Skip to main content

Full text of "Syngramma periodikon"

See other formats 


ΟΑΚ  δΤ  ΗΟ$* 


ΤΗε  ρ€Γ5οη  οΗ3Γ§ίη§  ίΗίδ  ΓηαΙεπαΙ  ίδ  τε- 
δροηδίβίε  £ογ  ίίδ  τεΐπτη  ίο  ίΗε  Π5ΓίΐΓ)'  £γογπ 
ννΗίοΗ  ίί  \ναδ  λνΐίΗθι-^ννη  οη  οτ  οείΌι-ε  ίΗε 
Ιαϊθ5*  ϋαίβ  δίΗΓηρεά  βείονν. 

ΤΗβίί,  ιηυΙίΙαίίοπ,  αης)  υηα'βΐ'Ιϊηΐηα^  οί  ΒοοΙ<$ 
ατβ  Γθαεοηί  ίοΓ  αΊίαρΙίηαΓγ  αοΗοη  απά1  πια/ 
ΓβευΙΙ  ϊη  ά'ί$ιηί$$αΙ  ίτοιη  (Ηθ  ΙΙηίνθΓ5ί(γ. 
υΝΐνΕΚ5ΙΤΥ   ΟΡ    ΙΙΙΙΝΟΙ5    ΙΙΒΚΑΚΥ   ΑΤ  υΚΒΑΝΑ-ΟΗΑΜΡΑΙΟΝ 


'  21378 
3 1978 


1.161  — Ο-1096 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΤΠΟΛΕΙ 


ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ  ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ 


ΤΟΜθ£  ΙΖ'. 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΓΝΟΥΠΟΔΕΙ, 
1886. 


"Εδρα  ίου  Συλλόγου* 
Π/ραγ,  Όίος  Τοπτσιλάρ>  αριθ.  18. 


Π  Πράκτορες  δι*  το  έξωτεριχόν 

Α  ΙοηηΙζ  υ,ηά  ΚηΙ,  Σίύταΐηε  ϊηίετηαΐϊοηαΐΐ 
φ  Πέραν,  Μεγάλη  Όδός,  άριβ.  457. 


ΤϊΠΟΙΪ  Σ.  I.  ΒΟΥΊΎΡΛ' 


ΜΕΛΗ 


ΤΟΥ 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΤΠΟΛΕΙ 


ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ. 


ΙΑ1»1*ΤΑΙ. 

18  6  1. 

+  Αποςτολιλπς  I.,  ιατρός. 

·{·  Αποςτολιαης  Τ.  Δ.,  έμπορος. 

Αριστοκλής  Ιωάννης,  καθηγητής. 

Βαςιλλης  Ήροκλής,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει. 

Βλφιλλης  Απόστολος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει. 

Βλαστός  Αντώνιος,  τραπεζίτης. 
■|·  Γαλάτης  'ϊ.  Σ.,  ίατρο'ς. 

Γεχιλοτχιλς  Δημήτριος,  εύπορος  εν  Κ/πο'λει. 

Γελργαχτοποτλος  Ιωάννης,  δικηγόρος  εν  Κων/πο'λει. 

Γκιουμουςγκερλαχης  Μ.,  έμπορος  εν  Φιλιππουπο'λει. 

ΕτθΥΦΡϋχΗ.,  ίατρο'ς. 
-|-  Ζάχος  Α.  Π. 
-|-  Ζλγραφος  Θεόδωρος,  ίατρο'ς. 

ΖαΓΡΑΦΟΣ  Εενοφών,  ίατρο'ς. 

Ζωηρός  Αλέξανδρος,  ιατρός  εν  Κ/πο'λει. 
-}-  Ιγγλεςης  Α.,  εύπορος  έν  Κ/πο'λει. 

Ιδαχχιαης  Εμμανουήλ,  καθηγητής  έν  Άμοργώ. 

Κααλιααης  Κωνσταντίνος,  πρώην  Σύμβουλος  της  Επικρατείας. 

Κλρλθεολώρη  Αλέξανδρος,  πρώην  υπουργός  έπί  των  Εξωτερικών  της  Τουρκίας. 

Κλρλθεολ&ρη  Κωνσταντίνος,  ιατρός. 
■γ  Κλρλθεολ&ρη  Στέφανος,  ιατρός. 

Κοςοταης  Θεμιστοκλής,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει. 


δ'. 


Κδνςταντιμλης  Χ"  Γεώργιος,  κτηματίας  έν  Κ/πο'λει. 
·}·  Ααςκαρις  Άλε'ξανορος,  μητροπολίτης  Σισανίου. 

Μαυρογενης  Πάσας  Σπυρίδων,  αρχίατρος  καί  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.  Α. Μ.  του  Σουλτάνου. 

Νεοκοςμος  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει. 
-|-  Παλαιολόγος  Α.,  γενικός  πρόξενος  της  Ελλάδος. 

Παςπααλιις  Δημήτριος,  τραπεζίτης  έν  Κ|πόλει. 

Πυλλδης  Βασίλειος,  λο'γιος  έν  Κ/πο'λει. 

Ραζιις  Δημήτριος. 

Σάββας  πασσάς  Ιωάννης,  πρώην  υπουργός  έπί  των  Εξωτερικών  της  Τουρκίας. 
Σοφοκλής  Γαβριήλ,  καθηγητής  έν  Αθήναις. 
-}·  Χρυςοβεργπς  Γεώργιος,  καθηγητής. 


ΤΛΚ  Ι  ΙΙί  Λ  ΛΙΕ  \ΙΪ. 


Α. 

"Ετος  άλογης. 

Αγγελιλης  Γεώργιο;,  εύπορος   1880 

Λθηχογεχης  Γεώργιος,  τραπεζίτης  εν  Αθήναις   1861 

Αθηχογεχης  Παΰλος,  τραπεζίτη;  έν  Σμύρνη  '   1871 

Ααεζαχλριαης  Δημήτριο;,  υπάλληλος  των  αύτοκρατ.  τηλεγράφων   1872 

Αλεζαχαριαης  Σπυρίδων,  γραμματεύς  τοΰ  Εμπορικού  Επιμελητηρίου   1883 

Ααιμπερτης  Ιωάννης,  γραμματεύς  τοΰ  κ.  Κωνς.  Ζάππα  έν  Βροσθενίω   1872 

Αμαιοποτλος  Ευάγγελος,  καθηγητής  έν  Κ/χολει   1880 

Αχλςταςιλλης  I.,  μητροπολίτης  Καισαρείας   187  6 

Αχαςταςιααης  Ιωακείμ,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1872 

Αχαρεαλης  "Οδυσσεύς,  λόγιος  έν  Κ/πο'λει   1881 

Αχαρελλης  Όθων,  κτηματίας  έν  Σηλυβρία   1881 

Αχαρεοίγ  Χ"  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1873 

Αχαρονικος  ιερομόναχος   1879 

Αχθοποτλος  Κωνσταντίνος,  Γερουσιαστής  και  γενικός  είσαγγελεύς  τοΰ  Κράτους.  .  .  ,  1864 

ΑχταχίΑΛΗΣ  Ιωάννης,  διευθυντής  του  έν  Πε'ρχν  Τηλεγραφείου   1879 

Αχτ&χιλαης  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1874 

Αχτωχιααης  Σωτήριος,  ιατρός  έν  Φιλιππουπο'λει   1873 

Αποςτοαιαης  Γεώργιος,  δικηγόρος  έν  Κ/πο'λει   1874 

Αποστολίδης  Θεόδωρος,  έλεγκτής  της  Τραπέζης  Κων/πολεως   1878 

Αποστολίδης  Καλλιάρχης,  έν  Κ/πο'λει   1871 

ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ  Περικλής,  έμπορος  έν  Βιόλω   1870 

Αργϊριααης  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπο'λει   1871 

Αριςτ αρχιις  Σταυράκης,  Με'γας  Λογοθε'της  και  Γερουσιαστής   1862 

Αριστοκλής  Ιωάννης  Δ.,  πρώην  με'λος  τοΰ  ανωτάτου  Συμβουλίου  τοΰ  Υπουργείου 

της  Παιδείας   1861 

Αρτεμιααης  Ιάκωβος,  πρώην  Σύμβουλος  τής  Νομαρχίας  Ιωαννίνων   1876 

Αφιαης  Γεώργιος,  διδάσκαλος  ένταΰθα   1883 

Β. 

Βαααιααης  Κωνσταντίνος,  Μητροπολίτης  Μυτιλήνης   1874 

Βαααιαχος  Βασίλειος  Μ.,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Βαλτλτζης  Μιλτιάδης,  έν  Πχρισίοις   1871 

Βαμβακης  Νικόλαος,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1871 

ΒΑΚϋΑϋΤ  Α.,  δικηγόρος  έν  Κ/πο'λει   1878 

Βλροτςης  Ιάκωβος,  δικηγόρος  έν  Κων/πο'λει   1878 

Βαςιααης  Ήροκλής,  ιατρός  έν  Κων/πο'λει   1861 


6651  59 


I 

ς·· 

"Ετος  £κλογ=η<; . 

Βασιλειάδης  Γ.,  κτηματίας  έν  Χάλκη   1881 

Βαςμλτζιδης  I.,  Διευθυντής  του  έν  τω  Πέραν  Έλλ.  Εκπαιδευτηρίου   1881 

Βαφειάδης  Γεώργιος,  δημοσιογράφος  εν  Βουκουρεστίω .   1868 

Βλφιλδης  Απόστολος,  ιατρός  εν  Κ/πόλει    1861 

Βεαιςςαριος  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1873 

Βελλογιαννης  Μ.,  τραπεζίτης  έν  Κ/πόλει   1877 

Βερναρδάκης  Αθανάσιος,  οικονομολόγος  έν  Αθήναις   1870 

Βεκ&ΟχΚΕΝ  0.,  αρχαιολόγος  έν  Κ/πολει   1881 

Βιθυνός  Ιωάννης,  πρωτοδίκης  έν  τφ  Πε'ραν   1876 

Βικέλας  Δ.,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1872 

Βλαστάρης  Κωνσταντίνος,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1874 

Βλαστός  Έρνε'στος,  μηχανικός  έν  Παρισίοις   1874.; 

ΒΟΝΚΟ^νδΚΙ  ΟΙΐ.,  χημικός  έν  Κ/πολει   1883 

Βουλαλας  Χριστο'δουλος,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1877 

Βουρος  Περικλής,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1867 

Βουτυράς  2ταΰρος  I.,  διευθυντής  και  αρχισυντάκτης  τής  έφημερίδος  ΝεοΜγου   1866 

Βρετος  Ιωάννης,  δημοσιογράφος  έν  Αθήναις   1871 

Γ. 

Γενιδουνιας  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1861 

Γερλρδος  Κωνσταντίνος,  βιβλιοδέτης  έν  Κ/πολει   1873 

Γεράσιμος,  πατριάρχης  Αντιοχείας   1879 

Γερμανός,  μητροπολίτης  Τοδου   1876 

Γεωργαλας  Κ   1876 

Γεωργαντοπουλος  Ιωάννης,  δικηγόρος  έν  Κων/πο'λει   1861 

Γεωργιλδης  Θεόδωρος,  ιατρός   1878 

Γιάνναρος  Θρασύβουλος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1867 

Γκιουμουςγκερδανης  Μ.,  έμπορος  έν  Φιλιππουπολει   1861 

Γκιών  Ιωάννης,  διευθυντής  του  πρακτορ.  τής  άσφαλιστ.  εταιρίας  Φοίηκος  έν  Κ/πο'λει  1864 

Γλύκας  Νικηφόρος,  μητροπολίτης  Μηθΰμνης   1872 

ΟοϋΕΕ  Ιι3,ηηογ  ΒαΐΌΠ  νοη,  έπιτετραμμένος  τής  Αυστροουγγαρίας  έν  Τεχεράνη..  .  .  1874 

Οονζαεεζ  άθΐ  ΟαπφίΙΙο   1881 

Γοργορινης  Γεώργιος,  έν  Ροστοβίω   1879 

Γρηγοριος,  μητροπολίτης  Ήρακλείας   1874 

Δ. 

ΒΑΕΕ85ΙΟ  .Τ.,  τραπεζίτης   1874 

Δαουτιις  Ν.,  πάρεδρος  δικαστής  του  ελληνικού  προξενείου  έν  Αλεξάνδρεια   1883 

Δανιήλ  ιεροδιάκονος,  έν  Βραίλα   1874 

Δεκ αςτρος  Αύγουστος,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1872 

Δελλλπορτλς  Βρασίδας,  έμπορος  έν  Ταϊγανίω   1873 


Γ. 

"Ετος  εκλογή;, 

Δεπαςτας  Νικόλαος,  βιβλιοπώλης  έν  Κ/πόλει   187  2 

ϋΕΚΕΝΤΙΙΑΕ  Οΐΐβν.  (Ιο,  σύμβουλος  τής  Γερμανικής  Πρεσβείας  έν  'Ρώμη   1872 

ϋΕ\ΈΑϋΧ  Εηΐίΐβ,  διευθυντής  της  Α.  Όθωμανικης  Τραπέζης  έν  Κ/πο'λει   1873 

Δημητριάδης  Γ.  Α.,  μηχανικός   1871 

Δημητριάδης  Κοσμάς,  έμπορος   1879 

Δημητριάδης  Ξενοφών,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1873 

Διαγγεαης  Γ.,  δικηγόρος  έν  Κων/πόλει  ■   1874 

Διγενής  Β.,  πρόεδρος  του  ελληνικού  δικαστηρίου  έν  Σμύρνη   1878 

Δορδουφης  Π.,  εμποροϋπάλληλος  έν  Όδησσώ   1878 

ϋοΚΙΟΝΥ  ΑΙ.  δοΐ'ΐϊΐΐ,  όδοντοϊατρός  έν  Κ/πο'λει   1882 

ΔΟΥΛΑΣ  Κωνσταντίνος,  καθηγητής  ,   1879 

Δουρουτης  Μιχαήλ,  γραμματεύς  της  Ελληνικής  Πρεσβείας  ένταΰθα   1882 

Δράκος  Αντώνιος,  έμπορομεσίτης  έν  Κων/πολει   1880 

Δράκος  Νικόλαος,  έμπορομεσίτης  έν  Κ/πόλει   1873 

Ε. 

Εαπιδης  Γ.,  γραμματεύς  της  ενταύθα  Ελληνικής  Πρεσβείας   1874 

Εμμανουήλ  Παναγιώτης,  έμπορος   1879 

Εϊακουςτος  Πέτρος,  μηχανικός  έν  Κ/πο'λει   1872 

Ευγενίδης  Δημοσθένης,  τραπεζίτης  έν  Κ/πόλει  ·  1873 

Ευγενίδης  Ευστάθιος,  διευθυντής  της  Όθ.  Εταιρίας  Συναλλαγών  και  Άξιων   1871 

ΕνθΥΒΟΥΛΗΣ  Δημήτριος,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1878 

Ευμορφοπουλος  'Αλ.  ιερομόναχος,  γραμματεύς  της  Κοινότητος  του  'Αγ.  Όρους.  ...  1875 

Ζ. 

Ζλμπακος  Δημήτριος,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1871 

Ζαχνέλης  Εμμανουήλ,  έμπορος  έν  Μυτιλήνη   1868 

Ζαριφπς  Λεωνίδας,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1872 

Ζαρίφης  Πέτρος,  τραπεζίτης  έν  Κ/πόλει   1873 

Ζαφειροπουαος  Νικόλαος,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Ζερβουδακης  Π.,  έμπορος  έν  Μαγχεστρία   1878 

Ζιφος  Ιωάννης,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1869 

Ζιφος  Θεμιστοκλής,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Ζιφος  Μιλτιάδης,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Ζιφος  Πχΰλος,  έν  'Ροστοβίω   187  9 

Ζογρλφος  Ξενοφών,  ίατρό'ς   1861 

Η, 

Πλιλδης  Στέφανος,  έμπορος   1878 


θ. 

"Ετος  Ιχλογης. 


Θεολωριλπς  ΆθανάσίΓς,  καθηγητής  εν  τοις  Ζαριφείοις   Διδασκαλείοις  εν  Φιλιπ- 

πουπο'λει   1875 

Θωμιλης  Αθανάσιος,  εύπορος  εν  Φιλιππουπο'λει   1872 

I. 

Ιάκωβος,  επίσκοπος  Άμφιπο'λεως   1875 

Ιάκωβου  Ιάκωβος,  τραπεζίτης  εν  Κ/πόλει  ,   1874 

Ιακώβου  Μιλτιάδης,  δικηγόρος  εν  Κ/πο'λει   1872 

Ιαλεμος  "Οδυσσεύς,  δημοσιογράφος   1872 

Ιγγαεςης  Παναγής,  εύπορος  ενταύθα  ·   1822 

Ιωακείμ,  μητροπολίτης  Δε'ρκων  '   1874 

ΙΩΑΚΕΙΜ,          »          Αήμνου   1874 

Ιωανμαης  Ευστάθιος,  ιατρός  εν  Βώλω  ,   1879 

Ιωαςαφ,  ιεροψάλτης  εν  Κ/πο'λει  <   1874 

Κ. 

ΚΑΒΟΥΡ  Σ.,  ιατρός  εν  Αΐνω   1878 

Καζλνοβας  Γεώργιος,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1871 

Καζανοβας  Παντελής,      »           »    1872 

Κααβοκορεςςης  Δημήτριος,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1871 

Κλλβοκορεςςιις  Ν.  Ζ.,  λογιστής   1879 

Κάλλια  λης  Κωνσταντίνος,  πρώην  με'λος  τοΰ  συμβουλίου  τ  7)ς  "Επικρατείας   1861 

Καλλιβουρτςης  Πέτρος,  ιατρός   1871 

Καλλίνικος,  μητροπολίτης  Θεσσαλονίκης   1875 

Καλλίνικος  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Εααφογλους  Κ.,  ιατρός  εν  Κ/πο'λει   1879 

Η.ΑΡΑΒΑΣΙΑΗΣ  Ιωάννης,  δημοσιογράφος   1876 

Καρλβελλας  Τίτος,  λόγιος  εν  Κ/πο'λει   1879 

Καραβοκυρος  Μιλτιάδης,  δικηγόρος  εν  Κ/πο'λει   1876 

Καραθεολωριι  Αλέξανδρος  πασσάς,  πρώην  υπουργός  επί  των  Εξωτερικών   1861 

Καραθεολωριι  Αλέξανδρος  Κ.,  Α'  γραμματεύς  της  έν  Βρυξέλλαις  Όθ.  Πρεσβείας.  .  .  .  1874 

Καραθεολωριι  Κωνσταντίνος  Στεφ.,  Σύμβουλος  της  "Επικρατείας   1867 

Καραθεολωριι  Στέφανος,  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  εν  Βρυξέλλαις   1867 

Καραθεοαωρπ  Τηλέμαχος,  μηχανικός  έν  Κ/πο'λει   1874 

Καραπανος  Κωνσταντίνος,  βουλευτής  εξ  "Αρτης  εν  "Αθήναις,  μέλος  αντεπιστέλλον  του 

Πανακαδημίου  της  Γαλλίας   1862 

Καρατζάς  Πρίγκηψ  I.  Κ.,  πρεσβευτής  της  Ύψ.  Πύλης  εν  Στοκχόλμη  καί  Χάγη   1879 

Καριος  Νικόλαος,  εν  Κ/πο'λει   1881 

Καρολιαπς  Ιορδάνης,  καθηγητή^  εν  τΐί  κατά  Χάλκην  Θεολογικν)  Σχολν)   1871 

Καςτεαλιις  "Ιωάννης,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1872 

Κλτςελιλιις  Γεώργιος,  υπάλληλος  τής  Τραπέζης  Ήπειροθεσσαλίας  έν  Βώλω   1882 


Ο'. 

"Ετο;  Εκλογής. 

Κλτςιγγρλς  Θωμάς,  εύπορος  εν  Ψιλιππουπολει   1872 

Κεπετζης  Σταΰρο?,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1872 

Κι  ϊςςιςογλους  Λ.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Κεχαγιά  Καλλιόπη,  διευθύντρια  του  Ζαππείου  Παρθεναγωγείου  εν  Κ/πο'λει   1875 

Κλεάνθης  Ζήνων,  αρχιτέκτων  έν  Κ/πολει   1805 

Κοχτοπουλος  Κ.,  επόπτης  τών  αρχαιοτήτων  εν  Αθήναις   1882 

Κλοτμ αςης  Δ.,  εύπορος  έν  Κ/πολει   1878 

Κουρτζης  Πάνος,  εύπορος  έν  Κ/πο'λει   1879 

Κορωχλκης  Π.,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1873 

Κοριϊχιος  Γ.,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1872 

Κοςουλης  Θεμιστοκλής,  έμπορος    ·.  .  1861 

Κοςτομυρης  Γεώργιος,  ιατρός  έν  Αθήναις   1880 

Κοτζαμπάσης  Γεώργιος,  καπνέμπορος  έν  Άμισώ   1875 

Κουπουμτζϊαχ  Πετρός  έφε'νδης,  διευθυντής  τών  δασών  καϊ  μεταλλείων.  .   1872 

Κον.ΜΑΡΙΑΧΟΣ  Δημήτριος,  διευθυντής  τής  έφημερίδος  ΦυΜηπουπόΛεως  έν  Φιλ^πο'λει. .  .  1877 

Κουματος  Ανδρέας,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1872 

Κουππας  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1882 

Κριεζης  Κωνσταντίνος,  γραμματεύς  τής  Έλλ.  Πρεσβείας  έν  Βερολίνω   1880 

Κρικοτχος  Ιωάννης,  μεσίτης  έν  Παρισίοις   1  879 

Κρικοτςος  Νικόλαος,  μεσίτης  έ ν  Παρισίοις   1864 

Κριχος  Κ.,  έν  Ροστοβίω   1879 

Κυμπριτης  Δημήτριος,  δικηγόρος  έν  Κ/πόλει   1879 

Κυριακόπουλος  Ετεοκλής,  διευθυντής  τής  έφημερίδος  ΡΗαΓβ  άα  ΒοδρΙΐΟΓβ   1872 

ΟϋΚΤΙδ  Κβν.  0.  6.,  πρεσβύτερος  τής  Άγγλικανής  Εκκλησίας  ΜβΠ10Π3,1  ΟΐΐυΓοΙΐ  έν 

Κ/πο'λει   1871 

ΚϋΤδΟΗΕΚΑ  Ηϋ§0,  γραμματεύς  τής  ένταΰθα  Αυστριακής  Πρεσβείας   1880 

Κδχςταχτλρας  Χρ.,  κοσμηματοπώλης  έν  Κ/πολει   1879 

ΚίίΧΣΤΑΧΤίχίΑΗΣ  πασσάς  Αλέξανδρος,  πρώην  σύμβουλος  τής  νομαρχίας  Θεσσαλονίκης.  1872 

Λ. 

Ααμπριλπς  Γ.  Π  Τ. .  . :  1883 

Λάτρης  Γεώργιος,  εμποροϋπάλληλος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Αεοχτιας  Σαπφώ,  διευθύντρια  του  Παρθεναγωγείου  ΠαΛΜόος  έν  Κ/πο'λει   1872 

ΑίΛΝΟΠΟΥΛΟΣ  Γεώργιος,  καθηγητής  τών  μαθηματικών  έν  τνί  Θεολογική  και  Έμπορικ-/) 

Σχολή  τής  Χάλκης   1875 

Λούσης  Βασίλειος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει  ·....  1881 

Μ. 

Μαγκλης  Σακελλάριος,  ζωγράφος  εν  Κ/πο'λει   1881 

Μαθιουλλκης  Αλέξανδρος,  διευθυντής  τής  Τραπέζης  Ήπειροθεσσαλίας  έν  Βώλω.  ...  1875 

Μακρης  Κωνσταντίνος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1880 

Μακριλης  Γ.,  δημοσιογράφος   1883 

Β 


ψ 

ι . 

νΕτος  εκλογής. 

Μλλιλκας  Αβραάμ,  καθηγητές  εν  Κ/πολει   1877 

Μλλλιλλπς  Δημήτριος,  δικηγόρος  έν  Κ/πόλει   1865 

Μ  ΑΛΛ  Γ  Λ  ΑΠ-   Μ   1878 

Μανός  Γρηγο'ριος   1880 

Μλνωλοπουλος  Εμμανουήλ   1881 

ΜαριαΝος  Γεώργιος,  εύπορος  έν  Κ/πολει   1873 

Μαςτορακης  Αριστείδης   1879 

Μαυρογενης  Αλέξανδρος  Σπ.,  σύμβουλος  τής  έν  Μαδρίττ)  Όθωμ.  Πρεσβείας   1870 

Μαυρογενης  Δημήτριος  πρόξενος  της  Τουρκίας  έν  Μελίτη   1871 

Μλυρογενης  Σπυρίδων,  άρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.  Μεγαλειότητος  τοΰ 

Σουλτάνου   1861 

Μαυρογορλατος  Ελευθέριος   1876 

Μαυρογοραατος  Θεόδωρος  Α.,  τραπεζίτης  έν  Κ/πολει   1872 

Ματρογοραατος  Α.  Φραγκούλης,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1874 

Μαυρογοραατος  Εμμανουήλ,  τραπεζίτης  έν  Κ/πολει   1873 

Μαυρουαης  Νικόλαος,   έν  Αθήναις   1874 

Μεγακλης  Αθανάσιος,  ρ.ητροπολίτης  Σισανίου   1877 

Μεθοαιος,  πρόεδρος  Διδυμοτείχου   1876 

Μελλχλιχος  Εμμανουήλ,  έν  Κ/πο'λει   1877 

Μεναώνιλης  Σταύρος,  έμπορος  έν  Ίσμαηλίω   1872 

Μητςορας  Κυριάκος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπο'λει   1871 

ΜΐΙΛΙΝΟΕΝ  ΑΐβΧ.  ναη,  καθηγητής  έν  τω  Τοβερτείω  Αυκείω   1882 

Μιχαιια  Μιχαήλ  Ν.,  έμπορος  έν  Θεσσαλονίκη   1870 

Μομφιαιος  Εμμανουήλ,  βιομήχανος   1879 

ΜΟΚ,ΒΤΜΑΝΝ  ϋΓ  Α.  Τ).,  Ίατρο'ς,  μέλος  του  Υγειονομικού  Συμβουλίου  έν  Κ/πολει   1871 

Μοκ,ΒΤΜΑΝΝ  ίβίΐη,  διερμηνεϋς  της  Γερμανικής  πρεσβείας  έν  Κ/πολει   1872 

Μοςχοπουλος  Χ.  Θεόδωρος,  γραμματεύς  τής  Ρουμουνικής  Πρεσβείας  ενταύθα   1880 

Μουζααας  Π.,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1872 

Μουσικός  Ιωάννης,  διδάσκαλος  .  .  .  1878 

Μπαεςςας  Ν.  Γ.,  γενικός  έλεγκτής  τής  Γενικής  Εταιρίας  του  Όθωμ.  Κράτους   1871 

ΜϊκαροςΓ   1873 

Ν. 

ΝαϊΆος  Νικόλαος,  έμπορος  έν  Κ/πολει   1880 

Νλουμ  Αλέξανδρος,  διδάκτωρ  τής  νομικής  „   1880 

Νεγροποντης  Ιωάννης,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

Νέγρης  Νικόλαος,  έν  Αθήναις   1874 

Νεμτςογλους  Ζήσης,  έμπορος  έν  Φιλιππουπο'λει   1871 

Νεόφυτος,  μητροπολίτης  Άδριανουπο'λεως   1871 

Νεόφυτος,  μητροπολίτης  Λαρίσσης   1874 

ΝίΚΟΑΗΜΟΣ,  μητροπολίτης  Κυζίκου   1877 

Νικοκαιιογρλς  Σ.  Α.,  άρχιμανδρίτης  έν  Βενετία   1871 


ια'. 

"Ετος  έκλογης. 


ΙΊΚΟΛΑΪΔΗΣ  Γεώργιος,  εύπορος  έν  Εάνθη  '   1873 

Ηκολαϊδπς  Δ.,  δημοσιογράφος   1878 

Νικολλϊλης  Ιωάννης,  έν  Ροστοβίω   1879 

λικοΛϊϋχ  Δ.,  Α'  γραμματεύς  της  ένταΰθα  Αγγλικής  Πρεσβείας   1880 

ΛΌμικος  Α.,  εν  'Ροστοβίω   1879 

Νοχχοτης  Αιμίλιος,  καθηγητής  έν  Κ/πο'λει  #  .  1873 

Ξ. 

Ξ  ί  δι  ας  Δ.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Εγδιας  Θ.,  έν 'Ροστοβίω   1879 

Ο. 

Οικιλδπς  Ιωάννης,  σύμβουλος   της  Επικρατείας   1881 

Οκονομιδης  Βασίλειος,  τραπεζίτης   1883 

Οικοχομιδης  Γεώργιος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1880 

Ολιμπιαδης  Δ.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Ομηρος  Γ.,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1873 

Ορψαχουδακος  Κωνσταντίνος,  καλλιτέχνης   1879 

Π. 

Παλαμάς  Γρηγο'ριος,  αρχιμανδρίτης,  σχολάρχης  της  Μεγάλης  του  Γε'νους  Σχολής.  Γ.  1879 

Πανουργίας  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1880 

Πλχουρπλς  Κ.,  ύποπρο'ξενος  της  ελληνικής  Κυβερνήσεως  εν  Κ/πο'λει   1878 

Πλχτζειρης  Αλέξανδρος,  διερμηνεϋς  της  Αύτοκρ.  όθωμ.  Τραπέζης   1882 

Πλχτζειρης  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Παπα  Δανιήλ,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1872 

Παπαδόπουλος  Γεώργιος,  έν  Κ/πο'λει   1881 

Παπαδόπουλος  Δημήτριος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1871 

Παπαδόπουλος  Ευστράτιος,  ψάλτης  έν  χγ  Έκκλησίο:  των  Εΐσοδίων   1882 

Παπαδόπουλος  Κεραλιευς  Αθανάσιος,  λόγιος  έν  Κ/πο'λει   1881 

Πληλρρουςης  Πε'τρος,  καθηγητής  έν  Κ/πο'λει   1875 

Παιάχικας  Ματθαίος,  γυμνασιάρχης  έν  Άδριανουπο'λει   1862 

Παρλχικας  Νικόλαος,  καθηγητής  έν  Κ/πο'λει   1871 

Παριςπς  Γεώργιος,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1873 

Πλςπαλλης  Αλέξανδρος,  έμπορος   1870 

Παςπλλλιις  Δημήτριος,  τραπεζίτης   1861 

Πλςπλλλιις  Νικο'λαος,  έμπορος   1871 

Πασπάτης  Άλέξ.  Γ.,  ιατρός  έν  Αθήναις   1862 

Παυλιτπς  Άργύριος,  έμπορος  εν  Φιλιππουπο'λει   1872 

Παϊλιδης  Ξενοφών,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1881 

Ρε  λ  118  Εά\νίπ,  δικηγόρος  έν  Κ/πο'λει  ν   1874 


"Ετος  £χλογη<. 

Περλικιλπς  Κυριακού,  έμπορος   1871 

Πινίλτελης  Ν.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Πιςλνης  Νικόλαος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1880 

Πολύκαρπος,  μητροπολίτης  Γάνου  και  Χώρας   1872 

Πορτοκαλης  Περικλής,   έμπορος  έν  Κ/πόλει   1880 

Πορφυριος,  ηγούμενος  του  Σιναϊτικού  μετοχίου   1874 

Πρδιος  Νικόλαος,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1874 

Πετριδης  Αντώνιος,  διδάσκαλος  έν  Κ/πο'λει   1882 

Ηυλλλης  Βασίλειος,  λόγιος  έν  Κ/πο'λει   1874 

Ρ. 

Ραζης  Αλέξανδρος,  πρώην  διερμηνεΰς  της  Ελληνικής  Πρεσβείας  έν  Κ/πο'λει   1875 

Ρλζης  Αριστείδης,  μηχανικός  έν  Κ/πο'λει   1873 

Ράλλης  Άλε'ξανδρος  Στεφ.,  τραπεζίτης   1872 

Ράλλης  Κωνσταντίνος,  εμποροϋπάλληλος  έν  Κ/πο'λει   1875 

Ράλλης  Στε'φανος,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις  ,   1863 

Ραφαήλ  Αλέξανδρος,  ύπάλ'ληλος  έν  Κ/πο'λει   1874 

Ραφαήλ  Ελευθέριος,  υπάλληλος  τοΰ  ελληνικού  Προξενείου  έν  Όδησσω   1874 

Ρεβελακηε  ΔημοσΟέν ΐ\ς   1878 

Ρεμερης  Α.,  έν  Ροστοβίω   1879 

ΡοΛϋΜΛΗΣ  Σ.  Σ.,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1881 

Ροςολυμος  Αθανάσιος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Σ. 

Σάββας  Πλςςας  Ιωάννης,  πρώην  υπουργός  έπ'ι  των  έξωτερικών  έν  Κ/πο'λει   1861 

Σαγραντης  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Αθήναις   1878 

Σακελλαρίδης  Δ.,  έν  Αλεξάνδρεια   1878 

Σαλβαγος  Κ.,  τραπεζίτης  έν  Μασσαλία   1878 

Σαλτελης  Θ.,  καθηγητής  έν  Κ/πο'λει..  .·...*   1875 

Σαμαρτςιλης  Χριστόφορος,  γυμνασιάρχης  έν  Άδαανουπόλει  ·   1877 

Σαρακιωτης  Βασίλειος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1865 

Σλρλινςκης  Κωνσταντίνος,  δικηγόρος  έν  Κ/πο'λει   1868 

Σαρςεντης  Ηλίας,  έν  Ροστοβίω   1879 

8ακτοκι8  Μαΐΐΐαηιΐ.   1882 

Σατραζαμης  Σταύρος,  κυβερνητικός  υπάλληλος   1  879 

Σγουτας  Δημήτριος,  τραπεζίτης  έν  Μασσαλία   1871 

Σεβαςτοπουλος  Ζωρζής,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Σεβαςτοπουαος  Νικόλαος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1880 

Σεϊτλνιλιις  Γεώργιος,  βιβλιοπώλης  έν  Κ/πο'λει  ·  ·  1872 

Σιλεροπουλος  Εενοφών  Α.,  έν  Κ/πο'λει   1880 

Σιςμλ χογλους  Ιωάννης,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1873 

Σκλναβης  Νικόλαος,  έν  Ροστοβίω   1879 


"Ετος  έκλογης. 

Σκαραμαγκάς  Ε.,  εν  Ροστοβίω   1879 

Σκαραμαγκάς  Ιωάννης,  εν  Ροστοβίω   187  9 

Σκλάβος  Φώτιος,  φαρμακοποιός  έν  Κ/πο'λει   1879 

Σκοραος  Κωνσταντίνος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1878 

Σκουαουαης  Στέφανος,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

80ΗΚΟΕΠΕΙΙ  Ρααΐ,  γενικός  πρόξενος  της  Γερμανίας  έν  Βηρυττώ   1871 

8ηα\υ  λνϊΙΓιαιη,  έν  Αθήναις   1872 

Σουβατζογαους  Βασίλειος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1871 

Σουγαουρπς  Π.,  έν  Ροστοβίω   1879 

Σουλλιαης  Νικόλαος,  δικηγόρος  έ ν  Κ/πο'λει   1871 

Σούτσος  Άλέςαν^ρο;  γραμματεύς  της  Έλλην.  Πρεσβείας  έν  Σοφία   1881 

Σ  πα  θ  ΑΡΗΣ  Άν&ρε'ας,  καθηγητής  των  μαθηματικών  έν  Κ'πο'λει   1874 

Σ  π  λ  ΧΑϋ  μις  Γ.,  έμποροϋπάλληλος   1874 

Σπλχα&χης  Νικόλαος   1881 

Σταματία αης  Δημήτριος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1872 

Σταματιααης  Νικόλαος,  διδάκτωρ  των  νομικών  έν  Σάμω   1878 

Στλμουαπς  Αναστάσιος,  έμπορος  έν  Σηλυβρία   1879 

Στρατηγοπουαος  Χ.,  διδάσκαλος   1882 

Στεφαχοβικ  Παύλος,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1875 

Στογιαχχοπουλος  Ευθύμιος,  αρχιτέκτων   1879 

Συγγρός  Ανδρέας,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

Σωφρόνιος,  μητροπολίτης  Ιωαννίνων  ,   1871 

Τ. 

Ταγής  Αναστάσιος,  καθηγητής  έν  Κ/πόελει.  ,   1872 

Ταγής  Φίλιππος,  καθηγητής  έν  Κ/πο'λει   1875 

Ταμβακος  Δ.  Ν.,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1863 

Ταπεινός  Ελευθέριος,  έμπορος   1872 

Τετςης  Γεώργιος,  δικηγόρος  έν  Αθήναις   1874 

Τζετζης  Ιωάννης,  καθηγητής  έν  Ίωαννίνοις   1879 

Τςεραεχτης  Βελισσάριος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει   1873 

Τςιακας  Γεώργιος   1881 

Τςικααιωτης  Στέφανος,  έμπορος   1871 

Τςγγςοπουαος  Κωνσταντίνος,  κοσμηματοπώλης   1878 

ΤΐϊΟΜΑΝ  Α.,  δάσκαλος  έν  τη  Γερμανοελβετικν)  Σχολή"   1875 

Υ. 

ΪΊΐΑΝΑΡΕΥΜΕΧΟΣ  Ζαφείριος,  υπάλληλος  της  'ϊψ.  Πύλης   1877 

Ψ. 

^ΓΕΐί58ΒΑΟΗ  Αθ§115ΐίη,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1873 


φ. 

"Ετος  εκλογής. 

Φακαρος  Μ.,  διερμηνεϋς  τοΰ  Ελληνικού  Προξενείου   1874 

ΦεΪζη  μπέης,  πρόξενος  τής  Τουρκίας  εν  Όδησσω   1874 

Φιαααηθης  I.,  διδάσκαλος  του  Γε'νους   1881 

Φίλιος  Δ.,  έφορος  των  αρχαιοτήτων  έν  Ελλάδι   1872 

Φιλιπποβιτς  Δημήτριος,  υπάλληλος  του  Αύστρο-Ούγγρικοΰ  ταχυδρομείου   1872 

ΡϋΒΕΤ  ΟδΓΟίίΠβ   1874 

Φα  πάλης  Δ.  Ν.,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει  ·   1876 

Φωτιαλης  Ν.,  έμπορος  εν  Κ/πο'λει   1861 

Φωτιάδης  Φώτιος,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1878 

Φώτιος,  έπίσκοπος  Είρηνουπόλεως,  άρχιερ.  προϊστάμενο;  Σταυροδρομίου   1881 

Χ. 

Χαρλλαμπιλπς  Ν.,  δικαστής  έν  Κ/πο'λει   1879 

Χαρμαντας  Χ.  Θ.,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1882 

Χαςιωτης  Γεώργιος,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1869 

Χατζηχρήστου  Χρήστος,  ιδρυτής  και  γυμνασιάρχης  τοΰ  έν  Σταυροδρομίω  Έλλ.  Λυκείου  1872 

Χελμης  Μιχαήλ,  φαρμακοποιός   1873 

Χρηςτιλης  Αναστάσιος,  ιατρός   1879 

Χριςτοφοριδιις  Θεμιστοκλής,  προ'εδρος  του  κακουργοδικείου  έν  Κ/πο'λει   1875 

Χριςτοφοριαης  Συμεών,  ιατρός  έν  Κ/πο'λει   1876 

Χρυςοβεαωνης  Λεωνίδας,  έμπορος  έν  Μαγχεστρία   1866 

Χρυςοβελωνης  Μιχαήλ,  έμπορος  έν  Λιβερπούλη   1876 

Χρυςολεων  Ξενοφών  Ε   1880 

ψ. 

Ψαχαροπουαος  Κωνσταντίνος,  διευθυντής  τής  Πανελληνίου  άτμοπλ.  έταιρ.  έν  Πειραιεΐ  1 875 

Ψυχάρης  Νικόλαος,  τραπεζίτης  έν  Κ/πο'λει   1880 

Ψωμιααης  Κωνσταντίνος,  έμπορος  έν  Κ/πο'λει..   1881 


ΕΠΙΤΙΜΑ.  ΜΕΛΗ. 


Α. 

"Ετος  έκλογής. 

Αγαθλγγελος,  Μητροπολίτης  Εφέσου   1881 

Ααιι  φουατ  μπέης,  διευθυντής  τοΰ  τμήματος  των  εμμέσων  φο'ρων   1882 

Αριςτλρχης  Γρηγοριος,  πρώην  πρεσβευτής  της  Ύψ.  Πύλης  έν  Οΰασιγκτώνι   1879 

Αριςταρχης  Ιωάννης,  πρώην  πρεσβευτής  της  Τψ.  Πύλης  έν  Βερολίνω   1873 

Αρμεχης  Βράϊλας,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Παρισίοις   1868 

Β. 

Βλλεττας  Ιωάννης,  λόγιος  έ ν  Λονδίνω   1874 

ΒΑΙΙΤίΙΕΙ,ΕΜΥ  8ιΐϊαΙ-Ηϊ1αΪΓβ,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας  και  Γερουσιαστής  1871 

Βλλλιαχος  Ανδρέας,  έμπορος  έν  Μασσαλία   1817 

ΒαΝΟΚΌΡΤ  ΟβΟΓ§65,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ήν.  Πολιτειών  της  Αμερικής  εν  Βερολίνω  1872 

Βασίλειου  Γεώργιος,  υποδιοικητής  της  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος   1871 

Βερχλρλλκιις  Δημήτριος,  πρώην  καθηγητής  τών  βασιλοπαίδων,  εν  Μυτιλήνη   1874 

Βερχαραος  Χ.,  ιατρός  εν  Σμύρνη   1863 

Βιιςαχπς  Πχνταζής,  έν  Τάντα   1881 

ΒίΤΤΏΡΠΣ  Ιωάννης,  έν  Αλεξάνδρεια   1881 

Βΐ,ΑΟΚΙΕ  .Τ.  δΐΐΐαΐ'Ι,  καθηγ.  τών  ελλ. "γραμμάτων  έν  τω  έν  Έδιμβούργω  Πανεπιστημίου  1864 
\θ(ΐυΕ  ΜβΙοΙίίΟΓ  ΟοΐΙΐΙβ  <1β,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας,  πρώην  πρεσβευ- 
τής, έν  Παρισίοις   1871 

ΒΟΚΕΚ,  πρώην  πρεσβευτής  τών  Ήν.  Πολιτειών  τής  Αμερικής  ένταΰθα,  ΤναδΙίϊη^ΙΟΙΙ.  1862 

Βουτςιχας  Αλέξανδρος,  έμπορος  έν  Όδησσω   1881 

Βουτςιχας  Ιωάννης,  Γεν.  Πρόξενος  τής  Ελλάδος  έν  Όδησσω   1881 

ΒϋΚΝΟϋΡ  ΕΐΒΪΙβ,  πρώην  διευθυντής  τής  έν  Αθήναις  Γαλλικής  Σχολής,  έν  Παρισίοις.  1867 

Γ. 

Οεμμα  Αάοΐίο,  διευθυντής  τοΰ  Περιοδικού  ΚβνΪΒία   1871 

'ίλλεκτΓ.  Α.,  διευθυντής  τοΰ  Βχσιλικοΰ  Ωδείου  έν  Βρυξέλλαις   1881 

ΟίΑΌδΤΟΛΈ  \νΐ11ΐαΐϊ1,  πρωθυπουργός  τής  Αγγλίας   1862 

Δ. 

ϋΕΚΒΥ  ί,οτά,  πρώην  υπουργός  τής  "Αγγλίας   1876 

ΌϋΚϋΥ  ΥΐοΙΟΓ,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας,  πρώην  υπουργός  τής  Δημοσίας 

Εκπαιδεύσεως,  έν  Παρισίοις   1882 

ϋΐΐΡΕΗΐ.Ν  ΙϋΤϋ,  Πρεσβευτής  τής  Αγγλίας  έν  Κ/πο'λει   1881 


Ε. 

"Ετος  Ικλογης· 

ΕοΗδΤΚΕΪΖ,  καθηγητής  του  Πανεπιστημίου  Λειψίας  και  γυμνασιάρχης  της  Σχολής  του 


Αγίου  Νικολάου   1879 

Ελχεμ  πασσάς,  Υπουργός  επί  των  Εσωτερικών   1865 

Ε&6ΕΚ  Εηΐίΐβ,   μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  καθηγητής  της  σχολής  των 

γραμμάτων  έν  Παρισίοις   1863 

ΕϊΟΗΤΗΑΙ,  Οαδίεΐνβ  ά',  μέλος  της  άσιατικής  Εταιρίας  εν  Παρισίοις   1864 

ΕεΕΙΟΤ  δΪΓ  6.  Ηβηπ,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  έν  Βιέννγι   1872 

Ευςτρατιαδης  Π.,  πρώην  έφορος  τών  αρχαιοτήτων  έν  Ελλάδι   1879 

Ζ. 

ΖΛΜΒΑΙϋΙ  Ρ·,  καθηγητής  της  ελληνικής  και  λατινικής  γρχμμ.  έν  Βενετία   1872 

Ζάππας  Κωνσταντίνος,  κτηματίας  έν  Βροσθενίω   1874 

Ζαρίφης  Γεώργιος,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1863 

Ζαφειροπουλος  Στέφανος,  έν  Μασσαλία   1880 

ΖΐΧΗΥ  Οοΐΐΐΐβ,  πρώην  πρεσβευτής  τής  Αυστροουγγαρίας  έν  Κ/πολει   1874 

Ζωγράφος  Χρηστάκης,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1863 

I. 

ΙβΝΑΤΙΕΡΡ  ΟέηβΓΣΐΙ,  ιτρώην  πρεσβευτής  τής 'Ρωσσίας  έν  Κ/πο'λει   1865 

Ιςτριας  Δώρα   1868 

Ιωακείμ  Γ',  πρώην  Κωνσταντινουπόλεως   1878 

Χ/ΕΟΟυΕΜΥΝδ  0.  Κοίία,  πρώην  υπουργός  τών  Εξωτερικών  τοΰ  Βελγίου   1881 

ΙΕΒΒ,  καθηγητής  εν  Γλασκώβη   1878 

Κ. 

ΚΑΛΛΙΓΑΣ  Π.,  υποδιοικητής  τής  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος   1871 

Καραθεολωρη  Αλέξανδρος,  ήγεμών  τής  Σάμου   1881 

Κλςτορχης  Ευθύμιος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1871 

Καφταντζογλους  Λ.,  άρχιτέκτων  έν  Αθήναις   1871 

Κεμάλ  πασσάς,  γερουσιαστής,  υπουργός  τοΰ  Αυτοκρατορικού  Ο'ίκου   1871 

ΚεΙΙΒΕΙΕ  νοίΐ,  πρεσβευτής  τής  Γερμανίας  έν  Ρώμ·/)   1872 

ΟΐίΙΙΙδΤ  \ν.,  κκθηγητής  τοΰ  έν  Μονάχω  Πανεπιστημίου   1870 

ΚίΚΟΗΗΟΡΡ  Α.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Βερολίνω  Πανεπιστημίου   1872 

Κοντός  Κ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1874 

Κουμανουαης  Στέφανος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1863 

Κουντουριώτης  Ανδρέας  Γ.,  πρεσβευτής  τής  Έλλχδος  έν  Κ/πολει   1875 

ΟυΠΉϋδ  ΕΓΠ6δΙ,  καθηγητής  τοΰ  έν  Βερολίνω  Πανεπιστημίου   1870 

ΟΐΙΑδδΑΝΟ,  γενικός  επιθεωρητής  τής  δημοσίας  έκπαιδεύσεως  έν  Παρισίοις   1868 

Κωστής  Κ.  Ν.,  καθηγητής  τοΰ  Έθνικοΰ  Πανεπιστημίου  τής  Ελλάδος   1882 

Λ. 

Λάμπρος  Π.,  νομισματολο'γος  έν  Αθήναις  4  .  .  .  .  ·  '  1871 

ΙιΕδδΕΡδ  Γθθ(]ϊηαη(1  (Ιο,  εν  Παρισίοις  «  *  .  .  1865 


"Ετος  έκλογης. 

ΙιέΥΕΟΙΙΕ  ΟΐΐαΗβδ,  μέλας  τοΰ  Πανακαδημίου  της-  Γαλλίας,  καθηγητής  έν  τω  Οοΐΐύ^θ 


(1β  Γϊαηοβ,  έν  Παρισίοις.  .  .  .  ,   1866 

Λιηαλλς  Θεαγένης,  λόγιος  εν  Βιέννη   1874 

ίΐδΤΕΚ  ΙοδΟρΙΐ,  καθηγητής  της  χειρουργίας  έν  Αονδίνω   1881 

ΙϋηΟΕΡΡ  ΟοπίΙβ,  πρώην  πρεσβευτής  της  Αυστροουγγαρίας  έν  Κ/πο'λει   1872 

ΙιΑΥΟΧδ  ΓιΟΓίΙ,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  έν  Παρισίοις   1862 

Μ. 

Μαϊροκοραατος  Ν.,  πρώην  υπουργός  της  Παιδείας  έν  Ελλάδι   1864 

ΜιίΤΣΟΠονΛΟΣ  Ηρακλής,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1873 

ΜΐΙΧΕΒ.  ΕηίΓΩίΐηΐΙθΙ,  μέλος  του  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  καθηγητής  εν  τη  Σχολή 

των  νεωτε'ρων  άνατολικών  γλωσσών   1863 

ΜθΚΚΙδ  .Τθγ,  πρώην  πρεσβευτής  τών  Ηνωμένων  Πολιτειών  τής  Αμερικής  έν  Κ/πο'λει.  1865 

Μουνιφ  πασσάς,  υπουργός  έπί  τής  Εκπαιδεύσεως  έν  Τουρκίο*   1865 

ΜαϊΡΟΓΕΧΠΣ  Π.,  πρεσβευτής  τής  'Ρουμανίας  έν  Βιέννη   1882 

Ν. 

ΝοΑΙΕΕΕδ  1Ώ21Γςαΐδ  άβ,  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Κ/πο'λει   1883 

ΝέΐΙΌΟ\ν  (16,  πρεσβευτής  τής  'Ρωσσίας  έν  Κ/πο'λει   1883 

Νε^ντΟΝ,  διευθυντής  του  Βρετανικού  Μουσείου  έν  Αονδίνω   .  1871 

Ο. 

Ορφλμαιις  Θεόδωρος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου.  Γ. Γ.  .  .  .7777.  ."  1867 

Π. 

Πλλλης  Α.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1872 

Πλντλζιαης  Ιωάννης,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1874 

Πλπαρρηγοποϊλος  Κ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1879 

Παράσχος  Άχιλλεύς   1880 

ΡΑ3ΤΕΙΙΒ.  1,01115,  με'λος  τής  Γαλλικής  Ακαδημίας,  καθηγητής  τής  χημείας  έν  Σορβόννη  1881 

ΡΕΚΚΟΤ  0β0Γ§6δ,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας,  έν  Παρισίοις   1874 

Πέτρος  Β',  Αυτοκράτωρ  τής  Βρασιλίας   1873 

Πρετεντερης  Χ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1871 

Ρ. 

Ραγκαβής  Αλέξανδρος,  πρεσβευτής  τής  Ελλάδος  έν  Βερολίνω   1863 

ΚαΌΟΥΙΤΖ  άβ,  πρεσβευτής  τής  Γερμανίας  έν  Κ/πο'λει   1883 

Ράλλης  Γ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1869 

ΚΕΝΕ  Βπαΐΐ,  βιβλιοφΰλαξ  τής  έν  Παρισίοις  Ιατρικής  Ακαδημίας   1876 

Ρεχιερης  Μ.,  διοικητής  τής  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος   1864 

ΚλδΟΟΝ  ΟοπίΙβ  (3β,  πρώην  πρεσβευτής  τής  Ισπανίας  έν  Κ/πο'λει   1881 

ΚίνίΕΒ.  ΑΙρΙίΟΠδβ,  καθηγητής  τοΰ  Πανεπιστημίου  Βρυξελλών   1881 

ΚοδδΙ&ΝΟΙ.  I.  Ρ.,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας   1864 


Γ 

^ 


Σ. 

"Ετος  Ικλογης. 

2αϊτ  Πασσας,  πρωθυπουργός   1879 

Σαριπολος  Νικόλαος,  μέλος  τοΰ  έν  Βρυξέλλαις  Συλλόγου  του  Διεθνούς  Δικαίου   1861 

δΑϋΡΡΕ  ΗβΠϊΐαηη,  καθηγητής  του  εν  Γοτίγγη  Πανεπιστημίου   1875 

δοιίΜΐϋΤ  ΒβΓπα,Γά   1870 

δθΗΜΠ)Τ  Μοήΐζ,  καθηγητής  του  εν  Ίένν)  Πανεπιστημίου   1871 

Τ. 

ΤηΙΤΚΟΤ  Οΐ3.Γΐβδ,  μέλος  τοΰ  Πανακα^ημίου  της  Γαλλίας  εν  Παρισίοις   1873 

Τρικούπης  Χαρίλαος,  πρωθυπουργός  έν  Αθήναις   1878 

ΤϋΟΚΕΚΜΑΝ  ΟΐΐαΗβδ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ήν.  Πολιτειών  της  Αμερικής  έν  Κ^πο'λει.  1873 

Υ. 

ΥνΉΑΑΐίΤΗΐ  Γρηγοριος,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  εν  Βιέννη   1874 

V. 

νίΚΟΗΟνν  Καάοΐί,  καθηγητής  εν  τφ  Πανεπιστημίω  τοΰ  Βερολίνου   1881 

\ν. 

ψΑϋΠΙΝΟΤΟΝ  Ψ.  ΗβΠΓΥ,  μέλος  τοΰ  Πανακα^ημίου  της  Γαλλίας,  γερουσ.  έν  Παρισίοις  1878 

\νΈΐΙι  Ηβηπ,    καθηγητής  της  ελληνικής  φιλολογίας  έν  Παρισίοις   1867 

ΑΥεκτηεΚ  ΒαΓΟΠ  νοη,  πρώην  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  Κ/πο'λει   1875 

\νΐΕ8ΕΕΕΙΙ  ΙΥϊβϊΙποΙΐ,  καθηγητής  έν  τω  Πανεπιστημίω  Γοτίγγης   1873 

\νΪΓΤΕ  ΒεγΟΠ  άβ,  μέλος  τοΰ  Πανακα&ημίου  της  Γαλλίας,  έν  Παρισίοις  1   1876 

Φ. 

Ραβκι   1878 

Φιλημωχ  ϊιμολέων,  έφορος  της  βιβλιοθήκης  της  Ελληνικής  Βουλής   1879 

Φιλιππωφ,  στρατηγός  έν  Ρωσσία   1878 

ΡοίΙΚΝΙΕΚ  Οΐΐ.,  πρώην  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Κ/πολει   1878 

Φρεαριτης  Κωνσταντίνος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου  „  .  .  1867 

Η. 

ΗΑΤΖΡΕΕϋΤ  V.,  πρεσβευτής  τής  Γερμανίας  έν  Παρισίοις   1880 

ΗλνΕΤ  ΕπίΟδΙ  έπίτιμος  καθηγητής  έν  τω  Κολλεγίω  τής  Γαλλίας   1867 

Ηεαρ  Η.  6.,  Γεν.  Πρόξενος  των  Ηνωμένων  Πολιτειών  τής  Αμερικής  έν  Κ/πολει   1880 

ΗΕΝίΙΕΝ,  \ν.,  Γραμματεύς  τοΰ  ΙιΐδΐίΙΐΐΙΟ  (3ϊ  ΟοίΤβδρύηΛβηζα  ΑηΛθθ1θ£Ϊΰα  έν  'Ρώμη  1872 

ΗειΙΖΕΥ  Ιβοη,  καθηγητής  έν  ττί  Σχολή  τών  '£2ραίων  Τεχνών  έν  Παρισίοις   1874 

ΗθΙ/ΓΖΕΝΙ)ΟΙΙΡΡ  ΓαΐΈΖ  νοη,  καθηγητής  τοΰ  Δικαίου  έν  Βερολίνω   1872 

Ηθυδ5ΑΥΕ  ΗθΠΠ,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1879 


χνίνΤΕΟΙϋΊΈ  V    1Ιΐ:Α  II. 


Α. 

"Ετος  έχλογης. 

Αγγελίδης  Τηλέμαχος,  κτηματίας  έν  Κίω   1863 

Ανθιμος,  μητροπολίτης  Βελεγράδων   1868 

Αρβαχιτακης  Λέανδρος,  καθηγητής  της  εν  Χάλκν)  Θεολογικής  Σχολής   1863 

Αργϊροποτλος  Β.,  καθηγητής  εν  Άλεξανδρεία   1872 

Αργςταρχης  Δημήτριος,  έν  Κ/πολει   1875 

Αριςτειαβς  Γ.,  σχολάρχης  εν  Κυδωνίαις   1876 

Β. 

Βλλλβανης  Ίω.,  καθηγητής     1876 

Βελοϊλης  I.,  διευθυντής  της  εν  Βενετία  Μαρκιανής  βιβλιοθήκης   1871 

Βεργδτιις  Παναγής,  έν  Κεφαλληνία   1878 

ΒΕΚΤΗΕΚΛΙΝϋ,  γενικός  γραμματεύς  της  έν  Αλγερία  κλιματολογικής  Εταιρίας.  ...  1870 

Βαλβιαχος  Ν.  Νικήτας   1864 

Βλάχος  "Αγγελος,  γεν.  γραμματεύς  του  έπί  των  Εξωτερικών  Υπουργείου  τής  Ελλάδος  1875 

ΒνζΑΧΤίοΣ  Αλέξανδρος,  δημοσιογράφος  έν  Τεργε'σττ)   1879 

Βγζαχτιος  Αναστάσιος   1879 

Γ. 

ΟΕΒΗΛΕΙϋΤ  λν.,  αρχαιολόγος  έν  Γοτίγγν)   1873 

Γεωργιλδης  Ν.,  ιατρός  έν  Βώλω   1863 

ΟΐΰΕΕ  Οΐΐ&Γΐβδ  Α.,  ρΓΟνϊδβΙΙΓ  του  λυκείου  ΕθΠΪδ-1β-θΓ3Ι1(1,  έν  Παρισίοις   1867 

Γριιγορας  Γερμανός,  διευθυντής  τής  έν  Χάλκν]  Θεολογικής  σχολής   1863 

Γρογοριααιις  Α.,  καθηγητής   1864 

Δ. 

Δ  αμων  Δ. ,  ιατρός   1872 

Δεκιγαααας  I.,  ιατρός  έν  Νάξω   1864 

Δεςτοτχης  Γ.,  καθηγητής  τής  ελλ.  γλώσσης  έν  τω  Πανεπιστήμια)  Πετρουπόλεως  1876 

Δεφχερ  Μιχαήλ,  υφηγητής  έν  τω  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίω   1875 

ΑΗΜΗΤΣΑΣ  Κ.,  ιατρός  έν  Άδριανουπο'λει   1871 

ϋθΖΟΝ.  Αΐ1§11δΙβ,  πρόξενος  τής  Γαλλίας  έν  Θεσσαλονίκη   1872 

Η. 


Ηαιαλης  Βοζλχος  Λεωνίδας 


1873 


θ. 

"Ετος  εκλογής. 

Θεοα&ριλης  Κ.,  έμπορος  εν  'Ραιδεστω                                           .77   1870 

Θερειανος  Διονύσιος,  δημοσιογράφος  έν  Τεργέστη   1863 

I. 

Ϊωαννιαιις  Εμμανουήλ,  καθηγητής  εν  Άμοργω   1861 

Ιώαννιαης  Σάββας,  πρώην  διδάσκαλος  εν  Τραπεζοΰντι   1870 

Ιωαννιλης  Σεραπίων,  καθηγητής  έν  Καισαρεί^   1863 

Κ. 

ΟαΙΙ^ΕΜΕΚ  ΕχΐΐρβΓβ,  πρύτανις  της  νομικής  Σχολής  Λουγδούνου   1870 

Κοςμιλης  Κυριάκος,  έμπορος  εν  Πτολεμαίδι   1863 

ΚοΥΠίταΡΗΣ  Παναγιώτης   1864 

ΟΟϋδδΕΜΑΚΕΒ.  ΑγΝΙΙΙΓ,  νομικός  έν  Αί'ϊ]   1870 

Κρίνος  Δ.,  φαρμακοποιός  εν  Αθήναις   1865 

ΟϋΕϋΧ  ΏΕ  δΑΙΝΤ-ΗΐΙ,ΑΙΚΕ  ΠΐαΓφΐϊδ  άβ,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1867 

Οηιακι  ΟΐιβνίΐϋβΓ  ΟβΓαπΙ  (3β   1872 

ΟυιχΕΝ  ϋΓ   1880 

Κυριακιλης  Κ.,  πρώην  σχολάρχης  τής  έν  Τραπεζοΰντι  Ελληνικής  Σχολής   1864 

Κώαλιατςος  Σωκράτης,  πρώην  διευθυντής  τής  έν  Αθήναις  Ριζαρεί ου  Σχολής   1878 

Κ&ΝΣΤΑΝΤΙΝΙΛΗΣ  Γ.,  διευθυντής  των  Ζαριφείων  Διδασκαλείων  έν  Φιλιππουπολει .  .  .  1876 

Λ. 

Ααμπριλης  Ιωάννης,  ιατρός  έν  Ίωαννίνοις   1874 

Λεβιδπς  Δ.  Ν.,  δικηγόρος,  πρώην  πρόεδρος  του  Συλλόγου  Παρνασσού  έν  Αθήναις.  .  .  .  1872 
ΙιΕ&ΚΑΝΒ  Εΐΐΐϊΐβ,  προγυμναστής  έν  τγ  Σχολτί  των  νεωτέρων  άνατολικών  γλωσσών  έν 

Παρισίοις   1870 

Ι,ΕΟΝΑΜ)!  6ίθν3.ηηί,  φαρμακοποιός  έν  Κέρκυρα   1871 

Λημνιος  Ν.,  ιατρός  έν  Αρτάκη   1872 

Λυκουαιις  Εμμανουήλ,  δικηγόρος  έν  Αθήναις   1874 

Μ. 

Μαμουκας  Άνδρε'ας,  γραμματεύς  του  υπουργείου  των  Εκκλησιαστικών  κα'ι  τής  Δημο- 
σίας Έκπαιοεύσεως  τής  Ελλάδος   187  8 

Μαναριις  Σπυρίδων,  Γυμνασιάρχης   1863 

Μαναρας  Γρηγο'ριος,  έμπορος  έν  Μυτιλήνη   1873 

Ματςανος  Γ.,  καθηγητής  έν  τγ  Ζωσιμαίκ  Σχολνί  έν  Ίωαννίνοις   1872 

ΜΟΝΤΑΝΙ  ΡϊβΓΓβ  ,   1866 

ΙΙορλος  Σαμουήλ,  δημοσιογράφος  έν  Κέρκυρα   1864 

ΜΥΡΙΑΝβΕΥΣ  Ιερώνυμος,  έφημε'ριος  τής  έν  Λονδίνω  ελληνικής  έκκλησίας   1872 


κα'. 

Ν. 

"Ετος  έχλογης. 

Νλχαμουλης  Ιωσήφ,  ^χίΛοσιογράφος;  εν  Κέρκυρα   1864 

Νερουτςος  Τάσος,  ιατρός,  διευθυντής  του  έν  Άλεξανδρεία  υγειονομικού  Συμβουλίου  1875 

Ξ. 

2αΧΘ0Π0ΥΛ0Ι  Κωνσταντίνος,  γυμνασιάρχης  εν  Τραπεζοϋντι   1863 

Ο. 

Οικοχομου  Παναγιώτης,  διευθυντής  ιδιωτικής  Σχολής  έν  Κέρκυρα   1868 

Π. 

Πλπαγεωρπου  Γ.,  διδάσκαλος  έν  "Αρτη   1872 

Παπαδόπουλος  Μ.,  ιατρός  έν  Θεσσαλονίκη   1863 

Παπαδόπουλος  Χρήστος,  δικαστής  έν  Κύπρω   1864 

Παπαζογλους  Κλεάνθης,  λόγιος  έν  Βραίλα  '   1871 

Πλρλχικας  Ματθαίος,  γυμνασιάρχης  έν  Άδριχνουπολει     1882 

Πετριαπς  Αθανάσιος,  σχολάρχης  έν  Κάμπω  Λακωνικής   1864 

Πιεριλιις  Δ.,  λόγιος  έν  Κΰπρω   1871 

ΠιχίΛταΡΟΣ  Γεράσιμος   1878 

Πολίτης  Ν.  Γ.,  λόγιος  έν  Αθήναις   1872 

Ρ. 

Ραγκαβής  Ρ.  Αλέξιος,  υπάλληλος  του  επί  των  Εξωτερικών  Υπουργείου  τής  Ελλάδος.  1 870 

Ρλλαης  Ν.,  ιατρός  έν  Περγάμω   1872 

Ρ  ΑΜΜΟΣ  [.,  σχολάρχης  "Αρτης   1864 

Κθ3δΐ  δΰΟΤΤΙ,  ΟοπίΙβ  6.  Β.,  επίτιμος  πρόεδρος  τοΰ  αρχαιολογικού  Μουσείου  Περουσίας 

έν  Τολώσση   1882 

Ρδμλχος  Ιωάννης,  καθηγητής  έν  Κέρκυρα   1874 

Σ. 

Σαθλς  Κωνσταντίνος,  μεσαιωνοδίφης  έν  Βενετία   1868 

Σακελλιωχ  I.,  μεσαιωνολο'γος  έν  Αθήναις   1881 

Σλρρος  Στέφανος,  ιατρός  έν  Βουκουρεστίω   1874 

Σκοραεαπς  Βλάσιος,  καθηγητής  έν  Αθήναις   1868 

Σκτλιςςιις  Ίσιδωρίδης,  δημοσιογράφος  έν  Αθήναις   1863 

Σοφοκλής  Γαβριήλ,  καθηγητής  έν  Αθήναις   1881 

ΣΤΑΜΑΤΙΑ ΛΗΣ  Επαμεινώνδας,  διευθυντής  τοΰ  ηγεμονικού  γραφείου  έν  Σάμω   6171 

δΟΗΠΕΜΑΝΝ  Ερρίκος,  διδάκτωρ  τής  φιλοσοφίας  έν  Αθήναις   1871 

Σχορτςαχιτης  Α.,  πρώην  σχολάρχης  έν  "Αρτη   1871 


κβ'. 

Τ. 

"Ετος  εχλογης. 

Τριανταφυλλίδης  Κ.,  καθηγητής  των  ελληνικών  γραμμάτων  έν  Βενετία   1872 

Τριανταφυλλίδης  Ν   1863 

Τςαπαρας  Π.,  γυμνασιάρχης  έν  Κέρκυρα   1876 

V. 

νΕίϋΝΕΚ  ΑηάΓβ   1872 

Φ. 

Φιλαλελφευς  Χ.  Ν.,  τυπογράφος  έν  Αθήναις   1864 

ΡκΕδΗΡίΕΠ)  Εάννΐη,  έν  Λον^ίνφ   1877 

Χ. 

Χαςιατης  Δ.,  υφηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1874 

ΗΐΚδΟΗΡΕΕϋ  ΟαδΙανβ,  καθηγητής  της  αρχαιολογίας  έν  Καινιγσβε'ργη   1873 

Χρονιλης  Κ.,  λόγιος  έν  Άδριανουπο'λει                                                        .  .  1863 

ΗεΐϋΕΝδΤΑΜΜ  ΟδΟΕΓ  άβ,  έν  Αλεξάνδρεια.  .  .   1883 

ΗυΟΗΕδ,  πρώην  γραμματεύς  της  έν  Κ/πόλει  Αγγλικής  Πρεσβείας   1874 


κγ'. 


ΜΕΓΑΛΟΙ  ΕνΕΡΓΕΤΑΙ. 

Χί».  ΖΩΓΡΑΦΟΣ. 


Ε1*ΕΙ»ΓΕΤΑΙ. 

·)-  Γεώργιος  Ζαρίφης. 
Μενέλαος  Νεγροποχτης. 
ψ  ΕνΑΧΘΙΑ  Θεοφιαιαοϊ. 


ΜΕΓΑΛΟΙ  ΛΩΡΗΤΑΙ. 

Κώχςταχτιχος  Κλρλπλχος. 

Το  εχ  Αθηχαις  Εθχικοχ  Πλχεπιιτημιοχ. 

Γεώργιος  Κορώχιος. 

Στεφαχος  Ράλλης. 

■{-  ΑχτβχιοΣ  Βλαστός. 

-}■  Παχτιας  Σεκιλρης. 

Θεόδωρος  Μλυρογορδατος. 


ΑΩΡΗΤΑΙ. 

αυτοκρατορικη  οθώμαχικη  τραπεζα. 
Γεχικη  Εταιρία  του  Οθώμαχικου  κράτους. 
Το  ε  χ  Αθηχαις  Υπουργειοχ  της  Δημοσίας 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ. 
0  ΕΧ  ΑθΗΧΑΙΣ   ΠΡΟΣ  ΔΙΑΔΟΣΙΧ  ΤΏΝ  ΕλλΗΝΙ- 

κώχ  Γραμματωχ  Σύλλογος. 
Ζλχχης  Στεφαχοβικ. 

ΑΧΔΡΕΑΣ  ΒαΛΑΙΑΧΟΣ. 

Αυςτροτουρκικη  Πιςτώςις. 

-{-  Κωχςταχτιχος  Δοςιος. 

Θεολ.  Α.  Μαυρογορλατος. 

·}-  Κωχςταχτιχος  Ξεχοκρατης. 

Βασίλειος  Σουβατζογλους. 

θ.  /.χι  Β.  Σουβατζογλους  και  Σ/*. 

Αλεξαχλρος  Σεβαςτοπουλος. 

Ανδρέας  Συγγρός. 

στεφαχοσ  σκουλουαησ. 

Αχλςτ.  Ηφλιςτιδπς. 

·}■  ΑΡΧΙΜΑΧΔΡΙΤΙΙΣ  ΑΧΑΧΙΑΣ  ΒΛΤΟΠΕΔΙΝΟΣ. 

Ζιιχώχ  Μλεαχθης. 
Εμμανουήλ  Σπιθλκης. 
Αλελφοι  Αχτώχίλδαι. 
·{-  Σ.  Αρχιγεχης,  ΐατρο';. 
Στεφαχος  Π,  Σκυλιτϊβς. 


Υιοί  Σεβαςτοπουλου. 
Γεώργιος  Ζαφειροπουλος. 
Γρηγοριος  Κουιιπλς. 
Κώχςταντιχος  ΙΙλιαςκος. 
Κώνςτλχτιχος  Ζάππας. 


ΠΡΟΕΔΡΟΙ  ΤΟΥ  2ΥΛΛΟΓΟΥ. 

Στεφλχος  Κλραθεοαώρη  .  .  .  1861 — 62 

Πέτρος  Ζάχος   1862 — 63 

Ηρ.  Βαςιλλης   1863 

Σπ.  Μαυροιέχος   1863 — 64 

Αλ.  Γ.  Πασπάτης   1864 — 65 

Σπ.  Μαυρογεχης   1865 — 66 

Κ.  Καρλθεοδώρη   1866 — 67 

Εεν.  Ζωγράφος    1867 — 68 

Πρ.  Βλςιλδης   1868 — 69 

Ιούλιος  Μιλιγγεχ   1869 — 70 

Σταυρ.  Αριςταρχης   1870 — 71 

Κ.  Καραπαχος   1871 — 72 

Κ.  Καραπαχος   1872 — 73 

Πρ.  Βαςιαλιπ;   1873 — 74 

Κ.  Καλλιαδης   1874 — 75 

Αλ.  Γ.  Πασπάτης   1875—76 

Ιώ.  Αριστοκλής   1876 — 77 

Ια.  Αριστοκλής   1877 — 78 

Οδ.  Ιαλεαιος   1878 — 79 

Αλ.  Πασπάτης   1879 — 80 

Πρ.  Βαςιαδης   1880—81 

Σ.Μαυρογεχης   1881—82 

Κ.  Καλλιαδης   1882—83 


Κ02ΜΗΤΟΡΕ5 

Κατά  το  έτος  ί  882— 1883. 

Πςόεδξος   Κ.  ΚαλλιΑΔΗΣ. 

ί  Κ. Εαχθοπουλος. 
Α™*&**<* (ΗΕν.αΟ.ΟϋΗΤΒ. 
Γεν-  Γραμματεύς.  ...  Τ.  ΚαραθεοδώρΗ. 
Ε1(1  Γραμματεύς.  .  .  .  Οδ.  Αχδρεαδης. 

Ταμίας   Ν.  Βάμβακος. 

ΒιβΜοφύ.Ιαξ  Α.  Π.  Κεραμευς, 


ΜΕΛΗ  ΔΙΛΡΚΩΐν  ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ 

κατά,  το  ετος  1882 — 1883. 


Α'.  φιλολογικής. 

1.  Βλςιαδης  Πρ. 

2.  Κεραμευς  Α.  Παπαδόπουλος. 

3.  Κοντοπουλος  Κ. 

4.  Μαλιακας  Αβρ. 

5.  Ξανθοπουλος  Κωνςτ. 

6.  Σαλτελης  Θεμ. 

7.  Χατζηχρήστου  Χρήστος. 

Β'.  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ. 

1.  Βαςιαδης  Πρ. 

2.  Γεωργαλας  Κ. 

3.  Θεοδωρίδης  Αθανάσιος. 

4.  Μαλιακας  Αβρ. 

5.  Ξανθοπουλος  Κωνςτ. 

6.  Παπαρρουςης  Πέτρος. 

7.  Παραχικας  IV. 

8.  Σαατεαης  Θεμ. 

9.  Τ  σι  λ  κ  ας  Γεωργ. 

1 0.  Χατζηχρήστου  Χρήστος. 


Γ.  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ. 


Αριςταρχης  Στ. 

Βεκ&οκεν  6. 
Ουκτίδ  0.  Ο. 
ϋοκι&ΝΥ  Αι..  5οκπν. 

5.  Κεραμευς  Α.  Παπαδόπουλος. 

6.  ΚυτδΟΗΕΚΑ  Η. 

7.  ΜΟΚΌΤΜΑΝΝ  Α· 

8.  Μοκβτμανν  I. 

9.  ΝιεοΐδΟΝ  Α. 

1 0.  Περδικιδης  Κυριάκος. 

1 1 .  5ακτοκι8  Μ. 

12.  Φιλαλήθης  I. 


Δ'.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ. 

1.  Αριστοκλής  I. 

2.  Κεραμευς  Α.  Παπαδόπουλος. 

3.  Κοντοπουλος  Κ. 

4.  Παρανικας  Μ. 

5.  Χατζηχρήστου  Χρ. 

6.  Καραθεοδωρη  Τ.,  Γεν.  Γραμματεύς. 

7.  Ανδρεάδης  Οδ.,  ΕΙό.  Γραμματεύς. 

Ε'.  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ. 

1.  Γεωργαντοπουαος  Ιω. 

2.  ΒθΝΚΟ\ΥδΚΙ  0η. 

3.  Καραβοκυρος  91. 

4.  Καραθεοδωρη  Τηλέμαχος. 

5.  Κωςτομυρης  Γ. 

6.  Αουςης  Β. 

7.  Μακρης  Κωνσταντίνος. 

8.  Ναουμ  Αλ. 

9.  ΝθΝΝΟΤΗΣ  ΑίΜ. 

10.  ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗΣ  Δ. 

1 1 .  Ταγής  Α. 

12.  Χαρμαντας  Α. 

ΣΤ.  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ. 

1.  Βαμβακης  IV. 

2.  Β  ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ  Μ. 

3.  Γκιων  I. 

4.  Κοςουδης  Θεμ. 

5.  Ουκτίδ  0.  0. 

6.  Κούπας  Ιω. 

7.  Μαυρογορδατος  Φράγκο υλης. 

8.  Μπλεςςας  Ν. 

9.  Σαρλκιωτης  Βασίλειος. 


ΕΠΙΜΕΛΗΤΑΙ. 


Όφγανοθήκης 
Τηλέμαχος  Καραθεοδωρη. 


Αρχαιολογικών  ΰυ.Ι.Ιογών 
Α.  Παπαδόπουλος  Κερλμευς. 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΛΝΤΙΝΟΓΠΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΑΠΟ  ΜΑΪΟΥ  1882  ΜΕΧΡΙ  ΜΑΙΟΥ  I  883.  — ΤΟΜΟΣ  ΙΖ'. 


ΤΑ 

ΗΘΙΚΑ  ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ 

ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


Άνεγνώσθϊ)  ε'ν  ταϊς  ΧΝΔ',  ΧΞΑ',  ΧΟΗ',  ΧΙΓ,  ΧΠΓ',  ΧΠΖ',  ΧΗΒ'  «υνεδριάβεβιν. 


Έν  τοις  καθ'  ήμάς  χρονοις  τής  επί  τοσούτον 
αναπτύξεως  των  φυσικών  επιστημών,  ων  αί 
πρόοδοι  καί  τής  ποιητικής  σχεδόν  φαντασίας 
τήν  πτήσιν  ύπερβάλλουσαι  καταπλήττουσιν 
ήμάς  δικαίως,  πραγματεία  τις  καί  μελέτη  περί 
ήθικής  'ίσως  εωλο'ν  τι  και  κενόν  ήθελε  φανή. 

Άλλ'  έπειδή  υπέρ  τον  όρώμενον  και  φαινο'- 
μενον  τούτον  κοσμον,  περί  τον  μηχανισμόν  του 
οΐίοίου  ένασχολούνται  αί  φυσικαί  επιστήμαι, 
Κείται  ό  ηθικός  κόσμος,  ό  κόσμος  του  λογού, 
ον  ουδεμία  θετική  λεγομένη  επιστήμη  ν'  άρνη- 
θή  λογικώς  δύναται,  ώς  στηριζομενον  εις  την 
έσωτάτην  της  συνειδήσεως  πείραν,  τό  άναμ- 
φίλεκτον  εκάστου  συναίσθημα,  τό  θετικώτατον 
πάντων  όσων  γνωρίζομεν  καϊ  αντιλαμβανό- 
μεθα, ανάγκη  πολλάκις  και  περί  αυτού  νά  γί- 
νηται  λόγος.  Διότι  άνευ  της  ηθικής  αρετής,  ή- 
τις πηγάζει  άπό  του  έσωτάτου  τούτου  κόσμου, 
Ούτε  ο  καθ'  έκαστον  άνθρωπος  ούτε  η  κοινωνία 
έν  συνόλω  ύγιώς  ε/ει,  άλλ'  ουδέ  πολιτεία  και 
κράτος  νά  παγιωθή  και  προαχθνΐ  δύναται. 

Διά  ταύτα  πάσα  περί  τήν  ήθικήν  μελε'τη 
καί  θεο,ιρία  πάντας,  νομίζομεν,  ένδιαφέρει  τοΰς 
ευ  φρονούντας,  όσον  και  πάσα  αλήθεια  και  πάν 
κάλλος  αίώνιον,  εΐ  κα'ι  ή  πράςις  αύτής  είνε  τό 
τε'λος. 

Τί  «Ινε  αληθώς  ή  ζωή  ολη  τοΰ  άνθρωπου 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


άνευ  της  αρετής ;  Τί  εινε  ή  επιστήμη  κα'ι  αί 
γνώσεις  αί  οίαιδήποτε  ;  Αΰτη  είνε  τό  ύπέρτα- 
τον  της  άνθρωποτητος  άγλάϊσμα,  τό  φώς  καί 
ή  θερμο'της  του  έσωτάτου  αύτής  κόσμου,  τό 
κε'ντρον  τής  παγκοσμίου  ιστορίας. 

"Οθεν  καλόν  ένομίσαμεν  ανάγνωσμα  έν  τω 
ίεοώ  τούτω  περιβόλω  τήν  περίληψιν  τής  πλή- 
ρους καί  άκριβεστάτης  θεωρίας  του  Άριστοτέ- 
λους  περί  Ηθικής,  καλουμε'νης  Ηθικά  Νικομά- 
χεια,  ών  κατά  βιβλία  καί  κεφάλαια  έκτιθέμε- 
νοι  τήν  εννοιαν  καθ'  ήν  ούτος  ακολουθεί  με'θο- 
δον,  θά  ζητήσωμεν  έπί  τε'λους  νά  εύρωμεν  πού 
κυρίως  στηρίζει  τό  άκρον  αγαθόν  καί  τήν  άρε— 
τήν,  όπερ  καί  θά  είνε  τής  όλης  μελε'της  ημών 
τό  συμπε'ρασμα. 

Ή  όλη  αΰτη  του  Αριστοτέλους  περί  ηθικής 
πραγματεία,  τά  Ηθικά  Νικομάχεια,  διηρημένη 
εις  δε'κα  βιβλία,  άνάγεται  εις  τήν  τάξιν  τών 
πρακτικών  συγγραμμάτων  του  ρ.εγάλου  τούτου 
φιλοσο'φου,  ήτις  περιλαμβάνει  τά  ήθικά,  τά  οι- 
κονομικά καί  τά  πολιτικά. 

Κατά  τήν  γνώμην  του  περιφανούς  "Αγγλου 
Δοναλσώνος,  του  συνεχίσαντος  τήν  ίστορίαν  τής 
Ελληνικής  φιλολογίας  τοσούτον  εύδοκίμως,  ου- 
δέν τών  τού  Αριστοτέλους  συγγραμμάτων  δια- 
τηρεί τήν  εαυτού  άξίαν  μάλλον  άκεραίαν  τών 
Ηθικών  Νικομαχείων,  καί  ίδάυς  έάν  έξετασθώσι 

1 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


5 

παραλλήλως  πρός  τά  πολιτικά.  Και  αληθώς  ό 
κλάδος  ούτος  της  φιλοσοφίας,  προσεπιλέγει, 
ώπισθοδρόμησε  μάλλον  η  προήχθη.  Συστημα- 
τικώς  δέ  εξεταζόμενα  τά  Ηθικά  του  Άριστοτέ- 
λους  δύνανται  νά  παραβληθώσι  πρός  πάντα  τά 
νεώτερα  περί  του  θέματος  τούτου  συγγράμ- 
ματα. 

Τά  Ηθικά  ταύτα  του  Άριστοτε'λους  δυνα- 
τόν νά  διαιρεθώσι  κατ'  αύτον  εις  τρία  με'ρη 
κατά  τάς  εν  αύτοΐς  κρατούσας  ιδέας.  Και  το 
μεν  πρώτον  με'ρος  περιλαμβάνον  τά  δύο  πρώτα 
βιβλία  και  πε'ντε  κεφάλαια  του  τρίτου  πραγ- 
ματεύεται περί  του  άκρου  άγαθοΰ,  ήτοι  της 
ευδαιμονίας  και  της  αρετής.  Τό  δεύτερον  έν 
τοις  εφεξής  τρισϊ  βιβλίοις  δ',  ε',  ς'  κα'ι  τω 
ύπολοίπω  τοΰ  γ'  διερευνά  τάς  διάφορους  άρε- 
τάς.  Τό  τρίτον  με'ρος  (ζ',  η,  θ',  ί)  πραγματεύε- 
ται την  έξωτερικήν  της  άρετης  εφαρμογην, 
τουτέστι  την  έγκράτειαν,  την  φιλίαν  και  τήν 
ήδονήν.  Μετά  δέ  την  έρευναν  τούτων  έπανέρ- 
χεται  ο  φιλόσοφος  εις  την  ύποθεσιν  του  πρώ- 
του βιβλίου,  εις  τό  περί  ευδαιμονίας,  έν  ώ  μετά 
άνακεφαλαίωσιν  πάντων  τών  περί  τοΰ  θε'ματος 
τούτου  είρημε'νων  ποιείται  την  εις  τά  πολιτι- 
κά, την  περί  πολιτείας  πραγματείαν  αύτοΰ, 
μετάβασιν. 

Αύτη  η  γενική  τοΰ  συγγράμματος  τούτου 
αποψις.  Έξ  ύπαρχής  δέ  Ό  φιλόσοφος  ώς  παν- 
ταχοΰ  κατά  τήν  αύτοΰ  έμπειρικήν  με'θοδον 
άπό  τοΰ  συνθε'του  και  συγκεκριμε'νου  ορμώμε- 
νος προβαίνει  αναλυτικώς  μετ'  επίμονου  ακρι- 
βείας εις  τε  τήν  περί  αρετής  και  άκρου  άγα- 
θοΰ θεωρίαν  έν  γε'νει,  και  εις  τήν  εκάστης 
άρετής  ιδία.  ϊαύτην  ώς  οίον  τε  σαφώς  θά 
συνοψίσωμεν  έν  τοις  καθ'  έκαστα,  ώς  εξής. 

Επειδή,  λέγει,  πάσα  τε'χνη  και  πάο-α  επι- 
στήμη και  πράξις  άγαθο'ν  τι  έπιδιώκει,  οίον  ή 
ιατρική  τήν  ύγείαν,  ή  γυμναστική  τήν  εύρο.»- 
στίαν,  ή  ναυπηγική  το  πλοϊον,  ή  οικονομική 
τον  πλοΰτον,  και  τά  λοιπά  ομοίως,  έπεται  οτι 
πολλά  και  διάφορα  είνε  τά  έπιδιωκόμενα  αγα- 
θά, ώς  είνε  πολλαί  και  διάφοροι  αί  τέχναι  και 
αί  πράξεις,  αί  ταΰτα  σκοποΰσαι. 

'Γποτιθεμε'νου  λοιπόν  ότι  υπάρχει  τις  ανώ- 
τατος σκοπός,  δι'  ό'ν  πάντα  τά  άλλα  είνε  μέσα, 
επιθυμητά  ούχί  αΰτά  καθ'  έαυτά,  άλλ'  άπλώς 
προς  έπίτευξιν  άναγκαϊα  τοΰ  ύπερτάτου  εκεί- 
νου σκοπού,  συνάγεται  ότι  ό  ανώτατος  ούτος 
σκοπός  είνε  τό  άκρον  άγαθο'ν,  6ττερ  έν  τω  βίω 
έπιδιώκομεν  και  ποθοΰμεν  τό  άκρον  δέ  τοΰτο 
άγαθόν  δέον  νά  ύποτεθνί  έφικτόν  ένταΰθα,  έν 


τω  κοσμώ  τούτω,  ί'να  μή  χωρν)  ή  έφεσις  τοΰ 
άγαθοΰ  έπ'  άπειρον  και  επομένως  έπί  τό  άνέ- 
φικτον. 

Φρονεί  δέ  ότι  ή  γνώσις  τοΰ  άκρου  τούτου 
άγαθοΰ  μεγάλην  εν  ει  ροπήν  έπί  τον  βίον,  ώς 
ό  σκοπός  τω  τοξότη,  Γνα  γινώσκη  βεβαίως 
ποΰ  νά  σκοπεύση  και  έλπιση  μάλλον  έπιτυχίαν. 

Έρο^τά  είτα  τίνος  τέχνης  ή  τίνος  έπιστή- 
μης  ό  σκοπός  περιλαμβάνει  πάντα  και  είνε 
πάντων  άνώτατος  και  διά  τοΰτο  τέλειος  και 
έντεΰθεν  άκρον  άγαθο'ν.  Ευρίσκει  δέ  ώς  τοιού- 
τον τον  σκοπόν  της  πολιτικής  έπιστήμης  και 
της  πολιτείας·  διότι  αύτη  τυγχάνει  ούσα  πα- 
σών ύπερτάτη·  ύπό  ταύτην  υπάγονται  πάσαι 
και  έπιστήμαι  και  τέχναι  και  πράξεις·  οίον  ή 
οικονομική,  ή  στρατηγική,  ή  ρητορική,  ή  νο- 
μοθετική και  εϊ  τις  άλλη.  "Ωστε  ό  της  πολιτι- 
κής σκοπός  περιέ/ει  και  τους  τών  άλλων  και 
δή  ύπερέ/ει  αύτών,  ώσπερ  ή  αρχιτεκτονική 
περιλαμβάνει  τόσας  άλλας  τέχνας  και  δυνά- 
μεις πρός  παράστασιν  τοΰ  ιδεώδους  αυτής. 

Τεθέντος  λοιπόν  τοΰ  τής  πολιτικής  σκοπού 
ώς  τοΰ  άκρου  άγαθοΰ,  όπερ,  εί  και  τυγ/άνει  ον 
τό  αύτό  και  πρός  τον  ένα  και  πρός  τήν  πόλιν 
και  τό  έθνος,  τους  πολλούς,  τελειοτερον  όμως 
είνε  και  κάλλιον  και  θειο'τερον,  έάν  άναφέρη- 
ται  τή  πο'λει  και  τω  έθνει,  καθόσον  τό  αγαθόν 
τών  πολλών  κείται  άνώτερον  τοΰ  ένο'ς,  ζητεί- 
ται τί  ή  πολιτική  έπιστήμη  επιδιώκει  και  τί 
άρα  είνε  τό  άκρότατον  πάντων  τών  πρακτών 
άγαθών. 

Κατά  τήν  όμολογίαν  τών  πλείστων,  λέγει, 
ή  ευδαιμονία  είνε  τό  άγαθόν  τοΰτο  τό  έπιδιω- 
κο'μενον  κα'ι  ότι  τό  εύ  ζήν  και  τό  εύ  πράττειν 
εί\ε  ίσον  τω  εύδαιμονεϊν. 

Άλλά  συμφωνούντες,  λέγει,  οί  πολλοί  εις 
τό  όνομα  διαφωνοΰσι  περί  τήν  ούσίαν  αύτοΰ 
τούτου·  διότι  άλλοι  μέν  εύδαιμονίαν  ύπολαμ- 
βάνουσι  τήν  ήδονήν,  ή  τον  πλοΰτον  ή  τήν  δό- 
ξαν,  άλλοι  δέ  άλλο  τι·  πολλάκις  δέ  και  ό  αύ- 
τός  άνθρωπος  άλλοτε  άλλο·  νοσήσας  μέν  εύ- 
δαιμονίαν νορ,ίζει  τήν  ύγείαν,  πενόμενος  δέ 
τον  πλοΰτον,  άμαθής  δέ  ών  ζηλεύει  τους  λο- 
γίους. Παρά  τούτους  ένιοι  νομίζουσιν  δτι  έκτος 
τών  πολλών  τούτων  άγαθών  ύπάρχει  άλλο  τι 
καθ'  έαυτό  άγαθόν,  δι'  ό'  και  ταΰτα  πάντα  τά 
άλλα  είνε  αγαθά.  Ένταΰθα  δέ  παρατηρεί  ό  φι- 
λόσοφος ότι  δπ<υς  κρίνη  τις  ορθώς  περί  καλών 
και  δικαίων  και  έν  γένει  περί  τών  πολιτικών, 
δέον  νά  είνε  καλώς  παιδαγο>γημένος,  νά  συνει- 
θίση  δηλονότι  άπ'  αρχής  έξ  ανατροφής  εις  τά 
καλά·  διότι  άλλως  ούτε  νά  νοήση  ούτε  ν« 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΜΚΟΗΛΧΕΪΑ  ΤΟΪ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


3 


πίοσοικειωθή  τά  καλά  και  δίκαια  εινε  δυνατόν. 
Είτα  επανερχόμενος  είς  το  περί  ευδαιμονίας 
έκτίθησι  πώς  τριχώς  διαιρούνται  οί  άνθρωποι 
έπί  τούτου.  Πρώτον  οί  πολλοί  άγαπώσι  τόν 
άπολχυστικόν  βίον  ούτοι  δέ  παντελώς  άνδρα- 
ποδώδεις  φαίνονται  προαιρούμενοι  τον  βίον  τών 
βοσκημάτων,  επειδή  τήν  ήδονήν  τήν  ύλικήν 
θεωρούσιν  ώς  άκρον  άγαθόν.  Δεύτερον  οί  όλιγώ- 
τεροι  χαί  ότι  μεμορφωμε'νοι  τ:<υς  χαί  πρακτικοί 
773:1  τόν  πολιτικόν  βίον  θειυρούσι  τήν  τιμήν  και 
Τϊ)ν  οοςαν  άκρον  άγαθο'ν  άλλ'  επικρίνει  και  τού- 
τους, λέγων  οτι  και  το  νομιζο'μενον  άγαθόν  τού- 
το τταρ'  αΰτοΐς  φαίνεται  έπιπο'λαιον  διότι  ανή- 
κει μάλλον  εις  τους  τιμώντας,  ώς  και  εξαρτά- 
ται άπ'  αυτών,  ένώ  ή  ευδαιμονία  υποτίθεται 
οίχεΐο'ν  τι  και  άναφαίρετον  άγαθο'ν.  Πλην  τού- 
του παρατηρεί  ότι  φαίνονται  τούτων  τινές  έπι- 
διοίκοντες  τάς  τιμάς,  ίνα  πιστευθώσιν  οτι  είνε 
έγαθοί  και  ενάρετοι,  διό  και  ζητούσι  νά  τιμών- 
ται υπό  τών  φρονίμων  και  τών  εντίμων  χαί  επί 
άρετη·  ώστε  και  κατ'  αυτούς  τούτους  ή  αρετή 
ε'.νε  ανωτέρα,  επειδή  εύδαιμονίαν  νομίζουσι  τό 
τ'.μάσθαι  ώς  ενάρετοι·  ούτω  δέ  έςωθεν  ζητών 
τις  τό  άγαθόν  φαίνεται  οτι  θά  ήτο  δυνατόν 
χα!  ά.77ρακτών  τις  νά  ε/Υ]  την  άρετήν  η  και  κα- 
κοτ7αθών,  όπερ  άτοπον.  Τρίτον  οτι  πάνυ  ολί- 
γοι εΰδαίμονα  βίον  νομίζουσι  τόν  θεωρητικόν 
ά^λά  τήν  έςελεγξιν  τούτου  παραλείπει  επί  τού 
«αρο'ντος,  υττοσχο'μενος  νά  έπανε'λθτ),  δπερ  και 
πράττει  εν  τω  τελευταίω  βιβλίω. 

Λιελθών  τους  τρεις  εν  άνθρώποις  βίους,  τόν 
κπολαυστικόν,  τόν  πολιτικόν  και  τόν  θεωρητι- 
κών, αποδοκιμάζει  και  τόν  χρηματιστικάν  βίον 
διά  βραχε'ων  διότι  ό  πλούτος  δέν  είνε,  λε'γει, 
το  ζϊΐτοΐίμ,ενον  άγαθο'ν,  η  ευδαιμονία,  καθόσον 
ο  πλούτος  είνε'  τι  χρήσιμον  και  χάριν  άλλου 
και  ουχί  αυτό  τό  άγαθο'ν.  Άλλά  και  τό  καθό- 
λου άγαθόν  και  τήν  ίδε'αν  αυτήν  καθ'  ε  αυτήν 
του  αγαθού,  ώς  ό  Πλάτων,  οΰτος  δέν  παραδέ- 
χεται· διότι,  λε'γει,  και  άν  ύπάρχν)  εν  τι  αγα- 
θόν, κοινώς  κατά  πάντων  κατηγορούμενον,  ή 
αν  ύπάρχτ]  χωριστό'ν  τι  άγαθόν  αυτό  καθ'  αυ- 
τό, τό  ιδανικό·/  άγαθόν,  ή  ίδε'α,  δέν  θά  είνε 
χατορθωτόν  ούο'  άποκτητόν  υπό  τού  άνθρω- 
που· ένώ  ζητείται  τοιούτον  τι,  δπερ  ό  άνθρωπος 
νά  βιίντ,ται  και  νά  πράξγι  κα'ι  ν'  άποκτήστ). 

Ούτως  επανερχόμενος  εις  τό  ζήτημα  τί  ε- 
στίν ή  ευδαιμονία  και  τό  άκρον  άγαθο'ν,  παρα- 
τηρεί ότι  επειδή  τά  διάφορα  άγαθά  είνε  τά 
(αεν  κατώτερα,  τά  δέ  ανώτερα  και  ότι  τά  [Λεν 
εινε  μέσα,  ώς  ό  πλούτος,  οί  αύλοί,  ώς  όργανα 
δι'  άνώτερον  σκοπο'ν,  τά  δέ  σκοπός,  συμπεραί- 


νει ότι  πάντα  τά  άγαθά  δέν  εινε  τε'λεια,  δη- 
λονότι τελευταία  και  οτι  τό  πάντων  άριστον 
είνε  τό  τε'λειον  άγαθο'ν,  ή  ευδαιμονία,  όττερ  α- 
νάγκη νά  εινε  εν  εκ  πολλών  άρίστ<υν  και  δπερ 
προαιρούμεθα  αυτό  καθ'  αυτό  και  ουδέποτε  δι' 
άλλο·  τοιούτον  δέ  είνε  ή  ευδαιμονία.  Και  ώς 
λε'γεται  εν  τοις  Μεγάλοις  ΊίΟικοΐς  «τε'λειον 
έστιν,  ου  παραγενομένου  μηθενός  έτι  προσδεό- 
μεθα·  ατελές  δέ  ού  παραγενομε'νου  προσδεο'με- 
θά  τίνος·  οιον  της  δικαιοσύνης  μέν  μόνον  παρα- 
γενομενης  πολλών  προσδεόμεθα,  της  δέ  ευδαι- 
μονίας παραγενομε'νης  οΰδενός  έ'τι  προσδεόμεθα. 
Τούτο  άρα  εστί  τό  άριστον  ήμϊν,  ο  ζητούμεν, 
δ  έστι  τέλος  τε'λειον  τό  δή  τε'λειον  τέλος  άγα- 
θόν έστιν». 

Έκ  πάντων  συνάγεται  δτι  ή  ευδαιμονία  εινε 
ό  τελειότατος  και  άνώτατος  τού  βίου  ημών 
σκοπός,  ένώ  πάν  άλλο  άγαθόν  είνε  και  σκοπός 
και  μέσον  προς  άνώτερον  τι  πάντοτε,  οίον  ή 
τιμή,  ή  ηδονή,  ό  νούς  αυτός,  αί  γνώσεις  και 
άλλη  οιαδήποτε  άρετή  και  ικανότης  είνε  μέν 
άγαθά  και  προαιρούμεθα  αυτά  δι'  αυτά  καθ' 
έαυτά,  άλλά  ζητούμεν  ταύτα  χάριν  κυρίως 
της  ευδαιμονίας,  ύπολαμβάνοντες  ότι  δι'  αυ- 
τών θά  εύδαιμονήσωμεν.  Τήν  εύδαιμονίαν  όμως 
ούδείς  ζητεί  δι'  άλλο  τι  άνώτερον.  Όθεν  είνε 
και  αύτάρκης  καθό  τέλειος.  Έάν  δέ  προστεθνί 
εις  τήν  εύδαιμονίαν  άλλο  τι  ύποδεε'στερον  ά- 
γαθο'ν, γίνεται  βεβαίως  προτιμότερον  και  έκ 
πολλών  άγαθών  συγκείμενον,  εφόσον  προστί- 
θεται τι. 

Τεθείσης  ούτω  τις  ευδαιμονίας  κατά  τήν 
κοινήν  άπάντων  όμολογίαν  ζητεί  νΰν  σαφέστε- 
ρον  νά  δηλωθν)  τί  είνε  αύτη.  Έπί  τούτω  δέ  νο- 
μίζει δέον  νά  έξετασθή  τί  είνε  τό  έργον  τού 
άνθρώπου,  καθό  άνθρώπου.  Ώς  π.  χ.  υπάρχει 
έργον  τού  μουσικού  και  τού  άγαλματοποιού  και 
παντός  άλλου  τεχνίτου  και  έπιστήμονος·  το  δέ 
έργον  πάντουν  τούτων  επιδοκιμάζεται  και  κρί- 
νεται καλόν  ή  αποδοκιμάζεται  και  κατακρίνε- 
ται· ομοίως  καθώς  και  τών  μελών  τού  σώμα- 
τος, οίον  τού  οφθαλμού  και  της  χειρός  και  τού 
ποδός  υπάρχει  έργον  ίδιον,  ούτω  δή  ύπάρχει 
και  τού  άνθρώπου  ώς  άνθρώπου  ιδία  έργον  τι. 
"Αρα  ζητητέον  τί  είνε  το  έργον  τούτο  τού  άν- 
θρώπου. Είνε  άρα  τά  ζην ;  άλλά  τό  ζην  κοινόν 
τυγχάνει  όν  και  τοις  φυτοΐς·  άρα  είνε  τό  αίσθά- 
νεσθαι  ;  άλλά  τούτο  κοινόν  και  τοις  ζώοις.  Τί 
άλλο  λοιπόν  μένει  έργον  τού  λογικού  άνθρώπου 
ή  τό  πράττε  ιν  μετά  λόγου  ή  μή  άνευ  λόγου  ; 

"Επειτα  διαιρεί  αύθις  τόν  λόγον  εις  πειθο'με- 
νον  (ώς  έπιπειθές  λόγω)  και  εις  λόγον  αύτενερ- 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


γοΰντα  καϊ  διανοούμενον  και  κατά  την  διαίρε- 
σιντης  λογικής  ψυχής  εις  νουν  νοητικδν  και  είς 
λο'γον  εποπτικδν  δέχεται  δτι  έργον  του  άνθρω- 
που ώς  τοιούτου  είνε  ή  κατά  λο'γον  ενέργεια 
της  ψυχής  η  μή  άνευ  λογού,  κα'ι  δτι  τδ  έργον 
τοΰτο  είνε  το  αυτό  επί  παντός  άνθρώπου  έν 
γε'νει,  του  τυχόντος  άνθρώπου  κα'ι  του  σπου- 
δαίου άνθρώπου,  άλλ'  δμως  πρε'πει  νά  προστε- 
θ'?ί  μόνον  ή  κατά  την  άρετήν  ύπεροχή  κα'ι  δια- 
φορά του  έργου  του  τυχόντος  άνθρώπου  και  του 
έργου  του  σπουδαίου  άνθρώπου·  διότι  ώς  τό  έρ- 
γον του  κιθαριστοΰ  και  του  σπουδαίου  κιθαρι- 
στοΰ  είνε  μέν  τ<δ  αύτο',  τδ  κιθαρίζειν,  άλλά 
δε'ον  νά  προστεθή  ή  κατά  την  ικανότητα  υ- 
πέροχη του  έργου-  επειδή  αύτδ  τδ  έργον  αμφο- 
τέρων είνε  τό  κιθαρίζειν,  του  σπουδαίου  κιθα- 
ριστοΰ είνε  τό  εΰ  και  καλώς  κιθαρίζειν  τοιου- 
τοτρόπως άν  τδ  έργον  παντός  άνθρώπου  είνε 
τό  μετά  λο'γου  τινός  πράττε  ι  ν  η  μή  άνευ  λο- 
γού, του  σπουδαίου  άνθρώπου  είνε  τδ  μετά 
του  ορθού  λο'γου  πράττειν. 

Ούτω  τίθησι  τό  έργον  του  άνθρώπου  ζωην 
τινα,  δηλαδή  ένε'ργειαν  και  πραςιν  της  ψυγής 
ρ,ετά  λο'γου  τινδς,  του  δέ  σπουδαίου  μετά  λο'- 
γου δρθοΰ  και  καλοΰ.  "Οθεν  συμπεραίνει  δτι  το 
άνθρώηινον  άγαθόν  είνε  ένε'ργεια  ψυχής  κατ' 
άρετήν  επειδή  δέ  πλείονες  αί  άρεταί  (αί  ίκα- 
νο'τητες\  κατά  τήν  άρίσζην  και  τεΑειοτάζηγ 
άρετήν  και  έν  βίω  τελείω  κα'ι  συνέχει,  έπειδή 
ολίγος  χρόνος  δέν  δύναται  βεβαίως  νά  χαρα- 
κτηρίσω τήν  ένε'ργειαν  ταύτη  ν.  Άλλά  τίς  ή 
αρίστη  κα'ι  τελειότατη  της  ψυχής  άρετή  ή  ι- 
κανότης ;  τοΰτο  άφίνει  έπί  τοΰ  παρόντος  ά- 
π  ροσδιδριστον. 

Όρίσας  δέ  ούτω  γενικώς  τήν  εύδαιμονίαν, 
εξετάζει  νυν  τ  δ  πράγμα  κα'ι  ύπ'  άλλην  έ'ποψιν. 
Διαιρών  τά  άγαθά  τριχή,  είς  έζωτερικά  αγα- 
θά, εις  τά  περί  τό  σώμα  και  είς  τά  περί  τήν 
ψυχήν,  θεωρεί  τά  ψυχικά  άγαθά  κυριώτατα 
συμφώνως  τή  γνώμν]  πάντων.  Έπειδή  δέ  αί 
πράξεις  και  αί  ένε'ργειαι  αί  ψυχικαί  άνάγονται 
είς  τήν  ψυχήν,  συνάγει  δτι  ορθώς  κατά  τόν  δο- 
θέντα ήδη  όρισμδν  της  ευδαιμονίας  αύτη  δέν 
είνε  έξωτερικόν  άγαθόν.  Έπειδή  δέ  αύτη  ούτω 
καθο  της  ψυχής  άγαθόν  περιλαμβάνει  και 
άρετήν  και  φρόνησιν  και  σοφίαν  και  τήν  έσω- 
τερικήν  εύχαρίστησιν  ή  ήδονήν,  και  πάντα 
ταΰτα  ενεργεία  και  ουχί  δυνάμει  και  έξει 
άπλή,  έπεται  δτι  ή  ευδαιμονία  ούσα  ενέργεια 
της  ψυχής  κατά  τήν  τελειοτάτην  άρετήν  είνε 
τδ  άριστον  καϊ  κάλλιστον  κα'ι  ήδιστον  πράγμα. 

Και  δμως  νομίζει  δτι  έ'/ει   χρείαν  τινά  αυ- 


τή και  των  έςο^τερικών  άγαθών,  έπειδή  θεω- 
ρεί άδύνατον  ή  ούχί  ράδιον  τό  πράττειν  τά  κα- 
λά άνευ  με'σων  μέσα  δέ  τοιαύτα  πρδς  τό 
πράττειν  τά  καλά  είνε  και  φίλοι  καλοί  και 
πλούτος  και  πολιτική  δύναμις.  Έπί  τούτοις 
οίον  κόσμον  της  ευδαιμονίας  θεωρεί  τήν  εύγε— 
νειαν,  τήν  εύτεκνίαν  και  τδ  κάλλος·  ουδέ  λίαν 
εύδαιμονικδν  νομίζει  τόν  παναίσχην,  ή  δυσγε- 
νή  ή  μονώτην  και  άτεκνον. 

Διαπορεΐ  δέ  ει  έστι  μαθητδν  ή  άλλως  πως 
άσκητόν  ή  θεο'σδοτον  ή  και  διά  τύ/ην  τινά  ή 
ευδαιμονία·  παραδέχεται  δέ  μάλλον  δτι  είνε 
θεόσδοτος  ή  τών  θειοτάτων  διότι  τό  της  άρε- 
τής  άθλον  φαίνεται  άριστον  και  θεΐο'ν  τι  και 
μακάριον,  κα'ι  δτι  είνε  και  δυνατόν  ν'  άποκτη- 
θή  υπό  πάντων,  διά  τίνος  μαθήσεως  ή  επιμε- 
λείας, τών  μή  βεβλαμμένων  πρός  άρετήν  λίαν 
δέ  πλημμελές  ύπολαμβάνει  νά  έπιτρέψν)  τις  τνί 
τύχη  τδ  κάλλιστον  και  μέγιστον  τοΰτο  άγαθόν. 

Έπί  τούτοις  επικρίνει  τόν  Σόλωνα  είπόντα 
μηδένα  προ  τοΰ  τέλους  μακαρίζειν  τδ  έπακο- 
λουθεΐν  ταίς  τύχαις  και  κατά  ταύτας  εύδαιμο- 
νίζειν  τινά  ούδαμώς  νομίζει  ορθόν  έπειδή  τδ 
εύ  ή  τό  κακώς  πράττειν  και  ένεργεϊν,  ή  ευδαι- 
μονία, δέν  κείται  έν  αύταϊς,  άλλά  προσδεϊται 
τούτων  ό  άνθρώπινος  βίος·  αί  κατ'  άρετήν 
δ(/.ως  ένε'ργειαι  είνε  τό  κύριον  της  εύδαιμονίας, 
αί  δέ  έναντίαι  τοΰ  εναντίου,  της  κακοδαιμο- 
νίας. Και  ούχί  μόνον  τό  κύριον  της  ευδαιμονίας 
είνε  αύται,  άλλά  και  τό  βεβαιο'τατον  πάντων 
τών  άνθρωπίνων  διότι  περί  οΰδενο'ς,  λέγει, 
τών  άνθρωπίνων  υπάρχει  ούτω  βεβαιότης,  ώς 
περί  τάς  ενεργείας  τάς  κατ'  άρετήν  κα'ι  τών 
έπιστημών  και  επιστημονικών  γνώσεων  αύται 
δοκοϋσιν  αύτώ  μονιμώτεραι,  καθόσον  βεβαιούν- 
ται άμέσως  ύπδ  της  συνειδήσεως.  Επομένως 
ό  κατ'  άρετήν  ενεργών,  λέγει,  άεί  ή  μάλιστα 
πάντων  θά  πράττν)  τά  κατ'  άρετήν  και  θά 
θεωρ^  αυτά,  τάς  δέ  διαφόρους  τύχας  θά  φέρ·/) 
κάλλιστα  και  έξάπαντος  έμμελώς  ό  άληθώς 
άγαθός  και  τετράγωνος  άνευ  ψόγου·  διότι  τά 
μέν  μικρά  ευτυχήματα  ώς  και  τά  δυστυχήμα- 
τα δέν  εχου^ι  βεβαίως  ροπήν  έπί  τόν  βίον,  τά 
δέ  μεγάλα  και  πολλά,  άν  μέν  είνε  ευτυχήμα- 
τα, θά  καταστήσωσι  τόν  βίον  μακαριώτερον, 
επειδή  συνεπικοσμοΰσι  τόν  βίον  και  χρήσις  γί- 
νεται αυτών  καλή  κα'ι  σττουδκία-  άν  δέ  συμ- 
βαίνωσι  τά  έναντία,  θλίβουσι  βεβαίιος  και 
βλάπτουσι  τήν  μακαριότητα  και  λΐίπας  έπιφέ- 
ρρντα  καΐ  πολλάς  ενεργείας  κωλύοντα.  Και 
όμως  και  έν  τούτοις,  λε'γει,  διαλάμπει  τό  χ.α- 
λόν  και  ή  άρετή,   δταν  ύποφε'ρτ)  τις  πολλοί 


ΤΑ  ΗΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΑΧΕΪΑ 


ΤΟΪ  ΛΡϋΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


δ 


Ναι  μεγάλας  ατυχίας  ευκόλως  ούχί  δι'  άναλ- 
γησίαν,  άλλ'  εκ  γενναιότητος  και  [Μεγαλοψυ- 
χίας. Ουδέποτε  δέ  ό  αληθώς  άγαθός  και  έμ- 
οοων  θα  ττράς-/;  τά  μισητά  και  φαύλα,  άλλα 
πάσας  τάς  τύχας  εύσχημο'νως  θκ  ύποφέρη  Ικ 
των  ενόντων  άεί  πράττουν  τα  κάλλιστα,  ώς- 
περ  και  ό  άγαθός  στρατηγός  δν  ε/ει  στρατόν 
μεταχειρίζεται  πολεμικώτατα,  και  ό  σκυτοτο'- 
μος  δέ  εκ  των  δοθέντουν  αύτώ  σκυτών  κατα- 
σ/.ευάζει  κάλλιστον  ύπο'δημα·  συνελο'ντι  δ'  ει- 
πείν ουτε  ποικίλος  οϋτε  ευμετάβλητος  εινε  ό 
ευδαίμων  οϋτε  εκ  τής  ευδαιμονίας  ρκδίως  θά 
μετακινηθή  οϋτε  υπό  των  τυχο'ντων  άτυχημά- 
των  συμπεραίνει  δέ  καλών  εύδαίμονα  τον  κατ' 
άρετήν  τελείαν  ενεργούντα  και  τοΐς  εκτός  αγα- 
θοί; ίκανώς  κεχορηγημένον,  μή  τόν  τυχόντα 
χρο'νον,  άλλα  εις  τε'λειον  βίον. 

Μετά  ταύτα  οιαπορών  πως  φαίνεται  παρα- 
δεχόμενος την  εύδαιμονίαν  και  πέραν  της  εν- 
ταύθα ζωής·  διότι  λέγει  ότι  εϊ  τι  φθάνει  προς 
τούς  τεθνηκο'τας  εϊτε  άγαθόν  ε'ίτε  τουναντίον, 
θά  είνε  άσθενές  τι  κα'ι  μικρόν  και  τοσούτον  βέ- 
βαια και  τοιούτον,  ώστε  νκ  ρ:ή  καταστήοη  εϋ- 
δαίμονας  τους  μή  όντας,  μηδέ  τους  όντας  μα- 
κάριους ν'  αφαίρεση  την  μακαριότητα. 

θεωρεί  δέ  κα'ι  τών  επαίνων  ανωτέρους  τους 
εύδαίμονας  και  την  εύδαιμονίαν  θειο'τερον  και 
βέλτιον  τών  κοινώς  επαινουμένων. 

Εντεύθεν  μεταβαίνει  εϊς  την  έξακρίβωσιν 
της  αρετής,  επειδή  την  εύδαιμονίαν  ώρισεν  εν- 
έργεια-; ψυχής  κατ'  άρετήν  τελείαν.  Ζητεί  λοι- 
πόν τις  ή  τελεία  άρετή  κα'ι  δη  ή  κατ'  άνθρο:»- 
ϊΕΟν  άρετή·  λέγει  δε  άνθρωπίνην  άρετήν  οΰχί 
τ>,ν  άρετήν  του  σώματος,  άλλα  την  της  ψυχής, 
<ός  είπε  και  τήν  εύδαιμονίαν  ψυχής  ένέργειαν. 
Λιό  και  ο  κατ'  άλήθειαν  πολιτικός,  ό  βουλόμε- 
νος  τους  πολίτας  νκ  ποιή  άγαθοϋς  και  τών  νο- 
μών υπηκόους,  δέον  νά  γνωρίζη  τά  περί  τήν  ψυ- 
χήν.  τουτέστι  ψυχολογίαν  ώς  ό  τών  οφθαλμών 
ιατρός  και  έν  γένει  τοΰ  σώματος  οφείλει  έντε- 
λε'στατα  νά  γνωρίζη  ταΰτα. 

Προς  τόν  σκοπόν  τούτον  ές  άλλης  αυτού 
πραγματείας  περί  ψυχής  άρκεϊται  ενταύθα  λαμ- 
βάνων δ,τι  χρήσιμον.  Ούτω  λοιπόν  θεωρεί  τήν 
ψυχήν  μίαν  κα'ι  άδιαίρετον  ουσαν  διττώς,  τό 
μεν  χύτης  άλογον,  τό  οέ  λο'γον  έχον  και  άλο- 
γον  μέν  μέρος  τής  ψυχής  λέγει  τό  αίτιον  τοΰ 
τρέφεσθαι  και  αύςάνεσθαι,  ήτοι  τήν  θρεπτικήν 
κα'ι  ζωτικήν  δΰναμιν  κα'ι  ότι  αυτή  ή  δύναμις 
χοινή  ούσα  και  φυτοϊς  κα'ι  ζώοις  δέν  ιδιάζει 
τω  άνθρώπω.  Παρατηρεί  δέ  δτι  πλήν  τούτου 
ύπάρχει  και  όίλλ/)   τις  φύσις  τής  ψυχής,  τό 


όρεκτικο'ν,  όμοιους  άλογον,  όπερ  όμως  μετέχει 
κάπως  λόγου,  ώς  δηλοΰται  εις  τόν  εγκρατή 
κα'ι  άκρατή,  οί'τινες  έχουσι  λο'γον  εν  τώ  όρε'- 
γεσθαΐ,  και  ό  μέν  πείθεται  εις  αυτόν,  ό  δέ  ά- 
πειθεΐ·  διότι,  ώς  φαίνεται,  πέφυκεν  έν  τούτοις 
κα'ι  άλλο  τι  παρά  τόν  λο'γον,  δ  μάχεται  κα'ι 
άντιτείνει  εις  τόν  λο'γον. — Αύτη  δέ  καΟ'  ημάς 
είνε  κα'ι  ή  τής  Γραφής  προπατορική  άμαρτία 
κα'ι  ή  τών  ποιητών  «V//. — Διά  τοΰτο,  λέγει, 
συμβαίνει  έν  τη  ψυχή  άπαράλλακτον,  οίον  εις 
τά  παράλυτα  μέλη  τοΰ  σώματος,  ενώ  προαι- 
ρούνται π.  χ.  τήν  παράλυτο  ν  χείρα  νά  κινή- 
σωσι  προς  τά  δεξιά,  αύτη  τουναντίον  φέρεται 
εις  τά  αριστερά,  ώς  κα'ι  αί  όρμαί  τών  άκρα- 
των άλλά  τό  συμβαίνον  εις  τά  σώμα  είνε  όρα- 
τόν,  ενώ  τοΰτο  έν  τή  ψυχή  γινόμενον  δέν  βλέ- 
πομε ν,  διά  τοΰτο  δέον  νά  παραδεχθώμεν  ότι 
έν  τή  ψυχή  υπάρχει  τι  παρά  τόν  λο'γον,  έναν- 
τιούμενον  δέν  εξετάζει  δέ  πόθεν  τοΰτο·  άλλά 
και  τό  τοιούτον  φαίνεται  μετέχον  πο.>ς  λόγου, 
ώς  άποδεικνύεται  έπ'ι  τοΰ  εγκρατούς,  όπου  υ- 
πακούει εις  τόν  λο'γον,  ομοίως  έπ'ι  τοΰ  σώφρο- 
νος κα'ι  ανδρείου  έτι  μάλλον. 

Διττόν  λοιπόν  παραδέχεται  τό  άλογον,  τό 
ρέν  φυτικον  ή  θρεπτικόν  ουδαμώς  κοινωνούν 
λόγου,  τό  δέ  όρεκτικόν  μετέχον  πως  λόγου, 
καθόσον  υπακούει  και  πείθεται·  επί  τούτω  δέ 
παρατηρεί  ότι  στηρίζεται  κα'ι  πάσα  νουθέτησις 
κα'ι  παράκλησις.  Εντεύθεν  διττόν  τίθησι  τό 
λο'γον  έ'χον  τής  ψυχής,  τό  μέν  κυρίως  κα'ι  έσω- 
θεν  κα'ι  έν  έαυτώ,  τό  δέ  έξωθεν  κα'ι  ώς  τι  ύπή- 
κοον  ή  μάλλον  δεκτικόν  λόγου.  Κατά  ταΰτα 
δέ  διαιρεί  κα'ι  τάς  άρετάς  εις  δύο  τάξεις,  εις 
διανοητικάς  κα'ι  ήθικάς,  και  τήν  μέν  σοφίαν 
κα'ι  τήν  φρο'νησιν  κα'ι  τήν  σύνεσιν  καλεϊ  Λα- 
Υ0Ί\τιχα.(:  άρεζάς ,  καθόσον  αύται  εινε  τοΰ  έσο.> 
και  καθαρού  λόγου  άρεταί,  τήν  δέ  ελευθεριότη- 
τα π.  χ.  κα'ι  τήν  σωφροσύνην  καλεί  ηθιχας 
άρετάς. 

Διαιρέσας  οΰτω  τήν  άρετήν  εις  διανοητικήν 
κα'ι  ήθικήν  αποφαίνεται  ότι  ή  μέν  διανοητική 
άρετή  τό  πλείστον  εκ  διδασκαλίας  κα'ι  γεννά- 
ται και  αύξάνει,  δι'  εμπειρίας  άρα  και  χρόνου· 
ή  δέ  ηθική  άρετή  προσγίνεται  έξ  έθους,  όθεν 
έχει  κα'ι  τό  όνομα.  'Εκ  τούτου  φανερόν  ότι 
ουδεμία  ηθική  άρετή  ύπό  τής  φύσεως  έγγίνε- 
ται*  διότι  τό  φυσικόν  δέν  μεταβάλλεται  διά 
της  συνήθειας·  άλλ'  ούτε  παρά  φύσιν  γίνονται 
αί  ήθικα'ι  άρεταί·  ώστε  συνάγεται  ότι  ή  φύσις 
ημών  είνε  άπλώς  κα'ι  μόνον  επιδεκτική  τής  άρε- 
τής  ώς  και  τής  κακίας,  κα'ι  ότι  διά  τοΰ  έθους 
γίνεται  /.αί  τελειοποιείται-  όπερ  έπ'ι  τών  αϊ- 


θ 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σθήσεων  π.  χ.  δέν  συμβαίνει·  διότι  δέν  βλε'πο- 
μεν,  διότι  πολλάκις  και  επανειλημμένως  εϊδο- 
μεν,  ούδέ  άκοόομεν,  διότι  πολλάκις  ήκούσαμεν 
άλλά  τουναντίον  έπειδή  έ'χομεν  τάς  αισθήσεις 
ταύτας,  άρα  φύσει  τάς  μεταχειριζο'μεθα  και 
τάς  μετεχειρίσθημεν,  οΰχϊ  δέ  διότι  τάς  μετε- 
χειρίσθημεν, διά  τούτο  και  τάς  άπεκτήσαμεν. 
Ένω  τάς  ήθι/.άς  άρετάς  άποκτώμεν,  ένεργή- 
σαντες  προ'τερον,  ώς  συμβαίνει  και  έπί  των 
τεχνών.  "Οσα  δε'ον  μαθόντες  νά  ποιήσωμεν, 
ταύτα  μανθάνομεν  ποιούντες·  οίον  οίκοδομούν- 
τες  γινόμεθα  οικοδόμοι  και  κιθαρίζοντες  γινό- 
μεθα κιθαρ  ισταί.  Βεβαίως  κατ'  άρ^άς  κακώς 
και  μόλις  οίκοδομούντες  και  κιθαρίζοντες, 
βαθμηδόν  δε  και  κατ'  ολίγον  καλλίτερον,  έως 
ού  γινόμεθα  καλοί  κιθαρισταί.  Ούτω  και  τά 
δίκαια  πράττοντες  γινόμεθα  δίκαιοι  και  τά 
σώφρονα  σώφρονες  καϊ  ούτω  καθεξής.  Εντεύ- 
θεν συμπεραίνει  δτι  έκ  των  αυτών  και  διά 
τών  αύτών  δηλαδή  έθισμών  γίνεται  πάσα  άρε- 
τή  ήθική  καϊ  φθείρεται,  όμοίως  καϊ  τέ/νη·  οίον 
ο  συνειθίζων  έπιπολαίως  καϊ  άπροσε'κτως  την 
τέχνην,  οίον  τό  κιθαρίζειν,  γίνεται  κακός  κιθα- 
ριστής, ώσπερ  έκ  του  εναντίου  γίνεται  ό  κά- 
λος κιθαριστής·  καϊ  οί  τεχνϊται  πάντες,  δπως 
διδάσκονται  και  γυμνάζονται,  τοιούτοι  καϊ  ά- 
ποβαίνουσι·  και  έπί  τών  αρετών  συναλλαττό- 
μενοι  οί  άνθρωποι  προς  άλλήλους  γινόμεθα  οί 
μεν  δίκαιοι,  οί  δέ  άδικοι,  καϊ  γυμναζόμενοι  εις 
τά  δεινά  καϊ  έθιζόμενοι  ή  νά  φοβώμεθα  ή  νά 
θαρρώμεν,  οί  μεν  γινόμεθα  ανδρείοι,  οί  δέ  δει- 
λοί. Καϊ  περί  τάς  επιθυμίας  καϊ  τάς  οργάς,  οί 
μεν  γίνονται  σώφρονες  και  πράοι,  οί  δέ  ακόλα- 
στοι και  όργίλοι,  εκείνοι  μεν  διότι  ούτω  πως 
ανατρέφονται,  τουτε'στι  εθίζονται  εις  αύτά, 
ούτοι  δέ  ούτως.  Ένϊ  λόγω  έκ  τών  όμοιων  ένερ- 
γειών  αί  έξεις  γίνονται  δμοιαι·  διό  πρε'πει  αί 
ενε'ργειαι  καϊ  οί  έθισμοϊ  νά  ώσι  ποιαί  τίνες, 
διότι  κατά  τάς  διαφοράς  αύτών  άκολουθούσιν 
αί  έξεις·  διό  και  επιλέγει  «ού  μικρόν  ούν  δια- 
φέρει τό  ούτως  ή  ούτως  εύθύς  έκ  νέων  έθίζε- 
σθαι  τους  ανθρώπους,  άλλά  πάμπολυ,  μάλλον 
δέ  τό  πάν». 


Διαιρέσας  τήν  άνθρωπίνην  άρετήν,  στοιχεϊον 
ούσαν  τής  κατ'  άνθρ(.υπον  εύδαιμονίας,  ώς  ώρι- 
σε  ταύτην  ετέργβιαν  ψνχϊ/?  κατ'  άρετι)ν  τε- 
.Ιείαν ,  εις  διανοητικήν  καϊ  ήθικήν,  και  παρα- 
τηρήσας  ότι  ή  ήθική  αρετή  έξ  έθους  ήμΐν  προς- 
γίνεται,  ούσιν  έπιδεκτικοίς  ταύτης,  συνάγει 
ότι  ό  άνθρωπος  ένεργών  γίνεται  κάτο/ος  τής 
ηθικής  αρετής  ώσπερ  τέχνης  τινός. 


Επειδή  λοιπόν  έκ  ποιας  τίνος  ενεργείας  και 
πράξεως  πηγάζει  ή  άρετή,  και  δέν  είνε  απλής 
θεωρίας  καϊ  γνώσεως  προϊόν,  κρίνει  άναγκαϊον 
νά  σκεφθή  περϊ  του  πώς  δέον  εκάστοτε  νά 
πράττν)  τις  καϊ  κατά  ποίον  κανο'να,  δπως  έκ 
τής  τοιάσδε  πράξεως  καϊ  ένεργείας  γείνωσι  καϊ 
αί  πράξεις  ποιαί  τίνες  και  ένάρετοι. 

Άλλ'  αρχόμενος  τής  θεωρίας  τών  πρακτι- 
κών αρετών  αποφαίνεται  δτι  ό  περϊ  αύτών  λό- 
γος δέν  είνε  δυνατόν  νά  είνε  άκριβής  ούτε  ό 
καθόλου  ούτε  έτι  μάλλον  ό  έν  τοις  καθ'  έκα- 
στα· διότι  άν  τεθή  ώς  γενικός  κανών  τούτων 
τό  πράττειν  κατά  τόν  ορθόν  λόγον,  ζητείται 
εύθύς  τί  είνε  ορθός  λόγος,  δστις  είνε  πολύ  γε- 
νικός καϊ  άόριστος  και  εις  όν  έπανέρχεται  ϊ- 
πειτα,  δτε  έπισκοπεϊ  τάς  διανοητικάς  άρετάς. 

Όθεν  έπινοεϊ  άλλον  ίδιον  κανόνα  τών  πρά- 
ξεων, τον  τού  μέτρου  ή  τής  μεσότητος,  τόν  με- 
ταξύ ένδειας  καϊ  ύπερβολής·  διότι  ένω  ή  ένδεια 
καϊ  ή  ύπερβολή  βλάπτει,  ή  μεσότης  σώζει, 
δπως  έν  τοις  σωματικοΐς,  ούτω  και  εν  τοις 
πνευματικοϊς,  οίον  ένω  τά  ύπερβολικά  γυμνά- 
σια ώς  καϊ  τά  έλλιπή  βλάπτουσι  τήν  ίσχυν  τού 
σώματος,  και  ώς  τά  ποτά  και  τά  σιτία  πλειο- 
τερα  ή  έλάττονα  τού  δέοντος  βλάπτουσι  τήν 
ύγείαν,  τά  σύμμετρα  δέ  ώφελούσιν.  Όμοίως 
έπί  τών  ηθικών  αρετών,  π.  χ.  έπϊ  τής  αν- 
δρείας και  σωφροσύνης,  ένω  ό  πάντα  φοβούμε- 
νος και  φεύγων  είνε  δειλός,  καϊ  πάλιν  ό  μηδέν 
δλως  ς,οβούμενος  είνε  θρασύς,  μόνον  ό  μετα;ύ 
τούτων  είνε  ό  άνδρείος·  ώς  καϊ  ό  πάσης  ηδο- 
νής απολαύων  καϊ  μηδεμιάς  άπεχο'μενος  είνε 
ακόλαστος,  ό  δέ  πάσας  φεύγων  είνε  αναίσθη- 
τος, ό  μεταξύ  τούτων  είνε  ό  σώφρων  ώστε  άν- 
δρία  καϊ  σωφροσύνη,  ώς  καϊ  άλλαι  άρεταί,  είνε 
μεσότης  μεταξύ  δειλίας  καϊ  θρασύτητος,  ακο- 
λασίας καϊ  αναισθησίας. 

"Αρα  ή  μεσότης  άρετή  ήθική·  ένισχύεται  δέ, 
λέγει,  ή  άρετή  διά  τής  έξεως  καϊ  τής  έπανα- 
λήψεως  τής  τοιάσδε  ένεργείας.  Άπεχόμενοι 
τών  ηδονών  γινόμεθα  σώφρονες  καϊ  αποκτή- 
σαντες ταύτην  τήν  έξιν  τής  σωφροσύνης,  εύκο- 
λώτατα  δυνάμεθα  ν'  άπέχωμεν  τών  ήδονών. 
Όμοίως  έθιζόμενοι  νά  καταφρονώμεν  τά  φοβε- 
ρά καϊ  νά  ύπομένωμεν,  γινόμεθα  άνδρείοι·  α- 
ποκτήσαντες δέ  τήν  έξιν  ταύτην  τής  άνδρίας, 
μάλιστα  θά  δυνηθώμεν  νά  ύπομείνωμεν  τά  φο- 
βερά. Είνε  σημεΐον  τής  έξεως  ή  ηδονή  ή  ή  λύ- 
πη, ήτις  συνοδεύει  τάς  πράξεις·  βλέπομεν  ότι 
ό  σώφριον  χαίρει  και  ήδεται  άπεχόμενος  τών 
σωματικών  ήδονών,  ένω  ό  ακόλαστος  λυ~είται· 
διότι  πάν  δ, τι  συνειΟΐζει  τις  είνε  προσφιλές· 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΑΧΕΪΑ  ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


7 


φύσει  δέ  ό  άνθρωπος  επιδιώκει  τήν  ήδονήν  και 
βποφεύγει  την  λύπην,  και  διά  τούτο  διά  την 
ήδονήν  αέν  πράττει  τά  φαύλα,  διά  τήν  λύπην 
δέ  άπέχει  των  καλών.  Διό  δέον,  ώς  έλεγε  καϊ 
ό  Πλάτων,  εύθϋς  έκ  νεότητος  νά  συνειθίζη  τις 
οδτω  7Τ(υς,  ώστε  νά  ηοηται  και  νά  λυπάται  εις 
όσα  πρέπει. 

Λέγει  λοιπόν,  οι  ι  ή  ήθική  άρετή  είνε  μεσο'- 
ΤΟί,  και  δτι  ενισχύεται  και  δέον  νά  ένισχύηται 
διά  της  συνηθείας,  δι'  ης-  καϊ  καθίσταται  προς- 
φιλής,  δπως  μή  συντριβή  εις  τόν  σκο'πελον  της 
ηδονής  και  λύπης. 

Κατόπιν  παρατηρεί  δτι  τα  κατά  τάς  ηθι- 
κά; άρετάς  γινόμενα  καϊ  πραττο'μενα  δέν  άρκε'ι 
νά  είνε  τοιαύτα  η  τοιαύτα,  δίκαια  π  χ.  η  σώ- 
φρονα έργα,  άλλά  χρειάζεται  καϊ  ό  πράττων 
νά  ίχη  συνείδησιν  (νά  γν<υρίζτ))  τί  πράττει  πρώ- 
τον, δεύτερον  προαίρεσιν  καϊ  προαίρεσιν  δι' 
αϋτά  ταΰτα,  καϊ  τρίτον  σταθεράν  καϊ  άμετα- 
Κίνητον  βούλησιν.  Έκ  των  τριών  δέ  τούτων  χα- 
ρακτήρων του  ενάρετου  λε'γει  δτι  τό  [Λεν  εΐδε'ναι 
ελάχιστον  η  ουδέν  ισχύει,  τά  δέ  άλλα,  η  προ- 
Κίρεσις  καϊ  η  βούλησις,  ίσχύουσι  τό  πάν  αυτά 
δέ  αποκτά  τις  διά  της  έξεως·  διότι  έκ  του  πολ- 
λάκις -ράττειν  τά  σώφρονα  καϊ  τά  δίκαια  γί- 
νεται τις  σώφρων  καϊ  δίκαιος  καϊ  ούχΐ  έκ  τοΰ 
είδε  ναι  τί  έστι  σωφροσύνη  καϊ  τί  δικαιοσύνη· 
ώστε  ορθώς  εχει  τό  κσκει  δικαιοσύνην,  σωφρο- 
σύνη ν,  ώς  τό  άσκει  τό  σώμα. 

Έκ  τούτων  συνάγεται  δτι  τά  μεν  πράγμα- 
τα ήτοι  αί  ττράξεις  εινε  δίκαιαι  η  καλαί,  δταν 
είνε  τοιαΰται,  οποίας  ήθελε  πράξει  Ό  δίκαιος 
η  ο  φιλο'καλος·  άλλ'  δμως  ό  ταύτας  πράττων 
δέν  είνε  δίκαιος  η  φιλο'καλος,  άν  δέν  πράττη 
ταύτα  ώς  εϊρηται,  ήγουν  μετά  συνειδήσεως 
77:ο7'.ρέσεως  και  βουλήσεως  σταθεράς·  άλλ'  ή 
Βροαίρεσις  καϊ  ή  βούλησις  ή  σταθερά  άποκτά- 
τκι  έκ  της  επανειλημμένης  τών  δικαίων  καϊ 
καλών  ττράςκος,  έκ  της  άγαθής  άρα  έξεως,  έξ 
ης  καϊ  χαίρουσι  πράττοντες.  "Αρα  δε'ον  ί'να 
νείνη  τις  δίκαιος,  νά  πράττν]  τά  δίκαια  καϊ 
άττοκτήση  την  έξιν  ταύτην.  Πλην  δυστυχώς, 
παρατηρεί  ό  Άριστοτε'λης  ένταΰθα,  δτι  οί 
πολλοί  δέν  πράττουσι  τά  δίκαια,  άλλ'  όμιλοΰ- 
σι  καϊ  φιλοσοφοΰσι  περϊ  τών  δικαίων  καϊ  περί 
δικαιοσύνης,  νομίζοντες  δτι  ούτω  θά  εινε 
σπουδαίοι. 

Αποκρούει  δέ  είτα  τόν  όρισμο'ν  τίνων  της 
αρετής,  δτι  αύτη  είνε  απάθεια  καϊ  ηρεμία.  Έξ 
εναντίας  κατ'  αυτόν  η  αρετή  ώς  άρετ/)  στρί'- 
φεται  περϊ  ήδονάς  καϊ  λύπας  πράττουσα  τά 
βέλτιστα  καϊ  ή  κακία  τουναντίον  ένώ  δηλαδή 


εις  πάσαν  πράξιν  κείται  εις  αί'ρεσιν  τό  καλόν, 
τ  ό  συμφέρον  καϊ  τό  ηδύ,  και  εις  αποφυγήν  τό 
αϊσχρον,  τά  άσύμφορον  καϊ  τό  λυπηρο'ν,  ό  αγα- 
θός καϊ  ενάρετος  περϊ  ταΰτα  κατορθώνει  τό 
δέον,  ό  δέ  κακός  άμαρτάνει,  μάλιστα  περί  τήν 
ήδονήν  διότι  ηδονή  τις  σωματική  παραφέρεί 
αΰτον  εις  τό  νά  πράξν)  τό  αϊσχρον  καϊ  τό  άσύμ- 
φορον. 

Ποιεί  δ'  έ'πειτα  ίκανόν  λο'γον  περί  ηδονής 
καϊ  δτι  έκ  νηπιακής  ήλικίας  έ'χομεν  σύντροφον 
τήν  φιληδονίαν  και  δτι  χαλεπο'ιτερον  ηδονή 
μάχεσθαι  ή  θηρίω,  και  δτι  περί  τό  χαλεπώτε- 
ρον  χρειάζεται  καϊ  τέχνη  καϊ  άρετή.  Εντεύθεν 
πάσα  ή  περϊ  ήθικής  πραγματεία  καϊ  ή  περί 
πολιτικής,  διότι  καϊ  αύτη  εις  τήν  ήθικήν  στη- 
ρίζεται, στρέφεται  περϊ  ήδονάς  καϊ  λύπας, 
ποίας  ήδονάς  έπιδιωκτέον  και  ποίας  λύπας 
άποφευκτέον  ώστε  ή  άρετή  είνε  ικανότης 
περί  ήδονάς  καϊ  λύπας  και  δτι  υπό  μέν  της 
καλής  έξεως  γίνεται  καϊ  αυξάνει  ή  άρετή,  υπό 
δέ  της  κακής  έξεως  φθείρεται  καϊ  ρ.εταβάλλε- 
ται,  καϊ  ούτως  έξ  ων  γίνεται  ή  άρετή,  ύπό 
τούτων  και  αυξάνει  και  φθείρεται. 

Ένταΰθα  παρεκβατικώτερον  παρατηροΰμεν 
διαλάμπουσαν  τήν  έξης  άλήθειαν  λαός  τις  άπαξ 
διαφθαρείς  ένεκα  διαφόρων  αιτίων  ιστορικών  καϊ 
κακών  έ'ξεοον,  όπως  ίαθή  καϊ  εί  δυνατόν  ήθικο- 
ποιηθή,  ώς  ήθελεν  είπεϊ  τις,  ανάγκη  πάσα  νά 
μεταβάλν)  τάς  κακάς  αύτοΰ  έξεις·  διότι  αύται 
είνε  τής  διαφθοράς  ή  πηγή*  άλλά  πώς  μετα- 
βάλλονται αί  έξεις ;  είνε  ευκολον  ;  διά  λόγων 
καϊ  θειυριών  ;  ή  πώς  άλλως  ενισχύεται  ο  ούτω 
διαοθαρείς  λαός  ;  πάντα  σπουδαιότατα  παιδα- 
γωγικά ζητήματα.  Έπανερχο'μεθα.  Επειδή,  λέ- 
γει, ή  άρετή  είνε  έξις  καϊ  έξις  προαιρετική,  έ- 
πεται ότι  αγαθοί  ή  κακοί  γινόμεθα  οϋχϊ  φύσει, 
άλλά  προαιρέσει.  Και  ποία  τις  έξις  προαιρετική 
είνε  ή  άρετή  ;  ή  σκοπούσα  τήν  μεσο'τητα  τήν 
ώς  προς  ήμάς,  τήν  άνάλογον  δηλονότι,  και  ά- 
ποφεύγουσα  τήν  ύπερβολήν  ώς  καϊ  τήν  έλλει- 
ψιν  περί  τε  τά  πάθη  και  τάς  πράξεις.  Μεσο'- 
τητα δέ  λέγει  επί  πολλών  πράξεων  τό  οτε  όεΐ, 
καϊ  ε<ρ'  όίς  καϊ  προς  οϊ<ς  καϊ  ου  ένεκα  και  ώς 
δει,  έν  άλλαις  λέξεσι  τόν  άρμόδιον  καιρόν,  τόν 
τελικόν  σκοπόν  και  τόν  ποιητικον  σκοπόν  καϊ 
τήν  σχέσιν  και  τόν  τρόπον  τοΰ  πράττοντος* 
πάντα  δέ  ταΰτα  ορίζει  βέβαια  ό  λόγος.  Περαι- 
τέρω δέ  παρατηρεί  ότι  τό  άμαρτάνειν  τοΰ  σκο- 
πού συμβαίνει  πολλάκις,  τό  δέ  έπιτυγχάνειν 
μοναχώς·  διό  και  τό  ρ.έν  είνε  ράδιον,  τό  άπο- 
τυχεϊν  τοΰ  σκοπού-  χαλεπόν  δέ  τό  έπιτυχεϊν. 

Ένώ  δέ  κατ'  ούσίαν  ή  άρετή  είνε  μίσότης. 


8 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


/.ατά  την  άξίαν  εΐνε  άκρότης.  Ενταύθα  παρα- 
τηρεί δτι  ύπάρχουσι  του  τεθέντος  τούτου  κα- 
νόνος καί  εξαιρέσεις,  οίον  ή  άναισχυντία·  διότι 
τό  της  άναισχυντίας  δέν  έ'χει  μεσότητα,  ώς 
οΰδέ  ό  φθόνος·  όμοίως  καί  έπί  των  πράξεων  η 
κλοπή  καί  ό  φδνος·  δηλ.  δεν  ύπάρχει  φθο'νος  ή 
κλοπή  ή  φδνος  μετριώτερος·  άλλά  κλοπή  μικρά 
καί  μεγάλη  είνε  πάντοτε  κλοπή  καί  ούτω  καθε- 
ξής. Τά  τοιαύτα  πάντα  είνε  καθ'  έαυτά  φαύλα, 
διότι  είνε  ελλείψεις  ή  ύπερβολαί·  δέν  είνε  δε 
δυνατόν  νά  ύπάρχη·  της  υπερβολής  υπερβολή 
καί  της  ελλείψεως  έ'λλειψις,  ίνα  ύπάρχ·/)  τις 
μεταξύ  μεσότης.  Ούτω  καί  της  σωφροσύνης 
καί  της  άνδρίας  δέν  υπάρχει  υπερβολή  καί  έ'λ- 
λειψις·  δ  ερβολή  σωφροσύνης  καί  ύπερ- 

βολή  άνδρίας  ούδέν  σημαίνει·  τό  με'σον  τούτο, 
ή  σωφροσύνη  ή  ή  άνδρία,  είνε  άκρο'της,  ώστε 
άκρο'της  της  άκρο'τητος  δέν  είνε  νοητή,  ϊήν 
θεωρίαν  ταύτην  της  μεσόιητος  εφαρμόζει  επί 
τά  καθ'  έκαστα  ώδε·  "Αρχεται  άπδ  τής  άν- 
δρίας. Περί  τον  φδβον  καί  τδ  θάρρος  ή  άνδρία 
είνε  μεσότης·  ό  καθ'  ύπερβολήν,  θρασύς,  ό  δέ 
κατ'  έ'λλειψιν,  δειλός.  Περί  τάς  ήδονάς  καί  λύ- 
πας  μεσότης  είνε  ή  σωφροσύνη·  ύπερβολή  ή  ά- 
κολασία·  ή  ελλειψις  αναισθησία,  ήτις  καί  είνε 
σπανία.  Περί  δο'σιν  καί  λήψιν  χρημάτων  μεσό- 
της  ή  έλευθεριότης,  ύπερβολή  ή  άσωτία,  έ'λ- 
λειψις  ή  άνελευθερία. 

Περί  τήν  χρήσιν  των  χρημάτων  ύπάρχουσι 
διάφοροι  διαθε'σεις  ομοίως·  ή  μεν  μεγαλοπρέ- 
πεια  είνε  μεσδτης,  άρα  άρετή·  ή  δέ  ύπερβολή 
λε'γεται  άπειροκαλία  καί  βαναυσο'της·  ή  δέ  έλ- 
λειψις  καλείται  μικροπρέπεια.  Όμοίως  περί  τι- 
μήν καί  άτιμίαν  μεσδτης  μέν  ή  μεγαλοψυχία, 
ύπερβολή  δέ  ή  χαυνδτης  καί  έλλειψις  /)  μικρο- 
ψυχία·  ή  δέ  μεγαλοψυχία  περί  μεγάλην  τιμήν, 
ώς  ή  μεγαλοπρε'πεια  είνε  περί  μεγάλα  πράγ- 
ματα. Έπειτα  ό  ύπερβάλλουν  εις  τάς  όρε'ξεις 
του  φίλαυτος,  ό  ελλείπων  άφιλο'τιμος,  ό  με'σος 
φιλότιμος·  όμοίως  περί  τήν  όργήν  ό  μέν  ύπερ- 
βαλλων  όργίλος,  ό  δέ  ελλείπων  άδργητδς  τις,  ό 
δέ  με'σος  πράος.  Περί  τό  άληθές  ή  μέν  μεσδτης 
αλήθεια,  ή  δέ  προσποίησις  ή  μέν  επί  τό  μείζον 
άλαζονεία,  ή  δέ  έπί  τό  έ'λαττον  ειρωνεία.  Περί 
τό  εν  παιδιά  καί  συναναστροφή  ήδϋ  ή  μεσδτης 
είνε  ευτραπελία,  ή  ύπερβολή  δέ  βωμολοχία,  ή 
δέ  έλλειψις  αγροικία. 

Περί  τό  λοιπόν  ήδϋ  τού  βίου  ή  μεσδτης  φι- 
λία καί  φίλος,  'ός  τις  είνε  ηδύς  ώς  πρε'πει, 
ό  δέ  ύπερβάλλων  καί  πάντοτε  καί  πάντας  θέ- 
λουν νά  εύχαριστή  λε'γεται  άρεσκος  καί  φιλά- 
ρεσκος καί  κόλας  δέ,  άν  ένεκεν  ωφελείας  έπι- 


τηδεύηται  τούτο·  ο  δέ  ελλείπων  καί  εν  πάσιν 
άηδής  είνε  δύσερις  καί  δύσκολος. 

Έπειτα  καί  περί  τάς  παθήσεις  αίδήμων 
μέν  ό  με'σος,  ό  δέ  πάντα  αίδούμενος  καταπλήξ, 
ο  δέ  ελλείπων  άναίσχυντος.  Είτα  ή  νε'μεσις 
είνε  μεσδτης  φθόνου  καί  έπιχαιρεκακίας·  ή  νε'- 
μεσις  είνε  λύπη  καί  δυσαρε'σκεια  διά  τούς  άνα- 
ξίως  εΰτυχούντας,  ενώ  ό  φθόνος  καθ'  ύπερβο- 
λήν λύπη  έπί  πάσιν  εύτυχούσιν  ή  δέ  χαιρεκα- 
•κία  ελλείπει  τού  λυπεΐσθαι,  ώς  εϊκο'ς,  έπί  τοις 
κακοϊς  τοσούτον,  ώστε  καί  χαίρει  έπ'  αύτοϊς. 

Παρατηρεί  δέ  ότι  εις  πάσας  τάς  άνω  εκτε- 
θείσας σχε'σεις  υπάρχει  άντίθεσις·  καί  αί  μέν  ά- 
κραι,  ή  τε  ύπερβολή  καί  ή  έ'λλειψις,  είνε  καί 
προς  άλλήλας  έναντίαι,  ώς  ή  άσωτία  καί  άνε- 
λευθερία, άκολασία  καί  άναισθησία,  θρασύτης 
καί  δειλία,  άλλά  καί  προς  τήν  μεσότητα·  διά 
τούτο  ό  άνδρεΐος  προς  τον  δειλόν  φαίνεται  θρα- 
σύς, προς  δέ  τόν  θρασϋν  φαίνεται  δειλός·  όμοίως 
καί  ό  σώφρων  προς  μέν  τόν  άναίσθητον  φαίνε- 
ται ακόλαστος,  προς  δέ  τόν  άκολαστον  αναί- 
σθητος· καί  ό  έλευθε'ριος  προς  μέν  τόν  άνελεύ- 
θερον  άσωτος  φαίνεται,  πρός  δέ  τόν  άσωτον 
άνελεύθερος  (φιλάργυρος)-  καί  αναλόγως  έπί 
πάντων  αύτό  τούτο  συμβαίνει.  Άλλ'  ή  έναν- 
τιο'της  των  άκρων  πράς  άλλήλας  φαίνεται  μεί- 
ζων π  γ.  ή  άναισθησία  καί  ή  άκολασία,  άσω- 
τία καί  άνελευθερία.  Έτι  περαιτε'ρω  παρατη- 
ρεί ότι  τά  άπε'χοντα  πλεϊον  άπό  τούμε'σου  φαί- 
νονται έναντιώτερα·  οίον  ή  ακολασία·  αύτη 
άπε'χει  πολύ  τού  με'σου,  τής  σωφροσύνης,  ή  ή 
άναισθησία·  διότι  μάλλον  εύκατάφοροι  είμεθα 
φύσει  πρός  τάς  ήδονάς  ή  πρός  τήν  κοσμιότητα. 

Διά  ταύτα  διότι  ή  άρετή  είνε  ήθική  μεσότης 
μεταξύ  των  δύο  κακιών,  τής  μέν  καθ'  ύπερβο- 
λήν, τής  δέ  κατ'  έλλειψιν,  καί  έπομε'νως  σκο- 
πεύει τό  με'σον  καί  εν  ταϊς  παθήσεσι  καί  εν 
ταΐς  πράξεσι,  χαλεπόν  έ'ργον  τυγχάνει  όν  τό 
είναι  τινα  σπουδαϊον  καί  ένάρετον  ώς  τό  λα- 
βείν τού  κύκλου  τό  με'σον  σημεΐον  δέν  είνε  του 
παντός,  άλλά  τού  είδδτος.  Μέχρι  τοσαύτης  ά- 
κριβείας  άνάγει  τήν  τέχνην  τής  ήθικής  άρετής. 

Τό  όργισθήναι  παντός  καί  ράδιον  καί  τό  δού- 
ναι αργυριον  και  το  πανήσαι  εύκολον,  άλλά 
τό  εις  τίνα  δούναι  καί  πότε  δούναι  καί  πόσον 
καί  τίνος  ένεκα  καί  πώς,  ταύτα  δέν  είνε  πλέον 
τού  παντός  οΰδ'  εύκολα·  διά  τούτο  είνε  καί  τό 
εύ  ποιεϊν  τι  σπάνιον  καί  έπαινετόν  καί  καλόν. 

Έττί  τούτοις  συμβουλεύει  επειδή  τούτυχεϊν 
τού  μέσου  είνε  άκρως  χαλεπόν,  ν'  άπομακρυ- 
νώμεθα  τού  μάλλον  εναντίου  τής  μεσότητος, 
οίον  τής  ακολασίας,  τής  ασωτίας,  καί  πρόί 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΛΧΕΙΥ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟνϋ. 


0 


τούτοις  ν'  άπέν^ομεν  άπ'  εκείνου,  πρός  ο  μάλ- 
λον κλίνομεν  φύσει,  ώστε  ούτως  εντεύθεν  ν' 
άποσύρωμεν  εαυτούς  πρός  τό  εναντίον,  όπως 
πλησιάσωυ.εν  τουλάχιστον  όση  ούναμις  πρός  τό 
μέσον.  Προ  πάντων  συμβουλεύει  νά  φυλαχθώ- 
«ν.εν  έν  -αντί  άπό  τό  ήδϋ  και  την  ήδονήν  διο- 
τι  ευκόλως  ύπ'  αυτής  δελεαζο'μεθα·  και  ώς  οί 
δηαογέροντες  παρ'  Όμήρω  περί  της  Ελένης  νά 
εΐπωμεν  :  ού  νέμεσις  άλλα  και  ώς — 

Αιαπεράνας  ούτω  την  θεωρίαν  αυτού  ταύ- 
την  της  μεσοτητος,  επισκοπεί  τάς  πράξεις  και 
τκς  παθήσεις  κατά  τό  έκούσιον  και  άκούσιον, 
προαιρετικών  και  βουλητικο'ν,  στοιχεϊον  ούσιώ- 
5ες,  δπερ  διεϊδεν  εν  τκϊς  του  άνθρωπου  πράξε- 
σι.  Λέγει  δε  έκουσίαν  εκείνην  τήν  πράξιν,  ης 
ή  άρ/ή  της  κινήσεως  κείται  εν  τω  υποκείμε- 
νοι, άκουσίαν  δε',  ης  ή  αιτία  της  κινήσεως  κεΐ- 
τα'.  έκτος  τοΰ  υποκειμένου·  και  ότι  ό  δι'  ά- 
γνοιαν  πρκξας  τι  και  μ/-,δϋλως  δυσχεραίνων  έπί 
τή*  πράξει,  δέν  έπραξεν  εκών  βε'βαια  πράγμα, 
το  όποιον  δέν  εγνώριζεν  άλλ'  οϋδέ  άκων,  επει- 
δή δέν  λυπεΐται,  Χαρακτηρίζει  τέλος  τό  άκού- 
σιον ώς  βίαιον  καϊ  όν'  άγνοιαν  γινομενον,  τό 
Οί  έκούσιον  ώς  τοιούτον,  ού  ή  αρχή  ε'ν  αύτώ, 
είοο'τι  και  τκ  καθ'  έκαστα  της  πράξεως. 

Εις  τό  ζήτημα  της  προαιρέσεως  παραδέχε- 
ται ελευθερίαν  βουλήσεως  καϊ  άποφαίνεται  δτι 
Εφ'  ήμΐν  έστι  καϊ  ή  άρετή,  ομοίως  δέ  καϊ  ή 
κακία·  οιο'τι  εις  δσα  έχομεν  τήν  έξουσίαν  τοΰ 
πράττειν,  εις  ταύτα  έχομεν  καϊ  τήν  έξουσίαν 
τοΰ  μ/)  πράττειν  καϊ  ώς  έπϊ  της  κρίσεως  άφ' 
ημών  εξαρτάται  τό  ού  καϊ  τό  ναί,  ή  άρνησις 
και  ή  κατάφασις.  "Αν  τό  πράττειν  τι,  δπερ  εΐνε 
καλόν,  εΐνε  εις  τήν  έξουσίαν  ημών,  τόν  αυτόν 
τρόπον  καϊ  τό  μή  πράττειν  τι,  δπερ  εινε  αΐ- 
βχρο'ν,  θα  εΐνε  εις  τήν  έξουσίαν  ήμών  καϊ  αν- 
τιθέτως άν  τό  μή  πράττειν,  έπειδή  είνε  καλόν 
τό  μή  πράττειν  τούτο,  έξαρτάται  άφ'  ήμών, 
ομοίως  καϊ  το  πράττειν,  έπειδή  τούτο  είνε 
κΐσχρο'ν,  άφ'  ήμών  έξαρτάται.  "Ωστε  ίψ'  ήμΐν 
είνε  καϊ  τό  πράττειν  τά  καλά  καϊ  τό  πράτ- 
τειν τκ  αϊσ/ρά,  ώς  καϊ  τό  μή  πράττειν  ταύ- 
τα, καϊ  κατά  τοΰτο  είνέ  τις  αγαθός  ή  κακο'ς. 
Άπό  τούτο^ν  τών  σκέψεων  ορμώμενος  έναντιού- 
ται  ·ΐς  τήν  γνώμην  τοΰ  Πλάτωνος,  δστις  είπεν 
ίτι  ουδείς  είνε  πονηρός  εκών  οΰδέ  μακάριος  ά- 
κων καθόσον  ουδείς  θέλει  τό  κακόν  του,  άλλ' 
ές  αγνοία;  και  διά  τοΰτο  τρόπον  τινά  άκων. 
Προϊών  δε  ποιείται  διάκρισιν  προαιρέσεως  καϊ 
βουλήσεως,  ώδέ  πως  έκτυλίσσων  τήν  θεωρίαν 
ταύτην.  Ή  προαίρεσις  διαφέρει  τοΰ  εκουσίου· 
διότι  τοΰ  εκουσίου,  λέγει,  καϊ  οί  παίδες  καϊ 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΔΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


τά  άλλα  (ώα  μετέχουσιν,  ένώ  προαιρέσεως  δέν 
μετέχουσιν·  έπειτα  ή  προαίρεσις  δέν  είνε  ούτε 
έπιθυμία  ούτε  ορεξις·  διά  τοΰτο  και  τά  άλλα 
ζώα  έχουσιν  έπιθυμίας  καϊ  ορέξεις,  άλλά  προαί- 
ρεσιν  ού*  ομοίως  ό  άκρατής  πράττει  έξ  έπιθυ- 
μίας κινούμενος  καϊ  εκουσίως,  άλλ'  ούχϊ  έκ 
προαιρέσεως. 

ΊΙ  προαίρεσις  δέν  είνε  ουδέ  βούλησις,  εΐ  και 
φαίνεται  λίαν  συγγενής·  διότι  προαίρεσις  τών 
άδυνάτο^ν  δέν  υπάρχει,  ένώ  βούλησις  ύπάργει, 
οίον  έβούλετο  σώζειν  τόν  πνιγο'μενον.  Έπειτα 
ή  βούλησις  άναφέρεται  καϊ  εις  ξένα  πράγματα 
καϊ  δι'  άλλου  πραττομενα,  οιον  βούλομαι  νά 
έπιτύχν)  δ  υποκριτής  ούτος,  ένώ  προαιρείται 
τις,  δσα  αυτός  πράττει.  "Επειτα  ή  βούλησις 
άφορα  μάλλον  τόν  σκοπόν  της  πράξεως,  ή  δε 
προαίρεσις  τά  πρός  τόν  σκοπόν  μέσα·  οίον  βού- 
λομαι ύγιαίνειν  προαιρούμαι  δμως  τά  μέσα, 
δι'  ών  θά  υγιαίνω·  διά  τοΰτο  δυνάμεθα  μέν  νά 
εΐπωμεν  βουλο'μεθα  εύδαιμονείν,  άλλά  δέν  αρ- 
μόζει νά  εΐπωμεν  δτι  προαιρούμεθα  εύδαιμο- 
νεΐν  διότι  ή  προαίρεσις  άναφέρεται  δλως  εις 
τά  υπό  τήν  έξουσίαν  ήμών.  Προαιρούμεθα  λοι- 
πόν νά  λάβωμέν  τι  ή  ν'  άποφύγωμέν  τι  και 
προαιρούμεθα  δσα  μάλιστα  γνωρίζομεν  δτι  είνε 
άγαθά·  ένίοτε  δμως  γνωρίζουσιν  οί  άνθρωποι 
τά  καλλίτερα,  καϊ  δμως  διά  κακίαν  αίρούνται 
ούχϊ  εκείνα,  τά  όποια  πρέπει. 

"Αρα  ή  προαίρεσις  είνε  μέν  έκούσιον  τι  καϊ 
έλεύθερον,  άλλά  πρός  τούτοις  προβεβουλευμέ- 
νον,  μετά  λογού  καϊ  διανοίας  έσκεμμένον,  ώστε 
νά  γείνν)  κατά  τούτο  εκλογή,  ώς  καϊ  τό  όνομα 
δηλοΐ,  προ  έτέρου  ή  έτέρων  αίρετο'ν.  Περί  τίνος 
δέ  σκεπτο'μεθα  καϊ  βουλευομεθα ;  Βεβαίως 
περί  τών  έφ'  ήμΐν  και  τών  πρακτικών,  τών  δυ- 
ναμένων νά  πραχθώσι·  περϊ  τάς  άκριβεΐς  έπι- 
στήμας  δέν  λέγομεν  βουλευομεθα  ούδέ  βουλο'- 
μεθα- ή  βουλή  είνε  περϊ  δσα  γίνονται  δι'  ήμών, 
άλλ'  ούχϊ  πάντοτε  κατά  τόν  αύτον  τρόπον,  ώς 
περϊ  τήν  ίατρικήν,  τήν  χρηματιστικήν,  τήν 
πολιτικήν  καϊ  τάς  άλλας  τέχνας,  έν  γένει  περϊ 
δσων  διστάζομεν  εις  τήν  πράξιν  και  ευρισκόμε- 
θα μεταξύ  καταφάσεως  καϊ  άρνήσεως  πρακτι- 
κής, περϊ  τούτων  βουλευομεθα·  καϊ  βουλευομε- 
θα ούχϊ  περϊ  τού  σκοπού,  δστις  είνε  σαφής  και 
γνωστός,  άλλά  περϊ  τών  μέσων,  περί  τού  πώς 
εύκολώτατα  καϊ  κάλλιστα  δύναται  νά  έπι- 
τευχθή  ό  σκοπο'ς·  τί  μέσον  κατόπιν  τίνος  ρ.έσου 
δέον  νά  μεταχειρισθώμεν  έως  τοΰ  τελευταίου 
μέσου-  ή  βούλευσις  άρα  είνε  ζήτησις,  άν  και  ή 
ζήττ,σις  δέν  είνε  πάντοτε  βούλευσις,  οία  ή  ζή- 
τησις  ή  μαθηματική.  Λοιπόν  βουλευτόν  καϊ 

9 


10 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


προαιρετόν  είνε  το  αύτο',  μέ  τήν  διαφοράν  δτι 
τό  προαιρετόν  είνε  ήδη  ώρισμένον,  επειδή  είνε 
τό  εκ  της  βουλής  προκριθέν. 

Εισέρχεται  νυν  εις  την  έ'ρευναν  της  βουλή- 
σεως. Ή  βούλησις  καθόλου  μεν  άναφέρεται  εις 
τόν  σκοπόν  και  τό  τέλος-  και  βουλητόν  άπλώς 
μεν  εΐνε  ιό  άγαθο'ν,  διότι  πάντες  του  άγαθού 
έφίενται·  έκάστω  δέ  τό  φαινο'μενον  άγαθο'ν  : 
εις  {λεν  τόν  σπουδαίον  τό  κατ'  άλήθειαν  άγα- 
θο'ν, εις  δέ  τόν  φαύλον  τό  τυχόν  ώς  εις  μεν 
τους  υγιείς  άνθρώπους  υγιεινά  μέν  είνε  πάντα 
δσα  άληθώς  είνε  τοιαύτα·  ό  σπουδαίος  έκαστα 
κρίνει  ορθώς  και  εις  έκαστα  φαίνεται  αΰτώ  τό 
άληθές·  οί  πολλοί  όμως  διά  τήν  ήδονήν  άπα- 
τώνται  περί  τό  άληθώς  άγαθο'ν  διο'τι  ή  ήδονή 
ενώ  δεν  είνε  άγαθο'ν,  φαίνεται  άγαθο'ν  δια 
τοϋτο  οί  πολλοί  αίρούνται  τό  ηδύ  ώς  άγαθόν 
και  φεύγουσι  την  λύπην  ώς  κακο'ν.  Έννοητέον 
δ'  ενταύθα  την  σωματικήν  ήδονήν  και  λύπην. 

Κατόπιν  ορίζει  την  έλευθερίαν  της  βουλή- 
σεως άκριβε'στερον  και  διά  πολλών  συνοψίζει 
δέ  τόν  όρισμόν  της  ηθικής  άρετής  έν  γε'νει  ώδε· 
αί  άρεταί  είνε  μεσο'τητες-  δτι  είνε  έξεις,  ύφ' 
ών  και  γίνονται·  δτι  είνε  έφ'  ήμίν  και  έκούσιαι 
και  ούτως,  δπιος  άν  ό  ορθός  λο'γος  προστάξη. 
Παρατηρεί  δέ  δτι  τών  μέν  πράξεων  άπ'  αργής 
μέχρι  τε'λους  έσμέν  κύριοι,  εϊδο'τες  τά  καθ' 
έ'καστα,  άλλά  τών  έξεων  μο'νον  τής  άρχής 
έσμεν  κύριοι,  ήτοι  κύριοι  νά  μή  συνειθίσωμεν 
τοϋτο  ή  έκεϊνο·  άλλ'  άφού  άπαξ  ή  έξις  κατα- 
στή  ισχυρά  και  δευτέρα  φύσις  ούτως  ειπείν, 
δεν  ε'ίμεθα  πλέον  κύριοι,  άλλά  δούλοι,  ώς  λέ- 
γομεν,  τών  παθών. — Άπό  τοιαύτης  δουλείας 
ζητεί  ή  παιδαγωγία  σήμερον  και  ή  θρησκεία 
ν'  άπομακρύν/]  τόν  άνθρωπον  και  τηρνί  αυτόν 
ελεύθερον  εις  τό  πράττειν  δ,τι  ό  λο'γος  επι- 
βάλλει.— 

Μετά  την  θεωρίαν  ταύτην  τής  άρετής  εν 
γένει  μεταβαίνει  εις  την  έ'ρευναν  ιδία  εκάστης 
άρετής·  και  πρώτον  περί  τής  άνδρίας  ποιείται 
τόν  λο'γον. 

Άνδρεα. 

Ή  άνδρία,  λε'γει,  είνε  μεσο'της  περί  φόβους 
και  θάρρη·  φοβούμεθα  τά  φοβερά  ώς  κακά- 
διότι  ό  φο'βος  είνε  προσδοκία  κακού·  φοβούμε- 
θα λοιπόν  πάντα  τά  κακά,  οίον  άδοξίαν,  πε- 
νίαν,  νο'σον,  άφιλίαν,  θάνατον  ώστε  και  ό  άν- 
δρεϊος  είνε  τινα,  ά  φοβείται,  ώς  την  άδοξίαν, 
τήν  άτιμίαν  και  είνε  τωο'ντι  καλόν  νά  φοβή- 
ται  ταύτα·  άλλ'  ίσως  τήν  πενίαν  δεν  πρέπει 
νά  φοβήται  οΰδέ  τήν  νο'σον  κυρίως  δμως  άν-  | 


δρεϊος  είνε  ό  μή  φοβούμενος  τόν  θάνατον  τόν 
ύπέρ  πατοίδος  έν  πολεμώ·  διό  και  εν  θαλάσση 
και  έν  νο'σοις  άδεής  ό  άνδρεΐος.  Είτα  ό  άνδρείος 
είνε  άνέκπληκτος  ώς  άνθρωπος·  άλλ'  δμως  φο- 
βείται καί  τι  ύπέρ  άνθρωπον,  άλλ'  δπως  πρέ- 
πει και  ώς  ό  λο'γος  κελεύει,  θά  ύπομένν)  ένεκα 
τού  καλού·  διο'τι  αυτός  είνε,  λέγει,  ό  σκοπός 
τής  άρετής,  το  χαΜν. 

Ή  έλλειψις  είνε  διπλή,  τό  μεν  φοβείται  τις 
δσα  δέν  πρέπει  καί  ώς  ού  πρέπει,  τό  δέ  δτι  δέν 
φοβείται  δτε  πρέπει  νά  φοβήται,  ενώ  ό  άνδρεϊος 
υπομένει  καί  φοβείται  δσα  πρέπει  καί  δπως 
πρέπει  καί  δτε  πρέπει  δι'  άξίαν  (έκ  λόγου). 
Όμοιους  δέ  καί  θάρρος  έχει  κατ'  αίτίαν  καί  ώς 
ό  λο'γος  ήθελεν  επιτάξει  καί  πάσχει  καί  πράτ- 
τει. Ή  υπερβολή  δμως  τριπλή  τις·  ό  μέν  υπερ- 
βάλλων κατά  τήν  άφοβίαν  δυνατόν  νά  όνομα- 
σθή  μαινόμενος  ή  άνάλγητος,  άν  μηδέν  φοβή- 
ται, μήτε  σεισμόν  μήτε  τά  κύματα·  ό  υπερ- 
βάλλων κατά  τό  θάρρος  πρός  τά  φοβερά  είνε 
θρασύς·  φαίνεται  δέ  ό  θρασϋς  δτι  είνε  άλαζών 
καί  προσποιείται  άνδρίαν  καί  θέλει  νά  φαίνη- 
ται  τοιούτος  καί  δπου  δύναται  ρ.ιμεΐται·  διά 
τούτο  καί  οί  πολλοί  αυτών  είνε  θρασύδειλοι- 
διο'τι  ενώ  θρασύνονται  δέν  ύπομένουσι  τά  φο- 
βερά* είνε  δέ  καί  προπετεΐς  καί  μετά  θελή- 
σεως προ  τών  κινόϋκω^,  γενόμενοι  δέ  έν  αύ- 
τοίς  άφίστανται·  ενώ  οί  άνδρείοι  εν  τοϊς  έργοις 
είνε  οξείς,  προ'τερον  δέ  ήσυχοι·  ό  δέ  υπερβάλ- 
λων κατά  τόν  φο'βον  δειλο'ς·  ώς  δειλίαν  δέ  εν- 
ταύθα καταδικάζει  καί  τήν  αΰτοκτονίαν,  διο'τι 
τό  άποθνήσκειν  ένεκα  πενίας  ή  έρωτος  ή  άλ- 
λου τινός  λυπηρού  δέν  είνε,  λέγει,  άνδρείου, 
άλλά  μάλλον  δειλού-  καί  δτι  ρ.αλθακότης  είνε 
τό  φεύγειν  τά  επίπονα·  έπειτα  ό  αύτοκτονών 
υπομένει  τόν  θάνατον  ούχί  ώς  καλο'ν,  άλλ'  ε- 
πειδή φεύγει  τό  κακο'ν. 

Τήν  άνδρίαν  έπειτα  άνάγει  εις  τήν  πολι- 
τείαν  διο'τι  πρώτον  οί  πολίται  φαίνεται  δτι 
ύπομένουσι  τους  κινδύνους  διά  τά  εκ  τών  νομών 
έπιτίρ.ια  καί  τά  ονείδη  καί  τάς  τιμάς·  διό  καί 
άνδρειο'τατοι  είνε  οί  πολίται,  παρ*  οίς  οί  δει- 
λοί είνε  άτιμοι,  οί  δέ  άνδρείοι  έντιμοι-  καί  ε- 
παινεί τήν  τοιαύτην  άνδρίαν  διο'τι  προέρχε- 
ται έκ  τής  αίδοϋς  καί  τής  τού  καλού  ορέξεως, 
τής  τιμής  καί  διά  φυγήν  ονείδους,  δπερ  είνε 
αίσχρο'ν.  Οί  δέ  άναγκαζο'μενοι  νά  γείνωσιν  άν- 
δρείοι υπό  τών  άρχο'ντων  είνε  χειρο'τεροι·  διο'τι 
διά  φο'βον  πράττουσι  τούτο·  ώστε  δέν  άποφεύ- 
γουσι  τό  αίσχρο'ν,  άλλά  τό  λυπηρο'ν,  τήν  κάκω- 
σιν  καί  τιμωρίαν  εκεί  λοιπόν  τά  ελατήρια  ευ- 
γενή, έδώ  άγενή  καί  δουλικά. 


Τ\  ΠβΙΚΛ  ΜΚΟΜΑΧΕΙΑ  ΤΟΓ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΑΟΥΣ. 


11 


Ανευρίσκει  δ'  έπειτα  δτι  ή  εμπειρία  ή  περί 
έκαστκ  φαίνεται  ουσα  άν^ρία·  ώς  οί  στρατιώ- 
ται  έν  τοίς  πολεμικοϊς  και  οί  άθληταί  πρός 
τούς  άγυμνάστους·  διότι  εις  τους  τοιούτους  α- 
γώνας οί  άνδρειότατοι  δέν  είνε  και  μαχιμώτα- 
τοι,  άλλ'  οί  έχοντες  ήσκημένα  τά  σώματα· 
καϊ  δμως  συμβαίνει  και  στρατιώται  γε γυμνα- 
σμένοι νά  γείνωσι  δειλοί,  δταν  παρατείνεται  ό 
κίνδυνος  και  λείπωνται  κατά  τό  πλήθος  καϊ 
τά;  πζρασκευάς·  διότι  φοβούνται  μάλλον  τόν 
θάνατον  ή  το  αίσχρόν  χρειάζονται  άρα  άνώτε- 
ρον  έλατήριον. 

Έπειτα  παρατηρεί  δτι  και  ό  θυμός  αναφέ- 
ρεται είς  την  άνδρίαν·  και  διά  θυμόν  φαίνονταί 
τίνες  άνδρεϊοι,  και  θυμοειδείς  οί  ανδρείοι·  και 
δντως  ό  θυμός  είνε  πρός  τοϋς  κινδύνους  όρμη- 
τικώτατος·  άλλ'  ό  άληθώς  ανδρείος  διά  τό  κα- 
λόν πράττει  τά  της  άνδρίας,  συνεργεί  δέ  καϊ 
ό  θυμός.  Τά  θηρία  δέ  διά  λύπην  εινε  άνδρεϊα 
η  διότι  έ-ληγώθησαν  η  έφοβήθησαν  διό  τό 
όρμάν  πρός  τους  κίνδυνους  έςελαυνο'μενός  τις 
ύ-'  άλγηδο'νος  καϊ  θυμού  5έν  εινε  άνδρία·  διότι 
το'τε  και  οί  όνοι  θά  ησαν  ανδρείοι,  δταν  πει- 
νώσι. 

Προσε'τι  οϋδ'  οί  ευέλπιδες  εινε  ανδρείοι·  διό- 
τι πολλάκις  πολλούς  νικήσαντες  διά  τούτο  θαρ- 
ροϋσιν  εις  τοϋς  κινδύνους·  ομοίως  καϊ  οί  μεθύον- 
τες,  διότι  υπό  της  μέθης  γίνονται  και  ούτοι 
ευέλπιδες.  "Οθεν  άνδρειότερος  ό  εις  τοϋς  αιφνί- 
διους φόβους  άφοβος  και  ατάραχος  ώς  εκ  της 
έςειος.  Και  οί  άγνοοΰντες  φαίνονται  ανδρείοι, 
ώς  οί  ευέλπιδες.  Άνδρία  ψυχής  είνε  προσε'τι 
και  τό  ύπομένειν  τά  λυπηρά  και  μάλιστα  /α- 
λεπώτερον  είνε  τό  ύπομένειν  τά  λυπηρά  η  τό 
κπε'χεσθαι  τών  ήδέων  καί  έν  τοίς  πολέμοις  ό 
θάνατος  καϊ  τά  τραύματα  είνε  λυπηρά  είς  τόν 
άνδρείον  καϊ  άκοντα,  καί  δμως  υπομένει  καϊ 
οφείλει  νά  ΰπομε'ν-/-  αύτά·  διότι  είνε  καλόν  η 
διότι  είνε  αίσχρόν  τό  μή  ύπομένειν  αύτά-  καί 
μάλιστα  οσω  μάλλον  εΰδαιμονε'στερος  είνε  καϊ 
πασών  μετέχει  τών  άρετών,  τόσω  πλε'ον  θά 
λυπήται.  κχθόσον  ή  ζωή  τού  τοιούτου  είνε  μά- 
λίστα  αςια  και  εν  γνώσει  αποστερείται  μέγι- 
στων άγα.θών,  καϊ  όμως  είνε  ανδρείος  έτι  μάλ- 
λον, διότι  άντ'  εκείνων  τών  άγαθών  αίρεϊται 
τό  καλο'ν,  ένω  τυχόντες  στρατιώται  διακινδυ- 
νεύν/τες  την  ζωήν  προθύμως  διά  μικρόν  κε'ρδος 
είνε  βεβαίως  ήττον  άνδρείοι.  Έκ  πάσης  της 
θεωρίας  ταύτης  συνάγεται  δτι  την  άνδρίαν  ά- 
-τοτΕλεΐ  κυρίως  ίδε'α  τις  της  ψυχής  ηθική,  ή 
ίδε'α  του  καλοΰ,  η  του  καθήκοντος  καθ*  ημάς 
το υς  νεο;τε'ρο.ις· — καί  ίδοϋ  πώς  καί  ό  Αριστο- 


τέλης κατ*  ολίγον  άπό  τών  καθ'  έκαστα  ορμώ- 
μενος ύψοϋται  είς  ίδε'ας. 

Σωφροσύνη. 

Μετά  την  άνδρίαν  μεταβαίνει  είς  την  ερευ- 
ναν  της  σωφροσύνης·  τάς  δύο  δέ  ταύτας  άρε- 
τάς  θεωρεί  συγγενείς  καί  πως  μετεχούσας  άμ- 
φοτε'ρας  τοϋ  άλογου  της  ψυχής  η  τοϋ  θυμικού. 

Ή  σωφροσύνη  καί  αύτη  τίθεται  μεσο'της 
περί  τάς  ήδονάς,  όλιγώτερον  δέ  καϊ  ούχί  ομοίους 
περί  τάς  λύπας.  Ζητείται  έ'πειτα  περί  ποίας 
ήδονάς,  άς  καί  διαιρεί  είς  ψυχικάς  καί  σοψ.α- 
τικάς.  Καί  ψυχικάς  μέν  καλεί  την  φιλοτιμίαν 
καί  φιλομάθειαν.  Παρατηρεί  δτι  οί  περί  τάς 
ήδονάς  ταύτας  ουτε  σώφρονες  λε'γονται  ουτε 
ακόλαστοι·  ομοίως  καϊ  οί  περί  άλλας  τοιαύτης 
φύσεως  ήδονάς·  οίον  οί  φιλόμυθοι  καί  διηγητι- 
κοί,  ώς  καί  οί  περί  τά  τυχόντα  κατατρίβοντες 
τάς  ημέρας  λε'γονται  μέν  άδο'λεσχοι,  άλλ'  ουχί 
ακόλαστοι.  "Ωστε  με'νει  περί  τάς  σωματικάς 
ήδονάς  ή  σωφροσύνη*  άλλά  καί  πάλιν  ουχί  περί 
πάσας  τάς  διά  του  σώματος  ήδονάς·  διότι  οί 
χαίροντες  είς  τά  χρώματα  καί  τά  σχήματα 
καί  την  ζωγραφικήν,  ώς  οί  περί  την  άκοήν,  τά 
μέλη  καί  την  μουσικήν,  δέν  λε'γονται  ακόλα- 
στοι. Άναφε'ρεται  λοιπόν  ή  σωφροσύνη  καί  ή 
ακολασία  περί  τάς  ήδονάς  έκείνας,  ών  καί  τά 
λοιπά  ζώα  κοινωνοΰσι-  διό  καί  άνδραποδώδεις 
καί  θηριώδεις  φαίνονται  αύται·  είνε  δέ  αί  της 
άφής  καί  της  γεύσεως  έν  σιτίοις  καί  ποτοίς 
καί  έν  τοϊς  άφροδισίοις*  διά  τούτο,  λε'γει,  τό 
χαίρειν  τοις  τοιούτοις  καί  μάλιστα  άγαπάν 
ταύτα  θηριώδες. 

Διαιρεί  δέ  τάς  έπιθυμίας  ταύτας  είς  κοινάς 
καί  ιδίας  καί  προσθέτους·  οίον  ή  της  τροφής 
μέν  είνε  φυσική·  άλλά  τό  τοιάςδε  ή  τοιάςδε 
τροφής  έπιθυμείν  δέν  είνε  κοινόν  δλως,  εί  καί 
έχει  τι  φυσικόν  διότι  άλλα  είς  άλλους  άρε — 
σκουσι  καί  είνε  ήδε'α.  Είς  τάς  φυσικάς  λοιπόν 
ταύτας  έπιθυμίας  ολίγοι  άμαρτάνουσιν.  Είς  δέ 
τά  της  τροφής  οί  πλέον  του  δέοντος  έσθίοντες 
καλούνται  γαστρίμαργοι,  ους  καί  λίαν  άνδραπο- 
δώδεις  ονομάζει. 

Άλλά  περί  τάς  ιδίας  ήδονάς  πολλοί  καί 
πολλαχώς  άμαρτάνουσι  καϊ  μάλιστα  οί  άκόλα- 
στοι*  καϊ  ή  ακολασία  είνε  ή  περί  τάς  ήδονάς 
τάς  τοιαύτας  υπερβολή·  έλλείποντες  περί  τάς 
ήδονάς  ταύτας  δέν  είνε  πολλοί-  διότι  δέν  είνε 
τού  ανθρώπου  ή  τοιαύτη  άναισθησία·  διά  τού- 
το καί  δέν  έχει  όνομα  ό  τοιούτος,  επειδή  είνε 
σπάνιον.  Ό  δέ  σώφρων  μέσως  έχει,  ουτε  ήδε- 
ται  είς  δσα  ό  ακόλαστος,  άλλά  μάλλον  δυσχε- 


12 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


φιλολογικός  σύλλογοι: 


ραίνει,  ούτε  δλως  εις  δσα  δεν  πρέπει  ούτε 
πολύ,  ούτε  λυπεΐται  εν  τ$)  απουσία  αύτών,  ένω 
ό  άκολαστος  λυπεϊται,  διότι  δέν  έ'χει  τα  ήδέα, 
ούτε  επιθυμεί  ό  σώφρων  ν)  μετρίως  ούδέ  πλέον 
του  δέοντος,  ούδ'  δτε  δέν  πρε'πει,  άλλ'  δσα 
προς  ύγείαν  και  εύεξίαν  συντείνουσιν  ηδέα, 
ταύτα  ορέγεται  εν  μέτρω  και  δπως  πρε'πει. 

Τό  όνομα  δέ  της  άκολασίας  φαίνεται  εκ 
μεταφοράς  από  των  παιδικών  αμαρτιών,  όταν 
αύται  δεν  κολάζωνται·  παρατηρεί  δέ  ορθώς, 
δτι  ή  επιθυμία  καϊ  ό  παις  δε'ον  νά  κολάζηται· 
διότι  και  τά  παιδία  ζώσι  κατ'  έπιθυμίαν  επει- 
δή αν  μή  πείθωνται  καϊ  μή  άρχωνται,  επί  πο- 
λύ φθάνει  ή  όρεξις  του  ήδέος,  ήτις  είνε  άπλη- 
στος· δταν  δε  αί  έπιθυμίαι  είνε  μεγάλαι  και 
σφοδραί,  καϊ  τάς  φρε'νας  βλάπτουσι·  διό  δε'ον 
νά  εινε  με'τριαι  και  όλίγαι  καϊ  εις  τον  λο'γον  νά 
μή  εναντιώνονται,  άλλ'  εύπειθεΐς  και  κεκολα- 
σμέναι  η  περιωρισμέναι.  Και  καθώς  ό  παις, 
λε'γει,  δε'ον  νά  ζγ,  κατά  τό  πρόσταγμα  του 
παιδαγωγού,  ούτω  και  τό  έπιθυμητικόν  της 
ύυχ?1ς  κατά  τον  λο'γον  τοιούτος  είνε  ό  σώφρων. 

Έλευϋερεάτης. 

Μεταβαίνει  εντεύθεν  εις  άλλην  τάξιν  αρε- 
τών καϊ  πρώτον  περί  έλευθεριότητος  ποιείται 
λο'γον,  ην  τίθησιν  ομοίως  μεσο'τητα  περί  χρή- 
ματα,  ιδία  περί  δοσιν  και  ληψιν  και  μάλλον 
περί  δοσιν.  Χρήματα  δέ  καλεί  δσων  ή  άξία 
μετρείται  διά  τού  νομίσματος. 

Και  η  μεν  ύπερβολή  της  άρετης  ταύτης, 
της  έλευθεριο'τητος,  είνε  η  ασωτία,  ή  δέ  έλ- 
λειψις,  η  άνελευθερία·  άνελευθε'ρους  δέ  καλεί 
τούς  σπουδάζοντας  μάλλον  η  δσον  πρε'πει  περί 
χρήματα,  ασώτους  δέ  τούς  και  άκολάστους  η 
και  ακρατείς  και  εις  άκολασίαν  δαπανηρούς. 
Διά  τούτο  οί  άσωτοι  φαίνονται  έ'χοντες  πολ- 
λάς  κακίας·  ώστε  ρ,ο'νον  ό  έλευθε'ριος  μεταχει- 
ρίζεται άριστα  τόν  πλοΰτον,  όντα  τών  χρησί- 
μων. ΊΙ  χρησις  δέ  τών  χρημάτων  είνε  περί 
την  δαπάνην  και  την  δοσιν,  ένω  ή  λήψις  και 
η  φυλακή  τών  χρημάτουν  είνε  μάλλον  κτήσις- 
διά  τούτο  τού  ελευθερίου  είνε  μάλλον  τό  διδο'- 
ναι,  δπου  πρε'πει  ή  τό  λαμβάνειν  δθεν  πρε'πει, 
και  μή  λαμβάνειν  δθεν  δέν  πρέπει·  διότι  αρετή 
είνε  μάλλον  τό  εύ  ποιεϊν  ή  τό  εύ  πάσχειν  και 
τά  καλά  πράττειν  μάλλον  ή  τά  αισχρά  μή 
πράττειν,  μάλλον  δηλαδή  θετική  ή  αρνητική. 
Και  δή  εύκολώτερον  είνε  τό  μή  λαμβάνειν  τού 
διδοναι-  διά  τούτο  και  όλιγώτερον  δίδουσι  τό 
οίκεϊον  ή  λαμβάνουσι  τό  άλλο'τριον.  Ελευθέριοι 


λοιπόν  οί  δίδοντες·  οί  δέ  μή  λαμβάνοντες  επαι- 
νούνται διά  δικαιοσύνην. 

'Ρυθμίζει  πάλιν  πρός  τήν  ίδε'αν  τού  καλού 
και  τήν  άρετήν  ταύτην  και  επαναλαμβάνει, 
δτι  επειδή  αί  κατ'  άρετήν  πράξεις  καλαί  και 
τού  καλού  ένεκα,  και  ό  έλευθε'ριος  άρα  θά  δώ- 
σν)  ένεκα  τού  καλού  και  ορθώς,  δηλονότι  εις 
δσους  πρε'πει  και  δσα  και  δτε,  και  έν  γε'νει  ορ- 
θώς και  ταύτα  ήδέως  και  άλύπως·  ενώ  ό  δι- 
δούς  εις  δσους  δέν  πρε'πει  και  ούχί  ένεκα  τού 
καλού,  άλλά  διά  τινα  άλλην  αίτίαν,  δέν  είνε 
ελευθέριος,  ώς  ούδ'  δστις  δίδωσι  μετά  λύπης· 
διότι  ήθελε  προτιμήσει  μάλλον  τά  χρήματα  ή 
τήν  καλήν  πράξιν. 

Είτα  περιγράφει  πλατύτερον  τόν  έλευθέ- 
ριον  :  ούτος  ούτε  λαμβάνει,  δθεν  δέν  πρέπει, 
ούτε  αίτητικάς  είνε,  άλλ'  άπό  τών  ιδίων  κτη- 
μάτω ν  λαμβάνει,  ίνα  έχτ]  νά  δίδη·  άλλά  και 
τά  'ίδια  δέν  θ'  άμελήστ),  ούδ'  εις  τούς  τυ/όντας 
δίδωσιν,  ίνα  εχη  νά  δώσν]  εις  δσους  πρέπει  και 
δτε  και  δπου  είνε  καλόν  άλλο  χαρακτηριστι- 
κόν  τού  ελευθερίου  είνε  νά  ύπερβάλλτ]  εις  τήν 
δοσιν,  ώστε  και  όλιγώτερα  ν'  άφήσν)  εις  εαυ- 
τόν διότι  ό  ελευθέριος  δέν  αποβλέπει  εις  εαυ- 
τόν άγαπά  νά  εύεργετη.  Είνε  δέ  και  κατά  τήν 
περιουσίαν  ή  έλευθεριότης'  διά  τούτο  έλευθε- 
ριώτερος  δύναται  νά  είνε  και  άλλου  όλιγώτερα 
δίδων,  όλιγωτέρο^ν  δίδωσιν  οίον  τό 

λεπτόν  της  χήρας,  δπερ  έκ  τού  ύστερήματος 
εδόθη,  είνε  έλευθεριότης  και  μείζων  ταλάντου 
ανθρώπου  πολυταλάντου. 

Παρατηρεί  δέ  δτι  οί  μή  άποκτήσαντες  τήν 
περιουσίαν,  άλλά  παραλαβο'ντες  αυτήν  άπο'νως, 
φαίνονται  έλευθεριώτεροι·  διότι  είνε  άπειροι 
της  ένδειας.  Πρός  τούτοις  ό  ελευθέριος  δέν  είνε 
εύκολον  νά  πλουτνϊ,  διότι  μήτε  ληπτικός  είνε 
μήτε  φυλακτικο'ς.  Είνε  δέ  ό  έλ·:υθε'ριος  εις  τάς 
^ρηματικάς  αύτού  σ/έσεις  εΰκοινώνητος,  δυνά- 
μενος και  ν'  άδικηθν),  επειδή  δέν  τιμά  τά  χρή- 
ματα. 

'Εκ  της  ύπερβολής  και  της  ελλείψεως  ή  μέν 
άνελευθερία  ελλείπει  εις  τό  διδόναι  και  ύπερ- 
βάλλει  κατά  τό  λαμβάνειν  ό  δέ  ύπερβάλλων 
άσωτος  είνε  ούκ  ολίγον  καλλίτερος  ιού  ανε- 
λεύθερου· διότι  ό  άσωτος  είνε  εΰίατος  και  ύ~ό 
της  ήλικίας  και  υπό  της  άπορίας  και  δυνατόν 
νά  έλθη  εις  τήν  μεσο'τητα  παιδαγωγούμενός 
πως  και  διδασκόμενος,  ένω  ό  άνελεύθερος  ούδε'- 
να  ωφελεί  ούδ'  έαυτόν  ώστε  ή  άνελευθερία 
είναι  ανίατος,  επειδή  και  μέ  τήν  ήλικίαν  αυ- 
ξάνει· και  οί  πολλοί  είνε  φύσει  μάλλον  φιλο- 
χρήματοι ή  μεταδοτικοί.    Διαιρούνται  δέ  οί  ά- 


ΤΑ  ΠΘΙΚΛ  ΤνίΚΟΜΛΧΙΪΙΛ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


13 


νελεύθεροι  εις  δύο  τάξεις·  ενίοτε·  οί  μέν  ύπερ- 
βά>λουσι  κατά  τήν  "λνΐψιν,  οί  δέ  έλλείπουσι 
κατά  την  δο'σιν,  οίον  φειδωλοί,  γλίσχροι,  κίμ- 
βικες  και  τά  τοιαύτα  καλούμενοι,  οίτινες  όμως 
δέν  έπιθυμούσι  τά  άλλότρια,  ένώ  οί  ύπερ  βάλ- 
λοντες κατά  την  λήψιν  πάντοθεν  λαμβάνουσι 
και  πάν,  κοινώς  αισχροκερδείς  καλούμενοι. 

ΙΙρα,ότης. 

Ή  πρ^ο'της  είνε  μεσότης  και  αύτη  περί  ορ- 
γάς" τ,  μέν  υπερβολή  καλείται  οργιλο'της  καί 
όργίλος  ό  Εχων  ταύτην,  ή  δέ  ελλειψις,  άοργη- 
σία  καϊ  άο'ργητος  ό  μή  όργιζο'μενος.  Τό  μέν  πά- 
θος τής  ύπερβολης  ενταύθα  καλεί  όργήν,  τά  δ' 
ειχποιουντα  τ6  πάθος  τούτο  ευρίσκει  πολλά 
και  διάφορα.  Ό  δέ  όργιζο'μενος  μόνον  έφ'  οίς 
δεϊ  καί  πρός  οϋς  δεϊ  καί  ώς  δει  καί  δτε  καί 
δσον  χρο'νον,  ούτος  είνε  ό  πράος·  είνε  δέ  ό  τοι- 
ούτος καί  συγγνωμονικος  μάλλον  ή  δ'  ελλει- 
ύις.  ή  άοργησία,  φαίνεται  άναισθτ,σία  τις  ούσα" 
<]■/.-:  ουτε  αίθάνεται  ούτε  παροργίζεται  ούτε 
λυπείται  οίς  δει.  Άλλ'  ή  υπερβολή,  λε'γει,  εί- 
ναι πολλαπλή-  διότι  άλλοι  μεν  όργίλοι  ταχέως 
οργίζονται  πρός  ους  οϋ  δεϊ  καί  έφ'  οίς  οΰ  δεϊ, 
τανέως  δέ  καί  παύονται·  καθ'  υπερβολών  δέ 
όςεί;  είνε  οί  άκρο'χολοι  καί  προς  πάν  όργίλοι 
Κ«\  Ιπί  παντί·  τους  τοιούτους  λε'γομεν  σήμε- 
ρον εν  τη  συνηθεία  νενριχούς,  αποδίδοντες  τό 
εύεοε'θιστον  αύτών  εις  τήν  εύπάθειαν  του  νευ- 
ρικού  αύτών  συστήματος·  άλλοι  δέ  των  αργί- 
λων είνε  πικροί  καί  εκδικητικοί,  διαφυλάττον- 
τες  τήν  όργήν,  ώς  λε'γει  καί  ό  "Ομηρος:  εί  μέν 
γάρ  τι  καί  αύτίκα  χο'λον  καταπέψη,  άλλά  τοι 
καί  μετο'πισθεν  ε/ ει  κο'τον,  ό'φρα  τε'λε'σ·/]·  άλ- 
λοι δέ  πάλιν  είνε  /αλεποί  καί  σκληροί.  Τοσού- 
τοι οί  διάφοροι  βαθμοί  της  υπερβολής,  πρός  ήν 
αντιτίθεται  ή  πρκο'της,  ής  δέν  ορίζεται  ακρι- 
βώς τό  με'τρον,  ούτε  τό  πώς  δε'ον  νά  όργιζώμε- 
θα,  ούτε  -ρός  τίνας  καί  διά  τίνα  πράγματα 
καί  τά  τοιαύτα·  πάντα  ταύτα  θεωρεϊ  ώς  καθ* 
έκαστα  αναγόμενα  εις  τήν  έσωτερ:,κήν  τού  άν- 
θρωπου μο'ρφωσιν.  Έν  τούτοις  καί  ό  μικρόν  τι 
παραβαίνων  τό  οιονδήποτε  με'τρον  της  οργής 
δέν  ψε'γεται,  όταν  ό  λόγος  τής  οργής  είνε  η- 
θικός. 

Κ,οινων&καΙ  άμαρτςαι. 

Έν  τή  πρός  αλλήλους  των  ανθρώπων  κοινω- 
νία καθ'  ήδονήν  ή  λύπην  παρατηρεί  πολλάς  τί- 
νος ελλείψεις  η  ύπερβολάς·  οί  με'ν,  λε'γει,  είνε 
άρεσκοι,  οί  πάντα  έπαινούντες  πρός  ήδονήν, 
ίνα  δήλα  δή  εύχαριστήσιοσι  πάντας  καί  άρε'- 


σ(οσιν,  οί'τινες  εις  ουδέν  άντιτείνουσιν,  οϋδένα 
θε'λοντες  νά  λυπήσιυσι  μεθ'  ου  συναναστρέφον- 
ται* οί  ποιούντες  δέ  τούτο,  όπως  ώφε'λειά  τις 
αύτοϊς  προσγίνηται  εις  /ρήματα,  λε'γονται  κό- 
λακες· ούτως  έ'/ομεν  δύο  τάξεις  τής  κοινοτι- 
κής ταύτης  αμαρτίας,  τό  άρεσχον  ή  φιλάρε- 
σκον,  ώς  κοινώς  νύν  λε'γεται,  καί  τήν  χο.Ια- 
χείαν  άντίθετον  έλλειψιν  άποτελοΰντας  ευρί- 
σκει τους  πρός  πάντα  έναντιουμένους·  ούτοι  δέ 
καλούνται  όνακο.ίοι  ή  όυσέριόες. 

Μεταξύ  τών  άκρων  τούτων  ή  με'ση  άρετή 
είνε  άνώνυμος·  παραδε'/εται  όμως  ότι  είνε  φι- 
λία τις,  αλλά  διάφορος  τής  κυρίως  φιλίας·  δι- 
ότι δέν  έχει  τό  αίσθημα  εκείνης·  ώστε  τό  άλ- 
λο θά  είνε  ή  γενική  φιλανθρο^πία  η  εύγε'νεια 
καί  ειλικρίνεια.  Ό  τοιούτος  λοιπόν  με'σος,  ο  ει- 
λικρινής καί  εύγενής  τους  τρόπους  έν  ταϊς  μετά 
τών  άλλων  όμιλίαις,  θά  όμιλνί  ώς  δεϊ,  καί  πρός 
τό  χαΛογ  άποβλε'πων  καί  το  πρε'πον,  σκοπεύουν 
τό  μή  λυπεϊν  τον  μεθ'  ού  άν  συνομιλντ  άλλά 
κανόνα  έ'/ει  πάντοτε  καί  ένταύθα  τό  καλόν  καί 
πρε'πον  προαιρείται  λοιπόν  τό  εύναριστεϊν  καί 
αποφεύγει  το δυσαρεστεϊν,  άλλ'ούχί  άπολύτως, 
όχι  καί  έναντίον  τής  αληθείας,  τού  καλού,  τού 
συμφε'ροντος. 

Έν  τώ  κοινωνικώ  βίω  ομοίως  παρατηρεί  ότι 
οί  μέν  ψεύδονται,  οί  δέ  άληθεύουσιν  έν  λόγοις 
καί  έν  πράξεσι  καί  τη  προσποιήσει*  καί  ό  μέν 
προσποιούμενος  εϊς  εαυτόν  ένδοξα  είτε  έν  λό- 
γω ε'ίτε  έν  έ'ργω  μή  ύπάρ/οντα  αύτώ  ή  καί 
προσποιούμενος  μείζονα  τών  υπαρχόντων,  ού- 
τος καλείται  άΛαΧ,άν  τό  δέ  άνάπαλιν  ό  αρ- 
νούμενος τά  υπάρχοντα  αύτώ  καλά  η  καί 
παριστών  αυτά  πολύ  μικρότερα,  ούτος  καλεί- 
ται εϊραν.  Τούτων  τών  άκρων  ό  με'σος  είνε 
ανθέχαατος ,  είνε  δήλα  δή  αύτός  έκαστος  ό,τι 
είνε,  έν  τε  τώ  κοινωνικώ  βίω  καί  τώ  λόγω  ων 
άληθευτικός  καί  όμολογών  τά  ύπάρχοντα  αυ- 
τού ούτε  μεγαλείτερα  ούτε  μικρότερα·  ό,τι 
είνε,  είνε-  ούτω  ζή  καί  ούτως  ομιλεί  καί  φε'ρε- 
ται.  Λε'γει  δέ  άληθευτικο'ν,  τόν  έν  λόγω  καί  έν 
τώ  βίω  άληθεύοντα-  τοιούτος  δέ  ό  έπιεικής 
καί  Φιλαλήθης  έν  πάσιν.  Ενταύθα  ψέγει  σφο- 
δρώς  τό  ψεύδος.  Τό  ψεύδος  φαΰλον  λε'γει  καί 
ψεκτόν,  τό  δέ  άληθές  καλόν  καί  έπαινετο'ν 
ώστε  ό  ρ,ε'σος  έπαινετός·  οί  δέ  άκροι  αμφότεροι 
ψεκτοί-  άλλά  μάλλον  ψεκτόν  θεωρεϊ  τόν  αλα- 
ζόνα, όστις  ώς  προσποιούμενος  μείζω  τών  υ- 
παρχόντων είνε  φαύλος,  έπειδή  χαίρει  τώ  ψεύ- 
δει,  καί  μάταιος  μάλλον  η  κακός·  άλλ'  οί  τοι- 
ούτοι ένίοτε  καί  προσποιούνται  ένεκεν  αιτίας 
τινός,  ή  δόξης  ή  τιμής  ή  αργυρίου,  καί  το'τε 


14 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΑΛΠΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


είνε  ψεΰσται  ή  εκ  φιλοδοξίας  ή  ε·/.  φιλοχρημα- 
τίας, ώσπερ  οί  προσποιούμενοι  σοφίαν  και  έπι- 
στήμην  και  άλαζονευόμενοι,  μή  ό'ντες  σοφοί 
μηδ'  επιστήμονες  εϊτε  ΐατρικήν  είτε  άλλο  τι 
εξαγγελλόμενοι  χρηματισμού  χάριν.  Οί  δέ  εί- 
ρωνες φαίνονται  χαριέστεροι  το  ήθος·  διότι  δέν 
πράττουσι  τοΰτο  χάριν  κέρδους,  άλλ'  επειδή 
άποφεύγουσι  τον  ογκον. 

Είτα  ποιείται  λο'γον  περί  βοομολοχίας,  αγροι- 
κίας και  σκληρότητος  ώς  άκρων  και  περί  ευ- 
τραπελίας ώς  μεσότητος·  και  περί  αναπαύ- 
σεως και  παιδιάς  εν  τω  βίω. 

Διορίσας  τάς  άρετάς,  άνδρίαν,  σωφροσύνην, 
ελευθεριότητα,  μεγαλοπρε'πειαν,  μεγαλοψυ- 
χίαν,  πραότητα  και  φιλαλήθειαν  εν  τω  λόγω 
και  έν  τω  βίω,  εύτραπελίαν  και  δεξιότητα, 
μεταβαίνει  εις  το  περί  δικαιοσύνης. 

Ταύτην  καλεί  τελείαν  άρετήν,  και  οϋχ 
άπλώς,  άλλά  προς  έτερον,  καθόσον  άναφέρε- 
ται  εις  την  π<:λιτικήν  κοινωνίαν  και  διά  τοΰτο 
κρατίστην  των  άρετών  άποκαλεϊ  την  δικαιο- 
σύνην  και  οϋθ'  ό  έσπερος  ουθ'  ό  έώος  οΰτω 
θαυμαστός·  διό  και  λε'γεται 

Έν  δε  δικαιοσύνη  συλλήβδην  πασ'  αρετή  εστίν. 

Τελεία  δ'  άρετή  λε'γεται  ή  δικαιοσύνη  αύτη· 
διότι  ό  έ'χων  αύτήν  και  προς  έτερον  δύναται 
νά  ρ.εταχειρισθνί  την  άρετήν,  ούχί  μόνον  καθ' 
εαυτόν  δπερ  οί  πολλοί  άδυνατούσιν  :  εις  μεν 
τους  οικείους  έ'χουσι  την  άρετήν,  εις  δέ  τάς 
πρός  έτερον  σχε'σεις  ούχί·  τοΰτο  δέ  λε'γει  ότι 
σημαίνει  και  τό  τοΰ  Βίαντος,  άρχα  άνδρα  δεί- 
κνυαν διότι  ό  άρχων  πρός  έτερον  και  έν  κοι- 
νωνία ήδη  διατελεί-  διό  και  άλλότριον  αγα- 
θόν φαίνεται  μόνη  των  άρετών  ή  δικαιοσύνη, 
επειδή  άλλου  τά  συμφε'ροντα  πράττει.  Εν- 
τεύθεν ποιεί  την  έξης  αντίθεσιν  :  ώς  είνε  κά- 
κιστος ό  πρός  έαυτόν  και  πρός  τους  φίλους  μο- 
χθηρός, ούτως  άριστος  οΰχ  ό  πρός  έαυτόν  χρώ- 
μενος  τνί  άρετνί,  άλλ'  ό  πρός  έτερον  όπερ  και 
είνε  έ'ργον  χαλεπόν  -:  ούτως  ύψοΰται  υπεράνω 
τοΰ  άτομικοΰ  εγώ  και  ύποτίθησι  τό  θεμε'λιον 
της  άνθρωπίνης  εύδαίμονος  κοινωνίας·  και  ή 
δικαιοσύνη  ύπό  την  έ'ννοιαν  ταύτην  άντιστοι- 
χεϊ  πως  πρός  τό  καθήκον. 

"Οθεν  ή  δικαιοσύνη  αύτη  είνε  ού  με'ρος  αρε- 
τής, άλλ'  όλη  άρετή,  και  ή  εναντία  αδικία  οΰ 
με'ρος  κακίας,  άλλ'  όλη  κακία.  Ζητείται  έπει- 
τα τί  διαφε'ρει  ή  όλη  άρετή  και  ή  δικαιοσύνη 
αύτη  και  συνάγεται   έκ  των  είρημένων,  ότι 


καθ*  όσον  ή  άρετή  άναφε'ρεται  γενικώς  προς 
έτερον,  είνε  δικαιοσύνη,  καθ'  όσον  δέ  είνε 
τοιαύτη  ή  τοιαύτη  έξις  καθ'  έ αυτήν  είνε  άρετή 
άπλώς,  οίον  άνδρία,  σωφροσύνη,  έλευθεριότης, 
κτλ.  Ταΰτα  περί  της  γενικής  ούτως  ειπείν  δι- 
καιοσύνης. 

Ζητεί  έ'πειτα  τήν  έν  με'ρει  δικαιοσύνην,  ο- 
μοίως και  τήν  κατά  με'ρος  άδικίαν  διότι  υπάρ- 
ξει δικαιοσύνη  έν  τνί  εφαρμογή  και  άδικία·  έν 
τ·/)  έφαρμογνί  π.  χ.  εις  τάς  άλλας  μοχθηρίας  ο 
ενεργών,  οίον  ό  ρίψας  τήν  άσπίδα  διά  δειλίαν, 
ό  κακολογών  δι'  όργήν,  ή  ό  μή  βοηθήσας  διά 
χρημάτων  ένεκεν  άνελευθεριότητος,  άδικεΐ  μεν 
ό  τοιούτος  πάς,  ουδέν  δέ  πλεονεκτεί,  ουδέν  ω- 
φελείται· όταν  όμως  πλεονεκτή,  δέν  πλεονε- 
κτεί, διότι  είνε  άνελεύθερος  ή  διότι  είνε  όργί- 
λος  ή  διότι  είνε  δειλός  ή  διά  πάντα  τά  τοι- 
αύτα, άλλά  πλεονεκτεί  δι'  άλλην  τινά  κακίαν, 
τήν  άδικίαν  και  αύτη  είνε  ή  πλεονεςία,  με'ρος 
τι  της  όλης  κακίας,  και  μερικόν  τι  άδικον,  πα- 
ραβαλλόμενον  πρός  τό  όλον  άδικον,  τό  παρά 
τόν  νόμον.  Τό  μερικόν  δέ  τοΰτο  άδικον  και 
ή  άδικία  είνε  τό  έπί  τό  κερδαίνειν  άναφερόμε- 
νον.  Όρίζει  τοΰτο  και  σαφηνίζει  ώδε  :  όστις 
πράξη  τι  παρά  τόν  νόμον  χάριν  τοΰ  κε'ρδους, 
ούτος  άδικος  και  ή  πράξις  άδικία*  διότι  άν  τις 
πατάξη  τινά  παρά  τόν  νόμον,  έ'πραξε  τοΰτο 
δι'  όργήν  άν  καταλίπη  τήν  τάξιν,  ομοίως 
διά  δειλίαν  άν  όμως  έπραξε'  τι  παρά  τόν  νό- 
μον χάριν  χέρδονο,  τοΰτο  έγε'νετο  δι'  άδικίαν. 
"Ωστε  υπάρχει  δικαιοσύνη  γενική,  τό  πάντα 
κατά  νόμον  και  λόγον  πράττειν,  και  δικαιο- 
σύνη μερική,  τό  μή  παρανομεϊν  ένεκα  κέρδους· 
ομοίως  άδικία  γενική  και  άδικία  μερική,  ήτις 
και  συνώνυμος  τί)  γενική  άδικία  λαμβάνεται· 
είνε  άρα  και  δικαιοσύναι  πλείονες·  διότι  ύπάρ- 
χουσι  και  έτεραι  δικαιοσύναι,  παρά  τήν  δικαιο- 
σύνην, τήν  όλην  άρετήν  περιλαμβάνουσαν.  Διαι- 
ρεί δέ  τό  δίκαιον  εις  τό  νόμιμον  και  τό  ίσον, 
τό  δέ  άδικον  εις  τό  παράνομον  και  τό  άνισον. 
Και  τό  μεν  παράνομον  σαφές  και  ώρισμε'νον,  τό 
παρά  τό  θετικόνλεγόμενον  δίκαιον,  ο  συνέθεντο 
οί  άνθρωποι,  τό  δέ  άνισον  δεϊται,  λε'γει,  προς- 
διορισμοΰ-  διότι  τό  άνισον  και  τό  πλέον,  δ 
και  αύτό  άνισον  φαίνεται,  δέν  είνε  ταύτόν, 
άλλ'  έτερον  ώς  με'ρος  πρός  όλον,  ώς  υπάλληλοι 
έννοιαι·  διότι  τό  μεν  πλέον  πάντοτε  είνε  άνι- 
σον, άλλά  πάν  άνισον  δέν  είνε  και  πλέον.  Και 
τό  άδικον  και  ή  άδικία  δέν  είνε  ταύτά,  άλλά 
τά  μέν  μερικόν,  ή  δέ  γενική·  διότι  αύτη  ή  άδι- 
κία ή  νΰν  π.  χ.  είνε  μέρος  της  όλης  άδικίας· 
ομοίως  και  ή  δικαιοσύνη  αύτη  της  όλης  γενι- 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΜΚΟΜίΧΕΙΑ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


15 


κής  δικαιοσύνης.  Διά  ταύτα  συζητεί  περί  της 
εν  ρέρει  δικαιοσύνης  καϊ  αδικίας  και  τοΰ  δι- 
καίου και  άδικου  ωσαύτως. 

Παραλείπει  δέ  τόν  λο'γον  περί  της  γενικής 
δικαιοσύνης  και  άδικίας·  διότι  τό  δίκαιον  καϊ 
το  άδικον  τό  κατά  τήν  γενικήν  δικαιοσύνην  καϊ 
άδικίαν  είνε  φανερόν  επειδή  σχεδόν  τά  πολλά 
τοΰ  νόμου  είνε  τά  άπό  της  όλης  άρετής  έ'ργα 
καί  πραττόμενα  :  ό  νομός  προστάττει  νά  ζή  τις 
καθ'  έκάστην  άρετήν  καί  κωλύει  νά  ζή  τις  καΟ' 
έκκστην  μοχθηρίαν.  Εξετάζει  λοιπόν  τήν  εν- 
νοιαν  της  κατά  [Λέρος  δικαιοσύνης  και  τοΰ  κατά 
μέρους  δικαίου-  τούτο  δε  τό  κατά  ρ.ε'ρος  δί- 
καιον διαιρεί  εις  δύο*  εν  μέν  είδος  λε'γει  τό  άια- 
νεμητιχόγ,  τό  εκ  της  διανομής  η  τιρ,ής  η  χρη- 
μάτων η  των  άλλων  μεριστών  έτερον  δέ  είδος, 
δ  καλεί  συναΑΑαγματιχόν ,  τό  έν  τοις  συναλ- 
λάγρ,ασι  διορθωτικόν,  τό  έν  ταϊς  κοινωνικαϊς 
σ^έσεσι.  Το  δεύτερον  τούτο  είδος  υποδιαιρεί 
αύθις  εις  δύο-  διότι  τά  ρ.έν  των  συναλλαγμά- 
των είνε  εκούσια,  τά  δέ  ακούσια-  εκούσια  ρ.έν 
λε'γει  πράσιν,  ώνήν,  δανεισρ.όν,  έγγύησιν,  χρη- 
σιν,  παρακαταθήκη  ν,  ρ.ίσθωσιν  εκούσια  δέ  δι- 
ότι ή  άρχή  αύτών  των  συναλλαγών  έκουσία· 
ακούσια  δέ  λε'γει  τά  μεν  λαθραία,  οίον  κλοπήν, 
μοιχείαν,  δολοφονίαν,  ψευδορ.αρτυρίαν  κτλ.  τά 
δέ  βίαια,  αΐκίαν,  δεσμόν,  πήρωσιν,.  θάνατον, 
άρπαγήν,  κατηγορίαν,  προπηλακισρ,όν. 

Έν  τούτοις  επειδή  τό  άδικον,  τό  ρ.ερικόν 
δηλαδή"  άδικον,  είνε  άνισον  και  ό  άδικος  άνι- 
σος, δήλο  ν  δι  ι  και  μέσον  τι  υπάρχει  τοΰ  άνι- 
σου- τούτο  δέ  είνε  ίο  ίσον  διότι  δπου  υπάρχει 
τό  πλέον  και  τό  έ'λαττον,  εις  τήν  πράξιν  έκεί- 
νην  υπάρχει  και  τό  ίσον  ώστε  άν  τό  άδικον 
είνε  άνισον,  τό  δίκαιον  είνε  ίσον  και  επειδή  τό 
'ίσον  είνε  ρ.έσον,  και  τό  δίκαιον  είνε  ρ.έσον  τι 
και  μεσο'της. 

Ταύτην  τήν  ισότητα,  τήν  κατ*  άξίαν  διανε- 
ρ.ητικήν,  τταραβάλλει  προς  τήν  άναλογίαν,  ή- 
τις είνε  ίσο'της  δύο  λόγων.  Δύο  είνε  τά  πρόσω- 
πα, εις  κ  αναφέρεται  τό  ϊσον  καϊ  τό  δίκαιον 
καί  ούο  τά  πράγματα,  ώς  έν  τή  αναλογία  Α:Β 
=:Β:Δ.  Διότι  τό  έν  ταΐς  διανορ,αίς  δίκαιον 
όμολογοΰσι  πάντες,  οτι  δε'ον  νά  είνε  κατ'  άςίαν, 
ώττε  εί  μή  είνε  ίσοι,  δέν  θά  έχωσιν  ϊσα-  δταν 
δέ  ίσοι  ρ.ή  ε^ωσιν  ίσα,  ή  μή  ϊσοι  έ'/ωσιν  ίσα, 
γεννώνται  έκ  τούτου  αί  μάχαι  καϊ  τά  έγκλή- 
ματα.  Τό  άνάλογον  λοιπόν  είνε  μέσον  καϊ  τό 
δίκαιον  τοΰτο  είνε  άνάλογον  άδικον  δέ  τό  παρά 
τό  άνάλογον.  Είνε  άρα  τό  μέν  πλέον,  τό  δέ  έ'- 
λαττον :  ό  μέν  αδικών  έ'χει  πλέον,  ό  δέ  άδι- 
κούμενο;  έλαττον  τού  αγαθού.  ΈπΙ  τοΰ  κακού 


δμως  συμβαίνει  τό  έναντίον  διότι  έπ'ι  τού  κα- 
κού τό  έλαττον  κακόν  πρός  τό  μείζον  κακόν 
λογίζεται  ώς  άγαθο'ν,  διό  καί  δυοϊν  κακοϊν  προ- 
κειμένοιν  τό  ρ.ή  /είρον  βέλτιστον. 

Τοΰτο  είνε  τό  έν  είδος  τοΰ  δικαίου,  τό  δια- 
νεμητικόν  κατ'  άναλογίαν,  καί  άναλογίαν  γεω- 
μετρικήν.  Τό  έτερον  είδος,  το  διορθο^τικο'ν,  τό 
έν  ταϊς  κοινωνικαϊς  σχέσεσιν,  ή  ώς  λέγει  αΰτο'ς, 
έντοϊς  συναλλάγμασι  τοϊς  έκουσίοις  καί  τοϊς  ά- 
κουσίοις  διαφέρει-  έπειδή  τό  μέν  διανεμητικόν 
δίκαιον  τών  κοινών  πραγμάτων  είνε  πάντοτε 
κατά  τήν  ρηθεϊσαν  άναλογίαν  :  εάν  γίνηται  ή 
διανομή  άπό  κοινών  πραγμάτων,  θά  γείνη  κατά 
τόν  λο'γον,  δν  έχουσι  πρός  άλλληλα  τά  εΐσε- 
νεχθέντα.  Τό  διορθωτικόν  δμως  δίκαιον  είνε  καί 
αύτό  'ίσον  τι  καί  τό  άδικον  άνισον  άλλ'  όχι 
κατά  γεωρ.ετρικήν  άναλογίαν,  άλλά  κατ'  άριθ- 
μητικήν  διότι  δέν  διαφέρει,  λέγει,  άν  έπιει- 
κής  άπεστέρησέ  τι  φαΰλόν  τινα,  ή  άν  φαύλος 
άπεστέρησεν  έπιεική·  ούδ' άν  έμοίχευσεν  έπιει- 
κής  $)  φαύλος-  άλλά  παρατηρείται  μο'νον  ή 
διαφορά  της  βλάβης  της  γενομένης,  άν  απλώς 
ό  μέν  άδικεϊ,  ό  δέ  αδικείται-  τό  άδικον  τοΰτο, 
άνισον  ον,  πειράται  ό  δικαστής  νά  ΐσάζ·/)-  οίον 
δταν  ό  μέν  κτυπηθνϊ,  ό  δέ  πατάξη  ή  καί 
κτείνη,  ή  πράξις  καί  τό  πάθος  δινίρηται  ε'ις 
δύο  άνισα  καί  ό  δικαστής  ΐσάζει,  δσον  δύναται, 
διά  της  ζημίας  ή  τοΰ  προστίμου,  άφαιρών  οΰτοί 
τού  κέρδους  δ  έκέρδησεν  ό  ένεργήσας  ούτως  :  ό 
πατάξας  έκέρδισεν,  δ  παθών  έζημίωσεν.  Τό  ε- 
πανορθωτικών δίκαιον  θά  είνε  τό  ρ,ε'σον  ζημίας 
καί  κέρδους-  καί  καταφεύγουσι  το'τε  επί  τόν 
δικαστήν  ώς  έπί  τό  έρ,ψυχον  δίκαιον.  Ούτος  δέ 
έπανισοΐ,  ώσπερ  γραρ.μής  εις  άνισα  τετρ,ημέ- 
νης,  αφαιρεί  εκείνο,  καθ'  δ  τό  ρ.είζον  τρ,ήμα 
υπερέχει  της  ήρ,ισείας  καί  τό  προσθέτει  εΐςτό 
έλαττον  καί  ούτως  δταν  δίχα  διαιρεθτϊ  τό  δλον, 
τότε  έχουσι  τά  εαυτών  καί  τό  ίσον  ένταύθα 
είνε  μέσον  της  μείζονος  καί  έλάσσονος  κατ'  ά- 
ριθμητικήν  άναλογίαν  έντεΰθεν  δέ  παράγει  καί 
τό  όνορ,α  δίκαιον,  δτι  δίχα  έστίν,  ώσπερ  δί- 
ναιον  καί  ό  δικαστής  διχαστής. 

Εις  τό  κατ'  άναλογίαν  δίκαιον  τάσσεται  καί 
ή  κατά  άντίδοσιν  δπερ  καλεί  τό  άντιπεπονθός 
κατ'  άναλογίαν  καί  μή  κατ'  ισότητα-  διότι  ή 
πόλις,  λέγει,  μένει  καί  διατηρείται  έν  τω 
άντιποιείν  άνάλογον  οίον  οικοδόμος,  σκυτοτό·» 
μος,  ό  ρ.έν  οίκίαν,  ό  δέ  υπόδημα  ποιεί.  Λαρ.- 
βκνει  λοιπόν  ό  οικοδόμος  παρά  τοΰ  σκυτοτόρ,ου 
τά  έργα  έκείνου  καί  αυτός  ρ,εταδίδωσιν  έκείνω 
τού  εαυτού  έργου,  άλλά  τό  έργον  τούτου  είνε 
κρεϊττον  τού  έργου  έκείνου-  δέον  άρα  νά  Ίσα- 


16 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σθώσιν  ομοίως  και  επί  των  άλλων  τεχνών  ή 
δέ  κοινωνία,  εξ  άνίσων  γίνεται·  διότι  εκ  δύο 
ιατρών  δέν  γίνεται  κοινωνία,  άλλ'  έξ  ιατρού 
και  γεωργού  και  έν  γε'νει  έξ  έτερων  και  ούχ'ι 
ίσων,  και  δμως  ούτοι  δέον  νά  ίσασθώσι.  Διά 
τούτο  πάντα  τά  έναλλαττο'μενα  είνε  συμβλΥΐ- 
τά·  και  επί  τούτω  ώρίσθη  τό  νόμισρ.α,  οίον 
μέτρον,  έν  ώ  πάντα  μετρούνται  και  ή  υπεροχή 
και  Υ]  έλλειψις-  έπομένως  ζητείται  πόσα  υπο- 
δήματα είνε  ίσα  πρός  οίκίαν  ή  τροφήν.  Γεννά- 
ται λοιπόν  ή  αναλογία  αύτη  :  δπερ  οικοδόμος 
πρός  σκυτοτόμον,  τόσα  υποδήματα  πρός  οί- 
κίαν. Αιτία  δέ  της  συναλλαγής  ταύτης  είνε  ή 
χρεία  τη  άληθεία,  ήτις  πάντα  συνε'χει  και  δι' 
ής  πάντα  μετρούνται·  διά  δέ  ταύτης  της  αλλα- 
γής γίνεται  κοινωνία*  άνευ  ταύτης  δέν  θά  ήτο 
κοινωνία,  και  άνευ  ίσο'τητος  δέν  θά  ύπήρχεν 
αλλαγή-  και  πάλιν  ίσο'της  δέν  θά  υπήρχε  μή 
ούσης  συμμετρίας·  την  δέ  συμμετρίαν  καθιστά 
δυνατήν  τό  νόμισμα·  ως  μέτρον  ποιούν  σύμμε- 
τρα τά  άλλασσο'μενα,  τούτο  πάντα  μετρεΐ  και 
ποιεί  ούτω  σύμμετρα. 

Ή  δικαιοπραγία  άρα,  επιλέγει,  είνε  μέσον 
τοΰ  άδικείν  και  άδικεΐσθαι*  τό  μέν  πλέον  έχειν, 
τό  δέ  έλαττον  έ'χειν,  ένώ  η  δικαιοσύνη  είνε  με- 
σότης  όχι  κατά  τον  αυτόν  τρόπον  τών  άλλων 
αρετών.  Ή  δικαιοσύνη  είνε  έξις,  καθ'  ην  ό  δί- 
καιος λέγεται  πρακτικός  κατά  προαίρεσιν  τοΰ 
δικαίου  και  διανεμητικός  και  έαυτώ  προς  άλ- 
λον, εις  σχέσιν  εαυτού  πρός  άλλον,  και  ετέρου 
προς  έτερον,  ούχί  εις  τρόπον  ώστε  τού  μέν  αι- 
ρετού πράγματος  νά  παρέχτ)  έαυτώ  πλέον,  έ- 
λαττον δέ  εις  τόν  έτερον,  τού  δέ  βλαβερού  τό 
άνάπαλιν  άλλά  τό  ϊσον  κατ'  άναλογίαν  και  ως 
πρός  έ  αυτόν  και  δι'  άλλον  πρός  άλλον  η  δέ 
άδικία  υπερβολή  και  ελλειψις  τού  ωφελίμου 
η  βλαβερού  παρά  τό  άνάλογον,  υπερβολή  τού 
ωφελίμου  εις  έαυτο'ν,  έλλειψις  τού  βλαβερού. 

Είτα  διακρίνει  παρά  τά  είρημένα  τό  πολι- 
τικόν  δίκαιον,  όπερ  τίθησιν  εις  κοινωνίαν  βίου 
υπάρχον  πρός  τό  είνε  αΰτάρκειαν  μεταξύ  έλευ- 
θέρων  και  ίσων  ή  κατ'  άναλογίαν  η  κατ'  άρι- 
θμον  διό  πρός  τους  μήτε  ελευθέρους  μήτε  ϊσους 
ώδέ  πως  δέν  ύπάρχει  τό  πολιτικόν  δίκαιον 
άλλ'  άλλο  τι  δίκαιον  δμοιον.  Έπειτα  είνε,  λέ- 
γει, δίκαιον  πολιτικόν  έν  οίς  και  νο'μος  πρός 
αυτούς·  ό  δέ  νόμος  τίθεται,  έν  οίς  αδικία-  διό 
ό  νο'μος  δέον  νά  άρχν)  κα'ι  όχι  ό  άνθρωπος,  δς- 
τις  φύσει  νέμει  έαυτώ  πλέον  τών  άπλώς  αγα- 
θών (πλεονεκτεί),  έλαττον  δέ  τών  κακών  και 
ούτω  γίνεται  τύραννος,  ένώ  ό  άρχων  δέον  νά 
6?νε  φύλαξ  τού  δικαίου. 


Παρά  τό  πολιτικόν  δίκαιον  καταλέγει  και 
τό  δεσποτικόν  δίκαιον  και  τό  πατρικόν  δί- 
καιον, δπερ  άποφαίνεται  ώς  δμοιον,  άλλ'  ογι 
ταύτόν  τούτοις*  διότι  πρός  τά  κτήματα  και 
τά  εαυτού  δέν  ύπάρ/ει  αδικία-  τό  δέ  κτήμα 
και  τό  τέκνον  είνε  ώσπερ  μέρος  αυτού.  Ενταύ- 
θα φαίνεται  ό  φιλόσοφος  συνεπής  πρός  τάς 
ιδέας  της  έποχής  έκείνης-  ό  δούλος  ήν  κτήμα 
τού  δεσπότου  και  ό  παις  μέχρι  της  ένηλικιό- 
τητος  οίον  κτήμα  τού  πατρός.  Τίς  δέ  προαι- 
ρείται, λέγει,  νά  βλάπτνι  έαυτο'ν  ;  άρα  ούτε 
δίκαιον  ούτε  άδικον  πολιτικόν  υπάρχει  έν  ταϊς 
σχέσεσι  ταύταις,  καθ'  άς  δέν  ύπάρχει  νόμος. 
Θά  υπήρχε  δέ  νο'μος,  άν  ύπήρχεν  ίσότης  του 
άρχειν  κα'ι  άρχεσθαι*  άλλά  τίς  τοιαύτη  ίσο'της 
μεταξύ  δεσπότου  και  δούλου  ή  πατρός  και  τέ- 
κνου ;  Μόλις  παραδέχεται  δίκαιον  πρός  τήν 
γυναίκα,  δπερ  και  καλεί  οΐκονομικόν  δίκαιον. 

Είτα  διαιρεί  τό  πολιτικόν  δίκαιον  εις  φυσι- 
κόν  κα'ι  εις  νομικόν.  Και  φυσικόν  μέν  καλεί  τό 
πανταχού  τήν  αυτήν  έχον  δύναμιν  και  ούχί 
βαϊνον  κατά  τό  δοκούν  ή  μή.  Νομικόν  δέ  δ  εξ 
αρχής  μέν  είνε  άδιάφορον,  άν  ούτως  ή  άλλως 
γίνηται,  δταν  δμως  άπαξ  τεθή  νο'μος,  δέν  είνε 
πλέον  άδιάφορον.  Τά  κατά  συνθήκην  δέ  δίκαια 
δμοια  πρός  τά  μέτρα,  οία  έχουσι  πολλαχού  οί 
άνθρωποι  διάφορα,  άφού  ούδ'  αί  πολιτεϊαι  αί 
αύταί-  και  δμως  μία  ρ.ο'νον  άπανταχού  κατά 
φύσιν  ή  άριστη,  ήν  έν  τοις  πολιτικοϊς  θά 
έρευνήσ-/). 

Θεωρεί  δέ  τά  μέν  φυσικά  δίκαια  ώς  τά  καθ' 
δλου,  τά  δέ  νομικά  ώς  τά  καθ'  έκαστα-  διότι 
τά  πραττόμενα  είνε  πολλά,  ένώ  τών  καθ'  δλου 
έκαστον  είνε  έν.  "Επειτα  ποιεϊ  τήν  διαφοράν 
άδικήματος  και  άδικου,  και  δικαιώματος  και 
δικαίου-  κα'ι  άδικον  μέν  λέγει  τό  φύσει  ή  τάξει* 
τό  αΰτό  δέ  τούτο  είνε  αδίκημα,  άφού  πραχθή* 
πριν  δέ  πραχθή  είνε  άδικον  δικαίωμα  δέ  λέ- 
γει τό  έπανόρθωμα  τού  άδικήματος·  δίκαιον 
δέ  δ  έν  τοις  προηγουμένοις  έξεθηκε  και  ώρι- 
σεν,  δπερ  πραττο'μενον  καλείται  δικαιοπρά- 
γημα. 

Εις  ταύτα  προστίθησιν  έν  τω  έπομένω  κε- 
φαλαίω  τόν  ουσιώδη  χαρακτήρα  τής  τοιάςδε 
πράξεως,  τό  έκούσιον,  άνευ  τού  οποίου  ούτε 
άδικεΐ  ό  πράττων  ούτε  δικαιοπραγεϊ,  άλλ'  ή 
κατά  συμβεβηκός·  ώστε  ή  έλευθέρα  θελησις 
τίθεται  γνωμών  τής  ήθικής·  διό  θά  είνέ  τι  ά- 
δικον, άλλ'  ούχί  αδίκημα,  εάν  μή  ή  έκουσία 
βούλησις  προσή-  καλεί  δέ  έκούσιον,  δταν  τις 
πράττν)  τι  τών  έν  τή  εξουσία  αυτού  όντων  έν 
γνώσει  και  μή  άγνοών  μήτε  τίνα,  μήτε  διά 


ΤΥ  ΙΙβΙΚΑ  ΛΊΚΟΜΑΧΕΙΑ  ΤΟΥ  ΑΡΙ2Τ0ΤΕΛ0ΥΧ. 


17 


τίνος  μήτε  τίνος  ένεκεν  οιον  τίνα  τύπτει,  διά 
τίνος  και  τίνος  ένεκεν.  Είτα  φέρει,  παράδειγ- 
μα της  έλευθέρας  βουλήσεως  το'δε-  Έάν  τις 
αποδώ  τήν  παρακαταθηκών  άκων  και  διά  φο'- 
βον,  ούτε  δίκαια  θά  εϊπωμεν  ότι  πράττει  ούτε 
οτι  δικαιοπραγεΐ,  άλλ'  δτι  κατά  συμβεβηκός. 
Τά  εκούσια  δέ  υποδιαιρεί  εις  τά  εκ  προβουλεύ- 
σεως  και  προαιρέσεως  και  εις  τά  άπροαίρετα 
και  άπροβούλευτα,  τά  διά  θυμον  η  άλλα  πάθη 
άναγκαίως  ή  φυσικώς  συμβαίνοντα  τοις  άν- 
θρώποις.  Οί  ταΰτα  δέ  πράττοντες  κα'ι  βλά- 
πτοντες  και  άμαρτάνοντες,  άδικοΰσι  μέν  και 
άδικήματα  είνε  τά  πραχθέντα,  όμως  οί  πρά- 
ξαντες  δέν  είνε  άδικοι  διά  ταΰτα,  ούδέ  πονη- 
ροί·  όταν  δέ  έκ  προαιρέσεως,  το'τε  εΐνε  άδικοι 
και  μοχθηροί. 

Πίρϊ  συγγενούς  εννοίας  τν)  δικαιοσύνη,  περί 
επιεικείας,  λε'γει  έν  συνόλω  τοιάδε·  τό  επιει- 
κές είνε  μέν  δίκαιον,  ούχϊ  δέ  τό  κατά  τον  νό- 
μον,  άλλ'  επανόρθωνα  νομικού  δικαίου-  αίτιον 
δέ  τούτου  ότι  ό  νόμος  πάς  είνε  γενικός  καϊ 
καθ'  όλου·  περί  τίνων  δέ  δέν  είνε  δυνατόν  ορθώς 
νά  ε'ίπν)  τις,  καθ*  όλου  εκφραζόμενος.  Έν  οίς 
λοιπόν  άνάγκη  νά  ρηθνί  τι  καθ"  όλου,  μη  είνε 
δέ  δυνατόν  ορθώς,  ο  νόμος  τότε  λαμβάνει  τό 
ώ;  επί  τό  πλείστον,  ουκ  άγνοών  τό  άμαρτανό- 
μενον  είνε  δ'  ουδέν  ήττον  όρθός  ό  νόμος·  διότι 
τό  αμάρτημα  δέν  κείται  ούτε  έν  τω  νόμω  ού- 
τε έν  τω  νομοθέτη,  άλλ'  έν  τνί  φύσει  τοΰ  πράγ- 
ματος. "Οταν  λοιπόν  λέγη  ρ  έ ν  ό  νόμος  καθ'  ό- 
λου, συμβνϊ  δέ  τι  παρά  τό  καθ'  όλου,  τότε  ορ- 
θόν είνε  νά  διόρθωση  τις  τό  όπερ  παρέλιπεν  ό 
νομοθέτης  καϊ  ήμαρτε  γενικώς  ειπών,  κα'ι  όπερ 
κα'ι  αυτός  ό  νομοθέτης,  εκεί  παρών  και  γνωρί- 
ζων, ήθελε  νομοθετήσει.  Διό  οΰ  μόνον  δίκαιον 
είνε  τά  επιεικές,  άλλά  καϊ  βέλτιον  δικαίου. 
Ούτως  είνε  ή  επιείκεια  έπανορθωμα  νόμου, 
καθόσον  ό  νόμος  ελλείπει  εν  τοίς  καθ'  έκαστα. 

Λοιπόν  ό  τών  τοιούτων  προαιρετικός  καϊ 
πρακτικός  καϊ  ό  μή  ακριβοδίκαιος  έπϊ  τό  χεί- 
ρον, άλλ'  έλαττωτικός,  καίπερ  έχων  τον  νόμον 
βοηθο'ν,  είνε  επιεικής  καϊ  ή  έξις  επιείκεια,  ή- 
τις ούδέν  άλλο  είνε  ή  δικαιοσύνη  τις. 

Ένταΰθα  διεξέρχεται  καϊ  τήν  Σωκράτειον 
ή  Πλατωνικήν  γνώμην  περί  τοΰ  άδικείν  καϊ 
άδικείσθαι·  κα'ι  συμφωνεί  προς  αυτήν,  ότι  αμ- 
φότερα μέν  είνε  φαΰλα,  άλλ'  ότι  τό  άδικείν 
είνε  χείρον  διότι  τό  άδικείν  γίνεται  μετά  κα- 
κίας καϊ  είνε  ψεκτόν,  ενώ  τό  άδικείσθαι  άνευ 
κακίας  καϊ  άνευ  αδικίας. 

Ένταΰθα  περαίνει  τόν  λο'γον  περί  τών  ήθι- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


κών  αρετών,  τών  τοΰ  ήθους·  πριν  δέ  μεταβή" 
εις  έρευναν  τών  διανοητικών  άρετών,  τών  της 
διανοίας,  αποφαίνεται  ότι  είς  πάσας  τάς  έξεις 
τό  μέσον  είνε  αίρετέον,  καϊ  ότι  τό  μέσον  καϊ 
ή  μεταξύ  υπερβολής  καϊ  ελλείψεως  μεσότης 
ορίζεται  υπό  τοΰ  όρθοΰ  λόγου  καϊ  ότι  ό  ορθός 
λόγος  άποβλέπει  προς  τόν  σκοπο'ν,  8ν  εκάστη 
τών  έξεων  έχει.  Άλλά  παρατηρεί,  ότι  τό  ει- 
πείν ότι  δέον  τό  μέσον  νά  λάβωμεν  κατά  τόν 
ορθόν  λο'γον  εις  τάς  πράξεις,  είνε  μέν  καθ'  εαυ- 
τό άληθές,  πλην  άσαφές,  ώς  έάν  π.  χ.  έ'λεγέ 
τις  εις  τόν  πυνθανόμενον  οποίαν  πρέπει  περί 
τό  σώμα  νά  έχη  δίαιταν,  ότι  έκείνην  ήν  κε- 
λεύει ό  ιατρός  ό  επιστήμων  καϊ  ή  ιατρική. 

Άρα  δέον  νά  όρισθνί  τίς  ό  όρθός  λόγος·  προς 
τοΰτο  υποδιαιρεί  το  Λο'γον  έχον  της  ψυχής, 
τό  λογικόν,  εις  δύο,  τό  επιστημονικόν  καϊ  τό 
λογιστικόν  ή  βουλευτικον  καϊ  επιστημονικόν 
μέν  καλεί,  ω  θεωροΰμεν  τά  όντα,  ών  αί  άρ- 
χαί  μή  ένδέχονται  άλλως  έχειν,  λογιστικόν  δέ 
ώ  θεωροΰμεν  τά  ενδεχόμενα.  Καλεί  δέ  άρετήν 
τήν  έκατέρας  τών  λογικών  τούτων  δυνάμεων 
βελτίστην  έξιν  προς  τό  οϊκεΐον  έ'ργον,  τό  προς 
τήν  ευρεσιν  της  άληθείας  καϊ  τό  προς  τήν  εύρε- 
σιν  τοΰ  ενδεχομένου. 

Διαιρέσας  δ'  ούτω  τόν  λο'γον  εις  εποπτικόν 
λο'γον  καϊ  είς  πρακτικόν  αναγράφει  τρεις  της 
ψυχής  της  λογικής  εκφάνσεις  ή  δυνάμεις  προς 
πράξιν  καϊ  προς  άλήθειαν,  τό  αίσθητικόν,  τό 
νοητικόν  καϊ  τό  βουλητικόν  ή  αϊσθησιν,  νοΰν 
καϊ  ορεξιν.  Καϊ  τό  μέν  αίσθητικόν  υπάρχον  καϊ 
έν  τοίς  ζωοις  ουδεμιάς  πράξεως  κινητικόν  θεω- 
ρεί καθ'  έαυτο'·  ώστε  άφίνει  ίδιον  τω  άνθρώπω 
τό  νοητικόν  καϊ  όρεκτικόν,  ών  άπαιτεϊται  ή 
άρρ.ονία·  ό,τι  έν  τη*  διανοία  είνε  κατάφασις  ή 
άπόφασις,  άρνησις,  τοΰτο  έν  τή  όρέξει  ή  τνί 
βουλήσει  δέον  νά  είνε  δίωξις  ή  φυγή,  έν  άλ- 
λαις  λέξεσιν  ό,τι  ό  νους  καταφάσκει,  τοΰτο 
καϊ  ή  ορεξις  νά  έπιδιώκτ)·  καϊ  τότε  ό  λόγος 
είνε  άληθής  καϊ  ή  ό'ρεξις  ορθή,  καϊ  οΰτω  συμ- 
πιπτόντων αμφοτέρων  γίνεται  ή  διάνοια  καϊ 
ή  άλήθεια  πρακτική.  Ταύτης  δέ  της  πρακτι- 
κής άληθείας  διαφέρει  ή  θεωρητική  διάνοια, 
ότι  ταύτης  τό  εϋ  καϊ  κακώς  είνε  τό  άληθές 
καϊ  τό  ψεΰδος,  άνευ  τινός  άναφοράς  πρός  πρά- 
ξιν, οίαι  αί  μαθηματικά!  καϊ  επιστημονικά", 
θεωρίαι,   έν  αίς  ή  βούλησις  ουδόλως  ενέχεται. 

Επειδή  δέ  περί  της  πρακτικής  άληθείας 
πρόκειται,  ευρίσκει  ότι  πράξεως  άρχή  είνε  ή 
προαίρεσις,  όθεν  ή  κίνησις  πρός  τήν  πράξιν, 
άλλ'  όχι  τό  ού  ένεκα·  άλλά  της  προαιρέσεως 
πάλιν  ή  άρχή  καϊ  τό  κινοΰν  τί  είνε ;  ή  όρεξις 

3 


18 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


καί  6  λόγος  δ  έ'νεκά  τίνος*  εν  άλλαις  λέξεσιν 
ά  όρεγόμεθα  η  βουλόμεθα,  ενεκά  τίνος  όρεγόμε- 
θα· όρεγόμενοι  δέ  προαιρούμεθα,  και  προαιρού- 
μενοι  κινούμεθα  εις  την  πράξιν·  ώστε  τό  πρώ- 
τον κινούν  εϊνε  ό  λόγος  ό  ενεκά  τίνος. 

Κατά  την  θεωρίαν  ταύτην  του  Αριστοτέ- 
λους μέχρι  της  πράξεως  ύπάρχουσι  τρία  άκα- 
ριαϊα  στάδια,  ό  λόγος  πρώτον,  ή  ό'ρεξις  και  ή 
προαίρεσις.  Επειδή  δέ  ό  λόγος  ό  καθαρός  προ- 
βάλλων τι  εΰρηται  συνήθως  εν  τοις  πρακτοΐς 
ενώπιον  δύο  προς  έκλογήν,  απαιτείται  νά  έ'χη 
ούτος  ό  λόγος  καΐ  τό  βουλητικόν  τοσαύτην  δύ- 
ναμιν,  ώστε  νά  έκλε'ξη  τό  ύπ'  αύτού  ύπαγο- 
ρευόμενον,  η  ώς  λε'γει  ούτος  νά  προαιρήται  εν 
πάση  ελευθερία·  διά  τοΰτο  απαιτείται  καί  ή 
ηθική  έξις,  τό  υπό  τοϋ  λογού  όριζόμενον,  δ  καί 
βούλεται,  τοΰτο  νά  πράττη  καί  ούχί  τό  παρά 
τον  λογον  καί  την  άληθή  βούλησιν.  Ταύτα  εν- 
νοεί λε'γων  ότι  ούτε  άνευ  νοϋ  καί  διανοίας  ούτε 
άνευ  ηθικής  έξεως  υπάρχει  η  προαίρεσις·  ομοίως 
εϋπραξία  καί  κακοπραξία  άνευ  διανοίας  καί  ή- 
θους αδύνατος.  Ή  διάνοια  δε  αύτη  καθ'  έαυ- 
την  ούδέν  κινεϊ·  άλλ'  ή  διάνοια  η  ενεκά  τίνος 
καί  επομένως  ή  πρακτική,  ουχί  η  θεωρητική· 
αύτη  δε  ή  διάνοια  ή  ενεκά  τίνος  είνε  αιτία 
καί  της  ποιητικής  διανοίας·  διότι  ενεκά  τίνος 
ποιεϊ  πάς  ό  ποιών  καί  δ  ποιεί  δέν  είνε  αύτό 
τέλος,  άλλά  ποιεϊ  προς  τι,  προς  σκοπο'ν  τινα, 
ενώ  τό  πρακτόν  καί  ή  εύπραξία  είνε  αύτη  τε'- 
λος·  ή  δέ  ό'ρεξις  (βούλησις)  είνε  τούτου  του  τέ- 
λους της  εύπραξίας  όρεξις.  "Οθεν  η  ορεκτικός 
νους  είνε  ή  προαίρεσις  ή  ό'ρεξις  διανοητική-  ή 
δέ  τοιαύτη  αρχή  είνε  ό  άνθρωπος.  Έν  τή  ελευ- 
θερία άρα  της  πράξεως  καί  ποιήσεως  περατ θύ- 
ται ή  έννοια  τοϋ  άνθρώπου.  Παρατηρεί  δέ  ότι 
ούδέν  γεγονός  καί  τετελεσμένον  είνε  προαιοε- 
τον  π.  χ.  ούδείς  προαιρείται  βασιλεύεσθαι  τήν 
Ελλάδα  νυν  διότι  ούδέ  βουλεύεται  περί  τού 
γεγονο'τος,  άλλά  περί  τού  έσομένου  καί  ενδε- 
χομένου· τά  δέ  γεγενημένα  άγέννητα  ποιεϊν 
ούδέ  Θεός  δύναται.  Επιλέγει  δέ  ότι  της  τε 
πρακτικής  διανοίας  καί  της  θεωρητικής  τό  έρ- 
γον είνε  ή  αλήθεια-  αί  δέ  έξεις,  καθ'  ας  έκατέ- 
ρα  επιτυγχάνει  της  αληθείας,  αύται  είνε  αί 
άρεταί  αμφοτέρων  άλλά  τί  έστιν  αλήθεια,  περί 
τούτου  κατόπιν. 

Πρώτον  ορίζει  πέντε  τον  άριθρ.όν  περί  ά  α- 
ληθεύει ή  ψυχή  καταφάσκουσα  ή  άποφάσκου- 
σα  :  τέχνην,  έπιστήμην,  φρόνησιν,  σοφίαν, 
νουν  τούτο^ν  δ'  αποχωρίζει  τήν  ύπόληψιν  (ύπο'- 
Οεσιν)  καί  τήν  δο'ξαν,  καθ'  άς  ή  ψυχή  ενδέχε- 
ται νά  ψεύδηται. 


Καί  έπιστήμην  μέν  λέγει,  δ  έπιστάμεθα  μή 
ένδέχεσθαι  άλλως  έχειν  άρα  έξ  άνάγκης  είνε 
τό  έπιστητδν  άίδιον  άρα·  διδτι  τά  έξ  άνάγ- 
κης όντα  άπλώς  πάντα  άίδια  καί  τά  άίδια  ά- 
γέννητα καί  άφθαρτα,  τουτέστι  γνωρίζει  δριον 
τής  επιστήμης. 

Έτι  πάσα,  λέγει,  επιστήμη  διδακτή  καί 
τό  έπιστητόν  μαθητο'ν  πάσα  δέ  διδασκαλία 
έκ  προγινωσκομένων  είτε  δι'  επαγωγής  είτε 
συλλογισμώ  ή  άπαγωγής·  καί  ή  μέν  επαγωγή 
είνε  αρχή  καί  φέρει  εις  τό  καθ'  δλου·  ό  δέ  συλ- 
λογισμός έκ  τών  καθ'  όλου-  άρα  καί  έν  τώ  συλ- 
λογισμώ είνε  άρχαί  δεδομέναι,  περί  ών  δέν 
ύπάρχει  συλλογισμός·  άρα  επαγωγή  τις  καί 
ενταύθα·  όταν  τις  πιστεύν)  καί  παραδέχη-ιαι 
καί  ούτω  γνώριμοι  ωσιν  αύτώ  αί  άρχαί,  τδτε 
έπίσταται  :  τουτέστι  γινώσκει  ν'  άναφέρν)  τήν 
άλήθειαν  τού  συμπεράσματος  εις  προκειμένας 
προτάσεις,  τήν  μείζονα  καί  ελάσσονα,  ών,  εΐ- 
πομεν,  τήν  άλήθειαν  παραδέχεται  πίστει·  άλ- 
λως άν  μή  τι  γινώσκν)  μάλλον  ή  δ,τι  τό  συμ- 
πέρασμα λέγει,  θά  Ιχη  τήν  γνώσιν  κατά  συμ- 
βεβηκο'ς,  θά  γνωρίζν)  τό  δτι,  ούχί  καί  τό  διότι. 

Ούτως  ορίζει  τήν  έπιστημονικήν  άλήθειαν, 
ώς  τό  μή  ένδέχεσθαι  άλλως  έχειν,  περί  ής  έν 
τοις  ήθικοΐς  βεβαίως  δέν  πρόκειται. 

Τό  δέ  ένδεχομενον  άλλοις  έχειν  ύποδιαιρεϊ 
εις  ποιητόν  καί  πρακτόν  καί  διακρίνει  ποίη- 
σιν  καί  πράξιν.  Διαφέρει,  λέγει,  ή  μετά  λόγου 
έξις  πρακτική  τής  ρ.ετά  λόγου  ποιητικής  έςεως  , 
καί  ούτε  ή  πράζις  είνε  ποίησις,  ούτε  ή  ποίησις 
πράξις.  Είτα  τήν  μετά  λόγου  άληθούς  ποιη-  ; 
τικήν  έξιν  ταύτίζει  τή  τέχν/),  καθόσον  ουδε- 
μία τέχνη  ύπάρχει,  ήτις  δέν  είνε  μετά  λόγου 
ποιητική  έξις.  Ή  δέ  τέχνη  πάσα  παραγωγι- 
κή καί  περί  γένεσιν  τών  ενδεχομένων  καί  δσων 
ή  άρχή  τής  γενέσεως  κείται  έν  τώ  ποιοϋντι 
καί  μή  έν  τώ  ποιουμένω·  διότι  ή  τέχνη  ούτε 
τών  έξ  άνάγκης  ό'ντων  ή  γινομένων  είνε  ούτε 
τών  φυσικών.  Ή  τέχνη  λοιπόν  είνε  προϊόν  ποιή- 
σεως, άλλ'  ού  πράξεως.  Όρίσας  ούτω  τήν  τε 
έπιστήρ.ην  καί  τήν  τέχνην,  τήν  μέν  περί  τό 
έπιστητόν,  τήν  δέ  περί  τό  ποιητόν  ή  ποίησιν, 
διέρχεται  τάς  ύπολειπομένας  τρεις  διανοητικάς 
περί  τήν  πράξιν  άρετάς,  τήν  φρόνησιν,  τήν  σο- 
φίαν  καί  τον  νουν. 

Καί  πρώτον  περί  τής  φρονήσεως·  φρόνιμους 
λέγορ,εν  τούς  δυναμένους  καλώς  νά  βουλεύων- 
ται  περί  τά  έαυτοϊς  άγαθά  καί  συμφέροντα, 
μάλιστα  τά  γενικά,  τά  πρός  τό  ευ  ζήν  καί  τήν 
εύδαιμονίαν  φρόνιμος  ο  βουλευτικός,  δς  άν  εύ 
λογίσηται  πρός  τέλος  τι  σπουδαίο  ν  καί  δι' 


I 


ΤΑ  ΙΙΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΑΧΕΤΑ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


19 


δσα  τέχνη  δέν  υπάρχει.  Άλλά  περί  τίνων  βου- 
λεύεται τις  ;  Ουδείς  βουλεύεται  περί  των  αδυ- 
νάτων άλλως  έχειν,  ουδέ  περί  των  μή  ένδε- 
χομένων  νά  πράςγ).  Όθεν  ή  φρόνηση,  λε'γει, 
δέν  είνε  οϋτε  επιστήμη  οΰτε  τέχνη.  Ή  ©ρο'νη- 
ίΐς  άρα  υπολείπεται  νά  είνε  έξις  άληθής  μ.ετά 
λογού  πρακτική  περί  τά  αγαθά  και  κακά  του 
ανθρώπου.  Λε'γει  δέ  φρόνιμους  μάλιστα  τους 
οικονομικούς  και  πολιτικούς,  τους  δυναμ,ένους 
νζ  θεωρώσι  τά  έαυτοΐς  άγαθά  και  τά  τοις  άν- 
θρώποις·  εντεύθεν  και  σωφροσύνη  καλείται  ή 
σώζουσα  τήν  φρο'νησιν,  το  μ.ή  ήττον  γίνεσθαι 
των  ηδονών  και  της  λύπης  ττερ»  τά  πρακτά· 
διότι  ή  ήδονή  και  ή  λύπη  ένώ  δέν  διαφθείρει 
τινάς  θεωρητικάς  εννοίας,  οίον  δτι  τό  τρίγω- 
νον  ϊσον  δυσίν  όρθαΐς  γωνίαις,  επηρεάζει  και 
καταστρέφει  τάς  περί  τό  πρακτο'ν  διά  τί  ;  δι- 
ότι ή  άρ/ή  των  πρακτών  είνε  τό  ου  ένεκα  τά 
πρακτά,  δηλαδή  Ό  σκοπο'ς·  εις  δέ  τον  διεφθαρ- 
μένο ν  υπό  ηδονής  ή  λύπης  ως  περ  έσκοτισμ.έ- 
νον  δέν  θά  φανή  ευθύς  ή  αρχή  οϋτε  δ, τι  δέον 
νά  πράξη  τούτον  του  τέΑον:  ένεκα  οϋτε  δτι 
διά  τούτο  πρέπει  νά  αίρήται  πάντα  και  νά 
πράττη·  επειδή  ή  κακία  είνε  φθαρτική  αρχής· 
ώττε  άναγκαίως  ή  φρονησις  είνε  έξις  άληθής 
Ί.ι-χ  λογού  πρακτική  περί  τά  ανθρώπινα  άγα- 
θά.  Έπειτα  λέγει  δτι  επειδή  της  τέχνης  ύπάρ- 
χουσι  βαθμοί  τελειοτητος,  διά  τούτο  τέχνης 
ορίζεται  άρετή·  τής  φρονήσεως  δμως  ουχί·  διό- 
τι ή  φρο'νησις  μ.ία  εστίν,  αύτό  τούτο  άρετή, 
και  άρετή  τού  δοξαστικού,  τού  όρθάς  δόξας  έ- 
χειν περί  τά  ενδεχόμενα  άλλως  έχειν. 

Μετά  ταϋτα  ορίζει  τί  είνε  νοϋς,  είτα  ποιεΐ- 
τα'.  λόγον  περί  σοφίας.  Λέγει  δέ  νουν  τον 
εποπτικόν  εκείνον  νούν,  δι'  ού  νοούμ.εν  τάς 
κναποδείκτους  αρχάς,  άφ'  ων  πίστει  παραδε- 
κτών γενομένων  πάσα  άποδειξις  και  πάσα 
έπιστήμ,η·  τίθησιν  άρα  τον  νούν  τούτον  άνώ- 
τερον  και  τής  επιστήμης·  διότι  τό  έπιστητόν 
άποδεικτο'ν. 

Περί  σοφίας  αποφαίνεται  δτι  είνε  ή  ακριβέ- 
στατη των  επιστημών  ως  και  εν  ταίς  τέχναις 
ο  ακριβέστατος  και  έξοχος  καλείται  σοφός, 
οίον  ο  Φειδίας  λέγεται  λιθουργός  σοφός  και  δ 
Πολύκλειτος  άνδριαντοποιός  σοφός.  Εντεύθεν 
συνάγει  δτι  ο  τοοός  δέον  μή  μο'νον  τά  έκ  τών 
αρχών  να  γινώσκη  συμπεράσματα,  άλλά  και 
Κερί  τκς  αρχάς  ν'  άληθεύν),  νά  όρμάται  δηλο- 
νότι ά-'  αληθών  άρχων  και  δτι  ή  σοφία  είνε 
νούς  και  επιστήμη,  και  επιστήμη  τών  θειοτά- 
των  έν  τν)  φύσει,  και  ώσπερ  κεφαλή  ποός  πά- 
σαν  άλλην  γνώσιν  και  έπιστήμην.  Ούτω  λοι- 


πόν τον  νούν,  τήν  έπιστήμην  και  τήν  σοφίαν 
συνενοΐ  εις  τήν  καθαρά.^  διάνοιαν.  Διό  και  θα- 
λήν  και  Άναξαγοραν,  δς  εκλήθη  Νούς,  καλούσι 
σοφούς,  ουχί  δέ  φρόνιμους,  ώς  άγνοούντας  τά 
έαυτοϊς  συμφέροντα.  Εις  τήν  τριάδα  ταύτην 
τής  διανοίας  άνακτέον  και  τάς  καθαράς  μαθη- 
ματικάς  έπιστήμας,  τήν  Άστρο νομίαν,  τήν 
Λογικήν,  τήν  Μεταφυσικήν. 

Τήν  περί  τά  ανθρώπινα  ιδία  διανοουμένην 
διάνοιαν  καλεί  ©οο'νησιν  ή  πολιτικήν  έπιστή- 
μ,ην,  ήν  και  σπουδαιοτάτην  νομίζει,  επειδή  τϋ 
άριστον  τών  έν  τω  κοσμώ  είνε  ό  άνθρωπος. 
'Αλλ'  ή  φρο'νησις  έχει  και  κατώτερον  βαθμόν 
και  ϊδιον  φρονίμου  είνε  τό  ευ  Οεωρεΐν  τά  περί 
εαυτόν  έκαστα,  ώς  και  ήμεϊς  τον  τοιούτον  λέ- 
γομ.εν  φρόνιμο  ν  άνθρωπο  ν. 

Είτα  τήν  πολιτικήν  έπιστήμην  διαιρεί  εις 
νομ.οθετικήν  και  εις  τήν  ιδίως  πολιτικήν  τήν 
περί  τά  καθ'  έκαστα·  διότι  ή  φρδνησις  δέν  είνε 
μ,ο'νον  τών  καθ'  δλου,  άλλά  δέον  νά  γνωρίζη· 
και  τά  καθ'  έκαστα.  Διά  τούτο  οί  νέοι  γεωμε- 
τρικοί μέν  και  μαθηματικοί  γίνονται  και  σο- 
φοί τά  τοιαύτα,  άλλά  φρόνιμοι  ό'χι·  διο'τι  ελ- 
λείπει αύτοΐς  ή  εμπειρία,  ή  τών  καθ'  έκαστα 
γνώσις.  Επειδή  δέ  τήν  φρο'νησιν  θεωρεί  γνώσιν 
τών  καθ'  έκαστα  και  τού  έσχάτου,  διο'τι  τό 
πρακτόν  είνε  τό  έσχατον,  άντιτίθησιν  αύτ/)ν 
τω  νώ'  διο'τι  έπαναλαμ.βάνει  δτι  ό  μέν  νούς 
είνε  τών  δρων,  ή  τών  άρχών,  ων  δέν  υπάρχει 
λο'γος·  ή  δέ  φρο'νησις  τού  εσχάτου,  ού  δέν 
υπάρχει  επιστήμη,  άλλ'  αίσθησις. 

Είτα  παρατάσσει  εις  τήν  φρο'νησιν  πρώτον 
τήν  εύβουλίαν,  ήτοι  ορθότητα  βουλής  και  αγα- 
θού έπιτευκτικήν.  "Εστί  δέ  ευβουλία  γενική 
και  εύβουλία  μερική·  ή  μέν  σκοπούσα  τό  έσχα- 
τον και  τελειο'τατον  τέλος,  τήν  εύδαιμονίαν,  ή 
δέ  μερική,  ήτις  φέρει  εις  μερικο'ν  τι  τέλος  δ 
δέν  είνε  μ.έν  τό  έσχατον,  άγει  δμως  εις  τό 
έσχατον  τέλος·  διαφέρει  δέ  ή  εύβουλία  τής 
άγχινοίας,  ώς  μ,ερικον  τι*  διο'τι  ή  άγχίνοια  εί- 
νε τις  ευστοχία·  δμ,οίως  και  τής  δδξης  διαφέ- 
ρει* διο'τι  δδξα  είνε  κατάφασίς  τις,  ένώ  δ  βου- 
λευδμενος  εάν  τε  εύ,  εάν  τε  κακώς  βουλεύη- 
ται,  ζητεί  τι. 

Μετά  ταύτα  μ.έρος  τι  φρονήσεως  ορίζεται 
και  ή  σύνεσις,  ήν  θεωρεί  κριτικήν  μ,ο'νον  δύνα- 
μιν  τού  πνεύμ,ατος  εις  δσα  ή  φρο'νησις  επιτάσ- 
σει τό  τί  δει  πράττειν  ή  μ.ή  πράττειν.  Καθώς 
τό  μ,ανθάνειν  λέγεται  συνιέναι,  δταν  ή  μ.άθησις 
είνε  έπιστημ.ονική,  ούτω  σύνεσις  είνε  τό  κρί- 
νειν  περί  τών  τής  φρονήσειυς  και  κρίνειν  καλώς 
άλλου  λέγοντος.  Είτα  λέγει  περί  γνώμης  βρα- 


20 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΓΛΠίΟΣ 


ΦΙΛΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


χ  ία,  δτι  ννώα,Υ)  είνε  ή  του  επιεικούς  ορθή  κρί- 
σις·  δια  τούτο  δέ  και  λέγεται  ό  επιεικής  συγ- 
γνώμων και  συγγνωμονικός  και  ή  συγγνώμη 
εΐνε  γνώμη  κριτική  του  επιεικούς  ορθή,  δ  εστίν 
αληθής. 

Συνάπτει  δ'  έπειτα  τάς  διανοητικάς  ταύ- 
τας έξεις  ώς  εις  ταύτόν  τείνουσας-  διότι  τοϋς 
αύτοϋς  λέγομεν  φρόνιμους  και  συνετούς  καϊ  δι  ι 
έ'χουσι  γνώμην  και  νουν  ήδη·  και  εξηγεί  τοΰτο 
ώς  έξης.  Πάσαι  αύται  αί  νοητικαϊ  δυνάμεις  εί- 
νε των  εσχάτων  καϊ  των  καθ*  έκαστα·  είνε  δέ 
άπαντα  τά  πρακτά  των  καθ'  έκαστα  και  των 
εσχάτων  ό  φρόνιμος  λοιπόν  δε'ον  νά  γνωρίζη 
αΰτά  και  ή  σύνεσις  δέ  και  ή  γνώμη  είνε  περί 
τά  πρακτά·  τά  δέ  πρακτά  είνε  έ'σχατα.  Αλλά 
και  ό  νους  είνε  των  εσχάτων  έπ'  άμφότερα, 
ήτοι  των  εσχάτων  ανιούσης  της  κλίμακος  και 
κατιούσης·  και  δή  των  πρώτων  δρων  καϊ  των 
εσχάτων  νους  υπάρχει  καϊ  ού  λόγος,  όχι  άπο'- 
δειξ·.ς  ή  όρισμο'ς·  τους  πρώτους  δρους  καϊ  τους 
έσχατους  νοούμεν,  άλλά  τον  λο'γον  της  υπάρ- 
ξεως αύτών  δέν  γνωρίζομεν.  Καϊ  ό  μέν  νους  κατά 
τάς  αποδείξεις  είνε  τό  νοεϊν  τους  άκινήτους  δ- 
ρους καϊ  πρώτους·  ό  δέ  νους  εν  τοις  πρακτοΐς 
τό  νοεΐν  τόν  έ'σχατον  καϊ  ενδεχόμενο  ν  δρον  και 
τον  δρον  της  ετέρας  προτάσεως,  της  μερικής· 
έννοητίον  δ'  ενταύθα  τάς  προτάσεις  του  συλ- 
λογισμού* αί  άρχαϊ  του  τέλους  (του  ου  ένεκα) 
είνε  αύται,  ήτοι  τά  έ'σχατα,  έξ  ών  εσχάτων 
καϊ  καθ'  έκαστα  γίνεται  τό  καθ  δλου·  ή  α'ί- 
σθησις  λοιπόν  καϊ  τούτων  των  εσχάτων  είνε 
νοΰς.  "Αρα  νούς  θεωρητικός  καϊ  νούς  πρακτικός, 
διο'τι  νοΰς  είνε  αρχή  καϊ  τέΛος·  των  πρώτων 
άρχων  γνώσις  είνε  νούς  θεωρητικός·  γνώσις  δέ 
των  καθ'  έκαστα  καϊ  έν  αίσθήσει  νούς  πρα- 
κτικός. 

Διά  ταύτα  δοκούσι  πάντα  ταύτα  τ'  ανωτέ- 
ρω δτι  είνε  φυσικά,  ενώ  φύσει  σοφός  ούδείς· 
εχει  τις  όμως  φύσει  γνώμην  καϊ  σύνεσιν  καϊ 
νοΰν.  Εντεύθεν  συμφωνούσι  καϊ  πρός  τάς  ηλι- 
κίας, δτι  ή  ηλικία  αύτη  έχει  νούν  καϊ  γνώμην, 
ώστε  δίον  νά  προσίχωμεν  εις  των  εμπείρων 
καϊ  πρεσβυτέρων  ώς-  φρονίμων  καϊ  τάς  άναπο- 
δείκτους  κρίσεις  καϊ  δοξασίας  οΰχ  ήττον  ή  εις 
τάς  άποδείξεις·  διο'τι  έ'χουσι  τό  ό;ν.μα  της  εμ- 
πειρίας. 

Μετά  ταύτα  εξετάζει,  εις  τί  είνε  χρήσιμοι 
αί  πνευματικαϊ  αύται  δυνάμεις.  ΊΙ  σοφία,  λέ- 
γει, δέν  είνε  θεωρία  εκείνων,  έξ  ων  ή  ευδαιμο- 
νία τού  ανθρώπου·  διο'τι  δέν  είναι  θεωρία  ουδε- 
μιάς γενέσεως  καϊ  διά  τούτο  οΰδέ  πράξεως 
θεωρητική.  ΊΙ  δέ  φρο'νησις  είνε  μέν  θεωρητική 


της  πράξεο>ς·  άλλ'  επειδή  φρ^ο'νησις  ε?νί  ή  π£ρί 
τά  δίκαια  καϊ  καλά  καϊ  άγαθά  τω  άνθρώπω 
θεωρία,  ταύτα  δέ  είνε  έ'ργα  τού  αγαθού  έξ  έ- 
ξεως  άνδρο'ς,  καϊ  επειδή  διά  της  γνώσεως  αύ- 
τών δέν  γινομεθα  πρακτικώτεροι,  άφού  αί  ά- 
ρεταϊ  είνε  έξεις,  διά  τούτο  τί  χρειάζεται  καϊ 
αύτη  πρός  τήν  άρετήν  ;  ούτε  εις  τους  σπου- 
δαίους θά  ήτο  χρήσιμος  ούτε  εις  τοϋς  μή. 

Λύει  δέ  τάς  απορίας  ταύτας  ώδε.  Πρώτον 
μέν  επειδή  είνε  άρεταί  διανοητικαί,  άναγκαϊον 
ήτο  καϊ  αύτάς  καθ'  έαυτάς  νά  ζητώμεν,  τήν 
μέν  σοφίαν  ώς  άρετήν  τού  θεωρητικού  της 
ψυχής,  τήν  δέ  ώς  άρετήν  τού  πρακτικού  ή  λο- 
γιστικού, καϊ  άν  εις  ούδέν  άλλο  συνετέλουν  (ή 
σοφία  καϊ  'ι\  φρονησις).  Καϊ  δμως  συντελούσιν, 
ώς  ή  ύγεία  εις  τάς  πράξεις  τάς  ύγιεινάς·  διο'τι 
ή  σοφία  π.  χ.  μέρος  ούσα  της  δλης  άρετής  διά 
τής  έ'ξεως  καϊ  τής  ενεργείας  ποιεί  εύδαίμονα 
τόν  έ'χοντα  αύτήν  αί  δέ  πράξεις  αί  ήθικαϊ  κα- 
τορθούνται  κατά  τήν  φρο'νησιν  καϊ  τήν  ήθικήν 
άρετήν  πώς  ;  ή  μέν  ηθική  αρετή  τίθησι  τόν 
σκοπόν  ορθόν  ή  δέ  φρο'νησις,  τουτέστιν  ή  δια- 
νοητική αρετή,  ευρίσκει  τά  πρός  τόν  σκοπόν 
τούτον.  Έπειτα  επειδή  καϊ  άν  ή  πράξις  είνε 
καλή  καϊ  δικαία  καϊ  εάν  τις  τά  υπό  των  νο- 
μών τεταγμένα  ποιή  ή  άκων  ή  δι'  άγνοιαν  ή 
δι'  άλλην  αίτίαν  καϊ  μή  δι'  αΰτά  ταύτα,  ούτε 
ή  πράςις  είνε  έτι  άγαθή  ούτε  ό  πράττων  αγα- 
θός, άν  καϊ  πράττει  δσα  δει  καϊ  δσα  ό  σπου- 
δαίος· διο'τι  χρειάζεται  προαίρεσις  άγαθή  καϊ 
τό  πράττειν  ταύτα  ένεκα  αύτών  των  πραττο- 
μίνων,  ίνα  ή  πράξις  ·/)  άγαθή  καϊ  άγαθός  ό 
πράττων.  Αύτήν  λοιπόν  τήν  προαίρεσιν,  τό  α- 
ληθές γνώρισμα  τού  αγαθού,  ή  φρονησις,  ή  δια- 
νοητική άρετή,  ποιεί  όρθήν,  ήγουν  άληθή  έν 
αντοαννειΰηΰία  καϊ  ελευθερία. 

Άλλά  παρατηρεί  έτι  δτι  ή  φρο'νησις  αύτη,  ή 
άρετή  ή  φωτίζουσα  τήν  προαίρεσιν  (βούλησιν), 
δέν  είνε  ή  διάνοια·  πρός  έκφανσιν  καϊ  πραγμά- 
τωσιν  αύτής  χρεία  έτερας  δυνάμεως,  ίνα  τό 
νοηθέν  καϊ  προαιρεθέν  τεθ*/)  εις  ένέργειαν  τήν 
έτέραν  ταύτην  δύναμιν  καλεϊ  ύεινότιρα.  ΊΙ 
δύναμις  αύτη  είνε  τοιαύτη,  ώστε  τά  πρός  τόν 
ύποτεθίντα  σκοπόν  συντείνοντα  νά  δύναται  νά 
πράττν)  καϊ  νά  έπιτύχγί.  Καϊ  τότε  άν  μέν  ό 
σκοπός  είνε  κάλος,  επαινετή  ή  δύναμις  αύτη- 
άν  δέ  φαύλος,  πανουργία.  Δεινοτης  λοιπόν  είνε 
ή  περί  τό  κατορθούν  τόν  σκοπόν  πρακτική  ικα- 
νότης· ή  δεινο'της  αύτη  είνε  τό  τών  Γάλλων 

υοιιΙοϊγ  οΌδΙ  ροιινοΪΓ. 

ΊΙ  φρο'νησις  δέν  ταυτίζεται  μέ  τήν  δεινότη- 
τα, άλλά  καϊ  δέν  υπάρχει  άνευ  τής  δυνάμεως 


ΤΑ  ΠβΙΚλ  ΚΙΚΟΧΑΧΕΙΑ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


21 


τχύτη;·  τοΰτο  σημαίνει  οτι  φρο'νησις  αν  μ$ι  έχη 
τήν  ίύναμιν  τήν  πρακτικών  ταυττ,ν,  ουδέν  είνε. 
Λαμβάνει  δέ  ή  ψυχή  τήν  ε  ξι  ν  τής  φρόνησε  ως 
ού/'ι  δίχως  της  αρετής·  διότι  η  μοχθηρία  δια- 
στρέφει τάς  πρακτικάς  αρχάς  και  σκοτίζει  αύ- 
τά?,  ώστε  νά  μή  φαίνωνται.  Εντεύθεν  συνά- 
γεται δτι  άδύνατον  νά  είνε'  τις  φρόνιμος,  μή 
ών  αγαθός. 

Επανέρχεται  μετά  την  μακράν  ταύτην  περί 
τών  διανοητικών  αρετών  θεωρίαν  εις  την  ηθι- 
κή ν  άρετήν  και  διακρίνει  ταύτης ψνΰικ^ν  άρε- 
τψ·  και  κνρ'ιαν  άρετψ'  ήθικήν  Στηρίζει  δέ 
τήν  διαίρεσιν  ταύτην  εις  τό  δτι  πάσιν  έκαστα 
τών  ηθικών  ύπάρχουσί  πως,  οίον  δίκαιοι  και 
σωφρονικο'ι  καϊ  ανδρείοι  και  ελευθέριοι  και  φι- 
λόξενοι  χαί  τάλλα  έσμέν  εύθϋς  έκ  γενετής. 
Άλλ'  ή  ηθική  ζητεί  άλλο  τι,  το  νά  είνε'  τις 
χυόίως  άγαθός,  αί  άρεταί  αύται  νά  ύπάρ/ωσι 
κχτ'  άλλον  τρόπον,  μετ'  αυτοσυνειδησίας  καϊ 
ελευθέρας  προαιρέσεως·  διότι  κα'ι  έν  τοις  παι- 
δίοις  κα'ι  ζώοις  ύπάρ/ουσιν  αί  φυσικαϊ  έξεις, 
πλην  άνευ  νου. 

Έάν  λοιπόν  προσλάβωσι  νοΰν,  τότε  διαφέ- 
ρουσιν,  ει  και  ή  άγαθή  εζις  είνε  όμοία  τη  φυ- 
σική·  ώστε  ή  κυρία  άρετή  δεν  γίνεται  άνευ 
ορονήσεως. 

Κατά  τήν  άνωτε'ρω  διαίρεσιν  της  αρετής  εις 
φυσικήν  άρετήν  κα'ι  κυρίαν  άρετήν  εξελέγχει 
και  τήν  γνώμην  του  Σωκράτους  και  τών  άλ- 
λων τών  φασκο'ντων  δτι  πάσαι  αί  άρεταΐ  είνε 
φρονήσεις,  λε'γων  δτι  τούτο  μεν  δέν  είνε  ορθόν, 
αληθές  δμως  δτι  άρετή  κυρία  δέν  υπάρχει  άνευ 
ορονήσεως,  ήτοι  άνευ  του  όρθοΰ  λογού·  ορθός 
δέ  λόγος  είνε  ενταύθα  ό  κατά  τήν  φρο'νησιν. 

Ούτω  πορίζεται  τον  έξής  πλήρη  όρισμόν  της 
Κυρίας  αρετής  :  άρετή  έστιν  οΰ  μόνον  ή  κατά 
τόν  όρθόν  λογον  άλλά  κα'ι  ^«Γα  του  ο'ρ#οΰ  Λό- 
7·ον  έξις.  Τοΰτο  δηλοϊ  καθ'  ήμάς  δτι  ή  πραξις 
είνε  ενάρετος,  δτε  ού  μόνον  συμφωνεί  προς  τόν 
όρθόν  λογον  κα'ι  τήν  φρο'νησιν,  άλλά  κα'ι  μετ' 
αυτοσυνειδησίας  πράττεται.  Δείκνυσι  δέ  τήν 
Οιαφοράν  αύτοΰ  πρός  τόν  Σωκράτην,  δτι  ό  μέν 
Σο;/.;κτης  έλεγε  τάς  άρετάς  δτι  είνε  λόγοι· 
οιο'τι  έλεγεν  δτι  είνε  έπιστήμαι·  αύτός  δέ  λε'- 
γει  τάς  άρετάς  μετά  λόγου,  ήτοι  έξεις  άγαθάς 
'ί'.ζ  του  λο'γου  πεφωτισμε'νας.  Εντεύθεν  συνά- 
γεται ότι  δέν  είνε  δυνατόν  νά  είνε'  τις  άγαθός 
κυρίως  ουδέ  ή  προαίρεσις  ορθή  άνευ  φρονήσεως- 
άλλ'  ουδέ  φρόνιμος  άνευ  τής  ήθικής  άοετής·  δι- 
ότι ή  μέν  άρετή  ώς  κα'ι  άνωτε'ρω  είπε,  τίθησι 
το  τέλος,  ή  δέ  φρο'νησις  ποιεί  νά  πράττοψ,εν 
τά  πρός  τό  τε'λος.  Επειδή  δέ  ή  φρόνησις  είνε 


μία,  άμα  τνί  φρονήσει  θά  ΰπάρχο>σι  πάσαι  αί 
άρεταί-  ενώ  τάς  φυσικάς  άρετάς  ένδε'χεται  έ- 
νίας  μέν  νά  έ'χν)  τις,  άλλας  δέ  όχι.  Έν  τω  ε- 
πομε'νω  κεφαλαίω  γίνεται  λόγος  περί  εγκρά- 
τειας καϊ  άκρασίας,  περί  ήδονής  και  λύ~ης, 
ερευνών  έν  τοϊς  καθ'  έκαστα  τήν  άνυ^τέρο.)  έκ- 
τεθείσαν  θεωρίαν,  εί  αί  άρεταί  εΐσιν  έπιστήμαι. 

Διερευνήσας  καϊ  έκθείς  έν  τοις  προηγουμέ- 
νοις  τάς  διανοητικάς  άρετάς  ή  τελειότητας, 
τέχνην,  έπιστήμην,  σοφίαν,  φρο'νησιν  καϊ  νοΰν, 
μεταβαίνει  εις  τό  περί  εγκράτειας  και  άκρα- 
σίας  κυρίως,  έν  ω  άπτεται  του  ζητήματος  : 
πώς  έπιστάμενο'ς  τις  πράττει  παρ'  ο  επίστα- 
ται.  Τό  ζήτημα  τούτο  προβάλλει  και  ο  Ευρι- 
πίδης έν  οίς  λε'γει  :  Οίδα  μέν  ά  μέλλω  πράτ- 
τειν  κακά,  θυμός  δέ  κρείσσων  τών  έμών  βου- 
λευμάτων. Και  ό  Απόστολος  Παύλος  έν  τή 
πρός  Ρωμαίους  επιστολή  ύποδηλοϊ  λε'γων  :  ου 
ποιώ  δ  θέλω  άγαθο'ν  άλλ'  ο  ού  θέλω  κακόν, 
τοΰτο  πράσσω. 

Έπί  τής  άπορίας  ταύτης  ό  Σωκράτης  κα'ι  οί 
Σωκρατικοί  έλεγον,  δτι  δι'  άγνοιαν  ό  άκρατής 
είνε  άκρατής·  διότι  επιστήμης  ετονοης  τω  αν- 
θρώπω  ούδέν  άλλο  έπικρατεΐ*  ώς  έλεγε  και 
τάς  άρετάς  έπιστήμας,  ήτοι  γνώσεις  βεβαίας, 

Άλλά  παρατηρεί  πρώτον  δτι  ό  λόγος  ούτος 
έναντιοΰται  έναργώς  εις  τά  φαινόμενα-  ημείς 
βλέπομεν  ένίοτε  φρονίμους  ανθρώπους  και  είδο- 
τας  καϊ  δμως  άκρατείς  είτε  έπιθυμιών  είτε 
οργής  ε'ίτε  άλλης  οιασδήποτε  ορμής.  Πόθεν 
προέρχεται  τοΰτο  ;  τί  τό  αίτιον  ;  "Ισως  εϊδο'- 
τες  τι  οΰκ  ΐσασι  τό  τί  τοΰτο  εντελώς  και  ακρι- 
βώς ;  "Αν  δι'  άγνοιάν  τινα  ή  άκρασία,  έρευνή- 
σωμεν  τίς  ή  άγνοια  αύτη·  διότι  είνε  φανερόν 
δτι  ό  άκρατής  πριν  καταληφθή  υπό  τής  ορμής 
ή  τής  ήδονής  δέν  φρονεί  δτι  δέον  νά  πράττν/]  ά 
πράττει. 

Πρός  έξήγησιν  τοΰ  φαινομένου  τούτου,  τινές, 
λέγει,  διακρίνουσιν  έπιστήμην  κα'ι  δόξαν,  γνώ- 
σιν διά  συλλογισμού  κα'ι  άπλήν  παράστασιν 
καϊ  παραδέχονται  δτι  τής  μέν  έπιστήμης  το 
κράτος  έπί  τής  ψυ/ής  κα'ι  τοΰ  βουλητικοΰ 
αύτής  είνε  άνώτατον  καϊ  ουδείς  πράττει  παρ' 
δ  έπίσταται·  ή  δέ  δόξα  δτι  δέν  έχει  τήν  αυτήν 
ΐσχύν,  ώστε  πράττει  τις  κα'ι  παρά  τό  δόζαν 
αύτώ  βέλτιον  ή  άγαθο'ν  δτι  πως  τό  δοκούν 
δέν  είνε  βεβαία  καϊ  άσάλευτος  γνώσις·  δτι  ο 
άκρατής  άρα  κρατείται  ύπό  τών  ήδονών  και 
τών  παθών  έ/ων  οϋχί  έπιστήμην,  άλλά  δόςαν. 

Πριν  ή  προβή  εις  τήν  λύσιν  τής  άπορίας  καϊ 
εις  τόν  έλεγχον  τής  άνωτέριυ  γνώμης,  διαιρεί 


22 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


την  έ'ννοιαν  τοΰ  εγκρατούς  καΐ  άκρατους  εις 
τούς  ορούς  τί,  τΐώη  καί  χερι  τίοΐα,  οίον  εί  οί 
εγκρατείς  και  ακρατείς  είδότες  είνε  τοιούτοι 
V)  οΰκ  είδότες·  δεύτερον  εάν  είδότες  εινε  τοιού- 
τοι, πώς  είδότες·  και  τε'λος  περί  ποία  είνε  οί 
ακρατείς  ακρατείς,  περί  πάσαν  ήδονήν  και  λύ- 
πην  ή  περί  τινας  ώρισμένας  είνε  τοιούτοι. 

Μετά  τινας  άλλας  παρατηρήσεις  καί  απο- 
ρίας αρχόμενος  της  έρεύνης  αποφαίνεται  πρώ- 
τον δτι  ο  απλώς  άκρατης,  ήτοι  ό  κυρίως  άκρα- 
τες, είνε  τοιούτος  περί  δσα  καί  ό  άκόλαστος, 
ητοι  περί  τάς  ήδονάς·  ού  περί  άπαντα-  άλλ' 
δτι  ό  άκρατης  διαφέρει  του  άκολάστου,  καθότι 
ό  (Λεν  ακόλαστος  άγεται  προς  τό  ηδύ  έκ  προαι- 
ρε'σεως,  φρονών  δτι  άεί  δέον  νά  έπιδιώκτ]  τό 
παρδν  ηδύ,  ενώ  τουναντίον  ό  άκρατης  δεν  φρο- 
νεί μεν  καλόν  τό  έπιδιώκειν  άεί  τό  ηδύ  τοϋτο, 
τό  επιδιώκει  δμως·  εξάγεται  λοιπόν  δτι  ό  ά- 
κρατης είδώς  είνε  άκρατής. 

Τεθέντος  λοιπόν  δτι  οί  άκρατεΐς  εΐδότες 
είνε  άκρατεΐς  εξετάζει  νυν  τό  πώς  είδο'τες, 
καί  εΐ  δι'  άγνοιαν,  τίς  ή  άγνοια  αύτη.  Ενταύ- 
θα πρώτον  άναιρεΐ  την  γνώμην  τών  διακρινον- 
των  έπιστήμην  καί  δο'ξαν  καί  φρονούντων  δτι 
ούτως  αιτιολογείται  τό  φαινόμενον  τούτο.  Εξ- 
ελέγχει δε  ταύτην  ώς  έξης·  έ'νιοι  καί  τών  δο- 
ξαζόντων,  ήγουν  εχόντων  παραστάσεις  καί  εν- 
νοίας, δέν  διστάζουσι  ποσώς  περί  της  δοξα- 
σίας καί  παραστάσεως,  ην  έρ,όρφωσαν  καί  έ- 
χουσι- καί  ο'ίονται  μάλιστα  δτι  γινώσκουσιν 
άκριβώς  τοΰτο,  δ  δοξάζουσι·  πιστεύουσι  λοιπόν 
καί  οί  δοξασίαν  έχοντες  ώς  καί  οί  επισταμέ- 
νοι, άφού  καί  η  επιστήμη  εις  την  πίστιν  τε- 
λευταϊον  στηρίζεται  καί  την  βεβαιότητα  την 
λογικην  καθ'  εαυτην,  οί  δέ  δοξάζοντες  έχουσι 
καί  ούτοι  ταύτην  την  βεβαιότητα  έν  έαυτοΐς 
καί  δέν  διστάζουσι.  Διά  τί  ούτοι  πράττουσι 
παρά  τήν  δο'ξαν  αυτών  καί  την  βεβαιότητα 
μάλλον  η  οί  επισταμένοι ;  διά  τί  θά  διαφέρν) 
η  δόξα  της  επιστήμης ;  Ούτως  αναιρεί  την 
γνώμην  ταύτην  εξετάζει  δέ  αυτό  καθ'  αυτό 
τό  έπίστασθαι  καί  είδέναι  τών  άνθρώπων. 
Καί  πρώτον  διακρίνει  γνώσιν  γνώσεως·  υπάρ- 
ξει γνώσις,  λε'γει,  μο'νον  θεωρητική  καί  γνώ- 
σις  θεωρητική  άμα  καί  πρακτική·  η  αύτΫ) 
τού  φιλοσόφου  λε'ξει  :  έ'χει  τις  τό  έπίστα- 
σθαι καί  ού  χρηται  αύτώ  καί  έ'χει  τις  τό 
έπίστασθαι  καί  χρηται  αύτώ.  Καί  δμιος  κοι- 
νώς καί  τον  έχοντα  μέν  την  έπιστήμην  η  τήν 
γνώσιν  ού  χρώμενον  δέ,  λέγομεν  δτι  έπίστα- 
ται,  οπιος  καί  τον  έχοντα  καί  χρώμενον  τγ 
έπιστημ·/)  επίσης  λε'γομεν  δτι  έπίσταται.  Έάν 


λοιπόν  ό  έ'χων  μο'νον  τήν  γνώσιν,  ήτοι  ό  εΐδώς, 
μή  χρώμενος  δέ  ταύτν),  πράττνι  δσα  δέν  πρέ- 
πει, ούδέν  ύπάρχει  τό  παράδοξον  καί  άτοπον 
διότι  εις  του  τοιούτου  τό  βουλητικόν  ή  γνώσις 
δέν  επενεργεί·  δεινόν  θά  ήτο,  άν  ό  έ'χων  καί 
δρώμενος  τν)  γνώσει  έπραττεν  ά  μή  δει. 

Πρώτη  λοιπόν  έξήγησις  της  άπορίας  είνε 
αύτη,  δτι  διαφέρει  έπίστασθαι  άπό  έπίστα- 
σθαι* έπίσταμαι  καί  ού  χρώμαι  τη"  έπιστημ-/] 
καί  έπίσταμαι  καί  -/ρώμαι.  Είτα  διερευνά  αύ- 
τό  καθ'  αύτό  τό  έπίστασθαι  γενικώς.  Έπί- 
σταμαι, λέγει,  σηρ.αίνει  γινώσκω  τι  έκ.  συλ- 
λογισμού, συνάγω  τι*  άλλ'  ό  συλλογισμός  είνε 
καθολικός  ή  μερικός  καί  έχει  προτάσεις,  ών  ή 
μέν  καθολική,  ή  δέ  μερική,  έξ  ών  αμφοτέρων 
τό  συμπέρασμα,  δπερ  επιβάλλεται  εις  τήν  ψυ- 
χήν  καί  έχει  κράτος.  Έάν  τις  λοιπόν  έ'χν]  μέν 
άμφοτέρας,  χρηται  δέ  τγ  καθ'  δλου  καί  μή  τνί 
μερική,  ήτις  καί  άνάγεται  εις  τό  πρακτικο'ν, 
τί  έρ,ποδίζει  νά  πράτττ)  παρά  τό  τοιούτον  έπί- 
στασθαι· ώς  έάν  τις  π.  χ.  εΐπν] :  πάντα  τον 
πυρέσσοντα  έπίσταμαι  ύγιά  ποιήσαι  (διά  του 
φαρμάκου  τούτου)·  έάν  δέ  μή  γινώσκν),  εί  ό 
άσθενής  ούτος  (μερικόν)  πυρέσσει,  τί  ωφελεί  ή 
καθολική  έκείνη  γνώσις.  (Πάς  ό  πυρέσσων 
ύγιής  γίνεται  διά  κινίνης·  ό  άνθρωπος  ούτος 
πυρέσσει·  άρα.  .  .  .πρέπει  λοιπόν  νά  γνωρίζ*/] 
δτι  ούτος  δά  πυρέσσει  καί  δέν  πάσχει  άλλο  τι). 

Τούτο  συμβαίνει  καί  έπί  τού  άκρατους  του 
έχοντος  τήν  γενικήν  γνώσιν  διότι  ένδέχεταί 
τις  νά  έ'χη  τήν  καθ'  δλου  προ'τασιν  δτι  πάντα 
τά  τοιαύτα  είνε  φαύλα  καί  βλαβερά,  ν'  άγνοη 
δέ  έπί  συγκεκριμένη  περιπτώσει  δτι  ταύτα 
δά  είνε  τά  φαύλα-  ώστε  ούτως  έχων  τήν  έπι- 
στήμην, ούτως  είδώς,  διόλου  άτοπον  δέν  είνε 
ν'  άμαρτάν/).  «"Ωστε  δοκεϊ  μηδέν  άτοπον  τό 
ούτως  είδέναι  τήν  έπιστήμην,  ώστε  τήν  μεί- 
ζω  προ'τασιν  έπίστασθαι  μο'νην  καί  τήν  καθ' 
δλου,  τήν  δ'  έλάσσω  καί  έπί  ρ,έρους  άγνοεϊν 
καί  διά  τοΰτο  άμαρτάνειν». 

Συνάγεται  λοιπόν  δτι  παρά  τοις  τοιούτοις  ή 
άκρασία  προέρχεται  ές  αγνοίας  καί  τοιαύτης 
άγνοιας,  ήτοι  μονομερούς  γνώσεως. 

Πλήν  τούτου  είνε  δυνατόν,  λέγει,  καί  κατ' 
άλλον  τρόπον  νά  εχν)  τις  τήν  γνώσιν  καί  έπι- 
στήμην πολλάκις  βλέπομέν  τινας  έχοντας  μέν 
πλήρη  τήν  γνώσιν,  μή  χρωμένους  δέ  αύτή.  Οί 
τοιούτοι  έχουσι  τρόπον  τινά  καί  δέν  έχουσιν, 
ώς  οί  μεθύοντες  καί  οί  μαινόμενοι·  διότι  εις 
τοιαύτην  περίπου  κατάστασιν  περιέρχονται  καί 
οί  κυριευόμενοι  ύπό  τών  παθών  έπειδή  ό  θυμός 
καί  ή  επιθυμία   τών  άφροδισίων  καί  άλλα 


ΤΛ  ΠΟΙΚΛ  λϊΚΟΜ\\ΕΙ\  ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


23 


τοιαύτα  φανερώς  καί  τό  σώμα  ούτω  διατιθέα- 
<·><.·  παρά  τισι  δέ  και  μανίας  εμποιοΰσιν  οτι 
δέ  λέγουσι  και  προφέρουσι  τούς  φρόνιμους  λο- 
γού; και  τους  άπα  της  επιστήμης,  τοΰτο  ουδέν 
σημαίνει·  πολλάκις  και  οί  μεθύοντες  και  οί 
μαινόμενοι  λέγουσιν  άποδείξεις  και  άπαγγέλ- 
λουσιν  Ιπη  σοφά,  ώς  και  οί  παίδες  οί  (Λανθά- 
νοντες πρώτον  άνάγνωσιν  συνείρουσι  τάς  λέ- 
ξεις, άλλα  δέν  έννοούσιν  άκομη,  δπερ  έρχεται 
σύν  τω  χρο'νω·  ( — έδώ  δεικνύεται  βεβαίως  τό 
κράτος  τοϋ  πάθους,  καί  ή  σύγκρισις  προς  τους 
παϊδας  δέν  φαίνεται  ορθή. — )  Και  οί  ακρατείς 
άν  λε'γωσι  λογούς  σοφούς  καϊ  λαμπρούς,  δέον 
νά  ύπολάβωμεν  δτι  λέγουσι  τούτους,  ώς  οί 
ύποκριταί  εν  τω  θεάτρω,  οί  ύποκρινο'μενοι 
ϊΓρώτωπον  βασιλε'ως  ή  άλλου  τίνος. 

Μετά  ταύτα  επιφέρει  καϊ  άλλην  του  φαινο- 
μένου έςι/ίγησιν,  ήν  καϊ  καλεί  μάλλον  φυσικήν 
ή  μείζων  προ'τασις  έστω,  λε'γει,  Α?£α,  ή  δέ 
έλάσσων  περί  των  καθ'  έκαστα  καϊ  αισθητών. 
"Οταν  εκ  τούτων  συμπερανθ'7)  μία  κρίσις,  άνάγ- 
»Π  ή  ψυχή  νά  παραδεχθή  τό  συμπέρασμα,  νά 
καταφάσκν),  επί  δέ  των  πρακτικών  νά  πράξη 
εύθϋς  τοΰτο·  π.  γ.  εάν  τεθή  ή  καθ'  δλου  προ'- 
τασις  :  Παντός  γλυκε'ος  γεύεσθαι  5εΐ  ·  καί  ή 
έλάσσων  ϊουτί  έστι  γλυκύ-  ανάγκη  το'τε  ό 
δυνάμενος  καί  μή  κωλυόμενος  άμε'σως  νά  πρά- 
ξχ  τοΰτο,  νά  γευθη"  τούτου.  Άλλά  συμβαί- 
νει νά  ΰπάργη  έν  ήμϊν  καϊ  ή  ύπερτε'ρα  έννοια, 
ή  κωλύουσα  γεύεσθαι,  ( — ώς  ή  εντολή  καθ' 
τ,μάς,  ή  λέγουσα  τω  άνθρώπω  από  τοϋ  καρπού 
τούτου  μη  γεύεσθαι — ),  ενεργή  δέ  ή  προτασις: 
ότ'.  πάν  γλυκύ  ήσιί,  τουτί  δε  γλυκύ  ( — εν  ένερ- 
γεία  ί  παρζστασις  αύτη  ίσταται  πρό  της  ψυ- 
χής— ),  καϊ  τύ/η  ένυπάρχουσα  σϋν  αύτν)  τ-Ϋ) 
παραστάσει  καϊ  επιθυμία,  ήτοι  ορεςις  σωματι- 
κή· το'τε  τί  συμβαίνει  ;  η  μέν  καθ'  όλου  εκείνη 
γνώσις  λέγει  νά  φύγωμεν  τοΰτο,  ή  δέ  έπιθυ- 
μία  άγει  εις  τοΰτο  διότι  αύτη  δύναται  νά  κινη 
ίχαστον  των  της  ψυχής  μορίων,  την  φαντα- 
σίαν,  την  α'ίσθησιν,  την  κρίσιν  ώστε  συμβαί- 
νει ό  ακρατής  ν'  άκρατεύηται  υπό  λογού  τρό- 
πον τινά  καϊ  συλλογισμού,  δστις  αυτός  καθ' 
αύτδν  εινε  αληθής,  οίον  δτι  πάν  γλυκύ  ηδύ, 
καϊ  τούτο  γλυκύ·  διά  τοΰτο  καί  δεν  εινε  εναν- 
τία εις  τον  ορθόν  λογον  ή  κρίσις  αύτη,  άλλ'  ή 
επιθυμία  εινε  ή  σκοτίζουσα  τόν  άνθρωπον  καϊ 
Κθίοΰσα  μή  άκοΰσαι  την  καθ'  δλου  έκείνην 
πράτασιν,  την  κωλύουσαν  γεύεσθαι  διά  τούτον 
η  δι'  εκείνον  τόν  λογον. 

Τούτου  ένεκα,  λέγει,  τά  ζώα  δέν  λέγομεν 
&χρατή,  ενώ  φέρονται  εις  τάς  επιθυμίας  των 


άκρατήτως·  διότι  ταύτα  δέν  έ/ουσι  τήν  καθ' 
δλου  ίδε'αν,  τήν  κωλύουσαν  γεύεσθαι,  άλλά  φαν- 
τασίαν  μόνον  καί  μνήμην  τών  καθ'  έκαστα.  Κα- 
θώς δέ  έν  τω  μεθύοντι  καϊ  καθεύδοντι,  ούτω 
καί  έν  τώ  άκρατεϊ  μετά  τό  πάθος  διαλύεται  ή 
άγνοια,  ή  προς  καιρόν  κατασκοτίσασα  αΰτο'ν, 
καϊ  πάλιν  έπίσταται-  ένώ  έν  τω  πάθει  ών  τήν 
ελάσσιυ  προ'τασιν,  τήν  κυρίαν  της  πράςεο^ς, 
τήν  δτι  τουτί  κακόν  καϊ  βλαβερόν,  εΐ  καί  γλυ- 
κύ, ή  ούκ  έχει  ουδαμώς  ούδ'  έπίσταται,  ή  ού- 
τως έχει,  ώστε  τό  έχειν  δέν  εινε  έπίστασθαι, 
ωςπερ  οί  μεθύοντες,  οϊ  λε'γουσιν  έπη  καϊ  φρά- 
σεις· άλλως  τε  οΰδέ  ή  έλάσσιον  πρότασις,  αύτη 
καθ'  έαυτήν,  τυγχάνει  ουσα  έπιστημονική,  ώς- 
περ  ή  καθ'  δλου  καί  μείζων.  Ούτω  πως  περαί- 
νων  τήν  έρευναν  ταύτην  λέγει  δτι  εοικε  σνμ- 
δαίνειν  ο  έζήτει  Σωκράτης·  διότι  το  πάθος 
καταλαμβάνει  τήν  ψυχήν  ούχϊ  παρούσης  τΨ[ς 
κυρίως  είναι  όοκούΰης  έπιστήμης·  ούδ'  αύτή  ή 
κυρίως  έπιστήμη  περιέλκεται  διά  τό  πάθος,  ώς 
έφρονεΐ  ο  Σωκράτης,  άλλά  της  αισθητικής  γνώ- 
σεως ύπαρχούσης,  της  περί  τά  αισθητά.  Ταύ- 
τα περί  τοΰ  άκρατοΰς,  είδότος  καϊ  μή  ε'ιδο'τος. 

Μετά  ταύτα  λέγει  δτι  οί  εγκρατείς  καϊ 
καρτερικοί  καϊ  οί  άκρατεϊς  καϊ  μαλακοί  εϊσϊ 
τοιοΰτοι  περί  τάς  ήδονάς  καϊ  >ύπας.  Τά  δέ 
ποιοΰντα  τήν  ήδονήν  καϊ  λύπην  διαίρει  εις  α- 
ναγκαία καϊ  εις  προαιρετά  μέν  καθ'  έαυτά, 
έπιδεχο'μενα  δέ  ύπερβολήν.  Καϊ  άναγκαΐα  μέν 
λέγει  τά  σωματικά, οίον  τά  περί  τήν  τροφήν  καϊ 
λοιπά,  εις  ά  καϊ  ή  άκολασία  καϊ  ή  σωφροσύνη 
άναφέρεται·  αιρετά  δέ  καθ'  έαυτά  καϊμή  άναγ- 
καΐα λέγει  τήν  τιμήν,  τήν  νίκην,  τόν  πλοΰτον 
καϊ  τά  τοιαύτα  άγαθά  καϊ  ηδέα.  Μετά  τήν  δι- 
αίρεσιν  καϊ  ύποδιαίρεσιν  ταύτην  παρατηρεί  δτι 
τούς  περί  τά  αιρετά  παρά  τόν  ορθόν  λογον  υ- 
περβάλλοντας δέν  λέγομεν  άπλώς  άκρατεΐς, 
άλλά  προστίθεμέν  τι  τούτων,  οίον  χρημάτων 
άκρατεΐς,  θυμού  άκρατεΐς,  τιμής  άκρατεΐς·  καθ' 
ομοιότητα  λοιπόν  >έγομεν  τούτους  άκρατεΐς. 
Κυρίως  δμο^ς  άκρατής  λέγεται  ό  περί  τάς  σω- 
ματικάς  ήδονάς  καϊ  απολαύσεις,  καί  ή  περϊ 
ταύτας  άκρασία  ψέγεται,  οΰ  μόνον  ώς  αμάρ- 
τημα, άλλ'  ώς  κακία  τις.  Ακρατής  άρα  ό  παρά 
τήν  προαίρεσιν  καϊ  τήν  διάνοιαν  τών  μέν  η- 
δέων έπιδιώκων  τάς  ύπερβολάς,  φεύγων  δέ  τά 
λυπηρά,  οίον  πεΐναν,  δίψαν,  καύσωνα  καί  ψύ- 
χος καί  πάντα  τά  περί  τήν  άφήν  καϊ  γεΰσιν. 
Καί  τούτους  πολλάκις  ταύτίζομεν  πράς  τόν  ά- 
κόλαστον  καϊ  σώφρονα-  διο'τι  περί  τάς  αΰτάς 
ήδονάς  καϊ  λύπας  άναφέρονται  καί  ούτοι,  εϊ 
+  αϊ  ούχϊ  κατά  τον  αύτόν  τρόπον  διο'τι  οί  μέν 


24 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ακόλαστοι  προαιρούνται,  οί  δέ  ακρατείς  ού  προ- 
αιρούνται* είνε  δέ  οί  άκρατεϊς  διά  τοΰτο  εύία- 
τοι,  ενώ  οί  ακόλαστοι  εϊνε  άνίατοι. 

Είτα  ποιείται  λόγον  περί  των  ήδέων  ιδία· 
ύπάρχουσιν  ένια  φύσει  ηδέα·  εξαιρεί  δέ  τά 
κατά  θηριωδίαν  ή  κατά  νοσηρ,ατώδεις  τινάς 
καταστάσεις  ή  έξεις  αθλίας·  τους  δ'  ούτως 
έχοντας  ούδείς  θά  είπγ  ακρατείς-  διότι  πάσα 
υπερβάλλουσα  κακία  και  αφροσύνη  και  δειλία 
και  ακολασία  και  χαλεπότης  των  τοιούτων 
είνε  καταστάσεις  ή  θηριώδεις  η  νοσηματώ- 
δεις·  και  ό  φύσει  τοιούτος,  ώστε  νά  φοβήται 
πάντα,  καν  ψόφο  ν  άκούση  ρ.υός,  είνε  δειλός 
ζωώδη  δειλίαν  άλλος  δέ  φοβείται  την  γαλην 
έκ  νοσηρ,ατώδους  καταστάσεως.  Ούτω  καί 
των  άφρόνων  οί  ρ.έν  έκ  φύσεως  είνε  άλόγιστοι 
και  μόνον  τγ  αίσθήσει  ζώντες,  οί  βλάκες,  οί 
δέ  διά  νόσους.  "Οθεν  άκρασία  καί  εγκράτεια 
είνε  [λόνον  ή  έχουσα  σχε'σιν  προς  την  άκολα- 
σίαν  καί  σωφροσύνην  άλλως  λε'γεται  [λόνον 
κατά  μεταφοράν. 

Μετά  την  έξακρίβωσιν  ταύτην  του  τί  γίνε- 
ται εν  τνί  κυρίως  άκρασία  καί  έγκρατεία,  έρευ- 
να τί  συμβαίνει  έν  τνί  άκρασία  του  θυρ,οΰ.  Ή 
του  θυμοΰ  άκρασία,  λε'γει,  είνε  ήττον  αισχρά 
ή  η  τών  έπιθυμιών  διότι  κατά  ταύτην  φαίνε- 
ται δτι  ό  θυρός  άκούει  μέν  κατά  τι  τον  λό- 
γον, άλλά  παρακούει,  ώς  οί  ταχείς  ύπηρε'ται, 
οίτινες  [λόλις  άκούσωσί  τι  κέλευσρ,α  παρά  του 
δεσπότου,  οίον  το  δός  ρ.οι — τρε'χουσι  πρίν  ν' 
άκούσωσί  τί  νά  δώση,  καί  είτα  άποτυγχάνου- 
σιν  όρ,οίως  καί  οί  κύνες  άν  [λόνον  γείνν)  τις 
ψόφος,  ύλακτοΰσι  πρίν  παρατηρήσωσιν,  άν  είνε 
φίλος*  τοΰτο  καί  ό  θυρ,ός  πάσχει  διά  θερμότη- 
τα καί  ταχύτητα  της  φύσεως  άρ.'  άκούσας, 
ούχΐ  δέ  υπό  του  λόγου  έπιταχθείς·  διότι  ό  λό- 
γος η  [λάλλον  ή  παράστασις  τφ  έδήλωσεν, 
οτι  ύβρις  ή  ολιγωρία  τό  λεγόμενον  αύτήν  την 
στιγμήν  η  γινόμενον  προς  αυτόν,  καί  παρευ- 
θΰς  ούτος,  ώσπερ  συλλογισάμενος,  δτι  δε'ον  ν' 
άποκρούση  το  τοιούτον,  εΰθε'ως  οργίζεται.  Ή 
επιθυμία  δρ.ως  δεν  έχει  κάνε'να  λόγον  εάν  μό- 
νον είπη  ή  α'ίσθησις",  δτι  τοΰτο  ηδύ,  εΰθϋς  ορμά 
προς  άπόλαυσιν  ώστε  φαίνεται  δτι  ό  θυμός 
ακολουθεί  κάπως  τον  λόγον,  ή  δέ  έπιθυμία  όχι. 
"Επειτα  ό  θυμός  καί  ή  όργή  είνε  φυσικώτερα 
τών  επιθυμιών  της  υπερβολής  καί  τών  μη 
αναγκαίων. 

Προσέτι  έπειδη  οί  έπιβουλότεροι  είνί  καί 
άδικώτεροι,  ό  θυμώδης  δεν  είνε  έπίβουλος,  άλ- 
λά φανερός,  ένψ  ή  έπιθυρ,ία  έπίβουλος·  ώσαε 
αντη  ή  άκρασία  της  επιθυμίας  καί  άδικωτέρα 


καί  αισχρότερα  της  περί  τον  θυμόν  είνε  δέ  ού 
μόνον  άκρασία,  άλλά  καί  κακία  πως·  έκτος 
τούτου  ό  όργιζόμενος  δέν  υβρίζει·  διότι  ουδείς 
υβρίζων  λυπεϊται,  άλλ'  ηδεται,  ένω  ό  ποιών 
τι  έν  όργτί  λυπεϊται·  καί  όργίζεταί  τις,  διότι 
υβρίζεται  η  διότι  νομίζει  δτι  υβρίζεται  καί 
αποκρούει  την  ύβριν. 

Χαρακτηρίζων  δέ  την  άκρασίαν  τών  έπιθυ- 
μιών  ώς  κακίαν  καί  αισχροί  έραν  της  τοΰ  θυ- 
μού, λέγει  δτι  καί  της  θηριωδίας  είνε  ανωτέ- 
ρα, ει  καί  η  θηριότης  είνε  φοβερωτέρα*  διότι  έν 
τ·?ί  θηριωδία  τών  ζώων  δέν  καταστρέφεται  δ,τι 
βέλτιστον,  όπως  έν  τω  άνθρώπω·  έπειδη  έν 
αύτοϊς  δέν  υπάρχει  τό  βέλτιστον,  ήτοι  ο  λό- 
γος. "Οθεν  καί  ή  σύγκρισις  της  κακίας  τοΰ 
ανθρώπου  προς  την  θηριότητα  τών  ζώων  είνε, 
ώς  έάν  τις  παραβάλη  άψυχον  πρός  έ'ρ.ψυχον 
καί  ζηττί  πότερον  είνε  κάκιον  διότι  ή  φαυλό- 
της  τοΰ  ρ.ή  έχοντος  άρχήν,  ητοι  έξουσίαν,  είνε 
πάντοτε  άβλαβεστέρα·  ό  δέ  νοΰς  έν  τω  άνθρώ- 
πω είνε  αρχή·  διά  ταΰτα  ρ,υριοπλάσια  κακά 
δύναται  νά  κάρ.η  κακός  η  θηρίον. 

Όρίσας  ήδη  καί  τά  φευκτά  ήθη,  κακίαν,  ά- 
κρασίαν καί  θηριότητα,  ώς  τά  άντίθετα  ή 
έναντία  πάσης  διανοητικής  άρετης,  μεταβαί- 
νει εις  τό  όγδοον  βιβλίον,  εις  τό  περί  φιλίας. 
Άλλά  τίς  ό  λόγος  της  μεταβάσεως  ταύτης 
καί  τίς  ή  ακολουθία  ;  ό  φιλόσοφος  αΐτιολογών 
πως  τοΰτο  λέγει :  έστι  γάρ  ή  φιλία  δηλονότι 
άρετή  τις  ή  ρ,ετ'  αρετής·  έτι  δέ  άναγκαιότα- 
αον  εις  τον  βίον.  Τάσσει  λοιπόν  την  φιλίαν 
μετά  τάς  ρηθείσας  διανοητικάς  άρετάς  ώς  ά- 
ρετήν  καί  αύτήν  ή  μετ'  άρετής  προσγινομένην 
καί  ώς  άναγκαιοτάτην  έν  τω  βίω·  διότι  πάν- 
τες έχουσι  χρείαν  φιλίας  καί  φίλων,  οί  μέν 
πλούσιοι  καί  άρχοντες,  δπως  εύ  ποιώσι  καί 
δπως  διά  τών  φίλων  φυλάττωνται  καί  σώ- 
ζωνται,  οί  δέ  πένητες  ρ.ο'νην  καταφυγήν  έχου- 
σι τους  φίλους,  οί  νέοι,  δπως  όδηγώσιν  αυ- 
τούς, οί  πρεσβύτεροι,  δπως  βοηθώσι  καί  τό 
έλλεϊπον  της  πράξεως  δι*  άσθένειαν  άναπλη- 
ρώσωσιν  άλλά  καί  οί  έν  άκμνί  τής  ηλι- 
κίας, δπως  έχωσι  συντρόφους  εις  τάς  καλάς 
πράξεις·  διότι  ανν  τε  όύ'  ερχόμενα  και  νοηΰαι 
και  πράζαι  δυνατότεροι·  ούτω  καλεί  την  φι- 
λίαν άναγκαιότατον  έν  τω  άνθρωπίνω  βίω. 
Είτα  παρατηρεί  δτι  καί  φύσει  ένυπάρχει  τώ 
γεννήσαντι  άγάπη  πρός  τό  γεγεννημένον  καί 
ού  μόνον  έν  άνθρώποις,  άλλά  καί  έν  όρνέοις  μά- 
λιστα καί  τοις  πλείστοι;  τών  ζώων,  προ  πάν- 
τα>ν  δέ  τοις  άνθρώποις.  "Οθεν  έπαινοΰμεν,  λέ- 


ΤΑ  ΗΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΛΧΕΙΑ  ΤΟ\*  ΑΡΙ2Τ0ΤΕΑ0Υ1. 


25 


γει,  τους  φιλάνθρωπους  καϊ  τήν  φιλανθρωπίαν 
μάλιστα  δέ  φαίνεται  τοϋτο  έν  ταϊς  πλάναις  καϊ 
εις  τά  ςε'να  όπο'σον  οικείος  είνε  άπας  άνθροι- 
πος  άνθρώπω  ώς  φίλος.  Γενικώτερον  δέ  διορά, 
πώς  ή  φιλία  εις  τάς  πόλεις·  συνέ/ει  καϊ  δτι 
νομοθέται  περί  αυτήν  μάλλον  σπουδάζουσιν  ή 
τ:::!  τήν  ο\καιοοτίνην  οιο'τι  δπου  φιλία  καϊ 
άγάπη,  έκεϊ  βεβαίως  άδικία  άδύνατος-  άναμ- 
φίβολον  δέ  δτι  την  φιλίαν  έννοοΰσιν  οί  νομο- 
θέται,· δταν  συνιστώσι  την  όμο'νοιαν  Οιο'τι, 
λε'γει,  δμοιόν  τι  έ'οικε  τή  φιλία  ή  ομόνοια, 
τήν  δέ  στάσιν  ώς  έχθραν  καϊ  το  άντίθετον  της 
φιλίας  καϊ  ομονοίας  έςελαύνουσι  των  πόλεων 
φίλων  όντων  ουδέν  δει  δικαιοσύνης,  ένώ  δίκαιοι 
όντες  προσδέονται  φιλίας,  ώστε  βλέπει  τις  δτ; 
άνωτέρα  και  της  δικαιοσύν/,ς  είνε  η  φιλία,  ή- 
τοι ή  άγάπη.  ( — Άλλα  ποΰ  ή  άρχή  αυτής,  ώς 
ή  -/ριστιανική  άγάπη  έν  άγάπν]  του  ζών- 
τος θεού  ·, — )  Πλην  δέ  του  δτι  άναγκαϊον  χρή- 
μα η  φιλία  έν  τω  βίω  εϊνε  καϊ  καλόν( — Τό 
καλόν  εϊνε  ό  Θεός  τοϋ  αρχαίου  Έλληνος  ! — ) 
καϊ  εν  πάσιν  αναζητεί  ό  'Έλλην  τό  καλόν  καϊ 
έπαινετόν  καϊ  οί  φιλόσοφοι,  λε'γει,  επαινούν- 
ται- πρός  δέ  τούτοις  οί  άγαθοί  άνδρες  είνε  και 
φίλοι  οί  αυτοί. 

Μετά  ταΰτα  ζητείται,  άν  εις  πάντας  γίνε- 
ται ή  φιλία  η  δέν  εϊνε  δυνατόν  μοχθηροί  νά  εί- 
ναι φίλοι  καϊ  άν  ύπάρχτ]  εν  εϊδος  φιλίας  η 
πλείονα.  Προς  σαφηνισιν  τούτου  διορίζει  τι  τό 
φιλητο'ν  διότι  ού  πάν  φιλεϊται,  άλλά  τό  άξιον 
φιλίας·  τοϋτο  δέ  εϊνε  το  αγαθόν^  η  το  τ)όύ  η 
το  χρήσψον  έπειδή  δέ  χρήσιμον  εϊνε  τό  δι' 
ού  κατορθοΰται  άγαθο'ν  τι  ή  ηδονή,  έπεται  δτι 
Ο'.λν,τά  είνε  δύο  τό  άγαθόν  καϊ  τό  ηδύ,  ώς  τέ- 
λη. Άλλά  ζητείται  εύθϋς  πο'τερον  τό  απόλυ- 
τον άγαθόν,  τό  άπλώς  άγαθόν  (!)  φιλοΰσιν  οί 
άνθρωποι  η  τό  εις  έαυτοΰς  άγαθόν  ομοίως  καϊ 
τό  ηδύ.  Φαίνεται  λοιπόν  δτι  άπλώς  μέν  τό  ά- 
γαθόν είνε  φιλητο'ν,  έκαστος  δέ  φιλεϊ  τό  έαυ- 
τώ  άγαθόν,  ώστε  πολλάκις  φιλεί  έκαστος  τό 
φαινόμενον  άγαθο'ν,  καϊ  τότε  θά  είνε  καϊ  τό  φι- 
λητόν  φαινόμενον. 

Εντεύθεν  πορίζεται  τρία  είδη  φιλίας,  ισά- 
ριθμα τοις  φιλητοϊς·  καϊ  δτι  οί  φιλοΰντες  άλ- 
λήλους  βούλονται  τάγαθά  προς  άλλήλους  κατά 
τα δτο,  καθ'  δ  φιλοΰσιν  οί  μέν  διά  τό  χρήσιμον 
φιλοϋντες  άλληλους  δέν  φιλοΰσι  καθ'  εαυτούς, 
4λλά  καθ'  δσον  γίνεταί  τι  άγαθόν  παρ'  άλλή- 
λων  ομοίως  δέ  καϊ  οί  δι'  ήδονήν  φιλοϋντες·  δι- 
ότι οί  άγαπώντες  π.  χ.  τοΰς  ευτράπελους  άγα- 
πώσιν  αυτούς  ουχί  διά  ποιότητά  τινα  άλλη  ν 
αύτών,  άλλά  μόνον  διότι  είνε  ηδείς  πρός  αύ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΑΟΓ.  2ΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


τούς.  Αμφότεροι  άρα  φιλοΰσιν  ού/ί  διά  τό  δ,τι 
εϊνε  οί  φιλούμε νοι,  άλλά  διότι  είνε  νρήσιμ,οι  η 
ήδεΐς.  Διά  ταΰτα,  λε'γει,  αί  φιλίαι  αύται  είνε 
τυχαϊαι  και  κατά  συμβεβηκο'ς·  έπειδή  ό  φιλού- 
μενος  φιλεϊται  οΰ  κατά  την  οΰσίαν  καϊ  τον  χα- 
ρακτήρα αύτοΰ,  άλλά  κατά  τήν  ιδιότητα  την 
τυχοΰσαν  τοΰ  πορίζειν  ό  μέν  ώφε'λειάν  τινα,  ό 
δέ  ήδονήν  τινα. 

Αί  τοιαΰται  δέ  φιλίαι  είνε,  λε'γει,  καϊ  εύδιά- 
λυτοι,  έπειδή  δέν  διαμένουσιν  οί  φιλούμενοι  ό- 
μοιοι έαυτοϊς·  δταν  μή  ώσι  πλε'ον  ήδεϊς  ή  χρή- 
σιμοι, παύεται  ή  φιλία.  Γνωστόν  δέ  δτι  τό 
χρήσιμον  δέν  διαμε'νει  πάντοτε  τό  αύτο',  άλλά 
μεταβάλλεται.  Παρατηρεί  δέ  δτι,  ή  μέν  τοΰ 
ώφελίμου  φιλία  γίνεται  έν  τοις  πρεσβύταις·  μά- 
λιστα καϊ  τοις  νε'οις  τοις  έπιδιώκουσι  τό  συμ- 
φε'ρον,  ή  δέ  δι'  ήδονήν  φιλία  τοις  νε'οις  μάλιστα· 
διότι  ούτοι  μάλιστα  ζώσι  κατά  πάθος  καϊ  μά- 
λιστα έπιδιώκουσι  τό  ήδύ  καϊ  τό  παρόν.  Έ- 
πειδή δέ  μετά  της  ήλικίας  και  τά  ήδε'α  μετα- 
βάλλονται, ταχε'ως  οί  τοιούτοι  γίνονται  φίλοι 
και  παύονται  άμα  της  ήδονής  μεταπεσούσης. 

Τελείαν  δέ  φιλίαν  καϊ  άληθή  λε'γει  τήν  των 
άγαθών  καϊ  κατ'  άρετήν  όμοίο3ν  διότι  ούτοι 
θε'λουσι  τά  άγαθά  ομοίως  πρός  άλλήλους,  καθ' 
δ  άγαθοί  καϊ  άγαθοί  καθ'  έ αυτούς,  καϊ  έπειδή 
οί  βουλόμενοι  τά  άγαθά  τοις  φίλοις  ένεκα  εκεί- 
νων καϊ  άνευ  ιδιοτέλειας,  ούτοι  εϊσί  μάλιστα 
φίλοι.  Διαμένει  δέ  ή  τούτων  φιλία,  έως  άν  ά- 
γαθοί ώσιν  ή  άρετή  δέ  μο'νιμον  καϊ  ού  κατά 
τάς  περιστάσεις  μεταβλητόν  έκάτεροι  δέ  είνε 
καθ'  έ  αυτούς  τε  άγαθοϊ  και  πρός  τοΰς  φίλους 
άγαθοί  καϊ  ώφέλιμοι  καϊ  ομοίους  ήδεϊς,  έν  έαυ- 
τώ  τε  έκάτερος  έχει  τήν  γλυκεϊαν  έκείνην  της 
συνειδήσεως  ήδονήν  καϊ  πρός  άλλήλους  είνε 
ήδεΐς·  εύλόγως  άρα  ή  τοιαύτη  τών  άγαθών  φι- 
λία είνε  μόνιμος,  συνάπτουσα  έν  έαυτγί  πάν- 
θ'  δσα  πρέπει  νά  ύπάρχωσιν  έν  τοις  φίλοις. 

Εντεύθεν  έπεται  δτι  αί  φιλίαι  είνε  σπάνιαι* 
διότι  όλί-γοι  οί  τοιούτοι.  "Ετι  δέ  χρείαν  έ'χει  ή 
τοιαύτη  φιλία  καϊ  χρόνου  και  συνήθειας·  ούδέ 
άποδέχεται  έκάτερος  έκάτερον  ούδέ  γίνεται 
φίλος,  πρϊν  φανΫ)  φιλητός  καϊ  πιστευθ'/).  Όσοι 
δέ  ταχε'ως  γίνονται  φίλοι,  θε'λουσι  μέν  νά  είνε 
φίλοι,  δέν  είνε  δμως,  άν  μή  εϊνε  καϊ  φιλητοί· 
ώστε  βούλησις  φιλίας  γίνεται  ταχέως,  άλλά 
φιλία  ούχί. 

Μία  λοιπόν  ή  άληθής  φιλία,  ή  τών  άγαθών 
ομοιώματα  δέ  τής  φιλίας  ταύτης  καϊ  σκιαϊ 
ούτως  ειπείν  είνε  αί  άλλαι,  αί  διά  τό  ήδύ  ή 
διά  τό  συμφέρον.  Άλλά  δι'  ήδονήν  καϊ  τό  χρή- 
σιμον και  φαύλοι  ενδέχεται  νά  είνε  πρός  άλλή- 

4 


26 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


φιλολογικός  ΣΓΛΛΟΓΟΣ. 


λους  φίλοι  καΐ  επιεικείς  πρός  φαύλους·  δια- 
λύονται δμως  αί  τοιαύται  φιλίαι  διαλυομένης 
ή  τής  ήδονής  ή  τού  συμφέροντος·  διότι  δεν 
•ήσαν  άλλήλων  φίλοι,  άλλά  του  λυσιτελούς. 
Πλήν  τούτου  και  αδιάβλητος  μο'νη  ή  των  αγα- 
θών φιλία·  διότι  δεν  είνε  εύκολον  νά  πιστεύση 
τις  τά  εκ  διαβολές  λεγόμενα  κατά  του  ύπ'  αύ- 
τού  εν  πολλώ  χρο'νω  δεδοκιμασμένου. 

Εις  ταύτα  τά  είδη  διαιρεθείσης  της  φιλίας 
οί  μέν  φαύλοι,  λε'γει,  θά  γείνωσι  φίλοι  δι'  ήδο- 
νήν  ή  τό  χρήσιμον,  οί  δέ  άγαθοί  δι'  εαυτούς 
φίλοι  και  φίλοι  άπλώς  και  καθαρώς.  Προστί- 
θησι  δέ  δτι  καθώς  επί  τών  άρετών  οί  μέν  των 
άνθρώπων  λε'γονται  καθ'  έξιν,  οί  δέ  κατ'  ενε'ρ- 
γειαν  άγαθοί,  ούτω  καί  επί  της  φιλ.'ας·  διότι 
οί  μέν  συζώντες  χαίρουσιν  άλλήλοις  καϊ  ζορί- 
ζονται τά  άγαθά,  οί  δέ  δέν  ένεργούσι  μέν  κε- 
χωρισμένοι  κατά  τους  τόπους,  άλλ'  ούτω  δια- 
τεθειμένοι εΐσίν,  ώστε  νά  ένεργώσι  φιλικώς· 
διότι  οί  τόποι  δέν  διαλύουσι  την  φιλίαν,  άλλά 
την  ένέργειαν  μόνον  δταν  δμως  ή  άπουσία  γε'- 
νηται  χρονία,  φαίνεται  δτι  επέρχεται  καί  της 
φιλίας  λήθη. 

Είτα  παρατηρεί  δτι  ούτε  οί  πρεσβύται  ούτε 
οί  στρυφνοί  άνθρωποι  είνε  φιλικοί·  διότι  ολίγον 
εινε  τδ  της  ηδονής  παρ'  αύτοίς·  ούδείς  δέ  δύνα- 
ται νά  συνημερεύτ)  μετά  τού  λυπηρού·  ή  φύσις 
φαίνεται  φεύγουσα  -τό  λυπηρο'ν,  έφιεμένη  δέ  τού 
ήδε'ος.  Είτα  επάγεται  τδ  ψιΛότης  ι)  Ισότης  καί 
τοιαύτη  φιλο'της  μονή  ή  τών  άγαθών,  επειδή 
έκάτερος  φιλεϊ  τό  έαυτώ  άγαθδν,  δπερ  ταύ- 
το'ν  ενώ  τό  συμφε'ρον  καί  ηδύ  ώς  κατά  συμβε- 
βηκός  ποικίλλει  καί  ποικίλως  μεταβάλλεται. 

"Αλλο  χαρακτηριστικόν  νομίζει  της  φιλίας 
τό  δτι  πρός  πολλούς  νά  είνε'  τις  φίλος  κατά 
την  τελείαν  φιλίαν  δέν  είνε  πιθανόν,  ώσπερ 
οΰδέ  νά  έρα  τις  πολλών  άμα·  άλλά  διά  τδ 
χρήσιμον  καί  τό  ηδύ  πολλοίς  ν'  άρέσκν)  τις, 
τούτο  ένδε'χεται·  διότι  πολλοί  είνε  οί  τοιού- 
τοι, οί  τό  ηδύ  καί  τό  χρήσιμον  ζητούντες- 
γίνονται  δέ  καί  έν  όλίγω  χρο'νω  αί  ύπηρεσίαι· 
άλλ'  ή  φιλία  ή  διά  τό  ηδύ,  οία  ή  τών  νέων 
πρός  άλλήλους,  προτιμάται  της  έτέρας  της  διά 
τό  χρήσιμον,  της  τών  αγοραίων. 

Είτα  διεξέρχεται  τούς  φίλους  τών  έν  εξουσία 
όντων.  Ούτοι  διηρημένους  έ'χουσι  τούς  φίλους· 
διότι  οί  μέν  είνε  χρήσιμοι,  ώς  άξιοι  ευθύς  νά 
πράξωσι  τό  έπιτα/θε'ν,  οί  δέ  ήδείς,  άλλ'  ήδεϊς 
ού^ί  μετ'  αρετής,  άλλ'  ευτράπελοι·  άλλ'  ούτε 
οί  με'ν,  ούτε  οί  δέ  εϊσί  σπουδαίοι·  διότι-  ό 
σπουδαίος  δέν  γίνεται  φίλος  πρός  τόν  υπερέ- 
χοντα, καί  τον  άρχοντα, 


Έτερον  είδος  φιλίας  διακρίνει  την  καθ'  ύπε- 
ροχήν,  οίον  τήν  φιλίαν  τού  πατρός  πρός  τόν 
υίόν  καί  έν  γε'νει  τού  πρεσβυτε'ρου  πρός  τόν 
νεώτερον  καί  τού  άνδρός  πρός  τήν  γυναίκα  καί 
παντός  άρχοντος  πρός  τόν  άρχδμενον  διαοε- 
ρούσας  δέ  λε'γει  τάς  φιλίας  ταύτας  άπ'  άλλή- 
λων  διότι  ή  αύτη  δέν  είναι  γονε'ων  πρός  τε'- 
κνα  καί  άρ^οντων  πρός  άρχομε'νους·  ώς  καί  ή 
άγάπη  πατρός  πρός  υίόν  καί  υιού  πρός  πατε'ρα 
διαφε'ρει  καί  ή  τού  άνδρός  πρός  τήν  γυναίκα 
καί  ή  της  γυναικός  πρός  τόν  άνδρα-  διότι  έκά- 
στου  τούτων  ή  άρετή  καί  τό  έργον  έτερα,  καί 
τά  δι'  ά  φιλούσιν  έτερα,  ώστε  τήν  άγάπην 
θεωρεί  άνάλογον  της  άρετής  καί  της  αναπτύ- 
ξεως εκάστου  προσώπου  έν  ταϊς  τοιαύταις 
σχε'σεσι·  καί  δτι  εις  τάς  καθ'  ύπεροχήν  φιλίας 
πρέπει  ή  φίλησις  νά  είνε  άνάλογος,  οίον  ό 
καλλίτερος  μάλλον  νά  φιλήται  ή  νά  φιλή  καί 
ό  ώφελιμώτερος·  κατ'  άξίαν  άρα  ή  φίλησις· 
καί  τότε  γίνεταί  τις  ίσο'της,  ήν  χαρακτήρα 
της  φιλίας  έθηκε-  διότι  μετά  τών  φίλων  πρέ- 
πει νά  ύπάρχη  ίσο'της  τις,  όχι  μεγίστη  δια- 
φορά, δτε  φιλία  δέν  ύφίσταται.  Νομίζει  δέ  δτι 
τό  ίσον  δέν  έ'χει  ομοίως  ώς  πρός  τά  δίκαια  καί 
τήν  φιλίαν  διότι  πράς  μέν  τά  δίκαια  ίσον  είνε 
κατά  πρώτον  τό  κατ'  άξίαν,  τό  δέ  κατά  ποσόν 
δεύτερον  εις  τήν  φιλίαν  δμως  τό  μέν  ίσον  κατά 
ποσόν  πρώτον,  τό  δέ  κατ'  άξίαν  δεύτερον  πο- 
σόν δέ,  δπερ  τίθησι  πρώτον  ώς  πρός  τήν  φι- 
λίαν, ίνα  άμφοτέρωθεν  ύπάρχ*/)  αναλογία  τις 
καί  ίσο'της  πρός  φιλίαν,  θεωρεί  τό  έκατέρωθεν 
ποσόν  της  αρετής,  ή  της  χαχίας  ή  ενπορίας 
ή  τίνος  άλλου·  διά  τούτο  λέγει,  εάν  πολύ  διά- 
στημα ύφίσταται  άρετής  ή  κακίας  κλ.,  δέν 
γίνονται  πλέον  φίλοι,  ήτοι  οί  πολύ  άπ'  άλλή- 
λων  διαφέροντες  έν  τούτοις  ούδέ  άξιούσι  νά 
γείνωσι  φίλοι·  φέρει  δέ  παράδειγμα  τούς  θεούς, 
δτι  ούτοι  φίλον  δέν  δύνανται  νά  έ'χωσι·  διο'τι 
πλείστον  πάσι  τοις  άγαθοϊς  ύπερέχουσιν  ο- 
μοίως καί  τούς  βασιλείς·  διό  καί  πρός  τούτους 
δέν  άξιούσι  νά  είνε  φίλοι  οί  πολλοί  ύποδεέ- 
στεροι,  ούδέ  πρός  αρίστους  καί  σοφωτάτους  οί 
μηδενός  άξιοι. 

Άλλην  ποιείται  παρατήρησιν  επί  τών  αν- 
θρωπίνων αισθημάτων  οί  πολλοί,  λέγει,  φαί- 
νονται θέλοντες  νά  φιλώνται  μάλλον  διά  φιλο- 
τιμίαν  διότι  τό  φιλεϊσθαι  δοκεϊ  εγγύς  τού 
τιμάσθαι·  διά  τούτο  καί  φιλοκολακες  οί  πολ- 
λοί· διο'τι  ό  κολαξ  είνε  φίλος  ο^ι  εν  τινι  ίσο- 
τητι,  άλλ'  ύπίρεχο'μενος  καί  προσποιείται  τόν 
φίλον  καί  μάλλον  δτι  φιλεϊ  ή  φιλείται,  βε- 
βαίως ωφελείας  τινός  ένεκεν.  Άλλ'  ή  φιλία 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΝΤΚΟΜΑΧΕΙΑ  ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


27 


νομίζει  ότι  είνε  εν  τώ  φιλεΐν  [/.άλλον  ή  εν  τώ 
φιλεΐσθαι·  τούτου  δέ  σημεΐον  έπιφε'ρει  τό  ότι 
αί  μητε'ρες  τω  φιλεΐν  χαίρουσι  και  τούτων  έ'- 
νιαι  διδο'ασι  τά  εαυτών  εις  τροφών  των  τε'- 
κνων,  και  φιλούσαι  δέν  ζητούσι  ν'  άντιφιλών- 
ται,  εάν  άτι  ενοεχτιται  άμφοτερα  νά  γίνωντΛι. 
Ίκανόν  νομίζουσιν  αί  μητε'ρες,  εάν  όρώσι  τά 
τέκνα  αυτών  εύτυχούντα,  και  άν  εκείνα  μή 
δύνιυνται  ν'  άττονίμιυσι  τη  |Λ7ΐτρί  ά  προσήκει. 
Εντεύθεν  ορίζεται  άρετήν  φιλίας  και  φίλων  τό 
φιλεΐν  ώστε  δσοις  τούτο  γίνεται  κατ'  άζίαν, 
ούτοι  μόνιμοι  φίλοι  και  ή  φιλία  μόνιμος,  όπου 
δηλονότι  ύπάρχει  αμοιβαία  αγάπη·  ενώ  αγα- 
πώ τόν  Α,  άγαπα  καί  ό  Α  έμε'. 

Μετά  ταύτα  ευρίσκει  συσχετιζομε'νην  την 
φιλίαν  πρός  τό  δίκαιον  έν  πάσν)  κοινωνία·  διό- 
τι καθόσον  κοινωνούσι  πρός  αλλήλους  οί  άν- 
θρωποι, επί  τοσούτον  υπάρχει  και  φιλία  καί 
τό  δίκαιον  ομοίως,  ώς  λε'γει  ορθώς  καί  ή  πα- 
ροικία κοίτα  τα  τών  φΙΛαν  οίον  άδελφοΐς  καί 
Ιταίροις  πάντα  κοινά,  τοϊς  δ'  άλλοις  της  κοι- 
νωνίας μελεσιν  ώρισμε'να  τινά  είνε  κοινά,  τοις 
[/.έν  πλειοτερα,  τοις  δέ  έλάττω.  Αί  διάφοροι 
κοινωνίαι  ομοιάζουσι  πράς  μόρια  καί  διάφορα, 
στο'./εϊα  της  πολιτικής,  η  στοχάζεται  γενι- 
κωτέρου  σκοπού  καί  κοινού  συμφε'ροντος·  άλλ' 
αί  οιάφοροι  κατά  με'ρος  κοινωνίαι  καί  έταιρίαι 
τίνα  έχουσι  βάσιν,  ειμή  την  φιλίαν  καί  τό 
ταύτη  δίκαιον  ;  Μεταβαίνει  δ'  εντεύθεν  εις  την 
εννοιαν  της  πολιτείας,  ης  ορίζει  τρία  εϊδη,  βα- 
σιλείκν,  άριστοκρατίαν  καί  τιμοκρατικήν,  την 
άπό  τιμημάτων  η  δημοκρατία*  καί  πολιτείαν, 
ώς  οί  πλείστοι  συνήθους  καλούσιν  αυτήν. 

Τούτων  βελτίστην  μέν  λε'γει  τήν  βασιλείαν, 
χειρίστην  δέ  τήν  τιμοκρατίαν.  Της  βασιλείας 
παρε'/.βασιν  λε'γει  τήν  τυραννίδα·  ότι  ό  τύραν- 
νος τό  εαυτού  συμφε'ρον  σκοπεί,  ό  δέ  βασιλεύς 
τό  τών  άρχομε'νων  διότι  ό  βασιλεύς  πάσι  τοΐς 
άγαΟοϊς  ύπερε'νει  καί  ούδενός  προσδεϊται,  ώστε 
τά  ωφέλιμα  αύτού  δέν  έ'χει  νά  σκοπνί,  άλλά 
τά  τών  άρχομε'νων.  Έκ  της  άριστοκρατίας 
γεννάται  ή  ολιγαρχία  κακία  τών  άρχο'ντων,  οΐ 
διανε'μουσι  τά  της  πόλεως  παρά  τήν  άξίαν  καί 
κάντα  ή  τά  πλείστα  τών  αγαθών  εις  εαυτούς 
καί  τοις  εαυτών  διδο'ασι,  περί  πλείστου  ποιού- 
μενοι τό  πλουτεϊν  ολίγοι  λοιπόν  άρχουσι  καί 
μοχθηροί.  Έκ  τής  τιμοκρατίας  μεταβαίνει  ή 
πολιτεία  εις  δημοκρατίαν  καί  πάντες  οί  έχον- 
τες τό  αυτό  τίμημα  ή  τήν  αύτήν  περιουσίαν 
θεοίρούνται  ϊσοι. 

Όμοίοψ.α.  τών  πολιτειών  ευρίσκει  εν  τνϊ  οΐ- 
κίιρ·  διότι  ή  μέν  κοινο^νία  τού  πατρός  προς  τά 


τε'κνα  εχει  σχήμα  βασιλείας·  επειδή  περί  τών 
τε'κνων  φροντίζει  ό  πατήρ.  "Οθεν  καί  ο  Ζεύς 
πατήρ  ανδρών  τε  θεών  τε  προσαγορεύεται·  άλ- 
λά σημειοϊ  ότι  έν  τοΐς  βαρβάροις  ή  τού  πατρός 
σχε'σις  προς  τους  υίεΐς  τυραννική·  διότι  χρώνται 
ώς  δούλοις  τοϊς  υίε'σιν.  ΊΙ  σχε'σις  τού  ανδρός 
καί  της  γυναικός  φαίνεται  αριστοκρατική·  διό- 
τι κατ'  άξίαν  ό  άνήρ  άρχει  καί  άρχει  περί  ά 
δεί  ό  άνήρ  νά  άρχν],  όσα  δέ  άρμόζουσι  τ-/)  γυ- 
ναικί,  αποδίδονται  εις  έκείνην.  Τιμοκρατική  δέ 
ομοιάζει  ή  τών  αδελφών  διότι  είνε  ϊσοι  πλήν 
κατά  τήν  διαφοράν  της  ήλικίας.  Εις  έκάστην 
δέ  πολιτείαν  υπάρχει  φιλία  καί  άγάπη  έφ'  ό- 
σον καί  τό  δίκαιον  υπάρχει·  έν  μέν  τγ  βασι- 
λεία υπάρχει  ή  άγάπη  καθ*  ύπεροχήν  της 
εύεργεσίας·  οί  βασιλευόμενοι  φιλούσι  τόν  βα- 
σιλε'α,  επειδή  αγαθός  ων  επιμελείται  αυτών, 
ίνα  εΰτυχώσιν,  όπως  νομεΰς  προβάτων  άρ- 
χαιοτάτη  ή  δέ  τοιαύτη  εύνοια·  διό  καί  ποι- 
με'να  λαών  καλεί  τόν  βασιλε'α  ό  "Ομηρος. 
Τοιαύτη  δέ  καί  ή  πατρική  άγάπη,  ή  διαφε'- 
ρει  τώ  μεγε'θει  τών  εύεργετημάτων  διότι  ό 
πατήρ  είνε  αίτιος  τού  είναι  καί  τής  τροφής  καί 
τής  παιδείας.  Τό  δίκαιον  δέ  έν  τν\  τοιαύτη 
σχε'σει  βασιλε'ως  καί  υπηκόων,  πατρός  καί  τε'- 
κνων δέν  είνε  τό  αύτό,  άλλά  τό  κατ'  άξίαν. 
Ή  δέ  φιλία  άνδρός  προς  γυναίκα  εϊνε  ή  αύτη 
καί  έν  άριστοκρατία·  ότι  πλε'ον  άγαθόν  άπονε'- 
μεται  τώ  άμείνονι  καί  κατ'  άρετήν  καί  τό  άρ- 
μο'ζον  έκάστω,  ώς  είνε  καί  δίκαιον.  Ή  δέ  τών 
αδελφών  ομοιάζει  τ-7)  φιλία  τών  συνεταίρων 
διότι  είνε  ίσοι  καί  ήλικιώται  καί  όμομαθεΐς  καί 
όμοήθεις,  παραβάλλεται  δέ  προς  τήν  φιλίαν, 
ήν  έ'χουσι  προς  άλλήλους  οί  δημοκρατικοί. 

Εις  τάς  παρεκβάσεις  τών  τύπων  τούτων  τής 
πολιτείας  ώς  έλαττοΰται  τό  δίκαιον  καί  είνε 
μικρόν,  ομοίως  καί  ή  φιλία·  καί  καθόσον  εκ- 
λείπει τό  δίκαιον  καί  ή  φιλία  ωσαύτως·  ώς  έν 
τή  τυραννίδι,  ουδέν  φιλίας  ή  έλάχιστον  άρα 
όπου  δέν  υπάρχει  τό  δίκαιον,  ούδέ  φιλία  υπάρ- 
χει εκεί·  διά  τούτο,  λε'γει,  φιλία  δέν  υπάρχει 
δεσπότου  πρός  δούλον,  ώς  ούδέ  τεχνίτου  πρός 
τό  όργανον  καί  ψυχής  πρός  τό  σώμα·  ούδέ  πρός 
βούν  ή  Γππον  ούδέν  κοινόν  υπάρχει·  ό  δούλος 
έ'μψυχον  όργανον,  τό  δέ  όργανον  άψυχος  δού- 
λος· άλλ'  όμως  επειδή  καί  ό  δούλος  άνθρωπος, 
προστίθησιν,  υπάρχει  καί  πρός  αύτόν  φιλία, 
καθ'  ό  άνθρωπο  ν  διότι  πάντας  τους  άνθρώ- 
πους  τούς  δυναμε'νους  νά  μετε'χωσι  νόμου  καί 
συνθήκης  συνδε'ει  δίκαιον  τι,  έπομε'νως  καί  φι- 
λία τις. 

Έκ  τών  είρημε'νων  συνάγεται  ότι  χάσα  φι- 


28 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΓΛΊΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λία  είνε  εν  κοινωνία.·  μάλιστα  δέ  κοινωνικαί 
φιλίαι  είνε  αί  πολιτικαί  και  φυλετικαί  και 
συμπλοϊκαί,  χωριζόμενης  ιδία  της  συγγενικής 
και  εταιρικής.  Ή  δέ  συγγενική  φαίνεται  πολυ- 
ειδής,  έκ  της  πατρικής  έξαρτωμένη·  οί  γονείς 
φιλοϋσι  τά  τε'κνα,  ώς  όντα  τι  έξ  αυτών  τά 
τε'κνα  τοϋς  γονείς,  ώς  άπ'  εκείνων  όντα·  άλλα 
παρατηρεί  δτι  [/.άλλον  οικείος  διατελεί  ό  γο- 
νεύς  προς  τό  τε'κνον  ή  τό  γεγεννημένον  προς 
τον  γεννήσαντα  και  δι'  άλλον  λογον  τον  τοΰ 
χρόνου,  δτι  οί  μέν  γονείς  ευθύς  γεννηθέντα  τά 
τε'κνα  άγαπώσι,  τά  δέ  [/.ετά  παρέλευσιν  πολ- 
λού χρόνου.  Τών  γονε'ων  δε  [/.άλλον  αί  μητέρες 
φίλοΰσι  τά  τε'κνα  διά  τον  άνωτε'ρω  λογον  φι- 
λοϋσι δέ  οί  γονείς  τά  τε'κνα  των  ώς  εαυτούς· 
τά  δέ  τε'κνα  τους  γονείς  ώς  άπ'  εκείνων  πε- 
φυκοτα*  άδελφοί  δέ  αλλήλους  διά  το  δτι  έκ 
τών  αύτών  πεφύκασι·  διότι  ή  πρός  εκείνους 
ταυτότης  άλλήλοις  τοΰτο  ποιεί·  διά  τοΰτο  καϊ 
λε'γεται  ταύτον  αίμα  και  ή  αύτη  ρίζα·  συμ- 
βάλλεται δέ  πολύ  πρός  φιλίαν  καί  δτι  τρέφον- 
ται  όμοΰ  καί  ταΐς  ηλικίαις  ολίγον  διαφέρουσι. 
Και  οί  άλλοι  συγγενείς  κατά  τον  αυτόν  λογον, 
δτι  κατάγονται  άπδ  τών  αύτών.  Είνε  δέ  ή 
φιλία  πρός  τοϋς  γονείς  ώς  προς  τι  αγαθόν  καί 
ύπερέχον,  ώς  ή  πρός  τοϋς  θεούς·  διότι  οί  γονείς 
τών  μεγίστων  αγαθών  αίτιοι. 

Πρός  τούτοις  η  τοιαύτη  φιλία  έχει,  λε'γει, 
τό  ήδύ  καί  τό  χρήσιμον,  δσω  καί  ό  βίος  αύτών 
είνε  κοινότερος  διά  πολλούς  εύνοήτους  λογούς. 
ΊΊ  δέ  φιλία  ανδρός  καί  γυναικός  υπάρχει  κατά 
φύσιν  διο'τι  ό  άνθρωπος  φύσει  είνε  μάλλον  συν- 
δυαστικός η  πολιτικός*  καί  δσω  προ'τερον  καί 
άναγκαιο'τερον  είνε  η  οίκία  της  πολεο^ς,  το'σω 
καί  η  τεκνοποιία  κοινοτερον  άλλ'  οί  άνθρω- 
ποι ού  μόνον  της  τεκνοποιίας  χάριν  συνοικοΰ- 
σιν,  άλλά  καί  τών  εις  τον  βίον,  καί  διά  τοΰτο 
εύθϋς  τά  έργα  άμφοτε'ρων  είνε  διηρημε'να·  άλλα 
μεν  είνε  του  άνδρο'ς,  άλλα  δέ  της  γυναικός· 
ούτως  έπαρκοΰσιν  άλλήλοις·  διά  ταύτα  καί  έν 
τί)  φιλία  ταύτη  υπάρχει  καί  τό  χρήσιμον  καί 
τό  ηδύ·  έάν  δέ  είνε  έπιεικεϊς,  θά  είνε  καί  τό 
άλλο  χαρακτηριστικών  της  φιλίας  τό  δι'άρετήν. 

Όρίζεται  δέ  τά  πρός  τούς  φίλους  χρέη  ωδέ 
πως·  οί  μέν  τών  φίλων  είνε  έν  ίσότητι,  οί  δέ 
καθ*  ύπεροχην.  Δε'ον  λοιπόν  οί  μέν  ίσοι  καί 
κατά  τά  λοιπά  νά  προσφε'ρωνται  κατ'  ισότη- 
τα, οί  δέ  άνισοι  άποδίδοντες  τό  άνάλογον  εις 
τάς  ύπερος άς.  Οί  δι'  άρετήν  φίλοι  προθυμοΰν- 
ται  αλλήλους  νά  εύεργετώσι·  διο'τι  τοΰτο  είνε 
ίδιον  της  άρετής  καί  της  φιλίας·  ούδε'ποτε  δέ 
οί  άμιλλώμενοι  πρός  το  άγαπάν  καί  εύ  ποιείν 


έρίζουσιν  ούδέ  μάχονται·  η  διά  το  χρήσιμον 
φιλία  έ'χει  δτι  πλείστα  συνήθως  παράπονα  καί 
με'μψ εις·  διο'τι  οί  τοιούτοι  φίλοι  χρώμενοι  άλ- 
λήλοις  επί  σκοπώ  ωφελείας,  άεί  τοΰ  πλείονος 
δε'ονται  καί  άεί  νομίζουσιν  δτι  έ'χουσιν  η  έ'λα- 
βον  όλιγώτερον  τοΰ  προσήκοντος,  ενώ  οί  ευ 
ποιοΰντες  δέν  δύνανται  νά  έπαρκώσιν. 

Έκ  της  διάφορου  δέ  φιλίας  η  φιλικής  σχέ- 
σεως  γίνονται  καί  αί  διάφοροι  συναλλαγαί  εν 
τοίς  άνθρώποις,  τά  δέ  δάνεια  καί  αί  εύεργε- 
σίαι  κατά  ποικίλους  δσους  τρόπους,  δι'  ών  συν- 
δε'ονται  οί  άνθρωποι,  καί  δή  χαρακτηρίζεται 
τό  ήθος  καί  ή  προαίρεσις.  Έν  τούτοις  συμβαί- 
νουσι  πολλά  παράπονα  καί  άντεγκλήσεις,  έ'νθα 
ή  φιλία  διά  τό  χρήσιμον  αί  τοιαΰται  δέ  διά 
το  χρήσιμον  φιλίαι  καί  πλεονάζουσι  δά  έν  τώ 
κόσμω  πλείστον  δσον.  Εις  την  κατ'  άρετήν  φι- 
λίαν με'τρον  φαίνεται  ή  προαίρεσις  τοΰ  εύ  δρά- 
σαντος·  διότι  τό  κύριον  της  άρετής  καί  τού 
ήθους  κείται  έν  τ^  προαιρε'σει. 

Καί  έν  ταίς  καθ'  ύπεροχην  φιλίαις  γεννών- 
ται διαφοραί·  διότι  έκάτερος  άξιοι  νά  ύπερέχη· 
δταν  δέ  γίνηται  τοΰτο  ή  φιλία  διαλύεται.  Ό 
βελτίω  ν  νομίζει  δτι  πρε'πει  αύτός  νά  έ'χη  τό 
πλείον  ομοίως  καί  ο  ώφελιμώτερος·  οί  τοιού- 
τοι νομίζουσιν  δτι  ώς  εις  έμπορικήν  έταιρίαν 
οί  καταβάλλοντες  πλειότερα  λαμβάνουσι  καί 
πλειότερα  έκ  τοΰ  κε'ρδους,  ούτω  καί  έν  τν)  φι- 
λία- ό  δέ  ένδεής  καί  ό  κατώτερος  νομίζει  τανά- 
παλιν, δτι  τοΰ  αγαθού  φίλου  χρέος  είνε  νά 
επαρκή  εις  τούς  ένδειαν  έχοντας·  καί  Φαίνεται 
δτι  έκάτερος  τούτων  κατά  τινα  τρόπον  όρθήν 
έχει  άξίωσιν  καί  δε'ον  νά  άπονεμηθν;  έκατέρω 
τό  άρμόζον  έκ  της  φιλίας,  ούχί  δμως  τό  αύτό 
πράγμα,  άλλά  τιμή  μέν  τω  ύπερε'χοντι,  κέρδος 
δέ  καί  ωφέλεια  τώ  ύποδεεστέρω·  διότι  της 
μέν  άρετής  καί  της  ευεργεσίας  τό  βραβεϊον 
είνε  ή  τιμή,  τής  δέ  ένδειας  ή  επικουρία  καί  τό 
κέρδος.  Τοΰτο  συμβαίνει  καί  έν  ταϊς  πολι- 
τείαις·  διότι  τιμάται  μέν  ό  τω  κοινώ  πορίσας 
άγαθόν  τι,  ό  δέ  ρ.ηδέν  άγαθόν  πορίσας  δέν  τι- 
μάται- ή  τιμή  είνε  κοινον  άγαθόν,  ό  παρά  τοΰ 
κοινού  δίδοται  ώς  βραβεϊον.  Εις  άνταπόδοσιν 
δρ.ως  ή  φιλία  έπιζητεί  τό  δυνατόν  καί  ό  κατά 
δύναμιν  περιποιούμενος  τον  φίλον  είνε  επιεικής· 
ώς  καί  εις  τάς  πρός  τούς  θεούς  καί  τούς  γο- 
νείς τιμάς  ούδείς  κατ'  άξίαν  θά  έδύνατο  νά 
πρκςη  τό  προσήκον  διότι  δ, τι  άν  ποιή,  δέν 
είνε  άντάξιον  τών  αύτώ  πεπραγμε'νων  ώστε 
άεί  ό  άνθρωπος  οφείλει  τώ  Θεώ  καί  τοϊς  γο- 
νεϋσιν  ! 

—  Ενταύθα  περατούται  τό  όγδοον  βιβλίον 


ΤΑ  ΠΘΙΚΙ  ΜΚΟΗΑΧΕΙΑ  ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


29 


περί  φιλίας,  εν  γ,  δέν  διορώμεν  έτι  την  άνωτά- 
την  κτί  περιεκτικωτάτην  τοΟ  Χριστιανισμού 
άγάπην. — 

Επανερχόμενος  αύθις  εις  τά  περί  φιλίας  έν 
τω  ένάτω  βιβλίω  έρευνα  έμβριθέστερον  πάντα 
τά  κατ'  αύτήν,  οίον  σπουδαιοτάτην  της  άν- 
Ορωπίνης  κοινωνίας  ηγούμενος  βάσιν  την  αγά- 
πη ν  η  φιλικήν  σ/έσιν.  Και  πρώτον  διεξέρχεται 
αύθις  τά  προση/.οντα  έκάστ/]  φιλία  η  φιλική 
σνε'σει  κατά  τό  άνάλογον  :  ότι  έτερα  προς  τούς 
γονείς  καΐ  άοελφοϋς  και  εταίρους  και  εύεργέ- 
τας,  έκάστοις  τά  οικεία  και  αρμόζοντα  δέον 
ν'  άπονε'μωμεν  οίον  τροφήν  μεν  και  τιμήν,  οί'αν 
τοις  θεοΐς,  προς  τούς  γονείς·  τιμήν  δέ  και  τω 
σοοώ  η  τω  στρατηγώ  και  παντί  ποεσβυτέρω  την 
καθ'  ήλικίαν  υπαναστάσει  και  κατακλίσει,  ενώ 
πρός  εταίρους  και  αδελφούς  παρρησίαν  και  ά- 
πάντων  κοινότητα·  τό  οίκεϊον  πάσι  καλο'ν. 
Καλεί  δέ  κακουργίαν  μείζω  της  κιβδηλοποιίας, 
εάν  τις  αγαπών  δ;ά  τό  χρήσιμον  η  τό  ήσΰ  προς- 
ποιήται  ότι  διά  τό  ήθος. 

Είτα  παρατηρεί  οτι  εκ  της  προς  εαυτόν  ε- 
κάστου φιλικής  διαθέσεως  ή  φιλαυτ  ιας  ως  απο 
πηγής  προέρχεται  ή  προς  τοϋς  άλλους  φιλία. 
«Τά  φιλικά,  λέγει,  προς  τούς  φίλους  και  οίς 
αί  φιλίαι  ορίζονται,  εοικεν  έκ  τών  προς  εαυ- 
τόν έληλυθέναι»·  άναπτύσσει  δέ  την  θεωρίαν 
ταύτην  ως  έςής:  οί  αγαθοί  τιθε'ασι  φίλον  τον 
βουλο'μενον  και  πράττοντα  τάγαθά,  ή  τά  φαι- 
νόμενα τοιαύτα,  ένεκα  εκείνου  οΰχί  ένεκα  εαυ- 
τού, »/  γοκ  βονΜμενον  είναι  χαι  ζην  τον  φίλον 
αϋτοϋ  χάριν  του  φίλου*  ως  αί  μητε'ρες  προς  τά 
τέκνα* — εκαστον  τούτων  τών  άγαθών  (του  είναι 
και  ζην)  έχει  κ.αί  ό  επιεικής*  διότι  ούτος  είνε 
έν  αρμονία  πρός  εαυτόν  και  τών  αυτών  ορέγε- 
ται κατά  πάσαν  την  ψυχήν,  τήν  τε  αϊσθητικην 
και  τήν  διανοητικήν,  ήγουν  βούλεται  έαυτώ  τ' 
άγαθά  και  τά  φαινόμενα  τοιαύτα  και  πράττει* 
τοϋτο  είνε  ίδιον  του  άναθοϋ,  το  διαπονεΐν  τά 
άγαθά  και  εαυτού  ένεκα*  βούλεται  λοιπόν  και 
ζην  και  σώζεσθαι  και  μάλιστα  τούτο,  καθ'  δ 
νοεΐ  και  αισθάνεται*  έκαστος  δέ  είνε  κυρίως 
το  νοούν,  ήτοι  τό  νοητικόν  ο  τοιούτος  λοι- 
πόν βούλεται  και  νά  συνδιάγν)  μεθ'  εαυτού 
και  ποιεί  τούτο  ήδέως*  διότι  και  αί  μνή- 
μαι  τών  πεπραγμένων  αΰτώ  ήδεΐαι  και  περί 
τών  μελλόντων  έχει  ελπίδας  άγαθάς*  έπει- 
τα και  εύπορεΐ  εις  θεωρήματα  της  διανοίας 
και  το  χυτό  έχει  άλγος  και  τήν  αύτήν  ήδονήν 
διατρίβων  μεθ'  εαυτού,  ουχί  άλλοτε  άλλο*  διό- 
τι ε'.νε  κμ:τκβλητος·   έχει  λοιπόν  ό  τοιούτος 


πρός  τόν  φίλον,  ώσπερ  ^ρός  εαυτόν  διότι  ό 
φίλος  είνε  άλλος  αυτός  (εγώ),  και  ή  άκρα  φι- 
λία όμοιούται  τή  πρός  εαυτόν  άγάπττ  ώστε 
συνάγεται  ότι  μέτρον  της  αγαθής  φιλίας  και 
πηγή  είνε  αύτή  τού  φιλούντος  ή  διάθεσις  ή 
αγαθή*  ό  φιλών  εαυτόν  και  έν  αρμονία  πρός 
εαυτόν  ών,  έξ  εαυτού  ορμώμενος  είνε  και  φίλος 
άλλου.  Δεν  δύναται  άρα  ό  φαύλος  ν'  άγαπήσν) 
άλλον  ή  φίλος  άλλου  νά  είνε,  άφού  εαυτόν  δέν 
άγαπα. — Ή  θεο^ρία  αύτη  τού  φιλοσόφου  έν  ο- 
λίγοις περιέχει  μεγάλην  και  βαθεΐαν  άλήθειαν 
περί  της  άγάπης*  ότι  ή  αγάπη  είνε  τό  μέτρον 
της  εσωτερικής  άγαθότητος  έκάστ.  ου  άνθριό- 
που,  και  ότι  άνευ  της  άγάπης  δ,τι  άν  τις  ποιν), 
δέν  εμφαίνει,  δέν  μαρτυρεί  τόν  έσω  άνθρωπον, 
τόν  νοούντα  και  βουλο'μενον. — Εφόσον  δε  και 
οί  πολλοί  αρέσκονται  έαυτοΐς  και  ύπολαμβά- 
νουσιν  ότι  είνε  επιεικείς,  μετέχουσι  και  ούτοι 
της  τοιαύτης  περίπου  φιλίας  και  άγάπης. 
Πλήν  οί  όλως  φαύλοι  και  άνοσιουργοί  ουδόλως 
ουδέν  ταύτης  μετέ/ουσι*  διότι  πρός  έαυτους 
διαφέρονται  και  έπιθυμούσιν  άλλα  και  άλλα 
βούλονται,  ώς  οί  ακρατείς,  αίρούνται  άντ'ι  τών 
έαυτοϊς  άγαθών  τά  ηδέα,  άτινα  είνε  βλαβερά* 
οί  δε  διά  δειλίαν  και  όκνη(οίαν  αφίστανται  τού 
πράττειν,  όσα  άλλως  φρονούσιν,  ότι  είνε  βέλ- 
τιστα δι'  εαυτούς*  πρός  δέ  τούτοις  οί  μοχθη- 
ροί φεύγουσιν  έαυτούς  και  ζητούσι  μεθ'  ών  νά 
διέλθωσι  τάς  ημέρας  των  διότι  άναμιμνήσκον- 
ται  καθ'  έαυτούς  γινόμενοι  πολλά  δυσάρεστα, 
άτινα  λησμονοΰσι  μετ'  άλλων  διατρίβοντες. 
Ούτω  λοιπόν  οΰδεμίαν  άγάπην  εαυτών  έχουσι, 
καθ'  όσον  και  ούδέν  άγαπητόν  συνοίδασιν  έαυ- 
τοΐς. ώστε  φθάνουσιν  εις  το  μήτε  συγχαίρειν 
έαυτοΐς  μήτε  συναλγεΐν  διότι  ή  ψυχή  αύτών 
στασιάζει*  έν  τη"  μοχθηρά  πράξει  ή  μέν  άλγεΐ 
( — ή  έσωτερικ,ή  ήθική  συνείδησις — ),  ή  δέ  ή- 
δεται  ( — τό  έπιθυμητικόν — )  και  ούτω  δια- 
σπάται και  λυπεΐται  ευθύς,  ότι  ήσθη  και  με- 
τανοεί* ούτω  δέν  φαίνεται  ό  φαύλος  ούδέ  πρός 
έαυτόν  φιλικώς  διακείμενος.  Πώς  λοιπόν  Ό 
τοιούτος  θά  διάκηται  φιλικώς  πρός  άλλον ; 
Περαίνουν  τήν  θεωρίαν  ταύτην,  τήν  λίαν  πε- 
ρίεργον,  παρατηρεί  οτι,  ίί  το  ούτως  έ'χειν  Μαν 
άθΛιον ,  (ρενκτέον  την  μογθηρίαν  διατεταμέ- 
νωΐ  και  πειρατέον  επιεική  είναι.  Ούτως,  επα- 
ναλαμβάνει, γινόμενος  τις  επιεικής  και  ών, 
δύναται  και  πρός  έαυτόν  νά  διάκηται  φιλικώς 
και  ετέρφ  φίλος  νά  γίνηται*  Ό  δέ  κακός  και 
έν  δυσαρμονία  πρός  έαυτόν  δέν  είνε  δυνατόν 
ούδέ  πρός  άλλον  νά  εινε  φίλος. 

Μετά  ταύτα  ομιλεί  περί  της  εύνοιας,  ήτις 


30 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ομοιάζει  μέν  τή  φιλία,  δεν  εινε  δμως  φιλία· 
διότι  οί  εϋνοι  βούλονται  μόνον  τά  άγαθά  οίς 
είνε  εύνοι·  άλλ'  ουδόλως  ήθελον  συμπράξει 
ύπέρ  αύτών  ούδέ  ένο^ληθή·  διό  καλεί  αυτήν 
άργήν  φιλίαν  και  δτι  ή  εΰνοια  δι'  άρετήν  και 
έπιείκειάν  τινα  γίνεται,  δταν  τις  φαν*/)  τινι 
καλός  ή  άνδρείος  ή  τι  τοιούτον. 

Είτα  περί  ομονοίας  εν  βραχεί  τον  λο'γον 
ποιείται  καί  λε'γει  ταύτην  πολιτικήν  φιλίαν, 
και  δτι  ή  ομόνοια  είνε  περί  τά  πρακτά,  καί 
λέγομεν  αί  πόλεις,  δτι  όμονοοΰσιν,  δταν  περί 
των  συμφερόντων  όμογνωμονώσι  καί  τά  αύτά 
προαιρώνται,  καί  πράττωσι  τά  κοινή  δοξαντα 
ώς  -προς  τά  συμφε'ροντα  καί  τά  πρός  τον  βίον 
ανήκοντα.  Καί  ή  ομόνοια  υπάρχει,  λε'γει,  τοις 
έπιεικε'σι·  διότι  ούτοι  καί  έαυτοϊς  όμονοοΰσι 
καί  προς  άλλήλους·  επειδή  των  τοιούτων,  λε'- 
γει, ανθρώπων  με'νουσι  σταθερά  τά  βουλήμα- 
τα  καί  δέν  πάσχουσι  παλίρροιαν  βούλονται  δέ 
τά  δίκαια  καί  τά  συμφε'ροντα,  ταΰτα  δέ  καί 
κοινή  έπιθυμοΰσιν.  Αποφαίνεται  δέ  δτι  οί  φαύ- 
λοι δέν  είνε  δυνατόν  νά  όμονοώσι  πλήν  επί 
μικρόν,  ώς  δέν  είνε  δυνατόν  καί  φίλοι  νά  είνε· 
επειδή  έφίενται  πλεονεξίας  έν  τοϊς  ώφελίμοις, 
ενώ  ελλείπουσιν  έν  τοϊς  κόποις  καί  ταϊς  προς 
τό  κοινόν  συνδρομαίς. 

Μεταβαίνει  έ'πειτα  εις  περίεργον  τινα  θεω- 
ρίαν  περί  του  εύεργετούντος  καί  εύεργετουμέ- 
νου,  περί  ων  καί  ό  Θουκυδίδης  έν  τω  Έπιτα- 
φίω  άναφε'ρει  ώς  ίδιον  τοις  Άθηναίοις,  δτι  οΰχ 
ώς  οί  πολλοί  εύ  παθόντες,  άλλ'  εϋ  ποιοΰντες 
κτώνται  τους  φίλους.  Λε'γει  λοιπόν  δτι  οί  εύερ- 
γε'ται  μάλλον  φιλοΰσι  τους  εύεργετηθέντας  ή 
οί  ευ  παθόντες  τους  δράσαντας.  Ζ/ιτεΐ  τόν  λο'- 
γον τοΰ  παράδοξου  τούτου  φαινομε'νου  καί  ευ- 
ρίσκει ώς  φυσικώτερον  δτι  οί  εύ  πεποιηκο'τες 
φιλοΰσι  τους  εύ  πεπονθότας,  άπαράλλακτα  ώς 
ό  τεχνίτης  άγαπά  μάλλον  τό  οίκεΐον  έργον,  ή 
όσον  θά  ήγαπάτο  υπό  τοΰ  έργου,  έμψυχου  γε- 
νομένου· μάλιστα  δέ  ώς  οί  ποιηταί  ύπερφι- 
λοΰσι  τά  οικεία  ποιήματα,  στε'ργοντες  αύτά 
ώς  τέκνα·  διότι  τό  εύ  πεπονθός  είνε  έ'ργον  αυ- 
τών των  εύ  ποιησάντων  άγαπώσι  λοιπόν  αύτά 
μάλλον  ή  τό  έργον  τόν  ποιήσαντα.  Αλλά  τί 
τό  αίτιον  τούτου  ;  Αίτιον  τούτου  ευρίσκει  τό 
εξής·  επειδή  εις  πάντας  το  είναι  άγαπητόν 
υπάρχει  καί  αίρετον,  καί  έπειδή  ενεργούντες 
έσμέν,  ζώντες  δήλα  δή  καί  πράττοντες,  καί 
έπειδή  ό  ποιήσας  τό  έργον  υπάρχει  ενεργεία-, 
διά  τοΰτο  άγαπά  τις  τό  έργον  αύτοΰ,  διότι  α- 
γαπά τό  είναι,  δπερ  φυσικον  ο  είνε'  τις  δυνά- 
μει, τοΰτο  ενεργεία  δεικνύει  τό  έργον. 


Διά  τής  ερμηνείας  ταύτης  αποκρούει  τήν 
των  πολλών  έπιπολαιοτέραν  έξήγησιν,  δτι  ό  ευ 
πεπονθώς  είνε  καθώς  ό  δανεισθείς  καί  δτι  ό 
δανείσας  επιμελείται  τής  σωτηρίας  τοΰ  οφεί- 
λοντος,  ενώ  οί  όφείλοντες  ήθελον  νά  μή  ύπάρ- 
γωαιν  οί  προς  οϋς  όφείλουσιν  άλλ'  έν  τή  σχέσει 
ταύτγι,  λέγει,  τοΰ  δανείσαντος  καί  δανεισθέντος 
δέν  υπάρχει  φίλησις,  άλλ'  άπ^ή  βούλησις  τοΰ 
σώζεσθαι  ένεκα  τής  πληρωμής. 

Δεύτερον  αίτιον  ευρίσκει  δτι  έν  τή  ευεργεσία" 
υπάρχει  τό  χαΛον  τής  πράξεως,  έφ'  ω  χαίρει 
ό  δράσας  τήν  χάριν,  ενώ  ό  ευεργετηθείς  ούδέν' 
τοιούτον  έ'χει  καλόν,  εί  μή  τό  συμφέρον,  δπερ 
ήττον  ήδϋ  καί  άγαπητο'ν.  Τελευταΐον  λο'γον 
ευρίσκει  δτι  τά  έπιπο'νως  γινο'μενα  πάντες 
μάλλον  άγαπώσιν,  οίον  καί  τά  χρήματα  οί  α- 
ποκτήσαντες αύτά  πο'νοις  καί  φροντίσιν  η  οί 
παραλαβο'ντες  έκ  κληρονομιάς  ή  άλλως  πως 
άπο'νως  καί  έκ  τύχης·  φαίνεται  δέ  αύτω  δτι 
τό  εύ  πάσχειν  είνε  άπονον,  τό  δ'  εύ  ποιεΐν  ερ- 
γώδες· διά  τοΰτο  καί  αί  μητέρες  φιλοτεκνώτε- 
ραι·  διότι  έπιπονωτέρα  ή  γέννησις. 

Μετά  ταΰτα  μεταβαίνει  εις  έτερον  ζήτημα 
τό  έξής·  πο'τερον  δει  φιλεϊν  έαυτόν  μάλιστα  ή 
άλλον  τινά·  διότι  έπιτιμώσιν  οί  άνθρωποι  τους 
σφοδρά  αγαπώντας  έαυτούς  καί  καλοΰσι  φί- 
λαυτους (έγωϊστάς)·  καί  φαίνεται  δτι  ό  φαύ- 
λος πράττει  πάντα  έαυτοΰ  ^άριν  ό  δέ  επιει- 
κής διά  τό  καλόν  καί  δσω  βελτίων  είνε,  το- 
σούτω  μάλλον  διά  τό  καλόν  καί  ένεκα  τοΰ  φί- 
λου καί  δτι  ούτος  τό  έαυτοΰ  παραμελεί.  Άλλ' 
εις  τους  λογούς  τούτους  διαφωνοΰσι  τά  έργα* 
διότι  άν,  ώς  λέγουσι,  δέον  νά  άγαπά  τις  πολύ 
τόν  πολύ  φίλον,  καί  άν  φίλος  είνε  δστις  βού- 
λεται  τά  άγαθά  χάριν  εκείνου,  δι*  ον  βούλεται 
τά  άγαθά,  τοιούτος  είνε  έκάστω  αυτός  πρός 
εαυτόν  καί  άπ'  αύτοΰ  εκάστου  πάντα  τά  φι- 
λικά διήκουσι  καί  πρός  τους  άλλους,  έκ  τής 
ιδίας  εσωτερικής  διαθέσεως.  Ταΰτα  δηλοΰσι 
καί  αί  παροιμίαι,  Μία  ψυχή·  κοινά  τά  των 
φίλων,  καί  ίσο'της  φιλο'της,  άτινα  πάντα  ση- 
μαίνουσιν,  δτι  μάλλον  φίλος  είνε  ό  πρός  ημάς 
αύτοϋς  έξισούμενος  καί  πρός  ημάς  αύτοϋς  ού- 
τοις  ειπείν  ταυτιζο'μενος.  "Ωστε  έπεται  δτι 
ρ,άλιστα  έαυτόν  δεί  φιλεϊν  ( — άγάπα  τόν  πλη- 
σίον σου  ώς  σεαυτόν — ),  ή  αγάπη  έαυτοΰ  εινε 
ή  άγάπη  τοΰ  έγώ,  ή  δέ  άγάπη  τοΰ  έγω  εινε 
ή  συνοχή  χαϊ  ενέργεια  του  χαθ'  αντο  έγώ·  διά 
τοΰτο  καί  δ, τι  πρός  τό  έγώ  προσοικειοΰται 
καί  προσέρχεται  καί  έξισοΰταί  πως  τοΰτο  είνε 
καί  άγαπητόν  μάλιστα. 

—  Άλλά  διά  τί  καί  σήμερον  έτι  ή  φιλαυ- 


ΤΑ  ΠΘΪΚΑ  ΜΚΟΜΑΧΕΙΑ  ΤΟΪ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΑΟΥ1. 


81 


τία  εΓνε  ττρός·  όνειδος  ;  εννοούνται  εν  τνί  τοιαύ- 
τη έκδοχή  φίλαυτοι  οί  απονέμοντες  εις  εαυ- 
τούς τό  πλέον  έν  χρήμασιν,  έν  τιμαίς  και  ήσο* 
ναϊς,  έν  άλλαις  λέςεσιν  οί  πλεονέκται  και  φι- 
λόδοςοι  και  φιλήδονοι-  έπειδή  οί  πολλοί  ταΰτα 
ορέγονται,  και  περί  αυτά  εσιτουίάκασιν,  ώς 
άριστα  οντά  και  περιμάχητα.  Διά  τούτο  οί 
ταΰτα  πλεονέκται  χαρίζονται  εί$  τάς  ε- 
πιθυμίας των  και  τά  πάθη  και  έν  γε'νει  εις  τό 
άλογον  της  ψυχής,  οίοι  είσίν  οί  πολλοί·  ταύτην 
έχει  την  σημασίαν  ή  προσηγορία  φιλαυτία  των 
κολλών  και  φαύλων. 

Έάν  δέ  τις  σπουοάζη  αεί  περί  τά  δίκαια 
υπέρ  πάντας  τοϋς  άλλους  η  τά  της  σωφροσύ- 
νη: η  οποιαδήποτε  άλλα  της  αρετής  έργα,  και 
δλως  άεί  το  καλόν,  τό  ηθικώς  καλο'ν,  έαυτώ 
περιποιείται,  ουδείς  βεβαίως  τόν  τοιούτον  θά 
όνομάστ;  φίλαυτον  έπί  μομφ·/)·  ( — εντεύθεν  ό 
ευγενής  των  Στωικών  εγωισμός — ).  Και  δμως 
ο  τοιούτος  μάλλον  φαίνεται  φίλαυτος,  διότι 
απονέμει  έαυτώ  τά  κάλλιστα  και  τά  μάλιστα 
άγαθά  και  χαρίζεται  προς  τό  κυριώτατον  εαυ- 
τού, τό  ηθικόν  έγώ,  ώς  θά  έλέγομεν  ημείς  σή- 
μερον.  και  πείθεται  κατά  πάντα  εις  τούτον. 
Και  ώς  ή  πόλις  εΐναι  τό  κυριώτατον,  τό  περι- 
κλεΐον  τά  γενικά  συμφέροντα  τών  μερών  και 
ώς  πάν  άλλο  τοιούτον  σύστημα,  ούτυ^  και  ό 
άνθρωπος  απαρτίζει  όργανικόν  εν  όλον,  ού  τό 
κυριώτατον  είνε  τό  γενικόν  και  καθολικόν  συμ- 
φέρον τών  μελών  πάντων,  οίον  η  υγεία  και  ή 
ζωή.  ή  τε  φυσική  και  ή  ηθική·  ώστε  φίλαυτος 
είνε  μάλιστα  ό  άγαπών  τούτο  τό  γενικόν  αυ- 
τού και  καθολικόν  συμφε'ρον,  το'  τε  φυσικόν  και 
τό  ηθικόν  και  ό  ^αριζο'μενος  τούτω.  Όμοίως 
και  εγκρατής  και  ακρατής  λέγεται,  καθόσον 
ί-\/.:7.-ν.  ή  μ>;  επικρατεί  ό  νούς,  έπειδή  έκα- 
στος είνε  κυρίως  τούτο,  ό  νούς·  διά  τούτο  και 
βράζεις  και  πεπραγμένα  εκκστου  εργα  εκου- 
σίως είνε  τά  μετά  λο'γου  κυρίως.  Ό  έπιεικής 
λοιπόν  τούτο  ρ,άλιστα  άγαπα,  τόν  νούν  δια- 
φέρει δέ  τοσούτον  τού  προς  όνειδος  λεγομένου 
φίλαυτου,  όσον  διαφέρει  τό  κατά  λόγον  ζην  τού 
κατά  πάθος  και  τό  όρέγεσθαι  τού  καλού  ή  τού 
οοκοΰντος. 

Όθεν  τοϋς  περί  τάς  καλάς  πράξεις  δια<&ε- 
ρόντως  σπουδάζοντας  πάντες  έπαινούσι'  συμ- 
βαίνει δέ  έν  τούτοις  και  το'δε'  ένώ  πάντες  ά- 
μ.λλώνται  προς  τό  καλόν  και  έκαστος  διατεί- 
νεται νά  πράττη  τά  κάλλιστα,  γίνονται  -κοινώς 
τε  πάσι  τά  δέοντα  και  ιδία  έκάστω  τά  μέ- 
γιστα άγαθά,  επειδή  ή  άρετή  τοιούτον  τυγ- 
χάνει δν  χρήμα,  ωφελεί  και  ιδία  και  δημοσία 


τούς  πάντας·  διό  ό  μέν  αγαθός  δέον  νά  είνε 
φίλαυτος·  άλλ'  ό  μοχθηρός  ούχί'  διότι  και  εαυ- 
τόν βλάπτει  και  τούς  άλλους,  επόμενος  εις 
φαύλα  πάθη. 

Έπί  τούτοις  παρατηρεί  και  τούτο,  δτι  έν 
τω  μοχθηρώ  άνθρώπω  ύπάρχει  διαφωνία"  με- 
ταξύ τού  ο  δεΐ  πράττειν  χαΐ  ο  πράττει,  ένώ 
ό  αγαθός  πράττει  α  δει  πράττειν  διότι  ό  νούς 
αίρεϊται  το  βέλτιστον  έαυτώ·  έπικρατεϊ  δέ  ό 
νούς  παρά  τω  άγαθώ  ή  άλλως  ό  αγαθός  πει- 
θαρχεί τω  νώ. 

Προσέτι  λέγει  δτι  ό  σπουδαίος  πολλά  πράτ- 
τει ένεκα  τών  φίλων  και  ένεκα  της  πατρίδος, 
υπέρ  ών  και  έν  ανάγκη  ύπεραποθνήσκει-  ό 
σπουδαίος  παραιτείται  και  χρήματα  και  τιμάς 
και  δλως  τά  περιμάχητα  άγαθά,  περιποιού- 
μενος  έαυτώ  τό  καλόν,  ( — ή  υπέρτατη  ιδέα 
είνε  τό  καλόν,  ήν  λατρεύουσιν  οί  Έλληνες — ) 
διότι  καλαί  ηθικώς  αί  τοιαύται  πράξεις  και 
θαυμάσιαι·  προτίμα  λοιπόν  ό  τοιούτος  μίαν 
πράξιν  καλήν  και  μεγάλην,  οία  τό  ύπέρ  πατρί- 
δος άποθνήσκειν,  ή  πολλάς  και  μικράς·  και  /ρή- 
ματα άφίνουσι  τοις  φίλοις  πλείω,  δτε  ό  μέν 
φίλος  χρήματα  άποκτά,  αυτός  δέ  τό  καλόν,  δ 
έστι  τό  μείζον  άγαθόν  απονέμει  έαυτώ·  και 
περί  τάς  τιμάς  και  αρχάς  όμοίως  τόν  αυτόν 
τρόπον  διά  ταύτα  και  εύλόγως  λέγεται  σπου- 
δαίος, έπειδή  άντί  πάντων  αίρεϊται  τό  καλόν. 
Και  πράξεις  δέ  ένίοτε  άφίνει  τω  φίλω  νά  πράξη, 
έπειδή  είνε  κάλλιον  νά  γίνηται  αίτιος  τω  φίλω 
άντί  νά  πράξη  αυτός  ταύτας. 

Συμπεραίνων  τήν  θεωρίαν  ταύτην  λέγει  δτι 
ό  σπουδαίος  έν  άπασι  τοις  έπαινετοίς  φαίνεται 
απονέμων  έαυτώ  πλέον  τού  καλού  και  αγαθού. 
Καλλίστη  ή  τοιαύτη  φιλαυτία,  ( — ήν  και  α- 
ληθή φιλοτιμίαν  ε'ίποι  τις  άν — )  ! 

Είτα  ζητείται,  άν  ό  εύδαίρ.ων  έχη  χρείαν 
φίλων  ή  μή.  Κρίνει  δέ  άτοπον  ό  ευδαίμων  έχων 
πάντα  τά  άγαθά  νά  στερήται  φίλων,  άφοΰ  τό 
έ'χειν  φίλους  δοκεί  μέγιστον  άγαθόν  τών  έκτος. 
Πλην  τούτου  έπειδή  τό  εύ  ποιείν  είνε  ίδιον  του 
άγαθού  και  της  αρετής,  θά  έχη  ό  σπουδαίος  οϋς 
θά  εύεργετήση  και  τούτους  προτιμότερον  φί- 
λους ή  ξένους·  άλλ'  έκτος  τούτου  και  άτοπον 
νομίζει  τό  νά  είνε  μονώτης  ό  μακάριος·  διότι  ό 
άνθρωπος  φύσει  είνε  πολιτικός  και  κοινωνικός, 
ώστε  ουδείς  θά  ήθελεν  έκλέξει  πάντα  τά  άγα- 
θά νά  ϊχη  καθ*  έαυτόν  και  μόνος.  "Αρα  έχει 
ανάγκην  φίλων  και  ό  ευδαίμων  άλλ'  ού/1  φί- 
λων διά  τό  χρήσιμον  ή  τά  ήδύ·  διότι  άπας  ό 
βίος  αυτού  ών  ήδϋς  έπεισάκτου  ήδονής  χρείαν 
δέν  ϊχε,ΐ"  αλλά  φίλων  κατ'  άρετήν  διότι  ή  εύ- 


32 


Ο  Ε  λ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑ0Λ0ΓΙ1ί02  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


δαιμόνια  είνε  ένέργειά  τις·  ή  ενέργεια.  δέ 
νεται  καί  δέν  ύπάρχει  ώς  τι  κτήμα.  Επειδή 
λοιπόν  τό  εύδαιμονεϊν  συνίσταται  εις  τό  ζην 
και  ένεργεϊν,  κα'ι  του  αγαθού  ή  ένε'ργεια  σπου- 
δαία και  ήδεϊα,  επειδή  δέ  ρ.άλλον  τούς  πλη- 
σίον δυνάμεθα  νά  θεωρώμεν  κα'ι  τάς  πράξεις 
αύτών  ή  εαυτού;,  αί  δέ  πράξεις  των  σπου- 
δαίων φίλων  ήδεϊαι  τοις  άγαθοΐς,  διά  ταύτα 
ό  μακάριος  καί  ευδαίμων  φανερόν  δτι  χρείαν 
έχει  φίλων  τοιούτων,  ών  νά  θεωρή  ήδέως  τάς 
πράξεις  κα'ι  μεθ'  ών  νά  συνεργάζηται,  ένώ 
μονώτης  νά  ένεργή  καθ'  εαυτόν  συνεχώς  δεν 
είνε  ευκολον  άλλά  καί  χαίρει  ό  σπουδαίος, 
καθ'  ο  σπουδαίος,  επί  ταϊς  κατ'  άρετήν  πρά- 
ξεσι  κα'ι  δυσχεραίνει  ταΐς  άπό  κακίας,  ως  ό 
μουσικός  ήδεται  τοις  καλοΐς  μέλεσι  κα'ι  έπί 
τοίς  φαύλοις  λυπεϊται·  έπειτα  καί  άσκησίς  τις 
γίνεται  της  αρετής  έκ  της  μετά  τών  άγαθών 
συμβιώσεως.  Ένδιατρίβων  εν  τή  θεωρία  ταύτν] 
προστίθησιν  δτι  καί  φύσει  ό  σπουδαίος  αίρεϊ- 
ται  τον  σπουδαϊον  φίλον  διότι  ως  συναισθάνε- 
ται  καί  νοεί  δτι  ζή  κα'ι  εστί,  καί  ήδεται  επί 
τούτω,  ώς  άγαθώ,  ούτω  συναισθάνεται  κα'ι 
περί  του  φίλου  δτι  υπάρχει  καί  ζή,  δπερ  γίνε- 
ται εν  τω  συζήν  καί  1ν  κοινωνία  λόγων  καί 
διανοίας·  διότι  άλλος  εγώ  ό  φίλος.  Συνάγει 
λοιπόν  δτι  έ'χει  /ρείαν  φίλου  καί  ό  κατά  τά 
άλλα  ευδαίμων  καί  μακάριος. 

Επειδή  δέ  χρήζομεν  φίλων,  ζητείται  νυν 
άν  πολλούς  ποιητέΌν  φίλους  η  ολίγους:  επειδή 
τδ  συζνίν  κα'ι  διημερεύειν  ώρισεν  άναγκχϊον  τν) 
φιλία  καί  επειδή  οί  φίλοι  προς  τινα  η  προς 
αλλήλους  δε'ον  νά  είνε  φίλοι,  συνάγει  δτι  θά 
εχν)  καλώς  νά  ρ.ή  ζητνί  τις  νά  είνε  πολυφιλώ- 
τατος·  άλλά  τοσούτους  νά  έχη  φίλους,  δσοι 
ικανοί  εις  τδ  συζην  άλλ'  ουδέ  φαίνεται  δυνα- 
τόν νά  είνέ  τις  πολλών  σφοδρά  φίλος,  ώς  οΰδέ 
νά  ερα  πλειόνων.  Τοιαύται  δέ  κα'ι  αί  ύμνούμε- 
ναι  φιλίαι.  Οί  δέ  πολύφιλοι  κα'ι  πάσιν  οίκείως 
εντυγχάνοντες  προς  οΰδε'να  φίλοι  άλλως  πλήν 
πολιτικώς.  Πολιτικώς  λοιπόν,  λε'γει,  είνε  δυ- 
νατόν νά  είνέ  τις  φίλος  πρός  πολλούς,  άρκεϊ 
τις  άρα  νά  εύρη  καί  ολίγους  δι'  άρετήν  καί  δι' 
εαυτούς. 

Τελευταϊον  διαπορεΐται  πο'τερον  έν  εΰτυ- 
χίαις  δει  μάλλον  φίλων  ή  έν  άτυχίαις·  διο'τι 
καί  οί  άτυχοΰντες  χρείαν  έ'χουσιν  επικουρίας 
κα'ι  οί  εΰτυχοϋντες  συντροφιυν  καί  ο'ύς  θά  εύερ- 
γετήσωσι·  διο'τι  βούλονται  τούτο·  έν  άμφοτε'- 
ραις  άρα  ταϊς  περιστάσεσι  δεϊ  φίλων  άλλ'  έν 
ταϊς  άτυχίαις  μέν  είνε  άναγκαιδτερον  τό  έ'χειν 
φίλους,  έν  δέ  ταϊς  εΰτυχίαις  κάλλιον.  Ζητ^τέοι 


δέ  βεβαίως  οί  έπιεικεΐς·  διο'τι  προτιμο'τερον  τό 
εύ  ποιείν  τούτους  καί  τό  μετά  τούτων  διάγειν. 
Καί  αυτή  ή  παρουσία  τών  φίλων  έ'ν  τε  εΰτυ- 
χίαις  κα'ι  έν  άτυχίαις  είνε  ηδεία·  αυτό  τό  όραν 
τούς  φίλους  ήδη  είνε  ηδύ  κα'ι  μάλιστα  τω  άτυ- 
χούντι,  συντελούν  πως  εις  τό  μή  λυπεΐσθαι· 
παραμυθητικόν  ό  φίλος  καί  τνί  όψει  καί  τω 
λο'γω.  Ωσαύτως  καί  έν  ταϊς  εύτυχίαις  ή  πα- 
ρουσία τών  φίλων  ηδεία,  ύπονοουμε'νου  δτι  ή- 
δονται  έπί  τοις  άγαθοΐς  αυτού.  Φαίνεται  δέ  δτι 
πρέπει  νά  καλή  τις  τούς  φίλους  έν  μέν  ταΐς 
εύτυχίαις  προθύμως,  δλιγώτερον  δέ  έν  ταϊς 
άτυχίαις·  διο'τι  δσον  δυνατόν  δλιγώτερον  πρε'- 
πει  νά  μεταδώση  τις  πρός  τούς  φίλους  τών 
κακών  κα'ι  λυπηρών  άλλ'  έκ  με'ρους  τών  φίλων 
άρμδζει  τό  άνάπαλιν,  πρός  μέν  τον  άτυχούντα 
προθύμως  κα'ι  άκλητος  πορευδμενος  νά  φαν?ί 
αύτώ  χρήσιμος,  ώς  φίλος,  πρός  δέ  τόν  εύτυ- 
χούντα  προθύρ.ως  με'ν,  δπως  συνεργάζηται  μετ' 
αύτού,  βραδε'ως  δέ  πρός  εύπάθειαν  κα'ι  άπο'- 
λαυσιν  διο'τι  ου  καλόν  τό  προθυμεϊσθαι  εις  τό 
ώφελεϊσθαι.  "Αρα  ή  παρουσία  τών  φίλων  έν 
άπασι  φαίνεται  αιρετή.  Ή  δέ  φιλία  τών  έπιει- 
κών  γίνεται  έπιεικής  συναυξανομένη  ταΐς  άνα- 
στροφαϊς  καί  όμιλίαις-  γίνονται  δέ  κα'ι  βελτίο- 
νες  έαυτών  οί  τοιούτοι  φίλοι  ενεργούντες  καί 
άλλήλους  όιορθονντες.  —  Τοιαύτα  έν  δυσί  βι- 
βλίοις  μετά  τοσαύτης  άκριβολογίας  κα'ι  βα- 
θείας  παρατηρήσεως  καί  συνεχών  πολλάκις  έ- 
παναλήψεων  λέγει  περί  φιλίας  ή  άγάπης,  οία 
παρατηρείται  υπάρχουσα  έν  τοϊς  άνθρώποις. 

Μετά  τά  περί  φιλίας  διερευνά  τά  περί  ηδο- 
νής καθ'  δλου  της  υψίστης  καί  της  ευδαιμο- 
νίας, ώς  τού  άκρου  άγαθού,  άφ'  ου  κα'ι  ώρμήθη 
τό  πρώτον  καί  δπερ  τίθεται  ό  τελειότατος 
τού  ανθρώπου  σκοπός,  τό  τέλος  τό  τελειότα- 
το ν  τών  έπί  της  γής,  ό  προορισμοί:  αντον, 
κατά  ιόν  φιλο'σοφον. 

Ή  ήδονή?  λέγει,  φαίνεται  σύμφυτος  τω  άν- 
θρώπω·  διό  καί  μέγιστον  πρός  τήν  άρετήν  του 
ήθους,  πρός  το  εθίζεαθαι  τα  χαΛά,  είνε  τό 
χαίρειν  οίς  δεϊ  καί  μισεϊν  ά  δεϊ.  Ταύτα  δέ, 
λέγει,  τά  συναισθήματα  πληρούσι  πάντα  τόν 
βίον:  τά  ηδέα  προαιρούνται  οί  άνθρωποι,  τά 
λυπηρά  φεύγουσιν.  Άλλά  τί  είνε  ή  ήδονή ; 
Διεξέρχεται  τάς  διάφορους  περί  τούτου  γνώ- 
μας  καί  πρώτον  άναφέρει  δτι  ό  Εύδοξος,  φιλό- 
σοφος καί  άστρονο'μος  κα'ι  γεωγράφος  της  έπο- 
χής  έκείνης,  ένο'μιζε  τήν  ήδονήν  αυτό  τό  αγα- 
θόν διο'τι  πάντα  καί  έ'λλογα  κα'ι  άλογα  έφίεν- 
ται  αύτής·  δ, τι  είνε  ύς  πάντας  αγαθόν  καί  ου 


ΤΑ  ΠΟΙΚΛ  ΚΙΚΟΜΑΧΕΙΑ 


ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ. 


33 


πάντες  έφίενται,  τούτο  συνεπέρανεν  ότι  είνε 
τό  άγαθόν.  Οί  λόγοι  δέ  αύτού,  λε'γει,  έπι- 
στεύοντο  «.άλλον,  διότι  αύτός  έφαίνετο  σώφρων 
καί  επομένως  ενομίζετο  ότι  ούχΐ  ώς  φίλος  της 
ηδονής  λέγει  ταϋτα,  άλλ'  δτι  ούτως  έχει  τό 
πράγμα*  ενίσχυε  δέ  τήν  άπόφανσιν  ταύτην 
περί· τής  ηδονής  έκ  του  εναντίου  συναισθήμα- 
τος τής  λύπης. 

Είτα  συζητήσας  και  τάς  των  άλλων  περί  η- 
δονής γνώμας  αποφαίνεται  δτι  ή  ήδονή  ούτε 
τό  άγαθόν  είνε  ούτε  πάσα  ηδονή  αιρετή·  δτι 
ύπάρχουσί  τίνες  ήδοναί  καθ'  έαυτάς  αίρεταί, 
διαφέρουσαι  τω  ε'ίδει  ή  τω  άφ'ου  γίνονται,  ώς  αϊ 
ήδοναί  άπό  των  καλών  καϊ  αϊ  ήύοναι  άπό  τών 
αισχρών,  και  ι)δοη)  ή  του  δικαίου,  ήν  ήδεται 
ό  δίκαιος  μόνος  και  ούδέποτε  ό  ρ.ή  ών  δίκαιος, 
και  ή  ήόονή  του  μουσικού,  ήν  αδύνατον  νά  αί- 
σθανθή  ό  μή  ών  μουσικός  καί  οΰτως  επί  τών 
άλλων.  Αύτη  λοιπόν  καθ'  έαυτήν  ή  ήδονή  δέν 
είνε  τό  άγαθόν  ούδέ  πάσα  ήδονή  είνε  λογού  α- 
ξία· διότι  τίς  θά  προηρεϊτο  νά  ζή,  διά  βίου  έ- 
χων διάνοιαν  παιδίου,  ήδόμενος  έφ'  οίς  τά 
παιδία  ; 

Έπειτα  ζητών  νά  όρίση  τήν  ούσίαν  αύτής 
καί  τήν  ποιότητα,  λε'γει  δτι  είνε  δλον  τι  παρα- 
βάλλων αυτήν  προς  τήν  ορασιν  κα'ι  αποφαινό- 
μενος, δτι  ώς  αύτη  (ή  δρασις)  τελεία  εστί  καί 
οΰδενός  ενδεής,  δ  γενόμενον  ύστερον  θά  συνα- 
πετε'λει  αυτής  τό  είδος,  ούτω  καί  ήδονήν  δέν 
εχει  τις,  δεχομε'νην  αυξησιν  καί  τελειοποίησιν 
συν  τω  χρονω-  είνε  άρα  δλον  τι-  διότι  τό  εν  τω 
νΰν  χρονω  είνε  δλον  τι.  Ώς  τοιαύτη  δε  ούδέ  κί- 
νησις  είνε  ή  ήδονή·  διότι  ή  κίνησις  πάσα  εν 
χρονω·  ούδέ  γε'νεσις·  διότι  τό  γινόμενον  έξ 
ατελούς  τελειοΰται·  δπως  ούδέ  ή  δρασις  ούδέ 
ή  στιγμή  ούδέ  ή  μονάς  ούτε  κίνησις  είνε  ούτε 
γε'νεσις,  ούτω  καί  /]  ήδονή.  Επειδή  δέ  πάσα 
α'ίσθησις  εν  γένει  ενεργεί  προς  τό  αίσθητο'ν,  ή 
δέ  ευ  διακειμένη  αΐσθησις  ενεργεί  κατ'  έντέ- 
λειαν  πρός  τό  κάλλιστον  τών  υπό  τήν  αΐσθη- 
σιν  καθ'  έκαστον  δέ  βελτίστη  είνε  ή  ενέργεια 
τοΰ  άριστα  διακειμένου  πρός  τό  κράτιστον  τών 
ύφ'  αύτήν,  διά  τοϋτο  αύτη  ή  ενέργεια  είνε  ή 
τελειότατη  καί  ήδίστη·,  διότι  πάσαν  αΐσθησιν 
συνοδεύει  ήδονή,  ομοίους  κατά  τε  διάνοιαν  καί 
(θεωρίαν)  έποπτείαν  ή  δέ  τελειότατη  α'ίσθησις 
είνε  καί  ήδίστη.  "Οτι  δέ  καθ'  έκάστην  αΐσθη- 
σιν γίνεται  ήδονή  φανερόν  οράματα  καί  ακού- 
σματα είνε  ήδέα  καί  μάλιστα  δταν  ή  α'ίσθησις 
είνε  κρατίστη  καί  επί  τοσούτον  ενεργή.  Τέλειοι 
δέ  τήν  ένέργειαν  ή  ήδονή,  ώς  τι  έπιγινο'μενον 
τέλος.  Έν  δσω  λοιπόν  τό  αίσθητόν  ή  νοητόν  είνε 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ,  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  IV.) 


όποιον  δεΐ,  καί  τό  κρίνον  ή  θεωρούν  όμοίοις,  θά 
ύπκρχη  ή  ήδονή  έν  τή  ενεργεία.  'Λλλά  διά  τί 
συνεχώς  δέν  ήδεταί  τις  ;  διο'τι  αδύνατον  συνε- 
χώς τά  άνθρώπινα  νά  ένεργώσιν  επομένως 
ούδέ  ήδονή  γίνεται  συνεχής·  διο'τι  αύτη  έπε- 
ται τή  ενεργεία.  Διά  τούτο  καί  τά  καινά  τέρ- 
πουσι·  κατόπιν  δέ  ούχί  πλέον  ομοίως·  διο'τι 
εις  τά  καινά  τό  πρώτον  προσκαλείται  ή  διά- 
νοια καί  ενεργεί  κατ'  έπίτασιν,  έ'πειτα  γίνεται 
ή  ενέργεια  παρημελημένη·  διό  καί  ή  ήδονή 
άμαυρούται.  Όρέγονται  δέ  οί  άνθρωποι  της 
ήδονής  ταύτης  ούτως  ώς  όρέγονται  τού  ζην 
διο'τι  ή  ζωή  είνε  ένέργειά  τις·  έ'καστος  δέ  εν- 
εργεί ζών  περί  εκείνα,  ά  καί  μάλιστα  άγαπά, 
οίον  ό  μουσικός  περί  τά  μέλη,  ό  φιλομαθής 
περί  τά  θεωρήματα  τή  διανοία  καί  οΰτυ;  καθε- 
ξής. Ούτω  θεωρεί  τήν  ήδονήν  συνεζευγμένην 
τή  ενεργεία  καί  τή  ζωή·  άνευ  ενεργείας  ού  γί- 
νεται ήδονή,  πάσαν  δέ  ένέργειαν  τέλειοι  ή 
ήδονή. 

Είτα  παρατηρεί  δτι  αί  ήδοναί  διαφέρουσι 
καί  κατ'  είδος,  ώς  τά  φυσικά  όντα  καί  τά  της 
τέχνης-  καί  δή  διαφέρουσι,  λέγει,  αί  ήδοναί 
της  διανοίας  τών  ηδονών  τών  κατά  τάς  αισθή- 
σεις· καί  αύται  πάλιν  άπ'  αλλήλων  κατ'  εί- 
δος· παρατηρεί  πρός  τούτοις  δτι  καί  τήν  ένέρ- 
γειαν συναύξει  ή  οικεία  ήδονή·  οίον  γεωμετρι- 
κοί γίνονται  οί  χαίροντες  τψ  γεωμετρεϊν  ό- 
ρ,οίως  δέ  καί  φιλόμουσοι  καί  φιλοικοδο'μοι* 
προσέτι  αί  άφ'  ετέρων  ήδοναί  έμποδίζουσιν 
άλλας  ενεργείας·  οίον  οί  φίλαυλοι  άδυνατούσι 
νά  προσε'χωσιν  εις  τούς  λόγους,  εάν  κατακού- 
σωσιν  αύλοΰντος·  φθείρει  άρα  ή  ήδονή  ή  κατά 
τήν  αύλητικήν  τήν  περί  τον  λόγον  ένέργειαν 
τό  αύτό  συμβαίνει  καί  δταν  τις  περί  δύο  ένερ- 
γή·  ή  ήδίων  ένέργειά  έκκρούει  τήν  έτέραν 
καθόσον  δέ  διαφέρουσιν  αί  ένέργειαι  κατά  τήν 
αγαθότητα  καί  φαυλότητα  αύτών,  καί  αί  μέν 
είνε  αίρεταί,  αί  δέ  φευκταί,  κατά  τοσούτον 
ομοίως  καί  αί  ήδοναί:  ή  μέν  ήδονή  ή  οικεία 
τή  σπουδαία  ένεργεία  άγαθή,  ή  δέ  τή  φαύλη 
μοχθηρά,  καί  αί  έπιθυμίαι  τών  καλών  μέν  έ- 
παινεταί,  τών  δέ  αισχρών  ψεκταί.  Διακρίνει 
δέ  τήν  ήδονήν  καί  τής  διανοίας  καί  τής  αϊσθή- 
σεως·  ούτε  διάνοια  είνε  ή  ήδονή,  λέγει,  ούτε 
α'ίσθησις·  άλλά  συνοδεύει  αύτάς  καί  δέν  χωρί- 
ζεται· πλήν  άλλη  ή  ήδονή  τής  οράσεως  καί 
άλλη  ή  τής  άφής  καί  τής  ακοής,  άλλαι  δέ  αί 
ήδοναί  περί  τήν  διάνοιαν.  Φαίνεται  δέ  εις  έκα- 
στον ζώον  καί  ήδονή  οικεία,  ώσπερ  καί  έ'ργον 
έπί  δέ  τών  ανθρώπων  διαλλάττουσιν  αί  ήδο- 
ναί ούχί  ολίγον  διότι  τά  αύτά  άλλους  μέν 


34 


Ο  Μ  Κ  ΠΟΛΕ I  ΕΛΛΙΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λυποΰσιν,  άλλους  δέ  τέρπουσι·  και  άλλοις  μέν 
είνε  λυπηρά  και  μισητά,  άτινα  είς  άλλους  είνε 
ηδέα  και  αγαπητά·  ώς  και  επί  των  γλυκε'ων 
τΫ)  γεύσει·  διότι  τά  αϋτά  δεν  φαίνονται  ομοίως 
τψ  πυρε'σσοντι  και  τω  ύγιεϊ  και  ούτω  καθεξής· 
ώστε  επί  τοΰ  ανθρώπου  μέτρον  εκάστου  είνε 
ή  άρετή  και  ό  άγαθός  :  αληθείς  ήδοναί  είνε 
αί  φχινόμεναι  τοιαΰται  τω  σπουδαίω  και  ηδέα 
οίς  χαίρει  ούτος.   Άλλ'  άν  φαίνωνται  ήδέα  εις 
τινας,  δσα  εΐνε  τω  άγαθώ  και  τω  σπουδαίω 
δυσάρεστα,  διά  τοΰτο  δέν  πρε'πει  νά  θαυμάζω- 
μεν  διο'τι  πολλαί,  λε'γει,  αί  φθοραί  και  λύμαι 
των  ανθρώπων  ώστε  τά  τοιαύτα  δέν  είνε  ήδε'α 
ειμή  τοις  διεφθαρμένοις.  Έπειτα  διερευνά  ποία 
των  καλών  ηδονών  είνε  η  του  ανθρώπου  και  άν 
μία  η  πλείονες  αί  του  τελείου  και  μακαρίου  αν- 
δρός. Ούτω  ρ,εταβαίνει  εις  τό  περί  ευδαιμονίας. 
Την  εΰδαιμονίαν  τίθησιν  ένε'ργειαν,  ώς  ώρισεν 
ήδη  αύτήν  ένεργειαν  της  ψυχής  κατ'  άρετήν 
τελείαν  επειδή  δέ  τών  ενεργειών  αί  μέν  άναγ- 
καΐαι  και  δι'  έτερα  αίρεται,  αί  δέ  καθ*  έαυτάς, 
δήλον  δτι  ή  ευδαιμονία  είνε  ένε'ργεια  τών  καθ* 
εαυτάς  αίρετώνκαί  ούχί  τών  δι'  άλλο  τι·  διο'τι 
*/)  εύδαιμονία  ούδενός  τυγχάνει  ουσα  ενδεής,  άλλ' 
είνε  αυτάρκης.  Ζητείται  νυν  τίνες  αί  καθ'  έαυ- 
τάς αίρεται  ένε'ργειαι,  άφ'  ών,  λε'γει,  μηδέν  έπι- 
ζητοΰμεν  παρά  την  ένε'ργειαν.  Τοιαΰται  δέ  είνε 
αί  κατ'  άρετήν  πράξεις,  οίον  το  τά  καλά  και 
σπουδαία  πράττε ιν.   Ένταΰθα  προβάλλεται  ή 
ενστασις,   δτι  και  αί  ένε'ργειαι  τών  παιδιών 
είνε  καθ'έαυτάς  αίρεται·  διο'τι  ουδέν  άλλο  έπι- 
ζητοΰμεν  παρά  την  ένε'ργειαν,   ώς  πράττουσιν 
οί  πολλοί  τών  εύδαιμονιζομένων  (τών  εύτυχούν- 
των),  αλλά  την  έ'νστασιν  ταύτην  αναιρεί  έπι- 
φε'ρων  δτι  σπουδαΐαι   ένε'ργειαι   είνε  αί  αης 
άρετής  και  τοΰ  νοός  και  δτι  οί  χαίροντες 
τοιαύταις  ήδοναϊς   ταΐς  έκ  τών  παιδιών  είνε 
άγευστοι    ειλικρινούς  και   ελευθερίου  ηδονής· 
μο'να  δέ  τά  τίμια  και  ήδέα  τω  σπουδαίω  ταΰ- 
τα  είνε  τοιαΰτα·  τό   δέ  παίζειν  είνε  καλόν, 
δπως  τις  σπουδάζη,  οίον  εις  άνακούφισιν  και 
ενίσχυσιν  προς  την  σπουδαίαν  ένε'ργειαν  διο'τι 
αδύνατον  συνεχώς  νά  έργάζηταί  τις·    τών  δέ 
σωματικών  ηδονών  δύναται  και  άνδράποδον 
ν*  άπολαύση  ούχ  ήττον  τοΰ  αρίστου  άνθρώπου· 
άλλ'  ευδαιμονίας  ουδείς  τών  άνδραποδώδη  βίον 
βιούντων. 

Επανερχόμενος  αύθις  εις  τον  όρισμον  της 
ευδαιμονίας,  δτι  είνε  κατ'  άρετήν  ένε'ργεια, 
και  έπιλε'γων,  δτι  εΰλογον  είνε  κατά  τήν  κρα- 
τίστην  άρετήν,  ερωτά  τίς  είνε  αύτη  ή  κρατί- 
οτη  άρετή,  και  τοιαύτην  εύρίσκέι  αναντιρρή- 


τως τήν  άρετήν  τον  εν  ήμϊν  άρΐΰζον.  Ε'ίτε 
λοιπόν  ό  νοΰς  είνε  τοΰτο  τό  άριστον  ε'ίτε  άλλο 
τι,  δ  κατά  φύσιν  φαίνεται  δτι  άρχει  και  ηγεί- 
ται, έχον  έννοιαν  περί  καλοΰ  και  θείου,  ήτοι 
τήν  ίδε'αν  τοΰ  καλοΰ  και  άγαθοΰ,  είτε  θείον  δν 
και  αύτό  και  ώς  έκ  της  συγγενείας  δυνάμενον 
νά  έ'χη  τήν  ίδε'αν  τοΰ  θείου,    ε'ίτε  τέλος  είνε 
τών  εν  ήμϊν  τό  θειδτατον,   τούτου  ή  ενέργεια 
κατά  τήν  οίκείαν  και  αύτώ  άρμόζουσαν  άρετήν 
θά  είνε  ή  τελεία  ευδαιμονία·  αύτη  δέ  είνε  άρα 
θεωρητική.  Συμφωνεί  τοΰτο  και  προς  τά  προ'- 
τερον  είρημένα  και  πρός  τήν  άλήθειαν  διότι 
ή  νοητική  αύτη  ένε'ργεια  είνε  τωο'ντι  κρατίστη, 
καθόσον  και  ό  νοΰς  είνε  τό  κράτιστον  τών  εν 
ήμϊν  και  πάντων  τών  γνωστών,  περί  ά  ό  νοΰς· 
έπειτα  και  συνεχεστάτη  ή  ενέργεια  αύτη·  διό- 
τι μάλλον  δυνάμεθα  θεωρείν,  λε'γει,  συνεχώς 
ή  δ, τι  άΙΛο  πράζτειν  και  ή  κατά  τήν  σοφίαν 
ηδονή  ήδίστη  πασών  τών  κατ'  άρετήν  ενερ- 
γειών  και  φαίνεται  τωο'ντι  δτι  ή  σοφία  έχει 
θαυμαστάς  ήδονάς  κατά  τήν  αγνότητα  και  τήν 
βεβαιότητα·   έπειτα  παρατηρεί  δτι  ή  αυτάρ- 
κεια υπάρχει  εν  τή  θεωρία,  ή  δέ  ευδαιμονία 
είνε  αυτάρκης*   διότι  τών  ρ,έν  πρός  τό  ζην  α- 
ναγκαίων,  λέγει,  πάντες  δέονται,  και  σοφοί 
και  δίκαιοι  και  λοιποί.  Έάν  τις  λοιπόν  έχη 
μέν  τά  πρός  τό  ζην  άναγκαϊα  ικανά,  ό  δίκαιος 
μέν  δεϊται  πλήν  τούτων  και  πρός  οϋς  θά  δι- 
καιοπραγήση  και  μεθ'  ών   ομοίως  και  ό  σώ- 
φρων και  ό  άνδρεϊος  και  τών  άλλων  έκαστος· 
ό  δέ  σοφός  και  καθ'έαυτόν  ών  δύναται  νά  θεωρή 
και  νά  έργάζηται  διανοητικώς,  και  δσω  σοφώ- 
τερος,  τόσω  μάλλον,  Ί'σως  μέν  έ'χων  συνεργούς 
κάλλιον,  άλλ'  όμως  αύταρκέστατα  πάντοτε. 

Έπειτα  επάγει  και  τήν  παρατήρησιν,  δτι 
ή  σοφία  μόνη  άγαπάται  αύτή  δι'  έ  αυτήν  διό- 
τι άπ'  αύτής  ουδέν  γίνεται  ή  ή  θεωρία·  άπό 
δέ  τών  πρακτών  ζητοΰμέν  τι  παρά  τήν  πρά- 
ξιν  ή  πλειότερον  ή  όλιγώτερον.  "Αλλο  χαρα- 
κτηριστικών της  ευδαιμονίας  τίθησι  τήν  σχο- 
λήν  διότι  αύτη  νομίζεται  τέλος  τών  πράξεων 
και  τών  πόνων,  καθόσον  και  άσχολούμεθα,  ίνα 
σχολάζωμεν  ( — περίεργος  ή  παρατήρησις  αύτη 
τοΰ  φιλοσόφου-  άλλως  ή  σχολή  και  ή  παΰλα 
θεωρείται  ώς  κατά  φύσιν  αναγκαία  πρός  άνα- 
ψυχήν  και  ενίσχυσιν  τών  δυνάμεων.  Ποίαν  άρα 
σχολήν  έννοητέον,  άφοΰ  δλος  ό  βίος  ένταΰθα 
είνε  άγών  ;  πρόδηλον  τήν  τοΰ  θεωρητικού  βίου· 
— )  και  πολεμοΰμεν  ίνα  εΐρήνην  άγωμεν.  "Αρα 
τών  μέν  πρακτικών  αρετών  αί  ένε'ργειαι  είνε 
περί  τά  πολιτικά,  κοινωνικά  και  πολεμικά,  και 
αύται  αί  πράξεις  φαίνονται  άσχολοι-  αί  πόλε- 


ΤΑ  ΠΘΙΚΑ  ΜΚΟΜΑΧΕΪΑ  ΤΟΥ  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ 


35 


μικαί  μάλιστα  παντελώς·  άλλα  καί  ό  βίος  τοΰ 
πολιτικού  άσχολος,  έπειδή  περιποιείται  έαυτώ 
κχτά  το  πολιτεύεσθαι  τιμάς  καί  άρχάς  ή  την 
εύδαιμονίαν  έαυτώ  τε  καί  τοις  πολίταις.  Έάν 
λοιπόν  αί  πολιτικαί  καί  πολεμικαί  πράξεις 
έξε'/ουσι  μεν  κάλλει  καί  μεγε'θει,  είνε  δέ 
άσ/ολοι  καί  έφίενται  τε'λους  τινός  καί  επομέ- 
νως δέν  είνε  αίρεται  δι'  έαυτάς,  ή  ένε'ργεια  του 
νοΰ  καί  κατά  τήν  σπουδήν  διαφε'ρει,  έπειδή 
είνε  θεωρητική  καί  παρ'  αύτήν  ούδενός  άλλου 
τε'λους  έφίεται,  έχει  δέ  την  οΐκείαν  ήδονήν, 
7.7.1  αυξάνει  τήν  ένε'ργειαν.  "Αρα  ή  ενε'ρ- 
γεια τοΰ  νου  εχει  καί  τό  αύταρκες  καί  τήν 
σ/ολήν  καί  τό  άκαταπο'νητον  καί  όσα  άλλα 
άποδίδονται  τω  μακαρίω. 

Αΰτη  είνε  βεβαίως  ή  τελεία  ευδαιμονία  διά 
βίου  μακρού  έπεκτεινομε'νη·  είνε  δέ,  λέγει,  ό 
τοιούτος  θεωρητικός  βίος  κρείττων  η  κατά  άν- 
θρωπον,  δ  έστιν  ύπεράνθριυπος·  διότι  ό  ούτως 
εύδαίμων  δέν  θά  ζγ  χαθ'  ο  άνθρωπος,  άλλά 
καθόσον  ενυπάρχει  εν  αντω  θείον  τι.  Όσω 
λοιπόν  διαοε'ρει  τοϋτο  τό  θείον  τοΰ  συνθέτου, 
όπερ  δή  καί  φθείρεται,  ένω  τό  άπλοΰν  καί 
θείον  ουδαμώς,  τοσούτον  διαφέρει  καί  η  ένέρ- 
γβι«  αύτοΰ  ττς  κατά  τήν  άλλ^ν  άρετήν  ενερ- 
γείας. Επειδή  λοιπόν  ό  νους,  λε'γει,  είνε  θείον, 
παραβαλλο'μενος  πρός  τόν  άλλον  άνθρωπον, 
θείος;  άρα  είνε  καί  ό  κατ'  αυτόν  βίος,  παρα- 
βαλλο'μενος  προς  τόν  άνθρώπινον  βίον.  Διό 
οφείλει  ο  άνθροΛπος  έφο'σον  ένδέχεται  νά  φροννί 
κθάνατα  καί  ούτω  νά  διάγη,  ούχί  δέ  θνητά  ώς 
θνητός*  κατά  πάντα  νά  (*?ί  κατά  τό  κράτιστον 
των  έν  αύτώ,  τόν  νουν  η  τον  ορθόν  λο'γον  δι- 
λέγει,  εί  καί  κατά  τόν  όγκον  ό  άνθρω- 
πος είνε  μικρόν  τι,  άλλά  κατά  τήν  δύναμιν 
/.χ:  τήν  τιμιότητα  πολύ  ύπεοέχει  πάντων  καί 
έκαστος  είνε  κυρίως  τούτο,  ό  νοϋς-  διό  άτοπον 
θά  ήτο,  ώς  αποφαίνεται,  άν  μή  τις  προηρείτο 
τόν  έαυτοϋ  βίον,  άλλά  τίνος  άλλου,  μή  τόν 
βίον  τοΰ  νοϋ  καί  τοΰ  λόγου,  άλλά  τοΰ  σώματος 
καί  τοΰ  συνθε'του.  Καί  ού  μόνον  ούτος  ό  βίος 
είνε  ό  αρμόδιος  τω  άνθρώπω,  άλλ'  επειδή  τό 
Οικεϊον  εκάστω  τη  φύσει  είνε  καί  κράτιστον 
7.7Λ  ήδιστον,  διά  τοΰτο  καί  τω  άνθρώπω  ό  κα- 
τά νοΰν  βίος,  ο  θεωρητικός,  είνε  ό  ήδιστος  καί 
κράτιστος.  άν  αυτό  ιό  νους)  μάλιστα  καί  κυ- 
ρίως είνε  ο  άνθρωπος·  άρα  ό  κατά  νοΰν  βίος  εύ- 
δαιμονε'στατος.  Ούτως  έστησε  τό  ιδεώδες  της 
άκρας  ευδαιμονίας  τοΰ  άνθρώπου  !  Έντεΰθεν 
συγκρίνει  αυτόν  τόν  βίον  τον  θεο;ρητικόν  πρός 
τόν  πρακτικόν.  Κατά  δεύτερον  λόγον  είνε,  λε'- 
γει, ο  κατά  τήν  άλλην  άρετήν  βίος·   διότι  αί 


ένέργειαι  κατ'  αυτήν  είνε  άνθρωπικαί,  ήγουν 
τά  δίκαια  καί  τά  ανδρεία  καί  τά  άλλα  πράτ- 
τομεν  πρός  αλλήλους  έν  συναλλαγαίς  καί  /ρείαις 
καί  παντοίαις  πράξεσι  καί  έν  τοις  πάθεσι  κατά 
τό  πρε'πον  έπειτα  ένια  τούτοιν  παρατηρεί  ότι 
προέρχονται  άπό  τοΰ  σώματος  καί  κατά  πολ- 
λά αί  ήθικαί  άρεταί  είνε  συνωκειωμέναι  πρός 
τά  πάθη  καί  ή  φρο'νησις  συνάπτεται  μετά  της 
άρετής  τοΰ  ήθους,  έπειδή  αί  μέν  άρχαί  της  φρο- 
νήσειος  στηρίζονται  εις  τάς  ήθικάς  άρετάς,  τό 
δέ  όρθόν  τών  ηθικών  ορίζεται  κατά  τήν  φρόνη- 
σιν,  ήτοι  έκ  τών  καλών  έξεων  μορφοΰται  ή 
φρόνησις,  αύτη  δέ  άνδρωθεΐσα  ορίζει  καί  ρυθμί- 
ζει τά  ήθη·  έν  τε'λει  παρατηρεί  ότι  αί  τοιαΰται 
άρεταί  άναφε'ρονται  πρός  τό  σύνθετον  τοΰ  αν- 
θρώπου· διά  ταΰτα  ό  κατ'  αύτάς  βίος  είνε  κατά 
άνθρωπον  καί  ή  ευδαιμονία  ομοίως·  άλλ'  ή  ευ- 
δαιμονία τοΰ  νοΰ  είνε  ή  καθαρά  καί  υψίστη  καί 
πάντων  κεχωρισμένη.  —  Όποία  πνευματικό- 
της! — Τω  ζώντι  βίον  θεωρητικόν  ουδεμία  υπάρ- 
χει χρεία  τών  πράξεων  άλλά  καί  έμπόδια  γί- 
νονται αύται  ώς  πρός  τήν  θεοορίαν  άλλ'  δμο^ς 
καθ'  όσον  είνε  άνθρωπος  καί  ζή  έν  κοινωνία  αί- 
ρεΐται  καί  τό  κατ'  άρετήν  πράττειν  καί  άνθρω- 
ηενεΰθαι.  Έπαναλαμβάνων  δέ  νά  όνομάζη  τήν 
τελείαν  εύδαιμονίαν  θεωρητικήν  ένε'ργειαν  πα- 
ραβάλλει πρός  τόν  βίον  τών  θεών  οί  θεοί  ζώσι 
βέβαιους-  άλλά  τίς  θά  άποδώση  αΰτοΐς  πρά- 
ξεις δικαίας,  άφοΰ  δέν  συναλλάττονται;  ή  πρά- 
ξεις έλευθερίους  ή  σωφροσύνης  ;  ουδεμία  άλλη 
υπολείπεται  αύτοϊς  ένέργεια  ή  ή  θεωρία  :  ώς- 
τε  ή  τοΰ  Θεοΰ  ένε'ργεια  διαφε'ρουσα  κατά  τήν 
μακαριότητα  είνε  θεωρητική,  καί  τών  ανθρω- 
πίνων ή  ταύτη  συγγενεστάτη  είνε  καί  εΰδαι- 
μονεστάτη.  Εφόσον  άρα  τοις  άνθρώποις  υπάρ- 
χει όμοίωμά  τι  της  τοιαύτης  θείας  ένεργείας, 
έπί  τοσοΰτον  μετέχει  ό  άνθρωπος  ευδαιμονίας, 
ένω  τών  άλλων  ζώων  ουδέν  εύδαιμονεί,  έπειδή 
ούδαμοΰ  μετε'χει  θεωρίας. 

Άλλ'  εύδαιμονών  ό  άνθρωπος  ούτω  τήν  κα- 
θαρωτάτην  καί  θείαν  εύδαιμονίαν,  έχει  όμως 
χρείαν,  ώς  είπε  καί  έν  άρχν),  καί  της  έκτος 
εάηρ.ερίας,  άνθρωπος  ων  διότι  ή  φύσις  δέν  είνε 
αυτάρκης  πρός  τό  θεωρεϊν  έχει  χρείαν  λοιπόν 
καί  τό  σώμα  νά  είνε  υγιής,  καί  τροφή  καί  λοι- 
πή θεραπεία  νά  ύπάρχη.  Άλλά  δέν  νομίζει 
ότι  πολλών  καί  μεγάλων  θά  έχη  άνάγκην  ό 
εύδαίμοον,  διότι  ή  αυτάρκεια  δέν  άπαιτεΐ  υ- 
περβολικά πράγματα·  καί  μή  άρχων  τις  γης 
καί  θαλάσσης  είνε  δυνατόν  νά  πράττη  τά  κα- 
λά !  άρκεϊ  νά  εχη  ικανά  τά  πρός  τό  ζην. 

Έπί  τούτοις  άναφε'ρει  τήν  γνώμην  τοΰ  Σό- 


36 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚ02  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


λωνος  και  την  του  Άναξαγο'ρου,  ών  ό  μέν  έ'λε- 
γεν  ότι  εύδαίμονες  εινε  οί  με'τρια  μέν  τά  έκτος 
άγαθά  έχοντες,  πράττοντες  δέ  τά  κάλλιστα 
και  βιούντες  σωφρόνως·  ό  δέ  Αναξαγόρας  ύπε- 
λάμβανεν  εύδαίμονα  ού  τόν  πλούσιον  οΰδέ  τον 
δυνάστην  επισφραγίζει  δε  τήν  περί  άκρας  ευ- 
δαιμονίας θεωρίαν  του  έπιλε'γων  δτι  ό  κατά 
νουν  ενεργών  και  τον  νοϋν  θεραπεύων  και  άρι- 
στα διακείμενος  εινε  και  θεοφιΜΰτατος. 

Περαιώσας  ούτω  την  δλην  θεωρίαν  περί  τε 
των  αρετών  και  περί  της  φιλίας  και  της  ύψι- 
στης ηδονής  καϊ  ευδαιμονίας,  έρωτα  άν  πρε'πγι 
νά  νομίση  δτι  έτελείωσεν  δπερ  προηρεϊτο,  και 
αποφαίνεται  ώς  έν  έπιλόγω  δτι  έν  τοις  πρα- 
κτοϊς  ούκ  εοζι  τέΛος  το  θεωρήσαι  έκαστα  και 
γνώναι,  άλλά  μάλλον  το  πράττε ιν  αυτά·  περί 
δε  άρετής  διαρρήδην  λε'γει  δτι  δέν  εινε  ίκα- 
νόν  τό  εΐδε'ναι,  άλλά  δε'ον  νά  έ'χη  τις  τάς  άρε- 
τάς  και  νά  έπιμεληται  νά  διάγη  κατ'  αΰτάς. 
Μνημονεύει  δέ  ενταύθα  τό  πολύκροτον  εκείνο 
ιού  θεο'γνιδος  τρίστιχον,  έφαρμο'ζων  αΰτό  επί 
τών  λόγων : 

Εΐ  δ'  Άσκληπιάδαις  τοϋτό  γ'  εοωκε  6εός, 
ίασθαι  κακότητα  κοα  άτηράς  φρένας  ανδρών, 
πολλονς  αν  μισθούς  κα'ι  μεγάλου;  ^φερον. 

Οί  λόγοι  λοιπόν  και  αί  θεωρίαι  φαίνονται 
αύτώ  δτι  ϊσχύουσι  μέν  εις  τό  προτρε'ψαι  και 
παρόρμησα»,  τους  νε'ους,  τους  τυχο'ντας  ελευθε- 
ρίου αγωγής  και  παιδείας  και  ήθος  ευγενές  καί 
φιλο'καλον  έ'χοντας,  έ'τι  δέ  καί  εις  ιό  ένθουσιάν 
αυτούς  υπέρ  της  άρετής·  άλλά  τούς  πολλούς 
άδυνατούσι  νά  προτρε'ψωσιν  επί  την  καλοκά- 
γαΟίαν  διότι  οί  πολλοί  δέν  πειθαρχοΰσιν  εις 
την  αιδώ  καί  τόν  λο'γον,  άλλ'  εις  τον  φόβον 
ούδ'  άπε'χονται  τών  φαύλων  διά  τό  αίσχρο'ν, 
άλλά  διά  τάς  τιμωρίας.  Οί  πολλοί  ζώντες  έν 
τοις  πάθεσιν,  έπιδιώκουσι  τάς  οικείας  ήδονάς 
καί  απολαύσεις,  του  δέ  καλού  καί  ώς  άληθώς 
ήδε'ος  ουδέ  εννοιαν  έ'χουσιν,  ό'ντες  άγευστοι 
τούτου.  Τούς  τοιούτους  λοιπόν  τίς  λόγος  ήθελε 
μεταρρυθμίσει ;  Επιζητών  λοιπόν  τίνι  τρόπω 
θά  ητο  δυνατόν  νά  γίνωνται  αγαθοί  οί  άνθρω- 
ποι, λε'γει  δτι  οί  μέν  φρονοΰσιν  δτι  (ρνΰει  γί- 
νονται οί  άνθρωποι  άγαθοί,  οί  δέ  νομίζουσιν 
δτι  άγαθοί  γίνονται  Λά  ζοΰ  εθους,  οί  δέ  διά 
όίόαχής.  Έπικρίνων  δέ  τάς  γνώμας  ταύτας 
άποφαίνεται,  δτι  τό  μέν  τής  φύσεως  δήλον 


δτι  δέν  υπάρχει  έν  τ·/)  εξουσία  /ιρ,ών,  ό  δέ  λό- 
γος καί  ή  διδαχή  εινε  πολύ  άμφίβολον,  άν  δύ- 
ναται νά  ίσχύν)  πρός  πάντας·  διότι  άνάγκη  ή 
ψυχή  τού  άκροατου  νά  εινε  συνειθισμε'νη  πρός 
τό  καλώς  χαίρειν  καί  μισεϊν,  άλλαις  λε'ξεσι  νά 
εινε  καλώς  άνατεθραμμε'νη-  διότι  ό  κατά  πά- 
θος ζών  δέν  δύναται  ν'  άκούσν]  λο'γον  άποτρε- 
πτιχ.ον. 

Παραδε'χεται  λοιπόν  ώς  βάσιν  τό  έ'θος  τό 
οίκεϊον  τής  άρετής,  τό  στε'ργον  τό  καλόν  καί 
δυσχεραϊνον  εις  τό  αίσχρο'ν.  Άλλά  θεωρεί  χα- 
λεπόν  τό  τυχεΐν  έκ  νεοτητος  ορθής  άγωγής 
άνευ  νομών  τοιούτων.  Εντεύθεν  συνάγεται 
δτι  διά  νο'μων  δε'ον  νά  εινε  ώρισμε'νη  ή  άνα- 
τροφή  καί  έκαστου  ή  διαγωγή,  επειδή  νομίζει 
δτι  διά  τής  συνήθειας  δέν  θά  εινε  λυπηρά  τά 
έπιτασσο'μενα·  δέν  άρκεΐ  δέ,  λε'γει,  μόνον  νε'οι 
όντες  νά  τύχωμεν  όρθής  άνατροφής,  άλλά  καί 
άνδρες  γενόμενοι  νά  διάγωμεν  ομοίως,  ώστε 
δι'  δλου  τού  βίου  υπάρχει  άνάγκη  νόμων. 

Ούτα>  σκεπτόμενος  καί  διερευνών  πάντα 
ταύτα  άφικνεϊται  εις  τό  συμπε'ρασμα,  δτι  διά 
νομοθεσίας  σοφής  καί  πολιτείας  ούτω  καλώς 
συνηρμοσμε'νης  δυνατόν  νά  διορθώνωνται  οί  άν- 
θρωποι καί  πράττωσι  την  άρετήν  καί  τό  καλόν, 
καί  δτι  ό  νόμος  δέν  είνε  επαχθής  έπιτάττων 
τό  έπιεικε'ς,  δτι  ών  λόγος  άπό  τίνος  φρονήσεοος 
καί  νού  έ'χει  δύναμιν  άναγκαστικήν,  ένώ  πρός 
τούς  έναντιουμε'νους  εις  τάς  ορμάς  των  οί  άν- 
θρωποι έχθρεύονται·  ( — άλλά  καί  εις  τάς  έπι- 
ταγάς  τού  νόμου  πολλάκις  άνηκουστοΰσιν  οί  άν- 
θρωποι— ).  "Οθεν  άποφαίνεται  κράτιστον  τό 
νά  γίνηται  κοινή  καί  όρθή  έπιμε'λεια  υπέρ  τής 
ανατροφής·  έάν  δέ  άμεληθή  αύτη,  έ"καστος 
προσήκει  νά  έπιμελήται  τών  ιδίων  τε'κνων  καί 
τών  φίλων  πρέπει  δμως  νά  εινε  νομοθετικός, 
ώς  λε'γει,  ήτοι  παιδαγωγικός  σοφός  διότι  ώς 
έν  ταϊς  πο'λεσιν  ϊσχύουσι  τά  νόμιμα  καί  τά  ήθη, 
ούτω  καί  έν  τή  οικία  οί  πατρικοί  λόγοι  καί  τά 
ήθη·  «ό  βουλόμενος  δι'  έπιμελείας  καί  άγω- 
γής βελτίους  ποιεϊν  τούς  άλλους  ε'ίτε  πολλούς 
εϊτε  ολίγους  πειρατε'ον  γενε'σθαι  νομοθετικός 
καί  εΐδε'ναι  τό  καθ'  δλου  ώς  ένδε'χεται-  τό  γάρ 
διατιθε'ναι  όντιναδήποτε  καλώς  ού  τού  τυχόν- 
τος, άλλά  τού  εϊδο'τος  καί  έπισταμε'νου». 

Ούτ<υ  μεταβαίνει  εις  τά  Πολιτικά. 

Κ.  Ξαχθοπουλος. 


ΠΕΡΙ  ΤΗΣ  ΤΩΝ  ΝΕΩΤΕΡΩΝ 
ΚΑΙ  ΙΔΙΑ. 

ΤΗΣ  ΣΟΠΕΝΑΥΕΡΟΥ  ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ!. 

ΆναγνωσΟεν  έν  ταΤς  Χ^Α-',  Ψζ"'  συνεοριάσετιν. 


Περί  της  πρώτης  τοΰ  άνθρωπου  και  καθόλου 
των  οργανικών  γενε'σεως  έλαλήσαμεν  ήδη  εν 
άναγνώσματι  άναγνωσθε'ντι  εν  τ·/ί  53  1^)  τοΰ 
Συλλόγου  συνεδριάσει  εν  ετει  1  878  (Ιλ  Περιοδ. 
Του  Συλλογικού  έτους  1  879).  Νΰν  δέ  προτιθε'- 
μεθα  λαλήσαι  περί  της  τύγης,  ώς  ειπείν,  του 
άνθρωπε  ίου  καθόλου,  αν  πρέπτ]  δήλα  δη  νά  τό 
θεωρήσωμεν,  ώς  τίνες  εν  τοις  άοχαίοις  και  τοίς 
νεωτε'ροις  χρο'νοις,  εύδαιμον  και  όλβιον  ν;  δεί- 
λαιον  και  τρισάθλιον,  ώςπερ  ιδία  των  νεωτε'ρων 
ό  περικλεής  γερμανός  Σοπεναύερος  και  οί 
τοις  'ίχνεσι  τούτου  άκολουθήσαντες,  οίοι  ό 
"Αρτμαννος  κα'ι  άλλοι.  Ήμεϊς  μέν  ουν  τό  καΟ'  η- 
μάς τά  των  τελευταίων  έκ  πεποιθήσεως  άσπα- 
ζο'μεθα,  άλλοισι  δ'  άν  άλλα  δοκοίη  καλά,  ώς 
ό  λο'γος,  φρονείτω  δ'  έκαστος  γ,  κα'ι  ά  βούλε- 
ται.  Όπο'τεροι  δ'  ορθότερα  φρονοΰμεν,  φανήσε- 
ται,  πιστεύομεν,  έν  τοις  έξης,  εν  οις  ιδία  θε'- 
λομεν  7τειρ«6η  να  παραστήσωμεν  άκριβώς  όσον 
οίον  τε  την  τοΰ  μεγίστου  και  περιφανέστατου 
των  ούτω  δοςαζο'ντων  Σοπεναυε'ρου  θεωρίαν, 
άοε'ντες  όλως  αύτώ  την  των  ιδίων  φρονημάτων 
εύθύνην.  Κα'ι  πρώτον  μεν  θε'λομεν,  ώς  το  είκος, 
μ^μονεύσει  τών  αρχαίων  εκείνων  εκ  τε  της 
ελληνικής  άργαιοτητος  κα'ι  της  Βίβλου,  παρ' 
οις  άπαντώσι  δο'ςαι  και  γνώμαι  τοιαΰται.  Κα'ι 
έν  μέν  τη  δευτε'ρκ  δύναταί  τις  εύρείν  εύχερε'- 
στ-/τα  πλείστα  γωρίχ  τοιαύτην  έπιφαίνοντα 
γνώαην  η  δοξαν,  ιδία  δ'  έν  τοϊς  ύψηλοίς  Ίω- 
οίίοις  έ'πεσιν,  έν  οις  χωρίοις  έμφαίνεται  ή  έ- 
σγάτη  τοΰ  δυστυχοΰντος  άπο'γνωσις. 

'7ώ5  II],  2  κα'ι  έζ.  «Άπολοιτο  η  ήμερα  έν 
•/Ι  έγεννηθην,  καϊ  η  νΰξ  εκείνη,  νί  είπαν:  ΐδοϋ 
άρσεν  η  νύς  εκείνη  εϊη  σκο'τος,  και  μή  άναζη- 
τήσαι  αύτήν  ό  Κύριος  άνωθεν,  μηδέ  ελθοι  εις 
αυτήν  φε'γγος·  έκλάβοι  δέ  αύτήν  σκότος  και 
σκιά  θανάτου*  έπέλθοι  δ'  έπ'  αύτήν  γνόφος. 
Καταραθείη  ή  ημέρα  και  ή  νύς  εκείνη,  άπε- 
νε'γκοιτο  αύτήν  σκότος·  μή  ε'ίη  εις  ήμε'ρας  έ- 


νιαυτοΰ  μηδ'  άριθμηθείη  εις  ήμε'ρας  μηνών 
άλλ'  ή  νΰξ  εκείνη  ε'ίη  οδύνη,  κα'ι  μή  ελθοι  έπ' 
αύτήν  εύφροσύνη  μηδέ  χαρμονή.  —  Σκοτωθείη 
τά  άστρα  της  νυκτός  έκείνης,  ύπομείναι  και 
εις  φωτισμόν  μή  ελθοι·  ότι  ού  συνε'κλεισε  πύ- 
λας  γαστρος  μητρός  μου·  άπήλλαξε  γάρ  άν  πο'- 
νον  άπ'  οφθαλμών  μου·  διά  τί  γάρ  έν  κοιλία 
ούκ  έτελεύτησα,  έκ  γαστρός  δ'  έξήλθον  καϊ  ούκ 
εύθύς  άπωλο'μην  ;  —  ίνα  τί  δέ  μαστούς  έθή- 
λασα ;  ίνα  τί  δε'δοται  τοις  έν  πικρία;  φώς,  ζωή 
δέ  ταϊς  έν  όδύναις  ψυχαϊς ;  οί  Εμείρονται  θα- 
νάτου και  ού  τυγχάνουσιν  άνορύσσοντες  ωςπερ 
θησαυρούς,  περιχαρείς  δ'  έγε'νοντο  έάν  κατατύ- 
χωσι.   Θάνατος  .  άνδρ'ι  άνάπαυμα». 

Κα'ι  πάλιν  έν  VII,  1  κα'ι  έξ.  «Ουχί  πειρα- 
τήριο'ν  έστιν  ό  βίος  άνθρώπου  έπί  της  γης  και 
ώςπερ  μισθίου  αύθηρ-ερινοΰ  ή  ζωή  αύτοΰ  ;  — 
έάν  κοιμηθώ,  λε'γω  :  πο'τε  ήμε'ρα  ;  ώς  δ'  άν 
άναστώ,  πάλιν;  πο'τε  έσπε'ρα  ;  —  τί  γάρ  έστιν 
ότι  έμεγάλυνας  αύτόν  ή  ότι  προςε'χεις  τόν 
νουν  είς  αύτο'ν  ;  » 

Και  έν  XIV,  1:  βροτός  γεννητός  γυναικός 
όλιγο'βιος — ή  ώςπερ  άνθος  άνθησαν  έξε'πεσεν, 
άπε'δρα  δέ  ώςπερ  σκιά  και  ού  μή  στνί. — Έστι 
δε'νδρω  έλπίς.  Έάν  γάρ  έκκοπΫ),  ετι  έπανθήσει 
και  ό  ράδαμνος  αύτοΰ  ού  μή  έκλίπν;.  Έάν  γάρ 
γηράσν)  ή  ρίζα  αύτοΰ,  έν  δέ  πε'τρ(£  τελευτήσν) 
το  στε'λεχος  αύτοΰ,  άπό  οσμής  ύδατος  ανθήσει 
και  ποιήσει  θερισμόν  ώςπερ  νεοφυτον  άνήρ  δέ 
τελευτήσας  ωχετο  κα'ι  βροτός  πεσών  ούκ  έ'τι 
εστί1. 

1)  Πρβλ.  Μόσχου  Έπιταφ.  Βίωνος  στ.  112  κα\ 
έξη;  : 

ΑϊαΓ  ται  μαλάχαι  μέν,  έπαν  χατΐ  καπον  ίλωνται, 
ήϊε  τα  χλωρά  σέλινα  τό  τ'  ευθαλές  οϋλον  ανηθον, 
ΰστερον  αύ  ζώοντι  κα:  ει;  ετος  αλλο  φυοντι· 
αμμε;  δ'  οί  μεγάλο;  και  καρτεροί,  οί  σοφοί  ανδρ(ς, 
όππόκα  πρώτα  Οάνωμες,  ανάκοοι  εν  χΟονι  κοίλα 
εΰοομβς  εύ  μάλα  μακρόν,  ατέρμονα,  νήγρετον  νπνον. 


38 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Γνωστά  δ'  οίδμεθα  τοις  πάσιν  είναι  καΐ  τά 
του  ΈχχΛηΰι,αατοΰ  (I,  1)  :  «ματαιδτης  ματαιο- 
τήτων, τα  πάντα  ματαιο'της'  τίς  περίσσεια  τω 
άνθρώπω  έν  παντί  μοχθώ,  ώ  μοχθεί  υπό  τόν 
ήλιον  ;  γενεά  πορεύεται  και  γενεά  έρχεται  καί 
ή  γη  εις  τόν  αιώνα  έ'στηκεν. — Ού  πλησθήσε- 
ται  οφθαλμός  του  όράν  καί  ού  πληρωθήσεται 
ους  άπό  άκροάσεως·  τί  τό  γεγονός ;  αυτό  τό 
γενησδμενον  καί  τί  τό  πεποιημε'νον ;  αΰτό  τό 
ποιηθησο'μενον»·  καί  τά  έν  II,  17:  «Έμίσησα 
τήν  ζωήν,  δτι  πάντα  ματαιότης  καί  προαίρε- 
σις  πνεύματος.  Έμίσησα  σύμπαντα  μοχθον  δν 
εγώ  κοπιώ  υπό  τόν  ήλιον,  ότι  ά<ριώ  αυτόν  τω 
άνθρώπω  τω  γινομε'νω  μετ'  έμε'. — Πάσαι  αί 
ήμε'ραι  τού  άνθρωπου  άλγημάτων  καί  θυμοΰ 
περισπασμός  αΰτοΰ  καί  γε  έν  νυκτί  ού  κοιμά- 
ται ή  καρδία  αύτοΰ». 

Καί  ταύτα  ρ.έν  έκ  της  Βίβλου  της  ιεράς  εκ 
πολλών  όλίγιστα  τών  έν  εκείνη.  Έκ  δέ  τών 
παρ'  Έλλησι  ποιητών  "Ομηρος  μέν  ό  δαιμόνιος 
όϊζυρόν  αεί  καί  άκιδνόν  ονομάζει  τό  βρότειον 
γε'νος,  ό  δέ  Θε'ογνις,  δν  ύστερον  έμιμήσατο  καί 
Σοφοκλής  έν  ΟΙδ.  επ.1  ΚοΛωτψ  (στ.  1220), 
πάντων  μέν  άριστον  άποφαίνεται  τό  μηδα- 
μώς  γεννηθήναι,  δεύτερον  δέ  τό  γεννηθε'ντα 
την  ταχίστην  άποθανεϊν 

πάντων  μέν  μή  φΰναι  έπιχθονίοισιν  άριστον 

μηδ'  έσοραν  αυγάς  οξέος  ηελίου, 

φυντα  δ'  οπως  ώκιστα  πύλας  ά'ίδαο  περησαι. 

Κατά  ταύτά  δέ  καί  Σοφοκλής  έν  τοις  έξης 
γλυκωνείοις : 

μη  φϋναι  τον  άπαντα  νί- 
κα λόγον,  το  δ'  έπει  φανη, 
βηναι  κεΓθεν  οθεν  περ  ή- 
κει  πολυ  δεύτερον  ώς  τάχιστα. 

"Ομοια  δε'  πη  φθε'γγεται  καί  Ευριπίδης  ό 
χρυσούς  έν  οίς  φησιν  : 

εχρην  γαρ  ήμας  ξύλλογον  ποιούμενους 
τον  φυντα  θρηνεΓν  εις  όσ'  έ'ρχεται  κακά* 
τον  δ'  αυ  θανόντα  και  πόνων  πεπαυμίνον 
χαίροντας  ευφημοΰντας  έκπέμπειν  δόμων. 

Ό  αύτός  έν  Ίππολύτω  πάλιν  (1  89)  έν  τοϊς 
άναπαίστοις  : 

πας  δ'  οδυνηρός  βίος  ανθρώπων 
κουκ  έστι  πόνων  άνάπαυσις. 

Μνημονεύει  δέ  δήπου  τών  άκροωρ.ε'νων  έκα- 
στος ών  τε  Σόλων  ό  Αθηναίος  έλεγε  προς  τόν 
βασιλε'α  Κροϊσον,  ώς  Ηρόδοτος  ιστορεί  (έν  βιβλ. 
Λ',  32)  :  «ω  Κροίσε,  πάς  άνθρωπος  έστι  ξυμ- 


φορή»,  καί  ών  ό  φιλόσοφος  μαθητής  παρίστνι- 
σιν  έν  τ-/)  απολογία  τόν  Σωκράτη  λε'γοντα  περί 
τού  θανάτου  πρός  τους  κατεγνωκο'τας  αύτού 
θάνατον  δικαστάς,  δτι  «δυοϊν  θάτερον,  ω  άν- 
δρες Αθηναίοι,  τό  τεθνάναι·  η  γάρ  οιον  μηδέν 
είναι  μηδ'  α'ίσθησιν  μηδεμίαν  έ'χειν  μηδενός  τόν 
τεθνεώτα  η  κατά  τά  λεγόμενα  μεταβολή  τις 
τυγχάνει  ουσα  καί  μετοίκησις  τή  ψυχνί  τού  τό- 
που τού  ένθε'νδε  εις  άλλον  τόπον  καί  ε'ίγε  μη- 
δεμία  α'ίσθησίς  έστιν,  άλλ'  οιον  ύπνος,  έπειδάν 
τις  καθεύδων  ρ,ηδ'  όναρ  μηδέν  όρά,  θαυμάσιον 
κε'ρδος  άν  ε'ίη  ό  θάνατος-  έγώ  γάρ  αν  οίμαι, 
εΐ  τινα  έκλεξάμενον  δε'οι  την  νύκτα  ταύτην,  έν 
γ  ούτω  κατε'δαρθεν,  ώστε  μηδ'  όναρ  ΐδεϊν,  καί 
τάς  άλλας  νύκτας  τε  καί  ήμε'ρας  τάς  τού  βίου 
τού  έαυτοΰ  άντιπαραθε'ντα  ταύτη  τνί  νυκτί  δε'οι 
σκεψάμενον  ειπείν  πδσας  άμεινον  καί  ήδιον  ή- 
με'ρας καί  νύκτας  ταύτης  της  νυκτός  βεβίωκεν 
έν  τω  εαυτού  βίω,  οιμαι  άν  μή  δτι  ΐδιώτην 
τινά  άλλά  βασιλε'α  τόν  με'γαν  εύαριθμήτους  άν 
εύρεΐν  αύτόν  πρός  τάς  άλλας  ήμε'ρας  καί  νύ- 
κτας. Εί  ούν  τοιούτον  ό  θάνατος  έστι,  κε'ρδος 
έ'γωγε  λε'γω·  καί  γάρ  ούδέν  πλείων  ό  πάς  χρό- 
νος φαίνεται  ούτω  δή  είναι  ή  μία  νύξ».  Άλ- 
λαχού  δέ  πάλιν  ό  αύτός  πυθαγορίζων  «άμαρ- 
τάδι  περιπεσούσας,  λε'γει,  τάς  ψυχάς  τού  τι- 
μωρεϊσθαι  χάριν  εις  τά  σώματα  καταπέμπε- 
σθαι»,  καί  τοιαύτη  δο'ξη  συνωδά  στ)μα  τό 
οώμα  καλεί  έν  τω  ΚρατνΑω,  Ότι  δέ  καί  οί 
Πυθαγόρειοι  τήν  αύτήν  ειχον  περί  τούτου  δόξαν 
γίνεται  δήλον  έκ  τούδε  τού  Φιλολάου  χωρίου 
λε'γοντος  «μαρτυρε'οντι  δε  καί  οί  πάλαι  θεο- 
λόγοι τε  καί  ρ.άντιες,  ώς  διά  τινας  τιμωρίας 
ή  ψυχή  τω  σώματι  συνε'ζευκται  καί  καθά- 
περ  έν  σάματι  τούτω  τε'θαπιαι.  Ού  παραλει- 
πτε'ον  δέ  καί  τινα  τού  στυγνού  Ηρακλείτου  ρή- 
σιν  έν  τω  ΜεγάΛω  ΈτνμοΛογιχω  (λ.  βίος)  σω- 
ζομε'νην,  εχουσαν  δέ  ώδε  :  τφ  ουν  βίω  όνομα 
μέν  βίος,  έργον  δέ  θάνατος». 

Έκ  δέ  τών  ρωμαίων  ποιητών  ό  μέν  "Ορά- 
τιος ό  Φλάκκος  ύπομιμνήσκων  τού  βίου  τό  τρα- 
χύ καί  μάταιο  ν  παροτρύνει  τους  φίλους  εις  ά- 
πο'λαυσιν  καί  εύθυμίαν  ώδί  φθεγγο'μενος  : 

ρβΐΐίύί  ιτγογβ  ίοςοο  ρυ1δ8ΐ  ρβάβ  ρ&ιιρεπιω  Ιβ&επαβδ 
Γβ§υπιςιΐθ  Ιυιτεβ  .... 

ό  δέ  Λουκρήτιος  ό  Κάρος  έμφανώς  τοις  Έλλη- 
σιν  έπο'μενος  ποιηταϊς  εκφράζεται  πανταχοϋ 
τού  ποιήματος  αύτού  άβ  ΒβΓΗΐη  ΝαΙϊίΤα  τό 
έλεεινόν  περιγράφων  καί  τήν  ούδενίαν  της  αν- 
θρωπινής ύπάρζεως·  άζιον  δέ  παραθεϊναι  καί 
Έμπεδοκλε'ους  τού  δαιμονίου  τά  χωρία  τάδε, 


ΙΙΕΡΙ  ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ!. 


39 


εν  οίς  του  τε  βίου  παρίστησι  τό  μάταιον  καί 
της  επιστήμης  τό  δυσε'φικτον 

ω  πόποι,  ω  δειλόν  θνητών  γένος,  ω  δυσάνολβον 
οΓων  έξ  ερίδων  εκ  τε  στοναχών  εγένεσθε  ! 

Καί  έν  τω  ΛίρΙ  φνβιος  : 

πολλά  οέ  δεΓν'  έ'μπαια  τά  τ'  άμβλΰνουσι  μέριμνας, 

παϋρον  δέ  ζωης  άβιου  μέρος  αβρήσαντες 

ωκύμοροι  καπνοΓο  δίχην  αρθέντες  απέπταν 

αυτί)  μόνον  πεισθέντες  οτω  προσέκρουσαν  έκαστος, 

πάντοσ'  έλαυνόμενοι·  το  δ'  όλον  πας  εύχεται  εύρεΓν 

αυτως·    ουτ'  έπιδερκτα  τάδ'  άνδράσιν   ουτ'  έπακουστά 

οΰτε  νόω  περιληπτά  

Καί  ταΰτα  μέν  οί  αρχαίοι.  Των  δέ  νεωτε'- 
ρων  αίσιοδοξεϊν  μέν  ήρξατο  Λεϊβνίτιος  ό  φι- 
λόσοφος; έ ν  τη  Θεοόιχαία  (ΤΗέοάίοββ) ,  έν  γι 
μεθοδικώς  και  διά  μακρών,  εστι  ^  ού  καΐ  σο- 
φ'.ττικώτερον,  ώς  ειπείν,  αναπτύσσει  τους  υπέρ 
της  αισιοδοξίας  λογούς,  άπαισιοδοξολογεϊν  δέ 
Λαυίδης  Ύμιος  (ΉΐιΐΉβ)  ό  "Αγγλος  ό  και  της 
των  Πυρρωνιστών  ανακαινιστής  αίρε'σεως.  Με'- 
γιστος  όμως  της  τοιαύτης  δόξης  ύπε'ρμαχος  έ- 
γε'νετο  ό  περί  τό  1  860  τό  ζην  έκμετρήσας  Αρ- 
θούρος Σοπεναύερος,  ου  τήν  τοιαύτην  διδασκα- 
λίαν  προτιθε'μεθα  νυν  παραστήσαί  πη  περιλη- 
πτικώς τοις  ήμετε'ροις  άναγνώσταις.  Άλλα 
πριν  η  μεταβώμεν  εις  τά  τούτου  διδάγματα, 
παραστήσει  βουλο'μεθα  διά  βραχε'ων  οίος  τις 
όλος  εστί  καθ"  ήμάς  και  οίος  άνε'καθεν  ήν  ό  των 
ανθρώπων  βίος,  ούχί  καινά  διδάσκοντες  (ουδείς 
ημών  αγνοεί  τα  ρηθησόμενα),  ύπομιμνήσκον- 
τες  δέ  τά  τοίς  πασιν  εμφανή  και  γνωστά,  ί'να 
καταληπτο'τερά  τε  γε'νωνται  τά  ύπ'  εκείνου 
και  των  όμοδοξούντων  λεγόμενα  και  άπονερ.ηθνί 
αϋτοϊς  ή  προσήκουσα  δικαιοσύνη. 

Ή  φύσις,  η  του  άνθρωπου  τροφός  κα'ι  μήτηρ, 
άπαθώς  όρωμε'νη  παρίσταταί  τις  ιδιότροπος 
μητρυιά,  τοις  (χέν  έν  (ρρονέονσα  κα'ι  δώρα  σπά- 
νια δίδουσα  τών  τε'κνων,  τοις  δέ  τάναντία  τού- 
των, άστο'ργως  τε  προςφερομε'νη  κα'ι  τών  κοι- 
νών και  αναγκαίων  αυτούς  αποστερούσα.  Ταύτν) 
ό;  τη  εκ  της  φύσεως,  της  μητρός,  διαφορά  κα'ι 
ποικιλία  προςτίθεται  κα'ι  ή  έκ  ποικίλων  εκτός 
εκείνης  κειμένων  περιστάσεων,  ώςτε  ένεκα  της 
(ίίίζονος  καθόλου  κατά  τε  σώμα  χαί  ψυχήν  εύ- 
φυία:  ήτοι  διανοίας  η  σώματος  ισχύος  ύπερ- 
τε'ρας  εΰθύς  τε  τό  έξ  αρχής  δινιρέθη  και  διατε- 
λεί με'χρι  τοΰ  νΰν  τό  άνθρώπειον  διαιρούμενον 
εις  φρονιμωτέρους  κα'ι  συνετωτερους  κα'ι  σοφω- 
τε'ρους  κα'ι  καθόλου  εΰφυεστε'ρους  την  διάνοιαν 
ψΑ  κφυεστε'ρους,  εις  ίσχυροτε'ρους  και  ρωμα- 
λεωτε'ρους  τό  σώμα  και  άσθενεστε'ρους,  εις  αν- 


δρειότερους κα'ι  δειλοτε'ρους,  εις  εΰειδεστε'ρους 
και  δυσειδεστε'ρους,  είς  πλουσίους  και  πτο^χούς 
κα'ι  πε'νητας,  εις  άρχοντας  κα'ι  άρχομε'νους,  είς 
δέσποτας    και    δούλους,   καί,    συνελο'ντι  ει- 
πείν, εις  εύδαιμονεστε'ρους  καί  κακοδαιμονεστε'- 
ρους.   Αίτιον   δέ    της   διαφοράς   έν  συνόλω, 
καθάπερ  εϊπομεν,  ή  τε  φύσις  αύτη  καί  ή  τύχη. 
Καί  συντελεί  μέν  οΰκ  ολίγον  καί  με'χρι  τινός 
είς  την  τούτων  πάντων  επί  τό  βε'λτιον  μετα- 
βολήν  ενίοτε  τό  βουλόμενον  η  ή  βούλτ,σις,  άλλ' 
ώς  τά  πολλά  με'νει  άνίσχυρον  κα'ι  άνεπαρκε'ς. 
Επειδή  δέ  συνήθως  είσίν  η  τε  φύσις  καί  ή  τύ- 
χη φειδωλαί  τών  τε  δώρων  αυτών  καί  της  εΰ- 
νοίας,  ολίγοι  με'ν  τίνες  πάνυ  τών  επί  γης  διά- 
γουσι  βίον  άνετόν  πως  καί  λύπης  άμοιρον, — 
ούτοι  δ'  είσίν  οί  καλούμενοι  συνήθως  εύδαίμο- 
νες  έν  τοις  άνθρώποις — ,  οί  δ'  άλλοι  πάντες 
άπλώς  οί  με'ν  τι  πλε'ον,  οί  δ'  ήσσον  διαβιοϋσι 
κακοδαιρ,ονοΰντες.  Άλλ'  εάν  τις  παρατήρηση- 
καί  τών  ολίγων  εκείνων  τήν  εύτυχίαν  ή  άν 
ήδύνατο  είςχωρήσαί  πως  είς  τον  της  καρδίας 
αυτών  μυχόν,  όλιγίστους   αυτών  ήθελεν  εύρεϊ 
τούς  χαίροντας  ώ  βιοΰσι  βίω·  διότι  καθώς  ορ- 
θώς αποφαίνεται  ό   Σοπεναύερος,   αύτη  τοΰ 
ανθρώπου  ή  φύσις  ή  τό  βουλόμενον  αυτό,  πρός 
δ  καί  ταυτίζει  ταύτην  εκείνος,  τό  μέν  υπάρχον 
άεί  περιφρονούσα,  του  δ'  ελλείποντος  αενάως 
επιθυμούσα,  πηγή  τις  καί  ρίζα  καθίσταται  της 
ανθρωπινής  κακοδαιμονίας·  κα'ι  όπου  δε'  τις 
έ'στιν  έ'θνει,  πόλει  ή  ιδιώτη·  ευτυχία,  οΰ  διαρ- 
κής έστιν  ούδ'  άλυπος  τό  παράπαν  ουδέ  βε- 
βαία. Ουδείς  ρ.έν  ή  όλίγιστοι  τών  λογιζομένων 
εύτυχών  διήγαγον  ουδέ  δύνανται  διάγειν  άλυ- 
ποι  με'χρι  τε'λους·  ούδεμία  δέ  πόλις  ή  κοινωνία 
διήλθεν  εύδαιμονούσα  καί  νικώσα  τούς  πολε- 
μίους τον  άπαντα  χρο'νον.   Αθήναι,  Σπάρτη, 
Θήβαι,  Καρχηδών,   Συράκοσαι,  Ρώμη,  Αιγύ- 
πτιοι, Φοίνικες,  Άσσύριοι,  Πε'ρσαι,  Μακεδόνες, 
Έλληνες,  Ρωμαίοι,  Γότθοι,  Άραβες  ύπε'στησαν 
πάντες  τήν  έπ'  άμφω  μεταβολήν.   Καί  ούτω 
μέν  οί  εύδαίμονες   λεγόμενοι   τών  άνθρώπων. 
Τών  δέ  κακοδαιμο'νων  ή  δυστυχών  (είσί  δ'  ε- 
κάστοτε  καί  έκασταχοΰ   τοΰ  γε'νους  οί  πλεί- 
στοι) περισσόν  ήθελεν  είναι  καί  τό  περιγράψαι 
τόν  βίον,  οίον  διάγουσιν,  αΰτοίς  μέν  ουχί  σπα- 
νίως ού  πάνυ  τι  δυσάρεστον  όντα  διά  τήν  συν- 
ήθειαν  διότι  καθίστησί  πως  αύτη   καί  τών 
δεινοτάτων   ύπομενετικούς  έν  τώ  χρόνω  τούς 
ανθρώπους,  καθ'  έ αυτόν  δέ  θεωρούμενον  ώς  τά 
πολλά  καί  καθ'  ύπερβολήν.  Αληθές  μέν  ότι  ή 
χριστιανική  διδασκαλία  έξ  ού  τοϊς  άνθρώποις 
έκηρύχθη  χρόνου  καί  ή  τών  επιστημών  και  της. 


40 


Ο  ΕΝ  Κ  ΠΟΙΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


βιομηχανίας  έπίδοσις  καί  ή  των  ηθών  ήμέρω- 
σις  συνετέλεσαν  ουκ  ολίγον  εις  τινα  τών  κακο- 
δαιμονούντων  άνακούφισιν  και  τής  αύτών  κα- 
ταστάσεως βελτίωσιν.    Αρκεί  προς  τούτο  νά 
θεωρήστι  τις   επί  βραχύ  την  τών  δούλων  και 
τών  αιχμαλώτων  παρά  τοις  άρχαίοις  και  μέ- 
χρις αύτών  ήμών  έν  χώραις  τισί  τής  Αφρικής, 
τής  Αμερικής  και  της  Ώκεανίτιδος  τύχην.  Έν 
τούτοις  παρά  πάσαν  έκ  τών  ρηθέντων  τώ  τών 
άνθρώπων   βίω   προςγενορένην   βελτίωσιν  οί 
πλείστοι  τών  επί  γης  βιοΰσι  μέχρι  τούδε  και 
βιώσονται  μέχρι  συντελείας  βίον  άπό  γενε'σεως 
μέχρι  τελευτής  πολύμοχθον,  βαρύν,  έπώδυνον, 
πονοΰντες,  μοχθούντες,  κοπιώντες  νύκτωρ  και 
μεθ'  ήμέραν,  άγρυπνουντες  ώς  τά  πολλά,  τα- 
λαιπωρούμενοι,  στερούμενοι,   πεινώντες  οΰκ  ό- 
λιγάκις,  άνεπαρκώς  τρεφόμενοι  και  κακώς,  υπό 
ρίγους  και  θάλπους,   ύπό  νοσημάτων  οξέων  τε 
και  χρονίων  και  της  χορείας  τών  τοιούτων 
δεινών  τά  πολλά  κακουχούμενοι  και  θλιβο'με- 
νοι,  έν  οίκήμασι  στενοΐς,  ύγροΐς,  ρυπαροΐς,  κα- 
κώς άεριζορ,ένοις,   δλως  μη  ύγιεινοΐς  ώς  τά 
πολλά  την  δίαιταν  ποιούμενοι,  ολίγα  πονω 
πολλώ  τον  άεί  χρο'νον  ποριζόμενοι  και  ουδέπο- 
τε της  τών  αναγκαιοτάτων  άπορίας  άπαλλασ- 
ίο'μενοι,  τών  ελπίδων  άεί  και  τών  προσδοκιών 
ας  ύπ'  άγνοιας   ώς  παίδες  εκάστοτε  συλλαμ- 
βάνουσι  διαψευδο'μενοι,  Τη  δ'  άληθεία  μηδεμίαν 
ελπίδα  μέλλοντος  εύδαιμονεστέρου  και  κρείτ- 
τονος κεκτημένοι,  του  χρόνου  τό  πλείστον  ά- 
νεπαρκώς και  ρυπαρώς  τό  μέν  εξ  άπαιδευσίας 
και  συνηθείας  τό  δέ  πλέον  ύπ'  ανάγκης  ένδε- 
δυμένοι,  διηνεκώς  τγ  περιφρονήσει  και  ιδιο- 
τροπία και  ύβρει  και  άδικίοχ  και  δλως  τυραννίδι 
τών  πλουσίων  και  τών  δυνατών  υποβαλλόμε- 
νοι,  παιδείας  και  της  εξ  αυτής  άνέσεως  και 
παραμυθίας  άμοιροι,  ζώντες  τό  τών  Γαλατών, 
3Π  ]θ11Γ   1β  ]θΙ1Γ  καί,   τό  δη  λεγόμενον,  βίον 
άβίωτον,  μυρίαις  άεί  δυσχερείαις  καί  ίδρώσι 
και  άπορίαις  περί  την  κτησιν  τών  εις  τό  ζην 
απαραιτήτων  καί  την  άποτέλεσιν  τών  προς 
την  κοινωνίαν  οίωνδή  καθηκόντων  καί  χρεών 
συνεχόμενοι,  εστι  δ'  δτε  μηδ'  έν  τούτοις  άπα- 
σι,  τοιούτοις  ουσιν,  ειρήνης  μηδ'  ησυχίας  διαρ- 
κούς άπολαύοντες,  οίς  καθ'  έκάστην  έπί  τω  ζην 
άπλώς,  ειρήνης  οΰσης,  υφίστανται  δεινοϊς  τών 
έκ  τού  πολέμου  καί  τών  ομοίων  έτι  δεινοτέρο^ν 
αύτοϊς   έπιγινομένων.   Τό  δέ  τούτο^ν  μέγεθος 
όποιον  δύναται  τις  εύχερώς  νά  κατανοήστ)  πα- 
ραστήσας  έαυτώ  τη  φαντασία  νύκτα  ρ.ίαν,  ήν 
διάγουσιν  άνδρες  ύποστάντες  ητταν,  οί  μέν  ύπό 
Των  πολεμίων  απνευστί  διωκόμενοι,   οί  δέ, 


τρωθέντες  έλαφρώς  ή  βαρέως  η  άκρωτηρια- 
σθέντες  η  πάντα  σύναμα  παθόντες,  έφ'  οίς 
ύπομένουσιν  άλγεσι  καί  δεινοΐς  παννύχιοι  στε- 
νάζοντες,  καί  μηδένα  τάν  ΐώμενον  καί  παρα- 
μυθούμενον  έχοντες  ή  μόλις  που  καί  βραδέως 
καί  μετά  πολλής  της  δυσχερείας  του  τοιούτου 
τυγχάνοντες,  άλήται  καί  άστεγοι,  ψύχει  καί 
δίψν)  καί  λιμώ  προς  τοις  άλλοις  χαλεποϊς  κα- 
τατρυχο'μενοι. 

Καί  ταύτα  μέν,  μέρος  έλάχιστον  έκ  τών 
πολλών  ά  δύναται  τις  ειπείν  περί  του  προκει- 
μένου, θεωρηθήτωσαν  ίκανώς  ήμΐν  είρημένα 
προς  άπο'δειξιν  ποσόν  ό  άνθρώπινος  βίος,  δλος 
τ  ε  καί  έπί  μέρους  έξεταζο'μενος,  άζήλωτός  έ- 
στι  καί  άθλιος  καί  δτι  τών  άνθρώπων  οί  πλεί- 
στοι, διδομένης  αύτοίς  έκλογής  πρό  της  γενέ- 
σεως, πότερον  προνιρούντο,  μέλλοντες  διάγε ιν 
βίον  τοιούτον,  έλθεϊν  εις  τον  κόσμον  ή  ού,  ε- 
μελλον  άδιστάκτως  άποκρινείσθαι  το  ού.  "Ωρα 
δ'  ήμίν  έπανελθεϊν  εις  τά  τού  φιλοσόφου. 

Κατά  Σοπεναύερον  ή  κατά  λο'γον  ουσία  τών 
όντων  οργανικών  τε  καί  μή  τοιούτων  έστίν  ή 
βονΛψίς,  ήτις  έν  διαφόροις  βαθμοίς  άποκαλυ- 
πτομένη,  άπό  της  έν  τοις  ύλικοϊς  μορίοις  ελ- 
ξεο^ς  ή  της  καλούμενης  βαρύτητος  χωρεί  καί 
ύψοΰται  μέχρι  της  έν  τω  άνθρώπω  κυρίως  όνο- 
μαζομένης  βουλήσεως.  Αύτη  έν  αύτώ  έκ  της 
νυκτο'ς,  ώς  ειπείν,  ή  του  σκότους  της  άναισθη- 
σίας  τ.  έ.  έκ  της  καταστάσεως,  έξ  ής  δλως 
έλλείπει  τό  συνειδός,  προελθοΰσα,  αισθάνεται 
τό  πρώτον  εαυτής  ώς  άτομου  τινός  ή  προσώ- 
που έν  τω  άπείρω  χώρω  έν  μυριάσι  μυρίαις  α- 
τόμων άλλων  άγωνιζομένων  πάντων,  πλανω- 
μένων,  πασχόντων,  καί  ώςπερ  έξ  όνείρατος  φο- 
βερού έπανακάμπτει  μετά  σπουδής  ποός  την 
πρώτην  έκείνην  άνευ  τού  συνειδότος  κατάστα- 
σιν.  Έν  δέ  τώ  χρόνω  πλήρης  έστίν  έπιθυαιών 
ποικίλων  καί  πολλών  καί  άτελευτήτων,  ών 
έκάστη  πληρωθεΐσα  γεννά  την  έτέραν  ουδε- 
μία δ'  άπολαυσις  έν  τώ  βίω  σβέννυσιν  αυτού 
την  δίψαν  τών  έπιθυμιών  ή  καταπαύει  την 
καρδίαν  ώς  τά  πολλά  δέ  καί  έν  τοις  πλεί- 
στοις  ή  άπόλαυσις  περιορίζεται  εις  τό  ζήν  αυ- 
τό, τού  τέλους  άεί  πρό  τών  θυρών  ισταμένου. 
Τά  πάντα  περί  ημάς  άναγγέλλουσι  γεγωνυία 
τη  φωνί)  τό  άπατηλόν  τής  έπί  γής  εΰεστούς 
καί  ευδαιμονίας.  "Οθεν  οί  πλείστοι  βιοΰσι  βίον 
βραχύν,  τεταραγμένον  καί  άθλιον.  Οί  δέ  κατά 
λο'γον  εΰδαίμονες  εΐσί  κατ'  έπιφάνειαν  μόνον, 
ώςπερ  οί  μακρόβιοι.  Εμφανίζεται  δ'  ό  βίος  έ'ν 
τε  τώ  δλω  καί  τοίς  καθ'  έκαστα  καθόλου 
συνεχής  απάτη,  ό  μέν  υπόσχεται  μηδέποτε 


ΠΕΡΙ  απαισιοδοξίας. 


41 


τελών,  δ  δέ  εδωκεν  άφαιρών.  Κί  δέ  καϊ  τελέ- 
σειεν  όπερ  ύπέσνετο,  άπογοητεύει  το  τελε- 
σθε'ν,  άτΓΟ^ει^θείσΥ,ς·  αυτού  της  άπαζίας,  ώςτε 
διηνεκώς  οί  όειΛοι  βροτοί  διατελούμε  ν  άπα- 
τώμενοι,  το  ρ.έν  ύπό  τής  ελπίδος,  το  δ'  ύπό 
τού  έλπιζομένου.  "Ο,τι  τηλοθεν  ήμϊν  γοητεύει 
τά;  όψεις  εγγύς  γενο'ρενον  εξαφανίζεται  καθά- 
περ  οπτική  τις  άπάτη.   Έκ  τούτου  τό  μεν 
παρόν  ούδέποτ'  εύαρεστεϊ,  χωρίω  εοικος  ύπό 
νέφους  καλυπτομένω,  των  πέριξ  ήλιουμένων 
πάντων,  ώςτ'  ουδέποτε  φαίνεται  αυταρκες,  ή 
δ'  ευτυχία  κείται  διαμπερές  έν  τω  ρ,έλλοντι  η 
τφ  παρελθδντι.   Τούτων  ορ.ως  τό  ρ.έν  μέλλον 
εστίν  άβέβαιον  και  άδηλον,  τό  δέ  παρελθόν 
άμετάκλητον.  "Ολως  η  ζωή  δια  των  καΟ'  έκά- 
στην ώραν,  ήρ,έραν,  έβδορ-άδα,  ρ.ήνα  και  έτος 
φυομένων  αυτής  ρ.εγάλων  και  μικρών  περιπε- 
τειών, τών  διαψευδορ,ένων  ελπίδων  καϊ  τών 
πάντα  λογισμόν  ματαιουσών  έναντιοτήτων  φέ- 
ρει  τοσούτον  άριδήλως  τόν  χαρακτήρα  συμφο- 
ράς ή  δεινού  παθήματος,   ώςτ'  άπορον  καθί- 
σταται πώς  ποτ*  επήλθε  πιστεύσαι  τοις  άν- 
θρώποις  ότι  εκείνη  μεν  ύπάρ^ει  προς  τε'ρψιν  η 
εΰθυμίαν,  αυτοί  δ'  εΐσϊ  προωρισρ.ε'νοι  προς  εύ- 
τυνίαν.  Τουναντίον  δλως  ή  σύμπασα  ζωή  διη- 
νεκώς  ημάς  άπατώσα  και  άπογοητεύουσα  έ- 
πρεπε νά  έμποιήσν)  τω  άνθρωπείω  παντί  την 
άκλο'νητον  πεποίθησιν  ότι  ούδέν  τών  αύτής 
άςιο'ν  έστι  τών  αγώνων  αύτοϋ  καϊ  σπουδών  καϊ 
φροντίδων,  ότι  πάντα  τά  επί  γης  άγαθά  συλ- 
λήβδην εΐσϊν  ώς  ειπείν  ούδενο'σωρα  καϊ  ότι 
καθόλου  ή  καλούμενη  ζωή  καθ'  δν  έκφραζο'μεθα 
τρόπον  έν  τη  συνήθεια  όεκ  άζίζ,ει  τον  κόπον 

Ό  τρόπος,  καθ'  δν  ή  μηδενία  τών  πραγμά- 
των πάντων,  ων  ή  βούλησις  έπιθυρ,εΐ,  δηλοΰ- 
ται  τή  έν  τω  άιο'ρ.ω  διάνοια,  έστϊν  ό  χρο'νος. 
Ύπό  τώ  εΐδει  τούτω,  τω  του  χρόνου,  ή  ρ.ηδε- 
νία  τών  πραγρ.άτων  έρ,φανίζεται  ώς  φθαρτοτης 
αυτών.  Έστι  δ'  ό  /ρο'νος  τό  έκ  τών  προτε'ρων 
άναγκαϊον  είδος  τών  ημετέρων  έποπτευμάτοον, 
ά;α  καϊ  αυτών  ήρ,ών.  Ώς  ουν  τι  χρο'νιον  ή  έν 
τω  νρο'νω  παριστάρ.ενον  ή  ήρ.ετέρα  ζωή  όρ.οία 
πη  τυγνάνει  ουσα  ποσο'τητι  χρηρ,άτων  αποδο- 
τέων έν  ώρισρ.ένη  προθεσρ,ία,  ήτις  έστϊν  ό  θά- 
νατος. Ούτως  ή  τών  άνθρώπων  εκάστου  ζωή 
διδάσκει  τούτον  ένδελε^ώς  ότι  μεθ'  ήν  ύφίστα- 
ΤΛ«  διτ,νεκώς  άπάτην,  διάψευσιν  και  πλάνην 
ύο'  ών  έπιθυιχεΐ  ποαγι/.άτων,  συντελούντο^ν 
αύτώ  τά  πολλά  προς  λύπην  ρ.άλλον  ή  πρός 
χαράν,  άφικνεϊται  τε'λος  ώρα  καϊ  στιγρ,ή,  καθ' 
ήν  καϊ  ή  βάσις,  έφ'  ής  ί'σταται  ή  ή  ρίζα  έξ  ής 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


φύονται  καϊ  βλαστάνουσιν  αί  έπιΟυρ.ίαι  πάσαι, 
καταστρε'φεται  ή  φθείρεται  τρανώς  ήρ.Ίν  άπο- 
δεικνύουσα  τό  κενόν  καϊ  μάταιον  πάσ/,ς  σπου- 
δής καϊ  βουλήσεως.   Πάσα  άπολαυσις  ή  ηδονή 
έστί  τι  κατά  Σοπεναύερον  άρνητιχόν,   έν  ω 
πάν  τό  λυπούν  έστί  τι  θετικόν  καϊ  πραγματι- 
κο'ν  αίσθανομεθα,  λέγει,  τής  λύπης  ή  τής  άλ- 
γηδο'νος  ώς  καϊ  τών  φροντίδων,  οΰ  ρ,έν  τοι  τής 
άφροντιστίας.  Ό  ρ.έν  φόβος  έστϊ  κατά  στιγρ.ήν 
έκάστην  άείποτε   παρών   έν  τω  συνειδοτι, 
τό  δ'  ασφαλές  ή   τό  άφοβον  ου.  Ώςαύτως 
αί   έπιθυρ.ίαι  κατά   στιγρ.ήν   έκάστην  εΐσϊν 
αίσθηταϊ   καθάπερ   ή  πείνα   και  τό  δίψος' 
άλλ'   δπως   ό   ψωμο'ς,   δν  καταβροχθίζορ.εν, 
παύεται  ών  αισθητός  άφ'  $\ς  καταβεβροχθί- 
καρ.εν  αύτον,  ούτω  και  αί  έπιθυμίαι,  άπαζ 
άποπληρωθεϊσαι.   Καθόλου  δέ  τό  λυπούν  καϊ 
ή  στέρησις  μο'να  δυνάρ,ενα  γίνεσθαι  πραγ- 
ρ,ατικώς  ή  θετικώς  ήμϊν  αισθητά,  ρ.ο'να  καϊ 
παρίστανται  καθ'  έαυτά·  τό  δέ  εΰδαιρ.ον  του- 
ναντίον έστϊν  άπλώς  άρνητικο'ν.  Έκ  τούτου 
τριών  τών  ρ.εγίστων,  ών  ό  βίος  παρίστησιν 
αγαθών,  ύγιείας,  νεο'τητος  καϊ  έλευθερίας  ού- 
δερ,ίαν  έχορ,εν  άρ.εσον  αΐσθησιν,  έφ'  οσον  εΐσϊν 
ήμϊν,  ώς  τοιούτων,  αίσθανομεθα  δέ  το'τε  πρώ- 
τον αυτών,  δταν  άπολίπωσιν  ήρ.άς,  άτε  φύ- 
σεως δντων  αρνητικής,  ώς  έρρήθη.  Κατά  ταύ- 
τά  δέ  και  τών  εΰφροσύνων  ή  ευτυχών  τής  ζωής 
ήρ,ερών  αίσθανο'ρ.εθα  πρώτον,  δταν  άλλαι  δυ- 
στυχείς άκολουθήσωσιν  έκείναις.  Αυξανομένης 
ρ,έν  ή  έπιτεινορ.ένης  τής  άπολαύσεως,  έλατ- 
τούταί  πη  τό  πρός  ταύτην  εΰαίσθητον,  τό  δέ 
τω  χρο'νω "  σύνηθες  γενο'ρ,ενον,  παύεται  παρέ- 
χον άπολαύσεως  αΐσθησιν.  Οΰτω  δ'  άν  τις  έξη- 
γήσαιτο  την  συχνάκις  παρατηρουμένην  έν  τοϊς 
έξ  έρωτος  γάρ.οις  άπογοήτευσιν   και  ψυχρο'τη- 
τα.  Επιτείνεται  δ'  έκ  τούτου  τό  πρός  τό  άλγος 
εΰαίσθητον,  άτε  τής  τού  συνήθους  ήτοι  τής  εί- 
θισρ-ένης  ήδονής  ή  άπολαύσεως  (ύπό  τής  άπο- 
γοητεύσεως)  ρ.ειώσεως  και  έκλείψεως  αλγει- 
νής καθισταρ.ένης.  "Οθεν,  αύξορ,ένου  τού  ρ.έτρου 
τού  άναγκαίου  (τής  άναγκαίας  ήδονής),  αυξε- 
ται  σύναρ.α  και  τό  λύπης  αίσθητικο'ν.  Τεκρ.ή- 
ριον  δέ  τών  λεχθέντων  :   "Οσω  τερπνδτερον 
τυγχάνορ.εν  διάγοντες  τάς  ώρας,  οίον  έν  ταϊς 
ήδείαις  συναναστροφαϊς,  έν  ταϊς  παιδιαϊς,  ταϊς' 
φιλοτησι,  τοις  δείπνοις  και  τοις  τοιούτοις,  το- 
σούτω  και  τάχιον  αύται  παρέρχονται·  κατά 
ταύτά  δ'  ένο/λούρ.ενοι  ρ.έν,  οίον  νοσοΰντες  ή 
προςδοκώντες  ή  τό  θέρος  ύπό  κορέων  ή  ζωυ- 
φίων άλλων  άνιώρ,ενοι  ή  έρωτι  δεινώ  καϊ  δυ- 
στυχεί συνεχόμενοι,  διό  καλώς  ό  Πέρσης  ποιη- 

6 


42 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τής  (λϊ-Ι  ^  ΑΛ-  ϋ^.-,  ο\ϊϊ\ε  νλ),  αί- 
σθανόμεθα  του  χρόνου,  τουναντίον  δέ  μόλις. 
Έκ  δή  τούτων  καθίσταται  δήλον  δτι  τότε  μά- 
λιστα τυγχάνομεν  όντες  εύτυχεϊς,  δταν  ελά- 
χιστον αυτών  ημών  αίσθανώμεθα  ζώντων  ή 
όντων  άρα  πολλώ  εύτυχε'στεροι  ήθέλομεν  εί- 
ναι μή  ό'ντες  δλως.  Ευτυχία  ή  χαρά  μεγάλη 
καθίσταται  νοητή  μόνον  ως  άκολουθία  προη- 
γησαμένης  μεγάλης  απορίας  ή  κινδύνου.  Έκ 
δέ  τούτου  παρά  τοις  ποιηταϊς  ή  συνήθη;  άνάγ- 
κη  του  καταστήσαι  τους  ήρωας  τούς  εαυτών 
εις  περιστάσεις  άπορους,  έπικινδύνους  καί  πο- 
λυμόχθους, ί'να  δυνηθώσιν  ύστερον  αύτοΰς  άπαλ- 
λάξαι  της  άπορίας  η  του  κινδύνου.  Μάρτυρα  δέ 
των  λεγομένων  άξιόχρεων  ό  φιλόσοφος  είςάγει 
τον  περικλεά  Ούολταϊρον  είπόντα :  1β  £>ΟΠ- 
ΙιβιΐΓ  η'βδί  ςα'αη  Γβνβ  βΐ  Ια  άοιιΙβιΐΓ  βδΐ 
ΓββΙΙθ.  Είτα :  ]θ  ηθ  εηίδ  απίΓβ  οΐιοδβ  ά&ηδ 
1ε  νϊβ  ςιιβ  πιβ  Γβδϊ§η6Γ  βΐ  πιβ  (3ιγ6  ςαβ  Ιβδ 
ηιουοίΐθδ  δοηΐ  Υά  ροιίΓ  βίΓβ  ηΐ3,η§ββδ  ραΓ  Ιβδ 

3Γ31§ηβ6δ,  βί  Ιβδ  ΙίΟΙΏΠΙβδ  ρΟΙΙΓ  βίΓβ  (ΙβΥΟΓβδ 
ρ&Γ  Ιβδ  θ1ΐ3§ΓΪηδ.  Έάν,  εξακολουθεί  μετά  ταύ- 
τα, παραβάλη  τίς  ποτε  τό  σύνολον  τών  δυνα- 
τών δυστυχημάτων  και  παθημάτων,  δσα  δύ- 
ναταί  τις  άνθρωπος  εν  τώ  βίω  παθεϊν,  προς  τό 
τών  ευτυχημάτων,  ων  δύναται  τυχεϊν,  ό  ισο- 
λογισμός οΰκ  εσται  δυσεύρετος·  άλλα  καί  άνευ 
τούτου  μόνη  του  κακού  ή  ΰπαρξις  εστίν  ικανή 
προς  του  ζητήματος  την  λύσιν  διότι  τό  εν  κα- 
κο'ν,  ή  ενός  ανθρώπου  δυστυχία,  δέν  δύναται  νά 
εξουδετερωθ-/)  ταίς  μυρίων  άλλων  εύτυχίαις. 
"Οθεν  καί  εί  τό  κακόν  ην  έκατοντάκις  όλιγώ- 
τερον  εν  τώ  βίω  η  δσον  εστίν,  ή  ύπαρξις  αύτοΰ 
καθ'  έαυτήν  ηθελεν  επαρκεί,  πρός  άπόδειξιν 
της  πολυειδβΰς  καίπερ  εμμέσως  έκφρασθήναι 
δυναμε'νης  αληθείας,  δτι  :  ή  ΰπαρξις  ή  του  κό- 
σμου πρε'πει  νά  ηναι  παραίτιος  ήμϊν  ουχί  χα- 
ράς, άλλά  πολλώ  μάλλον  άθυμίας  καί  λύπης- 
7)  ζωή  ημών  εστί  τι  τοιούτον,  δπερ  ηθελεν  εί- 
ναι πολλώ  κάλλιο  ν  ήμϊν,  εί  μη  υπήρχε  ν.  Έκ 
τούτου  τά  πάντα  έν  τώ  βίω  τούτω  φε'ρουσιν 
ίχνη  της  ούδενίας  -αυτού.  Τών  ο'ντο^ν  έκαστον 
άπατηλόν  έστι  καί  άτελε'ς,  καί  πάν  μέν  εΰά- 
ρεστο'ν  έστι  δυσαρέστω  μ,εμιγμένον,  εύπρα- 
γία  δέ  πάση  καί  δυσπραγία  συνήπται,  καί 
πάσα  μέν  άπόλαυσις  έχει  τι  τό  έλλεϊπον,  εύ- 
θυμία  δέ  πάσα  τό  διαταράσσον  εκάστη  δ'  έν 
τώ  βίω  ευμάρεια  νέας  τινάς  είςάγει  δυσχέρειας· 
καθόλου  δ'  ειπείν  ό  άνθρωπος  έστι  προωρισμέ- 
νος  εις  άθλιότητα  καί  δυσπραγίαν,  έστί  δέ  τγ 
άληθεία  τοιούτος.  Πρός  δέ  τούτοις  έστί  πηγή 
?ω  άνθρώπω  τών  μεγίστιον  έν  τώ  βίω  δεινών 


αυτός  ό  άνθρωπος  :  ΙίΟΠΙΟ  ΙίΟΙΏΪηΐ  Ιαραδ*  α- 
δικία, άνεπιείκεια  έσχάτ/),  σκληρότης,  ώμότης 
εΐσίν  οί  συνηθέστατοι  του  ανθρώπου  τρόποι 
του  πράττειν  η  προσφέρεσθαι  τοις  όμοίοις,  έκ 
δέ  τούτου  τό  της  πολιτείας,  τ.  έ.  κοινωνίας 
κατορθούν  τό  δίκαιον  δυναμένης,  άναγκαϊον. 
'Εν  άπάσαις  δμως  αίς  μή  προεϊδεν  ό  νόμος  πε- 
ριστάσεσιν  έμφανίζεται  λαμπρώς  ό  άπεριόρι- 
στος  άνθρώπου  παντός  εγωισμός  καί  δή  αύτη 
ή  κακία. 

'Εναντιότητες  έλάχισται  καθιστώσιν  ημάς 
εις  τέλος  δυστυχείς,  ουδέν  δέ  τελέως  ευτυχές 
έν  τώ  κόσμω  τό  παράπαν.  Άποδείκνυσι  δέ 
πλαγίως  μέν,  άλλά  μετά  βεβαιότητος,  δτι  έν 
τή  καρδία  θεωρούσιν  έαυτοϋς  οί  άνθρο^ποι  καί 
εϊσί  τώ  όντι  δυστυχείς  ό  τνί  ψυχή  εκάστου 
σύνοικος  της  άλλοτρίας  ευτυχίας,  οίαδήποτ'  άν 
ούσα  τυγχάνη,  φθόνος.  Τούτου  δ'  αίτιον  δτι 
θεωρούντες  έαυτοϋς  δυστυχείς  άδυνατούσιν  ύπο- 
φέρειν  την  τών  νομιζομένων  εύπραγούντων  ό- 
ψιν. "Αν  ό  βίος  ούτος,  λέγει  ό  φιλόσοφος,  ην 
άπλώς  άγαθο'ν  τι,  δέν  ήτο  άναγκαϊον  ή  έξοδος 
αύτοΰ  νά  κατέχηται  καί  φρουρηται  διά  φυλά- 
κων ούτω  δεινών,  οίος  ό  Θάνατος  μετά  τών 
έταίρων,  του  Φόβου  καί  τού  Δείμου.  "Αν  δμως, 
ώς  έχει  νυν,  ήν  ό  θάνατος  ησσον  επίφοβος  η 
δσον  εστίν,  ουδείς  η  πάνυ  που  ολίγοι  τών  άν- 
θρώπο^ν  ήθελον  αγαπάν  τον  βίον.  Εί  δέ,  του- 
ναντίον, ή  ν  ή  ζωή  χαρμόσυνόν  τι  καί  ζηλωτόν, 
ουδείς  οΰδ'  αύτήν  ποτε  τήν  άπλήν  τού  θανά- 
του παράστασιν  ηθελεν  υπομένει. 

Άνακεφαλαιών  δ'  ό  φιλόσοφος  τά  λεχθέντα, 
τελευτών  άποφαίνεται  γνώμην  έναντίαν  τώ 
Λεϊβνιτίω  διισχυρισαμε'νω  δτι  ό  κόσμος  ούτος 
εστίν  ό  κάλλιστος1,  δτι  πάν  τουναντίον  έστίν 
ό  κάκιστος  τών  δυναμένων  είναι.  Τούτου  δέ 
χειρών,  ήτοι  γή  χερείων  ής  οίκούμεν,  ήθελεν 
είναι  σαφώς  άοίκητος.  Πριν  ή  δέ  περάνοψεν 
τήν  σύντομο  ν  ταύτην  ημών  πραγματείαν  οΰκ 

1)  Ό  τοΰ  Λεϊβνιτίου  διισχυρισμός,  δ'τι  δ  κόσμος 
ώς  έργον  θεΐόν  εστίν  άναγκαίως  δ  κάλλιστος  τών 
δυνατών,  επερείδεται  τψ  τριμελεϊ  δποΟετικφ  συλλο- 
γισμώ,  δ'τι:  εί  ην  δυνατός  βελτίων  τοΰ  παρόντος  κό- 
σμος, ώιρειλε  τότε  γ  ι  ν  ώ  σ  κ  »  ι  ν  μέν  αύτδν  η 
τοΰ  Θεοΰ  σοφία,  βουληθηναι  δ*  ή  ά  γ  α  - 
θ  ό  τ  η  ς,  π  ο  ι  ή  σ  α  ι  δ'  ή  παντοδυναμία 
(πρβλ.  Πλατ.  Τίμ.  290  :  .  .  .  Οε'μις  οΰτ'  ή>  οΰτ' 
έ"στι  τώ  άρίστω  δραν  άλλο  πλην  τδ  κάλλιστον  Ιτι 
αύτ.  28  15  :  δ  μεν  (κόσμος)  κάλλιστος  τών  γεγονό- 
των, δ  δε  (δημιουργός)  άριστες  τών  αιτίων,  προς 
ον  ήοΰνατό  τις  ισως  άντειπεΤν  δικαίως  δ'τι  ήδυνατο 
μϊν  ισως  δ  κόσμος  ούτος  είναι  δ  κάλλιστος,  άλλ' 
δ'ντι  κρείττονι  τών  ανθρωπίνων  αδυναμιών  κα\ 
αναγκών  κα}  παθών  και  καθόλου  της  άτελίίας, 


ΙΙΕΡΪ  ΛΠΛΙΣΙΟΛΟΞΪΛΣ 


43 


ν-ίζ~\ζ  ηγούμεθα  γνωρίσαι  τοις  φίλοις  άκροω- 
μένοις  όσα  ό  παραδοξολόγος  είναι  δοκών  φιλό- 
σοφος έφιλοσοφησε  περί  του  πάθους,  ον  έρωτα 
συνήθως  καλοΰμεν,  ε'ίπερ  άλλο  τι,  μάλλον  δέ 
ιχ,ο'νον  αΰτό  συντελούν  εις  τό  συνεχές  τοΰ  αν- 
θρωπείου και  τής  κακοδαιμονίας  αύτοΰ.  ΊΙ 
θεωρία  δεν  είναι  πάντη  νε'α.  Όμοίαν  ανέπτυ- 
ξε ν  ήδη  Πλάτων  ό  δαιμόνιος  έν  τω  Συμκοσίω. 

Κατά  Σοπεναύερον  ό  καλούμενος  έ'ρως  εστί 
τις  άπατη  δεινή,  εις  ήν  εμβάλλει  διηνεκώς 
τον  άνθρωπον  άπατεών  δεινός,  δς  έστι  τό  /?ού- 
Λεαθαι  ζή?.  Τό  κινούν  αίτιον  ενταύθα  και  τό 
τε'λος  ή  τάγαθόν  εστίν  ή  διαδεςομένη  γενεά, 
ή  προς  έπίτευξιν  τοΰ  σκοπού,  τ.  ε.  τής  ιδίας 
γενε'σεως,  περιβάλλει  και  κατασαγηνεύει  την 
δυστυχή  παροΰσαν  θελγήτροις  και  γοητεύμασι 
καντοίοις,  άφαιροϋν  άπό  του  δυστυ/οΰς  έρώντος 
ήσυ/ίαν,  εύτυχίαν  (ε'ί  ποτε'  τιν'  έσχε),  και  αυ- 
τήν ενίοτε  την  ζωήν.  Είσί  δέ  τοσούτον  ισχυρά 
και  άκαταγώνιστα  τά  δι'  ων  σαγηνεύει  τόν 
δύστηνον,  ώστε  και  συνειδο'τα  τινά  τό  δέλεαρ 
άκοντα  δούλοι  και  ύποχείριον  ποιείται.  Ούτω 
τό  γένος  άντικζταλλαττο'μενον  τήν  εκάστου 
των  άτο'μων  ΰπαρςιν  άντί  τής  εαυτού  παρί- 
σταται περιβεβλημε'νον  όψιν  αισθήματος  με- 
στού μεν  ευδαιμονίας,  έςαφανιζομένου  δ'  άμα 
τϋ}  τοΰ  σκοπουμε'νου  πληρώσει1. 

Έστι  μέν  ούν,  ώς  ε'ίπομεν,  ή  θεωρία  και 
παρά  Πλάτωνι-  διαφέρει  δέ  τής  τοΰ  Γερμανού 
φιλοσόφου  τούτω,  ότι  παρά  τούτω  μέν  υπό  τω 
του  έρωτος  ε'ίδει  κινεί  τον  όντα  τό  γενησο'μενον 
ή  τήν  γενεάν  την  παροΰσαν  ή  διαδεξομένη, 
παρ'  έκείνω  δέ  τά  κινοΰν  εστίν  αυτό  τό  κινού- 
μενον  ή  έρών,  αθανασίας  όρεγο'μενον,  ου  μή 
δυνάμενον  έν  έαυτώ  τυχείν,  έφικέσθαι  βούλεται 
εν  τω  το'κω.  'ΐδοϋ  δέ  τό  τοΰ  φιλοσο'φου  χωρίον 
(2υμποσ.  207,  0.): 

Κυοΰσι  πάντες  άνθρωποι  και  κατά  τό  σώμα 
και  κατά  τήν  ψυχήν,  και  έπειδάν  εν  τινι  αγω- 
νία γε'νωνται,  τίκτειν  επιθυμεί  ήμών  ή  φύσις· 
τίκτειν  δέ  έν  μέν  αίσχρώ  ού  δύναται,  έν  δέ  τω 
καλώ·  ή  γάρ  άνδρος  και  γυναικός  συνουσία  τό- 
κος εστίν.  Έστι  δέ  τοΰτο  θείον  τό  πράγμα,  και 
τοΰτο  εν  θνητώ  όντι  τω  ζώω  άθάνατον  ένεστιν, 
ή  κύησις  και  ή  γε'ννησις·  τό  δέ  έν  τω  άναρμο'- 
στω  αδύνατον  γενε'σθαι·  άνάρμοστον  δ'  έστι  τό 
βίσχρον  παντϊ  τώ  θείω,  τό  οέ  καλόν  άρμοττον. 


1 )  Πρβλ.  τοΰ  φιλοσόφου  Πραγματείας  άλλας  τε 
χα:  τήν  Χαρακτηριστική  ν  τ  οΰ  β  ο  ο*  λ  ε- 
σ  θ  χ  ι  ζην,  και  τήν  Μβταφυσικήν  τοΰ 
I  ρ  ω  τ  ο  ς. 


Μοίρα  ούν  και  ΕίλείΟυια  ή  καλλονή  έστι  τή  γε- 
νε'σει*  διά  ταΰτα  όταν  μέν  καλώ  προςπελά'ζη 
τό  κυοΰν,  καί  εύφραινο'μενον  διαχεΐται  και  τίκτει 
τε  καί  γεννά-  όταν  δέ  αίσ/ρώ,  σκυΟρωπο'ντε  καί 
λυπούμενον  συσπειράται  καί  αποτρέπεται  καί 
άνείλλεται  καί  ού  γεννά,  άλλά  'ίσ/ον  τό  κύημα 
χαλεπώς  φέρει·  όθεν  δή  τω  κυοΰντί  τε  καί  ήδη 
σπαργώντι  πολλή  ή  πτοίησις  γέγονε  περί  τό 
καλόν  διά  τό  μεγάλης  ώδίνος  άπολύειν  τόν  έ- 
χοντα.  ν£σΤι  7"«{>  °ί>  ^οϊ;  χαΛοϋ  ό  έρο^ς,  άλλά 
Γ^ς  γενέσεως  καί  του  Γο#ου  έν  τώ  καλώ  δτι 
άειγενές  έστι  καί  άθάνατον  ώς  θνητώ  ή  γέν- 
νησις·  αθανασίας  δέ  άναγκαίον  έπιθυμεϊν  μετ' 
άγαθοΰ  εκ  τών  ώμολογημε'νων,  εϊπερ  τοΰ  ά- 
γαθοΰ  έαυτώ  άεί  είναι  έ'ρως  έστίν  άναγκαίον 
δή  εκ  τούτου  τοΰ  λογού  καί  τής  αθανασίας  τόν 
έρωτα  είναι. — 

Τοσαΰτα,  το  γε  νΰν  έχον,  είρήσθωσαν  περί 
τής  καθόλου  καί  ιδία  τής  Σοπεναυέρου  απαι- 
σιοδοξίας, ούκ  άρέσκοντά  τισιν  Ί'σως,  υπό  τών 
πλείστων  δμως,  κάν  μή  προφανώς  τήν  άλή- 
θειαν  αύτών  όμολογώσιν,  έν  τή  καρδία  σιωπη- 
λώς ώς  άληθή  δεκτά  γενόμενα·  έστι  δ'  ήμΐν 
έλπίς  δτι  συγγνώμην  έξουσιν  ήμϊν  οί  φίλοι 
παρόντες  τών  ούκ  ολίγων  έλλείψεων,  άς  ευρον 
έν  τοις  ρηθεϊσι,  καί  ών  αύτοϊς  ύπισχνούμεθα 
τήν  άναπλήρωσιν  έν  ετέρα  προςεχεϊ  περί  τών 
αύτών  πραγματεία. 

Β'. 

Συνωδά  προς  τήν  ύπο'σχεσιν,  ήν  έποιησά- 
μεθα  τώ  σεβαστώ  κυρίω  προέδρω  δηλώσαντι 
μετά  τήν  άνάγνωσιν  τοΰ  πρώτου  τήςδε  τής 
πραγματείας  μέρους  τήν  έπιθυμίαν  δπως  έν  ά- 
ναγνώσματι  δευτέρω  προςθώμεν  τοίς  έκεί  ρη- 
θεϊσι καί  ε'ί  τι  τις  τών  αρχαίων  ή  τών  νεωτέ- 
ρων άλλο  περί  τούτων  εϊπεν  ή  έγραψεν,  έρχο'- 
μεθα  νΰν,  δπως,  δση  δύναμις,  άναπληρώσωμεν, 
ε'ί  τι  παρελίπομεν  έν  έκείνω  περί  τών  αύτών 
σπουδαίον  υπό  τών  αρχαίων  ή  τών  νεωτέρων 
Ελλήνων  ή  υπό  τών  άλλων  είρημένον.  "Οθεν  έ- 
σται  τό  νΰν  άνάγνωσμα,  ώς  έπος  ειπείν,  άνα- 
πληρωτικόν  τοΰ  πρώτου·  έπειδή  δ'  έν  έκείνω 
τό  μέν  πρώτον  έξηνέγκαμεν  δσα  τοιαύτης  έν- 
νοιας άπεφήναντο  τών  αρχαίων  οί  ποιηταί  καί 
οί  φιλόσοφοι,  είτα  τάς  ημετέρας  αύτών  διά 
βραχυτάτων  περί  τούτων  σκέψεις,  έσχατον  δέ 
έν  κεφαλαίω  τά  —  οπεναυέρω  τώ  φιλοσοφώ  περί 
αύτών  πεφιλοσοφημένα,  κατά  ταύτά  καί  νΰν 
τό  μέν  πρώτον  έροΰμεν  δσα  το'τε  παρελίπομεν 
εκ  τών  αρχαίων  ολίγα  τινά  καί  έκ  τών^Περ- 


44 


Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΘΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΊΚΟΣ 


ΦίνΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σων  ποιητών  συμπαραθε'ντες,  άναπληρώσαντες 
είτα  τάς  ημών  αύτών  θεωρίας  έπισιε'ψομεν  τήν 
πραγματείαν  δι'  ών  "Αρτμαννος  ό  τοις  Σοπε- 
ναυε'ρου  διδάγμασιν  άκολουθήσας  έφιλοσόφησε 
περί  τούτων     δυνατόν  εν  βραχυτάτοις. 

Τών  ούν  αρχαίων  αί  ρήσεις  πάσαι  τούτο  μέν 
την  έπικράτειαν  έξαγγέλλουσι  τοϋ  κακού  τήν 
επί  της  γης  και  τό  έκ  τούτου  μή  φοβερόν,  άλ- 
λα πολλάκις  και  σωτήριον  και  ποθεινόν  του 
θανάτου,  τούτο  δέ  τό  μάταιον  του  βίου  τοϋ  αν- 
θρωπίνου καί  τό  πάσης  εϋεστούς  καί  ευδαιμο- 
νίας άβε'βαιον  καί  άστατον.  Άρξώμεθα  δέ  πρώ- 
τον άπό  του  πρώτου  τών  ποιητών  είπο'ντος  εν 
Ίλ.  527—533· 

ώς  γαρ  έπεκλώσαντο  θεοί  δειλοΓσι  βροτοΓσι, 
ζώειν  αχνυμένοις·  αυτο'ι  δέ  τ'  ακηδέες  εισί. 
Δοιοι  γάρ  τε  πίθοι  κατακείαται  εν  Διός  οΰδει 
δώρων  οία  δίδωσι,  κακών,  έτερος  δέ  έάων. 

Άλλαχού  δέ  πάλιν  (Όδ.  Σ.  130)· 

ουδέν  ακιδνότερον  γαΓα  τρέφει  ανθρώποιο. 

Καθ'  Ήσίοδον  η  Πανδώρα,  διανοίςασα  τνϊ 
χειρί  τόν  πίθον,  εν  ώ  περιείχοντο  τά  κακά,  κα- 
τεσκε'δασε  τό  πλήθος  αύτών  εις  την  οϊκουμε'νην 

άλλα  γυνή  χείρεσσι  πίθου  μέγα  πώμ'  αφελουσα 
έσκέδασ'·  άνθρώποισι  δέ  μήδετο  κήδεα  λυγρά. 

καί  μετ'  ολίγον 

αλλα  δέ  μυρία  κακά  κατ'  ανθρώπους  αλάληταΐ' 
πλείη  μέν  γάρ  γαΓα  κακών,  πλείη  δέ  θάλασσα* 
νοΰσοι  δ'  άνθρώποισιν  εφήμεροι,  αί  δ'  ε  πι  νυκτι 
αυτόματοι   φοιτώσι,  κακα  θνητοΓσι  φέρουσαι. 

Έκ  τούτου  δ'  Αισχύλος  ό  ποιητής  άπαλλα- 
γην  θεωρών  τών  εν  τω  βίω  κακών  τόν  θάνα- 
τον, έπιπλήσσει  τοις  κακόν  αυτόν  νομίζουσι 
λε'γων 

ώς  ου  δικαίως  θάνατον  έ'χθουσιν  βροτοι 
οςπερ  μέγιστον  £ϋμα  τών  πολλών  κακών. 

Μνημονευτε'ον  δ'  έ'τι  τό  του  Πινδάρου  :  τί  όέ 
τις;  τίό'  ουτις;  βχιας  οναρ  άνθρωΛος·  δι'  ών 
ρ  ποιητής  μεδ'  υπερβολής  τίνος  έμφαντικώς 
καί  τεχνηε'ντως  την  άνθρωπίνην  έδήλωσε  μα- 
ταιο'τητα·  διότι  τί  σκιάς  άσθενε'στερον  ;  ώςτε 
τό  ταύτης  όναρ  ούδέ  φαντασίας  ουδέ  λο'γου  δε- 
κτικόν  υπάρχει.  Πάλιν  ό  αΰτός  εν  έτε'ρω  χο)- 
ρίω  : 

"Εν  παρ'  έσθλόν  σΰνδυο  πήματα  δαίονται  βροτοΓς 

[αθάνατοι. 

Κατά  ταΰτά  δέ  καί  Σιμιυνίδης  ό  ποιητής  : 


ανθρώπων  ολίγον  μέν  κάρτος,  άπρακτοι  δέ  μεληδόνες' 
αιώνι  δέ  παυρω  πόνος  αμφι  πάνω-  ό  δ*  αφυκτος  όμώς 
επικρέμαται  θάνατος. 

Ιδία  δέ  μνημονευτε'ος  έκ  τών  αρχαίων 
Ήγησίας  ό  διά  την  διδασκαλίαν  πεισιθάνατος 
έπικληθείς,  ου  τά  μέν  εργα  δέν  διεσώθησαν, 
αύτός  δέ  κατά  Διογε'νη  τόν  Ααε'ρτιον  έδοςα- 
ζεν  δτι  η  ευδαιμονία  εστί  τι  όλως  άδύνατον 
τώ  άνθρώπω·  διότι  τό  ρ,έν  σώμα  πολλών  άνα- 
πέπληται  παθημάτων,  ή  δέ  ψυ/ή  συμπαθεί 
τω  σώματι  καί  -ταρκττεται,  ή  δέ  τύχη  πολ- 
λά τών  κατ'  ελπίδα  κωλύει·  όθεν  ό  θάνατος 
ην  αύτω  προτιμότερος  της  ζωής.  Λε'γει  δέ 
περί  τούτου  ό  Κικε'ρων  έν  τοις  ΤονσκονΑανοις 
1,34  :  α  ιηαΐϊδ  ϊ§ίΙαΓ  πιοΓδ  αΐκίαοίΐ,  ηοη  α 
Ιϊουίδ,  νβπιιιι  §ΐ  ηααβηΐΉΠδ·  βί  ςυϊάβπι  Ιιοο 
3,  Ο)τβηαΐοο  Ηβ§βδΐα  δίο  οορίοδβ  ύΐδραΐ&ΐϋΓ, 
πΐ  ϊδ  ά  Γβ§β  ΡίοΙβπιαβο  ρΓοΙιίΙϊίΙιΐδ  θδδβ  <:1ί- 
οαΙυΓ  ϊΐΐα  ι'η  δοΐιοϋδ  άίοβΓβ,  ςυοά  ιηιιΐΐΐ,  ϋδ 
9.αάϊΙΪ8,  ΐΏΟΓίβαι  δΐΐπ  ϊρδϊ  οοηδοϊδοβΓβηΙ.  τΗν 
δ'  αύτω  καί  πραγματεία  συντεταγμε'νη  κατά 
τόν  αυτόν  Άποχαρτερών ,  έν  ω  τινα  περιε'γρα- 
φεν,  ος  αποχωρών  δι'  άσιτίας  του  βίου  καί 
άποτρεπο'μενος  υπό  τών  φίλων  έσαφήνιζεν  αύ- 
τοϊς  τά  του  βίου  δεινά. 

Μνημονευτε'α  δ'  ετι  καί  τά  του  ποιητοϋ  Σι- 
μωνίδου  του  Αμοργίνου,  τά  τών  άνθρώπων 
άριθμοΰντος  έν  τοΐςδε  κακκ  : 

φθάνει  δέ  τόν  μέν  γήρας  αζηλον  λαβόν, 
πριν  τέρμ'  Γκηται·  τους  δέ  δύστηνοι  νόσοι 
φθείρουσι  θνητών-  τους  δ'  "Αρει  δεδμημένους 
πέμπει  μέλαινης  Ά'ίδης  ύπό  χθονός' 
οί  δ'  έν  θαλάσση  λαίλαπι  κλονεύμενοι 
και  κΰμασιν  πολλοΓσι  πορφυρής  άλός 
θνήσκουσιν,  εϋτ'  άν  μή  δυνησωνται  ζόειν* 
οί  δ'  αγχόνην  άψαντο  δυστηνω  μόρω, 
καυτάγρετοι  λείπουσιν  ήλιου  φαος. 
Οΰτοι  κακών  απ'  ουδέν  αλλα  μυρίαι 
βροτοΓσι  κήρες  κάνεπίφραστοι  δύαι 
κα\  πήματ'  έστίν. 

Καί  ταύτα  με'ν,  ί'να  μή  πε'ρα  του  δε'οντος 
μακρηγορώμεν,  άρκείτωσαν  έκ  τών  πολλών, 
ων  άν  τις  εύροι  παρά  τοις  άρχαίοις  έζαγγελ- 
τικών  της  άνθρωπίνης  ματαιότητος  καί  της 
επικρατείας  του  κακού  της  έν  τω  βίω. 

Έκ  δέ  τών  αλλοεθνών  μυρία  δυνάμενοι  πα- 
ραθεϊναι  τοιαύτα  της  φαυλότητος  τού  βίου  μαρ- 
τύρια, περιοριζο'μεθα  συντομίας  χάριν  εις  τά 
ολίγα  τάδε  : 

Καί  Σχδιος  μέν  ό  ποιητής  έμοαντι- 

κώτατα  δηλοϊ  τήν  ούδενίαν  τών  έν  τω  κόσμφ 
τοίςδε  (Ι'οδ.). 


ΠΕΡΙ  &ΠΛΙΣΙ0Δ05ΙΑ2. 


45 


Λιϊ        <Α;    _/Ί  ^~ 


*Λ«ΐ1  (_^^^>-  ύΙΛ  ^-ί-» 

άπερ  είσί  μεθερμηνευο'μενα  : 

Καν  εκφύγη  τής  σης  χειρός  ό  κόσμος,  [/ή  άαημο'νει·  <^ιο'τι  μηδέν  εστί.  Κάν  καταστής  ποτβ 
κύριος  του  κόσμου,  μή  χαίρε-  οιο'τι  μη^έν  έστι.  Άφοΰ  δέ  παρέλθωσι  τά  κακά  και  τάγαθά  τοΰ 

£09(1.01).   ΤΤΫ^.-Τ.ΠΡ  και  ιτ'ί-     ΛιγΪτι  ιινΛί'νι  ϊητι' 


κόσμου,  πάρελθε  και  σύ'   διότι  μηδέν  εστί 
Ινάι  πάλιν  ό  αύτός  έτέρωθι  (αύτ.  κεφ.  α'). 

*Μ  ^·ί|^.  ι^'  ον^ 
4^τί->         ^1  ύ^-ί-  ^ 

·»Λ|^  /0>»·   ^^1;— . !  6 

"'»       ιΐτ*-*  ' 

δπερ  εστί  μεθερμηνευδμενον  : 

Ό  κόσμος,  ώ  άδελφέ,  παρχμένει  ούδενί·  διό 
μόνον  άνάθες  τώ  δημιουργώ  την  ψυχήν  ρ.·/) 
στηρίζου  τοις  άγαθοΐς  τοΰ  κόσμου·  διότι  πολ- 
λού: ομοίους  έθρεψεν  ηοη  και  άπώλεσεν.  Όταν 


Ό  δέ  Χοσε'ϊνος  Βαίζης  ό  του  ποιήματος 
ί'.ηκαη  ΞοΗβίΙΪ  ;Ι^-Ι)  ποιητής  εϊκάζων 

:ττώμ-/τ'.  τήν  γήν  ύπό  γυπών  περιεστοιχισμένω 
λε'γει  : 

^-1  }\}^ 


χ  0^  ύ>1 


Τουτε'στιν. 
πτώαατι  γυψί 


ν,  /.  ^'  ,-Ι 

Ο  κόσμος  ούτος  όμοιος  εστι 
περιεστοιχισμένω  μυρίοις,  οί 


διαπλήσσουσιν  αλλήλους  οί  μέν  τοις  ράμφεσιν, 
οί  δέ  τοις  όνυξι.  Τε'λος  εκείνοι  μέν  άφίπτανται 
"κντες,  έκ  δέ  πάντων  απολείπεται  τό  πτώμα. 
Κάι  πάλιν  Χλλοθι: 

^^^^^  .ί'.^,,'·      Ο^Ρ-  υ^— ^ 

Τουτέστιν.  Ές  ου  ό  ουρανός  έγε'νετο  της 
Οικουμένης  της^ε  κυβερνήτ/,ς,  ουδείς  άνθρώποιν 
εύρε  ρο,οον  εν  ευφροσύνης  εν  τώ  κήπω  της  ζωης 


άνευ  άκάνθης  άλγτ,^ο'νος,  ού^έ  την  τοΰ  βίου 
ροίωνιάν  εν  τώ  λειμώνι  τοΰ  χρόνου  γευομε'νην 
του  έαρος  άνευ  τοΰ  μετοπωρινοΰ  άνε'μου. 

Παρεμφερή  $έ  πάλιν  ό  αύτός  εν  τοΐς^ε : 

=  Ούκ  εστι  θησαυρόν  εύρεΐν  άπο'νως,  ού^έ  όο- 
^ον  άνευ  νυγμού  άκάνθης. 

ΔιελΟο'ντες  ούτω  ^ιά  βρα/ε'ων  εστίν  ά  τών 
τοις  άρχαίοις  περί  τοΰ  βίου  τοΰ  τών  άνθρώπιυν 
είρτ,με'νων,  ερχομεθα  νΰν  εις  τάς  ήμετε'ρας  αύ- 
τών  περί  τούτου  θεωρίας  και  σκε'ψεις. 

Θεωροΰντες  εν  γε'νει  την  άστρονομικήν  καΐ 
φυσικήν  κατάστασιν  τοΰ  πλανήτου,  προς  δν 
άναποσπάστως,  ούτως  ειπείν,  ύπάρχει  τό  ήμε'- 
τερον  είναι  συντ,μμε'νον,  εύρίσκομεν  δτι  ούτος 
άπε'χει  πορρωτώτω  τοΰ  είναι  τών  κόσμων  ο 
κάλλιστος.  Ό  άνθρωπος,  ώςπερ  έλε'γομεν  ηδη 
διά  λε'ςεων  άλλων  έν  τώ  πρώτω  τής  πραγμα- 
τείας μέρει,  διατελεί  συνεχόμενος  επί  τής  γής 
άγώνι  διηνεκεϊ  προς  την  άδυσώπητον  μητρυιάν 
ή  φύσιν.  Αύτη  συνεχώς  άγωνίζεται  δπως  άλ- 
λοτε μέν  βράδιον,  άλλοτε  δέ  θαττον,  άλλοτε 
πάλιν  έν  χρόνου  στιγμή  φθείρη  και  εξαφάνιση 
άρδην  οσα  ό  ταλαίπωρος  άνθρωπος  ίδρώτι  πολ- 
λώ  και  πο'νοις  και  μο'χθοις  άτρύτοις  έν  χρο'νω 
μακρώ  δημιουργεί  και  παρασκευάζει·  έ'στι  πο- 
λε'ρ,ιος,  προς  δν  ούδε'ποτε  διαλλαγή  τις  ή  φιλία 
τυγχάνει  δυνατή.  Διό  τό  έξ  άρχής  ό  δυστυχής 
αύτονομαζδμενος  ήγεμών  τής  γής  μή  δυνάμενος 
άντιπαλαϊσαι  μδνος  προς  τόν  δεινόν  και  άδυ- 
σώπητον  δυσμενή,  συνέστησε  τάς  κοινωνίας 
και  πολιτείας,  δπως  τό  κατά  δύναμιν  άπό  τής 
εκείνης  άστοργου  τυραννίδος  άπαλλαγείς  καλ- 
λύνη  μέχρι  τινός  βαθμού  και  βελτίωση  τόν 
βραχύν  αύτοΰ  βίον.  Αλλά  και  ούτω  μδλις  πο- 
τέ μετά  χιλιάδων  έτών  ανεκδιήγητους  άγώνας 
έπέτυχέ  τίνος  εύζωίας,  ής  και  αύτής  ελάχι- 
στον απολαύει  τού  ανθρωπείου  τό  πλείστον. 
νΕστι  δ'  ή  γή  θεωρουμένη  καθόλου  μοχθηρά  και 
σκληρά  ξενοδόχος,  άντί  πολλής  τιμής  τάς  έξι- 


46 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΑΑΠλΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ:  ΣΪΑΑΟΓΟΣ. 


τήλους  και  βραχείας  ήρ.ΐν  ήδονάς,  ας  πδτε  πα- 
ρε'χει,  πωλούσα.  ΚαΙ  πρώτον,  εάν  θεωρήσωρ,εν 
την  θερρ,οκρασίαν,  όλίγιστοι  βεβαίως  εΐσίν  επί 
τοΰ  Πλανήτου  το'ποι,  ενθα  διά  παντός  επικρα- 
τεί τό  ύπό  των  ποιητών  έξυρνηθε'ν,    εις  τους 
ποώτους  του  ανθρωπείου  χρόνους  άναφερο'ρ.ενον, 
άίδιον  έ'αρ  (ν6Γ  ρ.ΓΆΪ  36ΐ6Γηυΐϊ1  Όουϊδ.  Μεταρ. 
I,  107.   Πρβλ.  και  Όρ.  Όδυσ.  Δ,  563-568). 
Τό  τερπνόν  άλλά  βραχύτατον  εαρ  διαδε'χεται 
παρ'  ήρϊν  τό  όχληρόν  και  δυσύποιστον  θε'ρος 
ρετά  της  χορείας  των  ανηλεών  ζωυφίων,  άπερ 
άπό  του  πλείστου  των  άνθρώπουν  άφαιροΰσι 
την  ρ,ο'νην  άναψυχήν   καΐ  παραρ.υθίαν  του  ρ.α- 
κροΰ  της  ήρ,ε'ρας  καρ.άτου,  τόν  ύπνον.  Ούτως 
ήρ,ϊν  άντί  πολλού  πωλεί  τό  θε'ρος  την  καρπο- 
φορίαν.  Είτα  πάλιν  τό  βραχϋ  ρετοπωρον  δια- 
δε'χεται  ό  ρακρός  και  βαρύς  χειρών,  ου  της 
απανθρωπιάς  άπαλλάττει  ήρ,ας  επί  ποσόν  ή 
βιορηχανία  και  ή  τε'χνη  ρο'νον  έφ'  δσον  Ιν  οί- 
κήρ,ασι   και  εν  στε'γαις*   έξω  δ'  αυτών  άδυ- 
νατοΰσιν  ήρας  άπαλλάξαι  τών  του  ψύχους  και 
του  θάλπους   επηρειών  και  άχθηδο'νων.  Ε- 
πειδή δ'  η  πλείστη  της  κοινωνίας  ύπό  τών  α- 
δυσώπητων της  ζωής  αναγκών  αναγκάζεται 
διάγειν  ρ,εθ'  ήρε'ραν  τόν  βίον  εν  ύπαίθρω  προς 
εργασίαν  τε  της  γης  και  τών  πολλών  και  ποι- 
κίλων ύπό  τοΰ  βίου  και  της  κοινωνίας  έπιβαλ- 
λορ.ε'νο)ν  καθηκόντων  τε'λεσιν,  οί  πλείστοι  τών 
ανθρώπων,   ιδία  δέ  τών  ανδρών  εΐσίν,  ώς  τό 
είκο'ς,  κατακεκριρ,ε'νοι  ταλαιπωρεϊν,  ύπορ.ε'νον- 
τες  έν  τω  βίω  παντί  τάς  ύπερβολάς  του  ψύ- 
χους και  τοΰ  θάλπους.   Έκ  δέ  τούτου  τού 
(κατά  φιλοσόφους  τινάς)  τελικού  της  ανθρω- 
πινής ύπάρξεως  αιτίου,   της  έπιγνώσεως  και 
θεωρίας  τοΰ  ό'ντος  και  της  όρ.ολόγου  ηθικής 
τελειώσεως  όλίγιστοι  ρ.ολις  έφικνοΰνται  τοΰ 
δλου  γε'νους,  τών  πλειο'νων  εις  τό  (ην  άπλώς, 
τουτε'στι  τό  τά  προς  τούτο  πορίζεσθαι,  την 
δλην  ζωήν  εν  πο'νω  και  ρο'χθω  και  στερήσεσι 
παντοδαπαϊς  καταναλισκοντων.  "Ινα  πορίζηται 
τά  πρός  τροφήν  αύτώ  και  διατήρησιν  άπαραί- 
τητα,  τουτε'στι  την  σάρκα  και  τό  γάλα  τών 
ζώων,  6σα  βρώσιρ,α,  και  τά  σϊτα  και  τά  λά- 
χανα και  τούς  καρπούς,  ήναγκασρ.ε'νος  έστίν  ό 
άνθρο^πος  ύπό  ταίς  πολλάκις  φλογεραΐς  άκτϊσι 
τοΰ  ηλίου  διαρκώς  έργάζεσθαι  την  γήν  και  πε- 
ριποιεϊσθαι   και  περιθάλπειν  τά  φυτά  και  τά 
ζώα,  καθιστάρ,ενος  ούτω  δούλος  αύτός  εκείνων, 
ών  άγάλλεται  θεωρών  εαυτόν  γεγενηρ.ε'νον  άρ- 
χοντα και  κύριον.   Μονός  αύτός  τών   επί  γης 
οΰδεριάς  τυγχάνει  παρ'  αυτής  άρε'σου  συνδρο- 
ρ.ης  και  προστασίας·  γεννάται  ρ.έν  άπορος  και 


γυρνός  και  ασθενής  και  ελεεινός,  βιοϊ  δέ  και 
διασώζεται  δι'  εργασίας  και  ροχθων  ατελεύτη- 
των. Περιγράφει  δέ  την  τοιαύτην  οίκτράν  και 
άθλίαν  τοΰ  άνθρωπου  πρώτη  ν  εις  τόν  βίον  ε'ίς- 
οδον  έναργώς  και  εΰφραδώς  ό  γλυκύς  και  φιλάν- 
θρωπος Πλούταρχος  έν  οίς  φησιν 

«Ούδε'ν  εστίν  ούτως  ατελές  ούδ'  άπορον  ου- 
δέ γυρ.νόν  ούδ'  άρ,ορφον  ούδέ  ρ,ιαρόν  ώς  άνθριυ- 
πος  έν  γοναΐς  όρώρενος·  ώ  ρ,ο'νω  σχεδόν  ούδέ 
καθαράν  έδωκεν  όδόν  εις  φώς  ή  φύσις,  άλλ'  αΐ- 
ρ.ατι  πεφυρρ,ε'νος  και  λύθρου  περίπλεως  και  φο- 
νευορε'νω  ράλλον  η  γεννωρε'νω  έοικώς  ούδενο'ς 
έστιν  άψασθαι  και  άνελε'σθαι  και  άσπάσασθαι 
και  περιλαβείν  η  τοΰ  φύσει  φιλοΰντος». 

Εις  τούτο  δη  (την  ιροφήν  και  την  ζωην)  έρ- 
γαζο'ρ,εναι  και  πρός  κουφισρ-ο'ν  τινα  τοΰ  άθλίου 
βίου  διαποντιοι  φερο'ρ.εναι  χιλιάδες  και  ρ,υριά- 
δες  ανθρώπων,  ούτως  ειπείν,  καταβροχθίζονται 
κατ'  ένιαυτόν  ύπό  της  άσπλάγχνου  θαλάσσης, 
οίκήρ-ατα  δέ  και  πόλεις  ρ,ερόπων  άνθρώπων 
έν  έτεσι  πολλοίς  άγώσι  και  ρ,οχθοις  ρυρίοις  εις 
άκρ,ήν  άφικορεναι  έν  όφθαλροΰ  ριπή  άνατρε'- 
πονται  ύπό  της  γης  σειορ.ε'νης·  θάλπος  έζαί- 
σιον,  ύδάτων  όρβρίων  αιφνίδιος  καταφορά  δια- 
φθείρει και  καθαιρεί  έν  ήρ.ε'ρα  η  νυκτί  ρ.ιά 
προϊόντα  και  καρπούς  ρ,ηνών  πολλών  η  ένιαυ- 
τοΰ  ολοκλήρου.  Ταύτα  δ'  ούχ  άπαξ  ούδέ  δις, 
άλλ'  έξ  ου  τις   έ'στιν  ανθρώπων  ιστορία  και 
ρ.νήρ.η,  κατά  συνεπείς  περιόδους  διατελοΰσιν 
άεί  γινο'ρ.ενά  τε   και   έσορενα  ρε'χρι  συντέ- 
λειας «έ'ς  τ'  άν  ύδωρ  τε  ρε'η  και  δε'νδρεα  ρα- 
κρά  τεθήλη».    Και  έ'στιν  ούτω  καθ'  εκάστη  ν 
όράν  τούς  πλείονας  τών  ανθρώπων  άσθρ,αί- 
νοντας  και  καταβεβληρε'νους   ύπό  καράτων 
και  ρο'χθων  συννάκις  άκάρπων,  έπί  τό  διά 
παντός  ύπό  της  Είρ.αρρ,ε'νης  κατεγνωσρένους 
εις  άγευστίαν  και  στε'ρησιν  παντελή  τών  εύ- 
γενών  της  διανοίας  άπολαύσεων.    Τό  αγα- 
θόν, ού  πάντα  κατ'  Άριστοτε'λη   έφίεται  και 
σύν  αύτώ  τό  ά.Ιηθες  και  τό  χα.Ιύν,  έν  άλ- 
λαις  λε'ξεσιν  ή  ευδαιμονία,  ή  επιΰτήμη  και 
τό  χάΛΛοο.,  το  ι  ε  φύσει  και  τό  τεχνικο'ν,  έν 
όλιγίστοις  ρο'νον  άπαντώσι  το'ποις,  τό  δ'  άν- 
θρώπινον  ϊδανικόν  η  τόν  χατ'  ιόέαν  άνθρώπινον 
βίον  έστί  πως  εύρίσκειν  ρο'νον  έν  τοις  τών  δυ- 
ναστών και  ρεγιστάνων  και  ζαπλούτων  ρ.εγά- 
ροις.   Άλλ'  άν  οί  τοίχοι  και  αί  ρ,ετοπαι  και  οί 
κίονες  και  δλως  οί  λίθοι  τών  πολυτελών  και 
περικαλλών  έκείνων  ρ.εγάρ(ον  και  οί  έν  αύτοϊς 
έναποκεκρυρρ.ε'νοι  πολλοί  και  ποικίλοι  θησαυ- 
ροί φωνην  λαβο'ντες  άνθρωπίνην,  ώςπερ  οί  άνε- 
ροι  και  τά  ύδατα  και  τά  λοιπά  στοιχεία  της 


ΠΕΡΙ  ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ! 


47 


φύσεως  έν  τώ  τερπνώ  του  Νάλου  και  της  Δα- 
μαϊαντίας  δ\ηγήματι,  μαρτυροΰντα  περί  της 
εκείνης  άγνότητος,  παρά  πάντα  τον  χρο'νον  της 
τάνδρός  απουσίας  την  κοίτην  άμόλυντον  τηρη- 
σάσ/.ς,  ήδύναντό  πη  λέγειν  ερωτώμενοι  άντί 
ττόσων  καί  πηλίκων  κοπών  και  μο'χθων  και 
καμάτων  καί  πολλάκις  αδικιών  καί  δακρύων 
καί  θυσιών  ανθρωπίνων  έτέθησαν  εν  οίς  είσι 
τόποι;,  άποστραφείς  αυτούς  βεβαίως  ό  ερω- 
τήσας  ευρεν  άν  αίρετώτερον  δν  μέν  αυτός  εν 
ίδρώτι  του  προσώπου  έσθίει  ξηρόν  άρτον  των 
πολυτελών  καί  θελξιλαρυγγίων  εκείνων  δεί- 
πνων, έν  ω  δ'  αύτός  οικεί  πενιχρόν  καί  φιλό- 
καλον  οίκημα  τών  ευπρεπών  κτιρίων  καί  τών 
χρυσοκέντητων  επίπλων  καί  λοιπών  περιλαρ.- 
πών  κοσμημάτων.  Χρησάσθω  τις  παραδείγρ.ατι 
τούτου  τή  εν  'Ρώμη  προ  τοΰ  Σωτήρος  η 5η  καί 
[Αετ'  αυτόν  άκμασάση  τρυφνί  καί  πολυτέλεια. 
Προς  ταύτην  πόλεις  μεν  εύδαίμονες  όλαι,  έλλη- 
νικαί  τε  καί  βάρβαροι,  ρ,ετεβλήθησαν  άρδην  εις 
ερείπια,  λαοί  δέ  καί  έθνη  περιήλθον  άπ'  ελευ- 
θερίας είς  δουλείαν  καί  μυριάκις  μυριάδες  αν- 
θρώπων επί  της  οικουμένης  εϊργάζοντο  πρός 
άποπλήρωσιν  της  λιχνείας  καί  της  τρυφής  καί 
ίΓίς  ίλλης  πλεονεξίας  της  κοσμοκράτορος  πό- 
λεως. Ταύτό  δε,  ηΐΙΐΐ3ΐΪ8  ΠΠΐΙίΙΙκΙίδ,  ώς  πάσι 
δήλον,  διατελεί  γινόμενον  καί  μέχρι  της  σή- 
μερον, τουτε'στιν  οί  πλείστοι  τών  ανθρώπων 
άνά  πάσαν  ιήν  γήν  αδιαλείπτως  εργάζονται 
&αΙ  κοπιώσιν,  ίνα  τό  λοιπόν  όλίγιστον  έν  άνε'- 
σει  καί  τρυφί)  καί  πολυτέλεια  διάγγι  τόν  βίον. 

Καί  ταΰτα  μεν  εΐπομεν  ιδία  θεωροΰντες  την 
εΰκρατον  καλουμε'νην  ζώνην,  έν  γι  καί  κατ'  έξο- 
χήν  άνεπτύχθη  καί  διατελεί  άναπτυσσομε'νη  της 
ανθρωπινής  κοινωνίας,  ιδία  δε  τών  ημε'ρων  έ- 
θνών.  ή  ενέργεια,  έν  ώ  έν  ταϊς  άλλαις,  τη  δια- 
ίεκαυμένη,  πολλώ  μάλλον  ταϊς  δυσί  κατεψυγ- 
μέναις,  υπό  της  ακράτου  θερρότητος  καί  τοΰ 
ίυσανέκτου  ψύχους  όλίγιστα  καθόλου  δύναται 
έπιτελ-ίν  τό  τοΰ  ανθρώπου  δραστικάν  καί  φιλο'- 
πονον.  "Ορμώμενοι  δ'  έντεΰθεν  εύκαιρον  ήγούμε- 
1α  λαλήσαί  τινα  καί  περί  της  κοσμικής  τοΰ  ή- 
μετε'ρου  πλανήτου  πρός  τόν  ήλιο  ν  θε'σεως  καί 
της  ταύτης  έπιδράσεως  είς  τόν  καθόλου  βίον. 

Ώς  καλώς  γινώσκουσι  πάντες  οί  τών  ημέ- 
τερων ευμενώς  άκροώμενοι  λόγων,  έν  έκάστω 
τών  πλανητών  ού  την  αυτήν  ο  άξων  έχει  πρός 
τό  της  τροχιάς  έπίπεδον  θε'σιν  η  κλίσιν,  άλλ' 
άλλη  ν  εν  άλλω.  Τοΰτο  δ'  έστίν  ό  την  έν  αύτοϊς 
γεννά  διαφοράν  τών  ωρών  τοΰ  ένιαυτοϋ  καί 
τών  κλιμάτων.  Έξ  ούν  τών  ημετέρων  πλανη- 
τών ο  τοΰ  Διός  καί  μόνος  ούτος  ίσταται  σχε- 


δόν τι  κάθετος  έπί  τό  της  τροχιάς  έπίπεδον, 
εκ  δέ  τούτου  τών  έπ'  αύτοΰ  ζωνών  ή  μέν  δια- 
κεκαυμένη  εις  τόν  Ίσημερινόν  συνε'σταλται  μό- 
νον, αί  δέ  κατεψυγμέναι  περιορίζονται  τοις  πο- 
λικοϊς.  Έκ  δέ  τούτου  τό  τε  φώς  καί  ή  θερμό- 
της  μειούμεναι  βαθμηδόν  άπό  τοΰ  Ισημερινού 
πρός  τους  πόλους  καθιστάσιν  αύτοΰ  την  ολην 
έπιφάνειαν  εΰκρατον  τε  καί  μετ'  άνε'σεως  οί- 
κήσιμον.  "Οθεν  οί  τόν  πλανήτην  οίκοΰντες  ε- 
κείνον άσυγκρίτως,  ώς  ειπείν,  εΰδαιμονε'στερον 
διάγουσιν  η  ημείς  τόν  βίον.  Οΰχί  ταύτό,  τη 
ημετέρα  δυστυχία,  συνε'βη  γενε'σθαι  καί  τή  γη. 
Ταύτης  ό  άξων  αποτελεί  πρός  τήν  έκλειπτικήν 
γωνίαν  66  καί  ημισείας  μοιρών.  Έκ  τούτου 
τών  ώρών  αί  μεταβολαί  καί  τό  τών  ημερών  έν 
ταίς  εύκράτοις  άνισον,  έξ  ών  κατά  με'ρος  αί  τοΰ 
βίου  ταλαιπωρίαι.  Τοΰτο  τε  δη  καί  άλλαι  της 
γης  ελλείψεις  ούκ  όλίγαι  καθιστώσι  τόν  επί 
ταύτης  βίον  οίον  αυτόν  παρεστήσαμεν  έν  τοϊς 
με'/ρι  τούδε.  Έπιτραπήτω  δ'  ήρίν  ένταΰθα 
καί  την  ζωήν  αύτήν  οία  τε'  τίς  έστι  καί  έκ  τί- 
νος τρόπου  διατελεί  διατηρούμενη  διά  βραχε'ων 
ώς  οίον  τε  παραστήσαι. 

Έκαστον  γε'νος  η  τάξις  εκάστη  τών  έπί  της 
γης  ύποτίθησί  τιν'  έτε'ραν  με'χρι  τών  ενόργα- 
νων ήτοι  τών  πρώτων  στοιχείων.  "Οθεν  έκα- 
στον ύπε'ρτερον  γένος  η  τάξις  έχει  τό  ζην  έκ 
τοΰ  χείρονος  η  τών  λοιπών  χειρόνων.  Ή  μέν 
ζωή  ούδεμίαν  έν  τοϊς  ένοργάνοις  ή  τινα  πρώτην 
άμυδράν  έν  τοίς  κρυστάλλοις  έξ  έκείνων  έμφα- 
νίζουσα  γένεσιν,  άπό  τών  φυτών  άρξαμένη  χω- 
ρεί κατά  τάξεις  είς  τό  άνθρώπειον  εκάστη  δέ 
τών  τάξεων  υπάρχει  καί  ζή  διά  τοΰ  ήσσονος  ή 
προτέρου,  τουτέστιν  έκαστον  ίσχυρότερον  ζώον 
διατηρεί  τήν  έαυτοΰ  ζωήν  καταναλίσκον  τήν  τοΰ 
χείρονος  ή  άσθενεστέρου,  τά  δέ  μή  δι*  ετέρων 
διασώζονται  καταναλίσκοντα  ιά  φυτά.  Διό 
καθόλου  τώ  γένει  τών  οργανικών  άπό  τών  άεΐ 
κρειττόνων  είς  τά  χείρονα  λεγο'μενον  έφαρμόσι- 
μόν  έστι  τό  παροιρ.ιώδες  «ό  θάνατος  σου  ζωή 
μου».  Τά  μέν  ταλαίπωρα  φυτά,  μετέχοντά  πη 
καί  ταύτα  κατά  τινας  άρχής  τίνος  αίσθήσεως, 
ώς  ειπείν  ονειρώδους,  άκμάζουσι  τά  πλείστα  μό- 
νον ίνα  χρησιμεύωσιν  ώς  τροφή  τοίς  ζώοις,  τά  δ' 
έκείνοις  τρεφόμενα  τών  ζώων  έτέροίς  καί  ταύ- 
τα πάλιν  άλλοις,  ώςτε  καταστροφή  καθόλου 
καί  φόνος  έκ  περιτροπής  ύπάρνει  τών  ζώων  ή 
ζωή,  τών  μέν  κατεσθιομένων,  τών  δέ  κατε- 
σθιόντων,  άχωρίστως  ούτως  ειπείν,  ώς  έοικε, 
τοΰ  ζην  έπί  της  γης  τη  φθορά  καί  τώ  θανάτω 
συνημμένου.  Τούτου  δ'  έργάτης  ούκ  έσχατος 
ούδ'  ελάχιστος  έστιν  ο  της  γης  εαυτόν  ηγεμόνα^ 


48 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


καταστήσας  άνθρωπος,  δς  άσρ,ενος  εις  τό  ίδιον 
είναι  και  ευ  είναι  καταναλίσκει  πάσαν  ζώσαν 
οΰσίαν.  Έν  αύτω,  τη  δήθεν  κορωνίδι  τής  κτί- 
σεως, κορυφοΰται  ό  διά  ιών  ζώων  απάντων  δι- 
ήκων  της  καταστροφής  και  του  φόνου  νομός. 
Τό  λογικόν  και  θείας  τινός  άπορροίας  μέτοχον 
δημιούργημα  τούτο  διατρίβον  από  τί,ς  αρχής 
αύτοϋ  τής  γενε'σεως  περί  τό  φθείρειν  ή  τό  επί 
ρ,ελλούση  φθορά  περιποιεϊσθαι  τά  λοιπά  των 
ζώων  ούδαρ.ώς  ήγάπησε  τούτω,  άλλα  τά  δπλα 
δι'  ών  τό  κατ'  άρχάς  ήμύνετο  και  άνηρει  τά 
πολέρ,ια  των  ζώων  εστρεψεν  επί  τους  όρ.ογενεϊς 
ανθρώπους  και  σύρ.πασα  του  ήρ.ετέρου  γε'νους 
ή  άπ'  άρχής  ες  την  σήμερον  ιστορία  παρ'  Έλ- 
λησί  τε  καϊ  βαρβάροις  πλήρης  εστίν  αφηγή- 
σεων μαχών  τε  και  σφαγών  και  καταστροφών 
και  πολέρ.ων  έτι  δ'  ούδ'  άναγκαϊον  άρκούρ,ενος 
ήγεϊσθαι  κακόν  τό  πολερ.εΐν,  εις  έπιστήμην 
ανύψωσε  τούτο  και  τό  πρώτον  ανέδειξε  τών 
ελευθερίων  επιτηδευμάτων.  Άεί  δε  και  παρά 
πάσι  τής  ρ,εγίστης  ήξιώθησαν  δόξης  οί  πλεί- 
στους άποκτείναντες  ή  δυνατοί  γενόμενοι  κα- 
τακτείνειν  άνθρώπους,  ώςπερ  τών  άγαθών  ή 
χρημάτων  οί  τά  πλείστα  κτησάρ.ενοι.  Διό  και 
τών  πώποτε  δορικτητο'ρων  ό  φιλανθρωπότατος 
Αλέξανδρος  ό  Φιλίππου  φόνους  μέν  είργάσατο 
και  αυτός  ούκ  ολίγους  έπιεικέστατός  περ  ών, 
εΐ  δε'  τις  αύτω  πόθεν  έδίδοτο  κλε'ους  αΐρεσις 
άπό  φιλοσοφίας  ή  εκ  τοΰ  χώρας  ή  έθνη  πολλά 
καταστρε'ψασθαι,  διισχυρίσαιτ'  άν  τις,  επιει- 
κώς, ώς  ού  μο'νον,  ώςπερ  (και  δικαίως  ίσως) 
έλεγε,  τής  τοΰ  κυνικού  Διογε'νους,  άλλά  και 
τής  αυτού  Σωκράτους  και  Πλάτωνος  και  Άρι- 
στοτε'λους  και  τών  πώποτε  φιλοσοφησάντων 
δόξης  αίρετωτε'ραν  άν  ήγήσοιτο  την  εκ  τής  βα- 
σιλείας είναι.  Και  περί  μέν  εκείνου  δύναταί  τις 
ίίπεΐν  μετά  τοΰ  Χαιρωνέως,  δτι  δι'  ών  έποιή- 
σατο  πολέρ,ων,  πολυδακρύων  ούκ  έλασσον  έτε'- 
ρων  γενομένων,  άγαθών  δτι  πλείστων  έγένετο 
τοις  ήττηθεΐσιν  αίτιος,  πανταχο'σε  τά  παρ' 
"Ελλησιν  είςαγαγών  άγαθά  και  δαψιλώς  διο- 
χετεύσας,  και  τρόπον  τινά  τό  τοΰ  Πλάτωνος 
ό'νειρον  επί  ποσόν  κατορθώσας,  καθ'  δν  ούκ 
έσται  παύλα  κακών  ταΐς  κοινωνίαις,  «εάν  μή 
ποτέ  θεία  τινί  ρ,οίρα  συνε'λθωσιν  εις  ταύτό  βα- 
σιλεία και  φιλοσοφία».  Τό  πλείστον  δμως  τών 
πολέμων  οΰδενός  εγε'νετο  τών  άγαθών  ουδέ  γί- 
νεται τοις  άνθρώποις  α'ίτιον  άλλου  πλην  ολέ- 
θρου και  καταστροφής  και  δακρύων,  δ  δ'  ή  γή 
σειομε'νη  ρ.ή  συνειδυΐα  διαπράττει,  τοΰτο  ποιοΰ- 
σιν  άνθρωποι  σαφώς  τε  συνειδο'τες  και  βουλό- 
μενοι,  Κάκεϊ  μέν  ή  φύσις  ή  τό  πεπρωμένον  ή 


και  ή  παρά  τοΰ  θείου  τιμωρία  την  αΐτίαν  εχει, 
ενταύθα  δέ  ρ.δνη  τών  άνθρώπων  ή  πλεονεξία 
και  τό  θηριώδες  και  τό  φίλαυτον  μετ'  έπιχαι- 
ρεκακίας.  Και  ταύτα  ρ.έν  ταύτη. 

"ίνα  δε'  τις  άρ.ώς  γε'  πως  είδτί  τών  έκ  τοΰ 
πολε'ρ.ου  δεινών  τό  ρ-ε'γεθος,  άναγνώτω  παρά 
τοις  ίστορικοϊς  την  άφήγησιν  ένίων  ρ.ο'νων  έκ 
τών  αρχαίων  ή  τών  έν  τοις  με'σοις  χρο'νοις  η 
και  τών  καθ'  ημάς  αυτούς  πολε'ρ,ων  και  μαχών 
και  τά  κατά  την  άλωσιν  ένίων  έκ  τών  αρ- 
χαίων πόλεων,  οιον  Κορίνθου,  Νουμαντίας, 
Αθηνών,  Ιερουσαλήμ  και  Καρχηδόνος.  Επειδή 
δ'  έκ  τούτων  ενταύθα  πρόχειρον  εχομεν  τον 
Άππιανόν,  παρατίθεμεν  τό  χωρίον  έν  ώ  περι- 
γράφει την  ύπό  Ρωρ.αίων  άλωσίν  τε  και  κατα- 

σκαφήν  τής  Καρχηδόνος,  έχον  ώδε  :  

"Αλλη  δ'  ην  έκ  τούδε  οψις  έτε'ρων  κακών,  τοΰ 
μέν  πυρός  έπιφλε'γοντος  πάντα  και  καταφε'- 
ροντος,  τών  δέ  άνδρών  τά  οικοδομήματα  ού 
διαιρούντων  ές  ολίγον,  άλλ'  άθρόα  βουλορ,ε'νων 
άνατρε'πειν.  "Ο  τε  γάρ  κτύπος  έκ  τούδε  πολύ 
πλείων  έγίγνετο,  και  ρ,ετά  τών  λίθων  έξέπι- 
πτον  εις  τό  με'σον  αθρόοι  νεκροί.  Ζώντε'ς  τε 
έτεροι,  πρεσβύται  ρ.άλιστα  και  παιδία  και  γύ- 
ναια, δσα  τοις  ρ.υχοϊς  τών  οικιών  έκέκρυπτο, 
οί  μέν  και  τραύματα  φέροντες,  οί  δ'  ήμίφλε- 
κτοι,  φωνάς  άηδεϊς  άφιε'ντες·  έτεροι  δ',  ώς 
άπό  τοσοΰδε  ύψους  ρ,ετά  λίθων  και  ξύλων  και 
πυρός  ώθούρ,ενοι  και  καταπίπτοντες  ές  πολλά 
σχήρ,ατα  κακών  διεσπώντο,  ρηγνύμενοί  τε  και 
καταπασσόμενοι.  Και  ούδ'  ές  τέλος  αΰτοϊς  άπέ- 
χρη  ταύτα*  λιθολόγοι  γάρ,  δσοι  πελέκεσι  και 
άξίναις  και  κοντοΐς  τά  πίπτοντα  μετέβαλλόν 
τ  ε  και  ώδοποίουν  τοις  διαθέουσιν,  οί  μέν  τοϊς 
πελέκεσι  και  ταΐς  άξίναις,  οί  δέ  ταΐς  χηλαϊς 
τών  κοντών,  τούς  τε  νεκρούς  και  τους  ετι  ζών- 
τας εις  τά  τής  γής  κοίλα  ρ.ετε'βαλλον,  ώς  ξύ- 
λα και  λίθους  έπισύροντες  ή  άνατρέποντες  τω 
σιδήρω·  ην  τε  άνθρωπος  άναπλήρωμα  βάθρου. 
Μεταβαλλόμενοι  δ'  οί  μέν  ές  κεφαλάς  έφέροντο 
και  τά  σκέλη  σφών  ύπερίσχοντα  τής  γής 
ήσπαιρον  έπί  πλείστον,  οί  δ'  ές  μέν  τους  πόδας 
έπιπτον  κάτω  και  ταΐς  κεφαλαΐς  ύπερεΐχον 
ύπέρ  'τό  έδαφος·  ίπποι  δ'  αυτούς  διαθέοντες  ές 
τάς  όψεις  ή  τον  έγκέφαλον  έκόλαπτον,  ούχ 
έκόντων  τών  έποχουρ,ένων,  άλλ'  ύπό  σπουδής. 
Έπεί  ούδ'  οί  λιθολόγοι  ταΰτ'  έδρων  έκόντες· 
άλλ'  ό  τοΰ  πολέρ,ου  πόνος,  και  ή  δόξα  τής  νί- 
κης εγγύς,  και  ή  τοΰ  στρατού  σπουδή,  και  κή- 
ρυκες ομού  και  σαλπιγκταί  πάντες  θορυβοΰν- 
τες,  χιλίαρχοί  τε  και  λοχαγοί  μετά  τών  τά- 
ξεων έναλλασσομενοι  και  διαθέοντες  ένθους 


ΠΕΡΙ  ΛΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΛΙ. 


Α  9 


άπαντας  έποίουν  κα'ι  άμελεϊς  υπό  σπουδής 
των  όρωμε'νων».  Τοιαύτα  του  πολέμου  δεινά 
ποός  μυρίοις  άλλοις,  οίς,  οίσπερ  εΐρηται,  δια- 
τελεί συνεχόμενο  ν  τό  βροτειον  άπ'  αιώνος, 
μειωθε'ντα  [λεν  υπό  της  αληθώς  ούρανοπετοΰς 
ηθικής  τοΰ  'ΐησοΰ  διδασκαλίας,  άλλ'  όμως  έσο'- 
μενα,  φεΰ  !  ώς  εοικε,  καϊ  τοΰ  λοιπού  με'χρι 
συντέλειας,  «εως  άν  η  αυτή  φύσις  ανθρώπων 
ή»  κατά  Θουκυδίδην. 

Έρχο'μεθα  δέ  τέλος  εν  γ)  προεθε'μεθα  τάξει 
τή;  πραγματείας  εις  τόν  όπαδόν  καϊ  τελειωτήν 
τής  Σοπεναυερείου  διδασκαλίας  Ε.  "Αρτμαν- 
νον,  ου  ή  τοιαύτη  φιλοσοφία  συνε'χειά  πως  ού- 
σα κα'ι  τελείωσις  της  εκείνου,  διαφε'ρει  ταύτης 
οΰ^  ησσον  άλλν]  τε  κα'ι  αΰτΫί  τγ  βάσει.  Φιλο- 
σοφών  ό  "Αρτμαννος  όρμκται  εκ  τοΰ  μη  οννει- 
όότοη  (ϋηϋβ'ννηδδΐ),  έξ  ού  κα'ι  την  κυριωτάτην 
πραγματείαν  ούτω,  τ.  ε.  ψιΛοοοψίαν  επιγρά- 
φει τοϋ  μη  σνκειόότοι;  (Ρΐιίίοδορίΐίβ  (Ιβδ  ϋη- 
ΐ)β\να«δΙβη),  ενοποιών,  ώς  ειπείν,  τήν  Έγε'λου 
Μγικηγ  'ιδέαν  και  τήν  Σοπεναυε'ρου  τυφλήν  ή 
άλογον  βούΛησιν.  "Εστίν  ούν  αύτώ  τό  μή  αννει- 
όος  άμφω  ταύτα,  βούλησις  (Λ\Γϊ11β}  κα'ι  παρά- 
στασις  ( νθΓδΙβ11ΐΐη§),  ή  δ'  έν  τώ  παντϊ  ένε'ρ- 
γβιβ  διηνεκής  τών  δυοϊν  τούτων  ήτοι  τοΰ  λο- 
γι/.οΰ  και  τοΰ  άλογου  άνταγωνισμός  πε'οας 
εν  ων  τήν  τοΰ  πρώτου  νίκη  ν.  Άλλ'  επειδή  τό 
άλογον  έστί  πο>ς  ουσία  και  αιτία  τοΰ  κόσμου, 
δν,λώσεώς  τίνος  όντος  αΰτοΰ  καϊ  άποκαλύψεως, 
έστ·.  μέν  ούτος  άλογος  τό  είναι,  καθήκει  δέ  τώ 
νώ  διορθώσασθαι  τήν  άλογίαν  επανάγοντι  τώ 
συνειδο'τι  τήν  άλογον  εις  τήν  μη  βονΛηοιν  ήτοι 
τήν  τοΰ  μη  οντος  ή  τοΰ  μηδενός  άναλγησίαν. 
Ούσα  τοίνυν  ή  τοιαύτη  θεωρία  παρά  Σοπε- 
ναυι'ρω,  καθάπίρ  εΐδομεν,  ύπομιμνήσκει  πη  τό 
παρά  τοις  Βουδισταΐς  Νιρουάνα  (Νίπν&ηα.)1, 
τ.  ί.  τήν  άπό  της  ύλης  άπαλλαγήν  και  προς 
τό  θείον  ενωσιν,  ου  θεωρουμε'νου  τε'λους  εσχά- 
του πάσης  άνθρωπίνης  ενεργείας,  έφικνεϊται 
κατ'  εκείνους  ό  της  άκρας  έξικο'μενος  επιστή- 
μης και,  πάσας  εξ  ακριβείας  τάς  άρετάς  άσκή- 

1 )  Ίδέ  ΗοΓδίι  Η.  ΛΥίΙδοη  α  Όϊοίΐοη&Γχ  39Π5- 
επί  βηιΐ  Εη^ΐίδίι  ρ.  478. 


σας.  Ό  μέν  ούν  Σοπεναύερος  ηγείται  τούτο 
κατορθ<υτόν  διά  της  ιδίας  εκάστου  τών  βροτών 
ώς  ειπείν  αύταναιρε'σεως,  ό  δ'  "Αρτμαννος  διά 
καθολικής  τών  άνθρώπιυν  άπαξ  άπάντοιν  απαλ- 
λαγής άπό  τών  τοΰ  είναι  δεσμών  καϊ  βασάνων. 
Διαφε'ρουσι  δ'  ετι  τών  δυοϊν  φιλοσόφων  αί 
θειυρίαι  καϊ  τώ  εκείνον  μέν  άληθώς  ύπάρχειν 
ήγεϊσθαι  μόνον  το  λυπούν  ή  τό  άλγος,  τούτον 
δ'  άμφο'τερα  μέν  όντως  ύπάρχειν,  είναι  με'ντοι 
πολλώ  τινι  πλε'ον  της  ήδονής  τήν  λύπην. 

Τοιαύτα  διά  βραχε'ων,  ώςπερ  άνεπτύξαμεν 
εν  τε  τή  πρώτν)  καϊ  έν  τήδε  τγ  πραγματεία, 
τά  τοις  άρχηγέταις  τών  άπαισιοδο'ξων,  έ'τι  δέ 
καϊ  αΰτοϊς  ήμϊν  περϊ  τοΰ  βίου  καϊ  καθόλου  τοΰ 
είναι  τοΰ  τών  άνθρώπων  άρε'σκοντα.  Άφικο'με- 
νοι  δέ  νΰν  εις  τά  συμπε'ρασμα  καϊ  περαίνειν 
με'λλοντες  τήν  πραγματείαν  άποφαινομεθα  πά- 
νυ συντόμως,  ότι  :  δυνατόν  μέν  ϊσως  έπϊ  πο- 
σόν έν  τώ  με'λλοντι  χρόνω  βελτκ,οθήναί  πη 
τήν  τοΰ  βροτείου  κατάστασιν  άγώνι  τοΰ  γε'- 
νους  κοινώ  καϊ  ττί  παρά  τής  επιστήμης  και 
τής  τε'χνης,  τελειοτε'ρο^ν  άεϊ  γινομε'νων,  επι- 
κουρία, τελείαν  με'ν  τοι  καϊ  καθολικήν  τοΰ  βρο- 
τείου παντός  εύδαιμονίαν  καϊ  τών  πλείστοι, 
ώς  έ'στι  νΰν,  άπαλλαγήν  άπό  τής  δουλείας  τής 
φύσεως  καϊ  τής  εντεύθεν  άϊδίου  δυσημερίας 
άπό  τούδε  καϊ  διά  παντός  παραπεμπτε'ον  εις 
τάς  νήσους  τών  όνειράτων,  έπαναλαβο'ντας  ϊ- 
χον,  εϊττερ  που,  κατά  χώραν  ενθάδε  τό  τοΰ 
Γερμανού  «τοις  πτωχοϊς»,  ε'ιπόντος,  «εις  έστι 
φίλος  έπϊ  γής,  ό  θάνατος»1.  Καθιστώσι  μέν 
ούν  εις  άδημονίαν  οι  τοιούτοι  λόγοι  τους  φιλαν- 
θρώπους,  αίρετώτερον  όμως  κομιδή  καϊ  κάλ- 
λιον,  ώς  πάντες  όμολογήσουσιν  οί  ορθά  φρο- 
νοΰντες,  άπογνόντας  άπαξ  ήσυχίαν  άγειν  ή 
προς  καιρόν  ύπ'  ελπίδος  έξιτήλου  καϊ  τής  αυτα- 
πάτης άγομε'νους,  ώςπερ  έκαστος  ημών  εις  παΐ- 
δας  τελών,  γυμνήν  μετά  ταύτα  καϊ  μετά  πλείο- 
νος άλγηδόνος  τήν  δεινήν  εΐςιδεϊν  άλήθειαν. 

I.  Καρολιλης. 


1)  ϋϊβ  Απτιβη  Ιιβ&βη  αιιί  ΕκΙβη  ιιιιγ  βίηβη 
βίηζί§βη  ΡΓβιιηίΙ,  (Ιβη  Τοά. 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


7 


ΣΥΜΒΟΛΑ! 

ΕΙΣ  ΤΗΝ  ΙΣΤΟΡΙΑΝ  ΤΗΣ  ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ. 


Μ  Ε  Ρ  Ο  2  ΠΡΩΤΟΝ 

περιλαμβάνον  έπιοτολας  λογίων  ανδρών  τη?  ιτ'  *αΙ  ιζ'  έχατοντοιετηρίδος. 

Άνεγνώσθη  ίν  ττ^ΧΠΔ',  ΧΙ^'  κα'ι  ΧΙ^Δ'  συνεδριάσει. 


Έν  τω  πρώτω  με'ρει  των  συμβολών  τούτων 
καταχωρίζω  έπιστολάς  λογίων  ελλήνων  άν- 
δρών,  ων  ό  βίος  εϊσε'τι  δέν  εινε  εξακριβωμέ- 
νος. Έν  αύτοΐς  συγκατε'λεξα  και  έπιστολάς 
Μαξίμου  του  Μαργουνίου,  ούτινος  ή  βιοτή  κα'ι 
αί  πράξεις  μετ'  αξιοθαύμαστου  κριτικής^  όξυ- 
νοίας  εξετέθη  υπό  τοΰ  σοφού  έλληνιστοΰ  ΕΐΏΪΙβ 
£,β§Γ8Ι1(1.  Αλλά  νομίζω  δτι  και  ή  δημοσίευσις 
αυτών  συμβάλλει  επαρκώς  ε'ίς  τινας  τοΰ  βίου 
περιόδους  τοΰ  διασήμου  εκείνου  συγγραφε'ως  της 
ις'  έκατονταετηρίδος,  του  Μαργουνίου,  δστις 
και  ως  θεολόγος  και  ώς  φιλόλογος  ένεκαινίασεν 
εν  τη  νεωτε'ρκ  ιστορία  τών  ελληνικών  γραμ- 
μάτων έποχήν  καρποφορωτάτην.  Άπάσας  δέ 
τάς  έπιστολάς  άντε'γραψα  εκ  τοΰ  ύπ'  άριθ.  1  0 
κωδικός  της  βιβλιοθήκης  τοΰ  εν  Κωνσταντι- 
νουπολει  Έλληνικοΰ  Φιλολογικού  Συλλόγου.  Ό 
κώδιξ  ούτος  άνηκε  προ'τερον  τώ  άειμνήστω 
μ.ητροπολίτη  Δε'ρκων  Νεοφύτω,  ού  τον  βίον  διε'- 
γραψεν  ό  ανεψιός  αύτοΰ  Β.  Διαμαντόπουλος  εν 
τω  έκδοθέντι  ύπ'  αύτοΰ  βιβλίω·  «Νεοφύτου  Μη- 
τροπολίτου Δε'ρκων  "Εργα  τινά,  έν  Κων/πο'λει, 
1881»*. 

Τοΰ  κωδικός  τούτου  λεπτομερεστάτην  πε- 
ριγραφήν  συνε'ταξα  και  κατεχώρισα  έν  άνεκδό- 
τω  έ'τι  καταλο'γω  μου,  έν  ω  άπαριθμώ  τάς  τε 
γνωστάς  κα'ι  άγνωστους  έπιστολάς  πολλών  λο- 
γίου άνδρών  της  ις',  ιζ'  κα'ι  ιη'  έκατονταετη- 
ρίδος.  Έκ  τοΰ  κωδικός  τούτου  διάφορους  έπι- 
στολάς έξε'δωκεν  ό  άοίδιμος  Σοφοκλής  Οικο- 
νόμος- έπίσης  ό  Δρ  κ.  Ματθαίος  Παρανίκας  έκ 


')  Έν  τω  βιβλιψ  τουτφ  πλην  της  βιογραφίας 
άναγινώσκεται  δ  επικήδειο;  λόγος  του  ε'πισκόπου 
Είρηνουπόλεως  Φωτίου,  ε'πιτάψιος  ε'κιρωνηΟε'ι; 

υπδ  τοΰ  κ.  ~.  Βουτυρά. 


τοΰ  αύτοΰ  κώδικος  άντιγράψ ας  έμελε'τησε  κα'ι 
έξε'δουκεν  ούκ  ολίγας  έπιστολάς,  ώς  τοΰ  Μαρ- 
γουνίου, Έρμοδώρου  Ληστάρχου,  Ιωάννου  Ζυ- 
γομαλά,  Αρσενίου  Μονεμβασίας  κ.  ά.  Έν  τω 
καταλο'γω  ύποδείκνυμι  και  άπασαν  την  βιβλιο- 
γραφίαν  τών  έκδο'σεων  τούτων  διό  άρκοΰμαι 
νά  σημειώσω  ώδε,  δτι  ό  κώδιξ  ούτος  σχήμα- 
τος μικρού  4°ν  ών  (0,255x0,165)  περιλαμ- 
βάνει φύλλα  ήριθμημε'να  289  και  έ'τερα  έν 
άρ/νί  22  ένε'χοντα  την  έπιγραφήν  τοΰ  τεύχους, 
τόν  πίνακα  αύτοΰ  και  σημειώσεις  βιογραφικάς 
περί  Αρσενίου  Μονεμβασίας,  Αντωνίου  Έπάρ- 
χου  και  Μανουήλ  τοΰ  Κορινθίου.  Ή  έπιγραφή  δέ 
αύτοΰ  ϊγ ει  ούτως  επί  τοΰ  1  φ.  «ΕΠΙ-ΊΌΛΑΙ| 
ΔΙΑΦΟΡΩΝ  |  μεταγενέστερων  ΈΛΛηνων  σο- 
φών |  άπο  τοΰ  αφ*"  σωτηρίου  ετονς,  |  εως  τοΰ 
αψνα°'η·  όπισθεν  δέ  ταύτης  (φ.  1δ)  γε'γραπται 
τό  έπόμενον  τοΰ  καλλιγράφου 

Επίγραμμα  εις  την  παρονσαν  βίβΛον. 

Επιστολών  αθροισις  ανδρών  πανσόφων, 
ους  ό  νυν  εβλαστησεν  ώς  ρόδα  χρόνος· 
ών  ρεΓ  μεν  άνθος,  ή  δέ  τοΰ  μύρου  χάρις 
μένε:  διαρκώς  εις  πνοην  ευωδ1α$· 
και  τών  σοφών  γαρ  ή  μεν  ακμή  τοϋ  βίου 
πτηνώς  παρηλθεν,  ή  δε  τών  λόγων  χάρις 
μένει  διαρκώς  εις  αείμνηστον  κλέος. 

Ό  κώδιξ  έπιμεμελημένως  καϊ  πάνυ  ορθώς 
γεγραμμε'νος  οφείλεται  πάντως  εις  καλλιγράφον 
λογιώτατον,  άκμάσαντα  ύπερμεσούσης  της  πα- 
ρελθούσης έκατονταετηρίδος.  Περιγραφήν  δέ 
τούτου  έδημοσίευσε  προ'τερον  άνωνύμως  αύτός 
ό  κάτοχος,  εύρων  τό  τεύχος  έν  Χίω  δτε  τόν 
μητροπολιτικόν  αύτής  έκόσμει  θρόνον  (ϊδε 
Πανόώραςτ.  II,  1857,  σ.  305). 

ΜΑΝΟΥΗΛ  κοριν0ΙΟϊ. — Τούτου  ύπ'  άριθ.  1 


ΕΠΙΣΤΟΛΗ  ΛΟΓΙ11Λ  ΛΛΛΡίΙΧ 


51 


τάσσεται  επιστολή,  κατά  τον  πίνακα  του  κώ- 
δικος  άπευθυνθεΐσα  πρός  'Αρσένιον  τον  Μονεμ- 
βασίας «ώς  έκ  [λερούς  του  πατριάρχου»  Παχω- 
μίου Α',  προς  ον  ό  "Αρσένιος  ύπεραπελογεϊτο 

δ·.ά  της  εν  Ε.  ίβ§Γ3ΐηά,  ΒϊΙ)ΗθΓβ\  ΗβΗ.  II,  σ. 

342 — 346  άναγινωσκομένης  επιστολής  αυ- 
τού, ληφθείσης  εκ  του  152  κώδικος  του  έν 
Κωνσταντινουπολει  μετοχίου  τοΰ  παναγίου  Τά- 
φου (φ.  70  κ.  ε.).  Ή  αυτή  δέ  του  Αρσενίου 
επιστολή  εΰρηται  και  έν  τω  ήμετε'ρω  κώδικι, 
φ.  4α — 7*.  Περί  Μανουήλ  του  Κορινθίου  δέν 
έγράφη  εισέτι  άςιο'λογος  πραγματεία,  διό  αρ- 
κούμαι νά  σημειώσω  ώδε  ολίγας  πληροφορίας, 
αίτινες  είναι  και  α?  αύΟεντικώτεραι.  Ό  Θεο- 
δόσιος Ζυγομαλάς  έν  επιστολή  του  προς  Μαρ- 
τϊνον  τόν  Κρούσιον  ( ΤΐΙΤΟΟ^Γ^άαΒ  σελ.  90) 
γράφει,  δτι  Ματθαίος  ό  Καμαριώτης  ((έχρημά- 
τισί  οιοάσκαλος  Μανουήλ  Κορινθίου,  του  έπί 
της  πατριαρχείας  του  πάλαι  πατριάρχου  Θεο- 
λήπτου,  και  Ιερεμίου  του  μετά  τούτον,  έχον- 
τος τό  όφφίκιον  του  μεγάλου  ρήτορος·  ούτος  δέ 
είίοαξεν  Άντώνιον  Καρμαλίκην  έπιλεγο'μενον» 
κτλ.  Και  πάλιν  ό  αυτός  Ζυγομαλάς  γράφων 
ϊτερί  της  β'  πατριαρχίας  του  Παχωμίου  Α', 
λέγει  έν  ΤαπΜ)£Γ.  <*·  149-  «το'τε  ήτον  ό  σο- 
φώτατος  και  θεολογικώτατος  κυρ  Μανουήλ,  ό 
μέγας  ρήτωρ  της  Μεγάλης  Εκκλησίας  ό  Πε- 
λοποννησιακός». Ό  δέ  καλλιγράφος  του  ημε- 
τέρου κωδικός  παραδίοωσι  τάς  έπομε'νας  λε- 
πτομέρειας, άντιγράψας  αύτάς  «εκ  της  σννό- 
\!η(όζ  των  Ιστοριών  Ματθαίον  Κιγά.Ια  χαι 
Δωροθέου  Μονεμβασίας,  σεΜδι  454  και  584. 
Ένετ(ίησιν)  αχΛζ'». — «Εις  τόν  καιρόν  Παχω- 
μίου του  άπό  Ζιχνών  ήτον  ό  φιλοσοφώτατος, 
και  θεολογικώτατος  κύρ  Εμμανουήλ  ό  μέγας 
ρήτωρ  ό  Πελοποννησιακο'ς. — Εις  τόν  καιρόν 
Ιερεμίου  τοΰ  άπό  Σοφίας  (όπου  έκτισε  τήν 
μονήν  τοΰ  Σταυρονικήτα  εις  τό  άγιον  "Ορος) 
η  τον  ό  κϋρ  Μανουήλ  ό  μέγας  ρήτωρ,  άνθρωπος 
σοφός  και  λόγιος  και  ενάρετος,  και  άλλοι  κλη- 
ρικοί και  εκυβέρνησαν  τήν  Έκκλησίαν  καλά». 
Ό  χ.  Μ.  Γεδεών  (Χρονικά  της  ,χατρ.  άχαδ.  σ. 
39  κ.  έ.)  ασαφώς  ομιλεί  περί  του  χρόνου,  καΟ' 
όν  ο  Μανουήλ  Κορίνθιος  έφερε  τό  όφφίκιον  με- 
γάλου ρήτορος.  'Εκ  ιών  προσημειωθέντων  χω- 
ρίων άποδείκνυται,  δτι  με'γας  ρήτωρ  διετέλει 
έ~Ί  Ιωακείμ  Α',  Παχωμίου  Α'  κα'ι  Θεόληπτου 
Α',  ό  δέ  καλλιγράφος  τοΰ  ημετέρου  κώδικος 
διέσωσεν  ήμΐν  τά  επόμενα  σημειώματα,  ές  ων 
ήδη  οριστικώς  πληροφορούμεθα,  ότι  κατά  τά 
έτη  1545  —  1546  έχοημάτισεν  ο  Μανουήλ 
ρήτωρ.  Παντελώς  δέ  απαράδεκτος  είνε  ή  όλως 


υποθετική  πληροφορία  τοΰ  κ.  Γεδεών,  ότι  εύρε 
τον  Μανουήλ  Κορίνθιον  «όπως  δήποτ'  έν  τοϊς 
άςιωματικοίς  τοΰ  οικουμενικού  πατριαρχείου 
κατατεταγμένον  έπί  τοΰ  πατριάρχου  Συμεών, 
τό  δεύτερον  κοσμοΰντος  τήν  καΟέδραν  τοΰ  Σχο- 
λαρίου»  (σ.  39),  επειδή  ή  δευτέρα  τοΰ  Συ- 
μεών Α'  πατριαρχία,  κατά  αυθεντικά  ανέκδο- 
τα έγγραφα,  ή  ν  μεταξύ  τών  ετών  1472 — < 
1474"  άπό  τοΰ  1472  δέ  έτους  μέχρι  τοΰ 
1  546  μεσολαβοΰσιν  έβδομήχοντα  χαι  τέσσαρα 
ολόκληρα  έ'τη,  ών  ό  αριθμός  όντως  είνε  σοβα- 
ρώτατος.  Τά  προσημειωθέντα  δέ  τοΰ  ημετέρου 
ανωνύμου  δυστυχώς  καλλιγράφου  έχουσιν  ού- 
τως· «Άπό  σημειώματος  εν  τω  τέλει  επικυ- 
ρωτικού γράμματος  χωρίων  της  μητροπόλεως 
Ναυπλίου,  έπί  τοΰ  πατριάρχου  Ιερεμίου  τοΰ 
άπό  Σοφίας,  κατά  τό  ζ,νγον  έτος,  ού  ή  άρχή  : 
"Απαν6'  ό  μακρός  κάναρίθ(μητος) — :  Ή  πα- 
ρούσα πατριαρχική  γραφή  νΛήρχε  τον  άοιδί- 
μου  χατριάρχον  χνρ  Ίερεμίον,  τα,  όε'  γε  γράμ- 
ματα ήσαν  χνρ  ΜανονηΛ  ΓαΛησιώτου  τον  ρή- 
τορος·».—  «Εις  χρονολογίαν  περί  τό  τέλος 
χειρογράφου  ψαλτηρίου.  <ί'Αχο  δε  της  Αριστον 
γεννήσεως  μέχρι  τον  νυν  ζ^νδ™  έ'τονς  της 
ένισταμένης  δ'";  Ινδικτιώνος  εϊσιν  ε'τη  αψμς' . 
Γράψ-ε  ΓαΛησιωτον  χειρ  τανθ'  ώδε  Μανονή.1». 

ιαΑΝΝΗ2  ΚΟΡΕΣ2ΗΣ,  ιατρός1. — Ό  Κρούσιος 
λέγει  περί  αύτοΰ·  «(ΙοοΙϊδδΐπΐΙΙδ  Οΐΐίϊ  Ιϊΐβάϊβΐΐδ 

6δΙ.  ΕπκΙίΙβ  δοπβίΐ,  βΐ  ΠΐΙβΓ3.δ  1)βηβ  ρ*ιη§ϊΙ» 
(ΊμΤ0Ο(}Υ·  σελ.  308).  Τοΰ  λογίου  τούτου  και 
έπιστήμονος  άνδρός  ουδέν  σύγγραμμα  γινώσκω· 
γινώσκονται  όμως  τέσσαρες  έπιστολαί,  ή  μέν 
προς  τόν  πατριάρχην  Μητροφάνην,  αί  δέ  πρός 
Θεοδόσιον  τόν  Ζυγομαλάν,  και  άς  ό  Κρούσιος 
κατεχώρισεν  εν  Τΐ1ΓΟΟ§Γ360.  σελ.  239,  306- 
308  και  314.*  Τοΰ  Ιωάννου  Κορέσση  φίλος  ήν 


1)  ^Ετερος  ομώνυμος  Κορε'σσης  άπαντα  συνυπο- 
γεγραμμε'νος  έν  κοινή  αναφορά  της  πολιτείας  Χίου 
πρδς  τον  της  νήσου  οιοικητήν.  Γραφεϊσα  τω  1511 
εξεδόθη  ΰπερ  της  Νε'ας  Μονής  (ΜΐΚ1θ5Ϊθ1ΐ  βί  Μίίΐ- 
ΙβΓ,  ΑΰΙα  6ί  ϋίρίοϊη.  III,  σ.  263),  ής  τά  συμφέ- 
ροντα κληρονομιχώ  ϊσως  εθίμω  εΰσεβώς  ΰπηρε'τουν 
οί  της  οικογενείας  Κορε'σση  γόνοι,  διότι  εν  διαφόροις 
έγγράφοις  τοΰ  ιζ'  και  ιη'  αιώνος  άπαντώσιν  ΰπογε- 
γραμμε'να  διάφορα  της  οικογενείας  ταύτης  με'λη,  εί- 
τε ώ;  μάρτυρες  είτε  ώς  άρχοντες  της  πολιτείας 
Χίου·  εις  δϊ.  Μανουήλ  ΚορεΊτσης  άφιε'ρωσεν  εις  τήν 
Νε'αν  Μονήν  χα\  άκί^ητον  αΰτοΰ  κτήμα.  "Ιδε 
Γρηγ.  Φωτεινού,  Τά  Νεαμονήσια,  έν  Χίψ, 
1804,  σελ.  195,  202,  215,  217,  223,  227,  230, 
231,  239,  246,  251,  202. 

*)  Τοΰ  Ιωάννου  Κορε'σση  ή  υπογραφή  άπαντα 
έν  διαθήκη  γραφείση  έν  Χίψ  τή  10  νοεμβρίου  1580 
κα\  έν  κοινή  άναφορα  προς  τον  πατριάρχην  Μητρο^ 


52 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


6  διάσημος  Μαργούνιος,  ώς  άποδεικνύασι  γράμ- 
ματά  τινα  άναγινωσκόμενα  έν  πολλαϊς  χειρο- 
γράφοις  συλλογαϊς  των  τοϋ  Μαργουνίου  επιστο- 
λών. Έν  τω  23  κώδικι  του  εν  Τραπεζούντι 
Φροντιστηρίου,  έπιγραφομε'νω  «.ΈπιστοΛαί  του 
σοφότατου  Μαξίμου  του  Μαργουνίου  επισκόπου 
Κυθήρων» ,  ύπάρχουσι  τρεις  προς  τον  ίατρόν 
Κορέσσην  έπιστολαί,  ών  αί  χρονίαι  και  άρχαι 
εχουσιν  ούτως· 

(Άρθ.  5 1 )  Τους  μεν  περί  τα  αισθητά.  1600. 
(Άρθ.  1 2  5)' Αγανακτήσεις,  οιμαι  κτλ.  1591.. 
(Άρθ.  126)  Λεινός  μου  τΐ]  ψυχή  κτλ.  1591. 
Του  ιατρού  Κορε'σση  παρατίθημι  ύπ'  άριθ.  2 
καϊ  3  δύο  έπιστολάς  άναγινωσκομε'νας  έν  ο.  34 
του  παρ'  ήραν  κώδικος.  'Αμφο'τεραι  δέ  γραφεϊ- 
σαι  εν  Χίω  άπευθύνονται  προς  άνώνυμον  τινα 
πατριάρχην  του  οικουμενικού  θρόνου.  Ή  μέν 
πρώτη  είνε  άχρονολο'γητος,  ή  δέ  έτε'ρα  έγράφη 
τ·ί)  16  Οκτωβρίου  του  1570  έτους·  εκ  ταύ- 
της δέ  της  χρονολογίας  ευχερώς  αναγνωρίζεται, 
οτι  αμφοτεραι  απεστάλησαν  προς  τον  πατρι- 
άρχην Μητροφάνην  Γ'.  Έν  τω  πρώτω  γράμμα- 
τι  με'μνηται  ό  Κορε'σσης  τοϋ  πατριάρχου  τού- 
του αποδημίας  «προς  επίσκεψιν  τοϋ  έαυζοϋ 
ποιμνίου  και  άΛΛας  αναγκαίας  χρείας  της  Με- 
γάλης Εκκλησίας».  Έάν  παραδεχθώμεν  κατά 
γράμμα  την  έ'ννοιαν  της  φράσεως  ταύτης,  άπο- 
δείκνυται  εντεύθεν,  δτι  ό  Μητροφάνης,  πα- 
τριάρχης ών,  έςήλθεν  εις  περιοδείαν  τοιαύτην, 
οΐαν  καί  προγενε'στεροι  παιριάρχαι  έξετέλεσαν 
της  αποδημίας  δμως  ταύτης  ούδεμίαν  μνησιν 
ευρίσκω  έν  ταΐς  γνωσταϊς  μοι  πηγαϊς  περί  του 
πατριάρχου  Μητροφάνους. — Ή  δευτε'ρα  έπιστο- 
λη  του  Κορε'σση  άφορα  εις  την  έκλογήν  επι- 
σκόπου της  Χίου,  άπροστατεύτου  της  έκκλη- 
σίας  αυτής  διατελούσης  έν  έ'τει  1570·  σύναμα 
δέ  συνίστησι  τώ  πατριάρχη  ίερε'α  τινά  άπο- 
σταλε'ντα  υπό  τών  Χίων  εις  Κωνσταντινούπο- 
λιν  «νπερ  πολλών  καλών  τε  και  αγαθών  αν- 
δρών υπό  τίνων  συκοφαντηθέντων  άπολογή- 
σασθαι»·  διό  καϊ  έξαιτεϊται  την  συνηγορίαν 
αυτού  υπέρ  της  ύποθε'σεως  ταύτης. 

διοντςιος  ιερομόναχος. — Τούτου  άναγινώ- 
σκεται  μία  έπιστολή  έν  τω  κώδικι  (φ.  35α) 
έξ  ής  μαρτυρειται,  δτι  ήν  διδάσκαλος  της  ιεράς 
μουσικής.  Πιθανόν  δέ  δτι  τό  άτομον  τούτο  συν- 
ταυτίζεται τώ  έν  ετει  1578  διατρίβοντι  έν 
Κωνσταντινουπολει  όμωνύμω  ίερομονάχω.  Ό 


φάνην  Γ'  (ΤαΓΟΟ§Γ3εο.  σελ.  284,  313),  ό  δε  ο!«ος 
αΰτοΰ  αναφέρεται  εν  σελ.  205  τών  Ν  ε  α  μ  ο  ν  η- 
ί  ί  ων,  οπόθεν  φαίνεται  ό'τι  εζη  και  τω  1005. 


ΟβίΊ&οΙΐ  έν  τοις  σημειωματαρίοις  αυτού  είχεν 
ούτως  αΰτογράφως  την  ύπογραφήν  τοϋ  Διονυ- 
σίου· «Αονΰσιος  ιερομόναχος,  πρωτοσνγκελλος 
και  έπαρχος  τοϋ  Γαλατά».  (ΊηΤ€Ο^ταβ0-  σελ. 
507).  "Ισως  δέ  πάλιν  αύτός  εινε  ό  βραδύτερον 
(1591)  γενόμενος  μητροπολίτης  Ηράκλειας 
Διονύσιος,  ώς  διαβεβαιοΐ  ό  Σ.  Οικονόμος  ( Περί 
Κόκκου  σ.  26  έν  ύποσημ.). 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ο  Αιτωλός.  —  Τδε  περ'ι  αυτού 
Οπίδΐί,  Ίητο,ΟψΟΙΟ,.  σελ.  270.  Έν  τώ  κώδικι, 
φ.  3  5^ — 3  6α,  άναγινώσκονται  αί  ύπ'άριθ.  5 — 6 
δημοσιευομεναι  ένταϋθα  έπιστολαί  αΰτοϋ  προς 
τόν  Μεθύμνης  Ίππόλυτον,  έξ  ών  αποδεικνύεται 
ό  άνήρ  ευμουσος  ελληνιστής,  δικαιών  ούτω  την 
παρά  Κρουσίω  πληροφορίαν  τοϋ  Ιωάννου  Βονα- 
φε'ως,  δτι  ό  Αιτωλός  ην  «σοφός  καϊ  έλλο'γιμος». 
Τήν  σοφίαν  δέ  αύτοϋ  μαρτυρεί  καί  η  κατωτε'ρω 
πρώτη  έπιστολή  τοϋ  Στουδίτου  Δαμασκηνού. 
Περί  δέ  τοϋ  Ιππολύτου  ΐδε  Γ.  Ζαβίρα  Ν.  Έλλ. 
σ.  12  0 — 121.  Ό  Λάμιος  έξέδωκε  τρεις  τοϋ 
Ιππολύτου  έπιστολάς  προς  Γαβριήλ  τόν  Σε- 
βηρον  (ϋβΐίάφ  βτηάίΐ.  1744,  σ.52,  92,  93), 
ό  δέ  Σακκελίων  μίαν  τοϋ  Μαργουνίου  πρός  αυ- 
τόν τε  καί  πρός  άλλους,  έν  ΛεΛτίω  της  ιστορι- 
κής καί  έθνολογικης  έταιρίας,  τ.  Α'.  σ.  58. 

δαμασκηνός  ςτουλπίις. —  Τοϋ  λίαν  γνω- 
στού τούτου  λογίου  άνδρός  της  ις'  έκατοντ. 
άναγινώσκονται  έν  τώ  κώδικι,  φ.  37α — 41^, 
τρεισκαίδεκα  έπιστολαί  πρός  διάφορους.  Ταύ- 
τας δέ  ήμε'ρας  τινάς  μετά  τήν  έν  τακτική  τοϋ 
Συλλόγου  συνεδριάσει  κοινοποίησιν  είδον  δεδη- 
μοσιευμε'νας  έν  τ·?)  Εκκλησιαστική  '  Αλήθεια, 
τομ.  Γ'  (1882,  Νοεμβρ.  1  0),  σ.  87—9  1 ,  επι- 
στασία τοϋ  κ.  Μ.  Γεδεών,  άντιγράψαντος  αύ- 
τάς  έξ  ιδιωτικού  κώδικος·  έπειδή  ή  τύπωσις 
αύτη  εινε  έλλειπες  τε  καί  πλημμελής  έν  με'- 
ρει,  καθίσταται  αναγκαία  ή  ένταύθα  έκδοσις 
τών  αυτών  έπιστολών,  τοσούτο  μάλλον  καθό- 
σον ού  μόνον  6  τοϋ  Συλλόγου  κώδιζ  εινε  Ό 
πληρέστερος  καί  λαμπρότερος  πάντων  τών  έ- 
γνωσμε'νων,  άλλά  καί  τά  πρός  ά  απευθύνονται 
πρόσωπα  είναι  έπίσημα  καί  λίαν  έγνωσμένα. 
ΤΙ  έπιστολή  απεστάλη  Γεωργίω  τώ  Αΐτωλώ, 
περί  ού  προεσημειώθησαν  τά  δέοντα·  τώ  αΰτω 
δέ  πιθανώς  απευθύνεται  καί  ή  12.  Αί  δέ  ύπ' 
άριθ.  1 7  καί  1 9  απευθύνονται  πρός  γνοοστά 
άτομα,  αναφερόμενα  έν  τοις  μαθηταϊς  Θεοφκ- 
νους  τοϋ  Έλεαβούλκου1,  μάλιστα  δέ  περί  Θεω- 
νά τοϋ  Θεσσαλονίκης  (άριθ.  19)  έ' γράψε  μετά 


1 )  "Ιδε  Λωροθε'ου,  Βιβλίον  Ιστορικόν. 
Ένε'τ.  1781,  σ.  417. 


ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΑΙΜΡΩλ 


53 


πολλής  κρίσεως  ό  Ε.  Γ.ββΓίΐη(1,  ΒΜΪοητ.  ΙίβΙ- 
Ιήίίηηβ  I,  σ.  310-313.  Ό  Μακάριος·  ιερομό- 
ναχος (άριΟ.  1  8)  μοί  είνε  άγνωστος  άλλαχο'- 
θεν  7τερί  δέ  του  συμφοιτητοΰ  Μεθοδίου  (άριΟ. 
13-16)  έπιφυλάττομαι  νά  σημειώσω  τινά  άλ- 
λαχού.  Τέλος  δέ  τε'σσαρες  έπιστολαί  (8,  9,  1  0, 
11)  του  Σ,τουδίτου  άπευθύνονται  προς  τον 
χαθηγητην  αντοΰ  Θεοφάνη  και  ρήτορα  της  Με- 
γάλης ΈκκΑηαίαςι^τις  αναμφισβητήτως  είνε 
ό  πασίγνωστος  Έλεαβοΰλκος,  περί  ου  άξιολο- 
νώτατον  ίρθρον  έγραψε  τφ  1  847  ό  αείμνηστος 
Μουστοξύδης  έν  ΕΛΛηνομνήμονι  σ.  617  κ.έ. 
Προστίθημι  ετι,  δτι  ό  κ.  Μ.  Γενεών  άφιεροϊ  εξ 
σελίδας  τοΰ  ωραίου  συγγράμματος  αυτού  ( Χρο- 
νικά της  πατριαρχ.  ακαδημίας,  σελ.  45 — 50) 
δ·.ά  τον  Έλεαβοΰλκον,  εν  αις  άπροπαρασκευά- 
(ττως  λέγει-  «ουχί  άδοκίμως  νομίζεται  δτι  έ- 
κο'σμει  εν  τη  πατριαρχική  ακαδημία  την  έδραν 
του  άρχιοιδασκάλου,  επί  της  πατριαρχείας  Διο- 
νυσίου Β'  τοΰ  άπό  Νικομήδειας»  (σ.  45).  Άλλ' 
Ευτυχώς  γνωστόν  είνε  άπό  τοΰ  έτους  1744, 
ότι  αυτός  ούτος  ό  Έλεαβοΰλκος,  γράφων  προς 
Έρμοδωρον  τον  Λήσταρχον,  ώμολογει  περί  αυ- 
τού τάδε-  αδιδασκαΑικης  πάρα.  της  τον  Θεοΰ 
ΜεγάΛης  Έκκ.Ιηοίας  τυχόντες  καθέδρας,  και 
θεοκήρυκος  σφραγίδα  τ*?)  τοΰ  τελεταρχικοΰ  πνεύ- 
ματος  φωτιστική  δυνάμει  σφραγισθε'ντες»2, 68εν 
δήλο'ν  εστίν  δτι  πράγματι  εδίδαξεν  εν  τη  πα- 
τριαρχική σ/Όλή3. 

ΜΛΧΙΜΟΣ  ΜΛΡΓΟΥΝΙΟΣ. — Περί  τοΰ  διάση- 
μου τούτου  συγγραφε'ως  άνάγνωθι  την  υπό  τοΰ 


1)  Αί  περ'ι  Στουδίτου  παρατηρήσεις  τοΰ  κ.  Ε. 
Ιθ§Γ3Π(1,  ΒίΜ.  ΗβΙΙβΠ.  II,  σ.  13,  φαίνονται  μοι 
συζητήσιμοι,  διότι  ό  Στουδίτης  αποκαλεί  ενταύθα 
αον  Θεοφάνη  καθηγητήν  αίιτοΰ*  πράγματι  δε  έν 
τοΤς  μαθηταΤς  τοΰ  Έλεαβούλκου  καταλε'γεται  καί 
τις  Δαμασκηνός  δ'.ατελε'σας  μητροπολίτης  Ναυπά- 
κτου κα\  "Αρτης  (Διυροθ.  Ινθ.  άνιυτ.  σ.  447). 

2)  Εδίηπ,  Ώάϊο  βτηά-  1744,  σ.  190. 

3)  Τοΰ  Έλεαβούλκου  σώζονται  πε'ντε  έπιστολαί 
προς  διαφόρους,  έκδοθεΤσαι  τδ  πρώτον  άμελώς  ΰπδ 
Ίω.  Λαμίου  (Εβηιη  ΰβΐϊάαβ  ΕτηάίΙ.  ΠοΓβηί. 
1744,  σ.  176-195).  ΤρεΤς  δ'  ες  αύτών,  ήτοι  την 
προ;  τδν  Λήσταρν/ον  και  άμφοτε'ρας  τάς  προς  τον 
Μητροφάνην  τον  Βερροίας.  διορθώσας  και  μελετήσας 
δ  Μουστοξύδης  άνεδημοσίευσεν  έν  τώ  Έ  λ  λ  η  ν  ο- 
μνήμονι,  σ.  605-623.  Πρώτος  δ' δ  Μβίΐΐιαεί 
έσημείωσεν  ε'ν  ΝοΙ.  οοοΐ-  §Τ.  Μθ5(]1ΐ.  α.  249  σύγ- 
γραμμα τοΰ  Θεοφάνους,  έπιγραφόμενον  οΰτιυσί' 
«Διαιρεσις  μετά  συλλογισμών  θεολογικών,  κατά  την 
θεοπαράδοτον  ήαών  θεοσοφίαν  της  πίστεως,  καθώς 
περ  οί  της  ημετέρας  Εκκλησίας  πνευματοφόροι  δι- 
οασκαλοι  παρε'δωκαν,  συντεθε'ντα  παρά  Θωμά'  Έ- 
λεαβούλκου». 


σοφοΰ  μεσαιωνοδίφου  κ.  1^.  Γ,β^ΓΛΠίΙ  συντα- 
χθεϊσαν  Ιμβριθεστάτην  βιογραφίαν,  την  κατα- 
χωρισθείσαν  έν  ΒίΜίθ$.  ΗβΙΙέη.  Π,  XXIII 
— ΙΛΧΥΊΙ1.  Προς  τοις  εγνωσμένοι;·  δε  κώοιςι 
των  τοΰ  Μαργουνίου  επιστολών  σημειώ  κάγω 
τά  επόμενα  χειρόγραφα,  άτινα  ίίοον  και  πε- 
ριέγραψα2. 

α')  Κώδιξ  23  τοΰ  Ελληνικού  Φροντιστηρίου 
Τραπεζούντας,  8ου  σχήματος  (0,22x0,165), 
συγκείμενος  έξ  132  φύλλίυν.  Επιγράφεται· 
«  ΕπιΰτοΛαι  τοΰ  αοψωτάτου  Μαξίμου  τοΰ  Μαρ- 
γουνίου επισκόπου  Κυθήρας».  "Ανωθεν  της  ε- 
πιγραφής ή  εξής  σημείωσις·  α'Εκ  των  τοΰ 
ΚαΑΛινίκου  Ιερομόναχου  τοΰ  Φυτιάνον  εγρά- 
ψη  δε  παρα  Ματθαίου  Πατμίου».  ΙΗ'  αιώνος. 
Ό  Ματθαίος  Πάτμιος  έγραψε  καί  δύο  έτερους 
κώδικας  (174  0)  σημειωθε'ντας  άλλαχοΰ.  "ΐδε 
Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμε'ως,  ΚατάΛ.  Εχιαγγ. 
ΣχοΛης  σ.  3  8  καί  Έχθ.  βιδΜοθ.  Π.  Φώκαιας 
σ.  6. 

β')  Κώδιξ  29  τής  έν  Γκιουμουσχανέ  βιβλιο- 
θήκης τοΰ  ελληνικού  σχολείου,  8°^  σχήματος 
(0,2  1 2χ0,1  65),  περιλαμβάνων  συν  άλλοις  5 Τ- 


Ι )  Πασα  προγενεστε'ρα  ταύτης  βιογραφία  καθί- 
σταται την  σήμερον  σχεδόν  άχρηστος. 

2)  Ό  κ.  Μ.  Παρανίκας  εκ  κώδικος  τής  ε'ν  Αρέ- 
τσου σχολής  ^δημοσίευσε  44  έπιστολας  τοΰ  Μαρ- 
γουνίου (7δ*  Σάββα  τ.  Έπιθεώρ.  Κωνσταντι- 
νουπόλεως, 1878,  σελ.  314-317,  329-331,  347 
—350,  363—365,376-378,  394-396,  425  — 
426,  446  -448,  476  —  477),  εξ  ών  ό'μως  προεκδε- 
δομε'ναι  ήσαν  αί  έπόμεναι.  Έπιστ.  η'  έν  ί,βηΐίΐ 
ΰβΐίο.  βηιά.  1739,  σ.  296.  Έπιστ.  κζ'  κα\  κη'. 
"Ιδε  Ε.  Εβ§Γ3ηά,  ΒίϋΙ  ΗβΙΙ.  11,  σ.  104,  103. 
Έπιστ.  λ',  λα',  λδ',  μγ'  και  μδ'  παρά  Κ.  Σάθα, 
Βιογρ.  σ  χ  ε  δ.  περ\  Ιερεμίου  Β',  σ.  126,  129, 
130,  216,  102.  Ή  ιζ' επιστολή  εξεδόθη  βραδύτε- 
ρον  ε"ξ  έτερου  κώδικος  καί  ΰπδ  Ε.  Ε6§Γ3Π(1,  ΒίδΙ. 
ΗβΙΙ.  II,  σ.  ΕΧνί'  ή  δε  κδ'  προδημοσιευθεισα  έν 
έ"τει  1871  δπδ  Α.  Δημητρακοπούλου  (Προσθ. 
κ  α  ι  δ  ι  ο  ρ  θ.  σ.  30)  κατ'  άντίγραφον  τοΰ  κ.  Πα- 
ρανίκα,  μετετυπώθη  ύστερον  ΰπδ  Ε.  Εε§Γ3Π(1 
(ΒίϋΙ.  ΗβΙίΡΠ.  II,  σ.  49)  έν  συγκρίσει  προς  δύο  έ- 
τε'ρους  κώδικας.  Δύο  προσε'τι  έπιστολαΊ  ευρηνται 
κα\  έν  τη  Κορυδαλλε'ως  έκθε'σειπερι  έπιστο- 
λΐκών  τύπων  (εκδ.  Παμπέρεως.  ΗδΙΙβ,  1768, 
σελ.  71  —  72).  Τών  ετι  δε  ανεκδότων  έπιστολώντοΰ 
άρετσιακοΰ  κώδικος  τά  αντίγραφα  ευρίσκονται  νΰν 
έν  τη  βιβλιοθήκη  τής  Εΰαγγ.  Σχολής,  δωρηθε'ντα 
αΰτη  ΰπδ  τοΰ  κ.  Παρανίκα.  Ό  Μ.  Παρανίκας  έξε'- 
δωκε  και  βρα/εΤαν  διατριβήν  περι  Μαξίμου  τοΰ 
Μαργουνίου  (ιδε  Έλλην.  Φιλολογ.  Συλλ. 
τ.  1',  σ.  22 — 29),  έν  ή  κατεχώρισε  τρεΤς  έπιστολάς, 
ων  ή  μεν  β'  προεξεδόθη  ΰπδ  Σάθα  έν  Βιογρ. 
σχεδ.  σ.  102,  ή  δε  γ'  έν  σελ.  24—29  ΰπδ  Λα- 
μίου, ΏβΙ.  βναά.  1740,  σ.  4—23. 


54  Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

νέα  έπιστολάς  τοΰ  Μαργουνίου.  Έγράφη  περί 
τά  τέλη  τοΰ  ΙΖ'  αιώνος. 

γ')  Κώδιξ  80"1  σχήματος  γραφείς  περί  τάς 
αρχάς  του  ΙΗ'  αιώνος.  Ανήκει  τώ  ενταύθα 
ήπειρώττ]  βιβλιοπώλη  άςιοτίμω  κ.  Χριστοδού- 
λω,  έπιτρέψαντί  μοι  εύγενώς  να  μελετήσω  καί 
περιγράψω  λεπτομερώς  πάντα  τά  παρ'  αύτώ 
διασωθέντα  αρχαία  χειρόγραφα.  Ό  κώδιξ  άρ- 
τιος ών  επιγράφεται-  «Έπιστοΐαι  εκ  τών  τοΰ 
Μαξίμου  Μαργουνίου  επισκόπου  Κυθήρων». 

δ')  Κώδιξ  1  0  της  βιβλιοθήκης  τοΰ  έν  Κων- 
σταντινουπο'λει  Έλληνικοΰ  Φιλολογικού  Συλ- 
λόγου, περιλαμβάνων  πεντεκαίδεκα  έπιστολάς 
άπό  φ.  4 9 Χ- 6 1 §,  επιμελώς  γεγραμμε'νας·  έξ  ών 
ίκ&δωμι  ένταΰθα  εξ. — Ή  20  (φ.49*-51*)  ά- 
πευθυνομένη  τώ  πατριάρχη  Ιερεμία  Β'  άφορα 
εις  την  άφιέρωσιν  ανέκδοτου  συγγράμματος  του 
Μαργουνίου  περί  εκπορεύσεων  τοΰ  άγιου  Πνεύ- 
ματος εις  βιβΜα  τρία.  Έν  επιστολή  προς  Γα- 
βριήλ τόν  Σεβηρον(1,α,ιιιϋ,  ΏβΙκ.βτυ,Μΐ.  1  740, 

σ.  42-43)  λέγει  ό  Μαργούνιος  τά  επόμενα  περί 
τοΰ  συγγράμματος  τούτου·  «εμοί  δέ,  ί'ν'  είδνϊς 
το  πάν,  καί  σύγγραμμά  τι  εις  τρία  διηρημένον 
βιβλία,  περί  ού  σοι  ήδη  έγραφον  έκπεπο'νηται 
καί  τώ  της  Κωνσταντινουπόλεως  πανιερωτάτω 
κυρίω  Ιερεμία  άφιέρωται,  δς  καί  έξέδωκεν  άν, 
ώς  μοι  επί  πολλών  άπεφήνατο,  εί  μη  (φεΰ  !) 
κακτ)  τύχη  τοις  τε  φύλαξι  ληστρικώς  καταρχάς 
παρεδέδοτο,  καί  τελευτών  (δϊϋ)  της  τών  ημε- 
τέρου αβελτηρίας  εξόριστος  εκ  βασιλικού  δήθεν 
έγεγο'νει  προστάγματος».  Τό  σύγγραμμα  τοΰτο 
διασωθέν  έν  αντιγράφω  ευρίσκεται  νΰν  εν  ινΐ 
πατριαρχικν)  βιβλιοθήκη  τών  Ιεροσολύμων  ύπ' 
άρθμ.  2  03,  προτάσσεται  δε  αύτοΰ,  κατά  τόν 
Α.  Δημητρακο'πουλον  (Όρθοό*.  Έ2Λ.  σελ.  137) 
αφιερωτική  προς  τόν  Ίερεμίαν  επιστολή,  ής  ή 
χρονολογία  συμφωνεί  πληρέστατα  πρός  την  τοΰ 
ημετέρου  κώδικας-  είνε  λοιπόν  άναμφισβήτη- 
τον,  ότι  ή  δημοσιευομένη  ένταΰθα  20  επιστολή 
τυγχάνει  όμοία  τ-/)  έν  τώ  ίεροσολυμιτικώ  τεύ- 
χει.1 — Αί  έπιστολαί  21 — 23  αναφέρονται  εις 
την  συμφιλίωσιν  -μεταξύ  τοΰ  Μαργουνίου  καί 
Γαβριήλ  Σεβήρου,  περί  ης  όρα  λεπτομερώς  Ε. 

Ιβ^ΓίΐηιΙ,  ΒΐΜ.  ΗβΙΙέη.  II,  σελ.  χη-χηγ 

τήν  2  1  έπιστ.  σημειοΐ  ούτος  ύπάρχουσαν  καί 
έν  τώ  ωά.  ΡίΙΠδ.  11°  621  (σ.  XIII,  ύποσημ. 
2).  ΊΙ  22  επιστολή  απευθύνεται  τώ  Φιλιππου- 


1)  Το  είρημε'νον  σύγγραμμα  τοΰ  Μαργουνίου  δι- 
αιρείται εις  27  κεφάλαια,  ών  τάς  έπιγραφάς  κατε'- 
στρο>σεν  ό  Α.  Δημητρακόπουλος  έν  II  ρ  θϊβ·  χ  α  Ί 
διορβ.,  9.  22-20. 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

πόλεως  μητροπολίτη  Θεοφάνει  τώ  Καρύκη, 
περί  ού  άνάγνωθι  τό  έν  Βιογραφιχω  όοχψίω 
περί  Ιερεμίου  Β'  άρθρον  τοΰ  Σοφ.  Οικονόμου 
(σελ.  209-218)  καί  τό  ίν'Εχχ^.  Άΐηθείας 
τομ.  Δ'.  σελ.  336-338  κριτικόν  σημείωμα 
τοΰ  Ε.  Βουλισμά.1  Της  23  επιστολής  μικρόν  τε- 
μάχιον  προεξέδωκεν  ό  Ε.  ΙιΒ§Γαΐκ1,  ΒΪΙ)1.  ΗβΗ. 
II,  σελ.  λΧΙΙ,  ύποσημ..  2,  εκ  τοΰ  αύτοΰ  παρι- 
σιακοΰ  κωδικός,  φέροντος  μάλιστα  ένταΰθα  καί 
τήν  της  έπιστολής  ήμερομηνίαν  7  άπριλίου. 
Πρός  Διονύσιον  τόν  μέγαν  πρωτοσύγκελλον  σώ- 
ζονται καί  άλλαι  τοΰ  Μαργουνίου  έπιστολαί, 
έξ  ων  τέσσαρας  έδημοσίευσεν  ήδη  ό  κ.  Μ.  Πα- 
ρανίκας  εκ  τοΰ  άρετσιακοΰ  κώδικος.  "ίδε  Σάβ- 
βα*. Έπιθεωρ.  Κ/πδλεως,  1878,  σελ.  316, 
317,  425,  447.  Ό  Διονύσιος  ούτος  έχρημά- 
τισε  βραδύτερον  μητροπολίτης  Ηράκλειας. — 
Ύπ.  άριθ.  24  δημοσιεύω  άξιοπερίεργον  έγγρα- 
φον  (άναγινωσκομενον  έν  φ.  60"  τοΰ  παρ'  ή- 
μΐν  κώδικος)  έπικυροΰν  τό  έν  χερσί  Σταύρου 
Ά  ψαρά  χρυσοβουλλον,  δι*  ου  ό  δεσπο'της  Ιωάν- 
νης Άγγελος  Κομνηνός  ό  Δούκας  είχε  τιμήσει 
τον  π  ρωτοβεστιάριον  Ίωάννην  τόν  'Αψαράν 
κατ'άκολουθίαν  δέ  Ό  Μαργούνιος  αναγνωρίζει  τήν 
μετά  τούτου  συγγένειαν  τοΰ  Σταύρου.  Τής  αυ- 
τής αναμφιβόλως  οικογενείας  μ.έ>η  είναι  οί  έν 
άρχαΐς  τοΰ  ι~'  αιώνος  άκμ,άσαντες  αύτάδελφοι 
μοναχοί  Νεκτάριος  καί  Θεοφάνης,  «υίοί  αρχον- 
τικής γενεάς  τών  ['Α]ψαράδων»  (*ΐδε  Π.  Ά- 
ραβαντινοΰ,  Χρονογρ.  τής  Ηπείρου,  σελ.  222, 
καί  Κ.  Σάθα,  ΝεοεΛΛ.  ΦιΛοΛ.  σελ.  169)*.  Τέ- 
λος δημοσιεύω  έπιστολήν  γραφείσαν  έπ'  ονό- 
ματι τοΰ  πατριάρχου  Ιεροσολύμων  Σωφρονίου 
Δ'  πρός  συλλογήν  βοηθημάτων  ύπέρ  τής  δια- 
σώσεως τοΰ  Αγίου  Τάφου·  τήν  ύπο'θεσιν  ταύ- 
την  δρα  έν  τη  ΊεροϋοΛυμιάδι  τοΰ  Γρ.  Παλαμά, 
σελ.  υπέ  κε. 

ΜΕΛΕΤΙΟΣ  ο  πιιγλς. — Περί  τοΰ  ένδοξου  έν 
πατριάρχαις  Πηγά  άξιοσημείωτον  μελέτην  συν- 
έγραψε τό  πρώτον  ό  έλλογιμώτατος  διευθυν- 
τής τής  έν  Χάλκν)  θεολογικής  -χολής,  έπί  τ7ι 
βάσει  τών  έν  κώδικι  τής  αύτής  σχολής  σωζο- 
μένων  επιστολών  τοΰΠηγά  ('ίδε Πανδώρας  τομ. 
Θ'  1858,  σ.  254  κ.έ.).  Συστηματικήν  δέ  καί 
κριτικήνπραγματείανσυνέγραψεν  έν  δυσί  το'μοις 


1)  Ό  κ.  Μ.  Παρανίκας  εξέδωκε  μίαν  τε'ως  ά- 
γνωστον  προς  τον  Ηεοφάνη  έπιστολήν  του  Μαργου- 
ν'ου.  Σ  α  β  β.  Έπιθεωρ  Κ/π<5λεως,  1878.  σελ. 
316. 

')  Έν  τη  έκδόσει  τή;  ακολουθία;  αΰτών  (Βενετ. 
1815)  ΰπάρνει  κα\  Ιερεμίου  \\'  επικυρωτ:κδν  τής 
διαθήκης  τοΰ  άγίου  Θεοφάνου;  Άψαρα. 


ΕΠΙΣΤΟΑΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΑΝΔΡΩΝ. 


55 


ό  εν  Κιε'βω  σοφός  ρώσσος  καθηγητής  Μαλυσ- 
σεύσκης  (ΜβΛβτϊΰ  Ποταοι  η  ογο  ^αοτΐβ  βί> 
ρ^οοκου  ΐίβρκΒΗ).  Έκ  δέ  των  περί 
τά  τελευταία  ταύτα  ε  τη  άσχοληθε'ντων  παρ' 
ημϊν  εις  τήν  έ'ρευναν  των  βίων  και  των  συγ- 
γραμμάτων των  άρχαιοτε'ρων  λογίων  άντρων 
του  ημετέρου  έθνους,  Εκανα  μέν  άλλ'  άνεπαρ- 
κή  καΐ  έσφαλμένα  εν  μέρει  έγραψαν  ό  κ.  Κ. 
ϋάθας  και  ό  μακαρίτης  Α.  Δημ/)τρακο'πουλος 
(ΝβοβΛΛ.  ΦιΛ.  σ.  208-210.  Δημητρ.  '<9ρ<?. 
'ΖΓ.^.  σ.  130-134).  Ύπό  βιβλιογραφικών  δέ 
Ιποψιν  άξιοσύστατον  εινε  τό  άρθρον  του  έν  άρ- 
χαΐ:  ένεστώτος  αιώνος  αποβιώσαντος  Γεωρ- 
γίου Ζαβίρα  (Νέας  ΈΛΜδ.  έκδ.  Κρέμου  σ. 
427-433),  όστις  και  λεπτομερέστερον  ομιλεί 
περί  Πήγα.  Εντελής  όμως  βιογραφία  αύτού  δέν 
ίγένετο  εΐσε'τι.  Παράδοξον  προσέτι,  ότι  οί  τε- 
λευταίως παρ'  ήμϊν  μετ'  αξιώσεων  περί  τά 
μεσκιωνολογικά  άσχοληθέντες  ή  και  ασχολού- 
μενοι οέν  έ -ίμελήθησαν,  πλήν  τών  ανέκδοτων 
επιστολών,  ν'  άναζητήσωσι  τουλάχιστον  τάς, 
ζώντος  του  Πηγά,  εκδοθείσας  περί  αύτοΰ  οΰκ 
ρλίγας  λεπτομέρειας  τών  ευρωπαίων  και  μά- 
λιστα τών  περιηγητών,  αΐτινες  ομολογουμένως 
μεγίστην  κέκτηνται  άξίαν  έν  τω  περί  του  σο- 
οωτ^του  εκείνου  πατριάρχου  τής  Αλεξαν- 
δρείας θέματι.  Πλην  τών  υπό  Κρουσίου  (Τν,Τ- 
0Ο$Τ.  σ.  234,  531,  534)  και  Ερρίκου  Ίλα- 

ΡΐιίΙίρρί  Ο^ρΓϋ,  ΟΗτοηκοη  ΕαΙβήαβ 
όταααβ.  Ι,ΐρδίαβ,  1087,  σ.  431-430)  συλ- 
λεγεισών  πληροφοριών,  αχρησιμοποίητων  έν 
|&έρεΐ  και  τούτων  μεινασών,  σώζεται  πασίγνω- 
στο: τοις  τήν  Άνατολήν  τοπογραφούσι  βίβλος, 
ί  τοΰ  Γεωργίου  Δούσα  έπιστολή  (ΟβΟΓ§ίί  Όα- 

$αβ,  άβ  ίΗηβταήο  8ΐιο  ϋοΜίαηΙϊηοροΗία- 
ηο  βρΪ8ΐοΙα.  1υ§(1ϋπο-Βα(3.νίΐθ,  1599),  έν 
λ  τοσαυτα  και  τηλικαύτα  λε'γονται  περί  Πή- 
γα, ώστε  άναγκάζεταί  τις  νά  οίκτείρη  πραγ- 
ματικως  τοϋς  παρ'  ήμϊν  διά  φαντασιωδών  μάλ- 
λον θεωριών  η  διά  πραγμάτων  ζητοΰντας  νά 
επιδείξωσιν  εαυτούς  δεινούς  μεσαιωνοδίφας.  Ό 
*εριηγητης  Δούσας  είδε  τον  Μελε'τιον  έν  Κων- 
σταντινουπο'λει,  διοικούντα  έπιτροπικώς  τό 
οίκουμενικόν  πατριαρχεΐον  έγένετο  αύτώ  προς- 
Ο'./ής  και  εις  διαιώνισιν  τού  ονόματος  αύτού 
'  :ωσε  πολλάς  σελίδας  τού  έπιστολιμαίου 
αύτού  οδοιπορικού.  Όμιλεϊ  περί  τού  Πηγά  έκ- 
τενώς,  ώς  και  περί  τού  συγγράμματος  «Αά- 
.Ιογος  όρθόόοζος  χριστιατός»1,  άπό  σ.  42-52. 


Έν  σ.  53  άναφε'ρει  οτι  ό  πατήρ  του  Ιωάννης 
Δούσας  κε'κτηται  αύτο'γραφον  τού  Πήγα*  είτα 
παρατίθησιν  ελληνιστί  (άνυ^νύμου)  βιονραοίαν 
αύτού  άξιοσημείωτον,  σ.  53-55-  άπό  σ.  112 
-121  λατινικήν  τού  πατριάρχου  τούτου  έπι- 
στολήν  προς  τόν  Ίωάννην  Δούσαν,  άπολυθεϊ- 
σαν  κατά  τό  τε'λος  Οκτωβρίου  τού  1  597  έτους· 
άπό  δε  τής  σ.  122  τίθησι  τό  έλληνικόν  κεί- 
μενο ν  συστατικού  γράμματος  τού  Πηγά  διά 
τόν  περιηγητήν  Γ.  Δούσαν,  και  είτα  τήν  λατι- 
νικήν μετάφρασιν.  Σύν  άλλοις  δέ  μας  πληρο- 
φορεί, οτι  περί  Πηγά  γίγνεται  λόγος  και  έν 
βιβλίω  έπιγραφομε'νω  «Ηθ(1(Βρθήθθη  ηανί- 

φαΐΐοηή  βχ  Ο/ροΙί  ίη  8ί/ήαιη,  ΡαΙαβΒίϊ- 
Ίΐαΐη,  κτλ.  νίβηηαβ,  1582».  Τά  ολίγα  ταύτα 
σημειώ  διά  νά  δώσω  άφορμήν  εις  τόν  επιθυ- 
μούντα νά  άσχοληθν)  περί  τήν  κριτικήν  έκθε- 
σιν  τού  βίου,  τών  πράξεων  και  τών  συγγραμ- 
μάτων ενός  τών  σημαντικοοτέρων  άνδρών  τού 
ήμετε'ρου  έθνους.  Πρός  τόν  σκοπόν  δέ  τούτον 
τά  μάλιστα  συντελοΰσιν  αί'  τε  πολυάριθμοι 
άνε'κδοτοι  έπιστολαί  τού  Πηγά,  ώς  και  αί  έκ- 
δεδομέναι,  διεσκορπισμε'ναι  δυστυχώς  τό  πλεί- 
στον έν  περιοδικοΐς  συγγράμμασι  λησμονηθεϊ- 
σιν  ή  δυσευρε'τοις.  Έν  έτερα  διατριβή  θά  ση- 
μειώσω δσαι  τών  έκδεδομένων  περιήλθον  μέχρι 
σήμερον  εις  γνώσιν  μου,  πλήν  τών  ύπό  τού 
σεβαστού  παλαιογράφου  Ιωάννου  Σακελλίω- 
νος  έσχάτως  δημοσιευθεισών,  ου  τό  τεύχος 
εύρηται  βεβαίως  έν  ταΐς  χερσί  παντός  λογίου 
ειδικώς  περί  τήν  νεοελληνικήν  φιλολογίαν  ά- 
σχολουμε'νου1.  Χάριν  δέ  τής  μελλούσης  και 
μάλα  ποθητής  βιογραφίας  τού  Πηγά  καταχω- 
ρίζω ένταΰθα  κατ'  έκλογήν  έ πιστολάς  τινας 
αύτού  μικρόν  ή  παντελώς  εΐσε'τι  άγνοουμε'νας. 

Ό  κ.  2ακκελίων  έν  τώ  προμνησθε'ντι  τεύχεί 
(σ.  31-32)  σημειοι  τεσσάρας  γνωστούς  αυτω 
κώδικας  έπιστολών  τού  Πηγά-  τούτοις  προς- 
τίθημι  ώδε  τους  έπομε'νους· 

α)  Κώδιξ  1  0  τού  Έλλην.  Φιλολ.  Συλλόγου 
περιλαμβάνων  άπό  φ.  64α— 91^  έπιστολάς 
πρός  διάφορους  τεσσαράκοντα. 

β)  Κώδιξ  1040  δίφρί.  τής  έν  Παρισίοις 
Εθνικής  Βιβλιοθήκης,  γραφείς  τώ  1801  έτεί 
ύπό  τού  Λιβύης  Θεοφίλου  (Η.  ΟΐΉΟΠΐ   έν  Βΐ* 


1)  "Ορα  λεπτομερή  τούτου  περιγραφήν  έν  Ε. 
ΙθβΓ&ηά,  ΒϊύΗοξ/τ.  ΗΜ.  τ.  II.  σ.  115—119. 


1)  Μελετίου  πατριάρχου  Αλεξανδρείας  τοΰ  Π?ι* 
γα  επιστολα\  πρδς  τδν  οίκουαένικδν  πατριάρχην  Ίε- 
ρεμίαν  τον  Β',  νΰν  πρώτον  έκοιδόντος  Ιωάννου  Σακ- 
κελιιονος  μετά  τριών  λιθογραφικών  πινάκιον.  Έν 
Αθήναις,  1883.  Πρβλ.  Δελτίον  της  ιστορικής  κα\ 
έθνολογικής  εταιρίας  τής  Ελλάδος,  τόμ.  Α',  σιλ. 
31-77. 


56 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΛΤΚΟΣ  ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΑΑΟΓΟΣ. 


ΜΐοΐΜ^ιιβ  άβ  ΙΈωΙβάβ8  ώατΙβΒ,  1885). 

Τον  πρότερον  κάτοχον  του  κωδικός  τούτου  ευ- 
ρίσκω σημειούμενον  έν  σ.  112  των  ΦιΛοΑογι- 
κών  Άνα.Ιέχτων  του  σεβ.  Ν.  Κατραμή. 

γ)  Κώδιξ  τή  ς  κατά  Σταυροδρομιον  ενοριακής 
σχολές  της  Παναγίας,  ιδιόγραφος  I.  Φ.  Πάτρο- 
κλου, περιέχων  τρεις  έπιστολάς  Νικηφόρου  και 
44  Μελετίου  του  Πηγά.  "ϊδε  ΈΛΛην.  ΦιΛο.Ι. 
ΣνΛΜγου  το;/..  Α',  σ.  93. 

Ενταύθα  καταχωρίζονται  δέκα  και  επτά  έ- 
πιστολαί,  ών  η  α'  απεστάλη  Κωνσταντίνω  τω 
Κουρνιακτώ·  προς  τοϋτον  ετε'ραν  έπιστολήν  γι- 
νώσκομεν  τήν  έν  ετει  1596  τυπωθεϊσαν  (ϊδε 
Ιβ§Γ»ηά,  Μ/·  /Μ.  Π,  σ.  117-118).  Έν 
τή  πρώτη  μέμνηται  ο  έπιστέλλων  μιας  συγ- 
γραφής του,  Λόγου  περι  του  Πάαχα  η  Τό- 
μου ΆΑεζανόρινον  περί  τοΰ  πασχαλίου  δια- 
λαμβάνοντος, άναγινωσκομένου  καϊ  έν  τω  ύπό 
Σακκελίωνος  μελετηθέντι  κώδικι  (σ.  35).  Περί 
της  αύτης  ύποθέσεως  πραγματεύεται  και  ή  27 
προς  Θεοδόσιο  ν  ιερομόναχο  ν  επιστολή,  ή  προς- 
ήρτηται  έν  τω  κώδικι  ύστερογραφον.  Οί  άριθ- 
μοϊ  28  και  29  άπευθύνονται  εις  δύο  μέλη  γνω- 
στής άρχοντικής  έν  Κων/πόλει  οικογενείας,  της 
των  Καντακουζηνών,  ης  εν  μέλος,  ό  Μιχαήλ 
Καντακουζηνός,  έκε'κτητο  σημαντικωτάτην  βι- 
βλιοθήκη ν  (ϊδε  Κ.  ΡοβΓδίβΓ  Όβ  αηΙί<]ΗΪΙαΐϊ- 
ίη8  βί  ΙϊΙ)ή8  πιαη'ΐΐ8θήρΙΪ8  Οοη8ίαηΙΐηορο- 

Ιΐί(ΐηΪ8>  σ.  2  7).  Ή  2  9άναφε'ρεται  εις  τήν  μετριό- 
φρονα  αύτού  άποποίησιν  της  παραδοχής  τοϋ  οι- 
κουμενικού θρόνου,  ον  οΐ  τε  άρχοντες  καϊ  οί  αρ- 
χιερείς αυθορμήτως  προσήνεγκον  αύτω.  Εις  τήν 
αυτήν  ύπο'θεσιν  άναφε'ρεται  καϊ  ή  30  προς  τον 
άρχοντα  Βλαστόν  έπιστολή,  ώς  και  ή  31,  έπί- 
σηρ,ος  ούσα,  προς  τους  αρχιερείς,  ιερείς,  κληρι- 
κούς, άρχοντας  κτλ.  Και  αί  τρεις  έπιστολαϊ 
χρονολογούνται  άπ'  άρχής  Απριλίου  του  1596 
έτους.  Ή  έκλογή  έγένετο  πιθανώς  κατά  Φε- 
βρουάριον.  Κατά  τό  αυτό  ετος,  άλλ'άγνωστον 
κατά  τίνα  μήνα,  ό  Μελέτιος  έγραψε  και  προς 
τόν  οικουμενικών  πατριάρχην  Γαβριήλ  Α'  (άριθ. 
33),  παρ*  ού  παρεκλήθη  δι'  άπεσταλμένου  νά 
έλθη  εις  Κων/'πολιν  διά  σπουδαίας  ύποθε'σεις. 
"Ετερον  γράμμα  τοΰ  αύτού  προς  τόν  αύτόν  Γα- 
βριήλ και  κατά  τό  αυτό  έτος,  μηνϊ  Δεκεμβρίω 
γραφε'ν,  συγχαίρει  τω  πατριάρχη  έπΐ  τνί  έκλο- 
γή του.  Τάς  χρονολογίας  τών  έπιστολών  τού- 
των, βεβαιοτάτας  ούσας,  λαμβάνω  ύπό  ϊδιαι- 
τέραν  σημείωσιν  διά  νά  πραγματευθώ  άλλαχού 
ζήτημα  πατριαρχικής  ιστορίας  λίαν  σημαντι- 
κο'ν  διό  αρκούμαι  νά  σημειώσω  ώδε,  ότι  έκ- 
δίδομέναι  καϊ  ανέκδοτοι  αΰΟεντικαϊ  μαρτυρίαι 


(ώς  παρά  Α.  Μηλιαράκη  "Ανδρος-Κέως ,  σ. 
104)  δηλουσ;ν,  δτι  ό  Πηγάς  ήν  τοποτηρητής 
τού  οικουμενικού  θρόνου  έν  ετει  1597.  Γνω- 
στόν δε  ότι  εθιμον  έπικρατεΐ,  ί'να  ό  άναλαμ- 
βάνων  τήν  διοίκησιν  τοΰ  πατριαρχείου  άγγέλλη 
ώς  τάχιστα  τήν  έκλογήν  του  εις  τους  ύπ'αΰτον 
μητροπολίτας.  Ούτως,  αυτός  ό  Πηγάς  προςκα- 
λεϊ  ώς  τοποτηρητής  διά  της  32  έπιστολής  εις 
Κων/πολιν  τόν  Θεσσαλονίκης  τνί  7  Απριλίου 
1597.  Άξίαν  τινά  κε'κτηται  έν  τη"  περιστάσει 
ταύτη  σημείωμα  τεύχους  άπό  τοΰ  1874  δη- 
λωθέν ύπό  τοΰ  κ.  Ε.  1,6§Γ3,η(1  έν  Αηηηαίτβ 
άβ  ΐα88θάαΐίοηκ'τ~Κ.  (8β  3πηέβ,  σ.  334)  καϊ 
άρχο'μενον  ώδε·   «4597  μηνός  άπριΛίου  2,  ε- 

γόρααα  το  βι6Μο  ετούτο  τον  καιρώ· 

όπου  εκάθιΰε  6  κυρ  ΜεΜτιος  πατριάρχης  εις 
τήν  Κω[ν]ατα[ν]τινούποΛη»  κτλ.  Αύτός  δε 
ό  Μελε'τιος  έν  τω  άπό  16  Ιουνίου  1597  γράμ- 
ματι  (ϊδε  άριθ.  33)  λε'γει  δτι  διοικεί  άπό  τρι- 
μηνίας (περίπου  βεβαίως). 

Έν  τνί  33  έπιστολν)  γίγνεται  μνεία  περί  έ- 
πισκο'που  Σινά  Λαυρεντίου,  ού  τήν  ύπο'θεσιν 
σαφηνίζουσι  δύο  έγγραφα  περισυλλεγε'ντα  έν 
τώ  βιβλίω·  «Το  κανονικόν  δίκαιον  τοΰ  πα- 
τριαρχικού θρόνου  τών  Ίε^οσοΜμων  επι  της 
άρχιεπιΰκοπης  Σινά  χτΛ.  Έν  ΙεροΰοΜμοις , 
1868»,  σ.  11  — 15.— Έν  τ  /)  34  έπιστολή 
άναφε'ρεται  ό  θάνατος  τοΰ  Θεοφάνους  Καρύκη, 
ήτοι  πρό  της  7  άπριλίου  1597,  τοΰ  Μελετίου 
τοποτηρητοΰ  ήδη  όντος·  έπίσης  μνήσις  αύτοΰ 
ύπάρχει  καϊ  έν  ττ)  35  έπιστολν)·  ή  δε  χρονολο- 
γία αύτη  έξελε'γχει  έσφαλμένην  τήν  σχετικήν 
έρευναν  τοΰ  μακαρίτου  Σ.  Οικονόμου  (ϊδε  τήν 
περϊ  Θεοφάνους  Καρύκη  έπιστολήν  αυτού  έν  Κ. 
Σάθα,  Βιογραψ.  ΰχεΰιάσμ.  περί  Ιερεμίου  Β ' , 
σ.  214).  Περϊ  της  πατριαρχίας  τοΰ  Θεοφάνους 
δρα  τήν  άςιοσημείωτον  κριτικήν  διασάφησιν  Ευ- 
σταθίου τοΰ  Βουλισμά  έν  ΈκκΛ.  ΆΛηθεία 
τομ.  Δ'  (1884),  σ.  336—338.—  Κατά  τήν 
35  έπιστολήν  προς  τόν  άρχοντα  Δημήτριον  Πα- 
λαιολο'γον,  διατρίβοντα  παρά  Ιερεμία  τω  ήγε- 
μο'νι  Μολδοβλαχίας,  πληροφορούμεθα,  δτι  ό 
τοποτηρητής  τοΰ  θρόνου  Μελε'τιος  ωκει  «εν 
όιχίΰχοις  ζένοις  ώς  πάροικος» ,  τή  16  ίουνίου 
1597,  καϊ  δτι  εις  Πατριαρχεΐον  ένέκρινε  νά 
μεταβληθώσι  τά  «όσπήτια»  τοΰ  Παλαιολόγου, 
άτινα  δμως  ήδυνάτει  ν'  άγοράση.  ΊΙ  έπιστο- 
λή αύτη  με'χρι  τέλους  άναγινωσκομένη  παρί- 
στησι  τήν  το'τε  οΐκτράν  τής  Εκκλησίας  κατά- 
στασιν  σημαντική  δέ  εινε  καϊ  ή  έν  αύτη*  δή- 
λωσις,  δτι  «φοβείται  μήπως  κναγωρήση  πά- 
λ:ν»,καθ'  ήν  επιτρέπεται  νά  ζητηΟ/ί  καϊ  προ- 


ΕΠΙΣΤΟΛλΙ  ΛΟΠΩΧ  ΛΛΔΡΩλ. 


57 


τέ:α  τοποτηρητεία  του  Πηγά.  Ιστορικόν  διά 
τήν  Έκκλησίαν  άςίαν  κε'κτηται  και  ή  πρός 
τόν  Ρόδου  Παίσιον  37  έπιστολή,  έν  νί  συν  άλλοις 
εΰρηνται  νέαι  τινές  λεπτομέρειαι  περί  του 
θεοφάνους  Καρύκη.  Περί  Παϊσίου  Ρόδου  δρα  Α. 
Δημητρακοπούλου,  Όρθοά.  ΈΛΛ.  σ.  141,  Ν. 
Κατραμή  Φι.1ο.1ογ.  άνα.Ιέχτων  σ.  307  καϊ  Ε. 

[*β£Γ&ηά,  Βί6ΗορΓ.ΗβΙΙέηί^ιιβ  π,  σ.  ιχχνπ. 

Κατά  τήν  επιστολήν  ταύτην,  έν  έτει  1599, 
ι*7ΐνΙ  Δύγοιίστω,  ό  Μελέτιος  εύρίσκετο  εις  τόν  έν 
Άλεςανδρεία  θρο'νον  του.  Εντεύθεν  τω  αύτω 
ϊτβι  πε'μ/πει  την  38  επιστολών  προς  τόν  Ηρά- 
κλειας Διονύσιον,  άνακεφαλαιούσαν  τους  έν 
Κ/πο'λει  πόνους  του  μετά  τίνων  νέων  λεπτο- 
μερειών πεοΐ  Καρύκη·  τοϋς  πόνους  τούτους  δια- 
λευκαίνει και  ή  39  έπ.  άπό  Κ/πόλεως  (1597) 
πρός  τόν  Φιλαδέλφειας  Γαβριήλ,  \\  ής  μανθά- 
νομεν,  ότι  ό  Πηγάς  αρνούμενος  νά  άναλά- 
βη  τ>,ν  τοπορητείαν,  ως  έλέχθη  άνωτε'ρω, 
προδτρεψε  τόν  Σεβήρον  Γνα  ή  διάδοχη  της 
οικουμενικής  πατριαρχίας  άνατεθνί  η  αύτω 
η  τω  Μαργουνίω,  και  ότι  βραδυνάσης  της  ά- 
ποκρίσεως  παρεισέδυ  ό  Καρύκης·  μεθ'  όν 
«έπεσε  πάλιν  ό  κλήρος»  έπί  τόν  Πήγαν,  όστις 
άποδεςάμενος  τήν  έκλογήν,  ύπεσχέθη  τοις  όρ- 
8θί<ίξοις  άραψι  Γω>  τρ£ώ>  πατριαρχείων  νά 
μή  καταλίπη  αύτούς·  προτρέπει  και  πάλιν  τόν 
Σεβήρον  Γνα  η  αυτός  η  ό  Μαργούνιος  δεχθώσι 
τήν  κατριαρχίαν,  ώς  τόν  θρο'νον  «δυνατόν  εύ- 
θόνεσθαι  παρ"  ευσταθούς  ανδρός  και  φοβούμε- 
νου τόν  Κύριον». — Αί  λοιπαϊ  τέσσαρες  έπι- 
στολαϊ  έ/ουσιν  ίδιωτικόν  χαρακτήρα,  ή  δέ  33 
συμβουλευτική  άμα  καϊ  εποικοδομητική  διά 
περίπτωσιν  άνάλογον  προς  την  του  άρχοντος 
Μιχαήλ  Καββάκου. 

ΛΙΟΝΤΣΙΟΣ  ηράκλειας. — Τού  ίεράρχου  τού- 
του, όν  ό  Πηγάς  έν  χγ  38  έπιστολή  χαρακτηρί- 
ζει ώς  Λογιωτατον ,  άναγινώσκεται  έν  τω  ή- 
μετέρω  κώδικι  μία  «τω  πρώην  'Ρόδου  Παϊσίω» 
άχρονολο'γητος  επιστολή  (φ.  137)·  σημείωμα 
δέ  έν  τ·/)  ώα  προσδιορίζει  τήν  έποχήν  αυτής. 
α'Η  παρούσα  επιστολή  εγράψη  προς  τόν'Ρόόον 
Παίσιον,  όστις  καθιηρέθη  παρά  του  πατριάρχου 
'ΡαφαήΛ,  και  ώς  φαίνεται  έζήτει  όιά  μέσον 
τον  ΉρακΜίας  όύο  τινά,  την  άθώωσιν  αν  τον 
χαί  τινα  έζαρχίαν  όιχ  την  τροφην  αυτόν·  και 
ονχ  έτυχε  της  αιτήσεως  αύτοϋ».  Ή  καθαί- 
ρετις  αύτοϋ  έγένετο  κατά  Δεκέμβριον  τού 
1603,  ώς  παραβάντος  πατριαρχικο'ν  τινα  τό- 
μον  περί  χρηματικής  χορηγίας,  ιδία  δέ  ώς 
χαταλιποΎτος  τήν  μητρο'πολιν  αυτού  καϊ  εις 
ςένους  τόπους  περιφερόμενου  (Κ.  Σάθα,  Μεσ. 
{Ελλ.  ΦΙΔΟΔΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


ΒιΰΜοθ.  Γ',  σ.  551).  Άλλά  τΫ)  18  Σεπτεμ- 
βρίου 1639  προύχειρίσθη  μητροπολίτης  Γά- 
νου  κα'ι  Χώρας  (αύτ.  σ.  574).  Κατά  τήν  37 
έπιστολήν  τού  Πηγά  ό  Παίσιος  ήν  άρχιερεύς 
άπό  τού  1599  έ'τους.  Πρός  τόν  ΊΙρακλείας 
Διονύσιον  σώζονται  έπιστολα'ι  τού  Πηγά,  τού 
Μαργουνίου,  Φραγκίσκου  τού  Κόκκου  και  ετέ- 
ρων. Ότε  δέ  ην  πρωτοσύγκελλος  είχ  εν  άντα- 
πο'κρισιν  μετά  τού  λογίου  μονάχου  Μητροφά- 
νους,  ου  δύο  έπιστολάς  έξέ,δωκεν  έσφαλμένως 
ό  Δάμιος  (])άϊά(Ά  ΟΤΜάίίΟΤΗηΐ,  1  740,  σ.  85 
—  87),  άποδούς  αύτάς  Διονυσίω  τω  Κατηλια- 
νώ.  Κατά  τόν  Σ.  Οϊκονο'μον  άνεβιβάσθη  εις 
τόν  θρο'νον  Ηράκλειας  τω  1591,  διαδεξάμενος 
έν  τούτω  τον  Γρηγο'ριον  ( Περί  Φρ.  Κόκκου,  σ. 
25,  έν  ύποσημ.). 

νεόφυτος;  ρόδινος.  — Περί  του  συγγραφέως 
τούτου  εγράφησαν  ικανά  παρά  διαφόρων,  άλλ' 
ουδεμία  άξία  λόγου  βιογραφία  αυτού  έδημοσιεύ- 
θη  εισέτι.  Τό  παρά  τω  κ.  Σάθα  ( ΝεοεΛ.  Φ>ιΛ. 
σ.  266)  σημειωθέν,  ότι  6  Ροδινός  έχρημάτισεν 
έφημέριος  τού  έν  Νεαπόλει  ελληνικού  ναού, 
θεωρεί  συζητήσιμον  Ό  σεβασμιώτατος  Ν.  Κα- 
τραμής  (ΦιΛοΛογ.  άνάΛ.  Ζακύνθου,  1880, 
σ.  121  έν  ύποσημ.),  διαβεβαιών  ότι  ό  έκεΐ 
έφημερεύσας  Νεόφυτος  έπωνυμεϊτο  Φραγγιάδης. 
Ό  δέ  Δημητρακόπουλος  (Προοθ.  και  όιορθ.  σ. 
42)  έσημείωσεν  ώς  σφαλερόν  (γραφικόν  βε- 
βαίως) τό  προταθέν  1669  έ'τος  θανάτου  τοϋ 
Ροδινού.  Βιβλιογραφικάς  πληροφορίας  σημειοϋ- 
σιν  δ  τε  Άλλάτιος  καϊ  ό  Κθ(1θΙίΐ,  ών  τά  συγ- 
γράμματα δέν  ευρον  έν  Κων/πόλει.  Άλλ'  ό 
Ζαβίρας  (Νέας  ΈΛΛάδ.  σ.  470-71)  δίδωσι 
λεπτομερή  κατάλογον  τών  πονημάτων  τοϋ  Ρο- 
δινού, οις  προστίθημι  κάγώ  έτερα  έν  έτερα 
πραγματεία1.  Έπιστολάς  όμως  αύτοϋ  οΰδαμοϋ 
ευρον  σημειουμένας,  ειμή  τέσσαρας  μόνον  έν  τω 
τοϋ  ημετέρου  Συλλόγου  κώδικι,  έξ  ών  ό  μακα- 
ρίτης Σ.  Οικονόμος  έξέδωκεν  όλόκληρον  μεν  τήν 
πρός  Κωνσταντϊνον  τόν  Σμυρναΐον,  έν  άπο- 
σπασματίω  δέ  τήν  πρός  Νικηφόρον  χαρτοφύ- 
λακα καϊ  ήγούμενον  Πάτμου  (Κ.  Οικονόμου  Τα 
σωζόμενα  (ριΛοΛογ.  σνγγράμματα,  τόμ.  Α', 
σ.  432  —  34),  ού  τόν  βίον  πάνυ  λεπτομερώς 
διέγραψεν  ό  ιερομόναχος  Νικηφόρος  Φλωρίδης  έν 
ΛεΛτΙω  της  Ιστορ.  και  εθνοΛ.  έταιρ.  το'μ.Β',  σ. 


1)  Έν  τψ  έΐλψ  Καταλ.  χειρογρ.  της  έν  Σμύρνη 
Εΰαγγ.  Σχολής  (<γ.  63  —  06)  κατεχώρισα  άνέκδο- 
τον  τέως  «λόγον  κατα  του  λατινόφρονο;  Νεοφύτου 
τοΰ  Ροδινοΰ  παρα  Νικηιρόρου  τοΰ  Πριγγιλε'ως» .  Ό 
Ρόδινος  έλατινο^ρόνησεν  ε'ν  ανδρική  ήλικία. 

δ 


58 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΙΓλΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


65  —  81.  Τάς  3  ανέκδοτους  του  Ροδινοΰ  έπιστο- 
λάς  καταχωρίζω  ένταΰθα  υπό  τους  άριθ.46-4  8. 
Αί  έπιστολαί  αύται  παρουσιάζουσιν  ενδιαφέ- 
ρουσας λεπτομέρειας  περί  τής  μαθητικής  πε- 
ριόδου τοϋ  Ρόδινου.  Ή  πρώτη  γραφεϊσα  τω 
1607  μαρτυρεί,  οτι  έφοίτησεν  εις  τό  εν  Ρώμη 
φροντιστήριον  (του  άγιου  Αθανασίου),  κατά 
νουθεσίαν  του  ηγουμένου  της  Πάτμου  Νικηφό- 
ρου. Αυτόθι  διε'τριβε  και  τω  1608  ετει,  κατά 
την  προς  Γεώργιον  Κορε'σσιον  επιστολών,  ην 
Ιλαβεν  ούτος  πιθανώς  έν  Φλωρεντία  η  έν  Πί- 
ση  (ΐδε  Δ.  Ροδοκανάκιδος,  Λοχίμιον  περί  Γεωρ- 
γίου Κορεσαίου,  σ.  5).  Τω  1612  διε'τριβεν  έν 
Σαλαμάγκα  της  Ισπανίας  κατά  την  προς  Κων- 
σταντΐνον  τον  Σμυρναϊον  έπιστολήν,  έκδοθεϊ- 
σανηδη  υπό  Σ.  Οικονόμου  (ένθ.  άνωτ.  σ.  432). 
Ιδιαιτέρας  μνείας  άξιον  είνε  τό  ύπ'  άριθ.  48 
γράμμα,  άπευθυνόμενον  Φραγκίσκω  τώ  Κόκκω, 
διδασκάλω  της  εν  Κωνσταντινουπόλει  πατριαρ- 
χικής σχολής.  Περί  τούτου  δέ  μόνος  ό  Σ. 
Οικονόμος  επραγματεύθη  με'χρι  σήμερον  μετά 
κριτικής  όξυνοίας,  έν  τή  έπιστολιμαία  αύτοΰ 
διατριβή  περί  Φραγκίσκου  τοϋ  Κόκκου  (έν 
Αθήναις,  1863).  Τό  γράμμα  άπεστάλη  παρά 
του  Ροδινοΰ,  άναμφισβητήτως  δ'  εκ  Ρώμης, 
«.πριν  η  την  εις  το  Φροντιστήριον  (Ρώμης) 
ποιήσααθαι  εϊσοόον»,  ήτις  κατά  την  προς  Νί- 
κη φόρον  έπιστολήν  έγε'νετο  τω  1607  ετει,  ό 
εστι  τω  πρώτω  ετει  τής  εις  Ρώμην  άφίςεώς  του. 
Ό  Κόκκος  λοιπόν  καϊ  κατά  τοΰτο  τό  έτος  έδίδα- 
σχ,εν  έν  Βυζαντίω,  βεβαίως  δέ  μέχρι  τοΰ  μη- 
νός έκείνου  καθ*  όν  κατεδικάσθη  ό-  προστά- 
της αύτοΰ  πατριάρχης  Ραφαήλ  Β'  εις  έξορίαν. 
Ένταΰθα  καιρός  είναι  νά  προσδιορισθώ  άκριβέ- 
στερον  και  τό  έτος  θανάτου  τοΰ  Κόκκου,  όπερ  ό 
Σοφ.  Οικονόμος  προσδιορίζει  μεταξύ  τών  έτών 
1605-1612,  βασιζόμενος  ιδία  έπί  μιας  αύτοΰ 
έκ  Βυζαντίου  έπιστολής  τοΰ  1605  έτους  (ήν 
άνευ  ανάγκης  θεωρεί  ύστάτην)  και  έκ  κτιτο- 
ρικής  διατάξεως  τοΰ  πατρός  τοΰ  Κόκκου  περί 
τής  έν  Νάςω  μονής  τής  Ύψηλοτέρας,  γραφεί- 
σης  κατά  ίανουάριον  τοΰ  1  62  0  έτους  και  μνη- 
μονευούσης  σιγίλλιον  τοΰ  οικουμενικού  πατριάρ- 
χου Νεοφύτου  Β'  (Σ.  Οικονόμος  ένθ.  άνωτ.  σ. 
25  και  28  έν  ύποσημ.).  ΤΙ  μονή  έτιμάτο  έπ' 
ονόματι  τής  Υπαπαντής  τοΰ  Κυρίου  και  τοΰ 
άγίου  και  δικαίου  Συμεών  τοΰ  θεοδόχου.  Άπο- 
δειχθείσης  ανωτέρω  τής  έν  τοις  ζώσιν  υπάρ- 
ξεως τοΰ  Κόκκου  κατά  τό  έτος  1607,  αΰταπο'- 
δεικτον  ήδη  καθίσταται,  ότι  τό  είρημένον  σι- 
γίλλιον άπελύθη  έπί  τής  δευτέρας  τοΰ  Νεο- 
φύτου Β'  πατριαρχίας,  παραταθείσης  μίχρίί 


αρχών  τοΰ  1612  έτους.  Έν  τή  συλλογή  τών 
πατριαρχικών  κειμένων  τοΰ  Δοσιθέου  σώζεται 
πληρεστάτη  σειρά  έγγράφων  συνταγέντων  ή 
απολυθέντων  έπί  Νεοφύτου  Β',  έξ  ών  δύο  άνα- 
φέρονται  εις  την  Νάξον,  τό  μεν  ( 1  Οκτωβρίου 
1  608)  περιλαμβάνον  συμφωνίαν  τών  κληρονό- 
μων τής  έν  Νάξω,  έν  τώ  χωρίω  ΧαΛκί,  έκ- 
κλησίας  τοΰ  Πρωτόθρονου,  τό  δέ,  άπολυθέν 
κατά  φεβρουάριον  τοΰ  1610  έ.,  είνε  σιγίλλιον 
υπέρ  αυτής  ταύτης  τής  έκκλησίας  (Κ.  Σάθα, 
Μεσ.  Βι62.  τ.  Γ',  σ.  556-557).  Αγνοώ  άν 
άμφότερα  τά  έγγραφα  άναφέρωνται  εις  την  υπό 
τοΰ  πατρός  τοΰ  Κόκκου  συστηθεϊσαν  μονήν, 
κατά  τήν  ρητήν  παραγγελίαν  τοΰ  αποθανόντος 
υίοΰ  του,  άλλ'  όπως  ποτ'  άν  ή  δεν  διστάζω 
νά  πιστεύω  ότι  ό  θάνατος  τοΰ  Φραγκίσκου 
Κόκκου  συνέβη  πιθανώς  έν  άρχαΐς  τοΰ  1608 
έτους.1 

Λαυρέντιος:  καββακος.  —  Τόν  έπιστολο- 

γράφον  τούτον  άγνοώ  ρ.έν  άλλαχόθεν,  άλλα  τό 
έπώνυμον  αύτοΰ  μαρτυρεί  ότι  είνε  συγγενής  τής 
βυζαντινής  οικογενείας  τών  «Καβακέων»,  ήτις 
έν  καιρώ  τής  άλώσεως  καταλιποΰσα  το  Βυζάν- 
τιον,  σύν  άλλαις  οίκογενείαις,  έσχε  τήν  τιμήν 
νά  άνακληθή  υπό  τ.οΰ  Μωάμεθ  Β'  (26  δεκεμ- 
βρίου  1454)  είς  Κωνσταντινούπολιν.2  "Αγνω- 
στόν  μοι  πού  διε'τριβε  τότε  ή  οικογένεια  αύτη· 
άλλ'  έπειδή  Καβάκοι  φαίνονται  βραδύτερον  είς 
τήν  νήσον  Χίον,  ύποτίθημι  ότι  ή  έν  λόγω  οι- 
κογένεια αύτόσε  άρχήθεν  κατέφυγε.  Τό  έπώνυ- 
μον τοΰτο  έφερε  και  Δημήτριος  Ράλλης  (Ραοϋλ) 
λόγω  έπιγαμίας  ίσως,  όστις  γεννηθείς  έν  Σπάρ- 
τη προσέφυγεν  είς  Ίταλίαν  μετά  τήν  κατά- 
κτησιν  τής  Πελοποννήσου  (Κ.  Σάθα,  Νεοε.Μ. 
Φί,Ιο.Ιογ.  σ.  76)*.  Έν  ετει  1596  έζη  Μιχαήλ 


1)  Ό  χ.  Μ.  Γ&δεών  (Χ  ρ  ο  ν.  τ  ή  ς  π  α  τ  ρ.  ά  κ  α- 
δ  η  μ  ί  α  ς)  άφιεροΓ  εις  τα  κατά  τον  Κόκκον  ΰπέρ  τάς 
Ί  οελίδας  (σ.  69-73)'πλήν  μιας  λεπ^μερείας, ουδέν 
έτερον  προστίθησιν  είς  δ'σα  δ  αείμνηστος  Σοφ.  Οικονό- 
μος έγραψε '  διο  και  αδικεί  τήν  μνήμην  αύτοΰ,βεβαιών 
(ε'ν  ύποσημ.  σ.  60)  δτι  δ  Οικονόμος  «τριάκοντα  δύο 
επλήοωσε  σελίδας  ί'να  μηδέν  ε?πη».  Κα\  ή  εν  σελ. 
72  τελευταία  ΰποιημ.  τοΰ  χ.  Γεδεών  πηγάζει  έχ 
πληροφορίας  τοΰ  Οικονόμου,  γραιρείσης  £ν  τόμ.  Α'. 
σελ.  434  τών  Σωζομ.  Φιλολογ.  Συγγραμμάτων  τοΰ 
Κ.  Οικονόμου. 

2)  ΜίΙίΙοδίοΙι  εί  ΜϋΙΙβΓ,  ΑοΙα  βΐ  άϊρίοπιαία, 
III,  σ.  290. 

*)  Ούτος  ίγραψι  τδν  ύπ'  αριθ.  1359  βατικανδν 
κώδικα  ΤΙροδότου  κατά  Ιί8Γ(111ΐ811δϋη  (Ονϊβ^ΐ.  Ρα- 
ΙΐΟ'Ρ'.  σ.  319),  δ'στις  όμως  άγνοιΓ  έν  τίνι  αίώνι  έ- 
γε'νετο τοΰτο.  ΙΙρόσΟες  δΐ  ό'τι  τήν  ΰπογραφήν  αύτοΰ 
εύρον  χοά  εν  ΐδιοκτήτοις  τιυχεσι,  σωζομε'νοις  ηδη 
έν  Μονάχω,  Βλ.  ΗαπΜ,  ΟαΙαΙοί].  τ.  III,  σ.  9  «Δη- 


ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΑΧΛΡΩΧ. 


59 


Καβάκος,  όστις  είχε  φιλικών  έπιτίμησιν  του 
πατριάρχου  Αλεξανδρείας  Μελετίου  τοΰ  Πηγά 
διά  την  μετά  λατινίδος  γυναικός  σύζευξίν  του 
(δρα  την  έπιστολήν  ταύττ,ν  ύπ'άριθ.33).  Ούτος 
δέ  διέτριβε,  φαίνεται,  έν  Χίω.  Γεώργιος  Καβά- 
κος ίονυπογράφεται  μετά  πολλών  Χίων  έν 
κοινή  αναφορά  προς  τόν  πατριάρχην  Μητροφά- 
νην  Γ'  (ΤητοοφταβΟ.  σ.  285),  έν  δέ  έγγράφοις 
τής  αύτόθι  Νέας  μονής  άπαντώσι  (1010 — 
15)  Μαρής  Καβάκος,  «ό  εύγενέστατος  επί- 
τροπος μισέρ  Μανουήλ  Καβάκος»  (1025)  και 
(1717)  Πιπης  Καβάκος,  περί  ων  δρα  Γρηγο- 
ρίου  Φωτεινού  Νεαμονησίων  σελ.  195,  199, 
223,  242.  Της  αυτής  οικογενείας  γόνοι  ανα- 
φέρονται και  έν  Κωνσταντινουπόλει  άπό  τοΰ 
έτους  1022,  δτε,  πατριαρχοΰντος  Κυρίλλου 
τού  Λουκάρεως,  έδωρήθησαν  «τώ  άρχοντι» 
Μιχαήλ  Καβάκω  τά  έν  Χίω  πατριαρχικά  χω- 
ρία Πυργιός  κα'ι  Βολισσος,  ίνα  έξ  άρχής  νέμη- 
ται  αύτά,  ένεκα  των  προς  τον  πατριάρχην  συν- 
επών κα'ι  γενναίων  αΰτοΰ  βοηθειών  (Κ.  Σάθα, 
Μεσ.  ΒώΛιοθ.  Γ',  σ.  502).  Ύπερμεσούντος  δέ 
τοΰ  ΙΗ'  αιώνος,  άπαντώμεν  ένταύθα  πλούσιον 
Καβάκον,  «Χϊον  πραγματευτήν»,  έχοντα  λαμ- 
βάνειν παρά  τοΰ  πατριάρχου  Ίωαννικίου  δέκα 
πουγγεϊα  διά  οκουμάσια»  (Α.  Ύψηλάντου, 
Τα  μετά  την  ά.Ιωσιν  σ.  391,  397).  Πάντα 
λοιπόν  ταύτα  πείθουσι,  νομίζω,  έπαρκώς,  δτι 
καί  ο  ήμέτερος  επιστολογράφος  Λαυρε'ντιος  ιε- 
ρομόναχος ό  Καββάκος  ην  Χίος,  τούθ'  δπερ  προς- 
επιβεβαιοΰται  κα'ι  έκ  τής  σχέσεως  αύτοΰ  μετά 
τοΰ  σοφοΰ  Χίου  Γεωργίου  Κορεσσίου,  προς  δν 
γράφει  τάς  ύπ' άριθ.  49  και  50  έπιστολάς. 

ΜΑΤΘΑΙΟΣ    ΚΑΡιΌΦΓΛΛΟΣ     καί  ΓΕΩΡΓΙΟΣ 

μοςχεπος. — Τοΰ  Ματθαίου  Καρυοφύλλου  μία 
επιστολή  εύρηται  έν  τω  ήμετέρω  κώδικι,  φ. 
139  Μ  4  0*,  ης  τό  πρωτο'τυπον  περιελθόν  εις 
χείρας  τοΰ  κ.  Ε.  ίβΒρη,ηύ  κατεχωρίσθη  ήδη 
έν  τή  ΒίυΙΪ0ί}Τ.  Ηβίΐβηϊ(]Ηβ,  τ.  II,  σ.  213. 
Μετά  δε  ταύτην  άναγινώσκεται  αμέσως  έν 
τώ  κώδικι  ε-ιστολή  ανώνυμος  προς  τόν  Καρυο'- 
φυλλον,  πιθανώς  τοΰ  Μοσχετίου,  περί  ου  δρα  Κ. 
Χάθα,  ΝεοεΛ.1.  ΦιΛοΛ.  σ.  4  04. 

παϊςιος  λιγαριαης. — Ύπ'  άριθ.  52-54 
καταχωρίζονται  τρεις  έπιστολαί  αύτοΰ  (φ.κώδ. 
150*-1545),  ών  ή  μέν  πρώτη  διαλευκαίνει 
τά  κατά  τήν  μετάνοιαν  αύτοΰ  (ης  τήν  ύπο'θε- 
σιν  άναγράφουσιν  ό  Ζαβίρας   έν  σελ.  513  τής 


μητριού  Ραοΰλ  τοΰ  Καβακή  "Ελληνας  τε  κα\  θ  ρ  α- 
χός». Πρβλ.  σ.  328  «Σπαρτιάτου  και  Βυζαν- 
τίου». 


Νέας  'ΕΜάδος  καί  ό  Σάθας  έ ν  σ.  314— 315 
τής  ΝεοεΛΑ.  Φι. Ιο Λογίας),  ή  δέ  δευτε'ρα  ένέ- 
γει  περίεργον  έρμηνείαν  τών  γραφικών  ονομά- 
των Γώγ  καί  Μαγώγ,  ή  δέ  τρίτη  έπιστολι- 
μαίον  παίγνιον,  μαρτυρούν  μάλλον  έπιμονήν  ή 
πολυμάθειαν.  Ό  Δημητρακόπουλος  έν  σελ. 
5  1  Προσθηκών  χαΐ  διορθώσεων  γνωρίζει  ήμϊν 
δτι  σώζονται  τοΰ  Λιγαρίδου  έπιστολαί  μο'νον 
προς  τόν  Άδριανουπο'λεως  Νεοφυτον.  Τήν  πλη- 
ροφορίαν  δέ  ταύτην  έσημείωσεν  έ'χων  πιθα- 
νώς ύπ'  όψει  τόν  περιγραφέντα  βραδύτερον  έν 
Γ'  τόμω  τής  Μεσ.  ΒιδΜοθ.  τοΰ  κ.  Σάθα  (δρα 
σελ.  517  —  518)  κώδικα  τοΰ  μετοχίου  τοΰ 
παναγίου  Τάφου. 

Νεκτάριος  ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ.  —  Τοΰ  διαπρε- 
πούς τούτου  πατριάρχου  παρατίθημι  ύπ'  άριθ. 
55,  50,  57  τρεις  έπιστολάς,  άναγινωσκομένας 
έν  φ.  1  70*-1  743<  τοΰ  κώδικος.  Ή  πρώτη  εινε 
ένδιαφε'ρουσα  ύπό  βιβλιογραφικήν  έ'ποψιν,  ώς 
φανεροΰσα  τήν  παρ'  αύτώ  ΰπαρζιν  αγνώστου 
ήμϊν  κώδικος   τοΰ  περί  Φλωρεντινής  συνόδου 
ιστορικού  Σιλβέστρου  τοΰ  Συροπούλου,  δνπερ  καί 
απέστειλε   προς  τόν  Άδριανουπόλεως  μητρο- 
πολίτην  Νεοφυτον1,  παροτρύνων  αύτόν  καί  νά 
τόν  έκδώστι,  άγνοών  βεβαίως  δτι  ίκανά  έτη 
πρότερον  είχεν  έκδοθή  ύπό  τοΰ  "Αγγλου  θΓβγ- 
§1ΐΙθΠ  (1000).  Ό  Νεκτάριος  γράφει  τήν  έπι- 
στολήν  ταύτην  ώς  πρώην  πατριάρχης,  ήτοι 
μετά  τό  1009  έτος.  Ή  άνεύρεσις  τοΰ  έν  τν)  ε- 
πιστολή αύτοΰ  κώδικος   έσται  σημαντική·  ό 
Νεκτάριος  γράφει  δτι  έφιλοπο'νησε  πίνακα  «κατ' 
άρχάς  τής  βίβλου»,  έκ  δέ  τής  συντόμου  αύτοΰ 
άναλύσεως  παρίσταται  τό  σύγγραμμα  τοΰ  Συ- 
ροπούλου ώς  τέλειον,  ένώ  τό  τε  έκδοθέν  κεί- 
μενον  καί  τά  αντίγραφα  είναι  ακέφαλα2.  Έν 
τή  αύτη  έπιστολή  μέμνηται  ό  Νεκτάριος  καί 
τοΰ   συγγράμματος  αύτοΰ,  της  Αντιρρήσεως 
προς  τάς  αντώ  προσκομισθείσας  θέσεις  χαρά 
τών  εν  ΊεξοσοΜμοις  φρατόρων   όιά  Πέτρου 
τοΰ  αυτών  μαίστορος  Λερι  της  αρχής  τοΰ  Πά- 
κα. Τό  σύγγραμμα  τούτο  έξεδόθη   μετά  τόν 
θάνατον  (1  070)  τοΰ  Νεκταρίου,  έπιστασί^  τοΰ 
Ίεροσολύρ,ων  Δοσιθέου  (1082)*.  Εις  τήν  ύπο'- 


1)  Περί  τούτου  ίκανάς  πληροφορίας  ευρίσκει  δ 
αναγνώστης  έν  Γ'  τόμω  τής  τοϋ  Σάθα  Μεσαίων. 
Βιβλιοθήκης. 

2)  ϋΟρα  περ'ι  τούτου  Π  Καλλιγά,  Μελί'ται 
κανι  Λόγοι.  Έν  Αθήναις,  1882,  σ.  131.  Α. 
Δημητρακοπούλου,   Ό  ρ  θ  ό  δ.   Ελλάς,  σ.  110. 

*)  ΠερΊ  τοϋ  άνεψιοΰ  αύτοϋ  Χρύσανθου  Ιεροσο- 
λύμων τοΰ  Νοταρά  είίρηται  αξιόλογος  πληροφορία, 
μη  χρησιμοποιηθείσα  δπ'  οΰδενός,  έν  τη,  περιηγήσει 


60 


0  ΕΛ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


θεσιν  δέ  της  αύτής  Άνηρρήα'εως  αναφέρονται 
καί  αί  δύο  λοιπαί  του  συγγραφέως  έπιστολαί 
προς  τον  οικουμενικών  πατριάρχην  Διονύσιον  Γ', 
πατριαρχήσαντα  τρίς,  1661,  1662 — 1665, 
καί  1671  —  1673.  Καί  αί  τρεις  δέ  έπιστολαί 
αΰτοΰ  εγράφησαν  άναμφισβητήτως  κατά  την 
γ'  πατριαρχίαν  τοΰ  Διονυσίου,  ήτοι  μεταξύ  των 
ετών  1671-1673. 

Προστίθημι  έτι  μίαν  έπιστολήν  τοΰ  ες  Ίο^αν- 
νίνων  διδασκάλου  Βησσαρίωνος  Μάκρη,  χερί  ου 
εν  ετέρα  διατριβή,  προσεχώς  έκδοθησομένν), 


πραγματεύομαι  εκτενεστερον,  νεας  προσάγουν 
πληροφορίας  περί  τών  συγγραμμάτων  αΰτοΰ. 
"Επεται  είτα  αύτη  η  άπάντησις  τοΰ  Σωφρο- 
νίου Δωρακίου,  διδάσκοντος  εν  Κερκύρκ  εν  έτει 
1  675.Άμφο'τεραι  αί  έπιστολαί  άναγινώσκονται 
έν  φ.  178* — Ι84β  τοΰ  κώδικος,  εκ  δέ  τοΰ  62 
φύλλου  άντιγράψας  παρέθηκα  τάς  διαοεοούσας 
γραφάς  προ  εγνωσμένης  επιστολής  περί  Μαρ- 
γουνίου  τοΰ  πατριάρχου  Ιερεμίου  τοΰ  Β'  προς 
τήν  δημοκρατίαν  της  Ένετίας. 

Α.  ΠαΠΑΛΟΠΟΪΛΟΣ  Κεραμευς. 


ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ  ΔΙΑΦΟΡΩΝ. 


ΚΥΡΟΤ  ΜΑΝΟΥΗΛ 
Μεγάλου  'Ρήτορος  τής  Μ.  Έχνιλησίας 

1. 

(Άρσενίω  Μονεμβασίας  άπάντησις  ώς  ίχ  μερονς 
τοϊ!  πατριάρχου). 

Την  μακρήγορο'ν  σου  έπιστολήν  δεξάμενοι 
τεΟαυμάκαμεν  την  έπανθοΰσαν  έν  αύτή  γραμ- 
ματικήν  καί  τον  έγκείρ,ενον  άττικισμο'ν,  καί 
τοι  παρέλκον  ην  τοσούτον  ύπομεΐναι  κο'πον 
σπουδής  προς  ούκ  ε'ιδο'τας  μήτ'  άττικίζειν  μή- 
τε γραμματικοφιλοκλεπτολογεϊν  άλιέων  γαρ 
έσμέν  μαθηται'·  δθεν  μή  θαυμάσνις  την  άπο- 
λογίαν,  εΐ  οΰ  την  άνήκουσαν  τοις  σοΐς  γράμμα- 
σιν  άποπέμπομεν.  Πλην  ίσθι  ως  ό  προσενηνο- 
χώς  σοι  την  συγ^ώρησιν  Κύρσας  την  προσηκου- 
σαν  δίκην  άπέτισε,  καθάπερ  έμαθες  η"  δσον 
οΰπω  μαθηστ)·  το  γαρ  έν  ού  παικτοϊς  παίζειν 

του  6βΓ3Γ(1  ΰΟΓΠβΙΪΙΙδ  νοη  (ΙβΠ  Οπβ5θ})  (ΗϊδίΟΓ- 

ΝδοηποΜ  νοη  (Ιθπι  Βοιη.  Κβ^δβΓί  6γο55-Βο(- 
Ιδοηβίί  ηαοη  €οη5ίθπίίηορο1.  1ΝϋτηοθΓ§>  1723. 
σ.  449-450).  Ό  περιηγητής  ούτος  έλθών  εις  Φι- 
λιππούπολη τή  23  Μαίου  1720  εύρε  διατρίβοντα 
ενταύθα  τον  Ιεροσολύμων  (άνωνυμως)  λαβόντα  ά- 
δειαν  τοΰ  Κ/πόλεως;  ί'να  ε'πισκεφθή  15  επισκόπους 
προστίθησιν  οτ ι  γινώσκει  επαρκώς  τήν  λατινιν.ήν, 
τοϋΟ'  οπερ  λε'γει  είνε  άξιοσημείωτον  σκώπτει  δ'μως 
αΰτδν  κατοιτε'ρω  διά  τά  λατινικά  του,  συνέπεια 
ιδιογράφου  λατινικού  σημειώματος  τοΰ  Χρύσανθου, 
οπερ  εθ(υκεν  ούτος  τώ  περιηγητή ■  τδ  σημείωμα  ήρ 
μήνευε  τον  τίτλον  συγγραφής  τοΰ  εξαδε'λφου 
του  Δοσιθε'ου  κατά  Καλβίνου  και  Λουθηρανών,  εκ- 
δοθείσης εν  Π  α  ρ  ι  σ  ί  ο  ι  ς.  Προς  τούτοις  λε'γει,  ό'τι 
δ  πατριάρχης  εςε'θηκε  τάς  περ\  ενώσεως  τών  δυο  ε'κ 
κλησιών  (ανατ.  κα\  δυτ.)  σκε'ψεις  του,  ιός  χ&\  τήν 
θλΤψίν  του  περι  της  άμαθίας  τών  ήμετε'ρων  μονα- 
χών, καί  ιδία  μονής  τίνος  περ\  τήν  <1>ιλιππούπολιν. 


άθέμιτον  Θεος  δλως  οΰ  μυκτηρίζεται.  Σϋ  δ',  ω 
'γαθέ,  ού  διά  τοιούτων  επιστολών  καί  απολο- 
γιών τά  κατά  σέ  ή  ημών  άνοια  δέχεται  η 
έμφανίζειν  ηρ.ΐν  έδει.  Άλλ'  είθ'  άφίκοιο  άν  ώς 
ημάς,  εϊ  δ'  αδυνατείς,  γενέσθω  σοι  αύχήν  τα- 
πεινός καί  δεύτερον  ταπεινο'τερον  γράψειας, 
καί  τά  πάντα  διορθωθήσονται·  του  γαρ  έρχό- 
μενοτ  πρός  με,  ταπεινώς  δηλονότι  καί  ούχ 
υπερηφάνως  καί  σοβαρώς,  ως  αύτός  έδειξας  διά 
της  γραφής  σου,  φησίν  ό  θεάνθρωπος  Ιησούς, 
ου  μη  εχΰάΛω  έ'ζω. 

ΙΩΑΝΝΟΥ  ΚΟΡΕΣΣΗ 

2.  .V,  ί 

Δέσποτά  μου  παναγιώτατε,  καιρός  διέδρα- 
μεν  άφ'  ου  ούκ  έγραψα  προς  τήν  σήν  παναγιο'- 
τητα,  διά  τό  άποδημεϊν  αύτήν  πρός  έπίσκεψιν 
τοΰ  εαυτής  ποιμνίου  καί  άλλας  άναγκαίας^ρείας 
της  Μεγάλης  Εκκλησίας.  Μαθών  τοίνυν  περί 
της  σης  επανόδου  ηύχαρίστησα  Κυρίω  τω  Θεώ, 
τω  καταξιώσαντι  αύτήν  έπανελθεΐν  υγιή  κατ* 
εύ^ήν,  ύγιαίνομιν  δέ  καί  ήμεϊς  σωματικώς  δι' 
εύχών  ιής  σής  παναγιοτητος,  συνιστώντες  αυ- 
τή καί  ημάς  αύτοϋς  δουλικώς,  καί  εύχομεθα 
Κυρίφ  τώ  θεώ  ίνα  διατηροίη  αύτήν  ύγιή,  όρ- 
θοτομοΰσαν  κατά  πάντα  τον  λογον  τής  αλη- 
θείας, καί  δεο'μεθα  αύτής,  εάν  τίνος  καί  παρ" 
ημών  χρήζή,  προστάττειν  ως  εΰνουστάτους 
φίλους·  έπιποθώ  γάρ  ποιήσαί  τι  άςιον  φίλου. 
ΙΙέμπομεν  δέ  καί  διά  μικράν  ένθύμησιν  τερε- 
βινθίνην  χίαν  λίτρας  δύο  ήμισυ,  σταμνίον  εν 
μέλι  λίτρας  τριάκοντα,  καί  έτερον  σταμνίον 
πλήρες  καππάρεως,  άπερ  παρεδώκαμεν  τώ  ή- 
μετέρω  σακελλίου  παπα  κυρ  Ιωάννη  τώ  Σέψν), 


ΕΠΓΣΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΏΝ  ΑΧΑΡβ\ 


01 


ίνα  κθ{Λί(7*/ι  ταύτα  τή  σή  παναγιο'τητι  διά  την 
άκραν  φιλανθρωπίαν  και  πατρικήν  στοργήν 
εύ/αριστών  τή  ση  παναγιο'τητι,  ην  ενδείκνυται 
ττρό;  αύτόν  καΟ'  έκάστην.  Οΰκ  άλλο  διά  τό 
παρόν.  Αί  άγιαι  εύχαΐ  τής  σής  παναγιότατος 
ίίησαν  μεθ  ημών. 

3. 

Καί  πάλαι  μέν  κοινή  παρ'  ημών  τη  τοΰ 
θεού  Μεγάλη  Εκκλησία  διά  γραμμάτων  δε- 
δήλωται,  δεομένων  αυτής  όπως  ξυνετάν  άν- 
δρα και  κο'σμιον  και  άπλώς,  κατά  τόν  εύαγ- 
γελικον  λο'γον,  ού  μισθωτον  άλλά  ποιμένα 
καλόν  έν  Χίω  καταστήση  έπίσκοπον,  όπεο 
μέχρι  τοΰ  νυν  ήμΐν  ούκ  άπε'βη,  κωλυθείσης 
(ώς  παρά  πολλών  έπυθο'μεθα)  της  σης  πανα- 
γιότατος ύπο  των .  .  .  κρατούντων  τοΰτο  δια- 
πράξασθαι.  Όρώντες  δέ  αύτήν  τανΰν  τοΰτ'  ε- 
πανορθώσασθαι  φροντίζουσαν,  ούκ  ώκνήσαμεν 
αύθις  ιδία  διά  γραμμάτων  άντιβολήσαι  τυ^εϊν 
ου-όρ  έφιέμεθα·  οΰ  λέληθε  γάρ  την  σην  πανα- 
γιότατα εξ  ων  έκάστην  άναγινώσκει  τε  και 
θεωρούσα  φιλοσοφεί,  ότι  μεγάλη  ροπή,  μάλλον 
δέ  τό  δλον  προς  σύστασιν  νόμων  και  χρηστών 
ήθών  ή  καλώς  άρχουσα  πε'φυκεν  άρ/ή.  Και 
τούτου  χάριν,  οία  φιλόστοργος  πατήρ  και  κά- 
λο: οικονόμος,  τά  της  Χίου  διοίκησον  κατά  γάρ 
Σοφοκλε'α  «έν  σοί  γε  έσμε'ν,  άνδρα  δ'  ώφελεΐν 
κφ'  ών  Ιχοι  τε  κα'ι  δύναιτο  κάλλιστος  πόνων». 
Ιυνίσταμεν  δε'  σοι  και  τόν  εΰλαβε'στατον  ιερέα 
κυρ  Έμμανουήλον  τόν  Πελοποννήσιον,  άνδρα 
ζυνετο'ν  τε  και  άγαθόν,  όστις  δεξιός  ών  ηοέθη 
και  παρ'  ημών  τό  γε  νυν  ές  Βυζάντιον  άπελ- 
θεϊν  και  υπέρ  πολλών  καλών  τε  και  άγαθών 
άνδρών,  ύ-ό  τίνων  συκοφαντηθέντων,  άπολο- 
γήσασθαι·  ω  κα'ι  ξυνηγορήσαι  τήν  σήν  πανα- 
γιότατα, πλείστα  παρά  τοϊς  τοϋ  βασιλε'ως 
σατράπαις  και  μεγιστάσι  δυναμε'νην,  άξιοΰμεν 
ής  ή  ευλογία  εϊη  μεθ'  ημών.  Έρρωσο  καί  ές 
βαθύ  γήρας  ί'κοιο,  παναγιώτατε  δέσποτα,  άεί 
γε  τόν  τής  άληθείας  λο'γον  όρθοτομών. 

Άπο  Χίου,  δκτωβρίου  ιξ'  του  αα)οον  έτους. 


ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ  ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ 
4. 

Δίονύσ-.ος  ιερομόναχος  Άνανία  ίερομονά/ω. 
Έναγχος  έπιστολήν  σου  κομισάμενος,  ώ  ιερά 
Κεφάλι]  /.αί  φίλων  ά-άντων  φίλτατε  Άνανία, 
Χ*ράς  όσης  άνάπλεως  γέγονα.  καί  ύφ'  ηδονής 
χαμόθεν  αρθείς  έτύγχανον  τόν  αιθέρα  περιπο- 
λεύων,  τοΰτο  μέν  ώς  τοις  βιβλίοις  άεί  πρός- 


κεισαι,  τούτο  δέ,  εί  καί  πόρρω  που  πάνυ  τώ 
σοψ.ατικώ  διέστας  συνδέσμω,  τών  φίλυ;ν  δ' 
άεί  δι'  έπιστολών  μνημονεύεις  καί  τή  τής  ψυ- 
χής διαθέσει  τούτους  όλως  δοκείς  περιπτύσσε- 


σθαι 


και  προσαγορευειν  τι  γαρ  αν  προς  τέρ- 


ψιν ημάς  έρεθίσειεν  ή  τά  τής  σής  σεβασμιότη- 
τος  γράμματα,  ά  ήδύτερα  μέν,  νή  τόν  Φίλιον, 
μέλιτος,  άξιώτερα  δέ,  διά  τήν  ένούσαν  αύτοΐς 
σύνθεσιν  κα'ι  καλλονήν  τοΰ  λόγου,  σαπφείρου 
τε  καί  αδάμαντος  καί  πάσης  άλλης  ύλης,  ήν 
συχνοί  τών  ανθρώπων  διά  τιμής  άγουσιν  ; 
Άλλά  λίαν  ημάς  ευφράνεις,  εί  έπιστέλλεις  ήμϊν 
έν  τω  μέρει  καί  διά  γραμμάτων  ήρ.ών  μνημο- 
νεύεις· λυπήσεις  δέ  πάντω;,  εί  έθέλεις  ημάς 
περιόψεσθαι  καί  ταϊς  έπιστολαϊς  σου,  ταΐς 
τοΰ  άττικοΰ  θύμου  πνεούσαις,  ού  καταλούεις 
ημών  ώς  μύρω.  Πέμποις  τοίνυν  αεί  καί  τών 
μαθημάτων  άπόναιο,  ταϊς  είσηγήσεσι  τοΰ  σοΰ 
σοφοΰ  διδασκάλου  νευρούμενος.  Γράφεις  δέ  μοι 
περί  τοΰ  σοΰ  άδελφοΰ  κάμοΰ  διά  σοΰ,  ώς  έφίε- 
ται  τής  μουσικής  πάνυ  καί,  εί  φίλον  μοι,  τό 
πρός  ημάς  έλθεϊν  εκείνον  καί  ώς  άδελφόν  άδελ- 
φφ  συνεΐναί  μοι,  ταϊς  ύπηρεσίαις  άντισταθμού- 
μενον  τών  τής  μουσικής  ακουσμάτων.  Έγώ 
μεν  ούν  ϊσθι,  φίλτατε,  άσμενος  άν  αυτόν  άπο- 
δεξαίμην,  ύπ'  άλλου  ύπηρετούμενος,  καί  άμισθί 
τά  τής  μουσικής  διδάξαιμι,  εί  τροφής  εύπορεϊ 
καί  τών  άλλων  αναγκαίων,  ών  καί  αυτός,  νή 
τήν  άλήθειαν,  άχρι  τοΰ  νΰν  άπορώ. 


ΓΕΩΡΓΙΟΥ  ΤΟΥ  ΑΙΤΩΛΟΥ 
5. 

Γεώργιος  Αιτωλός  Ίππολΰτω  Μηθΰμνης. 
Άττικουργή  τόν  λο'γον  πρός  σε  τόν  περιτ- 
τον  τήν  σοφίαν  πέμπειν,  ταύτόν  τή  παροιμία 
«γλαύκας  εις  Αθήνας»·  άλλ'  επειδή  στάθμαι 
τε  καί  κανόνες  τόν  τέκτονα  καί  τόν  δηρ,ιουρ- 
γόν  τά  τρύβλια  δείκνυσι,  δεΐται  δήπου  καί 
λόγου  κομψού,  ός  πρός  τους  παιδείας  άντι- 
ποιουμένους  γράφειν  ώήθη  καί  φιλοσοφία  τήν 
ψυχήν  έγγεγυμνασμένους,  ί'να  τά  παρόντα  αύ- 
τώ  συνδιήσωνται,  εκ  χλιδών  τών  λόγων  καί 
τοΰ  άττικοΰ  θύμου  πνεόντων  ύπερφυώς.  Έγώ 
δέ  ού  ρητορικής  τέχνης  αύχών,  ής  ού  τρίβω  ν 
ειμί,  ούδέ  δύναμιν  λόγων  προήχθη  ν  έπιστεϊλαί 
σοι  τώ  ευπόρως  μέν  εύρεΐν  οίω  τε  όντι,  εύκο'- 
λως  δ'  ειπείν  άλλ'  ώς  τοϊςδε  τοις  λόγοις 
κα'ι  πόρρωθεν  περιπτύσσεσθαι  μάλλον  γλιχόμε- 
νος,  σέ  τό  τής  άρχιερωσύνης  μέγα  χρήμα,  δν 
ούπω  μοι  συνέβη  ταίς  σοψ.ατικαΐς  μέν  όψεσιν 
ΐδεϊν,  ταϊς  άρεταϊς  δέ  πανταχού  βεβοημένον, 


62 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


καί  σε  τον  έπιστολάς  εΐδότα  πέρ.πειν,  ων  αί 
ήδοναΐ  τω  προσηνεϊ  καταγοητεύουσαι  απαν- 
τάς Σειρήνες  είναι  ούκ  άποδέουσι,  παροτρύναι 
λακωνικώς  άνταρείψασθαί  ροι.  Οΰ  γάρ  έ'γνων 
πειράσασθαί  σου,  του  Δηρ.οσθενικής  εύποροΰν- 
τος  γλώττης·  οΰμενουν,  δτι  πάλαι  τοΰτο  ά- 
πειπεϊν  ήθελήσαρεν,  άλλ'  δπως  επιστολή  σου 
έντυχών  συνοργιάσασθαί  σοι  δυνηθώ,  τω  τήν 
σοφίαν  των  πάλαι  ού<^έν  διαφέροντι.  Γράφε 
τοίνυν  και  αύτός  έν  τω  ρέρει,  πανιερώτατε 
δε'σποτα,  και  τοις  ήδυτάτοις  σου  γράρρ.ασιν 
ήρας  εΰφράναι  ρή  άπαναίνου,  δτι  και  τε'ττιξ 
τε'ττιγα  ταϊς  ωδαϊς  εσθ'  δτε  κατακηλεϊ  και 
άηδών  άηδο'να. 

6. 

Τω  ουτω  Ίππολύτω  ό  αύτος  Γεώργιος. 

ΤΗ  τοϊς  γρκρρασί  σου  κε'ντρον  πειθούς  επε- 
στι  και  χάριτος  θέλητρον  ένίησι  τοις  άναγι- 
νώσκουσι,  και  τόν  Όδυσσέα  ρ,ιρ.εϊσθαι  κατα- 
ναγκάζεις τους  άκούοντας,  Γνα  ρ.ή  ήδον?)  δια- 
φθαρώσι  δεθήναι  τον  τήν  άκτήν  των  Σειρήνων 
δεδερε'νον  παραρειφθε'ντα.  Έγώ,  νή  τήν  Εεράν 
σου  και  τριποθητον  κεφαλήν,  ήνίκα  τό  κλεινόν 
σου  γράρρα  έκορισάρην  (πώς  γάρ  ού  κλει- 
νόν;), όπερ  άρχιερεϋς  ό  τόν  ρέγαν  άρχιερέα 
ριρούρενος  έγραψε,  νάρκη  ρου  ταΐν  χεροϊν  έ- 
πεισέφρησε  τοτε,  και  άνελιξάρενος,  δσης  εΰ- 
ρ,ουσίας  και  άττικισρ.οΰ  ευρον  άνάπλεων.  Καϊ 
ρίψαι  ρέν  τοΰτο  τοτ'  ούκ  ήθελον,  καίπερ  τω 
χεΐρε  ναρκάν  έδοκουν,  ύφ'  ήδονής  δέ  ράλλον 
έγλιχο'ρην  άναγινώσκειν,  και  τό  υπό  του  Πλά- 
τωνος εκείνο  ρηθέν  άντιστρο'φως  έληλυθέναι 
διεραρτύρουν  τοις  παρεστώσί  ρ.οι-  οΰ  γάρ,  το 
γε  νυν  εχον,  τους  βασιλείς  δει  φιλοσοφείν  ή 
τους  φιλοσόφους  βασιλεύε ιν,  ίνα  τά  τής  πο'- 
λεως  διοικηθώσι  καλώς,  άλλά  τους  φιλοσό- 
φους, οίους  σέ,  τών  τής  Εκκλησίας  έπιστα- 
τείν  καϊ  τους  έπιστάτας  τούτων  φιλοσοφείν, 
ώς  είθε  καϊ  ετερο'ς  σε  τόν  τής  άρετής  κολοφώ- 
να  ριρ,ήσαιτο  καϊ  όρ,ο'σε  ^ωρεϊν  έθελήσειεν, 
ινα  ό  άγιώτατο'ς  σου  νοΰς  θεώ  και  φιλοσοφία 
βουληθε'ις  προσανε'χεσθαι  !  Έρρωρένως  ρ.οι  δια- 
βιώης  και  ρ.ή  άντί  δυεϊν  ρ,ιά  ροι  άρ.ειφθήναι 
θελήσειας,  ό  ταϊς  έπιστολαίς  σου  ώς  ρ.ύρω  κα- 
ταλούων  τών  άποδεχορ,ε'νων  αύτά;·  ό  γάρ  του 
Κροίσου  θησαυρός  τών  περπορε'νων  γραρρά- 
το^ν  ήττιον. 


ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ  ΣΤΟΥΔΙΤΟΥ 
7.  . 

Επιστολή  Δαμάσκηνου  μονάχου  χα'ι  ΰποδιακόνου  Θετ· 
ταλοϋ  προς  Γίώργιον  Αίτωλόν. 

Χθές  πρό  δείλης,  εϊρήσεται  γάρ  τάληθε'ς,  κα- 
θήμενος έν  συννοία  κα'ι  δι'  ων  ηρών  έπιλέλη- 
σαι  τήν  αίτίαν  κατ*  έραυτόν  άναπολών,  ήχθό- 
ρην  τά  ράλιστα,  ούχ  δτι  προς  φίλου  έπιλελή- 
σρ.εθα,  καϊ  τοΰτο  5*  οΰ  ρικρόν  τοις  έχέφροσιν, 
άλλ'  δτι  τής  γε  τοιαύτης  λήθης  αϊτιοι  καθε- 
στήκαρεν,  ώςπερ  ή  τών  Μουσών  ρήτηρ  τής 
Μνήρης,  οί'γε  τοσούτου  καιρού  διαστήρατι  έξ 
δτου  Ένετίηθεν  έπανήκες,  ρ-ίαν  καϊ  ρ,ο'νην  σοι 
γραφήν,  καϊ  ταύτην  σολοικισρ.ών  δσων  άνάρ,ε- 
στον  πεπο'ρφαρεν  άλλ'  ευγε  τής  σής  έλλογι- 
ροτητος,  φίλων  άριστε,  ή  ρε  τη  λύπη  παχνω- 
θε'ντα,  φίλον  ήτορ,  ώςπερ  ήδεϊά  τις  αΰρα  γλυ- 
κύ τι  έρπνεύσασα  τοΰ  τής  άθυρίας  νε'φους  ή- 
θρίασεν.   Αγαθή  γάρ  τύχη  τήν  σήν  δεξάρ.ενος 
έπιστολήν  ού  πάνυ  δή  ρε  γελασείονια  πεποίη- 
κας  γελάσαι  καϊ  τώ  /εΐρε  ύφ'  ηδονής  κροτή- 
σαι,  τό  ρ.έν  ώς  εύ  έ'χων  διατελείς,  δπερ  έ'ροι 
γε  καϊ  τοις  ρετ'  έρ,οΰ  τών  άπάντων  ήδύτατον, 
τό  δ'  δτι  καϊ  γραφών  ήρ.άς  άξιοϊς,  οΰτιδανοΰς 
όντας  τη  ση  έλλογιρ,οτητι.  "Ινα  δέ  ρ,ή  άδοκίας 
άλώ  γραφνί,  προς  σου  ρέν  ήδέως  δεχορενος  τάς 
γραφάς,  αύτός  δ'  ούκ  έπιστε'λλων,  δεϊν  έ'γνων 
άντεπιστε'ιλαί  σοι,  εΐ  καϊ  άρ,αθώς  άλλ'  άλλως 
εύνοϊκώς,  τη  φιλοτητι·  ού  γάρ  δήπου  τω  κάλ- 
λει  τών  λόγων  προσε'/ειν  δει,  ώςπερ  ούδέ  γαλή  \ 
κροκωτόν  ήρφιεσρένη,  άλλά  τή  τών  γραφών  I 
ένδορ.ύχω  διαθέσει,  καθάπερ  ό  παρά  Πλάτωνι 
Σωκράτης  ώρίσατο·  εΐ  ρ.έν  γάρ  Δηρ,οσθε'νης  ή  1 
Θουκυδίδης,  ώ  ρ.άλα  λαρπρώ  ήστην  έπϊ  ρη- 
τορική έν  τοις  καθ'  ήρ.άς  καιροϊς  έτυγνανε'την, 
πάλαι  άν  ώς  αύτώ  άφικορενος,  εί  κάπϊ  Κερβε- 
ρίους  έδει  δραρ.εΐν,  έδεήθην  άντ'έροΰ  γράψαντε 
πε'ρ.ψαισοι.Έπεϊ  δέτούτοιν  ούκ  εύπορώ,  έραυτόν 
καθείς  (δ  φασιν)  εις  άγώνα,  τουτί  σοι  τό  φίλιον 
άντί  ποδός  ζεινήϊον  πε'ρ,πω  δώρον,  δήλο  ν  δήπου 
γραφήν  άντιβολών  διά  ταύτης  τήν  σήν  άγχί- 
νοιαν  ρ.ή  κατοκνεΐν  ήρ,ϊν  συνεχώς  έπιστε'λλειν, 
εΐ  καί  τής  σής  σοφίας  έσρ.έν  τούπίπαν  άρ.ύη- 
τοι,  έπεϊ  θαυρ.άσιος  ρ,άλλον  έ'ση  τοΰτο  ποιών 
τής  σής  έλλογιρ.ο'τητος·    «δτω  γάρ  φίλον  τό 
σιωπάν  έν  οίς  ού  δεΐ,  τούτον  οί  πλείους  άπο- 
στυγοΰσιν  δτω  δέ  τό  λέγειν  καί  έπιστε'λλειν 
προ'χειρον,  τούτον  έν  Οαυραστοϊς  πάντες  ά- 
γουσιν».  Είπε  γάρ  δή  ροι,  προς  λογίου  Έρροΰ, 
τίνι  χ*ριεΐ  τά  ρ.άλιστα  είρή  τοϊςράλλον  πυθίων 
χρησρών  τάς  σάς  άπεκδεχορε'νοις  γραφάς,  «ς,  ■ 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΠβΝ  ΑΝΑΡίϋν. 


03 


εΐ  καί  ρ.ή  καθ*  ήρ.έραν  άλλ'  ουν  κατά  ρ.ήνα, 
γράφων  έπιστέλλεις  ;  ή  οΰκ  οίδ*ας  ώς  Αυγείας 
βουσί  και  'Ρόδος  κολοσσώνι  και  Βορρε'ου  παίδες 
θριςίν,  ούχ  ούτως  οί  ρ.έν  κεχάρτιντο,  οί  ο'  έ- 
πχ-.νούντο,  ώς  ήρ.εϊς  τοις  σοϊς  έπιστολιρ.αίοις 
ήδόρ.εθα  γράρ.ρ.ασιν ;  ούκ  άνέγνως  δέ  καί  Πλά- 
τωνα φάσκοντα  «άνθρωπον  άνθρωπου  δαιρ,όνιόν 
ΤΙ  /ρήρ·*  είναι»  ;  ηδη  γάρ,  άτε  φιλόσοφος  ών 
και  τήν  των  όντων  γνώσιν  έχων,  ως  ούδέν  ούτω 
των  άπάντων  δαιρ-ονιον  η  φίλος  φίλω  χαριούρ,ε- 
νος.  "Αλλοι  ρ.έν  ουν  άλλα  τοις  φίλοις  των  υλικών 
ναριοϋνται,  έπεί  καί  ύλης  αύτοΐς  ρ,έλει  της 
κατ'  'Επίκουρον  σύ  δέ  γραφαΐς  καί  λόγων  προς- 
ρήσεσιν  οϋ  /αριή*  τοις  την  ζωήν  άπασαν  έν 
λόγοις  δαπανήσασι  ;  Πολλού  γε  και  δει·  καί 
γάρ  άθληταί  ρ.έν  θεοϊς  θύματα  θύουσιν,  άκαπνα 
δ'  αοιδοί,  οίΐΛαι  δ'  δτι  καί  τών  άκ,άπνων  λόγων 
μάλιστα  τω  θεώ  μέλει  η  θυμάτων,  εί  δει  τω 
κυαμοφεύκτω  πιστεύσαντα  φάναι  «οίδας  δν  φη- 
μι».  Εί  τοίνυν  θεώ  λόγω  λόγων  μέλει,  φίλοι  δέ 
θεώ  (κατά  τόν  είπο'ντα  φιλόσοφον)  οί  φιλόσο- 
φοι, καί  φιλοσόφοις  εσται  δή  μάλλον  φίλος  λό- 
γος, ε'ίγε  κοινά  τά  τών  φίλων  ώς  ούδέν  τών 
απάντων.  Πέρ.πε  τοιγαροϋν  ήρ.ϊν  συνεχώς  γρά- 
φων όπόσα  φίλοις  συνοίσει,  ίνα  σου  την  μνή- 
μην άνεπίλτ,στον  έχωρ.εν,  έπεί  ιό  γράφειν,  ώ 
φίλος,  ούτι  πω  ες  Άΐδαν  γε  τόν  έκλελαθότα 
φυλάξεις.  —  Έρρωσο  καί  σε  θάττον  αύτοψεί 
κατίδοιμι. 

Περί  δέ  τών  βιβλίων  ών  έβουλόρ.ην  πώλησα·, 
τω  της  Τρίκκης  (ώ  τί  άν  τις  ειπών  ορθώς 
προσείποι ;),  έ'σο  γινώσκων,  ώς  εγω  γε  ούχ  ώς 
ελεήμων  ών  άεί  τών  χρυσίδων  τάς  έμάς  (δ 
φασι]  φρε'νας  άπερ.πώλουν,  άλλ'  έπειρώρ.ην  επί 
'Ρώμην  άπελθεϊν  διό  ίνα  ρ.ή  γλαύκας  εις  Αθή- 
νας δόςω  κομίζων,  δεϊν  εγνων  πωλήσαι  ταύτα. 
Έπεί  δέ  κατά  την  παροιρ.ίαν  «άγαθή  καί  ρ.ά'ζα 
ρ.ετ'  άρτον»,  /.Ά  ήμιν  οΰ  δει  τά  του  Κιλικώνος 
άγάθ'  έχειν,  ούτοι  μέν  οίνέσθωσαν  εις  "Ονου 
«οκάς  κάπί  ϊαίναρον,  έπεί  καί  ή  δόξα  αύτών 
έν  τη  αισχύνη  αυτών,  καθώς  είπεν  ό  Προφήτης, 
ήμείς  ο'  έτέρωθεν  έφοδιασθέντες  θεού  συνάρσει 
μηνί  Μαρτίω,  καθ'ον  ή  τών  χριστιανών  εξ  ύπαρ- 
χής  τελείται  νηστεία,  Ένετίηνδε  βαδιούμεθα 
διά  Κερ/.υρας,  εί  δεϊ  καί  δι'  Όξείας  δραμεϊν,  καί 
το'τε  |*οι,  φίλων  άριστε,  ποθεινός  όφθήσν)  έν 
Μετεώρω.  Γαρ,ηλιώνος  εν/)  καί  νέα. 

8. 

Τοΰ  αυτοϋ  προς  τον  καθηγητήν  αύτοΰ  Θεοφάνη  και  ρή- 
τορα της  Μεγάλης  Εκκλησίας. 

Εί  καί  χρόνιας  σοι  παρ'  ημών  αί  ίπκίτολαί, 


άλλ'  ϊσως  οΰ  ^ρονιώτεραι  τών  αύτοθεν  ημείς 
ρ.έν  γάρ  εί  καί  τη  ένούσηι  ρκΟυρ.ία,  η  ρ,άλλον 
ειπείν  άμαθία,  κωλυο'ρ.εθα  άλλ'  οΰ  παυσόμεθα, 
εί  καί  μη  καθ'  ήρ.έραν  άλλ'  ουν  κατά  μήνα, 
γραφαΐς  δεξιούσθαι  τήν  σήν  σεβατμιότητα,  έπεί 
καί  νόρ.ος  παρ'  "Ελλησι,  καί  γε  βαρβάρου  τοις 
πλείοσι,  τροφεΰσι  χάριν  έκτίνειν  οση  δύναρ.ις, 
όπερ  νΰν  έρ,οι  γε  συμβαίνει,  εί  καί  ρ.ή  ώς  "Ελ- 
ληνι  άκραιφνεΐ  άλλ'  ουν  ώς  βαρβάρω  ούκ  άφυεΐ, 
χάριν  σοι  τω  πατρί  καί  τροφεΐ  άποτίνειν  ού 
δώροις,  έπεί  ταύτα  εί  καί  θεούς  πείθουσι  καί 
αίδοίους  βασιλήας  άλλ'  ού  την  σήν  ίεράν  κε- 
φαλήν, γραφή  δε  μόνη,  τη  καί  πλειόνως  οϊορ.αι 
την  σήν  σεβασρ.ιοτητα  γάννυσθαι,  ώς  σον  ούσν) 
δώρον  ήρ,ϊν.  "Ενθεν  τοι  γράφων  ού  κατοκνήσω 
τά  σά  έκ  τών  σών  σοι  δωρουρ.ενος,  εως  άν  η 
έγώ  έπιστέλλων  καταναλώσω  τούς  χάρτας 
η  ή  σή  όσιότης  ήρ-άς  όνειδιείς  ταΐς  γραφαϊς  ά- 
πειπάρ.ενος.  Άλλ'  έρρώσθω  ρ.έν  τό  σον  ίερώ- 
τατον  σκήνος,  έρρώρ,εθα  8ε  καί  ήρ.εϊς  ταις  σαϊς 
άγίαις  εύχαΐς. — Ποσειδεώνος  φθίνοντος. 

9. 

Τοΰ  αΰτοϋ  προς  αΰτόν. 

Νοσήρ.ατος  εναγχος  έπεισεφρηκότος  τΫ) 
σεβασρ.ιότητι,  ρ.άλλον  ήρ.εϊς  τνί  λύπνι  κατεβα- 
πτίσθηρ,εν  ή  τό  σον  ιερόν  σκήνος  τη  άσθενεία, 
έπεί  σοι  ρ.έν  κατά  τό  χείρον  τό  πάθος  ένε'σκη- 
ψεν,  ήρ.ϊν  δέ  κατά  τό  κρεϊττον.  'Αλλά  τί  κεν 
ε'ίποιρ,εν ;  θεός  διά  πάντα  τελεί,  ός  ήρ.ών  κη- 
δόρ,ενος  έρρώσθαι  την  σήν  δε'δρακεν  όσιότητα, 
καί  τοΰτο,  ρ.άλλον  αύτώ  χάρις  ήρ.άς  λύπης  ρ.ει- 
ζοτέρας  άπαλλάξαντι  καί  σοι  τήν  ύγείαν  δε- 
δωκότι  εις  ήρ.ών  ρ,έν  παραρ.ύθιον,  πολλών  5' 
ετέρων  καταθύρ.ιον.  Άλλ'  εϊης  ύγιαίνων  ετι 
καί  έτι,  καί  γε  ήρ-άς  άνταρ,είψαις  γραφτί,  λύ- 
πης τό  πολλοστηρ.όριον  άφελόρ,ενος,  έπεί  κάν 
τούτφ  ού  ρ.ικρώς  ήρ.άς  'ίσθι  λυπών,  τοσούτου 
καιρού  $ιαστήρ.ατι  ρ.ηδέ  ρ.ίαν  γραφήν  έπιστεί- 
λας·  καί  ρ,οι  τοιούτον  τι  νοεϊν  ύπεστιν,  ώς  ή- 
ρ.ας  ούδενί  τών  απάντων  άνιάν  έχων  ρ.εγάλως 
τήν  σήν  παροργίσαντας  όσιότητα,  τούτω  ρ.όνον 
λυπεϊν  προ-/ιρησαι.  Άλλ'  έδει  γραφαΐς  ρ,άλλον 
άνιάν,  εϊ  γε  λόγος  θάνατοι,  ή  σιωπ·ί)  κωφόν 
οΰσ-/)  χρήρ.α.  "Ερρωσο  καί  σύγγνωθι  ει  του  ήρ.άς 
αίτι<£. 

10. 

Τοΰ  αντοΰ  προς  ανΐον. 

Πάλιν  τής  έρ.ής  ούθενείας  άμνΊήρ-ονήσας,  πά- 
τερ θειότατε,  προς  τήν  σήν  σεβασρ.ιότητα  γρά- 
ψαι  κεκίνηρ.αν  καί  γάρ  ψυχής  έρως  άπλητος; 


64 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


κα'ι  πατρικής  φιλίας  σύν^εσρ,ος  άρρηκτος  κατ  ε- 
πείγει ρ.ε  τούτο  5ράσαι.  Τοίνυν,  ίνα  ρ.ή  πε'ρα 
των  ίρ.ερτών  ρ.οι  γράφω,  βραχυλογίας  ρ-άλλον 
ή  πολυλογίας  εφάψορ.αι.  Εΐ  [Λεν  ουν  προς  τινα 
των  ού  ποτέ  ρ.οι  εγνωσρ,ε'νων,  ή  έγνωσμε'νων 
ρ,ε'ν,  ού  φιλτάτων  5ε,  εστελλον,  ή5η  κα'ι  πλεί- 
στοις  ρήρ,ασιν  έχρώρ.ην  ίνα  τήν  εκείνου  φιλίαν 
άνακαλε'σωρ,αι-  επεϊ  5έ  τω  πάντων  άριστά  ρ,οι 
πεφιληρ.ε'νω  και  φιλοΰντι,  και  τί  ετι  λε'γω, 
ίσα  Θεώ  ρ.οι  τιορ.ε'νω,  εΐ  και  τολρ,ηρόν  ειπείν, 
τόν  πόθον  έπι^είξασθαι  βούλορ.αι,  ού  χρεία  ρ.ε- 
γαλορρηρ.οσύνης·  ού  γαρ  γραφωίοις  τά  των  φί- 
λων, άλλά  ψυχής  5ιαθε'σει  ε'ίωθεν  έπι^είκνυ- 
σθαι·  τοσούτον  οέ  και  γραφών  χρεία,  δσον  έπ' 
δψιν  τω  πόρρω  οντι  τά  της  φιλίας  ΐν^άλλε- 
σθαι·  δ  5·/)  κάπ'  ερ,ο'ι  νυν  όράται.  Εΐ  ρ.εν  γαρ 
άνευ  γραφών  ειχον  πιστώσαι  τή  σή  σεβασρ.ιο'- 
τητι  δσον  καΐ  οί'αν  εύνοιαν  έχων  διατελώ 
σοι  τω  φιλτάτω  ρ,οι  πατρί,  ού  ρ.ά  τον  άρ.ετε'- 
ρκ  ψυχα  παράγοντα  τετρακτύν  παγάν  άεννάου 
φύσεως,  ι  να  καϊ  πυθαγορικώς  εύορκήσω,  δπως 
ρ.ή  καϊ  όχληρός  5όξω  επε'στελλον  επεϊ  δ'  εύ 
οί5α  τό  έπιστε'λλειν  ή$ύ  τή  σή  σεβασρ.ιότητι, 
5ιά  τοι  τούτο  ού  κατοκνώ  τών  δυνατών  ρ,οι. 
*Εν  5ε'  ρ,οι  τών  πάντων  ερ.πο'^ιον,  δτι  ού  γραρ.- 
ρ,ατοφόρων  εύπορώ,  οι  τάς  ούτιδανάς  ρ,ου  γρα- 
φάς άρ,έσως  κορ,ίσουσι  προς  τάς  σάς  τιρ.ίας 
χείρας,  άλλ'  έκ  τών  πολλών  εύ  οΐ5'  δι  ι  καν 
μία  τετύχηκε  τού  ποθουρ,ε'νου. 

11. 

Τοϋ  αΰτοϋ  προς  αυτόν. 
Πολλών  ό'ντων  κα'ι  ρ.  ε  γάλων  εξ  ών  ρ,οι  την 
σήν  επεισι  θαυρ,άζειν  σεβασρ.ιότητα,  τίρ,ιε  πά- 
τερ, ένϊ  τών  απάντων  ίυσφο'ρως  εξω  προς  την 
σήν  όσιότητα·  πώς  γάρ  ούκ  άλγήσαιρ,ι  πρός 
της  αληθείας  αύτής,  τοσούτου  καιρού  5ιαστή- 
ματι  ρ.η5έ  ρ.ίαν  επιστολήν,  μή  δτι  γ'  ες  φιλίας 
εν^ειξιν,  καν  γούν  ες  ταύτης  άπόθεσιν  άπολε- 
λαυκώς  τών  σών  τιρ.ίων  χειρών,  πώς  5έ  καϊ 
την  εις  τά  κατ*  έρ.έ  κη^ερ,ονίαν  σου  όψορ,αι ; 
Έώ  τάλλα,  ε'ί  γ  ε  καϊ  μικράς  επιστολής  ούκ 
άξιος  κρίνορ,αι*  εΐ  γάρ  καϊ  «εν  Κε'ω  τις  ήρ.ε'ρα» 
κατά  την  παροιρ,ίαν,  ούκ  ο'ίίαρ.εν  η  τά  τρία 
Στησίχορου-  άλλά  τούτο  ρ.οι  καϊ  λίαν  εύ^ηλον, 
ώς  ούκ  οκνω  τινϊ  ή  άσθενείκ  σαρκός,  άλλ' 
ενεκ'  έχθρας  Έμπείοκλε'ους,  εΐ  5εϊ  καϊ  τούτο 
ρ,οι  φάναι,  ού5έ  ρ.ίαν  το  παράπαν  επιστολήν 
μοι  πέπορ,φας,  καϊ  ταύτ'  έρ,ού  κατά  μήνα 
συνεχώς  γραφάς  επιστε'λ"λοντος,  εζ  ών  εΐ  καϊ 
ρ.ή  αύτοψεί,  καν  γούν  έξ  όνύχο>ν  έπιγνωης  τόν 
λί'οντκ.    Καίτοι  γ'  έχρήν,  ω  ιερά  κεφαλή  και 


συρ.παθεστάτη  ψυχή,  εμού  μη^έν  μη5αρ.ώς  επι- 
στε'λλοντος,  άτε  γης  βάρος  δντος  καϊ  Κο'ννου 
ψήφος  καϊ  Σερίφου  χολή  καϊ  ε'ί  τι  τούτων  εύ- 
τελε'στερον,  ού^ε'ποτ'  όκνήσαι  τήν  σήν  σεβα- 
σρ.ιο'τητα,  εΐ  καϊ  ρ.ή  πλιίστοις  σωροΐς  ρ,υρμή- 
κων,  εΐ  5εϊ  καϊ  χρημάτων  φάναι  παρεοικυίας, 
καν  γούν  ρ.ίαν  γραφήν  έπιστεϊλαί  ρ.οι·  ούίέ 
γάρ  "Ιφικλος  ποσϊ  καϊ  Βορρε'ου  παίίες  θριξί, 
ούτ'  αύ  Εε'ρξης  πλατάνω  καϊ  Ηρακλής  άθλοις, 
Αύγείας  βουσ'ι  καϊ  Ρο'^ος  κολοσσώνι,  ούτως 
οί  ρ.έν  κεχάρηντο,  οί  5'  έπαινοϋντο,  ώς  εγω 
γε  τοις  σοΐς  έπιστολιμαίοις  ή$0ρ.αι  γράμρ.α- 
σιν.  Άλλά  τί  ρ.οι  ταύτα  περϊ  5ρύν  ή  πιρ'ι 
πε'τρην,  εΐπεν  άν  καϊ  Ησίοδος  ;  ούδέ  γάρ  εκ 
παλαιφάτου  5ρυδς  ήσθα,  σοφώτατε,  κατά  τήν 
παροιρ.ίαν  επεϊ  εΐ  δελφίνα  νήχεσθαι  μή  5ι5ά- 
σκειν  ή  παροιμία  φησί,  καϊ  άετόν  ΐπτασθαι 
καϊ  βατράχοις  οίνοχοεΐν,  πώς  άν  εγωγε  ρ.ικρά 
τις  σταγών  ών  θαλάττη  έρίσορ.αι,  άκρ,ήν  ού5' 
έν  σελίνοις  τυγχάνων,  ούτ'  εν  πίθω  τήν  κερα- 
ρ,ίαν  ρ,ανθάνων  ;  εΐ  5έ  κα'ι  ύς  πρός  Άθηναίην 
ήρισε,  σύγγνωθι·  άνθρωπος  γάρ  άνθρωπου  5αι- 
ρ.όνιον,  είπεν  άν  κα'ι  Πλάτων. 

12. 

Τοϋ  αΰτοΰ  προς  τον  Γεώργιον. 

Βάτραχος  ών  εγωγ'  εκ  Σερίφου  και  Κο'ννου 
ψήφος  κα'ι  έρεβίνθιος  Διόνυσος,  κατά  τάς  πα- 
ροιρ.ίας,  τί  άν  κα'ι  φθεγζαίρ,ην  σοι  τω  σοφω- 
τάτω,  φίλων  άριστε  ;  όρ.ήρειος  γάρ  Μούσα  κα'ι 
5ηρ.οσθε'νειος  ρήσις  καϊ  θάρ-υρις  ό  πολύς  τάχα 
άν  κα'ι  προσβάλειαν  τή  σή  εύρ.ούσω  γλώττη, 
ής,  φεύ  τής  έρ.ής  ούθενείας,  πρός  καιρόν  ούκ 
εύρ.οιρηκώς  λύπης  δσης  και  άθυρ,ίας  έρ,πε'πλη- 
σρ.αι,  καϊ  ταύτα  καθάπερ  κδραζ  ύίρεύων  ών, 
κατά  τήν  παροιρ,ίαν,  κα'ι  έλάφου  ρ,άλλον  ύδα- 
τος τής$ε  διψών  ;  Άλλ'  ώ  φιλών  κα'ι  φιλούρ,ε- 
νε,  Κο'ννος  Άρτοζύγι  φάνηθι  καϊ  συνεχώς  ήρ.ΐν 
γράφων  επίστελλε,  ίνα  σου  τήν  ρ.νήρ.ην  άνεπί- 
ληστον  εχωρ,εν. 

13. 

Τοΰ  αυτοΰ  Μεθοδίω  συμφοιτητή  έαυτοϋ. 

Φίλοις  άντεγκαλειν  ού  θε'μις,  εγώ  δέ  σε  τόν 
φίλτατον  έγκλητεύσορ,αι,  ούχ  δτι  τάς  έρ.άς 
βοΰς  καθ'  "Ομηρον  ήλασας,  άλλ'  δτι  τοσούτου 
καιρού  5ιαστήαατι  ού^εμίαν  ήαϊν  επιστολήν 
πεπορ,φας,  και  ταύτα  χερσιν  υπτιαις,  ο  οη 
λε'γεται,  καθ'  έκάστην  ταύτας  άπεκ5εχορ.ε'- 
νοις.  Άλλ'  ίσως  καύτός  ήρ.άς  αίτιάση,  φίλων 
άριστε,  ώς  ού  κατά  ρ,ήνα  γραφάς  επιστέλλον- 
τας-  άλλ'  ήρ.ϊν,  ώ  σοφώτατε,  πολλά  τών  άπαν- 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΛΧΑΡΩλ. 


05 


των  εμπόδια*  ουτε  γάρ  τής  αττικής  εύγλωτ- 
τίας  έσμέν  είδήμ.ονες,  ούτε  γραμματοκομιστών 
εύπορούμεν,  τολμώ  δ'  ειπείν,  ώς  και  τω  μ.εί- 
'ζονι  έντυγχάνειν  οΰκ  ασφαλές.  Σοι  δέ  εί  τό 
μεν  ού  πάρεστιν,  άλλ'  ούν  έτοίμως  τό  γράφειν 
κεχάρισται.  "Ενθεν  τοι  γράφων  ήμΐν  μή  κατο'- 
κνει  όττο'σα  φίλοις  συνοίσει,  έπεί  θαυμάσιος 
μάλλον  εσ>]  της  σης  έλλογιμο'τητος  γράφων 
η  σιωπών  δτω  γάρ  φίλον  τό  σιωπαν  έν  οίς 
ού  δει,  τούτον  οί  πλείους  άποστυγούσιν,  δτω 
σε  τό  λέγειν  και  επιστέλλειν  ττρο'χειρον,  τού- 
τον έν  θαυμαστοϊς  πάντες  άγουσιν.  Ούλε'  τε 
και  μέγα  χαίρε. 

14. 

Τοϋ  αυτοϋ  προς  αΰτόν. 

Ό  μέν  σοφώτατος  θέογνις,  πάντων  εμοιγε 
φίλτατε  κϋρ  Μεθόδιε,  μή  δεΐν  τους  παρά  κρα- 
Τ«φϊ  καί  τραπέζτ]  φίλους  όντας  αληθείς  οΐεσθαι 
-^-/κελεύεται·  εγώ  δέ  ούτε  παρά  κρατήρι, 
βδτε  παρ*  άλλω  τω  τήν  ση  ν  φιλήσας  έλλογιρ.ο- 
τητα,  άλλ'  η  εν  τν)  τοϋ  τρισμ,άκαρος  Θεοφάνους 
άριστη  πκιδείκ  και  νών  αμίλλ*/·  όμογνώμονι 
βεϊν  ώήθην  άληθή  σε  φίλον  οΐεσθαι  και  των 
ά-άντων  ύπερήδιστον,  άτε  και  τόν  της  πάλαι 
φιλίας  πυρσόν  ού  μοδίω  καλύψαντα,  άλλ'  ετι 
μάλλον  άνάψαντα*  διό  καΐ  νή  τάς  Χάριτας,  ούκ 
οιδ'  όθεν  άρςομαι  λε'γειν  τά  ές  ών  χείρα  κεκί- 
νηκα-  είσί  γάρ  μοι  όσα  και  οια  τοις  άληθε'σι 
•ρίλο'ις  φιλεϊ  συρ.βαίνειν  εκάστοτε,  όπηνίκα  της 
σφών  ήαίστης  ξυναυλίας  μ,νησθώσι,  καϊ  δτε  της 
τούτων  εύβούλου  γλώττης  και  χαριεστάτης 
ομιλίας  μή  λησθώσιν,  άπερ  κάμοίγε  κατά  ταύ- 
τον  άπαςάπαντα  συμβε'βηκε  την  σήν  δεξαμε'νω 
επιστολήν  ήσθην  μ.έν  βαιά,  και  πώς  γάρ  ούκ 
ε'μελλον  της  σης  πάλαι  και  νΰν  μοι  φιλτάτης 
χειρός  δεδ  εγμε'νος  σύμβολα·  δέδηγμαι  δ'  αύθις 
τήν  έμκυτοϋ  καρδίαν,  της  σης  έλλογιμοτητος 
εχων  αίτιασθαι  πάμπολλα,  άπερ  βουλο'μενος 
λέγειν  εκών  σιωπήσομαι.  "Ο  δε'  μ.οι  καϊ  σιω- 
πώντι  δήλον  καθε'στηκε,  τήν  σήν  άγχίνοιαν  εγ- 
κλητεύσομαι,  δτι  περ  της  συνήθους  τοϋ  τε  λέ- 
γειν και  γράφειν  έκστάς  έτοιμο'τητος  λακω- 
νικής βραχυλογίας  έφήψω,  και  ταϋτα  προς  φί- 
λον επιστέλλων,  ώ  ούδέ  βίβλοι  πάσαι  μ.εσταί 
φιλίων  γραφών  άρκέσουσιν.  Άλλ'  ίνα  μή  λο'γον 
οίον  φημί,  τοΐον  επακούσωρ,αι,  μικρόν  τι  τής 
η  ''■  *γχινουστάτης  επιστολής  τήν  έμήν  αύτο- 
οχε'διον  μηκύνοντι  σύγγνωθι-  έί  δε'  τι  καί  τής 
έμής  άπουσίας  μέμφη,  έπίσχες,  τοϋτο  μαθών, 
ώς  εί  κα'.  μία  λο'χμη  δύο  έριθάκους  ού  δύνα- 
ται τρέφειν,  κατά  τόν  Κυδαθηνέα  κοψ.ικον, 
(ΕΛΑ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΑΟΓ.  ΪΟΜ.  ΙΖ'.) 


άλλ'  έμοί  καί  λίαν  ήδιστον  έστι,  φίλων  #ρΙβτί 
καί  πρώτιστε,  ξυνεΐναι  τνί  ση*  ελλογιμο'τητι, 
έπεί  σε  ούδενί  τών  απάντων  οΐομ.αι  γάννυ- 
σθαι  ή  τη  τών  σπουδαίων  άνδρών  ξυναυλία. 
"Ενθεν  τοι  καί  τήν  τοϋ  δρόμου  βαλβίδα  σχά- 
σαντα  καί  προς  σέ  τόν  φίλτατον  έλθει  ν  έθε- 
λήσαντα,  τελχίν  τις  άλάστωρ,  ώς  μή  ώφελεν, 
άνέκοψε·  πλήν  έπεί  περ,  ώς  άκηκο'ην,  τήν  Σω- 
κράτους 'Ακαδη-νίαν  έν  Μετεώρω  συγκεκρο'τη- 
κας  καί  πλείστον  αύτοθι  χρο'νον  διατρίψαι  προ- 
γίρησαι,  έλπίς  μ,οι  ΰπεστιν  εις  Θεόν  ταχε'ως 
ϊδεϊν  τήν  σήν  τριπο'θητον  κεφαλήν  καί  εικότα 
συλλαλήσαί  σοι. 

15. 

Τω  αύτω. 

Αγαθών  άγαθίδας  ών,  σοφώτατε,  κατά  τήν 
παροιμ,ίαν,  πώς  ημών  έπιλε'λησαι ;  ράον  γάρ 
ώόμην  τόν  προφήτην  Δαβίδ  τής  Ιερουσαλήμ 
έπιλαθε'σθαι,  περί  ής  καί  άράς  προύτεινεν,  έπι- 
λαθε'σθαι  λε'γων  τήν  εαυτού  δεξιάν  καί  κολλη- 
θήναι  τήν  γλώτταν  τώ  λάρυγγι,  ή  ούτω  σε 
ημών  έπιλησθήναι.  Άλλ'  ώς  εοικεν,  ήμεΐς  τής 
λήθης  αίτιοι  καθεστήκαμ.εν,  μή  καθ'  ήμέραν 
γραφάς  σοι  πε'μποντες.  Οίμαι  δ'  ώς  ούκ  άν 
ημάς  αίτιάση  μάλλον  ή  περ  ήμεΐς  τήν  σήν 
άγχίνοιαν  ήμ.εΐς  μεν  γάρ,  εί  καί  τν)  ένούση  ρα- 
θυμία καί  άμελεία  συνεχομεθα,  άλλ'  ούν  τρί- 
την  σοι  ταύτην  ήδη  γραφήν  έπεστάλκαμεν  σϋ 
δ'  ούκ  οίδ'  δν  τινά  μ.οι  δοκεϊς  σκοπόν  εχειν,  ή 
δήλον  ώς  κατά  τι  τήν  σήν  λελυπήκαμεν  έλλο- 
γιμοτητα*  άλλ'  εί  τούτ'  αίτιον,  δήλωσον  καί 
σιωπώ. 

16. 

Τω  αΰτω. 

Ιδού  σοι  τό  καταλειφθέν  ήμϊν  παρά  τοϋ  σού 
άδελφοϋ  κυρ  Γεωργίου  Ψαλτήριον  πε'μπομεν, 
ούδέν  μ.έν  έτερον  έχοντες  άντιπε'μψαι  τη  χά- 
ριτι,  πλήν  άλλά  δε'ξαιο  τήν  έπιστολήν,  φίλιον 
ούσάν  σοι  δώρον,  εϊ  γε  τοϋ  λογού  εί  θεραπευ- 
τής, άλλά  μ.ή  χρυσοΰ. 

17. 

Τοΰ  «ύτοΰ  'Αρσενίω  μητροπολίτη  Τουρνόβου. 

"Οσης  χαράς  ένεπλήσθημεν  τό  σόν  τίμ.ιον 
γράμμα  τήν  άρχήν  κατιδο'ντες,  έλλογιμώτατε 
άνερ,  διπλασίας  άνίας  άναγνο'ντες  ένεφορήθ/ι- 
μεν  ήμ.εις  μεν  γάρ  προς  φίλου  φιλίαν  γραφήν 
εις  χείρας  λαμβάνοντες  χαιρήσειν  ήλπίζομεν 
φιλίων  προσρημ,άτο^ν  τευξομενοι*  τό  γράμ.μ.α 
δε'  σου  άχθομενον  προς  ημάς,   καί  ταϋτ'  ούχ 

9 


66 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ένεκεν  έκατορ,βείων  άλλά  χοονίων  επιστολών, 
της  ελπίδος  ύστέρησε.  Πλήν  εί  και  χρο'νιαί  σοι 
παρ'  ήρ,ών  αί  έπιστολαί,  άλλ'  ίσως  ού  ^ρονιώ- 
τεραι  των  αύτο'θεν  ήρ,εϊς  ρ,έν  γαρ  εϊ  και  τη 
ένούση  άραθίκ  κατεχόρ,εθα,  άλλ  ού  παυόρεθα 
γραφαις  την  σην  δεξιοΰσθαι  σεβασρ.ιο'τητα·  σύ 
δέ,  τ'  άληθές  γάρ  έροΰρ.εν,  εί  και  ριά  η  δυσίν 
υπερβαίνεις  ήράς  γραφαϊς,  άλλ'  ουν  άχθόρενον 
σεαυτόν  ήρ,ϊν  συνεχώς  έπιδεικ,νύεις,  ως  εΐ  τι 
σοι  ρ,έγα  κακόν  δρκσασιν  ού  καθ'  ήρ,ών,  ώ 
φίλος,  έπεισε  άχθεσθαι,  άλλά  κατά  τών  γραρ.- 
ρατοκορ.ιστών,  οϊ  ιάς  γραφάς  λαρ,βάνοντες 
χερσίν  έτε'ρων,  εχθρών  ρκλλον  ή  φίλων,  ταύ- 
τας παρε'χουσιν.  Εί  δε  της  τούτων  πείρας 
άπαλλαγείηρεν,  όψει  γραφάς  νιφάσιν  έοικυίκς 
χειρερίοισιν.  Ουλε'  τε  και  ρ,ε'γα  χαίρε. 

18. 

Μακαρίω  ίερομονάχω  φοιτητή  έαυτοΰ. 

Τό  ρέν  λυπεΐσθαί  σε  και  άδηρ.ονεΐν,  ω  φι- 
λότης,  ένεκα  της  έρής  άπουσίας,  ούδέν  άπει- 
κο'ς·  εΐ  γάρ  ό  συρ,ρ,ετασχών  τινι  άπαξ  τραπέ- 
ζης  πολλάκις  αύτού  ρ.έρ.νηται,  καν  τοις  όνεί- 
ροις  ώς  ειπείν  ©αντάζεται,  πώς  ούκ  εικός  σε 
ηρών  ρ.ερ.νήσθαι,  ούχ  άπαξ  η  δίς,  άλλ'άρ.ετρ'ι 
συσσιτισαρ,ένων  ού  ρ,όνον  την  άπολουρ.ένην  και 
πρόσκαιρον  βρώσιν,  ης  τό  περιττόν  ά/ρηστία, 
άλλά  πολλώ  ρ,άλλον  την  ούράνιον  κα'ι  διαρέ- 
νουσαν,ηνάρτον  Άγγε'λων  ό  Προφήτης  όνορ.άζει; 
Ού  τοίνυν  άπε'οικε  της  ήρ,ετέρας  λυπεΐσθαί  σε 
διαζεύξεως·  εί  δέ  κα'ι  έξδλης  ψυχής  τούτο  δρίς, 
αύτός  ρ,όνος  έπίστασαι.  "Οτι  δέ  εί  και  ρ.η  την 
ερ.ην  όψει  θέαν,  ούκ  άν  ποτε  λήξη  της  λύπης, 
ό  έτάζων  καρδίας  κα'ι  νεφρούς  θεός,  εν  ώ  πάν- 
τες οί  θησαυροί  της  σοφίας  και  της  γνώσεως 
άπόκεινται,  κρεϊττον  ηρ.ών  άν  είδείη.  Έγώ  δ' 
ούν  και  έρρώσθαί  σε  βούλορ,αι  κα'ι  της  σης  ρ.νή- 
ρ.ης  ούποτε  λήξειν,  ες  τ'  άν  ύδωρ  τε  νάη  κα'ι 
δένδρεα  ρ.ακρά  τεθήλν),  επεί  καΐ  ήρ.εϊς  θεού 
συνάρσει  έρρωρ.ε'νοι  διατελούρεν. 

19. 

Ίωασαφ  άρχιεπισκόπω  Θεσσαλονίκη;. 

Παναγιώτατε  αρχιεπίσκοπε  θεσσαλονίκης, 
ύπέρτιρ.ί  και  έξαρχε  πάσης  θετταλίας,  καϊ 
τον  τόπον  επέχων  τοΰ  Καισαρείας  Καππαδο- 
κίας, την  προσήκουσαν  αιδώ  άπονε'ρ.οντες  τή 
σή  παναγιότητι  δεόρεθα  κυρίου  τοΰ  θεού,  τοΰ 
ρ.εγάλου  κα'ι  πρώτου  άρχιερε'ως,  ύγιαίνειν  τήν 
σην  θεοείκελον  παναγιότητα  εις  ετών  πολλών 
περιόδους,  προς  σύστασιν  κα'ι  καταρτισρ.όν  τοΰ 
υπό  σου  ποιραινορε'νου  χριστωνύρου  λαού,  προς 


δέ  καϊ  ήρετέραν  θυρ,ηδίαν  κα'ι  ψυχικην  άγαλ- 
λίασιν,  έπεϊ  κα'ι  ήρείς  εστ'  άν  την  της  σης 
παναγιότητος  εύεζίαν  ρανθάνωρ.εν  ηδονής  άπεί- 
ρου  πληρούρεθα·  φήρη  γάρ  άγαθή  πιαίνει  όστά, 
καθώς  φησιν  ό  σοφός  Σολορών.  Έν  ταϊς  Αθή- 
ναις τών  τυράννων  πάλαι  καταλυθε'ντων,  και 
οιον  εικός  τών  έκείνο^ν  δορυφόρων  και  συνεργών 
έπιζητουρένων  τε  και  φονευορ,ένων,  ρεγάλη 
φωνή  τούς  λοιπούς  τού  θανάτου  ερρύσατο,  τό 
ρή  ρνησικακήσης  λε'γοντας  τοις  τήν  Φυλήν  κα- 
ταλαβοΰσιν  Άθηναίοις.  Αύτη  τοιγαροϋν  κάροί 
άρροδία  καθε'στηκεν  ή  φωνή,  παναγιώτατε 
δε'σποτα,  άρρ,οδία  δέ  ούχ  ώστε  θανάτου  ρυ- 
σθήναι,  άλλ'  ώστε  τήν  άπούσαν  της  σης  πα- 
ναγιοτητος  φιλίαν  άνακαλέσασθαι·  εί  γάρ  καϊ 
τελχίν  τις  ήράς  πονηρός  πάλαι  κατηνάγκα- 
σε  της  προσηκούσης  φιλίας  στερηθήναι,  άλλ' 
ού  θερ.ιτόν  δυσί  χριστιανοϊς  ρ.άχην  αίώνιον 
παραρε'νειν  Αγγέλων  ρέν  γάρ  ϊσρεν  τό  άσκαν- 
δάλιστον  'ίδιον,  Δαιρ.όνων  δέ  τό  άεισκανδκλι- 
στον  άνθρώποις  δέ  δει,  και  ράλιστα  τοις  τή 
όντως  είρήνν]  Χριστώ  πιστεύουσιν,  εί  κα'ι  σκαν- 
δάλοις  τισί  περιπε'σωσιν,  αύθις  ειρήνης  ρ,ερνή- 
σθαι·  ειρήνη  γάρ  έστι  φίλη  θεοσεβέσι  χριστια- 
νούς, τό  γλυκύ  πράγρ,α  κα'ι  όνορα.  Ούκουν  κα- 
κίας ρ.ερ.νήσθαί  σε  δεϊ,  θεοείκελε  άνερ,  ούδ'  εϊ- 
περ  εν  τισι  τήν  σήν  λελυπήκαρ,εν  παναγιότη- 
τα, τήν  Έρ.πεδοκλε'ους  σοι  θέρ.ις  κατέ/ειν  έχ- 
θραν,  άλλ'  άρ.α  τή  της  παρούσης  γραφής  πα- 
ρουσία, τήν  έν  ρ,έσω  ηρών  πάλαι  συρ,βάσαν 
έχθραν  άπόρριψον  ές  τό  Λήθης  πεδίον  Χριστού 
γάρ  εί  ρ.ιρητής  τοΰ  έβδορη/.οντάκις  επτά 
άφιε'ναι  κελεύσαντος  τά  τών  πε'λας  πληρ.ρ.ελή- 
ρ.ατα·  εί  γάρ  ούτοί  δράσεις,  διπλής  φιλίας 
άντί  της  πάλαι  έπιτεύξν)  παρ'  ήρ,ών,  έπαινε'- 
τας  τε  ήρ.άς  έξεις  της  σης  παναγιότητος,  καϊ 
φίλους  οίους  εικός. 


ΜΑΞΙΜΟΪ  ΜΑΡΓΟΥΝΙΟΤ 
20. 

Τω  παναγιωτάτω  άρχιεπισκόπω  Κωνσταντινουπόλεως 
κα'ι  οίκονμενικω  πατριάρχη,  κυρίω  κυρίω  Ιερεμία, 
Μάξιμος  ελάχιστος  ιερομόναχος  ό  Μαργούνιος,  χάριν 
παρά  Θεοΰ  σωτηρος  ημών  εις  £ργα  σωτηριώοη. 

Ούδέν  άγάπης  παρά  χριστιανοϊς  της  γε  σύν 
τώ  καλώ  νοουρε'νης  αίρετώτερον,  παναγιώτατε 
δέσποτα·  ώςπερ  γάρ  έξ  έχθρας  τε  καί  έριδος 
καϊ  τών  τοιούτων  πάν  δ, τι  κακόν  τοις  άνθρω- 
πίνοις  συρβαίνειν  πέφυκε,  κα'ι  έκ  τής  άγάπης 
πάν  δπερ  άν  ν]  άγαθόν  έν  αύτοίς  κατορθούσθαι, 


ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΛΧΑΡΩΧ. 


07 


ουδείς  ός  άν  έ'ξαρνο'ς  ποτε  γένοιτο*  τούτο  δ'  ότι 
και  των  άπό  Χρίστου  καλουμένων  είδικώτατόν 
εστί  γνώρισμα,  οΰκ  άπ'  άλλου  του,  άλλ'  ή 
παρά  του  —  ωτήρος  ήμών  μεμυήμεθα,  £Γ  τούτω 
γγώαογται  πάντες  είπόντος  τοις  εαυτού  μα- 
θηταϊς  ογι  ε^οι  μαθηταΐ  εατε,  εαν  άγάπην  ε- 
χητε  προς  αΛΛήΛους.  Πώς  δ'  ούκ  άν  εΐη  τοιούτον 
κγαθόν  η  άγάπη,  όπου  γε,  τούτου  μέν  άπόντος, 
ϊτάνθ'  έωλα  τά  γε  παρ'  ήμών  κατορθούμενα, 
παρόντος  δέ  και  μο'νου,  άτε  δή  τό  παν,  το'  γε 
ες  χριστιανούς  ήκον,  σχεδόν  ήνυκότες  τυγχά- 
νομεν  ;  άπόδίίξις  δέ  και  τούτου  τό  του  Χρι- 
στού στόμα,  Παύλος  ό  μακάριος,  πολλά  μέν 
τών  ώς  ημάς  άγαθοδότως  κατιόντων  τού  Χρι- 
στού χαρισμάτων  τω  λόγω  έπεξιών,  ού  [Λε'ντοι 
γ€  ταύτα  χωρίς  τνίς  άγάπης  παρ'  ήμών  έξα- 
σκούμενα  καϊ  πρός  σωτηρίαν  ήμϊν  συνεισφέ- 
ρειντι,  σαφώς  πάνυ  άποδεικνύς,  «εάν  γάρ  τις, 
λε'γων,  ταΐς  γλώσσαις  τών  ανθρώπων  λαλή" 
κ-/·,  τών  αγγέλων,  άγάπην  δέ  μή  εχη,  ήχών 
Ιστι  χαλκός  καϊ  κύμβαλον  άλαλάζον  καϊ  εάν 
σχη  προφητείαν  καϊ  εϊδν)  τά  μυστήρια  πάντα 
καϊ  πάσαν  την  γνώσιν,  καϊ  εάν  τοσαύτην  σχν] 
πίστιν  ώστε  όρτ,  μεθιστάνειν,  καϊ  εάν  ψωμίση 
πάντα  τά  υπάρχοντα  αύτού,  καϊ  εάν  παραβώ 
τό  σώμα  αυτού  ίνα  καυθή,  άγάπην  δέ  μή  έχτρ, 
ούδέν  ωφελείται».  Πόσον  ουν  εστίν  άγαθόν, 
ου  χωρίς  ουδείς  άν  της  αιωνίου  ζωής  άπολαύ- 
σειεν;  αύτη  δέ  καν  μή  γλώσσαις  λαλνί,  καν 
υ.τ,  προφητείαν  έχτ]  καϊ  τά  λοιπά  προτερήμα- 
τα., πρός  την  ουρανών  άν  ημάς  βασιλείαν  ούδέν 
ήττον  χειραγωγήσειε·  καϊ  αύτη  δέ  ή  πίστις 
κκϊ  χωρίς  αγάπης  μεν  άν  εϊη,  ούκ  άν  δέ  καϊ 
προς  σωτηρίαν  τι  λυσιτελήσειε.  Καϊ  τούτ'  έμοι 
γε  οοκεΐν  ό  αυτός  αίνιττόμενος  έλεγεν  «έν 
γάρ  Χριστώ  Ίησοΰ  ούτε  περιτομή  τι  ισχύει, 
οΰτε  άκροβυστία,  άλλά  πίστις  δι'  αγάπης  έν- 
εργουμένη»,  διά  της  προσθήκης  της  αγάπης 
τ/,ν  ήμετέραν  πίστιν  της  τών  δαιμόνων,  καϊ 
γάρ  κκκεϊνοι  καϊ  πιστεύουσι  καϊ  φρίττουσι, 
διαστέλλων  σοφώτατα.  Ταύτης  δέ  διχώς  νοού- 
μενης, της  τε  πρός  τον  Θεάν  αύτον  και  της 
παρ'  ήμών  πρός  αλλήλους  οφειλομένης,  καϊ 
αύθις  της  είς  Θεόν  τοις  ύποδιαιροΰσιν,  όσον  τε 
περί  θεωρίαν  δογμάτων  ανήκει  καϊ  την  τών 
δεσποτικών  εντολών  τήρησιν,  τίς  πρός  της 
αγάπης  αύτής,  παναγιώτατε  δέσποτα,  χρι- 
στιανίζειν  τωόντι  βουλόμενος,  δυναμένης  μέν 
σώζεσθαι  της  περϊ  την  τών  δογμάτων  θεωρίαν 
αγάπης,  έκ  ταύτης  δ'  αύθις  ούχ  ήττον  έξ  ά- 
νάγκης  έπεσθαι  και  της  πρός  τον  πλησίον  ομο- 
ψυχίας, κάν  πάντες  σχεδόν  περϊ  την  τών  εντο- 


λών τήρησιν  άμφοτέραις  ταϊς  Ίγνύαις  χωλαίνω- 
μεν,  ούκ  άν  προέλοιτο  καϊ  σώμα  καϊ  ψυχήν 
καϊ  πάν  ό,τιούν  τό  όσον  γε  έπ'αύτώ  παρασχεΐν, 
ώστε  τοιούτον  κατόρθωμα  εύάρεστον  μέν  θεώ, 
χρήσιρ.ον  δέ  άνθρυ^πίνοις   πράγμασι,  πρόξενον 
δέ  σωτηρίας  τώ  τών  χριστιανών  γένει  έμπο- 
λιτευθήναί  ποτε  ;  ή  τίς  τούτο  μέν  συν  θεώ  δυ- 
νάμενος κατορθούν,  μή  μέντοι  γε  πρός  τούτο 
καϊ  χερσί  καϊ  ποσίν,  ό  φασι,  και  πάση  σπουδή" 
παρασκευαζόμενος,    φύγοι  μέν  μέμψιν  ανθρώ- 
πων δικαίαν,  φύγοι  δ'  άν  αυ  θεού  κρίματα 
και  ψήφον  άπότομον ;   Άλλά  μοι  συγγνοίης 
παρακαλώ,  παναγιώτατε  δέσποτα,  τω  της  α- 
γάπης ζήλω  πεπυρσευμένω,  κάκ  τούτου  ώς  περ 
έκβεβακχευμένω  καϊ  άγομένω  εις  ά  καϊ  μή 
αύτοθεν  προήρημαι.   ϊί  γούν  έστι  τό  σπουδα- 
ζόμενον  καϊ  ή  της  άγάπης  ύποθεσις  ;  τούτο 
δή  τούτο  και  μάλιστα,  παναγιώτατε  δέσποτα, 
οίσθα  μέν  καϊ  αυτός  πάνυ  καλώς,  οι  κεχώρηκε 
τά  ήμέτερα,   έρώ  δέ  κάγώ  και  ούκ  άνευ  δα- 
κρύων τά  τών  ημετέρων  συμφορών  έκτραγω- 
δών  οικτρότατα.  Πόση  μοχθηρών  ύδάτων  φορά 
όσημέραι  περιαντλούμεθα  !  ποίω  τινί  καϊ  πό- 
σω  σωρώ  κακών  περιπεπτώκαμεν  !   Καϊ  ταύ- 
τα μέν  φορητά  τισιν  ίσως  καϊ  δόξειεν,  άτε  δή 
διά  τουτωνί  θειόθεν  παιδευομένων  ήμών,  εΐθ* 
έκόντες  τούτο  εϊτε  καϊ  άκοντες  πάσχοιμεν, 
όσα  γε  είτε  εις  αμαρτιών  τίσιν,   εϊτε  και  εις 
εντολών  δεσποτικών  τηρήσεως  έλλειψιν  ανή- 
κει· σύμφημι  τούτο  κάγώ.    Τό  δέ  κεφάλαιον 
τών  δεινών,  τό  καϊ  περϊ  την  πίστιν  αυτήν 
ναυαγεϊν  και  τοις  της  πίστεως  έχθροϊς  αυθαι- 
ρέτως έσθ  ότε  προσάγεσθαι  καϊ  ένα  και  δεύ- 
τερον καϊ  πολλούς,  πού  δ'  άν  τις  καϊ  θήσειεν, 
ή  τίνι  τών  τού  θεού  κριμάτων  προσάψειεν  ; 
Έγώ  μέν  ούν  έν  οϊμαι  καϊ  τούτο  τών  τού  θεού 
κριμάτων   μέγιστόν  τε   καϊ  δυσεξερεύνητον, 
πλήν,  ώς  γε  είκάσαιμι,  μείζους  εχον  πάντως 
τών  ήμετέρων  αμαρτημάτων   τάς  άφορμάς, 
εϊεν  δ'  άν  αύται,  τό  μή  της  τού  πλησίον  φρον- 
τίζειν  ήμάς  σωτηρίας  καϊ  πάντα  πράττειν, 
ώστε  αλλήλους  άλλήλοις,   χριστιανούς  γούν 
χριστιανοϊς  προαιρεΐσθαι  ένούν  όπερ  έζόν  ήμϊν 
μή  ποιούντες,  ούχ'  ότι  γε  θεού  εγκαταλεί- 
ψεως, άλλά  γε  πρός  τούτω  καϊ  πάσης  άν  τι- 
μωρίας πάσι  δικαίοις  κρινοίμεθα  άξιοι.  Άγε 
τοίνυν  πρός  της  εις  Χριστόν  σου  άγάπης,  πρός 
τής  εις  τόν  πλησίον,  παναγιώτατε  δέσποτα, 
άτε  δή  πασών  τών  ήμετέρων  ψυχών  την  έπι- 
μέλειαν  εις  σεαυτόν  άναλαβών,  τά  περϊ  της 
σοοτηρίας  ήμών  προνοήθητι,  και  ώς  περ  κυβερ- 
νήτης επιστήμων  ταΐς  τού  παναγίου  Πνεύμα- 


68 


Ο  ΕΧ  Κ/ΪΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τος  άκραις  κινούμενος,  καλώς  τήν  ναύν  της 
Εκκλησίας  πηδαλιουχών,  έξω  παντός  ταύτην 
περισώζε  κλύδωνος,  η  μάλλον  εϊπεϊν,  δός  χεί- 
ρα κλυδωνιζομένη,  και  πριν  η  ες  βυθόν  κατα- 
^θήναι,  πάση  δυνάμει  προφθάσας  βοήθησον. 
Τούτο  δ'  άν  πάντως  έκτελοίης,  εΐ  γε  της  των 
άνεμων  σφοδρότητος  άπαλλάξας  επιστημο'νως, 
τω  ποθητώ  της  γαλήνης  λιμένι  προσορμίσειας, 
ώστε  τον  φόρτον  σώον  τω  δεσπότη  έπαποδοΰ- 
ναι,  κάντεΰθεν  τους  έπιβάτας  τά  σωτήρια 
λοιπόν  άσαι  άσματα.  Άλλά  μοι  τό  της  εικό- 
νος ές  τό  σόν  καθήκον  μετάφερε,  παναγιώτατε 
δε'σποτα,  έπιμελήθητι  δή  τής  τών  πολλών  σω- 
τηρίας, παρακαλώ·  ζήτησον  μεθ'  όσης  άν  οιόν 
τ'  ή  σπουδής  την  τών  Εκκλησιών  ένωσιν, 
παΰσον  τά  πάλαι  με'ν,  και  νυν  δέ  οϋχ  ήττον 
έπεγειρόμενα  σκάνδαλα,  πόρρω  βάλλε  τάς  τα- 
ραχάς·  έχεις  τάς  αύρας  του  Πνεύματος·  έ'τι 
λαλούντός  σου,  έρεϊ  ό  Χριστός  «ιδού  πάρειμι»- 
προσόρμισον  τάς  Εκκλησίας  τω  τής  αγάπης 
παγγαλήνω  λιμε'νι,  ής  φύσις  τά  διερρωγότα 
συνάπτειν  καί  τά  διεστώτα  ενούν  εις  άλληλα 
πε'φυκεν.  Ούτω  καυτός  ευδοκιμήσεις  παρά  τε 
Θεώ  και  άνθρώποις  τά  με'γιστα,  καϊ  τοις  μετε'- 
πειτα  γενησορ,ένοις  μεγίστας  παρέξεις  του  σε 
έπαίρειν  καϊ  μακαρίζειν  τάς  άφορμάς,  ούχ 
όπως  γε  σώον  άλλά  καϊ  όλόκληρον  τον  φορ- 
τον  τω  σώ  δεσπότη  άποδιδούς.  Ούτω  καϊ 
ήμεϊς  συνάσομε'ν  σοι  τά  σωτήρια  άσματα,  τά 
τών  εκκλησιών  ένο^τήρια,  τά  τής  ήμετε'ρας 
σοίτηρίας  προμηνυτήρια.  Όπως  δέ  τούτο  πρά- 
ξεις πρός  τή  θειόθεν  βοηθεία,  δει  γάρ  καϊ 
ημάς  εκ  τών  ενόντων  τι  συνεισφε'ρειν  μετά 
την  άνωθεν  ροπήν  ές  την  τών  πραγμάτων  κα- 
τορθωσιν,  έχεις  άν  καϊ  παρά  σαύτού  τόν  τρό- 
πον, καί  έξωθεν  οΐ  γε  τά  θεάρεστα  συμβουλεύ- 
σειαν,  καϊ  ε'ί  γε  βούλοιο  χρήσασθαι  συνεργώ 
καϊ  τω  παρο'ντι  ήμετέρω  συγγράμματι,  δώρω 
μεν  Θεού,  καρπώ  δέ  τής  ήμετε'ρας  διανοίας 
τυγχάνοντι·  όπερ  σοι  τή  θεία  καϊ  ιερά  κεφαλή 
καθιερώσαι  τά  μάλιστα  προνιρήμεθα,  τής  τε 
προκειμε'νης  ήμΐν  ύποθε'σεως  ένεκεν,  έχει  γάρ 
τωο'ντι  πολλάς  καϊ  καλάς  άφορμάς,  σωζορ.έ- 
νου  τού  ήμετέρου  δόγματος  τοϊς  τά  τής  ενώ- 
σεως άν  μελετήσουσι·  καϊ  ότι  τά  καθ'  ημάς 
δόγματα,  ώς  πέρ  τινι  κανόνι  καϊ  εΰθυντήρι  τοις 
τής  σής  δοκιμασίας  νόμοις  οφείλει  εύθύνεσθαι. 
Εί  δε'  τι  καϊ  ημάς,  καί  τοι  αχρείους  όντας  κατά 
πάντα,  ώς  συρ,πράξοντάς  τι  τω  τής  ενώσεως 
καλώ  συνεργούς  προέλοιο,  ουδέν  ρ,ελλήσαντας, 
τοϋ  τε  κοινή  συμφε'ροντος  καϊ  του  ήμετε'ρου 
καθήκοντος  ένεκεν,  πρός  δε',  καϊ  τού  βούλεσθαι 


εν  πάσι  τά  γ'  εικότα  τή  σή  ύπείκειν  παναγιο'- 
τητι,  ότι  τάχιστα  τής  όδοϋ  καθαψόμεθα  καί 
τοις  σοΐς  προστάγμασι  καθυπείξομεν.  Έρρωμέ- 
νην  διαφυλάττοι  ό  Κύριος  την  σήν  παναγιο'τη- 
τα  ψυχή  τε  καϊ  σώματι,  εις  τε  τήν  εαυτού 
δόξαν  καϊ  εις  τήν  τού  ήμετε'ρου  γε'νους  άνά- 
κτησίν  τε  άμα  καϊ  βελτίωσιν. 

Κρήτηθεν,  βοηδρομιώνος  έκτη  έπϊ  δέκα, 
έτει  άπό  τής  τού  Σωτήρος  ημών  ενανθρωπή- 
σεως απφγ". 

21. 

Τω  πανιερωτάτω  Φιλαδέλφειας  Μάξιμο;  ταπεινός  Κυ- 
θήρων επίσκοπος,  μετά  το  συνοοικον  γράμμα  λαβεΓν 
το  εις  αγαπην  και  δια)λαγην  ήμας  προτρεπόμενον. 

Τά  δώρα  άγάπην  ή  οϋσαν  συνιστάν  μάλλον, 
καϊ  διασώζειν,  ή  έπηρεία  τινϊ  τού  μισοκάλου, 
ούτω  ξυρ,βάν  άποιχομε'νην,  έπανακαλεϊσθαι 
προσπέφυκεν,  άλλ'  όσα  έκ  προσηνούς  προήκται 
ψυχής,  καϊ  δεινόν  ότι  μάλιστα  τιθεμένης  τήν 
οπωσδήποτε  γενομένην  τού  φίλτρου  παράβα- 
σιν  έστι  γάρ  καϊ  άδωρα  δώρα  εχθρών  τό  δέ 
παρ"  ημών  τό  γε  νύν  έχον  πεμπόμενον,  καν  μι- 
κροπρεπές  ή  καϊ  ήττον  ώστε  άντισταθρ.ίζε- 
σθαι  πρός  τήν  σήν  άξίαν,  ίερωτάτη  μοι  κεφαλή, 
άλλά  τού  προτέρου  γένους  καϊ  θειοτέρου  πάν- 
τως καθέστηκε,  καί  τοσούτω  μάλλον  δσω  γε 
καϊ  τοσαύταις,  αίς  οισθα,  έπηκολούθησαν  άφορ- 
μαΐς,  καϊ  τοιούτων  καϊ  τού  παντός  διαλλα- 
κτικών ηύμοίρησεν  ημερών.  Δέδεξο  ούν  εύμε- 
νώς  καί  φιλοφρόνως  ναί  πρός  τής  ιεράς  ημάς 
άλλήλους  καί  αύθις  συναψάσης  αγάπης,  όποιον- 
ούν  άν  εΐη  τουτί  τού  μεταξύ  νών  φίλτρου  ύπέκ- 
καυμα,  καϊ  τω  σφοδρώ  τού  παρά  σοί  πυρός  εις 
μέγαν  έπανάψοις  πυρσόν,  ώς  άν  τό  παρενσπα- 
ρέν  υπό  τού  πονηρού  τω  σίτω  κακώς  καλώς 
καταναλ<.υθείη  ζιζάνιον,  καϊ  τού  λοιπού  καθα- 
ρόν  τον  σϊτον  τής  φιλίας  κατακαρποίμεθα.  Οΰχ 
ότι  δέ,  άλλά  καί  τού  μέλλοντος,  εί  καί  σοι  συν- 
δοκεϊ,  πέπεισμαι  ότι  πρόνοιαν  ποιησόμεθα  μη- 
δέν όλως  ένδιδόντες  ταϊς  τού  όφεως  είσβο- 
λαϊς,  αίς  τε  εΐσβάλλειν  εϊωθεν  αυτός  καθ'  εαυ- 
τόν καί  αις  άνθρώποις  πρός  τούτο  συνεργάταις 
δρώμενος  τών  τω  ίερώ  τής  αγάπης  συνημμέ- 
νων άντεξανίσταται-  μόλις  γάρ  καί  ούτω  τάς 
ύποκλοπάς  διαδιδράσκομεν,  τάς  αυτού  ώσπερ 
κατέχοντες  ώρυόμενον  καϊ  τάς  όργώσας  πρός 
κακίαν  ορμάς  όσον  σθένος  αναχαιτίζοντες,  καϊ 
λαμπρά  λοιπόν  ήμΐν  /)  φλόξ  διαμένει  τού  θείου 
έρωτος,  άνακαιομένη  τήν  οίανούν  καί  όθενούν 
οιαμάρανσιν,  Έρρωμένην  σου  διαφυλάττοι  ό  Κύ- 


ΕΠΕΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΛ  ΛΝΑΡΩλ. 


09 


ριος  τήν  ίερωτάτην  ψυχήν,  πάτερ  έν  Χριστώ 
σεβκσμιώτατε  και  αΐδεσιμώτατε. 
Ένετίγ,θεν  αφψ'. 

22. 

Τ'ο  πανιερωτάτω  Φιλιππουπόλεως  κυρίω  Θεοφάνει  Μά- 
ξιμος ευ  πράττειν. 

Του  φιλικού  σοι  των  τροπών  καί  της  περί 
τά  θεια  αρετής  και  τοΰ  καλοΰ  έρωτος  της  Κυ- 
ρίου αγάπης  προφανή  τεκμήρια  γέγονε  τά  πρό 
ρκρου  προς  ημάς  βραχέα  [«ν,  άλλα  [λάλα  λι- 
γε'ώς,  κατά  τον  σον  "Ομτ,ρον  ειπείν,  διαχαρα- 
νθέντα  γράμματα,  άντρων  ίερώτατε,  καί  σο- 
φώτατε·  δτι  δέ  τοΰτο  και  ούτως  ήμεΐς  πε- 
κείκαμεν  περί  σοΰ  εαυτούς,  έμμάρτυρο'ς  σοι  ή 
κπο'ίειξις  προς  την  εκβασιν  της  σης  προτρο- 
πή; άποολέψαντι·  καί  γαρ  πάν  ότιοΰν  των  ή- 
μετέρων  δικαίων  παριδο'ντες,  μόνον  ί'να  μη  ήτ- 
τους  ·τών  της  ιεράς  αγάπης  θεσμών  οο'ξωμ,εν, 
ού  μόνον  τά  φΟάσαντα  άλλά  δη  καί  τά  προ- 
σφάτως ίι'  ημετέρων  γραμμάτων  δηλωθέντα 
ύμϊν  λήθη:  παραδεδωκο'τες  βυθώ,  τούτον  καί  μό- 
νον πάντων  τον  γλαφυρόν  καί  ύπέρτιμον  μαρ- 
ναρίτην  άντωνησάμεθα.  Όράς  δσον  τιμώμεν 
ϊγάπην  ήμεΐς  καί  σου  ιάς  πρός  ταύτην  ορ- 
μάς  ;  διηλλάγημεν  δη,  διηλλάγτ,μεν  ύφ'  ίεραϊς 
ήμε'ραις  καί  τελεταϊς,  συνεχωρήσαμεν  πάντα 
τη  Άναστάσει,  καί  τοις  μ,εμισηκο'σιν  ήοη  ήμάς 
τό  «αδελφοί»  καί  στόματι  καί  καρδία  ειπείν 
Ουκ  κπηξιώσαμεν.  Τοιαΰτά  σοι,  ιερά  κεφαλή;  τά 
παρ'  ημών  ευαγγέλια·  πέπεισμαι  δ'  δτι  καί 
των  ων  αν  ηκουσας  ηδέων  ποτέ  εύαγγελικώ- 
τερα.  Ώς  δ'  άν  ήμϊν  με'χρι  τέλους  τά  της  ιε- 
ράς σών  ψυχών  ενώσεως  προσχωρείη,  καί  τών 
σών  μετά  τό  θείον  εύχών  προσδεο'μεθα,  καί 
οίδ'  ότι  τούτων  ουκ  άμοιρήσομεν,  εκ  τών  φθα- 
σαντων  τά  υστέρα  τεκμαιρόμενοι.  Έρρωμέ- 
νν,ν  του  διαφυλάττοι  ό  Κύριος  την  ίερωτάτην 
ψυχήν,  άδελφέ  έν  Χριστώ  όμο'ψυχε  καί  σεβα- 
σμιώτατε. 

Ένετίγ^Οεν,  α.φς'. 

23. 

Διονυσίω  τω  μεγάλω  πρωτοσυγκέλλω  τη;  μεγάλης  τοΰ 
Χριστοϋ  Εκκλησίας  Μάξιμος  εύ  πράττειν. 

Τί  εΐπω  ή  τί  λαλήσω  ;  ούχ  άπερ  ένεθυ- 
μήθημεν  ήμεϊς,  ούδ'  ά  προειλόμεθα,  άλλ'  άπερ 
ο  θεός  ήθέλησεν  έν  ήμϊν  ένήργησε,  καί  [/.οι  έν 
τοιαύτη  καταστάσει  ψυχής  διαμένοντι  τό 
«Κύριε,  ούκ  έν  ιώ  άνθρώπω  ή  οδός  αύτοΰ» 
προφητικόν  λο'γιον  έπελήλυθε·  καί  δή  καί  τό 
αού  τοΰ  θέλοντος,  ουδέ  του  τρέχοντος,  άλλά 


του  έλεοΰντος  θεού»·  καί  γάρ  καί  τοις  καθ' 
ήμάς  τά  ρητά  ταύτά  πο>ς  εφαρμόσει  ε.  Πέπαυ- 
ται  δίκη,  άνήρηται  δικαστήριον,  ουδεμία  λοι- 
πόν εκδικήσεων  όποιωνουν,  καί  δτι  μάλιστα 
δικαίων  ύπο'θεσις  ύπολε'λειπται,  αγάπης  άντί 
πάντων  καί  πρό  πάντων  άντυπεισελθούσης 
ταΐς  ήμετέραις  ψυχαϊς,  ούτο)  διαθέντος  τοΰ 
θείου,  ούτως  έξυπηρετήσαντος  τω  έκείνου  βου- 
λήματι  τοΰ  την  προστασίαν  τών  ημετέρων  ά- 
νειληφοτος  ψυχών.  'Π  άναστάσιμος  τών  ήμε- 
ρών  ήγετο,  τό  συνοδικόν  πρό  μικρού  άπειλή- 
φαμεν  γράμμα,  τί  γάρ  έ'δει  παθεϊν,  τοιούτων 
ήμϊν  γενομένων  αφορμών  ;  ήνώμεθον  ψυχικώς, 
διηλλάγμεθον  θε'ίκώς,  ε'ίθε  καί  διαμείνοιμεν  ά- 
χρι τέλους,  πρός  θεοΰ  τε  καί  τών  σών  ευχών 
βοηθούρ.ενοι  !  Ταΰτά  σοι  ττΐ  ίερα  κεφαλή  τά 
ευαγγέλια  προσκομίζομεν  σϋ  δ'  άντευαγγελί- 
ζοιο  ήμϊν  τά  τής  ιεράς  Εκκλησίας  διορθωτή- 
ρια,  τό  πάντων  έμοί  ποθεινο'τερο'ν  τε  καί  τι- 
μαλφέστερον.  Σύγγνωθί  μοι  το  γε  νυν  είναι 
λακωνίζοντι·  ού  γάρ  έστι1  περαιτέρω  την  γρα- 
φίδα παρεκτείνειν,  ένασχολουμένω  τοις  εϊς  την 
ένεγκαμένην  πεμπομένοις  μοι  γράμμασι.  Με- 
μνήμεθα  δέ  ών  ήμϊν  έπέθηκας  προσταγμάτων, 
δσον  ήκει  εις  την  τών  λογικών  βίβλων  διά- 
πεμψιν,  καπειδάν  έζν)  (δϊο)  ουκ  οκνήσομεν  πει- 
θαρχήσαί  σοι. 

Ένετίνιθεν,  αφί^'. 

24. 

Πίστις  εις  το  χρυσόβουλλον  τοΰ  Σταύρου  Άψαρα. 
Τίμιον  έργον  ή  άρετή  καί  τοις  πάσιν  αίδέ- 
σιμον,  ού  μόνον  τοις  περί  τον  έξω  άνθρωπον 
πολύν  έμποιοΰσα  τόν  κοσμον,  άλλά  δή  καί  τοις 
ήκουσιν  εις  ψυχήν  δτι  ρ,άλιστα  συμβαλλόμενη· 
πέφυκε  δέ  τω  έκδηλος  γίγνεσθαι  αύτή  τε  καθ* 
έαυτήν  μεγίστην  τήν  έπίδοσιν  προσλαμβάνειν 
καί  άλλους  πρός  τόν  εαυτής  προτρέπεσθαι  έ- 
ρωτα. Διά  τοι  τοΰτο  ούδέ  λήθν]  τά  καλά  δει 
παραδίδοσθαι,  ίνα  μή  έξίτηλα  γίγνηται,  μάλ- 
λον δέ  διά  μνήμης  κατέχειν  ταΰτα  διηνεκούς 
ίνα  καί  οί  τούτων  άσκηταί  τής  προσηκούσης 
καί  οφειλομένης  σφίσι  τιμής  τυγχάνωσι,  καί 
άλλοι  τή  τών  καλών  έκμιμήσει  τών  άπ'  αυ- 
τής γερών  άπολαύωσιν.  Άμέλει  τοι  πολλών 
ταύττ,ς  κατορθωμάτων  αιτίου  γενομένης,  ώς 
δέ  καί  ευεργεσιών  τω  πανευγενεστάτω  κυρίω 
Ίωάννν)  τω  Άψαρα  καί  πρωτοβεστιαρίω,  δι'  ήν 
καί  τήν  καθαράν  πίστιν  τήν  αύτοΰ  καί  φρονη- 
σιν  καί  χρυσοβούλλου  βασιλικού  πάλαι  ποτέ 


1)  Έτε'ρα.  γραφή"  ε  ς  ε  σ  τ  ι. 


70 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ήξιώθη  παρά  τού  δεσπότου  Ιωάννου  Αγγέλου 
τού  Κορ.νηνού  και  Δούκα.  Επειδή  ό  παρών 
κυρ  Σταύρος  ό  Ά  ψαράς,  ό  εξ  αύτοΰ  καταγόμε- 
νος ήξίωσε  την  ήρ,ετε'ραν  ταπεινότητα  τούτ' 
αΰτό  την  πρός  τον  πάλαι  κύριον  Ίωάννην  συγ- 
γε'νειαν  συρ.ρ.αρτυρήσαι  αύτώ  δι'ήρ.ετε'ρου  γράμ- 
ματος, ήρ,εϊς  τήν  τούτου  άξίωσιν  άτε  δή  εΰ- 
λογον  και  δικαίαν  οϋσαν  άποδεξάρ.ενοι,  καϊ 
τούτο  προσβεβαιωθέντες  εκ  τε  των  βασιλικών 
αυτών  χρυσοβούλλων  και  άλλων,  τή  παρ'  αυ- 
τού παρακλήσει  άσμένως  καθυπείςαμεν  και  τό 
παρόν  ημε'τερον  ΐδιοχειρον  γράρ.ρ.α  εις  άσφά- 
λειαν  ένεχειρήσαρ.εν,  ο  δή  και  ήμετε'ρα 
σφραγΐδι  προσεπεβεβαιώσαμεν. 

Κατά  τό  αφ1^ζβν  ετος  τό  σωτήριον,  Όκτω- 
βρίου  δ?  φθίνοντος,  Ένετίησιν. 

Ό  ταπεινό;  Κυθήρων  επίσκοπος  Μάξιμος. 

25. 

Πατριαρχική,  ην  έποίησεν  ό  αΰτος  Μάξιμος  Σωφρονίω  τω 
μακαριωτατω  Πατριάρχη  της  άγ.  πόλεως  Ιερουσαλήμ. 

Οί  απανταχού  οντες  πανιερώτατοι  μητροπο- 
λΐται,  θεοφιλε'στατοι  επίσκοποι,  εν  άγίω  πνεύ- 
ματι  αγαπητοί  αδελφοί  της  ημών  μετριο'τητος, 
όσιώτατοι  καθηγούρ.ενοι  καϊ  πνευματικοί,  εύ- 
λαβε'στατοι  ιερείς  τε  και  κληρικοί.  Ότι  μεν 
πάσαν  τραγωδίας  ύπερβολήν  η  της  καθ'  ημάς 
διαγωγής  έλεεινή  πολυκίνδυνο'ς  τε  καϊ  πολύ- 
δακρυς  κατάστασις  ύπερήλασεν,  ως  καϊ  αΰτό 
άπογινώσκειν  τό  ζην,  τη"  τών  δεινών  κατατρυ- 
χομε'νους  επαλληλία,  ταϊς  προσθήκαις  τών 
θλίψεων,  ταϊς  τών  κακώσεων  κατανάγκαις  καϊ 
ταϊς  άνυποίστοις  τών  πειρασμών  έπιφοραΐς, 
ούδ'  ύμάς  λανθάνειν  ήγούρ.εθα,  τε'κνα  άγαπητά 
της  ήρ.ών  μετριο'τητος,  τό  βάοβαρον  της  γνώ- 
μης, τό  προς  ελεον  άκαμπε'ς,  το  τε  άπηνε'ς  τε 
καϊ  τυραννικο'ν,  τό  πρός  τάς  άκαθε'κτους  όρμάς 
τών  δυσσεβών  πάντολμον,  οίς  άρρήτοις  κρί- 
μασι  θεού ....  καταναγκαζόμεθα,  έπισταρ.ε'- 
νους  καϊ  μάλιστα-  ποία  γάρ  πολις,  ποία  χώρα 
το'σον  μήκιστον  άπωκισρ.ε'νη  ;  ποία  πιστών 
σύμπνοια  ;  ποία  -χριστιανών  όμήγυρις  συρ.πά- 
σχειν  είδυΐα  καταπονουμε'νοις  άδελφοΐς,  πρός 
τάς  παγχαλε'πους  τών  βασάνων  άπειρηκοσι, 
περί  τά  κύρια  κινδυνεύουσι,  πάντοθεν  στενοχω- 
ρουμε'νοις,  μονονουχϊ  καϊ  άναπνεϊν  ού  συγχω- 
ρουμε'νοις;  Πρός  τοιαύτην  πραγρ,άτων  κατώδυ- 
νον  φωνήν  άνεπαίσθητος  ρ.είνειε,  καϊ  ρ.ή  πρός 
οίκτον  έπικαρ.φθείη  καϊ  διεγείροι  έαυτήν  πρός 
όλοφυρρ.ο'ν,  καϊ  συμπάθειαν  ;  Έπεθύρ.ει  ποτέ 
καϊ  Ίερερ,ίας  ύδωρ  δοθήναι  τή  κεφαλτ)  καϊ 
πηγήν  δακρύίον  τοις  όφθαλμοϊς,  βαρυαλγήτως 


εχων  επί  πολει  πιεζομε'νη  συμφοραΐς,  καϊ  Νεε- 
ρ,ίας  οΐκτράν  ένωτισθεϊς  κατάστασιν  Ίερουσα- 
ληρ.  έπϊ  πολλοίς  έδάκρυσε,  καϊ  Τωβίτ,  Σενα- 
χηρεϊρ.  βασιλεύοντος  καϊ  τών  υίών  Ισραήλ 
καταδυναστεύοντος,  τών  προσηκόντων  τώ  γε'- 
νει  οίκτον  λαβών  παρερ.υθεϊτο  τους  λυπουρ.ε'- 
νους  άδελφούς,  καϊ  τους  άρτους  εαυτού  τοις 
πεινώσιν  έδίδου  καϊ  γυρ,νοϊς  τά  ιμάτια*  άλλά 
καϊ  Σαρ.αρείτης  εκείνος  έπϊ  τώ  λτισταϊς  περι- 
πεσο'ντι  τραυρ,ατία  σπλαγχνισθείς,  προσελθών 
τά  τραύρ.ατα  έθεράπευσεν,  έπιχε'ων  έ'λαιον 
καϊ  οϊνον  καϊ  τοις  έπιμεληθησομε'νοις  αυτού 
ρ,ετά  ταύτα  δαψιλή,  καϊ  οί'αν  ούκ  άν  τις  εΐποι, 
ύπε'σχετο  εν  τω  έπανε'ρχεσθαι  την  άποδοσιν. 
Τούτων  οικτρότερα  τά  καθ'  ημάς,  υϊοϊ  άγαπη- 
τοϊ  έν  Χριστώ,  υπερακοντίζει  καϊ  θρήνους  ίερε- 
ρ,ιακούς,  καϊ  πάν  δ,τι  παρεληλυθός  δεύτερον 
τίθησι  πάθος  καϊ  παντοίαν  άποκρύπτει  γενο- 
ρ.ε'νην  ποτέ  συρ,φοράν.  Αναλάβετε  δη  σπλάγ- 
χνα οίκτιρρ,ών  καϊ  υρ.εΐς,  εϊ  τις  έν  Χριστώ  α- 
γάπη, εϊ  τινα  σπλάγχνα  καϊ  οΐκτιρρ,οί·  συγ- 
κάμφθητε  τώ  δι'  άκραν  φιλανθρωπίαν  ουρανούς 
κλίναντι  καϊ  κενώσαντι  έαυτόν  καϊ  τό  τίμιον 
αυτού  αίμα  έν  Ίερουσαληρ.  διά  την  ήμετε'ραν 
έκκενώσαντι  σωτηρίαν.  Έςεγειράτω  ύρ.ών  την 
κατά  Θεόν  άγάπην  ή  περί  τόν  τόπον  ευλάβεια, 
καϊ  τόν  παθόντα  δι*  ημάς  καϊ  σταυρόν  καϊ 
θάνατον  ύπορ.είναντα  έν  τοις  δι'  αυτόν  πά- 
σχουσι  καθ'  εαυτούς  υπογράψατε·  άναβλέψατε 
συρ.παθώς  πρός  τούς  ημετε'ρους  όνειδισρ,ούς, 
πρός  τάς  ύβρεις,  πρός  τάς  αμέτρητους  δαπά- 
νας,  πρός  τούς  καθ'  έκάστην  υπό  τών  της  πί- 
στεως έχθρών  έπεγειρομε'νους  ήμΐν  επηρεα- 
σρ.ούς,  πρός  τούς  βιαίους  έλκυσρ,ούς,  πρός  την 
παντελή  ημών  έξουδε'νωσιν,  καϊ  χείρα  βοηθείας 
όοέζατε,  τούς  άπεγνωσρ,ε'νους  σχεδόν  άνασώσα- 
τε,  τούς  κεκακωμε'νους  τοις  ρ,έλεσιν  ύμετε'ρα 
θεραπεία  θεραπεύσατε,  έλεήσατε,  ί'να  έλεηθήτε· 
σπείρατε  δαψιλώς,  ίνα  έπ'  εύλογίαις  θερίσητε· 
βάλλετε  έν  χειρϊ  πενητευο'ντων  αδελφών,  ίνα 
εύρητε  έν  τή  παλάρ,νι  τού  δικαστού-  δανείσατε 
μικρά,  ί'να  μεγάλα  άπολαύητε  έν  ήμερα  άντα- 
ποδοσεως,  έλαχίστοις  άδελφοϊς  Χριστού  άντ' 
έκείνου  προσιουσιν  ύρ.ΐν  «ό  γάρ  δεχόμενος  ύ- 
»ρ.άς  έρ.έ  δε'χεται-  καϊ  έφ'  όσον  έποιήσατε  ένϊ 
«τούτων  τών  έλαχίστων,  έρ,οϊ  έποιήσατε». 
Σπλάγχνα  άνοίξατε  οΐκτιρρ.ών,  ίνα  άνοιχθή  ύ- 
ρ.ΐν ό  παράδεισος-  ποιήσατε  φίλους  έκ  τών 
ένοντων  ύρ.ΐν,  ίνα  αιώνιοι  ύμάς  ύποδέζωνται 
σκηναί.  Ναϊ  πρός  της  ευσέβειας  αυτής,  τε'κνα 
άγαπητά  έν  Χριστώ,  ναϊ  πρός  τής  εις  θεόν 
καϊ  τόν  πλησίον  αγάπης,  τοιαύτας  γ'  έζετε 


ΕΙΙΙΪΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΏΝ  ΛΝΑΡΩλ. 


71 


τάς  ά  ντιδόσεις,  τοιαύταις  ύμας  ταίς  άμοιβαϊς 
άντιφιλοτιμήσεται  '0  χρΐστο'ί;  χρός  όν  και  ήμεϊς 
ύττέρ  ύμών  ίκεσίους  φωνάς  άναπέμψ  ομεν,  προς 
δν  άνατενοΰμεν  χείρας  διηνεκώς,  ον  ύπέρ  ύμών 
αδιαλείπτως  έν  ίεραίς  τελεταίς,  έν  προσευχαϊς, 
έν  γονάτων  κλίσεσιν  έπικαλεσο'μεθα,  ίνα  και 
έν  τω  παρο'ντι  βίω  παντός  ύμάς  άπάγη  ανια- 
ρού, παντός  άποκαθαίρη  ρύπου  αμαρτιών,  πά- 
σης άπαλλάττη  επήρειας  ορατών  καί  άοράτιυν 
έ/θρών,  καί  κληρονόμους  άποκαταστήσ·/)  τ·?ίς 
αιωνίου  ζωής  καί  τών  άρρητων  έκείνιον  έν  τω 
αέλλοντι  άγαθών.  Τέλος  παρακαλοΰμεν  ύμάς 
έν  πνεύματι  άγίφ,  όσοι  μέν  κατά  θείον  έρωτα 
τή  τοΰ  Αγίου  Τάφου  άδελφο'τητι  ύπεγράφητε, 
τόν  δν  υπό  τής  θείας  χάριτος  φωτιζόμενοι  ύπε'- 
σ/εο-Οε  άποδουναι  μισθόν  τοις  οϋς  πέμπομεν 
καος  ύμάς  άδελφοΐς  εις  διηνεκές  μνημόσυνον 
όσοι  δ'  αύθις  ούχ  ύπεγράφητε,  άν  γε'νηται  τοΰ- 
το  βουλομένοις  ύμϊν  τοιαύτη  θεαρέστω  προς- 
ανθήναι  ορμή  τε  και  προαιρε'σει,  προσάχθητε, 
τοΰ  αύτοΰ  διηνεκούς  ρ,νημοσύνου  άντιμεθέξον- 
τες.  Ούτως  ούν  ποιήσατε  παρακαλοΰμεν  ύμας, 
ή  δέ  τοΰ  θεού  χάρις  καί  τό  άπειρον  έλεος  καί 
υ,  παρά  τής  ημών  μετριοτητος  εύχή  τε  καί  ευ- 
λογία εΐη  μετά  πάντων  ύμών.  Αμήν. 

Έν  έτει  αοΐ^θ"  τής  ένσάρκου  τοΰ  Κυρίου  η- 
μών οικονομίας,  κατά  μήνα  Μάρτιον. 
ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ  πατριάρχη;  τη;  άγ.  πόλεω;  Ιερουσαλήμ. 


ΜΕΛΕΤΙΟΥ  ΤΟΥ  ΠΗΓΑ. 
26. 

Κωνσταντίνω  τω  Κορνιακτω. 
Πατε'ρων  ευσεβών,  μάλιστα  τής  ευσέβειας 
«ρομάγων,  ηθών  τ  ε  πατρώων  εύσεβώς  έχο'ντων 
(ώς  καί  πατρίδος  αυτής  οί  λοιποί)  έν  μέρει  τί- 
θημι  εγώ,  καί  τών  εΰσεβούντων  έκαστος  κατ' 
έμε',  ευσέβειας,  τοϋτο  όπερ  ό  παρών  έπαγγέλ- 
λ*ται  λόγος,  ό  περί  τοΰ  Πάσχα  πονηθείς  ήμΐν 
καί  τόμος  Αλεξανδρινός  προσαγορευθείς  εΐκο'- 
τως,  επειδή  καί  ό  θρόνος  έκεϊνος  /ιμών  έστιν, 
5)  (ειπείν  οίκειότερον)  τοΰ  θρόνου  έκείνου  ήμεϊς 
έσμε'ν,  καί  αυτός  ό  λόγος  έκείνου  τοΰ  θρόνου 
σύμβολα  φέρει,  τάς  έτησίους  έν  Αίγύπτω  γενο 
μίνας  αναστάσεις  κατ'  αυτήν  τοΰ  σο^τηρίου  πά 
θους  ήμέραν,  καί  διαμένουσας  άχρις  όλης  Πεντη- 
κοστής, δν  τρόπον  τελείται  καθ*  ήμάς·  αύτον 
δε  σου  τή  τιμία  κεφαλν)  δώρον  πέμπω,  τνϊ  τά 
τής  παιδείας  άγαμέντ,·  υγιαίνουν  δέ  σΰ  δέξοιο 
μετά  τής  ομόζυγου  και  τών  καλών  παίδων, 
ων  έν  Χριστώ  τω  σωτήρι  όναιο.  Έρρωσο. 
Μουνυχιώνος  ι',  έτει  σωτηρίω  αφπζ'. 


27. 

Θεοδόσιο)  Ίερομονάχω. 
Εύδαιμονίζω  σε  τής  σπουδής,  ω  φιλο'της, 
ότι  τήν  γλώτταν  (τόν  ένο'ντα  τρόπον)  έξελ7.η- 
νίζων,  πάντως  έμφαίνεις  τήν  πρός  τους  λόγους 
έφεσιν.  Επαινώ  δέ  σου  καί  τήν  μέριμναν,  ήν 
έμποιεΐ  σοι  ή  τών  Πασχαλιών  καινοτομία·  ζη- 
τείς γάρ  άκριβώς  τί  καί  ποιήσωσιν  οί  ορθόδο- 
ξοι τούτου  πέρι,  ή  τί  φρονεϊν  έχοισι,  καί  μοι 
δοκεϊς  τι  καί  δέους  συνειληφέναι.  2ύ  δ',  ώ  γεν- 
ναίε, φόβον  έκεϊ  έφοβήθης  ού  ούκ  ήν  φόβος· 
όσοι  γάρ  έξυ^  τής  Εκκλησίας  (δι'  ιδίας  αιτίας 
νομίμως  έκβληθέντες)  είσί,  τούτων  δ  τί  ποτε 
καί  ποιήσωσιν  άφροντιστέον  ού  γάρ  πρός  ήμάς 
τών  έξω  τά  πράγματα.  Μή  τοίνυν  άμφίβαλλε 
τοις  πατρώοις  ϊχνεσιν  έπεσθαι·  εΐ  γάρ  καί  τι 
κατά  τήν  ϊσημερίαν  τοΰ  κανονίου  ή  άκρίβεια 
διαπταίει  τοΰ  τών  πατέρων,  άλλ'  έπειδή  πρός 
τήν  τοΰ  ιουδαϊκού  φάσαι  (δίθ)  έξεύρεσινήρμοσται 
τό  κανόνιον,οσω  πλέον  οπίσω  δράμωσινΈβραίων 
παίδες  τοσούτω  τοΰ  ήμετέρου  Πάσχα  άποδϊί- 
στάμεθα  τήν  έορτήν  ρ.ακροτερον  δέος  γάρ  ην 
τοις  πατράσιν  (ως  καί  έν  τοϊς  τών  Αποστό- 
λων κανόσιν  έστιν  ίδείν)  μή  ποτε  ένδον  τής 
ισημερίας  πασχάζοντες  ή  έπί  τής  ισημερίας 
ή  όλως  συμπίπτοντες  τω  ίουδαϊκώ  φάσαι,  ίου- 
δαίζοιμεν  διό  καί  ή  ισημερία  τετήρηται,  καί 
μετά  τήν  ϊσημερίαν  ή  πρώτη  πανσέληνος,  μεθ' 
ήν  ή  πρώτη  Κυριακή,  έν  7|  τό  ήμέτερον  Πά- 
σχα. Τοιγαροΰν  πρός  τήν  τοΰ  σωτηρίου  πάθους 
αύθωρόν  ϊσημερίαν  τό  κανο'νιον  πανσόφως  καί 
πανευσεβώς  οί  πατέρες  συνέθεντο*  καί  εί  μετέ- 
πειτα μετά  τοσαύτας  έτών  άνακυκλήσεις  τρεις 
που  ημέρας  καί  μικρόν  τι  πρός  ή  ισημερία 
παρακάτεισι,  τοις  Ίουδαίοις  φέρει  τινά  ζάλην 
ή  μηδέ  έκείνοις  ειπείν  άληθέστερον  ού  γάρ 
πρός  τό  ήμέτερον  κανο'νιον  ρυθμίζουσιν  έκεΐνοι 
τό  οίκεΐον  φάσαι·  Ήμΐν  δέ  ούδένα  ποτε  έμ- 
ποιήσει  κλόνον  πάγεις  γάρ  καθάπαξ  τής 
ισημερίας  ό  όρος,  λοιπόν  ημάς  τών  Ιουδαίων 
άποδιΐστησι,  καί  όσον  εκείνοι  τοΰ  όρου  αφί- 
στανται τοσούτον  άποσχοινιζόμεθα  εκείνων  ή- 
μεϊς  τούτο,  όπερ  ην  τοις  πατράσι  τό  σπου- 
δαζόμενον.  Μαθήσγι  δέ  τρανώτερον  εκ  τής  ύπο- 
τεταγμένης  ύποσημειώσεως  τών  ισημεριών,  άς 
έν  τινι  παλαιά  βίβλψ  ούτως  άναγεγραμμένας 
ευρον. 

Ταΰτά  σοι  έν  μέσοις  φροντίσιν  έγχαράττο- 
μεν,  τήν  σήν  δυσωπηθέντες  εύλάβειαν.  "Ερρω- 
σο έν  Κυρίω. 

'Εν  Αίγύπτω,  αφπε',  Άνθεστηριώνος  ιϊ)Ί 

Μίλέτιο;  μέγα;  πρωτοσύγκελλο^, 


72 


Ο  ΚΑΙ  Κ  ΗΟΛΕΪ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ίσημερίαι. 


δ,ψνς' 

,ενζ 

,ετνς 
,ς-σνς 

,ς<ρς 

,ςωνς 


Μάρτ. 


κε 

κδ 

κγ 

κβ 

κα 

κ 

ιθ 

ϊη 


Ό  παρών  αιών  εν  ίσηρ.ε- 
ρία  τρε'χει  δεκάτη  όγδοη 
και  ρ,ικρον  τι  του  Μαρτίου, 
άχρις  ού  διαδράρ.ωσι  τριακό- 
σια ετη·ούπω  γαρ  διε'δραρ,ον, 
επειδή  ,ζ^γ'  ετος  άγορ,εν.  Εΐ 
ούν  ή  πανσε'ληνος  τύχοι  έν- 
δον της  οκτουκαιδεκάτης  ή 
και  έν  αύτνί  τη  όκτωκαιδε- 
κάτη  και  ρ,ικρον  τι  προς  του 
Μαρτίου,  έατε'α  ρ.έν  εκείνη,  επειδή  ούπω  νε'ον 
έτος  γε'γονε,  και  λοιπόν  αύτη  η  πρώτη  παν- 
σε'ληνος, τουτε'στιν  ό  πρώτος  ρ.ήν  του  νε'ου 
έτους  κατά  την  ρ.ωσαϊκήν  διάταξιν,  άλλ'  έ'τι 
τοΰ  παλαιού  έτους  εστίν.  Έατε'α  τοίνυν  εκεί- 
νη καΐ  ή  πρώτη  έρχορε'νη  τηρητέα,  ρεθ'  ην  ή 
πρώτη  Κυριακή  τό  χριστιανικών  Πάσχα  εστίν 
όπερ  ώφειλον  και  Λατίνοι  και  Ιουδαίοι  πε'ρυ- 
σι  ποιήσαι.  Εκείνοι  δέ  την  πανσε'ληνον  τηρή- 
σαντες,  ήτις  κατά  την  ιη'  τοΰ  Μαρτίου  γε'γο- 
νεν,  έ'λαθον  εαυτούς  δις  πασχώσαντες  εν  ένϊ  ε- 
τέΐ'  δθεν  και  εποίησαν  την  έορτην  τοΰ  Πάσχα 
ρήνα  ενα  προ  ήρών,  α'ίσχιστα  πλανηθε'ντες. 

Ό  Μελέτιος 

28. 

Άνδρονί/ω  τω  Καντακουζηνοί. 

θρηνείς  τάς  τινών  άταξίας,  εγώ  δε  τάς  πάν- 
των, έν  οίς  καί  τά  κατ'  ερ,έ  συναριθρ-ήσαιρ' 
άν  παρ'  ολίγον  γάρ  είσακουορενος  καί  διδά- 
σκων καί  κρίνων  καί  νουθετών,  ουπω  καί  τή- 
ρερον  πε'πεισραι  τών  πάντων  άφε'ρ,ενος  τά 
κατ'  έρ.έ  λοιπόν  πράττειν  τ-/)  δέ  τοΰ  Θεοΰ  χα- 
ριζο'ρενος  άγάπη  καί  τν)  προς  τούς  πε'λας  καρ- 
πτορενος  φιλανθρωπία,  καί  σου  γε  της  συνε'- 
σεως  παρακαλούσης  τά  κατά  τον  ίερε'α  τουτονί 
εις  κρίσιν  (εί  δυνατόν)  άξας,  δικαιοσύνη  δεκά- 
σω  σύν  θεώ.  "Ερρωσο,  τιριώτατον  τε'κνον. 
ιβΛ  Ίαννουαρίου,  ,ζρβ'. 

29. 

Τ  ψ  ίΰγενϊστάτω-  κυρίτζη  Γεωργίω  Κατακουζηνω. 

Καί  τοις  δευτέροις  τοϊσδε  γράρ,ρασι  της  σης 
ευγενείας  ένε'τυχον,  παρακαλοΰσιν  ήρας  άπά- 
ραι  όσον  τάχος  τών  τνίδε  εις  Κωνσταντινούπο- 
λη, ίνα  λαώ  όλω  χαρισώρ,εθα  ήρ-άς  αυτούς  δη- 
λονότι, καΟά  δη  καί  οί  λοιποί  παρεδήλωσαν. 
ΊΙρ.εϊς  (λέν  ούν  τηλικαύτη  εύχαριστούρ.εν  άγά- 
ϊγυ),  καί  προτερον  καί  νΰν  διατελούσν)  τά  καΟ' 
ήρ.άς  α'ίρειν  εις  ύψος,  τά  ρηδέν  όντα-  καί  νή 
την  ύρετε'ραν  άγάπην,  οΰδ'  αυτοί  πρός  την 
ύρ,ετε'ραν  καί  τών  λοιπών  πάντων  αύτοθι  ά- 


στο'ργως,  άλλά  φιλόστοργους  καί  πατρικώς  εχο- 
ρ.εν.  Πλην  τοσαύτην  τηλικούτου  θρόνου  καί 
άκοντες  παραιτούαεθα  κηδερ,ονίαν,  [/.η  τω  βά- 
ρει  ύπεισελθο'ντες,  είτα  φε'ρειν  ρή  δυνάρ.εναι 
κατοκλάσωρεν  άλλά  καί  βουλορ.ε'νους  ήρας 
έλθεϊν  ού  κατεώσιν  οί  ήρ,ε'τεροι  "Αραβε'ς  τε 
καί  Ρωρ.αϊοι  τοις  δάχρυσι  ρ.ιγνΰντες  τάς  άπει- 
λάς.  Μερ.ερισρ.ε'νοι  τοίνυν  ύπ'  αγάπης  καί  αΰ- 
τοσε  δθεν  καλούρ,εθα,  καί  ενταύθα  δποι  κατε- 
χο'ρ.εθα  ρε'νορ.εν  κατά  χώραν,  παρακαλοΰντες 
τόν  τών  όλων  Δεσποτην  βραβεΰσαι  τνί  αύτοΰ 
Εκκλησία  ποιρε'να  κατά  την  αυτού  καρδίαν,  τοΰ 
ρή  βουλορ,ε'νου  τινάς  άπολε'σθαι,  άλλά  πάντας 
εις  ρ,ετάνοιαν  έλθεϊν,  ίνα  καί  ύρών  αί  καρδίαι 
πνευρ.ατικήν  άγωσι  χαράν  καί  ήρ,εϊς  συνευ- 
φραινώρ,εθα  τνί  δοξη  καί  εύηρ,ερία  τοΰ  οικουμε- 
νικού θρόνου  συνεπαιρο'ρ,ενοι.  Έρρωσο  εν  Κυ- 
ρίφ,  εΰγενε'στατον  τε'κνον. 
"Απριλίου  βα,  ,ζρδ'. 

30. 

Τω  εΰγενεστάτω  κυρίτζη  Αντωνάκη  τω  Βλαστω. 

Εΰγενε'στατον  τέκνον,  ειρήνη  σοι  σύν  τη"  τι- 
ριο^τάτη  συζύγω  καί  τε'κνοις  καί  πάσι  τοις 
οΐκείοις.  Ότι  ρ.έν  οί  λοιποί  καί  άρχοντες  καί 
αρχιερείς  καί  ιερείς  γράφουσι  παρακαλοΰντες 
ήρας  αύτοθι,  θαυρ.αστόν  ούδε'ν  ίσως  γάρ  ύπο- 
λαρβάνουσιν  δτι  βουλορεθα  καί  ήρεϊς  τάς  ρε- 
γάλας  δόξας·  σύ  δέ  ό  τά  κατ'  ερ.έ  γινώσκων, 
κυρίτζη  Αντωνάκη,  πώς  γράφεις  ;  ούκ  οϊδας 
δτι  άλλοτρίως  εν  ω  πάσης  εγώ  δόξης  καί  φιλο- 
τιρ,ίας,  καί  δή  καί  τούτον  τόν  ύψηλοτατον 
θρο'νον  άκων  δε'δεγρ,αι  ύπακούσας  τώ  ρ.ακαρίτη 
τώ  γε'ροντι,  καί  βιασθείς  υπό  τοΰ  λαού  ;  καί 
νΰν  στενάζω  ούκ  έχων  πώς  ποιρ,άνω  τόν  λαόν 
τοΰ  θεοΰ  εύαρέστως  τώ  θεώ.  Αί  ήρε'ραι  χα- 
λεπαί,  ή  άσε'βεια  άνείκαστος,  σκληροί  οί  άν- 
θρωποι, άπορος  παντός  άγαθοΰ  Ό  κοσρ.ος,  πώς 
ούν  εν  ρ,ε'σω  τών  κυρ,άτων  διασώσορ,εν  τό  σκά- 
φος ;  Οίδα  δτι  τοΰ  Κυρίου  ή  άντίληψις,  άλλά 
καί  ήρ.ών  ό  άγών  εΐ  γάρ  καί  ρ.άτην  ήγρύπνη- 
σεν  6  φυλάσσων,  εάν  ρή  Κύριος  φυλάξη,  άλλά 
δει  άγρυπνεϊν  πλην  εγώ  τώ  θρονω  τω  οΐκου- 
ρ.ενικώ  καί  πρεσβύτερος,  καί  πατριάρχης  πολλά 
έβοήθησα  σύν  θεώ,  καί  κάλλιον  πάντων  οίδεν 
ή  σή  τιρ,ιο'της  καί  τούς  κινδύνους  τούς  έρ,ούς 
καί  τάς  άσθενείας  ρ,ου  καί  τούς  πολε'ρους,  οϋς 
αύτοθι  έξήντλησα  ύπέρ  τοΰ  κοινού.  Εύχαριστώ 
δέ  τω  θεώ,  δτι  πάντες  τοις  ήρετε'ροις  έκάρφθη- 
σαν  πο'νοις·  νΰν  καί  ήρ.είς  γηραιοί,  καί  ού  δυνά- 
ρ.εθα,  άλλά  καί  τό  ποίρ,νίον  τούτο  ούκ  ία,  είγ£  ί 
καί  βουλοίρεθα  ελθεϊν,  καί  ιήν  έξωτέραν  δυνα- 


ΚΗΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΏΝ  ΑΝΔΡΏΝ. 


73 


στείαν  έπαπειλούσι.  Φοβούμενος  ούν  μη  βουλο- 
μενος  ύμϊν  χαρίσασθαι,  προσκρούω  τοϊςδε  τοις 
άδελφοϊς,  και  καταποθώσι  τή  περισσοτέρκ  λύ- 
ψΓΛ'  έχετε  ούν  τό  παρόν  γράμμα  πάντες  εις 
άποκρισιν  κοινών  και  τούτο  γαρ  ύπό  ασθενείας 
έμποδιζομεθα  τού  δύνασθαι  προς  έκαστον  γρά- 
φειν  οϊ  έγραψαν.  Διό  και  παρακαλούμεν  τήν 
σήν  τιαιο'τητα,  ίνα  έκάστφ  παρ'  ήμών  ευχα- 
ρίστηση όπερ  της  προς  ήρας  αγάπης  και  δή- 
λωση αύτοίς  τά  καθ'  ημάς*  ό  Θεός  δέ  τής  ει- 
ρήνης την  'Εκκλησίαν  αύτού  μή  έάσαιτο  άκυ- 
οβρνητον  επί  πολύ  εις  ύμών  και  ήμών  άγαλ- 
λίασιν.  'Ερρωσο  τιμιώτατον  τε'κνον.  Β*  Απρι- 
λίου, ,ζρδ'. 

31. 

ΤοΓ;  εν  Κωνσταντινουπόλει  ευρισκόμενοι;  ίερωτάτοι;  άρ- 
χιερεϋσιν,  ίερεϋσιν  ευλαβέστατοι;,  λογιωτάτοι;  κλη- 
ρικοι;,  ευγενέστατοι;  αρχουσι,  κα:  παντι  τω  χρι- 
στωνυμω  των  ορθοδόξων  λαω  τοΓ;  έν  Κυρίω  ποθεινο- 
τάτοι;,  χάριν. 

Εύχαριστοϋμεν,άδελφοί,  τώφιλανθρώπω  Θεώ 
-ι-.:  της  υμετέρας  προς  ήμάς  και  αγάπης  καϊ 
σπουδής,  ϊ)ν  και  πάντοτε  και  νύν  πάλιν  ένεδεί- 
ξασθε  προς  ήμάς  τοϋς  εύτελεστάτους  και  α- 
χρείους δούλους  τού  Θεού-  κοιμηθεντος  γαρ  του 
μακαρίτου  κύρ  Ιερεμίου  και  προκειμένης  ζη- 
τήσεως περί  ποιμένος  του  τόν  οίκουμενικόν  κυ- 
βερνήσοντος  θρο'νον,    έλαλήθη  δή  και  έγράφη 
προς  ήμάς  καϊ  περί  ήμών  τα  της  αγάπη;  με- 
στά, περί  ών  και  τν)  ημετέρα  εύλαβεία  εύχα- 
ριστοΰμεν.  Άλλ'  επειδή  οΰ  δυνάμεθα  παραγε- 
νέσθαι  σωματικώς  [και  περ  έλπίζομεν  έως  της 
σήμερον  έχειν  υμάς  διωρθωμένον  τό  πάν),  πα- 
ρακαλούμεν  την  ύμετέραν  άγάπην  άποθε'σθαι 
τά  οικεία  έκαστον  και  φροντίσαι  του  κοινού, 
και  μεριμνησαι  τά  τοϋ  Σωτηρος  ήμών,  πρός  δν 
ήμών  ό  λόγος  εν  ήμερα  κρίσεως1.  Ποιήσατε 
ούν  κατά  τόν  νο'μον  του  Κυρίου  άξιον  αρχιερέα, 
ίνα  καϊ  ΰμεϊς  παραπολαύσητε  της  νομίμου  έγ- 
χειρίσεως,  οΰ  μόνον  εΰχήν  καϊ  εύλογίαν  πνευ- 
ματικήν  άλλά  καϊ  εύημερίαν  σωματικήν  τό 
γαρ  παράνομον  καϊ  κίνδυνον  φέρει  ψυχικο'ν, 
χαι  τόν  βίον  θορυβεί  καϊ  φθείρει,  καθώς  βε'λ- 
τιον  ύμεϊς  ο'ίδατε,  πείρα  μαθο'ντες  τά  δεινά 
Καϊ  πρώτον  ύμεϊς  άπολαύσαντες  των  κακών, 
άπερ  ή  παρανομία  έφερεν  εις  τόν  θρο'νον.  Ο'ίδατε 
γάρ  *αί  θανάτους  κακούς  πολλών,  καϊ  δημεύ- 
σεις πολλάς,  και  τήν  εκκλησίαν  έδαφισθεΐσαν, 
καϊ  τόν  όρθο'δοξον  λαον  γεγενημένον  τοις  εθνε- 


1)  Έν  ττ|  ώα  :   «Οΰ34ν  εποίησαν,  άλλά  τουναν- 
τίον απανι. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.   ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


σιν  έμπαιγμον,  και  ύμάς  αυτούς  μυρίοις  συμ- 
πεπλεγμε'νους  κακοϊς,  δι*  α  καϊ  ημείς  έκοπιά- 
σαμεν  πολλά.  Τούτο  ούν  παρακαλώ  τήν  ύμε- 
τέραν εΰλάβειαν,  κατά  τόν  νο'μον  ποιήσαι  αρ- 
χιερέα, μάλιστά  γε  έχοντες  καϊ  τήν  βασιλείαν 
τό  αυτό  παραγγέλλουσαν  διό  καϊ  βαρύτερον 
έσται  καϊ  τό  κρίμα  καϊ  ή  αισχύνη  εάν  μή  γέ- 
νηται  τό  πράγμα,  ώς  προστάσσουσιν  οί  νομοί 
του  μεγάλου  Θεού,  καϊ  δή  (Θεού  καϊ  τούτο 
δεδωρημένου)  καϊ  ή  έξωτέρα  δυναστεία.  Ό  δέ 
Θεός  της  ελπίδος  ήμών,  ό  ποιμήν  ό  μέγας, 
καταρτίσαι  υμών  τά  κατά  Θεόν  διαβήματα 
εις  ύμών  σωτηρίαν  καϊ  ήμετέραν  εΰφροσύνην 
αμήν. 

'Εν  Αλεξάνδρου  πο'λει,  Απριλίου  δ',  ,ζρδ'. 
32. 

Μιχαήλ  τω  Καββάκω. 

Λύπην  έλύπησας  ήμάς  οΰ  μετρίαν  (άφίημι 
γάρ  τά  περϊ  Κωνσταντινουπόλεως  καϊ  τά  περί 
Πολωνίας,  ών  τήν  εύνοιαν  καϊ  παρά  πολλών 
άλλων  και  έν  πολλοίς  άλλοις  τεκμηρίοις  καϊ 
άλλοτε  μαθοντες,  ηύχαριστήσαμέν  τε  καϊ  εύ- 
χαριστούμεν,  καθώς  καϊ  τή  σή  αγάπη,  άλλά 
γε  τήν  λύπην,  ήν  ήμάς  ελύπησας  οϋ  μετρίως 
οέρομεν).  "Εκλινας  τήν  σήν  τιμίαν  και  όρθο'δοξον 
κεφαλήν  λαβείν  εύλογίαν  παρά  τών  έξω  της 
τοϋ  Χριστού  άληθινής  αυλής  διά  γυναίκα;  πώς 
έτόλμησας ;  πώς  έφερες  τδσην  ύβριν  ;  οί  ευσε- 
βείς διά  τήν  εύσέβειαν  καϊ  γυναικών  και  τέ- 
κνων καϊ  γονέων,  κατά  τήν  εύαγγελικήν  τοϋ 
Σωτήρος  φωνήν,  χωρίζονται,  καϊ  σύ  διά  γυναί- 
κα της  εύσεβείας  έξέκλινας  ;  ουκ  ήν  άξιος  ό 
Καββάκος  λαβείν  γυναίκα  καθ'  όλην  τήν  οίκου- 
μένην  μετά  τιμής  καϊ  πλούτου,  δίχα  παρα- 
βλέψαι  τήν  εύσέβειαν;  δμως  τού  διάβολου  καϊ 
τούτο  παγίς,  τού  διά  γυναικός  τού  παραδείσου 
έξορίσαντος  τόν  Αδάμ.  Άλλ'έπειδή  καϊ  σύ  τήν 
άτοπίαν  μισείς  καϊ  συγγνώμην  αιτείς,  έχε 
συγγνώμην  παρά  τού  φιλάνθρωπου  θεού  καϊ 
σπούδασον  πεσών  σύ  διά  τήν  γυναίκα  κερδή- 
σαι  καϊ  αύτήν  τώ  Χριστώ.  Ευ  οίδα  δτι  ύπα- 
κούσεταί  σοι  μετά  προθυμίας  ποδηγούντί  σοι, 
δν  εγώ  καϊ  φρο'νιμον  καϊ  ευσεβή  καϊ  τών  τοϋ 
κόσμου  πραγμάτων  εμπειρο'τατον  έγνων  άλλά 
καϊ  τά  τέκνα  εΐτινα  εξαποστείλη  Κύριος,  έν 
τνί  τών  ορθοδόξων  έκκλησία  βάπτιζε  άπαραι- 
τήτως·  τούτο  γάρ  ού  συγχωρώ  τό  παράπαν  σύ 
δέ  έφ'οίς  έπραξας  άτο'πως  έσο  συγκεχωρημένος, 
έπείπερ  μετανοείς,  καϊ  έκλεξέ  σοι  πνευματικόν 
άνθρωπον  αύτο'θι,  δς  σοι  επιτιμήσει  κανο'να 
τινά,  δν  καϊ  τελειώσας  άξιο^θήση  τών  άχράν- 

10 


74 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


των  μυστηρίων  μετά  διετίαν.  Φανέρωσον  ουν 
τό  παρόν  γράμμα  τω  σώ  πνευματικώ,  ί'να  γνω- 
ρίσν)  ότι  έλαβες-  μετανοήσας  ά<ρεσιν  ων  ήμαρ- 
τες·  και  ό  Κύριος  μεθ'  υμών.  ,ζρδ'. 

33. 

Τω  οίκουμενικω  πατριάρχη  Γαβριήλ. 

Ουκ  Άργειφόντης,  ως  έ'φης,  άλλά  Προμη- 
θεύς (ουδέ  γάρ  γράμματα,  άλλά  πυρ,  εΐ  και  μή 
κλε'ψας)  ήκε  κομίσας  ό  ημέτερος  ιεροδιάκονος. 
Ούτως  ήν  σου  τά  ίερά  γράμματα  πυρίπνοα, 
θερμώς  άγαν  άξιούντα,  έκλιπαρούντα  (τοις  σοϊς 
γάρ  χρήσομαι  ρήμασι),  δεόμενα  της  ημετέρας 
μή  άποτυχείν  ά<ρίξεως  πάλιν  εις  Θράκην,  των 
ύμετε'ρων  ούτως  άπαιτούντων  πραγμάτων. 
Έγώ  μεν  οϋν  ύπεσχε'θην  με'ν  σου  τί)  ίερά  και 
φίλτ)  κεφαλή  παρεσόμενος  (δεήσαν)  συμπαραν- 
τιταξόμενος  κατά  τών  τ·?ί  Εκκλησία  παρενο- 
χλούντων,  και  νυν  ούτως  ύπερκαώς  ζητούμενος 
τε  και  προσκαλούμενος  ώρμησα  άν  ευθύς,  άλλά 
μ.ε  μικρόν  τι  παρενεπόδισεν  η  νόσος,  μεθ'  ην 
πορεύσομαι  συν  Θεώ  παραμυθησομενος  τους  ή- 
μετε'ρους  "Αραβας,  καί  γε  πείσεσθ'  όίω·  πα- 
ρευθύς  τε  έρ.βήσομαι  (κατελθών  εις  Αλεξάν- 
δρου) τό  πρώτον  την  αύτο'σεστελλο'μενον  πλοΐον 
εΐ  μή  τινι  κωλύσωσιν  εξουσία  βασιλική  οί  έμοί 
"Αραβες,  πάντο^ς  δή  συν  Θεώ  έλευσόμεθα.  Σύ 
δέ  καϊ  την  παράνομον  χειροτονίαν  του  επίσκο- 
που Σινά  Λαυρεντίου,  τοσούτοις  τηλικούτων 
συνοδών  οικουμενικών  εναντίαν  κανόσι,  καϊ  ή- 
μών  άποντων  διάκρινε,  καί  μανθανέτω  ή  τοΰ 
Χριστού  Εκκλησία  ξύμπασα  ως  πλουτεΐ  άρ- 
χιερε'ων  οίς  έστι  φώς  ό  νο'μος,  ήκιστα  δέ  αί 
ϊδιαι  παλίμβουλοι  καί  άλογοι  όρμαί,  ως  μικρόν 
προτερον.  Έρρωσο  έν  Κυρίω,  ύπερπο'θητε  δέ- 
σποτα. 

34. 

Τω  Θεσσαλονίκης  μητροπολίτη  συν  ιοΓς  ΰπ'  αυτόν  έπι- 
σκόποις. 

Γνωρίζομεν  τ-/)  ύμετε'ρα  άγάπγι,  ότι  άπο- 
θανόντος  Θεοφάνους  του  πρώην'Αθηνών  εν  Κων- 
σταντινουπόλει  θάνατον  όξύν,  οίς  οίδε  κρίμα- 
σιν  ή  του  Θεού  πρόνοια,  ευθύς  ως  ηκούσθη  έν 
τνί  αύλ'/ί  του  βασιλε'ως  έρ.ηνύθηρ,εν  παρά  τών 
κρατούντος,  ί'ν'  έξ  άποφάσεως  δεχθώμεν  τον 
θρόνον  τούτον  τον  πατριαρχικόν  τε  καί  οί- 
κουμενικο'ν,  άποβαλλο'μενοι  τάς  προφάσεις  πά- 
σας, άς  προετείνομεν.  'Πρ.ών  ούν  ο'ίκαδε  άναχω- 
ρησάντων  άπό  τών  κρατούντων,  ώς  διασκεψο- 
με'νων  περί  τηλικούτου  πράγματος  καί  τοιού- 
του μηνύματος,  εξήλθε  πρόσταγμα  βασιλικόν, 
ςτι  ό  κράτιστος  βασιλεύς  (ώς  έλεγε  προς  ημάς 


ο  την  άγγελίαν  φέρων)  έδωρήσατο  τη  ήμετε'οκ 
βραχύτητι  τόν  οϊκουμενικόν  θρο'νον.  ϊε'λος  ά- 
σπασάμενοι  την  χείρα  του  πρωτεύοντος  έν  τω 
Βουλευτηρίω  τω  βασιλικώ,  την  τελείωσιν  της 
τοιαύτης  άξίας  τε  καί  εξουσίας  της  πατριαρχι- 
κής άνεθε'μεθα  εϊς  την  συνε'λευσιν  της  ιεράς 
συνόδου  τών  άρχιερε'ων.  Διά  τούτο  διά  τών 
παρόντων  γραμμάτων  μηνύομεν  τε  καί  έντελ- 
λο'μεθα  τί)  υμετέρα  άγάπν),  ί'να  δίχα  της 
οίασούν  προφάσεως  άμελητί  παραγένησθε  ώδε 
προς  ημάς,  συνδρομήν  πάσαν  καί  βοήθειαν  προς- 
επιψέροντες  τ*/)  ημέτερα  βραχύτητι,  ώστε  δυ- 
νηθηναι  τηλικοΰτον  ο'γκον  φε'ρειν  εύαρε'στως 
Θεώ  καί  τοις  φιλοθέοις  άνδράσι,  καί  ελευθε- 
ρωθώ ό  κόσμος  άπας,  έξόχως  δέ  ή  υμετέρα 
ευλάβεια,  πολλών  καί  δεινών  πειρασμών  σωμα- 
τικών τε  καί  πνευματικών.  Μη  ούν  άλλοτρό- 
πως  ποιήσητε  έξ  άποφάσεως,  μη  άναγκασθώ- 
μεν  άλλης  άντιλαβέσθαι  βουλής,  ήμϊν  μέν  α- 
σφαλεστέρας, χαλεπωτε'ρας  δέ  τ·/)  υμετέρα  αγά- 
πη. "Ερρωσθε.  Απριλίου  ζ?,  αφϊ^ζ'. 

35. 

Τω  εΰγενεστάτω  κα\  τιμιωτάτω  αρχοντι   κυρίτζη  Δη- 
μητρίω  τω  Παλαιολόγο),   υίω  έν  Κυρίω  περιποθήτω, 

χάριν,  Ι'λεος,  χα'ι  ειρήνην, 

Έκ  τών  γραμμάτων  της  σης  τιμιότητος 
έγνων  ότι  εύρίσκν]  παρά  τώ  εύσεβεστάτω  ήγε- 
μόνι  Μολδοβλαχίας  κυρίω  Ιερεμία,  καί  ότι  κα- 
λώς διάγετε,  έπί  πάσι  δέ  την  άγάπην  την 
πολλην  ην  έχετε  προς  ημάς,  καί  ότι  μεγάλα 
έπιποθεϊτε  ίδεϊν  ημάς,  καί  εις  τοϋτο  έγρά- 
ψατε  παρακαλούντες  έλθεΐν  ημάς,  δτι  μεγάλαι 
τιμαί  καί  ύπερφυεϊς  δεξιώσεις  άκολουθήσουσιν 
ήμϊν  παρά  τε  τού  λαμπροτάτου  αύθέντου  καί 
παρά  τών  ύπερφυών  αρχόντων.  Ευχαριστώ  ούν 
τω  Κυρίω  ότι  καλώς  έχετε,  καί  παρακαλώ 
πάντοτε  καλώς  έχειν  ύμάς·  εύχαριστώ  δέ  καί 
τΫ)  ύρ.ετέρα  άγάπν),  ήν  καί  προτερον  ε'ίχετε 
προς  ήρ.άς,  άλλά  καί  ή  εύγένειά  σου  άκριβώς 
γνωρίζει,  ότι  άπ'  αρχής  άγαπώμεν  την  σήν 
τιμιότητα  ώς  γνήσιον  υίόν.  Πλην  ούκ  ήλθομεν, 
διότι  ό  λαός  όλος,  καί  άρχοντες,  καί  κληρι- 
κοί καί  άρχιερεϊς,  έτι  δέ  καί  οί  πασάδες  καί 
ό  πολυχρονημένος  βασιλεύς,  έκράτησαν  ημάς 
καί  μή  βουλομένους,  επειδή  τω  άώρω  θανάτω 
του  Καρύκη  έδεήθη  ποιμένος  ή  Εκκλησία·  καί 
τούτο  έστι  τό  έμπόδιον,  ούχ  ότι  ήκουσα  λόγια, 
καθώς  ό  λαμπρότατος  αϋθέντης  νομίζει.  Εις 
όσον  διά  τά  ύμών  όσπήτια  εις  πατριαρχεϊον, 
καλά  έστι  καί  μεγάλα,  καί  αύτος  πάλιν  έπο- 
ρεύθην  καί  ήρεύνησα,  άλλά  ή  μεγάλη  πτωχεία 


ΕΙΠΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΔΝ  ΛλΑΡΩΧ 


75 


οΰκ  άφίησιν  ήμάς  διϊσνυρίσασθαι·  διό  καί  μένο- 
μεν  έ'τι  έν  οίκίσκοις  ςί νοις·,  ώς  πάροικοι,  καί  εί 
έβούλετο,  καθώς  γράφεις,  ό  έκλαμπ'ρο'τατος  αύ- 
θέντης  βοηθήσαι,  καί  ή  σή  άγά  πη  ηουνατο  μετά 
τοΰ  αϋθέντου  περί  τούτου  φροντίσαι  καί  προση- 
λώσαι  τή  Εκκλησία  τά  όσπήτια  είς  πατριαρ- 
χεϊον,  άπερ  καθ'  ήξεραν  έρημούνται  και  κλέ- 
πτονται και  τά  σιδήρια,  και  έχουσι  χρείαν  πολ- 
λών χρημάτων  είς  άνάκτησιν.  Ήμεϊς  δέ  ούδέ  τό 
ναράτζιον  της  βασιλείας  εχςμεν  δούναι·  έλαβε 
γαρ  αυτό  ό  Καρύκης  παρά  των  αρχιερέων  μετά 
και  βοηθείας,  ούκ  άπέδωκε  δέ  είς  την  βασι- 
λίίαν.  Τά  £λλα  δέ  τά  άπειρα  χρεΥΐ,  περί  ών  ό 
πολυχρονημένος  βασιλεύς  έ  πρόσταξε  μή  άπο- 
κρίνασθαι  ημάς  δλως,  έχομεν  και  περί  εκείνων 
πολλά  σκάνδαλα,  επειδή  μεγάλοι  τινές  άνθρω- 
ποι καί  Μουσουλμάνοι  και  Εβραίοι  έχουσι  λα- 
βείν, και  ευρισκόμεθα  εις  πολλήν  άθυμίαν,  μά- 
λιστα δέ  ούδέ  άγιον  μύρον  έχει  ή  Εκκλησία, 
καί  χρεία  και  περί  τούτου  πολλής  δαπάνης. 
Έγώ  δέ  τρεις  ήδη  μήνας  κρατών  τήν  Εκκλη- 
σία·/, ουπω  είδα  τήν  πρε'πουσαν  βοήθειαν  παρ' 
ούδενος'  άλλά  και  οί  αρχιερείς  άμελώς  και  ψυ- 
νιώς  (ώς  οίδας)  περιπατοΰσι,  μάλιστα  επειδή 
ννωρίζουσιν,  ότι  ημείς  ούκ  εμσάλλομεν  είς  δε- 
σμά και  φυλακάς.  Δια  ταύτα  πάντα  βούλομαι 
ό  ταλαίπωρος  άναχωρήσαι*  κοπιάζειν  γαρ  και 
πάντα  τά  άλλα  ποιεϊν  προθύμως  εχομεν,  κα- 
θώς και  ποιοΰμεν,  πάντων  θαυμαζο'ντων  Θεού 
χβριτι,  /ρήματα  δέ  ούκ  έχω,  ώς  ο'ίδατε  πάν- 
τες, ούδέ  δύναμαι,  ούδέ  θέλω  πωλεΐν  τά  του 
Χριστού  μυστήρια  και  λαμβάνειν  χρήματα·  6- 
Οεν  φοβούμαι  μήπως  αναχωρήσω  πάλιν  χα- 
λεπά τά  πάντα.  Σΰ  δέ  ύγιαίνοις,  τέκνον  πο- 
θεινότατον,  εύημερούμενος  και  ευθυνόμενος  παρά 
τού  Σωτήρος  ημών  άμήν. 

Έν  Κων/πολει,  ις'  Ιουνίου  ,ζρε'. 
Ί'.άν  διαβώσιν  άνθρο^ποι  ημέτεροι,  δείξατε 
προς  αύτούς  σπλάγχνα  οίκτιρμών. 

37. 

Τω  ίερωτάτω  Ρόοου  μητροπολίτη  κυρ  Παϊσίωΐ,  υπερτι- 
μώ και  εξ  άρχω  των  Κυκλάδων  νήσων,  εν  Κυρίω  πε- 
ριποθήτω,  χάριν,  έ'λεος  και  είρήνην. 

Οΐμώζεις  ταϊς  της  κακίας  διαδο'σεσι,  καί 


1)  Τδ  εν  σελ.  57  μνημονευθεν  τη;  καθαιρε'σεω; 
ϊγγραφον  τοΰ  Ρόδου  Παϊσίου  ε/ει  ούτω,  κατ*  τήν 
Κμιχήν  συναγωγήν  τοΰ  Δοσιθε'ου  (φ.  213α).  «Ρα- 
φαήλ ελε'ω  θεοϋ  άρ/ιεπίσκοπος  Κωνσταντινουπό- 
λεως νε'ας  Ρώμη;  κα\  οικουμενικό;  πατριάρχης  — 
Κατχ  τήν  παροΰσαν  συνοδικήν  άπόφασιν  κα'ι  διά- 
γνωσιν  τήν  γεγενημε'νην  τψ  τότε,  επειδή  δ  μητρο- 


μοι  μεταδίδο^ς  διά  γραμμάτων  της  οΐμ(υγής. 
Ευ  οίδας  παρατυχών  άγωνιζομένοις  ήμ'ιν  πρώ- 
τον μεν  μεθ'  οίας  ένστάσε<υς  βιαζο'μενοι  παρά 
πάντων  καί  παρ'  αύτού  γε  τού  Καρύκη  τήν  ε- 
πιστασίαν  άναζώσασΟαι  τού  οικουμενικού  θρό- 
νου, τηλικούτον  έξεκλίναμεν  ό'γκον  δόξης  (ώς 
άν  τις  φαίη  τών  επιπόλαιους  τήν  τών  όντων 
φύσιν  εξεταζόντων),  ώς  δ'  έ'χει  ταΐς  άληθείαις 
πραγμάτων  ογκον  πόνων,  μοχθούν,  θλίψεο>ν, 
κινδύνιυν  δεύτερον  δέ,  έπειδάν  τών  τήδε  άπήρί 
Καρύκης,  ταϊς  πανδήμοις  προστεθέντος  πάρα- 
κλήσεσι  καί  του  βασιλικού  προστάγματος  (δτε 
δή  καί  θεοθεν  οίηθείς  τά  της  οικονομίας  έκκρέ- 
μασθαι),  εϊλημμαι  μέν  τών  οίάκων,  μετ'οΰ  σμι- 
κράς  μέντοι  γε  της  άθυμίας·  επειδή  δ'  άπαξ 
ταυτησί  έπελαβο'μην  της  προστασίας,  εύ  οίδας 
ώς  πολλά  μέν  (ίνα  μή  τά  πάντα  εϊπω)  της 
προσηκούσης  διορθώσεως  εύμοιρήσαι  συνε'βαινεν 
άγωνιζομένοις  ήμϊν  μέχρις  αίματος,  ήνίκα  καί 
τά  άπειρα  καί  άτοπα  καί  ξε'να  χρέη,  τού  βα- 
σιλέως ημών  κατανεύσαντος,  άπεσκορακ.ίσθη· 
καί  γάρ  έ'γνων  καί  τάς  άρπυίας  τάς  ίουδαϊκάς 
τών  ιερών  άποσοβήσαι  περιβολών,  καί  τάς  προ- 
φάσεις τών  εξάρχων  προαναστείλαι.  Ήν  δέ 
σου  ή  σεμνοπρέπεια  σχεδόν  μόνη  συνευδοκούσά 
μοι  τοις  πο'νοις,  ούκ  εΐασαν  δέ  οί  τού  θρόνου 
εκείνου  γνήσιοι  άρχιερεΐς  τε  καί  κληρικοί  καί 
άρχοντες·  δεδιο'τες  γάρ  μή  κατά  τινα  'περί- 
στασιν  ή  μηχανήν  άνατρέψωσιν  οί  Εβραίοι 
τήν  πρός  ημάς  τού  βασιλέως  καί  της  δλης  αΰ- 


πολίτης  Ρόδου  Παΐσιος  οΰ  μόνον  άπειθή;  ε'φάνη  κα\ 
καταφρονητής,  μή  θελήσας  κάν  με'ρος  της  αποκο- 
πής ταύτης  άποδοΰναι  έν  τψ  διωρισμένω  καιρώ  ή 
και  με'/ρι  της  δεΰρο,  άλλά  κα\  πλεΤστα  κατά  της 
τών  άρχιερε'ων  συνόδου  και  της  διασκε'ψεως  και  διοι- 
κήσεα>ς  αυτών  (ήτις  καλώς  μετά  τήν  τελευτήν  τοΰ 
γνησίου  πατριάρχου  κΰρ  Ματθαίου  ήμάς  είς  τοϋτο 
άποκατε'στησεν)  αύθαδεία  χρώμενος  και  παραλόγω 
δρμη  κατεφλυάρησε  κα'ι  κατηγόρησεν  εγγράφως,  έ- 
τόλμησε  δε  κα\  χωρ'ις  γνώμης  συνοδικής  κα(  ήμετε'- 
ρας  καταλιπεΤν  τήν  μητρόπολιν  αΰτοΰ  ταυτην  και 
ΰπερ  τον  έξαμηνιαΤον  καιρόν  διατρίψας  είς  άλλοδα- 
πεΤς  πόλεις  κα\  χώρας,  δπερ  το7ς  θείοις  κανόσιν  ά- 
πηγόρευται,  κα\  διά  ταΰτα  πάντα  τή  καθαιρε'σει 
ΰπόδ  κό?  έστιν  ό  αύτδς  Ρόδου  Παίσιος,  τούτου  χά- 
ριν επόμενοι  κα'ι  ήμεΤς  οί  νΰν  ώδε  καθαιρεθε'ντες,  τη 
ψήφψ  ταύτη  τών  άρ/ιερε'ων,  άποφαινόμεθα  είναι 
κανι  οιαμε'νειν  τον  αΰτδν  Ρόδου  Παίσιον  καθηρημε'νον 
και  γεγυμνωμε'νον  πάσης  αρχιερατικής  ενεργείας 
κα\  τάξεως,  καΊ  άντ'  αύτοΰ  τοΰ  παραβάτου  τών 
κανόνο^ν  κα'ι  υπευθύνου  έτερον  χειροιονηθήναι  γνή- 
σιον  μητροπολίτην  εις  τήν  έπαρ/ίαν  ταύτην  Ρόδου 
κανονικώς·  δθεν  και  είς  τήν  περ\  τούτου  δήλωσιν 
εγενετο  καλι  τδ  παρδν  εγγραφον  έν  ετει  ζριβ",  εν 
μην\  δεκεμβρίω,  ίνδικτιώνος  βα;». 


76 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λής  τής  βασιλική  ευνοιαν,  και  άναγκασθή  τά 
της  Εκκλησίας  λείψανα  τό  χρέος  σύμπαν  τοίς 
ύλακτούσιν  άποτιννύειν,  ήνάγκασαν  ημάς  έκο'ν- 
τας  άποστραφήναι  τόν  βασιλικον  όρισμόν,  και 
μέρος  δόντας   του  χρέους   συν   εύμενεία  των 
Ιουδαίων  (εκείνοι  γάρ  εΐσιν  οίς  τά  πλείστα 
χρεωστεϊται)  καθάπαξ  άπαλλάξαι  σύμπαντος 
χρέους  τό  της  Εκκλησίας  κοινο'ν.  Άλλα  ταυ- 
τησϊ  της  οικονομίας  παρά  τών  αρχιερέων  εκεί- 
νων, οι  και   έβίαζον  γενέσθαι  και  τελειώσειν 
καθυπέσχοντο,  άμελ·/]θείσης,  δ  δη  καϊ  ήμΐν 
πάρεργον  άναχωρήσεως  γέγονεν   ήν  γάρ  επι- 
κείμενος τή  θεραπεία  τών  κακώς  εχόντων  άθυ- 
[Λο'τερον  άντιπραττο'ντων  τών  ευεργετούμενων 
άλλ'  άμεληθείσης  ταυτησί  της  οικονομίας  παρ' 
ών  ήκιστα   έδει,  παρείσδυσιν  νυν  έχουσιν  οί 
άτάσθαλοι  ταϊς  δήθεν  έξαρχίαις  κεχηνέναι,  κα'ι 
διαφθείρειν  της  Εκκλησίας  του  Θεοΰ  τό  λήϊον, 
πέρα  δεινών  ταλαιπωρούσης  ταΐς  θλίψεσι,  φέ- 
ρε ιν  δ'  άνάγκη  γενναίως  και    μη  άποπηδάν 
εύθϋς  της  Εκκλησίας  (ώς  αύτός  ώήθης)  διά 
παραιτήσεως·   έσται  γάρ  συν  Θεώ  και  έγγύς 
εσται  συντέλεια  τών  δεινών,  οΰ  γάρ  δυνατόν 
Ιπ'  άπειρον  έκτείνεσθαι  τά  κακά.   Μη  τοίνυν, 
μη  άθύμ*ι  ταϊς  ώμοτάταις  του  άπανθρωποτά- 
του  και  κακομηχάνου  παπΑνδρέου  βεβλημένος 
έπηρείαις,  μάθε  παρ'  έμοΰ  πολλά  και  νΰν  πά- 
σχοντος προς  του  παράνομου  Λαυρεντίου  έκπε- 
πολεμηκοτος  μοι  τόν   Αντιοχείας  Ιωακείμ, 
άντινομοθετοΰντα  τω  νο'μω  του  Θεού  καϊ  συν- 
αρπάσαντα  καϊ  τόν  άγιώτατον  Ιεροσολύμων 
Σωφρόνιον   επί  γάρ  τούτω  έκεΐ  παραγε'γονεν, 
ώστε  κα'ι  τον  παρανομούντα  Κύπρου  συνοδικώς 
καθαιρεθέντα  δικαιώσαι,  καϊ  τόν  Λαυρέντιον 
παρανόμως  χειροτονηθέντα  μάλα  άσυνέτως  ά- 
θωώσαι-  οίς  ήμεΐς  υπέρ  του  δικαίου  και  της 
άληθείας  αγωνιζόμενοι,  και  τω  θείω  νο'μω  πε- 
ριφραττόμενοι,  ούδ'  όσον  ύπείξαμεν  ταΐς  άκρί- 
τοις  κρίσεσι.    Φυγάς  ούν  ωχετο   ό  Λαυρέντιος 
σϋν  δυσϊ  μύσταις,  ύφελο'μενος  κα'ι  τό  παραπε- 
ποιημένον  κράνος  καϊ  άντίπαλον  της  ιεράς 
του  πατριάρχου -Αλεξανδρείας  περικεφαλαίας· 
ταύττ,ν  γάρ  καλύπτραν  έπενόησεν  ό  ανόητος 
της  εαυτού  παρανομίας·  ούκ  οίδα  δέ  εί  παρα- 
χωρήσει κα'ι  τούτου  Θεός  τοις  όσιωτάτοις  πα- 
τράσιν,  ώστε  τόν  παράνομον  έπίσκοπον  και- 
νοτομήσαι  καϊ  περί  τά  άμφια  τά  ιερατικά, 
τόν  κα'ι  τών  συνήθουν  άνάξιον.  ΊΙ  δέ  κρίσις  τού 
Αντιοχείας  προς  τό  κεφάλαιον  τού  νόμου  συγ- 
κρουσθεΐσα  παρ'  ήμών  δν,μοσία  άπεδοκιμάσθη. 
Άλλά  τών  καθ'  ήμάς  ταύτά  σοι  δεδηλώκαμεν 
ές  τοσούτον,  σύ  δέ  τόν  μέγαν  ΊΙλίαν,  τό  τού 


θρόνου  τούτου  μετόχιον,  τελευτήσαντος  τού 
καϊ  σχεδόν  ήμών  άκόντων  παρακεκρατηκότος, 
παρακατάθει  τω  ίερώ  λογοθέτη,  χρώμενος 
συμμάχους  εις  έκδίκησιν  τού  δικαίου  τοις  τι- 
μίοις  άρχουσιν  ό  Κύριος  μεθ'  υμών. 

,ζρζ',  Μεταγειτνιώνος  ς'  ισταμένου.  Έν 
Αΐγύπτω. 

.  38. 

Τω  ίερωτάτω  και  λογιωτάτω  άδελφώ  και  συλλειτουργώ 
κυρίω  Διονυσίω  τω  Ηράκλειας,  προέορω  τών  ύπερτί- 
μων  και  εξάρχω  πάσης  Θράκης,  τω  ΐσοψΰχω  και  πε· 
ριποδήτω,  χάριν,  έλεος  και  είρήνην  παρα  τοϋ  κυρίου 
και  Θεοϋ  κα':  σωτήρος  ήμών  Ίησου  Χρίστου. 

Τόν  δ'  εμόν  Ηράκλειας  πώς  προσείπω;  πα- 
ρηκολούθηκάς  ρ.οι  τω  κηούγματι,  κεκοινώνη- 
κας  τών  φροντίδων,  συμμετέσχες  τών  πόνων 
εκείνων  τών  ύπερφυών,  συνήντλησας  τών  κιν- 
δύνων τών  χαλεπών,  συμπαρωμάρτηκας  κα'ι 
χωλεύων,  νόσω  τρυχόμενος  κα'ι  γήρα,  συμπα- 
ρωμάρτηκάς  γ'  όμως  τρέχοντι  πολλάκις  τήν 
επί  θάνατον,  συμπαρής  μοι  παρισταμένω  τω 
άπηνεστάτω  κριτή  καϊ  άπολογουμένω  περί 
αναστάσεως  της  όλης  αρχής  κα'ι  άνδραποδι- 
σμού-  έ'γνω  γάρ  έκφοβήσαι  Μελέτιον,  ίνα  τών 
ές  χιλιάδων  τών  χρυσών  νομισμάτων  ό  Ιου- 
δαίος, ό  συμμύστης  αύτού  (δς  καϊ  μετ'  οΰ  πολύ 
δυσθανατούντι  τω  τότε  φοβερώ  μικρού  συνα- 
πέλαυε  τής  άγχόνης),  τύχν]  παρ'  εμού  ών  ώ- 
φειλεν  ό  Καρύκης.  Τίς  έξείποι  τάς  ήμερινάς 
κα'ι  νυκτερινάς  όδύνας,  την  στενοχωρίαν,  τάς 
θλίψεις,  τους  πειρασμούς,  τους  τών  έξω,  τους 
τών  ημετέρων,  τους  καϊ  δεινότερους  σχεδόν  καϊ 
χαλεπώτερον  έκπυρούντας;  Ούκ  άμνημονεΐς  (οί- 
μαι)  όταν  τού  δείπνου  άναχωρήσας  κατά  μόνας 
σοι  έδήλουν  τά  τού  θανάτου  μηνύματα,  τήν  τών 
Ιουδαίων  έπιβουλήν  (ίνα  παρά  τοις  ταλαιπώ- 
ροις  χρηματολογήσωνται)·  μονώσι  γάρ  αύτοϋς 
τής  έμής  βοηθείας  τε  καϊ  βουλής  (εΐ  καϊ  μή 
πάντες),  ίνα  έμπαίζωσιν  αύτοΐς  ως  νηπίοις 
τάς  φρένας.  Οίδας  (φημΐ)  ως  ήδέως  ήτοιμά- 
σθην  εις  θάνατον,  ώς  έξωμολογήθην  τά  κατά 
πάντα  μοι  τόν  βίον  πεπραγμένα,  ώς  ήδιστχ 
άπέθανον  τό  κατ'  έμέ  ύπεραγωνιζόμενος  τής 
Εκκλησίας,  ίνα  μή  παρανόμως  πράξωμέν  τι, 
ίνα  κόψωμεν  τάς  άθέσμους  τών  τινών  ορμάς, 
ίνα  τό  χρέος  τό  άπειρον  τό  μεν  άπορρίψωμεν 
δικαίως,  τό  δέ  κα'ι  άποτίσωμεν  εύγνωμόνως, 
άπερ  οί  γενναίοι  τή  μητρϊ  ώς  πολυτάλαντον 
φο'ρτον  έπέθηκαν,  ίνα  άνακαλέσοψ.εν  θεσμούς 
πατρώου;,  ίνα  άναστήσωμεν  τά  αμυδρά  λείψα- 
να τής  εκκλησίας,  καϊ  θεμελιώσωμεν  πατριαρ 
χεΐον,    και  άξιον  κατχστήσωμεν  πατριάρχ/,ν 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΠΩλ  ΛΛΑΡΩΧ, 


77 


ών  απάντων  τά  μεν  κατορθώσαι  Θεού  δεδυνή- 
μεθα  συνάραντος,  τούτου  δ'  άπετύχομεν  πάνυ 
κθλίως,  μή  καταστήσαντε'ς  σου  τήν  τελειο'τη- 
■7  7..  ώς  ήλπίζομεν,  καίπερ  ουδέν  συνειδυϊαν, 
οΰδέ  θέλουσαν  ίσως.  Άλλα  συ  μοι  παρηκολού- 
θτ,κας  άλλος  άκάτη,  φέρουσι  δ'  οίμαι  και 
λύπ/,ς  αί  αναμνήσεις  μικράν  τινα  παραμυθίαν 
μετά  τους  κινδύνους  καϊ  μόχθους,  εξ  ων  αί  λύ- 
παι·  ο>ς  ού  καταλιμπάνει  τό  θείον  τους  ιδίους 
εις  τέλος,  ως  νικώμεν  νικώμενοι,  ως  ήδόμεθα 
θλιβόμενοι,  ως  θανατούμενοι  ζωούμεθα.  'Αλλά 
/'/.;.:ε'  μοι  περιπόθητε  κεφαλή,  και  μή  άθύμει 
πολέμων,  ει  γε  δεήσει,  κούκ  άναιμωτεί  νικών 
τε  και  τύπτων,  άοίδιμον  καταλιμπάνων  τοις  εύ 
βουλομένοις  νρήσθαι  τοις  πράγμασι  καϊ  τνί 
Εκκλησία  πρεπο'ντως  άντιπελαργήσαι  άρχίε- 
ρατεύσαντας  επαξίως  του  Πνεύματος,  ου  ή  χά- 
ρις μεθ'  υμών.  Έν  Αλεξάνδρου,  ,ζρζ'. 

39. 

Τ<~>  ίερωτάτω  μητροπολίτη  Φιλαοελφείας  κυρίω  Γαβριήλ, 
ϊξάρχω  τοϋ  οικουμεπκοϋ  θρόνου,  ειρήνην. 

Στενά  μοι  πανταχόθεν  τά  πράγματα,  μονός 
καταλέλειμμαι,  ού  συνασπίζονται  προς  τήν  της 
Εκκλησίας  Χριστού  άμυναν  οί  και  τήν  ψυχήν 
προέσθαι  χρεωστούντες  και  έπαγγειλάμενοι, 
άλλ'  η  ψυχροί  η  περί  τά  μή  δέοντα  ζέοντες· 
ή  δέ  τοΰ  Χριστού  ποίμνη  άνεπιμέλητος  (τούτο 
γάρ  ειπείν  άμεινον),  ώς  μη  έχουσα  ποιμένα  τό 
σύνολον.  Έγράψαμεν  προς  τήν  σήν  ιερότητα, 
άπ'  Αιγύπτου  εΰθΰς  μηνυθε'ντες  παρά  της  Συνο- 
δού καϊ  τού  λαού  συν  και  βασιλικώ  προστάγ- 
ματι.  τούτο  αύτό  μηνύοντες  και  παρακαλοΰν- 
τες  εΐ  δυνατόν  σε  τού  θρόνου  τούτου  τού  οίκου- 
μεν.κού  άντιλαοε'σθαι,  εί  δέ  μήγε  τον  ίερώτα- 
-.'/>  Μαργούνιον.  ΙΙν  έμόν  τούτο  φροντίσαι,  κα'ι 
γ/ΐ'.Ί  το  παν  έπεκρε'ματο·  έβράδυνεν  ή  απόκρι- 
σης, -κρεισε'δυ  ό  ταλαίπωρος  Καρύκτ,ς,  πολλά 
βλάψας  και  εαυτόν  κα'ι  τήν  Έκκλησίαν  τού 
θεού  έν  βραχεί,  άντιλε'γοντος  ε'μού  και  πα- 
ραινούντος  τά  δε'οντα,  πλην  μή  παρρησία  πολ- 
λών ένεκα,  ώστε  μηδέ  πάμπαν  σιωπάν  μηδέ 
Εαταβοζν  άναιδε'στατα.  Τούτον  άρπάσασα  τού 
θεού  τού  φιλάνθρωπου  ή  θεία  πρόνοια,  πάλιν 
χτρεύουσαν  (καϊ  προ'τερον  καϊ  τότε  νηρεύουσαν, 
ου  γαρ  ην  ό  Καρύκης  νόμιμος  άνήρ),  τήν  έκκλη- 
ίίαν  κατέστησεν.  Εις  ημάς  έπεσε  πάλιν  ό  κλη- 
ρος,  ού  τής  Συνόδου  μόνης  τών  'Αρ/ ιερέων  καϊ 
τού  λαού  άλλ'  ήδη  καϊ  της  αύλής  της  βασιλι- 
κής κα'ι  κύτοϋ  τού  βασιλέως  βιαζομε'νων.  'Γ- 
πεισήλθομεν  καϊ  τούτον  τόν  όγκον  μή  άπελπί- 
ίοντες  τήν  της  σης  ίερότητος  άπο'κρισιν  σον  ε- 


στίν έπιστεϊλαι  όσον  τάχος,  εί  δυνατόν  αϋτόθεν 
έλθεϊν  τόν  οίακήσοντα  τήν  ολκ/.δα  τού  Χρίστου. 
Έγώ  γάρ  και  ύπεσχε'θην  τοίς  ήμετέροις  Άραψι 
τών  τριών  πατριαρχείων  (καϊ  γάρ  άπαντα  εις 
ημάς  άποβλέπουσιν)  αυτούς  μή  έάσαι·  παρά 
τούτων  δσαι  ήμε'ραι  βιαζόμεθα  γράμμασι  ταχυ- 
δρομούσι  τών  ττ,δε  άπάραι,  καϊ  τών  αδυνάτων 
έστϊ  (τό  γε  νύν  έ'χον)  άλλον  έκει  δυνηθήναι  τό 
ποίμνιον  τού  Χριστού  έν  μέσω  ασεβών  καϊ  τών 
ήδτ,  ήμιορθοδοξούντων  Κοπτών  εύθύνειν  τούτον 
δέ  τόν  θρόνον  δυνατόν  εΰθύνεσθαι  παρ' ευσταθούς 
άνδρός  καϊ  φοβούμενου  τόν  Κύριον,  καϊ  οιον  άν 
σου  είποιμι  τήν  [εράν  ψυχήν,  ή  τόν  ιερόν  Μαρ- 
γούνιον, μάλιστα  τών  πραγμάτων  παρ'  ήμων 
(Θεού  συνάρσει)  άποκατασταθέντων  εις  κρείτ- 
τονά  τινα  καϊ  οΰκ  εύφρο'νητον  κατάστασιν. 
Γράψον,  συμβούλευσον,  συνδράμετε,  συμβοηθή- 
σατε·  μόνος  γάρ  ούδέ  άρκέσαι  οίος  τ'  ειμί,  ούδέ 
δίκαιον  τους  αδελφούς  έμέ  καταλιπεϊν  μόνον 
τούτο  δ'  εύ  Ί'σθι,  ότι  μόλις  δυνάμενοι  άναπνεϊν, 
διά  πολλών  σοί  γ'  δμως  έπιστέλλομεν,  ούτω 
τού  πόθου  κα'ι  τής  άνάγκης  βιαζομε'νων.  Έρ- 
ρωσο.  Έν  Κ/πόλει,  ,ζρέ. 

40. 

Άρσενίω  Έλασσώνος  μητροπολίτη. 

Εϋχαριστούμέν  σου  τή  φίλοκάγαθία,  ότι  τε 
προς  τους  ημετέρους  Νεόφυτο'ν  τε  τόν  ίερομόνα- 
χον  καϊ  Ίωάσαφ  τόν  'Αναγνώστην  δεξιώσεως 
ήξίαισας  φιλάνθρωπου,  ξένος  ξένους  καϊ  πε- 
πονθότας  τι  τών  άβουλήτων,  και  ό  παθεϊν  ούκ 
ήσαν  άξιοι  προς  ημών  σταλέντας,  προς  ευσε- 
βείς σταλέντας,  καϊ  υπέρ  υποθέσεως  τού  εύσε- 
βεστάτου  βασιλέως,  έ'δει  δέ  μάλλον,  εί  καί  τι 
ήμαρτον  (ήμαρτον  δέ  ούδέν)  συγγνώμης  αυτούς 
τυχεΐν  εμού  γε  χάριν.  'Αλλά  περί  τούτου  φρον- 
τιούμεν  ούτως  έκκαώς,  ώστε  με  (εί  γε  νεύσει 
Θεός)  τούτου  γε  χάριν  εις  Μοσκόβιαν  άφικέ- 
σθαι,  καϊ  τόν  ήμέτερον  ίερομόναν/ον  άφελεϊν  ού 
μόνον  τού  μοναστηρίου  αλλά  της  εξορίας·  εί 
δέ  ό  καλός  Κωνσταντίνος  βούλεται  διορθώσα- 
σθαι  τήν  ύπόθεσιν  ταύττ,ν  πριν  έμέ  αυτόθι 
παραγενέσθαι,  έςει  παρ'  ημών  άντϊ  άγανακτή- 
σεως  εύχαριστίαν.  'Αξιούμέν  σου  τήν  φιλοκάγα- 
θίαν  μή  άμελήσαι  κατά  τό  δυνατόν  ώστε  έλευ- 
θερωθήναι  τόν  ήμέτερον  ίερομο'να^ον,  ω  έρχο- 
μένω  παραγγελεΐς,  ί'να  φέρ·/)  μεθ'  εαυτού  σφα- 
λιστάριον  έν  τεχνίτου  έμπειρου,  Σταύρωσιν 
7.7.1  'Ανάστασιν  έ^ον  τού  Σωτήρος  ημών,  καί 
έτερον  τάς  δώδεχ.α  έορτάς,  οίον  είώθασιν  αυ- 
τόθι ποιεϊν  ώς  βιβλίου  φύλλα  εις  ρ,ίαν  άσφαλι- 
ζο'μενα  θήκην.  Ίίμεϊς  τη  άπορίκ  κα'ι  ταϊς  θλί- 


78 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ψεσι  πιεζόμενοι  ού  δυνάμεθά  σου  τήν  άγάπην 
άλλαις  εύεργεσίαις  άμείψασθαι  (άλλ'  ούδέ  δεο- 
με'νου  τινός  ύπολαμβάνομεν),  εϊ  μή  εύχαϊς  πα- 
τρικαΐς  καί  εύλογίαις·  ό  Κύριος  μετά  σου. 
Έν  Κ/πόλει,  ιε'  Απριλίου  ,ζρε'. 

41. 

^  Ό  Αλεξανδρείας  Διονυσίω  τω  μητροπολίτη  Ηρά- 
κλειας χαίρειν. 

Ή  καταγραφή  παρά  τόν  οίκουμενικόν  πεα- 
πτε'α·  έγώ  γάρ  ούδέ  περί  τοΰ  γάμου  ζυγομα- 
χώ,  ό'ντος  άθε'σμου,  καί  τήν  τοΰ  αφορισμού 
καταφρο'νησιν  τής  τοΰ  γάμου  άτοπίας  άτοπω- 
τέραν  καί  πρώην  κε'κρικα. 

Τόν  άνδρα  τουτονί  παρά  της  αυτού  φαύλης 
έπιβουλευθε'ντα  γυναικός  έκκλησιαστικώς  έκ- 
δικητε'ον, 

Ό  Μελέτιος. 

42. 

Συμεώνι  τω  Έλανικω.1 

Συμεώνι  τω  Συνεσίω  Έλανικώ,  χάριν,  έλεος, 
καί  είρήνην,  καί  βιοτήν  άγαθήν  παρά  τοΰ  σω- 
τήρος  Χριστοΰ.  Ήσθην  έγώ  σου  τοις  γράμμασιν 
εντυχών,  ού  ταΐς  των  εγκωμίων  ύπερβολαϊς 
ως  άνθεσί  τισιν  έφηδόμενος,  αύται  γάρ  έκθειά- 
ζουσαι  Μελε'τιο'ν  τινα  τόν  της  θύραθεν  σοφίας 
χορευτήν,  τόν  της  ημετε'ρας  θιασώτην,  τά 
κατά  Μελε'τιον  ώραίζουσιν,  ων  ήμεΐς  πάμπαν 
άμοιροι-  την  δέ  της  σης  ιεράς  ψυχής  θεώμενος 
προς  ημάς  διάθεσιν,  ανδρός  φίλου  καί  σοφίας 
ούκ  άκροις  μυησαμε'νου  χείλεσιν.  Άλλά  σοι  νΰν 
πάρεστι  δεΰρο  ως  ημάς  παραγενομε'νω,  μετα- 
δοΰναι  μεν  των  σων  χαρίτων  χρήζοντι  τω  κο- 
σμώ καί  την  πολιν  καταπλουτήσαι  αύχμώσαν 
5ΐονι·  ούδέ  γάρ  επιεικές  ύπομόδιον  καίειν  την 
λυχνίαν  καί  κρύπτεσθαι  την  πολιν  κατά  την 

1)  Ό  Ζαβίρας  λέγει  σ.  520·  «Συνεσι:;  ό  ελλό- 
γιμος,  ό  Ελλάνικος  υπογραφόμενο;  εν  τοΤς  συγγράμ- 
μασιν  αύτοΰ,  ήκμαζε  κατά  τδ  1  670  (γρ.  1570)  έ- 
τος, ώς  εκ  των  ποιημάτων  αύτοΰ  δήλον  γίνεται·  έκ 
ποίας  οΰτος  πατρίδος  ήν  καί  ποϋ  ε'μαθήτευσεν  άδη- 
Λον  ν,μ,Τν  οτι  δϊ  ευδόκιμο;  ήν  ποιητής  κα\  οεινος  ε'ν 
επιγραμμασιν,  τά  υπ'  αΰτοΰ  στι^ουργηΟε'ντα  γρωε- 
λεγεΤα  χχ\  ιαμβεΤα  κα\  έτερα  μαρτυροΰσιν,  ατινα 
σώζονται  ε'ν  τη  βιβλιοθήκη  τοΰ  λογοθε'του  τή;  Ά- 
δριανουπόλειυς  κυρίου  Αθανασίου  Άμηρα».  Έν 
ΙδΠΐϋ  1)οΙΐο.  ΟΓίαάίΙ.,  1744,  σ.  28  κατε/ωρίσθη 
έπιστολη  του  Ελλάνικου  προς  Γαβριήλ  τον  Σ;·βή- 
ρον,  γραφεΤσα  «εκ  τοΰ  Μοσ^ολουρίου  της  Ελλάδος». 
Ό  κ·  ΣάΟας  (σ.  410)  αγνοεί  τήν  επιστολήν  ταυ- 
την,  παραδεξάμενος  δε  τήν  εκ  γραφικού  σφάλματος 
τοΰ  Ζαβίρα  ^ρονολογίαν  1070  κατε'ταςε  τον  Έλ- 
λανίκδν  εν  τοις  λογίοις  άνδράσι  τοΰ  ιζ'  αιώνος. 


ερημον,  συνεχόμενης  της  ύφ'ήλιον  σκοτω  βαθεΐ' 
άπολαΰσαι  δέ  της  ήμετε'ρας  άγάπης,  ής  έπει- 
ράθης  έγώμαι  καί  άλλοτε'  ποτε·  εί  δέ  καί 
ακανθών  πεϊραν  ληψόμεθα,  ούκ  άθυμητε'ον,  τω 
Δεσπότη  σπείροντες  τών  όλων,  ουπερ  ή  δύνα- 
μις  έν  ταϊς  ήμετε'ραις  άσθενείαις  τελειοΰται. 
Σπαρτε'ον  ούν  τόν  λόγον  τοις  τοΰ  λο'γου  μύ- 
σταις  καί  μυσταγωγοϊς,  καί  οΐστε'ον  τάς  τε 
τών  άε'ρων  (εϊ  τύχοι)  βλάβας  καί  τάς  άκαν- 
θών  παραφυάδας,  άς  εϊωθε  παρασπείρειν  τών 
ζιζανίων  ό  σπορεύς,  κού  διά  τάς  τών  εναντίων 
περιπέτειας  ήσυχαστε'ον,  άνερμάτιστον  κατα- 
λιποντας  τήν  Έκκλησίαν,  άλλά  καί  της  τών 
πε'λας  φροντιστε'ον  σωτηρίας  καί  βελτιώσεως. 
Μη  φείδου  τοίνυν  τών  της  σποράς  δακρύιον, 
τήν  τοΰ  θερισμοΰ  προσδοκών  άγαλλίασιν,  μηδέ 
κρύπτε  άπερ  έπιστεύθης  εις  το'κον  τάλαντα, 
τήν  άγανάκτησιν  έκκλίνων.  Έρρωσο  έν  Κυρίω, 
περιπόθητε.  Αυγούστου  ι',  ,ζρε'.  Έν  Κωνσταν- 
τινουπόλει. 

43. 

Γίωργίω  τω  λογιωτάτω  μεγάλω  Ρητορι. 

Τεθνάναι  σου  τήν  σύζυγο  ν  φασιν,  ούκ  οϊδα  εΐ 
άληθεύουσιν  οί  φάσκοντες·  ξε'νον  δ'  ούδε'ν,  εΐ  καί 
ξε'νον  δοκεΐ  τών  τοΰ  βίου  άπαλλάττεσθαι  τοϋς 
θνητούς,  οις  άπασι  τε'τακται  (φησίν)  άπαξ  άπο- 
θανεϊν  άλλά  τήν  τών  δικαίων  ψυχών  άποδη- 
μίαν,  καί  εις  κρείττονα  λήξιν  άναχώρησιν  δίχα 
βασάνων  (ού  γάρ  άπτονται  βάσανοι  ψυχών  δι- 
καίων, έν  χερσί  τοΰ  Θεοΰ  κατά  Σολομώντα 
ούσών),  δακρύων  ποιεΐσθαι  ύπο'θεσιν  ού  προσή- 
κει, οία  τής  μακαριο'τητος  έκείναις  βασκαίνον- 
τας αίς  αύτάς  εικός  εύμοιρήσαι,  υιούς  καί  θυ- 
γατε'ρας  Θεοΰ  χρηματίσαντας  καί  τής  έπαγγε- 
λίας  κληρονόμους.  Εϊ  ούν  καί  τά  προσπίπτοντα 
ταϊς  αίσθήσεσι  λυπεί,  άλλ'  αί  τών  νο/ιτών  ελ- 
πίδες παρηγορείτωσαν  ού  γάρ  τοσούτον  οιμω- 
γών άξιον  τό  τοΰ  παρόντος  άναχωρήσαι  βίου 
καί  τών  μοχθηρών  τουτωνί  ημερών  όσον  χαράς 
τό  έπιτυχεΐν  τής  άλε'κτου  άθανασίας,  ταΐς  φαι- 
οτάταις  μαρμαρυγαϊς  τοΰ  φωτός  έκείνου  τοΰ 
άκηράτου  έντρυφώντας  μετά  πνευμάτων  με'γα 
κεκτημε'νων  έπ'  άρετή  όνομα·  ων  ην  ή  καλή 
τών  σών  παίδων  μήτηρ,  ήν  ούκ  άπώλεσας  Οα- 
νοΰσαν  άλλά  παρακατε'θου  ταΐς  ούρανίοις  πα- 
στάσιν,  άπολαύσων  ποτέ  φαιδροτε'ραν  φαιδρό- 
τερος καί  άπολαύσεως  τρόπον  βροτοΐς  άγνω- 
στον.  "Ην  γάρ  ήν  γνο^στόν  πως  τών  άρρητων 
εκείνων  άγαθών  ή  άπολαυσίς  τε  καί  συναπό- 
λαυσις,  τάχα  άν  καί  βιαίως  τά  τοΰ  βίου  ρηγνΰν- 
τες  δεσμά  πρός  έκείνιον  ήπειγο'μεθα  τήν  μακα- 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΛΝΔΡΔΝ. 


7!) 


:ιοτητα.  Πέμπω  σου  τνί  λογιο'τητι  έπιτάφιο'ν 
η  εις  την  έμήν  ά<^ε>φν)ν  επίγραμμα1·  πάντως 
δέ  Επίγνωση  ούκ  άλλως  έν  ταΐς  άλλοτρίαις  ή- 
μάς  συμφοραϊς  η  έν  ταίς  οϊκείαις  φιλοσοφείν, 
μάλλον  δ'  οϋδ'  άλλοτρίας  ήγεΐσθαι  ημάς  τάς 
των  φίλων  περιπέτειας.  Έρρωσο,  τέκνον  τί- 
Κ,ιον,  καΐ  τοις  λοιποϊς  των  αδελφών  νέμε  παρ' 
ημών  εΰχήν. 

Έν  Αλεξάνδρου,  κα'  Άνθεστηριώνος,  ,ζρζ'. 

44. 

Νικηφόρο)  και  Διονυσίω   τοΓς    διαφερομένοις  Μελέτιος 
καλούμενο;  ειρήνευσα  ι  κα'ι  δισλλάξαι  τούτους. 

Κελεύετε'  με  μεσιτεύσαι  μεταξύ  υμών  τε 
καί  Νικηφόρου,  εγώ  δέ  πολλάκις  μεσιτεύσας 
καί  μηδέν  άνύσας  τών  άγαθών  της  μεσιτείας 
άπολήγω·  λέγειν  δ'  έώ  (πολλάκις  γαρ  είπον, 
κα'ι  υμών  αύτών  άκουόντων)·  παρ'  οίς  πίστιν 
οΰ/·  ευρίσκω  άλλ'  άπαντ'  άπιστίας,  επιορκίας, 
Κ,ισανθρωπίας  μεστά,  τούτοις  έμέ  ήκιστα  πι- 
στεύειν.  Ήμεϊς  τών  θρακικών,  καί  ηθών  και  άν- 
δρών,  έαχειρο'τεροι·  διό  δή  καί  τοις  άνδράσι 
καϊ  τοις  ήθεσι  τοϊς  θρακικοΐς,  ως  ο'ίδατε,  βε'λ- 
τιον  έφαρμο'σθητι. 

ΈρρωσΟε  έν  Κυρίω. 


ΔΙΟΝΤΣΙΟΤ  ΗΡΑΚΛΕΙΑΣ 
45. 

Διονύσιος  Ηράκλειας  τω  πρώην  Ρόδου  Παΐσίω. 

Τό  σόν  τίμιον  κομισάμενος  γράμμα,  φίλη 
ύυ//„  κα'ι  τά  έν  αΰτώ  έγκεχαραγμένα  μετά 
Ικέψεως  διελθών,  πώς  δοκεΐς  ;  ήνιάθην  έλογι- 
σάμην  γαρ  άθεσμον  είναι  τοΰς  μέν  άςίους  καί 
|οκίαους  τών  ανδρών  άφνιρεϊσθαι  τών  αξιωμά- 
των, τους  δε  τάναντία  τούτων  έχοντας  ταΰ- 
τα  άδεώς  κεκτήσθαι.  "Οθεν  κατά  τόν  Σοφο- 
κλέα  «έν  τούτω  γάρ  κάμνουσιν  αί  πολλαί 
ϊκίλεις,  δταν  τις  έσθλός  κάγαθός  άνήρ  μηδέν 
φέρηται  τών  κακιο'νων  πλέον»·  και  εοικε  το 
της  παροιμίας  ορθώς  αν  έπ'ι  του  παρόντος  είρη- 
σθαι.  ως  άνω  ποταμών  χωρούσι  πηγαί.  Πλήν 
την  ανάγκην  φιλοτιμίαν  ποιήσωμεν,  ως  ο  Γρη- 
γο'ριος  εισηγείται,  ίνα  καϊ  τόν  μισθον  τών  θλί- 
ψεων κομισώμεθα  έν  καιρώ  επισκοπής  ημών. 
Έγώ  περί  της  υποθέσεως  ταύτης  συνεγενόμην 
ν.ς  λο'γους  τώ  δεϊνι  καί  Ιδεήθην  τά  δυνατά, 
κατά  την  σήν  α'ίτΛσιν  καί  την  έμήν  περί  σέ 

1)  Τδ  έπιταοιον  τοΰτο  ιδε  έν  Δ  ε  λ  τ  ί  φ  ίστορ. 
και  έθνολογ.  εταιρία;,  τ.  Α',  σ.  63.  Εϋρηται  και  έν 
9.  89*  του  παρ'  ήΐλϊν  κωδικός. 


διάθεσιν  ού  με'ντοι  προσεχώρησέ  γε  τό  πράγ- 
μα, ότι  μη  εις  άναβολάς·  ύπομεινάτω  γάρ,  έ'- 
φη,  καί  μετά  καιρόν  έπιτρε'ψομεν  αΰτώ  άπο- 
λαύειν  τηςδε.  Περί  δέ  της  ετέρας  υποθέσεως 
ουδέν  άπε'βη  της  ύμετε'ρας  εΰχής  άξιον  καί 
ών  αυτός  νίτησάμην  τώ  γάρ  της  υποθέσεως, 
φησίν,  ην  αιτείς,  καί  ή  άπόλαυσις  της  άξιας 
παρε'πεται-  διό  δή  δ  σοι  δοκεΐ  βέλτιον  αίρε- 
τέον  ικανός  γάρ  έ'ση  έννοήσαι  καί  τελε'σαι  τά 
κρείττονα. 

^ίΕΟΦΥΤΟΤ  ΡΟΔΙΝΟΥ. 
46. 

Νικηφόρω  χαρτοφύλακι  κα'ι  ηγούμενο)  Πάτμου. 

Οΰ  τών  μικρών  καί  τοΰτο,  τό  προς  ά  έ'λα- 
χεν  έκαστος  έπιθυμήσαι  τών  άγαθών  συνεχώς 
έπεκτείνεσθαι,  ρο'τερον  παρεισβαλοΰσιν 

άνιαροϊς  ήκιστα  λογον  ποιούμενος·  εί  γάρ  έμ- 
πορων παίδες  πλείονα  έαυτοΐς  την  του  πλού- 
του περιουσίαν  ποιήσαι  βουλο'μενοι  θάλατταν 
γης  άμείβουσι,  καί  σχεδόν  τό  εαυτών  (ην  λε- 
πτώ  άποθαρρύνουσι  μίτω,  πώς  ούκ  άν  εΐη  τών 
άτοπωτάτων  οί  παιδείας  τινός  άντιποιούμενοι, 
εί  τύχοιεν  τούτων  ήττώμενοι,  κάτα  τους  μέν 
άποτυχοντας  τά  πρώτα  δεύτερον  αύθις  καί  τρί- 
τον τοις  ΐσοις  έπιχειρεϊν,  καί  πάντα  έν  δευτε'- 
ρω  τίθεσθαι,  προς  εν  ρ,ο'νον  άφορώντες  τό  κέρ- 
δος, τους  δέ  μηδέ  δεύτερον  έλέσθαι  πλουν,  εΐ 
γε  του  πρώτου  εγκρατείς  ούκ  έ'σοιντο  ;  Ούδείς 
άλλως  πως  έ'χων  ηγούμαι  εΐποι  άν,  ειμή  τών 
άνοιαν  όφλισκανοντων  η·  άνθ'  ότου  κάγω  πάν- 
τα κάλων  (ο  δη  λέγεται)  σείσας,  καί  του  ού 
έφιέμην  οϋχ  οίος  τε  ών  έν  μετοχνί  γενέσθαι  έν 
Ελλάδι  τή  έμή  πατρίδι,  άλλως  τε  καί  τους 
σους  προ  οφθαλμών  αεί  θέμενος  λογούς  ους  μοι 
πολλάκις  έ'φησθα,  ουδέν  προτιμάν  λέγων  της 
παιδείας,  άλλά  πάντων  κατατολμάν,  της  εις 
Ίταλίαν  φερούσης  ήψάρ  /ιν  δλη  ψυχν)  καί  τοΰ 
έν  Ρώμη  καθ'  ημάς  ιερού  Φροντιστηρίου  εγκρα- 
τής (ώς  καί  αύτδς  με  ένουθέτεις)  έγενο'μην. 
Όπδσοις  δέ  δυσχερέσι  καθ'  όδόν  ένέτυχον,  νΰν 
μέν  πειραταϊς  κατά  θάλατταν,  νυν  δέ  κλύδω- 
σιν  υποβρυχίους  ημάς  ποιήσαι  έπαπειλοΰσιν, 
άσθενείαις  άλλοτε  καί  τοις  τούτων  παρα- 
πλησίοις,  περιττόν  άν  ήν  μοι  διεξέρχεσθαι·  ά- 
περ  δή,  καί  περ  ούτως  όντα  δεινά,  την  έ'φεσιν 
ην  οίσθά  με  έχοντα  εις  τοΰς  λόγους,  παρασα- 
λεϋσαι  ούκ  ίσχυσαν.  Εΐ  γάρ  τώ  έ'ρωτι  πάντα 
βάσιμα,  τόν  τοιώδε  έρωτι  κατεχόμενον  ούκ 
άλλως  έδει  ποιείν,  καν  ή  Σκυθική  χιών  έμπο- 
δών  τυγχάνειε·  πέπεικε  γάρ  με  Γρηγόριος,  τον 


80 


Ο  ΕΝ  Κ  ΠΟΙΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ακουσίου  τερπνού  τό  έκούσιον  λυχηρόν  τιρ.ιώ- 
τερον  είναι  λε'γων.  Τοιγάρτοι  τοις  συρ.βεβηκο- 
σιν  άνιαροϊς  ουδόλως  χροσεϊχον,  του  ου  ένεκα 
ταΰθ'  ύχοφε'ρω  ρ.όνον  έχιτυχεΐν  δεορενος·  ου 
χερ  δή  έν  απολαύσει  τυγχάνω,  ευδοκία  του 
χαντεχισκόχου  όρρ.ατος.  Εύδαιρ.όνει. 
Μεταγειτνιώνος  β'  έχϊ  δέκα. 

47. 

Γεωργίω  Χίω  τω  Κορέση. 

Κρεϊττον  γράρ.ρατος  όψις  δσω  χερ  ρέλος  ύ- 
χάρχει  του  χορού  των  αισθήσεων  και  ρ,ελών 
τό  τιρ,ιώτατον,  χλήν  και  ό  των  γραμμάτων 
τροχός,  και  τό  άχοΰσιν  άχο'ντα  τον  φίλον  δια- 
λέγεσθαι,  ουκ  εις  κενόν  τοις  χρό  ήρ,ών  σοφία 
έχακρ.άσασιν  έχινενόηται  δεύτερος  ούτος  λι- 
ρ.ήν  ό  τροχός·  ά  γαρ  διά  τήν  άχουσίαν  εκώ- 
λυσε  φύσις,  ταΰτα  δια  γραρ,ρ,άτων  έρ,ηχανή- 
σατο  τέχνη,  κάντεΰθεν  χρός  φίλον  ό  φίλος  τω 
έντυγνάνειν  και  λίαν  άχών  του  χαρόντος  ρ,ικρόν 
τι  νι  και  ούδέν  διενήνοχε.  Κάγώ  γοΰν  σου  τή" 
λογιότητι  δια  της  καλλίστης  των  αισθήσεων 
έντυχεΐν  χροθυρ.ούρ,ενος,  άρετών  τε  σων,  ών 
ούχ  δτι  εν  Ελλάδι  καϊ  χατρίδι  τή  σή  χαρά 


των  τω  σω  χροσηκοντων  γένει  και  ρ.η. 


άλλα 


και  εν  αυτή*  τγί  Ιταλία  αύτήκοος  έγενορην, 
κατατρυφήσαι  γλιχόρ.ενος  ήκιστα  τω  χόθω 
ύχουργοϋσαν  εϊχον  τήν  δύναμ,ιν,  της  τύχης 
διασχιζούσης  τά  σώματα-  άνθ'δτου  ένδορυχοΰν- 
τα  εϊχον  όσηρ.έραι  τον  έρωτα,  καί  ρ,έσον  χο- 
θέν  φανήναι  ω  τούτου  χεριγενε'σθαι  ροι  γε'νη- 
ται  το  θείον  ίκε'τευον.  Ούκ  άφήκε  δ'  δρως  εις 
τε'λος  ή  τά  χάντ'  έφορώσα  Πρόνοια  τω  ερωτι 
κατατρύχεσθαι,  άλλά  καϊ  χο'ρον  εύρεν  οίον  ού- 
δε'χοτε  χροσεδόκησα  (τό  γάρ  έν  άχορία  χορών 
εύρίσκειν  χο'ρον  ταύτης  ρόνον  ίδιον  ο'ίδαρεν)· 
Αντώνιος  γάρ  ό  σοί  τε  κάρ.οϊ  εις  άκραν  έξηρ- 
τηρ.ένος  φιλίαν,  ώσανεϊ  ρ.ηδέν  άλλο  άνά  στό- 
μα δυνάρ,ενος  έχειν  ή  τά  κατά  σε  διεξέρχε- 
σθαι  καϊ  τοις  χάσι  δηλοχοιεϊν,  έγκωρίων  των 
σων  οϊά  τις  στρατηγός  Ιθακήσιος  τάς  των  η- 
ρώων άριστείας  ^ιοϊς  Φαίαξι  διηγούρενος  ευ 
χοιών,  ύχερχεχλήρωκέ  ρ.ου  τά  ώτα,  καϊ  τολ- 
ρηρόν  χως  άχε'φηνε,  καϊ  ρήν  καϊ  γράρρατά 
σοι  εχιστε'ιλαι  χαρώτρυνεν  δχερ  εχραξα  ήδε'ως, 
ζηρ.ίαν  ήγούρ,ενος  τό  ρο'νος  των  άλλων  ανδρός 
τοιούτου  άγνοία  κατε'χεσθαι.  Εΐ  γάρ  Έχαρ.ι- 
νώνδας  εκείνος  ούδέν  ήδιον  φίλων  είδώς,  ώς 
άν  ρή  ή  ήρ.έρα  άφιλος  αύτώ  χαρέλθη,  τον  τυ- 
χόντα χροσεχοιεϊτο,  άχοτυγνάνων  δέ  λίαν 
έδυσ/έραινε  τήν  τοιαύτην  φιλίαν  κτήσασθαι 
χροθυρ.ούρενον  οϊαν  σου  τήν  τρισολβίαν  ακούω 


ψυ/ήν,  χώς  οϊ'ει  χροσήκειν  ήδεσθαι,  άρ.αρτά- 
νοντα  δέ  τούρχαλιν  τή  λύχη  διαρκεϊν  ;  Ούκ 
άλλως  φαίη  τις  άν,  εΐ  ρ.ή  των  τοιούτον  αγα- 
θόν άγνοούντων  εΐη.  Τοιγάρτοι  ταυτϊ  χρός  σέ 
έγχαράςαι  διενοήθην  οΰκ  έχιδείξεως  χάριν  (οΰ 
γάρ  των  τοιούτων  ήρ.εϊς)  άλλ'  ϊνα  ρ.ή  ρε  (φησϊ 
Λιβάνιος)  καλός  καγαθός  άνήρ  διαφύγη,  δν  φι- 
λώ ρ.έν  ουχω  είδώς,  καϊ  φιλών,  γράμρ,ασι  στα- 
θερωτε'ραν  τήν  φιλίαν  χαρασκευάσασθαι  δια- 
νοουρ,αι·  γε'νοιτο  δ'  άν  τοΰτο,  εΐ  χαρ'  έρ.οΰ  της 
άρχής  γεγενηρένης,  χαρά  σου  ή  άκολούθησις 
γε'νηται.  Έρρωσο. 

Έκατορ,βαιώνος  ζ' ίσταμ.ένου,  αχη',  ένΡώρη. 

48. 

Φραγκίσκω  Κόκκω.1 

Έγώ  ρ.έν  εύ  είδώς  τή  όχοιαδήχοτε  καλο- 
καγαθία χαρά  χο'δας  χροσήκειν  εχεσθαι  τήν 
άρ.οιβήν  ώς  άχαραιτήτου  όφλήρ,ατος,  χρίν  η 
τήν  εις  τό  Φροντιστήριο'ν  ρ.ε  χοιήσασθαι  ε'ίσο- 
δον,  οΰκ  άλλου  του  ήψάρ.ην  ή  γράρ.ρατα  χρός 
σέ  έχιστεϊλαι,  ανδρών  άριστε  καϊ  σοφώτατε, 
ρ,οναχών  τίνων  ώς  ύρ,άς  άφικνουρ.ε'νων  άλλ'  ώς 
έ'νεστιν  όράν  ουχω  ταΰτα  έλαβες·  καϊ  γάρ  έγώ 
χολλάκις  κατ'  έρ,αυτόν  διενοούρην  καί  έν  αι- 
τία έχοίουν  τήν  τύχην  έρχοδών  ροι  γεγονυϊαν 
γράρ.ρατος  έχιτυχεϊν  ύρετε'ρου.  Τό  δ'  άρα  ήν 
ούχ  οΰτω·  νΰν  δέ  τούτου  τυχών,  τών  τε  έρών 
έρώντά  σε  έγνιυκώς  ήσθην  ού  μετρίως·  τεκ- 
ρήριον  γάρ  τοΰτο  της  εύνοιας,  ήν  χρός  έρέ  έ'- 
■/ων  διατελείς,  χο'ρρω  καϊ  ταΰτα-  ών.  Οίσθα 
γοΰν,  άνδρών  έρ,οί  σοφώτατε,  ώς  ουχερ  χρο'ξε- 
νος  ροι  έν  Βυζαντίω  διατρίβοντι  τιρετίσω  γε- 
νε'σθαι,  έν  άχολαύσει  το'  γε  νΰν  έ'χον  είρί,  της 
φίλης  σου  έχιστολής  χρός  ταϊς  φθασάσαις  όνη- 
σιν  ούκ  όλίγην  ροι  χορισάσης. 


ΛΑΥΡΕΝΤΙΟΥ  ΤΟΤ  ΚΑΒΒΑΚΟΤ2 
49. 

Λαυρέντιος  ιερομόναχος  ό  Καββίκος  τω  σοφωτάτω  δςδα- 
σκάλω  καί  άκέστορι  Γεωργίω  Κορεσίω. 

Μέγα  τι  καϊ  ύχέρογκον  Κροίσος  έφρο'νει,  τΫ) 


1 )  Έν  σελ.  58  γράφω  περί  τίνων  ε'γγράφων  τθ3 
Νεοφύτου  Β'  αναφερομένων  εις  σταυροπηγιακών  ε'χ- 
κλησίαν  £ν  Να'ξψ.  Μετά  τήν  τιίπωσιν  ίαγον  τήν  εύ- 
καιρίαν  να  εξετάσω  τήν  χεφόγραφον  νομικήν  συνα- 
γωγήν  του  ΔοσιΟέΌυ,  έν  ή  (φ.  238α)  ευρον  τά  έγ- 
γραφα ταΰτα,  άναγνοϋς  οε  ε'πείσΟην  δ'τι  ουδεμιαν 
σχε'σιν  έ'χουσι  ιτρδς  τήν  του  Κόκκου  οΐκογε'νειαν. 

2)  Όρθώς  ΰπώπτευσα  εν  σελ.  59,  δτι  δ  Λαυρέν- 
τιος. Καββάκος  ήν  ΧΓος,  διότι  ευρον  [ίραδύτερον  χ«1 


ΕΠΙΣΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΑΧΑΡΩΝ. 


8! 


των  ε£ω  εύροίκ  τούς  πολλούς  ύττεράρας,  ώς  λε'- 
λεκται.   καί  Βάττος  αυτός  τ*/)  σιλφίου  κτήσει 
επί  πολύ    σοβαρώς  ένηβρύνετο·  εγώ   δ'  επί 
τούτοις  αεγάλα  κοχλάζω,  ώς  εν  έπικήροις  και 
κπίστοις  τό  σύνολον  τοις  τής  εΰδαιρ.ονίας  άπει- 
ληφόσιν  άζίωσιν.  Τί  γαρ  των  τής  ψυχίίς  ήρϊν 
άπιστο'τερον ;  τί  των  ταχύ  φθειρορ.ένων  ώς 
χόρτος  ;  τί  έωλον;  ουδέν  αντικρύ  άληθείας  ού- 
δε'ν,  ώς  πάσι  κατάσηλον.   Άλλ'  έρ.οί  ρ.έν  ρα- 
καριο'τητος  άκρον  ή  εν  φιλία  των  της  άρετής 
τροφίρων  οίκείωσις,  δυστυχίας  δέ   πάλιν  ή 
πρός  τούτους  άνοικειότης  τό  έσχατον  κε'κριται. 
'Κπεί  δέ  καί  σε  ύπε'ρ  τιν'  άλλον  τοιούτον  ή  φή- 
μη ραντεύεται,   καί  τνίς  σης  ενάρετου  ψυχής 
δι'  οΐκειώσεως  έναγχος  έλαχον,  οία  καί  διά 
ζώσης  φωνής  σου  τεκυ.αίροραι,  βρενθύειν  δέον 
έρέ  καί  άγαν  σερ.νύνεσθαι,    ώς  αύτο'χρηρ'  ά- 
παραβλήτοις  ρ.έτροις  άναδειχθέντος  ήμ,ΐν  όλ- 
βιώτερον  καί  εις  αύτόν   εύδαιμ.ονίας  έληλακό- 
τος  βαθμόν  τον  άκροτατον  σφέ  γάρ  άπαγε'σι 
τάς  ύπεροχάς  έπεδώκατον,  εγώ  δ'  εν  τοσούτω 
μονίρ.οις  ώστ'  οΰδ'  αύτός  ό  πανδαμάτωρ  αιών 
μηδοτιούν  τή  φθορά  παρχπέμψαι  ίσχύσειεν. 
Άλλ'  ούκ  έμ.οί  γε  ρ,όνω  ταύτό  προς  εύδαιρ.ονίαν 
αυτάρκη  νομίζεται,   έπεί  ταυτησί  πρό  πολλού 
είχε  της  δόξης  χ*  ό  των  Μακεδόνων  άναξ  καί 
άύευδούς  μαρτυρίας  ψήφον  παρέχει  ρ,οι·  δς  δη 
των  πολυτελών  λίθων  καί  διαυγών  ρ.αργάρων, 
οϋς  Ινδών  καί  Αράβων  άρουραι  τρε'φουσι,  προ- 
ηγεϊτο  τους  φίλους  καί  αύτοϋς  έαυτώ  άνεκάλει 
χ.ε'.ν.ήλια.  Τούτου  χάριν  οφείλω  είδε'ναι  τή  τά 
καθ'  ήρ.άς  ίθυνούση  Πρόνοια  τάς  χάριτας·  φι- 
λοφοονουμένη  γάρ  άγαθά  ρ.οι  τοιαύτ'  έρνηστεύ- 
σατο·  σΰ  δέ  διασώζοις  έναΰον,  ώ  αρετής  κορυφή, 
τό  του  οίλτρου  θερρ-όν  καί  διάπυρον,   ίνα  μή 
τηλικαύτης  εντελούς  εύπραγίας  έκπε'σοιρ.ι·  δ 
διαρρήδην  τρανώσειεν,  ε'ίπερ  έσθ'  ότε  ήρας  τών 
ήδε'ων  γραμμάτων  της  καλής  σου  καί  λαρπράς 
άςιοϊς  διαθε'σεως·    ξύρ,βολα  γάρ  ταυταΐ  τών 
ψυχικών  παθημάτων  οί  έν  λόγοις  κορψοϊ  προ- 
ηγο'ρευσαν.  Πλήν,  πρός  Θεού,  τήν  γραφίδα  ρή  εσο 
μηδαμώς  άπονεύειν  εις  νε'ωτα,  άλλ'  εύθϋ  νύν 
[£εν  τού  φιλικού,  νύν  δέ  τού  προτρεπτικού  χα- 
ρακτήρος  χωρεΐν  αυτήν  κατανάγκαζε·  πρός  άν- 

•υγγρχφάς  αύτοΰ  έν  τώ  μετοχίω  του  παναγίου 
τάφου,  ίιπ'  αριθ.  296,  όίς  τινας  δ  της  βιβλιοθήκη; 
τούτου  κατάλογος  έπιγράφει  ώοε·  «Διδαναί  αυτό- 
γραφοι Λαυρεντίου  ιερομόναχου  Καββάκου  Χίου 
(1660 — 1 709)  συντα/θεΤσαι  και  (ίσως)  έκφωνηθεΐ 
σαι  έν  Γάλατα,  έν  τώ  ναω  του  Σωτήρος  Χρίστου 
τών  Μποστανιών,  ώς  σημειοϋται  έν  ίρΰλλψ  219,45 
τον  αριθμόν.  Εις  4ον/>.  "Αλλοτε  θα  περιγράφω  λε- 
πτομερώς τδ  τίϋχος  τοΰτο. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


ών  γάρ  δικαίων  ες  ών  αύτος  άπονε'ρειν  τά 
οικεία  ρ.ο'να  έκάστω,  καί  ρ.ηδαρώς  συγχωρεΖν 
ταϊς  εύνοίαις  δεκάζειν  δειναί  γάρ  εΐσι,  καί  ώ- 
θεΐν  τήν  τρυτάνην  βία  είο')θασιν.  Έρρωσο 

50. 

Ό  αυτός  τω  αυτω. 

Ύποβέβηκε  ρ.έν  άναντιρρήτο^ς  τοις  της  ψυ- 
χής τά  τού  σώμ.ατος,  ύπερβέβηκε  δέ  ψυχής  α- 
γαθών άπάντα>ν  ή  σοφία  ων  επί  γής  τετίρ.ηται 
άνθρωπος·  δι'  αυτής  γάρ  ούχ  όπως  ό'ρεξις  λόγω 
παιδαγωγουρ.ε'νη  πρός  τήν  τού  καλού  χειρα- 
γωγεϊσθαι  δίωξιν  καί  έπίτευξιν,  άλλά  καί  νούς 
τών  ιερών  τής  άληθείας  οργίου  ν  μύστης  τε  καί 
αύτο'πτης  γενο'ρ.ενος,  καί  τώ  πρώτω  έκείνω 
τών  νοητών  διά  τής  θεωρίας  συνών,  ρ,ονονουχί 
ταϊς  άύλοις  καί  νοηταϊς  συγκορυβαντια  φύσεσιν. 
νΗν  δτε  παρ'  "Ελλησι  τά  φιλοσοφίας  συνέβα- 
σίλευε  καί  τά  τής  βασιλείας  συνεφιλοσο'φει, 
νύν  δ'  ούκ  οίδ'  όπως  έ'ρρει  συν  τή  τύχη  καί  τά 
τής  παιδείας,  καί  άπεσκληκδτως  έ'χει  πρός 
πάν  είδος  άρετής  τά  ήρ,ε'τερα.  Θεία  δ'  αΐσνι 
Ελλαδικών  προτερηρ,άτων  εκραγεΐον  Κορε'σιος 
γε'γονεν,  ου  αύτο'θι  παραγενορενος  πάς  τις  ο  έν 
λδγοις  φιλόπονος,  φιλοπονία  τε  καί  ευφυία  φι- 
λοσοφική καταγινορενος,  άπάσης  θεωρίας  έπή- 
βολος  γίνεται,  έπανιών  δέ  αύτδθεν  τών  έν  αρε- 
τή αγώνων  έπιφε'ρει  τά  έ'παθλα.  Ζήθι  τοίνυν, 
Κορε'σιε,  εις  πολλάς  περιόδους  ένιαυτών,  εκ  τής 
έβδορ.άδος  τών  δεκάδων  διαπερών  πρός  τήν 
ογδοάτην,  έννάτην  τε,  καί  δεκάτην,  καθώς  περ 
τό  ζήθι  διάκειται·  ούτω  γάρ  καί  τών  ρ,αθη- 
τιώντων  έστ)  χειραγωγός,  καί  παντός  τού  Ελ- 
ληνικού γένους  έγκώρ,ιον,  ρ.άλλον  δέ  τής  κα- 
θολικής άγίας  τού  Χριστού  Εκκλησίας  προστά- 
της θερρ.δτατος,  άποσοβών  καί  έρ,φράττων 
τάς  καθ'  ήρ.ών  τών  ευσεβών  άναπετασθείσας 
πύλας  τού  "Αδου,  άς  ό  Κύριος  ρ-έχρι  τούδε  διά 
τής  σής  εύκελάδου  σοφίας  κατ'/ισχυνεν.  Ήρας 
δέ  έν  τή  τών  σών  χαρίτων  χορεία  διάσωζε,  καί 
τό  έν  ήρ,ΐν  ατελές  έν  τη·  τού  σοφωτάτου  σου 
νοός  τελειότητι  έ'χων  διά  ρ.νήρ.ης  τελείου  (τό 
γάρ  δεκτικόν  κατά  τόν  τρόπον  τού  είναι  τό 
άντικείρ,ενον  δέχεται),  καί  ρή  τών  σών  ρελι- 
σταγών  ρηρ,άτων  ήρ.άς  άποστέρει  ενίοτε. 
"Ερρωσο. 

ΓΩΡΓΙΟΪ  ΜΟΣΧΕΤΙΟΪ ; 
51. 

[Ανωνύμου]  ΜατΟαίω   τω  σοφωτάτω    και  λογιωτάτω 
έν  Κυρίω  εΰ  πράττειν. 

Σιγάν  ρετά  λόγου,  ή  εύκαίρως  λε'γειν,  πό- 

11 


82 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τερον  κρεϊττον  και  παρά  σοι  κρινέσθω·  εγώ  δ' 
ευ  οίδα,  δτι  σιγήσαντι  εύκαίρως,  μετά  λογού 
νυν  εύκαιρον.  Έστι  δέ  τό  του  λογού  άσπάσα- 
σθαί  σου  τήν  ίεράν  ψυχήν,  έπευξάμενον  μέν  σοι 
χαρά  του  Σωτήρος  τάγαθά,  παραινοϋντα  δέ 
σου  την  σπουδήν  (εί  και  σπουδή  Κείται  παραι- 
νέσεων) έπί  τους  της  φιλοσοφίας  καμάτους, 
ούκ  αγνοούσαν  μονωτάτην  είναι  την  τόν  μικρόν 
σπινθήρα  της  ελληνικής  παιδείας  άναζωπυροϋ- 
σαν  παρ'  Έλλησι.  Τούτο  δέ  σοι  προσλαλήσας 
εύκαίρως  (οιμαι)  τόν  λογον  σϋν  λογω  κατα- 
παύσω. Έρρώσθω  σου  η  φίλη  κεφαλή. 


ΠΑΙΣΙΟΥ  ΛΙΓΑΡΕΙΔΟΥ 
52. 

ΧαΓρε   γαληνότατε,  και  θεοσεβέστατε  μονοκράτορ  έν 
Χριστώ  τω  Κιιρίω  ημών. 

Φασί  τίνες  την  άποσταλθείσάν  μοι  συγ/ώ- 
ρησιν  παρά  του  μακαριωτάτου  πατριάρχου  των 
Ιεροσολύμων  κΰρ  Δοσιθε'ου  άκυρον  διατελείν, 
καθότι  αύιός  εγωγε  καθηρέθην  άπό  του  κυρ 
Νεκταρίου,  ήκιστα  δε  υπό  του  Δοσιθε'ου.  Έκα- 
στος δέ  οφείλει  προς  εκείνου  καρπούσθαι  την 
άφεσιν,  άφ'  ού  περ  και  την  δεσμτ,τικήν  έ'- 
λαχεν  έπιτιμίαν  πλήν  γε  μην  τό  τοιούτον 
ούκ  αληθεύει  διηνεκώς,  καθά  περ  έ'νι  μαθεϊν 
άπό  διάφορων  παραδειγμάτων,  καί  μαρτυριών 
ούκ  ολίγων  έν  τω  Νομοκάνονι  άπηριθμ^μένων 
και  ίνα  μη  λε'γω  τάς  περιτεθρυλλτ,μένας  κατη- 
γορίας και  καθαιρε'σεις  κατά  του  πάνυ  Αθα- 
νασίου έξυφασμε'νας  κάν  τή  εν  Τύρω  Συνο'δω  δε- 
δημοσιευμένας,  ώς  ίστόν  δμως  άράχντ,ς  δια- 
λυθείσας  ύστερον  άπό  του  Ρώμης  Ιουλίου  και 
διασκευασθείσας  διά  συγχωρήσε(υς. 

Έτι  δέ  όπως  παραδράμω  την  άφεσιν  του 
Αγκύρας  Μαρκέλου  ορθοδόξου  τε'ως  όφθε'ντος· 
Ούτος  μέν  γάρ  ύπό  τών  συνηγμένων  έν  Κοον- 
σταντινουπόλει  θείων  Πατε'ρων,  ώς  δήθεν  αι- 
ρετικός καθηρέθη  κάκ  του  ιδίου  θρόνου  έξώ- 
σθη,  καί  δμως  μετε'πειτα  οί  τής  Σαρδικής  εύ- 
αγεΐς  Πατε'ρες  αύτον  συνεχώρτ,σαν  και  εις  τήν 
προτε'ραν  αύτον  καθέδραν  άποκατέστησαν. 

Ού  μήν  δέ  άλλά  καί  θεοδώρητος  ό  σϋν  τω 
πατριάρχη  τών  Άντιοχέων  Ιωάννη  έν  τή  τρί- 
τη Συνο'δω  κατά  του  θειοτάτου  Κυρίλλου  έκ- 
τρα^ηλίσας,  καί  τή  καθαιρε'σει  παραδοθείς, 
διά  τό  μή  βουληθήναι  καθυπογράψαι  τή  καθαι- 
ρε'σει τοϋ  Νεστορίου,  έν  τή  οικουμενική  τετάρ- 
τη Συνο'δω  έστέρ^Οη  τοίς  του  πάπα  Λέοντος 
γράμμασιν  ώχυροψ.ένος,  καί  τοις  λοιποϊς  συγ- 
κατν,ριθμήθη. 


Ή  μήν  εγνωμεν  καί  Μακάριον  τόν  Άντιο- 
χε'ων  πατριάρχην  κατεγνωσμένον  όντα  ύπό 
τοϋ  Βενεδίκτου  πάπα  συγ^ωρηθήναι,  εϊπου  γε 
άπό  τής  έπαράτου  έπίπαν  κακοδοξίας  άπομα- 
κρυνθή  καί  τη  άληθεΐ  εύσεβεία  προστεθή. 

Άρειος  δέ  κάκεϊνος  ό  καθαιρεθείς  παρά  τοϋ 
ίερομάρτυρος  Πέτρου  καί  δι'  άποκαλύψεως  ετι 
τεταγμένος  τοις  ίεροδιακο'νοις,  συνεχωρήθη  δ- 
μως παρά  τοϋ  διάδοχου  αύτοΰ  Ά/ιλλά,  ύπο- 
κρινάμενος  τήν  μετάνοιαν,  εί  δήπουθεν  πρωτο- 
παπάς χειροτονηθείς,  καί  τό  διδασκαλεΐον  τής 
Άλεξανδρέων  ένεπιστεύθη  τό  σύνολον. 

Άλλά  καί  τόν  δυστυχή  Εύτυχέα  τόν  κα- 
θαιρεθέντα  παρά  τοϋ  παναγιωτάτου  Φλαβιανοϋ, 
οί  τρεις  άλλοι  πατριάρχαι  άμέ>ει  τοι,  ό  Αλε- 
ξανδρείας, ό  Αντιοχείας  καί  ό  Ιεροσολύμων, 
προσηνώς  άπεδέξαντο. 

Ιωάννης  δέ  ό  χρυσούς  τήν  καρδίαν  μάλλον 
ή  τήν  γλώτταν  Χρυσόστομος,  δν  έκάθηρεν  ό 
Αλεξανδρείας  Θεόφιλος  τή  βασιλίσση  οριζό- 
μενος Εύδοξία,  δτω  συναινών  καί  ό  τούτου  ανε- 
ψιός καί  διάδοχος  Κύριλλος  έν  τοϊς  διπτύχοις 
τήν  τοϋ  Χρυσοστόμου  μνείαν  ποιήσασθαι  ούκ 
ήβούλετο,  άλλ'  έκραύγαζεν,  ε'ί  γε  Ιωάννης  έν 
πατριάρχαις  καί  ό  Ιούδας  έν  τοις  Άποστο'λοις, 
ήγίασται  καί  παρά  πάντων  τών  άλλων  ιεραρ- 
χών άνύμνηται,  καί  μέχρι  τής  σήμερον  εύλο- 
γεΐται  καί  δεύτερος  πρόδρομος  Ιωάννης  καί 
θεολόγος  Ιωάννης  ανακηρύττεται. 

Τόν  Μελιτινής  δέ  Πέτρον  ό  πανίερος  Μεθό- 
διος έκάθηρε  δι'  εύλογους  αιτίας,  πλην  γε  μετά 
ταϋτα  ο  τρίσοφος  πατριάρ^νις  Φώτιος  τούτον 
έδικαίοοσεν  άθωώσας,  καί  Σάρδεων  έτι  μητρο- 
πολίττ,ν  αναγορεύσε  ν,  άποφηνάμενος  προσέτι 
οϋτος  ό  πατριάρχης  Φώτιος  ούκ  ολίγους  υπευ- 
θύνους έν  τοις  έγκλήμασιν  ένοχους  έδικαίωσε, 
καθηρημένους  ύπάρχοντας  άπό  τοϋ  άγίου  Ιγνα- 
τίου, μένοντος  έν  τή  έξορία·  καί  άντιστρο'φως, 
ό  πατριάρχης  Ιγνάτιος  τους  άπό  Φωτίου  κα- 
θαιρεθέντας  αθώους  έκήρυξε  καί  άπέδειξε,  τής 
ο'ίκοθεν  καθέδρας  άπολελαυκο'τας  μετά  τήν 
έπάνοδον. 

Ψευδές  άρα  τό  είρ/,μένον,  δείν  δλους  λαμ· 
βάνειν  τήν  άφεσιν  έξ  ού  καί  τό  έπιτίμιον  εί- 
λήφασι,  καθάπερ  έκ  τών  άνωθεν  έστρωμένων 
καί  άποδέδεικται,  περισσοτέρως  δέ  καί  άπό 
τών  νεωστί  γεγενν,μένων  έξει  το  κύρος  καί  τήν 
βεβαίωσιν. 

Καί  γε  μήν  ό  νυν  πατριάρχης  Παίσιος  καθη- 
ρηται  άμωσγέπως,  καί  τοϋ  θρόνου  έξεβλήθη 
άπο  τοϋ  Κιονσταντινουπολεως  Παρθενίου,  συγ- 
κεχώρηται  δμως  καί  εις  τόν  γνήσιον  θρόνον 


ΕΠΙΣΤΟΛΗ  ΑΟΓΪΩΜ  ΑΛΊΡΔλ'. 


83 


άίΓΟκατέ'στη,  διά  πρεσβειών  της  σης  γαληνό- 
τατης μεγαλειο'τητος,  παρά  του  οικουμενικού 
Μεθοδίου,  τοϋ  τανΰν  διοικούντος  τοϋ  Πατριαρ- 
χείου τούς  οΐακας. 

Προ'σθες  έπί  τούτοις,  δτι  ό  Πιτυροΰν  μη- 
τροπολίτης και  πρωτοκάθεδρος  κατηγορήθη 
πλειστάκις  άπό  τοΰ  Νίκωνος,  καθ"  οδ  καί  λι- 
βέλλους  εγκληματικούς  έν  χ·7\  Συνο'δω  είσέφε- 
ρεν  ώς  έπί  πώλου  καθιστό  τ'Τ)  Κυριακή  των 
Βαίων,  και  όμως  διά  τοΰτο  καϊ  δι*  άλλα  αί- 
τιάματα,  οϋτε  παρ*  αύτοΰ  τοΰ  Νίκωνος,  ούτε 
παρά  των  δύο  των  ένθάδε  παρευρεθέντων  πα- 
τριαρχών, ούτε  μην  παρά  της  συγκροτηθείσης 
όλτ,ς  Συνοδού  συνεχωρήθη,  καί  περ  έτι  ζώντος 
τοΰ  Νίκωνος,  δια  τά  επικείμενα  ώς  έπιτίμια· 
εΐ  δή  τοΰτο  άπαιτειν  παρ'  εκείνου  άγος  όμοΰ 
καί  άθε'μιτον  νομιστέον,  ηοη  άρα  καί  πέπτωκε 
τό  διακεκωδωνισμε'νον  άςίωμα,  ώς  έκαστος  έχει 
συγχωρεϊσθαι  παρ'  ού  τό  πρότερον  έδεσμεύθη 
ί  π  [.τιμώμενος. 

Τοιγαροΰν,  εί  κάμε  ό  κύρ  Νεκτάριος  ώφθη 
παιδεύων  τω  της  λειτουργίας  έπιτιαίω,  οίος 
ών  διατελεί  ό  κύρ  Δοσίθεος  δοΰναί  μοι  τελείαν 
την  άφεσιν,  άτε  δή  γνήσιος  πατριάρχες  καί 
τοΰ  Παϊσίου  καί  Νεκταρίου  διάδοχος·  εκείνος 
γάρ  ό  Νεκτάριος  εκών  παρητήσατο  καί  τήν 
πατριαρχικήν  βακτ/,ρίαν  σύν  τοις  άλλοις  άμ- 
φίοις  έπεδωρήσατο,  παράσχων  πάσαν  την 
Εζουσίαν  αύτοπροαιρέτως  καί  πεπληροφορ/,μέ- 
¥ως  τω  δεσπότη  μου  κύρ  Δοσιθέω,  παρρησια- 
σάμενος  έττ'  εκκλησίας·  όθεν  πλέον  ού  δύναται 
ο  Νεκτάριος  έκφωνήσαι  καί  ειπείν  «ή  με- 
Τριο'της  ημών  έχει  σε  συγκεχωρτ,μένον  καί  λε- 
λυμένον»  μηκέτι  ών  πατριάρχες  κυρίως.  Ούκ 
έχει  ές  "ημισείας  την  άδειαν  ή  μακαριωτάτη 
αϋτοϋ  σεβασμιο'ττ,ς  τοΰ  δεσμεϊν  καί  λύειν, 
άλλά  τελείως  καί  όλοκληρως·  εΐ  δέ  μη,  δύο 
άν  ειεν  τω  αριθμώ  πατριάρχαι  της  αγίας  πό- 
λεως Ιερουσαλήμ,  καί  σχίσμα  έπηκολούθει  διά 
τό  διπλούν  τής  άρχης,  όπερ  άπαίσιο'ν  έστι  καί 
Αογίσασθαι.  Αλλά  τω  σοφώ  καί  συνετώ  άρ- 
κοΰσι,  διά  τοΰτο  καί  έχεμύθως  διάκειμαι. 

Ό  σος  δια  παντός  και  κατα  πάντα  ικέτης,  ό  ταπεινός 
μητροπολίτης  Γάζης  Παίσιος  ιδιοχείρως  υπέγραψα. 

53. 

Του  Λιγαρείδου  προς  Δραγιτζάνον  τον  Καντακουζηνών. 

Χρήζει  τι  ο  Χίος,  ούχί  /ρεμάτων  ή  χλα- 
μύδος,  άλλά  τίνος  χειμερινού  χιτωνίσκου,  παρά 
χειμάρρω  χειμάζων.  Χρή  σε  γοΰν  τά  χρειώδη 
έν  τ/,  δυσμεταχειρίστω  χρεία  τω  Χίω  τάχιστα 
ΡΟρτίγεΐν,  χαλκού  άνευ,  τόν  εγγύς  τυγχάνοντα 


της  Χαλκίδος,  χιορίς  έγχωνύντα  τά  χρήματα. 
Χορεύσεις  ούκ  άνευ  χορδής  τν)  χρεία  μέν  άχορ- 
τάστως,  χρησίμους  δέ  χρησομένω  κατά  τό 
χρέος  χιυλεύοντι  καί  τοις  σοϊς  εμωιλοχωρουνΤί 
χωρίοις  καί  συγχωρήμασι.  Καγχάζεις  τυχόν 
χαριέστατα  τό  πάν  διά  τοΰ  ^  άναγνούς,  καί 
αύτό  τοΰτο  τό  προχ άραγμα  χιαζο'μενον.  Σύ 
άρα  δ'  έχεις-  έχεις  γάρ  χιάσου,  εύχαρις  ύπάρ- 
χων  καί  πάγχρηστος,  ούδ'  εί  χρή  φάναι  πυθο'- 
χρεστος  χείρων  τοΰ  Άχιλλέως,  μάλλον  καί 
χρηστήριος.  Χρεία  ών  καί  λεγόμενος  έγχείρι- 
σον  εύχειρώτως,  εύχερής  ών,  έσται  δέ  χελιδο- 
νιάς,  χέλυς  σοι  χραίνουσα,  χερσο'Οεν  χοάς  χεύω 
αύτοχειρ  καί  καταχύματα,  χιλιάκις  τό  χαϊρε 
κομίζων  σοι. 

54. 

Παίσιος  μητροπολίτης  Γαζέων  τω  ελλογιμωτάτω  βν 
ίερομονάχοις  κυρίω  Θεοδωρήτω  χαίρειν,  ύγιαίνειν, 
εΰ  πράττειν. 

"Ητεσεν  ώς  άπό  σοΰ  ό  ημέτερος  αδελφός  κύρ 
Μανασσής,  της  περιβλέπτου  Πωγο^νιανής  ό 
αρχιεπίσκοπος,  τό  τής  ιεράς  Άποκαλύψεως 
λο'γιον,  έν  τω  κ'  κείμενον  κεφαλαίω·  «Καί 
έξελεύσεται,  φεσί,  πλανήσαι  τά  έθνη  τά  έν  ταϊς 
τέσσαρσι  γωνίαις  της  γης,  τον  Γώγ  καί  τόν 
Μαγώγ,  Ό  άπ'  άρχής  άνθρωποκτόνος  Διάβο- 
λος». Τις  ποτε  δή  ολυθρύλλε- 
τος  ούτος  Γώγ,  καί  τίς  ών  διατελεί  ό  Μαγώγ, 
πολυπραγμονών  διάκεισαι  ώς  φιλόπευστος. 
Καί  δήπου,  νή  τήν  φίλην  άλήθειαν,  ήν  προ 
πάντων  πρεσβεύειν  όφείλομεν,  οί  επιφανέστε- 
ροι καί  θειο'τεροι  έρμηνευταί  τών  θεοπνεύστων 
Γραφών  τούτου  πέρι  διδαχθήναι  μάλλον  έπο'- 
θουν  ή  έτερους  διδάξαι  άκριβεστέραν  τήν  έν- 
νοιαν,  άτε  δή  άμφιλαφή  τυγχάνουσαν,  κομιδή 
ποικίλην  καί  ούκουν  άναμφισβήτητον  παρά  γε 
τοις  νΰν  έξηγηταΐς  καί  τοις  προ'παλαι·  ώστε 
μή  μόνον  Δηλίου  δεϊσθαι  κολυμβητοΰ,  άλλ'  έ'τι 
γε  μήν  καί  σοφιστοΰ  Δελφικού  προς  εϊλικρινε- 
στέραν  σαφήνειαν.  Πλήν  όπως  μή  φανώ  τό  πα- 
ράπαν  άσύμβολος,  καί  τήν  δίκην  πάθω  τοΰ  τό 
θείον  κρύψαντος  τάλαντον,  δέχου  εύμενώς  τά 
παρατιθέμενά  σοι  έν  ττ)  πνευματική  τραπέζη, 
καίτοι  λιτώς  καί  δίχα  περιττής  καρυκείας  πα- 
ρεσκευασμένα  καί  όλίγω  άλατι  καταρτισμένα. 

Τοιγάρτοι  ό  βλέπουν  τά  πορρωτέρω  τών  όν- 
των θεόληπτος  Ιεζεκιήλ,  τοΰ  Γώγ  καί  Μαγώγ 
έν  τω  λη'  καί  θ'  κεφαλαίω  έπεμνημόνευσεν, 
ώς  έπ'  έσχάτων  τών  ημερών  κατά  τών  χριστο- 
κτόνων  Ιουδαίων  βαρεία  τή  χειρί  καταστρα- 
τηγήσοντος  καί  τήν  πολυχρημονεστάτην  ούκ 


84 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΕΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


άμάχως  Ιερουσαλήμ  κι/ταστρε'ψοντος·  άνθ'  ών 
ό  Παμφίλου  Εύσε'βιος  εν  τω  θ'  βιβλίω  τής 
ΕναγγεΛκης  Αποδείξεως ,  τον  μεν  Γώγ  άλ- 
ληγορών  εις  τά  ρωμαϊκά  είσήξε  στρατεύματα, 
τον  δέ  Μαγώγ  εις  αυτόν  δή  των  Ρωμαίων  μο'- 
ναρχον  και  ταξίαρχον  έπεφόρησε  την  έρμηνείαν, 
και  άραρότως·  έπείπερ  ό  των  δλων  δεσπότης 
θεάνθρωπος  Ιησούς,  ό  εύδοκήσας  επί  της  ρω- 
μαϊκής μοναρχίας  άρρυπωτάτως  τεχθήναι  και 
άπογραφήναι  Όκταβιανώ  τω  ρ,οναρχήσαντι 
καίσαρι,  ρ,ονονουχί  έξελέξατο  είσε'τι  αύτόν  τού- 
τον και  αντιλήπτορα  πρός  την  έκδίκησιν  του 
ιδίου  αίματος,  εις  τελειοτε'ραν  άντε'κτισιν  της 
κατ'  εκείνου  κατενεχθείσης  άδικου  καθοσιώ- 
σεως,  πρός  ρ.εγαλοπρεπεστάτην  άνάρρησιν  τοΰ 
Ευαγγελίου  άχρι  περάτων  γης  διασπαρε'ντος 
έκασταχτ)·  α  Και  ε\εΛεί)βεται  άνθρωπος  φησι 
τών  Αριθμών  η  θεία  πυκτίς  εν  Κεφ.  κδ',  εκ 
τοΰ  σπέρματος  αυτόν,  καϊ  κυριεύσει  εθνών  χοΛ- 
Λών ,  και  ανζηθήαεται  ή  βαΰιΛεία  αντον  επι 
της  Γώγ  βαΰιΛείας·  καθότι  επί  της  Ρωμαίων 
αυτοκρατορίας  και  η  του  Χρίστου  διδασκαλία 
συνηκμασε  και  συνηύξησε  κατ'  άλήθειαν,  κώ- 
λυμα εύραμε'νη  ουδέν  πρός  τό  κήρυγμα,  ενός 
και  μονού  άνά  πάσαν  δεσπόζοντος  την  ύφή- 
7αον,  τοΰ  σεβαστού  Καίσαρος  τής  μονοκρατο- 
ρίας τά  σκήπτρα  διε'ποντος. 

Ήκέτην  γοΰν  ό  Γώγ  και  Μαγώγ,  ό  Ούεσπε- 
σιανός  και  ό  Τίτος  πατήρ  και  υιός,  άμφω 
Ρωμαίω  και  δεςιώ  στρατηγώ  άνηγορευαε'νω, 
ύστερον  ούκ  άθεεί  (δίθ)  αύτοκράτορε,  μυριάδας 
φε'ροντε  στρατού  ένθεν  κάκείθεν  συνηγμε'νας  εις 
καταστροφήν  αυτοτελή  και  καθαίρεσιν  της 
προφητοκτόνου  πόλεως  Ιερουσαλήμ,  ώςπερ  ήδη 
και  ήνυσται  και  εις  πε'ρας  ήλθε  τά  της  θείας 
προγνώσεως  προθεσπίσματα.  Και  δή  κατεσκκ- 
φη  πάσα  Ιερουσαλήμ  άπό  τοΰ  σώφρονος  και 
νικητοΰ  Τίτου,  Θεώ  φήναντι  έπιδεδωκέναι  τάς 
έαυτοΰ  /εϊρας  έπί  όργήν,  κατγιθάλωται  δέ  ο- 
λοσχερώς ύπό  τών  στρατιωτών  και  τό  ιερόν 
τό  ύπό  τοΰ  "Εσδρα  τό  δεύτερον  άνακαινισθε'ν, 
πυρός  παμφάγου  γεγονώς  παρανάλωμα  ώστε 
μή  επιμεϊναι  λίθον  έπί  λίθου,  κατά  την  δεσπο- 
τικήν  άψεύδειαν  τοΰ  Θεοΰ  ήμών,  ναι  δή  και 
κατά  τήν  άπαράγραπτον  τοΰ  Ιεζεκιήλ  πρόρ- 
ρησιν,  προφητεύσαντος  τήν  τελευταίαν  έρήμω- 
σιν  τών  Ιεροσολύμων  ύπό  Γώγ  και  Μαγώγ  τε- 
λεσθησομε'νην.  Λείπεται  δέ  άρα  τά  της  Άπο- 
καλύψεως  γενησόμενα  και  αναμφιβόλως  έσό- 
μενα  έν  τω  με'λλοντι  τοΰ  καιρού  διαστήματι, 
ά  και  καΟ'  "Ομηρον  ειπείν  «θεοΰ  ένί  γούνασι 
κείται»·  εύ  γάρ  πείθομαι  τώ  πολυγ^ώσσω  Ίε- 


ρωνύμω  τω  άποφηναρ.ε'νω  Γώγ  είναι   τον  άρ- 
χιστράτηγον  Μιχαήλ,  τον  μάχην  ήδη  έγείραν- 
τα  κ,ατά  τοΰ  Μαγώγ  Εωσφόρου,  τοΰ  άντάρτου 
και  λειποτάκτου*    εί'πετο  γάρ  πεπληρώσθαι 
τήν  προφητείαν  ού  ρ.όνον  τοΰ  Ιεζεκιήλ,  άλλά 
και  τοΰ  θεατού  τών  αρρήτων  άποκαλύψεων, 
της  κοινής  έπε'κεινα  ύπολήψεως  της  ύποτιθε- 
ρ-ε'νης  περί  τοΰ  Αντίχριστου  είναι  τήν  πρόρρη- 
σιν   '/ιπερ  και  Άρε'θκ  τω  άρχιεράρχν)  δοκεϊ, 
φάσκ,οντι  τον  μεν  Ιεζεκιήλ  είρηκε'ναι  περί  της 
έρημώσεως  Ιερουσαλήμ,  τον  δέ  Ίωάννην  φθε'γ- 
γεσθαι  διά  τήν  πόρθησιν  όλης  της  οίκουμε'νης, 
είναι  δέ  Γώγ  ρ.οΐραν  τών  Γότθων  πανώλεθρον, 
τών  συχνάκις  τήν  πρεσβυτε'ραν  Ρώμην  κατα- 
δηωσάντων   και  τά  πε'ριξ  αυτής  καταπορθη- 
σάντων,    καθάπερ  γράφει   έ"λευθεροστομών  ό 
Προκόπιος.    Ευνάδει  και  ό  γε'μων  αμβροσίας 
θείος  Αμβρόσιος  διά  Γώγ  τούς  Γότθους  έν- 
νοησάμενος,   άνδρας  απηνείς  και  μαχιμωτά- 
τους,  τους  νΰν  καλουμε'νους  Σοήβους,  τούς  τήν 
Ίταλίαν   καταληϊσαμε'νους  ποτέ  και  πόλεις 
πολυανθρώπους  εις  έ'δαφος  καταρρίψαντας·  διά 
δέ  Μαγώγ  τούς  κοινή"  Σκύθας  προσαγορευομε'- 
νους,  άνδρας  και  αυτούς  άπηγριωμε'νους,  τούς 
κατά  τήν  Μαιώτιν  λίμνην  και  τόν  Καύκασον  κα- 
τοικοΰντας,  μάλιστα  δέ  και  τήν  παρωκεανίτιν 
άκτήν  νερ.ορ.ε'νους  με'χρι  τών  ορίων  της  Ινδίας 
προσενηνεγμε'νους,  οί  πολλοί  τών  συγγραφε'ων 
διαμαρτύρονται.  ΤΗ  μήν  ό  Μαγώγ,  ~Γ\  περ  ιστο- 
ρεί ό  Ίώσηπος  έν  τω  α'  βιβλίω  της  αύτοΰ  Αρ- 
χαιολογίας,  εις  ύπήρζε  τών  υιών  τοΰ  Ίάφεθ, 
κατά  και  τό  δε'κατον  της  Γενε'σεως.   Έπεί  δέ 
άρα  κατώκησε  τήν  Σκυθών  εύρύχωρον  χώραν, 
άπό  της  οίκοθεν  επωνυμίας  πάσα  εκείνη  έπε- 
κλήθη  Μαγώγ.   "Ενθεν  τοι  μια  φωντί,  ένί  τε 
ονόματι  σωρηδόν  συλλεγμένοι  Σκΰθαι  προσαγο- 
ρεύονται.  Και  ούτοι  γε'  μην  οί  νομάδες  και  σπο- 
ράδες  και  οί  τήν  Κασπίαν  έ'χοντες  θάλασσαν,καί 
με'νοντες  κεκλεισμε'νοι  έν  ταίς  Χαλκείαις  Πύλαις 
άπό  τών  χρόνων  τοΰ  Μακεδόνος  Αλεξάνδρου, 
έ'σονται  στρατευσόμενοι  κατά  τόν  θείον  χρη- 
σμόν  τοΰ  άρχιερέως  Ιππολύτου  κατά  τής  άπο- 
στολικής  εκκλησίας,  τής  στρατευομε'νης  κατά 
Ιερουσαλήμ  δηλονότι·  σύν  οίς  συναχθήσονται 
και  τά  παραπλήσια  έθνη  τά  βάρβαρα,  τά  θη- 
ριώδη τε    και   απάνθρωπα   κατά  τών  όσίως 
ζώντων  ούκ  άναιμωτί  μαχεσόμενα1  

Πρόσθες  εί  βούλει  και  τό  πάνσοφον  α'ίνιγμα 
τοΰ  διά  Χριστόν  σαλοΰ  Άνδρε'ου,  τοΰ  φήσαντος 

1)  Παραλείπεται  ώδε  ή  έπομε'νη  περίοδος. 


ΕΙΙΪΙΤΟΛΑΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΛΛΑΡΩΝ 


85 


γενησομένην  τήν  άπολύτρωσιν  διά  των  εμπε- 
ριεχομένων εν  τω  δε  κάτω  έβδο'μω  στοιχείω 
τοϋ  άλφαβήτου,  άμέλει  διά  του  ρ.  Τούτοις  άρα. 
επόμενος  υπογράφω  κάγώ  ίκανώτατα,  μηο"  ό- 
τιοΰν  άντιλέγων  η  άνθιστάμενος,  οιμαι  δέ  ώς 
καί  ουδείς  των  ευ  φρονούντων  και  εϋλογίστο>ν 
έναντιωθήσεται  μέχρις  άν  ό  καθ'  ή[Λ«ς  βίος 
περαιωθήσεται. 

Τοιγαρούν  πείσθητι  καυτός  τοις  εΐρημένοις, 
έλλογιμώτατε,  και  μή  "(ήτει  μείζω  καί  υψη- 
λότερα, έ'ζω  της  λεωφόρου  φερόμενος.  Ηύπόρουν 
καί  άλλων  πολλών  ώς  παρενθησο'μενος  διά  πά- 
ρεργα, πλήν  άλλ'  επειδή  ό  τρόπος  της  επιστο- 
λής ού  στέργει  τό  μήκος  επί  πολύ  έκτεινο'με- 
νον,  συστείλας  τά  ιστία  του  λογού,  προς  τον 
εϋλίμενον  δρμον  της  σιωπάς  χαίρων  κατάγο- 
μαι, καταβοών  σοι  τό  έπιβατήριον. 

Έρρωμένως  διάγοις  ύγιαίνων  κατ'  άμφο'τερον 
τον  άνθρωπον,  τον  έσω  τοϋ  παθήματος  και  τόν 
έ'ςω  του  σώματος. 

Αχοα',  "Οκτωβρίου  κζ'. 

Της  σης  πανοσιότητος  θερμός  εύχε'της 

Πα'ίσιος  ό  Λιγαρείδης  ΧΓος,  ό  Γαζέων. 


ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ  ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ 
•  55. 

Τω  πανιερωτάτω  μητροπολίτη  Άδριανουπόλεως  και 
συναδελφώ  ημών  κυρ  Νεοφΰτω,  Νεκτάριος  πρώην  Ιε- 
ροσολύμων πατριάρχη;  τον  εν  Χριστώ  άδελφικόν  ά- 
σπασμόν. 

ΈδεςάμεΟα  καί  τήν  ενκγχος  μετά  τών  άδελ- 
φών  πεμφθεϊσαν  επιστολών,  έν  η  προς  τοις  άλ- 
λοι; και  την  ύπόσχεσιν  άπήτει  ή  ση  θεοσέβεια, 
πρός  ήν  ήμεϊς  και  προ  της  απαιτήσεως  σπεύ- 
σοντες  ήμεν,  πέμπεται  δέ  σοι  νΰν.  Έπεί  δέ 
τοις  οιλοσοφοϋσιν  έθος  προ  της  αναγνώσεως 
παντός  βιβλίου  ζητεΐσθαι,  τίς  δηλαδή  ή  επι- 
γραφή του  βιβλίου,  τίς  τε  ό  συγγραφεύς,  και  εΐ 
γνήσιον  τό  βιβλίον  του  συγγραφε'ως,  κα'ι  τί  τό 
-ι:·,  ου  ο  λο'γος,  και  τέλος  πρός  τί  άν  χρησι- 
ΐΛίΰσειεν,  έκαστον  τούτων  ειπείν  έρχομαι.  Επι- 
γράφεται μέν  τό  βιβλίον  Ίοτοφιχόγ,  εΐτ'  ουν 
Πρακτικά  του  Φλωρεντινού  συνεδρίου  εκείνου, 
ο  όέ  τοϋτο  συγγραψάμενος  της  εν  Κωνσταντι- 
νουπολει  .Μεγάλης  Εκκλησίας  άρχων  ην,  μέ- 
γας Έκκλησιάρχης  τό  αξίωμα,  Σίλβεστρος 
Φουνομα  και  Συροπουλος  τό  γε'νος·  ότι  δέ  κα'ι 
γνήσιον  τούτου  τό  βιβλίον,  καταφανε'ς  έστιν  ά- 
πασι  τοις  μετιοΰσι·  παρήν  γάρ  ούτος  τοις  τότε 
λεγομένοις  τε  κα'ι  πραττομένοις  έκεϊσε,  έλκο'- 


μενος  πρός  Ίταλίαν  σϋν  τοις  άλλοις  έκοντί  άε'- 
κοντι  θυμώ,  και  τά  πάντα  ακριβώς  ΐδών  τε 
κα'ι  γν<υρίσας  άληΟο  ς  διέξεισι.  Τό  δέ  περί  ού  ο 
λόγος,  δεΐξαι  προβάλλεται,  ότι  τήν  μέν  αρχήν 
κατά  τρόπον  οικουμενικής  συνόδου  συνηθροί- 
ζετο·  συνεκροτεϊτο  γάρ  παρά  πάσης  άνατολι- 
κής  καϊ  δυτικής  εκκλησίας  σϋν  αύτώ  βασιλεΐ 
αύτοκράτορι·  τά  ο"  εντεύθεν  άχρι  τε'λους  πάν- 
τα βίαια  κα'ι  τυραννικά  ύπήρχον,  και  πρός 
τοϋτο  μόνον  άφορώντες  Λατίνοι,  υπό  τόν  Πάπαν 
πάσαν  ύποτάξαι  τήν  Έκκλησίαν,  κα'ι  κεφαλήν 
αύτόν  κυρώσαι  τών  Συνόδων,  όπερ  προ  πολλού 
Λατίνοι  ώνειροπόλουν.  Χρήσιμον  δ'  άντιλε'γειν 
κα'ι  άντιφε'ρεσθαι  παντί  ορθά  φρονοϋντι  πρός 
τους  πειρωμένους  δεικνύειν  τό  συνέδριον  εκείνο 
γνησίαν  οΐκουμενικήν  σύνολον,  κα'ι  τοϋς  μή 
ταύτη  πειθομένους  ημάς  σχισματικούς  κα'ι  α- 
κολούθως αιρετικούς  άποκαλούντας·  οί  ρ.έν  γάρ 
Λατίνοι  τήν  περί  της  έκπορεύσεως  τοϋ  άγίου 
Πνεύματος  ημών  τών  Ανατολικών  δόξαν  αΐρεσιν 
μή  έχοντες  άποδεικνύειν,  μάλλον  δέ  κα'ι  όρθο'- 
δο£ον  τινές  εξ  αυτών  όμολογούντες,  πρός  έτερά 
τινα  έτράπησαν,  ες  ών  πειρώνται,  μή  δεχόμε- 
νους ημάς  ταύτα,  ώς  προφανείς  καινοτομίας, 
σχισματικούς  κα'ι  αιρετικούς  άποκαλεΐν.  Τρία 
δέ  ταύτά  εΐσιν  έφ'  οίς  μάλλον  έπερείδονται, 
πρώτον  μέν  ή  κακώς  έπινοηθεΐσα  κατά  πάσης 
της  καθόλου  Εκκλησίας  αυτοκρατορία  τοϋ  Πά- 
πα- δεύτερον,  ότι  έπϊ  Μιχαήλ  τοϋ  Παλαιολόγου 
γέγονε  συνοδική  ένο^σις  άνατολικών  τε  κα'ι  δυ- 
τικών, ώς  φασι,  γνησία  κα'ι  κανονική·  και  τρί- 
τον, τό  συνέδριον  εκείνο  τό  Φλωρεντινόν  προ- 
βάλλονται, γνησίαν  κα'ι  αυτό  άποκαλοϋντες 
σύνοδο  ν.  Τούς  γοϋν  τά  τρία  ταύτα  μή  άποδε- 
χομένους,  σχισματικούς  άποκαλοΰσι  κα'ι  αιρε- 
τικούς, τό  μέν  φάσκοντες,  ότι  τοϋ  Πάπα  άπε- 
σχίσθησαν,  τό  δ'  ότι  τάς  εϊρημένας  συνόδους 
μετά  τό  ένωθνναι  ήθέτησαν.  Και  τις  γάρ  φρά- 
τωρ  της  συμμορίας  τών  Φραγκισκάνων,  Πέ- 
τρος τουνομα,  τών  παρ'  αύτοϊς  λεγομένων  μα- 
γιστόριον  της  θεολογίας,  τά  τρία  ταύτα  προ- 
βάλλεται έν  όλοκλήρω  βίβλω  προσκομισθείσα 
ήμϊν  παρ'  αύτού  τή  σφών  διαλέκτω,  πρός  ά  κα'ι 
τάς  απαντήσεις  τή  ένούση  δυνάμει  πεποιήκα- 
μεν.  "Αμφω  δέ  τά  βίβλω  επιφέρεται  ό  μα- 
καριώτατος,  κα'ι  σοφώτατος  πατριάρχης  Ιερο- 
σολύμων κύρ  Δοσίθεος,  ό  έν  Χριστώ  άγαπητός 
άδελφός,  καί,  ε'ι  βουλητόν  τή  σή  θεοσέβεια, 
εΰοοις  ταύτα  παρ'  αύτώ.  Τό  δέ  νύν  πεμπο'με- 
νον  ιστορικόν  τοϋ  Συροπούλου  μενέτω  παρά  τή 
σή  φιλοπόνω  σπουδή,  καί  έναποταμιευέσθω  τγ 
υμετέρα  βιβλιοθήκη·  οιδα  γάρ  σου  τήν  θεοσέ- 


86 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


βειαν  περί  πολλού  ποιεΐσθαι  βιβλιοθήκη  ν  τε- 
λείαν  συναθροϊσαι,  υπό  της  άγαν  σου  φιλομά- 
θειας ορμώμενος  και  της  πρεπούσης  αρχιερα- 
τική άξια  σπουδής.  Τίς  γαρ  άλλος  έπιμονέ- 
στερόν  σου  ταΐς  ίεραϊς  βίβλοις  έντρυφάν  εϊωθε, 
και  πολυπειρίαν  έκ  τούτων  δτι  μάλιστα  συνε- 
λε'ξατο  ;  Εΐ  δέ  άξιώσειας  καί  τύπω  την  βίβλον 
έκδοθήναι,  εση  πραγμάτων  άθανάτων  κάν  τού- 
τω εραστής·  οΐονται  γαρ  οί  Λατίνοι  έξαπατω- 
ρ,ε'νους  εαυτούς,  τοϊς  έν  Ρώμη  ιυπωθεϊσι  πρα- 
κτικοϊς  πειθο'μενοι,  εϊ  και  παρ'  έκείνοις  πολύ 
τό  βίαιον  φε'ρεται,  ώς  έν  άλλοις  ημείς  γράφον- 
τες έδείξαμεν  πεφιλοπο'νηται  δ'  ήμίν  και  πί- 
ναξ  της  βίβλου  κατ'  άρχάς  εκτεθείς.  Έρρωμε'- 
νως  μοι  διαβιώης  ές  ήλιους  μακρούς,  ίνα  τίς  σε 
και  όψιγο'νων  εύ  εϊπη. 

Κατά  τό  αχοβον  ετος  τό  σωτήριον,  Θαρ- 
γηλιώνος  πε'μπτη  μεσοϋντος. 

Έξ  άγίας  πόλεως  Ιερουσαλήμ. 

Ό  πρώην  Ιεροσολύμων  Νεκτάριος. 

56. 

Τω  παναγιωτατω  κα;  σοφωτάτω  άρχιεπισκόπω  Κων- 
σταντινουπόλεως νέας  Ρώμης,  και  οίκουμενικω  πατρι- 
αΡΧ'ί1>  κυρίω  κυρίω  Διονυσία»,  Νεκτάριος  πρώην  Ιε- 
ροσολύμων πατριάρχης  ΰγείαν,  ευπραγίαν,  ώς  έν 
Χριστώ  ποθεινοτάτω  άδελφω. 

Άνε'μω  δουλεύει  θάλασσα,  ή  παροιμία  φησί, 
και  οί  των  Λατίνων  σχολαστικοί  τη  ουσιώσει 
καί  τω  τύφω  του  σφών  άρχιερε'ως  Ρώμης  δε- 
δούλωνται  καί  κινούνται  ώς  κύματα  μακρά 
νότου  Ίκαρίοιο,  τά  μεν  εύρος  τε,  νο'τος  τε 
ώρορ'  έπαίξας  λάβρος  έπαιγίζων,  βρε'μεται  δέ 
μεγάλω  αίγιαλώ  τν)  της  αληθείας  στερρο'τητι 
προσρηγνύμενα  καί  εις  άφρόν  διαλυόμενα·  σμα- 
ραγεϊ  δέ  τε  πόντος,  αί  των  άπλουστε'ρων 
άκοαί  καταβροντώμεναι  ταίς  τούτων  θε'σεσί 
τε  καί  άντιθε'σεσιν  άγωνιζομένων  συνιστάν, 
ότι  θυμός  με'γας  έστί  τω  Πάπα,  δτι  τε  ή  τού- 
του τιμή  έκ  Διός  έστι,  φιλεΐ  δέ  μητιε'τα  Ζευς* 
ομηρικώς  γάρ  άπαντάν  χρή  προς  τους  οΐομέ- 
νους  ομηρίζειν  καί  κυκεώνα  τά  πάντα  ποιούν- 
τας,  ότι  κάκ  τών  του  Όμήρου  επών  ούκ  ώ- 
κνησαν  την  τοΰ  Πάπα  δεικνύειν  μοναρχίαν  λε'- 
γοντος  γάρ  έ κείνου,  ούκ  άγαθόν  πολυκοιρανίη, 
εις  κοίρανος  έ'στω,  εις  βασιλεύς,  ώ  έ'δο.>κε  Κρό- 
νου παις  σκήπτρον,  καί  ώς  νο'μον  αύτεξουσίου 
μοναρχίας  την  τοΰ  ποιητού  γνώμην  δεζάμενοι 
πρός  την  τοΰ  Πάπα  μοναρχίαν  άδεώς  τόν  λό- 
γον  έφαρμόζουσιν,  οί'τινες  ομηρίζειν  έπαγγελ- 
λομενοι  τά  τοΰ  Όμήρου  ού  συνίασιν.  Έφη  μέν 
ούν  άληθώς  ή  ποίησις,  δτι  ό  Κρόνου  παις  (σι- 


γάσθω  νυν  ή  αλληγορία)  τω  βασιλεϊ  δέδωκε  τό 
σκήπτρον,  άλλά  προστίθησιν,  δτι  καί  τάς  θέ- 
μιστας·  δπερ  άριδήλως  τήν  έ'ννομον  βασιλείαν 
ύπεμφαίνει.   Βασιλεύει  μέν  γάρ  ό  βασιλεύς, 
άλλά   διά  τών  νομών   καί  βασιλεύει  μέν  τοΰ 
πλήθους,   βασιλεύεται  δέ  καί  αυτός  υπό  τών 
νομών,   τών  νομών  δ'  ύπεκστάς  εις  τυραννίδα 
τήν  βασιλείαν  μετήμειψε.  Τούτο  δέ  οί  σχολα- 
στικοί περί  της  μοναρχίας  τοΰ  Πάπα  διαλεγο'- 
μενοι  καί  πολυπραγμονοΰντες   φαίνονται·  οΰ 
γάρ,  εν  οίς  άποφαίνονται,   έ'ννομον  τήν  αρχήν 
τούτου  λε'γουσιν  άλλά  τυραννικήν.   Φασί  δΐ 
καί  κεφαλήν  αύτόν  τών  συνοδών  καί  νομών 
απάντων  κύριον,  ίνα  ους  άν  βούληται  άκυροΰν, 
ους  δ'  αυ  άποδε'χεσθαι·  καί  τοις  με'ν,  έτε'ρους 
ιδίους  άνιεισάγειν,  άπό  δέ  τών,  άφαιρεΐν,  μη- 
δενός, ώς  φασιν,  άντειπεΐν  έξουσίαν  έχοντος. 
Λε'ληθε  δ'  αυτούς   καί   τά  επακολουθήσαντα 
δυσχερή  τν)  παραβάσει  της  Όμήρου  ασφαλούς 
(ώς  οΐονται)  νομοθεσίας,    δτε  τον  τοΰ  δικαίου 
νο'μον  Άτρείδης  παραβάς,  τον  με'γ'άριστον  τών 
Ελλήνων  άτιμάσας,  καί  θεοΐς  αύτοϊς  έ'χθιστος 
έγε'νετο,  καί  ούλος  ονειρος  αύτώ  καταπέμπε- 
ται,  καί  άπατάται  παρά  τοΰ  Θεοΰ,  καί  δυστυ- 
χεί τά  δεινότατα,  οϋ  μόνον  δτε  πολεμών  ήν, 
άλλά  καί  οίκοι  έπαναστρε'ψας.  Έπεί  ούν  ούτοι 
τά  τοΰ  Άγαμε'μνονος  άπό  τοΰ  Όμήρου  τω  Πά- 
πα προσαρμόζουσι,   καί  ήμείς  ουδέν  άτοπον, 
οίμαι,   ποιοΰμεν  τανΰν  ούτω  πως  τά  έκείνου 
τοις  τοΰ  Πάπα  συγκρίνοντες·  δείκνυται  γάρ  καί 
ούτος  τόν  νοαον  άθετήσας  τοΰ  δικαίου,  δτι  αΰ- 
τοκρατορίαν  αύχεΐ  έαυτώ,  ούτε  παρά  τών  πα- 
τε'ρων  ταύτην  λαβών,  ούτε  παρά  τών  αποστο- 
λών, πολλώ  μάλλον  ούδ'  άπ'  αύτοΰ  τοΰ  σωτή- 
ρος  Χριστού  τοΰ  Θεού  ήμών.   Ούτω  δή  φνιμι, 
παναγιώτατε  καί  σοφώτατε  άδελφέ   έν  Χρι- 
στώ καί  δε'σποτα,  ούτω  δή  φημι  (ίνα  τόν  λό- 
γο ν  έπαναλάβωμεν)  καί  οί  σχολαστικοί  τών 
Λατίνων  δεδούλωνται   ίύ\  φυσιώσει  τοΰ  Ρω- 
μαίων άρχιερέως,   δπου  έκαστος  αυτών  φιλο- 
τιμοτερος  άλλου  αγωνίζεται  φανήναι  γράφων 
καί  διαλεγο'μενος  περί  της  τούτου  αρχής·  ό  δέ 
άσμένως  αποδεχόμενος  αμείβεται  τούτους  όττερ- 
βολικοΐς  τοις  χαρίσμασι·   τω  μέν  γάρ  άγιωσύ- 
νης  δωρείται  μετά  θάνατον  όνομα,  έπ'  ούδενί 
άλλω  άρετής  κατορθώρ,ατι  ειμή  δτι  τήν  τοΰ 
Πάπα  ύπεροχήν  γράψας  ύπερηύξησε  καί  λο- 
γοις  έκρκτυνεν  έτερον  δέ  έρυθροβαφεΐ  σκια- 
δίω  τετίμηκε,  τούτου  καί  μονού  ένεκα·  ών  καί 
τά  ονόματα  πασίδηλα  όντα   έκών  ύπερβήσο- 
μαι.   Τόν  δ'  άρτι  άναφανε'ντα  σχολαστικόν  καί 
μαίστορα  (κατά  Λατίνους  ειπείν)  της  Οεολο- 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΑΝΔΡΏΝ. 


87 


γίας·,   καϊ  τοιαύτης,  ώς  έδοκει,  και  αύτόν  τι- 
μής όρεγο'μενον,   λέξων  έρχομαι   τη-  άδελφικη 
σου  σύμπνοια.  Ούτος  τοιγαροϋν  τής  συμμορίας 
ών  των  ενταύθα  οΐκούντων   φρατορων,  χάριν 
προσκυνήσεως  δή-ου  έπιδημήσας  τη  Αγία  Πά- 
λει, την  βίβλον  ταύττ,ν  λατινιστί,  ώς  ό'ψεται 
ή  Μγτ]  παναγιότης,   συντεταχώς  προσενήνοχεν 
ήμϊν,  ύλην  άλλην  της  συγγραφής  μή  ύποθείς, 
ειμή  το  δεϊςαι  και  αύτο'ς,   δτι  ην  ό  Πάπας 
έλαχεν  έκκλησιαστικήν  διέπειν   αρχήν,  κα- 
θολική τε    έστ'ι   και  αυτοκρατορική,   καϊ  τό 
έπαχθε'στερον,   μή  δυναμένη  ν  άμαρτήσαι  πώ- 
ποτε.  Οΰκ  οϊδα  δ'  ον  τινα  σκοπόν  προς  ημάς  ό 
γενναοας  ειχεν,  η  -εισειν  ωετο  τοις  τοιουτοις 
αύτοϋ  λόγοις,  ή  προς  άγώνα  και  λόγων  άμιλ- 
λαν  προσεκαλεΐτο.   Άλλα  τό  μέν  πρώτον  ούδ' 
οναρ  ίοίϊν  ήλπισεν  άν,  ήψάμεθα  δέ  του  δευτέ- 
ρου  τον  ένο'ντα  τρόπον  άπαντήσαντας.  Άμφω 
δέ  τά  βίβλω  κομίζει  προς  ύμάς  ό  μακαριότα- 
τος και  σύμφρων  ημών  τε  και  ύμών  αδελφός· 
πάλαι  μέν  γαρ  τόν  περί  τοϋ  καθ'  ημάς  ορθού 
λογού  ζηλον  τεθαυμάκαμεν  της  θεοσο'οου  σου 
ψυχής,   έφ'  ώ  σε  νομίζω  καϊ  τό  πνεΰμα  φέρον 
ήκεν  επί  την  άκραν  τής  οικουμενικής  καθέδρας 
περιωπήν,  ώς  άξιον  εργάτην  τοϋ  μυστικού  άμ- 
πελώνος  Χριστού,  δυνάμενον  τά  τών  έτεροδοξούν- 
των  νόθα  έκτέμνειν  βλαστήματα  και  πρόρριζα 
άνασπάν,  τά  δέ  εύθαλή  και  καρποφόρα  κλήματα 
ζεοοση  καρδία  περιποιεϊσθαι.  Καϊ  μεμφέτω  μη- 
δεϊς  ήμάς  τής  συγγραφής  ταύτης,  μή  πρότερον 
εγκύψας  ταϊς  παρ'  εκείνου  προβληθείσαις  θέ- 
σεσιν,  είτε  καϊ  άντιθε'σεσι,  καϊ  τοις  τών  θε'σεων 
τμήμασι  γ.-Δ  τοις  άλλοις  άπασιν,  οίς  καθ'  η- 
μών έχρήσατο  λογοις·  οΰ  γαρ  άν  ποτε  (νή  την 
ίεράν  σου  ψυχήν)  εις  τοιούτους  εχωρήσαμεν  λο- 
γούς, μή  δίδοντος  εκείνου  τάς  άφορμάς·  νυν  δέ 
εί  σιγην  εχρήν  ημάς  άγειν  προς  τάς  παρ'έκεί- 
νου  καθ'  ημών  αλαζονείας  καϊ  ύβρεις,  τοσαύ- 
τας  τ«  και  τοιαύτας  ούσας,    ουδείς  οίμαι  τών 
Ρρά  φρονούντων  ε'ίποιεν  άν.  Κοινν;  μέν  γάρ  ού- 
τος κατά  πάντων  ημών  τών  Ανατολικών  άναρ- 
ριπίζει  τόν  πο'λεμον,  σχισματικούς  απαντάς, 
καϊ  ακολούθως  (ώς  φησιν)  αιρετικούς  άποκαλών, 
ιδίως  δέ  κατά  τοϋ  οικουμενικού  θρόνου  τής 
Κέας  Ρώμης,  καϊ  τών  εννόμως  καϊ  δικαίως  ά- 
πονεμηθέντων  αύτώ  πρεσβειών  παρά  τε  συνοδι- 
κών κανόνων  άνωθεν  καϊ  βασιλικών  διαταγών. 
Έδακνε  γάρ,  καϊ  έτι  καϊ  νϋν  δάκνει  ό  τής  φι- 
λοτιμίας δεινός  σκώλης  αυτών  τήν  καρδίαν  περί 
τοϋ  Οιχονμεηχος  προσφωνήματος,  καϊ  πάντα 
κάλω  έκ  πολλού  κινοϋσι  προς  τό  κατασιγάσαι 
τήν  ς-ωνήν,  τω  τής  παλαιάς  Ρώμης  προέδρω, 


ταύτην  μο'νω  άρμοζειν  οΐομενοι.  Τούς  δε'  γε 
συνοδικούς  εκείνους  κανόνας  τούς  τά  Ισα  πρε- 
σβεία τω  Ρώμης  καϊ  τόν  τής  Νέας  έχειν  διο- 
ρίζοντας άπαλείφειν  μέν  ού  δύνανται,  άν  καϊ 
τή  κεφαλνί  τόν  οΰρανόν  άράσσωσι,  πειρώνται 
δέ  τούς  μέν  παρερμηνεύειν,  τούς  δέ  παραγρά- 
φειν.  Τίς  οΰν  προς  Θεού  ηλίθιος  ούτοι,  ταϋτα 
καϊ  τοσαϋτα  τοϋ  καλού  τούτου  φράτορος  καθ' 
ημών  τερατευομένου,  (ϋστε  γλώσσαν  έπισχειν 
καϊ  /εϊρα  μή  κινείν  προς  γραφικήν  άπάντησιν; 
Εϊ  γάρ  έσιωπώμεν,  δυοΐν  θάτερον  έπηκολούθη- 
σ*ν  άν,  ή  δτι  συγκατεθέμεθα  τοις  αύτοϋ  λο'- 
γοις,  τής  σιωπής  συγκαταθε'σεώς  τίνος  ούσης, 
η  ύπ'  άμηχανίαν  εις  άπάντησιν  ούχ  οιοί  τε 
ήμεν  καϊ  τούτο  γάρ  το  γε  νϋν  έ'χον  Λατίνοι 
έπισκώπτουσιν  ήρ.ών  τών  ανατολικών,  έκβαρ- 
βαρώσαι  πάντη  λέγοντες  τό  τών  Έλλήνο^ν 
πάλαι  σοφώτατον  γένος.  Άγνοοϋσι  δέ  δτι  Ελ- 
λήνων μαθηταϊ  προς  πάσαν  ΐδέαν  λογού  άνω- 
θεν καθεστήκασιν  ;  άλλά  καϊ  το  γε  νύν  είναι 
ό  μικρότερος  τών  Ελλήνων  μείζων  αύτών  εστι 
τή  άληθεία  ώχυρωμένος·  άπλοϋν  γάρ  ή  αλή- 
θεια, πολυσχιδές  δέ  τό  ψεύδος,  τέχνη  μονη 
διαλεκτική  συγκαλυφθήναι  δυνάμενον,  κοσμ,ού- 
μενον  άκοσμω  περιβολή,  τώ  άρα,  καϊ  τώ  μών, 
καϊ  τοιγαροϋν,  οίς  μέγα  φρονοϋσιν  οί  τών  Λα- 
τίνων σχολαστικοί,  μή  είδο'τες  δτι  τό  άρα  καϊ 
άρα  πολλούς  αίωνίω  άρά  παρέπεμψεν.  Άλ- 
λ'  έμπης  ίνα  μή  έπϊ  πολύ  χαίρειν  αυτούς  Ιάσω- 
μεν,  χρή  καϊ  ήμάς  ώς  οίον  τε  πρός  τά  ύπ'  αύ- 
τών καθ'  ημών  σκευωρήματα  άπαντάν,  καϊ  άλ- 
λήλοις  τη·  σύμπνοια  τοϋ  πνεύματος  συναντι- 
λαμβάνεσθαι,  ού  περ  τυχεϊν  θαρροϋμεν  παρά 
τής  σής  θεσπέσιας  ψυχής  καϊ  τών  έν  Χριστώ 
τώ  Θεώ  αδελφών,  ποιμένων  τε  καϊ  συμποιρ,έ- 
νιυν  τών  λογικών  τοϋ  Χριστού  θρεμμάτων  καϊ 
τοϋ  όρθοϋ  φρονήματος  τής  καθ'  ημάς  άγίας  κα- 
θολικής καϊ  αποστολικής  Εκκλησίας  τροφίμους 
τ  ε  καϊ  προασπιστάς·  ών  καϊ  τάς  εύχάς,  καϊ 
πρό  αύτών  τής  σής  ιεράς  ψυχής,  έπιγενέσθαι 
μοι  δσαι  ήμέραι  εύχομαι. 

57. 

Τω  αΰτω  άντεπισΐαλτική, 

^Ηκεν  εις  ήμάς  καϊ  αύθις  τά  τής  ίεροκγίας  σου 
χειρός  σεβάσμια  καϊ  ιερά  γράμματα,  άδελφικής 
δτι  μάλιστα  γέμοντα  αγάπης  καϊ  σύμπνοιας 
πνευματικής·  άπεδε'Ηατο  γάρ,ώςδοκεΐ,  τάςπρύς 
τόν  φράτορα  εκείνον  πεπονημένας  ήμίν  αντιρ- 
ρήσεις κατά  τής  κακώς  έπινοηθείσης  αρχής  τοϋ 
κορυφαίου  τών  Λατίνων,  έν  οίς  εκθειάζεις  ήμάς, 
τωοντι  δέ  μάλλον  τήν  άλήθειαν  αύτήν,  οία  τής^ 


88 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ 


φιλολογικός  ΣϊΛΛΟΓΟΣ. 


άληθείας  προασπιστής  και  τοϋ  όρθοΰ  λογού 
ύπεραγωνιζόμενος.  Ήμΐν  γαρ  ευ  ΐσθι,  ω  θεία 
και  ιερά  κεφαλή,  ουδέν  επαίνων  μέλει,  τ%  η- 
λικίας ήδη  τό  φιλότιμον  άπαν  καταλυσάσης, 
άληθεία  δέ  ώσπερ  συνεζήσαμεν  οΰτω  και  των 
τνίδε  συναπελθεΐν  και  λίαν  ήμϊν  περισπούδα- 
στον,  και  τοΰτο  ευχής  έργον  παρ*  ήμΐν  [/.η  συν- 
απαχθήναί  ποτε  ταΐς  σκιώδεσι  των  άντιδο- 
ξούντων  μηχανορραφίαις,  καν  ότι  πλείστα  λε'- 
γουσι  τερατευόμενοι.  Λοιπόν  δέ  επί  τγ  θεοσόφω 
σου  ψυχνί  τά  άπλώς  ούτωσϊ  και  άκάλως  ήμϊν 
έκπεφασμένα  καλλύνειν  τε  και  λαμπρότερα  ά- 
ποδεικνύειν  τη"  άξία  της  ύπερος  ικής  σου  αρ- 
χής. Τίνι  γαρ  άλλω  τοΰτο  αρμόζει ;  τό  μέν 
γαρ  άντέχεσθαι  των  ορθών  της  εκκλησίας  δογ- 
μάτων προ  πολλοΰ  ή  πείρα  ήμΐν  παρεστήσατο, 
τό  δ'  ότι  και  τούτων  γενναίως  τνί  ΐσχύΐ  του 
Πνεύματος  υπερασπίζεις  έξυπερδεξίου  της  οι- 
κουμενικής Καθέδρας,  κ  αϊ  πράγμασιν  αύτοϊς 
δείκνυται  και  ή  τά  έκεΐ  τω  πτερώ  διατρέχου- 
σα  φήμη  διατρανοΐ.  Ήμεϊς  δε  κάκ  πολλών  άλ- 
λων τοΰτο  καταμαθο'ντες,  ούχ  ήττον  και  παρά 
τοΰ  μακαρ:  φίλου  και  άδελφοΰ  της  σης  πανα- 

γιότητος  κυρ  ,  ήμϊν  δέ  όμοψύχου,  ος  και 

πρότερον  δι'εΰφήμου  γλώττης  ήγεν  αύτην,  αλ- 
λά κάν  τοις  έναγχος  άποσταλεϊσιν  ημϊν  παρ' 
αύτοΰ  διά  θαύματος  έχει  την  τά  πάντα  ώς 
έχρήν  ακριβώς  διευθετούσαν  αυτής  σύνεσιν  και 
τών  αύτης  καλών  πλείστα  άλλα  γράφων  διη- 
γείται, ά  και  λέγειν  περιττόν,  ίνα  μη  κολα- 
κεία δόξωμεν  άμαυροΰν  την  άλήθειαν. 

Πρός  δέ  τά  λεγόμενα  έν  τοις  ίεροίς  σου  γράμ- 
μασιν,  όπως  βεβαρημένος  τυγχάνει  λίαν  ό  άπο- 
στολικός  ύμών  θρόνος  παγχαλέποις  χρέεσι, 
προσθήσω  κάγώ  τον  τών  Ιεροσολύμων  παγχα- 
λεπωτέροις  καταντλούρ.ενον,  ούκ  άνακλαιόμε- 
νος  το'σω  δσω  συναλγήσαι,  εΐ  γε  και  άλγεΐ  τό 
τοΰ  φρονήματος  άνδρικόν  και  γενναϊον  της  σης 
μεγαλοψυχίας,  και  μή  μάλλον  ήδεται  κατορ- 
θοΰσα  και  πρός  τό  βέλτιον  έπανάγουσα  τά  τοις 
άλλοις  δοκοΰντα  δυσανάγωγα.  Αλλά  γε  τό 
ήμέτερον  τνί  πολυκεφάλω  εκείνη  άπεικάσειεν 
«ν  τις  άνήρ  έπήβολος,  δέκα  κεφαλάς  άντϊ  μιας 
τεμνομένης  άναφυούση·  άλλος  γάρ  άλλοθεν  και 
άλλη  άλλος  αιτία  δσαι  ώραι  ήρ.ϊν  άεί  έπιφύον- 
ται·  και  τόν  μεν  ούπω  της  πάλης  προύπέμ- 
ψαμεν,  κα'ι  έτερος  επιτρέχει·  και  τον  μέν  τι- 
θασσεύομεν,  ό  δ'  άγριαίνεται,  έσθ'  άν  μή  λάβν). 
Τίνες  δ'  ούτοι  ;  κριταϊ  άδικοι  κα'ι  τ:ι/.ροί  συκο- 
φκνται  τοις  δικαστηρίοις  παρακαθήμενοι,  οί 
[/.έν  έπΐ  τό  άδικεϊν,  ούμενουν  έκδικεΐν  τάς  άρχάς 
έςωνούρενοι,  οί  δ'  ί'να  πόρον  έκ  της  συκοφάντου 


γλώττης  αυτόν  σχοϊεν,  συμπεριδυναστεύοντες 
ί'ν',  ώςπερ  αύραι  τά  σπε'ρματα  διαφθείρουσιν, 
ούτω  δέ  και  αϋτοΐ  τάς  άρχάς.  Τών  τοιούτων 
δέ  ούκ  έστιν  έν  άλλη  ούδεμια  πόλει  πλείονα 
τών  ενταύθα  εύρεΐν  διό  και  πολλάκις  έμαν- 
τεύσαμεν,  καϊ  μαντεύομαι,  τών  πραγμάτων 
αύτών  πειθόντων  μοι,  απογόνους  τούτους  είναι 
τών  επί  Πιλάτου  άναβοώντων  


Βησσαρίωνος  μάκρη 

58. 

Τω  λογιωτάτω  κα;  σοφωτάτω  κοα  έν  διδασκαλοις  άρ[- 
στω  κυρίω  κυρίω  Σωφρονίω  τω  Δαρακίω  τών  ποθού- 
μενων έπίτευςίν. 

Μή  ήμϊν  άμνηστίαν  έγκαλέσης  της  σιωπής, 
λογιώτατε,  ήν  ες  δεΰρο  παρετείναμεν  σοφω- 
τάτοις  σου  γράμμασιν  έντυχόντες,  άλλ'  ού  χω- 
ρίς άναβολήν  καιρού  άποκριθέντες,  δι'  ων  ούχ 
ήττον  ήνιάθην  έπ'  αληθείας  τω  και  αύθις  πιε- 
ζομένην  αΐσθέσθαι  την  ίεράν  σου  κεφαλήν  τω 
πάθει  της  οφθαλμίας·  ίλεως  ούν  γένοιτο  σοι 
Χριστός  ό  Κύριος,  ό  τάς  δυσιάτους  νόσους  τών 
άνθρώπων  ίώμενος.  "Ισθι  μέντοι,  άνδρών  άρι- 
στε, ώς  ού  μετρίως  ψυχαγωγείς  με  όλως  έν 
άθυμία  διάγοντα  έστερημένον  της  συντυχίας 
σου,  λύων  μου  τάς  άπορίας  τοις  πανσόφοις  σου 
γράμμασιν,  ά  δή  που  και  ώς  άλλου  Ισιδώρου 
Πηλουσιώτου  έπιστολάς  λογιζόμενος  (ου  τό 
βιβλίον  κέκτημαι)  ταΐς  άποτεταριευμέναις  ά- 
ποσημειώσεσι  καταλέγω,  άκριβώς  τε  και  άπα- 
ραλλάκτως  άντιγράφων  ταύτας,  ίνα  σου  μεμνη- 
μένον  εΐη  τό  όνομα  μή  μόνον  έμοί,  άλλά  γε 
και  τοις  μετέπειτα.  Δει  δή  μοι  άποκρίσεως 
παρά  της  σης  έλλογιμότητος  εις  τάς  άνακυ- 
πτούσας  άπορίας  μου,  επειδή  περ  άλλαχοΰ  τό 
τοιούτον  εύρεΐν  άδύνατον  έοικε  γάρ,  ώς  τή" 
πείρα  μεμάθηκα.  Φέρε  δή  ταύτας  εϊπωμεν. — 
Πώς  άν  τις  άκριβώς  διαγνοίη  παρά  τοις  έξη- 
γηταϊς  τους  τέσσαρας  τρόπους,  ιστορικόν  δη- 
λαδή, άναγωγικόν,  άλληγορικόν  τε  και  τροπο- 
λογικόν,  ού  ή  θεία  Γραφή  εξηγείται ;  τουτέ- 
στι  κατά  ποίον  σημαινομενον  εκληπτέον  τό 
ύπ'  εκείνων  έρμηνευόμενον;  Παραδείγματος  χά- 
ριν, τό  «ήν  δέ  ό  Ιωάννης  ένδεδυμένος  τρίχας 
καμήλου,  και  ζώνην  δερματίνην  περί  την  όσφϋν 
αύτοΰ»,  ό  έρμηνεύων  Θεοφύλακτος  ο  Βουλγα- 
ρίας φησί  ζώνην  δερματίνην  τήν  τών  παθών 
νέκρωσιν,  και  τήν  ξηρανθεϊσαν  συκήν,  τήν  2υν- 
αγωγήν  τών  Ιουδαίων».  Και  εϊ  διαφέρει  τρό- 
πος τροπολογίας,  ότι  τον  μέν  τρόπον  έν  λέξει, 
τήν  δέ  άλληγορίαν  κατά  σύνθεσιν  γίγνεσθαι 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΩΝ  ΛΝΛΡΩΧ. 


89 


μεμαθήκαμεν,  δν  τρόπον  και  σολοικισμός  βαρ- 
βαρισμού διενήνοχεν.  ΤΑρ'  ουν  άλληγορίαν  το 
«ζώνην  δερματίνην»  κατά  τήν  έρμηνείαν  ταύ-- 
την  είναι  φήσομ.εν  ;  ώς  κα'ι  τό  «χειλών  έπεισι 
τώ  Σωκράτει,  και  ή  ιχέν  κεφαλή  αύτοΰ  χιόνι 
πολλνί  νένιπται»,  άντ'ι  τοΰ  έγήρασε,  και έλευ- 
κάνθησαν  αί  τρίχες  αύτοΰ;  Τϊΐν  δέ  συκήν  τί; 
και  εί  ορθώς  παραδεδειγμάτισταί  τινι  εις  τον 
άναγωγικον  τρόπον,  έκδόντι  τούτων  την  έρμ.η- 
νείαν  δι'αίτήσεως  τό  «εν  άρχτί  έποίησεν  ό  Θεός 
τον  ούρανόν  κα'ι  τήν  γήν»,  ούρανόν  ρ.έ ν  φάσ/.ον- 
τι  τον  σαρκωθέντα  Αογον,  γήν  5ε  Μαριάμ,  την 
μητέρα  αύτοΰ  έννοητέον  έχει  δ'  άπορίαν  τό 
λεγόμενον  εί  γάρ  τον  Λο'γον  υ)  λόγον  έκλάβοι- 
μεν,  πώς  ποίημα  ό  τω  Πατρ'ι  συνάναρχος 
κα'ι  ομοούσιος  Λόγος,  ειμή  τ'  Αρείου  φρονοΰ- 
μεν  ;  εί  δέ  την  σάρκωσιν  τούτου,  πώς  εν  άρχή, 
όπου  γε  έπ'  έσχατων  τών  χρόνων  σεσάρκωται; 
άρνή  οέ  τώ  τέλει  άντίκειται,  ώς  τά  κατά 
διάμετρον.  Έτι,  το  «προ  τριών  ίδών  Ίου- 
νείων»,  ώς  ήμΐν  γέγραφας,  ούκ  έγνων  και 
διατί  ι,  άλλ'  ούχΐ  εε,  οία  που  παρά  τώ  Κε- 
ηνώ  Γεωργίω  κείται,  δς  μόνην  διαίρεσιν  ποιεί- 
ται τοΰ  μ.ηνός  εις  τρία  κατά  Ρωμαίους,  ού  μην 
δέ  καΐ  πώς  αί  ήμέραι  τούτου  καταμ.ετροΰνται 
ερμηνεύει;  Έτι,  παρά  τώ  Σουίτα,  εν  τφ  «τί- 
τλος» ούτωσ'.  κείται,  κα'ι  άγνοώ  τό  λεγόμενον: 
«Τίτλος  (οησ'ι)  διαφέρει  κεφαλαίου·  κα'ι  ό  μ.έν 
«Ματθαίος  έχει  τίτλους  ζη',  κεφάλαια  τνε'·  ό 
«δέ  Μάρκος  τίτλους  μη',  κεφάλαια  λς'·  ό  δέ 
«Λουκάς  τίτλους  πγ',  κεφάλαια  τμ.η'"  ό  δέ 
«Ιωάννης  τίτλους  ιη',  κεφάλαια  σλβ'». — 
Κεφάλαια  ημείς  'ίσμ,εν  Ματθαίου  μ.έν  κη',  Λου- 
κά δέ  κδ',  Ιωάννου  τε  κα'  και  Μάρκου  ις'. 
Έτι,  ό  κριτής  εκείνος  Έπιφάνειος,  δν  εις  έπί- 
λυσιν  ήγαγες  της  άπορίας  μάρτυρα,  τίς  έστι ; 
και  διατί  κριτής ;  και  κατά  τίνας  ήκμασε 
χρόνους ;  έδοςε  γάρ  μοι  τή  σΫ)  λογιοτητι  μάλ- 
λον  ή  έκείνω  άγνοουμ.ένω  πεισθήναι·  ούκ  οιδα 
γάρ  εϊ  έκ  τοΰ  καταλόγου  τών  Αγίων  ό 
πατήρ  πιστεύεται  είναι·  και  διατί  οΰδε'ις 
τών  Αγίων  τοΰτο,  δηλαδή  τό  γεννητήν  εί- 
ναι τοΰ  Υίοΰ  τήν  ούσίαν,  καθό  ταυτοΰται  καϊ 
προσδιορίζεται  τνϊ  εκείνου  ύποστάσει,  ύπη- 
νίζατο,  ώς  ό  Έπιφάνειος  λαμπρώς  έδογμά- 
τισεν  ;  άλλά  γάρ  ό  θεολόγος  εν  τώ  πρός 
Εΰάγριον  περί  θεότητος  λόγω  ούτωσί  φησιν 
«Είδέναι  δέ  άκόλουθον  ημάς  τους  της  αληθείας 
«επιγνώμονας,  ώς  αδιαίρετος  έστι  κα'ι  μονοει- 
»δής  ή  θεία  τε  και  άμ,ερής  τοΰ  κρείττονος  ού- 
»σία,  πρός  δέ  τό  χρήσιμ,ον  της  ήμετε'ρας  τών 
«ψυχών  σωτηρίας  καϊ  μερίζεσθαι  ταΐς  όνομ,α- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


«σίαις  δοκεΐ».  Μήποτ'  άρ'  άντικεϊσθαι  δο'ξειε 
τό  ρητόν  τοΰ  Αγίου  τΫ)  δόζη  τοΰ  Έπιφανείου· 
τό  γάρ  μερίζεσθαι  ταΐς  όνομασίαις  τά  θεία. 
πρόσωπα  κα'ι  διαιρεϊσθαι  άπ'  άλλήλων  τώ  νώ, 
ώς  δοκεΐ  τώ  έκ  Δαμασκού  λαμ.πρώ  φωστήρι, 
τοΰ  τήν  ούσίαν  γεννητήν  καϊ  άγε'ννητον  λε'γειν 
κα'ι  πράγμ,ατι  άπ'  άλλήλων  διακρίνεσθαι  τά 
πρόσωπα,  ώς  Κούρσουλας  κα'ι  άλλοι,  δοκεΐ 
πάντη  διάφορον. 

Γίνωσκε  δέ,  πάτερ  σεβάσμιε,  ώς  ούδενϊ  τάς 
άπορίας  ταύτας  έκοίνωσα,  μ,άρτυς  ό  έν  ούρανώ 
πιστός,  άλλά  μ.όνος  κατά  νοΰν  άναπολήσας  ή- 
πο'ρησα.  Τίνος  8ε  χάριν  τοΰτο  λε'γω  ;  ότι  πάν- 
τες τήν  λύσιν  της  άπορίας  θαυμάσαντες,  καϊ 
άποδεχθέντες  τους  λόγους  παραυτίκα  ηρέμη- 
σαν, μ,ηκέτι  πορρωτέρω  προβάντες  εις  άναζή- 
τησιν  ένστάσεως.  Έτι,  ό  έμός  καθηγητής' Αλέ- 
ξανδρος1 ύπισχνεϊτο  τοις  μαθηταϊς  όσημε'ραι 
παραδοΰναι  αύτοϊς  τον  τοΰ  κήρυκος  λόγον,  δν 
ουτε  ε'ίδομεν,  ούτ'  άκηκόαμεν  ούτω  γάρ  ώλι- 
γώθησαν  αί  άλήθειαι,  ΐν'  ούτως  ε'ίπω  κάγώ, 
άπό  τών  υίών  τών  άνθρώπων  δθεν  και  περ'ι 
αύτοΰ  τούτου  τοΰ  λόγου,  εί  βούλε:,  διαληπτέον 
όποιος  τίς  έστι. 

Θαυμάζω  τοΰ  παπά  Παναγιώτου,  ούχ  δτι 
μου  έπελάθετο  καϊ  ούδ'  όπωσοΰν  άπεκρίνατο 
εις  άπερ  αύτώ  έγεγράφειν,  πρός  δέ  καϊ  τούμ,όν 
βιβλίον  ττ)ς  ορθοδόξου  πίστεως  την  όμοΛογίαν 
κατακεκράτηκεν  (ου  νΰν  ουμενουν  χρνιζω,  έπεϊ 
άνθ'  ενός  έκτησάμην  δύο),  άλλ'  δτι  ούχ  ύπε- 
στάλη  τοΰ  μή  ψ ευσθήναι  πρός  τοιούτον  καϊ 
τηλικοΰτον  άνδρα,  ώ  άτενίσαι  αιδώς  κατέχει 
μου  τήν  προθυμίαν. 

Έτι,  εί  άληθής  καϊ  ανόθευτος  ή  έν  τνί  άγία· 
Σοφί^  μετά  τήν  άπό  Ρώμ.ης  έπάνοδον  συγκρο- 
τηθεϊσα  σύνοδος  (παρόντος  καϊ  τοΰ  άγιωτάτου 
Μάρκου  τοΰ  Έφεσίων  φωστήρος),  ής  έπιτυχών 
καϊ  άναγνοϋς  άντέγραψ α  (ού  γάρ  τετύπωται), 
ή  πρός  τοις  άλλοις  φησ'ι  και  τοΰτο,  οί  Λατίνοι 
ένο'θευσαν  τους  Πατέρας,  Άθανάσιον,  Βασίλειον, 
Γρηγόριον  Νύσσης  καϊ  άλλους  πλείστους·  μ.ών 
κα'ι  τά  άπερ  κεκτήμεθα  νΰν  τετυπωμένα  και 
σωζόμενα  τούτων  βιβλία  νενοθευμένα  είσϊ  καϊ 
άδιόρθωτα  ; 

Τί  δοκεϊ  δέ  σοι  καϊ  περϊ  τών  Λαταγών 
τών  άγιων  ' ΑποατόΑων ,  άς  περ  αί  σύνοδοι 
άπηγορευσαν  άναγινώσκεσθαι  τοις  όρθοδόζοις, 
διά  τό  νενοθεΰσθαι;  καϊ  εί  άπηγορευμέναι  είσί, 
διατί  ταύτας  τώ  τοΰ  Ζίυναρά  Νομίμ,ω  συνέ- 


1)  Εννοεί  Άλε'ξανδρον  Μαυροκορδάτον  τον  έξ 
Απορρήτων, 


90 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ταξαν  ;  είτα  ούκ  έςόν  μοι  ταύτας  άναγνώναι 
φειδοΐ  τούπιτάγματος  των  άγίων  Πατέρων  ; 

Εύμοίρησα  καί  βιβλίων  «ο  τα,  πρότερα  και, 
υστέρα  των  άνα.ΐντικών  των  του  Φιλόπονου, 
και  Ευστρατίου  τοΰ  πάνυ  Προέδρου  Νικαίας  εις 
το  60ν  των  ύστερων,  ά  καϊ  ρ.ετήλθον  μετά 
σκέψεως  οΰ  της  τυχούσης  και  τεθαύμακα  τον 
φιλόσοφον  της  τε  δεινότητος  και  βραχυλο- 
γίας  και  του  βάθους  των  νοημάτων.  Των  το- 
πικών μέν  τοι  άμοιρώ,  λογιώτατε,  άπερ  εξη- 
γείται "Αλέξανδρος;  ό  Άφροδισιεύς,  ου  το  βι- 
βλ  ίον  εν  ττ,  Κωνσταντίνου  προκατεϊδον  χρή- 
σιμα δέ  κάκείνα  μοι  δοκεΐ  άκροις  χείλεσιν 
άψαμένω  κάκείνων  συνεπτυγμένως,  παρά  Γεωρ- 
γίω  τω  Παχυμέρει  συνοπτικώς  περί  τούτων  δια- 
λαβόντι-  γένοιτο  δέ  μοι  τό  τοΰ  Αλεξάνδρου 
παρά  τίνος  των  φίλων  εύρεθήναι  καί  μετά  την 
άνάγνωσιν  άποδοθήναι. 

"Ετι  δέ  καϊ  διατί  η  σελήνη,  άνίσχουσα  μέν 
τοΰ  ορίζοντος  μείζων,  εν  δέ  τω  μεσουρανήματι, 
εΐτουν  τω  καθ'  ήμάς  [Λεση^.βρινω  γενομένη,  έ- 
λάττων  φαίνεται ;  καί  ποίας  άν  εϊη  επιστήμης 
τουτί  δεΐξαι  καί  άποδοΰναι  τό  αίτιον;  οΰ  γαρ 
οπτικής,  ώς  γε  μοι  δοκεΐ-  ό  γάρ  οπτικός  ερω- 
τηθείς διατί  τά  μέν  πορρωθεν  όρώμενα  έλάτ- 
τονα  φαίνεται,  τά  δέ  έγγύθεν  μείζω,  άποδί- 
δωσι  την  αίτίαν  λέγων,  διά  τάς  έμπιπτού- 
σας  ττ\  δψει  γωνίας,  6τι  τά  υπό  μείζονος  γω- 
νίας όρώμενα  μείζονα  φαίνεται,  τά  δέ  έγγυ- 
τέρω  όρώμενα  τά  αΰτά  όντα  υπό  μείζονος  γω- 
νίας όράται  ή  ότε  πορρωθεν  ήν.  "Ωστε,  εϊ  ή 
σελήνη  επί  μέν  τοΰ  ορίζοντος  εγγύτερον  ήν,  επί 
δε  τοΰ  μεσημβρινού  κύκλου  πορρώτερον,  είχεν 
άν  ό  οπτικός  άποδοΰναι  λόγον  νΰν  δε  τουναν- 
τίον συμβί'βηκε  γίγνεσθαι  επί  της  σελήνης, 
πόρρω  μέν  ούσα  μείζων,  εγγύς  δέ  έλάττων 
ή  γάρ  σφαίρα,  εν  ν)  κατεστήρικτο  ή  σελήνη, 
ούκ  άλογος  άλλα  μάλλον  ανάλογος  έστι 
γή,  ήγουν  λόγον  έσχηκε  προς  ταύτην,  ώςπερ 
καί  ή  γή  προς  έκείνην  ύπόλογον  ού  γάρ  καί 
προς  ταύτην  ή  γή,  ώςπερ  καί  προς  την  πολύ- 
αστρον  σημείου  λόγον  επέχει,  καθάπερ  οί  περί 
ταΰτα  δεινοί  άποφαίνονται  καί  Πρόκλος  ό  Διά- 
δοχος έν  τί|  των  αστρονομικών  υποθέσεων 
ύποτυπώσει,  όπου  γραμματικαϊς  άποδείξεσι 
ταυτηνί  τήν  δόξαν  διϊσχ  υριζόμενος  άποδείκνυ- 
σιν,  ότι  δηλαδή  έν  μέν  τή  άνατολή  πορρώτε- 
ρον είναι  άφ'  ήμών  τήν  σελήνην,  έν  δέ  τω  κατά 
κορυφήν  ήμών  μεσημβρινοί  εγγύτερον.  Αλλά 
τί  λέγω  περί  τής  σελήνης  όπου  καί  αυτήν  τήν 
μεγάλην  άρκτον  (καί  τ'  άλλα  τά  ζώδια  σχε- 
δόν πάντα^)  παρατηρήσας,  περίγειον  μέν  γινο- 


μένην  καί  γειτνιάζουσαν  τω  όρίζοντι  μεγά- 
λην φαίνεσθαι  συμβέβηκεν,  οί  τ'  έν  αύτη"  αστέ- 
ρες άμα  τή  πηλικότητι  καί  έκτάσει  τής  άρ- 
κτου πλείστον  άπ'  άλλήλων  διίστανται,  έν  δέ 
τω  μεσημβρινω  άπαν  τουναντίον  πέφυκε  γίγνε- 
σθαι; Άμέλει  τοι,  εί  οπτικής  ταυτί  τά  άπορα 
ούκ  έστι  δεΐξαι,  άλλης  άν  εϊη  έπιστήμης·  εί 
δέ  τίνος  φυσικού  έχεται  λόγου,  ρητέον,  ού  μήν 
άλλά  καί  έ'νθα  ό  φιλόσοφος  τουτί  άποδείκνυσι. 
Καί  ταΰτα  μέν  δή  ταΰτα,  έρρωμένως  δέ  μοι 
διαβιώης,  φίλων  άριστε. 

αχοε',  Έλαφηβολιώνος  όγδοη·  ισταμένου. 

Τής  σήί  έλλογιμότητος  ευπειθέ;  τέκνον, 

Βησσαρίο>ν  ιερομόναχο;. 


ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ  ΔΑΡΑΚΙΟΤ 
59. 

Τω  λογιωτάτω  κα'ι  σοφωτάτω  πατρ';  και  διοασκάλω  κυρίω 
κυρίω  Βησσαρίων!  τω  Μακρ?ί,  Σωφρόνιο;  ό  Δαράκιος 
τό  μετά  φιλικού  «σπασμού  Χρίστος  ανέστη. 

Δίκαιος  είμι  συγγνώμης  άςιοΰσθαι  παρά  σοι, 
σεβάσμιε  πάτερ,  ε'ίπερ  προ  πολλοΰ  δεςάμενος 
σου  τήν  έπιστολήν  έσμόν  άπορημάτων  έπάγου- 
σαν,  έστιν  ών  βάθους  εχόντων  άξιολόγου,  έστι 
δ'  ών  καί  μή  τοιούτων  όντων,  οΰ  τότ'  αύτίκ.α 
τάς  αιτηθείσας  λύσεις  αντεπιστέλλων  δέδωκα· 
θαΰρ.α  γάρ,  καχ έκτης  ών,  ότι  μέχρι  καί  νΰν 
έν  τοϊς  ζώσι  συγ/.αταλε'γομαι.  Άλλά  περί  μέν 
τούτου  καί  πρότερον  τέθυκα,  καί  νΰν  οΰχ  ήκι- 
στα  θύω  τω  Θεώ  τάς  ευχαριστήριους  εϋχάς· 
οίδα  γάρ  οικονομικώς  έμαυτοΰ  στρεβλούμενος, 
ίνα  μου  τάν  βίον  έπιγνοϋς  τον  πλημμελή,  καί 
ώς  εικός  μετανοήσχς,  τάναπόδραστον  τής  κο- 
λάσεως  διαδράναι  μοι  γένηται.  Περί  δ'  ών  ά- 
πορεΐς  πειράσομαί  σοι  (τό  κατ'  εμέ)  τάς  λύσεις 
άποδοΰναι  ώς  οίον  τε  συντομώτατα.  Περί  μέν 
ούν  τοΰ  πρώτου  εϊδέναι  δει,  ώς  ό  κριτής  έκεϊ- 
νος,  ώ  περ  έγνωμάτευται  μή  είναι  τον  ιερόν 
Έπιφάνειον  ένα  τοΰ  χοροΰ  τών  Άγίων,  άκριτο- 
μυθέστερος  τοΰ  Θερσίτου  τοις  εύσεβεΐν  προαι- 
ρουμένοις  νομίζεται·  ή  γάρ  αναντίρρητος  τής 
Εκκλησίας  έξουσία  πείθει  τούτους  τοις  άπό 
κοιλίας  ληροΰσι  μή  προσε'χειν  τό  σύνολον  οιδε 
γάρ  αύτη  τούτον  οΰχ  ότι  άγιον,  άλλά  καί  άγίων 
τον  μέγιστον,  ριζοτόμον  τών  αιρέσεων  άνυμνού- 
σα  καί  στΰλον  τής  πίστεως  άναγοριύουσα.  Εί 
δέ  καί  γεννητήν  εϊρηκε  τήν  ούσίαν  τοΰ  Υίοΰ, 
κίνδυνος  ουδείς  μή  καί  δόξν)  άτοπον  ειπών, 
διά  τό  τόν  Θεολόγον  είρηκέναι  τήν  θείαν  ούσίαν 
μονοειδή  καί  άδιαίρετον,  καν  ταϊς  όνομασίαις 
δοκ/)  μερίζεσθαι-  ό  μέν  γάρ  κατ'έσχάτην  άφαί- 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΪ  ΛΟΓΙίΙΧ  ΛΧΑΡΩΧ. 


01 


ρεσιν  (ώς  οί  σχολαστικοί  φασι)  την  οΰσίαν  έ- 
νο'ησεν,  ό  δ'  Επιφάνειας  οΰν  ούτως,  άλλα  καθό 
κατηγορείται  κατά  των  ύποστάσεων,κα'ι  ταύταις 
μια  τ·/)  τοΰ  Υίοΰ  προσδιορίζεται,  γεννητήν  αυτήν 
προσηγορευσε·  καθ'  ούτως  τά  ρητά  των  Πα- 
τε'ρων  τούτων  οΰ  αο'νον  έαυτοϊς  οΰκ  άντίφθογ- 
γ«,  άλλά  και  κατά  της  ασεβείας  στρατεύεται, 
το  μεν  Έπιφανείου  κατά  της  Σαβελλίου  τοΰ 
τά  Οεϊα  πρόσωπα  συναιροΰντος  και  την  τριά- 
δα συγχέοντος  νΰν  εχει  τω  την  οΰσίαν  γεννη- 
τήν  δογματίζειν  τοΰ  Υίοϋ,  τοϋτον  παρυποστή- 
<χαι  πραγματικώς  και  διακρΐναι  τοϋ  Πατρός 
άγεννήτου  δντος,  οϋδ'  έτε'ρω  τε  τούτων  εΐναί 
τιν«  ύιλήν  ονόματος  προς  άνυπαρξίαν  χωρούσαν 
εμφασιν,  άλλ'  ώς  αληθώς  ίδιοσύστατόν  τε  και 
διακεκριμένην  ύποστασιν.  Το  δέ  τοΰ  Θεολόγου 
εύλαβούμενον  τό  τών  αίρετιζο'ντων  κακόηθες, 
τοϊς  εύσεβέσι  ραδίως  έγκλημα  τριθείας  προσα- 
πτο'ντων  (ώς  αυτός  έν  τω  προς  "Ιίρωνα  μαρ- 
τυρεί τον  φιλο'σοφον),  μονοειδή  και  άδιαίρετον 
τήν  Οείαν  ούσίαν  έκάλεσεν  εί  δέ  καΐ  προστί- 
θησι,  κάν  ταΐς  όνομασίαις  μερίζεσθαι  δοκή.  όύ 
πάντως  έ/.  τούτου  συνάγεται  και  τά  θεία 
πρόσωπα  ψιλή  τη  έπινοία  τήν  άπ'  αλλήλων 
έ'-/ειν  διάκρισιν  παρά  γαρ  κκν  τω  Θεολογώ 
τούτω  κριτή  ταΰθ'  ώς  άληθώς  οΰσίο>ται  πραγ- 
ματικώς  υφιστάμενα·  φησϊ  γάρ  εν  τή  εις  τόν 
ρν'  επίσκοπων  παρουσία-  «Πιστεύομεν  εις  Πα- 
τε'ρα  και  Υίόν  και  Πνεύμα  άγιον,  όμοούσιά  τε 
και  όμο'οοςα,  έν  οίς  και  τό  βάπτισμα  την  τε- 
λείωσιν  εχει  εν  τε  όνομασι  και  πράγμασι»· 
και  κατωτέρω*  «Τό  αέν  εν  τη  οΰσία  γινώ- 
υκοντες,  τζ  τρία  ταις  υποστασεσιν,  ειτ 
ουν  προσώποις,  δ, τι  σοι  φίλον,  μηδέ  οί  περί 
ταύτα  ζυγομαχοΰντες  άσχημονείτωσαν,  ώς  άν 
όνομασι  κειμε'νοις  ήμϊν  της  ευσέβειας,  άλλ'  ούκ 
εν  πράγμασι»·  κα'ι  έν  τω  προς  Άρειανούς, 
«μίαν  φύσιν  (φάσκει)  έν  τρισίν  ϊδιο'τησι  νοε- 
ραΐς.  τελείαις  καθ'  έαυτάς  ύφεστώσαις,  άριθμψ 
διαιρεταϊς,  άλλ'  ού  θεο'τητι».  Άλλά  και  ό  θείος 
Αθανάσιος  έν  τη  προς  —  εραπίωνα  επιστολή 
περί  αύτοΰ  τούτου  λέγει·  «Τριάς  δε'  έστιν  ούχ 
εως  ονόματος  μόνον  και  φαντασίας  λέςειος, 
άλλά  κα'ι  άληθείκ  και  υπάρξει  τριάς»·  άδελ- 
οά  δέ  τούτοις  κα'ι  ό  θεϊος  Κύριλλος  έν  τω  περί 
Τριάδος  τεθεολο'γηκεν.  Εί  ουν  αί  υποστάσεις 
και  πραγματικώς  έν  τοις  θείοις  ύφεστήκασι, 
τοΰ  τε  Πατρός  ονόματος  κα'ι  τοΰ  Υίοΰ  και 
Πνεύματος  δηλούντος  φύσιν  ώς  αληθώς  ούσαν 
ίδιοσύστατον,  δηλον  άρ'  δτι  καν  τε  της  έπι- 
νο·.ας  τοΰτο  νοούσης,  καν  τε  και  μή  τήν  άπ' 
κλλήλων  διάκρισιν  οΰδέ  γάρ  έ/ομεν  τόν  πα- 


τέρα λε'γειν  μή  είναι  υίο'ν,  κα'ι  τ'  άνάπαλιν, 
ούτε  τόν  πατέρα  τούτο>ν  ούδέτερον,  οΐά  τό  τήν 
έπίνοιαν  ούτω  φαντάζεσθαι,  άλλά  διά  τό  τοι- 
ούτος ε/ειν  τά  θεΐα  πρόσωπα.  Άλλά  και  το 
τοΰ  Δαμασκηνού  ρητόν  έν  τω  περί  Τριάδος,  τω 
τοΰ  Θεολόγου  νοΰν  ϊγν.  τόν  αΰτο'ν  και  γάρ 
ύφορώμενος  καυτός  ούτος  ό  θείος  πατήρ  τούς 
αιρετικούς  ετοίμως  έχοντας  τους  πιστούς  ασε- 
βείας γράφεσθαι,  τοΰτ'  ε'ίρηκε  περί  της  τών 
υποστάσεων  διακοίσεως·  δήλος  γάρ  παρακα- 
τιών  ούκ  απολύτως  άλλά  κατά  παράθεσιν 
τών  καθ'  ημάς  πραγματικώς  διαφερόντων,  ούκ 
έν  τω  υίώ  άλλ'  έν  τω  της  υπάρξεως  τρόπω 
τήν  διαφοράν  τών  υποστάσεων  τιθέμενος*  φησϊ 
γάρ-  «Κατά  τό  αίτιον  καϊ  τό  αΐτιατο'ν,  καϊ 
τό  τέλειον  της  ύποστάσεως,  ήτοι  τόν  της  υ- 
πάρξεως τρόπον,  τήν  διαφοράν  έννοοΰμεν  ούτε 
γάρ  τοπικήν  διάστασιν,  ώς  έφ'  ημών  δυνάμεθα 
έπΐ  της  άπεριγράπτου  λέγειν  θεο'τητος,  ούτε 
θελήματος  διαφοράν  ή  γνώμης  ή  ενεργείας  $ί 
δυνάμεως  ή  τίνος  ετέρου,  άτινα  τήν  πραγμα- 
τικήν  και  διόλου  έν  ήμϊν  γεννώσι  διαίρεσιν  διό 
ουδέ  τρεις  θεούς  λέγομεν  τόν  Πατέρα  και  τόν 
Υίόν  και  τό  άγιον  Πνεύμα,  ένα  δέ  μάλλον  Θεόν 
τήν  άγίαν  Τριάδα»,  κα'ι  τά  έξης·  έξ  ών  άρι- 
δήλως  συνάγεται,  ώς  οί  ρηθέντες  Πατέρες  οΰτω 
τά  τοιαΰτα  θεολογήσαι  προήχθησαν,  ίνα  μή 
λαβήν  της  αιρετικής  κακεντρεχείας  δώσ(.υσιν, 
άλλ'  ούχ  ίνα  και  τήν  διαφοράν  τών  υποστά- 
σεων ψιλής  έπινοίας  άνάπλασμα  δογματίσωσι. 

Περί  δέ  της  τετρακτύος  τών  τροπών,  καθ'  ους 
εξηγείται  τοις  Πατράσιν  ή  θεία  Γραφή,  δει  με 
νομίζω  σαφές  ειπείν  τι,  προαιρούμενον  τόν  ό- 
ρισμόν  εκάστου  προκομίσασθαι.  Λαβών  ουν  τάς 
άφορμάς  παρά  τοΰ  τω  Γρηγορίω  τω  Θεολογώ 
φοιτήσαντος  Ίερο^νύμου,  παρ'  Εύχερίου  τε  κα'ι 
Αυγουστίνου,  ώδε  πως  άρχομαι. 

Τρόπος  ιστορικός,  ήτοι  καθ'  ίστορίαν  έξήγη- 
σίς  έστιν  ή  τήν  τών  πραγμάτων  άλήθειαν  ήμϊν 
παριστάνουσα,  ώς  τό  ύδωρ  τό  έν  τω  μυστηρίω 
τοΰ  Βαπτίσματος  ιστορικώς  λαμβανομενον  τό 
στοιχειώδες  ύδωρ  σημαίνει. 

Έξήγησις  τροπολογική,  ήτις  και  ήθική  λέ- 
γεται, έστιν  ή  πράς  τήν  τοΰ  βίου  έπανόρθουσιν 
τό  μυστικόν  νο'ημα  παρεισάγουσα,  ώς  τό  ύδωρ 
τροπολογικώς  νοούμενον  σημαίνει  τούς  πει- 
ρασμούς. 

Αλληγορική  έξήγησίς  έστιν  ή  τών  μελλον- 
τιον  έργοον  τών  έπαινετών  σκιάν  ήμϊν  διηγή- 
σεως  προτείνουσα,  ώς  τό  ύδο^ρ  άλληγορικώς 
λαμβανομενον  δηλοϊ  τό  βάπτισμα. 

Αναγωγή  έστιν,  ήτις  προς  τά  θειο'τερα  μυ- 


92 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΠΛΪΚ02 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


στάρια  των  ουρανίων  τύπων  ημάς  άνάγουσα, 
ώς  τό  ΰ^ωρ  άναγωγικώς  έξηγούμενον  σημαίνει 
τήν  θείαν  μακαριότητα.  Και  άλλως  τό  γραφι- 
κόν  ρητόν,  ο  και  διεχώρισεν  ό  Θεός  άνά  μέσον 
τοΰ  φωτός,  και  άνά  μέσον  του  σκότους»,  ιστο- 
ρικώς νοούμενον  δηλοΐ  αυτό  τό  φως,  και  την 
άπουσίαν  αΰτοϋ·  τροπολογικώς  τήν  δικαίωσιν 
καί  την  θανάσιμον  άμαρτίαν  άλληγορικώς 
την  παλαιάν  και  νε'αν  Γραφήν  άναγωγικώς 
τοϋς  προωρισμένους  καί  άποδεδοκιμασμένους· 
εξ  ών  δήλον,  ώς  ή  ξηρανθεΐσα  συκή  τροπολογι- 
κώς την  συναγωγήν  τών  Ιουδαίων  δηλοΐ, 
καθά  που  καί  ή  δερμάτινη  ζώνη  τοΰ  Ιωάννου 
παρά  Θεοφύλακτου  ε'ίληπται.  Χρή  δέ  γινώ- 
σκειν,  δτι  τρόπος  διαφέρει  τροπολογίας,  ώς 
ηθος  ηθοποιίας·  τό  μέν  γάρ  σχήμα,  τό  δέ  λό- 
γος έσχηματισμένος.  Άλλά  καί  τό  «εν  άρχνί 
έποίησεν  ό  Θεός  τον  ούρανόν  καί  την  γήν» 
ληφθέν  κατ*  άναγωγήν  ορθώς  έ'χει,  νοουμένου 
Χρίστου  τοΰ  σαρκωθε'ντος  ούρανοΰ,  και  γης  εξ 
ης  έβλάστησε,  της  μητρός  αύτοΰ·  ούτω  γάρ 
και  ό  θείος  Αναστάσιος  ό  Σιναίτης  έξεδέξατο 
τό  ρητόν  έν  τω  εις  την  Έζαήμεροκ  βιβλίω  α', 
καί  ή  μυστική  μεγάλη  μετάφρασις  ύπτίαις 
χερσί  την  ούτως  έ'χουσαν  άναγωγην  ασπάζεται. 

Περί  δέ  τών  Λαταγών  τών  ΑποατόΛων  δο- 
κεϊ  μοι  δεϊν  τοις  Πατράσιν  άπολυπραγμονως 
πείθεσθαι,  ταύτας  ευλόγως  άπαγορεύσασι  διά 
την  τών  Τεσσαρεσκαιδεκατιτών  κίβδηλον  προ'ς- 
θεσιν  οϋτε  παρά  τό  συντετάγθαι  τω  τοΰ  Ζωνα- 
ρά Νομίμω,  άλλως  πως  ποιητε'ον  εξήγησε  γάρ 
τούτους  ούτος  ο  συγγραφεύς  ούχ  ίνα  τούτοις 
ώς  ουκ  άπηγορευμε'νοις  (ώς  περ  δοκεΐ  Πε'τρω 
τω  Κομε'στωρι)  χρησώμεθα,  άλλ'  ίνα  τον  συγ- 
γραφε'α  θαυμάζειν  έ'χωμεν  άλλά  γάρ  εγώ  τού- 
του δοθέντος,  ήκιστ'  άγαμαι  τον  άνδρα  τοΰ 
φρονήματος. 

Περί  δέ  τών  παρά  Ρωμαίοις  Καλανδών 
ίστέον,  ώς  ούτοι  τάς  ήμε'ρας  τοΰ  μηνός  εις 
τρία  διγιρουν,  εις  καλάνδας,  νονάς  καί  ίδούς· 
καλάνδαι  παρ'αΰτοϊς,  δπερ  νουμηνίαι  παρ'  Έλ- 
λησι.  Τών  ούν  μηνών  όντων  δυοκαίδεκα,  τε'σ- 
σαρσι  τούτων,  Μαρτίω  δηλαδή,  Μαίω,  Ίουλίω 
τε  καί  Όκτωβρίω,  νόνας  μένέπτά,  ίδούς  δέ  γε 
ιε'  παρείχον,  ούτωσί  πως  άριθμοΰντες  τάς  νετ 
μηθείσας  ήμε'ρας.  Την  πρώτην  ενός  εκάστου 
τών  ρηθέντων  τεσσάρων  μηνών  (καθά  δή  που- 
Οεν  καί  τών  λοιπών  οκτώ)  κατ'  αύτάς  έλεγον 
τάς  καλάνδας,  τήν  δευτέραν  πρό  εξ  (φέρ*  ει- 
πείν) νονών  Ίουλείων,  τήν  τρίτην  πρό  πε'ντε, 
ιήν  τετάρτην  πρό  τεττάρων,  τήν  πε'μπτην 
πρό  τριών  Ίουλείων,  τήν  εκτην  τ·?ί  πρό  τών 


νονών,  τήν  έβδο'μην  κατ'  αύτάς  τάς  νόνας  τοΰ 
Ιουλίου  καί  τοις  λοιποΐς  ομοίως.  Πληρωθε'ντων 
δέ  τών  νονών,  ήτοι  τών  επτά  τοΰ  μηνός,  τήν 
μεν  όγδόην  πρό  οκτώ  ίδών  Ίουλείων  έλεγον, 
τήν  δέ  έννάτην  πρό  επτά,  τήν  δεκάτην  πρό 
έ'ξ,  τήν  ένδεκάτην  πρό  πε'ντε,  τήν  δωδεκάτην 
πρό  τεττάρων,  τήν  δεκάτην  τρίτην  πρό  τριών, 
τήν  δεκάτην  τετάρτην  πρό  τών  ίδών,  τήν 
δεκάτην  πε'μπτην  κατ'  αύτήν  τήν  τών  ίδών 
Ίουλείων.  Ένίκα  δ'  αΐνίττεσθαι  τήν  δεκάτην 
εκτην  τοΰ  μηνός  ήν  αύτοϊς  σκοπός,  ούτως  έλε- 
γον δεκάτη  επί  έβδόμτ]  πρό  καλανδών  αύγου- 
στείων  (μετά  γάρ  τοϋς  ίδούς,  ήτοι  τήν  ιε'  τοΰ 
μηνός,  τάς  καλάνδας,  καί  τον  προσεχή  μετά 
τον  ενεστώτα  μήνα  ώνόμαζον),  τήν  δεκάτην 
έβδόμην  δεκάτη  επί  έκτη,  τήν  δεκάτην  όγδόην 
δεκάτη  επί  πε'μπτη,  τήν  δεκάτην  έννάτην 
δεκάτη  επί  τετάρτν],  τήν  είκοστήν  τρίτη  επί 
δεκάτη,  τήν  είκοστήν  πρώτην  δωδέκατη  πρό 
καλανδών,  τήν  είκοστήν  δευτε'ραν  ένδεκάτη 
πρό  καλανδών,  τήν  είκοστήν  πε'μπτην  όγδοη, 
τήν  είκοστήν  εκτην  εβδόμη,  τήν  είκοστήν  έ- 
βδο'μην  έ'κτη,  τήν  είκοστήν  όγδόην  πε'μπτη, 
τήν  είκοστήν  έννάτην  τετκρτη,  τήν  τριακο- 
στήν  τρίτη  πρό  καλανδών,  τήν  τριακοστήν 
πρώτην  τ-/)  πρό  τών  καλανδών  αύγουστείων. 
Έπί  δέ  τοις  λοιποΐς  όκτώ  μησί,  νόνας  μεν 
πε'ντε,  ίδούς  δέ  τρεις  καί  δέκα  παρεϊχον.  Τήν 
μέν  ουν  μετά  τήν  πρώτην  τοΰ  μηνός  πρό  τετ- 
τάρων νονών  (φέρ'  ειπείν)  ίουνείων  έλεγον,  τήν 
δέ  μετ'  αύτήν  πρό  τριών,  τήν  τετάρτην  τγ 
πρό  τών  νονών,  τήν  πε'μπτην  κατ'  αυτάς  τάς 
νόνας  τοΰ  Ιουνίου.  Μετά  δέ  τάς  νόνας,  ήτοι 
μετά  τήν  πεμπτην  τοΰ  μηνός,  βουλόμενοι  προ- 
φε'ρειν  τήν  εκτην,  ογδόη  πρό  τών  ίδών  έλεγον, 
τήν  δέ  μετ'  αύτήν  έβδομη  πρό  τών  ίδών, 
τήν  δέ  μετ'  αύτήν  έ'κτη  πρό  τών  ίδών,  τήν 
έννάτην  πρό  τών  ίδών  ίουνείων,  τήν  δεκάτην 
τρίτην  κατ'  αύτήν  τήν  τών  ίδών  ίουνείων  έλε- 
γον μετά  δέ  τοϋς  ίδούς,  ήτοι  τήν  δεκάτην 
τρίτην  τοΰ  μηνός,  τήν  μετ'  αύτήν,  δεκάτη  έπί 
όγδοη  πρό  καλανδών  τήν  δεκάτην  εκτην,  δε- 
κάτη έπί  έκτ·/)·  τήν  δεκάτην  έβδόμην,  δεκάτη 
έπί  πε'μπτη·  τήν  δεκάτην  όγδόην,  δεκάτη  επί 
τετάρτ-/)·  τήν  δεκάτην  έννάτην,  δεκάτη  επί 
τρίτνν  τήν  είκοστήν,  δύο  προς  τοις  δέκα  πρό 
καλανδών  τήν  είκοστήν  πρώτην,  ένδεκάτη 
πρό  καλανδών,  καί  καθεξής  μέχρι  της  τρικκο- 
στής,  ήτις  πρό  καλανδών  ίουλείων  λέγεται. 
Προστίθημι  καί  τοΰτο  (εϊ  γε  δοκεϊ  καί  τόν  κώ- 
νωπα διϋλίζειν)  ώς  νοός  μέν  ού,  καλάμου  δέ 
μάλλον  τ'  αμάρτημα,    τό  μή  διά  της  ει  δι- 


ΕΠΙΣΤΟΛΛΙ  ΛΟΓΙΏΝ  ΛΝΔΡ8Χ 


93 


ο'γγου  ί5ών  ίουνείων  τώ  της  έπιστολής  ύπο- 
γράψαι  τέρατι. 

Περί  δέ  της  εν  τη  Άγίχ  Σοφία  συνοδού  οΰ 
μοι  δοκεΐ  άπίθανον  μετά  την  των  ημετέρων 
ε;  Ιταλίας  έπάνοδον  συνελθεΐν  και  συνδιασκέ- 
ψασθαι  περί  ών  έπ'  ούδενί  δέοντι  κατά  των 
ορθών  δογμάτων  έν  Φλωρεντία  κεκαινοτο'μη- 
τχι·  τοΐς  πλείοσι  γαρ  τούτων  μετέμελε  της 
απάτης  ην  ήπατήθησαν,  καϊ  ταύτα  όντος  παρ' 
αύτοϊς  του  δυσχεραίνοντος,  λε'γω  δη  Μάρκου 
του  της  εΰσεβείας  προμάχου  και  τοΰς  έξαπα- 
τηθέντας  παροτρύνοντας  προς  την  των  έπιψ  ό- 
γως  δεδογμένων  έπαινετήν  άποκύρωσιν. 

Περί  δέ  των  βίβλων  των  θείων  Πατε'ρων,  ας 
περ  ή  σύνοδος  εκείνη  τοΰς  Λατίνους  έφη  κιβδη- 
λεύσαι,  περί  μέν  πασών  τών  άπηριθμημένων 
καταφάσκειν  ούκ  έχω,  περί  δέ  μιας  της  τοΰ 
Αθανασίου  και  μάλα  είκοτως·  άναγνούς  γαρ 
έν  αύτη  τό  παρ'  αύτοϋ  συντεθέν  Σύμβολον,  την 
προσθήκην  εΰρον  τήν  και  εκ  τοΰ  Τ'ιοΰ.  Τί  ουν 
κάκ  τούτου  χρή  τεκμαίρεσθαι  και  περί  τών 
λοιπών  ;  πολλού  γε  δέο;  και  λέγειν. 

Περί  δέ  τοΰ  διατί  μείζων  η  σελήνη  φαίνεται 
τοΐς  όρώσιν  αύτην  άνίσχουσαν  ή  μεσουρανούσαν, 
λο'γος  ουδείς  (τό  κατ'  έμέ  φάναιΊ  τού  ληφθέν- 
τος άπο  πείρας  πολλοίς,  και  τούτοις  πάσιν 
άξιολογοις  άνδράσι  κρείττων  έοικεν  ούτος  δ'έ- 
θέλει  τούτο  συμβαίνειν  δια  τήν  τού  μέσου  πύ- 
κνωσιν,  ώς  δήλον  έπί  του  νομίσματος  έν  λε- 
κάνη ποσόν  ύδωρ  έχούση  τεθέντος  γίγνεται- 
μείζον  γάρ  τούτο  δοκεΐ  τοΐς  ένατενίζουσιν,  ή 
περ  μή  καθ*  ύδατος  όρώμενον.  Τούτου  μέν  ουν 
τήν  αίτίαν  ερευνών  ό  φυσικός  τοιαύτην  δεΐν 
άποδιδοναι  κέκριται.  Διατί  δέ  γε  πυκνουμένου 
τού  μέσου,  μείζον  δοκεϊ  τάντικείμενον  ;  ούκ 
ετι  τού  φυσικού  σκοπεΐν,  άλλα  μάλλον  τοΰ  τήν 
όπτικήν  μετερχομένου  νομίζεται.  Αίτίαν  δ'  ού- 
τος ούδεμίαν  οίκειοτέραν  έ'χοιεν  άποδούναι  της 
τών  όρατικών  άκτίνων  διακλάσεως-  ταύτην 
γάρ  καυτός  Αριστοτέλης  έν  τοΐς  περί  Ουρα- 
γού βιβλίω  β",  έ'ν  τε  τοΐς  Προβ.Ιήμααι  και  έν 
τώ  περί  μετεώρων  άπέδωκεν  εί  δέ  και  Πρό- 
κλος ό  Διάδοχος  άλλως  πως  περί  της  άπό  τού 
κέντρου  τών  αστέρων  αποστάσεως  ©αντάζεται, 
ξένον  ούδέν  και  γάρ  προ'πα.λαι  Δίωνι  τ  ω  Πα- 
ταρεϊ  και  Διοκλεϊ  τώ  Έρεσίω  τοιαύτη  δοςα 
γεγο'νοιεν  άλλ'  εί  και  γέγονε  πώμαλα  κεκρά- 
τηκεν  οί  γάρ  μετ'  αύτοΰς  τά  τοιαύτα  τελεώ- 
τερον  έςακριβώσαντες,  οργάνων  τυχόντες  τών 


μαθηματικών,  πάνυ  καλώς  κατεσκευασμένων 
(ενός  μάλιστα  τού  άστρολάβου),  δι'  αύτών  μεν 
τήν  ώς  αληθώς  δύσληπτον  παράλλαζιν,  δι'  αυ- 
τής δέ  τήν  άπό  τού  κέντρου  τών  αστέρων  καθ' 
οποιονδήποτε  τρόπον  νοουμένων  ουκ  ανίσως  ε- 
νουσαν  έπέγνωσαν  διάστασιν. 

Υπόμνημα  το  παρ  Αλεςανόρου  τ  Αφρο- 
δισιέως  εις  τά  τοπικά  τού  φιλοσόφου  (ώς  θεός 
οίδεν  ό  πάντων  έφορος),  καθάπερ  και  Μπαλα- 
νος  ό  κοινός  ημών  φίλος  γεγονώς  αυτόπτης  βι- 
βλιαρίων τών  έμών  έ'γνωκε. 

Περί  δέ  τής  τού  θεοκήρυκος  μεθόδου  τί  χρή 
και  λέγειν  ;  μών  καχέκτης  ών  και  μύωψ,  δύ- 
ναμαι  και  περί  τών  τοιούτων  συγγράφείν  ;  πολ- 
λού γε  και  δή.  Εί  δέ  τις  φαίη  τών  περιέργων, 
τί  ουν  οϋ  φοβή  σύ,  μή  και  Βησσαρίων  ο  σος 
καταψηφίσεταί  σου  κουφότητα  ;  ούμενουν  εγω 
θαρρούντως  αν  ε'ίποιμί'  οίδε  γάρ  ώς  οΰχ  εκου- 
σίως οΰ  καθυπείκω  τοΐς  αυτού  προστάγμασι. 

Και  ταύτα  μέν  δή  ταύτα,  σύ  δ'  ό  βίω  και 
λόγω  καθ'  ύπερβολήν  κοσμούμενος,  ε'ίπερ  τάς 
λύσεις  τών  άπορηθέντων  ούκ  εΰστόχως  και 
κατά  τήν  σήν  μεγαλο'νοιαν  δέδωκα,  σύγγνοοθί 
μοι  πύλαις  Άϊδωνέως  ήδη  προσεγγίζοντι,  προς 
έν  τε  και  μόνον  νύν  άποβλέποντι,  τήν  τών  α- 
μαρτιών μου  συγχώρησιν,  ής  τύχοιμι  ταϊς  σαΐς 
εύχαίς,  φίλε  Θεού  πανυπερσέβαστε. 

"Ερρωσο  μακρόβιος. 

Κερκυρίηθεν,  Σκιροφοριώνος  δ^  ισταμένου. 
60. 

(Επιστολή  τού  πατριάρχου  Ιερεμίου  Β'  τού 
Τρανού  εξ  ιδιωτικού  κώδικος  δημοσιευθείσα  υπό 
τού  κ.  Μ.  Παρανίκα  έν  τόμ.  Γ,  σ.  23  τού  ΈΛ.Ι. 
ΦιΛοΛογ.  ΣυΜΙόγου.  Κατά  τον  ύπ'  όψει  ημών 
κώδικα  ή  έπιγραφή  έχει  ώδε·  «Ιερεμίας  ε.Ιέω 
Θεού  αρχιεπίσκοπος  Κωνσταντινουπόλεως , 
Νέας  Ρώμης,  χαΐ  οικουμενικός  πατριάρχ?}ς, 
τοις  τών  Ενετών  άρΐοτως  και  υπερψερόντως 
οίακοατροψοΰαι,  τώ  τε  θεοψρονρήτω  πρίγγιπι, 
τοΊς  μεγά.Ιοις  ψρονίμοις  και  τοις  παρ'  α'υτοϊς 
τών  άζίων  άπαΰιν  είρήνην.  εϋφροσΰνην  και  το 
κατ'  εχθρών  αεί  θεόθεν  τα  νικητήρια  αϊρεινη. 
Σημειο>τέον  και  ταύτας  τάς  διαφερούσας  γρα- 
φάς·  Και  πάΜ<ι  μεν  ώς  την  —  εν  επισκόποις 
Κυθήρων,  καν  τοις  —  και  Χκεΰίαις  ώς  τήν — 
Ποιήΰητε  (V  αν  οϋ  χρεωστικώς  άμοιβάς,  α,ΛΛα, 
δώρα  γαριζόμενοι,  εϊ  περ  του  παΛαίποτε—όπη- 
νίχα  α,ν  όιαχα.Ιέσοιτε — Έρρωμένονς  μοι  κτά.). 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΑΞΟΣΚΩΛΗΚΟΣ 


ΚΑΙ 

ΤΩΝ  ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ  ΑΥΤΟΥ. 


"Ανεγνώσθη  εν  τα,Τς  Χΐη] 

Α'. 

Ή  μέταςα,  ή  ώραιοτάτη  των  κλωστικών 
ουσιών,  είναι  επίσης  ή  διαρκέστατη,  ή  λεπτο- 
τάτη  και  ή  λαμπροτάτη  τών  ύλών,  άς  Ό 
θρωπος  έξεΰρε  πρός  ένδυμασίαν  και  στολισμόν 
αύτοΰ.  Ελαφρά  καϊ  θερμή  άφ'  ενός  υγιεινή  δέ 
έξ  άλλου  συνενοί  εν  εαυτή  τοιαύτα  προτερήμα- 
τα, δι'  ών  υπερτερεί  τοϋ  βάμβακος,  του  λίνου, 
του  έρίου  κατά  πολύ.  Οί  άρχαϊοι  άμυδράν  τινα 
ΐοέαν  περί  μετάξης  είχον·  έ φρονούν  δτι  αύτη 
είναι  φυτού  τίνος  προϊόν,  δτι  οί  κάτοικοι  τής 
Μέσης  Ασίας  μο'νον  γινώσκουσι  νά  δίδωσι  δι' 
ιδιαιτέρας  τέχνης  την  λεπτότητα  καί  στερεό- 
τητα αύτής.  Έτεροι  έφρονουν  δτι  αύτη  είναι 
προϊόν  μεγάλων  αραχνών,  άς  οί  έμποροι  περι- 
ποιούνται καί  άνατρέφουσι.  Καί  βεβαίως  ούδε- 
μίαν  σαφή  ίδέαν  ήδύναντο  νά  έχωσιν  οί  κάτοι- 
κοι του  αρχαίου  κόσμου,  αφού  τό  μυστήριον 
επί  ποινή  θανάτου  συνεκρατείτο  εντός  τών  ο- 
ρίων της  Σινικής  Αυτοκρατορίας  πλε'ον  τών 
τριάκοντα  εκατονταετηρίδων  άπό  της  εξευρέ- 
σεως αύτοΰ.  Τοσούτω  δέ  ή  τιμή  της  μετάξης 
ην  ύπε'ρογκος,  ώστε  ό  αύτοκράτωρ  Αύρηλιανός 
μετά  τάς  έν  τή  Ανατολή  νίκας  τών  λεγεώ- 
νων  αύτοΰ  ήναγκάσθη  νά  άρνηθη  εις  την  Αύ- 
τοκράτειραν  αίτήσασαν  ένδυμά  τι  μεταξωτα'ν, 
ώς  άνάρμοστον  διά  τό  βαρύτιμον  αύτοΰ  καί  διά 
μίαν  Αύτοκράτειραν  ό  δέ  Ιάκωβος  Α',  βασι- 
λεύς της  Σκωτίας,  έδανείσθη  ζεύγος  μεταξω- 
τών περικνημίδων,  δπως  εμφανισθη  ενώπιον 
τών  "Αγγλων  άπεσταλμε'νων.  Σήμερον  τό  σπά- 
νιον  καί  βαρύτιμον  της  οργανικής  ταύτης  ύλης 
ήλαττώθη  κατά  πολύ,  κάλλιστα  δέ  γινώσκο- 
μεν  δτι  ή  μέταξα  είναι  προϊόν  τοΰ  μεταξοσκώ- 
ληκος,  δστις  έκλήθη  εις  την  όργανικήν  φύσιν, 
δπως  τοσούτον  σπουδαίαν  καταλάβη  θέσιν, 
ώστε  νά  θε'τν)  εις  κίνησιν  εκατομμύρια  ανθρώ- 
πων καί  δισεκατομμύρια  κεφαλαίων  καθ'  έκα- 
στον  ετος. 

Τό  δένδρον  έξ  ου  ούτος  τρε'φεται  κατέχει 
τάς  εύφορωτε'ρας  πεδιάδας  της  Ασίας  καί  Εύ- 


"  καί  ΧΐΐζΓ'  συνεδριάσεσιν. 

ρώπης  εις  μεγίστας  εκτάσεις·  άπειροι  δε  χεί- 
ρες γεωργών  καταγίνονται  μόνον  διά  την  καλ- 
λιε'ργειαν  αύτοΰ,  παμπληθεΐς  δέ  βιομήχανοι  καί 
έμποροι  εύρίσκουσι  την  εύζωίαν  καί  τόν  πλοΰ- 
τον  αύτών  εν  τή  επεξεργασία  καί  έμπορίκ  της 
μιξορητινώδους  ταύτης  ύλης  ενός  σκώληκος. 
Καί  ούτος  λοιπόν  έσεται  ό  σκώληξ,  ου  τίνος  ή 
ιστορία,  τό  άνατομικον,  φυσιολογικόν  καί  πα- 
θολογικόν  με'ρος  εν  συνόλω  καί  έν  τοις  καθ' 
έκαστα  απασχολήσει  ημάς. 

Γεννηθείς  έν  χώρα,  έν  ·/)  την  μεταξοσκωλη- 
κοτροφίαν  περί  πολλού  ποιούνται,  γινώσκω 
τους  μεταξοσκώληκας  άπό  παιδικής  ηλικίας, 
έκτοτε  δέ  πολλάκις  έμαυτόν  άνωφελώς  ήρώ- 
των  την  έξήγησιν  τών  έν  αΰτώ  άναφαινομε'νων 
μεταβολών,  μεταμορφώσεων  καί  άσθενειών  αύ- 
τοΰ, μέχρις  ου  έπί  εν  ήδη  έ'τος  περί  τοΰτο  τό 
ζωύφιον  ένασχοληθείς  καί  έν  τω  καταλλήλω 
καιρώ  άναθρε'ψας  καί  περιποιηθείς  αύτο,  περί 
δέ  την  άνατομίαν  καί  μικροσκοπίαν  οΰκ  ολίγον 
καιρόν  δαπανήσας,  μεταδίδωμι  ύμϊν,  ώς  έμοί 
δυνατόν,  τινά  τών  άξιοπεριεργοτέρων  τοΰ  οργα- 
νισμού, άφορώντα  την  άνατομίαν,  φυσιολογίαν 
καί  παθολογίαν  αύτοΰ. 

Καί  πρώτον  μεν  τόν  λογον  ποιήσομαι  περί 
της  έφευρέσεως  καί  μεταδόσεως  αύτοΰ,  είτα 
δέ  διελθών  την  άνατομικήν  κατασκευήν  ώς  καί 
την  φυσιολογικήν  ένέργειαν  έκαστου  τών  οργά- 
νων αύτοΰ,  διατρίψω  έπί  τά  διάφορα  φαινόμε- 
να τοΰ  ζωικού  συστήματος  άπό  τής  έν  τω  ώώ 
εξελίξεως  καί  διαπλάσεως  μέχρι  τής  τελείας 
άναπτύζεως  προς  διαιώνισιν  τοΰ  γένους  αύτοΰ, 
καί  έπί  τέλους  τον  λόγον  καταστρέψω  διά  τοΰ 
παθολογικού  μέρους,  δπερ  σκοπεί  τήν  έξεύρεσιν 
τών  αιτιών  τών  άσθενειών  τοΰ  μεταξοσκώληκος 
καί  τήν  άποφυγήν  τούτων  διά  τής  καλής  καί  λε- 
λογισμένης μεθόδου  προς  έκλογήν  τοΰ  μεταξο- 
σπορου  διά  τής  χρήσεως  τοΰ  μικροσκοπίου.  Ευ- 
χομαι  δέ  δπως  αί  προσπάθειαί  μου  άποβώσιν 
αφετηρία  κρειττόνων  μελετών  τοις  περί  τά 
τοιαύτα  ένασχολουμένοις  προς  δοξαν  τής  έπι- 
στήμης  καί  ώφέλειαν  τών  ενδιαφερομένων. 


Ι1ΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΑΞΟΙΚΩΛΙΙΚΟΙ 


95 


Καταγωγή  τοΰ  μ,εταξοσκώλϊγκος. 

Ποΰ  κατά  πρώτον  άνεφάνη  ό  μεταξοσκώληξ 
και  τίνες  ήσαν  οί  έπιμεληθέντες  και  έξ  αύτοΰ 
χατασκευάσβντες  την  μέταξαν,  τοΰτο  άνήκει 
είς  την  μυθολογίαν.  Οί  Πε'ρσαι  μυθολογοΰσιν  δτι 
τό  πρώτον  ζεύγος  τοϋ  μεταξοσκώληκος  έξήλθεν 
εκ  τοΰ  δέρματος  άγίου  τίνος  Πέρσου  εις  λίαν 
οβρχαίαν  έποχήν.  Οί  Ίνσοί  έκαλλιε'ργουν  τον  με- 
ταξοσκώληκα και  άπέστελλον  οιά  των  κεροα- 
νίων  αυτών  μεγάλας  ποσο'τητας  μετάξης  εις 
τάς  πόλεις  της  Μικρας  Ασίας.  Κατά  πάσαν 
όμως  πιθανότητα  πατρίς  τοΰ  μεταξοσκώληκος 
άναφε'ρεται  ή  Σινική.  Ό  Αυτοκράτωρ  τοΰ  βα- 
σιλείου τούτου  ΗθΠ§-ΙΪ,  δστις  ήκμασε  κατά 
το  2600  π.  Χ.,  έπιθυμών  δπως  ή  νόμιμος  αύ- 
τοΰ σύζυγος  συντέλεση  εις  τήν  εύδαιμονίαν  των 
υπηκόων  του,  παρεκάλεσεν  αύτήν,  δπως  έξε- 
τάση  τον  μεταξοσκώληκα,  και  προσπαθήση  να 
νρησιμοποιήση  το  εξ  αύτοΰ  νήμα.  Ή  Αυτοκρά- 
τειρα Εβ-1)3§  οΐΐϊ  συλλε'ξασα  μεγάλήν  ποσότη- 
τα των  έντο'μων  τούτων  και  άπασχοληθεϊσα 
αρκούντως,  οΰ  μόνον  έσπούδασε  τό  περί  άνα- 
τροφής  αύτοΰ,  άλλ'  ευρε  και  τόν  τρόπον  τής 
εξελίξεως  της  μετάξης  και  εισήγαγε  ταύτην 
εις  τήν  ύφαντουργίαν.  "Εκτοτε  ό  μεταξοσκώ- 
ληξ  χαί  ή  μεταξοσκωληκοτροφία  παρεδόθησαν 
αώ  κοινώ  προς  έκμετάλλευσιν.  Οί  δέ  Αυτοκρά- 
τορες της  Σινικής  άπηγο'ρευσαν  έπί  ποιντ)  θα- 
νάτου τήν  έκ  της  αυτοκρατορίας  έξαγωγήν  τών 
ώων  τοΰ  μεταξοσκώληκος  και  της  συκομορέας, 
ούτως  ώστε  επί  ε'ίκοσιν  ολόκληρους  αιώνας  κα- 
τόρθωσαν οί  κάτοικοι  της  Σινικής  νά  κρατή- 
σωσιν  έντός  τών  ορίων  αυτών  τό  πολύτιμον 
τούτο  εντομον,  εκ  της  καλλιέργειας  τοΰ  οποίου 
έπεσωρεύθη  πλούτος  άπειρος  εντός  τοΰ  κρά- 
τους, μέχρις  ου  μία  τών  βασιλοπαίδων  έκ  της 
δυναστείας  τών  Η3Π  άρραοωνισθεϊσα  τον  βα- 
σιλέα τοΰ  ΚΐιοΙ&π  140  π.  Χ.  και  μαθοΰσα 
δτι  έν  τη  χώρα  εις  ην  επρόκειτο  νά  μεταβή 
ϊέν  '-.Ί.γ/ν)  ό  μεταξοσκώληξ  και  επομένως  ούδ' 
έκεΐνα  τά  ωραία  μεταξωτά  υφάσματα,  άτινα 
Τοσούτον  αύτη  ύπερηγάπα,  άπεφάσισε  νά  κλε'- 
ψη  έκ  τοΰ  τελωνείου  της  πατρίδος  αύτής  τά 
ώά  τοΰ  μεταξοσκώληκος  και  τους  σπόρους  της 
&υκομορε'ας,  Οε'σασα  ταΰτα  έν  τνί  κομη  αύτής, 
ούτω  δέ  τό  πολύτιμον  εντομον  διήλθε  τά  όρια 
της  Σινικής·  άλλα  και  έν  τω  δευτέρω  τούτω 
σταθμώ  ώς  και  έν  τω  πρώτω  έπαθε.  Νε'οι 
φραγμοί  και  ένταΰθα  έτε'Οησαν,  μέ/ρις  Ου  δύο 
Πε'ρσαι  μοναχοί,  έκ  τοΰ  τάγματος  τοΰ  Άγίου 
Βασιλείου,  επιθυμούντες  όπως  μεταφε'ρωσι  τήν 


μεταξοσκωληκοτροφίαν  εις  τάς  ημετέρας  χώ- 
ρας, προσήλθον  πρός  τόν  Αυτοκράτορα  Ίουστι- 
νιανόν,  προς  ον  έφανε'ρωσαν,  δτι  έπί  πολύν  χρο- 
νον  διατρίψαντες  έν  τή  Σινική  Αυτοκρατορία, 
είδον  και  γινώσκουσι  τόν  τρόπον  τοΰ  άνατρε'- 
φειν  τον  μεταξοσκώληκα  και  έκ  τοΰ  προϊόντος 
αύτοΰ  κατασκευάζειν  ενδύματα.  Ό  Αυτοκρά- 
τωρ Ιουστινιανός  πολλά  τούτοις  ύποσχεθείς 
άπέστειλεν  εις  Σινικών,  οπόθεν  τω  555  επέ- 
στρεψαν εις  Κωνσταντινούπολη  και  ένεχείρισαν 
τω  Βυζαντινψ  Αύτοκράτορι  ράβδον  κοίλην  πλή- 
ρη ώών  μεταξοσκώλϊΐκος  και  σπόρους  συκομο- 
ρε'ας.  Αύτοί  πρώτον  έ δίδαξαν  τους  περί  τον 
Ίουστινιανόν  τόν  τρόπον  της  ανατροφής  αύτοΰ 
και  τής  μεταξουργίας·  εις  διαφόρους  δέ  επαρ- 
χίας τοΰ  κράτους  ταχέως  μετεοο'θησαν  τά  περί 
μεταξοσκώληκος  και  ήρχισαν  νά  ένασχολώνται 
περί  τούτον  ιδίως  δέ  έν  Πελοποννήσω  και  έν 
τή  νήσω  Κώ·  έντεΰθεν  ή  μεταξοσκωληκοτρο- 
φία  διεπέρασεν  εις  Σικελίαν,  εκείθεν  δέ  εις  Ί- 
ταλίαν.  Ερρίκος  ό  Δ'  μετήνεγκεν  αύτήν  εις  τήν 
Γαλλίαν.  Έν  Γερμανία  πρώτος  σταθμός  τής 
μεταξοσκωληκοτροφίας  ύπήρςεν  ή  Βαυαρία  τώ 
1076,  ό  δέ  Φρειδερίκος  ό  Με'γας  εϊσήγαγεν 
αύτήν  καθ'  άπασαν  τήν  λοιπήν  Γερμανίαν. 

Άνατομ-ικον  καΐ  μικροσκοπικον 
μέρος. 

Τό  σώμα  τοΰ  μεταξοσκώληκος  σύγκειται  έκ 
δε'κα  κρίκων  συνδεομένων  πρός  άλλήλους  διά 
τοΰ  δέρματος  και  τών  μεταξύ  τούτων  μυών 
έχόντων  έκάστου  άνά  δύο  άναπνευστικάς  δ- 
πάς  συμμετρικώς  πρός  άλλήλας  κειμένας.  Έξ- 
αίρεσιν  τοΰ  κανόνος  τούτου  ποιούνται  ό  δεύτε- 
ρος και  ό  τρίτος  κρίκος  άπό  τής  κεφαλής,  οί'- 
τινες  άμοιροΰσιν  αναπνευστικών  οπών.  Και  ό 
[Λεν  πρώτος  κρίκος  φέρει  έπί  τοΰ  έμπροσθίου 
άκρου  αύτοΰ  τό  στόμα,  ήτοι  τήν  έν.  χιτίνης 
μασητήριον  συσκευήν  προσδεδεμένην  διά  κα- 
ταλλήλων μασητηρίων  μυών,  ό  δεύτερος  και 
ό  τρίτος  έμπεριέχουσιν  έν  έαυτοΐς  έντός  κα- 
ταλλήλων θηκών  τά  μέλλοντα  πτερά,  ό  δέ  τε- 
λευταίος πρός  τό  κάτω  ρ.έν  μέρος  τήν  δπήν 
τοΰ  άπηυθυσμένου,  έπί  δέ  τής  ράχεως  κερατο- 
ειδή τινα  άπο'φυσιν,  ής  ό  σκοπός  άγνωστος 
μέχρι  τοΰδε  τυγχάνει. 

ΙϊερΙ  δέρματος- 

Το  έξωτερικόν  περικάλυμμα,  δπερ  αποχωρί- 
ζει τόν  μεταξοσκώληκα  άπό  τοΰ  έξωτερικοΰ 
κόσμου,  και  δπερ  ώς  άσπίς  τις  προφυλάσσει  αν- 


96 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τον  έκ  πολλών  εξωτερικών  εχθρών,  σύγκειται 
έκ  διαφο'ρουν  ινωδών  μεμβρανών,  άμέσως  έπ' 
αλλήλων  τεθειμένων,  ών  ή  τελευταία  φε'ρει 
πολλαπλοΰν  τι  στρώμα  έξ  «πεζηραΐΑμενων  πο- 
λυμόρφων κυττάρων  έπ'  αλλήλων  τεθειμε'νων 
επί  τούτου  διακρίνονται  στίγματα  και  σχήμα- 
τα τινα  ώς  επί  τό  πολύ  μέλανα  τήν  χροιών  προ- 
ερχόμενα έκ  χρωρ,ατιστικής  τίνος  ύλης  έντός 
τών  κυττάρων  τεθειρ.ένης·  έξοχαί  δέ  τίνες  τον 
αριθμόν  δέκα  και  εξ  έπ'  αμφότερα  τά  πλάγια 
συμμετρικώς  προς  άλ7»ήλας  και  κάτωθεν  του 
σώματος  κείμενα! ,  αί  μέν  'έξ  πρός  την  κεφαλήν 
αί  δέ  δε'κα  πρός  τό  όπισθεν  μέρος  τοΰ  σώματος, 
τους  πόδας  τοΰ  σκώληκος  άποτελούσι.  Και  οί 
μέν  έμπροσθεν  έξ  αρθρωτοί  τυγχάνοντες  εις 
τους  μέλλοντας  πόδας  τής  χρυσαλλίδος  μετα- 
βάλλονται, οί  δέ  έτεροι  δέκα  κατά  τό  μέσον  και 
κατά  τό  έτερον  άκρον  ινώδεις  είναι  και  άπλοϊ, 
περιστοιχίζονται  δέ  ύπό  στεφάνης  αγκυλών, 
δι'  ων  τά  ζώον  επί  τών  φύλλων  στερεούται. 
Αύται  κατά  την  μεταμόρφιυσιν  άπομαραινο'με- 
ναι  μετά  τοΰ  δέρματος  καθ'  ολοκληρίαν  άπό 
τοΰ  σώματος  άποπίπτουσιν.  Ή  αλλαγή  του 
ατος  αίτιον  έχει  τήν  υπέρ  τό  δέον  αύξησιν 
τοΰ  ζώου,  όπερ  αυξάνει  περισσότερον  της  ελα- 
στικότατος τοΰ  περικαλύμματος.  Τότε  τό  δέρ- 
μα σχίζεται  άπό  της  ράχεως,  ό  δέ  μεταξο- 
σκώληξ  εξέρχεται  τούτου  πεπροικισμένος  μειά 
νέου  δέρματος  καταλλήλου  διά  τήν  νε'αν  ή- 
λικίαν. 

ΟερΙ  ύποδο^εί,Όυ  λ&πωμ.ατώδους 

Κάτωθεν  τοΰ  δέρματος  ευρίσκεται  ό  ύποδό- 
ρείος  λιπωματώδης  χιτών  αποτελούμενος  έκ 
λιπωματωδών  κυττάρων  εύρισκορ.ένων  έντός 
ινώδους  χιτώνος  και  αυξανομένων  αναλόγως 
της  ήλικίας.  Τά  κύτταρα  ταΰτα  αναγκαιότα- 
τα τυγχάνουσι  κατά  τήν  μεταμόρφωσιν,  διότι 
διά  τοΰ  λίπους  τούτου  τρε'φεται  ό  οργανισμός 
και  αί  ρ.εταβολαί  έν  αύτώ  επιτυγχάνονται. 

Τό  μ,υϊκόν  ούατημ-α. 

Ή  άπό  τόπου  εις  τόπον  κίνησις  και  πολλαί 
τών  εσωτερικών  κινήσεων  έν  τω  ρ,εταξοσκώλη- 
κι  κατορθοΰνται  διά  τοΰ  συστήματος  τούτου. 
Πάσα  σοψ.ατική  κίνησις  είναι  τό  έξωτερικόν 
φαινο'μενον  εσωτερικής  πολλαπλής  κινήσεως 
τών  άπλουστάτων  μυϊκών  συσκευών  συνιστα- 
μένης εις  τήν  προσπέλασιν  και  άπομάκρυνσιν 
τών  στοιχείων  τούτων,  ήτοι  εις  τήν  συστολήν 


και  διαστολήν  τοΰ  μυός.  Τήν  μεταβολήν  ταύ- 
της τής  καταστάσεως  εκάστου  μυός  παράγου- 
σι  τά  κινητικά  νεΰρα,  άτινα  έκ  τοΰ  κεντρικού 
νευρικού  συστήματος  πηγάζοντα,  ως  ήλεκτρι- 
κά  σύρματα  τήν  νευρικήν  μεταβολήν  εις  κίνη- 
σιν  έν  τω  μυί  μεταδιδο'ασι. 

Τό  σύστημα  τούτο  δύναται  ύποδιαιρεθήναι 
εις  τρεις  τάςεις,  ήτοι  εις  τούς  κατά  μήκος,  εις 
τους  κατά  περιφέρειαν  και  εις  τους  είς  έτερα 
κινητήρια  όργανα  ήτοι  τους  πόδας  και  τό  στόμα 
μεταβαίνοντας  μΰς.  Και  οί  μέν  κατά  μήκος  τοΰ 
σώματος  και  κατά  περιφέρειαν  μΰς  άπό  δακτυ- 
λίου είς  δακτύλιον  μεταβαίνοντες  και  πρός  άλ- 
λήλους  συμπεριπλεκόμενοι  τήν  κατά  μήκος  και 
πλάτος  κίνησιν  παράγουσιν,  οί  δέ  εις  τά  έτε- 
ρα κινητήρια  όργανα,  τους  πόδας  και  μασητή- 
ρια,  είς  τά  διάφορα  τοΰ  στόματος  μέρη  κατευ- 
θυνόμενοι, χρησιμεύουσιν  είς  τήν  σχετικήν  πρός 
τό  όλον  παραλλαγήν  τής  θέσεως  τών  κινητη- 
ρίων και  μασητηρίων  οργάνων  πρός  τόν  σκο- 
πόν  τής  άπό  τόπου  είς  τόπον  μεταλλαγής  και 
θρέψεως.  Τούτων  ούτως  εχόντων,  άπαν  τό 
μυϊκόν  σύστημα  δύναται  νά  άναπαρασταθνί 
πρός  σάκκον  τινά,  περικαλύπτοντα  άπασαν 
τήν  έσωτερικήν  έπιφάνειαν  τοΰ  δέρματος,  και 
έχοντα  προεκβολάς  τινας  πρός  τά  έτερα  διά- 
φορα όργανα  εϋθϋς  ύπό  τήν  έπιδερμίδα  κείμενα. 

Ή  άπό  τόπου  είς  τόπον  κίνησις  γίνεται  ώς 
έξής-  ό  σκώληξ  στηριζόμενος  έπί  τών  οπι- 
σθίων ποδών  τής  κοιλίας,  έκτείνει  τό  έμπρο- 
σθεν μέρος  τοΰ  σώματος  και  διά  τών  εμπρό- 
σθιων ποδών  συλλαμβάνων,  έλκει  τό  όπίσθιον 
σώμα,  τους  πρώτους  κοιλιακούς  πόδας,  εύθύς 
όπισθεν  τών  τελευταίων  τοΰ  στήθους  θέσεων. 

Τό  νευρικόν  ούβτ^μα. 

Διά  τήν  κίνησιν  καΐ  αΐσθησιν  απαιτούνται 
ουχί  ρ,ο'νον  τά  όργανα  τής  κινήσεως  και  αίσθή- 
σεως,  αλλά  και  τό  κεντρικόν  σύστημα,  είς  δ  πά- 
σα αϊσθησις  καταλήγει  και  έξ  ού  πάσα  κίνησις 
εξέρχεται.  Τό  κεντρικόν  νευρικόν  σύστημα  συν- 
ίσταται έκ  δε'κα  γαγγλίων,  ήτοι  μικρών  νευ- 
ρικών κέντρων  ευρισκομένων  καθ'  όλον  τό  μή- 
κος τοΰ  σώματος  ακριβώς  κάτωθεν  και  κατά 
μήκος  τοΰ  πεπτικού  σωλήνος  και  πρός  άλληλα 
διά  νεύρων  προσδεδεμένων  εις  ταΰτα  προσθε- 
τέον  τόν  τοΰ  οισοφάγου  κρίκον,  όστις  ενταύθα 
παριστά  τόν  παρά  τοις  έντελεστέροις  τών  ορ- 
γανισμών έγκε'φαλον,  και  δύο  έτερα  μικρότερα 
άσκίδια  άντιστοιχοΰντα  άκριβώς  πρός  τους 
μέλλοντας  οφθαλμούς,  ώστε  ό  ολικός  αριθμός 
τούτων  εις  13  ανέρχεται.   Έκ  τών  κεντρικών 


δε'ρμ 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΛΞ0ΣΚΜΙΙΚ02. 


07 


τούτων  νευρικών  οργάνων  διακλαδούνται  καθ' 
άπαντα  τον  όργανισμ.ο'ν,  καθ'άπάσχς  τάς  διευ- 
θύνσεις, καθ'άπαν  τό  κινητικο'ν,  πεπτικον,  άνα- 
πνευστικον  και  καρδιακόν  σύστημα,  έν  γένει  δέ 
καΟ'  άπαντα  τά  όργανα,  τα  νεύρα  δι'  ών  ή  ΰ- 
παρζις  τής  οργανική  ζωής  προς  τον  τέλειον 
χύτης  σκοπόν  διευθυνομ.ένη  κατευοδοΰται.  ΊΙ 
ότορ'ΛΤ'.^  καΐ  ή  γεΰσις,  ώς  και  τά  ειδικά  τού- 
των νεύρα,  έλλείπουσι  παντελώς,  τά  δέ  όργανα 
τής  δράσεως  εν  τω  τελευταία)  σταδίω  της 
ύπάρζεως  αύτού  κατά  τήν  τελικήν  άνάπτυξιν 
αναφαίνονται.  Έ  έκθεσις  της  μακροσκοπικής 
αυτών  κατασκευής  ώς  πολυσύνθετος  υπερακον- 
τίζει τά  όρια  του  προτιθεμένου  σκοπού,  διό  καί 
παραλείπεται. 

Τό  άναπνευοτεκόν  σύστημα. 

Τό  άναπνευστικόν  αύτού  σύστημα  εξεγείρει 
βύν  ήττον  τήν  ήμ,ετέραν  περιε'ργειαν,  διότι  έν 
τη  τελευταία  αύτού  άναπτύςει,  αί  πτε'ρυγες  εί- 
ναι εν  τών  κυριωτε'ρων  οργάνων  της  αναπνοές. 
ΊΙ  εις  τόν  οργανισμών  εισαγωγή  τού  οξυγόνου 
αναγκαίου  δ\ά  την  ύπαρξιν  εκάστης  οργανικής 
ούσίας  και  ή  ές  αύτού  άπομ.άκρυνσις  τού  διά 
τόν  όργανισμόν  δηλητηριώδους  άνθρακικού  ό- 
|ίίος  γίνεται  διά  τού  άναπνευστικού  συστήμ,α- 
το;.  Ώς  διά  τού  πεπτικού  συστήματος  εΐσέρ- 
χονται  εις  τον  οργανισμών  αί  στερεα'ι  καί 
ύγραί  ούσίαι,  άναγκαΐαι  προς  διατροφήν  και 
ύπαρξιν  τού  οργανικού  άτομου,  εξέρχονται  δ' 
αύτού  αί  περιτταί,  ούτω  διά  τού  αναπνευστι- 
κού συστήματος  είσρέουσιν  αί  απολύτως  ά- 
ναγκαϊαι  τώ  όργανισμω  άερώδεις  ούσίαι,  εξε'ρ- 
χονται δ'  εξ  αύτού  αί  περιτταί.  Εις  τά  πλά- 
για του  σώματος  έπί  εκάστου  δακτυλίου,  εξαι- 
ρέσει τού  δευτέρου  καί  τρίτου,  συμμετρικώς  έπ' 
αμφότερα  τά  μέρη  κείνται  τά  στίγματα  ήτοι 
αί  όπαί,  δι'  ών  εισέρχεται  το  διά  τόν  οργανι- 
σμών τού  σκώληκος  άναγκαϊον  όξυγονον  καί  εξ- 
έρχεται τό  άνθρακικόν  όξύ·  αί  όπαί  αύται  τόν 
άριθμόν  1  6  παρατηρούμ.εναι  διά  τού  μικροσκο- 
πίου συνίστανται  εκ  χυτίνου  περιχυλίου,  έφ' 
ου  μεμβράνη  τις  πολύπτυχος  έπικάθηται,  χρη- 
σιμεύουσα κατά  τάς  άνάγκας  προς  κατάφραξιν 
και  απο'φραξιν  της  οπής.  Τά  στίγματα  ταύτα 
ίτυγκοινωνούσι  προς  άλληλα  διά  σωλήνο'ς  τίνος, 
όστις  καθ*  δλον  τό  μήκος  τού  εντόμου  εις  αμ- 
φότερα τά  πλάγια  με'ρη  συμμετρικώς  κείται, 
κπο  τούτων  δέ  κατά  διάφορους  διευθύνσεις  έ- 
τεροι σωληνίσκοι  έκφυόμενοι  προς  άπαντα  τά 
όργανα  κατευθύνονται.  Ή  μικροσκοπική  υφή 
τών  τε  μικρών  καί  μεγάλων  σωλήνων  έκ  κυ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΔΟΓ.  ΣΓΔΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


(Σχ.  1). 


κλοτερούς  χυτινώδους  ούσίας  τά  μάλα  συνί- 
σταται, δπως  ένεκα  τής  σχετικής  στερεοτη- 
τος  ταύτης  οί  πόροι 
ούτοι  άείποτε  ά- 
νεωγμε'νοι  διατελώ- 
σιν,  έπί  δέ  τής  εσω- 
τερικής αύτών  επι- 
φανείας λεπτεπίλε- 
πτος μεμβράνη  έπι- 
κάθηται.  Έκ  τής 
ανατομικής  ταύτης 
εκθέσεως  εύκολος  ό 
τρόπος  τής  άναπνοής 
κατανοείται.  Ό  α- 
τμοσφαιρικός άήρ  διά 
τών  εξωτερικών  ο- 
πών εις  τό  έσωτερι- 
κόν  τού  σώματος  είς- 
δύων  δι'  ένδοσμ,ο'σεως 
καί  εξοσμο'σεως  τό  μ.έν  όξύγονον  τώ  όργανισμ,ώ 
εγκαταλείπει,  τό  δέ  εξ  αύτού  άναπτυχθέν  άν- 
θρακικόν όξϋ  άποφε'ρων  εξέρχεται. 

Τό  κυκλοφορδκόν  σύστημα. 

Έάν  διά  τού  πεπτικού  καί  αναπνευστικού 
συστήματος  λαμβάνονται  αί  στερεαί,  ύγραί  καί 
άερώδεις  ούσίαι  πρός  συντήρησιν  καί  αύξτ,σιν 
τού  οργανισμού,  διά  τού  συστήματος  τής  κυ- 
κλοφορίας διανέμονται  αύται  καθ'  άπασαν  τήν 
οίκονομίαν,  ής  τά  στοιχεία  παραλαμβάνοντα 
εκαστον  τό  έαυτώ  άναγκαϊον  άποβάλλουσι 
τά  περιττά,  καί  ούτως  ή  διατροφή  καί  ή  αύ- 
ξησις  επιτυγχάνεται.  Καί  παρά  μέν  τοις  έντε- 
λεστέροις  τών  όργανισμ.ών  κατορθοΰται  τό  τοι- 
ούτον διά  τού  αρτηριακού,  φλεβικού  καί  λυμ- 
φατικού συστήματος,  εχόντων  ώς  κέντρον  τήν 
καρδίαν,  παρά  δέ  τώ  μεταξοσκώληκι,  ώς  άτε- 
λέστερον  τον  όργανισμ,όν  έ'χοντι,  έλλείπουσι  τά 
άνω  μνημονευθέντα  συστήματα  καί  μο'νον  ή 
καρδία  άντικαθιστά  αύτά.  Εϊναι  δέ  αύτη  σω- 
λήν  τις  επιμήκης  έκ  κυκλοτερών  καί  επιμ,ήκων 
μυών  συνιστάμενος,  καί  περικαλυπτο'μενος  ε- 
σωτερικώς διά  λεπτής  τίνος  μεμβράνης  τού  έν- 
δοκαρδίου.  Ό  σωλήν  ούτος  διαιρείται  εις  το- 
σούτους θαλάμους,  δσοι  κρίκοι  τού  σώμ.ατος 
ύπάρχουσιν,  είναι  δέ  διατεθειμένος  άμέσως  ύπό 
τήν  επιδερμίδα,  ώστε  αί  συσταλτικαί  καί  δια- 
σταλτικαί  κινήσεις  αύτού  ύπό  τό  δέρμ,α  δια- 
φαίνονται. "Εκαστος  τών  θαλάμ.ων  τού  σωλή- 
νος  διά  μέν  τού  εμπρόσθιου  καί  οπισθίου  στο- 
μ.ίου  μ,ετά  τών  παρακειμένων  θαλάμων  συγ- 
κοινωνεί,  επί  δέ  τά  πλάγια  αύτού  ρωγμάς 

13 


98 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΑΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


φέρει,  αίτινες  έναντι  αλλήλων  κείμεναι  κατά 
μέν  τήν  συσταλτικήν  κίνησιν  αύτοΰ  δια  βαλ- 
βίδων αποτελουμένων  εκ  τοΰ  ένδοκαρδίου  φράσ- 
σονται, και  ούτω  τό  αίι/.α  άπό  του  ενός  εις  τον 
έτερον  θάλαμον  μεταβαίνει,  κατά  δέ  την  δια- 
στολών διά  τής  εξωτερικές  τοΰ  αίματος  πιέ- 
σεως  προς  τά  έ'σω  ανοίγονται,  και  ούτω  τό 
αίμα  εκ  των  εςω  χρός  τά  εσω  τοΰ  θαλάμου 
εισχωρεί.  Έπ'  αμφότερα  τά  πλάγια  τοΰ  σω- 
λήνος κοιλότητες  σχε'σιν  προς  τάς  άναλο'γους 
ρωγρ,άς  έ'χουσαι  υφίστανται,  εις  άς  τό  αίμα  εκ 
των  διάφορων  τοΰ  σώματος  μερών  συλλε'γεται. 
Τούτων  δ'  ούτως  εχόντων,  ευκόλως  ό  μηχα- 
νισμός της  κυκλοφορίας  κατανοείται.  Αί  μέν 
συσταλτικα'ι  κινήσεις  της  καρδίας  εκ  τοΰ  τε- 
λευταίου τοΰ  προς  τό  έτερον  άκρον  σημείου 
άρχο'μεναι,  εις  τούς  ετέρους  θαλάμους  πρός  τήν 
κεφαλήν  κατά  τάξιν  και  σειράν  διαδίδονται, 
καΐ  ούτω  τό  ρεύμα  τοΰ  αίματος  εκ  τών  όπι- 
σθεν πρός  τά  εμπροθεν  τοΰ  σώματος  γίνεται, 
ή  δέ  διασταλτική  κίνησις  τό  εις  τάς  διαφό- 
ρους τοΰ  σώματος  κοιλότητας  υπάρχον  αιμα  έκ 
τών  έμπροσθεν  πρός  τά  όπισθεν  άναμυζα,  ούτοο 
δέ  δύο  αντίθετα  ρεύματα  έν  τγ  κυκλοφο- 
ρία τοΰ  μεταξοσκώληκος  παρατηρούνται,  τό 
μέν  εντός  τοΰ  σωλήνος  καϊ  έκ  τών  όπισθεν  τοΰ 
σώματος  πρός  τά  έμπροσθεν,  τό  δέ  διά  τών 
διαφόρων  τοΰ  σώματος  κοιλοτήτων  καϊ  ρηγ- 
μάτων έκ  τών  έ'μπροσθεν  πρός  τά  όπισθεν. 
Τό  δ'  αίμα  τοΰ  μεταξοσκώληκος,  συνιστάμενον 
έκ  διαφανούς  τίνος  υγρού,  τοΰ  ορού,  κα'ι  έκ  λευ- 
κών αίμοσφαιριδίων,  χρησιμεΰον  όπως  λαμβά- 
νη  έκ  μέν  τοΰ  έντερικοΰ  σωλήνος  τά  πρός  δια- 
τροφήν  καϊ  αύξησιν,  έκ  δέ  τοΰ  αναπνευστικού 
συστήματος  τό  όξυγόνον  τοΰ  άέρος  πρός  καΰσιν, 
εισχωρεί  μέχρι  τών  άπλουστάτων  κυττάρων, 
δίδει  δ, τι  πρόσφορον  δι'  αύτά  κα'ι  παραλαμβά- 
νον  δ, τι  περιττόν  άποφε'ρει  πρός  τούς  αναπνευ- 
στικούς σωλήνας  και  τον  έντερικόν  συΛήνα,  έξ 
ών  ή  έ'κκρισις  άπό  τοΰ  οργανισμού  γίνεται. 

Ό  έντερεκος  βωλήν. 

Ό  εντερικός  σωλήν  συνίσταται  έκ  τών  α- 
κολούθων εξ  άπ'  αλλήλων  κατά  τήν  κατα- 
σκευήν καϊ  τον  σκοπόν  διακεκριμένων  μερών. 
Είναι  δέ  ταύτα,  τό  στόμα,  ό  οισοφάγος,  ο  πρώ- 
τος στόμαχος,  ό  δεύτερος  στόμαχος,  τό  λεπτόν 
ίντερον,  τό  άπηυθυσμένον.  Κα'ι  τό  μέν  πρώτον 
χρησιμεύει  εις  τό  συλλαμβάνειν,  κόπτειν  καί 
μασάν  τήν  τροφήν,  τό  δέ  δεύτερον  εις  τό  διο- 
χετεύειν  αυτήν,  τό  τρίτον  εις  τό  μεταβάλλειν 
«ςύτήν  εις  χυλόν,  το  τέταρτον  εις  χυμο'ν,  τό  δέ 


τελευταϊον,  <  όπως  δέχηται  κα'ι  έκβάλλη  τάς 
άπορροφηθείσας  ύλας.  Κα'ι  τό  μέν  στόμα  συνί- 
σταται έκ  τών  εξής  μερών  έκ  τοΰ  άνω  χεί- 
λους, όπερ  έ'χει  εις  τό  μέσον  έντομήν  τινα  χρη- 
σιμεύουσαν  πρός  παραλαβήν  τοΰ  φύλλου,  έκ  τών 
δύο  άνω  μεγαλειτέρων  σιαγόνων,  έκ  τών  δύο 
κάτω  κα'ι  έκ  τοΰ  κάτω  χείλους.  Τά  μέρη  ταύτα 
συνίστανται  έκ  χυτίνης,  έπικάθηνται  έπ'ι  τοΰ 
7;ρώτου  κρίκου  τοΰ  σώματος,  κα'ι  κινούνται  διά 
τών  καταλλήλων  μυών  κα'ι  τά  μεν  δύο  χείλη 
εχουσι  τήν  πρός  άλληλα  κίνησιν  κάθετον,  τά  δέ 
δύο  ζεύγη  τής  άνω  κα'ι  κάτω  σιαγόνος,  σχήμα 
πρίονος  έ'χοντα,  όριζοντίαν  τήν  πρός  άλληλα 
κίνησιν.  Διά  τών  δύο  τούτων  κινήσεων  κατορ- 

θοΰται  ή  σύλ- 
ληψις  κα'ι  ή  μά- 
σησις  τής  τρο- 
φής. Ό  οισοφά- 
γος είναι  λεπτός 
καϊ  βραχύς  σω- 
λήν αρχόμενος 
άπό  τοΰ  στόμα- 
τος καϊ  κατα- 
λήγων  εις  τόν 
πρώτον  στόμα- 
χον,  συνίσταται 
δέ  έσωτερικώς 
έκ  λεπτής  τίνος 
μεμβράνης,  έφ' 
ής  έπικάθηται 
έπιθήλιον  έκ  τε- 
τραγωνικών κυ- 
ψελών, έξωτερι- 
κώςδέ  έκ  κυκλο- 
τερών  ώς  έπϊ  τό 
πολύ  μυών,  χρη- 
σιμευόντων διά 
τής  συσταλτικής  καϊ  διασταλτικής  αυτών  λει- 
τουργίας πρός  διοχέτευσιν  τών  τροφών  εκ  τοΰ 
στόματος  εις  τον  πρώτον  στο'μαχον.  Τούτον  δύ- 
ναται νά  παραβάλν)  τις  πρός  άσκόν  τινα  επιμή- 
κη, όστις  αρχόμενος  έκ  τού  τελευταίου  μέρους 
•  τοΰ  οισοφάγου  καταλήγει  εις  τόν  δεύτερον  στο'- 
μαχον. Καθ'  δλον  δέ  τό  μήκος  ούτος  συνίσταται 
έκ  μυών,  τών  μέν  καί  κατ'  έξοχήν  πολυαριθμο- 
τέρων  έχόντων  κυκλοτερές  τό  σχήμα,  τών  δέ 
ευρισκομένων  αντικρύ  αλλήλων,  κατά  μέσον 
τού  σωλήνος,  επίμηκες.  Εσωτερικώς  περικα- 
λύπτεται  καϊ  πάλιν  ούτος  έκ  λεπτής  τίνος 
μεμβράνης  μετ'  έπιθηλίου,  ήτις  κατά  τό  έτί- 
ρον  άκρον  άποτελεΐ  βαλβίδα.  Αί  τροφαϊ  ιύ» 
ρίσκονται  έν  τώ  στομάχω  τούτω  μέχρις  Ον. 


(Σχ.  2). 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΑ30ΣΚίΙΛηΚ0ϋ. 


99 


11 


χατχστώσι  κατάλληλοι  διά  τον  δεύτερον  στό- 
μχνον.  Έκ  τής  ανατομικής  τοΰ  μέρους  τού- 
του τοΰ  εντερικού  σωλήνος  κατασκευή  δύνα- 
ταί  τις  νά  συμπεράνη  τήν  φυσιολογικήν  αύτοΰ 
ένε'ογειαν,  ήτις  συνίσταται  ιΐς  τό  λιαίνειν  τήν 
τροφήν  διά  προστριβές  παραγόμενης  έκ  τής 
συσταλτικές  και  διασταλτικές  ενεργείας  των 
αποτελούντων  τάς  παρειάς  τοΰ  στομάχου  μυών. 
Ό  δεύτερος  στόμαχος  εκ  μονών  κυκλοτερών 
μυών  συνιστάμενος  είναι 
βραχύτερος  τοΰ  πρώτου·  ή 
μεμβράνη  ήτις  περικαλύ- 
πτει  αυτόν  ε'σωτερικώς 
εκ-,  δς  των  ύπαρχόντων  κυτ- 
τάρων έ'χει  άδε'νας  τινάς, 
ες  ών  έκρε'ει  τό  σικ  την 
πε'ψιν  κατάλληλον  ύγρόν. 
Εις  τά  δύο  πλάγια  και  εις 
τό  πρός  τό  άπ/ιυθυσμε'νον 
έστραμμε'νον  άκρον  έκβάλ- 
λουσι  τρεις  λεπτοί  σωλή- 
νες οϊτινες,  εις  πολυποίκι- 
λους και  πολυμόρφους  καμ- 
πάς  περιτυλίσσοντες  τό 
με'ρος  τοΰτο  τοΰ  έντερικοΰ 
σωλήνος,  κατά  τό  μήκος 
και  κατά  τά  πλάγια  αύ- 
τοΰ  διατρέχουσιν.  Οί  σω- 
λήνες ούτοι  περικλείουσιν 
ύγρόν  τι,  δπει  έχει  τινά  των 
συστατικών  της  χολής  και 
ίου  θυρου,  κατά  πάσκν  δέ 
*  ιθ  κνο'τη  τα  ά  ν  απλή  ροΰσιν 
ούτοι  τά  έν  τοις  έντελεστε'- 
ροις  τών  οργανισμών  άπαν- 
τώμενα  ήπαρ  και  νεφρά.  Ό 
έν  τω  πρώτω  στομάχω  ευ- 
ρισκόμενος χυλός  είσερχό- 
μενος  εις  τόν  δεύτερον  τού- 
τον καϊ  άναμιγνυόμενος 
μετά  τών  ές  αύτοϋ  και  ιών 
σωληνίσκων  προερχοιν.ε'νο;ν 
πεπτικών  υγρών,  καθίστα- 
ται προσφορώτερος  πρός  ά- 
πορρόφησιν,  καΰσιν  και 
άνάπτυςιν  τοΰ  οργανισμού.  Τό  τελευταϊον  μέ- 
ρος  τοΰ  εντερικού  σωλήνος  έπίσης  έκ  κυκλοτε- 
ρών  μυών  συνιστάμε νον,  έχει  έσωτερικώς  την 
μεμβράνην  αύτοΰ  καϊ  χρησιμεύει  ώς  ταμείον 
τών  μηπω  διαλυθεισών  ουσιών,  αίτινες  ολίγον 
κατ'  ολίγον  οιά  τών  περισταλτικών  κινήσεων 
τών  μυών  απωθούνται  έκ  τοΰ  οργανισμού. 


-XI  |  ι  ή 


(Σχ.  3) 


ΊΙ  μόνη  κατάλληλος  τροφή  τοΰ  μεταξοσκώ- 
ληκας είναι  τά  φύ?.λα  της  συκομορε'ας,  συνι- 
στάμενα χημικώς  έξ  άδιαλύτου  τινός  της  ινώ- 
δους ουσίας,  έκ  τοΰ  χλωροφυλλίου  ή  της  χρω- 
ματιστικης  ύλης,  έξ  ύδατος,  έκ  σακχαρώδους 
ούσίας  και  εΓκ  λευκωματώδους·  και  η  μεν  σακ- 
χαρώδης ουσία  χρησιμεύει  πρός  καύσιν  καϊ  δια- 
τροφών, η  δέ  μυξορητινώδης  η  λευκωματώδης 
ού,σία  άποχωριζομένη  έκ  τοΰ  οργανισμού  και 
διά  τών  κατάλληλων  κυψε- 
λών εϊς  μέταξαν  τροπο- 
ποιούμενη, έναποτίθεται 
έντός  τοΰ  μεταξοποιητικοΰ 
σωλήνος. 

σωλήν. 

Τό  όργανον  τοΰτο,  δι*  ό- 
περ ό  σκώληξ  ούτος  μετα- 
ξοσκώληξ  έκλήθη,  και  ου 
ένεκα  εις  τάς  διαφόρους 
χώρας  η  καλλιε'ργεια  αύτοΰ 
μετεδόθη,  είναι  σωλήν  τις 
κατ'  αμφότερα  τά  πλάγια 
και  καθ'  όλον  τό  μήκος  τοΰ 
έντερικοΰ  σωλήνος  κείμε- 
νος, καϊ  διαιρούμενος  ώς  έκ 
τοΰ  σχήματος  καϊ  τοΰ  με- 
γε'θους  αύτοΰ  εις  τρία  με'ρη· 
τό  μέν  παρά  τό  άπηυθυσμε'- 
νον  κείμενον,  διαφόρους  καμ- 
πάς  καϊ  ελιγμούς  περί  εαυ- 
τό ύποστάν,  μεταβαίνει  εις 
τό  με'σον  τό  παρά  τόν  στό- 
μαχον  εύρισκόμενον,  δπερ 
τό  μέν  σχήμα  σιγμοειδές 
έ'χει,  την  δέ  κοιλότητα  με- 
γαλειτε'ραν,  τούτω  δ'  έπε- 
ται τό  τρίτον  με'ρος,  δπερ 
μετά  μικράς  στροφάς,  κα- 
τευθύνεται εις  τό  τελευ- 
ταϊον άκρον  τοϋ  κάτω  χεί- 
λους, έ'νθκ  ένούται  ρ.ετά  τοΰ 
ομολόγου  σωλήνος.  Παρά 
τό  στόμιον  τοΰ  σωλήνος  κείνται  έ'τεροι  δύο  α- 
δένες, οί'τινες  έπίσης  έκβάλλοντες  εις  αύτό  τού- 
το διά  τοΰ  εμπεριεχομε'νου  αύτών  ύγροΰ  δίδου- 
σιν  εις  τήν  με'ταξαν  την  στιλπνότητα,  καϊ  κα- 
θιστώσιν  αυτήν  άδιάλυτον  έν  τω  ύδατι.  Μικρο- 
σκοπικώς  ό  μεταζοφόρος  σωλήν  συνίσταται  ές 
ινώδους  τινός  μεμβράνης,  ής  ή  έσωτερική  έπι- 


100 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


φάνεια  περικοσμεϊται  διά  τετραγωνικών  κυψε- 
λών, ών  ή  λειτουργία  συνίσταται  εις  τό  άπο- 
χωρίζειν  έκ  του  οργανισμού  τήν  μυξορητινώδη 
ούσίαν  και  κατασκευάζειν  εκ.  ταύτης  την  με'τα- 
ξαν.  Την  μεγαλειτε'ραν  άνάπτυξιν  λαμβάνει  τό 
μεταξοφόρον  δοχεϊον  κατά  τάς  δύο  προτελευ- 
ταίας του  μεταξοσκώληκος  ηλικίας. 

Χό  γεννητικόν  σύστημ.α  τοΰ 
μεταξοσκώληκας. 

Τά  γεννητικά  μόρια  του  μεταξοσκώληκος, 
ύπάρχοντα  μέν  και  κατά  τά  πρώτα  στάδια, 
την  τελείαν  δμως  αυτών  άνάπτυξιν  εις  τό  τε- 
λευταϊον  στάδιον  της  ζωής  τών  εντομών  τού- 
των λαμβάνοντα,  αναπτύσσονται  επί  κεχωρι- 
σρ.ε'νων  άτο'μων,  καϊ  τό  μέν  του  άρρενος  επί  τό 
άρρεν,  τό  δέ  ιού  θήλεος  έπί  του  θήλυ.  Συνί- 
στανται ταύτα  εξ  εσωτερικών  και  εξωτερικών 
μορίων,  και  τά  μέν  τελευταία  τω  όφθαλμώ 
προσιτά  άνευ  άνατομής,  τά  δέ  πρώτα  διά  της 
χρήσεως  τού  άνατομικοΰ  εγχειριδίου  και  μι- 
κροσκοπίου τίί  όράσει  αισθητά  και  τνί  διανοία 
καταληπτά  γίνονται. 

Χά  γεννητικά  μ.όρ&α  τοΰ  άρρενος 
συνίστανται 

Έκ  τού  εξωτερικού  γεννητικού  μορίου,  εσω- 
τερικώς δέ  έκ  δύο  όρχεων  §,   έξ  ων  ιδιαίτερος 


(Σχ·  4). 

τις  σωλήν  εξερχόμενος  Ιι,  συνενούται  μετά  τού 
έτε'ρου,  και  ούτως  αμφότεροι  άποτελούσιν  έ'να 
και  τόν  αυτόν  σωλήνα,  όστις  ρ,ετά  καμπήν 
τινα  εΰρυνομενος  παράγει  κύστιν  ΐ,  έξ  ής  και 
πάλιν  ό  αυτός  σωλήν  Κ  εξερχόμενος  μεΟ' 
έτε'ραν  καμπήν  εις  τό  έζωτερικόν  γεννητικόν 
μο'ριον  Γ  εισέρχεται  και  δι'  αυτού  τό  προϊόν 
τών  γεννητικών  άδε'νων  τω  Οήλει  άτο'μω  διο- 


χετεύεται. Τό  γεννητικόν  τούτο  ύγρόν  συνίστα- 
ται μικροσκοπικώς  έκ  διαφανούς  τίνος  υγρού, 
εντός  τού  οποίου  έπιπλε'ουσι  μικραί  τίνες  ίνες 
ούδεμίαν  κίνησιν  έ'χουσαι  και  κυστίδια. 

Χά  γεννητ&κά  μ.όρ&α  τοΰ  Οήλεος. 

Τό  θήλυ  παρουσιάζει  έξωτερικώς  ΐδιο'ρρυθμον 
όλως  κατασκευήν.  Πιε'ζων  τις  τόν  τελευταϊον 
δακτύλιον  τής  κοιλίας  Α,  βλε'πει  έξερχόμενον 
μεμβρανώδε'ς  τι  σήμα,  εν  τω  με'σω  τού  οποίου 
υπάρχει  ήμισε'ληνο'ν  τι  σχήμα  Β,  όπερ  εϊναι  ή 
έξωτερική  όπή  τού  κολεού-  ολίγον  κατωτε'ρω 
ευρίσκει  τις  τό  τελευταϊον  άκρον  τού  δακτυλίου 
Ό.  Εσωτερικώς  άπαντ^  τις  τε'σσαρας  σωλή- 
νας α  ήνωρ.ε'νους  εις  τά  ανώτατα  άκρα  αυτών  I) 
και  διευθυνομε'νους  έν  ελαφρά  καμπή  προς  τόν 
τελευταϊον  δχκτύλιον  ούτοι  ένούνται  πρώτον 

μέν  προς  άλλήλους 
εις  τά  κατώτερα  αυ- 
τών άκρα  Ο,  ειτα  δέ 
προς  τόν  σωλήνα  τού 
έτε'ρου  με'ρους,  έκ  δέ 
τής  ενώσεως  ταύτης 
σχηματίζεται  ό  κοι- 
νός ώοφόρος  σωλήν 
§,  δι'  ου  τά  ωάρια 
έξ  άμφοτε'ρων  τών 
σωλήνων  εξερχόμε- 
να διε'ρχονται.  Εις 
τον  σωλήνα  τούτον 
έκβάλλουσιν  εις  μέν 


(Σχ.  5). 


το  ανωτατον  μέρος  αυτού  έτερος  τις  μικρότερος 
σωλήν,  δι'  ου  διοχετεύεται  εις  τόν  ώοφο'ρον 
σωλήνα  τό  προϊόν  τριών  προς  άλλήλους  ήνω- 
με'νων  (δι'  ΐδιαιτε'ρου  σωλήνος)  άδε'νων  (1  ιΐ  (Ι- 
οί άδε'νες  ούτοι  έκκρίνουσι  τό  διά  τό  έξωτε- 
ρικόν  περικάλυμμα  τών  ωαρίων  άναγκαϊον  ΰ- 
λικόν  εις  δέ  τό  κατώτατον  αυτού  ευρίσκεται 
τό  στόμιον  σωλήνος  σχε'σιν  έ'χοντος  προς  κοι- 
λο'τητά  τινα  ,Τ  έπί  τού  άντιθε'του  με'ρους  τών 
άνω  μνησθέντων  άδε'ν(ον  κειμένη.  Κίς  τήν  κοι- 
λότητα ταύτην  εϊσε'ρχεται  διά  τού  κολεού  Ο, 
σχε'σιν  έχοντος  προς  τό  άνωτε'ρω  μνησθέν  ήμι- 
σε'ληνον  σχήμα,  τό  διά  τήν  γονιμοποίησιν 
τών  ωαρίων  άναγκαϊον  προϊόν  τού  άρρενος,  και 
έν  αϋτώ  έναποταμιεύεται,  μικρόν  δέ  κατά  μι- 
κρόν ρε'ον  προς  τόν  ώοφο'ρον  σωλήνα  διά  τού 
κατο^τέρου  μικρού  σωλήνος,  έ'ρχεται  εις  έπα- 
φήν  και  άναμιγνύμενον  μετά  τών  ωαρίων  γονι- 
μοποιεί ταύτα.  Αξιοσημείωτοι  επίσης  είναι 
δύο  έτεραι  κύστεις  εις  τό  τελευταϊον  άκρον  τού 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΛΞΟΣΚΩΛΠΚΟΣ. 


101 


ώοφο'ρου  σοιλήνος  άπέναντι  αλλήλων  κείμεναι 
Κ  Κ  και  δι'  ιδιαιτέρων  σωληναρίων  εκάστη  το 
προϊόν  αυτής  τω  ώοφο'ρω  σωλήνι  χαρίζουσαι. 


(Σχ.  0). 

Και  τοσαΰτα  μέν  περί  της  ανατομικής  και 
μικροσκοπικής  κατασκευής  εκάστου  των  οργά- 
νων του  μεταξοσκώληκος.  Νυν  δ'  έλθωμεν  εις 
τήν  άνάχτυςιν  αύτοΰ. 

Ή  έν  τω  ώφ  άνάπτυ^ς  τοΰ  έμ.€(>,ύου 
τοΰ  μεταξοσκώληκος. 

Το  ώκριον  του  μεταξοσκώληκος  ζυγίζει  τό 
ήμισυ  ενός  ύποχιλιοστοΰ  τοΰ  γραμμαρίου,  έχει 
χρώμα  φαιο'ν,  είναι  κατάστικτον  εκ  κηλίδων 
φαιοτέρων  το  χρώμα,  και  έχει  έ'νεκα  των  δύο 
εντυπώσεων  άντιθέτως  αλλήλων  κειμε'νων  δύο 
διαμέτρους  τήν  μέν  μικροτε'ραν  τό  ήμισυ  ενός 
ύχοχιλιοστοΰ  τοΰ  με'τρου,  τήν  δέ  μεγαλειτέ- 
ραν  ώς  έγγιστα  εν  ύποχιλιοστόν.  Ίστολογι- 
κώς  σύγκειται  εκ  τοΰ  εξωτερικού  χερικαλύμ- 
ματος  ήτοι  τοΰ  φλοιού,  εφ*  ου  διακρίνονται  δύο 
ή  τρεις  όπα'ι  μικροπύλχι  όνομαζο'μεναι,  δι'  ών 
τκ  σπερματοζωόφια  του  άρρενος  εισερχόμενα 
εις  τό  εσωτερικόν  του  ώοΰ  γονιμοχοιοΰσι  τού- 
το, κα'ι  δεύτερον  εξ  εσωτερικής  λεπτής  μεμ- 
βράνης περικαλυχτούσης  άπασαν  τήν  εσωτε- 
ρική-/ έπιφάνειαν  τοΰ  φλοιού.  Τά  δυο  ταΰτα  ε- 
ξωτερικά περικαλύμματα  έμπερικλείουσι  δια- 
φανές τι  ύγρο'ν,  έν  ω  ευρίσκεται  ή  γενε'τειρα 
κηλίς,  συνισταμένη  εκ  λεπτοτάτης  τίνος  μεμ- 
βράνης περιλαμβανούσης  ύγρο'ν  τι  διαφανές,  έν 
τω  κε'ντρω  τοΰ  οποίου  ώς  έν  πυρήνι  πυρίτιδος 


ευρίσκεται  ό  γενετήριος  πυρήν.  Έν  τώ  άσκι- 
δίω  τούτω  ύπκρν/ει  ή  μέλλουσα  υπαρξις  ενός 
εκάστου  των  άτιμων  τής  ζωικής  ζωής  μησ 
αύτοΰ  τοΰ  άνθρωπου  εξαιρουμένου,  μέχρις  ου 
εξωτερική  τις  δύναμις,  οία  ή  Οερμο'της,  δώση 
ώΟησιν  πρός  έξέλιξιν  και  δ.άπλασιν.  Και  πρώ- 
τον μέν  ό  πυρήν  τοΰ  κυττάρου  τούτου  διπλα- 
σιαζο'μενος  καθίσταται  τό  κε'ντρον  ιδιαιτέρου 
κυττάρου  κα'ι  άνΟ'  ενός  τό  άσκίδιον  διπλοΰται· 
άπαξ  τής  άρχής  πρός  διπλασιασμόν  τεθείσης, 
τά  δύο  των  κυττάρων  έντος  ολίγου  γίνονται 
τέσσαρα  άείποτε  διά  τής  αυτής  σειράς  των 
φαινομένων,  ταΰτα  δέ  όκτιό,  και  τά  όκτώ  δε- 
καέξ,  και  ούτω  καθ'  εξής.  Τά  κύτταρα  ταΰτα 
τό  έν  έπ'ι  τοΰ  άλλου  έπισωρευόμενα  άποτε- 
λοΰσι  τρεις  στιβάδας  ή  τρία  φύλλα,  καϊ  έκ 
μέν  τοΰ  έξωτερικοΰ  τό  δέρμα  μεθ'  όλων  τών 
εξαρτημάτων  αύτοΰ  εξέρχεται,  δι'  ό  και  ονο- 
μάζεται τό  φύλλον  τοΰ  δέρματος,  έκ  δέ  τοΰ 
έσωτερικοΰ  ό  έντερικός  σωλήν  διαπλάττεται, 
δι'  δ  και  ονομάζεται  τό  φύλλον  τοΰ  έντερικοΰ 
σωλήνος,  έκ  δέ  τοΰ  μέσου,  οί  μυς,  τά  νεΰρα  και 
τά  λοιπά  όργανα  έξελίσσονται,  δι'  δ  και  φύλ- 
λον τής  ζωικής  ζωής  έπωνόμασται.  Άφίνων 
τήν  έξακρίβωσιν  τών  περιέργων  τούτων  πρώ- 
των ζωϊκών  φαινομένων  άλλοις  δεινοτέροις  έμοΰ 
περί  τήν  έξέλιξιν  τών  οργανισμών,  προσθέτω 
δτι  τά  τρία  ταΰτα  φύλλα  συγχρόνως  αναπτυσ- 
σόμενα καταλαμβάνουσι  τήν  έσωτερικήν  έπι- 
φάνειαν  τοΰ  ώοΰ,  δεξιόθεν  δέ  και  άριστερόθεν 
κατέναντι  άλλήλων  προχωροΰντα,  συγχωνεύον- 
ται εις  μέσην  τινά  γραμμήν  σχηματίζουσαν 
τήν  ράχιν  τοΰ  μεταξοσκώληκος,  ύπό  τήν  ο- 
ποίαν ή  καρδία  έκ  τοΰ  μέσου  φύλλου  μετ'  ο- 
λίγον σχηματίζεται,  ύπ'  αυτήν  δέ  ό  έντερικός 
σωλήν,  άπό  τοΰ  ένός  μέχρι  τοΰ  έτέρου  άκρου 
έκ  τοΰ  έσωτερικοΰ  φύλλου  διαπλαττόμενος,  πε- 
ριλαμβάνει έν  τή  κοιλότητι  αύτοΰ  τήν  μένου- 
σαν  θρεπτικήν  τοΰ  ώοΰ  ύλην,  ήτις  κατ'  ολίγον 
άπορροφωμένη,  εϊς  τήν  άνάπτυξιν  τών  διαφό- 
ρων οργάνων  συντελεί,  μέχρις  ου  τό  ζώον  ύπό 
τής  πείνης  καϊ  τοΰ  ένστίκτου  βιαζόμενον,  τήν 
όπήν  μιας  μικροπύλης'  διά  τοΰ  στόματος  αύτοΰ 
εύρΰνον  τήν  κεφαλήν  αύτοΰ  έκτος  τοΰ  ωοΰ  προ- 
βάλλει, έπί  τοΰ  τυχόντος  δέ  άντικειμένου  κολ- 
λώδη τινά  ύλην  προσκολλών  κα'ι  δι'  αυτής 
στερεούμενος  άνέλκεται,  καϊ  τήν  πρώτην  αύτοΰ 
κατοικίαν  καθ'  ολοκληρίαν  έγκαταλιμπάνει. 
"Απασαι  δέ  αί  μεταβολαί  αύται,  ήτοι  ή  διάρ- 
κεια τής  έμβρυακής  ζωής  τοΰ  μεταξοσκώληκος 
γίνονται  άπό  10 — 13  ημερών.  Ή  άναγκαία 
θερμοκρασία  διά  τήν  πρώτην  άνάπτυξιν  αύτοΰ 


102 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


5έν  πρέπει  νά  ή  μικρότερα  των  1  4°  ούχί  δέ 
καί  ανωτέρα  των  22°  ΚβαΐΉΙΙΓ.  Αί  έξωτερι- 
καί  δέ  ρ.εααβολαί  του  ώοΰ  συνίστανται  εις  μο'- 
νην  την  άλλαγήν  του  χρώματος  αύτοΰ  άπό 
φαιοϋ  κατ*  ολίγον  εις  κυανοΰν,  είτα  δέ  εις  ίο- 
βαφές,  τελευταϊον  παρατηρείται  μελαν  τι  ση- 
ρ,εΐον  την  κεφαλήν  δηλοΰν,  καταγινόμενον  εν 
τ-/)  εύρύνσει  μιας  τών  ρ.ικροπυλών. 

Ας  πρώτας  πέντε  ήλςκς'ας  μ,έχρς 
της  μ.εταςοπο«ας. 

Τό  έμβρυον  άμα  εξελθόν  του  ώοΰ  διά  της 
μικροπύλης  επί  46  ημέρας  μέχρι  τής  ρ,εταξο- 
ποιίας  διέρχεται  τάς  πέντε  αύτοΰ  ηλικίας  κατά 
μεν  τό  μέγιστον  μέρος  τρώγον,  κατά  δέ  τό  έ- 
λαττον  ύπνώττον  και  τό  δέρμα  άλλάσσον.  Και 
τό  μέν  μήκος  εύθύς  την  αρχήν  έχον  τρία  μόνον 
ύποχιλιοστά  τοΰ  ρ,έτρου,  ζυγίζει  τό  ήμισυ  τοΰ 
ύποχιλιοστοΰ  ενός  γραμμαρίου.  Απανταχού  τοΰ 
σώματος  ύπάρχουσι  τρίχες,  αΐτινες  και  δίδουσι 
τήν  ύπορ.έλαιναν  όψιν  εις  τον  σκώληκα.  Ή 
πρωτίστη  ένασχόλησις  αύτοΰ  άπό  τοΰ  σημείου 
τούτου  μέχρι  τής  μεταξοποιίας  είναι  τό  τρώ- 
γε ιν.  Ή  πρώτη  ηλικία  διαρκεί  8  ημέρας.  Την 
πρώτην  ήμέραν  τής  δευτέρας  ηλικίας  εύρίσκο- 
μεν  τόν  μεταξοσκώληκα  έχοντα  μήκος  9  ύπο- 
χιλιοστών  τοΰ  μέτρου  και  βάρος  πέντε  χιλιο- 
στών τοΰ  γραμμαρίου  άνευ  τριχών  επί  τοΰ  δέρ- 
ματος, αύιόν  δέ  τούτον  λευκόφαιον  τήν  χροιάν, 
κατάστικτον  εκ  μικρών  έρυθρομελανών  κηλί- 
δων καί  περικεκαλυμμένον  εκ  κόνεώς  τίνος.  Έν 
τή  ηλικία  ταύτν)  διαμένει  επίσης  8  ημέρας, 
τρώγει  τό  τριπλάσιον  τής  τροφής,  ήν  έλαβε  ν  έν 
τνί  πρώτν)  αύτοΰ  ηλικία,  καί  ύπνώττει  επί  36 
ώρας  μέχρι  4  6,  όποτε  εισέρχεται  εις  τήν  τρί- 
την  ήλικίαν.  Κατά  τήν  άρ/ήν  τής  μέσης  ταύτης 
ηλικίας  τό  μήκος  αύτοΰ  ηύξήθη  μέχρι  1  7  ύπο- 
χιλιοστών  τοΰ  μέτρου,  τό  βάρος  μέχρι  50  ύπο- 
χιλ:οστών  τοΰ  γραμμαρίου,  ήτοι  εις  ένα  κο'κ- 
κον  σίτου,  τό  χρώμα  τοΰ  δέρματος  καί  τών 
στιγμάτων  εξακολουθεί  τό  αύτο',  άλλ'  εις  τό 
τέταρτον  τρ.ήρ.α  άπό  τής  κεφαλής  επί  τής  ρά- 
χεως  άναφαίνονται  δύο  γραμμαί  σχήματος  ή- 
μισελήνου,  έχουσαι  τό  κοίλον  προς  άλλήλας 
έστραμμένον.  Έν  τη  ηλικία  ταύτν)  ζή  επί  9 
ημέρας  καί  καταβροχθίζει  τήν  τριπλασίαν  πο- 
σότητα τροφής  τής  κατά  τήν  δευτέραν  ήλικίαν 
μετά  ύπνον  διαρκοΰντα  άπό  3  6 —  4  6  ώρας  κα- 
ταλιμπάνει  τό  τρίτον  ένδυμα  καί  εξέρχεται  εις 
τήν  τετάρτην  ήλικίαν. 

Κατά  τήν  αρχήν  ταύτης  τό  μήκος  τοΰ  ζώου 


έπηυξήθη  μέχρι  τών  24  ύποχιλιοστών  τοΰ 
μέτρου,  τό  βάρος  άνέρχεται  εις  4  κόκκους, 
τό  χρώμα  τοΰ  δέρματος  μεταπίπτει  μάλλον 
προς  τό  λευκόν,  αί  δέ  έρυθρομέλαιναι  κηλί- 
δες  μεταβάλλονται  εις  φαιάς  μικροτάτας  στιγ- 
μάς,  αί  ήμισεληνοειδείς  γραμμαί  πλατύτεραι 
γενομεναι  προσλαμβάνουσιν  έρυθρόν  τι  χρώ- 
μα, εις  δέ  τό  μέσον  αύτών  αναφαίνεται  λευ- 
κή γραμμή.  Ή  περίοδος  αύτη  διαρκεί  9  ήμέ- 
ρας  καθ'  άς  τό  ζώον  τρώγει  καί  πάλιν  τό 
τριπλάσιον  ή  κατά  τήν  τρίτην  ήλικίαν,  ύ- 
πνώττει  δέ  46 — 60  ώρας.  Ή  πέμπτη  ηλι- 
κία είναι  ή  σπουδαιοτέρα  πασών,  καθ'  δσον 
κατ'  αύτήν  τό  έντομον  τρώγει  άκορέστως,  ή- 
τοι τό  πενταπλάσιον  τής  έν  προηγουμένη 
ήλικίκ  τροφής·  30  γραμμ.  σπόρου  τρώγουσι 
τόσα  φύλλα,  όσα  4  ίπποι  εν  τω  αύτώ  χρονικώ 
διαστήματι-  καί  προετοιμάζει  τό  μεγαλείτερον 
μέρος  τής  μετάξης  έν  τω  ρ,εταξοφόρω  σωλήνι. 
Τό  μήκος  αύτοΰ  άνέρχεται  κατ'  άρχάς  μέχρι 
4  2  ύποχιλιοστών  τοΰ  μέτρου,  τό  δέ  βάρος  μέ- 
χρις 20  κόκκων  ήτοι  ενός  γραμρ.αρίου,  έν  ω 
κατά  τό  τέλος  τής  ηλικίας  ταύτης,  μετά  δώ- 
δεκα ήμέρας,  τό  μέν  μήκος  άνέρχεται  μέχρις 
84  ύποχιλιοστών  τοΰ  ρ.έτρου,  τό  δέ  βάρος  άπό 
80 — 100  κόκκων  ήτοι  4 — 5  γραμμάρια.  Τό 
χρώμα  κατ'  άρχάς  λευκόν,  άνευ  κηλίδων,  γίνε- 
ται κατά  τό  τέλος  ύποκίτρινον  χρυσίζον. 

Ή  περς'οδος  τής  μ.ετας"οποςςας. 

Μετά  τήν  δεκάτην  ήρ,έραν  ό  σκώληξ  ζητεί 
ρ.έρος,  ένθα  αποσυρόμενος,  κατασκευάζει  επι- 
μελώς καί  συρ.ρ.  ετρικώτατα  τήν  κατοικίαν  αύ- 
τοΰ έντός  τής  οποίας  πρόκειται  κρυπτόμενος 
εκ  τοΰ  εξωτερικού  κόσμου  νά  ρ,εταρ.ορφωθή. 
Καί  κατά  πρώτον  μέν  παρατηρούνται  άτακτοί 
τίνες  κινήσεις  τής  κεφαλής  καθ'  άπάσας  τάς 
διευθύνσεις,  μέχρις  ου  τεθώσι  τά  θερ.ε'λια  τοΰ 
οικοδομήματος,  είτα  δέ  αί  κινήσεις  γίνονται 
τακτικαί  καί  όρ.αλαί  κατά  μίαν  μόνον  διεύ- 
θυνσιν  άπ'  άρχής  ρ.έχρι  τέλους. 

Καί  τό  ρ.έν  πάχος  τής  ρ,ετάξης  έκ  τοΰ  ρ,ε- 
ταξοσκώληκος  έξερχομένης  είναι  τό  '/βο  ^ν0? 
ύποχιλιομέτρου,  ήτοι  προς  κάλυψιν  ενός  τοιού- 
του άπαιτοΰνται  80  νήρ,ατα  κατά  σειράν  τό 
έν  παρά  τό  έτερον  τιθέρ,ενα,  τό  δέ  μήκος  τοΰ 
νήματος  ενός  βομβυκίου  ανέρχεται  μέχρι  1500 
μέτρων  έπειδή  δέ  τό  τοιούτον  κατασκευά- 
ζεται κατά  τό  διάστημα  72  ωρών,  καί  αί 
κινήσεις  τής  κεφαλής  τοΰ  φιλοπονωτάτου  ερ- 
γάτου δέν  ύπερβαίνουσι  τά  5  ύποχιλιοστά  τοΰ 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΝΕΤΛΞΟΣΚ&ΛΠΚ02. 


103 


μέτρου,  έπεται  οτι  ρ.ε/ρι  της  αποπερατώσεων 
τοϋ  δλου  έργου  αί  κινήσεις  της  κεφαλής  αύτοϋ 
άναβαίνουσιν  εις  300,000,  ήτοι  4160  καθ' 
εκάστων  ώραν  και  09  καθ'  έκαστον  λεϊττοΎ. 
Όποίαν  θαυμασίαν  ενεργητικότητα  αναπτύσ- 
σει το  μικρόν  τούτο  ζωύφιον  ! 

ΟερΙ  μεταμορφώσεως. 

ΊΙ  μεταμόρφωσις  αποτελεί  τήν  περιεργοτέ- 
ραν  μεταξύ  των  ηλικιών  περίοδον  έν  τή  άκι- 
νήτω  εκείνη  καταστάσει  του  ζώου,  κατά  τό 
φαινόμενον,  σπουδαία  εσω- 
τερική κίνησις  γίνεται,  έξ  ης 
σπουδαίαι  μεταβολαί  εις  τον 
οργανισμών  αύτοϋ  επέρχονται. 
Και  κατά   πρώτον  μεν  τό 
χρώμα  του  δέρματος  εκ  τοΰ 
φαιού  εις  τό  λευκόν  κηροειδές 
χρώμα  μεταβάλλεται,  μετ' 
(Σχ  7)  ολίγον  άποσκληροΰται,  συρρι- 

κνοΰται,  άποκολλάται  εκ  τοϋ 
σώματος  και  ευρίσκεται  πρός  τά  όπισθεν  αύ- 
τοϋ, είτα  δέ  διασχιζόμενον  άπό  της  ράχεως 
παρέχει  την  έςο- 
δον  πρός  τό  τέ- 
λειον  έντομον.  Οί 
μεν  δέκα  τελευ- 
ταίοι ποίες  άπο- 
μαραίνονται  και 
μετά  τοΰ  δέρμα- 
τος άποκολλώ- 
μενοι  τοϋ  σώμα- 
τος άποπίπτου- 
σιν,  οί  δέ  εμπρό- 
σθιοι εξμαυρίζου- 
σι  και  συμ  πλη- 
σιάζοντες καλύ- 
πτουσι  τό  στο'- 
μα.Τόσώμαέξοι- 
δαίνεται  κατάτά 
μέσον,  οί  τρεις 
εμπρόσθιοι  δα- 
κτύλιοι συγχω- 
νεύονται εις  ένα 
Χα'ι  μο'νον,  τόν 
θώρακα,  ες  ού  τά  δύο  ζεύγη  τών  πτερών,  ών  τό 
ψ,προσθιον  μεγαλείτερον  τοϋ  οπισθίου,  άτινα 
κατ'  όλίγον  εντός  τών  ιδιαιτέρων  θηκών  άνα- 
πτυσσομενα  άποκολλώνται.  Τά  πτερά  ταύτα 
χρησιμεύουσι  πρός  κίνησινκαί  άναπνοήν.  Ήμη- 
τηρ  Φύσις  πολυειδής  και  ποικιλότροπος  τυγχά- 
νιι  ιίς  τήν  χρήσιν  ν.ύ  τό  τέλος  έκαστου  τών  ορ- 


γάνων. Τό  δέρμα  ύπο'φαιον  τήν  χροιάν  είναι  κε- 
καλυμμένον  ύπό  λεπτοτάτ<υν  πτεροειδών  κυτ- 
τάρων, ηνωμένων  μετ'  αύτοϋ  διά  μικράς  προε- 
ξοχής αυτών.  ΊΙ  κεφαλή  αποτελεί  ΐδιαίτερον  μέ- 
ρος τοϋ  σώματος  και  ένούται  μετά  τοϋ  δέρματος 
διά  τοϋ  τραχήλου, δστις  επιτρέπει  εις  αύτήν  διά- 
φορους κινήσεις,  φέρει  δέ  έπ'  αύτής  τά  όργανα 
της  άφής,  της  οράσεως  και  της  θρέψεως,  ών 
τά  μεν  πρώτα  συνίστανται  εις  δύο  κερατοει- 
δείς πτεροειδείς  αποφύσεις,  συμμετρικώς  έπ' 
αμφότερα  τά  πλάγια  της  κεφαλής  κειμένας, 
μέλαινας  τό  χρώμα  και  έξερχομένας  έκ  δύο  μι- 
κρών παρά  τήν  κεφαλήν  θηκών  ως  αί  πτέρυ- 
γες, τά  δέ  δεύτερα,  κάτωθεν  και  όπισθεν  τών 
πρώτων,  εις  τούς  δύο  οφθαλμούς,  ών  έκαστος 
έχει  6,236  κυψέλας  μικροσκοπικάς,  αίτινες 
εξέρχονται  έκ  δύο  παρά  τήν  κεφαλήν  νευρικών 
γαγγλίων. 

Τά  της  θρέψεως  όργανα  υφίστανται  τάς  εξής 
μεταβολάς·  τά  δύο  χείλη  ούδεμίαν  πάσχουσι 
μεταβολήν,  ό  εντερικός  σωλήν  μεταβάλλεται 
εις  δύο  μυϊκάς  κύστεις,  ών  ή  μία  άπό  της  κεφα- 
λής τόν  στο'μαχον,  ή  δέ  ετέρα  τό  άπηυθυσμένον 

αποτελεί·  αί  κύ- 
στεις  αύται  συν- 
δέονται πρός  άλ- 
λήλας  διά  μι- 
κρού τίνος  σωλη- 
νιδίου,  επέχον- 
τος θέσιν  τών  έν- 
ι  τέρων  οί  χυλο- 
£  ποιητικοί  και  ού- 
ροποιητικοί  σω- 
λήνες παρά  τόν 
στο'μαχον  ούδε- 
μίαν μεταβολήν 
πάσχουσι,  τού- 
ναντίονδέτόγεν- 
νητικόν  σύστημα 
παρά 


τοσούτον 
τω  άρρενι  οσον 
και  παρά  τω  θή- 


λει  τελειοποιεί- 
ται, τά  ωάρια, 
άτινα  πρώτον  ώς 
στίγματα  εφαίνοντο  εντός  τών  ώοφο'ρων  σωλή- 
νων, λαμβάνουσι  τελείαν  τήν  εαυτών  άνάπτυ- 
ξιν,  ό  δέ  μεταξοφο'ρος  σωλήν  καθ'  ολοκληρίαν 
απορροφάται.  Κατά  τήν  ήλικίαν  ταύτην  ή  νύμ- 
φη τρέφεται  διά  τής  απορροφήσεως  τών  πολ- 
λαχοϋ  τοϋ  σώματος  ύπαρχόντων  λιπωματωδών 
ούοιών  και  αποθεμάτων,  μετά  δέ  τό  τέλος  τών 


104 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


μεταβολών  τούτων  έγκαταλείπουσα  τό  άρχαΐον 
αυτής  δε'ρμα,  εκ  δέ  του  στόματος  αύτής  έκκρί- 
νουσα  άλκαλοειδές  τι  ύγρόν,  διαλύει  τήν  μέτα- 
ξαν,  καϊ  υπό  τάς  διηνεκείς  αύτής  ωθήσεις  δια- 
τρυπά προς  τό  μέρος  εκείνο  τό  περικάλυμμα, 
εξ  οδ  δια  την  νε'αν  ζωήν  εξέρχεται.  Αί  μετα- 
βολα'ι  αύται  λαμβάνουσι  χώραν  εντός  15  ή- 
μερων. 


(Σχ.  % 

Έν  τ$ϊ  τελευταία  ηλικία  εύθϋς  μετά  την  εκ 
της  κατοικίας  αυτής  έξοδον,  ή  νύμφη  ζητεί  τό 
έτερόγεννον  αύτής,  μεθ'  ου  συζεύγνυται  επί  24 
ώρας,  και  τό  μέν  άρρεν  μετά  την  πράξιν  εύθϋς 
αποθνήσκει,  τό  δέ  θήλυ  περί  τά  500  ωά  γεν- 
νών, ών  τά  πλείστα  κατά  τάς  πρωίας  36  ώ- 
ρας, εγκαταλείπει  ταύτα  διά  παντός,  και  ου- 
δαμώς περί  τής  άναπτύξεως  της  έπερχομε'νης 
γενεάς  φροντίζον  αποθνήσκει  επίσης  μετ'  ολί- 
γας ήμε'ρας. 

Β'. 

ΪΙερΙ  των  ασθενειών  τοΰ  μ.εταξοσκώ- 
ληκος  τφοεισαγωγ&καΐ  γνώσεςς. 

Έν  τω  προηγουμένω  άναγνώσματι  ήμών  έξ- 
ητάσαμεν  τον  μεταξοσκώληκα  υπό  ίστορικήν, 
άνατομικήν,  μικροσκοπικών  και  βιολογικήν  έ'πο- 
ψιν,  διελάβομεν  τά  περί  τών  διαφόρου  αύτού 
ηλικιών,  και  παρηκολουθήσαμεν  αύτόν  άπό  τής 
εξελίξεως  αύτοϋ  μέχρι  τού  τε'λους.  Ή  προεισα- 
γωγή  ήν  κατά  τοσούτον  αναγκαία,  καθόσον 
ήδη  πρόκειται  νά  διαπραγματευθώμεν  τά  περί 
τών  ασθενειών  αύτοΰ,  αδύνατος  δέ  άποβαίνει  ή 
κατάληψις  τών  καθολικών  άλλοιώσεων  έν  όργα- 
νισμώ τινι,  έάν  τις  άγνονί  την  άνατομικήν  και 
μικροσκοπικήν  κατασκευήν  ώς  και  τήν  φυσιο- 
λογικήν  ένε'ργειαν  έκάστου  τών  οργάνων  αύτοΰ. 

Πριν  ή  προχωρήσωμεν  εις  τήν  άνάπτυξιν 
τών  ασθενειών  του  μεταξοσκώληκος  ανάγκη 
προ'τερον  νά  μάθωμεν  τί  καλοΰμεν  άσθε'νειαν. 
Ό  ορισμός  τής  εννοίας  ταύτης  προΰκάλεσε  πολ- 
λάς  και  διάφορους  συζητήσεις,  άς  τινας  παρα- 
τρέχοντες  όρίζομεν  τήν  άσθε'νειαν  ώς  εκρυθμόν 


τινα  κατάστασιν  τών  τού  οργανισμού  δυνάμεοον 
προερχομε'νην  έκ  μεταβολών  άνατομικών  ή  ι- 
στολογικών ή  και  χημικών  έν  έκάστοις  τών  ορ- 
γάνων αύτού.  Διαιρούνται  δέ  αί  άσθε'νειαι  εις 
πολλά  και  διάφορα  είδη,  αναλόγως  τής  παρα- 
γούσης  αύτάς  αιτίας  και  τών  μεταβολών  άς  έν 
τω  όργανισμώ  παράγουσι.  Παρατρε'χοντες  τάς 
λοιπάς  τού  μεταξοσκώληκος  ασθενείας  ώς  ήτ- 
τον σημαντικάς  ύπό  πρακτικήν  έ'ποψιν,  θε'λομεν 
μόνον  άναπτύξει  τά  περί  τής  πεπερώόονς  πρώ- 
τον και  τά  περί  τής  μεΛαίνψ.  ασθενείας  τό 
δεύτερον,  περί  τών  δύο  τούτων  ασθενειών,  αί'- 
τινες  μυριάδας  ψυχών  μεταξοσκωλήκων  άϊδι 
προϊάπτουσι,  και  τήν  καταστροφήν  και  πενίαν 
τοϊς  περί  τήν  μεταξοσκωληκοτροφίαν  άσχολου- 
με'νοις  προσάπτουσιν. 

Αί  δύο  αύται  άσθένειαι  φύσεως  τυγχάνουσι 
παρασιτικής,  εκάστη  άπό  τής  έτε'ρας  διακρι- 
νομε'νη  διά  τού  ιδιαιτέρου  αύτής  παρασίτου, 
δπερ  φύσεως  ζωικής  τυγχάνει  όν  και  τής  μέν 
πεπερώόουο  άσθενείας  οί  μικρόκοκκοι  ήτοι  τά 
σωματίδια,  τής  δέ  μέλαινης  τά  βακτηρίδια 
αίτίαι  ύπάρχουσιν.  Έν  τω  άέρι  αιωρούμενοι  οί 
μικροργανισμοί  ούτοι,  ε'ισε'ρχονται  εις  τον  όρ- 
γανισμόν  τού  μεταξοσκώληκος  εις  μέν  τόν  έν- 
τερικον  σωλήνα  κατ*  έξοχήν  διά  τής  τροφής, 
εις  τό  δέ  δέρμα  σπανιώτερον  διά  τών  πληγών. 
Και  τά  μέν  σωματίδια,  τήν  πεπερώδη  άσθε'- 
νειαν παράγοντα,  εύρίσκονται  και  έν  τω  έντε- 
ρικώ σωλήνι  και  έν  έκάστοις  τών  οργάνων  τού 
μεταξοφόρου  ζωυφίου  κατά  μυριάδας,  ούτως 
ώστε  τήν  τροφήν  έκ  τούτου  άπορροφώντα  δι* 
ιδίαν  αυτών  άνάπτυξιν,  τήν  περαιτε'ρω  ζωήν 
τού  μεταξοσκώληκος  άδύνατον  καθιστώσι·  τά 
δέ  βακτηρίδια  τήν  μέλαιναν  άσθε'νειαν  γεννών- 
τα  παρατηρούνται  μόνον  έν  τω  έντερικώ  σω- 
λήνι, σπανιώτατα  δέ  έν  τοις  λοιποΐς  όργά- 
νοις·  άλλοιοΰσι  δέ  ούτω  τήν  έν  τούτω  ύπάρ- 
χουσαν  τροφήν  και  αύτόν  τόν  έντερικόν  σωλήνα, 
ώστε  και  δηλητηριάζουσιν  έν  όλίγω  χρονικώ 
διαστήματι  τόν  πλήρη  ζωής  και  ύγείας  άπο- 
λαύοντα  μεταξοσκώληκα.  Ή  παρουσία  μιας 
τών  ασθενειών  τούτων  δέν  αποκλείει  τήν  έτέ- 
ραν,  διότι  οί  μικροργανισμοί  ούτοι  δύνανται  ή 
συγχρόνως,  ή  κατά  διαδοχήν  έπίσης  νά  εϊς- 
βάλλωσιν  εις  τήν  οΐκονομίαν  τού  πολυτίμου 
ζωυφίου,  και  ούτω  συγχρόνως  τήν  άπώλειαν 
αύτού  άμφότεροι  νά  έπιφε'ρωσιν. 

Έν  τοις  σώμασι  τών  έξ  άμφοτέρων  τών 
ασθενειών  τεθνηκότων  σκωλήκων  ευρίσκει  τις 
έν  μέν  τω  λοιπώ  όργανισμώ  μόνον  τά  σωμα- 
τίδια, έν  δέ  τω  έντερικώ  σωλήνι  τά  σωματί* 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΛΞΟΣΚΩΑΠΚΟΣ. 


105 


δια  μετά  τών  βακτηριδίων  έκ  δέ  των  έξ  έκά- 
στης  ασθενείας  κεχιορισμε'νων  λειψάνων,  τά 
στοιχεία  εκάστης  τών  ασθενειών,  ήτοι  έν  τοις 
πτώμασι  τών  έκ.  τής  πεπερώδους  ασθενείας 
αποθανόντων  καθ'  άπαντα  τον  οργανισμών  μό- 
νον τά  σωματίδια,  έν  σε  τοις  πτώμασι  τών 
έκ  της  μέλαινης  μόνον  ασθενείας  παρατηρούν- 
ται τά  βακτηρίδια  ούχΐ  καθ'  άπαντα  τον  όργα- 
νισμόν  άλλά  μόνον  έν  τω  έντερικώ  σωλήνι. 

Έκ  τών  ολίγων  τούτων  καταφαίνεται  ότι 
αϊ  δύο  αύται  άσθε'νειαι  ένεργούσιν  ή  κεχωρι- 
σμε'νως  και  άνεξαρτήτως  ή  μία  της  έτε'ρας,  ή 
και  άπό  κοινοΰ  ή  μία  μετά  της  έτε'ρας,  καϊ 
τήν  καταστροφήν  τών  μεταξοσκωλήκων  προώ- 
ρως  ως  άποτε'λεσμα  έπιφε'ρουσιν.Ή  καταστροφή 
λοιπόν  ενός  τών  οργανισμών  μυριάδας  έτε'ρους 
οργανισμούς  παράγει  ώς  καϊ  τανάπαλιν  ή  κατά 
μυριάδας  άνάπτυξις  τών  μικροργανισμών  την 
άπώλειαν  ενός  συνθετωτε'ρου  οργανισμού  έπι- 
φε'ρει  και  ούτως  ές  άε'ι  αναφαίνονται,  κατα- 
στρε'φονται,  άναπτύσσονται,  παραμορφούνται 
οργανισμοί  δι'  έτε'ρων  οργανισμών.  Που  τείνει 
άρα  ή  μήτηρ  φύσις  διά  τών  ακαταπαύστων 
αύτής  τεχνασμάτων  της  καταστροφής  και 
άναγεννήσεως  ; 

Τεθε'ντος  άπας  ότι  ή  πεπερώδης  κα'ι  η  με'- 
λαινα  άσθε'νεια  είναι  παρασιτικαί,  γεννάται  ή 
έρώτησις  πόθεν  και  που  ελαβον  τήν  άρχήν  τά 
παράσιτα  ταύτα·  έγεννήθησαν  αύτομάτως,  η 
παρήγαγε  ταύτα  ό  του  μεταξοσκώληκος  οργα- 
νισμός ;  Εις  άπάντησιν  της  έρωτήσεως  ταύ- 
της λέγομεν  ότι  ούδε'ποτε  οργανισμός  παράγει 
;τ£;όν  τινα  όργανισμόν,  η  τον  όμοιον  έαυτώ. 
Τά  παράσιτα  ταύτα,  ήτοι  τά  σωματίδια  και 
βακτηρίδια,  είναι  τύπος  ζω'ίκής  ούσίας,  όπως 
τοσούτοι  έτεροι  ζωικής  ούσίας  τύποι  ύπάρχου- 
σιν.  Έγεννήθησαν  λοιπόν  ταύτα  έκτος  του  με- 
ταξοσκώληκας κα'ι  ύπάρχουσιν  έκτός  αυτού, 
εις  αυτόν  δ'  εισερχόμενα  τό  νήμα  τής  ζωής 
τούτου  προ;  όφελος  έαυτών  άποτε'μνουσιν.  Έάν 
δ'  οί  μικροργανισμοϊ  ούτοι  και  συνεπώς  αί  έξ 
αύτών  παραγο'μεναι  άσθε'νειαι  αύξάνουσιν  η  έ- 
λαττούνται,  αφανίζονται  καϊ  έπανέρχονται, 
άποδοτε'ον  εις  τάς  διαφόρους  άτμοσφαιρικάς 
μεταβολάς,  ών  τίνων  ή  άνάπτυξις  καϊ  έξακρί- 
β<Λ>σις  ύπερβαίνει  τά  όρια  τής  παρούσης  πραγ- 
ματείας. 

Τάς  ολίγας  ταύτας  γενικάς  καϊ  προεισαγω- 
γι/ζς  γνώσεις  έθεωρήσαμεν  άναγ/αΐον  νά  προ- 
τάςοψ,εν,  όπο^ς  μετά  ταύτα  εύκολώτερον  εις 
τήν  άνάπτυξιν  τών  καθ'έκαστα  εϊσχωρήσωμεν. 

Κα'ι  πρώτον  μεν  ολίγα  τινά  τήν  άνάπτυξιν 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


καϊ  διάδοσιν  τών  ασθενειών  άφορώντα,  εΐτα 
δέ  καϊ  περί  τών  διαφόρων  δοξασιών,  άς  κατά 
καιρούς  οί  περί  τον  μεταξοσκώληκα  ένασχολη- 
θε'ντες  ζωολόγοι  έξήνεγκον,  ώς  καί  τινα  άφο- 
ρώντα τήν  θεραπείαν  τών  άσθενούντων  μετα- 
ξοσκωλήκων, δίκαιον  είναι  νά  Οίξωμεν. 

Αί  άσθε'νειαι  τού  μεταξοσκίόληκος  ύπάρχου- 
σιν  άφ'  ής  έποχής  καϊ  αυτός  ούτος  άνεφάνη  εις 
τήν  όργανικήν  φύσιν  ή  καϊ  πρότερον,  ή  δέ  άπό 
τόπου  εις  τόπον  διάδοσις  έγε'νετο  ιδία  διά  του 
εμπορίου  του  μεταςοσπορου.  Γα  ωάρια  τούτου, 
ώς  παρακατιόντες  θέλομεν  ΐδει,  έμπεριε'χοντα 
τον  σπινθήρα  τών  ασθενειών  τούτων  καϊ  άπό 
χώρας  εις  χώραν  χάριν  έμπορίας  μεταφερόμενα, 
φε'ρουσι  μεθ'  έαυτών  τάς  ασθενείας  άπαραλλά- 
κτως  όπο^ς  οί  εκ  χολεριώντων  μερών  έρχόμενοι 
φε'ρουσι  μεθ'  έαυτών  τό  μόλυσμα  τής  χολε'ρας· 
άπαξ  δέ  έπ'ι  ένός  άτομου  τής  νόσου  αναπτυ- 
χθείσης, έξ  έπιδημικού  ένδημικόν  τό  κακόν 
καθίσταται,  κα'ι  έπϊ  τών  ατυχών  μεταξοσκω- 
λήκων καϊ  μεταξοσκωληκοτρόφο^ν  ώς  σπάθη 
Δαμοκλε'ους  κρε'μαται. 

Ώς  δέ  έπϊ  τών  έκ  μολυσματικών  τόπων  προ- 
ελεύσεων προς  κάθαρσιν  τά  λοιμοκαθαρτήρια 
συνε'στησαν,  ούτως  ή  μεγαλοφυία  τού  Ρ&81611Γ 
άνευρούσα  τά  παράσιτα  διά  τού  μικροσκοπίου 
άπεσόβησε  συγχρόνως  ταύτα  διά  τής  έκλεκτι- 
κής  αυτού  μεθόδου. 

"Οπως  δέ  κατανοήσωμεν  τήν  ύλικήν  βλά- 
βην  τήν  προερχομε'νην  έκ  τών  άφανεστάτων 
τούτων  οργανισμών  καϊ  τάς  μεγίστας  υπηρε- 
σίας, άς  τινας  ό  σοφός  άνήρ  παρε'σχε  τή  τε 
έαυτού  πατρίδι  καϊ  όλοκλήρω  τή  μεταξοσκω- 
ληκοτροφία,  άρκεϊ  νά  άναφε'ρωμεν  ότι  πρ'ιν  ν\ 
τό  κακόν  είσβάλη  εις  Γαλλίαν,  ή  γενική  άπό- 
δοσις  τής  χώρας  εις  βομβύκια  κατά  τό  1853 
άνήλθεν  εις  26  έκατομμύρια  χιλιάγραμμα, 
άτινα  προς  5  φράγκα  τό  χιλιάγραμμον  πω- 
λούμενα, παράγουσι  τον  ούκ  εύκαταφρόνητον 
άριθμόν  τών  130,000,000  φράγκων.  "Οτε  δέ 
αί  άσθε'νειαι  αύται  έξηπλώθησαν  καϊ  άπ'  άκρου 
εις  άκρον  τήν  χώραν  έλυμαίνοντο,  τω  1865  ή 
ποσότης  τών  βομβυκίων  ήλαττώθη  μόνον  εις 
4  έκατομμύρια  χιλιάγραμμα  ήτοι  εις  20  έκα- 
τομμύρια φράγκα·  ώστε  ή  υλική  ζημία,  ην  οί 
μικροργανισμοϊ  ούτοι  έπέφερον  εις  τήν  χώραν, 
υπολογίζεται  εις  110,000,000  φρ.  κατά  τό 
έ'τος  τούτο.  Χάρις  εις  τάς  έπιστημονικάς  με- 
λε'τας  κα'ι  τήν  λελογισμε'νην  έκλεκτικήν  με'θο- 
δον  τού  Ρ3δί61ΐΓ  προς  κατασκευήν  μεταξοσπό- 
ρου  έκ  πολλών  έπαρχιών  τής  έσπερίας  ταύτη; 
χώρας,  αί  άσθε'νειαι  έξε'λιπον,  ή  δέ  κατ*  έ'το;· 

14 


106 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


φιλολογικός  σύλλογοι: 


άπόδοσις  των  βομβυκίων  καί  κατά  συνέπειαν 
τό  ύλικόν  έκ  τούτων  όφελος  βαδίζει  γιγαν- 
τιαίοις  βήρ.ασι  προς  τά  πρόσω.  Ενός  και  ρ.ό- 
νου  άνδρός  μεγαλοφυία  όδηγεϊ  την  έαυτοΰ  ^ώ- 
ραν  προς  την  ύλικήν  εύηρ,ερίαν,  άπαλλάττουσα 
αυτήν  έφ'  άπαξ  διά  παντός  της  μεταξοσκωλ/)- 
κοφθο'ρου  μάστιγος  πρός  δόξαν  της  επιστήμης. 

Ή  δέ  ακριβής  έξέλεγξις  και  άνάπτυξις  πών 
δοξασιών  των  κατά  καιρούς  ζωολογων,  έξετα- 
σάντων  τον  μεταξοσκώληκα  ύπό  την  παθολο- 
γικήν  αύτοΰ  έποψιν,  είναι  τοσούτον  πολλαί, 
ποικίλαι  καί  παράδοξοι,  ώστε  οΰ  τοΰ  παρόντος 
καιρού  καί  τόπου  μνημονεϋσαι  αυτών.  Άλλ'  έξ 
άλλου  δέν  δυνάμεθα  νά  παρατρε'ξωμεν  εν  σιγ^ 
τά  ονόματα  κα'ι  συμπεράσματα  τών  επιφανών 
εκείνων  άνδρών,  οΐτινες  πρώτοι  διήνοιξαν  την 
όδόν  πρός  κατάληψιν  τών  άληθειών  τούτων  έν 
ταΐς  άσθενείαις  τοϋ  μεταξοσκώληκος.  Πρώτος, 
δστις  τά  σωματίδια  εν  τω  αίμοφο'ρω  άγγείω 
διά  του  μικροσκοπίου  άνεκάλυψε  καί  περιε'- 
γραψεν,  ην  ό  ΟυβΓΪπΐ  Μαηβνΐΐΐθ,  τώ  1849.  Ό 
σοφός  μικρολογος  άναφε'ρει  δτι  έν  τω  αΐματι 
τοΰ  μεταξοσκώληκος  δύο  ειδών  αιμοσφαίρια 
ύπάρχουσι,  τά  μέν  στρογγύλα  καί  άκίνητα, 
τά  δέ  μικρότερα,  τό  σχήμα  ωοειδές  έχοντα  καί 
την  μεγάλη  ν  διάμετρο  ν  ένός  τετρακοσιοστοΰ 
τοΰ  ύποχιλιορ-έτρου,  δι'  αυτομάτου  δέ  κινήσεως 
συμπλησιάζοντα,  άπομακρυνόμενα  καί  περί  έ- 
αυτά  συστρεφόμενα,  επίσης  συστατικά  τού  αί- 
ματος θεωρήσας,  έπωνόμασεν  αίματοζωυφια. 
Ή  τιμή  τής  άνακαλύψεως  τών  μικροργανισμών 
τούτων  οφείλεται  τφ  σοφώ  τούτω  άνδρί,  μο- 
λονότι ή  έξήγησις,  ήν  έδωκε  θεωρήσας  ταύτα 
ώς  συστατικά  τοΰ  αίματος,  ή  ν  λελανθασμε'νη. 

Τφ  1859  ό  έν  τω  πανεπιστημίω  τοΰ  Του- 
ρίνου καθηγητής  τής  ζωολογίας  κ.  Ρίΐίρρβ  ά- 
κριβέστερον  τον  μεταξοσκώληκα  έξετάσας,  ευ- 
ρεν  δτι  τά  ύπό  τοΰ  Οαβπη  Μ&ηβνΐΐΐβ  άνακα- 
λυφθέντα  αίματοζωύφ.α,  ούχί  μόνον  έν  τω  αΐ- 
ματι ύπάρχουσιν,  άλλά  καί  έντός  τών  διαφόρων 
αύτοΰ  ιστών,  ώς  πρός  δέ  την  σημασίαν  τών 
σωματιδίων  τούτων  ουσιωδώς  διεφώνησε,  νο- 
μίσας  ταΰτα  ώς  στοιχεία  άποσυνθε'σεως  τοΰ 
οργανισμού,  διότι  άνεύρισκεν  αύτά  έν  αφθονία 
βίς  τους  έκ  τής  διαίτης  έξασθενήσαντας  μετα- 
ξοσκώληκας. ΙιβγΙ)ί§,  ό  γερμανός  καθηγητής  έν 
Τω  πανεπιστημίω  τής  Τυβίγγης,  πριν  ή  λάβν) 
γνώσιν  τής  άνακαλύψεως  τών  σωματιδίων  τού- 
των ύπό  τών  προμνημονευθε'ντων  ζωολογων  έν 
τψ  όργανισμώ  τοΰ  μεταξοσκώληκος,  κατά  τον 
αυτόν  καιρόν  άνεΰρε  τά  αύτά  σωματίδια  έν  τω 
ό^γανιμώ  τοΰ  Οΰιχίΐδ  καί  Οίωρήσας  ταΰτα  ώς 


παράσιτα  φυτικής  φύσεως,  κατέταξεν  αύτά  εις 
την  ύπό  τοΰ  ΙβΣΐη  ΜαΙΙθΓ  έπονομασθεΐσαν  τά- 
ξιν  τών  ψωροσπερμών.  Καί  είναι  μέν  άληθές 
δτι  ήγνόει  την  υπαρξιν  τούτων  έν  τώ  όργανι- 
σμώ τοΰ  μεταξοσκώληκος  καί  τάς  έξ  αύτοΰ 
προερχομε'νας  συνεπείας,  ά^λ'  έν  τούτοις  άδια- 
φιλονείκητον  τυγχάνει  δτι  ούτος  πρώτος  έθεώ- 
ρησε  τά  σωματίδια  ταΰτα  ώς  παράσιτα.  Ή 
ίδε'α  δτι  τά  σωματίδια  ταΰτα  ήσαν  ή  αιτία 
τών  ασθενειών  τοΰ  μεταξοσκώληκος  έρρίφθη 
κατά  πρώτον  ύπό  τοΰ  0θΠ13ΐήΐ  τώ  1856,  άλλ' 
ή  κατά  βάθος  έξακρίβωσις  καί  ή  έπιστημονι- 
κή  άνάπτυξις  τής  δοξασίας  ταύτης  οφείλεται 
τώ  άκαμάτω  ΡαδΙβΙΙΓ. 

Τώ  1857  ό  διδάκτωρ  ΟδΙΠΟ  έκ  Πάδουας 
άνεΰρε  τά  σωματίδια  έντός  τών  ωών  τοΰ  με- 
ταξοσκώληκος καί  έθηκε  τάς  βάσεις  τής  με- 
θόδου αύτοΰ  πρός  διάγνωσιν  τοΰ  καλοΰ  άπό  τοΰ 
κακοΰ  μεταξοσπόρου.  Άλλ'  δσον  εύφυής  καί  ευ- 
τυχής ύπήρξεν  ό  άνήρ  ούτος  περί  την  άνακάλυ- 
ψιν  ταύτην,  ή  ρ,ε'θοδος  αύτοΰ,  ώς  παρακατιόντες 
θε'λομεν  ιδεί,  είναι  κατά  τό  ήμισυ  σφαλερά, 
καθ'  δσον  άνακαλύπτων  τις  τά  σωματίδια  έντός 
τών  ωών  τοΰ  ρ.εταξοσκώληκος,  δύναται  μέν  ν' 
άποφανθνί  θετικώς  περί  τής  κακής  ποιότητος 
αύτοΰ,  ενώ  τουναντίον  τους  μικροργανισμούς  έν 
τώ  μεταξοσπόρω  μή  άνευρίσκων,  ούδόλως  δύ- 
ναται τις  νά  '/]  βε'βαιος  περί  τής  καλής  ή  κακής 
ποιότητος  αύτοΰ,  άλλ'  έν  τούτοις  ή  άνακάλυψις 
αύτη  ήν  σπουδαία,  καθ'  δσον  δι'  αύτής  άριδηλό- 
τατα  άπεδείχθη  ή  κληρονομικότης  τοΰ  κακοΰ. 

"Εν  έτι  βήμα  πρός  τά  εμπρός  προεχώρησεν 
ό  διδάκτωρ  νίΐίαάίηΐ  τώ  1 859,  άποφανθείς 
δτι  πρός  διάγνωσιν  τοΰ  καλοΰ  ή  κακοΰ  μετα- 
ξοσπόρου αναπόφευκτος  τυγχάνει  ή  έξε'τασις 
τών  χρυσαλλίδων  μετά  την  κατάθεσιν  τοΰ  με- 
ταξοσπόρου, άλλ'  ή  συστηματική  άνάπτυξις 
καί  έξακρίβωσις  τής  ϊδε'ας  ταύτης  έπεφυλάσ- 
σετο  τώ  μεγάλω  εύεργέτν)  τής  μεταξοσκωλη- 
κοτροφίας  κ.  ΡαδΙβΙΐΓ- 

Τοσαΰτα  λοιπόν  έν  συντόμω  τά  περί  τών 
δοξασιών  τών  διακεκριμε'νων  τούτων  ζίοολόγων 
καί  τοιαύτη  ή  κατά  βαθρ.ίδας  άνάπτυξις  τής 
άρχικής  αιτίας  τών  άσθενειών  τοΰ  μεταξοσκώ- 
ληκος. Οί  δέ  μεταξοσκωληκοτροφοΰντες  ουδέ- 
ποτε πρέπει  νά  ?>ησρ.ονώσι  τους  εύγενείς  τού- 
τους άνδρας,  οίτινες  οϋκ  ολίγον  τό  κατ'  αύτούς 
συνετέλεσαν  εις  την  διάγνωσιν  τής  πρώτης  αι- 
τίας τής  ρ,εταξοσκωληκοφθορείας. 

Ή  θεραπεία  τών  νοσημάτων  τοΰ  ρ.εταξο- 
σκώληκος  ην  ούχ  ήττον  έλλιπής  καί  άλλόκο- 
τος?  ώς  «βεβαίας  έτι  διατελούσης  τής  αρχικής 


ΠΕΡΙ  ΤΟΪ  ΜΕΤΛ20ΣΚΩΛΠΚ0Σ. 


107 


αιτίας  των  ασθενειών  του  έντοκου  τούτου. 
Έπιλείψει  με  ό  χρόνος  διηγούμενον,  εάν  θελή- 
σω νά  άναφέρω  μόνον  τά  μέσα,  δι'  ων  οί  με- 
ταξοσκωληκοτρο'φοι  επιστήμονες  και  μή,  προς- 
επάθουν  νκ  καταστρέψωσιν  ί  έλαττώσωσι  τό 
κακόν.  Οί  μέν  ως  παρασιτικών  τήν  άσθένειαν 
θειυρήσαντες  προσεπάΟουν  διά  των  αντιπαρα- 
σιτικών νά  έξαγνίσωσι  τό  κακο'ν,  οί  δέ  ώς  έ'κ- 
λυσιν  τών  οργανικών  δυνάμεων  την  άσθε'νειαν 
νοι/.ίζοντες,  διά  τών  τονωτικών,  οί  δέ  ως  κα- 
τάρρουν  του  εντερικού  σωλήνος  το  νόσημα  φαν- 
ταζο'α,ενοι,  διά  τών  στυπτικών,  οί  δέ  την  χαύ- 
νωσιν  του  νευρικού  συστήματος  ως  αίτιον  λαμ- 
βάνοντες, δια  τών  νευροτονωτικών,  καΐ  ένί 
Χο'γω  άπασαι  αί  στερεαί,  ύγραί  καΐ  άερώδεις 
φαρμακευτικά!  σκευασίαι,  μηδ'  αυτού  του  η- 
λεκτρισμού εξαιρουμένου,  έφηρμο'σθησαν  επί 
τοϋ  άτυχους  μεταξοσκώληκος  άνωφελώς,  ως 
τούτο  ακριβώς  συμβαίνει  και  παρά  τισι  τών 
άσθενούντων  ήμετε'ρων  πελατών,  παρ'  οίς  ή 
αίτια  της  άσθενείας  παραγνωρίζεται  η  άγνω- 
στος καί  αΰτνί  τή  επιστήμη  τυγχάνει. 

Τον  λογον  περί  της  θεραπείας  τών  άσθε- 
νειών  ποιούμενοι  δέν  πρε'πει  νά  παρατρέξωμεν 
έν  σιγή  τάς  μεταξύ  του  Ιταλού  μεταξοσκωληκο- 
τρο'φου  0ιΐ6?ΐί  διατεινομένου  δτι  έξεΰρε  βε'βαιο'ν 
τι  και  ριζικόν  με'σον  προς  έξάλειψιν  τών  άσθε- 
νειών  τού  μεταξοσκώληκος  καί  του  γαλλικού  υ- 
πουργείου της  γεωργίας,  τού  εμπορίου  καί  τών 
δημοσίων  έργων  διαπραγματεύσεις,  καθ'  άς  ό 
υπουργός  υπέγραψε  τήν  άμοιβήν  διά  τον  με- 
ταξοσκωληκοτρόφον  εκ  500,000  φράγκων  έν 
γ  περιπτώσει  ή  με'θοδος  αυτού  άπεδεικνύετο 
ορθή.  Πρός  έξέλεγξιν  της  μεθόδου  ταύτης  έξε- 
λε'γη  επιτροπή,  ήτις  κα'ι  έκήρυξε  τό  άνίσχυρον 
της  θεραπείας  ταύτης  εναντίον  τών  άσθενειών 
τού  μεταξοσκώληκος. 

Έν  τοιαύτη  τών  πραγμάτων  καταστάσει 
3574  μεταξοσκωληκοτρο'φοι  τω  1865  επε'- 
στ^'.λαν  άναφοράν  πρός  τήν  Γερουσίαν,  έξαιτού- 
μενοι  τήν  προσοχήν  καί  βοήθειαν  της  γαλλι- 
κή: κυοερνήσεο^ς  επί  τών  άσθενειών  τού  μετα- 
ςοσκώληκος.  Κατά  προ'τασιν  δέ  τού  χημικού 
καί  γερουσιαστου  1)ϋΠ13,8  ή  κυβε'ρνησις  έξε'λεξε 
καί  άπε'στειλεν  εις  τάς  μεταξοσκωληκοτροφους 
επαρχία;  τον  ε£ο/ον  ΡίΙδΙβΜΓ,  δστις  επί  πέν- 
τε ετη  επί  τού  άντικειμένου  τούτου  ρ,ετ'  ακα- 
μάτου ζήλου  καί  έπιστημονικής  άκριβείας  ά- 
παο-χοληθείς,  άνε'λαβεν  όπως  έξεύρτ)  τόν  μί- 
τον  της  Αριάδνης  κα'ι  οδήγηση  τους  ενδιαφε- 
ρομένους διά  τού  άδιεξο'δου  Δαιδάλου  τών  ά- 
σθενειών τού  μεταξοσκώληκος,  έγνώρισε  τάς 


αιτίας,  αί'τινες  χαράγουσι  καί  άνα.πτύσσουσι 
ταύτας,  έσυστηματοποίησε  νέαν  μέθοδον  περί 
τήν  έκλογήν  τού  μεταξοσπο'ρου,  βραχεϊαν  δέ 
καί  περιληπτικήν  άνάπτυξιν  τών  περιεργοτά- 
των  καί  μετά  πάσης  έπιστημονικής  άκριβείας 
διεξαχθέντων  αυτού  πειραμάτο>ν  μεταδίδομεν 
ύμϊν  τήν  έσπέραν  ταύτην. 

Ή  άρχή  καί  βάσις  τών  πειραμάτων  αυτού" 
έστηρίζετο  καί  διηυθύνετο  πρός  εν  ώρισμένον 
σ/ιμεϊον.  Ό  επιστήμων  άνήρ  ηθέλησε  νά  πεί- 
ση  εαυτόν,  εάν  τά  έν  τω  μεταξοσκώληκι  ευρι- 
σκόμενα σωματίδια  ήσαν  τά  ορατά  σημεία 
της  άσθενείας  ή  ού.  Παρετήρησε  λοιπόν  καί 
έπανειλημμένως  έβεβαιώθη  ότι  οί  όΛγωτέραν 
ό'ρεζιν  έχοντες  σκώ  Αηχες,  οΐτινες  σχετικώς 
δεν  άνεπτύσσοντο,  και  ών  το  δέρμα  εξανθή- 
ματα έφερε,  τούτων  δ  οργανισμός  έβριθε  σω- 
ματιδίων ,  ενώ  οί  έτεροι  οί  καΛώς  τρεφόμενοι 
δεν  έμπεριείχον  ταύτα. 

αείγτερον.  Οϊ  σκώΑηκες  του  αποτυχόντος 
τμήματος,  εκείνοι  δηλονότι,  οΐτινες  άπώΛ- 
Λυντο  πριν  η  φθάσωσιν  ε'.ς  τήν  έποχήν  τ% 
μεταζοποιίας,  έμπεριείχον  σωματίδια  εν  με- 
γίστη αφθονία,  ενώ  εις  τα,  τμήματα  τών  επι- 
τυχόντων, εκείνων  δηΛ.  οΐτινες  εμεταζοποίη- 
σαν,  ονδ'  "ίχνος  τούτων  εύρίσκετο.  Αί  δύο  αύ- 
ται παρατηρήσεις  έπεισαν  τόν  άνδρα  καί  πεί- 
θουσιν  έκαστον  ήμών  δτι  οί  έμπεριέχοντες  τά 
σωματίδια  σκώληκες  ήσαν  οί  ασθενείς,  οί  δέ 
άμοιροι  τούτο^ν  οί  ύγιεΐς·  τών  μέν  αί  όργανικαί 
δυνάμεις  διεταράχθησαν  ένεκα  της  παρουσίας 
ξένων  τω  όργανισμώ  σωμάτων,  ών  ένεκα 
προώρως  τό  ζην  έξεμέτρησαν,  οί  δέ  υπό  τού 
κακού  μή  προσβληθέντες  πρός  τόν  τέλειον  αυ- 
τών προορισμο'ν,  δστις  ήν  ή  κατάθεσις  τού  με- 
ταξοσπο'ρου, άκωλύτως  κατηυθύνθησαν. 

"Απαξ  της  άρχής  ταύτης  έξακριβωθείσης 
καί  άληθούς  τεθείσης,  ό  πειραματικός  άνήρ 
προε'βη  εν  έτι  βήμα  πρός  τά  πρόσω.  Έλαβε 
τους  έξ  υγιών  καί  μή  υγιών  χρυσαλίδων  κατα- 
τεθέντας  σπο'οους  καί  άνε'θρεψε  τούτους  ίδιαι- 
τε'ρως  κατά  τό  έπο'μενον  έτος  πάντοτε  ύπό 
τάς  αύτάς  συνθήκας.  Αποτέλεσμα  τού  τρίτου 
τούτου  πειράματος  ήν  δτι  οί  σκώΛηκες  του  εζ 
ύγιών  γονέων  καταγόμενου  μεταζοσπόρου  υ- 
γιείς τάς  διαφόρους  αυτών  ήΜκίας  διεΛθόν- 
τες  έφθασαν  εις  τήν  Ιποχήν  της  μεταζοποιίας , 
και  διατρέζαντες  το  νυμφικόν  αύτών  στάδιον 
κατέθεσαν  τον  μεταζόσπορον  αύτών,  ενώ  οί 
εζ  ασθενών  γονέων  γεννηθέντες  μεταζοσχώ- 


108 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ληχες  μετα  τον  δεύτερον  νΛΥον  εδεχατϊζοντο, 
μετα,  δε  τον  τρίτον  άπώΑΛνντο  χαθ '6Λοχ2τ\ρίαν 

τέταρτον  πείραμα.  Τούς  έξ  ύγιών  γονέων 
καταγόμενους  μεταξοσκώληκας  δινιρεσεν  εις  εξ 
άπ'  άλλήλων  κεχωρισμένα  τμήματα,  και  δια 
τής  τροφής  αυτών  εισήγαγε  τα  σωματίδια,  εις 
μεν  τό  πρώτον  τμήμα  ευθύς  μετά  την  εκ  του 
ώοΰ  έξοδον  αυτών,  εις  το  δεύτερον  εύθύς  μετά 
τόν  δεύτερον  ΰπνον,  είς  τό  τρίτον  μετά  τόν  τρί- 
τον, εις  τό  τε'ταρτον  μετά  τόν  τε'ταρτον,  είς 
τό  πέρ-πτον  προ  της  μεταξοποιίας,  τό  δέ  έκτον 
άφήκεν  άδηλητηρίαστον,όπως  χρησιμεύση  αύτώ 
ώς  υπόδειγμα. 

Ή  δηλητηρίασις  έγένετο  κατά  τόν  έξης  τρό- 
πον. Έν  ύψηλοτέρα  θερμοκρασία  της  συνήθους 
πρό  της  εποχής  τής  μεταξοσκωληκοτροφίας  έ- 
λήφθη  σπόρος  εκ  μή  ύγιών  γονε'ων  καταγόμε- 
νος, δστις  ολίγον  προώρως  άνατραφείς,  παρή- 
γαγε σκώληκας  πλήρεις  σωματιδίων.  Ώρισμέ- 
νον  άριθμόν  τούτων  λαβών  ό  Ρ&δΙβΠΓ  προσε'- 
τριψεν  εντός  ιγδίου  προσθε'σας  ολίγας  σταγόνας 
άπεσταλαγμε'νου  ύδατος,  είτα  δέ  έπαλείψας  τό 
τοιούτον  ύδωρ  διά  ψήκτρας  επί  τών  φύλλων 
έδωκε  τοις  σκώληξι  φαγεΐν.  Αποτέλεσμα  τών 
παρατηρήσεων  τούτων  ύπήρξεν  ότι  σκώληκες 
άπό  τής  λήψεως  τής  δεδηλητηριασμένης  τρο- 
φής μικρόν  κατά  μικρόν  έδεκατίζοντο  και  μετά 
ε'ίκοσιν  ημέρας  άπό  τής  εποχής  του  δηλητηρια- 
σμού  άπώλλυντο  καθ'  ολοκληρίαν,  εν  τοις  πτώ- 
μασι  δέ  τούτων  άνεύρισκεν  ό  σοφός  καθηγητής 
κατά  μυριάδας  τά  σωματίδια  καταλαβο'ντα  ά- 
παντα τά  όργανα*  τουναντίον  οί  εκ.  του  αύτοΰ 
μεταξοσπορου  καταγόμενοι  μεταξοσκώληκες 
της  δέ  δηλη  τηριασμένης  τροφής  μή  μεταλαβο'ν- 
τες,  ούδ'  ίχνος  σωματιδίων  παρουσίασαν,  και 
ύγιώς  τάς  τελευταίας  φάσεις  του  βίου  αύτών 
μέχρι  τέλους  διήλθον.  "Οπως  δέ  ό  πειραματι- 
κός άνήρ  ΐδη  την  ολίγον  κατ'  ολίγον  άνάπτυξιν 
και  την  άπό  ενός  είς  τό  έτερον  όργανον  μετά- 
βασιν  τών  σωματιδίων,  άνέτεμνε  κατά  διμερίαν 
ώρισμένον  άριθμόν  δηλητηριασθέντων  σκωλή- 
κων.  Πόρισμα  τών  παρατηρήσεων  τούτων  ύπήρ- 
ξεν ότι  κατά  πρώτον  τά  σωματίδια  άνεπτύσ- 
σοντο  εντός  του  εντερικού  σωλήνος,  ειτα  μετά 
εξ  ήμέρας  διήρχοντο  διά  τής  εσωτερικής  μεμ- 
βράνης του  εντερικού  σωλήνος,  και  μετά  πέντε 
ετέρας  τους  μύς  του  πεπτικού  συστήματος,  έκ 
τούτων  μετέβαινον  είς  τους  μαλπιγίους  σω- 
λήνας και  μετά  καταπληκτικής  ταχύτητος  κα- 
τελάμβαναν κατά  μυριάδας  άπαντα  τόν  όργα- 
νισμόν, εξ  ου,  άφαιρούντα  την  τροφήν  και  άλ- 
λως παραβλάπτοντα  τούτον  ουσιωδώς,  κατέ- 


στρεφον  του  σκώληκος  την  ζωήν.  Άλλ'  εάν 
οί  μετά  τόν  πρώτον  καϊ  δεύτερον  ΰπνον  δηλη- 
τηριασθέντες  μεταξοσκώληκες  άπέθνησκον  πριν 
ή  φθάσωσιν  είς  την  έποχήν  τής  μεταξοποιίας, 
οί  μετά  τόν  τρίτον  ΰπνον  δηλητήριον  λαβόντες 
εζων  μέχρι  τής  μεταξοποιίας,  τά  βομβύκια 
τούτων  όμως  κατά  πολύ  άδυνατώτερα  τών  ύ- 
γιών έγίνοντο,  και  συνήθως  έν  αύτοϊς  οί  έργά- 
ται  σκώληκες  άπέθνησκον.  Αιτία  τής  ελαττώ- 
σεως τής  ποσότητος  τής  μετάξης  εστίν  ότι  τά 
εντός  τοΰ  μεταξοφόρου  σωλήνος  άναπτυσσόμενα 
σωματίδια  άπορροφώσι  την  μιξορητινώδη  ΰλην 
προς  διατροφήν  και  πολλαπλασιασμόν  αυτών 
οί  μετά  τόν  τέταρτον  ύπνον  τήν  δηλητηριώδη 
τροφήν  παραλαβόντες  κατεσκεύαζον  μέν  καλά 
βομβύκια,  άλλ'  αί  έξερχόμεναι  χρυσαλλίδες  ε- 
βριθον  σωματιδίων,  οί  δέ  άμέσως  πρό  τής  επο- 
χής τής  μεταξοποιίας  δηλητηριασθέντες  έν  μέν 
τή  νυμφική  αυτών  ήλικία  ολίγα  τά  σαψ.ατίδια 
έν  τω  όργανισμώ  αύτών  έδείκνυον,  έν  δέ  τή  κα- 
ταστάσει  χρυσαλλίδος  πολύς  άριθμός  έν  έκά- 
στοις  τών  οργάνων  αυτών  διεφαίνετο.  Τό  τελευ- 
ταϊον  τούτο  πείραμα  δύναται  διαφωτίσαι  ημάς 
περί  τής  αιτίας,  οτι  ό  έξ  ασθενών  γονέων  κα- 
ταγόμενος μεταξόσπορος  δύναται  νά  ή  άπηλ- 
λαγμένος  σωματιδίων,  διότι  έν  ή  εποχή  τά 
ωάρια  έν  τοις  ώοφόροις  σωλήσι  κατασκευάζον- 
ται και  τελειοποιούνται,  τά  σωματίδια  δέν  έξα- 
πλοΰνται  είς  τόν  όργανισμόν  ούδ'  έν  τοις  ώοϊς 
δύνανται  νά  άνευρεθώσιν  ή  άποτυ/ία  όμως  τοΰ 
μεταξοσπορου  ώς  έξ  άσθενών  γονέων  καταγο- 
μένου  είναι  βεβαία. 

Τό  πείραμα  τούτο  τού  ΡίΙδΙβΙΙΓ  οΰσιωδέστα- 
τον  τυγχάνει  ύπό  τρεις  έπόψεις.  Πρώτον  μέν 
έπιβεβαιοΐ  ότι  ή  αιτία  τής  ασθενείας  και  τής 
καταστροφής  του  μεταξοσκώληκος  είναι  τά 
σωματίδια,  δεύτερον  δεικνύει  τήν  κατ'  ολίγον 
άνάπτυξιν  τής  ασθενείας,  και  τρίτον,  όπερ  και 
τό  σπουδαιότερον,  ότι  και  ό  έξ  ύγιών  γονέων  κα- 
ταγόμενος μεταξόσπορος  δύναται  νά  προσβληθή 
ύπό  τής  ασθενείας  και  πρό  τής  εποχής  τής  με- 
ταξοποιΐας  νά  άποτύχ·/]  έντελέστατα. 

Γνωστού  ήδη  γενομένου  ότι  τό  μόλυσμα,  έξ 
ού  ή  ασθένεια  τού  μεταξοσκώληκος  προκύπτει, 
είναι  φύσεως  παρασιτικής,  και  ότι  εισέρχεται 
είς  τόν  όργανισμόν  διά  τοΰ  έντερικοΰ  σωλήνος, 
ό  σοφός  άνήρ  ηθέλησε  νά  πείση  έαυτόν  έάν  ή 
ασθένεια  δύναται  νά  έγκεντρισθή  ή  οΰ.  Τό 
πέμπτον  αύτού  πείραμα  αποδεικνύει  ότι  ό  έγ- 
κεντρισμός  τοΰ  νοσήματος  είναι  άδιαφιλονείκη- 
τος.  Προς  άπόδειξιν  τούτου  έ'λαβεν  ώρισμένον 
τινά  άριθμόν  μεταξοσκωλήκων  έξ  ύγιών  γο- 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΛΞΟΣΚΩΛΠΚΟ! 


109 


νε'ων  καταγόμενων  και  έμβαπτίζων  χρο'τερον 
τήν  βελο'νην  εντός  ύγρού,  σωματίδια  εμπεριέ- 
χοντος, ένεκέντρισεν  άείποτε  κατά  τήν  αύτήν 
τάξιν  απαντάς  τους  μεταξοσκώληκας·  ούτοι 
προσεβλήθησαν  υπό  της  ασθενείας,  αί  δε  χρυ- 
σαλλίδες αΰτών  έβριθον  σωματιδίων  τουναν- 
τίον δέ  οί  εκ  του  αύτοΰ  μεταξοσπόρου  καταγό- 
μενοι μεταξοσκώληκες,  μή  έγκεντρισθέντες,  ου- 
δέν ίχνος  της  ασθενείας  ειχον.  Φυσική  συνέ- 
πεια τοϋ  πειράματος  τούτου  είναι,  δτι  ή 
ασθένεια  μεταδίδοται  από  τοϋ  άσθενοϋς  εις 
τόν  ύγιά  σκώληκα  δι'  αναμίξεως  ώς  έξής.  Σκώ- 
ληξ  τις  ύγιής  η  μη,  βαδίζων  έπί  έτε'ρου  άσθε- 
νοΰντος,  έμπηγνύει  τά  άγκιστρα  των  ποδών 
αύτοϋ  εις  τό  σώμα  τοϋ  δευτε'ρου,  είτα  δέ  επί 
έτέρου  ύγιοϋς  βαδίζων,  διατρυπά  τό  δε'ρμα  αύ- 
τοΰ δια  τών  αύτών  αγκίστρων,  και  εμβολιάζει 
την  άσθε'νειαν  από  τοϋ  πρώτου  άσθενοϋς  εις 
τόν  δεύτερον  ύγιά.  Πραχτιχόν  δε  συμπέρασμα 
τον  πειράματος  τούτον  είναι  οτι  μεγίστη  επι- 
τήρησις  .τρέπει  να  χαταβάΛΛηται  εις  όνο  τινά, 
πρώτον  όπως  ο<  μεταζοσχώΛηχες  χήνται  εν 
τη  απαιτουμένη  άπ'  άΛΛήΛων  διαστάσει  ουχί 
δε  χαι  επ'  άΛΛήΛων,  δεύτερον  οτι  ευθύς  ώς 
σχώ.Ιηζ  τις  ασθενής  άναφαίνηται,  αμέσως  να 
άπορρίπτ?ιται)  όπως  μη  μοΛυνθώσι  χαι  ο'ι  Λοι- 
ποί υγιείς. 

Έάν  εν  τω  έντερ^ί  σωληνι  άναπτύσσων- 
χαα  πρώτον  τά  σωματίδια,  τά  έκ  τοϋ  εντερι- 
κού σωλήνος  εξερχόμενα  περιττώματα  έμπε- 
ριέχουσι  ταϋτα  εν  πληθύϊ,  και  έπομε'νως  δια, 
τών  εμπεριεχόντων  σωματίδια  περιττωμάτων 
δύναται  ή  ασθένεια  να  μεταδοθη.  Την  άλή- 
θειαν  της  υποθέσεως  ταύτης  μας  αποδεικνύει 
τό  πε'μπτον  πείραμα  τοϋ  ΡπδΙβΙΙΓ  :  25  ύγιεϊς 
μεταξοσκώληκες  δ/,λητηριάζονται  μετά  τόν 
τρίτον  ύπνον  διά  τών  περιττωμάτων  ασθενών 
μιτ-/;οσκωλήκων  άναλυθε'ντων  εντός  ύδατος 
καί  ϊτλ  τών  φύλλων  τεθέντυ^ν  άπασαι  αί  χρυ- 
σαλλίδες τούτων  έςετασθεΐσαι  εύρε'θησαν  πλή- 
ρεις σωματιδίων. 

Έκ  τούτου  καταφαίνεται  ή  ανάγκη  οτι  οι 
μεταζοσχώ.Ιψ.ες  δεν  πρέπει  να  χήνται  επί 
πο.Ιν  επί  τών  περιττωμάτων  αύτών,  διότι 
ταντα  άποζ,ηραινόμενα  χαι  χατ'  όΜγον  εις  χό- 
νιν  μεταΟα.ΙΑόμενα ,  τά  μη  εζ  υγιών  σχω.ίή- 
χων  εζεΛθόντα  χρ?]σιμεύονσιν  ώς  πηγη  μοΛύν- 
αεως  διά  τους  υγιείς  μεταξοσκώληκας. 

"Οπως  κάλλιον  άποδείξϊ)  ό  ΡίΙδΙβΙΙΓ  τό  μο- 
λυσματικό-/ της  ασθενείας  δι'  αναμίξεως,  άνέ- 
μιξε  50  ασθενείς  σκώληκας  γε'νους  λευκοϋ 
μετά  τόν  τρίτον  ύπνον  μεθ'  έτερων  50  ύγιών 


έν  τή  αύτή  ηλικία  εύρισκομε'νων  χρώματος  κι- 
τρίνου.  Τά  βομβύκια  άμφοτέρο^ν  έγε'νοντο  ασθε- 
νή, αί  δέ  χρυσαλλίδες  αύτών  ήσαν  πλήρεις  σοι- 
ματιδίο^ν. 

Τό  έκτον  πείραμα  τοϋ  ΡαδΙβΠΓ  αποδεικνύει 
εις  ημάς  ότι  τό  μόΛνσμα  δύναται  νά  διαδοθ!\ 
ουχί  μόνον  δι'  αναμίξεως,  άΛΛά  χα\  έ£  απο- 
στάσεως. Δύο  γραμμάρια  ύγιοϋς  σπόρου  άνε- 
τράφησαν  πλησίον  25  γραμμαρίων  εις  τόν  θά- 
νατον διά  της  παστερείου  μεθόδου  καταδεδι- 
κασμε'νου  μεταξοσπο'ρου  έπ'ι  δύο  τραπεζών 
πλησίον  αλλήλων  κειμε'νων  οί  ασθενείς  ώς  καί 
οί  ύγιεϊς  σκώληκες  άπώλοντο  καθ'  ολοκλη- 
ρίαν, έν  ώ  εν  με'ρος  τοϋ  ύγιούς  έν  μεγαλειτέρα 
άποστάσει  άνατραφέν  έδωκε  καλούς  βομβυκας 
καί  χρυσαλλίδας  άνευ  σωματιδίων.  Ή  έξήγη- 
σις  τοϋ  πράγματος  ϊγζι  ώς  έξης.  "Απαξ  τε- 
θε'ντος  ότι  τά  περιττώματα  τών  ασθενών  με- 
ταξοσκωλήκων έμπεριέχουσι  τό  μόλυσμα,  μι- 
κρά τούτων  τεμάχια  έν  τω  άε'ρι  αιωρούμενα 
έκ  διάφορων  περιστάσεων  άποφέρονται  διά  του 
άε'ρος  απανταχού  μεν  ιδίως  δέ  εις  τά  πλησίον, 
άντικείμενα,  καί  έπικαθήμενα  έπί  της  τροφής 
εΐσε'ρχονται  εις  τόν  έντερικόν  σωλήνα.  Ή  αΐω- 
ρουμε'νη  κο'νις  μεταξοσκωληκοτροφείου  συλλε- 
χθεϊσα  ύπό  τοϋ  Ρ&δΙβΠΓ  καί  μικροσκοπικώς 
έξετασθεϊσα,  έφανε'ρωσε  σωματίδια  άτελή  καί 
τέλεια  μεταξύ  έτερων  ακαθαρσιών.  Έκ  τούτου 
καταφαίνεται  ποσόν  άναγκαία  είναι  ή  άνανε'ω- 
σις  ιού  άέρος  έν  τοις  μεταξοσκωληκοτροφείοις 
χαι  ?)  άποψνγη  ποΛΛών  ετέρων  περιστάσεων , 
αΐτινες  σνντε.Ιονσιν  εις  την  αιώρησιν  της  χό- 
νεως,  προς  δε  πόσον  άναγχαία  είναι  ι)  καθα- 
ριότης  χαι  η  καΛΛίστη  άπόπ.Ινσις  τον  μεταζο- 
σκωΛηκοτροψείον  προ  της  εισαγωγής  τών  με- 
ταξοσκωλήκων διότι  ή  έν  τοις  μεταξοσκωλη- 
κοτροφείοις ύπάρ^ουσα  κο'νις  έκ  τοϋ  προηγου- 
με'νου  έ'τους,  πλήρης  ούσα  σωματιδίων,  δύνα- 
ται νά  δηλητηριάσν)  τούς  ατυχείς  μεταξοσκώ- 
ληκας. 

Φύβις,  γέννησ&ς  καί  άνάπτυ^ς 
τών  σωμ,ατςδ&'ων. 

Ώς  έξάγεται  έκ  μιάς  έπιστολής  τοϋ  Ρα- 
δΙβΙΙΓ  προς  τόν  καθηγητήν  τής  Τυβίγγης  ίβ}'- 
(3Ϊ§,  ούτος  εις  τάς  άρν-άς  τών  πειραμάτων  αύ- 
τοΰ, έθεώρει  τά  σωματίδια  ώς  ιστολογικά  μέ- 
ρη τοϋ  άσθενοϋς  σκώληκος,  ώς  τό  πύον  έν  τοις 
ίστοΐς,  έν  οίς  σχηματίζεται  τό  απόστημα.  Ό 
καθηγητής  Ιιβ)'(1ί§  έγραψε  καί  το'τε  πρός  τόν 
ΡίΙδΙβαΓ  την  έπιστημονικήν  αύτοϋ  πεποίθησιν, 


110 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


δτι  τά  εντός  των  μεταξοσκωλήκων  ευρισκό- 
μενα σωματίδια  ήσαν  παράσιτα.  Και  πράγματι 
εξετάζοντες  αύτά  υπό  τό  ρ.ικροσκο'πιον  εύρί- 
σκομεν  άπάσας  τάς  μορφάς,  άς  δύναται  νά  πα- 
ρουσιάσω μικροργανισμός  τις  τοιούτος  υπό  διά- 
φορους ηλικίας·  Και  πρώτον  μέν  τάς  γενέτει- 
ρας κυψε'λας,  έχουσας  τήν  διάμετρον  μεγαλει- 
τε'ραν  και  περίμετρον  ουχί  διακεκριμένων  καϊ 
σφαιρικήν,  εμπεριέχουσας  έ'ν,  δύο,  ή  τρία  ωο- 
ειδή σωματίδια,  ών  έκαστον  περιε'χει  έ'να  ή 
καϊ  δύο  πυρήνας"  δεύτερον  σωματίδια  μικρότε- 
ρα τήν  διάμετρον,  ωοειδή  τό  σχήμα  και  αδια- 
φανή, έμπεριέ- 
χοντα  ενα  ή  και 
δύο  πυρήνας-  τρί- 
τον σωματίδια 
μή  διαλάμπον- 
τα,  τό  σχήμα 
ωοειδή,  άνευ  πυ- 
ρήνων τε'ταρτον 
σωματίδια  ωοει- 
δή μετά  διπλής 
μεμβράνης  καϊ 
πυρήνος,  πε'μ- 
πτον  σωματίδια 
ωοειδή  άνευ  πυ- 
ρήνος, καϊ  τελευ- 
ταϊοντά  διαλάμ- 
ποντα  σωματί- 
δια μετά  περιμε'- 
τρου  διακεκριμε'- 
νης,  μικρότερα 
τήν  διάμετρον, 
τό  σχήμα  κυλιν- 
δρικά, άπό  τοϋ 
ενός  άκρου  δέ  είς 
το  έτερον  εις  οξύ  καταλήγοντα.  Τά  τελευταία 
ταύτα  πολυπληθε'στατα  τον  άριθμο'ν,  καϊ  μή 
μεταβαλλόμενα  πλέον  είτε  διά  τής  ξηράνσεως, 
είτε  διά  διάφορο ν  όξε'ων  καϊ  αλκαλίων,  συνί- 
στανται εκ  σαρκώδους  ύλης,  καϊ  είναι  ή  τελευ- 
ταία μορφή  τοϋ  τελείου  σωματιδίου. 

^  Καϊ  πράγματι  δύναταί  τις  νά  συλλάβτ)  υπό 
τό  μικροσκο'πιον  τήν  μεταβίβασιν  άπό  τής 
μιας  εις  τήν  έτε'ραν  μορφήν,  άπό  τής  μητρός 
κυψέλης  μέχρι  τής  τελείας  αναπτύξεως  τοϋ 
σωματιδίου.  Έκ  τής  μητρός  κυψέλης  αποχω- 
ρίζονται τά  σωματίδια  ταύτα,  καϊ  κατά  με'σον 
συσφιγγομενα,  διαιρούνται  εις  δύο  ή  τρία  σω- 
ματίδια αναλόγως  τών  πυρήνων,  όστις  εν  τή 
τελευταία  μορφή  ή  απορροφάται  ή  εξέρχεται 
εκ  του  σωματιδίου.  Αί  διάφοροι  αύται  μορφαί, 


,  (Σχ,  10). 

Σωματίδια  τε'Λεια  ϋπο  το  μιχροσχόηιον  μεγεθννσις  —γ—. 


ή  γέννησις  και  ή  άνάπτυξις  αύτών  οΰδεμίαν 
άμφιβολίαν  έγκαταλείπουσι  περϊ  τής  παρασι- 
τικής αύτών  φύσεως,  καϊ  καταστρέφουσι  καθ' 
ολοκληρίαν  τήν  ΐδέαν  δτι  ταύτα  άποτελοϋσιν 
ιστολογικά  με'ρη  τού  ασθενούς  μεταξοσκώλη- 
κος.  "Οσω  λοιπόν  ρ,ικροτέραν  τήν  άντίστασιν  εύ- 
ρίσκουσι  και  μεγαλειτέραν  τήν  ύγρασίαν,  κατά 
τοσούτον  και  ή  διήθησις  εύκολωτέρα  καϊ  ό  πολ- 
λαπλασιασμός ταχύτερος  τυγχάνει  τών  σωμα- 
τιδίων. 

Προς  άπο'δειξιν  τών  πρώτων  τούτων  αρ- 
χών ό  ΡαδΙβαΓ  έποίησε  τά  έξής  πειράματα.  Ό 

μετά  τον  πρώ- 
τον ύπνον  δηλη- 
τηριασθείς  μετα- 
ξο'σπορος,  έξ  υ- 
γιών γονέων  κα- 
ταγόμενος, άντέ- 
σχε  μέν,  αλλά 
μαλακά  παρήγα- 
γε βομβύκια,  ενώ 
ό  έξ  ασθενών  γο- 
νέων καταγόμε- 
νος τήν  αυτήν  ή- 
μέραν  διά  τού  αυ- 
τού δηλητηρίου 
κακωθείς,  μετά 
2  0  ημέρας  κατε- 
στράφη  καθ' ολο- 
κληρίαν. Οί  μι- 
κροργανισμοί  ού- 
τοι φαίνεται  ότι 
εύκολώτερον  δι- 
ε'ρχονται  διά  τών 
διάφορων  οργά- 
νων  τοϋ  ασθε- 


νούς μεταξοσκώληκος,  παρά  διά  τών  πλή- 
ρους ζωής  οργάνων  τού  καθ'  ολοκληρίαν  υγιούς. 
Έν  τή  οργανική  φύσει  βασιλεύει  ό  φυσικός  έ- 
κεΐνος  νομός,  καθ'  δν  δσον  μικρότερα  ή  άντί- 
στασις,  τοσούτον  μεγαλείτερον  τό  άποτε'λεσμα, 
τής  ενεργείας  τής  αυτής  τεθείσης.  Έν  τω  άν- 
θρωπίνω  γένει  παρατηρείται  ώς  έπϊ  το  πλεί- 
στον δτι  υγιείς  γονείς  παράγουσι  καϊ  ύγιά  τε'- 
κνα,  ενώ  οί  ασθενείς  ώς  έπϊ  τό  πολύ  ασθενή- 
Έκαστος  δέ  έξ  ημών  άριστα  γινώσκει  έκ  πεί- 
ρας, δτι  τά  άσθενή  παιδία  εύκολώτερον  προς- 
βάλλονται  και  ταχύτερον  καϊ  περισσότερα  ά- 
ποθνήσκουσιν,  ώς  τής  ζωικής  δυνάμεως  ήτοι 
τής  αντιστάσεως  μικροτέρας  έν  αύτοίς  ύπαρ- 
χούσης.  Καϊ  έν  τω  μεταξοσκώληκι  λοιπόν  τό 
αύτό  άπαραλλάκτως  συμβαίνει.  Τό  πρακτικόν 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΑΞΟϋΚίΜΙΙΚΟί;. 


111 


συμπέρασμα  του  πειράματος  τούτου  είναι  οτι 
ουδέποτε  πρέπει  νά  λαμδάνηται  μεταξόσπο- 
ρος  εξ  ασθενών  γονέων  καταγόμενος,  διότι  'ιξ 
αρχής  εμπερικλείει  εν  έαντώ  όλιγωτέραν  την 
ζωϊχην  δύναμιν,  κατά  αυνέπειαν  δε  ευπρο- 
ΰ62ητόζεο6ς  έστι  και  ταχΰτερον  αποθνήσκει. 

"Οτι  δέ  οί  έν  υγρασία  άνατρεφο'μενοι  μετα- 
ξοσκώληκες εύκολώτερον  προσβάλλονται  υπο 


άσθε 


ιδίων 


αποθνήσκουσιν,  αυτός  ο  οργανισμός  τοΰμεταςο- 
σκώλτ,κος  άποδεικνύει  έναργε'στατα.  Τό  πλεί- 
στον μέρος  του  ύδατος,  δπερ  λαμβάνουσιν  οί 
έντελε'στεροι  των  οργανισμών,  άποκρίνεται  μέ- 
ρος  μεν  διά  των  νεφρών  ως  ούρον,  μέρος  δια  τοΰ 
δέρματος  ώς  ίδρώς,  και  με'ρος  διά  τών  πνευ- 
μόνων έν  τω  μεταξοσκώληκι  όμως  δέν  ύπάρ- 
χουσιν  ιδιαίτερα  όργανα  προς  άπο'κρισιν  τοϋ 
ούρου.  Οί  σωλήνες  τοΰ  Μαλπιγίου,  οϋς  παρε- 
τηρήσαμεν  διερχόμενοι  τό  άνατομικόν  με'ρος 
τοΰ  μεταξοσκώληκας,  είναι  όργανα  μάλλον  χυ- 
λοποιητικά  ή  ουροποιητικά.  Ή  άπό  τοΰ  σώ- 
ματος λοιπόν  έκκρισις  τής  μη  άναγκαιούσης  πο- 
σότητος τοΰ  διά  τής  τροφής  λαμβανομε'νου  ύ- 
δατος γίνεται  διά  τοΰ  δέρματος  και  τών  ανα- 
πνευστικών σωλήνων.  "Οσω  λοιπόν  Ό  περια- 
πτομενος  αύτοϋς  άήρ  είναι  κεκορεσμε'νος  άτμών, 
τοσούτω  ή  έκ  τοΰ  μεταξοσκώληκος  έξάτμισις 
τοΰ  ύδατος  δυσκολωτε'ρα  καθίσταται,  και  τό 
έν  τώ  όργανισμώ  διαμε'νον  ύδωρ  τάς  ζω'ίκάς  δυ- 
νάμεις αύτοΰ  συνταράσσον,  εύπροσβλητότερον 
τον  μεταξοσκώληκα  καθίστησι,  προσβληθέντα 
δέ  έκ  τών  σωματιδίων,  ταχΰτερον  πρός  τήν 
καταστροφών  φε'ρει  αύτόν. 

Λ'.ά  τοΰτο  τα  μεταξοσκωληχοτροφεϊα  πρέπει 
να.  κτίζωνται  ύψ-ηλά  και  στενά·  'έκαστον  τών 
πατωμάτων  νά  φέρη  τα,  παράθυρα  έναντι  αλ- 
λήλων, όπως  ή  άνανέωσις  τοΰ  αέρος  ευκολώ- 
τερον  γίνηται,  καθ'  όλον  δε  το  μίμος  της  ορο- 
φής νά  υπάρχωσιν  επιμήκεις  όπαί,  δι  ων  το 
ρεύμα  τοΰ  αέρος  αδιαλείπτως  εκ  τών  κάτω 
προς  τά  άνω  νά  χνχλοφορτ}.  Κατά  τόν  τρόπον 
τούτον  επιτυγχάνεται  ή  άδιάλειπτος  έκ  τών 
πλαγίων  και  έκ  τών  κάτω  πρός  τά  άνω  κυ- 
κλοφορία τοΰ  άε'ρος,  ήτις  τό  πλείστον  με'ρος 
του  ύδατος  έκ  τοΰ  μεταξοσκώληκος  άποφε'ρει. 
Άλλ'  όσον  αναγκαία  είναι  ή  έξάτμισις  διά 
τον  μεταξοσκώληκα,  τοσούτον  και  ή  θερμο- 
κρασία έν  τ?  πρέπει  νά  ή  μόνιμος  και  στα" 
θερά  ήτοι  ή  τών  20°  ΒβΙΐϊΠΙΙΓ.  Τήν  άνύψωσιν 
της  εν  τω  μεταςοσκωληκοτροφείω  ύπαρχούσης 
θιρμοκρασίας,  και  τήν  διατήρησιν  αυτής  εις  εν 
ύρισμς'νον  σημειον  έπιτυγχάνομεν  διά  τών  θίρ» 


μαστρών,  ένο'σω  ή  έξωτερική  θερμοκρασία  τής 
ατμοσφαίρας  κατωτέρα  τυγχάνει  τής  διά  τόν 
μεταξοσκώληκα  ώρισμένης.  Άλλ'  εάν  ή  τοΰ 
άέρος  εξωτερική  θερμοκρασία  ύπερβή  τον  ί»ρι- 
σμένον  βαθμόν,  όπως  μή  διατάραίίς  τις  τών 
οργανικών  δυνάμεων  συμβή  έν  τώ  μεταξοσκώ- 
ληκι, ανάγκη  όπως  διά  διαρρυθμίσεως  τίνος 
έπανέρχηται  αυτη  εις  τό  διά  τόν  μεταξοσκώ- 
ληκα ώρισμένον  σημείον  της  θερμοκρασίας. 
Τον  σκοπον  τούτον  έκπληροί  τό  κατά  μήκος 
τοΰ  μεταξοσκωληκοτροφείου  ευρισκόμενον  υπό- 
γειον,  όπερ  έν  τοιαϋταις  περιατάσεΰιν  άνοιγό- 
μενον  διά  τών  κατά  μήκος  τών  τειχωμάτων 
ρωγμών,  τήν  θερμοχρασίαν  εις  τόν  κατάλλη- 
λον  βαθμόν  επαναφέρει. 

Εύνόητον  ούν  καθίσταται,  ώ  φίλοι,  όπόσαι 
περιστάσεις  πρέπει  νά  συντρέξωσιν  όπως  ή  με- 
ταξοσκωληκοτροφία  στεφθή  ύπό  έπιτυχίας. 
Οί  κανόνες  τής  υγιεινής  δέον  νά  έφαρμόζων- 
ται  έν  όλη·  αυτών  τη  αύστηρο'τητι,  καϊ  κατά 
τήν  έκλογήν  τοΰ  μεταςοσπόρου  και  κατά  τήν 
μετά  ταΰτα  διατήρησιν  αύτοΰ. 

Ή  τροφή  εις  τον  μεταξοσκώληκα  πρέπει  νά 
προσφέρηται  εις  ώρισμένα  και  τακτικά  χρονι- 
κά διαστήματα,  ουδέποτε  δέ  αυτη  πρέπει  νά  τ\ 
υγρά,  διότι  έν  τοιαύτη  περιπτώσει  έπι  τοΰ  ν~ 
γροΰ  φύλλου  επικολλώνται  αϊ  έν  τώ  αέρι  αιω- 
ρουμεναι  άκαθαρσίαι  και  αυτά  τά  σωματίδια, 
άτινα  εισερχόμενα  εϊς  τόν  όργανισμόν  τήν  ά- 
σθένειαν  γεννώσι,  και  τον  μεταξοσκώληκα 
καταστρέφουσι. 

Και  τοσαΰτα  μεν  περί  τών  τοΰ  Ρ&δΙβΙΙΓ  πει- 
ραμάτων και  τών  έξ  αύτών  πορισμάτων,  όσον 
άφορά  τήν  προεισαγωγήν  εις  τάς  μολυσματι- 
κάς  άσθενείας  τοΰ  μεταξοσκώληκας,  ήτοι  τήν 
πεπερώδη  καϊ  μέλαιναν.  Νυν  δ'  άρχόμεθα  τής 
περιγραφής  τούτων,  κα'ι  πρώτον  μέν  περί  πε- 
περώδους  είτα  δέ  περί  μέλαινης  θέλομεν  δια- 
λεχθή. 

Πολύς  κόπος  κατεβλήθη  καί  καιρός  παρήλ- 
θε μέχρις  ου  αί  δύο  αύται  άσθένειαι  άπ'  αλ- 
λήλων άποχωρισθώσι,  καί  ό  ιδιάζων  μύκης  δι* 
έκάστην  τών  άσθενειών  τούτων  άποχωρισθή 
καί  ώς  τήν  άσθε'νειαν  παράγων  άναγνωρισθή. 
Σήμερον  ουδεμία  πλέον  ύπάρχει  άμφιβολία, 
ότι  ό  μέν  τήν  πεπερο')δη  άσθε'νειαν  παράγων 
μικροργανισμός  είναι  τά  σωματίδια,  ό  δέ  τήν 
μέλαιναν  τά  βακτηρίδια. 

II ε «0)1  τϊ}5  πεπερώδους  ασθένειας. 

Είναι  ή  ασθένεια  τών  σωματιδίων,  άτινα, 
ώς  εΐπομεν,  ή  διά  κληρονομικο'τητος  ή  δι*  έπα* 


112 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


φής  εισερχόμενα  εις  τον  όργανισμόν  πολλα- 
πλασιάζονται επί  τοσούτον,  ώστε  ή  ζωή  του 


(Σχ·  11). 
Άσθετης  σκώΛηξ- 

μεταξοσκώληκος  καθίσταται  αδύνατος.  ΊΙ  ά- 
σθένεια  έ'λαβε  την  έπωνυμίαν  αύτής  έκ  των 
αναφαινομένων  έπί  τοϋ  άρματος  στιγμάτων 
δίκην  κόνεως  πεπέρεως  ένθεν  κάκεϊθεν  διεσκορ- 
πισμένων,  ιδίως  επί  των  προς  την  κεφαλήν  δα- 
κτυλίων κατά  πρώτον,  είτα  δε  κα'ι  επί  του 
λοιπού  δέρματος.  Τά  στίγματα  ταύτα  κατ' 
άρχάς  είναι  τοσούτον  μικρά,  ώστε  μόνον  δια 
τοϋ  μεγεθυντικού  φακού  καθίστανται  όρατά, 


(%·  12). 
'Τγιης  σχώΛηξ. 

είτα  δέ  και  δια  γυμνοΰ  οφθαλμού.  Έκ  τούτου 
έπωνομάσθη  ή  άσθε'νεια  αύτη  άσθε'νεια  τών 
εξανθημάτων,  οί  δέ  περιγράψαντες  ταύτην 
έθεώρησαν  ώς  τοπικήν  του  δε'ρματος  άλλοίω- 
σιν,  άνευ  γενικών  μεταβολών.  Ό  ΟπαΐΓβίδ^βδ, 
όστις  πρώτος  έμβριθε'στερον  τών  άλλων  έξή- 
τασε  την  άσθε'νειαν,  άπεφάνθη  δτι  αύτη  δεν  εί- 
ναι άσθε'νεια  ιού  δε'ρματος,  άλλά  τοϋ  όργανι- 
σμοΰ'διο'τι  άποπίπτοντος  του  πρώτου  δε'ρματος, 
αί  κηλίδες  άναφαίνονται  μετά  τινας  ήμε'ρας  επί 
του  δευτε'ρου.  Τάς  κηλίδας  ταύτας  εθεώρουν 
έτεροι  ώς  αποτέλεσμα  γαγγραίνης  μέχρις  ου 
πρώτος  ό  ΡαδΙβΙΙΓ  άπε'δειξεν  δτι  τα  στίγματα 
ταντα  άτινα  κατ'  άρχας  δια  τοϋ  φακού  δρώ- 
μενα εχουσι  τδ  χρώμα  ύποκίτρινον ,  είτα  ά' 
άποκτώσι  τδ  κέντρον  μέΛαν  και  την  περιψέ- 
ρειαν  νποκίτρινον }  είναι  τδ  εζωτερικδν  γνώρι- 
σμα τής  ασθένειας  τών  σωματιδίων.  "Απαν- 
τες οί  μεταξοσκώληκες  οί  τά  τοιαύτα  στίγμα- 
τα έπί  του  δέρματος  φε'ροντες,  εΐσί  πλήρεις 
σοψ.ατιδίων  τά  όργανα  αυτών  διά  του  άπλού 
όφθαλμοΰ  θεωρούμενα  φαίνονται  ώς  διά  κο'νεως 
πεπε'ρεως  πεπασμένα,  διά  τοϋ  μικροσκοπίου  δέ 
ευρίσκει  τις  τά  σωματίδια  εν  μεγίστη  αφθο- 
νία αναλόγως  τής  αναπτύξεως  της  ασθενείας· 
Τουναντίον  δέ,  οί  τοιούτων  στιγμάτων  έπί 


τοϋ  δε'ρματος  άμοιροϋντες  μεταξοσκώληκες· 
καθ'  ολοκληρίαν  υγιείς  τυγχάνουσιν,  εί  μή  τι 
ή  άσθε'νεια  εις  τάς  πρώτας  ήμε'ρας  της  ανα- 
πτύξεως αυτής  ευρίσκεται.  Τδ  δεύτερον  εζω- 
τερικδν  γνώρισμα  της  ασθενείας  ταύτης  είναι 
ι)  εΛάττωσις  της  ορέξεως.  Τρίτον  δέ,  οχερ 
προέρχεται  εκ  της  Λαμβανομένης  όΜγωτέρας 
τροφής,  είναι  ή  περί  την  άνάπτνζιν  οπισθο- 
πόρησις. 

Οί  έκ  τοϋ  νοσήματος  τούτου  προσβληθέντες 
μεταξοσκώληκες  φαίνονται  σχετικώς  τών  υ- 
γιών μικρότεροι.  Ή  διάρκεια  τής  άσθενείας 
ταύτης,  ήτις  άείποτε  τήν  καταστροφήν  τοϋ 
ζωυφίου  έπιφέρει,  είναι  άπό  20  μέχρι  30  ήμε- 
ρών  άναλόγως  τής  ζωϊκής  τοϋ  σκώληκος  αντι- 
στάσεως. Ό  σκώληξ  προσβληθείς  υπό  τής 
άσθενείας  άποθνήσκει  ολίγον  κατ'  ολίγον,  ή 
αγωνία  αύτοϋ  είναι  ήσυχος  άλλά  μακρά.  Ή 
πορεία  τής  άσθενείας  είτε  διά  τοϋ  έντερικού 
σωλήνος  είτε  διά  τοϋ  δε'ρματος  εισερχομένων 
τών  μικροργανισμών  είναι  κατ'  άρχάς  βραδεία, 
είτα  δέ  ταχίστη.  Μόλις  και  μετά  βίας  τήν 
έβδο'μην  ήμέραν  τής  δηλητηριάσεως  άναφαί- 
νονται ϊχνη  στιγμάτων  έπί  τοϋ  δε'ρματος,  άτι- 
να  προέρχονται  έκ  τών  έν  τω  ύποδορείω  λευ- 
κωματώδει  χιτώνι  συσσωρευθέντων  σωματι- 
δίων, άπερ  κατά  πρώτον  διελθόντα  τά  τοιχώ- 
ματα τοϋ  έντερικοΰ  σωλήνος,  συσσωρεύονται 
κατά  δεύτερον  έντός  τών  σωληνιδίων  τοϋ  Μαλ- 


(Σχ.  13). 

ΣκώΑηζ  ασθενής  εκ  σωματιδίων. 

πιγίου  και  έκείθεν  διαδίδονται  καθ'  άπαντα  τον 
όργανισμόν.  Οί  λόγω  κληρονομικώ  έκ  τής  ά- 
σθενείας προσβαλλόμενοι  ρ,εταξοσκώληκες  ά- 
ποθνήσκουσιν  άπαντες  μετά  τον  τρίτον  ΰπνον, 
οί  δέ  βραδύτερον  έκ  τοϋ  νοσήματος  προσβλη- 
θέντες δύνανται  μέν  νά  φθάσωσι  μέχρι  τής  με- 
ταξοποιίας,  άλλ'  αί  χρυσαλλίδες  τούτων  βρί- 
θουσι  σωματιδίων,  και  έπομένως  ό  έκ  τούτων 
παραγόμενος  μεταξόσπορος  είναι  έκ  τών  προ- 
τέρων ένεκα  τής  κληρονομικότητας  τής  άσθε- 
νείας καταδεδικασμένος  εις  θάνατον.  Τά  πτώ- 
ματα τών  έξ  αύτής  τής  άσθενείας  θανόντων 
μεταξοσκωλήκων  δέν  άποσυντίθενται  ώς  τά 
τής  έπομένης  άσθενείας,  άλλ'  άποσκληροΰνται. 
Ουδέν  Οεραπευτικόν  μέσον  ισχύει  κατά  τής  νό- 


ΠΕΡΙ  ΤΟΪ  ΜΕΤΑΞΟΪΚΩΛΗΚΟΙ 


113 


σου.  Τό  μο'νον  προς  αποφυγήν  του  νοσήματος 
είναι  ή  εκλογή  τοϋ  μεταξοσπόρου,  άλλά  και 
τούτου  τεθέντος,  οί  προδιαγραφε'ντες  υγιεινοί 
κανόνες  πρε'πει  νά  τηρώνται  άκριβε'στατα,  ή- 
τοι ή  καθαρά  και  μή  ύγρα  τροφή,  ή  διατήρησις 
τής  θί ρ^οκρασίας  εις  εν  ώρισμένον  σημεϊον 
όιά  των  προμνημονιυθεισών  διαρρυθμίσεων ,  ή 
φροντις  δια,  την  άκώλυτον  κυκλοφορίαν  τοϋ 
αέρος,  ή  άραίωσις  των  ζωυφίων  ιδίως  χατα 
την  πρώτην  ήλικίαν,  ή  σύντονος  και  ακριβής 
επιτήρησις  των  εκάστοτε  αναφαινομένων  έστιγ- 
ματισμένων  μεταξοσκωλήκων ,  και  ή  άμεσος 
άπομάχρυνσις  τούτων  από  των  ύγιών,  ίδοϋ  οί 
υγιεινοί  κανόνες,  οί'τινες  δύνανται  νά  διαφυλά- 
ξωσι  τον  μεταξοσκώληκα  άνεπηρέαστον  της 
ασθενείας  των  σωματιδίων  και  νά  όδηγήσωσι 
τούτον  εις  -τήν  επιτυχή  μεταξοποιίαν  και  την 
τού  γε'νους  διαιώνισιν. 

'ΙΙ  κατά  τήν  μέΟοδον  τοϋ  ΡμκΙοιιγ 

κατασκευή  το\5  μ,εταίξοσπόρου. 

"Απασαι  αί  προσπάθειαι  τών  μεταξοσκω- 
ληκοτροφων  καιε'τεινον  εις  τό  κατασκεύαζε ιν 
ύγιά  μεταξο'σπορον.  Επειδή  δέ  ή  αιτία  ή  πα- 
ράγουσα  την  άσθε'νειαν  άγνωστος  ην,  αί  προ- 
ταθείσα», με'θοδοι,  ώς  μη  επί  της  άληθείας  βα- 
σιζο'μεναι,  άπετύγχανον.  Ό  ΡαδίβΙΙΓ  έξετάσας 
την  άσθε'νειαν  και  τάς  διάφορους  αυτής  φάσεις 
έσυστηματοποίησε  και  μετε'δωκεν  ήμϊν  μέθο- 
δον,  ήτις  προς  τιμήν  αύ-υού  και  μέθοδος  τοϋ 
Ρα&ΙβΊΙΓ  έπωνο'μασται,  και  ήτις  έτυχε  τής 
γενικής  επιδοκιμασίας·  χάρις  δ'  εις  αυτήν  ήρ- 
ξατο  και  πάλιν  νά  έπανε'ρχηται  ή  αρχαία  ευ- 
δαιμονία εν  ταϊς  μεταξοσκωληκοτρόφοις  επαρ- 
χίαις  τής  Γαλλίας  και  τών  άλλων  χωρών.  Ή 
με'θοδος  αΰτη  στηρίζεται  επί  τής  άρχής  δτι  ό 
εξ  ύγιών  γονε'ων  καταγόμενος  μεταξο'σπορος, 
ώς  μή  έμπερικλείων  τό  κακόν  εξ  ύπαρχής,  ευ- 
δοκιμεί, ενώ  τουναντίον  ό  εξ  ασθενών  καταγό- 
μενος καταστρε'φεται  προ  τής  μεταξοποιίας. 

Ίδοϋ  οί  πρακτικοί  κανόνες  ους  δίδει  ό  σο- 
φός άνήρ  διά  τήν  κατασκευήν  τού  μεταξο- 
σπο'ρου. 

πρώτος  κανών". — ΑΙ  δια  τον  σκοπόν  τοϋ- 
τον  ληφθησόμεναι  χρυσαλλίδες  δέον  ουδέν  να, 
επαρουσίασαν  στίγμα  μέχρι  της  εποχής  τής 
μεταξοποιίας. 

'Εκ  τών  προηγουμε'νων  ευνόητος  καθίστα- 
ται ό  λο'γος,  δτι  οί  τα  στίγματα  παρουσιά- 
ζοντες μεταξοσκώληκες  έμπεριέχουσιν  εν  έαυ- 
τοίς  τήν  άσθένειαν,  και  επομένως  ό  έκ  τούτων 
(ΕΛΑ.  ΦΙΑΟΛΟΓ.  ΣΊΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


μεταξοσπορος  είναι  έκ  τών  προτε'ρων  καταδε- 
δικασμένος  εις  θάνατον. 

ΔΚΐΓΤΕΡΟϊ  κανών. — '//  επί  τών  κλάδων 
άνάβασις  τών  μεταξοσκωλήκων  κατά.  τήν  ε- 
ποχήν  τής  μεταξοποιίας  δέον  να  η  τελεία  εν- 
τός τριών  το  πολύ  ήμερών. 

Αί  έπανειλημμε'ναι  παρατηρήσεις  τού  Ρα- 
δΙβΟΓ  άπε'δειξαν  δτι  οί  μή  ταχέως  έπί  τών 
κλάδων  άναβαίνοντες  μεταξοσκώληκες  έμπεριέ- 
χουσιν  έν  έαυτοΐς  τήν  άσθε'νειαν,  ήτις  δεν  εί- 
ναι τοσούτον  προκεχωρημε'νη,  ώστε  νά  παρου- 
σιάση  τά  έξωτερικά  τών  στιγμάτων  σημεία, 
και  έπομε'νως  άνάρμοστοι  προς  τον  καλόν  με- 
ταξο'σπορον. 

τρίτος  κανών.  —  "Ημισυ  χιλιάγραμμον 
βομβυκίων  προερχομένων  εξ  εκείνων  τών 
μεταξοοκωλήκων ,  οϊτινες  ουδέν  εξωτερικόν 
σημεΐον  τής  ασθενείας  επαρουσίασαν ,  και  ων 
ή  άνάβασις  εγένεχο  εντός  τριών  ήμερών,  απο- 
χωρίζεται τήν  'έκτην  ήμέραν  από  τής  αναβά- 
σεως, και  τίθεται  εντός  δωματίου  έχοντος  ύ- 
γράν  θερμοκρασίαν  25° — 30°  Κ,,  ενώ  τα  λοι- 
πά τών  βομβυκίων  άφίνονται  εντός  ετέρου  έ- 
χοντος τήν  συνήθη  θερμοκρασίαν  άπο  ί  6® —  {7® 
Κ·  "Ενεκα  τής  υψηλής  θεμοκρασίας  αί  χρυσαλ- 
λίδες έξέρχονται  συνήθως  εξ  ήμε'ρας  ένωρίτε- 
ρον  τών  χρυσαλλίδων  τών  έν  κατωτέρα  θερμο- 
κρασία άφεθε'ντων  βομβυκίων.  Κατα  την  δευ- 
τέραν  ήμέραν  ήτοι  τήν  εκτην,  όγδόην  και  δε- 
ν,άτην  εξετάζονται  άνα  20  νύμφαι,  και  εαν 
μεταξύ  τούτων  ευρεθώσι  δύο  εως  τρεις  εμπε- 
ριέχουσαι  σωματίδια,  ανάγκη,  ό'πως  παραδώ- 
στ\  τις  τα  λοιπά  βομβύκια  εις  το  μεταξουρ- 
γείον  χαι  παραιτηθη  τής  Ιδέας  τής  εκ  τούτων 
κατασκευής  μεταξοσπόρου,  έα,ν  δε  τουναντίον 
αϊ  νύμφαι  δεν  εμπεριέχωσι  σωματίδια,  η  μία 
μεταξύ  τών  20  εμπεριέχω  τοιαύτα,  τότε  δύ- 
ναται τις  να.  εξετάστ}  τα,ς  εξελευσομένας  χρυ- 
σαλλίδας και  να.  άποφασίστ\  τήν  εκ  τών  βομ- 
βυκίων τούτων  κατασκευήν  μεταξοσπόρου,  εαν 
μεταξύ  εκατόν  χρυσαλλίδων  ενρτ{  τας  δέχα 
μόνον  εμπεριεγούσας  σωματίδια.  Προτιμότε- 
ρον  βεβαίως  ήθελεν  είσθαι  εαν  εν  μηδεμιφ 
μβταξν  τών  εκατόν  άνεφαίνοντο  τοιαύτα. 

"Εκαστος  βεβαίως  εννοεί  τόν  κανο'να.  Εϊναι 
δυνατόν  ή  άσθε'νεια  είσελθοΰσα  κατά  τάς  τε- 
λευταίας ήμε'ρας  πρό  τής  μεταξοποιίας  νά  άνα- 
πτυχθή  έν  τη  καταστάσει  τών  νυμφών,  ώς  και 
κατά  τήν  έποχήν  τής  ζωής  τών  χρυσαλλίδων, 
και  το'τε  βεβαίως  αί  τοιαΰται  είναι  ανάρμο- 
στοι προς  τήν  μεταξοποιίαν.  Ή  δέ  κατά  εξ 
ημέρας  ένωρίτερον  έξοδος  τών  χρυσαλλίδων 

15 


114 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


δεικνύει  εάν  ή  ποσο'της  των  βομβυκίων  είναι 
κατάλληλος  προς  ιόν  σκοπον,  άλλως  έ'χει  τις 
4ίσε'τι  τον  άπαιτούμενον  καιρόν  έν  γ  περιπτώ- 
σ«ι  αί  χρυσαλλίδες  περιε'χουσι  τό  μόλυσμα, 
όπως  παράχωση  τά  βομβύκια  εις  τό  μεταξουρ- 
γεϊον,  καί  δι'  άνωτέρας  θερμοκρασίας  φονεύση 
τάς  νύμφας. 

Ή  έξε'τασις  των  νυμφών  ώς  καί  ή  των  χρυ- 
σαλλίδων διά  του  μικροσκοπίου  γίνεται  άπα- 
ραλλάκτως  ώς  καί  ή  τών  μεταξοσκωλήκων. 
Εντός  μικρού  ιγδίου,  προ'τερον  δι'  άπεσταγμε'- 
νου  ή  καθαρού  ύ- 
δατος άποπλυθε'ν- 
τος,  άλλά  μη  άπο- 
σπογγισθε'ντος,  ό- 
πως ολίγον  ύδωρ 
εν  αΰτφ  περιε'χη- 
ται,  συνθλάται  τό 
προς  έξε'τασινζωυ- 
φιον,  καί  έξ  αύτοΰ 
λαμβάνεται  μία 
μόνη  σταγών,  ήτις 
τεθείσα  υπό  τό  μι- 
κροσκόπιον,  εχον 
μεγε'θυνσιν  τετρα- 
κοσιαπλασίαν,  δει- 
κνύει εις  τον  έξη- 

σκημε'νον  παρατη-  (Σ  ^(, 

ρητήν  άμε'σως  έάν 

εντός  ταύτης  έμπεριε'χωνται  σωματίδια  η  μή. 
Έκ  τών  χρυσαλλίδων  μόνον  αποκόπτονται  τά 
πτερά  διά  ρ,ικράς  ψαλίδος  καί  τό  όπισθεν  του 
σώματος,  ώς  ώά  καί  σπερματοζωύφια  έμπε- 
ριε'χον,  δπως  ή  έξε'τασις  καταστνί  εύκολωτε'ρα. 

τέταρτος  κανών.  —  Τά  έχΜχθησόμενα 
βομβύκια  προς  κατασκευήν  του  μεταζοσπόρου 
πρέπει  νά  ώσι  τά  στερεώτερα,  διότι,  τών  αδυ- 
νάτων ή  νύμφη  είναι  ασθενής,  ώς  παραγαγοϋ- 
σα  όΐιγωτέραν  μέταζαν. 

πέμπτος  κανών. — ΑΙ  χεχηΜδωμέναι  χρυ~ 
ααΙΜδες  πρέπει  να,  απορρίπτονται,  ώς  έμπε- 
ριχΛείονσαι  βεβαίως  τήν  άσθένειαν. 

έκτος  κανδν.  —  Ή  σύζενζις  πρέπει  να 
διαρκή  μόνον  42  ώρας,  ό  ανήρ  μετά  την  άπο- 
χώρησιν  πρέπει  να  απορρίπτεται  ώς  άχρη- 
στος, το  δε  θήΛυ  τίθεται  επί  μικρού  τετραγώ- 
νου υφάσματος,  οπερ  πρέπει  διά  βε.Ιόνης 
τινός  ν'  άναρτηθ7\  από  τίνος  σχοινιού,  μέχρις 
ου  α'ύτη  χαταθέση  τά  ώά  μετά  τον  τοχετόν 
τών  όποιων  ή  μήτηρ  η  πρέπει  αμέσως  νά  εζε~ 
τάζηται  διά  τον  μικροσκοπίου,  έάν  ε'χΐ)  σωμα- 
τίδια ^  η  εντός  της  άκρας  τοΰ  ύ<ράσματος  νά 


στερεοϋται  έκ  τών  πτερών  διά  την  μετά  ταντα 
έζέτασιν.  Έάν  μεν  ούν  ή  χρνσαΑΜς  άποδει- 
γθτ(  υγιής,  τά  ώά  πρέπει  νά  κρατώνται,  &Λ~ 
Λως  ν'  άπορρίπτωνται  ώς  άκατάΛΛηΛα  διά 
τον  σχοπόν. 

'ΪΙ  μέλαενα. 

Ή  αιτία  της  ασθενείας  ταύτης,  ώς  εξ  άρχής 
έ'φθημεν  εΐπο'ντες,  είναι  παρασιτική,  ήτοι  πα- 
ράγεται εκ  μικροργανισμών  ζωικής  φύσεως  καί 
έπομε'νως  εν  αύτν)  εφαρμόζονται  δ,τι  περί  φύ- 
σεως τών  παρασί- 
των καί  εν  τνί  έ- 
τε'ρκ  άσθενεία  εΐ- 
πομεν.  Κατά  πά- 
σαν  πιθανότητα  ή 
άνεύρεσις  καί  άπο- 
χώρισις  τοΰ  αιτίου 
ώς  καί  ή  περιγρα- 
φή τών  σωματι- 
δίων αυτής  άνή- 
κουσι  τω  κ.  Ρα- 
δΙβΙΙΓ.  Καί  τό  μεν 
όνομα  εν  τ·/)  ήμε- 
τε'ρα  γλώσση  έδο'- 
θη  εκ  τών  μελαι- 
νών  ρεγάλων  κη- 
λίδων, αΐτινες  α- 
ναφαίνονται επί 
του  δε'ρματος  κατά   τό   διάστημα  της  ζωής, 
ώς  επίσης  καί   της  εις  με'λαν  μεταβολής  τοΰ 
σώματος  τοΰ  μεταξοσκώληκος  ρ.ετά  θάνατον, 
τό  δε  α'ίτιον  τών  παθολογικών  τούτων  μεταβο- 
λών είναι  τά  βακτηρίδια,  περί  ών  πε'ρυσιν  εν  τ?) 
επιστημονική  επιτροπή  έν  δυσί  συνεδριάσεσι 
διελάβομεν  τά  δε'οντα.  Είναι  δέ  ταΰτα  διάφο- 
ρου μεγε'θους,  κατά  μέν  τό  σχήμα  μικροί  κυλιν- 
δρικοί ραβδίσκοι  τό   κατ*  αρχάς  μικροί  μετά 
σκιερών  πυρήνων,  είτα  δέ  μεγαλείτεροι  καί  δια- 
λάμποντες  άνευ  πυρήνων,  καί  ζώσιν  άλλοτε  μέν 
χωριστά  εις  άτομον  εν  κινούμενον  ιδίως  κατά 
την  διεύθυνσιν  τοΰ  μεγάλου  άςονος  προς  τά  έμ- 
προσθεν καί  όπισθεν,  καί  κατά  πάσας  τάς  άλ- 
λας  διευθύνσεις  μηδ'  αύτής  της  περιστροφικής 
κινήσεως  έξαιρουμε'νης,  άλλοτε  δέ  κατά  συμ- 
πλε'γματα  εις  δύο,  τρία,  τε'σσαρα  καί  περισσό- 
τερα άτομα  συνδεόμενα  άείποτε  διά  τών  δύο 
άκρων  αύτών  προς  άλληλα  κατά  την  διεύθυνσιν 
τοΰ  μεγάλου  άξονος  καί  έχοντα  ώς  έπί  τό  πολΰ 
όφιοειδή  κίνησιν.   Τά  βακτηρίδια  ταΰτα  ευρί- 
σκονται κατ*  εξοχήν  έντός  τοΰ  εντερικού  σω- 
λήνος  τών  έκ  της  ασθενείας  ταύτης  τεθνηκό·· 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΜΕΤΛΞΟΣΚΩΛΠΚΟΣ. 


115 


_αθολογικα'ι  αλλοιώσεις  των  όρ- 
-  ρ    ταξοσκώληκος  δλως  διάφοροι. 


των  μεταξοσκωλήκων,  σπανιώτατα  δέ  έν  τοις 
λοιποϊς  όργάνοι;  /.ατά  τό  διάστημα  της  ζωής 
τοΰ  ζωυφίου,  έν  δέ  τοις  πτώμασι  των  έξ  αμ- 
φοτέρων των  ασθενειών  προσβληθέντων  μετα- 
ξοσκωλήκων άπαντώσι  μετά  των  σωματιδίων, 
ου  ένεκα  ή  ασθένεια  αύτη  συνεχέετο  μετά  της 
ποοτέ:ας.  Αί  έπανειλημμέναι  δμως  παρατηρή- 
«ΐς  του  Ρ35ΐ6ϋΓ  ΟΤΙ  ή  έμφάνισις 

τών  βακτηριδ'>ν  έν  τ^  έντερικώ  σωλήνι  των 
μεταςοσκωλήκων  ε^αι  δλως  άνεξάρτητος  της 
ασθενείας  τών  σωματιδίων,  αί  δέ  εκ  τούτων 
προερχο'μεναι 
γάνων  τουΓμ.. 

Τά  μέν  σωματί*ια  **™λαμβανο 
τα  τά  όργανα, 
τά  βακτηρίδια  δέ 
ιδίως  και  κατ*  ε- 
ξοχήν τόν  έντερι- 
κόν  σωλήνα-  τά 
μέν  πρώτα  έπιφέ- 
ρουσι  κατ'  ευθείαν 
άλλοιώσεις  επί 
τών  οργάνων,  τά 
βακτηρίδια  δε  μό- 
νον επί  της  έν  τω 
έντερικώ  σωληνι 
ΰπαρχούσης  τρο- 
φής άποσυνθέτον- 
τα  ταύτην,  και 
καθιστώντα  αυ- 
τήν ουχί  μο'νον  ά- 
κχτάλληλον,  άλ- 
λα και  δηλη- 
τηριώδη διά  τόν 
όργανισμο'ν.  Και 
πράγματι  εάν  τό 

πτώμα  μεταξοσκώληκος  έκ  της  μέλαινης  ά- 
σθενείας  τελευτήσαντος  εϋθϋς  αμέσως  μετά 
τόν  θάνατον  άνατάμη  τις,  ευρίσκει  τόν  έντερι- 
κον  τοϋτον  σωλήνα  διατεταμένον  έξ  αερίων  έκ 
τή;  άποσυνθέσεως  τής  τροφής  προελθο'ντων, 
τά  δέ  λοιπά  όργανα  σ/εδόν  ελεύθερα·  εάν  δέ 
το  πτώμα  άφεθνί,  άπομελανοΰται  και  αποσυν- 
τίθεται εις  διάφορα  πτητικά  σώματα,  έχοντα 
οσμήν  βαρεΐαν  και  δυσφορητον,  ένώ  τό  πτώμα 
τοΰ  έκ  τής  ασθενείας  τών  σοψ.ατιδίων  τελευ- 
τήσκντος  μεταξοσκώληκας  άποσκληροΰται  και 
δέν  αποσυντίθεται. 

Ή  διάρκεια  τής  ασθενείας  ταύτης  είναι  άπο 
μιας  μέχρι  'ζεσσάροίν  ημερών  αναλόγως  τής 
ζωικής  άντιστάσεως  τοΰ  οργανισμού,  ή  και  έκ 
τής  προϋπαρχούσης  ασθενείας  τών  σωματι- 


δίου. ΟΊ  καθ'  ολοκληρίαν  ύγιεϊς  σκώληκες  δη- 
λητηριάζαμε νο ι  διά  του  μολύσματος  τών  βα- 
κτηριδίων ανθίστανται  συνήθους  έπϊ  4  ημέρας, 
οί  δέ  ασθενείς  έκ  τής  προηγουμένης  ασθενείας 
από  24 —  36  ωρών.  Τα  έξωτεριχα.  συμπτώμα- 
τα, άτινα  παρατηρεί  τις  επί  τοΰ  δηΑητηρια- 
σθέντος  δια  τών  βακτηριδίων  μεταξοσχώΛη- 
χος,  είναι  ι)  σχεδόν  παΰσις  της  ορέξεων  χαι  ή 
άναψάνισις  ερυθ  ^ομεΛαινών  χηΜδων  επί  τοϋ 
δέρματος. 

Ή  έποχή  καθ'  ήν  ή  ασθένεια  τών  βακτηρι- 
δίων άναφαίνεται  έν  τω  όργανισρ,φ  τ0υ  ^.ετα- 
ξοσκώληκος  είναι  ή  εύθϋς  μετ^   τον  τρίτον  $ 


ιεσω 


ς  προ  της  μετα- 
ξοποιίας,  τά  δέ 
αίτια  τά  ταύτην 
προκαλούντα  εί- 
ναι η  ατμοσφαι- 
ρικά, ώς  ή  αΐφνί- 


)ιος 


ΰψ 


ωσις 


κατάβασις  της  α- 
τμοσφαιρικής θερ- 
μοκρασίας καίπιέ- 
σεως,  ή  ύγρομε- 
τρική  κατάστα- 
σις  αυτής,  ή  ορ- 
γανικά, ώς  ή  έκ 
τής  ασθενείας  τών 
σωρ.ατιδίωνέπερ- 
χομένη  έλάττω- 
σις  τών  οργανι- 
κών δυνάμεων.  Α- 
σθενείς σκώλη- 
κες προσβάλλον- 
ται εύκολώτερον 
έκ  τής  ασθενείας 
τών  βακτηριδίων  και  άποθνήσκουσι  ταχύτερον, 
ή  καθ'  ολοκληρίαν  υγιείς.  Ή  μέλαινα  ασθένεια 
άναφαίνεται  ιδίως  μετά  τάς  προμνημονευθείσας 
άτμοσφαιρικάς  μεταβολάς,  αί'τινες  φαίνεται 
ότι  συντείνουσιν  εις  τήν  άνάπτυξιν  του  μολύ- 
σματος. 

Έχ  τούτον  άριδή2ως  καταφαίνεται  ή  άνάγ- 
χη  της  χρήσεως  τοΰ  θερμομέτρου,  τοΰ  νγρομέ- 
τρον  χαι  τοΰ  βαρομέτρου  εν  τγι  μεταξοσχωΛη- 
χοτροψία,  δπως  δ  μεταξοσχωΛηχοτρδφος  εχ 
τούτων  οδηγούμενος  διατηρώ  χατα  τα,ς  άνάγ- 
χας  την  αντην  πάντοτε  θερμοχρασίαν ,  τογ 
α'ντδν  ύγρομετριχδν  χαι  βαρομετριχδν  βαθ- 
μόν,  τον  πρόσψορον  δια  την  άνάπτυξιν  χαι 
μεταζοποίησίΥ  τοΰ  μεταξοσχώ Αηχος.  Διά  τής 
λελογισμένης  χρήσεως  τών  οργάνων  τούτων 


116 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλΊΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


δύναται  καί  άσθενουντα  [/.εταξοσπορον  να  φε'ρν) 
[χε'χρι  τΫ\ς  ριεταξοποιίας,  ένω  ·}\  παντελής-  αχρη- 
στία τούτων  δύναται  να  καταστρε'ψν)  καί  τόν 
ύγιε'στερον  των  (Λεταξοσπο'ρων. 

Είθε  οϊ  ήμέτεροι  μεταζοσχωΛηκοτρόφοι  εν- 
γοήσανχις  τας  άπλας  μεν  ταύτας  πλην  απο- 
λύτως αναγκαίας  αρχαίας  άρχα,ς  όια  την  εκ- 


λογήν  του  μεταζοσπόρου,  την  άνάπτνζιν  χαΐ 
την  όιατροφην  των  μεταξοσκωλήκων,  θελή- 
σωσι  να,  σνμμορψωθώσι  προς  ταύτας  όι  ω<ρέ- 
Λειαν  μεν  εαυτών,  προς  όόζαν  όε  της  επι- 
στήμης. 

Κ.  ΜΑΚΡΗΣ,  ιατρός. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ 

ΠΕΡΙ 

ΣΓΑΛΟΓΗΣ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΑΑΗΝΙΚΗΣ  ΓΛΩΣΣΗΣ. 


ΕΚΘΕΣΙΣ 

ΤΗΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ  ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 

άναγνωσθεΐσα  έν  τη  ΨΙΒ'  (της  15   Μαίου  1883)  συνεδριάσει, 

ΕΠΕΤΕΙΩΙ   ΕΟΡΤΗι    ΤΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ, 

ύπο  του  εισηγητού  αύτης 
χυρίου  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ  ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ. 


Ένδέκατον  ήδη  ετος  ό  Φιλολογικός  Σύλλο- 
γος τελεί  αγώνα  γλωσσικο'ν,  δν  ή  φιλοπατρία 
τοϋ  κυρίου  Χρηστάκη  Ζωγράφου  έ'θηκε,  και 
όσάκις  τό  φιλο'μουσον  κοινόν  τής  πρωτευούσης- 
συνήλθεν  ενταύθα  δπως  άκούσ-/)  την  κρίσιν  της 
φιλολογικής  επιτροπής  περί  των  άθλησάντων 
τον  φιλότιμον  και  έθνικόν  άγώνα  περί  διασώ- 
σεως των  καθ'  άπασαν  τήν  Άνατολήν  ζών- 
των μνημείων  έν  τνΐ  γλώσση  του  ελληνικού 
λαού,  κατεκηλήθη  την  άκοήν  ύπο  έκθε'σεων 
τε/νηεσσών  άμα  και  ευφραδών.  Στερούμενος 
της  περί  τό  λε'γειν  δεινότητος  τών  προ  έμοΰ 
εΐσηγησαμε'νων,  προ  πάντων  της  χάριτος,  δι* 
ών  πολλοί  κατώρθωσαν  νά  περιβάλωσι  τάς 
περί  γλωσσικών  ύποθε'σεων  κρίσεις  αύτών,  και 
κατε'στησαν  ύμάς  ούτως  εΰηκοωτε'ρους  πρός  τά 
λεγόμενα  αύτών,  αιτούμαι  την  επιεική  υμών 
άκρόασιν  8ι«  τά  ύπ'  έμοΰ  άκο'μψως  λε/θησο'- 
μενα·  άλλως  τε  και  ό  γλωσσικός  άγών  έστι 
τοιούτος  ώστε,  δπως  έκτιμηθνί  παρ'  ύμών,  α- 
νάγκη νά  καταδειχθνί  διά  γλώσσης  σαφούς  ό 
σκοπός,  δν  ή  νεωτε'ρα  φιλολογία  επιδιώκει 
διά  της  δσον  τάχιστα  περισυναγο^γής  τών 
γλωσσικών  λειψάνων  τού  άρχαίου  και  μεσαιω- 
νικού ελληνισμού. 

Κατά  τήν  ήμετε'ραν  γνώμην  αί  σήμερον 
κατά  τόπους  λαλούμεναι  έλληνικαί  διάλεκτοι 
είσι  λείψανα  παρελθούσης  έπο/ής  και  ουχί 
αΰτή  ή  νεωτε'ρα  ελληνική.  Ή  εποχή  αϋτη  έ- 
ληςε  πρό  πεντηκονταετίας,  ή  δέ  νεωτε'ρα  ελ- 
ληνική έστιν  ή  γλώσσα  τών  βιβλίων  και  της 
δημοσιογραφίας,  ή  έ'σται  πάντη  άλλοία  μετά 
έτερον  ήμισυν  αιώνα.  Άλλ'  ή  σύγχρονος  ελλη- 


νική έχει  και  τών  έκλειπουσών  τούτων  σημε- 
ρινών διαλε'κτων  άνάγκην,  δπως  και  τών  προ- 
γενεστέρων περιόδων  της  γλώσσης. 
Διατί ; 

Ή  ελληνική  γλώσσα  πολϋ  πρό  τού  Τρωι- 
κού πολε'μου  άποσπασθεΐσα  της  πρωτογόνου 
ινδοευρωπαϊκής  γλώσσης  και  μικρόν  κατά  μι- 
κρόν μορφωθεΐσα  εμφανίζεται  εις  τόν  ιστορι- 
κόν ορίζοντα  διά  τών  αθανάτων  μνημείων  της 
ομηρικής  ποιήσεως,  ής  ή  γλώσσα  ήν,  ως  ει- 
κός, μία  τών  το'τε  μάλλον  άνεπτυγμε'νων  και 
διαδεδομε'νων  διαλε'κτων.  Άλλά  καίτοι  μετά 
ταύτα  και  άλλαι  έλληνικαί  διάλεκτοι  ιδίαν 
ανέπτυξαν  φιλολογίαν,  άπό  τής  άκμής  δμως 
τού  άθηναϊκού  πολιτισμού  και  τής  διαδόσεως 
τής  άττικής  διαλέκτου  διά  τών  κατακτήσεων 
τού  Μεγάλου  Αλεξάνδρου  έπί  άπέραντον  έκτα- 
σιν,  τήν  Εύρώπην,  τήν  Άσίαν  και  τήν  Άφρι- 
κήν,  αί  κατά  τόπους  το'τε  λαλούμεναι  έλληνι- 
καί διάλεκτοι  ήρξαντο  βαθμηδόν  ώχριώσαι, 
έως  ου  έμορφώθη  ή  παρά  τοις  άρχαίοις  κλη- 
θεΐσα  Κοινή  διάλεκτος,  έπί  χιλιετηρίδα  δλην 
διαβιώσασα.  Κατά  τό  μακραίωνον  τούτο  διά- 
στημα πολλαί  μετατοπίσεις  και  συμμίξεις 
Ελλήνων  και  ξένων  συνέβησαν  και  αί  περί 
γλώσσης  παραδόσεις  ουσιωδώς  έξησθένησαν. 
Ούτω  πρό  χιλίων  περίπου  έτών  έμφανίζονται 
τά  ϊχνη  τής  ρ,ορφολογικής  έκείνης  παθήσεως, 
ή  έκλήθη  μεσαιωνική  έλληνική.  Ή  τής  έπο- 
χτς  ταύτης  έλληνική,  ή  πλείστας  δσας  αρ- 
χαίας παραδόσεις  τύπων  και  προφοράς  διασώ- 
σασα,  καθίκετο  μέχρις  /ιμών  διά  τών  κατά  τό- 
πους έλληνικών  ιδιωμάτων.   Έν  αύτοΐς  εύρί- 


118 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΕΥΪΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


σκομεν  ού  μόνον  τήν  γλώσσαν  των  βυζαντινών 
ημών  προγονών,  άλλά  και  των  τούτων  και  ή- 
μών  προπατο'ρων  άρχαίων  Ελλήνων  διο'τι 
παρά  τάς  βυζαντινάς  λέξεις  ευρίσκουν  και  λέ- 
ξεις καΐ  φθόγγους  ομηρικούς.  Ή  διάσωσις  λοι- 
πόν και  μελε'τη  τοιαύτης  γλωσσικής  ύλης, 
οΐαν  διασώζουσιν  αί  σύγχρονοι  έλληνικαί  διά- 
λεκτοι, ην  δια  πολλοϋς  λογούς  εκ  των  πρώτων 
καθηκόντων  ημών,  και  τούτο  κατανοήσαντες 
πολλοί  τών  ήμετε'ρων  λογίων  προ  πολλού  ήρ- 
ξαντο  της  συλλογής  τής  έπί  άπεράντου  τοπι- 
κής εκτάσεως  διεσκορπισμε'νης  γλωσσικής  ύλης. 

Ή  ελληνική  φυλή,  μεθ'  δσα  ύπε'στη  επί 
τριάκοντα  αιώνας,  ένδιαιτάται  και  σήμερον 
επί  μεγάλης  εκτάσεως  χωρών.  Έξε'λιπεν  ή 
αρχαία  Φωκαϊκή  αποικία  τής  Μασσαλίας,  άλλ' 
οΰ  μακράν  αυτής,  εν  Κύρνω,  λαλείται  εΐσε'τι 
ελληνική  τις  γλώσσα  εν  τισι  χωρίοις·  ή  Με- 
γάλη Ελλάς  έγε'νετο  Μεγάλη  Ιταλία,  άλλ'  εν 
Καλαυρίοκ  και  Ότράντω  άνευρίσκομεν  ίσως  τους 
απογόνους  του  Πυθαγο'ρου  και  εν  τη  Σικελία 
ΡΪ3Ι13,  ά\  ΟΓβΟΪ  τοϋς  Συρακούσιους  του  Τιμο- 
λε'οντος  ή  τοΰς  Καταναίους  του  Χαρώνδα.  Έν 
τω  μυχώ  τής  Μαιώτιδος  λίμνης,  πλησίον  τής 
Μαριαννουπο'λεως,  είκοσι  χωρία  διασώζουσιν 
ελληνικήν  γλώσσαν,  καθ'  ήν  τό  Όμηρικόν 
«όέρχομαι»  λε'γεται  «δράχον».  Προ  όλίγων  δέ 
ετών  επί  τοΰ  ρωσσοτουρκικοΰ  πολε'μου  ό  αν- 
ταποκριτής του  ΝβΉ'δ  πομπωδώς  ήγ- 
γειλε  τοις  έν  Λονδίνω  δτι  προ  τοΰ  φρουρίου  του 
Κάρς  άνεκάλυψεν  Έλληνας,  απογόνους  τών  εις 
Περσίαν  μετά  Εενοφώντος  συναναβάντο^ν  δε- 
κακισχιλίων  Ελλήνων.  Άπό  τών  εκβολών  τοΰ 
"Ιστρου  με'χρι  τών  πηγών  τοΰ  Εύφράτου  και 
απο  Δυρραχίου  με'χρι  Κιλικίας  και  τών  έν  Πον- 
τω  Αθηνών  πλήθος  πόλεων  και  χωρίων  ποι- 
κίλας  λαλοΰσιν  έλληνικάς  διαλε'κτους,  αϊ  έλά- 
χιστον  εΐσε'τι  ήρευνήθησαν.  Ή  παραλία  τοΰ  Ευ- 
ξείνου Πόντου  διά  τών  αγώνων  τοΰ  κυρίου  I. 
Βαλαβάνου  μόλις  έψαύσθη  κατά  τό  ήμισυ.  Ή 
άπό  Οίνο'ης  με'χρι  Κωνσταντινουπόλεως  παρα- 
λία και  τά  ενδότερα  τής  όλης  ταύτης  έκτά- 
σεως  άπό  "Οφεως  με'χρι  Βυζαντίου  διατελοΰ- 
σιν  εΐσε'τι  άνεξερεύνητα.  Ή  Ασιατική  παρα- 
λία τής  Προποντίδος  και  τής  Μεσογείου  θα- 
λάσσης με'χρι  Κιλικίας  και  τό  έσωτερικόν  αυ- 
τής εις  οΰ  μικράν  άπο'στασιν  με'νουσιν  άνεκμε- 
τάλλευτα.  Αί  νήσοι  τοΰ  Αιγαίου  πελάγους 
ούχί  πάσαι  έξητάσθησαν,  ή  Πελοπο'ννησος  ουχί 
δλη,  ή  "Ηπειρος  ούχί  καθ'  όλοκληρίαν,'  ή  Μα- 
κεδονία και  ή  Θράκη  ελάχιστον,  και  δμως  άπό 
τής  συστάσεως  τοΰ  γλωσσικού  άγώνος  εκατόν 


και  είκοσι  συλλογαί  μικραί  τε  και  μεγάλαι, 
παντοίας  γλωσσικής  ύλης  έν  λε'ξεσι,  δημοτι- 
κοΐς  άσμασι,  παραμυθίοις  και  λοιποΐς  άπεστά- 
λησαν  εις  τον  Σύλλογον,  άνά  πάν  δε  ετος,  έφ' 
δσον  υφίσταται  ό  περί  διασώσεως  τών  ζώντων 
μνημείων  έν  τη  γλώσση  τοΰ  ελληνικού  λαοΰ 
άγων,  οΰ  παύσονται  οί  κατά  το'πους  σκαπα- 
νείς τής  ελληνικής  γλώσσης  παρε'χοντες  τό 
άποτε'λεσμα  τών  έρευνών  αυτών.  Ούτως  έν  μι^ 
έ'τι  δεκαετία  συλλεχθήσεται  ύπερτριπλασία 
ύλη,  διότι  ό  Σύλλογος  παντί  τρόπω  παροτρύνει 
τοΰς  κατά  πόλεις  και  χωρία  Έλληνας  λογίους 
νά  σπεύσωσιν  εις  την  διάσωσιν  τής  γλωσσι- 
κής ύλης,  ήν  μετά  ήμισυν  αιώνα  μάτην  άνα- 
ζητήσομεν.  Τον  άρχαΐον  Έλληνισμόν  άκατά- 
σχετος  άντικαθίστησιν  ό  νεώτερος,  έξαλείφων 
και  διαλε'κτους  και  ήθη  και  έθιμα  και  ενο- 
ποιών την  δλην  ελληνικήν  φυλήν  διά  τής  κα- 
θαρευούσης γραπτής  ελληνικής. 

Ή  φιλολογία  βαρε'ως  αισθάνεται  την  ελλει- 
ψιν  λεξικού  τών  συγχρόνων  ελληνικών  διαλε'- 
κτων,  έξ  ου  ως  άπό  άλλου  ακένωτου  θησαυρού 
δυνήσεται  νά  άντλή  ή  νεωτε'ρα  Ελληνική  δσων 
λε'ξεων  στερείται  ή  άρχαία,  αϊ  πολλάκις  άπ' 
αιώνων  έτοιμοι  ύπάρχουσιν  ήδη  έν  τοις  κατά 
τόπους  διαλε'κτοις.  Προς  άπόδειξιν  τούτου  έρω- 
τώμεν  πώς  πρε'πει  'νά  όνομασθή  ό  λίθος  τής 
εστίας,  έφ'  ου  καίει  το  πΰρ,  και  ό  οίνος,  ο 
μήπω  άναζυμωθείς  και  τούτου  ένεκα  μή  πο'σι- 
μος  ;  Οί  παλαιοί  άρχιτε'κτονες  και  οινοποιοί 
δέν  παρε'δωκαν  ήμΐν  εΐδικάς  περί  τούτων  λε'- 
ξεις,  και  δμως  άνά  με'σον  τών  αιώνων  οί  Έλ- 
ληνες διε'σωσαν  λε'ξεις  άγνώστου  ήλικίας,  κάλ- 
λιστα έκφραζούσας  τά  πράγματα.  Διά  τό 
πρώτον  εύρίσκομεν  έν  Εύξείνω  Ποντω  τήν  λε'- 
ξιν  παραχαμίην  και  διά  τό  δεύτερον  έν  Αϊνω 
τής  Θράκης  τήν  λε'ξιν  αδάμαστος.  Ούτω  λοι- 
πόν καθήμενοι  παρά  τή  εστία  πρε'πει  νά  γι- 
νώσκωμεν  δτι  τό  πΰρ  καίει  επί  τοΰ  χαραχαμι- 
νίου  και  ήμεΐς  καθήμεθα  εις  τό  καραχαμίνιον 
και  ούχί  είς  τι\ν  γωνίαν,  ως  λε'γουσι  φραγκι- 
κώτερον  άντί  τοΰ  3,0  001Π  άα  ΓθΙΙ  πολλοί  τών 
άλλων  Ελλήνων  δι'  ελλειψιν  καταλλήλου  δρου, 
δταν  δέ  πίνωμεν  τον  τής  σταφυλής  χυμο'ν,  τον 
μηκε'τι  γλεύκος  και  μήπω  οίνον  όντα,  πίνο- 
ρ.εν  άΰάμαΰτογ.  Αί  δύω  αύται  λε'ξεις  άρκοΰσιν 
δπως  άποδείξωσιν  δτι  ό  ελληνικός  λαός  εκα- 
τοντάδας και  χιλιάδας  τοιαύτας  έδημιούργη- 
σεν,  αϊ  διατελούσιν  άγνωστοι  πολλοίς,  κεφα- 
λοπονούσι  πώς  νά  μεταφράσωσι  τήν  δείνα  ξε'- 
νην  λε'ξιν  εις  τήν  καθ'  ημάς  ελληνικήν,  και 
καθ'  έκάστην  παρε'χουσιν  ήμΐν  λε'ξεις  άστο- 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΜ  ΠΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΚΠΜΕΙΩΐν. 


119 


νους  καί  ζώσας  πολλάκις  όσον  τά  μικροσκοπι- 
κά ζωύφια,  διότι  αί  λέξεις  των  σπουδαστηρίων 
δέν  πολιτογραφούνται  έν  ρ.ια  ήρ.έρα  ύπό  τοΰ 
λαοΰ. 

Τό  ύλικόν  λοιπόν  αμφοτέρων  των  περιοδουν 
τίς  γλώσσης  χρησιμοποιούρ.ενον  υπό  των  σή- 
μερον γραφόντων  συντελέσει  προς  ταχυτε'ραν 
κατάρτισιν  της  συγχρόνου  ελληνικής,  δ  δέον 
;ά  έπιθυμνί  πας  ομογενής. 

Μετά  την  έ'κφρασιν  της  ευχής  περί  αποκτή- 
σεως λεξικού  των  συγχρόνων  ελληνικών  δια- 
λε'κτων  ρ.εταβώρεν  νϋν  εις  την  έξέτασιν  της 
γλωσσικής  ύλης,  ή  έφε'τος  παρουσιάσθη  εις 
τον  άγώνα,  παρε'χουσα  τον  χάλικα  αυτής  προς 
κατάρτισιν  του  ευκταίου  Λεξικού  και  λύσιν  άλ- 
λων ζητημάτων  του  βίου  τών  νεωτε'ρων  Ελ- 
λήνων έν  παραβολή  προς  τον  τών  αρχαίων. 

Αί  εις  τον  έφετεινόν  άγώνα  σταλεϊσαι  γλωσ- 
σικαί  συλλογαί  εΐσι  δώδεκα  τον  άριθμδν,  έγ- 
κλείουσαι  ποικίλην  γλωσσικήν  ύλην,  προερ/ο'- 
μεναι  δέ  έκ  διάφορων  της  Ανατολής  [λερών, 
ήτοι  εξ  Ελλάδος,  Ηπείρου,  Μακεδονίας,  Θρά- 
κης, νήσων  τοΰ*  Αιγαίου  πελάγους,  Ιωνίας  και 
Ευξείνου  Πόντου,  άνήκουσι  δέ  έξ  ήρ.ισείας  εις 
συγγραφείς  πρώτον  νυν  έρ.φανιζορ.ένους  εις  τον 
άγώνα  ή  πολλάκις  ήδη  άθλήσαντας  καί  άμει- 
φθέντας. 

"ΐδωμεν  κατά  /ώρας  τάς  συλλογάς  ταύτας. 
Έξ  Ελλάδος  έ'χορ,εν  τρεις· 
Πρώτον,   την  τής  Κυρίας  Μαριάννας  Καμ- 
πούρογλου,  έπιγραφορ.ένην, 

Άθψαίχα  παραμνθια. 

Δεύτερον  ήδη  καί  τό  γυναικείον  φΰλον  φιλο- 
τίμως πάνυ  άρ.ιλλώρ.ενον  έρ.φανίζεται  εις  τον 
περί  συλλογής  τών  ζώντων  γλωσσικών  μνη- 
μείων άγώνα.  Το  δέ  παρουσιαζο'μενον  έργον 
εστί  συλλογή  έξ  Αθηναϊκών  παραμυθιών,  ων 
τινα  έ'/ουσι  πολλήν  ομοιότητα  προς  άρχαϊα, 
Ιδία  τό  δεύτερον,  ό  ΠοΛνφημιο μένος  Λράχος, 
αντιστοιχούν  τω  μύθω  τοΰ  Πολυφήμου  Κύκλω- 
πος,  τό  τρίτον  Όβιδιακαΐς  μεταμορφώσεσι,  τό 
πέμπτον  τω  μύθω  τοΰ  Πυγμαλίωνος,  τό  δέ  τε- 
λευταϊον  υπενθυμίζει  τόν  Μεφιστο'φελλον  τοΰ 
Γοιθίου.  Πάντα  δέ  τά  παραμύθια  φαίνεται  διη- 
γούμενον  εν  καί  τό  αύτό  πρόσωπον  διο'τι  τό 
λεκτικο'ν  εστίν  εν  πάσι  τό  αύτο'. 

Περί  παραμυθιών  προκειμε'νου  καί  πάλιν  ή 
ί~:  τοΰ  άγώνος  Φιλολογική  Επιτροπή  συνί- 
στησι  τοις  συλλογεϋσι  τό  καταγράφειν  αύτά, 
ανθρώπων  τοΰ  λαοΰ  διηγουμε'νων,  καί  ούχί  άπό 
μνήμης  μετέπειτα  συντάττειν.  Έν  τοις  παρα- 


μυθίοις  ζητείται  μέν  καί  ή  τών  μύθων  ύπο'Οε- 
σις,  αλλά  προ  πάντο^ν  τό  άνεπιτήδευτον  καί 
γνήσιον  τής  κατά  τόπους  διαλέκτου.  Καί  ή 
περυσινή  Φιλολογική  Επιτροπή  διά  τοΰ  ειση- 
γητού αυτής  κυρίου  Παππαδοπούλου  Κερα- 
με'ως  άντιπαρατηροΰσα  τω  κυρίω  Μανασσείδν), 
ρ.εταχειρισθέντι  γλώσσαν  καθαρεύουσαν  πρός 
καταγραφήν  τών  παραμυθιών  τής  Αίνου  είπε 
τά  έξής-  «'Η  χάρις  καί  ουσία  τών  παραμυθιών 
δέν  συνίσταται  τόσον  εις  τό  διήγημα,  όσον  εις 
τήν  άπλο'τητα  τής  εκφράσεως,  μεθ'  ής  άπαγ- 
γε'λλεται  υπό  τής  μάμμης  ή  τοΰ  πάππου  έν 
καιρώ  χειμώνος  πε'ριξ  τών  συγγενών  καί  τής 
έστίας·  έ'πειτα  δέ  διασώζουσι  λέξεις  καί  φρά- 
σεις έν  τή  ένεργητικο'τητι  αυτών,  τοΰθ'  όπερ 
συμβάλλει  κατά  πολύ  εις  τήν  ίστορίαν  τών 
διαλέκτων  τής  έλληνικής  γλώσσης,  καί  τέλος 
παρατηρείται  έμψύχως,  οΰτως  ειπείν,  ό  βαθμός 
τοΰ  πνεύματος  τοΰ  λαοΰ,  ή  φυσική  άλληλου/ία 
τών  ιδεών  αυτού  καί  αί  προλήψεις  του  περί 
τών  έξιστορουμένων  πραγρ,άτων  έν  τ·?)  άθώα 
καί  άφελεϊ  αυτών  καταστάσει. 

Αί  παρατηρήσεις  αύται  έ'στωσαν  τοΰ  λοιπού 
άπαρέκκλιτοι  οδηγοί  τοις  βουλορ.ένοις  νά  ύπη- 
ρετήσωσι  σκοπίμως  τόν  γλωσσικόν  άγώνα  διά 
τοΰ  είδους  τούτου  τών  συλλογών. 

Έν  τούτοις  ή  κυρία  Μαριάννα  Καμπούρογλου 
έστί  λίαν  άξιέπαινος  διά  τήν  προθυμίαν  μεθ' 
ής  προσήλθεν  εις  τόν  άγώνα,  καί  εν  ρ.όνον 
έλειπεν  όπως  τό  έ'ργον  αύτής  ή  τέλειον,  τό  είναι 
γεγραμρ,ένον  κατά  τήν  διήγησιν  απλοϊκών  δη- 
ρ,οτών  Αθηνών. 

Δεύτερον  έξ  Ελλάδος  έ'χορεν  τήν  τοΰ  κυ- 
ρίου Γεωργίου  Δροσίνη,  έπιγραφομένην 

Λημώδη  δίατιχα. 

Εις  525  άνερχδμένα  τά  δίστιχα  ταύτα  συν- 
ελέγησαν  κατά  τό  πλείστον,  ώς  λέγει  ό  συλ- 
λογεύς,  άπό  στόματος  Ελλήνων  στρατιωτών^ 
καταγορ-ένων  έκ  διάφορων  ρ.ερών  τής  Ελλάδος 
καί  Τουρκίας,  δι*  δ  έν  ούκ  ολίγοις  έξ  αυτών 
άπαντώσι  λέξεις  τουρκικαί,  ώς:  σεβντάς,  ντον 
νιας,  μπουγιουρντέ,  χαΛντιρίμια,  ντίμμχά, 
μχεΛάς,  γιαχνί,  χαδγας,  καί  άλλα  πολλά. 
'Η  συλλογή  αύτη,  καθ'  ά  προσέτι  διατείνεται 
ό  συλλογεύς,  περιέχει  ύλην  ή  έντελώς  άνέκδο- 
τον  ή  σπουδαίως  παραλλάττουσαν. 

Τά  δηρ.οτικά  άσρ,ατα  ε'ισί  προϊόντα  τής 
καρδίας  λίαν  κοσρ.οπολιτικά,  δι'  δ  ούδέν  θαυρ.α- 
στο'ν,  εί  άνευρίσκορ,εν  αύτά  πανταχού  τοΰ 
Ελληνικού  κόσμου.  'Τπό  τήν  έ'ποψιν  δρ,ως  τής 
γλώσσης  εξεταζόμενα  παραλλάσσουσιν  άπό  το» 


120 


Ο  Μ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


που  εις  τόπον,  διά  τοΰτο  πρέπει  νά  καταγρά- 
φωνται  καί  οσάκις  εΰρηνται  παραλλάσσοντα. 
Έκ  τούτου  καταδει/θήσεται  όποιας  τινάς  αλ- 
λοιώσεις δύνανται  να  ύποστώσιν  αί  αύται  λέ- 
ξεις, άλλαχοΰ  έπαναλαμβανομεναι,  και  νά  άνα- 
καλυφθώσιν  ούτω  φθογγολογικοί  νόμοι,  διαφυ- 
γόντες ίσως  μέχρι  τούδε  τάς  έρευνας  των  γλωσ- 
σολόγων. 

Παραβαλο'ντες  τά  δίστιχα  της  συλλογής 
Δροσίνη  πρός  τά  άλλων  εκδεδομένων  συλλογών 
ελάχιστα  εύρομεν  παραλλάττοντα  και  μόλις 
δύο  ή  τρία  άπαραλλάκτως  έχοντα  εν  άλλαις 
συλλογαίς,  συγχρόνως  Ιμφανισθείσαις  εις  τον 
έφετεινόν  άγώνα.  Όθεν  τά  μάλιστα  επαινε- 
τέος  ό  κύριος  Δροσίνης  διά  τους  κόπους  και  την 
προσοχήν,  ους  κατέβαλεν  δπως  πλουτίση  την 
γλωσσικην  συλλογην  διά  διστίχων  ανέκδοτων 
μέχρι  τοΰδε. 

Τρίτον,  εξ  Ελλάδος  έχομεν  τήν  του  κυρίου 
Ν.  Γ.  Πολίτου  έπιγραφομένην 

1 )  ΈΑΑηνικαι  παραδόσεις. 

2)  ΑΙ  άσθένειαι  κατ  α  τους  μνθονς  τον  Έ2- 
ΛψικοΧ)  Λαον. 

Τό  πρώτον  μέρος  του  πονήματος  τούτου, 
έπιγραφο'μενον  «.ΈΑΛψικαί  παραδόσεις» ,  πε- 
ριέχει δεκαεπτά  μόνον  τοιαύτας,  εξ  ών  πέντε 
άνήκουσι  τγ  Κορινθία,  δύο  τν)  Μεσσηνία  καΐ 
άνά  μίαν  τνί  Αχαία,  Καλάμαις,  Μάνη,  Έλευ- 
σΐνι,  Αθήναις,  Λεβαδεία,  Λακεδαίμονι,  Άβία 
Λακωνίας  και  Κρήτη.  Άλλά  γνωστόν  δτι  πά- 
σα πόλις  καί  χωρίον  έχει  ιδίας  παραδο'σεις, 
πολλα'ι  δέ  τοιαΰται  συνελέγησαν  ήδη  καί  δεν 
περιμένουσιν  άλλο  ή  χείρα  δεξιάν  όπως  καί  έξ 
αυτών  έξαχθή  σχέσις  τις  προς  τινα  τών  αρ- 
χαίων ρ.υθολογημάτων  ή  ίστορημάτων.  Ό  κύ- 
ριος Πολίτης  πλεΐον  παντός  άλλου,  ένεκα  τών 
προηγηθεισών  αυτού  μελετών  περί  του  βίου 
τών  συγχρόνων  Ελλήνων,  εστίν  αρμόδιος  νά 
άναλάβη  τήν  σύνταξιν  πονήματος  επιστημο- 
νικώς έρευνώντος  πάσας  τάς  κατά  τόπους  φε- 
ρομένας  έλληνικάς  παραδόσεις.  Περί  τοιούτου 
έργου  προκειμένου  παρατηρούμεν  δτι  οί  περι- 
ληπτικοί δροι  Κορινθία,  Μεσσηνία,  Αχαία 
κτλ.  εΐσίν  ανεπαρκείς.  Ανάγκη  νά  όρισθή  α- 
κριβώς τό  μέρος  δθεν  προέρχεται  ή  παράδοσις. 
Ή  της  Σπάρτης  λογού  χάριν  δέν  πρέπει  νά 
άποδοθνί  τώ  Γυθίω  ένεκα  του  περιληπτικού 
δρου  Λακωνία.  Καλόν  δε  ήν  άν  εί  αί  ελληνικά! 
παραδόσεις  έφερον  καί  τό  ένδυμα  της  έπιχω- 
ρίου  διαλέκτου.  Έκ  τών  δεκαεπτά  παραδόσεων 
τού  κυρίου  Πολίτου  μόνον  μία,  ή  έπιγραφομένη 


«?)  μαύραις  άλεμματαϊς  τον  φεγγαριού» ,  εστί 
γεγραμμένη  εν  διαλέκτω  κρητική,  αί  άλλαι 
δεκαέξ  είσί  γεγραμμέναι  καθ'  ένα  καί  τον  αυ- 
τόν τύπον  καί  έκ  τίνων  έν  αύταίς  άπαντωσών 
λέξεων  εΐκάζομεν  δτι  ό  γλωσσικός  τύπος  τών 
παραδόσεων  τούτων  άνήκει  αΰτώ  τω  Πολίττ), 
μεταδιδο'ντι  τάς  παραδόσεις  δημωδώς. 

Τό  δεύτερον  μέρος  του  πονήματος  τό  έπι- 
γραφο'μενον α  ΑΙ  άσθένειαι  κατά.  τους  μύθους 
τον  Ελληνικού  λαον»  εστίν  έργον  επίσης  ρ,ι- 
κρο'ν,  άλλ'έπιστημονικώς  έπεξειργασμένον.  Διά 
της  μελέτης  ταύτης  καταδείκνυσιν  ό  κ.  Πολί- 
της δτι  τά  του  ελληνικού  λαού  έθιμα  έλκουσι 
τήν  άρχήν  άπό  τών  αρχαιοτάτων  χρο'νων,  επο- 
μένως καί  δι'  αύτών,  ώς  καί  διά  της  γλώσ- 
σης, άποδείκνυται  δτι  οί  κρίκοι  οί  συνδέοντες 
τόν  σύγχρονον  "Ελληνα  πρός  τον  άρχαΐον  ουδέ- 
ποτε διεσπάσθησαν.  Έπί  παραδείγματι  πα- 
ρατίθερ.εν  τό  εξής.  «Προς  άποσόβησιν  τών  ε- 
πιδημιών καί  ιδία  της  πανώλους,  λέγει  ό  Πο- 
λίτης, πιστεύουσιν  έν  Κορινθία  δτι  δέον  δίδυμα 
μοσχάρια  νά  χαράξωσι  διά  του  άροτρου  γραμ- 
ρ,ήν  περί  τήν  πολιν  ή  τό  χωρίον.  Καί  τώ  όντι 
κατά  τά  σημειούμενα  υπό  Θ.  Βενιζέλου  εν  τώ 
περί  ιδιωτικού  βίου  τών  άρχαίων  Ελλήνων:  έν 
Άθ/ιναις  εις  τό  δεύτερο  θανατικό  ανήμερα  του 
αγίου  Χαραλάμπου  (ήτοι  τη"  1 0  Φεβρουαρίου 
1792)  έμάζωξαν  σαράντα  μονοστέφαναις,  αί 
όποϊαι  προσέφερον  έν  ποσόν  χρηματικο'ν,  καί 
μέ  αυτό  έκαμαν  έν  άλετράκι  καί  έν  κακκάβι 
άργυρούν  καί  επήραν  δύο  μοσχάρια  δίδυμα,  τά 
όποϊα  έζευξαν  εις  τό  άλέτρι  καί  έφεραν  τρεϊς 
γύρους  εις  τήν  χώραν  καί  μετά  ταύτα  έγρα- 
ψαν τάς  άσθενείας  δλας  καί  τάς  έθεσαν  εις  τό 
κακκάβι  καί  μετέβησαν  ε'ις  τόν  δρο'μον  του 
Πειραιώς,  οπού  ήδη  υπάρχει  τό  πηγάδι  καί  ο 
σταθμός,  έσκαψαν  ένα  λάκκον,  έσφαξαν  τά 
μοσχάρια  καί  έχωσαν  δλα,  άλέτρι,  κακκαβάκι 
μέ  τάς  άσθενείας,  καί  τά  μοσχάρια  καί  τάς 
Ισκέπασαν  θέτοντες  καί  μίαν  κολώναν,  τήν 
οποίαν  έβγαλαν  οί  Γερμανοί,  δτε  έκαμαν  τόν 
δρο'μον  του  Πειραιώς  τώ  1835.  "Οτι  ένεκα 
της  καταστροφής  τού  στηλιδίου  έπαθε  δεινώς 
ή  της  πόλεως  ύγιεία,  διο'τι  έξεχύθησαν  $ίς 
τήν  πολιν  πάσαι  αί  άσθένειαι,  κεκλεισμέναι 
ουσαι  άχρις  εκείνου  τού  χρόνου  εντός  τού  λέ- 
βητος  καί  δτι  άν  καταστραφώ  καί  τό  παρά  τό 
Μουσεϊον  σωζόμενον  κολωνάκι— τεθέν,  ώς  λέ- 
γει ό  Καμπούρογλους  έν  τί)  Ποικίλη  Στοη,, 
πρός  άποτροπήν  τού  πρώτου  λοιμού  κατά  τό 
1789 — το'τε  οΰαί  εις  τάς  Αθήνας. 

«Ταύτα  παραβαλλο'μενα  πρός  τήν  υπό  Παυ- 


ΖΩΓΡΛΦΕΙ02  ΑΓΩΝ  ΠΕΗ  ΖΩΜΩΝ  ΜΠΜίΩ\. 


121 


σανίου  έξήγησιν  τής  παραστάσεως  τοΰ  εν  Τα- 
νάγρα της  Βοιωτίας  αγάλματος  του  Έρμοΰ,  ο 
έποίησεν  ό  Κάλαμις,  «Τοΰ  μεν  (Έρμου  τοΰ 
κριοφόρου)  εις  τήν  έπίκλησιν  λέγουσαν,  ώς  ο 
Ερμής  σφίσιν  άποτρέψαι  νόσον  λοιμώδη  περί 
τό  τείχος  κριόν  περιενεγκών  και  επί  τούτω 
Κάλαμις  έποίησεν  άγαλμα  Έρμου  κριόν  φέρον- 
τα  επί  των  ώμων  δς  δ'  άν  είναι  των  έφηβων 
προκριθνι  το  είδος  κάλλιστος,  ούτος  έκ  τοΰ  Έρ- 
μου τή*  έ ορχγΐ  περίεισιν  έν  κύκλω  τοΰ  τείχους 
ένων  άρνα  έπί  των  ώμων»,  άποδείκνυται,  λε'- 
γει  ό  κ.  Πολίτης  ότι  η  -αράστασις  δέν  άνε- 
φέρετο  εις  μύθους  περί  τοΰ  Θεοΰ,  άλλ'  εις  τήν 
λατρείαν  αύτοΰ,  και  δή  εις  έθος  παραπλήσιον 
τω  μέχα  τούδε  διατηρηθέντι  παρά  τω  καΟ'  η- 
μάς λαώ,  και  κατά  τοΰτο  διαφέροντι  οτι  δέν 
ΙγίνίΤΟ  άροτρίασις  καί  τήν  Οε'σιν  των  μόσχων 
έπεϊνε  κριός». 

Τοιούτον  το  μικρόν  τοΰτο  έργον  τοΰ  κ.  Πο- 
λίτου, έν  ω  βλέπει  τις  τήν  έπιστημονικήν  ε- 
ρευναν  επιτυχώς  άνακαλύπτουσαν  τάς  σχέσεις 
των  σημερινών  έθίμων  προς  τά  αρχαία. 

Έξ  Ηπείρου  έχομεν  δύο, 
Πρώτον  τήν  τοΰ  κ.  Α.  Γονίου,  έπιγραφομένην: 

Συ.Μογη  Λέξεων ,  ψράαεων ,  κυρίων  ονο- 
μάτων ανδρών  και  γυναικών,  παροιμιών  και 
παραμυθιών  τών  κάτω  Σουδενών  της  Ηπείρου. 

Αί  λέξεις  της  συλλογής  ταύτης  ανέρχονται 
μόλις  εις  74,  τά  κύρια  ονόματα  άνδρών  και 
γυναικών  εις  13,  αί  παροιμίαι  εις  102  και  τά 
παραμύθια  εις  5.  Έκ  τών  λέξεων  αί  πλεΐσταί 
είσι  κοιναί.  Έκ  τών  παροιμιών  τινές  είσι  πρω- 
τότυ-οι.  Τά  παραμύθια  εκτίθενται  μετά  πολ- 
λής ουσικοτητος,  άλλά  και  ταΰτα  άγνωστον, 
εϊ  κατεγράφησαν,  ανθρώπων  τοΰ  λαού  διηγου- 
μένων  αύτά. 

Άλλά  καίτοι  ή  συλλογή  αύτη  μικρά  έστι, 
μο'λις  εκ  σελίδων  24  εις  σχήμα  όγδοον  συγ- 
κειμένη, ό  κ.  Α.  Γονιός  εστίν  αξιέπαινος  δι' 
οσην  γλωσσικήν  υλην  άνά  πάν  έ'τος  τακτικώς 
ίττ'.στέλλει  τω  άγώνι  άπό  της  συστάσεως 
αΰτοΰ. 

Έξ  Ηπείρου  έχομεν, 
Δεύτερον  τήν  τοΰ  κ.  Ζηκίδου,  έπιγραφομένην: 

Νεοε^ηνικών  αναλέκτων  της  Ηπείρου 
τεύχος  Η'. 

Ή  συλλογή  αύτη  περιέχει  τήν  εξής  ύλην 

1)  Καθομιλουμένης  ελληνικής  γραμματι- 
κάς  παρατηρήσεις. 

2)  150  παροιμίας  τής  καθωμιλημένης  εν 
Χαραλληλισμώ  προς  όμοίας  αρχαίας. 

(ΕΑΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.   ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


3)  "Ασματα  δημώδη. 

4)  Μυρολογια. 

5)  Δίστιχα. 
0)  Παραμύθια. 
7)  Αεξιλόγιον  102  λέξεων. 
Όκτώ  ήδη  τεύχη  ό  κύριος  Ζηκίδης  απέ- 
στειλε μέ/ρι  τούδε  τω  Συλλογω,  περιέχοντα 
ποικίλην  ύλην  τής  άνά  τήν  ΤΙπειρον  λαλουμέ- 
νης  ελληνικής,  έξ  ων  φαίνεται  ού  μόνον  ζηλο;- 
τής  τής  τών  ζώντος  ν  μνημείων  έν  τή  γλώσσν] 
τοΰ  ελληνικού  λαοΰ  διασώσείυς,  άλλά  και  κά- 
τοχος γνώσεων  τοιούτων  ώστε  αί  συλλογαί 
αΰτοΰ  νά  ώσιν  άπηλλαγμέναι  άμαρτημάτ(υν 
και  πλάνης,  άναποφεύκτο^ν  παρ*  άλλοις,  έλάτ- 
τονα  κεκτημένοις  γραμρ.ατικά  και  άλλα  κεφά- 
λαια. Δυστυχώς  δμως  ό  κ.  Ζηκίδης  φαίνεται 
δτι  δέν  άντελήφθη  καλώς  τοΰ  σκοπού  όν  επι- 
διώκει ό  περί  συλλογής  τών  ζώντων  μνημείων 
έν  ττί  γλώσσν]  τοΰ  ελληνικού  λαοΰ  άγών.  Διά 
τούτου  ζητείται  κυρίως  και  μόνον  ή  καταγρα- 
φή πάσης  τής  κατά  τόπους  γλωσσικής  ύλης, 
πρώτον  άπαραλλάκτως  κατά  τήν  προφοράν 
και  τον  τύπον,  δπως  έν  τινι  πόλε  ι  ή  χωρίω 
έστίν  έν  χρήσει  παρά  τοϊς  κατοίκοις,  και  δεύ- 
τερον, παρατηρήσεις  τοΰ  συλλογέως  γλωσσι- 
καί  και  άλλαι,  εί  δύναται  παρασχεΐν  τοιαύ- 
τας. Τοΰτο  έν  όλίγαις  λέξεσίν  έστι  τό  ζητού- 
μενον,  άλλ'  ό  κ.  Ζηκίδης  άντί  τοΰ  προσενεγ- 
κεϊν  γραμματικάς  παρατηρήσεις  τής  διαλέ- 
κτου, ής  συλλέγει  τήν  ύλην,  πειράται  νά 
σχεδιογραφήσνι  τους  χαρακτήρας  τής  υπό  τών 
λογίων  κληθείσης  καθωμιλη[/ένης  Ελληνικής 
έν  τω  περιληπτικώ  δρω,  διότι  ώς  γραμματική 
βάσις  τής  συγχρόνου  ελληνικής  δέν  δύναται 
νά  χρησιμεύσει  άλλη  η  ή  τής  κληθείσης  αρ- 
χαίας κοινής  διαίέκτου. 

Αί  παροιμίαι  τοΰ  κυρίου  Ζηκίδου  παραλλη- 
λίζονται εύτυχώς  προς  αρχαίας  έλληνικάς  καί 
τινας  γαλλικάς. 

Τά  άσματα  μετά  τών  μυρολογίων  εις  23 
άνερχόμενα  είσι  τοσούτον  άνώμαλα  κατά  τό 
μέτρον  καί  τόν  ρυθμόν,  δσον  ουδεμιάς  άλλης 
έφετεινής  συλλογής,  τό  δέ  παραδοξότατον  έν 
τούτω  έστίν  δτι,  ένώ  αί  κατά  τό  1876  καί 
1877  φιλολογικαί  έπιτροπαί  διά  τών  εισηγη- 
τών αυτών  κυρίων  Χ.  Χατζηχρήστου  καί  Αίμ. 
Νοννο'ττη  υπέδειξαν  τάς  τοιαύτας  ανωμαλίας 
τών  ποιητικών  συλλογών  τοΰ  Ζηκίδου,  ούτος 
δέν  έστερξε  νά  έπωφεληθτ)  τάς  παρατηρήσεις 
αυτών  καί  εξακολουθεί  πέμπων  άμετρα  καί 
άρρυθμα  ποιήματα. 

"Οπως  πεισθνί  περί  τούτου  ό  κύριος  Ζηκίδης 

16 


122 


Ο  Ε\τ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ 


ΦΙΙΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


έΕετάζομεν  υπό  μετρικών  καί  ρυθμικήν  έποψιν 
εν  μόνον  ασμα,  τό  χρώτον,  έπιγραφόμενον 

ΤΟ  ΠΑΡΑΠΟΝΟΝ  ΤΗΣ  ΞΕΝΙΤΕΙΑΣ. 

ΆνοΓξτε,  πικραμμένα  χείλη  μου  κα\  παραπονημένα, 
και  παρτέ  μας  κανα  τραγοϋδι'  πικρό,  φαρμακευμένο. 
— Μέ  τί  κάρδια  να  'πώ  τραγούδι  και  πώς  νά  τραγουδήσω; 
μοϋν'  τώρα  θα  σας  'πώ  ένα  πικρό  φαρμάκι· 
θυμήθηκα  τα  πάθεα,  'ποΰ  τραβούν  'ς  τα  ςένα  τα  παίδια 

[μας. 

Μια  μανούλα  ορφανή,  πικρή,  φαρμακωμένη, 

ενα  παιδί  της  μοναχό  τό  έστειλε  'ς  τα  ξένα' 

ήρθαν  τα  χρόνια  δύστυχα  κη-αρρώστσε  τό  παιδί  της, 

δεν  έχει  ποιος  νά  του  δώσ'  νερό  κα'ι  νά  του  κάν'  χατήρι, 

'μέρα  και  νύχτα  κατά  γης  'ς  τή  μαύρη  γης  κυλιέται. 

Τδ  μαΰρο  κλαίει  τα  βάσανα,  τα  ντέρτια  πώχει'ς  τά  ξένα, 

άνοιγοκλειάει  τα  'μάτια  του,  ξηραίνεται   ή  γλώσσα  τ' 

αναστενάζει  κα\  δακρυζ',  τό  σπίτι  του  θυμεέται, 

θυμεέται  τη  μανοϋλά  του,  τη  μαύρη  του  γυναΓχα. 

«"Αχ!  ποΰ  είσαι,  μανοϋλά  μου  κα'ι  σϋ  καύμένη  κόρη, 

έλατε  'ς  τό  προσκέφαλο   μ'  τώρα  'ς  τήν  άρρωστιά  μου, 

φέρτε  ένα  στρωματάκι  να  βάλω  τό  κορμί  μου, 

γιά  τί  τό  μαϋρο  πλήγιασε  'ς  της  μαύρης  γης  τό  χώμα, 

πιάστε  και  τό  χεράκι  μου,  σηκώστέ  μ'  τό  κεφάλι, 

δώστέ  μου  και  γιατρικά  νά  πάρω  τό  καϋμένο, 

νά  σηκωθώ  'ς  τά  πόδια  μου  νά  'γιάνουν  αί  πληγαίς  μου, 

νά  θυμηθώ  τά  νεάτα  μου,  τή  μαύρη  λεβεντιά  μου. 

Ιϊοϋ  είσαι,  καύμένη  λεβεντιά  κα\  σεΓς  μαΰρά  μου  νεάτα, 

δώστέ  μ'  τά  ποδάρια  μου  κν)-ολη   τή  ούναμί  μου, 

νά  πίταχτώ  'σα'  σταυραετός  να  πάω  'ς  τό  μαϋρο  σπίτι». 

Έκ  των  2  5  στίχων,  έξ  ών  τό  άσμα  τούτο 
σύγκειται,  είς  έστι  τρισκαιδεκασύλλαβος,  δύω 
δεκαπεντασύλλαβοι,  είς  δεκαεξασύλλαβος,  είς 
δεκαεπτασύλλαβος  και  οί  εξής  έπαμφοτερίζου- 
σιν,  ήτοι  είς  έστι  δεκατετρασύλλαβος  7/  δεκα- 
πεντασύλλαβος, επτά  δεκαπεντασύλλαβοι  ή 
δεκαεξασύλλαβοι,  δύω  δεκαεξασύλλαβοι  ή  δε- 
καεπτασύλλαβοι,  είς  δεκαοκτασύλλαβος  ή  δε- 
καεννεασύλλαβος,  δηλαδή  από  των  στίχων 
τούτων  λείπει  τό  σημεΐον  τής  υφέν,  \ς  προς- 
τιθεμε'νης,  έλαττοΰνται  κατά  μ,ίαν  συλλαβών, 
εξ  δεκαπεντασύλλαβοι  ή  δεκαεπτασύλλαβοι, 
δύω  δεκαεξασύλλαβοι  ή  δεκαοκτασύλλαβοι, 
ήτοι  στερούνται  δύω  ύφέν,  και  είς  δεκαπεντα- 
σύλλαβος ή  δεκαοκτασύλλαβος,  δηλαδή  στε- 
ρείται τριών  ύφέν. 

Άλλά  και  εί  έσημειοΰτο  τό  άναπόφευκτον 
δια  τήν  σύγχρονον  ήμών  δημώδη  ποίησιν  ση- 
μεΐον της  ύφέν,  οί  στίχοι  ούτοι  δέν  παύουσιν 
ό'ντες  ήμαρτημένοι  κατά  τό  μέτρον  και  τον 
όϋθίΑον,  διότι  ή  χωλοτης  αύτών  δέν  θεραπεύε- 
ται και  γενομένης  χρήσεως  τής  ύ<ρε'ν. 

Ό  κύριος  Ζηκίδης  ενταύθα  δύναται  ειπείν 


— δέν  ζητείται  νά  σημειώνται  τά  άσματα,  ώς 
λε'γονται  ;  Έσημείωσα  αυτά,  ώς  ήκουσα. — 
Πρώτον,  δυνατόν,  ύπαγορευομένων  αυτών  νά  μή 
αντελήφθη  ό  κ.  Ζηκίδης  καλώς  της  συνιζή- 
σεως,  και  δεύτερον,  ίδών  τήν  τοσαύτην  άρ- 
ρυθμίαν  έπρεπε  νά  ύποπτεύση  δτι  ό  ραψωδός 
αύτοΰ  έσφαλμένως  άπήγγειλε  τους  στίχους, 
και  ώφειλε  νά  άποταθή  καΐ  είς  άλλον,  γινώ- 
σκοντα  τους  αυτούς  στίχους,  άλλαις  λε'ξεσιν 
έ'πρεπε  νά  έξελέγξν)  τήν  άρρυθμίαν  τών  στίχο^ν 
πριν  καταγράψν)  αύτοϋς  εν  τή  συλλογή,  ήν  έ- 
πε'στειλε  τω  Συλλόγω. 

Τά  τρία  παραμύθια  τού  κυρίου  Ζηκίδου  είσί 
γεγραρ,μένα  έν  γλώσσν)  δημώδει,  άρκούντως 
καθαρευούσ"/]  ή  ώστε  άνήκειν  τω  γνησίω  ήπει- 
ρωτικώ  ίδιώματι.  Δηλαδή  ελάχιστα  έφρόντισε 
νά  δω  ήμϊν  δείγμα  τού  πεζού  λογού  της  άνά 
τήν  "Ηπειρον  ίδκοτικής,  ύποπεσών  ούτως  ώς 
έγγιστα  είς  τό  αυτό  σφάλμα  είς  δ  και  ό  κύ- 
ριος Μανασσείδης  διά  τών  περυσινών  αυτού  πα- 
ραμυθιών. Άλλ'  άν  διά  τών  παραμυθιών  προ'- 
κηται  νά  γνωσθή  και  ό  πεζός  χαρακτήρ  του 
λο'γου  παρά  τήν  ύπο'θεσιν  τού  μύθου,  τότε  είς 
μονός  τρο'πος  καταγραφής  τών  μύθων  υπολεί- 
πεται, ό  τού  σημειούν  αυτά  άμα  υπαγορευό- 
μενα υπό  ανθρώπων  τού  λαού  καί  ουχί  μετε'- 
πειτα  έν  ώρα  σχολής  άπό  μνήμης  συντάττειν. 

Τό  λεξιλόγιον  τού  κυρίου  Ζηκίδου  εστί  τό 
σπουδλ-ίοτατον  μέρος  τής  συλλογής  αυτού,  άλλά 
και  Ινταύθα  παρατηρούμεν  τά  εξής·  πρώτον, 
δτι  τά  φωνήεντα,  τά  κατά  συνίζησιν  προφε- 
ρο'μενα,  δέν  φέρουσιν  ύφ'  έαυτά  τό  σημεΐον  τής 
ύφε'ν,  οί  δέ  συλλογείς  τών  λέξεων  ούδαμώς  δι- 
καιούνται νά  παραλείπωσι  τό  σημεΐον  τής  συνι- 
ζήσεως  έκεΐ  ένθα  άπαιτεϊται.  Ή  έλλειψις 
αυτού  τά  μέγιστα  ζημιοΐ  τό  περί  προφοράς  τής 
ελληνικής  γλώσσης  ζήτημα.  Δεύτερον,  επειδή 
ό  κύριος  Ζηκίδης  φιλοτιμείται  νά  πλουτίζγι  τήν 
συλλογήν  αυτού  δι'  ετυμολογικών  ερευνών,  επι- 
κινδύνων, ώς  πολλάκις  απεδείχθη,  διά  τους  μή 
επαρκώς  μεμυημένους  είς  τά  τής  συγκριτικής 
γλωσσολογίας,  όφείλομεν  νά  παρατηρήσωμεν 
τά  εξής. 

Ή  λέξις  γραί>·ω  επί  έρίων  λεγομένη  σημαί- 
νει, κατά  τόν  κύριον  Ζηκίδην,  ΰιαΛϋω  τό  συν- 
εστραμμένον  μαλλίον  διά  τών  χειρών.  Έτυμο- 
λογεΐ  δέ  αύτό  παρά  τό  ύγραίνω,  «διότι,  λέ- 
γει, πολλάκις  σιελίζονται  οί  δάκτυλοι  προς 
τούτο,  καθά  καί  έν  τή  νήσει  διά  τής  ήλακά- 
της».  Παραδείγματα  δέ  φέρει  τά  εξής:  «Γραί- 
τει  τα  μα^Ιια  καί  'νστερα  τα  .ίαναρίζει, — 
ΓραΙτονται  χαΤα  τα^αΜιά». 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΛΓΜ  ΠΕΡΙ  ΖΜΤΜ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ. 


123 


Εΐ  το  γραίνω  παράγεται  έκ  τοΰ  Υγραίνω 
διά  τον  λο'γον,  ώς  λε'γει  ό  κύριος  Ζηκίδης,  δτι 
διαλύων  τις  τό  συνεστραμμένον  μαλλίον  σιε- 
λίζει  συνεπώς  τους  δακτύλους  αύτοΰ,  τότε  έκ 
τοΰ  αύτοΰ  ρήματος  έπρεπε  νά  παράγηται  κα'ι 
τό  >ν/#ω  κα'ι  παν  άλλο  ρήμα  ζήλουν  ένέργειαν 
καθ'  ήν  έμπτύομεν  εις  τους  δακτύλους  ή  εις 
τάς  παλάμας  πριν  άρξώμεθα  αύτής,  όπερ  ά- 
τοπον. 

Ουδαμώς  ί)ν  ανάγκη  νά  παρίδν)  ό  κύριος  Ζη- 
κίδης  τό  άρχαϊον  «;γ)αίνω»,  έρμηνευόμενον, 
6'·>·ω,  κατατρώγω ,  δ  καθ'  ημάς  έδει  κάλλιον 
νά  εξηγνΐται  ζαίνω.  Έν  Τραπεζοΰντι  τό  ?γ>ά- 
όπερ  έστίν  αύτό  τό  γραίνω,  κατά  τά  έν 
νοήσει  έν  Εύξείνω  Πο'ντω,  £άκω,  μαθάνω,  πα- 
θάνω  άντί  ζαίνω,  μαθαίνω,  παθαίνω,  σημαί- 
νει καΛαιόω,  φθείρω,  σχίζω,  έξ  ού  δήλον  δτι 
τό  γραίνω  έπί  τής  σημασίας  του  £αίνω  έ'ρωκ,, 
ήν  σν,υ.ασίαν  άνευρίσκομεν  έν  τοις  υπό  του  κυ- 
ρίου Ζηκίδου  άναφερομένοις  παραδείγμασι,  δέν 
άπέ/ει  πολύ  του  των  Τραπεζουντίων  γράνω 
έν  τω  αεγράσται  τα  Λώματά μ'»=ε(ρθάρν,σαν 
( εσχίσθησαν )  τα,  ψορέματά  μον. 

Ή  ζιάμπα,  λε'γει  ό  κ.  Ζηκίδης,  σημαίνει 
μέγαν  βάτραχον  και  έρωτα  (.(.πόθεν  και  τις 
ή  Μζις  είναι».  Την  εις  τοΰτο  άπάντησιν  ήδύ- 
νατο  λαβείν  κα'ι  έν  Καβάλλκ,  όθεν  έπιστέλλει 
και  ένθα  βεβαίως  ευρίσκονται  κα'ι  άνθρωποι 
λαλοΰντες  σλαυϊκήν  τινα  γλώσσαν,  διότι  ή 
σζιαδα  (ίαΐ39.)  έστ'ι  καθαρώς  σλαυϊκής  καταγω- 
γής και  σημαίνει  τω  όντι  τον  μέγαν  βάτραχον 
η  φρΰνον. 

Ή  λέξις  μπονμπα  κατά  τον  κύριον  Ζηκίδην 
έν  Ζαγορίω  τίθεται  έν  γένει  πρός  έκφόβησιν 
μικρών  παιδιών.  Γράψας  δέ  άλλοτε  περ'ι  της 
λέξεως  ταύτης  έφρο'νει  ότι  γίνεται  παρά  τό 
μπάμπωζ=ζβαν6ώ ,  νΰν  δέ  φρονεί  ότι  ίσως  γί- 
νεται -αρά  τό  πόπος,  διότι  οί  Δρύοπες,  κατά 
Πλούταρχον,  τους  δαίμονας  καλουσι  πόπονς. 

Είς  ταύτα  παρατηροΰμεν  ότι  βανβω  έλε'- 
γετο  ή  τροφός  της  Δήμητρος,  ή  ώς  οΰχ'ι  λίαν 
νεαρά  γυνή  πολλήν  εχει  τήν  σ/έσιν  πρός  την 
σήμερον  έν  χρήσει  παρά  τοις  έν  Εύρώπν]  Έλ- 
λησι  μπάμπω,  σημαίνουσαν  τήν  ήΑκιωμένην 
γυναίκα,  τήν  γραίαν.  Ή  λέξις  δαδα  (1)3.1  )2ΐ) 
παρά  τοις  σλαβικοϊς  λαοίς  επίσης  σημαίνει 
δημωδώς  τήν  γυναίκα. 

Εις  ταύτα  προστιθε'ντες  ότι  βαβώ  καθ'έτε'- 
ραν  σημασία  ν  λε'γεται  νυκτερινή  τις  θεο'της 
συμπεραίνομεν  ότι  τό  έν  Ζαγορίω  έν  χρήσει 
μπονμπα,  σημαίνον  φόβητρον  τών  μικρών  παι- 
δίο^ν,  έστ'ι  κατά  διάφορον  προφοράν  ή  τών  έν 


Οϊνογι  μητε'ρων  βουβοί),  ή  χρώνται  πρός  έκφό- 
βησιν τών  μικρών  παιδίων,  όταν  δυστροπώσι 
νά  άποκοιμηθώσι.  «Κοιμήθου,  λέγουσι,  #αί  ά>" 
ί>ι  ί)  βονΰού  θε  να  'παίρη  σε»  =  κοιμή- 
σου, ει  όε  μη  θε  να  σε  πάρη  ή  μπούμπα  (ώς 
άν  ε'ίποι  τις  έν  Ζαγορίω).  "Ωστε  ή  τών  Οΐνοε'ων 
βονΰου  και  ή  τών  Ζαγοριανών  μπούμπα  προ- 
φανώς είσιν  αυτή  ή  νυκτερινή  θεότης  τών  αρ- 
χαίων βαβω. 

Τό  τσεκρίκι,  λε'γει  έ'τι  ό  κ.  Ζηκίδης,  πα- 
ραδε'χονται  κοινώς  ότι  γίνεται  παρά  τό  κρίκος 
μετ'  άναδιπλώσεως  κικρίκιον,  ώς  λτ^»/  κι- 
κνίόη  (κοιν.  τσικνίδα).  Τήν  γνώμην  ταύτην 
παραδέχεται  ό  Κοραής,  ό  δέ  κ.  Ε  Πανταζίδης 
(έν  τη  λέξει  ροόάνη)  έν  τω  Όμηρικώ  αύτοΰ 
λεξικώ  νομίζει  ταύτην  τουρκικήν.  "Ισως  μάλ- 
λον ή  λέξις  γίνεται  παρά  τό  κέκριξ  (Ήσυχ.  έν 
λέξει  μαΛΛος)  και  είναι  λέξις  πεποιημε'νη  διά 
τον  έν  τω  περιστρέφεσθαι  κρότον  (Άσωπ. 
Είσαγ.  είς  Πίνδ.  σελ.  41  §  110).  Ή  γνώμη 
του  κ.  Πανταζίδου  ότι  ή  λέξις  τσικρίκι  και 
ούχϊ  τσεκρίκι,  ώς  σημειούται  μέν  ύπό  Ζηκίδου 
ότι  φέρεται  κατ'  Ήπειρον  ού  διασαφηνίζεται 
δέ  τί  σημαίνει,  έστ'ι  τουρκική  τον  τύπον  προ- 
ερχομένη έκ  του  1θ1ΐ3,Γΐ£  ή  ΙθΙΐ3ΓΧ  σημαίνοντος 
κύκΛον,  τροχόν,  τόρνον,  προσληφθέντος  δέ 
έκ  της  περσικής.  Τοΰτο  δέ  σχετίζεται  πρός 
τό  Ιανσκριτικόν  οαΙίΓα  σημαίνον  τροχόν,  κύ- 
κΑον,  όίσκον  ή  τό  ςαΙίΠ,  δηλοΰν  τροχόν1), 
οίς  άμφοτέροις  είσϊ  συγγενή  τά  έλληνικά  κίρ- 
κος ή  κρίκος  και  κΰκΛος ,  τροπτί  τοΰ  αρχαιο- 
τέρου ρ  εις  τό  μεταγενέστερον  Λ  κα'ι  τό  λατι- 
νικόν  ώην,8.  Επειδή  δέ  κυρίως  τό  νηματο- 
κλωστικόν  έργαλείον  τσικρίκι  ή  ώς  προφε'ρου- 
σιν  οί  Τούρκοι  τσικρικ  (ΐοϊιίΐνπΐί)  σύγκειται  έκ 
τριών  μερών,  τής  ήλακάτης,  τής  ατράκτου 
και  τοΰ  κύκλου  ή  τροχού,  έκλήθη  άπό  τοΰ 
σπουδαιότατου  μέρους,  τοΰ  κύκλου,  σανσκριτι- 
κώτερον  κατά  μορφήν  κα'ι  προφοράν  έν  Οίνο·/) 
τοΰ  Εύξεινου  Πόντου  Τσάχρα  (ΐοΙιάχΓα).  "Ωστε, 
ώς  βλέπει  έκαστος,  ή  ονομασία  τοΰ  έργαλείου 
άπό  συστατικού  αύτοΰ  μέρους  έκλήθη,  κα'ι  ού- 
δέν  τό  πεποιημένον  ένταΰθα  ένεφιλοχώρησεν. 
Εί  δέ  οί  έκτος  τοΰ  Εύξεινου  Πόντου  Έλληνες 
μή  διέσωσαν  τήν  άρχήθεν  έλληνικήν  όνορ,α- 
σίαν  τοΰ  έργαλείου  ή  μηδέπω  εύρον  κατάλλη- 
λον  όνομασίαν  διά  νηματοκλωστικόν  έργαλείον 
ρ,εταγενέστερον  κα'ι  τελειότερον  τής  ήλακκ- 
της  ούδαμώς  σήμερον  ημείς  δικαιούμεθα  νά 

1)  'Όρα  Ιθδ  οπ^ίηβδ  ίηάο-βιίΓορβθΜίθδ  σελ. 
109,  ρ&Γ  Λάοΐρΐιβ  ΡϊοΙβί.  Ρ&ΓΪ5  1863. 


124 


Ο  Ελ'  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


θεωρώμεν  έλληνομόρφους  λέξεις  το  τΰικρικ  και 
τόν  τΰικρικτσι  (ΐοΐΐϊΐίπΐίΐοΐΐί). 

Τελευταϊον  τό  χαζεύω,  σημαίνον  ΰκαΜζων 
ζητώ  να,  ενρω  τι,  νομίζει  ό  κ.  Ζτ)χίσΥ|.ς  δτι  όρ- 
θο'τερον  παράγεται  εκ  του  άΜενω,  ένω  ή  μέν 
δασεία  προφέρεται  τό  δέ  4  κατεπόθη.  Ή 
τοιαύτη  άλλοίωσις  της  προφοράς  και  μετα- 
φορά της  σημασίας  ουδαμώς  ην  αναγκαία.  Και 
ενταύθα  προτιρ-ητε'α  ή  γνώμη  τοΰ  Σκαρλάτου 
Βυζαντίου,  καθ'  ην  τό  χαΑεΰω  παράγεται  άπό 
τοΰ  άρχαίου  ϋκαΛεΰω,  σήμερον  έν  Προποντίδι 
καΐ  Μεσογείω  λεγόμενον  ΰκαΛίζω,  έν  Οίνο·/] 
τοΰ  Ευξείνου  Πόντου  ογαΛίζω,  έν  τή  άνω  Ά[λΐ- 
σώ  γαΛΰενω  η  γαΛταενω  και  έν  Τραπεζοΰντι 
χζαΑενω,  ώστε  ό  Άμισηνός  και  ό  Τραπεζούν- 
τιος  τύπος  της  λέξεως  άριδήλως  δίικνύουσιν 
δτι  τό  χαΛενω  προήλθεν  έκ  τοΰ  ϋκαΛεΰω,  γε- 
νομε'νου  κατ'  άρχάς  σγαΜνω,  μετε'πειτα  σ^α- 
Λδύω  η  χταΛενω  και  τελευταϊον  χαΑεϋω· 

Άλλά  καίτοι  τοιαύτη  ή  συλλογή  τοΰ  κ. 
Ζηκίδου  όρολογητέον  δτι  άποδείκνυσιν  αύτόν 
άνδρα  πάση  δυνάμει  και  παντί  τρόπω  πειρώ- 
μενον  νά  καταστήση  τά  έργα  αύτοΰ  δσον  τό 
δυνατόν  τε'λεια.  Εϊ  δέ  μή  επιτυγχάνει  έν  πά- 
σι,  τοΰτο  άποδοτε'ον  ίσως  εις  περιστάσεις  α- 
νεξαρτήτους της  προθυμίας  αύτοΰ·  δι'  δ  πολύς 
οφείλεται  αύτώ  έπαινος  δι'  δσους  καταβάλλει 
κόπους  προς  πλουτισρ.όν  της  συλλογής  τών 
ζώντων  μνημείων  της  γλώσσης. 

Έκ  Μακεδονίας  έ'χομεν  μίαν,  την  τοΰ  κ. 
Κλεάνθους  Νικολαίδου,  φοιτητοΰ  της  Ιατρικής 
Σχολής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου,  έπι- 
γραφομε'νην : 

ΣνΜ,ογη  ζώντων  εν  τϊ(  τον  Λαοΰ  γΛό,οση 
μνημείων  εκ  τών  της  Μακεδονίας  κωμών  Νι- 
γρίτης  χαϊ  ΠοΛνγέρον  καΐ  τών  ταΐς  τΐεριφε- 
ρείαις  αυτών  ανηκόντων  χωρίων. 

Ό  συλλογεύς  ούτος  πρώτον  νΰν  εμφανιζόμε- 
νος εις  τον  γλωσσικόν  άγώνα  παρίσταται  μεθ' 
έργου  άπαρτιζορ,ένου  έκ  δύο  μερών  έν  160 
σελίσιν  εις  σχήμα  τε'ταρτον.  Τό  πρώτον  πε- 
ριε'χει  ποικίλην  γλωσσικήν  ύλην,  οιον  λέξεις 
390,  κυρία  ονόματα  ανδρών,  γυναικών,  τοπο- 
θεσιών, φράσεις,  εύχάς,  αράς,  παροιμίας,  αινίγ- 
ματα, δεισιδαιμονίας,  διηγήματα,  παραμύθια 
2,  άσματα  32  έν  542  στίχοις  και  διάφορα. 
Τό  δέ  δεύτερον  τοΰ  έν  Εΰξείνω  Πόντω  χωρίου 
Τρουτζί,  τρίωρον  άπε'χοντος  άπό  Νικοπόλεως, 
λέξεις  32,  φράσεις  τινάς,  αινίγματα,  έμμετρα 
διάφορα  έν  72  στίχοις  και  έν  παραμύθιον.  Έν 
τώ  δευτέρω  τούτω  μέρει  ή  τω  παραρτήματι, 


ώς  αποκαλεί  αΰτό  ό  συλλογεύς,  άναλαβών 
έπιχείρησιν,  εκτός  τοΰ  κύκλου  της  ένεργείας 
αύτοΰ  κειμε'νην,  δέν  ήδύνατο  ούτε  νά  προσε- 
νέγκη  τι  πλούσιον  ούτε  νά  έπιτύχη,  ώς  τοΰτο 
συνέβη  και  άλλοις,  πόρρωθεν  έπιχειρήσασι 
διαλεκτικάς  συλλογάς.  "Αλλως  τε  έκ  τής  περι- 
φερείας τής  Νικοπόλεως  έχομεν  ήδη  πολλά 
και  ακριβέστερα  διά  τοΰ  έπιτοπίως  ένεργήσαν- 
τος  τάς  γλωσσικάς  αύτοΰ  έρεύνας  κυρίου  Ιω- 
άννου Βαλαβάνογλου.  Έν  τώ  πρώτω  δμως  μέ- 
ρει ό  συλλογεύς  έπραγματεύθη  γλωσσικήν  ΰλην 
τής  πατρίδος  αύτοΰ  μεθ'  ικανής  έπιτυχίας, 
καίτοι  νεάζων  και  άπειρος,  ώς  ομολογεί  και 
αυτός,  τοιούτου  είδους  έργασίας·  δι'  δ  τό  έρ- 
γον αύτοΰ  διακρίνεται  έπί  άκριβεία  έν  τή  ση- 
μειώσει τής  προφοράς  και  τοΰ  τύπου  τών  λέ- 
ξεων, δπερ  έστίν  ή  πρωτίστη  τών  αρετών  πά- 
σης γλωσσικής  συλλογής.  Έτι  δέ  και  αί  λέ- 
ξεις ερμηνεύονται  καλώς  και  ή  χρήσις  αύτών 
διασαφηνίζεται  άποχρώσι  παραδείγμασιν.  Έλ- 
λείπουσιν  δμως  άπό  πασών  τών  λέξεων  αί 
άντιστοιχοΰσαι  άρχαιαι  έλληνικαί  ή  σύγχρονο-, 
τών  άΛ,Ιων  δημωδών  διαλέκτων.  Τό  «άντή- 
Λιονς»,  λόγου  χάριν,  έστίν  αΰτό  τό  άνθήλιο;, 
άδιάφορον  εί  έν  τή  Μακεδονική  διαλέκτω  ση- 
μαίνει τήν  άντανάκΛαΰΐν  τών  του  ι)Μου  ακτι- 
νών, τό  «βουΐκά»  έστιν  αύτό  τό  παρ'  άλλοις 
"Ελλησι  βονΜκά.  Έπειτα  αί  φράσεις  ούδαμοΰ 
σχεδόν  συγκρίνονται  προς  ΐσας  ή  ισοδυνάμους 
αρχαίας.  Λέξεις  δέ  ξενικής  καταγωγής,  Φραγ- 
κικής, Τουρκικής  και  Σλαβικής  εύρηνται  έν  τη 
συλλογή  ίκαναί. 

Περί  τών  ξενικών  λέξεων  φρονοΰμεν  δτι  τότε 
μόνον  πρέπει  νά  καταγράφωνται  έν  τοις  λεξι- 
λογίοις  οσάκις  εν  τινι  πόλε  ι  ή  χωρίω  ή  αντί- 
στοιχος Ελληνική  έξέλιπε  παρά  τώ  λαώ. 
Παράδειγμα  τοΰ  τοσούτου  έστω  ή  έν  Εύξείνω 
Πόντω  άπό  Οινόης  μέχρι  Τραπεζοΰντος  έξαφά- 
νισις  τοΰ  απολύτου  αρνητικού  μορίου  όν.  Ερω- 
τώμενος ό  έν  Εύςείνω  Πόντω  Έλλην  «Είδες 
τον  ΝικόΛαον»  ;  άποκρίνεται  μέν  «'κ'  ειό' 
αΓθΓ»=οΰκ  είδον  αύτόν,  απολύτους  δέ,  ήτοι 
άνευ  ρήματος,  λέγει  ΐο'κ,  δ  βεβαίως  δέν  δυνά- 
μεθα νά  έκλάμβαψ.εν  άντί  τοΰ  άρχαίου  ελλη- 
νικού ουκ,  άλλ'  έστι  καθαρώς  τουρκιχόν,  και 
δμως  οί  έν  Προποντίδι  και  Μεσογείω  "Ελληνες 
σώζουσιν  έν  άπολύτω  χρήσει  τό  «οί'χί»  ,  προ- 
φέροντες  αύτό  οχι.  Έτι  δέ  ένω  πάντες  οί  Έλ- 
ληνες διεφύλαξαν  λέξιν  έλληνικήν  προς  παρά- 
στασιν  τής  εννοίας  τοΰ  συνδιαλέγεσθαι,  λέγον- 
τες όμι.Ιώ  ή  συντνχαίϊω,  έν  Τραπεζοΰντι  σνν- 
τααίνω  (προφ.  θ1ΐ)'ΐΗΐ]ύθθ),  οί  Οίνοεϊς  στερούν- 


Ζ2ΓΡΑΦΕΙ0Σ  ΛΓΜ  ΠΕΡΙ  ΖΩΜΩΝ  ΜΛΠΜΕΙΩΧ. 


125 


ται  όρου  ελληνικού,  λέγοντες  τουρκιστί  χορα- 
ταόενω  ή  χονονΰεύω  (ΙνΟΠΟΠΟΐΐβνο),  καί  άλ- 
λα/οϋ  χρώνται  άλλαις  ξενικαϊς  λέξεσιν  αντί 
έκλιπουσών  ελληνικών. 

Ή  σημείωσις  τής  τοιαύτης  έπικρατήσεως 
των  ξενικών  λέξεων  άντί  των  ελληνικών  έστιν 
αναγκαία,  όταν  μάλιστα  πρόκηται  περί  αύτών 
τών  στοιχείων  πάσης  ομιλίας,  οίά  είσι  τα  μό- 
ρια  ναι  καί  ον,  αί  λέξεις  .ίέγω  καί  ΰιωπώ  καί 
άλλα·  διότι  διδάσκει  ημάς  τίνων  λέξεο>ν  βαθ- 
μηδόν άπολλυμένων,  επέρχεται  επί  τέλους  ό 
θάνατος  τών  γλωσσών.  Άλλα  παρατηρούμεν 
καί  τούτο  δτι  ενιαίου  γίνεται  χρήσις  δύω  λέ- 
ξεων ξενικής  τε  καί  ελληνικής  περί  μιας  καί 
της  αυτής  ιδέας  η  πράγματος,  οιον  άΛαργα 
καί  μαχρνά,  άτι  καί  άΛογον ,  γχόΜονς  καί 
^>·όο.  Εί  τοιούτο'ν  τι  συμβαίνει  έν  τη  πο'λει  η 
έν  τω  γωρίω  τοΰ  συλλογέως,  νομίζομεν  δτι  ή 
καταγραφή  τών  άντιστοί/ων  πρός  σωζομένας 
ελληνικάς  λέξεις  ξενικών  έν  τω  γλωσσαρίω  αΰ- 
τοΰ  έστι  περιττή.  Άλλο  τό  ζήτημα,  εΐ  ξέναι 
λέξεις  άπαντώσιν  εν  τοϊς  δημοτικοϊς  άσμασιν. 
Αύται  πρέπει  νά  σημειωθώσιν,  ως  εχουσι,  καί 
ού/ί  νά  άντικατασταθώσι  διά  τών  αντιστοί- 
χων ελληνικών.  Τούτο  δέ  καί  μόνον  άρκεϊ  δπως 
έν  τοις  μετέπειτα  /ρο'νοις  δεικνύηται  οποία 
τις  ήν  ή  σύγχρονος  ήμΐν  γλώσσα  της  δημώ- 
δους -οιήσεως  τών  κατά  τόπους  ΐδιοψ,άτων. 
Πάσα  άλλη  περισυναγωγή  ξενικών  λέξεών  έστι 
περιττή  καί  άσκοπος. 

Ή  τών  δημωδών  όμως  ασμάτων  γλώσσα 
συνεπάγεται  έτερον  ζήτημα,  τό  της  γλώσσης 
τών  παραμυθίιυν.  Τί  ποιητέον,  εΐ  καί  έν  τού- 
τοις ο  οιηγούμενος  χοήται  όθνείαις  λέξεσιν  ; 
Αναμφιβόλως  καί  έν  τούτοις  πρέπει  νά  τηρη- 
Βΐ  ο  δημωδών  ασμάτων  κανών.  Εΐ  έν  ε- 
κατέροις  τών  γλωσσικών  τούτων  μνημείων 
εϋρηνται  ξέναι  λέξεις,  πρέπει  νά  σημειώται 
άπλώς  ή  σημασία  καί  ή  καταγωγή  αύτών  ύ- 
ποκάτωθι  πάσης  σελίδος,  έν  η  άπαντώσι,  μή 
καταχωριζομένων  έν  τοις  λεξιλογίοις  καί  μή 
γενομένου  θέμα  έτυμολογικών  παρεκβάσεων, 
άσχετοι  πρός  τον  έπιδιωκο'μενον  σκοπόν  διά 
της  περισυναγωγής  τών  ζώντων  μνημείων  έν 
τή  γλώσση  τοΰ  ελληνικού  λαού,  εις  6  σφάλμα 
υπέπεσαν  πολλοί  μέχρι  τούδε  συλλογείς,  πει- 
ραθέντες  ν'  άποδώσιν  έλληνικήν  καταγωγήν 
εις  λέςεις  πάντη  ξένας  καί  μήπο;  φερούσας 
Ιστορικόν  χαρακτήρα,  ως,  λόγου  χάριν,  τό 
«ίΤασΓίζω»  πρό  δεκαετίας  ό  μακαρίτης  I.  Στα- 
ματέλος,  σχολάρχης  Λευκάδος,  ένο'μισεν  ότι 
αΰτό  έστίν  τό  όμηρικόν   «.άτΰζω»,    καί  ό- 


μως οί  Τούρκοι  πεποίΟασιν  ότι  έστίν  αΰτό  τό 
οΐι,αοΐΐίϊΐίιΐν. 

Τοσαύτα  περί  τών  άπαντωσών  ξένων  λέ- 
ξεων έν  τή  συλλογή  τού  κυρίου  Κλεάνθους  Νι- 
κολαίδου  ως  καί  περί  τών  έν  πάση  άλλη  του 
έφετεινού  άγώνος.  Περί  δέ  τών  δύο  παραμυ- 
θιών του  πρώτου  μέρους  έρούμεν  ότι  πλείον 
τών  πάσης  άλλης  συλλογής  προδιδούσι  τήν  ύπ' 
αύτού  τού  έπιστείλαντος  σύνταξιν  αύτών. 

Έκ  Θράκης  έχομεν  μίαν  τήν  τού  κυρίου  Συ- 
μεών Μανασσείδου  δημοδιδασκάλου,  τού  έξ  Αί- 
νου, έπιγραφομένην  : 

"Ετερα  ζώηα  μνημεία  του  ΈΧΙηνισμοϋ  εν 
τ1)]  γΛώΰΟη  τον  έΜΙηνικοΰ  Ααοϋ. 

Έν  Χαζζηγϊιρίω  Κιααάνης  1882. 

Ή  συλλογή  αύτη  άπό  πέρυσιν  παρουσιασθεΐ- 
σα  εις  τόν  άγώνα  περιείχε  πρός  τοϊς  άλλοις 
είκοσι  καί  επτά  παραμύθια,  γεγραμμένα  έν 
γλώσση  καθαρευούση,  έναντίον  τών  περί  συλ- 
λογής τών  ζώντων  γλωσσικών  ρ.νημείων  προ- 
γράμματος· δι'  ό'  ή  Φιλολογική  έπιτροπή  επέ- 
στρεψε τό  χειρο'γραφον  τω  έπιστείλαντι,  παρα- 
καλέσασα  αύτόν  νά  μετενέγκη  τά  παραμύθια 
εις  τό  ιδίωμα  τής  κοινής  διαλέκτου  τών  Αΐ- 
νίων.  Ή  συλλογή  έπανήλθεν  έφέτος  πλουσιω- 
τέρα  καί  ποικιλωτέρα.  Περιέχει  20  παραμύ- 
θια γεγραμμένα  κατά  τό  ιδίωμα  τής  Α'ίνου, 
γραμματικάς  παρατηρήσεις,  Έθιμα  Αϊνου,  Χα- 
τζηγηρίου,  άλλων  χωρίων  καί  νΙμβρου,  ίστο- 
ρικάς  παραδόσεις  Αϊνου,  δεισιδαιμονίας  καί  γοη- 
τείας Χατζηγηρίου  καί  Αίνου,  λεξιλογίαν  καί 
φρασιολογίαν,  κύρια  ονόματα,  έπώνυμα  δημο- 
τικά, άσματα  Αϊνου,  Κισσάνης,  "Ιμβρου,  Χα- 
τζηγηρίου έν  στίχοις  871,  δίστιχα  600  καί 
παράρτημα  μουσικο'ν,  έν  συνόλω  ποίησιν  έκ 
2071  στίχων. 

Ώς  πρός  τά  παραμύθια  παρατηρούμεν  ότι 
είσί  μέν  γεγραμμένα  έν  πιστότατη  Αΐνιακή 
διαλέκτω,  άλλ'  άγνωστον  εϊ  έγράφησαν,  δημο- 
τών διηγουμένων  αυτά,  δ,  ώς  ήδη  ε'ίπομεν  α- 
νωτέρω, έστι  τό  έτερον  τών  ζητουμένων  έν 
τοις  παραμυθίοις. 

Έκ  τών  παραμυθιών  τούτιον  τό  έπιγραφο'- 
μενον  «το  φερεντί»,  μικρόν  παραλλάττον  ά- 
παντώμεν  συγχρόνως  καί  έν  τή  τής  κυρίας  Μα- 
ριάννας Καμπούρογλου  συλλογή,  έν  ή"  επιγρά- 
φεται ΝτοΛτΰέτα,  καίτοι  τό  κύριον  πρόσωπον 
καί  ένταύθά  έστιν  ό  Φιορεντϊνος  ήτοι  τό  Φιο- 
ρεντι  του  κυρίου  Μανασσείδου. 

Ή  λεξιλόγια  περιέχει  829  λέξεις,  έξ  ών 
πολλαί  απαντωσι  και  π  αρ'  άλλαις  διαλέκτοις, 


126 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚ02  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


άλλ'  ουκ  όλίγαι  ίδιάζουσι  τή  Αίνιακή  διαλε- 
χτώ, ώς,  «αδάμαστο» ,  ό  άναζυρ.ούρ.ενος  εΐς- 
ε'τι  οίνος  και  ώς  έκ  τούτου  ρ.ή  πδσιρ.ος,  «ά- 
γωρον»  ήτοι  άγωρώ,  νεάνις  τρόπους  έχουσα 
άγώρου,  δ  έστιν  άνδρδς,  ά^α^ουσά  άντί  άνα- 
δοσία  (έκ  του  άναδεύω)ζ=τύγρασία,  «άρνόκον- 
ρα»,  τό  πρώτον  κουρευορενον  ρ,αλλίον  άπό  των 
άρνίων,  «διπ.ίαρίζω» ,  τίκτω  δίδυρ,α,  «κατα- 
στατός»,  άρ,υλος,  «  παραφωτίζομα ι ,  βλε'πω  λά- 
θος, «άΛί(τά;ρ"ί?»,  (έκ  του  άλός  άχνη),  άπαν- 
τώσα  και  έν  Σινώπν)  και  σημαίνουσα  τό  ψιΑον 
άΐας  και  άλλα. 

Λέξεις  νεολατινικαί,  τουρκικαί  καί  σλαβι- 
καί  άπαντώσι  περί  τάς  πεντήκοντα. 

Ή  δλη  συλλογή  έκ  σελίδων  4  81  συγκειρ.ε'νη 
εστίν  ή  ογκωδέστατη  καί  περιεκτικότατη 
πασών  τών  εις  τον  έφετεινόν  άγώνα  παρου- 
σιασθεισών,  δ  άποδείκνυσι  τον  κύριον  Μανασ- 
σείδην  καί  ένεκα  τών  προηγουρ,ε'νων  αύτοΰ  συλ- 
λογών άνδρα  φιλοπονώτατον  καί  έ'ρωτι  άγνώ 
προς  ταχεϊαν  διάσωσιν  τών  ζώντων  ρ,νηρ.είων 
εν  τή  γλώσση  του  λαού  φλεγδρενον. 

Έκ  τών  νήσων  του  Αιγαίου  πελάγους  εχο- 
ρ,εν  δύω. 

Πρώτον  την  του  κυρίου  Δηρ.οσθε'νους  Χαβια- 
ρά,  έπιγραφορ,ε'νην : 

ΣνΛΛογαΙ 

α')  ηθών,  εθίμων,  προ,ΐήψεων,  δεισιδαι- 
μονιών παρά  Συμαίοις· 

β')  όρκων,  άρών  καί  ενχών  ηαρα.  Σν- 
μαέοις  · 

γ')  κνρίων  ονομάτων  ανδρών  και  γυναι- 
κών εν  χρήσει  παρά  τοις  κατοίκοις  τινών  εκ 
τών  Σποράδων 

γ')  τριών  δημοτικών  ασμάτων  της  νήσου 
ΤήΛου. 

Τό  έργον  τούτο,  καίτοι  ρ,ικρο'ν,  προσφε'ρει 
υλην  περιεργοτάτην  καί  κατά  τό  πλείστον 
ίδιάζουσαν  ρ,δνον  τοις  κατοίκοις  τών  ρ.νηρ.ονευο- 
ρ,ε'νων  ρ,ερών,  διότι  πλην  άλλων  περιε'χει  έ'θι- 
ρα  καί  δεισιδαιρ.ονίας  σπογγαλιευτών,  ους  δέν 
εύρίσκορεν  έν  άπάσαις  ταϊς  νήσοις  τού  Αι- 
γαίου. Δι'  δ  ή  συλλογή  αύτη  έστί  πολλαχώς 
αξία  ρ.ελε'της  δι'  δσην  περιε'χει  παραβλητε'αν 
ύλην  προς  τά  έ'θιρ,α  τών  αρχαίων  Ελλήνων 
καί  ιδίως  τών  ναυτών. 

ΊΙ  Φιλολογική  έπιτροπή  δεόντως  εκάστοτε 
έκτιρήσασα  τάς  συλλογάς  τού  κυρίου  Χαβίαρά 
προσδοκά  τήν  έξακολούθησιν  αυτών  ρ.ε'χρι  της 
τελείας  καταγραφής  άπάσης  της  γλωσσικής 
Ολης  τών  έν  οίς  ούτος  ευρίσκεται  ρ.ερών. 


Δεύτερον,  τήν  τού  κυρίου  Κανελλάκη,  έπι- 
γραφορ,ε'νην : 

ΣνΛΛογή  Κ.  ΚανεΑΛάκη,  τον  εκ  Νενήτων 
της  Χίον. 

Ή  συλλογή  αύτη  έστίν  άνδρός  άνεπαρκώς 
έχοντος  προς  γλωσσικάς  έρεύνας,  άλλ'  ή  προ- 
θυρ.ία  αύτού  δπως  τό  κατά  δύναρ,ιν  ύπηρετήστι 
τον  περί  διασώσεως  τών  ζώντο^ν  γλωσσικών 
ρ.νηρ.είων  άγώνά  έστιν  άξία  έκτιρ,ήσεως,  το- 
σούτω  ράλλον  δσω  προσφε'ρει  τω  Συλλο'γω  υλην 
όλίγην  ρ.ε'ν,  άλλά  ποικίλη  ν.  Σύγκειται  δέ  αύτη 
έκ  λε'ξεων  42  ρ.ετά  σχηρ.άτων  τινών  έξ  αυ- 
τών καί  φράσεων,  καταρών  6,  αΐνιγρ.άτων  5, 
δηρ.οτικών  άσρ,άτων  8,  δηροσίων  έγγράφων 
τού  παρε7^θδντος  αιώνος  3. 

Έκ  τών  λε'ξεων  άξιοσηρ,είωτοί  είσιν  αί  εξής· 
«σιφουνιστήρι'»  άντί  τού  άρρητου  παρά  τοις 
άρχαίοις  σιφωνιστήριον ,  παραγορενον  έκ  τού 
«σιφωνίζω«  καί  τούτου  έκ  τού  «σίφων»,  ση- 
ρ,αίνοντος  σωλήνα,  δι'  ού  ροφώντες  έςάγορ.εν 
άπό  τού  πίθου  οΐνον  ή  άλλο  τι  ύγρο'ν.  Κατά 
ταύτην  άκριβώς  τήν  σηρασίαν,  ήν  καί  ρδνην 
είχε  παρά  τοις  άρχαίοις  ή  λε'ξις  σίφων,  σώ- 
ζουσι  καί  έν  Όλύρ.ποις  τής  Χίου  τήν  λε'ξιν 
«νιφοννιστήρι'».  Ό  κοινός  παρά  τοις  συγχρο'- 
νοις  Έλλησι  «σίφουνας»  ή  «σίφωνας»  ήτοι 
«σίφων»,  σηραίνων  συστροφήν  άνε'ρου,  άνα- 
σπώσαν  ύδωρ  καί  λοιπά,  έλε'γετο  υπό  τών  αρ- 
χαίων «τυφών».  Άλλη  λε'ξις  ή  «ρύμνη»,  ση- 
ρ,αίνουσα  έν  Νενήτοις  τής  Χίου  κενόν  διάστη- 
ρα  ρ,εταξϋ  οικίας  καί  ναού  έστιν  αύτή  ή  τών 
Γραφών  ρύρη,  ή  υπό  Φρυνίχου  χαρακτηριζορε'- 
νη  ως  λε'ξις  τών  άρ.αθών  άντί  τής  στενωπού.  Ή 
άνκΜα,  κολοκύνθη  άπεξηραρε'νη  καί  τετρυπη- 
ρ,ένη  έπί  τής  κοιλίας,  δι'  ής  άντλοΰσιν  ύδωρ, 
έστίν  ή  αρχαία  άντΛία.  Ό  «άρπυίαΛος·»  ,  ση- 
ρ,αίνων  τόν  παντί  τρδπω  ζητούντα  νά  άρπάξη 
καί  αύτόν  τόν  άρτον  άπό  τού  στορατος  άλλου, 
έστίν  άναρ,φιβδλως  αύτό  τό  όρ.ηρικόν  «άρπα- 
Μος».  Ή  «άμια»  έργαλεϊον,  «δι'  ου,  ώς  λέγει 
ό  κύριος  Κανελλάκης,  ανακατώνουν  τήν  λά- 
σπην,  σύρουν  καί  καθαρίζουν  τά  χαλίκια  καί 
δλας  τάς  βορβορώδεις  ύλας»,  έστίν  αυτή  ή 
παρά  Θουκυδίδη  αάμη»,  έξηγουρε'νη  υπό  τού 
Σχολιαστοΰ  «σκαφών  π.ίατύ».  Περιεργοτ>.τη 
δε'  έστιν  ή  χρήσις  τής  λε'ξεως  «οιρς»  έν  τ·?ί 
φράσει  «δεν  εντρέπεσαι  νά  τρώς  τόσον  ό\ος»; 
ήν  οί  γονείς  λε'γουσι  προς  τό  εαυτών  τε'- 
κνον  δταν,  έννοεΐται,  τρώγη  πολύ.  «Πιθα- 
νόν, λέγει  ό  κύριος  Κανελλάκης,  ή  λε'ξις  αύτη 
έγεννήθη  έκ  τής  συγκοπής  τού  «οΐειοςη,  πρό- 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΠΜΕΙΩΧ. 


127 


6ειος,  προβατήσιος ,  και  ό  πρώτος  συγκδψας 
αυτήν  νά  έννοούσεν,  ή  φύσις·  σου  είναι  τοιαύτη 
ώστε  νά  τρώγης  πολύ  κρέας».  Ήμεϊς  φρονού- 
μεν  ότι  τό  δ,ιος  έν  τή  φράσει  ταύτη  πρέπει  νά 
γράφηται  έπιρρηματικώς  οίώο,  και  τδτε  τό 
«δεν  έ  ντρέπεσαι  νά  τρώς  τόσον  δπυς,  ήθελε  ση- 
μαίνειν,  ίίί^  εντρε'πεται  να,  τρώς  τόσον  ό'σον 
τρως»,  ήτοι  τόσον  ποΜ,  δ  φαίνεται  σαφώς  έκ 
τϋς  προφοράς  της  αύτής  λέξεως  κα'ι  παρ'  Έ- 
πταννίσίοις,  λε'γουσιν,  δ_ιος,  έπ'ι  της  σημασίας 
τοΰ  όστις,  οποίος,  δ  εστίν  αυτό  τό  άρχαϊον 
οίος1.  Ό-ιυσδήποτε  τό  ό'^οο  τούτο  έστιν  εκ  τών 
ολίγων  άρχαίων  λέξεων,  έν  αίς  και  σήμερον 
αναλύονται  αί  δίφθογγοι. 

Έτερα  λε'ςις  αξία  παρατηρήσεως  έστιν  η 
Τϊρο'θεσις  «άς»,  σωζόμενη  και  έν  Εΰςείνω  Πον- 
τω,  άπό  Οινόης  μέχρι  Τραπεζουντος.  Ό  Πύρ- 
γιος,  λε'γει  ό  κύριος  Κανελλάκης,  ερωτώμενος 
«πότε  ηΛθετε  ευ*ώ»;  αποκρίνεται  αάς  τα  ψες, 
άς  τα.  πρώ,  άς  τα  χθες  η,  δηλαδή  άπό  τα, 
εψές,  άπό  τό  πρωί,  άπό  τα  χθες  η. 

Τελευταΐον  σημειούμεν  τάς  φράσεις  αεΛα 
Μα»  και  «ΙΛα  Θε'».  Επειδή  οί  κάτοικοι  της 
Χίου  λε'γουσιν  «ελα  Δία,  τί  άνθρωπος  είναι 
τούτος»,  κα'ι  «ελα  Θε',  τί  άνθρωπος  είναι  τού- 
τος», ο  κύριος  Κανελλάκης  φρονεί  δτι  τό  «έ'./α 
Λία»  έστιν  έπίκλησις  προς  τόν  Δία. 

Παρά  τά  σύγχρονα  μνημεία  της  γλώσσης 
τοΰ  λαού  ό  κύριος  Κανελλάκης  χάριν  ιστορικής 
μελέτης  της  γραφομε'νης  προ  1 2  0  καϊ  1  6  0 
έτών  αντέγραψε  καϊ  τρία  έπίσημα  έγγραφα 
εκ  τών  κωδίκων  του  χωρίου  Νενήτων,  ων  τό 
μέν  έστι  προικοσύμφωνον,  τό  δέ  διαθήκη,  τό 
δε  συμβιβασμός. 

Τά  έγγραφα  ταύτα  τοις  περί  της  ιστορίας 
της  γλώσσης  άσχολουμένοις  εΐσϊ  μνημεία  άξια 
προσοχής  διά  πολλάς  περιέργους  λέξεις,  άς  έμ- 
«εριέχουσιν,  οίον  πιθόπονΛα,  εμπασΐόιον,  χα- 
ριστήρι',  σϋύωμον,  πάπλωμα  ζενιχόν,  πΛη- 
σιαστάδες,  χαρποΜγώ  κα'ι  άλλα  πολλά  πε- 
ρίίργα  ονόματα  τοποθεσιών  κα'ι  ονόματα  άν- 
δρών  κα'ι  γυναικών  τό  δέ  περιεργο'τατον  δι' 
ημάς  τους  συγχρόνους  Έλληνάς  έστιν  δτι  ό 
τών  συμβολαίων  τούτων  συντάκτης  ήτοι  ό 
συμβολαιογράφος  εστίν  ιερεύς,  δι'  δ  καϊ  υπο- 
γράφεται «Παπά  Γεώργις  Δεκουτούδιν  νοτά- 
ριος». 

Τοιαύτης  ούσης  της  μικράς  ταύτης  συλλο- 
γής εκ  σελίδων  1  5  εις  σχήρ,α  τέταρτον  προ- 
τρέπεται ό  έ-ιστείλας  αύτήν  νά  έξακολουθήση 
τό  έργον,  δ  μετά  τοσούτου  ζήλου  ήρξατο,  συλ- 


λέγων  δσην  πλείστην  γλωσσικήν  ύλην  δύναται. 
Έξ  Ιωνίας  εχομεν  δύω· 
Πρώτον,  Ανωνύμου,  έπιγραφομένην  : 
ΝεοεΜΙηνιχα,  άνάΛεχτα  Σμύρνης  χαι  Πάτμου. 

'Π  πρώτη  γλωσσική  ύλη  ή  έκ  τής  Ιωνικής 
παραλίας  έμφανισθε'ισα  εις  τό  ζωγράοείον  δια- 
γώνισμα, έστϊν  αύτη,  άλλ'  εκπροθέσμως  πέ- 
ρυσιν  άποσταλεϊσα  εκρίθη  έφέτος  και  συμπεριε- 
λήφθη  έν  τή  παρούση  εκθέσει.  'Π  συλλογή  αύ- 
τη άποτελείται  έκ  δημοτικής  ποιήσεως,  άνευ 
ουδεμιάς  ιστορικής  ή  άλλης  σημειώσεως,  διαι- 
ρείται δε  εις  δύ(υ  μέρη,  έξ  ών  τό  πρώτον  εμ- 
περιέχει τής  δημώδους  ποιήσεως  τής  Σμύρνης 
25  άσματα,  19  ναναρίσματα,  103  δίστιχα 
κα'ι  44  αινίγματα,  τό  δέ  δεύτερον  δίστιχα  του 
ΙΗ'  αιώνος  κα'ι  1 9  λέξεις  ΐδιαζούσας  τή  Πά- 
τμω. έν  συνόλω  στίχους  1  037. 

Τού  δευτέρου  μέρους  τά  δίστιχα  άντεγρά- 
φησαν  έκ  χειρογράφου,  ευρισκομένου  παρά  τώ 
έν  Σμύρνη  βιβλιοπώλη  Άθανασίω  Ζαχαρίου, 
κα'ι  έπιγραφομένου  «Μαντινάδες  διάφοραις» 
ήτοι  ώς  σήμερον  δημωδώς  λέγορ-εν  «πατινά- 
δαις».  Εγράφησαν  δέ  αύται  κατά  τίνα  ση- 
μείωσιν,  έπομένην  αμέσως  τή  έπιγραφή,  έν 
Πάτμω  μηνΐ  Ίουλίω  τού  1773,  ήτοι  ακριβώς 
προ  1  1  0  έτών.  Ώς  τοιαύτης  έποχής  γλωσσι- 
κόν  μνημεΐον  τά  δίστιχα  ταύτα  παρέχουσιν 
ήμΐν  άκριβή  ίδέαν  τής  πρό  ενός  αιώνος  λαλου- 
μένης  γλώσσης  έν  Πάτμω.  Πλήν  τούτου  ένέ- 
χουσι  και  δύναμιν  ποιητικήν  καϊ  λεπτότητα 
αισθήματος  οΰκ  όλίγην,  ώστε,  νομίζει  τις  δτι 
ό  πρό  ενός  αιώνος  συλλογεύς  διέλεξε  καϊ  κατέ- 
γραψε τά  άριστα  έκ  τών  έν  χρήσει  διστίχων. 

Λέξεις  ΐδιαζούσας  τή  Πατρ.ία  ταύτη  συλλο- 
γή τών  διστίχων  άπαντώμεν  τάς  εξής·  σννε- 
πιτήόίΐο,  χρνανψός,  Μτσέρα,  χοΜω,  άρταμ- 
πέΛΛα,  καϊ  τάς  εξής  ποιητικάς-  ζαχαροχαδιο- 
ζύμωτη,  ψιΛομε.Ιάχρινο ,  χαμαρόφρνόο. 

Τοιαύτη  καϊ  ή  συλλογή  αύτη*  ή  φιλολογι- 
κή δμως  έπιτροπή  φρονούσα  δτι  ή  Σμύρνη 
μετά  τών  περιχώρων  αύτής  παρέχει  μείζονα 
ύλην  προς  γλωσσικάς  συλλογάς  προσδοκά  παρά 
τού  άποστολέως  συνέχειαν  τής  Ιωνικής  ταύ- 
της συλλογής. 

Δεύτερον,  έξ  Ιωνίας  έχομεν  τήν  τού  κυρίου 
Άντ.  Γ.  Πουλάκη,  έπιγραφομένην 
ΣνΛ.Ιογη  της  επαρχίας  Κρήνης  χαι  ΆνέωΥ. 

Έν  Κρήνη  (Τσεσμέ)  1882. 

Ή  συλλογή  αύτη  τοΰ  πρώτον  νυν  προσερχο- 
μένου  εις  τον  άγώνα  κυρίου  Άντ.  Πουλάκη 
περιέχει· 


128 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΠλΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


1)  Δημοτικά  άσματα  έκ  Κρήνης  (Τσε- 
σμέ)  9. 

2)  Βαυκαλήματα  εκ  Κρήνης  και  των  πέ- 
ριξ 8. 

3)  Δημοτικά  άσματα,  άδδμενα  εν  Κρήνν] 
καί  τοις  πέριξ  4. 

4)  Γαμήλια  οημοτικά  άσματα  της  αγίας 
Παρασκευής  4. 

5)  Δημοτικά  άσματα  εκ  τής  κωμοπολεως 
Πριήνης  (Κελεμπησίου)  6. 

6)  Γαμήλια  δημοτικά  άσματα  εκ  Δωμα- 
τίων κωμοπο'λεως  του  επαρχιακού  τμήματος 
Σωκίων  2. 

7)  Δημοτικά  άσματα  έκ  της  νήσου  Καρ- 
πάθου 9. 

8)  Μοιρολόγια  εκ  Σωκίων  11. 

9)  Καί  έτερα  μοιρολόγια  εκ  Πριήνης  εν  δί- 
στιχο ις  57. 

Έν  συνόλω  στίχους  1053. 

Ή  συλλογή  αύτη  δημοτικών  ασμάτων  του 
Πουλάκη  καίτοι  πλουσία  κατά  τε  το  ποσόν 
και  είδος  στερείται  ιστορικών  καί  άλλων  ση- 
μειώσεων, αναγκαίων  διά  τινα  άσματα. 

Ή  ακρίβεια  ομως  ή  παρατηρουμε'νη  εν  τή 
γραφή  τών  τύπων  καί  φθόγγων  άποδείκνυσι 
τόν  κύριον  Πουλάκην  άρμόδιον  διά  τοιούτου  εί- 
δους συλλογάς*  δι'  δ  ή  Φιλολογική  Επιτροπή 
προτρέπει  τόν  νέον  τούτον  άθλητήν  περί  τήν 
συλλογήν  τών  ζώντων  μνημείων  της  γλώσσης 
τοΰ  λαού  νά  έπεκτείνν)  τάς  συλλογικάς  αυτού 
ενεργείας  καί  εις  τήν  λεξιλογίαν,  τά  έθιμα,  τάς 
παραδόσεις  καί  λοιπά  τών  έν  οίς  ευρίσκεται 
μερών,  προσπαθών  πάντοτε  νά  καταγράφν)  τά 
τοιαύτα  άπό  στόματος  άνθρώπων  τού  λαού  καί 
ακριβώς  καί  άπαραλλάκτως  ώς  υπαγορεύονται 
ύπ'  αυτών,  ήτοι  άνευ  τής  ελαχίστης  άλλοιώ- 
σεως  τών  φθόγγων,  τού  τύπου  της  φρασιολο- 
γίας  καί  της  πλοκής  τών  λέξεων. 

Έκ  τού  Ευξείνου  Πόντου  έχομεν  μίαν,  τήν 
τοΰ  κυρίου  Ιωάννου  Βαλαβάνου,  έπιγραφο- 
μένην 

Μνημείων  της  άνα  τον  Πόντον 
ιδιωτικής  συνέχεια. 

Ό  κύριος  Ιωάννης  Βαλαβάνης  άπό  ετών 
καταγινομενος  είς  τήν  συλλογήν  τών  ζώντων 
μνημείων  έν  τή  γλώσσν)  τών  έν  Εΰξείνω  Πον- 
τω  Ελλήνων  πολλά  καί  ποικίλα  μέχρι  τούδε 
προσεκο'μισε  τω  Έλληνικώ  Φιλολογικώ  Σύλ- 
λογοι καί  ή  παρούσα  δέ  συλλογή  έκ  σελίδο^ν 
65  είς  σχήμα  ό'γδοον  εμπεριέχει  760  λέξεις 
διάφορων  πόλεων  καί  χωρίων  τής  Ασιατικής 


παραλίας  τού  Ευξείνου  Πόντου,  παροιμίας  τι- 
νάς,  ών  'δέν  σημειούται  ό  τόπος  τής  προελεύ- 
σεως, αινίγματα  Οινόης  1  7  καί  δημώδη  ία- 
τρικήν  έν  23  παθήσεσι  ρ,ετά  τής  θεραπείας 
αύτών. 

'Εν  τή  συλλογή  ταύτν)  ή  επί  μεγίστης  το- 
πικής έκτάσεως,  άπό  Σινώπης  μέχρις  "Οφεως, 
λαλουρ.ένη  ελληνική  γλώσσα  παρίσταται  ώς 
μία  καί  ή  αυτή  διάλεκτος·  εις  τό  ιδίωμα  τό 
καλούμενον  έν  Εύξείνω  ΧαΛδαϊκόν  ,  καί  λα- 
λούμενον  επί  μεγάλης  έκτάσεως  τής  παρα- 
λίας, άπό  Βαδισάνης  ρ-έχρις  "Οφεως,  καί  έν  τω 
έσωτερικώ  είς  ού  μικράν  άπδστασιν,  άρχεται 
ό  κύριος  Βαλαβάνης  προσαρτών  καί  τήν  διάλε- 
κτον  Οινόης,  Αμισού  καί  Σινώπης,  δ  δέν  φαί- 
νεται ορθόν  διότι  τά  προς  ανατολάς  τής  Οι- 
νόης ιδιώματα  άποτελούσι  διάλεκτον  διάφο- 
ρον  τής  τής  Οινόης,  Αμισού  καί  Σινώπης.  Οί 
μέν  Τραπεζούντιοι  λέγουσι  θέΛω,  θέΛς  ή  θέΛτς, 
θέΛ' ,  γράψον,  ΰτεϊΛον ,  τό  βόΰδ' ,  τό  καραθϋρ' , 
τό  η,οδάρ' ',  ή  βροθάκα,  εχοιμέθα,  εΰχώθα, 
έ'χσα,  έθέχα,  ζμώνω,  ντο  καί  άλλα  πολλά, 
έν  Οίνον)  δέ  θέΛω,  θέΛεις,  θέ.Ιει,  γράψε,  στει- 
Λε,  τό  βώδιν,  τό  παραθΰριν,  τό  πράδιν,  ή 
μαθράκα,  εκοιμήθα,  εαηκώθα,  ηχοναα,  εθηχα, 
ζυμώνω,  τί.  Έτι  δέ  έν  Τραπεζούντι  εΜκω, 
έ'γχα,  επώΛεχα,  ενέσπα.Ια,  ξαμώνω,  ά<ρη- 
χράσχομαι ,  παΛα.Ιός ,  τραπε'ζ',  Λαίζω,  μαμαν- 
τσε'χα,  καί  άλλα  πολλά,  πάντη  διάφορα  τών 
έν  Οίνο'·/)  θωρώ,  έφερα,  άψηχα,  λησμόνησα, με- 
τρώ, 'πινωτΐΰχομαι,  τΰανός,  παΛαρέα,  χοννί- 
ζω,  κύρη.  Ταύτα  πάντα,  μορφολογικώς,  φθογ- 
γολογικώς  καί  λεξιλογικώς  εΐσιν  αρκούσα  άπδ- 
δειξις  διαλεκτικής  διαφθοράς. 

Έν  τω  προλογω  τής  συλλογής  αυτού  ό  κύ- 
ριος Βαλαβάνης  άνακοινοΐ  δτι  νέα  πλούσια  με- 
ταλλεία, τέως  σχεδόν  ανεκμετάλλευτα,  έχει 
νά  έκμεταλλευθή  έν  τή  περιφέρεια  τής  Αμι- 
σού, κατά  δέ  τάς  διακοπάς  καί  τής  Σινώπης, 
άλλ'  δτι  πετώντι  καλάμω  έχει  ποιησάμενος 
καί  τινας  σημειώσεις  περί  ΐδιοτρο'πων  τινών 
γλωσσικών  φαινομένων  τού  διαλεκτικού  ιδιώ- 
ματος τής  "Ανω  Αμισού,  κρείττονος  μέν  τού 
τής  Ο'ινδης,  έλαττουμένου  δέ  τού  τής  Σινώπης. 

"Αγνωστον  τίνι  γλωσσικώ  ρ,έτρω  κρίνων 
τήν  διάλεκτον  τής  νΑνω  Αμισού  ό  κύριος  Βα- 
λαβάνης ανακηρύσσει  αυτήν  άνωτέραν  μέν  του 
τής  Οΐνδης,  κατωτέραν  δέ  τού  τής  Σινώπης. 
Έκ  τών  είκοσι  μδλις  τής  "Ανω  Αμισού  λέ- 
ξεων, τών  άπαντωσών  έν  τή  συλλογή,  τινές 
εΐσιν  αί  αύται  ταΐς  τής  Οϊνο'ης,  ώς·  άπέαου, 
χαμαρόνω,  όγώ,  <χορώ,  ίψτω,  χαΑχί(ν),  χο· 


Ζ2ΓΡΑΦΕΙ0Σ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ. 


129 


τν.Η(ν),  και  κω.Ιώ,  έν  Οίνο'τι  κάλλιον  καταχω- 
ρώ, νηόα,  έν  Οίνο*/)  κάλλιον  ενηβα,  ΰψκαιρος, 
έν  Οίνο·/)  κάλλιον  εύκαιρος,  γα.Ιτσενω,  έν  Οί- 
νότ)  κά.ιΜον  σγαΜζω,  άντί  τοΰ  σκαΜζω,  ε- 
νουσα,  εκ  του  χαλδαϊκοΰ  εγένουσα,  έν  Οίνον) 
κάλλιον  έγε'νουμουνε,  κούντσι,  έν  Οίνο·/)  κάλ- 
λιον κόντσιν,  ώστε  έπί  τοΰ  παρόντος  κατά  μέν 
τό  πρώτον  ήμισυ  ή  τής  Οινόης  διάλεκτος  έ- 
στιν  όμοία  τ·/)  της  *  Αμισού,  κατά  δέ  τό  έτε- 
ρον ήμισυ  ύιτβρέχει  αύτής,  δπερ  άντίκειται  τνί 
ίδέκ  τοΰ  κυρίου  Βαλαβάνου  δτι  ή  διάλεκτος 
της  Οινόης  έλαττοΰται  της  της  Άμισοΰ. 

Περί  τών  διαλέκτων  Οινόης,  Άμισοΰ  και 
Σινώπης  ιυαπεσόντος  ένταΰθα  τοΰ  λο'γου,  ση- 
μειοΰμεν  γεγονός  έν  τνΐ  ιστορία  τοΰ  Πόντου, 
άγνωστον  'ίσως  πολλοίς.  Περί  τό  τελευταίον 
έ'τος  τοΰ  παρελθόντος  αιώνος  η  τό  πρώτον  τοΰ 
παρόντος  οί  κατά  τήν  παραλίαν  τοΰ  Εύξεινου 
Πόντου  Λερέμπεϊδες  Τραπεζοΰντος  και  Οινόης 
συνεπλάκησαν  προς  αλλήλους  εις  πόλεμον. 
Βλε'ποντες  δέ  οί  Οίνοεϊς  εαυτούς  έκτεθειμένους 
εις  τον  κίνδυνον  της  επιδρομής  και  της  λεηλα- 
σίας έπε'βησαν  έγκαίρως  τών  80  αύτών  πλοίων, 
α  έκε'κτηντο  κατά  τήν  έποχήν  έκείνην,  και 
κατε'φυγον  εις  Σινώπην,  άμε'τοχον  τοΰ  πολέ- 
μου. Οί  Λαζοί  έπέδραμον  τώ  όντι  μέχρις  Οί- 
νόης  και  έλεηλάτησαν  αύτήν.  Οί  δέ  Οίνοεις 
μετά  διετή  ή  τριετή  διαμονήν  έν  Σινώπν)  έπα- 
νήλθον  εις  τήν  πατρίδα  αύτών.  Οί  τών  Οίνοέων 
αύτη  διαμονή  έν  Σινώπη-  έστί  μία  τών  σπου- 
δαιότατων αιτιών,  δΥ  άς  ή  τών  άρχών  τοΰ 
παρόντος  αιώνος  διάλεκτος  της  Οινόης  ώμοία- 
ζε  πολύ  τή  της  Σινώπης,  ήν  αί  έκατοντούτιδες 
γραϊαι  της  Σινώπης  λαλοΰσιν  έ'τι,  και  σήμερον 
δέ  μετά  ένα  περίπου  αιώνα  και  άφοΰ  επί  πεν- 
τη/.ονταετίαν  ή  διά  τών  ατμόπλοιων  συγκοινω- 
νία πολύ  προσήγγισε  τούς  Σινωπείς  προς  τήν 
Κωνσταντινούπολη,  ή  διάλεκτος  αύτών  διασώ- 
ζει πολλά  τά  όμοια  πρός  τήν  τών  Οίνοε'ων,  ώς 
εστίν  ίδεΐν  τούτο  έν  ταϊς  συλλογαϊς,  ταίς  στα- 
λείσαις  τώ  Συλλόγω  έκ  Σινώπης  ύπό  Π.  Χορ- 
τοπούλου  και  Λαναρά. 

Ή  μνημονευθείσα  άλωσις  της  Οινόης  ύπό 
τών  Λαζών  καλείται  ύπό  τών  γερόντων  «πορ- 
Τ7)α  ή~οι  πορθή,  πόρθησις,  ές  ού  και  ή  τόπον 
χρονολογίας  έπε'χουσα  φράσις  «άς  τής  πορτής 
τον  καιρόνα=ζάΛο  της  πορθήσεως  τον  καιρόν. 

Περί  δέ  της  έν  πολλοίς  όμοιότητος  τής  δια- 
λέκτου της  ' Αμισού  πρός  τήν  τής  Οινόης  έροΰ- 
μεν  ότι  μεταξύ  Οινόης  και  Αμισού  ύπήρξεν 
ανέκαθεν  αδιάκοπος  έπιμιξία  είτε  δι*  άποι- 
κούντων  Οίνοέων  εις  Άμισόν,  είτε  διά  παμ- 
(ΕΛΑ.  ΦΙΛΟΑΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


πληθών  έργατών  Οίνοε'ων  άπό  ήμίσεος  ήδη 
αιώνος,  ά<ρ'  ής  δηλαδή  έποχής  τά  προσεγγί- 
ζοντα ατμόπλοια  εις  'Λμισόν  σπουδαίους  ανέ- 
πτυξαν τό  έμπόριον  αύτής  και  πολλήν  έργα- 
σίαν  παρε'χουσι  τοις  έργάταις  τών  πέριξ  πό- 
λεων και  χωρίων. 

Περί  δέ  γλώσσης  και  διαλέκτων  προκειμένου 
παρατηροΰμεν  ότι,  εί  ό  πραγματευόμενος  περί 
αύτών  ένεργεί  μακράν  τοΰ  τόπου  ένθα  λαλούν- 
ται, παρά  τών  έκείΟεν  ορμώμενων  σταχυολο- 
γών  λέξεις  και  φράσεις,  οφείλει  νά  πράττν) 
τούτο  λίαν  περιεσκεμμένως·  διότι  αί  μή  έπι- 
χωρίως  και  μετά  πολλήν  διατριβήν  έν  τώ  τό- 
πω  γινομεναι  έρευναι  έμβάλλουσι  συνήθως  εις 
πολλάς  και  άναποφεύκτους  πλάνας.  Πρός  άπό- 
δειξιν  τούτου  άρκεϊ  νά  σημειώσωμεν  ότι  εκ 
τών  292  λέξεων  τής  Οινόης,  άς  μεταξύ  άλλων 
έμπεριέχει  ή  συλλογή  τοΰ  κυρίου  Βαλαβάνου, 
και  άς  ούτος  συνέλεξε  μακράν  τής  Οινόης, 
παρά  τών  έν  'Αμισώ  ένδημούντων  Οίνοέων  ή 
παρ'  άντεπιστελλόντων  ρ.αθητών,  άπειρων  διά 
γλωσσικάς  συλλογάς,  αί  εξής  είσιν  έσφαλμέ- 
ναι  κατά  τήν  προφοράν.  Οί  Οίνοεϊς  λέγουσι 
και  προφέρουσιν  «άδοΑος,  άθρωτίος,  ανημέ- 
ρεντος,  άναγνώθω,  αμαρτία,  άμαρζάνω,  α- 
μαρτωλός, άνεμίδιν,  άπόθεν,  άχαντόχερον 
(άχανιΐο'οΐιερον),  γαΜόχΜν,  γΜανέιος,  γω- 
νέα,  εζωπίσου,  όπίσον,  σβήνω,  αυτηνία,  εχ- 
τρεύχομαι,  εψές,  κα'σανίχιν  (καοΐιανίκιν),  και- 
νονργώνω,  κηψάΜν,  καρδέ2αδον,  κωφόσνκον , 
κοζάκιν,  κνΜζω,  Λεχνάμν ,  Μγος,  Λαόίδιν, 
ζαστή  μουμονόέω(&η),  μηρμνκιάδεναις,  το 
'μόν,  το  αόν,  'ψου'χούδιν  (ροβοαοΐΐούδιν), 
χτονβανίΰχομαι ,  νεκροστόΛεκτος ,  και  ούχί  ά- 
δονΛος,  άθρεΛος,  ανημέρωτος ,  άναγνώΰκω, 
αρματώνω,  άρματία,  άρματωΜς,  άνημίδιν  , 
άπόθε,  άχαντόχοιρος ,  γαΜχΜν,  γΛανέος, 
γουνέα,  εζεπΐσον,  επίΰον,  εσβήνω,  εντηνι'α, 
εχτρενομαι,  έψ·έ,  χα'ΰινίχιν  (καοΐΐινίκιν),  χαι- 
νονρΛώνω ,  κιονφάΜν,  καρδόΛαδον ,  κονφόαυ- 
κον,  χουζάκιν,  κυΜγω,  Λιαχνάριν ,  Μος,  Λα- 
βίδα, ζανΰή,  μουμονδιάζω,  μηρμνκάδεναις , 
τάμόν,  ταΰόν }  ψον'χούδην  (ρδΟΙΙΟίίΟΙίδιν), 
χτον6οννίακομαί,  νεχροοτόΐεκτος.  Ώς  πρός 
άλλας  δέ  τινας  λέξεις  παρατηροΰμεν  ότι  ό 
έπαίτης  έν  Οινόη-  λέγεται  αγηρενός»  και  ούχί 
ζητονΑάνος,  ότι  άράνταινα  λέγεται  ό  εξώ- 
στης (τό  μπαλκόνι)  και  ούχί  ό  παρά  τοις 
Τούρκοις  σοφάς,  ότι  πάντα  άνεξαιρέτως  τά 
εις  ων  ούδέτερα  υποκοριστικά  άπέβαλον  μόνον 
τό  ο,  ώς  κΛωστάριν  και  ούχί  κ.Ιωστάρι,  ώς 
ση^ειούται  έν  τνί  συλλογή.  Τελευταΐον  και  ώς 

17 


130 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΑΑΠΜΚΟΣ  ΦΙΑΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΑΑΟΓΟΣ. 


προς  τήν  παραγωγών  τής  έν  Οίνο·/)  λέξεως 
«άχτράπε^ς»=<ριΛοπαΐγμων ,  άτακτος  παρα- 
τηροΰμεν  δτι  εί  μή  εστίν  αύτό  τό  εντράπε- 
Λος,  προελθόν  εκ  τοΰ  αΰΓρά;ΤδΛο?=άφτράπ  έ- 
λος, δπως  τανάπαλιν  τό  εν  Οΐνο'ν)  «άφνίζω» 
εκ  του  ά^η'ζω,  το'τε  ήδύνατο  κάλλιστα  νά 
προέλθν)  εκ  τοΰ  επίσης  άρχαίου  εκτράπεΑος 
και  ουδεμία  ην  άνάγκη  της  βεβιασμένης  παρά- 
γωγης 1κ  τοΰ  άχ=εζ,  τρα=τρι  η  τέτρα,  πεΛ· 
Μς_,  καθ'  Ήσύχιον  άφρων  (?). 

Έτι  δέ  η  γλώσσα  των  1  7  αινιγμάτων  της 
Οινόης  εστίν  εν  τοις  πλείστοις  ήμαρτημένη. 
Οί  Οίνοείς  προφέρουσιν  «ό  ποπάν  καταρωτά» 
και  ουχί  ό  ποπάς  κατερωτά,  δπερ  έστί  Χαλ- 
δαϊκο'ν,  αενι  'χιΑομπάΛωτον  (οΐιίλιαμπκλω- 
τον)  και  οΰχί  είνε  χιΜαμπαΛωμένον  και 
άλλα. 

Περί  της  άκριβοΰς  καταγραφής  των  λέξεων, 
των  άνηκουσών  εις  την  διάλεκτον  τοΰ  ντο,  οΰ- 
ία  £νστασις  δυνατόν  νά  γε'νηται,  διο'τι  ό 
κύριος  Βαλαβάνης  διαρκώς  ευρισκόμενος  εν  ταϊς 
χώοαις,  ενθα  λαλείται  η  διάλεκτος  αύτη,  εστίν 
ειδικός  περί  τοϋτο,  άλλα  παρατηρείται  εν  τνί 
συλλογή  αύτοϋ  δτι  δέν  σηρ,ειοϊ  πάντοτε  εν 
τίνι  πο'λει  η  χωρίω  άπαντα  ή  λέξις,  και  δρ.ως 
δια  την  ίστορίαν  των  τε  άρχαίων  και  συγχρο'- 
νων  ελληνικών  διαλέκτων  άναγκαία  ή  έξακρί- 
βωσις  τοΰ  τοιούτου. 

Τε'λος  δια  τάς  23  παθήσεις  της  δημώδους 
ιατρικής  εροΰμεν  δτι  και  έν  τούτοις  δέν  έπρε- 
πε νά  παρίδν)  ό  κύριος  Βαλαβάνης  τό  μάλιστα 
ενδιαφέρον  γλωσσικώς,  ήτοι  τάς  επιτόπιους 
τών  περί  ων  πραγματεύεται  άσθενειών  και  βο- 
τάνων ονομασίας,  άς  παρέρχεται  εν  σιγή,  χρώ- 
μενος  τοϊς  άρχαίοις  δροις.  Τοσούτω  δέ  ρ.αλλον 
δέν  ϊπρεπε  νά  παραλειφθώ  τοΰτο  δσω  πλείστα 
ύπάρ^ουσιν  άνε'κδοτα  ία-τροσο'φια  της  πρό  τοΰ 
1453  εποχής  και  της  μετά  ταΰτα,  τά  ρ.άλι 
σταδέ  ενδιαφέρει  την  έπιστήρ,ην  και  την  ίστο- 
ρίαν της  γλώσσης  τό  γνώναι,  ει  τά  παρ'  έκεί- 
νοις  φερόμενα  ονόματα  παθήσεων  και  βοτάνων 
σώζονται  και  παρά  τοις  σημερινοϊς  Έλλησιν. 

Διό  ή  Φιλολογική  επιτροπή  φρονεί  δτι  άν 
ό  κύριος  Βαλαβάνης  τήν  περί  διαλέκτου  Οι- 
νόης, Άμισοΰ  και  Σινώπης  συλλογήν  αύτοΰ,  ην 
ύπισχνεϊται  προσεχώς  νά  παρασκευάσν),  χωρίσν) 
άπό  τών  προς  ανατολάς  διαλέκτων  και  προ- 
τάξν)  αΰτής  και  γραμματικάς  τινας  σημειώ- 
σεις περί  τοΰ  τύπου  τών  λέξεων  μέλλει  προς- 


ενεγκείν  τω  Συλλο'γω  έργον  τοσούτω  σπουδαϊον 
δσω  και  τά  προηγουμένως  ύπ'  αύτοΰ  σταλέντα. 

"Ηδη  περάναντες  τήν  έξέτασιν  εκάστης  συλ- 
λογής ιδία  άποτείνομεν  τοις  συλλογεΰσι  δύω 
έτι  γενικάς  παρατηρήσεις  διά  τό  μέλλον,  Λρώ- 
τον  δτι,  ως  ε'ίπομεν  και  έν  άλλαις  έκθέσεσι, 
δέον  νά  καταγράφωσι  τήν  γλωσσικήν  υλην  πά- 
σης πόλεως  ή  χωρίου  κεχωρισμένως,  σημειοΰν- 
τες  άνεξαιρέτως  πάσαν  λέξιν  μετά  της  φρα- 
σιολογίας  αυτής.  Έκ  τής  τοιαύτης  κατατά- 
ξεως τής  ύλης  γνωσθήσετα:  έπί  πο'σης  τοπι- 
κής εκτάσεως  σώζεται  εκάστη  λέξις,  διότι 
πάσαι  αί  λέξεις  δέν  συμβαίνει  νά  ώσιν  εξίσου 
κοιναί  και  άλλαι  έ'ν  τινι  ρ,ο'νον  πο'λει  η  χωρίω 
σώζονται.  Ενδιαφέρει  δμως  νά  γε'νηται  γνω- 
στόν πο'σαι  λέξεις  εϊσί  κοιναί  τοϊς  πλείστοις 
τουλάχιστον  τών  συγχρόνων  Ελλήνων  και  πο'- 
σαι ΐδιάζουσί  τισι  μο'νον.  Δεύτερον  δτι  πρέπει 
νά  σημειώσιν  ακριβώς  τά  συνεκφωνούμενα  μετά 
συνιζήσεως  φωνήεντα  έ'ν  τε  τώ  πεζώ  και  τή 
ποιήσει,  χρώμενοι  τΫ)  ΰφέν,  δ  δέν  πράττουσι, 
πάντοτε  άφιέντες  τω  άναγνώστν)  έλλειψιν, 
περί*  ής  δέν  θέλουσι  νά  προνοήσωσιν  αυτοί, 
και  δμως,  ώς  εΐδομεν  έν  τοϊς  προηγουμένοις, 
τό  σηρ.εϊον  τής  συνιζήσεως  εστίν  άναπο'φευ- 
κτον  διά  τό  μέτρον  και  τον  ρυθμόν  τών  στίχων 
έτι  δέ  και  διά  τήν  ίστορίαν  τής  προφοράς  τής 
ελληνικής  γλώσσας. 

Τοιαΰται,  φιλόμουσοι  άκροαταί,  εΐσίν  έν  ο- 
λίγοις αί  δώδεκα  συλλογαί  αί  έμφανισθείσαι 
εις  τον  έφετεινόν  άγώνα  μαρτυροΰσαι  τήν  φι- 
λοπονίαν  τών  επιδοθέντων  εις  αΰτάς  και  παρέ- 
χουσαι  τήν  ελπίδα  τής  διασώσεως  τών  συγ- 
χρόνων γλωσσικών  μνημείων  παρά  τοϊς  κατά 
το'πους  'Έλλησι. 

Δι'  δ  ή  Φιλολογική  επιτροπή  επαινεί  μέν 
επαξίως  διά  τον  ζήλον  τήν  κυρίαν  Μαριάνναν 
Καμπούρογλου  και  τους  κυρίους  Γο'νιον  και 
Κανελλάκην,  τοϊς  δέ  κυρίοις  Πολίττ),  Δροσίντ), 
Ζηκίδη,  Νικολαίδϊ],  Μανασσείδτ;,  Χαβιαρα,  Που- 
λάκη,  Άνωνύρ,ω  και  Βαλαβάντ]  άπονε'μει  έκά- 
στω  τήν  δεκάλιρον  άμοιβήν. 

Ή  φιΛοΛογικί]  επιτροπή 

Ηρ.  Βαςιλλιις,  πρόεδρος. 

Κ.  Ξανοοποτλος. 

Χρ.  Χατζηχρπςτοϊ*. 

Λ.  Παπαδόπουλος  Κερλμετς. 

Κ.  Κοντοπογλος,  εισηγητής. 


δεμ 


Κ ΑΡ ΑΠΑΝ  Ε  I ΟΣ  ΑΓΩΝ 

ΠΕΡΙ 

ΕΚΔΟΣΕΩΣ  ΜΕΘΟΔΙΚΩΝ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ 

ΠΡΟΣ  ΧΡΗΣΙΝ  ΤΩΝ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  ΣΧΟΛΕΙΩΝ. 


ΕΚθΕΣΙΣ 

ΤΗΣ  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ  ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ 

άναγνωσθεϊσα  έν  ττ;  ΨΙΒ'  (της  15  Μαΐου  1883)  συνεδριάσει, 

ΕΠΕΤΕΙΩΙ    ΕΟΡΤΗι    ΤΟΥ  ΕΥΛΛΟΓΟΤ, 

νπο  τοϋ  εισηγητού  αύτης 
κυρίου  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ  Ξ ΑΝΘΟΠΟΤΛΟΤ . 


"Απας  ό  βίος  ημών  τυγχάνει  άγων,  δ  τε 
ιδιωτικός  καί  ό  δημόσιος,  ό  των  κοινωνιών  και 
ό  των  εθνών,  άπό  του  κατωτάτου  της  συντη- 
ρήσεως τοϋ  καί  πάσι  τοις  ζώσι  κοινού  υψού- 
μενος κατά  ποικίλους  δσους  άναβαθμούς  πολ- 
λάκις δέ  εσωτερικούς  μάλλον  μέχρι  του  της 
άληθείας  και  της  άρετής  άγώνος,  τοϋ  ιδίου 
κα'ι  εϋγενεστάτου  της  άνθρωπότητος  κλήρου. 

Άρχεται  δέ  ό  άγων  ούτος  άπό  της  παιδι- 
κής ηλικίας  καί  διήκει  δι'  δλου  τοϋ  βίου,  φαι- 
νόμενος μέν  πο'θος  κα'ι  σπουδή  εις  τό  αΐέν  ά- 
ριστεύειν  εν  τω  μανθάνειν  κα'ι  νοεΐν  κα'ι  πράτ- 
τειν,  ων  δέ  νομός  καί  δρος  τής  άε'ι  έπί  τά 
κρείττω  άναπτύξεως·  διότι  έκ  τοϋ  οιουδήποτε 
άγώνος  τοϋ  κρείττονος  προκύπτει  άε'ι  τό  τε- 
λείο'τερον.  Είνε  δέ  τοσούτον  συμφυής  ήμϊν  ό 
νομός  ούτος  τοϋ  βίου,  ώστε  κα'ι  κατά  τάς  ά- 
ναπαΰλας  τών  πόνων  κα'ι  τών  έργων  υποδύε- 
ται ώς  επί  τό  πολϋ  ό  άγων  την  μορφήν  της 
παιδιάς,  ώς  σκιαγραφία  τις  έν  μέν  τώ  παι- 
δίω  τοϋ  μέλλοντος,  έν  δέ  τω  ένηλίκω  τοϋ  πα- 
ρόντος βίου  εις  τέρψιν  κα'ι  άνάρρωσιν. 

Μέγας  δέ  πάντων  τούτων  άγωνοθέτης  είναι 
αϋτος  ό  θείς  τόν  νομον  τούτον  της  άναπτύ- 
ξείυς  καί  βαθμιαίας  τελειοποιήσεως  έν  τω  άν- 
θρώπω,  δι'  άτρύτο^ν  πόνων  κα'ι  άγώνων,  εύ- 
σαιμονία  μέν  θεία  καί  άθανασία  στέφων  τόν 
εύ  καί  καλώς  τόν  άγώνα  τής  άληθείας  καί 
δικαιοσύνης  τελέσαντα  κα'ι  λαμπρώς  εις  πέ- 
ρας τοϋ  βιωτικού  σταδίου  άφικομενον,  κακο- 
δ'/'.ν.ονίκ  δέ  καί  άφανεία  παραδιδούς  τόν  έν  τγ 


σταδιοδρομία  ταύτη  έλαττούμενον  εϊτε  ήδυ- 
παθεία  καί  άρ,ελεία  είτε  καί  ελπίσιν  άπα- 
τηλαΐς. 

Τόν  νομον  τούτον  της  πνευματικής  ημών 
φύσεως  πρωίμως  λίαν  άντιληφθέντες  βαθέως 
κα'ι  οί  άρχαΐοι  ήμών  προγονοί,  οί  έξοχοι  εκεί- 
νοι καί  όξεϊς  τής  φύσεως  παρατηρηταί,  άπό 
τών  άρχαιοτάτων  ήδη  αιώνων  συνέστησαν  τους 
τε  μεγάλους  εκείνους  κα'ι  πανελληνίους  άγώ- 
νας  κα'ι  τάς  πανηγύρεις  καί  τοΰς  μικρούς  καί 
κατά  πόλεις,  άπανταχού  προς  τό  θείον  άνα- 
γαγο'ντες  αυτούς,  καί  μετά  τής  θείας  λατρείας 
συνδέσαντες  καί  μετ'  ουρανίου  αίγλης  τήν  εν- 
τεύθεν νίκην  καί  χαρμονήν  περιβαλοντες·  διότι 
ό  νικών  λοιπόν  άμφί  βίοτον  είχε  μελιτο'εσσαν 
εΰδίαν  άέθλων  γ'  ένεκεν. 

Πρός  τόν  δλον  δέ  τοϋ  άνθρωπου  βίον  άπο- 
βλέψαντες  ίδρύσαντο  ού  μόνον  γυρ,νικούς  καί 
ιππικούς  άγώνας,  άλλά  κα'ι  μουσικούς,  πολλά- 
κις λαμπρόν  τη  άνθρωποτητι  καταλιπο'ντες  καί 
έν  τούτω  παράδειγμα,  καθ'  δ  κα'ι  τά  τών  νεω- 
τέρων χρονών  διαγωνίσματα  υπέρ  τών  επιστη- 
μών καί  τών  γραμμάτων  καί  αί  τών  τεχνών 
άπασών  κα'ι  τών  καλλιτεχνιών  παγκόσμιοι 
έκθέσεις. 

Τόν  άγώνα  λοιπόν  τοϋτον  τών  γραμμάτων 
άγωνιζομενος  κα'ι  ό  ενταύθα  ήμέτερος  Σύλλο- 
γος ύπό  τήν  αιγίδα  τής  σεβαστής  κυβερνή- 
σεως πρός  τοις  άλλοις  ίδρύσατο  άπό  ικανών 
ήδη  ετών  κα'ι  διαγωνίσματα  υπέρ  συγγραφής 
άρμοδίων  διδακτικών  βιβλίων  έξ  ών  καί  έβρα- 


132 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


βεύθησαν  ήδη,  άγωνοθετούντων  φιλόμουσων  ο- 
μογενών, παιδιαί,  αλφαβητάριο  ν,  ιερά  ιστορία 
και  αριθμητική,  σκόπιμον  καί  επείγον  το  πράγ- 
μα τούτο  ηγούμενος·  διότι  έλλείπουσιν  ήμϊν 
πολλά  καλώς  γεγραμμε'να  διδακτικά  βιβλία. 

Καί  δή  προεκήρυξε  πε'ρυσι  δύο  διαγωνίσμα- 
τα εις  τόν  Καραπάνειον  άγώνα,  τό  μέν  περί 
γεωγραφίας  πρόσφορου  τοις  μαθηταϊς  δημοτι- 
κών σχολείων  καί  αστικών,  τό  δέ  περί  φυσι- 
κής ιστορίας,  [ήτοι  στοιχειώδους  ζωολογίας, 
βοτανικής  καί  ορυκτολογίας  όμοίως,  αμφότερα 
δ*  εις  τρεις  κύκλους  οριζόμενα]. 

Εστάλησαν  λοιπόν  εγκαίρως  τω  Συλλόγω 
δύο  γεωγραφίαι  καί  δύο  όμοίως  φυσικαί  ίστο- 
ρίαι,  αϊ  παρά  του  σεβαστού  Προεδρείου  παρα- 
πεμφθεΐσαι  τή  εκπαιδευτική  επιτροπή  επιμε- 
λώς έμελετήθησαν  καί  εκρίθησαν,  καί  ων  κατά 
τά  νενομισμε'να  θ'  άκούσητε  σήμερον  δι'  έμού 
τήν  έπί  τούτων  γνώμην  της  εκπαιδευτικής 
επιτροπής. 

Πρώτον  δε  περί  τής  γεωγραφίας  έ'στω  ό  λό- 
γος, καί  δή  περί  του  χειρογράφου  τής  γεωγρα- 
φίας του  φε'ροντος  τό  ρητόν  :  «Ουδέν  άληθέ- 
στερον,  τερπνο'τερον  καί  διδακτικώτερον  τής 
φύσεως».  Του  έργου  τούτου  καλώς  γεγραμμέ- 
νου  εις  4°ν  κόλ.  γραφικής  τά  με'ρη  εϊνε  τάδε· 

α'  επιστολή  άναλυτική   εκ  σελ.  5  εις  20ν· 

β'  τά  πρώτα  ρ,αθήματα  τής  γεωγραφίας'έκ 
σελίδων  96· 

γ'  πρόκυκλος  εκ  σελ.  44  μετά  χάρτου  γεω- 
γραφικού χειρογράφως  τής  Θράκης· 

δ'  κύκλος  α'  σελ.  61  περιε'χων  τήν  Ίλλυρ. 
Χερσο'νησον 

ε'  κύκλος  β' σελ.  165  περιέ^ν  τήν  Εϋ- 
ρώπην. 

ς'  κύκλος  γ'  σελ.  272  περιε'χων  πάντα  τά 
λοιπά. 


Περί  τών  εν  τή  επιστολή  περιεχομένου  ή 
επιτροπή  θεωρεί  ανεπαρκή  δν  ύποδηλοΐ  χρο'νον 
τής  διδασκαλίας  τών  αστικών  σχολείων,  φρο- 
νεί δέ  ότι  γεωγραφίαν  δεν  πρε'πει  νά  διδάσκη- 
ται  ιδία  ουτε  τό  α'  ούτε  τό  β'  σχολικόν  έ'τος, 
άλλά  νά  ύπάγηται  μάλλον  έν  τή  καθόλου 
πραγματογνωσία. 

Περί  τής  ρ.εθόδου  παρατηρεί  ότι  εΐναι  τω- 
ο'ντι  άναλυτική  καί  συνθετική  έν  τοις  τρισί 
κύκλοις,  έν  δέ  τοϊς  λοιποΐς  καθαρώς  συνθετική. 
Τά  δέ  περί  χαρτογραφίας  καί  χαρτών  γεωγρα- 
φικών λεγόμενα  ευρίσκει  ή  επιτροπή  λίαν  ορθά* 
πλήν  τήν  έλλειψιν  οδηγιών  καί  τών  χαρτών 
νομίζει  άδικαιολόγητον,  Κίς  τό  λεκτικόν  παρε- 


τήρησε'  τινα,  άπερ  θεωρεί  σφάλματα,  οίον  κα- 
κήν χρήσιν  τής  διά  μετά  αιτιατικής  :  διά  τήν 
δημοσίαν  παίδευσιν  :  δι'  αυτούς.  Τό  :  νά  δώσω- 
μεν  άνάλυσιν  άντί  νά  έκθε'σωμεν.  Τό  σύνθετον 
πρόκυκλος  άτοπον,  ρ,ετάφρ.  έκ  του  γερμανικού 
νΟΓδίΐΙβ'  τήν  φρκσιν  :  οφείλω  ί'να·  διότι  ή 
χρήσις  του  τελικού  ίνα  καί  όπως  ενταύθα  ά- 
τοπος· τά  έάν  δέν  άντί  έάν  μή. 

Μεταβαίνομεν  νυν  εις  τά  έπιγραφόμενα  πρώ- 
τα μαθήματα. 

Τά  πρώτα  ταύτα  μαθήματα  ώς  εισαγωγή 
εις  τήν  γεωγραφίαν  εινε  μάλλον  περιττολογία 
άφόρητος·  πολλαί  έν  τούτοις  γνώσεις  άνάγον- 
ται  εις  τήν  πραγματογνωσίαν,  αί  δέ  έκ  τού 
οίκου  καί  του  ταπεινοτάτου  κτώνται. 

Φρονούμεν  δέ  ότι  ή  γεωγραφία  διδακτε'α 
τό  τρίτον  σχολικόν  έ'τος  καί  κατά  διάφορον 
με'θοδον  όθεν  τά  πρώτα  μαθήματα  ταύτα  καί 
ό  λεγόμενος  πρόκυκλος,  άλλως  διεσκευασμε'να 
βεβαίως  έδει  ν'  άποτελώσι  τήν  γεωγραφίαν  τού 
τρίτου  τούτου  έτους. 

Κατά  τό  λεκτικόν  παρατηρούνται  άκυρολε- 
ξίαι,  ασάφεια  έστιν  ότε  καί  τίνες  άνορθογρα- 
φίαι·  τοιαύτα  τάδε-  γενέθλυος  πατρίς·  πατρι- 
δογνωσία· αυτών  άντί  αυτών  παρετηρημένα' 
δεξιά,  αριστερά  δοτική,  πολλάκις  άτο'πως·  πο- 
δηγητήσωσιν  μέχρις  άντί  μέχρι-  νά  πράξη·,  νά 
δείξη  άντί  νά  πράττη,  νά  δεικνύ·/)·  δά  δέν  δύ- 
νανται :  κάμωμεν  λόγον :  άναφορικώς  άντί  ώς 
προς·  λέξεις  διαζευγνύμεναι  διά  τού  ή  έ'χουσι 
πολλαχού  κόμμα-  όπως  ύπάρχ««,  ένώ  εινε  τε- 
λικόν  ποίον  άντί  τί·  τά  παιδία  μόνα  άντί 
άφ'  εαυτών  παρ'  όπως  άλλως  ήθελε  γείνει· 
μικρός  μικρόν  άντί  παιδίον  άφορώντων  άνα- 
νεχθή·  έρωτα  ό  διδάσκαλος  διά  τίνος  χειρός 
κρατούσι  τό  κοχλιάριον  εις  τήν  τράπεζαν  άπό 
τον  δρόμον  συνορεύει  σύνορον  παραδόξως  ρ.ετά 
τοσαύτα  θέλει,  ήθελε — έρχεται  ό  άρχ.  μέλλων 
δειχθήσονται-  όμοίως  μετά  τοσαύτα  μας  καί 
σας,  τό  στεκόμεθα  έρχεται  τό  προστίθηται, 
ύπισχνούμεθα,  δεικνΰντες. 

Άλλ'  άρκούσι  τά  ολίγα  ταύτα,  ίνα  χαρα- 
κτηρίσωσι  πόσον  άνώμαλον  καί  ένιαχού  έσφαλ- 
μένον  τό  λεκτικόν  τού  συγγραφέως.  Έπί  τού- 
τοις παρατηρούμεν  ότι  ή  περί  άστέρων  διδα- 
σκαλία πρόωρος  καί  ανάρμοστος  τή  ηλικία  ταύ- 
τντ  ή  δέ  φράσις  έν  αύτή  ή  έξής  :  πρό  τής  βρον- 
τής δέν  πρέπει  νά  φοβώμεθα,  άτοπος·  ώς  καί 
ή  έξής  :  ϊσως  θά  έχν)  κεραυνόν  διότι  υπάρχει 
καύσων  πολύς·  ή  δέ  φράσις  :  λέγομεν  εις  τά 
παιδία  ότι  υπήρξαν  ήδη  καί  αύτά  εις  τά  νέφη· 
άσαφής  όλως.  Ή  κατόπιν  περί  μετεώρων  διδα- 


ΚΛΡΛΪΙΛΛΈΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ 


13.1 


σκαλία  ομοίως  λίαν  πρόωρος·  άτοπα  δέ  και  τά 
εξής  :  πολλά  θηρία  κοιμώνται  π.  χ.  αί  όρνιθες· 
τινά  είναι  έξυπνα  και  περιφε'ρονται  η  περιίπταν- 
ται,  π.  χ.  αί  νυκτερινές·  είτα :  περί  τού  φθινο- 
πώρου π.  χ.  λέγομεν  δτι  ό  ήλιος  ανατέλλει  πρό 
των  ες  ωρών  βεβαίως  απροσεξία  τούτο. — 
Τοιαύτα  {Λεν  τά  πρώτα  μαθήματα,  τά  προτασ- 
αόμενα  τής  γεωγραφίας  κατά  τον  συγγραφέα. 

Μεταβαίνομεν  νύν  εις  τήν  έξέτασιν  τούπρο- 
κύκλου  ήτοι  τής  πατριδογνωσίας  αυτού  προς 
/ρήσιν  τών  σχολείων  τής  Θράκης,  ως  τόν  επι- 
γράφει. Ούτος  περιε'χει  γεωγραφίαν  της  Θρά- 
κης, σχήμα  αυτής,  μέγεθος,  θε'σιν,  άποψιν, 
ξηράν,  ύδατα,  προϊόντα,  κατοίκους,  γλώσσαν, 
θρησκείας,  ήθη,  έθιμα  κτλ.  Είτα  την  πολιτι- 
κήν  διαίρεσιν  νομόν  Κωνσταντινουπόλεως,  Ά- 
δριανουπόλεως  και  Ανατολικής  Ρωμυλίας.  Οί 
νομοί  διαιρούνται  εις  διοικήσεις  και  εκάστη 
διοίκησις  εξετάζεται  ΐδιαιτε'ρως  άρχής  γενο- 
μένης άπό  της  Κωνσταντινουπόλεως·  επιφέρε- 
ται άναθεώρησις  της  Θράκης  (ξηρά,  ϋδατα, 
κλίμα,  ζώα,  φυτά),  ε  πισυναπτεται  οε  και  χάρ- 
της. Έκ  τούτων  φαίνεται  ό  συγγραφεύς  δτι 
γράφουν  ούτω  γεωγραφίαν  της  Θράκης,  νομί- 
ζω δτι  όδηγεΐ  πως  εις  την  γεωγραφίαν  της 
πατρίδος  προς  χρησιν  παντός  σχολείου.  Αλλά 
π:ό:  τούτο  εδει  οδηγίας  νά  δώσν)  και  ουδέν 
πλε'ον. 

Είτα  και  τήν  γεωγραφίαν  ταύτην  της  Θρά- 
κης άπορον  πώς  διδάσκει  ευθύς  εις  τούς  παϊ- 
δας·  πώς  τό  σχήμα,  τήν  θε'σιν,  τό  με'γεθος, 
την  ζΥΐράν,  τά  ύδατα  κτλ.  θ'  άντιληφθώσιν  έ- 
στω και  οί  παίδες  σχολείου  δημοτικού  της 
Θράκης  ;  Ή  ρ.έθοδος  λοιπόν,  ή  χρήται  ό  συγ- 
γραφεύς ενταύθα,  άπό  του  καθόλου  εις  τό  επί 
μέρος  δέν  αρμόζει  εις  μαθητάς  πρωτόπειρους. 
"Αλλως  ή  εν  τω  τεύχει  τούτω  ύλη  είναι  πολύ- 
τιμος και  σπουδαία,  πλην  χρήται  ήδη  δροις 
τισίν,  οίοι  μίλια  και  εκατομμύρια  κα'ι  ώρας 
και  ώρισμόν  αποστάσεων  λίαν  άπροσφο'ρως 
ΙΓρός  τούς  μόλις  αρχόμενους  τού  μαθήματος  της 
γεωγραφίας.  Όμοίως  ακατάλληλοι  και  λίαν 
ποιητικαί  θεωρούνται  περιγραφαί  τίνες  και 
φράσεις,  οίας  άπό  της  πρώτης  σελίδος  ευρίσκει 
τις  εν  τούτω.  Τά  δέ  θε'ματα,  άπερ  προβάλλε- 
ται τοις  μαθηταϊς,  δύσκολα  έν  γε'νει  καί  τινα 
άνάρμοστα·  οίον  τό  6  θέα,α  :  είπε'  μοι  εις  τί 
χρησιμεύουσι  τά  εκκλησιαστικά  κε'ντρα  ;  καί 
η  βιομηχανία  ή  τό  έμπο'ριον  της  Θράκης  είνε 
μάλλον  άνεπτυγμένον  ; 

Περί  τού  λεκτικού  πλην  τών  ηδη  παρατη- 
ρηθέντων  έν  τοϊς  προηγουμε'νοις  του  συγγρα- 


φε'ως  έ'ργοις  σημειούνται  καί  άλλα  τινά:  οία 
τό  ρ  απανταχού  έν  άρχή  λέξε(υς  άνευ  δασείας· 
ή  λέξις  καλλιε'ργεια  άντί  καλλιεργία·  κατοι- 
κημένη ή  /ώρα  ύπό  όλιγανθρο^ποτάτων  οθω- 
μανικών χο^ρίοίν  ή  χώρα  ύπό  χο^ρίοιν  κατοι- 
κείται! ή  πεδιάς  εΐσκολπίζεται  ύπό  του  κόλ- 
που. .  .  Άϊρο'πολις  άντί  Χαριούπολις·  παραπό- 
ταμος άντί  παραποτάμιον  καί  παραλιοπο'τα- 
μος,  παράξενος  σύνθεσις  άντί  παράλιον  ποτά- 
μιον  γιγάντιοι  στρατώνες!  πού  ηκούσθησαν; 
μάλλον  μεγαλειτε'ρα·  η  φράσις:  ύπό  τάς  ύπω» 
ρείας!  Σωζόπολις·  ή  πνευματική  μόρφωσις 
ί'σταται  εϊς  ύψηλοτε'ραν  βαθμίδα!  καί  άλλα 
τοιαύτα. 

"ΐδωμεν  νύν  τά  τού  α'  κύκλου  προς  χρησιν 
τών  άνωτέρων  τάξεων  τών  άστικών  σχολείων. 

Περιεχόμενον  αυτού  είνε:  α')  "Αποψις  δλης 
της  γης,  σχήμα,  με'γεθος,  άνάπτυξις,  ξηρά, 
θάλασσα,  καί  β')  Ευρώπη,  θε'σις,  δρια,  με'λη, 
διαίρεσις.  Χώραι  έλληνοτουρκικαί.  Ιλλυρική 
χερσόνησος·  σχήμα,  θε'σις  αυτής·  ξηρά  καί  ύ- 
δατα. Δυτικόν  ορεινόν  σύστημα·  άνατολικόν 
όρεινόν  σύστημα.  Νότιος  χερσόνησος  —  Πελο- 
πόννησος ή  Μορέας.  Είτα  διαίρεσις  της  Ιλλυ- 
ρικής χερσονήσου. 

Αυτοκρατορία  Εύρωπαϊκής  Τουρκίας,  έν  ή 
καί  Βουλγαρία.  Ηγεμονία  Μαυροβουνίου.  Βα- 
σίλειον  Σερβίας.  Βασίλειον  Ρωμουνίας.  Βασί- 
λειον  Ελλάδος.  Έκάστην  πολιτείαν  εξετάζει 
κατά  νομούς  μόνον  πολιτικώς.  Εηρά  καί  ύδα- 
τα· πανταχού  λε'γει  κατά  τόν  Χάρτην  ονό- 
ματα πόλεων  καί  χωρίων  πληθύς.  Έν  τε'λει 
δέ  ποιείται  άναθεώρησιν  τού  εδάφους  καί  τών 
ύδάτων.  Έκ  τής  άνελίξεως  τού  περιεχομε'νου 
κατανοείται,  πιστεύομεν,  ή  μέθοδος.  Πρώτον 
ή  διαίρεσις  είνε  ένιαχοΰ  συγκεχυμένη.  Έν  τή 
Ιλλυρική  χερσονήσω  τελευταία  ή  Ελλάς.  Έν 
τοις  θέμασι  προσκαλούνται  οί  τού  δ'  σχολικού 
έ'τους  παίδες  νά  περιγράψωσιν  έπιστημονικώς 
διακεκριμένα  τά  μέρη  τή;  γής  καί  τών  μερών 
ταύτης!  γίνονται  έρωτήσεις  άκαιροι  τή  ηλι- 
κία, οίαι  εάν  σιδηρόδρομος  τις  εις  μίαν  ώραν 
διανύ-/)  4  μ.,  πόσας  ημέρας  χρειάζεται,  ίνα 
διανύσν)  τήν  περίοδον  τής  γής  καί  τήν  διάμε- 
τρον  αύτής;  σύγκρινε  (ον)  τούς  μεσημβρινούς 
κατά  τό  μήκος,  ομοίως  κα'ι  τούς  παραλλήλους 
κύκλους.  Διά  τί  ό  1 0ο?  παράλληλος  κύκλος 
είνε  μεγαλείτερος  τού  δΟ0-1  κλπ. 

Κατά  τήν  γνώμην  τής  επιτροπής  άλλως 
έδει  νά  χωρή  ή  διαίρεσις  καί  κατάταξις·  άλ- 
λά  νύν  δέν  πρόκειται  περί  τούτου.  Τέλος  έν 
τώ  χειρογράφω  τούτω  άναγινώσκει  τις  δτι  οί 


134 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΪΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


μεσημβρινοί  λέγονται  καί  μεριδιάναι,  δτι  τό 
Ναύπλιον  καί  αί  Πάτραι  κείνται  επί  λόφου  καί 
άλλα  τινά  άγνωστα  ήμϊν  καί  τοις  Έλλησι 
γεωγράφοις.  Επειδή  δέ  καί  οί  ακόλουθοι  κύ- 
κλοι την  αυτήν  τηρούσι  με'θοδον,  περιττόν  θεω- 
ρούρ.εν  νά  έξακολουθήσωρ.εν·  τούτο  μόνον  πα- 
ρατηρούρ.εν  δτι  ατυχώς  ό  έλληνόπαις  κατα- 
δικάζεται ύπό  τής  ρεθόδου  ίσως  νά  (Λάθη  την 
Ελλάδα  (Λετά  την  'Ρωρουνίαν  καί  τάς  περί 
τό  Αιγαίον  έν  τη  Μεσογείω  χώρας  καί  νήσους, 
δηλ.  Μ.  Άσίαν,  την  Άγίαν  Γήν,  την  Α'ίγυ- 
πτον  κλπ.  (Λετά  την  Σουηδίαν  καί  Νορβηγίαν, 
ριετά  την  Λαπωνίαν  καί  Ίσλανδίαν  ! 

Έν  τούτοις  ευχαρίστως  όρ.ολογούρ-εν  δτι  ή 
έν  αύτω  ύλη  άξία  λογού  τυγχάνει  καί  βεβαίως 
άλλως  έπεξεργαζορε'νη  καί  ρεθοδικώτερον  δια- 
σκευαζορε'νη  δύναται  ν'  άποτελε'ση  εν  τών  α- 
ρίστων γεωγραφικών  εγχειριδίων  ίσως  καί  τών 
του  ήρετε'ρου  Συλλόγου  προσδοκιών  άξιον. 

Έρχεται  νυν  ή  έξε'τασις  τοΰ  έτε'ρου  χειρο- 
γράφου της  γεωγραφίας,  τοΰ  έπιγραφομε'νου 
[Λεν  έγχειρίδιον  γεωγραφίας  προς  χρησιν  δημο- 
τικών καί  ελληνικών  σχολείων,  φε'ροντος  δέ  τό 
εξής  ρητόν  γερμανιστί  ΚβΙΠ  ρίΐίΙβΠΟΠΙβη  βΗί- 

ΙίΐΓΐ  δΐοΐι  3η  ιιηά  αυδ  ?ίο1ι  5611)51  κλ.  Οόΐΐΐθ. 
Ουδέν  φαινόρενον  έρρ.ηνεύεται  καθ'  έαυτο'. 

Τρία  ρ,ε'ρη  άποτελούσι  τό  χειρόγραφον  τού- 
το· α'  Όδηγίαι  προς  διδασκαλίαν  τής  γεωγρα- 
φίας του  γενεθλίου  τόπου,  σελ.  24  εις  20ν 
γραφικής  ρεγ.  κολλάς·  β'  ή  γεωγραφία  έν  τή 
δημοτική  σχολή,  όδηγίαι  δηλονότι  διδακτικαί 
κλ.  σελ.  44,  όρ,οίως  τού  αυτού  σχήρ.ατος·  γ' 
έγχειρίδιον  γεωγραφίας  προς  χρήσιν  κλ.  έν  σε- 
λίσιν  279,  όρ,οίως. 

Πρώτον  λοιπόν  περί  τών  οδηγιών  αυταί 
εϊσιν  όδηγίαι  πρός  διδασκαλίαν  τής  γεωγρα- 
φίας έν  τοϊς  δυσί  πρώτοις  έτεσι.  Τά  λεκτικά 
άμαρτήρ,ατα  έν  τούτω  είσί  πολύ  όλιγώτερα 
πρός  τά  του  έτε'ρου·  σημειούρ,εθά  τινα·  ένήλιξ 
άντί  ένήλικος:  παραγγε'λλν]  άλλοις  άντί  άλ- 
λους· δρόρ,ον  άντί  ρούν  είτα  δρόρ,ον  άντί  όδο'ν. 
ή  φράσις — ουδέν  νά  ύπολείπηται  δπως  εΐπη 
τι  περί  αυτού — δέν  είνε  έλληνική·  προφανής 
γερρ.ανισρ.ός.  Εύρηται  δέ  καί  έν  ταύταις  ύλη 
πρόωρος  τοις  παισί  ρ,άλιστα  άπό  τής  19  σε- 
λίδος  καί  έφεξής.  Παρατηρείται  δέ  δτι  τά 
πρώτα  ρ.αθήρ.ατα  τού  έτε'ρου  χειρογράφου  καί 
αί  όδηγίαι  αύται  είσί  σχεδόν  εν  καί  τό  αυτό· 
άλλ'  ένταύθα  διεξηγρ.ε'ναι  πολλώ  κάλλιον.  Τό 
β'  ρ.ε'ρος,  ή  γεωγραφία  έν  τη  δηρ.οτικνί  σχολή, 
εϊνε  πραγρ.ατεία  άριστη  διδακτικής  τής  γεω- 


γραφίας, έκτος  ολίγων  τινών  τών  μη  όρθώς 
έχο'ντων  κατά  γε  την  γνώμην  τής  έπιτροπής. 
"Οντως  τυγχάνει  λογική  καί  έπιστημονι/.ή 
διεξαγωγή  τού  θε'ματος.  Λεκτικά  άραρτήματα 
εύρηνται  καί  ένταύθα  ολίγα:  τω  δπως  χρήται 
πολλάκις  άντί  τού  νά·  τούτο  δέ  δυστυχώς 
πλεονάζει  σήμερον  παρά  πολλοίς  τοις  γράφου- 
σι·  τή  διά  άντί  τής  εις,  ώς  προς·  πολυϊστο- 
ρία,  λε'ξις  ανύπαρκτος·  γαιοκεντρικο'ν  έπίσης 
σύνθεσις  άτοπος·  ή  φράσις:  άφ'  ένο'ς,  άφ'  έτε'- 
ρου· περιε'ργεια  άντί  περιεργία·  διά  νά  άντί 
ί'να·  (συνωδά)  πρός  ροπήν,  πρός  την  εΰημερίαν, 
άσαφεϊς·  άντενε'ργειαν,  άντί  άντενεργίαν  κο- 
σμογνωσία  τό  γερρ.ανικόν  \νβ111ίΰΐΐ(]β  είνε 
'ίσως  κατ'  άναλογίαν  όρθώς  έσχηματισμε'νη  λέ- 
ξις·  όριζο'ντιαι  γραρ,μαί  άντί  οριζόντιοι-  γενο- 
ρ,ε'νω  άντί  γενορε'νου·  ένοήσωσιν  άντί  έννοή- 
σωσιν  πλήρε'ς  τι,  κακή  στίξις·  εύρροιαν  λογού 
μέ  δύο  ρ·  ήμαρτημε'νως·  προτιρώτερον  καί 
πλ.  τ.  θεωρητε'α  ρ.άλλον  παροράματα  έν  τη 
άντιγραφνί. 

Τό  γ'  με'ρος,  τό  έγχειρίδιον  τής  γεωγρα- 
φίας, έν  σελίσι  279  εις  20ν  ρ.εγάλης  γραφι- 
κής κόλλας,  περιλαμβάνει  άπασαν  την  φυ- 
σικήν,  ρ,αθηρ,ατικήν  καί  πολιτικήν  γεωγρα- 
φίαν.  Οί  τρεις  κύκλοι  όμοΰ  συναναρ-ίγνυνται 
καί  ρ.όνον  διά  τού  Β'  καί  Γ'  έρυθρού  διακρίνον- 
ται. Ή  άρχή  έκ  τής  γής  καθόλου  θεωρουρε'- 
νης,  έκ  τού  σχήματος·  ή  με'θοδος  πραγρατι- 
κώς  αναλυτική,  έκ  τού  καθόλου  εις  τό  έπί  ρ.ε'- 
ρους.  Ή  πορεία  λίαν  άξιόλογος,  άλλ'  έπιστη- 
ρονική  καί  ουχί  στοιχειώδης  καί  τοις  παισί  ν 
άρρ-όζουσα.  Έν  τούτω  προτάσσεται  μέν  ή 
Ελλάς,  ούχ  ήττον  ό  κύκλος  δέν  σχηματίζεται 
φυσικώς.  Ή  διαίρεσις  ή  αύτη  πρός  τήν  τού  έ- 
τε'ρου χειρογράφου  καί  βοηθήρ,ατα  καί  πηγαί 
αί  αΰταί-  καί  ένταύθα  αί  Πάτραι  έπί  λόφου. 
Ή  έλλειψις  τής  άπλότητος  τής  διεξαγωγής 
καί  διατάξεως  τής  ύλης  είνε  χαρακτηριστική. 
Τό  ρητόν  τό  έ'ξωθεν  τού  χειρογράφου  έλησρ,ο- 
νήθη·  διότι  τά  πράγρ,ατα  αυτά  καθ'  έαυτά 
καί  απολύτως  λαμβάνονται  καί  εξετάζονται. 

Έν  τούτοις  ύλη  υπάρχει  άφθονος  καί  λίαν 
καλή  καί  μάλλον  εις  μαθητάς  τών  ήρ,ετε'ρων 
γυρ.νασίων  πρόσφορος.  Φαίνεται  δέ  ήμϊν  δτι  ό 
συγγραφεύς  δέν  ειχε  τον  άπαιτούμενον  χρόνον 
πρός  έπεξεργασίαν  καί  διασκευήν  αύτής  σκο- 
πιρ-ο^τε'ραν.  Διά  ταύτα  ή  έπιτροπή  κρίνει  τό 
έ'ργον  τούτο  έν  συνόλω  επαίκου  άζιον. 

Εις  τό  προκηρυχθέν  τω  αΰτώ  έ'τει  Καραπά- 
νειον  διαγώνισμα  περί  καταλλήλου  έγχειριδίου 


ΚΑΡΑΠΛΝΕΙΟΣ  ΑΓϋΛ'  ΠΕΡΙ  ΔΪΔΙΚΤΙΚΜ  ΒΙΒΑΙΩ\ 


135 


ουσική;  ιστορίας  προς  χρήσιν  των  δημοτικών 
και  αστικών  σχολείων  απεστάλησαν  ομοίως  δύο 
έργα.  ών  ν,  μεν  των  σταλεισών  φυσικών  ιστο- 
ριών φέρει  τό  έλληνικόν  ρητόν  εκ  τών  του  Άρις. 
Φύσις  τά  τε  ζώα  καϊ  τά  μέρη  αυτών  και  τά 
φυτά  κλ.  κα'ι  επιγράφεται  Φυσική  ιστορία  προς 
χρήσιν  τών  δημοτικών  σχολείων,  ή  δέ  φε'ρει 
γερμανικόν  ρητόν  ϋϊβ  Ν<α1ϋΓ  ΐδΐ  3ΐ1βΓ  ΜβΐδΙθΓ 
ΜθίδΙθΓ.'  κλ.  έκ  τών  του  Οόΐΐΐβ  καϊ  επιγρά- 
φεται Στοιχεία  φυσικές  ιστορίας  προς  χρήσιν 
τών  δημοτικών  καϊ  ελληνικών  σχολείων.  Αμ- 
φότερα τά  χειρο'γραφα  έ'χουσι  την  πάσαν  ΰλην 
κατά  τό  πρόγραφα  του  ημετέρου  Συλλόγου, 
την  τε  ζωολογίαν  και  την  βοτανικήν  καϊ  την 
ορυ/.τολογίαν  εις  τρεις  κύκλους·  πλην  τούτου 
τό  φέρον  τό  έλληνικόν  ρητόν  έν  τή  Ζωολογία 
ώς  έπίμετρον  έχει  καϊ  ήμικύκλιον  β'  του  γ' 
κύκλου,  περιε'χον  στοιχειώδη  σωματολογίαν 
τοΰ  άνθρωπου. 

Διελθοΰσα  ή  εκπαιδευτική  επιτροπή  του 
Συλλόγου  έπισταμένως  καϊ  τά  δύο  χειρόγραφα 
παρατηρεί  τά  έξης·  καϊ  πρώτον  έπϊ  τοΰ  χειρο- 
γράφου τοΰ  φέροντος  τό  έλληνικόν  ρητόν  καϊ  δή 
έπϊ  τοΰ  α'  κύκλου  της  ζωολογίας  : 

Δεν  εξαίρεται  τό  εξ  ου  τό  γε'νος,  ή  οικογέ- 
νεια κτλ.  άποτελείται*  έν  σελ.  5  καϊ  22  άσά- 
φειά  τις  λεκτικού·  διά  τήν  λεύκανσιν  τοΰ  τρι- 
χώματος· 'ίσως  θε'λει  νά  εΐπη  ότι  τό  δέρμα  της 
λευκής  ίκτίδος  πολυτιμότερον  ένήλιξ  κάλλιον 
ένήλικος·  ή  χρήσις  της  διά  ακατάλληλος  εν 
σελ.  5,  18*  άνάγκη  δπως·  άτοπον  ό  βοΰς  ζώον 
φορτηγόν  ένσελ.  7·  λε'γει  άνασταλτόν  άντϊ  συ- 
σταλτόν  σελ.  8,  11,  24,  25·  μέχρις  άντϊ  μέ- 
χρι·  έν  σελ.  9  περί  χννος  άπρεπες·  το  περιον- 
ρήσεως·  δταν  άντϊ  έάν — 9*  ίσοπαχϋς  άντϊ 
ΐσοπαχής — 10·  πολυκλασιάζεται  άντϊ  πολλα- 
πλασιάζεται—  1 7·  γλυφειοειδές  άντϊ  έ ν  εϊδει 
γλυοίδος —  1 8.  Ένιαχοΰ  παρελείφθησαν  ση- 
μεία περιγραφής·  ημίσεως  άντϊ  ήμίσεος-  ιδιό- 
τητες λε'οντος  σπουδαία  έλλείπουσιν — 27·  έγ- 
καΟιστοΰ  άντϊ  εγκαθέτου  'ίσως — 37·  ελλείπει 
τό  τί  έστι  πτηνο'ν.  Δεν  περιγράφονται  δέ  τά 
ζώα  κατά  τάξεις,  όπερ  θά  ήτο  καλόν  εις  τήν 
ταξινο'μησιν.  Έν  τοις  θέμασι  τό  έξης  (γ')  εις 
πόσας  τάξεις  δύνασαι  νά  ύπαγάγης  τά  πτηνά 
ά-οολέπων  εις  τοϋς  κοινοϋς  χαρακτήρας  και 
ί'·.ς  ουσιώδεις  ιδιότητας  νομίζομεν  άδικον.  Ό- 
|Μ>{ως  και  τό  VII"  τίνας  χαρακτήρας  έχουσι  τά 
τ.-.ύ,ί'α  καϊ  τά  θηλαστικά  κοινούς·  τά  τοιαύτα 
δέν  υπερβαίνουσι  τήν  άντίληψιν  τών  παίδων  ·, 

Τάξις  χαΐ  κλάσις  συγχέονται  έν  σελ.  93· 
άντϊ  δέ  κλάτις  νομίζομεν  κάλλιον  όμοταξία· 


ίχθυοειδή  άντϊ  κήτη — 93  ·  σπονδυλόζωα,  άρ- 
θρο'ζωα  συγκεχυμένα·  τό  όνομα  κήλων  έπϊ  τοΰ 
άρρενος  ίππου  δέν  είναι  καθιερωμένον  έν  τή 
νεωτέρα·  ό  άκρος  ποΰς  συνίσταται  έκ  δύο  χη- 
λών— όρθότερον  Οά  έλεγε:  λήγει  ή  περατοΰται 
εις  δύο  δακτύλους,  οϋς  ύπενδύουσι  δύο  χηλαϊ 
καϊ  οΰχϊ  όπλαί.  Χρήται  λίαν  άκαταλλήλως  τω 
έπιθέτω  προσφιλέστατον,  δπερ  πολλάκις  έπα- 
ναλαμβάνεται  έπϊ  διάφορων  ζώων  περί  τοΰ 
βοός  προτιμότερον  άν  έλεγε  τυλώδης  ταινία 
άντϊ  χονδρώδης  ταινία·  ή  λέξις  λωγάνιον  λίαν 
άρχαίζει  άντϊ  ύποδερίς·  κατασπαράττει  έπϊ 
βοός  άκυρον.  Ό  κύων  ούχϊ  έν  ανάγκη  τρώγει 
οστά,  άλλ'  ιδίως  ευχαριστείται  περιτρώγων 
οστά"  λέγει  ΰννεατ  κυνός  άντϊ  νοημοσύνη  ν 
άτενίζει  εϊς  τήν  όψιν  τοΰ  ανθρώπου  άντϊ  είς 
τό  πρόσωπον  ριπίζει  άντϊ  σείει  τήν  οΰράν 
θαυμάσια  κλίσις  προς  τό  δάκνειν  άντϊ  μεγάλη· 
στενουμένη  άντϊ  συστελλομένη  καϊ  έξανοιγο- 
μένη  άντϊ  διαστελλομένη·  τό  σώμα  τοΰ  αΐλού- 
ρου  νγρον  λίαν  άρχαίζον,  άντϊ  εύστροφον  τό 
συνετόν  καϊ  σπουδαϊον  περϊ  αΐγός  λεγόμενα  ά- 
τοπον τί  έπίθετον  ρ,ένει  τότε  περϊ  τοΰ  συνε- 
τού καϊ  σπουδαίου  άνθρώπου  !  περϊ  τών  τρι- 
χών τής  ύός  μηρίνθων  συνηθέστερον  τό  σμή- 
ριγγοι·  κατατρίβει  άντϊ  περιτρώγει — 19.  Διά 
τί  προτιμάται  τό  άκανθίων  άντϊ  τοΰ  εύχρη- 
στου έχϊνος·  καϊ  διά  τί  ώς  έπϊ  τό  πολύ  δέν 
λέγονται  τά  κοινά  τών  ζώων  ονόματα  ;  ό  λύκος 
διατρίβει  έν  τω  βορρά  τής  Ευρώπης  άντϊ  έν 
τω  βορείω  μέρει·  οί  κοπτήρες  έχουσι  μίαν  ο- 
ξύτητα άντϊ  κορυφήν  όξείαν  ή  τοΰ  στόματος 
άνοιξις  άντϊ  άνοιγμα*  έν  σελ.  36·  άπαντα  νυ- 
στιατικόν  δέρμα  άντϊ  ρ.ηνοειδής  πτυχή,  ήτις 
δέν  εϊνε  κυρίως  δέρμα,  άλλ'  άμαυρός  τις  ύμήν. 
Περϊ  τής  πέρδικος  λέγει  ότι  γεννά  έντός  τών 
σιτοφόρων  άγρών  μόνον  άλλ'  αΰτη  γεννά  καϊ 
έντός  αμπελώνων  καϊ  έν  οίωδήποτε  πετρώδει 
μέρει·  δτι  δέ  κελαδεϊ,  ώς  λέγει,  τερπνώς  είνε 
άτοπον,  έπειδή  μάλλον  κακκάζε ι  ώςάλεκτορϊς 
σχεδόν  τά  τής  περιγραφής  τής  κορώνης  συγ- 
χέονται μετά  τοΰ  κόρακος·  άλλά  ταΰτα  είνδ 
μέν  τοΰ  αύτοΰ  γένους,  άλλά  διαφόρου  εϊδους' 
ή  τής  γλαυκός  περιγραφή  έλλιπής.  Οί  βάτρα- 
χοι είνε  πολλών  ειδών  ό  χλωρός,  ό  μελανο'- 
χρους  κτλ.  άλλ'  ούδεϊς  τούτων  έχει  πέντε  δα- 
κτύλους έν  τοις  όπισθίοις  ποσί.  Τά  νεογνά 
τής  σαύρας  καλούνται  προσφιλέστατα  !  έν  σελ. 
61  ή  γλώσσά  έστι  μακρά,  ένθα  προσθετέον 
δτι  έστϊ  καϊ  κεκολλημένη  καθ'  άπαν  τό  μήκος 
αυτής  έν  τ·?ί  κάτω  σιαγόνι,  δπερ  ουσιώδες  τοΰ 
κροκοδείλου.  Ταΰτα  καϊ  τοιαύτα  παρετηρήθη·* 


136 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΠλΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σαν  επί  του  πρώτου  κύκλου  της  ζωολογίας. 

Έπί  δέ  τοΰ  β'  κύκλου  παρατηρεί  ή  έπιτρο- 
χτ)  δτι  κατά  μάλλον  καταληπτών  κατάταξιν 
διακρίνονται  ούχί  εις  μονόχηλα,  δίχηλα  κτλ. 
διακριτέα,  άλλα  παχύδερμα,  ρ.υρηκαστικά·  ή 
δέ  ταξινομησις  φαίνεται  δτι  δέν  βαίνει  απαν- 
ταχού έκ  των  τελειοτε'ρων  εις  τ'  ατελέστερα. 
Τά  γένη  είναι  συνεχή  άντϊ  νά  χ<*>ρίζωνται 
κατά  πάσαν  τάξιν  πτερυγιοποδα  άλλαχού  δέ 
ϊχθυοειδή  λέγει  τά  κήτη-  περί  γυπός  ούδαμού 
λόγος.  Και  η  των  πτηνών  ταξινομησις  και  ή 
τών  άρ.φιβίων  ού  πάνυ  καλή.  Οί  κοινοί  χαρα- 
κτήρες εκάστης  τάξεως  ούδαρ.ού  συνάγονται, 
αλλά  ζητούνται  έν  τοις  θέρ,ασιν  άλλ'  άτοπον 
το  ζητεϊν  δ, τι  τις  δεν  έδυ;κεν. 

Ό  εν  σελ.  33  χαρακτηρισμός  Ζώα  ερπετά  ή 
αμφίβια  δέν  έχει  ορθώς·  σαλαμάνδρα  η  τρίτων 
είνε  ρ.έν  όνομασίαι  ζώων  του  αύτού  γε'νους,  πλην 
διάφορου  είδους·  διο'τι  αί  μεν  σαλαμάνδραι  είνε 
μάλλον  χερσαϊαι,  οί  δέ  τρίτωνες  ζώσι  μάλλον 
Ιν  τοις  ύδασιν,  εχουσι  δέ  και  ουσιώδεις  διαφο- 
ράς. Τά  περί  άναπνοής  τών  ιχθύων  οΰτε  εν  οΐ- 
κείω  το'πω  εκτίθενται  οΰτε  έν  πάσιν  ορθώς  έ- 
χουσι·  τό  ανακαινισθέν  αίμα  δέν  έπανε'ρχεται 
πλε'ον  εις  την  καρδίαν  άπό  τών  βραγχίων,  άλλ' 
άμε'σως  είσερχομενον  εις  μεγάλην  τινά  άραη- 
ρίαν  διανέρ.εται  εις  δλον  το  σώρ,α. 

Ό  β'  κύκλος  δέν  βαίνει  έκ  τών  γνωστών 
εις  τάγνωστα,  οΰδ'  είνε'  τι  αύτοτελε'ς·  άναφέ- 
ρεται  συνεχώς  εις  τον  α'  χύκλον  διά  παραπομ- 
πών εις  σελ.  ένιαχού  αί  περιγραφαί  είνε  έπι- 
δεεϊς  τοσούτον,  ώστε  καταντά  άπλή  όνορ,ατο- 
λογία  ώς  έν  σελ.  43,  44,  57.  Ή  άναθεώρησις 
έδει  νά  γίνηται  έν  τω  τέλει  εκάστης  τάξεως, 
όμοταξίας  και  συνομοταξίας  και  νά  έξάγωνται 
οί  κοινοί  χαρακτήρες,  υπό  δέ  τούτους  νά  υπά- 
γονται τά  ανήκοντα  ζώα.  Ούτω  γινομένην  συ- 
στηματικήν  ταξινο'μησιν  δύναται  νά  τήρηση  ό 
παϊς.  Έν  έκάστω  δέ  γένει  η  τάξει  έδει  νά 
λαρ,βάνηται  τό  γνωστο'τερον  και  κοινο'τερον 
παρ'  ήμϊν  ζφον,  νά  περιγράφηται,  εϊτα  δέ  υπό 
τούτο  νά  ύπάγωνται  άλλα  ημέτερα  η  ξένα  και 
ούτως  έκ  τών  ειδών  νά  συνιστώνται  τά  γένη 
και  έκ  τούτων  αί  οίκογένειαι,  εξ  ων  αί  τάξεις, 
όμοταξίαι,  συνομοταξίαι. 

Τό  φυλλάδιον  του  γ'  κύκλου  είνε  ταξινομη- 
σις  τών  ζψων  και  ουδέν  σχεδόν  πλέον  περι- 
γραφαί λίαν  πτωχαί  και  σπάνιαι·  συνηθέστατα 
γίνεται  παραπομπή  εις  τον  α'  και  β'  κύκλον, 
ώστε  ένταΰθα  έ'χομεν  σχεδόν  μόνον  όνοματολο- 
γίαν  ζψων.  Άλλά  τί  εννοεί  ό  συγγραφεύς  πα- 
ραπέμπων  εις  τον  α'  και  β'  κύκλον  ;  νά  έχν) 


ό  ρ,αθητής  τρία  βιβλία  εις  χείρας  ;  η  ν'  άνα- 
τρέχη  εις  τά  προηγούμενα  βιβλία  άναφυλλί- 
ζων  κατά  σελίδας  και  ζητών  ;  Νορ.ίζορ.εν  δτι 
θά  ήτο  κάλλιον  νά  έχη  εν  ρ-ο'νον  βιβλίον  έστω 
και  όγκωδέστερον,  έν  ώ  νά  ώσι  πάντα  σχεδόν 
τά  έν  τώ  α'  και  β'  κύκλω  συνυφασρ,ένα  ρ.ετά 
τών  έν  τώ  γ'  και  έν  δλον  άποτελοΰντα. 

Ούτω  νοητέον  τους  κύκλους.  "Ετερον  έλάτ- 
τωρ,α  τοΰ  β'  και  γ'  κύκλου  νορ.ίζει  ή  έπιτροπή 
δτι  οΰδαμού  κατά  την  λογικ,ην  άνάλυσιν  λαμ- 
βάνονται  τά  ρ.έρη,  τά  γνωστά  και  έκ  τούτων 
αποτελούνται  βαθρ.ηδόν  τά  δλα.  Τουναντίον 
βαίνει  ό  συγγραφεύς  έκ  τών  συνορ,οταξιών  εις 
τάς  όρ.οταξίας  και  καθεξής  προτάσσων  ρ.άλι- 
στα  τάς  έπιγραφάς  ταύτας. 

Έν  τώ  δ'  φυλλαδίω,  έν  ώ  ή  στοιχειώδης 
σωματολογία  του  ανθρώπου,  έπαινεϊται  μέν  ή 
κατάταξις  και  ή  τών  υγιεινών  παραγγελμά- 
των πρόσφορος  έκάστοτε  παρένθεσις,  πλην  εύ- 
ρηνταί  τινα  άμαρτήρ,ατα  ρ.ικρά,  ά  και  παρα- 
λείπορ.εν. 

Καθ'  δλου  λοιπόν  ειπείν  τό  χειρογραφον  τού- 
το περιέχει  ύλην  άξιολογον,  άλλ'  άνευ  έπιμε- 
ρ.εληρ.ένης  διατάξεως  και  έπεξεργασίας,  πλην 
της  του  α'  κύκλου,  ηπερ  [κατά  τό  πλείστον) 
είνε  λίαν  ρ,εθοδικώς  και  πεφροντισρ.ένως  διεξ- 
ηγρ,ένη  και  διατεταγρ,ένη.  Ή  βοτανική  και 
ορυκτολογία  εις  τάς  αύτας  παρατηρήσεις  ύπο'- 
κεινται  και  φαίνεται  'ίδιος  περί  τούτων  λόγος 
περιττός.  Χ.  π.  είρήσθωσαν  μόνον  τά  έξης·  τά 
περί  ριζώρ,ατος  πρόωρα  και  περιττά  έν  τ·?)  α' 
σελίδι-  υπέργειος  καυλός  στύπος  καλούρ,ενος 
1 5  περ.  έκατοστομετρα*  ταύτα  ούτε  όρισρ.ός 
ούτε  διδακτικά  είνε  έν  τώ  α'  κύκλψ.  Όμοίως 
και  τά  περί  τού  άνθους  πρόωρα,  αφού  ρ.άλιστα 
δέν  έξηγήθησαν  τά  ρ-έρη  αύτού;  κολυμβητικά 
εϊδη  βατραχίων  άντί  έπιπλέοντα·  και  έπειτα 
διά  τί  προετιρ.ηθη  τό  βατράχιον  πολλών  άλ- 
λων γνωστοτέρων  ;  Παρατηρούρ-εν  δτι  πολλά 
λέγονται  ώς  γνωστά  ήδη  τοις  ρ,αθηταΐς,  ά- 
γνωστα εισέτι  όντα  αϋτοϊς. 

Μήκων  ό  ύπνοφο'ρος·  διά  τί  όχι  ύπνοποιος, 
ώς  όνορ-άζουσιν  αύτόν  αί  άλλαι  βοτανικαί;  όρ- 
γανοδο'χη-  καθιερωμένοι  δροι  είνε  άνθοδόχη  η 
θάλαρ,ος·  τά  περί  χρησιρ-ότητος  έλελιφάσκου 
έλλιπη·  σπειροειδώς  περισπειρουμένης  άντί 
συνεστραμρ.ένης.  Τοσαύτα  άρκούσι.  Φαίνε- 
ται δέ  ήρ,ΐν  πίναξ  ονοματολογικός  κατ'  άλ- 
φάβητον  έκ  τών  αρχαίων  εις  τάς  κοινάς  όνο- 
ρ,ασίας  και  έκ  τών  κοινών  εις  τάς  άρχαίας 
δπου  δυνατόν  είτε  εις  τάς  λατινικάς  αναγκαιό- 
τατος. 


ΚΑΡΛΙΜ\ΈΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΠΙΠΙΤΩ^. 


137 


Νυν  μεταβαίνομεν  εις  τάς  παρατηρήσεις  τής 
επιτροπής  επί  του  χειρογράφου  της  φυσικής 
ιστορίας,  τοΰ  φε'ροντος  τό  γερμανικόν  ρητόν 
ϋίβ  ΠΠΐϋΓ  ίδΐ ...  ή  φύσις  είνε.  .  . 

Ή  Ζωολογία  τούτου,  περιε'χουσα  190  σελί- 
δας εις  2ον  μεγάλου  γραφικού  χάρτου,  διαιρεί- 
ται εις  τρβίς  κύκλους·  ό  α'  κύκλος  εις  δύο  ήμικύ- 
κλια,  ών  τό  μέν  περιε'χει  σελίδας  3  1 ,  τό  δέ  4  1 . 

Ό  &  κύκλος  42  σελίδας  και  ό  γ'  κύκλος 
68  μετά  παραρτήματος  εν  8  σελίσι. 

Τό  περιεχομενον  τοΰ  α'  κύκλου,  ήμικυκλ. 
α',  τοδε·  Περιγραφή  θηλαστικών,  αίλούρου,  ά- 
σπάλακος,  ίππου,  λαγωοΰ,  προβάτου.  2)  Περι- 
γραφή εζ  πτηνών  περιστεράς,  κορυδαλοΰ,  κο'κ- 
κυγος,  πελαργού,  χηνός,  κίρκου.  3)  Περιγραφή 
ενός  αμφιβίου,  του  βατράχου,  δύο  ιχθύων,  κυ- 
πρίνου  και  καρχαρίου·  έπί  τούτοις  έπεται  πί- 
νας, δς  επιγράφεται  άναθεώρησις  τών  5  κλά- 
σεων τών  σπονδυλωτών  ζώων. 

Είτα  περιγραφή  2  εντομών,  μηλολόνθης  και 
μελίσσης,  2  άραχνοειδών,  της  αράχνης  και  3 
μαλακοστράκων  του  άστάκου.  Είτα  πίνας,  ή- 
τοι συγκριτική  άναθεώρησις. 

Έν  τούτοις  παρατηροΰμεν  ότι  αί  περιγρα- 
φαϊ  είνε  μακραί·  ή  πρώτη  π.  χ.  κατε'χει  δύο 
σχεδόν  δλας  σελίδας  τού  χειρογράφου·  επίσης 
ή  τής  περιστεράς  δύο  σελίδας  8 — 9. 

Περιεχο'μενον  ήμικυκλίου  β'.  1)  Περιγραφή 
χειροπτέρων,  της  νυκτερίδος·  2)  αρπακτικών, 
έχίνου,  άρκτου,  κυνός,  αίλούρου,  λε'οντος,  αλώ- 
πεκος· 3)  τρωκτών,  σκιούρου·  4)  πολυχήλων, 
χοίρου,  ίπποποτάμου,  έλε'φαντος·  5)  μονοχή- 
λων,  ίππάγρου·  6)  διχήλων,  βοός-  7)  περιγρα- 
φή ωδικών  πτηνών,  τού  ψαρο'ς·  8)  αναρριχη- 
τικού, του  δρυοκολάπτου·  9)  αρπακτικών,  ίε'- 
ρακος,  γλαυκός-  1 0)  περιστεροειδών,  περιστε- 
ράς αγρίας-  11)  άλεκτοροειδών,  πε'ρδικος·  12) 
στρουθοκάμηλο  ειδών,  στρουθοκαμήλου-  13)  έ- 
λοβίων,  σκολόπακος·  14)  νηκτών,  του  κύκνου. 
Είτα  μετ'  άναθεώρησιν  εκάστης  τάξεως  εξα- 
κολουθεί ή  περιγραφή  χελωνοειδών  (χερσαίας 
χελώνης),  σαυροειδών  (κροκοδείλου),  οφεων  (ε- 
χίδνης),  τών  αμφιβίων  (τρίτωνος),  άκανθοπτε- 
ρυγίων  (πε'ρκης),  μαλακοπτερυγίων  (άρίγγης 
της  κοινώς  ρε'γκας)  καϊ  τού  εγχε'λυος- — εν- 
τομών (ψυχής  φιλοκράμβου,  μυίας  της  εμετι- 
κής, αγρίου  τοΰ  μεγάλου  κοινώς  μυλο^νά,  ά- 
κρίδος  χλωράς),  τών  άραχνοειδών  (τοΰ  σκορ- 
πίου),  μαλακοστράκων  (τοΰ  όνίσκου  τών  τοί- 
χων) καϊ  τελευταϊον  περιγραφή  εκ  τών  σκω- 
ληκοειδών της  βδε'λλας.  Έπί  τούτοις  ό  πίναξ, 
άναθεώρησις  γενική. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ-  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


Ό  β'  κύκλος  είνε  συγκριτική  περιγραφή· 
άρχεται  διά  παραπομπών  εις  τόν  ά  κύκλον  :  οί 
χαρακτήρες  τής  κλάσεως  τών  θηλαστικών  (ϊδ. 
σελ.  6)  έξακτε'οι  εκ  τής  γαλής  (§  11)  έπειτα 
§  82·  οί  χαρακτήρες  τών  χειροπτε'ρων  ($  20) 
έξακτε'οι  έκ  αής  μακροώτου  νυκτερίδος  (§  26). 
Αί  τοιαΰται  παραπομπαί  διήκουσι  δι'  όλου  τοΰ 
κύκλου. 

Τό  περιεχο'μενον  τοΰ  δευτε'ρου  τούτου  κύ- 
κλου το'δε-  1.  χειρο'πτερα-  νυκτερίδες  περιγρ. 
2.  αρπακτικά·  έντομοφάγα,  κυνοειδή,  αιλου- 
ροειδή. 3.  Τρώκταϊ-  σκίουρος,  μΰς,  λαγωο'ς. 
4.  Πολύχηλα·  χοίρος,  έλέφας.  5.  Μονο'χηλα· 
ίππος,  όνος,  ίππαγρος.  6.  Δίχηλα·  κάμηλος, 
πρόβατον,  βοΰς.  7.  'ί,ίδικά-  ψάρ,  κόραξ,  κορυ- 
δαλλός, σεισοπυγίς.  8.  Αναρριχητικά-  κόκκυξ, 
δρυοκολάπτης.  9.  Αρπακτικά-  ίέραξ,  κίρκος, 
γλαύξ.  10.  Περιστεροειδή-  περιστερά.  11. 
Άλεκτοροειδή·  πε'ρδιξ,  ό'ρτυξ,  τε'τριξ  (τετρά- 
κη).  12.  Στρουθοκαμηλοειδή·  στρουθοκάμηλος, 
ρέα.  13.  Έλόβια-  σκολόπαξ,  πελαργός.  14. 
Νηκτά-  χήν,  κύκνος·  έπί  τούτοις  ή  διαιώνισις 
τών  πτηνών  ότι  γίνεται  δι'  ωών  και  περιγρα- 
φή τοΰ  ωοΰ. 

15.  Χελωνοειδή·  χελώναι  λίαν  συνοπτικώς. 

16.  Σαυροειδή·  σαύρα,  κροκόδειλος.  17.  "Ο- 
φεις·  έ'χιδνα,  ΰδρος  ό  φίλυδρος,  νερόφιδον,  κλ. 
18.  Αμφίβια·  βάτραχος.  19.  Ίχθύες  άκανθο- 
πτερύγιοι-  κυπρίνος,  άρίγγη,  έ'γχελυς,  γύμνω- 
τος-  ουδείς  σχεδόν  τών  παρ'  ήμΐν  γνωστών 
ιχθύων.  20.  Δηλοβράγχιοι·  άκηπήσιος.  21. 
Κρυψοβράγχιοι-  ούδε'ν.  22.  Έντομα-  Κάνθαροι, 
διάφορα  είδη.  23.  Ύμενόπτερα- με'λισσα,  σφήξ. 
24.  Ψυχοειδή-  έν  οίς  και  ό  βόμβυξ,  ό  σηρικός 
ή  μεταξοσκώληξ. 

25.  Δίπτερα  διάφορα.  26.  Νευρόπτερα.  27. 
Όρθόπτερα.  28.  Άρθρόγαστρα-  άράχναι.  29. 
Μαλακόστρακα,  θωρακόστρακα-  άστακος,  30. 
Άρθρόστρακα-  όνίσκος. 

31.  Σκωληκοειδή-  ζωνοσκώληκες  (όμοτα- 
ξία),  ένδόζψα,  μαλάκια  (όμοταξία). 

Ενταύθα  τελειόνει  ό  β'  κύκλος.  Παραιτού- 
μεθα  τοΰ  γ'  κύκλου  και  τής  άνθρωπολογίας. 
Ούτος  είνε  μάλλον  συνοπτικός  κατάλογος  χά- 
ριν επιστήμονας  τίνος-  αδύνατον  δέ  νά  χρη<ϊΐ- 
μεύσνι  τοις  μαθηταΐς  τών  ήμετε'ρων  δημοτικών 
και  ελληνικών  σχολείυ;ν.  "Ο, τι  και  άριστον  γρά- 
φεται εις  χρήσιν  τών  έν  Γερμανία  αστικών  σχο- 
λείων, δέν  έπεται  ότι  διά  τούτο  δύναται  νά  ή 
χρήσιμον  και  παρ'  ήμΐν. 

Έκθε'ντες  λοιπόν  τό  περιεχο'μενον  τών  δύο 
κύκλων  παρατηροΰμεν  δτι  αί  περιγραφαί  πολ- 

18 


138 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΗΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λάκις  είνε  μακραί,  τυχαΐαι  και  άνευ  ώρισμέ- 
νης  παιδαγωγικής  χορείας·  διδτι  δέν  άρχονται 
πάντοτε  έκ  των  πρώτιστα  ύποπιπτο'ντων  ταϊς 
αΐσθήσεσι,  δεύτερον  δε  περιγράφονται  ενίοτε 
άγνωστα  δι*  άγνώστων,  ως  έν  βοταν.  σελ.  1, 
άναφέρεται  δε  εστίν  δτε  δ, τι  τύχη  (ΐδε  πτηνά  ά 
κύκλου  άγριοπεριστ  :  κορυδαλός — )  και  εν  τω 
ά  κύκλω  τούλάχιστον  δεν  έπρεπε  νά  ύπάρχω- 
σιν  έπιγραφαί  λατινικαί,  οΰδέ  παραπομπαί  έν 
τω  β'  κύκλω.  Σημειούμεθα  έτι  μακρολογίαν  εν 
οΰ  δέοντι,  συντομίαν  δε  έ'νθα  έδει  νά  ύπάρχν) 
μείζων  άνάπτυξις·  παράβαλ.  τά  χελωνοειδή  έν 
β'  κύκλω*  μονδχηλα  έν  γ'  κύκλω  και  άνθρω- 
πολογίαν.  Έν  τέλει  δε  δέν  εύρίσκομεν  πολλών 
ενότητα  της  δλης  φυσικής  ιστορίας.  Δέν  έξαί- 
ρεται  τό  έξ  ου  άποτελεΐται  τό  γένος,  /)  τάξις, 
ή  όμοταξία.  Ή  έκλογή  των  περιγραφομένων 
ζώων  άνεπιτυχής  πολλάκις·  διότι  ύπάρχουσι 
πλησιέστερα  και  μάλλον  ένδιαφέροντα  π.  χ. 
του  άσπάλακος·  η  δέ  έν  τέλει  εκάστης  όμοτα- 
£ίας  έν  τω  ά  κύκλω  η  κλάσεως  άναθεώρησις 
εϊνε,  φρονούμεν,  πρόωρος  και  ούχί  φυσική·  διότι 
δέον  πρώτον  νά  συγκροτηθώσι  τά  γένη,  είτα 
αί  οίκογένειαι  η  τάξεις*  κατόπιν  αί  όμοταξίαι, 
ών  τά  μεν  γένη,  αί  οίκογένειαι  καί  αί  τάξεις 
Ιν  τω  β'  κύκλφ  θά  ήρμοζον,  αί  δέ  όμοταξίαι  και 
συνομοταξίαι  έν  τφ  γ'  κύκλω. 

Και  ή  βοτανική  δέ  καί  ή  ορυκτολογία  εις 
την  αυτήν  υπόκεινται  κρίσιν  καί  έκ  τούτων 
λείπουσιν  οί  πίνακες.  Φαίνεται  δέ  ό  συγγρα- 
φεύς της  φυσικής  ταύτης  ιστορίας  ό  αυτός 
του  χειρογράφου  τής  γεωγραφίας,  του  φέροντος 
τό   γερμανικόν  ρητο'ν  ουδέν  φαινο'μενον  κτλ. 

Καί  ενταύθα  εύρίσκομεν  ΰλην  άφθονον,  άλλ' 
άνευ  τής  απαιτουμένης  έπεξεργασίας  καί  δια- 
σκευάσεως·  έπί  τούτοις  δέ  έλλείπουσι  καί  ό- 
δηγίαι  άναλυτικαί  καί  διδακτικαί.  Τά  λεκτι- 


κά αμαρτήματα  ολίγα,  οία  καί  έν  τη  γεω- 
γραφία. 

Αϋτη  μέν  ή  γνώμη  τής  έκπαιδευτικής  επι- 
τροπής καί  έπί  των  δύο  χειρογράφων  τής  φυ- 
σικής ιστορίας,  ά  έκλήθη  νά  κρίνη·  ούχ  ήττον 
σπουδαίαν  καί  λο'γου  άξίαν  θε<υρούσα  αΰτη  την 
έργασίαν  αμφοτέρων  των  χειρογράφων  κατά  τό 
μάλλον  καί  ήττον  καί  την  πολλήν  δυσχέρειαν 
του  έργου  κατανοούσα  καί  συναισθανομένη  δί- 
καιον νομίζει  καί  πρέπον  άμα  νά  έπαινέσν)  άμ- 
φοτέρας  αύτάς  δημοσία,  πεποιθυϊα  δτι  έάν  εΰ- 
σταλέστεραι  καί  άνετώτερον  έπεξειργασμέναι 
προσέλθουν  εις  τον  άγώνα,  θά  έπιτευ*/θν) 
μάλλον  ό  σκοπός,  δν  τό  διαγώνισμα  προτίθεται 
καί  δς  ομολογουμένως  είνε  τό  παρέχειν  τοις 
μαθηταϊς  των  δημοτικών  καί  αστικών  ή  ελ- 
ληνικών ημών  σχολείων  προσφορά  έγχειρίδια. 
Διδτι  οί  άξιοι  τών  έπαίνων  κρινόμενοι  συγγρα- 
φείς ού  μο'νον  δέν  θ'  άποθαρρυνθώσι,  διδτι  δέν 
έτυχον  του  βραβείου,  άλλά  μάλλον  θάρρους 
πληρούμενοι  καί  αγάπης  έτι  πλείονος  προς  δ 
έπεχείρησαν  κοινωφελέστατον  έργον  καί  του 
απαιτουμένου  χρόνου  τυχόντες  θά  καταρτίσωσι 
βεβαίως  έπί  τό  τελειο'τερον  τά  έργα  αυτών  έν 
άμίλλν)  έπιβεβαιούντες  έργφ  τό  σοφόν  έκεϊνο 
τών  αρχαίων  ελλήνων  λδγιον  δτι  πολλάκις  τό 
■ήμισυ  πΛέον  εστί  τοϋ  παντός. 

Ή  εκπαιδευτική  επιτροπή 

Κ.  Ξανθοπουαος,  πρόεδρος. 
ΙΙρ.  Βλςιαλης. 
Χρ.  Χατζηχρήστου-. 
Α.  Θεολώριληχ. 
Κ.  Α.  Γεωργαλλς. 
IV.  Παρανικας. 
Π.  Παπλρρουςιις. 

♦  Ι»Ι-  ■  «  


ΓΕΝίΚΟΝ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 


Ό  εν  Κωνστανΐΐνουπδλει  Ελληνικός  Φιλο- 
λογικός Σύλλογος  διηνεκές  αυτού  μέλημα  έχων 
τήν  διάδοσιν  τής  ύγιοΰς  μέν  παιδεύσεως  έν  γέ- 
νει, μάλιστα  δέ  τής  δημοτικής,  καί  θεωρών  δτι 
/)  έκδοσις  μεθοδικών  βιβλίων  συντελεί  προς  έπΐ- 
τυχίαν  του  σκοπού  αυτού  καί  τής  κατά  τό  δυνα- 
τόν εισαγωγής  ομοιομόρφου  διδασκαλίας,  άγω- 
νοθετοΰντος  του  κ.  Κ.  Καραπάνου,  άγγέλλει· 


Α'.  "Οτι  έπί  έξαετίαν  ορίζει  άνά  τρία  ή 
τέσσαρα  βραβεία  κατ'  έτος  εις  τά  συντεταγ- 
μένα κατά  τά  έν  τη  παρούσν)  έκθέσει  είρημένα 
περί  δημοτικής  παιδεύσεως  δοκιμώτερα  συγ- 
γράμματα πράς  χρήσιν  τών  δημοτικών  σχο- 
λείων. 

Β'.  Τά  βραβεία  άπονεμηθήσονται  κατά  τόν 
έςής  τρόπον.— Πρώτον  ετος.  (Έβραβεύθησαν 


ΚΑΡΑΠΑΙΪΕΙΟΣ  ΛΓίΙλ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ. 


139 


ήδη  τά  συγγράμματα  τού  έτους  τούτου). — 
Λεντεροκ  ετος.  (Έκ  των  τοϋ  έ'τους  τούτου 
έβραβεύθησαν  και  έξεδο'θησαν  ή  Ιερά  Ιστορία 
και  ή  Αριθμητική,  ή  δ'  Ελληνική  Ιστορία 
παρετάθη). — Τρίτον  ετος  φρ.  2,250.  Προς 
σύνταξιν  Χρηστομάθειας  της  νε'ας  ελληνικής 
γλώσσης  εις  δύο  τόμους  φρ.  750,  Γραμμα- 
τικής 500  φρ.  και  Νε'ου  Όδηγού  τής  δημοτι- 
κής -αιδεύσεως  αμφοτέρων  των  φύλων  1000 
φράγκα. 

Γ'.  Προς  βράβευσιν  άποστε'λλονται  /ειρο'- 
γραφα  καλώς  γεγραμμε'να  και  ευανάγνωστα, 
και  έκδεδομένα  συγγράμματα. 

Δ'.  Εις  συγγραφήν  καλούνται  μάλιστα  μέν 
οί  διδάσκαλοι,  άλλά  και  πάς  εν  γε'νει  λόγιος 
"Ελλην  ε'ίτε  έν  τή  οθωμανική  αυτοκρατορία 
είτε  εν  τή  αλλοδαπή  διαμε'νων. 

Ε'.  Κατ'  ετος  έκδιδομε'νου  τοΰ  αναγκαίου 
προγράμματος  υπό  τοΰ  Φιλολογικού  Συλλόγου 
έκλε'γονται  τή  προτάσει  τής  έκπαιδευτικτς  αυ- 
τού επιτροπής  τρεις,  είδικάς  έχοντες  σπουδάς, 
πρός  κρίσιν  τών  άποστελλομε'νων  βιβλίων,  οί'- 
τινες  και  ύποβάλλουσιν  εκθεσιν  τω  Συλλογω. 
Τά  δέ  βραβεία  άπονε'μονται  τοις  βραβευομε'νοις 
κατά  τήν  έπε'τειον  τοΰ  Συλλόγου  έορτήν,  τό  δέ 
χρηματικών  άθλον  δοθήσεται  δταν  δ  Σύλλογος 
βεβαιωθή  ότι  τό  βραβευθέν  σύγγραμμα  τυπω- 
θήσεται  πρός  πραγματοποίησιν  του  σκοπού  τού 
άγώνος. 

ς'.  Έκ  τών  βραβευομε'νων  τούτων  βιβλίων 


ό  Φιλολογικός  Σύλλογος,  ό  Ηπειρωτικός  καΐ  ο 
Θρακικός  θε'λουσι  κατ'  ετος  αγοράζει  άντίτυπα 
κατά  τάς  άνάγκας  αυτών  πρός  διανομήν  εις  τά 
άπορα  σχολεία. 

ΓενικαΙ  όδηγίαι,. 

1 .  Κατά  τάς  έν  τή  εκθέσει1  γενικάς  άρ^άς 
περί  τών  διδαχθησομε'νων  μαθημάτων  έκδίδο- 
ται  κατ'  έ'τος  πρόγραμμα  υπό  τού  Φιλολογικού 
Συλλόγου  περιλαμβάνον  γενικάς  οδηγίας  περί 
τής  συντάξεως  τών  προκηρυττομε'νο>ν  βιβλίων. 

2.  "Αν  όμως  ό  βουλο'μενος  κατελθεϊν  εις 
τον  άγώνα  πρός  σύνταξιν  οιουδήποτε  βιβλίου 
νομίζη  άλλην  μέθοδον  και  διάταξιν  προσφορω- 
τε'ραν  ή  τήν  έν  τή  έκθε'σει,  δύναται  νά  ποιήση 
τούτο,  άλλ'  οφείλει  νά  ε'ίπη  τους  λογούς,  δι* 
ους  ούτω  συνε'ταξε  τό  βιβλίον. 

3.  Ή  γλώσσα  πρε'πει  νάή  όσον  τό  δυνατόν 
άπλή,  καθαρά  και  σαφής,  τό  δέ  ύφος  τού  λο- 
γού άνάλογον  τή  ηλικία,  δι'  ήν  τό  βιβλίον 
γράφεται. 

4.  Τά  χειρόγραφα  τηρούνται  έν  τω  τού  Συλ- 
λόγου γραφείω,  όπο'θεν  μόνον  ό  συγγραφεύς  δύ- 
ναται νά  λάβη  άντίγραφον. 

5.  "Αν  κατά  τι  έ'τος  μή  άπονεμηθώσι  τά 
βραβεία  έν  έλλείψει  τών  αρμοδίων  και  προσφο- 
ρών βιβλίων,  ό  Σύλλογος  παρατείνει  τον  άγώ- 
να διά  τό  άμε'σως  έπο'μενον  έ'τος,  γνωστοποιών 
τούτο  διά  τών  έφημερίδων. 


ΕΙΔΙΚΟΝ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 
ΠΕΡΙ  ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ  ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ 

ΠΡΟΣ  ΧΡΗΣΙΝ  ΤΟΝ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  ΚΑΙ  ΑΣΤΙΚΩΝ  ΣΧΟΛΩΝ  ΑΜΦΟΤΕΡΩΝ  ΤΩΝ  ΦΥΛΩΝ. 


Τής  τού  Συλλόγου  Εκπαιδευτικής  έπιτρο- 
πής  μετά  πολλάς  σκέψεις  και  συζητήσεις  πα- 
ίξαμε νης  ότι  εις  τήν  πλήρη  και  προσήκου- 
σαν  τής  ελληνικής  γλώσσης  διδασκαλίαν  τά 
μάλιστα  συμβάλλεται  πρός  πολλοίς  άλλοις 
χαί  κατάλληλος  Γραμματική,  προκηρύττεται 
το  κνοιτε'ρω  διαγώνισμα  υπό  τού  Συλλόγου, 
ορίζοντος  βραβεΐον  φράγκων  χρυσών  750,  άπο- 
νεμηθησο'μενον  έν  τή  έπετείω  τού  Συλλόγου 
εορτή  τού  1  885. 

Έπί  τούτω  υποβάλλονται  τοϊς  βουλομένοις 
ν'  άγωνισθώσιν  αί  εφεξής  υπό  τής  είρημένης 


έπιτροπής  συνταχθεΐσαι  άρχαί  και  όδηγίαι 
προς  τ  ε  τήν  σύνταξιν  και  τήν  κατάταξιν  τής 
ύλης. 

Α'.  ΓεηκαΙ  άρχαί  καΐ  όόηγίαι. 

α')  Ή  σχολή  έστιν  αστική,  συγκειμε'νη  έξ 
έπτά  τάξεων,  ένιαύσιον  τον  κύκλον  τών  μαθη- 
μάτων έχουσών  τοιαύτη  δέ  σχολή  άποτελεΐ- 
ται  έκ  τής  δημοτικής  σχολής  ήνωμε'νης  μετά 
τών  τριών  κατωτέρων  τάξεων  τής  νΰν  έλληνι- 

1)  Τόμος  Η',  σελ.  194. 


ραδ 


140 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


κής  σχολής,  τοΰθ'  δπερ  καί  άλλοτε  ηυξατο 
καί  νυν  εύχεται  και  συνίστησιν  ό  Σύλλογος-, 
τοιαύτην  νομίζων  επαρκή  την  δημοτικήν  παί- 
δευσιν. 

β')  Οί  εκ  τοιαύτης  σχολής  απολυόμενοι 
μαθηταί  όφείλουσι  1)  νοεϊν,  λαλεϊν  και  γρά- 
φειν  απταίστως  την  νυν  υπό  των  λογίων  γρα- 
φομένην  νε'αν  έλληνικήν  2)  νοεϊν  την  Άγίαν 
Γραφήν  καϊ  μάλιστα  την  Νε'αν  Διαθήκην,  ετι 
δέ  τον  Εενοφώντα. 

γ')  Γνωστοΰ  ο'ντος  καϊ  παρά  πάντοον  όμο- 
λογουμένου  οτι  ού  μόνον  δια  του  βιβλίου,  άλ- 
λα καϊ  διά  ζώσης  μάλιστα  φωνής  διδάσκεται 
ό  άνθρο^πος  την  γλώσσαν,  ό  Σύλλογος  προϋπο- 
τίθησιν  δτι  κατά  τά  δύο  πρώτα  σχολικά  έτη 
οί  διδάσκαλοι  έπιμέλονται  της  γλωσσικής 
των  μαθητών  μορφώσεως  ώδε  μάλιστα· 

1ον)  Διά  του  ορθώς  λαλεϊν  και  διαλε'γεσθαι 
εν  ταϊς  παραδο'σεσι  και  τή  προς  τοϋς  μαθητάς 
αναστροφή. 

2ον)  Διά  της  σκοπίμου  και  έπιμεμελημένης 
αντιγραφής. 

δ')  Βιβλίον  Γραμματικής  δοθήσεται  τοις 
μαθηταϊς  άπό  του  γ'  σχολικού  έ'τους·  δι'  δ  ή 
περί  ής  ό  λο'γος  Γραμματική  εσται  δινιρημένη 
εις  πε'ντε  τεύχη. 

ε')  7Ωραι  διδασκαλίας  υπολογίζονται  καθ' 
εβδομάδα  εν  μεν  τω  γ'  και  δ'  ετει  έξ  (6),  έν 
δε  τοϊς  λοιποΐς  οκτώ  (8).  Συμπεριλαμβάνεται 
δ'  έν  ταΐς  ώραις  ταύταις  πάσα  γραμματοδιδα- 
σκαλία,  ήτοι  τεχνολογία,  σύνταξις,  καθ*  ύπα- 
γο'ρευσιν  γραφή,  ιδεών  έκθέσεις  κλπ. 

ς')  Έν  μεν  τω  α' — δ'  έτους  διδάσκεται  ή 
νε'α  ελληνική·  εν  δε  τω  ε'  γίγνεται  μετάβασις 
άπό  της  νε'ας  εις  τήν  άρχαίαν  πάντοτε  εν 
συγκρίσει  καί  παραλληλισμώ·  έν  δε  τω  ς'  και 
ζ'  διδάσκεται  ή  αρχαία,  μή  παραλειπομε'νης 
καί  της  νε'ας. 

Σημ.  Ώς  κείμενον  προς  μετάβααιν  εκ  της  νε'ας 
εις  τήν  άρχαίαν  κατάλληλον  ό  Σύλλογος  θεωρεί  τδ 
ίερδν  Είιαγγε'λιον,  γιγνομε'νης  υπό  του  διδασκάλου 
εκλογής  των  καταλλήλων  περικοπών. 

ζ')  'ίίς  προς  τήν  νε'αν  έλληνικήν  ό  Σύλλογος 
συνίστησι  τήν  χρήσιν  τών  αρτίων,  καθαρευόν- 
των  καί  δοκίμων  τύπων  φευκτε'ον  λοιπόν  πάν- 
τας  τοϋς  μή  τοιούτους. 

η')  Τών  έν  τή  Αγία  Γραφή  μδνον  άπαν- 
τώντων  τύπων  άνάγκη  άπλή  μνεία  νά  γίγνη- 
ται  καί  ώς  αδόκιμοι  νά  χαρακτηρίζωνται. 

θ')  Το  Συντακτικόν  εσται  άχώριστον  άπό 
της  κυρίως  Γραμματικής·  ώς  αφετηρία  δέ  της 


διδασκαλίας  προηγούνται  πανταχοΰ  προτάσεις, 
έξ  ών  μετά  τήν  δε'ουσαν  τούτων  συντακτικήν 
άνάλυσιν  καί  τήν  άλλην  διακρίβωσιν  συνάγον- 
ται ή  έξάγονται  οί  κανόνες  καί  ορισμοί  ώς  πο- 
ρίσματα, έπιτάττονται  δέ  ικανά  παραδείγμα- 
τα προς  πλείω  έμπε'δωσιν. 

ι')  Αί  προτάσεις,  ένθα  δυνατόν,  έ'στωσαν 
άλληλε'νδετοι  καί  μορφωτικαί  τοϋ  διανοητικού 
καί  βουλητικού. 

ια')  Τό  εις  διδασκαλίαν  προκείμενον  με'ρος, 
έξ  ου  ό  κανών  ή  ορισμός  έξαχθήσεται,  δέον  νά 
εζαίρηζαι. 

ιβ')  Μετά  τήν  δε'ουσαν  άνάπτυξιν  καί  δια- 
κρίβωσιν τών  προτάσεων  καί  τήν  δι'  εισαγω- 
γικών έρο>τήσεων  έςαγωγήν  του  ορισμού  ή  κα- 
νόνος διατυπούσθω  ούτος  σαφώς  καί  συντόμως 
προς  τήν  κατά  λέίιν  άποστομάτισιν  υπό  τών 
μαθητών. 

ιγ')  Έκάστω  μαθήματι  δέον  νά  έπισυνά- 
πτηται  κατάλληλον  γύμνασμα  προς  τε  τήν 
άγραφον  καί  έγγραφον  άσκησιν  εις  τά  διδα- 
χθέντα. 

ιδ')  Πολλάκις  διδο'σθω  άφορμή  προς  έπανά- 
ληψιν. 

ιε')  Ή  ύλη  έκάστου  προηγουμένου  έ'τους 
μάλιστα  οί  ορισμοί  καί  κανόνες  νά  περιλαμ- 
βάνονται καί  έν  τοις  τών  ακολούθων  έτών 
τεύχεσι  διά  λεπτότερων  στοιχείων,  ταύτνι  δέ 
νά  ποοστίθηται  κατ'  έτος  δ, τι  άναγκαϊον,  ώστε 
τω  τελευταίω  ετει  ν'  άποτελήται  δλον  τι  (δρα 
καί  τήν  κατά  τεύχη,  κατανομήν  της  ύλης). 

ις-')  Έν  έπομε'νω  μαθήματι  καλόν  έπανα- 
λαμβάνεσθαι,  ένθα  δυνατόν,  τάς  προτεθείσας 
προτάσεις,  σκοπίμως  μεταβαλλομένας. 

ιζ')  Ή  εις  νέον  μάθημα  μετάβασις  γιγνέ- 
σθω  πανταχού  ψνχοΛογιχως  καί  Λογικώς  διά 
καταλλήλου  έπαφής. 

ιη')  Αί  περιτταί  καί  τή  δημοτική  παιδεύ- 
σει άλυσιτελεϊς  θεωρίαι  άποκλείονται. 

ιθ')  Τά  χειρο'γραφα,  ευανάγνωστα  όντα  καί 
ρητο'ν  τι  φέροντα,  αποστέλλονται  τω  Συλλόγω 
άνωνύμως·  έπισυνημμένον  δ'  ένσφράγιστον  δελ- 
τίον  περιέχει  τό  όνομα  του  συγγραφέως·  είσί 
δέ  δεκτά  τά  χειρόγραφα  μόνον  μέχρι  τέλους 
δεκεμβρίου  του  1884,  τών  μετά  ταύτα  απα- 
ραδέκτων όντων,  ώς  έκπροθε'σμων. 

κ')  Τά  μή  έγκριθέντα  πονήματα  αποστέλ- 
λονται αύθις  πρός  κρίσιν  διορθούμενα  καί  δια- 
σκευαζόμενα. 


ΚΜ'ΜΙΑΧΚΙΟΙ  \ΓΩ\  ΠΕΡΙ  Α I Λ  \  Κ  Τ 1 Κ  ίί  \  ΒΙΒΛΙΩΛ 


141 


Β'.  Ή  χατά  τεύχη  χαϊ  σχοΜχά  ετη 
κατανομή  τής  νίης. 

Τίΰχο?  »'.    "Ετος  σχολιχόν  γ'. 

Α'.  Προτάσεις  όιηγηματικαί. 

1.  Άπλή  άνεπτυγμε'νη  πρόταση. 

Τί  ή  πώς  είσι  τά  πρόσωπα  ή  πράγρ.ατα. 

Πρόταση.  ΑέΗις.  Ύποκείμενον.  Συνδετικο'ν. 
Κζτηγορούμενον. —  Όνομα  οΰσιαστικο'ν.  "Αρ- 
θρον. 'Ρημα.  Έπίθετον.  (Σημασία,  μόνον  και 
δύναμις  οΰχϊ  ορισμός  εκάστου). — Τό  ούσιαστ. 
όνομα  ώς  ύποκείμενον  και  κατηγορούμενον.  Τό 
έπίθετον  ώς  καττ,γορ.  και  ύποκείμενον. — ΊΙ 
τελεία  στιγμή. — Ή  συλλαβή. — Τά  φωνήεν- 
τα. Αΐ  δίφθογγοι.  Τά  σύμφωνα.  Τά  γράμμα- 
τα. Οί  τόνοι.  Τά  πνεύματα. — Τό  κύριον  όνο- 
μα. Τό  προσηγορ.  όνομα. — Τό  γε'νος.  Ή  κα- 
τάληξις.  ΊΙ  ρίζα.  Ό  αριθμός  (ενικός  και  πλη- 
θυντικός). Ή  ονομαστική  πτώσις  (εν  τω  εν. 
και  πληθυντικώ).  —  Συμφωνία  ονόματος,  άρ- 
θρου και  έπιθε'του  κατά  γε'νος  καϊ  άριθμο'ν. 

Όρισμοϊ  (γραμμάτων  —  φωνηε'ντων  —  δί- 
φθογγων— συμφώνων — συλλαβής — λε'ξεως — 
προτάσεως. — "Ονόματος  κυρίου — προσηγορικού 
— άρθρου — ρήματος — έπιθε'του.  — Τποκειμε'- 
νου — συνδετικού  - — κατηγορουμε'νου.  — Τόνων 
— ·  πνευμάτων.  —  Γε'νους — καταλήψεως  —  α- 
ριθμού). 

2.  Ή  άπλή  συνεπτυγμε'νη  προ'τασις. 

Τί  είσιν  ή  τί  πράττουσι  τά  πρόσωπα  ή 
πράγματα. 

Όρισμός  (άνεπτυγμε'νης  —  συνεπτυγμε'νης 
προτάσεως\ 

Β'.  Προτάσεις  πεπΛατνσμέναι  μετά  προς- 
όιορισμοϋ  κατά  γενικήν  «V  τω  ένικω  χαϊ 
π.Ιηθυντικω  α')  άπρόθετον }  β')  έμπρόθετον. 

Εξαίρεται  ή  κατάληξις  τής  γενικής. — 
Λ^ίκνυται  ή  δύναμις  τής  προθε'σεως  και  του 
προσδιορισμού. — Όρισμοϊ  (προθε'σεως  —  προς- 
διορισμού  έμπροθε'του,  άπροθε'του — πεπλατυ- 
σμε'νης  προτάσεως). 

Γ'.  Προτάσεις  μετά  άντικεψένου  η  προσδιο- 
ρισμού χατ'  αιτιατικών  εν  τω  ένικω  χαϊ. 
πΛηθυντικω  α')  άπρόθετον ,  β')  έμπρόθετον. 

Εξαίρεται  ή  κατάληξις  τί,ς  αιτιατικής. — 
Λείκνυται  ή  σημασία  τοϋ  άντικειμε'νου. — Όρι- 
σμός άντικειμε'νου. 

ά' .  Προτάσεις  μετα  αντικειμένου  η  προσδιο- 
ρισμού κατά  δοτικήν  εν  τω  ένιχω  και  πΛτ\· 
θνντιχώ  α')  άπρόθετον,  β')  εμπρόθετον. 


Εξαίρεται  ή  κατάληξις  τής  δοτικής.  -  Πα- 
ρατήρησις  περί  ταύτης  εν  τω  λαλεΐν  και  γρά- 
φειν,  οτι  άντ' αυτής  γίνεται  χρήσις  τής  αίτιατ. 
εμπρόθετου. 

Ε'.  Προτάσεις  χΛητιχαί,  έπιφωνηματικαί,  θαυ· 
μαστιχαί  εν  τω  ένιχω  και  π.Ιηθυντικω. 
Εξαίρεται  ή  κατάληξις  τής  κλητικής.  — 

Τό  έπιφωνηματικόν  ή  θαυμαστικόν  σημεϊον. — 

Όρισμός  επιφωνήματος. — Αί  πέντε  πτώσεις. 

Όρισμός  πτώσεως.  Συμφωνία  όνο'ματος,  αρθρ. 

καϊ  έπιθε'του  καϊ  κατά  πτώσιν  ('Όρα  Α',  1). 

Σ Τ'.  Προτάσεις  έχουσαι  το  ύποκ.  η  χατηγορ. 
η  άντιχ.  η  τον  προσδιορισμών  όμα.Ιόν  πρω- 
τόχΜτον  άνομα  έν  ταις  5  πτώσεσιν  ένιχου 
και  πΑηθυντιχοϋ  μετά  τοϋ  οικείου  άρθρου. 
— Τύποι  έν  όιαγράμματι. 

1.  Θηλυκού  εις  η  (α'  όξυτο'νου,  β'  παροξύ- 
τονου). 

2.  Θηλυκού  εις  α  (α'  όξυτο'νου,  β'  παροξύ- 
τονου, γ'  προπαροξύτονου)  φυλαττομε'νου  έν  τή 
γενική  καϊ  δοτική. 

3.  Αρσενικού  εις  ης  (α' όξυτο'νου,  β'  παροξ.) 

4.  »        »  ας  (παροξύτονου). 
Όρισμός  κλίσεως — πρωτοχΜτων  όνομά- 

των,  έπιθε'των.  —  Φωνήεντα  μακρά,  βραχε'α, 
δίχρονα. — Συλλαβή  μακρά,  βραχεία,  κοινή.— 
Ή  συλλαβή  ώς  πρός  τήν  θέσιν  αύτής. — Ή  λε'- 
ξις  ώς  πρός  τον  άριθμ.  των  συλλαβών  καϊ  τόν 
τόνον  αύτής. — Συλλαβισμός. — Τονισμός  (κυ- 
ριώτεροι  καϊ  γενικώτεροι  κανόνες). — Συντηρημέ- 
να πρωτο'κλιτα  (μόνον  συνηρημε'νοι  τύποι).— 
Συναίρεσις. 

Σημ.  Ειρήσθω  όίπαξ  δι*  παντός  οτι,  λόγου  γι- 
γνομε'νου  περ\  πραγμάτων  κα\  άλλαχοΰ  οιεξαχθε'ν- 
των,  δέον  άναφε'ρεσθαι  έκεϊ  και  συνδε'ειν  τδ  νε'ον 
μετά  του  παλαιού,  ο!ον  τά  ένταυθα  περι  φωνηε'ν- 
των,  συλλαβής,  τονισμού  κλπ.  συνοεσον  πρδς  τά 
ε'ν  Α',  1. 

Ζ' .  Προτάσεις  έχουσαι  το  ύποκείμ.  η  κατηγο- 
ροΰμενον  η  άντικεϊμ.  η  προσδιορισμον  δεν- 
ρόκΜτον  όμα.Ιον  όνομα  έν  ταϊς  5  πτώσε- 
σιν ένικοΰ  και  π^θυντικοϋ  αριθμού  μετα 
του  οικείου  άρθρου.  —  Τύποι  έν  όιαγράμματι. 

1 .  Ούδετε'ρου  εις  ον  (α'  όξυτο'νου,  β'  παρο- 
ξύτονου, γ'  προπαροξ.,  δ'  προπερισπωμε'νου). 

2.  "Αρσενικού  εις  ος  (α'  όξυτο'νου,  β'  παρο- 
ξύτονου, γ'  προπαροξ.,  δ'  προπερισπωμε'νου). 

3.  Θηλυκού  εις  ος  (α'  όξυτο'νου,  β'  παροξ., 
γ'  προπαροξ.,  δ'  προπερισπωμε'νου). 

Όρισμός  δευτεροκλίτων  ονομάτων  καϊ  έπι- 


142  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

θέτων. — Συνηρημε'να  δευτερο'κλιτα  (μόνον  συν- 
ηρημε'νοι  τύποι). 

Η'.  Προτάσεις  εχονσαι  νποκείμενον  άντωνυ- 
μίαν  προσωπικήν  η  δειχτικήν. 

Εξαίρεται  ή  σημασία  τής  άντωνυρ,ίας. — 
Όρίζεται  ή  άντωνυμία  (προσωπική  —  δει- 
κτική). 

Θ'.  Προτάσεις  εχονσαι  το  ρημα  εις  ένικόν 
χαι  πΛηθνντιχδν  αριθμόν  α'  εν  τω  ένεστώ- 
τι,  β'  τω  παρελθο'ντι,  γ'  ζω  μέλλοντι,  σνν- 
τεΜχώ  χαι  παρατατιχώ  χρόνω  (δια  τοΰ  θα, 
μόνον  ). 

Ι'.  Προτάσεις  εχονσαι  παραγώγους  Μξεις  α' 
όιά  συνθέσεως,  β'  δια  προσθήκης  των  πα- 
ραγωγικών καταλήξεων  εκ  τών  εύχρηστο- 
ι έρων  και  συνηθέστερων. 
Σύνθεση. — Παραγωγή  λε'ξεων. 

Τε'λος  του  α'  τεύχους. 


ΤεΟχος  β'.  "Ετος  σχολοιδν  δ'. 

Τ'7)  ύλη  του  προηγουμε'νου  τεύχους  έ'στω 
συνυφασμένη  καταλλήλως  και  ή  εφεξής. 

Α'.  ΆπΛή  ανεπτυγμένη  ερωτηματική  πρό- 
χασις. 

1 .  Δι'  ερωτηματικής  αντωνυμίας. 

2.  Δι'  ερωτηματικού  επιρρήματος. 
Ερωτηματικών   σημεΐον.  —  Ερωτηματική 

άντωνυμία. — Επίρρημα  (σημασία,  όρισμο'ς). 
Β'.  Σύνθετος  πρότασις. 

1 .  Ώς  προς  τό  ύποκείμενον. 

2.  »  »    »  κατηγορούμε νον. 

3.  »  »     »  ρήμα. 

4.  »  »    »  άντικείμενον. 

5.  »  »  τον  προσδιορισμο'ν. 

Περί  συμφωνιών  τά  κυριώτερα. — Ό  σύνδε- 
σμος και.  —  Συμπλεκτικα'ι  προτάσεις.  —  Τό 
κο'μμα. — Ή  άνω  τελεία  ή  τό  κώλον. — Ή  πε- 
ρίοδος.— Ό  λόγος. — Παράλειψις  δρου  τινός  τής 
προτάσεως. 

Γ'.  Προτάσεις  εχουσαι  το  ύποχ.  η  το  χατηγ. 
η  άντικείμ.  η  τον  προςδιορισμδν  δμαΑον 
τριτόκΜτον  όνομα  εν  ταις  5  πτώσεσι  του 
ένικ.  και  πΛηθυντικοΰ  άριθμοΰ  μετά.  τον  οι- 
κείου άρθρου. — Τύποι  εν  διαγράμματι  τών 
Ληγόντων  εν  τ7)  ονομαστική 
1.  εις  ν  (τής  ρίζης  αμεταβλήτου)  α'  όξυ- 

το'νου,   β'  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου,  δ' 

προπερισπωμε'νου. 

2·  εις  ρ  (τής  ρίζης  αμεταβλήτου)  α'  όξυ- 


ΦΙΛ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

τόνου,  β'  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου,  δ' 
προπερισπωμε'νου. 

3.  εις  α  (τής  ρίζης  αμεταβλήτου)  α'  όξυ- 
τονου,  β'  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου,  δ' 
προπερισπωμε'νου. 

Χαρακτήρ  τριτοκλίτων  καΐ  που  άναζητη- 
τε'ος. — 

Τύποι  έν  διαγράμματι  τών  όμαλωτε'ρων  εκ 
τών  ληγο'ντων  έν  τή  ονομαστική 

1.  εις  ξ. — 2.  εις  ψ. — 3.  εις  ς. — 4.  εις  φω- 
νήεν α,  υ,  ω. — 

Ήμίφωνα.  "Αφωνα.  Διαίρεσις  ήμιφώνων  και 
άφωνων.  Τροπή  άφωνων.  Μεταβολή  προφοράς 
συμφώνων  τινών  (σ  προ  άμεταβ.  κλπ.  τ,  π 
μετά  του  ν,  γ  προ  γ,  κ,  χ  κλπ.).  Προφορά  του 
υ  τών  δίφθογγων  αυ,  ευ,  ηυ.— 

Όρισμός  τριτοκλίτων.  Κανόνες  (κυριώτ.  και 
γενικώτεροι).  Αί  3  κλίσεις. 
Α'.  Προτάσεις  εχουσαι  όμαΛον  επίθετον  εν 

τοις  τρισι  βαθμοϊς. 

1 .  Τρικατάληκτον. 

2.  Δικατάληκτον. 

3.  Μονοκατάληκτον. 

Όρισμός  (τρικαταλ.  —  δικαταλ.  —  μονο- 
καταλ.  —  θετικού  —  συγκριτικού  —  υπερθε- 
τικού. —  Κανόνες  (οί  κυριώτ.  και  γενικώτεροι). 

Ε' .  Προτάσεις  εχουσαι  αριθμητικά. 

1 .  Άπο'λυτα. 

2.  Τακτικά. 

3.  Χρονικά. 

4.  Πολλαπλασιαστικά  και  άναλογ.  (πλους 
— πλάσιος — πΛασίων). 

Όρισμο'ς.  Κανόνες  (κυριώτ.  και  γενικώτ). — 
ΣΤ'.  Προτάσεις  εχονσαι  αντωνυμίας. 

1 .  Προσωπικάς. 

2.  Δεικτικάς. 

3.  Έρωτηματικάς. 

4.  Αορίστους. 

Όρισμοί.  Παραλείψεις  άντωνυμ.  εν  τγ  προ- 
τάσει.  Συμφωνίαι.  Έγκλισις  τόνου  (έν  τνϊ  άο- 
ρίστω).   Κανόνες  (κυριώτ.  και  γενικώτ.).— 

Ζ'.  Προτάσεις  δριστιχαί. 
1 .  Ένεργητικαί. 
α'.  Ένεστώς  έν  τω  ένικ.  και  πληθυντικώ. 
Τά  πρόσωπα. 

β'.  Παρατατικός  έν  τω  ένικ.  και  πληθυν- 
τικώ. 

γ'.  Αόριστος  (α'  καϊ  β',  εξαίρεται  Ό  μάλλον 
εύχρ.)  έν  τώ  ένικ.  και  πληθυντ. 
ΊΙ  Αΰξησις. 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΛΓΩΧ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ  ΒΙΒΛΙΩΝ. 


143 


δ'.  Ό  μέλλων  συντελικός  και  παρατατικός 
(£ιά  τοϋ  θά)  εν  τω  ένικ.  και  πληθυντ. 

ε'.  Τό  εχω  κατ'  ενεστώτα  και  παρατατι- 
κόν  εν  τω  ένικ.  καϊ  πληθυντ. 

ς'.  Τό  είμαι  κατ'  ενεστώτα  και  παρατατ. 
εν  τω  ένικ.  και  πληθυντ. 

ζ'.  Ή  μετοχή  τοϋ  παθητικού  παρακειμένου. 

Ό  άναδιπλασιασμ,ός. 

η'.  Ό  παρακείμενος  εν  τω  ένικ.  και  πλη- 
θυντικώ. 

θ'.  Ό  ύπερσυντελικός  εν  τω  ένικώ  και  πλη- 
θυντ. ο\ά  του  έχω  και  της  μετοχής  του  πα- 
θητ.  παρακ.  χαρακτηριζομένων  τών  $ιά  τοΰ 
θέΛω,  ηθεΛον,  εχω  γράψει,  κτλ.  ώς  άσυστά- 
των,  πλην,  εννοείται,  της  λίαν  δοκίμου  συντά- 
ξεως τοΰ  εχω  μετά  μ.ετο/ής. 

Κατάληξις — ρίζα —  χαρακτήρ  — τροπή  του 
χχρ-/.χ.τηρος. — Τύπος  οριστικής  εν  διαγράμμ,α- 
τι  βαρυτο'νων  καϊ  περισπωμε'νων. —  Σημασία — 
χρήσις — ορισμός  χρονών,  αυξήσεως  καϊ  άνα- 
#ιπλασιασμ.οΰ. 

2.  Παθητικαί. 

α'.  Ένεστώς  —  Παρατατικός  —  Άο'ριστος 
(πάθη-  καϊ  μέσος,  α'  καϊ  β'  εξαιρουμένου  τοΰ 
μάλλον  εύχρηστου)  ώς  εν  τή  ένεργητική. 

β'.  Παρακείμενος  καϊ  ύπερσυντελικός  διχ  τοΰ 
είμαι  καϊ  της  μετοχής  τοΰ  παθητ.  παρακει- 
μένου. 

γ'.  Ό  μέλλων  συντελικός  καϊ  παρατ.  ώς  έν 
τή  ενεργητική. 

Τό  ποιητικόν  αίτιον.  Φωναί.  Διαθε'σεις. — 
Όρισμ,οΐ  (φωνής — διαθέσεως — ποιητικού  αι- 
τίου). Τύπος  παθητικής  φωνής  έν  διαγράμμ,ατι 
βαρυτο'νων  καϊ  περισπωμένων. 

Η'.  Προτάσεις  ύχοταχτιχαι  (υποθιτιχαί). 

1.  Ένεστώς  ένεργητικός  καϊ  παθητικός. 

2.  ' Αόριστος  ένεργ.  με'σος  καϊ  παθητικός. 

3.  Παρακείμενος  ένεργητ.  καϊ  παθητικός. 
Σύνδεσμ.οι  υποθετικοί.  Τύπος  υποτακτικής 

έγκλίσεως  βαρυτο'νων  καϊ  περισπωμ..  έν  ο\α- 
γράμματι. 

Θ'.  Προτάσεις  προσταχτιχαί. 

1 .  Ένεστώς  ένεργητ.  καϊ  παθητικός  (τό  γ' 
Κροσ.  διά  τοΰ  άς). 

2.  Άο'ριστος  ένεργ.  μέσος  καϊ  παθητικός 
(τό  γ'  προ'σ.  οιά  τοΰ  άς). 

3.  Παρακείμενος  ένεργητικός  καϊ  παθητι- 
κός (τό  γ'  προ'σ.  διά  τοΰ  άς). 

Τύπος  προστακτικής  βαρυτο'νων  καϊ  περι- 
σπωμένων έν  διαγράμματι.  Εγκλίσεις.  Χρή- 
Οίς  τών  έγκλίσεων  έν  άπολύτω  καϊ  έξηρτη- 


μένω  λόγω  (τά  κυριώτ.  καϊ  γενικώτ.).  Θέαα- 
τα.  2υζυγίαι. 

/'.  Προτάσεις  εχουσαι  το  υποχείμ.  η  χατηγ. 
η  άντιχείμενον  η  προσδιορισμοί 

1 .  Άναφορικήν  άντωνυμ,ίαν. 

2.  Άναφορικόν  έπίρρημ.α. 

3.  Άναφορικήν  μ.ετο/ήν. 

Πρότασις  κυρία  ή  προιτεύουσα  —  δευτερεύ- 
ουσα. 

Όρισμός  αναφορικής  αντωνυμίας. 
ΙΑ.  Προτάσεις  χρονιχαί. 

1.  Δια  χρονικού  έπιρρήματος. 

2.  Δια  χρονικής  μετοχής. 

3.  Δι'  έμπροθέτου. 

Τύπος  τής  μετοχής  έν  τφ  ένεστώτι,  άορί- 
στω  καϊ  παρακειμένω.  Όρισμάς  τής  μετοχής 
(άναφορικής,  χρονικής). 

ΙΒ'.  Προτάσεις  περιέχουσαι  άπαντα  τα  μέρη 
τοΰ  Λόγου. 

Τα  μέρη  τοΰ  λογού.  Κλιτά.  Άκλιτα.  Πτω- 
τικά. Παρεπόμενα  (πτωτικών,  ρήμ,ατος). 

ΣΗΜ.  Τα  δύο  ταΰτα  τεύχη  εισ\  κυρίως  τής 
γραμμα^κής  της  νε'ας  ελληνικής. 

Τέλος  τοΰ  β'  τεύχους. 


Τεΰχος  γ'.  "Ετος  σχοΆικόν  β'. 

1.  Τή  ένταΰθα  έπαναληφθησομ.ένΥ)  ύλη  τών 
προηγουμένων  τευχών  προσθετέον  έν  καταλλή- 
λω  τόπω  δ,τι  άναγκαϊον  καϊ  έφικτόν  έκ  τών 
ούσιαστικών,  έπιθέτων,  άντο.>νυμ,ιών  καϊ  ρη- 
μ.άτων. 

2.  Έν  τοις  ρήμασιν  εΐσαχθήτω  καϊ  συνυ- 
φανθήτω  καταλλήλως  ώς  εισαγωγή  εις  την 
άρχαίαν  ήδε  ή  ύλη  : 

α'.  Τό  ειμί  υπό  συντακτικήν  (ώς  συνδετι- 
κόν  καϊ  ύπαρκτικόν)  καϊ  τεχνολογικήν  έποψιν. 

β'.  Τό  άπαρέμφατον  κατ'ένεστώτα  καϊ  αό- 
ριστον. ' 

γ'.  Τό  γ'  πρόσωπον  τής  προστακτικής  μο- 
νολεκτικώς. 

δ'.  Ό  μ-ονολεκτικός  μέλλων  έν  τγί  οριστική) 
άπαρεμφάτω  καϊ  μετοχή. 

ε'.  Ό  μονολεκτικός  παρακείμ.  καϊ  ύπερσυντ. 
έν  τ·?ί  οριστική  άπαρεμφάτω  καϊ  μετοχή. 

ς'.  Ή  ευκτική  τοΰ  ένεστώτος  καϊ  άορίστου 
όμ.αλών  ρημ,άτων. 

ζ'.  Τών  εις  μι  ομαλών  καϊ  άνωμάλων  τα 
μ.άλλον  εύχρηστα. 

η'.  Τά  συνηθέστατα  τών  άλλων  άνωμάλων 
ρημ,άτων. 


144 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


3.  Συμπληρωτικά  περί  προσδιορισμών  (ό- 
μοιοπτώτων — έτεροπτώτων — κοινών). 

4.  Τά  κυριώτατα  περί  τών  άκλιτων  μερών 
του  λογού  και  της  συντάξεως  αύτών. 

5.  Περί  παραγωγές  και  συνθε'σεως  τά  κυ- 
ριώτατα. 

Τε'λος  του  γ'  τεύχους. 


Τεύχος  δ'.  "Ετος  σχολίχόν  στ'. 

Τ'/ί  ύλη  τών  προηγουμε'νων  τευχών  συκν- 
φατθήτω  καταλλήλως  και  συμπληρωματικώς : 

1.  Πάν  δ, τι  άναγκαϊον  τνί  δημοτικν)  παι- 
δεύσει εκ  του  τνπικοϋ  και  τιχνο.Ιογικον,  προς 
δέ  έκ  του  συντακτικού  δσα  ανάγονται  εις  το 
ΰποκείμενον  και  τοϋς  άΛΛονο,  ορούς  της  προ- 
τάσεως, τό  ρήμα  (ένεργητικόν  μεταβατικον — 
μονο'πτωτον — δίπτωτον,  άμετάβατον,  ούδε'- 
τερον,  παθητικον,  με'σον,  άποθετικον),  το  ά- 
παρέμφατον  (τελικο'ν,  είδικον),  την  μετοχή*· 
(έπιθετικήν,  παρενθετικήν,  κατηγορηματικήν, 
άπο'λυτον),  τά  άπρόοωπα,  τά  εις  τεοο,  ρημα- 
τικά. 

2.  "Ο,τι  εις  την  χρησιν  τών  εγκλίσεων  έν 
άπολύτω  και  εξηρτημε'νω  λο'γω  της  άρχαίας 
άνάγεται  (τά  κυριώτατα  και  γενικώτατα). 

3.  Τά  κυριώτατα  και  συνηθε'στατα  περί 


συνδε'σεως  τών  λόγων  και  τών  συντακτικών 
σχηρ,άτων  και  ιδιωμάτων. 

ϊε'λος  του  δ'  τεύχους. 

Τεΰχος  ε'.  "Ετος  σχολινιόν  ζ'. 

Έν  τν)  ύλη  τών  προηγουμε'νων  τευχών  προς- 
τεθήτω  και  αυνυφανθήτω  καταλλήλως  και 
συμπληροψ,ατικώς  πάν  δ, τι  άναγκαϊον  τ·?ί  ά- 
στικνί  σχολν)  συμφώνως  τΫ)  β'  γενικν)  άρχνί  εκ 
τε  του  συντακτικού,  τυπικού",  τεχνολογικού 
και  ετυμολογικού . 

ΤΕΛΟΣ, 

Έν  Κωνσταντινουπόλει,  ττ;  18  μαρτίου  1883. 

Ή  εκπαιδευτική  επιτροπή 

Κ.  Ξανθοπουλος. 
ΙΙρ.  Βαςιαλης. 
θ.  Σαατελιις. 
Λ.  Θεοδωρίδης. 

λίΚ    Π  ΙΡΛΝΙΚΑΣ. 

Κ.  Γ.  Γεωργαλας. 

Λβρααμ  Μααιακας. 

Χρήστος  Χατζηχρήστοι·. 

Π.  Παπαρροτςης. 

Γεώργιος  Τςιακας,  γραμματεύς. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


ΪΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΟΕ'. 

(Ταχτική). 

31/12  ίουνίου  1882. 

Προεδρεύοντος  τον  προέδρου  χ.  Κ.  Κλλλιλαοίγ. 

Άναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  τακτικής  συνεδριά- 
σεως καί  τής  επετείου  εορτής,  ό  κ.  Πρόεδρος 
ποιείται  τήν  εξής  προσλαλιάν. 

Κύριοι  αννάδεΛψοι, 

«Άναλαμβάνων  άπό  τής  σήμερον  τά  καθή- 
κοντα προέδρου  του  έν  τή  βασιλίδι  ταύτη  τών 
πόλεων  ότρηρώ;  ι5χερ  τών  γραμμάτων  μοχθούν- 
τος  Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου,  χάριτας 
ύμϊν  ομολογώ  επί  τή  άκρα  εμπιστοσύνη,  ήν 
έπεδείξατο'  μοι  και  αύθις  ή  εύμενής  υμών  ψή- 
φος, άνυψώσασά  με  τό  δεύτερον  μέχρι  τής 
άνωτάτης  βαθμίδος  τών  συμβουλευτικών  και 
εκτελεστικών  αρχών  του  πρεσβυγενούς  καί  παρ' 
ήμϊν  τε  και  έν  τή  αλλοδαπή  σεβαστού  πάνυ 
σωματείου  τούτου.  Ενδόμυχος  εστι  καϊ  βαθεϊα 
ή  έπί  τή  παρ'  άξίαν  εκλογή  ταύττ)  προς  ύμάς 
ευγνωμοσύνη  μου,  άναλογιζομε'νου  έν  ειλικρι- 
νείς και  άκριβεϊ  τών  πραγμάτων  διαγνώσει 
δτι  τών  ημετέρων  συναδέλφων  πολλοί  πολλώ 
εμού  κάρρονες  μετά  μείζονος  ήδύναντο  επιτυ- 
χία.; πάσας  διεκπεραιώσαι  τάς  τή  ύψηλή  ταύ- 
τή  διακονία  παρομαρτούσας  λεπτάς  καί  σπου- 
δαίας έντολάς.  Ταύτας  μόνον  εάν  έσκεπτόμην 
ήθελον  πάντο^  άποθαρρυνθή  και  έκλιπαρήσει 
ύμάς  όπως  εις  έπιδεξιωτέρου  πηδαλιούχου  χεί- 
ρας έμπιστευθήτε  κατά  τους  θυελλώδεις  τού- 
τους καιρούς  τό  πεφιλημένον  συλλογικόν  σκά- 
φος· αλλά  μετά  ώριμον  σκε'ψιν  προύτίμησα  τήν 
τώ  κελεύσματι  υμών  ύποταγήν,  τό  μέν  τή 
υμετέρα  θαρρών  επιείκεια,  τό  δέ  πεποιθώς  έπί 
τή  προθύμω  καί  τελεσφορώ  άγωγή  τών  δι'  ών 
με  περιεστοιχίσατε  συγκοσμητο'ρων,  ών  ό  ακά- 
ματος ζήλος,  ή  πρός  τόν  Σύλλογον  άφοσίωσις 
καί  ή  δεδοκιμασμένη  ικανότης  παρήγαγον  ήδη, 
κατά  τό  παρελθόν  έτος,  καρπούς  άφθονους  καί 
εύχύμους,  ύπό  πάντων  δέ  ημών  δεόντως  έκτι- 
μηθε'ντας.  Οί  έρίτιμοι  ούτοι  συνάδελφοι  βοη- 
θήσουσιν,  ελπίζω,  καί  έμέ  τόν  έλάχιστον  καί 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


υπέρ  πάντα  άλλον  χρήζοντα  τής  αύτών  συναν- 
τιλήψεως,  ώς  έβοήθησαν  τόν  πολυσε'βαστον 
καί  σοφόν  τε'ως  πρόεδρον  έξοχώτατον  κ.  Σπ. 
Μαυρογε'νην,  πρός  όν  προτείνω  ύμϊν  δπο>ς  άπο- 
λυθή  έ'γγραφον  του  Συλλόγου  έπίσημον,  εις 
έ'νδειξιν  τής  εύγνωμοσύνης  ημών  έπί  τοις  μό- 
χθοις,  ους  οΰκ  έπαύσατο  καταβάλλων  έπί  έτος 
όλον  ύπέρ  τής  έν  παντί  προαγωγής  σωματείου, 
όπερ  άπό  τής  τούτου  συστάσεως  όλοψύχο^ς 
ήγάπησε  καί  προθύμως  πάντοτε  πολυειδώς 
ύπηρε'τησεν.  Σύν  τή  πολυτίμω  δέ  ταύτη  τών 
έμών  Ιν  ι<ρ  προεδρείω  συναδέλφων  συνεργασία, 
επιτρέψατε  μοι,  κύριοι,  ί'να  έπικαλεσθώ  καί 
τήν  ούχ  ήττον  πολύτιμον  καί  άπαραίτητον 
σύμπραξιν  πάντων  υμών  άνευ  γάρ  ταύτης  ου- 
δέν έστι  γενέσθαι  τών  δεόντων. 

»Τά  δέοντα  δέ  γενέσθαι  πολλά  εΐσι  καί  κα- 
τεπείγοντα, έν  οίς,  καθ'  ημάς,  πρωτεύουσιν,  ή 
κατά  τό  ενόν  περιστολή  τών  ημετέρων  δαπα- 
νών, άνερχομένων  είς  ποσόν  πάντη  δυσανάλο- 
γον  τοις  πόροις  του  Συλλόγου,  ή  τακτική  άνα- 
κοίνωσις  σπουδαίων  μελετών  καί  τερπνών  τε 
καί  ωφελίμων  δημοσίων  διαλέξεων,  ή  σύντονος 
έν  πάσαις  ταϊς  έπιτροπαΐς  έργασία,  μάλιστα 
δέ  ή  όσον  έ'νεστι  ταχύτερα  έκδοσις  τών  καθυ- 
στερούντων  τευχών  του  ημετέρου  περιοδικού, 
του  πιστού  τούτου  καί  τηλαυγούς  κατόπτρου 
του  Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου,  ούτι- 
νος ή  μέν  διακοπή  άκαταλογίστου  ηθικής  καί 
ύλικής  ζημίας  γίνεται  ήμϊν  πρόξενος,  ή  δέ  τα- 
κτική δημοσίευσις  διατηρεί  άπό  πολλού  άκ- 
μαΐον  τό  τού  Συλλόγου  γόητρον  καί  θερμάς  τάς 
πρός  αύτόν  συμπαθείας  τού  πεπολιτισμένου 
κόσμου.  Ό  Σύλλογος  ημών,  κύριοι,  καί  τούτο 
μετά  δικαίας  διακηρύττω  υπερηφάνειας,  ύψη- 
λήν  προσεκτήσατο  θέσιν  καί  έν  τή  συνειδήσει 
τού  ημετέρου  έθνους,  μετά  πολλής  τής  στοργής 
παρακολουθοΰντος  τούς  ύπερε ικοσαετεΐς  αυτού 
άγώνας·  έφ'  ω  καί  όφείλορ.εν,  οΰ  μόνον  διατη- 
ρήσαι  αύτόν  σώον  καί  όρθοτομούντα  τόν  λόγον 
τής  επιστημονικής  άληθείας,  άλλά  καί  κατα- 
στήσαι  αύτόν  όσημέραι  ίκανώτερον  είς  έξυπη- 
ρέτησιν  τών  ευγενών  ύπέρ  τής  παιδείας  προ- 
θέσεων τής  Α.  Α.  Μ.  τού  κραταιού  καί  φιλο- 
λάου  Σουλτάνου  Άβδούλ  Χαμίτ  Χάν,  τού  «- 

19 


146  Ο  Ελ  Κ/1Ι0ΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

νωτάτου  προστάτου  των  έν  τη  άπεράντω  Αύτοϋ 
αυτοκρατορία  λειτουργούντων  φιλολογικών  και 
εκπαιδευτικών  σωματείων.  Μετά  των  εστιών 
τούτων  των  φώτων  και  ιδία  μετά  τής  αρτι- 
σύστατου Εκπαιδευτικές  και  Φιλανθρωπικές 
'Αδελφότητος,  ής  εύρύτατος  ό  κύκλος  και  τά 
με'σα  ισχυρά,  έν  ειλικρίνεια  και  αμοιβαία  αγά- 
πη κα'ι  έκτιμήσει  συνεννοούμενοι  και  άλληλο- 
βοηθούμενοι,  ραδίως  και  ευκόλως  παρε'ξομεν 
τοις  παίδευσιν  διψώσι  τό  «ύδωρ  ζών»  τής  επι- 
στήμης και  της  ηθικής.  Οϋδε'ποτε  δέ  ό  Ελλη- 
νικός Φιλολογικός  Σύλλογος,  ούτινος  επισκοπεί 
εύλογών  τά  έ'ργα  αυτού  ό  φιλόμουσος  ημών  πρω- 
θιεράρχης  Ιωακείμ  Ό  Γ',  ουδέποτε  παύσεται 
διατελών  ό  πατήρ  τών  συλλόγων  και  αδελφο- 
τήτων, μάλιστα  ενόσω  τά  με'λη  αύτοϋ,  τά  τε 
επίτιμα,  τά  τακτικά  κα'ι  τά  άντεπιστε'λλον- 
τα,  μετ'  άφοσιώσεως  κα'ι  αύταπαρνησίας  έπι- 
τελοϋσι  τό  εαυτών  καθήκον,  άναπολοΰντα  εις 
την  μνήμην  αύτών,  προς  ένθάρρυνσιν  κα'ι  ψυχι- 
κήν  τε'ρψιν,  παρήγορον  και  γλυκυτάτην,  τήν 
του  αποστόλου  τών  εθνών  βαρυσήμαντον  ύπο- 
θηκην  :  όόζα  και  τιμή  και  ειρήνη  παντι  τω  ερ- 
γαζόμενο) το  αγαθόν» . 

Μετά  την  προσλαλιάν  ταύτην  άναγινώσκε- 
ται  ύπό  του  γεν.  γραμματε'ως  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατιθε'μεθα  περίληψιν  τών  έξης  επι- 
στολών. 

Επιστολής,  του  κ.  Ο.  II.  Ηβαρ,  γενικού  προ- 
ξε'νου  τών  Ενωμένων  Πολιτειών  της  Αμερικής 
ενταύθα,  άπά  13  (ν.  ε.)  μαίου,  άποστε'λλον- 
τος  έκ  με'ρους  του  υπουργού  τών  έσωτερικών 
τών  Ήνωμε'νυ^ν  Πολιτειών  της  Αμερικής  5 
τόμους,  περιε'χοντας  την  εκθεσιν  τών  αντιπρο- 
σώπων τών  Ήνωμε'νων  Πολιτειών  εις  την  έν 
Παρισίοις  παγκόσμιον  έ'κθεσιν  τοΰ  1878. 

Τοϋ  αΐδεσιμωτάτου  0.  Ο.  ΟϋΓΐίδ,  άπό  21 
μαίου,  έξαίτουμένοο  έξ  ονόματος  της  Αρχαιο- 
λογικής επιτροπής  δπως  έκδοθή  ένταλμα  3 
λιρών  έπ'  ονόματι  τού  κ.  Α.  Πανοπούλου  δι' 
άντιγραφήν  επιγραφών  έν  τω  κώδικι. 

Τού  ΟοΐΙΊΐβ  0.  Κ  Κοδδϊ  δοοΙΙΪ,άπό  24  φθί- 
νοντος, γνωστοποιοΰντος  την  παραλαβήν  τού 
διπλώματος  αυτού  ως  άντεπιστε'λλοντος  μέ- 
λους κα'ι  εύχαριστούντος  έπ'ι  τούτω  τφ  Συλ- 
■?.ο'γω. 

Τοϋ  κ.  Α.  Ο.  ΟαηΐρϊΙΙο,  άπό  8  ίουνίου,  δια- 
€ι€άζοντος  έπι-στολήν  τοϋ  προε'δρου  τοϋ  έν  Μα- 
δρίτη Συλλόγου  «ΑίΟΙβο  άβ  ΜαάΗάη. 

Τοϋ  κ.  Χ  ο.  Χατζηχρήστος  διευθυντού  τοϋ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

έν  Σταυροδρομίω  Ελληνικού  Λυκείου,  παρακα- 
λοϋντος  τόν  Σύλλογον,  όπως,  ώς  και  άλλοτε, 
παραχώρηση  τήν  μεγάλην  αυτού  α'ίθουσαν  διά 
τήν  πρώτην  ήμεραν  τών  εξετάσεων  τοϋ  ύπ' 
αύτοϋ  διευθυνομε'νου  Αυκείου,  ήτοι  τήν  κυρια- 
κήν  της  1  3  έπομε'νου  μηνός. 

Μετά  δέ  ταύτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων 
προσφορα'ι  κα'ι  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις 
ταύτας  ποιησαμε'νοις. 

Είτα  άγγε'λλονται  τό  πρώτον  ·ώς  τακτικά 
με'λη  οί  κ.κ.  I.  Φιλαλήθης,  καθηγητής  της  Μ. 
τού  Γε'νους  Σχολής,  προτεινόμενος  ύπό  τών  κ. 
κ.  Κ.  Καλλιάδου,  Στ.  Άριστάρχου  κα'ι  Τηλ. 
Καραθεοδωρή,  κα'ι  Ν.  Δουρούτης,  α'  γραμματεύς 
τής  ένταϋθα.  Β.  Έλλ.  Πρεσβείας,  προτεινόμε- 
νος ύπό  τών  κ.  κ.  Κ.  Καλλιάδου,  Τηλ.  Καρα- 
θεοδοορή  κα'ι  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Προβάς  δ'  ακολούθως  ό  Σύλλογος  εις  άνα- 
πλήρωσιν  τών  παραιτηθε'ντων  έκ  τών  ύπουρ- 
γημάτων  ά  άνετε'θησαν  αύτοϊς  κατά  τάς  αρ- 
χαιρεσίας, ήτοι  τών  κ.  κ.  Ραυΐ  δϋΙίΓΟΒίΙβΓ,  άν- 
τιπροε'δρου,  Β.  Αούση,  βιβλιοφύλακος  κα'ι  Όδ. 
Ίαλε'μου,  με'λους  τής  Συντακτικής  έπιτροπής 
τού  Συλλόγου,  άναδείκνυσιν  άντιπρόεδρον  μεν 
τόν  αϊδ.  0.0.  ΟιΐΓΐίδ  διά  ψήφων  11,  βι- 
βλιοφύλακα  τόν  κ.  Α.  Παποιδόπουλον  Κερα- 
με'α  διά  ψήφων  1  Ο  κα'ι  με'λος  τής  Συντακτι- 
κής έπιτροπής,  τή  προτάσει  τού  προεδρείου, 
τόν  κ.  Γ.  Σεϊτανίδην. 

Εϊτα  ό  κ.  γενικός  γραμματέων;  άναγινώσκει 
τήν  «περί  τής  άνακαλύψεως  τής  αρχαίας  πό- 
λεως Μοραίας  νύν  Μορφτάδας  καί  περί  τοϋ  όνο 
ρ,ατος  τοΰ  Μωρέιος»  πραγματείαν  τοΰ  κ.  Άθ 
Πετρίδου,  ήν  άπε'στειλε  τω  Συλλόγω  έκ  Κυ- 
παρισσίας. 

'Εν  τη  πραγματεία  αύτοϋ  ταύτη  ό  κ.  Άθ. 
Πετρίδης  έν  πρώτοις  παρατίθησι  τά  εις  τήν 
ύπόθεσιν  αύτοϋ  αναφερόμενα  χωρία  τοϋ  κ.  Κ. 
Παπαρρηγοπούλου  κα'ι  τοϋ  κ.  Σάθα.  Ερευνών 
δέ  ταύτα  διαφωνεί  προς  τόν  κ.  Σάθαν  ώς  πρός 
τά  έξής  :  Εις  τά  περί  τού  Ποντικοκάστρου  ή 
Μυουπολεως  αναφερόμενα  φρονεί  ότι  άνε'καθεν 
ή  πόλις  αύτη  ούχί  Μυούπολις,  ώς  λε'γει  ό  κ. 
Σάθας,  άλλά  Κάστρον  Ποντικού  ώνομάσθη  ύπό 
τού  κατά  πρώτον  άνοικοδομήσαντος  αύτό  ύπέρ 
τόν  λιμε'να  τόν  καλούμε νον  Ποντικού  Λιμε'να 
κα'ι  έν  τή  χώρα  τή  ποντική  κατά  τήν  μαρτυ- 
ρίαν  τού  'Αντιοχέως  Ιωάννου.  Τό  όνομα  δέ 
τής  Πόλε<υς  Ποντικόκαστρον  μετεποίησεν  έπί 
τό  άρχαϊκώτερον  εις  Μυούπολιν  Ανδρέας  ό  έξ 
Ώλένης  τού  Μοραίου.  Ό  κ.  Πετρίδης  ομιλεί 
περί  τής  πόλεως  Φειάς  ήτις  φρονεί  ότι  εκείτο 


Π  Ρ  Α  Κ 

«ν  Ποντικοκάστρω  και  ουχί  εν  τ·?ί  Σκαφιδία. 
Καθώς  δέ  έν  Ποντικοκάστρω  υπάρχον  αί  άρ- 
γαίαι  Φειαί  ούτο;  και  έν  τω  ΐχθυοτροφείω 
Μουριρόίς  του  Πύργου  ήν  ή  άρχαία  πόλις  ν/ε- 
τρΐνοι  και  ουχί  ή  πόλις  Μοραία,  ώς  φρονεί  ο 
κ.  Σάθας,  ούδέ  προήλθε  τό  όνομα  τούτο  έκ 
του  άρ/αιοτέρου  ΜαργάΛαϊ.  Ή  αληθής,  λέγει, 
ττολις  Μοραία  άνεκαλύφθη  ύπ'  έμοϋ  εσχάτως 
και  ευρίσκεται  άλλαχοϋ  πολύ  μακράν  του 
ιχθυοτροφείου  Μαυργ>)άς  έν  ετέρα  επαρχία,  τΫ) 
Τριφυλία.  Ακολούθως  ό  κ.  Πετρίτης  εκφέρει 
γνώμην  ότι  τό  γενικόν  της  Πελοποννήσου  όνομα 
Μωρέας  δέν  προηλθεν  έκ  τής  λίμνης  Μουριάς, 
ώς  προσπαθεί  νά  άποδείξτ]  ό  κ.  Σάθας,  ούδέ  έκ 
τοϋ  ονόματος  Σκιομπρέας  Μουριάς.  Τέλος  δ' 
άρ/ο'μενος  της  αναπτύξεως  της  ιδίας  αύτοΰ 
επί  τοϋ  ζητήματος  γνώμης  διακόπτει  τήν  δια- 
τριβών όπισχνούμενος  συνέχειαν. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  παρατηρεί 
δτι,  προκειμένου  περί  της  λέξεως  Μωρίας,  δι' 
ής  ώνομάσθη  ή  Πελοπόννησος  και  περί  ής  ε- 
γράφησαν πολλά  υπο'  τε  τοϋ  σοφού  καθηγητού 
τοΰ  Άθήνησι  Πανεπιστημίου  κ.  Κ.  Παπαρρη- 
γοπούλου  και  τού  κ.  Σάθα,  μεγίστη  δέον  να 
καταβληθή  προσοχή  εις  τήν  συνήθειαν  της 
γλώσσης  τού  λαού,  ήτις  τά  περιεκτικά  ονό- 
ματα, άτινα  ή  αττική  γλώσσα  εις  ώ>-ώ>ο<? 
σχηματίζει,  σχηματίζει  εις  ίαο  τω  ι  η  τω  β 
διά  συνιζήσεως  ώς  λ.  /.  άντί  σπαρτών  σπαρ- 
τιάς,  δαφνών  δαφνιάς  κτλ.  και  εις  γένος  αρ- 
σενικό ν  διαφωνεί  δέ  πρός  τήν  γνώμην  εκεί- 
νων, οΐτινες  έννοούσιν  ότι  λέγεται  νήσος  Μω- 
ρέας  ή  χώρα  Μωρέας,  διότι  φέρεται  εις  άρσε- 
νικόν  γένος  ό  Μωρέας  ή  συνηθέστερονΜωρεάς. 

Επίσης  διαφωνεί  και  πρός  τήν  γνώμην  τού  κ. 
Σάθα  όστις  γνωματεύει  ότι  άπό  πόλεώς  τίνος 
Μοραίας  εδόθη  τά  όνομα  εις  άπασαν  τήν  Πελο- 
πο'νντ,σον,  διότι,  άν  τούτο  αληθές,  θά  έλέγετο 
ή  Πελοπόννησος  ή  Μοραία  και  ό/ι  ό  Μωρέας  ή 
ο  Μωρίας,  καθώς  και  ή  μικρά  /ώρα  Ελλάς 
δούσα  τό  όνομα  αυτής  εις  τήν  λοιπήν  χώραν 
Ελλάδα,  τό  όνομα  όμως  ουδόλως  ήλλαξεν  εις 
άρσενικόν. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΟ<Γ'. 

(Ταχτική). 

Τη  7/19  Ιουνίου  1882. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κάλλια αοϊ". 
'  Υναγνωσθέντων  και   έπικυρωθέντων  των 


ΤΙΚ  Α.  147 

πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
%οινοϋται  ώς  εξής  ή 

αλληλογραφία" 

Επιστολή,  τού  κ.  Στ.  'Αριστάρχου,  ειση- 
γητού της  τριμελούς  πρός  έξέλεγξιν  τής  βι- 
βλιοθήκης έπιτροπείας,  άπό  5/1  7  τρέχοντος, 
προτεινούσης  όπως  δοθώσι,  τό  γε  νύν,  ώς  αμοι- 
βή διά  τήν  έκτακτον  έργασίαν,  εις  ήν  καθυπε- 
βλήθη  ύπό  τής  έπιτροπείας,  τώ  τής  βιβλιο- 
θήκης ύπαλλήλω  κ.  Κ.  Κρητικίδη  τρεις  λίραι 
όθωμανικαί. 

Τού  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως,  άπό 
7/19  παρόντος,  άγγέλλοντος  ότι  ό  κ.  πρόεδρος 
τής  Φιλολογικής  έπιτροπήςιοϋ  Συλλόγου,  προ 
τής  αναχωρήσεως  αυτού,  εξέφρασε  τήν  έπιθυ- 
μίαν,  όπως  δημοσιευθη*  ή  έπί  τοϋ  Ζωγραφείου 
διαγωνίσματος  τής  συλλογής  ζώντων  μνημείων 
έν  τνί  γλώσσν)  τοϋ  λαού  εκθεσις  τής  έπιτρο- 
πής  τής  έπετείου  εορτής,  και  έξαιτουμένου  τήν 
πρός  τούτο  άδειαν  τοϋ  Συλλόγου. 

Μετά  δέ  ταύτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων 
προσφοραί  και  έκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις 
ταύτας  ποιησαμένοις. 

Ακολούθως  ό  Σύλλογος  αποδέχεται  τήν  αΐ- 
τησιν  τής  προς  έξέλεγξιν  τής  βιβλιοθήκης  επι- 
τροπής περί  απονομής  τριών  όθ.  λιρών  τω  κ. 
Κ.  Κρητικίδν).  Πρό  δέ  τής  έπιψηφίσεως  τής 
πιστώσεως  ταύτης  ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί 
ότι  αύτη  καταλογισθήσεται  έν  τω  προϋπολο- 
γισμοί τοϋ  παρόντος  έτους  εις  τό  κονδύλιον 
τής  βιβλιοθήκης.  Και  μετά  ταύτα  αποδέχεται 
ώσαύτως  τήν  αΐτησιν  τού  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως 
πρός  δημοσίευσιν  διά  τών  εφημερίδων  τής  κατά 
τήν  έπέτειον  τοϋ  Συλλόγου  έορτήν  άναγνωσθεί- 
σης  έκθέσεως  τής  βιβλιοθήκης  ύπό  τοϋ  κ.  Α. 
Π.  Κεραμέως.  Και  τήν  αΐτησιν  ταύιην  προϋπε- 
στήριξεν  ό  κ.  πρόεδρος  καταδείξας  τους  πρός 
άποδονήν  αυτής  συνηγοροϋντας  σπουδαιότα- 
τους λόγους. 

Άγγέλλονται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηθέν- 
τες  γίνονται  παμψηφεί  δεκτοί  μέλη  τακτικά  τού 
Συλλόγου  οί  κ. κ.  I.  Φιλαλήθης,  καθηγητής 
τής  Μ.  τοϋ  Γένους  Σχολής,  και  Ν.  Δορούτης  α' 
γραμματεύς  τής  Β.  Ελληνικής  Πρεσβείας. 

Είτα  ό  ιατρός  κ.  Β.  Λ.ούσης  άναγινώ- 
σκει  τήν  έν  τν)  Επιστημονική  τοϋ  Συλλόγου 
Έπιτροπνί  ύπ'  αυτού  άναγνωσθεϊσαν  πραγμα- 
τείαν  «περί  τής  μεθόδου  τού  Ε,ίδΙβΓ,  τής  περί 
τήν  θεραπείαν  τών  ελκών,  πληγών  και  τραυμά- 
των» (ΐδε  ις'τόμ.  εκθεσιν  Έπιστημ.  έπιτρ.). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


148 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΟΖ'. 
(Ταχτική). 

14/26  Σουνίου  1882. 
Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  Καλλιλαου. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ήγαυμέν^ς  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοΰται  ώς  έξής  ή 

Επιστολή,  του  κ.  Μ.  Τριανταφυλλιού,  εκ 
Πριγκήπου,  άπό  10/22  τρέχοντος,  έξαιτουμέ- 
νου  όπως  τω  επιστραφώ  τό  ύπό  την  έπιγραφήν 
«Στοιχειώδης  γραμματική  της  τε  άρχαίας  και 
νεωτε'ρας  γλώσσης  ήμών  πρός  χρήσιν  των  δη- 
μοτικών Σχολείων»  χειρο'γραφον  αύτοΰ. 

Έπί  της  επιστολής  ταύτης  του  κ.  Τριαντα- 
φυλλιού ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  δτι  τό  χειρο'- 
γραφον δύναται  νά  παραχωρηθή  τω  αΐτοϋντι, 
άτε  άχρηστον  έν  τοις  άρχείοις  του  Συλλόγου 
μή  έξενεχθείσης  κρίσεως  έπ'  αυτού  ύπό  της 
Εκπαιδευτικής  επιτροπής. 

Μετά  τινα  συζήτησιν  ό  Σύλλογος  αποφασί- 
ζει την  του  χειρογράφου  έκ^ώρησιν. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Ξανθόπουλος  άναγινώ- 
σκει  τό  δεύτερον  [Λε'ρος  τής  πραγματείας  αύ- 
τοΰ τής  έπιγραφομένης  «τά  ηθικά  Νικορ.ά^εια 
τού  Άριστοτε'λους»  ('ίδε  σε>.  1). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΟΗ'. 

(Ταχτίϊΐή). 

Ττ\  21/3  ίουλίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κ  λ  λ  λ  ι  λ  λ  ο  ν . 

Άναγνωσθε'ντων  καϊ  έπικυρωθε'ντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

άλληλογροχφ&'α- 

έξ  ής  παρατιθέμεθα  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών. 

Επιστολής,  τής  εν  Τεκφοϋρ  Σεραίω  υπέρ  τής 
αΰτοθι  Σχολής  άδελφότητος  "Ομονοίας ,  άπό 
1 7  ίουνίου,  έκτιθεμένης  την  κατάστασιν  τής 
Σχολής  και  έξαιτουμε'νης  την  συνδρομήν  του 
Συλλόγου. 

Άγγε'λλονται  προσφοραί  βιβλίων  και  εκφρά- 
ζονται εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιησαμένοις. 

Είτα  ό  κ.  ϊτ.  Άρςστάρχης  άναγινώ- 
σκει  την  περί  τίνος  ανεκδότου  νεαρας  τοΰ 


Φωκά  πραγματείαν  αυτού.  'Εν  αΰτνί  μετά  βρα- 
χεΐαν  μνείαν  τών  κατά  την  οκταετή  βασιλείαν 
τοΰ  Φωκά  γεγονότων,  τής  σκληράς  τύχης  τής 
οικογενείας  τοΰ  προκατο/ου  αύτοΰ  Μαυρικίου, 
τής  θανατώσεως  τοΰ  Ναρσή  και  τής  έκδηλω- 
θείσης  θεομηνίας  διά  τής  πήξεως  τής  θαλάσ- 
σης άπό  Χαλκηδόνος  μέχρι  Γαλατά,  διά  τής 
έν  Κωνσταντινουπολει  πυρκαϊάς  άπό  τοΰ  πα- 
λατιού τοΰ  Λαύσου  μέχρι  τοΰ  Φο'ρου  τοΰ  Κων- 
σταντίνου,  διά  τοΰ  έπισκήψαντος  μεγάλου  θα- 
νατικού καϊ  διά  τών  τροπαίων  τοΰ  Χοσροου 
παρίσταται  ό  Ηράκλειος  ώς  σωτήρ,  καίων 
μετά  βασάνους  τον  Φωκάν  έν  τ·?)  πλατεία  τοΰ 
Ταύρου. 

Άλλ'  έν  τω  χρονικώ  τούτω  διαστήματι  ά- 
ναφε'ρονται  κα.ί  τινα  καλά·  κατεσκευκσθη  ο 
Άρσενάλης  παρά  την  Μαγναύραν  πρός  κατα- 
φυγήν  τών  πλοίων,  έξεχώσθη  κυνστε'ρνα  παρά 
τον  ναόν  τών  Τεσσαράκοντα  Μαρτύρων  πρός 
ΰδρευσιν  τοΰ  διψώντος  λαού,  άνηγε'ρθη  στήλη 
πρός  στολισμόν  τής  πόλεως·  άλλά  και  ό  ύπό 
τών  Άβάρων  άποτινορ.ενος  φόρος  υποτέλειας 
ηύξήθη  καϊ  μεγάλαι  χρηματικαϊ  δωρεαϊ  διενε- 
μήθησαν  εις  τους  πτωχούς  Κωνσταντινουπό- 
λεως κατά  την  τοΰ  Φωκά  ύπατείαν. 

Είτα  δέ  παρατίθενται  συγγραφείς  είκάσαν- 
τες  την  έπϊ  Φωκά  έκδοσιν  νεαρών  άπολεσθει- 
σών  την  είκασίαν  ταύτην  δίκαιοι  πληρε'στατα 
ή  τέως  άνακαλυφθεϊσα  έπιγραφή  έν  Γαλατά 
κατά  τόν  μήνα  τούτον  (ίούνιον  τοΰ  1882)  έκ 
τριών  μαρμάρινων  τεμαχίων,  μόλις  διασωθε'ντων 
έξ  έπικειμένης  καταστροφής,  μερίμνν)  τού  κατα- 
στήματος τοΰ  κ.  Εύγενίδου.  Αναπτύσσονται 
οί  λόγοι,  δι'  ους  τά  τεμάχια  ταύτα,  εΐ  καϊ  έλ- 
λιπή  κατά  τά  3/4  τούλά/ιστον,  αποδίδονται 
εις  νεαράν  τοΰ  Φωκά,  άποτεινορ.ε'νην  μέν  εις 
κο'μητα  λαργιτιο'νων  τον  Άναστάσιον,  πραγμα- 
τευομένην  δέ  περί  τών  πληρονομε'νων  τελών 
ύπό  τών  διά  τοΰ  Βοσπόρου  διερχομε'νων  πλοίων 
καϊ  έχοντων  φορτίον  σωμάτων  οίκετικών,  ήτοι 
δούλων,  ώς  καϊ  περί  τής  κηδείας  τών  κατά  τόν 
διάπλουν  άποθνησκοντων.  Έν  τή  περιπτώσει 
δέ  ταύτν)  μνημονεύονται  μέν  οί  άπό  Θεοδοσίου 
Β'  μέχρι  τοΰ  Φωκά  χρηματίσαντες  κομήτες 
λαργιτιο'νων,  διακρίνεται  δέ  τό  είδικόν  ταμεΐον 
τοΰ  αύτοκράτορος  άπό  τού  γενικού  ταμείου 
τού  Φίσκου  καϊ  διαιρείται  τό  πρώτον  εις  τρία 
τμήματα,  έξετάζονται  δέ  τά  τε  εισοδήματα 
καϊ  αί  δαπάναι  έκάστου  τούτων,  ιδία  δέ  σα- 
φηνίζονται  τά  περϊ  χομμερχίου  καϊ  μάλιστα 
τών  δούλων  κατά  την  βυζαντινήν  νομοθεσίαν. 

Έπεται  ή  άναπλήρωσις  τής  δλης  νεαράς 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


149 


τοΰ  Φωκά  και  ή  άντιπαράθεσις  τοΰ  κειμένου 
αύτής  πρός  τε  τον  θεοδοσιανόν  κώδικα,  το 
Ίουστινιάνειον  δίκαιον  και  δή  και  τάς  μετα- 
γενεστέρας  των  αυτοκρατόρων  νεαράς  διατάξεις, 
ένιαχοΰ  δέ  άντιπαρατίθενται  διάφορα  χωρία 
τής  τοΰ  Φωκά  νεαράς  προς  τους  ναυτικούς  νο'- 
μους  των  'Ροδίων  και  προς  τήν  άρχαίαν  των 
Αθηνών  νομοθεσίαν. 

Εκφράζεται  δ'  επί  τέλους  ή  έλπίς,  δτι  ή 
έν  τω  περιβόλω  του  Συλλόγου  συζήτησις  και 
V)  άνακάλυψις  καϊ  άλλων  έτι  τεμαχίων  της 
δυστυ/ώς  λίαν  κολοβής  ταύτης  επιγραφής  δια- 
Φωτίσουσιν  όσα  μένουσιν  έτι  σκοτεινά  αύτής 

.       ϊ  ' 
Λύεται  η  συνεοριασις. 


ΣΥΝΈΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΟΘ'. 

("Εκτακτος). 

Τη  28/10  Ιουλίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Καλλιααου. 

'Αναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ηγουμένης  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως άνακοινοΰται  ή 

αλληλογράφε  α 

ε;  ης  παρατιθέμεθα  τήνδε  τήν  έπιστολήν 

Επιστολή  της  Συντακτικής  επιτροπής  τοΰ 
Συλλόγου,  άπό  27/9  Ιουλίου,  άγγελλούσης  δτι 
παραιτηθέντος,  λόγω  υγείας,  τοΰ  κ.  Ήρ.  Βα- 
σιάδου  άπό  τε  μέλους  και  προέδρου,  έξελέξατο 
πρόεδρον  τον  κ.  Χο.  Χατζτιχρήστον  καϊ  προ- 
τεινούσης  μέλος  αυτής  τον  κ.  Ν.  Παρανίκαν. 

Ό  κ.  πρόεδρος  καθυποβάλλει  πρώτον  τήν  τής 
Συντακτικής  επιτροπής  προτασιν  πρός  έκλο- 
γήν  ώς  βέλους  αυτής  τοΰ  κ.  Ν.  Παρανίκα  και 
ακολούθως  προ'τασ.ν  τοΰ  προεδρείου  και  τής 
Οικονομικής  επιτροπής  πρός  έκλογήν  τών  κκ. 
I.  Γκιών,  Μ.  Βελλογιάννη,  Ν.  Βαμβάκη  καϊ 
Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως  ώς  μελών  επι- 
τροπής, ήτις  νά  προβή  εις  τήν  σύνταξιν  κατα- 
στατικού τής  ουσίας  τοΰ  Συλλόγου. 

'Αμφότεραι  δέ  αί  προτάσεις  αύται  γίγνονται 
παμψηφεί  δεκταί. 

Ό  κ.  πρόεδρος,  άπουσιάζοντος  τοΰ  ταμίου, 
άναγινώσκει  τον  υπό  τε  τοΰ  προεδρείου  καϊ 
τή;  Οικονομικής  επιτροπής  έν  κοινή  συνεδριά- 
σει συνταχθέντα  προυπολογισμόν  τών  είσπρά- 
ςειον  και  δαπανών  κατά  το  άρςάμενον  συλλο- 
γικόν  έτος  1882 — 83  έχοντα  ούτως· 


Εεατφάξεος. 

Άπό  τακτικάς  συνδρομάς  Λ.  Τ.  150 

»    καθυστερούσας   »  40 

»    δικαιοψ.ατα  διπλωμάτων...  »  30 

»    τόκους  χρεωγράφων   »  25 

»    εκτάκτους  συνδρομάς   »  150 

»    Χρηστάκην  Ζωγράφον  διά  τό 

ΙΙεριοδικον   »  150 

»    περίσσευμα  παρελθόντος  έτους  »  55 

»    έλλειμμα   »  120 


Τό  όλον  ,   »  720 


Ααπάναε. 

Εις  μισθοδοσίας  υπαλλήλων  Λ.  Τ.  200 

»   περιοδικόν  (2  ετών)   »  300 

»   βιβλιοθήκην   »  30 

»   'Αρχαιολογικήν  έπιτροπήν.  ...  »  20 

»  'Αρχαιολογικόν  δελτίον   »  30 

»   πυρασφάλιστρα   »  25 

»   φωτισμόν  καϊ  θέρμανσιν   »  10 

»    έπισκευήν  κτιρίου   »  10 

»  διάφορα  έξοδα  και  γραφικ.  ύλην  »  35 
»  διόοθωσιν  επίπλων  καϊ  άγοράν 

νέων   »  20 

»   άρχαιολογικάς  συλλογάς   »  10 

»  έκτακτα  έξοδα   »  30 

Τό  όλον   »  720 


Έν  Κ/πέλίΐ,  τ7\  25  Ιουνίου  1882. 

Ό  ταμίας 

['ϊπογ.]    Ν.  Βαμβακης. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  τοΰ  προϋπολογισμού  ό 
κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  τό  προεδρεϊον  καϊ  ή  Οι- 
κονομική επιτροπή  πάσαν  φροντίδα  κατέβαλον 
πρός  έλάττωσιν  τοΰ  ελλείμματος.  Εντεύθεν  δέ 
καϊ  ή  έκπτωσις  τών  μισθών  τών  υπαλλήλων, 
οί'τινες  ήσαν  φοβερά  δαπάνη  τοΰ  Συλλόγου,  α- 
νερχόμενοι τέως  εις  300  περίπου  λίρας,  εν  ω 
ο  Σύλλογος  άπό  τάς  τακτικάς  αύτοΰ  συνδρο- 
μάς εισέπραττε  μόνον  250  περίπου  λίρας. 

Οί  μισθοί  δέ  ούτως  έχουσιν  εις  τόν  ύπάλ- 
ληλον  τοΰ  γραμματέως  λίρ.  40,  εις  τόν  βοηθόν 
του  βιβλιοφύλακος  λιρ.  30,  εις  τόν  εισπράκτο- 
ρα λιρ.  30  ετησίως  καϊ  1  5  °/0  επί  τών  δι'  αύ- 
τοΰ γιγνομένων  εισπράξεων  εις  τόν  επί  τοΰ 
αναγνωστηρίου  42  λίρ.  καϊ  εις  τόν  θυρωρόν 
•λιρ.  30·  τό  όλον  Α. Τ.  192.  Ό  κ.  πρόεδρος 
λυπεϊται  διότι  τό  προεδρεϊον  ούκ  ήδυνήθη  νά 
φέο·/]  τό  ϊσοζύγιον  έν  τω  προυπολογισμώ,  εύχε- 
ται δέ  όπως  κατά  τόν  έπιόντα  ένιαυτον  πλέον 
τοΰ  γενομένου  ήδη  γένηται  καϊ  εκφράζει  τήν 


150 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ελπίδα  δτι  τό  παρουσιαζόμενον  έλλειπα  άνα- 
πληοωθήσεται. 

Ό  κ.  Τν}λ.  ΚαραΟεοΠωρή  παρατηρεί 
δτι  τά  διά  τό  περιοδικόν  του  Συλλόγου  σύγ- 
γραμμα του  Χρ.  έφένδη  Ζωγράφου  είσιν  ε/,  της 
χρήσεως  του  παρελθόντος  έτους.  Τούτο  δέ  δέον 
νά  σημειωθη  έν  τοις  πρακτικοϊς. 

Ό  προϋπολογισμός  άνευ  αντιρρήσεως  γίγνε- 
ται  δεκτός. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  τήν  έ'ναρξιν  τής  εκ- 
τυπώσεως του  ΙΔ'  τεύχους  του  περιοδικού  του 
Συλλόγου  συγγράμματος,  την  διακοπήν  των 
τακτικών  τοΰ  Συλλόγου  συνεδριάσεων  επί  δί- 
μηνο ν  και  διαλύει  την  συνεδρίασιν. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ  ΧΠ'. 
(Ταχτική). 

4/16  Οκτωβρίου  1882. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Κααλιααοίγ. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ήγουμε'νης  τακτικής  συνεδριά- 
σειος  άνακοινούται  ή 

έζ  ης  παρατίθενται  αΐδε  αί  έπιστολαί· 

Επιστολή  τής  ένταΰθα  Εκπαιδευτικής  και 
Φιλανθρωπικής  άδελφο'τητος,  άπό  23  ίουλίου, 
δηλούσης  δτι  έψηφίσατο  10  λίρ.  διά  την  Σχο- 
λήν  Τεκφούρ  Σεραίου. 

Τής  οικογενείας  Κ.  δίΠίΓΓβά  ϊΓΑΐοαηΙ.ΊΓίΐ 
άπό  9  αΰγούστου,  άγγελλούσης  τον  θάνατον 
τοΰ  Κ.  8.  ά'ΑΐΟίΙΠίΟΓα,  έπισυμβάντα  εν  δοΐιΐοδ 
δϊΐΐΐΐζ  1^61  Νίπφίδοΐι. 

Του  κ.  Μ.  Φωτίου,  εκ  Μιτυλήνης,  άπό  6  αΰ- 
γούστου, διαβιβάζοντας  άντίγραφον  ψηφίσμα- 
τος τών  Άσσίων  άνευρεθε'ντος  εν  "Ασσω  παρά 
τής  έκεϊ  Αμερικανικής  Αρχαιολογικής  Εται- 
ρίας. 

Τοΰ  κ.  I.  Δ.  Τανταλίδου,  διευθυντού  τοΰ  πε- 
ριοδικού συγγράμματος  Κόσμου,  άπό  11/23 
αΰγούστου,  έξαιτουμένου  δπως  έπιτραπγί  αύτώ 
ή  παραλαβή  κατ'  οίκον  τών  περιοδικών  τοΰ 
άναγ\ωττηοίου  προς  έκλογήν  και  μετάφρασιν 
άρθρων  διά  τάν  Κόσμον. 

Τοΰ  αίδεσ.  κ.  0.  (}.  ΟϋΓΐϊδ,  προέδρου  τής 
Αρχαιολογικής  επιτροπής,  άπό  1  7  αΰγούστου, 
έζαιτουμένου  τήν  εκδοσιν  εντάλματος  έκ  3  λιρ. 
διά  τήν  άντιγραφήν  τών  επιγραφών  έν  τω  κώ- 
δικι. 


Τοΰ  κ.  ΑΙρΙίΟΠδβ  ΚίνίθΓ,  έκ  Βρυξελλών, 
άπό  12  αΰγούστου  (ν.  ε.),  εύχαριστοΰντος  τω 
Συλλο'γω  έπί  τή  έκλογή  αύτοΰ  ώς  με'λους  ε- 
πιτίμου. 

Τοΰ  κ.  Εύστ.  Εύγενίδου,  άπό  1 2  σεπτεμ- 
βρίου,  άγγέλλοντος  δτι  προσφε'ρει  τώ  Συλλο'γω 
χιλιο'φραγκον  συνδρορ.ήν  προς  έκτύπωσιν  1000 
άντιτύπων  τοΰ  χάρτου  τών  χερσαίων  τειχών 
Κωνσταντινουπόλεως,  παρασκευασθε'ντος  ύπό 
τής  Αρχαιολογικής  έπιτροπής  τοΰ  Συλλόγου. 

Τής  Α.  Π.  τοΰ  άγίου  Βελεγράδων  κ.  Ανθί- 
μου, άπό  14  σεπτεμβρίου,  άποστε'λλοντος  έν 
τετραδίω  είκοσι  περίπου  έπιγραφάς  άρχαίας. 

Τοΰ  κ.  Άθ.  Πετρίδου,  έκ  Λακωνικής,  άπό 
2  1  σεπτεμβρίου,  δι'  ης  άπαντών  εις  τήν  άπό 
16''28  ίουνίου  έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου  άπο- 
στε'λλει  τήν  συνε'χειαν  κα'ι  τό  τέλος  τής  «περί 
Μορέως»  πραγματείας  αύτοΰ. 

Τοΰ  κ.  I.  Βαλαβάνη,  άποστέλλοντος  άντί- 
γραφα  κα'ι  έκμαγεΐα  διάφορων  έπιγραφών. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  πρώτον,  τακτικόν  μέ- 
λος, ό  κ.  Κβ'ν.  ΑΐβΧίΙΐκΐΓβ  Μί11ίη§βη,  προτει- 
νόμενος ύπό  τοΰ  αίδ.  κ.  0.  Ο.  ΟΐΙΓίϊδ  καϊ  τών 
κ.  κ.  Κ.  Εανθοπούλου  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων 
καϊ  έκφράζονται  εύχαριστίαι  τοϊς  ταύτας  ποιη- 
σαμένοις. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Ξανθο'πουλος  άναγινώσκει  συν- 
ε'χειαν τής  «περί  τών  ηθικών  Νικομαχείων» 
πραγματείας  αύτοΰ. 

Μετά  τό  πέρας  τοΰ  άναγνώσματος  ό  κ.  πρό- 
εδρος εύχαριστεϊ  τώ  κ.  Ξανθοπούλω  και  προ- 
τείνει δπως  έκτος  τών  ευχαριστιών,  άς  τό  προ- 
εδρείον  δι'  έπιστολής  έΕέφρασε  τώ  φιλομούσω 
κ.  Εύστ.  Εύγενίδτ)  έπί  τή  χιλιοφράγκω  αύτοΰ 
δωρεά  πρός  εκδοσιν  τοΰ  χάρτου  τών  χερσαίων 
τειχών,  σημειωθώσιν  ιδία  και  έν  τοις  πρακτι- 
κοϊς  αί  τοΰ  Συλλόγου  εύχαριστίαι. 

Γενομένης  τής  προτάσεως  ταύτης  ομοθύμως 
δεκτής  διαλύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΑ'. 
(Ταχτιχή). 

Ττι  11/23  δχτωβρίου  1882. 

Προεδρεύοντος  ζοϋ  κ.  Κ.  Καλλιααου. 

Άνεγνώσθησαν  και  έπεκυρώθησαν  τά  πρα- 
κτικά τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορη- 


II  Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


151 


θείς  γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  ^.έλος  ό  κ. 
Κβν.  ΑΙ^χαηϋΓβ  Μί11ίη§βη. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Χ.  ΚαραΟεοΠωρ^, 

γενικός  γραμματεύς,  άναγινώσκει  την  συνέ- 
/ειαν  τής  παρά  τοΰ  κ.  Άθ.  Πετρίδου,  άντεπι- 
στέλλοντος  μέλους  τοΰ  Συλλόγου,  έξ  Ελλάδος, 
άποσταλείσης  πραγματείας  «περί  Μοραίας  νΰν 
Μορι]οτάδας  και  περί  τής  ονομασίας  τοΰ  Μο- 
ρέως».  Έν  αυτή  ό  κ.  Άθ.  Πετρίδης  ισχυρίζε- 
ται ότι  ή  Πελοπόννησος  ώνομάσθη  Μωρίας  εκ 
της  αρχαίας  πόλεως  έν  "Ηλιδι  Μοραίας,  ήτις 
ην,  όπου  νΰν  πόλις  Μορφτάδα,  ύπ'αύτοΰ  άνα- 
καλυφθεΐσα. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΒ'. 
(Ταχτική). 

Ττ\  18/30  Οκτωβρίου  1882. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Κλλλιλλοϊ. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπιψηφισθέντων  των 
πρακτικών  της  ήγουμ.ένης  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία. 

Ειτα  άγγε'λλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν 
μέλος  τοΰ  Συλλόγου  ό  κ.  Χρ.  Στρατηγόπουλος, 
δημ,οδιδάσκαλος  εν  Μεσαχωρίω,  προτεινόμενος 
υπό  τών  κ.  κ.  Ττ,λ.  Καραθεοδιυρή,  Α.  Παπα- 
δοπούλου Κεραμε'ως  και  Όδ.  'Ανδρεάδου. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Χ.  ΚαραΟεοδωρη. 
γενικός  γραμματεύς,  άναγινώσκει  τό  τέλος  της 
-αρά  τοΰ  κ.  Άθ.  Πετρίδου  άποσταλείσης  πραγ- 
ματείας «περί  Μοραίας  νΰν  Μορφτάδας  και 
περί  τοΰ  ονόματος  Μορέως». 

Ό  κ.  Κ.  Ξανθοπουλος  προτείνει  όπως 
χ  πραγματεία  άπασα  τοΰ  κ.  Πετρίδου  άπο- 
σταλνί  τή  Φιλολογική  έπιτροπή  όπως  μ,ελετή- 
Τασα  αύτήν  αύτη  άνακοινώστ,ται  τω  Συλλόγω 
τό  άποτέλεσμ.α  τών  μ.ελετών  αύτής. 

Της  προτάσεως  ταύτης  δέκτης  γενομένης 
διαλύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΓ'. 

(Τακτική). 

Ττ\  1/13  νοεμβρίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Καλλιααοϊ. 
Άναγνωσθε'ντων  κα'.  έπικυρο^θέντων  τών 


πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

άλληγογραφε,'α, 

εξ  ής  παρατίθενται  αί  έξης  έπιστολαί- 

Επιστολή  της  Εκπαιδευτικής  και  Φιλαν- 
θρωπικής άδελφο'τητος  ένταΰθα,  άπό  25  Ο- 
κτωβρίου, δι'  ης  άγγέλλει  ότι  άναγνωρίζουσα 
τάς  μ,εγίστας  υπηρεσίας,  άς  παρέσχε  και  πα- 
ρέχει ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  τω  έθνει,  έψη- 
φίσατο  εφέτος  και  αύθις  υπέρ  τών  αναγκών 
αΰτοΰ  130  όθ.  λίρας. 

Της  Συντακτικής  επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου 
άπό  1/13  νοεμ,βρίου,  άγγελλούσης  ότι  τοΰ  κ. 
Ήρ.  Βασιάδου  άδυνατοΰντος,  ένεκεν  άσθενείας, 
νά  παρασκευάση-  τά  έν  τω  ΙΕ'  τεύχει  κατα- 
χωρισθησόμ,ενα  άναγνώσμ,ατα  αύτοΰ,  άπεφά- 
σισεν  αύτη  έν  τή  τελευταία  αυτής  συνεδριάσει 
όπως  άναβάλν)  την  έκδοσιν  αύτοΰ  εις  τον  έπι- 
ο'ντα  ένιαυτόν,  όποτε,  καθ'  ά  έδήλιοσε,  δυνηθή- 
σεται  ό  κ.  Βασιάδης  παρασκευάσαι  τά  αναγνώ- 
σματα πρός  δημ,οσίευσιν,  προβή  δέ  είς  την  έκ 
δοσιν  τοΰ  Ις'  τεύχους. 

Ακολούθως  άναγινώσκονται  αί  έπιστολαί 
της  τε  ένταΰθα  Φιλεκπαιδευτικής  και  Φιλαν- 
θρωπικής Άδελφότητος  και  τής  Συντακτικής 
επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου  και  έπί  μεν  τής  πρώ- 
της ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  ότι  ό  Σύλλογος 
διά  καταλλήλου  έπιστολής  δέον  νά  εύχαριστή- 
ση  τή  Άδελφότητι,  όπερ  παμ,ψηφεί  ό  Σύλ- 
λογος αποδέχεται-  έπί  δέ  τής  δευτέρας,  παρα- 
τηρεί ότι  ή  πρότασις  τής  Συντακτικής  έπιτρο- 
πής  άληθώς  έστί  διατάραξίς  τις  τών  τέως  γι- 
γνομ.ε'νων,  τοΰτο  όμως  γίγνεται  έξ  ανωτέρας 
βίας,  καθότι  τά  άναγνώσμ,ατα  τοΰ  κ.  Βασιάδου 
είσί  τά  σπουδαιότατα  τών  τοΰ  ΙΕ'  τεύχους  και 
άνευ  αυτών  τό  τεύχος  τοΰτο  ουδέν  θέλει  περι- 
λαμβάνει ή  μ,όνον  πρακτικά.  «Έπιθυμ,ώ,  λέγει 
ό  κ.  Λρόεόρος,  νά  σημειωθή  έν  τοις  πρακτικοϊς 
ότι,  εάν  ή  άπο'φασις  τής  Συντακτικής  έπιτρο- 
πής  έπιψηφισθτί,  ούδόλως  δε'ον  νά  χρησιμ-εύση· 
αύτη  ώς  προηγούμενον,  καθότι  ή  άπόφασις 
λαμ.βάνεται  ένεκα  έκτάκτου  ανάγκης,  εις  ήν 
εύρηται  ό  Σύλλογος  ώς  έκ  τής  πασχούσης  τοΰ 
κ.  Βασιάδου  ύγιείας». 

Τής  άποφάσεως  τής  Συντακτικής  έπιτρο* 
πής  έπιψηφισθείσης  και  υπό  τοΰ  Συλλόγου,  άγ- 
γέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφοραί  και  έκ* 
φράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποίησα- 
μ,ένοις. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν 
μέλος  τοΰ  Συλλόγου  ό  κ.  Ν.  Δαούτης,  πάρεδρος; 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


δικαστής  έν  τώ  ενταύθα  βασιλικώ  έλληνικώ 
προξενείω,  προτεινόμενος  υπό  των  κκ.  Ήρ.  Βα- 
σιάδου,  Κ.  Εανθοπούλου  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 
Άγγέλλεται  δε  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηθείς 
γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ο  κ.  Χρ. 
Στρατηγο'πουλος,  δημοδιδάσκαλος  έν  Μεσα- 
χωρίω. 

Είτα  ό  κ.  3αν6όπουλος  άναγινώσκει  την 
συνέχειαν  της  τών'Ηθικών  Νικομαχείων  του  Α- 
ριστοτέλους πραγρ.ατείας  αύτοΰ.  ("ΐδε  σελ.  1 ). 

Μετά  τόν  κ.  Εανθο'πουλον  λαβών  τόν  λο'γον 
ς»  κ.  Βασίάδης  λε'γει·  «Και  εξ  δσων  ό  κ. 
Εανθο'πουλος  περί  της  δικαιοσύνης  κατ'  Αρι- 
στοτέλη εΐπε,  γίνεται  καταφανές  δ, τι  και  έν 
τω  πρώτω  άναγνώσματι  του  κ.  Εανθοπούλου 
είπον  δηλ.  δτι  ό  Αριστοτέλης  εν  τοις  Ήθικοϊς 
Νικομαχείοις  δεν  πραγματεύεται  περί  των  αν- 
θρωπίνων άρετών  καθ'  δλου,  άλλά  περί  των 
άρετών,  αί'τινες  όφείλουσι  νά  κοσμώσι  τόν  πο- 
λίτην,  διά  τοΰτο  την  ηθικην  θεωρεί  μέρος  της 
πολιτικής  καί  ουδέ  να  ποιείται  λο'γον  περί  φι- 
λοξενίας, περ'ι  φιλανθρωπίας,  περί  της  εκπλη- 
ρώσεως του  καθήκοντος  οίον  περιγράφει  ό  θείος 
"Ομηρος,  δτε  όμιλεΐ  περί  Ευμαίου  και  Φιλοι- 
τίου,  δστις  επί  μισθώ  βοσκών  τάς  βοΰς  του 
Όδυσσέως  έν  Κεφαλληνία  και  δυνάμενος  νά 
σφετερισθνί  αύτάς  μεταβιβάζων  εις  άλλο  μέρος, 
έν  τή  απουσία  του  Όδυσσέως  δεν  πράττει 
τοΰτο  μένων  πιστός  εις  την  έκπλήρωσιν  του 
καθήκοντος  αυτού  και  λυπούμενος  έπί  τή  φθο- 
ρά της  περιουσίας  του  Όδυσσέως  υπό  των 
μνηστήρων. 

»Ό  Αριστοτέλης  τοϋς  δούλους  ώς  και  τοϋς 
παϊδας  θεωρεί  μη  δυναμένους  νά  εχωσιν  άρε- 
τάς"  διότι  τοΰς  δούλους  έθεώρει  κτήμα  του 
κυρίου  αύτών.  Στηρίζει  δέ  την  δικαιοσύνην 
έπί  της  ΐσο'τητος,  άλλ'  ίδέαν  περί  της  ΐσοτη- 
τος  δύναται  νά  λάβτ)  μόνον  έν  τή  δημοκρατου- 
μένη  πο'λει  των  Αθηνών  διότι  έν  ταίς  βασι- 
λείαις  της  Ασίας,·  έν  αίς  ό  χωρικός  ουδόλως 
ήδύνατο  νά  έγκαλέσν)  τόν  δεσπο'την,  και  έν 
ταϊς  όλιγαρχικαίς  κυβερνήσεσιν,  έπικρατούσιν 
ή  άνισο'της  και  τά  έξαιρετικά  προνομία. 

»Περί  δέ  της  έπιεικείας  έπεθύμουν  άνάπτυ- 
ξιν  περισσοτέραν  διότι  κατά  τόν  Αριστοτέλη 
ή  έπιείκεια  έστίν  ουχί  νο'μος  άλλ'  έπανο'ρθωμα 
νομίμου  δικαίου.  Πολλάκις  ή  ακριβής  τοΰ  νο- 
ρ.ου  έφαρμογή  φαίνεται  πολύ  αύστηρά  και 
έπάγει  δυσχερείας,  συνταρασσούσας  την  πολι- 
τείαν  το'τε  έπέρχεται  ή  έπιείκεια  και  μετριά- 
ζει τό  αΰστηρόν  του  νο'μου,  ώς  συνέβη  εν  τινι 
λειποταξία  των  Σπαρτιατών». 


Ό  κ.  Εανϋόπουλος,  απαντών  τώ  κ. 
Βασιάδη  λέγει·  «Ή  δικαιοσύνη  ή  καθόλου  περι- 
λαμβάνει και  τάς  άρετάς,  άς  Φαίνεται  δτι 
παραλείπει  ό  Αριστοτέλης,  και  φιλανθρωπίαν 
και  φιλοξενίαν  κτλ.  δικαιοσύνη  έστί  πάσι  του 
προσήκοντος  έκτέλεσις  έξ  έσωτερικής  έλευθέ- 
ρας  ορμής. 

«'Επιείκειαν  δ'  έννοεί  ό  Αριστοτέλης  την 
τοΰ  νο'μου  διο'ρθωσιν,  έφοσον  ό  νομοθέτης  δέν 
ήδύνατο  νά  προβλέψν]  και  άναγράψν)  τό  καθ'  ε- 
καστον». 

'Επί  τούτοις  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΔ'. 
(Ταχτική). 

Τη  8/20  νοεμβρίου  4882. 
Προεδρεύοντος  τοΰ  χ.  Κ.  Καλλιαδοϊ*. 
Άναγνωσθέντων  και    έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθενται  αί  εξής  έπιστολαί· 

Επιστολή,  τοΰ  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κερα- 
μέως,  άπό  30  παρελθόντος,  προτείνοντος  την 
πώλησιν  τών  έν  τνί  Βιβλιοθήκη  διπλών  και 
πολλαπλών  βιβλίων. 

Τοΰ  κ.  Α.  Γονίου,  έκ  Κάτω  Σουδενών  της 
Ηπείρου,  άπό  29  όκτωβρίου,  υποβάλλοντος 
φυλλάδια  δύο  διά  τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα, 
περιέχοντα  συλλογήν  παροιμιών,  παραμυθίων, 
λέξεων  και  φράσεων  καί  τίνων  κυρίων  ονομά- 
των αμφοτέρων  τών  φύλων. 

Ό  κ.  Πρόεδρος  λέγει  δτι  περί  τής  επιστο- 
λής τοΰβιβλιοφύλακος  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κε- 
ραμέως  καί  τών  έν  αΰτν)  διατυπουμένων  σπου- 
δαίων περί  τής  ημετέρας  βιβλιοθήκης  προτά- 
σεων τό  προεδρεΐον  συσκεφθήσεται  ώς  δεϊ, 
καί  τό  αποτέλεσμα  τών  σκέψεων  αύτοΰ  καθυ- 
ποβαλεΐ  τφ  Συλλόγω.  Την  δέ  υπό  τοΰ  κ.  Γο- 
νίου άποσταλεϊσαν  γλωσσικήν  ύλην  παραπέμ- 
πει ό  Σύλλογος      Φιλολογική  έπιτροπή. 

Άγγέλλεται  τό  δεύτερον  καί  ψηφοφορηθείς 
γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ό  κ.Ν.Δαού- 
της,  πάρεδρος  δικαστής  έν  τώ  ένταΰθα  Β.  Έλλ. 
Προξενείο). 

Ό  κ.  Α..  Οαπαδόπουλος  Κ,ερα- 

μ,ευς  άνακοινοΐ  έπιστολάς  ελλήνων  λογίων 
τής  Ις'  έκατονταετηρίδος  ('ίδε  σελ.  50). 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


153 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ  ΧΠΕ'. 

(Τακτιχή). 

Τη  15/27  νοεμβρίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κλλλιλλου. 
'Αναγνωσθέντων   και   έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ης  παρατίθεται  περίληψις  των  έξής  επι- 
στολών 

Επιστολής,  Αργυροπούλου,  ΐατροΰ  εκ  Κλει- 
σούρας, άπό  9  Οκτωβρίου,  συνιστάντος  θερ- 
μώς τω  Συλλόγω  τον  αίδεσιμώτατον  έν  ίερεϋσι 
κ.  Σωφρόνι-,ν,  άπομακρυνθέντα  διά  διάφορους 
λογούς  έκ  Κλεισούρας  κχ'ι  έν  έσχατη  πενία 
δντα. 

Τ -ς  Συντακτικής  του  Συλλόγου  έπιτροπής, 
από  1 5  ισταμένου,  άγγελλούσης  δτι  κατόπιν 
σκέψεως  και  συνεννοήσεως  μετά  τοϋ  κ.  Ήρ.  Βα- 
σιάδου,  άττεφασίσθη  δπως  προβή  αύτη  εις  την 
έκδοσιν  τοϋ  ΙΕ'  τόμου  του  Περιοδικού  του  Συλ- 
λόγου κατά  τό  παρόν  έ'τος  έν  όυσί  -εύχεσι,  ών 
το  μέν  θέλει  περιέχει  τά  υπάρχοντα  αναγνώ- 
σματα, τό  δέ  τά  τού  κ.  Βασιάδου.  Έξαιτεϊται 
δέ  δπως  άκυρωθή  ή  περί  αναβολής  της  εκδό- 
σεως τοϋ  ΙΕ  τόμου  κατ'  α'ίτησιν  αυτής  ληφθεί- 
σα έν  προηγουμένν]  συνεδριάσει  άπόφασις. 

Της  Φιλολογικής  τού  Συλλόγου  έπιτροπής, 
άπό  1  5  νοεμβρίου,  προτεινούσης  ώς  έπίτιμον 
μέλος  τον  κ.  Κ.  Ν.  Κωστήν,  καθηγητήν  τής 
ποινικής  δικονομίας  έν  τω  Άθήν/ισιν  έθνικώ 
Πανεπιστημίω. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έπί  τής  επιστολής  τοϋ  κ. 
Αργυροπούλου  παρατηρεί  δτι  ό  Σύλλογος  ου- 
δόλως δύναται  παρασχαν  χρήματα,  ό  δέ  συνι- 
στάμενος έστίν  ιερεύς  κα'ι  φέρει  καϊ  συστάσεις 
-ρός  τον  πατριάρχην,  δστις  βεβαίως  θέλει 
πράξει  δ, τι  δει. 

Εΐτα  άγγέλλονται  τό  πρώτον  έπίτιρ.ον  μεν 
μέλος  ό  κ.  Κ.  Ν.  Κωστής,  καθηγητής  έν  τω 
Άθήνησιν  έθνικώ  Πανεπιστημίω,  προτεινόμενος 
ΰπό  τής  Φιλολογικής  έπιτροπής,  τακτικόν  δέ 
ό  κ.  Κ.  Κοντόπουλος,  καθηγητής  ένταύθα,  προ- 
τεινόμενος υπό  τών  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου, 
Τηλ.  Καραθεοδωρή  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Ακολούθως  ό  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή,  γενι- 
κός γραμματεύς,  άναγινώσκει  την  παρά  τοϋ 
κ.  Ματθαίου  Παρανίκα  έκ  Σμύρνης  άποσταλεϊ- 
σαν  πραγματεία  ν  «Περί  τοϋ  Δέρκων  Διονυσίου 
τοϋ  Σαμουρκάση  (1772)». 

'Εν  αύτ·/ί  ό  κ.  Μ.  Παρανίκας  προτάξας  ίστο- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


ρικάς  τινκς  σημειώσεις  περί  τής  εποχής,  καθ* 
ήν  ήκμασεν  ό  Δέρκο^ν  Διονύσιος  Σαμουρκάσης, 
άφηγεϊται  έ'κ  τε  τοϋ  Ύψηλάντου  και  έκ  χει- 
ρογράφων τον  βίον  τοϋ  Διονυσίου  Σαμορκάση. 
Περί  τοϋ  χρόνου  τής  γεννήσεως,  τής  πατρίδος, 
τής  άνατροφής  και  τής  παιδείας  τοϋ  ίεράρχου 
τούτου  οΰδέν  ούτε  έκ  τού  Ύψηλάντου  ούτε  έκ 
τών  παρ'  αύτώ  χειρογράφων  γνωστόν.  "Οτι  δέ 
ην  νοήμων  και  εύεπίβολος  άποδείκνυται  έκ 
τών  κατωτέρω  παρατιθεμένων  έπιστολών  και 
μάλιστα  έκ  τής  τελευταίας.  Κατά  τον  Ύψη- 
λάντην  ό  Διονύσιος  μικρού  δεϊν  έγίγνετο  πα- 
τριάρχης και  μάλιστα  άπό  Χίου,  δπερ  λίαν  δύ- 
σκολον.  Κατά  τον  αυτόν  δέ  συγγραφέα  ό  Διονύ- 
σιος ην  άρχιδιάκονος  τοϋ  πατριάρχου  Παϊσίου, 
τού  τετράκις  πατριαρχεύσαντος,  ακολούθως  έ- 
γένετο  μητροπολίτης  "Εφέσου.  Μείνας  δέ  έν 
τ/ί  έπαρχία  ταύτγ)  έ'τη  δύο  μετατίθεται  τώ 
1764  εις  την  μητρόπολιν  Δέρκων  έν  γι  έπί 
9  έτη  διετέλεσε,  μεθ'  ά  έπήλθεν  ή  εξορία 
αυτού  καϊ  τω  1773  ό  θάνατος  αύτοϋ  εξ  α- 
σθενείας. 

"Οσα  δέ  άφηγεϊται  ό  Υψηλάντης  περί  τής 
έξορίας  τοϋ  Δέρκων  Διονυσίου  έπιβεβαιοΰνται 
και  έκ  τών  έπομένων  τεσσάρων  εγγράφων, 
εξαχθέντων  έκ  χειρογράφου  παρά  τω  κ.  Μ. 
Παρανίκα  ευρισκομένου. 

Τά  έ'γγραφα  δέ  ταύτα  είσί  τέσσαρες  έπι- 
στολαί. 

Ή  πρώτη  «τού  πανιερωτάτου  Δέρκων  Διο- 
νυσίου προς  τον  Παναγιώτατον»  έστίν,  ώς  καϊ 
έκ  τής  έπιγραφής  δηλούται,  τοϋ  Διονυσίου  προς 
τον  πατριάρχην.  Δι'  αυτής  δ'  άγγέλλει  την 
άφιξιν  αύτοϋ  εις  τον  τόπον  τής  έξορίας. 

Ή  δευτέρα  τοϋ  αύτοϋ  προς  την  Σύνοδον,  δι' 
ης  άγγέλλει  τήν  άφιξιν  αύτοϋ  εις  τον  τόπον 
τής  έξορίας  και  υπαινίσσεται  και  έριδάς  τινας 
τών  έν  τή  Συνόδω. 

Ή  τρίτη  έστίν  άπάντησις  τής  Συνόδου  εις 
τήν  δευτέραν.  Δι'  αυτής  δέ  λίαν  πικρώς  ελέγ- 
χεται ή  διαγωγή  τοϋ  Διονυσίου. 

Ή  τετάρτη  έστίν  άπάντησις  τοϋ  Διονυσίου 
προς  τήν  τρίτην. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠζ*\ 
(Ταχτική). 

Τΐ\  22/4  δεχιμβρίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  ΚαααιΑαοϊ*. 
Άναγνωσθεντων  και  έπικυρωθέντων  τών 

20 


154 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΪΛΛΟΓΟΣ. 


πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ης  παρατίθεται  περίληψις  των  έξης  επι- 
στολών 

Επιστολής,  Στ.  I,  Βουτυρά,  άπό  8  νοεμ- 
βρίου,  άγγέλλοντος  ότι  μεταφράσας  έκδίδωσι 
προσεχώς  τό  δραματικόν  αριστούργημα  του 
Βίκτωρος  Ούγγώ  Τορχονεμάδας  και  αιτουμέ- 
νου την  τοϋ  Συλλόγου  συνδρομήν. 

Τών  καταστημάτων  "Ανδρέου  Κορομηλά, 
άπό  22  νοεμβρίου,  αιτουμένων  δπως  ό  Σύλλο- 
γος μελετήση  καί,  εί  εγκρίνει,  συστήση  τό  Άλ- 
φαβητάριον  του  κ.  I.  Μαρούδη,  ού  άποστέλ- 
λουσιν  αντίτυπα  δύο. 

Ό  κ.  πρόεδρος  δηλοϊ  δτι  το  'Αλφαβητάριον 
του  κ.  Μαρούδη,  κατά  την  αϊτησιν  περί  κρίσεως 
τών  καταστημάτων  Ανδρέου  Κορομηλά,  πα- 
ραπεμφθήσεται  τη  Έκπαιδευτικτί  του  Συλλό- 
γου επιτροπή. 

Εϊτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφο- 
ραί  καί  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας 
ποιησαμένοις. 

Άγγέλλονται  τό  δεύτερον  καί  ψηφοφοροϋν- 
ται  ώς  έπίτιμον  μέν  μέλος  ό  κ.  Κ.  Ν.  Κω- 
στής, καθηγητής  εν  τω  Άθηνησιν  έθνικώ  Πα- 
νεπιστημίω,  ώς  τακτικόν  δέ  ό  κ.  Κ.  Κοντό- 
πουλος,  καθηγητής  ενταύθα. 

Είτκ  άγγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν 
μέλος  ό  κ.  Π.  Ίγγλέσης,  έμπορος  ενταύθα,  προ- 
τεινόμενος ύπό  τών  κκ.  Κ.  Εανθοπούλου,  Τηλ. 
Καραθεοδωρή  και  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέο^ς. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  κατ"  άκολουθίαν 
της  προτάσεως  τού  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κε- 
ραμέως,  βιβλιοφύλακος,  τό  προεδρεΐον  έξετά- 
σαν  τά  πρακτικά  εύρε  ν  ότι  η  προ'τασις  αύιη  καϊ 
άλλοτε,  επί  της  προεδρείας  του  κ.  Α.  Πασπά- 
τη, έγένετο,  ό  δέ  Σύλλογος  άπεδέξατο  αυτήν. 
Επομένως  οΰκ  έστιν  ανάγκη  νέας  αποφάσεως. 
'Αλλ'  επειδή  πρόκειται  περί  εκποιήσεως  κτη- 
μάτων, δέον  ό  Σύλλογος  νά  λάβη  γνώσιν  τών 
έκποιηθησομένων. 

'Αναγναισθέντος  δέ  τού  κατάλογου  τών  έκ- 
ποιηθησομένων βιβλίων,  ό  κ.  πρόεδρος  δηλοΐ 
ότι  τό  προεδρεΐον  προτείνει  όπως  ταύτα  Ικ- 
ποιηθώσιν  ή  άνταλλαγώσιν  ύπό  τήν  έπίβλεψιν 
τριμελούς  επιτροπής  έκ  τών  χκ.  Κ.  Εανθο- 
πούλου,  Μ.  Βελλογιάννη  καί  Α.  Παπαδοπούλου 
Κεραμέως. 

Μετά  τινα  συζήτησιν  ό  Σύλλογος  αποδέχε- 
ται τήν  τού  προεδρίίου  προ'τασιν  ώς  καί  τοι- 


αύτην  του  κ.  Φιλίππου  Τάγη  όπως  τηρηθώσι 
τά  διπλά. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  τό  προεδρεΐον  προ- 
τείνει όπως,  επειδή  ό  Σύλλογος  πολλάς  οφείλει 
τώ  κ.  Σταύρω  I.  Βουτυρά,  διευθυντή  καί  αρχι- 
συντάκτη τού  ΝεοΜγον,  χάριτας  ώς  τακτικώς 
δημοσιεύοντι  τάς  αγγελίας  αΰτοϋ  δωρεάν  καί 
έτερα  ύπέρ  αυτού  πράττοντι,  ό  Σύλλογος  εγ- 
γραφή συνδρορ,ητής  διά  δύο  αντίτυπα  τοϋ  ύπ' 
αύτου  μεταγλωττισθέντος  δράματος.  Προστί- 
θησι  δέ  ότι  ή  συνδρομή  αύτη  λογισθήσεται 
μάλλον  ήθική  ή  ύλική,  διότι  ώς  υλική  είνε 
μικρά,  άλλ'  ένεκα  της  τού  ταμείου  ημών  θέ- 
σεως ού  δύναται  αύξηθήναι. 

Ή  προ'τασις  αύτη  γίγνεται  παμψηφεί  δεκτή. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  ύπάρχουσι  μέλη 
μή  πληρώσαντα  τακτικώς  τάς  εαυτών  συνδρο- 
μάς  καί  κατ'  άκολουθίαν  ίκανάς  καθυστερούντα. 
Ταύτα  δέ  δύνανται  διαιρεθήναι  εις  δύο  τάξεις, 
εις  τά  κωφεύσαντα  εις  πάντα  τά  κατά  διά- 
φορους έποχάς  ληφθέντα  μέτρα  περί  αύτών, 
καί  εις  τά  μή  δυνηθε'ντα  έκπληρώσαι  αυτά,  έ- 
νεκεν οικονομικών  λόγων.  Περί  της  πρώτης  τό 
προεδρεΐον  έν  προσέχει  συνεδριάσει  καθυποβα- 
λεϊ  τήν  γνώμην  αύτού.  'Αλλ'  εκτός  τούτων  υ- 
πάρχει καί  ετέρα  τάξις  ής  τά  μέλη  έπιθυμοΰσι 
καταλέγεσθαι  έν  τοις  τού  Συλλόγου,  άλλά  προ- 
τείνουσιν,  όπως  επειδή  οπωσδήποτε  καθυστέ- 
ρησαν άπαξ,  παράσχωσι  τω  Συλλόγω  10  εφά- 
παξ λίρας  Τουρκίας  καί  ούτως  άπαλλαχθώσι 
τών  τε  καθυστερήσεων  καί  της  έν  ι  ω  μέλλοντι 
συνδρομής,  διατελώσι  δέ  μέλη  του  Συλλόγου. 
Έπί  της  προτάσεως  δέ  ταύτης  σκεψάμενον  τό 
προεδρεΐον  εκφράζει  γνώμην  ότι  ή  αίτησις  αυ- 
τών δύναται  γενέσθαι  αποδεκτή  παρά  ιού  Συλ- 
λο'γου  εάν  άντί  τών  δέκα  λιρών  πληρώσωσι  τό 
ύπό  τού  7  4  άρθρου  τοϋ  κανονισμού  άναφερόμε- 
νον  ποσόν  τών  δώδεκα  λιρών. 

Μετά  μακράν  συζήτησιν  ή  πρότασις  γίγνε- 
ται δεκτή. 

Είτα  ό  κ.  «ΪΗλςππος  ΊΓάγης  άναγινώ- 

σκει  τήν  συνέχειαν  τής  «Περί  τής  σημασίας 
τών  ονείρων  παρά  τοις  άρχαίοις»  πραγματείας 
αύτού. 

Ό  κ.  Φίλιππος  Τάγης  μετά  βραχύ  προοί- 
μιον  έν  τώ  [V  τούτω  μέρει  τής  πραγματείας 
αύτοϋ,  ής  εναρξιν  έποιήσατο  κατά  τό  συλλογι- 
κόν  έτος  1  877 — 78,  εξετάζει  τάς  περί  ονείρων 
γνώμας  τών  Επικούρειων,  τών  Στωικών,  τών 
Φιλοσόφων  τής  νεωτέρας  Ακαδημίας,  τών  Νεο- 
πλατωνικών καί  ακολούθως  καί  τάς  τών  δια- 
φόρων ιατρών, 


Π  Ρ  Α  Κ 

(ιΟί  Έκιχούρβιοι,  λέγει,  άπεδέχοντο  τά  ό- 
νειρα οΰχί  ώς  παραστάσεις,  άλλ'  ώς  τι  αληθώς 
υπάρχον,  διότι  κίνησίν  τινα  τοΰ  πνεύματος  πα- 
ράγουσι,  τό  δέ  μή  ύφιστάμενον  ούδεμίαν  παρέ- 
χει κίνησιν.  Ούτω  δέ  τα  όνειρα  φαίνονται  θεω- 
ρούμενα ώς  εντυπώσεις  προσγιγνόμεναι  τω  πνεύ- 
ματι  έξωθεν.  Άλλα  περί  Επικούρειων  εν  γένει 
ό  κ.  Τάγης  παρατηρεί  ότι  οΰτοι  ελάχιστα  και 
άνευ  επιστασίας  προσέσχον  εις  τά  όνειρα.  Ακο- 
λούθως προϊών  εις  τοϋς  Στωικούς  λέγει,  δτι 
οΰτοι  τουναντίον  περί  πολλού  έποιοϋντο  την 
μαντικήν  αυτών.  Φαίνεται  όμως  δτι  κα'ι  αί  δο- 
ξασίαι  της  σχολής  ταύτης  καθ'  δλην  την  πε- 
ρίοδον  της  αναπτύξεως  αυτής  ποικίλλουσι  κα'ι 
εις  πολλάς  υπόκεινται  μεταβολάς.  Έπί  τούτω 
οέ  άναφέρει  διάφορους  γνώμας,  οίον  τοΰ  Χρυ- 
σίππου και  άλλων.  Προβαίνων  δέ  παρατηρεί 
δτι  παρά  τών  φιλοσόφων  της  νεωτε'ρας  άκα- 
δημίας  η  ύπαρξις  τών  ονείρων  άπερρίπτετο. 
Περί  δέ  της  φιλοσοφικής  σχολής  τών  Νεοπλα- 
τωνικών λε'γει  δτι  ούτοι  φαίνονται  επανερχό- 
μενοι εις  τά  δόγματα  τών  Στωικών  και  έξαρ- 
τώντες  τό  προφητεύειν  εκ  της  γνώσεως  της 
αναγκαίας  αλληλουχίας  τών  νομών,  καθ'  δσον 
διέπεται  ό  κόσμος  "Ενεκα  δέ  της  ίσχυράς  κλί- 
σεως τοΰ  φιλοσοφικού  τούτου  συστήματος  εις 
τήν  μαγείαν  κα'ι  εις  άλλα  υπερφυσικά  μέσα, 
έθεωρήθη  και  τό  δνειρον  ώς  προφητεία  υπό  τών 
οπαδών  της  σχολής  ταύτης. 

»Άλλ'  ώς  οί  φιλόσοφοι  μεγίστην  έδείκνυον 
έπιμέλειαν  περί  τήν  έ'ρευναν  της  σημασίας  τών 
ονείρων  έςετάζοντες  αυτήν  υπό  καθαρώς  ψυχο- 
λογική ν  ίποψιν,  ούτω  και  τών  αρχαίων  ιατρών 
οί  επισημότεροι  ουδαμώς  άπελείφθησαν  εν  ττ) 
επιστημονική  εςακριοώσει  τούτων  ή  άμεσος 
μάλιστα  αναφορά  τούτο>ν  προς  τάς  σωματικάς 
καταστάσεις  τοΰ  ανθρώπου  έκίνει  έτι  μάλλον 
τήν  προσοχήν,  πλην  της  περιπτώσεως,  καθ' 
ην  θεία  έπίπνοια  δι'  ονείρων  τελουυ.ένη  παρέ- 
σχεν  εις  τοΰς  ιατρούς  άξιολογωτάτας  υπηρε- 
σίας κα'ι  άφορμάς  πρός  διάγνωσιν  τών  διαφόρα>ν 
ασθενειών».  Αί  τών  ιατρών  δέ  μετά  ταύτα 
γνώμαι,  αίτινες  εξετάζονται  υπό  τοΰ  κ.  Φ. 
Τάγη,  εΐσίν  ή  τοΰ  Ιπποκράτους,  ή  τοΰ  Ήροφί- 
του  και  ή  του  Γαληνού.  Τέλος  μετά  τινα  έ'τι 
άνακε'ραλαίωσιν  ό  κ.  Φ.  Τάγης  καταστρέφει 
τήν  πραγματείαν  αύτού  ύπισχνούμενος  συνέ- 
χειαν  προσεχώς  θεού  δίδοντος. 

Μετά  τό  πέρας  τοΰ  άναγνώσματος  ό  κ.  Α.. 
Παπαδόπουλος  Κ.εραμ.ε>ΰς  έρωτα  τόν 
κ.  Φ.  Τάγην  εάν  εν  τνί  συντάξει  της  πραγμα- 
τείας αύτοΰ  εσχε  πρό  οφθαλμών  τοϋς  ιερούς  λό- 


ΤΙΚΑ.  155 

γους  Αίλίου  Αριστείδου  τοΰ  ρητορος,  δς  ιερεύς 
ών  τοΰ  εν  Σμύρνη  "Ασκληπιείου  διηγείται  αΰ- 
τοϊς  λίαν  αξιοπερίεργα  περί  ονείρων,  χρήσιμα  δέ 
παντί  περί  τά  τοιαύτα  άσχολουμένω.  Έπίσνίς 
δ'έρωτά  εάν  έσχε  πρό  οφθαλμών  τήν  συλλογή·/ 
τών  Όνειροχριτικώτ ,  ήτις  έν  πολλοίς  ήθελε 
συμπληρώσει  τάς  σπουδαίας  μελετάς  τοΰ  κ. 
Φ.  Τάγη. 

Ό  κ.  Φ.  Τάγης  απαντών  λέγει  δτι  ταύτα 
ούδόλιυς  συμβάλλουσιν  εις  τήν  πραγματείαν 
αύτοΰ,  καθ'  δτι  μόνον  ύπό  ίστορικήν  έ'ποψιν  τό 
θέμα  πραγρ,ατεύεται.  Εΐ  δέ  τά  ζήτημα  έξήτα- 
ζε  γενικώτερον,  έποιείτο  άν  χρήσιν  τοΰ  δοΙίΟβ- 
Πΐαηη  και  έξ  αύτοΰ  πολλά  ήρύετο  άν. 

Έπί  τούτοις  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΖ'. 
(Τα*τιχή). 

Τη  29/10  δεκεαβρίου  1882. 
ΙΤροεόρενοντος  τον  έτερον  τών  άκηπροέδρων 
χ.  Κ.  Εανθοπουλοτ. 

'Αναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως,  άγ- 
γέλλονται  αί  προσφοραί  βιβλίων  και  εκφράζον- 
ται εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιησαμένοις. 

Είτα  ό  κ.  Ήρ.  Οασιάδης  λέγει  οτι  δτε 
ήν  έν  Αθήναις  ή  Α.  Π.  ό  άγιος  πρώην  Λαρίσ- 
σης  κ.  Δ.  Σχολάριος  έδήλωσεν  αύτώ,  δτι  άπο- 
στείλας  διά  τοΰ  ενταύθα  κ.  Β.  Καλλίφρονος  δύο 
αντίτυπα  της  ύπ'  αύτοΰ  εκδοθείσης  «Κλειδός 
της  Πατρολογίας  τοΰ  ΜΪ£Πβ»  τω  Συλλόγω,  εν 
ώ  παρά  πάντων  έ'λαβεν  άπάντησιν,  παρά  τοΰ 
Συλλόγου  ούχί.  «Έλθών  δ'  ενταύθα,  λέγει  ό  κ. 
Βασιάδης,  ήρώτησα  τόν  βιβλιοφύλακα  περί  τού- 
του, αύτάς  δέ  μοι  άπήντησεν  δτι  τό  σύγγραμμα 
της  Α.  Π.  ούχ  υπάρχει  έν  τνί  βιβλιοθήκν)». 
Επειδή  τό  πράγμα  εστίν  άρκούντως  σπουδαϊον 
προτείνει  δπως  τό  προεδρεΐον  έξετάσν)  τά  περί 
τούτου. 

Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μ.εύς,  βιβλιοφύλαξ,  λέγει  δτι  πράγματι  τό 
βιβλίον  τούτο  ούχ  υπάρχει  έν  τή  βιβλιοθήκν), 
δι'  ήν  σπουδαία  εστίν  έλλειψις  ώς  κεκτημένην 
απαντάς  τούς  τόμους  της  τοΰ  Μί§ΠΘ  Πατρο- 
λογίας. Προτείνει  δέ  δπως  γραφνί  επιστολή  τω 
κ.  Καλλίφρονι  ερωτώσα  αυτόν  περί  τοΰ  πράγ- 
ματος. 

Ή  πρότασις  αύτη  τοΰ  κ.  Κεραμέως  ύποστη- 
ριχθεϊσα  και  ύπό  τοΰ  κ.  Βασιάδου  γίγνεται 
δεκτή. 


156 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


'Αγγέλλονται  τό  πρώτον  ώς  τακτικά  μέλη 
οί  κ.  κ.  Ν.  Σπανδωνής,  προτεινόμενος  υπό  των 
κ.  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή,  Α.  Παπαδοπούλου 
Κεραμέως  καϊ  Όδ.  'Ανδρεάδου  καί  Άντ.  Πε- 
τρίδης,  προτεινόμενος  υπό  των  κ.  κ.  Κ.  Εαν- 
θοπούλου,  Τηλ.  Καραθεοδωρή  καϊ  Α.  Παπαδο- 
πούλου Κεραμεως. 

Ό  κ.  προεδρεύων  άγγε'λλει  ότι  τό^προε- 
εϊο ν  προτείνει  την  διαγραφέν  εκ  τοϋ  μητρώου 
τακτικών  τίνων  μελών  τοϋ  Συλλόγου,  τεσσα- 
ράκοντα  περίπου,  ώς  καθυστερούντων  επί  ετη 
πολλά  την  συνδρομήν  αυτών. 

Ή  πρότασις  γίγνεται  δεκτή  και  τά  ονόμα- 
τα τών  καθυστερούντων  αποφασίζεται  νά  δια- 
γραφώσιν. 

Είτα  ό  κ.  Κ..  Εανθόπουλος,  ό  προε- 
δρεύων, παραχωρήσας  την  προεδρικήν  έδραν 
τω  κ.  Ήρ.  Βασιάδη,  άναγινώσκει  τήν  τών  «Η- 
θικών Νικορ.αχείων  τοϋ  Αριστοτέλους»  πραγ- 
ματείαν  αύτοϋ  ('ίδε  σελ.  1 ). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΗ'. 
(Τ»χτι*ή) 

13/25  δεχευ-βί-ίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κλλλιλλοϊ. 

'Αναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεται  περίληψις  τών  εξής  επι- 
στολών 

Επιστολής,  Δημοσθένους  Β.  Πετρίδου,  άπό 
5/1  7  τρε'χοντος,  υποβάλλοντος  χειρόγραφον  υπό 
τήν  έπιγραφήν  Άνθοδέΰμΐ) ,  ήτοι  συλλογή  εκ- 
λεκτών ποιηματίων,  έμμε'τρων  τεμαχίων  και 
μύθων,  πρός  χρήσιν  τών  σπουδαζόντων,  εγκρι- 
θέν υπό  του  ενταύθα  επί  τής  δημοσίας  εκπαι- 
δεύσεως υπουργείου,  καϊ  έξαιτουμένου  τήν  έπ' 
αύτοϋ  κρίσιν  τοϋ  Συλλόγου. 

Τοϋ  κ.  Γεωργίου  Σεϊτανίδου,  άπό  7/19  ιστα- 
μένου, παραιτουμε'νου  τών  καθηκόντων  με'λους 
τής  Συντακτικής  επιτροπής  τοϋ  Συλλόγου. 

Τής  Συντακτικής  τοϋ  Συλλόγου  επιτροπής, 
άπό  1  1  ένεστώτος,  προτεινούσης  τον  κ.  Κ. 
Κοντο'πουλον  ώς  με'λος  αυτής  εις  άναπλήρωσιν 
τοϋ  κ.  Γ.  Σεϊτανίδου,  παραιτηθέντος. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  τό  χειρόγραφον 
τοϋ  κ.  Δ.  Πετρίδου  κατά  τήν  α'ίτησιν  αυτού 
παραπεμφθήσεται  τή  Εκπαιδευτική  επιτροπή 


μετά  τής  παρακλήσεως,  όπως  όσον  τάχιον  κα- 
θυποβάλν)  τω  Συλλο'γω  τήν  κρίσιν  αυτής. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  προσφοραί  βιβλίων  και 
εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιησα- 

μένοις. 

Άγγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν  μέλος 
ό  κ.  Α.  Παντζίρης,  διερμηνεϋς  τής  Αυτοκρατο- 
ρικής Όθωμανικής  Τραπέζης,  προτεινόμενος 
ύπό  τών  κκ.  Δ.  Μαυρογένους,  Τηλ·  Καραθεο- 
οωρη  και  Όδ.  Άνδρεάδ  ου. 

Άγγέλλονται  τό  δεύτερον  καί  ψηφοφορη- 
θέντες  γίγνονται  δεκτοί  τακτικά  μέλη  οί  κκ. 
Ν.  Σπανδωνής  καί  Α.  Πετρίδης. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλων  τον  θάνατον  τοϋ 
εκ  τών  ιδρυτών  τοϋ  Συλλόγου  Χ"  Γεωργίου 
Κωνσταντινίδου,  εις  ού  τήν  οίκίαν  έγένετο  ή 
πρώτη  συνεδρίασις,  προτείνει  όπως  ό  Σύλλογος 
έκφράση  τήν  λύπην  αύτοϋ  και  δι*  επιστολής 
άγγείλη  τούτο  τώ  άνεψιώ  τοϋ  αποβιώσαντος 
κ.  Α.  Καμπούρογλου. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης  ό 
κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  τήν  πρότασιν  τής  Συν- 
τακτικής επιτροπής  πρός  έκλογήν  τοϋ  κ.  Κ. 
Κοντοπούλου  ώς  μέλους  αύτής  άντϊ  τοϋ  κ.  Γ. 
Σεϊτανίδου  παραιτηθέντος.  Ή  πρότασις  γίγνε- 
ται αποδεκτή. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι,  εί  καϊ  τό  προε- 
εΐον  ελπίζει  ότι  κατά  τό  παρόν  ετος  ούχ 
υπάρξει  έλλειμμα,  επειδή  όμως  ό  Σύλλογος  εχει 
σπουδαίας  άνάγκας  πρός  θεραπείαν,  προτείνει 
όπως  όνομασθή  τριμελής  επιτροπή,  ήτις  κατά 
τήν  παροΰσαν  χειμερινήν  περίοδον  νά  φροντίση 
περί  εξευρέσεως  πόρων  δια  συνδρομών.  Ώς  τοι- 
αύτην  δέ  επιτροπήν  προτείνει  τους  κκ.  Δ.  Μαυ- 
ρογένην,  Κ.  Καλλιάδην  καί  Τηλ.  Καραθεοδωρή. 

Καί  τής  προτάσεως  ταύτης  παμψηφεί  άπο- 
δεκτής  γενομένης  ό  κ.  Κ..  Κοντοπουλος 
άναγινώσκει  τήν  «Περί  ζώντων  μνημείων  τής 
Όμηρικής  γλώσσης»  πραγματείαν  αύτοϋ. 

Ό  κ.  Κοντοπουλος  εν  τή  πραγματεία  αυ- 
τού ταύτν)  ομιλεί  περί  τής  υπό  τοϋ  Όμηρου 
άναφερομένης  λέξεως  χντ.Ιύομαι  (Όμ.  Όδ. 
Ζ.  80). 

Κατά  τήν  τών  Αλεξανδρινών  σχολιαστών 

ερμηνείαν  καί  ιδίως  τήν  τοϋ  Διδύμου  τό  χυ- 

τλοομαι  έν  τω 

«δωκεν  δέ  χρυσέ/)  εν  λυκηθω  ύγρον  έλβιον 
εί'ως  χυτλώοαίτο  σϋν  όμφιπόλοισ'.ν  γυναιζίν»" 

εξηγείται·  λουσαμένη  άλείψατο- ;\ύ'γ.Λ)>·  γάρ  τό 
μεθ'  ύδατος  έλαιον,  τήν  γνώμτιν  όμως  ταύτην 
ό  κ.  Κοντο'πουλος  καταδικάζει. 

'Αναδραμών  δέ  διά  τών  εξαγομένων  τής  συγ- 


Π  Ρ  Α  Κ 

κριτικής  γλωσσολογίας  είς  την  αρχικών  σημκ- 
σίαν  τής  λέξεως  χύτ.ΐον  καϊ  εύρων  δτι  σημαίνει 
το  δι*  ου  χέομεν  ?|  το  χβο'μβνον,  δηλ.  δτι  εστίν 
όργανον  ή  άφγ,ρημένον  οΰσιαστικόν  και  χυτλοω 
ποιώ  διά  του  χύτλου  τό  ύπό  τής  ρίζης  αΰτοΰ 
<ττ,ϋ.αινομενον,  παραδέχεται  ότι  το  χυτλο'ομαι 
ήρμηνεύθη  κατά  τόν  δωδέκατον  αιώνα  λίαν  ε- 
πιτυχώς ύπό  Εύσταθίου  αρχιεπίσκοπου  θεσσα- 
λονίκης είποντος:  «Τό  είως  -/υτλώσαιτο  άντί 
τοΰ  όπως  μετά  λουτρόν  νυλωθείη  άλειψαμένη. 
Εντεύθεν  δέ  και  ^ύτλα  άπλώς  τά  λουτρά, 
πλεονασμώ  τοΰ  τ ,  κοινώς  γάρ -μέχρι  καϊ  τών 
άρτι  νυλοΰσθαι,  τό  έξ  ύετών  τυχόν  ύγραίνεσθαι 
και  δ  ΙόχυΛος,  ό  λίαν  τοϋτο  παθών  οί  δέ  πα- 
λαιοί φασι  καϊ  χύτλον  το  μεθ'  ύδατος  έλαιον». 

Επειδή  δέ  πρώτον  παρά  τω  Εύσταθίω  εμ- 
φανίζεται τό  ^υλόομαι  σημαίνον  κοινώς  έξ 
νετών  υγραίνομαι,  έν  ω  παρά  τοις  άρχαίοις  I- 
δήλου  μεταβάλλομαι  ε·.ς  /υλόν  διά  τής  διυ- 
γράνσεως,  τό  αυτό  δέ  και  παρά  τοις  πλείστοις 
τών  συγχρόνων  Ελλήνων  και  τό  χυλώνομαι  ο 
κ.  Κοντο'πουλος  άνευρ-'σκει  δτι  τό  /υλο'ω  διε- 
σώθη  εν  Ο  νο'ν]  τοΰ  Ευξείνου  κατά  τήν  σν,μασίαν 
τοΰ  Ευστκθίου  προφερο'μενον  χυλονω  (?Ίΐ  1ο- 
ΐ)ι»),  σημαίνει  δέ  α )  περιχέω,  περιβρεχω  τίνα 
ύχρώ,  ώς  ΐίχχυπες  επά.νον  μου  το  νερον  χαι 
ίχρΑασές  με  κτλ.,  και  β')  έν  Οΐνο'γι  καϊ  Κερα- 
σοϋντι  περιμένω,  δινγραίνω,  ώς  χν.Ιώνω  τα. 
βάβατα  (κουκκιά),  ήτοι  περιχέω  τούς  κυά- 
μους  κτλ. 

Τοιαύτην  δ'  άνακαλύπτων  τ/)ν  κυοίαν  ση- 
μασίαν  τοΰ  χντ.Ιόομαν  ό  κ.  Κοντο'πουλος  λε'γει 
δτι  τό  παρά  Αυκο'φρονι 

«δρόσω  χυτλώσασ^  το  σωμα» 

καϊ  τό  παρά  Καλλιμάχω 

■χυτλώσαοΟαι  λύματα  τόν.οιο» 

έπϊ  τής  σημασίας  τοΰ  Λουαααθαι  ελέχθησαν 
καλώς,  ότι  καϊ  παρ'  Άπολλωνίω  τω  'Ροδίω  έν 
τοις  Άργοναυτικοΐς  τά  «ιχότλα  χέασθαι»  έλε'- 
/θτ,  κυριολεκτικώς  καϊ  ουχί  καταχρηστικώς,  ώς 
σπμειοΰσιν  οί  άρχαϊοι  σχολιασταί,  δτι  έπομέ- 
νως  τό  παρ'  Εύσταθίω  χυλοΰμαι  καϊ  τό  σημερι.- 
νον  εν  τω  Εύςείνω  Ποντω  χυλώνομαι  είσϊν  αυτό 
το  χυτλοΰμαι  μείον  τοΰ  γ·  διότι  τό  άρχαϊον  χυ- 
λο'ω  επί  τΫ.ς  σημασίας  τοΰ  μεταβάλλω  τι  εις 
χυλόν  διά  τής  διϋγράνσεως  ή  τής  εψήσεως  δέν 
ήδύνατο  νά  σημαίν/)  άλλο  τι  κατ'  άρχάς  ειμή 
τό  .-Γίρί^ί'ω  Λ'  Ι'^αΓΟ';  πρός  δινγρανσιν  καϊ  κα- 
τόπιν πρός  έςαγωγην  του  χυλοΰ  διά  τ/ς  πιέ- 
σεως ή  τής  έψήσεως. — Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


τικ  λ  157 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΠΘ'. 

(  Γ«*τι*ή). 

Τ7|  20/1  ίανουαρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κάλλια  ίου. 

Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυροιθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  ό  κ. 
Πρόεδρος  άγγέλλει  τόν  θάνατον  τοΰ  εκ  τών 
έπιτίμων  μελών  τοΰ  Συλλόγου 

Λ.  Γαμ,βέττα, 

έπισυαβάντα  τήν  πρωΐαν  τής  σήμερον  καϊ  προ- 
τείνει δπως  άποσταλή  συλλυπητήριος  επιστο- 
λή τω  πατρϊ  τοΰ  αποβιώσαντος  άνδρο'ς. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  ομοφώνως  δεκτής 
γενομένης  άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία» 

έξ  ής  παρατίθεται  περίληψις  τών  έξης  επι- 
στολών 

Επιστολής,  τοΰ  κ.  Σ.  Α.Μανασσείδου,  έκ  Χα- 
τζ/,γηρίου,  άπό  1  δεκεμβρίου,συνοδευομε'νης  ύπό 
δύο  πραγματειών,  ών  ή  μέν  επιγράφεται  «έτε- 
ρα ζώντα  μνημεία  τής  ελληνικής  γλώσσης»  διά 
τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα,  ή  δέ  «Μουσική 
Παιδαγωγία»,  καϊ  εξαιττουμένου  τήν  γνώμην 
τής  Εκπαιδευτικής  καϊ  Μουσικής  επιτροπής 
τοΰ  Συλλόγου. 

Τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  τοΰ  Συλλό- 
γου, άπό  1  9  δεκεμβρίου,  έξαιτουμένης  δπως, 
επειδή  ασχολείται  περί  τήν  σύνταξιν  προγράμ- 
ματος καλλιγραφίας  διά  τόν  Καραπάνειον  αγώ- 
να, προμηθευθή  ό  Σύλλογος,  εκ  Παρισίων,  δείγ- 
ματα τής  γραφής  Αγγέλου  τοΰ  Βεργικίου. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφο- 
ράς καϊ  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας 
ποιτ,σαμένοις. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  δτι  πρός  κρίσιν  τοΰ 
πονήματος  τοΰ  κ.  Μανασσείδου  «Μουσικής  Παι- 
δαγωγίας» το  προεδρεϊον  προτείνει  ίδιαιτέραν 
έπιτροπήν  έκ  τών  κ.  κ.  Κ.  Ξανθοπούλου,  προ- 
έδοου  τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  τοΰ  Συλ- 
λόγου, Δημητρίου  Πασπαλλή  καϊ  Ευστρατίου 
Παπαδοπούλου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  δτι  συνετάχθη  κα- 
τάλληλο ν  πρόγραμμα  τών  δημοσίων  διαλέ- 
ξεων διά  τήν  ένεστώσαν  χειμερινήν  περίοδον, 
δπερ  κοινοποιείται  τω  Συλλο'γω  ί'να  ούτος  έξε- 
νέγκΥ),  έάν  εχη,  παρατηρήσεις  έπ'αύτοΰ.  Ακο- 
λούθως δέ  δτ,μοσιευθήσεται  καϊ  κοινοποιηθήσ:- 
ται  τοις  άγορηταΐς. 

Ό  κ.  Χηλ.  ΚαραΟεοδωρ^,  γενικός 


158 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕ!  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


γραμματεύς,  αναγινώσκει  το  πρόγραφα,  οπερ 
παμψηφεί  εγκρίνεται  υπό  τού  Συλλόγου. 

Άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  παμψηφεί  γί- 
γνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ό  κ.  Άλ. 
Πατζίρης. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Φ.  Τάγ^ς  άναγινώ- 
σκει  συνέχειαν  τ%  «περί  τής  σημασίας  των  ο- 
νείρων παρά  τοις  άρχαίοις»  πραγματείας  αυτού. 

Ό  κ.  Φίλιππος  Τάγης  έν  τω  μέρει  τούτω 
του  αναγνώσματος  αυτού  παρατίθησι  τάς  διά- 
φορους ιδέας  ώς  προς  τάςέΕωτερικάς  έπενεργείας 
έπί  των  ονείρων.  Οί  αρχαίοι  διάφορον  έξήγησιν 
εδιδον  τοις  όνείροις  τοις  όρωμένοις  ήμέρας  τε 
και  νυκτός  άρχομένης  ή  τοις  περί  τάς  μέσας 
νύκτας.  Επίσης  δέ  διάφορον  σημασίαν  άπε'- 
διδον  τοΐς  εν  ώρα  φθινοπώρου  ή  τοις  έν  ώρα 
χειμώνος.  Μεγάλως  δέ  συνεβάλλετο  και  ή  θέ- 
σις  τοΰ  κοιμωμένου.  Μετά  ταύτα  λογον  ποιεί- 
ται περί  των  διορώντων  έν  τοΐς  όνείροις  άμε- 
σον  των  θεών  άνακοίνωσιν,  έκτος  γε  τής  ιδια- 
ζούσης περιπτώσεως  καθ'  ήν  οί  θεοί  σκοπίμως 
δι'  απατηλών  ονείρων  ηπάτων  τους  αδίκως 
και  υβριστικώς  φερομένους.  "Γστερον  δέ  ό  κ. 
Τάγης  όμιλεϊ  περί  όνειρομαντίας,  περί  ρ.άν- 
τεων,  όνειροκριτών  και  της  τούτων  τέχνης,  ώς 
και  περί  τών  διάφορων  και  διαφόρως  γιγνομέ- 
νων  έξηγήσεων  και  διά  γενικών  τίνων  σκε'ψεων 
καταστρέφει  τον  λογον. 

Μετά  τό  πε'ρας  της  άναγνώσεως  ό  κ.  14. 
Κοντόπουλος  παρατηρεί  ότι  οί  όνειροκρϊ- 
ται  ουδόλως  συνετε'λεσαν  εις  την  κατάπτωσιν 
του  αρχαίου  ελληνικού  πνεύματος  ώς  ό  κ.  Τα- 
γής φρονεί.  Τα  αϊτια  δέ  της  καταπτώσεως  τοΰ 
έλληνικού  πνεύματος  άλλαχοΰ  άναζητητέα. 

Ό  κ.  Φ.  Τάγης  απαντών  λέγει  ότι  ου- 
δόλως φρονεί  ότι  καθόλου  ούτοι  συνετέλεσαν 
εις  την  κατάπτωσιν  τού  έθνικοΰ  πνεύματος, 
άλλά  και  ούτοι,  τό  κατ*  αυτούς,  συνετέλεσαν 
έκμεταλλευθέντες  την  τών  Έλλήνιυν  πίστιν. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΛΣΙΣ  Χ^'. 
(Ταχτική). 


Ίύ\  3/15  Ιανουαρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Κλλλιλαου. 

'  νναγν(οσθέντ«)ν  και  έπικυρ<οθέντΐϋν  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 


κοινουται  η 


Αλληλογραφία 


έξ  ης  παρατίθεται  περίληψις  τών  έξης  επι- 
στολών : 

Επιστολής,  άνοινύμου,  από  3  1  δεκεμβρίου, 
άγγέλλοντος  την  άποστολήν  σειράς  γεωγρα- 
φικών μαθημάτων  εις  τεύχη  πέντε  διά  τον 
Καραπάνειον  άγώνα  ύπό  τό  ρητόν  «Ουδέν  άλη- 
θέστερον,  τερπνότερον  και  διδακτικώτερον  της 
φύσεως». 

Τών  κοσμητριών  της  έν  Γαλατά  Φιλεκπαι- 
δευτικής Άδε^φότητος,  άπό  27  δεκεμβρίου, 
άγγελλουσών  την  άποστολήν  και  έξαιτουμένων 
την  άποδοχην  δέκα  εισιτηρίων  τού  υπέρ  τών 
έν  Γαλατά  έκπαιδευτηρίων  ύπ'  αύτών  δοθησο- 
μένου  χορού. 

Της  Ειδικής  έπί  της  βιβλιοθήκης  έπιτρο- 
πης,  άπό  28  δεκεμβρίου,  ύποβαλλούσης  κα- 
τάλογον  διπλών  και  πολλαπλών  βιβλίων  της 
βιβλιοθήκης,  ών  προβάλλει  την  εις  την  βιβλιο- 
θήκην  της  έν  Σμύρνη  Ευαγγελικής  Σχολής 
δωρεάν  ύπό  τού  Συλλόγου. 

Της  αυτής  επιτροπής,  της  αυτής  ημερομη- 
νίας, άγγελλούσης  τω  Συ}  λόγω  ότι  έπώλησέ 
τινα  έκ  τών  διπλών  η  πολλαπλών  βιβλία,  ών 
τό  άντίτιμον  άνερχο'μενον  εις  γρ.  1420  παρε- 
δόθη τω  ταμία  τού  Συλλόγου. 

Κ.  Στεκούλη,  άπό  3/15  ίανουχρίου,  έξαι- 
τουμένου  όπως  παρα/ωρηθτϊ  η  α'ίθουσα  τοΰ 
Συλλόγου  έπιτροπνί  προεδρευομένη  ύπό  τού  κ. 
ΓοδΙΘΓ  διά  συναυλίαν  εύεργετικήν  προς  όφελος 
τού  νοσοκομείου  Ιερεμίου  ένταύθα. 

Κ.  Ν.  Κανελλάκη,  έκ  Νενήτων  της  Χίου, 
άπό  22  δεκεμβρίου,  άγγέλλοντος  την  άποστο- 
λήν γλωσσικής  ύλης  έκ  τών  χοιρίων  τούτων. 

Άντ.  Γ.  Πουλάκη,  άπό  2  7  δεκεμβρίου,  άγ- 
γέλλοντος την  άποστολήν  γλωσσικής  ύλης. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  προσφοραί  και  εκφρά- 
ζονται εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιησαμένοις. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  τά  άποσταλέντα 
πονήματα  παραπεμφθήσονται  ταϊς  οίκείαις  έ- 
πιτροπαΐς  και  παρακαλεί  τον  γενικόν  γραμμα- 
τέα όπως  άναγνώ  την  έπιστολην  της  Ειδικής 
προς  πώλησιν  η  άνταλλαγην  τών  διπλών  η 
πολλαπλών  βιβλίο.) ν  της  βιβλιοθήκης  έπι- 
τροπής. 

Τούτου  δέ  γενομένου  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει 
ότι  τό  προεδρείον  έγκατέλιπε  τη  επιτροπή 
όπως  ποιήσηται  οί'αν  ηγείται  καταλληλοτέραν 
χρήσιν  τών  εΐσπραχθέντο>ν  ή  είσπραχθησομέ- 
νων  χρημάτων  διά  τάς  άνάγκας  της  βιβλιο- 
θήκης. Περί  δέ  της  προτεινομένης  δωρεάς  είς 
την  βιβλιοθήκη  ν  της  έν  Σμύρνη  Ευαγγελικής 
Σχολής  αιτείται  τήν  του  Συλλόγου  άπόφασιν. 


Π  Ρ  Λ  Κ 

Του  Συλλόγου  ύπέρ  τής  παραχωρήσεως  ά- 
ποφηναμένου  ό  κ.  .τρόεόρος  άγγέλλει  μετά  λύ- 
777,;  τον  θάνατον  τού  έχ  των  τακτικών  [/.ε- 
λών τοϋ  Συλλόγου  και  μέλους  τής  Αρχαιο- 
λογικής επιτροπής  Γ.  ΜαίΙΙηιιΙ  83Γΐ0ΓΪί>,  β' 
γραμματέως  της  ενταύθα  αγγλικής  πρεσβείας. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  την  του  κ.Στε- 
κούλη  α'ίτησιν  ώς  άποβλέπουσαν  εις  σκοπόν  φι- 
λανθρωπικών, καθότι  διά  του  είσπραχθησομένου 
ποσού  πρόκειται  νά  δοθνί  γενικώτερος  χαρα- 
κτήρ  εις  τό  ρηθέν  νοσοκομεϊον,  τό  προεδρεϊον 
άπεδέξατο  και  προτείνει  και  τήν  άποδοχήν 
αΰτής  ύπό  του  Συλλόγου. 

Της  προτάσεως  του  προεδρείου  παμψηφεί 
δέκτης  γενομένης,  προτείνεται  ώς  μέλος  της 
Φιλο>ογικής  επιτροπής  ύπό  τοϋ  προεδρείου  ό 
κ.  Κ.  Κοντοπουλος. 

Τούτου  δέ  δεκτού  γενομένου  ό  κ.  πρόεΰρο': 
λε'γει  περί  της  αιτήσεως  τών  κοσμητριών 
τής  έν  Γάλατα  Φιλοπτώνου  Άδελφο'τητος, 
δτι  το  προεδρεϊον  λαβόν  ύπ'  όψει  τό  έκτακτον, 
όπερ  παρουσιάζει  ή  θε'σις  τής  κοινότητος,  έπει-. 
δή  ώς  άρνήν  έδέξατο  ό  Σύλλογος  τήν  μή  παρ' 
αΰτοϋ  άποδοχήν  γραμματίων,  προτείνει  όπως 
έπιστραφώσι  μέν  ταίς  κ.  κ.  κοσμητρίαις  τά 
γραμμάτια  δοθώσι  δε  5  λίραι  προς  ένδειξιν 
τοϋ  ένδιαφε'ροντος  του  Συλλόγου. 

Γενομένης  τής  προτάσεως  ταύτης  του  προε- 
δρείου παμψηφεί  αποδεκτής,  ό  κ.  Α.  Π», 
παδηπουλος  Β4ερ*μ.εύς  άναγινώσκει 
διατριβήν  περί  τίνων  Ελλήνων  λογίων  τής 
ΙΖ'  έκατονταετηρίδος  ('ίδε  σελ.  50). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Χϊ-Α'. 

(Τιχχτιχή) 

Ί%  10/22  ?*νουαρίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τοϋ  χ.  Κ.  ΚαλλιΛλου. 

Άναγνωσθβντων  και  έπικυρωθέντσ>ν  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοϋται  ή 

άλλ^λογραφςοί, 

έξ  ης  παρατίθεται  περίληψις  τών  εξής  επι- 
στολών 

Επιστολής,  τής  Α.  Π.  τού  μητροπολίτου 
Εφέσου  κ.  Άγαθαγγέλου,  από  7  ίανουαρίου, 
εςαιτουμένου  όπως  ό  Σύλλογος  προσε'λθϊ)  άρω» 
γός  τ·/)  άρτι  πυρποληθείση  βιβλιοθήκτ)  τής 


Τ  I  Κ  Α.  159 

Μαγνησίας  διά  προσφοράς  βιβλίου  ε'κ  τών  πε- 
ριττών  αΰτοϋ. 

Άνοινύμου,  από  ί)  ίανουαρίου,  άγγέλλοντος 
τήν  άποστολήν  διά  τον  Καραπκνειον  άγώνα 
Φυσικής,  φερούσης  τήν  ρήσιν  «Φύσις  τά  τε 
ζώα  και  τά  με'ρη  αυτών  και  τά  φυτά  και  τά 
άπλα  τών  σωμάτ(ον  κτλ.». 

Είτα  άγγε'λλονται  αί  τών  βιβλίιυν  προσφο- 
ραί  και  εκφράζονται  εΰχαριστίαι  προς  τούς 
ταύτας  ποιησαμε'νους. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  τό 
προεδρεϊον  πρός  ίκανοποίησιν  τής  παρά  τής  Α. 
Σ.  τού  άγίου  Εφέσου  γενομένης  αίτήσεο^ς  ύπέρ 
τής  έν  Μαγνησία  βιβλιοθήκης,  πυρποληθείσης, 
αιτείται  τήν  άδειαν  όπως  έκλέςαντινα  εκ  τών 
διπλών  και  πολλα»πλών  τής  βιβλιοθήκης  προς- 
φέρη·  ταύτα  τη  βιβλιοθήκη. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης, 
άγγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν  μέλος  ό 
κ.  Γ.  Π.  Ααμπρίδης,  έμπορος  ενταύθα,  προτει- 
νόμενος ύπό  τών  κ.  κ.  Κ.  Εανθοπούλου,  Ίορ- 
δάνου  Καρολίδου  και  Κ.  Ψωμιάδου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  ότι  παρεκλήθη 
ύπό  τής  έπιτροπής,  τής  άναδεξαμένης  τήν  διορ- 
γάνωσιν  συναυλίας  πρός  όφελος  τοϋ  ενταύθα  νο- 
σοκομείου Ιερεμίου  όπως  έκφράση-  τω  Συλλό- 
γω  τάς  εύναριστίας  αυτής  έπί  τη  προθυμία 
μεθ'  ής  ούτος  άπεδέξατο  τήν  αϊτησιν  αυτής 
πρός  παραχώρησιν  τής  αιθούσης  αΰτοϋ. 

Ακολούθως  ό  κ.  I.  Καρολίδης  άναγινώσκει 
τήν  «περί  τής  απαισιοδοξίας  τοϋ  Σχοπεναυέ- 
ρου»  πραγματείαν  αΰτοϋ  ('ίδε  σελ.  37). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις, 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Χ^Β', 

(Το*τι*ή) 

Τη  24/5  φε6ρου*ρίθυ  1883. 
Προεδρεύοντα  τοϋ  κ.  Κ.  Κ  ΑΛΛ  ΙΑ  ΑΟΥ. 

Άναγνιοσθέντιον  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοϋται  ή 

εξ  ής  παρατίθεται  ενταύθα  περίληψις  τών  έξής 
επιστολών 

Επιστολής,  τού  κ.  Μ.  Φωτίου,  εκ  Μιτυλή- 
νης  από  7  φθίνοντος,  άγγέλλοντος  τήν  άπο- 
στολήν  αντιγράφου  ψηφίσματος  ευρεθέντος  έν 
"Ασσω,  ώς  και  αντιγράφου  τοϋ  προαποσταλέν·» 
τος  τώ  Συλλόγω  ψηφίσματος, 


160 


Ο  ΕΝ  Κ/1ΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ανωνύμου,  υπό  τό  ρητόν  «Κβίη  Ρΐΐ&βηΐ- 
ΐηα,η»  κτλ.  άγγέλλοντος  τήν  άποστολην  τής 
συνεπείας  εν  δυσί  τεύχεσι  τής  προαποσταλε ί- 
σης πραγματείας  δια  τον  Καραπάνειον  άγώνα 
«Εγχειριδίου  Γεωγραφίας»  προς  χρήσιν  των 
δημοτικών  και  ελληνικών  σχολείων. 

Του  κ.  Ξενοφώντος  Μογε',  άπό'14  Ιανουα- 
ρίου, έξαιτουμένου  την  έπιστροφήν  της  πραγ- 
ματείας αύτού  «Προοπτικής»  και  τών  σϋν  αυ- 
τή πινάκων. 

Του  πατρός  του  Λε'οντος  Γαμβε'ττα  ευχαρι- 
στήριος επί  τοις  συλλυπητηρίοις  του  Συλλόγου 
δια  τον  θάνατον  του  υιού.  αύτού. 

Του  κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου,  άπό  23  Ια- 
νουαρίου, άγγε'λλοντος  την  άποστολην  «άνα- 
γνωσματαρίου»  προς  χρήσιν  τών  δημοτικών 
σχολείων  και  έξαιτουμένου  την  επί  τούτου 
κρίσιν  της  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  του  Συλ- 
λόγου. 

Τοΰ  κ.  Ιωάννου  Βαλαβκνη,  έξ  Αμισού, 
άπό  26  δεκεμβρίου  άποστε'λλοντος  πραγ- 
ματείαν  μνημείων  τής  άνά  τον  Πόντον  ιδιωτι- 
κής δια  τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λε'γει  δτι  τό  μέν  τού  κ  Μ. 
Χαμουδοπούλου  πόνημα  σταλήσεται  τή  Εκ- 
παιδευτική τού  Συλλόγου  επιτροπή,  τό  δέ  του 
κ.  I.  Βαλαβάνη  τη  Φιλολογική  τού  Συλλόγου 
επιτροπή. 

Άγγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  τακτικόν  με'λος 
ό  κ.  Β.  Οίκονομίδης,  προτεινόμενος  .ύπό  τών 
κ.  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  Ν.  Παρανίκα  και  Κ. 
ψωμιάδου. 

Άγγε'λλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηθείς 
γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ό  κ.  Γ.  Π. 
Λαμπρίδης. 

Ακολούθως  ό  κ.  1ί.  ££ανθοπουλος  ά- 

ναγινώσκει  την  συνε'χειαν  τής  «τών  ηθικών 
Νικομαχείων  τού  Αριστοτέλους·)  πραγματείας 
αύτου. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Χ'^Γ'. 

(Τ«χτ;*ή). 

Ττϊ  31/12  φεβρουαρίου  1883. 

Ιΐροεΰρεί'οντοι;  τοϋ  χ.  Κ.  Κλλλι.\λοϊ\ 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεοος  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 


έξ  ?ι\ς  παρατίθεται  ενταύθα  περίληψις  τών  έζής 
επιστολών 

Επιστολής,  Γεωργίου  Δροσίνη,  άπό  25  φθί- 
νοντος, άγγέλλοντος  την  άποστολην  συλλογής 
άνεκδότων  δημωδών  διστίχων  διά  τό  Ζωγρά- 
φειον διαγώνισμα  τών  ζώντων  μνημείων  τής 
ελληνικής  γλώσσης. 

Μαριάνθης  Γρ.  Καμπούρογλου,  πραγματεία 
διά  τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα  ζώντων  μνη- 
μείων ύπό  τήν  έπιγραφήν  «Αθηναϊκά  παρα- 
μύθια». 

Δ.  Χαβιαρά,  εκ  Σύμης,  άπό  7  ΐανουαρίου, 
άγγέλλοντος  τήν  άποστολην  συλλογής  ηθών 
και  εθίμων  τών  Συμαίων,  τών  νοτίων  νήσων 
τών  Σποράδων  και  τής  νήσου  Τήνου. 

Ν.  Γ.  Πολίτου,  έζ  '  ,θηνών,  άπό  28  ΐα- 
νουαρίου, άποστέλλοντος  διά  τό  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα  δύο  συλλογάς  ών  ή  μεν  επιγράφε- 
ται «ιΈλληνικαί  παραδόσεις»,  ή  δέ  «αί  άσθέ- 
νειαι  κατά  τους  μύθους  τού  ελληνικού  λαού». 

Τής  Φιλολογικής  επιτροπής  τού  Συλλόγου, 
άπό  25  ΐανουαρ  ου,  άγγελλούσης  τήν  παρα- 
λαβήν  τ7ς  επιστολές  τού  Συλλόγου  και  ύπο- 
βαλλούσης  διαφόρους  προτάσεις. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων 
και  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιη- 
σαμένοις. 

Ειτα  ό  κ.  πρόεδρος  άγγείλας  δτι  τά  άπο- 
σταλέντα  πονήματα  σταλήσονται  τή  Φιλολο- 
γική επιτροπή,  τίθησιν  εις  ψηφοφορίαν  άλλη- 
λοδιαδόχως  άπάσας  τάς  προτάσεις  τής  επι- 
τροπής ταύτης  τάς  διατυπουμένας  εν  άνω- 
τέρω  φερομένη  επιστολή  αυτής  και  έχούσας 
ούτω· 

α')  όπως  ε'κφρασθώσιν  αί  εύχαριστίαι  του 
Συλλόγου  τώ  κ.  Πουλάκν)  επί  τή  μετά  προθυ- 
μίας άποστολή  γλωσσικής  ύλης  διά  τό  Ζω- 
γράφειον διαγώνισμα. 

β')  όπως  άποσταλώσιν  αΰτώ  οί  τόμοι  ΙΓ. 
και  Θ'.  τού  ημετέρου  περιοδικού  συγγράμμα- 
τος, οί'τινες  δέον  νά  άποστέλλωνται  και  δω- 
ρεάν, έγκρίσει  τής  επιτροπής,  τοις  έργαζομένοις 
προς  συλλογήν  ζώντιον  μνημείων,  μετά  προη- 
γουμένην  πρότασιν  αυτής· 

γ')  όπως  γραφή  αύτώ  ότι  διά  τά  άλλα  βοη- 
θήματα, άτινα  αίτεϊται,ό  Σύλλογος  ούδέν  δύνα- 
ται νά  πράξν)  και  ότι  προς  άναπλήρωσιν  αύτών 
κυρίως  προσφέρει  τήν  δεκάλιρον  δωρεάν  τοις 
βραβευομένοις  και 

δ')  όπως  άποσταλώσι  τώ  κ.  Κανελλάκνι  οί 
υπάρχοντες  τόμοι  τού  περιοδικού  τού  Συλλό- 
γου, έπί  τώ  δρω  δπως  κατατεθώσιν  ώ;  δωρεά 


II  Ρ  λ  Κ  Τ  I  Κ  λ. 


161 


τοΰ  Συλλόγου  εις  τό  εν  Νενήτοις  τής  Χίου  άνα- 
γνωστήριον. 

Αί  προτάσεις  αύται,  ::λήν  τής  τελευταίας 
τροποποιηθείσης  ύπό  του  προεδρείου  :  «όπως 
άποσταλώσιν  εις  τό  άναγνωστήριον  τής  Χίου 
μόνον  έχ  των  τευχών  εκείνων,  άτινά  είσι  πολ- 
λά, νίγνονται  δεκταί  ύπό  του  Συλλόγου. 

Άγγέλλεται  τό  πρώτον  ως  τακτικόν  μέλος 
του  Συλλόγου  ό  κ.  ΟΙι.  ΚοηΙίΟλνδΙίί,  καθηγη- 
τής τής  χημείας  έν  τή  Α.  ιατρική  σχολή,  προ- 
τεινόμενος υπό  των  κ.  κ.  Δ.  I.  Μαυρογε'νους, 
Τηλ.  Καραθεοδωρή  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηθε'ις 
γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ό  κ.  Β.  01- 
κονομίδης. 

'  \γγέλλεται  τό  πρώτον  ώς  έπίτιμον  μέλος 
η  Α.  Έξ.  ό  κ.  Πέτρος  Μαυρογένης,  πρεσβευτής 
τή:  V.  Μ.  του  βασιλέως  τής  Ρουμανίας  παρά 
τη  Ύψ.  Πύλη,  προτεινόμενος  ύπό  του  προε- 
δρείου. 

Ακολούθως  ό  κ.  Κωνσταντίνος  Μα- 

χρής  άναγινώσκει  τό  α'  μέρος  της  «περί  με- 
ταξοσκώληκας και  τών  ασθενειών  αύτοΰ»  πραγ- 
ματείας αύτοϋ  (ϊδέ  σελ.  94). 

Μετά  τό  πέρας  τοΰ  άναγνώματος  ό  κ.  Χρ. 
Χατζηχρήστου  έκφράσας  τάς  ευχαριστίας 
του  Συλλόγου  τω  κ.  Κ.  Μακρή  εύχεται  όπως 
ο  κ.  Μακρής  έςετκτγι  άκολούθως  και  ομοίου 
είδους  ζωύφια,  άτινα  αυτός  επί  τίνων  δένδρων 
~α;ετήρησε  και  δύνανται  καλλιεργούμενα  νά 
κποφέρωσιν  επίσης  μέταξαν. 

Ό  κ.  Μακράς  παρατηρεί  ότι  η  πραγμα- 
τεία αύτοΰ  απέβλεπε  κυρίως  τον  μεταξοσκώ- 
ληκα τόν  έκ  τών  φύλλων  της  μορέας  ζώντα. 

Ό  κ.  Δ.  Πασπαλής  συνίστησιν  επίσης 
εις  τήν  μελέτη  ν  του  κ.  Κ.  Μάκρη  σκώληκά  τί- 
να έν  Ινδική  ζώντα  καϊ  παράγοντα  ίκανήν, 
αλλά  κατωτέρας  ποιότητος,  μέταξαν. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  λέγει  ότι 
καλόν  ήθελεν  είσθαι  όπως  ό  κ.  Μακρης  ακο- 
λούθως μελετησν)  και  τά  ύπ'  αύτοΰ  παρατη- 
ρηθέντα  άγρια  ζωύφια. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έκφράσας  τήν  έπιθυμίαν  του 
Συλλόγου  όπως  ό  κ.  Μακρης  και  τά  υποδει- 
χθέντα ύπό  τών  προλαλησάντυ>ν  ζωύφια  πραγ- 
ματευθή  λύει  τήν  συνεδρίασιν. 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


ΣΥΝΚΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΙ^'. 
(Ταχτική). 

Τη  7/10  Φεβρουαρίου  1883. 

ΙΤροίδρενοντος  τοΰ  κ.  Κ.  Καλλιαδοϊ*. 

Άναγνο>οθέντων  και  έπικυριυθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδρίασες  άνα- 
κοινοΰται  ή 

άλληλογρ  αφ&'  α, 

εξ  ής  παρατίθεται  ένταΰθα  περίληψις  τών  εξής 
επιστολών 

Επιστολής,  του  κ.  Μ.  Χαμουδοπούλου,  άπό 
5  τρέχοντος,  υποβάλλοντος  τνί  κρίσει  της  Εκ- 
παιδευτικής επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου  τό  Γ' 
τεύχος  τοΰ  ύπ'  αύτοΰ  εκπονηθέντος  άναγνω- 
σματαρίου. 

Της  εφορίας  τών  εν  Σπάρτν)  της  Πισιδίας 
σχολών,  άπό  9  δεκεμβρίου  λήξαντος  έτους,  ε- 
πικαλουμένης  τήν  άρωγήν  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κ.  .ϊ.  ΜοΓίΙΐΠίαηη,  άπό  5  φεβρουαρίου, 
εξαιτουμένου  έκ  προσώπου  τοΰ  κ.  ΚοΰΙΐΙβΓ,  βι- 
βλιοφύλακος  τοΰ  άρχιδουκάτου  της  ^ΥθίπίαΓ, 
τήν  άποστολήν  τοΰ  ΙΑ',  ΙΒ'  καϊ  ΙΓ'  τόμου  τοΰ 
περιοδικού  τοΰ  Συλλόγου  συγγράμματος. 

Άκολούθως  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων 
και  εκφράζονται  εύχαριστίαι  προς  τους  ταύτας 
ποιησαμένους. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  ειπών  ότι  τό  πόνημα 
τοΰ  κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου  παραπεμφθήσεται 
τή  Εκπαιδευτική  επιτροπή  λόγον  ποιείται 
περί  της  αιτήσεως  τών  εφόρων  της  σχολής  τής 
Πισιδίας  (Σπάρτης)  και  προτείνει  δπως  παρα- 
χωρηθώσιν  έκ  τών  διπλών  και  πολλαπλών  βι- 
βλίων τής  βιβλιοθήκης  τοΰ  Συλλόγου  τοις  αΐ- 
τοΰσι.  Τής  προτάσεως  δέ  ταύτης  δεκτής  γε- 
νομένης ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  τήν  αΐτησιν 
τοΰ  κ.  ΜοπΙίΠίαηη,  ήν  άποδέχεται  ό  Σύλλογος. 

Άκολούθως  ό·  κ.  Α.  ΙΧα,σπαλής,  εισηγη- 
τής τής  προ  τριών  μηνών  εκλεγείσης  επιτρο- 
πής προς  γνωμοδότησιν  επί  τοΰ  πονήματος 
τοΰ  κ.  Μανασσείδου,  άνέγνιυ  τήν  κρίσιν  αυτής 
ούτως  έχουσαν : 

Κύριε  πρόεδρε, 

Συνεπεία  διαγγέλματος  τοΰ  ημετέρου  Συλ- 
λόγου, ύπό  ήμερομηνίαν  27  δεκεμβρίου  1882, 
ένταλέντες  οί  υποφαινόμενοι  όπως  επιληφθώ- 
μεν  τής  μελέτης  πραγματείας  τινός  τοΰ  κ.  Συ- 
μεών Α.  Μανασσείδου,  δημοδιδασκάλου,  τοΰ  έξ 
Αΐνου,επιγραφομένης  «Μουσική  Παιδαγωγική», 
καϊ  συντεθείσης  δια  τά  σχολεία  ύπό  τής  αυτού 

21 


162 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΝΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


έλλογιμοτητος,  ένησχολήθημεν  κατά  χρέος  είς 
τήν  μελέτην  ταύτην,  ίνα  συνωδά  τω  ρηθέντι 
διαγγε'λματι  έξενέγκωμεν  κρίσιν  τινά  ώς  προς 
την  επιστημονικών  και  παιδαγωγικήν  τοΰ  πο- 
νήματος άξίαν. 

Τό  συμπέρασμα  της  μελέτης  ημών  επί  τοΰ 
εν  λο'γω  έργου  εστί  τό  έπόμενον 

Τό  θεωρητικόν  μέρος  της  πραγματείας  ταύ- 
της ουδέν  νεώτερον  η  μεθοδικώτερον  σύστημα 
υποδεικνύει,  άλλ'  είναι  απολύτως  άπαράλλα- 
κτον  ώς  τό  τών  με'χρι  τούδε  πολυπληθέστα- 
των θεωρητικών  πονηθε'ντων  υπό  διάφορων  ιε- 
ροψαλτών, άπό  τοΰ  μεγάλου  και  μικρού  Θεω- 
ρητικού τοΰ  άοιδίμου  Προύσης  Χρύσανθου  τοΰ 
εκ  Μαδύτων,  με'χρι  τών  άχρι  τοΰδε  καί  άρτίως 
εκδοθέντων  καί  είς  τό  μέλλον  ίσως  έκδοθησο- 
μένων  τοιούτων  θεωρητικών.  "Απαντα  ταΰτα 
είσίν  άντιγραφαί  σχεδόν  άπ'  αλλήλων  καί  πε- 
ριστρέφονται εις  τόν  αύτον  έλαττωματικόν  κύ- 
κλον  της  άπό  τοΰ  1816  μέχρι  σήμερον  έν  χρή- 
σει σημαδογραφίας  της  εκκλησιαστικής  ημών 
μουσικής.  Τό  άνά  χείρας  ημών  πόνημα  τούτο, 
κατά  πάντα  άπαράλλακτον  τών  προ  αυτού  εκ- 
δοθέντων, ούδεμίαν  ρ,έθοδον  εΰκρινεστέραν  εξ- 
ευρίσκει, ουδέν  νεώτερον  η  ήττον  ατελές  τι  δι- 
δάσκει. Πάντοτε  εντός  τοΰ  αύτοΰ  άβεβαίου  καί 
άστάτου  της  γραφής  ταύτης  κύκλου  προσπαθεί 
νά  άποδείξν)  τό  άγνωστον  διά  τοΰ  άγνωστου, 
προστρέχοντος  τοΰ  εΐρημένου  δημοδιδασκάλου, 
κατά  τό  παράδειγρ.α  τών  προκάτοχων  του,  εις 
τους  κοινούς  ξενικούς  ορισμούς  καί  τύπους  καί 
εις  τάς  ξενικάς  κυριολεξίας  ασιατικών  μανέ- 
δων  ή  μακαμίων,  σύστημα  είς  ό  άπαντες  άνεξ- 
αιρέτως  καί  οί  προ  αύτοΰ  καί  οί  εσχάτως  άκο- 
μη  συγγράψαντεςή  μάλλον  συρράψ  αντες  τοιαύτα 
θεωρητικά  έξ  άνάγκης  κατέφυγον.  Διότι  προ 
καιρού  ύπάρ/ει  άναντίρρητον  δτι  ή  ημετέρα  εκ- 
κλησιαστική μουσική  άπό  καταπτώσεως  είς 
κατάπτωσιν  περιελθούσα,  κρίμασιν  οίς  οίδε 
Κύριος,  δέν  υφίσταται  πλέον  αύτοτελής  καί  ά- 
κέραιος,  άλλά  στηρίζεται  καθ'  δλην  αυτής  την 
ύποστασιν  επί  τών  άραβικών,  περσικών  καί 
τουρκικών  ασμάτων.  Ποία  τά  αίτια  ;  Πολλά 
καί  διάφορα,  άλλ'  ή  άπαρίθμησις  αυτών  θέλει 
μας  απομακρύνει  τοΰ  προκειμένου.  Ταΰτα  περί 
τοΰ  θεωρητικού  μέρους  τής  έν  κρίσει  πραγμα- 
τείας, όπερ  ήκιστα  θεωροΰμεν  άξιον  σπουδαίας 
τινός  μελέτης. 

ΊΙ  πραγματεία  αύτη  τοΰ  κ.  Μανασσείδου, 
ώς  πρός  τήν  έν  αυτή  ύποδεικνυομένην  πρακτι- 
κήν  έφαρμογήν,  σύγκειται  έκ  δύο  μερών  α'  έξ 
ένίων  στοιχειωδών  καί  άτελών  εκκλησιαστι- 


κών άσμάτων  καί  β'  έξ  ένίων  δημοτικών  ή 
σχολειακών  άσμάτων,  πάντοτε  υπό  παιδαγω- 
γικήν  έποψιν  ταξιθετημένων.  Καί  περί  μέν 
τών  τελευταίων  τούτων,  ήτοι  τών  δημοτικών 
καί  σχολιακών,  άποφαινο'μεθα  ότι  ταΰτα  ου- 
δαμώς άνταποκρίνονται  είς  τάς  άξιώσεις  τής 
παρούσης  έπο^ής,  καθ'  ήν  άπεκδυο'μενοι  τόν 
παλαιον  άνθρωπον,  καί  τόν  εύρώτα  τοΰ  βυζαν- 
τινισμού βαθμηδόν  άποτινάσσοντες  άφ'  ημών, 
φροντίζομεν  προς  μορφωσιν  γενναιοτέρου  καί 
άνδρικωτέρου  τινός  φρονήματος  τών  παίδων, 
άναλογως  τής  προόδου  καί  τών  τάσεων  τοΰ 
αιώνος  καί  πρός  έπιτυχίαν  τοΰ  σκοπού  τούτου 
δραστηριωτε'ρων  καί  άρρενοπρεπεστέρων  μέσων 
χργίζομεν,  ούχί  δέ  τών  τετριμμένων,  έκλελυ- 
μένων  καί  θηλυπρεπών  άσμάτων,  άτινα  ό  εΐ- 
ρημένος  διδάσκαλος  ύπό  τήν  έ'γκρισιν  υμών  υ- 
ποβάλλει. Παραδείγματα  εστωσαν  αί  άφελεΐς 
καί  ήθικαί  ποιήσεις  Λέοντος  τοΰ  Μελά,  έκ  τοΰ 
Γεροστάθη,  περιβεβλημέναι  ώς  είσί  διά  μέ- 
λους ήκιστα  άξιοπρεποΰς,  ήκιστα  αρμόζοντος 
τοις  ήμετέροις  παισίν,  ίνα  μή  εΐπωμεν  άσέ- 
μνου.  Συλλογήν  τοιούτων  γλυκυθύμων  παιδι- 
κών καί  σχολειακών  άσμάτων  έμπρεπόντιυν  τή 
άπαιτουμέν/]  άγωγή  τών  ήμετέρων  παίδων 
άμφοτέρων  τών  φύλων  λίαν  έπιτυχώς  έστα- 
^υολο'γησε  πρό  έτών  καί  έν  Αθήναις  έξέδωκεν 
6  πολύκλαυστος,  σοφός  καί  άοίδιμος  ημών  φί- 
λος Ηλίας  ό  Τανταλίδης,  ό  τυφλός  εκείνος 
άοιδος,  ούτινος  τήν  τρο^ιάν  ώφειλον  νά  άκο- 
λουθήσωσιν  οί  ημέτεροι  μουσικοδιδάσκαλοι,  ώς 
τήν  μονην  έμπρέπουσαν  τή  ήμετέρκ  νεολαία 
καί  τή  σεμνοπρεπεί  αυτής  μουσική  άγωγή. 
Έπί  τή  βάσει  τκύτν)  τών  έν  λο'γω  άσμάτο^ν 
τοΰ  Τανταλίδου  ώφειλον  καί  όφείλουσιν  οί  ή- 
με'τεροι  μουσικοδιδάσκαλοι  νά  έπεκτεάωσι  κα- 
θημερινώς τον  κύκλον  τής  συλλογής  ταύτης, 
τής  μυριπνοου  ταύτης  άλλ'  άφελοΰς  άνθοδέ- 
σμης  καί  έπί  τή  βάσει  τής  αύτής  σημαδοφω- 
νίας,  μελισσών  δίκην,  νά  συλλέξωσι  τά  μάλ- 
λον άρρενοπρεπή  καί  πλήρη  προγονικών  άνα- 
μνήσεων  δημοτικά  ήμών  άσματα  καί  μουσι- 
κήν  μέθοδον  διδασκαλίας  έπί  τής  ευρωπαϊκής 
σημαδοφωνίας  νά  συντάξωην  εϋωνον,  μεθοδι- 
κήν  καί  προσιτήν  πάσι  καί  αύτοϊς  τοις  άπο- 
ρωτέροις  παισί  τοΰ  λαού,  διά  τής  στερεοτυπίας, 
όπως  ύπάρχουσιν  άπειρα  τοιαύτα  στοιχειώδη 
θεωρητικά  έν  άπάσν]  τή  Έσπερίκ  καί  ιδίως  έν 
Γεομανίκ  καί  έν  Αγγλία.  Ού^ί  δέ  νά  σκοτί- 
ζωσι  καί  \ά  ταλανίζωσι  τόν  νούν  τών  ήμετέ- 
ρων παίδων  διά  τοΰ  αύτοΰ  άσταθοΰς  καί  σκο- 
τεινού συστήματος  τοΰ  πα,  βοο,  γα,  δι,  ύφ'  ου 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


163 


χα!  κύτοι  ο!  κύριοι  μουσικοδιδάσκαλοι  εΐσ'ιν  έ- 
σκοτισυ.ένοι.  πολλώ  δ'  ήττον  νά  διδάσκο^σιν 
ή/ους,  κλίμακας,  διαγράμματα  άτελή,  ένδο- 
φωνα,  έρρινόφωνα,  φθοράς  ('καί  τί  άλλο  ;  !)  και 
τχϋτα  δι'  άπηρχαιωμένων  ασιατικών  όρων, 
ότι  δήθεν  ό  Αος  ήχος  άντιστοιχεϊ  α, ε  τόν  άρα- 
βοπερσικόν  Δουγκιάχ.  ό  Βος  αϊ  τον  Χουζάμ, 
ό  Γος  με  τόν  Τζαργκιάχ,  ό  Λος  μέ  τον  Νεβά, 
ό  Πλ.  Αου  μέ  τόν  Σεβά  χουσεϊνή,  ό  Πλ.  15ου 
μέ  τόν  Χετζάζ,  ό  βαρϋς  μέ  τόν  Άράκ,  ό 
Πλ.  Δου  μέ  τόν  Ράρστ,  και  το'σα  άλλα  α- 
σιατικά τερατουργήματα,  άτινα  παραλείπο- 
μιν,  μικτών  ήχων,  έξ  ών  καϊ  αυτοί  ο!  ττροβε- 
βηκο'τες  τίί  ήλικία  μουσικοί  εσκοτίσθησαν  ύ- 
περβαλλόντως.  Ένώ  εις  τήν  αυτοτελή,  στε- 
ρεάν  και  εν  παγκοσμίω  χρήσει  ευρωπαϊκών 
σημαδογραφίαν  τά  πάντα  εΐσίν  άπλα,  καθαρά, 
εΰκατάληπτα  και  λογικώτατα  καθό  επ'  αυ- 
τής τής  ούτιως,  τής  μαθηματικής  επιστήμης, 
κα'ι  τής  καλαισθησίας  βασιζόμενα.  Ό  θέλων 
έζελε'γςαι,  εί  άληθή  κα'ι  άκριβή  τά  ύφ'  ήμών 
λεγόμενα,  διελθέτω,  κα'ι  άν  μή  ή  μουσικός,  εν 
έκ  τών  άπειρων  εν  κυκλοφορία  μουσικών  θεω- 
ρητικών, κα'ι  ιδίως  τό  άρτίως  υπό  του  αξιό- 
τιμου μουσικοδιδάσκαλου  κ.  Χατζή  Παναγιώ- 
του  Κηλτζανίδου  του  Προυσαέως,  φε'ρον  τόν 
τίτλον  «Μεθοδικι)  όιόασκαΜα  θεωρητική  τε 
χαϊ  πρακτική  τής  καθ'  ήμας  εΑΑηνικής  μου- 
σικής κατ'  άντιπαράθεσιν  προς  την  άραβο- 
.περΰΐκηκ»  κα'ι  άποφανθήτω  έν  ειλικρίνεια 
περί  τού  επικρατούντος  αλλόκοτου  συστήμα- 
τος τοΰ  διε'ποντος  έν  γένει  τήν  διδασκαλίαν 
τών  άλλως  -ε  άςιοτίμουν  καϊ  άγαθών  ήμετε'- 
ρων  ιεροψαλτών.  Έπιτραπήτω  πρός  τούτοις 
ήμϊν  ίνα  έπισυνάψωμεν  ώδε  κα'ι  παρακαταθέ- 
σωμεν  εύσεβάστως  τή  βιβλιοθήκη  τοΰ  Συλλό- 
γου τά  μόνα  εκδοθέντα  δύο  τεύχη  τής  Συλλο- 
γής παιδικών  καϊ  σχολιακών  ασμάτων  ύπο 
Η.  ϊανταλίδου,  προς  άντιπαράθεσιν  κατά 
βούλησιν  τών  έφιεμένο^ν  μετά  τών  τής  αυτής 
ούσεα>ς  ασμάτων  τοΰ  κ.  Μανασσείδου  κα'ι  ώς 
ιερός  τον  χαρακτήρα,  κα'ι  ώς  πρός  τά  ποιήμα- 
τα, καϊ  ώς  πρός  τήν  γραφήν. 

Ώς  δε  πρός  τά  υποδείγματα  τοΰ  καθαρώς 
εκκλησιαστικού  με'ρους,  καϊ  ταΰτα  έχουσι  πολ- 
λά ~.ν.  ψεκτά,  ώς  μή  πιστώς  παριστανόμενα, 
καϊ  ώς  μή  έχοντα  τό  γενικόν  κύρος  τών  αρμο- 
δίων καϊ  τής  Εκκλησίας. 

Άλλ'  επί  τοΰ  θέματος  τούτου  δέν  ένδια- 
τρίβομεν,  καθό  σπουδαίους  έπισύραντος,  τό  γε 
νΰν,  τήν  προσοχήν  κα'ι  ενδελεχή  φροντίδα  τής 
Μητρός  ήμών  Μεγάλης  τοΰ  Χριστού  Εκκλη- 


σίας, ης  ό  κλεινός  πρωθιεράρχης  Ιωακείμ  ό 
Γος  πρ(οτοβούλο>ς  έμερίμνησεν  ήδη  καϊ  μουσι- 
κήν  έπιτροπήν  συγκειμένην  εκ  σπουδαίων  μου- 
σικών νά  συστήσν)  πρός  ριζικήν  μελέτην  τοΰ 
επικρατούντος  συστήματος,  καϊ  πρός  διόρθωσιν 
τών  χρν)ζόντο>ν  διορθώσεως,  πρός  δέ  κα'ι  ώς 
προύργιαίτερον,  Μουσικήν  σχολήν  έν  τώ  δημο- 
τικό) τού  Φαναρίου  έκπαιδευτηρίο)  νά  έγκεν- 
τρίσν)  πρός  άποσόβησιν,  έκ  τών  ένο'ντων,  τών 
πλημμυρησάντων  έν  ήμϊν  όθνείοον  κα'ι  απο- 
βλητέων ξενισμών,  κα'ι  πρό  πάντο^ν  τής  έπα- 
ράτου  έρρίνου  προφοράς,  ήτις  καθό  κακόζηλος 
έξις  κατήντησεν  άηδεστάτη  φύσις. 

Έν  τέλει  τής  παρούσης  ήμών  εκθέσεως, 
μετά  πολλής  τής  επιστασίας  κα'ι  μελέτης  γε- 
νομένης, θεωροΰμεν  δίκαιον  νά  έπαινέσωμεν 
τήν  φιλοπονίαν  τού  έλλογίμου  διδασκάλου  κ. 
Σ.  Α.  Μανασσείδου,  όστις,  ε'ι  κα'ι  καθ'  ήμάς 
απέτυχε  τού  κατ*  αυτόν  σκοπού,  ή  πρόθεσις 
όμως  τού  πονήσαντος  έσχε  κοινο^φελή  σκοπόν, 
έδωκε  δέ  κα'ι  άφορμήν  τού  νά  προκληθή  από 
τού  Συλλόγου  ή  παρούσα  έκθεσις  τών  ήμετέρων 
ιδεών  καϊ  προτάσεων.  Πεπείσμεθα  ότι  αύται 
κυοφορούμεναι  έν  ταϊς  φρεσ'ιν  εΰσυνειδήτων  καϊ 
μουσοι ραφών  ανδρών,  υπό  τού  πνεύματος  τού 
νΰν  αιώνος  καϊ  τής  καλαισθησίας  όδηγουμένων, 
δέν  θέλουσι  μείνει  άνευ  τελεσφόρου  τινός  καϊ 
λυσιτελούς  αποτελέσματος.  Αύτη  έστ'ι  καϊ 
ή  ήμετέρα  εγκάρδιος  ευχή  ήν  εΰσεβάστοος  κα- 
θυποβάλλομεν  τώ  εΰαγεϊ  τούτω  τού  Συλλόγου 
σοψ,ατείω. 

Δέχθητε,  κύριε  πρόεδρε,  τήν  διαβεβαίωσιν 
τής  άκρας  πρός  υμάς  τιμής  κα'ι  ύπολήψεως. 

Πέραν  τή  25  ίανουαρίου  1883. 

/  Δημ.  Παςπλλλης 
['Γπογ.]    <  Κ.  Ξανθοπουλοζ 

(  ΕΐΓΣΤΡ.  Γ.  ΠΛΠΑΛ0Π01ΓΛ0Σ 

Μετά  τό  πε'ρας  τής  αναγνώσεως  τής  εκθέ- 
σεως ό  κ.  Κ..  Μακράς  εϋχαριστήσας  τώ  κ. 
Δ.  Πασπαλλή  καϊ  τή  επιτροπή  διά  τήν  έκθεσιν 
αυτής  ερωτά  εάν  τά  σημεία  τής  παρ'  ήμϊν 
έκκλησιαστικής  ρ,ουσικής  δύνανται  άναπληρω- 
θήναι  διά  τής  ευρωπαϊκής. 

Ό  κ.  /\.  Πασπαλλής  λέγει  ότι  οΰδε- 
μίαν  δύναται  δούναι  άπάντησιν  τώ  κ.  Μα- 
κρή,  ώς  μή  προκειμένου  ένταύθα  περ'ι  τού 
ζητήματος  περί  ού  έρωτα  άλλά  μόνον  περί 
τοΰ  συγγράμματος  τού  κ.  Μανασσείδου,  τοΰ 
προοριζομένου  διά  τά  σχολεία,  έν  ω  καϊ  διά- 


164 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


φορά  άσματα  διά  τοϋς  παϊδας,  άτινα  έςετάσα- 
σα  και  έκμελετήσασα  ή  επιτροπή  ευρεν  οΰχί 
κατάλληλα.  "Οσον  δ'  άφορα  τό  ζήτημα,  δπερ 
έθιξεν  ό  κ.  Μακρής,  λε'γει,  ότι  έν  τοις  πα- 
τριαρχείοις  πρός  τούτο  εργάζεται  επιτροπή  ι- 
διαιτέρα, ής  τάς  μελέτας,  ώς  σπουδαίας,  όφεί- 
λομεν  ίν'  άναμένωμεν. 

Ό  κ.  Χρήστος  Χατζηχρήστου  πα- 
ρατηρεί 6τι  τά  άσματα  άπερ  εύρηνται  έν  τω 
συγγράμματι  του  κ.  Μανασσείδου  ουκ  είσιν  ά- 
σματα άδο'μενα  έν  τοις  σχολείοις,  άλλ'  άσμα- 
τα  δημοτικά  διασ<ϋθέντα,  ά  ό  κ.  Μανασσείδης 
προτείνει  όπως  εΐσαχθώσιν  εις  τά  σχολεία. 

Ό  κ.  Λ.  Πασπαλλής  άντιπαρατηρεί  δτι 
τά  άσματα  άπερ  προβάλλει  ό  κ.  Μανασσείδης 
άδύνατον  δπως  εΐσαχθώσιν  εις  τά  σχολεία, 
καθότι  έν  αύτοΐς  δέον  δπως  διδάσκονται  άσμα- 
τα  ποίησιν  και  ύψος  περιε'χοντα  και  ων  τό  μέ- 
λος  δέον  έπίσης  είναι  άρρενωπόν  και  γενναϊον. 

Ό  κ.  Χρήστος  Χατζηχρήστου  έκ- 
φράσας  την  λύπην  αυτού  δι'  δσα  ή  έπιτροπή 
είπε  περί  των  ασμάτων  του  κ.  Μανασσείδου, 
επαινεί  τον  ζήλο  ν  του  ανδρός,  δστις  πάντοτε 
είργάσθη  διά  τον  Σύλλογον,  και  προτείνει  δπως 
ό  Σύλλογος  μή  άποφανθή  άπό  τούδε  περί  ζη- 
τήματος τοσούτον  σπουδαίου,  οίον  το  της  έκ- 
κλησιαστικής  ήμών  μουσικής. 

Ό  κ.  Δ.  ΙΙασπαλλής  φρονεί  δτι  πρε'πει 
νά  έμμένωμεν  εις  την  έκκλησιαστικήν  ήμών 
μουσικήν,  άλλα  περί  τού  ζητήματος  τούτου 
νύν  ουδόλως  πρόκειται.  Ακολούθως  δέ  τω  κ. 
Κ.  Μακρή  άπαντών  λέγει  δτι  ή  ευρωπαϊκή 
γραφή  πληρέστατα  δύναται  ν'  άναπληρώση 
τήν  νύν  έν  χρήσει  έκκλησιαστικήν  μουσικήν 
καθόσον  μάλιστα  τά  άναφερο'μενα  τριτημόρια 
και  τεταρτημόρια  ούδέν  είσι.  Και  τέλος  ό  κ. 
Πασπαλλής  έπαινεΐ  τά  δημοσιευθέντα  διά  τού 
έν  Αθήναις  έκδιδομένου  περιοδικού  συγγράμ- 
ματος Παρνααοοΰ  υπό  τού  κ.  Τσέτση. 

Ό  κ.  Ά6αν.  Παπαδόπουλος  Κ.ε- 
ραμ.εϋς  παρατηρεί  δτι  πλείστα  άσματα  έκ- 
κλησιαστικά  ήμέτερα  εύρηνται  γεγραμμένα  δι' 
εύρωπαϊκών  χαρακτήριον  και  τοιούτων  συλ- 
λογαί  οϋκ  όλίγαι  ύπάρχουσιν  έκδεδιμε'ναι.  Α- 
κολούθως ισχυρίζεται  δτι  ή  ήμετερα  σημα- 
δογραφία  έστίν  έθνική  ήμών,  καθότι,  λέγει, 
ή  άντιπαραβολή  των  αρχαίων  χειρογράφων 
προς  τήν  νύν  σημαδογραφίαν  έ'χει  ίκανήν  σχέ- 
σιν.  Λυπηρόν  δέ  λέγει  δτι  πολλά  άρχαϊα  ση- 
μεία διατελούσιν  έτι  άκατάληπτα  τοις  νεώ- 
τερο ις. 

Ό  κ.  Α.  ΙΙασπαλλής·»    παρατηρεί  δτι 


οί  ευρωπαίοι  πάντα  ταύτα  γιγνώσκουσι  και 

τά  άρχαϊα  σημεία  έγνωσαν. 

Ό  κ.  Κ..  Κάοιο;  προτείνει  δπως,  προς 
γνώσιν  των  ιδεών  τού  Συλλόγου  ύπό  τού  δημο- 
σίου, ή  έκθεσις  ή  άναγνωσθεϊσα  δημοσιευθή  διά 
τών  έφημερίδων. 

Τεθείσης  δέ  εις  ψηφοφορίαν  ύπό  τού  κ. 
προέδρου  της  άναγνωσθείσης  έκθε'σεως  ό  Σύλ- 
λογος υπέρ  αύτής  άποφαίνεται  παμψηφεί. 

Είτα  μετά  μακράν  συζήτησιν  καθ'  ήν,  οί 
μέν  κ.  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  και  Όδ.  Ανδρεά- 
δης άντικρούουσι  τήν  προ'τασιν  τού  κ.  Καρίου, 
ό  δέ  κ.  Α.  Κεραμεύς  υποστηρίζει  αύτήν,  τε- 
θείσης ττς  προτάσεως  ταύτης  εις  ψηφοφορίαν 
ό  Σύλλογος  κατ"  αυτής  άποφαίνεται. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έκφράζει  τάς  ευχαριστίας 
τού  Συλλόγου  τή  προς  κρίσιν  τού  συγγράμ- 
ματος τού  κ.  Μανασσείδου  έπιτροπή  έπί  τή 
προθυμία  και  τω  ζήλω  μεθ'  ού  έπετέλεσε  τήν 
άνατεθεϊσαν  αύτη  έντολήν. 

Ακολούθως  ό  κ.  Άθαν.  Παπαδόπουλος  Κε- 
ραμεύς, βιβλιοφύλαξ,  άναγινώσκει  κατάλογον 
τών,  κατά  τήν  έν  ηγουμένη  συνεδριάσει  λη- 
φθεϊσαν  άπο'φασιν,  δωρηθησομένων  τή  βιβλιο- 
θήκη Μαγνησίας  βιβλίων.  Τόν  κατάλογον  τού- 
τον έπιψηφίζει  ό  Σύλλογος. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορη- 
θείς  γίγνεται  δεκτός,  ως  έπίτιμον  μέλος,  ή 
Α.  Ε.  ό  κ.  Πέτρος  Μαυρογένης  πρεσβευτής  τού 
βασιλέως  της  Ρουμανίας  παρά  τή  'ϊψ.  Πύλη. 

Ώς  τακτικόν  δέ  μέλος  άγγέλλεται  επίσης 
τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηθείς  γίγνεται  δεκτός 
ό  κ.  ΟΙΐ.  Βθη1νΟ\νδ1ίΐ,  καθηγητής  τής  χημείας 
έν  τή  Α.  Ιατρική  σχολή. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μεΰς  άναγινώσκει  τήν  συνέχειαν  τής  «περί  τί- 
νων λογίων  ελλήνων  πραγματείας  αυτού»  (ϊσε 
σελ.  50). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΙ^Ε'. 

(Ταχτική). 

ΐ·Τ\  14/26  φεβρουαρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Καλλιλλοιγ. 

Άναγνωσθέντων   και   έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως, 
Ό  κ.  Άθαν.  ΙΙαπαΠόπουλος  1£ε- 

ρα^ευς  άναγινώσκει  συνέχειαν  τών  κατά 
τήν  ήγουμένην  συλλογικήν  περίοδον  άναγν(ο- 


II  Ρ  Λ  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


165 


σθεισών  πραγματειών  « ττερί  τής  αρμενικής  φι- 
λολογίας» ('ίδε  το'μονΙΣΤ'  σελ.  1). 

Μετά  ταΰτα  ούδενός  τόν  λο'γον  αίτησαμένου 
διαλύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΙ^ΪΤ'. 

(  Ταχτιχή). 

Ίτ\  21/5  φββρουαρίου  1883· 
Προεδρεύοντος  τοΰ  έτερον  τών  αντιπροέδρων 

Χ.  Κ.  ΑΛΧΗΟΙΙΟΪΛΟΥ. 

Άνχγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

άλληλογραφοα, 

Επιστολή,  της  ένταΰβα  Μακεδόνικης  Φι- 
λεκπαιδευτικής άοελιρο'τητος,  άπο  1 8  ένε- 
στώτος,  εξάιτουμένης  τήν  άδειαν  τοΰ  ποιεΐν 
έν  τω  καταστήματι  τοΰ  Συλλο'γου  τάς  τε  γε- 
νικά; αύτής  χαί  τάς  είδικάς  τακτική  και 
Εκτάκτους  τής  διευθυνούσης  αυτήν  επιτροπή; 
συνεδριάσεις. 

Ανωνύμου  άποστέλλοντος  συλλογών  λέςεων 
τοΰ  έν  Φερτακαίνης  τής  Καππαδοκίας  γλωσσι- 
κού ισιώματος  μετά  φακέλου  έσφραγισμένου. 

Ό  κ.  προεδρεύων  υποβάλλων  τω  Συλλόγω 
τϊΐν  αΐτησιν  τής  Μακεδόνικης  άδελφότητος 
ϊκφράζεται  ύπέρ  αύτής. 

Ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης  υποστηρίζει 
τήν  άπθοοχην  τής  αιτήσεως,  άλλ'  έπειδή,  λε'- 
νει,  ηοη  έτερα  σοψ.ατεΐα,  κεκτημένα  την  προς 
τοΰτο  άδειαν  τοΰ  Συλλόγου,  συνέρχονται  εν  τω 
καταστήματι  αύτοΰ,  προς  αποφυγήν  συμπτώ- 
σεων και  αταξιών  φρονεί  δτι  έν  τή  τήν  άπο- 
βοχην  άγγελλούση  επιστολή  πρέπει  ίνα  ση- 
μειώται  δτι  προ  τής  συγκλήσεως  γενικής  συν- 
εδριάσεως δέον  δπως  συνεννοείται  αύτη  μετά 
τοΰ  γραφείου  τοΰ  Συλλόγου. 

Τής  αιτήσεως  μετά  τής  παρατηρήσεως  παμ- 
ψηφεί δεκτές  γενομένη,  ό  κ.  Κ.  Μακράς 
άναγινώσκει  την  συνέχειαν  τής  πραγματείας 
«περί  των  ασθενειών  τον  μεταζοοχώΜιχος  χαι 
ιδίως  Λ«ρ£  του  τράτου  τοΰ  χατασχενάζειν  τον 
μεταζόαπορον  επιτυχή». 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Έμ,μ..  ΛΙελανδί,νος 
αιτείται  δπως  έπιτραπή  τω  κ.  Μακρή  ή  $ημο- 
ίίευσις  της  πραγματείας  αύτοΰ  είτε  διά  των 
εφημερίδων  η  δι*  ιδιαιτέρου  φυλλαδίου. 

Ή  προτασις  αΰτη  όποστηριχθεϊσα  ύπό  τών 


κ.  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  Όδ.  Άνδρεάδου  και  Κ. 
Καρίου  γίνεται  δέκτη. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΧΙ^Ζ'. 

(Ταχτική). 

ϊν\  28/12  μαρτίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Καλλιααου. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφώ, 

ές  ης  παρατίθενται  αί  έξης  έπιστολαί· 

Επιστολή  τοΰ  κ.  Στ.  Άριστάρχου,  άπ6 
19/31  ίανουαρίου,  παραιτουμένου  της  επιστη- 
μονικής έπιτροπης  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  αίδ.  €.  ΟΐΙΓίϊ^,  προέδρου  της  αρχαιολο- 
γικής έπιτροπης  τοΰ  Συλλόγου,  άπό  24  ία- 
νουαρίου, διαβιβάζοντος  έπιστολήν  τοΰ  κ.  Στ. 
Άριστάρχου,  δι*  ης  παραιτείται  της  αρχαιο- 
λογικής έπιτροπης. 

Τοΰ  αίδ.  0.  €ΐΐΓΐί&,  προέδρου  της  αρχαιο- 
λογικής έπιτροπης  τοΰ  Συλλόγου,  άπό  8)20 
φεβρουαρίου,  άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν  της 
επιστολής  τοΰ  προεδρείου  και  προσκαλοΰντος 
τόν  προ'εδρον  εις  την  συνεδρίασιν  της  έπιτροπης 
προς  συζήτησιν  τοΰ  προοιμίου  και  παραλαβήν 
τοΰ  καταλόγου  τοΰ  χάρτου  τών  χερσαίων  τει- 
χών Κωνσταντινουπόλεως. 

Τοΰ  κ.  Στ. Άριστάρχου,  άπό  25  φεβρουαρίου, 
άγγέλλοντος  ότι  διαβιβάζει  τώ  αίδ.  Γ>.  ΟΐΐΓΐίδ 
το  προοίμιον  και  τον  κατάλογον  τών  χερσαίων 
τει/ών  Κωνσταντινουπόλεως  και  ότι  εμμένει 
έν  τη  άπό  τών  έπιτροπών  παραιτήσει  αυτοΰ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  έπί  της  Αλ- 
ληλογραφίας ότι  ή  τρίτη  έπιστολή  τοΰ  κ.  Στ. 
Άριστάρχου  έστ'ιν  άπάντησις  εις  έπιστολήν 
τοΰ  προεδρείου.  Τό  προεδρεϊον  λαβόν  τάς  δύο 
παραιτήσεις  τοΰ  κ.  Στ.  Άριστάρχου,  τήν 
μέν  άπό  της  Επιστημονικής  έπιτροπης,  ής 
πρόεδρος  ή  ν,  τήν  δέ  άπό  τής  Αρχαιολογικής 
επιτροπής,  ήτις  διεβιβάσθη  διά  τοΰ  προέδρου 
τής  Αρχαιολογικής  έπιτροπης,  έκτιμών  τήν  έρ- 
γασίαν  τοΰ  κ.  Στ.  Άριστάρχου  και  φρονοΰν  ότι 
ή  παραίτησις  αύτοΰ  έστϊν  άπώλεια  δι'  άμφο- 
τέρας  τάς  έπιτροπάς,  καθήκον  αύτοΰ  ήγήσατο 
παρακαλέσαι  τόν  κ.  Στ.  Άριστάρχην  ί'ν' άποσύ- 
ου]  αύτάς,  τήν  δέ  παράκλησιν  ταύτην  άπηύθυνε 


166 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΪ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


τώ  κ.  'Αριστάρχη  δι'  επιστολής  αύτοΰ.  Ό  κ. 
Στ.  'Αριστάρχηξ  δρ,ως  επιμένει  εις  τάς  πα- 
ραιτήσεις αύτοΰ  καϊ  τοΰτο  δηλοϊ  διά  τής  τρί- 
της αύτοΰ  επιστολής,  ής  περίληψις  άνεγνώσθη 
και  ήτις  εστίν  άπάντησις  εις  την  παρακλητι- 
κών τοΰ  προεδρείου. 

Ό  κ.  Τηλ.  3<£  αραΟεοδωρη  φρονεί  δτι 
ό  Σύλλογος  καλόν  ήθελεν  εισθαι  δπως  άπορρίψν] 
την  παραίτησιν  τοΰ  κ.  Στ.  'Αριστ  άρχου  καϊ 
παρακαλέση  αύτόν  ίνα  διατελή  εν  ταϊς  έπιτρο- 
παϊς.  Τοΰτο  δε  διότι  ό  κ.  Στ.  'Αριστάρχης  εις 
άμφοτέρας  τάς  έπιτροπάς  είργάσθη  μετά  ζή- 
λου και  αύταπαρνήσεως. 

Της  προτάσεως  τοΰ  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή 
δέκτης  γενομένης,  άγγε'λ>ονται  αί  των  βιβλίων 
προσφοραί  και  εκφράζονται  εΰχαριστίαι  προς 
τους  ταύτας  ποιησαμένους. 

Ακολούθως  ό  κ.  ΆΟα,ν.  Παπαδόπου- 
λος Βνεραμ.ευς  άναγινώσκει  κατάλογον 
βιβλίων  δωρηθησομένων  κατά  την  εν  τή  ηγου- 
μένη συνεδριάσει  ληφθεϊσαν  άπόφασιν  εις  την 
κοινότητα  της  εν  Πισιδία  Σπάρτης.  Τά  βι- 
βλία ταΰτα  εΐσϊν  114  έκ  των  περιττών  της 
ήρ,ετέρας  βιβλιοθήκης. 

Μετά  τινας  δέ  παρατηρήσεις  εγκρίνεται  ό 
κατάλογος. 

'Αγγέλλονται  το  πρώτον  ώς  επίτιμα  μέλη 
προτεινόμενοι  υπό  τοΰ  προεδρείου  αί  Α.  Α. 
Έξ.  ό  κ.  ΗαίΙονίΙΖ,  πρεσβευτής  της  γερμανι- 
κής αυτοκρατορίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλη,  ό  μαρ- 
κήσιος (1(3  ΝθδίΙΐ68,  πρεσβευτής  της  γαλλικής 
δημοκρατίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλν)  και  ό  κ.  (1β 
Νβ1ί(1θ\ν  έκτακτος  άπεσταλμένος  της  Ρωσσι- 
κής  αυτοκρατορίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλν). 

Ό  κ.  Γ.  Τσιάκας  προτείνει  δπως  σταλή 
συλλυπητήριον  γράμμα  τή  οικογένεια  Κουμουν- 
δούρου επί  τω  θανάτω  τοΰ  Αλεξάνδρου 
Κουμουνδούρου,  ρ.έλους  επιτίμου  τοΰ 
Συλλόγου. 

Ή  προ'τασις  έγένετο  δεκτή. 

Ακολούθως  ό  κ.  Γ.  Τσ&άκας  άναγινώ- 
σκει  έ'κθεσιν  τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής 
επί  τοΰ  άλφαβηταρίου  τοΰ  κ.  Μαρουδή,  ούτως 
έλουσαν. 

«Τό  προεδρεϊον  τοΰ  κα'ί'  ημάς  Συλλόγου  λα- 
βαν ύπ'  όψει  τό  υπό  τών  έν  Αθήναις  καταστη- 
μάτιυν  Άνδρε'ου  Κορομηλά  άποσταλέν  αύτώ 
έ'ντυπον  Άλφαβητάριον  Κ.  Μαρουδή,  έξαιτου- 
ρ.ένων  τήν  έν  ταϊς  σχολαϊς  σύστασιν  αύτοΰ, 
παρε'πεμψε  τό  έ'ργον  τοΰτο  τή  εκπαιδευτική 
του  Συλλόγου  επιτροπή  οποις  αύτη  μελετή- 
σασα  τοΰτο  έξενέγκν)  τήν  περί  τής  άνυσιρ,ο'τη- 


τος  αύτοΰ  κρίσιν  αυτής.  Ή  δέ  Εκπαιδευτική  ε- 
πιτροπή έν  τή  γ'  τακτική  συνεδρία  αύτής  μετά 
κοινήν  σύσκεψιν  και  άπόφασιν  άνε'θετο  τήν  έξ- 
ε'τασιν  τοΰ  έν  λόγω  Αλφαβηταρίου  τοις  έκ  τών 
εαυτής  μελών  κ.  κ.  Κωνσταντίνο)  Γεωργαλα 
και  Γεωργίω  Τσιάκα,  οί'τινες  δση  αύτοϊς  δύ- 
ναμις  και  ευκαιρία  έπί  τοΰ  έργου  τούτου  εργα- 
σθέντες συνέταξαν  εκθεσιν,  έν  γι  πρώτον  μέν 
έκτίθενται  αί  διάφοροι  άναγνωστικαί  με'θοδοι, 
αί  κατά  καιρούς  έν  Εΰρώπτ]  έξευρεθεϊσαι,  και  ή 
ύπό  τής  έπιτροπής  προτιμωμε'νη,  δεύτερον  δέ 
εξετάζεται  τό  περιενόμενον  τοΰ  Άλφαβητα- 
ρίου Κ.  Μαρουδή  κατά  τε  ύλην  και  ρ,έθοδον  και 
τρίτον  έκδηλοΰται  ή  τής  έπιτροπής  περί  αύ- 
τοΰ γνώμη.  ΤΙ  έ'κθεσις  αύτη  άναγνωσθεϊσα  έν 
τή  Γ.  τακτική  τής  έπιτροπής  συνεδρία,  γενο- 
μένη τή  23  φεβρουαρίου  έ'τους  ίσταμε'νου,  παμ- 
ψηφεί έπεδοκιμάσθη·  ένεκρίθη  δέ  δπως  άνα- 
γνωσθή  έ'ν  τινι  τών  τακτικών  τοΰ  Συλλόγου 
συνεδριών.  Διά  τής  αναγνώσεως  τής  έκθε'σεως 
ταύτης  προτιθε'μενος  ν'  απασχολήσω  ύμάς, 
κύριοι,  τή  εσπέρα  ταύτν)  έπί  τινα  λεπτά  θερ- 
μώς έξαιτούμαι  τήν  ύμετε'ραν  εύμενή  άκρόασιν. 

I.   Αάψοροι  αναγνωστικοί  μέθοδοι  και  //  νπο 

της  επιτροπή  προτιμώμενη. 

Γνωστόν  έστιν  δτι  ή  τής  αναγνώσεως  διδα- 
σκαλία τυγχάνει  συνήθως  ούσα  ή  πρώτη  /.αί 
κυρία  ούτως  ειπείν  άπασχόλησις  τών  μαθη- 
τών και  κατά  τά  άλλα  σχολικά  έτη,  ιδία  δέ 
κατά  τό  πρώτον.  'Αλλ'  δσω  ή  κατά  τό  πρώ- 
τον ακριβώς  έ'τος  δυσχέρεια  περί  τήν  διδα- 
σκαλίαν  τής  πρώτης  αναγνώσεως  μείζων  έστί, 
τοσούτω  μάλλον  άδιαφόρως  είχον  με'χρις  έ- 
σχάτων  πάντες  σχεδόν  οί  παρ'  ήμΐν  διδά- 
σκαλοι, άγανακτοΰντες  μέν  και  αύτοί  ένεκα 
τής  δυσκολίας  τοΰ  πράγματος,  άλλα  και  αύθις 
μή  μεριμνώντες  περί  εξευρέσεως  καταλλήλου 
φαρμάκου  προς  θεραπείαν  τοΰ  κακοΰ,  δπερ 
σκληρώς  ταλαιπωρεί  έπί  τόσον  χρόνον  τήν 
τρυφερωτέραν  τής  δημοτικής  σχολής  ήλικίαν. 
Οί  εύρωπαΐοι  διδάσκαλοι,  και  ιδία  οί  γερμανοί, 
φιλοστοργότεροι  ϊσως  και  μάλλον  φιλάνθρωποι 
τών  ήμετέρων,  πράγματι  δέ  και  άποκλειστι- 
κώς  μόνον  τήν  περί  τό  διδάσκειν  τέχνην  καλ- 
λιεργοΰντες  και  μή  έξ  άλλων  σταδίων  εις 
τό  σχολικύν  άκαίρως  είσπηδώντες,  είργάσαν- 
το  και  ώς  πράς  τήν  μεθοδικήν  διδασκαλίαν 
τής  άναγνώσεως,  και  ιδία  τής  πρώτης,  μετά 
τέχνης  άληθώς  θαυμάσιας  και  αποτελεσμά- 
των, άτινα  έκπληξιν  άποσπώσι.  Πειράματα 
διάφορα  έγένοντο  και  μέθοθοι  διάφοροι  έξευρέ- 


III»  Λ  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


167 


θησαν  μέχρι;  ου  ή  άριστη  επεχράτησεν  δπως 
δέ  έναργέστερον  δηλωθή  ό  σκοπός  όν  ή  ήμετέρα 
Ιπιτροπ·}]  προτίθεται  αναγκαία  και  σκο'πιμο'ς 
έστιν  ή  εν  συνόψει  έκθεσις  των  διάφορων  τού- 
των αναγνωστικών  μεθόδων  και  τής  σήμερον 
προτιμώμενης. 

'ίίς  ιτρός  τάς  ττερί  διδασκαλίας  της  πρώτης 
αναγνώσεως  μεθόδους  δύναται  τις  νά  παρατή- 
ρηση ότι· 

κ.  Κατά  τήν  πρώτην  άνάγνωσιν  γίνεται 
συλλαβισμός  ή  έκφώνησις  τών  γραμμάτων 
άλλαις  λέξεσι,  προς  έκμάθησιν  της  άναγνώ- 
σεως  εκφωνούνται  ,τά  στοιχεία  ή  κατά  τά 
ονόματα  αυτών  (οίον  άλφα,  βήτα,  γάμα,  ή  α, 
βϊ.  να  κτλ.)  ή  κατά  τάς  φωνάς,  άς  έν  τή  λέ- 
ξει, έν  γι  άπαντώσιν,  εχουσι. 

β'.  Ή  διδασκαλία  άρ·/εται  ευθύς  άπό  τών 
απλούστατων  της  γλώσσης  στοιχεάυν,  ήτοι 
τών  οωνών  κα'ι  ιών  στοιχείων,  και  έξ  αυτών 
χωρεί  πρός  τάς  συλλαβάς  καϊ  τάς  λέξεις,  ή 
αρχομένη  άπ'  αΰτής  της  ζώσης  γλώσσης,  τ. ε. 
4ιγο  προτάσεως  ή  λέξεως  άγει  διά  του  διαμε- 
λισμού εις  τά  απλούστατα  της  γλώσσης  συ- 
στατικά και  είτα  τάνάπαλιν  χωρεί  προς  τήν 
σύνθεσιν  καϊ  άνάγνωσιν  συλλαβών  και  λέξεων. 

γ'.  Ή  άνάγνωσις  χωρίζεται  άπό  τής  γρα- 
φής ή  διδάσκεται  έν  στενώ  μετ'  αύτής  συν- 
οέσμω. 

Κατά  τά  είρημένα  διακρίνεται,  έν  άναφορά 
μεν  προς  τό  α',  ή  συλλαβιστική  κα'ι  ή  φωνητι- 
κή μέθοδος,  έν  σχέσει  δε  πρός  τό  β',  ή  συνθε- 
τική καϊ  ή  άναλυτικοσυνθετική  μέθοδος,  και 
πρός  το  γ'  ή  καθαρώς  άναγνωστική  και  ή  κα- 
θαρώς γραφική  μέθοδος.  Εκάστη  άναγνωστι- 
κή μέθοδος,  διατελούσα  έν  πρακτική  χρή- 
σει, οφείλει  νά  συνενοί  έν  εαυτή  πολλούς  τών 
μνησθέντων  χαρακτήρων.  Λ.  χ.  ΊΙ  συλλαβι- 
στική μέθοδος  οφείλει  νά  χαράξν)  κατ'  άνάγ- 
κην  ή  τήν  συνθετικήν  ή  τήν  άναλυτικοσυνθετι- 
κή/ πορείαν  κα'ι  νά  παρουσιάζηται  ή  ώς  κα- 
θαρά άναγνωστική  ή  ώς  γραφική  κα'ι  άναγνω- 
στική μέθοδος.  ΊΙ  δέ  γραφική  κα'ι  άναγνωστι- 
κή δύναται  νά  συνδεθή  πρός  τήν  συλλαβιστι- 
κή/. άλλά  κα'ι  μετά  τής  φωνητικής  μεθόδου, 
νά  ^αδίσν;  δέ  έν  τή  όδώ  τής  συνθετικής  ή  τής 
άνα/.υτικοσυνθετικής  μεθόδου  κ.  ού.  κ.  Άλλά 
ττάντες  οί  δυνατοί  συνδυασμοί  τών  άνω  μεθό- 
δου δέν  άνεφάνησαν  και  πράγματι  ώς  άνα- 
γνωστικαί  μέθοδοι  έν  τή  του  χρόνου  παρελεύ- 
σει.  Ιστορικώς  άνεπτύχθησαν  μάλλον  μόνον 
αί  άκόλουθοι  κύριαι  μορφαί,  αίτινες  άπασαι  τό 
ίχυτών  όνομα  ελχβον  Ίγ.  τού  έν  αΰταϊς  ποοεξ- 


έχοντος  χαρακτήρος,  ήτοι  ά)  ή  συλλαβιστική 
μέθοδος,  β')  ή  2τεφάνειος  φιυνητική  μέθοδος, 
γ')  ή  Γραζέρειος  γραφική  και  άναγνοίστική  μέ- 
θοδος και  δ')  ή  Ίακο^τότειος  και  Φογγέλειος 
άναλυτικοσυνθετική  μέθοδος. 

Βραχύς  περί  εκάστης  τούτο^ν  λόγος  'ίσως  ού- 
δεμίαν  παρέχει  ένόχλησιν  άλλως  και  άναγ- 
καΐόν  έστι  τούτο  ενταύθα,  διότι  άληθώς  μόνον 
ούτω  καθίστανται  έναργή  τά  μειονεκτήματα 
και  πλεονεκτήματα  τών  διαφόρου  άναγνο^στι- 
κών  μεθόδων  και  μόνον  ούτω  αύτά  τά  πράγ- 
ματα λαλούσι  περί  τής  προτιμήσεως  ή  μή  τών 
υπό  τών  ήμετέρων  γραφομένων  άναγνωστικών 
βιβλίων  χάριν  τών  πρωτοετών  μαθητών. 

α)  Ή  ανΛΛαβιΰτιχτ]  μέθοδος  έστιν,  ώς  γνω- 
στόν, ή  άρχαιοτάτη,  άλλά  κα'ι  δυσκολωτάτη 
άπασών  τών  άναγνωστικών    μεθόδο^ν,  ή  ώς  ό 

€ιΐΓΐΐΏ(ιηη  όρθώς  λέγει  ιΐίβ  Βαοΐΐδίαβίπιιβίΐιοάβ 
Οϊιγ  Ιν<  ίηβ  Μβΐΐιοιίβ  ίδΐ,  δοικίεπι  η  α  γ  εΙβΓ  Ιη- 
1)β^Γίίί  βΐηεΓ  Κβίΐιβ  ν6ΓηαπιΓ[ηί(]ΓΪ§6Γ  Οβλνο- 
ΙίπΙΐβίΐβη  ήτοι  «ή  συλλαβιστική  μέθοδος  ουδό- 
λως έστ'ι  μέθοδος  τις,  άλλά  τό  σύνολον  σειράς 
έναντίων  τω  λόγω  έ'ςεων».  Κατά  ταύτην  ώφει- 
λεν  ό  μαθητής  νά  μάθν)  κατά  πρώτον  πάντα  τά 
κεφαλαία  και  μικρά  στοιχεία  έν  άλφαβητική 
σειρά  και  τά  ονόματα  αύτών  και  είτα  συνενών 
αύτά  έν  σειρά  άτελευτήτω  πρώτον  άνά  δύο  καϊ 
είτα  άνά  τρία  εις  συλλαβάς  ρ.ηδέν  λεγούσας  και 
συλλαβίζουν  ν'  άναγινώσκν).  Έάν  λ.  χ.  ήθελε  ν' 
άναγνώσν]  ό  μαθητής  τήν  λέζιν  με  Μ  ώφειλε  νά 
λέγη·  μΐ— έ'ψιλον=με-  λάμβδα  — ϊμικρον=λι 
ή  λα — ι=λι,  έν  ολω  με'Λ  κτλ.  Λόγος  διεξοδι- 
κός περιττός  έστι  βεβαίως  έπί  τούτων,  διότι 
κα'ι  ήμών  οί  πλείστοι  έδοκίμασαν  τήν  τοιαύ- 
τη ν  βάσανον,  ήτις,  ώς  γνωστόν,  έπί  πολλά  δι- 
ήρκεσεν  έ'τη.  Πώς  δέ  τοιούτοι  και  τοιούτοι  συν- 
δυασμοί στοιχείων  παρήγον  έπί  τέλους  τοιαύτην 
λέξιν  ουδείς  ήρεύνα.  Ούτως  οί  μέν  διδάσκαλοι 
έδίδασκον  άνηλεώς  δέροντες  κα'ι  ύβρίζοντες, 
και  άγανακτούντες  δέ  έπί  τοις  κακοϊς  τής  δι- 
δασκαλίας άποτελέσμασιν,  οί  δέ  τάλανες  μα- 
θηταί  ώφειλον  δι'  άναριθμήτων  έπαναλήψεων 
νά  έντυπώσωσιν  άσυνειδήτως  ότι  ταύτα  και 
ταύτα  τά  στοιχεία  έν  τούτω  και  τούτω 
τώ  συνδυασμώ  έ'δει  ούτως  κα'ι  ούχί  άλλως  νά 
έκφωνηθώσιν.  Άλλά  δέν  έμάνθανον  οί  παί- 
δες ν'  άναγινώσκο^σι  τέλος ;  Αναμφιβόλως* 
άλλά  μετά  πο'σην  χρόνου  παρέλευσιν  και  πρό 
πάντων  δι'  οποίων  δυσχερειών  !  Τό  παρά  φύ- 
σιν  τής  μεθόδου  ταύτης  τοσούτον  καταφανές 
έστιν  ώστε  ουδόλως  χρήζει  τις  αΐσθήσεώς  τι-» 
νος  ιδιαζόντως  οξείας  όπως  ανακάλυψη  αΰιο, 


168 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Έν  τούτοις  επί  πολλούς  αιώνας  κρατήσασα  εν 
τή  δημοτική  σχολή  πολ^ά  άνθρώπων  εκατομ- 
μύρια έταλαιπώρησεν.  Ώς  ιδρυτής  τής  συλλα- 
βιστικής  ρ.εθόδου  αναφέρεται  σύγχρονος  τις 
τω  Λουθήρω,  ό  ν&ίβηΐίη  ΙΰίίθΙδαπίβΓ,  δστις 
και  οπαδούς  έσχε  κατά  την  1  7η ν  και  1  8η ν 
εκατονταετηρίδα.  Ούχ  ήττον  και  κατά  την 
10,  17  και  1 8  εκατονταετηρίδα  έκράτησεν 
αποκλειστικώς  εν  τή  στοίχε ιο>τική  διδασκα- 
λία, έκ  δέ  τών  χωρίων  και  κατ'  αυτήν  την 
19  εκατονταετηρίδα  μετά  δυσχέρειας  άπεσκο- 
ρακίσθη.  Άλλ'  εν  δλω  ή  εποχή  αύτής  παρήλ- 
θεν.  Ή  συλλαβιστική  μέθοδος  άνήκει  ήδη  τή 
χώρα  τών  νεκρών,  εν  δέ  τω  μέλλοντι  μόνον 
έν  τή  ιστορία  θά  γίνηται  μνεία  αύτής.  Και 
τοιαύτα  μέν  λέγουσιν  οί  γερμανοί,  ημείς  δέ 
δυστυχώς  δέν  δυνάμεθα  τα  αύτά  νά  ε'ίπωμεν. 
Παρ'  ήμϊν  μετά  λύπης  καϊ  άγανακτήσεως  βλέ- 
πει τις  ότι  πλεισταχοΰ  ζή  εισέτι  και  βασι- 
λεύει ή  πνευματοκτονος  και  έ'κπτωτος  συλλα- 
βιστική μέθοδος. 

β)  Ή  καθαρώς  αννθετικη  φωνητική  μέθοδος 
ή  απλώς  φωνητικής  καϊ  Στεφάνειος  φωνητική 
μέθοδος  καλουμένη  εισήχθη  έν  ταϊς  γερμανικαϊς 
σχολαΐς  κατά  τάς  άρχάς  του  ήμ.  αιώνος  ύπό  του 
βαυαρού  σχολικού  συμβούλ(υ  8ΐ6ίΙΐ3ηΐ  (1850), 
δστις  πολλά  ύπέρ  τής  σχολής  είργάσατο  τή 
εύνοϊκή  επιρροή  του  ύπό  Πεσταλοτση  έςεγερθέν- 
τος  γενικού  ενθουσιασμού  ύπερ  τής  σχολής  καί 
αγωγής  τής  νεολαίας.  Ό  δίβίΐΐαηΐ  ούτος  άνα- 
γνωρίζων  την  άτοπίαν  καί  τό  έσφαλμένον  τής 
άρχ.  συλλαβιστικής  μεθόδου  ανατρέχει  εις  τάς 
φωνάς  ώς  εις  τά  οργανικά  συστατικά  τής  ζώ- 
σης λέξεως.  Διδάσκει  μέν  ταύτας  και  τά  γρα- 
πτά αύτών  σημεία  (τά  στοιχεία,  τά  γράμμα- 
τα), ουχί  όμως  καί  ταύτα  κατά  τά  συνήθη  αύ- 
τών ονόματα  (ήτοι  βι  ή  βήτα,  γά  ή  γάμα,  δέ  ή 
δέλτα  κτλ.)  άλλά  μόνον  κατά  τάς  φωνάς,  άς 
έν  τη·  λέξει  κατέχουσι.  Τό  σύνηθες  του  στοι- 
χείου όνομα  μένει  όλως  άποκε/λεισμένον  τής 
πρώτης  διδασκαλίας,  ώς  όλως  περιττόν  έν  τή 
πρώτν)  άναγνώσει  καί  ώς  παρεμποδίζον  τή 
προόδω  αύτής.  Κατά  την  Στεφάνειον  μέθοδον 
μανθάνουσιν  οί  παίδες  επί  τής  αναγνωστικής 
μηχανής  ήτοι  τού  αναγνωστηρίου  ή  έπί  τών 
πινάκων  (ΓίββΙ)  τάς  κυρίας  φοινάς  ήτοι  τά 
φ(ονήεντα,  είτα  δέ  τά  σύμφωνα.  Μετά  ταύτα 
προσάγονται  προ  τών  μαθητών  έν  μεθοδική 
συνεπεία  άπό  τού  εύκολιοτέρου  εις  τό  δυσκο- 
λώτερον  συλλαβαί,  λέξεις,  μικραί  προτάσεις, 
έν  α'ις  έν  αρχή  μέν  βραδύτερον,  βαθμηδόν  δέ 
ταχύτερον  εκφωνούνται  αί  ίδιαίτεραι  ήτοι  κύ- 


ριαι  φωναί  ή  μία  μετά  τήν  άλλην  καί  ούτω 
σχηματίζεται  ή  λέξις.  Κατά  τόν  τρόπον  τού- 
τον πράγματι  απλοποιείται  ούκ  ολίγον  ή  τής 
άναγνώσεως  διδασκαλία.  Μετ'  ευκολίας  καί 
αυτός  ό  εξαετής  μικρός  σπουδαστής,  ό  καί 
ολίγον  εύφυής,  αντιλαμβάνεται  ότι  έκ  τών 
φωνών  γ  α  λ  α,  έκφωνουμένων  άδιασπάστως, 
συγκροτείται  ή  λέςις  γό,Αα,  ένώ  κατά  τήν  συλ- 
λαβιστικήν  μέθοδον  καί  αυτός  ό  πνευματώδης, 
καί  έ'τι  πλέον  ένήλιξ  τού  πρώτου,  οφείλει  βε- 
βαίως νά  σπουδάσν]  μαντικήν  τέχνην  ί'να  νοή- 
ση  ότι  έκ  τών  φωνών  γάρ,α — άλφα=γα  καί 
λάμβδα — άλφα=λα  σχηματίζεται  ή  λέξις 
γάΑα  !  Μετά  τά  ολίγα  ταύτα  περί  τής  Στε- 
φανείου  μεθόδου  νοεί,  νομίζομεν,  έκαστος  ότι 
αύτη  πολλά  έχει  τά  πλεονεκτήματα,  συντόμως 
άγει  εις  τόν  σκοπόν  καί  αρκούντως  λογική  έστι. 

γ'.  Ή  δέ  γοαφικη  και  αναγνωστική  μέθο  - 
δος  (δθ!ΐΓθίΙ)β&  Μβΐΐΐοάβ)  οφείλει  ώσαύτως 
έξόχω  τινί  σχολικώ  έργάτνι,  τω  έπόπτγι  Ογ,ι- 
δβΓ  έν  Βθ,γΓβΙΙΐΙΐ  (γενν.  τω  1706),  τήν  σύ- 
στασιν,  έπιστημονικήν  έγκαθίδρυσιν  καί  τήν 
πρώτην  πρακτικήν  έκθεσιν  αύτής,  διό  καί 
«Γραζέρειος  μέθοδος»  έπεκλήθη.  Ό  ΟταδβΓ 
φρονεί  ότι  ή  λέξις  δέον  νά  παρασταθή  έν  άρχή 
έν  τή  γραφή  πρότερον  πριν  ή  κατορθωθή  ή 
άνάγνωσις  αύτής,  διότι  καί  σήμερον  έτι  άνα- 
γινώσκει  τις  μόνον  έκεϊνο,  όπερ  έκ  τών  προτέ- 
ρων εστί  γεγραμμένον,  καί  γράφει  δέ  δ,τι  μετά 
ταύτα  δέον  αύθις  ν'  άναγνωσθή.  Έκ  τούτου  δέ 
απορρέει  διττον  τι:  πρώτον  δτι  άνάγνωσις  καί 
γραφή  είσιν  εσωτερικώς  συνανήκοντα  πράγ- 
ματα, άτινα  δέον  νά  μή  διακρίνωνται  άπ' 
αλλήλων  καί  έν  τή  διδασκαλία,  καί  δεύτερον 
δτι  κατά  τήν  δηλωθεϊσαν  φυσικήν  τής  άνα- 
πτύξεως  πορείαν  ή  στοιχειωτική  άναγνωστική 
διδασκαλία  οφείλει  νά  ύπολαμβάννι  ώς  τό 
πρώτον  τήν  γραφήν,  τήν  δ'  άνάγνωσιν  ώς  δεύ- 
τερον τι.  Κατά  ταύτα  δέον  νά  γραφή  πρώτον 
λέςις  τις  καί  είτα  ν'  άναγνωσθή.  Ό  0Γ3&6Γ 
έστί  μέγας  έχθρός  τού  τά  γράμματα  φωνείν 
(ΙαοΙΪΓθη)  καί  τού  σΛλαβίζειν.  Κατ'  αύτόν 
δέον  νά  διακρίνωνται  μόνον  τά  φωνήεντα  ώς 
θεμελιώδεις  φωναί,  οΰχί  δέ  καί  τά  σύμφωνα, 
άτινα  πρέπει  νά  έκφωνώνται  μόνον  έν  συνδέ- 
σμω  μετά  φωνηέντων.  "Αλλο  τι  ιδιάζον  τή 
Γραζερείω  μεθόδω  εστίν  δτι  ό  εφευρέτης  αυτής 
ύπολαμβάνει  τά  στοιχεία  ώς  φωτογραφικάς 
παραστάσεις  τών  φωνών.  "12στε  ή  γραφή  έστι 
κατά  τόν  Ογ αίίΟΓ  ορατή  ομιλία,  εικονική  πα- 
ράστασις. 

δ'.  Ή  δέ  άνα.Ιντιχι)  σννθεπχ/)  ή  Ίαχωνό- 


II  Γ  \  Κ  Γ  I  Κ  Λ 


169 


τΐίος-Φογγί.Ιειος  μέθοδος  τίθησι  το  της  βαρύ- 
τητος  αύτης  κέντρον  έπί  της  άναλυτικοσυνθε- 
τικής  πορείας  άπό  της  προτάσεως   επί  τήν 
λέξιν.  άπό  της  λέξεως  επί  τήν  συλλαβών,  άπό 
της  συλλαβής  έπί  τήν  φωνήν  και  τό  γράμμα 
καί  από  τούτου  όπισθοδρομικώς  αύθις  επί  την 
προ'τασιν.  Τοιούτω  τινί  τρόπω  ό  ίαοοίοΐ,  (γεν- 
νηθείς τω  1770),  ό  ιδρυτής  της  μεθόδου  ταύ- 
της, δέν  θέλει  ούτε  διά  προφοράς  των  κυρίων 
φωνών  των  στοιχείων   (ΙαΐΐΙΪΓβη),  οΰτε  διά 
συλλαβισμού  νά  εΐσαγάγη   εις  την  άνάγνωσιν, 
άλλά  δι'  ά^αρ'ώίΤίωο.  Διό  δέν  λαμβάνει  πινα- 
κίδας (Γίβθΐ)  έν  τή  πρώτη  αύτοϋ  διδασκαλία, 
κλλ'   άμίσως   όλο'κληρον  βιβλίον,   αυτόν  τον 
γνωστόν  Τηλε'μανον   τοϋ    Φενελώνος.   Ή  δέ 
παράδοξος  τοϋ  ΙϊΐΟΟίΟΐ  πορεία  εστί  τοιάδε  : 
Ό  μεν  διδάσκαλος  προαναγινώσκει  την  πρώ- 
την  προ'τασιν  μεγαλοφώνως  και  προς  τούτοις 
δείκνυσιν  έκάστην  λε'ξιν.    Οί   δέ  μαθηταί  ά- 
κούουσιν,  άκολουθοϋσι  δια  τών  οφθαλμών  καί 
έπαναλέγουσι  μεγαλοφώνως  τάς  ύπό  του  δι- 
δασκάλου προλελεγμένας  λέξεις.  Μετά  ταύτα 
δείκνυσιν  ό  διδάσκαλος  εν  τω  βι  βλ  ι  φ  εν  σειρά 
ή  έκτος  σειράς  λέξεις  τινάς  και  διατάσσει  τοϋς 
μαθητάς  ίνα  άπαγγείλωσιν  αύτάς,,  άπαγγέλ- 
"Κει  λέξεις  τινάς  καί  προσκαλεί   τους  μαθητάς 
ίνα  δείξωσιν  αύτάς  έν  τω  βιβλίω.   Ή  προανά- 
γνωσις  αύτη,  ή  δεΐξις,    ή  ύπό  τών  μαθητών 
άνάγνωσις  και  άσκ/,σις    έπί  τοσούτον  επιτεί- 
νονται, μέχρις  ου  οί  μαθηταί  δυνηθώσι  νά  έ- 
παναλέγωσι  την  προ'τασιν  άλανθάστως  και  νά 
δεικνύωσι  τάς  λέξεις,  τάς  άπαρτιζούσας  αύτήν, 
ασφαλώς  εν  σειρά  και  εκτός  σειράς.   Είτα  α- 
κολουθεί ή  εις  σύλλαβος  άνάλυσις   και  γίνεται 
σπουδαία  έπί  τούτου  άσκησις.  Μετά  ταΰτα  α- 
ναλύονται αί  συλλαβαί  εις  στοιχεία-  άλλά  πε- 
ρίεργον   ότι  ό  ΙαοΟίΟΐ  έκφωνεΐ   τά  στοιχεία 
κατά  τά  ονόματα  αύτών  !   ΊΙ  τοιαύτη  της 
προτάσεως  άνάλυσις  έξακολουθεΐ   άπό  λε'ςεως 
εις  λε'ξιν  μέχρι  της  λε'ξεως   της  όλης  πρώτης 
προτάσειος.  Ούτω  γίνονται   ασκήσεις  και  πα- 
ραβολαί  προς  εΰρεσιν   τών  όμοιων  φωνών  και 
συλλαβών  και  διάκρισιν  αυτών  άπό  τών  άνο- 
μοίων.  Τοιούτω  τρόπω  άναγινώσκεται  και  δευ- 
τε'ρα  πρότασις.  Τήν  δ"  άνάγνωσιν  εκάστης  προ- 
τάσειυς  διαδέχεται  γραφή,    και  τό  γεγραρμέ- 
νον  άναγινώσκεται  άείποτε.   Έάν  δέ  πολλαί 
σελίδες   τοϋ  βιβλίου  κατά  τόν  υποδειχθέντα 
τρόπον  διεξα^θώσιν,    ασκούνται    οί  μαθηταί 
καλώς  εν  τε  τω  άναγινώσκειν  (συνδυάζειν  εύ- 
κολους τά  διάφορα  στοιχεία)  και  γράφειν,  απε- 
δείχθη δ'  ότι  μετά  ταύτα  δύνανται   οί  ρ.αθη- 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


ταί  νά  προχωρώσιν  αυτοτελώς.  Έάν  μη  τι  άλλο, 
άλλά  μηχανισμών  τινα  και  ίκανήν  δυσχέρειαν 
άφόβως  δύναται  τις  νά  κατηγορήση  της  Ία- 
κωτοτείου  μεθόδου,  ήτις  όμως  έν  μέν  Γαλλία 
και  ΙΙελγίω  έπηνέθη  και  έτέθη  έν  χρήσει  άμα 
γνωστή  γενομένη,    ήττον  δέ  έν  Γερμανία. 

'Κπειδή  δέ  κατά  ταύτην  μόνον  άνάλυσις  γί- 
νεται, ή  δέ  σύνθεσις  αναφαίνεται  τό  πρώτον 
μόνον  έν  τή  γραφνί,  διά  τούτο  έδει  ν'  άναφανή 
άλλος  καλλιεργητής    και  ευεργέτης   της  δημ. 
σχολής  όπως  τόν  τοϋ  .ΐαΟΟίΟΐ  σπο'ρον  προση- 
κόντως καλλιεργήση.  Τοιούτος  έστιν  ό  .Τθίΐ.ΐη, 
Ιίίΐτΐ  νο§β1,   (γεννηθείς   τω  1775,  θανών  δέ 
τω  1862),  συγγράψας   διάφορα  αναγνωστικά 
παιδικά  βιβλία  και  άλλα  λόγου  άξια  έργα.  Ό 
νο§ΰΙ  δέν  άρχεται  άπό  ολοκλήρου  διηγήσεο^ς 
ή  προτάσεως,   άλλ'  άπό  της  άναλύσεως  μιχς 
λέξεως.  Τούτου  ένεκα  τίθησιν  έν  τω  άναγνο^- 
στηρίω   αύτοϋ  άριθμόν    λέςεων  (πράγματα 
πάντοτε  δηλουσών),  αίτινες  έκλήθησαν  «λέξεις 
κανονικαί»  (ΝθΠΉίΐ1\Υ0ΐΊ6Γ).  Αί  κανονικαί  λέ- 
ξεις είσίν  ούτως  έκλελεγμέναι,  ώστε  έν  αύταϊς 
άπαντώσι  πάσαι  αί   φωναί    (φωνήεντα  και 
σύμφωνα)  μετά  τών  σπουδαιοτάτων  στοιχειω- 
δών συνδυασμών.    Παρά  τήν  λε'ξιν  υπάρχει  εΐ- 
κών  τό  άντικείμενον  είκονίζουσα   και  ύπό  τήν 
λε'ξιν  κείνται  αί  έν  ταύτη  άπαντώσαι  φωναί. 
Προσέτι  δέ  καί  τίνες  όμόηχοι  λέξεις.  Έν  δέ  τή 
διδασκαλία  διαλύεται  ή  μία  κανονική  λέξις 
συμφώνως  τνί  αλλ·/)  εις  τάς  έαυτής  φωνάς  καί 
τά  γράμματα  (αναλυτική  πορεία).  Μετά  ταύ- 
τα σχηματίζονται  έκ  τών  φωνών  αί  συλλα- 
βαί, ή  λέξις  αύτή,  ής  ή  διδασκαλία  προ- 
βάλλεται, καί  αί  όμόηχοι  λέξεις  διά  τε  τών 
τοϋ  τύπου  καί  τών  της  γραφής  χαρακτήρων. 
Πανταχού  δέ  καί  πάντοτε  προφέρεται  μόνον  ή 
κυρία  φωνή  έκάστου  στοιχείου.  Τό  δέ  λίαν  ι- 
διάζον τνί  Φογγελείω  μεθοδω   ότι  έκαστη  λέ- 
ξις ύπολαμβάνεται  ώς  κέντρον  της  συνηνωμε'- 
νης  έποπτικής,  διαλεκτικής,  άναγνωστικής, 
γραφικής  καί  ίχνογραφικής  διδασκαλίας.  Κατά 
δέ  τήν  πορείαν  ταύτην  ή  τε  άνάλυσις  καί  σύν- 
θεσις  τόν  οίκεϊον  έχουσι  τόπον  καί  χρόνον.  Ή 
ύπό  τοϋ  Φόγγελ  μορφωθεΐσα  αύτη  μέθοδος  καί 
ύπό  πολλών  οπαδών  αύτοϋ  ύποστηριχθεϊσα  διε- 
δο'θη  έν  άπάση  τνί  Γερμανία  καί  πάσης  άλλης 
έπιμελέστερον  καλλιεργείται,  προσωνυμεϊται 
δέ  «μέθοδος  άναλυτικοσυνθετική,  ή  ή  διά  κα- 
νονικών λέξεων». 

"Ιΐδη  σκο'πιμόν  έστιν  όπως  προταχθώσιν  εν- 
ταύθα ούσιώδεις  τινές  κανόνες,  καθ"  ους  συνή- 
θως συντάσσονται  τά  κατά  τήν  άναλυτικοσυν- 


170 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


θετικών  μέθοδον  πρώτα  αναγνωστικά  των  παί- 
δων βιβλία. 

Ώς  έπί  τό  πολύ  τοιούτον  βιβλιάριον  διαι- 
ρείται εις  μέρη  τρία. 

Έν  τω  πρώτω  παρατηρεί  τις  δτι 

1.  Έν  τή*  έκλογτ)  ιών  κανονικών  λέξεων 
(40 — 50)  λαμβάνεται  άείποτε  ύπ'  όψει  ή 
τριπλή  διδασκαλία,  ήτοι  έποπτική — αναγνω- 
στική—  γραφική.  Επομένως  προτιμώνται  λέ- 
ξεις φυσικά  δηλούσαι  αντικείμενα,  διότι  οίκο- 
θεν ό  παις  μείζον  προς  ταύτα  τρέφει  ενδιαφέρον. 

2.  Αί  κανονικα'ι  λέξεις  είσ'ιν  έν  τοιαύτη  α- 
κολουθία κατατεταγμέναι,  ώστε  αί  φωναί,  ύφ' 
ών  εκάστη  συγκροτείται,  συχνώς  επαναλαμβά- 
νονται ταΐς  έπομε'ναις  λέξεσιν. 

3.  Επειδή  τά  γραπτά  στοιχεία  δυνατόν  νά 
προσε'λθωσιν  εις  τΫ)ν  άμεσον  προς  τους  μαθη- 
τάς  αναστροφών,  διά  τοϋτο  προτάσσονται  αί 
διδασκομεναι  λέξεις  κατά  ταΰτα  ήπλοποιημέ- 
να,  άντικρϋ  δ'  επί  της  ετέρας  σελίδος  επανα- 
λαμβάνονται αί  αύται  λέξεις  διά  τών  του  τύ- 
που στοιχείων.  Άλλ'  ίσως  ορθότερα  ήθελεν  εί- 
σθαι  ή  προτίμησις  της  μιας  μόνον  γραφής  του- 
λάχιστον επί  τινα  χρο'νον  δπως  μη  διά  διπλών 
χαρακτήρων  δυσχεραίνηται  ή  πρώτη  διδα- 
σκαλία. 

4  Ή  εις  συλλαβάς  άνάλυσίς  έστιν  άπλου- 
στάτη,  αποφεύγονται  δ'  επιμελώς  συλλαβαϊ 
ασήμαντοι. 

Έν  τώ  δευτέρω  μέρει  διακρίνει  τις  ότι 

5.  Επαναλαμβάνονται  αί  έν  τω  πρώτω  μέρει 
διεξα^θεϊσαι  λέξεις  και  σχηματίζονται  προτά- 
σεις καϊ  προβάλλονται  έρωτήσεις  έν  τω  παιδι- 
κό) όρίζοντι  έγκλειόμεναι. 

Καϊ  έν  τω  τρίτω  τέλος  βλέπομεν  δτι 

6.  Καί  αύθις  αί  αύται  επαναλαμβάνονται 
λέξεις,  άλλ'  ένταΰθα  γίνεται  σύντομος  κα'ι  εύ- 
ληπτος τών  στμαινομένων  περιγραφή. 

7.  Επειδή  έν  διά  τών  κανονικών  λέξεων 
διδασκαλία  της  πρώτης  αναγνώσεως  έμπερι- 
λαρ.βάνεται  κα'ι  ή  ϊ/νογράφησις  τών  περιγρα- 
φομένων αντικειμένου,  ύπάρχουσιν  έν  τέλει 
τοΰ  βιβλίου  καί  πίνακες  οιονεί  τόν  της  ιχνο- 
γραφίας τρόπον  έρμηνεύοντες. 

Κατά  τά  δεδηλωμένα  ή  λέξις  λ.  χ.  όένδρον 
έν  μέν  τ  ω  πρώτω  μέρει  διδάσκεται  άναγνω- 
στικώς  καί  γραφικώς,  έν  δέ  τώ  δευτέρω  έπα- 
ναλαμβάνεται  συνοδευομένη  ύπδ  όμοήχιυν  λέ- 
ξεων καί  έκτεθειμένη  έν  όλίγαις  προτάσεσι  καί 
έν  τώ  τρίτω  περιγράφεται  τό  δένδρον  παι- 
δικώς. 

Ότι  μόνον  τοιαύτη  σκόπιμος  καί  αληθής 


εϊπεΐν  σοφή  κατάταξις  καί  διεξαγωγή  άγει 
εϊς  τον  έπιδιωκο'μενον  σκοπόν  διά  της  εύθυτέ- 
ρας  καί  λογικωτέρας  όδοΰ,  ούδείς  βεβαίως  ό 
διαμφισβητών  εϊπερ  ποτέ  μετά  πο'νου  καρδίας 
καί  αίσθήσεως  περί  τά  μεθοδικά  μή  έστερη- 
μένος  ένέκυψε.  ϊά  κατά  τήν  άναλυτικοσυνθε- 
τικήν  μέθοδον  βιβλιάρια  διεξερχο'μενο'ς  τις  πά- 
νυ εύχερώς  ανευρίσκει  δτι  ού  μόνον  άπηλλαγ- 
μένα  εΐσ'ι  ταΰτα  έντελώς  τών  μεθοδικών  α- 
μαρτημάτων, άτινα  φέρουσι  τά  κατά  τάς  αλ- 
λάς άναγνωστικάς  μεθόδους  συντεταγμένα,  ού 
μόνον  ούδενός  τών  πλεονεκτημάτων,  άπερ  έν 
ταΐς  άλλαις  άνεφάνησαν,  στερούνται,  άλλά  καί 
υπό  πολλών  αρετών  κοσμούνται,  αί'τινες  προ 
μικρού  έσκιαγραφήθησαν. 

Επειδή  δέ  ούσιώδης  σκοπός  της  διδασκα- 
λίας της  άναγνώσεώς  έστιν  ή  γλωσσική  τού 
παιδός  μορφωσις,  καί  έπειδή  οί  ύγιώς  φρονοΰν- 
τες  γνωματεύουσιν  δτι  μεγάλως  δύναται  ή  κα- 
λώς νοουμένη  δημ.  σχολή  νά  συνεργήση  εις  τήν 
μο'ρφωσιν  γλώσσης,  διά  τούτο  άπό  της  πρώ- 
της έ'τι  βαθμίδος  αποφεύγεται  πάν  τό  ξενι- 
κο'ν,  τό  χυδαϊον,  τό  μή  έμπρέπον  γλώσση  έλ- 
ληνίδι.  Καί  δικαίως·  διότι  άλλως  ή  παυσάσθω 
ή  ημετέρα  γλώσσα,  πλαττομένη  κατά  τήν  άρ- 
χαίαν  καί  έξ  εκείνης  άείποτε  αντλούσα,  ή  άρ- 
ξκσθω  της  αναμόρφωσε  ως  αύτής  ευθύς  άπό  της 
πρώτης  Ηλικίας  έφ'  δσον  τούτο  έπιτρέπεται. 

"Ιΐδη  ρητέον  δτι  καί  ό  ήμ.  Σύλλογος  μόνον 
τήν  τελευταίαν  μέθοδον  ασπάζεται.  Ότι  δέ 
αληθώς  μόνον  διά  τοιούτου  γάλακτος  έπιθυμεϊ 
νά  γαλακτοτροφήται  καί  ή  έλληνίς  νεολαία, 
τρανόν  τεκμήριον  κείται  άπό  τριετίας  γνωστόν 
άλφαβητάριον  κατά  ταύτην  συντεταγμένον  τήν 
μέθοδον,  ήτοι  «ή  Κλείς  της  αναγνώσεως»  «*- 
πονηθεϊσα  ύπό  Α.  Αργυρού,  τελειοφοίτου  τού 
έν  Σέρραις  Διδασκαλείου,  ήν  ύποβληθεϊσαν  τώ 
Καραπανείω  άγώνι  έβράβευσε  τό  έκπαιδευτι- 
κόν  τμήμα  τού  ήμ.  Συλλόγου.  Άλλ'  ή  έκπαι- 
δευτική  έπιτροπή  δέν  άποφαίνεται  δτι  ή  έν 
τοις  έμπροσθεν  περιγραφείσα  άναλυτικοσυνθε- 
τική  μέθοδος  έστιν  ή  αρίστη,  ή  αλάνθαστος. 
Νέαν  τινά,  πράγματι  ταύτης  βελτίω,  χαιρετί- 
ζει θέρμη  τή  καρδία.  Έν  τούτοις  άποκρούει  άλ- 
λην,  ης  αί  άρχαί  δέν  φαίνονται  ούσαι λογικώτε- 
ραι  καί  πειστικώτεραι  τών  περιγραφεισών.  Και- 
ρός δ'  ήδη  δπως  εϊς  τό  κύριον  είσέλθωμεν  θέμα. 

II.  Το  τοΰ  κ.  Κ.  Μαρονδή  '  Λ.1φα6ητάριον . 

ΠεριεχόμεΐΌΥ  χαι  μέθοδος. 

Τό  τού  κ.  Κ.  I.  Μαρουδή  εντυπον  Άλφαβη- 
τάριον επιγράφεται  ώδε  :   «Νέα  μέθοδος  Κ. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


171 


Ίω.  Μαρουδή.  Έτος  πρώτον.  Άλφαβητάριον 
απλοποιούν  τήν  διδασκαλίαν  της  αναγνώσεως 
υπό  Κ.  Ίω.  Μαρουδή,  ύποδιευθυντοΰ  των  τηλε- 
γράφων και  αρχαίου  διδασκάλου  των  έλλην. 
γραμμάτων,  κατ'  έγκρισιν  του  υπουργείου  των 
εκκλησιαστικών  και  της  Δημοσ.  Εκπαιδεύ- 
σεως— Έκδοσις  ενάτη,  διασκευασθεΐσα  όλως 
έπί  τό  βέλτιον,  πλήρης  εικόνων  και  διηρημένη 
εις  4  μέρη,  2  τεύχη.  Έν  Αθήναις,  εκ  τών  Κα- 
ταστημάτων Ανδρέου  Κορομηλά,  1882».  Τών 
δύο  τευχών  τό  μέν  πρώτον  συγκροτείται  έκ 
σελ.  78,  τό  δέ  δεύτερον  εκ  σελ.  55  χάρτου  τυ- 
πογραφ.  εις  1  6,  όλόκληρον  δέ  προώρισιαι  τψ 
πρώτω  σχολικώ  έτει,  ώς  εκ  της  επιγραφής 
δηλοΰται.  Τό  πρώτον  τεΰχος  διαιρείται  εις 
δύο  μέρη,  εκαστον  δέ  μέρος  εις  πίνακας.  Και 
εν  μεν  τω  πρώτω  με'ρει  υπάρχει  διδασκαλία 
τών  γραμμάτων  και  ό  εξ  αύτών  σχηματισμός 
λέ  ςεων,  τό  δέ  δεύτερον  άπό  τής  διδασκαλίας 
τών  δίφθογγων  άρχο'μενον  καταλήγει  εις  διά- 
φορους φράσεις  και  τροχάδην  άνάγνωσιν.  Παρεμ- 
βάλλονται δ'  έν  τω  μεταξύ  και  συλλαβαί  εκ 
δύο  ή  τριών  συμφώνων  Τό  δέ  Β'.  τεΰχος  συνέ- 
χεια  όν  αναπόσπαστος  τοΰ  Α'.  τεύχους  περιέ- 
χει τό  Γ'.  και  Δ'.  με'ρος  τοΰ  όλου  έ'ργου.  Έν 
μεν  τω  Γ'.  με'ρει  διδάσκονται  αί  δίφθογγοι  αυ, 
ευ,  ου,  συλλαβαί  έξ  αχώριστων  συμφώνων,  δύο 
όμοια  σύμφωνα,  ή  δίφθογγος  ι»,  ή  προφορά  τών 
δύο  συμφώνων  γγ  και  ή  προφορά  τών  δύο  άχω- 
ρίστων συμφώνων  τα.  Έν  δέ  τώ  Δ'.  με'ρει  εκ- 
τίθεται κατά  συνε'χειαν  ή  διδασκαλία  λέξεων 
περιεχουσών  δύο  αλλεπάλληλα  φωνήεντα,  ή 
χρησίς  τών  διαλυτικών  σημείων,  ή  προφορά  τοΰ 
γράμματος  α  ευρισκομένου  πρό  τών  συμφώνων 
μ,  β,  δ,  ή·  προφορά  τών  δίφθογγων  αν,  εν,  ην 
ώς  αβ.  εβ,  ηβ.  ή  προφορά  τών  γραμμάτων  γν, 
/ν.  γχ  και  ούτω  λήγει  εις  διηγημάτιά  τινά. 
Προσθετέον  δ'  ότι  εκάστης  τών  μνησθεισών 
υποθέσεων  προηγείται  μέν  είκών,  άκολουθοΰσι 
δ'  εφαρμογαί  και  τροχάδην  άνάγνα>σις. 

'Ρίψωμεν  νυν  δίκαια  βλέμματα  έπ'ι  διάφορων 
σημείων  τοΰ  έ'ργου  τοΰ  κ.  Μαρουδή,  εις  τήν  με- 
θοδικήν  διεξαγωγήν  αυτών  αποβλέποντες. 

Ί.πί  τοΰ  έςωφύλλου,  ώς  ε'ίρηται  ήδη,  άγ- 
γελλει  ο  κ.  Μαρουδής  ότι  κατά  νέαν  ιδίαν  μέ- 
θοδο·/ εστίν  έπεξειργασμένον  τό  έαυτοΰ  Άλφα- 
ρκίτάριον,  και  χαρακτηρίζει  -ιοΰτο  και  ώς  άπλο- 
ίν  τήν  διδασκαλίαν  τής  αναγνώσεως.  Άλλ' 
ούδαμοΰ  λέγεται  ποΰ  ή  ουσία  τής  νέας  μεθόδου 
έγκειται.  Έν  τω  προλο'γω,  όν  τά  Καταστήμα- 
ματα  Α.  Κορομηλά  προτάσσουσι,  σημειοΰται 
τοιονδε.    «Μετά  τό  Άλφαβητάριον  θά  έκδοθή 


άμέσως  καΐ  οδηγός,  εν  ώ  θά  αναπτύσσονται 
αί  άρχαί,  έφ'  ών  θεμελιοΰται  ή  ρέθοδος  (τοΰ  κ. 
Μαρουδή)  και  θά  έ/.τίθ<υνται  αί  όδηγίαι  πρός 
καρποφο'ρον  χρήσιν  αύτοΰ».  Μή  εκδοθέντος  ό- 
μως εισέτι  τοΰ  τοιούτου  όσηγοΟ,  ή  τουλάχι- 
στον τω  ήμ.  Συλλόγω  μή  περιελθο'ντος,  δι- 
καιούται ή  εκπαιδευτική  αΰτοΰ  επιτροπή  άα,α 
δέ  και  ήναγκασμένη  έστ'ιν  ίνα  τήν  μέθοδον  και 
τό  πνεύμα  έκ  τής  μελέτης  αΰτοΰ  τοΰ  πονη- 
ματίου  περισυναγάγν). 

Γνωσταί  εϊσιν  ήδη  αί  άρχαί,  ών  ό  ήμέτερος 
Σύλλογος  ώς  πρός  τά  Αλφαβητάρια  εμφορεί- 
ται. Διό  παραβάλωμεν  έκείνας  πρός  τό  έν  λόγω 

Έν  τώ  τοΰ  κ.  Μαρουδή  Άλφαβηταρίω  εκτί- 
θεται έν  πρώτοις  ή  τών  φωνηέντων  διδασκα- 
λία. Ιδού  δέ  περίπου  ό  τρόπος.  Προηγείται  εί- 
κών αμάξης  και  ύπ'  αυτήν  κείται  έ'ντυπος  ή 
λέξις  «άμαξα»·  μικρόν  δέ  κατωτέρω  δύο  α. 
Παραπλεύρως  κείται  εϊκών  έλάφου  κα'ι  ύπ'  αυ- 
τήν δύο  ε.  κ.  αθ.  Πώς  άπό  τής  λέζεως  άμαζα 
αποσπάται  τό  α  καί  πρός  τίνα  σκοπόν  άπο- 
σπάται  ούδαμοΰ  φαίνεται  οΰτε  έν  τή  ά.  άλλ' 
ούτε  έν  τή  β'.  σελίδι.  Αλλά  τοιαύτη  μέθοδος 
δυνατόν  μέν  νά  παρουσιάζη  νέον^τι,  οΰδόλαος 
όμως  απλοποιεί,  αλλά  μάλλον  δυσχεραίνει  τήν 
άνάγνωσιν.  Απαράβατος  τις  παιδαγωγικός  κα- 
νών λέγει·  «Δίδασκε  διεγείρων  ενδιαφέρον  παν- 
ταχού καί  πάντοτε».  Άλλ'  άποσπών  τις  σή- 
μερον άπό  τοΰ  νποόήματος  τό  υ,  καί  μή  χρώ- 
μενος  αύτώ  άμέσως  ούδέν  διεγείρει  ένδιαφέρον 
καί  άόρατον  άφίνει  τόν  τής  εργασίας  αύτοΰ 
σκοπόν.  "Ινα  όμως  ή  διδασκαλία  καρποφορώ, 
πάσης  εργασίας  ό  σκοπός  πρέπει  νά  καθιστή- 
ται  πρό  τοΰ  μαθητού  ψηλαφητός,  νά  συμπαρα- 
λαμβάνηται  δέ  καί  ό  μαθητής  συνεργός  καί  νά 
γινώσκη  κατά  δύναμιν  τό  τής  εργασίας  τέρμα. 
Έν  άλλν]  σελίδι  σκοπεϊται  ή  διδασκαλία  τών 
συμφώνων  μ  καί  Λ.  Καί  τό  μέν  μ  αποσπάται 
άπό  τής  λέξειυς  μ7}Αα,  τό  δέ  Λ  άπό  τής  λέ- 
ξεως Μμα.  Άλλ'  άν  πρόκηται  νά  διδάξν)  τις 
ιάδύο  είρημένα  γράμματα,  καί  πράγματι  τήν 
άπλοποίησιν  έπιδιώκν],  δύναται  κάλλιστα  νά 
διδάξγι  ταύτα  έν  μια  καί  τή  αυτή  λέξει.  Περαι- 
τέρω προχωρών  τις  άπαντα  συνδυασμούς  γραμ- 
μάτων όλως  άσ/ιμάντους,  τούθ'όπερ  ή  διά  τών 
κανονικών  λέξεων  μέθοδος  δικαίως  απορρίπτει, 
κατορθοΐ  δέ  νά  εύρίσκν)  μόνον  συλλαβισμούς 
σημαίνοντάς  τι,  καί  ώς  επί  τό  πολύ  άντί  συλ- 
λαβισμών λέξεις,  ώς  δύναται  τις  νά  πεισθή 
γερμανικόν  άλφαβητάριον  διεξερχόμενος.  Οί  έν 
τώ  ύπ'  όψει  έ'ργω  υπάρχοντες  συλλαβισμοί  έκ- 


172 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τελούνται  καθ*  ήμετέραν  γνώμην  άδεξίως  και 
πολλαχού  ασκόπως  πλεονάζουσιν.  Οί  τόνοι  δι- 
δάσκονται λίαν  ένωρίς,  άμέσως  εν  τή  γ'  σελίδι, 
εν  ω  δυνατόν  έστι  χάριν  τής  απλοποιήσεως  νά 
στερήται   τόνων  μέγα  τού  Αλφαβηταρίου  μέ- 
ρος,  διότι  αληθώς  και  τόνου  μ$)  υπάρχοντος 
ουδέποτε  ό  μικρός  μαθητής  θά  όνοιν.άσ*/)  μηΛον 
το  μ,ηΛον  και  τό  )·ά.<?α  γαΛά.   Τά  γράμματα 
συνήθως  διδάσκονται  άνά  Μο,  ένω  άπλουστέ- 
ρα  ήθελεν  είσθαι  ή  διδασκαλία  αυτών  καθ'  εν, 
σκόπιμον  δέ  λίαν  τό  προστιθε'ναι  άεί  τοις  γνω- 
στοΐς  άγνωστα  και  ταύτα  έπιμεμελημένως  έπα- 
ναλαμβάνειν.  Προκειμένης  τής  διδασκαλίας  τής 
δίφθογγου  αι  προηγείται  μέν  αύτη,  έπεται  δέ 
η  άντίστοιχος  ε,  ένω  κατά  τον  κανόνα  «χώρει 
έκ  του  γνωστού  εις  τό  άγνωστον»  τό  έναντίον 
έπρεπε  νά  συμβή.  Άλλαχού  σκοπεϊται  ή  διδα- 
σκαλία  των  συλλαβών  γο?  και  γοη,  ήτοι  ή  δι- 
δασκαλία τριών  γραμμ.  συνδυασμού  τοιούτου· 
άλλ'  ούτοι  ούδέν  σημαίνουσι,  κατά  μέθοδον  δέ 
παράδοξον  αποσπώνται  άπό  τών  λέξεων  άίΓ0? 
και  Λαγός.  Άλλαχοΰ  δέ  γίνεται  χρήσις  τών  τή 
Ίερ^.  ιστορία  ανηκόντων  ονομάτων  Ίώβ,  Βοόζ 
κτλ.  εν  ώ  ή  διδασκαλία  της  ιστορίας  τών  προς- 
ώπων  τούτων  της  Αγίας  Γραφής  δέν  άνήκει 
τώ  πρώτω  σχολικώ  έ'τει.  Προσπάθειά  τις  πρός 
άνάλυσιν  κα'ι  σύνθεσιν  διαφαίνεται,  άλλά  δέν 
διεξάγεται  ώς  προσήκει.   'Εν  γε'νει  δε'  τις  πα- 
ρατηρεί ότι  τό  νεκρόν  γράμμα  εξαίρεται,  έν  ώ 
κατά  την  διά  κανονικών  λέξεων  μέθοδον  παν- 
ταχού διακρίνεται  λέξις  κα'ι  λόγος  ζών  και  εν- 
διαφέρων.  "Ινα  δε'  τις  γνώσιν  λάβ·/)  περί  τού 
τρόπου,  καθ'  όν  ή  τροχάδην  καλουμε'νη  άνά- 
γνωσις  συμβάλλεται  εις  την  αποτελεσματικών 
διδασκαλίαν  γράμματος  τίνος,   εν  μόνον  άρκεϊ 
παράδειγμα.  Τήν  18  σελίδα   τού  Α'.  Τεύχους 
ανοίγουν  τις  βλε'πει  ότι  σκοπείται  ή  διδασκαλία 
τών  γραμμ.  ρ  κα'ι  λ  Μικρόν  δέ  κατωτέρω  ϊδοϋ 
οία  τίς  έστιν  ή  τροχάδην  άνάγνωσις·  α  Ηλία, 
Νίκο,  ελάτε  ρ.έσα.  Ελάτε  νά  ήσυχάσητε.  Μα- 
ριγώ  ή  γάτα  μέ  έγέλασεν  ώχ,  ωχ  ή  γάτα  σέ 
έγέλασεν  έδωσα  όλα  τά  καλά,  όλα  τά  μεγάλα 
μήλα».  Προφανές  οτι  ό  μέν  σκοπός  άστοχεϊ- 
ται,  διότι   έν  λέξεσιν  26   τό   μέν  ρ  άπαντα 
άπαξ  μόνον  (!)  τό  δέ  <Ρ  επίσης  άπαξ·  άλλά 
και  ή  ουσία  τών  φράσεων  κα'ι  τό  λεκτικόν  τα- 
πεινά είσι  λίαν. 

Μετά  τά  ολίγα  ταύτα,  άπερ,  ώς  βλέπετε, 
κύριοι,  δέν  μαρτυρούσι  δυστυ/ώς  άπλοποίησιν 
τής  διδασκαλίας  της  αναγνώσεως,  φέρε  άπο- 
βλέψωμεν  εις  τό  λεκτικόν  τού  Αλφαβηταρίου 
τού  κ.  Μαρουδή.  '()  ήμέτερος  Σύλλογος,  ώς  και 


άλλαχού  δεδήλωται,  έμφορούμενος  τής  γνώμης 
ότι   ή  γλώσσα   τής  ήμ.  Δημ.  Σχολής  οφείλει 
είναι  ώς  οίον  τε  καθαρά,  ή  δέ  κάθχρσις  οφείλει 
άρχεσθαι   κατά  τό  προσήκον  μέτρον  άπό  τής 
πρώτης  ηλικίας,  ουδόλως  ασπάζεται  τήν  ϊδέαν 
τών  εναντία  φρονούντων  μάλλον   δέ  ούδέ  α'ί- 
σθησίν  τινα  τοιούτου  ζωτικού  παιδαγωγικού, 
ϊσως  κα'ι  εθνικού,  ζητήματος  εχόντων.  Λόγους 
διεξοδικούς  περί  τούτου  δέν  επιτρέπει  ό  παρών 
καιρός.  Έκ  τών  πολλών,  άπερ  οΰχ'ι  καλώς  κείν- 
ται έν  τώ  Άλφαβηταρίω  τού  κ.  Μαρουδή,  πα- 
ρατίθενται ολίγα  μόνον  ενταύθα.  «Σύκα  καμω- 
μένα (=τώριμα), — κάμε  ήσυχα, — Ελένη,  μά- 
λωσε τό  νινί, — νά  μία  γωνιά,  — νά  έκαμα  μίαν 
γωνίαν, —  έ/ω  μοναχά  δύο  καμωμένα  σύκα, — 
παπί,  παπ'ι  παπάκι, —  πιπίνι, — μήλα  καμω- 
μένα, —  μήλα  άκάμωτα, —  έλα,  —  πίασε, — 
χαλάσν],  —  πάρέ  το  κα'ι  ψήσε'  το, — νά  μή  σέ  γε- 
λάσν)  ή  γάτα, — νά  φάγνί  τό  ψάρι,— ψΐνα,  ψί- 
να,  φάγε  άπό  τό  ψαράκι,  βιολί,  διαβάζω  τό 
μάθημα,  Ζιτίκη,  διά  μιας  εγώ  πηδώ  κάτω  άπό 
τό  παράθυρον,  ή  μητέρα,  νά  μή  κάνετε, — κο- 
ρούλα μου,  άμα  έλθω  όλονέν  μού  λέγετε, — 
κουκουβάγια  μου, — άκουσε  δύο  λ>ογάκια  πού 
θά  σού  πώ  :  κουκουβάγια  ρόδινη,  κουκουβάγια 
όοδινή,  πού,  πού,  πού  πού. — "Εχω  νά  σού  δώ- 
σω, δώσε  μου,  νά  μιά  πεταλούδα,  μήτερ  λέγε- 
τε ή  μητέρα  κτλ.  Χάριν  δέ  πλείονος  διασαφή- 
σεως περί  τής  ουσίας   τών  παρεμβα7νλομέ- 
νων  διηγηματίων  μεταφέρεται  ενταύθα  έν  μό- 
νον τούτων  έκ  τής  45  σελίδος,  όπερ  έχει  ώδε: 
«Μητέρα,  ή  γάτα  έφαγε  τό  τυρί  μου.  Τώρα 
σέ  παρακαλώ,  δόσε  μου  λιγάκι  άκόμη  διά  νά 
φάγω  τό  ψωμί  μου.  —  Νά,  πάρε  λιγάκι. — 
Παρατηρώ  ότι  οϋτε  σύ,  ούτε  ή  Ελένη  θέ- 
λετε νά  μου  άκούσητε.  —  Όλοένα   πότε  σύ, 
πότε  ή  Ελένη  έχετε  παράπονα.  Μού  λέγετε· 
μητέρα  ή  γάτα  έφαγε  τό  ψωμί  μου-  τό  γατά- 
κι έπιε  τό  γάλα  μου.   Τί  νά  κάμω  εγώ,  αφού 
τά  άφίνετε  όπου  όπου  διά  νά  πάγητε  έςω  νά 
ϊδητε.  Τίνα  νά 'ίδητε  ;  Τίποτε».  Ουδεμία  βε- 
βαίως ανάγκη  όπως  έπ'ι  πλέον  ένδιατρίψη  τι; 
έν  τώ  πρώτω  τεύχει.   Παρατηρητέον  ένταύθα 
μόνον  ότι  ή  μέν  ούσία  τού  περιεχομένου  έδει 
είναι   άξιο7.ογο)τέρα,  τό  δέ  λεκτικόν  έλληνο- 
πρεπέστερον  χ,ατά  τε  τύπον  κα'ι  σύνταξιν  μετά 
ζημίας  μέν  και  δυσκολίας  ουδεμιάς,  συμφέρον- 
τος δέ  σπουδαίου. 

Επειδή  τό  Δεύτερον  Τεύχος  τού  Αλφαβη- 
ταρίου τού  κ.  Μαρουδή  χωρεί  χ,χτά  τήν  αυτήν 
έν  πολλοίς  περιγραφείσαν  πορείαν,  περιττή 
έστιν  άλλη  έξέτασις.  Μνείας  ιδίας  χρνίζίΐ  ή  έν 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


173 


τω  βιβλιαρίφ  τούτω  διδασκαλία  της  φωνής  το. 
'Εάν  ή  φωνή  αΰτη  άπαντα  έν  τνί  γλώσση  τοϋ 
λαού.  δέν  έπεται  ότι  και  ή  Σχολή  οφείλει  νά 
διδάσκη  αύτην.  "Επειοή  ή  σχολή  ανήκει  είί  τό 
μέλλον  του  έθνους,  αί  δέ  'λί ςεις·  κορίτσι,  τσαπί, 
τσηρος,  τσίκνα,  τσουκνίδα,  τσικνίζω,  έτσι, 
τσακόνω,  μικρούτσικος,  μικρούτσικη,  μικρού- 
τσικον  κτλ.  χαρακτηρίζονται  έπί  γλώσσης  ελ- 
ληνικής ώς  κακόηχοι,  δι*  ταΰτα  ή  έκπαιδευ- 
τική  τοΰ  ήμετέρου  Συλλόγου  έπιτροπή  απο- 
κρούει την  έν  τη  Σχολή"  διδασκαλίαν  τής  φω- 
νής γο",  θερμώς  5ε  συνίστησι  τοίς  σιοασκάλοις 
τήν  έπιμεμέλημένην  καταπολέμησιν  αυτής. — 
Έν  τούτοις  μετ'  εΰ/αριστήσεως  παρετήρησεν 
ή  επιτροπή  ότι  έν  τω  δευτέρω  τεύχει  υπάρχει 
μεθοοικωτε'ρα  τής  ύλης  διεξαγωγή. 

ΊΙ  διά  τοΰ  έργου  τοΰ  κ.  Μαρουδή  διήκουσα 
μίθοδος  φαίνεται  ούσα  άναλυτικοσυνθετική  και 
φωνητική  τις,  άλλ'  ομολογητέον  ότι  ή  διεξα- 
γωγή δέν  χωρεί  πανταχού  κατά  τους  κανόνας, 
ους  αύται  έ/ άραζαν. 

ΊΙση  δέ  καλόν  ϊσως  έν  ολίγοις  και  σαφώς 
νά  διατυπωθώσι  τά  κατά  τήν  γνώμην  τής  έκ- 
παιδευτικής  επιτροπής  μή  καλώς  έχοντα  έν 
τώ  έν  λόγω  '  Αλφαβητάριο). 

1.  Έλλειπούσης  τής  διά  κανονικών  λέςεων 
διδασκαλίας,  αίτινες  πρέπει  ώς  κέντρον  νά  ύ- 
πολαμβάνωνται,  δέν  επιτυγχάνεται  ευχερώς  ή 
της  πρώτης  άναγνώσεως  διδασκαλία. 

2.  Ή  άναλυτικοσυνθετική  πορεία  δέν  διεξ- 
άγεται προσηκόντως. 

3.  Λεν  συνδέεται  γραφή  μετά  τής  ανα- 
γνώσεως. 

4.  'Τπάρχουσι  μεταξύ  τών  λέςεων  διαι- 
ρετικά καΐ  διάφοροι  γραμμαί,  άτινά  είσιν 
όλοις  περιττά-  άναγκαϊά  εϊσι  μόνον  τά  στοι- 
χεία, άτινα  πρε'πει  νά  κήνται  ώς  όρατα'ι 
τών  φωνών  φωτογραφίαι.  Τά  άλλα  φέρουσι 
σύγχυσιν. 

5.  'Γπάρχουσι  συλλαβισμοί  πολλοί,  δύσκο- 
λοι κα'ι  ασήμαντοι. 

0.  Πλεισταχοΰ  δέν  κείνται  αί  λέςεις  σκοπί- 
μως κα'ι  κατ'  έκλογήν,  αί  δέ  επαναλήψεις  δέν 
τελούνται  πανταχού  επιτυχώς. 

7.  Δι'  όλου  τοΰ  έργου  διήκει  γλώσσα  τα- 
πεινή, και  οιηγημάτια  ούχϊ  κατά  παιδαγω- 
γικούς κανόνας  έκλελεγμένα. 

8.  Άπό  τών  εικόνων  ελλείπει  αριθμός  δη- 
λών τί  ποσοστον  ή  πολλαπλάσιον  παρίστησιν 
αυτή  ώς  προς  τό  αληθές,  διότι,  ώς  νϋν  εχουσι, 
μείζων  φαίνεται  της  καμήλου  ή  φύλλα. 

ί).  Ποιημάτια  εντελώς  ελλείπουσι. 


III.  Ή  της  ΈχΛαυίενήχήζ  επιτροπής  γνώμη. 

Τοιαΰτά  τίνα  συμπεράσματα  έξαγαγοΰσα  ή 
εκπαιδευτική  επιτροπή  εκ  τής  εξετάσεως  τοΰ 
Αλφαβηταρίου  το>">  κ.  Κ.  Μαρουδή,  τήν  μέν  φι- 
λοπονίαν,  τον  ζήλον  προς  εύρεσιν  καλοΰ  τίνος 
και  τήν  ένιαχοΰ  ύπεμφαινομένην  εϋμεθοδίαν 
τοΰ  συγγραφέως  ώς  και  τήν  φιλοκαλίαν,  μεθ' 
ής  τά  καταστήματα  Α.  Κορομηλκ  τό  έργον  έξ- 
ετύπωσκν,  επαινεί,  άλλά  μετά  λύπης  απο- 
φαίνεται ότι  δέν  τολμά  νά  συστήση  αύτό  έν 
ταϊς  σχολαϊς  άτε  μη  συντεταγμένον  έντελώς 
κατά  τάς  νιωτάτας  παιδαγοιγικάς  απαι- 
τήσεις. 

Έν  Σταυροδρομίφ,  τ·7,  23  φεβρουαρίου  1883. 

Έχπαιδεντιχη  επιτροπή 

Κ.  Ξαχθοποτλος. 
Ηι>.  Βαςιαλης. 
θ.  Σαατελης. 

Α.  0ΕΟΑ1ΪΡΙΛΗΣ. 

ΛΊκ.  ΙΙαρλχικας. 

Κ.  Γ.  Γεωργααλς. 

Αβραάμ  Μαλιακας. 

Χρήστος  Χατζηχρήστοι·. 

Π.  Παπαρρουςης. 

Γεώργιος  Τςιλκαγ,  γραμματεύς. 

ΊΙ  έκθεσις  γίνεται  δεκτή  και  διαλύεται  ή 
συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΣΙΣ  XI  Η'. 

(Ταχτική). 

Τη  7/19  ααρτίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  Καλλιαλοϊ*. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

ές  ής  παρατίθεται  ένταύθα  περίληψις  τώνδε 
τών  έπιστολών 

Επιστολής,  τής  ενταύθα  ύπέρ  τής  Μεγά- 
λης τοΰ  Γένους  Σ/ολής  Άδελφότητος  Ξηροχρή- 
ν?/ς  άπό  3  μαρτίου,  έςαιτουμένης  τήν  παοα- 
χώρησιν  τής  μεγάλης  τοΰ  Συλλόγου  αιθούσης 
προς  έπιτέλεσιν  τής  έπετείου  αύτής  εορτής  τή 
προσε/εΐ  κυριακή  κατά  τήν  3ην  μ.  μ. 

Τοΰ  I.  Καλαρειάδου,  άπο  0  ένεστώτος,  ές- 
αιτουμένου  όπως  πληρωθώσιν  αύτώ  τά  καθυ- 


174 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


στεροΰντα  εκ  τών  συνδρομών,  άς  δ  Σύλλογος 
παρείχε  τή  κοινδτητι  Βογδάνης. 

Είτα  άγγέλλονται  προσφορά!  βιβλίων  καί 
εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας  ποιησα- 
μένοις. 

Ό  κ.  πρόεδρος,  λε'γει  δτι  ή  αίτησις  του  I. 
Καλαρειάδου  δέον  συζητηθήναι  εν  τη  έπομέ- 
νγι  συνεδριάσει,  και  τοΰτο  δπως  μελετηθή  τό 
πράγμα  υπό  τοΰ  προεδρείου.  Περϊ  δέ  της  αι- 
τήσεως της  Άδελφότητος  Ξηροχφήνης  ό  κ. 
πρόεδρος  φρονεί  δτι  ό  Σύλλογος  προθύμως  πα- 
ρέξει  την  αϊθουσαν  αϋτοΰ  αύτη. 

Ή  αίτησις  της  Άδελφότητος  Ξηροχρήνης 
γίγνεται  παμψηφεί  δεκτή. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  το  δεύτερον  ψηφο- 
φορηθέντες  καϊ  γίνονται  δεκτοί  ώς  επίτιμα 
μέλη  : 

Ή  Α.  Έξ.  ό  κ.  άβ  Νβ1ί(1θ^ν,  έκτακτος  απε- 
σταλμένος της  'Ρωσσίας   παρά  τή  Τψ.  Πύλγι. 

Ή  Α.  Έξ.  ό  μαρκήσιος  Λα  Νθαί1Ιβ?,  πρε- 
σβευτής της  Γαλλικής  δημοκρατι^  παρά  τή 
Ύψ.  Πύλη. 

Ή  Α.  Έξ.  ό  κ.  0.  άβ  Β&,ΊονίΙΖ,  πρεσβευτής 
της  Γερμανίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλν). 

Είτα  ό  κ.  Η.  Βχσοάδ^ς  άναγινώσκει  τό 
πρώτον  μέρος  της  περί  Λαοκδοντος  τοΰ  Λε- 
σιγγίου  πραγματείας  αύτοΰ,  εν  ·/)  μετά  βρα- 
χείας τινάς  βιογραφικάς  σημειώσεις  περί  τοΰ 
Λεσιγγίου,  ποιείται  άνάλυσιν  τοΰ  συγγράμμα- 
τος αΰτοΰ  δπερ  επιγράφεται  Λαοχόων  καί  συνί- 
σταται έξ  29  κεφαλαίων. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Χ^Θ'. 

(Ταχτςχή). 

Τή.  14,  26  μαρτίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑ ΔΟ Υ. 

Άναγνωσθέντων.  καί  έπικυριυθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμε'νη^  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

"  >  ες  ης  παρατίθενται  αί  εξής  έπιστολαί· 

Επιστολή,  τοΰ  κ.  Στ.  Άριστάρχου,  άπό 
14/26  ένεστώτος,  δι'ης  άπαντών  ούτος  εϊς  τήν 
από  1  ιστάμενου  έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου,  άγ- 
γε'λλουσαν  αΰτώ  την  μη  άποδοχήν  τών  πα- 
ραιτησεο^ν  αύτοΰ,  εκφράζει  εΰγνωμοσύνην  πρός 
τόν  Σύλλογο  ν  καί  δηλοϊ  δτι  έπιμε'νει  έν  ταΐς 
παραιτήσεσιν  αύτοΰ. 


Τοΰ  ΐατροΰ  κ.  Κωνσταντίνου  Μάκρη,  άχρο- 
νολο'γητος  ληφθείσα  σήμερον,  άγγε'λλοντος  δτι 
ταϊς  προτροπαΐς  τοΰ  Συλλόγου  πειθδμενος,  α- 
πεφάσισε νά  προβή  εις  την  εκδοσιν  της  περί 
μεταζοσχώ.ϊηχος  πραγματείας  αύτοΰ,  της  ά- 
ναγνωσθείσης  έν  δυσί  συνεδριάσεσι  τοΰ  Συλλό- 
γου, καί  έξαιτουμε'νου  ί'να  ό  Σύλλογος  ύποστη- 
ρίξν)  τήν  εκδοσιν  ταύτην,  άναλαμβάνων  τήν  έκ 
5  όθ.  λιρών  συνισταμε'νην  δαπάνην  τών  ξυλο- 
γραφημάτων. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λε'γει  δτι  τό  προεδρεΐον  σκε- 
ψάμενον  έπί  τών  παραιτήσεων  τοΰ  κ.  Στ.  Ά- 
ριστάρχου καί  της  επιμονής  αύτοΰ  προτείνει 
δπως  δ  Σύλλογος,  αποδεχόμενος  τάς  παραιτή- 
σεις, προβή  εις  τήν  άναπλήρωσιν  τοΰ  κ.  Στ. 
Άριστάρχου,  έν  μεν  τή  Αρχαιολογική  έπιτρο- 
πή  διά  τοΰ  κ.  Κωνστ.  Ξανθοπούλου,  έν  δε  τή 
Επιστημονική  διά  τοΰ  κ.  Οι.  ΒοηΙίΟΛνδΚ'ί.. 

Ή  πρότασις  τοΰ  προεδρείου  γίγνεται  δεκτή 
παμψηφεί  καί  έκλε'γεται  ό  μέν  κ.  Κωνσταντ. 
Ξανθόπουλος  με'λος  της  Αρχαιολογικής  έπιτρο- 
πής  δ  δέ  κ.  Οι.  ΒοηΙω\νδ1α  μέλος  τής  Επιστη- 
μονικής έπιτροπής. 

Ό  κ.  πρόεδρος  προτείνει  έξ  ονόματος  τοΰ 
προεδρείου  δπως  ό  Σύλλογος  άναδεχθή  τήν  διά 
τά  ξυλογραφήματα  τοΰ  συγγράμματος  τοΰ  κ. 
Μακρή  δαπάνην,  ήτις,  καθ"  ά  φέρεται  έν  τή  έ- 
πιστολή  τοΰ  κ.  Μακρή,  εσται  λιρών  οθωμανι- 
κών πε'ντε. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφο- 
ραί  καί  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  ταύτας 
ποιησαμε'νοις. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  δτι  μετά  τών  δύο 
γραμματε'ων  μετέβη  παρά  τώ  τελευταϊον  έκ- 
λεγέντι  έπιτίμω  μέλει,  τή  Α.  Έξ.  τώ  κ.  Π. 
Μαυρογένει  καί  έπέδωκεν  αϋτώ  τό  έπί  τούτω 
δίπλωμα  προφωνήσας  τά  δέοντα. 

Άναννοϋς  δέ  τήν  γενομε'νην  προσφώνησιν 
προστίθησιν  δτι  ή  Α.  Έξ.  μετά  συγκινήσεως 
άπήντησεν  είποΰσα  δτι  στερείται  αρμοδίων  λέ- 
ξεων δπως  έκφράσν)  τήν  εΰγνωμοσύνην  αύτής 
έπί  τή  τιμή,  ής  δλως  άπροσδοκήτως  έ'τυχε  καί 
έφ'  η  σεμνύνεται  κατά  τοσούτον  μάλλον,  καθ'δ- 
σον  Έλλην  ών  τό  γένος  άπολαύει  ταύτης  παρά 
γνωστού  Συλλόγου  οίος  δ  Ελληνικός  Φιλολογι- 
κός Σύλλογος,  δς  τυγχάνει  ών  τό  σέμνωμα  τών 
ένταϋθα  Ελλήνων.  "Νγγειλε  δέ  έν  τέλει  ή  Α. 
Έξο/οτης,  δτι  έπιφυλάσσεται  δπως  παραστή 
καί  έν  συνεδριάσει  τοΰ  Συλλόγου. 

Άκο>ούθως  δ  κ.  πρόεδρος  λέγει  δτι  τό 
προεδρεΐον  ακεψάμενον  έν  τή  τελευταία  αύτοΰ 
συνεδριάσει  έγνω  δπως  προτείνη  τώ  Συλλδγω 


II  Γ  Λ  Κ  Τ  1  Κ.  Λ. 


τον  κ.  Ν.  Βαμβάκην  τον  και  ταμίαν  ώς  μέλος 
τής  προ  τίνος  ττρός  συλλογήν  έράνο,ιν  ύπέρ  του 
Συλλόγου  άναδειχθβίσης  επιτροπής  εξ  αύτοΰ 
τοΰ  χ.,  προέδρου)  και  των  κ.  κ.  Τηλεμάχου 
Καραθεοδωρή  και  Δημητρίου  Μαυρογένους. 

Ή  ποοτασις  αύτη  έγένετο  παμψηφεί  δεκτή. 

Ακολούθως  ό  κ.  1ϊ.  Βασιάδης  αναγι- 
γνώσκει συνέχειαν  της  περί  τοΰ  Λαοκόοντος 
τοΰ  Λεσιγγίου  πραγματείας  αύτοΰ·  έν  αυτή*,  δέ 
ό  κ.  Η.  Βασιάδης,  ειπών  τίνα  και  αύθις  περί 
τοΰ  βίου  τοΰ  Λεσιγγίου  και  ορμηθείς  εκ  των 
κρίσεων  τοΰ  συγγραφέως  τούτου  επί  τοΰ  συγ- 
γράμματος έτερου  μεγάλου  ανδρός  της  Γερμα- 
νίας, τοΰ  Βιγκελμάννου,  όμιλεϊ  περί  αύτοΰ  και 
των  ιδεών,  ας  ούτος  άνε'πτυξεν  εν  τοϊς  περί  καλ- 
λιτεννίας  συγγρκμμασιν  αύτοΰ  και  ών  τινα  άν- 
τέκρουσεν  ό  Λεσίγγιοςέν  τω  Λαοκο'οντι.  Τοιαΰ- 
ται  δέ  είσι,  λέγει  ό  κ.  Βασιάδης,  α')  δτι  σκο- 
πός τΫ,ς  τέχνης  έστιν  ή  άπεικόνισις  τοΰ  μεγα- 
λείου της  ψυ/ής  β)  δτι  τό  μεγαλεϊον  της  ψυ- 
νής  εν  τω  Λαοκο'οντι  και  ή  οδύνη  τοΰ  σώμα- 
τος πανταχού  έν  ίσω  μέτρω  διανέμονται ·  και 
γ')  δτι  γ)  τέχνη  τοΰ  άπεικονίζειν  μεγάλην  ψυ- 
χήν  πολύ  υπέρτερα  εστί  τΫ,ς  τοΰ  μιμεϊσθαι  και 
άπεικονίζειν  την  καλήν  φύσιν.  Τάς  ιδέας  δμως 
ταύτας  τοΰ  Βιγκελμάννου  αποκρούει  ό  Λεσίγγιος 
φρονών  δτι  α')  ή  κραυγή,  ή  έκ  τΫ,ς  οδύνης 
προερχομένη,  ούκ  έστιν  ασυμβίβαστος  τω  της 
ψυχής  μεγαλείω·  β')  δτι  σκοπός  της  άρχαίας 
τέχνης  ην  ή  άπεικο'νισις  τοΰ  κάλλους  των  κα- 
λών σωμάτων,  γ')  δτι  πάντα  τά  αναφερόμενα 
εις  την  τεχνην  όφείλουσιν  ύποχωρεϊν  τω  της 
καλλονΫ,ς  νο'μω·  δ')  δτι  χάριν  τοΰ  νομού  τού- 
του τά  βίαια  πάθη,  ών  ή  έκφρασίς  έστιν  ασυμ- 
βίβαστος τω  καλώ,  οί  αρχαίοι  τεχνΐται  μετέ- 
τρεπον  εις  μετριώτερα-  έ·)  δτι  τω  νο'μω  τούτω 
ηχολούθησε  και  ό  τοΰ  Λαοκο'οντος  τεχνίτης 
μετριάσας  τήν  κραυγην  εις  στοναχήν  ουχί  δπως 
εκφράστ]  τό  μεγαλεϊον  της  ψυχής,  άλλ'  δπως 
Συνήθη  τον  ΰψιστον  βαθμόν  τοΰ  κάλλους  συναρ- 
[Λο'σαι  τή  φυσικν]  όδύν/)·  ή  δέ  μετρίασις  τΫ,ς 
^υσ·./.ής  οδύνης  τοΰ  Λαο,κο'οντος  προήλθεν  έκ 
τών  ορίων  και  τών  απαιτήσεων  της  τέχνης. 
Λ'.κ  τούτο  δε  τω  τρις  μόνον  νικώντι  έν  τοϊς  ό- 
λυμπιακοϊς  άγώσιν  ένομίσθη  έγείρειν  ανδριάν- 
τα αύτοΰ,  διότι  άλλως  ή  Ελλάς  έπληρουτο  άν 
αγαλμάτων  δυσμο'ρφων  και  ούτως  έπήρχετ' 
αν  της  τέχνης  κατάπτωσις. 

Μετά  ταύτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Ψ'. 
(Ταχτική) 

Τη  21/2  άπριλίου  188:). 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  ΚααλΙΑΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντίον  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεο^ς  άνα- 


κοινουται  η 


αλληλογραφία. 


Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφο- 
ραί  και  εκφράζονται  εύχαριστίαι  πρός  τούς  ταύ- 
τας ποιησαμένους. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  δτι  ή  Επιστημο- 
νική έπιτροπή  συνελθοΰσα  έξελέξατο  προεδρον 
αυτής,  άντί  τοΰ  κ.  Σ.  Άριστάρχου,  τον  κ.  I. 
Γεωργαντο'πουλον.  Επίσης  δέ  δτι  τό  προε- 
δρεϊον  ήγησάμενον  άναγκαϊον  δπως  τεθώσι  δια- 
τάξεις ϊδιαίτεραι  τάς  σχέσεις  τών  διαρκών  ε- 
πιτροπών πρός  άλλήλας  κανονίζουσαι  ως  και 
τάς  πρός.  τόν  Σύλλογον  και  τον  προεδρον  τοΰ 
Συλλόγου  πρός  αποφυγήν  άτοπων  και  πραγ- 
μάτων άπασχολούντων  έφ'  ίκανόν  τάς  πο- 
λύτιμους ώρας  τοΰ  Συλλόγου,  συνέταξε  τοι- 
αύτας και  απέστειλε,  σύν  ίδίαις  έγκυκλίοις, 
τοϊς  μέλεσι  τών  επιτροπών  πρός  μελέτην. 
Ταύτας  δέ  νΰν  υποβάλλει  τνί  τοΰ  Συλλόγου 
έγκρίσει. 

Ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  άναγινώσκει  τό  α' 
αυτών  άρθρον. 

Ό  κ.  Κ..  Ι'εωργαλάς  αποκρούει  τό  σύν- 
ολον τών  διατάξεων  ώς  άντικείμενον  τω  κανο- 
νισμώ. 

Ό  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή  αιτείται 
ίνα  ο  κ.  Κ.  Γεοιργαλκς  άποδείξη  τά  τροπο- 
ποιούμενα άρθρα  τοΰ  κανονισμού. 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  θεωρεί  ώς  τοιαύ- 
τα τό  45  και  86. 

Ό  κ.  Ό5.  Ανδρεάδης  φρονεί  δτι  τό 
86  άρθρον  τοΰ  κανονισμού,  δπερ  ό  κ.  Κ.  Γεωρ- 
γαλάς  έπεκαλέσατο  πρός  ύποστήριξιν  τής  γνώ- 
μης αύτοΰ  δτι  παρανόμως  αί  διατάξεις  ύπε- 
βλήθησαν,  δλως  άσχετόν  έστι  πρός  τό  ζήτημα, 
καθότι  τοΰτο  αποβλέπει  μόνον  την  άναθεώ- 
ρησιν  αύτοΰ  τοΰ  κανονισμού  και  ουχί  τήν  επι- 
ψήφισιν  συμπληρωματικών  διατάξεων. 

Μετά  τινα  δέ  έτι  συζήτησιν,  καθ*  ήν  ό  μέν 
κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  υποστηρίζει  τό  έννομον  τών 
ύποβληθεισών  διατάξεων,  ώ  συντάσσεται  και 
ό  κ.  Σαλτέλης,  ό  δέ  κ.  Γεωργαλάς  έπιμένει  δτι 
άντικανονικώς  υποβάλλονται  αύται,  τό  πρώτον 
άρθρον  έπιψηφίζεται  ούτως· 


176 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


«"Αρθρον  I .  Τά  μέλη  εκάστης  των  ε- 
πιτροπών προςκληθε'ντα  έν  άρχή  του  συλλογικού 
έτους  εις  α'  συνεδρίασιν  ύπό  τοΰ  προέδρου  του 
Συλλόγου  συνέρχονται  καϊ  προβαίνουσιν  εις  εκ- 
λογών προέδρου  και  γραμματέως,  εξαιρέσει  των 
προέδρων  της  Εκπαιδευτικής  και  Οικονομικής 
έπιτροπής,  οί'τινε'ς  είσι  κατά  τον  κανονισμόν 
οί  δύο  τοϋ  Συλλόγου  αντιπρόεδροι. 

Κατά  τήν  αύτήν  ήμέραν  όρίζουσι  και  τάς 
ημέρας  των  τακτικών  αυτών  συνεδριάσεων. 

Κοινοποιείται  δέ  τοις  μέλεσι  και  ή  έν  τή 
ΧΝΑ'.  συνεδριάσει  τής  1  Φεβρουαρίου  1882 
ληφθείσα  άπόφασις  τοΰ  Συλλόγου  περί  τών  ά- 
πουσιαζόντων  μελών  τών  επιτροπών. 

Το  αποτέλεσμα  τών  άνω  εκλογών,  ώς  και 
ή  ημέρα  ή  διά  τάς  τακτικάς  συνεδριάσεις  ορι- 
σθείσα, κοινοποιούνται  δι'  επιστολής  τω  προέ- 
δρω  τοΰ  Συλλόγου». 

Ακολούθως  ό  κ.  γεηχος  γραμματεύς  άναγι- 
νώσκει  τό  β'  άρθρον. 

Ό  κ.  Κ.  ϊ^&ωργαλας  αντικρούει  τήν 
σύγκλησιν  έπιτροπής  υπό  τοΰ  γραμματέως  αύ- 
τής  έν  περιπτώσει  κωλύματος  τοΰ  ιδίου  αυτής 
προέδρου. 

Ό  κ.  ΊΓ^λ.  Κ.αρ:κθεοΠωρί}  παρατηρεί 
δτι,  επειδή  τά  κωλύματα  ταΰτα  εΐσί  γνωστά 
και  σχεδόν  ώρισμένα,  οίον  πρόσκαιρος  αποδημία 
ή  εργασία  ιδία  ή  ασθένεια,  ό  γραμματεύς  προς 
αποφυγήν  παρακωλύσεως  τών  εργασιών  τής 
επιτροπής  δύναται  συγκαλέσαι  τήν  έπιτροπήν 
προκειμένου  μόνον  περί  τακτικής  συνεδριάσεως. 

Μετά  τινα  δε  συζήτησιν,  καθ*  ην  ό  μεν  κ. 
Α.  Παπαδόπουλος  Κεραμεύς  θεωρεί  τό  άρθρον 
σωτήριον  δια  τάς  εργασίας  τών  επιτροπών,  ό 
δέ  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  υποστηρίζει  τόν  κ. 
Γεωργαλάν  και  έτεροι  έλαβον  τόν  λογον,  τό 
άρθρον  άναγινώσκεται  και  μετά  μικράν  τροπο- 
ποίησιν  έπικυροΰται  ούτως· 

«"Αρθρον  58.  Έν  περιπτώσει  παρατε- 
ταμένου κιυλύματος  τοΰ  προέδρου  έπιτροπ/ς 
τίνος,  αύτη  συγκαλουμένη  υπό  τοΰ  γραμματέως 
αυτής  εις  τακτικήν  συνεδρίασιν  προβαίνει  εις 
έκλογήν  προσωρινού  προέδρου». 

Είτα  άναγινώσκεται  ύπό  τοϋ  γενικού  γραμ- 
ματέως τό  γ'  άρθρον  όπερ  άσυζητ/,τεί  έπιψηφί- 
ζεται  υπό  τοΰ  Συλλόγου  έχον  ώς  εξής. 

«Άρθρον  ί$.  Αί  έπιστολαί  τών  επιτρο- 
πών φέρουσι  τάς  ύπογραφάς  τοΰ  προέδρου  και 
τοΰ  γραμματέως  αυτών». 

Ο  κ.  γεν.  γραμματείς  άκολούθως  άναγινώ- 
σκει  τό  δ'  άρθρον,  έφ'  ού  μακρά  εγείρεται  συζή- 
τησις,  καθ"  ήν  διάφοροι  τροποποιήσεις  αΰτοϋ 


προύτάθησαν,  παρά  δέ  τοΰ  κ.  Θ.  Σαλτέλη  ή  ά- 
πάλειψις  αΰτοΰ  ώς  περιλαμβανομένου  έν  τω  η' 
άρθρω. 

Έν  τέλει  δέ  μετ'  έπανειλημμένας  ψηφοφο- 
ρίας ό  Σύλλογος  απορρίπτει  μέν  τό  άρθρον,  άλλ' 
αποδέχεται  πρότασιν  τοΰ  κ.  Θ.  Σαλτέλη  'ό-ιος 
γένηται  δ'  και  έν  τέλει  προστεθώσι  τάδε*  τα 
>1αμ6άνωαιν  άποψάαεις  όεσμενονσας  κατά  τι 
τον  πρόεδρον  η  τόν  Σν.Μογον  τό  κρθοον  δ' 
έπιψηφίζεται  ούτως· 

«"Αρθρον  4.  Αί  έπιτροπαί  δεν  δύνανται 
νά  συνάπτωσι  σχέσεις,  ρ.ήτε  συμβάσεις  οίας- 
δήτινας  νά  συνομολογώσ^  μετά  τών  έκτος  τοΰ 
Συλλόγου  άτόμων,  σωματείων  ή  καταστημά- 
των μήτε  νά  λαμβάνωσιν  αποφάσεις  δεσμευού- 
σας  κατά  τι  τόν  πρόεδρον  ή  τόν  Σύλλογον.  Έν 
άνάγκν)  αναφέρονται  πρός  τόν  πρόεδρον  τοΰ 
Συλλόγου». 

Άκολούθως  άναγινώσκεται  τό  ε'  άρθρον,  ό- 
περ έπιψηφίζεται  ούτως- 

«"Αρθρον  δ.  Πάσα  επιτροπή  θέλουσα 
νά  κατα/ωρίσν)  τι  έν  τώ  περιοδικώ  οφείλει  νά 
κοινοποιήσν]  τήν  πρανματείαν  πρότερον  τω 
Συλλόγω. 

Τοΰτ'αΰτό  οφείλει  νά  πράττη  και  ή  Αρχαιο- 
λογική επιτροπή  διά  τάς  πραγματείας  αί'τινες 
δημοσιεύονται  έν  τω  άρχαιολογικώ  παραρτή- 
αατι.  Αί  συνεδριάσεις  δέ  έν  αίς  άνεγνώσθησαν 
αύται  σημειοΰνται  έν  τω  παραρτήματι  ώς  είθι- 
σται και  έν  τω  περιοδικώ  τοΰ  Συλλόγου  συγ- 
γράμματι». 

Ό  κ.  γενικός  γραμματεύς  άναγινώσκει  τό 
ς'  άρθρον. 

Ό  κ.  Λί.  Οαρχνικας  προτείνει  όπο;ς 
πλην  τοΰ  τής  Αρχαιολογικής  έπιτροπής  γραμ- 
ματέως άποτελνί  μέλος  τΫς  Συντακτικής  έ- 
πιτροπής εις  τό  εξής  και  ό  γραμματεύς  τής 
Φιλολογικής  επιτροπής·  διότι  ή  δημοσιευομένη 
γλωσσική  ύλη  διά  τοΰ  περιοδικού  επεξεργά- 
ζεται ύπό  τής  τελευταίας  ταύτης. 

Ό  κ.  Κ.  Η^οντότ.ουλος  θεωρών  τό  άρ- 
θρον ώς  άνπβαίνον  εις  τόν  κανονισμόν  τοΰ  Συλ- 
λόγου ζητεί  τήν  άφαίρεσιν  αύτοΰ. 

Ή  πρότασις  τοΰ  κ.  Ν.  Παρανίκα  γίγνεται 
δεκτή  και  τό  άρθρον  μετά  τινα  συζήτησιν  προ- 
ελθοΰσαν  έκ  τής  προτάσεως  τοΰ  κ.  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου όπως  άποτελώσι  μέλη  τής  Συντα- 
κτικής έπιτροπής  εις  τό  εξής  και  οί  γραμμα- 
τείς τής  Εκπαιδευτικής  και  Επιστημονικής 
έπιτροπής,  ήν  τρότασιν  άντέκρουσαν  οί  κ.  κ. 
Τηλ.  Καραθεοδωρή  και  'θδ.  Ανδρεάδης  ώς  μή 
άναγκαίαν,  έπιψηφίζεται  ούτως. 


II  Ρ  Λ  Κ 

«"Αρθρον  β.  Της  Συντακτικής  έπιτρο- 
πής  μέλη  είσϊν  εις  τό  εξής  οί  γραμματείς  της 
1  Αρχαιολογικής  καϊ  Φιλολογικής  επιτροπής,  τά 
δι  ύπο  τοΰ  Συλλο'γου  εκλεγόμενα  μέλη  αυτής 
άντί  πέντε  περιορίζονται  εις  τρία». 

Κατόπιν  αναγιγνώσκονται  και  άσυζητητεί 
ίΐτιψτηφίζονται  τά  άρθρα  7,  8,  9  κα'ι  1  0  έχοντα 
ούτως· 

«"Αρθρον  "3.  Ή  Συντακτική  επιτροπή 
οφείλει  άμα  τή  συλλογή  της  ύλης  τοΰ  έκ- 
δοθησομένου  τεύχους  του  Περιοδικού  νά  κοι- 
νοποίηση τω  προέδρω  τοΰ  Συλλόγου  τόν  αριθ- 
μόν των  τυπωθησομένων  φύλλων,  τοϋτ'  αϋτό 
οφείλει  νά  πράττη  καϊ  ή  Αρχαιολογική  επι- 
τροπή οιά  το  Άρχαιολογικόν  παράρτημα.  Ό 
δέ  πρόεδρος  τοΰ  Συλλόγου  άμα  συνομολόγηση 
τήν  ιιετά  τού  τυπογραφείου  ιτύμοασιν  ειδοποιεί 
περί  τούτου  τήν  έπιτροπήν  όπως  γε'νηται  ή 
Ιναρξις  της  εκτυπώσεως. 

«"Αρθρον  8.  Αί  έπιτροπαΐ  δέν  δύνανται 
ν'άνταποκρίνωνται  μεταξύ  των.  Ή  συνεννόησις 
νίγνεται  πάντοτε  διά  μέσου  τοΰ  προε'δρου  τοΰ 
Συλλόγου.  Ούτος  δέ  μόνον,  έάν  έγκρίνη,  δύνα- 
ται επί  ώρισμένων  ζητημάτων  νά  όρίση  τήν 
άπ'  ευθείας  συνεννο'ησιν  δύο  ή  πλειοτε'ρων  επι- 
τροπών». 

«"Αρθρον  9.  Αί  αίτήσιοι  εκθέσεις  τών 
επιτροπών  δε'ον  νά  φέρωσι  τάς  ύπογραφάς  α- 
πάντων τών  μελών  αυτών  έν  περιπτώσει  καθ* 
ήν  ελλείπει  υπογραφή  τις  δε'ον  νά  αΐτιολογή- 
ται  ή  ελλειψις  αυτής». 

«"Αρθρον  ΙΟ.  Αί  παροΰσαι  διατάξεις 
συνεζητήθησαν  καϊ  ενεκρίθησαν  έν  τή  Ψ'  συν- 
εδριάσει τοΰ  Συλλόγου,  ίσ/ύουσι  δέ  άφ'  ής  (Γ 
μέρας  κοινοποιηθώσι  ταΐς  έπιτροπαΐς». 

Ακολούθως  ό  κ.  χρόεόρος  τίθησιν  εις  ύη- 
φοφορίαν  τό  σύνολον  τών  διατάξεων,  όπερ  γί- 
γνεται  οεκτο'ν. 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  προτείνει  όπως, 
ένεκα  της  προκεχωρηκυίας  ώρας,  άναβληθή  ή 
εκτέλεσις  της  λοιπής  ημερησίας  διατάξεως. 

Ό  κ.  "Χρ.  "Χατζηχρήστου  φρονεί  ότι 
τουλάχιστον  δε'ον  νά  άναγνωσθή  ή  έπϊ  τής 
«Ανθοδέσμης»  τοΰ  κ.  Πετρίδου  κρίσις  τής  Εκ- 
παιδευτικής επιτροπής,  ώς  επείγουσα. 

Ό  κ.  Ι".  Τσ&άκας  προτείνει  όπως,  προς 
άνάγνωσιν  τών  κρίσεων  τής  Εκπαιδευτικής 
επιτροπής  και  έπ'ι  τών  λοιπών  δύο  συγγραμ- 
μάτων και  τοϋ  προγράμματος  τοΰ  Καραπα- 
νείου  αγώνος,  συγκληθή  ό  Σύλλογος  εις  εκτα- 
κτον  συνεδρίασιν. 

Ό  κ.  χρόεόρος  δίδωσι  τόν  λόγον  τω  κ.  Χρ. 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ,  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


Τ  I  Κ  Α.  177 

Χατζηχρήσζον,  ός  άναγινώσκει  τήν  κρίσιν  τής 
'Εκπαιδευτ.  επιτροπής  επί  τής  «ανθοδέσμης» 
τοΰ  κ.  Δημοσθένους  Πετρίδου,  ούτως  έχουσαν 
«Έπί  τής  «Ανθοδέσμης»  ήτοι  συλλογής 
εκλεκτών  ποιηματίων,  έμμετρων  τεμαχίων  καϊ 
ων  πρός  νρήσιν  τών  σπουδαζόντων  υπό  Δη- 
μοσθένους Β.  Πετρίδου,  ήν  ή  τοΰ  Συλλόγου  Εκ- 
παιδευτική επιτροπή  άνέθηκεν  ήμϊν  πρός  ΐ- 
διαιτέραν  μελέτην  καϊ  κρίσιν,  μελετήσαντες 
αύτήν  επισταμένως  άποφαινόμεθα  τά  εςής· 

Τής  συλλογής  προτάσσεται  πρόλογος  περϊ 
τοΰ  τρόπου  τής  απαγγελίας  τών  διαφο'ριυν 
ποιημάτων,  εν  ώ  προλόγω  πολλαϊ  καλαϊ  περί 
τούτου  γνώμαι  έν  τε  τή  πεφωτισμένη  Ευρώπη 
πάλαι  παραδεδεγμέναι  καϊ  παρ'  ήμίν  όσημέραι 
πλείω  ύπόστασιν  λαμβάνουσαι  εκτυλίσσονται, 
ών  τάς  πλείστας  δαως  φθάς  διεκοίνωσε  τω 
έλληνικώ  κοσμώ  ό  κ.  Μιλτιάδης  Βρατσάνος  εν 
τω  δημοσιευθέντι  συγγραμματίω  αύτοΰ  περϊ 
τεχνικής  άναγνώσεως  τώ  1880. 

Έν  δέ  τή  συλλογή  συμπεριέλαβεν  ό  συλλο- 
γεϋς  ποιήματα  ποικίλα  τών  τε  δοκίμων  νεω- 
τέρων ποιητών  Ραγκαβή,  Ζαλακώστα,  Ταντα- 
λίδου,  Παράσχου,  Καρασούτσα  καϊ  τών  τά  δευ- 
τερεϊα  φερόντων  έπϊ  ποιητική  δυνάμει  καϊ  ί- 
κανότητι,  πολλά  δέ  καϊ  αγνώστων  ποιητών 
συγκατέμιξε.  Καϊ  περϊ  μέν  τής  άξίας  τών 
ποιημάτων  τών  εύδοκίμων  ποιητών,  άτινα  πά- 
λαι δεδημοσιευμένα  τυγχάνουσι  καϊ  τής  κοι- 
νής εύφημίας  άπολαύουσιν,  ούδε'να  δικαιούμεθα 
ποιήσασθαι  λόγον,  ουδέ  ποιητικός  ενταύθα  ό 
άγών,  δυνάμεθα  όμως  έπϊ  τούτων  νά  παρατη- 
ρήσωμεν  ότι  ό  συλλογεύς  κατά  τήν  άντιγρα- 
φήν  αυτών  πολλαϊς  άρρυθμίαις  χρήται,  ώς  λ. 
χ.  έν  τώ  έκτω  τών  θρησκευτικών  ασμάτων 
τω  έπιγραφομένω  :  "Υμνος  πρός  τόν  Θεόν  ύπό 
Α.  Ραγκαβή,  κατά  τήν  πέμπτην  στροφήν  έν 
ΐαμβικώ  βαίνουσαν  με'τρω 

"Ω  !  τί  6'  άνταποδώσωμεν 
άνθ'  ών  δίδεις  είς  ήμας  ; 
το  ονομά  Σου  μέ  τιμάς 
και  ύμνους  θα  ϋψώσωμεν. 

έν  τώ  δευτέρω  στίχω  «άνθ'  ων  ιΐϊόειο  εις 
ήμα<:»  παραλείπεται  μία  συλλαβή  καϊ  μετα- 
τρέπεται ούτω  τό  μέτρον  εις  τροχαϊκόν,  όπερ 
ό  ποιητής  ουδέποτε  προτίθεται,  ώς  καταφαί- 
νεται έν  άπασι  τοις  στίχοις  τοΰ  ποιήματος  έν 
ΐαμβικώ  χωροΰσι  με'τρω.  Επίσης  έν  τώ  54 
τών  Ποικίλων,  ποιήματι  Χριστόφορου  Σαμαρ- 
τζίδου,  κατά  τήν  πρώτην  στροφήν  αύτοΰ 
Το  ύδωρ  το  άδάνατον  προγονικής  ευκλείας 
διψώσαι  ώς  Ι'λαφοι  μετ'  άκρας  απληστίας. 

23 


μύθ 


178 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


επίσης  υφίσταται,  δύσηχος  αρρυθμία  έκλιπού- 
σ·/]ς  μιας  συλλαβής.  Έν  δέ  τω  δεκάτω  των 
θρησκευτικών  και  ηθικών,  ποιήματι  Ν.  Γ.  Μαυ- 
ρίδου,  «ή  προσευχή  τοΰ  μικρού  παιδός»  κατά 
την  έκτην  στροφήν  πλεονάζουσι  δύο  συλλαβαί 
καθιστάσαι  λίαν  δύσηχον  τον  στί^ον  ούτω- 

Μη  θέλησης  να  μένω_ορφανον 
και  ή  μητηρ  μον,  Πλάστα,  ας  ζήση- 
αν  6%μα  ζητης  .  .  .  ώ  ή  χείρ  Σου  5;  θΰση 
εμέ  'ς  τον  βωμόν. 

Τοιαΰται  άρρυθμίαι  πολλαί  ένυπάρχουσιν, 
εις  άς  ού  προσέσχε  τον  νουν  ό  συλλογεύς,  ώστε 
άν,  ως  εχουσιν,  εκτυπωθώσι  μ,ετά  τών  υπαρ- 
χόντων εν  τω  χειρογράφω  σφαλμάτων,  κακόν, 
νομίζομεν,  άντ'  αγαθού  προσενεχθήσεται  τοϊς 
σπουδάζουσι  παισί,  καθότι  και  ή  ελαχίστη  αρ- 
ρυθμία έν  άπαγγελλομένω  ποιήματι  δυσαρεστό- 
τερον  τή  άληθεία  έπιφέρει  ταραγμόν  τω  πνεύ- 
ματι  παρά  τον  έκ  σφοδράς  άπροσδοκήτου  συγ- 
κρούσεως τοΰ  ποίος  έπί  έδαφικής  ανωμαλίας 
παραγόμενον. 

Περί  δέ  τών  ποιημάτων  τών  άγνωστων  ποιη- 
τών καϊ  δή  τών  δια  τριών  άστερίσκίυν  σημειου- 
μένων, εί  ελλανοδίκου  θε'σιν  εϊχομεν  πολλά  θά 
ελε'γομε^  ελέγχοντες  αυτά,  καθότι  ταϋτα  ουκ 
εστι  ποίησις  ζωογονούσα,  ήλεκτρίζουσα  καϊ  ά- 
ναπτεροΰσα  το  πνεύμα  τών  νεαρών  παίδων, 
άλλ'  άνούσιος  στιχουργία,  άλλ'  ουδέ  τοϋτο,  δι- 
ότι ούδέ  ομοιοκαταληξιών  εχουσιν  επιτυχή,  ή- 
τις τών  καλών  παιγνίων  ουσα  λίαν  άγαπητόν 
και  εύάρεστον  μελέτημα  τοις  φιλοπαίγμοσι 
παισί  τυγχάνει  και  τον  νουν  αυτόν  ώς  έπαγω- 
γικώτατα  περισπάται. 

Οΰ  μην  άλλ'  ούδέ  ορθογραφικών  σφαλμάτων 
άπηλλαγμένη  εστίν  ή  συλλογή,  οίον  τό  προς- 
τακτικόν  όέζ,ασθε  τω  αι  γράφει,  άντί  έοορων, 
ούκ  οΐδαμεν  τίσι  ποτε  λογοις  εμφόροτ  γράφει, 
τελώνης  και  Φαρισαϊρος  άντί  Φαρισαϊος  κλπ. 
πολλά.  Καίτοι  δέ  πάντα  ταϋτα  τά  ορθογρα- 
φικά άμαρτήματα  διά  τοΰ  πρίσματος  τής  ε- 
πιεικείας διορώμενα  δυνατόν  νά  έκληφθώσιν  ώς 
παραδρομαί  χειρός,  ούχ  ήττον  δμως  ταΰτά  τε 
και  άλλα  τής  συλλογής  μειονεκτήματα  έλέγ- 
χουσι  μεγάλην  τοΰ  συλλογέ(ος  όλιγωρίαν  περί 
τήν  εύπρέπειαν  μεθ'  ής  ώφειλε  νά  άποστείλη 
την  «Άνθοδέσμην»  πρός  τόν  Έλληνικόν  Φιλο- 
λογικών Σύλλογον. 

Ταΰτα  οΰν  τά  εσωτερικά  και  έξωτερικά  μειο- 
νεκτήματα και  διά  τήν  ούχί  τόσον  καλήν  έκλο- 
γήν  ποιημάτων  έν.'ων  νομίζομεν  οτι  πρέπει  νά 


έπιστραφή  ή  «Ανθοδέσμη»  τω  συλλογει  πρός 
επιμελέστερον  καταρτισμόν  αυτής. 

Έν  Κωνιταντινουπόλει  ττ\  9  μαρτίου  1883. 

Οί  εκ  τών  μελών  της  Έχπαιο.  επιτροπής 

Κ.  Ζαχοοποτλοϊ,  πρόεδρος. 
Χρ.  Χλτζιιχρηϊτος;.  εισηγητής. 

Μετά  ταΰτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΪΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΑ'. 
(Ταχτική). 

Ττ\  28/9  άττριλίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τοϋ  κ.  Κ.  Καλλιααοιγ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ειπών  δτι  ή  άνάγνωσις  τών 
πραχ.τικών,  ένεκεν  άσθενείας  τοΰ  ειδικού  γραμ- 
ματείας κ.  Όδ.  Άνδρεάδου,  άναβάλλεται  εις 
τήν  έπιοΰσαν  συνεδρίασιν,  άγγέλλει  ότι  μετέ- 
βη μετά  τών  κ.  κ.  Αΐδ.  0.  0.  ΟιΐΓΐίδ,  αντι- 
προέδρου, Τηλ.  Καραθεοδωρή,  γενικού  γραμμα- 
τέως και  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως,  παρά 
τή  Α.  Έξ.  τω  κ.  (1β  ΒίΐάΟΛνϊΙΖ.  πρεσβευτή  τής 
Γερμανίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλη,  και  έπέδωκεν 
αύτώ  τό  δίπλωμα  τής  εκλογής  επιτίμου  μέ- 
λους, ποιησάμενος  και  τήν  δέουσαν  προσφώνη- 
σιν,  εις  ήν  απήντησε  λίαν  φιλοφρόνως  ή  Α. 
Έξ.  έκφράσασα  τήν  εύγνωμοσύνην  αυτής  έπί 
τή  γενομένη  Αυτή  τιμή. 

Είτα  άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεται  περίληψις  τώνδε  τών  επι- 
στολών 

Επιστολής,  τοΰ  Κ.  Κοντοπούλου  άπό  1 5 
μαρτίου,  προτείνοντος  όπως  ό  Σύλλογος  άναλά- 
βη  τήν  σύνταξιν  και  έκδοσιν  γενικού  λεξικού 
τών  συγχρόνων  Ελληνικών  διαλέκτων. 

Γεωργίου  Τσιάκα,  άπό  27  μαρτίου,  παραι- 
τουμένου άπό  μέλους  τής  Έκπαιδουτικής  έπι- 
τροπής  τοΰ  Συλλόγου. 

Ό  κ.  Ήρ.  ΒασίάΠης  λαβών  τόν  λο'γον 
έπί  τής  έπιστολής  τοΰ  κ.  Κ.  Κοντοπούλου  λέ- 
γει ότι  ό  κ.  Κοντο'πουλος  έποιήσατο  λο'γον  έν 
τή  Φιλολογική  έπιτροπή,  ής  μέλος  εστί,  περί 
τής  προτάσεως  αύτοΰ  ώς  ιδέας  άπλής.  Έκ  τής 
έπιστολής  δ'  αύτοΰ  ταύτης  φαίνεται  ότι  έθεώ- 
ρησε  καλόν  όπως  ύποβάλη  αϋτήν  ώς  πρότασιν 
τώ  Συλλόγω.  Επειδή  δέ  αδύνατον  ϊνα  άμέσως 
γένηται  ή  συζήτησις  έπί  τοσούτον  σπουδαίου 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


179 


πράγματος,  προτείνει  την  αναβολών  τής  συζη- 
τήσεως εις  την  έπιοΰσαν  συνεδρίασιν. 

Μετά  τίνα  συζήτησιν  ή  προτασις  τοΰ  κ.  Βα- 
σιχδου  γίγνεται  δεκτή. 

Είτα  ό  κ.  Γεώργ.  Τσιάκας  άναγινώσκει 
την  κρίσιν  τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  επί 
του  εις  αύτήν  προς  τούτο  παραπεμφθέντος  τοΰ 
κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου  Άνκγνωσματαρίου, 
εχουσαν  ούτως. 

«Ύπο  την  κοινήν  ε  πι  γραφή  ν  «Μήνα  Χαμου- 
δοπούλου 'Αναγνωσματάριον  προς  χρησιν  των 
δημ.  σχολείων»  απέστειλε  προς  τον  καθ'  ήμάς 
Σύλλογον  ό  κ.  Μήνας  Α.  Χαμουδοπουλος  δύο 
χειρόγραφα,  έφ'  ών  έξαιτεΐται  τήν  κρίσιν  αυ- 
τού. Ή  εκπαιδευτική  επιτροπή,  προς  ην  το  εν 
λο'γω  έργον  παρέπεμψε  τό  Προεδρεΐον,  συσκε- 
φθεϊσκ  έν  τη  δ'  συνεδριάσει  αύτης,  άνέθετο  τήν 
έξέτασιν  τούτου  εις  τριμελή  έπιτροπήν,  συγ- 
κροτουμένην  εκ  των  κ.  κ.  Κ.  Ξανθοπούλου,  Κ. 
Γεωργαλά  και  Γεωργίου  Τσιάκα,  τοΰ  τελευ- 
ταίου ορισθέντος  εισηγητού.  Ή  εΐρημένη  ειδική 
επιτροπή  μελετήσασα  τό  έργον  τοΰ  κ.  Μ.  Χα- 
μουδοπούλου συνεκροτησεν  έκθεσιν,  ήτις  υπο- 
βληθείσα τη  γενική  επιτροπή  μετά  τινας  πα- 
ρατηρήσεις εγένετο  δεκτή·  έχει  δέ  ώδε· 

'Μ  εκπαιδευτική  τοΰ  Έλλην.  Φιλολογικού 
Συλλόγου  επιτροπή  άναλαβοΰσα  κατ'  α'ίτησιν 
τοΰ  Προεδρείου  τήν  έξέτασιν  τοΰ  'Αναγνωσμα- 
ταρίου  τοΰ  κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου  προσεπά- 
θησεν,  ως  ώφειλεν,  όπως  εςετάση  τοΰτο  ως 
οίον  τε  δικαίως  άποβλε'πουσα  μετ'  επιστασίας 
εις  τό  αληθές  της  δημοτικής  σχολής  συμφέρον. 
Των  δύο  μνησθέντων  χειρογράφων  μή  έπιδο- 
θέντων  συγχρόνως,  άλλα  τοΰ  δευτέρου  εκδοθέν- 
τος μετά  δυο  εβδομάδας  άπο  της  επιδόσεως 
τοΰ  πρώτου,  έλήφθη  ύπ'  όψει  και  έζητάσΟη 
μόνον  τό  πρώτον,  διότι  κατά  τήν  έπίδοσιν  τοΰ 
δευτε'ρου,  συμπεπληρωμε'νης  ούσης  τής  εργα- 
σίας τής  επιτροπής,  ουδεμία  ύπελείπετο  αύτη 
Ευκαιρία  όπως  και  τό  δεύτερον  εςετάση. — Ή 
αύτη  επιτροπή  κρίνουσα  προ  τίνων  ημερών  τό 
εντυπον  τοΰ  κ.  Κ.  1.  Μαρουδή  Άλφαβητάριον 
δημοσία  έςέθετο  τήν  αμερόληπτο  ν  γνώμην  αυ- 
τής γνωρίζουσα  συνάμα  τω  δημοσίω  και  τάς 
ΐδε'ας,  ών  εμφορείται  ώς  προς  τήν  συγγραφήν 
των  πρώτων  αναγνωστικών  βιβλίων. — Ουδείς 
αρνείται  ότι  ή  όδός  ή  εις  τοιαύτην  έργασίαν 
άγουσα  πλήρης  ακανθών  και  τριβο'λων  εστί- 
τήν  δέ  οξύτητα  αύτών  αισθάνεται  πολλώ  πλέον 
εκείνος,  όστις  μετ'  αληθούς  επιστημονικού 
βλέμματος  παρακολουθώ  ν  τή  πνευματική  τών 
παιδιών  καταστήσει  επιχειρεί  τήν  συγγραφήν 


βιβλίίυν,  ών  ή  χρήσις  αΰτά  άφορα.  Επειδή  δ' 
ευτυχώς  επί  τών  ήμερών  ήμών  ούκ  ολίγοι  είσΐν 
οί  έν  τω  σχολικώ  όρίζοντι  εργαζόμενοι  διδά- 
σκαλοι τε  και  μή  και  παντοίοις  προσπαθοΟσι 
τρο'ποις  όπως  τήν  άτμοσφαιραν  αΰτοΰ  έκκα- 
θάρωσι,  δίκαιον  έστι  και  πρε'πον  άμα  τό  μή 
έπικροτεΐν  έπί  τή  εμφανίσει  παντός  βιβλίου, 
αλλά  δέχεσθαι  εκείνο,  όπερ  σχετικώς  ύπό 
πλειόνων  κοσμείται  αρετών  και  ώς  οίον  τε  ά- 
πηλλαγμε'νον  έστίν  αμαρτημάτων  μεθοδικών 
και  γλωσσικών. 

Ώς  πρός  τήν  συγγραφήν  τοΰ  πρώτου  ανα- 
γνωστικού βιβλίου,  ήτοι  τοΰ  συνήθως  Αλφα- 
βηταρίου καλουμε'νου,  ή  τής  παιδαγωγίας  ι- 
στορία ένε'κρινε  τήν  άναλυτικοσυνθετικήν  και 
τήν  δια  κανονικών  λέξεων  μέθοδον,  ής  αχώρι- 
στος έστιν  ή  γραφική,  έποπτική  και  ΐχνογρα- 
φική  διδασκαλία,  ήτοι  τό  γράφειν  τά  άναγι- 
νωσκο'μενα,  τό  έρμηνεύειν  και  περιγράφειν  τά 
άντικείμενα  έποπτικώς  και  τό  ϊχνογραφεϊν 
ταύτα. 

Τό  έργον  τοΰ  κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου  ούτε 
οδηγία,  ούτε  πρόλογος  τις  τουλάχιστον  συνο- 
δεύει όπως  γνωρίση  ήμϊν  τήν  έν  τή  συντάξει 
αύτοΰ  πορείαν  τοΰ  συγγραφε'ως  ή  εις  τον  τής 
χρήσεως  τρόπον,  τοΰθ'όπερ  λίαν  άναγκαϊον  τυγ- 
χάνει έν  τοις  σήμερον  νεωτεριστικούς  καιροϊς. 

Περιττόν  ήγούμενοι  τό  προτάξαι  ενταύθα 
και  έπαναλαβεϊν  τάς  αρχάς,  άς  ή  έπιτροπή  α- 
σπάζεται, εΐσερχόμεθα  άμε'σως  εις  τό  τοΰ  κ. 
Μηνά  Χαμουδοπούλου  έργον  ούτο^  δέ  πολλαχού 
θά  καταφανώσι  και  αί  τής  έπιτροπής  άρχαί. 

Τοΰτο  σύγκειται  εκ  δύο  τευχών,  ών  τό  μέν 
περιέχον  σελίδας  1 9  προώρισται  εις  χρήσιν 
τών  τοΰ  α'  σχολικού  έτους  μαθητών,  καλείται 
«Άλφαβητάριον»,  τό  δέ  συγκροτούμενον  έκ  40 
σελίδων  προώρισται  τοις  μαθηταΐς  τοΰ  β'  σχο- 
λικού έτους.—  Έξετάσοψ.εν  εκάτερον  άποβλέ- 
ποντες  πρώτον  μέν  εις  τήν  μεθοδικήν  τής  ύλης 
κατάταξιν,  είτα  δέ  εις  τήν  ποιότητα  τής  ύλης 
και  τήν  γραμματικήν  και  γλωσσικήν  χροιάν. 

Α'  ΤΕΓΧΟΣ. 
Α'.  Μεθοόικη  τΐορεία. 

Έν  τν)  α'  σελίδι  τοΰ  Α'  τεύχους  ή  Αλφα- 
βηταρίου προτάσσονται  άπαντα  τά  τοΰ  άλφα- 
βήτου  γράμματα  έν  τή  τέως  συνήθει  τάξει. 
Βεβαίως  ούδείς  άλλος  ό  σκοπός  τούτου  ή  ή  δι- 
δασκαλία και  ή  έκμάθησις  αυτών,  διότι  άλ- 
λως είσίν  όλως  περιττά.  Έπονται  λέξεις:  μάτι, 
ψάρι,  κώδων  κτλ.,  ήτοι  1  1  τοιαΰται,  έν  αίς 
διά  πορείας  μέν  άναλυτικοσυνθετικής  και  συν- 


180 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


δυασμών  ούχί  δύσκολων,  άλλ'  όμως  συνήθως 
άσημάντων,  συντίθεται  ή  προτασσομένη  λέξις 
καί  διδάσκεται  ή  άνάγνωσις  αύτής.  Εκάστης 
λέξεως  προτάσσεται  θέσις  δι'  εικόνα,  τούθ' 
όπερ  ε/ ει  καλώς.  Έν  τή  συνθέσει  δέ  τής  λέ- 
ξεως, έχούση  άλλως  ούχί  τοσούτον  κακώς,  πα- 
ρατηρούνται τοιαύτά  τινα  μεθοδικά  σφάλματα· 
α'  Δέν  διδάσκεται  διά  τών  αναλύσεων  και  συν- 
θέσεων έν  πρώτοις  αύτή  ή  προτασσομένη  λέ- 
ξις, άλλα  παρεμβάλλονται  και  άλλοι  συνδυα- 
σμοί, οΐτινες  ώς  ή  πείρα  διδάσκει  έπισκοτούσι 
το  σκοπούμενον  έδει  δε  προηγεΐσθαι  μέν  τήν 
πρώτον,  έπονται  δέ  τάς  άλλας  και  ούτω  κάλ- 
λιστα θά  έξεπληρούτο  ό  παιδαγωγικός  κανών: 
«Χώρει  εκ  τού  γνωστού  εις  το  άγνωστον»·  β' 
πανταχού  μεταξύ  τών  συλλαβών  κείνται  διαι- 
ρετικά, άτινα  οΰ  μόνον  περιττά,  αλλά  και 
επιβλαβή  άποβαίνουσιν,  όπο'ταν  ό  μαθητής 
διδαχθή,  ώς  οφείλει,  ν'  άναγινώσκγι  πάν  το 
γεγραμμένον,  επομένως  νά  ύπολαμβάν/}  πάν 
τοιούτον  ώς  φωτογραφίαν,  ώς  εικόνα  φωνής 
τίνος·  γ'  χρήσις  τών  τόνων  και  τών  πνευμά- 
των γίνεται  αμέσους  έξ  άρχής,  ενώ  χάριν  α- 
πλοποιήσεως τής  διδασκαλίας  ήδύναντο  νά  δι- 
δαχθώσι  ταύτα  ολίγον  βραδύτερον.  Τά  μεθοδι- 
κά  ταύτα  σφάλματα  διήκουσι  και  διά  τής  δι- 
δασκαλίας τών  δίφθογγων  και  τής  συμπλοκής 
συμφώνων.  Αί  έν  άνακεφαλαιώσεσιν  επανα- 
λήψεις τών  δεδιδαγμένων  κείνται  μέν  καλώς, 
άλλα  πλείονα  θά  είχον  χάριν  καί  άξίαν,  άνπα- 
ρενείροντο  έν  φρασιδίοις  και  μη  έκειντο  αί  λέ- 
ξεις ούτω  ξηραί  καΐ  ασύνδετοι.  Κύριος  σκοπός 
τού  Αλφαβηταρίου  έστίν  ή  τής  αναγνώσεως 
και  γραφής  διδασκαλία,  καλόν  δέ  ίνα  ό  σκοπός 
ούτος  μή  περιπίπτ·/]  εις  καθαρώς  μηχανικήν 
καί  άτερπή  έργασίαν.  Άφού  τοις  μεγάλοις  α- 
ρέσκει ούτω  πολύ  τό  σπουδάζειν  διά  παιγνιοίο^ν, 
πολλώ  πλέον  δύναται  τό  τοιούτον  κουφίζειν 
καί  μαγεύειν  τά  παιδία,  τεχνηέντως  διεξα- 
γομενον. 

Άπό  τής  διδασκαλίας  συμπεπλεγμένων  συμ- 
φώνου μεταβαίνει  ό  κ.  Μηνάς  Χαμουδόπουλος 
εις  φράσεις,  έν  αίς  λήγει  τό  α'  μέρος  τού  α' 
σχολικού  έτους.  Αί  φράσεις  αύται  μεθοδικώς 
έξεταζόμενχι  κείνται  ούχί  τοσούτον  χαλώς, 
διότι  δέν  διαιελούσιν  έν  τή  δεούσν)  μεθοδι- 
κή σχέσει  πρός  τά  προδεδιδαγμένα.  Τά  έν 
επτά  μόναις  σελίσι  περί  αναγνώσεως  έκτεθει- 
μένα  δέν  άρκούσι  πρός  διδασκαλίαν  αύτής.  Βε- 
βαίως καί  τά  επόμενα  αύτό  τούτο  σκοπούσιν, 
άλλ'  ή  τού  σκοπού  έπιτυχία  ασφαλής  καί  έν- 
αργής  άμα  έστίν,  όποτε  αί  περί  ών  ό  λόγος 


φράσεις  σχηματίζονται  σκοπίμως  έξ  αύτών  ε- 
κείνων τών  λέξεων,  ών  ή  μεθοδική  άνάγνωσις 
έν  τοϊς  έμπροσθεν  διεξήχθη. 

Καί  τού  δευτέρου  μέρους  τό  περιεχόμενον  ού- 
δεμίαν  έχει  συνάφειαν  πρός  τό  περιεχόμενον 
τού  α'  μέρους.  Εντελώς  δέ  μεθοδική  θά  ήτο  ή 
πορεία  καί  τό  έργον  τούτο  δέν  θά  ήτο  έκ  τών 
συνήθων  έν  τισιν,  άλλά  θά  έπαρουσίαζε  νέον 
άγνωστον  ήμϊν,  άν  ή  αύτη  λέςις,  ή  αύτη  ύπό- 
θεσις  ή  αί  αύται  φράσεις  σκοπίμως  έν  τοις  δια- 
φοροις  μερεσιν  επ  ανελαμβάνοντο,  ήτοι  άν  λέ- 
ξις τις  έν  τώ  πρώτω  μέν  μέρει  έδιδάσκετο  κυ- 
ρίιυς  άναγνίοστ^κώς,  έν  τώ  δευτέρω  δέ  έσχη- 
ματίζοντο  έξ  αύτής  εύληπτοι  προτάσεις,  καί 
έν  τώ  τρίτω  παιδικώς,  αφελώς  καί  χαριέντως 
περιεγράφετο  τό  σημαινόμενον  αύτής.  Σημειω- 
τέον ετι  ότι  ούδαμού  γίνεται  λόγος  περί  συν- 
δέσεως τής  άναγνώσεως  μετά  τής  γραφής,  περί 
έποπτικης  περιγραφής  τών  άναγιγνο^σκομένοιν 
αντικειμένων  καί  περί  ίχνογραφήσεως  αύτών. 

Β'.  Ποιότης  του  περιεχομένου. 

Αί  πλεΐσται  τών  λέξεων,  ών  χρήσις  γίνεται 
πρός  διδασκαλίαν  τών  γραμμάτων  έν  τώ  πρώ- 
τω μέρει  τού  Αλφαβηταρίου,  καλώς  έχουσιν 
ύπό  τε  την  γραμαατικήν  έποψιν  καί  τό  νοη- 
τόν  αύτών.  Άλλ'  ίκαναί  τών  έν  τέλει  αύτού  ε- 
πισυνημμένων  φράσεων  φαίνονται  λίαν  ήθικο- 
λογικαί  έν  αναφορά  πρός  τήν  ήλικίαν,  δι'  ήν 
εϊσιν  ώρισμέναι·  οίον  "Οστις  δέν  εκτιμά  τήν 
παρ'  άλλου  γενομένην  εις  αυτόν  χάριν,  λέγε- 
ται αχάριστος  καί  άγνώμων. — Τής  αχαριστίας 
αχώριστος  σύντροφος  είναι  ή  άναισχυντία. — 
Τό  παιδίον  διά  τής  προσευχής  ικετεύει  τήν  εΰ- 
λογίαν  καί  βοήθειαν  τού  Θεού.  κτλ.  Τινών 
δέ  ό  ορισμός  έχει  ούχί  ορθώς·  οίον  Είμαι  κα- 
λόν παιδίον  καί  ύπάγω  εις  τό  σχολεϊον  όθεν 
λέγομαι  μαθητής.  Ενταύθα  έπρεπε  νά  ύπάρ- 
χη  τουλάχιστον  ή  λέξις  μανθάνω,  έ;  ής  τό 
μαθητής·  Είτα*  «Τά  άλλα  παιδία  όσα  μετ' 
έμού  ύπάγουσιν  εις  τό  σχολεϊον  λέγονται  συμ- 
μαθηταί  μου».  Ούδείς  ό  μή  διαβλέπων  ότι  ή 
λέξις  συμμαθηταί  δέν  προέρχεται  έκ  τών  προ- 
τασσομένων.  Έν  τοις  τοιούτοις  πρέπει  νά  διευ- 
θύνη  ή  επαγωγική  πορεία. 

Τού  δέ  δευτέρου  μέρους  τό  περιεχόμενον 
πολλάς  έχει  ήθικολογικάς  ύποθέσ-ις.  Άντί 
τής  αναγνώσεως  αύτών  τούτων,  άρκεϊ  ή  τών 
έπιγραφών  άπαρίθμησις·  οίον  ή  πατρική  α- 
γάπη τού  θεού,  πρώτος  στοχασμός,  ή  πρωινή 
προσευχή,  ή  ευλογία  τού  θεού,  προσευχή  τού 
παιδιού  πριν  φάγτ),  τό  καλόν  παιδίον  έν  τη  τρα- 


Π  Ρ  Α  Κ 

πίζη,  προσευχή  μετά  τό  τέλος  του  γεύματος, 
κτλ.  Ουδείς  ό  την  άςίαν  των  υποθέσεων  τούτων 
άρνούαενος,άλλά  δέν  έπρεπε  νκ  -λεονάζη  τοσοϋ- 
τον  τοιαύττπ  ΰλη  εν  τοιαύτη  ηλικία.  Περίεργο!, 
β*  έφκνησαν  ίαϊν  αί  φράσεις,  ή  σαύρα  είναί 
πράσινος. άλλα  δέν  είναι  χλωροτέρα  τούφλυάρου. 
λοιπόν  ό  φλύαρος  είναι  χλωρο'ς  ;  ΑΣ  χρονολο- 
γία·, είσί  περίτταί.  Και  ό  περί  φιλοσοφικού  μαν- 
ούου  λο'γος  άν  έλειπεν,  ουδεμία,  νομίζομεν,  θκ 
προσεγίνετο  τοις  μικροΐς  σπουοασταΐς  βλάβη. 
Άρκεΐ  αϋτοϊς  αν  τούτον  και  την  σημασίαν  αυ- 
τού μάθωσι  και  νοήσιοσιν  εν  προβεβηκυίκ  ή- 
λικίκ. 

Ώς  προς  δέ  τό  λεκτικόν  κ«!  την  σύνταςιν 
τών  μερών  τούτων  παρατηρητέα  τάδε*  εν  τω 
β'  μαθήματι  λέγεται  «ές  ου  παν  αγαθόν  χο- 
ρηγείται, άντί  όστις  χορηγεί  παν  άγαθόν»· 
άλλαχοϋ  ύπάρχουσι  τάδε·  τκς  όποιας  έπαπο- 
λαύει-  άντΐ  άπλώς  τάς  όποιας  απολαύει  η  ων 
άπολαύει.  άν  ό  Θεό;  δέν  διατάξη,  άν  δέν  δο- 
ςολογήση·  άντΐ  άν  μή  ίιατάξτ]  κτλ.,  προς  σέ 
προσδοκώσιν  άντΐ  παρά  σού  προσδοκώσιν.  Ευ- 
χαριστεί τόν  Θεόν  οιά  τά  δωρήματα,  ευχαριστεί 
διά  την  προστασίαν  άντΐ  επί  τοις  δωρήμασιν, 
έπί  τη  προστασία,  συνειθίζουσιν  άπό  μικρά, 
άντί:  μικρόθεν.  'ΙΙ  λέξις  συκχαμερός  και  μά- 
λιστα δι'  υ  γεγραμμένη  άγνωστος  τοις  έλ- 
ληνικοϊς  λεςικοϊς,  Έπιμελοΰ  εις  τά  μαθήματά 
σου,  άντί  των  μαθημάτων  σου,  άπόκτησιν 
άντί  κτήσιν,  πρόσκτησιν,  δταν  άπήλθεν,  άντί 
οτε  απήλθε,  βασιλεύς  ων  έπήγαινεν,  άντί  επο- 
ρεύετο  κτλ. 

Και  ταύτα  μέν  περί  τού  Αλφαβηταρίου. 
Ήοη  μεταβώμεν  επί  την  έςέτασιν  τού  Άνα- 
γνωσματαρίου, τού  προωρισμένου  εις  τό  β'. 
σχολικον  ετος,  τηροΰντες  την  αύτήν  και  ένταϋ- 
9α  πορείαν. 

Β'  ΤΕΥΧΟΣ. 
Λ'.  Μεθοδική  χορεία. 

Τό  τω  β'  έτει  ώρισμένον  βιβλιάριον  συγκρο- 
τείται, ώς  και  προ  μικρού  έρρήΟη  εκ  4  0  σε- 
λίδον/,  κς  πληροί  ύλη  εν  πεζώ  και  έμμέτρω 
εκτεθειμένη  λόγω.  Όμ.ολογήσωμεν  ενταύθα 
ότι  εν  τη  μελέτη  αύτοϋ  έπί  πολύ  ενοιατρίψαν- 
τ;ς  προς  άνεύρεσιν  μεθοδικής  συνάφειας  προς 
τό  πρώτον  τεϋχος  μάτην  δι'  όλης  νυκτός  έκο- 
πιάσαμεν  βάλλοντες  μετά  προθυμίας  τά  δί- 
κτυα  ημών.  \ε'γομεν  δέ  τούτο,  διότι  πεπεισαέ- 
νοι  έσμέν  ότι  μεθοδική  συνάφεια  τού  δευτέρου 
πρός  τό  πρώτον  έστι  λίαν  λυσιτελής.  Ή  πείρα, 
ήτις  άδιαλείπτως  πρέπει  νά  φωτίζν)  τόν  συγ- 


Τ  I  Κ  Λ.  181 

γράφοντα  η  διδάσκοντα,  μαρτυρεί  ότι  ό  μαθη- 
τής ού  μόνον  κατά  τό  δεύτερον,  άλλά  και  κατ' 
αύτό  τό  τρίτον  σχολικόν  έτος  πολλην  έχει  ά- 
νάγκην  πρός  χειραγώγησιν  ίνα  τέλος  άναμαρ- 
τητως  και  εν  συνειδήσει  κατορθα>σ·/;  ν'  άναγι- 
νώσκν]  ό,τι  εστί  τετυποψ.ένον  η  γεγραμμένον 
και  γράφη  δέ  δ, τι  κεν  κατά  φρένα  και  θυμόν 
μερμηρίζ·/].  Ή  δέ  τοιαύτη  χειοαγώγησις  πρέ- 
πει νά  7]  διεσπαρμένη  έν  τοις  άναγνο^στικοϊς 
βιβλίοις,'άτινα  οΰτίυς  έχουσι  κοινόν  τι  κέντρον 
και  καταφανή  πρός  άλληλα  συγγένειαν.  Διά 
ταύτα  και  οί  Γερμανοί  ρ.ετ'  επιστημονικής  ού- 
τως ειπείν  τέχνης  και  ουχί  εική  και  ώς  έτυ- 
χε  σπείρουσι  τά  ώραΐα  άνθη  και  τά  χλοερά 
χόρτα  έν  τοις  άναγνωστικοϊς  αυτών  κηπαρίοις 
αδιαλείπτως  πρό  οφθαλμών  έχοντες  και  τά 
προηγούμενα  και  τά  επόμενα.  'Αλλά  μη  λη- 
σμονησωμεν  ότι  τοιούτον  έργον  εστί  δυσχερέ- 
στατον.  Τυγχάνει  δ'  δν  τούτο  και  προϊόν  μα- 
κράς πείρας  και  εμβριθούς  παιδαγωγικής  μελέ- 
της. Έν  παρο'δω  δ'  ειρήσθω  ότι  έχομεν  ύπ' 
όψει  σειράν  Γερμανικού  άναγνωσματαρίου,  ες 
οκτώ  τευχών  συγκειμένου  ο*ι'  οκτώ  σχολικά 
έτη,  ούτινος  ή  συγκρότησίς  έστι  θαυμάσια. 
Πλήν  συνεγράφη  οΰχί  υπό  ενός,  ούνί  υπό  δύο, 
άλλ'  υπό  ές  Γερμανών  επίσημων  διδασκάλων. 
Πόσον  μακράν  έσμεν  ημείς  ! 

Β'.  Ποιότψ,  τον  περιεχομένου. 

Τό  περιεχόμενον  τού  β'  σχολικού  έτους  τού 
Άναγνωσματαρίου  τού  κ.  Μηνά  Χαμουδοπού- 
λου  εστί  τοιόνδε  :  Βιβλίον,  ή  παιδεία,  ό  Χρι- 
στός και  τό  παιδάκι,  ή  τράπεζα,  ό  άρτος,  ό 
σίτος,  ή  Κυριακή  προσευχή,  ή  έννοια  αύτής, 
αετός  και  σταυρός,  ό  μύλος,  ή  παντεχνία  τοϋ 
άνθρωπου,  ό  τυρός,  τό  πρόβατον,  ηθικός  διάλο- 
γος, έσο  καλοκάγαθος,  ή  περιστερά  και  ό  μύρ- 
μης,  λέων  και  μύς,  τό  πουλί,  μηδένα  πρό  τού 
τέλους  μακάριζε,  τά  παθήματα  τού  βατράχου, 
διαίρεσις  τού  χρόνου,  περί  τών  ωρών  τού  έτους, 
ό  ούρανός,  ό  ήλιος,  ή  δύσις  τού  ήλίου,  ή  εσπέ- 
ρα, ή  νύξ,  ό  ήλιος  και  ή  σελήνη,  οί  άστέρες,  ή 
γή,  τό  μεγαλεϊον  τοϋ  Θεού,  ύμνος  πρός  τόν 
Θεόν,  ήτοι  Θεέ,  ύμνεϊ  τήν  δόξαν  Σου  κτλ.  Λυγ- 
κέιυς  οφθαλμός  έστι  βεβαίως  περιττός  όπως  ά- 
νευρεθν)  τί  τό  κατάλληλον  και  τί  τό  μή  κα- 
τάλληλον  εκ  τούτων  και  προσενεχθή  ώς  πνευ- 
ρ,ατική  τροφή  δευτεροετεΐ  σπουδαστή.  Τά  μεν 
πρώτά  εΐσι  προσιτά·  άλλ'  ή'/εΐς  τουλάχιστον 
άν  έρωτηθώμεν  περί  καταλληλότητος  τών  ά- 
στρονομικών  υποθέσεων,  τών  ποιημάτων  :  ή 
-'/ντ£χνία  τοϋ  θεού,  Θεέ,  ύμνεϊ  τήν  δόςαν  Σου 


182 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΥΟΛΟΓΙΚβΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


κτλ.  θά  τολμήσωμεν  ν'  άναβάλωμεν  τήν  διδα- 
σκαλίαν  τούτων,  θά  περιμείνωμεν  όζοντας  ι- 
σχυρότερους. Και  μήπως  δέν  θά  έπιστή  εν  έπο- 
μένοις  σχολικοϊς  έτεσιν  ώρα  εύθετωτέρα  προς 
διδασκαλίαν  τούτων  άνευ  μέν  πόνου,  βεβαίας 
δ'  ωφελείας  ;  Άλλα  και  μήτοι  έλειψεν  ή  τοις 
μαθηταϊς  του  δευτέρου  σχολικού  έτους  ευπρό- 
σιτος ύλη  ; — Αί  δ'  άλλαι  ύποθέσεις  έ^ουσι  μέν 
ίκχνήν  άξίαν,  πλήν  λίαν  εκτενώς  διεξάγονται. 
Αύτό  τό  πρώτον  μάθημα,  ήτο;  ή  του  βιβλίου 
περιγραφή,  καταλαμβάνει  υπέρ  τάς  2  σελίδας. 
Τοιαύτη  δέ  εκτασις  δύναται  νά  παράγη·  κο'ρον. 
Πλήν  τούτου  παρατηρούνται  ένια/ού  καί  τίνες 
ακατάλληλοι  πρ(σθήκαι.  Ώς  παράδειγμα  έστω 
τό  έπόμενον;  Έν  τώ  μαθήματι:  «Μηδε'να  προ 
του  τε'λους  μακάριζε»,  προκειμένου  περί  Σάρ- 
δεων λε'γεται:  «Ό  Κροίσος  είχε  πρωτεύουσαν 
τάς  Σάρδεις,  μεγάλην  το'τε  πρωτεύουσαν,  πλη- 
σίον της  οποίας  σήμερον  όλίγαι  μόνον  καλύβαι 
φαίνονται,  δεικνύουσαι  διά  της  έλεεινο'τητος 
της  σημερινής  αύτης  θε'σεως  μηδαμινο'τητα 
τών  ανθρωπίνων  μεγαλείων».  Καί  κατωτε'ρω: 
«Επειδή  τάγαθού  πράγματος  ή  ώ©έλεια  δέν 
φαίνεται  εις  ημάς  άμε'σως,  αλλά  μετά  τινα 
καιρόν,  διά  τούτο  δταν  πηγαίνωμεν  εις  το  σχο- 
λεϊον  δέν  έννοούμεν  την  ώφέλειαν  της  εκπαι- 
δεύσεως, την  όποίαν  κατανοούμεν  δταν  μεγα- 
λώσωμεν  καί  άποφοιτήσωμεν  άπό  τό  σν/ολεϊον 
κτλ.»  Αληθές  ότι  έν  έκάστω  σημείω  δύναται 
τις  νά  προσκολλά  τοιαύτας  κρίσεις,  ωφελίμους 
άλλως  καί  όρθάς,  αλλά  μή  διαφευγε'τω  ημάς 
ότι  ό  πολύς  προς  ήθικολογίαν  ζήλος  καί  ταύ- 
της τήν  σημασίαν  αμβλύνει,  καί  τό  ϊδιον  τέρμα 
εκάστης  ύποθε'σεως  ταράσσει  καί  έπισκοτεΐ. — 
Έν  δέ  τοις  όρισμοϊς  διαφόρων  άντικειμε'νων 
διαφαίνεται  καί  ενταύθα  αδιαφορία  περί  τήν  έ- 
παγωγικήν  συγκρότησιν  αυτών.  Ούτω  προκει- 
με'νου  περί  του  μύλου,  του  δι'  άνε'μου  κινουμέ- 
νου,  καλείται  μέν  ούτος  :  άνεμόμυΑος^  πλήν 
δέν  λέγεται  ότι  ούτω  καλείται  ό  δι'άνε'μου  κι- 
νούμενος, άλλ'  ό  δι'  άε'ρος  κινούμενος.  'Αλλά 
τότε  έπρεπε  νά  ονομασθή  :  άερόμυλος.  Πα- 
ραλίποψ,εν  δ'  ότι  δέν  συμφέρει  νά  συγχε'ηται 
ούτω  καί  :  άνεμος  καί  άήρ.  Καί  άλλος  μέν  τις 
ϊσο>ς  μικρού  λόγου  άξια  τοιαύτα  ύπολκβν). 
Άλλ'  ή  εκπαιδευτική  τού  καθ'  ημάς  Συλλόγου 
έ-ιτροπή  φρονεί,  καί  πράττει  λίαν  ορθώς,  ότι 
τόιαύτΎ)  πορεία  έν  τή  τών  λέξεοιν  ερμηνεία  ϊγει 
πολλήν  παιδαγωγικήν  άξίαν,  διότι  καθίστησι 
τό  πνεύμα  δημιουργικόν  καί  αύτενεργο'ν.  Έν 
τούτοις  άλλοι  τήν  λέξιν  λ.  γ.  φιλάργυρος  έρ- 
μηνεύοντες  λε'γουσι  :  Φιλάργυρος  λε'γεται  όστις 


άγαπά  τά  χρήματα  ! — Τών  ποιημάτοιν  άλλα 
μέν  έχουσιν  ύψηλήν  έ'ννοιαν,  τινά  δέ  πολύ  χυ- 
δαίαν  γλώσσαν  καί  ρε'ουσι  δέ  κακώς. — Ό  ηθι- 
κός διάλογος  έχει  ικανά  άτοπα.  —  ΊΙ  δέ  τών 
Κυριακών  λόγων  ερμηνεία  διεξάγεται  κατά  τήν 
ήμετε'ραν  γνώμην  οΰχί  παιδικώς.  Τό  παιδικώς 
διεξάγειν  έννοιάν  τινά  έστι  τών  δυσχερεστά- 
των.  Τήν  δέ  δυσχέρειαν  δοκιμάζει  καί  καλώς 
αισθάνεται  τις  δταν  μή  μόνον  γράφη-  έν  τώ 
δωματίω  αύτοΰ  άλλά  καί  έφαρμόστι  τά  γραφο'- 
μενα.  Άλλ'  ενώ  περί  της  εννοίας  τών  Κυρια- 
κών λόγων  πρόκειται,  διατί  ερμηνεύεται  μόνον 
ή  αίτησις  :  καί  άφες  ήμϊν  τά  όφειλήματα  ή- 
αών,  ώς  καί  ημείς  άφίεμεν  τοϊς  όφειλε'ταις  η- 
μών» έν  ώ  αί  άλλαι  αιτήσεις  καί  εΰληπτότε- 
ραί  είσι  καί  τού  με'ρους  τούτου  ή  δλη  Κυριακή 
προσευχή  προτάσσεται  ;  Καί  ταύτα  μέν  γενι- 
κώς ώς  προς  τήν  τού  περιεχομε'νου  ποιότητα, 
ώς  προς  δέ  τό  λεκτικόν  καί  τήν  σύνταξιν  ση- 
μειωτε'α  τά  έπόμενα.  Περίεργον  δτι  ίκανόν  μέ- 
ρος έχει  λίαν  καλώς  υπό  άμφοτέρας  τάς  επό- 
ψεις ταύτας,  οΰχί  βεβαίως  απολύτως,  άλλ'  έν 
συγκρίσει  προς  τινα  εκδιδόμενα  άναγνωσματά- 
ρια.  Έκ  τού  δευτέρου  τεύχους  έσημειώσαμεν 
τάδε:  έπιτυγχάνομεν  τήν  περιστροφήν,άντί  της 
περιστροφής. — Άφού  τό  γάλα  βρασθή  ε'ις  τρό- 
πον ώστε·  άντί  :  ούτως  ώστε.  Γαλλισμός. — 
χρήσιν  κάμνομεν  άντί :  ποιούμεθα. — εις  κάθε 
δώδεκα  ώρας·  άντί  :  μετά  πάσαν  δωδεκάτην 
ώραν. — κάμνει  νά  βασιλεύ'/)·  Γαλλισμός-  νά 
κάμωσιν  εμπράκτως  τήν  άνταμοιβήν  της  ευερ- 
γεσίας· άσαφές  ! — ένός  οδηγού,  ένός  φύλακος· 
άντί  άπ>ώς  :  οδηγού,  φύλακος. — δέηται  εις 
τον  Θεόν  άντί  προς  τόν  Θεόν,  ή  τού  Θεού. — 
δταν  έκυρίευσεν  άντί:  δτε  έκυρίευσε.  —  καλύ- 
πτεται άπό  δέρμα·  άντί  :  υπό  δέρματος  κτλ. 
— Πλήν  τούτων  καί  άλλα  τινά  είσι  τά  ψεκτέα 
είτε  ύπό  τήν  έποψιν  τής  ουσίας  τού  περιεχο- 
μένου είτε  ύπό  τήν  έποψιν  τής  συντάξεως  καί 
τού  λεκτικού.  Άλλά  καί  άνορθογραφίαι  τινές 
άπαντώσιν  έν  τώ  έργω  τούτω,  τούτων  δμως 
μνείαν  δέν  ποιούμεθα,  διότι  πεποίθαμεν  δτι  αύ- 
ται μόνον  έκ  τής  τού  άντιγραφέως  άπροσεξίας 
ή  άμαθίας  προέρχονται.  Άλλά  δέν  δυνάμεθα  νά 
παραλίπωμεν,  τουναντίον  μετά  πλείστης  εϋχα- 
ριστήσεως  πράττομεν  τούτο,  δτι  τό  έν  λόγω 
Άναγνωσματάριον  φέρει  έν  πολλοίς  άξιόλογον 
ύλην  καί  χαρακτήρα  θρησκευτικόν  καί  ήθικόν. 
Νομίζομεν  δέ  μόνον  δτι  ό  τρόπος  τής  διαμορ- 
φώσεοις  τού  καλού  τούτου  χαρακτήρος  δέν  διεξ- 
άγεται πανταχού  επιτυχώς·  έπ'  'ίσης  ύπομι- 
μνήσκομεν  δτι  άν  ή  ύλη  ένεκλείετο  έν  ταϊς  τέ- 


Η  Ρ  Α  Κ 

σαρσι  του  έτους  ώραις,  θά  είχε  μείζονα  άςίαν. 

Τούτων  ούτως  ενόντων,  ή  Εκπαιδευτική 
τοϋ  καθ'  ημάς  Συλλο'γοιι  επιτροπή  δέν  καταδι- 
κάζει μ.έν  ολοσχερώς  το  τοϋ  κ.  Μ.  Χαμουδο- 
πούλου  πονημ,άτιον,  διότι  άλληθώς  πολλά  εΐσι 
τά  έν  αύτώ  καλώς  έχοντα,  άλλά  και  δέν  δυνα- 
τά·, νά  συστήσω  αΰτό  ταϊς  σνολαΐς  ώς  νυν  έ- 
χει. Έν  τούτοις  βεβαία  εστίν  ότι  ό  συγγραφεύς 
Οά  τροσενέγκη  τ>5  άναγεννω{Χ6ν7]  ίτημοτ.  σχολνί 
ημών  τροφήν  -ϋπεπτον,  ύγια  και  ώφέλιμον  άν 
θελήση  νά  λάβν)  ύπ'  όψει  τάς  σκέψεις  αύτής 
και  άναθεωρήσν)  τό  έργον  αΰτοϋ  ιδρύων  οικοδό- 
μημα επί  βάσεων  νε'ων.  Τοιούτον  δέ  και  ελπί- 
ζει ή  επιτροπή,  Ιπΐ  την  φιλοπονίαν,  την  εΰ- 
ουίαν  και  την  προς  την  δημοτικήν  σχολήν  του 
κ.  Μηνά  Χαμουδοπούλου  άγάπην  Ιρειδομένη», 

Έν  Σταυροδρομίψ,      18  μαρτίου  1883. 

Άνεγνώσθη  και  έπεκυρώθη  εν  τνί  ιγ'  συνε- 
δριάσει. 

Ή  Εκπαιδευτική  επιτροπή/ 
Κ.  Ξαχθοποτλος. 

Πρ.  ΒαΣΙΛΑΙΙΣ. 

θ.  Σλλτελιις. 

Λ.  Θεολώριλης. 

ΛΊκ.  Ηλραμκας. 

Κ.  Γ.  Γε&ργααας. 

Αβραάμ  Μααιακας. 

χρηστοσ  χατζηχρηστου". 

Π.  Παπαρρογςπς. 

Γεώργιος  Τςιακας,  γραμματεύς. 

Είτα  ό  κ.  Ήρ.  Βχσ&άδης  άνχγινώσκει 
(Την  συνέ/ειχν  της  περί  του  Ααοκο'οντος  τοϋ 
Αεσιγγίου  πραγματείας  αύτοΰ. 

Μετά  ταύτα  λύεται  η  συνεδρίασις. 


ΣΤΧΕΛΡΙΑΣΙΣ  ΨΒ'. 

(Τακτιχή). 

Τη  4/16  άπριλίου  1882. 
Προεδρεύοντος  τοϋ  κ.  Κ.  Κάλλια  α<>  ν. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ήγουμένης  και  προηγουμένης 
συνεδριάσεως 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγε'λλει  ασμένως  ότι  πά- 
ρεστιν  εν  τ-/;  συνεδριάσει  τχύτν)  και  ή  Α.  Έξ. 
ο  κ.  Π.  Μαυρογένης,  έκτακτο;  απεσταλμένος 


Τ  I  Κ  Α.  1  83 

και  πληρεξούσιος  υπουργός  τής  Α.  Μ.  του  βα- 
σιλέως της  Ρουμ.ανίας  Καρόλου  παρά  τη·  'Τψ. 
Πύλτ)  και  εσχάτως  εκλεγείς  μέλος  έπίτιμ.ον 
τοΰ  ήμ.ετέρου  Συλλόγου. 

Μετά  δέ  τούτο  ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοϊ 
ότι  μετέβη  την  παρελθοϋσαν  εβδομάδα  μετά 
τών  κ.  κ.  Τηλ.  ΚαραΟεοδωρή  γενικού  γραμμα- 
τέως, Κ.  ΕανΟοπούλου  άντιπροέδρου  και  Α. 
Παπαδοπούλου  Κεραμέως,  βιβλιοφύλακος  και 
επέδωκε  τό  δίπλωμα  πράς  τό  εσχάτως  εκλε- 
γέν έπίτιμον  μέλος,  την  Α.  Ές.  τόν  μαρκήσιον 
(1β  Νοίΐίΐΐβδ,  πρεσβευτήν  της  Γαλλίας  παρά  τ·/) 
Ύψ.  Πύλν],  ώ  και  προσεφώνησε  τα  εικότα.  Εις 
δέ  την  προσφώνησιν  λίαν  ευγενώς  άπήντησεν  η 
Α.Έξ.  θεωρήσασα  την  έκλογήν  Αύτής  ώς  έκ- 
τακτον  τιμήν. 

Είτα  άνακοινοϋται  η 

αλληλογραφώ, 

ης  παρατιθέμεθα  τάς  δε  τάς  έπιστολάς' 

Έπιστολήν,  τής  Α.  Έξ.  τοϋ  ενταύθα  πρε- 
σβευτοϋ  τής  Γαλλικής  δημ.οκρατίας  μ.αρκησίου 
(1β  Νο&ΊΙΙβδ,  άπό  13  ένεστώτος  (ν.χρ.),  εύχα- 
ριστούντος  τώ  Συλλόγω  επί  τη-  ώς  επιτίμου 
μέλους  εκλογή  αυτού. 

Τής  Α.  Θ.  Παναγιότητος  τού  Οικουμενικού 
Πατριάρχου,  άπό  3  1  παρελθόντος,  άπαντώντος 
εις  την  άπό  1  7  μ,αρτίου  έπιστολήν  τού  ημετέ- 
ρου Συλλόγου  περί  τών  χρημάτο^ν  τής  διαθή- 
κης τοΰ  άειμ.νήστου  Σουλίνη. 

Τοϋ  έν  Άδριανουπόλει  Φιλεκπαιδευτικού 
Συλλόγου,  άπό  1 3  μαρτίου,  έςαιτουμένου  βι- 
βλία τινά  έκ  τής  ημετέρας  βιβλιοθήκης. 

Είτα  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων  ώςκαί 
προσφορά  άγαλμ,ατίου  και  εκφράζονται  εΰχα- 
ριστίαι  πρός  τους  ταύτας  ποιησαμένους. 

Ό  κ.  Α.Ο.  ΙΙατχ*δόπουλος  Κερα- 
μ.εύς,  επιμελητής  τών  άρχαιολογικών  συλλο- 
γών τοϋ  Συλλόγου,  λέγει  ότι  τό  άγαλμ,άτιον 
παρίστησι  την  "Ισιδα,  πλην  δέν  φαίνεται  δυ- 
στυχώς άρχαϊον. 

Ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  πρότασιν  τοϋ 
προεδρείου  όπως  δωρΛίθώσι  τινά  τών  πολλα- 
πλών βιβλίων  τής  ήμ.ετέρας  βιβλιοθήκης  τώ 
αίτούντι  τοιαύτα  Συλλόγω  Άδριανουπόλεως. 

Ό  κ.  Ήρ.  Β-χσιάδ^ς  προτείνει  όπως 
σταλώσι  και  τά  τεύχη  τού  περιοδικού  τοϋ  Συλ- 
λόγου, εάν  μή  άπεστάλησαν. 

Δεκτών  γενομένων  παμψηφεί  άμφοτέρων 
τών  άνω  προτάσεων 

Ό  κ.  γεηχος  γραμματεύς  άναγινώσκει  την 
έν  τή  ήγουμέν/)  συνεδριάσει  έν  περιλήψει  άνα- 


1 84  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

κοινωθείσαν  και  όλόκληρον  άναγνωσθείσαν  ίπι- 
στολήν  του  κ.  Κ.  Κοντοπούλου. 

Ό  κ.  Ήρ.  βααίάΠης  λέγει  δτι  μετ'  α- 
πορίας άκουσε  τήν  άνάγνωσιν  της  επιστολής 
του  κ.  Κ.  Κοντοπούλου,  διότι  ό  κ.  Κ.  Κοντό- 
πουλος  εν  τή  συνεδριάσει  της  Φιλολογικής  επι- 
τροπής, ής  έστι  μέλος,  τή  γενομένη  την  τ.%- 
ρελθούσαν  παρασκευήν,  ειπεν  δτι  θέλει  άποσΰ- 
ρει  την  πρότασιν  αύτού  άπό  του  Συλλόγου  και 
ύποβαλεΐ  αύτήν  τή  Φιλολογική  επιτροπή  άπ' 
ευθείας. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  δτι  επειδή  ή  επι- 
στολή είσήλθεν  εις  τό  γραφεϊον  κχί  έπρωτοκολ- 
λήθη  έθεωρήθη  ώς  ούχΐ  ορθόν  ή  επιστροφή  αύ- 
τής. Φρονεί  όμως  δτι  ό  Σύλλογος  δύναται  ν' 
άποφασίσν]  τήν  παραπομπήν  αύτής  τή  Φιλο- 
λογική επιτροπή. 

Ό  κ.  Κ..  ΞανΟόπουλος  προτείνει  τήν 
εις  τήν  Φιλολογικήν  επιτροπήν  παραπομπήν 
της  προτάσεο;ς  δπως  αύτη  έξενε'γκη  γνώμην 
έπ'  αύτής.  Ή  πρότασις  αύτη  ύποστηριχθεϊσα 
ύπό  του  κ.  Γεο^ργαλά  γίγνεται  δεκτ/]· 

Είτα  ό  κ.  Κ..  Γεωργαλάς,  ώς  εισηγη- 
τής τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής,  άναγινώ- 
σκει  τό  ύπ'  αύτής  συνταχθέν  πρόγραμμα  του 
Καραπανείου  άγώνος  πρός  σύνταξιν  γραμματι- 
κής τής  Ελληνικής  γλώσσης  Γίδε  σελ.  131). 

Μετά  τό  πε'ρας  τής  άναγνώσεο^ς  ό  κ.  Κ.. 
Κοντόπουλος  φρονών  δτι  κοινή  μητρική 
γλώσσα  άκριβώς  ούχ  ύπάρ^ει,  καθότι  αύτη 
παραλλάσσει  εν  τοις  διαφόροις  τόποις,  προτεί- 
νει δπως  εν  τω  μέρει  του  προγράμματος,  έν  ω 
γίγνεται  λόγος  περί  του  μέλλοντος  ώς  εστίν  εν 
χρήσει  περιφραστικώς  διά  του  θά,  ός  και  συνι- 
στάται ύπό  τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής,  τε- 
θή  σημείωσις  δτι  ό  μέλλων  εκφέρεται  και  διά 
τοΰ  θέΛω  περιφραστικών,  ώς  θέ.ϊω  γράψει, 
θέ.ϊω  ειπεί  κτλ. 

Τον  δεύτερον  δέ  τούτον  μέλλοντα  ό  κ.  Κον- 
τόπουλος  θεωρεί  έλληνικώτερον  και  κανονικώ- 
τερον,  καθότι  άπαντά  καϊ  παρ'  Όμήρω  και 
παρ'  άλλοις  συγγραφεύσι  τής  αρχαιότητος.  Τον 
δέ  διά  τοΰ  θα  θεωρεί  ώς  άντικείμενον  εις  τούς 
κανόνας  τής  ελληνικής  γλώσσης  καϊ  δλως  ξε- 
νικόν  όντα,  δι'  δ  και  άντικρούει  τήν  γνώμην 
τής  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  συνιστάσης  τού- 
τον έν  τω  προγράμματι  αύτής,  και  αιτείται 
τήν  τής  συστάσεο>ς  άπάλειψιν.  Έν  τέλει  δέ  ό 
κ.  Κοντόπουλος  παοατηοεϊ  δτι  ό  μέλλοιν  ωσαύ- 
τως εκφέρεται  περιφραστικώς  διά  τού  θέ.Ιω  μετ' 
απαρεμφάτου. 

'Ο  Κ.  Κ.·  ΙΓεωργαλάς  απαντών  λέγει 


ΦΙΛΟΛΟΓΪΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

δτι  ή  Εκπαιδευτική  επιτροπή  ουδόλως  έλα- 
βεν  ύπ'  όψιν  κατά  τήν  σύνταξιν  τού  προγράμ- 
ματος τούς  κατά  τόπους  ίδιωτισμούς  τής  γλώσ- 
σης, άλλά  τούς  δοκιμωτάτους  τών  νεωτέρων 
συγγραφέων,  οί'τινες  τόν  μέλλοντα  έκφέρουσι 
διά  τού  θα  καϊ  ούν'ι  διά  τοΰθε^ω.  Τήν  διά  τού 
θέλω  έκφοράν  τού  μέλλοντος  θεωρεί  ό  κ.  Κ. 
Γεωργαλάς  ώς  αγνώστου  καταγωγής.  Τόν  δέ 
μετ'  άπαρεμφάτου  μέλλοντα  ή  επιτροπή,  λέ- 
γει, άπό  σκοπού  παρέλειψεν,  ώς  σπανίως  ά- 
παντώντα. 

Ό  κ.  ίί .  Κ,οντόπουλος,  μή  συμφωνών 
τω  προλάλήσαντι,  παρατηρεί  δτι  ούτος  σφάλ- 
λεται  τόν  διά  τού  θέΛω  μέλλοντα  ώς  αγνώ- 
στου καταγωγής  θεωρών,  διότι  ούτος  άπαντά 
παρ'  Όμήρω,  ΊΤροδότω  και  λοιποϊς  και  επομέ- 
νως έλληνικώτατος  ύπάρ/ει.  Τήν  προσθήκην 
δέ  σημειώσεως,  οί'αν  προύτεινεν,  έν  τω  προ- 
γράμματι ύποστηρίζων  θεο^ρεί  αυτήν  κατά  το- 
σούτον μάλλον  άναγκαίαν  καθ'  δσον  ό  παις  ές 
άπαντος  ακούσει  τόν  μέλλοντα  διά  τού  θέλω, 
όποτε  γενηθήσεται  έν  αύτώ  απορία  περί  τών 
διδα^θέντο^ν  αύτώ. 

Ό  κ.  Κ..  Γεωργαλας  παρατηρεί  δτι  εϊ 
ή  έκφρασις  τού  διά  τού  θέλω  μέλλοντος  ήν 
ομηρική  έδει  δπως  οί  λόγιοι  πάντες  άποδε- 
χθώσιν  αύτόν.  Άπ'  εναντίας  δμως  παρατηρεί 
δτι  ούτοι  μεταχειρίζονται  τόν  διά  τού  θά  έκ- 
φερο'μενον. 

'Ο  κ.  Α..  Παπαδόπουλος  Κ,ερα- 

μιευς  τήν  συζήτησιν  ταύτην  θεωρεί  περιττήν, 
τού  Συλλόγου  έχοντος  πλήρη  έμπιστοσύνην  τ-/) 
συνταςάση  τό  πρόγραμμα  και  αρμοδία  επι- 
τροπή αύτοΰ·  θεωρεί  δ'  είτα  τό  πρόγραμμα 
άριστον  και  αντικρούει  τόν  κ.  Κ.  Κοντο'πουλον 
είπόντα  δτι,  επειδή  ό  διά  τού  θέλω  μέλ- 
λων άπαντά  παρ'  Όμήρω  έστϊν  ό  μάλλον 
ελληνικός. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βαα&άδνις  παρατηρεί  δτι 
τά  περί  τών  λογίων  λεχθέντα  ύπό  τού  κ.  Γεωρ- 
γαλά  ουδόλως  είσίν  αρκούσα  άπόδειξις  μή  όρ- 
θότητος  τού  διά  τού  θέλω  μέλλοντος.  Υπο- 
στηρίζει δέ  τήν  περί  προσθήκης  πρότασιν 
τού  κ.  Κ.  Κοντοπούλου,  ού  ασπάζεται  και 
τήν  γνώμην  δτι  ό  διά  τού  θέλω  μέλλων  άπαν- 
τα παρ'  Όμήρω,  διότι  ό  "Ομηρος  χρήται  τώ 
άπλώ  και  τω  περίφραστικώ  διά  τού  θέλω  μέλ- 
λοντι  καϊ  ενώ  που  λέγει  δώσω  κατωτέρω  λέ- 
γει και  θέ./ω  δώσει>"  δπερ  ούκ  έστι  βουλή τι- 
κόν  ώς  τίνες  είπον.  Προστίθησι  δέ  δτι  δέον 
ώσαύτ(ος  νά  σημειωθή  και  τύπος  τού  μετ'  ολί- 
γον μέλλοντος  τής  αρχαίας,  δς  άπαντά  τήν  σή- 


II  Ρ  Λ  Κ 

μερον  εν  τη  νεωτέρκ  γλώσση  έκφερομενος  ούτω 

1  ά  είναι  γραμμικοί  κτλ. 

Ό  χ.  Κ.  Κ,οντόπουλος  αντικρούει 
την  γνώμην  τοΰ  κ.  ΆΟ.  Παπαδοπούλου  Κερα- 
μέως  δτι  ό  διά  τοΰ  θέλω  μέλλων  προήλθεν  εκ 
ξενικών  έπιρροών,  φέρων  ττρος·  τοΰτο  διάφορα 
παραδείγματα  διάφορων  τόπων  μηδεμίαν  ύπο- 
στάντων  ξενικήν  επιρροήν,  έν  οϊς  φέρεται  ο  μέλ- 
λων διά  ιτ&θέ.ίω. 

Ό  κ.  Κ.  ΞανΟόπουλος  υποστηρίζει 
τό  πρόγραμμα  ώς  συνετάχθη  ύπο  της  έπι- 
τροίπης. 

Ό  κ.  Κ..  Γεωργαλάς  φρονεί  δτι  ούδέν 
υφίσταται  ζήτημα,  της  επιτροπής  όριζούσης  εν 
τω  προγρίμματι  αύτης  δτι  οί  σιαγωνισΟησο'- 
μενοι  όφείλουσι  ποιείσθαι  γραμματικάς  ση- 
μειώσεις. 

Ή  προ'τασις  τοΰ  κ.  Κοντοπούλου  περί  προς- 
θήκης  σημειώσεως  εν  τω  προγράμματι  θ*ιά  ψη- 
φοφορίας ού  γίγνεται  οεκτή. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  πα- 
ρατηρεί, δτι  έν  τω  προγράμματι  ούδέν  άναοέ- 
ρεται  περί  τοΰ  ποσού  τοΰ  βραβείου.  Ό  Καρα- 
πάνειος  άγων  διετίθει  διά  τήν  γραμματικήν 
φρ.  500  και  διά  την  σύνταξιν  Όδηγοΰ  διδα- 
σκαλίας της  οημοτικης  παιδεύσεως  έτερα  500. 
Επειδή  δέ  ή  σύνταξις  Όσηγοΰ  άφηρέθη  άπο 
τοΰ  αγώνος  τούτου,  προεκηρύχθη  δέ  ίδιος,  ό 
Βουτσιναΐος,  ύπό  τοΰ  ημετέρου  Συλλο'γου,  νομί- 
ζει δτι  εκ  τών  έναπολειφθέντων  500  φρ.  δέον 
νά  προςτεθώσιν  εις  την  σύνταξιν  τής  γραμμα- 
τικής, ήτις  εστί  δυσκολωτάτη,  τά  25  0  φρ. 
καί  άποτελεσθή  γέρας  750  Φρ. 

Ό  κ.  Γεωργαλας  φρονεί  δτι  δέον  νά 
προςτεθώσι  και  τά  500  και  καταστή  τόβρα- 
βείον  1000  φρ.,  περιληφθή  δέ  εν  τη  συντάξει 
τής  γραμματικής  και  ή  σύνταξις  Όδηγοΰ  της 
διδασκαλίας  αύτής. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασ&άδ^ς  ουδαμώς  αποδέ- 
χεται τήν  τοΰ  κ.  Γεωργαλά  γνώμην,  διο'τι  τά 
250  φράγκα  δέον  νά  μείνωσι  διά  τήν  προκη- 
ρυχθείσαν  Χρηστομάθειαν,  ής  ή  σύνταξις  εστί 
ουσχερεστέ'ρα  τής  γραμματικής. 

Μετά  τινα  δ'  έτι  συζήτησιν,  καθ"  ήν  οί  κ.  κ. 
Χ.  Κ.αραβεοδωρή,  Α.  Παπαδόπου- 
λος Κεραμείς  καί  Γ.  Χσιάκας,  άλ- 
ληλοδιαδο'χως  τον  λο'γον  λαβο'ντες,  ύπεσΐήρι- 
ξαν,  διά  πολλών,  τήν  γνώμην  τοΰ  κ.  Βασιάδου, 
τεθέντος  τοΰ  ζητήματος  εις  ψηφοφορίαν  έκρά- 
τησεν  ή  τοΰ  κ.  II.  Βασιάδου  γνώμη. 

Κατόπιν  αποφασίζεται,  τη  τοΰ  κ.  Γεωρ. 
Τσ  ιάκν.  προτάσει,  δπιυς  δημοσιευθ·/)  τό  ποο'- 

;ελλ.  φιλολογ.  ςγλλογ.  τομ.  ιζ'.) 


Τ  I  Κ  Α.  185 

γράμμα  διά  τε  τών  ε'φημερίδων  καί  ίι'  ίίίου 
τεύχους. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑ^!!  ΨΓ. 

(Ταχτοιή). 

ΐν^  11/23  άπριλίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  Καλλιαδοτ. 

Άναγνωσθίντων  καί  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεους,  ό  κ. 
πρόεδρος  άγγέλλει,  δτι  μετέβη  μετά  τών  κ. κ. 
Τηλεμάχου  Καραθεοδωρή,  γενικού  γραμματέως, 
καί  "Οδυσσέως  Άνδρεάδου,  ειδικού  γραμμα- 
τέως, καί  έπέδωκε  τό  δίπλωμα  τ-/)  Α.  Ές. 
τω  κ.  ιΐβ  Νέΐίιίολν,  έκτάκτω  άπεσταλμένω  τής 
'Ρωσσικής  Αυτοκρατορίας  ενταύθα.  Εις  τήν 
προςφώνησιν  δ'  αύτοΰ  άπήντησεν  ή  Α.  Έξοχο'- 
της  θερμώς  ευχαριστούσα  τω  Συλλο'γω. 

Είτα  άνακοινοΰται  ή  εξής  επιστολή  τοΰ  κ. 
Θ.  Μαυρογορδάτου. 

Κωνσταντινούπολις .  τη  10  ά-πριλίου  1883. 
Κύριε  πρόεδρε, 

Έπ'  ευκαιρία  τής  υμετέρας  προεδρείας,  προ- 
θυρ,οποιοΰμαι  ν'  απευθύνω  ύμϊν  τήν  παροΰ- 
σαν  έπιστολήν  μου,  σκοπών  ν'  αποδείξω  εμ- 
πράκτως, δση  μοι  δύναμις,  τό  ορθόν  καί  λυ- 
σιτελές τών  υμετέρων  προς  με  φιλικών  λο'γων 
περί  τοΰ  κατεπείγοντος  σπουδαιοτάτου  εθνι- 
κού έργου,  δπερ,  διατελούν  πάντν)  παρημελημέ- 
νον,  άντάξιον  τυγχάνει  τής  προσοχής  καί  υπο- 
στηρίξεως τών  ομογενών,  πρός  προληψιν  τών 
έπιζημιωτάτων  συνεπειών,  αί'τινες  νύν  μάλι- 
στα παρουσιάζονται. 

"Οντως,  κύριε  πρόεδρε,  άπό  πολλών  ετών 
οί  Ευρωπαίοι  φιλόλογοι,  ένθαρρυνομενοι  ύπό 
τών  κυβερνήσεων  αυτών,  ύπό  σοφών  εταιριών 
καί  ύπό  πλουσίων  ιδιωτών,  επιχειροΰσιν  έν 
Ανατολή  έρεύνας  πρός  άγοράν,  άναγραφήν, 
άντιγραφήν  ή  καί  άρπαγήν  διάφορων  Ελληνι- 
κών χειρογράφων  κατακειμένων  έν  ήμετέραις 
βιβλιοθήκαις  καί  μοναστηρίοις. 

Ή  έρευνα  αύτη  μεταβιβάζει  εις  τήν  Εΰρώ- 
πην  πλείστην  ήθικήν  καί  ύλικήν  ώφέλειαν,  διό- 
τι διά  μέν  τής  εκδόσεως  τών  αναγραφών  κοι- 
νοποιούνται τοίς  έξ  επαγγέλματος  κριτικοϊς 
ώφελιμώταται  λεπτομέρειαι,  διά  δέ  τής  δημο- 
σιεύσεως χειρογράφων  βελτιούνται  καί  προά- 
γονται άπασαι  σχεδόν  αί  ίστορικαί  έπιστήμαι, 

24 


186 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΪΛΛΟΓΟΣ 


Εξεταζόμενης  δέ  τής  Ευρωπαϊκής  ταύτης  ε- 
ρεύνης  ύπό  έποψιν  έθνικήν,  καταφαίνεται  ανυ- 
πολόγιστος ζημία  τοϋ  Ελληνικού  έθνους,  άπο- 
γυμνουμένου  βαθμιαίως  των  πολυτιμότερων 
αύτοϋ  κειμηλίων  και  άποστερουμένου  πάνης 
επιστημονικής  προτεραιότητας,  ήτις  τοσούτω 
δοξάζει  και  μεγαλώνει  τά  έθνη.  Έν  Τουρκία 
προ  πάντων,  ώς  πληροφορούμαι,  διαπράττον- 
ται αί  πλεϊσται  έπί  των  Ελληνικών  χειρογρά- 
φων καταχρήσεις,  μηοεμιας  λαμβανομένη;  σο- 
βαράς  φροντίδος  περί  κατατάξεως,  αναγραφής, 
αντιγραφής  καί  διασώσεως  αυτών  άπό  της 
φθοράς  καί  τών  αρπαγών. 

Τούτων  ούτως  εχόντων,  προβλε'πεται  δτι 
εντός  μικρού  χρόνου  θά  στερηθώμεν,  ώς  ορθώς 
καί  ύμεϊς  φρονείτε,  τών  υπολοίπων  πολυτίμων 
θησαυρών  ημών  καί  της  επί  τούτων  επιστη- 
μονικής προτεραιότητας,  έάν  δέν  ληφθή  φρον- 
τίς  παρά  τών  αρμοδίων,  καί  μάλιστα  παρά  τοϋ 
Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου,  προς  τακτι- 
κην  άποστολήν  ειδικού  ανδρός  εντεταλμένου 
την  έςερεύνησιν  τών  έν  τοις  ήμετε'ροις  ρ.ονα- 
στηρίοις  καί  βιβλιοθήκαις  Ελληνικών  χειρο- 
γράφων, την  κατάταξιν  καί  άναγραφήν  αύτών, 
την  άντιγραφήν  τών  σημαντικωτέρων,  καί 
πρός  ένιαύσιον  έν  ίδιαιτέρω  τεύχει  δημοσίευσιν 
της  ύπ'  αύτού  παρασκευαζόμενης  έργασίας. 

Έπιθυμών  δπως  βοηθήσω  τον  Σύλλογον  εις 
την  δσον  ένεστιν  έπιτυχή  έκτέλεσιν  τού  έθνω- 
φελεστάτου  τούτου  έργου,  δπερ,  κατά  την  έμήν 
γνώμην,  καί  τάς  φιλογενεϊς  αύτού  προθέσεις 
εξυπηρετεί  καί  τον  κύκλον  εΰρύνει  τών  φιλολο- 
γικών αύτού  έρευνών,  άγγέλλο;  ύμΐν,  κύριε  πρό- 
εδρε, διά  της  παρούσης  μου,  δτι  προσφέρω  αύ- 
τώ,  ποός  τον  σκοπδν  τούτον,  έπί  τετραετίαν, 
ανά  εκατόν  πεντήκοντα  λίρας  οθωμανικάς  ετη- 
σίως, προπληρίϋθησομένας  τακτικώς  καθ'  έξα- 
μηνίαν  εις  τον  κατά  καιρόν  ταμίαν  τού  Συλ- 
λόγου καθ'  έκαστον  μάϊον  καί  νοέμβριον,  άρχο- 
μένης  τής  άποτίσεοίς  τών  εβδομή/.οντα  πέντε 
λιρών  άπό  τού  προσεχούς  μαίου  1  883.  Έκ  τών 
εκατόν  πεντήκοντα  τούτων  λιρών  παρακαλά",» 
δπως  αί  μέν  εκατόν  είκοσι  χρησιμεύσωσιν  ώς 
ά'ΛΟΐβή  χρονική  τού  άναληψομένου  την  έπίπο- 
νον  ταύτην  έργασίαν,  δστις  έκλεγήσεται  έπί 
τετραετίαν  ύπό  τού  Συλλόγου,  τη  προτάσει 
του  προεδρείου,  καί  συμβληθήσεται  μετά  του 
ημετέρου  σοψ.ατείου  δι'  έπί  τούτω  συμβολαίου, 
αί  δέ  τριάκοντα  ώσιν  ώρισμέναι  εις  κάλυψιν 
τών  πρός  δ'Λμοσίευσιν  τής  άνά  πάν  έτος  συλ- 
λεχθησομένης  ύλης  άπαιτηθησομένοον  δαπα- 
νών. Ίσως  δ'  εστίν  ωφέλιμος  καί  ό  άπό  τούδε 


προσδιορισμός  της  έποχής  της  έν  λογω  δημο- 
σιεύσεως, ώς  τήν  μάλα  κατάλληλον  δέ  υπο- 
βάλλω ύμΐν  τήν  πρώτη  ν  εβδομάδα  τού  μηνός 
μαίου,  μεθ'  ήν  τελείται  συνήθους  καί  ή  έπέ- 
τειος  εορτή  τού  ημετέρου  Συλλόγου. 

Εύχομαι  ίνα  ό  Ελληνικός  Φιλολογ:κός  Σύλ- 
λογος, ον  οί  πάντες  άγαπώμεν  καί  σεβο'μεθα, 
καρπωθνΐ  ήθικήν  τε  καί  ύλικήν  ώφέλειαν  ση·· 
μαντικήν  έκ  της  έργασίας  ταύτης,  πέπεισμαι 
δέ  δτι  καί  μετά  τήν  της  τετραετίας  παρέλευ- 
σιν  θά  δυνηθή,  θεία  συνάρσει,  νά  συνεχίσν)  αυ- 
τήν μέχρι  τελείας  άποπερατώσεως,  πρός  δόξαν 
τών  ελληνικών  γραμμάτων,  ών  πολλάκις  άνε- 
φάνη  πιστός  καί  οτρηρός  θεράπων. 

'Επί  τούτοις  δεχθήτε,  κύριε  πρόεδρε,  τήν 
έκφρασιν  της  έξοχου  πρός  ύμάς  τιμής  καί  ύπο- 
λήψεώς  μου,  μεθ'  ών  διατελώ 

δλως  πρόθυμος 
[ύπογ  ]  θΕ0Λί>Ρίΐ2  Μαυρογοραλτοι. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  τής  έπιστολής  ταύτης 
άνακοινούται  περίληψις  καί  άλλων  έπιστολών, 
έν  αίς  καί  ή  τού  κ.  Ματθαίου  Παρανίκα,  έκ 
Σμύρνης,  άγγέλλοντος  δτι  ποιήσεται  δευτέραν 
έκδοσιν  τού  ύπό  τόν  τίτλον  «Σχεδίασμα»  συγ- 
γράμματος αύτού. 

Έπί  τής  περιλήψεως  δέ  τής  έπιστολής  ταύ- 
της ο  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  λαβών  τόν  λόγον 
λέγει,  δτι,  δτε  ό  κ.  Μ.  Παρανίκας  άνέγνω  έν  τω 
Συλλόνω  τό  ακολούθως  έκδοθέν  ύπό  τόν  τίτλον 
«Σχεδίασμα»  σύγγραμμα  αύτού  κατά  τόΐ  806, 
ό  τότε  πρόεδρος  κ.  Κ.  Καραθεοδωρή  προΰτεινε, 
καί  ό  Σύλλογος  άπεδέξατο,  δπως  ή  πραγματεία 
τού  κ.  Μ.  Παρανίκα,  ένεκα  τής  σπουδαιοτη- 
τος  αύτής,  έκδοθή  δαπάνη  τού  Συλλόγου.  Τού- 
το δμως  ούκ  έγένετο  έλλείψει  χρημάτων,  ό  δέ 
κ.  Μ.  Παρανίκας  προέβη  εις  τήν  ιδία  αύτού 
δαπάν/ι  έκδοσιν.  Τό  σύγγραμμα  δ*  αύτού  τότε 
έπηνέθη  καί  ύπό  τής  έπιτροπής  τού  έν  Αθή- 
ναις Εθνικού  Πανεπιστημίου.  Ίΐδη  δέ,  ως  και 
έκ  τής  άνακοινωθείσης  αγγελίας  έγνώσθη,  ό 
κ.  Μ.  Παρανίκας  προβαίνει  εις  δευτέραν  έκδο- 
σιν τού  έργου  αύτού.  Επειδή  δέ  ό  Σύλλογος 
έξετίμησε  τό  έργον  τούτο,  ώστε  καί  τήν  δημο- 
σίευσιν  αύτού  άνέλαβεν  ιδία  δαπάνη,  άλλ'  δπερ 
ούκ  έγένετο,  προτείνει  ό  κ.  ΙΙκσιάδης,  δπως  ό 
Σύλλογος  έγγραφη*  συνδρομητής  διά  20  αντί- 
τυπα τής  δευτέρας  ταύτης  έκδόσεως  καί  άπευ- 
Ούνν)  έπιστολήν  τω  κ.  Μ.  Παρανίκα  άγγέλλου- 
σαν  αύτώ  τήν  άπο'φασιν  ταύτην  καί  δτι  αυτός 
(ό  Σύλλογος)  καί  τήν  δευτέραν  ταύτην  έκδοσιν 
ευμενώς  δέχεται. 


Η  Ρ  Α  Κ 

Την  κροτα&ιν  ταύτην  του  /..  Βασιάσου  ύπο- 
βτηρίζουσιν  ό  χ..  Τν}λέι*.α^ος  Κ.ηφα.Οε<>- 

ϊΐο^ή.  λο'γω  των  προς  τον  Σύλλογον  υπηρε- 
σιών τοΰ  κ.  Μ.  Παρανίκα  και  ό  κ.  Α.  Μϊα- 
παΏήπουλος  Κ.εί>αμ.εί>ς  λο'γω  της  τοΰ 
έργου  σπουδαιοτητος. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λε'γει  ότι,  έάν  τό  κεφάλαιον 
του  προϋπολογισμού  έζηντλήθη,  ό  Σύλλογος, 
άπο$εν~ομενος  την  προτασιν  τοΰ  κ.  Βασιάσου, 
οε'ον  όπως  παράσχη  τω  προεδρείω  και  τήν  ά- 
νκγκαίαν  πΊστωσιν  προς  άποτισιν  των  100  φρ. 

Ό  Σύλλογο;  παμψηφεί  αποφαίνεται  υπέρ 
της  προτάσεως  τοΰ  κ.  Βασιάσου  καΐ  παρέχει 
την  εν  περιπτώσει  καθ'  ην  εξηντλήΟη  τό  κε- 
φάλαιον τοΰ  προϋπολογισμού  αίτηθείσαν  πί- 
στωσιν. 

Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  επί  της  επιστο- 
λές τοΰ  κ.  Θ.  Μαυροκορδάτου  λε'γει,  δτι  το 
προεδρεϊον,  άμα  τΫ;  ληψει  της  επιστολές  ταύ- 
ττ,ς  συνήλθε ν  επί  τούτω  και  συσκεψάμενον 
εγνω  οπως  ύποβάλν;  τω  Συλλογω  τάς  έξης 
προτάσεις. 

Αί  προτάσεις  αύται  άναγινώσκονται  υπό 
τοΰ  κ.  γενικού  γραμματέως  έ'χουσαι  ούτως- 

α'.)  Ό  κ.  Ο.  ΛΊαυρογορΠάτος  ανα- 
γράφεται μέγας  δωρητ7)ς  τοΰ  έν  Κωνσταντι- 
νονπόλει  Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου. 

β'.)  Αποφασίζεται  νπο  τον  Συλλόγου  ι)  σύν- 
ταζις  χαι  εκδοσις  γενικού  περιγραφικού  κατα- 
λόγου των  Ελληνικών  χειρογράφων  των  ευ- 
ρισκομένων εν  ταίς  άνα  τήν  'Ανατολήν  βι- 
βλιοθήκαις . 

γ'.)  Ώς  προς  το  " Άγιον  Όρος,  επειδή  ή 
αναγραφή  των  εχεί  χειρογράφων  ανήκει  τι) 
Άθωνιάδι  βιβλιοθήκη  τον  αειμνήστου  Σονλί- 
νη,  ό  Σύλλογος  τήν  μεν  άναγραφήν  τούτων 
έν  τω  χαταλόγω  εξαιρεί,  τήν  δε  άντιγραφήν 
αυτών  επιτρέπει  μετά  παρέ.ϊεναιν  των  όνο 
πρώτων  ετών. 

δ'.)  Ή  άπαιτονμένη  προς  τοντο  δαπάνη  γε- 
νήσεται  δια  τον  ποσόν  Μρών  οθωμανικών  ε- 
ξακοσίων, άς  προςφέρει  ό  χ.  θ.  Μανρογορδά- 
τος  υποσχεθείς  οπως  χορηγΐ/  τω  Σνλλόγω 
προς  τον  άνω  σχοπον  έπϊ  τετραετϊαν  Λίρας 
οθωμανιχάς  εκατόν  πεντήχοντα  (150)  χατ' 
ε'τος. 

ε  )  Ό  κατάλογος  ούτος  κληθήσεται  Μαυ· 
ρογορ?5·ί..":ε:ος  βί6λ:οβή*η. 

ς'.)  Ιδιαιτέρα  μερίς  άνοίγεται  έν  τω  τα- 
μειω  έπιγραφομένη  ΛΙοα>ρογορ<>άτείος 
βιβλιοθήκη. 

ζ'.)  Ό  Σύλλογος  άνατίθησι  τήν  έργασίαν 


Τ  I  Κ  Α.  187 

τϊ)ς  συντάξεως  της  Μαυρογορδατείου  βιβλιο- 
θήκης τω  β»  των  μελών  αντόν  χ.  Λ.  Παπα- 
δοπούλω  Κεραμεΐ,  έπ'  αμοιβή  Μρών  οθο>μα- 
νιχών  120  χατ'  έ'τος  επί.  τετραετϊαν.  Αϊ  ά- 
μοιβαιαι  προς  τούτο  ύποχρεώσεις  τον  Συλλό- 
γον  χαι  τον  χ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως 
κανονισθήσονται  δι'  ιδιαιτέρου  συμβολαίου. 

η  .)  Ό  Σύλλογος  άνατ/θησι  τϊ\  Συντακτι- 
κή επιτροπή  τήν  φροντίδα  της  εχτνπώσεο>ς 
της  χαθ'  έχαατον  έ'τος  νπο  τοΰ  χ.  Άθ.  Παπα- 
δοπούλου Κεραμέως  συλλεγόμενης  νλης,  χο- 
ρηγεί δ'  αντί)  δι'  έξοδα  εκτυπώσεων  λιρ,  6Θ. 
30  χατ'  έ'τος  επί  τετραετϊαν. 

θ' .)  Ή  Μαυρογορδάτειος  βι6Μοθήχη  έκδο- 
θήσεται  ετησίως  κατά  τεύχη  εξ  οχτώ  τουλά- 
χιστον τυπογραφικών  φύλλων  εκαστον.  Τα 
τεύχη  έχοντα  το  δια,  το  περιοδικόν  τοΰ  Συλ- 
λόγου ώρισμένον  σχήμα  φέρουσιν  επί  του  εξω- 
φύλλου τήν  έξης  έπιγραφήν  «Ό  «V  Κων- 
σταντινουπόλει  Ελληνικός  Φιλολογικός  Σύλ- 
λογος —  Μαυδογορδάτ ειος  βιβλιοθήκη )  ήτοι 
γενικός  περιγραφικός  κατάλογος  τών  εν  ταίς 
ανά  τήν  'Ανατολήν  βιβλιοθήκαις  ευρισκομέ- 
νων Ελληνικών  χειρογράφων,  καταρτισθείς 
και  συνταχθείς  κατ  εντολή  ν  τοΰ  έν  Κων- 
σταντινουπόλει  "Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλ- 
λόγου ϋπό  Α.  Παπαδοπούλου  του  Κεραμέως. 

Τεύχος  — ,  μαίου  188  .  (Τό  σήμα  του 
Συλλόγου).  Έν  Κωνσταντινουπόλει  χτλ.». 

ι.)  Τα  τεύχη  της  Μαυρογο^δατείου  βιβλιο- 
θήκης δέον  νά  ώσιν  έτοιμα  τι)  /?/  μαίου  εκά- 
στου έτους. 

ια'.)  "Εκαστον  τεύχος  περιέχει  α')  τήν 
μέχρι  της  έποχης  της  εκτυπώσεως  συλλεχθεί- 
σαν  χαι  κοινοποιηθεΐσαν  τω  Συλλόγω  υλην. 
6  .)  Πίνακας  πανομοιότυπων  γραφών  ή  άπει- 
κονισμάτων.  γ'.)  Πίνακα  άναλυτικόν  και  άλ- 
φαθητικόν  τών  περιεχομένων. 

ι6'.)  'Εν  τοίς  έκδοθησομένοις  τεύχεσι  γενή- 
σεταια  ιδία  εύφημος  μνεία  τών  μονών,  σχολών 
η  βιβλιοθηκών ,  εν  αϊς  ύπάρχουσι  τα  άναγρα- 
φόμενα  χειρόγραφα  και  εις  ας  πέμπονται  δω- 
ρεάν αντίτυπα  εκάστου  τεύχους. 

ιγ'.)  Ή  τιμή  εκάστου  εκδιδομένου  τεύχους 
ορίζεται  νπο  τοΰ  Συλλόγου  τΐ\  προτάσει  της 
Συντακτικής  επιτροπής.  Τά  εκδιδόμενα  τεύχη 
διανέμονται  δωρεάν  τοις  τακτι,κοις,  έπιτίμοις 
χαι  άντεπιστέλλονσι  ν.ατά  τήν  εποχήν  της  εκ- 
δόσεως μέλεσι  τον  Σνλλόγον ,  ως  και  τοις  πα- 
νεπιοτημίοις ,  βιβλιοθήχαις ,  έφημερίσι  και  πε- 
ριοδικοί/;, μεθ' ών  ανταλλάσσει  ό  Σύλλογος 
τάς  δημοσιεύσεις  αύτοΰ. 


188 


Ο  ΕΧ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΑΛΙΙΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


ιό'.)  ΑΪ  χ,αρονΰαί  αηαψά,αεις  Ιΰχνονΰιν  επί 
τετραετίαν.  Λεν  δύνανται  δε  να  ανζητηθώαιν 
εκ  νέον  χατα  το  όιάατημα  τοντο  εΙμη  τι)  εγ- 
γράφω χαΐ  -ίμιο.Ιογημένη  Λροτάαει  πέντε  το'ν- 
.Ιάγιστον μεΐών  τον  ΣνΜΙόγου,  ονζητηθηΰομέ · 
τη  εν  εχτάχτω  συνεδριάζει ,  ήτις  έ&Ι  τούτω 
σνγχα.Ιεΐται  ί'Λο  του  προεδρείου. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βκσιάδης  εκφράζει  τάς  ευχαρι- 
στίας αύτοΰ  και  ώς  μέλος  τοΰ  Συλλόγου  και 
ως  προεδρεύσας  αύτοϋ.  Το  προςδιοριζόμενον  δέ, 
λέγει,  ποσόν  διά  τήν  δημοσίευσιν  της  συλλε- 
γησομένης  υλίις  εστί  σρ.ικρο'ν,  άλλα  πέποιθεν 
δτι  ό  κ.  Θεόδωρος  Μαυρογορδάτος,  όταν  ΐδη 
τήν  σπουδαιότητα  τοΰ  έργου,  συμπληρώσει 
αΰτο'.  Τέλος  δέ  προτείνει  τήν  δημοσίευσιν  της 
επιστολής  του  κ.  Θεοδώρου  Μαυρογορδάτου  ώς 
κα'ι  των  αποφάσεων  τοΰ  Συλλόγου. 

Αί  άνοιτέρω  προτάσεις  τοΰ  προεδρείου  γί- 
γνονται  δεκταί  παμψηφεί  ώς  και  η  πρός  δημο- 
σίευσιν  αυτών  τε  και  της  επιστολής  τοΰ  κ. 
Θεοδώρου  Μαυρογορδάτου  προ'τασις  τοΰ  κ.  Βα- 
σιάδου. 

Εκφράζονται  δέ  θερμαί  εύχαριστίαι  τω  κ. 
Θ.  Μαυρογορδάτω  και  αποφασίζεται  ίνα  και 
εγγράφως  άγγελθή  τοΰτο  τω  δωρητή. 

Είτα  ό  κ.  γενικός  γραμματεύς  άναγινώσκει 
τό  ύπό  τοΰ  προεδοείου  συνταχθέν  συμβο'λαιον, 
ύπογραφησόμενον  άφ'  ενός  μέν  ύπό  τοΰ  προέ- 
δρου και  γενικοΰ  γραμματέως  άφ'  έτερου  δέ 
ύπό  τοΰ  κ.  Αθανασίου  Παπαδοπούλου  τοΰ  Κε- 
ραμέως.  Τό  συμβο'λαιον  έχει  ούτοι. 

ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΝ 

Μεταςύ  τοΰ  έν  Κωνσταντινουπόλει  Ελληνι- 
κού Φιλολογικού  Συλλόγου  άντιπροσωπευομέ- 
νου  ύπό  των  κ.  κ.  Κ.  Καλλιάδου  προέδρου  και 
Τηλ.  Καραθεοδουρή  γενικού  γραμματέως  άφ' 
ενός,  και  τοΰ  κ.  Αθανασίου  Παπαδοπούλου  Κε- 
ραμέως  άφ'  ετέρου,  συνεφωνήθησαν  τά  έξης· 

"Αρθρον  1.  —  Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μεϋς  άναδέ/εται  την  σύνταςιν  γενικού  περιγρα- 
φικού καταλόγου  τών  Ελληνικών  χειρογράφων 
τών  εύρισκομένων  έν  ταϊς  άνά  την  Άνατολήν 
(ίιβλιοθήκαις  δια  τήν  Μαυρογορδάτειον  βιβλιο- 
θήκη ν. 

"Αρθρον  2. — 'ίίς  πρός  το  "Αγιον  "Ορος  επει- 
δή ή  αναγραφή  τών  έκεΐ  χειρογράφων  άνήκει 
τί)  Άθ<»νιάδι  βιβλιοθήκη  τοΰ  αειμνήστου  Σου- 
λίνη,  ό  Σύλλογος  τήν  μέν  άναγραφήν  αύτών  έν 
τω  καταλόγω  τούτω  εξαιρεί,  τήν  δέ  άντιγρα- 
φήν  αύτών  επιτρέπει  μετά  παρέλευσιν  τών 
δύο  πρώτων  ετών. 


"Αρθρον  3. — Ό  έν  Κωνσταντινουπόλει  Ελ- 
ληνικός Φιλολογικός  Σύλλογος  χορηγεί  τώ  κ. 
Α.Παπαδοπούλω  Κεραμεϊ  δια  τήν  άνω  ρηθείσαν 
έργασίαν  λίρας  όθ.  έκατόν  είκοσι  κατ'  έ'τος  έπ'ι 
τετραετίαν  πληρωνομένας  αύτώ  δι'  έντάλρ.α- 
τος  τού  προέδρου  άνά  έξήκοντα  7.ίρας  καθ'  έ- 
κάστην  έξαμηνίαν  τη  15η  Μαίου  και  τη  15·/) 
Νοεμβρίου  έκάστου  έτους  έπί  τετραετίαν,  άρ- 
χομένης  της  πληρωμής  άπό  τοΰ  προσεχούς 
Μαίου. — Έν  περιπτώσει  άπουσίας  ό  κ.  Α.  Πα- 
παδόπουλος Κεραμεύς  διορίζει  έγγράφως  έπί- 
τροπον  πρός  παραλαβήν  τών  χρημάτων. 

"Αρθρον.  4. — Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κε- 
ραμεύς πρός  έκτέλεσιν  της  άνατεθειμένης  αύ- 
τώ έργασίας  οφείλει  νά  περιέλθη  αύτοπροσώ- 
πως  τάς  βιβλιοθήκας  Μονών,  Σχολών  και  λοι- 
πών ιδρυμάτων,  ένθα  γινώσκει  ότι  ύπάρχουσι 
χειρόγραφα  και  καταγράψη  ακριβή  κατάλογον 
πάντων  τών  έν  έκαστη  έρευνωμένη  βιβλιοθήκη 
περιεχομένων  χειρογράφων,  άντιγράψη  δέ  και 
τά  κατ'  αυτόν  σπουδαιότερα. 

Τά  χειρόγραφα  περιγραφήσονται  εν  πρός  εν 
λεπτομερώς  και  ούτως  ώς  είθισται  έν  ταϊςτε- 
λειοτάταις  τών  τοιούτου  είδους  περιγραφών. 
Ληφθήσονται  δέ  κατά  τό  δυνατόν  και  άπομι- 
μήματα  πανομοιόγραφα  τών  γραφών  και  εικό- 
νων, αίτινες  ήθελον  κριθή  άξιαι  ιδιαιτέρας 
μνείας. 

"Αρθρον  5. — Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
ρ.εύς  δέν  δύναται  νά  προβή  ιδιαιτέρως  εις  οΰ- 
δεμίαν  δημοσίευσιν  χειρογράφων  άνηκόντοιν 
ταΐς  έν  τω  άρθρω  1  του  παρόντος  συμβολαίου 
διαλαμβανομέναις  βιβλιοθήκαις,  ουδέ  νά  κοι- 
νοποιήση  άλλω  ή  τώ  κατά  καιρόν  προέδρω  τοΰ 
Συλλόγου  τήν  συλλεγομένην  ύπ'  αΰτοΰ  ύλην 
έπί  ποινή  άκυρώσεως  τοΰ  συμβολαίου  τούτου. 

"Αρθρον  6. — Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μεύς οφείλει  νά  τηρή  τόν  Σύλλογον  ένήμερον 
τών  έργασιών  αύτοΰ  κοινοποιών  αύτώ  καθ'εκά- 
στην  τριμηνίαν  τακτικώς  τά  τε  ύπ'  αύτοΰ  γε- 
νόμενα ώς  και  πρόγραμμα  τής  σχεδιαζομένης 
πορείας  κατά  τήν  έπερχομένην  τριμηνίαν. 

"Αρθρον  7. — Ή  συλλεχθεϊσα  και  καταρτι- 
σθείσα ύλη  δέον  νά  περιέλθη  εις  τήν  κατοχήν 
τοΰ  Συλλόγου  τό  βραδύτερον  τή  1  μαρτίου 
έκάστου  έτους. 

"Αρθρον  8. — Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μεύς  προςκαλεΐται  ύπό  τής  Συντακτικής  επι- 
τροπής έν  ταίς  συνεδριάσεσιν  αυτής,  ένθα  γενή- 
σεται  λόγος  περί  τής  εκδόσεως  τής  Μαυρογορ- 
δατείου  βιβλιοθήκης  και  συνεργάζεται  μετ' 
αυτής  πρός  τοΰτο,  άν  παρή. 


Β  Ρ  Α  Κ 

Άρθρον  9. — Ό  Σύλλογος  παρέχει  τω  ·/..  Α. 
Παπαδο~ούλω  Κεραμεΐ  πάσαν  ηθιχην  άρωγήν 
και  συνδρομήν  ττρός  διευκο'λυνσιν  αύτοϋ  έν  τή 
έογασία,  ηΛ  αναλαμβάνει  διά  του  συμβολαίου 
τούτου. 

"Αρθρον  1  0. — Το  παρόν  συμβόλαιον  εγκρι- 
θέν καϊ  έπιψηφισθέν  ύττο  τού  Συλλόγου  έν  τή 
ΨΓ'.  τακτική  αΰτοΰ  συνεδριάσει  της  1  1ης  ά- 
πριλίου  1883,  έ/ον  δέ  κύρος  δημοσίου  εγγρά- 
φου, έγένετο  εις  δύο  Ίσα,  ών  τό  μέν  κατατί- 
θεται έν  τοις  άρνείοις  του  Συλλόγου,  το  06  πα- 
ραδίδεται τω  έτε'ρφ  των  συμβαλλομένου  κ. 
Άθ.  Παπαδοπούλω  Κεραμεΐ. 

Πί'ραν,  ττ\  11  άπριλίου  1883. 

Μετά  την  άνάγνωσιν  αύτοΰ,  ό  κ.  Α.  Πα- 
παδόπουλος Κεραμεύς  δηλοΐ,  δτι  άναδέ/εται 
τήν  έχ.τέλεσιν  τοΰ  έ'ργου  έπϊ  τή  αποτίσει  λιρ. 
οθωμανικών  έςήκοντα  κχθ'  έςαμηνίαν. 

Ό  κ.  ΆΟ.  Παπαδόπουλος  Κερα- 
μ.ε\>5  εύνχριστεϊ  τω  Συλλο'γω  οιά  τήν  ΰψη- 
λήν  εργασίαν,  5|ν  άνέθηκεν  αύτω,  και  την  έκ 
τούτου  έπιδεικνυμένην  αύτώ  έμπιστοσύνην  και 
ύπισχνεϊται  οτι  έργασθήσεται  πάσν)  δυνάαει 
προς  έκτέλεσιν  τοΰ  άνατεθέντος  αύτω  έργου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  ότι  ό  Σύλλογο;  πέποι- 
&ίν,  8τ»  ό  /..  Άθ.  Παπαοο'πουλος  Κεραμεύς  έρ- 
γασθήσεται μετ'  εύσ'υνειοησίας  πρός  έ— ιτ υ- 
χίχν  του  σκοπού  του  Συλλόγου,  καθ*  δσον  και 
ειδικός  προς  τούτο  υπάρχει.  Ό  Σύλλογο;,  προς- 
τίθησιν  ό  κ.  προ'εδρος,  6ς  έσχεν  ίκανάς  υπηρε- 
σίας [λέχρί  τούδε  τοΰ  κ.  Πχπαδο-ούλου  Κερα- 
μέως  μετά  ζήλου  εργασθέντος  έν  αύτω,  βέ- 
βαιος έστιν  δτι  εύχαριστηθήσεται  και  ώς  προς 
τήν  ποιότητα  και  την  ποσο'τητα  της  εργα- 
σίας αΰτοΰ. 

Είτα  ο  κ.  πρόεδρος  λε'γει,  ότι  τό  προεδρεΐον 
ϊΧίψάμενον  έπί  της  πχραιτήσειος  τοΰ  κ.  Ο. 
\ν'.  ΗίΐϊιΙβίι^Ι.'ΐΐιΐΐιι  άπό  τακτικού  μέλους,  ην 
ούτος  οιά  επιστολής  ηγγειλε  τω  Σύλλογο, 
έγνω  νά  προτείνη  τώ  Συλλο'γω  την  αποδοχών 
μέν  της  άπό  τακτικού  με'λους  παραιτήσεως 
αύτοΰ  τήν  έκλογήν  δ'αύτοΰ  μέλους  αντεπιστέλ- 
λοντος. 

ΊΙ  προ'τασις  γίγνεται  παμ,ψηφε'ι  δεκτή. 

Ακολούθως  ό  κ.  ΊΙροκλ/-]^  Βασιάδης 
άναγινώσκει  συνε'/ειαν  της  περί  τοΰ  Ααοκόον- 
τι;  τού  Αεσιγγίου  πραγματείας  κύτοΰ. 

Ί  ο  μέρος  τούτο  της  ανακοινώσεως  τού  κ. 
Ήρ.  Βασιάδου  έχει  έν  περιλήψει  οΰτω. 

«Ιναίτοι  ο  Αεσίγγιος  Ικανά   είπε  περί  της 


Τ  I  Κ  Λ.  180 

τέ/νης  τού  Σοφοκλέους,  ένομίσαμεν  καλόν,  λέ- 
γει ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης,  οπ<υς  ίνσιατρίψωμ,εν 
μικρόν  έτι,  ίνα  κατνδείςιομεν  δτι  αί  Οεωρίαι 
τοΰ  Λεσιγγίου  ού  μόνον  έν  Γερμανία  έκαρπο- 
φο'ρησαν,  άλλα  και  έν  Γαλλία,  όπου  έδωκαν  ά- 
οορμην  εις  άλλους  και  μάλιστα  εις  τον  Ρβ,ΐίΐΐ 
κα'ι  8;ΐίηΙ-Μ;ΐΓΟ-ΟίΓ<ΊΓ(1ίΐ)  νά  κρίνιυσιν  όρθο'ΐ  ε- 
ρον  περί  των  Ελληνικών  γραμμάιων  καϊ  των 
Ελλήνων  τραγικών  η  δ  τι  έποίουν  οί  Γάλλοι 
κριτικοί  κα'ι  ποιητα'ι  κατά  τον  ΙΗ'.  αιώνα.  Και 
πρώτον  άναγινώσκει  ο  κ.  Βασιάδης  την  σύγ- 
κρισιν  τών  τριών  Φιλοκτητών  τοΰ  Εύριπίδου, 
τοΰ  Αισχύλου  και  τού  Σοφοκλέους  κατά  τόν 
Δίωνα  τόν  Χρυσόστομον,  έν  γ)  ούτος  αναπτύσ- 
σει τάς  άρετάς  εκάστης  τραγωδίας,  άλλ'  ου- 
δόλως αποφαίνεται  τίς  ανώτερος  τών  άλλων, 
και  είτα  έξακολουθών  λέγει  δτι  ό  Γαλάτης  Ρ;ι- 
Ιίο  άκριβε'στερον  και  λεπτομερε'στεοον  εξετά- 
ζει τόν  Φιλοκτήτη  ν  τοΰ  Σοφοκλέους.  Τό  δράμα 
κατ'  αυτόν  ήν  τοϊς  άρχαίοις  ττρό  πάντων  ηθι- 
κόν κάτο,πτρον,  έν  ώ  θεο^ροΰνται  τά  πάθη  τών 
άλλων  ένησμένιζον  δέ  ν'  άνευρίσκωσι  τήν  εαυ- 
τών εικόνα.  Τόν  χαρακτήρα  τούτον  τοΰ  αρ- 
χαίου δράματος  κάλλιστα  δηλοϊ  ό  περιβόητος 
έκεϊνος  στίχος  τοΰ  Μενκνδρου 

►  "Ανθρωπος  είμι  χα\  τάνθρώπου  μοι  μέλΐι». 

Ούδέν  έτερον  δράμα  διαπρέπει  τοσούτον  έπί 
ταύτη  τη  άξία  τού  δεικνύναι  τόν  άνθρο^πον  πρός 
τόν  άνθρωπον  δσον  ό  Φιλοκτήτης  τού  Σοφο- 
κλέους. 

Τά  αισθήματα,  άττερ  έν  αύτω  αναπτύσσον- 
ται, ελήφθησαν  εκ  της  ένδομυχωτάτης  και  κα- 
θολικωτάτης  ήμών  φύσεως,  διό  και  συγκινοΰ- 
σιν  ήμάς  βαθέως.  Ό  Ρβ,ΙΪΠ  θαυμάζει  τήν  με- 
γκλην  τέννην  τού  Σοφοκλέους,  δι'  ής  άπλου- 
στάτην  ύπο'θεσιν  κατώρθο^σε  νά  πλέζη  διά  αής 
εισαγωγής  νέου  προσώπου,  τού  Νεοπτολέμου, 
καϊ  της  άντιθε'σεως  τών  χαρακτήρων  τοΰ  'Ο- 
δυσσέως  τοΰ  Φιλοκτήτου  και  τοΰ  Νεοπτόλε- 
μου, έξ  ων  επέρχονται  πάσαι  αί  περιπέτειαι 
τού  δράματος  φυσικώς  άνευ  βίας  εξωτερικής. 
Ό  μέν  χαρακτήρ  τοΰ  Νεοπτολέμου  έστϊν  α- 
πλούς, γενναίος  καϊ  άδολος  ώς  ό  τού  πατρός 
αύτοΰ,  ο  δέ  τοΰ  "Οδυσσέως  πανούργος,  πρός  ού- 
δέν άλλο  αποβλέπων  ή  πρός  έπιτυνίαν  τοΰ 
σκοπού  αύτοΰ  καϊ  ούδέν  μέσον  άποφεύγων,  ό 
δέ  τού  Φιλοκτήτου  ούκ  έστι  καταβεβλημένο;, 
ώς  παρ'  Αίσχύλω,  αλλά  ζωηρός  καϊ  αδιάλλα- 
κτος, φυλάττων  μίσος  κατά  τών  Ατρειδών 
καϊ  μάλιστα  κατά  τού  Όδυσσέιυς. 

Ενταύθα  διακόπτει  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  τό 


190 


Ο  Ε\  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛ1ΙΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ανάγνωσμα  αυτού  επιφυλασσόμενος  Ενα  άπο- 
περατώση  αΰτό  εν  έπιούση   τινί  συνεδριάσει. 

Μετά  τό  πέρας  του  αναγνώσματος  ό  χ. 
.τ.ρόεόρος  λύει  την  συνεδρίασιν. 


ΣΥΛΈΔΡΙΑΣΙΣ  Μ  Α  . 

("Εκτ·χ*τος). 

Τη  13/25  άπριλίου  1883. 
ΙΤροεΰρενοκτος  τον  κ.  Κ.  Κλλλιαλοτ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως· τής  28  ίουνίου  παρ.  έ'τους 

Ό  κ.  Τηλέμαχος  Κ-ΟφαΟεοδωρή 
γενικός  γραμματεύς  άναγινώσκει  την  εκθεσιν 
τής  Εκπαιδευτικές  επιτροπής  περί  των  ετη- 
σίων αύτής  εργασιών  ενουσαν  ούτω* 

Κύρωο ! 

Ή  Εκπαιδευτική  επιτροπή  της  ληγούσης 
συλλογικής  περιόδου  συγκειμένη  εκ  τών  κκ. 
Κ.  Εανθοπούλου,  προέδρου,  Ήρ.  Βασιάδου,  Χρ. 
Χατζηχρήστου,  Α.  Θεοδωρίδου,  Ν.  Παρανίκα, 
Π.  Παπαρρούση,  Κ.  Γεωργα>ά  και  Γεωργίου 
Τσιάκα  συνήλθεν  εις  πρώτην  συνεδρίασιν  τή 
1  5  Οκτωβρίου  έτους  παρελθόντος,  εν  ή  τή  προ- 
τάσει  του  προε'δρου  τής  επιτροπής  και  όϊΑΟ— 
ψήφω  άποφάσει  τών  μελών  αυτής  έξελέγη 
γραμματεύς  ό  κ.  Γεώργιος  Τσιάκας,  του  μέν 
του  κ.  Θ.  Σαλτέλη  μή  μετάσχοντος  τών  συνε- 
δριάσεων διά  λογούς  σπουδαίους,  του  δέ  κ. 
Αβραάμ  Μαλιάκα  παρευρεθε'ντος  έν  δυσί  μό- 
νον. Ή  ήμετέρα  επιτροπή  συνεκροτησε  μέχρι 
τοΰδε  15  συνεδριάσεις  τακτικές  τε  και  εκτά- 
κτους, εν  αίς  τή  προθύμω  και  άο'κνω  πάντων 
τών  μελών  συμπράξει  διάφοροι  έμελετήθησαν 
και  διεξήχθησαν  έργασίαι,  αί'τινες  ύπακτέαι  εις 
τρεις  κυρίους  κατηγορίας.  Και  έν  μέν  τή  πρώ- 
Τϊ)  περιλαμβάνονται  αί  έκθε'σεις  επί  τών  άπο- 
σταλε'ντων  τή  επιτροπή  παρά  του  Προεδρείου 
έργων,  τών  μή  εις  τόν  Καραπάνειον  άγώνα 
αναφερομένων,  έν  δέ  τή  δευτέρα  περιένοντα·. 
αί  περί  συντάξεως  προγράμματος  γραμματι- 
κής διά  τον  Καραπάνειον  άγώνα  μακραί  συζη- 
τήσεις και  άποφάσεις  και  τήν  τελευταίαν 
άπζοτίζουσιν  αί  έπί  τών  εις  τον  Καραπάνειον 
άγώνα  σταλεισών  δύο  χειρογράφων  γεωγρα- 
φιών  και  δύο  φυσικών  ιστοριών  κοίσεις  και 
άγωνοοικίαι.  Και  τών  μέν  τελευτζίο,ιν  τούτων 
το  άποτέλεσμα  κοιν<υθήσεται  έν  τή  έπετείω 


του  Συλλόγου  εορτή,  νυν  δέ  περί  τών  άλλων 
έ'στω  βραχύς  λόγος. 

Ευθύς  έν  τή  πρώτν]  συνεδριάσει  σκέψις  έγέ- 
νετο  περί  έκ^ογής  θέματος,  εις  ο  έμελλε  ν'  ά- 
σ/οληθή  ή  έπιτροπή  κατά  τό  λήγον  συλλογι- 
κόν  έτος·  και  προύτάθη  μέν  κατ*  άρχάς  ώς 
τοιούτον  ό  καταρτισμός  προγράμματος  οδηγού 
τής  μέσης  παιδεύσεως,  αλλά  δευτέρας  σκέψεως 
αρχής  προτεθείσης,  απεφασίσθη  όπως  ή  έπι- 
τροπή άσχο^ηθή  περί  τήν  διαπονησιν  προ- 
γράμματος προς  σύνταξιν  γραμματικής  εις  χρή- 
σιν  τών  δημοτικών  και  αστικών  σχολών,  άγω- 
νοθετουντος  και  αύθις  τοΰ  φιλογενοΰς  κ.  Κ.  Κα- 
ραπάνου.  Έν  τω  μεταξύ  προ'τασις  μέν  έγένετο 
δπως  μελετηθή  ή  συγ/.ρο'τησις  προγράμματος 
πρός  καλλιγραφικόν  άγώνα,  αλλά  τών  εκ  Παρι- 
σίων αναμενόμενων  δειγμάτων  τής  γραφής  Αγ- 
γέλου του  Βεργικίου  ούπω  άποσταλέντων,  έγ- 
κατελείφθη  ή  εργασία  αύτη  εις  τήν  διάδοχον 
έπιτροπήν.  Έν  τή  συγκροτήσει  τοΰ  τής  γραμ- 
ματικής προγράμματος  άπαντα  τά  μέλη  συν- 
εισήνεγκον  έν  πολλή  προθυμία  τόν  πνευματικόν 
έ'ρανον  αυτών,  δπως  τό  έπιδιωκο'μενον  έργον 
ώς  οίον  τε  καΤ^ώς  συντελεσθή.  Κατά  συμβου- 
λήν  δέ  τοΰ  κ.  Ήρ.  Βασιάδου  μεταγλωττισθεΐ- 
σαι  έκ  τοΰ  γερμανικοΰ  ύπό  τοΰ  Γεωργίου  Τσιά- 
κα  άνεγνώσθησαν  έν  ταϊς  συνεδριάσεσι  δύο 
σ/ετικαί  πραγματεϊαι,  δι'  ών  κατενοήθη  κάλ- 
λιον  πώς  οί  έν  Εΰρώπτ]  έργάζονται  παραπλη- 
σίαις  έπιχειροΰντες  έπιχειρήσεσιν.  Έργασθεΐσα 
5έ  ή  έπιτροπή  έπί  δύο  περίπου  μήνας  εν  τή 
υποθέσει  ταύτη  συνεκροτησε  τέλος  τό  προ  τί- 
νων ημερών  άναγνωσθέν  έν  τακτική  τοΰ  Συλ- 
λόγου συνεδριάσει  πρόγραμμα,  όπερ  έπιψηφι- 
σθέν  δημοσιεύεται  κατ'αΰτάς  έν  ταίς  έφημερίσι. 

Τά  εις  τήν  ήμετέραν  έπιτροπήν  παραπεμ- 
φθέντα  έργα  τά  μή  εις  τόν  Καραπάνειον  άνα- 
φερομενα  άγώνά  εϊσι  τρία,  ών  τό  μέν  εντυπον 
Άλφαβητάριον  ύπό  Κ.  I.  Μαρουδή  έξητάσθη 
ύπό  τών  κκ.  Κ.  Γεωργαλά  και  Γεωργ.  Τσιά- 
κα,  τό  δέ  τοΰ  κ.  Μηνά  Δ.  Χαμουδοπούλου  Άνα- 
γνωσματάριον  ύπό  τριμελούς  ειδικής  επιτρο- 
πής έκ  τών  κκ.  Κ.  Εανθοπούλου.  Κ.  Γεωργα- 
λά και  Γεο^ργίου  Τσιάκα  και  ή  Ανθοδέσμη 
ήτοι  συλλογή  ποιημάτίον  ύπό  Δημ.  Πετρίδου 
έξητάσθη  ύπό  τών  κκ.  Κ.  Εανθοπούλου  και 
Χρ.  λατζη/ρήστου.  Και  αί  τρεις  έπί  τών  εί- 
ρημένων  έργων  έ/.θέσεις  τών  ειδικών  επιτρο- 
πών έν  καιρώ  παρασκευχσθεϊσαι  και  έντή  γε- 
νική έκπαιδευτική  έπιτροπή  συζητηθε'ισαι  άνε- 
γνώσθησαν και  έν  τακτικαίς  τοΰ  Συλλόγου 
συνεδριάσεσιν.  Ώς  γνωστόν  οϋδενός  τών  πονη- 


II  Ι'  Λ  Κ  Τ  I  Κ  Λ. 


191 


μάτων  τούτων  τό  αποτέλεσμα  ύπήρςεν  εΰνοϊ- 
κο'ν,  ου  ένεκα  αύτη  πρώτη  ή  επιτροπή  μεγά- 
λως  έλυπήθη.  Άλλα  μή  λησμονήσωμεν  ότι  ό 
ημέτερος  —  ύλλογος  καθήκον  ίερόν  ε/ει,  όπως 
έταστικώτατα  ρίπτη  βλέμματα,  όποτε  ερευν^ 
Ιργα  τνιν  ίναγεννωμε'νην  οημοτικην  σχολών 
ήυ.ών  άτοβλέποντα.  Ουδεμία  δέ  ανάγκη  όπως 
εί τ  λεπτομέρειας  επί  των  είρημένων  εκθέσεων 
ένίιατρίψωμεν,  ίιο'τ»  αύται  και  γνωσταί  είσιν 
ήδη  κα'ι  δημοσιευθήσονται  ώς  έ/ουσιν  εν  τω 
τοϋ  Συλλόγω  περιοδικώ.  —  ημειωτέον  δ'  ενταύ- 
θα, δτι  πλην  του  Γεωργίου  Τσιάκα  παραιτη- 
θέντος διά  λο'γους  ιδίους  τά  άλλα  μέλη  ένέ- 
μειναν  [Αί'χρι  τέλους. 

Τέλος  έςαιτούμεθκ  μεν  την  προασκούσαν 
παρά  τοϋ  Συλλόγου  έπιείκειαν  έπ'ι  ταΐς  τυχόν 
έλλείψεσιν  έν  τν)  επιτελέσει  τοϋ  καθήκοντος 
ημών,  εύ/όμεθα  δέ  τοις  ήμετέροις  διαδόχοις 
σταδιοδρομίαν  ευδοκιμώ  τέρ  αν  και  επιτυχίαν 
άζιολογωτέραν. 

Τά  Γ^ο  'Εχπαιόεντιχψ:  επιτροπής 

Κ.  Ξαχθοποτλοι,  πρόεδρος. 

ΗΡ.  βΛΣΙΛΛΗΣ. 

Χρήστος  Χατζηχρήστοι·. 
θ.  Σαλτελης. 
Α.  Θεοαωριαης. 
Κπγ.  Παραμκας. 
Π.  Παπαρρουςης. 

Κ.    Γ.  ΓΚίίΡΓΛΛΛΣ. 

Ό  κ.  Τηλ.  ?·ί  αφαϋεοΠωρη  λέγει,  ότι 
τό  προεσρείον,  καθ'  όσον  άφορα  τά  τής  καλ- 
λιγραφίας  περί  ής  γίγνεται  λόγος  έν  τΫί  εκθέ- 
σει, έγραψε  τω  εν  Παρισίοις  κ.  Γ.  Χασιώτν) 
περί  των  υποδειγμάτων,  άλλ'  εΐσε'τι  καθυστε- 
ρεί ή  άπάντΓ,σις. 

Είτα  ό  κ.  ΆΟ.  11  χττ «.δίβουλος  Κε- 
^ν.μ,εΰς  εισηγητής  της  Φιλολογικής  έπιτρο- 
-7,ς  άναγινώσκει  την  έκθεσιν  των  εργασιών 
της  επιτροπής  ταύτης  ούτως  έ/ουσαν. 

ΊΙ  Φιλολογική  επιτροπή  άπαρτιζομένη  εφέ- 
τος εκ  τών  χ.. κ.  Ήρ.  βασιάδου,  προέδρου,  Κ. 
Εανθοπούλου,  Χρήστου  Χ"  Χρήστου,  Άβρ.  Μα- 
λιάκα,  θ.  Σαλτέλη,  Κ.  Κοντοπούλου  και  Α. 
Παπαδο-ούλου  Κεραμέως,  γραμματέως,  έποιή- 
σατο  ενόεκα  συνεδριάσεις·  και  πρώτον  [/.έν  έπε- 
μελήθη  νά  ετοιμάσν)  γλωσσικήν  ΰλην  προς  δη- 
μοσίευσιν  έν  τε  τω  1\'  και  εν  τω  ΙΕ'  το'μω 
τοϋ  περιοδικού  τοϋ  Συλλόγου-  και  ήδη,  επι- 
στασία τοϋ  γραμματείς  αυτής,  έςετυπώθη  έν 


τώ  ΙΑ'  το'μω  ή  του  Η.  Ιίουσίου  συλλογή  λέ- 
ξεων, παραμυθίιυν,  άστατων  κτλ.  τοϋ  έν  Ζα- 
γορίω  τής  ΊΙπείρου  ελληνικού  λαού,  καταλα- 
βοϋσα  έβδομήκοντα  και  τρεις  όλας  σελίδας,  καϊ 
ή  τοϋ  κ.  'Ι.  Βαλαβάνη  νέα  συλλογή  ζα>ντ<υν 
μνημείων  τής  ιδιωτικής  τοϋ  Πόντου,  καταλα- 
βοϋσα  δέκα  και  τρεις  μόνον  σελίδας.  Άναγ- 
καϊον  δέ  ήγούμεθα  νά  όμολογήσωμεν  ότι  ή  έκ- 
τύπωσις  τής  όλης  ταύτης  άπερρόφησεν  ού  μι- 
κράν χρόνον,  διότι  έδέησε  τό  {Λεν  νά  περικο- 
πώσιν  όλα  κεφάλαια  ως  περιττά  ή  άσ/ετα 
προς  τον  σκοπόν  τής  συλλογής  τών  Ζώντιον 
Μνημείων  τής  γλώσσης  τοϋ  Ελληνικού  λαού, 
τό  δέ  ν'  κφαιρεθώσι  πλεΐσται  τολμηραί  καϊ 
ανεπιτυχείς  έτυμολογικαί  παρατηρήσεις,  σκο- 
πού τεθέντος  τής  όσον  ένεστι  κοινοποιήσεως  κα- 
θαράς  κα'ι  πραγματικής  ύλης  μετά  τών  αναγ- 
καίων παρατηρήσεων  κα'ι  φρασεολογιών  εΐ  δέ 
καϊ  ένιανοϋ  ουδεμία  έπηνέ/θη  τροποποίησις, 
άφεθεισών  τών  έν  τοις  /ειρογράφοις  παοατη- 
ρήσεων  άνεπάφων,  τούτο  έγένετο  όπως  κατα- 
φανή ό  βαθμός  τής  έν  τή  Άνατολν)  προόδου 
τών  γλο^σσολογικών  σπουδών. 

Τής  έργασίας  ταύτης  περατωθείσης,  ή  Επι- 
τροπή σκεφθείσα  ότι  οί  έτησίως  εις  το  Ζω- 
γράφε ιον  διαγώνισμα  συμβαλλόμενοι  ε'ισι  πά- 
νυ ολίγοι  και  ότι  έκ  πολλών  επαρχιών,  καϊ 
μάλιστα  τών  κυριωτέρων,  στερούμεθα  συλλο- 
γών, ενέκρινε  νά  καταστρώσν]  κατάλογον  λο- 
γίων διαμένοντος  έν  ταϊς  έπαρχίαις  κα'ι  δυνα- 
μένων έργασθήναι  προς  εύόδωσιν  τοϋ  είρημέ- 
νου  διαγωνίσματος,  ούτινος  σκοπός  έστιν  ή  έκ 
πάσης  γής  ελληνικής  συλλογή  γλαισσαρίων  καϊ 
άλλων,  οίον  παραμυθιών,  αινιγμάτων,  ασμά- 
των κτλ.  Έφρόντισε  λοιπόν  έν  όλίγω  νρο'νω 
νά  καταστρώσει  τοιούτον  κατάλογον,  όστις 
περιε/ων  πρόσωπα  διαμένοντα  έν  Μικρά  Ασία 
καϊ  ταίς  νήσοις  τοϋ  Αιγαίου  άνεκοινώθη  τω 
Προεδρείω,  παρακληθέντι  ν'  άποστείλ*/)  τάς 
δεούσας  πρός  αύτά  έπιστολάς  μετ'  άντιτύποον 
τοϋ  προγράμματος  τοϋ  Ζωγραφείου  διαγωνί- 
σματος.  Ό  χρόνος  ή  ν  βραχύς·  καϊ  όμως,  κύ- 
ρ'.οι,  ή  ημετέρα  ένέργεια  έτυχεν  ένθέρμου  υπο- 
δοχής, διότι  απεστάλησαν  ήδη  τω  Συλλο'γω 
συλλογαϊ  έκ  μερών,  άφ'  ων  ουδέποτε  εΐ/ο- 
μεν  λάβει  τοιαύτας-  έλπίζομεν  δέ  ότι  τό  έπό- 
μενον  έτος  έ'Ηομεν  πλείονας,  διότι  τι\ά  τών 
προσκληθέντων  προσώπου  έσπευσαν  νά  δια- 
βιβάσωσι  τώ  Προεδρείω  την  περϊ  συλλογής 
τών  αιτουμένων  ΰπόσ/εσιν  αύτών. 

Υπεβλήθησαν  λοιπόν  εφέτος  Φιλολογική 
έπιστροπν)  αί  έπομεναι  συλλογαί ; 


Ο  Ελ  Κ/ΠΟ.ΥΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


α')  Ανωνύμου ,  νεοελληνικά  ανάλεκτα  Σμύρ- 
νης και  Πάτμου. 

β')  Σ.  Μανααΰείδον,  συλλογή  ετέρων  ζών- 
των μνημείων. 

γ')  .Γ.  Ζηχίδου,  τεύχος  η'  νεοελλ.  αναλέ- 
κτων τής  Ηπείρου. 

δ')  ΑΓ.  Κανε.ΙΜίχη,  εκ  Νενήτων  Χίου  1 )  δη- 
μοτικά άσματα  άδομενα  έν  τή  έποχή  του  θέ- 
ρους. — 2}  Λέζεις  και  φράσεις  και  ονόματα  ερ- 
γαλείων χιακών. — 3)  Αντίγραφα  επισήμων 
έγγραφων  εκ  των  κωδίκων  Λενήτων. —  4)  Λέ- 
ξει; γεωργικών  εργαλείων  μετά  τών  σχημά- 
των αυτών. 

ε')  Λ.  Τ1.  Πον.Ιάχη,  εν  Τσεσμέ  (Κρήνη) 
τής  Ερυθραίας  χερσονήσου  1)  επαρχία  Κρή- 
νης και  Ά  νέων·  συλλογή  μυρολογίων. — 2)  "Ε- 
τέρα δημοτικών  ασμάτων. 

ς')  ΝιχοΛαίδον ,  συλλογή  ζώντων  μνη- 
μείων έν  τή  γλώσσν)  του  λαού  εκ  τών  τής 
Μακεδονίας  κωμών  Νιγρίτης  και  Πολυγε'ρου. 

ζ')  Μαριάνας  Γρ.  Καρπονρογ.Ιον,  αθηναϊ- 
κά παραμύθια. 

η')  /ίω^.  Λφοσίνη,  δημώδη  δίστιχα,  εξ  Α- 
θηνών. 

θ')  Λ^.  Γ.  ΠοΜτη,  έν  Αθήναις,  1)  αί  άσθέ- 
νειαι  κατά  τους  μύθους  του  ελληνικού  λαού. — 
2)  Έλληνικαί  παραδόσεις. 

ι')  ^/ί.  Χαδιάρα,  έν  Σύμη,  συλλογή  συ- 
μαϊκών  παραδόσεων. 

ια')  Ρ.  Γονιού,  συλλογή  λέξεων,  φράσεων 
κτλ.,  και 

ιβ')  /.  ΒαΑαβάνη ,  μνημείων  της  άνά  τον 
Πο'ντον  ιδιωτικής  συνε'χεια. 

Μετά  την  μελε'την  καϊ  έξήγησιν  τών  συλ- 
λογών τούτων  ύπό  τεσσάρων  της  έπιτροπης  με- 
λών, εξελέγη  εισηγητής  της  περί  αύτών  έκθέ- 
σεως  αύτής  ό  κ.  Κ.  Κοντο'πουλος,  παρ'  ού  τή 
ήμερα  της  εορτής  του  Συλλόγου  θέλετε  ακούσει 
τάς  κρίσεις  τής  Φιλολογικής  επιτροπής. 

Ή  επιτροπή  σκεφθεΐσα  προσέτι  δτι  αί  εΐδι- 
καί  αύτής  έργασίαί  ώφειλον  νά  έπαναληφθώσι 
ζωτ,ροτερον,  ώς  άλλοτε,  ενέκρινε  ν'  άνανεώσν] 
μετά  τινας  τροποποιήσεις  και  προσθήκας,  μέρη 
τινά  του  ιδιαιτέρου  αυτής  κανονισμού,  δστις 
τού  λοιπού  ορίζει  αυτή  :  α')  ίνα  μεριμνά  περί 
τής  εκδόσεως  ελλήνων  συγγραφέων  και  Πατέ- 
ρων τής  Εκκλησίας·  β')  Ενα  άσχολήται  εις 
έρευναν  τών  έν  ταϊς  βιβλιοθήκαις  χειρογράφων 
γ')  ίνα  κρίν/)  τά  προς  αύτήν  ύπό  τού  Συλλό- 
γου παραπεμπόμενα  βιβλία·  δ')  ίνα  κρίν/)  και 
γνωμοδοτή  περί  τών  έν  τω  Συλλο'γω  αναφερο- 
μένων εις  τάς  εΐδικάς  αύτής  εργασίας·  ε')  ίνα 


προτείνν)  εις  τήν  έκλογήν  τού  Συλλόγου  ώς  μέ- 
λη επίτιμα  και  αντεπιστέλλοντα  άνδρας  έπί 
φιλολογικαΐς  διαπρέποντας  γνώσεσιν  ς')  ίνα 
προβάλλν)  εις  συζήτησιν  τω  Συλλο'γω  σπου- 
δαία θέματα-  ζ  )  ίνα  κοινοποιή  τω  Συλλο'γω 
τά  μάλλον  λο'γου  άξια  έκ  τών  πρακτικών  τών 
συνεδριάσεων  αύτής·  η')  ίνα  κοινοποιή  τω  Συλ- 
λο'γω τάς  νεωτέρας  φιλολογικάς  προόδους·  θ') 
ί'να  καθυποβάλλν]  έκθεσιν  τών  ετησίων  αύτής 
εργασιών  ι')  έκθεσιν  περί  τών  βραβείων  τών 
διαγωνισμάτων,  ά  άν  τύχωσιν  αύτη  προς  κρί- 
σιν ανατεθειμένα,  και  ια')  ί'να  άσχολήται  περί 
τήν  συλλογήν  τών  ζώντων  μνημείων  τής  ελλη- 
νικής γλώσσης  και  κρίν/)  τά  περί  τούτων  πεμ- 
πομενα  αύτη  ύπό  τού  Συλλόγου  χειρόγραφα. 

Και  ένεκα  μεν  τού  βραχέος  χρόνου  όλίγιστα 
τών  άρθρων  τούτων  έξεπληρώθησαν  έφέτος·  ούχ 
ήττον  προύτεινε  τω  Συλλο'γω  τόν  έν  Αθήναις 
καθηγητήν  κ.  Κ.  Κωστήν  ώς  μέλος  έπίτιμον, 
ό  δέ  γραμματεύς  αΰτής  ήσχολήθη  εις  τήν  λε- 
πτομερή άναγραφήν  τών  έν  τή  βιβλιοθήκη  του 
Συλλόγου  χειρογράφων  αντηλλάγησαν  δέ  και 
σκέψεις  περί  τής  σημαντικότητας  τής  συμπα- 
ραβολής  τών  έν  ταΐς  βιβλιοθήκαις  χειρογράφων 
κωδίκων  ελλήνων  και  βυζαντινών  συγγραφέων 
προς  τάς  νεωτάτας  κριτικάς  έκδο'σεις,  ώς  και 
περί  τής  σπουδαιο'τητος  διάφορων  εγγράφων 
ύπό  τήν  έποψιν  τής  ιστορίας  τής  ελληνικής 
γλώσσης. 

Περί  δέ  τής  Ζωγραφείου  βιβλιοθήκης,  ή  Φι- 
λολογική έπιτροπή  συμφώνως  τή  έπιθυμία,  ήν 
έςέφρασιν  ό  ιδρυτής  αύτής,  ί'να  ϊδ'/ι  όσον  τάχιον 
έκδο'σεις  τών  ελλήνων  συγγραφέων,  παρεκάλε- 
σε  τόν  κ.  προ'εδρον  τού  Συλλόγου  ίνα  ύπομνή- 
ση  τοις  άναλαβούσι  τήν  έκδοσιν  συγγραφέων 
τινών,  ότι  όφείλουσι  νά  έπιταχύνωσι  τήν  πρός 
τούτο  έργασίαν  αύτών  ευχαρίστως  δέ  ήδη  ση- 
μειούμεν,  ότι  ό  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτης  έδήλωσεν  εγ- 
καίρως^ ότι  ή  τών  κωμωδιών  τού  Αριστοφάνους 
μελέτη  και  ύπομνημάτισις  αυτού  περατούται 
έντός  μικρού. 

Και  τοιαύτα  μεν  ώς  έν  συντομω  τά  κατά  τό 
λήξαν  ήδη  συλλογικόν  έτος  πεπραγμένα. 

Έν  Κωνσταντίνουπόλει  τη  12  άπριλίου  1883. 

'//  Φι.ϊο.ϊογιχ))  επιτροπή 
Ηι>.  Βαχιαληχ,  πρόεδρος. 

(λ  Σ.ΙΛΤΕΛΙΐε, 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΙ". 

Κ.  ΚοΝΤΟΠΟΤΑΟΧ. 

Α.  ΠαπααοποΥΑΟΧ  ΚΕΡΑΜ&1ΓΧ,  γραμματεύς. 


11  |·  V  Κ  Τ  I  Κ  Λ 


193 


Ό  κ.  αρόεόρος  εις  άμφοτέρας  τάς  έπιτρο- 
πάς,  ων  αί  εκθέτεις  των  ετησίων  εργασιών  ά- 
νεγνώσθησαν,  εκφράζει  τάς  ευχαριστίας  τοΰ 
Συλλο'γου  και  λύει  τήν  συνεσρίασιν. 


ΣΥΝΕΔΡΙ  \ΣΙΣ  Μ  Ι; . 

("Εχταχτος). 

Ττ,  21/3  μαΐου  1883. 
ΠροεΑρεΰοκτος  του  χ.  Κ.  Κλλλιλλου. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ηγουμένης  εκτάκτου  συνε- 
δριάσεως 

Ό  αίδ.  €.  Ο.  (ΊΐΓΐί*.  πρόεδρος  τής 
Αρχαιολογικής  επιτροπής,  άναγινώσκει  τήνδε 
την  έκθεσιν  τών  έργασιών  αϋτής. 

ΛΊ·ρΐ£  χρόεδρε  καί  κύριοι. 

Περιγίγνεταί  μοι  καί  αύθις  ή  τιμή  τού  άνα- 
γνώναι  εις  τον  Σύλλογον  τήν  έτησίαν  έ'κθεσιν 
τής  Αρχαιολογικής  επιτροπής  και  άποδοΰναι 
τάς  ευχαριστίας  μου  τοις  τοιαύτην  τερπνήν 
εύθύνην  έπιφορτίσασί  με  μέλεσι  τής  έπιτρο- 
πής·  πριν  δμως  ή  υποβάλω  αυτήν  τ  ή  εΰμενεϊ 
τοΰ  Συλλόγου  χρίσει,  δέον  όμολογήσαι  δτι  δέν 
θέλιυ  ομιλήσει  ες  ιδίας  πάντοτε  άντιλήψειυς, 
διότι  δέν  μοι  ήτο  εϋκολον  τό  παρίστασθαι  έν 
πάση  συνεδρία  τής  επιτροπής,  και  διότι  φθί- 
νοντος «.ηνός  όκτωβρίου  άπεδήμησα  της  Κων- 
σταντινουπόλεως επί  τινας  εβδομάδας·  κατά 
τήν  άπουσίαν  μου  άνεπλήρ(υσέ  με  ή  Α.  Έξ.  ό 
κ.  Άριστάρχης  βέης,  παρακληθείς  μέν  ύπ'  εμού 
εις  τούτο  δι'  επιστολής  από  13  όκτωβρίου, 
παμψηφεί  δέ  έν  συνεδρία  τής  επιτροπής  της 
22  τοΰ  αύτοΰ  μηνός  εκλεγείς,  επί  τή  δηλώ- 
σει  αύτοΰ  δτι  «θά  άνεδέ/ετο  την  προσωρινών 
ταύτην  προεδρείαν  έάν  εϊ/ε  τήν  ψήφον  τών 
συναδέλφων  αύτοΰ».  Όθεν  χάριτας  ομολογώ 
τοις  τε  συναδέλφοις  μου  και  τ-/)  Α.  Ές.  επί  τή 
αναπληρώσει  ταύτη·  άλλά  και  συνάμα  δηλώ 
τήν  λύπην  της  επιτροπής,  διότι  ή  Α.  Έξ., 
εργασθεΐσα  άο'κνως  και  άποτελεσματικώς  άπό 
τ7,ς  συστάσεως  ταύτης  τοΰ  Συλλόγου,  άπο- 
στερεϊ  αύτήν  άπό  τίνος  της  συνεργασίας  αύτοΰ. 
Ταΰτα  προλογισάΐλενος  επιλαμβάνομαι  τοΰ  θέ- 
ματος,  κύριοι,  της  άφηγήσεως  τουτέστι  τών 
ήμΐν  πεπραγμένοι  κατά  την  λήξασαν  περίο- 
ΈΛΛ.  ΦΤΛΟΛΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  17/.) 


δον,  οριζομένων  και  διαιρουμένων  εις  τά  επό~ 
μενα  κεφάλαια. 

Α' .  ΜεΜται  τΐ/?  εχιτροχψ:. 

Ό  ϋΓ  κ.  .1.  Μοπίΐηίαηΐ]  έκαμε  λο'γον  περί 
δύο  επιγραφών  εύρεθεισών  έν  Σινώπη·  η  μεν 
έφερε  τό  όνομα  «Ποσειδών  έλικώνιος»·  τοΟθ' 
όπερ  άνεκάλεσεν  εις  την  μνήμην  ημών  την  εν 
Κωνστάντζν]  ύπό  τοΰ  Ι)Γ  ΟιΐΙΙθΠ  έπιδειχθεϊ- 
σαν  ήμΐν,  κοινοποιηθεϊσαν  δέ  άλλοτε  τώ  Συλ- 
λόγω  διά  τοΰ  μακαρίτου  ϋΓ  Μί]1ϊη§(311·  ή 
ύπό  τοΰ  ϋΓ  .Τ.  ΜθΓ(1(Πΐαηη  ύποβληθείσα  έπι- 
γραφή,  καθορίζουσα  τά  χρέη- και  τά  προνόμια 
τών  ιερέων,  παρεμφερής  ετύγχανε  τή  έν  τώ 
Ίερω  τοΰ  Βοσπόρου  εύρεθείστρ  ή  δ'  άλλη  ήτο 
τοΰ  τρίτου  πρό  Χριστού  αιώνος  καί,  κατά  τήν 
Ιρμηνείαν  τοΰ  ]>'  .1.  ΜθΓ(11ΐΉίΐηη,  άφεώρα  θεόν 
Σινωπέα,  δμοιον  τώ  έν  Αΐγύπτω  λατρευομέ- 
νω  Σεράπιδι,  —  καί  πιθανώς  συνταυτισθέντα 
μετ'  αύτοΰ  άφοΰ  έγένετο  δεκτός  έν  Αλεξάν- 
δρεια. Ό  δόκτωρ  παρετήρει  τήν  σύνθεσιν  τών 
ονομάτων  τών  θεών  επικρατούσαν  έν  τν]  Μι- 
κρά Ασία,  μνημονεύσας  τών  ονομάτων  Ήλιο- 
σεράπιδος  καί  Ζηνοποσειδώνος,  καί  δτι  ό  ήλιος 
δύων  ελογίζετο  μεταςύ  τών  καταχθόνιων  θεών. 

Έν  άλλη  συνεδρία  ό  αυτός  κ.  .Τ.  ΜοΓίΙίΠΙίΐηη 
έΕε'φρασεν  ένδοιασμοΰς  σχετικώς  προς  τήν  θέ- 
σιν  τοΰ  τάφου  τοΰ  Αννίβα  καί  στηρίζων  τήν 
γνώμην  αύτοΰ  εις  τάς  τοΰ  περιηγητοΰ  ΓιθαΙνθ 
παρατηρήσεις,  προύτίμα  τήν  γνώμην  δτι  ο  τά- 
φος εκείτο  χαμηλο'τερον  της  Γκέγπουζε,  πλη- 
σίον δέ  της  ακτής  καί  της  κοίτης  ποταμού. 

Εις  τόν  δόκτορα  κ.  }.  ΜοΓίΙΐΐΉίΐηη  έδόθη- 
σαν  ύπό  της  Α.  Έξ.  τοΰ  κ.  Άριστάρχου  βέη 
πολλαί  έπιγραφαί  της  Περίνθου  ώς  καί  ετεραι 
προερχόμεναι  εκ  Θράκης. 

Ό  κ.  Κ.  Περδικίδης  όμιλήσας  περί  της  αρ- 
χαίας αριθμητικής  καί  τής  εύρέσεως  τών  ινδι- 
κών άριθμών,  κατέστησεν  ήμάς  κοινωνούς  τών 
γνώσεων  αύτοΰ  επί  τών  παραδόσεων  τής  Ανα- 
τολής, καί  ώφέλησεν  ήμάς  εκ  τών  παρατηρή- 
σεων αύτοΰ  έπί  τής  συγκριτικής  Μυθολογίας 
καί  τής  έτυμολογίας  τών  ονομάτων  διαφόρων 
συριακών  θεοτήτων.  Ώς  βάσιν  αύτοΰ  έσχε  τό 
έπόμενον  χωρίον  τοΰ  36  κεφαλαίου  τής  Ευτέρ- 
πης τοΰ  Ηροδότου:  «γράμματα  γράφουσι  καί 
λογίζονται  ψήφοισι  Έλληνες  μέν  άπό  τών  αρι- 
στερών έπί  τά  δεξιά  φέροντες  τήν  χείρα,  Αι- 
γύπτιοι δέ  άπό  τών  δεςιών  έπί  τά  αριστερά». 
Ό  κ.  Περδικίδης  άποκλίνει  εις  τήν  θεωρίαν 
δτι  οί  Ινδοί  παρεδέχοντο  σύστημά  τι  σημειώ- 

9ζ 

Λ.  ζ) 


194 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΝΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σεως,  δτι  συνεκοινώνουν  αϋτοΐς  οί  "Ελληνες 
καί  δτι  οί  Άραβες  άνήγον  αύτό  εις  τους  Ιν- 
δούς. Έάν  οί  "Αραβες  μεσοΰντος  τού  δεκάτου 
τρίτου  μ.  Χ.  αιώνος  φαίνονται  γιγνώσκοντες 
τούς  δεκαδικούς  άριθμούς,  κα'ι  οί  Ινδοί  έχουσι 
δίκαιον  αποδίδοντες  τό  έγχειρίδιον  της  αριθ- 
μητικής Ι,ίΐ3ΛναΙβ  εις  συγγραφέα  του  δωδε- 
κάτου αιώνος,  εύχόμεθα  νά  'ίδωμεν  τών  σοφών 
ημων  άσιανολόγων  έρευνας  περί  τών  σχέσεων 
τών  ύπαρξασών  κατά  τον  μεσαίωνα  μεταξύ 
τών  Βυζαντινών  κα'ι  Ινδών,  δεικνυυ.ένων  διά 
τίνος  ονοματολογίας  ελληνικής  σχετιζομένης 
ει?  τούς  χάρτας  της  αρχαίας  γεωγραφίας  και 
ητις  υποφώσκει  εν  τοις  όνόμασι  «Βυζάντιον 
το  παρόν»  καί  « επτανήσια»  αμφότερα  παρά 
την  θε'σιν  της  πόλεως  Βορ,βάης. 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  προύτίθετο  νά  κάμη 
τινάς  παρατηρήσεις  επί  πλίνθων  φερουσών  χρι- 
στιανικάς  έπιγραφάς·  απουσιάζων,  φαίνεται, 
δεν  ηύτύχησα  ν'  ακούσω  τό  σπουδαιότατον 
τούτο  θέμα·  άς  έλπίζωμεν  δτι  κάτοχος  της 
σπανίας  γνώσεως,  της  αρμενικής  γλώσσης  καί 
φιλολογίας,  νέους  θησαυρούς  της  τών  πρώτων 
αιώνων  χριστιανικής  φιλολογίας  εις  φώς  προ- 
άξει. 

Β'.  Έπιγραφαί. 

Αί  ττί  έίτιτροπή  άνακοινωθεΐσαι  έπιγραφαί 
έμφαίνουσι  σπουδαίαν  αύξησιν  εξ  αυτών  δέ  αί 
έπόμεναι  άνεκοινώθησαν  υπό  τού  Συλλόγου  : 

α')  Επιγραφή  Μιτυλήνης  πεμφθεΐσα  υπό 
του  κ.  Μ.  Φωτίου. 

β')  Ε'ίκοσιν  έπιγραφαί  Βερατίου  περ,φθεΐσαι 
υπό  τής  Α.  Παν.  του  άγίου  Βελεγράδων  κυρίου 
Άνθίρ.ου,  σύν  χειρογράφω  τού  ίερομονάχου  Δα- 
νιήλ τού  έτους  1400. 

γ')  Έξ  έπιγραφαί  σύν  εξ  σχεδιογραφήμασιν 
αρχαίων  πραγμάτων  πεμφθεϊσαι  ύπό  τού  εν 
Μαρσιβάν  κ.  I.  Βαλαβάνη. 

Ό  κ.  ϋθΓΪ^Π)'  άνεκοίνωσεν  έ'κτυπον  επιγρα- 
φής ευρισκομένης  έν  τή  συνοικία  τής  Αγίας 
Σοφίας  κατά  την  γωνίαν  τού  Μπάμπ-ι-χου- 
μαγιούν  καί  Μεϊδάν-δόρτ-γιολού. 

Ό  κ.  Φιλαλήθης  άμα  τή  έκλογή  αύτού  α- 
πέστειλε τή  επιτροπή  άντίγραφον  ληφθέν 
ύπ'  αύτού  έξ  έπιγραφής  διατάγματος  ευρι- 
σκομένης έν  τή  Τρωάδι,  καί  ετέρας  έν  Μουν- 
δανίοις  έν  τω  Παλαιοχώρω  μνημονευούσης  τό 
ο'νομα  Άπάμεια. 

Ή  Α.  Έξ.  ό  κ.  Άριστκρχης  βέης  συνέταξε 
δ.πλούν  κατ/,λογον  έπιγραφών  δεδημοσιευμέ- 
νων  ύποδείξας  τά  συγγράμματα  έν  οίς  εύρην- 


I  ται,  καί  έ-έρων  ούπω  δημοσιευθεισών,  καί 
κατέγραψε  πολλάς  εκατοντάδας  αΰτών  εις  τον 
κώδικα  τών  έπιγραφών  τού  Συλλόγου  κεφα- 
λαίοις  γράμμασι. 

Γ'.  Έργασίαι  της  Επιτροπής. 

Ό,τι  ιδία  απασχολεί  τά  μέλη  τής  Επι- 
τροπής ήν  ή  διττή  δημοσίευσις  πρώτον  τού 
παραρτήματος  καί  δεύτερον  τού  χάρτου  τών 
χερσαίων  τειχών  τής  Κωνσταντινουπόλεως· 
ήτοιμάσθη  δέ  δ, τι  προς  τούτο  χρειώδες,  καί  ή 
τών  δοκιμίων  διόρθωσις  ανετέθη  εις  την  φρον- 
τίδα τής  Α.  Έξ.  τού  κ.  Άριστάρχου  βέη. 

Τά  έτοιμασθέντα  άρθρα  είσί· 

α')  Πραγματεία  ανεκδότων  έπιγραφών  Κων- 
σταντινουπόλεως παρασκευασθεΐσα  ύπό  τής  Α. 
Έξ.  τού  κ,  Άριστάρχου  βέη  καί  έμού,  έξ  εκα- 
τόν καί  πεντήκοντα  περίπου  έπιγραφών,  άνα- 
γνωσθεΐσα  δέ  ύπ'  εκείνου  έν  τή  τής  1  8  Ιου- 
νίου συνεδρία  τής  Επιτροπής. 

β')  Συλλογή  έπιγραφών  Θεσσαλίας  άς  συνέ- 
λεξεν  ό  κ.  ϋΓ  .ϊ.  ΜοΓιΙΐΐϊΐαηη  έν  τή  εστία  ταύ- 
τν)  τής  μαγείας.  Είθε  ό  Σύλλογος  φωτίσειε 
καί  διαλύσειε  τά  σκότη  τής  έπαρχίας  ταύτης. 

γ')  Πραγματεία  τού  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως  περί 
τίνων  έγγράφων  εις  άρμενικήν  γλώσσαν  άφο- 
ρώντων  εις  τά  σταθμά  καί  τά  μέτρα  τά  παρά 
τοις  άρχαίοις  "Ελλησι  καί  'Ρωμαίοις  έν  χρήσει, 
σύν  μεταφράσει  καί  σηρ.ειώσεσιν  έλληνικαΐς 
τού  άρμενικού  κειμένου. 

Αυπηρόν  δτι  χρημάτων  άπορία  οΰ  συμπερι- 
ληφθήσονται  τω  τεύχει  τούτω  έτεραι  δύο  πραγ- 
ματεΐαι,  ή  μεν  περί  τού  Στατηρος  τών  'Ρω- 
μαίων  καταλειφθεϊσα  ύπό  τού  μακαρίτου  ϋΓ 
Α.  ΜοΓΟίΐΠίαηη,  ή  δέ  περί  τής  Χαραίας  Πόρ- 
τας ύπό  τού  δόκτορος  Α.  Α.  ΜοπΙΐΓϊΐαοί],  ια- 
τρού. 'Αλλ'  ή  παρούσα  άπώλεια  κέρδος  τής  έ- 
πιούσης  εσται,  καί  έλπίς  τού  μέλλοντος  ή  τού 
παρελθόντος  απελπισία.  Όθεν  δυνάμεθα  έλπί- 
σαι  δτι  εύμενεϊ  άδείκ  τού  υιού  εφ*  ω  σεμνύνε- 
ται ό  Σύλλογος,  τό  παράρτημα  τού  προσεχούς 
έτους  πλουτισθήσεται  καί  διά  τής  ιδίας  αύτού 
πραγματείας  ώς  καί  τών  εσαεί  πολυτίμων  λει- 
ψάνων τού  πατρός  αύτού. 

Μεταβώμεν  ήδη  εις  τό  έργον  τού  χάρτου 
τών  χερσαίων  τειχών  τής  Κωνσταντινουπόλεως, 
έργον  άπαιτήσαν  χρόνον  δσον  καί  ή  τής  Τροίας 
πολιορκία.  Ή  έπιθεώρησις  αύτού  ανετέθη  επί- 
σης τή  Α.  Έξ.  τω  κ.  Άριστάρχη  βέη  ϊχοντι 
ειδικότητα  πρός  τούτο-  παραδεξάμενος  ούτος 
την  σύνταξιν  καταλόγου  καί  συγγραφήν  προ- 


II  Ι>  Λ  Κ 

λογού,  ήγαγεν  αυτά  εις  πέρας  μετά  λεπτομε- 
ρούς αύστηρότητος  και  μετά  γοργής  έςετάσεως 
φερομένων  καθόλου  άκατασχέτως,  συμβολών 
ποιούμενος,  και  εστίν  δτε  γνωσιμαχών,  πάσας 
τχγ  γνώσεις  των  ειδικώς  ασχολουμένων  περί 
τά  ιστορικά  ταύτα  μνγιμεϊα,  μετά  πλείστων 
παραπομπών  εις  τοϋς  μνημονεύοντας  αύτών 
συγγραφείς.  Ό  μεν  πρόλογος  ιστορική  έστιν 
ίίβταγωγτ]  εις  τήν  τοΰ  χάρτου  δημοσίευσιν, 
κατα/ωρισθησόμενος  έν  άρχή  του  τον  χάρτην 
περιλαμβάνοντος  παραρτήματος·  ό  δέ  κατάλο- 
γος συνίσταται  άπό  συγκριτικής  ονοματολο- 
γίας των  βυζαντινών  τειχών  καϊ  τών  νεωτε'- 
ρων  ονομασιών  τών  χερσαίων  τειχών  τής 
Κωνσταντινουπόλεως  μετά  παραπομπών  εις 
άρ/αίους  συγγραφείς  καϊ  περιηγητάς,  καϊ  με- 
τάφρασιν  γαλλικήν  τών  ονομάτων  κατ'  αΰγου- 
στον  ή  Α.  Έξ.  άνε'γνω  τά  τοΰ  χάρτου  ονόμα- 
τα κα'ι  άρ/ομένου  σεπτεμβρίου  τον  χάρτην  πα- 
ρουσίασε τών  χερσαίων  τειχών  επί  μιας  μόνον 
γραμμής  σχεδιασθέντα,τή  εύγενεΐ  προθυμία  του 
κ.  Τηλεμάχου  Καραθεοδωρή,  κα'ι  συγχρόνως 
ύπέδειςε  τόν  τρόπον  καθ'  ον  υπό  του  λιθογρά- 
οου  κ.  Ι,οβίΐΙβΓ  έκτυπωθήσεται.  Ε'ίθε  δπως  ούκ 
εις  μακράν  φωνήσωμεν  «Γίηϊδ  ΰΟΓΟΠΕί  Ορίΐδ». 

Με. Ιών  άχώΛεια. 

Επειδή  ή  εργασία  απαιτεί  έργάτας,  και- 
ρίως  έθλίβη  ή  επιτροπή  τεσσάρων  μελών  στε- 
ρηθεϊσα,  τών  μέν  κ.  ίππο'του  ΚιιΙδΟΐιβΓΗ  και 
δόκτορος  κ.  δοΙίΓΟβίβΓ,  δύο  σπουδαίων  άσια- 
νολο'γων  έγκαταλειψάντων  τήν  Κωνσταντινού 
πολιν,  τοΰ  δέ  κ.  Α.  Γ.  Πασπάτη,  τοΰ  συγγρα- 
φέως τών  «Βυζαντινών  μελετών»,  μεταβάντος 
εις  Αθήνας,  αί'τινες  εΰτυχοΰσιν  έπ'ι  τούτω,  ενώ 
ή  Κωνσταντινούπολις  άπώλειαν  υφίσταται,  κα'ι 
τοΰ  κ.  53ΠΟΠ».  τοΰ  προσφιλούς,  ενεργού,  πε- 
φωτισμε'νου  και  συνετού  συμπολίτου  μου,  δν 
ουδέποτε  δυνήσομαι  καλέσαι  συνεργο'ν. 

Ε'.  ΜεΑών  πγόσ.Ιηψις. 

Αγαθή  δ'  άφ'  έτε'ρου  τύχνι  προσελάβομεν 
δύο  διακεκριμένα  μέλη,  τους  κκ.  Φιλαλήθην 
και  Κ.  Ξανθοπουλον.  Ό  τού  Συλλόγου  πρόε- 
δρος και  ό  γενικός  γραμματεύς  δι'επιστολής  αύ- 
τών ύπό  ήμερομηνίαν  3  0  ϊουνίου  συγχαρητήρια 
διαβιβάζουσι  τή  αρχαιολογική  επιτροπή  « έπ'ι 
τή  προσκτήσει  τού  σοφού  διδασκάλου  τοΰ  έ- 
θνους ώς  μέλους  αύτής»·  τά  αύτά  συγχαρητή- 
ρια δυνάμεθα  παραδέξασθαι  και  έπ'ι  τή  έκλο- 


Χ  I  Κ  Α.  105 

γή  τοΰ  συναδέλφου  αΰτοΰ  και  ζηλοιτοΰ  μαθη- 
τού τοΰ  μεγάλου  Σταγειρίτου. 

ΣΤ'.  Λωρεαί. 

"Ετερα  συγχαρητήρια-  ταύτα  δμως  έπ'ι  τοις 
γονιμοποιοΰσι  τάς  εργασίας,  και  ών  τήν  άνάγ- 
κην  έπαισθητήν  κατέσττ,σεν  ή  πείρα,  καί  τήν 
έμφασιν  ύπέδειξεν  ή  φιλοσοφία,  τοΰ  Αριστο- 
τέλους είπο'ντος  (ν.  15)  «τά  νόμισμα  πάντα 
μετρεϊ»·  ό  κανών  εφαρμόσιμος  τυγχάνει  τοις 
τε  διδοΰσι  τοις  τε  λαμβάνουσιν  ώς  δ'  άποδε- 
χόμεθα  τάς  τών  σοφών  παραινέσεις  ούτω  και 
τάς  τών  πλουσίων  χορηγίας-  ό  Σύλλογος  ήδη 
διά  τρόπου  προσφορωτάτου  έξετίμησε  τάς  γεν- 
ναιόδωρους χορηγίας  τοΰ  μέν  κ.  Ευσταθίου  Εύ- 
γενίδου  προς  εΰκολωτέραν  έκδοσιν  τοΰ  χάρτου 
τών  χερσαίων  τειχών,  τοΰ  δέ  κ.  Θεοδώρου 
Μαυροκορδάτου  προς  γνώσιν  τών  έν  ταϊς  μονα- 
στηριακαϊς  βιβλιοθήκαις  άποκειμένων  χειρο- 
γράφων εις  ταΰτα  προστίθεμεν  συγχαρητήρια 
τώ  τε  Σύλλογο)  καϊ  τή  Επιτροπή  διότι  ή 
εργασία  αύτη  άνετέθη  τή  άςία  χειρ'ι  τού  εν- 
τίμου ήμών  συναδέλφου  κ.  Α.  Παπαδοπούλου 
Κεραμέως. 

Ζ ' .  Ενχαι  της  Έχιτ^οΛψ,. 

Πρ'ιν  ή  πέρας  δώ  τή  εκθέσει,  κύριοι,  ήν  υ- 
ποβάλλω ύμϊν  κατά  τήν  έσπέραν  ταύτην,  τολ- 
μώ νά  σας  ύπομνήσω  έλλείποντά  τινα  (ϋβδί- 
θΙβΓ3ΐ£ΐ). 

α'.  Ανταλλαγή  δημοσιεύσεων  μετ'  άλλων 
εταιριών.  Ό  ιατρός  κ.  Πασπάτης  προύτεινε  τό 
παρελθόν  έτος  δπως  γράψω  τώ  γραμματεϊ  της 
έν  Λονδίνω  εταιρίας  προς  διάδοσιν  τών  ελλη- 
νικών σπουδών  καίτοι  δ'  έγραψα  εγκαίρως, 
έν  τούτοις  εισέτι  στερούμαι  απαντήσεως. 

β'.  Ό  δόκτωρ  κ.  ί.  ΜθΓ(1ΐΐΉ3ηη  προύτεινε 
τήν  άγοράν  τοΰ  συγγράμματος  τοΰ  Εβ1ί3,δ, 
νογ3£6  ΑΓθ1ΐβθΙθ§ίηοβ,  χρησιρωτάτου  δ  τι 
μάλιστα  τή  Επιτροπή  ήμών. 

γ'.  Προύτεινα  κάγώ  τήν  κατασκευήν  λευ- 
κώματος (ΑΙΙμπή)  προς  άποταμίευσιν  έν  αύ- 
τώ  φωτογραφημάτων,  ίχνογραφημάτων,  σχε- 
διογραφημάτων  κτλ.  "Ηθελε  χρησιμεύσει  συνά- 
μα καϊ  ώς  άποθήκη  σκιαγραφιών  τουλάχιστον 
τών  ιστορικών  τής  Κωνσταντινουπόλεως  μνη- 
μείων έκλειπόντων  άπό  ημέρας  εις  ήμέραν. 

Έπιτραπήτω  μοι,  ενταύθα  γενομένω.  έκφρά- 
σαι  τήν  έπιθυμίαν  τοΰ  νά  κατορθωθή  ώστε  δ 
Σύλλογος  νά  δημοσιεύγι  πρώτος  πάντοτε  τών 
μελών  αΰτοΰ  τάς  εργασίας*  άναμένω  δε  δπως 


196 


Ο  Ε  λ  Κ/Ι10ΛΕΙ  ΕΛΛ11Λ1Η0Σ 


ΨΙΛΟΛΟΓΙλΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


το  δικαίωμα  τούτο  (ητηθή  πριν  ή  κοινοποιη- 
θώσι  ττί  αρχαιολογική  ημών  Επιτροπή  Ινενή- 
κόντα  μία  έπιγραφαί  τό  π/εϊστον  ελληνικαί, 
συλλεγεΐσαι  λήγοντος  του  παρελθόντος  έτους 
ύπ'  έμοΰ  έν  Σικελία  διά  τον  κώδικα  ιδία  του 
Συλλόγου,  και  μήπω  δημοσιευθεισαι  ύπό  της 
Ακαδημίας  τοϋ  Παλέρμου.  Αναφέρω  μίαν  μό- 
νον λέξιν  εκ  ταύτης  της  συλλογής,  λέξιν  ην 
ειδον  επί  λιθίνου  αρχαίου  μνημείου  έξαχθέντος 
έκ  των  ερειπίων  των  ΤΐΐβΓίΏίΙ  ΗίηίβΙ'ΘΠ86δ. 
Ή  λε'ςις  αύτη  δείκνυσι  τήν  άγουσαν  οιονδήποτε 
σωματείων  εϊς  τό  άκρον  των  εργασιών  αύτοΰ· 
ή  κλείς  έστι  της  έπιτεύξεως  τοΰ  σκοπουμένου* 
άναγινώσκων  δ'  αύτήν  έμνήσθην  τοϋ  ήμετε'ρου 
Συλλόγου,  και  έσημείωσα  τήν  σημαντικήν  ταύ- 
την  λέξιν  «ομόνοια»·  συνάμα  δέ  έμνήσθην  και 
της  παροιμίας  ο  ή  ένο'της  παράγει  τήν  δύνα- 
μιν»·  ε  τι  δέ  και  τό  τοΰ  Συλλόγου  έμβλημα 
δπερ  ακριβώς  εμφαίνει  τήν  άληθή  έπίρροιαν 
τών  αγώνων  υμών,  τάς  προνοητικάς  διαθέσεις 
των  ιδρυτών  ύμων.  Αλλεπάλληλα  διαδε'χονται 
τά  μέλη  τοΰ  Συλλόγου  καϊ  κατά  Λουκρε'τιον 
«φΐ3&ί  οαι^οΓβδ  νΐΐαβ  Ιαιηραάα  Ιραάαηΐ»  καϊ 
παρακατατίθενται  άλλων  χερσίν  ά  παρ'  άλλων 
και  οϋτοι  έκομίσαντα  φώτα,  μάλιστα  υπό  άλ- 
λη ν  έ'ποψιν  τά  ενεργητικά  ταΰτα  τοΰ  ύμετέ- 
ρου  Συλλόγου  επόμενα  τοις  λαμπαδηφοροις 
τούτοις,  ύπό  τήν  όριζομένην  ύπό  τοΰ  Πλάτο;- 
νος  (ν.  δίϊΐϊΐΐΐ)  «ή  λαμπαδηφορία  ήν  άγων — 
οί  θε'οντες  ήμιλλώντο».  Προσπαθήσωμεν  ουν 
πάντες  άλλήλοις  άμιλλάσθαι  διαχε'οντες  τά 
φώτα  τοΰ  Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου. 

&  0.  Ουκτίδ. 

Ό  κ.  πρόει^ιος  χάριτας  ομολογεί  τώ  τε 
προέδρω  της  Αρχαιολογικής  επιτροπής  κα'ι  τή 
επιτροπή  και  έπιπροστίθησιν  ότι  περί  τών  εν 
τή  έκθε'σει  διατυπουμε'νων  προτάσεων  γενή- 
σεται  σκε'ψις  κατά- τήν  σύνταξιν  τού  προϋπο- 
λογισμού τοΰ  επιο'ντος  έτους. 

Κίτα  ό  κ.  Τηλ.  Μ.  α^τιίίεοΠωρ^,  γραμ- 
ματεύς τής  Επιστημονικής  Επιτροπής,  άνα- 
γινώσκει  τήν  έ'κθεσιν  τών  εργασιών  τής  επι- 
τροπής ταύτης  έχουσαν  ούτω. 

Κύριοι  σνηίόε^οι , 

Ή  Επιστημονική  Επιτροπή  δέν  δύναται 
ατυχώς  κατά  τό  έτος  τούτο  νά  έπιδείξν)  ύμίν 
καρπούς  ανάλογους  τοΰ  σκοπού  δι'  ον  ύφίστα- 
τβΐί  Τά  αϊτια  τούτου  είσί  πολλαπλά,  άντί  δέ 


πάσης  άώρου  κα'ι  άνευ  άποτελε'σματος  άνελί- 
ςειος  αύτών  νομίζει  καλόν  ο~οκ  κατά  τό  έρχο'- 
μενον  συλλογικον  έτος  συστηθή  ιδίως  αύτη  ίνα 
άμα  τή  συστάσει  αύτής  μελετήσασα  καλώς  τά 
προσκόμματα,  άπερ  παρεμποδίζουσϊν  αυτήν  άπό 
τής  προόδου  και  τελειοποιήσεως  έν  ταϊς  έργα- 
σίαις  αϋτής,  άναζητήσν)  τά  μέσα  θεραπείας 
δι'  ών  θά  δυνηθή  ν'  άνυψωθή  καϊ  δικαίωση  τόν 
τίτλον  ον  φέρει,  τίτλον  ύπεμφαίνοντα  εΰρύν  κύ- 
κλον  γνώσεων  και  μελετών. 

Έ  Επιστημονική  Επιτροπή  άπετελεΐτο 
κατ'  αρχάς  έκ  τών  κυρίων  Σ.  Άριστάρχου,  I. 
Γεωργζντοπούλου,  Τ.  Καραθεοδωρή,  Γ.  Κωστο- 
μύρη,  Β.  Λούση,  Κ.  Μακρή,  Δ.  Σταματιάδου, 
Μ.  Καραβοκυροΰ,  Άλεξ.  Λαούμ,  Αϊμ.  Νοννο'ττη, 
Άν.  Τάγη  και  Δ.  Χαρμαντά.  Μετέπειτα  προς- 
ετέθη  και  ό  κ.  0ΐΐ3Γΐβδ  ΒοηΙίΟΝνδΙνϊ.  Έκ  τών 
μελών  τούτων  ό  μέν  κ.  Γ.  Κοστομύρης  άνεχώ- 
ρησεν  εϊς  Αθήνας,  ό  δέ  κ.  Σ.  'Λριστάρχης  πα- 
ρητήθη  κατά  τόν  ϊανουάριον  τρέχοντος  έ'τους. 

Συνελθοΰσα  ή  Επιτροπή  κατά  πρώτον  τή 
4  ΐουνίου  λήξαντος  έτους  έξελέξατο  πρόεδρον 
μέν  αύτής  τόν  κ.  Σ.  Άριστάρχην,  γραμματέα 
δέ  τόν  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  όρίσασα  ένταΰτώ 
και  όπως  συνεδριάζη  κατά  δεκαπενθημερίαν. 
Άλλά  μο'νον  τέσσαρας  συνεδριάσεις  έτέλεσε. 
Τό  μέν  ένεκα  μή  προσελεύσεως  άρκοΰντος  ά- 
ριθμοΰ  μελών,  τό  δέ  ένεκα  λόγων  όλως  ανεξαρ- 
τήτων τής  θελήσεω;  αυτής  μή  συγκλτ/θείσης 
επί  τινα  χρόνον  και  τρίτον  ώς  έκ  τής  επελ- 
θούσης ανωμαλίας  διά  τής  παραιτήσεως  τοΰ 
κ.  Σ.  Άριστάρχου  ώς  προέδρου  και  μέλους  αύ- 
τής άντικαταστάντος  διά  τοΰ  κ.  1.  Γεωργαν- 
τοπούλου.  Έκ  τών  τεσσάοων  τούτων  συνεδριά- 
σεων  τών  μέν  δύο  προήδρευσεν  ό  κ.  Σ.  Άριστάρ- 
χης,  τής  μιας  ό  κ.  Αΐμ.  Νοννόττης  και  τής  τε- 
τάρτης ό  κ.  I.  Γεωργαντόπουλος·  έγένοντο  δέ 
αύται  τή  4  ΐουνίου,  τή  I  6  ΐουλίου,  τή  1  2  νοεμ- 
βρίου  λήξαντος  έτους  και  τή  1  9  μαρτίου  τρέ- 
χοντος έ'τους.  Προσήλθον  δ'  έν  αύταΐς  έκ  τών 
μελών  έκ  διαλειμμάτων  οί  κ.  κ.  Σ.  Άριστάρ- 
χης,  I.  Γειοργαντόπουλος,  Τ.  Καραθεοδωρή, 
Γ),  λούσης,  Κωνστ.  Μακρής,  Μιλτ.  Καραβοκυ- 
ρός,  Άλέξ.  Ναούμ  και  Αϊμ.  ΪΝοννόττης. 

Έκοινοποιήθησαν  δέ  τά  έξης· 

Ό  κ.  Β.  Λούσης  έποιήσατο  προφορικήν  κοι- 
νοποίησιν  περί  τής  άνακαλύψεως  οργάνου  α- 
κοής τών  έντόμων  ύπό  γερμανοΰ  φυσιοδίφου 
κατά  τόν  οποίον  τό  όργανον  τούτο  υπάρχει 
μεταξύ  τοΰ  άνο>  και  κάτιυ  σκέλους.  Έκεΐ  εύ- 
ρηται  μύς  πλατυνο'μενος  έν  εϊδει  μεμβράνης 
και  άντιπροσωπεύων  το  τύμπανον  τού  ώτος. 


η  ι·  α  κ 

Έ-'  αΰτοΟ  εφαρμόζονται  λεπτά  δονάκια  ώς 
επί  κλειδοκυμβάλου.  Αϊ  δονήσεις  του  άέρος 
προσβάλλουσι  τόν  ιχΟν,  ούτος  τά  δονάκια,  ταύ- 
τα δέ  φέρουσιν  εις  κίνησιν  τό  νευρικόν  σύστημα 
και  ούτω  παράγεται  εν  τω  ζώω  ή  συνείδησις 
των  ήχ<υν.  Και  περί  τεττίγων  συμπεραίνει  ότι 
άνάλογόν  τι  ύπάρχει.  Οί  τέττιγες  ^οουσιν  όπως 
προσελκύσωσι  τάς  θήλεις,  παρατηρείται  δέ  ότι 
αύται  άδοντος  τοϋ  άρρενος  κινούσι  τά  σκέλη. 

Έτε'ρα  προφορική  κοινοποίησις  ενδιαφέρουσα 
τήν  χειρουργίαν  έγένετο  υπό  τοΰ  κ.  Κ.  Μάκρη 
επί  έπεισοδίου  έπισυμβάντος  μεταξύ  Ταχήρ 
έφέντη  τινός  και  της  γυναικός  αύτού.  Ούτος 
πυροβολήσας  κατά  της  συζύγου  αυτού,  ήθέλη- 
σεν  είτα  ν'  αϋτοκτονήση.  Κα'ι  η  μέν  γυνή  άπε- 
βίωσεν,  αυτός  δέ  επέζησε  λαβών  τραύμα  εις 
τήν  κοιλίαν.  Ή  σφαίρα  διετρύπησε  τό  (Εντερον 
εις  τήν  δεξικν  ήλιακήν  "/ώρα ν  4  5  δακτύλους 
μεταξύ  τοΰ  ομφαλού  και  τού  ηλιακού  οστού.  Ή 
οπή  στρογγυλή  το  ογΫ,υ.χ  είχε  διάμετρον  ενός 
κα'ι  ήμίσεος  ί/.ατοστού  τού  μέτρου.  Διά  της  ο- 
πής ταύτης  έςήρχοντο  τά  περιττώματα  κα'ι  ό 
άήρ  έκ  των  εντέρων.  Επειδή  δέ  ή  σφαίρα  είχε 
οιατρήσει  τό  τυφλόν  εντερον,  περίεργον,  επά- 
γεται ό  κ.  Κ.  Μακρής,  πώς  δέν  έγένετο  έ'κ- 
Υυσις  εντός  τού  περιτοναίου.  Φαίνεται  ότι  ώς 
έξ  έπελθόντος  ερεθισμού  συνεκολλήθη  τό  τυ 
φλόν  εντερον  μετά  τού  έμπροσθεν  τοιχώματος 
της  κοιλίας.  Ό  άσθενής  τού  κ.  Κ.  Μάκρη  ίάθη 
επί  τέλους  όλοτελώς.  Ή  ενδιαφέρουσα  αύτη 
κοινοποίησις  έδωκεν  άφορμήν  εις  σπουδαίας 
συζητήσεις  μεταξύ  των  άσκληπιαδών  της  ημε- 
τέρας Επιτροπής,  ιδία  δέ  έπϊ  τού  ζητήματος 
εάν  ή  λέςις  διάτρησις  σημαίνη  τήν  περίπτωσιν 
καθ'ήν  ή  σφαίρα  ήθελε  διαπεράσει  εις  δύο  αντί- 
θετα μέρη  τόν  έντερικόν  σωλήνα  ή  εις  έν  μόνον. 

Έτέραν  σπουδαίαν  πραγματείαν  ανέγνω  ό 
κ.  Μακρής  περί  ζυμώσεο;ς.  Ή  ιστορία  της  ζύ- 
μης εστί  συνδεδεμένη  στενώς  μετά  των  ονο- 
μάτων τού  ίοβπβηΐίοβϋΐί,  (τ;ώΓοηί,  ΤΙιέηηηΙ, 
Οαγ  Ι,ιι&δ.ιο,  Οοΐΐα,  (1;ι§ιπιπ1  ΙλΙοιιγ,  Εϊβ^ΐ§, 

και  Ρ&δΙβίΙΓ.  Έκ  των  εργασιών  τών  άνδρών 
τούτων  παρήχθησαν  τρεις  θεωρίαι·  α  )  ή  τού 
ΡίΙδίβιΐΓ  ζωική  λεγομένη  θεωρία,  ήτις  παρα- 
δέχεται οτι  τκ  έντερα  προς  διατροφήν  αυτών 
/.αμζ'άνουσι  τό  όξυγο'νον  τής  ζακχάρεους  κα'ι 
παρκγουσι  τήν  άποσύνθεσιν  αύτής·  β')  ή  τού 
Βερζελιόν,  όστις  ούδεμίαν  ένέργειαν  αποδίδων 
τοίς  μικροζώοις,  παραδέχεται  ότι  δι'  ιδιαιτέ- 
ρας δυνάμεως  (χημικής)  γίνεται  ή  άποσύνθε- 
*Κ"  γ')  ή  τού  ί,ϊοαί^  μηχανική  θεωρία,  ήτις 
απλώς  εις  τάς  κινήσεις  τού  μικροζώου  άπο- 


Τ  I  Κ  Λ  19*7 

δίδωίΐ  τήν  άποσύνΟεσ'.ν  της  ζακχάρεως.  Τά 
συμπεράσματα  τού  κ.  Κ.  Μακρή  είσϊν  ότι  την 
σήμερον  ή  τού  Ρ,ϋΊοιίΓ  θεοίρία  φαίνεται  επι- 
κρατούσα και  ότι  τά  μι/.ρόζωα  ταύτα  ώς  εκ 
τής  νυμικης  συνθέσεως  αύτών  εϊσί  φυτικής  ου- 
σίας. Οί  μύκητες  ούτοι  προς  διατροφήν  αυτών 
έ/ουσιν  ανάγκην  τού  οξυγόνου  τής  ζακχάρεως. 
Αύτη  εΐσέρ/εται  εις  τόν  όργανισμόν  τής  κυψέ- 
λης δι'  ένδοσμο'σεως  κα'ι  αποσυντίθεται  εις  οι- 
νόπνευμα και  άνθρακικόν  όςύ. 

Ό  κ.  Μ.  Καραβοκυρός  άνέγνω  σπουδαίαν 
πραγματείαν  έπιγραφομένην  Δίκαια  Πατριαρ- 
χείου,  Μητροπόλεων  Επισκοπών  και  τού  κλή- 
ρου έν  γένει  τ/ς  Όρθοδόξου  Ανατολικής  Εκ- 
κλησίας. ΊΙ  πραγματεία  αύτη  έδημοσιεύθη  νύν 
έν  τώ  συγγράμματι  όπερ  ό  κ.  Μ.  Καραβοκυρός 
νεωστί  έξέδωκεν  ύπό  τόν  τίτλον  Κ.ϊεϊς  της 
Όθωμανιχης  Νομοθεσία/; ,  έπιχειρούμεν  όμως 
ενταύθα  σύντομον  άνάλυσιν  αυτής,  όπιος  οί  μή 
άναγνόντες  ταύτην  παρακινηθώσιν  εις  τήν  άνά- 
γνωσιν  αυτής,  λίαν  διδακτικήν  και  ένδιαφέ- 
φέρουσαν.  Ό  κ.  Μ.  Καραβοκυρός  έλαβεν  ώς  πη- 
γκς  τής  εργασίας  αύτού  έκτος  τών  Βυζαντινών 
συγγραφέων,  Άθ.  Κομνηνού  Ύψηλάντου  τά 
μετά  τήν  άλωσιν,  τήν  Ίστορίαν  τού  "Οθωμανι- 
κού Κράτους  τού  Χάμμερ,  τό  Συνταγμάτιον 
'Ράλλη  κα'ι  Ποτλή,  τήν  Ίστορίαν  .τού  Βυζαντι- 
νού Κράτους  τού  ΜοηΐΓβοίΙ,  έγγραφα  κυβερνη- 
τικά κα'ι  πατριαρχικά,  πρακτικά  Συνόδων  κτλ. 
Διά  βαθείας  γνώσεως  τών  πραγμάτων  κα'ι  διά 
ποακτικής  και  μεθοδικής  έργασίας  ό  κ.  Μ  Κα- 
ραβοκυρός παρουσίασε  τη  Επιτροπή  εικόνα  λε- 
πτομερή τών  εις  τον  ήμέτερον  κλήρον  άφορών- 
των  ήτοι  τήν  διαίρεσιν  τού  κλήρου  εις  άνώτε- 
ρον  και  κατώτερον,  τά  δικαιώματα  τού  Πα- 
τριάρχου, τήν  δικαιοδοσίαν  αύτού,  τόν  τρόπον 
τής  εκλογής  αύτού,  τά  περί  μητροπολιτών, 
αρχιεπισκόπων,  έπισκο'πων,  ιερέων  και  περί 
μοναχών,  τά  περί  περιουσίας  τού  κλήρου  κτλ. 
ή  δέ  περιγραφή  αύτη  περιλαμβάνει  άπασαν  τήν 
άπό  τών  βυζαντινών  γρόνων  μέχρι  τής  σήμερον 
περίοδον,  διαιρουμένη  εις  τρία  μέρη,  ήτοι  προ 
τής  άλώσεοίς,  μετά  τήν  άλωσιν  μέχρι  τού 
1862  δτε  εισήχθησαν  οί  Κανονισμοί  και  άπό 
τής  έπο·/ής  εκείνης  μέχρι  τής  σήμερον,  ποικίλ- 
λεται δέ  και  διά  πρωτοτύπου  μεταφράσεως 
τού  Βερατίου  τού  άοιδίμου  Πατριάρχου  Κων- 
σταντινουπόλεως Ιωακείμ  τού  Β'. 

ΊΙ  πραγματεία  τού  κ.  Μ.  ΚαραβόκυροΟ  εκί- 
νησε γενικόν  ενδιαφέρον  κα'ι  ;χ.τενεϊς  συζητήσεις 
έπηκολούθησαν  τήν  άνάγνωσιν  αύτη;. 

Ταύτα,   κύριοι,   τκ   έν  τή  Επιστημονική 


198 


Ο  ΕΚ  Κ/ΙΙ0ΛΕ1  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΗΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


Επιτροπή  γενόμενα  κατά  τό  έτος  τούτο,  ολί- 
γα μέν  άλλα  δεικνύοντα  έναργώςτί  δυνατόν  γε- 
νέσθαι εάν  συστηματοποιηθώ  ή  εργασία  αυτής 
ώς  έλπίζομεν  δτι  γενήσεται  μελετωμε'νου  του 
ζητήματος  άμα  άρχομε'νου  τοΰ  προσεχούς  συλ- 
λογικού έτους. 

Πέραν,  τ·?ί  21  Απριλίου  1882. 

Ή  Επιστημονική  επιτροπή 

Μιλτ.  Καραβοκυρος 
Α.  Λοχνοττηι 
Α.  Ναουμ 
Α.  Σταματιααης 

Β.  ΛοΥΣΙΙΣ 

Τ.  Κλραθεολιϊριι,  γραμματεύς. 

Ό  κ.  χφόεΰξίος  ές  ονόματος  τοΰ  Συλλόγου 
ευχαριστεί  την  Έπιστημονικήν  έπιτροπήν  επί 
τοις  έργοις  αυτής. 

Ακολούθως  ό  κ. Η3<5.' Ανδρεάδης,  γραμ- 
ματεύς της  Συντακτικής  επιτροπής,  άναγινώ- 
σκει  την  έκθεσιν  των  εργασιών  της  επιτροπής 
ταύτης  ούτως  έχουσαν 

Κύριοι  αννάδεΛφοι , 

"Οτε  κατά  τό  παρελθόν  έτος  από  του  βήμα- 
τος τούτου  ό  της  ηγουμένης  Συντακτικής 
επιτροπής  εισηγητής,  ό  και  νυν  τοιούτος,  έκ- 
θεσιν έποιεΐτο  των  ενιαυσίων  εργασιών  αυτής, 
ηϋξατο,  τον  λο'γον  καταστρέφων,  όπως  Ό  διά- 
δοχος αυτού  άγγείλτ)  την  έκδοσιν  «ούχί  ενός 
ουχί  δύο  άλλά  τριών  τευχών  τοΰ  ήμετέρου  πε- 
ριοδικού συγγράμματος».  Ή  νύν  εύθύνας  δίδου- 
σα Επιτροπή,  εκ  τών  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου, 
προέδρου,  I.  Δ.  Αριστοκλέους,  Κ.  Κοντοπού- 
λου,  άναπληρώσαντος  τόν  ένεκα  αποδημίας 
παραιτηθέντα  κ.  Γ.  Σεϊτανίδην,  Ν.  Παρανίκα, 
άναπληρώσαντος  τόν  ένεκα  λόγων  ύγιείας  πα- 
ραιτηθέντα κ.  ΊΙρ.  Βασιάδην,  Άθ.  Παπαδο- 
πούλου Κεραμέως  και  τών  δύο  τού  Συλλόγου 
γραμματέων  τών  κκ.  Τ.  Καραθεοδωρή  και  Όδ. 
Άνδρεάδου,  τού  τελευταίου  και  γραμματέως 
της  επιτροπής  διατελέσαντος,  κατήρξατο  τών 
εργασιών  αυτής  έμφορουμένη  ύπό  τής  ιδέας 
τού  πραγματώσαι  την  έξενεχθεϊσαν  εύχήν.  Αμέ- 
σως δέ  μετά  τήν  ύπογραφήν  τού  νομίμου  συμ- 
βολαίου μετά  τής  διευθύνσεως  τού  ΝεοΛόγου 
προέβη  εις  τήν  έκτύπωσιν  τού  ΙΔ'  τεύχους. 
Δεομένη  δέ  χρόνου  προς  έπιτέλεσιν  τού  όλου 
έργου  αυτής  έπέσπευδε  τήν  έκτύπωσιν,  όσον 
ήν  δυνατόν,  και  ούτω  τόν  όκτώβριον  και  τά 


τεσσαράκοντα  τυπογραφικά  φύλλα,  άτινα  έδει 
κατ'  άπόφασιν  τής  επιτροπής  ν'  άποτελέσωσι 
τό  τεύχος,  έξήρχοντο  τού  τυπογραφείου  Πλην 
δέ  τών  κατάλογων,  πρακτικών,  αναγνωσμά- 
των, και  εκθέσεων,  πάντων  έπιθεωρηθέντων 
καί  τίνων  έπεςεργασθέντων,  περιελήφθη  έν  τω 
τεύχει  τούτω  καί  ικανή  ύλη  εκ  τοΰ  Ζωγραφείου 
διαγωνίσματος  τής  συλλογής  'ζώντων  μνηρ.είων 
τής  αρχαίας  ελληνικής  γλώσσης  έν  τη  τοΰ 
λαοΰ  τής  σήμερον,  έπιθεωρηθεΐσα  ύπό  τοΰ  εκ 
τών  μελών  τής  ημετέρας  επιτροπής  καί  γραμ- 
ματέως τής  Φιλολογικής  κ.  Άθ.  Παπαδ.  Κε- 
ραμέως. 

Τό  ούτω  δέ  άποτελεσθέν  ΙΔ'  τεύχος  τοΰ 
συγγράμματος  τοΰ  Συλλόγου  έδει  νά  διανεμη- 
θή  τοις  μέλεσιν  αύτοΰ.  Τίνος  δ'  ένεκεν  ούκ  έ- 
γένετο  τούτο  ;  Λόγων  ανεξαρτήτων  τής  θελή- 
σεως τής  επιτροπής  ένεκεν. 

Λί  γενόμεναι  δέ  δαπάναι  ύπό  τής  επιτροπής 
διά  τήν  έκδοσιν  τοΰ  ΙΔ'  τόμου  εϊσίν  αί  εξής· 

Δι'  άγορχν  λευκού  τυπ.  χάρτου  οε-;/..  Ί  5 

προς  Λ.  Τ.  1  Λ.Τ.  44.— 

Δι"  έκτύπωσιν  τών  ΊΟ  τυπογρ.  φύλλων 

προς  Λ.  Τ.  1,75  »     70. — 

Δ'.'  άγοράν  κεχραψατ.  χάρτου  Οί'  έςώ- 

(ουλλον  οετα.  4  προς  φρ.  36  »       6  ·ί·! 

Δι'  ά/θοφορικά.  διάφορα  »  0.25 

Το  ολον  Λ  Τ.  120.58 


Αί  τέσσαρες  δεσμίδες  τοΰ  κεχρωματισμένου 
χάρτου  δι*  έξώφυλλον  ουδόλως  έδαπανήθησαν 
πάσαι  εις  τόν  ΙΔ'  τόμον,  άλλ'  ή  μία  μόνον,  καί 
αύτη  μή  περιβαλοΰσα  έτι  τό  περιοδικόν.  Επει- 
δή δέ  τήν  προμήθειαν  ταύτην  έποιήσατο  ή 
επιτροπή  έξ  Ρ,ύρώπης,  καθότι  ενταύθα  ούδα- 
μοΰ  ευρε  τόν  κατάλληλον  χάρτην,  προέβη  εις 
τήν  άγοράν  τεσσάροιν  όμοΰ  δεσμίδων,δπως  χρη- 
σιμεύσωσι  καί  διά  κατόπιν  τεύχη.  Καθ*  άπαν- 
τα δέ  τόν  χρόνον  τόν  άπό  τής  εκτυπώσεως 
τοΰ  ΙΔ'  τεύχους  μέχρι  σήμερον,  ώς  καί  πρότε- 
ρον,  ή  επιτροπή  ουδόλως  έμενεν  αργούσα,  άλλ' 
έλπίζουσα  άεί  επί  τήν  ταχεϊαν  άρσιν  τών  εμ- 
ποδίων, παρεσκεύαζε  τήν  διά  τού  ΙΕ'  τόμου 
δημοσιευθησομε'νην  ύλην,  ήτις  νΰν  εστίν  έτοίμη. 
Ένεκα  δέ  δυστυ/ώς  άσθενείας  τοΰ  κ.  ΊΙρ.  Βα- 
σιάδου,  ός  έποιήσατο  σχεδόν  πάντα  τά  άνα- 
γνώσματα  τής  συλλογικής  περιόδου  1880-81, 
εις  ήν  άνήκει  ό  ΙΙί'  τόμος,  καί  ος  ούκ  ήδυνήθη 
ταύτα  παρασκευάσαι  προς  δημοσίευσιν,  ή  επι- 
τροπή έγνοι  τόν  ΙΙί'  τόμον  νά  έκδώ  εις  δύο 
τεύχη,  ών  τό  μεν  αμέσως  δημοσιευθησόμενον 


II  I»  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


199 


περ-.λήψεται  τ*  ύπάρ/οντα  αναγνώσματα,  τάς 
Εκθέσεις,  τά  πρακτικά  και  γλωσσικών  ύλην  εκ 
του  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος,  τό  δέ  τά  ανα- 
γνώσματα τοϋ  κ.  Βασιάδου.  Τούτο  δέ  άγγελ- 
θέν  υπό  τής  επιτροπής  τω  Συλλόγω  έγένετο 
δεκτόν  ύπ'  αυτού. 

Πριν  γ,  ά~οπερατώσωμεν  τήν  ξηράν  ταύτην 
έκθεσιν  οΰνΐ  άσκοπον  ηγούμεθα  ποιήσασθαι 
λόγον  και  περί  ετέρας  αποφάσεως  τής  έπιτρο- 
κης,  άοορώσης  την  γλωσσικών  ύλην.  Ή  επι- 
τροπή  έξετάσασα  και  εύροΰσα  δτι  η  ύλη  αύτη 
ού/ί  μετά  της  δεούσης  τάξεως  δημοσιεύεται, 
καθότι  ή  χρονολογική  σειρά  των  βραβευομε'νων 
ουδόλως  τηρείται,  έψηφίσατο  να  δημοσιεύτ] 
πρώτον  τά  αρχαιότερα  και  είτα  τά  νεώτερα 
έκ  των  υπό  της  Φιλολογικής  επιτροπής  βρα- 
βευθε'ντων  άμα  δέ  νά  έπεξεργάζηται  αύτη  ύπό 
της  επιτροπής  και  τιθώνται  αί  τυχόν  άναγ- 
καΐαι  κρινο'μεναι  υποσημειώσεις. 

Ταϋτα  τά  της  ημετέρας  επιτροπής  έ'ργα 
κατά  τό  ληγον  συλλογικόν  έ'τος·  έβουλόμεθα 
άλλ'  ούκ  έδυνήθημεν  πλείω  πράξαι.  Ή  επι- 
τροπή ήν  πλήρης  και  ζωηρά  έν  ταίς  ϋ  0  αυτής 
συνεδριάσεσιν,  έν  αίς  εκτός  ολίγων  εξαιρέσεων 
παρήσαν  άπαντα  αύτής  τά  μέλη,  άλλ'  ήν  άτυ- 
χης. Τό  δ'  ατύχημα  αύτής  εΰχόμεθα  καϊ  έλ- 
πίζομεν,  όπως  ή  διάδοχος  μή  σγή,  άλλά  τω 
έπιόντι  ένιαυτώ  ή  έκθεσις  τής  Συντακτικής 
επιτροπής  ύπάρξη  τά  μάλιστα  ευχάριστος. 

Έν  Κ/πο'λει,  τη  12  άπριλίου  1883. 

Ή  Συνταχτική  επιτροπή 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ ,  πρόεδρος. 
Κ.  ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ . 

ι.  δ.  αριςτοκλης. 

Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ. 

Α.  ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 

Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ. 

ΟΔ.  ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ,  γραμματεύς  και  εισηγητής. 

Ό  κ.  πρόεδρος  εκφράζει  τάς  ευχαριστίας 
του  Συλλόγου  τή  Συντακτική  επιτροπή  έπί 
τή  ένδελε/εϊ  αΰττ·.ς  ενεργεία  προς  ϊκδοσιν  του 
πεαοδικού  τού  Συλλόγου  συγγράμματος. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΙΛΕΛΜΑΣΙΣ  ΗΤ'. 
(Ταχιςχή). 

Τη  15/25  άπριλίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τοϋ  κ.  Κ.  Καλλιαλοι. 
Άναγνυισθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 


πρακτικών  τή;  ηγουμένης  τακτικής  συνεδριά- 
σεως άνακοινοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεται  ενταύθα  περίληψις  τήςδε 
τής  επιστολής· 

Τού  Έξ.  Χρηστάκη  έφένδη  Ζωγράφου,  άπό 
24  (ν./.)  ισταμένου,  άγγέλλοντος  τήνάποστο- 
λήν  τής  ετησίας  έκατονταλίρου  χορηγίας  διά 
τό  Ζωγράφε  ιο ν  διαγώνισμα. 

Είτα  άνακοινούνται  αί  των  βιβλίων  προς- 
φοραί,  μεθ'  ο  κ.  πρόε^ΟΓ  εκφράζει  τάς  ευχα- 
ριστίας τού  Συλλόγου  τοϊς  δωρηταΐς. 

Ό  κ.  Ίορδ.  Κ.αρολ&Πν}ς  άναγινώσκει 
την  συνέχειαν  τής  «περί  τής  απαισιοδοξίας 
τού  Σχοπεναυέρου»  πραγματείας  αύτού  (ϊδε 
σελ.  37). 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΖ'. 
("Εχταχτος). 

Τη  26  άπριλίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τον  κ  Κ.  Καλλιλλοτ 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως ο  κ.  Κ..  Ξ  κνΟόπουλος,  αντιπρόε- 
δρος, άναγινώσκει  την  έκθεσιν  περί  τών  δημο- 
σίου διαλέξεων  κατά  τό  παρόν  συλλογικόν 
έτος1. 

Ακολούθως  Ό  μέν  κ.  Χ.  ϋαραΟεοδω- 
ρί},  γενικός  γραμματεύς,  άναγινώσκει  την 
έκθεσιν  τής  άλληλογραφίας  ό  δέ  κ.  Α.  Πα- 
παδόπουλος Κ.εραμ.εύς  άναγινώσκει  έ'κ- 
θεσιν  τής  ειδικής  πρός  σύνταξιν  τού  καταστα- 
τικού τής  ουσίας  τού  Συλλόγου  επιτροπής. 

Μετά  τινας  παρατηρήσεις  έπϊ  τής  εκθέσεως 
ταύτης,  γενομένας  υπό  τών  κκ.  Ήρ.  Βασιάδου, 
Τ.  Καραθεοδωρή  καϊ  Όδ.  Άνδρεάδου,  ό  κ. 
πρόεδρος  ευχαριστεί  έξ  ονόματος  τού  Συλλό- 
γου τήν  έπιτροπήν  και  διαλύει  την  συνεδρίασιν. 


1.  Έπέιοή  έν  περιλήψει  τά  των  εκθέσεων  τού- 
των των  κοσμητόρων  περιέχονται  εν  τη  γενική 
εκθέσει  του  προε'ορου  του  Συλλόγου,  ήτις  κατωτε'- 
ρω  δημοσιεύεται,  ή  έ'κΟεσις  αΰτη  ώς  καϊ  αί  λοιπαι 
τών  κοσμητόοων,  πλην  τής  του  ταμίου,  παραλεί- 
πονται προς  οίκονοαίαν  νώρου.  Σ,  Σ.  I. 


200 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΣΠΝΕΔΡΙΑΣ1Σ  ΨΗ'. 
('Έχτχχτος). 

Ττ,  29  άπριλιου  1883. 

Προεΰρεύοττος  τον  κ.  Κ.  Καλλιααοτ. 

Άναγνωσθέντί,ον  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τ%  ήγουμένϊΐς  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως, ό  κ.  Χ.  ΚαραΟεοΠωρή,  γενικό; 
γραμματεύς,  άναγινώσκει  τήν  εκθεσιν  της  ε- 
λεγκτικές του  ταμείου  επιτροπής  έχουσαν  ώδε· 

Κύριε  πρόεόφε  της  Οικονομικής  επιτροπής  του 
Έ.Μηνικον  ΦιΛοΛογίχον  Σν.ΙΜγον. 

«Συνωδά  τή  άνατεθείσν]  ήμΐν  έντολή  εν  τη 
συνεδριάσει  τής  20  ισταμένου,  προέβημεν  εις 
τήν  έξέλεγξιν  των  βιβλίο^ν  του  τααείου  του 
Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου,  άτινα  εύ- 
ρομεν  εν  πλήρει  τάξει  καί  άκριβεία. 

Τό  μόνον  δπερ  παρετΓ,ρήσαμεν  είναι  δτι  έλ- 
λείπουσιν,  ώς  μήπω  είσε'τι  έκδοθέντα  παρά 
του  Προεδρείου,  τά  εντάλματα  Λ. Ο.  23.55 
δια  πυρασφάλιστρα,  κα'ι  31.80  δικαίωμα  προς 
15°/0  Ν.  Κριτικίδου  επί  των  εισπραττομένων 
συνδρορ,ών. 

Τό  ύπολοιπον  του  ταμείου  μέχρι  σήυ,ερον 
άνε'ρχεται  εις  Λ. Ο.  34  1  76  1/2  πλέον  δέ  Ιό, 
κληροδότημα  Β.  Γ.  Σουλίν/),  μή  άναφερομέ- 
νας  εν  τω  ταμείω,  αίτινες  δμως,  κατά  την 
διαβεβαίωσιν  τοΰ  κυρίου  ταμίου,  είσί  τοκισμέ- 
ναι  άπό  1  [Λαίου  1882  προς  7  °/0  με  ένέχυ- 
ρον  Κονσολιτε'. 

'Λφορμήν  λαμβάνοντες  έκ  τούτου,  παρατη- 
ροΰμεν  δτι  ίσως  θά  ή  το  καλόν  δ  Σύλλογος,  ίνα 
συνεννοούμενος  μετά  τίνος  Τραπέζης,  φροντίσν) 
νά  καταθέσν)  εντόκως  καϊ  τά  λοιπά  περισσεύ- 
ματα τά  έν  τω  ταμείω  ευρισκόμενα,  όπως  μή 
άργά  κ«1  άκαρπα  διαμένωσι  παρά  τοις  κατά 
καιρόν  ταμίαις. 

Δέξασθε,  κύριε  πρόεδρε  της  Οίκονορ,ικης 
επιτροπής,  τήν  διαβεβαίωσιν  της  εξαίρετου 
τιμής  καί  ύπολήψεο;ς,   μεθ'  ή;  διατελούμεν. 

Έν  Κ/ττόλει,  ττ|  28  άπριλι'ου  1883. 

01  εΑεγκταί. 

θ.  Λ.  Κοςουαιις. 

Φ.  Λ.  Μαϊρογοραατοϊ. 

Τω  σΉϊεσψωτάτω 
χνρίο)  0.  Ο.  ν,ον.τΙΐ$, 

προίορω  τϊ,ς  Οικονομικής  έπιτροπη; 
τον  IV  Κω>/πόλει  Έλλ.  Φιλολογικού  Σνλλόγον. 


Μετά  μικράν  δέ  συζήτησιν  επί  της  εκθέσεως 
ταύτης  δ  κ.  Ό8.  Ανδρεάδης,  ειδικός 
γραμματεύς,  άναγινώσκει  άντί  τοΰ  ταμίου,  την 
έ'κθεσιν  τοΰ  ταμείου,  εχουσαν  ούτως· 

Προσερχόμενος  σήμερον  ενώπιον  υμών  δπως 
ποιήσωμαι  την  εκθεσιν  τής  καταστάσεως  τοΰ 
ταμείου  τοΰ  Συλλόγου  δέν  έχω  ειμή  ξηρούς 
καί  άχάριτας  νά  παρουσιάσω  ύμϊν  αριθμούς  καί, 
δπερ  τό  δυσάρεστον,  έλλειμα  έν  τή  τοΰ  λήγον- 
τος έτους  διαχειρίσει,  ώς  έκ  τών  έπισυντ,μμέ- 
νων  ισοζυγίων  θέλετε  ιδεί. 

Συνωδά  τω  1  1  άρθρω  τοΰ  ημετέρου  Κανο- 
νισμού οφείλω  νά  ε'ίπω  περί  τών  καθυστερούν- 
των  μελών  δτι  ταΰτα  ανέρχονται  εις  άρ.  138 
εζ  ων  αφαιρέσει  3  αποβιωσάντων 
1  4  παραιτηθέντων 
4  διαγραφέντων  2 1 

υπολείπονται  1  1  7 
έκ  τών  οποίων  04  διαμένουσιν  ένταΰθα  καί 
53  έν  τω  έξωτερικώ·  έκ  τούτων  2  όφείλουσι 
καί  τό  δικαίιυμα  αού  διπλώματος  μήπω  εισέτι 
άποτιθέντος. 

Περιττόν  ειπείν  δτι  πάσα  καταβάλλεται 
φροντίς  προς  ε'ίσπραξιν  τών  καθυστερήσεων 
τούτων,  αί'τιν.ς  έξ  οΰδενός  άλλου  αιτίου  προέρ- 
χονται ειμή  έκ  τής  έν  γένει  δυσχερούς  κατα- 
στάσεως τών  οικονομικών,  περί  ής  κκί  άλ- 
λοτε έγένετο  λόγος. 

Εύχαριστών  τά  αξιότιμα  μέλη  έπί  τή  τιμτί 
ήν  καί  κατά  τό  έτος  τούτο  περιεποιήσαντό  μοι 
καταπαύω  τον  λόγον  τά  βέλτιστα  τω  Συλ- 
λόγω  έκ  καρδίας  ευχόμενος. 

Έν  Κ/πο'λεί,  τί|  29  άπριλι'ου  1883. 

Ό  ταμίας 
Ν.  Βαμβακιις. 

'//  Οικονομικι)  επιτροπή 

0.  Ο.  ΟΐϋΚΤΙίί,  πρόεδρος. 
Μ.  ΠΛΕΣΣΑΧ. 

1Η.  ΒΕΑΑΟΓΙΑΝΝΗΣ. 

Ιί  Σαρακιδτης. 

1.  Κοτοπαχ. 
Ιωάννης  Γκίων. 

Φ.  Λ.  Μα»  ρογοραατος. 
Ο.  Α.  ΚΟΣΟΪΑΗΣ. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


201 


ΚΙΝΗΣΙΣ  ΤΑΜΕΙΟΥ 
τοΰ  έν  Κ/πόλει  ΈλληνοκοΟ  «■►ιλολονςκοίί  Χυλλόγου 

κατά  το  σνΛΜγικον  ετος  1882 — 83. 


Άπο  1< ττ ολ .  ταμείου  παρελθ. 

συλλογικού  έ'τους 
»  συνοοομάς  τακτικά; 
»         ο  καθυστερούσα 
»  δικαίωμα  διπλωμάτων 
»  Έκπαιδ.   και  Φιλανθρ. 

Αδελφότητα 
»  Εύστάθιον  Εύγενίδην 
Ιτεφ.  Π.  Σκυλί τζην 
■  Γ.  V  Πασπάτην 
«  Χρ.  έφένδην  Ζωγράφον 
»  τοκομε'ρισμα  πιξωτικώ 
»  πωλήσεις  βιβλίων 
»  τόκου;  κληροδοτήματος 

Β.  Σουλίνη 
»  Αδελφότητα  Κίου 


Λ. Τ 

5  9 1.48 

1  'ί  Ί 

ς  » 

Ιοί.  — 

Γ,  9  

I) 

11.— 

» 

130. — 

43.47 

ί 

11.— 

Ι) 

4.40 

1 

10.0. — 

V  » 

13.50 

» 

1 1.06 

19.— 

23.— 

1146.91 

Λ.  Τ. 

1146.91 

Εις  μισθοδοσίας 
»  διάφορα  έ'ςοδα 
»  διαγιυνίσματα 
»  πυρασφάλιστρα 
»  έκτα'κτους  δαπανάς 
»  περιοδικον 
ί)  δικαίωμα  εισπράξεως 

συνδρομών  1 5 
η  ταμεΐον  μετρητών 


Λ.Τ.209.— 

»  32.45 
»  30.— 
»  23.55 
»   133.03  50 
.»  130.31 


31.80 
556.70  50  1146.91 


Λ.  Τ.  1146.91 


'Εν  Κωνσταντινουπόλει,  τί)  29  Απριλίου  1883. 


Ό  Ταμίας 
Ν.  ΒΑΜΒΑΚΗΙ. 


Έςαγόμ-ενον 

της  διαχειρήσεως  τον  ονΛΛογικον  ετονς  1882 — 55. 


Έςστ.ρά'ξεις! 


Άπο  συνδρομάς  τακτικάς  Λ.Τ.134.- 


«  συνδρ.  καθυστερούσας  » 

52.— 

»  δικαίωμα  διπλώματος  » 

11.— 

»  'Εκπ.  Αδελφότητα  » 

130.— 

»  Εΰστάθ.  Εΰγενίδην  » 

43.47 

»  Στεφ.  11.  Σκυλίτσην  >ι 

11.— 

»  Γ.  Ν.  Πασπάτη  » 

Ί.40 

»  τοκομέρισμα  πιστω- 

τικών » 

13.50 

»  πωλήσεις  βιβλίων  » 

11.06 

»  έλλειμμα  της  παροιί- 

ης  οια^ειρησεως 


146.7150  500.14  50 
Λ.  Τ.  560.1450 


Εις  μισθοδοσίας 
»  διάφορα  έ'ςοδα 
«  πυρασφάλιστρα 
»  εκτάκτους  δαπάνας 
»  περιοδικον 
»  δικαίωμα  εισπράξεως 
συνδρομών  1 5  0/^ 


\.Τ.209.— 

»  32.45 
.»  23.55 
ι.    133.03  50 
..  130.31 


31.80      560.14  50 


Λ.  Τ.    560.14  50 


Έν  Κωνσταντινουπόλει,  τη  29  Απριλίου  1883. 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ,  ΤΟΜ.  ΙΖ'.) 


Ό  Ταμίας 
Ν.  ΒΑΜΒΑΚΗΙ. 


26 


202 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣϊΛΛΟΓΟΣ. 


Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  δτι  τό  παρουσια- 
ζομένων έλλειμμα  ούκ  έ'στι  πραγματικον,  καθό- 
τι παρελείφθησαν  έκ  των  εσόδων  τά  περισσεύ- 
ματα τις  έκατονταλίρου  χορηγίας  του  ές.  Χρ. 
Ζωγράφου. 

Είτα  ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης,  εί&κός 
γραμματεύς,  άναγινώσκει  περιληπτικών  έ'κθε- 
σιν  των  κατά  τό  λήγον  έτος  εργασιών  του 
Συλλόγου  καί  του  προεδρείου  αύτοΰ. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος 
Κ.ερ*μ.εύς,  βιβλιοφύλαξ,  άναγινώσκει  την 
έκθεσιν  τής  βιβλιοθήκης.  Τω  κ.  βιβλιοφύλακι, 
κατά  προτασιν  τοΰ  κ.  Μ.  Βελλογιάννη,  εκφρά- 
ζονται αί  εύχαριστίαι  τοΰ  Συλλόγου  επί  τη" 
διατάξει  των  της  βιβλιοθήκης. 

Ακολούθου  άναγινώσκονται  αί  εξής  εκ- 
θέσεις· 

α')  Έκθεσις  περί  των  αρχαιολογικών  συλλο- 
γών ύπό  τοΰ  επιμελητού  αυτών  κ.  Α.  Παπα- 
δοπούλου Κεραμέως· 

β')  "Εκθεσις  της  όργανοθήκης  ύπό  τοΰ  επι- 
μελητού αυτής  κ.  Τη.Ι.  Καραθεοδωρή. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΘ'. 
("Εκτακτος). 

1  ;ΛΛΐου  1883. 

Προεδρεύοντος  τοΰ  κ.  Κ.  Καλλιαλου. 

Άναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθε'ντιυν  τών 
πρακτικών  της  ήγουμένης  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως ό  Σύλλογος,  παρόντων  23  μελών  αύτοΰ, 
ποιείται  τάς  αρχαιρεσίας  αύτοΰ,  καθ'  άς  άνα- 
δείκνυνται  πρόεδρος  ό  κ.  Κ.  Καλλιάδης  (διά 
ψήφων  2 1 ),  αντιπρόεδροι  οί  κκ.  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου (17)  καί  Εύστ.  Εύγενίδης  (Π),  γεν. 
γραμματεύς  ό  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή  (2]),  ειδ. 
γραμματεύς  ό  κ.  'θδ.  Ανδρεάδης  (2  0),  βι- 
βλιοφύλαξ  ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κεραμεύς 
( 1  6),  ταμίας  ό  κ.  Θ.  Κοσούδης  (διά  ψήφο^ν  1  1 
επί  21). 

Έπιμεληταί  δέ  της  μέν  όργανοθήκης,  κατά 
προτασιν  τοΰ  προεδρείου,  ό  κ.  Τηλ.  Καραθεοδω- 
ρή, τών  δέ  αρχαιολογικών  συλλογών,  ωσαύτως 
κατά  προτασιν  τοΰ  προεδρείου,  ό  κ.  Άθ.  Πα- 
παδόπουλος Κεραμεύς. 

Μέλη  δέ  τών  διαρκών  επιτροπών,  τή  προ- 
τ/.σει  τοΰ  προεδρείου  εκλέγονται· 

α')  της  Εκπαιδευτικής. 

Βκσιάδη:  ΊΙρ.,— Θεοδωρίδης  Άθ. ,—  Ξαν- 


θόπουλος  Κωνστ., —  Παρανίκας  Νικ., —  Πετρί- 
δης  Άντων.,  —  Τάγης  Φίλιππος,  —  Τσιάκας 
Γεώργιος. 

β')  τής  Φι .ίο.Ιογικής. 

Βασιάδης  Ήρ., — Κεραμεύς  Άθ.  Παπαδόπου- 
λος.,— Κοντόπου'λος  Κ., —  Λούσης  Β.,  —  Νον- 
νο'ττης  Αίμ.,  —  Ξανθοπουλος  Κωνστ., —  Πα- 
σπαλλής  Δ., — Γϊυλκδης  Β., — Σαλτέλης  Θεμ., 
—  Χατζηχρήστου  Χρ. 

γ')  της  ΟΙχονο μιχής. 

Βαμβάκης  Ν., — Βελλογιάννης  Μ., — Γκιών 
Ίω., — Κούππας  Ίω.,  —  Μαυρογορδάτος  Φρ., 
— Μπλέσας  Χ., — Σαρακιώτης  Β. 

δ')  της  Αρχαιολογικής. 

Άριστάρχης  Στ., — ϋθΠ§ιΐ}τ  Αϊ.  — Κε- 
ραμεύς Άθ/ΐΙαπαδ.,-ΟιιΠΐδ  0  Ο.,  —  ΜίΙ- 
Ιιη^,βιι  ΑΙ.,—  Μυι\1ΐηΐ3ηιι  Α.,  — ΜοΓά,πϊοηη 
.ί., — Νίκολσο^ν  Α.,  —  ΡβίΐΓδ  Εί1\νϊη, — Περδι- 
κίδης  Κυριάκος.,  —  Φιλαλήθης  Ιωάννης. 

ε')  της  Επιστημονικής. 

Άριστάρχης  Σ., — ΒθηΙνΟ\Υδ!α  01ΐ· — Γεωρ- 
γαντοπουλος  Ίο;., —  Ζϊφος  Ίω., — Ζωγράφος 
22., — Καραβοκυρός  Μ., — Καραθεοδωρή  Τηλ., 
— Αούσης  Βασ., — Μακρής  Κ., — Ναούμ  Άλ., 
— Νοννόττης  Αίμ., — Σταματιάδης  Δ. 

ς')  της  Συντακτικής. 

Αριστοκλής  Ίω., — Κοντο'πουλος  Κ., — Χα- 
τζηχρήστου Χρ. 

Ακολούθως  εγείρεται  ίκανή  συζήτησις,  τι- 
νών τών  παρευρισκομένων  γνωρ.ατευόντων  δτι 
καί  τά  μέλη  δύνανται  νά  προτείνωσι  μέλη  τών 
επιτοοπών.  Κρατεί  δμως  ή  γνώμη  δτι,  κατά 
τον  κανονισμο'ν,  τό  δικαίωμα  τής  προτάσεως 
τών  μελών  τών  επιτροπών  κέκτηται  τό  προε- 
δρεϊον  τοΰ  Συλλόγου. 

Έν  τέλει  ή  Α.  Έξ.  ό  Σ  π.  Μανρογε'νης  προ- 
τείνει δπως  έκφρασθώσιν  εύχαριστίαι  τοις  μέ- 
λεσι  τοΰ  αποχωρούντος  προεδρείου,  άνθ'  ων 
έπραΗαν  ύπέρ  τοΰ  Συλλόγου. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης  ό 
κ.  πρόεδρος  διαλύει  την  συνεδρίασιν. 


II  I»  Α  Κ  Τ  Γ  Κ  Α.  203 


Σϊ.\ΐ;ΛΙ>ΙΑΣΙΣ  ΨΙ'. 

(τ«*τιχή). 

Ί%  2  μχίου  1883. 
Προειίρεϋοηος  τοΰ  χ.  Κ.  ΚΛΛΛίΛΛον. 

'Ανχγνωσθέντιυν  καί  έπικυριυθέντων  των 
πρακτικών  ττ)ς  'ί)γουμ\έν)0$  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως άνακοινοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

καί  μετά  ταΰτα  αί  των  βιβλίιυν  προσφοραί. 
Έκφρασθεισών  δέ  ευχαριστιών  τοις  δωρηταΐς, 
άγγέλλονται  τό  πρώτον  ταχτικά  μέλη  οί  κκ. 
Γ.  Μακρίδης,  δημοσιογράφος  ενταύθα,  προτει- 
νόμενο; ύίίο  των  κκ.  Ήρ.  Βάσιμου,  Ν.  Καρίου 
κ-/ί  Α.  Παπαδ.  Κεραμέως,  Σπ.  'Αλεξανδρίδης, 
γεν.  γραμματεύς  τοΰ  εμπορικού  επιμελητηρίου, 
προτεινόμενο;  ύπό  των  κκ.  Τ.  Καραθεοδωρή, 
Όδ.  'Ανδρεάδου  καϊ  Ν.  Καρίου,  και  Γ.  'Αφί- 
07)ς,  διδάσκαλος  ενταύθα, προτεινόμενος  ύπό  των 
κκ.  Ήρ.  Βασιάδου,  Κ.  Γεωργαλά  καί  Γ.  Τσιάκα. 

Είτα  κατά  προτασιν  τοΰ  προεδρείου,  διά 
τοΰ  προέδρου  γενομένην,  ψηφίζεται  δώρον  έ- 
κάστω  των  υπάλληλων  τοΰ  Συλλόγου  πρός  έν- 
θάρρυνσιν  έν  τω  έργω. 

Ακολούθως  ό  κ.  Ήρ.  Βκ'κάδΊτ,ς  ποιεί- 
ται τήν  συνέχειαν  της  αναλύσεως  τοΰ  Φιλοκτή- 
του  τοΰ  Σοφοκλέους,  δι'  ης  δείκνυται  ή  έντε- 
χνος πλοκή  της  τοαγωδίας  ταύτης.  Άωοο'Λην 
οε  λαοων  ες  ων  λέγει  ο  Λεσσιγγιος  περι  του 
Φιλοκτήτου  τοΰ  Σοφοκλέους,  παρεκβατικώς  πα- 
ρεμβάλλει καί  τάς  κρίσεις  των  γάλλων  Ρ;ιΐϊΐ) 
καϊ  δ;ιίΐ)!-Α|θ!·ο  Ο ΪΓίΙΓ< ΙΪΙΊ  περί  της  παραστά- 
σεως των  φυσικών  οδυνών,  ην  κατε'κρινεν  ό 
Κικέρων  καί  πολλοί  τών  νεωτέρων  άλλ'  ό 
Ρ,ιΐίί)  καί  ό  8πίηΙ  ΙΜ 3Γ0  ΟΪΓηπΙϊη,  συμφώνως 
τω  λεσσιγγίω,  άντικρούουσι  τάς  κατακρίσεις 
ταύτας,  διότι  ό  Σοφοκλής  ουδόλως  παρε'στησε 
μόνον  την  φυσικήν  όδύνην,  ούδ'  αύτη  έστ'ν  ή 
κυρία  τοΰ  δράματος  ύποθεσις,  τουναντίον  αύ- 
~'Γ·  /.ρτ^'-μεύει  προς  ένδειξιν  τής  εύσταθείας 
τοΰ  ηθικού  χαρακτήρος  τοΰ  Φιλοκτήτου.  Ό  κ. 
Βασιάδγ,ς  καταστρε'φει  τον  λο'γον  διά  τών  εξής: 
<ι  1  οιαυτη  εστίν  ή  τραγωδία  αύτη  τοΰ  Σοφο- 
κλέους, ήν  έκτακτοι  άρεταί  άνυψοΰσιν  έν  τν] 
τάξει  τών  άριστων  έργων  τής  δραματικής 
ποιήσειυς  οϋ  μόνον  τών  Ελλήνων  άλλά  καί 
κάσγ,ς  χώρας.  Ό  Φιλοκτήτης  εστί  θαΰμα  τής 
τεΖ.νγ1Γ  διότι  διά  τριών  προσώπου,  ένεκα  τής 
αντιθέσεως  αύτών,  τό  ενδιαφέρον  διατηοείται 
α·.  αρχής  μέχρι  τέλους  και  κει  αύζίνει  αι 
δέ  ποικίλαι  περιπέτεια·.,  ας  ελευθέρα  άνάπτυ- 


ξις  τών  χαρακτήρων  γεννά,  χρησιμ,εύουσιν  ώς 
πίνας  προς  τήν  άοίλίστάτην  καί  [ίαθυτάτν,ν 
έκφρασιν  τών  γενικωτάτο>ν  α·σθημάτο>ν  τής 
άνΟρωπίνης  φύσεως». 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣϊλΗΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΑ'. 
(Ταχτική). 

Τη  9  μαίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τοΰ  χ.  Κ.  Καλλιααοίγ. 

Άναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  περίληψις  τής 

αλληλογραφίας, 

εξ  ής  παρατίθενται  αί  εξής  έπιστολαί· 

Επιστολή  τοΰ  κ.  Εύστ.  Εύγενίδου,  από  2 
τρένοντος,  υποβάλλοντος  τήν  παραίτησιν  αύ- 
τοΰ  άπό  τής  αντιπρόεδρε  ίας  ένεκα  τών  πολ- 
λών αύτοΰ  άσνολιών. 

Τοΰ  κ.  Δ.  Σταματιάδου,  παραιτουμένου  τής 
Επιστημονικής  επιτροπής. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων 
προσφοραί.  Προς  τους  δωρητάς  εκφράζονται 
εύχαριστίαι. 

Άγγέλλονται  δέ  το  δεύτερον  καί  ψηφοφο- 
ροΰνται  μέλη  τακτικά  οί  κ.  κ.  Γ.  Μακρίδης, 
Σπ.  Άλεξανδρίδης  καί  Γ.  Άφίδης. 

Ακολούθως  γενομένων  δεκτών  τών  παραι- 
τήσεων τών  κ.  κ.  Εύστ.  Εύγενίδου,  αντιπροέ- 
δρου, καί  Δ.  Σταματιάδου,  εκλέγεται  αντι- 
πρόεδρος τοΰ  Συλλόγου  ο  κ.  'Κυάννης  Γεωργαν- 
τοπουλος. 

Μετά  ταύτα  ο  κ.  Α..  Παπαδόπουλος 
Κ.εραμ.€ϋς  άναγινώσκει  πραγματείαν  «περί 
τίνων  θεοτήτων  λατρευομένων  τό  πάλαι  έν 
Σμύρνη· » . 

Μετά  τό  πέρας  τοΰ  άναγνώσματος  ό  κ.  πρό- 
εδρος λύει  τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΪ,ΝΈΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΒ'. 
("Εχταχτος). 

Τγι  15  μα'ου  1883. 

ΕΠΕΤΕΙΟΣ  ΕΟΡΤΗ. 

I I ροεδρεϋοντος  τον  χ.  Κ.  Κ  λ  λ  λ  ι  λ  λ  ο  ν . 

Τή  2  μ.  μ.  ώρα  ακριβώς  ή  μεγάλη  του 
Συλλόγου  αίθουσα  ήν  πλήρης  φιλόμουσων  έξ 


204 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ε  κατέρου  των  φύλων,  έν  οίς  διεκρίνοντο  ό  θεο- 
9ιλέστατος  Είρηνουπολεως  χωρεπίσκοποςΣταυ- 
Ροδρομίου  κ.  Φώτιο;,  εκπροσωπών  την  Α.  Θ.  Π. 
τόν  Οίκουμενικόν  Πατριάρχην,  ή  Α.  Π.  ό  μη- 
τροπολίτης Σκυθουπόλεως  κ.  Γεράσιμος,  αντι- 
πρόσωπος ενταύθα  του  μακ.  πατριάρ/ου  Ιερο- 
σολύμων, ή  Α.  Ε.  ό  κ.  Πέτρος·  Μαυρογένης, 
πρεσβευτής  τοΰ  βασιλέως  της  "Ρουμανίας  παρά 
τή  Ύψ.  Πύλη,  η  Α.  Έξ.  ό  κ.  Σπ.  Μαυρογε'νης 
πασσάς,  αρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της 
Α.  Α.  Μ.  τοΰ  Σουλτάνου,  ό  πανοσ.  αρχιμαν- 
δρίτης κ.  Γρ  Παλαμάς,  διευθυντής  της  Μεγάλης 
τοΰ  Γε'νους  Σχολής,  ή  Α.  Ε.  ό  Κονεμένος  βε'ης, 
αντιπρόσωποι  τών  ενταύθα  εκπαιδευτικών 
ιδρυμάτων  και  άλλοι  έκ  τού  επιστημονικού, 
εμπορικού  και  τραπεζιτικού  κόσμου. 

Κηρυχθείσης  της  ενάρξεως  της  εορτής  ο  κ. 
γε?.  γραμματεία;  άναγινώσκει  τάς  εξής  έπι- 
στολάς· 

Τής  Α.  Θ.  Π.  τού  οικουμενικού  Πατριάρχου, 
εκφράζοντος  την  λύπην  αυτού,  διο'τι  άδυνατεϊ 
νά  παρευρεθή  εις  την  έορτήν. 

Τής  Α.  Έξ.  τού  Μουσταφά  πασσά,  έπί  τής 
δημοσίας  εκπαιδεύσεως  υπουργού,  έκδηλούντος 
την  λύπην  αυτού  δτι  ένεκα  υπουργικού  συμβου- 
λίου δέν  δύναται  νά  παρευρεθή. 

Τού  κ.  .Ιβ&Π  ΜθΓ(1ΐΠ]&ηη,  εξ  ονόματος  τού 
πρεσβευτού  τής  Γερμανίας  ενταύθα  κ.  (1β  ΚίΙ- 
άο'Ννίΐδ,  ωσαύτως  την  λύπην  τού  πρεσβευτού 
εκφράζοντος  ως  κωλυομε'νου  νά  παρευρεθή. 

Τής  Α.  Έξ.  τού  Αλεξάνδρου  Καραθεοδωρή 
πασσά,  τού  αυτού  και  αί  άνω  περιεχομένου. 

Τού  κ.  Ηθίφ,  γενικού  προξε'νου  τών  Ηνωμέ- 
νων Πολιτειών  τής  Αμερικής,  ωσαύτως  τού 
αυτού  περιεχομένου. 

Άκολούθιος  ό  κ.  πρόεδρος  άναγινώσκει  την 
δε  την  έκθεσιν  : 

ΛΎριοι  ΰνγάδε.Ιφοι  χαι  .Ιοιπον  γιΑόμονΰον 
εχχΑηΰίασμα.  _ 

Τή  τού  Υψίστου  πανσθενεΐ  συνάρσει  και 
προστασία,  υπό  την  κραταιάν  αιγίδα  τού  γα- 
ληνοτάτου  και  μεγαλειοτάτου  Σουλτάνου  η- 
μών Άβδοϋλ-Χαμϊτ  χάν,  διά  τών  βαρυτίμουν 
ευχών  και  ευλογιών  τής  Α.  Θ.  II  τού  Οικου- 
μενικού Πατριάρχου  Έωακε'ιμ  τού  Γ',  χάρις 
και  τω  άκαμάτω  αρχαίων  τε  καϊ  νέιυν  αύτού 
μελών  και  άκαταβλήτω  ζήλω,  ό  Ελληνικός 
Φιλολογικός  Σύλλογος,  ό  σεβαστός  ούτος  πα- 
τήρ άπάντο>ν  τών  παρ'  ήμίν  όμο ειδών  σωμα- 
τείων, διήνυσε  και  τό  είκοστάν  δεύτερον  έτος 


τού  πολυμόχθου  αύτού  βίου  εν  ευημερία,  εμπε- 
δώσει, προαγωγή  και  γενική  τών  πάντων,  ο- 
μογενών ημών  και  ξένων,  ύπολήψει  και  τιυ.ή. 
Καϊ  ίσως  μεν  ή  ημετέρα  πρός  αυτόν  εγνωσμέ- 
νη άγάπη  μείζω  τών  κατά  τό  λήγον  συλλο- 
γικόν  έτος  έργων  αύτού  ποθεί  και  άπεκδέχε- 
ται*  άλλ'  άναλογιζομένη  τήν  τών  καιρών  έν 
παντί  χαλεπο'τητα,  ευμενώς  κα'ι  εύαρέστως, 
ελπίζω,  πληροφορηθήσεται  περί  τών  έν  πεοι- 
σπασμοΐς  καϊ  προσκόμμασι  πεπραγμένων  αύτώ, 
άπερ  κέκλημαι  δσον  οίον  τε  λεπτομερώς  καϊ 
συντόμως  ύμΐν  άφηγήσασθαι. 

Ό  Σύλλογος  ημών  συνεκρο'τησε  τριάκοντα 
καϊ  επτά  συνεδριάσεις,  τριάκοντα  μεν  τακτι- 
κάς,  επτά  δε  εκτάκτους,  ών  τά  πρακτικά,  ώς 
καϊ  τά  τού  προεδρείου,  μηδεμιάς  εξαιρουμένης 
συνεδριάσεως,  συνέταξε  μετά  τής  διακρινούσης 
αύτόν  ικανότητος  κα'ι  άκριβείας  ό  κ.  Όδυσσεύς 
Ανδρεάδης,  ειδικός  γραμματεύς,  πρός  όν  άπο- 
νέρ.ω  τήν  τής  εύαρεσκείας  έκφρασιν  καϊ  τάς 
εύχαριστίας  τού  Συλλόγου.  Έν  ταϊς  τα/.τικαΐς 
συνεδριάσεσιν  έκοινοποιήθησαν  τά  εξής  ανα- 
γνώσματα. 

«Περί  τών  ηθικών  νικομαχείων  τού  Αριστο- 
τέλους», ύπό  τού  κ.  Κωνσταντίνου  Ξανθοπού- 
λου,  έν  πέντε  συνεδριάσεσι. 

«Περί  τίνος  άνεκδο'του  νεαράς  τού  Φωκά», 
ύπό  τού  έξοχωτάτου  κ.  Σ.  Άριστάρχου,  έν  μιά 
συνεδριάσει. 

«Περί  ζώντων  μνημείων  τής  ομηρικής  γλώσ- 
σης», ύπό  τού  κ.  Κ.  Κοντοπούλου,  έν  μια 
συνεδριάσει. 

«Περί  επιστολών  ελλήνο^ν  λογίων  τής  Ις' 
εκατονταετηρίδος»  ύπό  τοΰ  κ.  Α.  Παπαδοπού- 
λου Κεραμέως,  έν  μιά  συνεδριάσει. 

« Περί  τού  Λαοκο'οντος  τοΰ  Λεσσιγγίου»  καϊ 
«τού  Φιλοκτήτου  τού  Σοφοκλέους»  ύπό  τοΰ 
ιατρού  κ.  ΊΙροκλέους  Βασιάδου.  έν  έξ  συνε- 
δριάσεσι. 

«Περί  τίνων  λογίων  τής  ΙΖ'  έκατονταετηρί- 
δος»,  ύπό  τοΰ  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως, 
έν  μιά  συνεδριάσει. 

«Περί  τή;  περϊ  τήν  θεραπείαν  τών  ελκών, 
πληγών  καϊ  τραυμάτων  μεθόδου  τοΰΛίστερο, 
ύπό  τού  ιατρού  κ.  Β.  Λούση,  έν  μιά  συνε- 
δριάσει. 

«Περϊ  τής  απαισιοδοξίας  τού  Σχοπεναβέρου 
καϊ  Χαρτμάννου»,  ύπό  τού  κ.  Ίορδάνου  Καρο- 
λίδου,  έν  δυσί  συνεδριάσεσι. 

«Περϊ  τής  σημασίας  τών  ονείρων  παρά  τοις 
άρ/αίοις»,  ύπό  του  κ.  Φιλίππου  Τάγη,  εν  όυσι 
συνεδριάσεσι. 


ΚΡΑΚ 

<« Περί  επιστολών  τίνων  Μαξίμου  του  Μαρ- 
γουνίου»,  Οπό  του  κ.  Α.  Παπαδοπούλου  Κερα- 
μέως,  έν  μια  συνεδριάσει. 

«Περί  μεταςοσχώληκος  /.-ν.  τών  ασθενειών 
αΰτού»,  ύπό  τοΰ  ιατρού  χ.  Κ.  Μάκρη,  έν  δυσί 
συνεδριάσεσι. 

«Περί  τής  πρώτης  σ/ολής  τών  αρμενίων 
μεταφραστών»,  ύπό  τοΰ  κ.  Α.  Παπαδοπούλου 
Κεραμέως,  έν  μια  συνεδριάσει. 

«Περί  της  άναχαλύψεως  τής  άρ/αίας  πό- 
λεως Μοραίας  νυν  Μοργιοτάδας  και  περί  τοΰ 
ονόματος  τοΰ  Μωρέως»,  υπό  τοΰ  έν  Ελλάδι 
διατρίβοντος  κ.  Αθανασίου  Πετρίδου,  άναγνω- 
σθέν  υπό  τοΰ  κ.  γενικοΰ  γραμματέως  έν  τρισί 
συνεδριάσεσι. 

«Πε:ί  τοΰ  Δε'ρχων  Διονυσίου  τοΰ  Σαμαρκά- 
ση»,  υπό  τοΰ  έν  Σμύρνη  διατρίβοντος  κ.  Ματ- 
θαίου Παρανίκα,  άναγνωσθέν  ύπό  τοΰ  κ.  γενι- 
κού γραμματέως  εν  μια  συνεδριάσει. 

«Περί  τίνων  θεοτήτων  λατρευομ,ένων  τό 
πάλαι  έν  2(χύρνν) » ,  υπό  τοΰ  κ.  Π.  Κεραμέως, 
έν  υ.ιά  συνεδριάσει. 

Πλην  δέ  τών  αναγνωσμάτων  τούτων  έχοι- 
νοποιήθησαν  τώ  Συλ/ο'γω,  κατά  τάς  τακτικά; 
αϋτού  συνεδριάσεις,  και  αί  ακόλουθοι  έκθε'σεις. 

Κρίσις  τής  Εκπαιδευτικές  Επιτροπής  έπί 
τοΰ  αλφαβηταρίου  τοΰ  κ.  Κ.  Μαρουδή,  ύπό  τοΰ 
εισηγητού  αύτής  κ.  Γεωργίου  Τσιάκα, 

Κρίσις  τής  αύτής  Έπιτροπής  έπί  τής  ανθο- 
δέσμης τοΰ  κ.  Δ.  Πετρίδου,  ύπό  τοΰ  εισηγη- 
τού αυτής  κ.  Χρήστου  Χατζηχρήστου. 

Κρίσις  τής  αύτής  Επιτροπής  έπί  τοΰ  άνα- 
γνωσματαρίου  τοΰ  κ.  Μηνά  Χαμουδοπού>ου, 
ύπό  τοΰ  εισηγητού  αύτή;  κ.  Γ.  Τσιάκα. 

Πρόγραμμα  τοΰ  Καραπανείου  αγώνος  προς 
σύνταξιν  γραμματικής,  ύπό  τού  εΐσογητοΰ  της 
αυτής  Επιτροπής  κ.  Κ.  Γεωργαλα. 

Κρίσις  ειδικής  ύπό  τών  κυοίων  Κ.  ΐανθο- 
πούλου,  Δ.  Πασπαλλή  και  Εύστρατίου  Παπα- 
δοπούλου συγκροτηθείσης  Επιτροπής  έπί  τοΰ 
περί  μουσικής  παιδαγωγίας  πονήματος  τοΰ  κ. 
Σ.  Μανασσείδου,  ύπό  τοΰ  εισηγητού  αυτή;  κ. 
Πασπαλλή. 

Τάς  κρίσεις  ταύτας  και  τώ  προμνημονευθέν- 
τα  ποικίλα  αναγνώσματα  έπηκολούθησαν  εστίν 
δτε  και  σπουδαΐαι  συζητήσεις,  μέγα  έμφαί- 
νουσαι  ένδιαφέρον  τών  μελών  τοΰ  Συλλόγου 
υπέρ  τής  έςακριβώσεως,  άναπτύςεως  και  προ- 
όδου παντός  Φιλολογικού,  επιστημονικού  ή 
εκπαιδευτικού  ζητήματος.  Παρήν  δέ  σχεδόν 
πάντοτε  και  πολυπληθές  άκροατήρνον,  μετά 
προσοχής  παρακολουθούν  τάς  ήμετε'ρας  έρευνας. 


Τ  I  Κ  Α.  205 

Τών  δ'  έκτακτων  συνεδριάσεων  ή  ημερησία 
οιάταςις  έπληρώθη  έν  μεν  τή  άρ/ή  τού  συλ- 
λογικού έτους,  διά  τής  συζητήσεως  και  έπι- 
ψηφίσεως  τοΰ  ημετέρου  προϋπολογισμού,  έν  δέ 
τώ  τε'λει  αΰτοΰ,  διά  τής  κοινοποιήσεως  τών 
ετησίων  έκθε'σεων  τών  τε  διαρκών  επιτροπών 
και  τών  κοσμητόρων,  πρός  δέ  και  τής  προς 
άπογραφήν  τοΰ  καταστατικού  τής  ακινήτου 
και  κινητής  περιουσίας  τοΰ  Συλλόγου  έκ  τών 
κ.  κ.  ι\.  Βαμβάκη,  Μ.  Βελλογιάννη,  Ιωάννου 
Γκιών  και  Α.  Παπαδοπούλου  Κεραμέιος,  εισηγη- 
τού αύτής,  συγκροτηθείσης  ειδικής  έπιτροπής. 

Ό  Σύλλογος  έξελέξατο,  τή  προτάσει  τοΰ 
Ποοεδρείου,  μέλη  αύτοΰ  έπίτιμα  τε'σσαρα·  τον 
έξ.  κ.  (1β  Κ2ι]θ\νίΐ?,  πρεσβευτήν  τής  Γερμανίας 
παρά  τή  Ύψ.  Πύλη.,  τον  έξ.  κ.  μαρκήσιον  ϋβ 
ΝοίιίΙΙΟΡ,  πρεσβευτήν  τής  Γαλλίας  παρά  τή 
Ύψ.  Πύλη,  τον  έξ.  κ.  ιΐβ  Ν^ΐίίίολν,  άπεσταλ- 
με'νον  τής  Ρωσσίας  παρά  τή  Ύψ.  Πύλγ,  τον 
έξ.  κ.  Πε'τρον  Μαυρογένην,  εκτακτον  άπεσταλ- 
με'νον  και  ύπουργόν  πληρεξούσιον  τής  'Ρουμα- 
νίας  παρά  τή  Ύψ  Πύλη·,  και  τον  κ.  Κωνσταν- 
τΐνον  Κωστήν,  καθηγητήν  τοΰ  Άθήνησι  Πανε- 
πιστημίου, τή  προτάσει  τής  Φιλολογικής  αύ- 
τοΰ έπιτροπής,  οΐτινες  εΰγνωμόνο^ς  άποδεξά- 
μενοι  το  δίπλωμα  τής  έκλογής  αύτών,  ήν  ώς 
μεγάλην  και  λίαν  κολακευτικήν  έλογίσαντο 
τιμήν,  έζέφρασαν  λόγους  τά  μάλα  ένθαρρυντι- 
κοϋς  διά  τόν  ήμε'τερον  Σύλλογον  και  έν  γε'νει 
διά  τε  τά  γράμματα  και  τόν  έλληνικόν  πολι- 
τισμόν  θρηνεί  δέ  ό  Σύλλογος  ήμών  τόν  θάνα- 
τον τριών  έπιτίμων  αύτοΰ  μελών,  τών  αειμνή- 
στων 8ΐί11ΓΓΪβ(1  (ΓΑ1οηηΙ;ΐΓ3,  τελετάρχου  τοΰ 
αΰτοκράτορος  τής  Γερμανίας,  Αλεξάνδρου  Κου- 
μουνδούρ  ρώην  πρωθυπουργού  τής  Έλλάδο»-, 
και  Λε'οντος  Γαμβε'ττα,  τε'ως  προε'δρου  τής  γαλ- 
λικής Βουλής.  Και  ό  μέν  κατάλογος  τών  τα- 
κτικών αύτοΰ  μελών  ηύξήθη  διά  τής  προσκτή- 
σεως  έκκαίδεκα  νέων  συνεταίρων  ήμών  και 
ήλαττώθη  κατά  τεσσαράκοντα,  διαγραφέντα 
ένεκα  μή  άποτίσεως  αναμφισβήτητων  πολυε- 
τών οφειλομένων  συνδρομών,  ό  δέ  τών  αντε- 
πιστελλόντων έπλουτίσθη  διά  τής  έγγραφής 
τοΰ  ονόματος  τοΰ  κ.  Ο?03Χ  \ΌΙ)  ΗθΐηϋβδΙθΠΙΙΠ, 
παραιτηθέντος  ώς  μέλους  τακτικού  μετά  τόν 
ύπό  τής  ιδίας  κυβερνήσεως  διορισμόν  αύτοΰ  ώς 
γενικού  προξένου  τής  Σουηδίας  και  Νορβηγίας 
έν  Καίρω. 

Ό  Σύλλογος,  περί  πολλού  ποιούμενος  τήν 
εις  τό  δημόσιον  τής  μεγαλουπόλεως  ταύτης 
τακτικήν  παρονήν  ποικίλης  και  εΰχύμου  πνευ- 
ματικής τροφής,  άνέθετο  έπιλέκτοις  αύτοΰ  μέ- 


206 


Ο  Ε^  Κ/ΠΟΛΕ1  ΕΛΛΙΙΛΊΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λεσι  τήν  άπό  τοΰ  βήματος  αύτοΰ  διδασκαλίαν 
δημοσίων  μαθημάτων,  Καί  δή,  ό  κ.  I.  Δ.  Αρι- 
στοκλής ώμίλησε  πεντάκις  «περί  τοΰ  ίκου 
βίου  έν  τω  άνθρώπω»-  ό  κ.  Έροκλής  Βασιά- 
δης  τετρ/.κις  «περί  τής  διανοητικής  και  η- 
θικής καταστκσεως  της  γυναικός  εν  Ελλάδι 
άπό  των  ηρωικών  χρονών  μέχρι  της  τετάρτης 
π.  Χ.  έκατονταετηρίδος»·  ό  κ. Αναστάσιος  Τά- 
νης  άπαξ  «περί  τής  οικίας  έν  τοις  ίστορικοΐς 
χρόνοις  της  αρχαίας  Ελλάδος»·  ή  μουσοφιλης  κ. 
Καλλιόπη  Κεχαγιά  άπαξ  «περί  τής  Αντιγόνης 
του  Σοφοκλέους  παιδαγωγικώς  άναλυομένης»  · 
ό  κ.  Ανδρέας  Σπαθάρης  τετράκις  «περί  φυσι- 
κές», ιδία  δέ  περί  οπτικής1  ό  πανοσιολογιώ- 
τατος  αρχιμανδρίτης  κ.  Γρηγόριος  Παλαμάς 
άπαξ  «περί  τής  θρησκείας  ως  βάσεως  της  ανα- 
τροφής και  της  διανοητικής  άναπτύξεως  του 
άνθρωπου»·  ό  κ.  Φίλιππος  Τάγης  άπαξ  «περί 
τοΰ  ηθικού  νο'μου»·  ό  κ.  Β.  Λούσης  δις  «περί 
υγιεινής»·  ό  κ.  Όδυσσεϋς  Ανδρεάδης  δις  «περί 
εστιάσεων  και  συμποσίων  των  αρχαίων  Ελ- 
λήνων»· ή  μουσοφιλής  κ.  Σαπφώ  Λεοντιάς 
άπας  «περί  της  γυναικός  εν  τή  αρχαία  ελλη- 
νική τραγωδία»·  και  ό  ιατρός  κ.  I.  Ζϊφος  άπαξ 
«περί  της  νόσου  φθίσεως».  Τά  θέματα  των 
δημοσίων  τούτων  μαθημάτων  υπήρξαν,  ώς 
βλε'πετε,  ώφελιμώτατα  και  λίαν  τερπνά,  οί 
δέ  άγορηταί  διεκρίθησαν  επί  σαφήνεια,  ευφρά- 
δεια και  χάριτι  λογού*  άλλά,  καίτοι  αντά- 
ξιους εν  παντί  άναδει/θέντας  του  συλλογικού 
όκρίβαντος,  ούκ  ενεθάρρυνε  πάντας  τό  καθ'  η- 
μάς δημόσιον  δια  της  προς  έ'νδειξιν  εκτιμή- 
σεως και  κάρπωσιν  ιδίας  ωφελείας  απαιτου- 
μένης συρροής.  Ό  Σύλλογος  ημών,  κυρίαι  και 
κύριοι,  μετά  λύπης  είδεν  ύμάς  εις  ευάριθμα 
μόνον  μαθήματα  αθρόους  προσελθοντας,  εύελ- 
πιστεΐ  δέ  οτι  κατά  τήν  του  προσεχούς  έτους 
έπέτειον  αύτοΰ  έορτήν  ομολογήσει  ύμΐν  /άρι- 
τας  έπί  ρ  άλλον  προφανεϊ  άναγνωρίσει  της  ά- 
νάγκης  και  τοΰ  τελεσφόρου  των  πρός  τερπνήν 
και  γο'νιμον  διδασκαλίαν  καταβαλλομε'νων  ύπ' 
αύτοΰ  προσπαθειών,  έπί  τό  έαυτοΰ  παρήγορον 
άναπαυομενος  έμβλημα· 

ΘαρσεΓν  χρή·  τάχ*  αΰριον  έ'σσετ'  αμεινον. 

Κατά  τον  διέποντα  τάς  ήμετε'ρας  εργασίας 
Κανονισμόν,  λειτουργοΰσι  προς  παρασκευήν,  δι- 
ευκόλυνσιν  ή  άνάπτυςιν  αυτών  'έξ  διαρκείς  έπι- 
τροπαί,  ών  τά  μέλη,  ώςκαί  τά  τοΰ  προεδρείου, 
ό  Σύλλογος  έκλε'γει  κατ*  έ'τος.  Επειδή  δέ  ό 
θεμελιώδης  ημών  νομός  δέν  ορίζει  λεπτομε- 
ρώς τον  τρόπον  της  λειτουργίας  αυτών,  και 


έκ  της  ελλείψεως  ταύτης  προήλθον  εστίν  δτε 
παρεννοήσεις  και  συγκρούσεις  ήκιστα  συμβάλ- 
λουσα! εις  τήν  κανονικήν  τών  ήμετε'ρων  εργα- 
σιών διεκπεραίωσιν,  εγνω  ό  Σύλλογος  ί'να  συ- 
ζητήση,  έγκρίντ)  και  έπιψηφίσν)  «ίδιαιτε'ρας 
διατάξεις»  περί  τών  σχε'σεοιν  τών  έπιτροπών 
προς  αυτόν  και  πρός  άλλήλας,  αί'τινες  και 
ϊσνύουσιν  ώς  παράρτημα  τοΰ  Κανονισμού  άφ' 
ής  ήμε'ρας  έκοινοποιήθησαν  αύταΐς,  ήτοι  άπό 
της  22  άπριλίου  1  883.  Συνεισδύσωμεν  δε', 
φιλόμουσος  όμήγυρι,  και  εις  εκάστης  τούτων 
τάς  μελε'τας  και  εργασίας. 

Ή  Εκπαιδευτική  έπιτροπή,  συγκειμε'νη  εκ 
τών  κυρίων  Κ.  Ξανθοπούλου,  τοΰ  εΰπαιδεύτου 
και  ακαμάτου  αντιπροέδρου  τοΰ  Συλλόγου  και 
προέδρου  αυτής,  Ήρ.  Βασιάδου,  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου, Ν.  Παρανίκα,  Άθ.  Θεοδωρίδου,  Κ. 
Γεωργαλά,  Π.  Παπαρρούση,  Α.  Μαλιάκα,  θ. 
Σαλτέλη  και  Κ.  Τσιάκα,  γραμματέως  αυτής, 
συνεκρο'τησε  δέκα  και  έπτά  συνεδριάσεις,  έν 
αίς  διάφοροι  έμελετήθησαν  και  διεξήχθησαν 
έργασίαι,  αί'τινες  εις  τρεις  ύπακτέαι  κατηγο- 
ρίας. Έν  μέν  τή  πρώτη·  περιλαμβάνονται  αί 
εκθέσεις  έπί  τών  άποσταλέντων  τν)  επιτροπή 
παοά  τοΰ  προεδρείου  έργων,  τών  μή  εις  τον 
Καραπάνειον  αγώνα  άναφερομενων,  εν  όε  τη 
δευτέρκ  περιέχονται  αί  περί  συντάξεως  προ- 
γράμματος γραμματικής  διά  τούτον  τόν  αγώνα 
συζητήσεις  και  άποφάνσεις  και  τήν  τελευταίαν 
άπαρτίζουσιν  αί  έπί  τών  εις  τόν  αύτόν  αγώνα 
σταλεισών  δύο  χειρογράφων  γεωγραφιών  και 
δύο  φυσικών  ιστοριών  κρίσεις  και  άγωνοδι- 
κίαι.  Και  τών  μέν  τελευταίων  τούτων  το  απο- 
τέλεσμα άνακοινωθήσεται  ύμΐν  μετ'  ού  πολύ 
έκ  στόματος  φιλόπονου  εισηγητού,  έμοί  δε 
έπιτραπήτω  λόγος  βραχύς  περί  τών  λοιπών 
έργασιών  τής  επιτροπής  ταύτης.  Πρώτον  μέν, 
έσκέφθη  και  συνεζήτησε  διά  μακρών  τόν  κα- 
ταρτισμόν  προγράμματος  όδηγοΰ  τής  μέσης 
παιδεύσεως,  άναβληθέντα  εις  καιρούς  αίσιω- 
τέρους,  έμελέτησε  τήν  συγκρότησιν  προγράμ- 
ματος πράς  καλλιγραφικόν  άγώνα,  άναβληθεί- 
σαν  ένεκα  τής  μή  έγκαιρου  έκ  Παρισίων  άφί- 
ξεως  τών  άναμενομένων  δειγμάτων  τής  γρα- 
φής Αγγέλου  τοΰ  Βεργικίου,  καί,  έμβριθώς 
έπί  χρόνον  μακρόν  άσχοληθεΐσα  περί  τήν  πό- 
νησιν  προγράμματος  πρός  σύνταξιν  γραμματι- 
κής εις  /ρήσιν  τών  δημοτικών  και  άστικών 
σχολών  διά  τό  Καραπάνειον  διαγώνισμα,  συν- 
εκρο'τησε τό  έπ'  έσ-/άτ<ον  έν  τακτική  του 
Συλλόγου  συνεδριάσει,  ώς  άνω  έρρέθη,  κοινο- 
ποιηθέν, όπερ,  συζητηθέν   καί  έπιψηφισθέν, 


Π  Γ  V  Κ 

έδημοσιεύθη  και  διά  τών  εφημερίδων  πρός 
γνώσιν  παντός  φίλου  τής  παιδεύσείος,  ΊοΙαρ  δέ 
τών  άγωνισθησομένων.  Δεύτερον  δέ,  έπιληφθεϊ- 
σα  των  διά  του  προεδρείου  διαβιβασθέντων 
αΰτή  προμνημονευθέντων  πονημάτων  των  κυ- 
ρίων Κ.  Μκρουδή,  Α.  Πετρίδου  και  Μ.  Χαμου- 
δοπούλου,  έςήνεγκεν  ευ  και  έπισταμένως  τάς 
•αυτής  ετυμηγορίας,  άσυζητητεϊ  σχεδόν  ύπό 
του  Συλλόγου  έπιψηφισθείσας,  ούχ  ήττον  αύ- 
τής λυπηθέντος  έπΐ  τοις  των  κρίσε(ον  τούτοι 
μή  ευνοϊκοί;  συμπερχσμασιν,  άλλ'  όφείλοντος, 
κατά  καθήκον  ίερόν,  έταστικώτατα  ρίπτειν 
βλέμματα  έπϊ  τοις  τή  έρεύνν]  αύτοΰ  καθυπο- 
βχλλομ.ένοις  έργοις,  τί)ν  άναγεννωμ.ένην  δημο- 
τικήν  ημών  σ/ολήν  άποβλέπουσιν.  Απώλεσε 
δ'  έπ'  έσ/άτων  ή  έπιτροπή  την  συνεργασίαν 
τοΰ  επί  πολύατινον  χρονικόν  δικστημ.α  εν  αύ- 
τη μο/θήσαντος  φερεπόνου  κ.  Γ.  Τσιάκα,  ού- 
τινος τήν  δι'  εύλογους  αιτίας  ύποβληθεΐσαν 
παραίτησιν  ό  Σύλλογος  κατ'  ανάγκην  παρεδέ- 
ξατο. 

Ή  Οικονομική  επιτροπή,  συγκειμένη  έκ 
των  κυρίων  αΐδεσιμωτάτου  ΟαίΙΟΙΙ  0.  ΟΐΐΓΐίί, 
αντιπροέδρου  τοΰ  Συλλόγου  και  προέδρου  αύ- 
τής. λ.  Μπλέσσα,  Μ.  Βελλογιάννη,  Β.  Σαρα- 
κιώτου,  I.  Γκιών,  I.  Κούππα,  Φ.  Μαυρογορ- 
δάτου,  θ.  Κοσούδη·  και  Ν.  Βαμβάκη,  ταμίου, 
προσεττεκύρωσε  τόν  ύπό  τοΰ  προεδρείου  παρα- 
σκευκσθέντα  έτήσιον  προϋπολόγισαν,  έλχτ- 
τώσαντα  τους  τε  μισθούς  των  υπαλλήλων  κατά 
το  τρίτον  καϊ  άλλας  τινάς  δαπανάς,  κα'ι  προς- 
υπέγρχψε  τήν  ταμειακή·/  έκθεσιν.  Ίΐδύνκτο  βε- 
βαίως μείζω  τούτ<υν  άναλαβεϊν  και  διεκπε- 
ραιώσκι  προς  βελτίωσιν  των  οικονομικών  αέ- 
σων  του  Συλλόγου,  χπερ,  καίπερ  εν  ού  δυσα- 
ρεστώ διατελούντα  κατάστάσει,  ού/  ήττον 
νρήζουσι  συντονωτε'ρας  τακτοποιήσεως  κα'ι  εύ- 
ρυτέρας  αναπτύξεως  πράς  θεραπείαν  άνετον 
καθημερινών  άναγκών  κα'ι  έξυπηρέτησιν  άπρο'ς- 
κοπτον  φιλολογικών,  επιστημονικών  καϊ  εκ- 
παιδευτικών σ/.οπών  άλλ'  ή  παρ'  ήμίν  έπι- 
κρατοΰσα  καχεξία  έστ'ιν  'ίσως  ή  τής  λυπηράς 
ταύτν-,ς  απραξίας  κυριωτέρα  αιτία. 

Ή  Φιλολογική  επιτροπή,  συγκειμένη  έκ 
τών  κ. κ.  'Ηρ.  Βχσϊάσου,  τοΰ  σεβαστού  κα'ι  πο- 
λυμαΟοΰς  προέδρου  αύτής,  Κ.  Ξανθοπούλου, 
Χρ.  Χχτ^Λ/ρήστου,  Λ.  Μαλιάκα,  Θ.  Σαλτέλη, 
Κ.  Κοντσπόύλου  κχ'ι  Λ.  Παππαδοπούλου  Κε- 
ραμέιυς,  γραμμ.ατέως  αυτής,  σκεφθε'ισα  πρό 
παντός  ότι  οί  ετησίως  εις  τόν  περί  ζώντων 
μνημείων  εν  τή  γλοίσστ)  τοΰ  ελληνικού  λαοΰ 
Ζίογρκφίΐον  αγώνα  άποδυομενοι  πάνυ  ολίγοι 


Τ  I  Κ  Λ.  207 

τυγ/κνουσι  κα'ι  ότι  έκ  πολλών  έπα:/ ιών,  καϊ 
μ.κλιστα  τών  κυριωτε'ρων,  ό  Σύλλογος  ημών 
στερείται  συλλογών,  κατε'στρωσε  κατκλογον 
λογίων  διαμ.ενόντων  έν  ταίς  έπαρ/ίαις  και  δυ- 
ναμένων έργασθήναι  πρός  μείζονα  εύο'οωσιν 
τοΰ  εΐρτ,μένου  διαγωνίσματος,  ούτινος  σκοπός 
έστιν  ή  πανταχόθεν  συλλογή  γλιυσσαρίον/, 
παραμυθιών,  αινιγμάτων,  άσμ.άτο.>ν  και  λοι- 
πών αρχαίων  γλιυσσικών  κειμηλίων.  Έπιστο- 
λαϊ  συνωδά  τω  καταλόγω  τούτω  ύπό  τοΰ 
Προεδρείου  έγκαίρως  άπολυθεϊσαι  μ.ετ'  έπισυν- 
ημμ.ε'νων  τοΰ  διαγωνίσμ.ατος  προγραμμ.άτο;ν 
έτυχον  ένθε'ρμου  ύποδοχής,  και  ήδη  άπεστκ~ 
λησαν  ήμϊν  συλλογαί  έκ  μ.ερών  άφ'  ών  ουδέ- 
ποτε ε'ίχομεν  λάβει,  έτι  δέ  πλείους  έξομεν  έν 
τω  μέλλοντι,  ύποσχεθε'ντιον  και  άλλων,  πλην 
τών  άποστειλάντων,  τήν  προσεχή  ίκανοποίη- 
σιν  τής  ήμ.ετε'ρας  αξιώσεως.  Εύλαλος  εισηγη- 
τής μ.ετ'  ολίγον  άνακοινώσεται  ύμϊν  τήν  μ,ετά 
ώριμον  μελέτην  κα'ι  έπισταμένην  έζε'τασιν 
κρίσιν  τής  έπιτροπής  επί  δυοκαίδεκα  διά  τό 
Ζιυγρκφειον  διαγώνισμα  πεμφθεισών  συλλογών. 
Αλλά,  συν  τή  έργασία  ταιίτν),  ήτοίμασεν  ή 
έπιτροπή  καϊ  γλωσσικήν  ύλη  ν  πρός  δημ.οσίευ- 
σιν  έν  τε  τω  ΙΔ'  καϊ  έν  τω  ΙΕ'  τόμω  τοΰ  ήμε- 
τέρου  περιοδικού,  ήδη  δε  έςετυπώθησαν  έν  τω 
πρώτω  τούτω  ή  τοΰ  κ.  θ.  Πουσίου  συλλογή 
λέζεων,  παραμυθιών  καϊ  άσμ.άτων  τοΰ  έν  Ζα- 
γορίω  τής  Ηπείρου  ελληνικού  λαοΰ,  καταλα- 
βοΰσα  έβδομήκοντα  καϊ  τρεις  σελίδας,  καϊ  ή 
τοΰ  κ.  I.  Βαλαβάνη  νέα  συλλογή  ζώντων  μ.νη- 
μ.είων  τής  ιδιωτικής  τοΰ  Πόντου,  καταλαβοΰσα 
τοεισκαίδεκα  σελίδας.  Ή  προς  έκτύπωσιν  προ- 
παρασκευή τής  ύλης  ταύτης  ού  μικρόν  άπερρό- 
φησε  χρονον  κα'ι  κόπους  άπ·/ιτησεν  ούκ  εύκατα- 
φρονήτους,  καθότι  έδέησεν  ί'να  τό  μεν  περικοπώ- 
σιν  ολόκληρα  κεφάλαια  ως  περιττά  ή  άσχετα 
πρός  τόν  έπιδιωκο'μενον  σκοπόν,  τό  δέ  άφαιρε- 
θώσι  πλεϊσται  τολμηραϊ  καϊ  ανεπιτυχείς  έτυμ.ο- 
λογικα'ι  παρατηρήσεις,  άφεθεισών  ένιαχοΰ  άνε- 
πάφων  τών  έν  τοις  χειρογράφοις  τροποποιήσι- 
μων παρατηρήσεο^ν  μόνον  όπως  καταφανή  ό 
βαθμός  τής  έν  τή  Ανατολή  προόδου  τών  γλωσ- 
σολογικών σπουδών,  ίίρός  δέ  έτροποποίησεν  ή 
έπιτροπή  τινάς  τών  ιδιαιτέρων  αύτής  διατά- 
ξεων πρός  έπίτευξιν  έν  τω  μέλλοντι  τακτι- 
κωτέρας  καϊ  άφθονωτε'ρας  πνευματικής  συγκο- 
μιδής, συνεζήτησε  περί  τοΰ  τελεσφόρου  τής 
συμπαραβολής  τών  έν  ταϊς  βιβλιοθήκαις  χει- 
ρογράφων κιοδίκων  ελλήνων  καϊ  βυζαντινών 
συγγραφέων  πρός  τάς  νεωτάτας  κριτικάς  έκ- 
δόσεις,  καί,  συμφώνως       επιθυμία  τοΰ  τής 


208 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΠΙίΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ζωγραφείου  βιβλιοθήκης  ιδρυτού  και  του  Συλ- 
λόγου, προύκάλεσεν  έπιστολάς  του  Προεδρείου 
ττρός  τους  άναλαβο'ντας  τήν  έκδοσιν  ελλήνων 
συγγραφέων  πρός  έπίσπευσιν  τής  έθνωφελεστά- 
της  ταύτης  εργασίες,  ης  τάς  άπαρχάς  ύπισχνεϊ- 
ται  ήμϊν  ό  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτης,  δηλώσας  εις  άπάν- 
τησιν  δτι  ή  τών  κωμωδιών  τοϋ  Αριστοφάνους 
μελέτη  και  ύπορ-νηριάτισις  αύτού  περατούται 
μετ.'  ού  πολύ. 

Ή  Συντακτική  επιτροπή,  συγκείμενη  έκ 
τών  κ. κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  προέδρου  αύτής, 
I.  Άριστοκλε'ους,  Κ.  Κοντοπούλου,  άναπληρώ- 
σαντος  τόν  ένεκεν  αποδημίας  παραιτηθε'ντα  κ. 
Γ.  Σεϊτανίδην,  Ν.  Παρανίκα,  άντικαταστήσαν- 
τος  τόν  διά  λογούς  ύγιείας  άποσυρθε'ντα  κ. 
Ήρ.  Βασιάδην,  Α.  Π.  Κερ,αμέως,  τοϋ  γενικού 
γραμματέως  τού  Συλλόγου  Τ.  Καρκθεοδωρή 
και  τού  ειδικού  Οδ.  'Ανδοεάδου,  γραμματέως 
αυτής  συνεκροτησεν  είκοσι  συνεδριάσεις  έργα- 
σθεϊσα  μετά  ζήλου  και  δραστηριότητος  προς 
ταχεΐαν  έ'κδοσιν  δύο  τουλάχιστον  τών  καθυ- 
στερουμένων τομών  τοϋ  ήμετε'ρου  περιοδικού. 
Και  δντως,  ό  μέν  ΙΔ'  τόμος,  εκ  τεσσαράκοντα 
συγκείμενος  τυπογραφικών  φύλλων,  προ  επτά 
μηνών  εξήλθε  τού  τυπογραφείου,  ή  δέ  ύλη  τού 
ΙΕ'  πρό  πολλού  ωσαύτως  έτοίμη  διατελεί,  ά- 
ναμφιβο'λως  δέ  και  τού  Ις'  ή  εργασία  ήθελεν 
ίκανώς  με'χρι  σήμερον  προχωρήσει,  εάν  ή  επι- 
τροπή ενεθαρρύνετο  ύπό  της  επιτεύξεως  τής 
πρός  διανομήν  τού  ΙΔ'  τόμου  άπαιτουμε'νης 
κυβερνητικής  άδείας,  ήν  ό  Σύλλογος  άπό  χρό- 
νου μακρού  άπεκδε'χεται  παρά  τής  εριτίμου 
διευθύνσεως  τού  ΝεοΜγον,  άναλαβούσης  την 
περί  λήψεως  αύτής  φροντίδα  καϊ  ένέργειαν  δι' 
έ.πί  τούτω  μεθ'  ήμών  άνταλλαγε'ντος  συμβο- 
λαίου ύπό  ήμερομηνίαν  22  Ιουνίου  1882.  Τού 
λογού  δέ  προκειμε'νου  περί  τού  περιοδικού  ή- 
μών, οφείλω  χάριτας  έξ  ονόματος  τού  Συλλό- 
γου πανδήμως  όμολογήσαι  τω  έξ.  Χρηστάκη  έ- 
φε'ντν)  Ζωγράφω  επί  τή  προθυμία  μεθ'ης  παρα- 
δέχεται πάντοτε  αϊτησιν  χορηγίας  πρός  έ'κδοσιν 
αυτού  έκατονπεντηκονταλίρου,  ήτις,  προστιθέ- 
μενη ταϊς  ύπ'  αύτού  δι'  άλλα  φιλολογικά  έργα 
ετησίως  χορηγουμε'ναις  πεντακοσίαις  πεντήκον- 
τα λίραις,  άποτελεϊ  μετ'  αυτών  σειράν  σπου- 
δαιοτάτων  και  βαρύτιμων  πρός  τόν  Σύλλογον 
ευεργεσιών,  άνθ'  ων  ούτος  άνεξίτηλο'ν  τε  και 
άίδιον  αισθάνεται  την  πρός  την  Αύτού  έξοχο'- 
τητα  εύγνωμοσύνην. 

Ή  Αρχαιολογική  επιτροπή,  συγκειρ.ένη  έκ 
τών  κ.  κ.  αΐδεσιμοιτάτου  0.  6.  €ιιιΊϊ?,  προέ- 
δρου αύτη;,  Σ.  Άριστάρχου,  I.  Φιλαλήθους,  Κ. 


Περδικίδου,  Α.  Παππαδοπούλου  Κεραμε'ως,  δι- 
δάκτορας Α.  ΜοΓάίηιαηη,  Α.  ϋοπ§ηγ,  Α·  Νϊ- 
ΟΟΐδΟΠ,  Ο.  ΒβΓ§§Γ60,  άπουσιάσαντος,  8.  8αΓ- 
ΙΟΓΪδ,  αποβιώσαντος,  και  διδάκτορος  .Τ.  Μογ- 
ΐ1ΐΐπ;ΐηη,  γραμματέως  αύτής,  εϊργάσθη  λίαν 
επιστημονικώς  και  μετά  ζήλου  δεόντως  εξυ- 
πηρετούντος τόν  ύπέρμετρον  πόθον  τού  Συλλό- 
γου πρός  πάν  τό  συντελούν  εις  τήν  παρ*  ήμΐν 
άνάπτυξίν  τε  και  διάδοσιν  άκριβών  αρχαιολο- 
γικών είδήσεοον.  Και  πρώτον  μέν  περί  τάς 
Ιπιγραφάς  άσχοληθεΐσα,  έμελε'τησε  τάς  ύπό 
τού  Συλλόγου  διαβιβασθείσας  αύτή  μίαν  έκ 
Μιτυλήνης,  σταλεϊσαν  ύπό  τοϋ  κ.  Μ.  Φωτίου, 
έξ  έκ  Μαρσοβάν,  ύπό  τού  κ.  I.  Βαλαβάνη,  και 
εϊκοσιν  έκ  Βερατίου,  ύπό  τού  πανιερωτάτου 
άγίου  Βελεγράδων  κυρίου  Ανθίμου  πεμφθείσας 
μετά  και  χειρογράφου  Δανιήλ  ίερομονάχου  τού 
σωτηρίου  έτους  χιλιοστού  τετρακοσιοστού ·  ό 
δ'  έκ  τών  μελών  αύτής  κ.  Σ.  Άριστάρχης  ένέ- 
γραψεν  έκατοντάδας  έκδεδορ.ένων  τε  και  ανεκ- 
δότου εν  τώ  τοϋ  Συλλόγου  κώδίκι  τών  έπι- 
γραφών,  ένθα  και  ό  κ.  ^.  0.  ΟΐΐΓίΐδ  προτίθε- 
ται προσεχώς  έγγράψαι  έννενήκοντα  και  μίαν, 
πρός  τούτο  εντελώς  παρασκευασθείσας,  ών  αί 
πλεϊσται  έλληνικαί,  άπασαι  δέ  ανέκδοτοι, 
συνελέγησαν  ύπ'  αύτού  έν  Σικελία  διά  τόν  ή  - 
μέτερον  Σύλλογον.  Είτα  δέ  ήτοίμασε  πρός  έ'κ- 
δοσιν τήν  ύλην  τοϋ  αρχαιολογικού  ήμών  δελ- 
τίου, ήν  άπαρτίζουσι  τρία  σπουδαιότατα  έργα, 
ήτοι  «Ανέκδοτοι  έπιγραφαί  Βυζαντίου»,  ύπό 
τών  κ.  κ.  Σ.  Άριστάρχου  και  0.  0.  ΟαΓίΐδ, 
«Έπιγραφαί  Θεσσαλίας»,  ύπό  τοϋ  διδάκτορος 
κ.  .Τ.  ΜοπΙΐΩΙίΐαί),  και  «Προσθήκαι  εις  τους 
αρχαίους  μετρολόγους,  έλληνάς  τε  και  ρω- 
μαίους, έξ  άρμενικών  κειμένων»,  ύπό  τού  κ. 
Α.  Παππαδοπούλου  Κεραυ.έως,  παρασκευάσα- 
σα  συνάμα  και  έτερα  δύο  επίσης  λίαν  σπου- 
δαία έργα,  ήτοι  «Περί  τίνος  ρωμαϊκού  στατή- 
ρος»,  ύπό  τοϋ  αειμνήστου  διδάκτορος  Μοηΐΐ- 
013110,  πατρός,  και  «Περί  τήςΧαρσίας  πύλης», 
ύπό  τοϋ  ιατρού  κ.  Α.  ΜθΓ(1ΐηΐαηη,  άτινα  μό- 
νον όπως  έπαρκέση  ή  διά  τό  άρχαιολογικόν 
ήμών  δελτίον  ορισθείσα  πίστωσις  δέν  συμπε- 
ριλήφθησαν έν  αύτώ.  Συντο'νως  δ'  ένησχολή- 
θη  ή  επιτροπή  και  περί  τοϋ  χάρτου  τών  χερ- 
σαίοι τειχών  Κωνσταντινουπόλεως,  ούτινος 
ουδείς  έστιν  ό  άγνοών  τά  άπό  ετών  λυ-ηρά 
επεισόδια  και  τάς  ποικίλας  και  ά-ροο'-τους 
περιπέτειας,  ένθαρρυνθεϊσα  ύπό  τής  τήν  έ'κδο- 
σιν αύτοΰ  έξασφαλισάσης  χιλιοφράγκου  προς- 
φοράς  τοϋ  φιλογενοϋς  κ.  Κύσταθίου  Κύγενίδου, 
πρός  ον  χαίρω  απονέμων  και  ενώπιον  ύμών  τάς 


II  Ρ  Λ  Κ 

είλικρινεστάτας  και  εγκαρσίους  τού  Συλλόγου 
ευχαριστίας.  Ό  έν  λόγω  χάρτης  έπλουτίσθη 
και  οί'  ικανών  απόψεων  των  κυριωτε'ρων  με- 
ρών των  χερσαίων  τειχών,  προηγούνται  δ'  αυ- 
τού «Πρόλογος»,  ήτοι  ιστορική  άφήγησις  τίς 
έπ'  αύτοϋ  εργασίας  εκάστου  τών  μελών  της 
έπιτροπής,  και  δή  κα'ι  του  τε'ως  αύτης  έπι- 
λ έκτου  μέλους,  τοΰ  έν  τω  Συλλο'γω  μέγα  και 
δυσαναπλήρωτον  καταλιπόντος  κενόν  φιλτάτου 
και  σεβαστού  ήμϊν  συνεταίρου  κ.  Α.  Πασπά- 
τη, και  «Κατάλογος»  συγκριτικός  τών  νεω- 
τε'ρων  προς  τα  άρχαϊα  ονόματα  τών  επί  τοΰ 
χάρτου  τοποθεσιών,  ον  τά  μάλα  επιστημονι- 
κώς συνέταςεν  ό  έξ.  κ.  Σ.  Άριστάρχης,  μνη- 
μονεύσας  εκάστου  τάς  γνώμας,  προσθεΐς  δ"  εξ 
Ιδίων  τάς  παραπομπάς  και  σημειώσας  τον  συγ- 
γραφέα, δστις  πρώτος,  κατ'  αΰτο'ν,  έδωκε  την 
όνομασίαν,  ην  ακολούθως  ήσπάσθη  ή  επιτρο- 
πή. Ή  εργασία  αύτη  μεγάλην  περιποιεϊ  τιμήν 
τω  σοφώ  ήμών  συναδέλφω,  ούτινος  τήν  κατά 
ίανουάριον  ύποβληθεϊσαν  άπο'  τε  της  αρχαιο- 
λογικής έπτροπής  και  τής  επιστημονικής  ή- 
κιστα  ήτιολογημένην  παραίτησιν  εν  μηνί  μαρ- 
τίω  ρετά  λύπης  παρεδέςατο  ό  Σύλλογος,  άνα- 
γνωρίζων  κα'ι  έκτιμών  τήν  σπουδαιότητα  τών 
πολυετών  αυτού  υπηρεσιών  καϊ  λίαν  λυσιτελή 
θεωρών  τήν  έν  ταϊς  ρηθείσαις  έπιτροπαΐς  συν- 
εργασίαν  αύτοΰ.  Τον  κ.  Σ.  Άριστάρχην  διεδέ- 
νθη  ό  κ.  Κ.  Ξανθοπουλος.  Τό  άρχαιολογικόν 
δέ  δελτίον  κα'ι  ό  χάρτης  εναγωνίως  άναμε'νουσι 
τήν  περί  τοΰ  περιοδικού  ημών  έλπιζομένην 
κυβερνητικήν  άπόφασιν  όπως  πάραυτα  τό  μεν 
παραδοθνί  εις  τον  τυπογράφον,  ό  δε',  οίς  δει 
διανεμόμενος,  έφελκύση  τόν  θαυμασμόν  τών  τ  ε 
μελών  τού  Συλλόγου  κα'ι  παντός  εν  γένει  <ρι- 
λοκάλου  και  φιλαρναίου. 

'Η  Επιστημονική  έπιτροπή,  συγκειμε'νη  εκ 
τών  κυρίων  Σ.  Άριστάρ/ου,  προέδρου  αυτής, 
(ου  παραιτηθέντος  αντικατέστησαν  κατά  μάρ- 
τιον  ώς  μέλος  μέν  ό  κ.  Οβ.  Βθη1νΟ\ν?Ια,  ώς 
πρόεδρος  δέ  ό  κ.  I.  Γεωργαντο'πουλος),  Δ.  Στα- 
ματιάδου,  Β.  Λούση,  Μ.  Καραβοκυρού,  Γ.  Κο- 
στομύρη,  Λ.  Ναούμ,  Κ.  Μακρή,  Α.  Τάγη,  Αΐμ. 
λοννόττη,  I.  Γεωργαντοπούλου,  Δ.  Χαρμαντά 
κα'ι  Τ.  Καραθεοδωρή,  γραμματέως  αυτής,  κα'ι 
ορίσκσα  όπως  συνεσριάζν]  κατά  δεκαπενθημε- 
ρίαν,  τεσσάρας  συνεκρο'τησε  συνεδριάσεις,  τό 
(Λεν  ένεκα  μή  προσελεύσεως  τών  μελών  τακτι- 
κώς, τό  δε  ένεκα  λο'γων  πάντη·  άνεςαρτήτων 
τής  θελήσεως  αυτής,  μή  συγκληθείσης  έπ'ι 
μακρο'ν.  Άλλ'  οΰχ  ήττον  έκοινοποιήθησαν  έν 
κύτη  πραγματεία·,  ίατρικαί  τε  και  νομικαί 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ,  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ,  ΙΖ'.) 


Τ  I  Κ  Α.  209 

λίαν  ένδιαφέρουσαι,  άς  έπηκολούθησαν  και  ζωη- 
οαί  συζητήσεις,  έν  αίς  τά  συζητούντα  μέλη 
έπεδείξαντο  πλήρη  γνώσιν  τών  νεωτάτοιν  έπι- 
στημονικών  ανακαλύψεων  και  γνωμών.  Προς 
καρποφορωτέρας  δ'  έν  τω  μέλλοντι  έπιστημο- 
νικής  συγκομιδής  ύπό  τής  επιτροπής  έπίτευ- 
ξιν  νομίζομεν  άναγκαίαν  τήν  διακανόνισιν  διά 
τής  καθ'  ύλην  διαιρέσεως  τής  εργασίας  τού 
έσωτερικού  αυτής  διοργανισμού.  Τούτο  κα'ι  αυ- 
τή συναισθανομένη,  επιφέρει  τάς  ακολούθους 
σκέψεις  έν  τη-  έπ'  έσχάτων  τω  Συλλο'γω  κοι- 
νοποιηθείση-  ύπό  τού  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  εϊς- 
ηγητοϋ,  έκθέσει  τών  ετησίων  αύτής  εργασιών. 
«Ή  Επιστημονική  έπιτροπή,  λέγει,  δέν  δύνα- 
ται άτυ^ώς  κατά  τό  έτος  τούτο  νά  επιδείξτ] 
ύμϊν  καρπούς  άναλο'γους  τού  σκοπού  δι'  ον  Αφί- 
σταται. Τά  αΐτια  τούτου  είσί  πολλαπλά,  άντ'ι 
δέ  πάσης  άώρου  κα'ι  άνευ  αποτελέσματος  άνε- 
λίςεως  αυτών  νομίζει  καλόν  όπως  κατά  τό  έρ- 
χόμενον  συλλογικόν  έτος  συστηΟή  ιδίως  αυτή 
ίνα,  άμα  τή  συγκροτήσει  αύτής  μελετήσασα 
καλώς  τά  προσκόμματα,  άπερ  παρεμποδίζουσιν 
αύτήν  άπό  τής  προόδου  κα'ι  τελειοποιήσεως 
έν  ταϊς  έργασίαις  αύτής,  άναζητήση  τά  μέσα 
θεραπείας  δι'  ων  θά  δυνηθή  ν'  άνυψωθή  κα'ι 
δικαίωση-  τόν  τίτλον  όν  φέρει,  τίτλον  ύπεμ- 
φαίνοντα  εύρύν  κύκλον  γνώσεων  καϊ  μελετών». 

Μεταβώμεν  νυν  εις  τήν  τού  Συλλόγου  άλλη- 
λογραφίαν.  Αύτη  περιλαμβάνει  έν  συνόλω  οκτα- 
κοσίας  πεντήκοντα  τεσσάρας  έπιστολάς  κα'ι 
έγγραφα,  ές  ών  διακόσια  έβδομήκοντκ  ες  είς- 
ελθόντα,  πεντακόσια  έβδομήκοντα  οκτώ  δέ  εξ- 
ελθόντα· διαλαμβάνονται  δέ  τά  άκόλουθα  ποι- 
κίλα θέματα-  περί  τής  έσωτερικής  τού  Συλλό- 
γου ύπηρεσίας,  περί  τών  πρός  κρίσιν  σταλεισών 
διατριβών,  περί  τών  προτάσεων  τακτικών, 
επίτιμων  και  αντεπιστελλόντων  μελών,  περί 
τών  διαγωνισμάτων,  περί  τών  αποστολών  βι- 
βλίων ή  αρχαιολογικών  αντικειμένων,  περί 
πλουτισμού  τής  ημετέρας  βιβλιοθήκης,  περί 
τών  δημοσίων  μαθηρ-άτων,  περί  τών  αναγνω- 
σμάτων, περί  παραιτήσεων  κα'ι  αποδοχών  συλ- 
λογικών λειτουργημάτων,  περί  ιδρύσεως  σωμα- 
τείων κα'ι  αίτήσεοος  ύπ'  αυτών  τε  και  τών 
άπό  πολλού  υφισταμένων  ηθικής  υποστηρίξεως 
και  υλικής  συνδρομής,  περί  άπαιτήσεων  διδα- 
σκάλων εχο'ντων  λαμβάνειν  παρά  κοινοτήτων 
άλλοτε  τακτικώς  ύπό  τού  Συλλόγου  βοηθού- 
μενων, περί  συστάσεως  μαθητών  εις  διαφόρους 
σχολάς,  περί  τού  ζωτικού  ζητήματος  τών 
ύπό  τακτικών  μελών  καθυστερουσών  συνδρο- 
μών, περί  τής  μήπω  εισπραχθείσης  πεντα- 

27 


210 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


κοσιολίρου  δωρεάς  του  εν  μακαρία  τη  λήξει 
πατριάρχου  Γρηγορίου  του  ς',  περί  του  μήπω 
ωσαύτως  εισπραχθέντος  έζ  εκατόν  φλωρίων 
συνισταμένου  κληροδοτήματος  του  άοιδίμου  δι- 
δασκάλου Βιλκίου,  περί  τής  τοϋ  αειμνήστου 
Σουλήνη  «Άθωνιάδος  βιβλιοθήκης»,  περί  χρη- 
ματικών προσφορών  και  περί  φιλολογικών  ή 
επιστημονικών  ζητημάτων.  Και  περί  μέν  τών 
τελευταίων  τούτων,  εξαιρουμένων  τών  διά 
τους  αγώνας  αποστελλομένων,  μετά  λύπης 
ομολογώ  δτι  εις  ελάχιστον  περιορίζονται  α- 
ριθμόν, έκ  τών  πολλών  τοϋ  Συλλόγου  αντεπι- 
στελλόντων μελών  ολιγίστων  όλίγιστα  πεμ- 
πόντων πορίσματα  τών  ερευνών  αυτών  και  μη- 
δόλως  δυστυχώς  άκολουθούντων  τό  άξιόζηλον 
πχράδειγρ.α  τών  κυρίων  Μ.  Παρανίκα,  \.  Βα- 
λαβάνη,  Α.  Πετρίδου  κα'ι  τοϋ  πανιερωτάτου 
άγίου  Βελεγράδων  κ.  Ανθίμου.  Περί  δέ  τών 
εγγράφων  τών  διαλαμβανόντων  αιτήσεις  υλι- 
κής συνδρομής,  μετά  ψυχικού  άλγους  επίσης 
δηλώ  δτι  ταύτας  δι'  αποστολής  μόνον  βιβλίων 
έκ  τών  πολλαπλών  τής  βιβλιοθήκης  αύτοϋ 
ήδυνήθη  ίκανοποιήσαι  ο  Σύλλογος  και  δτι  εις 
τοϋτο  άκων  περιορισθήσεται  έφ'  δσον  δέν  κα- 
νονισθή  τό  εκκρεμές  ζήτημα  τών  καθυστερου- 
σών διά  τά  άπορα  σχολεία  συνδρομών.  Τί  δ' 
άν  ε'ίποι  τις  περί  τών  επιστολών  δι'  ών  άνα- 
κοινοϋνται  τω  ήμετέρω  Συλλόγω  άδραί  μεγα- 
τίμων  ομογενών  χρηματικαί  προσφοραί ;  Και 
περί  μέν  ιών  προσφορών  τοϋ  εξ.  λρηστάκη 
έφένδη  Ζωγράφου  και  τής  τοϋ  κ.  Ευσταθίου 
Ευγενίδου  έρρέθησαν  ήδη  τά  ύπό  δικαίου  ευ- 
γνωμοσύνης αισθήματος  ύπαγορευθέντα  ρήμα- 


τα· 05 


ιφείλω  δέ 


ε   και  ενώπιον  υ,ι/.ων  απονειμαι 


τάς  τοϋ  Συλλόγου  άδελφικάς  ευχαριστίας  τή 
Εκπαιδευτική  και  Φιλανϋρωπικ-/)  Άδελφότητι, 
ήτις,  τάς  ενεργείας  αύτοϋ  δεόντως  έκτιμώσα 
και  άρωγός  αυτώ  προθύμως  προσελθοϋσα,  τ^,ν 
δέ  ιδίαν  άποστολήν  βαθέως  συναισθανόμενη  και 
τής  δσον  ένεστι  λυσιτελούς  αυτής  εκπληρώσεως 
έφιεμένη,  προσήνεγκεν  αϋτώ  λίρας  όθιομανικάς 
εκατόν  και  τριάκοντα  μετά  όντως  αδελφικών 
και  τά  μάλα  ενθαρρυντικών  ευχών  ύπέρ  τής 
τοϋ  ποσού  τούτου  έν  τω  μέλλοντι  αύξήσεως. 
Τελευταία  δέ  δο>ρεά  ήγγέλθη  ήμίν,  κυρίαι  και 
κύριοι,  δι'  επιστολής  τοϋ  κ.  Θεοδώρου  Α.  Μαυ_ 
ρογορδάτου.  Ό  έρίτιμος  ούτος  άνήρ  προσήνεγ- 
κεν ήμίν  έξακοσίας  λίρας  πληρωτέας  επί  τε- 
τραετίαν  ανά  εκατόν  και  πεντήκοντα  κατ'  έτος 
πρός  τον  σκοπόν  καταγραφής  και  αναγραφής 
τών  έν  ταϊς  ήμετέραις  βιβλιοθήκαις  τής  Ανα- 
τολής έύρισκομένων  ελληνικών  /^εφογρκοι^ ν, 


αντιγραφής  τών  κυριο^τερων  και  ετησίου  τής 
εργασίας   ταύτης  δημοσιεύσεως  πρός  όφελος 
τοϋ  ήμετέρου  Συλλόγου.   Τό  δυσ/ερες  μέν  άλ- 
λά  τιμητικόν  τοϋτο  έργον  ένεπιστεύθημεν  τω 
έκ  τών  συνεταίρων  ήμών  περί  τά  τοιαύτα  ει- 
δικό κ.  Α.  Παπ-αδοπούλω  Κεραμεί,  παρ'  ού, 
δι'  επί  τούτω  συνου.ολογηθέντος  μετά  τοϋ  Συλ- 
λόγου λεπτομερούς  συμβολαίου,  άπεκδεχόμεθα 
έπιστημονικήν  και  φιλόκαλον  κατάρτισιν  τής 
« Λίαυρογορδατείου  βιβ/ιοθήκης».  Έτλ  τή  κατά 
πάντα  βαρυσημάντω  ταύτη·  δωρεά,  δι'  ής  τά 
ελληνικά  γράρ.ματα  πλουτισθήσονται  'ίσως  δι' 
αγνώστων  και  πολυτίμων  θησαυρών,  μετ'  ά- 
φάτου  άγαλλιάσεως  διαβεβαιώ  τόν  φιλόμουσον 
και  φιλογενή  κ.  Θεόδωρον  Α.  Μκυρογορδάτον 
περί  τής  ευγνωμοσύνης  τοϋ  ήμετέρου  σωρ.α- 
τείου  καί,  τω  ογδοηκοστώ  άρθρω  τοϋ  Κανονι- 
σρ.οϋ  ήμών  επόμενος,  κηρύττω  αϋτόν  έν  τή 
πανδήμω  ταύττ)  εορτή   «ΛΙέγαν  δωρητήν  τοϋ 
έν  Κωνσταντινουπόλει  Ελληνικού  Φιλολογικού 
Συλλόγου».  Τοιαύτα  έν  συνοψει  περιέχουσαν 
τήν  ήμετέραν  άλληλογραφίαν,  ως  καί  πάντα 
τά  λοιπά  έγγραφα  και  πάντα  τά  τοϋ  Συλλό- 
γου αρχεία,  τηρεί  έν  πλήρει  τάξει  καί  κανονι- 
κότητι  ό  κ.  γεν.κός  γραμματεύς,  δστις,  συν- 
αισθανόμενος τό  άπαραίτητον  τής  ταχείας  καί 
συμφώνου  πρός  τάς  τής  υπηρεσίας  άνάγκας 
τούτων  ευρέσεως,  κατήργησε   τό  άλλοτε  έπι- 
κρατήσαν  σύστημα  διευθετήσεως  τών  αρχείων, 
πλημμελέστατον  καταδειχθέν   έκ  πολυχρονίου 
πείρας,  καί   παρεδέξατο  νέον,   καθ'  ο  τα  μέν 
έγγραφα  τάττονται  έν  τοις  ά^χείοις  κατά  τήν 
έν  τω  τοϋ  πρωτοκόλλου  βιβλιω  σειράν,  δελ- 
τία δέ  περιέχοντα  έκαστον  περίληψιν  τοϋ  σχε- 
τικού έγγραφου  τίθενται  έν  ϊδιαιτέρω  έπίπλω 
κατ'  άλφαβητικήν  τκξιν,    αποτελούντα  μεθο- 
δικώτατον  εύρετήριον,   διηνεκώς  αϋξάνον  καί 
τελειούμενον.  ΊΙ  πρός  τήν  τκξιν  έφεσις,  ή  περί 
την  γενικήν  γραρ.ρ,ατείαν  εϊδικο'της,   ή  έν  τή 
έκπληρώσει  τού  καθήκοντος  ακρίβεια,  μάλι- 
στα δε  καί  ή  μέχρις  αύταπαρνησίας  άφοσιω- 
σις   εις  τά  τού  Συλλόγου  συμφέροντα   τοϋ  κ. 
Τ.  Καραθεοδωρή   πασίγνωστοι  με'ν  είσιν  άρε- 
ταί,  άλλ'  ούχ  ήττον  σπεύδω  κάγώ  άναγνω- 
ρίσαι  καί  άνομολογήσαι  αύτάς  ά~ό  τής  εόρας 
ταύτης  καί  απόνειμα·,    αύτω  τήν   τής  ευαρέ- 
σκειας έκφρασιν  καί  τάς  εύ/αριστίας  τού  ήμε- 
τέρου Συλλόγου. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  έτακτοποίησεν,  άρω- 
γός προσδραμών  εις  πολυάσχολον  βιβλιοφύλα- 
κα,  καί  τό  Άναγνωστήριον  τοϋ  Συλλόγου  κα- 
ταγράψας  έν  ιδίοις  καταλόγοις  τους  αριθμούς 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


211 


απαντάς  άπάντων  των  εν  αυτώ  ευρισκομένων 
περιοδικών  καΐ  εφημερίδων,  ασφαλώς  οιατη- 
οουυ.ένων  δι'εύμεθόδου  κατατάςε(»ς  και  καταλ- 
λήλου ένίων  βιβλιοδέσεως,  δι'  ης  λίαν  ευχερής 
κατέστη  η  των  εισερχομένων  τε  και  έςερχο- 
αένων  έ£  αΰτών  επιτήρησις.  τά  μάλα  δέ  δυσ- 
χ ερής  ή  έστω  καί  ενός  τούτων  άπώλεια.  Εις- 
ηλθον  δέ  εις  τό  Άναγνωστήριον  ίιμών,  δωρεάν 
στελλόμενα,  τά  περιοδικά  ΈχχΛηαιαΟΖίΧ'η 
Ά.Ιήθεια,  Έχχ.ΐηαιπατιχη  Έπιθβώοφκ:  και 
Κόσμος,  έκτής  ήι/ιετέρας  πρωτευούσης,  "Εατχε- 
Λθί?,  εκ  Λειψίας,  Π. ίάτω^ ,  Παρνασσός  και  Μίί- 

ΪΗβϊΙ) οΗ/ΐ' η  άβί  άβιιΚώβη  Ανώ<ΒθΙοφ$οΚβη 
ΙΐαΗίΐίϊβ,  εξ  Αθηνών,  καί  ΒιιΙΙβίίηη  άβί'Ιη&ΐί- 
ΙηΙο  άΐ  ωπ'βχροηίΐηιζβ  ατώβοίορώβ ,  έκ 
Ρώμης,  και  αί  εφημερίδες  Νεο.ΐήγος ,  Αυγή,  '  Α- 
ΥατοΜχος  αστήρ,  Βυζαντίς ,  ΡΙιανβ  (Ια  Βθ8- 
ρΤϊΟΤβ  καί  8ΐαΐηΙ)0κΙ.  εντεύθεν,  ΦιΛίΛΐΐούπο- 
Μη ,  εκ  τής  ομωνύμου  πόλεως,  '  Ανεξαρτησία  ,ν/. 
Λαρίσσης,  ΚΛειώ.  εκ  Τεργέστης,  Αιών,  Πρωία, 
καί  Μβί8αηβ7'  ά'ΑΟΐέηβΖ,  ές  Αθηνών,  2Γί>7- 
Λογοι,  έκ  Βουκουρεστίου,  Ά.Ιήθεια  έκ  Λεμησ- 
(τοδ  της  Κύπρου,  καί  ' Αμάλθεια,  παύσασα  άπό 
τού  ίουλίου,  εκ  Σμύρνης.  Προς  τους  φιλόμουσους 
των  εφημερίδων  καί  περιοδικών  τούτων  διευ- 
θυντάς  άϊϊονέμω  τάς  θερμάς  του  Συλλόγου 
ευχαριστίας,  αΐτινες  απονέμονται  δι'  έμοΰ  καί 
επί  τη  προθυμία  μεθ'  ης  δημοσιεύονται  δω- 
ρεάν αί  ειδοποιήσεις  ημών  καί  πάν  έτερον 
συλλογικόν  εγγραφον  προς  τάς  παρ'  /ιμΐν  έκδι- 
δομένας  άςιολόγους  εφημερίδας  Α'νγήν,  Νεο- 
.Ιόγον,  δημοσιευούσας  έστιν  δτε  καί  ενθαρ- 
ρυντικές περιλήψεις  τών  ημετέρων  πρακτικών, 

Εα8ΐ6ΓΠ  Εχρτβα*,  ΓΚατβ  άιι  ΒοψΗονβ, 
8ΐαηιΙ)οηΙ  καί  Τητηηίβ. 

Άλλα  καί  ώς  επιμελητής  της  όργανοθηκης 
τελεσφο'ρως  πάνυ  είργάσθη  ό  κ.  Τ.  Καραθεο- 
οωρη,  κναλαοών  τήν  ταύτης  τακτοποίησιν 
επί  τών  σκέψεων  τών  διαλαμβανομένων  εν  εκ- 
θέσει προ  ικανού  χρόνου  τω  Συλλόγω  ανα- 
κοινωθείσα, ΰπ'  αυτού  τε  καί  υπό  του  κ.  Γ. 
Δημητριάδου,  μετά  προσοχής  καί  ακριβείας 
ίρευνησάντων  τότε  τήν  κατάστασιν  εν  ή  αύτη 
διετέλει  καί  πίστωσιν  αίτησαμένων  προς  κά- 
λυψιν  τών  διά  τάς  μάλλον  κατεπείγουσας  πρός 
επισκευην  εργασίας  απαιτουμένων  δαπανών. 
Έκ  της  έπ'  εσχάτων  δ=  άναγνωσθείσης  εκθέ- 
σεως τοϋ  κ.  Τ.  Καρχθεοδωρή  ευχαρίστως  μεν 
έπληροφορήθη  ό  Σύλλογος  δτι  πάντα  τά  εις 
την  όργανοθήκην  αύτοϋ  είσελθόντα  όργανα, 
άπερ  ευ  οίδεν  δτι  εΰμεθόδο^ς  τε  καί  επιστη- 
μονικώς διερρυθμίσθησαν,  διατελούσι  σώα  καί 


ανελλιπή,  δυσθύμως  δ'  δτι  χρήζουσιν  έ'τι  β*- 
σιμωτέρας  επισκευής  καί  μετά  μείζονος  άΟυ- 
μίας  ότι  καί  ετέρων  απαιτείται  ή  ταχεία 
προ'σ/.ΤΛσις  δπως  ή  ήμετέρα  όργανοθήκη  άντα- 
ποκρίνηται  εις  τάς  σημερινάς  προόδους  τών 
φυσικών  επιστημών.  Κΰχήθητε  μετ'  εμού  άπό 
καρδίας,  κυρίαι  καί  κύριοι,  ίνα  μετ'  οϋ  πολύ 
άναφανή  ό  δι'  επαρκούς  πρός  πλουτισμόν  αυ- 
τής /ρηματικής  δωρεάς  χορηγήσων  τω  Συλλο- 
γω τά  μέσα  τερπνής  καί  ωφελίμου  πειραμα- 
τικής δημοσίου  διδασκαλίας,  ώς  επίσης  καί  ο 
δια  του  αυτού  τρόπου  ευχερή  καταστήσων  τήν 
επισκευην  καί  συμπλήρωσιν  τών  επίπλων  καί 
σκευών  αυτού  πρός  άνετωτέραν  καί  ίΰπρεπί- 
στέραν  υμών  φιλοζενίαν. 

Ό  Σύλλογος  βαθέως  συνησθάνθη  καί  τάς 
σπουδαίας  υπηρεσίας  τάς  ύπό  τού  βιβλιοφύλα- 
κος  αύτού  προσενεχθείσας  τή  βιβλιοθήκη,  υπέρ 
ης  μετά  ζήλου  καί  άφοσιώσεως  έμόχθησεν  άλ- 
λοτε ό  πολύκλαυστος  ημών  συνεταίρος  Μα- 
νουήλ  Καμάρας.  Ό  κ.  Αθανάσιος  Παπαδόπου- 
λος Κεραμεύς,  μελετήσας  λεπτομερώς  τήν 
έσωτερικήν  αυτής  κατάστασιν  καί  έΗακριβώ- 
σας  τήν  προϋφισταμένην  εν  αυτή  διάταζιν, 
προέβη  είς  νέαν,  μεθοδικωτέραν,  έπιστημονι- 
κωτέραν  καί  άσφαλεστέραν  κατάταζιν  πάντων 
άνεξαιρέτως  τών  έν  αυτή  βιβλίων  καί  χειρο- 
γράφων. Πρός  τόν  σκοπόν  δέ  τούτον,  είς  τήν 
ήμετέραν  βιβλιοθήκην,  κεκτημένην,  πλην  τών 
διπλών  ή  πολλαπλών  άντιτύπων,  συγγραφάς 
πέντε  χιλιάδας  καί  τετρακοσίας  εϊκοσιν,  απο- 
τελούσας τόμους  αρτίους  ογκώδεις  ή  λεπτούς  ές 
χιλιάδας  καί  έννεακοσίους  έξήκοντα  καί  τεύχη 
τόμων  άτελών  συγγραφών  χίλια  τριακόσια 
τριάκοντα,  εισήχθησαν  α')  μεθοδικόν  βιβλιοθη- 
κονομικόν  σύστημα  δυνάμενον  περιλαμβάνειν 
δσας  καί  οίασδήτινας  έν  τω  μέλλοντι  άπαιτη- 
θησομένας  προσθήκας,  β')  μέθοδος  πρός  τα- 
χεϊαν  έν  πάσν)  ώρα  έςέλεγζιν,  γ')  άκριβές  καί 
πλήρες  εύρετήριον,  κατά  τό  καί  διά  τά  αρ- 
χεία εισαχθέν  σύστημα,  δ')  γενικός  καταστα- 
τικός πίνας"  τής  αριθμήσεως  πάντων  ανεξαιρέ- 
τως τών  βιβλίων.  Έφ'  ώ  καί  συνετάχθησαν  οί 
επόμενοι  κατάλογοι-  κατάλογος  αλφαβητικός, 
κατάλογος  τοπικός,  κατάλογος  επιστημονι- 
κός, κατάλογος  τών  προσφερομένων  βιβλίων 
μετά  τού  ονόματος  τών  δωρητών,  κατάλογος 
τών  διπλών  καί  πολλαπλών,  κατάλογος  έπι- 
γραφόμενος  «"Ελεγχος  ήτοι  καταστατικός  πί- 
νας τών  αριθμών  τής  βιβλιοθήκης»,  κατάλο- 
γος τών  έν  αύτή  χειρογράφων,  έν  ω  διακρίνε- 
ται ή  έποχή  αΰτών,  κατά  τάς  αρχάς  τής 


212 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΓΛΙΚΟΣ 


φιλολογικοί:  σύλλογος. 


παλαιογραφίας,  λέγεται  το  σχήμα  και  τό  πο- 
σόν των  φύλλιον  αυτών,  σημειοΰνται  αύτολεξΐΐ 
πάσαι  αί  επιγραφαί  των  περιεχομένων,  αντι- 
γράφεται [Λέρος  τής  αρχής  εστίν  δτε  δέ  και  τοϋ 
τέλους  αύτών,  διαλαμβάνονται  αί  σημειώσεις 
των-  αντιγραφέων,  μεταφέρονται  τεμάχια  τινα 
πολυσ'/,ρ.αντα  και  τέλος  υποδεικνύονται  μέν  τά 
ανέκδοτα,  των  δέ  εκδιδομένων  γίνεται  ή  δέου- 
σα βιβλιογραφία.  Του  κατάλογου  το>>ου  την 
έκδοσιν  σφοδρά  έπιποθεϊ  ό  ήμέτερας  Σύλλογος. 
Έπισκευασθέντων  δέ  δσον  οίον  τε  πρός  τοΰτο 
καταλλήλως  των  της  βιβλιοθήκης  ερμαρίων, 
άπαντα  τά  έν  αύτη  χειρόγραφά  τε  και  βιβλία 
κατέλαβον  ήδη,  επιστημονική  διατάξει,  την 
προσήκουσαν  έκάστω  θέσιν  και  προ'κεινται  φι- 
λοκάλως  και  εΰχρήστως  εκτεθειμένα  τω  τε 
έπί  εξωτερική  έναρμονίω  διακοσμήσει  άγαλ- 
λομένω  και  τω  της  μετ'  αύτών  οίκειοτέρας 
έφιεμένω  άναστροφής.  Ό  Σύλλογος,  ο  και  έμ- 
πρζκτως  την  εύαρέσκειαν  αύτοϋ  καϊ  έμπιστο- 
σύνην  έπιδειξάμενος  τω  κ.  Α.  Παπαδοπούλω 
Ινεραμεί,  εύχαριστεΐ  αύτώ  δι'  εμού  σήμερον  δη- 
μοσία άνθ'  ών  ύπέρ  αύτοΰ  άκαταβλήτως  και 
λυσιτελώς  είργάσθη.  Αί  του  Συλλόγου  εύχαρι- 
στίαι  απονέμονται  δι'  έμού  και  τοις  συντελέ- 

ι 

σασι  δια  προσφορών  βιβλίων  εις  τον  της  βι- 
βλιοθήκης πλουτισμο'ν,  ήτοι  τω  έν  Στρασβούρ- 
γω  Πανεπιστημίω,  προσενεγκόντι  τόμους  δέκα 
κα'ι  επτά,  τω  έν  Μαδρίτη  «'Αθηναίω»,  είκοσι 
και  πέντε  κα'ι  οκτώ  φυλλάδια  του  ιδίου  πε- 
ριοδικοί, τω  Πανεπιστημίω  Άλης-Βυττεμβέρ- 
γης,  εκατόν  δέκα  τρεις,  τω  κ.  Α.  Παπαδο- 
πούλω Κεραμεί,  τεσσαράκοντα  και  έν  χειρο'- 
γραφον  Ευαγγελίου  του  ΙΕ'  αιώνος,  τω  ίερο- 
διακονω  κ.  Μελετίω,  δέκα  κα'ι  τέσσαρας,  τω 
κ.  Α.  Εύαγγελίδν),  δέκα,  καί.  συν  τω  ύπουρ- 
γείω  τοϋ  πολέμου  τών  Ηνωμένων  Πολιτειών, 
τοις  κ.  Κ.  Κοντώ,  Γ.  Νικολαίδν],  Μ.  Καραβο- 
κυρώ,  Η.  ΚοβΙΐΙ,  Γ.  Δροσίντ],  Ν.  Πολίτη,  Κΐΐ- 

1)ίο  γ  Ογ&,  ΚιιΙ)ΐο  υ  δίαοΐί,  6.  Ψβ!)βΓ,  Π. 

Καρολίδν),  Δημητρίω  Μαυρογένει  καί  τω  πα- 
νιερωτάτω  άγίω  πρώην  Ααρίσσης  κυρίω  Δω- 
ροθέω  Σχολαρίω,  ίδια  συγγράμματα  ή  εκδό- 
σεις ιδίας  δ<Λ>ρησαμένοις.  Έδωρήσατο  δέ  καί  ό 
Σύλλογος,  έκ  τών  πολλαπλών  της  βιβλιοθή- 
κης αυτού,  έςήκοντα  καί  εννέα  τόμους  τώ  έν 
Σμύρνη  Μουσείω  της  Ευαγγελικής  σχολής, 
έβδομήκοντα  καί  ένα,  συστάσει  του  σεβασμιω- 
τ/του  γέροντος  αγίου  Εφέσου  κυρίου  'Αγαθαγ- 
γέλου,  τή  βιβλιοθήκη  Μαγνησίας  καί  εκατόν 
δέκα  τέσσαρας,  μετά  τεσσαράκοντα  πινάκων  α- 
ναγνώσεως, τν;  σχολή  της  έν  Πισιδία  Σπάρτης. 


Άλλα  καί  τά  πλείστα  τών  αρχαίων  τοΰ 
Συλλόγου  αντικειμένων,  μετακΟμισθένια  εις 
τήν  α'ίθουσαν  ταύτην,  μεθοδικώς  κατετάχθη- 
σαν  καί  ήριθμήθησαν  ύπό  τοϋ  επιμελητού  τών 
αρχαιολογικών  συ'λλογών  κ.  Α.  Παπαδοπούλου 
Κεραμέως,  τοϋ  καί  κατάλογον  τούτων  συντά- 
ξαντος  έτοιμον  πρός  δηαοσίευσιν  διατελούντα. 
Καί  ή  μέν  τών  ενταύθα  τοποθετηθέντων  αρ- 
χαίων αντικειμένων  συλλογή  ηύξήθη  διά  μιας 
μαρμάρινης  επιγραφής,  εις  τέσσαρα  τεμάχια, 
ή  δέ  μέρος  επίσης  τών  αρχαιολογικών  συλλο- 
γών αποτελούσα  νομισματοθήκπ  ήμών  δι'  έν- 
δεκα καθαρών  χαλκών  νομισμάτων  τών  αρ- 
χαίων πόλεων  Ερυθρών,  Σμύρνης,  Χίου,  'Απα- 
μείας  καί  Σαϊττηνών. 

Τό  προεδρεϊον  τέλος,  φιλόμουσος  όμήγυρις, 
καίτοι  άναξίως  προεδρευο'μενον,  ού  μο'νον  κατά 
τάς  ώρας  της  ημέρας,  άλλά  καί  πλειστάκις, 
τω  τοϋ  Όμήρου  επο'μενον  έπει  «ού  χρή  παν- 
νύ/ιον  εύδειν  βουληφορον  άνδρα»,  νύκτωρ,  έν 
δέκα  κα'ι  έξ  πολυώροις  συνεδριάσεσιν,  έργασά- 
μενον,  περί  παντός  σχετικού  πρός  τά  τιμαλ- 
φή τοϋ  Συλλόγου  συμφέροντα  συνεσκέφθη, 
συνεζήτ/,σε,  συναπεφήνατο,  ένήργησεν  έν  αρ- 
μονία καί  φλογερά  πρός  τό  γεραρόν  τούτο  σω- 
ματεϊον  στοργή  καί  άφοσιώσει.  Βεβαίως  δέ 
πλείω  καί  μείζω  έπεθύμει  όπως  έπιδείξηται 
ύμίν  σήμερον  έργα  ό  ημέτερος  Σύλλογος,  άλλ' 
οΰχ  ήττον  εύ'ελπιστεΐ  δτι  κα'ι  ταύτα,  καίτοι 
•κατώτερα  της  ιδίας  αΰτοϋ  έφέσεως,  ϊσως  δέ 
καί  τών  ήμετέρων  ελπίδων,  εύαρέστως  άντή- 
χησαν  εις  τά  ώτα  υμών  καί  έπεισαν  τήν  ύμε- 
τέραν  φιλομουσίαν  περί  τε  της  καλλονής  καί 
τοϋ  εύοσμου  τών  έν  τω  άγρώ  αύτοΰ  αναφυο- 
μένων ποικιλοχροων  πνευματικών  άνθέων  καί 
πεοί  της  άνάγκης  διηνεκοϋς  ύπό  τών  ήμετέρο^ν 
ομογενών  ένθαρρύνσεως  αύτού  καί  άρωγής. 
'Αφ'  ής  εποχής  ίδρύθη  ό  Σύλλογος  ούτος,  όπό- 
σους  τών  γραμμάτων  θεράποντας  έμο'ρφωσέ  τε 
καί  άνέδειξεν,  όπο'σα  φιλολογικά  καί  έπιστη- 
ρ,ονικά  έργα  παρήγαγε  καί  έδημοσίευσεν,  όπο'- 
σας  κοινότητας  έβοήθησεν,  όπο'σα  σχολεία 
υπεστήριξε  καί  ί'δρυσεν,  όπόσην  διδασκαλίαν 
τω  καθ*  ήμάς  δημοσίω  έχορήγησεν,  όποσους 
άγώνας  προεκήρυξε  καί  άμοιβάς  τε  καί  βραβεία 
άπένειμεν,  όπο'σους  διακεκριμένους  άνδρας,  ομο- 
γενείς ήμϊν  κα'ι  ξένους,  έαυτώ  προσεπορίσατο, 
όπο'σην  έν  τε  τη"  Ανατολή  καί  τή  Δύσει  καί 
έτι  μακράν  φήμην  προσεκτήσατο,  όπο'σην  επιρ- 
ροών επί  της  ήμετέοας  έκπαιδεύσεως  έςήσκη- 
σεν,  όπο'σην  περί  τάς  σπουδαίας  συζητήσεις 
δεινότητα  ανέπτυξε  ν,  όπο'σα  αρχαιολογικών 


Π  Ρ  Λ  Κ 

επιγραφών  μυστήρια  διεσαφήνισεν,  όπο'σον  περί 
τήν  μελέτην  των  ανατολικών  γλωσσών  και 
ιδία  τ/;  αραβικής,  τής  περσικής  και  τής  τουρ- 
κικής ένδιέτριψεν,  όπο'σας  των  χρο'νοιν  τούτων 
ανακαλύψεις  και  νέας  γνώμας  γνωστά;  ενταύ- 
θα έποίησεν,  όπο'σα  φωτοβόλα  εκπαιδευτικά 
κέντρα,  περί  αυτόν  τανϋν  στρεφόμενα,  έγέννη- 
σεν,  έγαλούχτ,σεν,  εις  νομάς  σωτηρίους  ώδή- 
γησεν,  όπο'σον,  οιά  των  προσπαθειών  τούτων 
και  πλείστων  άλλων  ας  έπιλείψει  με  ό  /ρόνος 
άφηγούμενον,  τά  πανταχού  πανταχόθεν  κατα- 
πολεμούμενα  ελληνικά  γράμματα  περιεφρού- 
ρησεν,  άνεζωπύρησεν,  ενίσχυσε  και  εις  τήν 
όσον  ενεστι  ταγεϊαν  και  λελογισμένων  αυτών 
διάδοσιν  τήν  εαυτού  συμβολήν  επί  ένιαυτοϋς 
δυο  έπ'  είκάδι  αθορύβως  και  άο'κνως  εϊσήνεγ- 
κεν  !  Έπί  ταϊς  ένεργείαις  ταύταις  ερειοο'μενος, 
πλανάται  άρκ  γε  φρονών  δτι  δικαιούται  παρά 
πάντον/  προσδοκάν  άγάπην  και  συναντίληψιν 
προς  έπιτυχεστέραν  όσημέραι  έκτέλεσιν  της 
φιλογενούς  αυτού  και  ευρείας  αποστολής  ;  Ό 
Ελληνικός  Φιλολογικός  Σύλλογος,  τό  μέν  έπα- 
ναπαυο'μενος,  δια  της  ακριβούς  και  αύστ/ιράς 
εκπληρώσεως  τών  προς  τήν  κραταιάν  βασι- 
λείαν  καθηκόντων  αυτού,  τή  εύνοια  της  κυ- 
βερνήσεως τού  σεπτού  και  φιλολάου  ημών  άνα- 
κτος,  εν  γ,  λειτουργούσιν  υπό  τάς  εύεργετικάς 
εμπνεύσεις  της  Αύτού  Αυτοκρατορικής  Μεγα- 
λεϊο'τητος  Ό  Ύψ.  μέγας  βεζίρης  Σαΐτ  πασσάς, 
ό  Ύψ.  πρώην  μέγας  βεζίρης  Ιαφβέτ  πασσάς. 


ΤΙΚ  Α.  213 

ό  Ύψ.  πρώην  μέγας  βεζίρης  και  νυν  υπουργός 
τών  έσοιτερικών  Έτχέμ  πασσάς  και  έτεροι  τού 
κράτους  μεγιστάνες  και  μέλη  αύτού  επίτιμα, 
τό  δε  έπί  τνΐ  άγαπν)  θαρρών  και  τη  εκτιμήσει 
τών  φιλομούσων  και  φιλοπροοδο>ν  καρδιών, 
άδιστάκτως  και  μετά  τού  αύτού  ζήλου  συνε- 
χίσει έν  τω  με'λλοντι  την  διαφωτιστικήν  αύ- 
τού σταδιοδρομίαν,  και  'ίσως,  ίσως  οΰκ  ες  μα- 
κράν, τό  Γένος  ημών,  άναγνοίρίζον  και  έκτι- 
μών  έτι  μάλλον  όσημέραι  πολυχρονίους  μετ' 
αύταπαρνησίας  καταβαλλομένους  κόπους,  'ίσο^ς 
αναφωνήσει  αύτώ  έν  συγκινήσει  και  άγαλλιά- 
σει  ψυχής·  «Ευ,  δούλε  άγαθέ  και  πιστέ·  έπί 
ολίγα  ής  πιστός,  έπί  πολλών  σε  καταστήσω». 

Είτα  ό  κ.  Κ..  Ξ  α  ν  0  ?ί  γ:  ο\>λ  ο  ς  ,  εισηγητής 
τήςΈκπαιδευτιχ-ής  επιτροπής, άναγινώσκει  την 
έχ,θεσιν  αυτής  περί  τών  εις  τόν  Καραπάνειον  α- 
γώνα ύποβληθέντων  πονημάτων  (ϊδε  σελ.  131). 

Ό  δε  κ.  Κ.  Κ,οντόπουλος,  είσ/ιγητής 
τής  Φιλολογικής  επιτροπής,  άναγινώσκει  την 
έκθεσιν  τής  Επιτροπής  ταύτης  περί  τών  εις 
τόν  Ζωγράφειον  άγώνα  ύποβληθεισών  συλλο- 
γών ζώντων  μνημείων  τής  ελληνικής  γλώσσης 
('ίδε  σελ.  1  1  7). 

Μετά  ταύτα  ό  Θεοφ.  άγιος  Εΐρηνουπόλεως, 
εξ  ονόματος  τής  Α.  Θ.  Π.  τού  οικουμενικού  Πα- 
τριάρχου, συγχαίρει  τω  Συλλόγω  έπί  τγ  εορ- 
τη-  αύτού  και  εύχεται  αύτώ  τά  βέλτιστα. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 

ΤΩΝ  ΠΡΟΣΕΝΕΧΘΕΝΤΩΝ  ΤΩ  ι  ΣΤΛΛΟΓΩ.  ΒΙΒΛΙΩΝ 

κατά  το  ονΛΛογιχον  ετος  1882-^-83. 

ΣΗΜ.  Το  εν  τ^ί'  έκαστη;  αναγρα^ς  κα;  έν  παρενθίιει  όνομα  έστ:  το  τοΰ  προσ$νεγκο'ντος·  παραλείπε- 
ται δι  τοΰτο  ί^τ«ν  ό  προ7εν$γκών  ί)       ό  συγγρα^ίς, 


ΑΒΑηζυζΑ  (ΡπΑΝείδοο  (1β).—  Ροβδΐαδ  Ιβϊ- 
τΐ^δ  θϊι  βΐ  Αίβηβο  οίβηίίβοο  γ  ΙϊΙθμπο  <1β 
Μ,ίγΙγΜ  θΙ  δ&οαάο  2  άβ  ίώπΐ  1881.  Μ&άπά, 

1881.  (Αθήναιον  Μαδρίτης). 

Ααοςιδογ  (Κ.). — Στοιχεία  της  οθωμανικής 
γραμματικής.  Έν  Κωνσταντινουπολει,  1  85  0. 
(Μελέτιος  ιεροδιάκονος). 

Αλεϊαναριαου  (Ηρακλέους).  —  Παλμοί  και 
στο'νοι.  Λυρικά  ποιήματα.  Έν  Σάμω,  1880. 
(Ανώνυμος). 

Αναγνωστάκη  (Ανλρεου). — Λόγος  εκφω- 
νηθείς έν  τω  έθνικω  πανεπιστημίω  την  26  νοεμ- 
βρίου  1878.  Άθήνησι,  1  879.  (Α.  Π.  Κερα- 
μεύς).  ;  _ 

Αηηιιαίνβ  ιΐβ  Γ  Αδδοοι&ΐιοιι  ροαί'  Γθιιοοιι- 

ΓΠββΙΏΒΙΐΙ  (3βδ  βίαάβδ  0ΓΘ0(]ί1βδ   611  ΓΐΌΠΟβ 

15Θ  απηόβ,  1881. 

Αργ^οπουλου  (Βασίλειου). —  Ανθρωπο- 
λογίας, ήτοι  σωματολογίας  καί  ψυχολογίας 
στοιχεία.  Έν  Άλεξανδρεία,  1880.  (Α*  Π.  Κε- 
ραμεύς). 

Αζοαιιατε  (ΟϋΜΕίΙδΙΝυΟ  άβ). — ΚβδΙΙΙΉβΠ 
(1β  ιιη  (ΙββαΙβ  δο^Γβ  βΐ  ρΓοοΙβιιίΣΐ  δοοϊαΐ.  Μα- 
άπΐ,  1881.  (Αθήναιον). 

ΒαΕΟΕ  (ΜΑΧΙ-ΜΙΕΙΑΝυδ). — ϋβ  Ρίοίβηιοθο 
Αδ03ΐοηίΙα.  Ηαΐίδ  δαχοηαηι,  1882.  Έναί- 

σιμος1. 

Βαηαντε  (ίΐβ). — ΤαυΙβίΐιι  (1β  Ια  ΙίΙΙβταΙιι- 
Γβ  ίΓαης;ιϊδβ  <κι  ιϋχ-ΐιαίΐίύηιβ  δϊβοΐβ.  Ραπ?, 
18'»7.  (7Π16  έάϊΐΐοη).  (Α.  Π.  Κερχμεύς). 

ΙίΑυδΓ,ιι  (Αιρκεο). — Οα»β?ΐΐοπ6δ  Χβηο- 
ρίιοηΐβαβ.  ΗηΙίδ  δαχοηπιη,  1881. 

Βεπεε  (Κενκ). — ΟϊοΙίοηηαΪΓβ  Γπιηςαϊδ- 


1.  Αί  έναίαιμοι  οιατριβαΐ  παται  προίηνε'^Οηταν 
υπο  τ7|ί  πρυτανεία;  τοΰ  ΙΙανεπιττηΐΛίου  της  ΙΙαΙΙί' 
Λ>ΓΪΙοηΙ)ΟΓ5  έν  "Αλλη-  της  Ιαςαινίας. 


1ιύΐ3Γβιι  δπηδ  ροΐιι(δ-νθ}'βΙΐ6δ  βΙβ·  Ραρίδ.  (Α. 
Ευαγγελίσης). 

Βεννεοκε  ίΚ.ι'ηι  Ηειμιιοιτ  ΗΑΝδ).  — 
ϋϊβ  ΚθοΙιΙβ  ιιηιΐ  ΡϊΠοΙιΙβιι  <Ιθγ  ΟβηβηΙνβΓ- 
δ3ΐιιπιΙίΐησ  εϊιιβΓ  Αβίϊβιι^βδοΙΙδοΙι.ιίΐ  ηαοΐι  άβπΐ 
ηΙΙ^βαιβΐηθη  άβαΙδοΙιβη  Ηαη(1β1δ§β56ίζ5αοΙι. 
ΗηΙΙθ,  1882.  Έναίσιμος. 

Βενετ  (Βπ£3γΙΪ6Γ  ΟβΠΘΓίΐΙ  δ.  V.). — ΟΐιίβΓ 
οί  ΟΓάηαηδβ  ί).  Β.  Α·  ΒεροΓΐ  οΓ  (Ιιβ  ΟΐιιοΓ  οί 
ΟαΊι,ΐΓΚβ  Ιο  Ιΐιβ  δβΟΓβΙαη'  οΓ  λν»Γ  Γογ  ΙΙιβ 
Υβ3Γ,  1881.  (Τπουργεϊον  τοΰ  πολέμου  των 
Ηνωμένων  Πολιτειών  της  Αμερικής). 

Βενετοκλεοϊς  Ροδίου  (Παναπωτου). — 
Ποιήματα.  Έν  Σμύρνη,  1846.  (Α.  Π.  Κερα- 
μεύς). 

Βεργωτής  (Π.). — Τά  Παραόείσιχ  τής  Κο- 
λχσεως.  Έν  Άργοστολίω,  1882. 

ΒΕΐΐΝΑΚΟΑΚίδ  (Α.  Ν.).  —  Ιιβδ  Βαηιμιβδ 
άαηδ  ΓαηΙία,πίΐβ.  1881. 

ΒΐΑδί  (δ.  0.  V.  (1β). —  Αΐβιιηϊ  άοοαηιοιιΐί 
ϊηίοπιο  Γ.ιοοι'άΰηΙαΙβ  οαΙ;ΐδΐΓθΓβ  ιννθηαΐθ 
ιίθΙΙ'ϊδοΙΙβ  άί  Οοΐίίι  ηβΗ  αηηο  1718.  (Α.  II. 
Κεραμεύς). 

Βιογραφία  τοΰ  Αρθούρου  Γορδωνος  (άρμενι- 
στί).  Έν  Βιέννη,  1857.  (Α.  Τζορτζικν). 

ΒΙΓιίΙβΓ  ΙϋΓ  (3αδ  ΒανβΓίδοΙιβ  Ο^ηιηπδίδΙ- 
80ηΐιΙ\νβ8βη  Γβι1ι§ΪΓΐ  νοη  Η.  ΒαπβΓ  ιιικί  0. 

ΓΥίβάΐΒΪη.  (Ανώνυμος). 

Βοΐ)Ε  (Ηυβο).  —  1)ίβ  ΒβζϊβΚιιη§βη  ζ\νϊ- 
δΐΊιοη  Οαη§αη$!  υπό  Ζπδβπιπιβπδείζιιηβ  (Ιβι* 

ΖαΟΚβΓΠ'ίΙίβΙΙ.    ΗηΙΙβ  η/ί,  1882.  Ένκίσιμος. 

Βοετ&εβ  (Μαχ).  — ϋβΙ)θΓ  ϊιιαιοΓβιη  ίηδ- 
1)βδοηι1ιτβ  αϋβΓ  βρϊΙαβΓιαΙβ  ΟναπαΙίαιποΓειι. 
ΙΙ.ιΙΙθ  3/δ,  1882.  'Κναίσιμος. 

Βοΐβΐίη  άϋ  Αίβηβο  Ογ^λπο  οΙΊΌϊ,ίΙ  6θ  Αι··- 
ιΐ6ο  άο  Μαάπιΐ  Α  ή  ο  Ι.  Νιππ.  1,  3,  5,  6,  7, 
8,  9,  1877  μαρτίου — νοεμβρ.  Α  11  Ο  II.  Νΐΐΐΐΐ 


ΚΑΤΑΛΟΓΟΙ  ΙΙ1»ΟΣΕΛΈΧΘΕ\Τϋ\  ΒΠΙΛΙΩΥ 


215 


1  1,  12  1878,  ίανουαρίου — φεβρουαρίου  εννέα 
«ρυλλά&α  είς  8°"  (Αθήναιον). 

ΒΟΖΑ  (Γ.  (1(3  ΗΕΝΕδΤΚΟδΕ  Υ). — ΟοΠΟΡρΙΟ 

ϋΰ  Ιϋ  1)(ϋηοϋΓ3ΐί«ι.  ΟίδϋϋΓδΟ  Ιβϋο  οη  ^1  Αιβ- 
ϋυο  βίο.  οίΓδϋ  (Ιβ  1ίτ8Ι.  ΜαιΙπιΙ,  1882. 
(Αθήναιον). 

ΒοΤΤΕΚΜϋΜ)  (ΟυίΙ,ΕΟΙϋδ). —  Πο  Γθρ:ΐ- 

1)Ιϊοα  ϋΐιοίΐιοι  αηι  ουιηιιι^ιιίαιί).  ΗαΙϊδ  δα- 
10111101,  1882.  Έναίσιμος. 

Βκΐ.ΝΚΜΛΛΊΝ   (ΑΐίΟΕΚΙϋδ).  —  Οβ  3Ι1Η0θ1ΐ1- 

ιΙιί>  αρ.κΐ  ΑηδΙορίΐΗΟβΐ)  οαρΐΐα  ςαϊυψίΗ  Ηα- 
Ιΐδ  δαχοηαπι,  1882  Έναίσιμος. 

Βκοιιμ  (ΕκΝδΤ). — ΙυΙιαηιι  νοη  ΑΜπ1ι§θη 
ΗαΙΙΰ  3-8,  1882.  Έναίσιμος. 

ΒΓ  ΒκϋΝΕΤΠ. — ΙΤ&Π  ίΐϋ  ΕΟΠδβΓνβΓ  61  ίΐθ 

ρΓοΙου^ΐ'  Ια  νϊβ.  ϋοηδίβηΐίπορίβ,  1871.  (Α. 
Π.  Κιραμεύς). 

 Ιβ$  εοιιη&ίδδαηοβδ  αΐϋοδ  Αα'ιιΙβηίδ 

ρβηίίαιιΐ  1  ϋ.χίδίβποϋ.  ϋοϋδΐ&ηΐΐιιορίθ,  1880. 
(Α.  Π  Κεραμεύς). 

Βυι  ΐΕ  (Μαχ.;. — ϋΐβ  Ηβ^ΓίΐΐδοΙιβ  Ρι-ορο- 
δΐίίυη  V.  ΗαΙΙβ,  3/δ.  1882.  Έναίσιμος. 

ΒυΙ1β:ϊη  άν  1'ΑΙίΐΰθόβ  ΟπουΙ^Ι  Κβναβ 
Οπιΐιίαβ  ίηΙΰΠ)3ΐίυηίιΐΒ — Ρΐιίδΐιΐΰηύβ  ΜΓ  Ιβ 
Β6^Γ  αβ  Μεΐδδ3δ.  Αηυββ,  1882.  IV  2.  (Ατη- 
μήτριος  Άριστάρχγις  βε'ης). 

ΒαΙΙΰΙίυ  ιΐΰ  ΙΙιΐδΐιΙαΐ  Ε§γρΙίθη.  Αηηβ6, 
1872-73.  Ν°  12.  ΑΙβΧαηΟΠϋ,  1  873. 

Βυηι;ο8  (ϋο.\  Ιυίδ  ΟοΝΖΑΕΕδ). — Μειηο- 
πα  Ικί.ΐα  αϊ  Αΐκαβο  οϊβαΐϊίιοο  ΙίΙβΓαπο  γ 
απίδΐιοο  ϋβ  Μαιίιϋ  βιι  Ια  ρυυΐα  §εηβΓ3ΐ  αβ 
30  ιΐβ  αβοβίΐΐϋιβ  1876.  Μααϊκΐ,  1  876.  (Αθή- 
ναιον). 

ΟεοκΓτ.  (Κονκαό). — ϋβ^θΓ  δ!ϋ  υηά  αυδ- 
(Ιπιοι  νβηί^ϋΓ  αΙ.ίΓαηζοθδίδΰΙΐΒΐη  ρΓΟδαύίκχ- 
δβΙΖϋη^βϋ.  ΗαΙΙε,  .882.  Έναίσιμος. 

Οελοναοεε  (Κακέ). — 1)ίβ  ΚαΓζαησ  (ΐβρ 
ρΓοαοπιίοα  ηίιπει·  νοίίϋϋδοΐΐΰπι  ααδίααΐ  ιπι 
αΐΐΐίαηζ.υδίδοίικη.  ΗαΙΙβ,  α/δ.  1882.  Έναί- 
σιμος. 

6ΕΒΙΤ5  (ΚίΕΗΑΠϋ). — ΖΐΙΓ  0(3δθΜθηΙβ  άϋδ 

ΕΓζοίδοΙιοίδ  δοηαηιι  11.  νοη  Μαιιιζ  1396- 
1419  ΚΓδΙβΓ  Τήΰίΐ:  δοιη  Ββ§ίβΓΰΐ)§δαηΙπΙΙ. 
ΗαΙΙε,  2  882.  Έναίσιμος. 

ΟΕΗΙϋΚΕ   (ΥνίΕΗΕΕΜ). — Οϊβ  ΚίπίΙθΓηαη- 

ταη<;  ιιη  δϋη^Ιϊπ^δαΙΙΐίΓ.  Ηαΐΐβ,  α/δ.  1882. 
Έναίσιμος. 

Γε&ργιααοίγ  (Σάββα). — ΊΙ  πυροτεχνία,  εν 
Εμύρν/],  1878.  (Α.  Π.  Κεραμεύς]. 

Γογλιμιι  ΙΙαχο»  . — Λόγος  εις  μνήμην  τοΰ 
αειμνήστου  'Αλεςάνδρου  Κουμουνδούρου,  Βου- 
κουρέστιον,  1883. 


Ουιζοτ. — Εδδαίδ  δϋΓ  Γ  ΙιίδΙοίΓΟ  (Ιο  ϊΥαηοο 
ρβΓ  Μ.  ΙίιιίζοΙ  ΜίιιϊδίΓβ  <ΐ6δ  ΑίΤαίΡβ3  ΕίΓαη- 
§βΓδ  «1  ροιίΓ  δϋΓνΪΓ  (Ιο  οοιηρίύπιβηΐ  ααχ 
οοδβΓν&Ιίοηδ  δϋΓ  Ι'ηϊδίοίΓβ  (Ιο  Ιταιιοβ  <1β 
1'αουό  ίΐο  Μ&ο1γ.  Οίηο(άϊβιηβ  έοΐϊΐίοη.  Ραίίδ, 

1841.  (Ανώνυμος). 

|)||>Ϊ(.ΙΙ\\  Κ('.  ("^αιτεη).  —  ϋίώβΓ  άίβ  \ΓβΓ- 
^ϊβ^ιιη^ϋη  άβΓ  1)ίαρΙΐ)  δΰη  ηιιοΐι  ()δ(30ΐη);6ϋΐίδ 
αοαια.  Ηαΐΐβ,  α/δ.  1882.  Έναίσιαος. 

ϋΐδ8ΕΙ,ΙΝ8   (ϋΑΚΟΙ,υδ).  —  Οβ  Αίΐΐϊΐβίϊ  βΐ 

ΑΙοβδΙϊίϋδ  1'αυυΐα  οοΓηιηβπΙηΙίο  ηΓΰ1ι:6θ1ο^ί- 
οα.  Ηαϋδ  δαχοηιιπι,  1882.  Έναίσιρς. 

ΟιττΜΑΚ  (ΓκΑΝαδουδ).— ΡίΌΐΰ^οηΊθηοη 
3.(1  )ΐ}'πιηϋπι  πι  ΟβΓίΓβπαι  ΗοηιβΓΐοαιιι  δρεοί- 
11)611.  ΗαΙϊδ  δαχοηιπτί,  1882.  Έναίσιμος. 

Λοϊιοϊ  (Γ.  Ν.). — Ό  δίνθρω^ος  υπό  εΐϊοψιν 
φυσι/.ήν  (όντολογιχ.ήν)  και  ό  άλτ,θής  προορι- 
σμός αΰτοϋ  κατά  τους  νεωτάτους  Φυσιο^ίφας. 
Μελέτημα  άναγνωσθέν  εν  έ'τει  1876  εν  τω 
Έλληνικώ  Φιλολογικοί  Συλλόγω.  Έν  Κων- 
σταντινουπόλει,  1882. 

Βκαρευκολ  (Ιυυονιο). — Ια  ΟοηδίϊΐαΐΊοη 
(Ιβ  ΟαΠ!ια§β  ά'αρΓβδ  Ατίδίοίβ  βΐ  Ροΐνϋβ  βία- 
ϋβ  ΕΐΙιηο^Γαρηίφιβ.  ΡαΓίδ,  1882. 

Δροσίνη  (Γκαρπον).  —  ΊστοΊ  ' Αράχνες. 
Άθήν/ισι,  1880. 

 Σταλακτϊται.  'Αθήν/ισι,  1881. 

 'Αγροτικαί  Έπιστολαί.  'Αθήν.  1  8  82. 

ΕϋΕΕΚ  [ΕΚΙΕϋΚΙϋΗ). — Γ)ίβ  Ββλνβ^ΠΠβ  61- 

ηεδ  πιαίβπβΐΐβη  Ριιαέΐβδ  αιιΐβΓ  (Ιβιη  Εΐα- 
Ιΐαδδβ  βϊηβΓ  ΟοηδΙθίιΙβάΰθΐιίΓαΙΙνΓαίΐ.  ΗαΙΙβ 
α/δ.  1882.  Έναίσιμος. 

ΕΐϋΗΤΗΑΕ  (<1β  ΟυδΤΑ\Έ). — ΜβηΊΟΪΓβ  δΙΙΓ 

Ιβ  ΙβχΙβ  ρΓΪηιϊΐίΐ  (Ια  1εΓ  Γβοίΐ  άβ  Ια  ΟΓβαΙίοη 
(Οβηβνβ  Οή,  I,  II.  4)  δπίνι  άιι  ΙβχΙβ  άβ  2β 

Γϋάΐ.  Ραπδ,  1875.  (Ανώνυμος). 

"Εχθεσκ;  των  πεπραγμένων  τής  έν  Σταυρο- 
ι^ρομίω  Φιλοπτώ/ου  Άδελφόττ,τος  των  Κυ- 
οιών  κατά  τό  έτος  1881.  Έν  Κωνσταντινου- 
πόλει,  1  883. 

ΕκίΑΝϋ  (ϋΓ  Γκ.). — Οπι  δρβίθίδίνα  (β!β- 
ΓβηΙίαδίδ  ^Γβοοοπιπι  νβΐ  Ιβρη  ατείαπι).  3ΐο- 
Οίνΐΐοΐΐη,  1  879.  (Α.  Π.  Κεραμεύς). 

Εεβτε  (ΟδΟΑΚ — ϋβ  «ϋιιιη»  ραΓίίοιιΙαβ 
πδα  ΡΙααΙιηο.  Ηαϋδ  δαχοπιιηι,  1882.  Έναί- 
σιμός. 

Ενγ,εεεχ  (Ηεινκ).— Όίβ  βΓδΙεη  ΥβΓδποΙιβ 
ζαΓ  6τααάαα§  (Ιβδ  ΚΐΓΰΙΐθπδίααίθδ.  Ηα11«, 

α/δ,  1  882.  Έναίσιμος. 

ΕΚΟΕΕΜΑΝΝ  (ΗΕΒ.ΜΑΝΝϋδ).  — ϋθί)ΘΓ  ίΐίβ 

ΕιιΙδΙθ1ιαη§  άβΓ  Ναδαΐνοοαίθ  πβ  ΑΙΙίΓαηζό- 
δϊδοΐιβη.  Ηαϋδ  δαχοηοω,  1882.  Έναίσιμος. 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦίνΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


ΕκϋΜΑΝΝ  (ΜΑΚΤίΝϋδ). — ϋβ  Ρδβίκίοίγδίιο 
ΕρΐΙαρΙιϋ  ϋο^ΐοΐΐ^αδ.  Ιαρδία,β,  1881.  (Πανε- 
πιστήιι'ιον  Στρασβούργου). 

ΕδδΝΕΐι  (Βεννο;. — ΙΙβΙ»βΓ  (Ιβη  (1ϊη§ηοδ1ΐ- 
δϋΐιβη  ΛΥθγΙΙι  ϋθΓ  ΑηζαΙιΙ  πηά  Ηό!ιβ 
ΜαΓίίΙΐδίΓίΐΙιΙβη  1)βΐ  άβα  ΟοηίΓβΓβη.  ΗαΙΙβ  α/δ, 
Έναίσΐ[χ.ος. 

Εταιρία  των  Μεσαιωνικών  Έρεννών. — 
Έκθεσις  τοΰ  γενικού  γρα^ν.ατε'ως  Ν.  Β.  Χρυ- 
σανθίδου  «Περί  τής  είς  "Αγιον  "Ορος  Άθω 
αποστολής  αυτού»  ,αωπα'. 

ΕΧΑΝΥΠΛΕΖ  ((1β)· — ΗίδΙΟΪΓβ  άβ  Οθ(ΙβίτΌΪ 
άβ  ΒοηίΙΙοή.  ΝοανβΙΙβ  βίΐίΐίοη.  1852.  (Μελέ- 
τιος ιεροδιάκονος). 

Ηανότμανν  (Ιοιίλ). — υβΙ»6Γ  ΗααΙνβΓάα- 
(1βπιη§βη  ββΐ  δβρίίδοηβη  ΕΓΐίΓίΐηΙίαη^βη. 
ΗαΙΙβ  π/δ,  1882.  Έναίσιρς. 

ΗΑϋδΤΕίΝ  (Αι,ρκΕηυδ).  —  ϋβ  Οβηβΐϊνϊ 
Σΐίϋθοίΐνίδ  αοωηιοάαΐί  ϊη  Ιίη§αα  ΕαΙϊηα  ϋδΐι. 
Ηαΐίδ  δαχοηιιηι,  1882.  Έναίσιρς. 

Ηε.μιέε  ^Οττο).  -  Οααβδίϊοηβδ  (Ιβ  Χβηο- 
ρΐιοηΐίδ  (|πί  ίβΠιΐΓ  1ίΐ3<?  11ο  (1β  ΓβριιϋΙϊΰ;ι 
ΑΐΙΐδηϊβηδίιιΐΉ.  Ηαϋδ  δαχοηαηι,  1882.  Έναί- 
σψος. 

ΗΕδδΕΕΚ  (ϋ'  ΜΕϋ.  Ηυοο). — ΒβίΐΓα§  ιαι* 
ρ1νγδΐο1θ£;Ϊ6  άβδ  §6ΐΐ0Γδ  Ιβϊρζΐ§,  1882.  Έναί- 
σψ.ος. 

Ηεββμανν  (Αι.βεβο).  —  Είη  ηιβοΐι  αιί- 
δοΐιβδ  Ργο1)16πι  ΛνθΙοΙιβδ  ααί  ΑοβΓδοαβ  Ιηΐβ- 
§Γίΐΐ6  ΓϊϊΙίγΙ.  ΗαΙΙβ  ο/δ,  1882.  ΈναίσιίΑος. 

Ηεββμανν  (ΙΟΗΑΝΝΕδ). — 11)11  αϊ  Ηαηβπι'δ 
ΑοίιαηαΊαη§  ϋέβΐ'  (Ιαδ  ϋοΐιΐ.  ΗαΙΙβ  ο/δ,  1882. 
Έναίσΐ[Λος. 

Ηευεβ  (Οαβε).—  Ζβγ  Κεηηίηϊδδ  Ανν  Οχγ- 
ίΐοΐΐοη  (Ιβδ  ΚοΙίΓζαο'.νθΓδ.  ΗαΙΙβ  α/δ,  1882. 
Ένχίσΐ|λθς. 

Ηορρμανν  (Ηεινκιοη).  — ΙΙηίβΓδποΙιαη- 
§βη  ηΙιβΓ  άβη  λνβϊδδβη  ΙηιαιχΙ  (ΙβΓ  ΡΙαοβηΙα. 
ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  Έναίσψος. 

ΒίΰΗα  ΙΙώταΑοα,  δβοαηιίαηι  βιΐΐΐϊοιίθδ 
Ιοδ.  ΑΐΙιΐαβ  Ιοα,ηηίδ  Ιβπδ(1βιι,  Ιο.  δΐίϊΐοαίδ 
αϋοπιπκμΐ6  ϊηρπηιϊδ  ΕνβπίΓνΙί  ν.ν.ι  (ΙβΓ  Ηοο§1 
ΓβοοηδαΐΙ  Αα§.  ΗβΚη  Ειΐ.  δίβπίοΐ.  ΟογοΙϊ 
ίαίιοΐΐίΐϋ,  1  867.  (Μελέτιος  ιεροδιάκονος). 

Ηοί,ζ-ιίΑϋδΕΝ  (ΡλϋΕ)· — Βαΐΐαάθ  απα"  Κο- 
πιβηζβ  νοα  (Ικοι  βΐ'δίβη  ααίΐίίΐβη  ίη  (ΙβΓ 
(ΙβαΙϋΙιβη  ΚαηδΙι1ίοίιΙιιιι§  ί)ΐδ  ΐιι  ϋΐΓβΓ  αιΐδ- 
1)ϊ|[1αη§(1αΓθΙι  ΒβΓββΓ.ΗαΙΙβ,  1 882.Έναίσΐ|Λος. 

Ηομοβεε  (Τη.) — ΓοιιίΙΙβδ  δαΓ  Γ  βηιρία- 
οβαιβηΐ  (Ια  ΤβιηρΙο  ά"  ΑροΙΙοη  ά.  1)β1οδ  (Εχ- 
ΐΓαίΐ  άα  Ιίιιΐΐβΐίη  (Ιβ  Οοιτβδρ.  ΗβΙΙ.  (Α.  Π. 

Κ.ερα|Αίύς), 


Ζαββοοκι  (Κ.). — ΡηαΓΓηα1ω1ο§ϊδο!ιβ  αικί 
οηβπιϊδοΐιβ  ϋηΙβΓδποηαη^βη  αϋθΓ  (Ιαδ  Εγ)γ- 
ΙΙίΓορηΙβϊη,  άαδ  ΑΠίαΙοϊα*  (ΙβΓ  δο.δδγ-·Κπιι1β. 
ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  Έναίσιρς. 

.Ιαην  (Ραιιε). — ϋβΙ)βΓ  (Ιαδ  Οβδβΐιΐβΰΐιΐ  (ΙβΓ 
δηΐΐδίαιιΐίνα  Ιιβί  ϊΥοΐδδαιΊ.  ΗαΙΙβ  α/δ,  1882. 
ΈναίσιίΑος. 

Ζακα  (Αναστάσιου  I.).  —  Διορθωτικά  είς 
έλληνας  συγγραφείς.  Διατριβή  διδακτορική. 
Δύο  άντίτυπα. 

.ϊαρρε  (ΡΗίπρριΐδ). — Τ)ϊρΙοαΊΕΐα  ΟααοίΓα- 
§ϊχΙα,  βχ  αο!ΐ6ΐγρίδ.  1863.  (Ανώνυμος). 

ΖΕΝΤΕΙΙ  (ΑυΓτϋδΤΕδ). — ϋβ  ΐηιροΓίβϋΐΐ  &1- 
([ΐιβ  αοπδΐΊ  αρικί  ΗβΓΟΐΙοΙαηι  υδα.  Ηαϋδ 
δαχοηαπι,  1882.  Έναϊσιμος. 

.Τβιενεζ  (.1.  ΜΑΒτοδ;. — Οηδΐδ  ροΐίΐΐοο- 
Γβϋ^ίοδα.  (Ιβ  ηαθδίΓΟ  ιϊβπιρο  δαδ  ααδαδ,  οα- 
ταοΙβΓβδ  γ  δοΐαοίοηοδ.  ΙΝΙθίτιοΓίπ.  Ιβίάα.  βη  ε1 
Α Ιβιΐ60  (Ιβ  Μα(1π.1  οοη  ηιοΐΐνο  άβ  Ια  αρβτΐιι- 
γο,  (Ιβ  Ια  δβοοίοη  (Ιβ  οίβηοαδ  ηιοΓαΙβδ  γ  ροϋ- 
Ιίοαδ.  Μ&άΠίΙ,  1880.  (Αθήναιον  Μαδρίτης). 

^ΟδΕ    ΜΟΒΕΝΟ    ΝίΟΤΟ   (Ό.).  —  ΒϊδΟΒΓδΟ 

ρΓοηαηοϊα,Ιο,  ϋ  α'ία  3  (Ιβ  ηονΐβηιοΓβ  1876. 

 ϋϊδοιίΓδο  ρΓοηαηοϊαΙο,  ίΐ  α'ία  8  ηο- 

νϊβπιΙΐΓβ  1877. 

 ΟίδΟΐίΓδο  ρΓοαπηοΐαΙο,  ϋ  ϋΐα  3 1  άβ 

οοΐοβΓβ  1878. 

 ϋίδοαΓδΟ  ρΓοηαηοϊαΙο,  ϋ  α'ία,  1 7  (Ιβ 

ηονίβηι!}Γ6  1879. 

 ■  ΟϊδοαΓδΟ  ρΓοηαηοϊαΙο,  ϋ  άΐα  30  (Ιβ 

ηονϊβαΐϋΓβ  1881. 

.ΤϋΝΟΒίΛΓΓ  (ΗΕΝΒΐπϋδ).— ΟααβδΙίοηπηι  (Ιβ 
ραΓθ6ΐτιϊο§Γαρ1ιίδ  ραΓδ  ρποΓ.  ϋβ  Ζβαοϋϊο. 
Ηαϋδ  δαχοηααι,  1882.  Έναίσιρς. 

Ιστορία  τής  Μικρας  Ασίας  άττό  των  αρ- 
χαιοτάτων χρονών  [-/-έχρι  τής  έν  Άγκύρα  [Λά- 
χης  τω  14  02,  συγγραφεϊσα  [Λεν  τό  πρώτον 
γαλλιστϊ  ύ~ό  Ρΐι.  0*6  Βαδ,  εταίρου  τοΰ  πανα- 
καδτψ,είου  τής  Γαλλίας,  συντελεσθείσα  δέ  ύστε- 
ρον ύπό  ΟΐΐβΓΟΠ,  νυν  δέ  έκ  της  γαλλικής  είς  τήν 
ήαετε'ραν  [;.ετενεχθεϊσα  ύπο  *  *  *  δαπάννι  και 
επιστασία  τοΰ  αίδεσιυνωτάτου  οικονόμου  Ιωάν- 
νου Παπαδο-ούλου  Κερα^/,έως.  Έν  Σ;Λύρν/ι, 
1  881.  (Α.  Π.  Κερκ[χεύς). 

Ιωαναμαν  (Βογοζ).  — Επίτοκος  γεωγραφία 
(άο[7.ενιστί)  εν  Βιέννν),  1835.  (Α.  Τζορτζιάν). 

Ιικίοχ  δοΐιοίαπαπι  κτλ.  ροΓ  Ιιΐβΐιιβα  1882- 
1883.  ΙΙαΙαί'. 

Κ.  (Α). — Έπίκρισις  χωρίων  τινών  εκ  του 
περί  τών  Ο'  συγγρκι/,αατος  του  κ.  Κωνσταν- 
τίνου Οικονόμου.  Έν  Λειψία,  1846.  (Α.  Εΰχγ- 
γελίδου). 


ΚΑ ΐ ΑΛΟΓΟΙ  ΠΙ>01Ε\ΕΧΘΕ\Τϋ\  κΐΗΑΙίΑλ 


ϋΐ; 


Καεηνε  (Ηεκμανν).  —  ΚβΰΙΐΙδνβΓ- 
ηίίΐΐηϊδδβ  βίιΐθΓ  Ζ\νβΪ£;ηϊβι1βΓΐαδδηη<$,  ίηδϋβ- 
δοηϋθΓβ  ααχη  (Ιίβ  ΖιιΙαδδίσΙαΜίϊΙίΓΟΓ  ϋηιηαικί- 
1αη§  ΐη  βΐη  δβίοδίαηϋΐ^βδ  ΗαηιΜδ^βδβΙιαίΐ 
η;>οη  ϋβαΐίβηβπι  ΗαηιΙβΙδΓβοΙιΙ  ΗπΙΙβ,  1882. 
Έναίσιμος. 

Κα.ΙΑινίχον  μητροπολίτου  Θεσσα.Ιοπ'κη?. 
— Ποιμαντορ'.κή  επιστολή  επί  τη  ΚυριοεκΫϊ  τής 
Όρθοδοςίας.  Έν  Θεσσαλονίκη,  1883.  Δύο  άν- 
τίτυπα. 

Καρρ  Ηεκκ  (ΗλΝδ  νοιν). — Πϊβ  Αοβηιΐ- 
ΙαηϋϊδοΙιβ  ΡοΙΐΙϊΙί  ΚαίδβΓ  Μβηαιίδ  ππΐ  οβ- 
δθα(1θΓ6Γ  ΒϊιοΙίδΐϋΙιΙ  αηΓ  ϋθΐιΐδοΐιίαηοΐ.  δίΓαδ- 
1)11Γ§,  1881.  (ΙΙανεπιστήμιον  Στρασβούργου) 

Κ.4ΡΑΒΟΚΥΡΟΥ    (ΜίΛΤΙΑΔΟΥ    Γ.  Μ  ),  δΐδά- 

κτορος  τα  νομικά  κτλ. — Κλείς  τής  συνήθους 
οθωμανικής  νομοθεσίας  ήτοι  του  άστικοϋ  κώ- 
δηκος  (μεσζιτέ)  κτλ.  Έν  Κωνσταντινούπο- 
λη, 1882. 

Κλρακλτςιαν  (Ματαθια). — ΝιγαραΙρ  σι- 
σΐΛάντζ.  Τουτέστι  περί  ρητορικών  κτλ.  Έν 
Μνη,  1845.  (Α.  Τζορτζιάν). 

Ηακι,τ  (Ουιι.Εθΐυδ).-Ββ  Αβδοΐιϊηίδ  βηιβη- 
(ΙαΙϊοηβ.  Ηαΐίδ  δαχοηιιπι.  Ιγρ.  1882.  Έναί- 
σιμος. 

Ϊαρολιδου  (Π.). — Τά  Κομανα  και  τά  ερεί- 
πια αΰτών  ήτοι  μονογραφία  αρχαιολογική  και 
τοπογραφική  περί  Κομάνων.  Έν  Αθήναις.  Δύο 
Ιντίτυπ*,  1882.  (Κ.  Ξανθοπουλος). 

ΚΑΚδΤΕΝ  (ΌϋΑίΤΗΕΚϋδΙ—  ϋβ  ΙΪΙπΙΟΓΠΓΠ 

Ιοηΐοοπιπι  (ΙΊαΙβοΙο  οοηιηιβηίαΐΐο.  Ηαϋδ  8α- 
χοηηηι,  1882.  Έναίσιμος. 

ΟΑδΤΙΙΧΟ  (ϋ.  Α.  ΟΕΝΟΥΛδ  οΐβΐ). — ϋίδΟΙΙΓ- 

δο  ρίΌηυηεϊααΌ  ροΓ  βΐ  Εχθιώο  8βηοΓ  ϋ.  Αη- 
Ιοηϊο  άβΐ  ΟαείΠΙο  βΐ  ιΐία  25  (1β  ηονβιηΙΐΓβ  (1β 
1873  βΰ  εΙ  Αίβηβο  οϊβηΐίίιβο  γ  ΗΐβΓαπο  άβ 
ΜααΥΜ  οοη  ηιοϋνο  ιίβ  1ε  αρβΓίπτα  <1β  δαΓ 
βαΐβάϊαδ.   Μαΐΐπά,    1873.    (Αθήναιον  Μα- 

δρίτη;)· 

ΟΑδτπ,ίο  (Π.  Α.  ΟεΝΟλΆδ  (3θΙ). — ΌίδοαΓ 
80  ρΓοηαηοΐααΌ  ροΓ  βΐ  Εχβηιο  δβηοΓ  ϋ.  Αη- 
Ιοηίο  Οεηοναδ  άβΐ  ΟαδϋΙΙο  βΐ  (Πα  25  άβ  ηο- 
νίβηιϋΓβ  1871  εη  βΐ  Αίβηβο  οϊβηΐΐίΐοο  γ  ϋ- 
ΙβΓαπο  (1β  ΜαΛπά*  οο  πιοΐΐνο  ιίβ  Ια  αρβιΊηΓα 
άβ  δΐΐΓ  οαΙθ(1ι·α1.  Μα(1π1,  1873. 

Οαΐαΐο^ο  (1β  Ιαδ  οϋΓαδ  βχΐδίβηΐβδ  βη  Ια  ϋί- 
Μίοίββα  άβΐ  Αίβηβο  βΐβηΐίίΐβο  γ  ϋΐβΐ'απο  (Ιβ 
Μαιίπΐ,  1873.  (Αθήναιον  Μαδρίτης). 

ΚεϊΕ  ΗΕ.Νηΐβϋδ. — Λογοδοσία  τοϋ  διευθυν- 
τού μετά  τοϋ  διατάγματος  τής  ιδρύσεως  τοΰ 
Β«νί'Κΐστν!|Λίου  "Αλλης  Βυττεμβέργης.  Ηαϋδ, 
1882. 

ςΕΛΛ.  ΦΙΛΟΑΟΓ,  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  1Ζ'.\ 


Κεραμειις  (Α.  Παπαδοπούλου).  —  Ανέ- 
κδοτος συνοδικός  "Ορος  θεσπισθείς  ύπό  τής  έν 
λυμφαίω  συγκροτηθείσης  συνοδού  τω  1233 
έτει.  (Άνατύπωσις  έκ  τής  ΈχχΛψιαατιχψ. 
ΆΛηθίίας).  Έν  Κωνσταντινουπολει,  1882. 

ΟΕΠϋΑ  (1).  ΟίΙΚΙδΤΟΠΑΕ  Οοι.ον  <1β  Ια). — 
Μβπιοπα  ρι·βδβηΐαι1α  βη  θΐ  Αίβηβο  οϊβηΐϊίίοο 
ν  ΠίθΓηπο  (1β  ΜαιίΓΐιΙ  βη  Ια  ραηία  ί,'βηβΓαΙ  <1β 
31  ϋϊοίβηίΟΓβ  1803.  (Αθήναιον  Μαδρίτης). 

Κιερεκτ  (Ήεινοιοη). — ΕβιίΓααΙβη  (ΙβΓ  αΐ- 
Ιβη  Οβο^ΓαρΗϊβ  ίίίΓ  (Ιίβ  ηιίΐΐΙβΓβη  Ογηαηα- 
δίβη.  ΒβΓίϊη,  1879.  (Ανωνύμου). 

Κ^εινεοκε  (ΡΑυιυδ). — ϋβ  ΡβηΙΙιβηιίΐΉβ- 
Γβ  βΐ  ΗβρΙιΐηβΐΉΪπιβΓβ  οαβδαπδ  α  Υιγ^ϊΠο 
ιΐδΠΓραΙίδ.  Ηαϋδ  δβχοηαπί,  1  882.  Έναίσι^.ος. 

ΟίΟϋΐυδ  (ΑκΜίΝΐϋδ).— ΓαδΙΐ  Ιοηίά  Ηα- 
1Ϊ£  δαχοηαηι,  1882.  Έναίσιυ.ος. 

Κνειιν  (Ολκοίυδ)  — ϋβ  ρπδοοππη  Κο- 
ηΊαηοπιηι  ροβδϊ  ροραίαπ.  Ηαϋδ  δαχοηαηι, 
1882.  Έναίσιρς. 

Κοεττμιτζ  (Αοιν). — ΒβϊΐΓα§β  ζπγ  Ριιβιι- 
ηιοηΐβ  ίηι  ΚίηιΙβδαΙΙβΓ.  Ηαΐΐβ  α/δ.  1882.  Έν- 
αίσιμος. 

ΚθΗΙ^νΕΥ   (ΗεΙΝΚΙΟΗ)·— ϋϋβΓ  Βαΐΐ  ΙΙΠίΙ 

ΙβΙ)βη  νοη  Ηα1οάαοΐ)Ίιΐδ  ϋΐαρΙΐί«ηαδ  (ΚαΓΓβ) 
ΒβίΐΓα§  ζαΓ  ΚβηΙηϊδδ.  Ηαϋβ,  1882.  Έναί- 
σιρ.ο$. 

Κοντοπουλου  (Ν.). — Ό  Σωτηρ  ποί·ψ% 
επικον,  Άθήντ,σι,  1  878.  (Α.  Π.  Κεραυ,εύς). 

Κοντού  ;(ΚϋΝ2ΤΑΝΤΐχογ  Σ.). — Γλωσσικά! 
παρατηρήσεις  άναφερουνεναι  εις  τήν  νέαν  έλλη- 
νικήν  γλώσσαν,  Άθήνησιν,  1882. 

Κοοβ  (ΗΕΚΜΑΝυδ). — ϋβ  πιυΐίδ  ηααβ  νο- 
οαηΙιΐΓ  ρβΓδοηίδ  ίη  ΟΓαβοοΓηηι  ΐΓα^οβίΙϋδ. 
Ηαϋδ  δβχοηαηι,  1882.  Έναίσι;χος. 

Κορδεααα  (Ανδρέου). — Ή  Ελλάς  εξετα- 
ζόμενη γεωλογικώς  και  όρυκτολογικώς.  Άθή- 
νησι,  1878.  (Α.  Π.  Κεραμεύς). 

Οοκοειχε  (ανόκε;.— Ιβίαιιπαηι,  1869, 
(Α.  Π.  Κεραμεύς). 

ΚΠΙΕΙ.Ε  (.ίΟΗΑΝΝΕδ). — ΙΙβΙΐβΓ  (Ιίβ  ΖβΓΓβΊδ- 

δαη§  (ΙβΓ  Βββίίβη^βίβηΐίβ  \ν;Ί1ΐΓβη(1  άϊβ  Οβ- 
ΒΐΐΠ.  ΗαΙΙβ,  1882.  Έναίσιμος. 

ΟΐΙΟΜΝ   (ΗΕΚΜΑΝΝϋδ). — ϋβ  ΤγΟ§1  ΡθΠ1- 

ρβί  αρικί  αηΐίατιοδ  αιιοίοπίαΐβ.  1882.  (Πα- 
νεπιστήαιον  Στρασβούργου). 

ΚκοιΝβεκγ,  (ΝΕΗΕΜίΛδ).  -  Καδοΐη  αΐδ  Εχβ- 
§βΙ  ηιίΐ  1)βδθη(1βΓβΓ  Κίϊβΐίδϊοΐιΐ  αηί  (Ιαδ  δρΓαοΙι- 
λνίδδβηδοΐιαίΐΐΐοΐιβ  ίη  δβϊηβιη  ΚίοσΙ-βοιηπιβη- 
ΙαΓ.  ΗαΙΙβ  αά.  δ.  Έναίσιμος. 

ΚϋΒίτζ  (Οττο).— ΖαΓ  Ββ1ιαη(11ϋη§  άβΓ 
Ιβίδ(βη1)ΐιΐ3θηβη.  ΗαΙΙβ,  1882.  Έναίσιμος, 

2| 


218 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΑ1Π.ΜΚΟΣ 


ΦίνΟΑΟΓΪΚΟΣ  ΣΥΑΑΟΓΟΣ. 


ΚϋΗΐ,  (ΕκΝΕδτ).  —  Β;ΐδ  νβΗιαΙίαίδδ  <1ογ 
Μ&580Γ3.ζαΐΏ  δβρ  Ια  α  §ϊ  ηΐ  &  ίχη  ΙβΓβαιΐα.  ίίαΙΙο. 
1882.  Έναίσιαος. 

Κυιζ  (Κιοιιαβι)).  —  ϋβΙϊβΓ  άαδδ  Ει?ογ- 

ρίΐίη.  ΗαΙΙβ  3/>,  1882.  Έναίσιμος. 

ΚνρίΑκοΓ  Ιΐν.νΛΠϋτον  Γ.),  τακτικού  χ.χ- 
θηγητοϋ  τοϋ  Πανεπιστημίου  κτλ. — Λόγος  α- 
παγγέλλεις τήν  17  Δεκεμβρίου  του  Ιό 52  ετί! 
τνί  παραλαβή  τνίς  πρυτανείας.  Άθήν/ισι,  :  883. 

Ιαππα  (Βαράει,  Μ.  (1.3).  — ΕΙ  Αίβηβο  ιΐβ 
Μαάρϊίί  δΐιΐ'  οτί§βΠ6δ  άέδβηνοΐνίαιίβοΐο  πβ- 
ρΓθδβηΙαοϊοη  γ  ροΓνβηίί'.  ΜϊάΥίΙ,  1  879. 
(Αθήναιον  Μχ^ρίτ/,ς). 

Λαμπριαοϊ"  (Ε»'ςτ.  Γ.). — Τα  κατά  την  01- 
νο'νΐν  7,  το  ι  ά~μχτα  επτά.  Έν  Κωνσταντινούπο- 
λη, 1881. 

ΐΕίΛΝΟΑίδ  (Ε'αββε).  —  01ι  )ί\  άθ  Ια  ?Γύ- 
άίίδβοπ  ΰοοΙβαιροΓαίοβ  ίοπηαηί  π;ι  €)αι·8 
οοιηρίΰΐ  ιΐϋ  Εβποοιιί ;  άβ  ΟοϊΐΓβΓΰαεβδ  βΐ  <1' 
ΙαδΙΓαβίϊρη  &  ι  γ  1β  Οο§αΐ6,  Κι  Μοηΐβ  βίο.  ΤΥοί- 
δίβίηβ  ΕάΊΐίοα.  ΡαΓ -ΐΒ-άαο  Εο:ιίδ  (τίΐβΓίη, 
1  872.  Τόμοι  πέντε.  (Μελέτιος  ιεροδιάκονος). 

Ιί/>π  8ώηΗΐίΙαηιιη  νθΐβπδ  Ει^ίοδΐαβ 
δϊδ φΐ3,1βηα8  ΜοαααΐΒο'α  οΚΓΪδΙίίΐηα  δααί  <  ι  ι- 
_)6ο:ϊ. — ϋί?Γ[αίδίίί.α  ,ΊΐιοιοΓβ  Βί)Ύ/6)Ό  ΊΊιονΙα- 

άθ-  Ηαπίίαβ,  1815.  (Ανώνυμος). 

ΕϋΗΜΕΥΕΒ  (ΕΤ)ϋΑΒ.ϋ).  —  Οΐ6  Ηιηΐ^ΐιπ 

ίιβη  άβδ  \\ΓίΙΙ!ιβ!ηι  ϋΐπζαδ  νοη^  ΤιϊΓΐιβϊια. 
Η;ι11β,  1882.  Έναίσιμος. 

Μαντευ  (Οττο).  ΟγλιΙι-οΙ  δίάξα  (|αήβ- 
δίοπιπι  ία  αΐΊαίοΐρ  ΐδ  οο1οαϋδρ|α6  ο]ααθ§Ιίο 
βρϊ^ΓηρΙιϊοα.  ΗαΙίδ  δαχοαααΐ,  1  882.  Ένχί- 

ι  ' 

ΜΑΤΙΙΛΕΙ   (Αΐ)ΕίΒΕΙΐΤΙΤδ), — Βϊΰ  1ί;Π1'1ΰ1 

ΟΐΙοδ  II.  αϊ ί I  ϋιοΓίιΠΓ  *οα  ΡΓαιίΙίΓβΐοΙι.  978- 
980.  Ηίΐΐίδ  δακοαααι,  1  882.  Ένχίσιμος. 

Ματθκϊν  (Χριστιανού  Φριλεριχογ).  — Έκ- 
λογαϊ  έκ  των  έλληνίδι  φων/ί  γραψ/,ντων,  μετα- 
φρασΟεΐσαι  εκ  της  των  Ελλήνων  φωνής  επί 
τ/) ν  των  'Ρώσσων  &ιάλεκτον  εις  νάριν  των  έν 
Συιολενσκω  σιδασκχλείω  μαθητών  ύπό  τοϋ  εκεί 
ποιητικής,  Ιστορίας  καϊ  Γεωγραφίας  και  Ελ- 
ληνικής διαλέκτου  οιιϊασκάλου  Μπορϊς  του 
Φλονώφ,  1785·  εις  80ν  (Α.  Ευαγγελίας). 

Μα'ΠΙΙΑΗ    (ΚκΑΝΓ.ΙδΓ.ϋδ.  —  ΟίΐΟββΙΪΟά  1 111 

ΠΙ,ίιι  ΠηΊ,'ΐιι,ΊΓιΐιη  οαριία  Ιιτι.  Η#1ϊδ  δαχοιιαιη, 
1882.  Έναίσιμος. 

Ηαυρογεχους  (Σ.),  οιοάκτορος  τής  Ιατρι- 
κής. —  Βίος  Κιονσταντίνου  τοϋ  Καραθεοίωρή, 
ψν,φίσματι  τοϋ  έν  Κ<υνσταντινου- ο'λει  Έλλη- 
νικοϋ  Ψιλολογικοϋ  Συλλόγου  συνταχθείς  και 
/,ναγνο^σΟίίς.  ί'Ε*  τοϋ  ττερ'.οί'./.οϋ  τοϋ  έν  Κο>ν- 


σταντινουττολει  Ελλάνικου  Φιλολογικού  Συλ- 
λόγου).  Έν  Κωνο-ταντινου-όλει,  1882.  Τρία 

αντίτυπα. 

ΜΕί^ιίΕΠίκη  (Οττο).  —  ΐ)ίβ  δίβίΙοΓηιΐΓ- 

§6Γ  ΟίΐΓΟΙΐίΙ{  ΐΐβδ  ρΓΟρδΙβδ  ΟβΓίΐ  ίΓ  1  Ιβίΐ'.  I  ) 
ΗαΙΙβ,  1882.  Ί-νκίο-ιμος. 

ΜΕίΙΕΕ  (ν»'ΙΓ.ΗΕΜ). — ϋβ!ΐ6Γ  $9  Β^ΛΈ- 

§ιιη§  βϊηοδ  Ραη^Ιδδ  ααΓ  ο'ιοβαι  ΚοΙαίίοα 
ραΓΛόοΙοϊί.  ΗλΙΙβ,  3/8,  1  882.  Έναίσιμος. 

ϊϊ;ια;αρακη  (Λ.\τ.). — Οί  Πε'ρσαι  τοϋ  Αι- 
σχύλου έ/.  τοϋ  συγγράμματος  τοϋ  Γα:ι1  άΰ 
δίΐίηί  Μ;10Γ  «1^^  γΙβιιχ  ]\Ιαδφΐ6δ»  ,μετκφρα- 
σις.  ΆΟηνησι,  1  882. 

ΜΪ8χηη  δ;ϊβα  ϊΓι  [αβ  αα  Μοχίιαβ  &1  ιϋηηδ 
ΓΑιιΐ3Π([αβ  οβηίΓαΙβ.  οπνΓα§β  ραίιΐϊό  ραΓ 
οΓ^ΓβίΙιι  ΜίηϊδίΓβ  άό  Ι' ιηδίΓαείίοη  ριιΐιΚφίβ. 

1.  ΪΓοίδϋαιβ  ρ3Γΐϊΰ  2™6  δϋεΐίοο  2Γ0  \Λ~ 
νταΐδίο.  Τβχΐβ  ΓβαίΙΙ^δ  1  ;ι  7  Ρΐηηοΐιβδ  1  ϊι  V, 
IX,  Χ  Εΐα.ΐθδ  δΐΐΓ  Ι6δ  Βα:ι·αοΐβαδ  ραΓ  Μ. 

2.  ΤΐΌΪ?ί'3:ΐ13  ρΊΓίί3    76  ί,ίνΓ,ΊίδΩΠ.  ΤβχΙ,ο 

ΓβαίΙΙβδ  56  ;ϊ  οι.  Ρίν,ίοίιβδ  ΧΧίΙΕ,  Χ XI ΙΕ, 
Χ.ΧΙΙ&,  XX 11  Η,  XXIII,  ΧΧίί.1.  Είικίεδ 
δΐΐΓ  ίβδ  ΚβρίϊΙβδ  οι  Ιβδ  ΒαίΓ,Ίοίβηδ  ρηΐ'  Μ.  Μ. 
Αιι^ιΐδίβ  ϋαοιόπΙ  βΐ  Β>οοαΓΐ. 

3.  Οίη  ]ΐπ'.3πΐ6  ρατίϊβ  7η,ε  Ι,πταΐδοο.  Τοχ- 
Ιο  ΙοαϊΙΙόδ  34  ά  3  9.  ΡΙαηο&βδ  ΧΧΧ1Α, 
ΧυΧ  α,  Είν.  Εΐαϋεδ  ?αΐ'  Ιβδ  ΧϊρΙί3δΐ!Γβ§ 
βΐ  Ιεδ  ΟπίδΙαϋύδ  Ρο:ορίΙ)^Ιοι:ΐ!Γδ  ραΓ  Μ.  ΑΙ- 
ρ!ηηδβ  Μϊία«  ΕΙ.ν.ΐΓ.Ιδ. 

4.  ΟίοΓρΓϋαιο  ραί*ίίβ  8ηιε  Εϊ\τίΐίδοη.  Τοχ- 
(β  ίβαίΐΐβδ  40  ;Ί  Ι,ι  (ίο  βΐ  ΙίΐΓβ.  Ρΐααοΐιβδ 
Εν  ;χ  ΕΧΙ.  Εΐαίθδ  δαΓ  (βδ  Οπίδίηοόδ  Ροιίορ- 
Ιίι 'ίΙπΐ3ΪΓδ  ρηΓ  ΒΙ  ΑΙρΙίοοδβ  ΜίΙηβ  ΕΊ\ν3Γι1δ. 

ΜΟΕΙΝδ    ρίΑΚΟϋΚδ  (1β).  -  Ι)ί?βΟΓ?0  ρΐ'Ο- 

οαα:ία1)  ροΓ  οΙ  Γχίιαο  ΜαΓ0[αθδ  ιΙβ  Μοϋηδ 
β!  ιϋα  18  <|«  αονβθί!*ι*β  ιΐί  1874  οο  βΐ  Α(β- 
060  είβηϋΓΐοο  γ,1ίΐ6Γκπο  ιΐΰ  Μαιίτί!  οοα  οίο- 
ίίνο  (1β  Ια  αριτΙαΓα  ιΐΰ  δαΓ  ρ&ΙβάΓΟΒ.  ϊκιάτΜ, 

18  74.  (Αθήναιον  Μχ<5ρίτνις). 

Μουαει/)  (.ϊοδέ  Κοι  ιιιουΕζ)  —  Οοιιοβρ:ο 
αοΐααΐ  ιΐβ!  Οοδαιοδ·  ΜοαιοΓΪα  ΙείΛβ  βη  β|  Αΐδ* 
ηβ3  βίο.  Λία  Ιγϊ  1,  Ι  880.  (Αθήναιον  Μχίρίττ,ς). 

 Εα  οιαίοπα  Γαΐίβαΐϋ  6οηΓβδϊϋηϊ€Γαβ 

ιΐαΐα^  οι)  βΐ  ΑΙθωθο  (Ι)  Μαίπιΐ  οοο  ο  η  ρΓΟ- 
Ι030  άβ  I).  Ιθδ3  Εοαβ^αΓον.  ΜαοΙπΙ,  1880. 

 Εη  οΐνίΐΐζαίιοο  ΜοΊογο  ι  ροΓ  ;1.  Κο- 

(Ιΐ'ί^οβδ  ΜοαινΊ;)  Μα  Ιγϊ  1  ίιηρΓ.  4θ  Μ&χαοί 
81  ΗοΓοαααβδ,  183». 

Μυ.:ΐϋ·:.\  (11εημλχνιγ:>). —  Οοδ^τναΙϊοηβδ 
ίΐβ  δΟΓΠΜηβ .  ΐαδΰΓΐρΐίοηαηι  αΐΐί^Γαπι  δ^ΰ· 
Οιΐϋ  σαίαΐί.  Ηαΐίδ  δαχοηιπη,  1882. 


ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ  ΙΙΡΟΣΕΧΕΧΘΕΧΤ&Χ  ΒΙΒΛΙϋΧ, 


210 


ΜίΤίΕΧδΙΓΚΕΝ  (ΡΑϋϊΧδ). — Πΰ  ΙΪΙΐΐΙοπίΐη 

ίηοοηίεοπιω  άίαΐεοϊο.  188 Λ  (Πανε-ιστήμιον 
Στρασβούργου). 

Μυι.ι.εκ  (Αρουδτυδ). — 1)β  ηηο(οπ!)Πβ  τα- 
πιηι  α  Μ.  Οΐ.ιπιΐίο  ΜαΓΟβΙΙο  ίιι  δίοίΐίη  φΐϋδία- 
Γαιη.  Ηυΐίδ  διχοηαιη,  1  882.  Έναίσιμος. 

31!  υ  εϊ.  ι  εκ  (Ηεινκιγ.π)  --  ΖαΓ  Εη!δΐ<.Ί»αη§δ- 
^θ&οΙιίνΗΐθ  ιΙβγ  ΒΓοηβίηίΐΙβηνΰί'.θΓαηςοιι.  υ/1). 

1882.  Έναίσιμο;. 

Μϋ.ΝΖ  (ΗιΙ/ΗΕ^μ).  —  Πϊΰ  θΓπη.1!;\αοη  ϋδΓ 
ΚίΐηΙδο'.ιβη  ΕΗίβηη'ίδΒίαβοπθ.  Έναίσιμος. 

Μυ^ΕϋΜ  (Βηιτι*οη\  —  Οαΐ;ι1ο8'ΐθ  οί  Οπ- 
βαΐηΐ  Οοίηδ  ίη  Ι!ΐ8  Βπΐΐδοΐι  Μϋδϋίπη.  ΡοΙ. 
VII.  Γ.οη(]οη  ΡπιιΙο,Ι  \η  οηΙΐ3Γ  οί  ΐ!ιβ  ϊγιι- 
9&6β,  18*2. 

ΜϋδδΕΤ  (Αΐ,ΠίΕΤ)\ — Νβ'αι  Ίμ&ηύσιις 
μετάφρ.  Πέτρου  Τερτζιάν  εν  2[χύρνν),  1878. 
(Α.  Τζορτζιάν). 

Νειιβανεκ  ;ΓΗΐΌΕΐ?ιευ?).-Λΐ]ιοοίοη&!ίΐΐΏ 
ΓαραΜιο  65  ςαηβη.ααι  Κοιη;ιηοι·;;;η  Τοηιρο- 
π'οπδ  ίιίεπί  οοη^Ίο.  ΗαΙίε  Β&χοηαιη,  1882. 

Έναίσιμος, 

Χικολλϊλου  Γεορπου). — Ίλιάδο;  στρα- 
τηγική διασκευή  και  τοπογραφία  μετά  δύο 
στρανζ-,γικών  τ:ινάκυ.>ν.  Άθήντ,σι,  1883. 

ΝιεοΕΛδ  (Ραιιε). — ΙίθΙϊβΓ  ΙολςιΙθ  ΒΙαίθπΐ 
.  ζΐβΐιπιι^θη  3ΐδ  3ηΐίρ1ιΙο§ίδΙίδι;ηβ  ΟρβΓηΐίο- 
ηβη  ηβϋδΐ  θίιΐϊοΐιΐϋ^ί^βη  Εκρβιϊηίθηΐϋΐι.  Ηαΐ- 
1β  3/δ,  1882.  Έναίσιμο;. 

ΟίΕΝΈδΟΚΓ.Ε  (ΑοΟΕΙ'). —  ϋθ1}ΘΙ'  611)  Ρπ> 
Μβηι  άύΓ  3ΐ)3ΐν(ίδοηβη  Μοοίιηηΐΐί,  Λνείοΐΐθδ 
&ιιί  ΙΐΥρθΓθΙΙΊρΙίδοΙιβ  ΤΓ3.ΐ)5θθΐΐί1οηΐθ  11.  αηιΐ 
III.  ΟαΙΙαα§  ΓαΙιζΙ.  Ηαΐΐο  3/δ,  1882.  Έναί- 
■  σιμό;. 

ΟΐΓΐνίίΐΙ  Αγγω\'  ΡιβσίδΙΟΓ  Γογ  Ιάώώ&γ]  1883. 
λναδΙιίη^Ιοη.  (Ύττοφγεϊον  τοΰ  πολέμου  των 
I   Ηνωμένων  Πολιτειών). 

Μοχτπχριςτος:  (^ο  κομοξ). — Μετάφραση 
Δεδεγιάν  εν  Σμυρνν;,  1866.  Ει;  τομο;  εί;  80ν, 
σελ.  32  6.  (Α.  Τζορτζιάν). 

Ογγγιι  ίΒικτΔΡΟζ). — Ό  Πχ-χ;.  Μετάφρα- 
σι;  (άρμενιστ'ι)  Σεβατζιάν.  Έν  Σμύον/),  1  879. 
[  (Α.  Τζορτζιάν). 

Πλιίλλ  (ΓΕϋΡΠΟϊ).  —  Τά  τή;  τοπογρα- 
φία; των  Έπταπΰλιυν  θ/,βών  ΰττο  των  νεω- 
τε'ρων  αρχαιολόγων  δι$ρευνω7.ενα.  Έν  Αθή- 
ναι.;, 1882. 

Ραι.μ  (ΟϋδΤΑνϋδ\— Οβ  .Ιιινοπυΐΐδ  δαΙΪΓα, 
(|ΰίηΐ3.  (Ιβοϊΐη.Ι.  (Περί  τή;  ιε'  σατυρα;  τοΰ  Ίου- 
βεναλίου,1.  Ηηΐϊδ  δαχοηαιη,  1  882.  Έναίσιμο;. 

Βαπαγεδργιοτ  (Σο.  Κ.).  —  Αο'γος  εναρκτή- 
ριος εΐ;  τά;  ενιαυσίου;  εξετάσει;  τοΰ  ελλτ,νι- 


κοΰ  έχπαιίβυττ,ρίου  Π  Α.  Ο'.κονομου.  Έν  Κερ- 
κΰρ-/,  1882.  (II.  Α.  Οικονόμου). 

Πλπλζιι  ι  Κΰλϊ'ΐ'.  Α.).  —  Όρισμο'ς,  ότοκεί- 
μενον  χαΐ  άντικείμενον  και  σκοπό;  τή;  κγω- 
γν?.  'Εν  Χ(ί|),  187!).  (Λ.  II.  Κεραμεύ;). 

Ηληλ.ίιλρχοΥ  (ΧαΜϊΙΟΤγ).  —  Περί  τοϋ  νυν  δή 
προσήκοντος  ήμϊν  τοΐ;  "ΕλλΥΐσΐ  διδασκαλείου. 
Αο'γος  εκφωνηθεί;  κκτά  τα  εγκαίνια  τοΰ  έν 
'Μτττκν/Ίσφ  ΰΊ^ζτκαλείου  ύπό  τοΰ  γρκψαντο; 
διευθυντού  τοϋ  διδ'/.σ/.αλίίου.  Ί^κδίδοται  δχ- 
ττάνν]  τοΰ  ον,μ-,υ  Κερκ,υρκίιυν,  Έν  Κερκΰρκ, 
1882.  Τρία  αντίτυπα. 

ΙίΛΐίΛΜίΧΛΛΟϊϊονΛΟϊ  (Κ·  Χ· ).  —  Ό  "Αρειο; 
Πάγο;  ΐν  ταϊ;  άρ^αίαι;  Αθήναι;,  ΆΟ^ν/,σΐ, 
1881. 

ΡαμίΤδ  ΓθΙαΐίΒ'8  ίο  Ιΐιβ  (οΓβίρι  Γβίαϋοιίδ 
οί  Ιΐιβ  ϋηΊ(βι.1  ΒίιΚ'δ  ΐΓαιίδίηϊιίβΙ  ίο  Οοη- 
§Γβ?β  Ανίΐΐι  Ιΐιβ  ηηηααΐ  Μθδδϋ^ο  οί  ΐΗο  Ργθ- 
δίίθηΐ.  Ι)β06ηι1)θΓ  δ,  1881.  (ϋβρ,ιΠιηθηΙ 
οί  813.(6  υ.  I.  Α.). 

ΙΙλτκλμλχ  (Γ.). — Ποίν,μα  περί  'Γ/ιτοΰ  άρ- 
μενιστί.  Έν  Ροστοβίω  1875.  (Α.  Τζορτζικν). 

Ρεαεην  (6ϋδΤΑνιΐδ).-Ρΐ)  Νιόβη  Ιγο  αΐϋδ- 
(]ΐιο  ροβίίδ  §Γ3οείδ  δΐ)  Ονίίΐίο  ίη  ηιβΙ&ηιοΓρΙη- 
δίοιίδ  οοιίδθηςιΐθΐκΐίδ  ίκΐΐιίίιΐΐίδ.  ΗαΙίδ  δαχο- 
Γ.απί,  1882.  Έναίσιμο;. 

ΡΟΕΗΝΙΟΚΕ  (ΗΕΚΜΑΛΙΙδ). —  Βΐβ  ρ1ΐί1θίΟ- 
ρΐΐίβ  Ερίουπ.  Ηαΐΐβ,  1882.  Έναίσιμο;. 

Ροηγ,  (ΑυαυδΤίΝϋδ). — ϋβ  οΓαΐΐοηβ  ρΓο 
ΡοΙ}  δίταίο  Ενδΐαε,  1881.  (Πανανεπιστήμιον 
Στρασβούργου). 

Πολίτου  (Χ.  Γ.). — Ό  ήλιο;  κατά  τοΰ;  07,- 
μώδεις  μύθου;.  'Κν  Αθήναις,  1882. 

 Λογο;  εισιτήριο;  ύς  τό  μάθημα  τή; 

Ελληνική;  μυθολογία;.  Άθήνησιν,  1882. 

Ρορκε  (Ευϋννιο).— Ζιιγ  Οβδίιίδίϊΐν  ίιηά 
ΤΙΐ6Γ<ιρίβ  (Ιθγ  ΐηιβΙβπρΓβη  ιηΐίΐ  1ιαΐ3ΪΙαθ11θη 

δώηΙίθΓΐΐΙΧ&ΐίοηβη.  Ηϋ.11β  3/δ,  1882.  Έναί- 
σιμο;. 

ΡθΤΛΌΚΟ\Υ5ΚΙ   νΟΠ   (ΟεΟΚΟ).  — ΒβίΐΓ&σ 

ζιιγ  Κβοηΐηϊδδ  ιΐθδ  Αθ6ΐοηΰαδβιι.  Ηίΐΐΐβ  3/δ, 
1882.  Έναίσίμος. 

Ρυτζ  (Ρηανζ). — ϋβΙ)0Γ  ΧτβΓ§ίΓΐαη§  (ΙϋΓοΙι 
ΓΓΟίΙπΙνίβ  < Ιβτ  υιινηΙΙδΙ,ΪΜΐΙί^η  νθΓΐίΓβηηαη^ 
δρθαβί!  «ΙιΐΓϋΙι  ΚοΙ)Ιβιιοχ)ΐ1.  Ηαΐΐβ,  3/δ, 
1882.  Έναίσιμο;. 

Καόεοκε  (Κιοηακό). — ϋβΙϊβΓ  ίίβ  Κθΐ3- 
Γιηη  βϊιβηβΓ  ϋϋΓνβη  απί  (Ιθιιθπ  υηίθΓ  (Ιβπι 
ΡίηΟαδδ  άβδ  Νβ^Ιοηη'δοΙιβΓ  Οβδβίζβδ  βία 
δΰΙηνοΓί'Γ  πίΕίθΓΐβΙΙβΓ  ΡιιηΙνΙ  ί)β\νβ§ΙϊοΙι  ΐδΐ, 
ιπη  βίηβ  ίη  ϊΙιγλ  Εϋβηβ  1ϊβ§βηάβ  νβΓίϊοαΙβ 
ΑΰΙΐδβ.  ΙΙαΙΙϋ,  φ.  Έναίσιμο;. 


520 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Κλέβει  (Οττο) —  ϊ)β  ιΐδα  αάπιοηΐΐαΐίο- 
ηίδ  αραά  γοπκιποπιπι  ροβίαδ  βοηιίοοδ.  Ηα- 

Ιϊδ  δαχοηΐΙΠΙ.  Έναίσιμος. 

ΚΑδδΡΕΕϋ  (Οαβε)  —  Ζ\νει  ΜοηηΙβ  Λν&Ι- 
ΙβηδΙεϊη'δοΙιβΓ  Κπ£δίϊίΙΐΓϋεδ.  δερίβιτώβρ  ιπιά 
ΟοΙο5βΓ  1627.  ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  Έναίσιρς. 

ΚΑϋδαίΕΝΒϋδεΗ  (ΡεειχΥ — ϋβοβΓ  άαδ 
ΡαρίΙΙοη  άβΓ  Ηαΐ'ηοΐαδβ.  ΗαΙΙβ,  1882.  Έναί- 

Βαυμονο  (Γ.).-Εάίΐίοη  ])Ίαπΐ3ηΐ  Βϊοΐίοη- 
ηαΪΓβ  Ρηιι<;αίδ  αϋ§ηιαηΙβ  ά'  βηνίΓοη  νΐη§1 
ηιίΐΐβ  ηιοΐδ  βίο.  Ηπϊΐΐβιηβ  ΕάίΙϊοη,  Ραπ'δ, 
1847.  (Μελε'τιος  ιεροδιάκονος). 

Ββ^ΙαιηβηΙο  άβ  Αίβηβο,  οϊεηΐίίΐοο,  Ιΐ! βτα- 

ΓΪΟ  V  αΠίδΙΪΟΟ  άβ  ΜαάΗά.  Μαάπά.  (Αθήναιον). 

Βεγ,νϊεβ  (Αό.).  —  ϋίοΙίοηη3ΪΓθ  βίνιχιοΐο- 
§;κ{αβ  άβ  ηιοΐδ  ΡΓαηοαϊδ  Ιϊρόδ  οία  6ι·ββ.  Ρα- 
Πδ,  1843.  (Α.  Π.  Κιρκμιΰ*). 

Ββίαΐϊοη  άβ  ΓαπιΙ^δδαάβ  άβ  ΜοΙιαπιπιεά 
Είϊβηάΐ.  ΙβχΙβ  Ιιιγο,  Ραπδ.Ρίπιιίη  Ι.Μάοΐ,  1841. 
(Α.  Π.  Κεραμεύς). 

ΒίΟΗΤΕΒ   (ΟδΚΛΒ).  —  ϋίβ  ΓΓθΠΖΟδϊδΟΐΐβ 

Ι^ΐΙΙθΓίΐΙιΐΓ  3ηι  ΗοΓβ  άεΓ  ΗβΓζο§β  νοη  Βιιγ- 
βΐιηά.  ΗαΙΙθ  α/δ.  ΕϊδΙβοεη,  1882. '  Εναίσιμος. 

Βιοητεβ  (Οττο).  — ΒβΐΐΓ3§  ζπγ  Ββΐιαη- 
ά1ιιη§  άβΓ  Κηίβζβιι  ΙβηΚδβηΙζηηά υη§ ^  ΗαΙΙβ, 
&/δ,  1882.  Έναίσ^αοί. 

Βιεημ  (β.  Εβναβο). — Ζπγ  ΒβνϊΒίοη 
άβΓ  ΕαίΙιεΓϋίοεΙ.  ΟδΐβΓ-ρΓθ§Γ3ΐηπι  άβΓ  V». 
Ρ-ϋη.  Η.  Νν.  ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  (Πανεπι- 
στήμιον). 

ΒίΕϋΧ  (ΓΒΑΝΕΤδ). — Ε?δ3Ϊ  20Γ  ΡαΓΠΙβηίάβ 

άΈΙέβ.  δυϊνϊ  άα  ιβχΐβ  βΐ  άβ  Ια  ΐΓαάαοΐϊοη 
άβδ  ΓΓ3§ϊϊΐβη!δ.  Ραπδ,  1840.  (Α.Π.Κεραμεύ;). 

Βοειίδ  (Αβτηιιβ). — ΙΙβϋβΓ  άεΓ  ΥβίΙοΙιβη 
Βοηΐ3η  αικί  ά'ιβ  \ναηάβπιη§  άβΓ  ΕιιπαΙ-δ3ί>β. 
ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  Έναίσιμος. 

ΒοΐΙΕ  (ΗΕΒΜΑΝΝ). — ΐ3(ΐΓΟδ1]βΠθ1ΐΙ  Π1)ΘΓ 

άίβ  ΟπβοΙιίδυηβ  Ερΐ§Γ3ρΙιΐΙν  Γιιγ  1878-1882 
ϊη  ΒβΓίίη  δβραΓαΙαΙχίπιοΙί  αιΐδ  άβηδ  .ΤαΙίΓεδϋε- 
ποίιΐ  ϋϋθΓ  άίβ  ΡοΓίδοΙιπΙΙε  άεΓ  οΐ3δδΐδοΙιβη 
Α1(αΐΙιαΐΏδ\ν]*ίδβηοΙΐ3Γΐ. 

Ιιι  ΡΓαηοίδοαηι  Εεηοπιιαηί  ϊηδβπρίίο  Γαΐ- 
δαπ'αηι.  Βεηροηδΐο  αΙΙβΓα. 

Βοιιου  (Ραόε). — Οίθ  ΟπβΙΙοη  βίηβι*  γο- 
ηιαηϊδοΐιεη  ΥΥ'εΙΙοΙίΓοηϊΙν.  ΗαΙΙβ,  1882.  Έναί- 

Βοιιε  (Κικοηηορ). — Ιη  ΡΓαηοίδΟίπη  Ιβ- 
ηοπτιαηΐ  ίηδοπρ'ϊοηππι  ίαΐδαπιιιτι. 

ΚοΝΒυπί)  (Μαχ.). — Ηφίβη  αΐδ  δΐιαίίβδ- 
ρβαΓβ-ΙιοαΓββίΙβΓ.  ΗάΙΙθ  3/δ,1882.Έναίσι,{ως. 

Κθ8Α  (I).  ΡκανοιΒοο  Μλντινεζ  άβ  Ια). — 


ϋι'δοιίΓδο  ρΓοηαηοίαιΙο  ροΓ  εΐ  Εχοπιο  8. 
Ρπιηεΐδοο  ΜαΠπκζ  (1β  Ια  Κοδα  βΐ  άία  12. 
ΝονϊβηΐϋΓβ  άβ  1859  βοη  ιηοΐϊνο  Ια  αρβΓ- 
ΙιίΓα  άβ  Ι3δ  οαΐβ,ίΓαδ  άβΐ  Αίβηβο  οίβηΐίΓιοο  γ 
ΙίΙβΓ3Π0  άβ  βδΙαβΟΓίβ.  Μαϋπά,  1859.  (Αθή- 
ναιον). 

ΒοδΕ  (Αοοερ). — ΚηϊδβΓ  ΑηαδΙβδίϋδ  Ι. 
ΕΓδΙεΓ  ΤίιεϊΙ.ΰίβ  ααδδεΓβ  Ροΐίΐίΐν  άβδ  ΚδΐδβΓδ. 
ΗαΙΙβ  3/?,  1882.  Έναίσιρς. 

ΚϋΒίο  υ  ΕίυοΗ  (Ώ.  Αντονιο\ — ΕΙ  δβη- 
ΙϊΐΉεηΙο  άεΐ  Ιιοπογ  βη  βΐ  ΙβαΙτο  άβ  ΟαΙάβΓοη. 
Μοηπ§Γ3ίία  ρΓβηιίαάα  ρ3Γ  Ια  ΓβαΙ  αοδάβιυϊα 
άβ  Βαβιΐ3δ  1β!ΙβΓ3δ  άβ  ΒβΓοεΙοηα. 

ΒυΒίο  γ  Οι«δ.  (Ό.  Ιοαοιπν).  —  Ααδΐ3δ 
ΜαΓϋΙι  γ  δυ  βηοο3-ΒΐΓοεΙοη3,  δηιρΓβηΙα  άβ 
Ια  νϊηάα  ά  Ηί]οδ  άβ  .1.  διιΐΜΓαηα  βαΙΙβ  άεΐΐα 
ραβΓία  ίβπδδα  ηππι.  16,  1  882. 

§ΑΕΡΙΝδ  ίΒίΓ.ΗΑΒΙ)). — ϋε!)βΓ  ΟδίβΟίΟΠΊΪβη 

Ιίβί  ΑηΙίγΙοδβη  άεβ  Κηΐεοβίβηΐνδ·  ΗαΙΙβ  3/δ, 
1  Ρ  8 1 .  Έναίσι;Λ0?. 

δΑΝδδΑΥΕ  (£.  άβ  13). — ΝοΙίοβ  δΠΓ  1β  βΙια- 
Ιβαιι  άβ  ΒΙοΐδ.  ΒΙοίδ  Μ.  \).  ΟΟΟΕΧνί.  (Α. 
Ευαγγελίου). 

δΟΗΕΙΒΕ  (ΚΟΒΕΒΤυδ).  -  Κπ'δΐ3ΐΙθ§Γ3ρ1ΐί- 

δοΐιε  υη!βΓδΐιοΙΐ!ΐη§βη  άβδ  Ιπρΐηίηδ  ιιυά  δβϊ- 
ηβΓ  ΖβΙζβ.  ΗαΙϊδ  δαχοηιιπι,  1 882.  Ένλίσιρς. 

δοΗΐΜΡΕ  (ΕκΝΕδτυδ,ι.  —  Εϊηβ  νβΓαΙΙββ- 
πιβίηβΓαη§  άεδ  ΡβηάεΙρΓοϋΙβηίδ.  ΗαΙΐδ  δα- 
χοηπηι,  1  882.  Έναίσι^ο;. 

Βοημιετ  (ΗΕΝΒίουδ). — Μίΐΐοη  οοηδΐάβΓα 
αδ  α  ροϋΐίοαϊ  λνπίβΓ.  Ηαϋδ  δαχοηιιπι,  1882. 
Έναίσΐ[Αθ;. 

δοΗΟΕΝΕΑΝΚ    (ΒβΙΙιΝΌ).  —  ΗαΓίΙβΥ  Ιΐηά 

Ρπβδ11βγ  άΐβ  Ββ|πίηάθΓ  άεδ  Αδδοοΐαΐΐοηΐ- 
δπιυδ  ϊη  Εη^Ιαηά.  ΗαΙΙβ  α/δ,  1882.  Έναί- 
σΐ[7.ος. 

δΐ'ΗΒΟΕΠΕΒ  (ΡβΠ  ΕΒΙΓ.υδ).  —  Ββ  ϋβΓαΐϊδ 
3ρΐΐά  ΐΓ3{ϊίθθδ  §Γ3εβ0δ.  1882.  (Πανεπιστή- 
μιο ν  Στρασβούργου). 

δοΗΒόττΕΒ  (Ηυ(ΐο).-ΒεϋΓα^β  ζιιγ  ΚβηιιΙ- 
ηίδδ  άεδ  ΟαηιρΙιεΓδ  πηά  δβιιιεΓ  1)βπνα:β. 
ΗαΙΙβ,  1882.  'ΕνζίαψΛς'. 

δο.Η\\ΒΤζ  (ΡΑυΕϋδ).  —  ϋβ  Ιηνβηαϋ  }Ιο- 
Γ&Ιϋ  ϊηπΙαΙΟΓβ.  ΗαΜδ  δαχοηυηι,  1882.  Ένχί- 
σιρ.ο?. 

δΕΟΗΑϋδδΕΝ  (ΒίΠΙΤΑΒΙ)). — 8θΙΐ\νβίΖ6Γ  Ρο- 

ΙίΙίΙί  ΑναΙίΓβηά  (Ιεδ  άΓείδδί^ίϋΙιπ^εη  Κπθβθδ. 
ΗαΙΙβ  &/δ,  1882.  'Κναίσιρ,ο;. 

ΣΟΛΟΜΔΝΙΑΟΥ    (ΣϋΚΡ.).   Λ^ΪΟΐΟΓ  ΗΐΙ§0. 

θρ/,σκεϊαι  και  θρησκεία.  "Ε^αετρος  μετάφρα- 
βις.  Έν  Σ[/ΰρννι  1881. 

 Τρικυμία  καϊ  ιρλοϊσβο;.  Λυρικά  ποιή- 


ΚΑΤΑΛΟΓΟ*  ΠΓΟΣΕλ 

ματα.  Έν  Αθήναι;,  1880.  (Α.  Π.  Κεραμεύς). 

Σουρη  (Χ.  Γεωργίου). —  Τα  άποκρίάτικα 
Έν  Αθήναι;,  1880.  (Α.  Π  Κβραμεύς). 

ΣϋΛβΛΚΙΙ  (ΑΡΙΣΤΕΙΑΟΤ  Κ  ). — Ό  παράγω- 
γο;. Άθήνησι,  1882.  Τόμοι  δύο. 

Σταλιλτιλαου  (Εοαμ.  ΙΛ — Σύμμικτα  ήτοι 
ιστορία  της  νήσου  Σάμου  άπο  των  αρχαιοτά- 
των χρονών  μέχρι  των  καθ'  ημάς.  Άθήνησι. 
1802".  (Α.  Π.  Κιραμεύς). 

δτΑΝΟΕ  (Τη  ).  —  Τβχΐ1ντΐΐΐ?οηβ  ΒβιτιβΓ- 
1νΐιη§θη  7.η  ΟΐοβΓΟ»  ΗιβΙοπδοΙιβη  δοίΐΓΪΓ1θη(δο- 
ραΓηΙηΙκΙπιηΙν  αιΐδ  (Ιΰη  ΒΙηΙΙρπι  Γπγ  <1ογ  β,ν 
υθγ.  ΟγΓϊΐηα?ϊ;ιΙ?οίιιιΙ\νβ?βη  Βίΐπίΐ  XVIII.  6 
Βπά  7  ΗβίΤι).  ΜαηεΙιβη,  1882. 

δτηυ»Ε  (Αυπυδτ). — ΙΙβββΓ  άιβ  Αιι?1)γθι- 
Ιιιη§  ιΐβδ  ΑΙκ1οιΐ)ίηα1ΐ)·ρ1ι:ΐδ  ΐη  Ηαΐΐβ.  Έναί- 
σιμο;. 

8τερρεν  (Με\.). — ϋβ1)€Γ  (Ιϊβ  ΐ3ηι:1\νίΓ(η- 
ξ,ώζϊΐ  ί)6ΐ  (3βη  αΐΐηιηβπΐίηηϊδοΐίθη  ΚπΙΙαπ'όΙ- 
ΚβΓΠ.  ΗδΠθ  3/δ,  1882.  Έναίσιμο;. 

8τΕΜΜ(ΑϋΟΕΡϋδ)·-ΤΓβδ  03ηοηθδ  ΗαΓΓΏΟ- 
Ιϊίϋί.  ΒθΓοΙίηί,  1881.  (ΠανίΛιστήμιον  Στρα- 
σβούργου). 

Σο.Ι.Ιόγου  Μαχεδοηχοΰ  ΦιΜχχακϊευηχοϋ 
£>*  Σέρραις. — Έκθεσι;  άναγνωσθεϊσα  τη  2  0 
Ιουνίου  1882,  κατά  τήν  έπε'τειον  του  Συλλό- 
γου εορτών,  υπό  τοΰ  γραμματέως  I.  Τσικοπού- 
λου.  Έν  Θεσσαλονίκη,  1882. 

Σννοπτιχη  περΜηψις  των  ηρωικών  κατορ- 
θωμάτων του  υψηλοτάτου,  εύσεβεστάτου  τε 
και  τροπαιούχου  αύθε'ντου  ημών,  και  ήγεμο'νος 
πάση;  Ούγγροβλαχία;  κυρίου  κυρίου  Ίω.  Νι- 
κολάου Πε'τρου  Μαυρογε'νη  Βοεβο'ία,  συντεθεϊ- 
σα  παρά  τοΰ  εΰγενεστάτου  τε  καϊ  ελλογιμω- 
τάτου  άρχοντος  μεγάλου  Καμινάρη  κυρίου  Μα- 
νολάκη  τοΰ  περσιάνου.  Έν  ετει  σωτηρίω  1879 
εν  μην!  φεβρουαρίω  παρά  Ιημητρίω  τυπογρά- 
φο), ή;  προηγείται  βιογραφία  Νικολάου  Μαυρο- 
γε'νη, (ανατυπώσει  Δ.  Μανρογε'νους)  2  αντίτυ- 
πα (Δ.  Μαυρογε'νη;). 

Σχοααριου  (Ααροβ.),  μητροπολίτου  πρώην 
Ααρίσση;.  —  "Εργα  και  Ήμε'ραι.  Άθήνησι, 
1877. 

Σχοααριου  (Δωροθέου),  πρώτ,ν  μητροπο- 
λίτου Λαρίσσης  τοΰ  Θεσσαλού. — Κλείς  Πατρο- 
λογία; και  βυζαντινών  συγγραφε'ων,  ήτοι  εύ- 
ρετήριον  κτλ.  τών  περιεχομε'νων  έν  τη  Πατρο- 
λογία Μιγνίου  (Μίβοβ).  Άθήνησι  1879. 

8\ έκοει.  (Λγ.κηει)).  -  Οίβ  βη§1ϊδθ1ιβη  Μαδ- 
ΙίβηδρϊθΙθ-  Ηαΐΐβ  3/δ,  1882.  Έναί  σιμός. 

Σωτήριου  (Γεώργιου  Μ.). — Λυκούργου  λό- 
γος κατά  Αεωκράτου;.  Έν  Αθήναι;,  1882. 


ΥΘΕλΤίΙΧ  ΒίΒΑΓα\.  221 

ΤαΜβίΐα  (Γ  ιιπ  <Ιϊρ1οηιαΐ6  ίΐαΐϊοη  "Εν  φυλ. 

εΐ;  8ον.  (Α.  Π.  Κεραμεύ;). 

Τλχτλλιαου  (Ηαιλ).  —  "Ασματα  παιδικά 
εί;  εύρωπαϊκήν  μ,ελωδίαν  στιχουργηθε'ντα.Άθή- 
νησι,  1870.  2  αντίτυπα.  (Δημ.  Πασπαλλή;). 

Τβνζεπ  (Ηεκμανν).  —  ΙΙβΙ)βΓ  ηβρ;ιΐίΐίδ 
ΠϋΓΟΡα.  Ηίΐΐΐθ  3/δ,  1882.  Έναίσιμο;. 

Τοβ  8α!ιΐΓί1;ι,ν  ΓονϊβΓ  οί  ροϋΐίβο  ΙίΙεηΙητβ 
αικί  δοίβηκβ  αικί  <ίγΙ.  ΥοΙιιιώο  ΧΙΛΥ.  Χί<\ . 
XIV!.  Χΐνΐί.  Ιοηιΐοη  ριιΙΜβίΐα  31  ΐηβ  οίΓι- 
06,  ΒΟϋΐΙιαπιρίοη  δΐΐ'αΐ  δΐΓ3,η<1  1877,  1878, 
1878,  1879.  Τέσσαρες  τομ.  (Α'.Π.  Κεραμεύ;). 

ΤΐΙΙΕΜΑΝΝ  (ΜΑΧΙΜΙΕΙΑΝϋδ).— ΟαβδΙΪΟηβδ 

Ρο1)Ί)ίαηαβ.  ΗαΙίδ  δίίχοηπηι,  1882.  Έναί- 
σιμο;. 

ΤυοΜΑδ  ιΉεκμανκ).  — ΙΙβϋβΓ  ΟίΐΓ&οηδαιι- 
Γ6  νοπι  ρΙΐ)δΐοΙο§ίδο1ι-ο1ιβπ)ίδϋ1ιβη  υη(1  Ιο- 
χίοο1ο§ίδοΙιβη  δίαοιίραηοΐβ  ααδ.  Ηβ116,  1 882. 

Έναίσιμο;. 

ΤίΜΜΕΗΜΑΝΡί  (ΒίΓ-ΗΑΚΠ)  — ΙΙβΙΐβΓ  ΤθΠ 

ιιηιΐ  ϋορρ6ΐΐοϋϋΐΙι:1ιιη§  ΐη  άβΐ  Κβ§ίο  ΐιισίηΕ- 
Ιΐδ  ρρβοίί^ΙΙ  ίη  (ΙβΓ  Υβηα  οπίΓβΙίδ.  Ηαΐΐβ,  β/δ, 
1882. 

Υπεριαου  (Γ.  Κ.).  —  Αυκο'φω;.  Αυρικαί 
ποιήσει;.  Έν  Σμύρνη,  1879.  (Α.  Π.  Κεραμεύ;). 

ΡΑΒΒΙ0Ιϋ8  (ΕΚΝΕδϊϋδ).  —  Οβ  ΕΓοΙιίΐβοΐαΓα 
§Γ3βοα  ϋθπιηΐ6ηΐ3ΐίο  βρϊ§Γ3ρΙιΐοα  ρΓΪΟΓ-  Ββ- 
ΓΟΐϊηϊ,  1881.  (Πανεπιστήμιον  Στρασβούργου). 

Φλιαρου  (Γεωργίου  Κ.).— Πραγματεία  περί 
του  σμυρναϊκού  Μανέ  ή  τοΰ  παρ'  άρχαίοι;  Μα- 
νε'ρω  ώ;  καϊ  περί  άνευρε'σεω;  τού  Αίλίνου  και 
ελληνικών  ηθών  καϊ  εθίμων  ^ιασωζομε'νων  είς- 
ε'τι  παρά  τω  ελληνικώ  λαώ.  Έν  Σμύρνη,  1881. 
(Α.  Π.  Κεραμεύ;). 

ΪΪΕΙΚΟΗΕΙΙ  (ΟδΟΑΚ).— ϋ3δ  306ηΙθ3ΐΙΐΌηδ- 

)'δΙεΐΏ  ΝοίΙνβΓδ  ϊη  δβίηιβη  Βοοίΐιίαδ·  ΉαΙΙβ 

3/3,  1882.  Έναίσιμο;. 

ΓΟΝΤΑΝΕΕΕΑ  (ΡΚΑΝΟΕδΰο).  —  ΥοΟαβοΙΠΠΟ 
βΙ>Γ3ΪϋΟ-Ϊ!3ΐΪ3ηθ  61  ΐΐ3ΐΪ3ηθ-βΐ3Γ3Ϊ0Ο  άβΐ  ρΓβΙ 

ΡΓίΐηοβδω  Γοηΐ3θβ11α.  Υβηβζίίΐ,  1824.  (Α. 
Π.  Κεραμεύ;). 

Γβενκε  (ΑυΓχϋδτ  Ηεκμαν). — ϋϊβ  δίοΐ- 
Ιαησ  (Ιβδ  ΙοΙιαηηβδ  ζιιιώ  νοίΐίβ  άϋδ  αΐίβη  Βαη- 
(Ιΰδ,  Ηαΐΐβ  3/δ.  Έναίσιμο;. 

ΓΐΙΛΝΖΟ«Ι§ΟΙΙΕ  (Εγ.ΟΝ  ΓΚΕΥΒΕΙΙΟ). — ΡβΓ- 

δοηβηη3ηηβιι  3ϋδ  0υΐΐΏ3η1  υτΙ\;πηί1βΓΐ)ΐιοΙι 
ΥΟΠ  ΑΓΓίΐδ.  Η;ΐΙ1β  3/δ,  1882.  Έναίσιμο;. 
ΡϋΕ608Ι0   (ϋΟΝ  ΚΕΚΝΑΝϋΟ). — ΜβηΐΟΠ3. 

Ιβί ^α  βη  βΐ  Αίβηβο  οΐθηΐίΐίοο  ΙϊΙβΓαπο  γ  3Γ- 
Ιίδΐΐΰο  ιϊβ  Μ3(1πι1  βη  Ια  ρυηία  §βηβΓ3ΐ  ίΐβ 
31  (ΙίϋίβΐΐώΓβ  1861.  ΜαόΓκΙ,  1862.  (Αθή- 
ναιον). 


222 


Ο  ΕΧ  ΚΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΙΜΚΟΣ 


ΦΙΙΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


 Μβηιοπα  Ιεκία  εη  βΐ  Αίβηβο  οίβη- 

Ιίίιοο  ν  ΙίΙεπιπο  (1β  Μαάπϋ  εη  Ια  ρπηία  §ο- 
ηοταΐ  <1β  31  (1ίαΒΓηΙ>Γβ  1^5  9  ροΓ  Γ)οη  Εβτ- 
η;πιύβ  ΡπΙ«ο8Ϊο,  δβΟΓβίεΐ'ϊο  ρπιηο  Μ  ηα- 
δΠΗ).  Μα(1πά,  1860.  (Αθήναιον). 

Χειρόγραφο)·  ε ττΐ  βομβυκίνου  χάρτου,  τής 
ΙΔ'  εκατονταετ^ρίδος,  περιλαμβάνον  τέσσαρα 
Ευαγγελία.  Εις  τόμος  χαρτοδεμένος  εκ  σελ. 
497.  (Α.  Π.  Κεραμεύς). 

ΥλΕΙίΕδ  (Αη.ΜΛΛ'ΒΟ  ΡλΕΑΓ,ΙΟ). — Ιοδ  0Γ3- 

ΙοίΌδ  (1β  Αΐί'ηοο  ?βηιυΐαηζ3δ  7  ριτίιΐθδ  οπ  ΐ·· 
οοδ  ρ^Γ  ΑπιΐΜκΙα  Ραΐααο  ΥπΙΛέδ.  Μαάϊ'ϊεΙ. 
(Αθήναιον). 

ΥοίΤΑΙΚΕ.  —  ΡΐβΟΙδ   ίΐΐΐ  δΐθϋΐβ   <1β  ίοιιϊ» 

XV  ραΓΜ.  (1β  νηΙΙαίΓΟ.  ϋΓθ?(ΐ6  1  709  οΐιβζ 

0θ0Γ§6  Γ-ΟΠΓίΚΐ  >ν&ΐΙί6Γ  1ΪΙ)Γ31ΓΟ  (1β  Ια  0θ11Γ. 
ϋβΠΧ  νοί-  (Μελετίου  ιεροδιάκονου). 

ΧΥΈηΕη  (ΟαβιΛ —  1](3ΐ)6Γ  άίβ  δρΓαεΙιβ 
υη(1  ΟαβΙΙβ  (Ιβδ  ΑΓγζ.  Ή§.  ΟβθΓ§.  Η&ΙΙβ 

1882.  Έναίσιμο;. 

Υ^εβεκ  (6.;.— Ιβ  δίρ)Ιοδ  όί  δεδ  παοηιι- 
ηιβηίδ.  Αηοϊβηηβ  δπψπιβ  ^Νϋίοτίιοιι)  ιηοηο 

£Γ3ρ1ΐίθ  ΙΐΙδΙθΠψ16  βί  Ιθρθ§Γϋρ1ΐΐε[11β  ΟΟΠίβ- 

ιιαηΐ  υηβ  03Γΐβ,  ψιιιίΓΟ.  ρΐαηοΐιοδ  ΙίΐΙιο^ηρΙιΊ- 

£}116δ  61  ιΙβΙΙΧ  ρΙΐθΙθ£Γ»ρ1ΐ}βδ  ρίΙΓ  6·  ΛΥβύθΓ, 


Ρηπδ,  ϋαοΐιορ  βΐ  Ο'6  1880.  Εϊ;  χψης  άς 
80ν.  (Κωνσταντίνος  Εανθο'πουλος). 

Ψεηκμανν  (ΜΑΚΤΙΚυδ).  —  Ι)β  ΙιθγοιΙοΚιϊ 
οοάίοίδ  Ριθΐιι;ιιιί  αηοί,οπίαΐβ.  Ηαΐΐδ  δϋχο:ηιηι. 
1882.  Έναίσι-Αος. 

ΨειοεινΓτ  (Ιυίηνιο).— Ό:β  ΡΓ0§ηοδβ  <3ργ 
Οβ'υιιΠ  1η:ϊ  οηββιη  Βυοίίβη  ηηοΐι  δίαΐΐδίΐδεϊιβο 
ΕΓ§βΙ>η]δδθη  <3θγ  Ηί»ΙΙ»3π&βΓ  ΚΙΐιιϊΙ;  αικί  ΡαΙί- 
ίϊΐίηΐΐί.  ΗλΙΙβ       1882.  Έναίσιμος. 

\Υεετζιεν  (Οεποακο).  —  ϋηΙβΓδποΙί  ϊη^ 
ΐΐαϋβηϊδοΙιβΓ  ΟαεΙΙβη  ζαπι  Κοώβπϋ^β  ΕπΛ- 
Ανΐ£δ  άβ8  ΒαίβΓΠΐ  1327-1321.  ΗαΙΙβ,  1882. 
Έναίσιμος. 

Ψενώεκηοεό  (Βεκνηακό). — Ζιιγ  Μβία- 
ρΐινδϊΐν  πηι.1  Ρδ)·οΙιο1ο§ίβ  ιΐΰδ  Βααιηεδ.  ΗαΙΙβ 
3/δ,  1  882.  Έναίσιμος. 

ΥΥοίΧΕΚίίΊΌΙΙΓΡ  (ΗεΚΜΑΝΝ). — Ο.Ίδ  ΡΰΤ- 

ίβΐίΐ  ζ\νβίΐΰΐι  δοίίΛνίιΰΙιοο  Οοη]ιι§αίί<οη  ϊιη 
ΑΙΐΓΐ'.αηζοδϊδοΙιοιι.  Η&ΙΙί',  1882.  Ένχ&ιμος. 

ψϊιτίΐιβϊίύβτ^ηοΐιβ  .ΙαΙιι·1)ϋο1ΐ8Γ  ϊϋΓ  δίαΐϊ- 
δ!ί:ν  υιΐιΐ  Γιαηιΐβδίίααΐ.  (ιβΤΓααδ£θ£ρ!)βο  νοη 
ίίβηι  Κ.  δ1αΐ!δΐΪ5θίι-ΐ^ρο§Γ3,ρ1π5θΙιβ  ΰιιτβαιι. 
.1;ι1ΐΓ§αιΐ£  1882.  8ΐαΙΙ§?ΐΓΐ  XV.  ΚοΙΙιαιηπιβΓ 
1  8 ϋ 2 -  8 3  4  τόμοι  εις  4".  (Γραφείον  τ%  στα- 
τιστικής και  τοπογραφίας  Βυρττεμβέργτ,ς). 


ΠΙΝΑΞ 


ΤΩΝ  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ. 


ΜΕΛΗ  ΤΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ. 

Ίίρυταί  (1  8β  1)   Σελ.  γ'  — 

Τχχ.τικά  αε'λνι   »  ε'  —  ιό" 

Έπίτνλχ  ρ.ίλτ,   »  ιε' — ιτι' 

Άντε-ιττελλοντα  |/.έλτ]   »  ιθ' — κβ' 

Μεγάλοι  Εύεργε'ται   »  κγ' 

Εύίργε'τχι   »  » 

Μεγάλοι  Δωρν,ταΙ  ·   »  » 

Δωρϊ,ταί   »  » 

Πρόεδροι  του  Συλλόγου   »  » 

Κοσμήτορες  ( 1  §  8  »  -  8  3 )   »  » 

ΜΕΛΗ  ΤΠΝ  ΔΙΑΡΚΠΝ  ΕΠΙΤΡΟΠΠΝ  (Ιββ*-ββ). 

Λ'.  Φιλολογική  Σελ.  κδ'. 

Β'.  Εκπαιδευτικές   »  » 

Γ'.  Αρχαιολογικές  ·  ,   »  » 

Δ'.  Συντακτικές  »  ,   »  » 

Ε'.  Επιστημονικές   »  » 

ζ".  Οικονομικές   »  » 

ΕΠΙΜΕΛΗΤΑΙ 

—  Επιμελητής  τές  όργανοΟηκτ,ί   »  » 

—  Επιμελητής  τών  αρχαιολογικών  συλλογών  *   »  » 


ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ 

Μ.  ΕΑΧβοποΤΑΟΥ  Τά  Έθικά  Νικομάχεια  του  Άριστοτε'λους   Σελ.      1 — 36 

I.  Κλρολιλοτ  Περί  τές  τών  νεοοτέριον  και  Ίδίχ  τές  Σοπεναυερου 

άπαϊσιοοοςίας   »      37 — 4  9 

Α.  Πλπλδοπ.  Κερλμεως.  Συμβολαί  εις  τήν  Εστορίαν  της  νεοελληνικές  φι- 
λολογίας   »  50— -93 


Ε.  Ηλκριι  Περί  του  μεταξοσκώληκος  και   τών  ασθενειών 


224 


Ο  ΕΛ  Κ/Π0ΛΕ1  ΕΛΛΗλΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΪΛΑΟΓΟΣ. 


ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ 


Φιλολογικής  Επίτροπος.  .  Έκθεσι;  περί  τοϋ  Ζωγραφείου  άγώνος  .  .  Σελ.  1  17 — 130 

Εκπαιλεγγικης  Επιτροπής.  Έκθεσις  περί  του  Καραπανείου  άγώνος                 »  13!  — 138 

Καρλπαχειοτ  ΑταχοΣ.  .  .  .  Γενικόν  πρόγραφα   περί  εκίοσεω;  μεθοδικών 

βιβλίων  πρό;  χρησιν  τών  δημοτικών  σχολείων.     »  138 — 139 

»              »               ΕίοΥ/.όν  πρόγραμμα  πρό;  σϋνταξιν  γραμματική;.     »  139 — 144 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 

Άπό  τη;  ΧΟΕ'  ^χρι  τη;  ΨΐΒ'  συνεδριασεω;  Σελ.  145-213 


ΤΩΝ  ΕΝ  ΤΟΙΣ  ΠΡΑΚΤΙΚΟΙΣ. 


Α\  ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ  ΑΝΑΓΝΠΣΜΑΤΠΝ 

Αθ.  ΠετρΙιου  Περί  τη;  άνακαλύψεω;  τη;  άρχαία;  πολεω;  Μοραίας  νυν 

Μορφτάδα;  και  περί  του  όνο'ματο;  του  Μωρε'ω;  Σελ.  146 — 147 

Στ.  Λριςταρχου  ....  Περί  τινο;  ανέκδοτου  νεαρκ;  του  Φωκκ   »  148—149 

Μ.  ΙΙλρλνικλ  Περί  τοϋ  Δε'ρκων  Διονυσίου  του  Σαμουρκκση  (1772).  .     »  153 

Φ.  Ταγή  Περί  της  σημασία;  των  ονείρων  παρά  τοις  αρχαίοι;.  Σελ.  154  — 155,158 

Κ.  Κοχτοποτλου  . .  .Περί  ζώντων  μνημείων  τ7.ς  ομηρικής  γλώσση;  Σελ.  156  — 157 

Πρ.  Βαςιλλου  Περί  του  Λαοκο'ωντο;  του  Λεσιγγίου   »     174  — 175 

»        »  Περί  του  Φιλοκτήτου  τοϋ  Σοψοκλε'ου;   »     189,2  03 

Β'.  ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ  ΕΠΙ  ΤΠΝ  ΑΝΑΓΝΠΣΜΑΤΠΝ 

Έπί  της  «περί  της  άνακαλύψεω;  της  αρχαία;  πολίω;  Μοραία;  νΰν  Μορι]ο- 
τά#α;  και  περί  του  όνο'ματο;  του  Μωρε'ω;»  πραγματεία;  τοΰ  κ.  ΆΟ. 
Πε  τρίτου  Σελ.  147 

Έπί  τών  Ηθικών  Νικόμαχε  ίων  τοϋ  Αριστοτέλους  ύπό  τοΰ  κ.  Κ.ΕανθοποΛου,    »  152 

Έπί  της  «περί  τη;  σημασία;  τών  ονείρων  παρά  τοϊ;  άρχαίοι;»  πραγμα- 
τεία; τοΰ  κ.  Φ.  Τκγη   Λ  155,158 

Έπί  της  «περί  μεταςοσκώληκο;  και  τών  ασθενειών  αύτοΰ»  πραγματεία; 

τΐΰ  κ.  Κ.  Μάκρη   »  101 


1ΙΙΧΑΞ  ΤΛδΙ  ΙΙΕΙΊΕΧΟΗΕΧίΙ.Υ  225 
Γ'.  ΠΡΟΣΛΑΛΙΑΙ 

Κ.  Κλαλιλαοϊ*  Προυλαλιά  έναρκτήριης  της  προείρβίας  αύτοΰ .  .  .  .  Σελ.  145 —  1 4 Π 

Δ'.  ΕΚΘΕΣΕΙΣ 

Ειλικης  Επιτροπής  Έκθεσις  περί  τοΰ  πονήματος  τοΰ  κ.  Σ.  Μανασσεί- 

οου  Μονυΐχψ:  Παιδαγωγικής  ~ελ.  1  ί!  1  — 103 

Εκπαιλεϊτικ.  Επιτροπής.  Περί  του  αλφαβηταρίου  του  κ.  Κ,  Μαρουση   »  100  —  173 

η  μ         Περί  τοΰ  Άναγνωσματαρίου  του  κ.  Μη  να  Χαμου- 

ίοποΰλου   »  179  — 183 

»  »         Περί  τών  ετησίων  αυτής  εργατιών   »  190 — 191 

Φιλολογικής  Επιτροπής.  Π  £  ρί  των  ετησίων  αύτης  εργασιών   »  191  — 192 

Αρχαιολοιίκ.  Επιτροπής,  'ίϊ;  ή  κνω   »  193 — 190 

Επιςτημομκ.  Επιτροπής . 'Ως  ή  άνω   »  190 — 198 

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ  Επιτροπής  .  'ίϊ;  ή  #νω   »  1  98 —  1  99 

Ελεγκτικής  Επιτροπής.  .Περί  της  τοΰ  ταμείου  Λαταστάσεώς   »  200 

Ταμιοτ  Περί  της  καταστάσεως  τοΰ  ταμείου   »  200  -  201 

Ε'.  ΠΡΟΣΦΟΡΑ!  ΧΡΗΜΑΤΠΝ 

θ.  Λ.  Μαυρογορδατου  Σελ.  185 

Εκπαιδευτικής  και  Φιλανθρωπικής  Ά&ελφο'τητος  ενταΰθα   »  201 

Ευσταθίου  Ευγενίου.  .  .   »  » 

Τ'.  ΓΕΝΙΚΑΙ  ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ 

Περί  των  σ/εσεων  των  επιτροπών  προς  άλλήλας  και  προς  τον  Σύλλογον.  »  1  75  —  1  77 
Περί  τη:  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης   »    187  — 188 

Ζ'.  ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΕΙΟΣ  ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 

Τ«  κατ'  αΰτην  Σελ.  185-188 

Θ\  ΕΠΕΤΕΙΟΣ  ΕΟΡΤΗ 

Κ.  ΚΑΛΛΙΑ  ΑΟΥ  Λόγος  προεδρικός  η  γενική  ί'κθεσις  τών  εργασιών  τοΰ  Συλ- 
λόγου κατά  τό  έτος  1  882-83  Σελ.  203 

Η',  ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 

τών  κατκτόετος  1882-83  ΛρΟσενεχΟέντων  βιβλίων  τώ  Συλλογω.  Σελ.  214 
Πιχλξ  τών  περιεχομένων   »  223 


ο 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ  ΠΕΡΙΟΛΙΚΟΝ. 

ΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥΥ 

ΤΟΜΟΣ  ΙΗ'. 

γγγ  νγγ  ν  υυ  υ  υυ  ν  γ  υ  ν  γ  γ  ν  υυ  ι/ννννν 


1883-84. 


ΕΝ  ΚΠΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ, 
ΕΚ  ΤΟΥ  ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ  ΑΝΤΩΝΙΟΥ  ΚΟΡΟΜΗΛΑ. 

ΕΝΑΝΤΙ  ΤΗΣ  ΟΘΩΧΙ.  ΤΡΑΠΕΖΗΣ  ΑΡΙΘ.  11. 

1888. 

"Εδρα  τοΰ  ΣυΧλόγου.  δ  Πράκτορες  δια  τό  έξωτεριχόν. 

„,  „       , ,     ,   Λ    .  „       ϊ    ΙοΓβηΙζ  ηηά  ΚβίΙ,  ΙίύΓαίήβ  ίηίβηιαίίοηαΐβ 

Πέραν,    Οόος  Ιοπτσι.ΐαη,  απιν.  10.       &  π,       ,,    Λ  .    .  ,„ 

»  5  '    5  3  Πέραν,  Μεγάλη    Οοός,  αριθ.  457. 

ΤΗΕ  ΙΙΒΒΑΚΤ  Κ  Τ  ΚΙ 

ΝΟΥ  1 1  1924 


ΙΙΝίνΕΒύΐΤΥ  ΟΡ  ΙΙϋΝΟΙδ 


ΜΕΛΗ 


ΤΟΥ 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ. 


1861. 

Τ  ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ  I.,  ιατρός. 

φ  ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ  Τ.  Δ.,  έμπορος. 

ΑΡΙΣΤΟΚΛΠΣ  Ιωάννης,  καθηγητής. 

ΒΑΣΙΑΔΗΣ  Ήροκλης,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΒΑΦΙΑΔΗΣ  Απόστολος,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 
|  ΒΛΑΣΤΟΣ  Αντώνιος,  τραπεζίτης. 
Τ  ΓΑΛΑΤΗΣ  I.  Σ!,  ιατρός. 

ΓΕΛΊΑΟΥΛΊΑΣ  Δημήτριος,  εύπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΓΕΩΡΓΑΛΤΟΠΟΥΛΟΣ  Ιωάννης,  δικηγόρος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΓΚΙΟΥΜΟΥΣΓΚΕΡΔΑΝΠΣ  Μ.,  έμπορος,  έν  Φιλιππουπόλει. 
|  ΕΥΟΥΦΡΩΧ  Η.,  ιατρός, 
ΐ  ΖΑΧΟΣ  Α.  Π. 
ί  ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Θεόδωρος,  ιατρός. 

ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Ξενοφών,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΖΩΠΡΟΣ  ΠΑΣΣΑΣ  Αλέξανδρος,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 
|  1ΓΓΛΕΣΗΣ  Α.,  εύπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΙΩΑλ'λΤΔΙΙΣ  Εμμανουήλ,  καθηγητής,  έν  Άμοργω. 

ΚΑΛΛΙΑΔΠΣ  Κωνσταντίνος,  πρώην  σύμβουλος  της  Επικρατείας. 

ΚΑΡΑΟΕΟΑΩΡΠ  ΠΑΣΣΑΣ  Αλέξανδρος,  Ήγεμών  της  Σάμου. 
Ι  ΚΑΡΑΟΕΟΑΩΡΠ  Κωνσταντίνος,  ιατρός, 
ί  ΚΑΡΑΟΕΟΑΩΡΠ  Στέφανος,  ιατρός. 

ΚΟΣΟΥΔΗΣ  Θεμιστοκλής,  έ'μπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 


Χ  δ'·  Χ 

·}·  ΚΏΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ  Χ"  Γεώργιος,  κτηματίας,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 
·]·  ΛΑΣΚΑΡΙΣ  Αλέξανδρος,  μητροπολίτης  Σισανίου. 

ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ  ΠΑΣΣΑΣ  Σπυρίδων,  αρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.  Α.  Μεγαλειό- 
τητος  του  Σουλτάνου. 

ΝΕΟΚΟΣΜΟΣ  Δημήτριος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 
ΐ  ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ  Α.,  γενικός  πρόξενος  της  Ελλάδος  έν  Κ/πόλει. 

ΠΑΣΠΑΛΛΠΣ  Δημήτριος,  τραπεζίτης,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΠΥΛΑΔΠΣ  Βασίλειος,  λόγιος,  έν  Κωνσταντινουπόλει. 

ΡΑΖΗΣ  Δημήτριος. 

ΣΑΒΒΑΣ  ΠΑΣΣΑΣ  Ιωάννης,  πρώην  γεν.  διοικητής  Κρήτης. 
ΣΟΦΟΚΛΗΣ  Γαβριήλ,  καθηγητής,  έν  Αθήναις. 
+  ΧΡΥΣΟΒΕΡΓΠΣ  Γεώργιος,  καθηγηα^ς. 


Α. 

"Ετος  έκλογγ,ς 

ΑΘΠΧΟΓΕΧΠΣ  Γεώργιος,  τραπεζίτης,  έν  Αθήναις   1863 

ΑΘΠΧΟΓΕΧΠΣ  Παύλος,  τραπεζίτης,  έν  Σμύρνη   1871 

Λ ΛΕϊΛΧΑΡΙΑΗΣ  Δημήτριος,  υπάλληλος  των  αυτοκρατορικών  τηλεγράφων     .          .  1872 

ΑΑΕΞΑΧΑΡΙΔΗΣ  Σπυρίδων,  γραμματεύς  του  έμπορϊκοΰ  επιμελητηρίου   1883 

ΑΑΙΜΠΕΡΤΠΣ  Ιωάννης,  γραμματεύς  του  κ.  Κωνστ.  Ζάππα,  έν  Βροσθενίω  .     .     .  1872 

ΑΜΑΞΟΗΟΥΥΟΣ  Ευάγγελος  καθηγητής  έν  Κ/πόλει   1880 

ΑΧΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ  Ιωάννης,  μητροπολίτης  Καισαρείας   1870 

ΑΧΔΡΕΑΔΙΙΣ  "Οδυσσεύς,  λόγιος  έν  Κωνσταντινουπόλει  '.     .  1881 

ΑΛΔΡΕΟΥ  Χ"  Δημήτριος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

ΑΧΔΡΟΧΙΚΟΣ  ιερομόναχος   1879 

ΑΧΘΟΠΟΥΑΟΣ  Κωνσταντίνος,  γερουσιαστής  και  γενικός  εΐσαγγελεύς  του  Κράτους.     .  1864 

ΑΧΤΩΧΙΑΔΠΣ  Ιωάννης,  διευθυντής  του  έν  Πέραν  τηλεγραφείου   1879 

ΑΧΤ&ΧΙΑΔΠΣ  Ιωάννης,  έμπορος,  έν  Κ/πόλει                                                        .  1874 

ΑΧΤΩΧΙΑΔΠΣ  Σωτήριος,  ιατρός,  έν  Φιλιππουπόλει   1873 

ΑΠΟΣΤΟΑΙΔΠΣ  Γεώργιος,  δικηγόρος,  έν  Κ/πόλει  187  4 

ΑΠΟΣΤΟΑΙΔΠΣ  Θεόδωρος,  έλεγκτής  της  Τραπέζης  Κωνσταντινουπόλεως  ....  1878 

ΑΠΟΣΤΟΑΙΔΠΣ  Καλλιάρχης,   έν  Κων/-όλει   1871 

ΑΡΓΥΡΙΑΔΠΣ  Δημήτριος,  έμπορος,  έν  Φιλιππούπολη   1871 

ΑΡΙΣΤΑΡΧΠΣ  Σταυράκης,  μέγας  λογοθέτης  και  γερουσιαστής   1862 

ΑΡΙΣΤΟΚΑΠΣ  Ίω.  Δ.,  μέλος  του  ανωτάτου  συμβουλίου  του  υπουργείου  της  παιδείας  1861 

ΑΡΤΕ.ΗΙΑΔΗΣ  Ιάκωβος,  πρώην  σύμβουλος  της  νομαρχίας  Ιωαννίνων     ....  1876 

ΑΦΙΔΠΣ  Γεώργιος,  διδάσκαλος,  έν  Κ/πόλει   1883 

Β. 

ΒΑΑΑΙΑΔΠΣ  Κωνσταντίνος,  μητροπολίτης  Μυτιλήνης   1874 

ΒΑΑΑΙΑΧΟΣ  Βασίλειος,  έμπορος,  έν  Κων/πόλει   1871 

ΒΑΑΣΑΜΑΚΠΣ  Ηλίας,  καθηγητής  των  μαθηματικών,  έν  Κων/πόλει   1883 

ΒΛΚΟΛίΤ  Α.,  δικηγόρος,  έν  Κ/πόλει   1878 

ΒΑΡΟΤΣΠΣ  Ιάκωβος,  δικηγόρος,  έν  Κων/πόλει   1878 


Χ  ί'. )( 

"Ετος  εκλογής 

ΒΑΣΙΑΔΠΣ  Ήροκλης,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1861 

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ  Γ.,  κτηματίας  εν  Χάλκη   1881 

ΒΑΣΜΑΤΖΙΔΠΣ  Ι  ,  δι  ευθυντης  του  έν  Πέραν  Ελληνικού  εκπαιδευτηρίου   .     .     .     .  1881 

ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ  Γεώργιος,  δημοσιογράφος,  έν  Βουκουρεστίω.  .     .     .·   1868 

ΒΑΦΙΑΔΠΣ  Απόστολος,   ιατρός,  έν  Κ/πόλει     .....·  *  1881 

ΒΕΑΙΣΣΑΡΙΟΣ  Ιωάννης,  έμπορος,  έν  Κ/πόλει  ϊ     .     .     .     .  1873 

ΒΕΑΑΟΓΙΑΜΗΣ  Μ.,  έμπορος,  έν  Κ/πόλει   1877 

ΒΕΚΟΟΚΕΝ  Φ.,  ρωπογράφος,  έν  Κωνσταντινουπόλει     ·     ·     ·  .  .     .  '  .     .     .     .  1881 

ΒΙΘΥΝΟΣ  Ιωάννης,  πρωτοδίκης  έν  τω  Πέραν   1876 

ΒΙΚΕΑΑΣ  Δ.,  λόγιος,  έν  Παρισίοις  ......  1872 

ΒΑΑΣΤΑΡΗΣ  Κωνσταντίνος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1874 

ΒΟΝΚΟ^δΚΙ-Οΐ.,  χημικός,  έν  Κωνσταντινουπόλει  ·.     .     .     .  .1867 

ΒΟΥΤΥΡΑΣ  Σταύρος  I.,  διευθυντής  και  αρχισυντάκτης  της  εφημερίδος  Νεολόγου.    .  1866 

•                                                                           '.  <·  '·  .  .  *  ν 

•  γ:  ·  * 

ΓΕΝΙΔΟΥΝΙΑΣ  Δημήτριος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1861 

ΓΕΡΑΡΔΟΣ  Κωνσταντίνος,  βιβλιοδέτης,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ,  πατριάρχης  Αντιοχείας    .     .   .1879 

ΓΕΡΜΑΝΟΣ,  μητροπολίτης  'Ρόδόυ                                                                            .  1876 

ΓΕΩΡΓΑΑΑΣ  Κ.,  έν  Κορίνθω.     ,  '   1876 

ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΑΟΣ  Ιωάννης,  δικηγόρος,  έν  Κωνσταντινουπόλει  .     .     .  1867 

ΓΕΩΡΓΙΑΔΠΣ  Θεόδωρος,  ιατρός   1878 

ΓΙΑΝΝΑΡΟΣ  Θρασύβουλος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει  '.  1867 

ΓΚΙΟΥΜΟΥΣΓΚΕΡΔΑΝΠΣ  Μ.,  έμπορος,  έν  Φιλιππουπόλει  .   1861 

ΓΚΙΩΝ  Ιωάννης,  διευθυντής  του  πρακτορείου  της  ασφαλιστικής  εταιρίας  Φοίνικος,  έν 

Κωνσταντινουπόλει      ....·.                                                            .  1864 

ΓΑΥΚΑΣ  Νικηφόρος,  μητροπολίτης  Μηθύμνης   1872 

ΟΟϋΕί  Ι.Σΐηηογ  ΒαΐΌΙΙ  νοη,  επιτετραμμένος  της  Αυστροουγγαρίας  έν  Τενεράνη    .  1874 

60ΝΖΑ1ΕΖ  άθΐ  Οαπιρϊΐΐο   1881 

ΓΟΡΓΟΡΙΝΙΙΣ  Γεώργιος,  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΓΡΠΓΟΡΙΟΣ,    μητροπολίτης    Ηράκλειας  ·   1874 

Δ. 

ΊΜ^ΒδδΙΟ  σ.,  τρ«ΜΜζ&*κ    .    .    .    .    .    .·.    .    .    ,"   1874 

ΔΑΟΥΤΗΣ  Ν.,  πάρεδρος  δικαστής  του  ελληνικού  προξενείου,    έν  Αλεξάνδρεια   .     .  1883 

ΔΑΝΙΠΑ  ιεροδιάκονος,  έν  Βραίλα.     .     .  ·  ,     .   1874 

ΔΕΑΑΑΙΙΟΡΤΑΣ  Βρασίδας,  έμπορος,  έν  Ταϊγανίω   1873 

ΑΚΙΙΑΣΤΑΣ  Νικόλαος,  βιβλιοπώλης,  έν  Κ/πόλει   1872 


•  Χ  Γ·  Χ 

φ                                                                                 "Ετος  εκλογής 

ΟΕΚΕΝΤΗΑΙ  ΟΙΐβν.  άβ,  σύμβουλο";  της  Γερ^ανιχτίς  πρεσβείας  έν  'Ρώ{ΑΥ).     .     .     .  1872 

ΟΕΥ ΕΛΙ  \  ΕΐΉΪΙβ,  διευθυντής  της  Α.  "Οθωμανικής  τραπέζης  έν  Κων/τόλει. .      .     .  1873 

ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ  Ξενοφών,  εύπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

ΛΙΑΓΓΕΑΠΣ  Γ.,  διχ-ηγόοος,  έν  Κ/πόλει  1   1074 

ΛΙΓΕΜΙΣ  Π.  πρόεδρος  του  ελληνικού  δικαστηρίου,  έν  Σμύρνη   1878 

ΔΟΡΔΟΥΦΠΣ  Π.  εμποροϋπάλληλος,  έν  Όδησσώ   1878 

ΟΟΚΙΟΝΥ  ΑΙ.  δΟΓίΐΠ,  όδοντοϊατρός,  έν  Κ/πόλει.   1882 

ΔΟΥΡΟΥΤΗΣ  Μιχαήλ,  γραμματεύς  της  Ελληνικής  πρεσβείας  έν  Κωνσταντινουπόλει.  1882 

ΔΡΑΚΟΣ  Νικόλαος,  έμπορομεσίτης,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

Ε. 

ΕΑΗΙΔΙΙΣ  Γ.,  γραμματεύς  της  ελληνικής  πρεσβείας  έν  Κ/πόλει   1874 

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ  Παναγιώτης,  έμπορος    1879 

ΕΙΑΚΟΥΣΤΟΣ  Πέτρος,  υπάλληλος  του  Μονοπωλ.  τών  καπνών  έν  Κωνσταντινουπόλει  1872 

ΕΥΓΕΑΊΔΠΣ  Ευστάθιος,  διευθυντής  της  00.  εταιρίας  Συναλλαγών  και  Αξιών     .     .  1871 

ΕΥΟΥΒΟΥΑΠΣ  Δημήτριος,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει  "...  1878 

ΕΥΜΟΡΦΟΠΟΥΑΘΣ  'Αλ.,  ιερομόναχος,  γραμματεύς  της  κοινότητ.  του  Άγιου  Όρους  1875 

Ζ. 

ΖΑΜΠΑΚΟΣ  Δημήτριος,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1871 

ΖΑΛ'ΑΈΑΠΣ  Εμμανουήλ,  έμπορος,  έν  Μυτιλήνη   1868 

ΖΑΡΙΦΗΣ  Λεωνίδας,  τραπεζίτης,  έν  Κωνσταντινουπόλει     ........  1873 

'  ΖΑΡΙΦΗΣ  Πέτρος,  τραπεζίτης,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΑΟΣ  Νικόλαος,  έν  'Ροστοβίω    1879 

ΖΙΦΟΣ  Ιωάννης,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1867 

ΖΙΦΟΣ  Θεμιστοκλής,  έν  'Ροστοβίω                                   .  ■   1879 

ΖΙΦΟΣ  Μιλτιάδης,  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΖΙΦΟΣ  Παϋλος,  έν  'Ροστοβίω     .     .  "...  1879 

ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Ξενοφών,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει     .   1861 

Η. 

ΠΑΙΑΔΠΣ  Στέφανος,  έμπορος     .     .   1878 

ΗΣΑΙΑΣ  Μιχαήλ  φ.     ....     .  1884 

θ.  , 

ΟΕΟΛΩΡΙΛΙΙΣ  "Αθανάσιος,  καθηγητής  έν  τοις  Ζαριφείοις  διδασκαλείοις  έν  Φιλιπ/πόλει  1875 


,  .     Χ  ι  ·  Χ  .  · 

•  "Ετος  εκλογής 

ΘΕΟΦΙΑΙΔΠΣ  Δ.,  έμπορος,  έν  Κ/πόλει  .   1864 

ΘΩΜΙΔΠΣ  Αθανάσιος,  έμπορος,  έν  Φιλιππουπόλει  ·.....  1875 

Γ.  ·  · 

ΙΑΚΩΒΟΣ  επίσκοπος  Άμφιπόλεως    .   1875 

ΙΑΚΩΒΟΥ  Μιλτιάδης,  δικηγόρος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΙΑΑΕ1ΙΟΣ  Όδυ  σσεύς,  δημοσιογράφος   1872 

ΙΓΓΑΕΣΒΣ  Παναγής,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΙΩΑΚΕΙΜ,  μητροπολίτες  Λήμνου     .     .     ,     .     ,                   .'.·,.     ...  1874 

ΙΩΑλΛΊΔΗΣ  Ευστάθιος,  ιατρός,  έν  Βόλω  -  .  1879 

Ι&ΑΣΑΦ,  ιεροψάλτης,  έν  Κωνσταντινούπολη  '.   1876 


Κ. 


ΚΑΖΑΝΘΒΑΣ  Γεώργιος,   έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1871 

ΚΑΖΑΛΌΒΑΣ  Παντελής  ·   1872 

γραμματεύς  της  αγγλικής  πρεσβείας  έν  Κωνσταντινουπόλει.   .     .  1883 

ΚΑΑΒΟΚΘΡΕΣΣΠΣ  Δημήτριος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1871 

ΚΑΑΒΟΚΟΡΕΣΣΠΣ  Ν.  Ζ.,  λογιστής   1879 

ΚΑΑΑΙΑΔΠΣ  Κωνσταντίνος,  πρώην  ρ.έλος  του  συμβουλίου  της  επικρατείας     .     .*  .  1861 

ΚΑΛΛΙΒΟΥΡΤΣΠΣ  Πέτρος,  ιατρός,  ·  έν  Παρισίοις   1871 

ΚΑΑΑΙΜΚΟΣ,  μητροπολίτης  Δέρκων   1875 

ΚΑΑΦΟΓΑΟΥΣ  Κ·,  ιατρός,  έν  Κωνσταντινουπόλει  .     .     .   1879 

ΚΑΡΑΒΑΣΙΑΠΣ  Ιωάννης,  δημοσιογράφος   1876 

ΚΑΡΑΒΕΑΑΑΣ  Τίτος,  λόγιος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1879 

ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΟΣ  Μιλτιάδης,  δικηγόρος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1879 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ  ΠΑΣΣΑΣ  Αλέξανδρος,  ήγεμών  της  Σάμου   1861 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΠ  Αλέξανδρος  Κ.,  Α'  γραμματεύς  της  έν  Βρυξέλλαις  'ΟΘ.  πρεσβείας.  1874 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΠ  Κωνσταντίνος  Στεφ.  σύμβουλος  της  επικρατείας   1867 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΠ  Στέφανος,  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  έν  Βρυξέλλαις   1867 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΠ  Τηλέμαχος,   έν  Κωνσταντινουπόλει.     ■     ■   1874 

ΚΛΡΛΙΙΑΝΘΣ  Κωνσταντίνος,  βουλευτής  έξ  "Λρτης,  -έν  Αθήναις   1862 

ΚΑΡΑΤΖΑΣ  Πρίγκηψ  I.  Κ.*  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  έν  Στοκχόλμη  και  Χάγη.     .  1879 

ΚΛΡΙΟΣ  Νικόλαος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1881 

ΚΛΡΟΑΙΔΠΣ  Ιορδάνης,  καθηγητής  έν  τη  κατά  Χάλκην  θεολογική  σχολή.     .     .     .  1871 

ΚΛΣΤΕΑΑ1ΙΣ  Ιωάννης,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΚΕΗΚΤΖΙΙΣ  Σταύρος,  έμπορος,  έν  Κωνσταντινουπόλει  *.  .  1872 


Χ  "'·  )( 


κ. 

"Ετος  εκλογής 

ΚΕΣΣΙΣΟΓΑΟΥΣ  Α.,  εν  'Ροστοβίω  ,..1879 

ΚΕΧΑΓΙΑ  Καλλιόπη,  διευθύντρια  του  Ζαπ-είου  παρθεναγωγείου  έν  Κ/πόλει  .     .     .  1875 

ΚΑΕΑΧΘΙΙΣ  Ζήνων,  αρχιτέκτων  έν  Κωνσταντινουπόλει   1805 

ΚΟΧΤΟΗΟΓΑΟΣ  Κ.,  επόπτης  των  άρχαιοτήτων  έν  Αθήναις   1882 

ΚΑΟΥΜΑΣΙΓΣ  Δ.,  έμπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

Κ0ΡΩΧ1ΟΣ  Γ.,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1872 

ΚΟΣΟΥΑΗΣ  Θεμιστοκλής,  έμπορος   1861 

ΚΟΣΤΟΙΠΡΗΣ  Γεώργιος,  ιατρός  έν  Αθήναις   1880 

ΚΟΤΣΑΜΠΑΣ1ΙΣ  Γεώργιος,  καπνέμπορος  έν  Άμιοώ   1875 

ΚΟΥΠΟΓΜΤΖΙΑΧ  Μπεδρόζ  έφένδης,  διευθυντής  των  δασών  και  μεταλλείων.  .     .     .  1872 

ΚΟΥΜΑΡΙΑΧΟΣ  Δημήτριος,  διευθυντής  της  εφημερίδος  Φι.Ιιχπουπό.Ιεως  έν  Φιλ/πόλει.  1877 

ΚΟνΜΑΤΟΣ  Ανδρέας,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1872 

ΚΟνΧΤΟΥΡΙΩΤΠΣ  Δ.  Α.  γραμμ.  της  Β.  Έλλ.  πρεσβείας  έν  Κων/πόλει       .     .     .  1884 

ΚΟ  VII II Α  Σ  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1882 

ΚΡΙΕΖΗΣ  Κωνσταντίνος,  γραμματεύς  της  Έλλ.  πρεσβείας  έν  Βερολίνω  ....  1880 

ΚΡΙΚΟΤΣΟΣ  Ιωάννης,  μεσίτης  έν  Παρισίοις   1879 

ΚΡΙΚΟΤΣΟΣ  Νικόλαος,  έμπορομεσίτης  έν  Παρισίοις   1864 

ΚΡΙΑΟΣ  Κ.  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΚηίΠΡΙΤΠΣ  Δημήτριος,  δικηγόρος  έν  Κ/τόλει   1879 

ΚνΡΙΑΚΟΠΟΪΑΟΣ  Ετεοκλής,  διευθυντής  της  έφημερίδος  ΡΙΐίΙΓβ  άα  Βθ3ρ1ΐΟΓβ  .  1872 
ΟΙΚΤΙδ  Κθν.  0.  Ο.  πρεσβύτερος  της  Αγγλικανικής  έκκλησίας  ΜθΠΙΟΠΣΐΙθ 

ΟΙίαΓΟίΐ  έν  Κ/πόλει   1871 

ΚΩΛΣΤΑΧΤΑΡΑΣ  Τρ.  κοσμηματοπώλης  έν  Κ/πόλει   1879 

Κ2ΧΣΤΑΧΤΙΧΊΛΠΣ  ΠΑΣΣΑΣ  Αλέξανδρος,   πρώην  επόπτης  των  μή  μουσουλμανικών 

σχολών  έν  Κ/πόλει   1872 

Λ. 

ΑΑΜΠΡΙΔΠΣ  Γ.  Π   1883 

ΑΕΟΧΤΙΑΣ  Σαπφώ,  διευθύντρια  του  παρθεναγωγείου  Σμύρνης   1875 

ΑΙΑΧΧΟΠΟΥΑΟΣ  Γεώργιος,   καθηγητής  τών  μαθηματικών   έν  τη  θεολογική  και 

εμπορική  σ^ολή  τής  Χάλκης   .   1875 

ΑΟΥΣΠΣ  Βασίλειος,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1881 

ΜΑΓΚΑΠΣ  Σακελλάριος,  ζωγράφος  έν  Κ/πόλει   1881 

Μ. 

ΗΑΘΙΟΥΑΑΚΙΙΣ  Αλέξανδρος,  διευθυντής  τής  τραπέζης  Ήπειροθεσσχλίας   έν  Βάλω  .  1875 

ΜΑΚΡΙΙΣ  Κωνσταντίνος,  ιατρός  έν  Κ/τόλει   1880 

ΜΑΚΡΙΑΠΣ  Γ.,  δημοσιογράφος                                  .                                   .     .  1883 

Β. 


Χ  ·'·  χ 

"Ετος  εκλογής 


ΜΑΑΙΑΚΑΣ  Αβραάμ,  καθηγητής  έν  Κ/πόλει   1877 

ΜΑΑΑΙΑΔΠΣ  Δημήτριος,  δικηγόρος  έν  Κ/πόλει  '   1865 

ΜΑΑΑΙΑΔΗΣ  Μ   1878 

ΜΑΥΡΟΓΕΧΗΣ  Αλέξανδρος  Σπ.,  σύμβουλος  της  έν  Μαδρίτη  ^Όθωμ.  πρεσβείας.      .  1870 

ΜΑΥΡΟΓΕΧΠΣ  Δημήτριος,  πρόξενος  της  Τουρκίας  έν  Μελίτη   1870 

ΜΑΥΡΟΓΕΧΗΣ  Σπυρίδων,  αρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.    Μεγαλειότητος  του 

Σουλτάνου.   1861 

ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ  Ελευθέριος   1876 

ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ  Θεόδωρος  Α.  τραπεζίτης  εν  Κ/τόλει     ........  1875 

ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ  Α.  Φραγκούλης,  έμπορος  έν  Κ/πόλει     ........  1871 

ΜΕΓΑΚΛΗΣ  Αθανάσιος,  μητροπολίτης  Σισανίου   1877 

ΜΕΘΟΔΙΟΣ,  μητροπολίτης  πρόεδρος  Διδυμοτείχου   1876 

ΜΕΑΑΧΔΙΧΟΣ  Εμμανουήλ  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1877 

ΜΕΣΣΙΧΈΖΗΣ  Αντώνιος,   ιατρός  έν  Κων/πόλει   1884 

ΜΠΤΣΟΡΑΣ  Κυριάκος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπόλει   1871 

ΜΙΙϋΝΟΕΝ  ΑΙθΧ.  ναη,  καθηγητής  έν  τω  'Ροβερτείω  λυκείω                                  .  1882 

ΜΟΚϋΤΜΑΝΝ  ΌΓ  Α.,  ιατρός,  μέλος  τοϋ  ύγιονομικοϋ*  συμβουλίου  έν  Κων/τόλει      .     .  1871 

ΜΟΚϋΤΜΑΝΝ  ίβαη,  διερμηνεύς  της  Γερμανικής  πρεσβείας  έν  Κων/πόλει.      .     .     .  1872 

ΜΟΣΧΟΠΟΥΑΟΣ  Χ·   Θεόδωρος,   γραμματεύς  της  'Ρουμουνικής  πρεσβείας  ένταΰθα   .  1880 

ΜΟΥΖΑΛΑΣ  Π.,  έμπορος  έν  Κων/πόλει   1872 

ΜΠΑΕΣΣΑΣ  Ν.  Γ.,  γενικός  ελεγκτής  τής  γενικής  εταιρίας  του  Όθωμ.  κράτους.    .     .  1871 

Ν. 

ΧΑΙΔΠΣ  Νικόλαος,   έμπορος  έν  Κων/πόλει.    1880 

ΧΑΟΥΜ  Αλέξανδρος,  διερμηνεύς  τής  Ελληνικής  πρεσβείας  έν  Κων/πόλει.      .     .     .  1880 

ΧΕΓΡΟΠΟΧΤΠΣ  Ιωάννης,   τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

ΧΕΓΡΠΣ  Νικόλαος,   έν  Αθήναις.   1874 

ΧΕΜΤΣΟΓΛΟΥΣ  Ζήσης,   έμπορος  έν  Φιλιππουπόλει  .1871 

ΧΕΟΦΥΤΟΣ,  μητροπολίτης  Άδριχνουπόλεως   1871 

ΧΕΟΦΥΤΟΣ,  μητροπολίτης  Λαρίσσης   1874 

ΧΙΚΟΔΗΜΟΣ    μητροπολίτης  Κυζίκου   1877 

ΧΙΚΟΑΑ1ΔΗΣ  Δ".,  δημοσιογράφος   1878 

ΧΙΚΟΑΑΙΑΙΙΣ  Ιωάννης  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΧΙΚΟΑΣ2Χ  Δ.  Α'  γραμματεύς  τής  ένταΰθα  Αγγλικής  πρεσβείας   1880 

Χ  0 111  ΚΟΣ  Α.,  έν   'Ροστοβίω   1 

ΧΟΧΧΟΤΗΣ  Αιμίλιος,  καθηγητής  έν  Κ/πόλει   187 


ΞΥΔΙΑΣ  Δ.,  έν  'Ροστοβίω 
ΞΥΔΙΑΣ   Θ.,   έν  'Ροστοβίω 


187ί 
187| 


Χ  χ 


ο. 

'  Ετος  εκλογής 

ΟΙΚΙΑΛΠΣ  Ιωάννης,  σύμβουλος  της  Επικρατείας   1881 

ΟΙΚΟλΌΜΙΛΗΣ  Βασίλειος,   τραπεζίτης  ·  1883 

ΟΙΚΟΛΟΜΙΑΙΙΣ  Γεώργιος,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1880 

ΟΛΥΜΠΙΛΔΠΣ  Δ.  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΟΜΗΡΟΣ  Γ.,  τραπεζίτης   1873 

ΘΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗΣ  Κωνσταντίνος,    καλλιτέχνης   1879 


Π. 

ΠΑΛΑΜΑΣ  Γρηγόριος,   αρχιμανδρίτης,   σχολάρχης  της  μεγάλης  του  γε'νους  σχολής   .  18  79 

ΠΑΛΤΖΕΙΡΠΣ   Αλέξανδρος,    διερμηνεύς  της  Αΰτοκρ.    Όθωμ.   τραπέζης.     .     .     .  1882 

ΠΑΛΤΖΕΙΡΠΣ  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Κων/πόλει   1871 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  Γεώργιος,   δημοσιογράφος  έν  Κων/πόλει   1881 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  Ευστράτιος,  ψάλτης  έν  τη  έκκλησία  των  Είσοδίων   1882 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  ΚΕΡΑΜΕΥΣ  Αθανάσιος,  λόγιος  έν  Κων/πόλει   1881 

ΙΙΑΠΛΡΡΟΥΣΠΣ  Πέτρος,    καθηγητής  έν  Κων/πόλει   1875 

II ΑΡΑ ΜΚ ΑΣ  Ματθαίος,   γυμνασιάρχης  έν   Άδριανουπόλει   1882 

ΗΑΡΑλΊΚΑΣ  Νικόλαος,  καθηγητής  έν  Κων/πόλει   1871 

ΗΛΡΙΣΙΙΣ  Γεώργιος,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1873 

1ΙΑΣΙΙΛΛΛΠΣ  Δημήτριος,  τραπεζίτης   1861 

ΠΛΣΠΛΛΛΠΣ  Νικόλαος,  έμπορος   1871 

ΠΛΣΠΛΤΠΣ  Άλέξ.   ίατρός  έν  Αθήναις   1862 

ΠΛΥΑΙΔΗΣ   Άργυριος,   έμπορος  έν  Φιλιππουπόλει   1872 

ΡΕΑΚδ  Εά\νΐη,  δικηγόρος  έν  Κων/πόλει   1874 

ΠΕΡΔΙΚΙΔΠΣ  Κυριάκος,  έμπορος   1871 

ΠΙΜΑΤΕΛΠΣ  Ν.   έν  'Ροστοβίω   1879 

ΙΠΙΑΜΙΣ  Νικόλαος,  έμπορος  έν  Κων/πόλει   1880 

ΠΙΣΣΑΣ  Χρ.,   έμπορος  έν  Αθήναις   1878 

ΙΙΟΛνΚΑΡΗΟΣ,  μητροπολίτης  Γάνου  και  Χώρας   1872 

ΠΟΡΤΟΚΑΛΑΠΣ  Περικλής,  έμπορος  έν  Κων/πόλει   1880 

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ,   ηγούμενος  του  Σιναϊτικού   μετοχίου   1874 

ΠΡίΜΟΣ  Νικόλαος,    έμπορος  έν  Κων/πόλει   1874 

ΠΥΛΑΛΗΣ  Βασίλειος,   λόγιος  έν  Κων/πόλει   1874 


Χ  '«'·  χ 


ρ. 

"Ετος  εκλογής 

ΡΛΖΠΣ  Αλέξανδρος,  πρώην  διερμηνεΰς  της  Ελληνικής  πρεσβείας  έν  Κων/πόλει  .     .  1875 

ΡΑΖΠΣ  Αριστείδης,    μηχανικός   έν  Κων/πόλει   1873 

ΡΑΛΛΗΣ  Αλέξανδρος  Στεφάνου,  τραπεζίτης.     .    1872 

ΡΑΛΛΗΣ  Κωνσταντίνος,   εμποροϋπάλληλος   έν  Κων/πόλει   1879 

ΡΑΛΛΗΣ  Στέφ.  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1863 

ΡΑΦΑΗΛ  Ελευθέριος,  υπάλληλος  του  Ελληνικού  προξενείου  έν  Όδησσω  ....  1874 

ΡΕΧΙΕΡΗΣ  Α.   έν  'Ροστοβίω  (   1879 

ΡΟΛΩΧΙΔΗΣ  Σ.  Σ.  έμπορος  έν  Κων/πόλει   1881 

ΡΟΣΟΛΥΙΙΟΣ  Αθανάσιος,   έμπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει.     .     .     .     .     .     .     .  1871 

Σ 

ΣΑΒΒΑΣ  ΠΑΣΣΑΣ,  πρώην  γενικός  διοικητής  της  Κρήτης   1861 

ΣΑΓΡΑΝΤΗΣ  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Αθήναις   1878 

ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΑΠΣ  Δ.  έν  Αλεξάνδρεια   1878 

ΣΑΛΤΕΛΠΣ  Θ.   καθηγητής   έν   Κωνσταντινουπόλει   1875 

ΣΑΜΑΡΣΙΔΗΣ  Χριστόφορος,  γυμνασιάρχης   έν  Βιτωλίοις   1877 

ΣΑΡΑΚΙΩΤΠΣ  Βασίλειος,  ιατρός  έν  Κωνσταντινουπόλει   1865 

ΣΑΡΔΙΝΣΚΗΣ  Κωνσταντίνος,  δικηγόρος  έν  Κωνστχντινουπόλει   1868 

ΣΑΡΣΕΧΤΗΣ  "Ηλίας,   έν  'Ροστοβίω.     ...»   1879 

8ΑΚΤ0ΚΙ8  ΜαϊΙΙ&ηά   1882 

ΣΑΤΡΛΖΑΜΠΣ   Σταύρος,   κυβερνητικός  υπάλληλος   1872 

ΣΓΟΥΤΑΣ  Δημήτριος,  τραπεζίτης  έν  Μασσαλία   1871 

ΣΕΒΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ  Ζωρζής,  έμπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει   1871 

ΣΕΒΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ  Νικόλαος,    ιατρός  έν   Κωνσταντινουπόλει   1880 

8Ε6ΑΙΙΕ8  ,ίοδβρίΐ  ^.   ιεραπόστολος   1883 

ΣΕΙΤΑΧΙΔΗΣ  Γεώργιος,    βιβλιοπώλης   έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΣΙΔΕΡΟΠΟΥΛΟΣ  Ξενοφών  Λ.,   εμποροϋπάλληλος  έν  Κωνσταντινουπόλει.          .     .  1880 

ΣΙΣΜΑΝΟΓΛΟΥΣ  Ιωάννης,  τραπεζίτης  έν  Κωνσταντινουπόλει   1873 

80ΑΙΕΕ  Α.,  πράκτωρ  εταιριών  έν  Κωνσταντινουπόλει   1884 

ΣΚΑΧΑΒΠΣ  Νικόλαος,  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑΣ  Έ.,    έν   'Ροστοβίω   1879 

ΣΚΑΡΑΜΑΓΚΑΣ  Ιωάννης,  έν  'Ροστοβίω  ,  1879 

ΣΚΑΑΒΟΣ  Φώτιος,  φαρμακοποιός  έν  Κωνσταντινουπόλει   1879 

ΣΚΟΡΔΟΣ  Κωνσταντίνος,    έμπορος   έν  Κωνσταντινουπόλει   1878 

ΣΚΟΥΛΟΥΔΗΣ  Στίφανος,    τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

8011Κ(ΕΙ)ΕΙΙ  Ραΐΐΐ,  ά.  διερμηνεϋς  της  Γερμανικής  πρεσβείας  έν  Κωνσταντινουπόλει  .  1871 


Χ  -γ··  Χ 

"Ετος  Ιχλεγήί 

8ΗΑ\ν  \νϊ1Παΐϊ1,   έν   Αθήναις   1872 

ΣΟΥΒΑΤΖΟΓΑΟΥΣ  Βασίλειος,   εύπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει   1871 

ΣΟΥΓΑΟΥΡΠΣ  Π.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΣΟΥΑΙΑΠΣ  Νικόλαος,  δημοσιογράφος  έν  Κωνσταντινούπολη   1871 

ΣΟΥΤΣΟΣ  Αλέξανδρος,  γραμματεύς  της  Ελληνικής  πρεσβείας  έν  Σοφίκ.      .     .     .  1881 

ΣΠΛΘΑΡΠΣ  Ανδρέας,   καθηγητής  των  μαθηματικών   έν  Κωνσταντινουπόλει.     .  1874 

ΣΠΑλΑΩΛΊΙΣ  Γ.,  εμποροϋπάλληλος   1874 

ΣΠΑλΑΩλ'ΠΣ  Νικόλαος   1881 

ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΠΣ  Δημήτριος,    ιατρός  έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΣΤΑ  11  ΑΤΙ  Α  ΑΗΣ  Νικόλαος,  διδάκτωρ  των  νομικών  έν  Σάμω   1878 

ΣΤΑΜΟΥΑΠΣ  Αναστάσιος,  έμπορος  έν  Σηλυβρία   1879 

ΣΤΡΑΤΠΓΟΠΟΥΑΟΣ  Χ·,  διδάσκαλος   1882 

ΣΤΕΦΛλΟΒΙΚ  Παύλος,  τραπεζίτης  έν  Κωνσταντινουπόλει  ·  .  1875 

ΣΥΓΓΡΟΣ  Ανδρέας,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις                         .   1871 

ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ,  μητροπολίτης  Ιωαννίνων     1871 

Τ. 

ΤΑ  ΓΗΣ  Αναστάσιος,  καθηγητής  έν  Κωνσταντινουπόλει   1872 

ΤΑΓΗΣ  Φίλιππος,  καθηγητής  έν  Κωνσταντινουπόλει   1875 

ΤΑΜΒΑΚΟΣ  Α.  Ν.,  έ'μπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει   1863 

ΤΣΕΡΑΕΝΤΗΣ  Βελισσάριος,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1873 

ΤΣΙΑΚΑΣ  Γεώργιος,  δημοσιογράφος  έν  Αθήναις.    1881 

ΤΣΙΚΑΑΙΩΤΠΣ  Στέφανος,  έμπορος   1871 

Τ ΣΙΤΣΟΠΟΥΑΟΣ  Κωνσταντίνος,  κοσμηματοπώλης   1878 

ΤΙΙΟΜΑΝ  Α.,  διδάσκαλος  έν  τ?ϊ  Γερμανοελβετικν)  σχολή   1875 

\νΛΟΠΙΝ(ίΤ(ΙΝ  ΟθΟΓ§θδ,  πρεσβύτερος  της  Αγγλικής  πρεσβείας   1883 

Α\Ε1δδΒΑ0Η  Αιι^ιΐδΙίη,  ιατρός   1873 

Φ. 

ΦΑΚΑΡΟΣ  Μ.  δι  ερμηνεύς  του  Έλλ.  προξενείου   1874 

ΦΕΙΖΗ  ΜΠΕΗΣ,  πρόξενος  της  Τουρκίας  έν  Όδησσώ   1874 

ΦΙ  Α  Α  ΑΠΟΗΣ  Ι·,  διδάσκαλος  του  Γένους   1881 

ΦΙΑΙΟΣ  Δ.  έ'φορος  τών  αρχαιοτήτων  έν  Ελλάδι   1872 

ΦΩΤΙΑΑΙΓΣ  Δ.  Ν.,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1876 

ΦΩΤΙΑΑΙΓΣ  Ν.,  έμπορος  έν  Κ/πόλει   1861 

ΦΩΤΙΑΑΙΙΣ  Φώτιος,  ιατρός  έν  Κ/πόλει   1878 

ΦΩΤΙΟΣ  επίσκοπος  Εΐρηνουπόλεως,  άρχιερ.  προϊστάμενος  Σταυροδρομίου.     .     .     .  1881 


Χ  ■*'·  )( 


χ. 

"Ετος  εκλογής 

ΧΑΡΑΑΑ1ΙΠΙΑΠΣ  Ν.  δικαστής  έν  Κ/τεόλει   1879 

ΧΑΡΙΣΙΑΔΗΣ  Ν.,  δικηγόρος  έν  Κ/πόλει   1883 

ΧΑΡΜΑΧΤΑΣ  Χ.  Θ.  ιατρός  έν  Κ/ττόλει   1882 

ΧΑΣΙΩΤΠΣ  Γεώργιος,  λόγιος  έν  Πχρισίοις   1860 

ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  Χρήστος,  ιδρυτής  και  γυμνασιάρ/ης  του  έν  Σταυροδρομίω  Ελληνι- 
κού Λυκείου                                                                        .....  1872 

ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ  Ιωάννης,  τραπεζίτης  έν  Κωνσταντινουπόλει   1883 

ΧΕΛ1ΙΠΣ  Μιχαήλ,  φαρμακοποιός   1873 

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΑΠΣ  Θεμιστοκλής,  πρόεδρος  του  κακουργοδικείου  έν  Κωνσταντινουπόλει  1875 

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΙΑΗΣ  Συμεών,  ιατρός  έν  Κωνσταντινουπόλει   1876 

ΧΡΥΣΟΒΕΛΟΝΠΣ  Λεωνίδας,  έμπορος  έν  Μαγχεστρία   1866 

ΧΡΥΣΟΒΕΛΟΧΗΣ  Μιχαήλ,  έμπορος  έν  Λιβερπούλη   1876 


Ψ. 

ΨΑΧΑΡΟΠΟΥΑΟΣ  Κωνσταντίνος,  διευθυντής  της  Πανελληνίου  ατμοπλοϊκής  εταιρίας 

έν  Πειραιεΐ  1875 

ΨΥΧΑΡΗΣ  Νικόλαος,  τραπεζίτης  έν  Κωνσταντινουπόλει    .   1880 

Ψ&ΜΙΑΔΗΣ  Κωνσταντίνος,  έμπορος  έν  Κωνσταντινουπόλει  1881 


 ΗΝ»^  

"Ετος  εκλογής 

ΑΓΑΟ ΑΓΓΕΛΟΣ,  μητροπολίτης  Εφέσου   1881 

Α  Α II  ΦΟΥΑΤ  ΜΠΕΗΣ,  διευθυντής  του  τμήματος  των  έμμεσων  ^ορων  .          .     .     .  1882 

ΛΡΙΣΤΛΡΧΙΙΣ  Γρηγόριος,  πρώην  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  έν  Οϋασιγκτώνι  .     .     .  1879 

ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ  Ιωάννης,  πρώην  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  έν  Βερολίνο)    ....  1873 

ΑΡ1ΙΕΜΙΣ  Βράίλας,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Παρισίοις   1868 

|  £3· 

ΒΑΑΕΤΤΑΣ  Ιωάννης,  λόγιος  έν  Λονδίνω   1874 

ΒΛΚΤΗΕΙΕΜΥ  δίΐΐηΙ-ΗίΙαΪΓβ,  μέλ.  του  πανοαχδημίου  της  Γαλλ.  και  γερουσιαστής.  1871 

ΒΑΑΛΙΑΧΟΣ  Ανδρέας,  εύπορος  έν  Μασσαλία   1877 

ΒΑΝΟΚΟΡΤ  6βΟΓ§'θδ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ηνωμένων  Πολιτειών  έν  Βερολίνο)     .  1872 

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ  Γεώργιος,  υποδιοικητής  της  έθνικής  τραπέζης  της  Ελλάδος  .  .  .  .  1871 
ΒΕΡλ'ΑΡΛΛΚΗΣ  Δημήτριος,  πρώην  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου  και  των 

βασιλοπαίδων,  έν  Μυτιλήνη     1874 

ΒΕΡΧΑΡΛΟΣ  Χ.,  ιατρός  έν  Σμύρνη   1863 

ΒΠΣΑΛΊΙΣ  Πανταζης  έν  Τάντα  Γ   1881 

ΒΙΤΤΩΡΗΣ  Ιωάννης  έν  Αλεξάνδρεια   1881 

ΒΙΑΟΚΙΕ  <Ι·  δΙαίΙΓί,  καθηγ.  των  Έλλην.  γραμμ.  έν  τω  έν  Εδιμβούργο)  πανεπιστ.  1864 
\001Έ  ΜβΙοΗΪΟΓ  ΰοΐϊΐΐβ  άθ,  μέλος  του  πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  πρώην  πρε- 
σβευτής, έν  Παρισίοις   1873 

ΒΟΚΕΒ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ηνωμένων  Πολιτειών  έν  Κ/πόλει,  έν  Οϋασιγκτώνι  .  1862 

ΒΟΥΤΣΙλ'ΑΣ  Αλέξανδρος,  έμπορος  έν  Όδησσώ   1881 

ΒΟΥΤΣΙΛτΑΣ  Ιωάννης,  γενικός  πρόξενος  της  Ελλάδος  έν  Όδησσώ   1881 

ΒΡΥΕΧΧΙΟΣ  Φιλόθεος,  μητροπολίτης  Νικομήδειας   1884 

ΒΙΚΝΟίΡ  Εππίβ,  πρώην  διευθυντής  της  έν  Άθ,ήναις  Γαλλικής  σ/ολής,  έν  Παρισίοις  1867 

Γ. 

6ΕΜΜΑ  ΑάοΙίΌ,  διευθυντής  του  περιοδικού  ΚβνίδΙίΙ    .     .     .     ,   1871 

ΟΕΥΛΕΚΤ  Ρ-  Α.,  διευθυντής  του  βασιλικού  ωδείου  έν  Βρυξέλλαις   1881 

ΟΙΑΒδΤΟΝΕ  \νΐ11ΐαΐϊ1,  πρωθυπουργός  της  Αγγλίας   1862 

Δ. 

ϋΕΒΒΥ  ΙθΓά,  πρώην  υπουργός  της  Αγγλίας   1876 

ϋΙΒΙΛ  ΥΐΟΐΟΓ,  μέλος  του  πανακαδημίου  της  Γαλλίας,   πρώην  ύπουργός  της  δημο- 
σίας εκπαιδεύσεως,    έν  Παρισίοις   1882 

ΒΙΡΡΕΜΝ  ίοιχΐ,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  έν  Κωνσταντινουπόλει   1881 


χ  χ 


"Ετος  εκλογής 

ΕϋΗδΤΚΕΙΖ,  καθηγητής  τοΰ  παν  επίστησε  ίου  Λειψίας  και  γυμνασιάρχης  της  σχολής  . 

του  άγιου  Νικολάου   1879 

ΕΔΧΕΜ  ΠΑΣΣΑΣ,  υπουργός  επί  των  εσωτερικών   1865 

Ε(ίΟΕΙΙ  Επίΐΐθ,  ρ.έλος  τοΰ  πανακαδημίου  της  Γαλλίας  και  καθηγητής  της  σχολής 

τών  γραρ.μάτων  εν  Παρισίοις   1863 

ΕΙΟΗΤΗΑΙ  ΟυδΙανβ,  και  μέλος  της  Ασιατικής  εταιρίας  εν  Παρισίοις    ....  1864 

ΕΙΙΙΟΤ  8ϊγ  Ο.  Ηβηπ,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  εν  Βιέννη   1872 

ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΑΠΣ  Π.,  πρώην  έφορος  τών  αρχαιοτήτων  έν  Ελλάδι   1872 

V, 

ΖΛΗΒΛΜΗ  Ρ.,  χαθηγητη  ς  της  Ελληνικής  και  Λατινικής  γραμματικής  έν  Βενετία.  .  1872 

ΖΑΠΠΑΣ  Κωνσταντίνος,  κτηματίας  έν  Βροσθενίω   1874 

ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΑΟΣ  Στέφανος  έν  Μασσαλία   1880 

πρώην  πρεσβευτής  της  Αυστροουγγαρίας  έν  Κωνσταντινουπόλει  .     .  1874 

ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Χρηστάκης,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1863 

ΙΟΝΑΤΙΕΡΡ  ΟβηθΓ&Ι,  πρώην  πρεσβ  ευτής  της  'Ρωσσίας  έν  Κωνσταντινούπολη    .     .  1865 

ΙΣΤΡΙΑΣ  Δώρα   1868 

ΙΩΑΚΕΙΜ  Γ',  πρώην  Κωνσταντινουπόλεως   1878 

ΜΕΟ01ΕΜΪΝ8  Ο.  Κοίίη,  πρώην  υπουργός  τών  έςωτερικών  τοΰ  Βελγίου.     .     .     .  1881 

ίΕΒΒ,  καθηγητής  έν  Γλασκώβη   1878 

ΚΑΑΑΙΓΑΣ  Π.  υποδιοικητής  της  Εθνικής  τραπέζης  τής  Ελλάδος   1871 

ΟΑΕΙ0Ε  Βαρώνος,  πρεσβευτής  τής  Αυστροουγγαρίας  έν  Κωνσταντινουπόλει    .     .     .  1884 

ΚΑΡΑΟΕΟΔΩΡΗ  ΠΑΣΣΑΣ  Αλέξανδρος,  ήγεμών  τής  Σάμου   1881 

ΚΑΣΤΟΡΧΙΙΣ  Ευθύμιος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου   1871 

ΚΑΦΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥΣ  Α.,  άρχιτέκτων  έν  Αθήναις   1871 

ΚΕΜΑΛ  ΠΑΣΣΑΣ,  γερουσιαστής,  υπουργός  τοΰ  Αυτοκρατορικού  οϊκου   1871 

ΚΕΙΙυΕΙΙ  νοίΊ,  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  'Ρώμη  ·  1872 

0ΚΙ8Τ  \ν.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Μονάχω  πανεπιστημίου                                   .     .  1870 

ΚΊΚΓΛΙΗΟΡΡ  Α.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Βερολίνω  πανεπιστημίου   1872 

Κ01\ΤΟΣ  Κ.,  χαθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου   1863 

ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΙΤΙΙΣ  Ανδρέας  Γ.,  πρεσβευτής  τής  Ελλάδος  έν  Κωνσταντινουπόλει    .  1875 

01ΙΚΤΙΙΙ8  ΕΐΈΟδΙ,   καθηγητής  τοΰ  έν  Βερολίνω  πανεπιστημίου   .          .     .     .     .  1870 

ΓΛΙΑ88ΑΝ(ί,  γενικός  έπιθεωρητής  τής  δημοσίας  έ*παιδεύσεως  έν  Παρισίοις     .     .     .  1868 

ΚΩΣΤΗΣ  Κ.  Ν.,  καθηγητής  τοΰ  έθνικοΰ  πανεπιστημίου  τής  Ελλάδος    ....  1882 


Χ  «'  )( 


Λ. 

"Ετος  εκλογής 

ΛΑΜΠΡΟΣ  Π.,  νομισματολόγος,  έν  Αθήναις   1871 

ΙΕ88ΕΡ8  ΒβΓάϊηαηά  άβ,  έν  Παρισίοις   1865 

μέλος  τοϋ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  καθηγητής  έν  τω  Οοΐΐβ^β 

άβ  ΡΥ&Π06,  έν  Παρισίοις   1866 

ΛΙΒΑ  ΑΛΙ  Θεαγένης,  λόγιος,  έν  Βιέννη   1874 

ΙΛ8ΤΕΚ  ^δβρίΐ,   καθηγητής  της  χειρουργίας,  έν  Λονδίνω   1881 

πρώην  πρεσβευτής  της  Αυστροουγγαρίας  έν  Κωνσταντινουπόλει   .  1872 

ΙιΑΥθΝ8  ΙιΟΓά,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  έν  ΙΙαρισίοις   1862 

Ρ:  '      ;  ^ 

ΜΑΥΡΟΓΟΡΑΑΤΟΣ  Ν.  πρώην  υπουργός  της  παιδείας  έν  Ελλάδι   .     ·     .     .     .     .  1864 
ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ  Ηρακλής,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου    ....  1873 
ΜΙΙΧΕΚ  ΕΐΙΙΓΩΒηαθΙ,  μέλος  τοϋ  πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  καθηγητής  έν  τη  σχο- 
λή των  νεωτέρων  γλωσσών   1863 

Μ0ΚΚΙ8  «Ιθγ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ήνωμ.  Πολιτειών  της  Αμερικής  έν  Κων/πόλει  1865 

ΜΟΥΧΙΦ  ΠΑΣΣΑΣ,  υπουργός  έπΐ  της  έ/.παιδεύσεως  έν  Τουρκί^   1865 

ΜΑ ΥΡΟΓΕΧΠΣ  Π.,  πρεσβευτής  της  'Ρουμανίας  έν  Βιέννη  .     ......  1882 

Ν0ΑΙΙΙΕ8  Ιΐί&Γςΐΐίδ  άθ,  πρεσβευτής  της  Γαλλίας  έν  Κωνσταντινουπόλει     .     .     .  1883 

ΝΕΙΙϋΟΡΡ,  πρεσβε  υτης  της  'Ρωσσίας  έν  Κωνσταντινουπόλει   1883 

ΝΕΜΟΝ,  διευθ  υντής  του  Βρεττχνικοΰ  μουσείου  έν  Λονδίνω   1871 

Ο. 

ΟΡΦΑΧΙΛΠΣ  Θεόδωρος,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1867 

ΠΛΛΛΠΣ  Α.,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου   1872 

ΠΛΧΤΛΖΙΑΠΣ  Ιωάννης,    καθηγητής  τοϋ  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου     ....  1874 

ΠΛΠΛΡΠΓΟΠΟΥΛΟΣ  Κ.,  καθηγητής  τοϋ  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου     ....  1879 

παραςχος  Άχιλλεύς   1880 

ΡΑ8ΤΕΙΊΙ  1.01113,  μέλος  της  Γαλλικής  άκαδημίχς,  καθηγ.  της  χημείας  έν  Σορβόννη.  1881 

ΡΕΚΚΟΤ  ΟθΟΓ^Θδ,   μέλος  τοϋ  πανακαδημίου  της  Γαλλίας  έν  Παρισίοις      .     .     ·  1874 

ΠΕΤΡΟΣ  Β',  Αυτοκράτωρ  της  Βρασιλίας   1873 

ΠΡΕΤΕΧΤΕΡΠΣ  Χ·,  καθηγητής  τοϋ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1871 

Ρ· 

ΡΑΓΚΑΒΠΣ  Αλέξανδρος,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Βερολίνω   1863 

ΚΑΒΟΜΤΖ  άβ,  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  Κωνσταντινουπόλει   1883 

ΡΑΛΑΠΣ  Γ.,  καθηγητής  τοϋ  έν  "Αθήναις  πανεπιστημίου   1869 

ΚΕΝΕ  ΒΠΣΐη,  βιβλιοφύλαξ  της  έν  Πχρισίοις  ιατρικής  ακαδημίας  .          .     .     .     .  1876 

ΡΕΧΊΕΡΗΣ  Μ.,  διοικητής  της  έθνικής  της  Ελλάδος  τραπέζης   1864 

Γ. 


Χ  «Γ-  Χ 

"Ετος  έχλογςής 


ΚΑδΟΟΝ  ΟοΓϊΐΙβ  άβ,  πρώην  πρεσβευτής  της  Ισπανίας  έν  Κωνσταντινούπολη.  .     .  1881 

ΚίνίΕΚ  ΑΙρΗοΠδ,  καθηγητής  τοΰ  πανεπιστημίου  Βρυξελλών   1881 

ΚΟδδΙΟΝΟΙι  ^.  Ρ.  μέλος  του  πανακαδημίου  της  Γαλλίας   1-864 

ΣΑΙΤ  ΠΑΣΣΑΣ,  πρώην  πρωθυπουργός   1879 

ΣΑΡΙΠΟΛΟΣ  Νικόλαος,  πρώην  καθηγητής  του  εν  Αθήναις  πανεπιστημίου.     .     .     .  1861 

8Α11ΡΡΕ  ΗθΓΠίαηη,  καθηγητής  του  έν  Γοτίγγη  πανεπιστημίου    .     ·     .     .     .     .  1875 

80ΗΜΙ0Τ  ΒθΓΠΒΓά   1870 

δΟΗΜΙΒΤ  Μοπίζ,  καθηγητής  τοΰ  έν  Ίέντρ  πανεπιστημίου   1671 

% 

ΤΗΙΙΙΙΟΤ  ΟΙΐ&Γΐθδ,  μέλος  του  πανακαδημίου  της  Γαλλίας  έν  Παρισίοις    ....  1873 

ΤΡΙΚΟΥΠΠΣ  Χαρίλαος,  πρωθυπουργός  της  Ελλάδος  *  .     .     .  1878 

ΤϋΟΚΕΒΜΑΝ  ΟΙιαιΙβδ,  πρώην  πρεσβευτής  τών  Ήν.  Πολιτειών  της  Αμερικής  έν 

Κ/πόλε  ι   1875 

<¥. 

ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ  Γρηγόριος,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Βιέννη   1874 

νΐΚ0ΗΟ\ν  Καάοΐί,  καθηγητής  έν  τω  πανεπιστημίω  τοΰ  Βερολίνου   1881 

^ΑΟΟΙλΟΤΟΙΝ  \ν.  ΗβΠΓΪ,  μέλος  τοΰ  πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  γερουσ.  έν- 

Παρισίοις   1878 

ΑΥΕΙΙι  ΗβΠΓΪ,  καθηγητής  της  Ελληνικής  φιλολογίας  έν  ΓΙαρισίοις   1867 

\νΕΚΤΗΕΚ  Β3.ΓΟΠ  νΟΠ,  πρώην  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  Κ/πόλει   1875 

ΜΕδΕΙΕΚ  Ρπβάποΐΐ,  καθηγη  τής  έν  τω  πανεπιστημίω  Γοτίγγης   1873 

ΤνίΤΤΕ  ΒεΓΟΠ  άθ,  μέλος  τοΰ  πανακαδημίου  τής  Γαλλίας  έν  Παρισίοις  ....  1876 

Φ. 

ΡΛΒΚΙ   1878 

ΦΙΛΙΠΙ&λ  Τιμολέων,  έφορος  τής  βιβλιοθήκης  τής  Ελληνικής  Βουλής   1879 

ΦΙΛΙΠΠΏΦ,  στρατηγός,  έν  'Ρωσσία   1877 

ΡΟυΚΝΙΕΚ  Οι.  πρώην  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Κ/πόλει   1878 

ΦΡΕΑΡΙΤΠΣ  Κωνσταντίνος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου    ....  1887 

-  ίί-  ^-·Ζ 

ΠΑΤΖΡΕΠΥΓ  V.  πρεσβευτής  τής  Γερμανίας  έν  Παρισίοις   1886 

ΗΑνΕΤ  ΕπίβδΙ  επίτιμος  καθηγητής  έν  τω  κολλεγίω  τής  Γαλλίας   186  7 

ΙΙΕΑΒ  Η.  Ογ.  Γεν.  Πρόξενο;  τών  "Ηνωμένων  Πολιτειών  τής  Αμερικής  έν  Κ/τόλ·ι  .  1880 

ΗΕΝΟΟΙΝ  \ν.  Γραμματεύς  τοΰ  ΙηδΙϊΙιιΙο  άβ  Οο-ΓΓβδροάβηζα  ΑΓοηβοΙο^ϊβα 

έν  'Ρώμη  ·     ·     .     .  1872 

ΠΕΙΙΒΕΥ  Ι^ΟΟΠ,  καθηγητής  έν  τη  σχολή  τών  ωραίων  τεννών  έν  Παρισίοις    .  .  1874 

Η01ΤΖΕΝΒ0ΡΤ  ΚταΠΖ  νΟΠ,  καθηγητής  τοΰ  δικαίου,  έν  Βερολίνω  .     .     .     .  1872 

Η01Ι88ΑΥΕ  ΗθηΠ,  λόγιος,  έν  Παρισίοις   1879 


Α. 

"Ετος  εκλογής 

ΑΠ ΈΛΙΛΠΣ  Τηλέμαχος,  κτηματίας  έν  Χίω   1863 

ΑΧΟΙΜΟΣ,  μητροπολίτης  Βελεγράδων  ■   1868 

ΛΡΒΑΧΙΤΑΚΗΣ  Λέανδρος,  καθηγητής  της  έν  Χάλκη  θεολογικής  σχολής    ....  1863 

ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΣ  Β.,  καθηγητής  έν  Αλεξάνδρεια   1872 

ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ  Δημήτριος,  έν  Κ/πόλει   1875 

ΑΡΙΣΤΕΙΑΠΣ  Γ.,  σχολάρχης  έν  Κυδωνίαις                                                          .  1876 

Β. 

ΒΑΑΑΒΑΧΠΣ  Ίω.,  καθηγητής   1886 

ΒΕΑΟΥΛΠΣ  I-,  διευθυντής  της  έν  Βενετία  Μαρκιανής  βιβλιοθήκης   1871 

ΒΕΡΓΩΊΊΙΣ  Παναγής,  έν  Κεφαλληνία   1878 

ΒΕΚΤΗΈΚΑιΝΟ,  γενικός  γραμματεύς  της  έν  Αλγερία  κλιματολογικής  εταιρίας.     .     .  1870 

ΒΑΑΒΙΑΧΟΣ  Ν.  Νικήτας   1864 

ΒΑΑΧΟΣ  "Αγγελος,  γενικός  γραμματεύς  του  επί  των  έξωτερικών  υπουργείου  τής 

Ελλάδος  .  '   1875 

ΒΥΖΑΧΤΙΟΣ  Αλέξανδρος,  δημοσιογράφος,  έν  Τεργέστη   1878 

ΒΥΖΑΧΤΙΟΣ  Αναστάσιος   1879 

Γ. 

ΟΕΒΙΙΑΚΌΤ  \ν.  αρχαιολόγος,  έν  Γοτίγγη   1873 

ΓΕΩΡΓΙΑΑΗΣ  Ν.,  ιατρός,  έν  Βόλω   1863 

ΟΙΰΕΙ  ΟΙίαΓίθδ,  ρΐΌνΐδθΙΙΓ  του  λυκείου  1,01118  1β  (αΓ&Ιΐά,  έν  Παρισίοις    .     .     .  1867 

ΓΡΠΓΟΡΑΣ  Γερμανός,  διευθυντής  τής  έν  Χάλκη  θεολογικής  σχολής   ·  1863 

ΓΡΠΓΟΡΙΑΑΟΣ  Α.,  καθηγητής   1864 

Δ. 

ΑΑΜΩΧ  Α.,  ίατρός   1872 

ΑΕΚΙΓΑΑΑΑΣ  Γ.,   καθηγητής  τής  Έλλ.  γλώσσης  έν  τω  πανεπιστ.  Πετρουπόλεως.  1876 

ΑΕΦΧΕΡ  Μιχαήλ,  υφηγητής  έν  τω  έν  Αθήναις  πανεπιστημίω  ·'..'..  1875 

ΛΙΙΜΙΙΤΣΑΣ  Κ.,   ίατρός,   έν  Άδριανουπόλει   1871 

Ι)ΟΚΟΝ  Αϋ^αδΙθ,   πρόξενος  τής  Γαλλίας  έν  Θεσσαλονίκη   1872 


Χ  *'·  χ 


Η. 

"Ετος  εκλογής 


ΠΑΙΑΔΗΣ  Βοζάνος  Λεωνίδας   1873 

Θ. 

ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ  Κ.,  έμπορος,  έν  'Ραιδεστψ   1870 

ΘΕΟΧΑΡΙΔΠΣ,   δημοσιογράφος,    εν  Κύπρω   1884 

ΘΕΡΕΙΑΝΟΣ  Διονύσιος,   δημοσιογράφος,   έν  Τεργέστη   1863 

I. 

ΙίΙΥλλΙΔΙΙΣ  Εμμανουήλ,  καθηγητής,  εν  Άμοργω   1861 

Ι&ΑΝΝΙΔΙΙΣ   Σάββας,   πρώην  διδάσκαλος  εν  Τραπεζοΰντι   1870 

ΙίΧΑλλΊΔΗΣ  Σεραπίων,   καθηγητής  έν  Καισαρεία  .     .     ■   1863 

Κ. 

ΟΑΙΙΙΕΜΕΚ  ΕχαρθΓΘ,  πρύτανις  της  νομικής  σχολής  Λουγδούνου   1870 

ΚΟΣΜΙΔΠΣ  Κυριάκος,  έμπορος,  έν  Πτολεμαίδι   1873 

Κ0ΥΠΙΤΩΡΙΙΣ  Παναγιώτης   1864 

ΟΟυδδΕΜΑΚΕΚ  ΑγΙΗοΙΙΓ,  νομικός,  έν  Αϊη  .     .  1870 

ΚΡΙΚΟΣ  Δ.  φαρμακοποιός,    έν  Αθήναις   1865 

ΟΜΧ  ϋΕ  8ΑΙΝΤ-ΗΙΙΑΙΚΕ  Μ&Γςαΐδ  άβ,  λόγιος,  έν  Παρισΐοις   1867 

ΟΠΙΙΑΚΙ  ΟΗθναϋβΓ  06Γ&Γά  άβ   1872 

ΜΙΧΕΝ  ΌΓ   1880 

ΚΥΡΙΛΚΙΔΙΙΣ  Κ.,  πρώην  σχολάρχης  της  έν  Τραπεζοΰντι  Ελληνικής  σνολής.     .     .  1864 

ΚΩΥΙΥΤΣΟΣ  Σωκράτης,  πρώην  διευθυντής  τής  έν  Αθήναις  'Ριζαρείου  σχολής     .     .  1878 

Κ&ΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ  Γ.,  διευθυντής  των  Ζαριφείων  διδασκαλείων  έν  Φιλιππούπολη  .  1876 

Λ. 

ΛΑΜΠΡΙΔΠΣ  Ιωάννης,  ιατρός,  έν  Ίωαννίνοις   187  4 

ΛΕΒΙΔΗΣ  Δ.  Ν.,  δικηγόρος,  πρώην  πρόεδρος  του  συλλόγου  Παρνασσού,  έν  Αθήναις  1872 
ΙιΕΟΚΑΝΟ  Επίίΐβ,  προγυμναστής  έν  τη  σχολή  των  νεωτέρων  άνατολικών  γλωσσών  έν 

Παρισίοις.        .   1870 

ΙΕΟΝΑΙΜΜ  6ΐθναηηί,  φαρμακοποιός,  έν  Κέρκυρα,   .     .  1871 

ΛΗΜΝΙΟΣ  Ν.,    ιατρός,   έν  Αρτάκη   1872 

ΛΥΚΟΥΔΙΙΣ  Εμμανουήλ,  δικηγόρος,  έν  Αθήναις   1874 

Μ. 

1ΙΑΜΟΥΚΑΣ  Ανδρέας,  γραμματεύς   του  υπουργείου  των   έκκλησιαστικών  και  τής 

δημοσίας  έκπαιδεύσεως  τής   Ελλάδος   1878 

ΜΛλΛΡΗΣ  Σπυρίδων,  γυμνασιάρχης     1863 


Χ  *■'·  χ 

"Ετος  εκλογής 


ΜΑΝΔΡΑΣ  Γρηγόριος,  εύπορος,  έν  Μυτιλήνη   1873 

ΜΑΝΤΣΑΝΟΣ  Γ.,  καθηγητής  έν  τη  Ζωσιμαία  σχολή,  έν  Ίωαννίνοις   1872 

ΜΟΝΤΑΝΙ  ΡΐθΓΓβ   1866 

ΜΟΡΔΟΣ  Σαμουήλ,   δημοσιογράφος,  έν  Κέρκυρα   1864 

ΜΥΡΙΑΝΟΕΥΣ  Ιερώνυμος,   έφημέριος  της  έν  Λονδίνω  Ελληνικής  εκκλησίας.     .     .  1872 

Ν. 

ΝΑΥΑΜΟΥΔΠΣ  Ιωσήφ,  δημοσιογράφος,  έν  Κέρκυρα   1864 

ΝΕΡΟΥΤΣΟΣ  Τάσος,  ιατρός,  διευθυντής  του  έν  Αλεξάνδρεια  ύγιεινομικοΰ"  συμβουλίου.  1875 

2 . 

ΞΑλΟΟΠΟΥΛΟΣ  Κωνσταντίνος,  γυμνασιάρχης  έν  Τραπεζουντι   1863 

Ο. 

ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ  Παναγιώτης,  διευθυντής  ιδιωτικής  σχολής  έν  Κέρκυρα   1868 

π. 

ΠΑΠΑΓΕΔΡΓΙΟΥ  Γ.,  διδάσκαλος,  έν  "Αρτη   1872 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  Μ.,  ιατρός,  έν  Θεσσαλονίκη   1863 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  Χρήστος,  δικαστής,  έν  Κύπρω   1864 

ΠΑΠΑΖΟΓΑΟΥΣ  Κλεάνθης,  λόγιος,  έν  Βραίλα   1871 

ΠΑΡΑΧΙΚΑΣ  Ματθαίος,  γυμνασιάρχης,  έν  Άδριανουπόλει.   1882 

ΠΕΤΡΙΔΗΣ  Αθανάσιος,  σχολάρχης  έν  Κάμπω  Λακωνικής                                .     .  1864 

ΠΙΕΡΙΔΠΣ  Δ.  λόγιος,  έν  Κύπρω   1871 

ΙΙΙΧΙΑΤ&ΡΟΣ  Γεράσιμος  ■   1878 

ΠΟΑΙΤΗΣ  Ν.  Γ.,   λόγιος,  έν  Αθήναις   1872 

Ρ. 

ΡΑΓΚΑΒΗΣ  Ρ.  Αλέξιος,  υπάλληλος  του  επί  των  έξωτερικών  ύπουργ.  της  Ελλάδος.  1876 

ΡΑΛΛΗΣ  Ν.,   ιατρός,   έν  Περγάμω   1872 

ΡΑΜΜΟΣ  I.  σχολάρχης  "Αρτης   1864 

ΚΟδδΙ  δοοΙΙΐ  ΟοΠίΙβ  6.  Β.,  έπίτιμος  πρόεδρος  του  αρχαιολογικού  μουσείου  Πε- 

ρουσίας,  έν  ΤολώσσΥ)  *   1882 

ΡΩΜΑΝΟΣ   Ιωάννης,  καθηγητής,    έν  Κέρκυρα   1874 

Σ. 

ΣΑθΑΣ  Κωνσταντίνος,  μεσαιωνοδίφης,  έν  Βενετία   1868 

ΣΑΚΕΛΛΙΩΧ  Ι·,  μεσαιονολόγος,  έν  Αθήναις   1881 

ΣΑΡΡΟΣ  Στέφανος,  ιατρός,  έν  Βουκουρεστίω   1874 

ΣΚΟΡΔΕΛΗΣ  Βλάσιος,  καθηγητής,  έν  Αθήναις   1868 


Χ  *«'·  )( 

Ετος  εκλογής 


ΣΚΥΛΙΤΣΗΣ  Ίσιδωρίδης,  δημοσιογράφος,  έν  Αθήναις   1863 

ΣΟΦΟΚΛΗΣ  Γαβριήλ,   καθηγητής,  έν  Αθήναις   1881 

ΣΤΑ1ΙΑΤΙΑΔΗΣ  Έπαι/.εινώνδας,   διευθυντής  του   ήγεμονικοΰ  γραφείου  έν  Σάμω.     .  1881 

80Η1ΙΕΜΜΑΝΝ  Ερρίκος;   διδάκτωρ  της  φιλοσοφίας,  έν  Αθήναις   1871 

ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ  Δωρόθεος,   πρώην  Λαρίσσης,  έν  Αθήναις   1884 

ΣΧΟΡΤΣΑΝΙΤΠΣ  Δ.,  πρώην  σχολάρχης,  έν  "Αρτη   1871 

Τ- 

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ  Κ.  καθηγητής  των  Ελληνικών  γραμμάτων,  έν  Βενετίικ.     .     .  1872 

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ  Ν  .   1863 

ΤΣΑΠΑΡΑΣ  Π.   γυμνασιάρχης,  έν  Κέρκυρα   1876 

V. 

νΕΙϋΝΕΚ  ΑηάΓβ   1872 

Φ. 

ΦΙΛΑΑΕΛΦΕΥΣ  Χ.   Ν.,  τυπογράφος,  έν  Αθήναις   1864 

ΚΚΕ8ΗΡΙΕΙΟ  Εά\νΐη,  έν  Λονδίνω   1877 

Χ. 

ΧΑΒΙΑΡΑΣ,  λόγιος,  έν  Σύμη   1884 

ΧΑΣΙΩΤΠΣ  Δ.  ιατρός ,  υφηγητής  του  έν  Αθήναις  πανεπιστημίου   1874 

ΗΙΚδϋΗΡΕϋ)  ΟαβΙανβ,    καθηγητής  της  αρχαιολογίας,  έν  Καινιγσβέργη.     .     .     .  1873 

ΧΡΟΝΙΑΗΣ  Κ·  λόγιος,  έν  Άδριανουπόλει   1863 

ΗΕΙϋΕΝδΤΑΜΜΕ  ΟδΟΕίΓ  άθ,  έν  "Αλεξάνδρεια   1883 

ΗΤΟΗΈδ,  πρώην  γραμματεύς  της  έν  Κωνσταντινουπόλει  Αγγλικής  πρεσβείας.     .     .  1874 


Χ  *γ'·  Χ 


ΜΕΓΑΛΟΙ  ΕΓΕΡΓΕΤΑΙ. 


Χρ.  Ζωγράφος. 


ΕΓΕΡΓΕΤΑΙ. 

·}■  Γεώργιος  Ζαρίφης. 
Μενέλαος  Νεγροποντης. 
|  Εγανθια  Θεοφιλιαου. 


ΜΕΓΑΑΟΙ  ΔΩΡΗΤΑΙ. 

Κωνσταντίνος  Κλραπανος. 

το  εν  αθπναισ  ε>νικον  πανεπιστημιον. 

Γεώργιος  κορωνιος. 

Στέφανος  Ράλλης. 

ϊ  Αντώνιος  Βλαστός. 

|  Παντιας  Σεκιαρης. 

Θεοαωρος  Μαυρογορλατος. 


ΔΩΡΗΤΑΙ. 

Αυτοκρατορική  Οθωμανική  Τράπεζα. 

Γενική  Εταιρία  τον  Οθωμανικού  κράτους 

Το  εν  Αθήναις  Υπουργειον  της  Δημοσίας 
Εκπαιλευςεως. 

0  εν  Αθήναις  προς  λιαλοςιν  των  Ελλη- 
νικών Γραμμάτων  Σύλλογος. 

Ζαννης  Στεφανοβικ. 

ΑΧΑΡΕΑΣ  ΒαΛΛΙΑΝΟΣ. 

Αυςτροτουρκικη  Πιςτωςις. 

ί  Κωνσταντίνος  Δοςιος. 

Θεοα.  Α.  Μαυρογοραατος. 

!  Κωνσταντίνος  Ξενοκράτης. 

Βασίλειος  Σοι βατζογλους. 

β.  *αΐ  Β.  Σουβατζογλοτς  ·*.*ι  Σ«. 

Αλεζαχλρος  Σεβλςτοπουλος. 

Αναρεας  Συγγρός. 

Στέφανος  Σκο ιάουαης. 

Αναςτ.  Ηφλιςτιδπς. 

ΐ  Αρχιμαναριτης  Ανανιας  Βατοπεαινος. 
Ζήνων  Κλεάνθης. 
Εμμανουήλ  Σπιθακης. 
Ααελφοι  Ανγωνιαααι. 

!  Σ.  ΑΡΧΙΓΕΝΗΣ,  Ιχτρός. 

Στέφανος  Π.  Σκυλιτςης. 
Γιοι  Σεβαςτοποίγλου*. 
Γεώργιος  Ζλφειροποιγλος. 


Γρηγοριος  Κουιιιιας. 
Κωνσταντίνος  Πλιαςκος. 
Κωνσταντίνος  ζλπιιας. 


ΙΙΡΟΕΔΡΟΙ  ΤΟΓ  ΣΓΑΑΟΓΟΓ. 

στεφανοσ  κλρλθεοδωριι  .  1801- 

πετροσ  ζλνοσ   1862- 

ηρ.  βασιλδησ   1863 

σπ.  μλτρογενησ   1863- 

αλ.  γ.  πασπατησ    ....  1864- 

σπ.  μαυρογενησ   1805- 

κ.  καραθεοδωρη   1866— 

ξεν.  ζωγραφοσ   1867— 

ηρ.  βασιαδησ   1808- 

ιουλιοσ  μιλιγγεν   ....  1809- 

σταυρ.  αρισταρχησ.   .   .  .  1870- 

κ.  καραπανοσ   1871- 

κ.  καραπανοσ   1872- 

ηρ.  βασιαδησ   1873- 

κ.  καλλιλδησ   1874— 

αλ.  γ.  πασπατησ   1875- 

ιω.  Αριστοκλής   1870- 

ιω.  αριςτοκλης   1877- 

οδ.  ιαλεμοσ   1878- 

αλ.  πασπατησ   1879- 

ηρ.  βασιαδησ   1880- 

σ.  μαυρογενησ   188 1— 

κ.  καλλιαδησ   1882— 

κ.  καλλιαδησ   1883- 


■62 
63 

64 
•05 
66 
07 
■68 
■09 
70 
71 
•72 
•73 
-74 
■75 
■76 
-77 
-78 
■79 
■80 
•81 
-82 
■83 
■84 


κοσμήτορες 

Κατά  το  'έτοο.  1883 — 1884  . 


Πρόεδρος 

' Αντιπρόεδροι 

Γεν.  Γραμματεύς 
Ειδ.  Γραμματεύς 
Ταμίας 
Βιβ.Ιιοιρύ.Ιαζ 


Κ.  ΚΑΛΛΙΑΔΗΣ. 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 
I.  ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ 
Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ. 
ΟΔ.  ΑΧΔΡΕΑΔΠΣ. 
θ.  Α.  ΚΟΣΟΥΔΗΣ. 
Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 


Χ  **'.  χ 


ΜΕΛΗ  ΛΙΑΙ*Κ4 

κατά  το  εΓος 


Α'.  φιλολογικής. 

ΒΑΣΙΑΔΗΣ  ΗΡ. 
ΚΟΝΊΌΠΟΥΛΟΣ  Κ. 
ΛΟΥΣΗΣ  Β. 
ΝΟΝΝΟΤΗΣ  ΛΙΜ. 
ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ  Κ. 
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  ΚΕΡΑΜΕΥΣ  Α. 
ΠΑΣΠΑΛΛΗΣ  Δ. 
ΠΥΛΑΔΗΣ  Β. 
ΣΑΛΤΕΛΗΣ  Θ. 
ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  ΧΡ. 

Β'.  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ. 

ΒΑΣΙΑΔΗΣ  ΗΡ. 
ΓΕΩΡΓΑΛΛΣ  Κ. 
ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ  Α. 
ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ  Κ. 
ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ  Ν. 
ΠΕΤΡΙΔΗΣ  Α. 
ΤΑΓΗΣ  Φ. 
ΤΣΙΑΚΑΣ  Γ. 
ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  ΧΡ. 


Γ'.  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ. 
ΟΑΐνΕΚΤ  3. 

ουκτίδ  α  ο. 

ΏΟΚΙΟΝΥ  Α.  δ. 
ΜΙΙΙΙΝΟΕΝ  Α. 
ΜΟΚΏΤΜΑΝΝ  Α. 
ΜΟΚΏΤΜΑΝΝ  ί. 
ΝΙΟΟΙδΟΝ  Α. 

ΠΑΠΑΔΟΠΟΓΛΟΣ  ΚΕΡΑΜΕΥΣ  Α. 
ΡΕΑΚδ  Ε. 
ΠΕΡΔΙΚΙΔΙΙΣ  Κ. 
ΦΙΛΛΛΙΙΘΙΙΣ  I. 


IV  ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ 

1883—1884. 


Α'.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ. 

Αριστοκλής  ι.  δ. 
παρανικασ  ν. 

ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ  Τ.  γεν.  γραμματεύς. 
ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ  ΟΔ.  ειδ.  γραμματεύς. 
ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ  Κ.  γραμμ.  της  Φιλ.  Έπιτρ. 
ΠΕΡΔΙΚΙΔΗΣ  Κ.  '  »       της  Άρχ.  » 


Ε'.  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ. 


Β0ΝΚ0\νδΚΙ  ΟΗ. 
ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ  I. 
ΖΙΦΟΣ  I. 
ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Ξ. 
ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΟΣ  Μ. 
ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ  Τ. 
ΛΟΥΣΗΣ  Β. 
ΜΑΚΡΗΣ  Κ. 
ΝΑΟΥΜ  Α. 
ΝΟΝΝΟΤΗΣ  Α. 
ΣΤΑΜΛΤΙΑΔΗΣ  Δ. 


ΣΤ.  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ. 

ΒΕΛΛΟΓΙΑΝΝΗΣ  Μ. 
ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ  I. 
Γ  ΚΙ  ΩΝ  I. 

ΚΟΣΟΥΔΗΣ  Θ. 
ΚΟΥΠΠΑΣ  I. 
ΜΑΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ  Φ. 
ΜΠΛΕΣΣΑΣ  Ν. 
ΣΑΡΑΚΙΩΤΗΣ  Β. 


ΕΙΠΜΕΛΗΤΑΙ. 


Όργανοβήχης. 
Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ. 


ΆρχαιοΛογιχών  συ.ΙΛογωί'. 
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 


—  )^0ί)<-4 


ο 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΙΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΓΑΑΟΓΟΙ 

ΑΠΟ  ΜΑΪΟΥ  1883  ΜΕΧΡΙ  ΜΑΪΟΥ  I  884 -ΤΟΜΟΣ  ΙΗ 
Α  Λ  Μ  Λ  ϊ  Λ  Λ  Τ I  Λ  ΝΑΛΟΣ. 


(* Ανεγνώσθτ}  έν  τΐ)  Ψ  ΙΕ  ϋνν&ύξ>ίάϋει) . 


"Ιμερος  έκ  Οεόφ-.ν  Δαμαϊάντιδος  είλεν  άνακτα 

τερψίνοος  κραδίην  ήϋκόμοιο  Νάλον, 
ή  τε  λίην  έκέκαστο  φίλης  ναρι'τεσσ'έν  έταιρης 

πάσηο-'.ν,  θαλεροί;  ώς  Νάλος  ήιθέοις, 
άγγελίη  κύκνων  έρατδν  πάρος  είδος  ίδέσθαι" 

κείνης  δ' ίαερόεις  θέλξε  Νάλος  κραδίην. 
Έκ  θυαοΰ  ο  '  έφίληθεν  έν  έσθλοΐς    εν  τε  κακοΐσιν 

ούοέ  σφ '  ούλομένη  σε^α' άρετήν  πενι'η. 
Πολλά  δ  '  έπει  πάθον  αλγε  '  άν  '  άγκεα  κώρεα 

[  αακρά 

δηναιόν  τ'αμΦω  πλάγ/Οεν  αεικέλιοι, 
αύτις  έπειτα  Οεος  σφιν  έπήρατον  ώπασεν  ολβον 

και  σφιν  άρίζηλον  τΤσε  δικαιοσύνην- 
?Ως  αρετήν  αερόπεσσι  θεός  λίπεν  αιών  αγήρως, 

πολλάκι  δηθυνων,  οΰποτ'  ατερ  γέραος. 

Το  έπύλλιον,  ούτως  ειπείν,  όπερ,  ώσπερ  ά- 
νήγγελται,  μετενεγκόντες,  καθ'  ύλην  τε  και 
κχτ'  είόος,  εις  τό  ήμέτερον  ΐδίωμχ,  μέλλομεν 
νϋν  άνκγνώσεσθχι  έμπροσθεν  υμών,  εϋμενέστχ- 
τοι  κύριοι,  ανήκει  μεν,  ώς  έρρέθη,  εις  το  έπι- 
κόν  τη;  ποιήσ=ως  είδος,  εστί  δ'  έπεισόδιον  τοϋ 
μεγάλου  πκρ'  Ίνδοϊς  ποιήματος  του  καλουμέ- 
νου Μχχχβχράτου,  δ  έστι  του  ποιήι/χτος,  εν 
ω  γίνεται  μχκρχ  και  δια  πολλών  επεισοδίων 
και  μύθων  και  παραδόσεων  και  φιλοσοφημάτων 
Οιυφχσμένη  διήγησις  τοΰ  μεγάλου  του  των  Φχ- 
ρχτχίων  γένους  αγώνος,  περί  ου  τιν'*  εροΰμεν 
αμέσως  έν  κεφκλαίω  πριν  ή  άρςώμεθχ  της  ά- 
νχγνώσεως  των  ημετέρων  στίβων.  Μέλλομεν 
δε  κχί  θεωροϋμεν  άναγκαϊον  ϊνχ  περί  τούτου 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


λχλήσωμεν  όλίγιστά  τινχ  περίτε  ποιήσεως  κα- 
θόλου κχί  τοΰ  επικού  αυτής  είδους  ΐδίχ. 

Ποίησ/ς,  ώς  πάντες  γινώσκουσιν,  εστί  πχρά. 
τό  .τοί£ί>'  τούτο  δε  δισσώς  εκλαμβάνεται.  Πε- 
ρί θεού  μεν,  ώς.τερ  έν  τη  Γραφή,  λεγόμενον, 
τήν  ένέργειχν  έκείνην  δηλοϊ,  δι'  ης  τι,  ρ.ήπω 
πρότερον  υπάρχον,  καθ'  ύλην  τε  και  κχτ'  είδος 
ύπχρςιν  λαμβάνει"  περί  δέ  τών  άνθρώπων  ή 
τίνος  άλλου  τών  ζώων,  οίον  της  μελίσσης,  λε- 
γόμενον, δηλοΐ  τήν  σκόπιμον  έκείνην  ένέργειαν, 
δι'ής  μίχ  τις  ή  πλείονες  ύλαι  (ύλην  δέ  νοοΰ- 
μεν  έντχΰθα  παν  ό,τι  αίσθητόν)  μεταποιούν- 
ται, τ.  έ'.  άλλάσσουσιν  είδος,  όπως  νρησι- 
μεύωσί  τοΰ  μεν  άνθρώπου  τοΰ  ©υσικοΰ  και  τών 
άλλο^ν  ζώων  εις  τάς  φυσικάς,  τού  δέ  άνθρώ- 
που τού  πνευματικού  προς  τχς  ΰψηλοτέράς 
χρείας.  Έκ  τούτου  κατά  το  έτυμον  ήδύνχτο 
σημαινειν  ή  λέξις  πασαν  τοιαύτνιν  έργχσίαν, 
έπεκράτησεν  ομως  ήδη  πχρά  τοις  άργαιοτά- 
τοις.  ή  τής  λέξεως  χοίησιν,  χρήσις  έπίτής  πνευ- 
ματικής έκείνης  τοΰ  άνθρώπου  ένεργείας,  καθ' 
ήν  ούτος  δημιουργεί  μεν  έν  έαυτώ  τ.  έ.  διά 
τής  φχντχσίχς  κχί  ταύτης  ένεκα,  ρυθμιζόμε- 
νης ύπό  τής  διχνοίχς,  κόσμον  ήτοι  τάςιν  όν- 
των ύπερτέρχν  κχτχ  πάντα  τήςόρωμένης,  εκ- 
φράζει δέ  ταύτην  έμΛελώς  διά  λόγου  έρρύθμου 
κχί  έμμετρου.  Κατά  δέ  τό  γένος  τής  δημιουρ- 
γούμενης τάξεως  τών  ·οντων  κχί  τό  είδος  τοΰ 
έρρύθμου,  δι'  ού  εκφράζεται,  λόγου,  διαιρείται 
αύτη  εις  ποίησιν  επικήν,  λυρικήν  και  δράμα- 

·)  1 


2 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  Ε  Λ  ΛΗΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


τι/.ήν.  Επειδή  δέ  το  ποιημάτιον,  ο  μέλλομεν 
άναγνώσεσθαι  νυν,  άνήκει,  καθάπερ  είπομεν, 
εις  τό  πρώτον  είδος,  μέλλομεν  διά  βραχΐων, 
ώς  οίον  τε,  προτάξειν  τινά  περί  της  έπι/.ής 
ποιήσεως  η  του  έπους"  δέον  όμως  ί'να  και  τού- 
του προηνηθή  βραχυτάτη  περί  των  ψυχικών 
ενεργειών  θεωρία.  Αί  της  ημετέρας  ψυχής  ένέρ- 
γειαι  εμφανίζονται  καθ'  δλου  /.ατά  τε  την  αρ- 
χήν /.αί  την  πληρεστάτην  άνάπτυξιν.  θεωρου- 
μένας  ύπο  τω  τρισσώ  είδει  της  αίσθήσεως,  της 
διαθέσεως  η  συναισθήσ-ως  και  της  βουλήσεως 
Διά  μέν  της  αϊσθήσεως  ανοίγεται  /.αί  αποκα- 
λύπτεται ήμΐν,  ώς  ειπείν,  ό  έξω  κόσμος,  η, 
ώσπερ  είώθασι  φιλοσοφικώτερον  λέγειν,  τό  άν- 
τικείμενον  δια  δέ  της  καλούμενης  συναισθή- 
σεως  η  του  συναισθητι/.οΰ  ό  έσω  κόσμος,  ήτοι 
της  ψυχής  αϋ της  αί  καταστάσεις  και  διαθέσεις, 
όπως  αύτη  διατίθεται  ύπο  του  άντικειμε'νου 
καθόλου"  δια  δέ  της  βουλήσεως  εις  πράξιν  με- 
ταβαλλόμενης, η  ψυχή  αύτη  εξ  εαυτής  έξιοΰ- 
σα,  αποκαλύπτεται  τρόπον  τινά  τω  άντικει- 
μένω.  Κατά  ταύτα,  εάν  τις  άναγάγη  τά  τρία 
της  ποιήσεως  είδη  προς  τάς  τρεις  γενι/.ωτά- 
τας  της  ψυχής  ενεργείας,  ητοι  την  αίσθησιν, 
την  συναίσθησιν  καί  την  βούλησιν,  τό  έ- 
πος ευρίσκεται  κυρίως  ον  ή  ποίησις  της  αϊσθή- 
σεως,  ητοι  του  άντι/.ειμε'νου.  Επειδή  δε  έν 
έ/.άστω  άνθρώπω  καί  τω  άνθρωπείω  καθόλου 
αναπτύσσεται  τό  πρώτον  ή  αίσΟησις,  εκ  τού- 
του καί  τό  έπος,  άτε  ποίησις  ον  του  άντικει- 
μίνου,  προηγήσατο  πανταχού,  έ'νΟαήτής  ποιή- 
σεως  γε'νεσις  έγένετο  κατά  φύσιν,  του  λυρικού 
της  ποιήσεως  είδους,  τον  έ'σω  κυρίως  έξαγγέλ- 
λοντος  ά-νθρωπον  ή  κόσμον.  Συνωσα  δέ  τή  τη: 
άνθρωπείας  φύσεως  αναπτύξει  καί  γενέσει  φέ- 
ρει καί  τό  έπος  ώς  ή  πρώτη  ποίησυ;  τον  χα- 
ρακτήρα παιδικής  άθωότητος  καί  άφελείας. 
'Μ  φαντασία,  ή  εσωτερική  καί  πνευματικω- 
τέρα  αύτη  του  ανθρώπου  αίσΟ.ησις,  ούσαζωη- 
ροτέρα  έν  τη  πρώτη  ηλικία  του  τε  καθ  έ'κα- 
στον  ανθρώπου  καί  του  όλου  ανθρωπείου,  πα- 
ρίστησιν  έν  τε  τω  άφηγουμένω  καί  έν  τω  ά- 
κροωμένω  τά  εξαγγελλόμενα  ζωηρότερον  οίον 
έν  χώρω  καί  χρόνω  μόνον  ουκ  όψει  δεικνύου- 
σα ταύτα.  Καί  δύναται  μεν  ή·  έπι/.ή  ποίη- 
σις  περιλαβεϊν  τό  σύνολον  των  ανθρωπίνων 
εννοιών,  ήτοι  τόν  όλον  των  παραστάσεων  κό- 
σμον, τών  τε  έ/.  του  ανόργανου  και  του  ορ- 
γανικού καί  δή  καί  τοΰ  ήΟι/.οϋ  κόσμου,  κα- 
Οάπερ  αποδεικνύει  τούτο  σαφα>ς  ή  Ελλη- 
νική γραμματολογία,  περιορίζεται  όμως  ίδια 
εις  τάς  ανθρωπίνους  πράξεις,    όπως  αύται 


πρό/.εινται  έν  τή  αίσΟήσει  καί  τη  παραδόσει. 
Ο  ποιητής  ώς  πρόσωπον  αίσθανόμενον  καί 
διατιθέμενον  αφανίζεται,  τό  δέ  αίσθημα  ίυ.- 
φχίνεται  μόνον  έν  τω  τόνω  τοΰ  ποιήματος. 
Ό  ποιητής  αϋτός  ενταύθα  καθίσταται  απλούν 
της  ποιήσεως  όργανον  καί  δοχεϊον,  κατειλημ- 
μένον  ύπο  τοΰ  έν  τη  φύσει  καί  τή  ιστορία  α- 
ποκαλυπτομένου θείου,  όπερ  άγει  τη  ίδια  δυ- 
νάμει τόν  ποιητήν.  Έκ  τούτου  δέ  καί  ή  έν 
αϋτω  της  εμπνεύσεως  αίσθησις,  ήτις  έστίν  ού- 
δχμώς  απλούν  της  φαντασίας  γέννημα,  άλλ' 
αληθής  της  ψυχής  κατάστασις.  Ή  τοιαύτη 
τού  έπους  φύσις  όλιγώτερον ,  ώς  τό  εικός,  ά- 
φίησι  τη  διασκέψει  τόν  χώρον  ή  έν  τη  λυρτ/.ή 
ποιήσει.  Έ/.  δέ  τού.του  καί  ή  χαλαρωτέρα  έν 
τη  πρώτη  ή  έν  τη  δευτέρα  ένότης,  αναλόγου 
καθόλου  ταύτης  έν  τοις  διανοητικοϊς  ή  πνευ- 
ματικούς προϊούσι  προς  την  σκέχίτιν  ή  διανόη- 
σιν  ούσης '  κείται  δ'  αύτη  μάλλον  έν  τω  έπει 
εν  τη  γωρική  καί  χρονική  τών  εξαγγελλόμε- 
νων ή  έν  άφηγήσεως  εϊδει  περιγραφομένων  συ- 
νάφεια. Τό  τούτων  πλήθος  συνεπάγει  καί  τό 
ποι/.ίλον  έκ  δέ  τούτου  τά  καλούμενα  επει- 
σόδια έν  έκάστω  έ'πει.  "Ενεκα  δέ  τοΰ,  ώςπερ 
εί'ρηται,  εξωτερικού"  καί  αντικειμενικού  αύτοΰ 
χαρακτήρος,  τό  έπος  κέκτηται  καθόλου  μείζονα 
καί  πλείονα  σαφήνειαν  ή  ή  ποίησις  ή  λυρική. 
Συντελεί  δ' εις  τούτο  μάλιστα  τό  πλήθος  τών 
παραβολών  καί  τών  εικόνων,  ύπερβαλλουσών 
συνήθως,  ώς  έ'στι  συχνάκις  όράν  παρ'  Όμή- 
ρω,  τοΰ  παραβαλλομένου  τό  μέτρον.  Έκ  τού- 
του δέ  καί  τό  πλήθος  τών  συχνών  έπαναλή- 
ψεων  καί  τό  έκ  τούτου  συχνά/.ις  τοΰ  έπους, 
ίδια  έν  τοις  ύστέροις,  έν  οίς  έπικρατεϊ  ή  σκέ- 
ψις,  χρόνοις,  μονότονον  καί  πλήσμιον.  Τή  δέ 
έσωτερική  τού  έπους  φύσει  συμφωνεί  καθόλου 
καί  τό  έξωτερικόν  είδος,  ήτοι  ό  ρυθμός.  "Οπως 
έν  αϋτω  γεγονότα  συνάπτονται  προς  έτερα 
χωρίς  αισθητής  άρθρώσεως,  ούτω  καί  στίχοι 
διαδέχονται  στίχους  μόνην  έχοντες  ένότητα 
τήν  τού  αύτοΰ  επανάληψιν.  Έκ  τούτου  τό 
κατά  στίχον  τοΰ  έ'πους  όλως  έν  τοις  άρ- 
χαίοις.  Ή  δέ  νεωτέρα  έπική  ποίησις  λυρίζουσα 
μάλλον  έχει  καί  τήν  ϊδέαν  όμοιοτέραν  καθό- 
λου τη  τού  λυρικού  της  ποιήσεως  είδους. 
Τοσαΰτα  μεν  διά  τό  τοΰ  χρόνου  βραχύ  άρκεί- 
τωσαν  λεχθέντα  περί  τοΰ  έπικοΰ  της  ποιή- 
σεως είδους.  Έρχόμεθα  δέ  νΰν  εις  τήν  ύλην 
ού  μέλλο'μεν  άναγνώσεσθαι  ποιηματίου. 

Τό  ποιημάτιον  τοΰτο,  άαμαϊανζία  χαΐ  Νά- 
.Ικι,  έ'στι  κατά  τήν  ύπόθεσιν  'έν  τών  επει- 
σοδίων καί  δή  τό  μέγιστον  καί  κάλλιστον  τοΰ 


ΑΑΜΛΙΛΛΤΙΑ  ΚΑΙ  ΙΜΑΛΟΣ. 


3 


μεγίστου  και  μάλιστα  τιμωμένου  παρ*  Ίνδοϊς 
ποιήματος  Μχχχβχράτου,  ητοι  τοΰ  άφηγου- 
υ,ένου  τόν  {Αεγαν  άγώνχ  τοΰ  των  Φχρχτχίων 
γένους.  Τό  ποίημα  τοΰτο  συγκείμενον  ές  εκα- 
τόν κκί  δέκχ  χιλιάδων  σλόκων,  ητοι  διακο- 
σίων είκοσι  χιλιάδων  στίχων  έν  οεκά  κχϊ  έν- 
νέχ  βιβλίοις,  αφηγείται  {/.εν  κυρίως  τον  μέγχν 
τοΰ  των  Φχρκτχίων  γένους  έμφύλιον  άγώνα, 
περιλαμβάνει  δ'  ύπό  τη  άμπε/όνη  ταύτη  τό 
σύνολον,  ώςπερ  έν  τοις  έμπροσθεν  εϊρητχι, 
των  ηθικών  πχρχδόσεων,  μύθων  κχϊ  οιλοσο- 
φημχτων.  Ό  άγων  διεξάγεται  μετχςύ  τών 
Ιίχνδυχδών  κχϊ  τών  Δριτχρχστριδών,  ητοι 
τών  υιών  τοΰ  ΙΙάνδυος  (Ραηάίΐ),  όντων  πέντε 
τόν  άριθμόν,  επιεικών  κχϊ  μετριοπαθών  και  α- 
γαθών, κχϊ  τών  τοΰ  Δριταράστρου  περί  τους 
εκατόν,  φθονερών  δε  κχϊ  μοχθηρών-  κχϊ  άδι- 
κων, περί  διχδοχνίς  της  βασιλείας.  Οί  Παν- 
δυάδαι,  τών  βασιλείων  αυτών  έμπρησθέντων 
ύτό  τών  άντιτάλων,  έκφεύγουσι  αέν  δι'όχετώ'ν 
υπογείων,  διαδιδόντες-  δ'  έ'ςω  την  φήμην  ότι 
άπώλοντο  διέτριβον  έν  τοις  άλσεσιν  ώς  έρημϊ- 
τχι,  μέχρις  ού,  γενομένου  μνηστήρων  άγώνος 


ύπέρ  της  Ουγατρός  τοΰ  βασιλέως  Δρυπάδου 
(Όπφίκία),  φανεροιθέντες  ένίκησαν  τους  τε 
άλλους  μνηστήρας  πάντας  κχϊ  τους  ίδιους  ε- 
ξαδέλφους. Κατχ  συμβουλην  τών  υπουργών 
χυτών  εκείνοι  διενείμαντο  προς  αυτούς  την 
βχσιλείαν.  Άλλχ  το  [/.ίσος  και  ό  φθόνος  αυ- 
τών άνεζωώθη,  οτε  ό  έςάδελφος  αυτών  Ίν- 
δίσθιρος  ό  ΙΙχνδυάδης  ύποτάςας  τους  περί 
αΰτόν  ηγεμόνας  άνηγορεύΟη  μέγας  ήγεμών. 
Οί  Δριτχρχστρίδαι  προέτειναν  έν  ταΐς  έορ- 
ταϊς,  ί/  έκφρασθώμεν  ούτω,  της  στέψεως, 
πχίγνιον  άστρχγάλων,  δι'ού'ό  ΊνδίσΟιρος  μα- 
νιώδης υπάρχων  παίκτης,  άπας  καϊ  δϊς  ητ- 
τηθείς, άττώλεσεν  άπλώς  όσα  έκέκτητο  πάντα 
•και  κατεδικάσθη  μετά  τών  αδελφών  είς  έςο- 
ρίχν  δωδεκχετη.  Έντχΰθχ  συναντησας  αύτοϊς 
ό  σοφός  Βριχάδασβος  παρχμυθεΐται  τον  Ίν- 
δίσθιρον  άλλως  τε  καϊ  διηγούμενος  αϋτώ  τά 
κατχ  τόν  Νάλον,  ο  ς  τχΰτά  δια  του  αϋτοΰ 
πχιγνίου  πχΟών  άνεκτήσχτο  τελευτών  την 
προτέρχν  οΰσίχν  τε  κχϊ  βχσιλείχν.  "Ωρα  δ' 
άρξχσΟχν  της  τοΰ  ποιήματος  άναγνώσεως. 


ΑΣΜΑ  ΠΡΩΤΟΝ. 

*Ώ  Μοΰσα  καλλικέλχδε,  τάς  ιεράς  λιποΰσχ 
της  Πιερίχς  κορυφχς  κχϊ  φχεινάς  μοι  δουσα 
κχϊ  ώκυθόους  πτέρυγχς  είς  την  μακράν  κοιλάδα 
τοΰ  Γάγγου  μεταρσίωσον  άφέντχ  την  Έλλάδχ. 
Έκεϊ  δέ  δεϊξον  ένχργώς  τους  τόπους,  έ'νΟ'  ό  Νάλος 
άνεπλανχτο  τό  κλεινόν  τοΰ  Βιρασένα  θάλος, 
άφχιρεθεϊς  άνάκτορα,  τιμάς,  ήγεμονίαν, 
πατρίδα,  πλούτη,  συγγενείς,  άπλώς  εϋδχιμονίχν, 
γυμνός,  άλητης,  άστεγος,  τχλαιπωρών  ένδεια, 
εσχάτη  συνεχόμενος  έπί  πολύ  πτώχεια, 
κχϊ  μόνην  έ'χων  έχυτώ  δεινών  παραμυθίαν 
ην  ύστερον  άπέλιπε  πιστην  Δαμαϊχντίαν. 
Είπε  κχϊ  τοΰτο,  πώς  αύτη  κχταλειφθεΐσχ  μόνη. 
ώς  ύπ'  άνεαου  δονηθεϊσ'  έζαίφνης  άνεμώνη, 
κχϊ  ποτχμούς  κχϊ  φάραγγχς  καϊ  δάση  φρικαλέα 
και  δολιχόσκιχ  βουνά  περιελθοΰσ'  ή  νέα, 
■Ις  τέλος  αύθις  έτυχε  τοΰ  ποθεινοΰ  συμβίου 
κχϊ  μετ'  έκείνου  τών  καλών  άπήλαυσε  τοΰ  βίου. 
Ψάλλε  δέ  πρώτον  εφεξής  την  γενεάν  τοΰ  Νάλου 
κχϊ  τχς  έξοχους  άρετάς,  ώ  Μοΰσα,  τοΰ  μεγάλου 
και  πώς  είς  γάμου  συνειρμόν  προς  την  Δαμαϊαντίαν 
ό  εϋκλεης  άφίκετο  καϊ  ποίαν  άμχρτίχν 
ό  ηρως  έργχσάμενος  άρχής  καϊ  βασιλείας 
άπεγυμνώθη  κχϊ  λοιπής  άπάσης  ευτυχίας. 


Ο  Ε\  Κ  ΠΟΙΕΙ  Ε  Λ  Λ II XI  ΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Του  Γάγγου  πέραν,  ενθ'όρας  τήν  ά/ανή  κοιλάδα, 
ύπηρνε  πόλις  Νίσαθ'α  κατά  την  πεδιάδα, 
εγγύς  Βηθίου  του  βουνού,  ρ,εγάλη  καϊ  πλούσια, 
καλή  την  δψιν,  εύανδρος,  (έν  'δλω)  θαυμάσια. 
Έχει  ποτ'  ήρ^εν  ηγετών  έπικυδης  ό  Νάλος 
του  Βιρασένα  θαλερόν  του  περιπύστου  θάλος, 
κεκοσμημένος  άρεταϊς  έξόχοις,  ρωμαλέος, 
εύδοκιμώτατος  ίππεύς,  ύπερφυώς  ώραϊος. 
Έν  τοις  άνδράσιν  έ'λαμπεν  ώς  ήλιος,  ώς  ήρως 
έν  τοϊς  πεδίοις  των  μαχών  διέπρεπεν  άγήρως. 
Προς  τούτοις  ήν  περικλεής  της  αληθείας  φίλος, 
■    ταΐς  γυναιξϊν  έράσμιος,  έκ  περισσού  δ'  αίμύλος" 
διαφερόντως  ευσεβής,  των  ιερών  βιβλίων 
εξηγητής,  των  Οΰηδών,  επόπτης  μυστηρίων, ' 
ύπερβαλλόντως  εγκρατής,  επιφανής  τοξότης, 
τών  Νισαθίων.  ευγενής  και  δίκαιος  δεσπότης. 
Έν  τοις  Βιδάρφοις  άλλοθεν  ήν  ήγεμων  μυρίαις 
κεκοσμημένος  άρεταΐς  ό  Φΐμος  έξαισίαις, 
τε'κνων  έκθύμως  εραστής,  άλλ'  ατυχώς  του  θείου 
αϋταν  έστέρουν  αί  βουλαί  της  ήδονής  παιδιού. 
Προς  τούτον  ήλθεν  ιερεύς  επιφανής  παιδεία, 
Δάμανος  τούνομα,  κλεινός  έπϊ  θεοσεβείοτ 
έλθόντα  δ'  ύπεδέξατο  μετά  πολλής  ελπίδος 
ό  βασιλεύς  τον  ευσεβή  μετά  της  βασιλίδος. 
Προς  άμοιβήν  ής  έτυχε  λαμπράς  φιλοξενίας 
ό  βράχμανος  εύλόγησεν  αυτούς  μετ'  ευγενείας. 
Το  θείον  ήκουσεν  ευθύς  τον  ιερόν  όδίτην 
καϊ  θυγατέρων  έδωκε  τω  Φίμω  μαργαρίτην, 
Δαμαϊαντίαν  τήν  κλεινήν,  και  Δάμανον  ώραϊον 
καϊ  Δάμον  άνδρειότατον  και  Δάντον  δειμαλέον. 
Ώς  αστραπή  δ'  έξέλαμπέν  ή  Δαμαϊαντία 
κ'  έξεθαμβεϊτο  προς  αυτήν  ό  βλέπων  εναντία. 
Ούτ'  έν  άνθρώποις  πώποτε  τοσούτον  έρασμία 
νεάνις  ούτ'  έν  οϋρανοΐς  ώράθη  ουδεμία, 
ήτις  ανθρώπων  και  θεών  ήμαύρου  διανοίας, 
τούς  οφθαλμούς  έτάρασσεν,  έπύρου  τάς  καρδίας! 
Άλλ'  ούδ'ό  Νάλος  όμοιον  έν  τοις  άνδράσιν  είχε, 
τών' αιθέριων  έμφανώς  της  χάριτος  μετείχε! 
Προς  τούτον  μεν  ένδελεχώς  έκείνης  προςιόντες 
τα  κάλλη  καϊ  τάς  χάριτας  έξύμνουν  οί  ΐδόντες, 
τάς  δε  του  Νάλου  συνεχώς  τή  Δαμαϊαντία 
διεξιστόρουν  άρετάς  αί  φίλαι  σύν  εύνοια. 
Ουτω  πρϊν  ή  προςίδωσι  τοις  όφθαλμοϊς  αλλήλους 
οί  δυστυχείς  εις  έρωτας  ένέπιπτον  άδήλους. 
Έν  ω  μια  τών  ημερών  μονώτατος.0  Νάλος, 
ον  έβασάνιζε  δεινώς  ό  της  καρδίας  σάλος, 
έλθών  εις  άλσος  εύσκιον  έκάθητο  ρεμβάζων 
καϊ  προς  τά  Βίδαρφα  τον  νουν  άεί  μεταβιβάζων, 
εξαίφνης  είδεν  ομιλον  χηνών  νρυσοπτερύγων 
εκεί  πλησίον  αύθωρεϊ  τήν  δεξιάν  άνοίγων 
έπϊ  το  πλήθος  ώρμησεν  άκονιτί,  καϊ  πτύξας  · 
τήν  δεξιάν  συνέλαβε  τον  εν',  ό  δ'ύπανοίξα: 


ΔΑΜΑΙΑΝΤΙΑ  ΚΑΙ  \\\0Ϊ. 


5 


το  στόμα,  ((  Νάλε,  δέομαι,  δυνάστα,  μή  θέλησης 

—  εϊπεν  —  έμέ  τον  ουττυχη  του  βίου  να  στερήσιρς' 
άν  μοι  δωρητές  την  ζωήν,  εύθύς  ύπηρεσίαν 
υπόσχομαι  σοι,  δέσποτα,  καλήν  και  θαυμασίαν 
θέλω  λαλήσει  περί  σου  προς  την  ήγεμονίδα 
Δαμαϊαντίαν  έμβριθώς,  την  εύκλεα.  Φιμίδα, 

ϊνα  σέ  μόνον  εφεξής  όρου  της  διανοίας 
άναγνωρίζη  κύριον  αύτη  καϊ  της  καρδίας.  » 
Άφήκ' ό  Νάλος  το  πτηνόν.  Εκείνο  κατ'εύθεϊαν 
υ.ιτχ  των  άλλων  έδραμε  προς  την  Δαμαϊαντίαν. 
Άφ'ού  δέ  κατεκάθισαν  απέναντι  της  νέας, 
συνομιλούσης  πρός  τινας  όμήλικας  ώραίας, 
των  χρυσοπτέρων  ελαβεν  αύτήν  επιθυμία 
και  να  συλλαβή  ώρμησε  τό  εν  ή  έρασμία. 
Ωσαύτως  αΐ  νεανίδες  αί  φίλαι  μετά  ζήλου 
του  πτερωτού  διέδραμον  έξόπισθεν  ομίλου. 
Άλλ'  ότε  πρώτον  έ'μελλεν  ή  βασιλϊς  να  βάλη 
την  δεζιάν  εις  τό  πτηνόν,  ευθύς  αυτό  μεγάλη 
φωνη  πρός  την  έπέραστον  :  «  εν  τοις  Νισάθοις  Νάλος 
υπάρχει,  δέσποιν'  —  έλεγε — του  Βιρασένα  θάλος 
του  βασιλέως  άγλαόν.  Έν  τοις  άνθρώποις  άλλος 
ούδεϊς  έκείνω  δύναται  νά  συγκρίθη  τό  κάλλος. 
"Αν  ποτε,  φίλη  βασιλίς,  εκείνου  συνευνέτις 
έγίνεσο,  πανόλβιο,ν  δικαίως  έμελλε  τις 
νά  θεωρη  την  ενωσιν  διότι  συ  μέν  όντως 
του  γυναικείου  κορωνΐς  φημίζεσαι  πρεπόντως, 
εκείνου  δ'  είν'  ή  πρόσοψις  εν  τοις  άνδράσι  μία 
και  πάσα  πάλλει  παρ'  αύτώ  νεάνιδος  καρδία- 
ή  δε  καλλίστης  ενωσις  πρός  κάλλιστον  άξίαν 
άποτελεϊ  και  των  θεών  αυτών  εϋδαιμονίαν.  » 
Κατανυγεϊσα  πρός  αΰτά  την  νεαράν  καρδίαν 
ή  βασιλϊς  έσίγησε  τό  πρώτον  είτα  λίαν 
τεταραγμένη  τη  φωνη  :  ((  άπόπτηθι  ταχέως 

—  είπε  στραφεϊσα  τω  πτηνώ  —  κ'είς  τά  του  βασιλέως 
έλθον  του  Νάλου  μέγαρα  ταύτα  μετ'  άκριβείας 

και  πρός  εκείνον  άγγειλον  δια  φωνής  λιγείας.  » 

«  Αμέσως  »  —  είπε  τό  πτηνόν,  και  τάχιον  εννοίας 

έλθόν  άνήγγ*ειλε  τό  πάν  έκείνω  μετ'  εύνοιας. 


ΑΣΜΑ  ΔΕΥΤΕΡΟΝ. 

Ή  δυστυχής  ήγεμονίς  Ικ  της  στιγμής  εκείνης 
περί  τόν  Νάλον  έ'στρεφε  τον  νουν  μετά  πύρινης 
καρδίας,  και  βαρύθυμος  άεϊ  καϊ  πενθαλέα 
την  εαυτής  ώδύρετο  κατάστασιν  ή  νέα. 
Ούθ' ύπνου  πανδαμάτορος  έγεύετο  πολλάκις 
ούτε  τροφής  ή  δύστηνος,  άλλ'έ'στενε  συχνάκις, 
φευ !  φευ  !  άεϊ  προφέρουσα  καϊ  συνεχώς  πενθούσα 
καϊ  μόλις  ύπό  θλίψεως  την  όψιν  άνορθούσα. 


Ο  Ε\  Β  II ΟΛΕ I  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Παρατήρησα;  ό  χορός  των  φίλων  το  σπουδαϊον 

και  λυπηρον  του  πράγματος,  ευθύς  προς  τον  γενναΐον 

περιαλγώς  ανήγγειλε  πατέρα  της  φιλτάτης 

την  δυστυχή  κατάστασιν.  Εκείνος  ύπ' εσχάτης 

φιλοστοργίας  ταρα^θείς  το  αίτιον  έζήτει 

και  το  πρακτέον  σοβαρώς  τοις  φίλοις  συνεζήτει. 

Έν  τούτοις  τήν  εύάνθεμον  νοήσας  ήλικίαν 

της  θυγατρος  ό  συνετός  κατ'  έκλογήν  ιδίαν 

εκείνης  απεφάσισε  τους  γάμους  να  τελέση 

κ'  εις  τούτο  τούς  ηγήτορας  της  γής  νά  προςκαλέσ-/]. 

Ευθέως  έξετέλεσε  το  βούλευμα,  και  πάντες 

μετά  σπουδής  οί  βασιλείς  τω  Φίμω  παραστάντες 

μετ'  ελεφάντων  φοβερών  και  φαεινών  αρμάτων, 

υπηρετών  άνθοστεφών  και  πλήθους  στρατευμάτων, 

πανευμενοΰς  έτύγχανον  ύ-οδοχής,  οίκοΰντες 

έν  τοις  μεγάροις  εΰπρεπώς,  τήν  έκλογήν  ποθοΰντες. 

Έν  τούτω  δύο  τών  σοφών,  ό  Νάραδος  ό  δϊος 

και  συν  έκείνω  Πάρβατος,  ό  ευσεβής  και  θείος, 

περιερχόμενοι  το  πάν  εις  το  του  βασιλέως 

του  τών  θεών  άφίκοντο  βασίλειον.  Ήδέως 

ύποδεςάμενος  αυτούς  ό  "Ινδρας  τήν  ΰγείαν 

τήν  έρατήν  ήρώτησε  και  τήν  εύδαιμονίαν. 

«  Υγείας,  ύψιστε  θεών,  αμφότεροι  τελείας 

έλέει  σώ  γευόμεθα  μετά  ευδαιμονίας·. 

οί  δ' ηγεμόνες  έπί  γής  οί  ευσεβείς  υγείας 

και  πλήρους  άπολαύουσιν  έπ'ϊσης  ευτυχίας.  » 

Είπεν  ό  Νάραδος"  προς  δν  ό  τών  έπουρανίων 

καθηγεμών  μετά  τρανών  εύνοιας  τεκμηρίων  , 

«που  δέ  (προςέθηκεν)  είσϊν  οί  ήρωες  οί  θείοι, 

οί  βασιλείς  οί  δίκαιοι,  οί  τών  θεών  οικείοι, 

οί  τής  ζωής  έν  τοις  καλοϊς  άγώσιν  άφειδοΰντες 

και  του  θανάτου  προφανώς  αύτοΰ  καταφρονοΰντες.; 

Ούδένα  βλέπω  νυν  αύτών,  έκθύμως  άναμένων  , 

παραγινόμενον  έμοί  τών  προςφιλών  μοι  ςένων.» 

Αποκριθείς  ό  Νάραδος  :  «ήγέτα  βασιλέων 

— ειπε —  το  τούτου  αίτιον  ιδού  δια  βρα/έων: 

Ή  έπί  κάλλει,  δέσποτα,  παντός  του  γυναικείου 

κ'  έπί  σπανίαις  χάρισιν  έςέχουσα,  του  θείου 

τών  Ούϊδάρφων  άνακτος  ή  θαλερά  του  Φίμου 

θυγάτηρ  ή  περίπυστος,  του  λίαν  μεγαθύμου, 

Δαμαϊαντία  κατ'  αύτάς  νά  συζευχθή  νυμφίω 

κατ*  έλευθέραν  έκλογήν  προτίθετ'  έπαζίω" 

τούτου  δέ  ^άριν  άπαντες  οί  βασιλείς  ασμένως 

και  βασιλέων  άμ'υίοί  χωροΰσιν  έσπευσμένως 

εις  τά  του  Φίμου  μέγαρα  τον  άγλαον  ποθοΰντες 

τών  γυναικών  αδάμαντα  και  νύμφην  άξιοΰντες.'  » 

Πριν  ή  δ'ό  θείος  Νάραδος  είςέτι  τών  ρημάτων 

διαπεράνη  τήν  ΰφήν,  ιδού!  τών  άθανάτων 

οί  αρχηγοί  τω  βασιλεϊ  τω  τών  έπουρανίων 

προσήλθον  άσπαζόμενοι  δι*  ασπασμών  άγιων 

αυτού  δέ  τήν  χαρμόσυνον  μαθόντες  άγγελίαν 

περιχαρείς  έγένοντο  και:  «δεύτε  κατ' ευθείαν 


ΛΑΗΑΙΛλΤΙΑ  ΚΑΙ  ΛΑΛΟΙ. 


7 


—  είπον  αΰτίκα  —  και  ήμεΐς  έκ&ΐσε  πορευθώμεν, 
ΐν'έν  του  γάμου  τή  λαμπρά  πομπή  παρευρεθώμεν.  » 
Ούτως  εΐπόντες,  ώρμησαν  εις  την  όδον  ευθέως 
έκθύμως  έπειγόμενοι  να.  φθάοωσι  ταχέως. 

Άφ'ού  δε  τον  άπέραντον  άστραπηδόν  αΐΟε'ρα 
περχιωθέντες  έφθασαν  εις  τον  ύγρον  άέρα 
τον  περί  γήν,  ιδού  !  λάμπρος  έφαίνετο  μακρόθεν 
επί  της  γης  φερόμενος  ό  Νάλος  άλλαχόθεν. 
Θεος  έφάνη' προς  αυτούς  έκεΐνος  σαρκοφόρος, 
ώς  ήγεμών  έρχόμενος  έκ  μάχης  νικηφόρος- 
περικαλλής  ώς  ήλιος  έξέπληςεν  ΐδόντας 
τους  ουράνιους  κ'  ένεούς  άφήκε  προςώόντας. 
Αΰτίκα  στήσας  το  χρυσοΰν  ό  των  επουρανίων 
δυνάστης  άρμα  δι'  έπων  ό  "Ινδρας  αίμυλίων 
είπεν  αύτώ  :  «  φιλάληθες  υιέ  του  Βιρασένα, 
των  έπιγείων  βασιλεΰ  !  εύρίσκομεν  ούδένα 
ζητοϋντες  άλλον  άγγελον  ύπούργημα,  γενναίε  ! 
μικρόν  έκτέλεσον  ήμΐν  ώς  άγγελος,  ώραϊε  !  » 

 Ο;  

ΑΣΜΑ  ΤΡΙΤΟΝ. 

Τπακοήν  εις  των  θεών  το  θέλημα  τελείαν 

υποσχεθείς  ό  βασιλεύς  άμέσως,  και  βαθεϊαν 

δεικνύων  άφοσίωσιν,  μετά  φωνής  ηδείας 

και  θαυμαστής  τούς  ισχυρούς  ήρώτα  παρρησίας  : 

«  τίνες  ύμεΐς,  παρακαλώ,  και  τίνος  ουράνιας 

νά  γείνω  μέλλω  κομιστής  εντεύθεν  αγγελίας; 

προς  τίνα.  δέ  με  πέμπετε  των  έπί  γης,  και  ποίαν 

θέλω  τελέσει  ποθεινήν  ύμϊν  ύπηρεσίαν  ;  » 

«  Ήμεϊς  έσμεν  αθάνατοι,  και  νυν  Δαμαϊαντίας 

—  είπεν  ό  "Ινδρας  —  ένεκεν  έρχόμεθα  της  δίας, 
Βάρουνος,  "Αγνις,  "Ιαμος,  Μαγάβας  άμα  πάντες 
έκ  των  υψίστων  εις  την  γήν  ώς  φέγγος  καταβάντες. 
Λοιπόν  έλθών  άνάγγειλον  εις  την  Ούϊδαρφίαν 

την  άκραιφνη  και  ζωηράν  ημών  έπιθυμίαν, 

όπως  έκλέξη  σύζυγον  έκ  των  τεσσάρων  ενα 

χωρίς  νά  τρέψη  την  ψυχήν  εις  έτερον  ούδένα.  » 

Συνεσταλμένος  ό  θνητός  απήντησε  προς  ταύτα  : 

«  μη  μοι,  δεσπόται,  δέομαι,  προςτάξητε  τοιαύτα. 

Δαμαϊαντίαν  και  αύτος  ποθών  την  έρασμίαν 

εις  τήν  αύλήν  πορεύομαι  του  Φίμου  την  εΰρεΐαν 

και  τις  άνήρ,  παρακαλώ,  μετέχων  διανοίας 

ν'  κνακοινώση  δύναται  μετ'  άδιαφορίας 

ύπερ  έτέρου  γυναικί  τοιαύτην  άγγελίαν, 

έν  ω  τυγχάνει  μάλιστα  φλεγμαίνων  τήν  χαρδίαν  ; 

μή  μοι,  δυνάστκι,  δέομαι,  τοιούτον  άναθήτε 

προς  τήν  Φιμίοα  πρόσταγμα  μηδ' ανοικτοί  φανήτε.  » 

«Τπακοήν  υποσχεθείς  ήμϊν  μετ'εΰπειθείας, 

—  άντεϊπον  οί  ουράνιοι  —  πώς  νυν  μετ'  απείθειας 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΙλ'ΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ακολουθών  τω  ρεύματι  τών  επιθυμιών  σου 

ν'  άπαλλαγης  επιθυμείς  των  επαγγελιών  σου  ; 

μετά  σπουδής  μετάβηθι,  γενναίε  !  καϊ  προθύμως 

την  έντολήν  έκτέλεσον  ην  έ'χεις  επισήμως.  )) 

Μετά  πολλής  το  δεύτερον  ό  Νάλος  ευλάβειας  : 

«  έν  τούτοις  —  είπεν  —  ύψιστοι,  τα  της  Δαμαϊαντίας 

επιμελώς  ύπο  φρουρών  ανάκτορα  φρουρούνται 

και  δι'  άγρύπνων  όφθαλρ,ών  αί  πρόςοδοι  τηρούνται" 

και  πώς  εγώ,  παρακαλώ,  τη  νέα  να  προςέλθω 

ήγεμονίδι  δύναμαι  χωρίς  να  παρειςέλθω  ;  » 

«  Θέλεις  εΐςέλθει  —  παρευθύς  απήντησαν  —  ευκόλως, 

χωρίς  μηδέν  έμπόδισμα  να  συναντήσης  δλως.  » 

Ευθέως  άπεχώρησεν  ό  βασιλεύς- άκούσ.ας, 

είς  την  ύψίστην  έντολήν  ασμένως  ΰπακούσας.. 

Είςήλθε  δ'  εις  το  μέγαρον !  και  της  Δαμαϊαντίας 

είδε  την  θείαν  καλλονήν  έν  μέσω  της  χορείας 

τών  φίλων  άπολάμπουσαν  έξόχως  νεανίδων 

ως  βασιλίδος  μεταξύ  πολλών  ήγεμονίδων 

πλήρη  θελγήτρων  έβλεπε  και  χάριτος  έκείνην, 

καθυπερβάλλουσαν  αυτήν  τη  λάμψει  την  σελήνην, 

της  εϋανθοΰς  νεότητος  έμφαίνουσαν  το  κάλλος 

οιον  ουδείς  ευτύχησε  να  θεωρη  ποτ'  άλλος, 

άριπρεπώς  εΰόφθχλμον  και  ραδινήν  το  σώμα, 

διαφερόντως  εϋμελή,  ροδοβαφή  το  χρώμα. 

Παρατηρών  δέ  την  σεμνήν  ό  Νάλος  μειδιώσαν 

μεθ'ήδονής  και  χάριτος,  ήσθάνετο  σκιρτώσαν 

μετά  παλμών  έν  έαυτω  βιαίως  την  καρδίαν 

και  την  φαιδράν  άπέβαλλε  προτέραν  θυμήδίαν 

άλλ' δμως  την  ΰπόσχεσιν  τηρών  μετ' ευσέβειας 

τήν  ίεράν  απέκρυπτε  τδ  κύμα  της  καρδίας. 

Αί  δ'  εΰειδεϊς  νεανίδες,  μετά  χαράς  τδν  νέον 

τών  Νισαθίων  άρχηγδν  ΐδούσαι  τδν  ώραϊον, 

εξαίφνης  άνεπήδησαν  έκ  τών  εδρών  άθρόαι 

και  τη  ψυχη  θαυμάζουσαι  τδ  κάλλος  αί  άθώαι 

μετά  σιγής  έκραύγαζον:  «ω  χάρις!  ώ  λαμπρότηςί 

ώ  νεανίου  θαυμαστή  γεννχίου  σταθερότης  ! 

θεός;  ή  δαίμων;»  έ'λεγον  έν  τούτοις  ούδεμίαν 

έκείνω  ν' άποτείνωσιν  έτόλμων  όμιλίαν.  * 

Έκπεπληγμένη  πρδς  αΰτδν  έν  τέλει  μειδιώσα 

ή  βασιλίς  άπηύθυνε  φωνήν  έρυθριώσα: 

«Τις  ων  έφάνης,  άμωμε!  δυνάστα  τών  έντόςρ.ου! 

και  κατεθκμβησας  ήμάς  ώς  κύριος  του  κόσμου  !■ 

και  πώς  άπαρατήρητος  τάς  φύλακας  παρήλθες, 

και  κρύβδην  εις  άβέβηλον  άνάκτορον  εΐςήλθες, 

έν  ώ  καλώς  αί  πρόςοδοι  διηνεκώς  φρουρούνται, 

και  του  πατρδς  έπιμελώς  αί  προσταγαί  τηρούνται;» 

Έρωτοπλήξ  ό  βασιλεύς  και  συγκεκινημένος 

έλάλει  τότε  πρδς  αυτήν  έκτεθορυβημένος: 

«Απεσταλμένος  έν  σπουδή  παρά  θεών  ένθάδε, 

ίνα  σοι,  φίλη  δεσποινίς,  ανακοινώσω  τάδε, 

του  Βιρασένα  του  κλεινού  προςέρνομαί  σοι  Οάλος 

τοΰ  βασιλέως  εΰλαβώς,  τδ  δ'δνομά  μου  Νάλος. 


Α  V «ΛΙΛΛΤΙΧ  ΚΑΙ  ΝΑΛΟΙ. 


Έκ  των  υψίστων  τέσσαρες  ύψόθεν  καταβάντες, 
Βχρουνος,  "Αγνις,  "Ιαμος,  Μαγάβας,  άμα  πάντες 
περιπαθώς  όμόλεκτρον  έπιθυμοΰσι  λίαν 
διηνεκώς  να  σ'έ'χωσι  την  όντως  έρασμίαν. 
Έκ  τούτων  ενα,  πέπεισμαι,  προς  ε  αυτήν  νυμφίον, 
οπόταν  ί'δης  ύστερον  αυτούς  εκ  του  πλησίον, 
θέλεις  έκλέξει,  βασιλίς,  τον  πόΟον  έκτιμώσα 
των  αθανάτων  καί  θνητών  εκείνους  προτιμώσα' 
αυτών  ίμε  και  σήμερον  ή  παντοδυναμία 
είσήγαγεν  άκώλυτον  ένθάδε,  μακάρια  ! 
Έγώ  μέν  εξετέλεσα,  φιλτάτη,  το  καθήκον, 
σύ  δέ  μαθοΰσα  σκέφθητι  και  ποίει  τό  προσήκον.» 


ΑΣΜΑ  ΤΕΤΑΡΤΟΝ. 


Εΰχαριστίαν  ή  Φιμίς  άπ6  ψυχής  βαθείας 
προσενεγκοϋσα  τοις  θεοϊς,  μετά  φωνής  ηδείας 
και  μετά  μειδιάματος  τω  Ν  άλω  :  «σύζυγόν  σου 
ποίησον,  άναξ  —  έ'λεγεν  —  έμέ  και  σύνευνόν  σου. 
Τί  τούτου  καλλιώτερον  έγώ  νά  σοι  προτείνω 
τ?ί  άληθεία  δύναμαι  παρά  πιστή  νά  γείνω 
σου  του  κλεινού  και  θαλερού  δυνάστου  συνευνέτις  ; 
διο  θερμώς  παρακαλώ  :  νυμφεύθητί  με  !  καί  τις 
ύπο  πτηνού  ποτε  ρηθείς  μοί  καίει  την  καρδίαν 
άλλοτε  λόγος  περί  σοΰ  καί  εις  άμηχανίαν 
έμβάλλει  μ'άναξ!  άκουσον  τά  ρήματά  μου  τάδε  : 
σοΰ  μόνου  χάριν  άληθώς  συνήγαγον  ένθάδε 
τους  βασιλαΐς-   εί  δέ  νοείς  νά  με  περιφρόνησης 
καί  τής  τοΰ  γάμου  χάριτος  νά  μή  μοι  κοινωνήσης, 
ύδωρ,  άγ^όνη,  φάρμακον  ή  πύρ  θανατηφόρον 
τής  ειμαρμένης  εσται  μοι  το  τελευταΐον  δώρον.  » 
Περιπαθώς  ό  βασιλεύς  τους  λόγους  τής  Φιμίδος 
άκροασθείς  καί  γλυκεράς  άναπλησθείς  ελπίδος, 
«  άλλά,  νεάνι!  πώς,  έν  ω  θεούς  επουρανίους 
—  ελεγεν  —  έ'χ,ε'·ζ  έραστάς,  αιτείς  έπιχθονίους; 
τους  μεγαθύμους  άνακτας,  τοΰ  κόσμου  τους  κυρίους 
άγάπα,  φίλη  βασιλίς,  καί  ρ-ή  τους  επίγειους, 
οίον  έμέ  τον  άσημον,  ον  οϋδ'άπλη  κονία 
τών  αθανάτων  δύναται  ποδών  έν  άληθεία 
νά  παραβάλη  τις  όρθώς·    εί  δέ  τις  άβουλία 
τά  τοις  θεοϊς  εϋάρεστα  μή  πράττει,  τιμωρία 
τη  τοΰ  θανάτου  πάραυτα  κολάζεται,  φιλτάτη 
Παρθένε  ! — τούτο  δ'  άπ'  εμού"  παράκλησις  ύστάτη — 
σώσον  έαέ  τον  δύστηνον  άπο  δεινών  μυρίων 
έκλέγουσα  τον  σύζυγον  έκ  τών  επουρανίων. 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


Ο  Ε\  β/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ)  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Ούτω  ποιοΰσα,  βασιλίς,  καί  πλήθος  φορεμάτων 

θέλεις  ένδύεσθαι  χρυσών  καί  φαεινών  στεμμάτων, 

άπό  ποικίλων  και  λαμπρών  άνθέων  άμαράντων 

θέλει  κοσμεί  τό  μέτωπον  τό  σον  ώς  αδαμάντων 

επουρανίων  όρμαθός.  Τίς  "Αγνιν,  εράσμια! 

τον  βασιλέα  τούρανοΰ  δεν  άγαπα  καρδία, 

τον  δι'ένός  ροφήματος  ύπερφυώς'καί  μόνου 

καταβροχθίζοντα  την  γήν  εν  άκαρεϊ  του  χρόνου  ; 

η  τίς  τον  μέγαν  "Ια[λον,_  ού  φόβω  τα  θηρία 

το  δίκαιον  ασπάζονται,  δέν  άγαπκ  καρδία; 

η  τίς,  νεάνι,  σ'έρωτώ,  τον  μέγαν  άρχηγέτην 

των  αθανάτων  έαυτη  δέν  θέλει  συνευνέτην, 

τον  "Ινδραν,  ος  συνέτριψε  Δανάβους  καί  Δαιτίους 

και  κραταιά  διακοσμεί  χειρί  τους  ουράνιους  ; 

Δι'  ό,  καλλίστη!  δέομαι,  τοϊς  ρήμασι  του  φίλου 

πεισθεϊσα  γάμου  κοινωνός  γενοΰ  πανεπιζηλου, 

των  δυναστών  εκλέγουσα  τών  αθανάτων  ενα 

καί  προς  αύτόν  αρμόζουσα  τον  ιερόν  Υμένα.  » 

Μετά  δακρύων  θαλερών  ή  Δαμαϊαντία 

πρός  τά  τοΰ  Νάλου  ρήματα  περίλυπος  η  θεία 

άπήντα  ."  ((  πάντας,  ένδοξε,  τούς  τούρανοΰ  δέσποτας 

βαθέως  προςκυνησασα  τούς  καταβεβηκότας 

χάριν  έμοΰ,  νυμφίον  σε  καί  σύζυγον  εκλέγω 

καί  τοΰτό  σοι  μετά  χαράς  έν  άληθεία  λέγω.  )) 

Συνεσταλμένων,  έντρομον,  ορών  την  ερασμίαν 

ό  βασιλεύς  μετά  στοργής  :  «  καί  πώς  ύπηρεσίαν 

—  έλεγε  πάλιν  εις  αύτήν  —  εγώ  τοϊς  άθανάτοις 
έπαγγειλάμενος  άπλώς  άγγέλου  τοις  ύπάτοις, 
δύναμαι  χάριν  έμαυτοΰ  νά  πράξω  τι,  γενναία  ; 

ώ  !  φεϊσαι,  φεϊσαι  της  ζωής  τοΰ  δυστυχούς,  ώραία  ! 

Καθήκον  έ'χω  νυν  εγώ  σπουδαϊον  νά  τελέσω 

καί  τουτ'  οφείλω  πρώτιστα  πιστώς  ν'άποτελέσω* 

κακός  ό  δούλος  ό  πριν  η  τό  ρήμα  τοΰ  κυρίου 

διενεργήση  τοΰ  καλοΰ  φροντίζων  τοΰ  ιδίου. 

Τεταραγμένη  την  φωνην  ύπό  της  άγωνίας, 

«  φχρμακον  εΰρον  —  έ'λεγεν  —  εγώ  της  απορίας 

—  ήδεϊ  τω  μειδιάματι  καί  πάλιν  ή  παρθένος, 
ής  έσκεμμένως  ήκουε  καί  σοβαρώς  ό  ξένος"  — 
φάρμακον  εύρηκα,  δι'  ού  κατηγορίας  πάσης 

-άπαλλαγηση,  βασιλεΰ  !  Όπόταν  μεθ'  άπάσης 
της  τών  θεών  καί  δυναστών  επιφανούς  χορείας 
συμπαραστης  έν  τη  πομπνί  της  νυμφιαιρεσίας" 
θέλω  σ'  εκλέξει  τότ'  εγώ  νυμφίον,  εΰδοκούντων 
τών  δυναστών  καί  τών  θεών  καί  συνεπευφημούντων  ». 
Άκουσας  της  νεάνιδος  τούς  τελευταίους  λόγους 
ό  βασιλεύς  καί  περισσώς  εύρών  αύτούς  εύλογους, 
μετά  σπουδής  άνέδρκμε  πρός  τό  χωρίον,  όθεν 
είχε  δεχθή  την  έντολήν  οί  δέ  θεοί  μακρόθεν" 
ήγαλλιάσαντο  δεινώς  έρχόμενον  ΐδόντες 
έκεϊνον  ότε  δ'  έφθασεν,  ήδέως  είςιδόντες, 
((  είδες  —  ήρώτων  —  άρ.ωμε!  την  Δαμαϊαντίαν 
την  εύειδή  ;  καί  πώς  αύτη  σ'  έδέξατο  καί  ποίαν 


Α  V  .11 Λ I Λ  Λ  Τ I Λ  ΚΑΙ  ΛΑ.ΥΟ- 


άπέδωκεν  άπόκρισιν  εις  την  έπιθυμίαν, 

ην  έςεφράσχμεν  αύτη  ποθούση  συζυγίαν  ;  » 

«Αποσταλείς  —  άπήντησεν  —  εις  τα  της  βασιλίδος 

ανάκτορα,  φρουρούμενα  μετά  πολλής  φροντίδος 

ύπδ  φυλάκων  γηραιών,  είςήλθον  άκωλύτως, 

έπιτηροΰντος  ούδενος  ανθρώπων  απολύτως, 

—  τη  παρ'  υμών,  ώ  ύψιστοι!  προδήλως  βοήθεια 

και  κραταιή  περί  έμέ  και  πανσθενεϊ  πρόνοια.  — 

'Γπειςελθόντα  δ',  άνακτες,  ή  Δχμαϊαντία 

και  νεανίδων  μετ'  αύτης  περικαλλών  χορεία 

ίδοΰσαί  μ'  έξεπλάγησαν  άφ'  ού  δέ  διηγήθην 

τά  κχθ'  υμάς,  αθάνατοι,  και  περιεποιήθην 

την  βασιλίδα  την  σεμνήν,  αύτη  τεταραγμένη, 

έμέ,  δεσπόται,  σύζυγον  έξέλεςεν  άσμένη. 

Είπε  δ'  άπλώς  :  έλθέτωσαν  οί  κύριοι  τών  όντων. 

οί  επουράνιοι  θεοί  μετά  τών  διεπόντων 

την  οίκουμένην  δυναστών  είς  την  αύλήν  του  Φί[λου 

του  περιπύστου  [/.οι  πατρός,  του  λίαν  εύρυτίμου. 

Έκεϊ  δ'  εγώ,  τών  ηγετών  και  τών  θεών  παρόντων 

και  μετά  πόθου  την  έμήν  φωνήν  άνχμενόντων, 

θέλω  σ'  έκλέςει  σύζυγον,  ώ  δέσποτ',  ούδεμίαν 

χωρίς  νά  σοι  προσάψωσιν  αύτοί  κατηγορίαν. 

Τοιαύτην,  άνακτες,  ύμϊν  ή  Δχμαϊαντία 

άπέστειλεν  άπάντησιν  ή  δντως  έρασμία. 

Έγώ  δ'  ύμϊν  ανήγγειλα  τα  πάντα,  το  δε  πλε'ον 

δ|ΑΪν  απόκειται,  θεοί,  το  του  λοιπού  πρακτέον  ». 


ΑΣΜΑ  ΠΕΜΠΤΟΝ. 

Έν  ώ  δέ  τήν  χαρμόσυνον  οί  βασιλείς  ήμέραν 
περιπαθώς  άνέμενον,  έν  ή  τήν  έλευθέραν 
ή  καλυκώπις  έκλογήν  ήγεμονίς  νυμφίου 
νά  συντέλεση  θυμαροΰς  έπιφχνώς  ήζίου, 
ιδού  !  έδείκνυεν  αύτήν  εκ  τών  ύπερκοσμίων 
ό  της  νυκτός  ήδυφαής  αστήρ  δια  σημείων. 
Ίδών  δέ  τήν  χαρίεσσαν  εξ  ούρανοΰ  σελήνην, 
όμοζυγίαν  αϊσιον  ό  Φΐμος  και  γαλήνην 
τη  πολυφίλτρω  θυγατρί  μηνύουσαν  εύθέως, 
είς  τήν  έπίχρυσον  σκηνή  ν  της  έκλογής  ήδέως 
έκάλεσε  τους  ανακτάς.  Εκείνοι  δέ  ταχέως 
συνεμορφοΰντο  τη  βουλή  του  θείου  βασιλέως. 
Ώς  δ'  εύρυχχϊται  λέοντες  ανέρχονται  προς  δρος, 
ώς  επανέρχεται  στρατδς  έκ  μάχης  νικηφόρος, 
ούτω  σεμνώς  οί  βασιλείς,  άβρώς  κεκοσμημένοι,  Α 
είς  τήν  σκηνήν  είσήρχοντο  του  Πόθου  τετρωμένοι 
τοις  άμειλίκτοις  βέλεσι  και  της  Δαμαϊαντίας 
ύπερφυώς  τω  έ'ρωτι  φλεγόμενοι  της  δίας. 
Έκεϊ  δ'  έφχίνετο  πληθύς  ωραίων  βραχιόνων 
τρυφερωτάτων  καϊ  λευκών  έν  μέσω  τών  κιόνων 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

της  πολυδέγμονος  σκηνής  έντέχνως  είργασμένων 
από  χρυσού  καί  χάριτι  πολλή  συνηρμοσμένων, 
και  πρόσωπα  χαρίεντα  δι'  ευπρεπών  ομμάτων 
κεκοσμημένα  και  κομών,  οφρύων  καί  στομάτων, 
ώς  οί  αστέρες  έλαμπον  εν  τη  σκηνή  κυκλόθεν 
καί  των  όρώντων  εΐλκυον  τό  βλέμμα  πανταχόθεν. 
Είςηλθε  τέλος  έμμελώς  η  Δαμαϊαντία 
η  εύειδης  εις  την  σκηνην  ώςεί  τις  αίθερία 
των  δυναστών  δεσμεύουσα  τω  κάλλει  τάς  καρδίας 
καί  τών  θεών  ταράττουσα  δεινώς  τάς  διανοίας. 
Έν  τούτοις  έναρμόνιος  αντηχεί  μελωδία 
έν  τη  σκηνή  καί  τών  σεπτών  άνάκτων  ύμνωδία, 
ή  δέ  Φιμίς  ΰπ'  έρωτος  άσβεστου  φλεγόμενη 
τοις  όφθαλμοϊς  τον  φίλτατον  έζήτει  φερομένη 
καθώς  ή  μήτηρ  τον  υίον  άπο  περιοδίας 
έπανελθόντα  χαλεπής  μετά  παλμών  καρδίας. 
Έν  ω  δέ  περιέστρεφε  περιπαθώς  το  βλέμμα, 
του  Βιρασένα  το  κλεινόν  άναζητουσα  θρέμμα, 
συνεϊδε  πέντε  βασιλείς  ΰπερφυώς  ομοίους 
έκπρεπεστάτους  την  μορφήν,  άνθρώποις  άνομοίους. 
Έκ  τούτων  ώ!  προς  όντινα  διηύθυνε  τό  βλέμμα, 
τό  ποθεινόν  ένόμιζε  του  Βιρασένα  θρέμμα. 
Ή  καλυκώπις  εις  μακράν  εντεύθεν  άπορίαν 
περιελθοΰσα  καί  ψυχής  όμοΰ  στενονωρίαν, 
σημείω  τίνι  τους  θεούς  καί  τίνι  τον  ώραϊον 
τών  Νισαθίων  ανακτά,  τον  εαυτής  μ,οιραϊον 
νά  διακρίνη  προσφιλή  μνηστήρα,  προστασίαν 
έκ  τών  θεών  έζητησε,  καί  τούτοις  ΐκεσίαν 
μετά  θερμών  άνέπεμπε  δακρύων  ή  έρώσα 
τεταραγμένη  τη  φωνη,  βαρυπενθές  όρώσα  : 
«Καθώς  εγώ  την  του  πτηνού  θεόθεν  όμιλίαν 
άκούσασα  παρέδωκα  τω  Νάλω  την  καρδίαν, 
την  δ'  έκλογην  ουδέποτε  την  τότε  γενομένην 
ηθέτησ' άλλ' έτήρησα  πιστώς  άποκειμένην 
έν  τη  ψυχη,  καί  νυν  ΰμεϊς  τά  ίδια  σημεία 
άναλαβόντες,  ύψιστοι,  τά  εναργή  καί  θεϊα 
τόν  προσφιλή  μοι  δείξατε  νυμφίον  μετ'  εύνοιας 
καί  της  παρούσης  λύσατε  δεινής  άρ.η^ανίας.» 
Τους  όδυρμούς  της  άγλαάς  οί  πανσθενεϊς  όρώντες 
καί  την  ένδόμυχον  βουλή  ν  έξ  ί'σου  καθορώντες, 
την  έ'ξοχον  αγνότητα,  την  φλόγα  της  καρδίας, 
τό  προς  τόν  Νάλον  αίσθημα,  τό  φώς  της  διανοίας, 
μετ'  εύμενείας  ηκουσαν  αύτης  την  ΐκεσίαν 
καί  την  ιδίαν  έδειξαν  αμέσως  παρουσίαν 
άνευ  ίδρώτος  ΐσταντο  σκιάς  άπηλλαγμένοι 
μηδέ  πατοΰντες  έπί  γης,  άλλ'  άπηωρημένοι- 
στέ^ματ'  ανθέων  εΰθαλών  καί  ζωηρών  φοροΰντες 
τών  οφθαλμών  την  εύθυνσιν  άκίνητον  τηροΰντες. 
Παρά  δ'  αΰτοϊς  μετά  σκιάς  ό  βασιλεύς  ό  νέος 
έφάνη  κάτω  νενευκώς  σεμνός  καί  δειμαλέος, 
μετά  στεμμάτων  χαλαρών,  ίδρώτι  βεβρεγμένος, 
έπί  της  γης  ιστάμενος,  κεκονιορτωμένος. 


Λ  Λ  >1  Α Ι Λ  \ Τ I Α  ΚΑΙ  ΧΑΑΟΣ 

Ή  νέα  τότε  τους  θεούς  αύτίκα  διαγνοΰσα 

και  συν  αύτοΐς  τον  φίλτατον  επίσης  έπιγνοΰσα, 

προς  τούτον  έδραμε  γοργώ  τω  βηματι  πλησίον 

και  τούτον  έξελέξατο  περιφανώς  νυμφίον, 

του  ιματίου  μετ'  αίδους  το  κράσπεδον  έλουσα 

τη  δεςι2  και  στέφανον  περικαλλη  βαλοΰσα 

έπί  των  ώμων  άνθινον  αμέσως  εύφημίαι 

ώ  !  εύγε  ! !  εΰγε  !  !  πάντοθεν  ήκούοντο  μυρίαι 

έκτων  θεών  και  των  σοφών  τον  άνακτ' άνυμνούντων, 

μακαριζόντων  ταϊς  φωναϊς  και  λόγοις  έπαινούντων. 

ΈλΟών  δέ  την  καλλίζωνον  μετά  τά  πεπραγμένα 

περίχαρης  ό  θαλερός  υιός  του  Βιρασένα 

παρεμυθεΐτο  δέσποιναν  :    «  άφ'ού  τών  αίθερίων 

—  λέγων  —  έμε  προύτίμησας  τόν  άνθρωπον  κυρίων, 

πιστός,  φιλτάτη,  σύζυγος  τω  σψ,  Δαμαϊαντία, 

έσομαι  λόγω  διαρκώς·  οϋδέποτ'  εναντία 

πνοή  άνεμου  δυσαοΰς  την  πίστιν  μου  ταράξει, 

έφ'όσον  άημα  ζωης  τό  σώμά  μου  διάξει.  )) 

Άφ'ού  δέ  παρηγόρησε  την  Δαμαϊαντίαν, 

λαβών  αύτης  την  δεξιάν  θερμώς  εις  την  ιδίαν, 

μετά  χαράς  άμφότεροι  ψυχη  και  διάνοια 

τη  τών  μακάρων  εαυτούς  άνέθεσαν  εύνοια. 

Εκείνοι  τότε  προςηνώς  τω  Νάλω  παράσχοντες 

δώρα  πολλά  και  τέκνα  δέ  δισσά  προςεπιδόντες, 

εις  ούρανούς  άνέβησαν.  Εκείνων  άπελθόντων, 

της  θυγατρός  ό  βασιλεύς,  τών  συγγενών  παρόντων, 

τούς  γάμους  έξετέλεσε  της  κόρης  και  του  Νάλου 

μετά  πομπής  βασιλικής  κάλαλητοΰ  ρ,εγάλου. 

Άφ'  ού  δ'  έκεϊ  διέμεινεν  ό  Νάλος  έπί  χρόνον 

ουχί  σμικρόν  ύπέστρεψεν  εις  τον  πατρώον  θρόνον 

περιλαμπης  ώς  ήλιος  μετά  της  εύνετείρας, 

τών  υπηκόων,  ώς  εικός,  το  φίλτρον  έξεγείρας, 

και  διεσκέδαζεν  άεί  μετά  Δαμαϊαντίας 

της  έρατης  έν  άλσεσι  μεστός  εύδαιμονίας" 

αύτη  δ'  υίόν  Ίνδράσικον  έγέννησεν  αισίως 

και  θυγατέρ'  όμώνυμον  ώραίους  έξαισίως. 

ΙΟΡΔΑΝΗΣ  ΚΑΡΟΛΙΔΗΣ. 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ 


ΟΜΗΡΙΚΩΝ  ΠΑΡΑΒΟΛΩΝ 


/"Λνεγνώσθη  έν      ΨΚ<7'.  συνεδριάσει) . 


Έν  τινι  των  ημετέρων  άναγνωσμάτων  έ- 
λαλήσαμεν  έν  ολίγοις  περί  ποιήσεως  καθόλου 
και  του  είδους  αύτη  ς,  όπερ  ϊπος  καλείται. 
Νυνί  δέ  προτιθέμεθα  δια  βραχέων  άνακοινώ- 
σασθαι  ■  τοις  ήμετέροις  άκροαταϊς  τάς  σκέψεις 
ημών  περί  ενός  των  στοιχείων,  όπερ  εϊωθε 
παρά  πάσιν,  ώς  ειπείν,  τοις  έποποιοϊς  εις  το 
της  ποιήσεως  συμβάλλεσθαι  κάλλος,  ήτοι  τάς 
παραδοΛάς  καλουμένας.  Και  τί  μεν  έστι  πα- 
ραβολή, δήλον  έξ  αύτής  της  λέξεως,  ήτοι· 
λόγος,  έν  ω  περιστάσεων  δυοΐν  ή  γεγονότων 
άληθών  ή  πλαστών  άλλήλοις  παρατεΟέντων, 
εμφανής  καθίσταται  ή  ποια  έν  αύτοΐς  όμοιό- 
της  ή  αναλογία.  Τοιαΰται  δ'είσίν,  ώς  πάντες 
γινώσκουσιν,  αί  έν  τοις  Εύαγγελίοις.  Ίδια  δε 
το  παρά  ποιηταϊς  ούτω  καλούμενον  σχήμα 
τήν  μεταξύ  δυοϊν  οίωνδή  περιστάσεων  ή  πραγ- 
μάτων παρίστησι  κατά  δή  τινα  κατηγορίαν  ο- 
μοιότητα. Συμβάλλονται  δ'εϊς  κάλλος  αί  πα- 
ραβολαΐ  το  μεν  αύτώ  τω  της  παραβολής  έν- 
τέχνω,  το  δέ  ποικίλλουσαι  τάς  παραστάσεις, 
ο  μέγα  πάντα/ οΰ  και  έν  πάσι  συντελεί  προς 
κάλλος,  το  δ'άνεσιν  παρένουσαι  τω  άκροω- 
μένω  βραχεϊαν  άπο  τής  πολλής  τών  έκ  της 
άφηγήσεως  παραστάσεων  συρροής,  τ6  δέ,  ο 
και  κυριώτατον  έν  τω  έ'πει,  έναργεστέρας  αύ- 
τάς  και  δή  τινα  τρόπον  εύπαραστατωτέρας 
τη  φαντασία  καθιστάσαι  τη  του  όμοιου  και 
γνωστοτέρου  παραθέσει-  διότι  άνάγκαϊον  ίνα 
το  προς  ο  παραβάλλεται  τι  γνωστότερον  ή  και 
δηλότερον  του  παραβαλλομένου.  Επειδή  δέ 
τ6  έ'πος  πράξεων  και  καταστάσεων  όλως  ε- 
στίν άφήγησις,  αύται  δ'  εΐσϊν  έν  κινήσει  τινί 
και  μεταβολή,  έ'^  τούτου  και  προς  ά  παρα- 
βάλλονται κινήσεις  τινές  άναγκκίως  εΐσίν  ή 
τών  άψυχων  τινός  ή  πλειόνων,  ή  τών  έμψυ- 
χων καϊ  τούτων  ή  ζώων  ή  άνθρώττων.  "Εστι 
δ'ή  τών  παραβαλλομένων  όμοιότης  ότέ  μέν 
πλήρης  και  έν  πάσι  τοϊς  μορίοις,  ότέ  δ'έ'ν 
τισιν,.  ότέ  δ'έν  ένί  τινι  τών  μορίων,  ώς  έστιν 


ΐδεϊν  έν  τοϊς  έξής  χωρίοις,  οίον  έν  μέν  Ίλ. 
I,  τά  του  Αγαμέμνονος,  ώς  τό  εικός,  ά- 
στακτεί  ρέοντα  δάκρυα  παραβάλλονται  προς  ο 
κρήνη  μελάνυδρος  υποτίθεται  νέουσα  δνοφερόν 
κατά  πέτρης  αΐγίλιπος  ύδωρ. 

 Αγαμέμνων 

Ίστατο  δάκρυ  χέων,  ώςτε  κρήνη  μελάνυδρος 
ή'τε  κατ'  α'ιγι'λιπος  πέτρης  δνοφερόν  /έει  ΰοωρ. 

Έν  δέ  Ίλ.  Φ.  493  ή  της  θεάς  φυγή  παρα- 
βάλλεται προς  πελείας  πτήσιν,  ίέρακος  έπίθε- 
σιν  άποφυγούσης· 

  θεά  φύγεν  ώς  τε  πέλεια, 

ή  ρα  θ'  ΰπ'Ί'ρηκος  κοι'λην  είςέπτατο  πέτρην, 
χηραμόν"  οΰδ  '  άρα  τη  γε  άλώμεναι  αϊσιμον  ήεν. 

Έν  δέ  Ίλ.  Μ.  451  ή  εύχέρεια  μεθ'ής  ποιμήν 
φέρει  τη  ετέρα  χειρί  πόκον  άρσενος  οίος  προς 
τήν  μεθ'ής  ό  Έκτωρ  έφερε  πελώριον  πέτραν 

ώς  δ  ό'τε  ποιμήν  ρεΐα  φέρει  πόκον  άρσενος  οίος 
χειρ!  λαβών  έτέρη,  ολίγον  τέ  μιν  ά/Οος  επείγει,, 
ώς  "Εκτωρ  —  φέρε  λααν.  — 

"Ατε  δέ  τέχνης  έκάστης  έν  τω  όλω  τε  και  τοις 
μορίοις  του  κάλου  στοναζομένης,  δέον,  ΐνα, 
καθάπερ  έλέχθη,  όπως  συντελώσιν  αί  παραβο- 
λαί  προς  κάλλος,  ώσιν  αύται  καλώς  και  προς- 
ηκόντως  πεποιημέναι*  τούτου  δέ  τύνοιεν  αν, 
εΐ  τό  προς  ό  τής  παραβολής  έκάστοτε  σύμμε- 
τρον  εΐη  τω  παραβαλλομένω  και  έν  τοις  μο- 
ρίοις όμοιον  και  μή  ύπερβάλλοι  τι  μέτρον, 
ώςτε  δυσπαράστατον  γενέσθαι  τό  όλον,  μηδ' 
εύτελήτιν'ή  αισχρά  ή  γελοία  παρισταίη,  κα- 
θάπερ όνειδίζουσι  τω  Όμήρω  τήν  Αιαντος 
προς  ονον  παρομοίωσιν,  μηδ'  άπίθανα  τό  πα- 
ράπαν  ή  τερατώδη,  μηδέ  τοις  ήθεσιν  αντι- 
βαίνοντα, μηδέ  τήν  κατάληψιν  υπερβαίνοντα 
τών  πλείστων,  οίον  εϊ  τις  χημικά  τιν'  ή  φυ- 
σικά μή  γνωστά  τοις  πολλοίς  παραβάλλων 
είςάγει  φαινόμενα,  μηδ'  έν  τοις  κατά  συμβε- 
βηκός  έμφαίνοντα  τήν  ομοιότητα.  Καϊ  ταϋτα 
μέν  ταύτη.  , 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ  ΟΜΗΡΙΚΩΝ  ΠΑΡΑΒΟΛΩΝ· 


15 


"Ενεκα  δε  του  χαρακτηρος  αύτου  το  έπος, 
,ώς  ποίησις  κατ'  εξοχήν  αντικειμενική,  παρί- 
στησι  τα  γεγονότα  και  τάς  πράξεις,  όπως  εί- 
σίν,  ώς  έν  άλλοις  εΐρήκαμεν,  εσωτερικώς  έν 
/ώρω  και  νρόνω  δεδομέναι."  Έκ  δέ  τούτου 
μένει  συνήθως  άφανής  ό  ποιητής  έν  τ-/)  διη- 
γηθεί, άλλ'  έν  ταϊς  παραβολαϊς  ώςπερ  και  έν 
άλλοις  τισί  του  λόγου  σχήμασιν,  οίον  έν  ταϊς 
άπαστροφαϊς,  εμφανίζεται  πως  ό  ποιητής  ο- 
ΪΡίβθεν  της  αυλαίας.  "00  αραβολαί  πρός 

τω  αντικειμενικοί,  τω  της  ύλης,  περιεχουσί  τι 
και  ύποκειμενικόν,  το  του  ποιητοΰ.  Είσί  δέ 
παρ'  Όμήρω  δέκα  τινές  τον  άριθμόν,  έν  αϊς 
τό  καθαρώς  ύποκειαενικον  εμφαίνεται  μάλι- 
στα έν  τη  της  ευκτικής,  της  του  καθαρώς 
φανταστού  παραστατικής,  έγκλίσεως  χρήσει1. 
Καίτοι  τούτων  έν  ταϊς  πλείοσιν,  οΰχ  ό  ποιη- 
τής αΰτός,  άλλα  το  άφηγούμενον  έκάστοτε 
πρόσωπον  υποτίθεται  λέγον. 

'Επειδη  δ'  ό  ποιητής  έν  ταϊς  παραβολαΐς 
ώς  τά  πολλά  και  συνηθέστατα  χρηται  τών 
[/.εν  έγκλίσεων  τνί  υποτακτική,  τών  δέ  χρόνων 


1.  Ίλ.  Β.  780. 
οΐ  δ*  άο'ΐσαν  ώς  είτε  πυρι  /Οών  πάσα  νέμοιτο. 
Λ."  389. 

οΰκ  άλέγω,  ώς  ει  με  γυνή  β  ά  λ  ο  ι  ή  πάις  άφρων 
Λ\  466. 

άμφι  μ'  Όδυσσηος  ταλασιφρονος  ικετ'  αυτη 
τώ  ίκέλη,  ώς  ει  έ'βιώατο  μοΰνον  έόντα 
Τρώες  — 
Χ.  410. 

τώ  δέ  μάλιστ'  'ίο'  εην  έναλίγκιον,  ώς  εί  άπαυα 
Ηλιος  όφρυόεσσα  πυρι  σμύ/οιτο  κατ '  άκρης. 

Όδ.'  I.  313. 

Β$--'  -    ·  θυρεάν  

αψ  έπέθη/ ',  ώς  είτε  φαρέτρη  πώμ'  έπιθειη 

I.  382. 

μο/λδν     .     .     έλάινον,  .... 
δφθαλμω  ένέρεισαν'  εγώ  δ'  έφύπερΟεν  έρεισΟεις 
δινεον,  ώς  δτε  τις  τρυπώ  δόρυ  νήιον  ανήρ 
τρυπάνω,  δί  δέ  τ'  ενερθεν  ΰποσσειουσιν  ίμάντι 
άψάμενοι  έκάτερΟε,  τό  δέ  τρέ/ει  έμμενές  αϊεί. 
Κ.  415. 

 δόκησε  δ  '  άρα  σφισι  θυμός 

ώς  εμεν,  ώς  εί  πχτρίδ'  ίκοίατο  και  πόλιν  αυτήν 

τρη/ειης  Ιθάκης  

Κ.  419. 

 ώς  έχάρημεν, 

ώς  εϊτ'είς  Ίθάκην  αφικοιμεΟα  πατρι'δα  γα"ίαν. 
Ν.  86; 

ίή  δέ  μάλ '  ασφαλέως  ίΐέεν  εμπεοον  ούδέ  κεν  ί'ρηξ 
κίρκος  όυ.  α  ρ  τή  σ  ει  ε  ν,  έλαφρότατος  πετεηνών. 
Ρ.  365. 

ο '  'ίμεν  αίτήσων  -  

«άντοσε  /είρ '  όρέγων,  ώς  εί  πτω/ός  πάλαι  ειη. 


τώ  της  οριστικής  ένεστώτι  και  τώ  άορίστω, 
σκοπητέον  άν  εϊη,  πριν  η  της  περί  τών  πα- 
ραβολών άρξώμεθα  πραγματείας,  όποια  τις  ή 
τών  ρηθέντων  τύπων  έν  τοις  Όμηρικοϊς  ποιή- 
μασι  χρησις. 

Ή  μεν  ούν  υποτακτική,  μη  υπό  τών  μο- 
ρίων ((>·  η  κεν  ακολουθούμενη,  τοιόνδε  τι  δο- 
κεϊ  καθόλου  κατά  την  τών  είςαγόντων  έκά- 
στοτε μορίων  σημασίαν  έμφαίνειν,  ήτοι :  πε- 
ριστάσεων η  φαινομένων  σύνολον  όμοιοειδών, 
οΰκ  έξ  άνάγκης  ούδ'  έν  τάξει  τινί  και  αριθμώ, 
άλλ'  ώς  άν  τύνη  και  άορίστως  έν  "/ώρω  και 
/ρόνω  γινομένων1.  Ό  δέ  της  οριστικής  ένε- 
στώς  έμφαίνειν  φαίνεται  τοΰτο  μεν  τό  έν  τη 
παρούση  στιγμή  συμβαίνον2,  τοΰτο  δέ  τό  έκ 
του  παρελθόντος  μέ/ρι  του  νυν  γινόμενον', 
άλλοτε  δέ  πάλιν  τό  φύσει  είωθώς  γίνεσθαι  και 
έκ  τούτου  τό  είδος  χαρακτηρίζον4,  έξ  ου  τό 
της  έγκλίσεως  ταύτης  εις  δηλωσιν  καθόλου 
τών  ειδικών  η  γενικών  έννοιών  έπιτηδειον, 
οίον  έν  τώ  της  Ίλ.  Ρ.  446. 

οΰ  [Λεν  γάρ  τ^  πού  έστιν  διζυρώτερον  ανδρός 
πάντιον,  δσσα  τε  γαΐίαν  επι  πνείει  τε  και  έρπει. 

'Εκ  δη  τούτων  πάντων  έξαγάγοιτις  άν,  ην 
έ'/ουσι  καθόλου  παρ"  Όμήρω  διαφοράν  αί  τρεις 
εγκλίσεις  αύται.  Και  ή  ρ.έν  ευκτική  την  ιδίαν 
έκφράζει  του  λαλουντος  δόξαν,  αί  δ'  άλλαι  δύο 
τουναντίον  αντικειμενικών  έκ  τών  πραγμάτων 
εικόνα,  μετά  της  διαφοράς  ότι  η  μέν  υποτα- 
κτική περίστασιν  ιδίαν,  η  δ' οριστική  καθολι- 
κότητα γενικην  έκφράζει. 

"Εστί  δέ  πρός  τούτοις  καί  τις  άλλος  τύπος 
γλωσσικός,  ω  χρηται  ό  ποιητής  έν  ταϊς  παρα- 
βολαΐς. "Εστί  δ'  ούτος  ό  γνωμικός  καλούμενος 
άόριστος,  ός  τό  υπό  του  της  οριστικής  ένεστώ- 
τος  καθολικώς  σημαινόμενον  ώς  άπομεμονωμέ- 
νον  εκφράζει  τι  γεγονός,  η,  καθάπερ  είπε  τις, 
τό  έν  τών  όμοιων  γεγονότων  άντί  πάντων  τί- 
θησι  τών  άλλων,  οίον  Ίλ.  I.  320. 
κάτΟαν'όμώς  δ  τ '  άεργος  ανήρ  δ  τε  πολλά  έοργώς. 

'Εκ  δέ  τούτων  όμοιόν  τι  φαίνεται  τελών  ό 


1.  Όδ.  Σ.  134. 

άλλ'δτε  δή  και  λυγρά  θεοι  μάκαρες  τελέσωσι. 

2.  Όδ.  Ε.  356." 

ώ  μοι  εγώ,  

.    ..     .    ό'τε  με  σ/εδι'ης  αποβηναι  ανώγει. 

3.  Ίλ.  Ρ.  720. 

 '.    .    .    οΐ  τό  πάρος  περ 

μίμνομεν  οςΰν  "Αρηα  παρ '  άλλήλοισι  μένοντες. 

4.  Όδ.  Σ.  367.  ' 

ώρη  έν  είαρινη,  δτε  τ'  ή'ματα  μακρά  πέλονται. 


16 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


της  οριστικής  αόριστος  εν  ταΐς  παραβολαϊς  τη 
υποτακτική,  μετά  της  διαφοράς  ότι  εκείνος  μέν 
έτοίμην  εικόνα  γεγονότος  παρέχει  τη  του  ά- 
κούοντος  φαντασία,  αύτη  δ'ύλην  εις  άπεργα- 
σίαν  εικόνος. 

Είσϊν  ούν  έν  όλω  δύο  τινά  παρ'  Όμηρω  πα- 
ραβολών εϊδη,  ών  το  [/.εν  παρίστησί  τι  φχι- 
νόμ,ενον,  ιδία  καϊ  κατ*  έξονην  διαπρέπον,  και, 
ώς  ειπείν,  έπικρατοΰν  τών  περϊ  αΰτό  στοιχείων, 
δια  των  όμοιωματικών  :  ώς  (ανεστραμμένου 
πολλάκις),  ατάΛαννος,  ειχε.Ιος,  έοιχώς,  ενα- 
Μγκιος  και  των  τοιούτων  είςαγόμ.ενον,  οίον 
Ίλ.  Ε.  4. 

δαΐέ  οι  έκ  κόρυθο'ςτε  και  ασπι'δος  ακάματον  πυρ, 
αστέρ'  οπωρινώ  έναλι'γκιον,  ό'ς  τε  μάλιστα 
λαμπρον  παμφαίνησι  λελουμένος  Ώκεανοΐο- 

το  δ' έτερον  δια  των  μορίων  ώς  δτε  και  των 
τοιούτων,  άρχόμενον  έκ  πολλών  όμ.οίως  έμφαι- 
νορ*.ένων  στοιχείων,  γεγενημένην  τινά  παρίστησί 
τω  άκούοντι  περίστασιν,  δι'ηςή  έκείνου  προςο- 
χη  είς  πλείονα  διασπάται  [/.όρια,  έν  ω  αί  του 
πρώτου  είδους  εικόνες  έπϊ  εν  τι,  τ6  κυριώτα- 
τον,  αυτήν  έπισπώσι. 

Έστϊν  ούν  άπλουστάτη  τών  παραβολών  ή 
έν  ή  διακόπτεται  ή  άφήγησις,  είςαγομένης  ι- 
δίας τίνος  άπλώς  περιστάσεως.  Έκφερομένη 
δ'  αύτη  διά  της  ΰποτ.,  δι'ής  ώς  ϊδιόν  τι  κα- 
τά τά  πρόσθεν  είρημένα  παρίσταται,,  μετατί- 
θησιν  ευθύς  τον  άκούοντα  εις  τό  προς  ό  της 
παραβολής,  έξ  ου  ραδίως  έξάγει  τό  της  πα- 
ραβολής στοιχεϊον,  οίον  έν  Ίλ.  Λ.  "292  : 

ώς  δ  '  ό'τε  πού  τις  θηρητήρ  κύνας  αργιόδοντας 
σεύη  έπ'  αγροτέρω  συϊ  καπρι'ω  ήέ  λέοντι, 
ώς  έπ '  Άχαιο"ΐσιν  σεΰε  Τρώας  μεγαθύμους  ["Ε- 

κτωρ]. 

Ταύτό  δέ  τοΰτο  γίνεται  έν  άλλοις  διά  του 
της  οριστικής  αορίστου,  ταύτό  που,  καθάπερ 
έλέχθη,  τελούντος,  οίον  έν  Ίλ.  Π.  582  : 

Ί'θυσεν  δέ  διά  προμά/ων  ϊρηκι  έοικώς 
ώκέϊ,  ό'ςτ'  έφάβησε  κολοιούς  τε  ψήράς  τε' 

και,  Ε.  770· 

οσσον  δ'  ήεροειδές  άνήρ  "δεν  οφθαλμοΐσΐν, 
ήμενος  έν  σκοπιή,  λεύσσων  επί  οΐνοπα  πόντον, 
τόσσον  επι  θράισκουσι  θεών  ύψαύχενες  Ίπποι" 

ένθα  τό  ήεροείδές='ίν  τοιαύτη  αποστάσει,  ώς 
τε  φαίνεσΟαί  τι  ώς  νέφος  —  σημαίνον  έκλη- 
πτέον. 

Και  τοιαυται  ι/.εν  αί  διά  της  ύποτ.  και  του 
αορίστου  της  οριστικής  έκφερόμεναι  τών  πα- 
ραβολών έν  δέ  ταϊς  διά  του  της  όριστ.  ενε- 
στώτας έξαγγελλορ.έναις  Οεωρητέαι  πρώτον  αί 
τό  ποσόν  η  τό  μ,έτρον   έν  αριθμώ  καϊ  χώρω 


και  χρόνω  κάκ  τούτου  τό  συνήθως  ούτω  γινό- 
μενον  έκφράζουσαι,  οί'α  η  έν  Ίλ.  Μ.  451: 

ώς  δ 'ό'τε  ποιμήν  ^εΐαφέρει  πόκον  άρσενος  ο'ιός 
χειρι  λαβών  έτέρη,  ολίγον  τέ  μιν  ά/θος  έπει'γει, 
ώς  "Εκτωρ  —  φέρε  λααν.  — 

Αλλά  κάνταΰθα  πολλάκις  ή  έξατομιστική 
του  έπους  τάσις  αναφαίνεται,  προςτιθεμ.ένης 
ίδιας  καθ'  ύποτακτικην  εικόνος,  οίον  έν  Ίλ. 
Ψ.  517. 

οσσον  δέ  τροχού  ϊππος  αφίσταται,  δ'ς  ρα  τ' 

[ανακτά 

ελκησιν  πεδι'οιο  τΗταινο'μενος  συν  δ'^εσφιν  κτλ. 
'  Αλλάχ  ου  δε  πάλιν  έρφαίνεται  τό  μέτρον 
έν  εΐδει  περιστάσεως  άτομικης,  έκ  δέ  τούτου 
περιβάλλεται  τον  άόριστον,   οίον  έν  Όδ.  Μ. 
439: 

οψ'·ήμος  δ 'έπι  δόρπον  άνήρ  άγορήθεν  ανέστη 
κρίνων  νείκεα  πολλά  δικαζομένων  α'ιζηών 
τήμος  δή  τά  γε  δοΰρα  —  έξεφαάνθη  — 

και 

Ίλ.  Λ.  86. 

ήαος  δέ  δουτόμος  περ  άνήρ  ώπλίσσατο  δεΐπνον 
ουρεος  έν  βήσση_σιν  έπεί  τ'  έκορέσσατο  χείρας 
κτλ. 

Προς  δέ  τούτοις  εκφέρονται  διά  τοΰ  της 
όριστ.  ένεστώτος  αί  έξης  παραβολαί,  περιέχου- 
σαι  παραστάσεις  έκ  της  τών  όντων  φύσεως, 
τάς  ρ,έν  όμαλώς  έπαναλαμ-βανομένων  φυσικών 
φαινορ-ένων,  τάς  δέ  γνωρισριάτων  σταθερών  ει- 
δών τίνων,  οίον  έν  τοις  : 

Ίλ.  Β.  209. 
ή/η,  ώς  δ'τε  κΰμα  πολυφλοι'σβοιο  θαλάσσης 
αίγιαλώ  μεγάλω  βρέχεται,   σμαραγεΐ  δε  τε 

[  πόντος. 

Ίλ.  Ζ.  146. 
ο'ίη  περ  φύλλων  γενεή,  τοιήδε  και  ανδρών 
φύλλα,  τά  μέν  τ'  άνεμος  χαμάδις  χέει,  αλλα 

[  δέ  Ο'  υλη 
τηλεθόωσα  φύει,  έαρος  δ'  έπιγίγνεται  ωρη" 
ώς  άνδρών  γενεή  ή  μέν  φύει,  ή  δ  1  απολήγει. 

Ίλ.  Χ.  317. 
οίος  δ'  άστήρ  εϊσι  μετ'  άστράσι  νυκτός  αμολγώ 
έσπερος,  δς  κάλλιστος  έν  οΰρανώ  Ί'σταται  αστήρ, 
ώς  α'ι/μης  άπέλαμπ'  εύήκεος  κτλ. 

Τοιαΰται  δέ  και  αί  τάς  ένεργείας  και  τάς  πρά- 
ξεις τών  θεών  παριστώσαι,  οίον  Όδ.  Ζ.  102: 
ο'ίη  δ  '  "Αρτεμις  εϊσι  κατ'ού'ρεος  Ίοχέαιρα, 
ή  κατά  Τηύγετον  περιμήκετον  ή  Έρύμανθον, 
τερπομένη  κάπροισι  καϊ  ώκείης  έλάφοισιν 
τη  δέ  Ο'  άμα  νύμφαι,  κοΰραι  Διος  αίγιόχοιο, 
αγρονόμοι  παίζουσι,  γέ.γηΟε  δέ  τε  φρένα 

[  Λητώ' 

πασάων  δ  '  υπέρ  ή  γε  κάρη  ε  χ  6  ι  ήδέ  μέτωπα, 
ρεΐά  τ'  άριγνο'>τη  πέλεται,  καλαί  δέ  τε  πασαι' 
ώς  ή  γ'  άμφιπόλοισι  μετέπρεπε  παρθένος  αδμής. 


ΠΕΓΙ  ΤΠΣ  ΡϋΗΛΙϋΧ  ΤΓΧΠΣ. 


17 


Μικρού  δε  παρελίπομεν  άνήκουσαν  ένΟάδε 
την  παρχβολήν,  έν  ή  ό  ποιητής  περιγράφει 
τον  χαρακτήρα  καϊ  τας  κινήσεις  του  γενναίου, 
έπ;.  φάτνη  άκοστήσκντος  ίππου,  καϊ  ην  άγά- 
μενος  του  κάλλους  ό  άοίδιμος  Κοραής  οϋδ'άν 
αϋτόν  φητί  που  τον  Απόλλωνα  κάλλιον  δυνη- 
θήνχι  ποιήσχι : 

ώς  δ'  ο'τε  τις  στατός  ίππος  άκοστήσας  έπι  φάτνγι 
δεσαον  απορρήςας  θ  ε  ·'γι  πεδιοιο  χροαι'νων, 
εΐωΟώς  λούεσΟαι  έυρρεΐος  ποτα;./.ο"ίο, 
κυδιόων,  ύ'|οΰ  δέ  χάρη  ε  ν  ε  Γ  άμφί  δέ  γχΐτχι 
ωμοις  άίσσονται-  ό  δ'  άγλάίηφι  πεποιΟώς 
ρίμ,φα  έ  γοΰνχ  φέρει  ιχετά  τ'  ηΟεα  και  νου.ον 

[  ΐππων . 


Εκφέρεται  δέ  το  των  γνωρισμάτων  στα- 
Οερόν  και  άποφατικώς  έν  τοις 

Ίλ.  Χ.  262. 
ώς  ουκ  εστι  λέουσι  και  άνδρατιν  ό'ρκια  πιστά, 
ουδε  λύκοι  τε   καΐ  άνδρες   οαο'φρονχ  Ουμόν  ε- 

[/  ο  υ  σ  ι  ν, 

αλλα  κακα  φρονέουσι  διαμπερές  άλλήλοισιν, 
ώς  οΰκ  εστ'έμέ  καί  σε  φιλήυ.εναι  κτλ. 


ΙΟΡΔΑΝΗΣ  ΚΛΡΟΛΙΔΙΙΣ. 


ΠΕΡΙ  ΤΗΣ 


ΡΩΜΑΙΩΝ  ΤΥΧΗΣ. 


(Άνεγνώσθη  έν       ΨΙΖ' .  ΰννεδριάοει) . 


Την  έπιγραφήν  της  πραγματείας  έδανείσθη- 
μεν  παρά  του  σοφού  και  άοιδίμου  Πλουτάρ- 
χου, ος  έν  τη  όμωνύμω  πραγματεία  πολυειδώς 
άποδείκνυσι  την  τεραστίαν  της.  των  ανδρών 
ίκείνων  δυνάμεως  και  δόζης  αύςησιν,  έργον 
ούσαν  οΰ  μάλλα>  αυτών  της  άρετής  η  της  ευ- 
τυχία:, καθάπερ  τουναντίον  ό  αύτος  έν  έτε'ρω, 
τώ  περί  αρετής  ι)  ΐΰρης  '  Α.Ιεζάνδρου  λόγω, 
τα  τοϋ  ήρωος  έργα  μα,λλον  αΰτου  της  άρετης 
ή  της  παρά  της  τύχης  εΰνοίας  υπάρχοντα 
δεικνύναι  πειράται.  Έ/.εϊνος  μέν  οϋν  εις  το 
της  Τύχης  μάλλον  ευμενές  άναφερειν  φαίνεται 
βουλόμενος  την  της  'Ρώ'ν.ης  είς  δύναμιν  και 
δόςαν  αύξησινή  την  των  πολιτών  άρετήν,  οΰδ' 
όπωςτιοΰν  αύτήν  άπαρνούμενος.  "Ετεροι  δέ, 
καθάπερ  Πολύβιος  και  Διονύσιος,  ό  μέν  είς 
την  του  πολιτεύματος  άρετην  και  την  εκείνων 
εύβουλίαν,  έν  οίς  φησιν  :  «  όμολογουμε'νως  γαρ 
ήττηθε'ντες  τότε  (κατά  την  μάχην  την  έν  Κάν- 
ναις)  και  παραχωρήσαντες  της  εν  τοις  όπλοις 
αρετής  τη  του  πολιτεύματος  ίδιότητι  και  τώ 
ρουλεύεσθαι  καλώς  οΰ  μόνον  άνεκτήσαντο  την 
της  Ιταλίας  δυναστείαν,  νικήσαντες  μετά  ταυ 
τα  Καρχηδονίους,  άλλά  καϊ  της  οικουμένης 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ 


άπάσης  έγκρατεϊς  έγένοντο  μετ'  ολίγους  χρό- 
νους ό  δέ  Διονύσιος,  χαριστηρίους  άμοι- 
βάς,  ώς  τό  εικός,  έκείνη  τη  πόλει,  καθ'όμολο- 
γίαν  ιδίαν2,  άποδιδούς,  παρ '  ης  παιδείας  τε 
καϊ  άλλων  πολλών  άπήλαυσεν  άγαθών,  άπο- 
δεϊξαι  πειράται  παρά  πάσαν  αΰτοΰ*  την  πραγ- 
ματείαν,  ώς  ή  τότε  περιφανέστατη  τών  πό- 
λεων ούχϊ  ((  δι' αΰτοματισμόν  τινα  »,  καθάπερ 
έλεγον  οί  τάναντία  παρ*  "Ελλησι  φρονοΰντες, 
«  καϊ  Τύχην  άδικον,  εική  τά  μέγιστα  τών 
άγαθών  τοις  άνεπιτηδειοτάτοις  δωρουμένην, 
άλλά  δι'  εύσέβειαν  καϊ  δικαιοσύνην  καϊ  την 
άλλην  άρετην  έπϊ  την  απάντων  ήγεμονίαν  σΰν 
νρόνω  παρήλθεν  ». 

Έστιν  ούν  ομολογουμένως  της  μεγίστης  ά- 
ξια σπουδής  ή  ύπόθεσις  τών,  ώς  ειπείν,  άνά 
σύμπχσαν  ένεκα  την  οίκουμένην  έτι  καϊ  νϋν 
εμφανών  της  πόλεως  εκείνης  καϊ  της  δυνάμεως 
λειψάνων  καϊ  μνημείων.  "Ενθεν  αύτής  ή  γλώσ- 
σα, πολλάςτινας,  ώς  τό  εικός,  καϊ  πολυειδεϊς 
ύπό  ποικίλων  αιτίων  ΰποστάσα  μεταβολάς  καϊ 


1.  Ίστοο.  3,  118. 

2.  /Αρχ.  1.  · 


18 


Ο  Ε\  Κ  ΠΟΙΕΙ  Ε\ \Η\ΊΚΟ!  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


αλλοιώσεις  ές  τόδε  λαλείται  και  λχληθησεται 
καθ'ύλην  μέν*  άμα  κχϊ  κατ' είδος  ΰπό  πλειό- 
νων η  μυρϊάκις  μυρίων  ανθρώπων  έν  Ευρώπη 
και  κατά  την  Νέαν  "Ηπειρον,  καθ'  ύλην  -δέ  μό- 
νον ύφ'  έτερων, οΰ^ί  πολλώ  των  είρημένων  ε- 
λασσόνων έν  Αμερική  και  Βρεττανίχ,  τα  δύο 
που  πέμπτα  των  του  των  "Αγγλων  και  των 
έξ  έκ-ίνων  διαφόρων  λαών  ιδιώματος  λέξεων 
άπκρτίζουσχ.  Ίχνη  δ'  αύτης  ουκ.  όλίγιστα 
πάλιν  εύροι  τις  αν  έν  άλλοις  ουκ  ολίγοις  ί- 
διώμχσιν,  οίον  έν  τοις  των  Γερμανών  και  λοι- 
πών Ευρωπαίων.  ΈτέρωΟε  δέ  τα  κατ'  έ- 
κείνην  νόμιμα  και  δίκαια,  τάς  άνχγκχίας,  ώς 
εικός,  ύπό  του  χρόνου  και  τών  ηθών  ύποστάν- 
τα  μεταβολάς,  πολλάς  ές  τόδε  διέπουσιν  Ευ- 
ρωπαίων έθνών  κοινωνίας.  Καϊ  'Ρωμαϊοι  μεν 
αυτόχρημα  πλείστον  ή'δη  χρόνον  έπαύσαντο 
βιοΰντες  έπί  γ#ίς,  έξ  ού  αυτών  ή  έν  Ευρώπη 
καϊ  έν  Ιταλία  δύναμις  ύπό  τών  βαρβάρων  κχ- 
τελύθη,  διετέλουν  ομως  εις  τέλος  ούτω  καλού- 
μενοι καϊ  δη  και  τω  ονόματι  σεμνυνόμενοι  της 
εκείνων  άρχης  οί  τάς  έν  Ασία  καϊ  τη  Ίλλυ- 
ρίδι  Χερσονήσω  οίκοΰντες  χώρας,  αΐ  την  βυ- 
ζκντικκήν  καλουμένην  έν  τοις  μετά  ταύτα  συν- 
απετέλουν  αύτοκρατορίαν.  Καϊ  μέχρι  δέ  τηςδε 
της  ώρας  οί  άνά  την  Τουρκίαν  ορθόδοξοι  δικ- 
τελοΰμεν  αυτοί  τ'  έν  τη  συνήθεια  τω  ονόματι 
χρώμενοι  καϊ  παρά  τών  συνοίκων  έθνών  τοιαύ- 
της ώς  τά  πολλά  προσηγορίας  τυγχάνοντες. 
Έθνος  δέ  τι  τών  νεωτέρων,  μικτού  μέν,  ώς 
έ'οικε,  γένους,  την  δέ  φωνην  λατινίζον,  ϊδιον 
έκ  δη  του  γένους  έποιήσατο  μετά  ζήλου  πολ- 
λού το  δνομα'  άντέχονται  δέ  που  παραδόξως 
έτι  και  νύν  μετ'  επίμονης  τών  της  άρχης  έ- 
κείνης,  της  όλως  έπιγείου,  συμβόλων  άρμοσταϊ 
καϊ·  επίτροποι  του  έπουρανίου  άνκκτος,  τοΰ 
διαρρήδην  είπόντος  Ουκ  εντεύθεν  αύτω  την  βκ- 
σιλείαν  είναι1. 

Της  μεν  ούν  'Ρώμης  η  τών  'Ρωμαίων  ί- 
στορίαν  ούδ'  όπωστιούν  προτιθέμεθα  γραφειν, 
έκ  δέ  τών  πολλών  έν  αύτη  καϊ  κατ'  αυτούς 
άνά  χρόνον  γενομένων  άποδεϊξαι  συνω^ά  τω 
Πλουτάρχω  πειρασόμεθα  τό  κατά  δύναμιν ,  ώ; 
ή  πόλις  εκείνο  μεγίστη  μεν  ηύξήθη  καϊ  κρχ- 
τκιοτάτη,  πχρηλθε  δ'  άνά  χρόνον  έπί  την  ά- 
πάντων  ήγεμονίκν  οϋ  δι'  εύσέβειαν  μάλλον  ου- 
δέ διά  δι/.κιοσύνην,  ην  ηκιστα  πολλάκις  έφά- 
νησχν  άσ-'/ζόμενοι,  καϊ  την  άλλην  αρετην, 
ώς  άπεφηνχτο  δι'  ευγνωμοσύνης  ίδιας  υπερβο- 
λή ν  ό  Διονύσιος,  άλλά  συν  τη  του  πολιτεύμα- 


τος ϊδιότητι,  καθ'  ά  φησιν  ό  Πολύβιος,  καϊ  τη 
άναμφισβητήτω  κατά  τους  κινδύνους  αρετή 
διά  την  προς  αύτην  έξαίρετον  άεϊ  της  Τύχης 
εύνοιαν. 

Έκ  μεν  ούν  τών  λέξεων  κρίνουσιν  ού  πάνυ 
σαφώς  ούτω  φαίνεται  λέγων  ό  Πλούταρχος, 
άλλά  την  ϊσην  άμφοτέρχις,  Άρετη  καϊ  Τύχη, 
βουλόμενος  άπονέμειν  μοϊραν  έν  τη  της  τηλι- 
καύτης  έκείνης  γενέσει  δυνάμεως"  λέγει  γούν 
ώδε  τοις  ρήμασιν  «  ότι  μέν,  εί  καϊ  πάνυ  προς 
άλλήλας  άεϊ  πολεμούσι  καϊ  διαφέρονται  Τύ- 
χη καϊ  'Αρετη,  πρός  γε  τηλικαύτην  σύμπηξιν 
άρχης  καϊ  δυνάμεως  εικός  έστιν  αΰτάς  σπει- 
σαμένας  συνελθεϊν  καϊ  συνελθούσας  έπιτελε·.ώ- 
σαι  τών  άνθρωπίνων  έ'ργων  το  κάλλιστον  ορ- 
θώς ΰπονοεΐν  ο,ϊομαι  ».  Τη  διάνοια  μέντοι  τά- 
ναντία  φαίνεται  φρονών,  έξ  ών  έν  τω  λόγω 
προϊόντι  λέγει  τεκμαιρομένοις,  δ  δηλον,  ώίό- 
μεθα,  γίνεται  καϊ  τω  περϊ  μέν  άρετης  ολίγα 
πάνυ  διαλέγεσθαι  τον  συγγραφέα,  τό  δέ  λοι- 
πόν της  πραγματείας  όλον  εις  την  της  Τύ- 
χης άνηλωκέναι  πρός  την  'Ρώμην  εύνοιαν  καϊ 
φιλίαν. 

Καϊ  άγνοεϊ  μέν  ουδείς,  οΐόμεθα,  τών  πα- 
ρόντων ο  λέγεται  τύχη,  καλόν  δέ  καϊ  πρέ- 
πον ηγούμεθα  σαφεστέραν  αΰτης  ενταύθα  κα- 
ταστήσαι  την  έ'ννοιχν",  ώς  οΐόν  τε,  διά  βρα- 
χέων, εϊτι  περϊ  ταύτης  εϊρηταί  ποτε,  τοις  φι- 
λοσοφούσι,  παραθεμένους. 

Έκ  τών  άρχαίων  ό  Αριστοτέλης,  ώς  ήμΐν 
δοκεϊ,  δι'  άκριβείας  έξηγήσατο  πρώτος  αυτός 
καϊ  διώρισε  περϊ  της  τύχης,  ότι  πότ'  έστιν  έν 
ταϊς  Φυσικαΐς  άχροάσεσι>Λ'  έ'στι  δη  κατ'  αυ- 
τόν ή  τύχη  καϊ  τό  συγγενές  τιντόμαζον  «  αί- 
τια κατά  συμβεδηκος  έν  τοις  ένδεχομένοις  γί- 
γνεσθαι μη  άπλώς  μηδ'  ώς  έπί  τό  πολύ,  καϊ 
τούτων  όσ'  άν  έ'νεκά  του  γένοιτο  »;  διαφέρειν 
δέ  φησι  ταύτα  τώ  τό  δεύτερον  έπί  πλεϊον  ει- 
νχι"  τό  μέν  γάρ  άπό  τύχης  άπό  ταυτομάτου, 


τούτο  δ'  ού  παν  απο  τύχης  είναι"  είναι  οε 
ταύτην  αΐτίαν  κατά  συμβεβηκός  έν  τοις  κατά 
προχίρεσιν  τών  έ'νεκά  του"  διό  περϊ  τό  αύτό 
διάνοιαν  είναι  κχϊ  τύχην  ού  γάρ  άνευ  δια- 
νοίας ή.προαίρεσις.  'Επεί  δέ  τό  καθ'  αύτό 
κχϊ  έξ  άνάγκης  αίτιον  ώρισμένον,  εικός  αόρι- 
στον είναι  τό  κκτά  συμβεβηκός,  άπειρων  αν 
τω  ένϊ  συμβάντων  όθεν  αόριστος  η  τύχη  κχϊ 
άδηλος  άνθρώπω"  κχϊ  πχράλογον  έτι-  τών 
γχρ  άεϊ  γινομένων·  η  τών  ώς  έπϊ  το  πολυ  ο 
λόγος"  ή  δέ  τύχη  παρά  ταύτα.  Έπεί  δέ  περί 


δέ 


1.  Ίωάν.  19,  30. 


1.  2,  Κ— 6. 


ΠΕΡΙ  ΤΙΙΣ  ΡΩΜΑΙΩΝ  ΤΥΧΗΣ. 


19 


τά  πρκκτά  κχί  τα  κατα  προαιρεσιν  η  τυχη, 
προαιρούνται  δε  φύσει  πάντες  άνθρωποι  τά- 
γαθόν,  άγηθη  μέν  ή  τύχη  λέγεται  και  <ραί\ίη 
τουναντίον,  δταν  αγαθόν  τι  και  φαΰλον  άπο- 
βή,  εύτν^ία  δέ  και  (7ΐ'οτι>(;ί«  πάλιν,  όταν.μέ- 
γεθος  έχοντα  ταύτα"  διόκαί  άβέβαιον  ή  εΰτυ- 
νίκ"  τό  γαρ  άπό  τύχης  άβέβαιον  ούτε  γαρ 
7.ι·.  ούθ'  ώς  επί  το  πολύ  οίον  τ'  είναι  των  άπό 
τύχης  οΰδέν.  Ούσαι  δ'  εν  τοις  κατά  προαιρε- 
σιν η  τε  τύχη  και  ή  ευτυχία  και  τάναντία, 
οΰδενί  τών  άψύνων,  ώς  το  εικός,  ύπάρχουσιν' 
οΰδε  τών  θηρίων  οΰδέ  τών  παιδιών  οΰδέν  γάρ 
αυτών  άπο  τύ^ης  ποιεί,  μή  προαιρεσιν  έχον, 
εί  μή  τις  τούτο  καθ'  ομοιότητα  φήσειεν,  ώς- 
περ  ό  Πρώταρχος,  ον  ό  φιλόσοφος  ευτυχείς 
φησιν  είναι  φάναι  τούς  λίθους,  έξ  ών  οί  βω- 
μοί, τιμωμένους  αυτούς,  τών  όμοζύγων  κατα- 
πατουμένων  άνάλογον  δε  και  τό  του  Ευαγγε- 
λίου :  μακάρια  ή  κοιλία  και  οΐ  μαστοί1.  Τό 
δ'  αύτόματον  έ'στι  και  τοις  άλλοις  ζώοις  και 
πολλοίς  τών  άψύχων,  οίον  ό  ίππος  έσώθη  μεν 
έλθών,  ου  του  σωθτ,ναι  δ'  ένεκεν  ήλθεν,  άλλ' 
αυτόματος.  Άνακεφαλαιοΰσιν  ούν  έ'στι  κατ' 
Αριστοτέλη  τύχη  κατά  συ^βίδηχος  αίτια  τοις 
αιθρώποις  'εν  τοϊς  προαϊρετοΐς  και  περί  τά 
.τρακτά  άγί{θη  μεν  η  (ραύ.ίη  κατά  τό  άποβάν, 
ευτυχία  δ'  η  δυστυχία  κατά  τό  τούτου  μέγε- 
θος λεγομένη,  και  «.το  ττυρ/ς  όσα  γίγνεται 
τών  προαιρετών  άπό  ταύτομάτου  τοις  έ'χουσι 
προαιρεσιν. 

Ό  μεν  ούν  Αριστοτέλης  οΰδέν  εική  και 
μάτην  άλλως  έν  τη  φύσει  γίγνεσθαι  καθομο- 
λογών2,  άλλά  τέλος  τι  πάσαν  φοράν  και  κί- 
ντ;σιν  έ'χειν  ώρισμένον,  οίον  έζαίρεσιν  άπο- 
^εχόμενος  φαίνεται  τών  έν  τή  φύσει  ταύτό- 
ματον  η  την  τύχην  είδος  ύπάρ^ουσαν  εκεί- 
νου3. "Αλλοι  μέντοι  τών  άρναίων  ώς  ε- 
κείνος λέγει,  και  πολλοί  δέ  τών  νεωτέρων,  οΰ- 
δέν άπλώς  άπό  τύ/ης  άποδέ/ονται  συμβαί- 
νον, άλλα  πάν  τό  γιγνόμενον  έχειν  άξιοΰσι 
την  αΐτίαν'.  Έλλόγως  πάνυ  καί  δικαίως" 
εί  γάρ  μήδεμία  τάξις  τοιαύτη  μηδέ  νόμος  έν 
τοις  γιγνομένοις  ύπήρχεν,  οΰδ*μίαν  άν  ειχε 
το  άνθρώπειον  όλως  έπιστήμην  οΰδε  κοινω- 
νιών η  πολιτείαν  έμμελώς  κατηρτισμένην  οΰδέ 


1.  Λουκ.  11,  28. 

2.  Ό  θεός  καί  ή  φύσις  οΰοέν  ποιουσι  ν,ίτ-ψ  ». 
Περί  Ούρ.  1,4. 

3.  Ιο.  τανωτέρω  περί  ταύτοαάτου  καί  τυ/ης 
£τ,6έντα.  · 

I  4.  «  Αναγκαΐον  είναι  οοκεΤ  τα  γιγνίμενα  πάντα 
ί'.' αίτιαν  γίγνεσθαι  τινα  ».  ΙΙλ.   Φιληβ.'  26,  Ε. 


τι  τών  τοιούτων  όλως,  άλλά  τις  άν  ην  άναρ- 
νία  παντελής  έν  τω  σύμπαντιΓ  μηδενός  τών 
«όντων,  ώς  φησιν  ό  ποιητής,  ιδίαν  κεκτημένου 
μορφην1  η  οΰσίαν  φαίνεται  δέ  καί  τήδε 
θεωρούσι  τό  λεγόμενον  έ'χειν  ορθώς,  ότι  πολλά 
τό  πάλαι  παράδοξα  καί  θαυμαστά  δοκούντα 
τοις  άνθρώποις,  έπανενεχθέντα  μετά  ταΰτα 
ταϊς  έπιστήμαις  έπί  τό  οΐκεϊον  έ'καστον  αίτιον, 
έπαύσαντο  φαινόμενα  τοιαύτα,  οίον  ηλίου  καί 
σελήνης  εκλείψεις,  ο'ι·κομήται,  τά  μετέωρα 
καί  εί'  τι  τών  τοιούτων  άλλο'  διό  φασιν  άγνοιας 
εκείνοι  την  τύχην ' ή  ταΰτόματον  είναι  δηλωτι- 
κόν,  έπί  ταΰτα  τών  ανθρώπων  ά  μήγινώσκου- 
σιν  έπαναφέρειν  είωθότων  ά  γάρ  ύφ'  ημών  α- 
γνοείται, γνώριμα  πάντως  είναι  ταΰτα  τω 
μεί'ζω  κεκτημένω  διάνοιαν,  ή  τω  Οείω. 

Της  ούν  διανοίας  οΰδέν  δυναμένης  άνευ 
αιτίου  γιγνόμενον  άπ'οδέξασθαι,  πολλών  δε 
πάλιν  οΰδέν  ήσσον  έν  τε  τη  φύσει  καί  τω  βίω 
παρά  τό  εικός  καί  προσδοκώμενον  άποβαινόν- 
των,  άναγκαϊον  Άριστοτέλέι  πειθομένους  πα- 
ρά τάς  φύσει  καί  άπλώς  αίτιας  άλλας  άπο- 
δέςασθαι,  τάς  κατά  συμβεβηκός,  τί)  συμ- 
βολή καί  συνεργεία  τό  εκ  της  άπλώς  άποβη- 
σόμενον  αίτιας  άλλοιούσκς"  αίτιον  δέ  τό  μή 
μίαν,  άλλά  μυρίας  ύπάρχειν  αίτιων  έν  τω  παν- 
τί  και  γιγνομένων,  ώς  ειπείν,  συστοιχίας,  ώςτε 
ταύτας  άλλήλαις  συγκλινούσας  καί  συνειρομέ- 
νας  ή  συνοοθουμένας  τό  τών  γιγνομένων  εξ  α- 
νάγκης ή  ώς  έπί  τό  πολύ  μεταβάλλειν,  ώςπερ 
άν  τις  ίδοι  καί  άλλαχοΰ  μέν  οΰκ  ολίγα  γεγε- 
νημένα  καί  μονονού  καθ'  έκάστην  γιγνόμενα, 
(Λάλιστα  δέ  καί  τά  μέγιστα  πάντων  έν  τή  τών 
άνθρώπων  ιστορία,  έν  ή  πολλάκις  εύρίσκομεν 
άνδρός  ένός  ή  γυναικός  μιας  ή  ρήματος  ένος 
ή  πράξεως  μιας  ή  τών  μετεώρων  τινός  την  έ- 
πιφάνειαν  ή  ένέργειαν  την  τών  υπαρχόντων 
άρδην  μεταβαλοΰσαν  όψιν  ή  πορείαν.  Η  γοΰν 
άνδρών  ένίων,  οίου:  άν  τις  εϊποι  γενέσθαι  Σω- 
κράτη, Πλάτωνα,  Μωσέα,  Παΰλον,  Άλέξαν- 
δρον,  Άννίβαν,  Αριστοτέλη,  Σκηπίωνα,  Καί- 
σαρα, "Ναπολέοντα,  Κολόμβον,  ήν  έσχον  εις 
τά  πράγματα  καί  τούς  άνθρώπους,  μεγίστη 
ροπή  καί  δύναμις  οΰδενί  που  τυγχάνει  διαμφι- 
σβητητέα.  Μάλιστα  δ'  άν  τις  ίδοι  τοιαύτην 
άνθρώπων  τε  καί  πραγμάτων  ροπήν  έν  τΫ)  τών 
'Ρωμαίων  ιστορία,  προς  ήν  εΰθύς  έπανερχο- 
μεθα. 

Συνεβάλοντο  μέν  ούν  άληθώς  εις  τήν  εκεί— 


1..*Νιι1Η  §υα  Γοπηα  ιηαηοΐαΐ »  Όόυϊδ".  Μετ. 
1,  17. 


20 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΕΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΪΛΛΟΓΟΣ. 


νων  αυ^ητιν  ο$*  ολίγον  άνδρες  οΰκ  ολίγοι,  δια- 
τερέψχντες  έτ'άρετη  κχί  τχόηρ  μόνη  πολλά 
διχπρχξάμενοι,  κχι  ουδείς  άρνήσιισθχι  δύναται 
τήν  εκείνων  άνδρχγχθίχν,  οίοι  προς  άλλοις  πολ- 
λοίς έγένοντο  Κχμιλλος,  Κιχινχτος,  Φχβρί- 
κιος,  Φάβιος  ό  Μκζιμος,  Κλαύδιος  Μκρκελ- 
λος,  Σκηπίων  ό  την  έπίκλησιν  Αφρικανός,  ό 
πρεσβύτερος.  Οί  μέντοι  λαμπρά  τη  τύχη  χρη- 
σάμενοι  πολλώ  ταϊς  άληθείαις  είσίν  εκείνων 
πλείονες,  οίους  αν  τις  εί'ποι  γενέσθχι  Νομάν 
κχί  Ταρκύνιον  τους  βασιλείς,  έπήλυδχ;  οντάς, 
τον  ριέν  έκ  Σαβίνων,  τον  δ'  εκ  Τυρρηνίας'  έ'- 
τι  δέ  ΰστέρω  χρόνω  Παΰλον  ΑίμίΧιον,  άτρω- 
τον  όν  είχε  στρατόν  έκ  Μακεδονίας  έπαναγχ- 
γόντχ.  Πολλών  δ'έτέρων  παραλειπομένων  Κορ- 
νήλιος παρίσταται  Σύλλχς  άντικρυς  έαυτον 
είσποιών  τη  τύχη  μετά  των  πράξεων  και  κχτά 
Σοφοκλέα  βοών  : 

((  Έγώ  δ'  έμαυτόν  παϊδα  της  τύχης  νέμω»" 

δι6  και  Φήλικα  (ΡθΙΪΟΘϊϊΐ)  έκ  της  ευτυχίας 
έαυτον  έπωνόμαζεν.  .Έτι  δέ  Γάϊος  Καίσαρ  έ- 
μαρτύρησεν  αυτός  τήν  ιδίαν  εΰτυχίχν,  ειπών 
ποτε  πρός  τον  κυβερνήτην  ΰπό  του  κλύδωνος 
μετχβχλλόμενον  :  « ί'θι,  τόλμα,  γενναίε,  κχί 
δέδιΟι  μηδέν,  άλλ'  έπιδίδου  τη  τύχη  τά  ι- 
στία και  δέχου  τό  πνεύμχ  πιστεύων  ότι  Καί- 
σαρα φέρεις  κχί  τήν  Κχίσαρος  τύχην».  «Ού- 
τως έπέπειστο»,  φησίν  ό  Πλούταρχος,  α  τήν 
τύχην  χύτώ  συμπλεϊν,  συνχποδημεϊν,  συστρκ- 
τεύεσθχι,  συστρατηγεϊν  ή  έργον  ήν  γαλήνην 
μεν  έπιταξαι  θαλασσή,  θέρος  δέ  χειμώνι,  τά- 
χος δέ  τοις  βραδυτάτοις,  άλκή;  δέ  της  άθυ- 
μοτάτοις'  τ6  δέ  πάντων  άπιστότερον,  <ργήν 
Πομπηίω  και  Πτολεμχίω  ξενοκτονίαν,  ίνα  και 
Πομπήιος  πέση  κχί  Καίσαρ  μή  μιανθη  ».  Ε- 
κείνου δ'  οϋχ  ήσσον  ευτυχής  έγένετο  κάΐ  ό  δια- 
δεξάμενος  τό  τε  δνομα  και  τήν  άρχήν  Όκτά- 
ουϊος  ό  Σεβαστός  έπικληθείς,  ος  και  αυτός 
έαυτφ  τήν  τύ/ην  έμαρτύρησε  δούναι  τοις  θεοϊς 
εΰξάμενος  τω  θυγατριδώ  επί  στρχτείχν  ίόντι 
Σ*ηπίωνος  μέν  τήν  άνδρείχν,  Πομπηίου  δέ 
τήν  εύνοιχν,  έχυτοΰ  δέ  τήν  τύχην  »,  ής  και 
Κλεοπάτραν  ό  Πλούταρχος  τίΟησι,  τήν  Αι- 
γύπτου βασιλίδχ,  «περίήν»,  φησιν,  «  ώς 
έ'ρμχ,  κχτέδυ  καΐ  συνετρίβη  τηλικοΰτος  αυτο- 
κράτωρ, ό  Αντώνιος,  ίνα  μόνος  ό  Καίσαρ  ή» . 
Και  αύται  μέν  αί  πχρ'  χυτών  εκείνων  είσί 
μχρτυρίαι. 

"Ηδη  δέ  ληπτέον  ήμϊν  τάς  έξ  χυτών,  ώς  το 
εικός,  τών  γεγονότων  αναμφισβήτητους.  "Οτι 
μέν  ούν  πολλή  τις  ήν  αυτών  έν  τοις  έργοις  και 


τοις  πολέμοις  άνδρεία  και  τόλμα,  τις  άν  έ'ςαρ- 
νος  γένοιτο  τήν  άλήθειαν  σεβόμενος  ;   ή  μέν 
τοι  τχχύτης,  μεθ' ης  ή  πόλις  ηΰξήθη  κραταιά 
και  μεγάλη,    και  «  πάσης  μέν  ήρξε  γης,  όση 
μή  άνέμβατός  έστιν,  άλλ'  ΰπ'  ανθρώπων  οικεί- 
ται »,  καθ'χ  φησι  Διονύσιος  επί  τό  κολχκι- 
κώτερον  σεμνολογών,  πάσης  δέ  θαλάσσης,  ό- 
ση πλεϊσθκι  μή  άδύνατός  έστι,  πρώτη  τών  έκ 
του  παντός  αιώνος  μνημονευομένων  άνατολάς 
κχί  δύσεις  όρους  ποιησαμένη  της  δυναστείας·»1, 
«  ού  χερσίν   άνθρώπων  »,  κατά  Πλούτχρχον, 
((  ουδέ  γνώμαις  προχωρούσαν  ήγεμονίχν,  θεία 
δέ  πομπή  κχί  πνεύμχτι  τύχης  έπιτχ/υνομένην 
έπιδείκνυτχι  τοις  ορθώς  λογιζομένοις  ».  «  Τρό 
πχιχ  τροπχίοις  έπχνίστχτχι  »,  λέγει  πάλιν  ό 
αυτός,    ((  κχί  θρίαμβοι  θριάμβοις  άπχντώσι 
κχί  τό  πρώτον  αίμα  τών  ότλων  έτι  θερμόν  ά- 
ποκλύζεται  τω  δευτέρω  κχτχλχμβχνόμενον. 
Τχς  δέ  νίκχς  άριθμοΰσιν  οΰ  νεκρών  πλήθει  κχί 
λχφύρων,   άλλα  βχσιλείχις   αίχμαλώτοις  και 
δεδουλωμε'νοις  έ'θνεσι  και  νήσοις  κχί  ήπείροις 
προςοριζομένχις  τω   μεγέθει  της  ήγεμονίχς. 
Μι$  μέν  μάχη  Φίλιππος  άπέβαλε  Μαχ,εδονίαν, 
μια  δέ  πληγή  παρεχώρησεν  Άντίοχος  Ασίας, 
άπαξ  Καρχηδόνιοι  σφχλέντες  άπώλεσαν  Λιβύην , 
εις  άνήρ  μιας  άρμη  στρατιάς  Άρμενίαν  προςε- 
κτήσατο,   Πόντον  Εύξεινον,   Συρίαν,  Άρα- 
βίχν,  "Ιβηρας,  Αλβανούς,  τχ  μέχρι  Κχυκά- 
σου.  Κχί  ταύτα  μέν  πκντχ  κχτώρθωσε  η)  τήο 
πό.Ιεως  τύρ}  γρησάιιενος,  ύστερον  δ'ύπό  του 
ίδιου  δχίμονος  άνετράπη  ))"  ό  δέ  δχίμων  ό  της 
πόλεως  ούκ  εφήμερος  έπνευσε  (φησίν  ό  Πλού- 
τχρχος),    ώςπερ   ό  τών  Μακεδόνων,    άλλ'  έκ 
πρώτων  γενέσεων  τη  πόλει  συνηβήσας  κχί  συ- 
νχυςηθείς   κχί  συμπολιτευσκμενος   και  πχρχ-. 
μείνας    βέβαιος  έν  γη  κχί  θχλάττη   κχί  πρός 
βαρβάρους.    Δια  τούτον  Αννίβας   εκείνος,  ό 
ι/.έγιστος  κχί  φοβερώτατος   αυτής  τών  πολε- 
μίων, «  ω  βασιλεύς  ουδείς  παρχβλητός  εις  τόλ- 
μχν  και  δύναμιν  »,  οΰδενός  έπιρρέοντος  οίκο- 
θεν ύπό  φθόνου,  χειμάρρου  δίκην  έ*χυθείς  κα- 
ταναλώθη  περί -υήν  Ίταλίαν.  Δια  τούτον  'Λν- 
τίοχοςμέν  ό  βασιλεύς  ήσχολεϊτο,  πολεμουμένου 
Φιλίπ-ου,  Φίλιππος  δέ  πβοηττημένος  έπιπτε, 
κινδυνεύοντος  ύστερον  'Λντιόχου.   Δια  τούτον 
οί  Κίμβροι  και  οί  Τεύτονες  τόπων  και  χρόνων 
διχστήμχσι  μεγχλοις  έχωρίσθησαν  κχί  διεσπχ- 
σθησχν,  'ίν'άρκέση  μαχόμενος  άνά  μέρος  έχ.α- 


1.  (}6η1ί1)υδ  βδΐ  αΐίίβ  Ιοίΐιΐδ  (ΙαΙα  ΙϊιτιϊΙβ  οβτίο: 
Κοπι&ηίβ  δραΐίυιιι  οβί  ιιγ1)Ϊ3  οί  οΓΐ)ίδ  πΐυιιι. 

Όουϊδ.  Κα$1  2,  683—4. 


ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  ΡΩΗΑΙΩΧ  ΤΥΧΗΣ. 


21 


τέροις  ό  Μάριος  και  μή  τριάκοντα  μυριάδες 
ανδρών  άηττήτων  καϊ  άμαχων  όπλων  όμου 
συμπεσουσαι  κατακλύσωσι  την  Ίταλίαν.  Διά 
τούτον  έν  Άσίχ  Μιθριδάτην  μεν  οί  Σαρματι- 
κοί  κατεϊχον  πόλεμοι,  του  Μαρσικοδ  την  'Ρώ- 
μην  έπιφλέγοντος,  Τιγράνην  δέ  του  πενθερού, 
λαμπρού"  το  πρώτον  δντος,  υπόνοια  καί  φθό- 
νος έχώριζε,  μέχρι  χωρίς  ήττηθε'ντες  Ικάτεροί 
συναπώλοντο. 

Του  δ'αΰτοϋ  προς  τούτοις  δαίμονος  και  ή 
περί  τάς  μεγίστας  συμφοράς  της  πόλεως  ορθω· 
σις,  6ς  Γαλατών  μεν  την  άκρόπολιν  πολιορ- 
κούντων,  «  νούσον.  άνά  στρατόν  ώρσε  κακήν, 
όλέκοντο  δε  λαοί»,  του  δέ  Καπιτωλίου  δια 
νυκτερινής  εκείνων  έφόδου  κινδυνεύοντος  άλώ- 
ναι,  τών  πολεμίων  λαθόντων  τους  τε  φύλακας 
και  τους  εκείνων  συνεργούς  και  προκοίτους  κύ- 
νας  ΰπνω  δεδμημένους,  ουκ  ήπόρησε  φωνής 
κακόν  τοσούτον  μηνΰσαι  και  φράσαι  δυναυ.ε- 
νης  τών  ιερών  του  ναού"  της  Ήρας  χηνών 
κλαγγη  τραχεία  και  διατόρω  τους  "Ρωμαίους 
έςεγειράντων,  οϊ  συμφρονήσαντες  το  γενόμενον 
έώσαντο  και  κατεκρήμνισαν  τούς  πολεμίους. 
Και  αυτήν  δε  την  άωρον  του  Μακεδόνος  ηρωος 
τελευτήν,  ανδρός  εΰτυχήμασι  μεγάλοις  και 
κατορθώμασι  λαμπροϊς  υπό  θάρσους  αμάχου 
και  φρονήματος,  ώςπερ  άστρου,  φερομένου 
και  διάττοντος  εξ  ανατολών  επί  δυσμάς  καϊ 
βάλλοντος  ήδη  τάς  τών  οπλών  αύγάς  είς  την 
Ίταλίαν,  τη  της  'Ρώμης  τύχη  τω  Πλούταρ- 
χο) συναποδοτέον,  άμφίβολον  δν  εί  την  ύπ'  ε- 
κείνου δούλωσιν  εμελλεν  άποφεύξεσθαι,  μή 
θανόντος. 

Συλλήβδην  ουν  εκ  τών  είρημένων  μεγίστην 
εύρίσκομεν  οΰσαν  την  της  τύχης  είς  την  της 
πόλεως  εκείνης  αύςησιν  συνερνασίαν,  άεϊ  μεν, 
ιδικ  ο  εν  τοις  εςης,  αυτη  όεςιας  γενομένης. 

Καϊ  πρώτον  ή  Ιταλική  χερσόνησος  είς  πολ- 
λάς  και  ποικίλας  υπό  τε  τών  όρέων  καϊ  τών 
ποταμών  και  του  μήκους  είς  μεσημβρίαν  άπό 
βορρά  κατατετ&,ημε'νη  χώρας,  εκ  δέ  τούτου 
καϊ  τους  οίκουντας  είς  εθνη  πολλά  κερματίσα- 
σα,  δυνατόν  τοις  'Ρωμαίοις  κατέστησεν  εφε- 
ξής καταστρέψασθαι  πάντα. 

Είτα  φιλοκινδύνους  άνδρας  οίκιστάς,  ώς 
εοικεν,  υπ'  άρχηγώ  τω  'Ρωυ.ύλω  τό  έξ  άρχή; 
ή  πόλις  λαβοΰσα  καϊ  τους  επιγενόμενους  εν- 
τεύθεν ομοίους  έχουσα,  προς  αύξησιν  άεϊ  καϊ. 
πλουτισμόν  άπα  τών  γειτόνων  όου.ώντας  καϊ 
έκ  τών  εντεύθεν  ερίδων  καϊ  πολέμων  άεϊ  μάλ- 
λον ασκούμενους  τά  πολεμικά  καϊ  βελτίους 
/Ίλ  '/.Ρ'^'   εαυτών  γιγνομένους,    ηδη  κατά 


τους  Σαμνιτικούς  πολέμους  υπό  τριακοντάκις 
μυρίων  άνδρών  οικουμένη,  κατά  ΙΙλούταρχον 
άνδρώδεις  απαντάς  και  πολεμικούς  έκε'κτητο 
τούς  ένοικους  · 

«...  επισταμένους  μεν  άφ'  Ίππων 
άνδράσι  μάρνασθαι  καϊ  όθι  χρή  πεζόν  Ιόντα». 

Καϊ  αύται  μεν,  άς  γεννώμενη  τρόπον  τινα 
τη  πόλει  παρέσχεν  άφορμάς  ή  τύχη  προς  αύ- 
ξ^σιν.  Έκ  δέ  τών  άλλων,  έν.οίς  αύτην  όρώμεν 
ευμενή  τοις  'Ρωμαίοις  άποδειχθεϊσαν,  έ'στι  κυ- 
ριώτατα  προς  τη  τών  Γαλατών  αποχωρήσει 
καϊ  τω  Αλεξάνδρου  Οανάτω.  κωλύσαντι  τού- 
τον άπό  τής  έπϊ  δυσμάς  έπι-στρατείας 

ά)  αί  τών  εκείνου  διαδόχων  έριδες  καϊ  πό- 
λεμοι, τών  δε  της  Αιγύπτου  βασιλε'ων  εύνοια 
τό  έξ  άρχής  τη  'Ρώμη  καϊ  φιλία* 

β')  ή  της  Καρχηδόνος  κακώς  είς  πόλεμον 
έχ ούσης  αδυναμία  καϊ  μάλιστα  δια  τό  τά 
στρατεύματα  ταύτης  άπό  μισθοφόρων  εκά- 
στοτε ξένων  άθροίζεσθαί  τε  καϊ  διαλύεσθαι  ρα- 
δίως' 

γ')  ή  της  Ελλάδος-  είς  πολλάς  αδυνάτους 
πολιτείας  έν  τω  τότε  διαίρ<·σις· 

δ')  ή  Αννίβα  μετά  τό  έν  Κάνναις  ανδρα- 
γάθημα προς  'Ρώμην  άποδειλίασις  και  το  της 
νίκης  έντεΰθεν  άκαρπον,  είτα  δ'ή  παντελής 
ά:;ό  Καρχηδόνος  ΰτό  φθόνου  πολιτικού  καϊ 
ζήλου  τών  εναντίων  άπόλειψις" 

ε')  ό  καϊ  θαυμαστον  αν  είναι  δόξειεν,  ό  δει- 
νός, ω  Σύφαξ  ό  Νομάς  ήγεμών  έά*λω,  της 
Σοφονίσβης  ερως,  Άσδρούβου  μέν  θυγατρός 
του  Καρχηδονίων  στρατηγού,  Μασσανάσση  δέ 
Νομάδων  ήγεμόνι  κάκείνω  τό  πρώτον  ήγγυη- 
μένης.  Έπεί  δ' αυτήν  ή  σύγκλητος,  ίνα  τον 
άνδρα  προςαγάγηται,  του  πατρός  απόντος, 
έςέόω'κε  τω  Σύφακι,  μένεα  πνέων,  ώς  τό  ει- 
κός, ό  Μασσανάσσης  τό  μεν  πρώτον  ούκ  ό- 
λίγην  έν  Λιβύη  συνεβάλετο  τω  Σκηπίωνι  μοΐ- 
ραν  είς  νίκην,  υστερώ  δέ  χρόνω  μάλιστα  της 
Καρχηδόνος  αναστάσεως  αίτιος  έγένετο  προ 
τών  'Ρωμαίων  αυτός  τήν  εκείνης  δύναι/,ιν  είς 
γόνυ  βχλών  και  καταδαμάσας.  Επειδή  δέ  τη 
Σοφονίσβη  συλλήξειν  εμελλεν  ήμΐν  ό  λόγος,  κα- 
λόν ήγησάμεθα  περάναι  τήν  πραγματείαν  ω 
πεποιήκαρ-.εν  είς  αυτήν  επιγράρματι  : 

Δειλα'.'η  Σοφον;'σβα,  φίλης  άέκουσ'  ολέτει:α 
— ατρι'δος  ίαερτω  κάλλεϊ  ψελλές  εμεν' 
ή  πριν  Μα.σσιν:σειο  μνηστή  περ  άνακτος  εοΰσχ, 
πάτρη;  [ίουλομένης,  ύστερον  έςεοόΟης 
ουλομενω  Συφακι  Νομά5ο3ν  αγίο  ίππιο^ αρμών 
Λΰσονί'ους  δια  σούς  εχπρολ'.πόντι  γάμους" 


22 


Ο  ΕΝ  Κ/ίΓΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ- 


τιομενίς  δ'  ύβριν  Κάρχηδονι  κείνος  δ'λεθρον 
ή'νεγκεν  πΰματον,  Μασσινίσαο  μένος. 


Α"0 '  οφελες  μή  φΰναι-  έπε!  μέγα  πάτριοι  πήμα 
σα!  χάριτες  και  σή  μέλλ'εμεν  άγλαίη. 

ΙΟΡΔΑΝΗΣ  ΚΑΡΟΛΙΔΗΣ 


ΠΕΡΙ 


ΕΝΥΠΝΙΩΝ. 


("Ανεγνώσθη  έν  ρ?\  ΨΚΒ  .  ΰυνεδριάΰει) . 


Περί  ενυπνίων  μέλλοντες  πραγματεύεσθαι, 
δέον  ίνα  το  πρώτον  διασαφήσωμεν  την  της 
λέξως  άρχήν  και  χρήσιν.  Αύτη  (ένύπνιον)  ε- 
στίν, ώς  εστίν  έκ  της  μορφής  ευχερώς  είκά- 
σαι,  το  οΰδέτερον  του  επιθέτου  ένύπνιος  (εκ 
της  έν  προθέσεως  και  του  ϋπνος)  και  σημαίνει, 
ώς  το  εικός,  το  καθ'  ύπνους  η  εν  ύπνω  φαι- 
νόμ.ενον.  Άπαντα  ή  λέξις  έκ  τών  αρχαιοτά- 
των ήδη  παρ' -Όμήρω  μετά  χρήσεως  έπιρρη- 
ματικής,  έν  οίς  φησιν  ό  ποιητής  έν  Ίλ.  Β, 
56  και  Όδυσ.  Ξ,  495"  «  θεΐός  μοι  ένύπνιον 
ήλθεν  ονάΑρος  ».  Άλλαχου  δέ  πάλιν  έστϊν  ή 
λέξις  έν  χρήσει  ώς  οΰσιαστικόν,  οίον  παρ  Ή- 
ροδότω :  όβις  ενυπνίου,  ώςπερανεί  ελεγεν  :  δ- 
ψις  ονείρατος.  Διαφέρει  δέ  τών  δύο  τούτων 
λέξεων  ή  χρησις  παρ'  Όμήρω  γοΰν  ούτως, 
ώςτε  το  μεν  ένύπνιον  σημαίνειν  φαίνεται  την 
του  ένυπνιάζοντος.  κατάστασιν,  ό  δε  δνειρος 
την  έν  τη  καταστάσει  ταύτη  θείαν  έπιφάνειαν. 
Και  ταύτα  μεν  περί  της  λέξεως.  Επειδή  δέ 
το  ένύπνιον  ώς  συνώνυμον  της  λέζεως  ονειοος 
η  υνειρον  η  όνείρατα  σημ,αίνει  καθόλου  το  καθ ' 
ύπνους  φαινόμενον  η  τό  έν  ύπνω  φάντασμα 
κατ"  Αριστοτέλη,  άρκτέον  ήμϊν,  ώς  το  εικός, 
άπδ  τής"διασαφήσεως  του  φαινομένου  τούτου, 
όπερ  ύπνον  καλοΰμεν.  Έστί  μέν  ούν  άπλώς  ό- 
ριζομένοις  ό  ύπνος,  ώς  πάντες  γινώσκουσιν,  ή 
κατάστασις  του  άνθρώπου  και  καθόλου  τών 
ζώων,  καθ'  ην  αυτά,  παυομένης,  ώς  ειπείν, 
της  τών  αισθητηρίων  λειτουργίας,  άπαλλάτ- 
τονται  πάσης  (η  σχεδόν  τι  πάσης)  προς  τά  ε- 
ξ'ο  κοινοινίας'  είθισμένοι  δε  πκντοτε  νά·πραγ- 
ματευώμεθα  το  πρώτον  ιστορικώς  τά  ζητή- 


ματα, καλόν  ηγησάμ.εθα  και  ένταυθα  ν'  άνα- 
κοινώσωμεν,  αρχόμενοι  της  πραγματείας,  όσα 
περί  ύπνου  τε  και  περί  ενυπνίων  έφιλοσόφησεν 
ό  πρώτος  περί  .τούτων  επιστημονικώς  πρκγ- 
ματευθείς  Αριστοτέλης.  Ούτος  μετά  την  περί 
Μνήμης  χαι  '  Αναμνήσεως  θεωρίαν  μεταβαί- 
νων εις  τήν  περι  "Υπνου  χαι  Έγρηγόρσεως, 
άρχεται  σκεππόμ.ενος  ((  τίνα  ταύτα  τυγχάνει 
οντά  και  πότερον  ί'δια  της  ψυχής  η  του  σώ- 
ματος η  κοινά  .  .  .  και  διά  τίν'  αίτίαν  υπάρ- 
χει, και  .  .  .  (εΐ)  άπαντα  κεκοινώνηκεν  αυτών 
αμφοτέρων  ».  Είτα  «  ιί  έστι  τό  ένύπνιον  και 
δια  τίν'  αίτίαν  οί  καθεύδοντες  ότέ  μέν  όνει- 
ρώττουσιν.,  ότέ  ·δ'  ού'  η  συμ,βαίνει  μέν  άεί  τοις 
καθεύδουσιν  ένυπνιάζειν,  άλλ'  ού  μνημονεύου- 
σι,  και  εί  τούτο  — ,  διά  τί  .  .  .  και  (εί)  εν- 
δέχεται τά  μέλλοντα  προοράν  η  ού  και  πώς, 
εί  ένδέχεται,  και  τά  ύπ'  ανθρώπων  πραχθή- 
σεσθαι  μέλλοντα  μόνον  η  και  ών  τό  δαιμόνιόν 
αί'τιον  και  γίνεται  φύσει  η  άπό  ταΰτομάτου». 
Ταύτα  πάντα  τά  ζητήματα  θέμενος  καθ'  ήν 
ένταυθα  διώρισται  τάξιν  ό  Αριστοτέλης,  πει- 
ράται καθεξής  της  λύσεως  τούτων  έκάστου 
κατά  τον  ίδιον  τρόπον.  Εύρίσκει  δέ  καθόλου 
τόν  ύπνον  όντα  πη  στέρησιν  τής  έγρηγόρσεως, 
άντικείμενον  αύτη,  καθάπερ  ύγιεία  μεν  νόσος, 
κάλλει  δ'  αίσχος,  ίσχύι  δ'  άσθένεια,  όψει  δέ 
τυφλότης,  άκοη  δέ  κωφότης.  Επειδή  δ'  ό  έ- 
γρηγορώς  έγρήγορε  τω  αίσθάνεόθαι  και  τον 
αίσθανόμενον  έγρηγορε'χαι  ρομίζομεν,  ή  δ'αϊ- 
σθησις  κίνησίς  τις  έστι  τής  ψυχής  διά  του  σώ- 
ματος, φανερόν  ότι  κοινόν  άμφοϊν,  ψυχής  και 
σώματος,  τό  πάθος.   Τών  ούν  φυτών  αίσθή- 


ΠΕΡΙ  ΕΝΥΠΝΙ&Χ. 


23 


βεως  {Λίν  άμοιρούντων ,  αϋςήσεως  δε  κ*ί  φθί- 
σεως  μόνον  μετεχόντων,  οΰχ  υπάρξει  τούτοις 
ύπνος  οΰδ'  έγρήγορσις"  τα  δ'  αϊσθησιν  έχοντα, 
τοΰτ'  εστι  τά  ζώα,  δέον  ίνα  μετέχωσιν  αμφο- 
τέρων, άλλ'  ουδετέρου  τούτων  αεί  και  συνε- 
χώς, ώς  ανάγκης  ούσης  άδυνατεϊν  το  όργανον, 
ού  «  εστί  τι  κατά  φύσιν  έργον,  δταν  ύπερβάλ- 
λη  τον  χρόνον,  ω  δύναται  τι  ποιεϊν,   οίον  τά 
όυ.υ,ατα  ό;ώντα  και  παύεσθαι  τούτο  ποιοΰντα, 
ομοίως  δέ  και  Υεΐρα  καϊ  άλλο  πάν  »  το  τοι- 
ούτον. "Εστίν  άρα  τοις  ζώοις  το  καθεύδειν  ά- 
ναγκαΐον,   ώς  «  εναντίον  τω  έγρηγορέ\*αι  » , 
διότι  «"  άδυνατήσει  »  (το  της  αίσθήσεως  όργα- 
νον) όταν  ύπερβάλλ·/)  τον  χρόνον  όσον  ήν  «δυ- 
νάμενον  αίσθάνεσθαι  συνεχώς  και  ούκέτι  τούτο 
ποιήσει  ».  Έστϊν  ούν  ό  ύπνος  «  άόϋνααία  δι' 
ΰπερβολήν  του  έγρηγορέναι  » ,  ώς  αδύνατον  ον 
άεί  ένεργεϊν,  ενεργείας  τινός  ύπάρχονσος ,  ώς 
εικός,  τοΰ  έγρηγορέναι.  Άποδείκνυσι  δ'ό  φι- 
λόσοφος δι'  έπιχειρημάτων  όμοιων  και  τό  μη- 
δέν άεί  καθεύδειν  ένδέχεσθαι"   διότι  (λέγει)  ό 
μεν  ύπνος  οίον  δεσμός  τις  έστι  και  άκινησία 
της  αίσθήσεως,    άνάγκη   δέ 'πάν  τό  καθεΰδον 
Γχέϊν  αϊσθησιν,  «ένεργεϊν  δέ  ττ)  αΐσθήσει»  κυ- 
ρίως και  άπλώς  αδύνατον  άμα  καθεΰδον  όθεν 
ε;  ανάγκης  έστί  πάς  ύπνος  έγερτός.  Έκ  τού- 
των έπεται,    κατ'  Αριστοτέλη,   ότι  τά  ζώα 
ττάντα,  «πλωτά  τε  και  πτηνά  και  πεζά»  και 
όλως  «  οσα  περ  έχει  οφθαλμούς  »,  κοινωνοΰ- 
σιν  ύπνου,  τά  δέ  φυτά  άμοιροΰσιν  αμφοτέρων, 
ύπνου  τε  και  έγρηγόρσεως,    άτε  στερούμενα 
μεν  αίσθήσεως,  ής  εϊδομεν  οίον  άκινησίαν  τινά 
υπάρχοντα  τον  υπνον,  εις  δε  την  θρέψιν  μό- 
νην   έχοντα  τήν   ζωήν   περιωρισμένην,  ήτις 
μάλλον  έν  τω  καθεύδειν  ή  έν  τώ  έγρηγορέναι 
φαίνεται  τελουμένη,  διότι  «  τρέφεται  και  αυ- 
ξάνεται »  τότε  μάλλον,  ώς  ουδέν  προςδεόμενα 
προς  ταύτα  της  αίσθήσεως,  ώςτε  καίπερ  ύ- 
πνου μη  μετέχοντα  τά  φυτά  της  έν  ύπνω  κα- 
ταστάσεως άνάλογόν  π-/]  τήν  ζωήν  κεκτήσθαι. 

"Εστι  μεν  ούν  ό  ύπνος,  κατά  τον  φιλόσο- 
φον,  άδυναμία  τής  κοινής  αίσθήσεως,  ή,  ταΐς 
ίκείνου  λέςεσι  χρωμένοις,  της  κοινής  ταϊς  αί- 
σθήσεσι  πάσαις  ακολουθούσης  δυνάμεως,  «  ή 
■/.τ*,  ότι  ορκ  και  ακούει  και  αισθάνεται  »  τήν 
αϊσθησιν  έχει.  "Εστι  δε  τούτο  ο  καλοΰμεν 
συνέιδοί;  ή  συνείδΐ)σιτ ,  ώς  γίνεται  δήλον  ές 
ων  άμέσως  επιφέρει:  «  οϋ  γάρ  δή  τν)  γε  όψει 
όρα  ο  τι  όρα  »"  κοινόν  δέ  και  κύριον  των 
αισθήσεων  πασών  δοχείο  ν  φαίνετα^  ούσα  αΰ- 
ή  άφή   τ,  το  άπτικόν,    ό  «χωρίζεται  ρ.' 


εν 


(αυτό)  τών  άλλων  αισθητηρίων,  τά  δ'  άλλα 


τούτου  αχώριστα».  Τούτου  τοίνυν  έστί,  κατ' 
Αριστοτέλη,  πάθος· ή  έγρήγορσις  και  ό  ύπνος" 
διό  και  κοινός  έστι  τοις  ζώο;ς,   ώς  μόνης  της 
άφής  πάσιν  άπλώς  κοινής  ΰπαργούσης'  άλλως 
ήθελεν  είναι  πως  άτοπον,  έν  ο')  δεν  είν'  άναγ- 
καϊον  ουδέ  δυνατόν  ίνα  ένεργώσιν  αί  αισθήσεις 
άμα  πάσαι,  ν'  άργώσι  και  ν'  άκινητίζωσιν  ά- 
μα.   «  Τοΰ  δέ  κυρίου   τών  πάντων  αισθητη- 
ρίου .  .  .   πεπονθότος  τι,   συμπάσχειν  άναγ- 
καϊον  και  τά  λοιπά  πάντα».   "Εστι  δέ  (λέγει) 
και  πολλαχόθεν  άλλοθεν  δήλον,  ότι  δεν  συνί- 
σταται ό  ύπνος  εις  τήν  τών  αισθήσεων  πασών 
άργίαν  και  άχρηστίαν  ουδέ  τήν  περί  τό  αΐ- 
σθάνεσθαι  άδυναμίαν,  ώς  τούτων  και  έν  άλ- 
λοις πάθεσιν,  οίον  έν  ταϊς  λιποψυχίαις,  συμ- 
βαινόντων, άλλ'  εις  τήν  χρήσεως  άδυναμίαν, 
όταν  αύτη  γίνηται  έν  τω  πρώτω  ω  αισθάνε- 
ται πάντων  αίσθητηρίω"  διότι  τούτου  μεν  ή 
άδυναμία  ώς  κυρίου  επιφέρει  και  τήν  τών  άλ- 
λων, ή  δ' εκείνων  οΰχί  άναγκαίως  τήν  .τούτου. 
Αίτίαν  δέ  του  ύπνου  τελεολογικώς  εξετάζων, 
άτε  της  μεν   φύσεως  ομολογουμένως   «  έ'νεκά 
του  »  πάντα  ποιούσης,  τούτου  δ'  υπάρχοντος 
αγαθού  τίνος,  ευρίσκει  τήν  άνάπαυσιν,  ώς  ού- 
σαν  άναγκαίαν  άμα  και  ώφέλιμον   παντί  τω 
πεφυκότι  μεν  κινεΐσθαι,   μή   δυναμένω  δ'  άεί 
και  συνεχώς  τούτο  ποιεϊν  ήδομένως"    διό  ώς 
άναπαύσει  όντι  προςάπτουσι  (λέγει)  τήν  τοιαύ- 
την  μεταφοράν  τω  ύπνω"  σώζονται  δέ  τά  ζώα 
αναπαύσεως  γευόμενα,    ώςτε   σωτηρίας  ένεκα 
τών  ζώων  ο  ύπνος.    Προς  τί  δέ  πάλιν  ή  σω- 
τηρία; τής  έγρηγόρ^εως  ένεκα"  διότι  αύτη  τό 
τέλος"  διότι  τοΰ  βέλτιστου  ένεκα  πάντα  τάλ- 
λα·  βέλτιστα  δ'  έν  τοις  ζώοις  τό  φρονεϊν  και 
τό  αίσθάνεσθαι,   ταΰτα  δ'  έν  τ5)  έγρηγόρσει. 
Επισκεπτόμενος  δ'  έπειτα   «  ποίας  κινήσεως 
και  πράξεως  έν  τοϊς  σώμασι  »  θεωρητέον  συ- 
νέπειαν  τό  έγρηγορέναι  και  τό  καθεύδειν,  εύ- 
ρίσκει  τοιαυτην  την  εν  τώ  π  ρώτω  αίσθητηρίω, 
έν  ώ  ή  άρχή  τής  τε  κινήσεως,    ώςπερ  άλλα- 
χοΰ  διώρισε,  και  τής  αίσθήσεως·   τοΰτο  δέ, 
φησι,   τοϊς  έναίμοις  τό  περί  τήν  καρδίαν  μέ- 
ρος.   Έν  τούτω  λοιπόν  τω  μορίω  πρώτω  γί- 
νεται κατ'  Αριστοτέλη  ή  έγρήγορσις  και  ό  ύ- 
πνος" τούτου  δέ  σηι/εϊον  ότι  καθεύδοντες  έ'νιοι 
κινούνται  και  ποιοΰσι  πολλά  έγρηγορικά,  ου 
μέντοι -(προστίθησιν)  άνευ  τινός  φαντάσματος 
και  αίσθήσεως.  Γίνεται  δέ  κατ'  αυτόν  έκ  τής 
περί  τήν  τροφήν  άναθυμιάσεως  τής  εις  τάς 
φλέβας,  ωθείται  δ'  άναγκαίως  μέχρι  σημείου 
τινός  τό  άναθυμιώμενον,    είτα  δ'  άντιστρέφει 
και  μεταβάλλει  καθάπερ  Εύριπον.  Όν  δέ  θερ- 


24 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


μόν  το  άναθυμ.ώμενον  πεφϋκε  φέρεσθαι  προς 
τα  άνω,  έκεΐ  δέ  γενόμενο**  άθρόον  πάλιν  αντι- 
στρέφει και  κατα,φέρεται"  διό  (λέγει)  μάλιστα 
παρέχει  ΰπνον   ή  τροφή-    διότι  εκ  ταύτης  ά- 
θρόον πολύ  τό  τε  ύγρον  αναφέρεται  και  το 
σωματώδες"   άφ'  ού  δ'  άνενεχθη,  βαρύνει  μέν 
καϊ  ποιεί  νυστάζειν   ίστάμενον,  όταν  δέ  ρέψη 
κάτω  και  άπωση  τό  θερμόν  αντίστρεψαν,  επ- 
έρχεται ό  ύπνος  και  τό  ζώον  κάθεύοει'  τεκμή- 
ρια δε  τούτου  φέρει  τά  υπνωτικά,  ·  ώς  καρη- 
βαρίαν  εαποιΰΟντα  πάντα,  τά  τε  βρωτά  καϊ 
τά  ποτά,  μήκωνα,  μανδραγόραν,    οίνον  και 
οί  καταφερόμενοι  και  νυστάζοντες  άδυνατοΟσιν 
αϊρειν  αύτών  την  κεφαλήν   και  τά  βλέφαρα" 
και  τοιούτος  (φησιν)   ό  ύπνος  μάλιστα  μετά 
την  τροφην  η  τά  σΐτα  διά  την  έξ  αύτών  άνα- 
θυμίασιν,  και  ό  εν  τν)  πρώτη  ηλικία,  πολύς  ών 
διά  τό  την  τροφν-,ν  άνω  φέρεσθαι  πάσαν  τού- 
του δέ  σημεΐον  ηγείται  τό  ύπερβάλλείν  το  μέ- 
γεθος των  άνω  προς  τά  κάτω  κατά  την  πρώ- 
την  ήλικίαν,  άτε  της  αυξήσεως  έπί  ταύτα  γι- 
νομένης.   Έκ  δέ  τούτου   και  επιληπτικά  γί- 
νονται τά  παιδία,  διά  τό  τον  ύπνον  εϊναί  πως 
Ιπίληψιν,  τύ  σημεϊον  ότι  πολλοίς  ή  άρχή  του 
πάθους  τούτου  συμβαίνει  καθεύδουσι,  καϊ  καθ- 
εύδοντες  μεν  άλίσκονται,   έγρηγορότες  δ'  ού" 
διό  συμβουλεύει  τοις  παιδίοις  ό  φιλόσοφος  μη 
πολύν  διδόναι  τόν  οϊνον,  άλλ'  ύδαρη  καϊ  ολί- 
γον, όντα  πνευματώδη,    καϊ  τούτου  μάλλον 
τον  μέλανα.    Έκ  τούτου  δ'  εξηγείται  καϊ  τό 
τών  άδηλοφλέβων  καϊ  νανωοών  καϊ  μεγαλοκε- 
φά7^ων  φίλυπνον   διότι   οί  ρέν  άδηλόφλεβοι, 
λέγει,  στενάς  έχουσι  τάς  φλέβας,  ^ώςτ' ού  ρά- 
διον   διαρρεϊν  κατιόν  τό  ύγρόν,    οί  δ'  άλλοι 
πολλην  τιν'  έ'χουσι  την  άνω  όρμην  καϊ  άναθϋ- 
μίασιν  τουναντίον  δέ,  φησι,  γίνεται  τοις  φλε- 
βώδεσι  καϊ  τοις  μελαγνολικοΐς,   τοϊς  μέν  δι' 
εύροιαν  τών  φλεβών,  τοις  δέ  διά  τό  μη  γίνε- 
σθαι  πλήθος  άναθυμιάσεως  ένεκα  της  έ'σω  ψυ· 
χρότητος.    Έκ  δέ  τούτο^ν  καϊ  τών  τοιούτων 
εξάγει  τό  συμπέρασμα  κατά  την  ιδίαν  θεω- 
ρίαν,  ότι  «  ό  ύπνος  έστϊ  σύνοδος  τις  του  εϊσω 
θερμού  καϊ  άντιπερίστασις  φυσική  »  δι'  ην  εϊ- 
ρηκεν  ανωτέρω   αΐτίαν    έκ  τούτου  δέ,  φησι, 
πολλή  ή  κίνησις  έν  τω  ύπνοΰντι"  έν  οϊς  δε  \6· 
ποις,  ώς  έν  τοις  άνω  καϊ  τοις  έςω,  έκλείπε·., 


καταψύχεται,  διό  καϊ  καταπίπτει  ταΦβλέφα- 
ρα,  τά  δ'  έ'σω  καϊ  τά  κάτω  διατελοΰσιν  έτι 
θερμά.  Έπειδη  δέ  ότι  μεν  ό  ύπνος  ΐσχυρότα- 
τατος,  κατά  τά  ρηθέντα,  μετά  τά  σιτία,  καϊ 
εστίν  υπνωτικά  ό  τε  οίνος   καϊ  τάλλα  τά  τοι- 
αύτας έχοντα  θερμότητας,    ουδείς,,  φησιν,  ά- 
πορήσειεν  άν,  έ'στι  δ'  ουκ  εύλογον  τον  μεν  ύ- 
πνον είναι  κατάψυξιν,  τά  δέ  του  καθεύδειν 
αίτια  θερμά,   συνεχόμενος  άπορίαις  ό  φιλόσο- 
φος πειράται,  καθ'άς  αύτώ  παρείχε  φυσιολο- 
γικάς  ή  σύγχρονος  επιστήμη  γνώσεις,  διά  μα- 
κρών* έξηγήσασθαι  καϊ  συμβιβάσαι  τά  φαινό- 
μενα ταύτα.  Έχέτω  δ'  ούν  όπη  βούλεται  τά 
κατά  τήν  θεωρίαν  ταύτην   ή  δ'  έξέγερσις  γί- 
νεται, φησιν,  όταν  πεφθή  καϊ  κράτηση  έν  ό- 
λίγω  πολλή  έκ  του  περιεστώτος  ή  συνεωσμένη 
θερμότης  και  διακριθη  τό  τε  σωματωδέστερον 
αίμα  τό  έν  τοις  κάτω  μέρεσι  καϊ  τό  λεπτότα- 
τον  καϊ  καθαρώτατον  τό  έν  τη  κεφαλ'7).  Γίνε- 
ται τοίνυν  ό  ύπνος  άδιακριτωτέρου  γινομένου 
του  αίματος  μετά  την  της  τροφής  προοφοράν, 
εως  ού  γενομένης  της  διακρίσεως  του  αίματος 
τοΰ  μεν  καθαρωτέρου  εις  τά  άνω,  του  δέ  θο- 
λερωτέρου   εις   τά  κάτω,  γένηται  ή  έ'γερσις. 
Άνακεφαλαιών  δ'·ό  φιλόσοφος  τά  μέχρι  τού 
δε  ρηθέντα  περί  της  τού  ύπνου  γενέσεως  έν  ο- 
λίγοις επιφέρει  τάδε  :  ότι  τό  μεν  τού  καθεύ- 
δειν αϊτιόν  έστιν  «ή  ύπό  τοΰ  σωματώδους,  του 
αναφερομένου  ύπό  τού  συμφύτου  θερμού,  άντι- 
περίστασις  άθρόως   έπϊ  τό   πρώτον  αισθητή- 
ρων »,  ό  δέ  ύπνος  έστϊ  «  κατάληψης  τοΰ  πρώ- 
του αισθητηρίου   προς  τό  μη  δύνασθαι  ένερ- 
γεΐν,  έξ  άνάγκης  μέν  γινόμενος  διά  τό  τοιαύ- 
την  είναι  την  τοΰ  ζώου  φύσιν,  ένεκα  δέ  σωτη- 
ρίας" σώζει  γάρ  ή  άνάπχυσις  » .  Τοσαΰτα  μέν 
περϊ  ύπνου  ό  Αριστοτέλης.  Έντεΰθεν  δέ  με- 
ταβας  εις  την  περί  ένυπνίου  ζήτησιν,  άποδεί- 
κνυσι  δια   μακρών   ότι  τού   φανταστικού  τό 
τοιούτον  πάθος,  ητοι  τό  ενυπνι -όζειν ,  άτε  τοΰ 
ένυπνίου  φαντάσματος   όντος  έν  ύπνω  φαινο- 
μένου :  «  τό  γάρ  έν  ύπνω  φκντασμα  ένύπνιον 
λέγομεν  » . 

Θεωρεί  τοίνυν  ό  φιλόσοφος  τό  ένύ,τνιον  οίον 
άνέγερσιν  η  άναπαράστασιν  τών  εντυπώσεων 
τών  έναπολειπο'Λε'νων  έκάστοτε  έν  τοις  αίσθ/ι- 
τηρίοις  μετά  την  τών  αισθητών  άπέλευσιν. 

ΙΟΡΛΛΝΙ1 Σ  ΚΛΡΟΛΙΔΙΙΣ. 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ 

ΕΡΕΙΠΙΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΚΥΖΙΚΟΥ. 

=4= 


{"Ανεγνώσθη  έν  τΐ\  ΨΑΖ'  αυνεάριάϋΒΐ) . 


Προς  ανατολάς  της  νυν  πρωτευούσης  της 
έπαρ/ίας  Κυζίκσυ  Αρτάκης,  'έν  άγγλικόν  μί- 
λιον  απέχουσα  ταύτης,  κείται  ή  άρχαία  και 
ένδοξος  Κνζιχος.  Ή  όδός  φέρει  δι'  άμπελώ- 
νων,  ελαιώνων  και  συκομορεών.  Λύπη  και  κα- 
τήφεια  καταλαμβάνει  τον  περιηγητήν  ίστάμε- 
νον  έν  τω  μέσω  των  ερειπίων  της  πόλεως  ε- 
κείνης, ήτις,  ένεκα  του  εμπορίου,  του  πλούτου 
και  των  μεγαλοπρεπών  αΰτής  οικοδομών,  ή- 
μιλλάτο,  λέγει  ό  Στράβων,  τυρός  τάς  πρώτας 
πόλεις  της  Ασίας  κατά  την  μεγαλοπρέπειαν 
και  ωραιότητα,  ό  δέ  Αριστείδης  έν  τω  προς 
τοΰ;  Κυζικηνοΰς  λόγω  νομίζει,  δτι  το  κάλλος 
των  δημοσίων  οίχ.οδου.ηΐ'.άτων  και  την  όλην 
διακόσμησιν  και  τ6  μεγαλεϊον  της  πόλεως  δέν 
δύναται  ούτε  ο  κγύμναστος  αρκούντως  νά  έ- 
παινέση,  ούτε  ό  περί  το  λέγειν  δεινός  ευκόλως 
νά  ιστόρηση,  διότι  έφαίνετο  ώς  ιερά  πόλις  α- 
πάντων των  θεών  και  ώ-ς'διά  κλήρου  τοις  πάσι 
διχνεμηθεϊσχ,  ώςεί  ο'ι  θεοί.  ήμιλλώντο  προς  άλ- 
λήλους  τις  άν  λάβοι  αΰτήν  ύπό  την  εαυτού 
προστχσίαν.  Ή  ηρωική  άντίστασις,  ην  ή  πό- 
κις  κατά  τον  τρίτον  Μιθριδατικόν  πόλεμον  τό 
78  μ.  Χ.  άντέταξεν?  είναι  αξιομνημόνευτος. 
Ό  Στοάβων  άναφέοίΐ  περί  αΰτής,  ότιόΜιθρι- 
όχτη:.  χφ'  ου  τά/ιστχ  τον  Κόττυν  παρά  Χαλ- 
κηδόνα κατετρόπωσε,  και  αύτη  ή  πόλις  μηοε- 
μίαν  άντίστασιν  πκρασνούσα  έκυριεύθη,  με- 
τέβη είς  Κύζικον,  ής  ή  κατοχή  έξησφάλιζεν 
αΰτω  την  κατάληψιν  του  Ελλησπόντου.  Ή 
Κύζικος,  άπολέσασα  ήδη  εκατόν  ναΰς  καϊ  τρις-, 
χίλιους  όπλίτας,  ους  επικούρους  τοις  Χαλκη- 
ρόνίοις  έπεμψε  και  οί'τινες  έκεϊ  διεφθάρησαν, 
έφαίνετο  ότι  ίΰκόλως  ήδύνατο  νά  κυριευθή.  Ό 
Μιθριδάτης  ά-ηντησε  τότε  επί  ταϊς  άντικει- 
μέναις  της  χερσονήσου  άκταϊς  τον  ύπατον 
Λούκιον  τον  Λούκουλλον,  άγοντα  έκτος  μιας 
από  'Ρώμης  έλΟούσης  λεγεώνος  και  άλλας  τεσ- 
σάρας, ώστε  ό  Άππιανός  αριθμεί  την  δύνα- 
μιν  αΰτοΰ  εις  τρισμυρίους  πεζούς  και  χίλιους 
εξακόσιους  ιππείς. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  III 


Τοΰ  τόπου   ύπέρκειται   όρος  της  Αδρά- 
στειας, δπ;ρ  καϊ  θέσιν  άπρόσβλητον  έ'χει,  και 
την  άπό  γης  συγκομιδήν  ώς  δυνατόν  έλευθέ- 
ραν  τηρεί,  τούς  δέ  πολεμίους  άποκωλύει.  Τό 
χωρίον  τούτο  ώνύρωσε  μεν  σφόδρα  ό  Μιθρι- 
δάτης παρακινούντων  του   Ταςίλου  και  τών 
άλλων  στρατηγών  αυτού,  άλλ'  ό  Λούκουλλος 
κατώρθωσι  δι' έπιτηδείου  διαγγελέως  ίνα  πεί- 
ση  τον  βχσιλέα,  ότι  οί  λεγεώνες  του  Φαμβοια- 
νού  μέλλουσι  νά  άποστώσι  προς   αυτόν  και 
τούς  "Ρωμαίους  άμχχητεί  κατατροπώσει.  Ού- 
τως απατηθείς  ό  Μιθριδάτης  κατέλιπε  τό  ό- 
ρος, όπως  μή  άνωφελώς  άρξηται  τού  αγώνος, 
ού  την  έ'κβασιν  και    άλλως   ασφαλή  έθεώρει" 
οί  δε  'Ρωμαϊοι   άνευ   ουδεμιάς  αντιστάσεως 
κατέλαβον  τό  όρος  και   ώχυρώθησαν  έπ'  αΰ- 
τοΰ. Ό  βασιλεύς  ί'στατο  νΰν  έν  τω  μέσω  της 
πολέμιας  πόλεως  και  του  ύπάτου.    Ή  υπέρ- 
μετρος αΰτοΰ  στρατιά,   ην   ό  Άππιανός  είς 
τριακοσίας  χιλιάδας  άνδρας  ορίζει,    είχε  τρο- 
φάς  διά  τρεις  η  τέσσκρας  ημέρας,  ό  δέ  Λού- 
κουλλος απέκλεισε  την  από  της  ηπείρου  μετα- 
κόμισιν,    ήτις  προσέτι  άπο  θαλάσσης  ήν  άνε- 
παρκής,  και  ένεκα  τοΰ  ένισταμενου  χειμώνος 
έμελλε  παντάπασι  νά  έκλειψη.    Όθεν  τα·/εϊα 
άπόφασις  ήν  άναγκαία  τω  Μιθριδάτη-  έπρεπε 
δηλονότι  ή  τούς  "Ρωμαίους  νά  άποδιώξη  της 
οχυρας  αυτών  θέσεως,  ήτις  έν  έπισφαλεϊ  άπο- 
τελέσματι  και  μεγάλαις  ζημίαις  προςωρινήν 
μόνον  βοήθειαν  αΰτω  ήδύνατο   νά  παράσ^η, 
ή  νά  κυρίευση  τήν  πόλιν,   έν  ή  οΰ  μόνον  τά 
αναγκαία  μέσα  προς  άνάπαυσιν  τοΰ  στρατού, 
αλλά  και  ασφαλές   έρεισμα  είς  γινομένας  και 
έ'τι  έπικειμένας  άλώσεις  ήδύνατο  νά  εύρη. Ό- 
θεν έξελέξατο  τό  τελευταϊον,   και  καταλιπών 
τον  Λούκουλλον  κατά  νώτα,  μετέβη  εις  τήν 
χερσόνησον.  περιεκύκλωσε  τήν  πόλιν  άπο  ξη- 
ράς και  θαλάσσης  και  προσήνεγκε  καταπέλ- 
τας  και  παντοειδείς  και  παμμενέθεις  μη^ανάς. 
Προ  της  ενάρξεως  της  προςβολής  έκομίσθησαν 
κατά  διαταγή  ν  αΰτοΰ  τρισ^ίλιοι  αιχμάλωτοι 

'·)  '  '     '  4 


26  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 

Κυζικηνοί  πολΐται  έπί  τών  πλοίων  έμπροσθεν 
του  λιρ.ένος,  οϊτινες  αϊροντες'  τάς*  χείρας  προς 
τό  τείχος  ίκέτευον  τοΰς  πολιορκουμένους  ίνα 
ρ.νησθώσι  του  κινδύνου  αυτών.  Οί  πολιορ/.ού- 
ρ.ενοι,  αν  καί  ήσαν  έκπεπληγρ.ένοι  έκ  ττις  α- 
προσδόκητου προσπελάσεως  του  βασιλέως,  ό- 
ρως  δεν  άπεθαρρύνθησαν,  άλλα  Πεισίστρατος 
ό  αρχηγός  αυτών  ρ,ετακαλεσάρ.ενος  διέταξεν 
ίνα  εϊπωσιν  εις  τους  αιχμαλώτους  άπο  του 
.τείχους,  επειδή  άπας  ήχρ,αλωτίσθησαν,  ας 
ύποφέρονσι  την  τύχην  αυτών  ευσταθώς.  "Οτι 
ό  Λούκουλλος  ηρχετο  προς  βοήΟειαν  της  πό- 
λεως έγ.ώριζον  οί  Κυζικηνοί,  άλλ'  έξέλαβον 
την  Οε'σιν  αύτοΰ,  την  οποίαν  έβλεπον  άπο  του 
βουνού,  ώς  την'  τών  Μήδων  και  Αρμενίων, 
ους  ό  Τιγράνης  τω  Μιθριδάτη  επικούρους  είχε 
πέμψει,  έως  ου,  τέλος,  κολυμβητής,  δια  τών 
εχθρικών  πλοίων  άφανής  διελθών,  έκόμισεν 
εϊδησιν  τοις  πολιορκουμένοις  περί  της  θέσεως 
του  υπάτου,  ήτις  ρ.ετ'  ολίγον  ύπ'  αιχμαλώ- 
των έβϊβαιώθη. 

Κατ'άοχάς  προσέβαλεν  ό  Μιθριδάτης  τοΰς 
λιμένας,  και  προς  τον  σκοπόν  τούτον  έπί  δύο 
άλλήλαις  συνεχόμενων  πεντήρων  κατεσκεύασε 
πύργον,  έξ  ού  αύτας  προς  το  τείχος  του  λι- 
μένος  έπλησίαζε  γέφυραν,  ίνα  Ιπί  τών  τιιχών 
αύτήν  έπιθέση.  Εί  και  ό  Μιθριδάτης  έκαυχά- 
το  επί  τω  νέω  και  καταπληκτική  τρόπω  της 
προσβολής,  οί  πολϊται  όμως  δεν  ένέδωκαν, 
άλλα  κατεκρημνισχν  ήδη  τεσσάρας  στρατιώ- 
τας,  άναβάντας  ήδη  το  τείχος,  και  πυρ  και 
πίσσαν  ρίπτοντες  έπί  τών  πλοίων,  ήνάγκασαν 
τους  πολεμίους  να  άνασύρωσι  τάς  μηχανάς. 
Ύπελείπετο  δέ  τω  βασιλεϊ  τρίτη  άπόπειρα  ή 
έξης.  Την  αυτήν  ήμέραν  προσέβαλε  τήν  πό- 
λιν  άπο  γης  δι'  όλων  τών  πολιορκητικών  μη- 
χανών, εξ  ων  μία  ήτο  και  ή  έλέπολις,  ύψους 
εκατόν  πήχεων,  έπί  της  όποιας  ύψοΰτο  πύρ- 
γος και  λίθους  και  παντοειδή  βέλη  καταπέμ- 
πων.  Προς  πάντα  δε  ταΰτα  άντέταξαν  οί  πο- 
λιορκούρ.ενοι  θάρρος  και  φρόνησιν,  και  αν  και 
τά  μεν  τείχη  είχον  περίβολον  μέγαν,  ή  δέ 
φρουρά  ήτο  άναλόγως  μικρά,  παρευρίσκετο  ό- 
μως άπανταχοΰ,  και  ούτω  διετηρήθησαν  καθ' 
όλην  τήν  ήμέραν  έπί  τών  τειχών,  ρ.έχρις  ού 
περί  τήν  έσπέραν  καταορλεγθέντα  κατέπεσαν 
εί'ς  τι  μέρος  τά  τείχη.  Ευτυχώς  όμως  οί  πο- 
λέμιοι δέν  έτολμησαν  να  είςξάλωσιν  άμέσως 
εις  τήν  πόλιν.διά  του  κατακαέντος  παραρρήγ- 
ρατος'  οί  δέ  πολιορκούμενοι  δια  νυκτός  άνε- 
πλήρωσαν  τό  κενόν,  καί  πριν  ή  έπαναληφθή 
ή  προσβολή,  καταιγίς  (ήν  οί  Κυ'ζικηνοί  άπέ- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

όωσ£ν  εις  τήν  θείαν  άντίληψιν)  άνέτρεψε  τήν 
έλέπολιν  καί  τά  άλλα  πολιορκητικά  έ'ργα  τοΰ 
βασιλέως.  Άλλ'  ούτε  ή  άποτυχία  τών  ύπερ- 
φυών  τούτων  προσπαθειών,  ούτε  ή  ήδη  έν  τω 
στρατώ  είςχωρήσασα  άπορία  ήδ·.  -  >,  Οησαν  νά 
ρεταβάλωσι  τήν  βουλήν  του  βασιλέως.  Τούς 
ίππους,  οΐτινες  άλλως  τε  άνωφελεϊς  ήσαν  αυ- 
τώ,  έπερψεν  εις  Βιθυνίαν,  άλλά  διαβάντες  τον 
'Ρύνδακον  ποταμόν  έπεσαν  εις  χείρας  Γοΰ 
Λουκούλλου,  όςτις  έξακιςχιλίους  μεν  εξ  αυ- 
τών έλαφυραγώγησε,  ρ.υρίους  δέ  καί  πεντα- 
κιςχιλίους  άνδρας,  προς  άσφάλειαν  ρ,ετά  τών 
ίππων  πεμφθέντας,  αίχρ.αλώτους  έ'λαβεν. 

Ό  Μιθριδάτης  διά  του  στρατού  νέαν  έπί- 
θεσιν  παρασκευάζων,  άπέχωσεν  άπο  του  υπέρ 
τήν  πόλιν  κειμένου  Δινδύρ,ου  χαράκωμα  κατά 
της  πόλεως  καί  ύπονόμους  έγκατασκευάζων 
διώρυξε  τό  τείχος.  Άλλ'  όμως  ό  Λούκουλλος 
κατώρθωσε  διά  τίνος  μεγάλου  πλοίου,  όπερ  έκ 
της  Δασκυλίτιδος  λίμνης  εις  τήν  θάλασσαν 
κατεβίβασεν,  έν  σκοτεινή  νυκτί  επικούρους  εις 
τήν  πόλιν  νά  έρ.βάλη.  "Ηδη  έπήλθεν  ό  χει- 
ρών ■  ή  είςαγωγή  έκ  της  θαλάσσης  έπαυσε, 
ρ,έγας  λιρ,ός  έπεπόλασεν  έν  άπάση  τη  στρα- 
τιά, εις  όν,  ένθεν  ρ.έν  διά  τήν  παρά  φύσιν 
τροφήν,  ένθεν  δε  διά  τάς  άναθυρ.ιάσεις  τών  ά- 
τάφων  νεκρών,  προςετέθη  καί  λοιμός.  Άεί- 
ποτε  ό  Μιθριδάτης  ήλπιζε  νά  κυριεύση  τήν 
πόλιν,  καί  ρ.ετά  τών  ταλαιπωριών  ηύξανε  καί 
ή  δραστηριότης  αύτοΰ.  Άλλ'άφοΰ  οί  πολιορ- 
κούρ,ενοι  τά  προχώρ,ατα  αύτοΰ  ύπώρυξαν,  τάς 
ρηχανάς  κατέκαυσαν,  διά  συχνών  καί  επιτυ- 
χών έξόδων  τήν  άπο  τοΰ  λιμοΰ  καί  της  νόσου 
έξασθενήσασαν  στρατιάν  άείποτε  κατέτριβον, 
καί  ρ.ετά  τοσαύτης  επιτυχίας  άντειργάζοντο 
τούς  ύπονόμους  αύτοΰ,  ώστε  καί  αύτός  παρ 
ολίγον  εις  αίχρ.αλωσίαν  νά  περιπέση  έκινδύ- 
νευσεν,  άπεφάσισε,  τέλος,  νά  άρη  τήν  πολιορ- 
κίαν,  καί  διέταξεν  ί'να  ή  άναχώρησις  γείνη  διά 
νυκτός-  καί  αύτός  μεν  ήθέλησε  διά  θαλάσσης 
νά  ύπάγιρ  εις  Πάριον,  ό  δέ  πεζός  στρατός  ή- 
γουμένου  τοΰ  Έρρ.αίου  καί  Μάριου  νά  ρ,ετα- 
βή  εις  Λάρψακον.  Άρφότερα  έξετελέσθησαν 
ρετά  ταλαιπωριών,  διότι  ή  έπιβίβασις  έγένετο 
ρ.ετά  σπουδής  καί  ρ.εγάλης  συγχύσεως,  ήν  οί 
πολιορκούρ.ενοι  άρ,έσως  δέν  κατενόησαν  ότε 
δέ  αύτήν  ήσθάνθησαν,  έ'ξοδον  ποιήσαντες,  ρέ- 
γα  ρέρος  τών  ούπω  έπιβιβασθέντων  έφόνευσαν 
και  π  ολλά  λάφυρα  έλαβον  ή  δέ  στρατιά  ρό- 
λις  άφίκετο  εις  τον  Αϊσο)πον  ποταρ-όν,  τον 
τότε  παρά  τό  σύνηθ:ς  έκκεχειλισρ.ένον,  καί 
άπαντα"  τον  Λούκουλλον,  όςτις,  έφ'  όσον  τήν 


ΠΕΡΙ  ΤΩ\  ΕΡΕΙΙΠΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΚΪΖΙΚΟΪ* 


27 


ΙαυτοΟ  Οέσιν  άμετάβλητον  κατεϊχεν,  έπετίθετο 
κατά  των  πολεμίων  κατά  νώτα  έν  τη  διαβά- 
σει άπροσδοκήτως  και  έποίησε  μέγαν  εις  αυ- 
τούς φόνον,  και  τους  μή  έν  τω  ποταμω  πνι- 
γέντας  κατεδίωςε  μέχρι  του  Γρανικού.  Ό 
Πλούταρχος  ορίζει  τον  αριθμόν  των  φονευθέν- 
των  εις  αιομυρίους. 

Μετά  ταύτα  εΐςελάσαντα  τον  Λούκουλλον 
εις  την  πάλιν  ύπεδέχθησαν  οί  πολΐται  μετά 
χαράς  και  έςαιρέτου  τιμής,  και  προς  άνάμνη- 
σιν  της  απελευθερώσεως  της  πόλεως  έ'τι  έπϊ 
Αδριανού,  ίσως  δέ  και  μετέπειτα,  Λουκουλ- 
λίους  αγώνας  έξετέλουν.  «  Οί  δε  "Ρωμαίοι, 
λε'γει  ό  Στράβων,  έτίμησαν  την  πόλιν  [ένεκα 
της  ηρωικής  αύτη  ς  αντιστάσεως]  και  έστιν  ε- 
λευθέρα μέχρι  νυν  και  χώραν  έχει  πολλην, 
την  {/.έν  έκ  παλαιού,  την  δέ  τών  'Ρωμαίων 
προσθέντων  καϊ  γαρ  της  Τρωάδος  έχουσι  τα 
π;  ρ  αν  του  Αίσώ-ου,  τά  περί  την  Ζέλειαν  και 
το  της  Αδράστειας  πεδίον  καϊ  της  Δασκυλί- 
τιδος  λίμνης  τά  [/.έν  έχουσιν  οί  Κυζικηνοί,  τά 
δέ  Βυζάντιοι-  προς  δέ  τη '  Δολιονίδι  καϊ  τη 
Μυγδονίδι  νέμονται  πολλην  μέχρι  της  Μιλη- 
τοπολίτιδος  λίμνης  καϊ  της  Άπολλωνιάτιδος 
αυτής,  δι'  ων  χωρίων  καϊ  ό  'Ρύνδακος .  ρεϊ 
ποταμός». 

'  Σήμερον  άλγος  βαρύ  γεννάται  έν  τη  καρ- 
αία  του  παρατηρητοΰ,  αναλογιζόμενου  δτι  δαί- 
μων τις  υπόγειος  σεισμός  συμβάς  τω  1 063  μ. 
Χ.,  φθονήσας  τήν  ωραιότητα  καϊ  μεγαλοπρέ- 
πειαν  αυτής,  κατέγωσε  ταύτην  ές  άεί,  συν- 
τρί^ας  έν  άκαρεϊ  διά  βαρβάρου  χειρός  πάν  ό 
τι  ώραΐον,  Ιξοχον  καϊ  ευγενές  διά  σειράς  αιώ- 
νων παρήγαγεν  ή  τών  Κυζικηνών  διάνοια  και 
τέχνη.  Που  νυν  οί  ωραίοι  καϊ  ασφαλείς  λιμέ- 
νες: ποϋ  τά  ισχυρά  τείχη;  που  τά  πρόγώμά- 
τα  καϊ  αί  γέφυραι ;  Που  το  βουλευτήριον,  το 
θεατρον,  τό  πρυτανεϊον,  ό  ναός  του  Αττάλου, 
ο  περίφημος  ναός  τής  Ασίας,  αί  άγοραί,  αί 
άποθήκαι  καϊ  πλήθος  πολλών  τοιούτων,  ων  έ- 
ΐήλείψε'ι  με  ό  χρόνος  διηγούμενον;  καϊ  έπϊ  τέ- 
λους πού  ή  κίνησις  καϊ  ή  ζωή  ;  Πάντα  ταύτα 
Ερείπια  καϊ  τάφος.  Άντί  τών  λαμπρών  έκεί- 
νων  οικοδομών,  λίθους,  κεράμους,  χώματα 
καϊ  κλάδους  παρατηρεί  τις-  άντί  τών  αγορών, 
τών  πλατ-'ών,  τών  οικιών,  άμπελώνας,  ε- 
λαιώνας καϊ  συκομορέ**ς  νυν  βλέπει"  άντί  τών 
ίξόχων  αύτής  ρητόρων,  κρώζει  νυν  ό  κόραξ 
καϊ  ή  γλαύξ'  άντί  δέ  τής  σμίλης  τών  δι'  έ- 
ξοχου καλαισθησίας  πεπροικισμένων  άρναίων 
έγάλματοποιών  αυτής,  άκούει  τις  τήν  όίκελ- 
λαν  χγρότου  τινός  έ'ν.θϊν  κάκεΐθεν  καϊ  τόν  πέ- 


λεκυν  του  ξυλοσχίστου  έκκόπτοντχ  τάς  κα- 
ρυχς  καϊ  τάς  συκομορέας.  Οία  άντιπαράθεσις ! 
Τά  πάντα  σιγώσιν  έν  νεκρική  σιγη,  τά  πχντχ 
τόν  νήδυμον  καθεύδουσι.  ΤοΠίρΟΓα  ΠΗΐΙί.111- 

ΙαΓ  βΐ  ηο3  ηταΙαπιιΐΓ  ίη  ίΐΐΐδ. 

Καϊ  έν  τούτοις  ύπήρΐεν  ενταύθα  πόλις  με- 
γάλη καϊ  θαυμαστή,  ή  ς  τά  έρείπια  έξεγείρου- 
σιν  έ'τι  και  σήμερον  τόν  ήμέτερον  θχυμχσμόν, 
βρχχεϊχν  δέ  περιγραφήν  αυτών  μεταδιδωμι 
ύμϊν  τήν  έσπέραν  ταύτην. 

Εϊ  καϊ  άγευστος  όλως  αρχαιολογικών  γνώ-. 
σεων,  άνέλαβον  όπως  σκιαγραφήσω  τά  κατά 
τήν  πόλιν,  τούτο  μέν  ό~ως  ένασχόλησίν  τινα 
σωματικήν  καϊ  πνευματικήν  παράσχω  έμαυτώ 
κατά  τήν  έν  Αρτάκη  διατριβήν  μου,  τοΰτο 
δέ  όπως  τοις  περί  τά  τοιαύτα  άσχολουμένοις 
δώσω  άφορμήν  εις  τήν  έπιστημονικήν  έρευναν 
τών  καθ'  έκαστα  προς  άνακάλυψιν  πολλών 
μνημείων  αρχαίας  Ελληνικής  τέχνης  καϊ  ευ- 
φυίας, άτινα  κρύπτονται  νυν  ύτό  τήν  έριβώ- 
λακα  τής  Κυζίκου  γήν.  Ή  έρευνα  καϊ  μελέτη 
τών  διαφόρων  τής  Κυζίκου  ερειπίων  δύσκολος 
τυγχάνει,  διότι  του  μέν  θέρους  άπαντα  καλύ- 
πτονται ύπό  φύλλων  και  ή  είσοδος  εις  τους  α- 
γρούς, τής  έπικαρπίας  ένεκα,  δεν  επιτρέπεται, 
του  χειμώνος  δέ  δυσκολωτέρα  διά  τό  ύπερβο- 
λικόν  του  ψύχους,  τήν  ύγρότητα  του  εδάφους, 
τάς  χιόνας,  τάς  βροχάς  και  τήν  ΰπέρ  τήν 
μίαν  και  ήμίσειαν  ώραν  άπόστασιν  του  μέρους 
τούτου  από  τής  Αρτάκης. 

Περί  τών  τειχών. 

Οϋδεμίαν  περιγραφήν  παρ'  άρχαίοις  καϊ 
νεωτέροις  εΰρίσκομεν  περί  τών  τειχών  τής  Κυ- 
ζίκου. Τηδε  κάκεΐσε  διεσπαρμέναι  σημειώσεις 
ευρίσκονται  έν  τη  φιλολογία,  ότι  τά  τείχη  ή- 
σαν ισχυρά  καϊ  ότι  άντέστησαν  έναντίον  τής 
άξιομνημονεύτου  πολιορκίας  τού  βασιλέως  του 
Πόντου  Μιθριδάτου.  Έν  τη  παρούση  κατα- 
στάσει  τών  τειχών  ακριβής  τις  περιγραφή  εί- 
ναι δύσκολος  εστίν  ότε  καϊ  άδύνατος,  τό  μέν 
διότι  μέρη  τούτων  ΰπ'  άνθρωπίνης  χειρός  κατ- 
εκρημνίσθησαν,  τό  δέ  διότι  ύπό  τού  πανδαμά- 
τορος χρόνου  κατεχώσθησαν,  καϊ  τά  υπολει- 
πόμενα, ύπό  δαφνών  καϊ  κισσών  περιβαλλό- 
μενα, άπρόσιτά  εΐσι*  ενια  μόνον  τούτων  προςι- 
τά  καϊ  ακέραια  καϊ  μέχρι  τής  σήμερον  δια- 
τηρούνται. 

Τά  τείχη  τά  μέν  έπϊ  τής  κλιτύος  τού  Δυν- 
δίμου  όρους,  τά  δέ  έπϊ  τής  πεδιάδος  κατε- 
σκευασμένα,  είχον  τό  σχήμα  τετράγωνον,  ού 


28 


Ο  Ε\  κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΑΛΗλΊΚΟΣ 


ΦΙ10ΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


αί  τέσσαρες  πλευραί  αντίκεινται  εις  τα  τέσσα- 
ρα σημεία  του  ορίζοντος·  και  τα  μεν  ανατο- 
λικά έπϊ  τοΰ  όρους  είσί,  τά  δέ  μεσημβρινά 
καθ'  δλον  τδ  μήκος  του  ισθμού  εκτείνονται" 
τα  δυτικά  παράλληλα  προς  τδν  κόλπον  της 
Κυζίκου  εΐσί,  τα  δε  βόρεια  άπδ  της  θαλάσσης 
μέχρι  των  ανατολικών  τείνων  διήκουσι.  Ταύ- 
τα σχεδόν  άπανταχοΰ  έ'χουσι  τρίμετρον  τδ 
πάχος,  και  μέχρι  μέν  ικανού  ύψους  άπδ  της 
βάσεως  συνίστανται  έκ  κανονικών  τετραγώνων 
φαιών  ώς  τδ  πολύ  και  υπερύθρων  γρανιτών, 
περαιτέρω  δε  έξ  ακανόνιστων  μικροτέρων  λί- 
θων δι'  άσβέστου  έπικεχρισμένων,  όπερ  επί- 
χρισμα και  μέχρι  σήμερον  ένιαχοΰ  άκέραιον 
διατηρείται.  Καθ'  άπασαν  την  περιφέρειαν 
της  πόλεως  τά  τείχη  δίπλα  είσι,  τδ  μεν  έξω- 
τερικόν,  τδ  δε  έσωτερικόν,  ένούμενα  πρδς  άλ- 
ληλα διά  διαφραγμάτων,  δι'  ών  άποτελούν- 
ται  ευρείς  τετράγωνοι  χώροι,  πρδς  άλλήλους 
και  πρδς  την  πόλιν  διά  θυρών  συνεχόμενοι. 
Παρά  τδ  έξωτερικον  τείχος  έξωθεν  ύπήρχ_ε 
βαθεϊα  τάφρος,  ην  και  σήμερον  παρατηρεί  τις 
έξωθεν  τών  τειχών  τοΰ  λιμένος  μεταξύ  τών 
δύο  αυτόθι  υπαρχόντων  λόφων  και  τών  αντι- 
κειμένων τειχών. 

Τά  μεσημβρινά  τείχη . 

Τά  τείχη  τοΰ  ισθμού,  ή  τά  μεσημβρινά  τεί-. 
χη,  είσϊ  τά  ισχυρότερα  άμα  δέ  και  τά  περιερ- 
γότερα  τών  τειχών,  διότι  άπετέλουν  τδ  κύριον 
έ'ρεισμα  της  πόλεως  κατά  τών  έξ  Ασίας  ε- 
πιδρομών. Ταΰτα  δέ  άρχόμενα  άπδ  της  θα- 
λάσσης τοΰ  κόλπου  της  Πανόρμου  και  κατα- 
λήγοντα  εις  τδν  Κυζικηνδν  κόλπον,  έπιστέ- 
φουσι  δύο  ).όφους  ατά  την  πορείαν  αυτών, 
τδν  μεν  άνατολικδν  παρά  την  Πανόρμιον,  τδν 
δέ  δυτικδν  παρά  τήν  Κυζικηνήν  θάλασσαν, 
οϊτινες  δι'  άνθρωπίνης  χειρός  έ'ξωθεν  και  παρά 
τά  τείχη  βαθέως  τμηθέντες,  άποτελοΰσι  μετά 
τούτων  βαθεϊαν  τάφρον,  ήν  τοσοΰτοι  αιώνες 
δεν  ήδυνήθησαν  νά  καταχώσωσιν.  Ώς  έκ  τη; 
θέσεως  αυτών  διαιρούνται  τά  μεσημβρινά  τεί- 
χη εις  τρία  ρ.έρη  :  τδ  μεν  πρδς  τδν  Πανόρ- 
μιον, τδ  δέ  πρδς  τδν  Κυζικηνδν  κόλπον,  άτι- 
να  άπδ  της  θαλάσσης  άρχόμενα  μέχρις  εκά- 
στου τών  λόφων  χωροΰσι,  τδ  δέ  τρίτον  μετα- 
ξύ τών  τειχών  καϊ  τών  λόφων  το  μέσον  άνα- 
πληροϊ.  Καϊ  τδ  μέν  πρώτον  μέρος,  εις  τήν 
Πανόρμιον  θάλασσαν  είςχωρούν,  σχηματίζει 
τδ  διά  τήν  ρ.ή  κατάφραξιν  της  τάφρου  άναγ- 
καϊον  προτείχισμα,    είτα  δέ  πρδς  τδν  ίσθμδν 


προβαΐνον,  έ'χει  αυτόθι  δύο  τετραγώνους  επάλ- 
ξεις οΰ  μακράν  αλλήλων  κειμένας,  μεταξύ  τών 
όποιων  υπάρχει  πύλη,  σήμερον  Δεμϊρ-καποΰ 
έπονομαζομένη .  Έσωθεν  τοΰ  εξωτερικού  τεί- 
χους, μεταξύ  τούτου  και  τοΰ  έσωτερικοΰ  πα- 
ρά τήν  πύλην  και  τήν  έ'παλξιν,  υπάρχει  βα- 
θύς τις  τετράγωνος  χώρος  ύπ'  άνθρωπίνης  χει- 
ρός ποιηθείς,  και  όνπερ  εγώ,  εΐ  μη  παράτολ- 
μόν  έστιν,  ώς  τδν  ναύσταθμον  ύπολαμβάνω. 
Παοά  τήν  δευτέραν  έπαλξιν  αντίκειται  ό  ανα- 
τολικός λόφος  πρδς  άσφάλειαν  της  πόλεως  ύπδ 
τών  Κυζικηνών  ε^ς  βαθεϊαν  τάφρον  τμηθείς, 
τδ  δέ  τείχος  περαιτέρω  εις  τδν  λιμένα  χωρούν 
αυτόθι  καταλήγει. 

Τδ  μεταξύ  τών  δύο  λόφων  κείμενον  μέρος 
τοΰ  τείχους  σχηματίζει  δύο  ήμιτετραγώνους 
χώρους,  τδν  μέν  έσωτερικόν  παρά  τδν  πρώτον 
λόφον  μιαρότερον,  τδν  δέ  έξωτερικδν  παρά  τδν 
δεύτερον  μεγαλήτερον.  Παρά  τούτοις  ερείπια 
μεγαλοπρεπή  οικοδομών  δημοσίων  και  ιδιωτι- 
κών ύπάρχουσιν,  άνασκαπτόμενα  ήρέμα  και 
κατ'  ολίγον  ύπδ  εργατών  Αρμενίων,  οΐτινες 
έκάστοτε  εύρίσκοντες  μνημεία  τέχνης  είς  τμή- 
αατα  ή  και  έν  συνόλω,  πωλοΰσι  ταύτα  αντί 
ευτελούς  ποσοΰ  εις  τους  αΰτόσε  έκάστοτε  προς- 
ερχομένους  άρχαιοκαπήλους,  και  ούτω  ές  αεί 
ταΰτα  εξαφανίζονται.  Παρά  τήν  γωνίαν  τήν 
ύπδ'  τοΰ  πρώτου  κάΊ  δευτέρου  ήμιτετρα- 
γώνου  σχηματιζομένην,  έν  τω  μέσω  περί- 
που τών  μεσημβρινών  τειχών,  ύπάρχουσιν 
αψίδες,  ύπόγειοι  θόλοι,  δύο  τείχη  παράλληλα 
είς  τδ  έσωτερικόν  της  πόλεως  χωροΰντα,  τε- 
τράγωνοι λίθοι  έκ  γρανίτου  και  λευκού  μαρ- 
μάρου, κίονες  έκ  γρανίτου,  κιονόκρανα  έκ  λευ- 
κοτάτου  μαρμάρου,  ήμίγλυφα  άνθέων  καϊ 
καρπών,  πάντα  ταΰτα  μαρτυροΰντα,  ότι  ύ.- 
πήρχεν  αυτόθι  μεγαλοπρεπής  τις  οικοδομή, 
πιθανώς  τδ  πρυτανεϊον,  όπερ  συνετρίβη  ύπδ 
τοΰ  σεισμού  καϊ  κατεχώσθη  ύπδ  τοΰ  χρόνου 
Περί  τοΰ  οικοδομήματος  τούτου  αναφέρει  ό 
Πλίνιος,  ότι  ό  δήμος  έπέτρεψεν  είς  τούς  πρυ- 
τάνεις τήν  άνέγε'ρσιν  άνδριάντος,  ον  οί  Παρια- 
νοί ήθελον  νά  στήσωσι  προς  τιμήν  Άπολλο- 
δώοου  τοΰ  Κυζικηνοΰ  έν  τινι  τόπω  παρά  τάς 
τραπέζας  έμπροσθεν  της  δωρικής  στοάς.  Πρδς 
κόσμησιν  τών  τραπεζών  τούτων  έδωρήσατο 
Περσεύς- ό  Μακεδών  *χρυσοΰν  άγγεϊον,  έν  δέ 
τή  οικοδομή  έφαίνετο  ή  λίθινη  άγκυρα  τών 
Αργοναυτών. 

Τδ  άπδ  τοΰ  δευτέρου  λόφου  μέχρι  της  Κυ- 
ζικηνής  θαλάσσης  μέρος  τοΰ  τείχους  ουδέν  έ- 
τερον άξιον  προςοχής  παριστ^,  ειμή  τούς  τε- 


1ΙΕ1Ί  ΤΩ\  ΚΓΚΙΙΙΙίϋν  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΚΥΖΙΚΟν 


20 


τραγώνους  εκείνους  χώρους,  περί  ών  άνωτε'ρω 
διελάβομεν. 

Περί  των  δυτικών  τειχών. 

Τά  δυτικά  τείνη  άρχόμενα  άπό  του  σημείου 
ένθα  καταληγουσι  τά  μεσημβρινά,  χωροΰσιν 
έν  διπλή  σειρά  άπαντώντα  τα,  βόρεια  καίπερι· 
λαμβάνουσιν·  έν  έαυτοϊς  τόν  άσφαλέστατον  πο- 
λεμικόν  λιμένα,  μεταβληθέντα  σήμερον  εις  ά- 
βαθη λίμνην.  Μεταξύ  των  τείνων  τούτων  δέν 
απαντώνται  οί  τετράγωνοι  εκείνοι  κανονικοί 
/ώ:οι  οί  έν  τοις  μεσημβρινοϊς  τείχεσι  περιγρα- 
©ίντες.  Τά  τείνη  ταύτα  έχουσί  τι  τό  άνώμα- 
μαλον  καί  ιδιάζον.  Έν  τω  με'σω  περίπου  αυ- 
τών ύπάρνουσι  δύο  ισχυρότατοι  εξάγωνοι  πύρ- 
γοι, παρ"  αλλήλους  κείμενοι  εις  το  βάθος  του 
πολεμικού  λιμένος.  Άπό  τούτων  τρεις  σειραί 
τείνων,  δύο  μεν  πρόςτά  μεσημβρινά καί  βόρεια 
«είχη,  άνά  μία  δέ  προς  τόν  λιμένα  εξέρχονται. 
Και  ή  ριεν  πρώτη,  ή  εξωτερική,  εκ  μιας  των 
εξωτερικών  γωνιών  του  έξαγώνου  αρχομένη, 
προνωρεϊ  έν  ήμικυκλίω  Ιξ  εκάστου  με'ρους  καί 
καταλήγει  είς  δύο  προχώματα  άνά  την  θάλασ- 
σαν βαθέως  χωροΰντα,  καί  ών  τά  ί'χνη,  ιδία  τά 
του  δυτικού,  τρία  μέτρα  τό  εύρος  έχοντα  καί 
έκ  τετραγώνων  φαιών  γρανιτών  συνιστάμενα4 
σώζονται  καί  μέχρι  σήμερον.  Μεταξύ  τών  ε- 
ρεισμάτων τούτων  υπηρχεν  άλλοτε  άλυσσος  ά- 
κοφράττουσα  καθ'  ολοκληρίαν  την  εις  τόν  πο- 
λεμικόν  λιμένα  είσοδο  ν,  ην  σήμερον  άντικατέ- 
στησεν  ή  φύσις  διά  της  άμμου. 

Παρά  τά  ερείσματα  ταύτα  ή'ρνετο  ή  έξω- 
τερικη  σειρά  τών  δυτικών  τειχών,  ένθεν  καί  έν- 
θεν εις  τά  βόρεια  καί  μεσημβρινά  κατευθυνό- 
μενη" ή  εσωτερική  σειρά  έκ  μεν  του  μεσημβρι- 
νού πύργου  ευθύ  εις  τά  μεσημβρινά  τείχη  χω- 
ρεί, έκ  δέ  του  βορείου  πύργου  τό  τείχος  παρ' 
αυτόν  άμβλεϊάν  τινα  γωνίαν  σχηματίζον,  εις 
τα  βόρεια  τείχη  διευθύνεται. 

Οί  εξάγωνοι  πύργοι,  δύο  τον  αριθμόν,  ό  μέν 
βόρειος,  ό  δέ  μεσημβρινός,  παρ'άλλήλοις  κείμε- 
νοι, είσί  το  ίσχυρότατον  έ'ρεισμα  τών  μεσημ.- 
βρινών  τειχών,  διότι  έκ  τούτων  οί  πολϊται  ή- 
μύνοντο  έπιτυχε'στερον  κατά  τών  έκ  θαλάσσης 
προσβολών.  Ή  διάμετρος  του  εξωτερικού  κύ- 
κλου, έφ'ου  αμφότεροι  έκτίσθησαν;  είναι  δε'κα 
κλ\  έπτά  μέτρων,  του  δέ  εσωτερικού  δέκα  καί 
τεσσάρων,  τό  δέ  πάχος  καί  ή  κατασκευή  τού- 
τοι τίροσομοία  τοις  λοιποΤς  τείν?σίν  έστι.  Ή 
εσωτερική  πλευρά  του  έξαγώνου  τούτου  συνέ- 
χεται μετά  τών  εσωτερικών  τεινών,  καί  έχει 


τήν  .τρία  μ.έτρα  εύρος  μετρούσαν  εϊσοδον.  'Ε- 
κάστη  τών  λοιπών  πλευρών  έξωτερικώς  μέν  μ,ε- 
τρουμένη  έ'νει  1 2  μ.έτρων  μήκος  καί  εσωτερικώς 
μ.όνον·θ,  φέρει  δέ  άνά  δύο  πολεμίστρας,  ών  τό 
έξωτερικόν  πλάτος  120  καίτό  έσωτερικόν 
ύφεκατοστομετρων  έστί,  καί  ύφ'έκάστην  τού- 
των εσωτερικώς  υ™  άρ/ει  ημικυκλικός  τις  χώ- 
ρος, ου  ή  διάμετρος  δύο  μέτρα  καί  έξήκοντα 
ΰφεκατοστόμετρα  έχει.  Τά  ημικύκλια  ταύτα 
άπέχουσιν  άλλήλων  καί  τών  γωνιών  τών  ε- 
σωτερικών πλευρών  άνά  88  ΰφεκατοστόμε- 
τρα. Σήμερον  ό  μέν  μεσημβρινός  πύργος  εί- 
ναι πεφυτευμένος  διά  κρομμύων,  του  δέ  βο- 
ρείου τά  τείχη  έκ  κισσών  περικαλύπτονται  καί 
έν  τω  έσωτερικώ  χώρω  ή  δάφνη  άφθόνως  φύε- 
ται. Μεταξύ  τών  δύο  πύργων  υπάρχει  υπό- 
γειος τις  πηγή,  ής  τό  ύδωρ  έκ  τών  τειχών  ε- 
ξέρχεται, προ  ταύτης  δέ  φύονται  δύο  πλάτα- 
τανοι,  ήδη  έν  έσχάτω  γήρατι  ευρισκόμενοι. 
Εσωτερικώς  παρά  τοις  πύργοις  τούτοις  πα- 
χύτατα τείχη  μετά  πολεμιστρών  ευρίσκονται, 
έμπέρικλείοντα  δύο  τετραγώνους  χώρους,  τόν 
μέν  μικοότερον,  τόν  δέ  μεγαλήτερον,  ϊ'σως  τήν 
αυτόθι  άγοράν,  καί  άπό  τών  τειχών  τούτων 
άρχεται  ή  εσωτερική  σειρά  τών  βορείων  τειχών. 

Περι  τών  ανατολικών  τειχών. 

Ταύτα  αρχόμενα  άπό  τών  τειχών  του  ισ- 
θμού παρά  τήν  θάλασσαν  του  Πανορμίου  κόλ- 
που άνέρχονται  έν  διπλή  σειρά  μέχρι,  του  ή- 
μίσεος  της  υπώρειας  του  όρους  "Αρκτωνος, 
είτα  δέ  στρεφόμενα  προς  δυσμάς  άπαντώσι 
παρά  τό  άμφιθέατρον  τά  βόρεια  τείχη.  Ή 
μεταξύ  τών  δύο  τεινών  άπόστασις  αυτόθι  εί- 
ναι ϊσως  τριπλάσια  της  άποστάσεως  τών  τει- 
χών του  ισθμού"  έ'σωθεν  καί  έξωθεν  του  έξω- 
τερικοΰ  τείχους  άπαντα  τις  τά  έκ  γρανίτου 
λατομεία,  ές  ων  οί  διά  τάς  οΐκοδομάς  της 
πόλεως  γρανίται  άπεκόπτοντο. 

Τά  βόρεια  τείχη. 

"Αρχονται  έκεϊθεν  ένθα  τά  άνατολικά  κα- 
ταλήγουσιν,  ήρεμα  δέ  καί  κατ'  ολίγον  κατερ- 
χόμενα τόν  "Αρκτωνα  καί  έκτεινόμενα  εις  τήν 
πεδιάδα,  έπιτρέπουσι  τήν  εις  τήν  πόλιν  ε'ίςο- 
δον  του  ποταμίσκου  της  Κλείτης  παρά  τό 
σήμερον  Τσιγγενέ  Μπουνάρ.  Αΰτόθεν  τά  μέν 
ίχνη  του  έζωτερικου  τείχους  έκλείπουσι  καθ' 
ολοκληρίαν,  άναφαίνονται  δέ  δυτικώτερον  εις 
άδιάσπαστον  σειράν  άπό  τών  παρακειμένων  υ- 
πωρειών μέχρι  θαλάσσης"    τό   έσωτερικόν  δέ 


30 


Ο  ΕΝ  ΚΔλ'/υΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΟΓΟΣ. 


τείχος  σχεδόν  άδιάσπαστον  μέχρι  των  [ΑνιοΐΛΟ- 
νευθέντων  πύργων  χωρεί. 

Περί  τοΟ  ναοΟ  του  ΆδριανοΟ. 

Βορειοδυτικώς  των  δύο  πύργων  κείνται  τα 
ερείπια  μεγάλου  καταστραφέντος  οικοδομή- 
ματος, πιθανώτατα  του  ναοΰ  του  Αδριανού, 
ον  οί  Κυζικηνοί  επί  πολλούς  αιώνας  έ'κτιζον, 
καϊ  όστις  οΰκ  άν  συνετελέσθη,  λέγει  ό  σχολια- 
στής του  Λουκιανού  Ίκαρόμ,  εΐ  μη  Αδριανός 
ό  Αυτοκράτωρ  'Ρωμαίων  συναντελάβετο  του 
έργου.  Δίων  ό  Κάσσιος  ονομάζει  τούτον  τον 
μέγιστον  και  κάλλιστον  ναόν  απάντων,  ω  τε- 
τραόργυιον  μέν  πάχος  οί  κίονες  ήσαν,  ύψος  δε 
πεντήκοντα  πήχεων,  έκαστος  πέτρας  μιας  και 
τάλλα  τα  έν  αϋτω  εκαστον  θαυμάσαι  πλέον 
ή  έπαινέσαι.  Ό  Μαλαλάς  συγκαταλέγει  τού- 
τον είς  τά  θαύματα  λέγων  «"Εκτισε  δέ  ό  αυ- 
τός Αδριανός  έν  τη  αύτη  Κυζίκω  ναόν  πάνυ 
μέγαν,  ένατων  θαυμάτων,  στήσας  έαυτω  στή- 
λην  μαρμαρίνην  μεγάλην  πάνυ  έκεϊ  είς  την 
όροφήν  του  ναοΰ,  έν  ή  επιγράφει  θείου  Α- 
δριανού, όπερ  εστί  επί  της  νυν.»  Άκριβεστέραν 
περινραφήν  του  ναοΰ  τούτου  δίδει  Αριστείδης 
έν  τω  λόγω,  δν  έςεφώνησεν  επί  τοις  έγκαινίοις 
αΰτοΰ  τω  167  μ.  Χ. 

«  Προς  αυτό  γε  ήκω  τό  κλυδώνιον,  πώς  άν 
εΐποιμι  όσον  βούλομαι;  άλλα  τοσούτον  άν 
εϊποιμι,  όσον  ειπών  συγγνοίην  έμαυτώ-  πάντας 
γαρ  μικροΰ  δέω  λέγειν  όσου  τοις  όμοιοι;  ένε- 
νείρησαν  ώςπερεί  παϊδας  άπεφήνατε,  τοσοΰτον 
έ'ργον  έγείραντες,  όσον  ένθυμηθήναι  μεν  άν 
μανίας  έ'ργον  είναι  έδοξεν,  έκτελέσαι  δέ  κρεϊτ- 
τον  ή  κατ'  άνθρωπον,  άπορήσαί  τις  άν  πό- 
τερον  ένταυθη  μετενήνεκται  της  νήσου  τό 
πλείστον  ή·κατάχώραν  μένει-  οΐμαι  δ' άν  ά- 
παντες συμφήσαι  μήτε  πόλεως  άν  άλλης  είναι 
τό  άνάθημα,  μήτε  λιθοτομίας  ετέρας  ή  της 
υμετέρας-  οϋ  γαρ  άρκέσαι  την  φύσιν  πρότερον 
μεν  γαρ  τών  νήσων  ταϊς  κορυφαϊς  έτεκμαί- 
ροντο  οί  πλέοντες,  Κύζικος  ήδε,  Προικόννησος 
αύτη  τών  άλλων  ήν  ΐδοι  τις"  νΰν  δ'ό  νεώς  άντί 
τών  όρων  άρκεϊ,  και  μόνοις  ύμϊν  οϋδέν  δει  λαμ- 
πτήρων, ούοέ  πυρσών,  ουδέ  πύργων  προς  τους 
καταίροντας,  άλλ'  ό  νεώς  πληρών  άπαν  τό 
όρώμενον  την  τε  πόλιν  καί  την  μεγαλοψυνίαν 
τών  έν  όντων  αυτήν  όμοΰ  δηλοϊ,  καί  τοσούτος 
ων  καλλίων  έστίν  ή  μείζων  εί  δ'έ'τυχον  παρι- 
όντες  Όμηρος  καί  Ησίοδος,  ραδίως  άν  μοι 
δοκοΰσιν  ειπείν,  τό  περί  το»  τείχους  του  Τρωι- 
κού μυΟολόγημα  μεταθέντες,  ώς  άρα  Ποσειδών 


και  Απόλλων,  κοινή  φιλοτεχνήσαντες,  άπειρ- 
γάσαντο  τό  έργον  τη  πόλει,  ό  μεν  την  πέ.τρ^ν 
παράσχων  έκ  του  βυθοΰ  της  θαλάσσης  καί  ά- 
μα ποιήσας  δυνατήν  είναι  κοα.ισθήναι,  ό  δ' 
ώσπερ  εικός  οίκιστήν  βουληθείς  την  έαυτοΰ 
πόλιν  κοσμήσαι  προσθήκη  τηλικαύτη·  φαίης  άν 
τών  μεν  λίθων  εκαστον  άντί  νεώ  του  παντός 
είναι,  τον  δέ  νεών  άντί  του  παντός  περιβόλου, 
τον  δ'αύ  περίβολον  τοΰ  νεώ  πόλεως  άπονρών- 
τα  γίγνεσθαι"  εί  δέ  βούλη  τά  τάς  ραστώνης 
καί  τρυφής-  άντί  γάρ  τών  οικιών  τών  τριωοό 
φων  καί  τών  τριήρων  πάρεστιν  όράν  νεών  τον 
μέγιστον,  τών  μεν  άλλων  πολλαπλασίονα,  αυ- 
τόν δέ  τριπλούν  τη  φύσει-  τά  μεν  αΰτοΰ  κα- 
τάγειός  έστι  θέα,  τά  δ' υπερώος,  μέση  δέ  ή 
νενομισμένη-  δρόμον  δέ  υπό  γήν  τε  καί  κρε- 
μαστόν  δι'  αΰτοΰ  διήκοντες  κύκλω  ώσπερ  οΰκ 
έν  προσθήκη  μέρει,  άλλ'έξεπίτηδες  είναι  δρό- 
μον πεποιημένοι.  » 

Ό  ναός  ούτος,  κατά  την  διήγησιν  τοΰ  Ζωναρά 
καί  Ιωάννου  'τοΰ  Σκυλίτση,  κατεστράφη  υπό 
σεισμοΰ  έν  τω  εκτω  έ'τει  της  βασιλείας  Κων 
σταντίνου  τοΰ  Δούκα  τω  1063  ρ..  Χ.  έφ'  οΰ 
ναός  τις  έν  Κυζίκω,  ούτινος  ή  περιγραφή  συμ- 
φωνεί μετά  τοΰ  Δίωνος  τοΰ  Κασσίου,  τελείως 
κατέπεσε. 

Σήμερον  ό  μεγαλοπρεπής  εκείνος  ναός,  δια 
τήν  κατασκευήν  τοΰ  όποιου  τοσοΰτοι  αιώνες 
είργάσθησαν  και  έν  ω  τοσαύτη  καλλιτεχνία  ύ- 
πήρνεν,  είναι  σωρός  έρειπίων,  συνιστάμενος  έκ 
συντριμμάτων  μαρμαρολίθων  μικρών  καί  με- 
γάλων, έν  οίς  καί  τεμάχια  άπειργασμένα  ευ- 
ρίσκονται. Μακρόθεν  παρουσιάζεται  λοφίσκος 
τις,  ον  περικαλύπτει  παχύφυλλος  καί  εύκαρπος 
δάφνη,  ώς  εί  αύτη  έγίνωσκε  τό  ένδοξον  πα- 
ρελθόν τοΰ  ναοΰ,  έφύη  <Γ  αΰτομάτως  αύτόθι 
όπως  σκιάζη  καί  διά  τοΰ  άρώματος  αυτής  κα- 
θαγιάζη  τό  λεί^ανον  τοΰ  μεγαλοπρεπούς  ε- 
κείνου οικοδομήματος"  κάτωθεν  μετρούμενο: 
ό  λόφος  ούτος  έχει  πλάτος  μέν  180,  καί  μή- 
κος 250  βήματα  Έπί  τοΰ  ανωτάτου  σημείου 
τούτου,  ένθα  ύπήρχεν  άλλοτε  ή  στήλη  μετά 
τοΰ  στηθαρίου  τοΰ  Άδριανοΰ  καί  της  επιγρα- 
φής, υπάρχει  τό  έκ  κλάδων  δένδρου  παράπηγμα 
τοΰ  δραγάτου,  όστις  ώς  άπό  σκοπιάς  φυλάσ- 
σει τούς  παρακειμένους  άγρούς.  Έπί 'τοΰ  λο- 
φίσκου παρατηρούνται  άνωφέρειαι  καί  κατω- 
φέρειαι,  χάσματα,  λείψα\ον  καταπεσόντων  θό- 
λων, ών  τρεις  μόνον  έν  μέρει  διασώζονται,  τών 
λοιπών  δέκα  ή  καί  πλειόνων  τόν  άριθμόν  κα- 
ταχωσθέν,των  καί  κατακρημνισθέντο>ν  ύπό  τά 
ερείπια.  Εισερχόμενος  τις  έκ  τοΰ  δυτικού  μέ-· 


ΠΕΡΙ  ΤΩ\  ΕΡΕΙΠΙΑ  ΤΠΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΚΥΖΙΚΟΥ 


31 


ρους  έκ  παραθυρίδος,  άπαντα  ύπόγειόν  τί- 
να σκοτεινόν  θόλον,  ού  το  εύρος  τριών  μέτρων 
εστί  και  το  (Αηχος  έξηκοντα.  βημάτων.  Οί 
πλάγιοι  τοΐ/οι  αύτοΰ,  έξ  ακανόνιστων  λίθων 
συνεστηκότες,  παρουσιάζουσιν  εις  την  βάσιν 
του  θόλου  όπάς  άντικειμ.ένας  και  έν  ?ση  απο- 
στάσει 0,82  ύφεκατοστομέτρων,  πιθανώτατα 
αναγκαίας  δια  την  κατασκευήν  του  θόλου,  υ- 
πό ταύτας  δε  άμ,φοτέρωθεν  τετραγώνους  κανο- 
νικούς λίθους  έκ  γρανίτου  τό  υψος-  0,22  ύφε- 
κατοστομ.έτρων,  τό  δέ  μήκος  από  0,80  μέχρις 
ενός  μέτρου"  τον  θόλον  βλέπει  τις  κεχρισμ.ένον 
δι'  ερυθράς  τίνος  άσβέστου.  "Ανωθεν  έπί  του 
θόλου,  πλησίον  της  εισόδου  και  εξόδου  του  υ- 
πογείου τούτου  δρόμου,  παρατηρεί  τις  οπην  τε- 
τ: άγωνον  0,47  ύφεκατοστομέτρων,  δι'  ης  τό 
φώς  είσηρνετο"  περί  τά  μέσα  τούτου  δύο  πλα- 
γίας θολωτάς  θύρας,  σχεδόν  άντικειμένας,  την 
μεν  ανωτέρω  κειμένην  και  έλουσαν  πλάτος 
0,78  ύφεκατοστομέτρων  οδηγούσαν  εις  πλάγιόν 
τινα  διάδρομον  προς  τά  άνω,  την  δε  πλήρη 
ύδατος  φέρουσαν  εις  διάδρομόν  τινα  προς  τά 
κάτω.  Παρά  την  άνατολικην  έξοδον  ό  θόλος 
»  ούτος  συνένεται  διά  στενού  τινός  διαδρόμου 
θολωτού,  πλάτους  123  και  μήκους  3,50,  προς 
ανατολάς  μεν  μεθ' ετέρου  θόλου,  έχοντος  τά 
αύτά  μέτρα,  και  την  αυτήν  συστατικότητα 
και  διεύθυνσιν,  και  όστις  έν  μέρει  κατακρημνι- 
σμένος,  έν  μέρει  κατα/ωσμένος  ύπάρχει,  έκ  δέ 
των  δύο  πλαγίων  αύτοΰ  μ.ερών  αυτόθι  συνέ- 
χεται δι'  ετέρων  θολωτών  διαδρόμων  τό  πλά- 
τος 80  ύφεκατοστομέτρων  και  τό  μήκος  τριών 
μέτρων,  μεθ'  ετέρων  δύο  ύπογείων παράλληλων 
αύτοΰ  θολωτών  δρόμων,  εχόντων  εκάστου  τό 
πλάτος  1,9  4  και  τό  αυτό  μήκος  καϊ  ύψος. 
Άςιοπαρατήρητόν  έστιν,  ότι  εις  τους  πλάγιους 
αυτούς  θόλους  ουδεμία  οπή  άνωθεν  ούτε  πλα- 
γίως παρατηρείται  διά  την  είσαγωγην  τοΰ 
φωτός,  πρός  δε  ότι  ό  εις  μόνον  των  τοίχων 
τούτων  είναι  κατασκευασμένος  έκ  τετραγώνων 
λελατομημένων  λίθων,  οΐτινες  σχεδόν  άπαντες 
εις  τάς  τεσσάρας  γωνίας  κατεστραμμένοι  είσί, 
προ;  τον  σκοπόν  της  έζαγωγης,  ένώ  ό  αντι- 
κείμενος τοϊνος  έξ  άκανονίστων  λίθων  συνέ- 
ετηκεν.  Οί  πλάγιοι  ούτοι  θόλοι  συνέχονται 
μετά  της  προεκβολης  αυτών  κατε/ωσμένης 
και  κατεστραμμένης,  είσί  δέ  όλως  σκοτεινοί-  τό 
έδαφος  τούτων  είνε  πλήρες  κοπράνων  νύκτε- 
ρίοων,  τών  μόνων  κατοίκων  τών  ύπογείων  τού- 
των θόλων,  και  μόνον  κρότον  ακούει  τις  τον 
,'κτύπον  τών  άπό  καιρού  εις  καιρόν  καταπι- 
πτουσών  σταγόνων. 


Περί  το0  κεντρικού  υδραγωγείου. 

Περι  τά  μέσα  τών  τειχών  τοΰ  ισθμού  και 
πλησίον  αυτών  κείνται  τά  ερείπια  δημοσίων 
και  ιδιωτικών  οικοδομών,  ων  τό  σχήμα-  ώς  τό 
πολύ  άνώμ.αλον  τυγχάνει.  Μεταξύ  τούτων  ευ- 
ρίσκει τις  ύπόγειόν  τινα  θολωτόν  δρόμ.ον  (πλή- 
ρη ύδατος  ποσίμου  τόν  χειμώνα,  τό  δέ  θέρος 
ξηρόν)  τό  πλάτος  τριών  περίπου  μ.έτρ.,  έχον- 
τα τήν' διεύθυνσιν  άπ' άνατολών  πρός  δυσμάς, 
καϊ  τό'  μήκος  άγνωστον  ώς  κεχωσμ,ένον  έν  τω 
βορείω  τείχω  αύτοΰ  φαίνεται  θυρίς  και  διά 
ταύτης  τετράγωνος  δρόμ-ος,  έξ  ού  τό  ύδωρ.Έν 
τοις  τοίχοις  ύπάρχουσι  θυρίδες  άντικείμ.εναι  άλ- 
λήλαις,  ων  ή  σημ.ασία  άγνωστος  μ.οι  τυγχάνει. 

Περί  του  ίπποδρομείου  και  ναυμα·/είου. 

Μέγα  και  ευρύ  οίκοδόμ.ημ.α,  κείμενον  εις  τους 
πρόποδας  τοΰ'Άρκτωνος  έπί  δύο  άντικειμ,ένων 
λόφων,  άνασκαφέντων  έν  ήμικυκλίω  και  άπο- 
τελεσάντων  κύκλον  πρός  ίπποδρόμ.ιον  καταλ- 
ληλότατον,  δι'ού  ρεϊ  ό  έκ  τών  δακρύων  της 
Κλείτης  μητρός  τοΰ  Κυζίκου  σχημ.ατισθείς  ό- 
μ,ώνυμος  ποταμ.ός,  όστις  έν  τη  μυθολογία:  μεν 
είχε  την  Οαυμ.ασίαν  ένέργειαν  της  έκ  τών  πλη- 
γών τοΰ  έ'ρωτος  θεραπείας,  έν  τη  οίκοδομ.η  δέ 
έπιτηδείως  διά  τε/νητών  θυρών  άνακοπτόμε- 
νος,  έσχημάτιζε  λίμνην  διά  τάς  τεχνικάς  ναυ- 
μ.αχίας,  άς  έν  αΰτώ  οί  Κυζικηνοί  έξετέλουν. 
Τό  οίκοδόμ.ημ.α  διά  τών  υψηλών,  ευρέων  και 
παχέων  τεινών  έκ  μ,εγάλων  τετραγωνικών  γρα- 
νιτών λίθων  συσκευασθέν,  διά  τών  διασωθέντων 
θόλων  διεγείρει  και  σημ.ερον  έτι  τόν  θαυμα- 
σμό ν  τοΰ  περιηγητοΰ.  Τω  είσιόντι  δεξιά  μεν 
υπάρχει  τεϊνος,  τό  ύψιστον  έκ  τών  διασωθέν- 
των, έχον  πλάτος  μ.έν  41/2·  (*ηκος  ^^2>  ^Ψ°? 
δέ  υπέρ  τά  20  μέτρα,  φέρον  έν  τω  μέσω  και 
έπί  τοΰ  ανωτάτου  σημείου  τά  ίχνη  ένθεν  και 
ένθεν  καταρρευσάντων  θόλων,  και  όπερ  μ.εθ' ε- 
τέρου άντικειμένου  καταπεσόντος  και  μ.η  υπάρ- 
χοντος έσχημάτιζε  την  κυρίαν  μεσημβρινήν  ε'ί- 
σοδον  της  οικοδομής. 

Παρά  την  κυρίαν.  ταύτην  είσοδον  ύπηρχον 
δύο  έτι  πύλαι  μ,ικρότεραι,  άκέραιαι  και  μέχρι 
σήμερον  διασωζόμεναι,  άνά  3  μέτρα  τό  πλάτος 
ένουσαι.  Απαράλλακτος  δ'  ήν  και  ή  βόρειος 
είςοδος,  δι'ής  ό  ποταμ,ός  εΐςέρνεται  και  έξ  ης 
μόνον  ή  άριστερά  θύρα  παρά  τόν  ποταμ.όν  δια- 
σώζεται, τών  λοιπών  καταρρευσασών.  Αί  δύο 
αύται  είσοδοι  μετά  τών  ύπερκειμ.ένων  θόλων 
και  πυλών  συνέδεον  τούς  δύο  λόφους  και  τέ- 


32 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


λειον  τον  κύκλον  άπειργάζόντο.  Έπί  των  λό- 
φων δεξιά  και  αριστερά  παρατηρούνται  ίχνη 
θόλων,  4  μέτρα  το  πλάτος  εχόντων,  '  και 
τείχη  υψηλά  σχηματίζοντα  ερείσματα  καταρ- 
ρευσάντων  θόλων,  τε'σσαρα  μέν  έπί  τοΰ  ανα- 
τολικού λόφου,  άγνωστσν  δε  πόσα  έπί  τοΰ  άν- 
τικειμένου,  δια  το  πλήθος  των  αΰτόθι  υπαρ- 
χόντων δενδρυλίων,  μη  επιτρεπόντων  την  πα- 
ρατήρησιν.  Δύο  των  επί  του  ανατολικού"  λό- 
φου ΰπαρν όντων  θόλων,  εχόντων  ανά  τε'σσαρα 
μέτρα  το  πλάτος,  χρησιμεύουσιν  ώς  μάνδρα 
αιγών  και  προβάτων,  έπί  δέ  τοΰ  ανωτάτου 
σημείου,  εις  τό  μέσον  τοΰ  λόφου,  οί  υπάρχοντες 
θόλοι  ώς  άποθήκη  γεωργικών  εργαλείων  άγρό- 
του  τινός.  Θόλων  δέ  ΰπηρχον  τρεις  σειραί  :  η 
άνωτάτη,  ή  μέση  και  ή  κατωτάτη,  κατά  πά- 
σαν  πιθανότητα  άνά  δέκα  έπί  εκάστης  σειράς 
εκάστου  λόφου,  έάν  τις  την  έ'κτασιν  και  την 
σχετικην  θέσιν  των  ταγών  προς  τούτους  και 
προς  τό  ήμικύκλιον  λάβη  τις  ΰπ'  όψει.  Έπί 
τοΰ  δυτικοΰ  λόφου,  έν  δυσίν  άντικειμένοις  ση- 
μείοις,  παρά  την  εί'σοδον  και  την  έ'ξοδον,  πα- 
ρατηροΰνται  δύο  υψηλά  τείχη,  ων  τών  μέν 
μεσημβρινών  ό  μεταξύ  υπάρχων  θόλος  κατέρ- 
ρευσε, τών  δέ  βορείων  ό  μέσος  θόλος  άκέραιος 
υπάρχει  και  μέχρι  τοΰ  νΰν. 

Περί  του  θεάτρου. 

Αντικρύ  τοΰ  πρυτανείου  και  παρά  τον  λι- 
μένα, έπί  της  κατωφέρειας  τοΰ  δρους  "Αρκτω- 
νος  και  έν  αϋτώ  έσκαμμένον  άπαντα  τις  μέ- 
γαν,  εϋρύν  και  ύψηλόν  ήμικυκλικόν  χώρον,  τό 
θέατρον,  όπερ,  ώς  έκ  της  θέσεως  αΰτοΰ,  δε- 
σπόζει της  πόλεως  μετά  τών  λιμένων  και  τών 
παρακειμένων  θαλασσών.  Ή  διάμετρος  τοΰ 
ημικυκλίου  τούτου  μέτρα  120  βήματα,  τό  δέ 
υψος  αΰτοΰ  60.  Έπί  της  ανωτάτης  περιφε- 
ρείας τοΰ  κτιρίου  παρατηρεί  τις  τά  κυκλικά 
τείχη,  άφ'  ών  κατά  διαστήματα  κατέρχονται 
ρ,ικρότερα  τείχη  προς  διαίρεσιν  τοΰ  έσωτερικοΰ 
χώρου.  Εις  την  οΐκοδομήν  εισερχόμενος  άπό 
τοΰ  άνατολικομεσημβρινοΰ  μέρους,  ευρίσκει  τις 
συντρίμματα  λευκοτάτου  μαρμάρου  έν  τω 
προσκηνίω,  τινά  τών  όποιων  τεχνηέντως  είσί 
γεγλυμμένα"  ό  δέ  ημικυκλικός  /ώρος  είναι  κα- 
τάπλεως  αειθαλών  δέδρων,  δαφνών,  κουμα- 
ρεών  και  πριναρεών.  ΊΙ  άκριβης  έξέτασις  τοΰ 
χώρου  τούτου  είναι  αδύνατος  και  ένεκα  μέν  τών 
προμνημονευθέντων  δενδρυλίων,  ιδία  δέ  τών 
όφεων,  έξ  ών  ένα  μέν,  περίπου  ενός  και  ημί- 
σεως μέτρου  τό  μήκος,   άπήντησα  παρά  τό 


προσκηνιον,  όςτις  ηρέμα  και  κατ*  ολίγον  απε- 
σύρθη άμα  ίδών  με,  τον  έτερον  δέ,  ΰψηλότε- 
ρον  επί  τοΰ  λόφου  χωρησας  μεταξύ  τών  δεν- 
δρυλίων, μείζονα  και  έξηγριωμένον,  και 'οςτις 
παρ*  ολίγον  έπετίθετο  κατ'  έμοΰ,  εί  μη  διά 
πυροβολισμού  έπρολάμβανον  αύτόν  και  ήνάγ- 
καζον  νά  άποσυρθη  έν  σπουδή  εις  τά  υψηλό- 
τερα τοΰ  άλσους.  Την  περαιτέρω  ε^ετασιν  των 
υπό  όφεων  φυλαττομένων  τούτων  λειψάνων 
κρίνας  έπίφοβον,  κατελθών  εις  τό  προσκηνιον 
άνεχώρησα  κομίζων  τεμάχιον  γεγλυμμένου 
μαρμάρου  ώς  δείγμα  της  αυτόθι  άλλοτε  ύπαρ- 
ξάσης  πολυτελείας  και  φιλοκαλίας. 

Περί  θεάτρου  έν  Κυζίκω  άναφέρει  έπιγραφη 
τις,  έν  η  τη  συγκλήτω  της  Κυζίκου  δοκεϊ  τους 
πρυτάνεις  στεφανώσαι  Άπολλόδωρον  άνθεστη- 
ρίοις  έν  τω  θεάτρω.  Σήμερον  ονομάζεται  τό 
μέρος  τοΰτο  τουρκιστί  Κοτζά-χ.Ιησιά .  Παρά 
την  οίκοδομην  άπαντώσι  λείψανα  δημοσίων 
και  ιδιωτικών  οικοδομών  πολλά  και  διάφορα, 
οίον  φρέατα,  τετράγωνοι  μικροί  και  μεγάλοι 
χώροι,  κίονες  μαρμάρινοι  έκ  γρανίτου  και  .άλ- 
ση άδιάβατα. 

Ό  ίσΟυ,ός  της  Κυζίκου. 

Μεταξύ  τών  μεσημβρινών  τειχών  της  πό- 
λεως και  της  άντικειμένης  παραλίας  της  Α- 
σίας" κείται  ό  ισθμός,  ένώνων  σήμερον  την  Κύ- 
ζικον  μετά  της  στερεάς  διά  δύο  στενών  και  μα- 
κρών λωρίδων  γης,  της  μέν  παρά  τον  Πανόρ- 
μιον,  της  δέ  παρά  τον  Κυζικηνόν  κόλπον.  Οί 
άρχαϊοι  όνομάζουσι  την   Κύζικον  άλλοτε  μέν 
νήσον,  ώς  Απολλώνιος  ό  'Ρόδιος  έν  τοις  Άρ- 
γονανηχοϊς  αύτοΰ  (στχ.  1936)  ομιλών  περί 
Κυζίκου  λέγει"  «'Έστι  δέ  τις  αίπεΐα  Προπον- 
τίδος  ένδοθι  νήσος))·  επίγραμμα  δέ  τι  έκ  της 
ανθολογίας  τοΰ  Έρυκίου  λέγει"  «  Νΰν  δέ  θα- 
νούσης όστέα  νησαίη  Κύζικος  ήμφίασεν  » "  άλ- 
λοτε δέ  χερσόνησον,  ώς  ό  Στράβων  και  ό  Ό- 
βίδιος   «  ήνωμένην  Κύζικον  μετά  προποντίων 
στομίων.»  ώνόμασαν.  Έκαστος  τών  συγγρα- 
φέων τούτων  έχει  δίκαιον,  διότι  αρχικώς  ή  Κύ- 
ζικος ην  νήσος,  ειτα  δέ  διά  προχωμάτων  και 
γεφυρών  έγένετο  και  διατελεί  η  δη  χερσόνησος. 
Εξετάζων  τις  την   Πανόρμιον  λωρίδα,  παρά 
μέν  την  θάλασσαν   ευρίσκει  στιβάδας  άμμου 
άποτελούσας  φυσικόν  τι  πρόχωμα  βαΟύτερον, 
έ'νθεν  μέν  άπό  της  πόλεως  τον  άνατολικον  λό- 
φον,  όστις  πρός  την   άπέναντι  άκτήν  χωρών 
κατέρχεται  μέχρι  τών  μέσων  έξαφανιζόμενος, 
κάκεϊθεν  λοφίσκους  δι'άνθρωπίνης  χειρός  έξομα- 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ  ΕΡΕΙΠΙΑ  ΤΠΙ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΚΥΖΙΚΟΥ 


33 


λισθεντας,  έφ'έαυτών  δ'έρείπια  τειχών  φέρον- 
τας, και  έν  τω  μέσω  άμμον  κατά  τόν  χειμώ- 
να σχεδόν  ύφ'  υδάτων  κατακλυζομένην.  Και 
έν  μεν  τή  άρχαιότητι  το  μέρος  τούτο  ήν  ό  πορ- 
θμος  ό  χωρίζων  τήν  Κύζικον  άτό  της  στερεάς, 
είτα  δ'  αυτόθι,  προχωμάτων  κατασκευασθέν- 
των,  ετέθη  ή  μία  των  γεφυρών  η  ένοΰσα  την 
Κύζικον  μετά  της  στερεάς  και  έπιτρέπουσα  δι' 
ΐδιαιτε'ρου  μηχανισμού  την  έκ  του  λιμένος  εϊ- 
σοδον  και  έ'ςοδον  των  πολεμικών  πλοίων  εις 
τόν  Πανόρμιον  κόλπον.  Ή  παρά  τόν  Κυζικη- 
νόν  κόλπον  λωρίς,  ένοΰσα  τό  δυτικον  άκρον  τών 
μεσημβρινών  τειχών  μετά  της  απέναντι  στε- 
ρεάς, είναι  όλως  χειροποίητος  και  φέρει  έφ'έαυ- 
της  σειράν  τετραγώνων  ερεισμάτων  σχέσιν  προς 
άλληλα  προς  την  θάλασσαν  και  προς  τον  λι- 
μένα διά  πλαγίων  θυρών  εχόντων.  Μεταξύ  τών 
προχωμάτων  τούτων,  έν  τω  μέσω  κατά  πάσαν 
πιθανότητα,  ένθα  σήμερον  ρεϊ  ό  έκτου  τέλμα- 
τος σχηματιζόμενος  μικρός  ποταμίσκος,  ύπήρ- 
χεν  ή  δευτέρα  γέφυρα,  ήτις  κατά  τάς  άνάγκας 
πρός  εϊσοδον  και  έξοδον  τών  πλοίων  ηνοιγε 
και  εκλειεν.  Παρά  τήν  γωνίαν  την  σχηματι- 
ζομένην  έκ  τών  προχωμάτων  και  του  δυτικού 
ά/.ρου  τών  μεσημβρινών  τειχών  πρός  τήν  θά- 
λασσαν ύπάρχουσι  λείψανα  άρχαίου  νεκροτα- 
φείου. Έν  τώ  μέσω  του  λιμένος,  άπό  της  πα- 
ραλίας της  μικράς  Ασίας  πρός  τά  τείχη  της 
Κυζίκου,  χωρεί  άψιδωτόν  τείχος,  φέρον  έφ'έαυ- 
τοΰ  αύλακα  καϊ  χρησιμεΰον  εις  ύδραγωγεϊον, 
δι'  ού  διωχετεύετο  εις  τήν  πόλιν  υπέρ  τήν  θά- 
λασσαν του  λιμένος  καϊ  τόν  δεύτερον  λόφον  τό 
σήμερον  παρά  τω  Δεβρέντι  άναβλύζον  γλυκύ 
ύδωρ. 

Τά  προχώματα  ταύτα  και  τάς  γεφύρας  α- 
ποδίδει ό  μεν  Πλίνιος  εις  τόν  Μέγαν  Άλέξαν- 
δρον,  άλλ  ό  Μ&ηΐΊΘΓΐ  έναντιούμενος  πρός 
τήν  γνώμη  ν  του  Πλινίου  λέγει,  ότι  εις  τόν 
Άλέξανδρον  απεδόθησαν  πολλαϊ  επιχειρήσεις, 
εις  τάς  όποιας  ούτος  ουδέν  μέρος  έλαβεν.  Έκ 


φύσεως,  λέγει  ούτος,  ή  Κύζικος  ήτο  χερσόνη- 
σος, της  όποιας  τον  ίσθμον  διώρυξαν  οί  Κυ- 
ζι*ηνοϊ  πρός  άσφά>ειαν  της  πόλεως"  άλλ'  ή 
άχ.ριβής  παρατήρησις,  κατ'  έμήν  γνώμην,  πεί- 
θει όλως  περί  του  εναντίου. 

Μεταξύ  τών  δύο  τούτων  λωρίδων  τών  προ- 
χωμάτων και  γεφυρών  καϊ  τών  δύο  άκτών  της 
Μυσίας  καϊ  της  Κυζικηνής  ύπήρχεν  ό  ευρύ- 
τατος και  ασφαλέστατος  εμπορικός  λιμήν,  σή- 
μερον εις  εύρύ  και  άβαθες  καλαμώνος  τέλμα 
μεταβληθείς,  του  μεν  θέρους  καθ'  ολοκληρίαν 
άποξηραινόμενον,  εκτός  μικρών  έξαιρέσεων,  του 
δέ  χειμώνος,  ένεκα  τών  άπό  τών  παρακειμένων 
λόφων  καταρρεόντων  ύδάτων,·  εις  άβαθη  λί- 
μνην  μεταβαλλόμενον.  Τό  μέρος  τούτο  σήμερον 
ύπό  της  κυβερνήσεως  άντί  εύτελούς  ποσού  πω- 
λούμενον,  δύναται  καϊ  κατά  τόν  χειμώνα  εύ- 
κολώτατα  νά  άποξηρανθί],  διά  διοχετεύσεως 
τών  αυτόθι  εΐςρεόντων  ύδάτων  εις  τήν  θά- 
λασσαν, καϊ  νά  μεταβληθή,  ένεκα  τών  αυτόθι 
άτ'  αιώνων  συσσωρευθέντων  φυτικών  καϊ  ζωι- 
κών ύλών,  εις  εΰφορώτάτην  πεδιάδα,  ήτις,  ώς 
έκ  της  θέσεως  αυτής  μεταξύ  δύο  κόλπων  καϊ 
δύο  ξηρών,  εύρύ  τό  μέλλον  υπόσχεται. 

Επίλογος. 

Τοσαυτα  λοιπόν  περί  τών  ερειπίων  της  αρ- 
χαίας Κυζίκου  καϊ  τοσαυτα  περϊ  της  σημα- 
σίας αυτών.  Ήμεΐς  τό  κατά  δύναμιν  περϊ  τού- 
των γράψαντες,  εύχόμεθα  όπως  αϊ  ήμέτεραι 
μελέται  άποβώσιν  άφετηρία  πολλών  και  με- 
γάλων σπουδών,  έκτών  συντριμμάτων  δέ  πα- 
οελΟόντος  Ελληνικού  μεγαλείου  καϊ  έκ  της 
κόνεως  τών  ημετέρων  προπατόρων  άναθρώση 
αυτόθι  καϊ  πάλιν  πόλις  μεγάλη  καϊ  θαυμαστή, 
ής  ή  δόξα,  τό  κλέος  και  ό  πλούτος  άφθιτος 
άείποτε  εϊ'η. 

Κ.  Σ.  ΜΛΚΡΗΣ,  Ιατρός. 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


5 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΓ'. 
(Ταχτική). 

Της  16  Μαίου  1883. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ· 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τη:  προτέρας  συνεδριάσεως, 

Ό  κ.  πρόεδρος  ποιείται  την  έξης  προς- 
λαλιάν. 

Κύριοι,  συνάδελφοι , 

»  Ψήφω  ύμών  εύμενεϊ  την  προεδρικών  ταύ- 
»  την  το  τρίτον  καταλαμβκνων  έδραν,  άμοι- 
»  ρώ  λέξεων  προς  δέουσαν  άπεικόνισιν  της 
»  συγκινήσεως,  ην  προϋξένησεν  έν  τη  εμη  καρ- 
»  δια  ή  λίαν  τιμητική  δι'  εμέ  ομόφωνος  ένδει- 
»  ξι  ς  της  υμετέρας  εμπιστοσύνης.  Έάν  φλο- 
»  γερά  προς  τον  Σύλλογον  στοργή  και  έγκάρ- 
»  διος  εις  τά  συμφέροντα  αΰτοΰ  άφοσίωσις 
»  δέον  ίνα,  κατά  την  γνώμην  υμών,  άπαρτί- 
»  ζωσι  τον  ύμέτερον  πρόεδρον,  άδιστάκτως 
»  και  μετά  παρρησίας  δηλώ  κατά  την  έπίση- 
»  μον  ταύτην  ώραν  της  τών  νέων  κοσμητόρων 
»  εγκαθιδρύσεως,  ότι  δεν  έπλανήθη  ή  ψήφος 
»  υμών  άλλ'  έάν  ,  ώς  έμοι  γε  δοκεΐ,  ίσως  δέ 
»  και  ΰμΐν,  πλείστα  συν  τούτοις  έτερα  άφεί- 
»  λη  κεκτημένος  τυγχάνειν  προσόντα,  μετά 
»  της  αυτής  παρρησίας  και  οΰδενός  δίχα  οι- 
»  στανμοΰ  ομολογώ,  ότι  ουκ  επιτυχώς  έξελέ- 
»  ξατο  ό  Σύλλογος  τον  κατά  τό  άρχόμενον 
»  εΐκοστόν  τρίτον  συλλογικόν  έ'τος  ΐθύντορα 
»  αΰτοΰ. 

»  Αποδέχομαι  οϋχ  ήττον  προθύμως  την 
»  άνατεθεϊσάν  μοι  διακονίαν,  τό  μεν  τη  ύμε- 
»  τέρα  ύπείκειν  όφείλων  κυριαρχώ  κελεύσει, 
τό  δέ  τη  δραστηρίω  έπαναπαυόμενος  συμπρά- 
»  ξει  τών  περί  έμέ  έριτίμων  και  πεφωτι- 
»  σμένων  συναδέλφων  μου,  ων  οί  μεν  ΰμϊν  τε 
))  και  έμοϊ  τρανώς  έπεδείξαντο  καΟ'  άπαν  τό 
»  λήξαν  συλλογικόν  έτος  τάς  περικοσμούσας 
»  αυτούς  πολύτιμους  άρετάς,  οί  δέ,  ΰφ'ύμών 
»  και  άλλοτε  έκτιμηΟέντες,  έτι  μείζονος  έκ- 
»  τιμήσεως  άντάξιοι  αναμφιβόλως  άναδειχθή- 
»  σονται  κατά  τάς  χαλεπάς  τη;  σήμερον  πε- 


»  ριστκσεις.  Έξ  ονόματος  ούν  πάντων,  εύ- 
»  χαριστώ,  ευχαριστώ  ΰμϊν,  κύριοι  «υνάδελ- 
»  φοι,  επί  τη  ύμετέρα  εμπιστοσύνη,  διαβε- 
»  βχιών  ύμάς  περί  της  διηνεκούς  και  όσον  έ'νε- 
»  στι  τελεσφόρου  ΰπό  του  νέου  προεδρείου  πε- 
»  ριφρουρήσεως  τών  τοΰ  Συλλόγου  ηθικών  τε 
»  και  υλικών  συμφερόντων,  ίδια  δέ  περί  τών 
»  καταβληθησομένων  προσπαθειών,  όπως  εΰα- 
»  ρέστως  έπιλυθώσι  τά  δύο  μάλλον  έπείγον- 
»  τα,  καθ '  ημάς,  ζητήματα,  ήτοι  τό  τών  ή- 
»  μετέρων  δημοσιεύσεων  και  τό  τών  οΐ/.ονο- 
»  μικών  ημών.  Εΰχηθώμεν  δ'  άπαντες  ένί  στό- 
»  ματι  και  μια  καρδία,  όπως,  ύπό  την  αιγίδα 
»  της  Σεβαστής  Κυβερνήσεως,  ό  Έλλ.  Φιλ. 
»  Σύλλογος  χωρη  άσφχλώς  και  ταχέως  προς 
»  μείζονα  όσημέραι  τιμήν  και  εύκλειαν  τοΰ 
»  έθνους  ημών  »  .  (Χειροκροτήσεις) 
Ακολούθως  άνακοινοΰτχι  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ης  παρατιθέμεθα  τάς  έξης  έπιστολάς. 

Επιστολή  Μ.  Φωτίου,  έκ  Μιτυλήνης,  από 
7  τρέχοντος,  διαβιβκζοντος  άντίγραφον  ψηφί- 
σματος 'Ρωμαϊ/.ης  εποχής  «  περί  τοΰ  μή  κα- 
θίστασθαι  πράκτορας  »,  ευρεθέντος  έν  "Ασσω. 

Της  ένταΰθα  Φιλομούσου  Εταιρίας  Πα.Ι- 
Λάδος  άπό  16  παρόντος,  έξαιτουμένης  την 
μεγάλην  αϊθουσαν  τοΰ  Συλλόγου  διά  τάς  έξε- 
τάσεις  τοΰ  παρθεναγωγείου  αύτής,  γενησομέ- 
νας  τη  19  Ιουνίου  έπιόντος. 

Ανωνύμου,  άπό  16  ένεστώτος,  έξαιτουμέ- 
νου,  διότι  ένδιαφέρεται,  άντίγραφον  της  εκ- 
παιδευτικής επιτροπής  διά  τον  Καραπάνειον 
άγώνα,  ήτις  άνεγνώσθη  έν  τη  έπετείω  έορτη 
τοΰ  Συλλόγου  ΰπό  τοΰ  κ.  Κ.  Ξανθοπούλου. 

Ανωνύμου,  ύπό  την  αυτήν  ήμερομηνίαν, 
επίσης  έξαπουμένου  άντίγραφον  μέρους  τής 
αυτής  έκθέσεως  διά  τον  αΰτον  λόγον. 

Περί  μεν  τής  έπιγραφής  τοΰ  κ.  Μ.  Φωτίου 
άποφασίζεται,  ϊνα  άποσταλη  τη  άρχαιολογικη 
επιτροπή"  περί  δέ  τής  αιτήσεως  τής  ένταΰθα 
Φιλομούσου  Εταιρίας  Πα.Ι.Ιάδος,  τη  προτά- , 
σει  του  κ.  Μιχαήλ  Βελλογιάννη,  όπως  παρα- 1 
χωρηθη  αύτη  κατά  τήν  όριζομένην  ήμέραν  ή 


Π  Ρ  Α  Κ  Τ  I  I  Λ 


35 


μεγάλη  του  Συλλόγου  αίθουσα  δι  κ  τάς  εξετά- 
σεις των  μαθητριών  αϋτής"  και  περί  της  αι- 
τήσεως των  δύο  άνωνύαων,  όπως  δηλωθη  αϋ- 
τοϊς,  ότι  ό  Σύλλογος  παρέχει  αΰτοϊς  την  έ'κ- 
θεσιν,  ήν  έξητήσαντο,  προς  άντιγραφήν,  άλλ' 
εντός  του  γραφείου  αύτοϋ,  εις  ο  δε'ον  ίνα  πέμ 
ψωσιν  αντιγραφείς. 

Μετά  ταύτα  άγγελλονται  αί  προςφοραί  των 
βιβλίων. 

Τοις  δωρηταϊς  τούτων  εκφράζονται  εΰχα- 
ριστίαι. 

Ό  κ.  Μ.  Βε.ΙΛογιάη-ης  εισηγείται  την  έκ- 
λογήν  λογιστοΰ  του  Συλλόγου. 

Μετά  μικράν  δέ  συζήτησιν  γίνεται  δεκτόν, 
όπως  ι/.ελετηβή  τό  πράγμα  έν  συνεδριάσει  του 
προεδρείου,  και  ακολούθως  συζητηθή  έν  συνε- 
δριάσει του  Συλλόγου. 

Είτα  ο  κ.  Άθ.  Πα.-τπαΰόπον.ίος  Κεραμεύς 
άναγινώσκει  «  τοπογραφικόν  και  ιστορικόν  ΰ- 
πόμνημα  περί  του  έν  Λυδία  Ννυφαίου  ».  Έν 
τη  πραγαατείχ  ταύτη  ό  κ.  Α.  Παππαδόπου- 
λος  Κεραμεΰς  περιγράψας  τά  όρη  Σίπυλον  και 
Όλυμπον  (τανΰν  Νίφ-Δάγ),  την  μεταξύ  αυ- 
τών και  [/.ε'ρους  του  Τριώλου  σχηματιζομένην 
μικράν  κοιλάδα  μετά  των  ποταμών  και  χω- 
ρίων αύτής,  έκτίθησιν  είτα  τά  κατά  τά  αρ- 
χαιότατα ανάγλυφα  του  Σεσώστριος,  άτινα 
αναφέρει  και  ό  Ηρόδοτος  έν  βιβλ.  Β'.  Ταύτα, 
λ;·  -;·,  ό  κ.  Α.  Παππαδόπουλος  Κεραμεύς,  εί- 
σί,  κατά  τάς  νεωτάτας  έρευνας,  έργα  λαοΰ 
ασιατικού,  άκμάσαντος  προ  της  λυδικής  μο- 
ναρχίας, του  Χεττικοΰ  καλουμένου,  όςτις  επί 
πολλάς  εκατονταετηρίδας  ήν  κύριος  άπάσης 
της  Μικράς  Ασίας,  και  ού  ή  μοναρχία,  ώς 
ά-οδει/.νύασιν  αί  άσσυριακαί  έπιγραφαί,  ή- 
βρευεν  έν  Καρχησίω  της  Συρίας.  Του  λαοΰ 
τούτου  εργα  άνευρέθησαν  πάμπολλα  έν  πολ- 
λοίς τόποις  της  Φρυγίας,  Λυδίας,  Πτερίας 
κλπ.  Συν  τούτοις  ό  κ.  Α.  Παππαδόπουλος 
Κεραμεΰς  περιέγραψε  δύο  νέα  μνημεία  της  αυ- 
τής έποχής,  άγνωστα  μέχρι  σήμερον,  ών  τό 
μεν  παριστών  λέοντα  διατηρείται  νυν  έν  τω 
Μουσείω  Σμύρνης,  τό  δέ  έστι  βράχος  κατά 
τάς  ύ-ωρείας  του  Τμώλου,  κείμενος  εις  άπό- 
στασιν  ρ.ιάς  ώρας  της  κλεισωρείας  Καρά  Μπελ 
και  ΰπερθεν  της  έλληνίδος  κώρ.ης  Κρητζαλιά, 
έφ'  οΰ  ό-άρχουσι  διάφορα  λαξεύματα,  άξια 
σπουδής  και  μελέτης.  Μετά  ταύτα  μεταβαί- 
νει ό  κ.  Α.  Παππαδόπουλος  Κεραμεύς  εις  την 
περιγραφήν  των  ερειπίων  και  τών  πέριξ  της 
δεσ-οζούσης  άπάσης  της  μνησθείσ/)ς  κοιλάδος 
κωμοτιόλεως  Νυμφαίου,   ήτις  κατά  μέν  τά 


γραπτά  μνημεία  γινώσκεται  από  του  ΙΒ'  αιώ- 
νος, κατά  δέ  τά  έν  αυτή  έρείπια  έ'χει  άρχήν 
παλαιοτάτην,  διότι  σώζονται  έκεϊ  τμήματα 
του  αρχαίου  τείχους  έλληνικής  τέχνης,  νομί- 
σματα τών  μακεδονικών  χρόνων  και  άλλα. 
Άπαριθμήσας  δέ  ύστερον  και  τά  γνωστά  ι- 
στορικά γεγονότα  του  τόπου  τούτου,  καθ'  ά 
αποδεικνύεται,  ότι  τό  Νύμφαιον  διετέλεσεν  έπί 
πολλά  έτη  κατά  τον  ΙΒ'  αιώνα  ώς  δευτέρα 
πρωτεύουσα  τών  έν  Νικαία  αυτοκρατόρων,  οΐ- 
τινες  και  έκαλλώπισαν  και  έμεγέθυναν  και  έ- 
λάμπρυναν  αυτό  διά  τε  οικοδομών  και  άλλων 
πραγμάτων,  καταστρέφει  τον  περί  Νυμφαίου 
λόγον  διά  της  απαριθμήσεως  και  αναγνώσεως 
πολλών  βυζαντινών  μνημείων  και  έπιγραφών. 

Μετά  ταΰτα  άποφασισθέντος  τη  προτάσει 
του  κ.  Ν.  Παρανίκα,  όπως  δημοσιευθή  διά 
τών  έφημερίδων  ή  λογοδοσία  του  προέδρου 
κατά  την  έπέτειον  του  Συλλόγου  έορτήν  και 
εί  δυνατόν  και  αί  έκθέσεις  του  Ζωγραφείου 
διαγωνίσματος  και  του  Καραπανείου  άγώνος, 
λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΔ'. 

(Ταχτική). 

Τής  23  Μαίου  1883. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΛΙΑΔΘΪ'. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία,, 

έξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών 

Του  αΐδ.  κ.  0.  Ο.  ΟΐΙΓίΐδ,  άπό  21  ιστα- 
μένου άναγγέλλοντος,  ότι  γενομένης  της  πρώ- 
της συνεδριάσεως  της  αρχαιολογικής  έπιτρο- 
πής,  αυτός  μέν  έξελέγη  πρόεδρος,  ό  δέ  κ. 
Κυριάκος  Περδικίδης  γραμματεύς  αυτής  διά 
τό  άρξάμενον  νέον  Συλλ.  έτος. 

Τής  Α.  Έξ.  του  κ.  Δ.  Άριστάρχου  Βέη, 
άπό  19  ισταμένου,  υποβάλλοντος  τήν  παραί- 
τησιν  αυτού  άπό  μέλους  τής  τε  αρχαιολογι- 
κής και  επιστημονικής  επιτροπής. 

Του  κ.  Κ.  Κανελλάκη  εκ  τών  Νενήτων 
τής  Χίου,  άπό  18  ισταμένου,  εύχαριστοΰντος 
τω  Συλλόγω  έπί  τή  άποστολή  τών  περιοδι- 
κών αυτού  διά  τό  άναγνωστήριον  Νενήτων, 


36  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 

αποστέλλοντας  άντίγραφον  επιγραφής,  και 
διαβιβάζοντας  έγκλειστος  εύχαριστήριον  γράμ- 
μα του  σωματείου  Κα.Ιοΰ  Όδηγοΐ'  έν  Νε- 
νήτοις. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  αί  προσφοραί  βι- 
βλίων. 

Τοις  δωρηταϊς  εκφράζονται  εΰχαριστίαι. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  αναγγέλλει,  οτι 
ό  κ.  Άρίσταρχος  Βαλμάνος,  έκ  Βαγδάτης  εν- 
ταύθα έλθών  κατ'αύτάς  και  μεθ' εαυτού  κο- 
μίσας  ικανά  άρχαιολογήματα  έν  ταϊς  χώ- 
ραις  έκείναις  ΰπ'  αΰτοΰ  ευρεθέντα,  έοήλωσεν 
αΰτώ,  δτι  προσφέρει  ταΰτα  τω  ήμετέρω  Φιλο- 
λογικοί Συλλόγω.  Τά  άρχαιολογήματα  ταύ- 
τα, προστίθησιν  ό  κ.  Χατζηχρήστου,  έκ  λυ- 
χνίας και  έτερων  αγγείων,  είσίν  αρκούντως 
περίεργα.  Δι'  ελπίδος  δ'έ'χει  δτι  έκ  της  μελέ- 
της αΰτών  ικανά  έξαχθήσονται. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ευχαριστεί  τω  κ.  Χρ.  Χα- 
τζηχρήστου, και  δηλοϊ  δτι  τά  άρχαιολογήμα- 
τα  παραπε,αφθήσονται  τή  αρχαιολογική  επι- 
τροπή. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Ξανθόπουλος  άναγινώσκει 
συνέχειαν  της  «των  Ηθικών  Νικομαχείων  του 
Αριστοτέλους»  πραγματείας  αΰτοΰ1. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

—»»©«<;<— 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΕ'. 
(Τακτική). 
Της  30  Μαίου  1883.  / 
Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑ ΑΟΐ*. 

Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  τακτικής  συνεδριά- 
σεως, άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεται-  περίληψις  τώνδε  τών  επι- 
στολών 

Επιστολή  της  Εκπαιδευτικής  του  ήμε- 
τέρου  Συλλόγου  επιτροπής,  άπό  30  φθίνοντος, 
άγγελλούσης  δτι  κατά  τήν  πρώτην  αΰτής 
συνεδρίασιν  εξελέγη  γραμματεύς  αΰτής  ό  κ.  Λ. 
Πετρίδης. 

Του  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  γυμνασιάρχου 
του  ενταύθα  λυκείου,  άπό  30  λήγοντος,  έξαι- 


1)  'ΙΙ  πραγματεία  αύτη  πάσα  έδηίΑοσιεύΟη  έν 
τώ  ΙΖ'  τόυ.ο),  σελ.  1. 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

τουμένου  τήν  μεγάλην  αϊθουσαν  του  Συλλό- 
γου κατά  τήν  12  καϊ  26  Ιουνίου  διά  τάς  ε- 
ξετάσεις του  ΰπ'  αΰτοΰ  διευθυνομένου  γυ- 
μνασίου. 

Της  Α.  Θ.  Π.  του  Οικουμενικού  Πατρι- 
άρχου, άγγέλλοντος  δτι  συμφώνως  τω  Γ'  άρ- 
θρω  του  Κανονισμού  της  Κεντρικής  Έκπαιδ. 
Επιτροπής  έξελένησαν  μέλη  αυτής  οί  έκ  τών 
μελών  τού  Συλλόγου  κκ.  θ.  Σαλτέλης  και 
Τ.  Καραθεοδωρή,  και  άξιοΰντος  όπως  διαβι- 
βασθώσι  τά  επί  τούτω  πατριαρχικά  πιττάκια 
τοις  είρημε'νοις  κυρίοις. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  δτι  το 
προεδρεΐον  σκεψάμενον  έ'γνω,'  δπως  καθυπο- 
βάλτ)  τω  Συλλόγω  προς  κανονικωτέραν  λει- 
τουργίαν  τού  γραφείου  τάς  έξής  προτάσεις" 

"Αρθρ.  Α'.  Ό  γενικός  γραμματεύς  έ'χει  τήν 
διεύθυνσιν  τού  γραφείου  τού  Συλλόγου. 

"Αρθρ.  Β '.  Οί  κοσμήτορες,  οί  πρόεδροι  και 
οί  γραμματείς  τών  επιτροπών  όφείλουσι  διά 
πάσαν  αί'τησιν  εγγράφου  τινός  ή  δι'  άλλην 
πληροφορίαν  ή  έργασίαν  σχετιζομένην  προς 
το  γραφεϊον  τού  Συλλόγου  νά  συνεννοώνται 
άπ'  εύθείας  μετά  τού  γενικού  γραμματέως  εί- 
τε προφορικώς  εί'τε  δι' έγγραφου  σημειώσεως. 

"Αρθρ.  Γ'.  Αί  προς  δημοσίευσιν  εις  τάς  έ- 
φημερίδας  κοινοποιήσεις  τού  Συλλόγου  συν- 
τάσσονται και  στέλλονται  υπό  του  γεν.  γραμ- 
ματέως, επίσης  δε  ΰπ'  αΰτοΰ  στέλλονται  προς 
δημοσίευσιν  και  δσα  αν  ό  Σύλλογος  έγκρίνγ) 
νά  δημοσιεύσν)  διά  τών  έφημερίδων. 

Αί  προτάσεις  αύται  παμψηφεί  γίγνονται 
δεκταί. 

Εκλέγεται  δε  μέλος  τής  Συντακτικής  έ- 
τροπής  ό  κ.  Νικ.  Παρανίκας  άντι  του  κ.  Κ. 
Κοντοπούλου  έκλεγέντος  γραμματέως  τής  Φι- 
λολογικής έπιτροπής. 

Γίγνεται  δεκτή  ή  άνωτέρω  αίτησις  του  κ. 
Χρ.  Χατζηχρήστου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  τήν  διακοπήν  τών 
τακτικών  συνεδριάσεων  του  Συλλόγου  μέχρι 
Σεπτεμβρίου. 

Είτα  ό  κ.  Ιορδάνης  Καρολίδης  άναγινώ- 
σκει μετάφρασιν  τοΰ  ποιήματος  «  Δαμαϊαν- 
τία  και  Νάλος  »  έπιγραφομένου,  άφ'ού  πρό- 
τίρον  έποιήσατο  εΐσαγωγήν  εις  τό  επος  καθό- 
λου και  τήν  ύπόθεσιν  του  ποιήματος1. 

Ακολούθως  ό  κ.  'ΛΘ.  Παπαδ.  Κεραμεύς 
εκφράζει  τάς  εΰχαριστίας  αΰτοΰ  τω  κ.  Καρο- 
λίοη  πραγματευσαμένω  περί  ποιήματος  σαν- 


1)  Ίδε  σελ.  1. 


η  ρ  α  κ 

σκριτικοΰ'  διότι  ή  σανσκριτική  γλώσσα,  καθ'ά 
άπό  τίνων  έτών  απεδείχθη,  μεγάλως  σ/ κτίζε- 
ται προς  τήν  Έλληνικήν.  Εκφράζει  δ'  ό  κ. 
Κεραμεύς  την  λύπην  αΰτοΰ,  διότι  ή  σανσκρι- 
τική οΰχ  υπάρχει  έν  τοις  έλλην.  γυμνασίοις. 
Είτα  παρακαλεί  τόν  κ.  Καρολίδην  όπως  εϊπη 
αΰτω,  ποία  έστίν  ή  του  ποιήματος  εποχή,  καϊ 
τοϋτο,  διότι  πολλά  τούτων  έθεωρήθησαν  αρ- 
χαιότατης εποχής  υπό  τίνων  ό  Μ.  ΜαΙΙθΓ 
όμως,  λε'γει  ό  Χ.  Κεραμεύς,  εν  τινι  διαλέξει 
αύτοϋ  πρό  τίνων  μηνών  γενομένη,  άπέδειςεν, 
ότι  τά  ποιήματα  ταΰτα  ούκ  είσϊ  τοσούτον  αρ- 
χαία, ώ;  ένομίζετο,  και  ότι  χρονολογούνται  ά- 
πό 1 — 2  αιώνων.  Υπάρχει  δε  προς  τούτοις 
ιδία,  ότι  τά  σανσκριτικά  ποιήματα  πηγάζουσι 
μάλλον  άπό  τήν  έλληνικήν  ή  ταΰτα  άπό  τήν 
σανσκριτικήν.  Τέλος  ό  κ.  Κεραμεύς  αιτείται 
τήν  έ'κδοσιν,  ήν  είχε  προ  οφθαλμών  ό  κ.  Κα- 
ρολίδης  του  ποιήματος  του  «Νάλου». 

Ό  κ.  Καρολίδης  απαντών  λέγει,  ότι  πρό 
οφθαλμών  ειχε  τήν  έ'κδοσιν  του  ΚαΙνθΓΐ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  εϋχαριστήσας  τω  κ.  Καρο- 
λίδη  διά  τό  άνάγνωσμα  αΰτοΰ,  άνακοινοϊ,  ότι 
κατά  τήν  κηδείαν  τής  μητρός  της  Α.  Έξ. 
του  Χρηστάκη  Έφένδη  Ζωγράφου,  μεγάλου 
Τοβ  Συλλόγου  ευεργέτου,  τήν  γενομένην  χθες, 
ο  Σύλλογος  άντεπροσωπαύθη  υπό  του  προε- 
δρείου  αΰτοΰ  και  πολλών  μελών,  καϊ  ότι  μετά 
τό  τέλος  αυτής  απηύθυνε  τω  έν  Παρισίοις 
διατρίβοντι  Χρηστακη  Έφένδη  Ζωγράφω  τό 
τηλεγράφημα  τόδε- 

α  Τω  Έζοι-ωτάτω 
Χρτ\στάκι\  Έφεκδΐ]  Ζωγράφω. 

Εις  Πχρ'.σιους. 

»  Ό  Ελληνικός  Φιλολογικός  Σύλλογος, 
»χντιπροσωπευθεΰς  υπό  τοΰ  προεδρείου  αΰτοΰ 
»  έν  τ/)  λυπηρά;  τελετή,  κοινωνεί  όλοτελώς 
»  τής  υμετέρας  θλίψεως. 

(Ύπογ.)  Κα.ΙΙίάΰης.» 

Ο  Σύλλογος  ομοθύμως  αποδέχεται  τό  τη- 
λεγράφημα και  εκφράζει  τήν  βαθεΐαν  αΰτοΰ 
θλίψιν  επί  τη  πληξάση  συμφορά  τόν  μέγαν 
αΰτοΰ  ευεργέτην. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


Τ  I  Κ  Α.  37 

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  Ψ17'. 

("Εκτακτος). 

Της  Η  Ιουνίου  1883. 
Προεδρεί<υ>·τος  του  κ.  Κ.  ΚΑΛΑΙΑΑΟΓ· 

Άναγινώσκονται  και  έπικυροΰνται  τά  πρα- 
κτικά τής  προτέρας  έκτακτου  συνεδριάσεως 
και  τά  τής  έπετείου  έορτής  τοΰ  Συλλόγου. 

Άγγέλλονται  δέ  τό  πρώτον  τακτικά  μέλη 
τοΰ  Συλλόγου  οί  κκ.  I.  Χατζόπουλος,  τραπε- 
ζίτης, Ν.  Χαρισιάδης,  δικηγόρος,  και  Ηλίας 
Βαλσαμάκης,  καθηγητής  τών  φυσικομαθημα- 
τικών, προτεινόμενοι  ύπό  τών  κκ.  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου, Ν.  Παρανίκα  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  δηλοϊ,  ότι  αιτία  τής  εκτά- 
κτου ταύτης  συνεδριάσεως  έστι  τά  τοΰ  τα- 
μείου τοΰ  Συλλόγου  πράγματα,  ά  γνωστά 
τυγχάνουσιν  άπό  τής  αυτοκτονίας  τοΰ  πρώην 
ταμίου  Ν.  Βαμβάκη.  Ό  Ν.  Βαμβάκης 
είχεν'  εις  χείρας  αΰτοΰ  άπασαν  τήν  περι- 
ουσίαν  τοΰ  Συλλόγου  όπότε  ηύτοκτόνησε.  Τό 
προεδρεϊον  άμα  καταρτισθέν  έφρόντισεν,  όπως 
γένηται  ή  τοΰ  ταμείου  παράδοσις  ύπό  τοΰ 
πρώην  ταμίυο  τω  νΰν  τοιούτω  κ.  Θ.  Κοσού- 
δη.  Ό  πρώην  ταμίας  άνέβαλλεν  άπό  ήμέρας 
εις  ήμέραν  τήν  παράδοσιν,  λέγων  ότι  τακτο- 
ποιεί τό  ταμεϊον  πρόςτοΰτο.  Τή  4  ένεστώτος 
συνήλθε  τό  προεδρεϊον  έν  τω  γραφείω  τοΰ  έκ 
τών  αντιπροέδρων  κ.  Γεωργαντοπούλου,  όπως 
γένηται  ή  παράδοσις,  πλήν  ό  πρώην  ταμίας 
έξητήσατο,  όπως  ή  παράδοσις  άναβληθή  μέχρι 
τής  7  προς  έτοιμασίαν  τινών  εισέτι  άνετοί- 
μων.  Τό  προεδρεϊον  ήκουσε  τήν  δήλωσιν  ταύ- 
την  οΰχϊ  μετ'  εύχαριστήσεως,  ήναγκάσθη  ό- 
μως ν'  άποδεχθή  τήν  άναβολήν,  άφ'  ού  ούκ 
ήν  άλλως  γενέσθαι.  Ή  ορισθείσα  λοιπόν  ήμε- 
ρα ήν  τρίτη,  και  κατά  ταύτην  προυκειτο,  ό- 
πως ό  νΰν  ταμίας  κ.  Κοσούδης  μεταβή  παρά 
τω  Ν.  Βαμβάκη  καϊ  παραλάβη  τό  ταμεϊον. 
Κατά  τήν  τελευταίαν  όμως  ώραν  ό  Ν.  Βαι/.- 
βάκης  άγγέλλει  διά  τοΰ  ύπαλλήλου  του,  ότι 
κατακεκοπιακώς  τυγχάνων,  ήδυνάτει  τήν  τοΰ 
ταμείου  παράδοσιν  ποιήσαι,  καϊ  ότι  παρεκά- 
λει  αυτόν,  όπως  άναβληθή  διά  τήν  έπιοΰσαν. 
Τήν  έπιοΰσαν  όμως  ό  Βαμβάκης  ουκ  ήν  έν  τω 
κόσμω  τούτω,  αΰτοκτονήσας  τήν  προτεραίαν. 
Καθ'  ήν  λοιπόν  ήμέραν  προυκειτο  τέλος  πάν- 
των ί'να  γένηται  ή  παράδοσις,  ήτοι  τήν  έπι- 
οΰσαν τή;  αυτοκτονίας,  τό  προεδρεϊον  συνήλ- 
θεν  εκτάκτως  έν  τω  γραφείω  τοΰ  κ.  I.  Γεωρ- 


38 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  Ε  ΥΛΗΛΊΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


γαντοπούλου  και  συνεσκέψατο  περϊ  της  ώς  έκ 
της  αυτοκτονίας  του  πρώην  ταμίου  δημιουρ- 
γηθείσης  καταστάσεως.  Απεφασίσθη  δ'  όπως 
ό  πρόεδρος  μετά  του  αντιπροέδρου  κ.  Γεωρ- 
γαντοπούλου, του  γεν.  γραμματέως  κ.  Τ. 
Καραθεοδωρή  και  του  κ.  Ν.  Μπλέσσα,  Ιτα- 
λού υπηκόου,  μεταβώσι  παρά  τω  γεν.  προ- 
ξενώ της  Ιταλίας  και  δηλώσωσιν  αΰτω,  ότι 
έν  τη  περιουσία  του  αΰτοκτονησαντος  Ν. 
Βαμβάκη  υπάρχει  και  παρακαταθήκη  του 
Συλλόγου.  Την  έντολήν  ταύτην  οί  άνω  ρη- 
θε'ντες  έξεπλήρωσαν  κατ*  αϊτησιν  δέ  του  Ι- 
ταλού προξένου  συνετά^θη  και  επιστολή  αύτώ 
και  έγγραφος  δηλωσις  του  Συλλόγου.  Εις  την 
έ'γγραφον  ταύτην  δηλωσιν  ό  γεν.  πρόξενος  της 
"Ιταλίας  άπήντησε  δηλών  την  παραλαβήν  αυ- 
τής. (Ό  κ.  πρόεδρος  άναγινώσκει  άμφοτέρας 
τάς  δηλώσεις).  Σήμερον  δέ  οί  ορισθέντες  υπό 
του  προεδρείου  άντιπρόσωποι  του  Συλλόγου 
έν  τη  υποθέσει  ταύτη  κκ.  I.  Γεωργαντόπου- 
λος  και  Τ.  Καραθεοδωρη  προσεκληθησαν  ίνα 
παραστώσι  τη  Ιπιούση  δευτέρα  εις  την  γενη- 
σομένην  άποσφράγισιν  του  καταστήματος  Ν. 
Βαμβάκη  και  άπογραφήν  της  περιουσίας  αυ- 
τού. Έάν  δέ  ώς  εκ  της  άποσφραγίσεως  του 
καταστήματος  και  της  άπογραφης  θεωρηθή  έ- 
πάναγκες,  συγκληθήσεται  εκτάκτως  καϊ  αύθις 
ό  Σύλλογος.  Τέλος  δέ  ό  κ.  πρόεδρος  έρωτα 
τον  Σύλλογον,  εί  άποδένεται  τον  ύπό  του 
προεδρείου  γενόμενον  διορισμόν  των  κκ.  I. 
Γεωργαντοπούλου  καϊ  Τ.  Καραθεοδωρη  ώς 
άντιπροσώπων  του  Συλλόγου  διά  πάσας  τάς 
διατυπώσεις. 

Ό  κ.  'Βρ.  Βασιάόης  προτείνει,  όπως.  ε- 
πειδή ό  κ.  Γεωργαντόπουλος  πρόκειται,  καθ' 
ά  έμαθεν,  επί  τινα  χρόνον  ν'  άποδημήση,  δι- 
ορισθώ και  έτερος  νομομαθής  ένεργήσων  κατά 
την  άπουσίαν  του  κ.  Γεωργαντοπούλου. 

Μετά  μικράν  συζήτησιν  γίνεται  δέκτη  ή 
πρότασις  του  κ.  Ήρ.  Βασιάδου  ώς  καϊ  ό  υπό 
του  προεδρείου  γενόμενος  διορισμός  των  κκ. 
I.  Γεωργαντοπούλου  και  Τ.  Καραθεοδωρη. 
Κατά  πρότασιν  δέ  του  κ.  Θ.  Σαλτέλη,  ύπο- 
στηριχθεϊσαν  ύπό  του  κ.  Φ.  Τάγη,  άφίεται 
τω  προεδρείω  ή  έκλογή  του  κατάλληλου  νο- 
μομαθούς. 

Ό  κ.  /.  Γεα)ργαντόπου.Ιος ,  ισχυριζόμενος 
ότι  ή  εργασία  της  άπογραφης  της  ουσίας  του 
Βαμβάκη  άπαιτήσει  ίκανόν  νρόνον,  διότι  γε- 
νήσεται  περιγραφή  άκριβής  εκάστου  των  έν  τω 
καταστήματι  υπαρχόντων,  προτείνει,  όπως  δι- 
ορισθώσιν  έτι  δύο  άντιπρόσωποι  του  Συλλό- 


γου, οϊτινες  άλληλοδιαδόχως  νά  παρευρίσκων- 
ται  έν  τη  άπογραφή. 

Ό  κ.  Θ.  Σα.1τε.1ης  άντικρούει  την  πρότα- 
σιν του  κ.  Γεωργαντοπούλου,  θεωρών  άρκε- 
τούς  τους  δύο  ήδη  άντιπροσώπους. 

Ό  Σύλλογος  όμως  άποδένεται  την  πρότα- 
σιν του  κ.  Γεωργαντοπούλου  διά  ψηφηφορίας 
και  άφίησι  την  έκλογήν  τούτων  τω  προεδρείω. 

Ακολούθως  ό  κ.  Ν.  Μπ.Ιέσσας  έρωτα,  έάν 
ύπάρνη  σημείωσις  των  άριθμών  των  γεωγρά- 
φων του  Συλλόγου,  ά  ήσαν  εις  χείρας  του 
αύτοκτονήσαντος  πρώην  ταμίου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άπαντών  λέγει,  ότι  ουδε- 
μία σημείωσις  των  άριθμών  των  χρεωγράφων 
της  Πιστωτικής  Τραπέζης  της  Ελλάδος  ύ- 
πκρχει.  Ακολούθως  λέγει,  ότι  τό  προεδρεϊον 
έξελέξατο  έπιτροπήν  έξ  αυτού  καϊ  των  κκ.  Τ. 
Καραθ;οδωρή  καϊ  Θ.  Κοσούδη  προς  σύνταξιν 
ιδιαιτέρων  διατάξεων  π*ρϊ  ταμείου, καϊ  παρακα- 
λεί τον  γεν.  γραμματέα  ν'  άναγνώση  αΰτάς. 

Μετά  ταύτα  μεθ'  ίκανήν  συζήτησιν  έπιψη- 
φίζονται  αί  έξης  περϊ  του  ταμείου  τοΰ  Συλλό- 
γου διατάξεις,  άναγνωσθεΐσαι  πρότερον  έν  ό- 
λω  καϊ  κατ'  άρθρον. 

«"Αρθρ.  Α'.  Ό  γεν.  γραμματεύς  κρατεί 
βιβλίον  μέγα,  καθολικόν,  έν  φ  γίνεται  ή  κα- 
ταστίνωσις  των  διαφόρων  μερίδων,  αΐτινες  θ' 
άντιπροσωπεύωσι  την  όλην  περιουσίαν  καϊ  δια- 
^είρισιν  τοΰ  Συλλόγου-  τό  βιβλίον  τούτο  φέ- 
ρει έν  κεφαλίδι  την  ΰπογραφήν  τοΰ  προέδρου 
καϊ  την  σφραγίδα  τοΰ  Συλλόγου. 

»"Αρθρ.  Β'.  Ό  γεν.  γραμματεύς  κρατεί  καϊ 
έκδίδωσι  τάς  άποδείξεις  των  τακτικών  μελών, 
ας  έτοιμάσας  άποστέλλει  τω  ταμία  προς  ΰπο- 
γραφήν καϊ  εϊσπραξιν.  Ό  δέ  ταμίας  δίδωσιν 
άπόδειξιν  παραλαβής  αυτών. 

»"Αρθρ.  Γ'.  Ή  οικονομική  επιτροπή  έξε- 
λέγνει  τήν  διαχείρισιν  τοΰ  συλλογικού  έτους, 
έτοιμάζει  τήν  έ'κθεσιν,  έν  ή  δέον  όπω;  λεπτο- 
μερώς άναφέρηται  ή  όλη  περιουσία  τοΰ  Συλ- 
λόγου κατ'  εϊδη,  ήτοι  χρήματα,  χρεώγραφα, 
ομόλογα  κτλ.  υπογράφεται  δ'αύτη  ύπό  τε  τοΰ 
ταμίου  καϊ  των  λοιπών  ρ.ελών  τής  οικονομικής 
επιτροπής,  Ή  οΐ/.ονομική  επιτροπή  οφείλει  νά 
ύπογράφη  προσέτι  καϊ  τον  έτήσιον  ΐσολογισμόν 
έν  τω  βιβλίω. 

»"Αρθρ.  Δ'.  Ό  τχμίας  δέν  δικαιούται  νά 
κρατή  άνά  χείρας  πλείους  τών  πεντήκοντα  ο- 
θωμανικών λιρών.  Τά  υπερβαίνοντα  τό  άνω 
ποσόν  κατατίθεται  έν  τινι  τραπέζη  όριζομένη 
ύπό  τοΰ  Συλλόγου.  "Οταν  δέ  τό  ποσόν  φθά- 
ση  τάς  διακοσίας  λίρας,  τότε  τό  προεδρεϊον 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


30 


ποιεί  τούτο  χρεώγραφκ  άσφαλή,  άτινα  κατατί- 
θησιν  έν  τραπέζϊ]  ώς  παρακαταθήκην,  ώς  και 
πάντα  τά  χρεώγραφα  και  τάς  άξιας  του  Συλ- 
λόγου . 

»Άρθρ.  Ε'.  Ή  κατάθεσις  χάσης  αξίας  εϊ- 
τε  εις  χρήματα  είτε  εις  χρεώγραφα  γενήσεται 
έπ  ονόματι  τοϋ  Συλλόγου  ύπό  του  ταμίου  έν 
γνώσει  του  προέδρου  και  του  γεν.  γραμμα- 
τε'ως.  Προς  τοΰτο  άγγέλλει  ό  ταμίας  δι'  έπι 
στολής  του  προς  τον  πρόεδρον  την  κατάθεσιν 
των  χρημάτων,  προσάγω  ν  και  την  περί  της 
καταθέσεως  άπόοειξιν  της  τραπέζης. 

»"Αρθρ.  ζ".  Τά  έντάλματα  (τσέκια),  δι'ών 
λαμβάνονται  χρήματα  παρά  της  τραπέζης,  φέ- 
ρουσι  την  ύπογραφήν  του  ταμίου  και  ποοσυ- 
πογράφονται  ύπό  του  προέδρου  και  του  γεν. 
γραμματέως». 

Ακολούθως  τίθεται  εις  ψηφοφορίαν  τ6  σύ- 
νολον των  διατάξεων,  όπερ  γίγνεται  δεκτόν 
και  άποφασίζεται,  όπως  αί  διατάξεις  αύται 
τεθώσιν  έν  ίσχύι  άπό  της  σήμερον.  Επίσης 
δέ  εγκρίνεται  όπως  αί  διατάξεις  δημοσιευΟώσι 
και  διά  των  εφημερίδων. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  ότι  τό 
προεδρεΐον  βασιζόμενον  επί  των  συμπαθειών 
των  ομογενών  πρός  τον  Σύλλογον,  προτείνει, 
δπως  επιτροπή  έκ  του  προέδρου  και  τών  κκ. 
Ν.  Ζαρίφη,  Ν.  Μπλέσσα  και  Θ.  Κοσούδη 
έςαιτήσηται  την  συνδρομήν  τών  ομογενών 
Οπερ  του  Συλλόγου. 

Ή  πρότασις  δε/.τή. 

Κατόπιν  άναγινώσκεται  επιστολή  τών  κκ. 
Ήρ.  Βασιάδου,  Μ.  Βελλογιάννη,  Άβρ.  Μα- 
λιά/.α,  Όδ.  Άνδρεάδου,  Δ.  Πασπαλλη,  Θ. 
Μαυρογορδκτου,  Ν.  Παρανίκα,  Α.  Π.  Κερα- 
μέως,  Δ.  Κυμπρίτη  και  I.  Ζίφου,  δι'ής  προ- 
τείνεται ή  άναθεώρησις  άρθρων  τινών  του  Κα- 
νονισμού, άτε  της  ισχύος  αύτοΰ  προ  πολλού 
ληξχσης.  Ή  πρότασις  βασίζεται  έπϊ  τοϋ  86 
άρθρου  του  Κανονισυ.οΰ. 

Μετά  τίνα  συζήτησιν  ή  επί  της  προτάσεως 
άπόφασις  άναβάλλεται,  κατά  πρότασιν  του  κ. 
Θ.  Σαλτέλη,  προβαλόντος  σπουδαιοτάτους 
προς  τοΰτο  λόγους. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΛΣΙΣ  ΨΙΖ'. 
(Ταχτική). 

Της  20  Σεπτεμβρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΔΟΥ- 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  τακτικής  συνεδριά- 
σεως, άνακοινοϋται  ή 

έξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  έξης  έπι- 
στολών: 

Της  Α.  'Εξ.  του  Χρηστάκη  έφένδη  Ζω- 
γράφου, έκ  Παρισίων,  άπό  12  Ιουνίου,  εκ- 
φράζοντος τάς  ευχαριστίας  αύτοΰ*  επί  τοις 
συλλυπητηρίοις  τοΰ  Συλλόγου  διά  τον  θάνα- 
τον της  μητρός  αύτοΰ. 

Της  έν  Αθήναις  λέσχης  τών  Μικρασιανών 
σπουδαστών,  άπό  3  Ιουνίου,  άγγελλούσης 
την  ίδρυσιν  και  τον  σκοπόν  αύτής,  και  έπικα- 
λουμένης  την  ήθικήν  άρωγήν  τοΰ  Συλλόγου. 

Της  Α.  Έξ.  τοΰ  κ.  Γρηγ.  Άριστάρχη, 
πρώην  πρεσβευτοΰ  της  'Τψ.  Πύλης  παρά  τω 
Προέδρω  τών  Ήνωμ.  Πολιτειών  της  Αμερι- 
κής, έκ  Παρισίων,  άπό  5  Ιουνίου,  άγγέλλον- 
τος  την  άποστολήν  βιβλίων,  προσφερομένων 
τω  Συλλόγω  ύπ'  αύτοΰ. 

Τοΰ  Διοικητικοΰ  Συμβουλίου  τοΰ  ένταΰθα 
Ζαππείου  παρθεναγωγείου,  άπό  29  Μαίου, 
έξαιτουμένου  την  μεγάλην  αίθουσαν  τοϋ  Συλ- 
λόγου διά  την  έπίδοσιν  τών  πτυχίων. 

Τών  εφόρων  τών  εκπαιδευτικών  καταστη- 
μάτων Σηλυβρίας,  άπό  1  1  Ιουνίου,  έξαιτου- 
μένων  όπως  ό  Σύλλογος  διαβιβάση  αύτοϊς  ο- 
ίας προς  καταρτισμόν  αστικής  σχολής. 
Τοΰ  διευθυντοΰ  τοΰ  αύτοκρατορικοΰ  λυκείου 
Γαλατά  Σεραίου,  άπό  13  Ιουνίου,  προςκλη- 
τήριος  εις  την  τελετήν  της  επιδόσεως  τών 
βραβείων. 

Τοΰ  κ.  ΆΘ.   Παππαδοπούλου  Κεραμέως, 
έξαιτουμένου  συστατικάς  έπιστολάς  επί  τη  πε 
ριοδεία  αύτοΰ   διά  την  Μαυρογορδάτειον  βι- 
βλιοθήκην. 

Τοΰ  κ. 'Ρενιέρη,  διευθυντοΰ  της  Εθνικής  τής 
Ελλάδος  Τραπέζης,  άπό  24  ίουνίου,  άπο- 
στέλλοντος  την  έκ  δρ.  1585,00  όμολογίαν 
τής  άδελφότητος  τών  Κιανών. 

Τοΰ  κ.  'ΑΘ.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως, 
άπό  7  Ιουλίου,  άγγέλλοντος  την  παραλαβήν 
τών  έγκυκλίων  τοΰ  Συλλόγου  και  παρακαλοΰν- 


δηγ 


40  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 

τος  όπως  κατά  την  άπουσίαν  αΰτοΰ  ό  κ.  Γεν. 
γραμματεύς  έπιβλέπγι  την  βιβλιοθήκην  του 
Συλλόγου. 

' Ανωνύμου,  άπ6  7  Ιουνίου,  άγγέ>λοντος  την 
αποστολήν  πραγματείας  αύτοΰ  έπιγραφομέ- 
νης  «  Ή  Μοϋσα,  ήτοι  πρακτική  διδασκαλία 
της  μουσικής»,  και  έξαιτουμένου  την  γνώμην 
τοΰ  Συλλόγου  επί  της  πραγματείας  αυτού1 
ταύτης. 

Της  Α.  Θ.  Π.  τοΰ  Οικουμενικού  Πατριάρ- 
χου, άπο  21  Ιουλίου,  διαβιβάζοντος  τάς  αιτη- 
θείσας συστατικάς  εγκυκλίους  έπιστολάς  δια 
τους  αρχιερείς  και  ήγουμε'νους  των  διαφόρων 
μονών  δια  την  Μαυρογορδάτειον  βιβλιοθήκην. 

Τοΰ  κ.' Αθ.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως,  εκ 
Μιτυλήνης,  άπο  27  Ιουλίου,  Ικτιθεμε'νην  την 
μέχρι  τοΰδε  έργασίαν  αΰτοΰ. 

Των  δημογερόντων  της  Σπάρτης  (Πισσι- 
δείας),  άπο  28  Ιουλίου,  εύχαριστούντων  τω 
Συλλόγω  δια  την  ύπ'  αΰτοΰ  γενομε'νην  αΰτοϊς 
προςφοράν  βιβλίων. 

Της  έν  Κίω  άδελφότητος  των  Κιανών,  άπο 
16  Ιουλίου,  άγγελλούσης  την  παραλαβην  της 
ομολογίας  της  Έθν.  Τραπέζης  της  Ελλάδος 
και  εΰχαριστούσης  επί  τούτω  τω  Συλλόγω. 

Τοΰ  κ.  Κ.  Γεωργαλά,  άπο  7  παρόντος,  άγ- 
γέλλοντος  ότι  άποστέλλει  τρία  σώματα  των  ύπ' 
αύτοΰ  τε  καίτώνκκ.  Γ.  Κούζου,  Δ.  Μοστρά- 
του,  I.  Ίλλίδου  και  I.  Πολυβίου  εκδοθέντων 
"Αναγνωστικών  δια  τα  δημ.  και  άστικά  σχο 
λεία,  και  έξαιτουμε'νου  την  επί  τούτων  γνώμην 
της  αρμοδίας  επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου. 

Της  έφοροεπιτροπής  της  κοινότητος  Μικρού 
Σαμακοβίου  Θράκης,  άπο  28  Αυγούστου,  έ- 
ξαιτουμένης  την  συνδρομήν  τοΰ  Συλλόγου  υ- 
πέρ τών  Σχολών  αυτής. 

Τών  συγγενών  τοΰ  Δ.  ΟοΠΓίκΙ  ΒοΓδΐαΐΊ, 
καθηγητού  τοΰ  έν  Μονάχω  πανεπιστημίου  και 
επιτίμου  τοΰ  Συλλόγου  ημών  μέλους,  άπο  21 
Σεπτεμβρίου  (ε.  ν..),  άγγελλόντων  τον  θάνατον 

τοΰ  ΒαΓδΐαη. 

Τής  κοινότητος  Λιαρζικόβης,  άπο  3  Σε- 
πτεμβρίου, έζαιτουμένης  την  ύλικήν  συνδρομήν 
τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  ηγουμένου  τής  μονής  τοΰ  Λειμώνος 
και  τοΰ  προέδρου  τής  έπαρχίας  Μηθύμνης  Ζ. 


ΦΙλΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Ύπανδρευμένου,  άγγελλόντων  την  σύστασιν 
σχολής  Λειμωπάδος  έν  Μηθύμνη. 

Τής  ένταΰθα  Εκπαιδευτικής  και  Φιλαν- 
θρωπικής Άδελφότητος,  άπο  22  ένεστώτος, 
έξαιτουμένης  οδηγίας  περί  άστικής  σχολής. 

Έκ  τών  άνω  έν  περιλήψει  επιστολών  άνα- 
γινώσκονται  ιδία  ή  τής  Α.  Ε.  τοΰ  Χρηστάκη 
Έφένδη  Ζωγράφου  και  ή  τοΰ  έν  Αθήναις 
άρτι  ίδρυθέντος  συλλόγου  τών  Μικρασιανών 
σπουδαστών,  προς  δν  άποφασίζεται  όπως 
σταλη  τδ  περιοδικδν  τοΰ  Συλλόγου  σύγγραμ- 
μα και  εϊ  τι  άλλο  προς  τον  σκοπόν  αύτοΰ  κα- 
τάλληλον.  Επίσης  άναγινώσκεται  πάσα  ή  έ- 
πιστολή  τοΰ  κ.  ΆΘ.  Π.  Κεραμέως,  ήτις  έκ- 
τίθησι  τάς  εργασίας  αΰτοΰ  έν  τη  μονη  τοΰ 
Λειμώνος  έν  Μιτυλήνη,  και  καθ"  ήν  ικανά 
χειρόγραφα  σπουδαία  εύρε  και  άντιγράφει.  Ή 
δέ  επιστολή  τής  κοινότητος  Σηλυβρίας  περί 
οδηγιών  δι'  άστικήν  σχολή  ν  παραπέμπεται  τη 
Εκπαιδευτική  τοΰ  Συλλόγου  επιτροπή,  δπως 
αύτη  παράσχη  τάς  αΐτουμένας  οδηγίας.  Περί 
δέ  τοΰ  ύπδ  τοΰ  άνωνύμου  σταλέντος  πονήμα- 
τος «  Ή  Μοΰσα,  ήτοι  πρακτική  διδασκαλία 
τής  μουσικής  »,  ό  κ.  πρόεδρος  ύποβάλλει 
πρότασιν  τοΰ  προεδρείου,  καθ'  ήν  προτείνον- 
ται ώς  μέλη  επιτροπής  ιδιαιτέρας,  κρινούσης 
τδ  πόνημα  τοΰτο,  οί  κύριοι  Δ.  Πασπαλλής, 
Εΰστρ.  Παππαδόπουλος  και  Ίωάσαφ  ιερο- 
ψάλτης. Την  πρότασιν  ταύτην  αποδέχεται  ό 
Σύλλογος. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προς- 

φοραί. 

Τοις  δωρηταϊς  τών  βιβλίων  εκφράζονται 
εΰχαριστίαι. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  τδ  δεύτερον,  και 
δια  ψηφηφορίας  νίνονται  δεκτοί  ώς  τακτικά 
μέλη  οί  κκ.  Ιωάννης  Κ.  Χατζόπουλος,  τρα- 
πεζίτης, Ν.  Χαρισιάδης,  δικηγόρος,  και  Ήλ. 
Βαλσαμάκης,  καθηγητής  τών  φυσικομαθημα- 
τικών, προταθέντες  ύπδ  τών  κκ.  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου, Ν.  Παρανίκα  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  άναγινώσκει  τδν 
προύπολογισμόν,  πρώτον  μεν  τδ  δλον  αΰτοΰ, 
είτα  δέ  και  κατ'  άρθρα.  Ό  Σύλλογος  παμ- 
ψηφεί άποδέχεται  αΰτδν  έχοντα  ούτω  ; 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


ΠΡΟΓΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  ΤΟΤ  ΕΤΟΓΣ  1883—84. 


'Λπο  τακτικας  συνδρομας  μελών 
»  καθυστερούσα; 
»    νέα  μέλη   δικαίωμα  διπλωμά- 

μάτων  καΐ  συνδρομών 
»    σύνδρομα;    των  κκ.  Σκυλίτση 

Πασπάτη 
»    συνδρομήν  'Λδελφότητο; 
»    πώλησιν  Περιοδικού 
»     έπι/ορήγησιν    Χρ.  Ζωγράφου 

δια  το  διαγώνισμα  Σ.  Ζ.  Μ. 
»    Θ.  Μαυρογορδάτον  δια  τήν  ό- 

μώνυμον  αΰτώ  βιβλιοΟήκην 

Έλλειμαα 


ΛΤ 

» 


200 
100 

80 

14 
100 

20 

100 
150 


761 
219 


984 


Ιίϊς  μισθού;  υπαλλήλων1  ΛΤ 
»    εςοοα  γραφείου  » 
»    πυρασφάλιστρα  » 
401^!   »    φωτισμον  και  Οέρμανσιν  » 
περιοδικόν  » 
άρ/αιίλογικον  δελτιον  » 
•/άρτην  /ερσαίων  τειχών  » 
'    έξοδα  αρχ.  επιτροπής  » 
ι    σύνδρομα;  περιοδικών  αναγν.  » 
'    άναγνιυστήριον  » 
ι    βιβλιοΟήκην  » 
1||  »    έπιοιόρ.  επίπλων  και  άγοράν  νέων» 
40  Ιΐ]   8    άμοιβα;  διαγωνισ.  ζώντων  μνη- 
βθ[ι)  μείων  1882 — 83  » 

')    έκτακτα  έξοδα  » 

>  άμοιβά;  διαγουνισ.  ζώντων  μνη- 
μείων 1883—84  » 

>  Άθ.  Παπ.   Κεραμέα  δια  Μαυ- 
ρογορδάτειον  Βιβλιοθ.  » 

)    εκδοσιν  τεύχους  Μαυρογορδατ. 

Βιβλιοθήκη;  » 


6λο\ 


ΛΤ 


232 
30 
24 
11 

120 
30 
42 
30 
20 
15 
20 
50 

80 
30 

100 

120 

30 


984 


Ακολούθως  ό  /..  Ιορδάνης  ΚαροΑίδης  ά- 
ναγινώσκει  πραγ|Αατείαν  αυτού"  έπιγραφομένην 
«  -\ζ:  της  'Ρωμαίων  τύχης"  δτι  το  της 
'Ρώμης  [Αεγαλεΐον  προήλθεν  οΰκ  ελαττον  εκ 
τύ/ης  η  έκ  της  άρετής  των  πολιτών^». 

Μετά  το  πέρας  του  αναγνώσματος  ό  κ. 
-:ό^ρος  ευχαρίστησες  τω  κ.  Κα.ρολίδη,  άγ- 


γέλλει  μετά  λύπης  τον  θάνατον  του  έκ  των 
επίτιμων  μελών  του  Συλλόγου  και  καθηγητού 
έν  τω  έν  Μονχχω  πανεπιστημίω  κ.  Οοηταά 
ΒϊΐνδϊαΥΙ,  και  προτείνει,  δπως  σταλη  τη  οικο- 
γένεια αυτού  συλλυπητήριος  επιστολή  του 
Συλλόγου.  Τούτου  δεκτού  γενομ.ένου 
λύετχι  ή  συνεδρίασις. 


1)  Οί  μισθοί  των  υπαλλήλων  υπολογίζονται  ώ;  εξής  : 
Γ.  Παππα  του  γραφείου 

πρός  λίρας  4  κατά.  μήνα  άπο  1  Μαίου  μέ/ρι  30  7βρίου 
»        »     3        »  άπο  1  δβρίου     »     30  'Λπριλίου 

Κ.  Κρητικίδου  βοηθού  του  βιβλιοφύλακος,  προς  λίρας  3  κατά  μήνα 
Θεοδώρου  θυρωρού 

προς  λίρας  3  κατα.  μήνα  άπο  1  Μαίου  μέ/ρι  30  7βρίου 
»        »    21Ιί        »       άπό  1  δβρίου     »     30  'Λπριλίου 

Κατσαίτου 

πρός  λίρα;  3!/4  κατα.  μήνα  άπό  1  Μαίου  μέ/ρι  30  7βρίου 
»        »     2*/2  »         άπό  1  δβρίου     »      30  'Λπριλίου 

Νικολάου 

πρά;  λίρας  2'/4  κατά  μήνα  άπο  1  Μαίου  μέ/οι  30  7βρίου 
15  %  έπΐ  ΛΤ.  200. — 
25  °/0    ■   »  180.— 


2)  Ίδβ  σελ.  17. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


ΛΤ. 

20.— 

» 

21.— 

ΛΤ. 

41.— 

» 

36.— 

ΛΤ. 

15.— 

» 

17.50 

» 

32.50 

ΛΤ. 

17.50 

» 

17.50 

» 

35.— 

» 

12.50 

ΛΤ. 

30.— 

» 

45.— 

» 

75. — 

ΛΤ.  232.— 


42 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΗ'. 

(Τακτιχή). 

Της  24  "Οκτωβρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑ  ΑΟΥ 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έζ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  των  έξης  επι- 
στολών : 

Της  Εκπαιδευτικής  επιτροπής  του  Συλλό- 
γου άπό  30  7βρίου  κοινοποιούσης  τάς  σκέ- 
ψεις αύτής  έπί  των  αίτηθεισών  παρ'  αύτής 
περί  αστικής  σχολής  πληροφοριών. 

Του  κ.  Μ.  Παρανίκα,  γυμνασιάρχου  της 
Ευαγγελικής  σχολής  Σμύρνης,  από  25  Σε- 
πτεμβρίου, περί  της  αποστολής  δυο  υπό  τον 
τίτλον  «Νεοελληνικά»  διατριβών  αύτοΰ  προς 
άνακοίνωσιν  τω  Συλλόγω. 

Του  κ.  Δ.  Μαγδάνη,  άπό  11  παρόντος 
έξαιτουμένου  την  έπιστροφήν  της  κατά  τό 
1878  ύπ'  αύτοΰ  τη  κρίσει  του  Συλλόγου  υ- 
ποβληθείσης πραγματείας  αύτοΰ  :  «  Θεωρητι- 
κή και  πρακτική  κλείς  τοΰ  νέου  δεκαδικοΰ  με- 
τρικού .συστήματος  ». 

Τοΰ  κ.  προέδρου  τών  Αρμενικών  ηνωμένων 
εταιριών  άπό  23(4  έπιόντος  έςαιτουμένου 
την  αϊθουσαν  τοΰ  Συλλόγου  διά  δημόσιον  μά- 
θημα γενησόμενον  τό  προσεχές  σάββατον,  29 
ένεστώτος. 

Είτα  άνακοινοΰνται  αί  βιβλίων  προςφο- 
ραί. 

Τοις  δωρηταϊς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Μετά  μακράν  συζήτησιν  έκ  της  αιτήσεως 
τοΰ  κ.  Μαγδάνη  προελθοΰσαν  ό  Σύλλογος  α- 
ποφασίζει τη  προτάσει  τοΰ  κ.  Τ.  Καραθεο- 
δωρή  την  μη  έπιστροφην  τοΰ  χειρογράφου, 
και  τη  προτάσει  τοΰ  κ.  Όδ.  Άνδρεάδου,  ό- 
πως τά  χειρόγραφα  και  τών  προς  άπλήν  κρί- 
σιν πεμπομένων  πονηρ.άτων  μή  έπιστρέφων- 
ται,  άλλα  μόνον  άντίγραφον  αυτών  λαμβά- 
νηται  παρ.ά  τών  συγγραφέων,  ήτοι  ότι  και  τά 
χειρόγραφα  ταΰτα  υπάγονται  εις  τας  διακε- 
λεύσεις  τοΰ  67  άρθρου  τοΰ  κανονισμοΰ  τοΰ  ά- 
φορώντος  τά  διαγωνίσματα.  Προς  αποφυγήν 
δέ  παντός  παραπόνου  άποφασίζεται  ή  δημο- 
σίευσις  της  αποφάσεως  ταύτης  διά  τών  εφη- 
μερίδων. 


Είτα  γίνεται  δεκτή  ή  αίτησις  τοΰ  κ.  προ- 
έδρου τών  ήνωμένων  Αρμενικών  έταιριών. 

Ό  κ.  Κ.  Ξ,ανθόπονΛοο  άναγινώσκει  τήν 
συνέχειαν  της  πραγματείας  αύτοΰ  «  περί  τών 
Ηθικών  Νικομα/είων  τοΰ  Αριστοτέλους  »*. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΙΘ'. 

(Τακτική). 

Της  31   Όκτωβρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑ  ΑΟΥ- 

Άναγνωσθέντων  και  επικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοΰται ή  . 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  δε  : 

Της  έν  Αθήναις  ιστορικής  και  εθνολογικής 
εταιρίας  άπό  21  φθίνοντος  άγγελλούσ·ςς  τήν 
άποστολήν  αντιτύπου  τοΰ  κανονισμοΰ  αύτής 
και  τοΰ  Α'.  τεύχους  τοΰ  ύπ' αύτής  έκδιδομέ- 
νον  δελτίου. 

Τοΰ  Κ.·  Δ.  Χαβιαρά  έκ  Σύμης  έξαιτου- 
μένου  τά  τελευταία  τεύχη  τοΰ  περιοδικοΰ  τοΰ 
Συλλόγου  συγγράμματος,  διότι  άναγκαιοΰσιν 
αύτώ  έντή  εργασία  τής  συλλογής  ζώντων  μνη- 
μείων έν  τή  γλώσση  τοΰ  λαοΰ  διά  τό  Ζωγρά- 
φειον  διαγώνισρ,α. 

Μετά  τήν  άνακοίνωσιν  τής  άλληλογραφίας 
ό  Κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  λαβών  τον  λόγον  υ- 
ποστηρίζει τήν  παραχώρησιν  τω  Κ.  Χαβιαρα 
τών  αιτουμένων  τευχών,  διότι  ούτοα  εργάζε- 
ται ύπέρ  τοΰ  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος  τής 
συλλογής  ζώντων  μνημείων  τής  άρ^αίας  ελ- 
ληνικής γλώσσης,  ώς  δήλον  έγένετο  έκ  τώνύ- 
ποβληθεισών  και  βραβευθπσών  έν  τω  διαγω- 
νίσματι  τούτω  συλλογών  αύτοΰ.  Τά  τεύχη 
ταΰτα,  έπιπροςτίθησιν  ό  Κ.  Χ.  Χατζηχρήστου, 
άναγκαϊά  εΐσι  τώ·  Κ.  Χαβιαρα,  διότι  έν  αύ- 
τοϊς  έδημοσιεύθη  Ικανή  γλωσσική  ύλη  και  γνώ- 
μαι  τής  Φιλολογικής  επιτροπής  περί  τοΰ  τρό- 
που τής  συλλογής  και  κατατάξεως  τής  ύλης. 

Ό  Κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  λέγει,  οτι  τεύχη 
τοΰ  ΙΓ'.  τόμου  ούχ  ύπάρχουσιν. 


1.  'ΙΙ  πραγματεία  αύτη  έδημοσιεύθη  έν  τφ 
ΙΖ'  τόμω. 


II  Ρ  Α  Κ 

Ό  Κ.  Όδ.  Άνδρεάδ})ς  προτείνει  νά  πεμ- 
φθώσι  τω  κ.  Χαβιαρκ  οί  αιτούμενοι  τόμοι  πλην 
τοϋ  ΙΓ'.  εξαντλημένου . 

Ό  χ.  Τ.  Καραθεοδωρή  άποδέχεται  μεν 
την  άνω  πρότασιν  του  κ.  'Λνδρεάδου,  άλλα 
μετά  της  επιφυλάξεως,  όπως  το  νΰν-γιγνόμενον 
μη  ^ρησιμεύστ,  ώς  προηγούμενον  δι'όμοίας  αι- 
τήσεις. 

Ή  πρότασις  του  κ.  Όδ.  Άνδρεκδου  γί- 
γνετχι  δεκτή. 

Είτα  ό  κ.  ά.  Σταματιάδης  άναγινώσκει  την 
«περί  της  εκτιμήσεως  των  ελληνικών  γραμμά- 
των και  των  κατορθωμάτων  της  Έλλ.  Φιλο- 
λογίας έν  Ά  μερική»  πραγματείαν  αΰτοΰ.  Ό  κ. 
Σταματιάδης  παρατηρεί,  δτι  τά  πάντα  έν 
Αμερική,  τά  ήθη  και  έθιμα,  ό  πολιτισμός 
και  7.ϋτή  ή  /.αλλιτε^νία,  εί/ον  τήν  έπιρροήν 
των  Ελληνικών  γραμμάτων,  &  ήρξαντο  καλ- 
λιεργούμενα άπό  του  1828.  Διάφοροι  δέ καθη- 
Οηγηταί  τών  σπουδαίων  πανεπιστημίων  της 
Αμερικής  άπό  του  1830  και  άκολούθως 
άνωμολόγησαν  τήν  έκπολιτιστικήν  δύναμιν 
τών  Ελληνικών  γραμμάτων,  ων  άνευ  ή  Ά- 
άίρική  εό:^/.ετο  άν  ουχί  εις  οϊαν  τανΰν  θέ- 
σιν  προς  τούτο1.;,  δτι  ή  Αμερική  τά  πάντα 
τοις  Έλληνικοΐς  όφειλε·:  γράμμασιν.  Ό  κ.  Στα- 
ματιάδης  έποιήσατο  γνωστόν  τοις  άκροαταϊς 
αυτού,  δτι  έν  τη  σπουδή  τών  κλασικών  της 
Ελλάδος  συγγραφέων  οί  έν  Αμερική  φιλόλογοι 
δλως  διάφορον  έτράπησαν  όδόν  τών  έν  Γερ- 
ιιανίκ,  συναδέλφων  αυτών  έξετάσαντες  τήν 
γλώσσαν  ιστορικώς.  Επίσης  δέ  γνωστόν  έ- 
πο'.ήσκτο,  δτι  /.ατά  τό  1856  έξεδόθη  και  'Λ- 
μερικο-Έλληνικόν  λεξικόν  πκνυ  άκριβές. 

Λύεται  ή  συνεδρίκσις. 

ΣΙ'ΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚ'. 

(Τακτική). 
Της  21  Νοεμβρίου  1883. 
Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΑΛΑΙΑΑΟΥ- 

'ΛνκγνωσΟε'ντων  .και  έπικυρωθέντων  τών 
Πρακτικών  τής  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοϋνται  ή 

αλληλογραφία, 

ές  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  έξης  επι- 
στολών . 

Επιστολή  της  Εφορίας  της  σ/ολής  Τεκ- 


Τ  I  Κ  Α.  48 

φούρ  Σεραγίου  άπό  \  Νοεμβρίου  έξαιτουμίνης 
τήν  ύλικήν  του  Συλλόγου  συνδρομήν  υπέρ  της 
σχολής  αυτής. 

Της  Συντακτικής  έπιτροπής  του  Συλλόγου 
άπό  13  ένεστώτος  άγγελλούσης,  δτι  αύτη  ί'- 
στίν  έτοιμη  πρός  έ'ναρξιν  της  έκτυπώσεως  και 
του  ΙΕ'.  τόμου. 

Του  κ.  I.  Βαρότζη  άπό  10  Νοεμβρίου 
άγγέλλοντος,  δτιόκ.  γενικός  πρόξενος  της  Ι- 
ταλίας συγκατετέθη,  δπως  άνεξόδως  ό  Σύλ- 
λογος προβή  εις  τάς  ένεργείας  αυτού  και  πα- 
ρακαλουντος,  δπως  σταλή  ευχαριστήριος  έπι- 
στολή  αύτώ  έπί  τούτω. 

Του  κ.  Άθ.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως 
εκ  Μιτυλήνης  άπό  28  ένεστώτος  ποιούμενου 
γνωστάς  τώ  Συλλόγω  τάς  έργασίας  αυτού 
και  διαβιβάζοντος  συγχαρητήριον  έπιστολήν 
τώ  Συλλόγω  έπί  τή  Μαυρογορδατείω  βιβλιο- 
θήκη του  ήγουμένου  της  μονής  του  Λειμώνος. 

Ακολούθως  άγγέλλεται  και  ή  άποστολή  χει- 
ρογράφου«άσμάτων  Καππαδοκικών»διά  τό  Ζω- 
γράφειον  διαγώνισμα  της  Συλλογής  τών  ζών- 
των μνημείων  της  άρχαίας  έλληνικής  γλώσσης. 

Μετά  τάς  άνακοινώσεις  ταύτας  ό  κ.  Γεν. 
γραμματεύς  άναγινώσκει  τό  κείμενον  τών  έπι- 
στολών  της  Συντακτικής  έπιτροπής  και  του 
κ.  Άθ.  Π.  Κεραμέως.  Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει, 
δτι  περίτής  αιτήσεως  της  έφορίας  της  έν  Τεκφούρ 
Σεραγίω  σνολής,  καθώς  και  διάτάς  όμοιας  αυ- 
τή της  κοινότητος  Λαριγκόβης  έν  Μακεδονία 
και  τών  έφοροετιτροπών  Μικρού  Σαμακοβίου 
έν  Θράκη,  αΐτινες  άνεκοινώθησαν  έν  προτέρα 
συνεδριάσει,  ό  Σύλλογος  μετά  μεγάλης  λύπης 
οΰδέν  δύναται  πραξαι  υπέρ  αυτών,  τών  πόρων 
αϋτοΰ  μή  έπιτρεπόντων  τοΰτο. 

Είτα  άγγέλλονται  τό  πρώτον  τακτικά  μέ- 
λη οί  κκ.  <Τθ3βρ1ΐ  3.  3θ£>'&11,  ιεραπόστολος 
ένταΰθα,  και  ^Ιϊΐβδ  Οο,ΙνβΓΐ,  γραμματεδς 
τής  ένταύθα  Αγγλικής  πρεσβείας,  προτεινόμε- 
νοι υπό  τών  κκ.  0.  Ο.  0ΐ1ϊ1Ϊ8,  Κ.  Περδικί- 
δου  «αϊ  Τ.  Καραθεοδωρή. 

Ό  κ.  πρόεδρος  καταδεικνύων  τήν  δυςχερή 
του  ταμείου  θέσιν  και  τήν  άνάγκην  τής  προς- 
πορίσεως  χρημάτων  λέγει,  δτι  τό  προεδρεϊον 
σκεψάμενον  έ'γνω,  δπως  ό  Σύλλογος  αΐτήσηται 
τήν  του  δημοσίου  συνδρομήν  διά  θεατρικής 
παραστάσεως.  Τήν  δέ  γνώμην  ταύτην  του 
προεδρείου  υποβάλλων  παρακαλεί,  δπως  ό 
Σύλλογος  καταλίπη  αύτώ  τήν  φροντίδα  τής 
του  προγράμματος  συντάξεως. 

Ή  πρότασις  του  προεδρείου  γίνεται  δεκτή 
παμψηφεί. 


44  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Προκειμένου  δε  περί  του  αναγνώσματος  του 
κ.  Κ.  Ξχνθοπούλου,  κατ'  αϊτησιν  αΰτου  ά- 
διαθετοΰντος  άνχβάλλεται  εις  την  έπιοΰσαν 
συνεδρίασιν. 

Λύεται  ή  συνεδρίχσις. 

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΑ'. 

(Ταχτική). 

Της  28  Νοεμβρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ·  ΚΑΛΛΙΑ ΑΟΥ· 

Άναγινώσκονται  και  έπικυροΰνται  τα  πρα- 
κτικά της  προτέρας  συνεδριάσεως. 
Άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία. 

Άγγέλλονται  α'ι  των  βιβλίων  προςφοραί. 

Εκφράζονται   εύχαριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  τό  δεύτερον  και 
ψηφισθέντες  γίνονται  δεκτοί  ώς  τακτικά  του 
Συλλόγου  μέλη  οί  κκ.  «ΪΟδβρΙΐ  «I.  8β§&11, 
ιεραπόστολος,  και  Ιειίϊΐθδ  ΟαΙνβΓΐ,  γραμμα- 
τεύς της  αγγλικής  πρεσβείας. 

Ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  πρότασιν  τοΰ 
προεδρείου,  όπως  οί  μέλη  του  Συλλόγου  έκλε- 
χθέντες  κατά  την  συνεδρίασιν  ταύτην  κκ.  «Ιθ- 

δβρίι  ^.  δ6§8.11  καί  ,Ιαηιβδ  ΟαΙνβΓΐ  κατα- 

λεχθώσι  και  έν  τοις  μέλεσι  της  άρχαιολογικής 
επιτροπής. 

Ή  πρότασις  γίγνεται  δεκτή. 

Ό  κ.  Άθ.  Παππαδόπου.Ιος  Κεραμευς 
άρτι  έπανελθών  εκ  της  περιοδείας,  ην  έποιή- 
σατο  τη  του  Συλλόγου  εντολή  διά  την  Μαυ- 
ρογορδάτειον  βιβλιοθή*ην,  λέγει,  ότι  κατά  τήν 
πρώτην  αύτοΰ  ταύτην  περίοδείαν  έπεσκέφθη 
τήν  βιβλιοθήκη  ν  της  έν  Μιτυλήνν)  μονής  του 
Λειμώνος,  έν  ή  ικανά  εύρων  άντέγραψε,  πε- 
ριέγραψε και  άπετύπωσε  χειρόγραφα,  ων  τινα 
σπουδαία  και  άνέκδοτα.  Μετά  τήν  μονήν  ταύ- 
την έπεσκέφθη  τήν  του  Υψηλού,  επίσης  έν 
Μιτυλήνη,  και  ακολούθως  ένεκα  της  υγείας 
αύτοΰ  παθούσης  ήλθεν  εις  Σμύρνην,  όπου 
μικρόν  διατρίψας  έξήτασε  τήν  της  Ευαγγελι- 
κής σχολής  βιβλιοθήκην  και  άλλας.  Έπανελ- 
θών δέ  είς  Μιτυλήνην  ήρεύνησε  διαφόρους  κοι- 
νοτικάς  βιβλιοθήκας.  Τό  όλον,  επάγεται,  των 
άντιγραφέντων  ή  περιγραφέντων  χειρογράφων, 
ών  τινα  και  έφωτογραφήθησαν,  ύπερβαίνει  τά 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ- 

300.  Έν  τέλει  δ'  υπισχνειται,  οπως  εν  επιου- 
ση  συνεδριάσει  ύποβάλη  έκθεσιν  λεπτομερή 
της  πρώτης  αυτού  περιοδείας. 

Είτα  ό  κ.  Θ.  Κοσούόης,  ταμίας,  δηλοΐ, 
ότι  ό  κ.  I.  Γεωργαντόπουλος,  έκ  των  έντολη 
του  Συλλόγου  υπέρ  αυτού  έν  τη  του  άποβιώ- 
σοντος  Βαμβάκη  υποθέσει  ενεργούντων,  παρέ- 
δωκεν  αύτώ  τά  παρά  τω  Βαμβάκη  ευρεθέντα 
βιβλία  και  αρχεία  του  Συλλόγου.  Ό  κ.  Γε- 
ωργαντόπουλος, λέγει  ό  κ.  Κοσούδης,  επειδή 
έ'δωκεν  άπόδειξιν  παραλχβής  εις  τό  Ίταλικόν 
προξενεΐον,  ήτήσατο  και  παρ'  αύτοΰ  τοιαύ- 
την.  Ό  κ.  Κοσούδης  ύπογράψας  παρέδωκε 
τω  κ.  Γεωργαντοπούλω  τήνδε  τήν  άπόδει- 
ξιν, ην  άναγινώσκει  και  έν  αντιγράφω  κατα- 
τίθησιν  είς  τό  γραφεϊον,  μετά  της  παρακλή- 
σεως,  όπως  αντιγραφή  έν  τοις  πρακτικοϊς.  Ή 
αποοειςις  εχει  ουτω  .' 

«  Ό  υποφαινόμενος  δηλοποιώ  διά  του  πα- 
ρόντος, ότι  παρέλαβον  παρά  του  κ.  I.  Γεωρ- 
γαντοπούλου  διάφορα  βιβλία  και  έγγραφα  του 
έν  Κωνσταντινουπόλει  Έλλ.  Φιλολ.  Συλλό- 
γου ώς  έξής :  ά)  Κατάλογον  άλφαβητικον  των 
τακτικών  μελών,  β')  Βιβλίον  τακτικών  μελών 
και  τακτικών  έτησίων  συνδρομών,  γ')  Βιβλίον 
μερίδων,  δ')  Πρόχειρον  ταμεϊον.  έ)  'Έξ  βι- 
βλία έτησίων  τακτικών  συνδρομών,  έξ  ών  τέσ- 
σαρα ολόκληρα  και  δύο  μεταχειρισμένα,  στ') 
Στελέχη  ύπ'  αριθ.  3192  μέ/ρι  και  του  άριθ. 
3653.  ζ')  Δύο  βιβλία  αποδείξεων  εθνικών 
συνειςφορών  μεταχειρισμένα,  ή)  Διακοσίας  εί- 
κοσι πέντε  αποδείξεις  καθυστερούντων  μελών, 
θ')  Τέσσαρας  αποδείξεις  τής  Βοοϊθΐθ  Οθΐΐό- 
Γ&ΐβ  διά  τήν  Ζωγράφειον  κατάθεσιν.  ί)  Όμο- 
λογίαν  της  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος 
άριθ.  3,  φρ.  10400.  ιά)  Καλόν  Μ.  Καμάρα 
διά  ΛΤ.  18,  άριθ.  7.  ιβ')  Καλόν  Α.  Άξε- 
λοΰ  διά  ΛΤ.  26.25°/0.  ιγ')  Καλόν  Χρυσοβε- 
λόνη  διά  ΛΤ.  87,  άριθ.  4.  ιδ')  Διάφορα  έγ- 
γραφκ  άπό  τοΰ  άριθ.  1  μέχρι  άριθ.  11"  ό- 
μοια άπό  τοΰ  άριθ.  1  μέχρι  άριθ.  22"  όμοια 
άριθ.  285.  ιέ)  Διάφορα  έγγραφα  άνευ  άρι- 
θμών.  ιστ')  Βραβεϊον  Α'.  τάξεως  Εύαγγέλη 
Ζάππα,  έτος  1875"  και  είς  έ'νδειξιν. 

Έν  Κ|πόλει,  τή  10]22  Νοεμβρίου  1883. 

(Τπογ.)  Θ.  ΚΟΣΟΓΔΗΣ  ». 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  τοΰ  έγγραφου  τούτου 
ό  κ.  Κοσούδης  δηλοΐ,  ότι  ταΰτα  παρέδωκεν  είς 
τό  γραφεϊον  τοΰ  Συλλόγου. 

'()  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  γεν.  γραμματεύς 


Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


45 


δηλοΐ,  ότι  πάντα  τά  έν  τω  εγγράφω  αναφερό- 
μενα παρέλαβε. 

Είτα  ό  χ.  Κ.  ΞχνΟόπουλος  άνακοινοΐ  την 
συνέχειαν  και  το  τέλος  της  «  των  Ηθικών 
Νικομαχείων  του  Αριστοτέλους  »  αναλύσεως 
αύτοϋ1. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΒ'. 

(Τακτική). 

Της  δ  Δεκεμβρίου  1883. 
Προεδρεύοντος  τοΰ  κ.  Κ.  Κ  ΑΑ  ΑΙ  Α  ΑΟΥ. 

Άναγινώσκονται  και  έπικυροΰνται  τα  πρα- 
κτικά της  προτέρας  συνεδριάσεως. 

Άνακοινοΰται  ή  αποστολή  παρά  του  κ. 
Άϊνατζόγλου  τεύχους  γλωσσικής  ύλης  του  έν 
τη  Τυανίτιδι /ώρα  Έλληνοκαππαδοκικοΰ  λαοΰ 
δια  το  Ζωγράφειον  διαγώνισμα. 

Άγγέλλονται  αί  βιβλίων  προσφοραί.  · 

Εκφράζονται  εΰχαριστίαι  τοις  δωρηταΐς. 

Ό  κ.  Ίορδ.  Καρολίδης  άναγινώσκει  μέρος 
της  πραγματείας  αύτοΰ  «Περί  Ενυπνίων  »2. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΓ'. 

(Τακτική) 

Της  12  Δεκεμβρίου  1883. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ. 

ΆναγνωσΟέντων  και  έπικυρωΟέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοΰται ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ης  παρατίΟεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών . 

Της  Κ.  Καγίΐηά  Άσλανιάν,  προέδρου 
της  Διοικητικής  επιτροπής  της  ύπέρ  του  "Ορ- 
φανοτροφείου Χάσκιοϊ  εργαζομένης,  άπό  12/24 
ένεστώτος,  (  έςαιτουμένης  την  αΐΟουσαν  του 
Συλλόγου  ·  δι'  έπιστημονικάς  διαλέξεις  γενη- 
σομένας  τή  25  Δεκεμβρίου  προς  όφελος  του 


1)  Και  τό  αέρος  τούτο  έοηυ.οσιεύΟη  έν 
τροτέρω  τοίμ. 

2)  Ίδε  σελ.  22. 


"Ορφανοτροφείου   του  Χάσκιοϊ  υπό  τών  κκ. 

IX  Ό]οΙα1καϊ  ΜΐηίΐΒ  Το10Γα«. 

Της  Διοικητικής  επιτροπής  του  αρχαιολο- 
γικού συνεδρίου  έν  Όδησσω  προσκαλούσης 
τον  Σύλλογον  εις  τ6  συνέδοιον  τοΰτο  '■ 'γε- 
νησόμενον  τη  15/27  Αυγούστου  188Ί.  Συ- 
ν ζποστέλλει  δέ  και  δύο  φυλλάδια  τών  κανο- 
νισμών του  Συνεδρίου. 

Είτα  άγγέλλεται  το  πρώτον  τακτικό  ν  του 
Συλλόγου  μέλος  ό  Λίδ.  κ.  (τθΟΓ£6  λναδίΐΐη- 
§1011,  πρεσβύτερος  της  ένταΰΟα  Αγγλικής 
εκκλησίας,  προτεινόμενος  υπό  τών  κκ.  αίδ.Ο. 
Ο.  ΟΐΙϊΊΐδ,  Κ.  Περδικίδου  και  ΆΟ.  Παππα- 
δοπούλου  Κεραμέως. 

Ή  πρόσκλησις  της  επιτροπής  του  άρχαιολ. 
συνεδρίου  της  Όδησσοΰ  τη  προτάσει  του  κ. 
Τ.  ΚαραΟεοδωρή  παραπέμπεται  τή  αρχαιολο- 
γική επιτροπή  προς  γνωμοδότησιν. 

Ή  δ' αίτησις  περί  παραχωρήσεως  της  αι- 
θούσης τη  διοικητικτ)  έπιτροπη  τή  υπέρ  του 
ορφανοτροφείου  Χάσκιοϊ  εργαζομένη  γίγνεται 
δεκτή . 

Ό  κ.  ΑΙ.  «ΙοίΤΪΠ  ΌθΠ§ηγ  άναγινώσκει 
γαλλιστί  πραγματείαν  αΰτοΰ  «  περί  τών  άρ- 
νών  της  άρχαϊκής  τέχνης  ». 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΔ'. 
(Τακτική). 

Της  19  Δεκεμβρίου   1  883. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ. 

ΆναγνωσΟέντων  και  έπικυρωΟέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται ώς  επομένως  ή 

αλληλογραφία . 

Επιστολή  τοΰ  κ.  ΆΟ.  Παππαδοπούλου  Κε- 
ραμέως άπό  10  Δεκεμβρίου  άγγέλλοντος,  ότι, 
ή  έφορία  της  Ευαγγελικής  Σχολής  τής  Σμύρ- 
νης, καΟά  έδήλωσεν  αύτώ,  ήτοίμασεν  ήδη 
εκ  τής  βιβλιοθήκης  τής  ρηθείσης  σχολής  προ- 
σφοράν  δια  τον  ήμέτερον  Σύλλογον  άξιας  πε- 
ρίπου 110  λιρών  και  έρωτα  τόν  Σύλλογον  πε- 
ρί τοΰ  μέσου  τής  άποστολής  αυτών. 

Άνακοινοΰνται  αί  βιβλίων  πρσσφοραί. 

Εκφράζονται  εϋχαριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφορηΟέν 
γίνεται  δεκτό;  μέλος  τακτικόν  ό  αϊδ.  0β0Γ§,'6 

λΥαβΙιΐη^οη. 


46 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Άγγέλλονται  δε  το  πρώτον  επίτιμον  μέν  μέ- 
λος ή  Α.  Έξ.  ό  βαρώνος  Κάλιτζ,  πρεσβευ- 
τής της  Αυστροουγγαρίας  ένταΰθα,  προτεινό- 
μενος ύπο  του  προεδρείου,  τακτικά  δέ  ό  κ. 
Α.  Η.  δο&ίίβ,  πράκτωρ  ενταύθα  του  ασφα- 
λιστικού καταστήματος  «  Ν.  Υόρκη  »  προ- 
προτεινόμενος  ύπο  των  κκ.  Χρ.  Χατζηχρή- 
στου, Θ.  Κοσούδη  και  Όδ.  Άνδρεάδου,  και 
Δ.  Κουντουριώτης,  προτεινόμενος  ύπο  τών  κκ. 
Τ.  Καραθεοδωρή,  Ν.  Δαούτη  και  Χρ.  Χα- 
τζηχρήστου. 

Ακολούθως  ό  κ.  Άθ.  Παππαδόπουλος  Κε- 
ραμεύς  ποιείται  έ'κθεσιν  του  πρώτης  αύτοΰ  εκ- 
δρομής εις  Λέσβον  δια  την  Μαυρογορδάτειον 
βιβλιοθήκην1 . 

Μετά  ταΰτα  αποφασίζεται  τη  προτάσει  του 
κ.  Ήρ.  Βασιάδου  ή  δια  τών  εφημερίδων  δη- 
μοσίευσις  τών  εκθέσεων  του  κ.  Κεραμέως. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ.  ΨΚΕ'. 

(Τακτική). 

Της  2  Ιανουαρίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ..  ΚΑΑΑΙΑΔΟΥ- 

Άναγινώσκονται  και  έπικυροΰνται  τά  πρα- 
κτικά τής  προτέρας  συνεδριάσεως. 
Άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

'  έξ  ης  παρατίθεμε,ι  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών. 

Του  κ.  Γ.  Δ.  Ζηκίδου  άπο  12  παρελθόν- 
τος μηνός  άγγέλλοντος  την  άποστολήν  νεοελ- 
ληνικών άναλέκτων  διά  το  Ζωγράφειον  δια- 
γώνισμα. 

Τής  κυρίας  Κ&γ&ηά  Α8ΐαϊΐΐίΐη  άπο  28 
Δεκεμβρίου  εύχαριστούσης  τω  Συλλόγω  επί 
τη  παραχωρήσει  τής  αιθούσης  αύτοΰ  ύπέρ  τών 
ορφανών  Χάσκιοϊ. 

Του  κ.  Άντ.  Πουλάκη  άπο  26  Δεκεμ- 
βρίου άγγέλλοντος,  ότι  άποστε'λλει  διά  τον 
Ζωγράφειον  άγώνα  πραγματείαν  αύτοΰ  έπι- 
γραφομένην  «  Λέξεις  περισυλλεγεϊσαι  κατά  το 
πλείστον  έκ  Κρήνης  ». 


1)  Η  'έκΟεσις  αΰ'τη  έοημοσιεύΟη  εν  τώ  Λ' 
τεύ/ει  της  Μαυρογοροατει'ου  Βιβλιοθήκης,  11α- 
ραρτήυ.ατι  του  ΙΑ'  τόμου. 


Ανωνύμου,  άπο  31  Δεκεμβρίου,  άγγέλ- 
λοντος ωσαύτως,  ότι  άποστέλλει  πόνημα  διά 
το  Καραπάνειον  διαγώνισμα  φέρον  το  ρητόν  : 
«  ώς  έμεγαλύνθη  τά  έ'ργα  σου,  Κύριε,  κτλ.  » 

Του  κ.  Άντ.  Πουλάκη  τηλέγραμμα,  δι'οΰ 
δηλοϊ,  ότι  άποστέλλει  πόνημα  διά  τον  Ζωγρά- 
φειον άγώνα. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  αί  βιβλίων  προς- 
φοραί. 

Εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  δωρηταΐς. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  άναγινώσκει  τό 
πρόγραμμα  τών  κατά  τό  ένεστώς  έ'τος  γενη- 
σομένων  δημοσίων  διαλέξεων  έν  τω  Συλλόγω. 
Τό  πρόγραμμα  εγκρίνεται. 

Άγγέλλονται  τό  δεύτερον  και  γίνονται  δε- 
κτοί μέλος  έπίτιμον  μεν  ή  Α.  Ε.  ό  βαρώνος 
Κάλιτς,  πρεσβευτής  τής  Αυστροουγγαρίας  πα- 
ρά τη  Υ.  Πύλη,  τακτικά  δέ  οί  κκ.  Α.  Η. 
δο&ίίβ  και  Δ.  Κουντουριώτης. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Ίορδ.  Καρο.Ηδ-ι\ς  άνα- 
κοινοΰται πραγματείαν  αύτοΰ  «  περί  τών  πα- 
ραβολών του  Όμηρου»*. 
•  Τής  άνακοινώσεως  ταύτης  ληξάσης, 

ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  επιφέρει,  ότι  αί  παρα- 
βο'λαί  τοΰ  Όμηρου  παρά  πολλών  και  ύπο 
πολλάς  επόψεις  εξητάσθησαν,  θεωρηθεϊσαι 
σ-ουδαιότατον  μέρος  τής  Όμηρικής  ποιήσεως. 

Λυποΰμαι,  λέγει  ό  κ.  Βασιάδης,  ότι  ό  κ. 
Καρολίδης  περιωρίσθη  νά  έξετάση  αύτάς  ύπο 
γραμματικήν  μάλλον  ή  ποιητικήν  έ'ποψ.ιν.  Ε- 
πειδή δέ  ό  κ.  Καρολίδης  προύταξεν  ώς  είςα- 
γωγήν  Οεωρίαν  τινά  ποιητικήν  περί  τής  άνα- 
πτύξεως  τών  διαφόρων  ειδών  τής  [  ποιήσεως 
φρονών,  ό  πρώτον  προήλθεν  εις  τό  μέσον  ή 
επική  ποίησις,  είτα  ή  λυρική  και  τελευταία  ή 
δραματική,  ποιώ  την  παρατήρησιν,  ότι  προ 
τοΰ  έ'πους  έγεννήθη  ή  θρησκευτική  λυρική 
ποίησις,  διότι  προ  τοΰ  Όμηρου  περιάδονται, 
ότι  ύπήρξαν  ό  Όρφεύς,  ό  Ευμολπος,  ό  Μου- 
σαίος, ό  Φιλάμμων  και  άλλοι.  Τοΰτο  δέ  παρα- 
τηρείται και  εις  τήν  Ίνδικήν  ποίησιν,  διότι 
οί  «Βέδαι»,  οί  θρησκευτικοί  ύμνοι,  είσί  πολλώ 
άρχαιότεροι  τής  «'Ραμαϊάδας»  και  «  Βαχα- 
βαράτας  » 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Βασιάδης  μεταβαίνει  εις 
τήν  έξέτασιν  τών  παραβολών  το"υ  Όμηρου 
εκφράζων  τήν  έπιθυμίαν,  ϊνα  ό  κ.  Καρολίδης 
έξήταζε  πρώτον  τάς  πηγάς,  άφ'  ών  ήρύσατο 
αύτάς  ό  "Ομηρος,   και  δεύτερον  τίνες  οί  χα- 


V)  "12ε  σελ.  14, 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


ρακτηρες  των  "Ομηρικών  παραβολών.  «  Λί 
πηγαί,  λέγει  ό  κ.  Η.  Βασιάδης;  είσ»ν  αΰτή  ή 
φύσις,  τά  φυσικά  στοιχεία,  άψυχά  τε  καί  έμ- 
ψυχα, καί  αί  ένέργειαι  αυτών,  ήτοι  ή  θάλασ- 
σα, τά  κύματα,  οί  άνεμοι,  οί  ποταμοί  καί  οί 
χείμαρροι,  το  πυρ,  τα  φυτά,  τά  ζώα,  καί 
μάλιστα  ό  λέων,  ό  ϊππος  καϊ  αύτός  ό  όνος, 
προς  ον  παραβάλλει  ό  ποιητής  τον  καρτερό- 
ψυνον  Αϊαντα.  Πολλάκις  δε  καί  τά  έ'ργα  τών 
ανθρώπων  χρησιμεύουσιν  αΰτώ  προς  παραβο- 
λών, οίον  την  ΐσην  δύναμιν  δύο  ηρώων  μα- 
χοαένων  προς  την  ί'σην  πλάστιγγα  γυναικός 
διανεμούσης  τον  μισθον  προς  τους  εργάτας  ». 

Τελευτών  δέ  ό  κ.  Βασιάδης  τάς  περί  τών 
πηγών  τών  παραβολών  του  Όμηρου  παρατη- 
ρήσεις αΰτοΰ  λέγει,  δτι  άλλοτε,  προ  της  πυρ- 
καϊάς,  ασχολούμενος  εις  την  συλλογην  τών 
παραβολών  του  Όμηρου,  είχε  συλλέξει  έκ 
της  Ίλιάδος  περί  τάς  διακοσίας. 

Περί  δε  τών  χαρακτήρων  τών  "Ομηρικών 
παραβολών  λέγει,  ότι  ως  έπί  τό  πλείστον  δύο 
τινά  χαρακτηρίζουσιν  αύτάς'  ά)  δτι  τδ  λαμ- 
βανόμενον  προς  παραβολήν  περιγράφεται  μετά 
τοσαύτης  αφθονίας,  ώστε  έν  μέρει  μόνον  λαμ- 
βάνεται ώς  παραβολή  προς  τδ  πράγμα  η  τδ 
πρόσωπον,  δ  θέλει  νά  έξάρη  δια  της  παραβο- 
λής" οίον,  την  πτώσιν  φονευομένου  ήρωος  πα- 
ραβάλλει πρδς  πτώσιν  αιγείρου,  ην  κόπτει  τέ- 
κτων  καί  άποκλαδίζει,  δπως  δια  τών  κλάδων 
αυτής  κατασκευάση  άμαξαν  β')  δέ  χαρακτη- 
ριστικόν  έστιν  ή  έπισώρευσις  πολλών  παραβο- 
λών άι/.α  πρδς  έξαρσιν  του  αΰτοΰ  πράγματος, 
οίον,  έν  τη  περιγραφή  της  πρώτης  κινήσεως 
τών   ελληνικών  καί  τρωικών  στρατευμάτων 
ττρος  συμπλοκήν,  μεταχειρίζεται  άλλεπαλλή- 
λω:  τέσσαρα^  παραβολάς.    Ταύτας  μεταχει- 
ρίζεται καί  ό  μιμητής  αυτού"  Βιργίλιος,  άλλ 
οΰχϊ  έν  τω  αϋτώ  μέρει,    άλλά  διεσπαρμένας 
καί  χωρίς  έκάστην. 

Ό  κ.  Ιορδάνη;  Καρολίδης,  απαντών  τω 
κ.  Η.  Βασιάδη,  λέγει  δτι  τινά  τών  ύπ'  αΰτοΰ 
λεχθέντων  άνέφερεν    άλλά  συνεπτυγμένως  έν 
τνί  ανακοινώσει  αΰτοΰ,  ά  καί  άναπτύξει  έν  τη 
ί  συνεχεία  έν  έπιούση  συνεδριάσει.    Επίσης  δε 
I  επιφυλάσσεται  ποιησασθαι  λόγον  καί  περί  τών 
άλλων,  περί  ων  ίλάλησεν  ό  κ.   Βασιάδης,  έν 
τη  συνεχεία,  της  ανακοινώσεως. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚ<Γ. 

(Τακτική). 

Της  9  Ιανουαρίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΑΑΑ1ΑΑ0Υ. 

'Λναγινώσκονται  καί  έπικυροΰνται  τά  πρα- 
κτικά της  προτέρας  συνεδριάσεως. 
'Λνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία. 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  ε- 
πιστολών. 

Τοΰ  κ.  Σάββα  Ίωαννίδου,  επιμελητού  τών 
Ζαριψείωκ  άιδασκαΐείων  έν  Φιλιππουπόλει, 
άπδ  1  Ιανουαρίου,  εκτιθεμένου  τά  της  έλλ.  εκ- 
παιδεύσεως έν  Φιλιππουππόλει. 

Τοΰ  κ.  Ν.  Παρανίκα,  άπδ  9  ένεστώτος, 
ύποβάλλοντος  την  παραίτησιν  αΰτοΰ  άπδ  της 
Συντακτικής  επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κ.  Κ.  Ψωμιάδου  άπδ  9  ένεστώτος 
άγγέλλοντος,  δτι  προσφέρει  τω  Συλλόγω  πλίν- 
θον  τινά  ένεπίγραφον  ευρεθέντα   έν  Κοτυόροις. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  αί  βιβλίων  προσ- 
φοραί. 

Επίσης  δ'  άγγέλλεται  καί  η  προσφορά  τοΰ 
κ.  Κ.  Ψωμιάδου,  πλίνθου  ενεπίγραφου,  όστις 
παραπέμπεται  τη  άρναιολογικη  επιτροπή  προς 
μελέτην.  Εις  απαντάς  τους  δωρητάς  εκφρά- 
ζονται εΰχαριστίαι. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης,  λαβών  άφορμήν  εκ 
της  άνωτέρω  επιστολής  της  συντάξεως  της  ε- 
φημερίδος Νέας  Ημέρας,  προτείνει,  δπως,  ε- 
πειδή άπδ  της  εκδόσεως  αΰτης  ή  έφημερίς 
Κ.Ιειώ  τακτικώς  έστέλλετο  δωρεάν  εις  τδν 
Σύλλογον,  άπευθυνθη  εΰχαριστήριος  επιστολή 
τοις  συντάκταις  αΰτης  κκ.  Δ.  Θερειανώ  καί 
καί  Θ.  Λειβαδα. 

Ό  κ:  /.  Γεωργαντόπον.Ιος  προστίθησιν,  δ- 
πως συν  ταϊς  εΰχαριστίαις  έκφρασθη  καί  ή  λύ- 
πη τοΰ  Συλλόγου  έπί  τη  διακοπή  της  εκδό- 
σεως της  Κ.ϊειοΰς. 

Ή  πρότασις  τοΰ  κ.  Ήρ.  Βασιάδου  μετά 
της  προσθήκης  τοΰ  κ.  Γεωργαντοπούλου  γί- 
νεται δεκτή. 

Είτα  άγγέλλεται  τδ  πρώτον  μέλος  τακτι- 
κδν  ό  κ.  Δημ.  Θεοφιλίδης,  έμπορος  έντκΰθα, 
προτεινόμενος  υπο  τών  κκ.  Η.  Βασιάδου,  Ν. 
Δαούτη  καί  Όδ.  Άνδρεάδου. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει,  ότι  έλήφθη  χθες 
έκ  τοΰ   Γραφείου     τοΰ  τύπου   έπ'  ονόματι 


48  Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠ3ΙΚ0Σ 

του  κ.  Ιακώβου  Άρτεμιάδου  ή  άδεια  προς 
έ'κδοσιν  του  περιοδικού,  του  Συλλόγου  συγγράμ- 
ματος, όπερ  άπό  τριετίας  καθυστέρησεν  ένεκα 
παρανοήσεως.  Το  δε  εΰν·  άριστον  τοΰτο  δια 
τον  ήμέτερον  Σύλλογον  οφείλεται  πρώτον  μεν 
τη  Α.  Ύψ.  τω  επί  των  εσωτερικών  υπουργώ 
Έτέμ  Πασσα,  μέλει  έπιτίμω  του  Συλλόγου, 
διατάξαντι  την  έ'κδοσιν  της  άδειας,  δεύτερον 
δέ  τω  διευθυντή  του  γραφείου  του  τύπου  Με- 
/μέτ  έφένδη  εΰκολύναντι  τό  πράγμα,  και 
τρίτον  τω  .κ.  Ίακώβω  Άρτεμιάδη  μή  φει- 
σθέντι  κόπων  και  άναλαβόντι  προθύμως  την 
εϋθύνην.  Ό  κ.  πρόεδρος  μετά  ταΰτα  άναγι- 
νώσκει  έν  μεταφράσει  εκ  του  τουρκικού  τήν  ά- 
δειαν  έ'χουσαν  ούτω  : 

ΓΡΑΦΕΙΟΝ  ΤΟΤ  ΤΥΠΟΥ. 

('Μετάψρασις  έχ  τον  Τονρχιχοΐ^ . 

Ή  αναφορά,  ήν  ό  Γιακούπ  Έφένδης  (Άρ- 
τεμιάδης),  πρώην  μουστεσάρης  Ιωαννίνων, 
ύπέβαλεν  εις  τό  Αϋτοκρατορικόν  Ύπουργεϊον 
των   Εσωτερικών,   άνεγνώσθη  και  έξητάσθη. 

Ό  Γίακοϋπ  Έφένδης  έν  τη  άναφορα  ταύ- 
τη έξαιτεΐται,  όπως,  εν  ω  τά  άναγνώσματα 
τα  έν  τω  έν  Σταυροδρομίω  Συλλόγω  Ελληνιστί 
άναγινωσκόμενα  ύπό  τών  μελών  αΰτοΰ  περί  ε- 
πιστημών, φιλολογίας  και  λοιπών,  έξεδίδοντο 
ρ.έχρι  τούδε  εις  τό  τέλος  του  έτους  εις  ϊδιον 
τεύχος  και  διενέμοντο,  δοθή  αϋτώ  άδεια,  ϊνα 
έκδίδη  ταΰτα  κατά  τριμηνίαν  έν  εϊδει  Επι- 
στημονικού Περιοδικού,  και  εις  τό  τέλος  του 
έ'τους  προσθέσας  πίνακα  τών  εμπεριεχομένων 
σχηματίση  βιβλίον. 

Επειδή  τά  άπό  δέκα  και  εξ  έτών  δημο- 
σιευθέντα έτήσια  τεύχη  τοΰ  Συλλόγου  τού- 
του ληφθέντα  έζητάσθησαν  ώς  προς  τά  έμ- 
περιεχόμενα  αυτών  και  ευρέθησαν,  ότι  συνί- 
στανται άπό  άρθρα  ωφέλιμα,  έπιστημονικά 
δηλ.  φιλολογικά  και  φιλοσοφικά,  εδόθη  έπί 
τη  βάσει  διατάγματος  της  Α.  Τ.  τού  Υ- 
πουργού τών  Εσωτερικών  τω  είρημένω  Για- 
κούπ  Έφένδη  ή  παρούσα  άδεια,  όπως  έκδίδη 
τό  περιοδικόν  τούτο  ύπό  τους  έξης  όρους. 

Τό  περιοδικόν  τούτο  νά  έμπεριέχη  τά,  ώς 
και  πρότερον,  έπιστημονικά,  φιλολογικά  και 
φιλοσοφικά  άρθρα,  έςαιρουμέ.νων  τών  περί  διοι- 
κητικών και  πολιτικών  έπιστημών  άρθρων  ή 
αναγνωσμάτων. 


φιλολογικός  ςυμογος. 

Νά  μή  δημοσιεύη  πολιτικάς  ειδήσεις  και 

σκέψεις. 

Νά  περιορίζηται,  ώς  προς  τά  έμπεριεχό- 
μενα  αύτοΰ,  εις  τάς  έν  τω  Συλλόγω  τούτω 
άπαγγελλομένας  ή  άναγινωσκομένας  και  μη- 
δόλως  εις  πολιτικά  άναγομένας  έπιστημονι- 
κάς  και  φιλολογικάς  πραγματείας  και  ωφελί- 
μους" διατριβάς,  συντελούσας  εις  τήν  ύπό  έπι- 
στημονικήν  έ'ποψιν  προαγωγήν  και  άνάπτυξιν 
τού  τόπου. 

Νά  μή  πραγματεύηται  ποσώς  περί  πεποι- 
θήσεων τών  διαφόρων  εθνών  και  θρησκειών, 
ώς  και  περί  της  ύφισταμένης  δικφωνίας  αυ- 
τών. 

Νά  δημοσιεύηται  κατά  τριμηνίαν  έν  εϊδει 
Περιοδικού,  και  εις  τό  τέλος  τού  έτους  έν  εϊ- 
δει βιβλίου  διά  της  προσθήκης  πίνχκος  ή  κα- 
ταλόγου τών  εμπεριεχομένων. 

Νά  παραδίδηται  εις  τό  Γραφεΐον  τοΰ  τύ- 
που κατάλογος  τών  έκδοθησομένων  πραγμα- 
τειών προ  της  έκτυπώσεως  αυτών. 

Νά  παραδίδηται  έπίσης  τω  αύτώ  Γραφείω 
έπί  τη  αιτήσει  αύτοΰ  ολόκληρος  ή  πραγμα- 
τεία, ής  ή  έξέτασις  και  ή  άνάγνωσις  ήθελε 
θεωρηθή  αναγκαία  προ  της  εκδόσεως  αυτής. 

Άπασαι  αί  πραγματεϊαι  νά  φέρωσι  τάς  ύ- 
πογραφάς  τών  συγγραφέων  ή  τών  κατόχων 
αυτών. 

Τό  δέ  περιοδικόν  τοΰτο  νά  ήναι  ύπό  τήν 
ύπονραφήν  και  εϋθύνην  τοΰ  Γϋακούπ  Έφένδου 
(Άρτεμιάδου)  πρώην  μουστεσάρου  Ιωαννίνων, 
νΰν  δέ  αντιπροσώπου  της  Εταιρίας  τών 
Τρο/ιοδρόμων. 

Νά  συμμορφώται  προς  τάς  διατάξεις  τού 
περί  τύπου  νόμου,  ώς  και  προς  τους  άνωτέ- 
ρω  έκτεθέντας  όρους,  και  νά  ,τιτλοφορήτχι 
«  Ελληνικός  Φιλολογικός  Σύλλογος  »  (Τζε- 
μιγίέτι  Ίλμιέϊ  'Ρουμιγϊέ). 

Τήν  21  Ρεπιουλ-έββέλ  1381. 
»      7  Ιανουαρίου  1299  (1884). 

Τ.  Σ. 

Γραφείου  ζοσ  Τύπον. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  δέ  τοΰ  έγγράφου  τού- 
του ό  κ.  πρόεδρος  έπιπροςτίθησιν,  ότι  χθές  συ- 
νελθόν  τό  προεδρεΐον  απεφάσισε  και  προτείνει 
τω  Συλλόγω 

ά)  όπως  έκφρασθώσιν  έγγρχφως  αί  εύχαρι- 
στίαι  τοΰ  Συλλόγου  τω  κ.  Ίακώβω  Αρτε- 
μιάδη  διά  τούς  κόπους,  ους  κατέβαλε  προς  λή- 
ψιν  της  άδειας. 

β')  όπως  αντί   τοΰ  κ.  Ν.  Παρανίκα  παραι- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ  '«'.) 


τεθέντος,  έκλεγή  μέλος  τής  συντακτικής  επι- 
τροπή; ό  κ.  Ιάκωβος  Άρτεριιχοης,  καϊ 

γ')  όπως  ό  κ.  πρόεδρος  και  οί  κκ.  Τ.  Κα- 
ραθεοδωρή  γεν.  γραμματεύς  και  'ΛΟ.  Παπ,τα- 
δόπουλος  Κεραμεύς,  βιβλιοφύλας,  έ/.φράσωσι 
τή  Α.  'Τψ.  τω  Έτέμ πασσα,  μεταβάντες  παρ" 
αΰτω,  τάς  ευχαριστίας  τοΰ  Συλλόγου. 

Ό  Σύλλογος  αποδέχεται  τας  τοΰ  προε- 
δρείου προτάσεις,  και,  μετά  τινα  συζήτησιν, 
όπως  τίθηται  εν  τω  τέλει  τοΰ  περιοδικού  το 
όνομα  τοΰ  κ.  Ίακ.  'Αρτεμιάδου  υπευθύνου. 

Ό  κ.  Γεωργαντόπουλος  άνακοινοΰται,  ότι 
ή  ΰπόθεσις  Βαμβάκη  έληξε,  καϊ  ότι  ή  δίκη  έν 
τω  ένταΰθα  Ίταλικώ  προΕενείω  άπέβη  κατά 
τοΰ  Συλλόγου.  Πάντα  τά  νομικά  επιχειρήμα- 
τα άνεπτύχθησαν  ύπ'αϋτοΰ  τε  καϊ  τοΰ  κ.  Βα- 
ρότζη  και  Μ.  Ακάτου,  άλλ' ουδέν  ήδυνήθη- 
σαν.  Οΰδέν  δέ  μένει  τω  Συλλόγω,  ή  ποιήσα- 
σθαι  έφεσιν  έν  τω  έφετείω  Άγκώνος.  'Λλλ' 
επειδή  ουδείς  φρονεί,  ότι  τό  έφετεϊον  παραδε- 
χθήσεται  τήν  τής  παρακαταθήκης  έ'νστασιν 
¥όδ  Συλλόγου,  νομίζει,  ότι  ό  Σύλλογος  δέον 
νά  λάβη  ο,τι  παρέχεται  αΰτω  ώς  κοινώ  πι- 
στωτή, ήτοι  1  °/0. 

Ό  κ.  Ν.  Λαουτης  προτείνει  νά  δοθή  πλη- 
ρεςουσιότης  τω  κ.  Γεωργαντοπού>ω  προς  πα- 
ραλαβήν  των  διδομένων  απέναντι,  καθότι,  λέ- 
γει, τό  δικαστήριον  έδίκασεν  όρθκϋς  και  ό  Σύλ- 
λογος ουδέν  κατορθώσει,  καν  έτι  μακρύτερα  τής 
Άγκώνος  μεταβη. 

Ή  πρότασίξ  τοΰ  κ.  Λαούτη,  όπως  παρα- 
χώρηση πληρεςουσιότης  τω  κ.  Γεωργαντοπού- 
λω  προς  παραλαβήν   τοΰ  παραχωρηθέντος  1 

Είτα  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  άναγινώσκει 
βυνεχειαν  τής  κατά  τό  παρελθόν  έτος  άνα- 
γνωσθείσης  πραγματείας  αύτοΰ  περί  τοΰ  Λαο- 
κόοντος   τοΰ  Λεσσιγγίου. 

Ό  Ήρ.  Βασιάδης  άνακεφαλαιούμενος  όσα 
άνέγνω  κατά  τόν  παρελθόντα  ένιαυτόν,  λέγει, 
ότι  έκ  τής  επιγραφής,  ήν  φέρει  τό  σύγγραμμα 
τοΰ  Λεσσινγίου  «  Λαοκόων,  ή  περί  των  όρίων 
τής  ζωγραφικής  και  ποιήσεως  ».  ώς  καϊ  Ικ 
τοΰ  έπισήα,ου  ρητοΰ  έκ  τοΰ  Πλουτάρχου  : 
■  δλν)  καϊ  τρόποις  μιμήσεως  διαφέρουσιν  ή 
ζωγραφιά  καϊ  ή  ποίησις»,  δείκνυται  αρ- 
κούντως, ότι  σκοπός  αύτοΰ  ήν  ν'άποδείξη  τάς 
όιαοοράς  των  σωματικών  τεχνών  καϊ  τής 
ποιήσεως,  άς  μέχρις  αΰτοΰ  συνέχεον  ώς  ό- 
μοιας. Ούτω  συγκρίνων  ό  Λεοσίγγιος  τήν  πε- 
ριγραφήν  τοΰ  Βιργιλίου  έν  τη  Αΐνειάδι  τοΰ 
θζνκτου  τοΰ  Λαοκόοντος  καϊ  τών  τέκνων  αΰ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΤΆΛΟ  Γ.  ΤΟΜ.  II 


τοΰ  παρά  τό  σύμπλεγμα  τών  "Ροδίων  τεχνι- 
τών, δείκνυσι  τάς  διαφορά:.  Είτα  μεταβαίνει 
είς  τήν  έξέτασιν  τοΰ  ζητήματος:  ό  ποιητής  έ- 
μιμήσατο  τόν  τεχνίτην  ή  ό  τεχνίτης  τόν  ποιη- 
τήν;  Ό  Λεσσίγγιος  υποστηρίζει,  ότι,  ώ:  έχει 
νΰν  ή  περιγραφή  έν  τή  Αΐνειάδι,  είναι  αδύνα- 
τον νά  έμιμήθη  ό  ποιητής  τό  έργον  τών  τε- 
χνιτών, διότι  ήθελε  παραλάβει  πολλά,  ά  νΰν 
έλλείπουσιν  έν  τή  περιγραφή,  θεωρεί  δέ  μάλλον 
πιθανήν  τήν  γνώμην  τών  ύποστηριζόντων,  ότι 
οί  τεχνΐται  έμιμήσαντο  τόν  ποιητήν.  Μετά 
ταΰτα  άναγινώσκει  τό  ώραϊον  ποίημα  τοΰ  Σα- 
δολέτου  είς  τό  σύμπλεγμα  τοΰ  Λαοκόοντος, 
μεθ'  ό  έςετάζει  τους  λόγους,  κατά  Λεσσίγγιον, 
δι'  ους  έν  τω  συμπλέγματι  πατήρ  καϊ  υιός 
παρίστανται  γυμνοί,  ένώ  παρά  Βιργιλίω  έστϊ 
περιβεβλημένος  τ/;ν  ίερατικήν  αΰτοΰ  στολήν. 

Τής  άνακοινώσεως  τοΰ  κ.  Βασιάδου  ληξά- 
σης,  ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  θεωρεί  οϋχϊ  δι- 
καίαν  τήν  μομφήν  κατά  τών  Ελλήνων  τεχνι- 
τών, οϊτινες  έποίουν  τά  έργα  αυτών  γυμνά. 
Αιά  δέ  τήν  γυμνότητα  τοΰ  συμπλέγματος  τοΰ 
Λαοκόοντος  φρονεί  πιθανόν  τά  ενδύματα  τοΰ 
Λαοκόοντος  νά  κατέπεσον,  ότότε  ούτος  έ'σπευ- 
δεν  ώς  έκ  τής  καταδιώξεως  τών  δφεων. 

Ό  κ.  Βασιάδης  λέγει,  ότι,  ώς  έκ  τής  ανα- 
κοινώσεως αύτοΰ  έγνώσθη,  ό  Λεσσίγγιος  απο- 
κρούει τούς  μεμψαμενους  τούς  τεχνίτας  τοΰ 
Λαοκόοντος,  ο'ίτινες  ήσαν  πολλοί  κατά  τήν  ά- 
νακάλυψιν  τοΰ  συμπλέγματος,  όπότε  ύπήρχον 
πολλαϊ  προλήψεις. 

Ό  κ.  'ΛΘ.  Π.  Κερααέύς  νομίζει,  ότι  οί 
αρχαίοι  παρίστανον  γυμνά  τά  αγάλματα  ε- 
κείνα, ά  παρίστανον  αγωνίας,  καϊ  τοΰτο  όπως 
ή  αγωνία  καταφανεστέρα  καθίσταται. 

Μετά  τινα  δ'  έ'τι  συζήτησιν,  καθ*  ήν  έλαβε 
τόν  λόγον  έκτος  τών  άνω  και  ό  /..  Γεωργακ- 
τό.τ:ου./ος,  ύποστηρίζας  ότι  άδιαφόρως  έποίουν 
οί  άρ/^αϊοι  τά  αγάλματα,  γυμνά  ή  ού,  λύε- 
ται ή  συνεδρίασις. 

ΣΤΝΕΑΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΖ'. 
(Ταχτιχή). 

Τής  16    Ιανουαρίου  188  Ί. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΑ  ΑΛΙ  ΛΑΟΥ. 

'Αναγνωσθίντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  προτέρας  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινοΰται  ή 


50 


Ο  ΕΝ  ΚΜ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΟΓΟΣ. 


αλληλογραφία. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοϊ  δτι  αυτός,  ό 
ειδ.  γραρρ.ατεΰς  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης,  άνα- 
πληρών  τον  κ.  γεν.  γραρ.ρ.ατέα  άδιαθετουντα, 
και  ό  βιβλιοφύλαξ  κ.  Άθ.  Παππαδόπουλος 
Κεραρεύς  ρετέβησαν,  κατά  τά  προαποφασι- 
σθέντα,  παρά  τή  Α.  Υ.  τω  επί  των  Εσωτε- 
ρικών υπουργώ  'Ετέρ.  πασσα.  και  ηΰ^αρίστη- 
σαν  αύτω  έξ  όνόρ.ατος  του  Συλλόγου,  άνθ'ών 
προς  έ'κδοσιν  του  περιοδικού  αΰτου  συγγράρ.- 
ρ-ατος  έ'πραξεν.  Ή  Α.  Υ.  ό  κ.  υπουργός,  α- 
παντών τοις  άντιπροσώποις  του  Συλλόγου, 
είπεν,  ότι  αΰτός  διατάξας  την  εκδοσιν  άδειας 
διά  τό  περιοδικόν  του  Φιλολογικού  Συλλόγου 
σύγγραρ.ρ.α  οΰδέν  δεόρενον  ευχαριστιών,  τό 
καθήκον  αΰτοΰ  έτέλεσεν  εις  σωρατεϊον  την  διά- 
δοσιν  τών  γραρ,ρ,άτων  έν  τη  αυτοκρατορία 
στοχαζόρ,ενον  και  ουτω  τό  κράτος  ωφελούν. 
Μετ'  ευχάριστη σεως  δέ  ή  Α.  Ύψ.  άνερ.νήσθη 
και  διαλέζεως  του  κ.  Φλωράνς,  εις  ήν  παρευ- 
ρέθη. Ή  υποδοχή,  προστίθησιν  ό  κ.  πρόεδρος, 
ήν  λίαν  φιλόφρων,  και  ό  υπουργός  ρεγάλως 
ηύχαριστήθη. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  δίδωσι  τον  λό- 
γον  τω  βιβλιοφύλακι,  όπως  άνακοινώσηται  τάς 
έπί  της  επιστολής  του  κ.  Γεράκη  σκέψεις  αΰ- 
του. 

Ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμευς  φρονεί,  ότι  δέον 
νά  ζητηθώσι  πλείονες  πληροφορίαι  περί  της 
βιβλιοθήκης  του  κ.  Γεράκη  και  ιδία  περί  της 
έν  τω  έπισυναπτορ.ένω  καταλόγω  σηρ.ειουρ.ένης 
ΗϊδΙθΠ36  ΒγζΒΠ(;ϊη36  λατινιστί  και  ελληνι- 
στί. Προτείνει  δέ,  όπως  έκ  τών  σηρειωρένων 
άγοράση  ό  Σύλλογος  τά  έξής  δύο  συγγράρρατα: 

Τόρ.ος  αγάπης  κατά  Λατίνων,  συγγραφείς 
και  τυπωθείς  παρά  Διονυσίου  Πατριάρχου  Ίε- 
ροσολύρων  εν  έ'τει  1638"  και,  "Ρητορική  πρα- 
γρ.ατεία,  ήτοι  Έρρ,ογένους  του  Ταρσέως  του 
κατ"  εξοχήν  Τεχνικού  καλουρένου  ρητορικής 
τέχνης  έξήγησις.  1799.  Έκτος  δέ  τών  δύο 
τούτων  προτείνει  όπως  άγορασθή  και  ή  ανω- 
τέρω ΗϊδΙΟΓΪίΒ  ΒγΖ8.Πΐΐη33,  έάν  ράθη  ό 
Σύλλογος,  ότι  εστίν  εκείνη,  ήν  αΰτός  σπανίαν 
ήγεϊται. 

Ό  κ.  Κ.  Ψωρ.ιάδης  έρωτα,  αν  σηρ.ειοΰν- 
ται  έπί  τών  βιβλίων  αί  τιραί"  εί  δέ  ρ.ή,  νά 
ζητηθώσιν  αΰται  παρά  του  κ.  Γεράκη. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  λέγει,  ότιόκ.  Γερά- 
κης  κατέλιπε  τω  Συλλόγω  τάς  τιράς  όρίσαι. 

Ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραρεΰς  βιβλιοφύλαξ  φρο- 
νεί, ότι  ό  Σύλλογος  δέον  νά  προσφέρη  διά  ρέν 


τον  Τόρ.ον  αγάπης  κατά  Λατίνων  οΰχί  πλέον 
τής  λίρας,  διά  δέ  τήν  'Ρητορικήν  του  Έρρο- 
γένους  οΰχί  πλέον  τών  8  φράγκων  και  διά  τήν 
ΗΪ810Π86  Βγζ&ηΙίΠ8β  10  λίρας  Τουρκ. 

Ό  κ.  Βασικδης  εκφράζει  γνώρην,  όπως  συν 
τή  περί  λεπτορ.ερεστέρου  καταλόγου  αιτήσει 
αΰτοΰ  ό  Σύλλογος  αίτήσηται  και  σηρ,είωσιν 
τών  τιρ.ών  εκάστου  τόρου  και  πάντων  όρου. 
Οΰτω  δέ  λαβών  ό  Σύλλογος  τάς  πληροφορίας 
ταύτας  δύναται  νά  σκεφθή  όπως  άγοράση  ή 
ρ.ή  έκ  τών  πωλουρ.ένων  βιβλίων. 

Ή  πρότασις  αύτη  του  κ.  Βχσιάδου  ώς  και 
ή  ανωτέρω  του  κ  Κεραρ,έως  γίγνονται  δεκταί. 

Ακολούθως  όκ.  πρόεδρος  άγγέλλει  ρ.έν,  ότι 
εισέτι  οΰκ  έλήφθησαν  τά  ύπό  τής  εφορίας  του 
Μουσείου  και  τής  βιβλιοθήκης  τής  Ευαγ- 
γελικής στολής  δωρηθέντα  τω  Συλλόγω,  άλλ' 
ύποβάλλει  πρότασιν  όπως  άπό  του  νυν  ό  Σύλ- 
λογος ευχαρίστηση  τή  εφορία  έπί  τή  σπου- 
δαιότατη αΰτής  προςφορα. 

Ή  πρότασις  του  κ.  προέδρου  γίνεται  παρ.- 
ψηφεί  δεκτή. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφοφο- 
ρηθείς  γίνεται  δεκτός  τακτικόν  ρέλος  ό  κ.  Δ. 
Θεοφιλίδης. 

Μετά  ταΰτα  προτάσει  του  κ.  Α.  Π.  Κε- 
ραρ.έως  άποφασίζεται,  όπως  γένηται  συνδρο- 
ρ.ητής  ό  Σύλλογος  τών  περιοδικών  συγγραρ- 
ράτων  ΗβνΠθ  άβ  Ρ1ΐΐ1θ1θ§ϊθ  και  Κβνΐΐβ 
βπΙΪ^ΙΙβ  τών  Παρισίων  και  Αθίΐά6Πΐγ  του 
Λονδίνου  άντί  του  ΑΠίβΠίβυΐϊΙ. 

Κατόπιν  ό  κ.  Θ.  Κοσονΰης  άγγέλλει,  ότι 
έ'λαβε  παρά  ρέν  τοϋ  κ.  Γεωργαντοπούλου  έκ 
τής  έκκαθαρίσεως  του  πτωχεύσαντος  Ν.  Βαρ.- 
βάκη  πρώην  ταρίου  λίρ.  όθ.  10.60,  ας  έθη- 
κ?ν  ύπό  τήν  ρ,ερίδα  τών  έκτάκτων  συνδρορών, 
διότι  ρερίς  πτωχεύσεως  οΰχ  ύπάρχει,  παρά  δέ 
του  κ.  Β.  Οίκονορ.ίδου,  ταρ.ίου  τής  ένταΰθα 
Άδελφότητος  Ξηροκρή^ης,  Λ.  οθ.  47.78, 
προσφοράν  τής  Ξηροκρήνης,  δι'ήν  και  προτεί- 
νει ευχαριστίας,  έπιλέγων  ότι,  καθά  ήκουσεν, 
ή  άδελφότης  αΰτη  έψηφίσατο  ύπέρ  του  Συλ- 
λόγου 50  όθ.  λίρας,  άλλά  του  ταρ.ίου  αύτής 
47.78  ρ.ετρήσαντος  αΰτώ,  έλαβεν  όσα  έδόθη- 
σαν.  Μετά  ταϋτα  ό  κ.  Θ.  Κοσούδης  ύποβάλ- 
λει και  τάς  προτάσεις  τάςδε"  ά)  όπως  διορ- 
θωθώσι  τά  συντετριρ.ρ.ένα  και  εις  τήν  τάξιν 
τών  άπορ.άχων  τεθειρένα  καθίσρ,ατα  του  Συλ- 
λόγου και  βαφή  τό  έπιτραπέζιον  κάλυρρα- 
β')  όπως  ρή  έπιτρέπηται  ή  έξοδος  έκ  του  κα- 
ταστήρ-ατος  του  Συλλόγου  τών  καθισράτων, 
προς  αποφυγήν  τής  ρ,ικρόν  κατά  ρικρόν  γι- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


51 


γνομένης  άραιώσεως  των  τάξεων  αυτών  γ') 
όπως  τά  έν  τω  Συλλόγω  συνεδριάζοντα  σωμα- 
τεία άτοτίωσιν  εκουσίως  ποσόν  τι  ως  ένοίκιον 
και  δ ')  όπως  κατατεθώσιν  εν  τινι  τραπέζη  τά 
έν  τω  ταμείω  του  Συλλόγου  υπάρχοντα  χρή- 
ματα, ανερχόμενα  εις  ?00  λ.  όθ.,  κατά  την 
περί  τούτου  άπόφασιν  του  Συλλόγου. 

Τίθεται  εις  ψηφοφορίαν  κατ'  αϊ'τησιν  του  κ. 
ταμίου  ή  ΰπ'  αΰτοΰ  γενομένη  διάταξις  των 
έκ  της  έκκαθαρίσεως  της  ουσίας  Βαμβάκη  λη- 
φθέντων χρημάτων.  Ό  Σύλλογος  επιδοκιμά- 
ζει παμψηφεί  την  διάταξιν. 

Εκφράζονται  εΰχαριστίαι  τη  Άδελφότητι 
Ξηροχρ7)>  ιι . 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  αντικρούει  την  πρό- 
τασιν  του  κ.  Κοσούδη.  όπως  τά  συνεδριάζοντα 
έν  τη  αίθούση  του  Συλλόγου  σωματεία  άπο- 
τίωσιν  έτησιόν  τι  ένοίκιον.  Τά  σωματεία  ταύ- 
τα, λέγει,  είσϊ  δύο,  ή  Αδελφότης  Ξηροχρήνη 
και  ό  Σύλλογος  Έρμης"  έκ  τούτων  το  μεν 
πρώτον  άπέτισεν  ήδη  τω  ταμείω  τοΰ  Συλλό- 
γου 50  περίπου  λίρας,  άτοπον  δ'ήθελεν  εισθαι 
νά  αΐτησωμεν  και  έτερα-  το  δέ  έτερον,  ήτοι  ό 
Σύλλογος  Έρμης,  στερείται  χρημάτων,  ώςτε 
οϋ  δυνηΟησεται  ίκανοποιήσαι  την  άπαίτησιν 
ημών.  "Οθεν  ό  κ.  Βασιάδης  προτείνει,  όπως 
ό  Σύλλογος  άποφασίσ/)  ό,τι  και  άλλοτε,  ητοι 
ουδέν  λαμβάνειν  παρά  τών  έν  τη  αίθούση  αυ- 
τού συνερχομένων  σωματείων. 

Ή  πρότασις  τοΰ  κ.  Βασιάδου  γίγνεται  δέ- 
κτη παμψηφεί. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  ευρίσκει  την  πρότα- 
ση του  κ.  θ.  Κοσούδη  περί  μη  εξόδου  τών 
καθισμάτων  έλλιπη,  διότι  ουδόλως  προλαμβά- 
νεται ή  γιγνομένη  καταστροφή  κατά  τάς  έορ- 
τας.  άς  έν  τη  αΐθούστ)  τοΰ  Συλλόγου  τελοΰιι 
διάφορα  έκπαιδευτήρια.  Κατά  τάς  έορτάς  ταύ- 
τας, επιλέγει  ό  κ.  Βασιάδης,  πολλάκις  κάθι- 
σμα άναγκάζεται  νά  ύποφέρη  το  βάρος  ούχΐ 
ατόμου,  άλλ' άτόμων  όμοΰ  έπ' αΰτοΰ  άνερχο- 
μένων  και  έφ'  ίκανόν  Ιπταμένων.  Συι/.περαί- 
νων  δέ  ό  κ.  Βασιάδης  προτείνει,  όπως  τό  λη- 
φθησόμενον  μέτρον  ή  γενικώτερον. 

Ό  κ.  Κ.  Ψωιιιάδης,  οΰδαμώ:  τη  τοΰ  προ- 
λαλήσαντος  γνώμη  συντασσόμενος,  λέγει,  ότι 
ο  Σύλλογος  προτιθέμενος  την  ύποστήριξιν 
τών  σχολών  ουδόλως  άρνηθήναι  δύναται  την 
αϊθουσαν  αΰτοΰ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ωσαύτως  φρονεί,  ότι  ή  ε- 
φαρμογή τοΰ  μέτρου,  ό  προτείνει  ό  κ.  Βασιά- 
δης,  ήχήσει  ουχί  καλώς  τοις  έκτος  τοΰ  Συλ- 
λόγου . 


Ή  πρότασις  τοΰ  κ.  Θ.  Κοσούδη  γίγνεται 
δέκτη . 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδορη  φρονεί,  ότι,  έπει- 
δή  έντός  μικρού  τυπωθήσεται  τό  ΙΕ'  τεύχος 
τοΰ  περιοδικού  τοΰ  Συλλόγου  συγγράμματος, 
άρχεται  δέ  η  έκτύπωσις  τοΰ  δελτίου  της  αρ- 
χαιολογικής επιτροπής,  έστίν  ανάγκη  χρημά- 
των διό  εκφράζει  γνώμην,  όπως  τά  νΰν  ύπάρ- 
χοντα  χρήματα  μή  κατατεΟώσιν  έν  τραπέζν). 

Ό  κ.  Θ.  Κοσούδης  λέγει,  ότι  ανάγκης  έ- 
πιστάσης,  εΰχερης  ή  λήψις  τών  κατατεθησο- 
μένων  χρηρ-άτων  προτείνει  δέ  όπως  κατατε- 
θώσιν εις  την  μίαν  έκ  τών  δύο  τραπεζών,  της 
Τραπέζης  Κωνσταντινουπόλεως  η  της  Γενι- 
κής εταιρίας  τον  ' Οθωμανικού  χράτονς. 

Ό  κ.  πρόεδρος  τίθησιν  εις  ψηφοφορίαν  την 
πρότασιν  τοΰ  κ.  Θ.  Κοσούδη  περί  άμεσου  κα- 
ταθέσεως τών  όντων  χρημάτων  ε'ι'τε  εις  την 
Τράπεζαν  Κωνσταντινουπόλεως,  εϊτε  εις  την 
Γεν.  έταιρίαν  τοΰ  Όθ.  κράτους,  άφιεμένης 
της  έκλογής  έκ  τών  δύο  ρηθεισών  τραπεζών 
τω  κ.  ταμία.  Ό  Σύλλογος  άποδέχεται  την 
ποότασιν  τοΰ  κ.  Κοσούδη  ώς  διατυποΰται  ά- 
νωτέρω  ύπό  τοΰ  κ.  προέδρου. 

Είτα  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  έξακολουθεϊ  την 
άνακοίνωσιν  «  περί  τοΰ  Λαοκόοντος  τοΰ  Λεσ- 
σιγγίου  »,  τάδε  έν  περιλήψει  άνακοινωσάρ.ενος. 

Ό  Λεσσίγγιος,  λαμβάνων  άφορμην  εξ  ών 
είπε  περί  της  μιμήσεως  τοΰ  Βιργιλίου  ύπό  τών 
τεχνιτών  και  τάνάπαλιν,  έξετάζει  άκριβέστε- 
ρον  τό  περί  μιμήσεως  ζήτημα,  λέγων  ότι,  ό- 
ταν λέγωμεν,  ότιό  τεχνίτης  μιμείται  τον  ποιη- 
τήν  ή  ό  ποιητής  τον  τεχνίτην,  τοΰτο  δύναται 
δύο  τινά  σημαίνειν  :  ή  ότι  ό  έτερος  αΰτών  τό 
έργον  τοΰ  έτερου  μιμείται,  ή  ότι  άμφότεροι 
τό  αΰτό  μιμούνται  μεν  πράγμα,  ό  δ'  έτερος 
αΰτών  τους  τρόπους  τοΰ  έτέρου  και  την  μέθο 
δον  δανείζεται.  Καϊ  έν  μεν  τω  πρώτω  τρόπω 
της  μιμήσεως  ό  ποιητής  πρωτότυπος  έστιν, 
εν  δέ  τω  δευτέρω  άντιγραφεύς.  Ταΰτα  προ- 
ταξάμενος  ό  Λεσσίγγιος,  επικρίνει  τον  Πο.Ιν- 
μητιν,  περίφημον  σύγγραμμα  τοΰ  "Αγγλου 
Σπένσε,  έπιχειρήσαντος,  ίνα  διά  τών  έργων 
της  τέγνης  έρμηνεύση  τους  "Ρωμαίους  ποιη- 
τάς  καϊ  τάνάπαλιν  διά  τών  ποιητών  διασα- 
φήσω αρχαία  της  τέχνης  έργα  άνερμήνευτα  έ'τι 
μένοντα  διά  πολλών  παραδειγμάτων  τό  ή- 
μαρτημένον  της  μεθόδου  ταύτης  καταδεικνύς. 
Ό  Σπένσε,  λέγει  ό  Αεσσίγγιος,  οΰδόλως  έ- 
σκέψατο,  ότι  ή  ποίησις  έχει  εΰρύτερα  όρια,  καϊ 
καλλονάς  διατίθησιν,  ών  άμοιρεϊή  ζωγραφική. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


52  Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΙΟΣ 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΗ'. 

(Ταχτική). 

Της  23  Ιανουαρίου  1884. 

Π ροεδρεύορτος  τοΰ  χ.  Ε.  Κ\  ΥΛ1ΑΛΟΥ 

'Λναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  προτέρχς  τακτικής  συνεδριά- 
σεως, άνχκοινουται  ή 

αλληλογραφία,, 

έξ  ης  πα^ατιθεμεν  περίληψιν  των  έξης  επι- 
στολών: 

Του  κ.  I.  Γ.  Βαλαβάνη,  εκ  Κερασούντος, 
άπό  5  ένεστώτος,  άγγέλλοντος,  δτι  αποστέλ- 
λει συνέχειαν  της  διά  το  Ζωγράφειον  διαγώνι- 
σμα συλλογής  αΰτοΰ  «  Μνημείων  της  άνά  τον 
ΙΙόντον  ιδιωτικής  ». 

Του  κ.  Δ.  Μαγδάνη,  άπο  20  φθίνοντος, 
έξαιτουμένου,  όπως  ό  Σύλλογος  συστήση  την 
όσον  ούπω  έκδοθησομένην  «  Κλείδα  της  αρι- 
θμητικής »  αΰτοΰ,  ην  ό  Σύλλογος  ένέκρινεν 
άλλοτε. 

Του  κ.  Άντ.  'Ρωσσάκη,  άπό  13  ένεστώ- 
τος,  άγγέλλοντος,  ότι  άποστέλλει  προς  κρίσιν 
εϋμέθοδον  διδασκαλίαν  της  Ταχυγραφίας. 

Ακολούθως  ό  κ.  Βασιάδης  παρατηρεί  μετά 
λύπης,  ότι  πολλοί  των  επιτυχόντων  βραβείου 
έν  τω  Καραπανείω  άγώνι  δημοσιεύοντες  τά 
βραβευθέντα  ουδόλως  άναγράα>ουσι  που  υ- 
φίσταται ό  Καραπάνειος  άγων  καϊ  τις  ό  κρι- 
τής- τοιούτο  δέ  έγένετο  και  υπό  τοϋ  κ.  Γε- 
ράκη  κατά  την  δευτέραν  έ'κδοσιν  της  αριθμη- 
τικής αΰτοΰ,  προς  ον  προτείνει,  όπως  το  προ- 
εδρεϊον  ποιήσηται  τάς  άναγκαίας  παρατηρή- 
σεις. Επίσης  δε  ό  κ.  Βασιάδης  προτείνει,  ό- 
πως όμοιας  φύσεως  παρατηρήσεις  γίγνωνται 
και  προς  πάντας  τους  διαγωνιζομένους. 

Η  πρότασις  αύτη  του  κ.  Βασιάδου  γίγνε- 
ται  παμψηφεί  δεκτή. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει,  ότι  τά  δια- 
γωνίσματα και  τά  προς  άπλήν  κρίσιν  σταλέντα 
πονήματα  παραπεμφθήσονται  ταϊς  άρμοδίαις 
έπιτροπαϊς,  και  υποβάλλει  τη  κρίσει  του  Συλ- 
λόγου πρότασιν  του  κ.  Κεραμέως  δι'  επιστο- 
λής γενομένην,  όπως  ό  Σύλλογος  άναλάβη 
δαπάνην  έκ  τριών  λιρών  προς  δημοσίευσιν  δι' 
ιδιαιτέρου  τεύχους  της  ΰπ' αΰτοΰ  άναγνωσθεί- 
σης  εκθέσεως  της  πρώτης  εκδρομής  διά  τήν 
Μ  αυρογορδάτειον  βιβλιοθήκη  ν. 

Ό  κ.  7'.  Καραθεοδωρή   εκφράζει  γνώμην 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

κατά  της  δημοσιεύσεως  δι'  ιδίου  τεύχους  τής 
εκθέσεως  τοΰ  κ.  Κεραμέως,  πρώτον  διότι  έ- 
δημοσιεύθη  ήδη  κατ"  άπόφασιν  τοΰ  Συλλόγου 
διά  των  εφημερίδων,  και  δεύτερον  διότι  προς 
έ'κδοσιν  τοΰ  τεύχους  τούτου  άνάγκη  άδειας 
τοΰ  επί  τής  δημοσίας  εκπαιδεύσεως  Υπουρ- 
γείου, ής  οΰχί  εΰχερής  ή  επιτυχία,  και  έκτος 
τούτου  δύνανται  νά  προκληθώσι  πράγματα. 
Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  προτείνει  έν  τέλει,  ό- 
πως ή  έ'κθεσις  δημοσιευθή  έν  εϊδει  προλόγου 
έν  τω  έκδοθησομένω  κατά  τό  τέλος  τοΰ  έ- 
τους τεύχους  τής  Μαυρογορδατείου  βιβλιο- 
θήκης. 

Ό  κ.  'ΑΘ.  Π.  Κεραμενς  λέγει,  ότι  οΰδό- 
λως  ένόμιζεν  ότι  ή  πρότασις  αΰτοΰ  παρουσιά- 
ζει δυσχέρειας  τω  Συλλόγω  ώς  προς  τήν  ά- 
δειαν  τής  έκτυπώσεως,  ην  αύτός  ΰπ'  εΰθύνην 
του  άναλαμβάνει.  Έποιήσατο  δέ,  λέγει,  τήν 
ποότασιν  διά  πολλούς  μεν  λόγους,  άλλά  και 
διότι  διά  τοΰ  δημοσιευθησομένου  τεύχους,  και 
τής  έκθέσεως  προτχσσομένης,  ελαχίστη  ύλη 
δημοσιευθήσεται. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  άποδέχεται  όρθάς 
τάς  τοΰ  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  παρατηρήσεις, 
και  άντικρούων  τήν  δι'  ιδίου  τεύχους  δημο- 
σίευσιν τής  έκθέσεως  τοΰ  κ.  Κεραμέως,  προ- 
τείνει όπως  και  αύθις  παρακληθή  ή  έφημερίς 
Νεο.ίιΊγος  'ίνα  δημοσιεύση  τήν  εκθεσιν. 

ΤΙ  πρότασις  τοΰ  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  περί 
μή  δημοσιεύσεως  δι'  ιδίου  τεύχους  τής  περί 
τής  πρώτης  εκδρομής  διά  τήν  Μαυρογορδά- 
τειον  βιβλιοθήκην  έκθέσεως  τοΰ  κ.  'ΑΘ.  Π. 
Κεραμέως,  ώς  και  ή  πρότασις  τοΰ  κ.  Βασιά- 
δου περί  επαναλήψεως  τής  προς  δημοσίευσιν 
τής  έκθέσεως  διά  τοΰ  Νεο.Ιόγου  παρακλήσεως, 
γίγνονται  δεκταί. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  εξακολουθεί  τήν  περί 
τοΰ  Λαοκόοντος  τοΰ  Αεσσιγγίου  άνακοίνωσιν 
αΰτοΰ.  Ό  Λεσσίγγιος  λαμβάνων  άφορμήν  εκ 
τοΰ  συγγράμματος  τοΰ  κόμητος  Καυλού,  — 
Πίνακες  έςαχθέντες  έκ  τής  Ίλιάδος  και  "Ο- 
δύσσειας τοΰ  Όμηρου  και  τής  Αίνειάδος  τοΰ 
Βιργιλίου,  —  πραγματεύεται  περί  των  ποιή- 
σεων τοΰ  Όμηρου  μετά  βαθυτκτης  γνώσεως 
και  έμβριθεστάτη:  κρίσεως.  Ό  Κάυλος,  πα- 
ραδεχόμενος, ότι,  όσω  γραφικώτερός  έστι  ποιη- 
τής τις  και  πλείονας  παρέχει  εικόνας  τοϊς  τε- 
χνίταις  προς  μίμησιν,  τοσούτω  μείζων  εστί 
ποιητής,  προτείνει  τοις  τεχνίταις  ώς  πρότυπον 
τον  "Ομηρον,  διότι  γραφικώτατός  έστι.  «Ό- 
φείλουσι,  λέγει,  νά  έξοικειωθώσι  τω  γραφικω- 
τάτω  των  ποιητών,  τφ  Όμήρω,  τή  δευτέρα 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


53 


ταύτη  φύσει,  έξ  ού  άφθονον  και  δλως  νέαν  ΰ- 
λην  έξαιρέτων  εικόνων  άρύσονται.  »  Ο  Λεσ- 
σίγγιος  διά  πολλών  έπιχειρημάτωΎ  και  παρα- 
δειγμάτων έξ  αύτοΰ  τοΰ  Όμηρου  είλημμέ- 
νων  άποδείκνυσιν,  δτι  ετερόν  έστι  ποιητική  εί- 
κων  και  έτερον  ζωγραφική,  καθότι  δύναται 
ποιητής  τις  να  ή  είκονικώτατος,  και  όμως  να 
ρ.ή  π&ρε'χη  πολλάς  εικόνας  προς  μίμησιν  τω 
ζωγρχφω,  και  τδ  άνάπαλιν,  ό  ζωγράφος  δύ- 
ναται να  έξχγάγη  εικόνας  έκ  ποιητικών  χω- 
ρίων, άτινα  ουδόλως  είσίν  εικονικά,  ώςτε  αί 
εικόνες,  άς  έξχγει  έκ  της  Ίλιάδος  του  Όμη- 
ρου, ουδέν  δεικνύουσι  περί  της  γραφικής  δει- 
νότητος  του  ποιητοΰ.  "Επειτα  ό  "Ομηρος  I- 
ποίησε  δύο  εϊδη  δντων,  ορατών  και  αοράτων. 
Ή  ζωγραφική  όμως  ού  δύναται  τήν  διαφοράν 
ταύτην  πχραστήσχι,  διότι  παρ'  αύτη  τα  πάν- 
τα είσίν  όρατά.  Τήν  διάκρισιν  ταύτην  μή 
ποιήσκς  ό  Κάυλος,  περιέπεσεν  εις  άτοπα. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

 -XX-  

ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΚΘ'. 

(Ταχτιχή). 

Της  6  Φεβρουαρίου  1884. 

Ήροεδρεύοπος  τοΰ  κ.  Κ.  ΚΑΑ ΑΙΑΑΟΥ 

Άναγινώσκονται  καί  έπικυροΰνται  τά  πρα- 
κτικά της  προτέρας  συνεδριάσεως. 
Άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία. 

έ;  ής  παρατίΟεμεν  περίληψιν  τών  έξης  έπιστο- 
λών 

Της  Εφορίας  τών  έν  Βατούμ  έλλ.  σχο- 
λών άπό  17  παρελθόντος  μηνός,  δι'  ής  έκτί- 
βγίσι  τήν  οίκτράν  της  πόλεως  κχτάστασιν  και 
τών  σχολείων  καϊ  έςαιτεΐται  τήν  του  Συλ- 
λόγου άρωγήν  υπέρ  αύτών. 

Του  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτου  άπδ  28  παρελθ., 
οι'ης  άγγέλλει  τήν  άποστολήν  συλλογής  α  Ελ- 
ληνικών παραδόσεων»  διά  τόν  Ζωγράφειον  α- 
γώνα. 

Τής  κ.  Ελένης  Άρχιγένους  άπδ  31  πα- 
ρελθόντος έςαιτουμένης,  όπως  τη  άποσταλή  ή 
βιογραφία  του  άοιδίμου  συζύγου  αύτής  Σαρ. 
Αρχιγένους,  ή  ευρισκομένη  έν  τοις  άρχείοις 
τοΰ  Συλλόγου. 

Του  κ.  Λ.  Μαγδάνη  ποιουμένου  γνωστόν 
τώ  Συλλόγω,  δτι  προς  έ'κδοσιν  δισχιλίων  αντι- 
τύπων τής  «Κλειδδς  της  Αριθμητικής»,  ήτις 


ύπ'αύτοΰ  συνετάν/θη,  απαιτούνται  70  οθ.  λ., 
άς  άδυνατεϊ  νά  έξεύρη,  και  έξαιτουμένου  αύ- 
στασιν  ΰπέρ  αύτοΰ  όρ.ογενεΐ  τινι  διά  τήν  ά- 
παιτουμένην  δαπάνην. 

Του  κ.  'ΛΘ.  Παπαδ.  Κεραμέως,  άγγέλ- 
λοντος,  δτι  άποστέλλει  τφ  Συλλόγω  διά  τδ 
Ζωγράφειον  διαγώνισμα  τεύχος  περί  Λεσΰιά- 
δος  διαλέκτου  ύπδ  άνωνύμου. 

Του  κ.  'Λν-ιλλέως  Λΐάσκα  άπό  Ο^Φεβρουα- 
ρίου  διαβιβάζοντος  έπιστολήν  άνωνύμου  μετά 
δύ(.ο  χειρογράφων  «Εγχειριδίων  Γεωγραφίας» 
διά  τόν  Καραπάνειον  άγώνα. 

Επίσης  δ' άγγέλλεται  καί  ή  λήψις  «Συλ- 
λογής δημωδών  ασμάτων  τής  Ελλάδος»  ύπδ 
Γ.  Δροσίνη  διά  τδ  Ζωγράφειον  διαγώνισμα. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  βιβλίων  προσφοραί. 

Τοις  δωρηταϊς  έκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  επί  τής  αιτή- 
σεως τής  έφορίας  τών  σχολών  Βατουμίου  λέ- 
γει, δτι  δυστυχώς  ό  Σύλλογος  ένεκα  τής  του 
ταμείου  αύτοΰ  καταστάσεως  ού  δύναται  ή  νά 
πράξη  δ,τι  και  διά  παραπλήσιας  ετέρας  αιτή- 
σεις, ήτοι  νά  μή  άποδεχθή  αύτήν,  άλλά  δι'  ε- 
πιστολής ένθαρρύντρ  τους  αίτοΰντας  έν  τω  έρ- 
γω αύτών. 

Είτα  ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  επί  τής  αιτή- 
σεως τής  κ.  Έλ.  Άρχιγένους,  παρατηρεί,  δτι 
έξετάσας  τά  άρχεΐα  ούδαμοΰ  εύρε  βιογραφίαν 
του  άοιδίμου  συζύγου  τής  αιτούσης  κ.  Σ. 
Άρχιγένους  και  δτι  ύποτίθησιν,  δτι  έγένετο 
σύγν/υσις  ύπδ  τής  κ.  Άρχιγένους,  ήτις  έ'δει 
νά  γράψη  τω  Θρακικω  Συλλόγω,  έν  ού  τοις 
άρ"/είοις  ίσως  ευρηται  ή  βιογραφία  του  συ- 
ζύγου αύτής,  καθότι  του  Συλλόγου  τούτου  ήν 
πρόεδρος  και  ύπδ  του  Συλλόγου  τούτου  έβιο- 
γραφήθη. 

Μετά  τοΰτο ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  δτικαθ'δσον 
ά'οορα  τήν  αϊτησιν  του  κ.  Μαγδάνη,  δπως  ό 
Σύλλογος  ποιήσηται  υπέρ  αύτοΰ  σύστασιν  πρδς 
έξεύρεσιν  τής  άπαιτουμένης  δαπάνης  διά  τήν 
έ'κδοσιν  τής  Κ.Ιειδος  τής  αριθμητικής  αύτοΰ  ό- 
μογενεϊτινι,  ούδέν  επισήμως  δύναται  γενέσθαι. 
Κατόπιν  δ'ό  κ.  ποόεδρος  ειπών,  δτι  τά  διά- 
φορα διά  τά  διαγωνίσματα  τοΰ  Συλλόγου 
σταλέντα  χειρόγραφα  πεμφθήσονται  ταϊς  άρ- 
μοδίαις  έπιτροπαϊς,  συνίστησι  τοις  τοΰ  Συλ- 
λόγου μέλεσι  τόν  ύπδ  τοΰ  Βρεττανικοΰ  Μου- 
σείου άποσταλέντα  τω  Συλλόγω  κατάλογον 
άνατολικών  νομισμάτων,  έν  ω  πλείστα  και 
μετ'  έξαισίας  τέννης  εικονιζόμενα  εύρηνται 
τουρκικά  νομίσματα. 

Ό  κ.  'ΑΘ.  Παπαδ.  Κερα/ιενς  προτείνει  δ- 


54 


Ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕ!  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


πως  ό  Σύλλογος  δι'  επιστολής  αύτου  παρακά- 
λια-/! τό  Βρεττανικόν  Μουσεΐον  ν'άποστείλη 
αύτω  και  τον  ύπ'  αύτοΰ  εκδοθέντα  κατάλογον 
των  χειρογράφων  αύτοΰ. 

'Η  πρότασις  γίγνεται  δεκτή. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Ηρ.  Βασιάδης  εξακο- 
λουθεί την  άνακοίνωσιν  αύτοΰ  περί  τοΰ  Λαο- 
κόοντος  τοΰ  Λεσσιγγίου,  άναλύσας  το  μέρος 
τοΰ  Λαοκόοντος,  εν  ω  ό  Λεσσίγγιος  λέγει  τάδε 
έν  περιλήψει' 

'Η  μέν  ζωγραφική  έν  ταΐς  εαυτής  μιμήσεσι 
μεταχειρίζεται  σημεία  ύλης  άλλα  ή  ή  ποίη- 
σις,  ήτοι  σχήματα  και  χρώματα  έν  τόπω 
περιειλημμένα,  ή  δε  ποίησις  μεταχειρίζεται  έ- 
νάρθρους  φθόγγους  έν  χρόνω  αλλήλους  διαδε- 
χόμενους. Και  τά  μεν  πλησίον  άλλήλοις  πα- 
ρατιθέμενα  σημεία  έκφράζουσι  πράγματα  ύ- 
πάρχοντα,  ών  τά  μέρη  πλησίον  άλλήλοις  κείν- 
ται, τά  δε  διαδεχόμενα  άλλήλοις  σημεία  έκ- 
φράζουσι πράξεις-  έπεται  άρα,  ότι  τά  μεν  σώ- 
ρ.ατα  μετά  των  ορατών  ιδιοτήτων  αύτών  εΐσί 
το  κύριον  έ'ργον  της  ζωγραφικής,  αί  δέ  έπα- 
κολουθοΰσαι  άλλήλοις  πράξεις  εΐσί  τό  κύριον 
έ'ργον  της  ποιήσεως.  "Οταν  ό  "Ομηρος  θέλη  νά 
περιγράψη  πράγματα,  τότε  μεταβάλλει  τήν 
συνεχή  αύτών  παράθεσιν  εις  διαδοχικήν.  Ού- 
τω π.  χ.  όπως  περιγράψη  το  όχημα  τής  "Η- 
ρας, ποιεί  τήν  Ήβ^ν  κατασκευάζουσαν  αύτο 
ύπ6  τά  βλέμματα  ήμών  μέρος  προς  μέρος 
κατά  διαδοχήν.  Τό  αυτό  δέ  ποιεί  και  όταν 
θέλη  νά  δείξη  ήμϊν,  πώς  ήν  ό  Αγαμέμνων 
ένδεδυμένος.  Ό  βασιλεύς  ένώπιον  ήμών  εν 
προς  εν  ενδύεται  τά  ιμάτια  αύτοΰ  κατά  δια- 
δοχήν. Τοιαύτη  έστίν  ή  μέθοδος  τής  περιγρα- 
φής των  σωμάτων  ύπό  τοΰ  Όμηρου.  Είτα  ό 
Λεσσίγγιος  άνασκευάζει  τήν  άντίρρησίν  τίνων 
ύποστηριζόντων,  ότι  τά  έν  χρήσει  τής  ποιή- 
σεως σημεία  ού  μόνον  διαδέχονται  άλληλα 
άλλά  και  αύθαίρετά  εΐσι  και  ώς  αύθαίρετα  έπι- 
δε/.τικά  εΐσι  παραστάσεως  τών  σωμάτων  ώς 
έ'χουσιν  έν  τω  χώρω  και  ότι  τοιαΰται  παρα- 
στάσεις εύρηνται  και  παρ'αύτω  τω  Όμήρω. 
Κατά  τον  Λεσσίγγιον,  ό  ποιητής  άδυνατεϊ  νά 
ποίηση  τοιαύτας  παραστάσεις  σωμάτων  και 
προς  άπόδειξιν  φέρει  παράδειγμα  τοιαύτης 
περιγραφής  έκ  τών  "Αλτεων  τοΰ  ΙΙαΙΙθΓ. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛ'. 
(Τακτική). 
Τής  13  Φεβρουαρίου  1884. 
Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΛΛΛΙΑΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  προτέρας  συνεδριάσεως,  άνα- 

κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία , 

εξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  έξης  επι- 
στολών. 

Τοΰ  κ.  Οΐι.  Β  Ναζ&ΓβΙΙΐδ  άπό  1  \  ιστα- 
μένου υποβάλλοντος  τη  τοΰ  Συλλόγου  κρίσει 
χειρόγραφον  «  Συντακτικόν  τής  Γαλλ.  γλώσ- 
σης »  προς  χρήσιν  τών  Ελληνικών  σχολείων. 

Τοΰ  κ.  I.  Μανασσίδου  άπό  26  Δεκεμ- 
βρίου δηλούντος  τήν  άποστολήν  χειρογράφου 
διά  τον  Ζωγράφειον  άγώνα  ((  Μυθολογίας  τών 
νεωτέρων  Ελλήνων  ». 

Τής  Φιλολογικής  Επιτροπής  τοΰ  Συλλό- 
γου άπό  15  ένεστώτος  έςαιτουμένης  τήν  υ- 
πό τοΰ  Συλλόγου  άγοράν  είκοσι  και  τριών  φι- 
λολογικών συγγραμμάτων,  άναγκαιούντων  αύ- 
τη διά  τάς  έργασίας  αύτής.  Τούτων  δέ  λε- 
πτομερής κατάλογος  επισυνάπτεται. 

Ό  κ.  π-ρόεδρος  δηλοϊ,  ότι  τά  σταλέντα  δύο 
έκπαιδευτικά  πονήματα  :  «Πρακτική  αριθμη- 
τική» και  «Συντακτικόν  τής  Γαλλικής  γλώσ- 
σης »,  παραπεμφθήσονται  τή  Εκπαιδευτική 
τοΰ  Συλλόγου  Επιτροπή,  τό  δέ  διά  τον  Ζω- 
γράφειον άγώνα  σταλέν  χειρόγραφον  :  «  Μυ- 
θολογία τών  νεωτέρων  Ελλήνων  »  παραπεμ- 
φθήσετάι  τή  Φιλολογική  Επιτροπή. 

'Η  πρότασις  τής  Φιλολογικής  Επιτροπής 
περί  άγοράς  23  συγγραμμάτων  γίνεται  δεκτή. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προςφο- 
ραί  και  έκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  δωρη- 
ταϊς  αύτών. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  άναγινώ- 
σκει  τήν  συνέχειαν  τής  «  περί  τοΰ  Λαοκόον- 
τος τοΰ  Λεσσιγγίου  »  πραγματείας  αύτοΰ. 

Έξακολουθών  ό  Λεσσίγγιος  λέγει,  ότι,  έ- 
πειδή  ό  μεν  χρόνος  έστίν  άντικείμενον  τοΰ 
ποιητοΰ,  ό  δέ  χώρος  τοΰ  ζωγράφου,  όταν  ού- 
τος έν  ένί  και  τω  αύτω  πινάκι  δύο  σημεία  τής 
διαρκείας  μεμακρυσμένα  ένοΐ,  ποιεί  έπέμβασιν 
εις  τήν  περιοχήν  τοΰ  ποιητοΰ,  ήν  πάς  φιλό- 
καλος  αποδοκιμάζει·  και  όταν  πάλιν  ό  ποιη- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


53 


τή:.  όπως  εικόνα  του  όλου  πα  ρ  α  στή  ση,  άφη- 
γήται  πολλας  λεπτομέρειας  η  πολλά  πράγμα- 
τα, α—ρ  έν  τή  φύσει  κατ'άνάγκην  όμού  όρών- 
ται,  καταπατεί  την  περιονήν  του  ζωγράφου. 
Μικρά  τις  όμως  παράβασις  εκατέρωθεν  συγχω- 
ρείται, ώς  -οιοϋσι  δύο  καλοί  γείτονες.  Επει- 
δή δέ  άντίρρησις  έγένετο,  οτι  χλ  ποιηταί  ικανοί 
εϊσι  περιγράφειν  σώματα,  ώς  ποιεί  ό  Ομη- 
ρος έν  τη  άσπίδι  του  Ά^ιλλέως,  ό  Λεσσίγγιος 
άπαντχ,  ότι  ό  Όμηρος  και  έν  τη  περιγραφή 
της  άσπίδος  το  αυτό  μετεχειρίσθη  τέχνασμα, 
διότι  δέν  περιγράφει  την  ασπίδα  τετελεσμένην 
άλλ'  ώς  κατασκευαζομένην,  και  ούτως  άλλη- 
λοδιαδό/ως  δείκνυσιν  ήμϊν  τάς  εικόνας,  άς  ό 
"Ηφαιστος  έ'γλυψεν  έν  αύτη.  Τοιούτο  τι  ουκ 
έποίησεν  ό  Βιργίλιος  έν  τη  περιγραφή  της  ά- 
σπίδος του  Αινείου,  διό  και  ή  περιγραφή  αυ- 
τής υπολείπεται  της  περιγραφής  τού  Όμηρου. 
Είτα  ό  Αεσσίγγιος  άπαντοί  προς  άλλους,  οί'τι- 
νες  ψε'γουσι  τον  Όμηρον,  ότι  πολλάς  έ'θηκεν 
έν  τη  άσπίδι  εικόνας.  Κατά  τον  Λεσσίγγιον, 
μόνον  δε'κα  ύπάρ/ουσιν,  άς  ό  Όμηρος  δηλοϊ 
εκάστοτε  δια  των  φράσεων :  «  έν  μεν,  έν 
όί  κτλ.  »  και  μόνον  έν  τω  τρίτω  πίνακι  δέν 
'ί/ν.  τοιαύτην  φράσιν.  Ό  κ.  Βασιάδης  παρα- 
τηρεί, ότι  αί  φράσης  αύται  δεικνύουσι  μάλλον 
τά  χωρίσματα,  άτινα  ήσαν  πέντε-  και  έν  μέν 
τω  πρώτω,  άρχομένω  (σ.  83)  «.  έν  μέν  γαϊαν 
ετευζ'  »,  υπάρχει  μία"  έν  δέ  τω  δευτέρω,  άρ- 
χομένω «  έν  δέ  δύω  ί.Ύοίησε  πόΛεις  »,  ύπάρ- 
χουσι  δύω  εικόνες,  μιάς  πόλεως  εΐρήνην  άγού- 
σης  και  έτε'ρας  έν  πολεμώ,  έκατέρα  δέ  εϊκών 
διαιρείται  εις  δύω-  έν  δε  τω  τρίτω  ΰπάρνουσι 
τρεις  εικόνες,  άγροΰ  γεωργουμένου,  θερισμού 
και  τρυγητού-  έν  δέ  τω  τετάρτω  τρεις  ώσαύ- 
τως,  άγέλης  βοών,  ποιμνίου  προβάτων  και 
χορού  παρθένων  καϊ  νεανιών  έν  δέ  τω  πέμ- 
πτω  μία,  τού  ωκεανού,  περί  τά  έ'σνατα  της 
άσπίδος. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΑ'. 
(Τακτική). 

Της  20  Φεβρουάριου  1884. 

ΠροΗ^,ίόοκτος  του  κ.  Κ·  ΚΑΑΑΙΑΔΟΥ 

ΑναγνωσΟεντων  καϊ  έπικυρωΟέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινούται  ή 


αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίΟεμεν  περίληψιν  των  έξης  έπι- 
στολών. 

Της  ένταΰθκ  άδελφότητος  Ξηροχρψ-ης  άπό 
18  Φεβρουαρίου,  δι' ής  έξαιτεϊται,  όπως  πα- 
ραχωρηθή  αυτή  ή  αίθουσα  του  Συλλόγου  προς 
τέλεσιν  της  έπετείου  αυτής  εορτής  τή  11  Μαρ- 
τίου κατά  τήν  2  μ.  μ.  ώραν. 

Τού  κ.  Ίακ.  Καλογερά  άπό  11  ένεστώτος, 
άγγέλλοντος  τήν  άποστολήν  έν  χειρογράφω 
«Γλωσσάριου  τής  νήσου  "Ανδρου»  διά  τό  Ζω- 
γράφ'ΐον  διαγώνισμα. 

Του  κ.  Ίακ.  Άρτεμιάδου  άπό  6  Φεβρουα- 
ρίου, εϋχαριστοΰντος  τω  Συλλόγω  έπί  τή  εκ- 
λογή αυτού  ώς  μέλους  τής  Συντακτικής  αυ- 
τού έπιτροπής  και  άγγέλλοντος,  ότι  έπέδωκε 
τό  τελευταϊον  έκδοθέν  τεύχος  τού  περιοδικού 
του  Συλλόγου  συγγράμματος  μετά  του  πα- 
ραρτήματος των  Χερσαίων  ζεινών  της  Κων- 
σζαντινονπόΛεως,  τω  Έξ.  διευθυντή  τού  Γρα- 
φείου τού  τύπου,  όςτις  τά  μάλιστα  ευχαρι- 
στηθείς παρουσίασεν  άμφότερα  τω  έπί  των  έ- 
σωτερικών  υπουργώ  Ύψηλοτάτω  Έτέμ  πασ- 
σα,  όςτις  λίαν  έπίσης  ευχαριστηθείς,  ειπεν 
((  Εί'θε  νά  ύπήρχον  τοιαύτα  έργα  και  εις  τήν 
γλώσσάν  μας  » . 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  ότι  ή  αίτησις,  ην  διά 
τής  επιστολής  αύτής  ποιείται  ή  άδελφότης 
Ξηροχρήνη,  βεβαίως  εστίν  άποδεκτή,  καθ' ό- 
σον μάλιστα  τή  άδελφότητι  ταύτη  ό  Σύλλο- 
γος δι'  άποφάσεως  αυτού  παρέσχε  τό  δικαίω- 
μα τού  συνέρχεσθαι  τακτικώς  τε  και  εκτάκτως 
έν  τή  αΐθούση  αυτού.  Άγγελθήσεται  όμως 
αυτή,  ότι,  έπειδή  κατά  τήν  2  ώραν  μ.  μ. 
τάς  κυριακάς  υπάρχει  διάλεξις  τού  Συλλόγου, 
άνάγκη  όπως  ή  έορτή  τής  άδελφότητος  τελε- 
σθή  κατά  τήν  3  ώραν  μ.  μ. 

Ή  αίτησις  τής  Ξηροχρήνης  γίνεται  δεκτή. 

Άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφοοαί 
και  έκφράζονται  εύχαριστίαι  ταϊς  δωρηταϊς 
αυτών. 

Είτα  άγγέλλεται  τό  πρώτον  τακτικόν  μέ- 
λος ό  κ.  Π.  Μαρσάν,  έμπορος,  προτεινόμενος 
ύπό  τών  κκ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  Θ.  Κοσούδη 
και  Α.  Π.  Κεραμέως. 

Είτα  ό  κ.  Άθ .  Παππαδόπου.Ιος  Κεραμείς 
άναγινώσκει  «Συμβολάς  εις  τήν  νεωτέραν  Έλ- 
ληνικήν  φιλολογίαν»  έκ  χειρογράφου,  ούτινος 
άπηρίθμησε  τό  περιεχόμενον,  διαιρέσας  αύτό|εΐς 
δύο  μέρη,  ών  τό  μέν  πρώτον  άναφέρεται  εις  τά 
κατά  τήν  Φλωρεντινήν   Σύνοδον,    τό  δέ  δεύ- 


56  Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

τερον  εις  τά  κατά  τον  βίον  και  τάς  πράξεις 
Μάρκου  τοΰ  Ευγενικού.  Μετά  δε  την  άνα- 
γραφήν  του  περιεχομένου  και  την  κοινοποίη- 
σιν  διαφόρων  σημαντικών  ανεκδότων  κειμένων, 
έπέρανε  το  ανάγνωσμα  αύτοΰ  υποσχεθείς  την 
καΟ'  έκαστα  περί  του  χειρογράφου  άνάλυσιν  έν 
άλλαις  συνεδριάσεσιν. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΒ'. 

(Ταχτική). 

Της  27  Φεβρουαρίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  Κ  Υ  Υ  Υ  ΙΑ  ΑΟΥ 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

άλληλογραφ£α, 

έξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  των  έξης  επι- 
στολών. 

Ανωνύμου  άπ6  20  ένεστώτος  άποστέλ- 
λοντος  ύπό  την  φράσιν  Γ«  Μάλα  πολλά  πλάγ- 
χθη  κτλ.  »,  πόνημα  διά  τον  Καραπάνειον  α- 
γώνα, περιέχον  χάρτην  γεο)γραφικόν  της  Θρά- 
κης, οδηγίας  προς  διδασκαλίαν  του  μαθήματος 
της  γεωγραφίας   και  έγχειρίδιον  γεωγραφίας. 

Της  Έκπαιδ.  επιτροπής  του  Συλλόγου  από 
28  Φεβ.  άποστελούσης  την  έπί  του  Αναγνω- 
στικού τών  κκ.  Γεωργαλά,  Μοστράτου,  Κού- 
ζου,  Ίλλίδου  και  Πολυβίου  κρίσιν  αυτής  και 
προτεινούσης,  ά)  έπιτροπήν  έκ  τών  κκ.  Α- 
βραάμ Μαλιάκα,  Αίμ.  Νοννότη  και  Άθ.  Π. 
Κεραμέως,  όπως  ρ.ετά  του  προέδρου  της  επι- 
τροπής γνωμοδότηση  έπί  του  Συντακτικού 
της  Γαλλικής  γλώσσης  τοϋ  κ.  Οΐΐ.  Β.  Νίΐ- 
ζείΤ'βΙΙΪ,  και  β')δπως  προςληφθώσιν  έν  τη  ε- 
πιτροπή οί  κκ.  Καλογεράς  και  Μορφιάδης  διά 
την  κρίσιν  του  Εγχειριδίου  Ταχυγραφίας  του 
κ.  Α.  Ρωσσάκη. 

Τοϋ  κ.  Άθ.  Π.  Κεραρέως  από  26  Φε- 
βρουαρίου δηλούντος,  ότι  τό  πρώτον  τεύχος 
της  Μαυρογορδατείου  βιβλιοθήκης  άποτελε- 
σθήσεται  έκ  πεντεκαίδεκα  τυπογραφ.  φύλλων, 
και  έξαιτουμένου  την  παραγγελίαν  παλαιο- 
γραφικών  τίνων  στοιχείων. 

Είτα  ό  κ.  Άθ.  Θεοδωρίδης  άναγινώσκει 
την  κρίσιν  της  Εκπαιδευτικής  έπιτροπής  έ- 
πί του  Αναγνωστικού  τών  κκ.  Κ.  Γεωργα- 
λά και  λοιπών  ούτως  έ'χουσαν  · 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Κύριοι, 

Ή  Εκπαιδευτική  του  Φιλολογικού  Συλ- 
λόγου Επιτροπή,  προς  ην  τό  προεδρεΐον  αυ- 
τού παρέπεμψε  τό  ύπό  τών  κυρίων  Κ.  Γεωργα- 
λά, Δ.  Γ.  Μοστράτου,  Γ.  I.  Κούζου,  I.  Α. 
Ίλλίδου  και  I.  I.  Πολυβίου  υπέρ  τών  καθ' 
ήμάς  δημοτικών  και  αστικών  σχολείων  φιλο- 
πονηθέν  Άναγνωστιχόν ,  διώρισεν  είδικήν  έ- 
πιτροπήν συγκειμένην  έκ  τών  κυρίων  Κ. 
Ξανθοπούλου,  Χρήστου  Χατζηχρήστου  και 
Α.  Θεοδωρίδου,  ϊνα  μελετήσασα  τό  έ'ργον 
τούτο  κατά  τε  είδος  και  την  περιεχομένην 
ύλην  έξενέγκη  την  περί  αυτού  γνώμην  αυτής. 
Οί  άναλαβόντες  τήν  έντολήν  τκύτην  κατ'  ι- 
δίαν έκαστος  και  μετ'  έπιστασίας  πρώτον  διελ- 
θόντες  τά  τέσσαρα  τεύχη,  εις  ά  τό  όλον  'Α- 
νκγνωστικόν  διηρηται,  και  έν  κοινή  συνεδριά- 
σει έπειτα  τάς  περί  αυτού  ιδέας  αυτών  άνταλ- 
λάξαντες,  συνεπλήρωσαν  τήν  περί  τοΰ  διδα- 
κτικού τούτου  βιβλίου  γνώμην  αυτών  έ'χουσαν 
έν  περιλήψει  ώδε. 

Ή  μεν  διδακτική  ύλη  τοΰ  Αναγνωστικού, 
έκλεκτόν  έράνισμα  έξ  άλλων  βιβλίων  γεγραμ- 
μένων  έν  τη  Ελληνική,  αρχαία  τε  και  νεω- 
τέρα, πολλών  δέ  και  έν  τη  Γαλλική  και  τνί 
Γερμανική  γλώσση,  &ϊναι  τερπνή  άμα  και  ω- 
φέλιμος, έκτος  δέ  έλαχίστων  έξαιρέσεων  και 
άνάλογος  τή  ήλικία  τών  μαθητών  και  τω 
σχολειακώ  έ'τει,  υπέρ  ού  έ'καστον  τεύχος  είναι 
καθωρισμένον.  Έν  μέτρω  δέ  προσφόρω  και 
κατά  λόγον  της  βαθμιαίας  τών  παίδων  δια- 
νοητικής αναπτύξεως  είλημμένη  έκ  της  I.  Ι- 
στορίας, της  Γεωγραφίας,  της  Πραγματο- 
γνωσίας, της  Έλλ.  Ιστορίας,  της  Φυσικής 
Ιστορίας  και  αυτής  τής  Φυσικής,  τήν  περιερ- 
γίαν  τού  παιδός  διεγείρουσα  και  τό  ενδιαφέρον 
προκαλούσα,  τήν  φιλομάθειαν  αυτού  συγκρατεί 
και  ένισ/ύει,  επειδή  έ'νεκα  τής  άπανταχοΰ  έ- 
πικρατούσης  ποικιλίας  τών  αντικειμένων  ό  μέν 
ζήλος  αύτοΰ  υποθάλπεται,  ουδείς  δ'  έπέρχεται 
αΰτώ  κόρος  και  ουδεμία  πλήξις  ή  δυσθυμία 
καταλαμβάνει  αυτόν.  Τά  δέ  υγιεινά  παραγ- 
γέλματα, τά  ήθικά  διηγήματα  και  ό  σκοπί- 
μως έγκατεσπαρμένος  έμμετρος  λόγος,  έκτος 
τοΰ  ότι  τέρπουσι  τό  πνεύμα  αυτού,  συντελοΰ- 
σιν  έτι  μάλλον  εις  τήν  έζέγερσιν  τών  ευγενών 
αισθημάτων  τής  ψυχής,  τήν  διάπλασιν  τής 
καρδίας  και  τήν  μόρφωσιν  τοΰ  ήθους  αυτού. 

Ώς  προς  τήν  γλώσσαν  δέ  οί  τό  Άνχγνω- 
στικόν  φιλοπονήσαντες  πάσαν  προσπχθειαν  κχ- 
τέβαλον  όπως  καταστήσωσιν  αυτήν  καθαρεύου- 
σαν,  και,  ώς  προοιμιαζόμενοι  λέγουσιν,  αυτό 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


57 


τοΰτο  Έλληνικήν,  ορμώμενοι  έκ  της  άρχής 
ότι  ή  δημοτική  και  άστική  σχολή  Οχ  λύση  το 
μέγα  πρόβλημα  τη;  γλωσσικής  ημών  αναμορ- 
φώσεων. Ήμεϊς  όμως  φρονοΰντες,  ότι  ό  κατά 
πρώτον  εις  την  σχολήν  ερχόμενος  παις,  εί  μη 
άλλην,  γινώσκει  τουλάχιστον  και  όμιλεϊ  την 
γλώσσαν  τών  γονέων  αύτοΰ,  έν  άλλαις  λέςεσιν 
αύτήν  τήν  γλώσσαν  τοΰλαοΰ,  καϊ  μή  παραδε- 
χόμενοι, ώς  οί  τό  Άναγνωστικόν  συντάξαν- 
τες,  ότι  ούδεμίαν  ό  παϊς  οίκοθεν  φέρει  γλώσ- 
σαν, νομίζομεν,  ότι  ή  σχολή  είναι  ώρισμε'νη  εις 
τό  νά  κανονίση  αύτην  καθαιρούσα  τους  χυδαϊ- 
σμοΰς  και  πλουτίση  αύτην  πτωχην  τότε  ού- 
σαν  κατά  ποσόν  επειδή  ή  γλωσσική  του  παι- 
δός  μόρφωσις  βαίνει  έκ  παραλλήλου  προς  την 
έσωτερικήν  του  νοός  αύτοΰ"  διάπλασιν,  ου  την 
κρίσιν  κανονίζει  ή  σχολή,  και  συν  τω  χρόνω 
προϊόντι  πλουτίζει  μεταδίδουσα  τω  μαθητή 
πλοΰτον  γνώσεων,  ων  πάντη  άμοιρος  ήτο  είς- 
ερχομενος  τό  πρώτον  εις  αύτήν.  Άν  δε  μό- 
νη ή  σχολή  θά  λύση  τό  μέγα  της  γλώσσης 
πρόβλημα,  περϊτούτου  άπέχομεν  ν'άποφανθώ- 
μεν  πεπεισμε'νοι  οντες,  ότι  έπϊ  πολύν  εΐσε'τι  χρό· 
νον  τό  άκατάσχετον  ρεύμα,  περί  ού  ποιούνται 
λόγον  έν  τω  προοιμίω  αυτών  οί  τοΰ  Ανα- 
γνωστικού συνεργάται,  θά  φέργ)  καϊ  θά  παρα- 
σΰρ-Λ,  καθ'ήμάς  και  αύτούς  τούς  διακεκριμέ- 
νου;  ήμών  φιλολόγους.  Άλλ'  ακριβώς  διά  τού- 
τον τον  λόγον  νομίζομεν,  ότι  μετά  πάσης  Φει- 
δοΰς  καϊ  πολλού  τοΰ  φόβου  δε'ον  νά  έπιδίδων- 
ται  εις  τήν  λύσιν  αύτοΰ  οί  τά  διδακτικά  βι- 
βλία συντάττοντες. 

Τοΰ  μεγάλου  λοιπόν  αύτοΰ  γλωσσικοΰ  προ- 
βλήματος εΐσε'τι  μή  τελικώς  λυθέντος,  ημείς 
τήν  μεν  εύθύνην  της  τούτου  επιλύσεως  δεν  ά- 
ναλαμβάνομεν,  τό  δ'  Άναγνωστικόν  κρίνοντες 
κατά  τάς  άρχάς,  εφ'ών  έβασίσθησαν  οί  συ- 
νεργασθέντες  εις  αύτό,  έπαινοΰμεν  τον  ζήλον 
και  την  καρτερίαν,  ήν  κατέβαλαν  ούδεν  άβασα- 
νίστως  παραλαβόντες,  άλλά  πάσαν  σχεδόν 
λέςιν  καϊ  πάσαν  φράσιν  πολλαχώς  βασανίσαν- 
τες  καϊ  διακριβώσαντες  κατά  τήν  γλωσσικήν 
αύτής  έννοιαν.  Άν  δέ  μή  πλήρης  έπιτυχία 
ύπό  τήν  εποψιν  ταύτην  τούς  μόχθους  αύτών 
έττεψεν,  άποδοτέον  τοΰτο,  άφ'ένός  μέν  εις  το 
δύςλυτον  πρόβλημα,  είς  ού  τήν  λύσιν  λίαν  ά- 
ξ'.επαίνως  τό  καθ'  εαυτούς  έπεδόθησαν,  άφ'  ε- 
τέρου δε  είς  αύτόν  τον  προορισμόν  τοΰ  Ανα- 
γνωστικού, μέλλοντος  νά  χρησιμεύη  τοις  μα- 
Οητ/.ΐς  επί  τετραετία-/  όλην,  καθ'  ήν  ούτε  ή 
ηλικία,  ούτε  ή  διανοητική  αύτών  άνάπτυξις 
διατελεί  ούσα  ή  αύτή. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  III 


Οί  συγγραφείς  τοΰ  Αναγνωστικού  επόμενοι 
τη  προειρημένη   άρχή   καϊ  πεποιθήσει  αύτών, 
ότι  ό-παϊς  ούδεμίαν  οίκοθεν  φέρει  γλώσσαν  καϊ 
ότι  επομένως  άμα  τή  είσόδω  αύτοΰ  έν  τη  σχο- 
λή δέον   ού  μόνον   ν'  άκούη,   νά  λέγη  καϊ  νά 
γράφη  ορθώς  τούς  τύπους  τών  λέξεων,  όπερ 
λίαν  ώφέλιμον,  άλλά  καϊ  τήν  κυρίαν  αύτών  ση- 
μασίαν  νά  έπιδιώκη,  συνέταξαν  τά  τέσσαρα  αύ- 
τοΰ τεύχη.  Τά  δέ  παρατιθέμενα  είς  άνάγνω- 
σιν   άπλας     έν   άρχή   προτάσεις  περιέχοντα 
καϊ  είς  λόγον   έπειτα  συντεταγμένα,  ^ος  μάλ- 
λον κατά  παράταξιν  ή  καθ'  ύπόταξιν  χωρεί, 
άποβαίνουσι  βαθμηδόν  μακρύτερα  καϊ  έκ  πε- 
ριόδων σύγκεινται  πολυμερεστέρων.   Τοΰτο  ι- 
δίως παρατηρείται  έν  τω  Ε'  τεύχει,  ού  ή  γλώσ- 
σα και  κατά  τύπον  καϊ  κατά  σύνταξιν  είναι 
επίτηδες,  φαίνεται,    έντεταμένη,  πάντα  σχε- 
δόν τά  εί'δη  τοΰ  άρχαίου  λόγου  παρουσιάζου- 
σα. Ή  πρόθεσις  τών  συγγραφέων  είναι  παντός 
επαίνου  άξια.  Ζήτημα  όμως  καθ'ήμάς  ύπαρ- 
χει,  αν  πάσας  και  ποίας  τών  λέξεων   της  αρ- 
χαίας δυνάμεθα  νά  είςαγάγωμεν  είς  διδακτικά 
βιβλία,    αν  πάντας  καϊ  ποίους  τύπους  αύτής 
δέον  νά  παραδεχθώμεν   είς  τήν  νεοελληνικήν, 
έ'στω  καϊ  καθαρεύουσαν,  καϊ  ύπό  συντακτικήν 
εποψιν,   άν  πάντας  τούς  τρόπους,    πάντα  τά 
σχήματα  καϊ  πάντα  τά  ιδιώματα  τοΰ  άρχαίου 
λόγου  δυνάμεθα  άπό  τοΰδε   νά  μεταχειριζώ- 
μεθα,  ρ,άλιστα  δέ  είς  βιβλία  προωρισμένα  είς 
τήν  δημοτικήν  ήμών  έκπαίδευσιν.    Κατά  τήν 
γνώμην  ήμών  καϊ  λέξεις  πολλαϊ  προ  τοΰ  προ- 
σήκοντος χρόνου  παρελήφθησαν   έν  τω  Ανα- 
γνωστικοί έκ  της  άρχαίας,  καϊ  τύποι  άγαν  άτ- 
τικοί,   καϊ  συντάξεις  όρθαϊ  μεν  καϊ  κανονικαί, 
άλλά  πολύ  άρχαίζουσαι.  Ό  σκοπός  τών  συγ- 
γραφέων εκ  τε  της  όλης  διεξαγωγής  τοΰ  έρ- 
γου αύτών   και  έκ  τοΰ   έπισυνημμένου    έν  τω 
Ε  '  τεύχει  παραρτήματος  τεμαχίων  είλημμένων 
έκ  της  άρχαίας  Ελληνικής  άνευ  ούδεμιάς  τοΰ 
κειμένου  μεταβολής   είναι  πρόδηλος.    Άλλ' ή 
μετάβασις  άπό  της  νεωτέρας  είς  τήν  άρχαίαν 
άμφιβάλλομεν   άν  ούτως  έπιτυγχάνεται.  Τό 
έφ'  ήμϊν    προώρως    μέν    δια    μαθητάς  της 
δημοτικής  σχολής  θεωροΰμεν  τάς  λέξεις  «  είρ- 
γον  —  είδώς  —  έμισθώσατο  καϊ  μεμισθωμέ- 
νος  —  εψεται  —  κέκτηται  »  καϊ  πλείστας  αλ- 
λάς τοιαύτας,   ων  βρίθει  τό  Άναγνωστικόν, 
προώρως  δέ  πολλάς  άλλας  πολιτογραφουμένας 
έν  τή  νεοελληνική,    οίον  έν  παραδείγματι  αί 
εξής  :  «  νύκτωρ  —  δυοκαίδεκα  —  σΰριγξ  — 
τήν  ύγίειαν  » .   Αί  δέ  συντάξεις   «  εύχαριστώ 
τινι  —  βοηθώ  τινι  —  συναντήσας  τω  νέω  — 


58 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  Ε  V Λ  ΪΪΛΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


έρίζουσιν  άλλήλοις — άναμιμνήσκομαι  των  λό- 
γων —  επιμελείται  του  έργου  »  όρθαί  μέν  και 
κανονικώταται,    όπως  και  ή  κχτ'  αίτιατικήν 


εν  ερ- 


«  στέργε  ταύτα»,  νομίζομεν  όμως,  δτι 
χονται  φυσικώς  ούτε  εις  την  γλώσσαν,  ούτε 
εις  την  γραφίδα  μαθητού  της  δημοτικής  α/ο- 
κής.  Άρχαϊκώτεραι  δε  βεβαίως  είναι  μεταξύ 
πολλών  άλλων  αί  ακόλουθοι:  «  υπερτερεί  την 
τε  στρατιωτικήν  δόξαν  και  την  πρόοδον  εις 
τάς  τέχνας  — ΰπ'  άντρω  .  .  .  κατεκοιμήθη_ — 
ήσαν  ....  μέσαι  νύκτες  —  φρίκη  καταλη- 
φθείς —  χρείας  παρέχεται  τάς  ϊσας  —  νύ- 
κτωρ  και  ίΛεΟ '  ήμέραν  —  άγχιστεύων  οίκω — 
τη  ήμερα  (  ;  )  διατρίβει  »  ως  και  αί  κατά  σχή- 
μα ύπερβατόν  έκφερόμεναι,  οία  έν·  παραδεί- 
γματι ή  έ'κφρασις  «  έδίδετο  τοις  εν  τοις  άγώ- 
σι  νικηταΐς  .  .  .  στέφανος». 

Ή  Εκπαιδευτική  του  Φιλ.  Συλλόγου  Ε- 
πιτροπή φρονούσα,  δτι  οϋ^ί  άποτόμως  και  δι' 
ενός  βιβλίου,  άλλ'ήρέμα  και  διά  πολλού  χρό- 
νου, άφοΰ  πληΟυνΟή  ή  γνώσις  και  διδα^θώσι 
πολλοί,  θέλει  συντελεσθή  ή  μόρφωσις  της  νεω- 
τέρας Ελληνικής,  έ'χει  μεν  γνώμην  έν  πολ- 
λοίς διαφέρουσαν  τής  γνώμης  τών  συνταξάν- 
των  τδ  Άναγνωστικδν  ώς  προς  τά  μέσα,  δι' 
ων  έπιτευχθήσεται  τδ  ποθητόν  τοις  πάσι  τούτο 
αποτέλεσμα,  ούχ  ήττον  όμως- το  μεν  έ'ργον  αυ- 
τών επαινεί  διά  τήν  περιεχομένην  πλουσίων, 
ποικίλην'καί  εκλεκτή  ν  υλην,  διά  τήν  δλην  με- 
θοδικήν  διεξαγωγήν  αϋτοΰ,  διά  τάς  προτασ- 
σομένας  διδακτικάς  οδηγίας  και  διά  πολλάς 
άλλας  άρετάς,  ας  μόνη  εκτενής  τις  άνάλυσις 
δύναται  ίκανώς  νά  κατάδειξη,  αυτούς  δε  τους 
φιλόπονους  συγγραφείς  τούς  συνεργασθέντας  εις 
αυτδ  θερμώς  προτρέπει  νά  μή  άποκνήσωσιν 
αγωνιζόμενοι  τον  καλόν  αγώνα,  ον  άνέλαβον, 
άλλ' έχοντες  τάς  σκέψεις  αύτών  ή  τροποποι- 
ούντες  αϋ-&άς  κατά  τδ  δυνατόν  νά  έπιδοθώσιν 
εις  νέαν  έ'κδοσιν  του  νρησιμωτάτου  αυτών  βι- 
βλίου, διορθοΰντες.  μέν  τά  διορθώσεως  χράιζον- 
τα,  συμπληροΰντες  δε  οσχ  ήθελον  κρίνει  συμ- 
πληρώσεως ανάγκην  έχοντα.  Έστωσαν  δέ  βέ- 
βαιοι, δτι  κάλλιστον  συνεισφέρουσιν  έ'ρανον  εις 
τήν  διαπαιδαγώγησιν  τής  ομογενούς  νεότητος. 

Έν  Κ]πόλει,  τη  25  Φεβρουαρίου  188Ί. 

'//  εΐΰιχή  Επιτροπή 

Κ.  ΞΛΝΘΟΠΟΥΛΟΣ. 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 
Λ.  ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ. 


Συνεζητήθη  έν  τή  συνεδριάσει  τής  22  Φε- 
βρουαρίου τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  και 
ενεκρίθη. 

Ό  Πρόεδρος 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Ό  Γραμματεύς 
Λ.  ΠΕΤΡΙΔΗΣ. 


Λ  νριε  πρόεδρε, 

Ή  Εκπαιδευτική  του  Συλλόγου  Επιτροπή 
λχβοΰσα  ύπ'  δψιν  τάς  ύπδ  του  Συλλόγου  πα- 
ραπεμφθείσας  αυτή  πρδς  κρίσιν  πραγματείας 
σπεύδει  ν '  απάντηση  πρδς  τον  Σύλλογον  τά 
εξής. 

Α',  "Οτι  έγκλείστως  συναποστέλλει  τήν 
κρίσιν  αύτής  επί  του  Αναγνωστικού  του  κυ- 
ρίου Κ.  Γεωργαλά  και  λοιπών  συνεργατών 
αΰτω,  όπερ  εκρινεν  ειδική  διορισθεϊσα  Επι- 
τροπή έκ  τών  κυρίων  Κ.  Ξχνθοπούλου,  Άθ. 
θεοδωρίδου,  εισηγητού,  και  τού  προέδρου  τής 
Επιτροπής. 

Β'.  "Οτι  αναβάλλει  εις  τδ  επόμενον  συλλο- 
γικδν  έ'τος  τήν  κρίσιν  αύτής  επί  τής  Πρακτι- 
κής Αριθμητικής  τού  κυρίου  Νικήτα  Παπ- 
παγιαννοπούλου  χρηζούσης  προς  ακριβή  με- 
λέτην  αΰτής  και  δικαίαν  άπόφασιν  τής  επι- 
τροπής χρόνου  ικανού,  ούπερ  ή  επιτροπή  ένε- 
κα τών  πολλών  άλλων  επειγουσών  εργασιών 
αύτής  τόγε  νυν  στερείται,  ώς  και  τής  περί  τδ 
μάθημα  τούτο  ειδικότητος. 

Γ'.  Έπί  δέ  τής  κρίσεως  τής  Ταχυγραφι- 
κής  Καλλιγραφίας  τού  κυρίου  Αντωνίου  'Ρωσ- 
σάκη  ή  Επιτροπή  θεωρήσασα  καλδν  και  ά- 
νύσιμον  πρδς  ακριβή  και  δικαίαν  έκτίμησιν 
τού  έργου  ν'άκούση  και  τήν  γνώμην"  ανδρών 
ειδικών  περί  τά  Καλλιγραφικά  προτείνει  προς 
τον  σκοπδν  τούτον  τήν  πρόσληψιν  τών  κυρίων 
Στεφάνου  Μορφιάδου  και  Κ.  Καλλιγά,  καλ- 
λιγράφων, όπως  μετά  τών  έκ  τών  μελών  τής 
Επιτροπής  κυρίων  Κ.  I.  Γεωργαλά,  'Λντ. 
Πετρίδου  και  του  προέδρου  τής  επιτροπής 
κρίνωσι  κοινώς  τδ  έργον  τούτο"  και 

Δ  .  Έπί  τής  κρίσεως  τού  Συντακτικού  τής 
Γαλλικής  γλώσσης  ύπδ  τού  κυρίου  Ναζαρέτ- 
του  ή  Επιτροπή  επίσης  εις  τήν  ειδικότητα 
αποβλέπουσα  τών  κρινούντων  προτ&ίνει  είδικήν 
έπί  τούτω  Έπιτροπήν  έκ  τών  κυρίων  Αίμ. 
Νοννόττη,  Άβρ.  Μαλιάκα  και  Αθανασίου 
Παππαδοπούλου  Κεραμέως,    όπως  ούτοι  ύπδ 


II  Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Λ. 


59 


^ττ,ν  προεδρείαν  του  προέδρου  της  επιτροπής 
συσκεψάαενοι  επί  τοϋβ  έργου  έςενέγκωσι  την 
επί  τούτω  κρίσιν  και  άποφασιν  αΰτών. 

Έπί  τούτοις  δέξχσθε,  κύριε  πρόεδρε,  την 
διαβεβαίωσιν  περί  της  εξαίρετου  προς  υμάς 
τιμής  και  ύπολήψεως  ημών. 

Έν  τω  Πέραν,,  τη  25  Φεβρουαρίου  1884. 

Ό  Πρόεδρος  τής  Έκπαιο.  Επιτροπής 
ΧΓ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Ό  Γραμματείς 
Λ.  ΓΙΕΤΡΙΔΗΣ. 

Ό  κ.  Όδ.  Άτδρεάάφ  είτα  έρωτα,  αν  οί 
κκ.  Καλλιγάς  και  Μορφιάοης,  οί'τινες  προτεί- 
νονται ύ~ό  της  Έκπαϊο.  Επιτροπής,  δπως 
λάβωσι  μέρος  έν  τη  κρίσει  της  Τα^υγραφίας 
του  κ.  Α.  'Ρωσσάκη,  είσί  μέλη  του  Συλλόγου. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  άπαντα,  ότι  οΰκ 
είσί  μέλη,  άλλα  τούτο  ουδόλως  δύναται  ν'  ά- 
ποκρούση  την  πρότασιν  της  Έκπαιδ.  Επι- 
τροπής, καθότι  και  άλλοτε  εις  κρίσεις  συγ- 
γραμμάτων έ'λαβον  μέρος  και  μη  μέλη  του 
Συλλόγου . 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  φρονεί,  ότι  ό  Σύλ- 
λογος οέν  δύναται  νάπα:αδε/θη  έπισημως,  ό- 
πως λάβωσι  μέρος  εις  τήν  Έκπαιδ.  έπιτροπην 
και  ξένοι,  άλλα  τό  πράγμα  δύναται  νά  έξοι- 
κΟνομηΟη,  εάν  ή  επιτροπή  ιδιαιτέρως  συμβου- 
λευθώ, τους  κυρίους  Καλλιγά  ν  και  Μορφιάδην. 

Ό  κ.  Όό.  Άτδριάδης  παρατηρεί,  ότι  ή 
πρότασι:  ουδόλως  δύναται  νά  γείνη  άποδεκτή, 
καθότι  τότε  ή  κρίσις  ουδόλως  ήθελεν  είσθαι 
του  Συλλόγου,  άλλα  ξένων  τω  Συλλόγω,  των 
κκ.  Μορφιάδου  και  Καλλιγά. 

Μετά  τινα  όέ  συζήτησιν,  καθ'ήν  οί  μέν  κκ. 
Χρ.  Χατ^τγοηστου  και  Άθ.  Θεοδωρίδης  ύ- 
ποστηρίζουσι  την  πρότασιν  της  Έκπαιο.  Ε- 
πιτροπής, οί  δέ  κκ.  Τ.  Καραθεο^ωρή,  Άθ. 
Παππαοόπουλος  Κεραμεύς,  Ν.  Κάριος  και  Ό- 
δυσ.  Ανδρεάδης  άντικρούουσιν  αΰτάς,  ·ή  πρό- 
τασις  του  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  γίνεται  δέκτη. 

Είτα  υποβάλλεται  ή  δευτέρα  πρότασις  της 
Έκπαιο.  έπιτροπής,  όπως  οί  κκ.  Αίμ.  Νον- 
νότης,  Α.  Μαλιάκας  και  'ΑΘ.  ΓΙ.  Κεραμεύς 
όπ6  την  προεδρείαν  του  προέδρου  της  Έκπ. 
Έ-'.τ:ο-ΓΛ:  /..  Χρ.  Χατζηχρήστου  άποτελέ- 
σωσιν  έπιτροπην  είδικήν  προς  κρίσιν  του  Συν- 
τακτικού της  γαλλικής  γλώσσης  του  κ.  ΟΙΐ. 
ΝαζαΓβΙΙΐ,  και  γίγνεται  δέκτη. 

Είτα  άνακοινοΰ*τα»  αγγελία  του  κ.  Κ.  Κον- 


τοπούλου,  μέλους  του  Συλλόγου,  καθ'ην  ού- 
τος έκδίδωσι  σύγγραμμα  «  περί  Νεοελληνικής 
γλώσσης  »,  ή'τοι  πώς  δει  γράφειν.τήν  Νεοελ- 
ληνικών γλώσσαν.  Ό  κ.  πρόεδρος  συνίστησιν 
αύτήν  τοις  μέλεσι  του  Συλλόγου  και  προ- 
τείνει έξ  ονόματος  του  προεδρείου,  όπως,  ε- 
πειδή ό  κ.  Κοντόπουλος  μετά  ζήλου  είργάσθη 
έν  τω  Συλλόγω,  έγγραφη  ό  Σύλλογος  συνδρο- 
μητής δια  \  άντίτυπα.  ΊΙ  πρότασις  γίγνε- 
ται δεκτή. 

'Αγγέλλονται  αί  των  βιβλίων  προσφοραΐ 
και  εκφράζονται  εϋν/αριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Είτα  άγγέλλετσι  τό  β'  και  ψηφοφορηθείς 
γίγνεται  δεκτός  τακτικόν  μέλος  ό  κ.  Πολύ- 
βιος Μαρσάν.  'Αγγέλλεται  δέ  τό  πρώτον  τα- 
κτικόν μέλος  ό  κ.  'Αντ.  Μεσσηνέζης,  ιατρός, 
προτεινόμενος  ύπό  τών  κκ.  ΊΙρ.  Βασιάδου, 
Δ.  Κυμπρίτου  και  Λ.  Π.  Κεραμέως. 

Ό  κ.  Α.  Παππαδόπουλος  Κεραμεύς  άνα- 
γινώσκει  τόν  πρόλογον  της  Μαυρογορδατείου 
βιβλιοθήκης1 . 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΑΓ'. 
(Τακτική). 

Της  5  Μαρτι'ου  1  884. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑ  ΑΟΥ. 

'Αναγνωσθέντων  τών  πρακτικών  της  προ- 
τέρας  συνεδριάσεο^ς  ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου 
αιτείται,  όπως  δηλωθη  έν  τοϊς  πρακτικοϊς, 
ότι  ΰποστηρίζων  την  πρότασιν  της  'Εκπ'αιδ. 
επιτροπής  περί  προςλήψεως  ώς  μελών  αυτής 
δια  την  κρίσιν  τή'ς  ταχυγραφίας  του  κ.  'Ρωσ- 
σάκη  τών  κκ.  Καλλιγά  και  Μορφιάδου  εί- 
πεν,  ότι  ή  έπιτροπή  έβασίσθη  έπί  προτέρων  ά- 
ποφάσεων  του  Συλλόγου. 

'Επικυρωθέντων  τών  πρακτικών  άνακοινού- 
ται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  εξής  επι- 
στολών. 

Του  κ.   Αίμ.  Νοννότη,   άπό  2  ένεστώτος, 


1)  Έδημοσιεύθη  έν  τώ  Λ'  τευ/ει  τής  Μ.  Β. 
παραρτή;.ιατι  του  ΙΕ'  τό^ου. 


60  Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ 

δηλούντος,  ότι  ένεκα  αδιαθεσίας  αδυνατεί  να 
συνεργασθώ  τή  έκλενείση  ττρος  κρίσιν  του  Συν- 
τακτικού της  γαλλικής  γλώσσης  του  κ.  Ναζα- 
ρέττου  επιτροπή  καϊ  υποβάλλοντος  και  την  άπδ 
της  επιστημονικής  επιτροπής  παραίτησιναύτοΰ. 

Του  κ.  ΚΙΪΠΟΐΐϊοΙΐ  άπό  29  Φεβρουαρίου 
άγγέλλοντος,  δτι  έλαβε  την  δια  την  ΚθνΐΙΘ 
άθ  Ρ1ΐΐ1θ1θ^Ϊ6  συνδρομήν  και  δτι  ή  δλη  αυ- 
τής σειρά  τιμάται  φρ.  188. — 

Ή  παραίτησις  του  κ.  Αία.  Νοννότη  άπδ 
μεν  της  ειδικής  επί  του  Συντακτικού  Ν3Ζ&- 
ΓβΙΙί  επιτροπής  γίγνεται  δεκτή,  άπδ  δέ  της 
επιστημονικής  επιτροπής  ου. 

Άγγέλλεται  τδ  δεύτερον  και  ψηφοφορηθείς 
γίγνεται  δεκτδς  τακτικδν  μέλος  δ  κ.  Άντ. 
Μεσσηνέζης,  ιατρός. 

Τή  προτάσει  δέ  του  κ.  Α.  Παππαδ.  Κε- 
ραμέως  μετά  μικράν  συζήτησιν  άποφασίζεται 
ή  άγορά  της  σειράς  της  ΚβνΐΙβ  άβ  Ρΐΐΐΐοΐο- 
££18  των  Παρισίων,  της  προς  τοΰτο  δαπάνης 
λαμβανομένης  έκ  του  κονδυλίου  του  προϋπολο- 
γισμού της  βιβλιοθήκης  του  Συλλόγου. 

Ακολούθως  δ  κ.  .π^ο£(^(^άνακοινοΰται,δτι 
συν  τοις  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  άντιπροέ- 
δρω,  και  Τ.  Καραθεοδωρή,  γεν.  γραμματεΐ, 
μετέβη  παρά  τή  Α.  Έξ.  τω  πρεσβευτή  της 
Αυστροουγγαρίας  και  έπέδωκεν  αύτώ  τδ  δί- 
πλωμα της  εκλογής  αΰτοΰ  επιτίμου  μέλους 
την  δέουσαν  ποιησάμενος  προσφώνησιν.  Εις 
ταύτην  δέ  άπαντών  ή  Α.  'Εξ.  ό  πρεσβευτής 
Βαρώνος  Κάλλιτς  εξέφρασε  ^ήν  εΰγνωμοσύ- 
νην  αύτοΰ  επί  τή  εκλογή  επιτίμου  μέλους  του 
Φιλολογικού  Συλλόγου  έπειπών,  δτι  γινώσκει 
και  έκτιμα  τάς  ύπέρ  της  διαδόσεως  των  γραμ- 
μάτων ενεργείας  του  Συλλόγου. 

Είτα  ό  κ.  Ηρ.  Βασιάδης  άναγινώσκει  συ- 
νέχειαν  της  πραγματείας  αύτοΰ  περί  του  Λαο- 
κόοντος  τοΰ  Λεσσιγγίου,  ήτις  έχει  έν  περιλήψει 
ώς  έξης. 

Ό  Λεσσίγγιος  μετά  τήν  παρέκβασιν  περί 
της  του  Άχιλλέως-  άσπίδος  επανέρχεται  εις 
τδ  της  περιγραφής  των  σωμάτων  ΰπδ  των 
ποιητών  ζήτημα  λέγων,  δ, τι  περί  των  υλικών 
πραγμάτων  καθόλου  είπεν,  δτι  δηλ.  άδυνα- 
τούσιν  οί  ποιηταί  νά  ποιήσωσι  περιγραφήν  αυ- 
τών. Τούτο  μάλιστα  εφαρμόζεται  έπί  τών  υ- 
λικών πραγμάτων  τών  κάλλους  εΰμοιρούντων. 
Και  ενταύθα  δ  Όμηρός  έστιν  ό  διδάσκαλος 
τών  διδασκάλων,  άποφεύγων  τήν  περιγραφήν 
τών  καλών  σωμάτων,  λέγων  δ'  άπλώς  : 

Νιρεύς,  ος  κάλλιστος  άνήρ  Οπό  "Ιλιον  ήλΟεν 
το}ν  άλλων  Δαναών  αετ '  άμύμονα  ΙΙηλειων*. 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Ή  Ελένη  καλείται  άπλώς  θεοείκεΛος.  Μο- 
ναχός τις   δμως,   Κωνσταντίνος  ό  Μανασής', 
ποιεί  εκτενή  περιγραφήν  τής  καλλονής  τής  Ε- 
λένης·   άλλά  διά  τής  περιγραφής  ταύτης  ά- 
ποδείκνυται,  δτι  δεν  έπρεπε   νά  έπιχειρήση  ό 
μοναχός,  δ, τι  άπέφυγεν  ό  "Ομηρος.  Τούτ'αύ- 
τδ  άποδείκνυται,  λέγει  ό  Λεσσίγγιος,  και  διά 
τής  περιγραφής,  ήν  ποιείται  δ  Άριόστος  τής 
σωματικής  καλλονής  τής   μάγου  Άλκίμης. 
Ό  Βιργίλιος  ύπήρξεν  ευτυχέστερος  μιμησά- 
μενος'  τδν  Όμηρον  και  άποφυγών  τήν  περι- 
γραφήν τής  σωματικής  καλλονής  τής  Διδοϋς. 
Ό  Ανακρέων  θέλων  νά  περιγράψη  καλά  σώ- 
ματα επικαλείται  τήν  βοήθειαν  τοΰ  ζωγράφου 
γιγνώσκων,  δτι  αύτδς  ώς  ποιητής  οΰκ  ήδύνατο 
νά  ποιήση   τούτο.    Άλλ'  ή  ποίησις  ούχ  υφί- 
σταται μεγάλην  άπώλειαν   άφαιρουμένη  τήν 
περιγραφήν  τής  υλικής  καλλονής  ;  ουχί,  λέγει 
ό  συγγραφεύς,   διότι  έ'χει  άλλα  μέσα,  δι'  ων 
κατορθοϊ  νά  παραστήση  τάς  εικόνας  τής  υλι- 
κής καλλονής,  και  εις  τούτο  πάλιν  αΰτδς  ό  "Ο- 
μηρος έστιν  όδηγδς  και  διδάσκαλος,   διότι  ά- 
πέχει  ρ.έν  πάσης  λεπτομερούς  περιγραφής  τής 
φυσικής  καλλονής,  μόλις  δ'  έν  παρόδω  λέγει, 
δτι  ή  Ελένη  ήν  .Ιευχώ.Ιενος,  ήύκομος.  'Επί- 
σταται  δμως  περί  τοΰ  κάλλους  αυτής  δούναι 
ήμΐν  ίδέαν  πολλω  ΰπερτέραν  τής  περιγραφής, 
ποιών  ήμΐν  γνωστδν   τδ  αϊσθημα,   δπερ  πα- 
ράγει ή  καλλονή.    Άνακαλεσάτω  τις  εις  τήν 
μνήμην   αύτοΰ  τους  στίχους  τής  Τλιάδος,  έν 
οίς  ή  Ελένη  εμφανίζεται  προ  τής  συνελεύσεως 
τών  δημογερόντων  τής  Τροίας  και  τδ  αίσθημα, 
δπερ  γεννδ  αΰτοϊς  ή  θέα  τής  καλλονής  τής 
Ελένης.    Ό  Ζεύξις  έγραψε  τήν  εικόνα  τής 
Έλένης'    ό  πίναξ  αύτοΰ    ήν  άπλώς  ή  είκών 
τής  "Ελένης,  ορθής,  γυμνής.    Ώς  ό  ποιητής 
φρονίμως  ποιών   έ'δειξεν   ήμΐν  τήν  καλλονήν 
τής  Ελένης  έν  τω  άποτελέσματι  αυτής,  ούτως 
δ  ζωγράφος  φρονίαως  ποιών  ώσαύτως  έ'δειξεν 
ήαϊν  τήν  καλλονήν  έν  τοις  συστατικοϊς  αυτής 
στοιχείοις'   διότι  έκάτερος   έγίνωσκε  τά  όρια 
τής  τέχνης  αύτοΰ.  Ό  Όμηρος  άναντιρρήτως 
άνεγινώσκετο  λίαν  ΰπδ  τών  αρχαίων  τεχνιτών, 
ουχί  διότι  παρεϊχεν   αΰτοϊς   πολλά  παραδεί- 
γματα σωματικής  καλλονής,  άλλά  διότι  τρε- 
φόμενοι έν  τω  πνεύματι  τοΰ  ποιητού  έπλήρουν 
τήν  εαυτών  φαντασίαν   τών  εϋγενεστέρων  αυ- 
τού χαρακτήρων.   Τδ  πΰρ   τοΰ  ένθουσιασμοΰ 
αΰτοΰ  ήναπτε  τδ  πΰρ   έκείνων   έ'βλεπον  καϊ 
ήσθάνοντο  ώς  εκείνος.    Επειδή  δέ  δ  Όμηρος 
άρχαιότερος  ών  έθεώρησε  πρώτος  τήν  φύσιν,  οί 
μετ'αΰτδν  τεχνϊται,  πριν· τήν  φύσιν  αυτοί  με- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


61 


λετήσωσιν,  εΰρον  παρ"  Όμήρω  ωφελίμους  πα- 
ρατηρήσεις, ών  έπωφελουντο  μιμούμενοι  την 
φύσιν  καθ'  Όμηρον.  Ό  Φειδίας  ώμολόγει,  ότι 
οί  στίχοι 

ΤΙΙ,  χα!  κυχνέησιν  έπ'όφρύσι   νεΰσε  Κρονίων' 
άιχβρόσιαι  δ'άρχ  /αΐται  έπερρώσχντο  άναχτος 
κρατός   άπ  '  άΟανάτοιο'    υ.έγαν  δ '  έλέλιξεν  0- 

[ λυμπον 

έ/ργ)σί{/.ευσχν  αύτώ  πρότυπον  του  "Ολυμπίου 
Διός. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΓΝΕΔΡΓΑΣΙΣ  ΨΛΔ'. 

(Ταχτική). 

Της  12  Μαρτίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ- 

Άναγνωσθέντων  και  μετά  τινα  παρατήρη- 
<ιιν  προς  διόρθωσιν  επι/.υρωθέντων  των  πρα- 
κτικών της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοινοΰ- 
ται  ή 

αλληλογραφία, 

ίξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  της  έξης  επι- 
στολής* 

Ανωνύμου,  άπό  26  Φεβρουαρίου,  άγγέλ- 
λοντος την  άποστολην  του  β'  μέρους  του  τρί- 
του και  τελευταίου  βιβλίου  της  ΰπο  τάς  φρά- 
σεις :  ((  μά.1α  πο.Ι.Ιά  πΛάγχθή  »  χειρογράφου 
Γεωγραφίας  δια  τον  Καραπάνειον  άγώνα. 

Ακολούθως  ό  κ.  'ΑΘ.  Παχαδ.  Κεραμευς 
προτείνει,  ίνα  ό  Σύλλογος  προσθη  τι  εις  τάς 
30  λίρας  πρός  έ'κδοσιν  της  Μχυρογορδχτείου 
βιβλιοθήκης ,  ϊν  'αύξηθώσι  τα  τυπογραφικά  φύλ- 
λα άπο  8  εις  10  τουλάχιστον,  διότι  δια  των 
8  τυπογραφικών  φύλλων  ουδέν  γενήσεται  και 
ή  δημοσιευθησομένη  ύλη  ελάχιστον  του  όλου 
αΰτής  έ'σται.  Υποδείκνυα·,  δέ  ό  κ.  Κεραμεύς, 
ότι  δυνατόν  ν'  άναβληθη  ή  κατά  την  προτέ- 
ραν  συνεδρίασιν  ψηφισθεϊσα  άγορά  της  σειράς 
τηςΚθνυθ  άθ  Ρ1ΐί1θ1θ§"ΐβ  εις  την  άκόλου- 
θον  συλλογικήν  περίοδον  και  τά  ψηφισθέντα 
200  περίπου  φράγκα  χρησιμεύσωσι  πρός  τόν 
σκοπόν  τούτον. 

Ό  κ.  Κ .  Εανθΰπου.Ιος  θεωρεί  άτοπον  την 
ίκάνοσον  εις  τά  προαποφασισθέντα  και  εις  ά- 
κύρωσιν  αυτών,    διότι  διά  της  προτεινομένης 


άν άβολης  της  εκτελέσεως  της  προτέρας  άπο- 
φάσεως  πρός  άγοράν  της  σειράς  τής  ΡιθνΐΙΟ 
άβ  Ρ1ΐί1θ1θ§ί6  ουδέν  ήττον  η  ή  άκύρωσις 
αΰτης  προβάλλεται. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  ότι  ό  κ.  Κε- 
ραμεύς άναβολήν  εις  την  έπομένην  συλλογι- 
κην περίοδον  και  ούχί  άνατροπήν  της  πρός  ά- 
γοράν της  σειράς  της  ΙΙθναθ  άθ  Ρ1ΐΐ1θ1θΩ;ίθ 
προτέρας  άποφάσεώς  προτείνει. 

Ή  πρότασις  του  κ.  Α.  ΓΙ.  Κεραμέως  με- 
τά τινα  έτι  συζήτησιν  γίγνεται  δεκτή. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  'ΑΘ.  Παπαδ.  Κεραμεύς 
άναγινώσκει  «συμβολάς  τινας  εις  την  νεοελλη- 
νικήν  φιλολογίαν  » . 

ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΕ'. 
(Τακτική). 

Της  19  Μαρτι'ου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Ε·  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοΰνται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών. 

Της  έν  υΐΪ09.  (Αμερικής)  Ούεϊδας,  ιστο- 
ρικής εταιρίας,  άγγελλούσης  την  ϊδρυσιν  και 
τόν  σκοπόν  αυτής  και  έξαιτουμένης  άνταλλα- 
γήν  τών  δημοσιεύσεων  αυτής  πρός  τάς  του  η- 
μετέρου Συλλόγου. 

Του  κ.  Χρ.  ΓΙαππαδοπούλου  άπό  19  ενε- 
στώτος  άγγέλλοντος  την  έκ  Κύπρου  έπιστρο- 
φήν  αυτού,  την  άποστολην  επιγραφών  τίνων 
κυπριακών  και  την  προςφοράν  βιβλίων  και  αι- 
τουμένου, όπως  ποιήσηται  άναγνώσματά  τινα 
έν  τω  Συλλόγω. 

Του  κ.  Κ.  Ψωμιάδου  άπό  19  ένεστώτος 
άγγέλλοντος  προςφοράν  δύο  άρχαίων  νομι- 
σμάτων . 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προςφο- 
ραί  καϊ  εκφράζονται  τοις  δωρηταϊς  εΰχαριστίαι. 

Ακολούθως  ό  κ.  'Πρ.  Βασιάδης  εξακολου- 
θεί τά  περί  του  Λαοκόοντος  του  Λεσσιγγίου, 
ά  έν  περιλήψει  ούτως  έ'νουσιν.  Ό  Λεσσίγγιος 
λέγει,  ότι  ή  άσχημία  κατά  την  φύσιν  αυ- 
τής ουδόλως  έδει  ί'να  ή  ύπόθεσις  τής  ποιή- 
σεως,  άλλ'  όμως  ό  Όμηρος  εν  τώ  προσώπω 


62 


Ο  Ε  λ  Κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


του  Θερσίτου  απεικόνισε  τήν  έσχάτην  δυςμορ- 
φίαν,  διότι  ή  του  ποιητοΰ  περιγραφή  περι- 
στέλλει την  άσγημίχν  εις  ήττον  ουσάρεστον 
όψιν.  Ό  "Ομηρο;  τόν  Θερσίτην  ποιεί  δυσειδή, 
όπως  καταστήση  αύτόν  γελοϊον.  Ούτως  ό  ποιη- 
τής χρήσιμον  καθίστησι  την  ά.σχημίαν..  Ό  δε 
ζωγράφος  ουδόλως  δύναται  την  αύτη  ν  να  ποίη- 
ση χρήσιν,  διότι  ή  άσχημία  προςκρούει  τη  δ- 
ράσει ήμών,  αντίκειται  τω  φίλοκάλω  ημών 
αΐσθήματι  ΰπέρ  της  τάξεως  και  αρμονίας  κα,ί 
γέννα  την  άποστροοήν.  Τό  αυτό  ισχύει  καί 
περί  του  αηδούς.  Ό  ποιητής  μεταχειρίζεται 
αύτο  ώς  μέσον  πρός  ένίσχυσιν  του  γελοίου  και 
τρομερού,  ούχί  όμως  και  ό  ζωγράφος. 

Μετά  το  πέρας  του  αναγνώσματος  ό  κ. 
πρόεδρος  λέγει  τάδε' 

«  Οί  παρακολουθήσαντες  την  περατωθεΐ- 
σαν  κατά  την  παροΰσαν  συνεδρίασιν  σειράν 
τών  άναγνωσμάτων  περί  του  Λαοκόοντος  του 
Λεσσιγγίού  του  σοφού  ήμών  συναδέλφου  όμο- 
λογοΰσι  τό  επιτυχές  του  θέματος  και  την  έμ- 
βρίθειαν,  μεθ'ής .άνεπτύχθη.  Οί  πάντες  έ'χο- 
μεν  εν  τη  μνήμη  ήμών  ζωηροτάτας  τάς  ίίκό- 
νας  του  Γερμανού  συγγραφέως  και  τάς  γρα- 
φικάς  αναπτύξεις,  άς  ένέσπειρε  τοις  έαυτοΰ 
άναγνώσμχσιν  ό  κ.  Βασιάδης,  ού  τίνος  ανε- 
ξάντλητος όντως  εστίν  ό  πλούτος  τών  Φιλο- 
λογικών καί'καλαισθητικών  άναμνήσεων·  Τοι- 
αΰται  διακοινώσεις  εχουσι  πολύ  ·  τό  τερπνόν 
και  τό  διδακτικόν  συνάμα"  διό  και  έξ  ονόμα- 
τος του  Συλλόγου  ειλικρινείς  και  θερμάς  ομο- 
λογώ χάριτας  τω  ήμ'ετέρω  περισπουδάστω 
και  σεβαστώ  συναδέλφω». 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛ^'. 

(Τακτική). 

Της  26  Μαρτίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ.  ΚΛΛΛΙΑΛΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωΟέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίΟεμεν  περίληψιν  τών  εξής '  επι- 
στολών 

Του  κ.  Ουβοίδ,  καθηγητού  έν  Γαλατά 
Σεραίω   άπό   2  \  φθίνοντος,  έξαιτουμένου,  ό- 


πως δις  του  μηνός  ποιήται  έν  τώ  Συλλόγω 
μαθήματα  Γαλλικής  φιλολογίας. 

Του  κ.  Κ.  Μακρή  άπό  26  ένεστώτος  άγ- 
γέλλοντος   προσφοράν  Κυζικινοΰ  κιονόκρανου 

αρχαίου. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προςφο- 
ραί  και  εκφράζονται  εύχαριστίζι  τοις  δωρη- 
ταϊς. 

Ακολούθως  επί  τής  αιτήσεως  του  κ.  ϋα- 
λ)ΟΪ8  ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης  φρονεί,  ότι  δύ- 
ναται νά  έπιτραπη  τω  κ.  ϋΐΐβοΐδ,  καί  περ 
μή  μέλει,  διαλέξασθαι  έν  τώ  Συλλόγω.  Τήν 
ΐδέαν  δ'  αυτήν  ταύτην  στηρίζει  επί  του  άρ- 
θρου του  κανονισμού  του  λέγοντος,  ότι  ξε'νοι 
εισαγόμενοι  υπό  τίνος  τών  μελών  δύνανται 
να  άνακοινώσωνταί  τι  τή  συναινέσει  του  προέ- 
ου  του  Συλλόγου. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  προτείνει,  όπως 
άπλώς  πχραχωρηθή  τώ  κ.  Όα1)θίδ  ή  του 
Συλλόγου  αίθουσα,  ίνα  ποιήσηται  τάς  διαλέ- 
ξεις αυτού"  ανεξαρτήτως  τών  διαλέξεων  του 
Συλλόγου,  μηδόλως  υποχρεουμένου  δημοσιεύειν 
ώς  ιδίας  αΰτοΰ  διαλέξεις  τάς  του  κ.  ϋΐΐΐοοΐδ. 

Ή  πρότασις  αύτη  του  κ.  Τ.  Καραθεοδω- 
ρή, ύποστηριχθεϊσα  καί  ΰπό  του  κ.  Άθ.  ΓΙ. 
Κεραμέως,  γίγνεται  δεκτή. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  προτείνει,  όπως, 
επειδή  ούχ  υπάρχει  τακτικόν  σύστημα  προς 
εϊσπραξιν  τών  συνδρομών  τών  έν  τώ  έζωτερι- 
κώ  τακτικών  μελών,  παρακληθή  ή  Οικονομική 
Επιτροπή  νά  ύποβάλη  σχέδιον  τοιούτου. 

Ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεράμενς  εκφράζει  γνώμην, 
όπως  ό  Σύλλογος  ποιήσηται  συστασιν  τώ  κ. 
ταμί*,  ίνα  δι '  εντύπων  ΰπομιμνήσκη  τοις  μέ- 
λεσι  τήν  οφειλήν  αυτών. 

Ή  άνω  πρότασις  του  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή 
ύποστηριχθεϊσα  καί  ύπό  του  κ.  Κ.  Ψωμιάδου 
γίγνεται  δεκτή. 

Ό  κ.  Λ'.  Μαχοης  άναγινώσκει  τήν  «  περί 
τών  ερειπίων  τής  άρχαίας  Κυζίκου  »  πραγ- 
ματείαν  αΰτοΰ1. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


1)  "Ιδε  σελ.  25. 


Π  Ρ  Α  Κ 

ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΖ'. 

(Τανιτιχή). 

Της  2  Απριλίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ· 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρώθέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  τακτικής  συνεδριά- 
σεως, 

ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  μετά  λύπης,  οτι 
κατά  τάς  διακοπάς  των  συνεδριάσεων  του 
Συλλόγου  άπεβίωσε  την  νύκτα  της  26  προς 
τίιν  "27  Φεβρουαρίου  ό  έκ  των  επίτιμων  του 
Συλλόγου   μελών  και  ευεργέτης  αύτοϋ 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ΖΑΡΙΦΗΣ. 

"Αμα  τη  εϊδήσει  του  θανάτου  του  αείμνη- 
στου ανδρός  τό  προεδρεΐον  συνεσκε'ψατο  περί 
του  τσόπου  της  δηλώσεως  της  λύπης  του  Συλ- 
λόγου, έγνωδέ,  όπως  καταθη  στέφανον  ες  αν- 
θέων έπϊ  του  νεκοοΰ,  παρακολούθηση  την  έκ- 
οοράν,  καί  συλλυπηθη  έγγρχφως  τη  οικογέ- 
νεια. Κ-/τ' άκολουθίαν  της  αποφάσεως  ταύ- 
της μετέβη  ό  πρόεδρος  μετά  του  έκ  των  άν- 
τιπροέδρων  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  του  ειδ. 
γραμματέως  κ.  Όδ.  Άνδρεάδου  και  του  βι- 
βλιοφύλακος,  καϊ  κατέθηκε  τόν  στέφανον  τφ 
ευεργέτη  και  έπιτίμω  του  Συλλόγου  μέλει  τάδε 
προσφωνήσας- 

ΓΕΩΡΓΙΕ  ΖΑΡΙΦΗ 
Ενεργε'ζα  και  μέΑος  εηίτψον  τοΰ  Ε.ΙΛηνιχοΐι 
Φι.Ιο.Ιογιχοΰ  Συ.Ι.Ιόγον  ! 

Ό  πατ/τρ  των  έν  τη  Ανατολή  συλλόγων 
και  αδελφοτήτων  προσαιέοει  Σοι  τω  πατρί  των 
μαθητευομένων  καϊ  της  παιδείας  ·  προστάτ/) 
τόν  στέφανον  τούτον,  φόρον  ελάχιστον  έγκαρ- 
δίου  ευγνωμοσύνης  άνθ' ών  επραςεν  έπϊ  της 
γης  άγαθών  ή  μακάρια  Σου  ψυ^ή. 

Και  μακρός  μεν,  θεία  ευδοκία,  ύπήρςεν  όβίος 
σου,  άλλ'άναλονιζόυ-.ενό;  τις  την  των  πεπραγ- 
μένων Σοι  λεγεώνα  άπορεϊ  καϊ  έξίσταται,  πώς 
έδυνήθης  έν  τω  -/ρονικώ  τούτω  διαστηματι 
τοσαυτα  επιτελέσαι  εργα  βαρυσήμαντα  καϊ  ε- 
πωφελέστατα άθλα. 

Καϊ  ιδού  μα;αρ'ζει  Σε  πενθούν  καϊ  όδυρό- 
μενον  το  ήμέτερον  Γένος,  καϊ  ό  Ελληνικός 
;  Φιλολογικός  Σύλλογος  βαθέως  συναισθανόμε- 
I  νος  τήν  έπελθοΰταν  συμφοράν  άναφωνεΐ  Σοι 
;  οι  έμου,  ώς  ύστατον  άπο^αιρετισμόν,  τόν  έπϊ 
ι  των   ποταμών  Βαβυλώνος   ψαλμικόν  Ορήνον 


Τ  I  Κ  Α.  63 

τών  υιών  Ισραήλ.  «Έάν  έπιλάθωμαί  Σου,  έ- 
πιλησθείη  ή  δεξιά  μου-  κολληθείη  ή  γλωσσά 
μου  τω  λαρύγγι  μου,  έάν  μή  Σου  μνησθώ  !  » 

Τήν  αυτήν  δε  ήμέραν  τό  προεδρεϊον  παρη- 
κολούΟησε  τήν  έκφοράν  μέ/ρι  τοΰ  νεκροτα- 
φείου. Ακολούθως  δ'  απηύθυνε  τη  *εοαστη 
/ήρα  τοΰ  άειμνήστου  Γ.  Ζαρίφη  κ.  Ελένη 
συλλυπητήριον  έπιστολήν,  ·ήν  ό  κ.  πρόεδρος 
άναγινώσκει.  —  Εις  άπάντησιν  τη  επιστολή 
ταύττ),  προστίθησιν  ό  κ.  πρόεδρος,  ελήφθη  συμ- 
παθέστατη επιστολή.  Ό  δέ  υιός  τοΰ  αειμνή- 
στου κ.  Λ.  Ζαρίφης  και  προφορικώς  εξέφρασε 
τάς  θερμάς  αύτοΰ  ευχαριστίας  τω  προέδρω 
τοΰ  Συλλόγου. 

Μετά  ταΰτα  άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

.εξ  ή  ς  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τοΰ  κ.  Λ.  Ζαρίφη  άπό  6  Μαρτίου  εϋ- 
χαριστοΰντος  θερμώς  τω  Συλλόγω  διά  τε  τή/ 
κατκθεσιν  ■  τοΰ  στεφάνου  και  τήν  συν  ταύτη 
προσφώνησιν  τοΰ  προέδρου  τοΰ  Συλλόγου  προ 
τοΰ  νεκρού  τοΰ  άειμνήστου  πατρός  αύτοΰ  Γ. 
Ζαρίφη  και  διά  τά  συλλυπητήρια  τοΰ  Συλ- 
λόγου. 

Τοΰ  κ.  Νίΐρ.  Όβ1θυ§ηγ,  διευθυντοΰ  της 
έν  Αθήναις  εκδιδομένης  γαλλιστϊ-'  έφημερίδος 
«Εα  Οΐ'ΘΟβ»  άγγέλλοντος,  ότι  στέλλονται  καϊ 
σταλήσονται  τακτικώς  τά  φύλλα  της  έφημερί 
δος  ταύτης  έπ' άνταλλαγή  τών  δημοσιεύσεων 
τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κ.  Η.  ΓοΐΙΠΙΪΘΓ  εκ  Παρισίων  άπό 
11  Άπριλ.  εύχαριστοΰντος  έπϊ  τη  άποστολη 
τοΰ  περιοδικού. 

Τοΰ  έν  Άγνιάλω  Φιλοπροόδου  Συλλόγου 
άπό  27  παρελθόντος  έξαιτουμένου  τήν  ήθικήν 
καϊ  ύλικήν  άρωγήν  τοΰ  Συλλόγου  καϊ  έπισυ- 
νάπτοντος  τόν  κανονισμόν  αύτοΰ. 

Τοΰ  κ.  Χρ.  Παππαδοπούλου  άπό  27  πα- 
ρελθόντος διχβιβάζοντος  άντίγραφα·  τριών  χει- 
ρογράφων, ών  τά  μεν  δύω  περιέχουσι  κανό- 
νας όκτωήν/ους  εις  τόν  άγιον  Παντελεήμονα, 
τό  δε  ίστορικήν  έκθεσιν  τοΰ  αΰτοΰ  άγίου  έν 
Νικομήδεια,  άντιγραφέντα  έκ  τών  κωδίκων 
τοΰ  'Ρωσσικοΰ,  καϊ  άγγέλλοντος  τήν  άποστο- 
λήν   βιβλίων,   ών  κατάλογος  επισυνάπτεται. 

Είτα  άνακοινοΰνται  αί  τών  βιβλίων  προσ- 
φοραί. 

Τοις  δωρηταϊς  εκφράζονται  εΰχαριστίαι. 
Είτα  άγγέλλεται  τό  πρώτον  άντεπιστέλλον 
μέλος  ό  κ.  Θ.   Θεοχαρίδης,   συντάκτης  της 


64 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙλΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Φωνής  τής  Κύπρου,  προτεινόμενος  ύπό  του 
προεδρείου. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  γενικ.  γραμματεύς 
άναγινώσκει  πραγματείαν  του  κ.  Χ.  Παππα- 
δοπούλου  ((  Περί  των  χερσαίων  τειχών  της 
Αμμοχώστου  ύπό  ίστορικήν  και  άρχαιολογι- 
κήν  εποψιν  ». 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

 -}Οί~  

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΗ'. 

("Εκτακτος). 

Της  18  Απριλίου  1884. 
Προεδρεύοντος  ίου  κ.  Κ.  ΕΛΛΛΙΛΔΟΥ. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ΨΙ<Γ'  εκτάκτου  συνεδριάσεως, 

άνακοινούται  επιστολή  του  κ.  Οϋίτακερ, 
αίτουμε'νου  εξ  ονόματος  της  ενταύθα  Φιλαρ- 
μονικής εταιρίας  την  αί'θουσαν  του  Συλλόγου 
δια  την  έπομένην  παρασκευήν  προς  έπιτέλεσιν 
τής  εορτής  αυτής. 

Ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  άμε'σως  την  αϊ- 
τησιν  ταύτην,  ήτις  και  γίγνεται  δεκτή. 

Ακολούθως  5  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  άν- 
τιπρόεδρος  και  πρόεδρος  τής  Εκπαιδευτικής 
Επιτροπής  άναγινώσκει  έ'κθεσιν  τών  κατά  το 
λήγον  συλλογικόν  έ'τος  πεπραγμένων  αύτη  έ'- 
χουσαν  ώδε. 

Κύριοι  συνάδεΛψοι, 

Ή  Εκπαιδευτική  του  Συλλόγου  Επιτροπή 
άποτελουμένη  το  κατ'  άρχάς  εκ  τών  κυρίων 
Ήροκλέους  Βασιάδου,  Κωνσταντίνου  Ξχνθο- 
πούλου,  Φιλίππου  Τάγη,  Αθανασίου  Θεοδω- 
ρίδου,  Νικολάου  Παρανίκα,  Κωνσταντίνου 
Γεωργαλά,  Γεωργίου  Τσιάκα,  Αντωνίου  Πε- 
τρίδου,  του  και  γραμματέως  τής  Επιτροπής, 
και  του  κατά  τούς  συλλογικούς  κανόνας  προέ 
δρου  αύτής  Χρήστου  Χατζηχρήστου,  υπέστη 
μέχρι  τέλους  μεταβολάς  τινας,  καθότι  άπό 
τών  πρώτων  μεν  βημάτων  τών  εργασιών  αυ- 
τής έστερήθη  ενός  τών  προθύμων  εταίρων,  του 
κ.  Τσιάκα,  ένθένδε  προς  άπόκτησιν  πλειόνων 
γνώσεων  άποδημήσαντο:,  άρτίως  δέ  και  ετέ- 
ρου αύτής  θεράποντος,  του  κ.  Αθανασίου 
Θεοδωρίδου,  εις  Φιλιππούπολιν  και  τούτου  ά- 
ποδημήσαντος  ώς  καθηγητού  τών  έκεϊ  Ζχρι- 
φείων  διδασκαλείων  ή  δέ  άποχώρησις  τού- 
του, εισηγητού  του  Καραπανείου  άγώνος  έξ 


αρχής  ορισθέντος,  κατά  τ6  τέλος  σχεδόν  τών 
ετησίων  εργασιών  τής  Επιτροπής  έπισυμβάσα 
έγένετο  αίτια,  ώς  εικός,  δυσχέρειας  τινός  έν 
τή  πορεία  τών  εργασιών,  ήτις  όμως  και  αι- 
σίως εθεραπεύθη  διά  τής  αντικαταστάσεως 
αύτοΰ  ώς  εισηγητού  του  μνημονευθέντος  άγώ- 
νος διά  τού  σεβαστού  μέλους  αυτής,  τοΰ  κ. 
Κ.  Ξανθοπούλου,  ος  τη  Επιτροπή  άείποτε 
πρόθυμον  εαυτόν  παρέχων  άνεδεξατο  και  κατά 
τό  έ'τος  τούτο  τήν  εΐσήγησιν  ταύτην. 

Πλην  δέ  τών  κατ'  ανάγκην  άπόλυτον  γε- 
νομένων τούτων  μεταβολών  και  άπουσίαι  συ- 
νεπείς τε  και  διαλείπουσαι  έγένοντο,  ουκ  ο- 
λίγον τήν  τακτικήν  λειτουργίαν  τής  Επιτρο- 
πής παρακωλύσασαί  τε  και  εισέτι  παρακωλύ- 
ουσαι,  έφ' ών  προειλόμεθα  τήν  εύφημοτάτην 
σιωπήν. 

Έν  τοιαύταις  δέ  περιπετείαις  διατελούσα 
ή  Επιτροπή  εννέα  μέχρι  τούδε  έποιήσατο  συν- 
εδριάσεις, επιφυλασσομένη  μέχρι  τής  προσε- 
χούς λήξεως  τής  συλλογικής  ταύτης  περιόδου 
νά  συμπλήρωση  μετά  προληπτικής  ευλάβειας 
τόν  αϊσιον  αριθμόν  τών  δώδεκα-  συνεζήτησε 
δέ  έν  αϋταϊς  και  διεξεπεραίωσε  τάς  ώρισμένας 
αύτη  εργασίας,  συνοψ  ιζομένας  κατά  χρονολο- 
γική ν  τάξιν  ώδε. 

Παραπεμφθέντος  αυτή  τού  έκ  τεσσάρων 
τευχών  Αναγνωστικού  τών  φιλόπονων  κυ- 
ρίων Κ.  Γεωργαλά,  Δ.  Μοστράτου,  I.  Πο- 
λυβίου, I.  Ίλλίδου  και  Γ.  Κούζου  προς  κρί- 
σιν, έξήνεγκεν  αύτη  τοιαύτην  δι'  ειδικής  προς 
τούτο  διορισθείσης  επιτροπής,  άποτελουμένης 
έκ  τών  κυρίων  Κ.  Ξανθοπούλου,  Αθανασίου 
Θεοδωρίδου  και  τού  προέδρου  τής  Επιτροπής 
Χρ.  Χατζηχρήστου"  ή  δέ  άπόφχνσις  αυτών 
άναγνωσθεϊσα  έν  τη  Επιτροπή  και  έπικυρω- 
θεϊσα  ύπ'  αύτής  διεβιβάσθη  εις  τόν  Σύλλογον 
διά  τά  περαιτέρω. 

Λαβούσα  δ'  είτα  ή  Επιτροπή  ύπ'  όψιν 
τήν  ύπό  του  Συλλόγου  παραπεμφθεϊσαν  αύτη 
έπιστολήν  τής  Εφορίας  τών  έκπαιδευτικών 
καταστημάτων  Σηλυβρίας,  δι'  ης  παρεκαλεΐ- 
το  ό  Σύλλογος  ν'  άποστείλη  προς  αυτήν  πρό- 
γραμμα άστικής  σχολής  μετά  οδηγιών  προς 
άναδιοργάνωσιν  τών  έκεϊ  έκπαιδευτηρίων  και 
ενωσιν  τής  λεγομένης  Ελληνικής  μετά  τής 
Αλληλοδιδακτικής  σχολής,  άπεφήνατο  αύ- 
τη, ότι  επειγόντως  μέν|  ή  Εφορία  τών  σχο- 
λών Σηλυβρίας  δέον  νά  παραπεμφθώ)  εις  τό 
περιοδικόν  του  Συλλόγου,  ιδία  δέ  εις  τόν  ΙΓ. 
τόμον  αύτοΰ,  ένθκ  ύπάρχουσι  και  πρόγραμμα 
τοιούτων  σχολών  και  όδογίαι  προς  διαφώτισιν 


Π  Ρ  λ  Κ  Τ  I  Κ  λ 


Β5 


αΰτής,  άπιδοΰσα  δε  και  εις  τάς  από  των  χρό- 
νων εκείνων  γενομένας  ήδη  προόδου;  έν  τοις 
τοόποις  τής  δημοτικής  παιδεύσεως,  άνέθηκε 
και  τω  έκ  των  μελών  αυτής  κ.  Κ.  Γεωργα- 
λχ,  όςτις  και  έξεπόνησε  πρόγραμμα  και  οδη- 
γίας έκ  των  νεωτάτων  μεθόδων  προς  διοργά- 
νωσιν  αστικής  σχολής  δευτεροβαθμίου,  άπερ 
ή  Επιτροπή  άπεφάσισεν,  ϊνα  μετά  τοΰ  σχετι- 
κού ριέρους  των  έν  τω  Η'.  τόμω  ύπαρχσυσών 
οδηγιών  δημοσιευθώσιν  έν  ίδιαιτέρω  φυλλαδίω 
πρός  όδηγίαν  των  δημοτικών  σχολών,  άν  ό 
Σύλλογος  έγκρίνη  τοΰτο,  και  προς  τον  σκοπόν 
τούτον  άνέθηκε  τω  ποιήσαντι  ταΰτα  κ.  Κ. 
Γεωργαλα  νά  έπιθεωρήση  μετά  πλείονος  επι- 
στασίας τό  τε  πρόγραφα  και  τάς  οδηγίας, 
όπως,  έπειδάν  πρώτον  έπιψηφισθώσιν  ύπό  της 
Επιτροπής,  χρησιμεύσωσιν  ώς  ανάγνωσμα  έκ 
[Αρους  της  Εκπαιδευτικής- Επιτροπής  κατά 
τινα  συνεδρίασιν  τακτικήν  του  Συλλόγου  και 
της  κυρώσεως  αυτού  τύχωσιν,  όπερ  καϊ  θα  έ- 
γίγνετο,  εί  μή  ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  ές  ιδιαιτέ- 
ρων έργασιών  και  λόγων  έκωλύετο. 

Επίσης  ελήφθη  ύπ'  όψιν  ή  ύπό  του  Συλ- 
λόγου πχραπεμφθεϊσα  τη  Επιτροπή  έπιστολή 
της  Εκπαιδευτικής  και  Φιλανθρωπικής  Άδελ- 
φότητος,  δι' ης  παρακαλείται  ό  Σύλλογος  νά 
όρίση  αύτη,  τίνα  μαθήματα  δέον  νά  διδάσκων- 
ται  έν  τοις  σχολείοις  άνευ  βιβλίου,  και  μέχρι 
τίνος  της  φοιτήσεως  έ'τους  οί  μαθηταί  δέον  νά 
διδάσκωνται  προφορικώς,  και  τίνα  τά  διδακτι- 
κά δι'  εκαστον  έτος  βιβλία.  Έπί  πάντων  δέ 
τούτων  ή  Επιτροπή  συσκεψαμένη  διεβίβασε 
τω  Συλλόγω  τήν  εαυτής  γνώμην. 

Ωσαύτως  ή  Επιτροπή  έ'λαβεν  ύπ'  όψιν 
και  τήν  παραπεμφθεϊσαν  αύτη  προς  κρίσιν 
Πρακτικήν  Αριθμητική  ν  κατ"  έρωταπόκρισιν 
υπό  του  κ.  Νικήτα  Παππαγιαννοπούλου,  ης 
τήν  κρίσιν  έκρινε  καλόν  ή  Επιτροπή  νά  άνα- 
βάλη  εις  τούπιόν  έ'τος,  καθότι  τό  έν  λόγω  πό- 
νημα άπ/ιτει  ού  μόνον  ειδικότητα  περί  τά  μα- 
θηματικά άλλά  και  χρόνον  ουκ  ολίγον  προς 
ακριβή  μελέτην,  ούπερ  ή  Επιτροπή  ένεκα 
τών  έν  χερσίν  ήδη  έργασιών  αυτής  έστερεϊτο. 
Άλλά  πλήν  τών  λόγων  τούτων  τό  είδος  του  έν 
λόγω  έργου  δέον  νά  έπισπκσηται  πολλήν  τήν 
προσοχήν  του  Συλλόγου  και  ώς  εκπαιδευτικού 
σωματείου  νϋν  γε,  οπότε,  κατά  γε  τήν  γνώ- 
μην της  Επιτροπής,  παρέστη  καιρός  πρός  με- 
ταρρύθμισιν  του  έν  τοις  ήμετέροις  σχολείοις 
διδασκομένου  μαθηματικού  μέρους,  προ  δέ  πάν- 
των τής  Αριθμητικής. 

Αί  δέ  κρίσεις  έπί  δύο  ετέρων  παραπεμφθέν- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ 


των  έργων,  ήτοι  του  Συντακτικού  τής  Γαλ- 
λικής γλώσσης  πρός  χρήσιν  τών  Ελληνικών 
σχολείων  ύπό  Καρόλου  Ναζαρέττου  και  τής 
Καλλιγραφικής  Ταχυγραφίας  ύπό  Αντωνίου 
'Ρωσσάκη,  πεπερατωμέναι  ρ.έν  είσιν  υπό  τών 
ειδικών  πρός  ταΰτα  συσταθεισών  έπιτροπών, 
ούπω  δέ  περιβληθεϊσαι  τό  κύρος  τής  Επιτρο- 
πής, ύποβληθήσονται  κατά  τήν  προσεχή  του 
Συλλόγου  τακτική  ν  συνεδρίασιν. 

Και  ταΰτα  μεν  περί  τών  υποβληθέντων  δια- 
φόρων πρός  λύσιν  αιτημάτων  και  πρός  κρί- 
σιν πονημάτων.  Ώςδέ  γνωστόν  τυγχάνει,  οΰ- 
δενός  τών  εις  τον  Καραπάνειον  αγώνα  τοΰ 
παρελθόντος  έτους  υποβληθέντων  έ'ργων' άξιου 
βραβεύσεως  κριθέντος  και  έπομένως  και  κατά 
τό  παρόν  έ'τος  τοΰ  άγώνος  έπί  τών  αΰτών  πα- 
ραταθέντο'ς,  απεστάλησαν  και  κατά  τό  παρόν 
έ'τος  εν  διδακτικόν  έγχειρίδιον-  Φυσικής  Ιστο- 
ρίας και  έτερον  Γεωγραφίας  Πρός  κρίσιν  δέ 
τούτων  ή  Επιτροπή  διώρισε  δύο  εΐδικάς  έπι- 
τροπάς,  ήτοι  έπί  μεν  τής  Φυσικής  Ιστορίας 
τήν  συνισταμενην  έκτώνκκ.  Κ.  Ξανθοπούλου, 
Ν.  Παρανίκα,  Άθ.  Θεοδωρίδου,  Κ.  Γεωργα- 
λά  και  τοΰ  προέδρου  τής  έπιτροπής  Χρήστου 
Χατζηχρήστου,  οϊπερ  και  κατά  τό  παρελθόν 
ετος  τήν  αυτήν  άπετέλουν  έπί  '  ομοίων  έρ- 
γων είδικήν  έπιτροπήν  έπί  δε  τής  Γεωγρα- 
φίας τήν  άποτελουμένην  έκ  τών  κκ.  Κ.  Ξαν- 
θοπούλου, Ν.  Παρανίκα,  Άθ.  Θεοδωρίδου, 
Κ.  Γεωργαλά  και  τοΰ  προέδρου  τής  Έπι- 
τροπής, Χρήστου  Χατζηχρήστου,  ων  οί  τρεις 
πρώτοι  ανήκον·  εις  τήν  αυτήν  έπί  όμοιου  έργου 
είδικήν  έπιτροπήν  και  κατά  τό  παρελθόν  συλ- 
λογι*όν  έτος"  τήν  δε  γενικήν  έπ'άμφοτέρων 
τούτων  τών  άγωνισμάτων  κρίσιν  τής  επιτρο- 
πής άκούσεσθε'  παρά  τοΰ  φερεπόνου  και  σεβα- 
στοΰ  είσηγητοΰ  αυτής  κ.  Κ.  Ξανθοπούλου. 

Περί  τοΰ  Καραπανείου  δε  άγώνος  τοΰ  λό- 
γου όντος,  καθήκον  ήμών  ήγησάμεθα  νά  ύπο- 
μνήσωμεν,  ότι,  έπειδή  δύο  άπό  τοΰ  προπαρελ- 
θόντος  ήδη  έτους  άγγελθέντα  διαγωνίσματα, 
ήτοι  Ύ\  Ε.11ψ·ική  Χρηστομάθεια  και  Έ22η- 
πρΰη  Ιστορία  διά  τάς  άστικάς  σχολάς  ΰστε-' 
ροΰσιν  εισέτι,  ή  Επιτροπή  δέν  έκρινεν  άναγ- 
καϊον  νά  σπεύση  εις  δημοσίευσιν  ετέρων  υπο- 
λειπομένων άγωνισμάτων,  διότι  εις  τό  προσε- 
χές έ'τος  ό  Σύλλογος  άναμένει  οΰ  μόνον  τά  ά- 
νω μνημονευθέντα  άγωνίσματα,  άλλά  και  τό 
διά  τό  αυτό  πρόσεχε:  έτος  ώρισμένον  διαγώ- 
νισμα τής  Ελληνικής  Γραμματικής  τών  ά- 
στικώ ν  "σχολών.  Έκ  δε  τών  άγγελθέντων  ήδη 
άγωνισμάτων  εστί  και  ό  οδηγός  τής  κατωτέρας 

'■)  '  '9 


66  Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

παιδεύσεως  του  Βουτσιναίου  άγώνος,  όστις -ώ- 
ρισται  διά  τό  έ'τος  1885. 

Τοσαΰτα  καϊ  τοιαύτα  τα  έ'ργα  της  Εκπαι- 
δευτικής Επιτροπής  κατά  τ6  λήγον  ήδη  συλ- 
λογικόν  έ'τος,  μικρά  μέν  κατά  το  μέτρον  της 
Επιτροπής,  ίσως  δ'  άν  τις  εϊποι  αϋτα  μεγκ- 
λα"  άλλα  και  μέγιστα  έάν  ό  Σύλλογος  εν  τη 
μεγίστη  αύτοΰ  έπιεικείκ  όνομάση,  δεν  θα  δυ- 
νηθή  όμως  να  κατάπαυση  το  επί  των  χειλέων 
της  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  σφαδάζον  πα- 
ράπονον  έπί  τη  άναμνήσει  του  πάλαι  όλβου 
αύτής,  όπότε  άξιοπρεπεστέρω  δμματι  και 
πλουσιοπάροχο)  χειρϊ  άπαντα  τα  απανταχού 
της  "Οθωμανικής  Αυτοκρατορίας  ομογενή  σχο- 
λεία έπεσκέπτετο-  άλλα  και  έπϊ  τω  δικαίω 
αύτής  τούτω  παραπάνω  αυτός  παραμυθούμε- 
νος  άγε  άπο  του  βήματος  τούτου,  ως  άπο  ιε- 
ρού τρίποδος 

 μαντεύσομαι,  ώς  εν!  θυιχω 

αθάνατοι  βάλλουσι  και  ώς  τελέεσθαι  δίο), 
οΰτε  τι  μάντις  Ιων  οΰτ'  οιωνών  σάφα  είδώς. 
Οΰ  τοι  ετι  δηρόν  γε  φι'λης  άπο  πατρίδος  αΐης 
εασεται  .......·.'... 

της  αληθούς  των  καλών,  πατριωτικών  καϊ 
έμφρόνων  έργων  εκτιμήσεως,  άλλά  τάχιστα  έ- 
πιδήμιος  έ'σται  και  άποδώσει  τά  του  Καίσα- 
ρος Καίσαρι. 

Πέραν,  τη  17  Απριλίου  1884. 

'//  Εκπαιδευτική  Επιτροπή 

ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΗΣ. 

Κ.  ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ. 

ΦΙΛΙΠΠΟΣ  ΤΑΓΗΣ. 

Α.  ΠΕΤΡΙΔΗΣ  γραμματεύς. 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  πρ6εδρος. 

Μετά  τινα  παρατήρησιν  ύπδ  του  κ.  Ήρ. 
Βασιάδου,  ό  κ.  ' Αθ .  Παππαύόπον.Ιος  Κερα- 
μενς,  εισηγητής  της  Φιλολογικής  Επιτροπής, 
άναγινώσκει  ωσαύτως  έ'κθεσιν  τής  επιτροπής 
ταύτης,  έ'χουσαν  ώδε. 

Κύριοι, 

Τής  Φιλολογικής  Επιτροπής  μέλη  ήσαν 
κατά  τδ  παρδν  ΚΓ'  συλλογικδν  έ'τος  οί  κκ. 
Ήροκλής  Βασιάδης,  Κ.  ΞανΟόπουλος,  Χρή- 
στος Χατζηχρήστου,  Α.  ΙΙαππαδόπουλος  Κε- 
ραμεύς,  Δ.  Πασπαλής,  Θ.  Σαλτέλης,  Βασί- 
λειος Λούσης,  Αία.  Νοννότης,  Β.  ΙΙυλάδης 
καϊ  Κ.  Κοντόπουλος'  έξ  ών  πρόδρος  μέν  ήν 
ό  κ,  Ήρ.  Βασιάδης,'  γραμματεύς  δέ  ό  κ.  Κ. 
Κοντόπουλος'  άλλ'  επειδή  ό  κ.  Κοντόπουλος 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

καταλιπών  την  Κων/τολιν  έγκατέστη  εις  Α- 
θήνας, ή  Φ.  Επιτροπή  οϋδεμίαν  έπί  πολύν 
χρόνον  συνεκρότησε  συνεδρίασιν  μέχρι  του  μη- 
νός Δεκεμβρίου  1883,  δτε  άνεδέξατο  τήν 
γραμματείαν  ό  έκ  τών  μελών  Α.  Παππαδό- 
πουλος  Κεραμεύς. 

Ή  Φ.  Επιτροπή  έποιήσατο  κατά  τδ  έ'τος 
τούτο  συνεδριάσεις  επτά  μόνον,  διότι  τά  πλεί- 
στα τών  μελών  αυτής  ούδ'  άπαξ  προσήλθον, 
περιορισθεισών  τών  έργασιών  αυτής  εις  τήν 
φροντίδα  τεσσάρων  ή  πέντε.  Καϊ  πρώτον  μέν 
τής  Επιτροπής  καθήκον  ήν  ή  συζήτησις  περί 
τής  άποσταλείσης  αύτη  ύπδ  του  προεδρείου 
του  Συλλόγου  έπιστολής  άπδ  £3  Απριλίου 
1883,  δι'ής  παρεπέμφθη  έκθεσις  του  κ.  Κον- 
τοπούλου  περί  προτάσεως  αυτού"  πρόςσύνταξιν 
γενικού  λεξικού  τών  συγχρόνων  έλληνικών  δια- 
λέκτων. Ό  πρόεδρος  του  Συλλόγου  παρα>- 
πέμπων  τήν  πρότασιν  ταύτην  ήτει  κατά  συνέ- 
πειαν  άποφάσεως,  δπως  μελετήσωμεν  τήν  πρό- 
τασιν ταύτην  καϊ  καθυποβάλωμεν  αύτώ  τήν 
ήμετέραν  γνώμην  έπισυνκπτοντες  καϊ  σχέδιον 
προϋπολογισμού  τής  δαπάνης,  ήτις  ήθελε  κα- 
ταστή  άναγκαία  "πρδς  πραγματοποίησιν  του 
έργου,  εις  άγοράν  τών  άπαιτουμένων  βοηθη- 
τικών βιβλίων,  είς  άμοιβήν  τών  έργασθησομέ- 
νων  και  εις  έ'ξοδα  εκτυπώσεως. 

Ή  Φ.  Επιτροπή  μετά  πολλής  τής  εΰχα- 
ριστήσεως  άποδεξαμένη  τήν  έπιστολήν  ταύτην 
προϋτίθετο  πράγματι  νά  καταστήση  αυτήν 
άντικείμενον  συζητήσεως"  άλλ'  επειδή  πάντα 
μέν  τά  μέλη  αυτής  ουδέποτε  προσήλθον  έν 
συνεδριάσει,  τά  δέ  μέσα,  άτινα  ήθελε  θεωρήσει 
έπαρκή  πρδς  πραγμάτωσιν  τής  προτάσεως  του 
κ.  Κοντοπούλου,  ήδύναντο  νά  φανώσι,  τό  γε 
νυν,  καταπληκτικώτατα,  ενέκρινε  ν'  άναβάλη 
τήν  συζήτησιν  καϊ  σύνταζιν  σχεδίου  του  προϋ- 
πολογισμού έν  άλλη  περιστάσει. 

Α'ι  κατά  τδ  παρελθόν  έ'τος  γενόμεναι  ένέρ- 
γειαι  τής  Επιτροπής  πρδς  εύρυτέραν  διάδοσιν 
του  περί  τών  ζώντων  μνημείων  τής  Ελληνι- 
κής γλώσσης  προγράμματος  του  Ζωγραφείου 
διαγωνίσματος  ήρξαντο  άποφέρουσαι  ευχάρι- 
στα άποτελέσματα-  διδ  εϋγνωμόνως  εϊδομεν 
κοινοποιηθείσας  ήμϊν  φέτος  ύπδ  του  προέδρου 
του  Συλλόγου  καϊ  συλλογάς  γλωσσικάς  έκ  με- 
ρών, άφ'ών  ουδέποτε  έλάβομεν  τοιαύτας.  Τάς 
πρδς  τούτο  δέ  ένεργείας  συνεχίσαμεν  και  κατά 
τδ  παρδν  έτος  ύποβαλόντες  τω  Συλλόγω  τήν 
γνώμην,  όπως  άποσταλώσιν  αντίτυπα  του  πε- 

Ιρϊ  του  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος  προγράμ- 
ματος και  δυσί  κυρίοις  διαμένουσιν  έν  ταϊς  νή- 


Π  Ρ  Λ  Κ 

σοις  Λέρω  καϊ  Αστυπάλαια.  Έλπίζομεν  δέ 
κατά  τδ  έπόμενον  ετος  να  ώμεν  είς  θέσιν  να 
ύποβάλωμεν  τω  Συλλόγω  καϊ  πολλά  άλλα  κα- 
τάλληλα πρόσωπα  διαμένοντα  έν  άλλαις  νή- 
σοις  του  Αιγαίου  πελάγους  και  έν  χώραις,  ων 
τούς  διαλεκτικούς  τύπους  παντελώς  άγνοοΰ- 

μεν·  Λ  Γ. 

Αί  οε  παρχπεμφθεϊσαι  ήμΐν  φέτος  συλλογαί 
είσίν  αί  έπόμεναι  : 

1)  Άκωκύαον,  "Ασματα  Καππαδοκικά 
φέροντα  το  ρητόν:  «51113.1  13011α,  δΙΙΠί  Γ[1ΐα> 

άαΐϊΐ  πκχΐϊοοπα,  δαηί  ρΐαΐ'α  ηιαία». 

2)  Ανωνύμου ,  Συλλογή  λέςεων  του  έν 
Φερτακαίνοις  της  Καππαδοκίας  γλωσσικού  ι- 
διώματος μετά  τοΰ  ρητοΰ:  «αν  κρέα  μη  πα- 
ρη,  τω  ταρίχω  στερκτέον  ». 

3)  Αναστασίου  Κ.  '  ΑϊνατζόγΛου ,  Ζώντα 
ανημεϊα  τοΰ  έν  Τυανίτιδι  χώρα  Έλληνοκαπ- 
παδοκικοΰ  λαοΰ. 

4)  /.  Βα.Ιαΰάνη ,  Μνημείων  της  άνά  τον 
Πόντον  ιδιωτικής,  συνέχεια. 

5)  Κ.  Κανε.Ι.Ιάκη,  Συλλογή  ζώντων 
μνημείων  έν  τη  γλώσση  τοΰ  λαοΰ  έκ  Χίου. 

6)  Γεωργίου  Δροσίνη,  Δημώδη  άσματα 
της  Ελλάδος. 

7)  Ν.  Γ.  ΠοΛίτου,  Έλληνικαί  παρα- 
δόσεις. 

8)  Ανωνύμου,  Λεσβιάδος  διαλέκτου  τεΰ- 
νο:  πρώτον·  περιέχον  παραμύθια  και  δίστιχα. 

9)  /.  Ζηχίδου,  Τεΰχος  έ'ννατον  νεοελλη- 
νικών αναλέκτων. 

10)  Άντ.  Γ.  Που.Ιάχ,η,  Αέξεις  περισυλλε- 
γεϊσαι  κατά  το  πλείστον  έκ  Κρήνης. 

11)  Ανωνύμου,  Γλωσσάριον  της  νήσου 
"Ανδρου. 

12)  Σ.  Μανασσείδον,  Μυθολογία  τών  νεω- 
τέρων Ελλήνων,  ήτοι  δευτέρα  συλλογή  τών 
κατά  την  ΝΑ  Θράκην  έθιζομένων  δημοτικών 
παραμυθιών  εις  την  δημοτικήν  της  Αίνου  διά- 
λ  έκτον. 

Εισηγητής  δΐ  της  περί  τών  συλλογών  τού- 
των έκθέσεως  ώρίσθη  ύπό  της  έπιτροπής  ό 
γραμματεύς  αύτής  Αθανάσιος  Παππαδόπου- 
λος  Κεραμεύς. 

Έπί  δέ  τη  παρατηρήσει,  ότι  ή  τοΰ  Συλλό- 
γου βιβλιοθήκη  δεν  κέκτηται  τά  κατάλληλα 
και.  σχετικά  προς  το  Ζωγράφειον  διαγώνισμα 
βιβλία,  άπεφάσισεν  ή  Επιτροπή  νά  καθυπο- 
βάλη  τω  Συλλόγω  κατάλογον  πολλών  χρησί- 
μων βιβλίων,  άτινα,  ώς  έμάθομεν  ευχαρίστως, 
πρόκειται  ν'άγορασθώσι  προσεχώς  διά  τοΰ  πο- 
σού 300  φράγκων. 


Τ  I  Ε  λ  67 

ΙΙέρυσιν  είπεν  ή  Έ.τιτροπή,  ότι  και  ή  Ζώ* 
γράφειος  Βιβλιοθήκη  έμελλε  νά  άρξηται  συν- 
τόμως, διότι  ό  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτης  είχε  γρά- 
ψει, ότι  ή  εις  τάς  κωμωδίας  τοΰ  Αριστοφά- 
νους έπεξεργασία  αύτοΰ  ήν  έν  τω  τελειοΰσθαι. 
Έκτοτε  όμως  ουδέν  περί  τούτου  νεώτερον  έ- 
μάθομεν. Όμοίαν  τινά  εϊδησιν  γνωρίζομεν  καϊ 
τώρα  τω  Συλλόγω,  ότι  δηλαδή  κατ' έπιστο- 
λήν  τοΰ  κ.  Γ.  Κωνσταντινίδου  προς  τον  πρόε- 
δρον  της  Επιτροπής,  ό  έν  Αθήναις  καθηγη- 
τής τοΰ  Πανεπιστημίου  κ.  Δ.  Χ.  Σεμιτέλος 
έτελείωσε  τήν  Άντιγόνην  τοΰ  Σοφοκλέους·  ό 
δε  Α .  Παππαδόπουλος  Κεραμεύς  διεβεβαίωσεν 
ήμάς,  ότι  και  ό  κ.  Δ.  Βερναρδάκης  άπετελείω- 
σε  τον  Α'  τόμον  τών  δραμάτων  τοΰ  Εύριπίδου, 
καθώς  άνεκοίνωσεν  αύτώ  προφορικώς  ό  έν  Μι- 
τυλήνη  μονάζων  σοφός  καθηγητής.  Πάσαι  αύ- 
ται αί  ειδήσεις  εϊσί  νομίζομεν  προαγγελίαι,  ό- 
τι έν  βραχεί  χρόνω  ή  Ζωγράφειος  Βιβλιοθήκη 
θά  άρξηται  τοΰ  προορισμοΰ  αύτής.  Ούχ  ήτ- 
τον καλόν  νομίζει  ή  Φιλολογική  "Επιτροπή, 
όπως  και  πάλιν  ό  Σύλλογος  γράψη  επισήμως 
τοις  άναλαβοΰσιν  εκδοσιν  συγγραφέως  τινός 
παρακαλών,  όπως  άναγγείλωσιν  αύτώ,  έάν  το 
έ'ργον  αυτών  είναι  ετοιμον,  ή  πότε  θά  τε- 
λείωση. 

Έν  Κων]πολει,  τη  13  Άπριλί'ου  1884. 

'//  ΦιΛοΛογιχη  Επιτροπή 

ΗΡ.  ΒΑΣΙΛΔΗΣ. 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 
Κ.  ΞΛΝΘΟΠΟΥΛΟΣ. 
Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 

Μετά  το  πέρας  ταύτης  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης 
επικαλείται  τήν  προσοχήν  τοΰ  προεδρείου,  ό- 
πως κατά  τήν  έν  ταϊς  άρχαιρεσίαις  ύποβολήν 
τών  ονομάτων  καταβάλληται  φροντίς,  ίνα  αί 
έπιτροπαί  σχηματίζωνται  εξ  ατόμων  εργαζο- 
μένων. 

Κατόπιν  ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης,  γραμμα- 
τεύς και  εισηγητής  της  Συντακτικής  Έπιτρο- 
πής, ποιείται  έ'κθεσιν  τών  κατά  το  λήγον  έ- 
τος εργασιών  αύτής,  εχουσαν  ώδε. 

Κύριοι, 

"Οτε  κατά  τά  δύο  πρότερα  έτη  -έ'κθεσιν  ω- 
σαύτως τών  έτησίων  έργασιών  της  Συντακτι- 
κής Έπιτροπής  έποιούμεθα  άπο  τοΰ  βήματος 
τοΰδε,  κατεστρέφομεν   τάς  άτέχνους  ήμών  έ- 


68 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


κείνας  αφηγήσεις  αθυμοΰντες  [λεν  επί  τη  α- 
πραξία της  Συντακτικής  Επιτροπής,  άλλ'ού- 
δόλως  παυόμενοι  τό  όμμα  επί  της  ένδοθεν  ΰπό 
χείλεσιν  έν  άρρήκτοις  δόμοισι  του  πίθου  μι- 
μνάσης  ελπίδος  ρίπτοντες.  Ήλπίζομεν  τότε 
και  έκ  της  ελπίδος  ήμών  ταύτης  ορμώμενοι 
ηύχόμεθχ  την  ταχεϊαν  του  χολωθέντος  Διός 
έξιλέωσιν  πρός  άπαλλαγήν  εκ  των  λυγρών,  ό- 
πως ή  Συντακτική  Επιτροπή,  ή  διαδεξομένη, 
ευτυχεστέρα  της  νυν  εύθύνας  διδούσης,  άνα- 
γράψη  έν  τη  ετησία  αυτής  εκθέσει  τό  εύφρόσυ 
νον  τής  εκδόσεως  του  περιοδικού  του  ήμετέρου 
Συλλόγου  συγγράμματος. 

Τύχη  άγαθή  !  Ή  ευχή  εκείνη  πραγμα- 
τοΰται  την  ώραν  ταύτην,  και  ήμεϊς  οί  κατά 
τά  δύο  πρότερα  έτη  άθυμοΰντες  παριστάμε- 
θα  νυν  γηθόσυνοι  και  ουχί  λυγρά  κήδεα  άλ- 
λα χαράς  ευαγγέλια  φέροντες,  τά  ευαγγέλια 
τής  λήψεως  τής  κυβερνητικής  αδείας  περί  τής 
εκδόσεως  του  περιοδικού  του  ήυ-ετέρου  Συλ- 
λόγου συγγράμματος.  Άλλα  τις  ό  τό  κατόρ- 
θωμα τοΰτο,  ποιήσας  ;  Ό  πρόεδρος  ήμών  τυ- 
χών και  τής  επιτυχούς  συνεργασίας  του  αξιό- 
τιμου του  Συλλόγου  και  τής  Επιτροπής  ημών 
μέλους  κ.  Ιακώβου  Άρτεμιάδου.  Ή  Σεβ. 
Αυτοκρατορική  Κυβέρνησις  και  ιδία  ή  Α.  Ύψ. 
ό  επί  των  εσωτερικών  υπουργός  Έτέμ  πασσάς 
και  ό  Έξ.  διευθυντής  του  Γραφείου  του  τύπου 
Μεχμέτ  έφένδης  μετά  πολλής  εΰμενείας  παρέ- 
σχον την  άδειαν.  Τό  εΰαγγέλιον  δε  τοΰτο  προ- 
τάξαντες  ώς  προοίμιον  έλθωμεν  ήδη  έπί  τά 
έ'ργα  τής  Επιτροπής  κατά  την  λήγουσαν  συλ- 
λογικήν  περίοδον. 

Ή  Συντακτική  Επιτροπή  κατά  τάς  άρχας 
τής  περιόδου  άπετελεϊτο  έκ  τών  κκ.  Χρή- 
στου Χατζηχρήστου,  ώς  προέδρου,  I.  Δ.  Α- 
ριστοκλέους, Ν.  Παρανίκα,  Κ.  Κοντοπούλου, 
γραμματέως  τής  Φιλολογικής  Επιτροπής,  και 
Κ.  Περδικίδου  γραμματέως  τής  "Αρχαιολογι- 
κής Επιτροπής  και  τών  δύο  του  Συλλόγου 
γραμματέων,  γεν.  και  ειδικού,  κκ.  Τηλ.  Κα- 
ραθεοδωρή  και  Όδ.  'Ανδρεάδου,  ων  ό  τελευ- 
ταίος και  καθήκοντα  γραμματέως  τής  Επι- 
τροπής έξετέλει.  Είτα  όμως  τον  μεν  κ.  Κ. 
Κοντόπουλον  εις  την  κλεινήν  τής  Παλλάδος 
πόλιν  απελθόντα  άνεπλήρωσεν  ό  κ.  'Λ.  Παπ- 
παδ.  Κεραμεύς,  τον  δέ  κ.  Ν.  Παρανίκαν  πα- 
ραιτηθέντα ό  κ.  Ιάκωβος  'Αρτεμιάδης.  Ή 
Συντακτική  Επιτροπή  δωοεκάκις  συνήλθε  κα- 
τά τό  λήγον  ήδη  έ'τος  τακτικώς  και  εκτάκτως, 
εις  πάσας  δ' αυτής  τάς  συνεδριάσεις  σχεδόν 
πκντα  τακτικώς  τά  μέλη  αΰτής  παρίσταντο. 


Έποιήσατο  δέ  σχετικώς  ολίγας  συνεδριάσεις, 
διότι  εστερεϊτο  μέχρι  τοΐί  Ιανουαρίου  τής  πρός 
έ'κδοσιν  του  περιοδικοί»  άδειας  τής  Κυβερνή- 
σεως, ής  άνευ  ούτε  τό  άπό  του  παρελθόντος 
έτους  έκτυπωθέν  και  έν  τω  βιβλιοδετεία)  κα- 
τακείμενον  τεύχος  ήδύνατο  έκδοΰναι,  ούτε  εις 
την  έκτύπωσιν  τοΰ  ΙΕ'  τεύχους  νά  προβή. 
'Αλλά  μή  τις  νομίση,  ότι  καθ'  όλον  τό  άπό 
του  Μαίου  του  παρελθόντος  έ'τους  μέχρις  Ια- 
νουαρίου ενεστώτας  έτους  χρονικόν  διάστημα 
ή  Επιτροπή  ήπράκτει,  διότι  κατά  τοΰτο  συ- 
ν επλή  ρου  τήν  άπό  τοΰ  παρελθόντος  ένιαυτοΰ 
άρξαμένην  παρασκευήν  πρός  δημοσίευσιν  του 
ΙΕ '  τεύχους  ούτως,  ώστε  άμα  τη  λήψει  τής 
άδειας  ν'άρξηται  τής  έκτυπώσεως  αϋτοΰ.  Ω- 
σαύτως δέ,  όσον  ήν  αύτη  έπιτετραμμένον  ΰπό 
τοΰ  κανονισμού  τοΰ  Συλλόγου,  έμερίμνα  και 
περί  τής  άδειας. 

Ταΰτα  λοιπόν  έγίγνοντο  μέχρι  τοΰ  Ιανουα- 
ρίου, οπότε  συν  τ?ϊ  ένάρξει  τοΰ  νέου  έ'τους  έ- 
ποιεϊτο  έναρξιν  ληφθείσης  τής  άπαιτουμένης 
κυβερνητικής  άδειας  και  τής  έκτυπώσεως  τοΰ 
ΙΕ'  τεύχους,  τοΰ  ά  μέρους  αΰτοΰ.  Τό  τεΰχος 
τοΰτο  ευρίσκεται  εϊδη  έν  τω  Ιζ"  <ρύλλω  τυπο- 
γραφικώ,  άπαρτισθήσεται  δέ  έξ  είκοσι  μεν 
φύλλων,  εϊπερ  ό  χώρος  έξαρκέσει,  ίνα  δημο- 
σιευθή  και  γλωσσική  ύλη  τοϋ  Ζωγραφείου  δια» 
γωνίσματος  ικανή,  εκ  πλειόνων  δέ  τών  εί'κοσι 
μέχρις  είκοσι  και  πέντε  έν  έναντία  περιπτώ- 
σει. Πλην  όμως  τούτου  ή  Επιτροπή  προέβη  εις 
τήν  άνατύπωσιν,  κατ'  έντολήν  τοΰ  Γραφείου 
τοΰ  τύπου,  φύλλων  τινών  τοΰ  ΙΔ'  τεύχους  και 
τών  έξωφύλλων.  Επίσης  δέ  ή  Επιτροπή  έξετυ- 
πώσατο  και  έξέδωκε  και  τον  χάρτην  τών  χερ- 
σαίων τειχών  τής  Κωνσταντινουπόλεως,  ού  οί 
λιθογραφικοί  πίνακες  έγένοντο  μετά  τής  άπαι- 
τουμένης  άκριβείας  και  φιλοκαλίας  έν  τω  λι- 
θογραφείο) τοΰ  κ.  ί,ΟϋίΙβΓ.  Ό  χάρτης  ούτος 
ώς  και  ό  ΙΔ'  τόμος  διανεμηθείς  ευρίσκεται 
ήδη  εις  χείρας  τών  αξιότιμων  μελών  τοΰ  Συλ- 
λόγου. β 

Πρός  τούτοις  ή  Επιτροπή  ήρξατο  και  τής 
έκτυπώσεως  τοΰ  ά.  τεύχους  τής  Μαυρογορ- 
δατείου  Βιβλιοθήκης  καταρτισθείσης  ΰπό  τοΰ 
έταίρου  ημών  κ.  'ΑΘ.  Κεραμέως.  Εντός  δέ 
μικροΰ  περατοΰται  και  αύτη  ευρισκομένη  ήδη 
έν  τω  Θ'  τυπογραφικά)  φύλλω  και  άπαρτι- 
σθησομένη  έκ  φύλλων  τυπογραφικών  ένδεκα. 
Εις  τό  τέλος  δ'αύτής  φέρονται  και  πίνακες, 
έξεικονίζοντες  εϊδη  γραφών  έκ  τών  περιγραφο- 
μένων έν  τω  τεύχει  χειρογράφων  λιθογραφη- 
Οέντες  έν  τώ  λιθογραφείο)  του  κ. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


09 


Ή  Συντακτική  Επιτροπή  εκτυπώσει  λίαν 
προσεχώς  και  το  αρχαιολογικών  δελτίον  του  ΙΔ ' 
τόμου,  ούή  έκτύπωσις  έβράδυνεν  ελλείψει  πα- 
λαιογραφικών  τίνων  χαρακτήρων.  Ώς  τυπο- 
γραφεΐον  δε,  εν  ω  έκτυποΰται  ήδη  τό  ΙΕ' τεύ- 
χος και  ή  Μχυρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη,  ενε- 
κρίθη το  του  ΝεοΜγου,  προς  λ.  Τ.  1.75  το 
τυπογραφικόν  φύλλον.  "Ομολογουμένως  δέ  ό· 
διευθυντής  του  τυπογραφείου  κ.  Στ.  Βου- 
τυράς ίκανάς  παρέσχεν  ευκολίας  τη  Συντακτι- 
κή Επιτροπή. 


Ααπάναι  τής  "Επιτροπής. 

Ή  Συντακτική  Επιτροπή  έδαπάνησε  κατά 
τ6  έ'τον  τοΰτο  : 

Δια  δετικά  του  ΙΔ'  τεύχους, 

40  Τ.  Φ.  προς  1/4    Λ.  Τ.  10 

»  χάρτην  ΙΕ'  τεύχους  και 

Μαυρ.  Β.  32  δεσμ.        »       32  60 

»  εκτυπωτικά  προοιμ.  Χάρ- 
του Χερσ.  Τειχών  »        3  50 

λ  λιθογρ.  Χάρτ.Χερσ.Τειχ.     »  20 

»  δετικα      »       »       »       »  0  50 

Τό  δλον       06  60 


Δαπανήσει  δ'ετι  δια  τα  εκτυπωτικά  του 
ΙΕ'.  τεύχους,  της  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθή- 
κης καϊ  του  αρχαιολογικού  δελτίου,  διά  τά 
δετικά  αυτών,  δι' άγοράν  χάρτου  διά  τό  άρχ. 
δελτίον  καί  δι'  έξώφυλλον,  διά  τήν  λιθογρά- 
φησιν  τών  πινάκων  της  Μαυρογορδατείου  Βι- 
βλιοθήκης καί  του  άρχ.  δελτίου.  100  περίπου 
λίρας  Τουρκίας. 

Ταΰτα  τά  έ'ργα  της  Συντακτικής  Επιτρο- 
πής κατά  τήν  λήγουσαν  συλλογικήν  περίοδον. 
Πριν  ή  ομως  καταστρέψωμεν  τήν  εκθεσιν  ήμών 
ταύτην,  άναγκαϊον  ηγούμεθα  ειπείν  τινα  περί 
της  άδειας. 

Τό  εγγραφον  της  άδειας  εξεδόθη  έπ'  ονό- 
ματι του  έκ  τών  εταίρων  του  Συλλόγου  κ.  Ια- 
κώβου Άρτεμιάδου,  όστις  εστί  καί  ό  άπέναντι 
τοΰ  Γραφείου  του  τύπου  υπεύθυνος. 

Τά  τοΰ  περιοδικού  καθορίζονται  έν  τω  εγ- 
γράφω ούτω: 

α  Τό  περιοδικον  τοΰτο  νά  έμπεριέχτ)  τά  ώς 
»  καί  π:ότερον  επιστημονικά,  φιλολογικά  καί 
)>  φιλοσοφικά  άρθρα,  έςαιρουμένων  τών  περί 
»  διοικητικών  καί  πολιτικών  επιστημών  άρ- 
»  θρων  ή  άναγνωσμάτων. 


»  Νά  ρ.ή  δημοσιεύη  πολιτικάς  ειδήσεις  καί 
»  σκέψεις  . 

»  Νά  περιορίζηται  ώς  προς  τά  περιεχό- 
»  μενα  αΰτοΰ  είς  τάς  έν  τω  Συλλόγω]  τούτω 
»  άπαγγελλομένας  ή  άναγινωσκομένας  καϊ  μη- 
»  δόλως  είς  πολιτικά  άναγομένας  έπιστημο- 
»  νικάς  καί  φιλολογικάς  πραγματείας  και  ώ- 
»  φελίμους  διατριβάς  συντελούσας  είς  τήν 
»  ύπό  έπιστημονικήν  έ'ποψιν  προαγωγήν  και 
»  άνάπτυζιν  τοΰ  τόπου. 

»  Νά  αή  πραγματεύηται  ποσώς  περί  πε- 
»  ποιθήσεων  τών  διαφόρων  εθνών  καϊ  θρη- 
»  σκειών,  ώς  καϊ  περϊ  της  υφισταμένης  δια- 
»  φωνίας  αυτών. 

»  Νά  δημοσιεύηται  κατά  τριμηνίαν  έν  εϊ- 
»  δει  περιοδικοΰ  καί  είς  τό  τέλος  τοΰ  έτους 
»  έν  εϊδει  βιβλίου  διά  της  προσθήκης  πίνακος 
»  ή  καταλόγου  τών  περιεχομένων. 

»  Νά  παραδίδηται  είς  τό  Γραφεϊον  τοΰ  τύ- 
»  που  κατάλογος  τών  έκδοθησομένων  πρα- 
»  γματειών  προ  της  έκτυπώσεως  αϋτών. 

»  Νά  παραδίδηται  έπίσης  τω  αϋτώ  Γρα- 
»  φείω  έπϊ  τ-?ί  αιτήσει  αύτοΰ  ολόκληρος  ή 
»  πραγματεία,  ής  ή  έξέτασις  καϊ  άνάγνω- 
»  σις  ήθελε  θεωρηθή  αναγκαία  προ  της  έκ- 
»  τυπώσεως  αυτής. 

»  "Απασαι  αί  πραγματεϊαι  νά  φέρωσι  τάς 
»  ύπογραφάς  τών  συγγραφέων  αύτών  ή  τών 
»  κατόχων.  » . 

Ούτοι  είσιν  οί  όροι,  έφ'  οις  έπετράπη  ήμΐν 
ή  εκδοσις  τοΰ  περιοδικοΰ.  Ώς  έξ  ενός  τούτων 
δήλον,  ή  έ'κδοσις  τοΰ  περιοδικοΰ  επιβάλλεται, 
κατά  τριμηνίαν  έπετράπη  όμως  νΰν  ταϊς  έ- 
νεργείαις  τοΰ  κ.  Ιακώβου  Άρτεμιάδου  ή  έ'κ- 
δοσις  τών  καθυστερούντων  τευχών. 

Ή  Συντακτική  Επιτροπή  έκ  τοΰ  όρου  τού- 
το όρμηθεϊσα  καϊ  σκεπτόμενη,  ώς  ό  κανονι- 
σμός τοΰ  Συλλόγου  διακελεύεται,  περϊ  της 
βελτιώσεως  τοΰ  περιοδικού  τοΰ  ήμετέρου  Συλ- 
' λόγου  συγγράμματος,  έ'γνω  εν  τινι  τών  τελευ- 
ταίων αυτής  συνεδριάσεων,  όπως  μελετήση  καί. 
έπιζητήστ)  τήν  κατά  τριμηνίαν  εκδοσιν  τοΰ 
περιοδικού.  Προς  τοΰτο  δε  άνέθηκε  τω  έκ  τών 
μελών  αυτής  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  ϊνα  μελε- 
τήσας  ούτος  τό  πράγμα  ύποβάλη  αύτη  σχέ- 
διον  περϊ  τούτου. 

"Ηδη  τό  περιοδικον  τοΰ  ήμετέρου  Συλλό- 
γου σύγγραμμα  τακτικώς  δύναται  νά  έκδιδώ- 
ται.  "Ηδη  άπόκειται  τοις  μέλεσι  τοΰ  Συλλό- 
γου ή  άνάπτυξις  αΰτοΰ,  ήτις  ουδόλως  άλλως 
δυνατή  ή   διά  τής  κοινής   πάντων  έργασίας, 


70 


Ο  Ε IV  ΚΩΛΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟ  ΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΟΓΟΣ. 


δια  της  προόδου  του  Συλλόγου,  υπέρ  ης  και 
εΰχόμεθα. 

Πέραν,  τγι  14  Απριλίου  1884. 

Ή  Συντακτική  Έηαροππ\ 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  πρόεδρος. 
Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ. 

ι.  δ.  Αριστοκλής. 

Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 
I.  ΑΡΤΕΜΙΑΔΗΣ. 
Ο.  ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ  γραμματεύς. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΛΘ'. 
("Έκτακτος). 

Της  25  Απριλίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ  ΚΛΛΛΙΛΑΟΥ- 

Άναγινώσκονται  και  έπικυροΰνται  τα  πρα- 
κτικά της  προτέρας  έκτακτου  συνεδριάσεως. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  αντιπρόεδρος  ά- 
ναγινώσκει  έ'κΟεσιν  των  δημοσίων  διαλέξεων  του 
Συλλόγου  κατά  τ6  λήγον  έ'τος  έ'χουσαν  ώδε. 

Κύριοι, 

Θεωρός  υπό  της  φιλολόγου  ταύτης  πολι- 
τείας του  ημετέρου  Συλλόγου  εις  την  Όλυμ- 
πιακην  αυτού  πνευματικήν  εκθεσιν  ψήφω  συμ- 
πολιτών αποσταλείς  μετά  την  λήξιν  της 
πνευματικής  ταύτης  πανηγύρεως  εις  τά  ϊδια 
ή'δη  έπανακάμψας  και  όφείλων  περιγραφήν  ύ- 
μϊν  διαπυνθανομένοις  περί  τούτων  εκάστων 
ποιήσασθαι,  πειράσομαι,  όσον  τό  έπ'  έμοί,  και 
κατά  την  άντιληπτικήν  του  εμού"  πνεύματος· 
δύναμιν,  σύντομον  εκθεσιν  ποιήσασθαι,  όσων 
τε  είδον,  όσων  τε  ή'κουσα,  οΰ  μην  άλλά  και 
όσων  γε  πνευματικώς  έγευσάμην  τε  και  ώ- 
σφρόμην,  και  τό  κε'αρ  εύψράνθην. 

Φέρων  δ'οϋν  στολισμόν  μέν  άπλοΰν  θεωρι- 
κόνστέφανον  Οεραπείαν  δε  ευτελή  Σωκρατι- 
κών βακτηρίαν  εγκαίρως  έκεϊσε  άφικόμην  διε- 
ρώ  διακόνω  ποδί,  έπεί  ούχ  όπως  τεθρίππου 
η  ξυνωρίδος,  άλλ' οΰδ' άπλοΰ  ϊτπου  έτύγ^α- 
νον  επήβοΛος  ουδέ  μην  ευτελούς  υποζυγίου. 

Ούτω  γάρ  που  εείσατο  κερδών  ύναι  ύΛερ- 


η)·ορεουσι  μνηστήρα-,  πάλαι  περί  της  αρετής 
του  ημετέρου  Συλλόγου  εριδαίνονσιν  οϋ  μην 
άλλά  και  ή  ήμετέρα  πόλις  πάλαι  των  πολυ- 
ταλάντων  αυτής  άρχιθεώρων  έστέρηται-  οί 
γάρ  φιλότιμοι  Νικίαι  τε  και  'Αλκιβιάδαι  η- 
μών, οί  άλλοτε  μεγαλοπρεπή  και  εΰπρόσωπον 
έν  /ρυσώ  και  τεθρίπποις  τον  ήμέτερον  Σύλ- 
λογον  εν  τοις  άγώσι  και  πανηγύρεσιν  αυτού 
παριστάντες  η  ωχοντο  ένθένδε  άπιόντες  η  .Ιυ- 
γρόν  αΰτοϊς  τε  και  ήμϊν  πότμον  επέσπον,  γαία 
δέ  αΰτούς  χντή  άμψικα.Ιύπτει! 

Άλλά  και  ούτως  εχων,  κατάπονός  τε  και 
κάΟυγρος  ών,  ότε  εγγύς  έγενόμην,  ούτως  ό  ά- 
λαλητός  της  πανηγύρεως  ενθουν  κατέστησε 
με,  και  ούτω  σρόδρα  άπλήστως  είνον  τά  έν 
αύτη  θεάσασθαί  τε  και  άκροάσασθαι,  ώστε  ώς 
άλλος  ποτέ  'Ρώμος,  τό  ερκος  θά  ύπερεπήδων, 
εί  μη  την  προσοχήν  έπεσπάτο  ό  υψηλός  και 
μεγαλοπρεπής  του  περιβόλου  πυλών,  έφ'  ου 
περ  έπί  των  παραστάδων  έκατέρωθεν  άνηρτη- 
μέναι  έτύγχανον  δύο  πολύτιμοι  σεβαστών  ει- 
κόνες ανδρών,  γαλατικώς  μεν  χαρηκομώντων, 
άλλ'  έπί  τών  χειλέων  αυτών  τό  ήδύτατον  έ- 
πεκάΟητο  έλληνικόν  μειδίαμα"  και  ή  μέν  τού- 
των τον  περικλεα  παρίστη  Φενελώνα,  τό  θαυ- 
μάζον  αΰτοΰ  όμμα  προς  τον  "Ολυμπον  έχον- 
τα, τ/)  δέ  δεξιά  βίβλον  ίμερόεσσαν  κρατούντα, 
τό  δημοφιλές  και  γλυκύτατον  του  Τηλεμάχου 
όνομα  φέρουσαν,  και  προς  τον  έν  χρνοω  δα- 
πε'δω  μετά  τών  αρχαίων  θεών  γεραρώς  καθή- 
μενον  "Ιωνα  άοιδόν  έν  θαυμασμφ  ένθέω  προς- 
φωνούντα"  «  τά  σά  έκ  τών  σών  σοι  προςφέ- 
ρω»"  ή  δ'έτέρα  σκιά  ήν  ή  σεβάσμια  του  άββά 
Βαρθολομαίου  πίνακα  άρναϊον  έν  δικαίω  θαυ- 
μασμώ  τοις  νεωτέροις  άπασι  διανοίγοντος,  έφ' 
ου  άπασα  ή  της  χρυσής  αρχαίας  έποχήΰ  δια- 
λάμπουσα  Ελληνική  σοφία,  δόξα  και  μεγα- 
λοπρέπεια καθαρώς  έζωγραφεϊτο.  Εξηγητής 
δέ  προσηνής  και  εύπροσήγορος  τών  θαυμαστών 
τούτων  εικόνων  έγένετο  ό  έρίτιμος  του  ημετέ- 
ρου Συλλόγου  πρόεδρος,  όςπερ,  έπ'  ά.Ι,Ιο- 
θρόους  ανθρώπους  θαμά  έλθών,  φωνήν  δέ  και 
νουν  αυτών  γνούς,  οίός  τ'  ήν  νοήσαί  τε  και 
ήμϊν  σαφώς  έξηγήσασθαι  τά  κατά  τους  φι- 
λαρ^αίους  ξένους  τούτους  άνδρας,  ήμϊν  δέ 
τοϊς  Έλλησιν  ίσα  και  όμογενέσι  και  όμαίμοις 
προςφιλεστάτους  δικαίως  καταστάντας. 

Δύο  δ'  εποιήσατο  διαλέξεις  ό  ήμέτερος 
πρόεδρος  κ.  Καλλιάδης,  όστις  και  κατήρξατο 
τών  δημοσίων  μαθημάτων  του  Συλλόγου  προ- 
οιυιιασκμενός  τινα  περί  της  έκ  τούτων  πηγα- 
ζούσης   ωφελείας  και  πιστός  διερμηνεύς  της 


Π  Β  Λ  Κ 

του  ημετέρου  Σωματείου  επιθυμίας  γενόμε- 
νος θερμώς  παρώτρυνε  πάντας  τους  άκροατάς 
και  δι*  αύτών  τους  οικείους  τούτων  και  φί- 
λους είς  τήν  όσον  ένεστι  τακτικήν  και  άθρόαν 
προσέλευσιν  είς  τάς  δημοσίους  του  Συλλόγου 
διαλέξεις,  όπως  και  οί  άγορηταί,  ώς  είκός, 
ένθαρρυνόμενοι  μετά  πλείονος  άναπτύσσωσι 
ζέσεως  και  επιτυχίας  τά  εαυτών  θέματα,  ά- 
φθονος δε  και  λυσιτελής  ή  τών  έκ  της  διδα- 
χής ταύτης  προσδοκώμενων  καρπών  συγκομι- 
δή άποβαίνη. 

Δια  τοιούτων  καϊ  άλλων  ομοίων  λόγων  τη 
ΐείΐϊοτε  ναρακτηριζούσν)  αυτόν  στωμυλία  και 
ευφράδεια  χρησάμενος  την  τών  ακροατών  φι- 
λομάθειαν  ύπεκκαύσας  ό  έρίτιμος  ήμών  πρόε- 
δρος κύριο:  Καλλιάδης,  εν  τη  πρώτγι  αύτοΰ 
διαλέξει  είπεν,  ότι  θέματα  τών  δημοσίων  αύ- 
τοΰ μαθημάτων  ανέλαβε  την  άνάλυσιν  και 
κρίσιν  δύο  μυθολογικών  περί  της  Ελληνικής 
αρχαιότητος  γαλλικών  διηγημάτων,  ώς  αρι- 
στουργημάτων μεν  ΰφ'  άπαντος  του  πεπολι- 
τισμένου  κόσμου  θεωρουμένων,  προωρισμένων 
δε  καϊ  πρακτικώτερον  νά  έπιφέρωσιν  άποτέ- 
λεσμα,  όπερ  έτι  μάλλον  έπιτευχθήσεται  διά 
της  κατ '  ιδίαν  τών  ήθικωτάτων  τούτων  συγ- 
γραμμάτων άναγνώσεως  ,  ήτις  προκαλέσει 
παρά  πάσι  και  πάσαις,  πλην  της  έξ  αύτών 
προκυψούσης  ούσιώδους  καϊ  σπουδαίας  ωφε- 
λείας, μείζω  ήδονήν  πνευματικήν  ή  την  προ- 
ερχομε'νην  εκ  της  άναγνώσεως  νεωτέρων  ελα- 
φρών μυθιστορημάτων  εική  παρεισαχθέντων, 
ώς  μή  ώφελεν,  έν  ταΐς  ήμετέραις  οίκογενείαις. 

Έξελέξατο  δέ,  λέγει  ό  κύριος  Καλλιάδης, 
έργα  γαλλικά  διά  δύο  λόγους  συμφυείς  :  πρώ- 
τον μεν,  διότι  ή  γαλλική  γλώσσα  λαλείται 
/.-Δ  γράφεται  την  σήμερον  απανταχού"  σχεδόν 
της  οικουμένης,  είτα  δέ  διότι  και  ήμεϊς  όφεί- 
Αομεν  μετά  την  μητρικήν  ήμών  γλώσσαν  νά 
σπουδάζωμεν  και  κατέχωμεν  αυτήν,  όπως  ώ- 
μεν  πάντοτε  ενήμεροι  τών  διηνεκών  προόδων 
του  ανθρωπίνου  πνεύματος.  Προςέθετο  δ'άκο- 
λούθως  και  ότι  τά  μοναδικά  ταύτα  μυθιστο- 
ρικά  σκιαγραφήματα  συλληφθέντα  εν  τω  ά- 
χραιφνεστάτω  και  φλογερωτάτω  προς  τήν  αρ- 
χαιότητα έρωτι  πλήρη  είσί  γραφικωτάτων  ά- 
πεικονίσεων  τών  επιστημών  καϊ  τών  τεχνών, 
τών  ήθών  και  τών  εθίμων,  της  φιλοσοφίας  και 
της  ποιήσεως,  ιδία  δέ  τών  ένδοξοτάτων  προ- 
σώπων της  τε  μυθολογουμένης  καϊ  της  ιστορι- 
κής αρχαίας  *Ελλάδος. 

Και  ταύτα  προειπών  άνέλυσεν  άκολούθως 
ό  κύριος  Καλλιάδης  λεπτομερώς  τήν  «  Περιή- 


Τ  I  Κ  λ  71 

γησιν  του  νέου  Άναχάρσιδος  είς  τήν  Ελλάδα» 
ύπό  τοΰ  άββά  Βαοθολομαίου  ε/.λεξαμένου  ώς 
χρονικόν  διάστημα  τού  φιλαρχαίου  καϊ  θελ- 
κτικωτάτου  αύτού  διηγήματος  τήν  έποχήν, 
ήτις  εστί  βεβαίως  ή  λαμπροτάτη  της  αρχαιό- 
τητος ϊσως  δέ  και  της  ιστορίας  απάντων  τών 
εθνών,  αρχομένη  μετά  τοΰ  ενδόξου  Περικλέους 
και  λήγουσα  είς  Άλέξανδρον  τον  Μέγαν.  Διά 
της  άναλύσεως  ταύτης  έγένετο  δήλον,  ότι  ε- 
κάστη τών  σελίδων  τοΰ  φιλολογικού  τούτου 
καλλιτεχνήματος  έπιστηρίζεται  επί  κειμένων 
ρητών  καϊ  αυθεντικών  αρχαίων  συγγραφέων. 
Ενεφανίσθη  ή  άρχαιότης  περιστοιχιζομένη  ύπό 
τών  παντοειδών  αύτής  θελγήτρων,  άτινα  δι- 
καίως άνέδειξαν  αυτήν  μητέρα  καϊ  τροφόν  της 
άνθρωπότητος"  στενώς  έσχετίσθησαν  οί  άκροα- 
ταί  μετά  τών  δεινοτάτων  ρητόρων,  τών  εύ- 
φυεστάτων  σοφιστών,  τών  ύψηλοτάτων  φιλο- 
σόφων, τών  μεγαλοφυεστάτων  ποιητών  καϊ 
ποιητριών  της  αρχαίας  Ελλάδος,  ων  τά  ήθη 
και  έθιμα,  τάς  αμοιβαίας  φιλίας  και  άντιπα- 
θείας,  τάς  θλίψεις  και  τήν  χαράν  και  εν  γένει 
τον  ίδιωτικόν  καϊ  δημόσιον  βίον  ζωηρώς  είδον 
άπεικονιζόμενον  άνεγνωρίσθη  δέ  έκ  τίνος  τε- 
μαχίου αϋτολεξεϊ  άναγνωσθέντος  ή  επιτυχής 
εκλογή  τών  λέξεων  καϊ  ή  τών  φράσεων  γλα- 
φυρότης,  αί  χαρακτηρίζουσαι  το  αριστούργη- 
μα τού  Βαρθολομαίου  δαπανήσαντος  τριά- 
κοντα όλα  έτη  είς  άνέγερσιν  τοΰ  κλασικού 
τούτου  μνημείου. 

Έν  τώ  δευτέρω  δέ  αύτοΰ  μαθήματι  ό  κ. 
Καλλιάδης  λεπτομερή  προςήνεγκε  τώ  άκροα- 
τηρίω  αύτού  άνάλυσιν  και  κρίσιν  τού  συγγράμ- 
ματος τού  άρχιεπισκόπου  Φενελώνος,  όπερ 
φέρει  τον  γνωστόν  τίτλον  «  αί  τύχαι. τοΰ  Τη- 
λεμάχου ».  Καϊ  πρώτον  μεν  ώμολόγησεν  ό  κ. 
Καλλιάδης,  ότι  ουδέν  δύναται  τις  νά  εί'πη  άν- 
τάξιον  τής  αληθείας  περί  τοΰ  αριστουργήμα- 
τος τούτου,  όπερ  απαύγασμα  τής  λεπτοτά- 
της  φιλοκαλίας  και  τοΰ  όρθοτάτου  καϊ  είλι- 
κρινεστάτου  θαυμασμού  τής  Ελληνικής  αρ- 
χαιότητος όν  θεωρητέον  ώς  Ιπιτυχεστάτη  τις 
συνέχεια  τής  "Οδύσσειας.  Ακολούθως  δέ  κα- 
τέδειξε τον  συγγραφέα  κεκτημένον  ύπέρ  πάντα 
άλλον  τοΰ  ίνδόξου  εκείνου  διά  τε  τήν  Γαλλίαν 
και  τήν  ανθρωπότητα  άπασαν  ΙΖ'.  αιώνος 
τήν  έμφυτον  φιλοκαλίαν, 'τό  ζωηρόν  και  λε- 
πτοφυές  πνεΰμα,  τον  ύψηλόν  καϊ  γλαφυρον 
λόγον,  τήν  κομψήν  άπλότητα,  τήν  ποιητικήν 
φαντασίαν  τών  κορυφαίων  τών  τής  αρχαίας 
Ελλάδος  λαμπαδοκόμων  προςθείς,  ότι  ό  άνα- 
γινώσκων  τάς  «  τύχας  τοΰ  Τηλεμάχου  »,  τό 


72  Ο  Ε IV  Κ  ΠΟΛΕ I  ΕΛΛΠλ'ΙΚΟΣ 

θελκτικώτατον  τοΰτο  άριστούργηρ.α,  έν  ω  ή 
Όρ.ηρική  άπλότης  τοσούτον  τεχνικώς  άμα 
και  αφελώς  μερ.ιγρ.ένη  εστί  μετά  της  χριστια- 
νικής ήθικής,  αισθάνεται  πνευρ.ατικήν  ήδονήν, 
άναγκάζεται  δέ  νά  όμολογήση,  δτι  καίπερ  εις 
πεζόν  λόγον  συντεταγρ.ένον  οϋχ  ήττον  εκ 
τών  λαμπρότατων  τυγχάνει  ποιημάτων  της 
παγκοσμίου  φιλολογίας. 

Ανέπτυξε  δ'  είτα  έπί  τούτοις,  πόσον  πρέ- 
πει να  ή  άγαστόν  και  σεβαστόν  μάλιστα  παρ' 
ήμΐν,  άτε  περιέχον  άπειρους  τών  προγόνων  ή- 
ΐλών  σκιαγραφίας  οϋ  μόνον  ρ,ετά  τέχνης  σπα- 
νίας και  δντως  κλασικής  συνηρμολογημένας, 
άλλα  και  ΰπο  του  είλικρινεστάτου  έρωτος  έμ- 
πνεορ-ένας,    άναπολούσας  δέ  εις  την  μνήμην 
ήμών  τάς  ώραιοτάτας  σκηνάς,  τούς  εύγλωτ- 
τοτάτους  λόγους,   τάς  ποιητικωτάτας  περι- 
γραφάς  και  αυτών  τών  στίχων  τούς  πλείστους 
του  αθανάτου  άοιδοΰ,   οςπερ  εστίν   ό  πατήρ 
της  ποιήσεως  τών  πεπολιτισμένων  λαών.  Ό 
Όμηρος,    είπεν  ό  κ.  Καλλιάδης,  ενέπνευσε 
τον  Φενελώνα,    ό  Όμηρος  κατέστησεν  αυτόν 
άριστον  συγγραφέα,  ό  "Ομηρος  έ'δωκεν  αύτω 
τήν  κλείδα  της  εκτιμήσεως  της  άρχαιότητος, 
δι'  ής  έδοξάσθη  και  δοξασθήσεται  έςαεί  ΰπο 
πάντων  και  πασών  άναπώμενός  τε  και  θαυ- 
μαζόμενος.    Μεθ'  ο  γενομένης  της  άναλύσεως 
του  πεζικού  τούτου  ποιήματος,  διηρημένου  ώς 
ή  Όδύσσεια  είς  είκοσι  τέσσαρα  κεφάλαια,  ού 
τίνος  καί'άπηγγέλθησαν  μακραί.  και  έναρρ.ό- 
νιοι  περικοπαί,   όπως  ιδίοις  ώσί  πεισθώσιν  οί 
άκροαταί  περι  τών  κατακοσμούντων  αυτό  ΰ- 
περλάμπρων  φιλολογικών  άδαμάντων,    ό  λι- 
γύς  άγορητής  είπεν,  ότι  «  αί  τύχαι  τοΰ·  Τη - 
λερ.άχου  »   και  «  ή  περιήγησις  του  νέου  Ά- 
ναχάρσιδος  εις  τήν  Ελλάδα  »   εΐσί  πνευρ,α- 
τική    πανδαισία  τα  ρ.άλα  υγιεινή,  εύχυρ.ος 
και  άνταξία  της  καλαισθησίας  τών  ήρ.ετέρων 
όρ.ογενών  του  τε  ωραίου  και  του  ετέρου  φύ- 
λου.  Προσέθηκε  δ'  έν  τέλει,  ότι  ό  Φενελών 
και  ό  Βαρθολορ-αϊος,  οί  τοσούτον  δοξάσαντες 
τήν  γαλλικήν  φιλολογίαν  του  ΙΖ'  και  ΙΗ'  αι- 
ώνος και  ών  τήν  ρ,νήμην  σεβαστήν  και  προς- 
φιλή  ζωηρώς  διατηρήσει  ή  άνθρωπότης  ή  πε- 
πολιτισρ,ένη    εϋγνωρ.ονοΰσ? ,  άντεδοξάσθησκν 
υπό  τε  τών  συγχρόνων  και  τών  επερχομένων 
γενεών  διότι  διετέλεσαν  πιστοί  μιμηταΐ  και 
οπαδοί  άφωσιωρ-ένοι  προς  εκείνους,  οΐτινες  και 
έπ'  αυτών  τών  νικητών  των  δι:τήρησαν  έ'ν- 
δοξον  ύπεροχήν,  τήν  διανοητικήν,  και  άδιά- 
φΟορον  κράτος,  τό  τή;  ρ.εγαλοφυίας. 

Τοιαύτα  δ'  άκούσας  του  κυρίου  Καλλιάδου 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

περί  τών  δύο  τούτων  λαμπρών  έ'ργων  εΐσηγη- 
σαρ,ένου,  σπουδή  ώρρ,ησα  προς  τό  έντός  τοΰ 
περιβόλου  και  της  πανηγύρεως,  άλλ'  έ'στην 
αίφνης  και  μικρού  δεϊν  πα.Ιό-ορσος  ηπέσζην 
έπί  μεγάλω  και  παραδόξω  φαινορ-ένω  !  Έν 
πρώτοις  γάρ  προθύροις  άνδρα  είδον,  άείποτε 
μεν  χρημάτων  υλικών  και  παντός  άργυρίου 
άνώτερον  εαυτόν  έπιδειξάρ.ενον,  παιδιόθεν  δέ 
πνευρ,ατικοϊς  εργοις  και  σοφοϊς  μάλιστα  προς- 
ορ,ιλοΰντα  και  εϊπερ  τις  και  άλλος  τον  ύλι- 
σρ-όν  γενναίως  και  καρτερικώς  καταπατήσαν- 
τα,  τον  τοιούτον,  λέγω,  άνδρα  παρά  πασάν 
μου  προσδοκίαν  είδον  άπλήστως  τοις  νομίσρ.α- 
σιν  έγκύπτοντα  και  οιονεί  αΰτοϊς  προσκυνοΰντα. 
«  Τί  παθών,  ώ  'γαθέ,  είπον  αύτω  —  εύνους 
γάρ  μοι  ήν  ό  γεραρός  άνήρ  —  τί  παθών,  εί- 
πον,  τηλικόςδε  ήδη  ών,  όψέ  πως  της  ήλικίας 
γενόρ,ενος  τοις  πρόσθεν  παλινωδών  ούτω  σφό- 
δρα φιλαργυρεϊς  ;  »  Ήπίως  δ' ούτος  ρ,ει- 
διάσας,  «  μή  σπεύδε,  είπέ  μοι,  ώ  ρ,ακάριε'  ού 
γάρ  τη  χρυσή  ταύτη  ύλη  θεραπεύω  ουδέ  δου- 
λεύω αύτη,  άλλά  τήν  ρ,ορφήν  της  ύλης  ταύ- 
της θαυρ.άζων  προσκυνώ  και  τιρ,ώ  !  αρχαίου 
γάρ  ρ.εγαλείου  έν  τούτοις  όρώ  σκιάν  !  άρχαίας 
δόξης  τά  κερμάτια  ταύτα  άπόζουσιν,  άρχαίας 
Ελληνικής  λαμπρότητος  άποστίλβουσι !  προς 
τοΰτο  άπόβλεψον  και  όρ.ολόγησον  σαφώς,  ότι 
ουδόλως  ουδέποτε  φιλαργυρώ,  φιλάρχαιος  δέ 
μάλλον  τυγχάνω  ών  ».  Τήν  θρησκευτικήν  αυ- 
τού ταύτην  προς  τάρχαϊα  εΰλάβειαν  σεβασθείς 
και  τήν  συγγνώρ-ην  αυτού  έπί  τη  άκαίρω  ταύ- 
τη εκπλήξει  ρ,ου  αΐτησάρ.ενος,  θερμώς  αυτού 
έδέήθην,  όπως  ϊλεως  ήρ,ϊν  γενόρ,ενος  άπαντα 
ταύτα  σαφώς  και  ήμΐν  πάσιν  έξηγήσηται, 
κοινωνούς  δέ  τοΰ  προς  αυτά  θαυρ,ασμοΰ  και 
λατρείας  αϋτοΰ  ήμάς  καταστήση. 

'Ημϊν  δέ  χαριζόμενος,  ώς  εί'ωθε  τοΰτο  ποι- 
εΐν,  ό  δεινός  τοΰ  βήματος  τούτου  κατακτητής 
κ.  Ήρ.  Βασιάδης  και  όδηγόν  έ'χων  τό  περί 
νορ.ισρ,άτων  και  νομισρ.ατοσήρ.ων  νεώτατον 
σύγγραρ.ρ.α  τοΰ  ρ,ακαρίτου  Φραγκίσκου  Λενορ- 
ρ.άνδου,  τέσσαρας  έποιήσατο  διαλέξεις  περί 
της  νομισματικής  τέχνης  παρά  τοις  άρχαίοις 
και  νεωτέροις.  Και  πρώτον  λόγον  έποιήσατο 
περί  τών  πρώτων  ρ,έσων,  ά  έχρησίμευσαν  τώ 
άνθρώπφ  προς  συναλλαγήν  προ  της  εύρέσεως 
τών  νορ.ισρ.άτων.  Τοιαύτα  δέ  ήσαν  πρώτον 
αυτά  τά  προϊόντα  της  γης,  δεύτερον  τεμάχια 
άκχτέργαστα  τών  πολυτίρ.ων  μετάλλων,  ώς 
στερεών  και  δυσφθάρτων,  οίον  χ*ουσου,  αργύ- 
ρου, χαλκού,  σιδήρου"  πλήν  δέ  τούτων  τά 
έ'ργα  τών  ανθρωπίνων  χειρών,   οίον  λέβητες, 


II  Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α.  73 


ποτήρια,  όπλα  κλπ.  άλλα  και  ζώα  και  τά 
δέρματα  αυτών  και  αΰτός  τέλος  ό  άνθρωπος 
άντχλλχσσόμενος  προς  έμπορεύματα. 

Πάντα  ταύτα  τά  μέσα,  λέγει  ό  κ.  Βασιάδης, 
οί  πρόγονοι  ημών  μετεχειρίζοντο  κατά  τον 
Τρωικόν  πόλεμον,  ώς  λέγει  ό  "Ομηρος,  δτι  οί 
Αχαιοί  ήγόρχζον  οΐνον  δίδοντες  οί  [Λεν  χαλ- 
κόν,  οί  δέ  σίδηρον,  άλλοι  δε  βοών  δέρματα, 
άλλοι  δε  βόας,  άλλοι  δε  άνδράποδα. 

Άλλά  προ  τών  "Ελλήνων  άλλα  έθνη  κρα- 
ταιά κχί  πολλώ  αΰτών  πρεσβύτερα,  οί  Σϊναι, 
οί  Αιγύπτιοι,  οί  Χαλδαϊοι,  οί  Άσσύριοι,  ή- 
γνόουν  επίσης  την  χρήσιν  τών  νομισμάτων  και 
πολλάς  διήλθον  χιλιετηρίδας  έχοντες  τάς  [/.άλ- 
λον μεν  έκτεταμένας  έμπορικάς  σχέσεις  παρά 
πάντα  άλλον  λαόν  της  άρχαιότητος,  μέσα  δέ 
προς  συναλλαγή  ν  μεταχειριζόμενοι  τεμάχια 
ρ.ετάλλων  διαφόρων  μορφών  και  μεγέθους  και 
ζυγίζοντες  αυτά. 

Προϊόντος  του  χρόνου  ταΰτα  έτελειοποιή- 
θησαν  λαβόντα  βάρος  και  άξίαν  ώρισμένην. 
Τοιαύτα  ήσαν  οί  σίκλοι  τών  Σημιτικών  λαών 
καϊ  οί  χρυσοί  και  άργυροι  δακτύλιοι '  τών  Αι- 
γυπτίων οΰκ  ήσαν  όμως  νομίσματα,  διότι  ου- 
δέν εΐχον  έμβλημα.  Πρώτοι  οί  Λυδοί  έπϊ  τε- 
μαχίων χρυσού  ενόντων  ώρισμένον  βάρος,  και 
έπειτα  Φείδων  ό  βασιλεύς  τών  Άργείων  επί 
τεμανίων  άργύρου  έθηκαν  κατά  τά  τέλη  του 
όγδοου  π.  Χ.  αιώνος  έ'μβλημα  ήτοι  τύπον  έ- 
πίσημον,  έγγυώμενον  ότι  τ6  σίσημασμένον  τού- 
το τεμάχιον  έχει  το  ώρισμένον  βάρος,  τό  δέ 
μέταλλον  καθαρόν  Ιστιν.  Ούτως  άπηλλάγη- 
σαν  οί  άνθρωποι,  λέγει  ό  Αριστοτέλης,  του 
αιωνίως  ζυγίζειν. 

Οί  Έλληνες,  λέγει  ό  κ.  Βασιάδης.  φιλο- 
τνχηΟέντΗς,  ίνα  τό  έμβλημα  καταστήσωσιν  ε- 
πιοανέστερον,  έθηκαν  άντϊ  περιωρισμένου  ση- 
μάσματος  άληθή  τύπον  καταλαμβάνοντα  πά- 
σαν  την  δεξιάν  πλευράν,  και  ούτως  εποίησαν 
το  νόμισμα  καλλιτεχνικόν  έργον. 

Οί  Έλληνες  δ&  συνετέλεσαν,  ε'ι'περ  τις  και 
άλλος  λαός  της  άρχαιότητος,  εις  την  έξά- 
πλωσιν  της  χρήσεως  του  νομίσματος.  Κατά 
τον  έκτον  π.  Χ.  αιώνα  ουδεμία  χώρα  εϊτε 
εντός  της  Ελλάδος  είτε  έκτος  ύφ'  Ελλήνων 
κατεχόμενη  έστερεϊτο  ίδιου  νομίσματος,  άλλ' 
έκάστη  πόλις  είχε  και  τό  νόμισμα  αυτής. 

Οί  Πέρσαι,  κατά  τους  λόγους  του  κ.  Βα- 
σιάδου,  παρά  τών  Λυδών  έμαθον  την  χρήσιν 
τών  νομισμάτων,  εις  δέ  τήν  Φοινίκων  ή  χρήσις 
τών  νομισμάτων  είσή/θη  κατά  τους  Μηδικούς 
πολέμους,  ότε  οί  Φοίνικες  εις  στενωτέρας  ήλ- 


θον  ναυτικάς  σχέσεις  προς  τούς  Έλληνας"  και 
έν  Αίγύπτω  τά  πρώτα  νομίσματα  έκόπησαν 
ύπό  του  σατράπου  Άρυάνδου  έν  Μέμφιδι  και 
Ναυκράτιδι  χάριν  τών  ξένων  Ελλήνων  και 
Φοινίκων . 

Εις  Ίταλίαν  τό  νόμισμα  εισήχθη  ύπό  τών 
Ελληνικών  άποικιών  της  ρ.εγάλης]  Ελλάδος 
και  της  Σικελίας"  και  έν  Γαλλία  δέ  και  Ι- 
σπανία τό  νόμισμα  έγένετο  γνωστόν  ύπό  τών 
Ελληνικών  άποικιών  της  Μασσαλίας·  και 
οί  Καρχηδόνιοι  δέ  τήν  χρήσιν  τών  νορ.ισμά- 
των  παρέλαβον  παρά  τών  Ελλήνων  της  Σι- 
κελίας, άλλ'  οϋχ  ήττον  και  έν  Ασία  έν  τη 
Βακτριανή  και  έν  τή  Ινδική  αί  κατακτή- 
σεις του  μεγάλου  Αλεξάνδρου  άμα  τω  Έλ- 
ληνικώ  πολιτισμώ  διέδοσαν  και  τήν  χρήσιν 
τών  νομισμάτων  ή  δε  μοναρχία  τών  Σελευ- 
κιδών έξήπλωσε  τήν  χρήσιν  αυτών  εί'ς  τε  τήν 
βασιλείαν  τών  Χαρακηνών  και  τήν  τών  Πάρ- 
θων και  εις  τήν  Άραβίαν  κατά  δέ  τον  Εύ- 
ξεινον  Πόντον  "και  τήν  Ταυρικήν  Χερσόνη- 
σον  και  τάς  Παριστρίους  χώρας '  αί  αυτόθι 
Έλληνικαί  άποικίαι  εποίησαν  γνωστά  τά  νο- 
μίσματα τοις  βαρβάροις  λαοΐς  τών  χωρών 
τούτων. 

Τοιαΰται,  λέγει  ό  κ.  Βασιάδης,  ήσαν  αί 
μεγάλαι  ύπηρεσίαι  του  Ελληνικού  έθνους  εις 
τήν  πρόοδον  του  πολιτισμού  του  άνθρωπίνου 
γένους  διά  της  εισαγωγής  και  εξαπλώσεως  του 
νομίσματος  εις  τά  διάφορα  έθνη  του  αρχαίου 
κόσμου. 

Είτα  ό  κύριος  Βασιάδης  εξετάζει,  τί  έκ  τών 
τριών  νομισματικών  μετάλλων,  του  χρυσού,  άρ- 
γύρου και  χαλκού  έχρησίμευεν  ώς  βάσις,  ώς 
μονάς  και  έκανόνιζε  τό  νομισματικόν  σύστη- 
μα. Έν  μεν  τή  Ελλάδι  ήν  έξ  άρχής  και  δι- 
έμεινε  μέχρι  τέλους  ό  άργυρος,  έν  δέ  τή  Ασία 
ό  χρυσός,  έν  δέ  τή  'Ρώμη  και  λοιπή  Ιταλία 
ό  χαλκός  μεν  μέχρι  του  269  π.  Χ.,  άπό  δέ 
ταύτης  της  εποχής  μέχρι  της  καταλύσεως  της 
δημοκρατίας  ό  άργυρος,  επί  δέ  τών  χρόνων 
της  αυτοκρατορίας  ό  χρυσός. 

Οί  δέ  τρόποι  της  κατασκευής  τών  νομισμά- 
των ήσαν  δύο:  ό  διά  χύσεως  του  μετάλλου  ά- 
ναλελυμένου  έν  μήτραις  έκ  δύο  μερών  συντε- 
θειμέναις  έκ  χώματος  έφθού,  και  ό  διά  κρού- 
σεως  τιθεμένου  μεταξύ  δύο  μεταλλίνων  ι- 
χνογραφημένων τύπων  του  φακού,  ήτοι  τοΰ 
στρογγύλου  τεμαχίου  τού  μετάλ7^ου  έν  στερεή 
μεν  όντως  κχταστάσει,  άλλά  πεπυρακτωμέ- 
νου,  όπως  διά  τού  κτυπήματος  άποτυπώνται 
εϋκολώτερον  τά  ίχνογραφήματα  τών  τύπων, 
'.)         "  10 


74  Ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 

Ό  τρόπος  ούτος  ήν  ό  συνηθέστερος,  δς  και 
νυν  έτι  έστίν  εν  χρήσει  τελειοποιηθείς-  ό  δέ  έ- 
τερος, ό  χυτός,  ην  δια  τα  ρ.εγάλα  καί  βαρέα 
νορ.ίσρ.ατα,  οίον  ήν  το  εκ  χαλκού  νόρ.ισρ.α 
των  "Ρωμαίων,  ζυγίζον  ρ.ίαν  λίτραν. 

Τα  δε  νορ.ισρ.ατοκοπεΐα,  έ'νθα  κατεσκευάζον- 
το  τά  νομίσρ.ατα,  έκάλουν  οί  αρχαίοι  άργυρο- 
κοπεϊα  και  ήσαν  δημόσια  εργοστάσια  διευθυ- 
νόμενα  υπό  αρχόντων  έπί  τούτω  διοριζομένων 
υπό  της  πολιτείας,  ων  τα  όνόρ.ατα  έτίθεντο 
επί  των  πλευρών  των  νορ.ισρ.άτων  ή  ολογρά- 
φως ή  συντετρ.ηρ.ένως.  Τά  άργυροκοπεϊα  των 
μεγάλων  πόλεων,  ώς  τό  των  Αθηνών  και  της 
'Ρώρ.ης,  ήσαν  διηρηρ.ένα  εις  τρ.ήρ.ατα.  Άλλα- 
χοΰ  δε  ίδιώται  έλάμβανον  τό  προνόρ.ιον  του 
κόπτειν  τ'άναγκαϊα  εις  κυκλοφορίαν  νορ.ίσρ.α- 
τα  ύπό  την  έπιτήρησιν  της  Αρχής. 

Οί  δέ  εργαζόμενοι  εν  τοις  άργυροκοπείοις  ή- 
σαν δούλοι  δημόσιοι,  ανήκοντες  δηλονότι  τή 
πολιτεία,  πλην  τών  έπιστατούντων  αρχόντων 
και  τών  τορευτών,  οϊτινες  ήσαν  ελεύθεροι  πο- 
λϊται  και  πολλάκις  διάσημοι  καλλιτέχναι,  οίς 
έπετρέπετο  νά  γλύφωσι  τά  ονόματα  αύτών  έ- 
πί τών  νομισμάτων. 

Ακολούθως  ό  κύριος  Βασιάδης  εξιστόρησε 
την  άρ^ήν  καΐ  άνάπτυξιν  τών  τύπων  μέχρι 
της  τελειότητος  αύτών.  Τό  κατ'  άρχάς  τά  νο- 
μίσματα έπΐ  ρ.ιάς  μόνης  πλευράς  εϊχον  τύπον, 
έπί  δέ  της  ετέρας  είχον  τετράγωνον  κοίλον  και 
κενόν,  ήσαν  δέ  και  άνεπίγραφα'  άλλά  προϊόν- 
τος του  χρόνου  τά  νομίσματα  υπέστησαν  με- 
ταβολάς  και  αί  μεταβολαί  αύται  ώς  προς  τους 
τύπους  μάλιστα  άποτελουσι  τάς  διαοόρους  έ- 
ποχάς  τών  νομισμάτων  π.  χ.  τό  άρ/αϊον  νό- 
ρ.ισρ.α τών  Αθηνών  έφερε  μόνον  γλαύκα,  άλλ' 
έπί  Πεισιστράτου  έπί  μεν  της  δεξιάς  πλευράς 
έτέθη  ή  κεφαλή  της  Αθηνάς,  έπί  δέ  της  άρι- 
στεράς  ή  γλαύξ.  Τοιαύται  μεταβολαί  προς  τε- 
λειοποίησιν  τών  τύπων  έπήλθον  και  εις  τά  νο- 
μίσματα τών  άλλων  πόλεων. 

Επειδή  δέ  έκάστη  πόλις  είχεν  ϊδιον  νόμι- 
σμα και  ίδιους  τύπους,  καταλαρ.βάνει  έκαστος, 
όποιας  συντόνους  μελετάς  οφείλει  νά  καταβά- 
λτ),  δπως  γνώσιν  τινα  λάβη  τών  διαφόρων 
τούτων  τύπων  και  τών  μεταβολών  αύτών. 

Ό  τύπος  εκάστης  πόλεως  είναι  τό  σύρ.βο- 
λον  αυτής  και  ή  έγγύησις  ότι  τό  νόμισμα  γνή- 
σιον  και  άκέραιόν  έστιν  οί  δέ  λόγοι,  έξ  ων  λα- 
βοΰσαι  άφορμήν  αί  πόλεις  έποιήσαντο  έκλογήν 
τών  νορ,ισρ.ατικών  αύτών  τύπων,  ήσανώς  έπί 
τό  πλείστον  θρησκευτικοί  και  μυθολογικοί-  οίον 
ή  κεφαλή  τή;  'Λθηνάς  και  ή  γλαύξ  έπί  τών 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 

νομισμάτων  τών  Αθηνών,  ή  κεφαλή  του  Πο- 
σειδώνος έπί  τών  νομισμάτων  τής  Ποσειδώ- 
νια;,  οί  δέλφινες  έπί  τών  νομισμάτων  τών 
Δελφών  κλπ. 

Έκ  τών  νομισμάτων  τινά  είχον  διεθνή  κυ·- 
κλοφορίαν,  έχρησίμευον  δηλονότι  εις  τάς  σ'υν- 
αλλαγάς  τών  διαφόρων  έθνών.  Τοιαύτα  ήσαν 
τά  τετράδραχμα  τών  Αθηνών,  ύστερον  ό  αρ- 
γυρούς στατήρ  τής  'Ρόδου,  ό  χρυσούς  τής  Κυ- 
ζίκου,  ό  χρυσούς  του  Φιλίππου,  τά νορ.ίσματα 
του  Μεγ.  Αλεξάνδρου  κλπ. 

Τούς  τύπους  τούτων  τών  νορ.ισρ-άτων  αν- 
τέγραψαν και  οί  βάρβαροι  λαοί,  ότε  ήθέλησαν 
ΐοια  νορ,ίσρ,ατα  νά  κόψωσιν  έν  Γαλλία,  έν  Ι- 
σπανία, έν  ταϊς  Παριστρίοις  χώραις  και  του 
Ευξείνου  Πόντου,  έν  Αραβία  και  αύτη  τη 
Βακτριανή  κλπ. 

Τοιαύτά  τινα  ειπών  ό  κ.  Βασιάδης  περί 
τών  αρχαίων  νορ.ισρ-άτων  ρ,ετέβη  εις  την  έξ- 
ιστόρησιν  τής  νορ,ισματικής  τέχνης  παρά  τοις 
νεωτέροις. 

Άπό  τής  εισβολής,  λέγει,  τών  βαρβάρων 
και  μέχρι  του  ΙΓ'  αιώνος  τά  νορ.ίσρ.ατα  έν 
τη  Δύσει  ούδένα  έφερον  τύπον  καλλιτεχνίας' 
ή  νορ.ισρ.ατική  ούν  ουκ  ήν  τέχνη  τών  καλών, 
άλλά  βάναυσον  έπάγγελμα  προς  κατασκευήν 
νορ.ισρ.άτων.  Οί  τύποι  έ'λαβον  εκατέρωθεν  σχή- 
ρ.α  έπίπεδον,  οΰδερ.ία  πρωτοτυπία,  τά  νομί- 
σρ.ατα  ήσαν  βάρβαρος  και  έξηχρειωρ.ένη  άπο- 
ρ.ίρ.ησις  τών  αυτοκρατορικών  νομισμάτων  οί 
έπίπεδοι  τύποι  τών  μεσαιωνικών  νομισμάτων 
διετηρήθησαν  και  έν  τοις  νεωτέροις  νομίσρ.ασι, 
διό  και  ούδίποτε  αφίχθησαν  εις  τήν  τελειότη- 
τα τών  αρχαίων  νορ.ισρ.άτων. 

Ούδείς  έ'σνε  τήν  ίδέαν,  ϊνα  άναλάβη  τάς 
παραδόσεις  τής  αρχαίας  νορ.ισρ.ατικής  ούτε  έ*ν 
τή  μορφή  τών  νομισρ.άτων  ούτε.έν  τή  σχί- 
διογραφίκ  τών  τύπων.  Οί  νομισματοκόποι  ή- 
σαν τό  κατ'  άρχάς  βασιλικοί  ύπάλληλοι  πε- 
ριφερόμενοι εις  τάς  έπαρχίας  μετά  τοΰ  έπιτε^ 
τραρ-ρ.ένου  τήν  σύναξιν  τών  φόρων  είσπρά- 
κτορος,  ός  έλάρ.βανε  ρ.έταλλον,  και  ότε  συνή- 
θροιζε  ποσόν  ·τι,  οί  νορ.ισρ.ατοκόποι  έ'κοπτον 
αυτό  εις.  νόρ.ισρ.α  φέρον  τό  όνομα  αύτών  και 
τό  τής  πόλεως  ή  κώμης,  έν  ή  έκοψαν  αυτό. 
Έπί  τής  Καρολικής  δυναστείας  τό  κόπτειν 
νόρ.ισρ.α  ήν  άποκλειστικόν  βασιλικόν  προνόμιον, 
άλλά  προϊόντος  τοΰ  χρόνου  τό  προνόμιον  έδό- 
Οη  τοις  άρχιεπισκόποις,  τοις  έπισκόποις,  τοϊς 
ρ,οναστηρίοις,  τοις  βαρώνοις. 

'Λπό  δέ  τής  αναγεννήσεως  τών  γραμμάτων 
και  τεκνών  ή  νομισρ-ατική  διτρρέθη   εις  δύο: 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


75 


εις  την  κατασκευήν  των  νομισμάτων  και  εις 
την  των  νομισματοσήμων  η  μεταλλίων.  Τό 
νόΐΛίσίΛα  ού  τοσούτον  έτελειοποιήθη  δσον  το 
νομισματόσημον,  όπερ  άπέβη  καλλιτέχνημα" 
καλλιτέχναι  διαπρέψαντες  έπί  τη  κατασκευή 
νομισματοσήμων  έγένοντο  πολλοί  έν  Ιταλία, 
&ν  Γερμανία,  έν  Γαλλία,  μάλιστα  έν  Ιταλία, 
όπου  τό  πρώτον  έκαλλιεργήΟη  ή  τέχνη  των 
νομισματοσήμων.  Τά  νομίσματα  όμως  έμει- 
ναν  άεϊ  έν  υποδεεστέρα  μοίρα-  ή  υποδεεστέρα 
δέ  αύτη  κατάστασις  της  νομισματικής  τέχνης 
των  νεωτέρων  συγκρινομένης  προς  την  των  αρ- 
χαίων προέρνεται  έκ  της  αδυναμίας  των  τε- 
χνιτών, ίνα  έφίκωνται  της  πλαστικής  τελειό- 
τητας τών  τύπων  έπϊ  του  επιπέδου  δίσκου,  δς 
ουδαμώς  έστι  πρόσφορος  τη  τέχνη  και  έκ  της 
διαφοράς  τών  τρόπων  της  κατασκευής"  ή  τέ-' 
χνη  ουδαμώς  ωφελείται  έκ  τών  ισχυρών  μη- 
χανών ή  εΰρεσις  του  άλτήρος  (Ι^ηΙαΠ ςΟΙΓβ) 
ύπήρξεν  όλεθρία  τή'  νομισματική  καλλιτε- 
*/νίκ. 

Έν  Γαλλία  οί  νομισματοκόποι  απέβησαν 
ισχυρότατη  συντεχνία  έχουσα  πολλά  προνό- 
μια και  πολλάκις  έναντιουμένη  εις  την  πρόο- 
δο* της  τέχνη;·  ή  συντεχνία  κατηργήθη  ώς 
και  άλλα  πολλά  επι  της  επαναστάσεως. 

Τοιαύτα  τίνα  περί  της  τών  αρχαίων  νομι- 
σματική; τέχνης  παρά  του  σοφού  ημών  εταί- 
ρου και  στερρού  του  ημετέρου  Συλλόγου  ες  αρ- 
χής στύλου  κ".  Ήρ.  ΒΛιάδου  άκροασάμενοι  καϊ 
σοφώτεροι  ημών  αυτών  γενόμενοι,  έχωρήσα- 
μίν  περαιτέρω  της  εκθέσεως,  όποτε  και  τω 
νεαρώ  ημών  έταίρω  ένετύχομεν,  τω  κ.  ΆΟ. 
Οαππαδοπουλω  Κεραμεϊ,  ω  τοσούτον  έχά- 
ρημεν  έντυχόντες,  καθόσον  άπό  του  Πακτω- 
λού και  τών  του  Κροίσου  θησαυρών  έπυθόμε- 
θκ  αυτού  έρχομένου"  άλλ'ή  /αρά  ημών  άπε- 
σβεσθη  ευθύς  ώς  τάχιστα  ηκούσαμεν  αυτού 
λυπηρώς  ήμϊν  διηγησαμένου,  ότι  στείρος  ήδη 
ο  χρυσορρόας  Πακτωλός,  φρούδοι  πάλαι  οί 
του  Κροίσου  θησαυροί.  Έν  μεγάλη  δε  σπου- 
δ·?ϊ  τοσαυτας  τινά:  διηγήσατο  ήμΐν  άνα'μνή- 
σεις  έκ  τής  έπισκέψεως  τής  πάλαι  ποτέ  πλού- 
σιας και  εύδαίμονος  πρωτευούσης  του  Λυρι- 
κού βασιλείου,,  ήν  άπό  τής  Σμύρνης  ορμώμε- 
νος έπεχείρησεν  έν  έτει  1877. 

Εν  πρώτοις  λίαν  σαφώς  περιέγραψεν  ήμϊν 
την  Έρμαϊκήν  πεδιάδα,  δι'  ής  ρέει  ό  ποτα- 
μός Ερμος  πιαίνων  καϊ  λιπαίνων  αυτήν,  τον 
παραπόταμον  .Πακτωλόν,  όν  εύρε  νυν  άπλούν 
χείμαρρον,  πτωχόν,  γεγηρακότα'  ούτως  ή  δόςα 
/./·.   ό  πλούτο:  άστατο;  ού  μόνον  τοις  θνητοί; 


άνΟρώποις  άλλά  και  τοις  αθάνατοι;  ποταμοί; ! 
περιέγραψεν  ήμϊν  τήν  άκρόπολιν  τών  Σάρ- 
δεων, τόν  έν  αύτη  περίφημ'ον  πάλαι  ναόν  τής 
Κυβέλης,  ού  σώζονται  δύο  υψηλότατοι  κίονες, 
ών  αί  βάσεις  ευρίσκονται  εις  βάθος  πολλών 
μέτ:ων  ένεκα  τών  έκ  τής  ακροπόλεως  διά  τών 
βροχών  καταρρεόντων  χωμάτων,  άτινα  έκά- 
λυψαν  άπαν  το  έδαφος  του  ναοΰ  τούτου.  Πε- 
ριγράψας  δέ  και  τά  λοιπά  αυτόθι  άρχαϊα  ί- 
ρείπια  μετέβη  είτα  εις  σειράν  τάφων  έσχη- 
ματισμένων  ώ;εϊ  λόφων  έκ  χωμάτων  οί  τά- 
φοι ούτοι  κείνται  εις  ί/.ανήν  άπόστασιν  απέ- 
ναντι τών  Σάρδεων,  είσΐ  δέ  άπειροι*  και  κα- 
λούνται σήμερον  τουρκιστί  (ΐπΐν  τεκϊ  (χίλια  6- 
ψώ(7.ατα)"  μεταξύ  δ'  αΰτών  ό  πάντων  υψηλό- 
τατος άποδίδοται  τω  Κροίσω.  Μετά  τήν  συ- 
νοπτικήν  δέ  τεχνικήν  και  τούτων  περιγρα- 
φήν  άφηγήθη  και  τήν  ίστορίαν  τή;  πόλεως 
ταύτης  ώς  πρωτευούσης  του  Λυδικοΰ  βασι- 
λείου  άπό  τών  άρχαιοτάτων  χρόνων  μέχρι  του 
Κροίσου,  παρακολούθησα;  έν  τή  περιστάσει 
ταύτη  και  τήν  νεωτέραν  ίστορικήν  κριτικήν. 

Τοσαύτα  του  άπό  τή;  Ιωνία;  κυρίου  Κε- 
ραμέω;"  παρ'  ού  μαθόντε;,  ότι  καϊ  ή  Σαπφώ 
έπιδήμιος  καϊ  έν  τή  πανηγύρει,  έσπεύσαμεν 
προς  τήν  σοφήν  γυναίκα,  ίνα  καϊ  αυτής  τινα 
άκροασώμεθα.  Καϊ  όντω;  αύτη  έν  μέσω  πολ- 
λών άκροατών  άμφοτέρου  του  φύλου,  ή  κυρία 
Σαπφώ  Λεοντιά;,  εν  ένϊ  μακροτάτω  καϊ  πο- 
λυώρω  μαΟήματι  συνε'/ιζουσα  τά  κατά  τό  πα- 
ρελθόν έτος  άπό  του  αυτού  βήματος  ύπ'  αυ- 
τής διδαχθέντα,  κατήρξατο  του  δευτέρου  μέ- 
ρους τή;  διαλέξεω;  αύτή;,  ή;  τό  θέμα:  ή  γυ- 
νή έν  τή  άρχαία  τραγωδία,  έν  ω  ολίγα  προοι- 
μιασαμένη  έπελάβετο  τού  ζητήματος  διατυ- 
πωθέντος  ύπ'  αυτής  ώδε:  «  Εί  ή  γυνή  είςαγο- 
μένη  έν  τω  Έλληνικω  δράματι  καϊ  ώ;  μήτηρ 
μεν  καϊ  σύζυγος  είκονιζομένη  ώς  έπϊ  το  πλεί- 
στον ούχί  άγαΟή  ούδέ  καλή  βεβαίως,  τουναν- 
τίον δέ  παριστανομένη  άριστη  και  καλλίστη  ώς 
παρθένος,  θυγάτηρ  καϊάδελφή,  υπό  τών  ποιη- 
τών έπλάττετο  τοιαύτη,  ή  και  ήν  τοιαύτη  τις 
έν  τω  πραγματικώ  βίω  κατ'έκείνους  ήδη  τούς 
κλασικού;  χρόνου;,  καθ'ούς  έγεννήθη  καϊήκμα- 
σεν  ή  δραματική  ποίησι;».  Ούτω  δέ  διατυπώ- 
σασατό  θέμα  απέδειξε  τό  καθ'έαυτήν  διά  πολ- 
λών, ότι  ή  έν  τή  άρχαίκ  τραγωδία  τοιαύτη 
παριστωμένη  γυνή,  καίτοι  δεν  ήτο  φύσει  δια- 
φέρουσα τών  νυν  γυναικών,  καίτοι  είχε  βεβαίως 
κατ'  άρχήν  τά  αισθήματα  και  τά  συναισθή- 
ματα τά  άγαπητά  καϊ  έράσμια  τής  άγαπώσης 
καϊ  διά  παντός  συμπαθούσης  καϊ  προς  βοή- 


76  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

θειαν  και  περίθαλψιν  άείποτε  όργώσης  γυναι- 
κείας ψυχής,  καίτοι  είχε  κατά  βάθος  την  γυ- 
ναικείαν  φύσιν  την  έρατεινήν  και  ροδόεσσαν, 
κατά  την  μορφήν  όμως  και  τούς  τρόπους  των 
ενεργειών  και  εν  γένει  κατά  το  ήθος  και  την 
όψιν  του  χαρακτήρος  και  ύπό  των  ποιητών  ϊ- 
πλάττετο,  οία  παρίστατο  εν  τω  δράματι,  και 
ήν  πως  και  τοιαύτη  έν  τω  πραγματικώ  κατά 
τοϋς  χρόνους  εκείνους  βίω. 

Προέβη  δέ  εις  την  άνάπτυξιν  τούτου  άπο  τών 
αίτιων,  άπερ  άπέδειξε  τρία  καί  εΐσι  τά  έξης  : 

Α'.  Οί  γενικοί  όροι  καί  αί  συνθήκαι,  αϊπερ 
ύπήρχον  έν  τω  δράματι  δεδομέναι  καί  έδέ- 
σμευον  τον  ποιητήν  της  αρχαίας  Ελληνικής 
τραγωδίας,  καίκαθ'άς  εκείνος  ήν  υποχρεωμέ- 
νος, ϊνα  δανείζηται  τάς  τε  πράξεις  καί  τά  πρό- 
σωπα έκ  τών  ηρωικών  χρόνων  καί  πλάττη 
τάς  μορφάς  αύτών  έπί  τών  παραδόσεων,  άμα 
δέ  καί  ιά  συμβαίνοντα  κατά  την  έποχήν  αυ- 
τού νά  ύπαινίττηται  έν  αύτοϊς.  Καί  ούτως, 
είπεν,  αί  μεν  βάσεις  καί  αί  οϋσίαι  τών  μορ- 
φών εκείνων  ευρίσκονται  έν  τω  πραγματικώ 
βίω  τω  ΰπ'δψει  του  ποιητοΰ,  μήτηρ  δηλαδή, 
σύζυγος,  άδελφή,  θυγάτηρ,  αί  δέ  μορφαί  καί 
τά  σχήματα  έξήγοντο  ευχερώς  άλλά  καί  ά- 
ναγκαίως  άμα  έκ  του  μεγάλου  επικού  κόσμου, 
έκ  του  άνεξαντλήτου  έκείνου  ταμιείου  της  μυ- 
θικής καί  ήρωικής  ποιήσεως. 

Κατά  τούς  ηρωικούς  δέ  χρόνους,  όθεν  έ- 
λάμβανον  οί  ποιηταί  έκεΐνοι  τά  πρόσωπα  καί 
τάς  μορφάς,  έπεκράτει  πολύ  το  άφελές  καί  ά- 
πλοϊκόν  καί  φυσικόν  έν  γένει,  τά  δέ  αισθήμα- 
τα έξεδηλοΰντο  άνευ  έπΐΏυλάξεως,  έ'τι  δέ  καί 
μετά  σφοδρότητος,  ώς  συμβαίνει  παρά  τοις 
παιδίοις,  καί  σχεδόν  μετά  φυσικής  τίνος  ά- 
γριότητος  καί  παντάπασιν  ανυπόκριτου  παρ- 
ρησίας εις  πραγμάτωσιν  διά  τής  βουλήσεως 
έξωθοΰντο. 

Ή  δραματιζομένη  γυνή,  ή  ήρωίς  έκείνη 
ύπό  τό  όνομα  τής  Μήδειας  καί  Ίοκάστης  καί 
πάσης  άλλης,  δεν  έχει  τήν  δύναμιν  νάύπομέ- 
νη  καί  έγκαρτερή,  όπερ  ή  τέχνη,  ή  παιδεία, 
ή  μόρφωσις,  ό  πολιτισμός  παρέχει-  ρίπταται 
εις  τό  έργον  άνευ  περιστροφών  άπλώς  καί  φυ- 
σικώς, ή  μάλλον  μεθ'  ΰπερβαλλούσης  φυσικό- 
τητος  καί  έμπαθείας·  όρμα,  όρμα,  δέν  κρύ- 
πτεται" δέν  έρχεται  κατά  του  άδικήσαντος  αυ- 
τήν διά  πλαγίας  όδοΰ,  άλλ'  όμόθεν  καί  έκτου 
συστάδην  καί  κατ'  εύθύ'  καί  ουδέ  πιθανός  κα- 
θίστατο ό  ποιητής,  άν  μή  τοιαύτην  παρίστη 
τήν  ήρωίδα  του,  τήν  Κλυταιμνήστραν  αύτοΰ 
καί  Μήδειαν. 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Άλλ' όμως,  λέγει  ή  έλλόγιμος  κυρία  Σαπ- 
φώ Λεοντιάς,  "οί  ποιηταί  έκεΐνοι  άναπλάττον- 
τες  τήν  γυναίκα  έκ  τών  μυθικών  παραδόσεων 
συμφώνως  προς  τον  σκοπόν  τής  δραματικής 
ποιήσεως  καί  κατά  τον  έν  τή  έθνική  συνειδή- 
σει  διατετυπωμένον  μυθον  έφύλαττον  μέν  κατ' 
άνάγκην  τά  ήρωικά  αισθήματα,  έποίκιλλον  ό- 
μως τον  τρόπον,  δι'  ου  έξεδήλουν  αυτά,  μά- 
λιστα ένεκα  τής  άτομικής  αύτών  ιδιοφυίας  καί 
τής  γλωσσική;  μορφώσεως  καί  συνωδά  δέ  προς 
τήν  παιδείαν  καί  τήν  καλαισθητική  ν  άνάπτυ- 
ξιν του  δημοσίου,  δι'  δ  έποίουν.  Ενταύθα  δέ 
γενομένη  ανέπτυξε  διά  μακρών  τήν  διαφοράν, 
ήν  άπαντώμεν  παρά  τοις  τρισί  μεγάλοις  ήμών 
δραματοποιοϊς  προς  άλλήλους  καί  έν  άλλοις 
καί  ώς  προς  τήν  παράστασιν  τής  γυναικός  έπί 
τής  σκηνής. 

Δεύτερον  αίτιον  υπέδειξε  τήν  φύσιν  αυτής 
τής  αρχαίας  τραγωδίας,  ήτις  ήν  μάλλον  θρη- 
σκευτική ή  καθαρώς  ηθική"  καθ*  όσον  ή  αρ- 
χαία τραγωδία  ήν  ουχί  εΐκών  τής  πάλης  τής 
ελευθέρας  του  άνθρωπου  βουλήσεως  κατά  του 
κακού,  άλλά  του  δεινού  καί  παραβόλου  άγώ- 
νος  του  άρχαίου  άνθρωπου  κατά  τής  σιδηράς, 
ώς  εφρόνουν,  ειμαρμένης  τής  άναποδράστως 
άποφασιζούσης  τά  κατ'  αυτού  κακά.  Καί  τήν 
ίδέαν  ταύτην  άγαγοΰσα  εις  τήν  πανάρχαιον 
τής  άνθρωπίνης  ιστορίας  σκηνήν,  καθ'ήν  α- 
ναγράφεται ή  τοΰ  πρωτοπλάστου  εις  τό  κακόν 
ύποδούλωσις,  ότε  αυτοβούλως  κατά  τοΰ  ηθι- 
κού νόμου  άντιστρατευόμενος  έχωρίσθη  άπο 
τοΰ  άγαθοΰ  καί  εις  τό  κράτος  του  κακοΰ  πα- 
ραδοθείς έξησθένησε  κατά  τήν  νοητικήν  καί 
τήν  βουλητικήν  δύναμιν  καί  υπό  τον  ζυγόν 
τής  κακίας  καθυπετάγη,  άλύτρωτος  αύτοΰ  αι- 
χμάλωτος γενόμενος,  άπέδειξεν,  ότι  τό  μάλ- 
λον ύπό  τοΰ  συναισθηματικού  καί  τοΰ  ορεκτι- 
κού κατεχόμενον  φΰλον  τής  άνθρωπότητος, 
ή  γυνή,  ή  πρώτη  έκείνη  σύζυγος  κατά  τό  γρα- 
φικόν  ρήμα  παρ-σύρθη  εις  τό  είρημένον  κακόν 
ύπό  του  ευερέθιστου  θυμικού  καί  τοΰ  περιέρ- 
γου αύτής  ιδιώματος,  καί  οΰ  μόνον  αυτή  άλλά 
καί  τον  σύζυγον  αύτής  παρέσυρε,  καί  ούτω 
διεδόθη  κατά  παράδοσιν  εις  τήν  συνείδησιν  πάν- 
των τών  έθνών,  ότι  αιτία  πρώτη  τών  δυστυ- 
χιών καί  συμφορών  τοΰ  συζύγου  καί  δή  καί 
πάντων  τών  άνθρώπων  άΰτή  έγένετο.  Διό  καί 
έπεκράτησε  παρά  τοις  Άσιατικοϊς  μάλιστα 
λαοϊς  ζωηροτάτη  ή  περί  τής  γυναικός  αύτη  ιδέα 
καί  διά  ταΰτα  ό  τε  πολύς  τής  γυναικός  περιο- 
ρισμός παρ"  αΰτοϊς  καί  ή  λίαν  χαμηλή  αυτής 
θέσις  άπέναντι  τοΰ  άρρενος.  Έντεΰθεν,  είπε, 


Π  Ρ  Λ  Κ 

και  ή  Ελληνική  διάνοια  εν  τε  τω  έ'πει  και 
τϊ)  τραγωδία  παρίστησι  την  γυναίκα  έν  τη 
ίδιότητι  μάλιστα  της  συζύγου  πρωτουργόν  πχ- 
σης  οικογενειακής  κχί  έθνικής  συμφοράς,  πλα- 
νώσαν  και  άπατώσαν  τον  άνδρα,  άθετοΰσαν 
τά  συζυγικά  καθήκοντα  κχί  των  τε'κνων  έπι- 
λανθανομένην,  ώς  ή  Έλε'νη,  έν  άφρονι  διάνοια 
και  νεωτερική  όρμή  νυμφευομένην  τον  υίόν, 
ώς  ή  Ίοκάστη  κλπ.  κχί  έν  τούτοις  όμως  αί- 
τιωμένην  το  θείον  διά  τάς  ατασθαλίας  αύτη  ς" 
διότι  τούτο  και  παρά  του  άνδρός  πρώτου  έ'- 
μαθεν  «ή  γυνή,  ήν  έδωκάςμοι,  πταίει»,  ήτοι 
σύ,  Θεέ,  πταίεις  δούς  μοι  την  γυναίκα,  ώς 
είπεν  έκεϊνος. 

Ούτως  ή  θρησκευτική  μάλλον  φύσις  της 
τραγωδίας,  οΐαν  έσκιαγράφησεν  αυτήν,  ύπε- 
νρέου  τον  ποιητήν,  ίνα  ζωγραφή  μεν  τήν  γυ- 
ναίκα, σύζυγον  κχί  μητέρα,  διά  των  ασχημό- 
τατων τοϋ  ηθικού  χαρακτήρος  γραμμών,  πλάτ- 
τη  δέ  αΰτήν  κινουμένην,  ώς  και  τον  άνδρα, 
ΰπό  εξωτερικής  αιτίας,  ύπό  αμείλικτου  ανα- 
πόδραστου ειμαρμένης. 

Παρετήρησε  δ'  έπί  τούτοις  ή  κ.  Σαπφώ 
Λεοντιάς,  ότι  δσον  συν  τη  προόδω  τού  χρόνου 
ένισχύοντο  αϊ  φιλοσοφικαί  μελέται  καϊ  σκέψεις 
και  ύπεισήγον  άλλοιώσεις  είς  τον  κύκλον  των 
θρ/,σκευτικών  δοξασιών  κλπ.  τόσον  και  παρ' 
έκάστω  των  τριών  μεγάλων  τραγωδοποιών  ή 
διαγραφή  τών  τής  μητρός  και  συζύγου  μορ- 
φών της  γυναίκας  φαίνεται  τροποποιουμένη; 
και  έδειξε  τούτο  έν  τώ  Αίσχύλω,  Σοφοκλεΐ 
κχί  Ευριπίδη  διά  μακρών,  είσάγουσχ  και  χω- 
ρία έκ  τών  ποιητών  τούτων.  Έκ  τούτων  ά- 
πέδειξεν,  ότι  έν  τη  αρχαία  τραγωδία  διαδρα- 
ματίζεται τις  πόλεμος  άσπονδος  και  ακήρυκτος 
τή;  γυναικός,  συζύγου  και  μητρός,  προς  τον 
άνδρα,  σύζυγον  και  πατέρα,  άντιπαραθεϊσα 
προ;  αυτήν  τήν  γυναίκα,  ώς  θυγατέρα  και 
άδ'ελφήν,  ότε  παρίσταται  έν  φιλικωτάτη  προς 
τόν  άνδρα  σχέσει,  έν  θέσει  άριστου  συντρόφου 
και  συναρωγού  και  κηδεμόνος  και  άναπτύξασα 
τούτο  έκ  τών  λόγων,  ούςπερ  έπί  τούτου  έ- 
σκέοθη . 

Εντεύθεν  μετέβη  ή  κ.  Σαπφώ  Λεοντιάς 
ει:  τό  τρίτον  αίτιον  τής  τοιαύτης  παραστά- 
σεως τών  μορφών  τής  γυναικός  έν  τή  αρχαία 
τραγωδία,  όπερ,  είπεν,  είναι  ή  (ώς  και  έκ 
τών  προηγουμένων  ύπεδηλώθη)  έν  τω  Έλ- 
ληνικω  πνεύματι  περί  αυτής  ύποκειμένη  κρίσις, 
και  ή  οικιακή  και  κοινωνική  παρά  τοις  άρχαίοις 
|£σις  αΰτής  ίδια  κατά  τούς  ιστορικούς  χρόνους- 
τούτο  ό'άνέπτυξεν  ή  έλλόγιμος  κυρία  δι' 


Τ  I  Κ  Α.  77 

αποδείξεων  έκ  τού  όλου  τών  άρχαίων  βίοϋ, 
δείξασα  τήν  περί  του  γάμου  παρ'  αΰτοΐς  ίδεαν, 
τήν  εν  τε  τή  οικία  και  τή  κοινωνία  θέσιν  τής 
γυναικός  απέναντι  τού  ανδρός,  τήν  μητρικήν 
αυτής  άδράνειαν  και  ανικανότητα  και  τήν 
σχετικώς  προς  ταύτα  αμφότερα  δεδομένην  αυ- 
τή παίδευσιν  και  άνατροφήν,  άπερ  πάντοτε  έ- 
μόρφουν  και  παρεσκεύαζον  τήν  γυναίκα  τοιαύ- 
την,  οΐαν  παριστώσιν  αΰτήν  οί  τραγικοί  άνα- 
φορικώς  τού  τής  συζύγου  και  μητρός  προορι- 
σμού αυτής  και  τής  μετά  τού  ανδρός  συμβιώ- 
σεώς  της,  κχί  κατέληξε  τον  λόγον  είς  τήν  πε- 
ρισπούδαστον  πάντοτε  ίδέαν,  ότι  ταύτα  πάντα 
διώρθωσε  τό  άναγεννητικόν  πνεύμα  τού  Χρι- 
στιανισμού, όστις  είναι  ό  γενέτης  τού  περι- 
λαλήτου'τών  ήμετέρων  χρόνου  πολιτισμού,  και 
προς  όν  όφείλομεν  ένδόμυχον  εϋγνωμοσύνην, 
διότι  τήν  αληθή  σχέσιν  τού  άνθρωπου  προς 
τό  θείον  κατέδειξε,  πάντα  έν  τή  οικεία  θέσει 
ήγαγε,  τον  άνδρα  έ'θηκεν  όπου  δεϊ  άπέναντι 
τής  γυναικός  και  τήν  γυναίκα  άπέναντι  τού 
άνδρός  άναδείξας  αΰτήν  ώς  μητέρα,  !ώς  σύζυ- 
γον, ώς  άδελφήν,  ώς  θυγατέρα,  γνησίαν  ίέρειαν 
και  λειτουργόν  και  έντολοδόχον  τής  θείας  προς 
τον  άνθρωπον  άγάπης.  Και  τοιαύτη  μεν  ή 
γυνή  έστι  νΰν  έν  τω  πραγματικώ  χριστιανικοί 
βίω  και  οφείλει  είναι,  τοιαύτη  δέ  και  έν  τνί 
νέα  τραγωδία  παρίσταται. 

Τοιαύτα  παρά  τής  σοφής  διευθύντριας  τής 
Παλλάδος  άκούσαντες,  πλείω  δέ  περί  τών  σή- 
μερον και  τών  έν  τω  μέλλοντι  γυναικών  έλπί- 
σαντες  και  διά  τούτο  εύθυμότεροι  καταστάν- 
τες  έχωρήσαμεν  είς  τό  κέντρον  τής  όντως  πνευ- 
ματικής εκθέσεως,  έ'νθκ  χαρά  και  ευφροσύνη 
έβασίλευε,  γέλωτες  δέ  και  άστεϊσμοί  τον  αι- 
θέρα έπλήρουν,  εξ  ων  πάντων  και  ένοήσαμεν, 
ότι  έν  τή  χώρα  τών  μελιφρόνων  οϊνων  και  τών 
οινοπνευμάτων  άφικόμεθα-  κατάκοποι  δέ  όντες 
ούκ  άπηξιώσαμεν  έγγύτερον  τούτοις  έλθεϊν,  ίνα 
και  τινα  έκ  τών  κόπων  άναψυχήν  εύρωμεν. 
Και  πρώτω  έπλησιάσαμ.εν  τω  άρχαϊκάς  έπί 
τών  οϊνων  τάς  όρέζεις  εχοντι,  τω  μεΛιχράτω 
δέ  και  τω  άνθοσμάι  χαίροντι  κ.  Όδυσσεϊ  Αν- 
δρεάδη, όστις  περί  τών  παρά  τοις  άρχαίοις 
οϊνων  τούς  λόγους  έποιεϊτο. 

Ό  φερέπονος  τού  Συλλόγου  ειδικός  γραμ- 
ματεύς κ.  "Οδυσσεύς  Ανδρεάδης  μετά  βρα- 
χύ προοίμιον,  έν  ώ  παρατηρεί,  ότι  και  έκ  τών 
περί  οϊνου  παρά  τοϊς  ήμετέροις  προγόνοις  πολ- 
λά δυνάμεθα  νά  διδαχθώμεν,  εισέρχεται  είςτό 
κύριον  θέμα  τής  ομιλίας  αύτοΰ.  Κατ'  άρχάς 
προ  τής  γνώσεως  τού  οϊνου,   λέγει  ό  κ.  Άν- 


ί 


78  Ο  Ε\  Κ  ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

δρεάδης,  οί  "Ελληνες  μετεχειρίζοντο  ώς  ιδιαί- 
τερων εΰφρόσυνον  και  ύγιεινόν  ποτόν  το  γάλα" 
ακολούθως  όμως  ό  οίνος  γενόμενος  γνωστός  ύπο 
τάς  έτι  θυμηδεστέρας  αΰτοΰ  ιδιότητας  επε- 
κράτησε, καθ'δσον  μάλιστα  άπαντα  τα  μέρη 
της  Ελλάδος  άφθονον  οϊνον  παρήγον.  Έπί 
Όμηρου  οϊνον  έπινον  ού  μόνον  οί  άνδρες  αλ- 
λά καϊ  αί  γυναίκες  και  τα  παιδία"  και  προς 
ύποστήριζιν  της  γνώμης  αΰτοΰ  ταύτης  πολλά 
άνέφερε  χωρία  έκ  του  Όμηρου.  Ακολούθως 
περί  του  τόπου  της  εμφανίσεως  του  οϊνου  τινά 
προειπών,  παρατίΟησιν  εΐτά  τινα  περί  των  ει- 
δών του  οϊνου  έπί  Όμηρου  και  περί  της  ώς 
έκ  του  χρώματος  αΰτοΰ  διαστολής"  ό  κάλλι- 
στος δέ  του  μέλανος  οϊνου,  «ΐθοπος,  έρνθροϋ, 
ήν  ό  γερούσιος.  Μετά  ταύτα  ποιείται  λόγον 
περί  των  μεθ'  "Ομηρον  οϊνων,  ους  και  έκ  του 
χρώματος  διέκριναν  εις  μέΑα,γα}  Λευχον  •/.-Α 
κιρρό)·,  ί/.ανόν  έπί  των  τοιών  τούτων  ιδιοτήτων 
ποιησάμενος  λόγον  ό  κ.  Ανδρεάδης,  και  έπί 
του  τόπου  της  παραγωγής  αυτών,  και  ανα- 
φέρει τους  μάλλον  φημιζομένους  οίνους,  τον 
Χΐον,  τον  Λέσβιον,  τον  Θάσιον,  τον  Κρήτα, 
τδν  Κωον,  τον  'Ρόδιον,  τόν  Πίπαρήθιον,  τον 
Κερκυραϊον  και  άλλους,  και  βρα  νέα  αττα  πε- 
ρί των  ιδιοτήτων  εκάστου  λέγει.  Και  παρά 
τοις  άρχαίοις  ώσαύτως,  ώς  και  παρ'ήμΐν,  πε- 
ριζήτητος έτύγχανεν  ό  παλαιός  οίνος  και  προς 
βεβαίωσιν  τούτου  ικανά  αναφέρει  /ωρία,  εν  οις 
και  τό  του  Άλέξιδοςπαρ'  Άθηναίω.  «  Ουδέν 
γ  έοικ  ανθρώποις  οϊνω  την  φύσιν"  ό  μεν  γάρ 
άπογηράσκων  αηδής  γίγνεται,  οϊνον  δέ  τον 
παλαίτατον  σπουδάζομεν  ό  μεν  δάκνει  γάρ·, 
ό  δ*  ιλαρούς  ημάς  ποιεί». 

Ακολούθως  λόγον  ποιείται  περί  των  δια- 
φόρων σκευασιών  του  οϊνου  διά  της  άναμίςεως 
διαφόρων  άλλων  ουσιών,  ήτοι  περί  του  άτθο- 
σμίου  και  με.Ιιχράτου  γινομένου  διά  της  μετά 
μέλιτος  αναμίξεως,  περί  του  μετά  θαλάττης 
τεθα.Ιατΐωρέ^ου.  Είτα  έρχεται  εις  τό  περί  κρά.- 
σεως  του  οϊνου  μετά  του  ύδατος  κατά  τήν 
πόσιν  αΰτοΰ,  περί  τοΰ  κρατήρος,  έν  ω  αύτη 
έγίγνετο,  περί  τών  διαφόρων  οΐνοφόρων  αγ- 
γείων, κυπέλλων  και  λοιπών  έκπωμάτων,  πε- 
ρί της  ψύξεως  τοΰ  οϊνου  και  τοΰ  τρόπου  αύ- 
τής.  Ειπώ;  δ'  έν  τέλει  καί  τινα  περί  τοΰ  γνω- 
στού ζύθου  καΟήδυνε  διά  πάντων  τούτων  τών 
ήδέων  περί  οϊνου  λόγων  αΰτοΰ  καί  έποίησεν 
ήμάς  αΐσθανθήναι  τήν  τε  εΰωδίαν  τοΰ  άνθο- 
σμίου  καί  τήν  γλυκύτητα  τοΰ  μελικράτου'  ϊ- 
στι  γάρ  καί  τις  διά  τών  ώτων  ηδονή.  Κατα- 
παύει δέ  τήν  όμιλίαν  αΰτοΰ  συμβουλεύων  καί 


φιλολογικός  σύλλογος. 

συνιστών  τήν  χρήσιν  τοΰ  οϊνου,  ο  Ία  ν  περ  καί 
ο'ι  πρόγονοι  έποιοΰντο,  άείποτε  έν  μέτρω,  διό- 
τι έπί  πάσι  μέν,  μάλιστα  δέ  πάντων  έπί 
τοΰ  οϊνου  άρμόζει  ειπείν  τό,  «  πάντων  μέτρον 
άριστον,  ύπερβασίη  δ'  άλεεινή  ». 

Μόλις  δ'  ούτος  τοσαΰτα  ειπών  άπεπαύσα- 
το,  ήκούσθη  ή  στεντορεία  φωνή  τοΰ  Έςογω- 
τάτου  ΐατροΰ  κ.  Ζίφου,  όςτις  έν  ένθουσιασμώ 
τήν  τοΰ  οινοπνεύματος  δύναμιν  έξιστορών  έ- 
φώνει  τάδε. 

Ό  πρώτος  άνθρωπος,  όςτις  άφήσας  εϊς  τήν 
έπήρειαν  όπόν  καρπών  έ'πιεν  αΰτόν  ΰποστάντα 
ζύμωσιν,  6  πρώτος  χημικός,  όςτις  άποστάΕας 
τόν  οπόν  τοΰτον  έπέτυχε  τό  οινόπνευμα,  ου- 
δέποτε ήδύναντο  νά  φαντασθώσιν  οποίαν  έπιρ- 
ροήν  ήδύνατο  νά  έξασκήση  έφ'  όλης  της  αν- 
θρωπότητας τό  προϊόν  τοΰτο  της  ζυμώσεως. 

Τό  οινόπνευμα  έξήσκησεν  έπί  τοΰ  ανθρωπί- 
νου πολιτισμού  έπιρροήν  πολύ  μεγαλειτέραν 
εκείνης,  ήν  έξήσκησεν  ή  πυρίτις,  ό. τηλέγρα- 
φος, ό  σιδηρόδρομος,  ϊσως  ϊσην  προς  τήν  της 
τυπογραφίας.  Καί  όντως,  "λέγει,  ό  κύριος  Ζϊ- 
φος,  έάν  άφαιρέσητε  ·τά  οινοπνευματώδη  ποτά 
άπό  τοΰ  κόσμου,  θέλετε  έχει  νέον  κόσμον  με- 
τά νέων  άνθρώπων,  νέων  ήθών  καί  έθίμων, 
νέων  τρόπων  τοΰ  ένεργεϊν  καί  σκέπτεσθαι, 
νέαν  θρησκείαν  καί  φιλοσοφίαν,  ένί  λόγω  νέον 
τρόπον  τοΰ  ζην  καί  άποθνήσκειν. 

Ό  πλούσιος  "Αγγλος  καταπολεμεί  τό 
δρΙβθΠ  του  διά  τών  λαμπρών  οϊνων  τοΰ  Χθ- 
Γβ3  καί  τοΰ  ορΟΓΐθΓ,  ους  μετάγει  ταζειδεύων 
εις  τάς  Ινδίας,  όπως  εξευγένιση  τό  άρωμα, 
έν  φ  ο  Κάτοικος  "της  Καμτσάτκας  καταπίνει 
τεμάχιον  μήκωνος,  αΐΏ3ηίΙα  ΠΚΊδΟαπα,  ό- 
πως διέλθη  όλόκληρον  νύκτα  έν  μέθη.  Παντκ- 
χοΰ  πίνουσι  καί  μεθύσκονται"  καί  έάν  είςέτι 
ύπάρχΥ)  φυλή,  ήτις  δεν 'έ'πιε  καί  δέν  έμε'Ουσε, 
καί  εις  αύτήν  θά  φέρη  ό  πολιτισμός  τό  με,θυ- 
στικόν  τοΰτο  δηλητήριον,  όπως  ή  ναρκώση 
αύτήν  ή  έΕαφανίση"  καθότι,  όπως  τά  πυροβό- 
λα τοΰ  Κπίρρ  καί  τά  όπλα  τοΰ  ΜίίΤΊίηί, 
ούτω  καί  τό  οινόπνευμα  έζοντόνει  λαούς  καϊ 
καταστρέφει  πόλεις. 

Μεγάλη,  άναβοα  ό  επιστήμων  Ασκληπιό-* 
δης,  μεγάλη  δύναμις  τό  οινόπνευμα!  καϊ  γάρ 
μεγάλη  ή  δύναμις  έκείνη,  ήτις  δύναται  νά 
δώση  πτερά  εις  τήν  μεγαλοφυίαν  καϊ  νά  τήν 
ρίψη  εις  τό  φρενοκομεϊον  καϊ  νοσοκομεΐον.  Ίνα 
άποθάνη! 

Μεγάλη  δύναμις  τό  οινόπνευμα  ! 

Είναι  ή  ποίησις  τοΰ  μή  ποιητού, 

ή  νεότης  τοΰ  γέροντος, 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


70 


ή  ισχύς  τοΰ  άσθενοΰς, 

ό  πλούτος  του  πένητος, 

(χέλι  και  χολή, 

βάλσαμον  καϊ  δηλητήριον. 

Τοιούτον,  λέγει,  τό.  οινόπνευμα  !  άλλα  τί 
γίνεται  εΐςα,/Οέν  εις  τον  οργανισμον  τοΰ  άν- 
θρωπου ; 

Κατά  τινας  (Λεν  καίεται  ένούμενον  μετά 
του  όζυΫονου  καϊ  επέχει  τόπον  τροφής,  κατ' 
άλλους  οέ  μέρος  μεν  αΰτοϋ  καίεται,  μέρος  δέ 
έςέοχ εται  διά  των  ουρών.  Είς  μικράς  δόσεις 
αυξάνει  την  θερμοκρασίαν  καϊ  ταχύνει  την 
κυκλοφορίαν,  είς  μεγάλας  δέ  επιφέρει  τό  εναν- 
τίον. 

Φαίνεται  δέ,  λέγει  ό  του  Ιπποκράτους  θε- 
ράπων, ότι  το  οινόπνευμα  πολλήν  έ'/ει  συμ- 
πάθειαν  προ;  τόν  έγκέφαλον,  διότι  ό  ΡοΓΓΪΘ 
άποστάςας  400  γραμμάρια  νευρικής  ουσίας 
μεθυσθέντος  δι'οΐνοπνεύματος,  εύρε  3,25  οινο- 
πνεύματος" είτα  δε  προτίμα  τους  πνεύμονας, 
του:  νεφρούς  και  εν  τέλει  τους  μυς. 

Ή  χημική,  φυσιολογική,  ιατρική,  υγιεινή, 
οικονομική  και  ήθική  ιστορία  του  οινοπνεύμα- 
τος είναι  έ'ργον  μεγάλης  μεγαλοφυίας  και  φαί- 
νεται ότι  μέχρι  τοΰδε  ή  μεγαλοφυία  αύτη  δέν 
έφάνη  επί  της  σφαίρας. 

Έπί  Ελισάβετ  "Αγγλο:  φυσιολόγος  διαιοεϊ 
τους  μεθύσους  ώς  έξης: 

ά.  Είς  πίθηκους,  ή'τοι  τους  μεθύσους  άνθρώ- 
πους  εκείνους,  οϊτινες,  έπειδάν  πίωσι,  πηδώσι, 
τραγωδοΰσι,  χορεύουσιν. 

β'.  Εις  Λέοντας,  ήτοι  άνθρώπους,  ο'ίτινες, 
έπειδάν  μεθυσθώσι,  θραύουσι  πάν  ω  τινι  αν 
έντύχωσιν. 

γ'.  Είς  χοίρους,  ήτοι  άνθρώπους,  οΐτινες 
κατχ  την  μέθην  αυτών  καθίστανται  χονδρώ- 
δεις  καϊ  βάναυσοι  τάς  εκφράσεις. 

δ'.  Είς  πρόβατα,  ήτοι  άνθρώπους,  οΐτινες 
μεθυσκόμενοι  οϊονται  σοφοί  είναι,  οϋδεμίαν  δέ 
λέςιν  προφέρουσι. 

έ.  Εις  βρασιιένουϊ ,  οΐτινες  έν  τη  μέθη  αυ- 
τών συγκινούνται  είς  δάκρυα  τρυφερά,  .  σέ  ε- 
ναγκαλίζονται, σοι  λέγουν  «  σέ  άγαπώ  »,  άλ- 
λα καϊ  ταυτοχρόνως  φιλοδωροΰνται  καϊ  γρόν- 
θον  κατά  τών  οφθαλμών  του  άγαπωμένου. 

στ  .  Είς  αίγας,  άνθρώπους,  οΐτινες  μεθυ- 
σθέντες  δεινώς  τραγίζουσι. 

ζ'.  Είς  ά.Ιώπεχας,  οίοι  οί  "Ολλανδοί,  οΐτι- 
νες ούοέποτε  άλλοτε  ύπογράφουσι  συμβόλαια, 
παρά  έν  ώρα  μέθης  αυτών. 

Ώς  πρός  δέ  τήν  κατανάλωσιν   τών  οινο- 


πνευματωδών ποτών  ό  κ.  Ζ.ΐφος  αποφαινόμε- 
νος λέγει,  ότι  αύτη  είναι  μεγίστη,  λ.  χ. 

Λι'τρ.  κατ  "έτος 

εΥ  Μεγάλη  Βρεττανίκ  47,600,000 
»  Γερμανία  40,187,000 
»   Αμερική  14,978,800 
»  Αυστρία  12,176,900 
»  Βελγίω  7,902,000 
»  Γαλλία  7,370,000 
»   'Ρωσσία  2,210,000 
»   "Ολλανδία  1,552,000 
»  Δανία  1,100,000 
»  Σουηδία  906,000 
»  Νορβεγία  656,000 
»  Λουξεμβούργο)  656,000 
"Ινα  παρατήρηση  δέτις,  όπόσα  κακά  παρά- 
γει ή  κατάχρησις  τών  οινοπνευματωδών  πο- 
τών, σημειοϊ,  ότι  έν  διαστήματι  δέκα  ετών  ή 
Αμερική  άπώλεσε  δύο  έκατομμύρια. 

Έχάθησαν  300,000  ανθρώπων 

είς  τό  πτωχοκομεΐον  100,000  » 
είς  τάς  φύλακας  150,000  » 

είς  τό  φρενοκομεϊον        7,000  » 
έγένοντο  1,500  δολοφονίαΐ" 

»  2,000  αύτοκτονίαι" 

))  200,000  χή^αι· 

^  100,000  ορφανά. 

Τό  οινόπνευμα  άλλοιοΰν  άπαντα  τά  όργανα 
τοΰ  άνθρωπίνου  σώματος  φέρει  νοσήματα  τών 
νεφρών,  τοΰ  ήπατος,  της  καρδίας  θανατηφόρα. 
Επειδή  δέ  έχει  ίδιαιτέραν  συννένειαν  μετά 
του  εγκεφάλου,  γίνεται  πολλάκις  πρόξενον  δια- 
ταράξεων τών  διανοητικών  δυνάμεων.  Ούτω 
κατά- τάς  νέας  στατιστικάς  1 5  °/0  οί  έν  τοις 
φρενοκομείοις  είσί  φρενοβλαβείς  έκ  τοΰ  οινο- 
πνεύματος. Καϊ  έν  τούτοις  πίνουν  και  θα  πί- 
νουν, διότι,  έάν  προ;  στιγμήν  άφαιρέσητε  τά 
οινοπνευματώδη  ποτά,  θέλετε  στερήσει  τάς  Κυ- 
βερνήσεις τών  πόρων  πρός  διατήρησιν  τών 
στρατών  των!  Άθλιότης  ! 

Τό  οινόπνευμα  λοιπόν  μέγα  καλόν  καϊ  μέ- 
γα κακόν  είναι  ή  γυνή  καϊ  ή  κινίνη·  είς  μικράς 
δόσεις  παρατείνει  καϊ  ευτυχή  καθίστα  τόν  βίον, 
είς  μεγάλας  φονεύει"  είναι  μέσον  κοινωνικόν, 
μέσον  πρός  άνέγερσιν  τών  ψυχικών",  σωματι- 
κών και  διανοητικών  δυνάμεων,  υποστηρίζει 
τόν  άνθρωπον  είς  τήν  κατά  τών  στοιχείων  πά- 
λην  και  ανακουφίζει  αυτόν  είς  τόν  φυσικόν  και 
ηθικόν  πόνο'ν  του.  Ζήτω  τό  οινόπνευμα!  έπϊ 
τέλους  άναβοα  ενθουσιώδη;.  Κάϊ  ήμάς  τοσοΰ- 
τον  ένεθουσίασεν,  έπιβεβαιώσ:'.ς  μάλιστα  ώς  ε- 
πιστήμων ·  τοΰ  πράγματος,  ότι  τό  οινόπνευμα 


80 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΘΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


έστιν  η  εμπνευσις  τοΰ  μη  ποιητοΰ,  ωστε  α 
μυστί  πολύ  θά  έπίνομεν  το  οινόπνευμα,  ίνα  ■ 
και  ποιητικώτεροι  γενώμεθα,  εί  (λυι  έτερος  ο- 
μότεχνος τοΰ  άνωτέρω  άγορητοΰ  έπελαμβά- 
ν3το  τοΰ  βραχίονος  ήμών  και  το  έστερ.μένον 
κύπελλον  άπό  της  χειρός  άφήρει,  ό  Έξ.  ιατρός 
κ.  Λούσης,  συμβουλεύων  ήμΐν  να  μή  πίωμεν 
πρότερον,  πριν  άν  αυτού  άκούσωμεν,  όστις  και 
προίκα  τοιαύτα  τινα  περί  των  τοΰ  άλκοολι- 
σμοΰ δυνάμεων  διεκοίνωσε. 

Περί  της  σχέσεως  τοΰ  ά.Ικοο,Ιισροΰ ,  λέγει 
ό  κύριος  Λούσης,  προς  την  φρενοπάθειαν,  ήτοι 
τοΰτο  μεν  όπόσον  έπιδρα  επί  της  ψυχής  εις 
βλάβην  και  παράκρουσιν  αυτής  ή  αλκοολική 
δηλητηρίασις  η  εκ  της  χρήσεως  των  οινοπνευ- 
ματωδών προκύπτουσα,  τοΰτο  δε  εΐ  άρα  ό  ά.Ι- 
χοο.Ιισμος  υπάρχει  τι  όμοιον  και  όμοιότροπον 
και  ταύτόσηρ.ον  τή  φρενοπάθεια  η  έτερον  έ- 
κάτερον,  και  έντεΰθεν  εΐ  συμφέρει  τη  νοσηλεία 
των  αλκοολικών  να  μεταφέρωμεν  και  θερα- 
πεύωμεν  αυτούς  εν  νοσοκομείοις  και  φρενοκο- 
μείοις,  ώς  τοΰτο  πλεισταχοΰ  εισέτι  γίνεται,  εΐ 
δε  μή,  τί  δέον  γενέσθαι,  τοΰτο  έξεταστέον. 

Δια  παρατηρήσεων  δηλονότι  στατιστικών, 
ακριβών  και  εν  επιστήμη  γενομένων,  βεβαιοΰ- 
ται  ήδη  άπό  τίνος  και  προβάλλει  καθ'ήμέραν 
προδηλότερον,  ότι  τών  φρενοπαθών  ό  άριθμός 
χωρεί  εις  διηνεκή  και  άκατάσχετον  αύξησιν 
όσημέραι,  χωρεί  δέ  ούτω  τό  κακόν  ουχί  καθ' 
εαυτό,  άλλα  παράπλευρον  έτέρω  κακώ,  τη  οΐ- 
νοφλυγία,  βαϊνον  ή  κατ' άπλούστερον  λόγον, 
τό  κακόν  της  φρενοπάθειας  χωρεί  εις  διηνεκή 
πάντοτε  δείνωσιν  ουχί  παράπλευρον  άλλ'  έπό- 
μενον  έκείνω  τω  έτέρω,  τη  οΐνοφλυγία  'δήλον 
ότι,  ώς  τό  άποτέλεσμα  τω  αΐτίω  και  ώς  άπ' 
αύτοΰ  κατά  πολύ  έξηρτημένον.  Και  άποδεί- 
κνυται  σύμπασα  αύτη  ή  λυπηρά  άλήθεια  εν 
μαθηματική  ακρίβεια  και  δι'  άριθμών.  Ούτω 
π.  χ.  οτι  εν  μέν  τη  Αμερική  τό  τρίτον  τών 
φρενοπαθών  εχουσιν  άφορμήν  πρώτην  και  μό- 
νην  τόν  άλκοολισμόν,  έν  δέ  τη  Γερμανία  και 
Γαλλία  28  περίπου  τοις  100,  εν  δέ  Αγγλία 
25%,  έν  Σουηδία  30°/0,  έν  "Γωσσία  20°/0 
και  έν  ταϊς  άλλαις  έπικρατείαις  σχεδόν  ο- 
μοίως. 

Τοΰτο  καταδεικνύει  φανεράν  και  μεγάλην 
την  έπίδρασιν  τοΰ  άλκοολισμοΰ  έπί  τής  ψυχής· 
ύπορ.ιμνήσκει  ήμϊν  συν  τούτω  και  ότι  έν  τω 
καταλόγω  τών  διαφόρων  ειδών  φρενοπαθειών, 
— διαταραχής  φρενών,  παραλυτικής  φρενοβλα- 
βείας,  ύστερικής  παραφροσύνης,  επιληπτικής 
φρενοβλαβείας,  βλακίας,  ίδιωτισμοΰ  κλπ. — έ- 


καστης τούτων  ώς  έξ  ης  προύκυψεν  αι- 
τίας και  τό  όνομα  φερούσης,  δέον  έν  τω  κα- 
ταλόγω τούτω  νά  γίνηται  ιδιαιτέρα  μνεία  και 
τών  νόσων  τής  ψυχής  τών  υπό  τοΰ  άλκοολι- 
σμοΰ προκαλουμένων,  οίον  δη,  ή  άλκοολική 
διαταραχή  φρενών,  άλκοολική  μανία,  άλκοο- 
λική βλακία  κλπ.  κλπ.  ομοίως  δηλαδή  ώς 
και  έν  έκείναις-  άναγκαϊον  εις  την  άκρίβειαν 
και  όμως  σπανιώτατα  γινόμενον  υπό  τών  έκα- 
σταχοΰ  φρενολόγων. 

Ύπομιμνήσκει  δέ  προσέτι  και  πείθει  ημάς 
ή  φωνή  τών  άριθμών  εκείνων,  ότι  αί  διάφοροι 
τής  ψυχής  παθήσεις  αί  τόν  άλκοολισμόν  άρ- 
χήν  εχουσαι  άποτελοΰσι  τάξιν  νόσων  πάντη 
διαφόρων  τών  άλλων  φρενοπαθειών  κατ'  αί- 
τίαν  και  φύσιν  και  δή  και  κατά  τρόπον  θερα- 
πείας. 

Τούτων  δ'  ούτως  κατ'  άλήθειαν  εχόντων 
προβάλλει  ή  έρώτησις:  Συμφέρει  άράγε  εις 
τήν  βελτίωσιν  τών  έξ  άλκοολισμοΰ  παθόντων 
τάς  φρένας  ή  έγκατάκλεισις  αυτών  έν  φρενο- 
κομείοις,  όπερ  δέ  και  χείρον  έν  νοσοκομείοις  ; 
Τής  παθήσεως  ταύτης  ούσης  κατά  φύσιν  όλως 
διαφόρου  τών  άλλων  τής  ψυχής  παθήσεων, 
τίνι  λόγω  και  τίνι  δικαίω  έγκατακλείεται  ό 
άλκοολικός  και  νοσηλεύεται  ομοίως  ώς  και  έν 
τω  χώρω  έκείνω,  έ'νθα  και  εϊτις  άλλος  μανικός 
ή  παράφρων  ή  βλάξ  ;  Και  δέν  άντίκειται  τοΰ- 
το, λέγει  ό  παθολόγος  έταϊρος  ημών  κ.  Λού- 
σης, εις  τό  συμφέρον  τής  τε  θεραπείας  και  αυ- 
τής ταύτης  τής  επιστήμης; 

Τό  δίκαιον  και  όρθόν  τών  σκέψεων  τούτων 
διιδόντες  άπό  ολίγων  έτών  άνδρες  έν  τη  Ε- 
σπερία διαπρεπείς  έν  επιστήμη  τε  και  πείρα 
άνέλαβον  τόν  καλόν  άγώνα  τής  συστάσεως  ι- 
διαιτέρων ιδρυμάτων,  άού.Ιων  κληθέντων  και 
έν  αϋτοϊς  επεχείρησαν  τήν  περίθαλψιν  και  θε- 
ραπείαν  τών  δυστυχών  έκείνων  (μεθύσων,  οί- 
νοφλύγων,  ποτών  και  τών  τοιούτων)  εϊτε  πα- 
θόντων ώς  έκ  τής  μέθης  τάς  φρένας,  εϊτε  και 
μή  παθόντων  (έπειδή  και  μόνη  αυτή  ή  μέθη, 
ή  προς  τό  μεθύσκεσθαι  δηλονότι  τάσις,  και 
καθ'  έαυτήν  έξεταζομένη  τυγχάνει  ούσα  ουδέν 
άλλο  ή  ψυχής  πάθησις,  αυτό  τοΰτο  φρενοβλά- 
βεια)-  και  περιθάλπουσι  λοιπόν  αυτούς  κατ' 
όλως  διάφορον  τρόπον  ή  τούς  έν  φρενοκομείοις, 
κατ'  άλλην  δηλ.  μέθοδον  και  άλλοίαν  άγωγήν 
και  κατ'άλλον  τρόπον  νοσηλείας  καίέπέτυχον 
έπέτυχον  αυτοί,  έν  ώ  τών  έν  φρενοκομείοις  έγ- 
•κεκλεισμένων  άλκοολικών  ουδέποτε  ουδείς  έ- 
βελτιώθη,  πολλώ  δ' ήττον  έθεραπεύθη. 

Τήν  συνετήν  και  φιλάνθρωπον  ταύτην  με- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


Χ1 


λε'την  τελευτών  ό  έξο/ώτατος  ιατρός  κ.  Λού- 
σης ηύξατο,  ίνα  και  έν  τω  ήμετέρω  έθνικω 
φρενοκομείο)  η  τω  νοσοκομεία),  εν  τινι  γωνία 
αΰτών,  συσταθή  ποτέ  όμοιον  έκείνοις  ίδρυμα, 
π σνΛον  δηλονότι  των  ταλαίπωρων  τούτων  της 
κοινωνίας  ήμών  μελών  των  και  τη  οικογένεια 
και  φίλοις  και  έχθροΐς  εις  άχθος  και  αίσχος  ά- 
ποβαινόντων  έν  τω  πάθει  αυτών  τούτω  της 
ψυχής,  έν  τη  της  μέθης  δηλονότι  μανία. 

Τοιαύτα  δεινά  ΐδόντες  τά  έκ  των  οινοπνευ- 
ματωδών ποτών  αποτελέσματα,  άνεκρουσά- 
αεθχ  έν  τη  άποφάσει  ήμών  πρύμνχν  και  προ- 
ειλόμεθα  άντί  της  Άνακρεοντικης  φιλοποσίας 
την  Πλατωνικην  σωφροσύνην  και  φιλοσοφίαν 
και  ευθύς  έπί  τον  φιλοσοφοΰντα  κ.  Άριστο- 
κλέα  έτράπημεν,  όστις  κύριος  τοϋ*  πολλού  μέ- 
ρους  της  πνευματικής  πανηγύρεως  κάτοχος  ων, 
συνεκράτει  έν  γλυκυθύμω  θαυμασμώ  τους  ά- 
κροατάς  αύτοΰ,  ώς  λιγύς  τών  τοϋ  Συλλόγου 
διαλέξεων  άγορητής"  φιλοσοφών  δέ  έπί  του 
κυρίως  ανθρωπίνου  βίου  επτά  έποιήσατο  έσπε- 
ρινάς  διαλέξεις,  έν  αΐς  τοιάδε  τινά  διελέξατο. 

Τρεις  είσι,  λέγει  ό  κ.  Αριστοκλής,  αί  κύ- 
ρίαι  της  ψυχής  δυνάμεις,  δι'ών  αύτη  πραγμα- 
τοϊ  τον  άληθή  αύτη:  προορισμόν,  δεικνύουσα 
τον  κυρίως  άνθρώπινον  βίον  αύται  δέ  εΐσιν  η 
διάνοια,  ή  συναίσθησις  και  ή  έλευΟέρα  βούλη- 
σης. Ή  πρώτη  φωτίζει,  όδηγεΐ  και  υπόχρεοι"  ή 
δευτέρα  θερμαίνει,  έλκύει  και  κινεί-  ή  δέ  τρί- 
τη αποφασίζει  έλευθέρως,  ο, τι  διακελεύεται  ή 
διάνοια. 

Ή  διάνοια  διττώς  ενεργεί,  έποπτικώς  και 
διασκεπτικώς*  αντιλαμβάνεται  της  αληθείας 
αμέσως,  είτα  δέ  παρατηρεί,  έρευνα,  αναλύει 
τάς  γνώσεις  αυτής  και  ποικίλα  εξάγει  συμπε- 
ράσματα έκ  τών  καθολικών  καϊ  γενικών  μερι- 
κά, έκ  δέ  τών  μερικών  γενικά  και  καθολικά. 
Δια  της  παρατηρήσεως  γινώσκομεν  τά  μερι- 
κά, δια  της  άφαιρέσεως  και  συγκρίσεως  νοοΰ- 
μεν  τά  γενικά  και  τά  σταθερά"  άπο  τούτων 
δε  άνυψούμεθα  είς  το  καθολικόν,  τό  αναλλοίω- 
το/ και  το  άμετακίνητον.  Μανθάνομεν  ο, τι 
γίνεται  και  δ, τι  φαίνεται"  είτα  εύοίσκομεν  τους 
φυσικούς  τών  γινομένων  καϊ  τών  φαινομένων 
νόμους,  άπο  δέ  τούτων  είς  τους  αιωνίους  και 
ίναγκαίους  πάσης  όντότητος  νόμους  αναβαί- 
νουν. Ή  διάνοια  άποκαλύπτει  τό  αληθές, 
τό  άγαθόν,  τό  καλόν  και  την  συνεκτικήν  αυ- 
τών ενότητα,  τόν  Θεόν. 

Αΰτη  άπασα  ή  έκτενής  ύλη  έδιδάχθη  έν  ε- 
πτά,  ώς  έ'φθημεν   είπόντες,  διαλέξεσι,  λαμ- 
πρώς  διαποικιλθεϊσα  και   σαφηνισθεϊσα  δια 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΓΙ' 


πολλών  ιστορικών  παραδειγμάτων  προσφυών 
τοις  πράγμασι,  δια  της  Ιπίστημονικης  ανα- 
λύσεως πολλών  φυσικών  φαινομένων  καϊ  οΐά 
της  ευφραδέστατης  άναπτύξεως  πολλών  νόμων 
της  περί  ημάς  δημιουργίας. 

Τοιούτων  δέ  ό  έκ  τών  αντιπροέδρων  του 
Συλλόγου  τυχών  λαμπρών  άγορητών  χρέος 
αύτοΰ  ιερόν  ήγήσατο  έν  σπουδή  την  διαλυσο- 
μένην  ήδη  πανηγυριν  καταλιπεΐν  καϊ  είς  τό 
πλησίον  ιερόν  Όλυμπιακόν  άλσος  είσελθεϊν, 
όθεν  σπόρους  άκμαίους  ένδοξου  μύρτου  και  δά- 
φνης ιεράς  λαβών  έν  τη  λιπαρά  ταύτη  του 
Συλλόγου  γη  τεχνικώς  έ'σπειρεν,  έν  ή  τών  α- 
ναγκαιοτάτων στοιχείων  τυχόντες  είς  ζωην 
καϊ  βλάστησιν  άνέθορον,  του  γλυκερού  δέ  φυ- 
τικού γάλακτος  ώς  πρώτης  τροφής  τυχόντες 
καϊ  αύξήσαντες  τάχιστα  την  καλήν  αυτών 
κορυφην  έκ  τών  φιλόστοργων  σπλάγχνων  της 
γης  είς  τό  φώς  άνέφηναν.  Ποτίσας  δ'  αυ- 
τούς καταλλήλως  και  φιλοστόργως  σκαλεύσας 
ευτυχεί  ηδη  νά  έ'χη  εξ  αΰτών  έν  χερσϊ  θαλε- 
ρούς πτόρθους  μύρτου  και  δάφνης,  ους  είς  στέ- 
φανον  συμπλέκων  τάς  φιλότιμους  κεφάλας  τών 
κλεινών  του  βήματος  τών  δημοσίων  διαλέξεων 
άγορητών  στέφανοι  εύγνωμόνως. 
Τη  25  Απριλίου  1884. 

ό  αντιπρόεδρος 
ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  έ'κ- 
θεσιν  τών  έργασιών  της  Αρχαιολογικής  Επι- 
τροπής κατά  τήν  λήγουσαν  περίοδον,  έ'χουσαν 
ώδε. 

Κύριοι, 

Τοις  νομίμοις  πειθόμενοι  προσφέρομεν  καϊ 
κατά  τό  ένεστώς  έ'τος  τήν  έ'κθεσιν  τών  πρα- 
κτικών της  Επιτροπής,  ης  τυγχάνομεν  μέλη" 
δυστυχώς  όμως  ή  έ'κθεσις  ήμών  αύτη  άπολο- 
γία  μάλλον  τυγχάνει  ούσα  ή  διήγησις  πεπρα- 
γμένων. 

Ή  Αρχαιολογική  Επιτροπή,  Κύριοι,  και 
τοι  είς  οκτώ  τακτικάς  συνήλθε  κατά  τό  λήγον 
συλλογικόν  έ'τος  συνεδριάσεις  και  είς  τρεις  αλ- 
λάς εκτάκτους,  καίτοι  ζητήματά  τινα  και  έ- 
πιγραφαί  παρεπέμφθησαν  αυτή  πρός  μελέτην, 
τά  δέ  μέλη,  οις  άνετέθη  ή  μελέτη  καϊ  δια- 
λεύκανσις  τών  υποβληθέντων,  άσμένως  άπε- 
δέξαντο  αυτήν,  ούδεμίαν  μολαταύτα  εχει  νά 
δείξη  κατά  τήν  περίοδον  ταύτην  μελέτην  ή 
πραγματείαν,  οΰχϊ  διά  τήν  ραθυμίαν  τών  με- 


82  Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ 

λών  αύτής,  άλλα.  δια.  το  άσυσκεύαστον  και 
άμφίβολον  περί  την  δημοσίευσιν  των  μελετών 
αυτών,  διότι,  ως  δεν  λανθάνει  ύμάς,  Κύριοι, 
ή  δια  τύπου  έγκαιρος  έ'κδοσις  των  φιλοπονου- 
μένων  οϋ  μόνον  τη  επιστήμη  ωφέλιμος  έστιν, 
άλλα.  και  των  εργαζομένων  την  δικαίαν  φιλο- 
τιμίαν  ικανοποιεί. 

Της  ένδειας  ταύτης  τον  ευπρεπή  τούτον 
παρεχόμενοι  λόγον,  επειδή  αί  περί  την  έ'κδοσιν 
του  αρχαιολογικού  δελτίου  δυσκολίαι  ευτυχώς 
ήρθησαν,  εύελπιστουμεν,  ότι ήΈπιτροπη  ημών 
άναπληρώσει  οι'  εύετηρίας  κατά  την  έφεςής 
περίοδον  την  της  παρούσης  άφορίαν. 

Ό  κ.  πρόεδρος  της  Επιτροπής  προσήνεγ- 
κεν  αύτη  93  έπιγραφάς,  άς  εκ  Σικελίας  συ- 
νέλεξε και  αϊτινες  άντεγράφησαν  μέν  έν  τω 
κώδικι,  άλλ' ή  μελέτη  αϋτών  έμεινε  διά  την 
προσεχή  περίοδον. 

Κατά  τάς  τρεις  εκτάκτους  συνεδριάσεις  της 
Επιτροπής  συνεζητήθησαν  τά  περί  της  άπο- 
στολής  εις  Όδησσόν  εν  τω  κατά  ■  τό  ένεστώς 
έ'τος  συγκαλουμένω  έκεϊ  άρχαιολογικώ  συνε- 
δρίω  μέλους  τινός  του  Συλλόγου,  όπερ  παρα- 
στήσει αΰτόν  κατά  τό  έν  λόγω  συνέδρων.  Τάς 
περί  τούτου  γνώμας  ημών  ύποβάλλομεν  χωρίς 
έν  επιστολή  διά  του  προεδρείου  προς  τον  Σύλ- 
λογον . 

Τγ)  25  Απριλίου  1884. 

ιΗ  '  Αρχαιο.Ιογιχ,Ί]  Έπιτρο&ή 
&  0.  ΟίΙΚΤΙδ  πρόεδρος. 

5.  Οαιλέκτ. 

Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 

Ε.  ΡΕΑΙίδ. 

Α.  ΜΟΒϋΤΜΑΝΝ. 

I.  ΜΟΒϋΤΜΑΝΝ. 

Κ.  ΠΕΡΔΙΚΙΔΗΣ  γραμματεύς. 
Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

 ε·(ΜΧ>»3  

ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜ'. 

("Εκταχτος). 

Της  28  "Απριλίου  188·!. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΛΛΙΑΑΟΥ. 

'ΛναγνωσΟέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  έκτάκτου  συνεδριά- 
σεως, 

άγγέλλονται  τό  πρώτον  έπίτιμον  μέν  μέλος 
ή  Λ.  Σ.  ό  μητροπολίτης  Νικομήδειας  κ.  Φι- 
λόθεος Βρυέννιος,  αντεπιστέλλοντα  δέ  ή  Α. 


ΦΙΛΟλΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Πανιερότης  ό  πρώην  μητροπολίτης  Λαρίσσης 
κ.  Δωρόθεος  Σχολάριος  και  ό  κ.  Δ.  Χαβιαράς, 
λόγιος  έν  Σύμη,  προτεινόμενοι  υπό  του  προε- 
δρείου. 

Είτα  ό  ειδικός  γραμματεύς  κ.  Όδ.  Αν- 
δρεάδης άναγινώσκει  την  περιληπτικήν  έκθεσιν 
τών  κατά  τό  λήγον  συλλογικόν  έ'τος  εργασιών 
του  Συλλόγου1 . 

Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  πρό- 
τασιν  του  προεδρείου,  όπως  δοθώσι  τοις  ύπαλ- 
λήλοις  του  Συλλόγου  έπί  τ?)  λήξει  του  έτους 
ως  δώρον  δέκα  λίραι,  άνά  δύο  λίραι  έκάστω 
αυτών  πέντε  όντων. 

Της  προτάσεως  ταύτης  δέκτης  γενομένης, 

ό  γενικός  γραμματεύς  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή 
άναγινώσκει  την  έ'κθεσιν  της  κατά  την  έκ- 
πνέουσαν  περίοδον  αλληλογραφίας  του  Συλ- 
λόγου. 

Κατόπιν  δ'  αυτού 

ό  βιβλιοφύλαξ  και  επιμελητής  τών  άρχαιο- 
λογικών  συλλογών  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμενς  ά- 
ναγινώσκει ά)  τήν  έ'κθεσιν  τών  αρχαιολογικών 
συλλογών,  δι'  άς  διαφόρους  έποιήσατο  προτά- 
σεις" β')  τήν  της  βιβλιοθήκης,  δι'ήν  ωσαύτως 
διαφόρους  έποιήσατο  προτάσεις·  και  γ')  τ/)ν 
του  άναγνωστηρίου. 

Τον  κ.  Κεραμέα  διαδέχεται 

ό  ταμίας  κ.  Θ.  Κοσούδι^ς  και  άναγινώσ  .ει 
λεπτομερή  έ'κθεσιν  του  ταμείου  και  τον  ίσολο- 
γισμόν  τών  εσόδων  καϊ  έξόδων  της  εις  τό  τέρ- 
μα αύτής  ευρισκομένης  ένεστώσης  περιόδου  έ- 
χοντα ώδε. 

Κύριοι, 

Προςκληθεϊς  διά  της  ΰπό  ήμερομηνίαν  1 1 
Απριλίου  επιστολής  του  ημετέρου  προέδρου 
κ.  Κ.  Καλλιάδου,  όπως  κατά  τό  ΙΑ'  άρθρον 
του  κανονισμού  δώσω  κάγώ  λόγον  τών  διαχει- 
ρισθέντων  ύπ'  έμοΰ  καθ'  όλον  τό  συλλογι\όν 
έ'τος  χρημάτων  του  Συλλόγου,  εμφανίζομαι 
σήαεοον  ενώπιον  ύμών,  ίνα  εκπληρώσω  τό  ε- 
πιβαλλόμενόν  μοι  καθήκον. 

Πριν  δέ  εισέλθω  εις  τήν  ξηράν  τών  άριθρών 
άφήγησιν  φρονώ,  ότι  ή  υμετέρα  έπιείκεια  θέ- 
λει μοί  επιτρέψει  νά  εϊπω  ολίγα  τινά  έπί  τών 
άρθρων  Θ',  ΙΑ'  και  ΚΒ'  του  Κανονισμού, 


1)  Λί  εκθέσεις  αύται  τών  κοσμητόρων  επειδή 
περιλαμβάνονται  έν  περιλήψει  έν  τη  ετησία  7.  ροε- 
δρικη  λογοδοσία  παραλείπονται. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


83 


άναφορικώς  τών  καθηκόντων  και  υποχρεώσεων 
του  ταμίου  και  οδηγιών  προς  αυτόν. 

Κατά  το  Θ'.  άρθρον,  «  ό  ταμίας  είναι 
υπεύθυνος  δια  τα  έν  τω  ταμείω  χρήμα- 
τα, πρέπει  δέ  να  κάι/.νη  χρησιν  τών  επομένων 
τεσσάρων  βιβλίων,  ήτοι  Ημερολογίου  η  προ- 
χείρου, βιβλίου  δια  τάς  δαπανάς  και  προςό- 
δους,  ένός  τών  ετησίων  τακτικών  συνδρομών, 
και  έτέρου  τών  ενιαυσίων  ειδικών  ισολογισμών» . 
Και  καθόσον  μεν  άφορα  τα  βιβλία,  δεν  ή- 
κολούθησα  κατά  γράμμα  τον  κανονισμόν,  έ- 
σεβάσθην  πλην  αυτόν  κατά  τό  πνεύμα,  διότι 
μετεχειρίσθην  μόνον  δύο  βιβλία,  ή'τοι  εν  Βι- 
βλίον  ταμείου  και  έν  άλλο  ΚαΟολικόν  και  είς 
μεν  τό  Βιβλίον  του  ταμείου  καταχωρούνται 
άπασχι  αί  πράξεις,  ήτοι  αί  πρόσοδοι  και  δα- 
πάναι  κατά  τά  σχετικά  εντάλματα,  καθώς  και 
τά  εισπραττόμενα  παρά  τών  ετησίων  τακτι- 
κών κχ!.  εκτάκτων  συνδρομών  έν  δέ  τώ  Κα- 
θολικω  μεταφέρονται  αί  έν  τώ  Ταμείω  πρά- 
ξεις κατά  οικείας  μερίδας,  έκ  της  καταχωρή- 
σεως τών  όποιων  έξάγεται  ό  έτήσιος  ίσολογι- 
07.ός,  έξ  ου  φαίνεται  τό  αποτέλεσμα  τών  έρ- 
γ.'.σιών  του  Συλλόγου.  Καθ '  όσον  δ'  άφορα  τό 
π:ώτον  μέρος  του  άρθρου,  ητοι  τό  ύπεύθυνον 
τού  ταμίου,  ή  πείρα  άπεδειξεν,  ότι  ό  ταμίας, 
άφ'  ου  έκλενθη  και  λάβη  τόν  τιμητικόν  τού- 
τον τίτλον,  πρέπει  νά  παρουσιάζη  άτομον  ά- 
ξιό/ρεων,  όπερ  νά  εγγυάται  δι'  αυτόν  και  τά 
-/ρήματα. 

Κατκδέτό  ΙΑ'.  άρθ.  «έ'κθεσις  δαπανών  και 
προσόδων,  σημείωσις  καθυστερούντων  μελών 
ϊΓροο υπογεγραμμένη  παρά  της  Οίκον."  Επιτρο- 
πής, άφ'  ου  πρότερον  αύτη  έξετάση  τό  τα- 
μείο ν  (ητοι  τό  νρηματοκιβώτιον)  και  εύρη  τά 
ν.ζ'  '.ία  έν  τάςει».  Τό  πρώτον  μέρος  του  άρθρου 
τούτου  είναι  τυπικόν  και  τοΰτο  εκτελείται" 
δεν  εφαρμόζεται  πλην  δυστυνώς  τό  δεύτερον 
μέρος  τό  άφορών  την  Οίκονομικήν  Έπιτροπην 
η  -  ί-,ν  εκ  ταύτης  διοριζομένην  διμελή  έξελεγ- 
κτί'.ην  έπιτροπην,  ήτις  χάριν  λεπτότητος  και 
άβ;  οφροσύνης  δεν  προχωρεί  μέ/ρις  αυτοψίας 
νά  έξετκση  τό  έμπεριεχόμενον  του  χρηματο- 
κιβωτίου, άλλ'  άπλώς  περιορίζεται  ρίπτουσα 
μόνον  όμμα  έπϊ  τών  αριθμών  του  βιβλίου  του 
κρουσιαζομένου  ύπό  του  ταμίου,  όπερ  άνευ 
δυ·;κολίας  τινός  δύναται  νά  ή  άείποτε  έν  τάξει. 

Ή  πε'ρα  μας  άπέδειξεν,  ότι  ό  Σύλλογος 
πρέπει  νά  λάβη  αέτρα  αυστηρότερα,  νά  κα- 
τ:/■ στη ση  ύπεύθυνον  την  Οίκονομικην  Έπιτρο- 
πην οια  τάς  πράξεις  του  κατά  καιρόν  τα- 
μίου, νά  εφοδιάσω  δε  αυτήν  με  τοιαύτας  οδη- 


γίας, ώστε  αύτη  έν  καιρώ  τώ  δέοντι,  υπα- 
κούουσα τη  φωνή  του  καθήκοντος,  νά  άπεκ- 
δύηται  μικρόν  τι  της  αίδούς  και  νά  έρευνα,  αυ- 
στηρώς τά  ένδότερα  τοΰ  ταμείου,  μέχρις  ότου 
ευρέθη  τό  άληθές  και  πραγματικόν  ποσόν  τό 
παρουσιαζόμενον  εν  τώ  βιβλίω. 

Κατά  δέ  τό  ΚΒ '  άρθ. .  «διαγραφή  και  άπά- 
λειψις  άπό  τοΰ  μητρώου  τών  τακτικών  μελών 
τών  καθυστερούντων  τάς  συνδρομάς  των».  Τό 
άρθρον  αΰστηρότατον  και  λίαν  σκληρόν  εΰτυ 
χώς  δεν  έλαβε  χώραν  ή  εφαρμογή  αύτοΰ,  άλ- 
λως ήθέλομεν  άριθμεϊ  σήμερον  όλίγιστα  μέλη. 
Δια  της  διαγραφής,  Κύριοι,  στερούμεθα  της 
χάριτος  τοΰ  νά  έ'χωμεν  έπιδεικτικόν  άριθμον 
μελών,  όπερ  είναι  στολισμός  μέγας·  δεύτερον  ά- 
πο/ωριζόμεθα  άτόμων  δυναμένων  χρησιμεΰσαι 
ηθικώς  τώ  Συλλόγω'  και  τρίτον  προξενεϊται 
οΰ  μικρά  τώ  Συλλόγω  υλική  ζημία,  διότι  πα- 
ρετήρησα,  ότι  πολλά  μέλη  καθυστεροΰντα  έπΐ 
πενταετίων  έπλήρωσαν  διά  μιας  άπάσας  τάς 
όφειλομένας  αυτών  συνδρομάς,  άμα  ηϋνοήθη- 
σαν  παρά  της  στιλβούσης  Καλλιφςρνίου  τύ- 
χης" ώστε  έκ  τούτου  δηλον  γίγνεται,  ότι  ά- 
παντα τά  μέλη  της  τοιαύτης  κατηγορίας  έμ- 
φοροΰνται  υπό  της  καλής  διαθέσεως  τοΰ  πλη- 
ρώσαι.  Τά  τοιαύτα  μέλη  μη  έχοντα  άποτίσαι 
την  έαυτών  συνδρομήν  συστέλλονται  φυσικώ 
τώ  λόγω  προσελθεΐν  και  είς  τάς  τακτικάς  τοΰ 
Συλλόγου  συνεδριάσεις.  Προς  θεραπείαν  τοΰ 
κακοΰ  και  προς  εΰκολίαν  τών  χρεωστών  του, 
καλόν  ήθελεν  είσθαι  νά  συγκατατεθη  ό  Σύλλο- 
γος νά  παραχωρήση  αϋτοΐς  τό  δικαίωμα  νά 
πληρόνωσι  ποσοστόν  τι  κατά  μήνα,  ώστε  είς 
προσδιωρισμένην  τινά  προθεσμίαν  νά  έξοφλη- 
θώσι  τά  οφειλόμενα.  Τοιουτοτρόπως  ό  Σύλλο- 
γος ωφελείται  διττώς,  πρώτον  διότι  δεν  χάνει 
τά  αξιότιμα  μέλη,  και  δεύτερον  διότι  μετά  τί- 
να καιρόν  θά  είσπράξ·/]  τά  χρήματά  του. 

Ήδη  έμβαίνω  είς  τό  προκείμενον. 

Μετά  τήν  άπαίσιον  έκείνην  διά  τόν  Σύλ- 
λογον  ήμέραν,  τήν  8  Ιουνίου  τοΰ  1883, 
καθ'ήν  ούτος  έστερήθη  τής  είς  χρεώγραφα  και 
χρήματα  περιουσίας  αύτοΰ  άνερχομένης  είς 
1000  περίπου  λίρας,  έπόμένον  ήτο  νά  περιέλ- 
θη  ούτος  είς  δυσχερή  οίκονομικήν  θέσιν,  καθότι 
πολλας  προς  πολλούς  είχεν  υποχρεώσεις,  έν  δέ 
τω  ταμείω  οΰδένα  όβολόν  είχεν.  Ή  θέσις  αύ- 
τη κατέστησε  τους  δανειστάς  άγριωτέρους  και 
άπαιτητικωτέρους,  ο'ίτινες  ουδέν  άλλο  έ'πρατ- 
τον  ειμή  νά  πιέζωσι  τό  προεδρεϊον  ζητοΰντες 
έπιμόνως  νά  πληρωθώσι. 

Δεινόν  πράγμα,   Κύριοι,   οπόταν  ό  τίμιος 


84 


Ο  ΕΚ  ϋΩ\  ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΟΓΟΣ. 


χρεώστης  πιέζηται  άπό  δανειστήν  φρονοΰντα, 
ότι  κινουνευει  νά  άπολέστι  τά  γρήματά  του. 
Ευτυχώς  τό  ταμεΐον  έν  σμικρώ  χρονικώ  δια- 
στήματι  έξεπλήρωσε  τάς  υποχρεώσεις  του  και 
είσήλθεν  εις  όμαλήν  και  κανονικήν  θε'σιν  λει- 
τουργούν τακτικώς"  και  τοΰτο  χάρις  είς  τον 
ήμέτερον  πρόεδρον,  δια  των  προσπαθειών  του 
όποιου  είσεπράξαμεν  λίρ.  150  περίπου  έκτης 
δοθείσης  θεατρικής  παραστάσεως,  έλάβομεν  δέ 
και  λίρας  100  παρά  της  Φιλανθρωπικής  και 
Εκπαιδευτικής  Άδελφότητος. 

Σήμερον  ύπάρχουσιν  έν  τω  ταμείω  Μράι 
οθωμανικαι  νρυσαΐ  πεντήκοντα  πέντε  και  33 
εκατοστά,  άφοΰ  έπληρώθησαν  άπασαι  αί  δαπά- 
ναι,  τακτικαί  και  έκτακτοι,  όλου  του  συλλο- 
γικού έτους,  καθώς  άκόμη  και  Μραι  έΰΰομή- 
κοντα  δια  τά  Ζωγράφεια  διαγωνίσματα,  τάς 
όποιας  ό  Σύλλογος  έττλήρωσεν  έκ  των  ίδιων, 
διότι  αί  σταλεϊσαι  παρά  του  δωρητοΰ  δι'  αυ- 
τόν τον  σκοπόν  λίοαι  όθωμανικαί  εκατόν  άπω- 
λε'σθησαν.  Επειδή  δε  ό  λόγος  περί  άπωλείας, 
επιτρέψατε  μοι  και  αύθις,  όπως  προσθέσω  δύο 
λέξεις  επί  του  αντικειμένου  τούτου. 

Μετά  τό  πάθημα  πολλαί  κατακραυγαί  κα- 
τά του  Συλλόγου  έ'λαβον  χώραν,  ιδίως  δέ  κα- 
τά του  προεδρείου,  ότι  δήθεν  ένεκεν  άδεξιότη- 
τος  απώλεσε  τήν  περιουσίαν.  Πικρά  τω  όντι 
ή  απώλεια  τοσαύτης  περιουσίας,  άλλ'  άδικος, 
άδικωτάτη  ή  μομφή.  Έπί  του  ζητήματος 
τούτου  προτιμώ  νά  μή  έκταθώ"  τούτο  μόνον 
δεν  δύναμαι  νά  αποκρύψω,  ότι  τοιαΰτά  τινα 
έφρόνουν  οί  δυνάμενοι  νά  παράσχωσι  πλου- 
σίαν  τήν  βοήθειαν  αυτών  υπέρ  τοΰ  Συλλόγου, 
και  τούτο  κάπως  άπέτρεψε  τό  προεδρεΐον 
του  νά  προβή  είς  συνδρομήν  παρά  των  ομο- 
γενών. 

Περαίνων,  Κύριοι,  τον  λόγον  μου  οφείλω  νά 
σας  γνωστοποιήσω,  ότι  άνέλαβον  τά  καθήκον- 
τά  μου  χωρίς  νά  διαδεχθώ  τι  άπό  τό  παρελ- 
θόν σύστημα-    ό  κ.  I.  Γεωργαντόπουλος  μοί 


πχρέδωκε  βιβλία,  χρεωστικά  και  εν  άριστεϊον 
/ρυσουν,  άτινα  παρέδωκα  είς  τό  γραφεϊον  του 
Συλλόγου.  Είμαι  δέ  και  ανεξέλεγκτος,  διότι 
ή  Οικονομική  Επιτροπή  δέν  είχε  τον  άπαι- 
τούμενον  καιρόν  νά  με  έξελέγξη.  Ή  πρα,ξις 
αύτη,  πιστεύω,  θά  γείνη  άκολούθως. 

Τό  ετος  τοΰτο  εισήχθησαν  είς  τό  Ταμεϊον 
λίρ.  όθ.  771  και  35  °/0,  εξήχθησαν  δέ  έξ  αυ- 
τού λίρ.  676.02. 

Μοί  παρεδόθησαν  εκ  του  γραφείου  άποδεί- 
ξεις  καθυστερούντων  μελών  παλαιαί  181"  έξ 
αυτών  έπληρώθησαν  μόνον  40,  μένουσι  προς 
εί'σπραξιν  141.  Έξεδόθησαν  τό  ετος  τοΰτο  α- 
ποδείξεις 277,  είσεπράχθησχν  έξ  αυτών  144, 
μένουσιν  άνείσπρακτοι  133.  Άπασαι  αί  α- 
ποδείξεις τών  τακτικών  μελών  ανέρχονται  είς 
458"  είσπραχθεϊσαι  184,  καθυστερούμεναι 
274-  τό  ποσόν  τοΰτο  έξελεγχθεν  ύπ' έμοΰ  ευ- 
ρίσκεται είς  χείρας  τοΰ  είσπράκτορος  Ν.  Κρι- 
τικίδου  έκπληροΰντος  πιστώς  τά  χρέη  του. 

Διπλώματα  διά  νέα  μέλη  έξεδόθησαν  13, 
είσεπράχθησαν  δέ  10. 

Αί  έκτακτοι  συνδρομαί  αναβιβάζονται  τό 
έ'τος  τοΰτο  είς  λίρ.  208.26,  κατά  τήν  έπο- 
μένην  διασάφησιν.  Παρά  της  Φιλεκπαιδευτι- 
κής και  Φιλανθρωπικής  Άδελφότητος  Λ.  100" 
Άδελφότητος  Ξηροκρήνης  Λ.  47.78.  Είς- 
πράξεις  άπό  τήν  έργατικήν  τάξιν  Λ.  24.19* 
παρά  Πασπάτη  και  Σκυλίτζη  Λ.  12.  ΙΟ-  ά- 
πό τήν  πτώχευσιν  Λ.  20.60,  και  γρόσια  20 
άπό  Λεβή  χαρτοπώλην.  Δαπάναι  τακτικαί  και 
έκτακτοι  Α.  602.77.  Διά  τήν  πληρωμήν  αυ- 
τών έξεδόθησαν  παρά  τοΰ  ήμετέρου  προέδρου 
110  εντάλματα  ύπ'  άρ.  1110,  1124,  1125 
και  1132—1238·  τό  ΰπ'άρ.  1133  ένταλμα 
δέν  παοουσιάσθη  μέχρι  σήμερον.  Ταΰτα  πάντα 
καταθέτω  σήμερον  είς  τό  γραφεϊον  τοΰ  Συλ- 
λόγου. 

Ιδού  ό  Ισολογισμός  τοΰ  1883 — 84  και  ό 
προϋπολογισμός  τοΰ  1884 — 85. 


II  Ρ  λ  Κ  Τ  I  Κ  λ 


85 


ΚΙΝΗΣΙΣ  Τ-Α-ΙνΙΕΙΟΥ 


τοΰ  έν  ΚωνΰτανζινονπόΛβι  Ελλάνικου  Φιλολογικού  Συλλόγου 
κατά  το  αυλλογικόν  έτος  1888 — 84-. 


:Ε&σπράξε&ς. 


Τακτικαι  Έτήσ.  Συν? 


Λ.Τ.  184 


διπλωμάτων. 


Δικαιώματα 
Μαυροκορδάτ.  Βιβλιοθ. 
"Εκτακτοι  Συνδρομαί 
Πιστωτχί  διχφοροι 


θεατρική  παράστχσις   » 

Πώλησις  πεοιοδικοϋ- 


10  — 
150  — 

208  26 
73  25 

145  19 
—  65 


I 

|Μισθοδοσίαι   Λ.Τ.  176 

|  Μαυροκορδάτ.  Βιβλιοθ....  »  120 

&  Φωτισμός  και  θέρμανσις...  »  30 

$Ζωγράφειον  διαγώνισμα...  »  70 

ϊί  Έκτακτοι  δαπάναι   »  58 

^Χάρτης  Χερσ.  Τείνων   »  20 

|  "Εξοδα  Γραφείου   »  19 

[I]  Πυρ  ασφάλιστρα   );  13 

|  Βιβλιοθήκη   »  20 

Ι  Διάφορα  Έξοδα   »  13 

Π  ε  ρ  ιο  δικό  ν   »  54 

Άναγνωστήριον   »  4 

Πιστωταί  διάφοροι   »  73 

Κ.  Άρχαιολ.    Έπιτρ   »  1 

Μετρητά   »  95 


31 

83 

643/4 

75 

36 

01 

79 

15 

25 

11 

33 


Λαβείν    Λ.Τ.  771  35 


ΕΞΔΓΟΜΕΝΟΝ 


γ  Γ/ς  όιαχειρίοεοκ  του  ταμείου  τοΰ  'έτουο.  1888  —  84- 


Λ.Τ. 


Έτήσιαι  συνδρομαί  μελών 
Μ'/υροκορδάτειος  Βιβλιοθ. 
Δ'.Λα-.ώματα  διπλωμάτων. 

Έκτακτοι  συνδρομαί  

Θεατρική  παράστασις  

Πώλησις  περιοδικού   » 


184  — 
30  — 
10  — 

208  26 
145  19 
—  65 


Τ·7,  28  Απριλίου  1884. 


Μισθοδοσίαι  

Φωτισμός  και  θέρμανσις... 
Ζωγράφειον  διαγώνισμα.. 

Έκτακτοι  δαπάναι  

Χάρτης  Χερσ.  Τειχών  

Έξοδα  Γραφείου  

Πυρασφάλιστρα  

Βιβλιοθήκη   

Διάφορα  έ'ξοδα  

Περιοδικών  

Άναγνωστήριον  

Κώδηξ  'Λρχαιολ.  Έπιτ.. 
ΚερΠη  και  Ζ^μίαε... 


Λ.Τ. 


Λ.Τ.  578  10 


Ό  Ταμίας 
Θ.  Λ.  ΚΟΣΟΤΔΙΙΣ. 


176  — 
30  31 
70  — 
58  81  % 
20  83 

19  643/4 
13  75 

20  36 
13  01 
54  79 

4  15 
1  11 
95  33 


Λ.Τ.  578  10 


86  Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΙΚΟΣ 

Ό  κ.  πρόεδρος  προτείνει,  δπως,  επειδή  δια. 
της  έκθέσεως  αύτοΰ  δ  κ.  ταμίας  σπουδαιό- 
τατα; έποιήσατο  περί  του  ταμείου  σκέψεις,  ή 
έκθεσις  αύτοΰ  παραπευ.φθτ}  τη  Οικονομική  Ε- 
πιτροπή, ήτις  έκμελετήσασα  αυτήν  να  ύποβά- 
λη  τάς  έπ'  αύτής  σκέψεις  τω  Συλλόγω. 

Ό  κ.  Ηρ.  Βασιάδης  υποστηρίζει  την  πρό- 
τασιν  του  κ.  προέδρου  ώς  λίαν  άναγκαίαν, 
καθόσον  εισέτι  ούκ  έγένετο  και  ή  ύπό  της  Οι- 
κονομικής Επιτροπής  έξέλεγξις  του  ταμείου, 
ώς  έδήλωσεν  ό  κ.  ταμίας. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  μετά  ταύτα  αιτείται 
πληροφορίας,  διατί  έν  τφ  ίσολογισμω  φέρον- 
ται 30  λίραι  της  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθή- 
κης ώς  μή  έξοδευθεϊσαι,  άφοΰ  και  ό  κ.  Κερα- 
μεύς  έλαβε  τας  120  λίρας  έκ  της  ετησίας 
προσφοράς  των  150  λιρών  του  κ.  Μαυρογορ- 
δάτου  και  τδ  τεύχος  τδ  πρώτον  έξετυπώθη. 

Ό  κ.  ταμίας  απαντών  λέγει,  δτι  αί  τριά- 
κοντα λίραι  δια  τήν  Μαυρογορδάτειον  Βιβλιο- 
θήκην  ουδόλως  έτι  ελήφθησαν  έκ  του  ταμείου, 
δι'  δ  και  ώς  μή  έξοδευθεϊσαι  φέρονται. 

Ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης  παρατηρεί,  δτι  ό  ί- 
σολογισμδς  του  κ.  ταμίου  ε/ ει  καλώς,  διότι 
έξετυπώθη  μεν  τδ  ά  τεύχος  της  Μαυρογορδα- 
τείου Βιβλιοθήκης,  δι'δ  ήσαν  προσδιωρισμέναι 
αί  τριάκοντα  λίραι,  αλλ*  εισέτι  δεν  έπληρώ- 
θησαν  ύπδ  του  ταιιίου  τα  εκτυπωτικά  και  ό 
λογαριασρ-δς  του  χάρτου  δεν  έξεκαθαρίσθη. 

Ό  κ.  Θ.  Κοσούδης  άναγινώσκει  τδν  προϋ- 
πολογισμών του  έπιόντος  συλλογικού  έτους 
1884—85. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  παρατηρεί,  δτι  τδ 
άναφερόμενον  κονδύλων  των  50  λιρών  δια  τδν 
χάρτην  τών  Χερσαίων  τειχών  της  Κων]πόλ?.ως 
δέον  να  έξαλειφθη,  καθότι  ή  έκδοσις  του  χάρ- 
του τούτου  και  ή  δαπάνη  έγένετο  ήδη"  ακο- 
λούθως έρωτα,  αν  ό  προϋπολογισμδς  συνεζητή- 
θη  έν  τν)  Οικονομική  Επιτροπή  και  άν  φέρη 
τάς  ύπογραφάς  τών  ρ.ελών  αυτής,  ώς  ό  κανο- 
νισμδς  διακελεύεται. 

Ή  πρώτη  παρατήρησις  του  κ.  Τ.  Καρα- 
θεοδωρη κρίνεται  όρθή  και  τδ  κονδύλιον  έξα- 
λείφεται'  έπί  δέ  της  δευτέρας 

ό  κ.  Κοσούδης  λέγει,  δτι  ή  Οικονομική  Ε- 
πιτροπή κατά  τήν  πρό  τίνων  ημερών  γενικήν 
αυτής  συνεδρίασιν  άνέθηκεν  αύτώ  συντάξαι  τδν 
προϋπολογισμόν,  δν  υπογράψει  ακολούθως. 

Άναγνωσθέντος  δέ  και  αύθις  του  προϋπο- 
λογισμού , 

ό  κ.  ' Ηρ.  Βασιάδης  θεωρεί  τά  έσοδα  λίαν 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

έξωγκωμένα.  Φρονών  δτι  αίρετωτέρα  ή  ΰπαρ- 
ξις  μείζονος  έλλείμματος  ή  ή  έξόγκωσις  τών 
εσόδων  πρδς  έλάττωσιν  αύτοΰ,  προτείνει  τήν 
έλάττωσιν  αύτών.  Κονδύλια  δέ  τών  έσόδων 
λίαν  εξογκωμένα  θεωρεί  τδ  τών  τακτικών  ε- 
τησίων συνδρομών  τών  μελών  έκ  400  λιρών 
και  τδ  τής  θεατρικής  παραστάσεως  έκ  250 
λιρών. 

Ό  κ.  πρόεδρος  δηλοΐ,  δτι  συμφωνεί  τω  κ. 
Βασιάδη  μόνον  ώς  πρδς  τδ  κονδύλιον  τών  τα- 
κτικών έτησίων  συνδρομών.  Περί  δέ  του  τής 
θεατρικής  παραστάσεως  φρονεί,  δτι,  καταβαλ- 
λομένης τής  δεούσης  ένεργείας,  ή  κτήσις  τοΰ 
ποσοΰ  τών  250  λιρών  κατορθοΰται. 

Ό  κ.  Κοσονδης  άποδέχεται  έλάττωσιν  τοΰ 
κονδυλίου  τών  τακτικών  συνδρομών  εις  300 
λίρας. 

Είτα  κατόπιν  παρατηρήσεων  τοΰ  κ.  προέ- 
δρου και  τοΰ  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  γίνεται  δε- 
κτή ή  προσθήκη  έτι  50  λιρών  εις  τάς  εκτά- 
κτους συνδρομάς.  Κατόπιν  δ' αύτοΰ 

Ό  κ.  πρόεδρος  σκληρδν  λίαν  ηγείται  τδ 
κονδύλιον  τών  έσόδων  έκ  τής  πωλήσεως  τοΰ 
περιοδικού  10  λίρας,  διότι  άφοΰ  έκδοθήσον- 
ται  τοσαΰτα  περιοδικά,  εξεδόθη  δέ  ήδη  ό 
χάρτης  τών  Χερσαίων  τειχών  τής  Κων]πό- 
λεως  και  έντδς  μικροΰ  έκδίδοται  και  ή  Μαυ- 
ρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη,  άδύνατον  ίνα  μή 
μείζων  πώλησις  γένηται. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρη  φρονών  έπίσης,  δτι 
γενήσεται  πώλησις  περιοδικών,  προτείνει  τήν 
αύξησιν  τοΰ  κονδυλίου  εις  50  λίρας. 

Τής  κατά  τήν  πρότασιν  τοΰ  κ.  Τ.  Καρα- 
θεοδωρή αυξήσεως  δεκτής  γενομένης, 

ό  κ.  πρόεδρος  εκφέρει  γνώμην,  δπως  έν  τω 
προϋπολογισμώ  φέρωνται  και  αί  έπί  ώρισμένω 
σκοπφ  προσφοραί  έξ  150  λιρών  τοΰ  κ.  θ. 
Μαυρογορδάτου  διά  τήν  όμώνυμον  αύτώ  βι- 
βλιοθηκών και  έξ  100  λιρών  τοΰ  κ.  Χρ.  Ζω- 
γράφου διά  τδ  όμώνυμον  αύτώ  διαγώνισμα. 

Ό  κ.  Θ.  Κοσονδης  λέγει,  δτι  δεν  προϋπε- 
λόγισε  ταΰτα,  διότι  εισέρχονται  και  έξέρχονται 
και  ίσολογίζονται. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  πολλάκις  τδ 
είσερχόμενον  ποσδν  είνε  άνισον  πρδς  τδ  έξερχό- 
μενον,  ώς  π.  χ.  κατά  τδ  λήγον  έτος,  καθ  ο 
ό  Σύλλογος  έδαπάνησεν  έξ  ίδιων  διά  τήν  έκ- 
δοσιν  τής  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης. 

ΊΙ  πρότασις  τοΰ  κ.  προέδρου  γίγνεται  δεκτή. 

Είτα  δ  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  τδ  κον- 
δύλιον τών  έκτάκτων  δαπανών  έστί  μέγα  και 
προτείνει  τήν  έλάττωσιν  αύτοΰ. 


Π  Ρ  Α  Κ 

Ο  χ.  Θ.  Κοσονδης  λέ*  ει,  ότι  τοσούτον  φέ- 
ρεται περίπου  και  έν  τω  ίο  Λογισθώ  του  λή- 
γοντος έτους,  διότι  έν  αΰτώ  περιλαμβάνονται 
καϊ  τα  έξοδα  της  παραστάσεως. 

Κατόπιν  ό  μέν  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  δίδω- 
σι  διασαφήσεις  έπϊ  του  κονδυλίου  -:ών  εξόδων 
γραφείου  λε'γων,  ότι  ταύτα  εΐσιν  άναγκαΐα,  διότι 
έν  αύτοϊς  περιλαμβάνονται  και  τα  ταχυδρομι- 
κά της  εις  τό  έξωτερικόν  αποστολής  τού  πε- 
ριοδικού, ό  δε  κ.  Αθ.  Παπ.  Κεραμέας  έπϊ 
τοϋ  κονδυλίου  τής  Βιβλιοθήκης  λέγων,  ότι  ά- 
νάγκη  τοϋ  ποσοΰ  προς  κατασκευήν  και  νέων 
θηκών,  δέσιμον  βιβλίων  καϊ  εναρξιν  τής  έκ- 
τυπώσεως  του  έπιστημονικού  καταλόγου  τής 
βιβλιοθήκης"   ό  δε  κύρ.   Χρ.  Χατζηχρήστου, 


Ακολούθως  ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  προτεί- 
νει, όπως  αίτηθη  ή  γνώμη  τής  Οικονομικής 
Επιτροπής  προς  κάλυψιν  του  έλλείμματος. 

Ό  κ.  Α.  Κεραμευς  φρονεί,  ότι,  έπειδή  ό 
κανονισμός  διακελεύεται,  ότι  ή  Οικονομική 
Επιτροπή  φροντίζει  περί  των  οικονομικών  του 
Συλλόγου,  ή  Οικονομική  Επιτροπή  έκ  καθή- 
κοντος οφείλει  να  πράξη  τούτο"  διό  μόνον  ΰ- 
πόμνησις  τούτου  δέον  γενέσθαι. 


Τ  I  Κ  Α  87 

πρόεδρος  τής  Συντακτικές  Επιτροπής,  λέγει, 
ότι  ή  Συντακτική  Επιτροπή  προϋπελόγισε  τό 
ποσόν  τών  670  λιρ.,  διότι  τοσούτον  απαιτεί- 
ται  όπως  έκδοθώσι  τά  μή  εκδοθέντα  περιοδι- 
κά, ή  Μαυρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη,  τό  άρ- 
χαιολογικόν  δελτίον  κλπ. 

Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  θεωρεί  περιττήν 
την  ΰπαρξιν  δύο  κονδυλίων  :  εκτάκτων  δαπα- 
νών και  διαφόρων  εζόδων,  διό  προτείνει  τήν 
έ'νωσιν  αυτών  εις  μόνον  εν  κονδύλιον  διαφόρων 
εζόδων  έκ  50  λιρών. 

Τούτου  δεκτού  γενομένου  τίθεται  εις  ψηφο- 
φορίαν  ό  προϋπολογισμός  κατ*  άρθρον  καϊ  έν 
συνόλω  καϊ  γίγνεται  δεκτός  ούτω  : 


175 

30 

40 

20 

40 

22 

15 
280 

10 
670 

50 
150 
100 

Ί\.Τ.  1602 


Τούτου  δεκτού  γενομένου, 

Ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμευς  προτείνει,  όπως 
Ικφρασθώσιν  αί  εΰ/αριστίαι  του  Συλλόγου  τω 
κ.  τααίκ  έπϊ  τή  διευθετήσει  του  ταμείου  καϊ 
έπϊ  τ?ϊ  λίαν  άκριβεϊ  εκθέσει  αύτου. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης, 

ό  γεν.  γραμματεύς  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  ά- 
ναγινώσκει  εντολή  του  προέδρου  έπιστολήν 
τής  /ήρας  κ.  Ελένης  Γ.  Ζαρίφη  εχουσαν  ώδε. 


ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  ΤΟΓ  ΕΤΟΪΣ  1884—85. 


-"Εσοδα- 


Τακτικαϊ  έτήσιαι  συνδρ...  Α. Τ, 

Δικαίωμα  διπλωμάτων..  » 

Θεατρική  παράστασις   )) 

Έκτακτοι  συνδρομαί   » 

Έκ  πωλήσ.  Περιοδικ   » 

Προσφορά  Χρ.  Ζωγράφου 

διά  τό  διαγώνισμα   » 

Προσφορά  Μαυρογορδ.  διά 

Μ.  Βιβλιοθήκην   )) 


Έλλειμ.αα. . 


___  |   ΉξοΒ»  

300              |  Μισθοδοσίαι   Λ.Τ. 

25               Π|  Φωτισμός  καϊ  θέρμανσις..  » 

250               Μ  Έξοδα  γραφείου   » 

250              «ι  Πυρασφάλιστρα   » 

50               «Βιβλιοθήκη   » 

«  Άναγνωστήριον    » 

100              &  Άρχ.  έπιτροπή   » 

11  Σουλίνειον  κληροδότημα. .  » 

150              [0  Άρναιολ.  συλλογαί   » 

Λ  Τ  Η  25 1  ^υντακτικ^  6πιτρο·πη   » 

[Ι]  Διάφορα  έξοδα   » 

Ι  Μαυρογορδάτ.  Β·.βλ   » 

»     477 ίϊ  Ζωγράφειον  διαγώνισμα..  » 

Α.Τ.  16021 


Ό  κ.  ταμίας  δηλοϊ,  ότι  υπάρχει  περίσσευμα  παρελθόν  Λ.Τ.  95.33. 


88 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΙ  ΦΙΑΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Άζιότιιιε  Κύριε  Πρόεδρε, 

Ό  προς  τον  Έλληνικόν  Φιλολογικόν  Σύλ- 
λογον  τά  ακραιφνέστατα  τρέφων  αισθήματα 
αείμνηστος  σύζυγος  μου  έν  ταΐς  τελευταίαις 
αΰτοΰ  βουλήσεσι  κατέλιπε  και  το  ποσόν  φράγ- 
κων είκοσι  χιλιάδων  (άρ.  20,000),  ίνα  χρη- 
σιμεύσωσιν  ύπέρ  των  έν  Κωνσταντινουπόλει 
άπορούντων  Σχολείων. 

Την  διάταξιν  ταύτην  του  μακαρίτου  συζύ- 
γου μου  κοινοποιούσα  ΰμϊν,  σπεύδω  να  παρα- 
καλέσω τον  Έλληνικόν  Φιλολ.  Σύλλογον  ως 
τον  άρμοδιώτατον  να  διανέμη  κατά  τάς  κρί- 
σεις και  πληροφορίας  αΰτοΰ  τ6  ρηθέν  κληροδό- 
τημα, δπως  εΰαρεστούμενος  άναλάβγι  το  βά- 
ρος τοΰτο  διανέμων  είς  τά  άπορα  της  πρω- 
τευούσης Σχολεία  όσον  ποσόν  έγκρίνει  δι'  έ/.α- 
στον  και  καθ'  οιονδήποτε  φρονεί  καταλληλό- 
τερον  τρόπον  έφ'ώ  καϊ  τρεις  μήνας  άπό  της 
άποβιώσεως  του  κληροδότου  κατά  ρητήν  θέ- 
λησίν  του  τεθήσεται  είς  την  διάθεσιν  του  Συλ- 
λόγου το  μνησθέν  ποοόν. 

Δραττομένη  της  ευκαιρίας,  ϊνα  εκ  προοι- 
μίων εκφράσω  τήν  εϋγνωμοσύνην  μου  προς  τον 
Σύλλογον  έπϊ  τη  άνατιθεμένγι  ταύτν)  αϋτώ  εν- 
τολή και  νά  τω  ευχηθώ  τά  βέλτιστα  προς  τήν 
εϋημερίαν  αύτοΰ,  έξ  ής  μεγίστη  προσγίνεται 
τω  έθνει  ωφέλεια,  παρακαλώ  άμα  το  Σεβ. 
Προεδρεϊον,  ίνα  δεχθη  τήν  έκφρασιν  της  ίξι- 
διασμένης  προς  αυτό  ύπο)^ήψεως  μου. 
Τη  27]9  Μαίου  1884. 

ΕΛΕΝΗ  Γ.  ΖΑΡΙΦΗ. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  της  επιστολής  ταύτης 

ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  ότι  αύτη  υπεβλήθη  τω 
προεδρείο)  κατά  τήν  χθες  γενομένην  συνεδρία- 
ση» αΰτοΰ,  ότι  τούτο  μετά  μεγάλης  συγκινή- 
σεως ήκουσεν  αυτήν  και  ότι  συνεπεία  ταύτης 
έ'γνω  και  προτείνει  τω  Συλλόγω,  ά)  όπως  ά- 
ποσταλη  τη  άξιοτίμω  κ.  Ελένη  Γ.  Ζχρίφη 
θερμή  ευχαριστήριος  επιστολή"  β')  όπως  πα- 
ραπεμφθή  τη  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  ή  ε- 
πιστολή προς  γνωμοδότησιν  περί  της  διανο- 
μής και  γ')  όπως  τά  οφειλόμενα  εκ  της  ετη- 
σίας προςφοράς  του  άειμνήστου  Γ.  Ζαρίφη, 
ήν  έποιεϊτο  διά  τά  άπορα  σχολεία,  σβεσθώσι. 

Λί  προτάσεις  αύται  του  προεδρείου  ομοθύ- 
μως γίγνοντχι  δεκταί. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΑ'. 

("Εκτακτος). 

Της  29   Απριλίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  Κ   ΚΑΛΛΙΑ  ΑΟΥ 

καϊ  παρόντων  34  ιιε.Ιων. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  προτέρας  εκτάκτου  σννεδριά- 
σεως,  ό  Σύλλογος  προβαίνει  είς  τάς  άρχαι- 
ρεσίας  αΰτοΰ  διά  τό  ΚΔ'  συλλογικόν  έ'τος 
1884—85.  Εκλέγονται  δέ 

Πρόεδρος  ό  κ.  Ήροχ.Ιής  Βασιάδης  διά 
ψήφων  20,  επιλαχόντος  τοΰ  κ.  Κ.  Καλλιάδου 
διά  ψήφων  12. 

Αντιπρόεδροι  οί  κκ.  "Ιωάννης  Γεωρ- 
γαντόπου.Ιος  διά  ψήφων  26  καϊ  Τηΐεμαχος 
Καραθεοδωρη  διά  ψήφων  19,  επιλαχόντος  τοΰ 
κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  διά  ψήφων  15. 

Γενικός  γραφ.μ.ατεί>ς  ό  κ.  Όδυσσεύς' 
Ανδρεάδης  διά  ψήφων  18  έπϊ  34. 

Ειδικός  γραμματεύς  ό  κ.  Νιχό.Ιαος 
Κάριος  διά  ψήφων  16  έπί  31,  τριών  λευκών 
άφαιρεθεισών. 

Βιβλιοφύλας"  ό  κ.  Αθανάσιος  Παππα- 
δόπου.ϊος  Κεραμεύς  διά  ψήφων  29  έπϊ  34. 

Ταμ.£ας  ό  κ.  Θεμιστοχ.Ιης  Κοσούδης  διά 
ψήφων  27  επι  ο4. 

Μετά  ταΰτα  εκλέγονται  προταθέντες  υπό 
τοΰ  προεδρείου 

Έ7ϊΐμ.ελν}ταΐ  της  μεν  όργανοθήκης  ό  και 
τέως  τοιοΰτος,  κ.  Τη.Ιέμανος  Καραθεοδωρη , 
τών  δέ  άρχαιολογικών  συλλογών  ό  καί  τέως 
τοιοΰτος,  κ.  Αθανάσιος  Παππαδόπου.ΐος  Κε- 
ραμεύς. 

Είτα  τη  τοΰ  προεδρείου  προτάσει  καταρτί- 
ζονται αί  'έζ  διαρκείς  Έπιτροπαί  τοΰ  Συλλό- 
γου ως  έξης  : 

ά)  Φιλολογική. 

Άρτευ,ιάδη;  Ίάκ.  — Λούσης  Βασ.  — Μα- 
λιάκας  Άβρ.  —  Νοννότης  Αίμ.  —  Ξχνθό- 
πουλος  Κωνστ.  —  Παππχδόπουλος  Κεραμεύς 
'ΛΘ.  —  Σχλτέλης  Θεμ.  —  Τάγης  Φίλιππος. 
—  Χατζηχρήστου  Χρ. 

β ')  Εκπαιδευτική. 

Ανδρεάδης  Όδ.  —  Αριστοκλής  Ίω.  — 
Βχλσαμχκης  ΊΙλ.  —  Γεωργαλάς  Κωνστ.— 
Γεωργαντόπουλος  Ίω.  —  Μαλλιάδης  Δ.  — 


Π  Ρ  λ  κ 

Μαλιάκας  'Αβρ.  —  Ξχνθόπουλος  Κωνστ.  — 
Παπαρρούσης  Πέτρος.  —  Παρανίκας  Ν.  — 
Πετρίδης  'Αντ.  —  Σαλτέλης  Θεμ.  —  Χα- 
τζηχρήστου Χρ. 

γ')  Έπιβτν}μ.ονική. 

Αποστολίδης  Γ.  —  'Αριστάρχης  Στ.  ■ — ■ 
Βαλσαμάκης  Ήλ.  —  Βαρότσης  Ίάκ.  — 
Βθη1νΟ\νδ1νί  Οΐΐ.  —  Καλλιάδης  Κωνστ.  — 
Καραθεοδωρή  Τηλ.  —  Λούσης  Β.  —  Μα- 
κρής  Κ.  —  Ναούμ  Άλ.  —  Νοννότης  Αίμ. 

—  Σταματιάδης  Δημ. 

5')  Συντακτική. 

"Αριστοκλής  Ίω.  —  'Αρτεμιάοης  Ίάκ.  — 
Κχρζθεοδωρή  Τηλ.  —  Ανδρεάδης  Όδ.  γεν. 
γραμματεύς.  —  Κάριος  Ν.,  ειδικός  γραμμα- 
τεύς· —  ό  γραμματεύς  της  Φιλολογικής  Ε- 
πιτροπής και  ό  της  'Αρ/αιολογικής. 

ε')  Αρχαιολογική. 

'Αριστάρ/ης  Στ.  — ΟδΙνβΓΐ  «Τ  —  ΟΐΙΓ- 

ΙΪ5  0.  6.  —  Όοπ§ηγ.  — ΑΙ.  8ογ1ϊιι.  — 
ΜΐΠίπ^βη  ΑΙ.  —  ΜοΓάΐΜΒηη  Α.  — 

ΜοΓάΙΐΏ&ηη  <Γ  —  Παππαδόπουλος  Κερα- 
μεϋς  Λ.  —  Περδικίδης  Κυριακ.  —  Σιδερό- 
πουλος  Ξ.  —  Τάγης  'Αναστ.  — \ν&3θ1ΐϊΠ- 

οίοπ. 

στ')  Οικονομική. 

Βελλογιάννης  Μ.  — Γεωργαντόπουλος  Ίω. 

—  Γκιών  Ίω.  —  Κοσούδης  Θεμ.  —  Κούπ- 
πας  Ίω.  —  Μαυρογορδάτος  Φρ.  —  Μπλε'σ- 
σας  Νικ.  —  Οΐκονομίδης  Βασ.  —  Σαρακιώτης 
Β.  —  Στεφάνοβικ  Π.  — Χατζόπουλος  I.  Κ. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

.  ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΒ'. 

(Τακτική). 

Της  30  Απριλίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  χ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ. 

?Αναγνωσθέντων  »αί  έ-ικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  προτε'ρας  συνεδριάσεως  άνακοι- 
νοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

ές  ης  ποφατίθεμεν  περίληψιν  τήςδε  της  επι- 
στολής- 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


Τ  I  Κ  Α.  80 

Της  έφορ;ας  και  δημογεροντίας  της  έν  Μι- 
τυληνη  κοινότητος  Πέτρας  άπο  15  παρελθόν- 
τος, έξαιτουμένων  βιβλία  έκ  των  πολλαπλών 
η  διπλών  της  του  Συλλόγου  βιβλιοθήκης. 

Είτα  άγγέλλονται  αϊ  τών  βιβλίων  προσφο- 
ραϊ  καϊ  εκφράζονται  εΰχαριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Εγκρίνεται  ή  σύνταξις  παρά  του  βιβλιο- 
φύλακος  καταλόγου  τών  διπλών  καϊ  πολλα- 
πλών της  βιβλιοθήκης  βιβλίων,  ί,'ν'  έκ  τούτων 
όρίση  ό  Σύλλογος  τά  παραχωρητέα  τη  κοινό- 
τητι  Πέτρας. 

Άγγέλλονται  το  δεύτερον  και  ψηφοφορηθέν- 
τες  γίγνονται  δεκτοί  έπίτιρ,ον  ρ.έν  μέλος  η  Α. 
Σεβ.  ό  μητροπολίτης  Νικομήδειας  κ.  Φι- 
λόθεος Βρυέννιος,  άντεπιστέλλοντα  ^δέ  ό  πα- 
νιερ.  πρ.  Λαρίσσης  κ.  Δωρόθεος  Σχολάριος, 
και  οί  κκ.  Θεμ.  Θεοχαρίδης,  συντάκτης  της 
Φωνής  ζής  Κύπρου,  καϊ  Δημοσθ.  Χαβιαράς. 

Ο  κ.  Ξ.  Σιδερύπουίος  άναγινώσκει  την 
πραγματείαν  αύτοΰ  «περί  του  Δαματρύος  τών 
Βυζαντινών  (του  νυν  Άλέμ-δάγ)*. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΓ'. 

(Ταχτική). 

Της  7  Μαίου  1884. 

Προεδρεύοντος  τοΰ  κ.  Κ.  ΚΑΑΑΙΑΛΟΥ. 

'Αναγνωσθέντων  και  έπικυρωθεντων  τών 
πρακτικών  της  προτέρας  συνεδριάσεως,  άνα- 
κοινουτχι  η 

αλληλογραφία , 

έξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τών  έξης  επι- 
στολών. 

Της  εφορείας  τών  έν  Τζιβαλίω  σχολών  άπ6 
16  Μαίου,  αιτουμένης  μέρος  του  κληροδοτή- 
ματος του  άοιδίμου  Γ.  Ζαρίφη. 

Της  εφορείας  του  έν  Φαναρίω  εθνικού 
Ίωαχειμίου  παρθεναγωγείου  άπο  2  Μαίου, 
ώς  ή  άνω. 

Τών  εκπαιδευτικών  καταστημάτων  Διπλο- 
κιονίου  άπο  5  Μαίου,  ώς  ή  άνω. 

Του  κ.  Ν.  Καρίου  άπο  3  Μαίου,  παραι- 
τουμένου της  ειδικής  γραμματείας  του  Συλ- 
λόγου λόγων  ένεκα  άνεξαρτήτων  της  θελήσεως 
αυτού. 


1)  "Ιδε  Παράρτημα  ΙΖ'  τόμου  σελ.  126. 


90 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ 


ΦΙΛΟλΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Του  βασιλικού  γραφείου  Στατιστικής  και 
Τοπογραφίας  της  Στουτγάρδης,  άγγέλλοντος 
την  άποστολήν  των  δημοσιεύσεων  αύτοΰ  του 
1883—84. 

Του  κ.  I.  Γεωργαντοπούλου,  προέδρου  της 
Οΐκονομ.  Επιτροπής  του  Συλλόγου,  περί  της 
του  ταμείου  καταστάσεως,  ούτως  έχουσα. 

Κύριε  Πρόεδρε, 

Συνεπεία  του  άπό  4/16  τρ.  μηνό ς  εγγράφου 
υμών  ή  Οικονομική  Επιτροπή  ώρισεν  έπι- 
τροπήν  συγκειρ.ένην  εκ  του  προέδρου  της 
και  τριών  ετέρων  μελών,  των  κκ.  I.  Κούππα, 
Φ.  Μαυρογορδάτου  και  I.  Βελλογιάννη,  ήτις 
μεταβάσα  σήμερον  παρά  τω  ταμία  του  Συλ- 
λόγου κ.  Θ.  Κοσούδη  έξήλεγξε  τα  βιβλία 
του  ταμείου  καϊ  όλους  τούς  λογαριασμούς  του 
λήξαντος  ήδη  ΚΓ'  Συλλογικού  έτους  και  εύρε 
τά  πάντα  έν  πλήρει  τάξει,  όπερ  και  έσημείω- 
σε  κάτωθι  της  τελευταίας  σελίδος  του  βιβλίου 
Ταμείου  και  του  Καθολικού. 

Της  εκθέσεως,  ην  ό  κ.  ταμίας  άνέγνωσε  τω 
Συλλόγω  κατά  την  συνεδρίασιν  αυτού  της  28 
Απριλίου,  ή  Οικονομική  Επιτροπή  λαβοΰ- 
σα  γνώσιν  ώς  και  τοΰ  υποβληθέντος  προϋ- 
πολογισμού, εγκρίνει  πληρέστατα  και  έκείνην 
και  τούτον. 

Ώς  προς  τήν  εύρεσιν  πόρων,  ιδίως  προς 
κάλυψιν  της  οφειλής  τοΰ  Σουληνείου  κληροδο- 
τήματος, άνάγκη  απόλυτος  δια  τήν  τιμήν  τοΰ 
Συλλόγου  νά  γείνη  σύντονος  ενέργεια  και  έπί 
τούτω  ή  Οικονομική  Επιτροπή  άσχοληθήσε- 
ται  προσεχώς  λίαν  συντόνως. 

Λέξασθε,  κύριε  Πρόεδρε,  τήν  διαβεβαίωσιν 
της  άκρας  προς  ύμάς  τιμής  και  ΰπολήψεώς  μου. 
Τ5)  7  Μαΐου  1884. 

Ό  πρόεδρος  τής  Οίκον.  Επιτροπής 
I.  ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ. 

Άγγέλλονται  αί  τών  βιβλίων  προσφοραϊ 
και  εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Αί  αιτήσεις  τών  εφοριών  τών  εκπαιδευτη- 
ρίων περί  τοΰ  Ζ.  κληροδοτήματος  παραπέμ- 
πονται τή  Έκπαιδ.  Επιτροπή. 

Άγγέλλεται  ή  παρ  αίτησις  τοΰ  εκ  τών  τέως 
τακτικών  μελών  κ.  Έμμ.  Μαυρογορδάτου. 

Άγγέλλεται  τό  πρώτον  τακτικόν  μέλος  ό 
κ.  Κωνστ.  Τσιούλκας,  πρώην  διευθυντής  τών 
Ζαριφείων  Διδασκαλείων  έν  Φιλιππουπόλει, 
προτεινόμενος  ύπό  τών  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου, 
Τ.  Καραθεοδωρή,  και  Όδ.  Άνδρεάδου. 


Ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινούται,  ότι  μεταβάς 
μετά  τοΰ  ειδ.  γραμματέως  κ.  Όδ.  Άνδρεά- 
δου και  τού  βιβλιοφύλακος  κ.  Α.  Παππαδ. 
Κεραμέως  παρά  τή  Α.  Σ.  τω  μητροπολίτη 
Νικομήδειας  κ.  Φιλοθέω,  έπέδωκεν  αύτώ  τό  δί- 
πλωμα της  άρτι  γενομένης  εκλογής  αύτοΰ  μέ- 
λους επιτίμου  τοΰ  Συλλόγου  προσφωνήσας  τά 
δέοντα.  Ή  Α.  Σεβ.  άπαντώσα  τή  προσφω- 
νήσει τού  προέδρου  εξέφρασε  τήν  εύγνωμοσύ- 
νην  αυτής  τω  Συλλόγω  επί  τή  εκλογΤ)  αυτής 
ώς  έπιτίρ.ου  μέλους  και  ηύξατο  τω  Συλλόγω 
τά  βέλτιστα. 

Ό  κ.  Ά0.  ΠαππαδόπουΛος  Κεραμευς  άγ- 
γέλλει,  ότι  τό  πρώτον  τεύχος  της  Μαυρογορ- 
δατείου  βιβλιοθήκης  άπεπερατώθη  και  εστίν 
ετοιμον  προς  διανομήν,  παρακαλεί,  όπως  άρι- 
θμός  τις  τευχών  εξ  αυτής  ποτραχωρηθή  αύτώ 
προς  διανομήν  τοις  φίλοις  αύτοΰ  και  προτείνει, 
ά)  όπως  τό  έκ  τής  πωλήσεως  τευχών  της 
Μαυρογορδατείου  βιβλιοθήκης  προελευσόμενον 
χρήμα  δαπανάται  υπέρ  αυτής"  και  β')  όπως 
έκφρασθώσιν  αί  εύχαριστίαι  τού  Συλλόγου  τοις 
Πατράσι  τής  εν  Αέσβω  μονής  τοΰ  Λειμώνος 
δι'  άς  παρέσχον  ευκολίας  τω  άντιπροσώπω 
τοΰ  Συλλόγου  τφ  μεταβάντι  προς  άναγραφήν 
ή  και  άντιγραφήν  τών  έν  τή  μονή  αυτών  κα- 
τακειμένων  χειρογράφων,  και  όπως  άποστα- 
λώσιν  αϋτοϊς  άντίτυπά  τινα  τής  Μαυρογορ- 
δατείου Βιβλιοθήκης  και  βιβλία  τινά  ώς  δώ- 
ρον  έκ  τής  βιβλιοθήκης  τοΰ  Συλλόγου. 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  θεωρεί  δικαίαν 
τήν  αϊτησιν  τοΰ  κ.  Άθ.  Παππαδοπούλου  Κε- 
ραμέως, όπως  παραχωρηθώσιν  αύτώ  δωρεάν 
άντίτυπά  τινα  τής  Μαυρογορδατείου  Βιβλιο- 
θήκης προς  διανομήν  ύπ'  αύτοΰ  τοις  φίλοις 
αύτοΰ,  οϊτινες  και  πιθανόν  ταύτην  λαμβάνον- 
τες νά  παράσχωσιν  αύτώ  και  πληροφορίας  χά- 
ριν τής  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης.  Ό  κ. 
Χρ.  Χατζηχρήστου  προτείνει,  όπως  παραχω- 
ρώνται  τω  κ.  Κεραμεϊ  50  άντίτυπά  και  είτα 
ύποστηρίζει  και  τήν  πρότασιν  αύτοΰ,  όπως  τό 
έκ  τής  πωλήσεως  τών  τευχών  τής  Μαυρογορ- 
δατείου Βιβλιοθήκης  προερχόμενον  χρήμ*  δα- 
πανάται ύπέρ  αυτής. 

Ό  κ.  Όδ.  ΆνδρεάδηΓ  άποδέχεται  τήν 
πρότασιν  τοΰ  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  όπως 
παραχωρώνται  τω  κ.  Κεραμεϊ  50  άντίτυπά 
τής  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης,  άντικρούει 
δέ  τήν  πρότασιν  τοΰ  κ.  Κερκμέως,  όπως  όρί- 
ση  ό  Σύλλογος  νΰν  τά  έκ  τής  πωλήσεως  τής 
Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης  φρονών,  ότι 
ουχί  καλόν,  ϊνα. δεσμεύσγι  εαυτόν  ό  Σύλλογος 


11  Ρ  Α  Κ 

άπό  του  νυν  δια  τ6  μέλλον,  και  ότι,  καθά  νο- 
μίζει, κατά  τάς  ιδιαιτέρας  διατάξεις  της  Μαυ- 
ρογορδατείου Βιβλιοθήκης  χ9)ς  κατά  τό  παρελ- 
θόν έ'τος  ψηφισθείσης  τό  έκ  της  πωλήσεως 
προερχόμενον  ποσόν  έστι  προς  όφελος  του 
Συλλόγου . 

Ό  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  υποστηρίζει  την 
πρότασιν  του  κ.  Κεραρ-έως  και  αύθις  φρονών, 
ότι  ή  Μαυρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη  έστί  τι  ξέ- 
νον τω  Συλλόγω  ώς  προς  τάς  εισπράξεις  και 
δαπάνας  αΰτοΰ. 

Ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  ύποστηρίζων  τον 
κ.  Όδ.  Άνδρεάοην  θεωρεί  την  πρότασιν  του 
κ.  Κεραμέως  άντικειμένην  τω  προϋπολογισθώ 
του  Συλλόγου,  όστις  ορίζει  τό  δαπανηθησόμ.ε- 
νον  ποσόν  δια  την  Μαυρογορδάτειον  Βιβλιο- 
θήκην. 

Είτα  ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεΰς  αποσύρει 
τήν  πρότασιν  αΰτοΰ  δια  τό  έκ  της  πωλήσεως 
τευχών  της  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης 
ποσόν. 

"Υστερον  γίγνονται  δεκταί  αί  προτάσεις  του 
κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  όπως  παραχωρηθώσι 
50  αντίτυπα  τω  κ.  Άθ.  Π.  Κεράσει  καϊ  του 
κ.  Άθ.  Π.  Κεραμέως,  όπως  έκφρασθώσιν  εΰ- 
χζριστίαι  τοις  Πατρκσι  της  μονής  Λειμώνος 
έν  Μιτυλήνη  καϊ  παραχωρηθώσιν  αΰτοϊς  δέκα 
ά/τίτυπα  της  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης 
καϊ  βιβλία  τινά  έκ  των  διπλών  ή  πολλαπλών 
τή;  βιβλιοθήκης  του  Συλλόγου,  ων  κατάλογον 
παρακαλείται  ό  κ.  Κεραμ.εύς,  βιβλιοφύλαξ,  νά 
ΰποβάλη  τω  Συλλόγω  έν  τη  έπιούση  συνε- 
δριάσει. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοϊ,  ότι 
χθες  τελουμένου  μνημοσύνου  ύπερ  άναπαύσεως 
της  ψυχής  του  άοιδίυ.ου  του  έθνους  ευεργέτου 

ΓΕΩΡΠΟΤ  ΖΑΡΙΦΗ 

υπό  τή;  οικογενείας  αΰτοΰ  έν  τη  έν  Σταυρο- 
δρομίω  ίερκ  εκκλησία  τών  Εΐσοδίων  της  Πα- 
ναγίας τό  προεδρεϊον  παρέστη  καϊ  συνεδεήθη 
τη  πενθούση  οικογένεια. 

Κατόπιν  ό  γεν.  γραμματεύς  κ.  Τ.  Καρα- 
θεοδωρή  άναγινώσκει  πραγματείαν  «  περϊ  α- 
νομβρίας έν  Κύπρω  »  του  κ.  Χρ.  Παππαδο- 
πούλου . 

Λύίται  ή  συνεδρίασις. 

 ~χχ«  


Τ  I  Κ  Α.  91 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΔ'. 

("Εκτακτος). 

Της  13  Μαίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.   Κ  ΚΑΑΑΙΑΔΟΥ, 

παρόντων  δε  του  Θεοφιλέστατου  χωρεπισκό- 
που  Σταυροδρομ.ίου  Είρηνουπόλεως  κ.  Φω- 
τίου, άντιπροσωπεύοντος  τον  Τοποτηρητήν 
του  Οικουμενικού  Θρόνου  Σεβασμιώτατον  μ.η- 
τροπολίτην  Εφέσου  κ.  Άγαθάγγελον,  του 
Σεβ.  μητροπολίτου  Ιωαννίνων  προέδρου  της 
εφορίας  της  Μεγάλης  του  Γένους  Σχολής,  του 
Ήλιάς  έφένδη  Ματάρ,  μέλους  του  συμβουλίου 
του  Υπουργείου  της  Παιδείας,  άντιπροσω- 
πεύοντος  την  Α.  Έξ.  τον  έπϊ  της  Δημοσίας 
Εκπαιδεύσεως  ύπουργόν  Μουσταφά  πασσάν, 
του  πανοσιολογιωτάτου  άρ^ιμανδρίτου  κ.  Γρ. 
Παλαμά,  διευθυντού  της  Μεγάλης  του  Γένους 
Σχολής,  της  έλλογίμου  κ.  Σαπφούς  Λεοντιά- 
δος,  διευθύντριας  τού  παρθεναγωγείου  της 
Ελληνικής  Φιλόμουσου  Εταιρίας  Πα.ΙΜίδος, 
παρόντων  προέδρων  καϊ  αντιπροσώπων  δια- 
φόρων σωμ,ατείων  ένταΰθα,  ικανών  δημο- 
σιογράφων, ουκ  ολίγων  έπιστημόνων  καϊ  λο- 
γίων, έμ-πόρων  τε  καϊ  τραπεζιτών  καϊ  άλλου 
κόσμ,ου  έξ  έκατέρων  τών  φύλλων  Ικανού,  δι' 
ου  πλήρης  ήν  άπασα  ή  τού  Συλλόγου  μεγάλη 
αίθουσα,  έν  ή  καϊ  ή  εορτή  τελείται, 

κηρυχθείσης  της  ένάρξεως  της  τελετής  τη 
2  μ.  μ.  ώρα  ό  γεν.  γραμματεύς  κ.  Τ.  Κα- 
ραθεοδωρή  άναγινώσκει  τάςδε  τάς  έπιστολάς. 

Έπιστολήν  τού  Τοποτηρητού  τού  Οικου- 
μενικού Θρόνου  Σεβασμιωτάτου  μητροπολίτου 
Εφέσου  κ.  Άγαθαγγέλου  άπό  12  ένεστώτος 
άγγέλλοντος,  ότι  ένεκεν  άσχολιών  αυτού  περϊ 
τά  έκκλησιαστικά  πράγμ.ατα  μή  δυνάμ,ενος 
αυτοπροσώπως  παρευρεθήναι  εις  τήν  έορτήν 
τού  Συλλόγου,  δι' ό  τήν  λύπην  αΰτοΰ  έκφρά- 
ζει,  ένετείλατο  τω  Θεοφιλεστάτω  έπισκόπω 
Είρηνουπόλεως  κ.  Φωτίω  άντιπροσωπεΰσαι 
αυτόν  έν  τη  τελετή,  έφ'ή  συγχαίρει  τω  Συλ- 
λόγω. 

Της  Α.  Ε.  του  Μουσταφά  πασσά,  υπουρ- 
γού της  Δημοσίας  Εκπαιδεύσεως  άπό  12  έ- 
νεστώτος άγγέλλοντος,  ότι  μή  δυνάμενος  ένε- 
κεν υπουργικού  συμβουλίου  νά  παρευρέθη  είς 
τήν  έορτήν  τού  Συλλόγου,  ένετείλατο  τω  Ή- 
λιάς έφένδη  Ματάρ,  μ.έλει  τού  συμβουλίου  του 
υπουργείου,  όπως  άντιπροσωπεύση  αΰτόν  καϊ 
συγχαίροντος  τω  Συλλόγω  έπϊ  τη  εορτή  αΰτοΰ. 


92  Ο  Ε\  Β/ΠΟΛΕΙ  Ε.1.1Ι1ΧΙΚΟΣ 

Τής  Α.  Ε.  του  Αλεξάνδρου  πασσά  Κχρα- 
θεοδωρή  άπό  6]  18  ισταμένου  εκφράζοντος  την 
λύπην  αύτοΰ,  διότι  δεν  δύναται  νά  παρευρέθη 
εις  τήν  εορτή ν  του  Συλλόγου  καί  συγχαίρον- 
τος  αΰτω  επί  ταύτη. 

Κατόπιν  ό  πρόεδρος  κ.  Κ.  ΚαΛΛιάδης  ά- 
ναγινώσκει  την  έκθεσιν  των  ετησίων  εργασιών 
του  Συλλόγου  ούτως  έχουσκν. 

Κύριοι  συνάδε.Ιγοι, 
Κνρίαι  και  Κύριοι. 

Τό  εΐκοστόν  τρίτον  έ'τος  του  γεραροΰ  τούτου 
και  πολυσεβκστου  πατρός  άπκντων  των  παρ' 
ήμϊν  συλλόγων,  άδελφοτήτων  και  λοιπών  ο- 
μοειδών σωματείων  ήρχισεν,  ώς  μη  ώφελεν, 
ύπό  τους  μάλκ  απαίσιους  οιωνούς.  "Αμα  γαρ 
τη  τών  νέων  κοσμητόρων  αΰτοΰ  εγκαθιδρύσει, 
φωνή  μεγάλην  προοιωνίζουσα  συμφοράν  σκλη- 
ρώς  έπληξε  τάς  ημετέρας  άκοάς,  ώς  αστραπή 
δέ  πάραυτα  διαδοθεΐσκ  γνωστόν  τοις  πάσι  κχ- 
τέστησεν,  ότι  ό  της  παρελθούσης  περιόδου  τα- 
μίας, ό  Νικόλαος  Βχμβάκης,  ηΰτοκτόνησε  μη 
πχρχδούς  τό  τχμεϊον  του  Συλλόγου  !  Οί  πάν- 
τες κχτεταράχθημεν  έπί  τώ  τρχγικώ  γεγονότι 
κχταδικαστέου  και  προώρου  θανάτου,  είλικρι- 
νώς  δέ  καί  βαθέως  συγκινηθέντες  έπί  τη  αί- 
φνιδίω  άπωλεία  χρησίμου  άλλοτε  τη  τε  έαυ- 
τοΰ  οικογένεια  και  τη  καθ'ήμάς  κοινωνία  ο- 
μογενούς, άπεζεδύθημεν  πάσαις  δυνάμεσιν  εις 
τον  άχαριν  και  κοπιώδη  άγώνα  της  περισώ- 
σεως  της  του  Συλλόγου  χρηματικής  ουσίας 
έκ  του  ταμειακού  βαράθρου,  όπερ  άνηλεώς  ά- 
πεκάλυψεν  ή  άπελπις  αυτοκτονία.  Άλλ'ί'σως 
τις  η  και  τίνες  τών  άκροωμένων  τών  λόγων 
μου  τούτων  άποροΰτι,  πώς  τό  κακόν  δεν  προε- 
λήφθη  δια  της  έγκαιρου  παραλαβής  του  συλ- 
λογικού ταμείου  και  διαμφισβητοΰντες  ήμϊν 
τά  του  Προμηθέως  προσόντα,  άτινα  και  αυ- 
τούς τους  κοσμήτορας  κοσμεϊν  όφείλουσιν,  ε- 
πιμηθείς ημάς  άπηνώς  άποκαλοΰσι.  Και  έ/ω 
μεν  δι' έλπίδος  και  πέπεισμαι  σχεδόν,  ότι  ύπ' 
ούδενός  διετυπώθη  ή  αυστηρά  αύτη  και  άδι- 
κος μομφή,  άλλ' οϋχ  ήττον  καθήκον  εμού  ή- 
γοΰμαι  γνωρίσαι  ύμϊν,  ότι  άπό  τής  ημέρας  της 
εγκαθιδρύσεως  αυτού,  ήτοι  άπό  τής  10  Μαίου, 
μέχρι  τής  8  Ιουνίου,  τής  απαίσιου  ταύτης 
ήμερομηνίας,  τό  προεδρεϊον  οΰκ  έπαύσατο  με- 
ριμνών  περί  τής  τύχης  τών  του  Συλλόγου  χρη- 
μάτων πάν  τό  δυνατόν  ενεργήσαν  προς  όσον 
ΟΪόν  τε  ταχυτέραν  τούτων  παραλαβήν  δια  διη- 


ΦΙΛΟ ΥΟΓΙΒΟΣ  ΣΥΛΛΟΟΛ 

νεκών  παρακλήσεων  και  προτροπών  τώ  Βαμ- 
βάκη  προς  τούτο  άπευθυνομένων.  Και  πρώτον 
μεν  έ'καστον  τών  του  προεδρείου  μελών  ίδια 
πλειστάκις  επέμενε  παρ'  αΰτω,  όπως  έκτελέση 
τό  έαυτοϋ  καθήκον  τής  εις  τον  διάδο/ον  πα- 
ραδόσεως του  ταμείου"  άλλ'  εκείνος  αίτιώμενος 
άσχολίας  ίδιωτικάς  και  πληθύν  κοινοτικών  υ- 
ποχρεώσεων, άνέβαλλεν  άπό  ημέρας  εις  ήμέραν 
τήν  αίτουμένην  τακτοποίησιν.  Είτα  δέ  τό  προε- 
δρεϊον μετά  δυσθυμίας  και  ύποφωσκουσών  υ- 
πονοιών ορών  τήν  άτελεύτητον  ταύτην  και 
δυσεξήγητον  άναβολήν  συνεκρότησε  και  συ- 
νεδρίασιν,  εις  ην  προσεκάλεσε  και  τον  πρώην 
ταρ.ίαν  είδοποιήσαν  αυτόν  προηγουμένως,  ότι 
ώρειλεν  εν  τη  συνεδριάσει  εκείνη  έγχειρίσαι  α- 
νυπερθέτως τω  διαδόχω  αύτοΰ  κ.  Θεμιστο- 
κλεΐ  Κοσούδη  πάντα  τά  άπαρτίζοντα  τήν  του 
Συλλόγου  οϋσίαν,  χρήματά  τε  και  έγγραφα, 
μεθέξεις  τών  έταιριών  και  διαφόρους  τίτλους. 
Ό  πρώην  ταμίας  παρέστη  μεν  έν  τη  συνε- 
δριάσει ταύτη,  άλλά  παρέστη  μέ  κενάς  τα  ς 
χείρας  προς  έ'κπληξιν  του  προεδρείου  μηδέν 
φέρων  ή  και  αύθις  αΐτησιν  νέας  άναβολής. 
ί'ΐίδυνάμεθά  τι  έτερον  πράξαι  έν  τη  περιστά- 
σει  ταύτη  ή  άποδε^όμενοι  τήν  αΐτησιν  ύπο- 
δεϊξαι  τώ  και  πάλιν  έπιμόνως  άναβολήν  αΐ- 
τούντι  τήν  γενικήνήμών  άτάντων  δυσαρέσκειαν 
και  τήν  άνάγκην  όσον  ένεστι  ταχυτέρας  λύ- 
σεως του  έκκρεμοΰς  ζητήματος,  ούτινος  ή  πρω- 
τοφανής έν  τοϊς  του  Συλλόγου  νρονικοϊς  πα- 
ράτασις  καϊ  εναντία  ήλέγγετο  ταΐς  διατκξεσι 
του  ημετέρου  κανονισμού  και  άδικαιολογήτως 
έπεβάρυνε  τήν  τε  αύτοΰ  και  τήν  ημών  εΰθύνην; 
Τοΰτο  και  έπράξχμεν ,  τάξαντες  ώς  ήμέραν 
τής  παραδόσεως  τοΰ  ταμείου  άνεπίδεκτον  άνα- 
βολής τήν  πέμπτην  άπό  τής  συνεδριάσεως  η- 
μών ταύτης.  'Αλλά  καί  πάλιν  ό  Βαμβάκης 
κατά  τήν  ταχθεΐσαν  προθεσμίαν,  τής  εβδομά- 
δος ήμέραν  τρίτην,  διεμήνυσεν,  ότι  κεκοπια- 
κώς  τυγ^άνων  καί  πολυάσχολος  ήδυνάτει 
τήν  ήμετέραν  ίκανοποιήσαι  άξίωσιν,  ήν  άλλως 
τε  λίαν  όρθήν  καί  δεδικχιολογημένην  άνωμο- 
λόγει,  έξητεϊτο  δέ  καί  αύθις  άναβολήν  άλλά 
μόνον  έπί  εϊκοσι  τέσσαρας  ώρας.  Κάί  ένω  έ- 
σκεπτόμην,  τί  ώφειλον  τήν  έπιοΰσαν  ύποβαλεϊν 
τοις  περί  έμέ  έριτίμοις  συναδέλφοις  προς  πρό- 
ληψιν  ταμειακών  δεινών,  άπερ  επικείμενα  έ- 
βλεπον  άπό  τίνος,  τήν  έσπέραν  τής  ήμέρας  ε- 
κείνης τής  άποφράδος  τό  περίστροφον  πυρο- 
βόλον  έ'θετο  τέρμα  εις  τήν  ζωήν  τοΰ  Νικολάου 
Βαμβκκη.  Τήν  έπιοΰσαν  τής  αυτοκτονίας  συ- 
νελθον  τό  προεδρεϊον  πλήρες  συγκινήσεων  κα-1 


II  Γ  Λ  Κ  Τ  1  Κ  Λ 


93 


άπχισίων  προαισθημάτων  άνέθετο  τοις  κκ. 
Ιωάννη  Γεωργαντοπουλω,  Τηλεμάχω  Καρα- 
θεοδωρή,  Νικολάω  Μπλέσσχ  και  έμοί,  ίνα.  με- 
ταβάντες  αύθωρεί  παρά  τω  προξενώ  της  Ι- 
ταλίας (τοΰ  αύτοκτονήσαντος  Ίταλοΰ  οντος 
υπηκόου)  δηλώσωμεν,  ότι  εις  χείρας  τοΰ  πρώην 
ταμίου  ήν  έμπεπιστευμενη  ή  του  Συλλόγου 
ουσία  ώς  παρακαταθήκη  καϊ  παρακαλέσωμεν 
αυτόν,  όπως  ενεργή  ση  υπέρ  τελείας  ταύτης  ε- 
ξασφαλίσεως παν  ό,τι  αΰτώ  υπό  του  νόμου  έ- 
πιτέτραπται  και  υπό  τοΰ  οφειλομένου  προς  γε- 
ραρον  και  κοινωφελές  καθίδρυμα  σεβασμού  έ- 
πιβέβληται.  Της  εντολής  ταύτης  έκτελεσθεί- 
σης,  συνήλθε  και  αύθις  τό  προεδρεΐον,  όπως 
λάβη  γνώσιν  του  αποτελέσματος  ιού  πρώτου 
τούτου  διαβήματος,  προβή  δέ  και  εις  έ'τερά 
τινα  επίσης  αναγκαία,  ακολούθως  δέ  και  αυτός 
ό  Σύλλογος,  προς  λήψιν  των  επιβαλλομένων 
ΰπό  του  σπουδαιότατου  της  ημέρας  ζητήμα- 
τος αποφάσεων,  έν  έκτάκτω  και  πολυμελεστά- 
τη  συνεδριάσει.  Κατά  την  συνεδρίασιν  ταύ- 
την  λαβών  γνώσιν  ακριβή  έν  πάσαις  αυτών 
ταϊς  λεπτομερείαις  άπασώντών  του  προεδρείου 
ενεργειών  ενέκρινε  και  έπεψήφισεν  αΰτάς  ανε- 
ξαιρέτως έκλεξάμενος  συνάμα  και  πληρεξου- 
σίους αύτοΰ  αντιπροσώπους  προς  δικαστικήν 
ί$κεχδίκησιν  τών  εαυτού  δικαίων  και  συμφερόν- 
των τους  κκ.  I.  Γεωργαντό-ουλον,  I.  Βαρό- 
τσην,  Μ.  Ιακώβου  και  τον  γενικόν  αύτοΰ 
γραμματέα  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή.  Οί  αντιπρό- 
σωποι ούτοι,  ών  ή  εκλογή  επισήμως  έςηγνέλ- 
θη  τω  κ.  προξένω  της  Ιταλίας,  ος  εΰηρεστή- 
θη  μηδέν  άπαιτησαι  παρά  του  Συλλόγου  δι- 
καστικον  τέλος,  έφ'ώ  καϊ  άπονέμονται  σήμερον 
δημοσία  αΰτώ  αί  όφειλόμεναι  εΰχαριστίαι  του 
ημετέρου  σωματείου,  έπραξαν  πάν  ο,τιήν  δυ- 
νατόν προς  ύποστήριξιν  της  άρ"/ής,  ότι  δέον  ό- 
πως ή  του  Συλλόγου  ουσία  αναγνωρισθώ  ώς 
παρακαταθήκη .  Δυστυχώς  και  παρά  τάς  ήμε- 
τέρας  προσδοκίας  τό  'Ιταλικον  προξενικόν  δι- 
καστήριον  έξέδωκεν  άτόφασιν,  δι'ής  κατελέγε- 
το  και  ό  Σύλλογος  εν  τή  τών  δανειστών  όμά- 
δι,  προσκαλούμενος  ίνα  λάβη  2  °/0  επί  της  πε- 
ριουσίας, ην  είχεν  έμπιστευθή  τω  επί  πέντε  έ'τη 
κατά  σειράν  ταμία  αυτού  διατελέσαντι  Νικο- 
λάω Βαμβάκη. 

Η  σκληρά  αύτη  απώλεια  δπερχιλιολίρου 
περιουσίας  κατετάραξεν,  ώς  εικός,  τον  ήμέτε- 
ρον  Σύλλογον,  όστις,  προς  αποφυγήν  παρα- 
πλήσιας έν  τω  μέλλοντι  συμφοράς  διά  τελείας 
εξασφαλίσεως  τών  υπό  τε  τών  μελών  αύτοΰ 
και   έτερων   φιλομούσων  προσενεχθησομένων 


ν  ρηματικών  ποσών,  επεφηφισε  τας  υπο  του 
προεδρείου  προταθείσας  αΰτώ  και  υπό  τοΰ  ρέ- 
κτου  ημών  ταμίου  κ.  θ.  Κοσούδη  ένθερμους 
ύποστηριν-θείσας  γενικάς  περί  ταμείου  διατά- 
ξεις, αϊτινες  εγκαίρως  δημοσιευθεϊσαι  τους 
πάντας  απανταχού  έπεισαν  βεβαίως,  ότι  αδύ- 
νατος αποβαίνει  δευτέρα  απώλεια  των  τω 
Συλλόγω  πρός  έςυπηρέτησιν  τών  υψηλών  αύ- 
τοΰ προθέσεων  δωρουμένων  χρημάτων. 

Άλλ'ό  Σύλλογος  ημών,  κυρίαι  καϊ  κύριοι, 
δέν  ήρκέσθη  εις  τήν  παραοόχήν  και  εφαρμο- 
γή ν  τών  διατάξεων  τούτων.  Νέας  άρυσθείς 
δυνάμεις  εκ  της  πληξάσης  αύτόν  μεγάλης  τα- 
μειακής συμφοράς,  ώς  ό  Φοίνιξ  έκ  της  τέφρας 
αύτοΰ  άναγεννώμενος,  άπεξεδύθη  εις  τόν  κο- 
πιώδη μέν  άλλ'άναπόφευκτον  άγώνα  της  προς- 
κτήσεως  όσον  έ'νεστι  περισσοτέρων  χρημάτων 
πρός  ίκανοποίησιν  τών  πολλαπλών  αύτοΰ  ε- 
θνωφελών  σκοπών.  Καϊ  δή  ταϊς  ένεργείαις 
έν  πολλοίς  τών  περί  έμέ  φιλογενών  κοσμητό- 
ρων καϊ  της  Οικονομικής  Επιτροπής  αύτοΰ 
συγκειμένης  έκ  τών  κυρίων  I.  Γεωργαντοπού- 
λου,  τοΰ  εις  πάν  ό,τι  κοινωφελές  προθύμου, 
προέδρου  αύτής,  Μ.  Βελλογιάννη,  I.  Γκιών, 
I.  Κούππα,  Φ.  Μαυρογορδάτου,  Ν.  Μπλέσ- 
σα,  Β.  Σαρακιώτου  καϊ  Θ.  Κοσούδη,  τα- 
μίου, ό  Σύλλογος  προσεκτήσατο  έντός  δέκα 
μηνών  τό  ούκ  εύκαταφρόνητον  ποσόν  λιρών 
οθωμανικών  1763.  Αί  1763  λίραι  αύται 
διαιρούνται  ώς  άκολούθως : 

Έκ  τακτικών  ετησίων  συνδρομών..  184 

Έκ  δικαιώματος  διπλωμάτων   10 

Έξ  εκτάκτων  συνεισφορών   208  26 

Έκ  πωλήσεως  περιοδικού   65 

Έκ  θεατρικής  παραστάσεως   145  19 

Έκ  διαφόρων  πιστωτών   73  25 

Έκ  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης..  150 

Έκ  Ζωγραφείου   διαγωνίσματος   100 

Έκ  Καραπανείου  άγώνος   22 

Έκ  διαθήκης  Γεωργίου  Ζαρίφη   869  65 

"Αθροισμα  1763  — 

Καϊ  τό  μέν  ποσόν  τοΰτο  σπουδαΐόν  έστι  και 
έπιβλητικόν  μή  τις  δέ  αυτό  διαπυνθανόμενος 
υπολάβη  τον  Σύλλογον  ήμών  τέλεον  ευημε- 
ρούντα καϊ  πάσας  αύτοΰ  τάς  ευγενείς  ορέξεις 
ίκανοποιήσαι  δυνάμενον.  Τών  γαρ  χρημάτων 
τούτων  τά  μέν  έδαπανήθησαν  κατά  τό  ήδη 
λήγον  συλλογικόν  έ'τος,  τά  δέ  άφεύκτως  κατά 
τό  έρ/όμενον  δαπανηθήσονται,  άτε  δι'ώρισμέ- 
νους  δωρηθέντα  σκοπούς.  Καϊ  ό  μέν  Σύλλογος 


94  Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

κέκτηται  νυν  λίρας  1065,  άλλ'  Ιν  τω  προϋ- 
πολογισθώ του  έπιόντος  έτους  επίκειται  αύ- 
τώ,  ώς  σπάθη  Δαμοκλέους,  έκ  400  περίπου 
λιρών  συγκείμενον  έλλειμμα.  Εις  τους  αριθμούς 
τούτους  δεν  συμπεριλαμβάνεται  ή  εις  450  ό- 
θωμανικάς  λίρας  συμποσούμενη  ετησία  δια  την 
προς  έκδοσιν  Ελλήνων  συγγραφέων  Ζωγρά- 
φειον  Βιβλιοθήκην  δωρεά  του  'Εξοχωτάτου 
Χρηστάκη  Έφένδη  Ζωγράφου,  ήτις  άνέρχε- 
ται  τανΰν  εις  λίρας  περίπου  5500,  διαιρου- 
μένας  εις  κεφάλαιον  μορφωθέν  εξ  εννέα  δόσεων 
και  έκ  τόκου  συμποσουμένου  εις  1450  λίρας 
περίπου,  και  δι'ην,  ώς  και  δια  τήν  επίσης  έ- 
τησίαν  χορηγίαν  100  λιρών  οθωμανικών  .  διά 
τό  περί  τών  ζώντων  μνημείων  εν  τη  γλώσση 
του  Ελληνικού  λαού*  Ζωγράφειον  διαγώνισμα, 
απονέμω  και  αύθις  κατά  τήν  παροΰσαν  δη- 
μοτελή  έορτήν  τη  Αυτού  Φιλογενεστάτ·/)  Έ- 
ξοχότητι  τήν  εκφρασιν  της  του  Συλλόγου  βα- 
θυτάτης  ευγνωμοσύνης. 

Αί  του  Συλλόγου  εγκάρδιοι  εΰχαριστίαι  ά- 
πονέμονται  σήμερον  δι'έμοΰ  και  τή  Εκπαιδευ- 
τική και  Φιλανθρωπική  Άδελφότητι  προσε- 
νεγκούση  λίρας  όθωμανικάς  100,  τη  άδελφό- 
τητι Ξηροκρήνη  δωρησαμέντρ  λίρας  47  και 
75  γρόσια,  φιλοτίμοις  τισίν  άτόμοις  έκ  της 
εργατικής  τάξεως  συνδραμουσι  δια  λιρών  19, 
καϊ  πάσι  τοις  όπωςδήποτε  συντελέσασιν  είς 
τον  σχηματισμόν  και  τήν  έν  παντί  επιτυχή 
έκτέλεσιν  του  προγράμματος  τής  ευεργετικής 
έσπερίδος,  ής  τό  προϊόν  άνήλθεν  είς  185  λί- 
ρας και  γρόσια  19,  ώς  και  άνωτέρω  έδηλώ- 
θη,  και  ής  ή  παρά  πάσι  τοις  παρευρεθεϊσιν, 
όμογενέσιν  ήμϊν  και  ξένοις,  παραχθεϊσα  Ιντύ- 
πωσις  ύπήρξεν  άριστη  και  άνταξία  τής  του 
Συλλόγου  περιωπής. 

Άλλ'  ου  σμικρά  επετεύχθη  τω  ταμείω  ή- 
μών  άνακούφισις  και  διά  τής  λήψεως  τής  κυ- 
βερνητικής άδειας  προς  έ'κδοσιν  του  ήμετέρου 
περιοδικού  συγγράμματος,  διευκολύναντος  τήν 
εί'σπραζιν  τών  συνδρομών,  καϊ  ούτινος  ή  τα- 
κτική έν  τω  μέλλοντι  δημοσίευσις  κατά  τό  έ- 
τος τούτο  θεία  συνάρσει  έξασφαλισθεϊσα,  τάς 
του  Συλλόγου  εισπράξεις  καϊ  εύρυτέρας  και 
ευχερεστέρας  όσημέραι  άναμφιβόλως  καταστή- 
σει. Τί  δ'  άν  εϊποι  τις  περϊ  τής  ηθικής  ωφε- 
λείας, τής  τώ  Συλλόγω  προσγιγνομένης  έκ 
τής  ένημέρου  έκδόσεως  του  περιοδικού  ήμών, 
τοϋ  πιστού  τούτου  κατόπτρου  πασών  τών  έν 
τω  σεβαστώ  τούτω  περιβόλω  προπαρασκευα- 
ζομένων  τε  καϊ  περατουμένων  σπουδαίων  ερ- 
γασιών ;    ΊΙ  ωφέλεια  αύτη  περιφανής  τυγχά- 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

νουσα  οϋ  δεϊται  σχολίων  ή  άναπτύξεων,  ου- 
δείς δε  ό  μή  άναγνωρίζων,  δτι  άνευ  αύ-Γοΰ  ό 
Σύλλογος  καταδικάζεται  μοιραίως  είς  βίον  κα- 
χεκτικόν.  'Εφ'ω  καϊ  έξ  ονόματος  του  ήμετέ- 
ρου σωματείου  άπονέμω  σήμερον  ενώπιον  υ- 
μών τόν  όφειλόμενον  έ'παινον  καϊ  ευχαριστίας 
έγκαρδίους  τω  διαπρέπει  όμογενεϊ  καϊ  συνεταί- 
ρο) ήμών  κυρίω  Ίακώβω  Άρτεμιάδη  μετά 
ζήλου  καϊ  δεξιότητος  διαπραγματευθέντι  τό 
άπό  χρόνου  μακρού  έκκρεμές  τέως  διατελούν  ζή- 
τημα τής  κυβερνητικής  άδειας  καϊ  ου  μόνον 
ταύτην  λαβείν  κατορθώσαντι  άλλά  καϊ  τό  ύ- 
πεύθυνον  τών  δημοσιευομένων  προθύμως  άνα- 
λαβόντι  άπέναντι  του  υπό  τήν  δικαιοδοσίαν 
του  υπουργείου  τών  Εσωτερικών  άπό  τίνος  δια- 
τελούντος Γραφείου  του  τύπου,  άφ'ού  έξαρ- 
τάται  άπό  του  νυν  τό  ήμέτερον  περιοδικόν 
εις  τό  ύπουργεΐον  τής  Παιδείας  άχρι  τούδε  ύ- 
παγόμενον.  Εΰχαριστίαι  έπίσης  άπονέμονται 
δι'  έμοΰ  υπό  του  Συλλόγου  καϊ  τώ  ήμετέρω 
συνεταίρω  καϊ  διακεκριμένα)  δημοσιογράφο)  κυ- 
ρίω Σ.  Βουτυρά  συντόνως  έπιβοηθήσαντι  τάς 
του  κυρίου  Άρτεμιάδου  ένεργείας.  Μετά  βα- 
θείας  δέ  συγκινήσεως  καϊ  άκρου  σεβασμού  υ- 
ποβάλλω τήν  εκφρασιν  τής  του  Συλλόγου  ευ- 
γνωμοσύνης τώ  έκ  τών  έπιτίμων  αυτού  με- 
λών πεφωτισμένα)  καϊ  γεραρώ  του  Κράτους 
λειτουργώ  Ύψηλοτάτω  Έτέμ  Πασσα,  υπουρ- 
γώ τών  Εσωτερικών,  παραδεξαμένω  τήν  του 
κυρίου  Άρτεμιάδου  αϊτησιν  καϊ  διά  τής  ευ- 
μενούς ταύτης  παραδοχής  καϊ  τώ  Συλλόγω 
βαρυσήμαντον  χορηγήσαντι  εύεργεσίαν.  Χά- 
ριτας  δ'έξ  ονόματος  του  Συλλόγου  ομολογώ 
καϊ  τω  διευθυντή  του  Γραφείου  του  τύπου 
έλλογιμωτάτω  Μεχμέτ  Έφένδη,  τώ  καϊ  τάς 
του  Υπουργού  εύγεν?ϊς  διαθέσεις  διά  λίαν  ευ- 
νοϊκής περϊ  τής  αιτήσεως  του  κυρίου  Άρτε- 
μιάδου έκθέσεως  ένθαρρύναντι  καϊ  πάσαν  έν 
τώ  μέλλοντι  περϊ  τήν  δημοσίευσιν  του  περιο- 
δικού δυνατήν  διευκόλυνσιν  ΰποσχεθέντι  καλο- 
κάγάθως. 

Άμα  τή  λήψει  τής  πολυτίμου"  ταύτης  κυ- 
βερνητικής άδειας,  ής  τό  πρωτότυπον  τουρκι- 
στί συντεταγμένον  καϊ  τήν  έπίσημον  φέρον 
σφραγίδα  τού  Γραφείου  του  τύπου  έστάλη 
ύπ'  οώτοΰ  δι'  υπαλλήλου  τής  'Τψ.  Πύλης  τώ 
τού  Συλλόγου  προέδρω,  ή  Συντακτική  ήμών 
"Επιτροπή,  ήτις  έν  άρχή  μεν  τής  περιόδου 
συνέκειτο  έκ  τών  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  ο- 
τρηροΰ  τού  Συλλόγου  θεράποντος  και  προέδρου 
αυτής,  I.  Αριστοκλέους,  Ν.  Παρανίκα,  Κ. 
Κοντοπούλου,   γραμματέως  τής  Φιλολογικής 


Π  Ρ  Α  Κ 

Επιτροπής,  Κ.  Περδικίδου,  γραμματέως  τής 
Αρχαιολογικής  Επιτροπής,  Τ.  Καραθεοδω- 
ρή,  γενικού  γραμματέως,  και  Όδ.  Άνδρεά- 
δου,  είδικοΰ  γραμματέως  λίαν  φερεπόνου  και 
ίκανοΰ,  ος  και  γραμματέως  αύτής  έξετέλει 
καθήκοντα,  είτα  δέ  προσεκτήσατο  τον  κ.  Λ. 
ΙΙαππαδόπουλον  Κεραμέα,  άναπληρώσαντα 
τον  κ.  Κ.  Κοντόπουλον  άποδημήσαντα  καί 
μετ'  ού  πολύ  τον  κ.  I.  Άρτεμιάδην  διαδε- 
χθέντα  τον  παραιτηθέντα  κ.  Ν.  Παρανίκαν, 
ήρςατο  συντόνως  εργαζομένη  προς  όσον  οίον 
τε  μεθοδικωτέραν,  ταχυτέραν  και  έπιτυχεστέ- 
ραν  διεκπεραίωσιν  των  ημετέρων  δημοσιεύ- 
σεων. Ή  εργασία  δέ  αύτής,  κυρίαι  και  κύριοι, 
υπήρξε  σπουδαιότατη  και  κατά  πάντα  αντά- 
ξια των  ημετέρων  επιδοκιμασιών  και  επαίνων. 
Έν  γαρ  τετραμήνω  χρονικώ  διαστήματι  ού 
μόνον  προέβη  εις  τήν  άνατύπωσιν  φύλλων  τι- 
νών του  ΙΔ'  τόμου  και  είς  τήν  άποπεράτωσιν 
τοΰ  άναλώμασι  του  φιλογενοΰς  κ.  Ε.  Εύγενί- 
δου  έκτυπωθέντος  χάρτου  τών  Χερσαίων  τει- 
χών της  Κωνσταντινουπόλεως,  άλλα  και  έξε- 
τυπώσατο  και  έξέδωκε  τόν  τε  ΙΕ'  τόμον  τοΰ 
περιοδικού  ημών,  άπαρτιζόμενον  εξ  εϊ'κοσι  και 
δύο  τυπογραφικών  φύλλων,  και  το  Α'  τεύχος 
της  ύπο  τοΰ  διακεκριμένου  ήμών  συνεταίρου 
κ.  Α.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως  καταρτι- 
σθείσης Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης,  εξ  1 1 
συγκείμενον  τυπογραφικών  φύλλων.  Τά  τέσ- 
σαρα ταΰτα  σπουδαιότατα  καί  βαρυσήμαντα 
τεύχη  τοΰ  Συλλόγου,  άπερ  εν  ένί  συλλογικώ 
ί~ν.  εςετέθησαν  ταϊς  κρίσεσι  καί  τη  εκτιμήσει 
τών  τε  συναδέλφων  ήμών  καί  τοΰ  δημοσίου, 
τά  μάλα  συμβάλλουσιν  είς  τήν  άνύψωσιν  τοΰ 
παρά  τοις  όμογενέσιν  ήμϊν  καί  τοις  ξένοις 
γοήτρου  τοΰ  ήμετέρου  γεραροΰ  σωματείου.  Το 
οέ  τελευταϊον  τούτων,  ήτοι  το  Α'τεΰχος  της 
Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης,  συνταχθέν  ε- 
πιστημονικώς καί  μετά  τρόπου  έφελκύοντος 
τήν  τοΰ  άνχγνώστου  προσοχήν  καί  εύαρέσκειαν 
ύπο  τοΰ  κ.  'ΑΘ.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως, 
προς  τοΰτο  εις  Λέσβον  μεταβάντος  καί  έπί 
μήνας  έκεΐ  διαμείναντος,  κοσμηθέν  δέ  καί 
διά  πινάκων  έξεικονιζόντων  εϊδη  γραφών  εκ 
τών  περιγραφομένων,  έν  αύτώ  χειρογράφων  ύ- 
πο τοΰ  κ.  Ι,ΟθίίΙβΓ  λιθογραφηθέντων  φιλοκά- 
λως,  πολλά  μεν  περιέχει  τά  άξια  λόγου,  μεί- 
ζω  δ'  έν  τω  μέλλοντι  ύπισχνεϊται  καί  όσημέ- 
ραι  πολυτιμότερα  άρχαιολογικά  καί  φιλολογι- 
κά κειμήλια.  Έπί  τη  εμφανίσει  τών  απαρχών 
της  συλλογής  ταύτης  θησαυρών  άγνωστων  καί 
αυτο'ίς  τοις  άρχαιολόγοις,  φιλολόγοις  καί  έπι- 


Τ  I  Κ  λ.  95 

στήμοσιν  άνδράσιν  άπονέμομεν  καί  αύθις  τήν 
διαβεβαίωσιν  της  τοΰ  Συλλόγου  ευγνωμοσύ- 
νης προς  τον  φιλόμουσον  ίδρυτήν  τής  Μαυρο- 
γορδατείου Βιβλιοθήκης  καί  Μέγαν  Δωρητήν 
αύτοΰ  κ.  Θ.  Μαυρογορδάτον. 

Πλήρεις  χαράς  έπί  τη  προσκτήσει  τών  τεσ- 
σάρων τούτων  δημοσιεύσεων  μεταβώμεν  προς 
άπόλαυσιν  ετέρας  τέρψεως  καί  ωφελείας  καί 
είς  τήν  αί'θουσαν  τών  τοΰ  Συλλόγου  συνεδριά- 
σεων καί  ϊδωμεν,  όπόσα  καί  όποια  άνεκοινώ- 
θησαν  ύπο  τών  μελών  αύτοΰ  αναγνώσματα. 
Ταΰτά  είσι,  κυρίαι  καί  κύριοι,  τά  ακόλουθα. 

«  Τοπογραφικών  καί  ιστορικόν  υπόμνημα 
περί  τοΰ  Ιν  Λυδία  νυμφαίου  »,  ανάγνωσμα  εν, 
ύπο  τοΰ  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως. 

((  Έκθεσις  τής  πρώτης  έκδρομής  διά  τήν 
Μαυρογορδάτειον  Βιβλιοθήκην  »,  άνάγνωσμα 
εν,  ύπο  τοΰ  αύτοΰ. 

«  Συμβολαί  εις  τήν  νεωτέραν  Έλληνικήν 
φιλολογίαν»,  αναγνώσματα  δύο,  ύπο  τοΰ 
αύτοΰ. 

«  Πρόλογος  τοΰ  Α'  τεύχους  τής  Μαυρογορ- 
δατείου Βιβλιοθήκης»,  άνάγνωσμα  εν,  ύπο  τοΰ 
αύτοΰ. 

«  Ηθικά  Νικομάχεια  Αριστοτέλους»,  α- 
ναγνώσματα τρία,  ύπο  τοΰ  κ.  Κ.  Ξανθο- 
πούλου . 

«  Μετάφρασις  έμμετρος  τοΰ  σανσκριτικού 
ποιήματος  :  Δαμαϊαντία  και  Νά.Ιος  » ,  άνά- 
γνωσμα έ'ν,  ύπο  τοΰ  κ.  I.  Καρολίδου. 

«  "Οτι  το  τής  'Ρώμης  μεγαλεϊον  προήλθεν 
ούκ  έλαττον  έκ  τής  τύχης  ή  έκ  τής  άρετής 
τών  πολιτών  »,  άνάγνωσμα  έ'ν,  ύπο  τοΰ  αύτοΰ. 

((  Περί  ενυπνίων  »,  άνάγνωσμα  έ'ν,  ύπο  του 
αύτοΰ. 

«  Περί  τών  παραβολών  τοΰ  Όμήρου  »,  ά- 
νάγνωσμα έν,  ύπο  τοΰ  αύτοΰ. 

«  Περί  τής  εκτιμήσεως  τών  Ελληνικών  καί 
τών  κατορθωμάτων  τής  ελληνικής  φιλολογίας 
έν  Αμερική»,  άνάγνωσμα  έν,  ύπο  τοΰ  κ.  Δ. 
Σταματιάδου. 

«  Περί  τών  άρχών  τής  άρχαϊκής  τέχνης», 
γαλλιστί  άνάγνωσμα  έ'ν,  ύπο  τοΰ  κ.  Α.  8θΓ- 

Ιίπ  Όοπ§ηγ. 

«  Περί  τοΰ  Λαοκόοντος  τοΰ  Λεσιγγίου  », 
άναγνώσματα  έπτά,  ύπο  τοΰ  σεβαστοΰ  καί 
ακαμάτου  ήμών  συνεταίρου  κ.  'Ηροκλέους 
Βασιάδου. 

«  Περί  τών  ερειπίων  τής  άρχαίας  Κυζίκου», 
άνάγνωσμα  έν,  ύπο  τοΰ  κ.  Κ.  Μακρή. 

«Περί  τής  έν  Κύπρω  Αμμοχώστου  ύπο  άρ- 
χαιολογικήν  καί  ίστορικήν  έποψιν  » ,  άνάγνω- 


96 


Ο  ΕΝ  ΚΩ\  ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΟΓΟΣ. 


σμα  εν,  ύπό  του  κ.  Χρήστου  Παππαδοπούλου 
άναγνωσθεν  ύπό  του  κ.  γενικού  γραμματέως. 

«Περί  άνομβρίας  έν  Κύπρω»  άνάγνωσααέν, 
ύπό  του  αύτοΰ,  άναγνωσθεν  ύπό  του  κ.  γενικού 
γραμματέως. 

((  Περί  Δαματρύος  των  Βυζαντινών,  του 
νυν  ' ' Α.Ιεμ-δάγ  » ,  ανάγνωσμα  εν,  ύπό  του  κ. 
Ξ.  Σιδεροπούλου. 

Έν  ταϊς  τακτικαϊς  του  Συλλόγου  συνεδριά- 
σεσιν  άνεγνώσθη  ύπο  του  κυρίου  γενικού  γραμ- 
ματέως και  κρίσις  επί  του  αναγνωστικού  των 
κυρίων  Κ.  Γεωργαλά,  Δ.  Μοστράτου,  I.  Πο- 
λυβίου, ί.  Ίλλίδου  και  Γ.  Κούζουτής  Εκπαι- 
δευτικής ημών  Επιτροπής,  αποτελούμενης  μεν 
το  κατ'  αρχάς  εκ  τών  κυρίων  Χρ.  Χατζηχρή- 
στου, προέδρου  αυτής,  Ήρ.  Βασιάδου,  Κ. 
Ξχνθοπούλου,  Φ.  Τάγη,  Α.  Θεοδωρίδου,  Ν. 
Παρανίκα,  Κ.  Γεωργαλα,  Γ.  Τσιάκα  και  Α. 
Πετρίδου,  γραμματέως  αυτής,  ύποστάσης  δ' 
άκολούθως  μεταβολάς  τινας,  άτε  άττό  τών 
πρώτων  βημάτων  στερηθείσης  πεφωτισμένου 
και  φερεπόνου  μέλους,  του  κυρίου  Γ.  Τσιάκα, 
άποδημήσαντος,  και  άρτίως  και  ετέρου  διακε- 
κριμένου μέλους,  του  κυρίου  Α.  Θεοδωρίδου, 
ωσαύτως  της  πρωτευούσης  άπομακρυνθέντος. 
Ή  δε  άποχώρησις  τούτου,  εισηγητού  του  Κα- 
ραπανείου  άγώνος  έξ  άρχης  ορισθέντος,  κατά 
το  τέλος  σχεδόν  τών  ετησίων  εργασιών  επι- 
συμβάσα  έγένετο  αίτια  δυσχέρειας  τινός  έν 
τη  πορεία  τών  εργασιών  αϋτης,  ήτις  και  έθε- 
ραπεύθη  διά  της  αντικαταστάσεως  αύτοΰ,  ώς 
εισηγητού  του  μνημονευθέντος  άγώνος,  διά  του 
σεβαστού  αϋτης  μέλους,  του  κ.  Κ.  Ξανθοπού- 
λου, δς  άνεδέξατο  την  έντολήν  και  κατά  τό 
έ'τος  τοΰτο  τή  επιτροπή  και  τω  Συλλόγω  άεί- 
ποτε  πρόθυμον  εαυτόν  παρέχων.  Πλην  δέ  της 
άνω  ρηθείσης  κρίσεως  η  Εκπαιδευτική  Επι- 
τροπή έλαβεν  ύπ'  όψει  την  ύπό  του  Συλλόγου 
παραπεμφθεϊσαν  αύτη  έπιστολήν  της  εφορίας 
τών  εκπαιδευτικών  καταστημάτων  Σηλυβρίας, 
δι'ης  παρεκαλεϊτο  ό  Σύλλογος,  ίνα  πέμψη  αύ- 
τη πρόγραμμα  άστικής  σχολής  μετά  οδηγιών 
προς  άναδιοργάνωσιν  τών  έκεϊ  σχολών  και  έ'- 
νωσιν  τοΰ  ελληνικού  μετά  του  άλληλοδακτικοΰ 
τμήματος"  έγνωμάτευσεν  επί  της  ύπό  τοΰ  Συλ- 
λόγου παραπεμφθείσης  αύτη  επιστολής  της 
Εκπαιδευτικής  κβλ  Φιλανθρωπική;  Άδελφότη- 
τος,  οι'ής  παρεκαλεϊτο  ό  Σύλλογος,  όπως  5- 
ρίση  αύτη,  τίνα  μαθήματα  δέον  ϊνα  διδάσκων- 
ται  έν  τοις  σχολείοις  άνευ  βιβλίου,  και  μέχρι 
τίνος  της  φοιτήσεως  έτους  οί  μαθηταί  όφεί- 
λουσι  διδάσκεσθαι  προφορικώς,  και  τίνα  τά  δι- 


δακτικά δι'  έκαστον  βιβλία"  έμελέτησε  την  ύ- 
πό τοΰ  Συλλόγου  παραπεμφθεϊσαν  αύτη  «  πρα- 
κτικην  άριθμητικην  κατ'έρωταπόκρισιν  »  ύπό 
τοΰ  κ.  Νικήτα  Παππαγιαννοπούλου-  ήτοίμασε 
την  κρίσιν  αύτής  έπί  τών  ύπό  τοΰ  Συλλόγου 
παραπεμφθε'ντων  αύτη  δύο  έτέρων  πονημάτων, 
ήτοι  τοΰ  «  συντακτικοΰ  της  γαλλικής  γλώσσης 
προς  χρήσιν  τών  ελληνικών  σχολείων  »  ύπό 
τοΰ  κ.  Καρόλου  Ναζαρέττου.  και  της  «  καλ- 
λιγραφικής  ταχυγραφίας  »  ύπό  τοΰ  κ.  Άντω 
νιου  'Ρωσσάκη"  και  τέλος  μηδενός  τών  εις 
τον  Καραπάνειον  αγώνα  τοΰ  παρελθόντος  συλ- 
λογικού έτους  ύποβληθέντων  έ'ργων  άξιου  βρα- 
βεύσεως  κριθέντος  και  έπομένως  και  κατά  τό 
παρόν  έτος  περί  τών  αύτών  εκπαιδευτικών  θε- 
μάτων διαπραγματευόμενων  πονημάτων  τω 
Συλλόγω  άποσταλέντων,  σπουδαίως  είργάσθη 
έπί  τών  παραπεμφθε'ντων  αύτη  δύο  διδακτικών 
εγχειριδίων  φυσικής  ιστορίας  και  γεωγραφίας, 
ή  δέ  κρίσις  αυτής  έπ'  άμφοτέρων  τούτων  τών 
άγωνισμάτων  άνακοινωθήσεται  ύμϊν  μετ'  ού 
πολύ  ύπό  τοΰ  κ.  είσηγητοΰ. 

Μετά  τοΰτον  δέ  άνακοινώσεται  ύμϊν,  κυρίαι 
και  κύριοι,  έτερος  εισηγητής,  ό  εις  πάσαν  συλ- 
λογικήν  διακονίαν  προθυμότατος  κύριος  Άθ. 
Παππαδόπουλος  Κεραμεύς,  τήν  έπί  τών  δυο- 
καίδεκα  εις  τό  περί  τών  ζώντων  μνημείων  έν 
τή  γλώσση  τοΰ  έλληνικοΰ  λαοΰ  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα  ύποβληθεισών  πραγματειών  κρίσιν 
της  Φιλολογικής  Επιτροπής,  άπαρτιζομένης 
ύπό  τών  κυρίων  Ήρ.  Βασιάδου,  προέδρου  αυ- 
τής, Κ.  Ξανθοπούλου,  Χρ.  Χατζηχρήστου, 
Α.  Παππαδοπούλου  Κεραμεως,Δ.  Πασπαλλή, 
Θ.  Σαλτέλη,  Β.  Λούση,  Α.  Νοννότη,  Β. 
Πυλάδου  και  Κ.  Κοντοπούλου,  γραμματέως 
αυτής,  άντικατασταθέντος  έν  τή  γραμματεία 
μετά  τήν  αύτοΰ  άποδημίαν  διά  τοΰ  κυρίου 
Α.  Παππαδοπούλου  Κεραμέως.  Σύν  τη  της 
κρίσεως  ταύτης  εργασία  ή  Φιλολογική  Επι- 
τροπή έλαβεν  ύπ'  όψει  τήν  ύπό  τοΰ  Συλλόγου 
παραπεμφθεϊσαν  αυτή  έκθεσιν  τοΰ  έκ  τών  έ- 
-ιλέκτων  αύτοΰ  μελών  Κ.  Κοντοπούλου  «περί 
συντάξεως  γενικού  λεξικού  τών  συγχρόνων  ελ- 
ληνικών διαλέκτων  » .  Ό  Σύλλογος  παραπέμ- 
πων  αύτη  τήν  έν  λόνω  «τοότασιν,  ήν  σπου- 
δαιοτάτην  ήγεϊται  και  ης  περί  πολλού  ποιεί- 
ται τήν  πραγματοποίησιν  άτε  λυσιτελεστάτης 
αύτω  τε  και  τη  καθ'ήμάς  φιλολογία  έν  γένει 
αναμφιβόλως  άποβησομένης,  ήτει,  όπως  ή  Φι- 
λολογική Επιτροπή  μελετήση  προσηκόντως 
τά  κατ'  αύτήν  και  ύποβάλη  αύτώ  τήν  έαυτής 
γνώμην,  έπισυνάπτουσα  και  σχέδιον  προϋπο- 


Π  Ρ  Α  Κ 

λογισμού  της  προς  άγοράν  βοηθητικών  βι- 
βλίων, άμοιβήν  των  έργασθησομένων,  έκτύ- 
πωσιν  τη;  εργασίας  και  λοιπά  εις  την  τοϋ  έρ- 
γου έπιτυχίαν  συμβάλλοντα  άπαιτηθησομένης 
δαπάνης·  βλέπων  δε  την  έπιτροπήν  αυτού  δι- 
στάζουσαν  περί  την  ύποβολήν  του  από  ικανού 
χρόνου  άναμενομένου  σχεδίου  προϋπολογισμού, 
άπεκδέχεται  την  λήξιν  της  αναβολής  ταύτης, 
μεθ'ήν  οφείλει  τάς  δέουσας  καταβαλεϊν  ενερ- 
γείας πρός  εΰρεσιν  των  προς  τοΰτο  αναγκαίων 
πόρων  και  καταλλήλων  εργατών.  Πρός  τού- 
τοις ή  Φιλολογική  Επιτροπή,  ήτις  κατά  τό 
παρελθόν  συλλογικόν  έτος  εϊπεν,  ότι  ή  Ζωγρά- 
φειος  Βιβλιοθήκη  έμελλεν  άρξασθαι  συντόμως, 
του  κυρίου  Ν.  Πολίτου  γράψαντος,  ότι  ή  τών 
κωμωδιών  του  Αριστοφάνους  έ'/.δοσις  αΰτου 
ήγγιζεν  εις  τό  τέρμα  αΰτής,  ευαγγελίζεται  ή- 
μϊν,  ότι  και  ό  έν  Αθήναις  καθηγητής  τοΰ 
Πανεπιστημίου  κύριος  Δ.  Σερ.ιτέλος  έπεράτω- 
σε  την  εκδοσιν  αύτοΰ  της  Αντιγόνης  τοΰ  Σο- 
φοκλέους και  ό  κύριος  Δ.  Βερναρδάκης  τον  Α' 
τόμον  τών  τοΰ  Εΰριπίδου  δραμάτων.  Και  ού- 
τω δυνάμεθα  σήμερον  μετά  τίνος  θετικότητος 
έξαγγεϊλαι  ύμΐν,  ότι  οϋκ  ές  μακράν  άρξεται 
και  ή  Ζωγράφειος  Βιβλιοθήκη,  ήτις  ελπίζεται, 
ότι  μεγίστην  περιποιήσει  τιμήν  τω  ήμετέρω 
Συλλόγω  και  έ'τι  μάλλον  ανυψώσει  τήν  ην 
χαίρει  ένταυθά  τε  και  έν  τη  αλλοδαπή  δι- 
καίαν  ύπόληψιν. 

Νέον  της  ύπολήψεως  ταύτης  τεκμήριον  φι- 
λοφρόνως  εδόθη  ήμϊν  κατά  τό  συλλογικόν  τοΰ- 
το έ'τος  δι'έπισήμου  προσκλήσεως,  ήτις  άπηυ- 
θύνθη  ήμϊν  ές  Όδησσοΰ,  όπως  ό  Σύλλογος  αν- 
τιπροσωπευθώ) έν  τω  έκεϊ  προσεχώς  συγκρο- 
τουμένου άρχαιολογικώ  συνεδρίω.  Ή  Αρχαιο- 
λογική ημών  Επιτροπή,  συγκειμένη  έκ  τών 
κυρίων  αΐδεσιμωτάτου  Ο&ΠΟΠ  ΟυίΊίδ,  προ- 
έδρου αΰτής,   διδάκτορος  Α.  ΜοΓάΙΐΉαηη, 

διδάκτορος  «I.  Μοπίίπιαηη ,  Α.  Μί11ΐη§οη, 
Ε.  ΡβείΓδ,  Α.  Νίοοίδοη,  Α.  δοιΊϊη  Όο- 

Π§αγ,  «ί.  Ο&ΙνβΓί,Ι.  Φιλαλήθους,  Α.  Παπ- 
παδοπούλου  '  Κεραμέως  και  Κ.  Περδικίδου, 
γραμματέως  αΰτής,  συνεζήτησεν  έν  τρισίν  ε- 
πί τούτω  συγκληθείσαις  συνεδριάσεσι  τά  περί 
της  όσον  έ'νεστιν  αξιοπρεπεστέρας  και  λυσιτε- 
λεστέρας  έν  τω  συνεδρίω  τούτω  αντιπροσω- 
πείας του  ημετέρου  Συλλόγου.  Πρός  δέ  και 
οιυτερεύοντά  τινα  ζητήματα  ύπό  τοΰ  Συλλό- 
γου αύττ,  παραπεμφΟέντα  δεόντως  έμελέτη- 
σε,  και  έπιγραφάς  ύπ'αΰτοΰ  διαβιβασθείσας 
^ιλαρχαίως  πάνυ  έπιξειργάσατο,  και  τάς  έ- 
πιγραφάς εις  έννενήκοντα  και  μίαν  άνερνομέ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


Τ  I  Κ  Α  ί,'7 

νας,  ας  ό  σεβάσμιος  και  ζηλωτής  αΰτής  πρό- 
εδρος αίδεσιμώτατος  ΟίΙΠΟη  ΟΐΙΓίΐδ  συνέλε- 
ξε κατά  τό  παρελθόν  έ'τος  έν  Σικελία  διά 
τόν  Σύλλογον  ήμών,  ων  αί  πλεϊσται  Έλλη- 
νικαί,  άπασαι  δέ  ανέκδοτοι  τυγχάνουσιν,  ένέ- 
γραψεν  έν  τω  κώδικι  αυτής,  καταρξαμένη  και 
τής  επιστημονικής  αυτών  περιγραφής  και  α- 
ναλύσεως. 

Περί  αρχαιολογίας  προκειμένου  τοΰ  λόγου, 
μετ'  εύχαριστήσεως  άγγέλλω  ύμΐν,  ότι  και  αί 
συλλογαί  ήμών  αί  άρχαιολογικαί  ύπό  τήν  έ- 
πιμελητείαν  τοΰ  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμέως  τεθει- 
μέναι,  αί'τινες  άπό  πολλοΰ  στάσιμοι  διετέλουν, 
έπλουτίσθησαν  κατά  τό  έ'τος  τούτο  δι'  αντι- 
κειμένων άξιας  και  κάλλους  ουκ  άμοιρούντων. 
Και  ό  μεν  κ.  Α.  Βαλλιάνος  έδωρήσατο  δύο 
.πηλίνας  λυχνίας,  τρία  πήλινα  άγαλμάτια 
Ασσυριακής  τέχνης,  έτερον,  ού  τό  κάτω  μέ- 
ρος έστί  τεθραυσμένον,  δύο  τεμάχια  πήλινων 
πλακών  μετά  σφηνοειδών  έπιγραφών,  δύο  τε- 
τράγωνα παραλληλόγραμμα  πήλινα  αντικεί- 
μενα κεκαλυμμένα  ύπό  σφηνοειδών  γραμμά- 
των, ελλειψοειδή  μέλαιναν  λιθίνην  σφραγίδα 
μετά  παραστάσεως  και  έπιγραφής  Ασιατικής 
και  δύο  Σινικά  νεώτερα  άγαλμάτια.  Άπαντα 
ταΰτα  ευρέθησαν  έν  'Ασσυρία.  Ό  δέ  κ.  Κ. 
Ψωμιάδης  προςήνεγκε  τεμάχιον  πλακός  πήλι- 
νης ευρεθείσης  έν  Κοτυώρο^  φέρον  τύπον  σφρα- 
γϊδος,  έν  ω  άναγινώσκεται  τό  όνομα  άστυνό- 
μου  τινός  τοΰ  Β'  π.  Χ.  αιώνος,  χαλκοΰν  νό- 
μισμα Λουδοβίκου  τοΰ  ΙΓ'  βασιλέως  τής  Γαλ- 
λίας καίΝαυάρας,  έτερον  χαλκοΰν  νόμισμα  τής 
'Ρώμης  και  δραχμήν  άργυράν  τής  πόλεως  Σί- 
δης,  φέρουσαν  άφ'ένός  προτομήν  "Αθηνάς  και 
άφ' ετέρου  τόν  τύπον  Νίκης.  Ή  κ.  Β.  Γερελ- 
μασίδενα  προσήνεγκε  νεωτέρας  παραποιήσεως 
όρειχάλκινον  αίγυπτιακόν  άγαλμάτιον  *  ό  κ. 
Χρήστος  Παππαδόπουλος  εξ  νεωτέρας  παρα- 
ραποιήσεως  αιγυπτιακά  αγαλματίδια  και  κε- 
φαλήν έφθαρμένην  έκ  κεράμου"  και  ό  κ.  Κ. 
Μακρής  μαρμάρινον  κιονόκρανον  Κορινθιακού 
ρυθμού  και  δύο  μαρμάρινα  αρχιτεκτονικά  τε- 
μάχια ευρεθέντα  έν  Κυζίκω.  Πρός  τους  φι- 
λαρχαίους  τούτους  δωρητάς  απονέμω  δημο- 
σία τάς  ευχαριστίας  τοΰ  Συλλόγου. 

Ή  έκφρασις  τής  τοΰ  Συλλόγου  ευγνωμο- 
σύνης απονέμεται  σήμερον  δι'  έμοΰ  και  πάσι 
τοις  φιλομούσοις  άνδράσι  τοις  συντελέσασιν  έν 
τω  συλλογικώ  τούτω  έτει  εις  τόν  πλουτισμόν 
τής  ήμετέρας  βιβλιοθήκης  αϋξηθείσης,  κυρίαι 
και  κύριοι,  κατά  876  τόμους  και  237  τεύχη 
ατελή  περιοδικών  τε  και  άλλων  συγγραμμάτων. 


98 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜ&ΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ή   εισαγωγή  αύτη  συγκρινόμενη   προς  την 
των  παρελθόντων  ετών  λίαν  εΰάρεστός  έστι, 
τοΰτο  μεν,  δτι  σπουδαίως  έπλούτισε  την  βιβλιο- 
θήκην  ήμών,  τούτο  δέ,  δτι  προσεπορίσατο  αΰ-. 
τη  βιβλία  αξιόλογα  και  τω  Συλλόγω  τα  μά- 
λα  αναγκαία.  Και  οί  πλείους  μεν  των  δωρη- 
τών τούτων  προσήνεγκον  εκδόσεις  ιδίας  καϊ  ί- 
δια αυτών  πονήματα,  εν  οίς  συγκαταλέγονται 
ό  Σεβασμιώτατος  άγ.  Νικομήδειας  κ.  Φιλόθεος 
ό  Βρυέννιος,  ό  Πανιερώτατος  άγ.  πρώην  Λα- 
ρίσσης  κ.  Δωρόθεος  ό  Σχολάριος,   το  ύπουρ- 
'γεϊον  του  πολέμου  τών  'Ηνωμ.  Πολιτειών  της 
'Αμερικ,ής,   ή  Διεύθυνσις  του  έν  Βυρτεμβέργη 
γραφείου   στατιστικής  και  τοπογραφίας,  τδ 
Βρεττανικδν  Μουσεΐον,  ό  έν  Παρισίοις  γνωστός 
έκδοτης  κ.  ΟεΐΙΐΏαΠ  1ίβνγ,  ό  έν  Κδηΐ§δΐ3βΓ§ 
καθηγητής  κ.  8.  ΗίΓδοΜθΙά,  ό  έκ  τών  έπι- 
λέκτων  ήμών  συναδέλφων  κ.  I.  Αριστοκλής, 
ό  κ.  Ν.  Κοτζιάς,  ό  κ.  Π.  Παππαγεωργίου  καϊ 
ό  κ.  Βιζυηνός"  έτεροι  δέ  προσήνεγκόν  τινα  τών 
παρ'  αύτοϊς  βιβλίων,  έν  οϊς  συγκαταριθμοΰν- 
ται  ό  κ.  Κ.   Ξανθόπουλος  και  ό  κ.  Νικόλαος 
Σπανδωνής  δωρησάμενόι   αρχαίας  τινάς  άξιο- 
*  λόγους  ελληνικάς  έκδόσεις.  Τάς  μάλλον  δε  βα- 
ρυσήμαντους προσφοράς  έποιήσαντο  ή  Εται- 
ρία του  Μουσείου  και  της  Βιβλιοθήκης  της  έν 
Σμύρνη  Ευαγγελικής  Σχολής  άποστείλασα 
'ήμϊν  140  περίπου  τόμους  εκλεκτών  φιλολογι- 
κών και  ιστορικών   βιβλίων,   έζ  ων  τινα  λίαν 
σπάνια*    ό  κ.  Χρήστος  Παππαδόπουλος  προ- 
σενεγκών  δύο  τουρκικά  νεώτερα  χειρόγραφα 
περιέχοντα  κυβερνητικάς  αποφάσεις,  εν  μακρόν 
έγγραφον  του  στολάρχου  Χασάν-βέη  καϊ  182 
τόμους   διαφόρων   βιβλίων,  ων  τά  κυριώτερά 
είσι  τά  πραγματευόμενα   περί   της  συγχρόνου 
ιστορίας  τής  Κύπρου,  αί  παλαιαί  Έλληνικαϊ 
έκδόσεις  καϊ  τά  τοπογραφικά"  τδ  Πανεπιστή- 
μιον    τής  "Αλης-Βιττεμβέργης  πέμψαν  128 
θέσεις   περϊ  ποικίλων   φιλολογικών,  νομικών, 
ιατρικών  καϊ  ετέρων   έπιστημονικών  ζητημά- 
των, καϊ  ό  πρώην  πρεσβευτής  τής  Υψηλής 
Πύλης  έν  ταϊς  Ήνωμέναις  Πολιτείαις  Έξο- 
χώτατος   κ.  Γρηγόριος  Άριστάρχης  δωρησά- 
μενος  141"  τόμους  καϊ  16  τεύχη,    έν  οίς  τά 
μάλα  αξιοσημείωτοι  εΐσιν  αί  έκοόσεις  τών  Α- 
μερικανικών υπουργείων  καϊ  γεωγραφικών  τε 
καϊ  φιλολογικών  έταιριών.    Ανωτέρα  παντός 
έπαίνου    έστϊν  ή  πρδς  τδν  Σύλλογον  στοργή 
καϊ  άφοσίωσις  του  κ.  Γρ.  Άριστάρχου,  ος  οΰ 
παύει  συνεχίζων  τάς  πρδς  αΰτδν  πολύτιμους 
αύτοΰ  υπηρεσίας.  Ύπδ  δέ  του  Συλλόγου  έδω- 
ρήθησαν  τη  σχολή  τής  έν  Λέσβω  κοινότητος 


Πέτρας  117  τόμοι  διαφόρων  βιβλίων  καϊ  40 
πίνακες  άναγνώσεως  καϊ  άπεφασίσθη,  ινα  στα- 
λώσι  τη  βιβλιοθήκη  τής  σεβάσμιας  μονής  Λει- 
μώνος  έκλεκτά  καϊ  κατάλληλα  συγγράμματα. 

Τάς  του  Συλλόγου  ευχαριστίας  απονέμω 
καϊ  τοις  φιλομούσοις  διευθυνταϊς  τών  εφημερί- 
δων τής  Κωνστ/πόλεως  :  ΝεοΛόγον,  Αύγής, 
Βυζαντίδος',  Άνατο.Ιικον'  Αστέρος,  ΡΙΐΟ,Υβ 
άη  Βθ8ρ1ΐΟΤ6  καϊ  βίαηώοηΐ  τών  Αθη- 
νών :  Αιώνος,  Πρωίας,  Οτβββ  καϊ  Μβ88(Χ$βν 
ά'ΑΜίβηβΒ·  τής  Λαρίσσης  :  Ανεξαρτησίας 
καϊ  τοΰ  Βουκουρεστίου  :  Συ.ΙΛόγων ,  καϊ  τών 
περιοδικών  τής  ημετέρας  πρωτευούσης  :  Κό- 
σμου, Προμηθέας  καϊ  ϋηίοη  η\βάίβ(χ\β 
ά'Οηβηί'  τής  Έλλ.  πρωτευούσης  :  ΠΛάτω- 
νος,  Παρνασσού,  '.Εψημερίδος  άρχαιο.Ιογιχής, 
Δε.Ιτίον  ζης  '  Ιστορικής  και  έθνο.Ιογιχής  εται- 
ρίας καϊ  Μϋίΐιβίΐηη^βη  άβ8  άβηίδβΗβη 

αΤοΗβοΙο^ίδοΗβη  Ιη8ίϋηί68-  τών  Παρι- 
σίων :  -Ββνηβ  άη  ηιοηάβ  Ιαίίη  καϊ  ΒηΙΙβ- 

ίίη  α8ίνοηθ7ηί€[Μβ·  και  τής  "Ρώμης.·  ΒηΙ- 

Ιβϋηο  άί  οοτηβροηάβηζα  ανοΗβοΙος/ΐβα, 

δωρεάν  τακτικώς  πεμφθέντων  εις  τδ  ήμέτερον 
άναγνωστήριον,  έν  ώ  τά  μέλη  του  Συλλόγου 
καϊ  πας  φιλαναγνώστης  εΰρισκον  καϊ  έτερα 
σπουδαιότατα  περιοδικά  στελλόμενα  έπϊ  πλη- 
ρωμή,   οία  τά  έν   Παρισίοις  δημοσιευόμενα 

Ββνηβ  άβ8  άβηχ  πιοηάβ8 ,  Ββνηβ  άβρίιί- 
ΙοΙορίβ,  Ββνηβ  $ατβ\ιβΌ\ο§ϊβ,  Ββνηβ  αν- 
βϊιέοΐοφψλβ,  Ββνηβ  ροΐϊύφιβ  βί  Ιΐίίβ- 
ταίτβ,  Ββνηβ  8βϊβ7ΐΗ/ι^ηβ,  3οηγηα\  άβ8 
8αναηί8,  ΙοηνηαΙ  άβ8  ββοηοιηϊδίβδ ,  Βηί 
Ιβίίη  βηύψιβ  καϊ  ΒηΙΙβίίη  άβ8  8βίβηββ8 
ηιαίΗέηιαίί^ηβ8  βί  α8ΐνοηοηιί^ηβ8. 

Οί  την  τοΰ  αναγνωστηρίου  ήμών  ήρεμίαν 
έρημίαν  άποκαλοΰντες  καϊ  μετά  την  έν  αΰτώ 
διατριβήν  ζωηρότητα  τινα  άνακτήσαι  βουλό- 
μενοι  ήδύναντο  τήν  μεγάλην  ανερχόμενοι  τοΰ 
καταστήματος  κλίμακα  εις  την  αϊθουσαν  ταύ- 
την  εΐσελθεϊν  καϊ  τών  μαθημάτων  άκροασθήναι 
τών  δημοσίων  τών  ύπδ  τών  μελών  τοΰ  Συλ- 
λόγου δϊς  τής  εβδομάδος  άπδ  τοΰ  βήματος 
αυτής  διδαχθέντων.  ΤΗσαν  δέ  ταΰτα  τά  έζής. 

«  Μυθιστορικά  περί  τής  αρχαιότητος  διη- 
γήματα »,  μαθήματα  δύο,  ων  τδ  μεν  περί  τής 
περιηγήσεως  τοΰ  νέου  Άναχάρσιδος  εις  τήν 
Ελλάδα  τοΰ  άββά  Βαρθολομαίου,  τδ  δέ  περϊ 
τών  Τυχών  τοΰ  Τηλεμάχου  τοΰ  αρχιεπισκό- 
που Φενελώνος,  ύπδ  τοΰ  κ.  Κωνσταντίνου 
Καλλιάδου. 

«  Περϊ  τοΰ  κυρίως  ανθρωπίνου  βίου  »,  μα- 
θήματα επτά,  ύπδ  τοΰ  κ.  I.  Αριστοκλέους. 


II  Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α 


90 


α  Περί  νομισματικής  τέχνης  παρά.  τοις  άρ-| 
ναίοις  και  τοις  νεωτέροις  »,  μαθήματα  τέσσα- 
ρα·, υπό  του  κ.  Ήρ.  Βασιάδου. 

«  Περί  του  θαυματουργού  ρακιού  »,  μάθη- 
μα εν,  υπό  του  κ.  I.  Ζίφου. 

«Περί  των  οινοπνευματωδών  ποτών  έν  σχέ- 
σει  προς  ψυχικάς  παθήσεις»,  μάθημα  έ'ν;  υπό 
του  κ.  Β.  Λούση. 

« Περί  της  πρώτης  τροφής  τών  φυτών», 
μαθήματα  δύο,  υπό  του  κ.  Χρ.  Χατζηχρή- 
στου . 

«Ή  γυνή  έν  τ?)  αρχαία  τραγωδία»,  μάθη- 
μα εν,  υπό  της  μουσοτραφοΰς  κ.  Σαπφούς 
Λεοντιάδος. 

«  "Οδοιπορικαί  αναμνήσεις  έκ  Μικράς  Α- 
σίας »,  μάθημα  εν,  ΰπό  του  κ.  Α.  Παππαδο- 
πούλου  Κεραμέως. 

«  Περί  του  οϊνου  παρά  τοις  άρχαίοις  Έλ- 
λησιν  »,   μάθημα  εν,  ΰπό  του  κ.    Όδ.  Άν- 
εάδου. 

<Γ Περί  ασθενειών  του  οίνου  και  της  θερα- 
πείας αυτών»,  μάθημα  εν,  ΰπό  του  κ.  Κ. 
Μακρή.  · 

Τά  δ'  έν  τω  προγράμματι  ημών  πλην  τών 
προμνημονευθέντων  αναφερόμενα  έ'τερα  επτά 
μαθήματα,  ήτοι  εν  της  μουσοτραφοϋς  κυρίας 
Καλλιόπης  Κεχαγιά  «  περί  της  πατρικής  έξου  - 
σίας  έν  τη  αρχαία  τραγωδία»,  εν  του  κ.  Α. 
Παππαδοπούλου  Κεραμέως  (( όδοιπορικαί  α- 
ναμνήσεις έκ  Μικράς  Ασίας»,  τρία  του  κ. 
Άνδ.  Σπαθάρη  «φυσικά  »,  εν  της  κ.  Σαπ- 
φούς Λεοντιάδος  «  περί  τών  καθηκόντων  του 
άνθρωπου  »,  και  εν  του  κ.  I.  Ζίφου  «  θερα- 
πεύεται ή  φθίσις  ;  »  δεν  έδιδάχθησαν  ένεκεν 
ασθενείας  τών  άγορητών,  ων  καί  τις  προς 
μείζονα  πιστοποίησιν  διεβεβαίωσε  καί  διά  ζώ- 
σης φωνής  τον  πρόεδρον  του  Συλλόγου  περί 
της  ακριβείας  του  προβαλλομένου  κωλύματος 
συναντήσας  αυτόν  καθ'όδόν  τήν  ήμέραν  του 
έαυτοΰ  μαθήματος. 

Αί  δημόσιαι  ήμών  διαλέξεις,  κυρίαι  καί  κύ- 
ριοι, καί  αί  λοιπαί  ένώπιον  ύμών  έκτεθεϊσαι 
έργασίαι  του  Συλλόγου,  ώς  καί  αιτήσεις,  προ- 
ϊτάσΐΐς,  άγγελίαι  καί  εΰχαριστίαι  κοινοτήτων, 
σωματείων  καί  άτόμων,  ομογενών  ήμών  καί 
.  ξένων,  έγένοντο  άφορμή  άνταλλαγής  ούκ  ευά- 
ριθμων εγγράφων  της  ήμετέρας  αλληλογραφίας, 
ήν  διεξεπεραίου  ό  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή  μετά 
προσόντων,  άπερ  καθιστάσιν  αυτόν  πρότυπον 
γενικού  γραμματέως,  άριθμούσης  κατά  τό  λή- 
γον  συλλογικόν  έ'τος  είσελθόντα  μεν  έγγραφα 
πεντακόσια  έβδομήκοντα  έ'ν,  έςελθόντα  δέ  τρια- 

1 


κόσια  έννενήκοντα  δύο,  έν  συνόλω  έννεακόσια 
έζήκοντα  τρία  έγγραφα,  έν  οίς  καί  αί  έπι'στο- 
λαί.  Έκ  τίνων  δέ  τών  έπιστολών  τούτων  γί· 
γνεται  δήλον,  ότι  ό  Σύλλογος  προσεκτήσατο 
πεντεκαίδέκα  νέα  μέλη  διαιρούμενα  εις  δέκα 
τακτικά,  δύο  έπίτιρ.α  καί  τρία  αντεπιστέλ- 
λοντα. Καί  ταύτα  μέν  είσιν  ό  έν  Αθήναις  τάς 
διατριβάς  ποιούμενος  Πανιερώτατος  άγ.  πρώην 
Λαρίσσης  κ.  Δωρόθεος  ό  Σν/ολάριος,  ό  έν  Κύ- 
πρω  κ.  Θ.  Θεοχαρίδης,  δημοσιογράφος,  καί 
ό  έν  Σύμη  κ.  Δ.  Χαβιαράς,  λόγιος.  Επίτιμα 
δ'  έξελέγησαν  ό  τε  Σεβασμιώτατος  άγιος  Νι- 
κομήδειας κ.  Φιλόθεος  ό  Βρυέννιος  καί  ό  'Ε- 
ξοχώτατος  Βαρώνος  άβ  ΟαΙΪΟθ,  πρεσβευτής 
της  Αύστρο-ουγγαρίας  παρά  τή  'Τψηλη  Πύ- 
λη, οϊτινες  καί  έξέφρασαν  ήμΐν  τοις  προς  έπί- 
δοσιν  τών  διπλωμάτων  μεταβασι  παρ'αύτοϊς 
τάς  μάλλον  τιμητικάς  καί  ένθαρρυντικάς  πε- 
ποιθήσεις περί  του  τελεσφόρου  τών  του"  Συλ- 
λόγου έργασιών  καί  περί  της  έξαπλώσεως  της 
δικαίας  έπιρροής  τών  έλληνικών  γραμμάτων. 

Απώλεσε  δέ  ό  Σύλλογος  ήμών  τών  έπιτίμων 
αύτοΰ  μελών  τρία"  τον  έ'ζοχον  λειτουργόν  του 
Όθωμανικοΰ  Κράτους  Σαφφέτ  Πασσάν,  τον 
0.  ΒαΓ8Ϊ£ΙΠ,  καθηγητήν  του  έν  Μονάχω  πα- 
νεπιστημίου, -καί  Γεώργιον  τον  Ζαρίφην.  Τήν 
του  μεγάλου  "τούτου  φιλάνθρωπου  άνδρός,  8ς  οΰ 
μόνον  έπίτιμον  μέλος  άλλά  καί  ευεργέτης  αύτοΰ 
διετέλεσε,  σκληράν  άπώλειαν  βαρυπενθών  έθρή- 
νησεν  ό  Σύλλογος  καί  «ουκ  ήθελε  παρακληθήναι, 
ότι  ουκ  έστί!»  Ναι,  πικρόν,  πικρότατον  τοις 
.  διψώσιν  ήμών  χείλεσι  τό  ποτήριον  τούτο,  ότι 
ουκ  έ'στιν  έν  τοις  ζώσιν  ό  μέγας  τών  έλληνι- 
κών γραμμάτων  προστάτης,  ό  τών  ήμετέρων 
σχολών  έπίκουρος,  ευεργέτης  καί  πατήρ.  Του 
Γεωργίου  Ζαρίφη  τήν  έλλειψιν  επί  πολλών  έ- 
τών  περιόδους  συναισθανθήσεται  ό  Σύλλογος 
καί  τήν  μνήμην  αύτοΰ  έν  τω  περιβάλω  τούτω 
γενεαί  γενεών  εϋλογήσουσιν.  Έπί  τω  θανάτω 
αύτοΰ,  ανάκτορα  καί  καλύβαι  έταρά/θησαν, 
οί  πάντες  έκλαύσαμεν  πικρώς,  καί  τό  προε- 
δρεϊον  του  Έλληνικοΰ  Φιλολογικοΰ  Συλλόγου 
φέρον  έν  τη  τεθλιμμένη  αύτοΰ  καρδιά  τό  τε  ί- 
διον έαυτοΰ  καί  απάντων  τών  συνεταίρων  βα- 
ρύ καί  όδυνηρόν  πένθος  κατέθηκεν  άσπασά- 
μενον  καί  προσφώνησαν  τό  ύστατον  τον  μεγά- 
τιμον  νεκρόν  έπί  "της  μεγάλης  καί  εύεργετικής 
αύτοΰ  καρδίας  στέφανον  έξ  ανθέων  καί  ται- 
νιών νρυσοϊς  γράμμασιν  έγκεχαραγμένον  φε- 
ρουσών  τό  όνομα  τοΰ  σωματείου  ήμών,  ηκο- 
λούθησεν  έν  συγκινήσει  τήν  δημοτελή  έκφοράν 
μέχρι  της  τελευταίας  αύτοΰ  κατοικίας,  άπηύ- 


100  Ο  Ε\  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

θυνε  προς  την  άπαρηγόρητον  καϊ  σεβαστήν 
χήράν  θερμήν  συλλυπητήριον  έπιστολήν  πι- 
στώς διεομηνεύουσαν  τα  του  Συλλόγου  ειλι- 
κρινή και  ενδόμυχα  αισθήματα,  καϊ  κατά  την 
παρελθοΰσαν  κυριακήν  μεταβάν  έν  σώματι  εις 
τον  ιερόν  ναόν  των  Εΐσοδίων  της  Παναγίας,  έν- 
θα έτελεΐτο  τό  τεσσαρακονθήμερον  του  αειμνή- 
στου ανδρός  μνημόσυνον,  έδεήθη  του  Ύψΐ- 
στου  υπέρ  άναπαύσεως  της  μακάριας  αΰτοΰ 
ψυχής.  Άλλ'οΰ  μόνον  ζών  τον  Σύλλογον  εΰηρ- 
γέτησεν  ό  Γεώργιος  Ζαρίφης,  άλλα  και  μετά 
την  εκ  του  κόσμου  τούτου·  μετάβχσιν  αΰτοΰ 
εις  τάς  αιωνίους  μονάς  βαρυσήμαντος  έγένετο 
έξ  ονόματος  αΰτοΰ  τω  ήρ.ετέρω  σωματείω  δω- 
ρεά. Ή  γαρ  τοΰ  άοιδίμου  πατριώτου  ίρίτιμος 
χήρα,  κληρονομήσασα  την  προς  τον  Σύλλογο^ 
στοργήν  καϊ  την  τών  έργων  αΰτοΰ  έκτίμησιν, 
άς  εκείνος  ήσθάνετο  καϊ  πλειστάκις  εξέφρασε 
και  εμπράκτως  άπέδειξεν,  έ'πεμψεν  ήμΐν  την 
άκόλουθον  έπιστολήν,  27  Απριλίου  φέρουσαν 
ήμερομηνίαν. 

Κύριε  πρόεδρε, 

Ό  προς  τον  Έλληνικόν  Φιλολογικόν  Συλ- 
λογον τ'άκραιφνέστατα  τρέφων  αισθήματα  α- 
είμνηστος σύζυγος  μου  έν  ταϊς  τελευταίαις  αΰ- 
τοΰ βουλήσεσι  κατέλιπε  και  τό  ποσόν  <ρράγ. 
είκοσι  χιλιάδων,  ίνα  χρησιρ,εύσωσιν  υπέρ  τών 
έν  Κωνσταντινουπόλει  άπορούντων  σχολείων. 

Την  διάταξιν  ταύτη  ν  τοΰ  μακαρίτου  συζύ- 
γου μου  κοινοποιούσα  ύμϊν  σπεύδω  νά  παρα- 
καλέσω τον  Έλληνικόν  Φιλολογικόν  Σύλλο- 
γον,  ώς  τον  άρμοδιώτερον  νά  διανείμη  κατά 
τάς  κρίσεις  καϊ  πληροφορίας  αΰτοΰ  τό  ρηθέν 
κληροδότημα,  όπως  εύαρεστούμενος  άναλάβη 
τό  βάρος  τοΰτο  διανέμων  εις  τ'  άπορα  της 
πρωτευούσης  σχολεία  όσον  ποσόν  έγκρίνει  δι' 
έ'καστον  καϊ  καθ  οιονδήποτε  φρονεί  καταλλη- 
λότερον  τρόπον,  έφ'  ω  καϊ  τρεις  μήνας  από 
της  άποβιώσεως  τοΰ  κληροδότου,  κατά  ρητήν 
θέλησίν  του,  τεθήσεται  εις  την  διάθεσιν  τοΰ 
Συλλόγου  τό  μνησθέν  ποσόν. 

Δραττομένη  της  εΰκαιρίας,  ίνα  Η  προοιμίων 
εκφράσω  την  εΰγνωμοσύνην  μου  προς  τόν  Σύλ- 
λογον  έπϊ  τη  ανατιθέμενη  ταύτη  αΰτώ  έντολή 
καϊ  νά  τώ  εύχηθώ  τά  βε'λτιστα  προς  την  εύη- 
μερίαν  αΰτοΰ,  έξ  ης  μεγίστη  προσγίνεται  τω 
έθνει  ωφέλεια,  παρακαλώ  άμα  τό  σεβαστόν 
προεδρεϊον,  ίνα  δεχθή  την  έκφρασιν  της  έξι- 
διασμένης  προς  αύτό  ύπολήψεώς  μου. 

(ύπογρ.)  ΕΛΕΝΗ  Γ.  ΖΛΡΙΨΙΙ». 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Την  πολύτιμον  ταύτην  δωρεάν,  ην  εΰγνω- 
μόνως  ό  Σύλλογος  άπεδέΕατο  πέμψας  καϊ 
θερμήν  εΰχαριστήριον  έπιστολήν  τη  εύγενεϊ  δω- 
ρήτρια, ήτις  καϊ  αύτήν  την  τρίμηνον  παρα- 
βλέπουσα  προθεσμίαν  κατέθετο  ήδη  εις  τό  ή- 
μέτερον  ταμεϊον  τό  άπαρτίζον  αύτήν  χρημα- 
τικόν  ποσόν,  δικαίως  θεωρήσετε,  κυρίαι  καϊ 
κύριοι,  ώς  δαψιλή  εύεργεσίαν  τή  καθ'ήμάς  έκ- 
παιδεύσει  χορηγουμένην  και  ώς  τελεσφορωτά- 
την  έξυπηρέτησιν  τών  υπέρ  της  εθνικής  προό- 
δου έφέσεων  καϊ  ένεργειών  τοΰ  ήμετέρου  Συλλό- 
γου. Ούτος  γάρ  καϊ  άλλοτε  κέκληται  καϊ  νΰν, 
ίνα  διά  τής  Εκπαιδευτικής  αΰτοΰ  Επιτρο- 
πής επισταμένως  καϊ  άμερολήπτως  έρευνώσης 
τάς  άνάγκας  καϊ  τον  προορισμόν  εκάστου  τών 
έν  τή  μεγαλουπόλει  ταύτη  λειτουργούντων  φυ- 
τωρίων τής  τοΰ  λαοΰ  διαπλάσεως  δωρήσηται 
τοις  μάλλον  άναξιοπαθοΰσι  δρόσον  άφθονον  ά- 
γαθοεργίας  και  πόρον  ίσχυρόν  παράξοντα  εύ- 
θαλεΐς  καϊ  εΰχύμους  παιδαγωγικούς  καρπούς 
είς  τό  μέλλον. 

Τό  μέλλον!  Περί  αΰτοΰ  στιχουργών  μέγας 
τής  έποχής  ήμών  γάλλος  ποιητής  λέγει,  ότι 
ούδενϊ  άνήκει,  μόνω  δέ  τω  Θεώ.  Και  όμως 
δικαιούσθε  μετά  θάρρους  άτενίσαι  '  προς  αύτό 
καϊ  αγαθά  καϊ  αϊσια  πλεϊσθ'  όσα  ύπέρ  τοΰ 
Συλλόγου  προοιωνίσασθαι,  ήττον  έπ'  αυτών 
τών  μικρών  καϊ  άνεπαρκών  κατά  τό  λήγον  έ- 
τος αΰτώ  πεπραγμένων  τήν  ένθαρρυντικήν  ταύ- 
την βασίζοντες  πρόρρησιν,  ή  έπαναπαυόμενοι 
τή  είλικρινεϊ  τοΰ  προς  ύμάς  λαλοΰντος  διαβε- 
βαιώσει, ότι  οί  πλείους  τών  έν  τω  άμπελώνι 
τούτω  έργασθέντων  έμόχθησαν  μετά  ζήλου 
και  ικανότητος  καθ' άπασαν  τήν  ένιαύσιον  ταύ- 
την περίοδον.  Ίδια  δέ  οί  περϊ  τόν  παρ'ά- 
Είαν  προεδρεύσαντα  τών  τοΰ  ήμετέρου  σωμα- 
τείου έργασιών  έρίτιμοι  Κοσμήτορες  κύριοι 
Χ.  Χατζηχρήστου  καϊ  I.  Γεωργαντόπουλος, 
αντιπρόεδροι,  Τ.  Καραθεοδωρή,  γενικός  γραμ- 
ματεύς, Όδ.  Ανδρεάδης,  ειδικός  γραμμα- 
τεύς, Α.  Παππαδόπουλος  Κεραμεύς,  βιβλιο- 
φύλαζ  καϊ  Θ.  Κοσούδης  ταμίας,  άνελλιπώς 
και  μετά  παραδειγματικής  άκριβείας  τάς  εαυ- 
τών έξεπλήρωσαν  υποχρεώσεις,  έφ' ω  καϊ  ά- 
πονέμω  αύτοϊς  δημοσία  τάς  τοΰ  Συλλόγου  έγ- 
καρδίους  εύχαριστίας,  σύν  τή  διαβεβαιώσει  και 
τής  έμής  εύγνωμοσύνης  έπϊ  τή  προθύμως  χο- 
ρηγηθείσ/)  μοι  πολυτίμω  αΰτών  συμπράξει,  δι' 
ής  έπετεύχθη  καϊ  κατά  τό  έτος  τοΰτο  ή  έν  τω 
μέσω  ύφαλων  καϊ  σκοπέλων  γαληνιαία  καϊ 
τερπνή  τοΰ  Συλλογικού  σκάφους  ποντοπλοία. 
Τής  ακριβούς  εκπληρώσεως  τών  ανατιθεμένων 


II  Ρ  Λ  Κ 

έκάστω  εντολών  έτι  μάλλον  όσημέραι  απα- 
ραιτήτου ύφ'ήμών  θεωρούμενης,  δείτε  πάν- 
τες άδιστάκτως  άς -πιστεύσωμεν,  ότι  α$  του 
Παντοδυνάμου  συνάρσει  τή  πανσθενεϊ  ό  τά 
προς  την  κραταιάν  Βασιλείαν  καθήκοντα  αύ- 
τοΰ άείποτε  έκτελέσας,  έκτελών  και  έκτελέσων 
Ελληνικός  Φιλολογικός  Σύλλογος  ύπό  τήν 
εύεργετικήν  αιγίδα  διατελών  της  Αύτοΰ  Αυ- 
τοκρατορικής Μεγαλειότητος  του  Σουλτάνου 
ημών  ΑΒΔΟΓΛ-ΧΑΜΙΔ-ΧΑΝ  τοΰ  Β'  και 
της  εύνοιας  άπολαύων  των  πεφωτισμένων  του 
Κράτους  λειτουργών  ιδία  δέ  τών  έκ  τών  ε- 
πίτιμων αυτού  μελών  Υψηλοτάτου  Μεγάλου 
Βεζύρου  Σα'ΐτ  πασσά  και  Υψηλοτάτου  πρώην 
Μεγάλου  Βεζύρου  ?καί  τανΰν  υπουργού  επί 
τών  Εσωτερικών  Έτεμ  πασσά,  ώς  και  του  υ- 
πουργού της  Παιδείας  Έξοχωτάτου  Μουστα- 
φά πασσά,  έν  ταϊς  ένεργείαις  αυτού  ύπέρ  της 
προαγωγής  πολυτλήμονος  και  καρτερικού  έ- 
θνους, ούτινος  καυχάται  δτι  ανεδείχθη  θερά- 
πων άφωσιωμένος  και  ακάματος,  άξιωθήσεται 
έν  προσε-/εΐ  μέλλοντι  της  έν  τ9)  έθνικη  συνει- 
δήσει  τελείας  αυτού  αφομοιώσεως  προς  τον 
κατά  τον  Προφητάνακτα  μακάριον  άνδρα, 
α  Και  έ'σται  ώς  το  ξύλον  το  πεφυτευμένον  πα- 
ρά τάς  διεξόδους  τών  υδάτων,  ο  τον  καρπον 
αυτού  δώσει  έν  καιρώ  αυτού  και  το  φύλλον 
αύτοΰ  ούκ  άπορρυήσεται,  και  πάντα,  δσα  αν 
ποιη,  κατευοδωθήσεται  ». 

Τον  κ.  πρόεδρον  ζωηρώς  χειροκροτηθέντα 
διαδέχεται 

ό  κύριος  Κ.  Ξανθόπον.Ιος,  εισηγητής  της 
Εκπαιδευτικής  Επιτροπής,  όστις  άναγινώσκει 
τήν  εκθεσιν  τής  έπιτροπής  ταύτης  περί  τοΰ 
Καραπανείου  αγώνος1. 

Μετά  τό  πέρας  ταύτης  ό  κ.  πρόεδρος  άπο- 
σφραγίζει  τον  φάκελλον  και  άναγινώσκει  τό 
βνομα  τού  βραβευθέντος,  όστις  έστίν  ό  κύριος 
ΑπόσζοΛος  Βασαχό.πον.Ιος,  όν  χειροκροτοΰσιν 
ο'ι  άκροαταί. 

Είτα  ό  κ.  ' Αθ .  Παππαόόπου.Ιος  Κεραμενς, 
εισηγητής  της  Φιλολογικής  Έπιτροπής,  άνα- 
γινώσκει τήν  εκθεσιν  τής  Έπιτροπής  ταύτης 
ί-'.  τού  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος2.  Κατά  τήν 
εκθεσιν  ταύτην  έκ  τών  ένδεκα  άποοταλεισών 
συλλογών  ζώντων  μνημείων  τής  άρ-ναίας  έλ- 
ληνυίής  γλώσσης  ή  Επιτροπή  έ'κρινεν  άξιας 
τής  δεκαλίρου  άμοιβής  τάς  εννέα,  τάς  δέ  δύο 
-/.λλας  κρίνει  άξιας  έπαίνων. 

4)  "Ι8ε  σελ.  102.  2)  Ή  εκθεσις  αύτη  όίτε 
ουπω  αποσταλεϊσα  υπό  του  εισηγητού  δηυ,οσιευ- 
θήσεται  έν  τω  έποιχένω  τόμω. 


Τ  I  Κ  Α  101 

Αί  βραβευθεϊσαι  συλλογαί  είσι  τών  κκ.  Ν. 
Δροσίνη,  Κ.  Βαλαβάνη,  Γ.  Ζηκίδου,  I.  'Λ- 
ναστασιάδου,  Άντ.  Πουλχκη,  Κωνστ.  Κα- 
νελλάκη,  Λ.  Άλεκτορίδου  καϊ  Ανωνύμου  ά- 
ποσταλεϊσα  διά  τού  κ.  Ά.  II.  Κεραμέως,  ων 
τά  ονόματα  έξαγγέλλει  ό  κ.  πρόεδρος. 

Είτα  ό  τον  Τοποτηρητήν  τού  Οικουμενικού 
όνου  άντιπροσωπεύων  Θεοφι-Ιέστατος  επί- 
σκοπος ΕίρηγουπόΛεως  χ.  Φώτιος  συγχαίρει 
τώ  Συλλόγω  έξ  ονόματος  τής  Μεγάλης  Εκ- 
κλησίας και  εύχεται  αύτώ  πρόοδον  και  εύη- 
μερίαν. 

Μετά  δέ  τούτον  ό  τον  τής  Δημοσίας  Εκ- 
παιδεύσεως ύπουργόν  Μουσταφά  πασσαν  εκ- 
προσωπών 'ΗΜάς  έφέ>·δης  Ματαρ  έγερθείς  εί- 
πεν,  ότι  ή  Α.  Α.  Μ.  ό  Σουλτάνος  Χαμίτ  ό 
Β'  μεριμνών  άεί  ύπέρ  τών  υπηκόων  Αύτοΰ 
άνεξαρτήτως  θρησκεύματος  και  τής  παρ'  αύ- 
τοϊς  διαδόσεως  τών  έπιστημών  και  τών  γραμ- 
μάτων ένετείλατο  τοις  ύπουργοϊς  Αύτοΰ,  ϊνα 
διά  πχντός  φροντίζωσι  περί  τής  διαδόσεως 
τών  γραμμάτων  και  έπιστημών.  Τήν  έντολην 
ούν  ταύτην  τοΰ  φιλολάου  ημών  άνακτος  έκτε- 
λών και  ό  τής  Δημοσίας  Εκπαιδεύσεως  υ- 
πουργός έν  τή  μερίμνη  αύτοΰ,  όπως  ένθαρρύνη 
τά  γράμματα  καϊ  τάς  έπιστήμας,  ένετείλατο 
αύτώ,  ΐν'  άντιπροσωπεύση  αύτόν  και  έξ  ονό- 
ματος αύτοΰ  συγχαρη  τώ  Συλλόγω  επί  τη 
έορτί)  αύτοΰ.  Τήν  έντολήν  δέ  ταύτην  έκπλη- 
ρών  νύν  εύχεται  ύπέρ  τοΰ  φιλομούσου  ημών 
άνακτος  Σουλτάν  Χαμίτ  τού  Β'. 

Ό  κ.  πρόεδρος  εύχαριστήσας  πρώτον  τω 
άντιπροσώπω  τής  Μεγάλης  Εκκλησίας  έπί 
τοις  συγχαρητηρίοις  αύτοΰ  και  ταϊς  ύπέρ  του 
Συλλόγου  εύχαϊς  έκφράζει  είτα  γαλλιστί  τήν 
εύγνωμοσύνην  τού  Συλλόγου  προς  τον  Έξο- 
•^ώτατον  έπί  τής  Δημοσίας  Εκπαιδεύσεως  ύ- 
πουργόν Μουσταφά  πασσάν,  διότι  εύηρεστήθη 
ν'  άντιπροσωπευθη  έν  τη  έορτη  τού  Συλλόγου 
δι'ύπαλλήλου  άνωτέρου  τοΰ  υπουργείου  αύτοΰ 
και  προς  τούς  ύπουργούς  απαντάς  έκτιμώντας 
τάς  έργασίας  τοΰ  Συλλόγου.  Εκφράζει  δέ  τήν 
πεποίθησιν  αύτοΰ  ό  κ.  πρόεδρος,  ότι  ή  Α.  Α. 
Μεγαλειότης  ό  Σουλτάνος  Χαμίτ  ό  Β',  ό  φι- 
λόμουσος άληθώς  Σουλτάνος,  "Οςτις  τοσούτον 
κήδεται  τών  υπηκόων  Αύτοΰ  και  νυχθημερόν 
έργάζεται  ύπέρ  τής  τοΰ  Κράτους  προόδου,  ά 
ναβιβάσει  τό  έπί  τής  Δημοσίας  Εκπαιδεύσεως 
ύπουργεϊον  εις  τήν  προσήκουσαν  αύτώ  περιω- 
πήν,  όπως  έ'τι  πλέον  μέριμνα  και  έργάζηται 
ύπέρ  τής  διαδόσεως  τής  παιδείας.  Ό  Φιλολο- 
γικός δέ  Σύλλογος  έξακολουθήσει  έπίσης  ύπέρ 


Η: 


102  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

των  επιστημών  καί  της  των  γραμμάτων  δια-  Είτα   ό  '  κ.   πρόεδρος  άγγέλλει  τους  νέους 

δόσεως  μεριμνών  και  εργαζόμενος  κατά  τάς  ά-  δια  το  ΚΑ'  έτος,  1884 — 1885,  κοσμήτορας 

γαθάς  προθέσεις  καί  υπό  την  αιγίδα  της  Α.  του   Συλλόγου  καί  κηρύσσει  την  ληξιν  της 

Α.  Μεγαλειότητος  του  κραταιού  Σουλτάνου  έορτής. 
Χαμίτ  του  Β',  Ου  τά  έ'τη  είησαν  πάμπολλα. 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ 

ΠΕΡΙ 

ΕΚΔΟΣΕΩΣ  ΜΕΘΟΔΙΚΩΝ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ 
ΠΡΟΣ  ΧΡΗΣΙΝ  ΤΩΝ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  ΣΧΟΛΕΙΩΝ· 

 =~==4·=-<=  

ΕΚΘΕΣΙΣ 

ΤΗΣ  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ  ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ  ΤΟΪ  ΣΪΑΑΟΓΟΪ, 

άναγνωσΟεΤσα.  έν  ·ττ\  ΨΜΔ'  (της  13  Μαίου  1884)  συνεδριάσει, 

ΕΠΕΤΕΙΩ'-    ΕΟΡΤΗ:    ΤΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ, 

ΰπο  του  εισηγητού  αΰτης 
κυρίου  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ  ΞΑΝΘΟΠΟΤΛΟΥ. 


Επειδή  ό  άπ'  άρχής  ψηφισθείς  εισηγητής 
της  Έχ.παιδευτικης  Επιτροπής  του  Συλλό- 
γου κ.  Α.  Θεοδωρίδης  διωρίσθη  εσχάτως  κα- 
θηγητής έν  τοις  Ζαριφείοις,  ανετέθη  αύθις  εις 
έμέ  ή  εΐσήγησις  του  παραταθέντος  Καραπα- 
νείου  άγώνος  Γεωγραφίας  καί  Φυσικής  ιστορίας. 

Καί  τά  δύο  ταύτα. έργα  διά  το  έ'τος  τούτο 
είναι  προωρισμένα,  ώς  γνωστόν,  διά  τά  δημο- 
τικά σχολεία  κατά  το  προ  πολλού  δημοσιευ- 
θέν πρόγραμρ,α  του  Συλλόγου,  άρα  διά  τους 
παϊδας,  δι'  ους  καί  έσυστήθη  προ  ετών  ό  ά- 
γων ούτος. 

Άλλ'  όποια  είναι  τά  δημοτικά  σχολεία 
σήμερον  παρ'ήμϊν,  δι'ά  προορίζονται  τά  πο- 
νήματα ταύτα  καί  τά  όμοια;  όπως  κρίνωμέν 
τι  περί  αυτών  ορθώς,  αρμόζει  ίσως  έν  γενικω- 
τάτη  έπόψει  νά  ϊδωμεν,  τί  ήσαν  ταύτα  προ  ει- 
κοσαετίας περίπου. 

Τό  δημοτικον  σχολεΐον,  όπερ  είναι  ή  ευρεία 


βάσις  της  έκπαιδεύσεως  του  έθνους,  ήτο  προ 
ετών  ού  πολλών  απλούστατος  μηχανισμός  έν 
γραμματοδιδασκαλείοις  καί  αλληλοδιδακτικούς 
σχολείοις.  Τί  άγαθόν  ήτο  δυνατόν  νά  προέλθη 
έκ  τοιούτου  συστήματος,  παντί  δήλον  κακή 
τις  καί  μετά  πόνου  κτηθεϊσα  άνάγνωσις  καί 
γραφή  καί  αί  πράξεις  της  αριθμητικής,  ταύτα 
καί  ούδέν  άλλο  σχεδόν.  Καί  τά  έγχειρίδια  τό- 
τε προς  τό  σύστημα  έκεϊνο  προσηρμόζοντο. 
Ουδέν  έννόει  ό  μικρός  μαθητής  ούδ'  έχρειά- 
ζετο  νά  έννοή'  έμάνθανεν  έκ  στήθους  πολλά 
τινα  άκατάληπτα  πάντη,  εΐ  καί  γεγραμμένα 
εις  την  καθομιλουμένην .  Έν  τούτοις  καί  μα- 
θητής καί  διδάσκαλος  έμενον  ευχαριστημένοι, 
όταν  έλεγεν  ό  παις  τό  μάθημά  του  έκ  στήθους 
απταίστως.  Τό  πάν  έκστήθισις,  καίτοΰτο'μέ- 
χρι  σχεδόν  άποφοιτήσεως.  Τοιούτον  ήτο  τό 
δημοτικον  σχολεϊον  έν  γένει  καί  ίσως  έτι  σή- 
μερον όμοιον  έξακολουθεϊ  νά  ήναι  πολλαχού. 


Π  Ρ  λ  κ 

Άλλ'  από  τίνος  χρόνου  ήρχισάν  τίνες  νά 
μεριμνώσι  περί  μεταρρυθμίσεως  αύτοΰ.  'ϊοίορ 
διά  των  συλλόγων  καί  μάλιστα  και  κατά  πρώ- 
τον ί'σως  δια  τοϋ  πατρός  των  συλλόγων,  του 
ημετέρου  τούτου  Συλλόγου,  ήρχισαν  νά  σκέ- 
πτωνται  περί  βελτιώσεως  της  πρώτης  παιδ<=ύ- 
σεως"  όθεν  και  προγράμματα  έμελετήΰησαν, 
και  άγώνες  προς  σύνταξιν  αρμοδίων  εγχειρι- 
δίων ετέθησαν,  και  διδασκαλεία  πρός  μόρφωσιν 
διδασκάλων  της  δημοτικής  παιδεύσεως  ένια- 
χοϋ*  ίδρύθησάν  τινα. 

Πολύ  φυσικόν  κατά  τά  πρώτα  ταύτα  βή- 
ματα πρός  όρθοτέραν  έκπαίδευσιν  νά  σφάλλτ) 
τις  πολυειδώς  και  πολυτρόπως'  διότι  συμβαί- 
νει εις  τους  λαούς  ό,τι  και  εις  τά  άτομα-  και 
των  εθνών  αί  πρώται  κινήσεις  και  ένέργειαι 
πρός  την  κατ"  άνθρωπον  ζωήν  όμοιάζουσι 
σφόδρα  πρός  τά  τών  νηπίων  βηματίσματα. 
Διά  τοΰτο  ουδείς  ορθώς  φρονών  δικαιούται,  ώς 
νομίζω,  νά  μεμφθη  τά  παρόντα  διά  τούτο, 
ότι  προστησάμενοι  έαυτοϊς  παράδειγμα  φαει- 
νόν  την  Γερμανίαν  ένθουσιάσθησάν  τίνες  εις  ά- 
πομίμησιν  καί  που  έγκύψαντες  μάλλον  είς  τών 
άρχαίων  προγόνων  τά  κειμήλια  ώρμησαν  ευ- 
θύς εις  μεταρρύθμισιν  ριζικήν  λησμονήσαντες, 
ότι  εν  τη  φύσει  άλματα  δεν  γίνονται.  Οί  πολ- 
λοί δεν  διδάσκονται  ούδ' άντιλαμβάνονται  ευ- 
χερώς, ό,τι  ευάριθμοι  λόγιοι  έκ  μελέτης  καί 
πείρας  συνορώσι  καί  συμπεραίνουσιν.  Άλλ' ί- 
κανόν  νοαίζομεν  τοΰτο,  ότι  έγένετο  καί  γίνε- 
ται πολλαχοΰ  έναρξίς  τις  καί  κίνησις  έπί  τό 
βέλτιον  καί  ζήτησις.  Τίς  δ'  άγνοεϊ,  ότι  τά 
πάντα  παρ'  ήμϊν  τό  γε  νυν  σαλεύουσι  καί  τά 
πάντα  πάσχουσιν;  ή  γλώσσα,  ή  κοινωνία,  ή 
πολιτεία  ευρίσκονται  είς  την  πρώτην  ταραχώ- 
δη της  δημιουργήσεως  έποχήν.  Άλλά  διά 
τοΰτο  νά  κάθηται  τό  παιδίον  έσπαργανωμένον 
έν  τη  κοιτίδι  του,  νά  μή  κινήται  διά  τον  κίν- 
δυνον  καί  τον  φόβον  μή  πάθη  ;  νά  μένωμεν 
με  έσταυρωμένας  τάς  χείρας  άναμένοντες  την 
έπιφοίτησιν  της  .εναργούς  τελειότητος,  χωρίς 
νά  κινώμεθα  όπωςδήποτε  πρός  έπίρρωσιν  καί 
ύγείαν; 

Τό  σπουδαιότατον  καθ '  ημάς  νΰν  καί  ώφε- 
λιμώτατον  είναι  βλέποντες  νά  βλέπωμεν  καί 
ΒΗΐούοντες  ν'  άκούωμεν,  ότι  ούχ  ΰγιώς  έ'χομεν 
οΰδ'  εύρωστοΰμεν,  ώς  τίνες  περί  την  πλουθυ- 
γείαν  τοΰ  έθνους  σαλακωνεύουσιν.  Ή  οιάγνω- 
σ'.ν  αϋτη  είναι  αναγκαία  δι'  ήν  έπεχειρήσαμεν 
μεταρρύθμισιν  περί  τε  τήν  μέθοδον  καί  την  δι 
δασκαλίαν  καί  τήν  βελτίωσιν  καί  μόρφωσιν 
τοΰ  προσωπικοΰ  τών  διδασκάλων  καί  τήν  σκό- 


Τ  I  Κ  Α  .  103 

πίμον  συγγραφήν  έγχειριδίων  πρός  διδασκα- 
λίαν.  Διότι  έκ  ταύτης  ή  άπαυστος  'ζήτησις 
τοΰ  κρείττονος,  ή  αδιάκοπος  εργασία  καί  προ- 
σοχή" ουδέν  δέ  παράπονον,  ουδεμία  άπελπι- 
σία.  Ό  Θεός  ό  ζωής  χορηγός  θά  επίβλεψη 
είς  τήν  άδυναμίαν  ήμών,  όταν  πρός  αυτόν  ά- 
τενίζωμεν,  καί  θά  ένισχύστ;  ήμάς  εις  έπίτευξιν 
καί  πλήρωσίν  τινα  τοΰ  άκενώτου  της  φιλομά- 
θειας τοΰ  ήμετέρου  έ'θνους,  όπερ  φέρει  πάντοτε 
τον  χαρακτήρα  τοΰ  ζητεϊν  σοφίαν. 

Μετά.τά  ολίγα  ταΰτα  περί  της  νΰν  κατα- 
στάσεως τών  δημοτικών  ήμών  σχολείων  έμ- 
βαίνομεν  είς  τό  κύριον  τοΰ  λόγου  θέμα. 

Τό  έ'τος  τοΰτο  έπέμφθησαν  είς  τον  παρατα- 
θέντα  Καραπάνειον  άγώνα  μία  Γεωγραφία  υ- 
πό τό  ρητό  ν  «πολλά  πλάγχθη...  πολλών  δ' 
ϊδεν  άστεα  καί  νόον  έ'γνω  » ,  ήν  συνοδεύει  καί 
ϊδιον  τεύχος  οδηγιών  πρός  διδασκαλίαν  αυτής, 
καί  μία  Φυσική  "Ιστορία  ύπό  τό  ρητόν  «  ώς 
εμεγαλύνθη  τά  έργα  σου,  Κύριε,  πάντα  έν  σο- 
φία έποίησας».  Έκάτερον  τών  πονημάτων 
τούτων  είναι  διηρημένον  είς  τρία  τεύχη  κατά 
τό  συγκεντρικόν  σύστημα,  ώς  άπιρτησεν  ό  Σύλ- 
λογος διά  τοΰ  προ  ετών  δημοσιευθέντος  προ- 
γράμματος. 

Τά  δύο  ταΰτα  χειρόγραφα  λαβοΰσα  ή  επι- 
τροπή παρέβαλε  πρώτον  πρός  τάς  πέρυσιν  επί 
τούτω  σταλείσας  δύο  Γεωγραφίας  καί  δύο  Φυ-· 
σικάς  Ιστορίας.  Καί  της  μεν  Φυσικής  Ιστο- 
ρίας ή  κρίσις  διά  λόγους  όλως  ίδιους  αναβάλ- 
λεται ύπό  της  επιτροπής  είς  τό  έπιόν  συλλο- 
γικόν  έτος.  Περί  δέ  της  Γεωγραφίας  καλώς 
μελετηθείσης  καί  έξετασθείοης  αποφαίνεται  ή 
επιτροπή  νΰν  δι'  έμοΰ  ταΰτα.  . 

Ό  συγγραφεύς  της  τριτεύχου  ταύτης  Γεω- 
γραφίας καί  τών  οδηγιών  φαίνεται  έχων  πεϊ- 
ραν  διδασκαλικήν  καί  δεξιότητα  ίκανήν  καί  δή 
έπιστημονικήν  μόρφωσιν.  Μετά  πολλής  φει- 
δωλίας  συναπαρτίζει  τάς  παραγράφους  τής 
Γεωγραφίας  του  καί  τάς  προτάσεις  τοΰ  λόγου, 
ώς  αρμόζει  είς  προωρισμένον  διά  τά  μικρά  παι- 
δία έγχειρίδιον.  Έκ  δέ  τοΰ  όλου  έργου  εξά- 
γεται;, ότι  ούτος  συμβουλευθείς  πολλάς  Γεω- 
γραφίας καί  ήμετέρας  καί  ξένας  έμελέτησεν 
ϊδιον  σχέδιον  οδηγούμενος  ύπό  άρχών  τής  δι- 
δακτικής ύγιών.  Ευχαρίστως  δ'  είδεν  ή  επι- 
τροπή τήν  συμμετρίαν  έκαστου  τεύχους,  ώς  κα- 
τωτέρω θά  έκθέσωμεν,  καί  τήν  σκοπιμότητα 
καί  τήν  περί  τήν  λέςιν  καί  τόν  όρισμόν  τών 
πραγμάτων  έν  γένει  άκρίβειαν  καί  βραχυλογίαν, 
προσόντα  αγαθά  εγχειριδίου. διδακτικού.  Διό- 
τι έν  τφ  πλήθει  τής  προκειμένης  υλης  έάν  μή 


104  Ο  Ε IV  Κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

ήναί  τις  φειδωλός  εις  τάς  λέξεις,  έάν  μή  λέγη 
τα  καίρια,  και  μή  άφίνη  τά  πολλά  εις  τον  δι- 
δάσκοντα και  την  ζώσαν  διδασκαλίαν,  δεν 
γράφει  έγχειρίδιον  δια  τά  σχολεία,  άλλά  βι- 
βλίον  προς  άνάγνωσιν  και  μελέτην  τών  πολ- 
λών. 

Καλώς  ό  συγγραφεύς  ορίζει  την  άπ'  εγχει- 
ριδίου διδασκαλίαν  της  Γεωγραφίας  άπό  του 
τετάρτου  έτους  του  εξαετή  πορείαν  έχοντος 
δημοτικού  και  διηρημένου  εις  εξ  ενιαυσίους  τά- 
ξεις φρονών,  δτι  τά  δύο  προηγούμενα  έ'τη  πλην 
του  πρώτου  έτους  της  φοιτήσεως  πρέπει  άνευ 
βιβλίου  νά  διδάσκωνται  τά  στοιχεία  της  Γεω- 
γραφίας επί  της  φύσεως  και  της  χώρας  της 
γενεθλίου"  την  γνώμην  ταύτην  του  συγγρα- 
φέως, ην  διατυποϊ  και  σαφηνίζει  έν  τοις  καθ" 
έκαστα,  ασπάζεται  πληρέστατα  και  ή  επιτρο- 
πή νομίζουσα,  δτι  ούτω  προπαρασκευάζεται 
ορθώς  και  κατά  φύσιν  ό  παϊς  εις  το  τόσον  δύ· 
σκολον  μάθημα  της  Γεωγραφίας. 

Έν  τω  πρώτω  λοιπόν  τεύχει,  όπερ  ορίζε- 
ται διά  τό  τέταρτον  έ'τος  του  δημοτικού  σχο- 
λείου, διατίθησι  την  ύλην  συνοπτικώς  και  σκο- 
πίμως ώς  έξης" 

Υποβάλλονται  θεμελιώδεις  γνώσεις  της 
Μαθηματικής  Γεωγραφίας:  τό  σχήμα  της 
γης,  κέντρον,  διάμετρος"  άξων  και  πόλοι"  ι- 
σημερινός και  μεσημβρινός"  ορίζων  και  τά  μέ- 
ρη αυτού.  Ταύτα  μόνα  απλούστατα  έν  δυσί 
σελίσι,  δυνάμενα  νά  γείνωσι  καταληπτά  διά 
της  πρόσφορου  παραστάσεως  τού  διδασκάλου. 
Εΰθύς  δέ  μετά  ταύτα  εκ  τής  Φυσικής  Γεωγρα- 
φίας επάγονται  τά  κυριώτατα  :  ύδωρ  και  ξη- 
ρά" έπιφάνεια  .τής  ξηράς"  διαφοραί'  ύδατα  τής 
ξηράς*  ύδατα  τής  θαλάσσης. 

Μετά  ταύτα  άρχεται  άπό  τής  Ευρώπης. 
Θέσις  και  όρια"  παραλία"  επιφάνεια"  πεδινόν 
και  όρεινόν  ποταρ.οί  και  λίμναι.  Προτάξας  τά 
γενικά  ταύτα  έν  άκρα  βραχυλογία  εισάγει  εις 
την  Έλληνικήν  Χερσόνησον,  ένθα  και  διατρί- 
βει  ίκανώς  άπό  τής  7  σελίδος  μέχρι  τής  35, 
ήτοι  έν  25  σελίσιν. 

Πρώτον  εκτίθενται  τά  κυριώτατα  σημεία: 
όρια  και  σχήμα,  παραλία  και  έπιφάνεια"  είτα 
τά  έν  αύτη  κράτη:  Όθωμανική  αυτοκρατορία. 
Ευρωπαϊκής  Τουρκίας  θέσις  και  όρια"  παραλία, 
ήτοι  κόλποι,  πορθμοί,  χερσόνησοι  καϊ  άκρω- 
τήρια"  είτα  ή  διαίρεσις  εις  ήγεμονίαν  Γουλγα 
ρίας,  Θράκην,  Μακεδονίαν,  "Ηπειρον,  'Αλ- 
βανίαν  και  νήσους  τού  Αιγαίου"  έκαστης 
τούτων  'τήν  έπιφάνειαν,  τά  όρη,  τά  ορεινά 
και  πεδινά"  τάς  λίμνας,  τάς  νήσους"  μετά 


ΦΙλΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

ταύτα  τά  προϊόντα,  την  βιομηχανίαν  είτα 
τους  κατοίκους  καθόλου,  και  ούτως  έπάγεται 
ή  Πολιτική  Γεωγραφία  άρχομένη  άπό  τής 
Θράκης  έν  συμμετρία. 

Τον  αυτόν  τρόπον  μεταβαίνων  εις  την  Ελ- 
λάδα διατάσσει  την  περιγραφήν  έν  τω  αύτω 
διαγράμματι.  Θέσις,  όρια,  διαίρεσις"  παρα- 
λία, κόλποι,  χερσόνησοι"  έπιφάνεια  ,  όρη" 
νώραι,  όρειναί  και  πεδιάδες"  χώραι  τών  νή- 
σων ότι  πάσαι  όρειναί  έγκλείουσαι  κοιλάδας" 
λίμναι"  προϊόντα"  κάτοικοι. —  Πολιτική  Γεω- 
γραφία. Θεσσαλία,  "Ηπειρος,  Στερεά  Ελ- 
λάς, Αττική  και  Βοιωτία,  Πελοπόννησος  και 
ούτως  εφεξής.  —  Μετά  την  Ελλάδα  έρχεται 
τον  αυτόν  τρόπον  τό  Μαυροβούνιον,  είτα  ή 
Σερβία  και  τής  Ταψ-ουνίας  (Λέρος . 

Τά  λοιπά  δέ  μέρη  τής  Ευρώπης  εκτίθενται 
έν  εξ  σελίσιν  άπό  τής  32 — 38.  Μετά  την  Εΰ- 
ρώπην  διαγράφεται  ή  Ασία  τω  αύτω  μέτρω 
και  τρόπω  :  ή  όλη  Ασία,  είτα  ή  Ασιατική 
Τουρκία,  ης  ομοίως  τά  όρια,  ή  διαίρεσις,  ή 
παραλία,  ή  επιφάνεια,  ή  θρησκεία.  Άπό  ταύ- 
της ή  Μικρά  'Ασία  καϊ  α'ι  κυριώτεραι  αυτής 
πόλεις  και  νήσοι,  άπό  τής  39 — 46  σελίδος. 
Είτα  ομοίως  ή  Αφρική  και  ή  Αμερική  μέχρι 
τέλους  εις  εξ  σελίδας  άπό  46 — 52.  Έν  τέλει 
έπισυνάπτονται  ερωτήσεις  προς  άσκησιν  και  ε- 
πανάληψιν τών  διδαχθέντων.  Ούτω  περατοΰ-. 
ται  τό  Α'  τεύχος. 

Τό  δεύτερον  τεύχος  εύρύνεται  ώς  έζής. 
Έκ  τής  Μαθηματικής  Γεωγραφίας  πα- 
ραλαμβάνεται :  ή  Γή  ώς  οΰράνιον  σώμα"  θέσις 
τής  γής'  σχέσις  αυτής  προς  τόν  ήλιον  κίνησις 
τής  γής'  βαρύτης"  οί  περί  τήν  γήν  νοούμενοι 
κύκλοι"  πλάτος  και  μήκος  γεωγραφικόν  ατμό- 
σφαιρα" κλίμα"  άνεμοι"  ήμερήσιοι  άνεμοι"  κα- 
ταπτώσεις" δρόσος  και  βροχή. 

Ιδιότητες  και  κινήσεις  τού  θαλασσίου  ύδα- 
τος" κύματα,  παλίρροια.  "Οντα  τής  γής.  Φυ- 
λαί  τού  ανθρωπίνου  γένους"  όμοεθνεία'  δίαιτα 
και  πολιτισμός  τών  ανθρώπων  θρησκεία. 
Πάντα  είς  έννέα  σελίδας. 

Είτα  άρχεται  ή  Ευρωπαϊκή  Τουρκία.  Διοι- 
κητική διαίρεσις  αυτής,  ήν  παρέλειψε  σκοπί- 
μως έν  τω  Α'  τεύχει.  Νομός  Κωνσταντινου- 
πόλεως. Νομός  'Αδριανουπόλεως"  όρη  και  πο- 
ταμοί" διοικήσεις"  προϊόντα.  Είτα  "Ανατολική 
"Ρωμυλία.  Νομός  Θεσσαλονίκης"  διοικήσεις. 
Νομός  Βιτωλίων.  Νομός  Κοσυφοπεδίου"  άπό 
τής  9  — 17  σελίδος.  Είτα  ή  Ελλάς  άπό  τής  1 7 
— 25  σελίδος. "Διοικητική  διαίρεσις  είς  νομούς 
και  επαρχίας"  άρχεται  άπό  του  νομού  Λαρίσ- 


ΚλΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΑΓΩ!Μ  ΠΕΡΙ  ΔΙΛΛΚΤΙΚ&\  ΠΙΚΛΙΏΧ 


105 


στ,;"  είς  έ'κχστον  νομόν  όρη,  πεδιχόις,  ποταμοί, 
το  έδκφος.  Μετά  την  'Ελλάδκ  ή  Βουλγαρία, 
τό  Μχυροβούνιον,  ή  Σερβία  κχϊ  ή  'Ρωυιουνίκ 
μέχρι  της  29  σελίδος. 

ΙΙλκτύτερον  νυν  έν  τω  τεύχει  τούτω  διεξά- 
γεται ή  λοιπή  Ευρώπη  εις  32  περίπου  σελίδκς. 

ά)  Ή  Ίτκλίχ.  Όρη"  πεδιάδες"  ποτκμοί" 
λίμνχι"  πχρχλίχ"  κλίμα"  προϊόντα"  θρησκεία" 
έπισημότεραι  πόλεις  Ίτχλίας. 

β')  Πυρρηνχϊ/.ή  Χερσόνησος"  ομοίως, 
γ')  Γαλλία.  Πληθυσμός"  όριχ"όρη"  πεδιάδες" 
παραλίχ"  κλίμχ"  προϊόντχ"  βιομηχχνίχ"  θρή- 
σκε ίχ'  πόλεις.  Τοιουτοτρόπως  διέρχεται  και 
πάντχ  τά  λοιπά  κράτη  της  Ευρώπης.  Μετά 
την  Ευρώπη  ν  έχ.τίθησι  την  Άσίκν  έν  5  σελίσιν. 

Άπδ  της  67 — 71,  ήτοι  εις  5  σελίδας,  το 
Ιράν,  ή  Περσίχ,  Αφγανιστάν,  Βελουτχιστάν, 
Κίνχ"  χχρκκτηρ'.σμός  συντομώτχτος  της  χώ- 
ρας, είτα  προϊόντα  και  έπισημότερκι  πόλεις" 
Ίχπωνίχ  χαϊ  τέλος.  Ούτω  και  έν  τω  Β'  τεύ- 
χει τίθενται  εις  τδ  τέλος  ερωτήσεις  προς  ασκη- 
σιν  κχϊ  επανάληψιν. 

Τδ  Γ'  τεύχος  διεξέρχετκι  πλατύτερον  την 
ρ.έν  Άσίκν  εις  26  σελίδας,  την  δε  Άφρικήν 
εις  20  κχϊ τ/;ν  Άμερικήν  εις  18  σελίδας.  Σύν- 
τομχ  τώρχ  έν  8  σελίσι  την  ίστορίχν  της  Έλλ. 
χερσονήσου  κχϊ  άπδ  της  87 — 116  έν  27  σελ. 
των  Κρχτών  της  Ευρώπης  Ιστορική ν  περίλη- 
ψιν.  Πολίτευμα,  χχρακτηρισμόν  των  λαών. 
Προτάσσονται  δέ  έν  τω  Γ'  τούτω  τεύχει  πλα- 
τύτερα και  συστημχτικώτερκ  τχ  εκ  της  Μκ- 
Θηματικης  και  Φυσικής  Γεωγραφίας. 

Τοιούτον  είναι  τδ  οιχγρχμμκ  του  όλου  έρ- 
γου. Επισυνάπτονται  δέ  είς  ϊδιον  τεύχος  και 
όδηγίχι  πρδς  διδκσκχλίκν  του  μκθήματος  της 
Γεωγρκφίκς  ΰπδ  τδ  χΰτδ  ρητδν  κχϊ  πίνκξ  γεω- 
γρχφικός  της  Θράκης  χρωμχτισμένος  ΰπδ  του 
αυτού  έκπονηΟείς. 

Ούτω  λοιπδν  διελθοΰσκ  ή  Επιτροπή  τους 
τρεις  κύκλους  εύρε  κχϊ  χυτούς  συμμέτρως  πλχ- 
τυνομένους  κχϊ  ορθώς  διατεταγμένους  και  έπι- 
τυχώς  κχϊ  ευχαρίστως  πχρχτηρεϊ  έν  γένει  [Λεν, 
ότι  έκπληροΰντχι  καλώς  κχϊ  μετά  λόγου  οί  ό- 
ροι τοϋ  δικγωνίσμκτος'  έν  δε  τοις  κκθ  έκκστκ 
επιδοκιμάζει  ή  Επιτροπή 

ά)  ότι  ό  συγγραφεύς  έν  τω  προοιμίω  της  α- 
ναλύσεως τοΰ  έ'ργου  του  πχρχτηρεϊ,  ότι  προς  ά- 
ποτελεσμχτικήν  διδχσκχλίχν  άνχγκχίχ  ή  επι- 
στημονική μόρφωσις  τοΰ  διδχσκάλου,  κχϊ  ότι 
άπλχΐ  όδηγίχι  ολίγον  λυσιτελοϋσιν. 

β')  πχρχτηρεϊ,  ότι  κχτ'αϋτδν  τελικός  σκο- 
πός πχντδς  μχθήμκτος,  επομένως  κχϊ  της  Γεω- 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  III 


γρχφίχς,  είναι  ή  άρμονική  τών  δυνάμεων  της 
ψυχής  άνκπτυξις,  κχϊ  ότι  έν  δευτέρκ  μοίρκ 
Οετέον  την  άπόκτησιν  γνώσεων,  ήτις  Οεωρητέα 
μάλλον  ώς  μέσον  πρδς  έπιτυχίαν  τοϋ  τελικού 
σκοπού . 

γ')  ότι  ή  κχτά  τδ  πρώτον  έτος  της  φοιτή- 
σεως διδασκαλίχ  της  Γεωγραφίας  είναι  πρόω- 
ρος" έπειδη  μέχρι  του  6  κχϊ  7  έ'τους  της  ήλι- 
κίχς  ό  πκϊς  συγχέει  τδ  χθες  μέ  τδ  αύριον,  τδ 
πέρυσι  μέ  την  ΐδέχν  τοΰ  έπομένου  έτους"  δεν 
δύνχται  δέ  να  φκντκσθή  έκτασιν  μη  προσβζλ- 
λουσαν  την  όρασιν. 

δ')  ότι  καϊ  τδ  δεύτερον  καϊ  τρίτον  έ'τος  δέν 
πρέπει  νά  δίδετχι  τοις  μχθητχϊς  έγχειρίδιον, 
διότι  δέν  είνχι  έξησκημένοι  έτι  είς  την  άνάγνω- 
σιν  κχϊ  διά  τούτο  δέν  δύνχνται  νά  μελετήσωσι 
κχϊ  θά  προτιμώσι  την  ποινήν,  είς  ην  έπϊ  τέ- 
λους θά  συνειθίσωσιν,  όπερ  σχετλιώτχτον,  κχϊ 
άλλως  δέν  δύνανται  εισέτι  νά  έννοώσι  τά  άνκ- 
γινωσκόμενχ"  διό  οί  όλίγην  άνάγνωσιν  γινώ- 
σκοντες  θ'άνχγκάζωντχι  ν'άποστηθίζωσι,  πρχγ- 
ιλχ  όχληρόν  κχϊ  έπιβλχβές. 

'Επϊ  τούτοις  λχμβάνοντχι  αυστηρώς  ύπ' 
όψιν  έν  τη  δικθέσει  κχϊ  συντάξει  τοΰ  έ'ργου 
πάντα  τχ  παιδαγωγικά  παραγγέλματα  :  ητοι 
ά)  έκ  τών  πλησίον  έπϊ  τά  άπωτέρω,  εκ  της 
πατρίδος  έπϊ  τδν  άλλον  κόσμον  β')  έκ  τών 
αισθητών  έπϊ  τά  νοητά,  έκ  της  διδασκαλίας  τών 
αντικειμένων  έπϊ  την  τών  ορισμών  τών  αφηρη- 
μένων και  γενικών  ορισμών  π.  χ.  άπδ  τοΰ 
κόλπου,  της  χερσονήσου  εις  την  πολιτείαν  κτλ. 
γ')  έκ  τών  εύκολωτέρων  εις  τά  δυσκολώτερα, 
οιον  έν  μεν  τω  Α'  τεύχει  έν  τω  γενικώ  μέρει 
τδ  σχήμχ  της  Γης,  ισημερινός,  άξων,  πόλοι, 
ορίζων  έν  δέ  τω  Β'  τεύχει  ή  Γη  οΰράνιον  σώ- 
μα" θέσις  της  Γης  έν  τω  σύμπαντι'  σχέσις  της 
Γης  πρδς  τδν  "Ηλιον  καϊ  την  Σελήνην  κίνη- 
σις  της  Γης  περϊ  τδν  άξονά  της  κτλ.  καϊ  έν 
τω  Γ'  τεύχει  ή  πορεία  μάλλον  έπιστημονική" 
π. χ.  ό  χώρος,  τδ  σύμπαν,  άπλχνεϊς  άστέρες, 
νεφελώμχτχ,  πλχνηται,  κομηται  κτλ.  Ούτω 
συμμέτρως  κχϊ  επιστημονικώς  βαίνει  κχϊ  έν  τη 
φυσική  κχϊ  πολιτική  Γεωγρχφίκ,  ώς  άνωτέρω 
έν  τη  άνχλύσει  έξετέθη  χρεστάθη,  άεί- 

ποτε  έκ  τών  γνωστών  έπϊ  τά  άγνωστα"  άπχν- 
τκχοΰ  τά  μεμχθημένχ  τίθεντχι  ώς  βάσις,  έφ' 
ών  στηρίζεται  ή  διδχσκχλίχ  τών  άγνώστων. 
Άλλ'  ορθώς  ό  συγγρχφεύς  την  έφχρμογήν  τοΰ 
άξιώμκτος  τούτου  έξαρτκ  έκ  της  έπιστημονι- 
κης  μορφώσεως  κχϊ  νοημοσύνης  τοΰ  διδχσκά- 
λου" διότι  ουδέν  άποτέλεσμχ  όντως  λόγου  ά- 
ξιον πρέπει  νά  προσδοκκ  τις  πχρά  διδασκάλου. 
.)  14 


1 


106  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

μή  κεκτημένου  τά  δύο  ταύτα  τα  διακρίνοντα 
τον  διδάσκαλον  άπό  παντός  άλλου  λογίου,  ή- 
τοι τάς  ψυχολογικάς  γνώσεις  και  την  περί  την 
έφαρμογήν  ίδιαιτέραν  νοημοσύνην  και  δεξιό- 
τητα, ήτις  κοινώς  εύμέθοδον ,  χαΛος  τρόπος, 
πείρα  διδασκαλίας  και  τα  τοιαύτα  καλείται. 

Παρατηρεί  προσέτι  ή  Επιτροπή,  δτι  κα- 
τάλληλος και  αρκετή  είναι  ή  κατάταξις  της 
γεωγραφικής  ύλης  τής  διδακτέας  κατά  τά  δύο 
πρώτα  έ'τη  άνευ  εγχειριδίου  :  ήτοι  τής  πατρί- 
δος αί  όδοί·  πλατεϊαι"  κήποι"  συνοικίαι"  δη- 
μόσια οικοδομήματα  τής  πόλεως·  μνημεία  ι- 
στορικά" πηγαί,  ρυάκια*  ποταμοί,  όχθαι,  κοί- 
τη, έκβολαί"  υψώματα,  λόφοι,  ορη,  κοιλάδες, 
πεδιάδες-  θάλασσα,  παραλία,  όρμος,  λιμένες" 
χερσόνησος,  ισθμός,  ακρωτήρια,  πορθμοί"  νή- 
σοι και  πόλεις  τής  επαρχίας  και  τής  όλης  χώ- 
ρας ^βαθμηδόν  τά  σημεία  του  ορίζοντος"  ή 
σχετική  θέσις  τών  μερών  έν  τώ  τής  πατρίδος 
όρίζοντι. 

"Αλλη  αρετή  του  προκείμενου  βιβλίου  κατά 
την  γνώμην  τής  Επιτροπής  είναι,  ότι,  ώς  έρ- 
ρέθη  ήδη,  άπήλλακται  πάσης  περιττολογίας  και 
λεπτομερών  περιγραφών  διότι  είναι  μεν  αλη- 
θές, ότι  ό  παις  άκούει  μετ'  εΰχαριστήσεως  δι- 
ηγουμένων  και  μακροτάτας  διηγήσεις,  άλλ'  ε- 
νοχλείται άναγινώσκων  και  αυτά  τά  ίστορίδια 
τά  έχοντα  περιεχόμενον  παιδαριώδες^καί  εΰχα- 
ριστότατον.  Όμοίως  όρθή  θεωρείται  ύπό  τής 
επιτροπής  και  ή  παρατήρησις  του  συγγρα- 
φέως, ότι  ό  μαθητής  του  δημοτικού  σχολείου 
έν  τη  κατ'οίκον  εργασία  δυοϊν  θάτερον  πράτ- 
τει, ή  αποστηθίζει  ή  άναπαρίστησι  τά  κααά 
τήν  διδασκαλίαν  υπό  τών  διδασκάλων  λεχθέν- 
τα, άφορμήν  λαμβάνων  έκ  μιας  μόνης  λέξεως  ' 
ή  έκ  μιας  μόνης  προτάσεως,  ουδέποτε  δε  με- 
λέτα έν  τή  κυρία  σημασία  τής  λέξεως"  και  θά 
ήμεθα  λίαν  απαιτητικοί,  εάν  άπητοΰμεν,  έ'στω 
και  παρά  δεκαετούς  παιδός,  ν'άναγινώσκη  ό- 
λόκληρον  σελίδα  περί  ενός  και  του  αυτού  άν- 
τικειμένου,  έκ  δέ  τών  άναγνωσθέντων  να  δια- 
κρίνη  διά  τής  άσθενοΰς  αύτοΰ  άφαιρετικής  φαν- 
τασίας τά  ουσιώδη  τών  μή,  τά  δέ  ουσιώδη  νά 
κατατάξη  έκ  του  προχείρου  και  έκθέση  δι'  ί- 
διων λέξεων  ένώ,  έάν  δοθή  μία  μόνη  λέξις  ή 
μία  πρότασις  ώς  άφετηρία,  π.  χ.  τό  όνομα 
ποταμού  ή  όρους,  ότι  ή  Κωνσταντινούπολις  εί- 
ναι πόλις  μεγάλη  κτλ.,  δύναται  ό  παις  βοη- 
θούμενος υπό  τής  ακμαίας  κατά  τήν  ήλικίαν 
ταύτην  μνήμης  ν'άναμνησθή  άπάντων,  όσα  ό 
διδάσκαλος  έν  έκτάσει  ώμίλησε  κατά  τό  μά- 
θημα περί  του  αντικειμένου  εκείνου.  Διά  του- 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

το  όρθώς  ποιών  ό  συγγραφεύς  άφίησι  πολλά 
τω  διδασκάλω  νά  διδάξη  έξωθεν,  τά  όποια  ό 
μαθητής  έν  τή  κατ'  οίκον  μελέτη  οδηγούμενος 
ύπό  του  τοιούτου  βιβλίου  νά  δύναται  νά  ά- 
ναμνησθή. 

Έν  τη  γλώσση  ό  συγγραφεύς  επιτυγχάνει 
τό  πλείστον  κατά  τά  πρώτα  έ'τη  είναι  αύτη 
όμαλή  έ'χουσα  τήν  σύνταξιν  κατά  παράταξιν" 
έν  δέ  τω  Γ'  τεύχει  είναι  μεν  ανωτέρα,  άλλά 
πάντοτε  σαφής  τά  πολλά  και  ο'ία  αρμόζει  νά 
ήναι  ή  τών  διδακτικών  βιβλίων  γλώσσα.  Έ- 
νιαχοΰ  παρετηρήθησάν  τίνες  άνορθογραφίαι  και 
άσάφειά  τις  περί  τό  λεκτικόν  άλλά  τούτων 
τά  μεν  έθεωρήθησαν  παροράματα  μάλλον  δι- 
ορθώσιμα  και  επομένως  οϋ  λόγου  άξια,  ώστε 
ν'  άναγραφώσιν  ένταυθα,  τά  δέ  πλείων  τις 
προσοχή  δύναται  ευκόλως  νά  διόρθωση  έπί  τό 
σαφέστερον. 

Έν  τω  τέλει  του  Γ'  τεύχους  εκτίθεται  κα- 
λώς και  ή  ιστορία  τών  πεπολιτισμένων  Κρα- 
τών, διότι  έκ  τής  εκθέσεως  τής  ιστορίας  εκά- 
στου Κράτους  διευκρινίζεται  κάλλιον  τω  μα- 
θητή ή  ένεστώσα  πολιτική  κατάστασις  και  ό 
έν  γένει  πολιτισμός  και  άνάπτυξις  αύτοΰ.  Έν 
τινι  δέ  σημειώσει  (Βιβλ.  Γ',  μέρ.  Β',  Ελλάς) 
άναφέρει  ό  συγγραφεύς,  ότι  εις  τινα  μεν  σχο- 
λεία, τά  τελειότερα,  οφείλει  ό  διδάσκαλος  άνα- 
πτύσσων  και  συμπληρών  τά  έλλείποντα  νά  ά- 
γη  τον  μαθητήν  εις  τήν  ένεστώσαν  κατάστα- 
ση, εις  άλλα  δέ,  τά  άτελή,  δύναται  νά  περι- 
κόπτη  και  συμπτύσση"  προ  τής  ήλικίας  δέ 
ταύτης  και  τής  τάξεως,  ήτις  είναι  ή  τελευ- 
ταία του  δημοτικού  εξαετούς  σχολείου,  αδυ- 
νατεί βεβαίως  ό  μαθητής  νά  σχηματίση  έ'ννοιαν 
πολιτεύματος. 

Έπιδοκιμάζομεν  και  τήν  περί  χαρτογραφίας 
γνώμην  του  συγγραφέως,  ην,  ώς  λέγει  έν  τω 
παραρτήματι,  παραλαμβάνει  ώς  όρθοτέρανάπό 
τον  Διστ;ρβέγιον  συνοδεύει  δέ  τό  χειρόγρα- 
φον  και  δείγμα  άξιόλογον  χαρτογραφίας.  Και 
τήν  περί  τών  έν  έκάστω  τεύχει  έπιτασσομένων 
ασκήσεων  θεωρίαν,  ήν  αναπτύσσει  έν  τοις  προ- 
λεγομένοις,  άποδέχεται  ή  Επιτροπή"  αύται 
αί  άσκήσεις  θεωρούνται  βεβαίως  συμπληρώμα- 
τα γνώσεων,  ας  οί  μαθηταί  βοηθούμενοι  ύπό 
του  διδασκάλου  ρ.όνοι  έξάγουσι  βασιζόμενοι 
έπί  τών  προαποκτηθεισών  γνώσεων. 

Και  έν  τώ  όδηγητικώ  αύτοΰ  ό  συγγραφεύς, 
μεθ'  ου  συνοδεύει  τό  όλον  έργον,  ακολουθεί  άλ- 
λην  όδόν.  Δεν  φρονεί,  ότι  ώφειλε  νά  έκθέση 
πάντα  τά  μαθήματα,  όσα  έπρεπε  νά  διδα- 
χθώσι  και  όπως"   άλλά  δοθέντων  γενικών  κα- 


ΕΛΡΛΙΙΛΝΕΙΟΣ  ΛΓΩ\  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  »ΙΙΙ\Ι&\'. 


107 


νόνων  νομίζει  άναγκαίαν  τήν  επιστημονικήν 
τοϋ  διδασκάλου  μόρφωσιν  και  την  νοημοσύνην 
και  δεξιότητα  αΰτοΰ"  και  όρθώς  παραβάλλει 
τους  παρ'ήμΐν  άνευ  επιστημονική;  μορφώσεως 
διδασκάλου;  προ;  του;  εμπειρικούς  έκείνους 
ιατρού;,  τα;  δε  προς  τοιούτον  σκοπον  διδομέ- 
νας  οδηγίας  και  τά  όδηγητικά  προς  τα  ίατρο- 
σόψια  λεγόμενα.  Λ-.ότι  και  οί  εμπειρικοί  ιατροί 
άνευ  της  γνώσεως  του  οργανισμού  του  ανθρω- 
πίνου σώματος,  της  φυσιολογίας  και  λοιπών, 
τοϋ  κλίματος,  της  διαίτης,  έν  τη  άγνοια  τού- 
των και  τοσούτων  άλλων  έπιχειροϋσι  και  έ- 
παγγε'λλονται  την  θεραπείαν  ταύτης  η  εκεί- 
νη; τη;  νόσου,  γινόμενοι  σοφοί  και  οδηγού- 
μενοι άπό  τα  ΐατροσόφια.  Δια  ταΰτα  έσκέφΟη, 
ώ;  λε'γει  ό  συγγραφεύς,  δι'  ιδιαιτέρου  πονήμα- 
τος να  εκΟε'ση  τά;  θεμελιώδεις  βάσει;  της  ε- 
πιστημονικής μορφώσεως  του  δημοδιδασκάλου, 
τοϋ  δε  περιεχομένου,  ου  μελετά  να  εκπόνηση 
έργου,  αναφέρει  κεφάλαια  τινα  έν  τω  προγράμ- 
ματι  των  οδηγιών  αύτοΰ. 

Τον  λόγον  ποιούμενος  περί  της  ερωτηματι- 
κή; μεθόδου,  δι'  ης  συγκρατείται,  ώς  όρθώς 
παρατηρεί  ό  συγγραφεύς,  ή  προσοχή,  διεγεί- 
ρεται δέ  και  ή  περιεργία  τοϋ  μαθητοΰ,  ση- 
ιιειοϊ  τά  εξή;  λίαν  όρθώς.  «  Ή  περιεργία, 
λέγει,  ή  συναίσθησι;  τή;  καθ'  έκάστην  βελ- 
τιώσεω;  και  τά  έκ  ταύτης  εΰάρεστα  διανοητι- 
κά συναισθήματα,  ταΰτα  έστωσαν  τοις  μαθη- 
ταΧζ  τά  μόνα  προ;  την  έργασίαν  ελατήρια, 
οϋχί  δέ  και  ή  διέγερσις  τή;  φιλοτιμία;,  ώ; 
έπιβλαοεστάτη  ».  Έκ  πολλών  και  άλλων  πα- 
ρατηρήσεων φαίνεται  ό  συγγραφεύς  πολλά  τινα 
ορθα  περί  την  δώασκαλίαν  άντλήσας  μετά 
νοημοσύνης  έκ  πηγών  διαυγών  και  καθαρών 
προ  πάντων  Γερμανικών. 

Επισφραγίζει  δέ  τό  όδηγητικόν  αύτοϋ  ώ; 


έξης.  «  Έν  τώ  μαθήματι  τούτω  οφείλει  τέ- 
λος ό  διδάσκαλος  ν'  άναπτύσση  εκάστοτε  τό 
συναίσθημα  τοϋ  καλοϋ,  τοϋ  άγαθοϋ,  τήν  ά- 
γάπην  προς  τήν  πατρίδα  και  προς  τον  πλη- 
σίον. Νά  καταδεικνύει  τήν  πανσοφίαν,  παντο- 
δυναμίαν  και  τήν  πρόνοιαν  τοϋ  θ-οϋ,  έν  άλ- 
λαις  λέξεσι  νά  άναπτύσση  τήν  εύσέβειαν  ουχί 
δια  θεωριών,  άλλ' επί  τών  δημιουργημάτων.» 

Λιά  ταϋτα  πάντα  ή  Έκπαιδ.  Επιτροπή 
τήν  Γεωγραφίαν  ταύτην  ώ;  έκπληροϋσαν  τον 
σκοπον  τοϋ  διαγωνίσματος  κατά  πάντα  κρίνει 
άςίαν  βραβεύσεως  μετά  πολλών  έπαίνων. 

Εύχεται  δέ  κατά  τό  έπιον  έτος  καλώ;  ούτω 
συντεταγμένα  και  σκοπίμως  νά  ί'δη  ό  Σύλλο- 
γος και  τήν  Έλληνικήν  Ίστορίαν  και  τήν  προ 
ετών  προκηρυχθεϊσαν  Έλληνικήν  Χρηστομά- 
θειαν  και  τον  όδηγόν  τοϋ  Βουτζιναίου  διαγω- 
νίσματος και  τήν  Γραμματικήν  διά  τά  δημο- 
τικά σχολεία. 

Ούτω  ή  πρώτη  παίδευσι;  όρθουμένη  συν  τω 
χρόνω  διά  της  πολλαπλασιάσεως  τών  διδα- 
σκαλείων, διά  τών  καλώς  συντεταγμένων  εγ- 
χειριδίων και  άναγνωστικών ,  διά  τοϋ  ζήλου  και 
τή;  δεξιότητας  τών  διδασκάλων,  θά  φθάση  βε- 
βαίως εις  τον  ποθούμενον  βαθμόν  της  βελτιώ- 
σεως, συνανυψοΰσα  τό  έθνος  ήμών  εις  άνωτέ- 
ραν  ζωήν,  έν  άγάπη  προς  τον  Θεόν  και  προς 
τον  πλησίον. 

Ή  Εκπαιδευτική  "Επιτροπή 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ  πρόεδρος. 
ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΗΣ. 
Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΛΣ. 
ΑΝΤ.  ΠΕΤΡΙΔΗΣ  γραμματεύς. 
Κ.  ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ  εισηγητής. 


108 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛ1Ι3ΙΚ0Σ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΤΟΥ 

ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΥ  ΑΓΩΝΟΣ- 


Ό  έν  Κωνσταντινουπόλει  Ελληνικός  Φι- 
λολογικός Σύλλογος  διηνεκές  αυτού  μέλημα 
έχων  την  διάδοσιν  της  ύγιοΰς  μεν  παιδεύσεως 
έν  γένει,  μάλιστα  δέ  της  δημοτικής,  και  θεω- 
ρών, δτι  η  έκδοσις  μεθοδικών  βιβλίων  συντε- 
λεί προς  έπιτυν;ίαν  του  σκοπού  αΰτοΰ  και  της 
κατά  το  δυνατόν  εισαγωγές  ομοιομόρφου  δι- 
δασκαλίας, άγωνοθετούντος  του  κ.  Κ.  Καρα- 
πάνου,  άγγέλλει : 

Α'.  "Οτι  έπί  έξαετίαν  ορίζει  άνά  τρία  η 
τέσσαρα  βραβεία  κατ*  έ'τος  είς  τα  συντεταγ- 
μένα κατα  τα  έν  τη  εκθέσει  της  προς  σύντα- 
ξιν κανονισμού  των  έν  Ήπείρω  Ζωγραφείων 
και  των  έν  Φίλιππου  ττόλει  Ζαριφείων  συστα- 
θησομένων  διδασκαλείων  και  των  προςηρτη- 
μένων  αΰτοϊς  δημοτικών  σχολείων  έπιτροπής 
τή  δεδηρ.οσιευμένη  έν  τω  Η'  τόρω  του  πε- 
ριοδικού του  Συλλόγου  (σελ.  194  και  έξ.). 

Β'.   Τά   βραβεία   άπονεμηθήσονται  κατα 
τόν  έξής  τρόπον. —  Πρώτοι  ετος.  ('Εβραβεύ- 
θησαν  ήδη   τά  συγγράμματα  του  έτους  τού- 
του).— Δεύτερον  ετος.  (Έκ  τών  του  έτους  τού- 
του έβραβεύθησαν  και  έξεδόθησαν  ή  Ιερά  Ι- 
στορία και  ή    Αριθμητική,   ή  δέ  Ελληνική 
Ιστορία  και  ή  Γραμματική  παρετάθησαν). — 
Τρίτον  ετος  φρ.  2^50.  Πρός  σύνταξιν  Χρη- 
στομάθειας της  νέας   έλληνικής   γλώσσης  εις 
δύο  τόμους  φρ.  750,   Γραμματικής  500  φρ. 
και  Νέου  Όδηγοΰ  της  δημοτικής  παιδεύσΞως 
άμφοτέρων  τών  φύλων   1000  φράγκα. —  Τέ- 
ταρτον έτος  φρ.  1750  διά  στοιχειώδη  Φυσι- 
κήν  και  Χημείαν,  στοι/ειώδη  Φυσικήν  Ίστο- 
ρίαν  άνά  500  φρ.  και  πραγματικάς  διαλέξεις 
φρ.  750. — Πέμπτον  ετος,  φράγ.  1500,  διά 
μουσικήν  συλλογήν  ασμάτων  και  μάλιστα  δη- 
μοτικών, καλλιγραφίαν  καϊ  ίχνογραφίαν,  άνά 
500  φρ. — "Εκτον  ΙτΟζ·,  φρ.  1000,  δι' ύγιει- 
νήν  και  κηπουρικήν,  άνά  500  φρ. 


Γ'.  Προς  βράβευσιν  άποστέλλονται  χειρό- 
γραφα καλώς  γεγραμμίνα  και  ευανάγνωστα, 
και  έκδε δομένα  συγγράμματα. 

Δ'.  Είς  συγγραφήν  καλούνται  μάλιστα  μεν 
οί  διδάσκαλοι,  άλλά  και  πας  έν  γένει  λόγιος 
Έλλην  εϊτε  έν  τή  οθωμανική  αυτοκρατορία 
είτε  έν  τή  αλλοδαπή  διαμένων. 

Ε'.  Κατ*  έ'τος  εκδιδομένου  του  αναγκαίου 
προγράμματος  ύπό  του  Φιλολογικού  Συλλόγου 
έκλέγονται  τή  προτάσει  τής  έκπαιδευτικής  αυ- 
τού έπιτροπής  τρεις,  είδικάς  έχοντες  σπουδάς, 
πρός  κρίσιν  τών  αποστελλομένων  βιβλίων,  οΐ· 
τίνες  και  ύποβάλλουσιν  έκθεσιν  τω  Συλλόγω. 
Τά  δέ  βραβεία  απονέμονται  τοις  βραβευομένοις 
κατά  τήν  έπέτειον  του  Συλλόγου  έορτήν,  τό 
δέ  χρηματικόν  άθλον  δοθήσεται,  όταν  ό  Σύλ- 
λογος βεβαιωθή,  ότι  τό  βραβευθέν  σύγγραμμα 
τυπωθήσεται  πρός  πραγματοποίησιν  του  σκο- 
πού του  αγώνος. 

ζ".  Έκ  τών  βραβευομένων  τούτων  βιβλίων 
ό  Φιλολογικός  Σύλλογος,  ό  Ηπειρωτικός  και 
ό  Θρακικός  θέλουσι  κκτ'έτος  άγοράζει  αντί- 
τυπα κατά  τάς  άνάγκας  αυτών  πρός  διανομών 
είς  τά  άπορα  σχολεία. 

Γεηκαί  όάηγίαι. 

1 .  Κατά  τάς  έν  τή  εκθέσει1  γενικάς  άρχάς 
περί  τών  διδαχθησομένων  μαθημάτων  έκδίδο- 
ται  κατ'  έ'τος  πρόγραμμα  ύπό  του  Φιλολογικού 
Συλλόγου  περιλαμβκνον  γενικάς  οδηγίας  περί 
τής  συντάξεως  τών  προκηρυττομένων  βιβλίων. 

2.  ΛΛν  όμως  ό  βουλόρενος  κατελθεϊν  είς 
τον  άγώνα  πρός  σύνταξιν  οιουδήποτε  βιβλίου 
νομίζη  άλλην  μέθοδον  και  διάταξιν  προσφορω- 


1)  Τόμος  Η',  σελ.  194. 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ. 


109 


τέραν  η  την  έν  τη  εκθέσει,  δύναται  να  ποίη- 
ση τούτο,  άλλ' οφείλει  να  εΐπη  τους  λόγου;, 
δι*  οΰς  ούτω  συνέταξε  το  βιβλίον. 

3.  Ή  γλώσσα  πρέπει  να  ή  όσον  τό  δυνατόν 
άπλη,  καθαρά  και  σαφής,  τό  δέ  ύφος  του  λό- 
γου άνάλογον  τη  ηλικία,  δι'  ην  τό  βιβλίον 
γράφεται. 

4.  Τα  χειρόγραφα  τηρούνται  έν  τω  του 
Συλλόγου  γραφείω,  οπόθεν  μόνον  ό  συγγραφεύς 
δύναται  να  λάβη  άντίγραφον. 

5.  *Αν  κατά  τι  έτος  μή  άπονεμηθώσι  τα 
βραβεία  έν  έλλείψει  των  αρμοδίων  και  προσ- 


φορών βιβλίων,  ό  Σύλλογος  προτείνει  τον  α- 
γώνα δια  τό  αμέσως  έπόμενον  έτος,  γνωστο- 
ποιών  τούτο  δια  των  έφημερίδων. 

Είδικαϊ  όδηγίαι. 

Έκαστον  διδακτικόν  βιβλίον  δέον  να  τη- 
ρη  τον  μέσον  όρον  έν  τη  διατάζει  της  ύλης 
ούτως,  ώστε  ή  διδασκαλία  αυτού  έν  τω  ύπό 
του  προγράμματος  των  μαθημάτων  τεταγμέ- 
νω  χρόνω  να  γένηται  άκωλύτως  και  άνευ  έλ- 
λείψεων  η  πηδημάτων. 


Γ 

ΠΕΡΙ  ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ  ΓΊΡ-Α-ΙνΙΜ:  ΑΤΙΚΗΣ 

Πρό(;  χρησιν  τών  Δημοτικών  και  Αστικών  ΰ^οΛών  αμφοτέρων  τών  φνλων. 


Της  του  Συλλόγου  Εκπαιδευτικής  Επιτρο- 
πής μετά  πολλάς  σκέψεις  και  συζητήσεις  πα- 
ραδεγμένης, ότι  εις  την  πλήρη  καϊ  προσήκου- 
σαν  της  ελληνικής  γλώσσης  διδασκαλίαν  τά 
μάλιστα  συμβάλλεται  προς  πολλοίς  άλλοις 
και  κατάλληλος  Γραμματική,  προκηρύττεται 
τό  ανωτέρω  διαγώνισμα  ύπό  του  Συλλόγου, 
ορίζοντος  βραβεϊον  φράγκων  χρυσών  750,  ά- 
πονεμηθησόμενον  έν  τη  έπετείω  του  Συλλόγου 
έορτη  του  1885. 

Έπί  τούτω  υποβάλλονται  τοις  βουλομένοις 
ν' άγωνισθώσιν  αί  έφεςής  ύπό  της  είρημένης 
'Επιτροπης  συνταχθείσα*  άρναί  και  όδηγίαι 
πρός  τε  την  σύνταξιν  και  την  κατάταξιν  της 
ύλης. 

Α' .  Γενικαϊ  άρχαί  και  όδηγίαι. 

ά)  Ή  σχολή  έστιν  άσζιχή,  συγκειμένη  έξ 
επτά  τάξεων,  ένιαύσιον  τον  κύκλον  τών  μαθη- 
μάτων έχουσών  τοιαύτη  δέ  σχολή  αποτελεί- 
ται έχ  της  δημοτικής  σχολής  ηνωμένης  μετά 
τών  τριών  κατωτέρων  τάξεων  της  νυν  ελληνι- 


κής σχολής,  τούθ'  όπερ  και  άλλοτε  ηύξατο 
και  νυν  εύχεται  και  συνίστησιν  ό  Σύλλογος, 
τοιαύτην  νομίζων  επαρκή  την  δημοτικήν  παί- 
δευσιν. 

β')  Οί  έκ  τοιαύτης  σχολής  άπολυόμενοι  μα- 
θηταϊ  όφείλουσι  1)  νοεϊν,  λαλεΐν  καϊ  γράφειν 
άπταίστως  την  νυν  ύπό  τών  λογίων  γραρομέ- 
νην  νέαν  έλληνικήν  2)  νοεΐν  την  Άγίαν  Γρα- 
φήν  και  μάλιστα  την  Νέαν  Διαθήκην,  έτι  δέ 
τον  Ξενοφώντα. 

γ')  Γνωστού  οντος  καϊ  παρά  πάντων  όμο- 
λογουμένου,  ότι  ού  μόνον  διά  του  βιβλίου,  άλ- 
λά  καϊ  διά  ζώσης  μάλιστα  φωνής  διδάσκεται 
ό  άνθρωπος  την  γλώσσαν,  ό  Σύλλογος  προϋ- 
ποτίθησιν,  ότι  κατά  τά  δύο  πρώτα  σχ ολικά  έ- 
τη οί  διδάσκαλοι  έπιμέλονται  τής  γλωσσικής 
τών  μαθητών  μορφώσεως  ώδε  μάλιστα: 

1)  Διά  του  ορθώς  λαλεΐν  καϊ  διαλέγεσθαι 
έν  ταϊς  παραδόσεσι  καϊ  τη  πρός  τους  μαθητάς 
ανάστροφη. 

2)  Διά  τής  σκόπιμου  καϊ  έ-ιμεμελημένης 
αντιγραφής. 

δ ')  Βιβλίον   Γραμματικής  δοθήσεται  τοις 


110 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΑΗλΊΚΟΣ  ΦΙΑΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


μαθηταϊς  άπδ  του  γ'  σχολικού  έτους"  δι'  ο  ή 
χερϊ  ης  ό  λόγος  Γραμματική  εσται  δν/ιρημένη 
εις  πέντε  τεύχη. 

ε')  ^Ωραι  διδασκαλίας  υπολογίζονται  καθ' 
εβδομάδα  εν  μεν  τω  γ'  και  δ'  έτει  εξ  (6),  εν 
δε  τοις  λοιποϊς  όκτώ  (8).  Συμπεριλαμβάνεται 
δ'  εν  ταϊς  ώραις  ταύται:  πάσα  γραμματοδιδα- 
σκαλία,  ήτοι  τεχνολογία,  σύνταζις,  καθ'ύπα- 
γόρευσιν  γραφή,  ιδεών  εκθέσεις  κλπ. 

στ')  Έν  μεν  τώ  α' — δ '  έτους  διδάσκεται  ή 
νέα  ελληνική-  έν  δέ  τω  έ  γίγνεται  μετάβασις 
άπο  της  νέας  εις  την  άρχαίαν  πάντοτε  εν 
συγκρίσει  και  παραλληλισμό"  1ν  δέ  τω  στ' 
και  ζ'  διδάσκεται  ή  άρχαία,  μή  παραλειπο- 
μένης  και  της  νέας. 

Σηα.  Ώς  κείμενον  προς  μ.ετάβασιν  έκ  της 
νέας  εις  την  αρ-/αι'αν  κατάλληλον  ό  Σύλλογος 
θεωρεί  το  ίερον  Εΰαγγέλιον,  γιγνομένης  υπό  του 
διδασκάλου  εκλογής  των  καταλλήλων  περικοπών . 

ζ')  Ώς  προς  την  νέαν  έλληνικήν  ό  Σύλλο- 
γος συνίστησι  την  χρήσιν  των  άρτιων,  καθα- 
ρευόντων  καί  δοκίρ.ων  τύπων  φευκτέον  λοι- 
πόν πάντας  τους  μή  τοιούτους. 

η')  Των  έν  τή  Άγια  Γραφή  μόνον  άπαν- 
τώντων  τύπων  άνάγκη  άπλή  μνεία  να  γίγνη- 
ται  και  ώς  αδόκιμοι  να  χαρακτηρίζωνται. 

θ')  Τό  Συντακτικον  έσται  άχώριστον  άπό 
της  κυρίως  Γραμματικής"  ώς  αφετηρία  δέ  της 
διδασκαλίας  προηγούνται  πανταχού  προτά- 
σεις, έξ  ων  μετά  την  δέουσαν  τούτων  συντα- 
κτικήν  άνάλυσιν  και  τήν  άλλη  ν  διακρίβωσιν 
συνάγονται  ή  εξάγονται  οί  κανόνες  και  ορισμοί 
ώς  πορίσματα,  έπιτάττονται  δέ  ικανά  παρα- 
δείγματα προς  πλείω  έμπέδωσιν. 

ι')  Αί  προτάσεις,  ένθα  δυνατόν,  έ'στωσαν 
άλληλένδετοι  και  μορφωτικαί  του  διανοητικού 
και  βουλή  τικοΰ. 

ια')  Τό  εις  διδασκαλίαν  προκείμενον  μέρος, 
έξ  ου  ό  κανών  ή  ορισμός  έξαχθήσ=ται,  δέον  νά 
βζαίρηται. 

ιβ')  Μετά  τήν  δέουσαν  άνάπτυξιν  καϊ  δια- 
κρίβωσιν των  προτάσεων  και  τήν  δι'  εισαγω- 
γικών έρωτήσεων  έξαγωγήν  του  ορισμού  ή  κα- 
νόνος διατυπούσθω  ούτος  σαφώς  και  συντόμως 
προς  τήν  κατά  λέξιν  άποστομάτισιν  ΰπό  τών 
μαθητών . 

ιγ')  Έκάστω  μαθήματι  δέον  νά  έπισυνά- 
πτηται  κατάλληλον  γύμνασμα  πρός  τε  τήν  ά- 
γραφον  καϊ  έγγραφον  άσκησιν  εις  τά  διδα- 
^Οέντα. 

ιδ')  Πολλάκις  διδόσθω  αφορμή  πρός  επα- 
νάληψιν. 


ιε ')  Ή  ύλη  έκάστου  προηγουμένου  έ'τους, 
μάλιστα  οί  όρισμοϊ  καϊ  κανόνες,  νά  περιλαμ- 
βάνωνται  καϊ  έν  τοις  τών  άκολούθων  ετών 
τεύχεσι  διά  λεπτότερων  στοιχείων,  ταύτη  δέ 
νά  προστίθηται  κατ'  έτος  ό,τι  άναγκαϊον,  ώ- 
στε τω  τελευταίω  έ'τει  ν'  άποτελήται  όλον  τι 
(δρα  καϊ  τήν  κατά  τεύχη  κατανομήν  της  ύ- 
λης).  ^ 

ιστ')  Έν  έπομένω  μαθήματι  καλόν  έπανα- 
λαμβάνεσθαι,  ένθα  δυνατόν,  τάς  προτεθείσας 
προτάσεις,  σκοπίμως  μεταβαλλομένας. 

ιζ')  Ή  εις  νέον  μάθημα  μετάβασις  γιγνέ- 
σθω  πανταχού  ψνγο.ΐογιχώς  καϊ  .ίογικώς  διά 
καταλλήλου  επαφής. 

ιη')  Αί  περιτταϊ  και  τη  δημοτική  παιδεύ- 
σει αλυσιτελείς  θιωρίαι  άποκλείονται. 

ιθ')  Τά  χειρόγραφα,,  ευανάγνωστα  όντα  καί 
ρητόν  τι  φέροντα,  αποστέλλονται  τω  Συλλό- 
γω  άνωνύμως"  έτισυνημμένον  δ'  ένσφράγιστον 
δελτίον  περιέχει  τό  όνομα  του  συγγραφέως"  εί- 
σί  δέ  δεκτά  τά  χειρόγραφα  μόνον  μέ^ρι  τέ- 
λους δεκεμβρίου  του  1884,  τών  μετά  ταύτα 
απαραδέκτων  όντων. 

κ')  Τά  μή  έγκριθέντα  πονήματα  αποστέλ- 
λονται αύθις  πρός  κρίσιν  διορθούμενα  καϊ  δια- 
σκευαζόμενα. 


Ή  κατά  τεύχη  καί  αιολικά  ετη 
κατανομή  τή(:  νάης. 
Τεΰχος  Α'.  "Ετος  σχολςχόν  γ'. 

Α' .   Προτάσεις  διηγημαχιχοιί. 

1.  'Απλή  ανεπτυγμένη  πρότασις. 

Τί  ή  πώς  είσι  τά  πρόσωπα  ή  πράγματα. 

Πρότασις.  Λέξις.  'Τποκείμενον.  Συνδετι- 
κόν.^  Κατηγορούμενον.  —  Όνομα  ούσιαστι- 
κόν.*  "Αρθρον.  'Ρήμα.  Έπίθετον.  (Σημασία 
μόνον  καϊ  δύναμις  ουχί  ορισμός  έκάστου). — 
Τό  οΰσιαστ.  όνομα  ώς  ύποκείμενον  καϊ  κατη- 
γορούμενον. Τό  έπίθετον  ώς  κατηγορ.  καϊ  ύ- 
ποκείμενον.—  Ή  τελεία  στιγμή  — Ή  συλ- 
λαβή.—Τά  φωνήεντα.  Αί  δίφθογγοι.  Τά  σύμ- 
φωνα. Τά  γράμματα.  Οί  τόνοι.  Τά  πνεύματα. 
— Τό  κύριον  όνομα.  Τό  προσηγορ.  όνομα. — 
Τό  γένος.  Ή  κατάληξις.  Ή  ρίζα.  Ό  αρι- 
θμός (ενικός  καϊ  πληθυντικός).  Ή  ονομαστική 
πτώσις  (έν  τω  έν.  καϊ  πληθυντικώ). —  Συμ- 
φωνία ονόματος,  άρθρου  καϊ  επιθέτου  κατά  γέ- 
νος καί  αριθμόν. 

"Ορισμοί  (γραμμάτων —  φωνηέντων  —  δι- 


ΚΛΡΛΠΟΕΙΟΣ  ΛΓίί\  ΠΕΡΙ  ΛΙΑΛΚ  ΠΗΩλ  Ι!ΙΙ!\Ιί1\. 


111 


φθόγγων — συμφώνων — συλλαβής —  λέξεως — 
προτάσεως. — "Ονόματος  κυρίου —  προσηγορι- 
κοί!— χρθρου — ρήματος —  έπιθέτου,  — Υπο- 
κειμένου—  συνδετικού1 —  κατηγορουμένου.  — 
Τόνων — πνευμάτων.  — Γένους —  καταλήξεως 
— αριθμού). 

2.  Ή  απλή  συνεπτυγμένη  πρότασις. 

Τί  εΐσιν  η  τΐ  πράττουσι  τά  πρόσωπα  η 
πράγματα. 

Ορισμός  (ανεπτυγμένης  —  συνεπτυγμένης 
προτάσεως). 

Β'.  Προτάσεις  πεπ.Ιατυσμέναι  μετά  προςδιο- 
ρισμού  κατά  γενικήν  &  τω  ένικω  και  πΛη- 
θυντικώ  ά)  άπρόθετον,  6' )  εμπρόθετον. 

"Εξαίρεται  ή  κατάληξις  της  γενικής.  — 
Δείκνυται  ή  δύναμις  της  προθέσεως  και  του 
προσδιορισμού. — "Ορισμοί  (προθέσεως — προς- 
διορισμοΰ  εμπρόθετου,  άπροθέτου — πεπλατυ- 
σμένης  προτάσεως). 

Γ'.  Προτάσεις  μετά  αντικειμένου  η  προσδιο- 
ρισμού  κατ'  αΐτιατικήν  εν  τω  ένικω  και 
πΛηθνντ.  ά)  άπρόθετον,  β'^  εμπρόθετον. 
Εξαίρεται  ή  κατάληξις  τής  αιτιατικής. — 
Δείκνυται  ή  σημασία  του  αντικειμένου.  —  "Ο- 
ρισμός αντικειμένου. 

Λ  .  Προτάσεις  μετά  αντικείμενου  η  προσδιορι- 
σμού κατά  δοτικήν  εν  τω  ένικω  και  πΛη- 
θυντικω  α')  άπρόθετον,  β')  εμπρόθετον . 

Εξαίρεται  ή  κατάληξις  της  δοτικής.  — 
Παρατήρησις  περί  ταύτης  έν  τω  λαλεϊν  και 
γράφειν,  ότι  άντ'  αϋτής  γίνεται  /ρήσις  τής 
αιτιατικής  έμπροσθέτου. 

Ε  .    Προτάσεις    κ.Ιητικαί.  έπιγωνηματικαί, 
θαυμαστικά!  έν  τω  ένικω  και  π.Ιηθυντικώ. 
Εξαίρεται  ή  κατάληξις  της  κλητικής.  — 

Ίο  έπιφωνηματικόν  η  θαυμαστικον  σημεϊον. — 
Ορισμός  επιφωνήματος. —  Αί  πέντε  πτώσεις. 
Ορισμός  πτώσεως.  Συμφωνία  όνόμ.,  άρθρου 

και  επιθέτου  και  κατά  πτώσιν  (Όρα  Α',  1). 

ΣΤ' .  Προτάσεις  ενουσαι  το  νποκ.  η  καζηγορ. 
η  άντικ.  η  τον  προσδιοριομόν  δμα.Ιόν  πρω- 
τόκ,Ιιτον  όνομα  έν  ταΐο  5  πτώσεσιν  ένικού 
και  π.Ιηθυντικού  μετά  του  οικείου  άρθρου. 
—  Τύποι  έν  διαγράμματι. 

1.  θηλυκού  εις  η  (α'  όξυτόνου;  β'  παροξύ- 
τονου). 

2.  θηληκοΰ  εις  α  (α'  όξυτόνου,  β'  παροξύ- 
τονου, γ'  προπαροξύτονου)  φυλαττομένου  έν 
τη  γενική  και  δοτική. 


3.  Αρσενικού  εις  ?/ς  (α' όξυτόνου,  β' παρο- 
ξύτονου). 

4.  Αρσενικού  εις  ας  (παροξύτονου). 

Ορισμός  κλίσεως  —  πρωτοχΜτων  ονομά- 
των, επιθέτων.  —  Φωνήεντα  μακρά,  βραχέα, 
δίχρονα. — Συλλαβή  μακρά,    βραχεία,  κοινή. 

—  Ή  συλλαβή  ώς  προς  την  θέσιν  αυτής.  — 
Ή  λέξις  ώς  προς  τον  άριθμ.  των  συλλαβών 
και  τον  τόνον  αϋτής.  —  Συλλαβισμός.  — Το- 
νισμός (κυριώτεροι  και  γενικώτεροι  κανόνες). 

—  Συνηρημένα  πρωτόκλιτα  (μόνον  συνηρημέ- 
νοι  τύποι).  —  Συναίρεσις. 

Σηυ..  Ειρήσθω  άπαξ  δια  παντ<5ς,  ό'τι,  λο"γου  γι- 
γνοριένου  περι  πραγμάτων  και  άλλα/οΰ  διεξα- 
χΟέντων,  δέον  άναφέρεσΟαι  έκε"ΐ  και  συνδέειν  το 
νεον  [Λετα  του  παλαιού,  οίον"  τα.  ενταύθα  περι 
φωνηέντων,  συλλαβής,  τονισμού  κλπ.  σύνδεσον 
πρός  τά  έν  Α' ,  1 . 

Ζ  .  Προτάσεις  ενουσαι  τό  ΰποκείμ.  η  κατη- 
γορούμενο)" η  άντικειμ.  η  προσδιορισμόν 
δευιερόκ.Ιιτον  όμα.Ιόν  όνομα  έν  ταΐς  5 
πτώσεσιν  ενικού  και  π.Ιηθυντικοΰ  αριθμού 
μετά  τού  οικείου  άρθρου.  —  Τύποι  έν 
διαγράιιματι. 

1.  Ουδετέρου  ,  εις  ον  (α '  όξυτόνου,  β '  παρο- 
ξύτονου, γ'προπαροξ.,  δ'  προπερισπωμένου). 

2.  Αρσενικού  εις  ος(%'  όξυτόνου,  β'  παρο- 
ξύτονου, γ'  προπαροξ.,  δ '  προπερισπωμένου). 

3.  Θηλυκού  εις  ος  (α '  όξυτόνου,  β'  παροξ., 
γ'  προπαροξ.,  δ'  προπερισπωμένου). 

Όρισμός  δευτεροκλίτων  ονομάτων  και  επι- 
θέτων. —  Συνηρημένα  δευτερόκλιτα  (μόνον 
συνηρημένοι  τύποι). 

Η' .  Προτάσεις  εχονσαι  νποκείμενον  άντωνυ- 
μ  ία  ν  προσωπικην  η  δεικτικήν. 

Εξαίρεται  ή  σημασία  τής  αντωνυμίας.  — 
"Ορίζεται  ή  αντωνυμία  (προσωπική  —  δει— 
κτική). 

Θ'.  Προτάσεις  ενουσαι  τό  ρήμα  εις  ένικόν  και 
π.Ιηθυντικόν  αριθμόν  α'  έν  τω  ένεστώτι, 
β'  τω  παρελθόντι,  γ'  τω  μέλλον:  ι  συντε- 
Λικώ  και  παρατατικω  χρόνω  ί διά  τού  θά 
μόνον). 

Τ.  Προτάσεις  ενουσαι  παραγώγους  Λέξεις  α' 
διά  συνθέσεως,  β'  διά  προσθήκ?]ς  των  πα- 
ραγωγικών καταΛήξεων  έκ  τών  εύνρηστο- 
τέρων  και  συνηθέστερων. 

Σύνθεσις. — Παραγωγή  λέξεων. 

Τέλος  του  Α'  τεύχους. 


112  Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Τεΰχος  Β'.   "Ετος  οχολιχδν  δ'. 

Τή  ΰλη  του  προηγουμένου  τεύχους  έ'στω 
συνυφασμένη  καταλλήλως  και  ή  εφεξής. 

Α  ' .   'Απ.ίή   ανεπτυγμένη   ερωτηματική  πρά- 
τα σι  ς. 

1.  Δι ' ερωτηματικής  αντωνυμίας. 

2.  Δι'έρωτηματικοΰ  επιρρήματος. 
Έρωτηματικον  σηρ.εϊον.  —  Ερωτηματική 

αντωνυμία.  —  Επίρρημα  (σημασία,  ορισμός). 

Β'.  Σύνθετος  πρότασις. 

1.  Ώς  προς  το  ύπο'ΐείμενον. 

2.  »  »  »  κατηγορούμενον. 

3.  »  »  »  ρήμα. 

4.  »  »  »  άντικείμενον. 

5.  »  »  τον  προσδιορισμόν. 

Περί  συμφωνιών  τα  κυριώτερα.  —  Ό  σύν- 
δεσμος και.  —  Συμπλεκτικαί  προτάσεις.  — 
Το  κόμμα.  —  Ή  άνω  τελεία  η  το  κώλον.  — 
Ή  περίοδος.  —  Ό  λόγος.  —  Παράλειψις  ό- 
ρου τίνος  της  προτάσεως. 

Γ' .  Προτάσεις  ένουσαι  το  νποκ.  η  το  κατηγ. 
ν  αντιχείμ.  η  τον  προςόιορισ(ΐον  δμα,Ιόν 
τριτόκ.Ιιτον  όνομα  εν  ταΐς  5  πτώσεσι  του 
ένικ.  και  πληθυντικού  αριθμού  μετά  του  οι- 
κείου άρθρου. — Τύποι  εν  διαγράμματι  των 
Ληγόντων  έϊ  τη  ονομαστική 

1 .  εις  ν  (της  ρίζης  άμεταβλήτου)  α'  όξυ- 
τόνου,  β'  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου, 
δ'  προπερισπωμένου. 

2.  Είς  ρ  (της  ρίζης  αμεταβλήτου)  α'  όξυ- 
τόνου,  β'  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου, 
δ'  προπερισπωμένου. 

3.  Είς  α  (της  ρίζης  αμεταβλήτου)  ά  όξυ- 
τόνου,  β '  παροξύτονου,  γ'  προπαροξύτονου, 
δ'  προπερισπωμένου. 

Χαρακτήρ  τριτοκλίτων  και  που  άναζητη- 
τέος. 

Τύποι  έν  διαγράμματι  των  όμαλωτέρων  έκ 
των  ληγόντων  έν  τη  ονομαστική 

1)  είς  ί.— 2)  είς  ^.—3)  είς  ς.— 4)  είς 
φωνήεν  α,  ν,  ω. 

Ήμίφωνα.  "Αφωνα.  Διαίρεσις  ήμιφώνων 
καί  άφωνων.  Τροπή  άφωνων.  Μεταβολή  προ- 
φοράς συμφώνων  τινών  {α  προ  άμεταβ.  κτλ. 
τ,  π  μετά  του  ν,  γ  προ  γ,  κ,  ν  κλπ.).  Προ- 
φορά τοΰ  ν  τών  διφθόγγων  αυ,  ευ,  ηυ. 

Όρισμος  τριτοκλίτων.  Κανόνες  (κυριώτεροι 
καί  γενικώτεροι).  Λί  τρεις  κλίσεις. 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Δ  '.   Προτάσεις  ένουσαι  όμα.1όν  έπίθεχον  έν 
τοις  τρισϊ  βαθμοίς. 

1.  Τρικατάληκτον. 

2.  Δικατάληκτον. 

3.  Μονοκατάληκτον. 

Όρισμος  (τρικαταλ.  —  δικαταλ.  —  μο- 
νοκατχλ.) — θετικού  —  συγκριτικού  — υπερθε- 
τικού.— Κανόνες  (οί  κυριώτ.  καί  γενικώτεροι). 

Ε  .  Προτάσεις  ενουσαι  αριθμητικά. 

1.  Απόλυτα. 

2.  Τακτικά. 

3.  Χρονικά. 

4.  Πολλαπλασιαστικά  καί  άναλογ.  (πλους 
— πλ  ά  σ  ι  ο  ς — π.  Ια  σία»  ) . 

Όρισμός.  Κανόνες  (κυριώτ.  καί  γενικώτ.) 

ΣΤ' .  Προτάσεις  έχονσαι  αντωνυμίας. 

1 .  Προσωπικάς. 

2.  Δεικτικάς. 

3.  Έρωτηματικάς. 

4.  Αορίστους. 

Όρισμοί.  Παραλείψεις  άντωνυμ.  έν  τη 
προτάσει.  Συμρωνίαι.  Έγκλισις  τόνου  (έν  τη 
άορίστω).  Κανόνες  (κυριώτ.  καί  γενικώτ.). 

Ζ'.  Προτάσεις  όριστικαί. 

1.  Ένεργητικαί. 

ά.  Ένεστώς  έν  τω  ένικω  καί  πληθυντικω. 
Τά  πρόσωπα. 

β'.  Παρατατικός  έν  τω  ένικω  καί  πληθυν- 
τικω . 

γ'.  Αόριστος  (α'  καί  β',  εξαίρεται  ό  μάλ- 
λον εύχρ.)  έν  τω  ένικω  καί  πληθυντικω. 
Ή  Αύξησις. 

δ'.  Ό  μέλλων  συντελικος  καί  παρατατικός 
ιά  του  θά)  έν  τω  ένικω  καί  πληθυντικω. 
ε'.  Το  εχ(ύ  κατ'  ένεστώτα  καί  παρατατι- 
κον  έν  τφ  ένικω  καί  πληθυντικω. 

στ'.  Τ6  είιιαι  κατ'  ένεστώτα  καί  παρατα- 
τικον  έν  τω  ένικ.  καί  πληθυντ. 

ζ'.  Ή  μετοχή  τοΰ  παθητικού  παρακειμέ- 
νου. Ό  άναδιπλασιασμός. 

η'.  Ό  παρακείμενος  έν  τω  ένικω  καί  πλη- 
θυντικω. 

Ο'.'  Ό  ύπερσυντελικος  έν  τω  ένικ.  καί  πλη- 
θυντ. διά  του  ενω  καί  της  μετοχής  τοΰ  παθ. 
παρακ.  χαρακτηριζομένων  τών  διά  τοΰ  θέ- 
λω, ηθε.Ιον,  ένω  γράψει  κτλ.  ώς  άσυστάτων, 
πλήν,  έννοεϊται,  τής  λίαν  δοκίμου  συντάξεως 
τοΰ  ίχω  μετά  μετοχής. 


(δ 


ΚΛΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΒΙΒΛΙΩΝ. 


113 


Κατάληξις  —  ρίζα  —  χαρακτήρ  —  τροπή 
του  χαρακτήρος.  —  Τύπος  οριστικής  έν  δια- 
γράμματι βαρυτόνων  και  περισπωμένων.  — 
Σημασία  —  ^ρ9}σις  — ορισμός  χρόνων,  αυ- 
ξήσεως και  άναδιπλασιχσμοΰ. 

2.  ΠαΟητικαί. 

α'.  Ένεστώς  —  Παρατατικός — Αόριστος 
(παθητ.  καί  μίσος,  α'  και  β',  εζαιρορε'>·ου 
του  μάλλον  εύχρηστου)  ώς  έν  τη  ενεργητική. 

β'.  Παρακείμενος  καί  Ύπερσυντελικός  δια 
του  είμαι  καί  της  μετοχής  του  παθητ.  παρα- 
κειμένου. 

γ'.  Ό  μέλλων  συντελικός  καί  παρατ.  ώς 
έν  τη  ενεργητική. 

Τό  ποιητικόν  αίτιον.  Φωναί.  Διαθέσεις. — 
Ορισμοί  (φωνής — διαθέσεως  —  ποιητικού  αί- 
τιου). Τύπος  παθητικής  φωνής  έν  διαγράμματι 
βαρυτόνων  καί  περισπωμένων. 
Η  .    Προτάσεις  νποζαχτιχαΐ  (υποθετικοί). 

1.  Ένεστώς  ένεργητικός  καί  παθητικός. 

2.  Αόριστος  ένεργ.  μέσος  καί  παθητικός. 

3.  Παρακείμενος  Ινεργητ.  καί  παθητικός. 
Σύνδεσμοι  υποθετικοί.   Τύπος  υποτακτικής 

έγ/.λίσεως  βαρυτόνων   καί    περισπωμένων  έν 
διαγράμματι. 

Θ' .   Προτάσεις  προστακτικοί. 

1.  Ένεστώς  ένεργητικός  καί  παθητικός  (τό 
γ'  πρόσωπον  δια  τοΰ  άς). 

2.  Αόριστος  ένεργητικός,  μέσος  καί  παθη- 
τικός (τό  γ'  πρόσωπον  δια  τοΰ  άς). 

3.  Παρακείμενος  ενεργητικός  καί  παθητι- 
κός (τό  γ'  πρόσωπον  δια  τοΰ  άς). 

Τύπος  προστακτικής  βαρυτόνων  καί  περι- 
σπωμένων έν  διαγράμματι.  Εγκλίσεις.  Χρή- 
σις  των  εγκλίσεων  έν  άπολύτω  καί  έξηρτημέ- 
νω  λόγω  (τά  κυριώτατα  καί  γενικώτατα).  Θέ- 
ματα. Συζυγίαι. 

/  .  Προτάοεις  έχουσα  ι  το  'υ.τοκείιι.  ι)  χατηγ. 
η  άντιχείμενον  η  προςόιορισμόν 

1.  Άναφορικήν  άντωνυμίαν. 

2.  Άναφορικόν  έπίρρημα. 

3.  Άναφορικήν  μετονήν. 

Πρότασις  κυρία  ή  πρωτεύουσα  —  δευτε- 
ρεύουσα. 

"Ορισμός  άναφορικής  αντωνυμίας. 
ΙΑ  ■  Προτάσεις  γροπκαί. 

1.  Δια  χρονικού  ; -χρήματος. 

2.  Δια  χρονικής  μετοχής. 

3.  Δι*  έμπροθέτου. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


Τύπος  της  μετοχής  έν  τω  ένεστώτι,  άορί- 
στω  καί  παρακειμένω.  Όρισμός  τής  μετοχής 
(άναφορικής,  χρονικής). 

ΙΒ  .    Προτάσεις  περιέχουσα*,  αήανχα  τά  (<ε'ρη 
τον  Λόγου. 

Τά  μέρη  τοΰ  λόγου.  Κλιτά.  Άκλιτα.  Πτω- 
τικά. Παρεπόμενα  (πτωτικών,  ρήματος). 

ΣΙΙΜ.  Τ  α  ούο  ταΰτα  τεύ^/η  είσι  κυ;ί(ος  της 
γραμματικής  τής  νέας  ελληνικής. 

Τέλος  τοΰ  Β'.  τεύχους. 

■>?>;»£<«»— 

Τεΰχος  Γ'.   "Ετος  σχολικών  ε'. 

1 .  Τή  ένταΰθα  έπαναληφθησομένη  ύλη  τών 
προηγουμένων  τευχών  προςθετέον  έν  κατάλ- 
ληλοι τόπω  ό,τι  άναγκαϊον  καί  έφικτόν  έκ 
τών  ουσιαστικών,  επιθέτων,  αντωνυμιών  καί 
ρημάτων. 

2.  Έν  τοις  ρήμασιν  είςαχθήτω  καί  συνυ- 
φανθήτω  καταλλήλως  ώς  είςαγωγή  εις  την  άρ- 
χαίαν  ήδε  ή  ύλη  : 

α  .  Τό  είμι  ΰπό  συντακτικήν  (ώς  συνδετι- 
κόν  καί  ΰπαρκτικόν)  καί  τεχνολογικήν  έ'ποψιν. 

β'.  Τό  άπαρέμφατον  κατ'  ενεστώτα  καί 
άόριστον. 

γ  .  Τό  γ  πρόσωπον  τής  προστακτικής  μο- 
νολεκτικώς. 

δ  .  Ο  μονολεκτικός  μέλλων  έν  τη  οριστική, 
άπαρεμφάτω  καί  μετοχή. 

ε  .  Ο  μονολεκτικός  παρακ.  καί  ύπεοσυντ. 
έν  τη  οριστική,  άπαρεμφάτω  καί  μετογη. 

στ  .  Η  ευκτική  τοΰ  ένεστώτος  καί  άορί- 
στου  ομαλών  ρημάτων. 

ζ'.  Τών  εις  μι  ομαλών  καί  άνωμάλων  τά 
μάλλον  εύχρηστα. 

η'.  Τά  συνηθέστατα  τών  άλλων  άνωμάλων 
ρημάτων. 

3.  Συμπληρωτικά  περί  προσδιορισμών  (ό- 
μοιοπτώτων — έτεροπτώτων — κοινών). 

4.  Τά  κυριώτερα  περί  τών  άκλιτων  μερών 
τοΰ  λόγου  καί  τής  συντάξεως  αυτών. 

5.  Περί  παραγωγής  καί  συνθέσεως  τά  κυ- 
ριώτατα. 

Τέλος  τοΰ  Γ'  τεύχους. 


Τεΰχος  Α\  "Ετος  σχολικδν  βτ'. 

Τη  ύλη  τών  προηγουμένων  τευχών  σννυ- 
(ρα)-θήτω  καταλλήλως  καί  συμπληρωματικώς: 

15 


114  Ο  ΕΧ  κ/ΠΘΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ 

1 .  Παν  δ,  τι  άναγκαΐον  τη  δημοτική  παι- 
δεύσει εκ  του  τυπικού  και  τεχνο,Ιογιχοϋ,  προς 
δε  έκ  του  συντακτικού  δσα  ανάγονται  εις  τδ 
νποκείμενον  και  τούς  αΐ.ΐους  δρους  της  προ- 
τάσεως, τδ  ρήμα  (ένεργητικδν  μεταβατικόν — 
μονόπτωτον — δίπτωτον,  άμετάβατον,  ουδέ— 
τερον,  παθητικόν,  μέσον,  άποθετικόν),  τδ  ά- 
παρέμψατον  (τελικόν,  εΐδικόν),  την  μεϋοχηφ 
(έπιθετικήν,  παρενθετικήν,  κατηγορηματικήν, 
απόλυτον),  τα  άπρόσωπα,  τκ  ί'ις  τε'ος  ρημα- 
τικά. 

2.  "Ο, τι  εις  την  χρήσιν  των  εγκλίσεων  εν 
άπολύτω  και  έξηρτημένω  λόγω  της  αρχαίας 
ανάγεται  (τα  κυριώτατα  και  γενικώτατα). 

3.  Τα  κυριώτατα  και  συνηθέστατα  περί 
συνδέσεως  τών  λόγων  και  των  συντακτικών 
σχημάτων  και  ιδιωμάτων. 

Τέλος  του  Δ'  τεύχους. 


Τεύχος  Ε'.  "Ετος  σχολιχδν  ζ'. 

Έν  τη  ύλη  των  προηγουμένων  τευχών  προς- 
τεθήτω  και  συνυψανθήτω  καταλλήλως  και 
συμπληρωματικώς  πάν  δ, τι  άναγκαϊον  τη  ά- 
στική  σχολή  συμφώνως  τη  β '  γενική  άρχή  εκ 
τε  του  συντακτικοί ,  τυπικού,  τεχνολογικοί)  και 
ετυμολογικού . 

Έν  Κωνσταντινουπόλει,  τή  18  Μαρτίου  1883. 

Η  εκπαιδευτική  επιτροπή 

Κ.  Ξ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ . 

ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΗΣ. 

Θ.  ΣΑΛΤΕΛΗΣ. 

Α.  ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ. 

Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ. 

Κ.  Γ.  ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ. 

Α.  ΜΑΛΙΑΚΑΣ. 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Π.  ΠΑΠΑΡΟΥΣΗΣ. 

Γ.  ΤΣΙΑΚΑΣ  γραρψατεύς. 


ΓΊΡΟΓΡΆΐνΐΐνΕΑ. 

Προς  αυγγραφήν   ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ, 
μέσης  καΐ  νεωτέρας,  πρδς  χρήσιν  τών 
τριών  ανωτέρων  τάξεων  τοΰ  δη- 
μοτικού   σχολείου  αμφοτέ- 
ρων τών  φύλων. 

Έν  τη°  βιογραφικώς  συγγεγραμμε'νη  εκά- 
στου έ'θνους  Ιστορία-   εξιστορούνται  γεγονότα 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

πραχθέντα  έν  έποχή,  έν  ή  έζη  ό  βιογραφού- 
μενος  άνηρ  η  γυνή.  Τών  γεγονότων  τούτων 
κύριον  δρών  πρόσωπον  παρίσταται  αύτδ  τδ 
βιογραφούμενον,  περί  δ  συγκεντροΰνται  πάσαι 
αί  πράξεις  και  άπας  ό  έθνικός  βίος  της  έπο- 
χής έκείνης.  "Οθεν  ό  βιογράφος  οφείλει  νά  έκ- 
λέξη  έκείνους  τους  άνδρας  και  έκείνας  τάς 
πράξεις  αυτών,  δσαι  συντελοΰσιν  εις  άπεικόνι- 
σιν  του  έθνικοΰ  βίου,  όστις  έν  τη  τελεία  αυ- 
τού άναπτύξει  έστίν  είκών  αϋτοΰ  του  ανθρω- 
πίνου γένους. 

Έν  τισι  τών  έθνών,  ως  έν  τω  έβραϊκώ  φέρ' 
ειπείν,  ή  ύπαρξις  αυτών,  τδ  μεγαλεϊον  και  ό 
χαρακτήρ  οφείλονται  εις  τους  μ,εγάλους  αυτών 
άνδρας,  ώς  τδν  Αβραάμ,  Ισαάκ,  Ιακώβ, 
Ιωσήφ,  Μωϋσήν,  τους  κριτάς  Γεδεών  και 
Σαμψών,  τούς  βασιλείς  και  προφήτας  Σα- 
ούλ, Δαβίδ,  Σολομώντα,  Ήλίαν,  Ήσαίαν, 
κλπ.  Έν  τισι  δε,  ώς  έν  τω  έλληνικώ,  οί  με- 
γάλοι αϋτοΰ  άνδρες  ουκ  εΐσί  μετέωρα  φαινό- 
μενα άνεςήγητα,  άλλα  φυσικδν  προϊόν  αϋτοΰ 
του  έθνους,  συντελέσαντες  τίνες  μεν  εις  δό- 
ξαν  και  άνύψωσιν  αϋτοΰ,  δσον  έκεϊνο  εις  την 
ύπαρξιν  αυτών,  τινές  δέ  παρασκευάσαντες  τδ 
μεγαλεϊον  τών  έπερχομένων  γενεών,  ώς  ό  Λυ- 
κούργος έν  Σπάρτη,  ό  Σόλων  και  Θεμιστοκλής 
έν  Αθήναις,  τινές  δέ  συγκεφαλαιώσαντες]  έν 
έαυτοϊς  δ, τι  μέγιστον  και  ύψιστον  έδημιούρ- 
γησεν  ή  ελληνική  μεγαλοφυία  έν  τω  πολιτικώ 
βίω,  έν  τω  φιλολογικώ,  έν  τω  έπιστημονικώ, 
παρίστανται  οΰ  μόνον  εικόνες  του  έθνικοΰ  βίου 
της  έποχής  αυτών,  άλλα  και  φάροι  φαεινοί, 
διδάσκαλοι  πάσης  γενεάς  δντες,  ώς  ό  "Ομη- 
ρος, ό  Αισχύλος,  ό  Σοφοκλής,  ό  Ευριπίδης, 
ό  Περικλής,  ό  Φειδίας,  ό  Σωκράτης,  ό  Πλά- 
των, ό  Αριστοτέλης,  ό  Δημοσθένης,  ό  Μέ- 
γας Αλέξανδροι:.  "Οθεν  οί  βίοι  τών  μεγάλων 
τούτων  άνδρών  ευκρινώς  άπεικονίζουσι  τδν  έ- 
θνικδν  βίον,  δς  έστι  θρησκευτικός,  πολιτικός, 
έμπορικός,  στρατιωτικός,  φιλολογικός,  καλλι- 
τεχνικός, έπιστημονικός'  διδ  ό  βιογράφος  γι- 
νώσκων  πάντα  ταύτα  οφείλει  νά  έκλέξη  τήν 
βιογρχφίαν  τών  άνδρών  έκείνων,  δσοι  άντιπρο- 
σωπεύουσιν  έ'να  οιονδήποτε  κλάδον  τοΰ  εθνι- 
κού βίου  εκάστης  έποχής.  Έν  πάσαις  δέ  ταϊς 
βιογραφίαις  ταύταις  άείποτε  τδ  μεν  έθνος  προε- 
ξαρχέτω  ώς  ή  γενέτειρα  αυτών,  οί  δέ  μεγά- 
λοι αυτού  άνδρες  έπέσθωσαν  ώς  ζώσαι  και  πι- 
σταί  εικόνες  μιας  τίνος  όψεως  τοΰ  βίου  αυτών. 

Τα  άνωτέρω  προεισαγωγικώς  έκθέμενοι,  άπερ 
δέον  έχειν  ύπ'  δψιν  τδν  βιογράφον,  όρίσωμεν 
παρακατιόντες,   πρδς  πλείω  και  σαφεστέραν 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΛΓΩ\  ΚΕΡΙ  ΔΙΔΑΚΤΙΚΩΝ  ΙΜΙΙΛΙΩ\ 


115 


αΰτοΰ  όδηγίαν,  οποίους  άνδρας  εν  έκάστω 
τμηματι  δέον  αύτόν  βιογραφήσαι,  όπως,  ώς 
εις  κάτοπτρον  αποβλέπων,  ίτοιήσ/)  το  έργον 
αΰτοΰ  ώς  οίον  τε  τελειότερον,  έπαγωγοτερον 
τοις  παισί  καί  κατά  συνέπειαν  άνυσιμώτερον. 

Ή  ελληνική  ιστορία  αρχαία,  μέση  καί  νεω- 
τέρα είς  τρία  διγιρήσθω  τρήματα.  Καί  τ6  (Λεν 
πρώτον  περιλαμβάνεται  τους  βίους  του  Λυ- 
κούργου, του  Σόλωνος,  του  Πεισιστράτου,  του 
Μιλτιάδου,  του  Αριστείδου,  του  Θεμιστοκλέ- 
ους, του  Παυσανίου,  του  Κίμωνος,  του  Περι- 
κλέους, του  Λυσάνδρου,  του  Θρασυβούλου,  του 
Αγησιλάου,  του  Έπαμεινώνδου ,  του  Πελοπί- 
δα, του  Φιλίππου,  του  Δημοσθένους,  του  Με- 
γάλου Αλεξάνδρου,  του  Μεγ.  Κωνσταντίνου, 
Κωνσταντίνου  του  Παλαιολόγου,  'Ρηγα  του 
Φεραίου,  Αδαμάντινου  του  Κοραή,  Ζωσιμά- 
δων καί  Καπλάνη.  Έν  δέ  τω  δευτέρω  τμηματι 
συμπεριλαμβανέσθωσαν  προς  τοις  άνω  μνη- 
σθεϊσιν,  εύρύτερον  διδασκομένοις  κατά  το  έ'τος 
τοΰτο,  οί  βίοι  του  Όμηρου,  του  Τυρταίου,  του 
Αριστοδήμου,  τοΰ  Αριστομένους,  του  Κλει- 
σθένους, του  Σωκράτους,  του  Άλκιβιάδου, 
του  Πλάτωνος,  του  Αριστοτέλους,  του  Πύρ- 
ρου,  του  Φιλοποίμενος,  τοϋ  Ιουστινιανού,  του 
Ηρακλείου,  του  Βασιλείου  του  Μακεδόνος,  του 
Αλεξίου  Κομνηνού,  Θεοδώρου  τού  Λασκά- 
ρεως,  Μιχαήλ  τοϋ  Παλαιολόγου,  Παναγιώτου 
τοϋ  Νικούση,  Αλεξάνδρου  Μαυροκορδάτου 
του  Ις  απορρήτων  κλπ.  Έν  τω  τμηματι  τού- 
τω οφείλει  ό  βιογράφος  έν  άρχη  εκάστης  βιο- 
γραφίας έχειν  συνημμένα  διά  βραχυτάτων  τά 
κενά  χρονικά  διαστήματα  από  της  εποχής  τοϋ 
βιογραφηθέντος  μέχρι  της  εποχής  τοϋ  βιογρα- 
φουμένου,  προς  δ'έ  διαλαμβάνειν  καϊ  περί  τοϋ 
χρόνου  και  τόπου,  έν  ω  έγεννήθη  καϊ  διεβίω 
ό  βιογραφούμενος,  προτάττων,  εί  δυνατόν, 
καί  την  προτομήν  εκάστου  αυτών,  καί  ιδία  των 
έν  τη  άρχαία'  ιστορία  αναφερομένων,  έν  ταϊς 
δψεσι  τών  όποιων  νά  διαφαίνηται  έναργώς  η 
μεγαλοφυία  καϊ  τό  μεγαλεπήβολον  τών  επαξίως 
μ-γζλων  ανδρών  κληθέντων  καί  καλουμένων 
ύπό  τε  τών  άργαιοτέρων  καϊ  τών  νεωτέρων. 

Έν  δέ  τω  τρίτω  τμηματι  προταχθήτω  έ- 
πιτομωτάτη  γεωγραφία  διαλαμβάνουσα  περί 
τών  -/ωρών,  τών  πόλεων  καίτών  τόπων,  έν  οΐς 
τά  έν  τη  Ιστορία  αναφερόμενα  γεγονότα  έτε- 
λε'σθησαν.  Ταύτη  έπέσθω  ιστορία  επίτομος  κα- 
τά συνέχειαν  καϊ  κατά  χρονολογικήν  τάξιν 
συντεταγμένη  καϊ  κατά  περιόδους  διηρημένη. 
Έν  ταύτη  διαλαμβανέσΟωσαν  τά  περί  της 
Πελασγικής  έπο/ής  έν  συντόμω,  τά  περί  τής 


ηρωικής  έποχής,  τά  περί  τής  έποικήσεως  τής 
Δωρικής  φυλής  έν  Πελοποννήσω,  τά  περί  τών 
τριών  κυριωτέρων  αποικιών  καί  τών  μετά  ταύ- 
τας έν  Μικρά  'Λσία,  Προποντίδι,  Εΰξείνω 
Πόντω  ώς  καϊ  ταϊς  νήσοις  καϊ  παραλίοις  τής 
Μεσογείου  θαλάσσης  ,  τά  περί  τής  άκμής 
καί  γενέσεως  τής  Ιωνικής  ποιήσεως,  τά  περί 
τής  νομοθεσίας  του  Λυκούργου  καϊ  Σόλωνος, 
τά  περί  τών  Μεσσηνιακών  πολέμων,  τά  έπί 
τών  Πεισιστρατιδών,  τά  περί  τών  Περσικών 
ή  Μηδικών  πολέμων,  τά  περί  τής  ηγεμονίας 
τών  Αθηνών,  τά  περί  τής  άκμής  τών  τεχνών 
καϊ  επιστημών,  τά  κατά  τον  χρυσοΰν  αιώνα 
έπιτελεσθέντα  κυριώτερα  δημόσια  καλλιτεχνι- 
κά έ'ργα,τά  περί  τοϋ  Πελοποννησιακού  πολέμου, 
τάκατά  την  άνάβασιν  τών  μυρίων,  τά  περί  τής 
άκμής  τής  Σπάρτης,  τών  Θηβών  καϊ  Μακε- 
δονίας, τά  κατ'  Άλέξανδρον  τόν  Μέγαν,  τά 
περί  τοϋ  κράτους  τών  Πτολεμαίων,  τών  Σελευ- 
κιδών καί  τοϋ  Περγαμηνοΰ,  τά  τής  Αχαϊκής 
καϊ  Αΐτωλικής  συμμαχίας,  τά  τής  ύποδουλώ- 
σεως  τής  Ελλάδος  καϊ  τής  καταστάσεως  αυ- 
τής ύπό  τους  "Ρωμαίους,  τά  άπό  τής  ιδρύ- 
σεως τοϋ  Βυζαντινού  κράτους  ρ-έχρι  τής  κα- 
ταλύσεως αΰτοΰ,  τά  περί  τών  άρματωλών  καί 
κλεπτών  καϊ  τά  περί  τών  κυριωτέρων  σχολών. 

Ή  γλώσσα  έν  γένει  έστω  εύληπτος,  άνά- 
λογος  δέ  ταϊς  διανοητικαϊς  τοϋ  παιδός  δυνά- 
μεσι  καί  μακράν  ξενισμών.  Τελευτώντες  συ- 
νιστώμεν  τω  συγγραφεί,  'ίνα  καί  τόδε  κατά  την 
συγγραφήν  έχη  έν  νώ,  ότι  τό  ήμέτερον  έθνος, 
καίπερ  πολλάκις  έν  κρισιμωτάταις  καί  ταλαι- 
πωροτάταις  εύρεθέν  περιστάσεσι,  πολυειδώς 
καϊ  άπό  βορρά,  καί  άπό  νότου,  καϊ  άπ'  άνα- 
τολών,  καί  άπό  δυσμών  πολεμούμενον  καί  κα- 
τατρυχόμενον,  ουδέποτε  άπέκαμεν,  ουδέποτε 
άπέβαλε  την  γενναιοψυχίαν  καί  ελπίδα  αΰτοΰ 
περί  τής  παλιγγενεσίας,  άλλά  μικρόν  προς  με- 
γάλους διαπολεμοΰν  έπέτυχε  τέλος  ό,τι  έθνος 
τοιούτον  καϊ  τηλικοϋτον  έχον  παρελθόν  καί 
φύσει  έλεύθερον  είναι  δίκαιον  ν'  άπολαύη·. 

Ή  "Εκπαιδευτική  Επιτροπή 

I.  Σ.  ΖΙΦΟΣ,  πρόεδρος. 

ΙΙΡ.  ΒΛΣΙΑΔΗΣ. 

Ο.  ΙΑΛΕΜΟΣ. 

Κ.  ΚΑΛΛΙΑΔΗΣ. 

Ν.  ΛΟΥΤΡΑΡΗΣ. 

Χ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Θ.  ΣΑΛΤΕΛΗΣ. 

Α.  ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ. 

Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ,  γραμματεύς. 

Α.  ΜΑΛΙΑΚΑΣ,  εισηγητής. 


116 


Ο  Ε  Λ  Ε/ΠΟΛΕΙ  Ε.ΙΛΙΙΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


ΕΙΔΙΚΟΝ  ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 

αι αγωνίσματος  Γ'  ετουϊ 

Προς  σύνταζιν  Χρηστομάθειας  τ^ς 
νέας  Ελληνικές  γλώβσης. 

Βραβευθησομένης  τή  πρώτη  κυριακή  Μαΐου 
1882  κατά  τήν  έπετειον  του  Συ.Ι.Ιύγου  εορ- 
τήν,  άναγνωσθεν  εν  τ/)  ΧΙΑ '  συνεδριάσει 
της  22  ' Οκτωβρίου  1880  ΰπο  του  εισηγη- 
τού της  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  κ.  Κ. 
Ξ,ανθοπού.Ιου . 

Βραβεΐον  φράγκα  750. 

1)  Αφού  μετά  μακράν  αιώνων  άμφισβήτη- 
σιν  και  έργασίαν  επικρατήσασα  ή  καθωμιλη- 
μένη  κατέστη  ή  γλώσσα  λογία,  επιμελώς  ρυθ- 
μιζόμενη, μάλιστα  άπό  των  αρχών  του  αιώ- 
νος τούτου  και  πλουτιζομένη,  βεβαίως  αναγ- 
καία απέβη  και  ή  διδασκαλία  αυτής  εν  τοις 
δημοτικοϊς  σχολείοις  ώς  πρώτη  γλωσσική  μά- 
θησις  του  παιδός  κατά  τάς  απανταχού  του 
πεπολιτισμένου  κόσμου  άνεγνωρισμένας  παιδα 
γωγικάς  αρχάς"  ούτω  λαμβάνει  ό  παϊς  αύτο- 
συνείδησιν  της  τέως  άνευ  συνειδήσεως  ενεργού- 
μενης και  τελουμε'νης  αυτού  μητρικής  γλώσσης. 

2)  Άλλά  τιθεμε'νης  της  άρχής  ταύτης  εις 
πράξιν,  άνάγκη  εύθύς  Χρηστομάθειας,  ήτοι 
κειμένου  αρμοδίου  της  νεωτέρας  ταύτης  μορ- 
φής της  ελληνικής  γλώσσης,  και  Γραμματικής. 
Άλλά  την  μεν  Γραμματικήν  δύναται  αΰτός  ό 
διδάσκαλος  και  άνευ  τοιαύτης  εν  ταϊς  χερσϊ 
τών  παίδων  νά  διδάσκτ)  ίκανώς,  ώς  υπάρχου 
σαν  έν  τω  διδασκομένω  και  άεί  ζώσαν  και  έ- 
παναλαμβανομένην  έν  τω  άναγινωσκομένω  και 
τω  προφορικώ  λόγω,  το  δέ  προσήκον  κείμενον 
της  αναγνώσεως,  το  δι'  ού  ό  παις  βαθμηδόν 
οΰ  μόνον  την  γραμματικήν  του  λόγου  πλοκήν 
και  κατασκευήν  καϊ  τήν  όρθήν  άπαγγελίαν  θά 
διδάσκηται  και  τά  διάφορα  αυτού  εϊδη  θά 
γνωρίσν)  σταθερώς,  άλλά  και  τό  πνεύμα  σπου- 
δαίως  τρεφόμενον  θ'  αυξάνη  καϊ  εις  τό  κάλλος 
του  λόγου  έποπτικώς  Οά  συνειθίση  νά  ύψωθή, 
τό  τοιούτον  κείμενον  βεβαίως  δεν  δύναται  νά 
ΰπάρνη  άνευ  επί  τούτω  συλλογής. 

3)  Τήν  τοιαύτην  Χρηστομάθειαν,  τήν  όπω 
<τουν  πλήρη  και  προσήκουσαν   εις  τήν  διδα- 
σκαλίαν  τών  παίδων  έν  τοις  δημοτικοϊς  σχο 


λείοις,  περιλαμβάνουσαν  κατ'  έκλογήν  πάντα 
τά  εϊδη  του  τε  πεζού  και  του  ποιητικού  λόγου, 
έκ  τών  νυν  δοκιμωτέρων  ποιητών  και  πεζογρά- 
φων, είτε  και  άλλοθεν,  όπου  άνάγκη,  σκοπί- 
μως δε  συντεταγμένην,  δεν  έχομεν  εως  σήμε- 
ρον, και  δια  τοΰτο  μεταχειριζόμεθα  διάφορα 
αναγνωστικά,  τά  μεν  έκ  τών  ξένων  γλωσσών 
μεταπεφρασμένα,  ολίγα  δε  και  πρωτότυπα  ά- 
νευ μεθόδου  και  άνευ  μέτρου,  ώς  έκάστω  δοκεΐ. 

Τούτου  ένεκα  προεκλήθη  ύπό  του  Ελληνι- 
κού Φιλ.  Συλλόγου  τό  παρόν  διαγώνισμα,  έφ' 
ω  προβάλλονται  νυν  αΐ  έπόμεναι  όδηγίαι  τω 
μέλλοντι  νά  άποδυθή  εις  τήν  σύνταξιν  της  ζη- 
τουμένης  ταύτης  Χρηστομάθειας. 

Πρώτον  μεν  πρέπον  οί  άπό  τών  άρχών  του 
αιώνος  τούτου  δοκιμώτερον  συγγράψαντες  και 
ποιήσαντες  νά  τεθώσιν  ώς  βάσις  τής  Χρηστο- 
μάθειας ταύτης"  ορίζεται  δέ  ή  έποχή  αύτη  ώς 
τό  κύριον  χρονικόν  σημεϊον,  όπως  ΰποβληθη 
τό  μάλλον  συντετελεσμένον  και  μεμορφωμένον 
τής  νεωτέρας  ελληνικής  γλώσσης.  Άλλ'  εν- 
τεύθεν δεν  αποκλείεται  βεβαίως  εϊ  τι  καϊ  έξ 
αρχαιοτέρων  έποχών  τυγχάνει  λόγου  άξιον  και 
καλώς  γεγραμμένον. 

Δεύτερον  ή  συντανθησομένη  ύλη  διαιρετέα 
εις  δύο  τόμους,  ών  έκάτερος  αύθις  είς  δύο  βι- 
βλία, κατά  τά  έξης  βαθμιαία  κεφάλαια. 

Τρίτον  ετος  του  δημοτικού  σχολείου . 

Α'.  Διηγήματα  βραχέα.  Μύθοι  και  παρα- 
μύθια. ΓΙαροιμίαι  καϊ  αινίγματα,  προσευχαί, 
ύμνοι. 

Β'.  Περιγραφαί  μικραί  τών  συνήθων  τής 
φύσεως  φαινομένων,  καταιγίδος,  βροντής,  νε- 
φελών, βροχής,  ώρών  του  έτους,  τών  ήλικιών 
του  ανθρώπου,  εικόνες  φυσικών  φαινομένων. 

Γ'.  Τά  σπουδαιότερα  τής  έθνικής  γεωγρα- 
φίας καϊ  χωρογραφίας.  Τά  σπουδαιότερα  του 
έθνικοΰ  ήμών  βίου  άπό  τών  άρχαιοτάτων  χρό- 
νων έν  τοϊς  βίοις  ανδρών  έξοχων  ή  έν  τω  βίω 
του  λαοΰ,  π.  χ.  άσματα  λυρικά  διάφορα  του 
κάλλους  τής  φύσεως  καϊ  του  κάλλους  τής  καρ- 
δίας τής  αίσθανομένης  ευγενή  αισθήματα. 

Δ'.  Ηθικά  διηγήματα.  Παραβολαϊ  καϊ 
παραδείγματα. 

Τέταρτον  ετος  του  δηιιοτικοΰ  σχο.Ιείου. 

Ό  αυτός  κύκλος  ευρύτερος  παραλειπομένων 
τών  ρ.ύθων,  παραμυθιών  καϊ  παροιμιών,  προς- 
λαμβανομένων  δέ  περιγραφών  του  βίου  ζώων 


ΚΑΡ1ΠΑΝΕΙΘΣ  ΛΓΩΧ  ΠΕΙ 

τινών  και  φυτών  τίνων  και  ανθέων  και  μάλι- 
στα έν  έμμέτρω  λόγω. 

Πέμπτο*·  ετος  του  δημοτικού  σχοΑείου. 

Α'.  Φυοεογραφικά.  Φυσικής  Ιστορίας 
τα  καλλιλογώτερον  γεγραμμένα,  Βοτανικής, 
Ζωολογίας,  "Ορυκτολογίας  τινά,  κρυσταλλώ- 
σεων περιγραφαί,  σταλακτικών  κτλ. 

Β'.  Ιστορικά  καϊ  γεωγραφικά  και  οδοιπο- 
ρικά και  εκ  της  γενικής  Ιστορίας  τά  σπουδαιό- 
τατα. 

Γ'.  Ηθικά  και  θρησκευτικά. 

Λ'.  Δημοτικά,  προτρεπτικά,  αποτρεπτικά, 
συμβουλευτικά. 

Ε'.  Λυρικής  ποιησεως  διάφορα  εϊδη  αρμό- 
δια. 

ΣΤ'.  Χαρακτήρες  ηθικοί  έκ  τραγωδιών  εί- 
λημμένοι. 

" Εχίον  έτος  τον  δημοτικού  σ^ο.ίείου. 

Ό  αύτος  κύκλος  ευρύτερος  και  ποιήματα 
εις  δημοτικην  γλώσσαν,  ων  ποιητής  αΰτος  ό 
λαός. 

Ή  ούτως  επιμελώς  συναχθεϊσα  ύλη  δέον, 
ώς  υπεδείχθη  ηδη,  νά  καταταχθη  εις  τέσσαρα 
βιβλία  εν  δυσί  τόμοις,   περιέχοντα  πλέον  τόν 


[  ΔΙΔΑΚΤΙΚΜ  ΒΙΒΛΙΩΝ  117 

ποιητικον  λόγον  η  τον  πεζόν,  καθόσον  ό  έ'ρ- 
ρυθμος  λόγος  προσφορώτερος  τω  παιδί. 

Έάν  τι  τών  άνω  δηλωθέντων  κεφαλαίων 
μη  εύρεθη  παρά  τοϊς  ήμετέροις  ποι/)ταΐς  και 
λογογράφοις  πρωτοτύπως,  δέον  νά  ληφθν)  κα- 
τά παράφρασιν  δόχ.ιμον  έκ  τών  αρχαίων  ελλή- 
νων συγγραφέων  η  έκ  τών  ξένων  εσπερίδων 
γλωσσών,  κατά  μετάφρασιν  ομοίως  δόκιμον. 

Τελευταϊον,  τό  περιεχόμενον  τών  έκλεχθη- 
σομένων  τεμαχίων  πλην  της  καλλιέπειας  καϊ 
όρθοεπείας  νά  ήναι  άγνόν,  ευγενές,  ηθικόν,  νά 
έ'χη  φυσικότητα  και  ορθότητα  λογικην,  νά  ΰ- 
ψοϊ  την  φαντασίαν  εις  το  ιδεώδες  καλόν,  νά 
εύρύνη  την  νόησιν  και  έξευγενίζη  την  καρδίαν, 
έ'χον  άντικείμενον  τον  Θεόν,  την  φύσιν,  τον 
άνθρωπον,  την  πατρίδα. 

Ή  'Εχπαιδεντιχϊ)  Έποτροπ?) 

Η.  ΒΑ  ΣΙ  ΑΔΗ  Σ. 

Θ.  ΣΑΛΤΕΛΗΣ. 

Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ. 

Α.  ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ. 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Α.  ΜΑΛ1ΑΚΑΣ. 

Κ.  ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ. 


118 


Ο  Ε IV  Κ£Ν/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΝ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 


ΣΥΛΛΟΓΗ 

ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΓΛΩΣΣΗΣ 
ΕΝ  ΤΗ  ΓΛΩΣΣΗ  ΤΟΓ  ΛΑΟΤ. 


Καίτοι  πλείω  ή  πεντήκοντα  παρήλθον  έτη, 
έξ  ού  ό  άοίδιμος  Κοραής  πρώτος  ύψωσε  φω- 
νήν  ΰπέρ  της  συλλογής  των  ζώντων  μνημείων 
του  ημετέρου  έθνους,  άποδεικνύων  τάς  έξ  αυ- 
τών πολλας  και  μενάλας  ωφελείας  δια  της 
παραλληλίσεως  προς  τα  άρχαϊα,  καίτοι  έκτο- 
τε πολλοί  ταϊς  σοφαϊς  του  σοφού  ανδρός  συμ- 
βουλαϊς  επόμενοι  εις  συλλογην  της  ύλης  έπε- 
δόθησαν,  όλίγη  ομως  μέχρι  τούδε  ήθροίσθη, 
ή  δε  πλείστη,  πολύτιμος  οΰχ  ήττον  τών  πο- 
λυθρυλλητων  άργυροφόρων  σκωριών  και  έκβο- 
λάδων,  κείται  κατακεχωσμένη  και  ανεκμετάλ- 
λευτος" διότι  προς  άμοιβήν  τών  κόπων  και  ά- 
ποζημίωσιν  τών  ένδε/ομένων  δαπανών  ουδε- 
μία έχορηγήθη  χρηματική  βοήθεια  εις  τους 
έν  ταΐς  επαρνίαις  δυναμένους  μετ'  επιτυχίας 
άσχολεΐσθαι  προς  συλλογην  τών  ζώντων  μνη- 
μείων, οιοί  εΐσι  μάλιστα  οί  διδάσκαλοι  τών 
δημοτικών  κχί  ελληνικών  σχολείων. 

Ό  Φιλολογικός.  Σύλλογος  προς  εϋκολωτέ- 
ραν  της  γλωσσικής  ύλης  συλλογην  έ-ιθυμών 
νά  συμπαραλάβη  συνεργούς  και  συμπράκτο- 
ρας  τους  έν  ταϊς  έπαρχίαις  διαμένοντας  και 
δυναμένους  εις  τοιαύτας  εργασίας  άσχολεΐσθαι, 
επιτυχών  δε  και  γενναίας  χρηματικής  χορηγή- 
σεως παρά  του  φιλογενεστάτου  και  τών  κα- 
λών ζηλωτοΰ  Κ.  Χρηστάκη  Ζωγράφου  άγ- 
γέλλεΐ' 

Λ'.  Ότι  κατ' έ'τος  άπονεμηθήσονται  κατά 
την  έτησίαν  του  Συλλόγου  έορτην  χρηματικαί 
άμοιβαϊ  δέκα,  ων  εκάστη  δέκα  όΟωμ.  λίραι, 
εις  συλλογάς  προς  αυτόν  άποστελλομένας  τών 


ζώντων  μνημείων  [τών  διατηρουμένων  έν  τί] 
γλώσση  του  Ελληνικού  λαού,  ήτοι  1)  λέξεων 
και  φράσεων  2)  κυρίων  ονομάτων  3)  δημο- 
τικών ασμάτων  και  διστίχων  4)  παροιμιών, 
αινιγμάτων  και  λογοπαιγνίων1  5)  παραμυ- 
θιών 6)  περιγραφών  παιδιών  άμφοτέρων  τών 
φύλων  7)  ευχών  και  καταρών  8)  επωδών, 
και  οιουδήποτε  άλλου  τοιαύτου. 

Β'.  Αί  άμοιβαί  άποδοθήσονται  ταϊς  συλλο- 
γαΐς  οιωνδήποτε  επαρχιών,  πόλεων,  περιοχής 
τίνος  κωμών,  οσαι  προς  τάς  άλλας  συγκρινό- 
μεναι  πληρέστεραι  κριθώσι  και  άκριβέστερον  έ- 
πεξειργασμέναι. 

Γ'.  Όσαι  τών  συλλογών  κριθώσιν  άξιαι  ά- 
μοιβής  και  όσαι  τών  άλλων  έγκριθώσι,  δημο- 
σιεύονται ύπό  τό  όνομα  τών  άποστελλόντων 
αϋτάς  έν  τω  του  Συλλόγου  περιοδικώ. 

Δ'.  Οί  άποστέλλοντες  δύνανται  συλλογην 
ενός  μόνου  ή  δύο  έκ  τών  ζώντων  μνημείων  η 
και  συμπάντων  άποστεϊλαι. 

Ε'.  Αποκλείονται  τών  αμοιβών  αί  συλλο- 
γαί,  οσαι  ούδέν  άλλο  περιέχουσιν  ή  προδεδη- 


(λοσιευι/.ενα. 


ά)  Οί  ασχολούμενοι  είς  συλλογάς  λέξεων 
και  φράσεων  δημοτικών,  ονομάτων  ανδρών, 
γυναικών,  χωρών,  πόλεων  κτλ.  ασμάτων,  πα- 
ροιμιών, παραμυθιών,  έχέτωσαν  αεί  έν  μνήμη, 
ότι  πρωτίστη  τών  τοιούτων  συλλογών  αρετή 
έστιν  ή  ακριβής  και  άπαραμείωτος  τήρησις 


Ζ&ΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΛΓΩ\  ΙΙΕΡΙ  ΖΩ\Τϋ\  1ΗΝΠΗΕΙΔΝ 


110 


τής  Εγχωρίου  δημοτικής  γλώσσης  και  προφο- 
ράς, ινα  όντως  ζώσα  και  άληθής  είκών  ώσι 
της  χώρας  εκείνης,  δθεν  ελήφθησαν. 

β)  Έν  τή  συλλογή  των  άστατων  άποτυ- 
πούσθω,  όπ ου  δυνατόν,  και  το  [/.έλος  έν  ιδίοις 
πίναζιν  είτε  δια  των  σημείων  της  εκκλησια- 
στικής μουσικής,  είτε  δια  των  της  νεωτέρας 
μουσικής. 

γ')  Επειδή  ού  μόνον  εκάστη  επαρχία  άλ- 
λα και  εκάστη  πόλις  καϊ  κώμη  έχει  πολλάς 
ίδιας  λέξεις  καϊ  φράσεις  και  κύρια  ονόματα 
και  άσματα  και  παροικίας  και  παραμύθια, 
πρέπει  νά  μνημονεύηται  το  όνομα  της  χώρας, 
όθεν  ελήφθησαν,  οίον  ο'ι  άπομνημονεύοντες  εν 
Ήπειρωτικαϊς  συλλογαϊς,  ότι  ή  σύζυγος  κα- 
λείται ουχί  κατά  τό  βαπτιστικόν  αυτής  όνομα 
άλλά  κατά  τό  οίκογενειακόν,  εξ  ής  κατάγεται, 
π.  χ.  ή  Οικονομώ  του  Ασημάκη,  δηλ.  ή  σύ- 
ζυγος του  Ασημάκη  καταγομένη  εκ  της  οι- 
κογενείας του  Οικονόμου,  όφείλουσι  νά  ση- 
μειώσι  και  που  της  Ηπείρου  επικρατεί  τούτο. 
Ωσαύτως  δε  και  όταν  της  συζύγου  δραστη- 
ριωτέρας  ούσης  και  πνευματωδεστέρας  του  άν- 
δ:ός  καλήται  ούτος  έμπαικτικώς  έκ  του  ονό- 
ματος αυτής,  ώς  λ.  χ.  ό  Δεσπούλης,  ό  Τσά- 
νης,  δηλαδή  ό  σύζυγος  τής  Δεσπούλας,  της 
Τσάνας. 

δ')  Έν  ταϊς  συλλογαϊς  παραλαμβανέσθω- 
σαν  εκείνα  μόνον  των  κυρίων  ονομάτων,  όσα 
ϊδια  τής  εγχωρίου  δημοτικής  γλώσσης"  οίον 
Σταμάτω,  Δέσπω,  Σάφω,  Βασίλω  κλπ.  Ε- 
πειδή δέ  έν  τή  έκλογή  των  κυρίων  ονομάτων 
ένυπολανθάνουσι  πολλάκις  προλήψεις  (και  δει- 
σιδαιμονίαι  χαρακτηριστικαί  των  ηθών,  πρέ- 
πει νά  σημηώνται  όπου  δυνατόν.  Οίον,  οταν 


τινός  άποθνήσκωσι  τά  τέκνα,  ή  το  νεοννον 
φαίνηται  άσθενες  καϊ  εις  κίνδυνον  θανάτου  ύ- 
ποκείμενον,  καλεί  αυτό  Ζήσην,  Ζώην,  ή  Ζωή  ν 
άν  θήλυ,  νομίζων  ότι  τό  όνομα  φύλαξ  γενήσε- 
ται  τής  ζωής  του  γεννηθέντος"  ή  όταν  ή  μήτηρ 
έπιθυμή  νά  παύση  γεννώσα  θήλεα,  καλεϊ  τό  έ- 
πιγεννώμενον  Σταμάτω,  ίνα  σταματήσν)  τήν 
γέννησιν  των  θηλέων. 

Ταύτα  έν  ολίγοις  προς  ύπόδειξιν  του  μεγά- 
λου  θησαυρού",  ός  έγκρύπτεται  έν  τ·?)  του  λαοΰ 
γλώσση,  καϊ  ον  δύναται  χρησίμως  νά  έκμε- 
ταλλευθνϊ  νους  έξεταστικός  καϊ  εις  τά  τής  κα- 
θομιλουμένης έντριβής. 

έ)  ,νΑν  τύχωσί  τινα  έλλιπώς  και  παρεφθαρ- 
μένως  κατά  τήν  γλώσσαν  προδεδημοσιευμένα, 
πρέπει  ν'  άναπληρώνται  καϊ  έπανορθώνται, 
ώς  απαγγέλλονται  παρά  του  λαοΰ. 

στ')  Όταν  οι  συλλογείς  τύχωσιν  αρχαιο- 
μαθείς, δύνανται  συγκρίνειν  τάς  έν  χρήσει  πα- 
ροιμίας, παραμύθια  καϊ  κύρια  ονόματα  πρός 
τά  άρχαϊα"  άλλως  περιοριζέσθωσαν  εις  συλ- 
λογήν  άκριβή  τών  έν  χρήσει. 

ζ')  Αί  συλλογαϊ  καθαρώς  γεγραμμέναι  και 
φέρουσαι  τό  όνομα  τώνΐ'συλλογέων  άποστέλ- 
λονται  πρός  τον  γενικόν  του  Συλλόγου  γραμ- 
ματέα μέχρι  τέλους  Δεκεμβρίου  εκάστου  έ'τους, 
άλλως  μένουσι  διά  τό  έπιόν  έτος  ώς  έκπρό- 
θεσμοι. 

ή)  Τά  χειρόγραφα  δεν  επιστρέφονται  κα- 
τατιθέμενα έν  τοις  άρχείοις  του  Συλλόγου,  ό- 
θεν ό  γράψας  δύναται  νά  λάβτ)  άντίγραφον. 

Έν  Κων]πόλει,  τν)  21  Ιουνίου  1875. 

ιΟ  Πρόεδρος. 

Ο  Γεν.  Γραμματεύς. 


 =>-==*§= 


120 


Ο  ΕΧ  Κ/Π  ΟΛΕ  I  Ε  V  νΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΣΥΛΛΟΓΗ 

ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΑΛ.  ΓΑΩΣΣΗΣ  ΕΝ  ΟΦΕΙ. 

ΥΠΟ 

I.  ΠΑΡΧΑΡΙΔΟΥ. 


Ή  διαφορά  της  Όφιτικής  διαλέκτου  άπο 
της  έν  Τραπεζοΰντι,  ώς  και  της  Σαραχωτι- 
κής  από  της  Ζησινωτικής,  διακρίνεται  ά)  κα- 
τά το  ύφος"  β')  κατά  τάς  λέξεις-  γ')  κατά  τ6 
γραμματικόν  μέρος  και  δ')  κατά  τ6  φθογγο- 
λογικόν . 

ά)  Κατά  το  ύφος  διαφέρει  η  Όφιτική 
διάλεκτος  άπο  της  έν  Τραπεζοΰντι,  πρώτον 
κατά  τον  ρυθμόν  του  τονισμοΰ,  καί  δεύτερον 
κατά  την  τραχύτητα.  Κατά  μέν  τον  ρυθμόν, 
διότι  ό  Όφίτης  έκάστην  πρότασίν  του  άρχίζει 
τονίζων  βαρέως  επί  της  πρώτης  λέξεως  καί 
ταπεινών  βαθμηδόν  την  φωνήν,  επαναλαμβά- 
νει τον  ϊδιον  βαρύν  τονισμόν  καί  την  ταπεί- 
νωσιν  της  φωνής  εσπευσμένως  έν  τη  τελευ- 
ταία λέξει,  σύρων  έπί  τέλους  την  φωνήν  του 
μέχρις  ου  έκψυχήση  έντός  του  στόματος,  κα- 
τά δέ  τήν  τραχύτητα,  διότι  έν  πολλαϊς  λέξε- 
σι  γίνεται  χρησις  του  δασέως  ΪΙ  μάλιστα  έν 
άντωνυμίαις  καί  ρήμασιν.  Ή  Σαραχωτική 
διαφέρει  άπο  της  Ζησινωτικής  μόνον  κατά  τήν 
τραχύτητα,  διότι  μεταχειρίζονται  περισσότε- 
ρον  το  Η,  ώς  ορεινότεροι. 

β')  Ή  διαφορά  τών  λέξεων  της  διαλέκτου 
του  Όφεως  άπο  της  έν  Τραπεζοΰντι  είναι 
μεγίστη,  ώς  φαίνεται  έν  τω  Λεξιλογίω"  καί 
ή  του  Σαράχω  άπο  της  έν  Ζησινώ  οϋ  μικρά. 

γ')  Αί  το  γραμματικόν  μέρος  άφορώσαι 
διαφοραί  άνάγονται  εις  τήν  κλίσιν  τών  κλιτών 
μερών  του  λόγου,  ής  ή  έξέτασις  οϋ  του  πα- 
ρόντος. 

δ')  Το  μάλιστα  διακρίνον  τήν  Όφιτικήν 
διάλεκτον  άπ6  τήν  έν  Τραπεζοΰντι  είναι  εκτός 
της  διαφοράς  τών  λέξεων  καί  το  φΟογγολογι- 
κόν  μέρος.  Είναι  δε  πρώτον  πάντων  ή  προφο- 
ρά τοϋ  κ  ώς  Ιδΰΐί  ( £ )  πρό  τών  φθόγγων  ί 
καί  ι  πάντοτε,  ώς  καί  τοΰ  γ  έν  τω  διπλώ  γγ 


τήν  προφοράν  του  κ  έχον  εξαιρείται  μόνον  ή 
περίστασις,  καθ'  ήν  πρό  τοΰ  κ  άμέσως  ή  εν 
προηγουμένη  συλλαβή  υπάρχει  ό  φθόγγος  8θ1ΐ 
(,_Ρ<.)  καί  όταν  τό  κ  προήλθεν  εκ  τροπής  τοΰ 
γ'  οιον,  κερί,  κεφάΛ],  καιρός,  οικοκύρης,  πι- 
νάχ$,  άλλά  σχοινί,  σκν.Ιος,  χοινίχ^,  καί  αγ- 
γείο, άγγε.Ιο  κτλ.  άλλά  όρκέα=θξ>γυιχ. 

Αί  λοιπαί  διαφοραί  είναι  αί  εξής" 

Α'.  "Οσα  άρσενικά  ουσιαστικά  λήγουσιν  εν 
τη  καθαρευούση  γλώσση  είς  ος  προηγουμένου 
τοΰ  άρθρου  ?ν  μεν  Τραπεζοΰντι  έ'χουσι  τον  τύ- 
πον της  αιτιατικής,  ό  Λύκον,  ό  άθρωπον,  ό 
θείον  κτλ.  έν  'Όφει  δέ  άποβάλλουσι  τό  ν  τοΰ- 
το"  οίον,  ό  θεό,  ό  οκύΛο,  ό  ίίρκο  κτλ.  "Οταν 
όμως  τό  ούσιαστικόν  κείται  μετά  τό  αόριστον 
άρθρον  ή  κατηγορηματικώς,  φυλάττεται  εντε 
'Όφει  καί  έν  Τραπεζοΰντι  ό  τύπος  της  ονομα- 
στικής" οιον,  ε'ρθεν  είνας  αθρωπος,  άκεϊνος 
Λύκος  εν,  είνας  ίίρκος  κτλ.  Τάς  αυτάς  τρο- 
πάς  πάσχουσι  καί  τά  είς  ον  ουδέτερα"  π.  χ. 
(Τραπ.)  τό  ζύ.Ιον,  (Όφις)  τό  ζν.Ιο. 

Β'.  Τών  είς  ιον  έν  τ/)  καθαρευούση  ληγόν- 
των ουσιαστικών  τά  μεν  τονιζόμενα  έπί  τοΰ  ι 
έν  μεν  'Όφει  άποβάλλουσι  τό  ον,  έν  δέ  Τρα- 
πεζοΰντι μόνον  τό  ο'  οίον,  (Όφις)  τό  παιδί, 
τό  μαντρί·  (Τραπ.)  τό  παιδίν,  τό  χαρτί)··  τά 
δέ  τονιζόμενα  έπί  της  προπαραληγούσης  άπο- 
βάλλουσιν  όλόκληρον  τήν  κατάληξιν  ων  π. 
χ.  τό  άά£&},  τό  μου.Ιάρ,  τό  πιθάρ  κτλ. 

Γ'.  Έν  'Όφει  (όχι  καί  έν  Σαράχω)  πάσα 
λέξις  λήγουσα  είς  σύμφωνον,  άν  μετά  τοΰτο 
άπεβλήθη  ό  φθόγγος  ί,  προφέρεται  ούτως,  ώ- 
στε ό  άποβληθείς  φθόγγος  άκούεται  έλαφρώς 
έν  τω  στόματι  ώς  πνεΰμα,  όπερ  έσημειώθη 
διά  τοΰ 

Δ'.  Συνίζησις  μετά  τό  ύγρόν  ρ  έν  'Όφει 
γίνεται  τοιαύτη,  ώστε  τό  μετά  τό  ρ  φωνήεν 


ΖΛΓΡΑΦΕΙΟΣ  V Γ 12 \  ΠΕΡΙ  Ζί>\Τί1\  Μ\ΙΙΜΚΙ!ί\ 


121 


/  δεν  προφέρεται  διόλου"  οίον,  τα  γέρα  (Τρ.) 
τα  ποδάρα  γονγουρώ  (Τραπ.  χουνουρεώ)  κτλ. 

Ε'.  Κατά  τοϋς  τεσσάρας  τούτους  κανόνας 
ή  Σαρα/ωτική  διάλεκτος  συμφωνεί  προς  την 
εν  Τραπεζοΰντι,  μόνον  δέ  εις  τα  εις  ιον  ου- 
σιαστικά άτοβάλλεται  πάντοτε  το  ο  μόνον, 
είτε  παροξύτονος  είναι  ή  λέξις  είτε  προπαρο- 
ξύτονος" οίον,  τ6  Ι'εριν,  το  χεψά.Ιιν,  το  γαρ- 
δε.Ιιν,  το  φπρίΐ  κτλ. 

ΟερΙ  των  έν  χρήσει  στοιχείων. 

Λιά  την  καταγραφή  ν  της  διαλέκτου  του 
Όφεως  έκτος  των  24  γραμμάτων  του  αλφά- 


βητου άναγκαίως  είναι  εν  /ρήσει  και  τα  έξης" 

1)  τσ  προφερόμενον  (β. 

2)  #'  προφερόμενον  ί8θΗ  (ζ;)· 

3)  2''  προηγουμένου  έτερου   ;·  προφέρεται 

4)  χ'  και  σ'  προφερόμενα  ώς  8θΗ  (<_£»)· 

5)  £'  προφερόμενον  ώς  ]  γαλλ.  έν  τη  λέξει 

]ανάίη. 

6)  ι/·'  προφερόμενον  ώς  ρ8ΰΗ  (π<;)· 

7)  1ν  δια  τούτου  παριστάνεται  ό  φθόγγος 
/<  εις  τάς  εύρωπαϊκάς  γλώσσας. 

8)  /,  το  σύμφωνον  ^'  (ΐώτ)  λατ. 

9)  ίΥϊ,  ίο  (εα>),  κατα/ρηστικαϊ  δίφθογγοι 
προελΟοϋσχι  έκ  συνιζήσεως. 


ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ  ΤΗΣ  ΔΙΑΛΕΚΤΟΙ  ΤΟΤ  ΟΦΕΩΣ. 

 ^6=<^>^  


Άγάπ^  (ή),  η  αγάπη  και  ό  έ'ρως. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
'Αγάς-ΛονΜά  (άνάρΟρ.),    είδος  παιδιάς,  έν  ή 

άπεικονίζουσι  την   άρπαγήν   πουλιών  Οπ' 

αετού  (αγάς,  λέξις  τουρκική). 

(Όφις). 

Άγγοη]  (τ'),  σικυός,  άγγούριον  2)  μετφρ. 
τό  άνδρικον  αΐ^οϊον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Άγγουροΰ.Ιάσταρο  (τ'),  ό  βλαστός  του  άγγου- 
ρίου,  άγγουριά. 

(Όφις).^ 

Άγγονροει'Λιχο  (τ'),  ό  βλαστός  της  αγγου- 
ριάς, ό  περιτυλισσόμενος  περί  ράβδον  πα- 
ρεμπεπηγμένην  (ϊδε  χάρτς),  [πρβλ.  είλικΐ]. 

(Όφίς). 

Αγγουρόσπορο  (τ'),  ό  σπόρος  του  άγγουρίου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
' Αγγείο  (τ'),  μουσικόν  όργανον  έξ  ασκού"  λέ- 
γεται και  τουΛούξΐ]. 

(Όφις). 

"Αγγε.Ιο  (ό  κρ.),  άγγελος"  (πληθ.  οί  άγγελι]). 

:4  (Όφΐί)% 

' Α(γ)γεραχ.<ΐΓ,  (ο)  κρ.,  είδος  πτηνού,  άνευ,ο- 
γάμης*  (πλΟ.  άγερακαντ])  οί  άγερακ. 

("Οφις). 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


Ά(*γβρας  (ό)  κρ.,    1)  αήρ"  2)  άνεμος·   ή  ά. 
σημ.  συνήθης  έν  Όφει,  ή  β'  έν  Τραπεζοΰντι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

*Αγιύσρό  (ό)  κρ.,  ύδωρ  άγιασθέν,  αγιασμός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Λ;·?ο  (ό)  κρ.,   ό  άγιος  (λέξις  εκκλησιαστική). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Άγχί.Ια  (ή)  κρ.,  πάν  πράγμα  αντηχούν.  Μό- 
νον έν  τω  έςης  αΐνίγματι  :  'Αχει  αν  πέρα 
ςσο  2α6άδί  στέχ^  άγχίΐα  χαί  Λα.Ιεί. — Νε 
άγχίΐα  ντο  Λα,ΙεΙς  ; — *Άν  Λαΐώ  χαί  όγχι- 
ΛαΛώ,  πόνο  εχω  'ςσό  βυζί  ρ^ .  (=Έκεϊ  δά 
πέρα  εις  τό  λειβάδι  στέκει  άντίλα  και  λα- 
λεί.— *Ω  άντίλα,  τί  λαλείς  ;  Άν  λαλώ  και 
αντιλαλώ,  πόνον  εχω  εις  τό  βυζί  μου).  [Άν- 
τίλα,'  όπως  τό  ρήμα  άγκιλαλώ  έκ  του  αν- 
τιλαλώ, όπερ  έπί  ταύτης  της  σημασίας  και 
έν  αΰτω  τω  αΐνίγματι  υπάρχει  και  έν  Τρα- 
πεζοΰντι. Πρβλ.  Άκτ' σιράχο].  Σημ.  Τό  χ 
δεν  προφέρεται  χ,  διότι  ή  λέξις  δεν  είναι 
συνήθης,  και  ευρίσκεται,  ώ:  έρρέθη,  μόνον 
έν  τω  αΐνίγματι  τούτω"  τούτο  δέ  παρατη- 
ρείται και  εις  έτερον  τροπάριον,  όπερ  ΐδέ  έν 
τη  λέξει  ταβάρα . 

(Όφις).' 

I  16 


122 


Ο  Ε\  Κ  ΠΟΛΕ!  Ε\  ΙΙΙλΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Όφις  και  Τραπεζοΰς). 


"Αγκώνα  (ή)  /.ρ.,  είδος  όφεως. 

(  "Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Άγκιστρα  (ή)  κρ.,  άγκιστρον  δι'άλιείαν. 

("Οφις)· 

'Αγον  (άνάρθ.),  είδος  παιδιάς  των  άρρένων, 
καθ'ήν  άπεικονίζουσι  τήν  άοπαγήν  ορνίθων 
υπό  θώων  [ή  λ.  ονομεπ.  έκ  της  φωνής  των 
ζώων  τούτων]. 

(■Όφις). 

Άγονρότε  (ή)  κρ.,  ή  ίδιότης  του  άνδρός.  Δεί- 
ζο  την  άγονρότε  σ'  (δεϊξον  ότι  είσαι  άνήρ). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

"  Αγουστο  (ό)  κρ.,  Αύγουστος  μην.  (Τρ.  Αύ- 
γουστον=ό  Αύγουστος). 

(Όφις). 

'  Αγονστοχοχ' όμπε.Ιο  (τ'),  είδος  δαμασκηνέας, 
και  ό  καρπός"  ώνομάσθη  ούτω,  διότι  ώρι- 
μάζεί  κατ*  Αύγουστον.         )  ν 

'Αγραστέρ^  (τ'),  έργχστήριον.  )^  Οφ'ξ)· 

"Αγρεμμα  (τ'),  άγρίευμα,  το  να  άγριεύηταί 
τις  [Τρ.  "Αγρωμαν  (τ')]. 

(Όφις). 

'Αγροχάτα  (ή),  αίλουρος,  αγρία  γάτα. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς.) 

'  Αγροχόσσαρο  (τ'),  αγρία  κόττα.  Μετφρ.  τί- 
θεται κατηγορηματικώς,  οίον,  εθαρρεϊς  ά- 
γροχόσσαρο'  φράσις  επί  τών  απρόσιτων  και 
τας  συναναστροφάς  φευγόντων  (έθαρρεϊς= 
άπαράλλακτα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
'Αγροχε'ρασο  (τ'),  άγρια  κερασιά  και  ό  καρ- 
πός όστις,  ώς  άγριος,   είναι  ι/.ικρός. 

("Οφις).  ^ 

Σημ.  Τό  δε'νδρον  και  ό  καρπός  διά  της 
αυτής  λέξεως  ονομάζονται  πχντοτε. 
Άγρόμηΐο  (τ'),  άγρία  μηλέα  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

Άγρομούσ'μον.Ιο  (τ'),  άγρία  μεσπιλ;>ά  και  ό 
καρπός. 

(Όφις). 

'Αγροστάφυ.Ιϋ  (τ'),  άγρία  σταφυλή. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Άγρνχνία  (ή),  άγρυπνία.    »  )) 
Άγο)ρο  (ό),  άνήρ,  κατ'  άντίθεσιν  προς  την  γυ- 
ναίκα- οίον   '  Εγώ  αγωρος  είμαι.  (Τρ.  ά- 
γουρον=:ό  άγουρον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
"Αδεια,  (ή),  1)  αεργία"    2)  ώς  επίρρημα,  οίον, 
"Αδεια  χάύ']  (=ήσυχα  κάθου)  έν  Σαράχω  δέ 
" Αδεν  χάθ' .  [άδεια].. 

(Όφις). 


Άδε.Ιψη  (ή),  άδελφή. 
'Αδε.Ιγο  (ό),  άδελφός. 
'  Αδε.Ιγοπαίδεα  (τ'),  πληθ.  ι/,όνον,   τά  τέκνα 
των  άδελφών. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

'  Αδείγοσύνεα  (ή),  άδελφοσύνη. 

(Όφις  καί  Τραπεζοΰς). 

"Αδη.Ιο  (τ'),  τό  έπί  της  κόρης  του  οφθαλμού 
φυόμενον  λεύκωμα,  όπερ  εμποδίζει  την  ό- 
ρασιν. 

(Όφις). 

Άεΰδημ]  (τ'),  "Αγιον  βήμα  (τής  εκκλησίας). 
(Τρ.  Άεβήμαν). 

(Όφις). 

Άεχωσταττϊνο  (ό),  άγιος  Κωνσταντίνος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

'Αε.Ιάδιν  (τ'),  άγελάδι,   ή  δύο  έτών  βους. 

(Σαράχω). 

'Α'ργίτες  (ό),  Νοέμβριος  [διά  την  κατά  τον 
μήνα -τούτον  μνήμην  τοϋ  άγιου  Γεωργίου]. 

Σημ.  Αί  έκκλησιαστικαί  λέξεις  λέγονται 
σχεδόν  υπό  μόνων  τών  χριστιανών  έν  "Οφει. 
"Αθεα  (τ'),  άνθη  (πληθ.  μόνον)·  εις  τό  ένικόν 
μετα^ειοίζονται  τό  τουρκικόν  τσ'ιτσέχ. 

("Οφις) 

'Αθερα  (ή),  ή  πύρωσις  πληγής  ή  σπυρίδος.  Ή 
γερά  ιι'  ε^'  άθέρ>α=:ΐ)  πληγή  μου  εχει  πύ- 
ρωσιν  (γερά,  λ.  Τ.)  [άθήρ]. 

(Όφις). 

'Αθίτσα  (ή),  άγγουοάκι  νέον  (άνθο:). 

(Όφις). 

'ΑθόγαΛα  (τ'),  πϊαρ,  ή  έπί  του  βραζομένου 
γάλακτος  σχηματιζομένη  παχεϊα  ύλη,  άν- 
θόγαλον  (Τρ.  θόγαλαν). 

(Όφις). 

'  Αθράχ](τ'),  αιθάλη  (τών  άνθράκων).Τρ.άθάλα 

(Όφις). 

" Αθρεπον  (ό),  άνθρωπος. 

(Σαρά/ω) . 

"Αθρωπο  (ό),  άνθρωπος.  (Τραπ.  άθρωπον= 
ό  άθρωπον). 

(Ζηυινώ). 
("Οφις  και  Τραπεζοΰς)· 


Αίμα  (τό),  αίμα. 
Αιτία  (ή),  αιτία. 
' Α'ίτω·  (ό),  άετός. 

'Αχοη  (ή),  κρόταφος. 
'ςσήν  άχοή. 


(Σαράχω). 
Έγτνπεσε  με  «.τ'  εσ' 


("Οφις  καί  Τραπεζοΰς). 
'Αχουμπιστε'ρ  (τ'),  πάν  έφ'  ου  άκουμβώσιν. 

(Όφις). 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΛΓίΙλ'  ΠΕΡΙ  Ζίί\Τ«\  Μ\ΊΜΙ!ίΙΩ\. 


123 


"Λχογο  (ό),  ώς  οΰσιαστ.  Ό  μη  περιτμηθείς. 
Ούτως  όνομάζουσιν  έν  "Οφει  οί  Μωαμεθανοί 
τους  Χριστιανούς  σ/.ωπτ·.κώς. 

"Αχρα  (ή),  άκρα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Άχριβεία  (ή),  ύπερτίμησις  των  ώνίων, ακρίβεια. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

' Α-Ιαπο  (ό),  ό  άγγέλλων  εις  την  οίκίαν  του 
μελλονύμφου,  ότι  προσεγγίζουσιν  οί  παρα- 
λαβόντες  την  νύμφην  (δταν  αύτη  ήνα'ι  έκ 
μακρυνού  χωρίου),  ί'να  τούς  ύποδεχθώσι  δια 
πυροβολισρ.ών. 

(Ζησινώ). 

Ά.Ια.ιω·  (ό),  άλώπηξ.  (Τρ.  άλεπόν). 

(Σαρά/ιο). 

Ά-Ιατ]  (τ'),  ελάτη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΆΙατοθήχα  (ή),    άλατοθήκη,   μικρόν  σκεύος 
δι'  έ'νθεσιν  άλατος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ά-Ιατοχούσχοοτσο  (τ'),  ό  καρπό:  της  ελάτης, 
(πρβλ.  .κούσκουτσο). 

(Όφις). 

Ά  Ιατωτη  (ή),  τόπος  κατάφυτος  άπό  έλάτας. 
Ά  Ι.Ιειαματοχερ^  (τ'),  άλειμματοκηριον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

" Α-Ιεον  (τ'),  ίππος. 

(Σαρά/ω). 

Ά  Ιετ)  (τ'),  συνηθ.  πλθ.  τ' «.^Γ£Λ=έργαλεΐα 
οποιαδήποτε  του  κτιστού,  τού  ξυλουργού 
και  των  λοιπών. 

("Οφις). 

'ΑΙέτριν  (τ'),  άλέτρι,  άροτρον. 

(Σαρά/ω). 

Ά  Ιεΰρϊ  (τ'),  άλευρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΆΙευρογούρν]  (τ'),  άποθηκη  άλεύρων,  τουρκ. 
άιιπάρ  [έκ  του  άΛενΜ  και  γονρνί]. 

(Όφις). 

ΆΙενρόμι\.Ιο  (τ'),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός, 
όστις  άλευρώδης  ών  διαλύεται  παρευθύς  έν 
τω  στόιιατι. 

' Α  Ιευροσάχ'ϊ  (τ'),  σάκκος  δι'  άλευρα. 

("Οφις). 

'Α  ϊηθεΐα  (ή),  αλήθεια-  λέγεται  και  ή  χογρον 
έν  "Οφει  (λ.  Τ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ά  ίηθινο  (ό),  κύριον  όνομα  χωρίου  τίνος  του 
Όφεως. 

("Οφις). 


'ΑΛφΙία  (ή),  το  ύδωρ,  έν  ώ  διαλύουσιν  άλας 
προς  ζύμωσιν  η  άλλο  τι. 

("Οφις). 

ΆΛμέξία  (ή),  γάλα,  κατ '  αντίθεσιν  προς  το 
όξύγαλον,  όπερ  λέγουσι  ^«'.Λ-ί  [έκ  τού  ρήμ. 
ά.^ί'^·ω=άμέλγω].  (Τραπ.  γάΛαν,  τό). 

Αίμεχχερο  (τ'),  σκεύος,  έν  ώ  άμέλγοντες  τάς 
.  άγελάδας  λαμβάνουσι  τό  γάλα. 

("Οφις). 

'Α-Ιογο  (τ'),  ίππος.  Σ.  "Αλεον. 

(Ζησινώ). 

'  Α  Ιογομνϊα  (ή),  ή  έπί  των  ϊππων  μυϊα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ά·Ιογο<ρόρτ^  (τ'),  φορτίον  ϊππου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
"Αΐ((ΐο  (ό),  άμμος.  (Πρβλ.  ταβάρα  έν  τω  τρο- 
παρίω). 

(Όφις). 

Άιιπέ.Ι]  (τ'),  άμπελος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
' 'Αιιπέ.Ια  (ή),  όνομα  κύριον  άγελάδος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

' Αιιπε.ΙόιρνΛ.Ιο  (τ'),  φύλλον  αμπέλου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ά>'(ΐ6α·1υύγα  (ή),  άσπάλαξ,  τυφλοπόντικος 
[αναβάλλω]. 

(Όφΐς). 

Άνάόραχζο  (τ') ,  άτρακτος  μεγάλη,  δι'ης  κλώ- 
θουσι  σχοινιά  λεπτά-  (ίδέ  ποόέζ). 

(Σαρά/ω) . 

' Ανάοείομα  (τ'),  σεισμός.  Και  τό  ρημα  ά- 
προσώπως  :  άνασείζ' ,  άνέαειζε. 

(Όφις). 

Ά^οτο.Ιη  (ή),    1)  ή  άνατολη   τού  ορίζοντος ' 

2)  κύριον  όνομα  γυναικός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Αν8ρά§εΛφο  (ό),  άνδράδελφος.  » 
' Ά?δρ<*$βάφΐ0σα    (η),    άνδραδέλφη  (Τρ.  «γ- 

δξίαΰεΛφσα ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Ανδρας  (ό),  ό  σύζυγος,  πλθ.  τά  ά?όρού$εας. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ά^ρόνκο  (τ'),  άνδρόγυνον  » 
"Ανεμο  (ό),  άνεμος.  » 
* Α>'ει<θ(ρώ.Ι$  (τ'),    πλθ.  χ' άνεμοφώΛεα  =ρευ- 
ματισμοί,   οΐτινες   είναι    φουσκώματα  τού 
δέρματος  έκ  ρευματισμών  προερχόμενα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Άνεψία  (ή),  ανεψιά  (Τρ.  άνεψά)-  πληθυντικ. 
ζ'άνέψα  κοινού  γένους. 

("Οφις). 


I 


124 


Ο  Ε\  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Άηψΐο  (ό),  ανεψιός  (Τρ.  άνεψόν).  ("Οφις). 
Άημάν.Ιαδο  .(τ'.),    Είδος  χόρτου  έλαφρού  [έκ 
του  άνεμος  και  ά^α^]. 

("Οφις). 

Άνιμίόα  (ή),  ανέμη,  έργαλεΐον  υφαντικής. 
(Το.  Άνεμίδα)." 

("Οφις). 

Άνιφτοχάτα  (ή),  ούτως  ονομάζεται  ΰπό  των 
παιδιών  ό  μη  νιφθείς  άπό  πρωίας  το  πρό- 
σωπον όμήλίζτων,  δια  της  φράσεως  α>ί* 
ψτοχάτα,  ωά  ζην  χάτα  [άνιφτος-κάτα]. 

(1'0φις)· 

"Ανοθω  (ή),  όξύτονον  ή  προπαροξύτονον.  Κύ- 
ριον  δνομα  χωρίου  του  Όφεως. 

("Όφις)!  · 

' Άνοιιτής  (ό),  μάντις"  πλΟ.  άνβιχτίδεας. 

("Οφις  κχι  Τραπεζους). 

Άντιχ.Ιείι^  (τ'),  άντικλείδιον.  » 
"Αντσα   (ή),    άγ/.ών,    ώλέκρανον  της  "/ειρός 
(Τρ.  αγκώνα). 

,  (.??'ς)·  . 

Άνΐσιμάνο  (ό),  δάσος  μέγα  έν  "Οφει.  δπου, 
διηγούνται,  το  πάλαι  υπήρχε  πόλις  (Άντι- 
μάχεια  ;)  και  οί  δρόμοι  της  έκ  λίθου  οντες 
διακρίνονται,  εί  και  κατεκαλύφΟη  υπό  θά- 
μνων καί  πλείστων  δένδρων. 

("Οφις). 

Άνωθόρ]  (τ'),  άνώφλοιον  της  θύρας.  (Τρ. 
Άπανωθύρ). 

("Οφις). 

'Λξινάρΰ  (τ'),  άξίνη. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Άπίΰ^  (τ'),  άπιδέα  και  ό  καρπός.  » 

Άπιδόψυ,ΙΛο  (τ'),  τδ  φύλλον  της  άπιδε'ας. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

" Απ.Ια  (ή),  ή  πρώτη  περισκαφή  των  φύτρων 
του  αραβοσίτου.  Την  άπΛαν  έ'τσισα=τΎΐν 
πρώτην  περισκαφήν  περιέσκαψα.  Ώς  γνω- 
στόν, άφ'ού  φυτρώση  τδ  άραβόσιτον  και 
γείνη  δισπιθαμιαϊον,  περισκάπτουσι  τά  φύ- 
τρα, ίνα  άπλώσωσι  και  στηρίξωσι  τάς  ρίζας 
των. 

(Σαράχω). 

Άπο6ονρτσ^(τ') ,τδ  κάνναβι,  τδ  όποιον  προσκολ 
λάται  εις  την  βούρτσαν,  όταν  βουρτσίζωσιν 
έκεϊνο,  τδ  όποιον  μέλλουσι  νά  καΟαρίσωσιν. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
ΆπογΛυσμ^  (τ'),  τδ  κομμάτων  του  σάπωνος, 
τδ  όποιον  εμεινεν,  άφ'ού  έπλυνε  τις  δι' αυ- 
τού",  και  τδ  όποιον   δεν  εϋνρηστεϊ  πλέον 
[τρόπον  τινά  άπόγλυμμα]. 

("Οφις  καί  Τραπεζοΰς). 


Άποχάμαιν  (τ'),  δαυλός,  τδ  μισοκαέν  ξύλον, 
κούτσουρο  (Ζ.  όαυΛί,  όπερ  ϊδε.)(Τρ.  άπο- 
κάμμ)  [άποκαίω]. 

(Σαρά/ω) 

Άποζύσμ^  (τ'),  1)  τδ  εναπομείναν  φαγητον  εις 
κενωθέν  τι  σκεύος,  τδ  όποιον  ξύει  τις  και 
συνάζει"  2)  μετάφρ.  τδ  τελευταϊον  τέκνον, 
σπόρου  λείψανον.  ■ 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
'■ Αποπερσεγγ  (τ'),  1)  πάν  πράγμα  περισσεΰσαν 
ές  έργου  τινός,  περιφρονούμενον  και  παραρρι- 
πτόμενον  2)μετφορ.  επί  ανθρώπων,  ό  πα- 
ραβλεπόμενος"  οίον,  δμο  άποπερσεγγ  'ενει  ;ιε 
=ώς  περιττόν  με  εν  ει  και  άχρηστον.  [Έκ 
του  ρήι/.ατος  ά.τοπί^σ£ί;ω==περισσεύω]. 

("Οφις). 

Άποπ.Ιόμ'  (τ'),  τδ  μίγμα,  δπερ  σχηματίζεται 
εκ  του  ύδατος  των  πλυθε'ντων  σκευών,  έκ 
περιττών  φαγητών,  έκ  φλοιών  διαφόρων  ο- 
πωρικών %τλ.  και  τδ  όποιον  δίδουσι  πρδς 
τροφην  εις  τάς  αγελάδας.  Έν  γένει  πάσα 
υγρά  τών  αγελάδων· τροφή. 

("Οφις  και  Τραπ&ζοϋς). 

Άπόποπας  (ό),  ό  καθαιρεθείς  ιερεύς.  » 

Άποροχίσιμο  (τ'),  τδ  άφηρηρ-.ένον  του  ρήμα- 
τος άποροκίζω,  δπερ  σημ.  έργασθεϊσα  τε- 
λειώνω τδ  έπΐ  της  ήλακάτης  νήμα  (πρβλ. 
ρόκα).  (Όφις). 

Σημ.  Πάντα  τά  ρήματα  σχεδόν  της  Όφι- 
τικής  διαλέκτου  σ/ηματίζουσιν  άφηρηυ.ένα 
τά  μεν  πλείστα  έκ  του  ά.  άορίστου  αντι- 
καταστάσει της  καταλ.  σα  διά  της  κα- 
τχΤ..  ψο,  άνευ  της  αυξήσεως  του  αορίστου" 
δσα  δε*  δεν  έ'χουσι  ά.  αόριστον  και  όσα 
έ'χουσι  μόνον  παθητικόν  τύπον,  αποθετικά, 
μέσα  ή  παθητικά,  σνηυ.ατίζουσι  τδ  άφη- 
ρημένον  προσθέσει  της  κατα)^ήςεως  ]<ο  εις 
τδ  τρίτον  πρόσωπον  του  άπρφ.  (Τδ  άπρφ. 
έν  "Οφει  διακρίνει  πρόσωπα,  έχει  τάς  κα- 
ταλήξεις τόΰ  άορ.  α,  ίς,  ε,  αμε,  ετε,  α>·(). 
'Ρήματα  έχοντα  αφηρημένα  ϊδια  τινά  μεν 
δεν  σνηματίζουσι  ρηματικά,  τά  πλείστα 
όμως  έ'χουσι  δύο  αφηρημένα.  Παραδείγ- 
ματα: 1)  ράγτω,  ερραφα,  ράψιμο1  παί- 
ζω, έπαιζα,  παίζιμο'  π.ιειίνα),  επ.Ιε'ασα, 
π.ίεάσιμο'  τσώ-ω,  ΐ'τσωσα,  Γσ·ώσν^ο=(σβύν· 
νω)'  2)  είπα,  ειπείτε,  είπείνεμο'  έ'ρθα,  έρ· 
θεάνε,  ερθεάνε(ΐο'  εχοιμεθα,  χοιμεθήνε,  χοι- 
αεθήνεαο'  ετσώθα  ,  τσωθήνε,  τσωθήνεμο' 
3)  ζώ,  έζησα,  ζωή,  ζήσιμο'  αποθάνω,  θά- 
νατοι; και  άποθανείυεμν.     Λλλα  ρήματα, 


ΖϋΙΤΑΨΚΙΟΪ  \Γ2\  ΠΕΡΙ  ΖίίλΤίΙλ  ΜΜΙΜΓ  ΙίΙ\ 


125 


κυρίως  τα  εις  ευω  .και  ο*-ω,  σχηματι,ουσιν 
αφηρημένα  εις  (/α,  τινά  δέ  έκ  του  πα- 
θητικού αορίστου  εις  £/ο-  .ι.Ιαχεύω,  π.Ιά- 
χεΜΗία'  χθ(ρό>·ω,  χόγωρα'  ίχοιιιεθ<(,  κοψε- 
θεϊο.  Τχΰτκ  βεβχίως  άνήκουσι  εις  την  Γρκμ- 
μχτικήν,  τχ  πχρχλείπομ^  δε  ώς  εκ  των 
ρημάτων  έννοούμενα  κχϊ  πλείστα  δντα, 
κχθ'ότι  πολλάκις  εν  ρήμα  σχηματίζει  δύο 
ή  κχί  τρίχ  αφηρημένα. 

Άιοσχά.1)  (τ'),  ή  λέξις  χυτή  συγκεκριμένη 
οϋσχ  καϊ  έπί  σκχφής  των  άγρών  κυριώτε- 
ρον  λεγομένη  δηλοϊ  το  μέρος  του  άγρου, 
μέχρι  του  όποιου  έσκαψε  τις"  όθεν  το  ρήμα 
όποσχαΛώκω^=χψίνω  το  έργον  μου,  άντίθε- 
τον  του  οχαΛώτ(ύ=  αρχίζω .'  μετφρ.  δε  λέ- 
γεται κκί  έπΐ  πάσης  άλλης  έργχσίχς.  "Ο- 
θεν η  φράσις  ΐ/ιπαίκω  'ςσ'  άκοσχά.ι1}  =  α- 
ναλαμβάνω το  έργον  (την  σκκφήν  των  ά- 
γρών κυρίως),   τδ  όποιον  πριν  κκτέλιπον. 

Ά-~ϊοσποΰγγ2  (τ'),  1)  συνήθ.  πλθ.  τ'  άποσπούγ- 
γ^α  =  τχ  σκουπισθέντκ  κχί  συνχχθέντκ 
σκουπίδια  κχί  2)  τχ  λειφθέντκ  σκουπίδια, 
άφ'  ου  έσκούπισέ  τις. 

("Οφις).  ' 

Άχογά^  (τ'),  το  περισσεύ.ον  'φχγητόν,  άφ'  ού 
©άγη  τις. 

(Όφις  κα!  Τραπεζους). 

'ΑχρίΛα  (ή),  κύριον  ονομχ  άγελκδος  γεννη- 
θείσης  κχτ'  Άπρίλιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
'Ατρί.Ιις  (ό),  Απρίλιος,  (Τρχπεζ.  άπρίλτς). 

("Οφις)- 

' Άρατάνιν  (τ'),  τό  μέρος  του  άροτρου,  προς  δ 
είναι  προσηρμοσμένη  ή  ύννις,  δηλχδή  τδ 
οΐασχίζαν  τδ  ^ώμχ  σίδηρον. 

(Σ  αρά/ω).' 

' Αργάτες  (ό),  πκς  είς  ξένον  άγρδν  εργαζόμενος. 

("Οφις). 

' Αργατιά  (ή),  1)ή  (άμισθος  συνήθ.)  έργχσίχ  πολ- 
λών έν  τω  άγρώ  τίνος"  2)  ώς  συγκεκρ.  τδ 
σύνολον  τών  τοιούτων  εργατών  άλλχ  κχί 
ενίοτε  σημαίνει  3)  την  επί  μισθω  έργασίαν 
κχί  τους  τοιούτους  εργάτας.  "Οθεν  έωτεάγω 
αργατιά  σημ.  λαμβάνω  εργάτας  είς  τδν 
χγρόν  μου.  Δύνχτχι  νάγείνη  ή  αργατιά  κχί 
έν  άλλη  έργχσία. 

("Οφις). 

'Αρδήχτι  (τ'),  άτρχκτος.   (Τρχπεζ.  χδρχντ). 

("Οφις) 

Αρδαχτερο  (τ'),   μικρόν  κοφίνιον  έκ  θάμνων 


πλεκόμενον,  (Τρ.  δκ/τερόν),  ϊιως  διότι  έν 
τοιούτοις  συνήθως  πωλοΟσι  τάς  ατράκτους. 

.("Οφις) 

Άρχο  (ό),  άρκτος  (</).  Λν<  τρώγοννέ  σε  οί  αρχί, 
κατάρα  προς  τχς  άγελάοχς.  (Τ.  ό  άοκον). 

("Οφι;).  ' 

'Αρχοποΰ./^  (τ'),  νεογέννητος  άρκτος.  Με- 
τφρ. πρδς  τχ  πχιδίχ  λέγεται  υβριστικώς  ή 
θωπευτικώς. 

("Οφις). 

'ΑρχουΛάχανο  (τ'),  είδος  χόρτου,  χονδρή  κχί 
σκληρά  λάπκθος. 

("Οφις). 

'Αρχοψάσον.Ιο  (τ'),  είδος  φκσηόλου  πλκκοει- 
δοΰς  κχί  νονδροΰ. 

("Οφις). 

Άρραθ}  (τ'),  δρμαθδς  (φασηόλων  χλωρών 
και  άλλων  τοιούτων  συνήθως). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

' Αρραδανόπηττα  (ή),  πήττα  μετά  μέλιτος 
και  σιτίνών  άλεύρων  ζυμωθεϊσχ,  την  όποίχν 
θέτουσιν  έπί  της  τρκπέζης,  δτε  μέλλουσι 
νά  γείνωσιν  άρρχβώνες,  κχί  έξ  ής  κδπείσης 
είς  μικρά  τεμάχια  πάντες  λαμβάνουσι  μετά 
βουτύρου  νέου  εΰλογοΰντες  τους  χρρχβώνχς. 

("Οφις). 

' Αρχονεάϊτ^  (τ'),  είδος  άπιδέχς,  κχί  ό  καρ- 
πός, όστις  είναι  όγκώδηο. 

("Οφις). 

Ασήμι  (τ'),  άργυρος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ασπίδα  (ή),  κεραυνός,  όστις  έν  Πόντω  νομί- 
ζεται ΰπδ  πολλών  ώς  πυρ,  στερεόν  τι  δηλ. 
ύπ'  άλλων  δε  ώς  πεπυρακτωμένος  τρίπους. 
(έν  Τρ.  λέγεται  τουρκιστί  γιουΛτονρονρ). 

("Οφις). 

'Ασκράγγουρο  (τ'),  ό  λίαν  ώριμάσας  κχί  λευ- 
κχνθείς  σικυός,  ούτινος  τους  σπόρους  λχμ- 
βκνουσιν.  (Όφις). 

' Άσπρίδα  (ή),  ή  άσπρχδχ  του  ώου.  » 

' Ασ.Ύροχε'ρασο  (τ'),  είδος  κερασιάς,  κχί  ό  καρ- 
πός, όστις  είναι  λευκός  κχί  ολίγον  ερυθρός. 
(Τρχπεζ.  ςκνθοκέρχσον). 

("Οφις). 

'Αοπροπο.Ιίτιχο  (τ'),  είδος  σταφυλής-  ή  λεζ. 
ώς  έπίθ.  διότι  υπονοεί  τδ  σταφύ.Ι). 

("Οφ-.ς). 

"Αστρο  (τ'),  άστρον  (Τρ.  άστρον  Σαράχ. 
ό  άστρο).  (Ζησινώ). 

'Αστρυγώς  (τ'),  τδ  έκ  τών  άστέρων  φώς,  οτ 


126  Ο  Ε  Χ  Κ  ΠΟΛΕ!  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

ταν  δέν  ύπάρ/η  ή  σελήνη.  ΜΙ  τ'αστροφώς 
έ.Ιέπουμε  χαΐ  πορπατονμε. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

'  Ασχηταρεΐο  (τ'),  το  [Λέρος  και  τ6  κελλίον  της 
διαμονής  έρη  μίτου. 

(Ζησινώ,  Χριστ.). 

Άσχητης  (ό),  ερημίτης.  Τραπ.  ασκητής,  ά- 
σκηταρεϊον  (άρσεν.) 

(Ζησινώ,  Χριστ.), 

Άσ'ονη  (τ'),  αστράγαλος  (λ.  Τουρκ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Άτματσάς  (ό),  αετός;  (λ.  Τ.).  Άτματσάς  με 
τά  φτερά,  τ'  όννχ'ϊα  'θε  κοφτερά.  (Ασμα). 
Πληθ.  άτματσάντ]. 

("Οφις). 

Αυγή  (ή),  αΰγή. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ανγίτες  (ό),  εωσφόρος  (άστήρ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Αύ.Ιάχ^  (τ'),  αύλάκιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Αϋ.Ιαία  (ή),  αυλή,  τό  έμπροσθεν  της  θύρας 
της  οικίας  [Λέρος. 

("Οφις). 

Άφά.^  (τ'),  1)  ό  ομφάλιος  λώρος-  2)  το  δευ- 
τέριον,  το  μετά  τον  τοκετόν  έξερχό^.ενον 
σώ[Λα,  το  ύστερον. 

("Οφις).  · 

*Αφαώτα  (ή),  άφαγία,  το  μή  τρώγειν.  'Λσ- 
σην  άάαώνά  εχεΐστα  χά=χ-ο  την  άφαγίαν 
έπεσα  κάτω,  δηλ.  ήσθένησχ.  (Τρ.  άφαία). 
Δεν  δύναται  να  έρμηνευθη  ή  λέξις  δια  τοΰ 
νηστεία,  διότι  αύτη  είναι  προαιρετική,  εν  ω 
εκείνη  αναγκαστική  ή  ώς  νόσος  τις. 

("Οφις). 

' Άψεντα  (ή),  ό  πατήρ"  ούτως  ονομάζεται  υπό 
των  τέκνων  του"  τ'  εμόι·α  ή  άφένχα  είπε 
μ'  ά=ό  έμός  πατήρ  μοί  το  είπεν. 

("Οφις). 

"Αφιζί  (ή),  βουβών,  τό  μεταξύ  τών  αιδοίων 
και  τοΰ  μηροΰ  ρ.έρος"  πληΟ.  τ'  ("((ρίζας. 

^Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

'Λφιυ  (ό),  άφρός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


ΦΙΑ0Α0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

ΆφρόμηΛο  (τ'),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός, 
όστις  διαλύεται  ευκόλως  έν  τω  στόματι. 

(Όφις). 

Ά^άκτ]  (τ'),  άκανθα. 

.  (;Όφις)· 

' Α^α)-τόγν.Ι.Ιο  (τ'),  φύλλον  άκάνθης. 

"(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΣΗΜ.  Πλεϊσται  λέξεις  μετά  τοΰ  ψϋ.ΙΛο 
συνθετόμ?ναι  και  δηλοΰσαι  δένδρα  παριστά- 
νουσιν  έν  συνθέσει  τό  φύλλον  αΰτοΰ*  οίον, 
χαστανόφνΛ.Ιο ,  χρεμμυδόφυ.Ι.Ιο,  τσον.ταδό- 
ψυ.Ι.Ιο,  χαρνδόφν.Ι.Ιο,  όζόφν.Ι.Ιο ,  ας  ώς  εύ- 
σνηματίστους  παραλείπομεν. 

Άγαντώνα  (ή),  ακανθών,  τόπος  έξ  ακανθών 
κατάφυτος. 

•     ■  (Όφις). 
ΆχΛάδ^  (τ'),  χόρτον.    Ή  λέξις  είναι  γενική 
σημαίνουσα  πάν  είδος  χόρτου.  (Τρ.  χορτάρ). 

(Όφις).* 

Αχαιών]  (τ'),  ό  ακμών  τοΰ  σιδηρουργοΰ. 

(Ζησινώ) . 

'ΑγΗδιν  (τ'),  1)  ή  άκανθα  οποιουδήποτε  ι- 
χθύος" 2)  ή  ραχιτική  άκανθα. 

(Σ*Ρά/ω)· 

Ά%χίη  (τ'),  τό  έκ  ξηρών  φύλλων,  δένδρων 
κα£  κόπρων  ανθρώπων  ή  ζώων  μίγμα,  και 
έν  γένει  πάν  τό  χυνόμενον  έν  τοις  άγροΐ: 
προς  πίανσιν.  (Τρ.  Νεάσμα). 

("Οφις). 

ΆχύΜ  (τ')'  άλυΡον·  (ΤΡ·  άΧούΡ)· 

("Οφις). 

Άψίμάά$  (τ'),  τό  άποστάκτωμα  καιομενου 
μέρους  τοΰ  ξύλου.  Τό·αζυ  τό  δσν.Ιί,  νά 
ρο'ίί]  τ'  άψιμάδ]  =  τίναξον  τον  δαυλόν  νά 
πέση  τό  άποστάκτωμα. 

("Οφις).>ί 

"Λώφο  (τ'),  πΰρ  και  ό  άνημμένος  άνθρας. 
Πληθ.  τ'άψίματα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΆΦψαρεΐο  (τ'),  τό  περί  τήν  έστίαν  μέρος  της 
οικίας  και  αΰτή  ή  έστία,  ήτις  εις  τα  χω- 
ρία, όπου  τό  πάτωμα  της  ΐοίας  οικίας  εί- 
ναι έκ  χώματος,  κείται  σχεδόν  έν  τω  μέσω 
και  συνίσταται  έξ  έπιπολαίου  κοιλώματος, 
έν  ω  άνάπτουσι  τό  πΰρ,  και  έκ  περιεμπε- 
πηγμένων  κυκλικώς  πετρών.  Ίδε  και  ΙΙα- 
ρακαμή. 

(Όφις). 


ΖΛΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΛΓίίλ  ΠΕΡΙ  Ζί1\Τ11\  Ϊ1\ΊΙΗΗΏ\ 


127 


Β. 


Βαιο  (τό),  είδος  δένδρου  και  τά  κλωνάρια,  τά 
όποια  διανέμει  ό  ιερεύς  έν  τη  έκκλησίχ  κα- 
τά την  έορτήν  των  Βαΐων.  Τό  δένδρον  τού- 
το δέν  ε-/ ει  φύλλα,  άλλα  καρυοειδή  έκφύ- 
ματα  περικεκαλυμμένα  οιονεί  έκ  βάμβακο:. 

(Όφις). 

Βα.Ιέβ  (τό),  κάδος,  βαρέλιον.  (Τρ.  βαρέλ.). 

("Οφις). 

Βα.Ιερίχα  (ή),  κχδίσκος  (ΰποκοριστικώς).  Τρ. 
βαρελόπον. 

("Οφις). 

Βαρασία  (ή),  1)οκνησις,  οκνηρία-  όσον/  ^3α- 
ρασία  σ'  πάντα  χοιιιάσαι  =  άπό  την  οκνη- 
ρίαν  σου  πάντοτε  κοιμάσαι"  και  κατηγορη- 
ματικώς* >τό  βαρασία  άθρωηος  είσαι  !  2) 
έν  Τραπεζοΰντι  ή  κατάστασις  εγκύου  γυ- 
ναικός, έγκυαοσύνη. 

(Όφις). 

Βαρέα  (ή),  ρόπαλον.  "Ιδε  Σόπα. 

(Σαρά/ω). 

Βαρέας  (ό),  μέγα  σουρίον  δια  ρήξιν  λίθων. 

("Οφις). 

Βαρσάχ  (τό),  λΰγξ  ανατολικός,  (λ.  Τουρκ.). 

(Σαρά/ω) . 

Βαρυκέγα.Ιο  (τό),  ποτάμιόν  τι  ζωύφιον  μέλαν 
μέ  στρογγύλην  και  χονδρήν  κεφαλήν  και 
οϋράν  μικροτάτην.  Ευρίσκονται  δέ  τά  ζωύ- 
φια ταύτα  κατά  πρώτον  εντός  λευκών  ται- 
νιών κυμαινομένων  τιερϊ  τάς  άκρας  ποτα- 
μίων. (Το.  Κοπαλίτσχ). 

ΓΟφις). 

Βαρυγ'εμωηχ'ία  (η),  βαουχειαωνία. 

("Οφις). 

ΒασιΜας(ό),  βασιλεύς·  ΰπό  τών  Μωαμεθανών 
τοΰ  Όφεως  λέγεται  ηατισάχης  (ό). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΒασιΛιχο  (τό),  1)το  ευώδες  χόρτον,  βασιλικός - 
2)  βασι.Ιιχό  όά,ντυ.Ιο,  ό  αντί/εφ. 

('Όφις). 

ΒεΛύν)  (τό1!,  βελόνη  (Τρ.  βολόν). 

("Οφις). 

ΒεΛονοθηχα  (ή),  βελονοθήκη.  (Τραπεζ.  βο- 
λονοθήκα) . 

("Όφις). 

Βεζεϊο  (ό),  βήξ.  'Ε.-τ.Ιεάσε  με  ό  βεζεΐο,  φρσ. 
=  ήρχισα  νά  βήχω-  ίπηρεν  άτονα  ό.  βεζεΐο 


9Ρ17-  =^όν  έ'πίασεν  ό  βήχας.  Λέγεται  και 
βε'ζ/μο. 

("Όφις  και  Τραπεζους). 
Ζ^οχί  (τό),  πληθυντ.  τά  βερχία,  αί  μικραί 
βέργαι,  άς  στήνουσιν  έντός  τών  κυψελών 
τών  μελισσών,  διά  νά  τοις  "/ρησιμεύσωσιν 
ώς  σύνορον,  διότι  τό  πέραν  και  έ'μπροσθεν 
μέλι  καταλείπουσιν  εις  τάς  μέλισσας  προς 
τροφήν  τον  χειμώνα.  |βεργίον].  (Όφις). 

Σημ.  Παρατηροΰμεν,  ότι  τό  χ  δέν  προ- 
φέρεται χ,  καίτοι  ευρίσκεται  προ  του  ι, 
τούτο  δέ  διότι  προήλθεν  έκ  τροπής  τοΰ  γ' 
τοΰτο  παρατηρείται  και  έν  τ-?ί  λέξει  όρχε'α 
=  όργυιά. 

("Οφις). 

Βίο  (ό),  η  περιουσία-  εφαε  το  βίοκ  άτ],  φρσ. 
==  κατεσπατάλευσε  την  περιουσίαν  του. 

(Όφις  και  Τραπεζους). 
Β.Ιαντώνα  (ή),  κύριον  δνομα  άγελάδος  (;). 

(«Όφις). 

Β.Ιονζα  (η),  βλέννα,  φλέγμα,  τό  όποιον  διά 
βηχός  έκσπαται  και  έκπτύεται.  (Τραπεζ. 
σ'άχλα.  Πρβλ.  χα6Λότ$). 

(Όφις). 

Βοσ'χεθίϊο  (ό),  1)  τό  άφηρημένον  τοΰ  βοσκού- 
μαι- 2)  συγκεκρ.  ή  βοσκή,  τό  μέρος  ένθα 
βόσκονται  τά  κτήνη-  έξε'γχααε  τά  ζά  ςσό 
βοσχεθείο  =  έζηνέγκομεν  τάς  άγελάδας  εις 
την  βοσκήν. 

(Όφις). 

Βοσχη  (ή),  ή  διά  βοσκήν  πόα. 

(Όφις). 

Βοτρνι^  (τό),  1)  βότρυς  της  σταφυλής-  2)  ή 
κνήμη  τοΰ  ποδός. 

(Όφις). 

Βονζΰονζ  (τό),  είδος  παιδιάς  τών  αρρένων  διχ 
μάστιγος  πχιζομένης. 

(Όφις). 

Βονΐ(^  (τό),  βοΰς,  βώδι. 

(Ζησινώ). 

Βονϊόε'χο  (ό),  βωδιον  (μοσχάριον  ετι  όν). 

(Ζησινώ). 

Βουδιν  (τό),  βοΰς,  βώδι. 

(Σαρά/ι*). 


128 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Βονχα  (ή),  μπουκιά,  χ  αψιά"  επήρα  δύο  βον- 
χας  φαΐ  =  επήρα  δύο  μπουκϊαΐς  φαγί. 

'("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Βούρα  (ή),  δράξ,  φούχτα*  <)ο  /<'  ενα  βούρα 
άΛενρα. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
ΒονρτσΙ  (τό),  βούρτσα,  δι*  ης  βουρτζίζουσι  τ6 
κάνναβι,  ίνα  τό  λεπτύνωσι  και  μαλακύνω- 
σιν  είναι  δε  εκ  χοίρινων  τριχών  κατ=σκευα- 
σμένον . 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Βονχεράπ]  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός, 
ού  ή  γεΰσις  ομοιάζει  -ως  την  του  βουτύρου. 

'  ("°φΐ?)· 

Βοντερο  (τό),  βούτυρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Βραΰη  (ή),  εσπέρα-  πλθ.  τα  βραδάς. 

.      '  ("Οφις). 
Βράδεα  (τά),  πληθ.  μόνον   βρύα  επί  πετρών 
γινόμενα  [βρυάδια]. 

("Οφις). 

Βραχόδ]  (τό),  βρακόδεμα  (κατ'  άποκοπ.  τό 
δέμα  τών  σκελών  της  γυναικείας  περισκε- 
λίδος. 

(-Οφις): 

Βραχοζώ)]  (τό),  η  ζώνη,  δι'  ης  δένουσι  τό 
βρακί  περί  την  όσφύν,  και  την  οποίαν  δια- 
περώσι  δια  τοΰ  χείλους  αΰτοΰ.  (Πρβλ. 
χ-'ειΜό]). 

ΓΟφ'ς). 

ΒραχΊ  (τό),  περισκελίς  γυναικεία  έξ  αμερικά- 
νικου βαμβακίνου  υφάσματος,  της  όποιας 
τα  προς  τά  κάτω  άκρα  καλύπτουσιν  έξω- 
θεν δια  τσιτίου  (πασμά)  [Τραπεζ.  βρακίν]. 

("Οφις). 


Βράσα  (ή),  εΰφλογία  (νόσος)-  εκ  τοΰ  βράζω. 
[Τραπεζ.  βράσ'α]. 

("Οφις). 

Βρο,γανίτσα  (ή),  είδος  χόρτου. 

'',,·,  (?φ*?)·  , 

Βριχ'εί.1%  (τό),  χείλος"  πληθ.  τά  βριχ'είλεα. 

(Τραπεζ.  τό  χείλος). 

("Οφις). 

Βροθάχα  (ή),  βάτραχος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Βροΰχνα  (ή),  εϋρώς,  βρούχνιασμα. 

(  Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Βρνο  (τό),  η  παραρρύακος  και  μετά  χώματος 
εκσπωαένη  χλόη'  πλθ.  βρνωτα. 

(Όφις). 

Βοζα.ΐίστρα  (ή),  ή  θηλάζουσα  μήτηρ  και  η 
τροφός.  (Τραπ.  ΒυζαΜσ'τρεα). 

("Οφις)· 

Βυζί  (τό),  ρ.αστός,  επί  άνθρώπων  επί  ζώων 
λέγεται  ραστά(ή,  ό  ϊδε  (Τρ.  τσιτσίν). 

("Οφις). 

Βωχό.ή  (οί),  πλθ.  μόνον,  διότι  έν  τω  ένικώ 
μεταχειρίζονται  τό  τουρ.  τσοπώ'ης'  βουκό- 
λοι,  ποιμένες  άγελάδων  και  βοών. 

("Οφις). 

ΒωχοΛεΙο  (τό),  ή  βοσκή,  τό  μέρος,  ενθα  βό- 
σκονται  αγελάδες"  2)  σπανίως  ώς  άφηρημ. 
ότε  ίσοδυναι/,εΐ  μέ  τό  βοσ 'χεθείο. 

("Οφις). 

Βώ.1]  (τό),  1)  βώλαξ  του  άγροΰ"  και  ρήμα 
$ω^ο#ατώ=κατακόπτω  τους  βώλακας"  2) 
είδος  παιδιάς  τών  άρρένων,  και  τό  Εύλον  ό- 
περ πηγνύουσιν  έν  τω  μέσω  πλατείας  τινός 
κατά  τό  παιγν  ίδιον  του  το. 

("Οφις). 


Γ. 


Γαΰάνα  (ή),  ξύλινον  σκεύος  μικρόν  δι'  ένθεσιν 
βουτύρου  κατά  πορείαν  τινά.  Τρυβλίον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γαγάτσα  (τά),  πλθ.  μόνον.  Τά  καρύδια  τοΰ 
λαιμού,  τά  έξογκούμενα  έκ  κρυολογήμα- 
τος. (Τραπεζ.  χαράχία). 

("Οφις).  ^ 

Γαθιρΐκ:  (ό),  διάβολος.  Ό  γαθψας  >■<)  τρ(ίή 
σε,  γαθψόφαγο.  (Κατάρα). 

("Οφις). 


Γαθιαόφαγο  (ό),  έπΐ  κατάρας.  *Ε  γαθιμόγα- 
γο  /=&  ποΰ  νά  σε  φάγτρ  ό  γαθιμάς  (ό  ϊδε). 
Ποβλ.  γαρόψαγο,    τσό.πορτο,    εζα.ταδ(1>·η . 

(Όφις). 

Γάιδαρο  (ο)χ  όνος.  (Χτ,τινώ  και  Τραπεζοΰς). 
Γάϊάονρας  (ό),  όνος"  πληθ.  οί  γαϊδάρ^. 

(Σαρά/ω). 

ΓαϊδουροπΌΰΜ  (τό),  όνάριον.  Μετάφρ.  λέγε- 
ται προς  παιδία  υβριστικώς  ή  θωπευτικώς. 

(Όφις). 


ΖΛΓΡΑΨΕΙΟΣ  ΑΓΛΝ  ΙΙΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  Μ λ'ΙΙ II Κ Ιί> \. 


129 


Γά.Ια  (τό),  όξύγαλον  πάντοτε  σημ.  έν  Όφει 
ουδέποτε  δέ  τό  γάλα  (το  γλυκύ)·  2)  τό  διυ- 
λισμένον  όξύγαλον  πληθ.  τά  γά,Ιιτα.  Έν 
Τραπεζοΰντι  σημαίνει  τό  γλυκύ  γάλα,  τό 
δέ  όξύγαλον  λέγεται  ζΰγαΛαν. 

(Όφις). 

Γα  .Ιατίτπα  (ή),  είδος  φόρτου  φυομένου  έν  τοις 
άγροϊς  κυρίως,  του  όποιου  οί  σωλήνες  είναι 
πλήρεις  γάλακτος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Γαλέας  (ό),  Νυφίτσα  (ζ). 

(Σαρά^ω). 

Γα.Ιοκο.16γχ' 'υθο  (τό),  είδος  φαγητού1  έκ  κολο- 
κύνθων  μετά  γάλακτος  μιγνυομένων. 

("Οφις). 

Γαμβρίχ']  (τό),  συνήθως  πλθ.  τά  γαμΰρίχ'α , 
ή  έξ  ενδυμάτων  προίξ  της  νύμφης. 

(Όφις). 

Γαμβρό  (ό),  γαμβρός"  πλθ.  τά  γαμΰρονΰεα 
καί  τά  γαμδρίόεα. 

(Όφις). 

Γάραμψο  (τό),   πετροσέλινον,  μακεδονήσιον. 

("Οφις  κα;  Τραπεζοΰς). 

Γαραμψ-όσπορο(χό)  ,ό  σπόρος  του  πετροσελίνου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γαργα.1ίό]  (τό),  καί  πληθ.  τά  γαργα.Ιόδεα , 
ταυτόν  τω  Γαγάτσα,  ο  ΐδε. 

("Οφις). 

Γαρδέ.Ι^  (τό),  ό  παις,  παιδίον.  » 

Γαρχόη  (τό),  μικρός  βοΰς,  διετής  μόσ/ος  ων. 

("Οφις). 

Γαστρι  (τό),  γάστρα,  κυρίως  πήλινον  άγγεϊον 
κολοβωθέν  έκ  τοΰ  άνω  μέρους . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γαπτρίχα  (ή),  ΰποκορ.  τοΰ  γαστρί. 

(Όφις). 

Γειτονία  (ή),  γειτονιά. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Γε.Ιε'χι  (τό),  ύπενδύτης,  γελέκι.  (Τ.  γεΛέχ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Τίη  (τό),  1)  ό  πώγων  2)  πληθ.  τ<χγένεα— 
ό  πώγων. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γενάόα  (ή),  ό  πώγων. 

("Οφις). 

Γενεά  (ή),  γενεά.  'Σ  σ'εμέτερο  τη  γενεά,  χαϊ- 
νά  χλέψτε  ούχ  εϊναμε=ύς  την  γενεάν  μας 
κανένα  κλέπτην  δεν  εί'/ομεν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γεράχ^  (τό),  ίέραξ  (πτηνόν). 

("Οφις).  , 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΤΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


Γερανίδ^  (τό),   γέρανος  (πτ.)  πληΟυντικ.  τά 

γερ  ανίδεα. 

("Οφις). 

Γέρο  (ό),  γέρων  πλθ.  οί  γερόνη  και  οί  γερον- 
τάδεας.  Σπανία  λέξις,  διότι  άντ'αύτής  με- 
ταχειρίζονται τήν  τουρκικήν  λέξιν  έντιάρης 
έν  Όφει. 

("Οφις  καί  Τραπεζοΰς). 
Γεφΰρή  (τό),  γέφυρα.         »  » 
Γεγνρίχα  (ή),  ύποκορ.  τοΰ  γεφνρ]·  (Τραπεζ. 
γεφυρόπον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

&ί      γΊ·  »  » 

ΓχαΛία  (ή),  παρά  Μωαμεθανοϊς  συνήθως*  ή 
αγορά  τοΰ  Όφεως,  ήτις  είναι  παράλιος. 

("Οφις). 

ΓιαΛο  (ό),  1)  αιγιαλός"  2)  ή  άγορά  τοΰ  Όφεως. 

("Οφις). 

Γ/γα  (ή  καί  τοΰ),  Γίγα.  Κύριον  όνομα  χω- 
ρίου τινός  τοΰ  'Όφεως. 

("Οφις). 

Γ.Ιεπ]  (τό),  φλοιός  δένδρων.  (Τραπεζ.  Λεπ). 
Έν  γένει  φλοιός,  λεπί:. 

("Οφις). 

ΓΜο  (ό),  σκίουρος  (ζώον)·  πλθ.  οί  γΛίγ]  καί 
γΜάκτ]. 

("Οφις). 

Γ.Ιοιάχα  (αν αρθρ.),  ή  λέξις  έλλειπτική  τιθε- 
μένη πάντοτε  ώς  κατηγορούμενον  καί  ση- 
μαίνουσα πάν  γλοιώδες,  ή  λεϊον,  ή  στίλ- 
βον.  'Επ.Ινσα  τομ  πρόσωπο  μ '  χαΐ  έποϊχ'α 
γ.Ιοΐάχα. 

("Οφις). 

Γ-Ιουπάδί  (τό),  τό  καί  γΛέπ],  φλοιός  (δέν- 
δρου μόνον). 

("Οφις). 

Γ.Ινχομά.Ιεζο  (τό),  τό  καί  γα.Ιοχο.Ιύγχνβο,  ό 
ί'δε. 

("Οφις). 

ΓΊνχόμηΛο  (τό),  είδος  μηλέας  καί  ό  καρπός, 
όστις  είναι  γλυκύς. 

("Οφις). 

Γ.Ινχίτρα  (ή),  είδος  εξανθήματος  τοΰ  δέρμα- 
τος. (Τραπεζ.  γλυκέα). 

(Όφις). 

ΓΊοχ'ύ  (τό),  ώς  ουσιαστικόν  σημ.  ο, τι  τό  «- 
με.Ιζία,  ο  ΐδε. 

(Όφις). 

Γ·1ώσσα  (ή),  γλώσσα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
17 


130 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛ1ΙΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Γ.Ιωσσίχα  (ή),  ύποκ.  τοΰ  γλώσσα  (έπί  μικρών 
παιδιών)·  2)  είδος  χόρτου. 

("Οφις). 

Γναθι  (τό),  γνάθος.  (Τραπεζ.  γναφίν). 

("Οφις). 

Γογγύχτρα  (ή),  τρύγων  (έκ  τοΰ  γογγ'ύζύή' 
ϊδε  και  Τρουτροΰ. 

("Οφις)· 

Γόγζα  (ή),  ό  σφυρός  του  ποδός.  » 
Γόνατο  (τό),  γόνυ. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γονεϊο  (ό),  γονεύς  και  προγονός.  (Τρκπεζ.  ό 
γονεεον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Γόργαρίνα  (ή),  είδος  πτηνού. 

("Οφις)· 

Γοργορά  (τοΰ),  κύριον  όνομα  χωρίου  τοΰ  "0- 
φεως.  (Γρηγόοιοε). 

("Οφις). 

Γουΰάν]  (τό),  κυψέλη  των  μελισσών  (ϊδε 
γουΰιστή) . 

(Ζησινώ) . 

Γουΰιστή  (ή),  τό  κόσκινον  δι'ού  άγρεύουσι  τά 
πουλιά  τον  χειμώνα  έν  καιρώ  χιόνος 
[εκ  τοΰ  ρήματος  γονβίζω,  όπερ  έν  Τραπε- 
ζοΰντι  λέγεται  χουπίζω,  επομένως  κατά 
συνήθη  τροπήν  τοΰ  ν  εις  ου,  εκ  της  ρίζης 
χυπ,  κύπελλον,  κύπτω,  όπερ  λέγεται  γου- 
6ίουιιαι  και  έν  Τραπεζ.  χουπίουμαι}. 

("Οφις/. 

ΓοΰΛα  (ή),  λαιμός  και  λάρυγξ  (έκ  τοΰ  λα- 
τινικοΰ  ρΐΐΐα). 

("Οφις). 

Γου.ίάπ]  (τό),  είδος  άτιδέας  και  ό  καρπός,  ό- 
στις ποός  τα  άνω  είναι  επιμήκης  και  σχη- 
ματίζει τρόπον  τινάλαιμόν.  (Έκτου  γον- 

Λα  και  άπιυν) . 

("Οφις)· 

Γου.Ιία  (τά),  είδος  φαγητού  έκ  λάχανων,  ά- 
τινα  χονδροκομμένκ  ψήνοντες  έπιχύνουσιν 
έ'λαιον  και  τρώγουσιν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γονκζσάφΐ  (τό),  τό  κουτσουρόδενδρον  (άνευ 
κλάδων)  και  ή  φθαρεϊσα  σκαπάνη,  έν  γένει 
δέ  παν  κολοβωμένον  πράγμα. 

("Οφις). 

Γονρϊ,ον.ή  (τό),  κείται  ή  λέξις  κατηγορηματι- 
κώς, αναφερομένη  εις  φαγητόν  έπί  κατά- 
ρας" Νά  (γ)ίνεται  γουρζοικί  το  φαί  σ  . 
"Οθεν  τό  έπί  κατάρας  ρήμα  γονρζου.ΐεάου- 


μαι  αντί  τρώγω  (της  αυτής  ρίζ.  μέ  το  έξης). 

("Οφις)· 

ΓουρζουΛάς  (ό),  πανοΰκλα.  Νά  τρώι\  σε  ό 
γουρζου.Ιάς  και  'ςσοΰ  γουρζου.Ιά  το  στόμα 
νά  πας.  (Κατάραι). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Γονρνι  (τό),  1)  κορμός  δένδρου  έσκαμμένος, 
τεθειμένος  πλησίον  βρύσεως,  ίνα  γεμισθέν- 
τος  ύδατος,  πίνωσιν  έζ  αΰτοΰ  τά  ζώα. 

(Σαράχω). 

2)  Ό  κλυκλοτερής  κρουνός  τοΰ  μύλου, 
έν  ω  συνάγεται  τό  ύδωρ  και  έξέρχεται  δια 
τής  κάτωθεν  μικρας  οπής,  ■  πλήττον  τόν 
τροχόν. 

("Οφις). 

3)  Ή  κυψέλη  τών  μελισσών,  ήτις  κατα- 
σκευάζεται έκ  κορμού  δένδρου  κυλινδρικώς 
τετμημένου  και  έσωθεν  γλυπτομένου. 

("Οφις). 

4)  Πέτρα  τετράγωνος,  τετραγωνικώς  έκ 
τής  μιας  πλευράς  έσκαμμένη  κατά  βάθος 
και  χρησιμεύουσα  ώς  βρύσις. 

(Ζησινώ). 

5)  Κύριον  όνομα  βράχου  τινός  μικροΰ  έν 
Ζησινώ,  ονομασθέντος  λησίον  βρύ- 
σεως. (Έκ  τοΰ  λατινικού  Ίΐνηα.) 

(Ζησινώ). 

Γραία  (ή),  γραία-  πλθ.  ή  γραι]άντρ  . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γραιπουτσα  (ή),  ή  γραία  σκωπτικώς,  ή  ύ- 
πέργηροκ. 

("Οφις). 

Σημ.    Ή  κατάληξις  πούτσα  είναι  σκω- 
πτική,   δέν   αποτελεί  δε  ιδίαν  λέξιν  ϊδε 
Κω.Ιοχουτσα . 
Γρέι  το]  (τό).  ράκος,  κουρέλλι (Τραπζ.  γράντσ). 

(Όφις). 

Γριβό.Ι]  (τό),  συνήθως  πλθ.  τά  γρι6ί.1εα=\χ<ϊ\>- 
τρα,  μούρη. 

("Όφις). 

Γριντσίΐ^  (τό),  πλθ.  τά  γριντσί.1εα=τχ  ούλα 
[τοΰ  στόματος  (Τραπζ.  γριντσί.Ι)]. 

("Οφις). 

Γοΐό  (ό),  υιός.  Πλθ.  λείπει. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γυναίκα  (ή),  1)  γυνή-  2)  σύζυγος,  κατ*  αν- 
τίθεσιν προς  τό  άνδρας. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Γυναιχαδε.Ιψισσα  (ή),  γυναικαδέλφη  (Τρ.  γυ- 

ναιχαοέάφνα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


ΖΩΓΡΑΦΕ  ΙΟΙ  ΑΓΩλ'  ΙΙΕΡΙ  ΖΩΥΓΩΥ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ 


131 


Γο'αιχάδε.Ιγο  (ό),  γυναικάδελφος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Γο^αιχ'εΐο  (τό),  το  μέρος  της  Ικκλησίας  έ'νθα 
ΐστχνται  αί  γυναίκες. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Γομί'γ  (τό),  ύννις,  το  κατά  την  άκρχν  του 
άροτρου  σίδηρον,  όπερ  σχίζει  το  χώμα. 

(Σαρά/ω) . 

Γΐ'ρενό  (ό),  επαίτης. 

("Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 


Γυρίνο.Ύον.ί]  (τό),  παιδίον  επαιτούν  η  τέκνον 
έπαίτου. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς.) 

Γορενοΰ  (ή),  Οηλ.  του  γυρενό,  έπαΐτις. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
ΓιοΟίδι  (τό),  ταύτον  τω  ΒαρνχέφαΛο ,  δ  ϊδε. 

(Ζησινώ). 


^«Λ'  (τό),  δάς,  δκδίον. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Λα'*|>ο  (τό),  δάκρυ.  »  » 

Ααπάνα  (ή),  η  τροφή,  ην  λαμβάνει  μεθ'  εαυ- 
τοί ό  οδοιπόρων  ή  ό  άπομακρυνόμενος  της 
οικίας  του  χάριν  εργασίας  (δαπάνη). 

(Ζησινώ). 

Δαρμό  (ό),  δαρμός,  μαστίγωσις,  ξυλοκόπησα. 
Δαρμός  αγιασμός"  (παροιμ.). 

("Όφις). 

Δαν.Ιί  (τό),  συνηθεστέρα  λέξις  της  ταυτοσή- 
μου ά.ιοχάμμϊ ,  ο  ΐδε.! 

("Οφις). 

Δαγτυ.Ιήτρα  (ή),  δακτυλήθρα. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

ΔαντνΜδΐ  (τό),  δακτυλίδιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΑαχτυΛιδίχα  (ή),  ΰποκ.  του  δατζοΜά]  και  του 
δαγτυ.Ιήτρα. 

(Ζησινυ')) . 

Δά^ζυ.Ιο  (τό),  δκκτυλος.  "Ονόματα  των  δα- 
κτύλων :  βασι*1ιχό=χντίγ ζιρ ,  μεσαχό=ι/.ί- 
σος,  μικρό  ή  *θΓσοί?α|'Γΐ\/ο==ώτίτης  και 
πλέον  ου. 

("Οφις). 

ΔειΜάχ']  (τό),  παγίς,  δι' ης  δελεάζουσι  τά 
πτηνά.  Λέγεται  και  δεΛεάχ}  (δέλεαρ). 

(Ζησινώ). 

^ί'//«  (τό),  πάν  πράγμα  χρησιμεΰον  προς  τό 
δένειν,  ΐδίω:  δε  1)  τό  σχοινίον,  δι'  ου  δέ- 
νουσι  τάς  άγελάδας  έν  τη  μάνδρα,   Ενα  ιιή 

συγκρούωνται.  Λέμα,  δέμα,  δέμα  

οΰτω  λέγουσιν  αί  γυναίκες  προς  τάς  άγε- 
λάδας καλουσαι  αΰτάς,   ίνα  τάς  δέσωσιν, 


όταν  έκ  της  νομής  Ιπιστρέψωσι'  2)  τό  δέ- 
μα του  πέδιλου  κτλ. 

("Οφις)". 

Δεμάτ^  (τό),  δέμα  Οερισθέντων  άραβοσιτίνων 
στελεχών  ή  χόρτων  κτλ. 

("Οφις). 

Δένδρο  (τό),  δένδρον. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Δεζάμενο  (ό),  ανάδοχος"  θηλ.  ή  δεζαμένε. 

(Όφις). 

Δεόδ]  (τό),  κίνδυνος  της  ζωής,  όν  προφητεύου- 
σιν  οί  μάντεις  (ϊδε  άνοιχτής),  τό  τουρκιστί 
χαψά.  [Τραπ.  δεδ  (τό)]. 

„("°φΐς)·, 

Δέρο  (τό),  πάν  μέρος,  προς  ό  καταφεύγει  τις 
έν  καιρώ  βροχής,  ίνα  προφυλαχθή  άπ'  αυ- 
τής" οίον  τό  άπογείωμα  οικίας  κτλ.  Τό  ρή- 
μα δεράουμαι  μέσον,  πληθ.  λείπει"  (δέρος 
και  δέρρις). 

("Οφις). 

'Δεακάνίν  (τό).  Ζήτει  δροκάν. 

(Σαρά/ο^). 

Δευτέρα  (ή),  δευτέρα  (ήμερα  τής  εβδομάδος). 

(Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Δεάΰο.Ιο  (ό),  διάβολος,  δαίμων. 

("Οφις   και  Τραπεζους). 

Δεάπ.Ιοχο  (τό),  καϊ  πλθ.  τα  δεάχΛοχα"  οί  θά- 
μνοι, δι'ών  περιφράζουσι  τους  κήπους  δια- 
πλέκοντες  αυτούς  περί  έμπηχθέντας  πασ- 
σάλους. 

(Ζησινά)). 

Δεαρμενεία  (ή),  συμβουλή"  (διερμηνεία). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Δεασχα.Ιό'α  (ή),  ή  σύζυγος  διδασκάλου  (των 
γραμμάτων).  Τρ.  δεασκάλτσα. 

("Οφις). 


132 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  Ε Λ.ΙΟΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Δίσαχχο  (τό),  δισάκκιον. 


ΔεάσχαΛο  (ό),  διδάσκαλος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Δεατόν^  (τό),  κοντάριον  τιθέμενον  έν  τ/}  αύλη 
επί  δύο  προς  τά  άνω  διχαλωτών  πασσάλων 
και  γρησιμεΰον  προς  άνάρτησιν  ενδυμάτων 
κλπ.  (διατόνιον). 

(Ζησινώ). 

Δεάψορο  (ό),  τόκος  χρημάτων. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Διδρόμ'  (τό),  το  μέρος,  καθ'  ο  όδός  τις  χω- 
ρίζεται εις  δύο. 

("Οφις). 

Δίχαρπο  (τό),  είδος  θάμνου  δις  κατ'  έτος  καρ- 
ποφοροΰντος'  ευρίσκεται  δε  εντός  δασών  και 
έχει  μέλανας  και  μικρούς  καρπούς.  (Τραπ. 
διφόρ). 

("Οφις). 

Διχόη  (τό),  1)  ό.κατάτύχην  διπλούς  κόκκος 
λεπτοκαρύου  κλπ.  2)  δίδυμος,  ταύτόν  τω 
δειιάρ,  ό  ΐδε'  3)  μτφρ.  οί  όρχεις. 

("Οφις). 

ΔιΛαβίχα  (ή),  πήλινον  αγγείο  ν  δύο  λαβίδας  έ- 
χον. (Τρ.  διλαβίτσα). 

("Οφις). 

Δψυΐσοχοχ'νμπε.Ιο  (τό),  είδος  δαμασκηνέας 
καϊ  ό  καρπός,  όστις  είναι  ωοειδής  τελευτών 
εκατέρωθεν  εις  δύο  μντας  ούτως  ειπείν  [δι- 
μυτοκοκκύμελο,  δηλ.  έκ  δύο  ρινών  (συνι- 
στάαενον)  δαμάσκηνον].  "Ιδε  χοχ'  ύμπε.Ιο. 

("Οφις). 

Διορία  (ή),  προθεσμία. 

(νΟφις  και  Τραπεζοΰς). 

Δίπία  (ή),  ί )  ή  δευτέρα  περισκαφή  τών  άραβο- 
σιτίνων  φύτρων,  ήτις  νίνεται,  όταν  αΰξη- 
σωσιν  αρκούντως"  ταίζω  τϊ\ν  δίπ.Ιαν  (όπερ 
έν  Ζησινώ  λέγεται  δ(π.1αρίζύ))=/.χμ.νω  την 
δευτέραν  περισκαφήν.  Έν  τοις  υπέρ  την 
Τραπεζούντα  χωρίοις  λέγεται  τσαχε.Ιίζω  και 
έν  Σουρμένοις  τσ'αρχε.Ιίζω.  (Πρβλ.  άπΛα). 

(Σαράχω). 

2)  Έπί  του  περιπατοΰντος  μέ  στραβούς 
πόδας  κατηγορηματικώς.  Φερΐ  *ή  δίπΛα 
τίΐεα  πορπαζεϊ !  =  κύτκζε  τον  στραβοπό- 
δαρο  πώς  περιπατεί  !  Διότι  ό  τοιούτος  έ'χει 
οιονεί  διπλωμένους  τους  πόδας. 

(Ζησινώ). 

Διπ.ΙοπόντιΛο  (τό),  τό  διπλούν  σανίδωμα  του 
εδάφους  δωματίου,  όταν  δηλ.  κάτωθεν  ή 
μάνδρα  φέρη  όροφήν. 

("Οφις). 


"Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Δωαχτία  (ή),  τό  δίσεκτον  έ'τος. 

•      '  ("Οφις  Χριστ.). 

Διχά.1%  (τό),  τό  μέρος  ξύλου  η  δένδρου,  καθ'ό 
διχαλοΰται. 

(Όφις). 

Διχ'ερη  (ή),  όσον  χωρίϊτό  κοίλον  τών  δύο  χει- 
ρών. Δό  μ'ΐΐ'α  άι%  ερή  ά.Ιεϋρα. 

("Οφις). 

Λύιο  (ό),  ό  μέτοικων  βασιλεύς  τών  μελισσών 
μέ  τό  τάγμα  του  ομού".  Έζε'δεκ  ό  δόκο. 

("Οφις). 

Λύντ]  (τό),  οδούς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

άοντόπονο  (ό),  όδοντόπονος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λοράκ'ί  (τό),  ροδακινέα  και  ροδάκινον.  (Τρ. 
ροδάκ). 

("Οφις). 

Λοράψίνο  (τό),  ροδαφινέα  και  ροδάφινον  (Τρ. 
ροδάφινον). 

('Όφις). 

Λον.Ιεία  (η),  εργασία. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Λοϋ.Ιο  (ό),  υπηρέτης.         »  » 

Λράχο  (ό),  δράκων,  όφις  τεράστιος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λρανι  (τό),  τό  υπό  την  στέγην  μέρος  της  οι- 
κίας, και  έν  γένει  τό  άνωθεν  της  όροφης' 
ρημα  άποδρακίζω  =  σκουπίζω  τό  δρανί  και 
έν  γένει  τά  πλάγια  και  την  όροφην  της 
οικίας. 

("Οφις). 

Λριμύτσα  (ή),  είδος  χόρτου.  )) 

Λρομίτες  (ό),  όδίτης  διαβάτης  (Τρ.  δε6άζε(). 

("Οφις). 

Άρόμο  (ό),  δρόμος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

4ροπά>  (τό),  δρέπανον. 

("Οφις). 

άροπανίχα  (ή),  ΰποκορ.  του  Λτοπάκ. 

("Οφις). 

Λρονΰάν  (τό),  πηλινον  η  ξύλινον  άγγεϊον,  μέ- 
σα εις  τό  όποιον  κάμνουσι  τό  βούτυρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Αρονΰανίχα  (ή),  ύποκορ.  του  δρου6ά>·. 

('Όφις  καϊ  Τραπεζοΰς). 

4ρον6ανοπέτο$  (τό),  δέρμα,  δι'ού  καλύπτουσι 


ΖΩΓΡΑΦΕ  102  ΑΓίί\  ΠΕΡΙ  ΖίΙ\Τϋ\  Η\ίΙ«Ε|β\ 


133 


το  στόμιον  του  αγγείου  δρονβά)·,  ίνα  μη 
ρεύση  το  όξύγαλον,  έν  ώ  το  κινοΰσιν. 

(Όφις). 

άρονβανάσ' χοιγο  (τό),  σπάγγος,  δι'ούπεριδέ- 
νουσι  το  δέραα  περίτό  στόαιον  του  δρονβάν. 

■ΓΟφϊς). 

Λρΰδ]  (τό),  δρυς  (δ).  » 

Λρνδοχούσχοντσο  (τό),  ό  καρπός  της  δρυός. 
(Πρβλ.  χονσχουτσό). 

("Οφις). 

Λιηδωτη  (ή),  τόπος  κατάφυτος  έκ  δρυών. 

("Οφις). 

Λυμάρ  (τό),  δίδυμος  πλθ.  συνήθως  το  δυμά- 
ρα,  οί  δίδυμοι  (έτι  έμψυχων).  Τραπεζ.  δι- 
δυμάρ. 

(Όφις). 

Λν>·ο  (ό),  μία  των  δώδεκα  υποδιαιρέσεων  της 
παιδιάς  της  καλούμενης  Λίντσα  ό  ϊδε. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Λυόσιι^  (τό),  ήδύοσμος.  (Τραπζ.  δέσ'μ). 

(Όφις). 

ΛΜ  (ή),  δύσις  (με'ρος  του  ορίζοντος). 

("Όφις). 

Λωδεχαήιιερο  (τό),  αί  δώδεκα  ήμέραι  άπο 
τών  Χριστουγέννων  ρ.έ^ρι  τών  Φώτων.  Κα- 
τά την  έν  "Οφει  δοξασίαν,  αί  δώδεκα  αύται 
ήμέραι  άντιστοιχουσι  προς  τοΰς  μήνας  του 
έτους,  ή  πρώτη  προς  τον  Ίανουάριον,  ή 
δευτέρα  προς  τον  Φεβρουάριον  κτλ.  προμη- 
νύουσαι  την  κατάστασιν  τής  ατμοσφαίρας 
τών  αντιστοίχων  μηνών.  *Αν  λοιπόν  ήμέ- 
ραν  τινά  του  δωδεκαημέρου  τούτου  ήναι 
συννεφώδης  ή  ατμόσφαιρα,  και  ή  του  αν- 
τιστοίχου μηνός  θα  ήναι  τοιαύτη,  και  τα- 
νάπαλιν. Κατά  τάς  ήμερας  ταύτας  περιφέ- 
ρονται και  τα  φαντάσματα  τα  λεγόμενα 
Καραχόντσ  αιΛοι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Ε. 


Εβδομάδα  (ή),  έβδομάς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Εγβα  (ή),  ή  λήξις  τοϋ  μηνός.  '  Σσ'άοντιτοϋ 
του  μηνός  την  εγβα  =  περί  τα  τέλη  του 
παρόντος  μηνός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Έγγαρεία  (ή),  αγγαρεία. 

(Όφις). 

Έγ.Ιοΰ>ϊ  (τ'),  κωλόπανον  τών  νηπίων. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Έγδί  (ή),  γουδί.  »  » 

'Εγχά.Ιεα  (ή),  αγκάλη  (Τραπζ.  άγκάλεα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Έγχ,ίησία  (ή),  Εκκλησία. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

' Εγ.Ιίτρα  (ή),  1)  έργαλεϊον  υφαντικής  ξύλινον, 
έφ'  οΰ  λαμβάνουσι  τό  νήμα  έκ  τής  άτρά- 
κτου  και  σ/ηματίζουσι  δέματα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

2)  Είδος  παιδιας. 

(Ζησινώ). 

Εγτωρψία  (ή),  γνωριμία,  τό  γνωρίζειν  τινά. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

δρα  (ή)  οικία,  εστία,  μόνον  έν  τή  κατάρα  : 


γα  τσοΰται  ή  ε'δρα  σ'=νά  σβυσθή  ή  εστία, 
ή  οικία  σου. 

(Όφις). 

Είδω.Ιο  (τό),  τίθεται  κατηγορηματικώς  Ιπί 
ισχνών.  ' ' Εγέντονε  £ί"Λι>.^ο==ϊσχνανε.  Τό  εί- 
δωλο νομίζεται  ώς  ΐΰχνόν  φάντασμα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Εικόνα  (ή),  εΐκών  (έκκλ:  λέξις). 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζοΰς). 

Είχονοστάς  (τό),  είκονοστάσιον,  μέρος  τής  οι- 
κίας, έ'νθα  κείνται  αί  εικόνες,  και 
Είχονοσιάτι  (ή),  εΐκονοστάσιον. 

("Οφις  Χρ.  καΐ  Τραπεζοΰς). 

Εί.Ιίδ^  (τ'),  βέργα  νεοκομμένη,  ην  λυγίζουσι 
(σουγλίζουσιν),  ίνα  ευλύγιστος  καταστάσα 
χρησιμεύση  εις  τό  να  δέσωσι  φορτία  έκ  ξύ- 
λων κτλ. 

(Όφις).       .  ■ 

Εί.Ιίχ']  (τ'),  ό  ελικοειδής  βλαστός  τής  κολο- 
κύνθης,  αγγουριάς  και  τών  παρομοίων. 

(Όφις). 

Έ-Ιάβ^  (τ'),  1)λαβίς  τών  σκευών.  (Τρ.  λάβ)- 
2)  μετα>ρ.  τό  άνδρικόν  αΐδοϊον. 

("Οφις). 


134  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Έ-Ιάδ'  (τ'),  έ'λαιον. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Έ.Ιαία  (τ,),  έλαια  (το  δένδρον  και  ό  καρπός). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

'ΕΜγωροσύη  (ή),  βία,  γλιγωροσύνη  (Τραπεζ. 
ελινωροσύνεα). 

.   '  (νο<ρκ). 

Έμισ'έα  (ή),  μέση.  Όδεάν  ντο  στέχ'εις  άμ- 
πες  'ςσην  έμισ'έα  =  διατί  στέκεις  μέσα.  εις 
την  μέσην.  (Τραπεζ.  ή  μέσε). 

("Οφις). 

Έμνοοτάόα  (ή),  νοστιμάδα  (έκτου  εύνοστάδα). 

("Οφις) 

"Εμπα  (η),  ή  εναρξις  του  μηνός,  αί  πρώται 
ήμέραι.  'Σσήν  έμπα  και  \σψ·  εγβα  =  ι- 
σταμένου και  φθίνοντος  (μηνός). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΈμπάΜ  (τ'),  ράκος,  τό  όποιον  χρησιμεύει  δι' 
Ιμβάλωμα,  η  δι'ού  έμβαλώθη  ένδυμάτι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Εμποδον  (τ'),  ή  περί  την  ιδίως  οϊ/.ίαν  περιο- 
χή, ταϋτον  τω  χεραμπόΛ^ ,  ο  ί'δε.  (ΙΊρβλ. 
και  όσπίτ). 

(Σαράχω) . 

Έννεάμερα  (τ'),  ή  εννέα  ημέρας  μετα  την 
έορτήν  της  κοιμήσεως  της  Θεοτόκου  μνήμη 
αύτη ς. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζ^ΰς). 
Έντερ  (τ'),  έ'ντερον.  (Τραπεζ.  ίντέρ). 

(Όφις). 

ΈζαδέΛφισσα  (ή),  εξαδέλφη  (Τρ.  έζαδέ.Ι- 
(ρσα)  πλθ.  τ'  έξαδελφεα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Έζαδέ.Ιγεο  (ό),  εξάδελφος"  πλθ.  τ'έξαδέλφεα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Έζάϊ  (τ'),  μέτρον  χωρητικότητος,  μέδιμνος, 
κότι,  περιέχοντος  του  εν  αύτώ  σιτηροΰ  5  η 
0  όκάδας.  (Τραπεζ.  Κότ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
"Εζαμο  (ό),    τό  μέτρον  του  μήκους.    "Επα ρε 
τον  ϋζαμό  μ' .  'Ρήμχ  εζαμόνω,  απλώνω  τάς 
χείρας  μου  κυρίως  και  β '  μετρώ  (έπϊ  μήκους). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

Έζαπαδάντ'  (οί),  μόνον  πλθ.  οί  έ'ξω  από  εδώ, 
τά  εξωτερικά,  τα  φαντάσματα,  οί  διάβο- 
λοι κτλ.  (όνομα  άναθεματιστι/.όν). 

("Οφις). 

"Εξαργο  (ό),  ημέρα  άργίας,  εξεργος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Έναστρα  (τ'),   πλθ.  αστερισμός·   ή  πούλια" 
(Τραπεζ.  έζίαστρον). 

("Οφις). 

Έζόμπ.ϊ^  (τ'),  υπόδειγμα,  παράδειγμα"  ρή- 
μα εζομπ.ϊεάζω  [έκτου  Λατ.  ΒΧβΊΥΙ'ρΙνίΥϊϊ]. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Εξωτερικό  (τ'),  φάντασμα  γενικώς. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Ερχος  (τό),  πλθ.  τά  ερκιστα,  έ'μπυον  [έλκος]. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Έσ'χία  (ή),  σκιά.  (Τραπεζ.  Ίσχίά). 

("Οφις). 

Ενχαιρα  (τά),  πλθ.  μόνον.  Ώς  ούσιαστ.  τά 
ΰπό  τά  πλευρά  μέρη,  τά  κενά  οστών.  "Ερ- 
παζε'  μ'  δ  πόνο-  όπ'  όμπε'σ'  'ςσά  ενχαιρα. 

("Οφις). 

Ενχ'η  (ή),  εΰχή.  Ναγγς  Γ;)»*  εύχ'ή  ^'=νά 
έ'χης  την  εΰχήν  μου"  (εύ^ή.    Τραπ.  ενχ'ή). 

("Οφις).  " 

Ενραχο  (ό),  άνεμος  ελαφρός  και  θερμός,  πνέων 
την  νύκτα  και  αΰγήν  [εύρος]. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ε'νρησμάτ^  (τ'),    εύρημα  (Τραπεζ.  ενρεμάτ). 

(Όφις). 

Έ  ρΐαγονοτία  (ή),  αί  πρώται  πέντε  ήμέραι  του 
Αυγούστου,  καθ '  ας  δεν  βρέχουν  τάπανία, 
ίνα  μή  σαπίσωσι  και  δεν  εισέρχονται  εις  ά- 
γρούς,  Ίνα  μή  στιγματισθή  τό  δέρμα  των 
διά  λευκών  σημείων,  άτινα  άπλονόμενα  κα- 
τά μικρόν  και  καλύπτοντα  άπαν  τό  σώμα 
έπιφέρουσι  θάνατον.  (Τραπεζ.  Ανγονστεά- 
σματα).  [Ούτω  φαντάζονται]. 

(Όφις). 

Έγταπέγαδα  (τ'),  πλθ.  κύριον  όνομα  πλευ- 
ράς βουνού  τίνος  έν  Ζησινω,  καθ'  ην  ύπάρ- 
νουσιν  επτά  πηγαί. 

(Όφις). 


ΖΩΠ'ΑΦΕΙΟΣ  ΛΓίί\  1ΙΕΠ  Ζ1>\Τίϊ\  ΙΙΧΙΜΙΕΙϋλ. 


135 


ζ. 


Ζάγκ'2  (τό),  σκουριά  πράσινη  των  άγανώτων 
χάλκινων  σκευών,  ήτις  γεννάται,  δταν  μ,&ί- 
νη  πολϋν  καιρόν  έν  αύτοϊς  φαγητόν,  έξ  ού 
δηλητηριάζεται  ό  άνθρωπος"  δθεν  τό  ρήαα 
ζαγχονμαι. 

("Οφις). 

Ζαγράκ'^  (τό),  ταΰτόν  τώ  γαΰάνα,  ο  ϊδε. 

("Οφις). 

Ζγά.ή  (τό),  είδος  σιτηροΰ  (τό  τουρκ.  έ.Ιψ). 

("Οφις). 

Ζγα.Ιόσχορο  (τό),  ό  σ— όρος  του  ζγάΛ. 

("Οφις). 

Ζγονξ]  (τό),  είδος  — αιδιάς,  καθ'  ην  έαπήγου- 
σιν  έπί  -άτσαλου  οριζοντίως  δοκόν  και  ά- 
κουμβώντες  πεοιστρέφονται-  Γζυγογύριον]. 

(*Ρφις). 

Ζί£ί  (ή),  ή  άρθρωσις  των  όστών. 

(Σαρά/ω). 

Ζέ.τυρας  (ό),  ζερταβάς  (ζ.). 

(Σαρά/ω  και  Τραπεζοΰς). 

Ζέση  (ή),  ζέστη. 

("Οφις). 

Ζευ.Ιιν  (τό),  πλθ.  γ«  ζευ.Ιία-  αί  έκ  του  ζυγού 
άναρτώυ.εναι  βέργαι,  δι'  ών  περιδένουσι 
τοΰς  λαιαούς  των  βοών  [ζευγλίον], 

(Σαρά/ω). 

Ζησινώ  (ή),  κυριον  ονοιιχ  χωοίου  του  Ό©εω:. 

("Οφις). 

Ζιγκά-^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπό:. 

("Οφις). 

Ζιρνίκ'^  (τό),  άρσενικόν  (όηλητήριον,  λ.  Τ.). 

("Οφις  κχϊ  Τραπεζοΰς). 

Ζίφω>·ας  (ό),  ό  σίφων  της  θαλάσσης,  νεροστοό- 
βιλλος. 

ΓΟφκ). 

Ζ/ζο/^"  (τό),  ζυρ),  ζυμάρι.  (Τρ.  ζονμάρ). 

("Οφις). 

Ζιιή.Ια  (ή),  κέδρος,  (δ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ζ^ιΐάχ'^  (τό),  συ·.ίλα£,  σπαράγγι. 

("Οφις). 


Ζμοπίνακο  (τό),  πινάκιον  μέγα,  έν  ο*>  ζυαώ- 
νουσι.  (Τρ.  ζύμωτρον). 

("ΟφΌ· 

Ζμωτέρ]  (τ°)>  ταυτ^ν  τώ  ζμοπίναχο.  ("Ιδε  και 
πινάχ  'ϊ). 

("Οφις). 

Ζκοί|;·'  (τό),  1)  υάλινος  [Λίκρός  κρίκος"  2)  τό 
όπισθεν  του  λαιμού,  αΰχήν.  "Οθεν  ή  φρσ. 
ε'ρώζε  τό  ζνοίχ'ιν  άτ=  έ'κλινε  τον  αυχένα, 
έα,ελαγχόλησε.  (Τρ.  ζιν.σίχ')'  [λ.  τουρκική]. 

("Οφις). 

Ζογάρΐ  (τό),  ζεύγος.  Έγόρασα  ίνα  ζογάρ 
τσαρονγ Ία  =  ήγόρασα  εν  ζεύγος  πέδιλων. 
(Τρ:<πεζ.  ζευγάρ). 

("Οφις). 

ΖουζάκΊν  (τό),  ταΰτόν  τω  χ'ειΜδ$,  ό  ϊδε. 
(Τραπεζ.  ζονζάχ  [',])■ 

■  (Σαρά/ω) . 

Ζονποννα  (ή),  ύπενδύτης  άπό  τσίτι,  τον  ό- 
ποιον ενδύονται  επάνω  άπό  τό  ύποκάρ.ι<ΐον 
ζυποΰνι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ζουρέ.ή  (τό),  κύρ.  όνο^α  χωρίου  του  Όφεως. 

(Όφις). 

Ζονρχάι^  (τό),  δορκάς  (ζ.),  και  ζαρκάδι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ζονγ'ιν  (τό),  είδος  χόρτου. 

(Σαράχω). 
Ζυγό)·  (τό),  ό  ζυγός  του  αρότρου. 

(Σαρά/ω) . 

Ζώ  (τό),  ή  άγελά;"  πλθ.  τά  ζά.  (Τρ.  χτήνον). 

("Οφις). 

Ζω/)  (ή),  1)  ζωή,  βίος-  2)  κύρ.  όν.  γυναικός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ζωνάρι  (τό),  ζώνη. 

(Όφις). 

Ζωντοχ' έρα  (ή),  ή  διαζυγίω  χηρεύσασα  γυνή,  ή 
ής  ό  άνήρ  άποδηΐλήσχς  δεν  έπέστρεψε  πλέον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


136 


Ο  Ε\  Ε/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλΙΕΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΕΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


"ΗΛεο  (ό),  ήλιος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

1  Ημερα  (ή),  ημέρα"  πλθ.  τά  ήμερεαο. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Ηύωρα  (ή),  σκιά,  προς  ην  καταφεύγει  ό  ύπ6 
των  άκτίνων  του  ηλίου  φλεγόμενος.  (Τραπ. 

ενώρα). 

("Οφις). 


Θάχ']  (τό),  [/.αστός  των  ζώων  λέγεται  και 
μαστάρ.  (Τρ.  ίθάχ). 

("Οφις). 

Θάΐασσα  (η),  πλθ.  τά  θάΐασσας'  θάλασσα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΘαμνΙ  (τό),  ή  λεπτοκαρυά  (σνκδχ.). 

.  ("Οφις). 

Θάνατο  (ό),  θάνατος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
©«>'//  (ή),  ή  κηδεία  νεκρού . 

("Οφις). 

Θαραχ'εΐο  (τό),  ό  προθάλαμος,  το  μέσον  τμή- 
μα της  δλης  οικίας  [θωρακεϊον]-  πληθ.  τά 
θαραχ'εΐα  και  θαραχ' 'είωτα. 

("Οφις). 

Θεία  (ή),  θεία,  πλθ.  τά  θεάδεα. 

("Οφις  καΐ  Τραπεζοΰς). 

Θείο  (ό),  θείος,  πλθ.  ο'ι  θεϊ$. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Θεμείειο  (τό),  τό  έκ  πετρών  έστρωμένον  μέ- 
ρος παρά  την  έστίαν,  τό  όποιον  είναι  ύψη- 
λότερον  αϋτης  και  χρησιμεύει  ως  στήριγμα 
των  προς  καΰσιν  τιθεμένων  έπί  της  εστίας 
ξύλων,  ίνα  ούτω  μακράν  της  στάκτης  κεί- 
μενα καίωνται  ευκόλως"  πλθ.  τά  θε(ΐε.1είωτα . 

("Οφις). 

Θεμών^  (τό),  θημωνία"  ό  σωρός  ό  σχηματι- 
ζόμενος έκ  των  έν  τοις  άγροϊς  καταλειφθέν- 
των  δεμάτων  των  άραβοσιτίνων  στελεχών. 
Σχηματίζουσι  δέ  αυτόν  παρά  την  οίκίαν, 
δένοντες  τά  δεμάτια,  περί  ίστόν  εις  την  γην 
έμπεπηγμένον,  ούτω  δέ  προφυλάττονται  ά- 


πό  την  βροχην  και  χιόνα  τοΰ  χειμώνος.  Τά 
στελέχη  ταΰτα  δίδουσιν  εις  τροφην  των  ά- 
γελάδων. 

("Οφις). 

Θερεχ'ιν  (τό),  άνθος  χρησιμεΰον  ώς  φάρμακον. 

(Σαράχω). 

Θερεαχ'ι  (τό),  θηραϊκ,όν  φάρμακον.  (Τραπεζ. 

θερεαχί)·) . 

("Οφις). 

Θε'ρνο  (ό),  Ιούλιος  (μην). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Θηνοποδίτσα  (η),  είδος  φόρτου. 

("Οφις). 

Θηρίο  (τό),  θηρίον.  (Τρ.  θερίον). 

(Όφις). 

Θοχάριν  (τό),  ταΰτόν  τω  θροχάρ. 

(Σαράχω). 

Θροχάρ]  (τό),  χάλκινον  πτυάριον  διά  μετα- 
κόμισιν  άνθράκων  έν  τοις  μαγειρείοις.  (Τρ. 
θραχά.ί). 

(Ζησινώ). 

Θρονί  (τό),  έδώλιον,  καθέκλα  έχουσα  δι'  ά- 
κούμβισιν  ξύλα.  "Ιδε  και  σχαμνί. 

1'Οφις). 

Θυμνεάμά  (τό),  θυμίαμα,  λίβανος.  (Τραπεζ. 
θεμίαιιαν). 

(Όφις). 

Θυμνεατο  (τό),  θυμιατόν.  (Τρ.  θνμιαντύν). 

(Όφις). 

Θώπεχαι;  (ό),  Οώς,  τσακάλι·  πλθ  οί  0ω.νεχά  ντ] . 


Ε&ΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΛ\  ΙΙΕΡΙ  ΖΩ\ΓΩ\  ίΙΜΙΜΙ  Ιί>\. 


137 


Ίδεαστήρα  (ή),  έργαλεϊον  υφαντικής,  το  έκ 
ξύλων  κατασκεύασμα,  έν  ω  περώσι  δια  των 
όπών  αΰτοΰ  και  τών  κάλαμων  βεργία,  κα- 
τόπιν έκτυλίσσοντες  συγχρόνως  το  νήμα 
άφ'  ολων  τών  καλαμών  σ/ηματίζουσι  τον 
στήμονα.  Τούτο  λέγετχι  ιδιάζω. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

'  Ιδροχάμματα  (τα),  αί  έκ  του  ίδρώματος  επί 
του  δε'ρματος  σχηματιζόμεναι  Φυσαλίδες" 
πλθ.  μόνον.  (Τρ.  τά  ίδρατηρας). 

(Όφις). 

"Ιδρωμα  (τό),  ό  ίδρώς  και  το  ίδρώνειν  πλθ. 
τά  Ιδρώματα. 

("Οφις  κα\  Τραπεζοΰς). 
ΊδροφθεΙρα  (ή),  ή  έκ  του  ίδρώτος  γεννώμενη 
φθείρα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


I. 

ΊνιντσοΛόχ Ίν  (τ'),  είδος  χόρτου. 

(Σαρά/ω) . 

Ίπρίχ  (τ'),  προχύτης,  ΐμπρίκι  (λ.  τουρκική. 
Τραπεζ.  εμπρίχ). 

(Όφις). 

'ίρο  (ό),  ίρις.  οΰράνιον  τόςον.  (Τραπ.  ό  τα- 
ραή.Ιτς).  Ιρό  μ' ,  ?ρό  μ' ,  τσάμ'  τ'  ονράδι 
σ'=*Ιρίς  μου,  ίρίς  μου,  κόμη  (μου)  ή  ούρα 
σου,  δηλ.  ως  την  οΰράν  σου,  ώς  το  μηκός 
σου  μακρά  να  γείνη  ή  κόμη  μου.  Τοΰτο 
προςφωνουσιν  αί  κόραι  προς  την  ϊριδα,  ο- 
σάκις την  βλε'πωσιν. 

(Όφις). 

Ίψτυάρ  (τ'),  πτυάριον,  πλθ.  τ'  ίψτυάρεα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Καΰιδερη  (ή),  όρνιθών. 

(Ζησινιο). 

Καΰί.Ι.Ια  (ή),  σιφωνώδες  ξύλον  άντί  στρόφιγ- 
γος  χρησίμευαν  εις  τ6  γουρνί,  ό  ϊδε  έν  τη 
σηαασίκ.  (Έκτου  Ιταλικού  ΰανβΙΙα). 

(Όφις). 

Καγχάδ}  (τό),  παν  σγουρον  πράγμα. 

("Οφις). 

Καγχα.Ιίδ^  (τό),  ταΰτον  τω  χαγχάδ].  "Οθεν 
έπίθετον  χαγχαΛιδεάρ]. 

(Όφις). 

Καγχάνα  (ή),  κώνωψ. 

(Σαρά/ω). 

Καγχ'έ.Ι^  (τό),  ταΰτον  τω  χονρχαντσέ.Ι^ 

(Όφις). 

Καθαρά  (τά),  (κατ'  ελλειψιν  του  άλευρα)  τά 
σίτινα  άλευρα,  κατ'  αντίθεσιν  προς  τά  άρα- 
βοσίτινα. 

(Όφις). 

Καπτάν  (τό),  σειρήτιον,  γαϊτάνιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


Κάχα.Ιο  (τό),  και  πληθ.   τά  χάχα.Ια,    οί  όρ- 
χεις μετά  του  ισχίου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚαχαΛοψάγας   (ό),   είδος  κάμπης,  πράσινης 
και  τριχωτής,  επί  δε'νδρων  διαιτωαένης. 

(Όφις). 

Καχοχ' αιρία  (η),  κακοκαιρία,  ή  προς  βροχην 
η  χιόνα  τείνουσα  ατμόσφαιρα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΚαΛαδάρ]  (τό),  καλώδιον,    χονδρον  σνοινίον. 
(Τραπεζ.  χα.Ιάτ). 

(Όφις). 

ΚαΙάθ]  (τό),  κάλαθος,  κόφινος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κα.Ιαθίχα  (η),    ύποκορ.   του  χα.Ιάθ^.  (Τρα- 
πεζ. καλαθόπον). 

(Όφις). 

Κα.Ιάμ^  (τ°)>  κ*λαμος,  έφ'  ού  περιτυλίσσουσι 
το  νήμα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΚαΛαμάδραχτο  (τό),  ή  άτρακτος  του  τρο·/οΰ, 
δι'  ης  περώσι  τον  κάλαμον  και  κλώθοντες 

18 


138  Ο  Ε  Χ  κ/ 110  Λ  ΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

τον  τροχόν,  λαμβάνουσιν  έκ  της  άνεσης  το 
νημα  επί  του  /.αλάλου. 

(Όφις). 

Κα.Ιαμίχα  (ή),  ύποκορ.  του  χαΛάμ^,  όπερ  ί'δε 
(Τραπεζ.  χαΛαμόπον). 

("Οφις). 

Κά.Ιανδα  (τά),  πληθ.  μόνον  πρωτοχρονιά, 
ή  πρώτη  Ιανουαρίου,  όθεν  χαΛανδάρη(== 
Ιανουάριος.  Την  πρώτην  του  έτους  μετά 
την  άπόλυσιν  της  εκκλησίας  εις  έκάστην 
οΐκίαν  εισέρχεται  παιδίον  τι,  εΰχόμενον  τά 
έξης  :  ΚάΑανδα  χαΐ  χα.Ινχρονπί,  άγουρα 
παιδία,  θε.Ινχά  μονσχόρα  'οσό  χατώγ^'  ού- 
τοι δε  τω  δίδουσι  πέντε  παράδες  η  δέκα, 
η  ψωμί  με  βούτυρον. 

("Οφις). 

Καΐανδάρα  (ή),  κύρ.  όνομα  άγελάδος  γεννη- 
θείσης  κατά  τον  χαΐανδάρην. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚαΛανδάρ>ης  (ό),  Ίανουάρ.  (Τ.  Καλανδάοτ:). 

("Οφις), 

Κα,Ιέχα  (ή),  μοσχάριον  θηλυκόν  το  άρσενι- 
κόν  λέγεται  βονϊδεχο.  Ή  λέξις  παρήχθη 
έκ  της  λέξεως  χα.Ιε',  χα.Ιέ,  χα.Ιέ,  άς  λέγου- 
σι  προς  τάς  άγελάδας  έλαύνουσαι  αϋτάς. 
Έν  Τραπεζούντι  λέγουσι  χέΛε,  χε'.Ιε,  τό  χ 
προφέρεται  ώς  τό  τουρκ.  <3  πρό  του  φθόγ.  ε. 

("Οφις). 

ΚαΜγραχα  (ή),  καλογρηά,  μονάχη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚαΛύερο  (ό),  καλόγηρος,  μοναχός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κα.Ιοχ'  αίρ^  (τό),  καλοκαίρι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κα.Ιόμηνο  (ό),  Μάιος.  (Τραπεζ.  καλομηνάς). 

("Οφις). 

Κα.Ιωσν)]  (η),  1)  χάρις,  ευεργέτημα-  2)  μτφ. 
ό  εύδιος  ορίζων.  "Η.Ιεος  χα.ίωσύ)^,  -φράσ. 
έπί  εϋδίου  ουρανού.   (Τραπεζ.  καλωσύνεα). 

("Οφις). 

Καμμάνα  (ή),  κατ' άποβολην  και  άφομοίωσιν 
άντί  καλομάνα.  Μάμμη.  Κλητική  χαμμά, 
κατ'  άποκοπήν  του  να  (Τραπζ.  καλομάνα). 

("Οφις). 

Καμάρα  (ή),  τό  άνωθεν  της  θύρας  καμαρωτών. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κάμασί  (ή),  1)  ή  εργασία  (σπανίως)-  2)  ή  η- 
λακάτη,  προς  άποφυγην  της  λέξεως  ρόκα, 
ητις  μετφρ.  σηρ..  τό  άνδρικόν  αίδοϊον. 

("Οφις). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Καματερό  (ό),  ημέρα  εργάσιμος,  άντιθέτως 
προς  τό  "Εζαργο.  (Τραπεζ.  έ'περγος). 

("Οφις). 

Καματηψόίί  (τό),  και  πλθ.  τά  καματηφόρα. 
Αί  οπαί  της  κυψέλη;,  δι'ών  εισέρχονται  και 
έξέρχονται  αί  μέλισσαι.  Ό  πληθυντικός  κά- 
μνει τά  χαματήρα . 

("Οφις). 

Κόμμα  (τό),  λύπη,  καϋμός. 

("Οφις). 

Καμμύσ]  (τό),  ύποκάρισον,  πλ.  τ'χ  χα/ιμνσα. 

("Οφις). 

Κόμπο  (ό),  πεδίον,  πάν  έπίπεδον  μέρος. 

("Οφις). 

Καμποχ  'ερασο  (τό),  χαμοκέρασον,  φράγου- 
λα.  (Τραπεζ.  χαμοκέρασον). 

("Οφις). 

Καμ'ψι  (τό),  μάστιξ,  ητις  εις  τά  παιγνίδια 
είναι  μανδήλιον  κεκλωσυ,ένον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κανάτα^  (τό),  είδος  νόρτου. 

("Οφις). 

Καννόβ]  (τό),  κάνναβι.  » 
Κανναβάπ^  (τό),  είδος  άπιδέας,  και  ό  καρπός 

όστις  ωριμάζει  συγχρόνως   μέ  τον  θερισμόν 

του  καννάβεακ. 

("Οφις). 

Κανναβόσπορο  (τό),  ό  σπόρος  του  καννάβεως. 

("Οφις). 

Κανναδόχτενο  (τό),  κτείς,  κτένι  ξύλινον,  δι' 
ού  κτενίζουσι  τό  κάνναβι. 

(Όφις). 

Καιδή.Ία  (η),  κανδήλα. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζίΰς). 

Κανδη.Ιόψτες  (ό),  κανδηλάπτης. 

(Όφις  Χρ.  και  Τραπεζοΰς). 

ίί  αϊτοί  (τό),  πάς  καρπός  έντός  σκληρών 
φλοιών,  ώς  ό  του  καρύου,  λεπτοκαρύου  κτλ. 

("Όφις). 

ΚαπαΛάχ  (τό),  σκέπη  έκ  μάλλινου  τάπητος 
(Τουρκ.  χετσε)  των  ποιμένων  [λ.  Τουρκ.] 

("Οφις). 

ΚαπάνΐΥ  (τό),  λόφος,  ό  πετρώδης  μάλιστα. 

(Σαράχω). 

ί\«πό>^  (τό),  βουνόν,  (Σαρ.  όαχΐ)  [λ.  τ]. 

(Ζησινώ), 

Κάπαρο  (τό),  είδος  /όρτου  μέ  φύλλα  μικρά 
και  στρογγύλα. 

("Οφις), 


ΖίΙΓΡΛΦΕΙΟΧ  ΑΓϋ\  ΗΕΙΜ  ΖΩΧΤίϊλ  ΜΜΠΙΚΙΩλ. 


139 


Καπ>·6  (ό),  ό  καπνός  (των  ξύλων,  όχι  και  ό 
ταμβάκο:). 

(Όφις). 

Καπότα  (ή),  1)  έπχνωφόριον  μέγα-  2)  έν  τοις 
παιγνιδίοις,  όταν  νικησνιτις,  λέγει  εποΐχα 
χαπότ'  νίκη. 

(Όφ«). 

Καράΰ^  (τό),  πλοϊον.  » 

Καραβάνα  (ή),  βρα/.ί  των  ανδρών  εκ  βεβα^Λ- 
μένου  αμερικάνικου  (Τραπζ.  καραβάνα). 

("Οφις). 

Καραΰόπισσα  (η),  ή  κοινή  πίσσα,  κατ"  αντί- 
θεσιν προς  το  άλατόπισσα,  ην  λέγουσι  και 
πίσσαν. 

("Οφις). 

ΚαραχόντσΊΛο  (ό),  πλθ.  οί  καρακόντσιλοι= 
καλικάντσαροι,  οαντάσματα  πιριφερόμενα, 
ώς  νομίζεται,  κατά  τό  δωδεκαήΐλερον,  άπό 
τών  Χριστουγέννων  μεν ρι  των  Φώτων,  δτε 
φωτιζόμενοι  έζαφανίζοντχι.  Πχριστώνται  δέ 
ώς  λευκοί  η  μέλανες  και  προξενούσι  φόβον 
διό  και  δέν  τολμώσι  νά  πεοιφέρωνται  έν  και- 
ρώ νυκτός  οί  Χριστιανοί  του  "Οφεως*  [ή 
λέςις  Τουρκική,  σύνθετος  έκ  του  χαρά== 
μέλας  και  χοίΎσ'ο.Ιόζ—οάντχσυ.χ,  μάσκα- 
ρας.   "Οθεν  και  ή  έν  Ελλάδι  λέξις  Καλι- 


κκντσαροςί. 


Όφις) 


Καηαχοτς  (τό),  1)  τό  πηδάν  μ'  ενα  πόδα-  2) 
είδος  παιδιάς  των  αρρένων  μονοποδισαός. 

(Όφις). 

Καραπεα  (ή),  κοφίνιον  οι'  ενθεσιν  των  εργα- 
λείων, δι'ών  κατεργάζονται  τό  κάνναβι, 
κτενίζουσι  δηλ.  κόπτουσι,  βουρτζίζουσι  κτλ. 
λέγεται  και  γτεηστερό. 

(Ζησινώ) . 

Καράστρα  (ή),  τ'  έπου  χά  ή  χαράστρα  χαΐ  χ 
επά>·  ή  χαράστρα.  Δύο  των  δέκα  υποδιαι- 
ρέσεων της  παιδιάς  Λίντσα,  ο  ϊδε.  Κατά 
ταύτα:  συρουσι  τά  πέντε  πετράδια  προς  τά 
ανω  ολίγον,  και  στρέφουσι  την  χείρα  ϊνα  τά 
οεχθώσιν  έπ'  αΰτης.  Τ  επουχά  ή  χαράστρα 
κατέχει  την  α  Όέσιν,  και  τ'έπάν  ι)  χαράστρα 
την  ε  των  υποδιαιρέσεων.  Παίζεται  ύπό  των 
κορασιών.  (Τραπζ.  γ'ερίτσα).  [Παράγεται 
εκ  του  ρήματος  χαρώ,  χαράς,  χαρά,  όπεο 
λέγεται,  όταν  πράγμά  τι  συρόμενον  μακοάν 
δεν  καταπίπτη,  έμποδισΟέν  ύπό  δένδρου  η 
οικίας  κτλ.  Έχαράσε  λοιπόν  σημαίνει  : 
εμεινεν  υψηλά  και  δέν  κατέπεσε-    τό  ρήμα 


εχει  και  όίλλην  σηι/.ασίαν,  άλλ'  οΰκ  επί  του 
παρόντος]. 

(Όφις). 

Καρ6(ό>$  (τό),  κάρβουνον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

[\<<ιδί(ΐ  (ή),  1)  καρδία-  2)  σνκδχ.  τό  στήθος- 
3)  μετφρ.  ό  σωλήν  των  δένδρων,  κλάδων 
κτλ.  (ϊδε  και  σιφάνΐ),  ό  μυελός  των  οστών. 
(Τραπζ.  τό  χώρ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κ'ΐο^υγοΰ.Ιεαρυ  (τό),  προκάρδιον,  ή  κατά  τήν 
καρδιακήν  χώραν  του  έπιγαστρίου  κοιλότης. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κίΐρχονντσε.^  (τό),  ταύτόν  τώ  κουρκαντσέλϊ'. 

("Οφις). 

Καρρα.Ιέχα  (ή),  τό  ζεύγος  τών  κεφαλών  του 
αραβοσίτου  (ί'δε  ρόκα),  τό  όποιον  δένουσι  διά 
τών  φύλλων  των  άφοΰ  τά  άνοίξωσι,  και  τό 
κρειιώσιν,  ϊνα  ζηρανθώσι  και  χρησιμεύσωσιν 
ώς  σπορά.  Τοιαύτα,  εκλέγοντες  τά  χον- 
δρούς κόκκους  έχοντα,  κάμνουσι  πολλά. 

(Σαρά/_ω). 

Καρμάνα  (η),  ταύτόν  τω  έπομένω. 

(Σαράχω). 

Κ,αρμανέτσα  (ή),  άτρακτος  έχουσα  κατά  τό 
μέσον  πτερά,  την  οποίαν  μεταχειρίζονται 
άνδρες,  όταν  Οέλωσι  νά  γνέθωσιν.  (Τραπζ. 
καρμενέτσα) . 

(Ζησινο)). 

Καρονές  (τό),  είδος  χόρτου  μέ  λεπτά  και  επι- 
μήκη φύλλα. 

("Οφις). 

Καρνό]  (τό),  καρυά  καϊ  κάρυον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Καρυόοτσέπ.Ι^  (τό),  ό  φλοιός  του  καρύου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κασαάτσ^  (τό).  είδος  θάμνου. 

(Όφις). 

Κάστανο  (τό),  καστανέα  και  ό  καρπός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Καστανοταέπ.Ι^  (τό),  φλοιός  καστάνου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Καστανώνα  (ή),  καστανών. 

(Όφις). 

Κάστρο  (τό),  φρούριον,  τείχος.  (Τρα  7υ.  το  κά- 
στρο ν)  . 

(Όφις). 

Κάτα  (ή),  γάτα,  πλθ.  τά  χάτας. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


140  Ο  Ε\  κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Κατάρα  (ή),  κατάρα,  πληθ.  τά  κατάρας. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κατενη  (ή),  το  ζεστον  ύδωρ,  το  όποιον  άνα- 
μιγνύουσι  μέ  στά/.την,  και  άφ'  ού  αύτη  κα 
τχκαθίση,  πλύνουσι  δια  του  ύδατος  τα  εν- 
δύματα, ούτω  δε  λευκαίνονται.  Τό  ρήμα 
χτενίζω,  δπερ  κυρίως  λέγεται  έπί  ύδατος  κα- 
θορισθέντος έκ  της  κατακαθισάσης  λάσπης. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚατοΛέ^ο  (ό),  ό  γάτος,  ό  άρρην,  πλθ.  οι  χα- 
το.Ιέγ^  καϊ  οί  χατο.Ιεγιάπ^ . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΚατοπονΛ  (τό),  γατάκι.  »  » 

Κατονρέτσ^  (τό),  οϋρον,  κάτουρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοϋς). 

Κατουρετσης  (ό),  ό  κατουρούμενος  έν  τη  κλί- 
νη. Κατονρε'τση  ραηαντάν,  τά  πιπί.Ιεα 
σ'  ςσο  τι/γάι^ ,  τρώει  ή  πεθερά  σ'  και  χ.ίάν^ 
(ραμαντάν=,·  πεπίλεα=  όρχεις,  κλάν^'  = 
πέρδεται).  Τούτο  λέγεται  υπό  των  παιδιών 
πρός  τον  κχτουρούμενον  συνηλικιώτην. 

(Όφις). 

Κατσάν^  (τό),  ταύτόν  τω  χοι.Ιοπέτσ^ ,  ό  ϊδε. 

(Όφις). 

Κατσάτα  (ή),  τό  μέτωπον.  (Τρ.  τό  χατσίκ). 

(Ζησινώ). 

Κατσετικ  (τό),  τχύτόν  τω  χατσάτα. 

(Σαρά^ίο). 

Κατσίμα.Ιι  (ή),  και  χατσίμπα.Ιι  και  κατ'  άπο- 
κοπήν  χατσίιι^,  άλλ'  αύτη  μόνον  έν  τη  φρά- 
σει  :  Ί1  χατσίμ^  με  το  γου.ίεάρ  ψαϊσχάται. 
"Ομίχλη,  καταχνιά.  (Ή  καταχνιά  με  τό 
κουτάλι  τρώγεται-  έπί  πυκνής  ομίχλης. 
Τρ.  δύσα,  η). 

(Όφις). 

Κατωγύπορτο  (τό),  ή  θύρα  του  κατωγείου, 
μάνδρας,  ήτις  είναι  κάτω  εις  την  οίκίαν. 

(Όφις). 

Κατοιει  (τό),  κατώγειον,  μάνδρα.  (Τ.  μαντρί^). 

(Ζησινώ). 

Κατωθνρ]  (τό),  κατώφλοιον  της  θύρας. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κατωσν.Ι  (τό),  ό,τι  λαμβάνει  τις  άπό  κάτω 
πεσμένον  και  προστυχόν,  οίον  έπί  οπωρι- 
κών, έπί  φαγητού  κτλ.  (Τρ.  έπί  οπωρικών 
πρεμάτ)·  έκ  του  κάτω  και  συλεύω=σφογ- 
γίζω,  συνάζω"  (λ.  Τουρκ.) 

(Όφις). 

Κατωχώρ  (τό),  κύριον  όνομα  χωρίου  του  Όφ. 


φιλολογικός  ςγλλογος. 

Κανχά.Ιιν  (τό),  πάν  κοίλωμα,  ιδίως  τό  ύπό 
τό  γόνυ'  ίγνύα. 

(Σαράνω). 
Κανχουΐίχα  (ή),  πάν  κοίλωμα. 

(Ζησινώ). 

Κανχ'ίχα  (ή),  ταύτόν  τω  χανχου.Ιίχα. 

(Ζησινώ). 

Καυχ'ιν  (τό),  ποτήριον  εύρηται  και  χανχίν 
(ϊδε  έν  τη  λ.  ταβάρα). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Καχρέχα  (ή),  χαλκούν  σκεύος  μικρόν  δι'  ύδωρ 
φέρον  λαβίδα  και  σκέπασμα,  τό  τουρκικόν 
χΊονχίονμ.  Ή  λέξις  ύποκορ.  τό  μέγα  λέγε- 
ται χονχονμ . 

(Όφις). 

ΚηψούΙ^^ΐό),  βκτος,  άκανθα  περιπεπλεγμένη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κάψ]  (ή),  ό  καύσων.  Ντο  πο.ΙΙά  χά$  όσή- 
μερο=τί  πολύς  καύσων  είναι  σήμερον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κερεντη  (ή),  μέγα  δρέπανον,  δι'  ού  θερίζουσι 
χόρτα. 

(Όφις). 

Κεγριπάρι  (τό),  ήλεκτρον,  κεχρί"  (λ.  τουρκ.) 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κ.Ιαόι  (τό),  κλάδος,  κλώνος. 

ΚΛεθράπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφις). 

Κ.Ιεθρι  (τό),  είδος  δένδρου,  έν  τη  αρχαία 
χ.Ιήθρα . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κ.Ιεθρώνα  (ή),  τόπος  κατάφυτος   άπό  κλή- 
θρας,  κλεθρία. 

(Όφις). 

Κ.Ιεθρωτη  (ή),  ταύτόν  τω  χ,Ιεθρώνα. 

(Όφις). 

ΣΗΜ.  Ή  περιεκτική  κατάληξις  ωκα  και 
ωτη  άντικαθιστα  τήν  έν  τη  άρχαία  ων. 
Κ.ΙειδΙ  (τό),  κλειδίον.  (Τρ.  και  άνοιγάρ). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κ./ειτώ  (ή),  κύριον  όνομα  χωρίου  έπί  τών  ο- 
ρίων του  Όφεως  και  της  'Ριζοΰντος. 

(Όφις). 

Κ.Ιέφτης  (ό),   κλέπτης.  (Τρ.  ύ  χΛεψτες). 

("Οφις). 

Κ.Ιε'φτρα  (ή),  τό  Οηλυκόν  τού  κλέφτης.  (Τρ. 

χ,Ιέψτρεα). 

(Όφις). 

ΚΜΰάνιν  (τό),  κλίβανος,  λάκκος  κατά  γης  έν 


Ζ2ΠΜΦΕΙ02  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΖΏΧΤΩΧ  ΜΜΙΗΕΙΩΛ. 


141 


ττ)  οικία,  εν  ω  αναπτουσι  το  πυρ  τον  χει- 
μώνα* (έν  Κρώμντ)  χ.Ιιβεόν). 

(Σαρά/ω). 

Κ.1ωστερ$  (τό),  τό  και  ποόέσ],  ο  ϊδε . 

(Ζητινο')). 

Κ.Ιωστέριν  (τό),  Λτρακτος  μεγάλη,  ην  κλώ- 
θουσιν  έπί  του  γόνατος. 

(Σαράχω). 

Κηδεα  (ή),  κνιδέα,  τσουκνίδα.   (Τρ.  χ&θεα). 

('Όφις). 

Κόγζα  (ή),  ταύτόν  τω  γόγξα,  ο  ϊδε. 

(Όφις). 

ϋΤίίφ'  (τό),  το  σώμα  (του  άνθρωπου).  Τνά  <7£- 
π£Γα«  τό  χόό]  σ'  (κατάρα-  να.  σαπη  το  σώ- 
μά  σου.  Τρπζ.  χοριιίκ). 

("Οφις). 

|£ο#ί  (τό),  1)  ή  ρίζα  του  λαχάνου-  2)  έπίθ. 
χοθης  λέγεται  ό  πρόκριτος,  ό  πλούσιος. 

(■Όφις). 

ϋίθΛ:α  (ή),  ράβδος  των  γερόντων,  φε'ρουσα  ά- 
νωθεν ξύλον  οριζοντίως,  έφ'  ού  άκουμβώσιν 
οί  γέροντες  έν  τη  εκκλησία.  (Τραπζ.  μα- 
με.Ια). 

(Όφις). 

Κοχ.Ιογόντή  (τό),  όστούν  μέγα  οποιονδήποτε. 

(Όφις). 

Κοχνέτσα  (ή),  μάλλινη  γυναικεία  έμπροσθοδέ- 
σμη,  ερυθρά.  Αί  πλείστα»,  γυναίκες  δένουσι 
ταύτην  όπισθεν,  καθήκει  δέ  μέχρι  ποδών. 

(Ζησινώ). 

ΚοχΊ  (τό),  κόκκος  των  σιτηοών. 

(Όφις). 

Κοχ'ΰμχε.Ιο  (τό),  δαμασκηνέα  και  δαμάσκη- 
νον.  Έν  Τραπζ.  κοκκύμελον  [Έν  τη  άρχ. 
κοκκύ  μήλον]. 

(Όφις). 

Κοχ'α-άδα  (ή),  ό  κρόκος  του  αΰγοϋ*. 

(Όφις). 

Κοχ'υρα.Ιονχ  (τό),  άφηρ.  του  οιχοχΰρης·  (ή 
κατάλ.  τουοκ). 

('Όφις). 

Κό.Ιασ]  (ή),  κόλασις,  ή  μετά  θάνατον  αιώ- 
νιος κόλασις.  (Τραπζ.  ή  κόλασι). 

(Όφις  Χρ.). 

Κο.ΙΛύ>τονρα  (ή),  είδος  χόρτου  η  μάλλον  βά- 
του, του  όποιου  οί  ακανθώδεις  καρποί  ευ- 
κόλως κολλώνται  έπί  τών  παρερχομένων, 
άτ,κ  ίγγιχθώσιν. 

(Όφις). 


Κο.Ιυγχ' 'ί'Ο]  (τό),  ή  κολοκύνθη  και  ό  καοπός. 

(Όφΐς). 

Κο./ογχ  'νάάπ]  (τό),  ειδ.  άπιδέαςκαί  ό  καρπός. 
Κο.Ιογχ'υθοΰ.Ιάσταρο  (τό),  ό  βλαστός  της  κο- 
λοκύνθης. 

(Όφις). 

ΚοΛογχ'νθοείίιχο  (τό),  ό  ελικοειδής  και  περι- 
τυλισσόμενος  εις  παρεμπεπηγμένα  ξύλα  βλα- 
στός της  κολοκύνθης.  (Πρβλ.  είλίκ ']). 

("Όφις). 

Κο.Ιογχ'νθόσπορο  (τό),  ό  σπόρος  της  κολο- 
κύνθης. 

('Όφις). 

Κο,Ιογχ' υθοτσέπ.^  (τό),  ό  φλοιός  της  κολοκύνθ. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κύ.ίυβα  (τά),  μόνον  πληθ.  κόλυβα  (Τρ.  χδΜα). 

("Οφις). 

Κομάρβ  (τό),  είδος  θάμνου  φέρον  άνθος  πορ- 
φυροΰν.  [Κόμαρος]. 

('Όφις). 

Κοιιαρωτη  (ή),  τόπος  κατάφυτος  άπό  κόμαρα. 

(Όφις). 

Κοντάχ'^  (τό),  τό  νεογέννητον  βρέφος  περι- 
τετυλιγμένον  δια  πανιών  κατ'  ιδιάζοντα 
κατά  τάς  πρώτας  ήμέρας  τρόπον.  (Τρπζ. 
χουνζάχ). 

(Όφις). 

Κοντον  (η),  κύριον  όνομα  χωρίου. 

'  (Όφις). 
Κοιτΰ.Ι^  (τό),  κονδύλιον  γραφής. 

'  ("°Γ?)· 

Κοχά.Ι]  (τό),  1)  πάν  δι'ού  κοπανίζουσιν.  Ι- 
δίως ό  δι'ύδατος  κινούμενος  κόπανος,  δι'  ού 
κοπανίζουσι  τό  κάνναβι"  2)  τό  γουδονέρι. 

(Όφις)." 

Κο.Ύί(^  (τό),  άφ'ού  κοπανισθή  τό  κάνναβι, 
τό  κόπτουσι  δια  πριονίου  μικρού  εις  μικρό- 
τερα μέρη,  τά  όποια  δένουσιν  εκαστον  χω- 
ριστά" ταύτα  τά  δέματα  ονομάζονται  χο- 
.τίΰεα . 

('Όφις). 

Κοπρωναροτόχιν  (τό),  τό  παρά  Ζησινώταις 
νεαυμερεϊο ,  ο  ϊδε. 

(Σαρά/ω) . 

Κόρδα  (ή),  1)  χορδή·  2)  κόρυζα  (ζωύ-ριον)" 
λέγεται  και  κόρζα. 

('Όφις). 

Κόρζα  (ή),  κόρυζα  (ϊδε  κόρδα). 

(Όφις). 

Κορχόη  (τό),  κουρκούτι,  χονδροαλεσμένος  α- 
ραβόσιτο: ή  σίτο:  ή  κριθή.  (Τρ.  χορχότον). 

('Όφις). 


142  Ο       Κ/ΙΙΟΛΕΙ  Ε1Λ11ΧΙΚ0Σ 

Κορκ'ίόιν  (τό),  αϊγαγρος. 

(Σαρά/ω). 

Κορμερό  (τό),  ή  κυψέλη  των  μελισσών,  όνο- 
μασθεΐσα  οΰτω,  διότι  κατασκευάζεται  εκ" 
κορέου  δένδρου.  "Ιδε  τό  έπόμενον. 

(Ζησινώ,  Μωαυ). 
Κορμί  (τό),  1)  ό κορμός  δένδρου  ή  τμηθέν  κυ- 
λινδρικόν  τεμάχιον  αϋτοΟ,  και  έν  γένει  παν 
κυλινδρικόν  και  χονδρον  ξύλον. 

(Σαράχω). 

2)  Η  κυψέλη  των  μελισσών,  κατασκευα- 
ζόμενη εκ  κυλινδρικού  τεμαχίου  κορμού*  δέν- 
δρου, τό  όποιον  σκάπτουσιν  κυ)νΐνδρικώς  έ'- 
σωθεν,  και  εις  τα  δύο  άκρα  προσαρμόζου- 
σι  σανίδας.  Λέγεται  και  κοριιερό. 

(Ζησινώ) . 

Κόρτσ^  (τό),  τεμάχιον  σανίδος  οιονδήποτε. 

("οφίς).  ; 

Κορΐσοπυύ.Ι]  (τό),  ύποκορ.  του  χόρτσ^,  ο  ίδε. 

Κορφή  (ή),  κορυφή.  (Έν  Όφει  μόνον  ή  κο- 
ρυφή δένδρου  ή  βουνού,  ο/ 1  καϊ  επί  του 
ανθρωπίνου  σώματος,  ώς  έν  Τραπεζ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοϋς). 

Κορώνα  (ή),  1)  κορώνη·  2)  κατηγορηματικώς 
προς  τάς  γυναίκας  έπϊ  κατάρας,  διότι  ή 
κορώνη  είναι  μαύρη.  Κορώνα  (ύπον.  να 
γίνεσαι)  =  μαύρη  να  γείντις  ώς  τήν  κορώ- 
νη ν,  δηλ.  να  στερηθής  τον  άνδρα  σου  και 
να  λυπηθής. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κορωνίόβ  (τό),  κορωνϊς   σιδηρά,  δι'ής  κλεί- 
ουσι  τήν  θύραν. 

ο  -Π 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κόσμο  (ό).  1)  κόσμος-  2)  έπί  πλήθους.  Συνή- 
θως έν  'Όφει  λέγεται  τουρκ.  τουνγϊάς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κοσσάρα  (ή),  δρνις,  κόττα. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζοϋς). 
Κοασαροττον.Ι^  (τό),    ό  νεοσσός    της  όρνιθος, 
κοττόπουλον. 

("Οφις). 

Κόστακας  (ό),  τέττις,  άκρίς,  πληθυντικ.  οι 
χοστακάντ^  (Τραπεζ.  ό  τσ'ιγρίτεον). 

("Οφις). 

Κόσφας  (ό),  κόσυφος  (πτ.)  πλθ.  οι  χοσι^άπ^ 
(Τραπεζ.  ή  κουφά). 

(Όφις). 

Κΐια'χίν]  (τό),  κόσκινον,  σήττα. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Κοσ' κινοτρνπ^  (τό),  τρύπα  του  κοσκινού.  "Ιδε 
τήν  λέξιν  ταδάρα. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Κότ]  (τό),  κότι,  ταυτόν  τω  έξάϊ,  ο  ιδε. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κότσα  (ή),  πτέρνα"  πλθ.  τα  κότσας.  (Τραπζ. 

τό  χότο). 

("Οφις). 

Κοτσόπορτο  (τό),  εί'ς  τινας  οικίας  ή  θύρα  φέρει 
και  δεύτερον  θυρόφυλλον  κοντότερον,  όπερ 
λέγεται  χοτσύκορτο . 

("Οφις). 

Κοτσόφ.Ιανυ  (τό),  τό  παρά  Ζησινώταις  σια- 
μνοτάτες,  δ  'ίδε.  (Πρβλ.  και  όφΛάτ]). 

(Σαράχω). 

Κουβάρι  (τό),  τολύπη,  κουβάρι. 

ΐ'Όφις  και  Τρχπεζοΰς). 

ΚουβέΛΪ  (τό),  πληθ.  τά  χουδέ.Ιεα.  Μετά  τον 
θερισμόν  του  καννάβεως.  άφίνουσι  τά  αρ- 
σενικά, τά  έχοντα  δηλ.  σπόρον,  άτινα  ο- 
νομάζονται κονδέ.Ιεα. 

("Οφις). 

Κονγχοννάς  (ό),  είδος  θωός,  ή  παρόμοιόν  τι 
ζώον,  τό  όποιον  αφανίζει  κατατρώγον  τον 
άραβόσιτον. 

(Όφις). 

Κοογκονσ'^  (τό),  πληθ  τά  κονγκυνσ' εα .  Πέ- 
διλα εξαγόμενα  έκ  του  δέρματος  του  πρός 
τό  γόνυ  του  βοός,  και  διά  τούτο  μή  ρα- 
πτόμενα  κατά  τήν  μύτην,  ώς  έχοντα  φύ- 
σει τοιαύτην,  ώστε  νά  είσδύσν]  τό  προς  τά 
δχκτυλα  υ.έρος  του  ποδός. 

("Οφις). 

ΚονδΌνχ'$  (τό),  1)  ράμφος  των  πτηνών.  (Τρ. 
χουόούχ)'  2)  μτφρ.  ή  κλειτορϊς  του  γυναι- 
κείου αιδοίου. 

("Οφις). 

Κονδονχζερας  (ό),  είδος  πτηνού  τρώγοντος  τους 
φλοιούς  τών  δένδρων  και  φέροντος  ερυθρά 
και  μέλανα  χρώματα. 

(Όφις). 

Κυκίαρα  (ή),  άγκιστροειδές  ξύλον,  καρφονό- 
μενον  εις  διάφορα  της  οικίας  μέρη  χάριν  α- 
ναρτήσεως διαφόρων  πραγμάτων. 

("Οφις  και  Τραπεζοϋς). 

Κοκιάρα  (τά),  πλθ.  μόνον,  κύριον  όνομα  δά- 
σους τινός  έν  Ζησινώ. 

("Όφις). 

Κακιαράχανχο  (τό),  άγρια  βάτος  με  άγ*ιστρο- 
ειδεΐς  άκάνθας. 

(Όφις). 


ΖϋΓΡΛΦΕΙΟΐ  Λ Γϋ\  ΠΕΡΙ  ΖΩΧΤΩ\  ΜΝΙΙ.1ΙΕΙ&Χ. 


Κοϋχο  (ό),  1)  είδος  πτηνοΰ,  νυκτικόραξ,  κου- 
κουβάγια" πλθ.  Οί  χουχάντ^  και  ο/  χονχ]. 
2)  μία  τών  δέκα  υποδιαιρέσεων  της  παι- 
διας  Λίησα,  δ  ί'δε. 

(Όφις). 

Κουκουβάκα  (ή),  είδος  παιδιάς  τών  άρρένων 
και  το  έν  αύτη  σφαιρικόν  πετράδιον  (Τραπζ. 
Λοχοντσ'). 

("Οφις)- 

Κονχον.ϊ]  (τό),  τά  στελέχη  του  αραβοσίτου 
μετά  τον  θερισμον  και  την  έκκοπην  τών  κε- 
φαλών (ρόκα)"  δε'νουσι  ταύτα  εις  δεμάτια 
(ϊοε  δέμα)"  άνά  πέντε  ή  έξ  τοιαύτα  δέματα 
στήνοντε.;  Ιν  τοις  άγροϊς  σχηματίζουσι  τα 
λεγόμενα  χονχον.Ιεα . 

("Οφις). 

Κουκούτσι}·  (τό),  το  παρά  Ζησινώταις  κου- 
σχουτσο,  όπερ  ΐδε. 

(Σαράχω). 

Κου.ΐάνζσ^  (τό),  πληθ.  Γα  κου.ίάνζσα,  οί  κό- 
προι του  προβάτου.  (Τραπζ.  πορπου.Ιάντς) . 

("Οφις). 

Κ^ονιιέσο·  (τό),  όρνιθών  το  παρά  Ζησινώταις 
χαδιΰερη  [παρ'  Ήσυχίω  κουμάσιον]. 

(Σαράχω). 

Κουμούσ'}  (τό),  5  καυλός  τών  κάστανων,  ό 
ακανθώδης. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κουιιπάχ.Ιαΰο  (τό),  είδος  χόρτου. 

("Οφις). 

Κουμπάρο  (ό),  και  θηλ.  ή  κουμπάρισσα'  1)  ό 
παράνυμφος,  όστις  μόνον  κατά  την  στέψιν 
λέγεται  παράνυφο,  κατόπιν  δε  κουμπάρος· 
2)  ό  άναδ;/0είς  (βαπτίσας)  παιδίον  τινός, 
λέγεται  τούτου  κουμπάρος,  του  δέ  παιδιού 
οε^άμενος.  Ή  κλητική  έν  "Οφει  κουμπάρε. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κουνϊ  (τό),  λίκνον,  κούνια. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κουντυΰρα  (ή),  κύριον  όνομα  άγελάδος  γεννη- 
θείσης  κατά  τον  μη  ν  α  χοΰντουρο ,  ό  ϊδε. 

("Οφις). 

ψουτζουράπ]  (τό),  είδος  άπιδέας,  και  ό  καρ- 
πός, όστις  ωριμάζει  κατά  τόν  μηνα  κοΰν- 
τουρο. 

("Οφις). 

Κονντουρο  (ό),  Φεβρουάριος  (μην).  Κοΰνζουρος 
χουροχαύζης,  Μάρτις  πασσα.Ιοχαύτης  (γνω- 
μικόν),  ό  Φεβρουάριος  καίει  τά  κουρία  (= 


άκομψα  μεγάλα  ξύλα)  ό  Μάρτιος  τους  πασ- 
σάλους. 

(Όφις). 

Κούπ.ή  (τό),  μεγάλη  λαβίς  λέβητος  η  αγγείου 
κτλ. 

("Οφις). 

Κούπ.Ιικας  (ό),  ϊλιγΕ,  λόξιγκας  (νόσος). 

("Οφις): 

Κονρϊ  (τό),  πάν  χονδρον  και  άκομψον  ξύλον. 

("Οφις  και  Τραπιζοΰς). 

Κουρίχα  (ή),  πωλάριον  ϊππου. 

(Σαράχω). 

Κουρκανζσε.1]  (τό),  1)  ώς  οΰσιαστικον  πάν 
σγουρόν,  ελικοειδές  πράγμα-  2)  ώς  έπίθετ. 
ούλος,  σγουρός,  ελικοειδής"  λέγεται  και 
κουρκαντσ  έΛι. 

(Όφις). 

Κουσκοντσ^  (τό),  ή  θηλειά  του  μαστού . 

(Όφις). 

Κούσκουζσο  (τό),  ό  καρπός  άκαρπων  δένδρων, 
δηλ.  ό  μη  γεύσιμος,  οίον  ό  της  ελάτης,  ο- 
ξέας,  δρυός  κτλ. 
7  .       ,  (Όφις). 

Κουσσύτ]  (τό),  είδος  χόρτου. 

(Όφις). 

Κουσζρα.ΙΜ^  (τό),  πλθ.  τά  κουστραΛ.Ιίόεα' 
αί  έκ  της  στέγης  ρέουσαι  σταγόνες,  πηγνύ- 
μεναι  τόν  χειμώνα,  σχηματίζουσι  ραβδοει- 
δεΐς  πάγους  ανηρτημένους  εφ*  εκάστης  ά- 
κρας κεραμίδος  της  στέγης  και  ονομαζόμε- 
νους κουστρα.Ι.Ιίόεα.  (Τρ.  κρυσζα.Ί.Ιίό]) . 

(Όφις). 

Κοντάΰ]  (τό),  1)  κυνάριον  2)  κατηγορηματι- 
κώς λέγεται  προς  παιδία  υβριστικώς  η  θω- 
πευτικώς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κουτ<ι6ίτσα  (ή),  ύποκορ.  του  κουΐάΰ^ .  (Τρ. 
κουταΰύπον). 

("Οφις). 

Κουτά2ΐ  (τό),  ραβδίον  μικρόν,  δι'  ου  ταράτ- 
τουσι  τά  ψηνόμενα  λάχανα.  (Τρ.  μέγα  κο- 
χλιάριον). 

(Ζησινώ). 

Κουτί  (τό),  πάν  πηλινον  η  καϊ  ξύλινον  μικρόν 
σκεύος,  ιδίως  τό  πηλινον,  έν  ω  ψήνουσι  τά 
φασούλια. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κουτίκα  (η),  ταϋτόν  τω  κουζαβίκα,  ο  ϊδε. 

("Οφις). 


144 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕ!  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Κουτίστρα  (ή),  σταφυλή,  γαργαρεών.  Λέγε- 
ται και  χονρζίσζρα. 

^Ζησινώ). 

Κοντίχτρα  (ή),  ταΰτόν  τω  κουτίστρα. 

(Ζησινώ). 

Κοντούη  (τό),  άφ'  ου  έξάγουσι  τρίβοντες  το 
άραβόσιτον  άπό  την  ρόκαν  (ο  ϊδε)]  μένει  το 
λεγόμενον  κουτούν]  (Τρ.  χουθούρ). 

("Οφις). 

Κουτσά  (ή),  είδος  μικροΰ,  σκληρού,  λευκού  και 
σπειροειδούς  εξογκώματος  έπί  των  χειρών 
μάλιστα,  δπερ  κόπτουσι  δια  μετάξης,  και 
νομίζεται  δτι  προέρχεται  έκ  της  μετρήσεως 
τών  αστέρων. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Κουψίτσα  (ή),  κοφίνιον  μικρόν  φέρον  άνωθεν 
λαβίδα.  (Τρ.  δαχτερόν). 

(Ζησινώ). 

Κουψόί,υΛο  (τό),  πάν  σαθρόν  έ'σωθεν  και  κου- 
φον  ξύλον. 

{"Οψα). 

Κογίν]  (τό),  κόφινος  μέγας,  έκ  θάμνων  (βερ- 
γών λεπτοκαρύων)  πλεκόμενος  άραιώς  λίαν, 
και  χρησιμεύων  εις  μετακόμισιν  φύλλων 
ξηρών  έκ  τών  δασών,  ίνα  στρώσωσι  τάς 
μάνδρας.  Έκ  τούτων  δέ  άναμιχθέντων  με- 
τά κόπρων  και  συναθροισθέντων  καλύπτουσι 
τους  άγρούς'  σκάπτοντες  δέ  άναμιγνύουσιν 
αΰτά  μετά  του  χώματος  προς  πίανσιν. 

Κοψκ'ία  (ή),  κύριον  δνομα χωρίου  του  'Όφεως. 

("Οφις). 

Κοχ.Ιίδ^  (τό),  κοχλίας,  σάλιαγκος.  Άξιοση- 
μείωτον  ότι  οί  έν  Όφει  χριστιανοί  άποστρέ- 
φονται  τους  κοιλίας,  ώς  οί  μωαμεθανοί, 
διότι  βεβαίως  υπερίσχυσε  τό  μωαμεθανικόν 
θρήσκευμα  μεταξύ  τών  ολίγων  χριστιανών. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κοχ.ΙιδοτσέπΛ'^  (τό),  τό  όστρακον  τοΰ  κοχλιού. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κοχράχα  (ή),  1)  κόραξ·  2)  μτφρ.  ώς  κατηγ. 
επί  κατάρας  προς  τάς  γυναίκας.  (Πρβλ.  κο- 
ρώνα). 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κρασί  (τό),  οίνος,  κρασίον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κρέας  (τό),  γεν.  του  κρεατί,  πλθ.  τά  κρέατα" 
κρέας. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κρεΰΰάτ}  (τό),  κλίνη,  κρεββάτι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Κρειιαστέρ^  (τό),  πάν,  άφ'  ού  κρέματαί  τις, 
κρεμάλα. 

("Οφις). 

Κρειιμύδ^  (τό),  κρόμμυον.  (Τραπζ.  κρομμύδ). 
Παναΐα  δέσποινα,  τά  χρεαμΰδεα  γτ  έσπεί" 
ρα,  οΰ.Ια  τσία  χ'αϊ  εύκαιρα,  ένα  ευρα  χ'αϊ 
έφαγα.  "Αδεται  ύπό  τών  παιδιών  χάριν 
διασκεδάσεως"  (ντο  =  τά  όποια,  τσία  = 
κοΰα>α). 

("Οφις). 

Κρεμμνδάπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

ΚρεμμυδογΛέπ^  (τό),  ό  φλοιός  τοΰ  κρομμύου. 
(Τραπζ.  κρομμυδόφυλλον). 

("Οφις). 

Κρεμμυδόσπορο  (τό),  ό  σπόρος  τών  κρομμύων. 
(Τραπζ.  κρομμυδόσπορον). 

(Όφις). 

Κρεμό  (ό),  κρημνός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚρεμούΛ]  (τό),  άλυσος  άνωθεν  της  εστίας, 
(άψ-ιμαρεΐο)  ανηρτημένη  και  φέρουσα  προς 
τό  κάτω  άκρον  σίδηρον  γωνιώδες  ή  άμφο- 
τέρωθεν  άγκιστροειδές,  άφ'  ού  κρεμώσι  τά 
μαγειρικά  σκεύη,  όταν  μαγειρεύωσι  {ναΛχό, 
χα.ΙχοποΰΛ])"  ή  στάμνος,  όταν  θά  βράσωσιν 
ύδωρ  [χαψέκα  κουκοΰμ^). 

(Όφις). 

Κρέπι  (τό),  είδος  άξίνης,  δι'ής  κλαδεύουσι  τά 
δένδρα,  κλαδευτήρι.'Όθεν  τό  ρήμα  κρεπίζω 
=  κόπτω  μέ  κρεπί.  (Τραπζ.  κροπίν). 

("Οφις). 

Κριβάρ]  (τό),  1)  κριθή-  2)  σπειρίς  τών  βλε- 
φάρων. (Τραπζ.  κριθαρίτσα). 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κριθαρόσπορο  (τό),  ή  φυλαττομένη  κριθή,  ινα 
σπαρθη. 

("Οφις). 

Κριθαροψάϊ  (τό),  άρτος  κρίθινος  (Πρβλ.  φαί). 

(Όφις). 

Κριθαρωνάρή  (τό),  τό  μέρος  τοΰ  άγροΰ,  έ'νθα 
σπείρουσι  κριθήν. 

("Οφις). 

Κρψα  (τό),  άμαρτία,  κρίμα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κρηνίτα  (ή),  κύριον  όνομα  χωρίου  τοΰ  Όφεως. 

("Οφις)· 

Κρονι  (τό),  κρουνός,  κοντάριον  έσκαμμένον 
κατά  μήκος  και  άναρτώμενον  άπό  τοΰ  ά- 
πογεισώματος τής  στέγης,  ϊνα  ρεύση  έκ  τών 


ΖΏΓΡΛΦΕΙΟΪ  ΛΓΩ\  ΙΙΕΡΙ  ΖίΙΝΤΩΧ  ΜΜΙΜΕΙίίλ. 


κεραμίδων  έν  αϋτώ  το  ύδωρ  της  βροχής 
και  βυν«χθτ5. 

("Οφις). 

Κρΰσ']  (τό),  γρόσιον,  νόν.ισμ,α  τουρκικόν.  (Τρ. 

("Οφις). 

ΑΓ^ΰο  (ό),  κρύον,  ψύχος.. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κν.Ιία  (τά),  πληθ.  μ.όνον.  Τά  έκ  του  λίκνου 
(κούνιας)  κρεμ.χμ.ενκ  όστρακοδέρμ.χτχ  μι- 
κρά, νομίσματα  κχί  άλλα  έν  όρμαΟω,  μεθ' 
ών  παίζει  τό  νήπιον. 

("Οφις). 

ΣΗΜ.  Τό  χ  δεν  προφέρεται  χ' . 
Κωβοτσίτα  (ή),  σαύρα.  (Τρ.  χο.Ιισ' άντρα) . 

("Οφις). 

Κω.Ιιντέρΐ.  (τό),  τό  άπηυθυσμ.ένον  έ'ντερον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Κώ.Ιο  (ό),  πρωκτός,  πλθ.  τχ  χώ.Ιιτα. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κ(ύ.Ιογον6(Ό·α  (ή),  ιερόν  όστοΰν  της  σπονδυ- 
λικής στήλης.  (Τρ.  χω.Ιοβ^άνα). 

("Οφις).    ·  · 


Κ(ύΛομίρ^  (τό),  γλουτός. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κύ&Λόπονο  (ό),  κωλότονος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Κω.Ιο.τορόέα  (ή),  μτφ.  απάτη  (κωμι/.ώς).  '/£- 
3Γ0Μί  εν  άτοκα  χω.ίοποριΙε'α=τον  ήπάτησεν. 

*  ("Οφις). 

Κω.Ιοποντσα  (ή),  1)  είδος  θαλασσίου  πτηνού ' 
2)  ώς  κατηγ.  ό  κοντόπαχος,  έν  δέ  Τραπ. 
ό  καταβεβρεγμένος. 

("Οφις). 

Κω.Ιοτρνπ']  (τό),  ή  όπη  του  πρωκτού. 

("Οφις). 

ΚωΛονράδί  (τό),  ό  κόκυς  του  ίεροΰ  οστού. 

("Οφις). 

Κ·ώι<1  (τό),  καλύβη  της  έξοχης,  χρησιμεύου- 
σα τοις  μακράν  θερίζ^υσιν  εις  διανυκτέρευ- 
σιν  η  και  είσαγωγήν  τών  χόρτων  χάριν 
προφυλάξεως·  έκτης  βροχής"  (ΐδε  και  στα./ί). 

■  ·.  '  ("Οφις). 

Κώπην  (ή) ,  κώπη  . 


ΛΓω/Γί  (.τό),  κώπη. 


(Σαράχω) 


(Ζησινώ  και  ΤραπεζοΟς). 


* 

Κ. 


Κ'αιρος  (ό),  καιρός,  κατάστασις  της  ατμο- 
σφαίρας. Ό  χ'αιρος  χα26ς  χ'αιρός,  Ηάϊτε 
Οζ.πάμ'  \σ"ένα  μερος'  (άσμα.  Τ.  χαιρός)  + 

("Οφις)·   >    ■  ' 
Κ'εραμίο*}  (τό),  κεραμ.ίδιον>  (Τρ.  χεραμίά^). 

(Ζησινώ) . 

Κ'εράσ]  (τρ),  κερασιά,  /,αί  κεράσιον.  (Τραπζ. 
χεράς). 

Κ'ερασάη  (τό),   είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

Κ'ερασινο  (ό),  Ιούνιος,  διότι  κατά  τον  μήνα 
τοϋτον  ώριμ.άζ.  τά  κεράσ.  (Τ.  ό  χερασινόν). 

•  (Όφις).    .  ; 

Κ'ερασόαηΛο  (τό),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός. 

.(Όφις). 

Κ'ερατυ  (τό),  κέρας,  κέρατον.  (Τρ.  χερατον). 

...  %<  /Όφις). 

Κ'ερεχ'ή  (ή),  '  1)  ή  Κυριακή  (ήμ.  έβδ.),  '  2) 
κύριον  ονομΛ  γυναικός.  (Τραπεζ.  Κερεχή). 

(Όφις). 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


Λ"ί^ί  (τό),  κηρίον.  (Τραπεζ.  χερίν). 

(Όφις). 

Κ'εψαΛαρέα  (ή),  Εύλον  τι  του  ίστοΰ  έν  τ^  υ- 
φαντική, περί  ό  στρέφονται  οί  μ.ίτοι,  και 
τό  όποιον  απέναντι  του  εργαστηρίου  (ό- 
που κάθηνται)  προσδεδεμενον   εις  τον  τοϊ- 

■   χον  τεντώνει  τους  μίτους.  (Τ.  χεψα.Ιαρεα). 

("Οφις). 

Κ'ίοσα  (ή),  κίσσα  (πτ.)  -ληθ.  τά  χ'ίσσαν.  και 
ή  χ'ισσάντΊ . 

 (Όφις)..  · 

ΚΊσσών^  (τό),  κισσός,  κισσάοι. 

(Όφις). 

ΚΊζάρί  (τό),  ό  λόφος  του  αλέκτορος  (τό  έρυ- 
θρόν  υπέρ  την  κεφαλήν  του).   (Τ.  χαάρ). 

("Οφις). 

Κ'οι.Ιάδ]  (τό),  κοιλάς. 

(Όφις). 

Κ'οιΜα  (ή),  γαστήρ,  κοιλία. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
19 


146 


Ο  ΕΝ  Κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΟΙΚΟΙ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


Κ Όίίοπέτσ^  (τό),  ή  κοιλία,  ό  στόμαχο;  σφα- 
γέντος  ζώου"  λέγεται  και  χατσάν^. 
.  <         ι  (Όφις). 

Λ  οίΜπονο  (ό),  κοιλόπονος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΚΌψεθεϊο  (ό),  άφηρ.  χοΰ  κοιμάσθαι.  (Τραπζ. 
ό  χοιμεθειος). 

("Οφις). 

Κ'^ονγάρουζα  (ή),  δν.  χωρίου  του  Όφεως. 

("Οφις). 

Κ'^οψά.Ι^  (τό),  και  χ'εφά^,  κεφαλή.  (Τρα- 
πεζ.  κηφάλ)·  [κυρ.  και  μετφρ.]. 

("Οφις). 

Κ'υδώ)·^  (τό),  κυδωνέα  και  κυδώνιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κ'ίχ.ΐί  (τό),·  1)  κρίκος  μικρός  σίδηρους  άπό 
του  θυροφύλλου  άναρτώμενος,  τον  όποιον 
κρατούντες  άνοίγουσιν  ή  κλείουσι  την  θύραν 
2)  κρίκος   εκ  βεργίων   πλεκόμενος,  και  τι* 


θέμενος  έτι  της  τραπέζης,  ί'να  μή·  επιτι- 
θεμένου του  φαγητού  μέ  τον  τήγανον  λε* 
ρωθτ)  ή  τράπεζα.  (Τραπεζ.  επί  της  πρώ- 
της σημασία:  χαραχώ). 

("Οφις). 

Κ  νΜχα  (ή),   παν   κυλινδρικόν    πράγμα  μι- 
κρόν ευκόλως  κυλιόιιενον. 

("Οφις). 

Λ  'ν.Ιιγτο    (τό),   είδος   παιδιάς   δια  σφαίρας 
παιζομένης. 

("Οφις). 

Κ'ΰμα  (τό),  κΰμα  (θαλάσσης.  Τρ.  ?/  βία,  τά 
βίας). 

("Οφις). 

Κ'νπαρέσσ^  (τό),  κυπάρισσος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Κ'νρ^  (ό),  πατήρ,  πληθυντ.  οί  χ'νρονόεας. — 
Τ'  έμόνα  ό  χ'ύρ2=ό  έμός  πατήρ. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 


Λάγγνρα  (ή),  είδος  παιδιάς.  Δοκόν  έπιθέτον- 
τες  έπί  λίθου  η  ξύλου  και  καθήμενοι  επί 
των  δύο  άκρων  ύψοΰνται  και  χαμηλώνουσιν 
άλληλοδιαδόχως.  "Ονομάζεται  λάγγυρα  και 
ή  δοκός  αύτη.  (Τρ.  τσουντσονδάνα). 

("Οφις). 

Λοζάπ}  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός,  ός- 
τις  εν  τη  χώρα  των  Λαζών  (περί  την  Τρα- 
πεζούντα οίκούντων)  πλεονάζει. 

("Οφις). 

Λάζου  (η),  όνομα  χωρίου  του  Όφεως. 

(Όφις). 

Α'ΐ-Ιίιγχ'  (τό),  ή  μεγάλη  του  αραβοσίτου  ρό- 
κα- (ί'δε  την  λέξιν). 

("Οφις). 

Λα.Ιάτσ^  (τό),  λάς,  1)  πέτρα  του  ποταμού  η 
της  θαλάσσης  ού  μικρά*  2)  τοιαύτη  τις  πέ- 
τρα σφαιρική,  δι'  ής  τρίβουσι  τό  άλας-  (έν 
Τραπ.  έπί  της  α'  σημ.). 

(Όφις). 

ΛαΛετηΐ]  (ό),  ό  πεμπόμενος  ί'να  προςκαλέση 
συγγενείς  και  φίλους  είς  γάμον. 

Λα.ίία  (ή),  λαλιά,  φωνή. 

("Οφις  κα!  Τραπεζοΰς). 


ΛαμνΙ  (τό),  1)  μαχαίριον,  του  όποιου  τά  περί 
την  λαβίδα  ξύλα  ή  όστά  έπεσαν  2)  τό  κον- 
τάκι του  τουφεκίου-  3)  πλθ.  οί  χλωροί  και 
μικροί  φασήολοι.  (Τρ.  έπί.τής  α'  σηιχ.). 

(Όφις).' 

Λαμπάδα  (ή),  λαμπάς,  κηρίον  μέγα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λαναρά  (τό),  λανάρι,  τό  δι'  ού  λαναρίζουσι  τό 
κάνναβι  ή  τά  έ'ρια. 

("Οφις). 

Λαταροτσάγ]  (τό),  πλθ.  τά  Μιναροτσάφεα,  οί 

σίδηροι  οδόντες  του  λανχρίου. 

,    ";·    ..V  .  ("Οφ-ς). 
Λ'ίζΙ  (τό),  είδος  χόρτου. 

(Όφις). 

Λάπαζο  (τό),  λάπαθος  (χ.). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λαίίονράόϊ  (τό),  είδος  χόοτου. 

(Όφις).  I 

Λααταηάρ  (τό),  ταύτόν  τω  τσουρού.1],  ο  Ί'δε. 

(Όφις). 

Λαύρα  (ή),  φλός,  λαύρα.  (Τρ.  βρού.Ια). 

(Όφίς). 

Λ((ψο6ύοχ'ϊ  (τό),  είδος  χόρτου. 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙΟΖ  \Ι  ίί\  ΙΙΓΓΙ  /ίί\Τί»\  ΛΙ \ II II I  I \ . 


147 


Αάνανο  (τό),  λάχανον  (πλθ.  τά  Λάγανα)  και 
το  ές  αυτών  φαγητόν.  . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λαγινόσπορο  (τό),  ό  σπόρος  τοϋ  λάχανου. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

ΛανμΙ  (τό),  το  ξύλινον  σκεύος  η  οποιονδήπο- 
τε άλλο  μέρο:,  ενθα  τρώγει  ό  κύων. 

(Όφις). 

Αάχτα  (ή),  λάκτιιμα.  » 
Λεάχα  (ή),   /.νΧΑε'χα,  όνομα  χωρίου  του  Ό- 
ψεως. 

("Οφις). 

Λι(γ)ί>-  (τό),  λεκάνη,  έν  ή  πλύνουσι  τούς 
πόδας. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Λεώάδ]  (τό),   πρασινάδα,  χλόη,  κυρίως  ή  έν 
λεπτοκαρυώνι. 

("Οφις). 

Λείιιύανο  (τό),  ό  νεκοός,  λείψανον. 

("Οφις). 

Λεμόνι  (τό),  λεμονέα  και  λεμόνιον. 

^"Οφις  και  Τραπεζους). 

Αενό  (τό),  σκάφη  ίκ  δύο  κορμών  δένδρου,  πλη- 
σίον άλληλων  ηομοσαένων,  έν  η  πατοΰσι 
τά  σταφύλια"  ληνός. 

(Ζησινώ). 

Λεγτυχάρ^  (τό),  λεπτοκάρυον  (ό  καρπός  μόνον, 
διότι  ή  λεπτοκαρέα  λέγεται  θαμνί.  Έν 
Τραπζ.  ό  καρπός). 

(Όφις). 

Αεψτοχαράπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

Λεψτοχαρίτσα  (ή),  είόος  χόρτου. 

("Οφις). 

Λεψτοχαροτσε.τ.^  (τό),  ό  φλοιός  του  λεπτοκα- 
ρύου . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Αεγτοχαρ(χνά(>2  (τό),   λεπτοκαρυών.  (Τραπζ. 
λεφτοκαρών). 

("Οφις). 

Λεαχοπύταμο  (τό),  παραποτάμιόν  τι  του  πο- 
ταμού Όφεως  δια  Ζησινώ  ρ&ον  (τρόπον  τινά 
Ϋ-,λ'.ακοπότζίΑον). 

('Όφις). 

Λεάντσ]  (τό),  το  οστοΰν  της  κνηι/.ης. 

('Όφις).  # 

Λίβα  (ή),  νέφος,  πλ8.  τά  λίβεα  (Τραπζ.  τά 
λίβα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Λι6όρ]  (τό),  έλλέβορος  (χ).  Τραπζ.  λεβόρ. 

(-Οφις). 


Λιΰοχάσ^  (τό),  συννεφόκαμμα,  ή  Οερμη  ατμό- 
σφαιρα έν  συννεφώδει  οΰρανώ.  Λέγεται  και 
Μχα  και  μουντούζα.  [Έκ  του  και 
| "V/,  όπερ  είναι  ρίζα  του  ρήματος  γασ'ΐύ<ύ, 
φλέγω,  πλύνω  με  ζέον  ΰδο>ρ]. 

•('Όφις).  . 

Αίγόα  (ή),  1)  ή  κατακαΟίζουσα  λάσπη  τοϋ  ύ- 
δατος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
2)  Ή  έπί,  η  έντός,   η  εις  τά  πλάγια 
των  λιμναζόντων  υδάτων  φερομένη  νοσηρά 
πρασινάδα. 

('Όφις). 

Αιγχέρ^  (τό),  χαλκούν  μέγα  πινάκιον  διά  φα- 
γητόν. 

('Όφις). 

Αιέριν  (τό),  τό  παρά  Ζησινώταις  φραγάδΐ1  ό 
ϊδε. 

(Σαράχω). 

ΑιΜ  (τό),  τό  άνδρικόν  μόριον  (κυρίως  επί 
παιδιών). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Αψά,Π  (τό),  λιμήν,  όρμος. 

('Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Αψο  (ό),  πείνα.  (Έν  Όφει  ουδέποτε  λέγεται 
.πείνα).  Απέθανα  άσσο  .^///ο'=ψόφησα  άπό 
την  πείνα. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Αινάπ]  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

('Όφις). 

Αινοβράχ^  (τό),  έσώβρακον  τών  άνδρών  εξ  ά- 
μερικανικοΰ. 

('Όφις). 

Αίντσα  (τά),  πλθ.  τά  πέντε  πετράδια  και  ή 
δι' αυτών  παιδιά  ^τών  θηλέων.  Ή  παιδιά 
αύτη  διαιρείται  εις  δέκα  μέρη,  φέροντα  ιδι- 
αίτερα όνόαατα.  (Τραπζ.  Αίντσα). 

'    ("Οφις)·  , 

Λιονρτσ]  (τό),  πάν  δένδρον.  τό  όποιον  έκλαδεύ- 
θη  η  έξηράνΟη. 

("Οφις)· 

Λιτροπι  (του),  ή  εορτή  του  άγ.  Ιωάννου  κατά 
την  24  Ιουνίου,  ότε  άρχίζουσιτά  θαλάσσια 
λουτρά"  [ό  κοινός  λαός,  όστις  προφέρει  την 
λέξιν  ταύτην,  την  παράγει  έκ  του  λούεσΟαι, 
έν  ω  είναι  έκ  του  ηλιοτρόπιον,  διότι  σχε- 
δόν άπό  τότε  άρχίζουσιν  αί  ήμέραι  νά  σμι- 
κρύνωνται,  τρεπομένου  τού  Ήλιου  προς  τον 
Ίσημερινόν].  Σημ.  Τά  πλείστα  τών  έορ- 
τάς  δηλούντων  ονομάτων  εκφέρονται  κατά 


148 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


γενικήν,  υπονοούμενης  της  λέξεως  "Εξβργος. 
"Ομοίως  και  πολλά  χωρίων  ονόματα,,  εις 
τα  όποια  ύπονοίΐτχι  ή  λέΕις  χωρίον.  (Τρπζ. 

&  άε.Ιουτρουπί). 

("Οφις). 

/1 (τό),  δίκελλα  (Τραπζ.  Μχτρε). 

("Οφις). 

Λί^-Γοΐα  (ή),  είδος  χόρτου: 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λο'^-ο  (ό),  βόθρος  εντός  των  ποταμών  κυρίως 
έν  Τααπεξουντι  ό  έν  τή  θαλάσση. 

("Οφις). 

Λόγος  (ό),  λόγος.  '£?  .Ιύγος  ανοικτό  Λόγο, 
φρ.  =  ό  λόγος  ανοίγει  τον  λόγον. 

("Οφις). 

Λυγο)ΐ))ς  (ό),  ό  πίμπόμενος  έκ  τοΰ  βέρους  του 
μελλονύμφου  προς  τό  της  μελλονύμφου, 
ίνα  ειδοποίηση,-  ότι  την  άκόλουθον  ήμέραν 
θέλουσιν  έλθει  προς  παραλαβην  της'  νύμφης, 
όταν  βεβαίως  οί  μελλόνυμφοι  είναι  έξ  άπο- 
μεμακρυσιχένων  χωοίων. 

"  ("Οφις). 

Λοιμικ'η  (ή),  λοιμική,  νόσος  τις,  πολλά  παι- 
δία και  νήπια  άφανίζουσα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λονάριν  (τό),  τό  παρά  Ζησινώταις  .Ιανάρ, 
όϊδε. 

(Σαρά^ω). 

Λούγχα  (ή),  ταύτόν  τω  παρα  Ζησινώταις  λαύ- 
ρα, ό  ϊδε. 

(Σαρά/ω) . 

ΛονχάπΓ  (τό),  εκάστη  των  δύο  σανίδων,  δι' 
ων  άλωνίζουσιν  (παρά  Κρωμναίοις  τυυχάν). 

(Σαράχω). 

Λον.Ιονχα  (ή),   ταύτόν  τώ  χ'ϋΜΜχα ,  ο  ϊδε. 

("Οφις). 

Λου.Ιούτσ^  (τό),  χονδρόν  ξύλον  άπελέκητον  και 
άκομψον.  (Έν  Τραπζ.  είναι  έπίΟ.  ===κατα^ 
βίβρεγμένο:). 

("Οφις). 

Λον{ΐι  (τό),  ίγδίον  μέγα  λίθινον,  έν  ω  κοπα- 
νίζουσι  σϊτον  η  χωρίζουσι  τους  κόκκους  του 
αραβοσίτου  από  της  ρόχας. 

("Οφις). 


Λυνττά  (ή),  κορμός  δένδρου  έ  σκαμμένος  και 
κείμενος  ΰπό  βρύσιν,  ίνα  πληρωθη  ύδατος, 
άφ'ού  πίνουσι  τα  ζώα'  πλθ.  τά  .Ιουπάδεας. 

(Ζησινώ). 

Λό^τι  (ή),  συννεφόκαμμα,  ϊδε  Αιΰογάο^. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λοχουσα  (ή),  λεχώ,  λεχούσα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λοχ^αίην  (τό),  ταύτόν  τφ  Λυ^πίρ^ ,  ό  ϊδε. 

(Σαράχω). 

Λΰνο  (ό),  >ύκος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Λοχοθέςή  (τό),  είδος  φόρτου. 

("Οφις). 

Λνχογαντσοΰ  (ή),  τό  από  9 — 21  Μαρτίου 
χρονικόν  διάστημα,  ότε  πιστεύεται  ότι  πρέ- 
πει νά  είναι  ό  οϋοανός  συννεφώδης,  θυελ- 
λώδης κτλ. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Λνχοχα(.Ιυ)ιιόνα  (ή),  ή  μήτηρ  της  μάμμης  ή 
τοΰ  πάππου. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Λοχοπάπο  (ό),  ό  πατήρ  της   μάμμης  ή  τοΰ 
πάππου,  προπάππος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς) . - 

Λοσάκττρ]  (τό),  σιδηροΰς  κρίκος  φέρων  ήλους 
διεστηκότας  και  τιθέμενος  περί  τον  λαιμόν 
τοΰ  κυνός  κατά  τό  κυνήγιον  τοΰτο  τον  προ- 
φυλάττει  από  τον  πνιγμόν  ΰπό  τών  θηρίων. 
Τό  σ'χύ.Ιο  άγχ'εάο  και  το  .Ινσάαπρ^  ε'τοψο 
τΐοϊσο  =  τον  σκύλον  άνάφερε  και  τον  κρί- 
κον  έτοίμασον  (παροιμ.='ς  τήν  φωνήν  και 
ό  γάιδαρος). 

.  ("Οφις). 

Λοχνάρ']  (τό),  λύχνος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Λοχναρίκα  (ή),  ΰποκορ.  τοΰ  Λυχνάρι  (Τρπζ. 
λυχναρόπον). 

ΑωρΙ  (τό),  πλθ.  τά  Λωρία.  Ταινίαι  έκ  κολο- 
κύνθης  έξαγόμεναι  και  ξηραινόμεναι,  κατό- 
πιν δε  μαγειρευόμεναι. 

("Οφις). 


ΖΔΓΡΑΨΕΙΟΣ  ΛΓΙίλ  ΠΕΡΙ  Ζίί\Τϋ\  ΗΜΜΙΙ  Ιίίλ 


149 


Μαγαρισι  (ή),  ή  κόπρος  τοΰ  άνθρωπου  έπί  τό 
εύφωνότερον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΜάγΚι  (ή),  σκλαβάκια  (παιδιά  των  άρρένων). 

("Οφις). 

Μαγχαφάς  (ό),  κεφάλων,  χονδροκέφαλος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Μάγο  (ό),  ό  μάγος,  ό  μαγεύων  τούς  άνθρώπους. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Μαγον.Ιίτρα  (ή),  προσκέφαλον  μικρόν  έκ  πτίλου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μάγον.Ιο  (τό),  παρειά. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μαερεία  (ή),  το  φαγητόν  (πάντοτε  μαερεία 
λέγεται).  Τρπζ.  ψαΐν. 

("Οφις). 

Μαζα.Ιάχ'ιν  (τό),  το  νέον  κάρυον  μετά  τοΰ  έ- 
ςοτάτου  πρασίνου  φλοιού. 

(Σαράχω) . 
Μάϊσσα  (ή),  μάγισσα  και  νηρηίς. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Μαχαρίνα  (ή),  μακαρίνα  (άνοίγοντες  ζύμην 
κόπτουσι  λεπτώς  και  ξηραίνοντες  ψήνουσιν)- 
είδος  φαγητού. 

(Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Μαχ'όχ']  (τό),  έργαλεϊον  υφαντικής,  κερκίς. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Μαχ'έ.υ^  (τό),  σκαπάνη,  ήτις  έχουσα  πλατύ 

στόμα  χρησιμεύει   εις  κατάκοψιν  των  βω- 

λάκων  τοΰ  άγροΰ. 

("Οφις).    ·  _  ' 

Μάχ' ιυ  (τό),  λαβίς  τοΰ  άροτρου,  όθεν  κρατεί 
ό  γεωργός  καϊ  διευθύνει  αυτό. 

{Σαράχω). 

Μά,Ιαμα  (τό),  χρυσός. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
ΜαΛΛάδραντο  (τό),   άτρακτος  δι'  έργασίαν  έ- 
ρίών. 

(Σαρά/ω). 

Μα.ΙΜ  (τό),  θρίξ,  μαλλίον,  έ'ριον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Μαμή  (η),  μαία,  μαιεύτρια.   7/  πο.Ι.Ι\\  ?)  μα- 
μίδεας  τό  μωρό  φοηξ/χίζουνε  =  αί  πολλαϊ 
μαΐαι  τό  βρέφος  πνίγουσι  (παροιμία). 

("Οφις  Χρ.  και  ΤραπεζοΟς). 


Μάμμη  (ή),  ή  μάμμη,  ή  άλλαχοΰ  χαΛομάνα· 
ή  λέξις  μόνον  έν 

(Σαράχω), 

Μανάρα  (ή),  1)  άξίνη  έχουσα  πρόμηκες  τό  μέ- 
ρος τοΰ  σιδήρου,  καΟ'ό  εφαρμόζεται  επί 
της  ξύλινης  λαβίδος-  2)  ή  ύπερηλικιωθεΐσα 
παρθένος,  παλαΐοκόριτσο-  λέγεται  και  συ- 
χοχούρϊ  και  πα.Ιαιοχονρ]  και  τορτομάννα. 
("Ισως  πρέπει  νά  γραφή  μαντάρα  έκ  τοΰ 
μάννα). 

("Οφις). 

Μανασζήρ]  (τό),  μονή,  μοναστήριον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Μαναχότε  (ή),  μοναξιά  (Τραπζ.  μοναχ'ία). 

(Όφις). 

Μανέα  (ή),  ή  υπό  τοΰ  καπνοΰ  ύπερ  την  έ- 
στίαν  και  εντός  της  καπνοδόχης  σχηματι- 
ζομένη  ρ.έλαινα  ύλη. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Μανίχ'ΐ  (τό),  χειρίς,  μανίκι. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς)·. 

Μάννα  (ή),  1)  μήτηρ  ή  κλητ.  κχτ' άποκοπήν 
μα.  (Ούτω  κράζεται  υπό  των  μικρών  παι- 
διών,  δχι  δέ  και  έν  Τραπεζοΰντι. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
2)  Μία  των  δέκα  υποδιαιρέσεων  τηςπαι- 
διάς  .Ιίντσα  (ο"  'ίδε),  ή  τελευταία. 

(•Όφις). 

Μανονσ'άχρ  (τό),  υάκινθος,  μανουσάκι  (άνθος). 

(Όφις). 

Μαντά.ί]  (τό),  σύρτης  ξύλινος,  δι'  ου  κλειδώ- 
νουσι  την  θύραν. 

("Οφις). 

Μαντάρα  (τό),  1)  είδος  πληγής,  εξόγκωμα  μέ- 
λαν  τοΰ  δέρματος-  2)^μέλαν  έκφυμα  των  ά- 
ραβοσιτίνων  στελεχών,  τό  όποιον  άδυνατίζΐΐ 
τό  στέλεχος  εις  ό  έκφύεται,  ώστε  δεν  πα- 
ράγει καρπόν  (ή  λέξις  συγγενής  μέ  τήν  λ. 
μανέα,  μανίζω). 

("Οφις). 

Μαντάρα  (ή),  τό  οσχεον  τών  αιδοίων.  Άσί- 
Χίχο  χατάρα,  'ς  υοΰ  σχν.Ιι  'ς  ση  μαντάρα" 
φρσ.  λέγεται  προς  τον  καταρώμενον. 

("Οφις). 

Ματρϊν  (τό),  μάνδρα. 

(Σαρά/ω). 


150  Ο  Είν  κ/ΠΟΛΕΙ  .ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Μαννρόπον  (τό),  ύποκορ.  του  μαντρίν. 

(Σαρά/ω) . 

Μακνν.^  (τό),  1)  το  χειρόμακτρον,  πετσέτα- 
2)  τσίτι,  το  όποιον  δένουσιν  έμπροσθεν,  έμ- 
προσθοδέσμη,  άντί  τής  λεγομένης  κοχνένσα. 
(Έν  Τραπζ.  το  ρινόμακτρον). 

(·Όφ-.ς). 

ΜαζιΛάρφ  (τό),  προσκεφάλαιον. 

(Ζησινώ  και  Τραπεζοΰς). 
Μαργατά(ή  (τό),   είδος  σταφυλής.  (Έν  Τρα- 

πεζοΰντι   είδος  πολυτίμου  λίθου  εντός  των 

μυτίλων). 

_  ("Οφΐς). 

Μαρκάι'%  (τό),  ή  ζύμη  του  όξυγάλακτος,  δηλ. 
τό  ολίγον  όξύγαλα,  όπερ  άνακατώνουσι  με- 
τά  του  βρασθέντος  γάλακτος,  ίνα  γείνη  και 
τοΰτο  όξύγαλα.   (Τραπζ.  μακάρτ). 

("Οφις). 

Μαρκατερό  (τό),  τό  σκεύος,  έν  ω  κατασκευά- 
ζουσι  τό  όξύγαλα. 

(Ζησινώ) . 

Μαρκανοκοϋτιν  (τό),  ταϋτόν  τω  μαρκατερό. 

(Σαρά/ω). 

Μαρον.1%  (τό),  θρίδαΕ,'  μαρούλι. 

("Οφις). 

Μάρνις  (ό),  Μάρτιος.  Κονννουρος  κονροκαννης 
Μάρτιε  πασσα.Ιοκαΰτηί,'  (ϊδε  κούντουρο). 

("Οφις)· 

Μασσΰρί  (τό),  μικρός  κάλαθος,  περί  όν  τυλίσ- 
σουσι  νήμα.  Βάλλουσι  δ'  αυτό  εντός  της 
κερκίδος  και  ΰφαίνουσιν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μασονράδραγνο  (τό),  ή  άτρακτος  του  τροχού, 
εις  ·ην  περώσι  τα  μασούρια  και  τυλίσσουσιν 

«  επ  αυτών  έκ  της  ανέμης  το  νημα.  (Πρβλ. 
καλαμάδραχτο). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Μάσσαρο  (τό),  είδος  θάμνου. 

("Οφις). 

Μασσηνε'ρ]  (τό),  γομφίος  όδούς,  μασητήρ. 
(Τραπζ.  μασσωτέρ). 

("Οφις). 

Μαστάρι  (τό),  μαστός  των  ζώων^(κυρίως  α- 
γελάδων)· επί  ανθρώπων  βλέπε  βυζί. 

("Οφις). 

Μαστη  (ή),  ή  κύων,  σκύλλα.  Μετφρ.  ώς  κα- 
τηγορ.  προσφωνείται  πρός  τάς  γυναίκας  υ- 
βριστικώς ή  πρός  τά  κοράσια  και  Οωπευτι- 
κώς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Μαστικά  (ή),  ρ.αστί^η. 

("Οφις  καϊ  Τραπεζοΰς). 

Μ<'α]  (τό),  οφθαλμός  (Τραπζ.  όμμάτ.  Σχρ. 
ομμάτιν) . 

(Ζησινώ). 

Μεναπ.Ιεασίος  (ό),  νόσος  μεταδοτική-  (Ικ  του 
ρήματος  μεναπ.Ιεάνω  =  άφίνω  τι  και  τό 
πιάνω  εκ  νέου  καλλίτερα). 

("Οφις). 

Μάνικα  (ή),  είδος  παιδιάς  τών  αρρένων  παι- 
ζομένης  μέ  δύο  ράβδους,  τήν  μίαν  μεγάλην 
την  άλλην  μικράν.  (Τραπ.  τσελτίκα).  Ή 
μάνικα  μάτεα  'γΰά.ί.^,  λογοπαίγνιον  λεγό- 
μενον  πρός  τό  παιδίον  τό  πρότειναν  νά  παί- 
ζωσι  μάτικα. 

ΓΟφις).  ■ 

Μανονσάνσ'^  (τό),  βλεφαρίς  (Γραπζ.  Μανο- 
νάνσ'  και  μανοτσ 'άνσ'). 

(Ζησινώ) . 

Μανόφυ.Ι.Ιο  (τό),  βλέφαρον. 

(Ζησινώ) . 

Μανσουνά.1]  (τό),  είδος  χόρτου  ομοιάζοντος 
τήν  φτέρην. 

("Οφις)· 

Μανράή  (τό),  όνομα  χωρίου  του  Όφεως. 

("Οφις). 

Μανράπβ  (τό).  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

Μανροκ'έρα,σο  (τό),  είδος  κερασιάς  και  τό'  κε- 
ράσιον  (μέλαν). 

("Οφις  και  Τραπ&ζοΰς). 

Μαυροιιμάτβ  (τό),  ό-  φάσηλος. 

(Ζησινώ). 

Μανρόζυ.Ιο  (τό),  είδος  θάμνου. 

("Οφις). 

Μανροττο.Ιίνικο  (τό),  είδος  σταφυλής  (ώς  έπίθ. 
υπονοεί  σταφύ^). 

("Οφις). 

Μαυρον.Ια  (ή),  όνομα  αγελάδας . 

("Οφις). 

Μαχ.'αίρβ  (τό),  μάχαιρα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μεγα.ϊες  (τό),  είδος  σταφυλής  με  χονδράς, 
στρογγύλας  και  κιτρινωπάς  ρώγας. 

("Οφις  καϊ  Τραπεζοΰς). 

Μεγα.Ιόμη.Ιο  (τό),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός. 

("Οφις). 

Μίγκ.Ια  (ή),  κωμικώς  τό  άνδρικόν  αίδοϊον. 

(-"Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Ζ2ΓΡΛΦΕΙ0Σ  ΛΓΩ\  II Κ  ΓΙ  ΖΩ\Τβ\τ  ΗΜΙΗΙ  Ιί>\ 


151 


Μειζατερο  (ό),  πλθ.  οί  μειζοτέρ].  Οί  γέροντες, 
οί  προύχοντες. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μέ.Ι]  (τό),  μέλι,  πλθ.  τά  μέ.Ιιτα. 

("Οφις   και  Τραπεζοΰς). 

Με.Ιεσσίΰ]  (τό),  μέλισσα. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζοΰς). 

Με.Ιεσσίδογονρνιν  (τό),  ή  κυψέλη  των  με- 
λισσών . 

(Σαράχω). 

Με.Ιηώ  (ή),  ονοιχα  χωρίου  του  "Ορεως. 

("Οφις). 

Με-Ι/τά.-τ]  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός, 
όστις  είναι  γλυκύς  ως  αέλι. 

Μί^ί  (τό),  μηρός,  γλουτός. 

Γ0φ«ς). 

'  Μερτιχο  (τό),  1)  μερίδιον  2)  μερίδιον  κληρο- 
νομιάς πατρικής"  άλλ' έπ' αϋτης  της  ση- 
μασίας λέγεται  συνήθως  τουρκιστί  μοιρεάς. 

("Οφις). 

Μέσα  (τά),  όσφύς. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μεσάνυχτος  (ό),  μεσονύκτιον.  (Τρπζ.  πλθ.  τα 
μεσάνυχτα). 

("Οφις). 

Μετάζ  (τό),  1)  μέταξα-  2)  ταϋτον  τω  τσου- 
ηαδοαάΛΑ\. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μετρούγα  (ή),  μητρυιά,  -πλθ.   τά  μετρονγας. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μη.ίά.Ύ]  (τό),  είδος  δένδρου  και  ό  καρπός.  ' 

("Οφις).  · 

Μη.Ιο  (τό),  1)  μήλον  και  μηλέα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

2)  Έπιγονατίς,  μύλη. 

(  Σαράχω». 

Μήνας  (ό),  μήν.  "Ενα  μήνα  '.γένζοτε  απέ  ζ' 
ερθε  =  εις  μήν  έ'γεινεν,  άροΰ  ήλθεν  πληθ. 
τά  μήνας. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΜηγάΛΛαγμα  (τό),  άλλαγή  μηνός,  ενηκαίνέα. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Μηνεάηχα  (τά),  τά  έμμηνα  των  γυναικών 

[πλθ.  μόνον]. 

•  ("Οφις). 
ΑΡηνοστασόα  (ή)',  πρωτομηνίά,  αί  πρώται  ήμέ- 

(&ι  του  μηνός. 
Μιχροχ'σί.1/}  (τό),  ύπογάστριον.  *Ε  μάννα  μου 


χ  αι  χ  όρη  ρον,  πονεΐ  το  μικροχ'σί.Ιι  μου. 
ΓΛσμα). 

("Οφις). 

Μισ'οπίναχο  (τό),  μισόπινάκιον,  τσακισμένον 
πινάκιον.  Δύο  μισ'οπίναχα  χρατοϋνε  'χ  σι\ν 
χίσ'ί=γωνΐά.  (Λϊνιγμα,  τά  ώτα). 

("Οφις). 

Μιτάρ]  (τό),  πλθ.  τα.  μπάρα.  Μιτάρια  του  υ- 
φαντήριου. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Μνυα.Γο  (τό),  μυελός  τών  όστών.  (Τραπζ.  τ6 
ΧώΡ')· 

("Οφις). 

Μυόίτσα  (ή),  είδος  χόρτου.  » 

Μοζίχα  (ή),  άγελάς  μή  γεννήσασα  και  ολίγον 
δίδουσα  γάλα,  ήτις  όμως  κατά  παρελθόντα 
έ'τη  έγέννησεν. 

("Οφις). 

Μοζίν  (τό),  ή  μή  γεννήσασα  άκόμη  άγελάς. 

(Σαράχω). 

Μοιραστής  (ό),  ό  μοιράζων  τι.  Μοιραστής  χομ- 
πωτής-  (παροιι/..). 

("Οφις). 

Μοιρο.ίοΐστρα  (ή),  ή  επί  του  νεκρού  μοιρολο- 
γούσα γυνή. 

("Οφις). 

Μοίόχ'^  (τό),  μολόχα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Μοπ.ΙάτΊ  (τό),  ωμοπλάτη. 

("Οφις). 

ΜοτίΛατοτσόβ^  (τό),  τό  όστοΰν  της  ωμοπλά- 
της και  συνεκδχ.  ή  ρα/ική  άκανθα  ή  μετα- 
ξύ τών  ώμων. 

("Οφις). 

Μοργον.Ια  (ή),  όνομα  άγελάδος. 

("Οφις;. 

Μυυζούχ'ί  (τό),  ταϋτον  τω  γαΰάνα,  ο  ϊδε. 

("Οφις). 

Μονχόν^  (τό),  πυρά*  και  μοχόνϊ. 

(Ζησινώ). 

Μου.Ιάρ]  (τό),  ήμίονος. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Μουντονζα  (ή),  πνιγηρός  καύσων,  ταύτόν  τω 
Λόγα,  ο  ϊδε. 

(Όφις). 

Μουρνοντ]  (τό),  πήλινον  πινάκιον. 

("Οφις). 

Μουσχάρ]  (τό),  μοσχάριον. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 


152  Ο  ΕΝ  Κ/ ΠΟΛΕ  I  ΕΛ  Λ  ΤΙ  Μ  Κ  Ο  Σ 

Μοισχαρίκα  (ή),  ύποκ.  του  μουσχάρ].  (Τρπζ. 
μουσκαρόπον). 

('Όφις). 

Μόναχο  (τό),  μόσχος,  είδος  νόρτου  του  οποίου 
αί  ρίζαι  ξηρανθεΐσαι  εϋωδιάζουσιν  μονσχον 
έμπρό  σ  ,  φρσ.  την  οποίαν  "λέγει  ό  μέλλων 
να  άναφέρη  δυσώδές  τι  πράγμα=μέ  συμ- 
πάθειο). 

("Όφις). 

ΜονστρΙ  (τό), '  εξόγκωμα  οιονδήποτε*  [ή  λέξις 
συγγενής  τω  μοϋστα  =  γρόνθος  και  τω 
παρά  Τραπεζουντίοις  μονστρόι  ω  =  κατε- 
βάζω τα  μούτρα]. 

("Οφις)· 

ΜονσΊ  (τό),  ό  πους  κυρίως  τών  ζώων,  σπα- 
νίως δέ  τών  ανθρώπων. 

("Οφις). 

Μονσ ' μονΛα  (ή),  μεσπιλέα,  και  ό  καρπός. 
(Τρπζ.  μούσμουλον). 

(Όφις). 

Μούτσο  (ό),  ό  γάτος  (κωμικώς). 

("Οφις). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Μουχτερό  (ό),  ό  χ-οϊρος,    πλθ.   τα  μονντερά. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Μονντεροπον.^  (τό),  1)  χοιρίδιον·,  γουρου- 
νάκι" 2)  θωπευτική  η  υβριστική  προσφώνη- 
σις  πρός  πχϊδας. 

(Όφις). 

Μϋα  (ή),  μυϊα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Μύξα  (ή),  μύξα.  »  » 

Μνρμ7}χα  (ή),  μύρμηξ.  (Τραπζ.  μερμήχα). 

('Όφις). 

ΜυρμηχοψώΙ^  (τό),  φωλεά  ρ,υραήκων  (Τρπζ. 

μερμηχοψώ.ΐ) . 

ΓΟφκ). 

ΜυΓί  (τό),  ρις,  μύτη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Μωρό  (τό),  μωρό  λε'γεται  και  το  βρέφος  και 
το  νήπιον  και  τ6  παιδίον  και  ό  παις.  (Έν 
Τραπεζ.  μόνον  το  νήπιον,  το  παιδίον  και 
το  βρέφος). 

('Όφίς). 


ΚΓ. 


Ν  αραιό)]  (ή),  νεράιδα,  σπαν.  λέγεται  μάϊσσα. 

('Όφις). 

Ναραντσάπ]  (τό),  είδος  άπιδέας  .και  ό·καρπός. 

('Όφις). 

Νάτιν  (τό),  ή  ξύλινη  λαβή  του  δρεπάνου  (χε- 
ρεντή) . 

(Σαράχω). 

Νεασμερείο  (τό),  το  έμπροσθεν  της  θύρας  τοΰ 
κατωγείου  μέρος,  έ'νθα  έπισωρεύουσι  τήν 
προςλίπανσιν  των  άγρών  υλην  (ί'δε  άχπίν). 
Περίεργον,  δτι  ενώ  λέγουσι  νεασμερείο  και 
νεατενω  καϊ  νεάζω,  δεν  λέγουσι  και  νεάσμα, 
ώς  άλλαχοΰ,  τήν  υλην  ταύτην  άλλα  άχπίν 
[νεάζω,  νεάσμα^  νεασμερείο]. 

('Όφις). 

Νεχρίφή  (τό),  πάν  ό,τι  δέν  άρέσκει  εις  τινα, 
και  επομένως  τό  θεωρεί  ώς  τίποτε,  ώς  άπω- 
λείας  δεόμενον.  Τ'  έμό  ν  μετρονγα  δμονε- 
χρίφ']  εχει  με.  [Νεκρίφιον,  έκ  τοΰ  νεκρός]. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Νεραί,ία  (ή),  αηδία  και  κατηγορηματικώς  αη- 


δής. Νιο  νεραζία  αθρωπος  εισαι=-τί  άηδής 
άνθρωπος  είσαι.  [Έκ  τοΰ  ρήματος  νερά- 
σκουμαι  =άηδιάζω]. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Νερό  (τό),  νερόν.  "Εϊ χιτι  κρύο  νερό,  ατό  χάμ- 
μ$  και  εγώ  τερώ  (άσμα)=  *Ω  κρύον  νερόν, 
αΰτό  (το  νερόν)  ρέει  και  εγώ  παρατηρώ. 
("Εϊ  κιτί,  λέξ.  τουρκ.  επιφώνημα  έπί  άνα- 
μνήσεως,  παρακλήσεως  κτλ.) 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Νεροΰράσα  (ή),  εύφλογία  ελαφρά.  (Τρπζ.  νε· 
ροΰράσ'α). 

('Όφις). 

Νεροχόπα.Ιο  (τό),  κόπανος  δι'  ύδατος  κινού- 
μενος και  κροτών  έν  καιρώ  νυκτός,  οΰτω  δέ 
προφυλάττει  τους  άγρούς  άποδιώκων  τά 
άγρια  ζώα,  άρκτους,  χοίρους  κτλ. 

(Σαράχω). 

Νεγρό  (τό),  πλθ.  τά  νεφρά,  οί  νεφροί.* 

(."Οφις  καϊ  Τραπεζοί}ς). 
Νηνώρνος  (ό),  ταύτον  τω  ηύώρα,  ο  Ί'δε.· 

(Σαράχω). 


ΖΪΜΊΜΦΚΙΟΙ  ΑΓ1ϋ\  ΙΙΕΙ»!  ΖΙΙΝΤΩΝ  ΜΜΠΙΙ  Ιίί\ 


158 


Νην  (*))»  γ*)· 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Νοσσάχα  (ή),  ή  μή  ώχζουσα  ακόμη  κόττα. 

Ν^ότος  (ό),  δρόσος  της  νυκτός,  ήτις  κατακά- 
θίται  έπί  των  χόρτων.  (Έν  Κρώμνη  λέγε- 
ται λ'ΟΓίκ). 

Γ0φ«). 

Νου.ΎΗάν  (τό),  ταΰτόν  τω  παρά  Ζησινώταις 
.Ιο  ν. ~τ  ά. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Ννψε  (ή),  νύμφη,  πλθ.  τά  τυφάδεα. 

("Οφις  καΐ  Τραπεζοΰς). 

Νυφίτσα  (ή),  νυφίτσα  (ζ). 

,       ,.        *  ("0'^!ς)· 
Νυ^τα  (ή),  νύξ. 

("Οφις). 

Νυχτερίδα  (ή),  νυκτερίς.  Τρ.  νυχΐοπούΜ  (τό). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ννχζοχόχραχας  (ό),  νυκτικόραΕ,  κουκουβάγια. 

("Οφις). 


Ξενειτεάρεα  (ή),  η  γυνή,  ης  ό  άνήρ  είναι  έν  τί) 
αλλοδαπή . 

("Όφις)· 

Ξε)·ε(τεάρης  (ό),  1)  ό  έν  τη  άλλοδαπη*  2)  ό  ά- 
ποδημήσας.  (Τραπζ.  επί  της  α'.  σημ. 
>·ίίΓ£«<:). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ξερα>  τε'ρ^  (τό),  ξύλινον  κτίσμα  έπί  τεσσάρων 
στηλών  έκτισμένον  και  πλησίον  της  οικίας, 
ένω  χύνουσι  τον  άραβόσιτον  (τάς  ρόκας)  ίνα 
ξηρανθν). 

("Οφις). 

Εεροψα'ία  (ή),  τό  νά  τρώ^η  τις  πάν  άλλο  πλην 
μαγειρευμένου  φαγητού,  οίον  άρτον,  έλαίας 
κτλ.  Άσ' ση  ζεροφα'ία  εχαστα.Ιάεψα  (ρίζα 
τουρκ. )=άπό  την  ξεροφαγίαν  ήσθένησα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ξιφι  (τό),  όδούς  κυρτός,  κυρίως  ό  του  χοίρου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ξονράφ]  (τ°)>  £υΡ°?>  ξυράφιον.  (Τρ.  ξ'υράω). 

("Οφις). 

.Ξινά)  (τό),  ξύλον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΞυΛοχάνναβο  (τό),  τό  καννάβι  τό  έξαγόμενον 
άπό  τά  κουβέλεα  (ϊδε  χουΰέ.Ι^),  τό  όπο;ον 
είναι  σκληρόν. 

(-Οφις). 


Ένάοχανχ'^  (τό),  μικρόν  πινάχιον  η  ποτηριον 
ξύλινον. 

(Όφ,ς). 

Έυ.Ιοχο.Ιόγχυθο  (τό),  κολοκύνθη  έχουσα  σκλη  - 
ρότατον  και  ^αχύν  ©λοιόν. 

("Οφις).  . 

Έορομάχ'ε.Ι.Ιο  (τό),  ξύλινη  σκαπάνη·  μόνον  έν 
τ9)  παροιμία:  γο*·  τεμιρτσή  τό  ζυ.Ιο}ΐά- 
χ'ε.Μο  έθάύατε  =  τον  σιδηρουργόν  μέ  την 
ξυλίνην  σκαπάνην  έθαψαν.  (=  Τοδ  Γσα;·- 
χάρη  τό  παιδί  άζυ.ττό,Ιυτο  περπατεΐ).  Τε- 
μιρτσής,  λέξις  τουρκική. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Έυ.Ιογάϊ  (τό),  ρίνη  μεγάλη  διά  ξύλα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Έωδράν]  (τό),  ή  προς  τά  έ'ξω  της  οικίας  έξα- 
κολούθησις  του  δρανίου  (ϊδε  δρανί)  δηλ.  τό 
υπό  τό  άπογείσωμα  μέρος,  τό  όποιον  ενόν 
διεσταυρωμένους  δοκούς  και  βέργας,  χρησι- 
μεύει εις  έπίθεσιν  διαφόρων  πραγμάτων. 

('Όφις). 

Έ'ωνρ}  (τό),   (παρά   Μωαμεθανοΐς  συνήθως)· 

1)  τό  έσώτατον  μέρος  της  οικίας,  τό  όποιον 
έ'χει  παράθυρα  προς  τά  έξω,  και  έκατέρω- 
θεν  δωμάτια  (παρά  Χριστιανοϊς  /αγίάτ^')· 

2)  ό  έξώστης  της  οικίας. 

(Σαρά/ίο) . 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


20 


154 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΜΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΙΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ο. 


Οίχοχ'υρά  (ή),  οικοδέσποινα  (Τραπζ.  οικοκυρά 
και  οίκοδέσπενα). 

Οικοκύρης  (ό),  1)  οικοδεσπότης  (Τρπζ.  οίχο- 
χνρτς)·  2)  οικονόμος  (έπίθετον). 

(Όφις). 

'Οχζώμπρκ:  (ό),  "Οκτώβριος.  (Έν  Τραπ.  τρί'- 

γομηνάς). 

("Οφις  χριστ.). 
"0*7  (τ'),  βέλος  τόξου  (Τρπ.  ο*),  πλθ.  ο^'?α. 

(Όφις). 

Όμμάττιν  (τ'),  οφθαλμός. 

(Σαρά/ω). 

Όμματοτσάτσ '(Υ  (τ'),  βλεφαρίς.  » 
Όμματοχόπιδον  (τ'),  βλέφαρον.  » 
'  ΟμπροστάΛεα  (τ').   τα  περί  το  στήθος  μέρη 
των  ενδυμάτων. 

("Οφις). 

Όμύδ]  (τ'),  μυτίλος,  μύδι.  (Τραπζ.  μύδ). 

(Όφις). 

' ΌμυδοτσέπΛ']  (τ'),  το  οστρακον  του  μυτίλου. 
(Τραπζ.  μνδοτσεπ.ϊ). 

Λ,  ("°φΐς)· 
"Ονεμα  (τ'),  όνομα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
"Οτερο  (τ'),  ονειρον.  »  » 

'^οΒ  (ή),  1)  νους-  ή  όνου  μ' έπηε  — -έζαλί- 
σθην  2)  ένθυμήθην  ή  ονου  μ  έπήε  'ςσ' 
όσπίτ]  =  ένθυμήθην  τον  οίκόν  μου. 

(Όφις). 

'Οτύχ]  (τ'),  όνυξ.  (Τραπζ.  τό  νύχ'). 

(Όφις). 

Ό&δί  (τ'),  δξος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Όζέα  (ή),  είδος  δένδρου,  όξεϊα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Όξειδερο  (τ'),  το  άγγεΐον  του  δξους. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζοΰς). 

'  Οζοχούσχουσο  (τ'),  ό  καρπδς  (το  κούσκουτσο) 
της  όξέας. 

(Όφις). 

'Οζωτη  (ή),  τόπος  κατάφυτος  άπδ  όξέας. 

(Όφις). 

Όργάη  (τ'),   χονδρόν  σχοινίον,  δι'  ου  άνα- 


βαίνουσιν  επί  των  οξειών  (όξέα)  καϊ  θέτου- 
σιν  έπ'  αϋτών  κυψέλας  μελισσών. 

(Όφις). 

Όρθια  (ή),  αλήθεια-  λέγεται  καϊ  τουρκιστί 

τογρον. 

,    ,  .  ,    ,  ("0<ρίξ)· 

Ορχεα  (ή),  οργυιά.  » 

ΣΗΜ.  Τό  χ  δέν  προφέρεται  χ',  διότι 
προήλθεν  εκ  τροπής  του  γ,  όπερ  ουδέποτε 
προφέρεται  χ',  όπου  όμως  υπάρχει  διπλούν 
γ,  τό  δεύτερον  καθά  ώς  χ  φύσει  προφερό- 
μενον,  λαμβάνει  την  προφοράν  του  χ,  οίον 
άγ'γείο. 

Όρμιν  (τ'),  ρύαξ,  μικρόν  παραποτάμιον  ολί- 
γον ή  ουδόλως  έχον  ύδωρ.  Έν  Ζησινώ  λέ- 
γεται τουρκιστί  γιρκάχ'  μόλον  τούτο  λέ- 
γουσι  τον  Γεώργ^  τ'  όρμί,  όνομα  ρυακίου  έν 
τω  δάσει  Άντσ'ιμάχο. 

(Σαράχω  και  Τραπεζοΰς). 

"Ορος  (τ'),  όρος  λέγουσι  τό  δάσος  μόνον  εν 

(Σαράχω). 

Όσπίή  (τ'),  οΐ*ία,  1)  άπασα-  2)  ιδίως  ονο- 
μάζεται όσπά]  τό  μεγαλείτερον  χώρισμα 
της  όλης  οικίας,  τό  έχον  έδαφος  εκ  χώμα- 
τος και  άνωθεν  μη  φέρον  -όροφην,  άλλα 
δοκούς  τινας  διεσταυρωμένας  και  έπ'  αυ- 
τών κονταρίδια  (τό  έπί  των  δοκών  τούτων 
μέρος  μέχρι  της  στέγης  λέγεται  δραΠ  και 
ή  έξακολούΟησις  αΰτοΰ  προς  τά  έξω  όζω- 
δράκ]).  Έν  τούτω  τω  ιδίως  λεγομένω  ό- 
σπίτ^'  υπάρχει  σχεδόν  έν  τω  μέσω  ή  εστία 
(άάψαρεω).  Τά  μέρη  δε  της  οικίας  είναι 
τά  έξης"  περί  τό  ιδίως  όσπίτ^'  υπάρχει  πε- 
ριεπφραγμένη  περιοχή  [χ'εραμπό.Ιεα),  έκ  δέ 
του  ιδίως  όσπίτ/  εισάγει  εις  τό  προθάλαμον 
(θαραχ'είο),  έκατέρωθεν  του  όποιου  ΰπάρ- 
χουσι  πάλιν  δωμάτια,  και  έκ  τούτου  είςτό 
ζ'ω&ρ],  έκατέρωθεν  του  όποιου  ΰπάρχουσι 
πάλιν  δωμάτια,  έν  τω  έτέρω  δέ  αυτών  ι- 
διαιτέρα εστία  έν  τώ  τοίνω'  έν  τω  δωμα- 
τίω  τούτω  μένουσι  τον  χειμώνα,  τό  δέ  ύ- 
πόλοιπον  έτος  έν  τω  ιδίως  όσπίτ^'.  Έκτος 
δέ  τούτου  τό  έπίλοιπον  μέρος  της  οικίας  εί- 
ναι διά  σανίδων  έστρωμένον,  κάτωθεν  δέ 
αΰτοΰ  ή  μάνδρα  {χατώγ^.  "Απασα  δέ  ή 
οικία,  έκτος  της  περιοχής  της  μάνδρας,  ή- 
τις είναι  περιεκτισμένη  διά  λίθων,  είναι  διά 


ΖΛΓΡΑΦΕΙΟΙ  \Γ!ί\  ΠΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  ΪΙΜΠΙΙ  Ιίί\ 


.... 


σανίδων  πχχέων  έκτισμένη.  Ύπάρχουσι 
και  οίκίαι  μή  έ'χουσχι  χ  'εραμπόλεα  η  τόσα 
δωμάτια,  όσα  περιεγράφησαν,  άλλα  το  ι- 
δίως όσπίτ^',  το  θαρακ'εϊο  κχί  το  Ε'ωύρ^'  εί- 
ναι έκ  των  ών  οΰκ  άνευ. 

(*0Ϋ.ς). 

0ΐ?£α  (η),  χουρμαδιά. 

("Οφ:ς  και  Τραπεζοΰς). 

Ο'ίηία  (ή),  παρυφή"    κυρίως  τά  πλάγια  άκρα 
υφάσματος,  τά  πυκνότερα  και  ισχυρότερα. 

(Ζησινώ  και  Τραπεζοΰς). 

Ούράδ^  (τ'),  1)  ουρά-  2)  έν  Σαράχω  τ'  ουρά- 
διν  =  ό  κόκκυ£  του  ίεοοΰ  οστού. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ούραδον  (ή),    ή  κακή  καϊ  διεστραμμένη  γυνή 
(ώς  κατήγορου  ι/.ενον). 

("Οφις). 

Ούρανίστρα  (ή),  1)  ουρανίσκος  (Σ.  χουτίστρα). 

(Ζησινώ  και  ΤραπεζοΟς). 

2)  Ή  σταφυλή,  ό  γαργαρεών. 

(Σαράχω). 

Ουρανό  (ό),  ουρανός. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Όφείδ]  (τ'),  δφις,  φεϊδι.     »  » 
Όψειδογ.Ιωσσίτσα  (ή),  είδος  χόρτου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


'  Οφειδοχ'ίντρ]  (τ'),  είδος  κάμπης  μεγάλης, 
ήτις,  ώς  λέγουσιν,  έ'χει  και  κε'ρατα. 

("Οφις). 

"Οφις  (ό),  ή  επαρχία  Όφις,  14  περίπου  ώρας 
άπδ  τής  πόλεως  Τραπεζούντος  απέχουσα 
και  ούσα  επαρχία  αυτής.  (Τραπζ.  :/\"Ογ). 

("Οφις). 

Όφίτες  (ό),  ό  κάτοικος  του  "Οφεως.  (Τραπζ. 
Όγ.Ιής). 

("Οφις). 

'  ΟψΙάντ'^  (τ') ,  1 )  σκευοθήκη,  πάτωμά  τι  έκ  σα- 
νίδων έντδς  του  ιδίως  όσπίτ^',  έν  ώ  θέτουσι 
διάφορα  ρ,αγειρικά  σκεύη.  (Τραπζ.  σ'κενο- 
τό.Ιαπον.  Σαρχ.  οψΐάνιν)-  2)  οποιονδήπο- 
τε τοιούτον  έκ  σανίδος  πάτωμα,  προς  έπί- 
θεσιν  διαφόρων  πραγμάτων.  (Τραπζ.  ράφ). 

(Όφις). 

'Ογρύό^  (τ'),  όφρύς.  (Σαράχω,  τ'  όγρύδιν). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

"Οχτο  (ό),  κρημνός  οποιοσδήποτε. 

(Ζησινώ  γρ.). 

"Ο^  (ή),  δψις,  πρόσωπον,  χροιά.  Έχ'ιζρίησε 
ή  6 'ψι       =  ή  δψις  του. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Π. 


ΠαγχεΛίχα  (ή),  κυοίστησις,  τακλάνι.  (Τραπζ. 
χαταχ.Ιάν). 

(Ζησινώ) . 

Πάγο  (ό),  παγετός,  τδ  ψύχος  τδ  πηγνύον  τά 
ύδατα  (Τραπζ.  χαγασίά). 

(Όφις). 

Παγονδ^  (τό),  πάγος,  τδ  πηχθέν  ύδωρ.  (Τραπζ. 
Λαγού  ρ). 

(Όφις). 

Παιδί  (τό),  τέκνον,  παιδίον.  Παιδί  ααίδεααα 
(Τραπζ.  παιδιν  παίδεψα·),  δηλ.  τδ  τέκνον 
παιδεύει  τους  γονείς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πα.Ιαιάσ'χ^  (τό),  τδ  πάλαι,  πρδ  πολλού  σνι- 
σΟέν  ξύλον,  σεσηπδς  ξύλον  (ώς  κατηγ.). 

(Όφις). 


Πα,Ιαιβράχ')  (τό),  τδ  παλαιδν  βρακί  (των  γυ- 
ναικών). 

(Όφις). 

Πα.Ιαιγέργανο  (τό),  παλαιδν  έπάπλωμα  (γερ- 
γάν,  λ.  τουρκ.). 

(Όφις). 

ΠαΛαιχάαισο  (τό),  παλαιδν  ύποκάμισον.  Τρπ. 
πα,Ιαιοχα μισόν . 

(Όφις). 

Πα,Ιαιοχονρ^  (τό),  1)  ρίζα  δένδρου  πρδ  πολλού 
κοπέντος'  2)  μετφρ.  ή  παληόγρηα  και  τδ 
παληοκόριτσο. 

(  (Όφις). 

Πα.Ιαιπόστα.Ιο  (τό),  1)  παλαιδν  παπούτσι  (πο- 
στάλ,  λ.  τουρκ.)-  2)  έν  Τραπ.  ή  δημοσία 
γυνή . 

("Οφις  καϊ  Τραπεζοΰς). 


156 


Ο  ΕΚ  ϋ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΉΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Πα  ΙαιπονρτοϋΛο  (τό),  το  παλκιον  ράκος  καί 
το  πάλαι  έμβαλωθεν  φόρεμα,  το  όποιον  ή- 
δη κατεξεσγίσΟη. 

("Οφις). 

ΠαΛαισ 'ά.Ιβ&ρο  (τό),  παλαιόν  βρακί  των  αν- 
δρών (σ'αλβάρ,  λ.  τουρκ.). 

(Όφις  και  Τρχπεζοΰς). 

ΠαΛαιτσεραπο  (τό),  παλαιόν  περιπόδιον,  τσο- 
ράπι  (λ.  τ.  Τραπζ.  Λαλαχόρταρό). 

(Όφις). 

ΠαΛαφόρ]  (τό),  παλαιόν  φόρεμα. 

(Οφις). 

Πα.ϊάμα  (ή),  και  ή  παλ^'άμα,  παλάμη  (Τρπζ. 
[ά]Λ£ϊ^α^'α). 

^  ("0<ρ«ς). 
Παάηχάρ$  (τό),  ήρως,  παληκάρι. 

("Οφις  ::αί  Τραπεζοΰς). 

ΠαΖηχαρότε  (ή),  άνδρίκ.  (Τρκπζ.  και  ?}  πα- 

Λήχαροού'νβα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
/^η^ί  (.ό),  πάσσχλίς  (Τραπζ.  ΛαασάΧ). 

("Οφις). 

Πακθερα  (ή),  1)  Ι'ντομον  έρυθρόν  δηλη'τηριω- 
δες,  όπερ,  ο  "αν  με. χ  των  φόρτων  φχ- 
νωσιν  αί  αγελάδες,  έςοιδχί'ει  Ον  γαστέρα 
των  και  ίαν  δε  προλάβκσι  να  νάς  θερχ- 
π:  .σωσιν,  ενίοτε  φονεύει  αύ  ;άς.  Εις  ./)ν  ύπο 
του  ζωυφίου  τούτου  οηλη'*/)ριασθεϊσαν  άγε- 
7.άδα  δίδουοκ  μέν  και  διάφορα  άλλα  φχρ- 
ϋχκα,  κάμνουσι  δέ  καί  τό  Ιξηξ'  γυνή  τις, 
ή  όποια  πρέπει  να  έφόνευσε  οιά  των  χειρών 
της  'έ:;  ζεύγη  πλέον  ενός.  δηλ.  15  ζωΰφια 
τοιαύτα,  πλύνει  τάς  χειράς  τ/)ς  εντός  ύδα- 
τος, τό  όποιον  ποτίζαυσιν  εις  αγελάδα, 
άδιάφορο"  άν  έφόνευσε  τά  ζωΰφια  προ  πολ- 
λών ετών  έπειτα  φωνάζει  εις  τό  οϋς  της 
αγελάδας:  ζού  !  !  !  κανθέρα  ε'γαες,  και  πι- 
στεύουσιν,  ότι  δια  του  τρόπου  τούτου  προ 
λαμβάνουσι  τον  θάνατον  του  ζώου'  2)  εί- 
δος χόρτου. 

("Οφις). 

Πανθϊ  (τό),  φάτνη,  έν  ή  τρώγουσιν  αί  άγε- 
λάδες. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παροϋρ}  (τό),  παν.'ηυρις,  (εις  μνήμην  άγιου). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πά)  ι]  (τό),  πλθ.  τά  πάντεα,  πανία  έπιμήκη, 
προσ  δεδ  εμένα  εις  τό  λίκνον,  δι'ών  περι- 
ίφίγνο'υσιν  έν  αϋτώ  το  νήπιον.  ί'να  μή  κατά 
τον  ΰ'/^ον  πίστ). 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 


ΠανωσπόντυΛο  (τό),  τό  εις  τό  άνω  μέρος  τ?5ς 
άτράκτου  τιθέμενον  δεύτερον  σφονδύλιον  μι- 
κρότερον,  ί'να  κλώθηται  εΰκολώτερον. 

(Σαράχω) . 

Πασύρα  (ή),  όνομα  άγελάδος.  (Έν  Τρχπεζ. 
λέγεται  ό  κάβουρας). 

(Σαράχω). 

Παπίτσα  (ή),  μικρόν  πήλινον  σκεύος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Πάππο  (ό),  πάππος. 

("Οφις). 

Παράδεισο  (ό),  παράδεισος.  » 

Παραδε.Ιγο  (ό),  ό  έξ  άλλου  πατρός  ή  έξ  άλλης 
μητρός  άδελφός  τίνος"  θηλυκ.  παραδελφή" 
πλθ.  αμφοτέρων  τών  γενών  τά  παραδέλφεα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παραθύρι  (τό),  παράθυρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παραθυρικά  (ή),  μικρόν  παράθυρον.  (Τραπζ. 

παραθυρόπον). 

("Οφις). 

Παρακαμη  (ή),  τό  περί  τήν  έστίαν  μέρος. 

("Οφις). 

Παρααάννα  (ή),  ή  έκ  περιποιήσεως  ώς  μήτηρ 
θεωρουμένη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παραμονή  (ή),  1)  παραμονή  εορτής"  2)  πλθ. 
τά  πκρχμόνεκ=χί  άπό  της  γεννήσεως  μέχρι 
βαπτίσεως  βρέφους  τινός  ήμέραι,  καθ'  άς 
οί  συγγενείς  της  λεχοΰς  τ/)ν  επισκέπτονται 
προσφέρουσαι  διάφορα  δώρα  τρόφιμα,  έν 
Τοαπ.  συνήθως  πογάτσ'α,  έν  δέ  τοις  χω- 
ρίοις  διάφορα  νόστιμα  φαγητά"  όθεν  ή  ευ- 
χή προς  γυναίκα"  '  Σσά  παραμόνεα  σ'  ά- 
γουρα. 

("Οφις  και  Τραπ&ζοΰς). 

Παρανομία  (ή),  1)  ή  μεγάλη  άμαρτία"  2)  ή 
πράξις  του  παρανόμου,  ό  ϊδε. 

(  Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Παράνομο  (ό),  ό  παρά  τους  έκκλησ.αστικους 
κανόνας  τετράκις  λαμβάνων  γυναίκα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παράνυφο  (ό),  παράνυμφος.  (Τραπζ.  κουμ- 
πάρος). 

("Οφις). 

ΠαραπαίΜ  (τό),  θετός  υιός. 

("Οφις  κοι  Τραπεζοΰς). 

Πα^απάνορρ&ψατα  (τά),  πλθ.  λέξις  υφαντι- 
κή. 'Ακροί^'ιονες,  μίτοι. 

("Οφις). 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  \  Γί»  λ  ΠΙ 

Παραπα>όσ 'χοινυ  (τό),  το  σχανίον  το  όποιον 
δένουσιν  είς  ΐΓ,ν  άκραν  "-£ν  μίτων,  όταν 
πλησιάζη  νά  τελειάση  ή  πλεξούδα  (τσάμ/'), 
ίνα  ύφάνωσι  μέ/ρι  τέλους  των  μίτων. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Παραστύμεχο  (τό),  ξύλον  καρφονόμενον  πλα- 
γίως είς  την  γην   και   έπϊ  του  λεγομένου 
σνομβχ]  (ο  Εδε),  όπως  οι/ιρίζη  αυτό. 

(*0?1ς). 

Παρασ'  χευη  (ή),  1)  παρασκευή  (ήμέρ.  έβδ . ) * 
2)  κύριον  όν.  γυναικός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Παράψτε  (ή),  είς  την  [λίαν  πλευράν  τετραγω- 
νικής σανίδος  καρφόνουσι  καθέτως  έπ'  αυ- 
τής στενόν  τεμκχιον  σανίδος,  τό  όποιον  φέ- 
ρει όπάς,  δι' ών  άνχρτώσι  τόνλύχνον.  (Τρπ. 
?}  Λυρ-αροστάτε). 

("Οφις). 

Παρδι  (τό),  θηρίον  τι,  λυκοπάνθηρ.  (Σαράχ. 
τό  .τα£>Λ:;=3ηλοο  αΐναγρος. 

(•Όφις). 

Παρονύς'ΐ  (τό),  πχρονυχίς.  (Τρπ.  παραρί^'). 

("Οφις). 

Παρχαροπού.Ι^  (τό),  είδος  μικρού  πτηνού,  ζών- 
τος έπϊ  των  παρχαρίων  (ΐδε  παρχάρηο). 

("Οφις). 

Παρχάρης  (ό),  πλθ.  τχπαρχάρα.  "Οροπέδια, 
έν  οϊς  κτίζουσι  καλύβας,  καθ'  εκαστον  δε 
θέρος  μεταβχίνουσιν  είς  αΰτάς  γυναίκες, 
προς  άςφέρουσιν  εκ  πάντων  των  γ ωρίων  τάς 
άγελάδχς,  τά  πρόβατα  και  τάς  αίγας  αυτών, 
ίνα  βόσκωσι  παχεϊαν  πόχν,  μη  ούσης  τοι- 
αύτης κατκ  τό  θέρος  είς  τά  διάφορα  χω- 
ρία, άλλως  τε  τότε  πλεονάζουσιν  αί  έν  τοις 
άγροϊς  έργασίαι*  έ'τι  δε  ίνα  έκεϊ,  επειδή 
πλεονάζουσι  βόες,  έγγαστρωθώσιν.  Λαμβά- 
νουσι  δέ  τό  φθινόπωρον  παρά  της  γυναικός, 
είς  την  όποίαν  παραδίδουσι  τχς  άγελάδχς, 
ώρισμένον  η  άνάλογον  προς  τό  άμελγόμε- 
νον  γάλα  της  άγελάδος  ποσόν  βουτύρου  και 
τυροΰ,  και  τάς  άγελάδας  αΰτών.  (Τραπζ. 
ό  παραγάρτς,  τά  παραχάρεα). 

Παρω>·νιι]  (τό),  έπώνυμον. 

^"Οφις  χχ·  Τραπεζοΰς). 
Πάσχα  (ή),    1)  Πάσχα,  τό  άγιον  Πάσχα·  2) 
ή  καταλύσιμος  ήμέρα,  ή  μή  νηστεία.  (Τρ. 
Α~άσχά). 

("Οφις). 

Πασπαντσούρα  (ή),  πλθ.  τά  πασπαντσούρα , 
ταυτον  τώ  σπαντσονΛ^ ,  ό  ΐδε. 

("Οφις). 


Ί  ΖΩλΤίΙλ  \ι\ιινιι  Ιίί\  157 

Πατίτσ^  (τό),  πληθ.  τά  πατίτσα,  τά  χλωρά 
φασούλια. 

(Ζησινώ). 

Παΐουμάη  (τό),  πήλινον  άγγεϊον  δι'  ύδωρ. 
(Έν  Τραπζ.  βάρος  6  οκάδων). 

(Ζησινοί). 

Πατρονγας  (ό),  ό  πατρυιός'  πλθ.  οίπατρούγϊ. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πατσί}  (ή),  κόρη,  θυγάτηρ,  παρθένος.  (Πάν- 
τοτε πανταχού  τοΰ'Όφεως  πατση  λέγεται) . 
Ιΐαε  ετονε  πάντα,  !\  πατση  πάει  'ςσόν  άγ~ 
Γ^α==έ'τσι  ήτο  πχντοτε,  ή  κόρη  πάγει  είς 
τον  άνδρα.  (ΤΛσμα). 

("Οφις). 

Πατσίκα  (ή)  και  πατίχα-=το  κοράσιον. 

(Όφις). 

Πεγάδιν  (τό),  πηγάδιον,  βρύσις.  (Ζησ.  τουρκ. 
ή  τσεσ'μέ). 

(Σαράχω  και  Τραπεζοΰς). 

Πεγαδίτρα  (ή),  ζωύφιόν  τι  έντός  τών  πηγαδιών 
λευκόν,  πολύπουν  και  μικρόν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πε'ζανος  (ό),  οίστρος,  βοϊδόμυια.  (Τραπεζ.  ό 
βίνζσον) . 

(Σαράχω). 

Πεθερά  (ή),  πενθερά. 

("Οφις  Χρ.  και  Τραπεζοΰς). 
Πεθερό  (ό),  πενθερός.       »       »  » 
Πέ.Ιαγο  (ό),  πέλαγος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πε.ΙαόίΥ  (τό),  πηλός,  λάσπη. 

(Σαρά/ω). 

Πε.Ιο  (ό),  πηλός,  λάσπη. 

(Ζησινώ). 

Πεντάπο.Ι^  (ή),  ή  πέμπτη  του  Ιουνίου,  καθ' 
ην  νομίζεται,  ότι  πρέπει  νά  συμβη  τρικυ- 
μία. (Τραπεζ.  η  πεντάποΛί). 

(Όφις). 

Πενχιχο  (ό),  μυς,  ποντικός.  (Τραπεζ.  ό  πον- 
τιχότ)"  πληθ.  οΊ  πεντιχ'οι  και  πεντιχούΰεα 
και  πεντιχονΰεας). 

%  (Όφις).  > 

Πενζιχοβότανο  (τό),  δηλητηριον,  δι'ού  άφανί- 
ζουσι  τους  ποντικούς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πεντικοφάϊ  (τό),   εκείνο  τό  τρόφιμον,    άφ'  ου 
έφαγε  ποντικός. 

("Οφις). 

Περόίχα  (ή),  πέρδιζ. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Περιστέρα  (ή),  όν.  άγελάδος.  (Σαρ.  Πεστε'ρα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


158  Ο  Ε\  Κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 

Περπεντον.Ι^  (τό),  1)  παν  ράκος  ή  πράγμα 
κατεξεσχισμένον  2)  είδος  χόρτου.  (Τρ.  έπί 
της  α'  σημ.). 

("Οφις). 

Πεστερα  (ή),  άντί  περιστέρα,  ο  ϊδε. 

(Σαράχω). 

ΠεταΛο  (τό),  πέταλον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πετάσσα  (τά),  πλθ.  οί  λίαν  άωροι  καρποί-  ή 
λέξις  απαντάται  μόνον  εν  τοις  έξης  λεγο- 
μένοις  ύπό  των  παιδιών  χάριν  διασκεδάσεως. 
Μάννα ,  μάννα  με.Ιιδύνα,  μεΛιδόν  κούπας 
τά  'ιΐεα,  Άναΰάρα  καΐ  Κουντονρα,  και  Ζωη 
και  Αναστασία,  τό  δί<ρν.Ι.Ιον  τό  χρίψυΛΛον , 
πώς  παίζουν  τά  καράβεα,  σκαμνί  ποδάρι 
κότσιζε,  ένιβα  'ςσό  γ.Ινκόμη.Ιο ,  ί'σεΐστε  τό 
γΛυκόμη.Ιο,  ερώζαν  τά  πετάσσα.  (Ή  ερμη- 
νεία οΰ  του  παρόντος-  λέγεται  και  έν  Τρα- 
πεζοΰντι  άλλα  διαφόρως.  Σημειωτέον  μό- 
νον, ότι  τ6  κ  δεν  προφέρεται  ώς  κ' ,  άν  και 
είναι  προ  του  φθόγγου  ε,  τον  δέ  λόγον  τού- 
του ϊδε  έν  τή  λέξει  ταδάρα. 

(Ζησινώ) . 

Πετάσσα  (ή),  κύριον  όνομα  άγ?.λάδος. 

('Όφις). 

Πετεινάρ^  (τό),  ύποκορ.  του  πετεινό,  συνήθως 
δέ  χάνει  τήν  ύποκορ.  σημασίαν. 

("Οφις). 

Πετειναροπού.Ι^  (τό),  ύποκορ.  του  πετεινάρ^. 

("Οφις). 

Πετεινό  (ό),  αλέκτωρ,  πετεινός,  πλθ.  οί  πε- 
τεινοί. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πετεινοσ 'κέΛ']  (τό),  είδος  χόρτου. 

(■Όφις). 

Πέτρα  (ή),  πέτρα,  λίθος. 
Πετροπού.Ι^  (τό),  ύποκορ.   του  πέτρα,  λιθά- 
ριον.  (Τραπζ.  το  πετρόπον). 

(Όφις). 

Πετρωνάρϊ  (τό),  ταΰτόν  τω  έπομένω. 

("Οφις). 

Πετρωτής  (ό),  τόπος  πλήρης  πετρών. 

,    .  ("<¥«)· 
Πετσί  (τό),  δέρμα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πετσίχτρα  (ή),  δερμάτινον  τεμάχιον,    έφ'  ου 
κτενίζουσι  το  κάνναβι. 

("Οφις). 

Πευκ'ί  (τό),  πεύκη  (δ.)  τό  τουρκ.  τα'άα. 

(Όφις)! 

Πεφτ]  (ή),  πέμπτη  (ήμερα  εβδομάδος). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Π  ήττα  (ή),  ό  άραβοσίτινος  άρτος,  δν  ψήνουσι 
μέσα  είς  το  π.1ακ'ί,  δ  ϊδε.  (Έν  Τραπ.  ό 
πλακοειδής  άρτος,  πήττα). 

("Οφις). 

Πι6ΰ.^  (τό),  ό  τουρκικός  άσ.Ιαμάς,  το  φυτόν 
το  όποιον  σύγκειται  εκ  δύο  διαφόρων  δέν- 
δρων, έκ  της  ρίζης  ενός  και  εκ  του  άνω 
μέρους  ετέρου  προσκολληθέντος  εις  τήν  ρί- 
ζαν  του  πρώτου-  (έκ  του  επιβάλλω,  έπι- 
βόλιον,  το  ρήμα  πιδοΛεάζω). 

(Όφις). 

Πιθαμή  (ή),  μέτρον  έκ  ξύλου  ή  σιδήρου  μή- 
κους δύο  σπιθαμών. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πιθέα  (ή),   όσον  κάνναβι  ή  μαλλίον   έν  Τρα- 
πεζοΰντι  άπαξ  περιτυλίσσεται  επί  της  ήλα- 
κάτης"  (το  ρήμα  πιθήκω  =*=  έπιτίθημι). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πινακόπ.Ιο  (τό),  μικρόν  πινάκιον  ξύλινον  (αν- 
τί πινακόπουλον). 

("Οφις). 

Πινάκ']  (τό),  πινάκιον,  συνήθως  έν  φ  ζυμώ- 
νουσιν  (Τραπζ.  Ζνμωτρον). 

("Οφις). 

Πινεκ-όϊνί  (τό),  είδος  παιδιάς,  διαδοχική  έπί· 
βασις  (αί  λέξεις  τουρκικαί). 

(Όφις).  . 

Πιπέρι  (τό),  πέπερι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πιπερίτσα  (ή),  είδος  χόρτου. 

("Οφις). 

Πίπεροΐρίφτε  (ή),  μύλος  μικρός  του  πεπέρεως. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πιπί-Ι]  (τό),  1)  (έν  Τραπζ.)  πυρήν,  κουκού- 
τσι" 2)  πλθ.  τά  πιπί-Ιεα  μετφρ.  οί  όρχεις. 

(Όφις). 

Πίσσα  (ή),  ή  τής  έλάτης  πίσσα  κυρίως,  ή  και 
άλατόπισσα  (έν  Τραπ.  ή  κοινή  πίσσα,  ήτις 
έν  Όφει  λέγεται  πάντοτε  καραβόπισσα). 

("Οφις). 

Πισσαροκοντιν  (τό),  ταΰτόν  τω  έπομένω. 

(Σαρά/αΛ. 

Πισσερίκα  (ή),  μικρός  κάλαμος,  άναρτώμενος 
άπό  του  στελέχους  τής  ήλακάτης,  έν  φ 
βάλλουσι  πίσσαν  έλάτης,  έξ  ης  έκ  διαλειμ- 
μάτων αλείφει  ή  γνέθουσα  τά  δάκτυλά  της, 
ίνα  εύκολώτερον  στρέφη  τήν  άτρακτον. 

("Οφις  και  Ζησινώ). 

Πιϊαχτέρΐ  (τό),  τό  παιδίον,  τό  όποιον  πέμπει 
τις  εις  διάφορα  μέρη,  ϊνα  έκπληρώση  δια- 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩ\  ΗΕΝ  ΖίΙ\ΤΩ\  Μ\ΙΙΗΚΙίί\. 


159 


ταγάς  του.  (Το  ρήμα  πιτάζω  =έπιτάσσω, 
διατάττω,  πέμπω).  (Τραπζ.  άπιζαχζέρ). 

("Οφις). 

Πίτνρ}  (η),  πιτυοίασις.  (Τραπζ.  ή  πίτνρι). 

(*Οφΐς). 

Π-Ι'ίχα  (ή),  το  πέλμα  του  ποδός. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Π-ΙαχΊ  (τό),  λίθος  πινακοειδής,  ον  πυρακτοΰ- 
σιν,  είτα.  έναποθέτοντες  την  ζύμην  κάμνου- 
σι  το  ψωμί  των  (ί'δε  <ρ<ά  και  π//'ζτα). 

("Οφις). 

Π-ίευρο  (τό),  λθ.  τά  πλευρά  (του 

ανθρωπίνου  σώματος). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Π-Ιεαστο  (τό),  είδος  παιδιάς  δια   της  σφαίρας 

παιζομένης,  άρπχστον. 

("Οφις). 

Π-Ιονγονρ^  (τό),  άφοΰ  ψήσωσι  τον  σϊτον  και 
τον  ξηρχνωσιν  εις  τον  ήλιον,  κοπανίζουσι, 
και  ούτως  έξαγαγόντες  τά  πίτυρα  κατα- 
σκευάζουσι  το  π.Ιονγονρι.  (Τρπ.  π.Ιυγονρ). 

("Οφις). 

Π-Ιουηόιιη.Ιο  (τό),  είδος  μηλέα*:,  και  τό  μήλον. 

("Οφις). 

Ποδάρι  (τό),  και  παρά  Μωαμεθανοΐς  παδάρλ 
(ί-\  ανθρώπων,  έν  Τραπζ.  και  επί  ζώων). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ποδαροπ.ίυτέρ^  (τό),  λεκάνη,  εν  ή  πλύνουσι 
τοΰς  πόδα:,  ί'δε  και  Λΐ($)έν. 

("Οφις). 

Ποδεα  (η),  ΤΟ  ΤΓΞρΐ  τους  7ΪΟ  δας  [Λέρος  μακρού 
επανωφορίου  των  γυναικών,  ποδιά. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ποδέσ^  (τό),  άτρακτος  μεγάλη,  έχουσα  και 
μέγαν  ξύλινον  σφόνδυλον.  Δι'αύτης  κλώ- 
θουσι  το  στουπί  και  κάμνουσι  σκοινιά  δια 
τά  πε'διλα.  (Έν  Τραπζ.  δι'αύτοΰ  κλώθου- 
σι  βαμβακίνην  κλωστήν). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ποδεσσίχα  (ή),  ύποκορ.  τοΰ  ποδεα]-  όμοια  αλ- 
λά μικροτέρα  άτρακτος. 

("Οφις). 

Ποθήχα  (η),  ζώόν  τι  εν  τινι  επι/ωρίω  μύθω 
άπαντώμενον  ϊσως  πίθηξ. 

("Οφις). 

Πό.1]  (ή),  Κωνσταντινούπολις. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πό.Ιεμο  (ό),  ό  πόλεμος.       »  » 
Πο.Ινπόδ^  (τό),  είδος  σκώληκος,  σαρανταπό- 
δαρος  (Τραπζ.  χ '  ιΛεοπόδαρον). 

('Όφις). 


Πότο  (ό),  πόνος. 

('Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ποντσονπονάχβ  (τό),  ειδ.  άπιδέαςκαί  ό  καρπός. 

("Οφις;· 

Ποπαδία  (ή),  1)  ή  σύζυγος  του  ιερέως"  2)  εν- 
τοι/.ον  ερυθρού  χρώματος,  πτερωτόν  και  ά- 
βλαβες, το  όποιον  λαμβάνοντες  τά  παιδία 
έπί  των  δακτύλων  των  λέγουσι  :  Ποπαδία 
δια  δια,  ψίΛ]  το  χέρι  μ'  χ'αΐ  πέτα,  μέχρις 
ού  άποπτήση.  Έν  Τραπζ.  δέ  λέγουσι :  Πο- 
παδία δια  δία,  εΰγα.Ι'  το  βραχί  σ' χαϊ  πέτα. 

("Οφις). 

Ποπαέρα  (ή),  ή  ενορία  χωρίου  τινός  τοΰ  "0- 
φεως  Σ' ινεχ  όνομαζομένου  και  μόνον  υπό 
"Οθωμανών  κατοικουμένου. 

(  ("Οφις). 

Πόρτα  (η),  θύρα,  πλθ.  τά  πόρτεας  (Τραπ.  τά 
πόρτας). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πόστ]  (τό),  δέρμα  προβάτου  μετά  των  τριχών 
έξηραμμένον  και  χρησιμεΰον  εις  τό  νά  κά- 
θηνται  έπ'  αύτοΰ. 

("Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Ποτάμι  (τό),  ποταμός.       »  )) 

Ποταρία  (ή),  τά  περί  τον  ποταμόν  τινα  μέρη. 
'Σσην  ποταμέα  ίχομε  νωράφεα. 

('Όφις). 

Ποτό  (τό),  ποτόν.  Την  λέξιν  ταύτην  επανα- 
λαμβάνουσιν  αί  γυναίκες  καλοΰσαι  τάς  α- 
γελάδας προς  τό  ύδωρ. 

("Όφις). 

Που.Ιε.Ιά  (τοΰ),  όνομχ  ^ωοίου  τοΰ  "Οφεως. 

("Οφις). 

Πον.Ιί  (τό),  1)πτηνόν,  πουλίον,  ιδίως  τό  νεο- 
γέννητον  ένεκα  της  σημασίας  ταύτης  κα- 
τήντησεν  ή  λέξις  ύποκορ.  κατάληξις  έν  συν- 
θέσει, οίον,  χοσσαροπού.Ι^ ,  πετροπον.ί] , 
μου^τεροπού.ί] ,  πιναχόπ.Ιο  κτλ.  και  φαί- 
νεται, ότι  ή  έν  Τραπεζοΰντι  ύποκορ.  κα- 
τάληςις  οπον  εκ  ταύτης  της  λέξεως  έσχη- 
ματίσθη'  οίον,  παιδόπον,  πετρόπον,  άγον- 
ρόπον,  πυ^αχόπον  και  πλείστα  άλλα. 

('Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
2)  Έν  τη  παίδια  μάτιχα  πουλί  λέγεται  τό 
μικρότερον  ραβδίον,  ώς  τέκνον  δήθεν  τοΰ 
μεγαλειτέρου . 

(Όφις)· 

Πουμπάχ]  (τό),  βαμβάκιον. 

('Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Πουμπονρ]  (τό),    είδος  εντόμου,  βούμβουρας 
(Τραπζ.  ό  ποναπουρο)·). 

("Οφις)· 


160  Ο  ΕΝ  Κ  110 \ ΚΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Πούρης  (ό),  βρυκόλαξ  (φάντασμα).  ("Οφις). 

Πουρνάρι  (τό),  ή  πρωία,  πλθ.  τά  πονρνάρα. 
(Τραπζ.  ό  πιρνόν).  (Όφις). 

Ποντίνα  (ή),  βυτίνη,  πίθος.  (Τρ.  το  πιθάρι). 

(Όφις). 

Ποχπότσ^  (τό),  ταϋτόν  τω  .Ιίγόα,  δ  ϊδε. 

(Όφις  Όθωμ.). 

Πόγ]  (τό),  πόχη,  δίκτυον  αλιείας.  (Όφις). 

Πράμμα  (τό),  πράγμα  μόνον  έν  τω  αΐνίγματι: 
Χ  ί.Ιοι  μν.Ιοι  πράγματα ,  ον.Ια  με  τά  πώ- 
ματα" (αΐ  οϋβαι)-  έν  Τρ.  συνήθης  ή  λέξις. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πρασεντέρ]  (τό),  έργαλεΐον  ξύλινο  ν,  δι'  ού 
συσσωρεύουσι  φύλλα  και  χόρτα-  συνίσταται 
έκ  ράβδου  φερούο/ις  προς  το  εν  άκρον  έμπε· 
πηγμένον  καθέτως  κοντδν  ξύλον,  όπερ  έχει 
ξύλινους  οδόντας,  δι'  ων  ευκόλως  σωρεύον- 
ται τά  φύλλα  και  τα  χόρτα. 

(Όφις). 

Πράσο  (τό),  πράσον,  πλθ.  τά  πράσα.  (Τραπ. 
ή  πράσα,  τά  πράσας). 

(Όφις). 

Πρασόσπορο  (τό),  σπόρος  του  πράσου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πρίσμα  (τό),  πρίσμα,  έξοίδημα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πρόβατο  (τό),  πρόβατον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
ΠροδατοΛάγΐ  (τό),  είδος  παιδιάς  τών  άρρένων, 
άλληλοδιάδοχος  ύπερπήδησις. 

(Όφις). 

Προγονή  (τό),  ή  λέξις  αύτη  περιέχει  και  άρσ. 
και  ούδ.  λέγεται  και  ό  προγονό  κ?ί  ή  προ- 
γονή, πλθ.  τά  προγόνια. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προγονή  (ή),  θηλ.  του  προγονό. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προγονό  (ό),  ό  εξ  άλλου  πατρός  η  μητρός 
υιός,  προς  τον  πατρυιόν  η  την  μητρυιάν 
τό  πλθ.  δανείζονται  έκ  του  προγονή. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προζύμ]  (τό),  ζύμη,  προζύμη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προζυμερό  (τό),  τό  σκεύος,  έν  ω  κάμνουσι  την 
ζύμην,  προζύμι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Προζνμοκοντιν  (τό),  ταύτόν  τφ  προζυμερό. 

(Σαράχω). 

Προίκα  (ή),  προίξ  κόρης  νύμφης,  ουνισταμένη 
έξ  ένδυμάτων  κυρίως. 

("Οφις  και  Τραπ3ζοΰς). 


φιλολογικός  σύλλογος. 

Προκοπάπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφις). 

Προκοπή  (ή),  πρόοδος,  προκοπή. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προξενετης  (ό),  προξενητής  (ό  αίτιος  γάμου 
τινός)-  θηλ.  προζενε'τρα. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Πρόπο.ϊί  (ή),  ύλη  έντός  της  κυψέλης,  δι'  ής 
αί  μέλισσαι  φράττουσι  τάς  όπάς  η  σχίσμα- 
τα αύτης*  χρησιμεύει  δέ  ώς  φάρμακον. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προσψαϊ  (τό),    προσφάγιον,   όψον.  (Τραπζ. 

προσφάγι), 

(Όφις). 

Προσωνύμ]  (τό),  σαρκαστικόν  έπώνυμον,  όπερ 
άποδίδουσιν  εις  τινα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Προσωπάνη   (τό),    πανί  του   προσώπου  τών 
νηπίων  έν  τη  κούνια  (άντί  προσωποπάντ^'). 

(Ζησινώ). 

Πρόσωπο  (τό),  1)  πρόσωπον,  πλθ.  τ χ  πρόσωπα 
και  προσώπιτα'  2)  έπί  πανικών,  τσιτίων, 
ένδυμάτων  κτλ.  τό  καλλίτερον  μέρος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προσ' χεφα.Ιάδ^  (τό),  τό  έν  τω  φούρνω  ή  τη 
εστία  της  οικίας  τιθέμενον  ξύλον  ώς  έρει- 
σμα, έπί  του  όποιου  τά  άλλα  ξύλα  κείμενα 
ευκόλως  καίονται. 

("Οφις). 

Προσ' κέψα.Ιε  (ή),  τό  προς  την  κεφαλήν  της 
κλίνης  μέρος,  δηλ.  τό  μέρος  του  δωματίου 
ή  της  οικίας,  τό  όποιον  είναι  περί  τήν  ά- 
κραν  της  κλίνης,  προς  ην  κείται  ή  κεφαλή 
του  κατακλινομένου. 

(Όφις). 

Προσ'χυνετάρΐ  (τό),  τό  εΐκονοστάσιον  της  έκ- 
κλησίας,  όπερ  ευρίσκεται  πλησίον  της  θύρας, 
και  όπου  όστις  είσέλθη  προσκυνεί. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Προτοκά.1.1^  (τό),  πορτογάλλιον.  (Τραπζ.  πορ- 
τοκάΛ.Ι^) . 

("Οφις). 

Πν&ρ3  (τό),  πύξοί,  τσιμτοορι. 

(Όφις). 

Πύρωσα)  (ή),  ό  τρίπους  της  εστίας.  (Τραπεζ. 

εμπρυστία). 

(Όφις). 

Πώμα  (τό),  πάν  σκέπασμα  σ.ιεύους,  καπάκι. 
Έκ'υ./ίε  τό  λ,οντί,  κ'αϊ  έπήε  εί'ρε  τό  πώμα. 
Παροιμ.  ==ομοιος  τον  όμοιον.  (Όφις). 


ΖΔΓΡΑΦΕΙΘΣ  ΛΓΩλ  ΠΕΡΙ  ΖΩΧΤΩλ  ΜΧΙΠΙΚΙΩλ. 


1Γ.1 


I3. 


1 Ρη6ο>ό.·τηττα  (ή),  άρραβανόπηττα,  ο  ϊδε. 

("Οφις  Χριστ.). 

ϊΡαχάτα  (ή),  ρά/η.  (Τραπζ.  ή  $άχα). 

("Οφις). 

'Ραχογά.Ιχ^  (τό),  α.έγας  λέβης,  έν  ω  ψήνουσι 
φαγητά  κατά  τους  γάμους.  Λέγεται,  ότι  ώ- 
νομάσθη  ούτω,  διότι  άλλοτε  ίντός  τοιούτων 
λεβήτων  εψηνον  ραχί.  —  (Σ  αρά/ ω  Γϋ/>ο- 

(Όφις)· 

1 Ράμμα  (τό),  1)  κλωστή,  ράμμα"  2)  το  σχοι- 
νί τοΰ  πέδιλου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

*Ραμματοχέτιν  (τό),  είδος  χόρτου,  ού  αί  ρίζαι 
λε'γεται  ότι  είνχι  ώραιότατον  φάρμακον. 

(Σαρά/ω). 

'Ρα>  ί>·  (τό),  ό  μίτος,  δι'  ού  χρωματισθέντος 
σημαδεύουσιν  οί  ξυλουργοί  τάς  σανίδας  και 
κόπτουσι-  [ρανίον,  ράνω,  ραντίζω]·  το  τουρ- 
κικόν  τσ'ιρπί. 

(Σαράχω); 

'  Ρα  φτερό  (τό),  κοφίνιον,  έν  ω  φυλάττουσι  πάν- 
τα τα.  προς  ραπτικήν  χρειώδη. 

(Ζησινώ) . 

'Ράχτα  ζτϊ),  άρά/νη  (έ'ντομον).  (Τρπ.  άράχτα). 

^  ("Οφις). 

Άϊ{7  (τό);  το  δάσος.  /ϊα'ίΓί  άς  πάμε  'ςσό  ρα- 
τί,  ίγω  χ'αΐ  εσν  μοναχοί.  (Έν  Τραπ.  ^'α- 
χ·ίϊ-  λέγεται  το  ορος). 

(Ζησινώ). 
'Ρέφανο  (τό),  ρέπανον,  ραφανίς. 

("Οφις  κα:  Τραπεζοΰς) . 

'Ρεφού.Ι^  (τό),  βρέφος  μικρόν  (βρεφούλιον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς) . 
'Ριζη  (ή),  ρίζα  πλθ.  τα  ρ'χζία.  (Τραπ.  ή  ρίζα 
πλθ.  τά  ρίζας). 

(Όφις). 

'Ρίζο  (ό),  'Ριζοΰς,  επαρχία  Τραπεζοΰντος  ά- 
νχτολικώτερον  τοΰ'Όφεως.  (Τρ.  τό  'Ρίζο^). 

■  ("0?'ς)' 

*Ρίζώτε<;  (ό),  όνομα  έθνικόν,  κάτοικος  της  'Ρι- 
ζοϋντος.  (Τραπ.  ό  'Ρίζ'ετες). 

(ΌφιςΛ 


'Ριπίό]  (τό),  (πλθ.  τά  ρΊπίόβα),  τα  έκ  κρέα- 
τος τ·μάχια,  τά  όποϊα  διαπερώσιν  εις  σου- 
βλίον  και  ψήνουσιν. 

,  Γ0φίς)- 

'Ρόχα  (ή),  (πλθ.  τα  ρόχας,  και  έν  Σαράχω  τά 
ρόχες  έπί  της  γ'  σημ.)  1)  ή  ήλακάτη  άπα· 
σχ·  2)  ιδίως  τό  άνω  μέρος,  ή  κεφαλή  της 
ηλακάτης,  ήτις  λέγεται  και  πρός  διάκρισιν 
ροχοχ'εψαΛο,  άλλ  ενεκκ  της  τετάρτης  ση- 
μασίας της  λέξεως  πολλοί  την  ήλχκάτην 
λέγουσι  κάμασι'  3)  ή  κεφαλή  του  αραβο- 
σίτου- 4)  μετφρ.  τό  άνδρικόν  αίδοϊον  (κυ- 
ρίως έν  Τραπζ.  και  άλλαχού). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

'Ροχάς  (ό),  κεφάλων,  χονδροκέ',ρχλος. 

(Όφις). 

'Ροχοχ'ε'ίρα.ίο  (τό),  ή  κεφαλή  της  ήλχκάτης 
(ϊδε  ρόκα).  ' 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς) . 
'Ροχοπόί^  (τό),  τό  κυκλικόν  σανίδιον,    εις  τό 
μέσον  του  όποιου   είναι   έμπεπηγμένον  τό 
στέλεχος  της  ηλακάτης  (ροχοστέ.1^),  και  τό 
όποιον  είναι  τό  πόδιον  της  ηλακάτης. 

(Ζησινώ  και  Τραπεζοΰς). 

' ΡοχοποδοπάτΐΓ  (τό),  ταΰτόν  τω  ροχοπόδ^. 

(Σαράχω). 

'Ροχοσΐε.Ι^  (τό),  τό  στέλεχος  της  ήλακάτης, 
τό  όποιον  είναι  έμπεπηγμένον  είς  τό  ροχο- 
.τόδ] ,  άνωθεν  δέ  φέρει  τό  ροχοχ  'έφαΛο. 

(Σαράχω). 

'Ροχοχάη  (τό),  (και  ροχοχάρή)-  δέρμα  τριών 
δακτύλων  πλάτους  και  10 — 15  δχχ.τύλοιν 
μήκους,  τό  όποιον  αφού  περιτυλίςωσι  τό 
νήμκ  έπί  της  ήλακάτης  (ροχοχ'ε'φαΛο)  δέ- 
νουσιν  έπ'  αυτού,  ίνα  μη  έμπερδευθή  τό  νή- 
μα, ό  εργάζονται. 

(Σ  αρά/ω) 

'Ρωϊ  (τό).  1)  ρώξ  της  σταφυλής  (Έν  Τραπζ. 
τό  ρωΪΓ,  ή  θηλή  τοΰ  μαστού  των  ζώων,  ή 
ρώγα  δέ,  ή  ρώξ  τής  σταφυλής  και  ή  θηλή 
τοΰ  γυναικείου  μαστού)·  2)  ή  θηλή  τοΰ  μα- 
στού των  £ώων. 


ιΡωθώνιν  (τό),  ρώθων, 
"Οφις  τό  ρ'ωθώ)-]). 


("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
μυκτήρ.  (Τραπζ.  και 

(Σαράχω) . 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


21 


162 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  Ε  ΛΛΙΓΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Σ. 


Σάΰΰα  (ή),  σάββατον  (ήμ.  έβδ.)-  Σάββας  (ό), 
όνομα  άνδρός. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Σαγανάχ]  (τό),  ή  ραγδαία  βροχή,   (το  χ  δεν 
προφέρεται  *'). 

(Όφις). 

Σαγίάχ]  (τό),  είδος  μάλλινου  υφάσματος. 

("Οφκ). 

Σαΐττα  (ή),  το  τόξον,  όπερ  κατασκευάζουσιν 
οί  παίδες  παίζοντες"  (όχι  το  βέλος.  Λατ. 
8α@ΪΙΙα·  Τραπζ.  σαΐττα). 

(Όφις). 

Σαχχωνάρ^  (τό),  ή  υπεράνω  των  πετρών  του 
μύλου  ξύλινη  θήκη,  έν  ή  χύνουσι  τον  σΐτον, 
όστις  έκ  της  κάτω  οπής  ρέει  εντός  της  ο- 
πής της  πέτρας. 

("Οφις). 

Σαχχον.Ι^  (τό),  σακκίον,  σακκούλιον,  ύποκορ. 
του  σακ  ί. 

("Οφις   και  ΤραπεζύΟς). 

ΣαχΊ  (τό),  σάκκος,  σακκίον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

ΣάΛιν  (τό),  τρεις  δοκοί  πλησίον  αλλήλων  καρ- 
φωμένοι, δι'ών  πλέουσιν  έπί  τής  έν  Σαρά 
χω  λίμνης  και  άλιεύουσιν. 

(Σαρά/ω) . 

ΣαΛοΰτ^  (τό),  είδος  χόρτου  έν  τω  δάσει  έκ  τής 
γής  έκφυόμενον.  και  φαγητόν  έξαίρετον  γι- 
νόμενον  θυμός. 

(Ζησινώ) . 

ΣαΛοντοστέΛΪ  (τό),  τό  στέλεχος  του  Σα.Ιυνι^, 
θυμάρι. 

(Ζησινώ) . 

Σαμσονράδα  (ή),  σεισουρίς,  είδος  πτηνού. 

("Οφις). 

Σανίδ]  (τό),  σανίδιον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Σαρπι  (τό),    αποθήκη  σίτου,   φασιούλων  και 
έν  γένει  πάντων  των  τροφίμων,  έκ  σανίδων 
εις  μέρος  τι  τής  οικίας  κατεσκευασμένη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σαρποσαχχωναροσάηδο  (τό),  λέξις  σύνθετος 
έκ  των  σαρπί,  σαχχωνάρ]  Άχισανίδ]  (άς  ϊ- 
δε)·  άπαντα  έν  τφ  καθαρογλωσσήματι: 
'Ά'ί  ίφτά  σαρποσαχχωναροσάηδα . 

(·Ό?1ί). 


ΣηΧΐάίί  (τό),  στάκτη. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Σα\;ταροχατεη)  (ή),  άφ'ού  βάλωσι  τα  προς 
λεύκασιν  φορέματα  εντός  καλαθιού  ή  άλ- 
λης ξύλινης  θήκης,  έπιθέτουσι  στάκτην, 
και  ακολούθως  έπιχύνουσιν  έκ  διαλειμμά- 
των ζέον  ύδωρ,  ούτω  δέ  ευκόλως  τα  φορέ- 
ματα λευκαίνονται.  Τό  ύδωρ  τούτο,"  τό  ό- 
ποιον άναμιγνυόμενον  μετά  τής  στάκτης  και 
διερχόμ-νον  λευκαίνει  τά  φορέματα,  λέγεται 
σαχχαροχατετή ,  έτι  δέ  και  ή  πράξις  αύτη. 

("Οφις). 

Σέθρα  (ή),  1)  σής,  έντομον  κατακόπτον  τά 
μάλλινα  υφάσματα.  (Τραπεζ.  σέθα)·  2) 
βόστρυξ  είδος  σκώληκος  των  σανίδων  ή  ξύ- 
λων έν  γένει. 

(Όφις). 

Σεθρά.ίευρα  (τά),  πλθ.  τά  έκ  ξύλου  υπό  τής 
σέθρας  έξαγόμενα  άλευρα  (ή  άλευροειδής 
κόνιζ). 

("Οφις). 

Σειρά  (ή),  σειρά,  άράδα.  Σταθΐμε  'ςσι)  σειρά 
=  άραδιασθήτ·.  (Σαράχω  ό  σειράς). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σέ.Ιινο  (τό),  σέλινον,  άγριοσέλινον. 

(Όφις). 

Σεπιν  (τό),  τό  νήπιον. 

(Σαρά/ω) . 

Σεντε.Ιο  (τό),  τεΰτλον,  παζί. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σευτε.Ιόσπορο  (τό),  ό  σπόρος  τοϋ  τεύτλου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Σημάδ]  (τό),  1)σημεΐον  2)  άρραβών,'καί  πλθ. 
τά  ση(ΐάόεα  οί  άρραβώνες,  συνιστάμενοι  έξ 
ένός  δακτυλιδιού  και  ένός  φλωρίου. 

(Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 
Σηιιάΰα  (ή),   όνομα  άγελάδος,    φερούσης  ση- 
μεϊον  έπί  του  μετώπου,  λευκόν  δηλ.  πετα- 
λοειδές  τρίχωμα. 

*      (Όφις).      >  . 

Σημανζήρα  (ή),  σήμαντρον  σίδηρον,  δι'  ου 
κτυπουιιένου  καλούνται  οί  χριστιανοί  εις  την 
έκκλησίαν.  (Τραπζ.  τό  σήμαντρο*"). 

("Οφις). 

ΣιγγιρόφυΛΑο  (τό),  είδος  χόρτου,  δπερ  τιθί· 


ΖΔΓΡΛΦΕΙ02  ΑΓΩ\  ΙΙΕΡΙ  Ζβ\ΤΩ\  ΙΙΛΊΙΗΚΙίΙλ. 


103 


μενον  έπί  των  πληγών  μαλακύνει  αϋτάς" 
ενει  δέ  λεπ;οΰς  τένοντας,  δθίν  έν  Τραπζ. 
λέγεται  ταιιαρύγυ.Ι.Ιυν. 

("Οφις). 

Σίγνα  (ή),  1)κηλίς'  2)  ό  μώλωψ  πληγής  ΐα- 
τρευθείσης  (Τραπζ.  ή  σί^τα). 

("Οφις). 

Σιδερόμη.Ιο  (τό),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός, 
όστις  είναι  σκληρός. 

("Οφις). 

Σ&βάτί  (τό),  ό  σωλην  των  δε'νδρων  και  κλά- 
δων (Τρα-ζ.  γώρ).  "Ιδε  και  καρδία. 

("Οφις). 

Σιγώνα  (ή),  τό  εκ  του  μεγάλου  ξύλινου  η  λί- 
θινου δοχείου  τών  νερόμυλων  δια  της  κάτω 
μικράς  όπης  έξερχόμενον  ύδωρ,  το  πλήτ- 
τον  και  στρέφον  τον  τροχόν. 

(Σαράνω). 

Σχά.Ια  (ή),  κλίκας  και  βάΟρον.  Ή  κλίμαξ  εί- 
ναι δυο  ειδών,  η  σύνθετος  έκ  δύο  μακρών 
ξύλων  και  πολλών  μικρών  συνδεόντων  αΰ- 
τά,  η  ε/.  »οραο0  μικρού  δένδρου,  τον  όποιον 
τέα,νοντΞς  είς  αποστήματα  κάμνουσι  κατάλ- 
ληλον  ττρός  άνάβασιν  τό  είδος  τοΰτο  είναι 
πρός  τά  κάτω  δι/αλωτόν,  ίνα  στηριχθη.  Τό 
δέ  βάθοον  είναι  η  έκ  σανίδων  η  έκ  λίθων 
κατεσκευασμένον . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σχαμκΐ  (τό),  έδώλιον  μικρόν  και  χαμηλόν. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Σχαψίδ^  (τό),  ή  σκάφη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σχαφιδίχα  (ή),  ΰποκορ.  τοΰ  σχαφίδ] . 

("Οφις). 

Σιέατοψοίεύτρα  (ή),  είδος  μικρού  πτηνού. 

("Οφις). 

ΣχΛεπα  (ή),  ψώρα. 

("Οφις  χαι  Τραπεζοΰς). 
Σχο.τρε'εο  (ό),  σκορπιός.   (Τραπζ.  ό  σχορπόν). 

("Οφις)· 

Σχόρδο  (τό),  σκόροδον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σχοδροχάντσ^  (τό),  εκαστον  τεμά^ιον  τοΰ  σκο- 
ρόδου"  (ή  λέςις  σύνθετος  έκ  του  σχόρόο  και 
χαντσο). 

("Οφις). 

Σχότεα  (τά),  πλθ.  μόνον  τάέντόσθια.  σπλάγ- 
χνα,   μόνον   έν  τη  συνηθεστάττ)  κατάρα: 


7ν««  γ«  σχότεά  σ'=κενά,  άδεια,  αδύνατα 
τά  σωθικά  σου. 

("Οφις  κα;  Τραπεζοΰς). 
Σχον  1«ρίχ'ΐ<ι  (τά),  ένώτια. 

("Οφις). 

Σχου.Ιη  (ή),  όνομα  άγελάδος. 

("Οφις). 

Σχυν.Γί  (τό),  τό  κατεργαζόμενον  (κτενιζόμενον, 
βουρτσιζόμενον  κτλ.)  δέμα  τοΰ  καννάβεως. 
Κόχ'ίΓΟ  σχου.Ιι  χαϊάΰ^  χοχα,νίζβΐ  Γ  άράπί 
τον  χώ.Ιο.  (Αίνιγμα,  ή  φλόξ  τον  πάτον 
τοΰ  χαλκοΰ). 

Γ'Οφις). 

Σχον.ίος  (ό),  σκέλος,  τό  άνω  άκρον  τοΰ  μη- 
ρού, καθ'ό  ό  κορμός  στερεοΰται  έπ'αΰτοΰ. 
Τραπζ.  τό  σχον.Ιος). 

(Όφις). 

Σχουντσι  (τό),  ταϋτόν  τω  τσαπ.Ιί,  ό  ϊδε. 

(Όφις). 

Σχουτε.Ι^  (τό),  πιάτον  ύάλινον,  καλοκατε- 
σκευασμένον. 

("Οφις). 

Σ  όπα  (ή),  ρόπαλον,  συνεκδν\  ξυλοκόπημα. 

("Οφις). 

Σοπσΰπ]  (τό),  είδος  παιδιάς  τών  άρρένων  δια 
μάστιγοο  παιζομένης. 

("Οφις). 

Σουγ.ΐϊ  (τό),  σουβλίον. 

("Οφις). 

Σούρμενα  (τά),  έπαρνία  Τραπεζοΰντος  μετα- 
ξύ "Οφεως  και  της  πόλεως  ταύτης. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σονγρέασμα  (τό),  τό  περί  λύχνων  άφάς  μέρος 
της  ήμέρας.  Τό  ρημα  σοννρεάί] . 

'  ("Οφις). 

Σοχτοπυπαδία  (ή),  εντομον  φαιοΰ  χρώματος 
και  πλακοειδές  πτερωτόν,  τό  όποιον  εκπέμ- 
πει δυσωδίαν  άνυπόφορον  παρομοίαν  της 
τών  κόρεων. 

("Οφις). 

Σπανΐού-ί]  (τό),  (συνηθ.  πλ.  τά  σπαντον.ϊεα) , 
οί  έντός  της  στάκτης  τοΰ  πυρός  η  έν  άμμω 
ζεσταινομένω  ψηνόαενοι  κόκκοι  τοΰ  άραβο- 
σίτου,  οϊτινες  ρηγνυνται  και  ανοίγονται  ού- 
τως, ώστε  καθίστανται  χονδροί  και  λευκό- 
τατοι. (Τραπζ.  τά  σ.τάντα.ία). 

("Όφις). 

Σ--τ(<Γτου.ία  (ή),  ειδ.  παιδιάς,  κρυπτίνδα.  (Τρ. 
χρνΰίΐσ'α  πον.Ιίΐσ'α). 

(Όφις). 


16< 


Ο  ΕΧ  κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Σ&α$τογ  (τό),  αϊς,  κατσίκα,  ,σφακτόν.  (Τρ. 
τ '  α  ίγίδβ) .  (Σ  α  ρ  ί  χω) . 

Σπαγταπον.Ιιν  (τό),  ύ~ οχ.ορ .  του  σπαχζόν, 
μικροί  αϊΕ,  κατσίκι. 

(Σαρά/ω). 

Σηενζά^  (τό),  είδος  δένδρου,  σφένδαμνος. 

("Οφις). 

ΣπεντέγουΛε  (ή),  πάρα  Ζησινώταις  σπονζεγ- 
6α.1ε,  ο  ϊδε. 

(Σαρά/ω). 

Σπ.Ιήνα  (ή),  σπλήν  (εν  Τραπ.  λέγεται  τουρκ. 
ζα.Ιάκ) . 

("Οφις). 

ΣποντεγΰαΛε  (ή),  σφενδόνη,  την  οποίαν  κα- 
τασκευάζουσιν  οί  παίδες  έκ  σπάγγου  και 
έκσφενδονίζουσι  πετράδια.-  (έν  Τραπζ.  λέ- 
γεται τουρκ.  σαπάνζασί). 

("Οφις)· 

ΣπονζύΜ  (τό),  σφονδύλιον  της  ατράκτου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σπυνγγά(]  (τό),   σκούπα.   (Τραπζ.  <ρροκά.ΐ). 

(Ζησινώ). 

Σχουγγαρίτσα  (ή),  είδος  θάμνου,  τοΰ  όποιου 
τοΰς  κλάδους  κάμνουσι  σκούπας,  έχει  δέ  δ- 
ύιν  ώς  ή  ελάτη. 

("Οφις). 

Σζίθη  (ή),  ή  εναρξις,  αί  πρώται  ήμέραι  [Λη- 
νός, ταύτόν  τω  $μΛα,  ο  ϊδε.  'Σ&ή  σζάθη 
κ'αΐ  'ςσ/ρ·  εγδα  ζ'  Άπρί.Ι^  =  ισταμένου 
και  φθίνοντος  Απριλίου. 

("Οφις). 

Σζα.Ιαγμίτρα  (η),  σταγών,  σταλαγματιά.. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Σζα.ΙΙ  (τό),  καλύβη  εξοχική,  ταύτόν  τω  κωρ], 
δ  ΐδε.  (Έν  Τραπζ.  ή  μάνδρα  τήΰ  αγέλης). 

-  ■  ("όφις)". 
Στάμα  (τό),  (ένικώς,  λέΕις  περιληπτική)"  οί 
στήμονες  μίτοι-  καϊπλθ.  επίσης  απαντάται: 
Στάματα  και  'νψάΰεα,  ζά  <)ύο  συννυγάδεα 
(ΐδε  συννυφάό)  =  οί  στήμονες  και  τά  υφά- 
δια είναι  αμφότερα  συννύμφαι  ('Ασμα). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Σταμη  (τό),  στάμνοί. 

(  ("Οφις).  ^ 

Σζαμνοσζάτ^  (τό),  σταμνοστάτης,  σανίδωμα, 
έφ'  ού  θέτουσι  στάμνους  και  διάφορα  τοΰ  ύ- 
δατος άγγεΐα. 

("Οφις  Ζησινιό). 
Στά^  (ή),  σταλαγματιά,  σταλϊά.   4<ψε  'ένα 
<ηάϊ§  ά2αεζία=  δός  μοι  μίαν  σταλιά  γάλα. 

("Οφις). 


Στά(>2  (τό),  σίτος,  σιτάρι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σταρίτσα  (ή),  είδος  μικρού  πτηνοΰ. 

(Όφις). 

Σταρωνάρ^  (τό),  1)  ό  ιστός  της  υφαντικής,  έρ- 
γαλεϊός-  2)  ιδίως  τό  έκ  σανίδων  κατασκεύα- 
σμα, εφ*  ού  κάθηνται.  (Τραπζ.  άργαστε'ρ). 

("Οφις). 

ΣτανρΙ  (τοΰ),  δνοαα  νωρίου. 

("Οφις). 

Σΐανρίζές  (ό),  Σεπτέμβριος  (μην)  διά  την  κατά 
τοΰτον  μνήμην  τοΰ  τιμίου  Σταύρου. 

("Οφις  /.ρ.). 

Σταυρίζσα  (ή),  είδος  χόρτου,  όμοιου  τω  καρυ· 
νετ,  ο  ϊδε. 

("Οφις). 

Σταύρο  (ό),  1)  Σταυρός  (ό  τίμιος  τοΰ  Σωτή- 
ρος)-  2)  ή  σταύρωσις  τοΰ  προσώπου  διά  της 
χειρός-  3)  μία  των  δέκα  υποδιαιρέσεων  της 
παιδιάς  Ιίντσα. 

("Οφις)· 

Σταυροδρόμι  (τό),  τό  μέρος  δπου  δύο  δρόμοι 
διασταυροΰνται,  σταυροδρόμι. 

(Όφις  και  Τραπίζοΰς). 

Σζαφΰ.Ι^  (τό),  σταφύλιον.  (Έν  Τραπζ.  ή  άμ- 

πε.Ιος). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Σζαγν.Ια  (ή),  δνομα  άγελάδος. 

(Σαρά/ω). 

Σταφν.Ιοκόκ' υ-  (τό),   ή  ρώγα  της  σταφυλής 

(ϊδε  ρωί). 

(Σαράχω) . 

Σζάγ'\  (τό),  στάνυς  σίτου,  κριθής,  αραβοσί- 
του  και  έν  γένει  των  σπαρτών   (πλθ.  τά 

στάχυα): 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Στέας  (τό),  στέαρ,  λίπος-  (πλθ.  τά  σζεαζα). 

("Οφις). 

Στίβος  (τό),  στέγη-  (πλθ.  τά  σζέδωζα). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 
Στεζε/ι]  (τό),  πήττα  μετά  στέατος  ζυμωθεΐσα- 

τοιαύτην  πήτταν  κάμνουσι  τάς  μεγάλας 

έορτάς. 

("Οφις). 

Στε.Ιί  (τό),  Ευλίνη  λαβίς  οποιουδήποτε  εργα- 
λείου" (πλθ.  τά  στε.ΐία). 

("Οφις  καΐ  Τραπεζοΰς). 

Στερώ·  (τό),  στείρα  άγελάς,  ήτις  όμως  άλλοτε 
έγέννησεν.  (Πρβλ.  {(οζίχα). 

(Σαρά/ω). 


ΖϋΓΡΛΦΕΙΟΖ  ΑΓΛΪΜ  ΙΙΕΝ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΜΙΜΚΊΩλ. 


165 


Στιΰαντά  (τά),  είδος  φαγητού  έκ  κολοκύνθης 
και  κουρκοΰτι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Στοχόθ^  (τό),  είδος  χόρτου. 

(Όφις)  · 

Στόμα  (τό),  στόμα*  πλθ.  τα  στόματα.  (Σ αρ. 
ό  στόμας)· 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Στομέχ'^  (τό),  πλθ.  τα  στομέήα.  Οί  πάσσα- 
λοι, τους  όποιους  έμπήγουσι  πυκνώς  περί 
τοΰς  αγρούς  προς  φραγμόν,  και  δια  των  ό- 
ποιων έπειτα  διαπλέκουσι  θάμνους,  οΰί  όνο· 
μάζουσι  δεά.Ύ.Ιοχα,  ο  ϊδε. 

(Όφις). 

Στομεχοχ 'έφα./ο  (τό),  τό  άνω  (Λέρος  του  λεγο- 
μένου στομέκ^',  ή  κορυφή. 

(Όφις). 

Στοόδ]  (τό),  όστοΰν,  κόκκαλον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Στον.τί  (τό),  στουπίον,  τό  εκ  του  καννάβεως  έ- 
ξαγόμενον  προς  ύφανσιν  άκατάλληλον,  όι' 
ού  κλώθουσι  σχοινιά  λεπτά  (δέματα)  δια  πέ- 
διλα . 

("Οφις). 

Στουποχούβαρο  (τό),  τολύπη,  κουβάρι  άπό 
στουπί.  Εσένα  όχ'  έγέννεσε,  στονποχούβα- 
ρο  νά  είνε  γεννήσεινε.  (Κατάρα). 

(Όφις). 

Στραγάδιν  (τό),  άντικνήμιον. 

(Σαράχω). 

Στραγά.Ι]  (τό),  ταΰτόν  τω  στραγάδιν. 

("Οφις  και  Ζησινώ). 

Στρατά  (άνάρθρ.)  μόνον  κατ'  αίτιατικήν  έν  τω 
έςής  :  Ποΐσο  στρατά.  Λέγουσι  τούτο  αί  γυ- 
ναίκες πρός  τά  νήπια,  συνειθίζουσαι  αυτά 
είς  τό  βάδισμα,  ή  λέγουσι  μόνον  επανει- 
λημμένως στρατά  .  .  .  (Ένταΰθα  δε  δύ- 
ναται νά  θεωρηθή  ως  επίρρημα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Στρείδ^  (τό),  1 )  όστρύς,  όστρύα,  είδος  δένδρου" 
2)  έν  Τραπζ.  και  θαλάσσιόν  τι  οστρακόδερ- 
μα, στρείδι. 

("Οφις  και  Τοαπεζοΰς). 

Στρειδοχούσχουτσο  (τό),  ό  καρπός  της  όστρέας 
(ϊδε  στρείδι.  Πρβλ.  και  χονσχοντσο). 

.  (Όφις). 

Στρουθίχα  (ή),  είδος  μικρού  πτηνού,  στρουθίς. 

(Όφις). 


Στρώμα  (τό),  τό  κατώτατον  της  κλίνης  στρώ- 
μα. (Έν  Τραπζ.  συνεκδχ.   και  ή  κλίνη). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Στυ.Ιάρ^  (τό),  στύλος,  όστις  υποστηρίζει  διά- 
φορα της  οικίας  μέρη,  ή  τό  ζηραντήριον 
(ξεραντέρ^'.  Τραπζ.  στουΛάρ]). 

(Όφις). 

Στνπιδίτσα  (ή),  ειδ.  χόρτου  γευστού  και  ξυνού. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Συζε'.Ιισσα  (ή),  πλθ.  //  συζε'.^'  ούτως  ονομά- 
ζονται αί  γυναίκες  ενός  όθωμανοΰ  πρός  άλ- 
λήλας  σχετικώς  έ'χ  ου  σαι  (τουρκ.  χονμάδε<:)' 
έκ  τοΰ  συζηλεύω. 

(Όφις). 

Σΰχο  (τό),  συκή  και  σύκον.  (δ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Σνχυχού(<3  (τό),  1)  ή  παλαιωθεϊσα  ρίζα  κοπεί- 
σης  συκής"  2)  μτφρ.  τό  παληοκόριτσο. 

("Οφις). 

Συμπαίδ]  (τό),  πλθ.  τά  συμπαίδεα,  οί  όμοΰ 
παίδες  όντες.  Άμήτε  παίζιτε  με  τά  συμπαί- 
δεα σουνά. 

(Όφις). 

Σνμκέθερο  (ό),  και  θηλ.  συμχεθέρισσα,  συμ- 
πέθερος  (έν  Τραπεζ.  ό  σνμπεθερον)  ή  συμ- 
πεθέρα. 

(Όφις). 

Συνάσισα  (ή),  όνομα  χωρίου  τοΰ  "Οφεως.  Λέ- 
γεται, ότι  ενταύθα  έγένετό  ποτε  τοπική  Σύ- 
νοδος εκκλησιαστική"  (συνάγω,  συνάγουσα). 

(Όφις). 

Σ  υννυφάδ^  (τό),  συν  νύμφη"  πλθ.  τά  σνννυγά- 
δεα,  αί  σύζυγοι  αδελφών.  (Τρ.  ή  σνννύψσα 
και  τό  σνννυψάδ^). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Συνόρ^  (τό),  σύνορον,  πέτρα  δεικνύουσα  τά  ό- 
ρια αγρών  ή  έν  γένει  τόπου  τινός"  πλθ.  τά 
συΐ'όρεα  =τά  όρια. 

(Όφις). 

Συντέχνισσα  (ή),  τό  θηλ.  του  σύντεχνος  (Τρπζ. 
χονμπάρτσά). 

("Οφις). 

Σνντεχνο  (ό),  ό  βαπτίσας,  άναδε^θείς  τέκνον 
τινός  λέγεται  σύντεκνος  αυτού.  (Τραπζ.  ό 
χουμπάρον). 

(Όφις). 

Συρίμΐ  (τό),  δερμάτινον  λωρίον,  δι'ού  ράπτου· 
σι  τήν  αύτην  τοΰ  πέδιλου. 

(Όφις). 


166  ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕ!  ΕΛΛΗ\ΊΚΟΣ 

Συρτάριν  (τό),  δίκτυον  αλιείας. 

(Σαρά/ω). 

Σϋρτις  (ό),  σύρτις'  συνεχής  κορυφή  βουνού  ή 
οποιουδήποτε  βέρους,  του  όποιου  τά  πλά- 
για είναι  κατωφερή. 

("Οφις). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Συρτό  (τό),  είδο;  παιδιάς  διά  σφαίρας. 

("Όφις). 

Σωρίότρα   (ή),   ρ.ία  των  δέκα  υποδιαιρέσεων 
της  παιδιάς  2ίντσα,  δ  ϊδε. 

("Οφις). 


Σ'αΜάρϊ  (τό),  βρακί  των  ανδρών  άπο  έριοΰ- 
χον  ή  βεβαρ-^ένον  άαερικανικόν  ενίοτε '  (λέ- 
ξις  τουρκική). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Σ'άψ]  (τό),  ^·έγ*  ξύλινον  κουτάλι,  δι'  ού  έκ- 
κενόνουσι  τά  φαγητά.  (Τραπζ.  κουτά.ΐ). 

("Οφις). 

Σ'άψ.Ια  (ή),  σίαλος  (ό  αφρώδης  σίαλος,  ό  έκ 
του  στόματος  έκβαλλό(αενος). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Σ'χενά  (του),  όνουνκ  χωρίου  του  "Οφεως. 

("Οφις)· 

Σ'χεπάρο-  (τό),  σκιπάρνι.  (Ζησινώ  και  Τραπ. 
σ  'χεπάρ) . 

(ΣαράχαΛ. 

Σ'χεπίΑ]  (τό),  σ©ήξ  αγρία,  κίτρινη  μέλισσα. 

("Οφις). 

Σ'χεΰος  (τό),  σκεύος.  Τ' αψύ  ζ'  όζείδ$  το 
σχεϋος  άθε  ραΐΐ^.  (Παροψ..  ξ  έπί  τών  βλα- 
πτόντων  εαυτούς  δια  του  θυμού). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Σ'χισμάτ^  (τό),  1)  σχίζα,·  έσχισαένον  ξύλον 
(τουρκ.  γιαρμά).  2)  μτφρ.  τό  γυναικεϊον 
αίδοϊον. 

("Οφις). 


Ταΰάρα  (ή),  φάντασμα,  υπό  του  όποιου  πά- 
σχουσί  τίνες.  Κατά  τήν  έν  Όφει  δοξα- 
σίαν,  τό  φάντασμα  τούτο  έπικάΟηται  επί 
του  ανθρώπου  κοιμωμένου  και  δια  της  χει- 
ρός του  κλειεί  τό  στόαα  αϋτοΰ'  ούτω  δε 
πολλούς  ήθελε  φονεύσει,  αν  έν  τω  μέσω  της 


Σ' χοινί  (τό),  1)  σχοινίον  2)  τό  έκ  στουπίου 
δέμα  τών  πέδιλων. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Σ'χν.ί-ρνΐα  (άνάρθρ.),    σκύλου  μυϊα,  σκυλό- 
[Λυια.  (Τραπεζ.  σ'χν.Ιυ/ινία). 

("Οφις). 

Σ'χν.Ιο  (ό),  κύων,  σκύλος. 

(Όφις  και  Τραπεζους). 
Σ'χν.Ιοχοχ'ίιιπε.Ιο  (τό),  είδος  δαμασκηνέας  και 
ό  καρπό:. 

("Οφις). 

Σ ' χυ.ΐοπύταηο  (τό),  φώκη  (ζώον),  ποτάμιόν 
τι  ζώον,  τό  όποιον  λέγεται,  ότι,  όταν  μέλλη 
νά  συλληφθή,  τρώγει  τους  όρχεις  του. 

(Σαράχο)). 

Σ'οί'σ'όρ]  (τό),  καταρράκτης  (ποταμού).  (Έν 
Τραπεζοΰντι  υπάρχει  ή  φράσις:  έ^οΐγαΓ  τά 
χαταράγτρεα  τονρανον,  επί  ραγδαίας  βροχ·) 

("Οφις). 

Σ'ον.ΙεΊρϊ  (τό),  καταρράκτης,  ότε  όμως  δεν 
ξύνεται  πέραν  τό  ύδωρ,  άλλα  σύρεται  κατά 
βράχου. 

("Οφις). 


Τ 

χειρός  του  φαντάσματος  δέν  ύπήρχεν  οπή 
τις,  δι'ής  ό  άνθρωπος  μετά  βίας  άναπνέων 
διαφεύγει  τον  θάνατον,  έξυπνών  έκ  στενο- 
χώριας, ότε  αμέσως  τό  φάντασμα  φεύγει. 
(Λίτία  της  πολυφαγίας  βεβαίως  και  τής 
κακής  έ'ςεως  του  κοιμάσθαι  αμέσως  μετά  τό 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΛΓϋ\  II Ε 

δεΐπνον  7.7.1  χαμηλά  την  κεφαλήν,  οτε  τό 
αίμα  ανέρχεται  εις  την  κεφαλήν).  "Οθεν  οί 
ΰπό  τούτου  του  φαντάσματος  υποφέροντες, 
ίνα  άποδιώκωσιν  αύτό  οσάκις  θα  κατακλι- 
θώσιν,  έκστηθίζουσι  τά  έξης  :  Ταβάρα, 
βάρ]  άτάμισά  σ',  κατέβα  πϋ.Ιιν  ααεσας, 
χαυχιτ  χαυχίν  τη  θά.Ιασσα,  χοχχιν  χοχχιγ 
τον  άμμο,  (ίσα  χοσχνονοτρνπεα ,  'όαα  στοαο- 
χοχέψα.Ια,  ό.Ια  νά  μετράς  ατά,  χαϊ  αν  εν 
βραδην  νά  ερν'αι.  Δηλ.  ταβάρα,  βάρη  ψί· 
σα  σου  (νά  βζρύνη  το  σώμά  σου),  κατάβα 
εις  την  πάλιν  αμέσως,  νά  μέτρησης  ποτή- 
ρι ποτήρι  την  θάλασσαν,  κόκκον  κόκκον  την 
άμμον,  δσαι  κορυφαί  πασσάλων  (των  φραγ- 
μών, ΐδεστομέκ'^)  όσαι  όπαί  κόσκινων, -όλα 
νά  τά  μέτρησης,  και  αν  είναι  (αν  σου  μένη) 
εσπέρα  νά  έ'λθης.  Τάς  λέξεις  βάρ]  ανάμεσα 
σ' ,  και  πόλιν  αιιεσας  δεν  Ιγνώριζον  οί  Ζη- 
σινώται  νά  μοί  έξηγήσωσι,  διά  τούτο  τάς 
έςήγησχ  κατά  πεϊραν,  εΐ  και  αί  λέξεις  βάρ}, 
πύ.Ιιν  και  άρεσας  δεν  απαντώνται  έν  τη 
όμιλουμένη,  πιστεύων  δτι  πιθανώς  υπηρχον 
άλλοτε  έν  τη  συνήθεια,  παρεφθάρη  δέ  το  α- 
ρεσας,  διότι  τοιαΰται  παραφθορά!  λέξεων 
είναι  συνήθεις  έν  τοις  τοιούτοις  τροπαοίοις. 

ΣΗΜ.  Έν  τω  τροπαρίω  τούτω,  καθώς 
και  έν  τη  λέξει  πετάσσα,  παρατηρεί  τις,  δτι 
το  χ  δεν  προφέρεται  χ'  προ  τών  φθόγγων 
£  και  ι,  εί  και  αύται  αί  λέξεις  προφέρον- 
ται με  χ'  έν  τη  όμιλουμένη  έκτος  τών  τρο- 
παρίων. Έκ  τούτου  συμπεραίνει  τις,  ότι 
ταύτα  τά  τροπάρια  αναλλοίωτα  έμειναν  α- 
πό της  έποψης,  καθ'ήν  δεν  έπροφέρετο  τό 
χ  ώς  χ' ,  και  ότι  ή  έποχή  αύτη  δεν  είναι 
πολλή  παλαιά. 

Τπάρνει  καϊ  έν  Κρώμνη  και  Τοαπε- 
ζουντι  τό  έν  τη  λέξει  πετάσσα  τροπάριον, 
άλλά  κατά  πολύ  διάφορον,  και  είναι  διό- 
λου απίθανο  ν  αν  έ'ααθον  αΰτο  εκείθεν.  Πεοί 
τούτων  οί  κατάλληλοι  κρινέτωσαν. 

("Οφις). 

Ταϊστέρ^  (τό),  θύλαξ,  ενώ  θέτουσιν  ά/υρα  και 
κριθήν  και  ταγίζουσι  τους  ίππους  κτλ. 
τουρκ.  τορβάς. 

("Οφις). 

Τα</«  (ή),  είδος  παιδιάς,  όμοιας  προς  την 
λεγομένην  βώΛ],  με  την  διαφοράν  ότι  εν- 
ταύθα άντί  νά  έμπήςωσι  ςυλον,  κάμνουσι 
•Λοίλωαα  κατά  γηί. 

("Οφις). 

7ν^'  (τό),  1) τό  ύδωρ  έν  φ  έτριψαν  τσ'ορτάνια, 


I  ΖΛ\ΤΩ\  η\ΠΗΕΙΔ\.  167 

ο  ΐδε-  2)  τό  μέρος  τοΰ  όξυγάλακτος,  τό 
οποίον  μένει  άφ'οό  έξάξωσι  τό  βούτυρον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τάπα  (ή),  δισκοειδές  σανίδιον.  Διά  δύο  τοι- 
ούτων σανιδιών,  ων  τό  έτερον  φέρει  όπάς, 
φράττουσι  την  κυψέλην  τών  μελισσών  εκα- 
τέρωθεν. (Πρβλ.  χ'ορρί.  Έν  Τραπεζ.  ό 
οε>ός  τών  φιαλών). 

(-οφις). 

Ταρΐάρια  (ή),  ταύτόν  τω  σαΐ'τΐα,  δ  ΐδε  [;]. 

['Οψις). 

Τατη  (ή),  ή  γυνή,  ήτις  συνοδεύει  την  νύρ.φην 
εις  την  οΐκίαν  τοΰ  γαμβρού  κατά  τον  γά- 
μον  και  την  συμβουλεύει.  (Τρ.  συρπεθε'ρα). 

("Οφις). 

Τα(ρι  (τό),  τάφος,  μνήμα.  » 
Τε6όρ2  (τό),  είδος  χόρτου.  » 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τε'ζα  (ή),  ζωΰφιον  επί  τών  προβάτ.  (Τ.  ζίζα). 

(·Όφΐς). 

Τε.1έτρ2  (τό),  σιδηρούν  έργαλεϊον,  δι'ού  βα- 
θουλόνουσιν  οπάς  εις  λίθους  ή  ζύλα,  κτυ- 
πώντες  αυτό  διά  σφυριού. 

("Οφις    και  Τραπεζοΰς). 

ΤερεζΙ  (τό),  ζυγός,  ζυγαριά  (λ  τ.)  πληθ.  τά 
τερεζία,  αστερισμός  τις. 

("Οφις). 

Τετράό]  (ή),  Τετάρτη  (ημέρα  έβδ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τηγάν^  (τό),  τηγάνιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τηγανΐχα  (ή),  ύποκορ.  του  ΐηγάΗ. 

("Οφις). 

Τίγη  (τό),  μέγα  ϊγδίον  λίθινον,  έν  ω  κοπανί- 
ζουσι  τον  σϊτον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τόΐα  (ή),  ταύτόν  τω  σαντα  ροχατενι'] .  (Τρα- 
πεζ. ή  πουάδα). 

("Οφις). 

Τοζάρι  (τό),  έργαλεϊον,  δι'  ού  τοξεύουσι  τον 
βάι/.βακα. 

("Οφις). 

Τοπ-όϊνΙ  (τό),  παιδιά  διά  της  σφαίρας·  διαι- 
ρείται εις  τρία  διάφορα  εϊδη,  ονομαζόμενα, 
χ'νΜχζό,  σνρτΰ,  πΜασΐό,  ας  ΐδε. 

("Όφ.φ 


168  Ο  ΕΝ  Κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟ! 

Τόπουζα  (ή),  μία  των  δέκα  υποδιαιρέσεων 
τη;  παίδια  ς  Λίνζαα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Τορζομάννα  (ή),  παληοκόριτσο,  ή  ήλικιωθεϊ- 
σα  και  μή  ύπανδρευθεϊσα  κόρη. 

("Οφις). 

Τουψέχα  (ή),  είδος  θάμνου  σιφωνώδους,  έξης 
κατασκευάζουσι  τά  λεγόμενα  μασούρα,  ο  ϊδ. 

Γ'Οφι;). 

Τονφέχ'  (τό),  πυροβόλον,  τουφέκιον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τραγωδία  (ή),  άσμα,  τραγούδι.  Τραγωδώ 
τραγωδία,  μετά  ποίο  καρδία  ;  (άσμα). 
(Τραπεζ.  τραδώδ). 

("Οφις). 

Τράμι  (τό),  δράμι  (το  400ον  της  οκάς). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τραπε'ζ  (τό),  τράπεζα  μονόπους  και  χαμηλή, 
έφ'  ης  τρώγουσιν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τραπεζούντα  (ή),  Τραπεζοΰς. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τράγο  (ό),  έάν  χωράφιόν  τι  κήται  πλησίον  άλ- 
λου άλλ'  υψηλότερα,  τό  μεταξύ  αυτών 
πλάγιον  μέρος  καλείται  τρ<ίφο. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τρερτες  (ό),  τροχαντήριον,  δι' ου  συνειθίζουσι 
τά  νήπια  να  βαδίζωσιν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τριδίδι  (τό),  κοπάλιον.  δι' ου  τρίβουσι  τό  πέ- 
περι. 

("Οφις). 

Τριδρόμι  (τό),  τρίοδος,  τό  μέρος  έ'νθα  συνα- 
παντώνται  τρεις  δρόιιοι, 

("Οφις). 

Τρό-ο  (ό),  μία  των  δέκα  υποδιαιρέσεων  της 
παιδιάς  Μντσα,  δ  ΐδε. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τριποδίχα  (ή),  έδώλιον  μικρόν  ξύλινον  με  τρεις 
πόδας. 

("Οφις). 

Τριποδίτσα  (ή),  τρίπους,  ταΰτόν  τω  πυρω- 
στή,  δ  ϊδε. 

(Σαράχιο. 

Τρισ'χε.ί]  (τό),  συνδεμα  τριών  ξύλων  άνοι- 
γοκλειομένων  κατά  τό  μέσον  και  χρησιμεύον 
ώς  πους,  έφ' ου  θέτουσι  την  του  φαγητού 
τράπεζαν,  όταν  αύτη  δεν  έ'χη  πόδα. 

("Οφις). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ!  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Τρίτ]  (ή),  τρίτη  (ήμερα  έβδ.). 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Τριτά  (ή),  είδος  φαγητού  άπό  κουρκοΰτι,  τό 

όποιον  ψήνουσι  και  άνακατώνουσι  μέ  τάν], 

ο  ϊδε. 

("Οφις). 

Τριχοβράσή  (τό),  είδος  φαγητού  έξ  αλεύρων 
και  ύδατος. 

("Οφις). 

Τρονγα  (ή),  όση  κλωστή  χρειάζεται  διά  να 
περάση  τις  άπαξ  εις  βελόνην,  και  έν  γένει 
ολίγος  μίτος  (Τραπζ.  ή  τρά). 

("Οφις). 

Τρουτροΰ  (ή),  τρύγων.  (Τραπζ.  ή  τρυγόνα). 

("Οφις). 

Τρυγετερ^  (τό),  κοφίνιον  επίμηκες  χρησιμεΰον 
εις  τον  τρυγετόν  τών  άμπέλων. 

("Οφις). 

Τρυγόμηνο  (ό),  Νοέμβριος  (μην)·  έν  Τραπε- 
ζοΰντι  ό  "Οκτώβριος  τρυγομηνάς,  ό  δέ  Νο- 
έμβριος άεργίτης. 

(Όφις). 

Τρνγώνα.  (ή),   όνομα  άγελάδος.   (Τραπζ.  ή 

τρυγώ)). 

("Οφις). 

Τρυφερά  (τά),  πλθ.  τά  αίδοϊα  τοΰ  άνδρός. 

("Οφις).* 

Τυαγάνα  (ή),  καραβίς  (θαλάσσιον  ζώον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τσα.Ιάσ']  (τό),  1)  λεπτή  ^ιών  2)  τά  τσαΛά- 
σ'ια,  τά  άποροκανίσματα  τών  σανίδων. 
(Τραπζ.  τα.Ιάσ'α). 

("Οφις). 

Τσα.Ιαφοΰρζσ}  (τό),  είδος  σταφυλής. 

(Όφις). 

Τσάμ]  (τό),  κόμη,  πλεξούδα. 

("Οφις). 

Τσαματίδ]  (τό),  1)  δέμα  Οερισθέντων  σπαρτών 
2)  έν  γένει  μικρόν  δεμάτιον  έξ  οιωνδήπο- 
τε πραγμάτων. 

(*Οφ«), 

Τσαμπουρίχα  (ή),  γραία  μέ  σουφρωμένον  πρό- 
σωπον, παληόγρηα. 

("Οφις). 

Τσαντιχζερ^  (τό),  πάν  δι'ού  ραντίζουσιν,  οίον 
εκείνο  μέ  τό  όποιον  ό  Ιερεύς  ραντίζει  τον  ά· 
γιασμόν.  (Τό  ρήμα  ζσανζίζω). 

("Οφις). 


ΖβΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩ\  ΙΙΕΡΙ  ΖΜΤ&Ν  \Ι\ΙΙϊΙΐ;!ϋ\. 

Τσενέχ  ιν  (τό),  πιάτον,  τσανάκι. 


169 


Τσαπσάσ']  (τό),  1)  φρύγανον,  λεπτόν  και ξη- 
ρόν  ξύλον  2)Γώς  κατηγ.  ή  ισχνή  (κόρη  η 
γυνή).  (Τραπζ.  τσαζσίν). 

(Όφις). 

Τσά.τ]  (τό),  πήλινον  μαγειρικόν  σκεύος,  πλθ. 
τά  τσαπέα  και         (Τραπζ.  ή  τσαΛ^). 

("Οφις).  ' 

Τσά.-τη  (ή),  πλθ.  τα  τσάπις,  ταΰτόν  τω 
Γσα.τ^. 

(Σαρά/ω) . 

Τσα.-τ.ΙΙ  (τό),  πλθ.  τα  τσαπ.ίία-  άφύαι  ξη- 
ραινόμεναι  και  φυλαττόμενκι  δια  τροφήν 
εως  τό  καλοκαίρι. 

(Ζησινα)). 

Τσάπ.Ιωιια  (τό),  πλθ.  τά  τσα.Ύ./ώ/ιαταψ  έπι- 
μήκη  άκόμψως  πελεκημένα  ξύλα,  τά  όποια 
καρφώνουσιν  επί  των  δοκών  της  στέγης,  ε- 
πί τούτων  δέ  αμέσως  θέτουσι  τά  κεραμί- 
δια (Τραπεζ.  τα  τσ'  απ.ΐώιιατα). 

(Όφις). 

Τσαρυνν'}  (τό),  πέδιλον  έκ  δέρματος  βοός. 
(Τραπ.  τσ'αροί'ΐ·,  λ.  τουρκ.). 

(Όφις). 

Τσαρονγόσ' ' κοινό  (τό),  τό  εκ  του  στουπίου  δέ- 
μα των  πέδιλων. 

(Όφις). 

Τσαρτσε.^  (τό),  ή  όροφή  του  λεγομένου  ί'ωίγ^' 
(ο  ϊδε),  ήτις  δεν  είναι  έκ  σανίδων,  άλλ'έκ 
θάμνων  διαπεπλεγμένων  διά  λεπτών  δοκών. 
Υπεράνω  της  οροφής  ταύτης  καθώς  και 
της  λοιπής  οικίας  πλην  του  ιδίως  λεγομέ- 
νου οσπίτ^',  θέτουσι  τά  χόρτα,  άτινα  δίδου- 
σι  τον  νειαώνα  τροφην  είς  τάς  αγελάδας. 

(Όφις). 

Τσάσ'^  (τό),  φρύγανον,  τό  λεπτόν  και  εύφλε- 

κτον  ξυλαράκι.  (Τραπζ.  τό  τσατσίγ).  Έκ 

ταύτης  της  λέξεως   έσχηματίσθη   ή  λέξις 

τσα>~ΐσασ'ί . 

_    (Όφις)· 

Τσατσα.Ιοράχ'^  (τό),    όνομα   κορυφής  βουνού 

παρά  τό  χωρίον  Ζησινώ"    (εκ  τοΰ  επιθέτου 

τσάτσα.Ιος  =  γυμνός. 

(Όφις). 

Τσάφ]  .  (τό),  όνυξ  γαμψός,  οίον  της  γαλής, 
τών  πτηνών  κτλ. 

(Όφις). 

Τσαγκη  (ή),  όνομα  άγελάδος,  κοκκινωπού 
νρώματος  (θηλ.  τοΰ  έπιθ.  τσαννός). 

(Σαρά/ω). 

Τσε.Ιετούρ^  (τό),  είδος  σταφυλής. 

(Όφις)· 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


(Σαρά/ω] 


Τσέχ.Ι^  (τό),  έξώφλοιον  (τοΰ  άρτου,  ώοΰ  κλπ.) 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τσία  (ή),  σπινθήρ. 

(Όφις  καϊ  Τραπεζοΰς) . 

Τσί]  (τό),  απόκομμα  χιόνος  άπό  βουνοΰ,  ό- 
περ επιφέρει  καταστροφάς. 

(Όφις). 

Τσικά(.]  (τό),  είδος  μικρού  θάμνου. 

(Όφις). 

Τσιμάχ^  (τό),  κοντή  σανίς  έν  τη  οικοδομή 
της  οικίας. 

(Σαρά/ω). 
Τσφπονόχορζον  (τό),  είδος  χόρτου. 

(Σαράχω). 

Τσοάχ]  (τό).  σπινθήρ  μικρός*  ϊδε  και  τσία. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Τσιντσάχα  (ή),  έ'ντομον  πτερωτόν  σμικρότα- 
τον,  έπϊ  τοΰ  όξους  και  τών  λιμναζόντων  υ- 
δάτων καθήμενον. 

(Όφις). 

Τσίπα  (ή),  ομφαλός. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
2)  τό  κέντρον  τών  μελισσών, 

(Σαρά/ω). 

Τσιρίγτρα  (ή),  είδος  τροχοΰ  υπό  τοΰ  ύδατος 
κλωθομένου,  τό  όποιον  διά  τοΰ  ΰπερβολι- 
κοΰ  τριγμοΰ  του  προφυλάττει  τους  άγρούς 
απο  τών  θηρίων,  άρκτων,  /οίρων  κλπ.  οί'- 
τινες  καταστρέφουσι  τον  άραβόσιτον.  Πρβλ. 
και  νεροκόπαΛο. 

(Σαρά/ω). 

Τσιτσί.^  (τό),  1)  σκώληξ  ό  κοινός  (τοΰ  χώμα- 
τος)" 2)  ό  λευκός  σκώληξ  τών  εντέρων. 

(Όφις  και  Τραπεζους). 

Τσίψό'ΐ  (τό),  ειδ.  θάμνου  λευκόν  άνθος  φέροντος 
("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΤσιχάΛ}  (τό),  ή  πλαγία  έ'κφυσις  κλάδου.  (Τρα- 
πεζουντ.  άποτσιχά.^)  Πρβλ.  και  διχάΛ\, 
άφ'ής  διαφέρει  ή  λέξις  ζσιχάΛ]  κατά  τό  ό- 
τι εκείνη  μεν  σημαίνει  τον  νωρισμόν  κλά- 
δου ή  δένδρου  είς  δύο  μέρη,  τάς  αύτάς  ι- 
διότητας έχοντα,  έν  ω  τσιγά.1]  είναι  ό  έκ 
κυρίου  κλάδου  έκπεφυκώς  μικρότ.  κλάδο;. 

(Όφις). 

Τσίγνα  (ή),  ή  ολίγον  σκεπάσασα  την  γήν 
νιων,  ήτις  διά  τοΰτο  ευκόλως  τήκεται. 

(Όφις). 

η 


170 


Ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Τσιχτσιρί)'α  (ή),  1)  τεττις'  2)  ως  κατγ.  έπί 
ισχνών  γυναικών. 

Τσοΰοτρίαρατα  (τά),  αί  άποσπώΐΛ.εναι  άπό  τί- 
νος Εύλου  σχίζαι  μικραί.  (Τραπ.  τόόβ^α). 
Κούχουρος,  χονχορος,  ζουμκαγοράγ'ης  τσο- 
βοζρίμμαζα  σωρεν^  (αίνιγμα),  κυφός  κυφός, 
κυρτορράχης,  σκίζας  συνάζει.  (Σκεπχρνιον). 

("Οφις). 

Τσόπορΐο  (ό),  ή  λέΕις  σύνθετος  έκ  του  τσό)·(ύ 
=  σβύνω  και  πόρτα"  τσόπορτος  δε  λέγεται 
εκείνος,  του  όποιου  ή  πόρτα,  ή  οικία  πρέπει 
νά  σβεσθη  (έπί  κατάρας.)  "  Ερθανε  οι  τσ<'~ 
.το^Γθί=ήλθον  εκείνοι,  των  όποιων  ή  οί/.ία 
εϊΟε  νά  σβεσθη.  (Πρβλ.  έζαπαύάνζ^). 

("Οφις)  . 

Τσορΐίχτρα  (η),  σίφων,  τουλοΰι/πα,  εκ  κα- 
λάμου κατασκευαζόμενη .  δι'  ης  παίζουσι 
τά  παιδία. 

("Οφις). 

Τσονχρι  (τό),  βότρυς  (σταφυλής)  (Τραπζ.  το 
βυτρόδ) . 

("Όφις). 

Τσόντα γτάχ']  (τό),  είδος  χόρτου. 

("Οφις). 

Τσονμονχ  (τό),  (παρά  Μωάμεθ.)  τό  παρά 
χριστιανοϊς  πραοεηέρΐ ,  ο  ΐδε. 

("Οφις). 

Τσουμοΰρ^  (τό),  είδος  φαγητού.  (Τό  ένδον  του 
άρτου  θρύπτουσιν  είς  τήγανον,  είτα  άνα- 
κατώνοντες  με  βούτυρον  και  ζεσταίνοντες 
τό  τρώγουσι). 

('Όφίς). 

Τσουρπου.Ιιγτη  (ή),  είδος  παιδιάς,  ψηλαφίν- 
δα,  τυφλίτης.  (Τραπζ.  ή  τσαρονγα). 

("Οφις). 

ΤσουχάΜ  (τό),  ό  άραβόσιτος.  (Τραπζ.  τό 
.ίαζονό). 

("Οφις). 

Τσουπαδίτρα  (ή),  ταΰτόν  τω  παρά  Ζησινώ- 
ταις  α.ίατοχούσχονΐσο ,  ο  ΐδε. 

(Σαράχω). 

ΤσυνπαδομάΛ.1$  (τό),  αί  τρίχες  της  έόχας  του 
αραβοσίτου,  αί  κρεμάμεναι  άπ'  αύτη ς '  λέ- 
γεται και  μεζάξ. 

(Σχράχω). 

Τσονπαδορον/ιον.Ιο  (τό),  έ'ντομον  μικρότατον, 
τό  όποιον  φύεται  εν  τω  άραβοσίτω  και  κε- 
νόνει  τους  κόκκους. 

("Οφις), 


Τσον.Ύαδ('σ.ττορο  (τό),  όσον  άρχβόσιτον  φυλάτ- 
τουσιν,  ί'να  σπείρωσι  το  έπόμενον  έ'τος.  (Τρ. 

.Ιαζονδόσπορο)) . 

'  ί'Όφ^)· 

Ίσονπίχτρα  (ή),  οίστρος,  βωϊδόμυια.  (Τραπ. 

βίνζρ  Ό(,) . 

("Οφις). 

ΤσονπονΛάή  (τό),  είδος  άπιδέας  καίό  καρπός. 

("Οφις). 

Τσοπονι]  (τό),  1)  πλθ.  τά  τσονπονρα  =  τσί- 
πουρα (Τραπζ.  τσίπρεα),  τά  πατηθέντα 
σταφύλια,  τά  όποια  χάνουσιν,  άφ'ού  έξα- 
ζωσι  τον  ζωμόν,  τον  όποιον  κάμνουσι  κρα- 
σί- 2)  εις  τα  παιγνίδια  τσοπονρ  λέγεται  ή 
νίκη.  (Πρβλ.  χ«πότ((,  β'  σημ.) 

("Οφις). 

Τσονπούσ'^  (τό),  πλθ.  τά  τσον.τονσ'α ,  τά  του 
άσταχυος  λεπτότατα  άκρα. 

Γ'Οφις)ί 

Τσονρον./]  (το),  πάν  καταβεβρεγμένον  πράγμα. 
Έβράχα  κ'αι  εγεττου/ιονιε  'ένα  ζσονρον.^. 
(Τραπζ.  Λου.Ίούζσ,  ώς  έπίθ.). 

("Οφις). 

Τηυυσ' ωτερϊ  (τό),  1)  πάν  δι'  ού  στουπο>νουσί 
τι,  ιδίως  2)  ςυλάκν,  διά  του  όποιου  κλείου- 
σι  την  όπην  της  καβίλλας  του  πηγαδιού 
(ΐδε  χαβίΛΛα)"  3)  μτφρ.  τό  άνδρικόν  μόριον. 

("Οφ.ς). 

Τσυντσε.^  (τό),  ό  ορρός  του  γάλακτος,  έΕ  ού 
κατασκευάζουσι  τό  τυρίον.  Τουρκ.  σονράτ. 

:("Οφ(ς). 

Τσόχα  (η),  (έν  Τραπζ.  τό  έριοΰχον)  2)  έξ  έ- 
ριούχου  έπανωφόριον  μέχρι  της  όσφύος  κα- 
θήκον . 

("Οφις)· 

Τσοιψίδϊ  (τό),  1)  ό  εγκέφαλος  μυελός.  2) 
μετφρ.  ό  νους.  3)  άφ'  ού  κοπανίσωσι  τά 
κάρυα  και  στύψαντες  έΕάΕωσι  τό  έλαιον, 
τό  μένον  λέγεται  τσουμίδ^,  τό  ότοΐον  τρώ- 
γωσιν  ούτω,  η  χύνουσιν  έπί  των  έψηθέντων 
λάχανων  (ΐδε  γονΜα),  τά  όποια  τρο'ιγουσιν. 

('Όφ.ς). 

Τσ'αϊρόσ.Ύθρο  (τό),  σπόρος  χόρτου  (έκ  του 
ζσαϊρ  λέ£.  τουρκ.  =χόρτον  καϊ  σπόρο. 

("Οφις  καϊ  Τραπεζοϋς). 

Τσ'άπα  (η),  σκαπάνη  μέ  στενόν  στόμα,  δι'ής 
σκάπτουσι.  (Τραπζ.  ραχε'.Ι). 

('Όφ.ς). 


Ζ&ΠΜΦΕΙΟΧ  ΑΓΩ\  II Κ  Ρ I  ΖΩ\ΤΩ\  ΙΙΛΊΜΙΚΙίίν 


171 


Τα'ιρχοΐ'-ί·/]  (τό),  καλύπτρα  γυναικεία.  (Λες. 
τουρκική) . 

Τσψ-ΐσφ^  (τό),  είδος  πχιδιάς,  αστράγαλος. 

(Όφις). 

ΐυ'ίΛ  (τό),  ταΰτόν  τω  σχοντε'.ίΐ,  πίχτον  ΰά- 


λινον. 


("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 


Τυ'ισε  (ή),  δρόσος,   τχύτόν  τώ  νΐόϊύς-,  ο  ϊδε. 
(Τραπζ.  τσ'ισ'ί). 

("Οφις). 

ΤοροχύΛκΊν  (τό),  μέγας  λέβης,   έν  φ  ψήνου- 
σι  τυρόν. 

(Σαρά/ω). 

Τνφ.Ια  (ή),  μόνον  κατηγορηματικώς.  ΙΙηρπα- 
τεί  ό/ίο  ζνφΛο. 

("Οφις). 


(ή),  υγεία.  'Σσην  να  σ  =εΐς  ΰγείαν  σου 
(όταν  πίνωσι  κρασί).  ΠοΛ.Ιά  νας  άπ'  εμάς 
οΛικους  ατ'  ερωτοννε  =  πολλάς  υγείας  (εύ- 
χου)  έκ  μέρους  ημών  εις  όλους  όσοι  έρω- 
τώσιν.  ("Οταν  τις  α,εταβαίνη  που,  τώ  δί- 
δουσι  τοιαύτην  έντολήν  προς  τους  έκεΐ  ευ- 
ρισκομένους συγγενείς  η  γνωρίμους). 

("Οψις  κα\  ΤραπεζοΟς). 
*ΊΓΜ(ττ6($  (τό),  διϋλιστήριον  τρίχινον  πλέγμα 
ές  ίττπείας  ού^ας,  δι'ού  διυλίζοντες  τό  γά- 


λα καΟαρίζουσιν  αυτό  άπό  τά  τυχόν  έμπε- 
σόντα.  ΠλΟ.  τά  νΛιστέρα  καϊ  τα  νΜστερά. 

(Όφις). 

"  ^  '.τγο  (ό),  ύπνος. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

ιΤΓ(ρά&}  (τό),  λε'ζις  της  υφαντικής"  ό  μίτος, 
δι' ού  ύφαίνουσι  (κατ' αντίθεσιν  πρός  τά 
στάματα)  =άκροστημονες  κείται  ή  λε'ξις. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 


Φιίετίι  (τό),  άφηρ.  τό  τρώγειν  και  τό  φαγητόν. 
Ηάρ  εοχώθαρε  άς  'σο  χραετο  =  τώρα  έ- 
σηκώΟημεν  έκ  του  φαγητού  (έκ  της  βρώσε- 
ως)-  τό  βραδονέσ}  το  ψαετό  =δεΐπνον  τό 
ρεσηρερι-έπ^  το  ψαετο  =γεΰμα"  το  πουρ- 
ναριού το  ψαετό  =τό  πρόγευμα. 

("Οφις). 

Φαι  (τό),  ό  άρτος,  τό  ψωμί'  ψα'ϊ  σταρίτιχο^ 
σίτινος  άρτος  προς  διάκρισιν  άπό  τό  φαί  , ό- 
περ σημ.  κυρίως  τό  άραβοσίτινον  ψωμί. 
Λέγεται  τό  σίτινον  και  ιδίως  :  ψωμί.  (Τρπ. 
τό  φαϊ  =φανητόν). 

(Όφ(ς). 

Φαοπότ^  (τό),  συμπόσιον  (τό  τρώγειν  καί  πί- 
νειν,  τό  Φαϊ  καί  τό  ποτό). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

"  Φαρά  (άνάρθρ.)  μόνον  εις  την  πλθ.  αίτιτ.  ψα- 


ράς, τρία  ψαράς  κτλ.  (Τό  άπαξ  λέγεται 
μία  ουδέποτε  :  μία  ψαρά.  Τρπζ.  φοράς). 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Φάραγζα  (ή),  κρημνός"  ταΰτόν  τώ  όχτο,  ο  ί'δε. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Φαριιάχ^  (τό),  δηλητήριον. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Φαρφάρα  (ή),  (Έντομον),  ψυχή,  πεταλούδα. 
'//  φαρφάρα  παίρ^  άιβψο  νά  πά>)  κ'αίει  τς' 
άποθαμένονς.  Την  πρός  τό  φώς  τάσιν  της 
πεταλούδας  εις  τούτο  άποδίδουσι,  καί  διά 
τούτο  την  φονεύουσιν.  (Τρπζ.  ή  πετα.Ιίτρεα) . 

("Οφις). 

Φασοϋ.1%  (τό),  φασίουλος  (όσπριον)  καί  ή  φα- 
σουλιά, καί  τό  χλωρόν  φασούλιον.  Λέγεται 
παρά  Μωαμεθανοϊς  καί  μανρρμμάη. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 


I 


172  ο  ΕΝ  κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Φασον.Ιοχο.Ιόγχ'υθο  (τό),  φαγητόν  έκ  κολο- 
κύνθης  και  φασιούλων. 

Φασον.Ιογ.Ιονπαδο  (τό),  ό  φλοιός  των  φασιού- 
λων,  όστις  ψηνόυ.ενος  χωρίζεται. 

("Οφις). 

Φασου.ΙοείΙιχο  (τό),  ό  ελικοειδής  βλαστός  της 
φασουλιάς,  ό  περιτυλισσόμενος  εις  παρεμ- 
πεπηγαένον  ξύλον.  (Πρβλ.  είΛίχ'^). 

("Οφις). 

Φασου.Ιόσπορο  (τό),  οι  φυλαττόμενοι  φάση- 
λοι,  ίνα  σπαρώσιν. 

("Οφις). 

Φεγγίσζρα  (ή),  όπέα,  φεγγίτης"  ή  της  στέγης 
όπη,  δι'ής  εξέρχεται  ό  καπνός,  η  και  ει- 
σέρχεται ολίγον  φως  έν  τω  ιδίως  όσπίτ^. 

("Οφις). 

φίγγυ  (ό),  σελήνη. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς) . 

φεγγοΛά^ττ]  (τό),  τ6  έκ  της  σελήνης  φως.  Ή 
στραβή  \σο  ψεγγο.Ιάμπ]  ψυ.Ι.Ιίεται ,  παροιμ. 
έπί  των  δι'  όκνηρίαν  παρακαίρως  ποιούν- 
των  τι. 

("Οφις  και  Ζητινιό). 
Φ>εγγοί.Ια  (ή),  όνομα  άγελάδος. 

(·Όφ-ς). 

φε.Ι.Ιάρ^  (τό),  τό  δια  τριών  μικρών  φελών  δι- 
ερχόμενον  σύρμα,  τό  όποιον  τίθεται  ρ.έσα 
εις  την  κανδήλαν  και  δι'αϋτοΰ  διέρχεται 
τό  φτύλλι.  (Τραπζ.  τό  ψα.ΙΛάρ). 

("Οφις  χρ.). 

φενέρ^  (τό),  φανός,  φανάρι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Φες — όϊνΐ  (τό),  (λέξ.  τουρκ.)  Είδος  παιδιάς, 
καθ'  ην  θέτει  τις  κατά  γης  τό  κάλυμμα  (φέ- 
σι) και  οί  άλλοι  τό  κτυποΰσι  διά  των  ποδών. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Φε:σάρ2  (τό),  πλθ.  τά  ψετσάρα,  κοντάρια,  ά- 
τινα  θέτουσιν  επί  τών  ύπό  την  στέγην  εις 
ί*ανήν  άπόστασιν  δοκών,  ων  τό  υπεράνω  λέ- 
γεται νρανί,  ό  ϊδε.  (Ταύτα  ύπάρχουσιν  έν 
τψ  ιδίως  ύσπίτ^ ,  τό  όποιον  δέν  έ'χει  όροφήν 
έκ  σανίδων). 

"  (Όφις). 

Φετσάρα*  (τό),  δοκοί  της  οικοδομής  διασταυ- 
ρούμενοι ύπό  την  στέγην. 

(Σαρά/ω). 

Φετσοθετες  (ό),  δοκός  της  οικοδομής,  έφ'  οΰ 
στηρίζονται  τά  γετσάρια. 

(Σαράχω). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ΦιΛες  (τό),  κύριον  όνομα  παρχαρίου  τινός  του 
"Οφεως  (ϊδε  παρχάρης).  "Εχ"  χαί  πάγω 
\σό  ψι.Ιές,  άντά  ψι.1ω  σε  μι}  χ,ΙαΙς,  άσμα. 
(Έχ'καί  πάγω=μετ' ολίγον  θά  πάγω.  Ό 
μετ'  ολίγον  μέλλων  εκφέρεται  διά  της  φρά- 
σεως έ'χ"  και  =  (έχει  και),  και  του  ένε- 
στώτος  του  ρήματος. 

("Οφις). 

Φιρεάρ?ις  (ό),  (λέξις  τουρκική),  Ληστής. 

(Όφις). 

Φ'.Ιαμονρ^  (τό),  φλαμουριά  (δ.)  (Τ.  ψΐαμπούρ). 

(Όφις). 

Φ.Ιεγίο  (ό),  φλοιός  δένδρου,  όν  έπιθέτουσιν  επί 
τών  κυψελών,  ϊνα  τάς  προφυλάξωσιν  άπό 
της  βροχής,  ήτις  άλλως  ευκόλως  διεισδύει 
και  καταστρέφει  τό  έργον  τών  μελισσών 
πληθυντ.  τά  (ρ.ίέγτωτα. 

(Όφις). 

ΦκΙεριν  (τό),  ταΰτόν  τω  ψ.Ιαμούρ^,  ό  ϊδε. 

(Σαράχω). 

Φ.ίο^τι)  (ή),  ή  σφοδρά  και  καταστρεπτική 
εΰφλογία  (νόσο^. 

(Όφις). 

Φορετιχό  (τό),  πανίον  ύφανθέν,  τό  όποιον  μέλ- 
λει νά  γίνη  ΰποκάμισον. 

(Όφις); 

Φορετιχύχτενο  (τό),  (λέξις  υφαντική)-  τό  κτέ- 
νιον,  δι'ού  ύφαίνουσιν. 

(Όφις). 

Φοννϊν  (τό),  χωνίον. 

(Σαράχω). 

Φ'ονρχονΜτσα  (ή),  περούνιον,  (λέξις  Βλάχικη). 
Άπό  πολλών  ετών  οί  Όφϊται  ταξειδεύου- 
σιν  εις  Βλαχομολδαυίαν  δέν  είναι  λοιπόν 
παράξενον,  άν  μαζύ  με  περούνια,  τά  όποια 
έ'φερον  εις  τήν  πατρίδα,  έ'φερον  και  τό  βλα- 
χικόν  ψουρχον.Ιίτσα ,  διότι  δέν  ήξευρον  οί 
χωρικοί  τό  όνομά  των*  διεδόθη  λοιπόν  ή 
Βλαχική.  (Και  ή  Βλαχική  έλαβε  τήν  όνο- 
μασίαν  ταύτην  έκ  τής  Ιταλικής,  ης  πλεί- 
στας  λέξεις  έ'χει). 

(Σαράχω). 

Φ>ονρνι(τό),  1)  κλίβανος,  φούρνος"  2)  είδος  παι- 
διάς  τών  αρρένων,  έπιβασία  προσεκτική. 

(Όφις). 

Φούρνο  (ό),  φρύνος  (ζ)  (έν  Τραπζ.  <ροΐψ·ος 
λέγεται  ή  χελώνη)·  πλθ.  οί  ψουρνονδεας. 

(Όφις). 


ΖΔΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓώΧ  ΙΙΕΝ  Ζ£\ΤΔ\  ΗΜΙΜΚΙίίλ 


173 


Φουρτούνα  (ή),  τρικυμία,  έν  Όφει  και  ή  θύελλα. 

(  Όφις  και  Τραπ&ζοΰς). 

Φούσκα  (ή),  ό  καρπός  της  μουριάς  (είδος 
βάττου).  Έν  Τραπζ.  /'ώ/>)·  Φούσκα  έν 
Τραπζ.  λέγεται  ό  άωρος  καρπός  της  συκης 
(και  έν  γένει  και  άλλων  δένδρων). 

("Οφις). 

φοΰστρο  (τό),  είδος  φαγητού  έξ  ώων  μετά  βου- 
τύρου έν  τω  τηγανίω  ψηνομένων. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

φοντσι  (τό),  πλθ.  τα  ψοντσία'  1)τά  υπό  των 
μελισσών  :ν  τη  κυψέλη  σχηματιζόμενα  κή- 
ρινα  τεμάχια,  τα  πλήρη  οπών  (έντος  τών 
οποίων  αί  μέλισσαι  θέτουσι  τό  μέλι)"  2) 
ταύτόν  τω  βα.Ιερ^  =  βαρέλι. 

("Οφις). 

φ/χΐΓτσ'ά  (ή),  αίθουσα,  τό  έν  Ζησινώ  παρά 
Μωαμ.  ζ'ωϋρ],  ο  'ίδε. 

(Σαράχω), 

Φρεγγίκ  (τό),  ταύτόν  τω  φεγγίτες,  ο  ί'δε. 

(Σαράχω). 

Φρομοδόντιν  (τό),  κατ'έκκοπήν  συλλαβής  άντί 
του  επομένου. 

(Σαρά/ω) . 

φρονψοδύντ^  (τό),  ό  τελευταίως  έκφυόμενος 
κατά  την  νεανικήν  ήλικίαν  όδούς'  λέγεται 
δέοΰτω,  διότι  τότε  αποκαθίσταται  φρόνιμος 
ό  άνθρωπος.  (Έν  Τραπζ.  χοδεσπενεαχον 
δόντ) . 

(Όφις). 

Φ:εΐρα  (ή),  φθείρα,  ψείρα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

φίειρά^.Ιαδο  (τό),  είδος  χόρτου. 

("Οφις). 

φζεΛίδ^  (τό),  πλατέα  (δ.). 

("Όφις  και  ΤραπεζοΟς). 

Φτερι  (τό),  φτέρη  (χ). 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς). 

φτερίτσα  (ή),  ξύλον  τι  φέρον  προς  τό  εν  άκρον 
ξύλινα  πτερά.  Δι'  αυτού  άνακατώνουσι  τά 
φαγητά,  ιδίως  τά  λάχανα,  άτινα  κατακό- 


πτονται  ούτω  εύκόλως  και  μάλιστα  όταν 
τά  πασπατεύωσι  μέ  άλευρον,  ό'τε  ταράσ- 
σοντες τά  λάχανα,  δεν  άφίνουσι  τό  άλευρον 
νά  μείν/)  έπισεσωρευμένον  άλλά  τό  διαλύου- 
σιν  έντός  του  ύδατος. 

(Όφις). 

Φτερό  (τό),  πτερόν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Φτού.Ιιτρον  (τό),  πτίλον.  Τραπζ.  γτον.Ιτον. 

Φυ.ίΛο  (τό),  φύλλον. 

(Όφις). 

Φυράγο  (τό),  τό  και  ποδέσ/,  ό  ί'δε-  μάλιστα 
όέ  ή  ποδεσίκα,  ό  ί'δε. 

(Όφις). 

Φυσετο  (τό),  θύελλα,  σφοδρός  άνεμος. 

("Οφις  και  ΤραπεζοΟς) , 

Φύτρ]  (τό),  τό  νεωστί  έκφυέν  σπαρτόν,  πλθ. 
τά  φύτρα. 

(Όφις). 

Φω.ΐε'α(τϊ),  φωλεά.  2)  Τό  ώόν,  έφ'ού  κάθη- 
ται  ή  όρνις,  όταν  θά  έπάσ·/). 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

φω.Ιίδ^  (τό),  τό  μέρος  του  άγροΰ,  ενθα  φυ- 
τεύουσι  τους  σπόρους  τών  κολοκυνθών  και 
έπιχύνουσι  πολλήν  κόπρον  διά  πίανσιν  της 
γης,  ώστε  είναι  έξωγκωμένον,  αύτόθεν  δε 
φυτρώνουσιν  αί  κολοκύνθαι.  Τοιαύτα  φωλί- 
δια  πολλά  κάμνουσιν  έν  τοις  άγροΐς. 

(Όφις). 

φως  (ή),  φώς.  2)  τό  φώς  τών  ομμάτων,  ή  ό- 
ρασις.  Γαμώ  τη  <ρώον  εθε  φρσ.  έν  Σαράχω 
συνηθεστάτη,  έπί  πράγματος  μη  άρέσαντος 
εϊς  τινα  λεγομένη. 

(Όφις). 

φωτεινάπ]  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφις). 

φωτεινώ  (ή),  όνομα  χωρίου  του  "Οφεως. 

(Όφις). 

φωτίσ'α  (ή),  πλθ.  ή  έορτή  της  βαπτίσεως 
νηπίου. 

(Όφις  Χριστ.  Τραπεζους). 


174  Ο  ΕΝ  κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Χαδίτσ]  (τό),  είδος  φαγητού.  (Άφ'  ού  φρύ- 
ξωσι  (κάβου  ρτίσωσι)  άλευρα  μετά  βουτύρου, 
χύνουσιν  όλίγον  ύδωρ  και  βράζουσι  το  σύ- 
νολον, ρ.έχρις  ού  πήξη.  Τό  φαγητόν  τούτο 
λέγεται  γαβίχσ^.  Έν  Όφει  συνήθως  δεν 
καβουρτίζουσι  τό  άλευρον,  άλλα  τό  ψήνου- 
σι  μετά  του  ύδατος,  έως  ού  πήξη  και  α- 
κολούθως καβουρτίζουσι  και  έπιχύνουσι 
βούτυρον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χα6Μτ$  (τό),  βλέννα,  φλέγμα,  όπερ  βήξας 
έκπτύει  τις.  (Τραπζ.  σάχΐά). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χα.Ιά  (ή),  λ.  τουρκ.  ή  πρός  μητρός  θεία. 

(Σαράχω). 

Χα.Ιάί^ν  (τό),  χάλαζα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χα.Ιασάπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφις). 

Χα.Ιεδοζάτσ'^  (τό),  είδος  θάμνου. 

(Όφις). 

Χα.Ικάπ^  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφις). 

Χα.Ικο  (τό),  λέβης  καζάνι. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χα.Ιχ,οπούΛ^  (τό),  ύποκορ.  του  χαλκό,  μικρός 
λέβης,  μέ  μίαν  άνωθεν  λαβίδα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χά.1η  (του),  δνομα  χωοίου  του  "Οφεως. 

(Όφις). 

Χαμαι.Ιε'τες  (ό),  μύλος,  πλθ.  τα  χαμε.Ιέτεας. 
Ηάϊτε  'ςσό  χαμε.Ιε'ζε,  χαεινά  ζίπο  μη  .Ιε'τε, 
άσμα.  (Τραπεζ.  ή  γαμαι.Ιετε). 

('Όφις). 

Χαιχνία  (ή),  τύφος  (νόσος). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χαμόφτα  (ή),  είδος  χόρτου  καρποΰντος.  "Ι- 
σως γαμαίβατον,  <ρράου.Ια. 

(Όφις). 

Χανάπ)  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός. 

(Όφ-.ς). 

Χάρ]  (ή),  ποσόν  γροσιών  (200  συνήθως)  δι- 
δόμενον  εις  τον  πατέρα  της  νύμφης,  όταν 


θα  τήν  λάβωσιν.  Τούτο  δε  είναι  άπαραί- 
τητον  έ'θος  έν  "Οφει.  2)  τα  δωρούμενα  τη 
νύμφη  χρήματα,  όταν  κατά  τήν  πρώτην  έ- 
σπέραν  νίπτη  τούς  πόδας  των  πενθερών  και 
λοιπών  οικείων.  3)  έν  γένει  πάν  ότι  δω- 
ρεϊται  τη  νύμφη  εις  χρήματα,  ή  τω  μελ- 
λονύμφω,  όταν  τον  ξυρίζωσιν,  είς  χρήματα 
ή  μανδύλια  και  τά  τοιαύτα.  (Έν  Τραπεζ. 
πλθ.  τα.  χάρεία,  τά  δωρούμενα  τη  νύμφη 
χρήματα,  κατά  τήν  άκόλουθον  του  γάμου 
έσπέραν,  υπό  των  του  γαμβρού  συγγενών 
της). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Χαρά  (ή),    κύριον  δνομα  άντί  Χαρά.ίαμπος' 
(εΐ  και  είναι  ή  λέξις  θηλυκ.  γένους).  (Έν 
Τραπεζ.  λέγεται  6  γάμος). 

("Οφις). 

Χαράγματα  (τά),  αυγή,  τά  χαράγματα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χαραπά  (ή),  είδος  κολοκύνθης  κενής,  ήτις  ξη- 
ρανθεϊσα  κόπτεται  κατά  τόν  λαιαον  και 
χρησιμεύει  ως  θήκη  όσπριων  και  λοιπών 
τροφίμων.  Έν  Τραπεζ.  εν  ζεύγος  τούτων 
ά/.όπων  δένοντες  περί  τήν  όσφύν  οί  παίδες, 
κολυμβώσιν. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Χαρα.-ταΰόσ.Ύορο  (τό),  ό  σπόρος  της  κολοκύν- 
θης της  λεγομένης  χαραπά.     2)  ό  σπόρος 
του  άνθρώπου. 

(Όφις). 

Χαραγτο  (τό),  είδος  φαγητού  (βρασμένου) 
τάν$,  ο  ϊδε. 

(Όφις). 

ΧαρικίΓαττ^}  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός, 
όστις  ωριμάζει,  ότε  θερίζουσι  τόν  άραβόσι- 
τον  και  τόν  εΐσάγουσιν  είς  τό  ξηραντήριον 
γαρμάν  (λέξις  Τουρκ.)  λέγεται  τό  άλώνιον, 
όπερ  έν  Όφει  σημαίνει  τόν  έν  τή  οικία  σχη- 
ματιζόμενον  σωρόν  έξ  άραβοσιτίνων  κεφα- 
λών, τάς  όποιας  κατόπιν  χωρίζουσιν  άπό 
τά  εξώφυλλα  και  μετακομίζουσιν  εις  ξη- 
ραντήριον  έν  γένει  χαρμάν  λέγεται  ό  Οε- 
ρισμός  του  άραβοσίτου). 

(Όφις). 

Χάρο  (ό),  Χάρων,  θάνατος.  Ό  Χάρο  νά  ύ«- 


ΖΏΓΡΛΦΚΙΟΣ  ΑΓίΙ\  ΠΕΡΙ  Ζβ\ΤΏ\  11ΜΙ\ΙΙ  Ιϋ\. 


175 


χ,Ιαεϋγσε,  ό  θάνατος  νά  σε  παστρέψη  (κα- 
τάρα) παχ.Ιαεΰω— -παστρεύω  (ρ.  Τουρχιχ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χαρτί  (τό),  1)  ό  χάρτης,  χαρτίον.  2)  βι- 
βλίον.     3)  επιστολή. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χαρτίχα  (ή),  ύποκορ.  του  χαρτί ·  Χαρτάκι  και 
βιβλιαράκι  (Τραπεζ.  χαρζόπον). 

(Όφις). 

Χάρτη]  (τό),  1)  ράβδος  ή  ξύλα,  ή  κορμοί  μι- 
κρών δένδρων  με  κλάδους  (άνευ  φύλλων), 
τοΰς  ό— οίους  έμπήγουσιν  έν  τοις  άγροϊς,  ί- 
να περιτυλίσσωνται  εις  αυτούς  οί  βλαστοί 
της  φασουλιάς,  αγγουριάς,  κολοκύνθης  κτλ. 

(Όφις). 

2)  τα  εις  την  ραφήν  φορέματος  τίνος  α- 
παιτούμενα σαρήτια,  κλωσταί  κτλ.  πληθ. 
τα  γάρτσα.  (Τρ.  τα  γάρτσ'(ΐ)  [λ.  Τουρκ.). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χ'ΐρχ(οάρϊ  (τό),  ό  λάρυγξ  (Τρ.  ή  χαρτονδα) . 

(Όφις). 

Χασ.τϊι  (ή),  πλθ.  τά  χασπάδίας.  Μέλανα  στί 
γματα  επί  του  δέρματος  του  ανθρώπου, 
ές  ασθενείας  προ.-ρχόμενα. 

("Οφις). 

Λασ'ον.Ια  (ή),  ταύτον  τώ  .Λ^·«  και  Μβοχάφΐ 
(άςϊδε). 

("Οφις). 

Χασ' όφυ.Ι.Ιο  (τό),  1)  το  καταπεσον  και  ύπό 
της  θερμότητος  του  ήλιου  μαρανθέν  φύλ- 
λον  δένδρου.  2)  πρόστινον  καϊ  αχρηστον 
φύλλον  χάρτου.  3)  τό  μή  έχον  εικόνα  έπί 
των  χαρτιών  του  παιγνιδιού. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χαισαπονρϊ  (τό),  άρτος  εν  φούρνω  ψηνόμενος 
(αραβοσίτινον  ψωυ.ί). 

("Οφις;· 

Χ'ίτσ'ίκα  (ή),  είδος  μικρού  πτηνού. 

(Όφις). 

Χαι'Α  (τό),  πλθ.  τά  χαψία.  Άφύαι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Χα^'οχό.Ι/]  (τό),    πήττα  έν  ή  βάλλουσι  γχ- 
ψία.  (Τραφεζ.  χαψοΛάβασοτ) . 

(Όφις). 

Χη  ό-οψώιην  (τό),  ταύτον  τω  ανωτέρω. 

(Σαράχω). 

ΧοΜρα  (ή),  χολέρα  (χο.Ιύρροια  νόσος). 

("Οφις  χα!  Τραπεζοϋς). 


Λβ^/)  (ή),  χολή·  2)  μετάφρ.  "Εαχασε 
'Ί  χο2η  «τ/-—  ύπερωογίσθη. 

("Οφις). 

Χο.Ιισανρα  (ή),  σαύρα  (Τραπζ.  χυ.Ιισ' άντρα) 
(Ζησινώ  χωΰοτσίτσα). 

("Οφις). 

Χο?τράπ£  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός, 
όστις  είναι  χονδρός. 

("Οφις). 

Χυπετσα  (ή)  χαλκούς  κώδων,  άναρτώμενος  ά- 
πό  τού  λαιμού  των  ζώων  (αγελάδων,  προ- 
βάτων, αιγών  κτλ.),  ί'να,  όταν  άποπλανη- 
θώσιν,  άνεύρωσιν  αυτά. 

("Οφις). 

Χορο  (ό),  χορός.  "Εμπα  γραία  'ςσό  χορό, 
Γραία  είμαι  ον  .τορώ'  σείσχουμαι,  Λαίσχου- 
μαι,  μαντυ.Ιοχρεμίσχουμαι.  (άσμα)"  (μαν- 
τυλοκρεμίσκουμαι=  πίπτει  ή  έμπροσθοδέσμη 
μου,  ΐοε μαη&Λΐ)  2)  Νύφες  χορό,  ό  χο- 
ρός τον  όποιον  κάμνουσι,  όταν  θά  πρωτο- 
χορεύση  ή  νύαφη"  είναι  δέ  αργός. 

("Οφις). 

Χορτάρι  (τ°)'   ^  έν  Τραπεζούντι  κείται 

επί  της  κυρίας  σημασίας  σημαίνουσα  τον 
χόρτον  (όν  έν  Όφει  λέγουσιν  άχΛάδ]).  Εν- 
ταύθα δέ  μόνον  μετφρ.  πλθ.  τχγορτάρα, 
τά  στελέχη  των  αραβοσίτων,  άτινα  ξηραί- 
νουσι  και  συσωρεύουσι,  κατά  δε  τον  χειμώ- 
να δίδουσι  ταύτα  τροφήν  εις  τάς  αγελάδας. 

("Οφις). 

Χοσ'αιρίτρα  (ή),  ταύτον  τω  βαρυχ' έφα.Ιο  (Τ. 
χουπα.Ιίτσα). 

(Σαράχω) 

Χοσ'ότ]  (τό),  πλθ.  τχχοσ'ότεα.  (Τά  φύλλα 
τά  όποια  περικαλύπτουσι  την  κεφαλήν  τού 
αραβοσίτου  (ϊδε  ρόχα)  (Τραπεζ.  τά  ροχό- 
ψοΛ.Ια).  2)  μεταφορικώς  ή  πόσθη  τού 
άνδρικού  αιδοίου,  άκροβυστία.  "Οθεν  έπί- 
θ·τον  νοσ'όζης  (ό  έν  άκροβυστίκ)  όνίμχζε- 
ται  ό  Χριστιανός  τού  "Οφεως  ύπό  τού 
Μωαμεθανού  σκωπτικώς. 

("Οφις). 

Χον.Ιεαρ]  (τό),   δοίδυξ,  κοχλιάριον,  κουτάλι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΧονΜαρε'α  (ή),  όσον  χωρεί  έν  κουτάλι,  άό  ιι 
ενα  χου.Ιεαρεα  μαερει'α  .■=\όζ  με  έ'να  κου- 
τάλι φαγητό. 

(Όφις  και  Τραπεζοΰς). 
Χον.Ιεαρό  (τό),    ξύλινη  θήκη  των  κουταλιών 
(Σαράχω  το  χονΛίρόγ). 

("Οφις  χαί  Τραπεζοΰς), 


176 


Ο  ΕΝ  Κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Χονρΰά  (η),  πάν  το  ίνάπολειπόμεναν  [Λιτά 
στράγγισιν,  ή  η  κατακαθίζουσα  του  όξους, 
οίνου  κτλ.  ύλη.  2)  κατηγορηματικώς  επί 
φειδωλών.  ΤσΊπ  χονράά  εισαι  =  εντελώς 
σφιχτός  Φειδωλός  είσαι. 

ΓΟφϊς), 

Χοι\Ιερ6ν  (τό),  ταύτόν  τω  χουλεαρόν. 

(Σαράχω. 

Χουρτονδ^  (τό),  το  καρύδιον  του  λαιμού,  λά- 
ρυγξ.  (Τραπζ.  ή  χονρτούδα). 

("Οφις). 

Χοχόρης  (ό),  γλαύξ,  κουκουβάγια.  (Τραπζ.  ό 
χόχόρον).   πλθ.   οί  χοχοράντ^'  (Τραπζ.  οι 

("Οφις). 

Χοψερά  (του),  όνομα  χωρίου  του  "Οφεως. 

("Οφις). 

Χριστιεννας  (ό),  Δεκέμβριος  (δια  την  έορτήν 
τών  Χριστουγέννων)'(Τραπζ.  χριοτιεννάρτι,) . 

'  ("Οφις). 

Χρόνο  (ό),  έ'τος  ένιαυτός.  /Ζοσα  χρόνος  είσαι; 
πόσον  ετών  είσαι;  ενταύθα  τίθεται  ώς  έπί- 
θετον.  Έν  Τραπζ.  πόσων  χρονών  είσαι  ; 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χτε'ν]  (τό),  κτείς,  κτένι-  1)  δι'ού  κτενίζονταΓ 
2)  τό  δι'ού  κτενίζουσι  τό  κάνναβι,  όπεο  και 


Κανναβύχτενο  λέγεται"  3)  τό  δι'ού  ύφαί- 
νουσιν,  όπερ  και  φορετιχόντενο  λέγεται. 

("Οφις). 

Χτενιστερο  (τό),  ταύτόν  τώ  χαραπέα,  ό  ΐδε. 

(-Οφις). 

Χτενίστρα  (ή),  ή  παρά  Ζησινώταις  πετσίχτρα , 
ο  ϊδε. 

(Σαράχω). 

Χτηνον  (τό).  άγελάς'  (έν  Ζησινώ  τόΖώ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΧωΛάίσσα  (ή),  όνομα  χωρίου  του  "Οφεως. 

("Οφις). 

Χω.Ιώ  (ή),  όνομα  χωρίου  του  Όφεως. 

("Οφις)· 

Χώμα  (τό),  χώμα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χωνη  (ή),  χωνίον. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χωράιρ^  (τό),  αγρός,  χωράφι. 

^"Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χωρίο  (ό),  χωρίον  (Τραπζ.  και  τό  χωρίον). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χωρισία  (ή),  άποχωρισμός.  χωρισία  ουκ  ε- 
χουνε=δέν  ημπορούν  νά  χωρισθούν  άπ'άλ- 
ληλων. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χωρότες  (ό),  χωρικός.  Τραπζ.  ό  ^-ω^ίΓ^). 

("Όφις). 


Χ'ειΜδ$  (τό),  η  άνω  άκρα  του  βρακιού,  κα- 
τά την  οποίαν  είναι  διπλούν  διά  τούτου 
τοΰ  διπλώματος  περώσι  τό  λεγόμενον  βρα- 
χοζών^ ,  και  σουφρόνουσι  τό  άνω  χείλος  του 
βρακιού  περί  την  όσφύν.  2)  ώς  κατηγ.  ε- 
πί τών  στερεωθέντων  πραγμάτων.  Έγεν- 
τονε  χ'ε.Ίείδ^.  (Έν  Τραπζ.  λέγεται  Ζονζάχ). 

("Οφις). 

Χ'ειιιο  (ό),  βροχή.  6  χ  'εψό  εχ  έ'ρται .  =  ή 
βροχή  πλησιάζει. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χ'εψωνάπΐ  (τό),  είδος  άπιδέας  και  ό  καρπός, 
όστις  κοπτόμενος  και  φυλαττόμενος  ωριμά- 
ζει τον  χειμώνα. 

("Οφις). 


Χ'ειμωηχο  (ό),χειμών.  (Τραπζ.  ό  χ 'ειιιω^χόν). 

("Οφις). 

Χ'ε.Ηδα  (η),  όνομα  άγελάδος,  άντί  χ  'ε,Ιιδόνα . 

(Σαράχω). 

Χ'εΜδόη  (τό),  χελιδών  (πτ). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χ'ε.Ιιδόνα  (ή),  όνομα  άγελάδος. 

(Όφις). 

Χ 4$  (τό),  χειρ.   πλθ.  τα  χ'4ρα  (Τραπζ.  τά 
χ'ερεα). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΧΊρα  (ή),  χήρα  (γυνή)  πλθ.  ή  χεράδεας. 

("Οφις  και  Τραπεζους). 

Χ'εραμπό^  (τό),  συνήθως  κατά  τον  πλθ.  νά 
χ ' εραμπό-Ιεα.  Ή  περί  την  οΐκίαν  (τό  ιδίως 


ΖΔΓΡΑΦΒΙΟΣ  ΑΓΛ\  ΠΕΡΙ  ΖϋΧΤίϋν  Η\ΙΠΙΗϋ\ 


177 


οσ.τίτ,  ο  ΐδε)  πεφραγμένη  δια  σανίδων  πε- 
ριοχή, εν  ή  θέτουσι  τα  στελέχη  των  αρα- 
βοσίτων (ΐ'ορτάρα)  λαμβάνοντες  άνά  δεκά- 
δα περίπου  δεματίων  έκ  της  θημωνίας  κα- 
τά τον  χειμώνα.  "Ομοίως  έν  τη  ^εριοχή 
ταύτη  θέτουσι  καϊ  ξύλα,  βαρέλλια  και  άλ- 
λα τοιαύτα.  (Σ αρ.  ψ.τοδο»-). 

("Οφις). 

Χ  εράναντο  (τό),  νοιράκανΟος  (άντϊ  άκανθό- 
χοιρος)  (Τραπζ.  χ'οιράχαντον). 

("Οφις). 

Χ'/ρο  (ό),  χήρος,  χηρευμένος  πλθ.  ύχεράιςτ]. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χ'εροιιν.Ι^  (τό),  χειρόμυλος,  έν  ω  χονδροαλέ- 
θουσι  τον  σϊτον  καϊ  κάμνουσι  τό  κουρκοΰτι 
(χορχότο) . 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Χ'εροτκΌτ^  (τό) ,  πανίον  έν  τω  λίκνω  (κούνια), 
δι'  ού  περισφίγγουσι  τάς  χείρας  τοΰ  νηπίου. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 


Χ'εροποό.ί]  (τό),  παιδίον  /ήρας. 

("Οφις  καϊ  Τραπεζοϋς). 

Χ'ιότ]  (τό),  χιών. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Χ'οηχτο  (ό),  ή  χιονώδης  ατμόσφαιρα,  ή  κλί- 
νουσα  πρός  χιόνα.  '6>  χ'υνιγτο  βτ"  ί'ρται . 
τό  σύνολον  τών  χιονωδών  νεφ.  πλησιάζει. 

("Οφις). 

Χ'σινίχ^  (τό),  μέτρον  χωρητικότητος,  2  κο- 
τίων  (12  περίπου  οκάδων),  χοϊνοζ. 

("Οφις) . 

Χ ' οικτρά  (ή),  ταΰτόν  τφ  χ'εράχαντο. 

(Σαράχιο). 

Χ'(ψυηχο  (ό),  ταΰτόν  τω  ν'εαωηχό,  ό  ί'δε. 

("Οφις). 


ΨαΧΙδ\  (τό),  ψαλίς,  ψαλίδι. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 
Τά.Ιτες  (ό);  ψάλτης.  (Τραπεζ.  ό  ψάΛτες). 

("Οφις). 

ΨαραΧάόΐ  (τό),   τό  ελαιον  τών  δελφίνων,  ό- 
περ καίουσιν  έν  τώ  λύχνω  (Τρ.  ύαρε.Ιάδ). 

Γ'Οφις)· 

χΓαρα.Ιαόερ6  (τό),    άγγεϊον,    έν  ω  φυλάττουσι 
τό  4ορα.Ιάδ].  (Τραπζ.  τό  ψ-αρε.Ιαδερόν). 

("Οφις). 

Ψάοΐ  (τό),  ίνθύε,  ψάρι  (Τραπεζ.  τ'όψάρ). 

("Οφις). 

!Γί#ί  (τό),  ψάθα  (Τραπεζ.  τό  ψαθό·). 

("Οφις). 

Ψέμμα  (τό),  ψεΰοος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

ΨιΧόμηΛο  (τό),  είδος  μηλέας  και  ό  καρπός,  ό- 
στις είναι  μικρός. 

("Οφις). 

Ψιΐουρία  (ή),  καϊ  πλθ.  τα  ψιΛονρία^.  Τό  σύνο- 
λον τών  μικρών  έπίπλων.  (Τ.  τχ^-ι.Ιωρίας). 

(Όφις). 


Ψιψίχα  (η),  γατάκι  (παρήχθη  έκ  της  φωνής. 
ιΗ,  ψί,  δι'ής  φωνάζουσι  τάς  γάτας). 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ψΰ.Ι.Ιο  (ό),  ψύλλος,   ψύλλα.  » 

Ψ'ω.Ιι)  (ή),  τό  άνδρικόν  αίδοϊον  (έπί  τών  ήλικ.) 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ψωμί  (τό),  κυρίως  ό  σίτινος  άρτος.  Έν  Σα- 
ράχω  καϊ  ό  άραβοσίτινος. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰς). 

Ψωμ$άρ$  (τό),  τα  οκτώ  χότια  αραβοσίτου  καϊ 
έν  γένει  όσον  άραβόσιτον  άπαξ  άλέθη  τις. 
Τήν  εις  αγρούς  περιουσίαν  τινός  μετρώσι  δια 
της  λέξεως  ταύτης.  Τριάντα  ψωμ^όρα 
τσονπάδ]  έγβάΧΧ]  όσ'σά  χωράφι  ότ]. 

("Όφις). 

Ψ'η  (ή),  ψυχή.   (Ή  λέξις  ψ'η  προέκυψεν  έκ 
τοΰ  ψυχή  άποβληθέντος  μεν  τοΰ  ν,  τοΰ  δέ 
χ  εις  χ'  πρό  τοΰ  φθόγγου  ι  (?/),  ως  συνή- 
θως, μεταβληθέντος  καϊ  μετά  τοΰ  ι/·  είς  ψ 
ένωθέντος)"  πλθ.  τά  ψ'ήα. 

("Οφις  και  Τραπεζοΰί). 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


23 


178 


Ο  ΕΝ  Κ/ΐΙΟΛΕΙ  Ε\ΛΠ\ΊΚ02  ΦΜΟΛΟΠΚΟΣ  ΧΥΛΛ0Γ02. 


Ώ6άστρ<ι  (η))    [*·ί*  τών   δέκα  υποδιαιρέσεων 
της  παιδιας  Μνχσα. 

("Οφις). 

Ήγβό  (τ'),  ώόν,  αϋγό.  (Τρ.  ώβγόν). 

("Οφις). 

ΏγβΌΖσεπΛ^  (τ'),  ό  φλοιός  του  ώου.  (Τρπζ. 
ώβγοζσέπ.ί^). 

(  Οφις). 


" Ω,κ' ίνα  (ή),  όν.  /ωρ.  τοϋ  "Οφεωί:. 

("Οφις). 

'Ακϊ  (τ'),  ώαος. 

("Οφις). 

"ί2^)«  (ή),  1)  ώρα,  καιρός,  ττ  ωρα  ϊν\ 
καιοός  είναι;  2)  ώρολόγιον. 

("Οφις). 

ΏγΙ  (τ'),  ους,  αϋτί. 

('Όφις). 


ΝΕΟΕΑΑΗΝΙΚΑ 


ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ 

νπό  Γ.  ΖΗΚΙΔΟΥ  έΛΛ^γοδιδασκάΙον. 
 ~-=»$<==_=  

ιι.νι»οι  νιι  VI. 


1)  Βόηθα  Παναγία. — Ταράζου  νά  σε  βοηθή- 
σω. ="Οταν  έπικαλώμεθα  την  θείαν  βοή- 
θειαν,  όφείλομεν  να.  έργαζώμεθα  και  ήμεϊς. 
Παρεμφερής  τη  άρχαίκ:  «  Σύν  Άθηνα  και 
χείρα  δη  κινεϊν»·  (ϊδΐ  και  τους  ώραίους  στί- 
βους Εΰριπίδ.  Ηλεκτρ.  στίχ.  80 — 1). 

2)  Άπο  την  άνε6ροχιά{ν)  χα.1ό(ν(  γ  χαι 
τδ  ναΑάζι  ,=~*\Ιν  καιρώ  ανάγκης  και  παν- 
τελούς στερήσεως  και  η  μικρά  βοήθεια  είναι 
καλή.  Όμοίζ  τη  αρχαία:  «  *Αν  μή  παρη 
κρέα,  τω  ταρίνω  στερκτέον». 

3)  Άπδ  χαχδν  νρεωφει.1έτη{ν)  χαϊ  σαχχι  ανυ- 
ρο(ν).="0,τ\  αν  λάβητις  παρά  κακοΰνρε- 
ωφειλέτου,  κέρδος  νομίζεται.  Αντιστοιχεί 
τη  άρναία:  «Άπό  καταδυομένης  (βυθιζό- 
μενου πλοίου  λείπει)  «λέγει  ό  Σουίδας»  ,  δ, τι 
άν  λάβης  κέρδος.  Άπ6  των  εμπόρων  ή  με- 
ταφορά, οΐ  καταδυομένης  της  νεώς  δ, τι  άν 
λάβωσι  κέρδος  ηγούνται». 

4^  Νά  μη  (ΐάθ{ιι)  δ  σχύ.Ιος  μια  φορά  'ς  το 
χασαπιί(ν)  =  ς 'τδ  ι/.ακελλεΐον.  =  'Η  συν- 
ήθεια καταντκ  φύσις  και  πράγμα  δυσε- 
ζάλειπτον.  «Εί  άλλάξεται  αΐθίοψ»,  λέγει  ό 
Ιερεμίας,  «τδ  δέρμα  αϋτοϋ  και  πάρδαλις  τά 
ποικίλματα  αυτής,  και  ΰμεϊς  δυνήσεσθε  εύ- 
πν.ήσαι  μεμαθηκότες τά  κακά»  (Ίερεμ.  ιγ', 
22).  Ούτως  εϊπε  και  ό  Θεόκριτος  (ι',  11), 
η/αλεπον  -/ορίων  κύνα  γεΰσαι».  ((  Ουδέ 
κύων  παυσετ'  άν  άπαξ  σκυτοτραγεϊν  μαθοΰ- 
σα»  (Λουκιαν.  άπαίδ.  25).  Παρβλ.  Ό- 
ράτ.  Σατ.  ΙΑ',  5,  83,  και  παροιμ.  117. 

5)  Ούτε  ό  σκύ.Ιος  τρώγει  τ'αχνρο{ν),  ουτε  τδ(ν) 
γάϊδαρο(ν)  άφίνει.   Λέγεται   έπϊ  των  μήτε 


χρωμένων  μήτε  άλλοις  επιτρεπόντων.  Ού- 
τως είπον  και  οί  αρχαίοι  (ϊδε  Λουκιαν.  Τι- 
μών ή  μισάνθρ.  14.  σελ.  122).  «Κύων  έ- 
πϊ φάτνης.  Κύων  έν  φάτνη  ». 

β)  Άπδ  τάγχάθι  '  βγαίνει  ρόϊΰο(ν)  (=ρόδον) 
*/)  άπο  το  ρόϊδο  'βγαίν  χιγχάθι.  Λέγεται 
περί  άνομοιότητος  μετα£ύ  γονέων  και  τέ- 
κνων διότι  «οΰδέ  πατήρ  παίδεσσιν  όμοίϊος, 
ούδέ  τι  παίδες»  (Ήσιόδ.  Έργ.  και  Ήμ. 
166).  Οί  αρχαίοι  είπον:  «Ώς  άν'έ^ινόπο- 
δας  και  άνά  τρηχεϊαν  δνωνιν  φύονται  μα- 
λακών άνθεα  λευκοίων.»  ("Ιδε  Άνθολογίαν 
Λυρικήν  εκδοσ.  Τΐΐβοά.  ΒβΓ§  Κ.  σ.  418 
και  Πλούταρν.  έν  τώ  περί  του  άκούειν 
I  13). 

1_)  Γ'ά  ψύ.ΙΛον  πήδημα.  Περί  τών  έριζόν- 
των  περί  πραγμάτων  μικρότατων  και  οΰδα- 
μινών.  Οί  Γάλλοι  λέγουσι:  ΌίδρίΐΙβΓ  811Γ 

Ια  ροΐηΐθ  ά'αηβ  αί^αΐΐΐβ.  —  ΡαΐΓβ  υη 
ρΓΟοέδ  δΐΐΓ  υπ  ρΐβά  (Ιβιηοιιοΐιβ.  «Περί 

δνου  σκιάς».  ("Ιδ.  Πλάτ.  Φαΐδρ.  σ.  260 
0.  και  Σχολ.  Πλάτ.  σ.  272). 

8)  Άπ'  τή{ν)  (ρωτιά(ν)  'ς  τά  χάρ6{ρυ)να .  Έπί 
τών  έζ  ένδς  κάκου  είς  έτερον  ύποπιπτόντων. 
«Καπνδν  φεύγων  εις  τδ  πυρ  εμπίπτει  ».  — 
«  Άπδ  της  Σκύλλης  εις  τήν  Χάρυβδιν  ». 
(Πρβλ.  Λουκιαν.  Μένιπ.  ή  Νεκ,υομαν.  4). 

9)  *Η  παππάς  ι)  ζευγάς.  =  Άποφευκτέα  ή 
σύγ/ρονος  ένασ/όλησις  είς  δύο  έργα-  διότι  ό 
πολλοίς  άσχολούμενος  ψιλδς  όφθήσεται"  (ϊδ. 
Άρριανου  Διατριβ.  Έπικτήτ.  IV,  2,  $ 
4,  σ.  254).  Αντιστοιχεί  τη  άρχαία,  κατά 
Κοραήν  (Έπιστολ.  Τ.  Β'|  σ.  201)  «  Τί 


180  β  ΕΧ  Κ/ΠΘΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

κοινόν  κυνί  και   βχλανείω  ;  »  ("Ιδ.  Λουκ. 
άπαιδευτ.  5). 

10)  Βαρεί  τό  μαχαίρι  γροθιά{ν).  Έπί  των  έζ 
επίμονης  βλαπτόντων  εαυτούς.  «Ποτί  κέν- 
τρα λακτιζέμεν»  (Πίνδ.).  «  Σκληρόν  προς 
κέντρα  λακτίζειν»  (Πράξ.  Άποστ.  θ',  5). 

11)  Με  τό{ν)  (/εγα.1εάερό(ν)  σου  σκόρδα  μη 
φύτευσης .=Βλάπτει  έαυτονό  έρίζων  μέ  με- 
γαλείτερόν  του.  «"Αφρων,  δς  κ'έθέλιρ  προς 
κρείσσονας  άντιφερίζειν  »  (Ήσιόδ.  Έργ. 
και  ήμ.  195).  «Αηδών  μη  εις  μώλον  κα- 
λέση  άετόν». 

12)  Μαθημένα  είναι  τα  βουνά  όπό  τα.  χιό- 
νια. Έπί  των  εΐθισμένων  εις  την  κακοπά- 
θειαν.  «"Ακμών  ού  φοβείται  τους  ψόφους». 

13 )  ΜασουΛι  'ς  το  ψασοΰ.Ιι  γεμίζει  το  σαχ- 
χοΰ.Ιι.  =  Ύοϊς  έπιμελώς  τι  άθροίζουσι  πολ- 
λαί  γίνεσθχι  αί  προσθήκαι  πεφύκασι  »'  (ί'δ. 
Βασίλ.  Μ.  όμιλ.  πρός  νέους  δπως  άν  έκ 
των  Έλλην.  ώφελ.  λόγ.  §  25).  Αντιστοι- 
χεί τω  παρ'  Ήσιόδω  ("Εργ.  και  ήμ.  461) 

«Ει  γαρ  κεν  και  σμικρόν  έπί  μικρώ  καταθεϊο, 
και  θαμά  τοϋθ'ερδοις,  τάχα  κεν  μέγα  και 
τό  γένοιτο». 

1&)  Ν'  άφήσωαε(ν)  τό(ν)  γάιιο(ν),  νά  παμε(ν) 
για  πουρνάρια.  Έπί  των  άφινόντων  τα 
σπουδαία  και  ενασχολούμενων  εις  τα  ευτε- 
λή. Οί  άρχαϊοι  έ'λεγον:  «  Άφείς  την  ύπέραν 
τον  πόδα  διώκει».  «Ύπερίδης  έν  τω  περί 
του  ταρί^ους  πρώτω.  Παροιμία  έπί  των 
παριέντων  τα  σπουδαία  και  περί  τά  φαϋλα 
διατριβόντων» .  (Άρποκρατ-  έν  τη  λ.  ά- 
φείς.  Πρβλ.  και  Σχολ.  Όμ.  Όδ.  Ε',  260). 

15)  Φιιάνει  τρΰπαζν)  'ς  τό  νερό{ν).  Παροιμία 
έπί  των  άδυνάτοις  έπιχειρούντων  πράγμα- 
σιν.  Οί  άρχαϊοι  έ'λεγον  «ΚαΟ' ύδατος  γρά- 
φει» (Λ,ουκιαν.  .Τυραν.  $  21).  Οί  αρχαίοι 
ειχον  και  ετέρας  παροιμίας  έπί  των  άδυνά- 
τοις  έπιχειρούντων  πράγμασιν  οίον  «κο- 
σκίνω  φέρειν  ύδωρ»,  και  «εις τετρημένον  άν- 
τλεϊν  πίΟον»-  (ϊδ.  Βασιλ.  Όμιλ.  προς  νέους, 
$  19,  και  Ξενοφ.  Οίκονομ.  Ζ',  40).  «εις 
τον  των  Δαναίδων  πίΟον  ύδροφορεϊν»  (Λου- 
κιαν.  Τίμων),  «  Αιθίοπα  σμη/ειν  »  (Αου- 
κιαν.  άπαιδ.  28),  «κατά  πετρών  σπεί- 
ρειν»,  «ξυρεϊν  έπινειρεϊν  λέοντα»  (Πλάτ. 
Πολ.  Λ',  σ.  341  Ε),  περί  ης  ό  Σχολ.  σ. 
334  λέγει"  «παροιμία  έπί  των  καθ'  έαυτών 
τι  η  αδύνατα  ποιεϊν  έπινειρούντων  λεγορνέ- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

νη».  Όμοίως:  «εις  πΰρ  ξαίνειν»  (ϊδ.  Πλάτ. 
Νόμ.  ζ"',  σελ.  780  Ε.  Βασίλ.  όμιλ.  πρός 
νέους  §  19).  Και  άλλαι  δέ  πλεΐσται  παρ' 
άρχαίοις  άπαντώσιν.  Έ^ει  δέ  και  ή  δημώ- 
δης άλλας  τινάς,  τάς  έξης.  ("Ιδ.  και  πα- 
ροιμ.  114). 

16)  Κάν'τό  νερό(ν)  σωρό(ν).  Αί  παροιμίαι  αύ- 
ται μεταφορικώς  τίθενται  έπί  των  οΰδέν  ποι- 
ούντων,  καθώς  και  ή  έπομένη:  Κάν'  τον 
χάμπο(ν)  ράΐ'ΐ{>')  χαι  Ρ"1'ι{}')  χάμπο(ν). 
—  Σ'  τό(ν)  γάμο{ν)  σ(ου)  μέ  τό  χόσχινο{ν) 
ζ=νερό(ν)  θά  χουδαΛώ. 

Π)  'Σ  τον  Φεύτη(ν)  π(ον).ίιάει  φε'μματα.  Πα- 
ροιμία έπί  των  ψευδομένων  πρός  ψεύστας. 
Οί  άρχαϊοι  έ'λεγον  «  Ό  Κρης  πρός  Κρή- 
τα»  (Διογ.  Ζ.  31),  «πρός  Κρητα  κρητί- 
ζειν»-  και  «Κρης  πρός  Αίγινήτην  »  (Διογ. 
Σ.  92),  και  «πρός  Κάρα  καρίζειν»·  (ί'δ. 
Κοραή  Συνέκδ.  Ίερατ.  σελ.  363.  369 — 
370). 

18)  Κάν' γάμο,  τρώ(γου)ν  τά  παιδιά  του.  Πα- 
ροιμία περί  των  οϋδενί  μεταδιδόντων  έκ  των 
της  εορτής.  «  Εστία  θύομεν  »,  έλεγον  οί 
άρχαϊοι. 

19)  Ό  Βουρχό.Ιαχας  ά.ιότό  σόι  του  τρώ(γ)ει. 
Παροιμία  έπί  των  άδικούντων  τους  οι- 
κείους αυτών  πρώτον.  Οί  άρχαϊοι  έ'λεγον : 
«  Άφ'  έστίας  άρχεσΟαι  »  (Πλάτ.  Εϋθύφρ. 
$  2.  Πλούτ.  πολυφ.  §  4).  Παροιμία  έπί 
τών  έν  δυνάμει  γιγνομένων  και  πρώτον  τους 
οικείους  άδικούντων.  Έπειδη  έ'θος  ην  πρώ- 
τη τη  Εστία  τών  άλλων  Θεών  θύειν*  (ιδ. 
Σχολ.  Πλάτ'.  σ.  223). 

20)  "Ο,τ'  είπΐ/ς  τέτοιο  θ'  αχούσες.  =  Ό  λέ- 
γων ό, τι  θέλει,  θ'  άκουαν)  ό,τι  δεν  θέλει 
(όπερ    είναι  ταΰτον    τω  'Ρωμαϊκώ:  ()ΐη 

ςικιο  ναΐΐ  άίοίΐ,  ςαΣΒ  ηοη  ναΐΐ  &α- 

άΐβΐ).  Ό  "Ομηρος  (Ίλιχδ.  Τ,  250)  εί- 
πεν:  όπποϊόν  κ'  εί'πησθχ  έ'πος,  τοΐον  κ  έ- 
πακούσαις.  ("Ιδ.  και  Πλουτάρχ.  όπως  ύπ' 
έ/θρ  ώφελ.  κεφ.  3  και  χωρίον  Σοφοκλ.  αυ- 
τόθι). 

21)  Την  τρίχα   τ<«χιά(ν)    (ενν.  χάμνει). 
Παροιμία  έπί  τών  ύπερβαλλόντως  μεγχλο- 
ποιούντων  τά  μικρά.   Τίθεται  δέ  έπί  καλών 

■  και  κακών  μεγαλοποιουμένων.  « Έκ  μυίας 
έλέφαντα  (ποιεϊν)»  (Λουκιαν.  μυίας  έγκ. 
12). 


\  ΚΟΙ  \  \  II Μ  Κ  \  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


181 


22)  Τον  που.Ιιοϋ  το  γά.Ια.  Παροικία  επί 
τών  εΰδαιι/.ονούντων  και  πάντα  κεκτημέ- 
νων, ώς  και  έκ  των  αδυνάτων  πόρους  κο- 
μίσεσθαι'  αδύνατον  γαρ  έξ  ορνίθων  γάλα 
ποτέ  λαβείν,  οί  δέ  εΰδαιμονούντες  και  τού- 
το, εί  βουληθεϊεν,  πορίσαιντο.  «Γάλα  ορνί- 
θων» (Άριστο©,  ορν.  733). 

23)  "Οσα  σερν'  ή  σκούπα  (λε'γει,  φωνάζει). 
Παροιμία  έπί  των  υβριζόντων  τους  άλλους 
τάς  χειροτέρας  ύβρεις.  Οί  αρχαίοι  έ'λεγον  : 
«  Τά  έξ  αμάξης  λέγειν»,  άπό  των  ύβρι- 
ζουσών  άπο  τών  άμαξών  άλλήλας  καθ'όδόν 
γυναικών  προς  διάχυσιν  εις  τά  Θεσμοφόρια. 

2ί)  Άϊ.Ι./οί  'ς  τον  άχτρειοψετο^τ),  αν  τον 
πιάσουν  δυο  σπασμένοι.  Παροιμία  σημαί- 
νουσα, «προς  δύο  μάχεσθαι  χαλεπόν».  Οί 
άο/αϊοι  έ'λεγον:  «Ούδ'Ήρακλής  προς  δύο» 
(Πλάτ.  Φαϊδρ.  σ.  89  0.  Νομ.  ΙΑ'.  ϊδ. 
καίΣχολ.  Πλάτ.  σ.  233). 

25)  Πάν'ά.Ιας  \  την  ά.Ικη  και  ζΰ.Ια  πάν'  'ς 
το(ν)  .Ιόγγο(ν).  Παροιμία  επί  εμπόρων 
μετακομιζόντων  εις  τινα  τόπον  πράγματα 
οντά  άφθονα  εν  αϋτώ.  Οί  αρχαίοι  έ'λεγον: 
«Γλαύκας  εις  Αθήνας  ή  Άθήναζε»-  (ί'δ. 
Λουκιαν.  έπιστ.  προς  Νιγρΐνον,  σ.  38). 

26)  Κάθ'  αρχ>1  δΰσκο.Ιη.  Παροιμία  αντιστοι- 
χούσα τη  παρ' άρχαίοις  άπαντώση:  «Άρ- 
•/ή  δέ  τοι  ήμισυ  του  παντός»,  (περί  ης  ΐδ. 
Ήσιόδ.  Έργα  και  ήμέρας,  40.  Πλάτ. 
Νόμ.  *Γ',  σ.  753.  Λουκ.  ένύπν.  §  3.  Έρ- 
μοτιμ.  $  3)'  διότι  εν  τη  άρχη  συσσωρεύ- 
ονται αϊ  δυσκολίαι  παντός  έργου.  "Οθεν  ή 
άρχή  του  έ'ργου  γίνεται  τότε  το  ήμισυ  του 
έ'ργου,  ή,  ώς  λέγομεν  ήμεϊς,  τώρα  'π'  άρ- 
χίσαμεν  'σάν  κ'  Ιμεσιάσαμεν.  Οί  Γάλλοι 
λέγουσΓ  θ'θ8ΐ  1β  ρΓΘΙΏΪβΓ  ρΕ3  ηυΐ  ΟΟΠ- 
Ιβ.  Λέγεται  και  άλλως  κοινώς:  Κάθε  πρώ- 
το{ν)  δΰσκο.Ιο(ν). 

21)  Αγαπάει  τά  παρδα.Ιά.  Παροιμία  επί  α- 
σελγούς άνδρδς  ή  γυναικός"  οί  άργαΐοι  έ'λε- 
γον περί  άσελγοΰς:  «Μυς  λευκός». 

28)  Ό  καιρός  διδάσκα.Ιος  (ένν.  είναι).  Αν- 
τιστοιχεί τω  τοΰ  Σοφοκλέους  (Ήλεκ.  72). 

Καιρός  γάρ 
μέγιστος  έργου  παντός  έστ'  επιστάτης. 

20)  Άπ(ο)  το  στόμα  τ{ου)  Μκου  έγ.1ύτωσε(ν). 
Άπ{(.)  τ(ον)  παππά  το  γ(ον).Ιιάρι  » 
Παροιμίαι  περί  της  άπο  μεγάλων  κινδύνων 


λυτρώσεως.  Μετά  της  αυτής  μεταφοράς  και 
της  αϋτής  σημασίας  είναι  και  τδ  παροιμια- 
κόν:  «  Έκ  στόματος  λέοντος»  (Ι3'.  ΤιμοΟ. 
δ',  17),  ώς  και  τδ  τοΰ  Δαβίδ  (ψαλμ.  κα') 
«σώσόν  με  εκ  στόματος  λέοντος». 

30)  Φωτιά  απάνω  \  τη(ν)  φωτιά{ν).  Παροι- 
μία διασωζομένη  και  παρ'  άρχαίοις  :  «πυρ 
έπί  πυρ».  ("Ιδ.  Πλούταρχ.  πώς  άν  τις  δια- 
κρίν.  τον  κόλ.φίλ.  $  19). 

31)  Άπ(ο)  την  \άκρη  τοΰ  κόσμου.  Παροιμία 
άντιστοιχούσα  τω  παρά  Θουκυδίδη  (Α',  $ 
69)  «Έκ  περάτων  γης»"  (ϊδ.  και  Ξενοφ. 
'Αγησ.  9,  4). 

32)  Τά  παθήματα  μαθή/ιατα.  Παροιμία  αν- 
τιστοιχούσα τη  παρ  ΉροδότωΆ',  207)· 
«Τά  δέ  μοι  παθήματα  τά  Ιόντα  άχάριτα 
μαθήματα  γέγονεν»·  (ί'δ.  και  Δημ.  Φιλιπ. 
Α',  §  2,  Γ',  §  5).  «  Διδασκαλίαν  παρέξει 
αυτά  ταΰτα»  (Θουκ.  Β',  87). 

33 )  *Αν  δεν  πάθ(ΐ))  ό  άνθρωπος  δε()ν  μαθαί- 
νει. Παροιμία  όμοια,  αντιστοιχούσα  τ·?ΐ 
παρ'  άρχαίοις:  «Άν  μη  πάθης,  ού  μή  μά- 
θης»,  ήτις  ελέχθη  ΰπδ  Τίμωνος  μισανθρώ- 
που,  μηκέτι  προσιεμένου  τους  κόλακας. 
(Σχολ.  Πλάτων,  σ.  262). 

34^  Αγάπα  τον  γί.Ιον  σου  ]ΐε  τό  ελάττωμα 
του.  Παροιμία  σημαίνουσα,  ότι  δεν  πρέπει 
νά  μισώμεν  τους  φίλους  ήμών  έ'νεκα  ελατ- 
τωμάτων, διότι  πάντες  κατά  τδ  μάλλον 
και  ήττον  έχομεν  ελαττώματα.  «Μηδ'έ- 
χθαιρε  φίλον  σδν  άμαρτάδος  εί'νεκα  μικρής» 
(Πυθαγόρ.  Χρ.  έπη,  στίχ.  7). 

35)  Γιατί  ίδρωσες  ;  ώμιΐοϋσα  με  χωριάτη^)  ). 
Παροιμία  σημαίνουσα,  ότι  ματαίως  άνα- 
λίσκει  τους  λόγους  αυτού  ό  θέλων  νά  πείση 
άνοήτους,  διδ  και  ό  Ευριπίδης  είπεν  (ά- 
φαν.  τραγωδ.  προβλ.  Πλούταρ.  άδολεσχ. 

§  ΐ)· 

Ουκ  άν  δυναίμην  μή  στέγοντα  πιμπλάναι 
σοφούς  έπαντλών  άνδρί  μή  σοφώ  λόγους. 

Ό  δέ  Θέογνις  (στίχ.  625)  ειπεν  ούτω" 

'Αργαλέον  φρονέοντα  παρ'  άφροσι  πόλλ'  ά- 

γορεύειν. 

36)  άάσκα.Ιε  που  'δίδαννις  και  νόμο(ν)  δεν 
κρατούσες.  Παροιμία  περί  τών  άλλα  διδα- 
σκόντων και  άλλα  ποιούντων.  «Άλλων  ία- 
τρδς  αΰτδς  έ'λκεσι  βρύων»  (Εΰριπίδ.  παρά 


182  Ο  ΕΝ  κ/ΠΟΙΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Σου'ίδ.  τόμ.  1,  σελ.  905.  Πλουτάρχ.  πώς 
διακρίν.  κόλακ.  τ.  φίλ.  §  32'  και  όπως  ύπ' 
έχΟρ.  ώφελ.  §  3.— Ίδ.  Λουκ.  δ',  23). 

31)  "Οαοιος  τον  δμοιον  κ'  ή  κοπριά  τά  Λά- 
χανα. Παροικία  σημαίνουσα,  ότι  ό  όμοιος 
τέρπει  τόν  όμοιον.  Οί  αρχαίοι  ειπον  (πρβλ. 
Άριστ.  'Ρητορ.  Α',  ιά)'  «"Ομοιος  όμοίω 
άεί  πελάζει»" —  «ώς  αΐεί  τον  όμοϊον»· — 
«ήλιξ  ήλικα  τέρπει,  γέρων  δέ  τε  τέρπει  γέ- 
ροντα». (Πρβλ.  και  Πλάτ.  Φαϊδρ.  σ.  240 
Ο  και  Σχόλ.  αυτόθι  σ.  267). 

Γέρων  γέροντι  γλώσσαν  ήδίστην  έχει* 
παις  παιδί  και  γυναικί  πρόσφορον  γυνή. 
Νοσών  τε  άνήρ  νοσουντι,  και  δυσπραξία 
ληφθείς  επωδός  έστι  τω  πειρωμένω. 

(Οί  μεν  Μενάνδρου,  ό  δέ  Βαλκενήρος  Εΰ- 
ριπίδου.  "Ιδ.  Πλούταρ^.  πώς  άν  τις  δια- 
κρίνει τον  κόλακ.  του  φίλ.  §  6).  "Ιδ.  και 
παροιμ.  96. —  «Οί  όμοιοι  τοις  όμοίοις  εύ- 
νοί  εΐσι»  (Ξενοφ.  Άθ.  πολιτ.  Γ',  §  10). 

38)  "Οσω  γηράζ(ει)  ό  άνθρωπος,  τόσω  μαθαί- 
νει. Παροιμία  επί  τών  δια  τό  γήρας  εμπει- 
ροτέρων γιγνομένων  διότι  «  μόνος  ό  νους 
παλαιούμενος  άνηβα'  και  ό  χρόνος  τάλλα 
πάντ'  άφαιρών  τω  γήρα  προστίθησι  την  έ- 
πιστήμην  »  (Πλουτ.  παίδ.  άγωγ.  κεφ.  5)' 
και  κατά  τόν  Παΰλον,  «  εί  και  ό  έξω  η- 
μών άνθρωπος  διαφθείρεται,  άλλ'  ό  έσωθεν 
άνακαινουται  ήμερα  και  ημέρα»  (Β'.  Κορ, 
δ',  16).  Οί  άρχαϊοι  είπαν:  «Γηράσκω  δ' 
άεί  πολλά  διδασκόμενος»  (Σόλων  παρά 
Στοβαίω  Λ.  σελ.  204,  49).  Μέμνηται  δέ 
ταύτης  Πλάτων  έν  Άντερασταϊς  (σ.  133 
0)  και  έν  Λά^ητι.  "Ιδ.  σχολ.  Πλάτ.  σελ. 
286,  353. 

39)  Μ'  δποιο(ν)  όάσκα.Ιο(ν)  καθίσρς,  τέτοια 
γράμματα  μαθαίνεις.  Παροιμία  έπί  τών  αρ- 
χομένων, οΐτινες  όμοιοΰνται  τοις  άρχουσιν 
αυτών.  «Πέφυκε  γάρ  ώς  τά  πολλά  τό  τών 
αρχομένων  πλήθος  ώσπερ  εις  άρ^έτυπόν 
τινα  εικόνα  τους  τών  άρ^όντων  τρόπους  ό- 
ράν  και  προς  εκείνους  έξομοιουν  έαυτούς  » 
(Χρυσόστ.  λόγ.  γ'  περί  ίερωσύνης.  Πρβλ. 
Σοφ.  Σειράς,  ι',  2). 

Έσθλών  μεν  γάρ  άπ'  έσθλά  διδκξεαι*  ήν 

δέ  κακοϊσι, 

συμμιγέης,  άπολεϊς  και  τόν  έόντα  νόον. 
(Θεόγν.  στίχ.  35.  "Ιδ.  παροιμ.  40.  198). 

?ι0)  Κατά  τον  μάστρο — Γιάννη(ν)  χαΐ  τά  χο- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

πι.Ιια  ϊΌυ=Κατά  τους  προϊσταμένους  και 
οί  υπάλληλοι  αυτών.  —  Τβΐ  ΓΏ&ίΐΓθ,  Ιθΐ 

ν&1βΙ.  (Γαλ.).— Οααΐΐδ  γθχ,  Ιαΐϊδ  §γθχ 

(Λατ.).  Οί  άρχαϊοι  είπον:  «Οία  περ  ά  δέ- 
σποινα, τοιάδε  /ά  κύων».  ("Ιδ.  Πλάτ.  πο- 
λιτ. η',  σ.  563  Ό  και  Σχολ.  Πλάτ.  356. 
"Ιδ.  παροιμ.  39.  198).  " 

ίί)  *Αν  κατοίκησες  με  χοντσόν,  θά  αά0ης  νά 
κούτσαινες.  Διότι  «  φθείρουσιν  ήθη  χρηστά 
όμιλίαι  κακαί  »  (Α'  Κορινθ.  [ιε',  33),  και 
«  την  μεν  τών  χρηστών  όμιλίαν  άσκησιν 
οϋσαν  της  αρετής,  την  δέ  τών  πονηρών  κα- 
τάλυσιν»  (Ξενοφ.  Άπομν.  Α',^β',  §  19). 
«  *Αν  χωλώ  παροικήσης,  ύποσκάζειν  μά- 
θηση ». 

ί2)  Γεράματα  σχοντάματα. 

Προς  γάρ  τό  γήρας,  ώσπέρ  έργαστήριον, 
άπαντα  τάνθρώπεια  προσφοιτα  κακά  » 
(Άντιφ.  VII). 
Διά  τοΰτο  και  ό  Ευριπίδης  (Ήρακλ.  μαιν. 
10,  639)  λέγει· 
Ή  νεότης  μοι  φίλον  άεί, 
τό  δέ  γήρας  βαρύτερον  Αΐτνης. 

Ό  δέ  Κικέρων  (ίη  Ο&ΙΟΠ.   Ο.  2)  «  (^036 

(δβηθοίυδ)  ρίοπδηιΐθ  δβπΐβιΐδ  δϊο  ο- 
ΙίοδΕί  θδΐ,  υΐ  οηιΐδ  δθ  Μίηο.  §Γανΐιΐδ 
άΐο&ηΐ  δυδΐϊηθΓβ». 

ί3)  Τά  καράβια  τά  /ιεγά.Ια  ί'νουν  χα  ι  χίν- 
δυνα  μεγά.Ια  (κατ'άλλους,  και  κύματα  με- 
γά.Ια).  Παροιμία  σημαίνουσα,  ότι  όσον  με- 
γαλείτερον  είναι  τι,  τόσον  μεγαλείτερον  και 
κίνδυνον  έχει.  «  Τά  μεγάλα  πάντα  επι- 
σφαλή» (Πλάτ.  πολιτ.  5,  497). 

44^)  Δικ?Ί  (ίου  ιιάνα  πέθανε,  και/ μια  μην  ά- 
ηοαΒίνΏ.  Παροιμία  έπί  έγωιστών,  ο'ίτινες 
φροντί'ζουσι  μόνον  περί  έαυτών  και  θεωροΰ- 
σι  την  δυστυχίαν  τών  άλλων  ώς  ζένην 
προς  έαυτούς,  την  δέ  ΐδικήν  των  δυςτυνίαν 
ώς  καταστροφήν  του  παντός. 

Έμοΰ  θανόντος  γαία  μιχθήτω  πυρί' 
Ουδέν  μέλει  μοι"  τάμά  γάρ  καλώς  έ'νει. 
(Εύριπίδ.  έξ  άδήλ.  δράματος). 
ί5)   Κ'  ή  γνψτισσα    <ρ(υ)χιασίυι.  Παροιμία 
λεγομένη  __έπί  τών  μικρών  και  οΰτιδανών 
ποικίλως  και  πέραν  του  δέοντος  κοσμουμέ- 
νων.  «Μύρον  έπί  φακή». 

ί6)  Με  τϊ){>·)  μεγα.ίείτερο(ν)  σον  φι.ίία{τ)  μή 
χάρης,  Διότι,  κατά  Πλούταρχον,  «τής  φι- 


\ΕΟΕΥΛΠ\ΙΚ\  ΗΠΕΙΡΏΤΙΚΑ  ΑΛΑΛΕΚΤΛ. 


183 


λικής  συμφωνίας  και  αρμονίας  οΰδέν  άνό- 
μοιον  ουδέ  άνώμαλον  ούδέ  άνισον  είνχι  δει 
μέρος,  άλλ'  έζ  ά-χντων  ομοίως  ενόντων  ό- 
μολογεΐν  και  όρ-οδοξεϊν  και  όμοβουλεϊν  και 
συνομοπαθεΐν»  κτλ.  (Περί  πολυφίλ.  $  8). 
Λιά  τοΰτο  καΐ  ό  Σειράς  (Σοφ.  ΙΑ'.)  «Βάρος 
υπέρ  σέ  μή  άρτ,ς  και  πλουσιωτέρω  σου  μή 
κοινωνεί.  Εί  κοινωνήσει  χύτρα  προς  λέβη- 
τα, αύτη  προσκρούσει  και  αύτη  συντριβή- 
σεται  » . 

47^  Κα. 16  τυρί  σε  σκΰ.Ιινο  τομάρι.  Παροι- 
κία έπί  συζύγων,  όταν  ό  είς  καλός  ων 
έ'χη  σύζυγον  άνόμοιον  διότι  πολλάκις  συμ- 
βαίνει ώστε,  καθώς  άλλη  παροιμία  δημώ- 
δης λέγει,  «ό  κάλος  καλη(ν)  δεν  'παίρν(ει), 
κ' ή  καλή  καλδ(ν)  δεν  'παίρ(νει)». 

ί8)  Σε  τάΰ.Ια  που  δεν  έστρωσες  το  χέρι  μην 
άπ.ϊόνης.  Έπί  των  θελόντων  να  μετάσχωσι 
ξένης  περιουσίας  και  κέρδους.  Ό  Πλάτων 
(Νομ.  ΙΑ',  913  0)  λέγει·  «"Α  μη  κατέ- 
θου,  μη  άνέλη». 

&9)  "Οποιος  κυνηγάει  τά  ποΛ.Ιά  χάν  και  τά 
Μγα=  «Οί  του  πλείονος  όρεγόμενοι  καϊ  δ 
εχουσι  στερούνται»,  κατά  τον  Αΐσώπειον 
μΰθον  περί  του  κυνδς  και  του  τεμαχίου 
κρέατος. 

Εΐ  μη  φυλάξεις  μίκρ',  άπολεϊς  τά  μείζονα- 
ζητών  τά  πλείον',  είτα  πάντ'άπώλεσεν 
(Εΰριπ.  άπόσπ.). 

50)  "Ο,τιψέρ'  ή  ώρα,  δεν  τά  φέρ'  ό  χρόνος.  = 
Τό  μέλλον  άδηλον  πάσιν  άνθρώποις,  και 
μικροί  καιροί  μεγάλων  πραγμάτων  αίτιοι 
γίγνονται. 

51)  "Ε*  ας  κοΰκκος  άνοιξι(ν)  δεν  φέρνει.= 
Τά  καλά  διά  πολλών  κτώνται,  και  δτι  εις 
ουδείς.  «Μία  χελιδών  έ'αρ  οΰ  ποιεί».  (Τέ- 
λης  περί  πλούτ.  και  πεν.  §  25). 

52)  Κα.Ιώς  τά  κάμνεις,  Γιάννη. —  Κονκχΐά 
σπέρνω.  Έπί  τών  άναρμόστως  άποκρινο- 
μένων.  Οί  άρχαϊοι  έ'χουσι  :  «Χαίροις,  ύψι- 
πύλη  φίλη.  Τους  έμοϋς  κορύμβους  πλέκω»  " 
καί:«"Αμας  άπήτουν,  οί  δ'άπηρνοΰντο  σ/.ά- 
φας»,  περί  ής  ό  Πλούταρχος  (περί  άδο- 
λεσχ.  ^  76)  λέγει-  «τον  βουλόμενον  έμμε- 
λώ;  άποκρίνα-σθαι  δει  την  διάνοιαν  άναμεϊ- 
ναί  και  την  τρρσαίρβσιν  ακριβώς  καταμαθεϊν 
του  πυνθανομένου,  μή  γένηται  τδ  κατά  την 
παροιμίαν:  "Αμας  άπήτουν,  οί  δ'  άπηρνουν- 
το  σκάφας». 


53)  Άπό  ζουρΜν  και  μεθνσμένον  μαθαίνεις 
την  ά.1ήθεια(ν).=  Ή  μέθη  και  ή  αφροσύ- 
νη αποκαλύπτει  ενίοτε  την  άλήΟειαν.  Οί 
άρχαϊοι  περί  της  διά  της  μέθης  άποκαλύ- 
ψεως  της  άληθείας  είπον-  «Τδ  έν  τή  καρ- 
δία του  νήφοντος  έπί  της  γλώττης  εστί  του 
μεθύοντος»  (Πλουτ.  άδολεσχ.  §,15).  «Οί- 
νος και  άλήΟεια»  (Πλάτ.  Συμπόσ.  σ.  217 
Ε),  δπερ  είναι  άρχή  άσματος  του  Αλκαίου 
(έρωτικ.  57)-  «Οίνος,  ώ  φίλε  παΐ,  και  άλή- 
θεια»  (θεόκρ.  κθ',  I)-  και,  «έν  οΐνω  ή  α- 
λήθεια». "Ιδ.  Σχολ.  Πλάτ.  261. 

5ί)  Δεν  ζέρ'  νά  όέσ'(η)  τά  βρακιά  του.  Έπί 
άγροίκων  και  άπειρων.  Ή  Σαπφώ  είπεν 
«Οΰκ  επισταμένης  τά  βράκεα  έ'λκεν  έπί  τών 
σφύρων».  "Ιδ.  Κοραή  Πρόδρομ.  Έλλ.  βι- 
βλιοθ.  σ.  331. 

55)  Αε[ν)  βγήκεν  όπο  τά  σπάγανά  του.  Πα- 
ροιμία παραπλήσια  τη  πρόσθεν.  «Ό  δμ- 
φαλδς  ού  περιετμήθη». 

56)  Ακριβός  'ς  τά  πίτ{υ)τρα  και  ιρτ(η)νός  'ς 
τά.Ιεϋρι.  Έπί  φειδομένων  έν  μι/.ροϊς,  άσω- 
τευόντων  δέ  έν  τοις  μεγάλοις.  Οί]άρχαϊοι 
είπον«Μέτρω  ύδωρ  πίνοντες,  άμέτρω  μά- 
ζαν  εδοντες». 

51)  'Α.ίείψτηκε  ό  τροχός.  Παροιμία  έπί  δω- 
ροδοκουμένων  και  σιωπώντων  ή  ομιλούντων 
υπέρ  τών  δωροδοκησάντων  αυτούς.  «Βοΰς 
έπί  γλώσσης  βέβηκεν».  ("Ιδ.  θεόγν.  στίχ. 
815).  «  Παροιμία  έπί  τών  μή  δυναμένων 
παρρησιάζεσθαι,  διά  τδ  τών  Αθηναίων  τδ 
νόμισμα  βοΰν  εχειν-  οί  γάρ  δωροδοκούμενοι 
άφωνία  κεκράτηνται» .  (Διογενιανοΰ  συν. 
παροιμ.  111,  48,  61.  Πρβλ.  παροιμ.  Γρη- 
γορ.  Κυπρίου  1,  95.  Πολυδεύκ.  IX,  6,  91. 
Εΰστ.  Ίλ.  Β,  252,  25,  και  Βερναρδ.  περί 
άρ/.  τών  νοαισμ.  κ.  ονομάτων  αυτών). 

58)·  "Α.ΙΛα  'ς  τά  χεί.Ιη  κ>)  ά.Ι.Ια  'ς  την 
καρδΐά{ν).  Περί  τών  ύποκρυπτόντων  τους 
σκοπούς  αυτών, και  διά  τοΰτο  άλλα  μεν  λε- 
γόντων, άλλα  δέ  διανοουμένων.  Περί  τού- 
των ό  Όμηρος  είπεν. 

"Αλλο  μέν  κεύθει  ένί  φρεσίν,  άλλο  δέ  βάζει. 

("Ιδ.  και  Ίλιάδ.  Ε,  312).  Ό  δέ  Ευριπίδης 
(Ίππολ.  608)"  «Ή  μέν  γλώσσ'δμώμοκεν, 
ή  δέ  φρήν  άνώμοτος»-  (ϊδ.  και  Πλάτ. 
συμπ.  σ.  199  Α-  θεαίτητ.  α.  154  Β.  Βα- 
σίλ.  όμιλ.    πρδς  νέους  §  12).  Όμοια  δέ 


184  Ο  ΕΝ  κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

ταύταις  και  ή,  «Στασιάζει  αύτώ  προς  την 
γλώτταν  ή  γνώμη». 

59)  ΆΛΛα  ν  τά  μάτια  ζον  Λαγό»  χη  άΛΛα 
της  χονχχονβά(γ)ιας.  Περί  διαφοράς  ρ,εγάλης 
άνθρωπου  προς  άνθρωπον  και  πράγματος 
προς  πράγμα.  Οί  αρχαίοι  ελεγον  «"Αλλο 
γλαύξ,  άλλο  κορών/)»  (φθέγγεται). 

60)  Λαγός  την  φτε'ριν  έτριβε  χαχο  της  χεφα- 
Λήςτον  (άλλο(ι)  κακώς  λέγουσι  τη  φτε'ρναν). 
Περί  τών  προδιδόντων  εαυτούς,  έν  ω  τόπω 
εΐσί  κεκρυμμένοι.  Ή  δέ  παροιμία  αύτη  έγέ- 
νετο  έκ  τούτου,  δτι  λαγώς  τις  ποτε  φεύγων 
κυνηγούς  έκρύβη  ύπό  τινας  πτέρεις·  έκεϊ  δέ 
δεν  ήσύχαζεν,  άλλα  σείων  τάς  πτέρεις  προ- 
έδωκε  την  κρύπτην  του1  όθεν  και  έφονεύθη 
ύπ'  αυτών.  Ή  παροικία  αύτη  άναλογεϊ 
προς  τάς  άρχαίας  ταύτας:  «Αίξ  έαυτη  την 
μάχαιραν. —  Αγνοεί  δ '  άρά/νη  παϊδας  ώς 
παιδεύεται"  θρέψασα  γάρ  τέθνηκε  προς  τών 
φιλτάτων  (Σουίδας).  —  Έπί  σεαυτώ  την 
σελήνην  καθέλκεις  (Σουίδας).  «  Αί  την  σε- 
λήνην  καθέλκουσαι  Θετταλίδες  λέγονται 
τών  οφθαλμών  και  τών  ποδών  στερίσκεσθαι- 
εΐρηται  ούν  επί  τών  κακά  έαυτοϊς  έπισπωμέ- 
νων».  (Πλάτ.  Γοργ.  σ.  513  Α.  Κορ.  αύ- 
τόθ.  σ.  346,  και  σχόλ.). 

61)  'Σ  τή(ν)  φωνη{ν)  χη-ό  γάιδαρος.  Παροι- 
κία έπί  άνθρώπων  εμφανιζομένων  καθ'  ην 
στιγμήν  έπί  κακώ  άναφέρεται  το  όνομα 
αυτών.  Ή  παροικία  αύτη  άναλογεϊ  προς 
την  τών  άρχαίων:  «Εί  και  λύκου  έμνήσθης», 
ην  έρμηνεύων  ό  Σουίδας  λέγει"  «τοΰτο  λέγε- 
ται έπί  τών  ών  άν  μνησθη  τις  και  ευθύς 
παραγενομένων» . 

62)  ' Άχόμα  δεν  τον  εϊδαμαν,  Γιάν{νην)  τον 
έφωνάζαμαν.  Έπί  τών  προλαμβανόντων  τά 
πράγματα.  Αντιστοιχεί  τη  παρ'  άρχαίοις 
παροικία:  «  Πρ6  της  νίκης  τό  έγκώμιον 
άδεις».  (Πλάτ.  Λύσ.  205'  ί'δ.  και  σνόλ. 
Πλάτ.  σ.  293).Ϊ/Ο^.οιαι  δέ  είναι  και  αύται: 
«Πριν  ταύς  ίχθύας  έλεϊν  την  άλρ.ην  κυκας», 
και  «Αίξ  ούπω  τέτοκεν,  έριφος  δ'  έπί  δώ- 
ματα παίζει». 

63)  ΑιαβοΛομαζώιιατα  άνεμοσχορπίσματα .  = 
Τά  άδίκως  συνηγμένα  άπόλλυνταΐ'  δπως 
λέγουσιν  άλλαι  δημώδεις  παροιμίαι :  «Τά 
κακά  συναγμένα  σέ  κακαΐς  άποθήκαις.  — 
Άπ'  τά  καλά  συναγμένα  πέρν(ει)  ό  διά- 
βολος τά  μισά,  κη  άπ'  τά  κακά  συναγμένα 
πέρν(ει)  και  τον  οίκοκύρη(ν)  άντάμα».  Ά- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙ&ΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ναλογεϊ  προς  τ6  τών  άρχαίων:  «Άλών  δέ 
φόρτος,  δθεν  ήλθεν,  ένθ'  έβη.  —  Οβ  φΐί 

νΐβηΐ  άθ  Ιει  §1υ1β,  3'βη  ΓβΙουπιβ  &υ 
ΙαπιβοιίΓ.  —  Βϊβη3  ηααΐ  αοφΐί8  8'θπ 
νοηΐ  άβ  ΐΏβπιβ». 

64)  'Αντις  γΐά  Λαγό(ν)  εβγαΛαν  άρχοϋδα{ν) 
(η  έπέταζε).  Έπί  τών  συναντώντων  άπροσ- 
δόκητον  κακόν  άντί  του  προσδοκωμένου 
κέρδους.  Αντιστοιχεί  πρός  τό  :  «  Άντί 
πέρκης  σκορπίον». 

65)  'Αντι  νά  βάΛονν  φρύδια  εβγαΛαν  χαι  τά 
' μάτια.  Έπί  τών  προξενούντων  βλάβην 
άντί  ωφελείας·  όμοια  δέ  πρός  ταύτην  είναι 
και  άλλη  δημώδης:  « Ή  κουρ(οθ)να  γιά  νά 
μάθ(η)  της  πέρδικας  την  περβατησίά,  έχα- 
σε και  την  δική(ν)  της.  —  Κάμηλος  έπιθυ- 
μήσασα  κεράτων  και  τά  ώτα  προσαπώ- 
λεσεν  ». 

66)  Μιά  παΛγόχοττα  αξίζ(ει)  γΐά  δε'χα  πον- 
Λαχίδες.  —  Το  βουβάΛι  χη  άν  ζεπέσ(η), 
πάΛ'  άζίζ(ει)  ενα  βόϊδι.  Παροιμία  περί  της 
άξιας  τών  πρεσβυτέρων  και  τών  πλουσίων 
και  ισχυρών.  Άντιστοιχοΰσιν  αύται  πρός 
τάς  άρχαίας:  «'Αετοϋ  γήρας  κορύδου  νεό- 
της. — Κάμηλος  και  ψωριώσα  πολλών  δνων 
άνατίθεται  φορτία». 

67)  Άπο  ενα  ζνΛο(ν)  φχιάνουν  χαι  το  φουρ- 
νόφχιαρο{ν)  χαι  το  χοπρό(ρχιαρο{ν).-=Οΐ  κα- 
λοί και  οί  κακοί  έκ  μιας  και  της  αΰτης  ύ- 
λης έπλάσθησαν,  διαφέρουσι  δέ  κατά  τά 
ήθη.  Άναλογεϊ  πρός  τό  άρχαϊον:  «Βαλα- 
νεύς  έν  ταύτα  πυέλω  τόν  τ'  αγαθόν  τόν  τε 
κακόν  λόει»  (Πραξίλλης.  "Ιδ.  Λυοικ.  Άν- 
θολ.  σ.  411). 

68)  Άπ'  δ, τι  φορεί  χΛε'φτη(ν)  δε(ν)  φοβάται. 
Έπί  τών  ουδέν  ενόντων  άπολέσαι  πτωχών 
ή  παροιμία,  δθεν  και  ό  Σολομών  «πτωχός 
ούχ  υφίσταται  άπειλήν».  «Την  γάρ  έπί  τό 
χείρον  μεταβολή  ν  οΰ  προσδοκά»*  (έκ  τών 
Διφίλου). 

69)  'Από  ταύτι  χαι  'ςτό  δάσχα.ΐο{ν).  Παροι- 
μία περί  του  εύτιθάσσου  της  παιδικής  ηλι- 
κίας και  έν  γένει  περί  παντός  ευχερούς  και 
ούτινος  γίνεται  χρήσις  ταχέως.  Οί  άρχαϊοι 
ελεγον  «Ώς  εΐ  και  κόγχην  διεϊλες». 

70)  Βάν'  το(ν)  Λνχο(ν)  πισιιχό(τ),  το(ν)  σχν- 
Λθ{ν)  τνροχόμο(ν).  Έπί  τών  χρωμένων  εις 
τάς  έπιστασίας  και  διαχειρήσεις  τοϊς  συ- 
στηματικούς κλέπταις.  Οί  άρχαϊοι  έ'λεγον 


ΧΕΟΕΑΑ II  \ΙΚ  \  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


185 


«Λύχ.ος  οϊν  ποιμανεύε,ι» . — «Άετόν  κάνθα- 
ρος  μαιεύεται» . 

71)  Βάρ'  ?'ψεϊς'  .-τε'σ'  ή/ιεΐς.  Έπϊ  τών  ύπο- 
στάντων  μείζονα  ζημίαν  της  των  ύπεναν- 
τίων.  Αντιστοιχεί  τη  πχρ'άρχαίοις  παροι- 
μία: «  ;·/*//  Καδμεία» ,  περί  ής  ϊδ.  •Παρδα- 
λά/, εις  Ξενοφ.  Κύρου  Παιδ.  σελ.  472. 
Σημειωτέα  δέ  και  τά  του  Πλουτάρχου 
(παίδ.  άγων.  κεφ.  10)  λέγοντος"  ((  Οΰ  το 
νικάν  μόνον,  άλλα  καϊ  το  ήττασθαι  έπί- 
στασθαι  καλόν,  έν  οίς  τό  νικάν  βλαβερόν 
εστί  γαρ  ώς   αληθώς  και  Γί'*//  Καύδείαν. 

72)  Είπ'ό  γάιδαρος  τού  πετεινού  κεγά.Ια.  Έ- 
πϊ έλαττωματιών  κατηγορουντων  άλλους 
δια  τό  εαυτών  ελάττωμα,  όπερ  είναι  αΐ- 
σχρον  εις  άνθρωπον  εϋαίσθητον.  «Ουδέν 
γαρ  αϊσχιόν  ί«τι  βλασφημίας  παλινδρομού- 
σης  ουδέ  λυ-ηρότερον  »  (Πλούτ.  -ώς  αν 
τις  ύπ'έχθρ.  ώφελ.  κεφ.  3).  «Καλεί  χελώ- 
νη  τους  βόας  βραδύτοδας» . 

73)  Λί(*·)  γεΛάει  ποτέ  τάχείΛί  του.  Έπϊ  τών 
αδιαλείπτως  σκυθρωπαζόντων  και  μελαγ- 
χολούντων.  Αντιστοιχεί  τη  παρ'  άρχαίοις 
παροιμία:  «  Εις  (ες)  Τροφωνίου  μεμάντευ- 
ται»,  περί  ης  ί'δ.  λεξικόν  Σκαρλ.  έν  ττ)  λ. 
Τροφώνιος. 

74,)  Σανίδι  δίχως  ρόζο(τ)  και  κρέας  $έγο)ς 
κόχχα.ϊα  δέ{ν)  γίνεται.  =  Ουδείς  έστιν  ε- 
λεύθερος ελαττώματος.  «Ύπό  παντϊ  λίθω 
σκορπιός  υποδύεται»  (Πραξίλλης.  "Ιδ.  Λυρ. 
Άνθολ.  σελ.  410  και  Άνακρ.  σελ.  77). 
«Πάσαισι  κορυδαλησι  χρη  λόφον  έγγενέσθαι» 
(Σιμωνίδης  παρά  Πλουτ.  πώς  ύπ'έχθρ.  ώ- 
φελ.  κεφ.  6.  "Ιδ.  και  Άριστοφ.  Θεσμοφορ. 
528.  Άνθολ.  Λυρικ.  σ.  340,  86). 

75)  Δεν  ε/ιεινε  ούτε  ποδάρι.  Έπϊ  πανωλε- 
θρίας στρατού,  πόλεως,  οικογενείας  κτλ. 
«Οΰδέ  πυρφόρος  περιεγε'νετο»  ('Ηροδ.  Η',  $ 
2)  (  Ο  Ιερεύς  ό  προπορευόμενος  του  στρατού 
τών  Λακεδαιμονίων  καϊ  διατηρών  τό  διά  τάς 
θυσίας  πυρ  άσβ;στον  έλέγετο  πυρφόρος,  ό- 
στις καϊ  ύπ'  αυτών  τών  έχθρων  θεωρούμε- 
νος Ιερός  δέν  έφονεύετο). 

76^)  "Οποιος  άψυχάει  το  χαρψι  χάν{ΐί)  και 
το  πίταΧο{τ)  .=Οί  μη  φειδόμενοι  τών  μικρών , 
άτινχ  είναι  άπαραίτητα,  στερούνται  και 
τών  μεγάλων. 

ι7)Γ Άψυνάει  τώρα  που  '  σώθηκαν.  Παροιμία 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


έπϊ  τών  τότε  άρχομένων  φείδεσθαι,  άφ'  ού 
καταδαπανήσωσιν  άπαντα  σχεδόν.  «Φίΐ- 
δόμενος  οΰδενός  έ'τι  ενόντος  »  (Πλάτ. 
Φαϊδ.  $  65).  Αντιστοιχεί  τώ  του  Ησιό- 
δου ("Εργα  καίήμέραι,  στίχ.  369)*  «Δεί- 
λη δ'  ένί  πυθμένι  φειδώ». 

18)  Μ  ή  ψοφάς  γοιιαράκι,  δσο  νά  γείν{η)  το 
ΐριφυΛλάκι.  Παροιμία  περί  τών  διδόντων 
ελπίδας  εις  άπολωλότας.  Ή  παροιμία  αύ- 
τη είναι  όμοια  άλλη  δημώδει:  Ζήσε,  //«?- 
ρε,  νά  φας  τριγυ.Ι.Ιάχι . 

79)  Δέσποτα,  παππά,  πρεσΰ'ύτα ,  επήρε  και 
πά.1ι{ν)  ζήτα.=Οΰ  δεϊ άπορρίπτειν  τά  προ- 
σφερόμενα, καίτοι  είναι  μικράς  άξιας.  Οί 
άρχαϊοι  έλεγον  :  «Αώρον  δ'  6. τι  δω  τις  ε- 
παινεί» (Στράβ.  Γεωγρ.  <Γ',  σ.  262,  όπερ 
εστί  τό  Μυσκέλλω  χρησθεν).  Και  ό  Πλάτ. 
(Γοργίας  §  54)  λέγει"  «  Δέχεσθαι  τό  διδό- 
μενον  παρά  σού  »  (ί'δ.·αΰτ.  Κορ.  σ.  338). 

80)  Εις  την  νώραν  τών  τυφ.Ιών  ό  ρονόφθα.Ι- 
/ιος  (3ασι.ίενει.=Μετχζι>  άνοήτων  και  άπει- 
ρων εύδοκιμοΰσιν  οί  μικράς  άξιας  άνθρω- 
ποι. «  Έν  άμούσοις  και  κόρυδος  φθέγγεται» . 

81)  Πήρ'  ό  κ(ου)τσύς  κατηγορούν).  'Ετί  τών 
πραττόντων  τι  μετ'  ευχέρειας·  παροιμία  ά- 
νάλογος  προς  τό  τών  αρχαίων:  «  Σφαίρα 
κατά  πρανούς». 

82)  "Εξω  κούκ.Ια  μέσα  πανουχΛα.  'Επί  τών 
μη  εχόντων  τό  έσ^τερικόν  όμοιον  τω  έξω- 
τερικώ'    είναι  άνάλογον  προς  τό, 

Καλη  μέν  όψις,  έν  δέ  οειλαϊαι  φρε'νες. 
(Μένανδρος  ΐοαρά  Σουίδα). 

83)  Θεωρία  επισκόπου  και  καρδία  μυ.Ιωνά. 
Όμοια  τη  πρόσθεν.  Αναλογεί  προς  τό, 
«Οίκοι  (έν  πόλει)  λέοντες,  έν  ύπαίθρω  (πο- 
λεμώ) δ'  άλώπεκες.  - —  Βθΐΐο  ϊϊΙΟϊΐΐΓβ  βί 

ρβα  άβ  ΓαρροΓΐ»  (Γαλλ.). 

84)  Κ' έμπρός  βαθύ  κή-όπίσω  ρέιιιια.  'Ετί 
τών  ευρισκομένων  μεταξύ  δύο  κακών.  Οΐ 
άρχαϊοι  ελεγον  «Μεταξύ  Σκύλλη ς  καϊ  Χα- 
ρύβδεως» . 

8.5)  "Επαθε  τοΰ  Λιναριού  τά  πάθια.  Έτι 
τών  διαρκώς  και  πολυειδώς  κακοπαΟη-ιάν- 
των.  «Λίνου  πάθη  έσ/ε  »  (Αίλιαν^  ΓΙοίχ. 
Ίστορ.  Γ',  λβ'.). 

86)  'Πήγε  γιά  μαριιή  και  έκατσε   γιά  Α6νώ* 
να.  Έπϊ  τών  πκραμελούντων  και  έπιλαν- 
.)  24 


186 


Ο  Ε\  Κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


θανομένων  των  γριών  αυτών.  Οί  άρχαΐοι 
ελεγον  «  Άπελθών  εις  Άπατούρια  έπχνή- 
κε  θαργηλιώνος» . 

87^  "Οποιος  σκάφτει  τον  Λάκκον  του  ά.Ι.Ιυν 
πέφτει  ό  ΐδιος  μέσα.  "Εσκαβε  .Ιάκκον  γι 
ά.Ι.Ιον  κ'  έπεσε  αύτός  μέσα.  Είναι  εκ  του 
Δαβίδ  είλημμένον  «  Λάκκον  ώρυξε  .... 
και  έμπεσεΐται  είς  βόθρον,  ον  είργάσατο  » 
(Ψαλμ.  ζ';  16).  «ΟΙ  αΰτω  κακά  τεύχει  ά- 
νηρ,  άλλω  κακά  τευχών  (Ήσιόδ.  Έργ.  καί 
ήμέρ.  249"  ϊδ.  και  Πρόδρ.  Κορ.  σ.  316 
— 317).  «Όκαθ'έτέρου  μηχανώμενος  καθ' 
εαυτού  την  πκγην  περιτρέπει». 

88)  Έφάγαμεν  ψωμί  κη-ά.Ιας  μχιζή.  Περί 
των  τιμώντων  την  φιλίαν  ίσοβίως. . «  Άλών 
καί  τραπέζης  κεκοινωνηκότες  ».  Ό  Πλού- 
ταρχος (π.  πολυφιλ.  §3)  λέγει"  «Τον  θρύ- 
λου ιιενον  εκείνον  χρόνον  των  άλών  συγκα- 
τεδηδοκότες  μέδιμνον»  (ϊδ.  χρηστομ.  Φαρ- 
μακ.  τόν..  γ',  σ.  330 — 1). 

89)  "Εχασε  τ>){κ)  ρ(η)ζιά(ν)  του.  Παροιμία 
επί  των  άποτυγχανόντων  είς  έπιχείρησιν 
(μεταφορ.  άπο  των  θηρευτών  των  άστο- 
χούντων  του  εΰθυβολεϊν.  «Οΰκ  έσπασε  ταύ- 
τνι  γε»  (Άριστοφ.)'  άπο  μεταφοράς  τών 
αλιευόντων). 

90)  Ζυγιάζ(ει)  άπο  την  ά.ίαφρή(ν).  Παροιμία 
επί  ανόητων  καί  μαινομένων.  Οί  αρχαίοι 
έλεγον,  «  έλλεβόρου  δεϊται  »  η  «  έλλε- 
βορι^».  Οί  παλαιοί  μετεχειρίζοντο  τον 
έλλέβορον  ώς  καθαρτικόν,  έμετικόν,  μάλι- 
στα δια  τους  μελαγχολικούς  καί  ΰποχον- 
δριακούς,  καί  εν  γένει  τούς  τρελλούς·  δθεν 
καί  λέξιν  είχον  έλλεβορίζειν  («  τί  σαυτόν 
οΰχ  έλλεβορίζεις  »;  (Δημοσθ).=τί  κάθεσαι 
καί  δεν  πας  είς  τον  "Αγ.  Αντώνη  ;  Ό 
Σκαρλ.  έν  τω  λεζ.  έρμην.  τί  δεν  πας  νά 
διαβασθης;)  καί  παροιμίαν  οιά  τούς  τρελ- 
λούς· «  έλλεβορια,  έλλεβόρου  δεϊται». 

91)  Είναι  για  τον  Άϊ —  Αντώνη  (για  ταις 
ά.Ινσίδαις).  Παροιμία  όμοια  τη  πρόσθεν.  Οί 
αρχαίοι  έλεγον  «Πλεϊν  (πλεύσαις)  είς  Άντί- 
κυραν»,  διότι  ό  καλλίτερος  έλλέβορος  έγινε— 
το  είς  την  Άντίκυραν,  πόλιν  παραθαλασ- 
σίου τη;  Φωκίδος. 

92 )  Τ»  μάτι  τ\ο?)  αφέντη  παχαίνει  τά'.Ιογο(ν). 
Οί  έπιστατοΰντες  αυτοπροσώπως  τών  πραγ- 
μάτων αυτών  ωφελούνται  επί  μάλλον  (ί'ο. 
καί  παροιμ.   169).   «  Ουδέν  ούτω  πιαίνει 


τόν  ϊππον  ώς  βασιλέως  οφθαλμός  »  (Πλούτ. 
παίδ.  άγωγ.  κεφ.   9.  πρβλ.  Ξ-νοφ.  Οίκο- 

νομ.  XII  §  20)'.  V  06Ϊ1  άα  ιώ&Ηγθ  θπ- 

§ΓΒ138Θ  1θ  Οΐΐβν&ΐ  (Γάλλ.) 

93)  Β  δεΐρ(ε)το  τάργοντόπου.1ο{ν) ,  ι)  μη  το 
φοδερίζης  (άλλοι  δοκιμάζης).  =  Πολ<λάκις 
αί  άπλαϊ  άπειλαί  καί  μάλιστα  είς  άρχοντό- 
παιδας  άνευ  μαστιγώσεων  δεν  φέρουσι  το 
ποθούμενον  άγαθόν  αποτέλεσμα».  ^Ανα- 
λογεί προς  τό  τών  άρχαίων  :  «  Κρέα  χελώ- 
νης  η  φαγεΐν  η  μη  φαγεΐν  »  (Σουίδας). 

9ί)  Η  (ή)με'ρα  ή  κα.Ιη  φαίνεται  άπο  το 
πονρνό  «.' Αρχής  καλής  κάλλιστον  έσται  καί 
τό  τέλος».  «Αΰτίκακαί  φυτά  δηλα,  ά  μέλ- 
λει κάρπιμ'  έσεσθαι». 

95)  Οντε  θεμέ.Ιιο^ν)  δεν  απόμεινε.  Έπί  οί- 
κου άπολλυμένου  πανωλεθρία  ή  παροιμία 
λέγεται.  Οί  άρχαΐοι  έλεγον  «  Πίτυος  δί- 
κην  (τρόπον)  έ/.τρίβομχι  » ,  διότι  ή  πίτυς 
άπαξ  Ιχ,κοπεϊσκ  δεν  άναδίδει  πλέον  βλα- 
στούς. «  Κροίσος  .  .  .  σφέας  πίτυος  τρό- 
πον ήπείλει  έκτρίψειν  .  .  .  πίτυς  μούνη 
δινδρέων  έκκοπεϊσα  βλαστόν  οϋδένα  μετίει, 
άλλά  πανώλεθρος  εξαπόλλυτκι  »  (Ήρόδ. 
ζ",  I  37.  Αίλ.  Π.  Ίστορ.  <Τ,  8). 

ΣΗΜ.  Αί  γυναίκες  κχταρώ[/.ενχι  πχνωλε- 
θρι'αν  οίκου  τινός  λέγουσι  :  ΝΑ  β(ου)λιάξ(τ,) 
νιαΐ  (ν«)  (Αήν  (ά)πουμείν(ν))  πλάκ«  (ά)πανωτή. 

90)  * Αν  δεν  ομοιάζουν  δε(ν)  συμπεθεριάζουν . 
Η  παροιμία  αύτη  είναι  όμοια  τη  37.  Οί 

άρχαϊοι  έλεγον  :  «  'Έγνω  δέ  θήρ  θήρχ  ». — 
«  Αίεί  γάρ  τον  όμοϊον  άγει  θεός  ώς  τόν  ό- 
μοϊον  ». —  «  Τό  όμοιον  καί  τό  συγγενές 
ηδύ  έαυτώ  άπαν  »  (Άριστοτ.  'Ρητορ·.  Α', 
ιά). —  .«  Κολοιός  ποτί  κολοιόν  ίζάνει», 
πεοί  ης  ό  σχολιασ.  Πλάτων,  (σ.  331)  λέ- 
γει" «Φιλάλληλον  τουτί  τό  ζώον  τάττεται 
δέ  έπί  τών  όμοίοις  προσομιλούντων»  ·  καί  ό 
Σειράχ  (ιγ',  17)  λέγει-  «Πάν  ζώον  αγα- 
πά τό  όμοιον  αΰτοΰ». —  «Τέττιξ  μεν  τέτ- 
τιγι  φίλος,  μύρμακι  δέ  μύρμκξ»  (Θεόκρ. 
Θ',  31).  .  . 

91)  Ή  σκύ.ν  άπο  την  βιά(τ)  της  γεννάει  τυ· 
φ./ά  κουτάβια  =  Τά  βιαίως  καί  εσπευσμέ- 
νως έκτελούμενα  είναι  άτελή  καί  τυφλά. 
Είναι  απαράλλακτος  προς  τό  τοΰ  ποιητοΰ: 
«  Καίτε  κύων  σπερχθίϊσα  τυφλην  προέη- 
κε  γενέθλην  ». —  Ούτως  άπαραλλάκτως 
λέγει  καί  ό  Άριστοφ.  (Είρ.  1078).  «Ή 
κώδων  άκαλανθίς  έπειγομένη  τυφλά  τίκτει», 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΒΠΕΙΡΔΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


187 


08)  7/  άνάγχει  βγάζει  '.ίάδι.=  Τα  πάντα 
ένδίδουσιν  εις  την  ανάγκην;  Οί  άρχαΐοι  ε- 
λεγον  μάλιστα  ότι:  «Ανάγκη  ουδέ  Οεος 
μάχεται  ».  ("Ιδ.  Πλάτ.  Νομ.  Ζ',  σ.  818 
0.  καί  Σχολ.  αυτόθι,  σ.  381). 

09)  Ηύρε  γ<?(/·)  μάστορα  του.  Έπί  των  συ- 
νχντώντων  άντιπάλοις  άνωτέροις  εαυτών. 
Οί  αρχαίοι  ελεγον  (ί'δ.  Λυρ.  Άνθολ.  σελ. 
419)  τό  άδέσποτον  τόδε"  «  ΈτΟλός  έών  άλ- 
λου κρείττονος  άντέτυχεν». 

100)  Είναι  ',σάν  το  χο.Ιυχύθι  ( "γερός) .  Έπί 
των  σφόδρα  ύγιών  οί  άρχαΐοι  έλεγον  (κατά 
Σουίδαν)  «Κολοκύντης  υγιέστερος» . 

101)  ΦύΛαξε  το  γείδ(ί)  τον  γειμώνα,  νά  σε 
(ράΐ)  το  χα.Ιοχαίρι.  Η  χάρις  δέν  δύναται  ν' 
άλλάςη  την  κακήν  φύσιν.  Οί  άρχαΐοι  ελε- 
γον (ί'δ.  θεόκριτ.  ειδ.  ς-',  38),  «θρέψαι  καί 
λυκιδεΐς,  θρέψαι  κύνας,  ώς  τυ  φάγοντι». 

102)  Κα.Ιά  ύστερινά.  Ή  τύχη  άπο  στιγμής 
μεταβάλλεται-  διότι  πλούσιοι  νυν  δντες  αύ- 
ριον  ευρισκόμεθα  πτωχοί*  (ϊδ.  Πλουτάρχ. 
παίδ.  άγωγ.  /.εφ.  5.  Βασιλ.  όμιλ.  προς 
τοΰ:  νέους  §  10)..«Μηδένα  προ  της  τελευ- 
τής  μακάριζε».  «Εϊτις  τελευ  νήσει  τόν  βίον 
εύ,  οΰτος  .  .  όλβιος  κεκλήσθαι  άξιός  έστι' 
πριν  δ'  άν  τελευτήση,  έπισχεϊν  μηδέ  καλέειν 
κω  ολβιον,   άλλ'εύτυχέα»   (Ήροδότ.  Α', 

§  32). 

103}  Κά.Ι.Ηα  νά  χ.Ιάψ-^ι)  το  παιδί,  παράτα 
χ.Ιάι'-(η)  ή  μάννα.  Διότι  ή  ατιμωρησία  τών 
παίδων  γίνεται  αιτία  θλίψεως  διά  την  κα- 
κοήθειαν  αυτών  εις  τους  γονείς.  «Ός  φείδε- 
ται της  βακτηρίας,  μισεί  τον  υίόν  αύτοΰ" 
ό  δ'  άγαπών  επιμελώς  παιδεύει»  (Παροιμ. 
Σολομ.  ιγ',  25).  «Ό  άγαπών  τον  υίόν  αΰ- 
ΤθΟ  ένδελεχήσει  αύτω  μάστιγας,  ίνα  εύφραν- 
θη  έ-'  έσχάτω  αύτοΰ»  (Σειράχ  λ',  1 — 2. 
πρβλ.  ς',  7 4.  Παροιμ.  Σολομ.  θ',  17.18. 
Έβρ.  ιβ',  5—7). 

ΙΟΊ)  "Εχε  με  μίσησε  με,  χάσε  με,  γυρεύε  με. 
Έπί  τών  έκτιμώντων  τοΰς  άζίους  μετά 
την  άνανώρησιν  ή  στέρησιν  αυτών,  ους  πα- 
ρόντας  ολίγον  έξετίμων. 

105)  Φωνάζ'  ό  χΜιρτης ,  γΐά  νά  ψύγ'  ό  Ύοι- 
χοχνρης.  Έπί  τών  φθάσαι  σπευδόντων 
τάς  παρά  τών  άλλων  κατηγορίας  ταϊς  παρ' 
αυτών  συκοφαντίαις.  Αντιστοιχεί  τω  παρ' 
άρχαίοις:  «Οί  φώρες  την  βοήν». 


106)  Άπα  το  'να  τ  αυτί  μπαίνουν  χη-άπο 
τά.Ι.Ιο  ' βγαίνουν .  Έπί  άνθρωπου  μή  προ- 
σε'χοντος  εις  τους  συμβουλεύοντας  καί  νου- 
θετοΰντας  αύτόν·"  (ί'δ.  παροιμ.  176).  «Χα- 
λεπόν  έστι  λέγειν  εις  ώτα  μή  άκουόντων». 

ΙΟΊ)  "Εχουν  χ'  οί  τοίχοι  αύτΐά  χα/,  οί  χ <'< μ- 
πόι ' μάτια.  Ή  παροιμία  αύτη  διδάσκει 
ήμάς,  ίνα  προσε'χωμεν  μή  άκουσθώμεν,  ό- 
ταν όμιλώμεν  περί  πραγμάτων,  ο;>ν  ή  φα- 
νέοωσις  φε'ρει  κίνδυνον.  Άπαραλλάκτως  λέ- 
γουσι  καί  οί  Γάλλοι"  Ι,Οδ  ΠΐυΓαίΙΙβδ  ΟΠί 
άθδ  ΟΓβϊΙΙβδ. 

108)  Κάθουμαι  'ίΐά(τ)  'οτάγχάθια.  Παροι- 
μιώδης φράσις  έπί  τών  ευρισκομένων  εις  μέ- 
ριμνας καί  διά  τούτο  άνησυχούντων  καί  βια- 
ζομένων.  Έπί  της  αύτής  σημασίας  λέγουσι 
καί  οί  Γάλλοι  :  ,Ιο  81118  811Γ  άθδ  θρίηβδ. 

109)  Είναι  πέντε  βόϊδία  δυο  ζευγάρια.  Έπί 
άνθρωπου  τοσούτον  άνοήτου,  ώστε  νά  άγνοη 
καί  αύτάς  της  άριθμητικής  τάς  άπλουστά- 
τας  γνώσεις.  «Ούδέ  τά  τρία  τοΰ  Στησιχό- 
ρου γιγνώσκει» . 

110)  "Ο.ϊο  το  βόϊδι  έφάγαμαν  χα  ι  ς'  την  ού- 
ρα 'ποστάσαμαν.  Έπί  τών  όσοι  δι'  άπει- 
ρίαν  καί  άγνωσίάν,  άφοΰ  ύποστώσι  τους 
πλείονας  καί  μείζονας  κόπους  επιχειρήσεως 
τίνος,  καταλείπουσιν  αύτήν  άτελή  διά  μι- 
κρόν τινα  έτι  κόπον.  «Μηδ'ότι  χαλεπά 
ταΰτα  καί  πόνου  δεόμενα,  διά  τοΰτο  άπο- 
κνήσομεν»  (Βασιλ.  όμιλ.  προς  νέους,  § 
26)'  «μηδέ  καταμαλακισθέντες  προς  τους 
πόνους  προαποστώμεν  τοΰ  τέλους»  (αυτόθι, 

'  §  9). 

111)  Γάιδαρος  φορτωμένος  αάΛαμμα .  Παροι- 
μιώδης φράσις  σημαίνουσα  πλούσιον,  όστις 
παρά  τον  πλοΰτον  ούδέν  άλλο  άγαθόν  έ'χει, 
παιδείαν  ή  άρετήν  δήλον  ότι"  τον  τοιοΰτον 
καλώς  όνομάζουσι  :  «πρόβατον  χρυσόμαλ- 
λον»,   «Μίδαν  ώτα  όνου  έχοντα». 

112)  Όζω  τ{οϋ)  χοροϋ  πο.Ι.Ιά  τραγούδια . 
Έπί  τών  είκη  καί  άλογίστως  κρινόντων,  ό- 
σα αυτοί  πράττοντες  ήθελον  πράξει  πολλώ 
χειρότερον  καί  καταδεέστερον. 

113)  Κοπανίζει  νερό  'ςτο  γουδί.  Παροιμία 
έπί  τών  άδυνάτοις  έπιχειρούντων  πράγμα- 
σιν.  Αντιστοιχεί  ταϊς  άρχαίαις:  «Λίθον 
έψήσαι»  (Πλάτ.'  Έρυξ.  σ.  405  Ο)-  «τρά- 
γον  άμέλγειν»;  «δίκτυον  φυσάν»  (αλλ.  «γύρ- 


188 


Ο  ΕΧ  Κ  110 VII  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


γχθον  φυσάν»)·  «ώόν  τίλλειν».  "Ιδε  και 
παροιμ.  15. 

11ί)  Κουφού  χαμπάνα  χή-άν  Λιι.Ι^ς,  χου- 
ιρόν  χμ-άν  κουβέντιαζες,  χάί  αεθυσμένον  ίιν 
κερνάς,  δ. Ια  γαμένα  ταχείς.  'Επί  άνθρώπων 
ματχιοπονούντων  ή  παροικία  καί  ουδέν  κα- 
τορθούντων.  Αντιστοιχεί  τη  άρχ  α  ία  :  «Αν- 
δριάντα (νεκρόν)  γαργαλίζειν» . 

115)  Φώναζε*  τον  'ς  τδ(>·)  γάμο(ν)  ο(ον)  νά  σ' 
(θ{~)  'γτϊ}  και  χ'(οΰ)  νρόν{ου).  Έπϊ  των  λε- 
γόντων τι  ή  πραττοντων  έν  ού  δέοντι  ή  λε- 
γόντων άκαιρα  η  ανάρμοστα.  «Κεκλημένος 
είς  γάμους  του  γυναικείου  γένους  κατηγο- 
ρών» (Θεοφρ.  χαρα,κτ.  περί  άκαιρ.).  «Ά- 
πκγγέλλοντός  τίνος  αΰτω,  ότι  τετελεύτηχέ 
τις  αϋτοΰ  τών  φίλων,  ίνα  παραγένηται,  σκυ- 
θρωπάσκς  καί  δακρύσας  ειπείν  :  Αγαθή 
τύχη  (Θεοφρ.  αϋτ.  άναισθησ). 

116)  Κώ.Ιος  τΐ&μαβε  να  χΛάν{γί),  εΰκοΛα  δε 
ξεμαθαίν{ει).  =  Οί  έθισθέντες  είς  τα  κα- 
κά ουσκόλως  άπομανθάνουσιν  αύτά.  «  Εί 
αλλάζεται  αίθίοψ»,  λε'γει  ό  Ιερεμίας,  «το 
δέρμα  αΰτου  και  πάρδαλις  τά  ποικίλματα 
αΰτής,  κκί  ύμεΐς  δυνήσεσθε  εΰποιήσαι  αε- 
μαθηκότες  τά  κακά»  (Ίερεμ.  ιγ',  23)'  διό- 
τι «  έ'θος  διά  μακρού  χρόνου  βεβαιωΟέν  φύ- 
σεως ίσχύν  λαμβάνει  »  (Μέγ.  Βασίλειος), 
«  φύσιν  6έ  μετακινησαι  και  μεταβαλεΐν  χα- 
λεπόν»  (Νείλος  λόγ.  άσκητ.).  "Ιδ.  καϊ  πα- 
ροιμίαν  4.  «  Τό  σκαμβόν  ξύλον  οϋδε'ττοτ' 
ορθόν  » . 

1  Π)  "Οποιος  μιχρομάθΐ]  δεν  γερονταψίνει . 
=Τά  έκ  μικράς  ηλιθίας  ελαττώματα  ένα- 
ποτυπούμενα  τκϊς  ψυχαϊς  εΐσί  δυσ?ξάλει- 
πτα  και  μέχρι  γήρατος  πχραμένουσι.  Ό 
Ευριπίδης  (Ίππ.  916)  είπεν  «"Α  αν  μά- 
θη τις,  ταΰτζ  σώζεσθαι  .φιλεϊ  προς  γήρας». 

118)    Το  γουδί    το    γουδοχέρι.    Έπϊ  τών 
τά  αϋτά  ποιούντων  πολλάκις  και  μηδέν  ά 
νυόντων.  Είναι  άνάλογον  προς  τό  τών  αρ- 
χαίων :  «  Ύπερου  περιτροπή  »  (Πλάτων, 
θεαίτητ.  σ.  209  Ό,  καϊ  σχολ.  αυτόθι,  σ. 

249). 

Ι'ΙΟ)  Λαγός  εκο\';ε  τδ{ν)  δρόιιο(ν).  Προλη- 
πτική ιδέα  έπϊ  άπαισιότητος,  όταν  ό  λα- 
γώς  συναντηθή  τω  όδοιποροΰντι  ή  διακόψη 
τον  δρομον  αύτοΰ.  Τοιαύτην  ΐδέαν  είχον  οί 
αρχαίοι  περί  τοΰ  βύου  λέγοντες  :  «  Βύας 
ώφΟη  ». 


120)  Μάρτυρας  ϊβγ  ,  αν  εύκαιρες,  χη  — άν 
εχγς,  εγγυήσου.  =  Άποφευκτέα  ή  μαρ- 
τυρία καϊ  πολύ  μάλλον  ή  έγγύησις,  ήτις  έ'- 
χει  πολλά  δυσάρεστα.  Ούτω  λέγει  ό  Σολο- 
μών (Παροιμ.  Ε'.)  «Έάν  έγγυήση  σου  φί» 
λον,  παραδώσεις  την  χείρα  έχθρώ  .  .  .  . 
έάν  γάρ  μη  έ'χης  πόθεν  αποτίσεις,  λήψον- 
ται  τό  στρώρ,α  τό  ΰπό  τάς  πλευράς  σου  ». 
Οί  δέ  αρχαίοι  περί  τών  ρζδίως  έγγυωμένων 
καί  κα/.ώς  άπαλλαττόντων  είπον:  «Έγγύα, 
πάρα  δ'  άτα  »  ή  «  έγγύη,  πάρα  δ'άτη  ». 
(Πλάτ.  Χαρμίδ.  σ.  165  Α,  καί  σχολ.  αύ- 
τόθ.  σ.  290'  ϊδ.  καί  Πλουτάρχ.  άδολεσχ. 

121)  Μ'  έναν  χωΛο(τ)  γεράζουν,  μ'  ένα  βιδ 
δε(ν)  γεράζουν.  =  -Ο  πλούτος  διατρέχει 
πολλούς  κινδύνους,  οϋδ'  είναι  μόνιμος,  άλ- 
λά  μεταβαίνει  άπό  τοΰ  ένός  είς  τον  άλλον. 
«Ζεϋς  γάρ  τοι  τό  τάλαντον  έπιρρέπει  άλλο- 
τε άλλως,  άλλοτε  μέν  πλουτεϊν,  άλλοτε 
μηδέν  έ'χειν»  (Θεόγν.  στιχ.  157 — 158). 

122)  Νερδ  τοΰ  Χάρου  κουΰα.Ιάει . — Είναι  ό· 
Λίγο  το  ψωμί  του.  — Μυρίζει  χωματί.Ιαις. 
Παροιμίαι  έπϊ  τών  έπισφαλώς  νοσούντων  καί 
προσεγγιζόντων  είς  τό  τέρμα  τοΰ  βίου.  Οΐ 
αρχαίοι  έ'λεγον  «  Σελίνου  δεΐται  ))  (Πλου- 
τάρχ.), σελίνοις  γάρ  οί  πενθοΰντες  έστέ- 
φοντο. 

123)  "Ομορφε  μου  και  κα.Ιε  μου,  τί  θά  φα- 
με[ν)  βράδυ; — "Ασνημέ  μου  καϊ  χα. Ιέ  μου, 
τί  θά  .-τρωτο(βάμε{ν)  βράδυ  ;  |Παροιμίαι  έπϊ 
συζύγων  εΰειδών  μέν,  άλλά  πτωχών,  καί 
έπϊ  συζύγων  ετέρων  άσχημων  μέν,  άλλά 
πλουσίων.  Ταύτην  συνήθως  λέγουσιν  αί  σύ- 
ζυγοι τών  άσχημων  άνδρών  διά  τοΰ  πλού- 
του αυτών  θέλουσαι  νά  καλύψωσι  τήν  ά- 
σχημίαν  αυτών,  οΐτινες  τρόπον  τινά  στε- 
ρούμενοι ένός  έχουσιν  έτερον  πολύ  μεγα- 
λείτερον. 

1'2Ί)  Μικρδ(ν)  επαίνα,  καί  μεγά.Ιο(ν)  καΰα- 
Λίχο.=Προτιμητέα  είναι  ούχί  τά  κομψά, 
άλλά  τά  ισχυρά  καί  μεγάλα. 

Νή'όλίγην   αΐνεϊν,   μεγάλη  δ' ένϊ  φορτία 

θέσθαι. 

(Ήσιόδ.  "Εργ.  καϊ  ήμέρ.  602). 
125)  Νάχαναν  ο.Ιαις  ν)  μυϊγαις  με'./ι ,  έτρω- 
γα κ'έ)ώ  καϋμένη  (*ατ'  άλλους,  έτρωγα  κ' 
εγώ  η'{£)  τό  γ{ου).Ιαίρι).=  Τό  σπάνιον  εί- 
ναι καϊ  άκοιβόν,  καϊ  ότι  άφθονα  Οά  ήσχν 
τ'άγαθά,  έάν  έκ  παντός  παρήγοντο. 


ΛΚΟΚΛΛΙΙΜΚΛ  ΙΙΙΙΕΙΙΏΊ  ΙΚ \  ΑλΑΑΕΚΤΛ. 


189 


126)  Ο  διάΰο.Ιος  διαΰο.Ιόπου.Ια  γετνάει.= 
Ο  ευφυής  γεννί  εΰφυεϊς.  Οί  αρχαίοι  είπον 
πχραπλησίως"  «Κακού  κόρακος  κακόν  ώόν», 
περί  ης  άλλως  6  σ/ολιαστής  Πλάτωνος  (ι. 
274  έν  Φαίδρ.  σελ.  267  Α)  και  άλλως  ό 
Αιλιανός  (Ζώων  Ιατ.  Γ',  43)  την  αρχήν 
διηγούνται. 

ί2Ί)  Ό  έρωτας  είναι  τνφ.1ός.=  Τυφλοΰται 
ό  φιλών  περί  το  φιλούμενον  (Πλάτ.  Νομ. 
Ε',  σ.  731  Ο  και  σνολ.  αϋτόΟ.  σ.  379. 
Ιδ.  και  Πλούταρχ.  όπως  ΰπ' έ/θρ.  τις  ω- 
φελ.  κεφάλ.  δ'.).  "Υπάρχει  δε  διαφορά  τις 
ώς  προς  την  σημασίαν,  διότι  ή  μ.έν  δημώ- 
δης σημαίνει,  ότι  ερωτεύεται  τις  πολλάκις 
άτομον  άνευ  καλλονής,  ή  δέ  αρχαία  λέγε- 
ται  επί  των  διά  φιλίαν  μηδένα  λόγον  ποι- 
ουαένων  του  αληθούς  (Σ^ολ.  Πλάτωνος, 
σ.  379). 

128)  Κάμε  χα.Ιό'ς  του  διαβό.Ιου  το  ^·ωριό(ν). 
Επί  των  έπιλανθανομ.ένων  της  "/άριτος  αν- 
θρώπων, οΐτινες  βεβαίως  είσίν  αγενείς,  διό- 
τι, κατά  τον  Σοφοκλε'α  (Αίαντ.  523), 
"Οτου  δ'  άπορρεϊ  μνήστις  εϋ  πεπονθότος, 
οΰκ  άν  γένοιτο  έ'θ'  ούτος  ευγενής  άνήρ. 

129)  Κόρακας  χορΊχου  ' μάτι  δε(ι·)  '  βγάζει. 
=  Ό  κακός  τόν  κακόν  οΰ  κακοποιεί.  Είναι 
άνάλογον  7Ρρ6$  τό  τών  Γάλλων  ΟοΛβ&ΙΙΧ 

ανβο  οογ!)6&πχ  ηβ  8θ  οΓβνβηΙ  ρπιαΐδ 

Ιθδ  ΥΟϋΧ.  Οί  δε  αρχαίοι  "Ελληνες  έλεγον 
«  κύων  κυνός  οΰγ  άπτεται  ».  —  «  τε'ττιξ 
μεν  τέττιγι  φίλος,  μύρμακι  δε  μύρμαξ,  Σ- 
ρακες  δε  'ίραξιν  »  (Θεοκρίτ.  Θ',  31 — 32). 

130)  "Ο./α  μαο  ανάποδα,  χ>)-ό  γάμος  μας 
τετράδη'  (κατ'  άλλους,  'Ο.Ια  μας  χα.Ιά, 
χ\\-ό  γάιιος μας  τετράδη).  Έπϊ  πραγμάτων 
μή  συμβαινόντων  αρμοδίως  μηδ'  έν  εΰθέτω 
καιρώ,  άλλ' όλως  τουναντίον.  Σ^ετικόν  τη 
αρχαία  :  «  ή  άμαςα  τον  βοΰν  έκφέρει  » 
(έλαύνει).  ("Ιδ.  Λουκιαν.  Διάλογ.  Τερψίων. 
και  Πλούτων.  £  2,  σ.  349).  «"Ανω  ποτα- 
μών »  (ϊδ.  αυτόθι  Λουκιανόν). 

131)  'Ο.Ια  τά  με.Ιίσσια  δεν  χάνου)·  με.1ι.= 
Πολλά  φαινόμενα  όμοια,  διαφέρουσιν  άλ- 
λήλων  πολύ.  «  Οΰ  πάντες  όρνιθες  έναίσι- 
μοι». — «Οΰ  πάν  τό  άμαρύσσον  χρυσός  έ- 
στιν»  (ί'δ.  και  παροιμ.  132). 

132)  Όσοι  φορούν  τό  μαναϊρι,  δεν  ειν(ιιι)  υ- 
Λοι  μαγεροι.  Παροιμία  όμοια  τη  131.  Εί- 
ναι άπχράλλακτον  μέ  τό  του  κωμικού  Φι- 
λήμονος" 


Μάγειρος  έστιν  οΰκ  έάν  ζωμήουσιν 
ϊ/ων  τις  έ'λΟη  και  μάχαιραν.  προς  τινα. 

*  ('Λθην.  Ζ'.).  . 

Είναι  άνάλογον  πρό;  τά  τών  άρ^αίοιν: 
«Πολλοί  τοι  ναρθηκο'ρόροι,  παύροι^  δέτε 
βάκχοι».  «Πολλοί  Οριοβόλοι,  παΰροι  δέ  τε 
μάντιες  άνδρες» . 

133)  Μήτε  με'Αι  να.  ψ'ά(γ)ω,  μήτ'  ή  καρδιά 
κά  μέ  πονέο(β).=  Δεν  είναι  ζηλωτά  τά 
πρόξενα  πολλών  βασάνων.  Όμοια  ταύτη 
είναι  και  ή  έξης  δημώδης:  (ΐήτε  τό  κα.Ιό(ν) 
του,  (ΐήτε  τά  βάσανά  του.  Αντιστοιχεί  τη 
αρχαία  παροιμία:  «Μήτε  μέλι,  μήτε  μέλισ- 
σας » . 

13  Ί)  Νά  ματβιαάας  πρώτα  τό{ν)  .Ιόγο^ν)  χ'' 
ύστερα  νά  τον  βγάζι\ς.=  Δει  σκέπτεσθαι 
πρώτον  και  έπειτα  λέγειν ,  διότι  οί  απερί- 
σκεπτοι λόγοι  φέρουσι  μεγάλους  κινδύνους 
(Εΰρ.  Βακχ.  385).  «  Μή  προτρε/έτω 
γλώσσα  της  διανοίας  »  (Περίανδρος),  όπερ 
έμιμήθη  και  ό  .Ισοκράτης  (Δημόν.  $  4,  σ. 
11  Α)'  «πάν  ό,τι  άν  μέλλης  έρεϊν,  πρό- 
τερον  επισκοπεί  τη  γνώμη-  πολλοίς  γάρ  ή 
γλώσσα  προτρέπει  της  διανοίας».  Ό  δέ 
Ησίοδος  λέγει"  «  Γλώσσης  τοι  θησαυρός  έν 
άνθρώποισιν  άριστος  φειδωλής  »  (Έργ.  και 
ήμέο).  "ίδ.  και  Πλουτ.  όπως  ΰπ'  έχθρ.  ώ- 
φελ!  §  4.  Πλάτ.  Νομ.  Δ',  σ.  717. 

135)  'Ο  ,Ινκος  τό  μαΛΜ  τ'(ον)  ό.ϊ.1άζ'(ει) 
τή(ν)  γνώμη{ν)  δεν  ά.1.1άζ{εί).  'Επϊ  κακών, 
οϊτινες  και  γηράσκοντες  δεν  άφίνουσι  τήν 
κακίαν  αυτών.  Ό  Πίνδχρος  (Όλ.  Γ,  21). 
είπεν 1 

Τό  γάρ  έμφυές  ούτ'  αϊθων  άλώπηΕ  .... 
ούτ"έρίβρομοι  λέοντες  διαλλάξαιντο  ήθος. 

136)  Ό  ,Ιύκος  τ/μ-  αντάρα  (ν)  θέ.ΐ{ει).  Έπϊ 
τών  κλεπτών  και  αρπαζόντων,  οϊτινες  προς 
ώφέλειάν  των  έπιθυμούσι  ταραχάς  και  στά- 
σεις. Ή  παροιμ.ία  αύτη  είναι  ανάλογος 
προς  τήν  άρχαίαν  «  Έγ^έλεις  θηρώμε- 
νος»,  «  έπϊ  τών  διά  κέρδος  ϊδιον  ταραμάς 
ποιούντων  »  (Σουίδας).  'Απαραλλάκτως  εί- 
ναι και  ή  τών  Γάλλων  παροιμία"    Ϊ1  ίο,ΙΐΙ 

1)οη  ρβοΙιβΓ  θπ  βαα  ΙγοιιΜθ. 

137)  Γέρο(ν)  βορηάν  αρμένιζε  και  νότο  παΐ- 
.(ηχάρι.  Παροιμία  ναυτική  έπιστηριζομένη 
εις  άρχαιοτάτην  παρατήρησιν,  καθότι  ό 
Ησίοδος  παρήγγελλε  τον  φί7^ον  αυτού  νά 
πλέη,  όταν  άρ^ηται  ό  νότος  καϊ  τελειόνη 
ό  βορέας,  διότι  είναι  επικίνδυνος  ό  βορέας 


190  Ο  ΕΛΤ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

άρχόμενος  και  ό  νότος  λήγων.  «Αρχομένου 
νότου  και  λήγοντος  βορέαο». 

^38^  Άπό  τό(ν}  γάιιο(ν)  έργομαι,  μά  την 
πεϊνά  μου.  Παροιμία  άνάλογος  προς  το  των 
άρναίων  :  «Δελφοϊσι  θύσας,  αυτός  όψωνεΐ 
κρέας».  Αναλογεί  προς  την  έπομένην  φρά- 
σιν  του  Μολλιέρου"    Ε Ι  δ'ίΐ  νΐβηΐ  9,  ΓΟ- 

Ιθγ,  ϊΐ  Ιαί  άίΐ.  ϋϊβπ  νουδ  εάάθ. 

139^  Ό  Θεός  αργεί,  ά.Ι.Ιά  δε{τ)  Λησμονεί. 
Παροιμία  αναλογούσα  προς  τό  του  Όμη- 
ρου- «Ό  Ζεϋς  κατεϊδε  χρόνιος  εις  τάς  δι- 
φθέρας" εί'περ  γάρ  τε  και  αΰτίκ'  Όλύμπιος 
οΰκ  έτέλεσσεν,  έ'κ  τε  και  οψε  τελεί». 

•Ι'ίΟ)  "Οπου  γάμος  και  χαρά,  τρένα  Γιάννη 
μασκαρά  (και  κατ'  άλλους  Γιάννη  Μίζονρε). 
Παροιμία  έπϊ  παρασίτων  και  αναίσχυντων. 
Αντιστοιχεί  τη  αρχαία  παροιμία-  «Μυ/.ό- 
νιος  γείτων»,  διότι  οί  κάτοικοι  της  νήσου 
ταύτης  έφημίζοντο  ώς  φιλοκερδείς  και  παρά- 
σιτοι. 

1^1)  "Οπου  πονει  το  δόντι,  έχει  χ'  ή  γ.Ιωσσα 
κρούει.  =Μερ£μν^  τις  και  ασχολείται  περί 
όσων  ενδιαφέρεται  η  πάσχει.  Οί  αρχαίοι  έ· 
λεγον  (ϊδ.  Πλουτ.  Άδολεσχ.  §  22),  «"Ο- 
που τις  άλγεϊ,  κεϊθι  καϊ  την  χεΐρ'  έ'χ ει». 

ί' 42^  Κ'  εσένα  κ(υτ)τάζ'(εή  κ'  έμενα  ρ.1έπ\ει) . 
Παροιμία  δια  τους  άλλοιθώρους  (ταραβλώ- 
πας,  διαστρόφους  τοΰς  οφθαλμούς)·  οί  αρ- 
χαίοι έλεγον  «Τον  όφθαλμόν  παράβαλλ' 
εις  Καρίαν  τον  δεξιόν,  τον  δ' έτερον  εις 
Καρχηδόνα»  (Άριστοφ.  Ίππ.).  «  Εις  κυ- 
νός  πυγην  όρα  και  τριών  άλωπέκων». 

1ί3^  Άγά.Ι>\α)  άγάΛία  γίνεται  η  αγουρίδα 
μέ.Ιι.  =Διά  (του  κόπου  και)  της  παρόδου 
του  χρόνου  αποκτώνται  τα  καλά.  — Χρό- 
νω  (καίπόνω)  τά  καλά. — ΑνβΟ  1β  ΙβΙϊφδ 

βί  Ιει  ραΐΐΐβ  Ιβδ  ηο^ΐβδ  ϊϊΐιιπδδβηΐ,  λΙ- 

γουσιν  οί  Γάλλοι. 

ϊ^ί^ί)  Ή  γάτα,  επειδή  άεν  έιρτανε  τά  ψάρια, 
τά  έφτονσε.  Έπϊ  παρηγΌρούντων  εαυτούς 
δι' άποτυχίαν.  Οί  άργαϊοι  έλεγον  «Όμ- 
φακές  είσι».  —  ΟοΓΩΙΪΙΘ  1θ  ΓβΠ&Γά  (Ιβδ 

παύΓβδ  (Γάλλοι). 

1Ί5)  Παππάι;  παππά  κα.Ιό(ν)  δε(ν)  θέ.Γ{ει). 
=  Ό  ομότεχνος  ΰποβλέπει  και  φθονεί  τον 
όμότεχνον  αυτού.  Οί  άρχαϊοι  εϊπον  (ί'δ.  ΙΓ 
σιοδ.  Έργ.  κ.  ήμέρ.  20)"  «Κεραμεϋς  κε- 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ραμεϊ  κοτέει  και  άοιδός  άοιδώ».  ("Ιδ.  και 
Άριστοτέλ.  'Ρητορικ.  Β',  10). 

1^6)  "Οσω  πίν](ει)  ό  ' '  δρωπικπ'ιρης,  τόσω  ή 
δίψα  του  ό£αίν\ει).  Έπΐ  πλεονεκτών  και 
άπληστων  λέγεται  ή  παροιμία,  οΐτινες  πλείο- 
να άποκτώντες  έτι  μάλλον  του  πλείονος  έπι- 
θυμοΰσιν.  «Πλούτου  ο'  ουδέν  τέρμα  πεφα- 
σμένον  άνδράσι  κείται»  (Σόλωνος  ύπόθ.  εις 
εαυτόν,  71  ·  ί'δ.  καϊ  θεόγνιδ.  227,  ένθα 
.κείται  ούτω  :  «Πλούτου  δ'  ουδέν  τέρμα  πε- 
φασμένον  άνθρώποισιν»).  Την  παρομοίωσιν 
δέ  του  φιλάργυρου  μέ  τον  ύδρωπικόν  ρ,ετα- 
χειρίζονται  πολλοί  άρχαϊοι.  Μεταξύ  των  άλ- 
λων και  ό  Διογένης  (παρά  Στοβ.  Ζ',  σελ. 
131).  «Διογένης  ώμοίου  τους  φιλαργύρους 
τοις  ΰδρωπικοΐι,'  εκείνους  μεν  γαρ  πλήρεις 
δντας  άργυρίου  έπιθυμεϊν  πλείονος,  τούτους 
δέ  ύδατος"  άμφοτέρους  δέ  προς  κάκου*  έπι- 
τείνεσθαι  γάρ  μάλλον  τά  πάθη,  όσω  τά  έ- 
πιθυιν.ούμενα  πορίζεται  ».  (Πρβλ.'  Πολυβ. 
Ίστορ.  Γ',  1.  ΗογβΙ.  II.  οά.  11,  13. 
Τέλης  περί  πλούτ.  και  πεν.  παρά  Στοβαίω 
εις  Άνθολ.  ^Ε',  σ.  522.  Πρβλ.  Άριστοφ. 
Πλούτ.  193—196). 

1^.1)  "Οσω  αναδεύεις  τά  σκατά,  τόσω  ρρω- 
μοϋν.  Παροιμία  μεταφορική  τιθεμένη  επί, 
έριζόντων.  Αντιστοιχεί  τή  αρχαία  παροι- 
μία :  «Μη  κίνει  Καμάριναν»  (Λουκ.  Ψευ- 
δολογ.  32).  Ή  Καμάρινα  ήτο  πόλις  της 
Σικελίας  παρά  την  όμώνυμον  λίμνην  (1^- 
£0  άϊ  0αΠ13Γ&ηεΐ),  ης  αί  νοσώδεις  άνα- 
Ουμιάσεις  έδωκαν  άφορμην  εις  την  παροι- 
μίαν  :  «Μη  κίνει  Καμάριναν,  άχ.ίνητος  γάρ 
άμείνων».  Όμοια  δέ  ταύτη  είναι  και  ή 
«Μη  κίνει  τον  άνάγυρον».  Ό  άνάγυρος  εί- 
ναι φυτόν  δυσώδες  όμοιον  λύγω  (λυγαρηα). 

1^8)  "Οταν  πέσ(η)  τό  δένδρο,  καθένας  κό- 
φτει ζΰ.Ια.  Παροιμία  σημαίνουσα,  ότι  του 
δύσκολου  κατορθωθέντος  τό  εύκολον  κατορ- 
θοϊ  πάς  τις.  Οί  άρχαϊοι  έλεγον  «  Δρυός 
πεσούσης  πάς  άνηρ  ξυλεύεται  ». 

Ι'ί9)  "Ο,τ'  έρθη  'ς  τη(ν)  γειτονειά  σ{ου), 
'πάντενέ  το  και  'ς  τη(ν)  γωνιά  σ(ον).  Πα- 
ροιμία άναλογοΰσα  όπωσοΰν  προς  τό,  «Τυ- 
©ομένου  ρ.ελάθρου  του  πλησίον  και  τό  σον 
κινδυνεύει  » . 

(50)  Τό  ποντίκι  δεν  τό  'χωρονσ'  ή  τρύπα  τ' , 
ηθεΧε  νά  σΰρ{\\)  και  κο.Ιοκνθια .  Έπί  θε- 
λόντων  νά  κάμνωσιν  άνώτερα  των  δυνά- 


λ  Κ  η  Κ  I  ΜΙΜΚΛ  ΗΙΙΕΙΡίΙΊΊΚΥ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


101 


μεων  αυτών.  Ό  Άποστόλιος  {Λετεφίρεν  αΰ 
την  εις  το  άρ/αΐον  ούτω  :  «  Μυς  εις  τρώ- 
γλην  οΰ  ν/ωρών,  κολοκύνταν  έ'φ·ρεν  ».  Εί- 
ναι δε  ανάλογος  -προ;  τάς  έξης  αρχαίας 
παροικίας  :  «  'Ός  αΰτός  άύτόν  οΰκ  έχει, 
Σχμον  θέλει  ».  «Αύτόν  οΰ  τρε'φων  κύνας 
τρέφεις  »  (Σουίδας). 

151)  "Εχαιιε  χ'  ή  χα χη  χώρα  σ{ϊ)τάρι.  Έπί 
των  παρ'  άξίαν  εΰδοκιμούντων.  Άλλανοϋ 
λέγεται  :  "Εχαιιε  χ'  ή  Νιάόα  σ(ι)τάρι.  Ή 
δέ  Νιάδα  (Θΰνιάς)  είναι  δυτικόν  τι  παρά- 
λιον  αμμώδες  και  άκαρπον  του  Εύξεινου 
Πόντου.  Εις  δέ  την  Ελλάδα  λει  Όυσιν  : 
"Εχαιιε  χ'  ή  '.Ιενσυα  σιτάρι.  Άντιστοι- 
χοΰσι  ταϊς  άρναίαις  παροιμίαις  :  «Έγένε- 
το  και  Μάνδρωνι  σύκινη  ναϋς».  —  « Δίδο- 
ται  και  κακοϊσινάγρα» . 

152)  Πάει  χαι  τ  αυγό  και  τό  χα.Ιάθι.  Έπί 
τών  άπολλύντων  τό  τε  περιεγόμενον  και  τό 
περιέχον.  Οί  άρ/χΐοι  έλεγον  άνάλογον  πα- 
ροιμίαν  :  «Αΰτώ  κανώ  (τα  έν  τω  κανώ)  ά- 
πώλοντο» . 

153)  Πα.-τονΐζ('.)  ά.Ύο  τον  τό.·το(ν)  σου,  χί)-άς 
?μ·'  χαι  ' απαΛΑ(ύμέγο{τ) .  Ή  παροιμία  αύ- 
τη λέγεται  μεταφορικώς,  διδάσκουσα,  δτι 
αί  έγνώριαι  γυναίκες  είναι  προτιμότεραι 
τών  αλλοδαπών,  διότι  γίνονται  γνωστά  τα 
ηθικά  και  φυσικά  αυτών  ελαττώματα,  ά- 
τινα  υπάρχοντα  εις  τάς  άλλοδαπάς  κε- 
κρυμμένα  και  άγνωστα  (και  δια  τούτο  λαμ- 
βανομένας  ευκόλως  εις  γάμον)  κάμνουσι  τον 
γάμον  δυστυχή.  Οί  δέ  άρχαϊοι  συνεβού- 
λευον  νά  λαμβάνη  τις  εις  γάμον  μή  μόνον 
εγχώριους  και  έγγύΟι  ναιούσας, 

Την  δέ  μάλιστα  γαμεϊν,   ήτις  σέΟεν  έγγύθι 

[  ναίει 

(Ήσιόδ.  Έργ.  κ.  ήμ.), 

αλλά  και  μήτε  πολλώ  ευγενεστέρας,  μήτε 
πλουσιωτέρας  άλλ'  όμοιας.  «  Τό  κηδευσαι 
καΟ'  εαυτόν  άριβτεύει  μακρώ  »  (Αίσνύλ.). 
«Την  κατά  συτόν  έλα».  «Ώς  οϊ  γε  μα- 
κρώ κρείττους  έαυτών  λαμβάνοντες  ού  τών 
γυναικών  άνδρες,  τών  δέ  προικών  δούλοι 
λανθάνουσι  γινόμενοι  »  (ΐδ.  Πλουτ.  παίδ. 
άγωγ.  κεφ.  13).  Συνεβούλευον  δέ  και  έτι 
πλέον  και  μείζον,  ότι  «  κρεϊττόν  έστιν  εύ 
τεθραμμένην  λαβείν  γυναϊκ'  άπροικον  η  κα- 
κήν μετα  ν/ρημάτων,  την  έσομένην  και 
ταϋτα  μέτογον  του  βίου  »  (παρά  Διοδώ- 
ρω).  "Ιδ.  χαΐ  Εΰριπ.  Ήλεκτρ!  1092—4. 


15Ί)  Μί  ι<ΐά  τσεκουριά  ό  δεπίρος  δ&ν  χόφΐβ· 
ται.  Παροιμία  τιθεμένη  συνήθως  μεταφορ. 
καΐ  σημαίνουσα,  ότι  διά  μιας  μόνης  προ- 
ταθείσης τιμής  πωλουμένου  πράγματος  δεν 
αγοράζεται  τό  πράγμα,  και  ότι  πρέπει  νά 
είπή  ο,τε  πωλών  και  ό  αγοράζων  μίαν,  δύο 
και  πολλάς  τιμάς,  Ίνα  τελείωση  ή  συμφω- 
νία. 01  άρναΐοι  έλεγον  παραπλησίως'  «ίίολ- 
λαϊς  πληγαϊς  δρυς  δαμάζεται». 

ί~/·ι)  "Οποιος  έ'ΐ'  '(ει)  ποΛν  πιπέρι,  βά>·\ει)  χαι 
'ς  τά  Λάχανα.*=0\  έχοντες  δαπανώσι  και 
έν  πράγμασιν,  έν  οις  οΰ  δεϊ  δαπανάν.  Ταύ- 
την  την  παροιμίαν  μετέφερεν  εις  τό  άρναϊον 
ό  Άποστόλιος  ούτω"  ((  Ό  έχων  πολύ  πέ- 
περι  τίΟησι  κάν  λαχάνοις». 

156)  ' Κάι]  ή  βάβίύ  'ς  τό  χουρχοϋτι,  (ρ{υ)οάει 
χαι  τό  γ'αγοϋρτι.  Παροιμία  σημαίνουσα  ότι 
τά  παθήματα  γίνονται  μαθήματα.  Ανα- 
λογεί τη  αρχαία  :  « 'Αλιευς  πληγείς  νουν 
φύσει»'  έχρήσατο  ταύτη  Σοφοκλής  έν  Αμ- 
φιάραο) Σατυρικώ.  Φασίν  άλιέα  άγκιστρεύ- 
οντα,  έπειδάν  σπάση  τώ  λίνω  τον  ίχθύν, 
τη  χειρί  προσαγαγόντα  κατέχειν,  ίνα  μή  φυ- 
γή* τοΰτο  δέ  συνήθως  ποιοΰντα  ύπό  σκορ- 
πιού πληγήναι*  και  είπε,  πληγείς  νουν  φύ- 
σει και  μηκέτι  προσάγειν  ές  έκείνου  την  χεί- 
ρα* (ϊδ.  Σχολ.  Πλάτ.  έν  Συμποσίω,  σ. 
222  0). 

457^  Άφον  ζην  επαθ'(ε)  ή  γρτ}ά,  τότε  χ.Ιειοΰ- 
σε  χ'  έμαντάΛωνε.  Παροιμία  επί  τών  μετά 
τό  παΟεϊν  συνιέντων  τό  άμάρτημα*  άναλο- 
γεϊ  προς  τό  του  Ησιόδου  ("Ερν.  κ.  Ήιλέρ. 
218). 

Παθών  δέ  τε  νήπιος  έ'γνω.  . 
'Ρεχθέν  δέ  τε  νήπιος  έ'γνω. 

Ό.δέ  Πλάτων  έν  Συμποσίω  (σ.  222  0) 
λέγει*  «ώσπερ  νήπιον  παθόντα  γνώναι». 

158)  Πρίτσι,  Μάρτι.  ίΰγα.Ια  τά  'γιόάχιά  (ΐ' 
χαι  τά  χατσιχάχιά  ρ' .  Γραϊά  τις  φθίνοντος 
ηδη  του  Μαρτίου  έχαιρε,  διότι  έβγαλε  κα- 
λώς τάς  αίγας  και  ερίφια  αύτής,  διό  και  έ- 
λεγε την  παροιμίαν*·  άλλ' αίφνης  πεσούσης 
νιόνος  πολλής,  κατεστράφησαν  άπαντα.  Ή 
δέ  παροιμία  σημαίνει,  μηδένα  προ  τοΰ  τέ- 
λους μακάριζε*  αναλογεί  δέ  προς  τό  τών  αρ- 
χαίων (ϊδ.  Ηράκλειο,  περί  πολιτ.  Σαμίων 
παρά  Προδρ.  Έλλ.  Βιβλιοθ.  Κορ.  σ.  311), 
Πολλά  μεταξύ  πέλει  κύλικος  και  χείλεος 

[άκρου. 


Ϊ92 


Ο  Ε\  κ/ΠΟΙΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ή  παροικία  αύτη  έρρέθη  υπό  τοΰ  Άγκαί- 
ου,  όστις  άμπελον  φυτεύων  ώμώς  έπέκειτο 
τοις  εργαζομένους .  Τούτων  δέ  εις  μη  μετα- 
λήψεσθαι  τον  δεσπότην  έ'φη  τοΰ  καρπού. 
Ό  δε  Άγκαϊος  του  καρπού  ήκμακότος  ε- 
κέλευσεν  αΰτω  κεοάσαι,  και  αμα  προσφέρων 
την  κύλικα  τω  στόματι  υπέμνησε  τη;  προρ- 
ρήσεως,  κάταμωκώμενος  δηλονότι  τού  κε- 
ράσαντ'ος.  Τούτων  λεγομένων  άλλος  οίκέτης 
ήλΟεν  άπαγγέλλων,  ώς  σΰς  την  χώραν  λυ- 
μαίνεται. Και  ό  Άγκαϊος  καταλιπών  την 
πόσιν  επί  τον  συν  ώρμησε  και  πληγείς  ύπ ' 
αυτού  έτελεύτησε.  (Κοραής  έ'νθ.  άνωτ.  σ. 
355). 

159^  "Εψαε  όσαις  τρώει  τό  νταουΛι.  Παροι- 
μία επί  των  πολύ  δερομένων,  έπ'  εκείνων 
τους  όποιους  σκοτώνει  κανείς  'ς  τό  ξύλον, 
ώς  κοινώς  λε'γομεν.  Αντιστοιχεί  τη  άρ- 
χαί<κ :  «Ασκός  δέρομ.αι »  (Πλουτ.  Σό- 
λων §  14).  «  Ήθελον  γάρ  κεν  κρατήσας 
πλοΰτον  άφθονον  λαβών,  και  τυραννεύσας 
Αθηνών  μοΰνον  ημέρην  μίαν,  ασκός  ύστε- 
ρον δεδκρθαι  κάποτετρϊφθαι  γένος  »  (Σολ. 
"Ιαμβοι.  "Ιδ.  Λυρ.  'Ανθολ.  σελ.  201. 

160)  Ο'ύτε  ά. Ια  ς  δέ{ν)  δίνει-, —  η,  οϊτ(ε)  εν  α 
σπυρί,  ά.Ιας  δε(ν~)  δίνει.  Παροιμία  επί  των 
λίαν  φιλάργυρων.  Απαράλλακτα  είπεν  ό 
Θεόκριτος  (ειδ.  ΚΖ',  60)"  «  Φής  μοι  πάν- 
τα δόαεν  τάχα  δ' ύστερον  οΰδ' άλα  δοίης» . 

161)  Λόγια  \  τον  αέρα  (λέγει).  Έπί  των 
ματαιολογούντων  λέγεται  επίσης  και,  Λέγει 
Λόγια  άνά,Ιατα  (η  Λέγει  Λόγια  που  δεν  τά 
τρων  ούτε  τά  σχνΛιά)=  είναι  ψυχρολόγος. 
Ό  "Ομηρος  (Όδ.  Δ.  837)  είπεν  άπχραλ- 
λάκτως-  «Κακόν  δ' άνεμώλια'βάζειν  » . — 
«Πάϊς  ώς  νήπια  βάζεις  »  (Όδ.  Δ.  32). 

162)  Λέγει  ο, τι  τώρθ{ΐ))  'ςτό  στόμα  (ο,τ'ι  γτά- 
Χ7)).  Παροιμία  έπί  των  ουδέν  ορθόν  και  φρό- 
νιμ,ον  λεγόντων.  Οίάρχαϊοι  έλεγον'  «(λέγει) 
όττι  κεν  έπ'άκαιρίμαν  γλώσσαν  (έπος)  έ'λ- 
θη».  (Ίδ.  περί  τοΰ  αδέσποτου  τούτου  Άν- 
θολ.  Λυρικ.  σ.  425.  84). 

163)  Ή  γΛώσσά  του  περδάρι  (τού  μύλου). 
Έπί  των  πολλά  λαλούντων,  και  μη  δια- 
λειπόντων. Αντιστοιχεί  προς  την  των  αρ- 
χαίων, «  Δο>δωνζϊον  χαλκεϊον  »,  περί  ης  ό 
Σουίδας  λέγει-  «έπί  μικρολογούντων,  έπί 
των  πολλά  λεγόντων  και  μη  διαλειπόντων». 
'Ο  δε  Απόστολος  I Ιαΰλος  (Α '  ΚορινΟ.  ιγ', 
1)  «γέγονα  χαλκός  ήχών  ή  κύμβαλον  άλα- 


λάζον».  ("Ιδ.  Γεωρ.  Χασιώτ.  περί  Δω- 
δών.  σ.  50—53). 

16  Ί)  Φτάει,  και  γυρίζ'(ει)  χαι  τά  γ.Ίείψ\ει). 
Έπί  τών  επανερχομένων  εις  όσα  αυτοί  πρό- 
τερον  απέρριψαν  και  άπεστράφησαν.  Αν- 
τιστοιχεί πρός  τό  γραφικόν  :  «Κύων  έπι- 
στρέψας  έπί  τό  ίδιον  Ιςέραμα»,  και,  «  ύς 
λουσαμένη  εις  κύλισμα  βορβόρου  (Β'.  Πέ- 
τρ.  β',  22).  «  Τά  έμούμενα  αύ  χναύει 
κύων» . 

165)  ΓΛεί(ρ(εί)  τά  πινάκια  (η  τά  τσανάχια). 
Παροιμία  έπίπαρασιτούντων  ψωμοκολάκων. 
«Τό  τρυβλίον  περιλείχων  άσμενος»  (Λουκ. 
Άλεκτρυών,  5  — 1-4,  σ.  724). 

166)  Τώνα  χέρι  νίβει  χάΛΛο  χαι  τά.  δυο  τό. 
πρόσωπο(ν).  Παροιμία  σημαίνουσα  ότι  διά 
της  άμοιβαίας  βοηθείας  οί  άνθρωποι  ωφε- 
λούνται. Οί  Γάλλοι  λέγουσι-  1)π  βαΓίπβΓ 
ΓΗ88  ΓαΐΐΐΓΘ.  Οί  δε  αρχαίοι  ειπον  παρα- 
πλησίως  προς  την  δημώδη  :  '«  Χειρ  χείρα 
νίπτει,  δάκτυλος  τε  δάκτυλον  ». —  «Ά  δε 
χείο  τάν  χέρα'νίζει».  ·  Φ 

167)  Τό  κακό(ν)  ιιε  τό  χαχό(ν).  Έπί  τών  α- 
ποκρουόντων την  βίαν  διά  της  βίας  κτλ. 
Οΐ  αρχαίοι  είπον  αναλόγως-  «"Ηλω  τον  η- 
λον,  παττάλω  τον  πάτταλον».  ('Ίδε  Πο- 
λυδ.  9.  120). 

168)  Ό  ξένος  άναπνεύει,  δί(ν)  θεραπεύει. 
Δηλαδή  ό  ξένος  έπί  τών  πραγμάτων  ημών 
επιστατών  μικράν  τινα  άνάπαυσιν  και  ουχί 
εντελή  θεραπείαν  φέρει-  διότι  αί  δυσχ^έρειαι 
τιμών,·  αί  κακοπάθειαι  και  τά  παραπλήσια 
είναι  αύτώ  ξέναι,  και  έπομένως  ώς  ξένος 
περί  αυτών  φροντίζει.  Τοΰτο  έκφράζουσι 
και  αί  δημώδεις  παροιμίαι'  Ξένος  πόνος 
ζώδερμα . —  'Εχατό(ν)  ζυ.Ιιαίς  σε  ζέν<>(ν) 
κώ.Ιο(ν)  δεν  είναι  τίποτε.  Οΐ  αρχαίοι  ελε- 
γον  αντιστρόφως"  «  Όφθαλμ,ός  βασιλέως 
πιαίνει  'ίππον»  (ϊδ.  παροιμ..  02). 

169)  'Η  κουβέντα  χ  ι) -ό  χορός  είναι  'σπιω- 
γαΛασμός.  Διότι  άφίνων  τις  τάς  υποθέσεις 
αύτοΰ  και  ομιλών  τούτω  η  έκείνω  έν  οΰ  δέ- 
οντι  χρόνω  και  ποσω  βλάπτει  εαυτόν,  τοΰθ' 
όπερ  και  ετέρα  δημώδης  παροιμία  δηλοϊ. 

Κ{ΐ)υ)6έντα ,  κ{ου)6εντοΰ.Ια,  εγαε  ό  Λΰ· 
χ'"'  βετοΰ. /«(ν).  Έπί  τών  ένεκα  τών 
ομιλιών  έπιλανθανομένων  τοΰ  έ'ργου  αύτών 
και  διά  τοΰτο  ζημιουμένων. 


ΝΕΟΕΛΛΠΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΏΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


103 


110)  Καθώς  'μο.Ιογάει  ?)  χοΛοχόθα,  πτιππα- 
διά,  οντε  'φε'το(ς),  οντε  τ(οΐ>)  γρόν'(ου)  πα- 
σχαΛιά.  Έπί  των  έκ  τίνων  σημείων  ά- 
πελπιζομένων  περί  επιτυχίας.  'Ιερεύς  τις 
ποτε  .είς  εύρεσιν  τοΰ  μεγ.  πάσχα  έβαλεν  εις 
νεροκολόκυνθον  50  κουκκία,  εξ  ων  εξήγε 
καθ'  έκάστην  εν.  Ή  παππαδιά  όμως  έρρι- 
ψε  και  άλλα-  όθεν  ό  ιερεύς  απελπισθείς  εί- 
πεν  είς  την  παππαδιάν,  έρωτήσασαν  αυ- 
τόν πότε  είναι  τό  πάσχα,  την  παροιμίαν 
ταύτην. 

111)  Λιάρο[ν)  βόϊόι  γεμάτο  'ζονγγι.  Έπί 
των  κρινόντων  έξωθεν  και  έπιπολαίως  πράγ- 
μα τι  άλλως,  παρ'  όσον  είναι  αληθώς·  -η 
επί  των  διδόντων  εί'ς  τινα  άξίαν,  ης  στε- 
ροΰνται. 

112)  '  Από  τό(ν)  γύφτο(ν)  τυροζύμί  (ενν.  ζη- 
τεί). Έπί  των  ζητούντων  τι  παρά  τοΰ  υή 
έχοντος.  Οί  αρχαίοι  ε-πον  «  Οΰκ  αν  λά- 
βοις  παρά  τοΰ  μή  έχοντος  ». 

113)  1 0  Λόχος  με  μηνύματα  αρνί  δεν  τρώει= 

■  Οί  περιμένοντες  παρ'  άλλων  όσα  αυτοί  ποε'-' 
πει  νά  κάμνωσι,  δεν  έπιτυγχάνουσιν. 

11 'ί)  Έρώτησα(ν)τό(ν)  Λόχο(ν),  γιατί  έΜβις 
_τό{ν)  Λα ι;<ό(ν) χοντροί  Γιατί  χ(υ)τάζω  τή(τ) 
ΰονΛΐΐά(ν)  μοναχός  (ΐ'{ον)  ειπε.=  Οί  πα- 
ρατηροΰντες  τάς  υποθέσεις  μόνοι  των  και 
μη  είς  άλλους  έμπιστευόμενοι  εϋτυχοΰσιν. 
("Ιδ.  παροιμ.  168). 


115)  Ό  πηγμένος  πιάνετ'  αχό  τά  μαΛΛιά 
τον.=  Οί  απεγνωσμένοι  προσφεύγουσι  και 
είς  αΰτά  τά  σαθρά  βοηθήματα. 

116)  "Οταν  Λες  χαϊ  ο  άχοοτ,  τάζε  πως 
'ς  τό  μόΛο  είσαι.  Έπί  των  λεγόντων  είς 
ώτα  (Αϊ)  άκουόντων.  Είς  τον  μΰλον  δέ  δεν 
άκούει  τις  ένεκα  τοΰ  κρότου  τοΰ  προερχο- 
μένου έκ  τε  τοΰ  λεγομένου  περδαρίου,  των 
ον.κών  μύλων  (μυλόπετρων)  και  τοΰ  ύδατος. 
Διά  τοΰτο  Ικεϊ  δύναται  τις  νά  λέγη  ό,τι 
θέλει,  καθώς  λέγει  άλλη  παροιμιώδης  φρά- 
οις  :  Αυτά  τά  π(ου)Λιοϋν  'ς  τό(ν)  μΰΛο{ν), 
ήτοι  τοιούτους  λόγους  (απρεπείς  κτλ),  είς 
τον  μήλον  δύναται  τις  νά  λέγη,  ένθα  δεν 
ακούεται. 

477^  Το{ν)  ζουρΛο(ν)  χαϊ  τό{τ)  χωριάτη(ν) 
ζε'νοι  πόνοι  τον  γεράζουν.  =Οί  πολυπραγ- 
μονοΰντ'ς  είναι  τρελλοί  και  άγροϊκοι  η  ή 
πολυπραγμοσύνη  μαρτυρεί  έλλειψιν  νοός  και 
άγροικίαν . 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ'.) 


118)  Ό  κόσμος  τϊόνει  χίβεντο  χα}  ίμιεΐς 
κρυφή  ηβοΰέκΒα.  Περί  πράγματος  γενομέ- 
νου πασιγνώστου,  όπερ  νομίζομεν,  ότι  μόνοι 
ήμεϊς  γινώσκομεν,  ή  θέλομεν  νά  τό  κρύψω- 
μεν. 

119)  Μανιώθηχ\ή  ή  γρ>/ά  ςτά  σνχα,  θά 
<ρ«>1  χαϊ  τά  0νχό<ρυΛΛ<χ .  Έπί  τών  απολαμ- 
βανόντων πράγματος  τίνος  καθ '  ύπερβολήν. 

180)  Ό  Λόχος-  άπ{6)  τ/){ν)  άγάπη(ν)  τοΰ  βοϊ- 
διοΰ  εγ./ειψε  τά  σιαδονχΛιαΥ  (κατ'  άλλους 
σιαμπ.ίούχια).  Έπί  τών  όσοι  μή  έπιτυ/όν- 
τες  τινός  πράγματος  αισθάνονται  εϋχαρί- 
στησιν  και  ?ίς  πράγμά  τι  μικοόν  αύτοΰ. 

181)  '6>  Λόχος  ίίταν  γηράσ(?)),  μασχαράς  των 
σχυΛιων  γίνεται.—  Οί  μεγάλοι  γηράσαν- 
τες  περιφρονούνται  ύπό  τών  μικρών. 

182)  Ή  πέτρα  που  χυΛιέται,  μοϋνΛαΜ  όέν 
πιάνει.  Αντιστοιχεί  τη  παρ '  άρχαίοις  πα- 
ροιμία :  «  Λίθος  κυλινδούμενος  τό  φΰκος  οϋ 
ποιεί  » . 

183)  Ή  που  ...  ς  το  [ίου  .  .  .  χ'  ή  ιί/υ- 
γη  'ςτόν  παράόεισο(ν)  όέ(ν)  γένεται.  Έπί 
πραγμάτων  έκ  διαμέτρου  άντιθέτων  και  α- 
δυνάτων όντων  νά  συνυπάρξωσιν. 

18ί)  Ή  οίχονομία  νιχάει  τό  χαζάντιοΜ .== 
Τω  ολίγα  κερδαίνρντι  διά  της  οικονομίας 
περισσεύουσι  πλείονα  τοΰ  πολλά  μεν  κερ- 
δαίν<:ντος  άλλ'  άπαντα  δαπανώντος.  (Πρβλ. 
Άριστοτ.  'Ρητορ.  Α'.  δ'.  «  ού  μόνον  πρός 
τά  υπάρχοντα  προστιθέντες  πλουσιώτεροι 
γίνονται,  άλλά  και  άφαΐροϋντες  τών  δαπα- 
νημάτων  » . 

185)  1  Ορίστε,  φίλοι,  Λάχανα,  παππάδες.  χο- 
Λοχόθια,  χ'  εγώ  ή  μαυρονοιχοχυρά  χάτι 
βρωμοιί/αράχια .  Έπί  τών  προσφερόντων  είς 
μεν  τους  άλλους  τά  κατώτερα,  είς  εαυτούς 
δέ  τά  καλλίτερα,  άτινα  κολάζουσιν  ολίγον, 
ως  ένταΰθα  διά  τοΰ  βρώμος  (βρωμοφαράχια). 

180)  Φάε,  νύψ'{η)  ή.ί/μιίς. —  ΚαΛο{ν)  'ν' 
χαϊ  το  γαΰιάρι .—ι-  ΚαΛά{ν),  μοΰν'  είν'  ά- 
χριδό(τ). —  Άχρι6ό(τ),  άμά  τάζίζ(εί).  Περί 
τών  προσποιουμένων  άγνοιαν  ενός  πράγ- 
ματος και  επιμενόντων  ν' άπολαμβάνωσιν 
αϋτό  δι'  υπεκφυγών  η  διά  προσποιητής  α- 
γροικίας. 

181)  Μή  που.Ιάς  ήμερα  γιά  νόντα.  Παραι- 
νεί νά  μή  πράττωμεν  έν  νυκτί,  όσα  δέον  νά 
πράττωμεν  τήν  ήμέραν  τοΰτο  δέ  ένθεν  μέν 

25· 


194  Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλΊΚΟΪ 

δια  την  άναβολήν,  ήτις  άείποτε  βλάπτει 
(ί'δ.  Ήσιόδ.  Έργ.  και  ήμέρ.  410—413), 
ένθεν  δέ  δια  την  έν  νυκτί  άτέλειαν  αυτών, 
τοΰθ'  δπερ  λέγει  άλλη  δημώδης  παροιμία  : 

Ταΐς  δου.Ιειαις  της  νύχτας  τ{αΐ)ς  βΑε'π(ει) 
ι)  (ι))μέρα  και  γε.Ιι'ιει,  ήτοι  τα  έν  νυκτί  πρατ- 
τόμενα  βλέποντες  την  ήμέραν  καταγελώ- 

μεν  αυτών  ώς  ατελών  ή  έλλιπών  όντων. 

188)  Σε  πον.Ιώ,  μάννα,  μονν'  σε  κρατώ  α- 
κριβά, νά  μ?)  σ'  αγοράσ'(?ι)  κανε'ιας.  Έπί 
τών  προτεινόντων  εις  τάς  προς  αλλήλους 
διαπραγματεύσεις  ΰπερβολικάς  τιμάς  έπί- 

.  τηδες,  ί'να  μη  γείνη  ή  έκποίησις  του  πράγ- 
ματος. 

189)  Μικρή  βάτος  μέγας  .Ιαγός.  Περί  τών 
φαινομένων  έξωθεν  μεν  μικρών  και  προστύ- 
χων, έ'σωθεν  δέ  ευρισκομένων  άλλως  παρ' 
ο, τι  έφαίνοντο. 

190)  "Εναν  δεν  τον  έμπαζαν  \  το  τωρίό,  κι) 
αυτός  ερωτούσε  ποΰν'  τ'[ον)  παππά  το  σπη- 
τι.  Μίανον  δεν  τώδινον  τσιμπ.Ιομμάτα{ν) 
κτ\-αυτός  ζητούσε  μαυροιιμάτα^ν).  Παροιμίαι 
έπί  τών  ζητούντων  υπέρτερα  της  άξιας 
αΰτών. 

191)  "Οσω  άργηόνουν  τά  σκόρδα,  τόσω  χον- 
τραίνουν.  Παροιμία  τιθεμένη  μεταφορ.  και 
σημαίνουσα,  δτιή  άραίωσις  και  η  σπανιό- 
της  ομοτέχνων  και  τών  παραπλήσιων  φέρει 
εΰτυχίαν  τοις  λοιποΐς. 

192)  ΚαΛ.Ιίτερα  μιά  κακη  'σπ'ισι,   παρά  μία 
.κα,Ιη  κρίσι.  Διότι  περισσότερον  ζημιοΰνται 

οί  εις  δικαστήρια  προστρέχοντες  και  έκεϊ  τ6 
δίκαιον  των  εύρίσκοντες,    παρά  τους  έστω 
•  και  μέ  ζημίαν  των  συμβιβαζομένους. 

193)  Κα.Ι.Ιίτερα  νά  σε  ζηΛενουν,  παρά  νά  σ' 
έ.Ιεημονιοϋνται.  Διότι  οί  άξιοι  ζηλεύονται, 


ΦΙΑ0Α0ΓΙΚ02  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 

τους  άθλιους  δέ  οίκτείρουσι.  Οί  άρχαϊοι  εί- 
πον  ομοίως  (Πίνδαρ.  ΓΙύΟ,  1 — 85),  «κρέσ- 
σων  οίκτιρμοΰ"  φθόνος».  ("Ιδ.  Σοφοκλ.  Αϊ- 
'αντ.  157,'  Ήλέκτρ.  Ήροδότ.  Ζ',  §  237. 
Άριστ.  'Ρητορ.  Β',  10). 

19'ί)  Το  σίδερο,  όταν  ήν\αι)  ζεστό,  κτυπιέται. 
=Έκαστον  πράγμα  έν  τω  δέοντι  καιρώ 
δέον  νά  γίνηται.  Οί  Γάλλοι  λέγουσιν  άπα- 
ραλλάκτως·  II  £αυΙ  130.11ΓΘ  1β  ΪΘΓ  ρβΐΐ- 

άαηΐ  φΐ'ϊΐ  θδΐ  οΐιαικί. 

195)  Πον.Ιιέται  ή  καμή.Ια  γιά  'να  άσπρο,  και 
ποΰντο  κη-αύτό,  Έπί  έποχής  λειψοχρημά- 
των  και  οικονομικών  δυσχερειών. 

196)  Ή  κα.Ιη  μπογάτσα  κα.Ιόν  αφέντη  καρ- 
τεράει. Λέγεται  μεταφορικώς  έπί  τών  εΰει- 
δών  και  καλών  κορασιών,  άτινα  θέλουσι  λά- 
βει καλούς  συζύγους.  Αναλογεί  ίσως  προς 
τδ  τών  άρχαίων  «Οίος  άτρακτος,  τοιαύτη 
ήλακάτη» . 

197)  Ήννγ'(η)  τη(ν)  πε(>-)θερά(ν)  θά  όμοιά- 
ση.  Διότι  «πέφυκε  ώς  τά  πολλά  τδ  τών  αρ- 
χομένων πλήθος,  ώσπερ  εις  άρχέτυπόν  τινα 
εικόνα  τους  τών  άρχόντων  τρόπους  όράνκαί 
πρδς  έκείνους  έξομοιοΰν  εαυτούς  »  (Χρυσό- 
στοι/..  λόγ.  Γ'  περί  Ίερωσύνης-  πρβλ.  και 
Σειρά/  Σοφ.  ι',  2).  "ΐδ\  Παροιμ.  39 — 40. 

198)  Το  '&ρ(ει)  χ  ενα  (ΐικρυ  παιδί.  Έπί 
τών  άγαν  σαφέστατων.  Παρ'άρχαίοις^Παυσ. 
Ζ',  23),  «Και  παιδί  είναι  δήλα». — «Τού- 
το δέ  καν  παις  γνοίη»  (Πλάτ.  Εϋθυδήμω 
σ.  279  Α)·  «Γνωστδν  δέ,  και  δς  μάλα  νή- 
πιός  έστι»  ("Ομηρος).  «Και  τυφλώ  δήλον» 
(Πλάτ.  Σοφιστ.  σ.  241  Α,  και  Σχολ.  αύ 
τόθ.  σ.  251)·  οί  δέ  Γάλλοι  λέγουσι"  II Π 
ανβιι§1β  Υ  Π10ΓάΓ8ΐίΙ. 


λΚΟΕΛΛΗΜΚΛ  ΙΙΙΙΚΙΙΊΙΊΊΚΛ  ΛΜΛΕΚΤΛ. 


195 


ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑΙ  ΚΑΙ  ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ. 


1)  Αϊιια.  Τό  άνθρώπινον  α'ιμα  πεσόν  χαμαϊ 
δέον  νά  πλυθή  κατά  τους  δεισιδαίμονχς·  δι- 
ότι, κν  κύων  τις  "λ  ε  ί  ζ  γι  αυτό,  κακοπαθαίνει  ό 
άνθρωπος,  ού  τίνος  ήτο,  ύπό  κακής  εξωτε- 
ρικής επιρροής.  Πιστεύουσι  δέ  — ρός  τούτοις, 
ότι  τό  αιμχ  ή  τ,  χίμορραγία  ή  περί  τάς  ρϊ- 
ν:/ς  έπιγιγνομένη  παύει  δια  της  έπϊ  του  με- 
τώπου θέσεως  δακτυλιολίθου  τινός,  ός  κοι- 
νώς μ,εν  λέγεται  αίμχτοστάτης,  ελληνιστί 
δέ  αιματίτης.  Εις  τον  Διοσκό*ρ.  ευρίσκεται- 
«  Αίμοστάτης,  λίθος  ευρισκόμενος  έν  τη 
Σαμίκ  γη,  ω  οί  χρυσοχόοι  χρώνται  προς 
τό  λεαίνειν  και  στιλβοΰν  (καϊ  άλλος  προς- 
τίθησι)"  -/ρήσιμος  δέ  έστιν  έπιληπτικοϊς  καϊ 
αίαορραγίαις  γυναικείαις  ». 

2)  "Α.ΙαΓ.  Την  νύκτα  οί  δεισιδαίμονες  δεν  δί- 
δουσιν  άλας  (δεν  άλατίζουσι)  τοϊς  ζώοις, 
διότι  κατ'αΰτούς  τούτου  γενομένου  τυφλοΰν- 
ται  τα  ζώα. 

3)  ' ΑΛογόμυιγα.  Λέγονται  ούτω  αί  μυϊαι, 
αΐτινές  είσιν  εις  του:  ίππους  και  τάςήμιόνους. 
Έλλ.  λέγ.  μύωψ.  Όταν  τύχη  να  έλθη  εις 
τόν  άνΟ:ωπον  και  καθίση  έπ'  αυτού  καμμία 
άλογόμυιγα,  θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός" 
διότι  κατά  τους  δεισιδαίμονας  προμηνύει 
χαλάς  αγγελίας,  έπιστολάς  η  έλευσιν  φίλου. 

'Αι-ό^ασκί./ισ/ία.Αί^ίτνΛ  ούτω  τό  διέρ^ε- 
σθα(  υπέρ  τινα  μέ  ανοικτά  σκέλη,  τό  παρά  τοις 
ά;/χίοις  διαπλίττεσθαι.  Τό  άνδρασκέλισμα 
Οεωρούσιν  ώς  άπαίσιον,  διό  καϊ  άποφεύγου- 
σιν  αυτό.  Μάλιστα  το  άνδρασκέλισμα  τών 
χ.ο;κσίων  είναι  πολύ  άπαίσιον  και  έπϊ  τρία 
έτη  φέρει  όπισθο^ώρησιν  και  προσκόμματα. 
.  Όθεν  λέγεται  και  τό, 

Του  κοριτσιού  ή  ανδρχσκελια 
τρεις  χρόνους  είν  '  αναβολιά. 

Τοϋτο  δέ,  φαίνεται,  έσ/ημάτισται  διά  την 
κοσμιότητα  καϊ  άρετήν . 

•ι)  Ά.Ύά>·τημα.  Λέγεται  ούτω  ή  μετά  την  ϊ- 


ξοδον   εκ  της  οικίας  καθ'  όδόν  συνάντησις 
άνθρωπου  τινός,   έκ  της  συναντήσεως  του 
όποιου  αί  επιχειρήσεις  λαμβάνουσι  καλήν  ή 
κακήν  έκβασιν.  "Ωστε,  κατά  τους  δεισιδαί- 
μονας,   και  οί  κατά  τύχην  συναντώμενοι 
άνθρωποι    Ιπιδρώσιν    επί  τών  τοιώνδε  ή 
τοιώνδε  εκβάσεων   τών  επιχειρήσεων  των. 
Παρ*  άλλοις  τό  άπάντημα  λέγεται  σ(υμ)- 
ποδάκισμα  καϊ  σ(υμ)ποδακίζομαί  τινα  λέγει 
ϋ  συναντών  τινα  καθ'  όδόν.    Έν  Ήπείρω 
όταν  τις  μέλλη  νά  ύπάγη  που,   ή  όταν  οί 
βόες  άπέρχωνται  εις  τόν  άγρόν,    αί  γυναί- 
κες βάλλουσι  πρό  της  αϋλείου  θύρας  παϊ- 
δας  ώς  Ιπϊ  τόπολύ,  (έσθ'ότε  δέ  καϊ  γραίας), 
έχοντας  καλόν  καϊ  ευτυχές  άπάντημα.  Κα- 
λόν άπάντημα  έχουσιν  οί  "γύφτοι.   Οί  κυ- 
νηγοί ποτε  έ'φερον  τά  πυροβόλα  των  εις  τάς 
'γύφτισσας  νά  τά  άνδρασκελίσωσιν,  .όπως 
έπιτύχωσι  κυνηγίου.  Τοσούτον  δέ  πιστεύου- 
σιν  εις  τά  άπαντήματα  ταΰτα,  ώστε  τινές 
κατά  συγκυρίαν  άπαντήσαντες  άνθρωπον  ό- 
μολογούμενον  ώς  κακόν  έχοντα  άπάντημα, 
επανέρχονται  πάλιν  εις  την  οίκίαν  των  και 
βάλλουσιν   άλλον  πρό  της  αΰλείου  θύρας 
καλόν  άπάντημα  έχοντα.  Ούτοι  δέ  ο&  βαλ- 
λόμενοι  διά  τό  καλόν  άπάντημα   δέον  νά 
λέγωσι  τό  «ώρα  καλή»  μετά  γέλωτος,  ά- 
νοικτών  χειρών   και  επανειλημμένως.  Εις 
τους  μακράν  άποδημοΰντας  γίνονται  ταΰτα 
μετά  μεγίστης  προσοχής.  Εις  δέ  τήν  Πω- 
γωνιανήν  γίνεται  διαφοροτρόπως:   έν  τη 
αυλή  της  οικίας  του  άποδημουντος  Ί'σταν- 
ται  άνδρες  τε  και  γυναίκες  έν  γραμμή  λέ- 
γοντες εις  αυτόν  τό  «  ώρα  καλή  ».  Τοΰτο 
Ίσως  γίνεται,  Ίνα  διασκεδασθή  τό  κακόν  ά- 
πάντημά  τίνων  διά  του  τυχόν  καλού"  άπαν- 
τήματος    άλλων.    Έν  Ζαγορίω  έν  τή  αΰ- 
λείω  θύρα  προς  τοις  άλλοις  τίθενται  λεπτά 
τινα  άργυρο,  ήνωμένα   μέ  όρυζαν,  φύλλα 
κρανειάς  και  χλοερά  χόρτα,  άτινα  ό  άπο- 
δημών  σκύπτων  συλλέγει  καϊ  τίθησιν  είς  τό 


196 


Ο  ΕΝ  κ/ϋΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


βχλάντιόν  του.  Σημαίνουσι  δε  τά  μέν  λε- 
πτά, έπιτυχίαν  εις  τά  κέρδη,  τα  άνθούντα 
δέ  τεμάχια  των  κλάδων  άκμήν  υγείας  ίσως, 
ή  δέ  όρυζα  στερέωσιν  του  έ'ργου  του,  έορί- 
ζωσιν.  Έκ  δέ  του  μέρους,  ένθα  έγένετο  ό 
αποχαιρετισμός,  κόπτουσι  κλάδους  τινάς 
χλοερούς  κρανειάς  και  άλλων  δε'νδρων,  ούς 
επιστρέφοντες  είς  την  οίκίαν  βάλλουσιν  η 
εις  την  αυλειον  θύραν  η  εις  την  έκκλησίαν. 
Ενιαίου  ρίπτουσιν  αΰτούς  εις  την  στέγην 
της  οικίας,  οϊτινες  πεσόντες  κάτω  ταχέως 
δηλοΰσι  την  ταχεΐαν  παλινόστησιν  τοΰ'ά- 
ποδημοΰντος  εκ  της  αλλοδαπής. 

Ή  δέ  συνάντησις  καΟ'  όδόν  των  πηρών 
και  μάλιστα  των  νωλών  είναι,  κατά  τους 
δεισιδαίμονας,  άπαισία.  Έν  γένει  δέ  τούς 
ανάπηρους  Οεωρόΰντες  ώς  κακούς  και  δια 
τοΰτο  τιμωρηθέντας  υπό  του  Θεοΰ  άποφεύ- 
γουσι  καί  φυλάττονται'  λέγουσι  δέ,  ((  ό 
Θε6ς  νά  σέ  φυλάττη  άπο  σακάτην  άνθρω- 
πον  ».  "Οτι  δέ  καί  οί  άρναϊοι  εί/ον  την 
περί  του  καλοΰ  η  κάκου  άπαντήματος  δει— 
σιδαιμονίαν  φαίνεται,  εκ  του  επομένου  χω- 
ρίου· «Έκ  των  έν  όδω  αΰτοϊς  προςπιπτόν- 
των  καλόν  τι  η  κακόν  αΰτοϊς  συμβ'ήσεσθαι 
προεσημαίνοντο  »  (Πλούταρν;.  Τιμολ.  26). 

6^  Αυγό)",  παρά  τό  Έλλ.  ώόν=ώρόν.  Των 
κόκκινων  ώων  του  Πάσχα  την  πρώτην  ή- 
μέραν  συλλέγοντες  τά  κελύφη  οί  δεισιδαί- 
μονες  ρίπτουσιν  είς  τούς  αγρούς  νομίζοντες 
τοΰτο  καλόν.  Τών  δέ  όπτών  ώών  την  είς 
τά  πλάγια  ΰπάρχουσαν  κοιλότητα  νομίζου- 
σιν  ώς  εύφορίαν  σίτου  καί  όνομάζουσιν  αυ- 
τήν άλώνιον.  "Ιδε  καί  την  λέζιν  όρνιθα. 

Ί)  Αντίον.  Ό  βόμβος  τών  αΰτίων  εκλαμβά- 
νεται παρά  τοις  δεισιδαίμοσιν  ώς  κάλος  η 
κακός  οιωνός.  Ώς  επί  το  πολύ  δέ  ό  μέν 
του  αριστερού  αΰτίου  βόμβος  θεωρείται  ώ: 
απαίσιος,  ό  δέ  του  δεξιού  ώς  αί'σιος,  προ- 
αγγέλλων  καλόν  καί  ευτυχές  άκουσμα  παρά 
τών  άποδημούντων,  έπιστολάς  κτλ.  Πολ- 
λάκις οί  αίσθανόμενοι  τοιούτον  βόμβον  έρω- 
τώσι  τούς  περιεστώτας,  «ποιον  αΰτίον  των 
λαλεί»-  αν  δ'  έπιτύ/ωσι,  θεωρείται  τότε, 
ότι  «  έντάμα  θ'  άκούσωσιν,  εί  δέ  μη,  χω- 
ριστά». Ό  Λουκιανός  (Έταιρ.  Διάλ.  θ', 
2)  είςάγει  δούλην  τινός  έταίρας  λέγουσαν 
προς  έ'να  τών  φίλων  της  δεσποίνης  αυτής" 
«  Η  που,  ώ  Παρμένων,  έβόρ.βει  τά  ώτα  υ- 
μών ;  αεί  γάρ  έμέμνητο  ή  κεκτημένη  μετά 
δακρύων»  =  τά  αΰτία  σας  πρέπει  νά  "λα- 


λούσαν βέβαια·  διότι  η  κυρία  μου  σας  έν- 
θυμεϊτο  άδιακόπως  μέ  δάκρυα.  Ούτω  καί 
ό  Αισχύλος  (Πέρσ.  602)· 

Έμοι  γαρ  ήδη  πάντα  μέν  φόβου  πλέα, 
εν  ομμασιν  τ'  αντα"ΐα  φαίνεται  θεών". 
Βοα  δ'  εν  ώαι  κέλαδος  οΰ  παιώνιος. 

Την  δέ  έπέτειον  ημέραν  του  ονόματος  τών 
παίδων  συνήθεια  υπάρχει  νά  τραβώσι  τά 
αυτία  αυτών  οί  επισκεπτόμενοι  αΰτούς  Ιπι- 
λέγοντες  «καί  του  χρόνου  (ές  νέωτα)». 

8)  Βα 


σκαηα 


'α .  Τό 


έπί  της  βασκανίας  πτύειν 
έχει  παναρχαίαν  αρχήν.  Ούτως  ό  Θεόκρι- 
τος έλεγεν: 

Ώς  μή  βασκανΟώ,  τρις  είς  έυ,όν  έπτυσα  κόλπον.. 
(Είδύλ.  ς',·ϊδ.  καί  β',  62.  ζ',  127.  ϊδ. 
καίΠλίν.  ΗίδΙ.  ηαΐ.  XXVIII.  Λουκιαν. 
Πλ.  ή  εύχ.  15).  Ώς  οί  αρχαίοι  έπίστευον, 
ότι  ό  βάσκανος  οφθαλμός  έβλαπτε  κυρίως 
τούς  παΐδας  καί  τά  κτήνη  (ί'δ.  Βιργιλ.  Ε- 
θ1θ§.  III.  103),  ούτω  καί  ήμεΐς'  ώς·  δέ 
οί  αρχαίοι  έκρέμων  περί  τον  τράχηλον  αυ- 
τών σκόροδον  ή  πήγανον,  νομιζόμενα  βα- 
σκανίας φυλακτικά  (πρβλ.  Πιττάκ.  έφημ. 
άρχαιολ.  φυλ;  30.  σ.  6),  ούτω  καί  παρ* 
ήμΐν,  άλλά  παρά  ταύτα  μεταχειρίζονται 
περίαπτα,  έν  οίς  βάλλουσιν  άρτον  ήγια- 
σμέν'ον,  οδόντας  χοίρου  ή  λύκου,  πόδας  ά- 
σπάλακος  κ.τ.λ'.  Είς  τούς  αγρούς  καί  τάς 
αμπέλους  καί  τούς  κήπους  κρεμώσι  σκορ(ο)- 
δαρμάθας  έπί  βασκανίας  άποτροπη.  Οί  δέ 
άρχαϊοι  είς  τούς  κήπους  καί  τάς  εστίας  έ- 
κρέμων κατά  της  βασκανίας. σατυρικά  σύμ- 
βολα, τον  φαλλόν  (Πλίν.  Ηϊδί.  ΝαΙ.  XIX, 
§4).  Οί  χαλκεϊς  προ  τών  καμίνων  έκρέ- 
μων άλλα  πράγματα  (Πολυδεύκ.  Ζ ',  118). 
Ό  Πεισίστρατος  προ  της  ακροπόλεως  ει— 
χεν  άνηρτημένον  ομοίωμα  άκρίδος  (Ήσύχ. 
έν  λ.  κατα^ήνη).  Οί  'Ρωμαΐοι  είχον  θεόν 
προστάτην  τών  νηπίων  καί  τών  στρατηγών 
κατά  της  βασκανίας  ΒαδΟΪΠΙΙΠϊ  καλούμε- 
νων τό  φαλλικόν  σύμβολον  αϋτοΰ  άνηρτάτο 
είς  τούς  λαιμούς  τών  νηπίων  καί  ύπό  τά 
θριαμβευτικά  άρματα  τών  στρατηγών,  ί'- 
να  μή   βασκανθώσιν  (Πλίν.   Ηϊδί.  Ν&Ι. 

XXVIII.  7). 

"Οταν  δέ  τις  παρατηρή  τι  έξον/ον  διά  τ'ε 
καλλονών  καί  μέγεθος  ή  άλλως  έπίφθονον 
καί  έκφράζη  τον  θαυμασμόν  καί  έπαινόν 
του,  οί  κύριοι  τούτου  λέγουσιν  αύτώ  «σκό- 
ρ(ο)δα  'ς  τά  '  μάτια  του  ».  "Οταν  δέ  βλέ- 
πωσι  νήπιόν  τι,  πτύουσιν  αυτό,  ίνα  μή  βα- 


ΝΕΟΕΑΑΟΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΏΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


107 


σκάνω^ιν  αυτό.  Οί  αρχαίοι  δέ  έ'πτυον  εις 
τον  κόρφον  αυτών,  ίνα  μή  βασκανθώσιν 
(ϊδ.  Θεόκρ.  άνωτ.).  "Οταν  δέ  τις  βασκαν- 
παρ*  άλλου  τινός,  οί  συγγενείς  αυτού 
σπεύδουσι  να  λάβωσι  σίελον  παρά  του  βα- 
σκάναντος  εις  άγγεϊον  καϊ  φλόκους  τινάς 
έκ  της  φλοκάτας  του  (χλαίνας),  και τόν  μέν 
σίελον  βάλλοντες  εις. ύδωρ  ποτίζουσι  τόν 
πάσχοντα,  δια  δέ  των  φλόκων  τεθέντων  ε- 
πί ολίγων  ανθράκων  καπνίζουσιν  αυτόν. 
Προσέτι  δέ  των  παίδων,  ους  κατά  την  η- 
μέραν  είδον  πολλοί  άνθρωποι,  προ  του  ύ- 
πνου άλλάσσουσι  τά  ύτοκάμισα,  διαβιβά- 
ζουσιν  αΰτοϋς  υπεράνω  της  φλογός  η  τοΰ 
καπνού  της  έστίας  τρις,  σταυροΰσιν  αυτών 
τό  μέτωπον  δι'  ελαίου  έκ  της  κανδήλας 
της  οικίας,  προς  δέ  έκ  τοΰ  έλαίου  τούτου 
βάλλουσι  και  εις  τά  χείλη  των.  Ό  Γίβ^ϊ- 
113.11  δοοΐ  (εν  τη  περί  άνακαλύψεως  της 
γοητείας  πραγματ.)  λέγει,  ότι  εις  τους  ο- 
φθαλμούς των  εχόντων  δύναμιν  του  'βασκαί- 
νειν  ύ-άοχει  πιθανώς  δηλητήριόν  τι,  όπερ 
έπιπίπτει  ως  άκτίς  εις  τό  βασκαινόμενον. 
άντικείμενον  (ϊδ,  και  λεξ.  Άνθ.  Γαζή  έν 
λ.  βασκαίνω).  Ύπό  τούτου  και  άλλων  συγ- 
γραφέων αποδίδεται  τοιαύτη  δύναμις  και 
εις  τινα  ζώα.  Οί  λύκοι,  άμα  άντικρύσωσιν 
άνθρωπον,  άποστεροΰσιν  αυτόν  την  δύνα- 
μιν τοΰ  λαλεΐν,  τοΰτο  δέ  μαρτυρεί  και  ό 
Βιργίλιος  (Εθ1θ§.  IX,  54)·  άλλά  πιθανόν 
τοΰτο  νά  προέρχηται  ένεκα  φόβου.  Βέβαιον 
δέ  είναι  ότι  οί  όφεις  (ί'δ.  'Ηλιοδ.  Αΐθιοπ. 
Γ').καί  οί  βύαιέχουσι  βάσκανον  όφθαλμόν, 
διότι  έμβλέποντες  τά  πτηνά  βασκαίνουσιν 
αΰτά  και  κατεσθίουσιν.' 

Την  δύναμιν  δέ  ταύτην  τοΰ  βασκαίνειν 
και  την  δηλητηριώδη  άκτϊνα  τών  οφθαλ- 
μών αισθάνονται  έςερχομένην  έκ  τών  ο- 
θαλμών  των  καϊ  αύτοί  οί  βασκαίνοντας·  εί- 
δον τοιούτους  ανθρώπους,  οίτινες  εισερχό- 
μενοι εις  οικίας  έφώναζον  νά  κρύψωσι  τά 
νήπια,  όπως  μη  βασκανθώσι,  γινώσκοντες, 
ότι  έχουσι  βάσκανον  οφθαλμό  ν. 
9)  Βε.ΙϋΓη.  "Οταν  δίδη  τις  βελόνην  εις  άλλον 
τινά,  δέον  νά  δώση  αυτήν  έν  τη  χειρί, 
και  νά  μη  τήν  ρίπτη  κάτω"  διότι  άλλως 
«  κάμνουσι  'ς  τά  μάτια  τά  ζώα  »  η  «  βγά- 
ζει σπυριά  (φύματα)  ό  ρίπτων  αυτήν  ».  Ή 
δεισιδαιμονία  αύτη  έσχηματίσθη  λόγω  ω- 
φελείας, ένθεν  μέν  ινα  μη  ώς  μικρά  άπολ- 
λύηται,  Ινθεν  δέ  ίνα  μή  είσέλθη  εις. τόν 
πόδα  τινός. 


10)  Βονσεϋισικι.  Λέγεται  ούτω  τό  τετρα- 
ποδητί  βαίνειν.  "Οταν  τά  μικρά  παιδία, 
δυνάμενα  νά  περιπατώσι  δίποδα,  τύχη  ό- 
ρ.ως  νά  περιπατήσωσι  τετραποδητί  (νά  βου- 
σειλήσωσι),  έκλαμβάνεται  έν  Ζκγορίωταρά 
ταϊς  γυναιξίν  ώς  καλός  οιωνός"  διότι  όσον 
ούπω  θέλουσι  λάβει  έπιστολήν  παρά  τοΰ 
άποδημοΰντος  οικείου  των.  Ένθκρρύνουσαι 
δέ  τό  μικρόν  εις  τοΰτο  λέγουσιν  αύτώ' 
<(  κάλ' — 'μέρα,  κάλ' — 'μέρα  ». 

11)  Βονσού.Ια.  Όνομάζονται  ούτω  ξυλώδεις 
τινές  βολβοί,  οΐτινες  φύονται  εις  είδός  τι 
δρυός,  ήτις  κοινώς  λέγεται  δοΰσκος  και 
σχοιμί.ή  σΐουμί.  Οί  βολβοί  δ' ούτοι  κα- 
λούνται άλλαχοΰ  και  βουσλίκαι.  Δι'  αυτών 
μαντεύονται,  αν  γυνή  τι:  θά  τέκη  ά-ρρεν  η 
θήλυ.  Γίνεται  δέ  ούτω.  Προσδιορίζουσι  δι' 
οιανδήποτε  έ'γκυον  γυναίκα  ένα  τοιούτον 
βολβόν,  σπώσι  δ'  έ'πειτα  αυτόν,  και  αν  μέν 
έν  αΰτώ  εύρωσι  σκώληκα,  σημ.  ότι  θά  τέ- 
κη άρρεν,  άν  δέ  μυΐαν,  θήλυ. 

12)  Βοΰφος'  λέξις  όνοματοπεποιημένη.  Ούτω 
λέγεται  και  παρ*  άρχαίοις,  άλλά  και  βύας. 
"Οταν  καθίσας  εις  τινα  οίκίαν  άρχίζη  νά 
φωνάζη  (νά  βύζη),  έκλαμβάνεται  παρά  τοις 
δεισιδαίμοσιν  ώς  κακός  οιωνός  προαγγέλλων 
λύπας.  Όταν  δέ  φωνάζη  πλησίον  τοΰ  χω- 
ρίου, αί  έγκυοι  τίκτουσι  θήλεα.  Και  οί  άρ- 
χαϊοι  είχον  προληπτικήν  ΐδέαν  άπαισιότη- 
τος,  όταν  ό  βύας  συναντηθη  τω  όδοιπο- 
ροΰντιν  διό  είχον  και  παροιμίαν,  «  βύας 
ώφθη  » . 

13)  Βράχος.  Όταν  βράχος  τις  εις  τά  πλη- 
σίον έκτισμένα  χωρία  αποκοπείς  κυλισθη 
κάτω,  λέγουσιν,  ότι  προμηνύεται  θάνατος 
μεγάλου  ανδρός  έκ  τοΰ  χωρίου  εκείνου. 
Ταΰτα  ήκούσαμεν  λεγόμενα  και  πιστεύομε - 
να  παρά  τοις  δεισιδαίμοσιν  έν  Άρτσίστη 
και  Παπίγκω,  ένθα  συμβαίνουσι  τοιαΰται 
βράχων  καταπτώσεις. 

ϋ)  ΒρνχόΛαχχας.'  Περί  της  δεισιδαιμονίας 
τών  βρυκολάκκων  είχον  και  οί  αρχαίοι  πα- 
ρομοίαν  τινά  δεισιδαιμονίαν.  Ένόμιζον,  ότι 
όσαι  ψυχάί  δέν  έπέρων  την  'Αχερουσίαν  λί- 
μνην  τοΰ  "Αδου, — τοιαΰται  δέ  ήσαν  αί  τών 
πνιγομένων  και  μάλιστα  τών  μενόντων  ά- 
τάφων  —  έπλανώντο  περί  τήν  γήν  και  δέν 
εισηρχοντο  εις  τον  "Αδην  (ϊδ.  Όδ.  Λ,  66 
κ.  έ.  Ε,  311).   Διά  τοΰτο  και  ή  σκιά  τοΰ 


198  Ο  ΕΝ  Κ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Πατρόκλου  έλεγεν  εις  τον  Αχιλλέα  (Ίλ. 
Ψ,  71)· 

Θάπτε  με  δ'ττί  τί/ιαχ7,  πύλας  άίοαο  περήσω. 

Δια  τούτο  προςέτι  όσάχ.ις  εύρισκον  νεκρον 
άταφον,  ώφειλον  να  ρίψωσιν  έπ'αύτοΰμίαν 
δράκα  χώματος,  ίνα  άποφύγωσι  τ6  άγος 
(Σοφ.  Άντιγ.  256)'  «  οί  νεκρόν  όρώντες 
άταφον  και  μ.ή  έναμησάμενοι  κόνιν  εναγείς 
είναι  έδόκουν»  (Σχολ.  αϋτόθ.).  Έν  τω  δια- 
λόγω  του  Λουκιανού  τω  έπιγραφομένω 
«  Φιλοψευδής  »  αναφέρεται  ιδέα  παραπλή- 
σια τή  παρ'ήμΐν  ύπαρχούση  περί  βρυκο- 
λάκκων.  Ό  Πλάτων  (έν  Φάίδωνι,  σ.  81 
0)  εισάγει  τον  Σωκράτη  λέγοντα"  «Το 
δέ  βαρύ  και  γεώδες  και  όρατον  τούτο  έχου- 
σα ή  τοιαύτη  ψυχή  βαρύνεται  τε  και  έλκε- 
ται πάλιν  εις  τον  όρατον  τόπον,  ώσπερ  λέ- 
γεται, περί  τά  μνήμ,ατά  τε  και  τούς  τά- 
φους κυλινδουμένη"  δη  και  ώφθη 
άττα  ψυχών  σκιοειδή  φαντάσματα».  "Ιδ. 
καίΒιργ.  Αίνειάδ.  II,  771,  III,  26.  Βρυ- 
κόλακκοι  δέ  γίνονται  κατά  τάς  προληπτι- 
κάς  ιδέας  οί  νεκροί,  όσοι  διεπεράσθησαν 
ύπό  γαλής,  έφ'ώ  και  φυλάττουσιν  αυτούς 
νυχθημερόν,  ένιαχοΰ  δέ  και  καλύπτουσιν 
αυτούς  δια  άμφιβλήστρου"  προσέτι,  όσοι 
πνιγώσιν  εκουσίως  η  αύτοκτονήσωσιν.  Έν- 
διαιτώνται  δέ  έν  τοις  μ,νήμασι,  τοις  λάκ- 
κοις  (τοις  έχουσιν  ως  επί  τό  πολύ  ύδωρ  και 
λάσπην,  ήτοι  βούρκους  (παρ'  ό  γίνεται  ή 
λέ£ις  και  λέγεται  παρά  τών  γυναικών  ενίο- 
τε βουρκόλακκας),  τοις  μ.ακελλείοις  κτλ. 
Δεν  διαλύεται  τό  σώμα  αυτών  μεγίστην 
έπιφέρουσι  βλάβην  εις  τούς  ζώντας  και  μά- 
λιστα τούς  συγγενείς  αυτών  διό  και  πα- 
ροιμία τις  έγένετο"  «  Ό  βρυκόλακκας  από 
την  γενεά  του  τρώγει».  Ούρούσιν  εις  τά 
φαγητά  τών  οικείων  και  συγγενών  και  μι- 
αίνουσιν  αυτά  διά  της  κόπρου,  ώς  παρ'  άρ- 
χαίοις  αί  "Αρπυιαι  (Άπολλόδ.  Α',  Ο',  21). 
Δεν  κοιυ.ώνται  όλως  διόλου,  διό  εις  τούς 
έχοντας  άϋπνίαν  λέγεται-  «  βρυκολάκκία- 
σες  και  δεν  κοιμάσαι  »  ;  Περιφέρονται  εις 
τάς  οικίας  και  κόπτουσι  τάς  θύρας.  Ή  λέ- 
Εις  είναι  έν  χρήσει  και  ώς  κατάρα.  Ώς  βρυ- 
κολάκκων  είδος  παρά  'Ρωμαίοις  θεωροΰσί 
τίνες  τούς  ύπό  Πορφυρίαντος  και  Άπο- 
ληίου  αναφερομένους  ΟθΙΏ0Γ68.  Παρά  τοις 
καθολικοϊς  λέγονται  ΥαΠίρίΓΟδ,  ΓΟνβ- 
Πίΐπίδ.  Ή  περί  τών  βρυκολάκκων  δεισι- 
δαιμονία προήλθε  πιθανόν  έκ  τών  κατά  τό 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

θέρος  μάλιστα  έπί  τών  έλών  και  -νεκροτα- 
φείων πλανωμένων  φώτων  (ίβΙΙΧ  Γοΐΐβίδ), 
δηλ.  έκ  του  έν  τοις  μνημασι  και  ελ=σι  πα- 
ρατηρουμένου φωσφορώδους  ύδρογονικοΰ  αε- 
ρίου, όπερ  άρχεται  νά  φαίνηται  μετά  την 
σήψιν  τών  πτωμάτων  και  φυτών  και  όπερ 
εις  έπαφήν  μετά  του  ατμοσφαιρικού  αέρος 
έρχόμενον  άνάπτει. 

15)  Βωδι.  "Οταν  οί  βόες  μάχωνται  πρός  αλ- 
λήλους μετά  μυκηθμών  ή  τρέχωσι  και  παί- 
ζωσι,  λέγεται  κοινώς,  ότι  προμηνύεται  βρο- 
χή ή  χειμών,  τοΰθ'  όπερ  έπαληθεύει,  ώς  ή- 
δυνήθην  έν  μέρει  νά  ϊδω.  Πολλά  τω  οντι 
τών  ζώων  έχουσι  τοιούτον  τι  προβλεπτικόν. 
Οί  χοίροι  προαπθάνονται  την  έπιδημίαν 
χειμώνος,  ότε  και  γρύζουσιν  άδιαλείπτως, 
(ρρδντίζουσι  δέ  και  περί  κατασκευής  θερμο- 
τέρας  φωλεάς.  Οί  ίπποι  προαισθάνονται τούς 
σεισμούς,  ώς  λέγουσιν  ομοίως  δέ  και  πολ- 
•λά  τών  πτηνών,  άτινα  ίλαοον  καταβαί- 
νουσιν  έκ  τών  όρεινοτέρων  μερών  εις  τά  χθα- 
μαλότερα,  ή  μεταβαίνουσιν  εις  θερμότερα 
κλίματα,  ώς  είναι  τά  μεταβατικά  πτηνά. 
"Οταν  οί  βόες  έχωσι  χώμα  εις  τά  κέρατά 
των,  όπερ  συχνάκις  συμβαίνει,  νομίζεται 
ώς  καλός  οιωνός  προμηνύων  καλόν  τι  όιά 
τον  κύριον  του  βοός,  ή  άποστολήν  έπιστολής 
και  χρημάτων  παρά  τών  άποδημούντων 
κατ'  άλλους  δέ  σημαίνει  κακοκαιρίαν. 

10)  Γά.Ια.  Την  πρώτην  ήμέραν  του  μεγάλου 
Πάσχα  δεν  πρέπει  τις  νά  τρώγη  γάλα,  διό- 
τι, κατά  τούς  δεισιδαίμονας,  φαγών  πάσχει 
όφθαλμίαν.  Προσέτι  όταν  τις  φέρη  εις  τινα 
γάλα  είςχάλκινον  ή  πήλινον  άγγεΐον  δωρεάν, 
ό  λαβών  τό  γάλα  δέον  νά  βάλη  μετά  την 
έκκένωσιν  του  γάλακτος  έν  τω  άγγείω  ολί- 
γον ύδωρ,  διότι,  κατά  τούς  δεισιδαίμονας, 
έάν  μή  βάλη,  στύφουσι  τά  πρόβατα  (ήτοι 
χάνουσι  τό  γάλα  των)  του  προσενεγκόντος 
αυτό. 

11)  Γαμβρός.  Πριν  χρονίση  νυμφευμένος  ό 
γαμβρός,  έν  έκχ.λησίκ  παρευρισκόμενος  δεν 
είναι  καλόν  νά  κράτηση  κηρίον  μοιραζόμε- 
νον  εις  τάς  νεκρωσίμ,ους  ακολουθίας,  διότι 
ό  γάμος  του  θά  είναι  άπαίσιος'  περί -τού- 
των οί  δεισιδαίμονες  λέγουσιν,  ότι  «δεν  κά- 
ν(ει)  άχρόν(ι)στος  νά  κρατήσ(γι)  κερί  ό  γαμ- 
βρός». Τούτο  παρατηρείται  και  εις  τάς  ά- 
χρονίστους  νύμφας. 

18)  Γάτα.  Έάν  ή  γάτα  βήχουσα  έμν),  ύπο- 


ΛΕΟΕΛΛΙΙΜΚΑ  ΙΙΙΙΕΙΙΊΪΤΙΙίΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


190 


λαμβάνεται  ώς  προδηλωτικον  ασθενείας  τής 
οικογενείας.  "Οταν  δέ  επί  των  στρωμάτων 
ή  άλλων  επίπλων  άποπατή,  νομίζεται  ότι 
τοΰτο  προέρχεται  ένεκα  φθόνου  των  ανθρώ- 
πων προς  την  οΐκογένειαν  εκείνη·/.  Άλλοι 
δέ  θεωροϋσι  τοΰτο  ώς  σημεΐον  οπισθοδρομή- 
σεως ιών  ύποθέσεών  των.  "Οταν  δέ  νίπτη- 
ται,  προμηνύεται  βροχή,  όπερ  δέν  είναι 
πρόληψις  (ϊδ.  Έπιστημ.  κλείδα,  έν  άρχή). 
"Οταν  δέ  περάση  υπεράνω  νεκρού  τίνος,  τό- 
τε ούτος,  /.ατά  τους  δεισιδαίμονας,  γίνεται 
βρυκόλακκας.  Παρά  δέ  τοις  άρχαίοις  εάν 
γαλή  παρέτρε^ε  την  όδόν,  ό  δεισιδαίμων 
δέν  έπορεύετο  πρότερον,  πριν  περάση  τις 
άλλος  η  αυτός  ρίψη  τρεις  λίθους  ύπέρ  την 
όδόν  (Θεόφραστ.  Χαρακτ.  Ιζ"')'  ϊδε  και  εν 
λ.  τραπέζι. 

19)  'Ρίόι.  Είναι  άπηγορευμένον  ν' άπωθήση 
τις  οιά  του  γόνατος  η  δια  του  ποδός  αίγα, 
διότι  οί  δεισιδαίμονες  νομίζουσιν  δτι  διά  της 
άπωθήσεως  ταύτης  μεταδίδονται  τω  άνθρώ- 
πω  τα  νοσήματα;  άπερ  δυνατόν  νά  έ'νη, 
ψώρα,  κολιάντσα  (ϊδ.  την  λέξ.)  και  τά  πα- 
ρόμοια. 

20)  Γ.ΐώσσα.  "Οταν  τις  ομιλών  η  τρώγων  τύ- 
/(,  νά  δαγκάση  την  γλώσσαν  αυτού,  κατά 
τάς  προλήψεις  θέλει  δοκιμάσει  λύπην  τινά·. 
"Οταν  δέ  τις  μείνη  άφωνος  έ'νεκα  ασθενείας 
τινός,  παραλυσίας  κτλ.  αποδίδεται  εις  ε- 
ξωτερική1/ κακήν  Ιπιρροήν  των  έξωθικών, 
ητερί  ών  θέλομεν  είπεϊ  παρακατιόντες. 

21 )  Γκε'σψοκ.  Τήν  πέμπτην  τό  εσπέρας  ε- 
κάστης εβδομάδος  δέν  γνέθουσιν  αί  γυναί- 
κες, διότι  ή  τρώγουσιν  οί  λύκοι  τά  πρόβα- 
τα ή  άλλως  τυφλόνονται.  Όμοίως  χαί  τό 
εσπέρας  τής  τρίτης,  διότι  άλλως  συλλαμ- 
βάνουσι  τον  'νοικοκυρην  οί  λησταί. 

22)  Γυγαΐχα.  Γυνή  τυνούσα  νά  γέννηση  συγ- 
χρόνως με  ελαφον,  πιστεύεται  ότι  δέν  θά 
έγκυμονήση  έπΐ  επτά  έ'τη.  Λέγουσι  δέ  κοι- 
νώς περί  τής  γυναικός  ταύτης  ότι  «  έφά- 
σκίωσε  μαζή  μέ  τήν  άλαφίνα». 

23)  άαίιιο/ες.  Είσίν  άρρενες  και  θήλεις  κατά 
τας  κοινάς  προλήψεις  και  γε'ννώσι  τέκνα. 
Έν  τω  τοκετω  αί  Δαιμονίναι  ενουσι  μαϊας 
γυναίκας  προσκαλουμενας  ύπό  των  Δαιμό- 
νων, αΐτινες   και  ανταμείβονται  γενναίως, 

•  Ιάν  γεννηΟη  άρρεν ,  εάν  δέ  θήλυ,  τιμωρούν- 
ται καί  τά  δοθέντα  χρήματα  μεταβάλλον- 


ται εις  άνθρακας.  Ένω  άκούσας  παρά  τής 
γραίας  προμήτορός  μου,  'οτι  Δαιμονίνα  τις 
κατοικούσα  εις  άχυροκαλύβην  τινά  άνήκου· 
σαν  εϊς  τινα  ίερέζ,  Παππά  Ίωάννην,  καί 
κειμένην  πλησίον  λάκκου  τινός,  ένθα  ώς  έπί 
τό  πολύ  είναι  ή  συνήθης  των  Δαιμόνων  δια- 
μονή, έχουσα  δέ  τάς  ώδΐνας  τού  τοκετού  έ- 
λαβε μαϊάν  τινα  όνομαζομένην  Κυράτσαν. 
Επειδή  δέ  έγεννήθη  θήλυ,  ή  Δαιμονίνα 
συμπαθούσα  προς  τήν  μαϊαν  συνεβούλευσεν 
αυτήν  νά  κάμη  ορχ εις  έκ  λεμονιού  καί  πό- 
σθην  έκκηρού.  Άπατήσασα  δέ  τοιουτοτρό- 
πως τον  Δαίμονα  ύστερον  έλθόντα  ή  καλή 
μας  μαϊα  άπήλθεν  εις  τήν  οΐκίαν  της  μετά 
φόβου  ^  καί  τρόμου,  ένθα  κλεισθεϊσα  έκαιε 
θυμίαμα  καί  παλαιά  παπούτσια,  άτινα  εί- 
ναι άλεξιτήριον  κατά  των  Δαιμόνων  άλλά 
μετ'  ολίγον  άκούει  τον  Δαίμονα  νά  κόπτη 
τήν  θύραν  αυτής  καί  νά  λέγη  :  «Κυράτσα 
μαμμή,  πούτσα  άπό  κηρί,  αρχίδια  άπό  λε- 
μόνι» . 

Έπιστευετό*  ποτε  ότνοί  Δαίμονες  συνήρ- 
χοντο  μετά  γυναικών,  τά  δέ  γενόμενα  τέ- 
κνα ήσαν  άνευ  όστών.  Καί  οί  Εβραίοι  έ'- 
χουσι  δεισιδαιμονίαν  τοιαύτην  όνομάζουσι 
δέ  τον  Δαίμονα  τούτον  τον  βατεύοντα  τάς 
γυναίκας  Λι.Ιίθ.  Ταύτα  δέον  νά  παραβά- 
λωμεν  προς  τά  έκ  τών  αρχαίων  θεών  καί 
τών  θνητών  γυναικών  γεννώμενα  τέκνα. 
Άλλ'  ευτυχώς  τοιαΰται  ΐδέαι  σήμερον  έπαυ- 
σαν πιστευόμεναι. 

Οί  μάγοι  λέγεται,  ότι  όμιλούσι  μετά  τών 
Δαιμόνων  ούτοι  δέ  όδηγούσιν  αυτούς  τί 
δέον  νά  κάμωσιν,  όπως  έπιτύχωσι  τού  σκο- 
πού των  καί  τών  επιθυμιών  των.  "Οπως 
δέ  συναντήσωσιν  αυτούς  οί  ρ.άγοι  καί  αί  μά- 
γισσαι  ύπάγουσιν  είς  τόπους,  έν  οίς  συνήθως 
αϋτοϊς  εμφανίζονται,  ονγ  ήττον  όμως  δύ- 
νανται δι'  έπωδών  τίνων  νά  παρουσιάσωσιν 
αυτούς  καί  εις  οντινα  τόπον  θελήσωσιν. 
Προσέτι  δέ  λέγεται  καί  πιστεύεται,  ότι  έ'στι 
βιβλίον  τι  Σολομωνική  καλούμενον,  .εξ  ού 
ολίγας  λέξεις  καί  αυτός  ό  μή  ών  μάγος  άν 
άναγνώσ/],  δύναται  νά  ϊδη  έμπροσθεν  του 
λεγεώνας  Δαιμόνων. 

Ώς  άλεξιτήριον  κατά  τών  Δαιμόνων  εί- 
ναι οί  μέλανες  πετεινοί,  καθότι  άκούοντες 
τό  κελάδημα  αυτών  φεύγουσι.  Διηγούνται, 
ότι  γυνή  τις  έλθοΰσα  νυκτός  εί'ς  τινα  μΰλον, 
Ίνα  άλεση  τό  γέννημά  της,  εύρε  τον  μυλω- 
θρόν  δεδεμένον  παρά  τών  Δαιμόνων,  διό 
άναβάσα  εις  τό  μεσοφόρτιον  καί  κεντήσασα 


200  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

το  ζώόν  της  εφευγεν  οί  δε  Δαίμονες  προ- 
φθάσαντες  αύτην  έ'λεγον  :  «νά  το  φόρτωμα 
και  το  'πανωφόρτι,  .πούν'  ό  άνθρωπος»  ; 
Ούτω  δε  άκολουθουμένη  παρά  τών  Δαιμό- 
νων άπησνόλει  αυτούς  ρίπτουσα  τινα  τών 
ενδυμάτων  της  εκ  διαλειμμάτων ·  ενώ  δ '  ε- 
κείνοι περιειργάζοντο  τάτεμά/ια  ταύτα  και 
έ'λεγον  «πώς  τά  πλε'γουν,  πώς  τα  κάμουν», 
αύτη  έφθασεν  είς  την  οίκίαν  της"  έλθόντες 
δέ  και  εκείνοι  είς  την  οίκίαν  της  ηκουσαν 
τον  λευκόν  πετεινόν  νά  κελαδήση,  κατόπιν 
δέ  τον  κόκκινον,  και  όμως  δεν  άν.ενώρουν, 
άλλ' έ'λεγον  «ιδικοί  μας  είν'  αυτοί  ».  Τότε 
δέ  έκελάδησε  και  ό  μέλας·  εκείνοι  δέ  λέγον- 
τες άλλήλοις : 

• 

Μαύρος  πετεινός  έλάλησε, 
πάρ(ε)τε  τα  ολίγα  σας 
και  άϊστε  να  φύγωμε, 

άνεχώρησαν.  Προσέτι  δέλέγουσιν,  ότι  γιν.ώ- 
σκουσι  τά  ονόματα  όλων  τών  άνθρώπων, 
μέ  τά  όποια  φωνάζουσι  πολλάκις  αυτούς. 
Ούτοι  δέ  δέον  νά  μη  άπαντώσιν  είς  αυτούς, 
καθότι  άπαντησαντες  στερούνται  της  φωνής 
των.  Ό  δέ  άριθμός  αυτών  είναι  πολύς  και 
άπειρος.  Όνομάζουσι  δ*  αυτούς  Δαίμονας, 
Διαΰό.Ιους,  Σατανάδες,  Ζερζεδού.Ιιδες  (= 
Βεελζεβούλ),  άνάκρατους,  ό  όεϋας,  τά  Τζί- 
νια (τουρκιστί),  Χα\!ίοίψιδες  κτλ. 

Σημειωτέον  δέ,  ότι  παρ' άρχαίοιςΈλλη- 
σιν  ή  λέξις  δαίμων  έσήμαινε  και  άγαθόν  και 
κακόν  δαίμονα.  Άντί  τών  αγαθών  δαιμό- 
νων ό  χριστιανισμός  έχει  τούς  Αγγέλους 
(Ματ.  δ',  6),  άντί  δέ  τών  κακών  δαιμό- 
νων φυλάξας  την  αύτην  λέξιν  έχει  τούς  Δαί- 
μονας (Άποκάλυψ.  ΐς' ,  14),  η  τά  Δα*- 
μόνια  (Ματ.  ζ',  22),  τους  και  Διαβόλους 
(Ίωάνν.  η',  44) -ονομαζόμενους,  ών  άρνη- 
γός' έστιν  ό  Σατανάς  (Ματθ.  ιβ',  24.26). 
Έπί  της  γραφικής  δέ  σημασίας  άπαντα 
παρ'  άρχαίοις  μόνον  είς  τον  Λουκιανόν  (Λού- 
κιος  η  Όνος)·  «πού  βαδίζεις  άωρία  ;  οϋ 
δέδοικας  τά  δαιμόνια»  ;  "Αξιον  δέ  περιέρ- 
γειας είναι,  ότι  ώς  η  χριστιανική  εκκλησία 
δοξάζει  παραδεχομένη,  ότι  έκαστος  πιστός 
άπό  της  πνευματικής  αύτοΰ  άναγεννήσεως 
έ'χει  άγγελον  πιστόν,  όδηγόν,  φύλακα  της 
ψυχής  και  τοΰ  σώματος,  και  όστις,  απο- 
θανόντος του  άνθρωπου,  παραλαμβάνει  την 
ψυχην  αύτοΟ  (Ματθ.  ιη',  10.  Μ.  Βασιλ. 
είς  ΊΙσ.  Η',  είς  ψαλμ.  ΛΓ'.  Γρηγόρ.  λόγ. 
ΛΒ'.  λόγ.  Μ.  και  συντ.  λόγ.  περί  Οεολογ. 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Β'),  ούτω  και  οί  άρχαϊοι  έδόξαζον  Δαίμο- 
νας έσθλούς  φύλακας  τών  άνθρώπων. 

Δαίμων  άγαθός 
εΰΟύς  γινο[*ένω  ανδρϊ  συ(απαρομαρτίΐ. 

(Ήσίοδ.  Έργ.  Ήμ.  και  Μένανδρ.  παρά 
Κλημ.  Άλεξανδ.  είς  Στρωμ.  Ε',  σ.  727. 
"Ιδ.  και  Πλ.  Πολιτ.  I.  σ.  620  Ό.  Θεόκρ: 

Είδύλ.  Δ',  40.  Οθηκοπη.  άβ  Όίβ  ηει- 

Ιίΐΐ.  III. '1).  Και  «τελευτησαντα  έκαστον 
ό  έκαστου  Δαίμων,  όσπερ  ζώντα  είλήχει, 
ούτος  άγειν  επιχειρεί  είς  δήτινα  τόπον  » 
(Πλάτ.  Φαίδ.  §  57.  "Ιδ.  και  Πλούτ.  περί 
φόβ.  θανάτ.  ιδ').' 

2ί)  Δίσεκτον  ετος.  Οί  νυμφευόμενοι  εν  δισέ- 
κτω  έτει,  κατά  τςύς  δεισιδαίμονας,  δέν  προ- 
κόπτουσιν. 

25)  Δόντι  (=όδούς).  Όταν  τις  έξάγη  τον  ο- 
δόντα, και  ρ.άλιστα  οί  παίδες,  ρίπτει  αυ- 
τόν είς  την  στέγην  της  οικίας  και  φωνάζει 
τρις"  «  νά  κρανοκόκκαλο  και  δό(ς)  μου  σι- 
δηρένιο  »·  άλλοι  δέ,  «  νά  κρούνα  κόκκαλο 
και  δό(ς)  μου  σιδηρένιο».  Ή  άραίωσις  τών 
δύο  προσθίων  έπάνω  οδόντων  (τών  τομέων) 
κατά  τούς  δεισιδαίμονας  είναι  σημεϊον  τα- 
χείας γηρεύσεως  αυτών.  Αί  γυναίκες  διά 
τούτο  λυπούνται  λίαν  τουναντίον  ή  πυ- 
κνότης  αυτών  τάς  ευχαριστεί  λίαν,  διότι 
προοιωνίζεται  μακράν  συμβίωσιν. 

26)  ΔουξίποΛίτσα.  Είναι  τό  ξύλινον  άγγεΐον, 
είς  ό  κτυποΰντες  (δουμπολίζοντες)  διά  ξύ- 
λου, έχοντος  έν  τ·?ί  κορυφή  ξύλινον  στρογ- 
γύλον  επίθεμα,  τό  γάλα  έξάγουσι  τό  βού- 
τυρον.  "Ισως  παρά  τό  δουπολίζω,  όπερ  πα- 
ρά τό  πεποιημένον  δοΰπος.  Έν  Ήπείρω 
ύπάρχει  έ'ξις  τις  δεισιδαίμων,  ίνα  έν  καιρώ 
άνοίξεως  άκούσωσι  τόν  κοΰκκον,  την  δουμ- 
πολίτσαν,  έννοεϊται  κατά  πρώτην  φοράν, 
ουχί  νηστεις"  καθότι  νήστεις  άκού?αντες 
αυτόν  νομίζουσιν  ώς  κακόν  οίωνόν,  όςτις 
προμηνύει  π.  γ.  διά  την  Δουμπολίτσαν  ά- 
σθένειαν.  Και  έάν  μέν  άκούσωσιν  αΰτά  άφ' 
ού  πρότερον  είχον  φάγει  έ'στω  και  μίαν  χα- 
ψιάν  (ψωμόν)  άρτου,  τότε  -λέγουσιν,  ότι  τά 
ετσάκισαν  (είτε  κούκκον,  είτε  δουμπολίτσαν 
κτλ.)'  έάν  δ.έ  άκούσωσιν  αΰτά  νήστεις,  τότε 
λέγουσιν,  ότι  τους  ετσάκισεν  ό  κοΰκκος  κτλ. 
Δι'  αύτην  ταύτην  την  αίτίαν  συνειθίζουσιν 
έν  καιρώ  της  άνοίξ?ως  και  άμα  έξανιστά- 
μενοι  τοΰ  ύπνρυ  νά  τρώγωσιν  ολίγον  άρτον, 
όπως  μη  τούς  τσάκιση  η  ό  κοΰκκος  η  ή 
δουμπολίτσα  η  ή  χελιδών,  κτλ. 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


201 


27,)  Δρψη.  Ό  Ησύχιος  ονομάζει  δρίμην  τό 
ψΰχος.  Τήν  σήμερον  αί  γυναίκες  όνορ.ά- 
ζουσι  τάς  πρώτας  πέντε  ήμέρας  του  Αυ- 
γούστου, άς  τρόπον  τινά  καί  έορτάζουσι, 
διότι  ύποθέτουσιν,  ότι  όσα  πανικά  πλυθώσι 
τότε,  λυόνουσι  και  αφανίζονται.  Έν  πολ- 
λοίς μέρεσι  της  Ηπείρου  πιστεύουσιν  αί 
γυναίκες,  ότι  κατά  πάντα  μήνα  υπάρχει  εις 
τάς  πρώτας  ήμέρας  αΰτοΰ  δρίμη,  εξόχως 
δέ  διά  τά  πανικά  είς  τάς  πρώτας  πε'ντε  ή- 
μέρας τοΰ  Αυγούστου.  Ούτω  δέ  και  όταν 
τις  εν  όδώ  ευρισκόμενος,  εν  αΐς  ήμέραις  υ- 
πάρχει δρίμη,  βραχή,  δριμιάζονται  τά  φο- 
ρε'ματά  του,  παθαίνουσιν  ύπό  της  δρίμης. 
Έχουσι  δε  δρίμας  και  εις  τά  ξύλα,  όταν 
κοπώσι  κατά  Μάρτιον,  διότι  τά  τοιαύτα 
λε'γουσιν,  ότι  κατατρώγονται  ύπότερηδόνος 
(σαρακίου).  Όθεν  λε'γεται  και  τό  εξής· 
οριυ.αις  του  Μαρτίου  'ς  τα  ξύλα 
και  τ  "Αύγουστου  'ς  τα  πανιά. 

Έν  Ζαγορίω  πιστεύουσιν  αί  γυναίκες,  ότι  ό 
Μάρτιος  (είς  τά  ξύλα)  καί  ό  Αύγουστος  (εις 
τά  πανικά)  έ'χουσιν  ήμε'ρας  δρίμης  3  εις 
τάς  άρχάς,  3  είς  τό  με'σον  καί  3  είς  τό  τέ- 
λος  έκαστος,  ώστε  ό  τε  Μάρτιος  καί  ό  Αύ- 
γουστος έ'χουσιν  έκαστος  9  ήμε'ρας  δρίμης. 
Κατά  Μάρτιον,  όταν  ήναι  δρίμαι,  δεν  κλα- 
δεύουσι  τά  κλήματα.  Κατ'  εύτυχίαν  δέ  σχε- 
δόν ταύτα  άρχονται  νά  έκλείπωσι  σήμερον 
τη  διαδόσει  της  παιδείας.  Ό  Κορ.  "Ατ. 
Δ',  106)  παράγει  παρά  τό  δρύπτω,  ό 
δέ  Οικονόμος  (γνησ.  πρ.  Έλλ.  γλ.  σ.  768 
έν  σημ.).  παρά  τό  δρύμαι,  ώς  οί  Θεσσα- 
λοί ελεγον  τάς  Δρυάδας,  λέγει. 

28)  Δύ>όεχα7φερον.  Λέγονται  αί  12  ήμέραι 
άπό  των  Χριστουγέννων  άχρι  των  Θεοφα- 
νείων.  Κατά  τό  δωδεκαήμερον  τούτο  δέν 
βαπτίζουσι  τά  νεογεννηθέντα,  δέν  λούονται, 
έκτος  μόνον  την  ήμέραν  τοΰ  άγ.  Βασιλείου, 
διότι  λέγουσιν,  ότι  τότε  λούεται  καί  ή  βασί- 
λισσα, ώς  τό  ύπό  των  παίδων  κατά  ταύτην 
την  ήμέραν  λεγόμενον  άσμα  διαλαμβάνει  (ϊδ. 
Πρωτοιιηνία).  Όμοίως  δέν  έξάγουσι  την 
κόπρον  έκ  των  σταύλων  των  ζώων,  δέν  ρί- 
πτουσι  την  στάκτην  έξω  έκ  των  οικιών, 
άλλά  συλλέγουσιν  αυτήν  είς  τό  μαγειρεϊον 
καί  έξάγουσι  τήν  προ  των  Θεοφανείων  ήμέ- 
ρεν,  ήτις  λέγεται  του  στανροΰ,  δέν  ξαίνου- 
σι  (λαναρίζουσι)  τάέρια,  δέν  κάμνουσι  κου- 
βάρια (σφαίρας  έκ  νήματος  έρίων),  δέν  πλύ- 
νουσι,  δέν  άλλάσσουσι  τά  ΰποκάμισά  των 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


τό  μεϊναν  ύδωρ  ά<ρ'  εσπέρας  είς  άγγεϊόν  τι 
δέν  πίνουσι  τό  πρωί"  (ίδε  καί  τήν  λέξιν  Κα- 
άιχάνΐσαρος).  Αί  ίδέαι  αύται  έσχηματίσΟη- 
σαν  ένεκα  τοΰ  ότι  κατ'  έκείνας  τάς  ήμέρας 
υπάρχει  τό  δριμύτερον  ψΰχος,  όπως  μή  πά- 
σχωσιν  οί  άνθρωποι  συνεπεία  διαφόρων  κρυο- 
λογημάτων,  άτινα,  λουόμενοι,  άλλάσσοντες, 
πλύνοντες  κτλ.  δύνανται  νά  λάβωσιν. 

20)  Έζωθιχαί,  αί  χαΛαΙ  κνράόες  άλλως  κατ' 
ευφημισμόν  λεγόμεναι,  1β5  Εέθδ.  Ή  λέξις 
φαίνεται  ότι  έγένετο  έκ  τοΰ  ίζώτιος  άντί  έ· 
ζωτιχός'  οθεν  λέγονται  καί  τά  έξωτικά  (δαι- 
μόνια)- ϊδ.  Οίκον,  περίγνησ.  προφορ.  Έλλ. 
γλώσ.  σ.  594.  Ή  περί  των  Έξωθικών  δει- 
σιδαιμονία είναι  άρχαιοτάτη·  διότι  ή  περί 
των  θηλυκών  πνευμάτων  δεισιδαιμονία  ά- 
παντα παρά  τοϊς  άρχαίοις  Έλλησιν,  οί'τι- 
νες  όνομάζουσιν  αύτάς  Νύμφας.  Άλλαχοΰ 
αί  Έξωθικαί  καλούνται  Νεράιδες,  παρ'  άρ- 
χαίοις δέ  Νηρηίδες.  Ένδιαιτώνται  δέ  και 
αΰταί  είς  μέρη,  έ'νθα  ώς  έπί  τό  πολύ  υπάρ- 
χει ύδωρ·  όθεν  έν  Παπίγκω  τοΰ  Ζαγορίου 
ύπάρχει  ύδωρ  έ'κ  τίνος  βράχου  πίπτον,  ό- 
περ καλείται  'Ξωθικονέρι  (κατ'  άλλους  δέ 
Γλυκονέρι,  ϊσως  κατ'  ευφημισμόν,  καί  κατ' 
άλλους  Γλυφονέρι,  ώς  γλυφόν  δήθεν,  ήτοι  ύ- 
φάλμυρον),  έ'νθα  τήν  πρώτην  Μαίου  πολλοί 
πάσχοντες,  έκ  διαφόρων  μερών  κινοΰντες — 
άφωνοι  δέ  άπό  τής  οικίας  των  μέχρις  έκεϊ 
κατά  δεισιδαιμονίαν —  μεταβαίνουσιν,  ϊνα 
πλυθώσι  δι'  αΰτοΰ  τοΰ  ύδατος  καθ'όλον  τό 
σώμα"  πλυθέντες  δέ  δέον  ν'  άφήσωσιν  άτι- 
να τέως  έφόρουν  ένδύματα  καί  ν' άναχωρή- 
σωσι  μετ'  άλλων.  Περί  τούτου  τοΰ  ύδατος 
ί'δ.  καί  Ζαγορ.  Λαμπρίδ.  σ.  26.  Προσέτι 
δέ  λέγεται, ότι  αύται  αδουσι  μελωδικώτατα, 
ότε  καί  ϊστανται  είς  άποτόμους  βράχους* 
ούτω  καί  παρ' άρχαίοις  αί  Σειρήνες  κατοι- 
κοΰσαι  σκοπελώδεις  τινάς  νήσους  μεταξύ 
Σικελίας  καί  Ιταλίας  ήδον  μελωδικώτατα. 
Κρούουσι  διάφορα  μουσικά  όργανα  άρμονι- 
κώτατα  καί  θελκτικώτατα,  καί  ώς  έπί  τό 
πολύ  κρούουσι  τό  τύμπανον,  χορεύουσιν  ό- 
λόγυμναι,  είναι  δέ  καί  εύειδέσταται*  διό 
παρ'ήμϊν  περί  τών  υπερβάλλοντος  έστολι- 
σμένων  γυναικών  καί  μάλιστα  τών  διά  τοΰ 
ψ ιμμυθίου  έπίπλαστον  κάλλος  τεχνευομένων 
λέγεται  «έγεινε  'σάν  'ξωθικίά».  Περιφέρον- 
ται νυκτός  είς  τάς  οικίας  καί  μάλιστα  είς 
τάς  έν  τοις  άκροις  τοΰ  χωρίου  ύπαρχούσας 
καί  καλοΰσι  τούς  άνθρώπους  τών  οικιών  έ- 
κείνων  μέ  τά  όνόματάτων,  άπερ  αύται  γι- 

I  26 


202  Ο  Ε  Λ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

νώσκουσιν.  Οί  κληθέντες  όμως  δέον  να  μη 
άπαντήσωσι,  διότι  άλλως  μένουσιν  άφωνοι 
του  λοιπού,  καθότι  αύται  άκούσασαι  την 
φωνήν  των  δύνανται  να  την  άφαιρέσωσι. 
Προς  τούτοις  και  αυτούς  τους  ανεμοστρόβι- 
λους θεωροΰσιν  ώς  πάροδον  τών  έξωθικών, 
διό  έν  καιρώ  της  μετά  κονιορτοΰ  συστροφής 
εναντίων  πνευμάτων  συνειθίζουσι  νά  μη  ό- 
μιλώσι,  νά  σκύπτωσιν,  όπως  περάσωσιν  αύ- 
ται και  μη  έπάρωσιν  αυτούς. 

Συνήθης  δ'  αυτών  διαμονή  είναι  και  αυ- 
τά τά  μακελλεϊα,  έ'νθα  οΐ  πλησίον  αυτών 
οίκοΰντες  συ~/νά  πυκνά  άκούουσι  λιγυρά  ά- 
σματα αύτών,  τυμπανοκρούσματα  και  χο- 
ρούς, ότε  και  καταλαμβάνονται  ύπό  πανι- 
κού φόβου.  Ή  δημώδης  φαντασία  ύποθε'τει 
αύτάς  πλείονας  κατά  τό  φθινόπωρον,  ότε 
πίπτουσι  τά  φύλλα  τών  δένδρων,  προς  την 
πτώσιν  τών  οποίων  έπιδρώσι  και  αϋταί. 

Παραδέχονται  δε  κοινώς,  ότι  τά  κακο- 
ποιά  ταΰτα  πνεύματα  συναντώντα  τους  άν- 
θρώπους  άφαιροΰσιν  αυτών  τάς  Φρε'νας,  οί'· 
τίνες  έκτοτε  είναι  φρενοβλαβείς  και  παρά- 
φρονες. Περί  τών  παθόντων  τούτων  άνθρώ- 
πων  λέγουσιν  ότι  «έ'ντεσαν»,  όπερ  ϊσως  εί- 
ναι παραφθορά  του  «  συν -η  ν  τη  σαν  » ,  δηλ. 
τά  κακοποιά  ταΰτα  πνεύματα,  η  και  «  έ- 
πάρθηκαν »,  η  «έξωπάρθηκαν»,  παρ'όκαί 
ό  έξωπαρμένος=τώ  άρχ.  νυμψό.Ιηπτος,  τ. 
έ'.,  εΐλημμένος,  άφηρημένος  τον  νουν  ύπό 
Νυμφών,  φρενόληπτος.  Και  ό  Πλάτων  δέ 
(Τίμαιος  σελ.  91)  ένόμιζε  την  παραφροσύ- 
νην  ώς  δαιμονίου  τινός  επιρροής  άποτέλε- 
σμα  παρά  την  γνώμην  του  Ιπποκράτους 
(περί  άερίων  και  υδάτων  περί  ιεράς  νόσου), 
του  Γαληνού  (περί  μελαγχολίας),  του  Ά- 
ρεταίου  (περί  σημ.  χρον.  παθ.)  και  του  Πο- 
σειδωνίου (Φιλοστόργ.  έκκλησιαστ.  ίστ.  Η', 
10)  λε'γοντος,  «ού^ί  δαιμόνων  έπιθέσει  τους 
άνθρώπους  έκβακχεύεσθαι,  υγρών  δέ  τίνων 
κακοχυμίαν  τό  πάθος  έργάζεσθαι.  Μηδέ 
γάρ  είναι  τό  παράπαν  ΐσχύν  δαιμόνων  αν- 
θρώπων φύσιν  έπηρεάζουσαν  » .  Κατά  τον 
Πλάτωνα  δέ  οί  προφήται  ήσαν  ώς  φρενο- 
βλαβείς μαντεύοντες  τά  ρ.έλλοντα  έν  έκ- 
στάσει  και  ύπνώττοντες  (Πρβλ.  και  Άπο- 
λογ.  §  7.  "Ιων.  σ.  533  Ε.).  Διά  τούτο 
δαιμονιακή  χαρακτηρίζεται  ή  Πυθία  παρά 
Πλουτάρχου  (περί  έκλελοιπ.  χρηστηρίων), 
ένω  αλλαχοΰ  ομολογεί,  ότι  μόνον  τά  παι- 
δία, τά  γραίδια  και  οί  εΰήθεις  δύνανται  νά 
πιστεύσωσιν,  ότι  οί  άνθρωποι  καταλαμβά- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

νονται  ύπό  κάκου  δαίμονος  (έν  βίω  Δίωνος)" 
πιστεύει  όμως  οΰχ  ήττον  άλλας  διαφόρους 
ενεργείας  τών  έναερίων  πνευμάτων,  οίον  ε- 
πιδημίας, άφορίαν  άγρών  κτλ.  (περί  εκλελ. 
χρηστηρ.).  Και  ό  Πυθαγόρας  τάς  νόσους 
τών  τε  ανθρώπων  και  τών  άλλων  ζώων  έ- 
θεώρει  ώς  έργον  τών  εναέριων  [δαιμόνων 
(Διογ.  Λαέρτ.  VIII,  1,  32).  "Ιδ.  και  κα- 
τωτέρω περί  Ίσχιωμάτύ))·. 
30)  Ευφημισμός.  Οΐ  αρχαίοι  έκ  δεισιδαιμο- 
νίας έκάλουν  μέ  ήπιας  λέςεις  και  εύφήμους 
(καλάς)  κακόν  τι  πράγμα,  πειρώμενοι  ούτω 
διά  τών  θωπευτικών  τούτων  λέξεων  νά  με- 
τριάσωσι  και  έξιλεώσωσι  την  κακήν  αϋτοΰ 
φύσιν  (ϊδ.  Άσωπ.  Π.  Α'.  έν  προλ.  πρώτ. 
έκδόσ.)'  μετήνεγκον  δέ  τούτο  έκ  τών  δύ- 
στροπων και  κακοβούλων  άνθρώπων  έπί  τά 
ήθικά.  Ούτως  άντί  τοΰ  άν  άποθάνη  έλεγον 
αάκ  πάθΐ]  τιϊ>  (Ίλ.  Ε,  567),  όπερ  και  παρ' 
ήμΐν  λέγεται,  «άν,  ό  μή  γένοιτο,  πάθη  τι». 
Τους  δούλους  έκάλουν  οίχετας,  τ.  έ'.  άν- 
θρώπους του  οϊκου.  οικιακούς  (Άσ.  Π.  Β', 
σ.  61,  §  63)"  ούτω  και  ήμεϊς  καλοΰμεν 
αϋτούς  χοχε'.1ια=ποα§ιά.  μας,  διότι  τάς  θυ- 
γατέρας καλοΰμεν  χοπε.Ιας.  Και  παρ'  άρ- 
^αίοις  πολλάκις  ό  π««·=δοΰλος.  Τάς  Έ- 
ριννύας  έκάλουν  Εύμετίόας,  ώς  ήμεϊς  τάς 
'  Εζωθίας  ή  τάς  Μοίρας  καλοΰμεν  Κα&αις 
Κυράόαις  ή  Καίοχυράδες.  Τήν  άριστεράν 
χείρα  έκάλουν  άριστεράν  οιονεί  άρίστην,  άλ- 
λά  και  εύώνυμον=7,ο0Λν  όνομα  έ'χουσαν. 
Τάς  παλλακίδας  έκάλουν  εταίρας,  ώς  και 
ήμεϊς  ψιΛνάδες.  Τήν  Μαύρην  θάλασσαν  έ- 
κάλουν Ενζεο-ον  Πόντον,  οιονεί  φιλόξενον 
ομοίως  τον  μέγαν  Ώκεανόν  έκάλουν  Ειρη- 
νικό)·, οιονεί  έχοντα  είρήνην  και  ήσυχίαν. 
Και  παρ'ήμϊν  τά  λιβυκά  έςανθήματα,  νό- 
σος συνήθης  τοις  παισί,  καλούμενα  Γαλλ. 
ρβΐΗβ  νβΓΟίθ,  ονομάζονται  εν.Ιογία,  οιο- 
νεί ευλογημένη  (άλλοι  όμως  όνομάζουσιν 
αυτά  εϋφ.Ιογίαν).  Ούτω  τήν  παρωνυχίδα 
καλοΰμεν  Κα.Ιαγχάθι,  οιονεί  καλόν  άγκά- 
θι.  Ούτως  ό  Ηράκλειτος  (Διογ.  Λαέρτ. 
IX,  7),  τήν  έπιληψίαν  ώς  δεινήν  και  δυ- 
σίατον  άσθένειαν  έκάλει  κατ'  ευφημισμόν 
ίεράν  νύσον.  Ούτω  παρ'ήμϊν  ή  πανώλης 
καλείται  Κα.Ιότνγη  άσθένεια·  τό  δέ  σπυρί 
της  πανώλους,  όπερ  παρ'άρχαίοις  έκαλεϊ- 
το  άκθραξ  (οΙίαΛοΠ  άβ  Ια  ρβδίβ),  παρ' 
ήμϊν  λέγεται  εόΑο^'ηαέτον  κατ'  ευφημισμόν. 
'Ο  λύκος  Κνρπχύ.Ιας'  ή  άλώπηξ  Μάρον 
ΊΙ  δέ  μυγαλή  καλείται  κύρη  τον  Γιάννη 


ΛΕ0ΕΛΛ1ΙΛΊΚΛ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΛΜΛΕΚΤΛ. 


203 


τ,  νυφίτσα  κατ'  ευφημισμόν  ίσως"  διότι  ύ- 
πάρχει  δεισιδαιμονία  τις,  δτι  ό  πετροβολή- 
σα;  αύτήν  βλάπτεται  παρ" αυτής  ώς  κο- 
πτούσης  τά  ένδύματά  του  εν  τω  οίκω  του. 

Οί  αρχαίοι  Έλληνες  δια  το  εύφημον  ά- 
φινον  και  την  λέξιν  κακόν,  η  έξέφραζον  αυ- 
τήν περιφρχστικώς  και  μχλιστα  δια  της  λέ- 
ξεως έτερος. 

Παθεΐν  ;χέν  εϋ,  ποοΟεΐν  οε  θάτερα. 

(Σοφ.  Φιλοκτ.  503)·  «  όσα  πώποτε  γέγο- 
νεν  άγχθά  η  θάτερα  »  (Λημοσθ.  Άνδροτ. 
σ.  597).  "Ιδ.  Κορ.  Σχόλ.  Ίσοκρ.  σ.  346 
—347.  Συνεκδ.  Ίερατ.  σελ.  60.  Λεξικ. 
Σκαρλ.  Άπλοελ.  λ.  χαχός,  σ.  145,  β'. 

Κατ'  ευφημισμόν  δε  ήσαν  και  ταύτα" 
(ί  άπαγε  (έ'ρρε,  βάλλε)  ές  μακαρίαν  »  (= 
τόπον  (Λακαριότητος,  κυρ.  τάς  νήσους  των 
Μακάρων  άλλως  δε  νομίζει  ό  Σχολ.  Πλάτ. 
εις  Ίππ.  μείζ.  σ.  293  Α)  =  πάγαινε  'ς 
τό  καλό  (άντί  'ς  τήν  όργήν  του  θεοΰ,  'ς 
τ'  άνάθεμα)·  «  ίς  μακαρίαν  τό  λουτρόν  ώς 
διέθηκέ  με  »  (Άντιφ.  παρ'  Άθην.)=άς  ΰ- 
πάγη  'ς  τό  καλό  ή  'ς  τό  διάβολο  τό  λου- 
τρό του.  Όμοίως  χαίρε,  χαιρετώ,  κατ' 
εύφημισμόν=έρρέτω=άς  ΰπάγη  να  χαθή. 

Κατ'  ευφημισμόν  τίθεται  πολλάκις  και 
τό  ώρα  του  χα.Ιή'  οίον  «  άφοΰ  δεν  θέλει, 
ώρα  του  καλή  »=«  εί  δ'ού  βούλεται,  μα- 
κρά χαιρέτω  ».  —  «Είναι  ώρα  του  καλή  », 
ώς  τίθεται  και  παρ'  άρχαίοις  ενίοτε  τό  «α- 
γαθή τύχη».  Όμοιος  τό  :  «ευλογημένε», 
((  ώ  ευλογημένε»,  «  ώ  τον  εΰλογημένον  » , 
ώς  παρ'  άρχαίοις  πολλάκις  τό,  ώ  δαιμό- 
νιε, οίον  τό  Όμήρου  (Ίλ.  Β) 
Λν.'.ν.ον. ',  ατρέαας  ή?ο  και  αλλ(υν  ιχυθον  άκουε, 

άντί  του  χατηραμενε,  «Θ.Ιιε  (Π1Ϊ8ΘΓ£ΐΙ)1θ) . 
Και  τό  χαΛότοχος  τίθεται  κατ'  ευφημισμόν. 
«Είναι  ε'να  άθλιον  κοράσιον  καλότυχος  που 
θα  το  πάρη  γυναίκα»  ,  άντί  δυστυχής.  Και 
το  χα,Ιε  πολλάκις  επί  άγανακτήσεως"  «  Τί 
λέγεις  καλέ ;  =τί  φής,  ώ  'γαθέ  »; 

31)  Ήμερα.  Οί  άρχαϊοι  έθεώρουν  ημέρας  τι- 
νάς  άπαισίους  ή  άνεπιτηδείους  προς  πρά- 
ξεις (ιδ.  λεξ.  Τιμ.  Πλάτ.  Νόμ.  Ζ',  σελ. 
300  Ό).  Ό  Λουκιανός  (έν  'Ενυπν.  §  2) 
λέγει"  «άμα  τε  επιτήδειος  έδόκει  ημέρα  τέ- 
χνης ένάρχεσθαι,  κάγώ  παρεδιδόμην  τω 
θείω».  Παρ'ήμϊν  δέ  ήμέραι  τοιαΰται,  α- 
ποφράδες καλούμεναι,  είναι  ή  τρίτη,  ή  πέμ- 
πτη και  τό  σάββατον  δια  τό  άποδημεϊν  εις 


τήν  άλλοδαπήν  ή  ένάρχεσθαι  τέχνης  τινός 
ή  έργου,  καθότι  λέγεται,  ότι  α'ι  ήμέραι  αύ- 
ται έ'χουσι  μίαν  ώραν  άχαμνήν,  ήτοι  άπαί- 
σιον,  και  δεν  εϋοδοΰται  ή  έπιχείρησις"  ή  δέ 
τετάρτη  και  παρασκευή  είσιν  άποφράδες 
είςτό  σκάψιμον  των  άμπέλων.  Τάς  μέν  αί- 
σιας ήμέρας  οί  άρχαϊοι  Ικάλουν  μητέρας, 
τάς  δέ  άποφράδας  μητρυιάς  (Ίίσιόδ.  "Εργ. 
και  ήμέρ.),  παριστάνοντες  διά  των  λέξεων 
τούτων  τήν  εύμένειαν  μέν  των  αίσιων  δίκην 
μητέρων  οϋσών,  τήν  δυσμένειαν  δέ  των  ά- 
ποφράδων  δίκην  μητρυιών. 

32)  Ημερομηνία ,  ί'δε  Πρωτομαγιά. 

33)  "Η.Ιιος.  Ή  καΰσις  του  ήλιου  εκλαμβά- 
νεται ώς  σημεϊον  επιδημίας  βροχής,  ή  δέ 
έκλειψις  του  ήλιου  ώς  κακός  οιωνός.  Και  ό 
Θουκυδίδης  (Α',  $  23)  λέγων  «  ήλίου  τε 
εκλείψεις,  αϊ  πυκνότεραι  παρά  τά  εκ  του 
πριν  χρόνου  μνημονευόμενα  ξυνέβησαν  », 
φαίνεται,  ότι  θεωρεί  αυτούς  δήθεν  ώς  ση- 
μεϊον προμηνυτικόν  του  μετά  ταΰτα  γενο- 
μένου μεγάλου  πολέμου,  του  Πελοποννη- 
σιακοί» . 

3'-ί)  "Ισχίωμα.  Παραδέχονται  κοινώς,  ότι  οί 
δαίμονες  λαμβάνουσι  διαφόρους  μορφάς,  με- 
ταμορφούμενοι  εις  σκύλους,  γάτας  κτλ.  Τά 
κακοποιά  ταΰτα  ρ.ορφάσματα  των  δαιμό- 
νων καλοΰσιν  ϊσχιώματα.  Παρ'  άρχαίοις  ε- 
καλοΰντο  φάσματα,  σχιαί,  δαιμόνων  εί'όω- 
Λα  και  φαντάσματα ,  ήτοι  πλάσματα  του 
Σατανά  προς  βλάβην  των  άνθρώπων.  Τοι- 
ούτον εΰρίσκομεν  και  έν  τοις  Εΰαγγελίοις. 
«  Ίδόντες  τον  Ίησοΰν  οί  μαθηταί  επί  τήν 
θάλασσαν  περιπατοΰντα,  έταρκχθησαν  λέ- 
γοντες, ότι  φάντασμά  έστι  »  (Ματθ.  ιδ', 
26"  και  Θεοτόκ.  αύτ.  σ.  229  Α.  Πρβλ. 
και  Μάρκ.  ς',  49). 

Περί  δέ  της  κακής  αυτών  επιρροής  λέ- 
γουσι  πολλά  οί  δεισιδαίμονες.  Π.  χ.  ή  λε- 
χώ  ίσκιόνεται,  άν  είςέλθη  τις  νυκτός  εις  τό 
δωμάτιον,  ένθα  αύτη  κατακλίνεται-  διό 
και  κλείεται  ή  θύρα  ενωρίς,  και  άν  τις  είς- 
έλθη  όψιαίτερον  εις  τήν  οίκίαν  έκείνην,  δέον 
νά  μείνη  έν  άλλω  δωματίω.  Έπί  τούτω 
μεταχειρίζονται  περί  τήν  δύσιν  ήλίου  άν- 
θρακας πεπυρακτωμένους  εις  σιδηράν  πλά- 
κα, ην  βάλλουσιν  έν  τ?)  είσόδω  του  δωμα- 
τίου αυτής  μετά  θυμιάματος,  όθεν  και  οί 
είσερχόρ,ενοι  δέον  νά  περώσιν,  ίνα  καθαροί 
γίνωνται,  άν  ήναι  ίσκιωμένοι,  διότι  δυνα- 
τόν νά  διήλθον  διά  πολλών  τόπων.  Παρά 


204  Ο  ΕΝ  Κ  110 ΑΕΙ  ΕΑΑΠΛΊΚΟΪ 

ταύτα  δέ  δέον  νά  ύπάρχη  και  άνθρωπος, 
όστις  νά  φυλάττη  την  λεχώ  και  νά  μή  ά- 
φίνη  αυτήν  μόνην,  διότι  μόνη  μένουσα 
ίσκιόνεται  (ί'δ.  π.  τούτου  έν  άρχή).  Οί  αρ- 
χαίοι δεν  ήρχοντο  εις  λεχώ  (Θεόφρ.  ΐ£"'). 
Προςέτι  οί  λουσθέντες  έν  νυκτί  δέον  κατά 
τάς  κοινάς  προλήψεις  νά  μή  έξέλθωσιν  εις 
το  ύπαιθρον,  ίνα  ούρήσωσιν  η  κάμωσιν  δ, τι 
δήποτε  άλλο,  διότι  άλλως  ΐσκιόνονται"  τού- 
το έσχηματίσθη,  ϊνα  προλαμβάνωσι  τά 
κρυολογήματα,  άτινα  δύναται  τις  νά  λαμ- 
βάνη  θερμός  εξερχόμενος  εις  τον  άτμοσφαι- 
ρικόν  αέρα.  Άλλά  και  αΰτά  τά  άπολού- 
σματα  δεν  ρίπτουσιν  έξω,  ίνα  μη  πάθη  ό 
λουσθείς.  Ίσκιόνεται  προςέτι  ό  κοιμώμενος 
εις  μέρη,  έ'νθα  πίπτουσιν  αί  σταγόνες  της 
βροχής  έκ  της  στέγης  των  οικιών,  τοΰτο 
δέ  ϊνα  μη  πέση  είτε  έκ  της  διαβάσεως  γά- 
τας η  άλλου  ζώου,  εϊτε  ένεκα  βλάβης  Ικ 
σεισμού  τίνος  πλάξ  τις  η  λίθος,  όπερ  πολ- 
λάκις γίνεται-  όθεν  λέγεται  και  τό,  «νά  το 
'βρ-?)ς  άπό  τά  κεραμίδια»,  άτινα  άλλαχοΰ 
έπί  της  στέγης  μεταχειρίζονται  άντϊ  τών 
πλακών  τών  λίθινων.  "Ωσαύτως  ΐσκιόνεταί 
τις,  οταν  κοιμηθή  ΰπό  τινα  δένδρα,  οίον 
συκην,  καρυάν  κτλ. 

Παραδέχονται  δ'  ετι,  ότι  πολλοί  τών 
ανθρώπων  συναπαντώντες  τά  κακοποιά 
ταύτα  πνεύματα  παθαίνουσιν,  ήτοι  εξίσταν- 
ται τών  φρενών  περί  τούτων  δέ  τότε  λέ- 
γουσιν,  ότι  «ΐσκιώθηκαν»  και  ό  παθών  λέ- 
γεται «ΐσκιωμένος»  (ϊδε  περί  τούτου  έν  τη 
λ.  έζαθιχαί).  Οΰχ  ήττον  ΐσκιωμένος  λέγε- 
ται και  αυτός  ό  σκυθρωπός  και  ό  μή  ομι- 
λών όθεν  λέγουσι  περί  αυτού"  «δεν  ήξεύ- 
ρω,  ήτο  κάτι  ΐσκιωμένος  και  δεν  μ'  ώμί- 
λησε».  Τά  δέ  ίσκιώματα  ή  δημώδης  ©αν- 
τασία  παριστά  ώς  δυςειδή  και  κακόμορφα, 
διό  και  περί  τών  άσχημων  ανθρώπων  λέ- 
γουσιν  «είναι  'σάν  ί'σκιωμα». 
35)  Καθαροδευτέρα.  "Ονομάζεται  ούτω  ή 
πρώτη  ημέρα  (δευτέρα)  της  μεγάλης  τεσ- 
σαρακοστής, ώς  και  όλη  ή  έβδορ.άς  ονομά- 
ζεται χαθαροΰδοιιάδα  διά  την  κάθαρσιν  του 
σώματος  διά  της  νηστείας.  Κατά  την  ή- 
μέραν  ταύτην  δεν  πλέκουσι  τσουράπια,  δι- 
ότι έκ  δεισιδαιμονίας  νομίζουσιν,  ότι  πλέ- 
κονται τά  γεννήματα  εις  τον  καιρόν  του 
θερισμού,  όπερ  καθίστησιν  αΰτοϊς  τον  θερι- 
σμόν  λίαν  δυς/ερή"  ετι  δεν  κόπτουσι  τίπο- 
τε, ουδέ  άναφέρουσιν  εις  τάς  διαφόρους  ο- 
μιλίας των  κατ"  έκείνην  την  ήμέραν  την 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΑΑΟΓΟΣ. 

λέξιν  ποντιχός,  διότι  έάν  κόψωσί  τι  ή  άνα- 
φέρωσι  τόν  ποντικόν,  κόπτονται  τά  γεννή- 
ματα έν  τοις  άγροϊς  ύπό  τών  ποντικών. 

36)  Καθρέπτης.  Οί  κατοπτριζόμενοι  έν  νυκτί 
κατά  τάς  δημώδεις  προλήψεις  τυφλοΰνται. 

31)  Κακόν.  "Οταν  τις  λέγη  περί  εαυτού  κα- 
κόν τι  ή  άπαίσιον,  οί  περιεστώτες,  ϊνα  μή 
πάθη  όπερ  λέγει,  έκ  δεισιδαιμονίας  λέγου- 
σιν  αΰτώ-  «  ταράξου  άπό  τόν  τόπον  σου  », 
=  έκστηθι  του  τόπου.  Ούτω  δέ  ταρασσό- 
μενος  ή  μετακινούμενος  μικρόν  δεν  παθαί- 
νει τό  άπαίσιον  εκείνο. 

38)  Κανδή,Ια,  ίδε  Λύχνος. 

39)  Καπνός.  Όταν  ό  έκ  τών  εις  την  έστίαν 
καιομένων  ξύλων  καπνός  διευθύνηται  πρός 
τινα  παϊδα  έκ  τών  περί  αυτήν  καθημένων, 
λέγουσιν  αύτώ  οί  οικείοι,  ότι  διώκει  αυτόν 
ό  καπνός,  διότι  ουρεί  εις  τους  δρόμους·  διά 
τούτου  δέ  εμποδίζονται  οί  παίδες  ϊνα  οϋ- 
ρώσιν  εις  τάς  οδούς,  όπερ  εστίν  ουκ  εύσ/η- 
μον  (ϊδ.  Ήρόδ.  Α',  133.  Ξενοφ.  Α',  β', 
16).  Εις  τινα  χωρία  οί  παίδες  ένοχλούμε- 
νοι  ύπό  τού  καπνού  και  τρόπον  τινά  θέλον- 
τες  νά  τόν  άποδιώξωσιν  εις  τους  πλησίον 
άνθρώπους  λέγουσι  τό  έξης· 

Τσεκε"ί,  τσεκεΐ,  καπνέ,  'κε"ΐ  που  σφάζουν  τό  λαγό- 
να  σου  δώσουν  την  ούρα ',  να  τή  βάλης  τραχηλιά 
τή  '  μεγάλη  την  Πασχαλιά. 

ΙίΟ)  Καρχαντζό.Ιοι  και  Κα.Ιιχάντζαροι.  Εί- 
ναι και  ούτοι  κακά  πνεύματα,  παριστανό- 
μενοι  ώς  έφιπποι  και  έπικρατούντες  κατά 
τό  δωδεκαήμερον  τών  Χριστουγέννων.  Ό- 
θεν τάς  νύκτας  καίουσι  ξύλα  έξ  άγριας  κε- 
ρασιάς, θυμιάματα,  πολλαχού  παληοπά- 
πουτζα  και  άλας,  άπερ  άπαντα  θεωροΰσιν 
ωφέλιμα  πρός  άποτροπήν  αυτών.  Γίνεται 
παρά  τό  λατιν.  ΟΟ,ΙψαΙίΙδ  κοίλον  υπόδημα 
στρατιωτών,  ή  έκ  τού  Σικελιωτικοΰ  χα.Ιί- 
γιος,  χα.Ι.Ιίγιος ,  κα.Ιίχως  (ΙΙλουτάρχ.), 
παρ  ό  χα.Ιιγάζος ,  χα.ΙογΊχορας,  χα.Ιιχάτο- 
ρας,  χα.ίίχάντσαρος'  ούτοι  είναι  πεπλα- 
σμένοι  άπό  τών  καλιγάτων  ώνομασμένων 
ένοπλων  στρατιωτών  (ππΠίαΠΊ  Οίΐΐΐοείΐο- 
Γυπί),  τών  ευτελών  και  άφανεστέρων  (Ί- 
ουστιν.  Νεαρ.  οδ',  4).  Ώς  οπλοφόροι  τινές 
και  οί  δαίμονες  ούτοι  πρός  τό  φοβερώτερον 
έξεικονίζονται  και  βαρέως  καλιγωμένοι  η 
/αλκοπέδιλοι.  ("Ιδ.  Οίκον.  π.  γν.  πρ.  της 
Έλλ.  γλώσ.  σ.  325,  σημ.  ά). 


ΛΈΟΚΛ ΛΙΙΧ1ΚΛ  ΗΠΕΙΡΔΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


205 


4ί^  Κατρά)·ι,  Έλλ.  άσφαλτος.  Δι'άσφάλτου 
άλείφουσι  τάς  θύρας  των  οικιών  σήμ.ερον, 
δταν  ύπάρχωσιν  έπιδημικαί  τίνες  άσθέ- 
νειαι  η  μιάσματα  τινα.  Οί  αρχαίοι  "Ελλη- 
νες κατά  την  β'  ήμέραν  των  Ανθεστηρίων 
(τελουμένων  την  1  2  του  [ληνός  Άνθεστη- 
ριώνος),  ήτις  εορτή  έκαλεϊτο  Χόες,  διότι 
έκαστο:  επινεν  έξ  ιδιαιτέρου  χοός  και  ουχί 
από  του  αΰτοΰ  κρατήρος,  έ'χριον  τάς  θύρας 
με  πίσσαν,  διότι  έθεώρουν  τήν  ήμέραν  μ.ια- 
ράν,  επειδή  έν  αύτη  τάς  ψυχάς  τών  κατοι- 
χομένων  άνιέναι  έδόκουν.  Προσέτι  σήμε- 
ρον μεταχειρίζονται  τήν  άσφαλτον  εις  τα 
νεοαγορασμ.ένα  βωδια  επί  αποτροπή  βα- 
σκανίας, σημειοΰντες  έπί  του  μετώπου  καϊ 
άλλων  τινών  μερών  του  σώματος  σταυρούς 
έζ  αΰτής. 

Ιί2)  Κάψες.  Ή  χύσις  του  καφέ  θεωρείται  ως 
κακός  οιωνός.  "Ισως  έγένετο  ένεκεν  καθαριό- 
τητος, ίνα  μή  χύνωσιν  αυτόν  και  βλάπτω- 
σι  τά  έφ'ών  πίπτει  δια  το  μαΰρον  χρώμα 
του.  Αί  δέ  πομφόλυγες  αί  σχηματιζόμεναι 
εις  τά  καφεδοχεϊα  μετά  τήν  κένωσιν  αΰτοΰ 
νομίζονται  ώς  σημεία  ερχομού  τίνος  φίλου. 
Όταν  δέ  εν  τω  μέσω  τών  αγγείων,  έν  οίς 
έκκενούσιν  αυτόν,  συλλεγόμενος  ό  άφρός 
σχηματίζη  νέφος  τι,  τότε  νομίζεται  ώς  ση- 
μεϊον  ύπάρξεως  εχθρών. 

43^  Κιζρο-άόα .  Εϊς  τινα  μέρη  της  Ηπείρου 
τό  πάθος  κιτρινάδα  (Έλλ.  ίκτερος)  όνομά- 
ζουσιν  ήΛιοχροΰγ(ΐα ,  διότι  νομίζουσιν,  ότι  οί 
οΰροΰντες  άμα  ήλίω  άνατέλλοντι  εις  ρ.έρος 
προσβαλλόμενον  ύπό  τών  άκτίνων  αύτοΰ 
πάσχουσι  τό  λεγόμενον  πάθος  του  ΐκτέρου" 
όθεν  και  ρήμα  ή.Ιιοχρούγουμαί  άπαντα  = 
ίκτεριώ.  Προς  θεραπείαν  δέ  τών  ίκτεριών- 
των  έχουσι  φλωρίον  τι  κοίλον  καλούμενον 
κοινώς  ή.Ιιόχρον,  όπερ  βάλλουσιν  εις  ύδωρ 
εντός  κοινής  λαγήνου-  τό  ύδωρ  δέ  τούτο 
ποτίζουσι  τον  πάσχοντα  απέναντι  τού  ή- 
λιου άνατέλλοντος.  Όστις  δέ  φέρει  τό  ύ- 
δωρ τούτο  έκ  τίνος  φρέατος,  εις  ό  βάλλουσι 
τό  φλωρίον,  πηγαίνει  και  επιστρέφει  άφω- 
νος. Προσέτι  βάλλουσιν  εις  άρτον  φθείρας 
έν  άγνοια  τών  πασχόντων,  όνπερ  δίδουσιν 
αύτοϊς  να  φάγωσιν. 

Κ.Ιώσα  χαί  Κ.Ιωσαριά.  Λέγεται  ούτως  ή 
νεοσσεύουσα  όρνις.  Όταν  κατά  πρώτον 
βλέπωσι  νεοσσούς  όρνιθος  οί  δεισιδαίμονες 
νήστεις,  θεωρούσιν  ώς  κακόν  οίωνόν,  διότι 
ύποθέτουσιν,  ότι  θα  άσθενήσωσιν,  ή  ότι  θα 


θραυωσι  πάν  ό,τι  εις  χείρας  αυτών  λαμβάνω· 
σιν  εύθραυστον  άγγεϊον.  Όταν  ϊδωσιν  αυ- 
τούς νήστεις,  τζακίζονται  παρ' αυτών  ό- 
ταν δέ  έδηδοκότες,  τζακίζουσι  τήν  τε  όρνι- 
θα και  τούς  νεοσσούς-  λέγουσι  δέ  συνάμα 
και  τσάχατος,  όπερ  ίσως  έχει  σχέσιν  προς 
τό  τσακίζειν.  Όταν  εις  τινα  οίκίαν  άποθάνη 
τις  ή  ήναι  νεόνυμφοι,  κατ' εκείνο  τό  έτος 
δέν  βάλλουσιν  όρνιθα  νά  έπωάση,  διότι 
φωλιάζει  ό  Χάρος  και  δέν  προκόπτουσιν  οί 
νεόνυμφοι.  Όταν  δέ  ή  όρνις  κατ'  άγνοιαν 
τών  οικείων  έπωάζη  έξω  που  και  μετά  τήν 
έπώασιν  φέρη  τούς  νεοσσούς  είς  τήν  οίκίαν, 
κατά  τινας  μεν  θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός, 
διότι  νομίζουσιν,  ότι  ό  Χάρος  έφώλίασεν  έξω 
της  οικίας,  κατ'  άλλους  δέ  πάλιν  θεωρείται 
ώς  κακός,  διά  τούτο  εκποδών  ποιούνται 
τούς  νεοσσούς  Όταν  δέ  βάλλωσι  τήν  όρ- 
νιθα έπί  τών  ώών  ϊνα  έπωάση,  βάλλουσιν 
αυτήν  κεκαλυμμένοι  όντες  τήν  κεφαλήν  διά 
του  ίματίου,  'ίνα  γένωνται  οί  νεοσσοί  μέ 
κόρυν  (κατσούλι)  είς  τήν  κεφαλήν,  ώς  οί  κο- 
ρυδαλοί.  Τό  δέ  πιάσιμον  τών  ώών,  όπερ 
κωλύουσι  τούς  παΐδας  νά  κάμνωσιν,  ϊσως 
δέν  είναι  δεισιδαιμονία,  διότι  πολλοί  μ.'  έ- 
βεβαίωσαν,  ότι  πολλαί  όρνιθες  πράγματι  τό- 
τε δέν  έπιχειρουσι  και  πάλιν  νά  έπωάσωσι 
και  έκκολάψωσιν  τά  ώά. 

45^)  Κο.Ιιάνταα.  Πάθος  συμβαίνον  εϊςτετούς 
ανθρώπους  και  εις  τά  'γιδοπρόβατα,  δι'  ου 
κρατούνται  τά  άκρα  και  αισθάνεται  ό  πά- 
σχων πόνον  είς  τούς  άρμούς  όλου  σχεδόν 
του  σώματος.  Οί  δεισιδαίμονες  πιστεύου- 
σιν,  ότι  όταν  τις  καθίση  εις  τόπον,  έ'νθα  έκά- 
θισε  ζώον  πάσχον  τήν  κολιάντσαν,  κατα- 
λαμβάνεται ύπό  τού  πάθους  τούτου,  αλλά 
και  όταν  άπωθήση  διά  τού  ποδός  ή  τού 
γόνατος  τό  πάσχον  ζώον  (ϊδ.  'γίδι).  Υ- 
πάρχει δέ  και  χόρτον  τι  όνομαζόμενον  κο- 
λιαντσοχόρτι  κοινώς,  νομιι,όμ.ενον  ώς  ίαματι- 
κόν  της  κολιάντσας,  τό  όποιον,  ϊνα  έπενερ- 
γήση  και  θεραπεύση  τον  πάσχοντα,  πρέπει 
νά  βρασθή  είς  τήν  χάσιν  της  σελήνης  και 
έν  καιρώ  νυκτός. 

46^)  Κομήτης.  Ή  έμφάνισις  κομήτου  έκφοβί- 
ζει  τον  κοινόν  λαόν.  Αίτιον  τούτου  ύπήρξε 
τό  άσύνηθες  σχήμα  τών  πλανητών  τούτων 
και  ή  σπανία  έμφάνισίς  των. 

47^)  Κόπρος.  Όταν  τις  άναχωρή  μετά  τίνος 
ζώου,  τούτο  δέ  είτε  έν  τη  αΰλή  είτε  προ 
αύτής  κοπρίστ),   νομίζεται  ώς  σημ,εΐον  τα- 


206  Ο  ΕΝ  ϋ/πΟΛΕΙ  Ε.ΙΛΗΧΙΚΟΣ 

χείας  επανόδου.  ("Ιδ.  και  έν  τ9)  λ.  Δωδε- 
καήμερο)·). 

^8)  Κόραζ.  Ή  κυκλοτερής  πτήσις  των  όρ- 
νέων  και  μάλιστα  των  κοράκων  γιγνομένη 
μετά  κρωγμών  περί  τινα  οίκίαν  εκλαμβάνε- 
ται ώς  σημεϊον  θανάτου  τίνος  των  οικείων. 
Και  οί  "Ελληνες  τούς  κόρακας  μάλλον  των 
άλλων  ορνε'ων  έφοβοΰντο  κρώζοντας,  άπαί- 
σιον  τον  κρωγμόν  αυτών  ώς  επί  το  πολύ 
νομίζοντες"  δια  τοΰτο  και  ό  Επίκτητος  λέ- 
γει* «  Κόραξ  όταν  μη  αϊσιον  κεκράγτρ,  ρ.η 
συναρπαζέτω  σε  ή  φαντασία»(Έγχειρ.  ιη'). 
Και  ή  λέξις  οιωνός,  σημαίνουσα  κατά  πρώ- 
τον πτηνόν  σαρκοφάγον,  δρνεον,  ετέθη  συ- 
νήθως νά  σημ.  σημεϊον  εις  πρόγνωσιν  του 
μέλλοντος,  διότι  οί  άρχαϊοι  βλέποντες  πτη- 
σιν  αυτών  μετά  κρωγμών,  συμβαίνουσαν 
ώς  επί  τό  πολύ  δι'  άτμοσφαιρικάς  ρ.εταβο- 
λάς,  ΰπελάμβανον,  ότι  τά  ζώα  ταύτα  έγί- 
νωσκον  τό  μέλλον  και  έπέμποντο  παρά  τών 
θεών  όθεν  παρετήρουν  αυτά  μετά  προσο- 
χής ποΰ  και  πώς  εκινουντο  (προς  τά  δε- 
ξιά ή  τά  αριστερά),  όποιας  φωνάς  έξέβαλ- 
λον  κτλ. 

ί9)  Κοροΰνα.  Και  τνί ς  κορώνης  ή  κυκλοτε- 
ρής πτήσις  μετά  κρωγμών  θεωρείται  ώς  κα- 
κός οιωνός  προαγγέλλων  τον  θάνατον  οι- 
κείου τινός. 

50)  Κοΰχκος.  "Ιδ.  άουμπον.Ιίτσα .  Μετά  ά- 
νυπομονησίας  περιμένουσι  τό  κελάδημα 
(κόκκυ)  του  κούκλου,  όπερ  γίνεται  ώς  επί 
τό  πολύ  άπό  της  25  Μαρτίου,  διότι  έ'κτο- 
τε  ό  καιρός  πλέον  διορθοΰται  και  παύει  ό 
^ειμών.  Δέον  όμως  νά  άκούσωσιν  αύτόν 
κατά  πρώτον  ουχί  νήστεις,  άλλ'  έδηδοκό- 
τες'  διότι  νήστεις  άκούσαντες  τό  μονότονον 
κελάδημα  αύτοΰ  τσακίζονται  και  θέλουσιν 
ασθενήσει  ή  θραύσει  άγγεΐά  τινα. 

51)  Κουχχ,οΰάγια,  Έλλ.  γλαΰξ  [κικκάβη, 
παρά  δε  Ήσυχ.  κοκκοβάγη].  Παρά  μεν 
τοις  άρ/αίοις  Έλλ.  ή  γλαΰξ  ήτο  καλός 
οιωνός,  καθότι  ήν  ιερά  της  Αθηνάς·  διό 
και  παροιμία  τις  έλέγετο  περί  κάλου  οιωνού 
«γλαΰξ  ίπταται»·  (ϊδ.  Πλούτ.  Θεμιστ.  § 
12)"  παρ'ήμϊν  δέ  εκλαμβάνεται  ώς  κακός 
οιωνός,  όταν  καθίσασα  επί  τίνος  οικίας  κικ- 
καβίζγι  (όθεν  και  ώς  κατάραν  έ'χουσι  την 
φράσιν  ταύτην  :  «κουκκοβάγϊαι  νά  λαλήσω- 
σι  'ς  τ'  όσπίτι  του»). 

52)  Κραυί.  ΊΙ  έξ  απροσεξίας  /ύσις  οϊνου  έκ- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

λαμβάνεται  ώς  καλός  οιωνός.  (Και  παρ*  άρ- 
χαίοις  αί  χοαί,  εις  ας  προς  τοις  άλλοις  με- 
τεχειρίζοντο  και  οίνον,  ήσαν  έντιμοι).  "Ο- 
ταν δέ  τις  πίντ)  οίνον  μέ  δαδα  άνημμένην, 
τότε  ούτος,  και  μάλιστα  όταν  ήναι  νέος, 
όξεινίζει.  (Τοΰτο  φαίνεται,  ότι  τό  κατ'άρχάς 
έγένετο,  διότι  αί  οίκίαι  θά  ήσαν  χαμηλχί 
και  θά  είχον  πολλά  πράγματα  εύφλεκτα, 
ώς  εισέτι  άπαντώσιν  εις  τά  χωρία,  ό  δέ  πί- 
νων προσεχών  τον  νοΰν  εις  την  πόσιν,  την 
δέ  χείρα  αύτοΰ  μη  βλέπων  ποΰ  διευθύνεται 
δύναται  νά  καύστ)  τό  οίκημα). 

53)  Κριθαράχος,  =  κριθή  (εξάνθημα  έξερ- 
χόμενον  εις  τά  βλέφαρα).  "Οταν  τις  έ'- 
χιρ  κριθήν,  λέγεται  ότι  ίάται,  εάν  τις  έκ 
τών  πρωτοτόκων  όντων  ύλακτήστ)  (άλυκτή- 
στι)  αύτόν  δίκην  κυνός,  ότε  και  λέγει  τω  πά- 
σχοντί'  «σήμερον  σ'  είδα  κή-αύριον  νά  μη 
σέ  ιδώ». 

5ί)  Κτύπος  οψοπ.Ιάτης.  Ό  κτύπος  ή  ό  παλ- 
μός της  ωμοπλάτης  του  άνθρώπου  θεωρεί- 
ται ώς  σημεϊον  προεξαγγέλλον  τον  θάνατον 
οικείου  τινός. 

55)  Λαγός.  "Οταν  ό  λαγός  διακόπτ/)  τον  δρό- 
μον  τινός  όδοιποροΰντος  διερχόμενος  προ 
αύτοΰ,  θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός  προμη- 
νύων δυσάρεστόν  τι  ή  άποτυχίαν  της  επι- 
χειρήσεως αύτοΰ. 

56)  'Λάόι.  Ή  έξ  απροσεξίας  ^ύσις  τοΰ  ελαίου 
εκλαμβάνεται  ώς  κακός  οιωνός. 

57)  Λάμια.  Τέρας  μυθώδες,  όπερ  τρώγει  άν- 
θρώπους  και  ιδιαιτέρως  παιδία.  Όταν  τά 
παιδία  δεν  παύωσι  κλαίοντα,  αί  ρ,ητέρες 
άπειλοΰσιν  αύτά  διά  τεραστίων  τινών  όν- 
των λέγουσαι  :  «σιώπα,  Μπούμπα(=βαυ- 
βώ),  μπούπουρχς  (=βόμβυρ),  θά  έλθτ)  ή 
Λάμια  νά  σέ  φάγγι».  Ό  Στράβων  λέγει  ό- 
τι- «τοις  παισί  προσφέρομεν  τούς  ήδεϊς  μύ- 
θους εις  προτροπήν,  εις  άποτροπήν  δέ  τούς 
φοβερούς-  ή  τε  γάρ  Λάμια  μΰθός  έστι  και 
ή  Γοργώ  και  ό  Εφιάλτης  και  ή  Μορμολύ- 
κη»  (Στράβ.  1,  2).  «Οί  Λακεδαιμόνιοι  και 
έπισκώπτειν  έτόλμων,  ώς  οί  σύμμαχοι  φο- 
βοϊντο  τούς  πελταστάς,  ώσπερ  μορμόνας 
παιδάρια»  (Ξεν.  Έλλ.  Δ',  δ',  17).  θεω- 
ρείται δέ  ώς  άπληστόν  τι  τέρας,  διό  έκ- 
λαρ,βάνεταικχί  έπί  άδδηφαγίας"  διό  λέγεται· 
«Έ^ειΛάμιαν  'ςτήν  κοιλίαν  του»  (ίδ.  λέξ. 
'Λπλ.  Σκαρλ.  σ.  195  Β).  Ένδιαιτώνται 


ΪΙΈΟΕΑΑΠλΊΚΑ  ΗΠΕΙΡΏΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


207 


δέ  αί  Λάμιαι  /.ατά  τάς  κοινάς  ιδέας  εις 
τους  ποταμούς,  φρέατα  βαθέα  (ϊδ.έν  βρομ.. 
σ.  34 — 35)  κτλ. 

58)  Λανάρισμα.  "Ιδ.  λ.  Δωδεκαήμεροι. 

59)  Λεγώ'  ΐδ.  έν  άρχη,  έν  λ.  ΐσχίωμα'  ΐδ. 
και  φωτιά  και  μαγεία.  "Οταν  εις  τινα  οί- 
κίαν  συμπέση  να  ώσι  συγχρόνως  δύο  λε- 
χοί,  δεν  είναι  καλόν  νά  ΐδωσιν  άλλήλας, 
διότι  άποθνήσκουσιν,  επομένως  δέον  καινά 
μή  κατακλίνωνται  έν  τω  αϋτω  δωματίω. 

60)  Λίθος.  Όταν  πέση  λίθος  τις  εκ  της  στέ- 
γης  τής  οικίας  ε?τε  εις  την  κκτήλιφα,  νο- 
μίζεται ώς  ση  μείον  αποστολής  γράμματος 
εκ  των  άποδημούντων  οικείων. 

61)  Λούσιμον.  Το  δωδεκαήμερον  δέν  λούον- 
ται (ΐδ.  Δωδεκαήμερο)·).  Ό  λουσθείς  και 
έςελθών  εις  το  ύπαιθρον  ΐσκιόνεται  (ί'δ.  Ισ- 
κίωμα).  Την  Κυριακήν  κατά  τους  δεισιδαί- 
μων ας  δέον  νά  μη  λούηταί  τις  άν  έπιθυμή 
νά^προκόψη"  όθεν  λέγουσι  το  έξης- 
Τετάρτη  και  Παρασκευή  τα  'νύ/χα  σου  μή 

και  Κυριακή   να  μή  λουσΟης,   αν  θέλης  να 

[προκόψης. 

Προσέτι  δέον  νά  μη  λούηταί  τις  έν  μη- 
δενί  των  τριών  Σαββάτων,  του  προ  της  με- 
γάλης Απόκρεω,  της  Τυρινής  και  του  άγ. 
Θεοδώρου,  διότι  ό  λουόμενος  έξίσταται  των 
φρενών.  Όθεν  λέγουσι  τό  έςής" 

Ανάθεμα  'ποΰ  'λούζονταν  τρια  καλα  Σαββάτα, 
της  Άποκρεας  καϊ  της  Τυρ(ι)νής  κί'αΰτοΰ  πρός 

[τ'  ά'ι'  Θοδιυρη 
Κόρη  '/ούστηκε  τ'  αϊ  Θοδώρη  κ '  έλαβε  τ'  αϊ 

[Λαζάρου" 

ήτοι  ή  κόρη  λουσθεϊσα  έν  τω  Σαββάτω 
του  άγιου  Θεοδώρου  έςέστη  τών  φρενών  έν 
τω  Σαββάτω  του  άγιου  Λαζάρου. 

62)  Λύγγίαγμα,  Έλλ.  λυγμός.  Ό  λυγμός 
νομίζεται  ώς  σημεϊον,  ότι  όμιλούσί  τίνες 
περί  τοΰ  λύζοντος  (κοιν.  τον  κραίνουσι,  κά- 
ποιος τον  αναβάλλει).  Πιστεύεται  δέ,  ότι  ό 
λυγμός  παύει,  όταν  ό  λύζων  μαντεύση  τον 
περί  αΰτοϋ  ομιλούντα. 

63)  Λύκος.  Έάν  εΐσέλθη  εις  οΐκίαν  λύκος  και 
φάγη  ζώα,  θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός  προ- 
μηνύων είτε  θάνατον  είτε  δυστύχημα  τι 
μ,έλλον  νά  συμβη  έν  τ/}  οικία  έκείνη.  Τά 
μ,αλλία  τών  προβάτων,  άτινα  έφαγε  λύκος, 
έάν  συλλέςας  τις  κατασκευάση  έξ  αυτών  η 


μ.ετ'  άλλων  άναμίξας  φόρεμα  και  φορέση 
αΰτό,  νομίζεται,  κατά  τους  δεισιδαίμονας, 
ότι  καταδιώκεται  παρά  τών  ανθρώπων  ώς 
λύκος,  ητοι  άπαντες  οί  άνθρωποι  άείποτε 
κατηγοροΰσιν  αυτόν,  καταδιώκουσιν  κ. τ. λ. 
Τά  τοιαύτα  δέ  μαλλιά  όνομάζουσι  λυκο- 
φαγώμ.ατα. 

6ιι)  Λνρ·ος.  Όταν  ό  λύχνος  (ή  κανδήλα)  ό 
έγγύς  εικονοστασίου  τινός  κρ?ρ.άμ.ενος  σβε- 
σθη  άφ'  έαυτού,  καίτοι  υπάρχει  έλαιον,  η 
κοκκινίση  και  γείνη  τό  έντός  τοΰ  λύχνου 
ώς  οίνος,  θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός  προ- 
μηνύων θάνατον  οικείου  τινός. 

65)  Μαγεία.  Ή  περί  μαγείας  ιδέα,  ήτις  τό 
πάλαι  ήτο  τοσούτον  έξηπλωμένη  κατά  τους 
εθνικούς  συγγραφείς  καϊ  κατ'  αυτήν  την  ά- 
γίαν  Γραφήν  (ΐδ.  Δίων.  Κάσσ.  ΜΘ'.  Τα- 
άΐ.  ΒΠΠίΐΙ.  II.  Έξόδ.  ΚΒ',  18.  Δεύτε- 
ρον. ΙΗ',  10  —  11.  Λευϊτ.  ΙΘ',  26,  31. 
Κ',  27),  είναι  ενσαρκωμένη  τοσούτον  εις 
τάς  γυναίκας  και  τους  χυδαίους  και  τοσού- 
τον πιστεύουσιν  αύται  εις  τάς  περί  αυτής 
δυσσεβεϊς  προλήψεις,  ώστε  και  ή  Εκκλη- 
σία καταδικάζουσα  αύτην  και  ή  παιδεία 
διαδοθεϊσα  δέν  ίσχυσαν  νά  έκριζώσωσι  τήν 
εις  ταυτην  πίστιν.  Εις  τήν  παιδείαν  ας 
έλπίζωμεν,  ότι  θά  εξαφάνιση  τέλεον  τάς 
δυσσεβεϊς  ταύτας  προλήψεις.  Και  τη  άλη- 
θεία  έν  αις  κοινωνίαις  ή  παιδεία  διεδόθη  ί- 
κανώς,  έκεϊ  θάττον  ή  βράδιον  αί  προλήψεις 
αύται  έκλείπουσιν  όσαι  δέ  κοινωνίαι  εΐσίν 
άνανάπτυκτοι  και  κυλίονται  εις  παχυλήν 
άμάθειαν,  έκεϊ  προκόπτει  και  ή  πανουργία 
τών  μαγειών  έπί  τό  θαυματουργικώτερον 
(ΐδ.  Β'  Τιμόθ.  γ',  9,  13).  Τήν  μαγείαν 
οί  Αττικοί  έκάλουν  γοητείαν,  όθεν  τό  παρ' 
ήμϊν  γητειά,  γητεύω.  Κοινώς  πιστεύεται, 
ότι  αί  ένέργειαι  τών  μαγειών  γίνονται  τ?ϊ 
δυνάμει  και  βοήθεια  τών  δαιμόνων.  Πολ- 
λαί  γυναίκες  φημίζονται  ώς  γινώσκουσαι 
τήν  μαγείαν.  Οί  μάγοι  λέγεται,  ότι  ΐατρεύ- 
ουσιν  αρρώστους,  άρρωττίζουσι  τούς  υγιείς 
(τους  μαζόνουσι  κουβάρι  κοιν.),  όρχοπεδώ- 
σιν  (άποδένουσιν)  άνδρας,  δεσμεύουσι  λύ- 
κους, κύνας,  οττως  μή  βλαβώσι  παρ'  αυ- 
τών είτε  αυτοί  είτε  τά  έαυτών  ζώα.  «Γόη- 
τές  εΐσιν,  οί  και  έπαοιδοί  καλούνται,  οί  διά 
τίνων  μαγικών  έπωδών  ή  θηρία  καταδε- 
σμούντες  ή  πρός  βλάβην  άνθρώ~ων  ή  πρός 
ώφέλειαν  τω  δοκεϊν  ποιούντές  τινα  »  (Γρη- 
γόρ.  Νύσσ.  παρά  δαϊο.  Τ1ΐ68.  Εοοίβδ. 


208 


Ο  ΕΛ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΐΟΠΙ.  I,  ρ.  776).  Λέγεται  προς  τούτοις 
και  πιστεύεται,  δτι  αί  μάγισσαι  γυναίκες 
καταβιβάζουσι  την  σελήνην.  Τοιοΰτό  τι 
ευρίσκουν  και  παρ'  άρχαίοις*  αί  γυναίκες 
των  Θεσσαλών  διεθρυλλοΰντο  δια  την  μα- 
γείαν  αύτών  και  μάλιστα  δτι  ήδύναντο  να 
καταβιβάζωσι  την  σελήνην,  ώς  φαίνεται 
εις  τον  Άριστοφάνην 

Γυναίκα  φαρμακ/δ '  ει  πριάμενος  Θετταλήν, 
καθέλοιμι  νύκτωρ  την  σελήνην  .  .  . 

(Νεφέλ.  749).  Και  ό  Πλάτων  λέγει·  «Ό- 
περ φασί  τάς  την  σελήνην  καθαιρούσας  τάς 
Θετταλίδας»  (Γοργ.  σ.  513  Α,  και  Σχολ. 
αύτόθ.1  "Ιδ.  και  Ϋΐ]%ί1.  Εθ1θ§.  VIII, 
69).  Έκ  φόβου  όρχοπέδης  των  νεονύμφων 
αί  συγγενείς  γυναίκες  αυτών  βάλλουσιν  εις 
τον  κόλπον  αΰτών  η  εις  τους  θυλάκους  εΰ- 
αγγέλιον,  ψαλίδια,  κλειδονιάς,  η  λύουσι  τδ 
σχοινίον  τών  περιποδίων,  δτε  γίνεται  ή 
στέψις,  ϊνα,  άν  γένηταί  τις  απόπειρα  παρά 
κακούργου  τινδς  γυναίου  προς  όρχοπέδην 
αΰτών,  άποτύχη.  Έν  στέψει  σύναμα  βάλ- 
λουσιν εις  τους  θυλάκους  αΰτών  οί  νεόνυμ- 
φοι πέντε  πείρους  έκ  πίθων,  ίνα  τίκτωσιν 
άρρενα. 

'Όταν  τις  άναχωρή  εις  την  άλλοδαπήν, 
ή  κατ'  αύτοΰ  μένεα  πνέουσα  γυνή  την  ήμέ- 
ραν  της  άναχωρήσεώς  του  ρίπτει  κατ'  αύ- 
τοΰ μικρούς  λίθους  και  ποιεί  τον  σταυρόν 
αύτη  ς  έναντι  του  ηλίου  (κατά  ήλιου  κοιν.), 
δπερ  ποιούσα  επί  40  ημέρας,  νομίζει,  ότιά- 
ποθνήσκει  εκείνος  έντδς  τριών  μηνών. 

Προσέτι,  δταν  τις  οικοδομών  οίκίαν  δεν 
περιποιηται  τούς  τέκτονας,  πιστεύεται  δτι 
τον  θεμελιόνουσιν,  ώστε  μόλις  ούτος  ζη  'έν 
έ'τος.  Οί  δε  εχθροί  του  οίκοδεσπότου  τού- 
του θέλοντες  ίνα  μή  μείνη  κανείς  ζών  έκ 
τής  οικογενείας  αύτοΰ,  βάλλουσιν  εις  τδ 
θεμέλιον  τενεκέδες  μέ  περόνια,  κλειδονιάς, 
καρφιά  κτλ. 

ΓΙρός  τούτοις  πιστεύεται,  δτιπολλαί  κα- 
κούργοι γυναίκες  δύνανται  να  μαγεύσωσι 
γυναίκα,  όπως  τέκη  πολλά  θήλεα-  τοΰτο 
γίνεται  διά  κολλύρας,  την  οποίαν  προσφέ- 
ρουσιν  εις  αύτήν  την  φίλην  προσποιούμεναι 
έν  καιρώ  λο/είας  της.  Και  άν  μεν  αύτη 
έννοήσασα  τούτο  φυλαχθή  νά  φάγη,  απαλ- 
λάσσεται του  άποτροπαίου  κατ'αύτής  σχε- 


1)  "Ιδ.  Ιδίως  τόν  Γειόργ.  Μιστρκυτ.  έν  Γοργ. 
Πλάτ.  σ.  287. 


δίου*  άν  δέ  φάγη,  τίκτει  έ'κτοτε  7 — 8  θή- 
λεα. Ενίοτε  δέ  πολλαί  γυναίκες  έννοήσα- 
σαι  τοΰτο  βάλλουσι  την  προσφερομένην 
ταύτην  κολλύραν  ύπδ  τδ  προσκεφάλαιον 
αΰτών,  δταν  δέ  ή  κακούργος  εκείνη  γυνή 
έ'λθη  πρδς  έπίσκεψιν  αΰτών,  προσφέρουσιν 
αύτη  τεμάχιον  έκ  της  κολλύρας  αύτης  λέ- 
γουσαι,  «δέν  τρώγεις  όλίγην  κολλοΰραν  που 
μ.'  έ'φερεν  ή  άδελφή  μ.ου  »;  Οΰτω  δέ  έμ.πε- 
σοΰσα  αύτή  εις  τδν  βόθρον,  δν  είργάσατο, 
τίκτει  έ'κτοτε  7 — 8  θήλεα.  Αί  τοιαΰται  δέ 
πανουργίαι  πρδς  θηλυτοκίαν  λαμβάνουσι 
χώραν  και  μεταξύ  αύτών  τών  συννύμφων. 
Ή  δέ  πρδς  θηλυτοκίαν  μαγεύσασα  άλλην 
τινά  γυναίκα  πανούργος  γυνή  πιστεύεται 
δτι  έν  γήρα  αύτής  κατάντη  εις  έλεεινήν  κα- 
τάστασιν,  ύλακτεϊ  τούς  προσφωνοΰντας  αύ- 
τήν, δέν  έκψύχει  πριν  ή  εί'πωσιν  αύτν)  τά 
κοράσια  τά  γεννηθέντα  διά  τών  μ,αγειών 
αΰτής:  «  ό  Θεός  νά  σέ  συγχωρήση  »'  τδ 
δέ  μνήμα  αύτής  βυθίζεται  εις  τήν  γήν. 
Τοιαΰτά  τινα  διηγούνται  έν  Πωγωνιανη. 

Έν  Ζαγορίω  αί  θηλυτοκοΰσαι  γυναίκες 
νομίζουσιν,  δτι  άπαλλάσσονται  τούτου,  άμα 
στεφανώσωσιν  άνδρόγυνον,  εις  ό  ρίπτουσιν 
έ'κτοτε  τά  κοράσια.  "Οθεν  τάς  Οηλυτοκού- 
σας  γυναίκας  δέν  θέλουσι  νά  στεφανόνωσι 
τούς  νεονύμφους,  ϊνα  μή  ρίψωσιν  εις  αύτούς 
τά  κοράσια  των. 

Τήν  δέ  τεσσαρακονθήμερον  νηστείαν  τών 
Χριστουγέννων,  ήτις  κοινώς  λέγεται  σαραν- 
τάηρερον,  ρίπτουσιν  εις  διόδους  και  τριό- 
δους  ένδύματα,  μ.ήλα  και  άλλα  τινά  τρω- 
γάλια-  όστις  δέ  τών  διελθόντων  πατήση  ή 
λάβη  αυτά  μ,αίνεται  ώς  μ.αγευθείς. 

"Οταν  τινδς  δέν  ζώσι  τά  τέκνα,  τδ  γεν- 
νηθέν  αύθις  ρίπτουσιν  εις  τήν  όδόν,  όστις 
δέ  κατά  πρώτον  συναντήση  αύτδ  γίνεται 
άνάδο^ός  του.  Ούτω  δέ  πιστεύεται,  δτι  και 
έκεϊνο  και  άλλα  μετ'  αύτδ  γεννώμενα  ζώσι 
του  λοιπού. 

66)  Μάγον.ία,  Έλλ.  παρειαί.  "Οταν  τις  αί- 
σθάνηται  κνησμόν  τινα   εις   τάς  παρειάς, 
κατά  τινας  μεν  σημαίνεται  κακόν  τι,  κατ 
άλλους  δέ  άσπασμός  μετά  τίνος  έκ  τών  εις 
τήν  άλλοδαπήν  άποδημούντων. 

67)  'Μάτι.  Αί  κινήσεις  τών  οφθαλμών  ή  τδ 
παίξιμον  αύτών,  ώς  κοινώς  λέγεται,  θεω- 
ρούνται ώς  καλοί  ή  κακοί  οιωνοί.  Ιδίως  αί 
μεν  τοΰ  δεξιοΰ  δφθαλμοΰ  κινήσεις  θεωρούν- 
ται ώς  καλοί  οιωνοί  προαγγέλλοντες  απο- 


\ΕΟΕΛΛΙΙ\ΙΚ\  ΙΠΙΕΠ'ϋΊΊΚΛ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


209 


στολών  επιστολής  παρά  των  άποδημούντων , 
αί  δέ  τοΰ  άριστεροΰ  ώς  κακοί.  Και  παρ' 
αρχαίοι;  έθεωροΰντο  ώς  σημεϊον  έλεύσεώς 
τίνος  φίλου  ή  οικείου.  «Παίζει  το  'μάτι  μου 
τό  δεξιόν»,  λέγει  ό  Θεόκριτος,  «αρά  γε  θά 
την  ιδώ  » ; 

"Λλλεται  οφθαλμός  μου  ό  δεξιός"  αρά  γ'  ίοησώ 
[αΰτάν  ;  . 

(Είδύλ.  Γ',  37). 

68)  Με.Ιισοα.  Τό  παίξιμον  της  μελίσσης  θεω- 
ρείται ώς  σηαεϊον  δηλωτικόν  έπιδημίας  βρο- 
χής. Άλλα  δεν  είναι  δεισιδαιμ.ονίχ,  διότι 
«  αϊ  μ,έλισσαι  έχουσι  μ.αντικώς,  ώστε  και 
ύετών  και  κρύους  έπιδημίαν  προμαθεϊν  και 
όταν  τούτων  τό  έτερον  η  και  -αμφότερα  έ'- 
σεσθαι  συμ,βάλωσιν,  οΰκ  έπί  μ.ήκιστον  έκ- 
τείνουσι  την  πτήσιν  εκ  της  νομής,  άλλα 
περιποτώνται  τοις  σμήνεσι  και  οιονεί  περι- 
θυροΰσιν»  (Αίλ.  Περί  ζώων  ΐδιότ.).  Δεισι- 
δαιμ.ονία  δέ  είναι  ή  ιδέα,  ότι  προμηνύεται 
βροχή,  οσάκις  αί  μέλισσαι  εις  έαρινάς  ημέ- 
ρας θερμάς  έςέρχονται  διά  βοσκήν.  Προσέ- 
τι διά  τάς  μέλισσας  δεν  λεΎουσι  τήν  λέξιν 

γάτ  άλλ' άποθ^ήσκεπ ,  διότι  άλλως  είναι 
άμαρτία. 

69)  Με.Ιούόα.  Λέγεται  ούτω  ή  άσθένεια  των 


σταφυλών,  ήπερ  μετέχει  κάπως  και  τοΰ  ευ- 
ρώτος.  Κοινώς  άκόμη  λέγεται  και  στάχτη, 
Τουρκ.  μπαστράς.  Κοινώς  έχουσι  τήν  δει— 
σιδαιμονίαν  νά  καίωσιν  είς  τάς  άμ,πέλους 
τάς  έκ  τών  κουρμπανιών  (θυμάτων)  τοΰ  ά- 
γιου Γεωργίου  κοιλίας,  διαιροΰντες  αΰτάς 
εις  τρία  και  εις  τρία  μ.έρη  άνάπτοντες  αύ- 
τάς,  συγχρόνως  δέ  φωνάζουσι  τρις-  «  σέ 
καίω  διά  νά  μή  μ.έ  καύσης  »"  ούτω  δέ  π;- 
στεύουσιν,  ότι  αί  άμπελοι  μ,ένουσιν  απρόσ- 
βλητοι ύπό  της  μελούδας. 

ΊΟ)  Μήνας.  Τά  τον  αυτόν  μ.ήνα  γεννηθέντα 
παιδία  έκ  δεισιδαιμ.ονίας  δέον  νά  μ,ή  κοι- 
νωνώσι  τών  αχράντων  μ,υστηρίων  έν  τή  αύ- 
τη ήμέρα.  Προσέτι  όταν  τό  εν  έξ  αυτών 
άποθάνη,  δέον  νά  μ.ή  ϊδη  αυτό  τό  έτερον, 
διότι  αποθνήσκει  και  αυτό.  Τά  τοιαΰτα  παι- 
δία λέγονται  ρονοι/η^ιάτιχα,  ώς  μονυβΰο- 
μαδιάτιχα  λέγονται  τά  τήν  αυτήν  εβδομά- 
δα γεννώμ-ενα. 

ΊΙ)  Μκήιηι.  Ώς  οί  αρχαίοι  είχον  τήν  δεισι- 
δαιμονίαν  νά  μή  πατώσιν  επί  τών  μ.νημά- 
των  (ϊδ.  Θεόφρ.  Χαρ.  Ι'Γ'),  ούτω  και  παρ' 
ήμϊν  υπάρχει  τοιαύτη  τις  δεισιδαιμονία. 
Μάλιστα  ή  δημώδης  ποίησις  έποίησε  νά 
παραπονώνται  είς  τοιαύτας  περιστάσεις  οί 
νεκροί,  ώς  δεικνύει  τό  έξης  άσμα" 


Μηλίτσα  'ποΰ  'σαι  'ς  τό  κρεμό  'ς  τά  μήλα  φορτωμένη, 
τά  μήλά  σου  'λιμ.πίστηκα,  μ.ά  τό  κρεμό  φοβοΰμ.αι. 
Σάν  τον  φοβάσαι  τον  κρεμ.0,  έλα  τό  μ,ονοπάτι. 
Τό  μονοπάτι  μ' έβγαλε  σέ  μ.νιά  'ρημοκλησίτσα, 
5  έκεϊ  'ταν  μ,νήματα  πολλά,  αδέρφια  κ'/,-άξαδέρφια, 
ήταν  κ' έ'να  παράμνημα  ξεχωριστά  'πό  τάλλα, 
δεν  τό  είδα  και  τό  'πάτησα  άπάνω  'ς  τό  κεφάλι, 
'κούω  τό  μ-νήμ.α  και  βογκά  και  βαργ}αναστενάζει. 
Τ '  έχεις,  μνήμά  μου,  και  βογκάς  και  βαργίαναστενάζεις  ; 

10  μήνα  'ναι  τό  χώμ.ά  σου  βαρύ  κ'  ή  πλάκα  σου  μ,εγάλη  ; 
Δεν  είν'  τό  χ  ωμά  μ.ου  βαρύ  κ'  ή  πλάκα  μ.ου  μεγάλη, 
α,όν'  ήλθες  και  μ'  έπάτησες  άπάνω  στό  κεφάλι. 
Τάχα  δεν  ήμουν  κ'  εγώ  νείός,  δεν  ήμουν  παλληκάρι  ; 

15  τάχα  δέν  έπερπάτησα  τή  νύχτα  μέ  φεγγάρι; 


Τοΰτο  παραβλητέον  προς  τό  άρχαϊον  διή- 
γημα περί  τοΰ  Α'ίαντος,  ότι  έφώνησεν  έκ  τοΰ 
μνήματος  (Φιλοστρ.  Ήρ.  Β',  9,  σ.  681. 
'Ανθολ.  Παλατ.  Θ',  177)  και  προς  έτερον 

παοόν.οιον  άναο;οόι/.ενον  υπό  τοΰ  Άριστο- 
ι   ι  1  5ν 

τέλους  έν  τοις  παραδόξοις  άκούσμασιν. 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΪΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


Ί2)  Μο/,ρπι.  Τήν  τρίτην  ήμέραν  μετά  τήν 
γέννησιν  τοΰ  βρέφους  έ'ρχονται  αί  Μοϊραι, 
τρεις  τον  άριθμόν,  και  μοιραό-ουσιν  αΰτό( 
ήτοι  μ.οιράζουσιν  αύτώ  όσα  μ.έλλει  νά  πάθη 
έν  τω  βίω  καλά  ή  κακά,  έξ  ών  ό  άνθρωπ0'ς 
γίνεται  και  λέγεται  κακόμοιρος  ή  καλόμ.0^ 

Ι  27 


210 


Ο  ΕΝ  ϋ/ΠΟΛΕΙ  Ε  Λ  ΛΠλΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ρος.  Πιστεύουσι  δέ,  ότι  γράφει  το  νεογεν- 
νηθέν  εις  την  ρίνα,  ην  και  εύρίσ/.ουσιν  οιο- 
νεί κεκαυρ.ένην,  άλλα  και  εις  την  πτέρναν 
τοΰ  ποδός.  Επειδή  δέ  την  τρίτην  ήρ.έραν 
ροιραίνει  το  βρέφος,  λέγεται  δια  τοΰτο  και 
τρη^μερούσω  (ή).  Προ  δέ  της  τρίτης  νυκτός, 
όταν  θά  ρ.οιράνη  τότέκνον,  ένδύουσιν  αυτό, 
ίνα  [/.η  το  εύρη  γυρ.νόν,  βάλλουσιν  εις  την 
όσφύν  αϋτοΰ  ρελανοδοχεϊον,  διάφορα  αργυ- 
ρά και  χρυσά,  πράγματα,  φλωρία  κτλ.  εϊτε 
άρρεν  είναι,  εί'τε  θήλυ.  Το  ρ,ελανοδοχεΐον 
βάλλουσιν,  ϊνα  δήθεν  γράψη  ή  Μοίρα.  Τάς 
Μοίρας  προλεγούσας  τα  περί  τής  τύχης  του 
τέκνου  πιστεύουσιν  ότι  ακούει  ή  έκεϊ  υπάρ- 
χουσα καθαρά  και  άρ.ωρ,ος  γυνή,  ουχί  ό- 
ρ.ως  και  ή  ρήτηρ  του  τέκνου." 

Οί  δέ  άρναΐοι  έπίστευον,  ότι  αί  Μοϊραι 
ηρχοντο  και  ερ.οιραινον  το  τεκνον  την  εοοο- 
ρην  ρ.ετά  την  γέννησιν  αϋτου  ήρ,έραν,  ώς 
ρανθάνορεν  παρά  του  Απολλοδώρου,  όςτις 
διηγούρ.ενος  τά  περί  Μελεάγρου  ρυθολογού 
γούρ.ενα  λέγει  και  ταΰτα"  «Τούτου  δέ  (του 
Μελεάγρου)  όντος  ήρερών  επτά,  παραγενο- 
ρένας  τάς  Μοίρας  φασίν  ειπείν  τότε  τελευ- 
τήσει  Μελέαγρος,  όταν  ό  καιό[Λενος  επί  τής 
Ισχάρας  δαλός  κατακαή  »  (Άπολλοδ.  Α', 
ζ',  8). 

Παρ'  ήρΐν  αί  Μοϊραι  παριστάνονται  ώς 
έ'χουσαι  ήλακάτην  και  άτρακτον  και  νήθου- 
σαι  τό  νήρα  τής  ζωής  του  ανθρώπου"  διό 
και  περί  των  καλου,οίρων  λέγεται  τό  δί- 
στιχον  : 

Ή  Μο"ίρα  'που  σ'έυ.οι'ρανε  αδράχτια  είχ '  α- 

[  σημένια 

και  νήμα  άπο  μάλαγμα  κ'  έμοιρανεν  εσένα. 

Αί  Μοϊραι  [πολλάκις  Ιρίζουσι  προς  άλ- 
λήλας  περί  τής  τύχης  του  ροιραινορένου, 
άλλ'  άφοΰ  συρ,φωνήσωσιν,  ή  άπόφασις  αυ- 
τών και  τό  γραφέν  ύπ'  αυτών  είναι  άρετά- 
τρεπτον,  ό,τι  και  αν  κάρ.η  ό  άνθρωπος  προς 
ρ,ετατροπήν  του  είραρρ,ένου.  Και  οί  αρ- 
χαίοι είχον  τοιαύτην  ΐδέαν.  «  Την  πεπρω- 
ρ,ένην  ρ,οϊραν  άδύνατά  έστιν  άποφυγέειν  και 
θεώ»  (Ήρόδ.  Θ',  2).  Ταΰτα  φαίνονται  έν 
πολλοίς  παραρ,υθίοις. 

Ί3)  Μονοιιεριάτικαν  'νκοκάμισον.  "Οταν  τινός 
άρα  γεννώρενα  ή  και  ρ.ετά  ταΰτα  άποθνή- 
σκωσι  τά  τέκνα,  τότε,  πριν  γεννηθη  τό  τέ- 
κνον,  συνέρχονται  εις  την  οΐκίαν  παρθένοι, 
αϊτινες  γνέθουσι'  τό  βαρ.βάκι,  τό  ΰφαίνουσι 
και  κάρνουσι  πανί,  έκ  δε  τοΰ  τοιούτου  πα- 
νιού ράπτουσιν  εν  ύποκάρισον,  τό  όποιον 


και  διά  τοΰτο  λέγεται  μονομεριάτιχον ,  δι- 
ότι κατασκευάζεται  έν  ρια  ήρέρα.  Τοΰτο 
τό  ύποκάρ.ισον  ένδύουσι  τό  τέκνον,  τό  ό- 
ποιον, κατά  τους  δεισιδαίρ,ονας,  δεν  άπο- 
θνήσκει,  όπως  τά  λοιπά. 

Ί'-ί)  Μονομηπάτιχα ,  ΐδε  Μήγας  όλίγ.  άνωτ. 

75 )  Μόρα.  Τό  συρ,βαϊνον  ενίοτε  εις  τον  ΰπνον 
πλάκωρα,  καλούρ.ενον  κοινώς  ούτως  εν  Ή- 
πείρω  παρά  τό  Μορρώ,  ήτις  και  Γοργώ 
λέγεται"  παρ'  άλλοις  βράχνας,  παρ'  άρ- 
χαίοις  δέ  ίψιά.Ιτηί;.  Πιστεύουσιν,  ότι  κακο- 
ποιά  τινα  δαιρ.όνια  πλακόνουσι  τους  άν- 
θρώπους  και  βασανίζουσιν  αυτούς  ούτως. 
Τοΰτο  ρ,ή  δυνάρ.ενοι  οί  άνθρωποι  νά  έρρη- 
νεύσωσι  κατέφυγον  εις  την  δεισιδαιρ.ονίαν 
και  την  κακήν  έξωθεν  έπιρροήν.  «  "Η  τε 
Λάρ.ια  ρ.ΰθός  έστι  και  ή  Γοργώ  και  ό  Ε- 
φιάλτης και  ή  Μορρολύκη  »  (Στράβ.  1, 
2).  Τοΰτο  φαίνεται  ότι  γίνεται  ένεκα  τής 
ύπτιας  θέσεως  τοΰ  ΰπνώττοντος,  ότε  ίσως 
πιέζεται  φλέψ  τις,  ήτις  κωλΰ-ι  την  έλευθέ- 
ραν  κίνησιν  τοΰ  αϊρ.ατος.  Άρρ.οδιώτεροι  δε 
κριταί  τούτου  είναι  οί  Άσκληπιάδαι. 

16)  ΜπόΛΛυα.  ΆΧΚχγοΰ  λέγονται  χοΜΙυΰο- 
ζοΰμι,  Ή  λέςις  γίνεται  κατά  παραφθοράν 
παρά  τό  κό.Ι.Ιυβα'  είναι  δέ  όσπρια  έβρα- 
σρ,ένα  όρου  τή  30  Νοερ-βρίου,  ήτοι  τή  ή- 
ρέρα τής  εορτής  τοΰ  άγιου  Ανδρέου,  ίνα 
δήθεν  άνδρειωθώσι  τά  γεννήρ,ατα.  Όρ,οίαν 
έορτήν  είχον  και  οί  αρχαίοι  λεγορένην  Π ύα- 
να,  έν  ή  έβραζον  κυάρους,  σϊτον  και  άλλα 
όσπρια  όρου  και  προςέφερον  αυτά  εις  τούς 
θεούς  κατά  ρ.ήνα  Όκτώβριον,  όςτις  διά 
τοΰτο  και  Πυανεψιών  έκαλεϊτο.  Ή  δέ  πα- 
ρ' άρχαίοις  έορτή  τών  χντρων  (τελουρένη 
τή  13  Άνθεστηριώνος,  αντιστοιχούντος  τω 
παρ'  ήρ,ΐν  Φεβρουαρίω  και  Μαρτίω),  τρίτη 
ήρέρα  τής  εορτής  τών  Ανθεστηρίων,  εις 
ην  πάντες  οί  πολϊται  έ'ψοντες  εις  χύτραν 
διάφορα  όσπρια  (πανσπερρ.ίαν)  έθυον  εις  τον 
Έρρ-ήν  και  τούς  λοιπούς  καταχθόνιους 
θεούς,  άντιστοιχεϊ  ρέ  τά  παρ'  ήρ.ϊν  κόλλυ- 
βα, άτινα  διαροιράζονται  τό  σάββατον  τών 
ψυχών  κατά  τον  αυτόν  περίπου  ρήνα. 

77 )  Μυρμ?)χες.  "Οταν  κάρωσι  φωλεάς  εντός 
τών  διά  χώρατος  έστρωρένων  και  ήλειρ.ρέ- 
νων  οικιών,  θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός  προ- 
αγγέλλων  εϋτυχίαν. 

18)  Μύτη,  Έλλ.  ρις.  "Οταν  τις  αϊσθάνηται 
κνησρόν  έν  τή  ρινί,  θεωρείται  ώς  σηρ·εϊον, 


λ'ΕΟΕΛ  ΑΠΛΊΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


211 


δτι  θέλει  δαρή.  Διά  τούτο  εις  τους  άτα- 
κτοΰντχς  καϊ  πράττοντας  τι  άξιοτιμώρητον 
λέγουσι-  «σε  τρώ(γ)ει  ή  [λύτη  σου»=Έλλ. 
μαστιγιας . 

79)  Νεκρός.  "Οταν  έξάγωσι  τον  νεκρόν  άπό 
της  οικίας,  έν  τή  αΰλείω  θύρα  Οραύουσιν 
άγγεϊόν  τι,  λάγηνον,  η  ποτήριον,  ίνα  δή- 
θεν μη  ό  αποθανών  συμπαραλάβν)  έκ  της 
οικίας  εκείνης  και  έτερον,  και  ϊνα  θραυσθή 
ό  Χάρος  (Χάρων)·  ϊδ.  καϊ  λ.  Ννιιφη.  Κα- 
τά τους  δεισιδαίμονας,  δεν  πρέπει  νά  έξά- 
γωσι  τα  οστά  των  άποθανόντων  άπό  των 
μνημάτων  είς  άρτιον  άριθμόν  ετών  (2,  4 
κτλ.)  άλλ'  εις  περιττόν  (3,  5  κτλ.)  διότι 
συμβαίνει  θάνατος  είς  τους  οικείους  των  ά- 
ποθανόντων. 

80)  Νερόν,  ϊδε  Δωδεκαή/ιεροκ. 

81)  Νΰ<ρη  (=  νύμφη).  Ή  νύμφη  κατά  πρώ- 
τον δέον  νά  μή  ίδτ)  νεκρόν,  άλλά  στεφά- 
νους νεονύμφων  διό  φροντίζουσιν,  ίνα  στέλ- 
λωσιν  έστω  καϊ  μακράν  αύτήν,  όπως  ϊδη 
νεονύμφους  στεφομένους,  άλλά  μή  κατά 
πρώτον  νεκρόν,  όπερ  νομίζεται  άπαίσιον. 
"Οταν  δέ  είςέρνηται  είς  την  οίκίαν  του  συ- 
ζύγου αυτής  έν  τή  ημέρα  του  γάμου,  δέον 
νά  πατήσν)  είς  τσαπράκια  καϊ  μετά  ταύτα 
είς  ύφασμα  εϊτε  μάλλινον  είτε  βαμβάκινον 
όταν  δέ  θά  πατήσν)  είς  τά  τσαττράχια ,  ά- 
τινα  κείνται  επί  τών  φλιών  της  αύλείου  θύ- 
ρας, δέον  νά  προτείν·/)  τον  δεξιόν  πόδα. 
Είςελθουσα  δέ  είς  την  οίκίαν  διασκορπίζει 
δεξιά  καϊ  αριστερά  ορυζαν  καϊ  σϊτον,  άτινα 
έ'χουσιν  έπϊ  τούτω  αί  περϊ  αΰτην  ψν.Ιά- 
χτριαι  λεγόμεναι  γυναίκες,  ϊνα  ρίζωση  εν 
τη  οικία  εκείνη·  οί  δέ  οικείοι  του  γαμβρού, 
όταν  θά  είςέλθϊ)  ή  νύμφη,  δέον  νά  μή  εΰρε- 
θώσιν  έν  τη  οικία,  διότι  κατά  δεισιδαιαονίαν 
άποθνήσκουσιν,  άλλά  νά  μένωσιν  έξω.  Εί- 
σελθούσης  δ'  αυτής,  εισέρχονται  καϊ  εκεί- 
νοι και  ασπάζονται  αΰτην  κτυποΰντες  συγ- 
χρόνως αΰτην  διά  κλάδων  κρανειάς.  Έπει- 
τα δέ  δίδουσιν  είς  τάς  άγκάλας  αύτής  μι- 
κρόν παιδίον,  ίνα  δήθεν  καϊ  αΰτή  τέκτρ  άρ- 
ρενα- άλλ'  έκ  δεισιδαιμονίας  νομίζεται,  ότι 
τά  είς  τάς  άγκάλας  τών  νυμφών  διδόμενα 
παιδία  συνήθως  δέν  ζώσιν.  Έν  δέ  Πωγω- 
νιανή  ή  νύμφη  φέρεται  καϊ  προςκυνεϊ  ενώ- 
πιον τοΰ  κλιβάνου.  Προςέτι  το  στρώμα  αΰ- 
τής  βάλλουσιν  είς  την  θύραν  δωματίου,  ό 
δέ  γαμβρός  έ'σωθεν  τοΰ  δωματίου  ων,  λα- 
βών αΰτην  έκ  τής  χειρός  έλκει  προς  εαυ- 


τόν, ήτις  τότε  άνδρασκελίζει  αύτό  καϊ  είς- 
έρχεται.  Έν  Ζαγορίω  δέ  ό  άνήρ  μετά  τής 
συζύγου  τρώγουσι  πλακούντα  έξ  όρύζης  κα- 
τεσκευασμένον,  ίνα  ριζώσωσι  καϊ  προκόψω- 
σιν.  Είς  δέ  την  Πωγωνιανήν  υποδέχονται 
την  νύμφην  έκ  τών  συγγενών  του  γαμβρού 
μέ  έννέα  τεμάχια  δαδός  συνηνωμένα  καϊ  ά- 
νημμένα.  Διατηροΰσι  δέ  αύτά  άνημμένα, 
έως  ότου  είςέλθγ]  ή  νύμφη  εντός  τής  οικίας, 
άτινα  έ'πειτα  ρίπτουσιν  άνημμένα  έπϊ  τής 
στέγης  τής  οικίας.  Ή  δέ  νύμφη  είςελθοΰσα 
έν  τη  αύλή  τής  οικίας  έχει  που  μέν  κολλύ- 
ραν,  που  δέ  τεμάχιον  άρτου,  εντός  τοΰ  ό- 
ποιου έχουσι  καϊ  λεπτά  τινα,  τό  όποιον 
εκτινάσσει  είς  την  στέγην  τής  οικίας. 

Έάν  δέ  έντός  τοΰ  έτους  δέν  άποθάνη  τις 
έκ  τής  οικογενείας  εκείνης,  ή  νύμφη  νομί- 
ζεται ώς  έχουσα  τύχην  καλήν  έάν  δέ  άπο- 
θάνν)  τις,  άποδίδεται  είς  την  άτυχίαν  αύ- 
τής, ήν  καϊ  όνομάζουσι  κοινώς  έκ  τοΰ  τουρ- 
κικοΰ  γορσούζαν. 

Κατά  τό  πρώτον  δέ  έ'τος  δέν  βάλλουσιν 
όρνιθα  νά  έπωάσ/),  διότι  δέν  προκόπτουσιν 
οί  νεόνυμφοι.  Προσέτι  δέν  φυτεύουσιν  αμ- 
πέλους, δέν  έξημεροΰσιν  άγρια  δένδρα  δι' 
έμβολιάσεως,  διότι  δέν  προκόπτουσιν  οί 
νεόνυμφοι. 

Έάν  δέ  έν  τη  οικία  έκείντ)  ήσαν  και  άλ- 
λαι  νύμφαι,  αΐτινες  δέν  έπρόκοψαν  άλλ'  ά- 
πέθανον,  δέν  είςάγουσιν  αΰτην  έκ  τής  θύ- 
ρας, έξ  ης  έκεϊναι  είςήλθον,  άλλ'  έξ  άλ- 
λης- ομοίως  και  έάν  προ  ολίγου  έκ  τής  οι- 
κίας έκείνης  έξήλθε  λείψανον,  ή  νύμφη  δέν 
είςάγεται  έκ  τής  αύτής  θύρας,  έξ  ής  τό 
λείψανον  έξήλθεν.  Ενίοτε  καϊ  αύτό  τό  έ'- 
δαφος  τών  δωματίων  ξεκαρφόνουσιν ,  ϊνα 
είςέλθν)  αύτη.  Κρατουσι  δέ  αΰτην  νέοι  έ- 
χοντες τους  γονείς  αυτών  καϊ  οΰχϊ  ορφα- 
νοί, διότι  δέν  είναι  καλόν. 

82)  Νυφίτσα  (μυγαλή).  Έάν  κακομεταχει- 
ρισθνί  τις  μυγαλή  ν,  λιθοβολήσω  αΰτην  κτλ. 
παραδέχονται  ότι  κόπτει  τά  ίμάτιά  του. 
"Οθεν  μεταχειρίζονται  προς  αΰτην  λέξεις 
ήπιας  καϊ  θωπευτικάς,  όταν  την  βλέπωσιν 
έ'ν  τινι  μέρει,  λέγοντες  προς  αΰτην  «παί- 
ξε νύφη  μέ  τον  Γιάννην»,  ή,  ώς  άλλαχοΰ, 
«  νύφη  τοΰ  Γιάννη  » . 

83)  Νύχια.  Έκ  δεισιδαιμονίας  κόπτοντες 
τους  όνυχας  συλλέγουσιν  αύτούς  καϊ  ρίπτου- 
σιν όπισθεν  αυτών  υπέρ  τους  ώμους,  ϊνα 
δήθεν  διασκορπισθώσιν  οί  εχθροί  αύτών  καϊ 


212 


Ο  ΕΝ  Κ  110  ΙΕ ί  ΕΛΛΙΙΛΊΚΟί 


φιλολογικοί;  σύλλογοι. 


ήναι  όπισθεν  αυτών  ηττημένοι.  Προσέτι  δέ 
δεν  πρέπει  να  κόπτωσιν  αυτούς  έν  Τετάρτη 
και  Παρασκευή,  διότι  δεν  προκόπτουσιν 
όθεν  λέγεται  και  το  έξης  δίστιχον  : 

Τετάρτη  καΐ  παρασκευή  τα 'νύχια  σου  υ.ή  κόψης, 
και  κ^ριακή    να  υ.ή  λουσθης,    αν  θέλης 

να  προκόψης. 

Τάς  δί  επί  των  ονύχων  λεύκας  κηλίδας, 
αΐτινες  έλλ.  λέγονται  Λεΐιχαι ,  θεωροΰσιν  ως 
σημεϊον,  δτι  θέλουσιν  άποκτήσει  τόσα  πρό- 
βατα, άλλαχοΰ  δε  άρνία.  Ή  δε  περί  την 
ρίζαν  κυκλική  λευκότης  των  ονύχων,  όταν 
ήναι  μεγάλη  νομίζεται  ώς  σημεϊον  μεγάλης 
τύχης-  δι6  και  μακαρίζουσι  τούς  έχοντας 
μεγάλας  τοιαύτας  κυκλικάς  λευκότητας,  ώς 
έχοντας  μεγάλην  τύχην.  Τό  δέ  αλλεπαλ- 
λήλων όνύχων  τρίψιμον  σημαίνει  έπαύςη- 
σιν  της  έριδος  δύο  έριζόντων.  "Ινα  ιαϊ]  βα- 
σκαίνηταί  τις,  πρέπει  ό  παρατηρών  αυτόν 
νά  παρατηρώ  κατά  πρώτον  τούς  αύτοΰ  ό- 
νυχας, διότι  ή  τών  όνύχων  κατά  πρώτον 
παρατήρησις  είναι  τρόπον  τινά  αποτροπή 
της  βασκανίας. 

8ί)  ΝυντοποϋΛι  (νυκτερίς).  Κοινώς  έ'χουσι 
τήν  δεισιδαιμονίαν,  ότι  αί  νυκτερίδες  χρη- 
σιμεύουσιν  ώς  φίλτρον,  δηλ.  ποτόν  μαγικόν 
έμπνέον  ταϊς  γυναιξίν  έρωτα  προς  τον  όστις 
ποτίση  αύτάς  τούτο.  Περί  της  σκευασίας 
αύτου  άλλοι  άλλα  λέγουσιν.  Έν  δέ  τή  Πω- 
γωνιανή  έ'χουσι  τήν  δεισιδαιμονίαν,  ότι, 
όταν  γυνή  τις,  στερουμένη  επί  πολλά  έτη 
τον  σύζυγόν  της  δντα  εν  τή  αλλοδαπή  και 
δυσηρεστημένον  κατ'αϋτής  υπάρχοντα,  καύ- 
ση νυκτερίδα,  έκ  δέ  της  έξ  αυτής  κόνεως 
κατασ/,ευάση  μελάνην  και  δι' αυτής  γρά- 
ψη  εις  τον  σύζυγον  έπιστολήν,  έρχεται 
ούτος  εις  τήν  πατρίδα  και  άγαπα  έκτοτε 
τήν  συμβίαν  του. 

85)  Ξωθιχαί,  ΐδ.  έζωθιχαί. 

86)  Ξείδι  (όζος).  Μετά  τήν  δωδεκάτην  ε- 
σπερινήν  ώραν  ή  ώς  κοινώς  λέγουσι  «  βα- 
σίλεμμα  ήλιου  »  δέν  κάμνει  νά  δώσωσι 
'ξεϊδι  εις  τούς  αΐτοΰντας,  διότι  πιστεύουσιν 
ότι  τότε  κόπτεται  ή  χαλόρ,  ή  διότι  όξεινί- 
ζει  ό  οίνος.  Έάν  δέ  ήναι  ανάγκη  νά  έξα- 
γάγωσι,  δέον  νά  τό  φέρωσι  διά  μέσου  τών 
καταρρακτών.  Έάν  δέ  δέν  ύπάρχη  καταρ- 
ράκτης είς  τήν  οίκίαν  και  άναγκασΟώσι  νά 
τό  φέρωσιν  έξω  έν  ΰπαίθρω,  δέον  νά  τό 
κρύψωσιν  ΰπό  τήν  ποδιάν  των. 

87)  "Ορνιθα.    ΤΙ  όρνις  όταν   φωνάζη  ώς  ό 


πετεινός  (κοκκύζη),  θεωρείται  ώς  κακός  οιω- 
νός προαγγέλλων  θάνατον  τίνος  έκ  τής  οι- 
κίας εκείνης.  Κοκκύζουσι  δέ  κατά  τάς  κοι- 
νάς  ιδέας  όσαι  όρνιθες  είναι  μονομηνιάτι- 
και,  ήτοι  έκεϊναι,  αΐτινες  γεννώνται,  άφοΰ 
τα  ώα  κλωσσηθώσι  κατά  τον  αυτόν  μήνα. 
"Οταν  έπωάζωσι  πολλαί  όρνιθες,  λέγουσιν 
ότι  κλωσσα  ό  Χάρος.  Όταν  δέ  κοιτάζων- 
ται  ενωρίς,  θεωρείται  καλόν  όταν  δέ  άργά, 
κακόν.  Όταν  δέ  ή  όρνις  έχουσα  έν  τοις 
πτεροϊς  αυτής  κονιορτόν  ή  άλλα  τινά  σκα- 
ριφήματα τινάσσηται  έν  τοις  δωματίοις, 
θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός,  όστις  προμη- 
νύει, ότι  θά  ςεφορτωθή  ό  "νοικοκύρης,  θά 
έλθη  έπιστολή  παρά  τών  άποδηαούντων  ή 
χρήματα.  Όταν  δέ  κρατή  πτερόν  τι  έπί 
του  ράμφους,  θεωρείται  και  τότε  καλός 
οιωνός  προδεικνύων,  ότι  θά  έ'λθγ)  έπιστολή 
ή  άλλο  τι  παρά  τών  άποδημούντων.  Όταν 
δέ  όρνις  τις  κνίζη  έτέραν,  έν  ω  βόσκουσι, 
θεωρείται  ώς  σημεϊον  θανάτου  (Πωγωνια- 
νή)-  όθεν  οί  βλέποντες  αύτάς  λέγουσι" 
«  τρώγονται  'ποΰ  νά  φαν  τό  κεφάλι  τους». 

88)  "Οσπρια.  Παραδέχονται  κοινώς,  ότι  τά 
όσπρια  δέν  βράζουσιν,  όταν  σπείρωνται 
έν  καιρώ  νέας  σελήνης  (κοιν.  νειοφεγγιάς). 
Όταν  δέ  είς  τάς  χύτρας  βάλλωσιν  όσπρια 
διαφόρων  ειδών,  λέγουσιν,  ότι  τότε  συνερί- 
ζονται  και  βράζουσιν.  Οΐ  αρχαίοι  ένόμιζον, 
ότι  έκεϊνα  τά  όσπρια  δέν  έβραζον,  όσων  ό 
σπόρος,  έν  ω  έσπείρετο,  προσέβαλλεν  είς 
τά  κέρατα  τών  βοών  διό  κερασβόλα  όσπρια 
έλέγοντο  τά  σκληρά  και  κακόβραστα. 

89)  Πέρδικα.  Όταν  πέρδιξ  καθίσασα  έπί  οι- 
κίας κελαδή,  προαγγέλλει  θάνατον. 

90)  Πετεινός.  Όταν  ό  πετεινός  κοκκύζη  έν 
νυκτί  προ  τής  ώρισμένης  ώρας,  και  ρ.άλι- 
στα  όταν  κοκκύζη  άμα  καθίσας  είς  τήν 
κοίτην,  θεωρείται  ώς  σημεϊον  άλλαγής  του 
καιροΰ.  Όταν  δέ  προ  του  δείπνου,  σημαί- 
νει, ή  ότι  θά  άποθάνη  τις,  ή  ότι  θά  τέκη 
γυνή  τις  άρρεν,  ή  ότι  θά  άλλάξη  ό  καιρός. 
"Ιδ.  και  λ.  Δαίμονες. 

91)  Πιεΐ'  (τό),  ή  πόσις.  ΊΙ  σύγχρονος  πό- 
σις  ύδατος  ή  οϊνου  δύο  οικείων  κωλύεται, 
καθότι  δέν  είναι  καλόν,  έπειδή  άποθνή- 
σ^ουσιν. 

92)  Πιστιχονδι.  Τάς  πήττας  συνήθως  κό- 
πτουσιν  είς  τρεις  όριζοντείους  γραμμάς  και 
τρεις  καθέτους,  σχηματίζουσι  δέ  τότε  τέσ- 


ΛΈ  Ο  Ε  Λ  Λ 1 1  Λτ  I Κ  Λ  ΙΙ11ΚΠ»ΩΊΊΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


213 


σαρα  τριγωνοειδή  τεμάχια,  άτινα  καλούσι 
πιστικούδια.  Ταύτα  τά  πιστικούδια  κω- 
λύο'υσι  τους  παϊδας  νά  τρώγωσι,  λέγοντες 
αύτοϊς,  δτι  τότε  μένουσιν  ορφανοί  γονε'ων, 
ώς  αυτά  τά  τεμάχια  είναι  ορφανά  και  διά- 
φορα των  άλλων,  τετραγώνων  όντων,  η 
δτι  λαμβάνουσιν  ώς  συζύγους  των  βλαχο- 
πούλας. Ώνομάσθησαν  δε  ούτω  ϊσως,  διό- 
τι ώς  μικρά  έδίδοντο  εις  τους  πιστιχού(,, 
ήτοι  ποιμένας. 

93)  Π.1άτης{ρ)  Έλλ.  πλάτη  (συν.  είςτόνπλη- 
Ουντ.).  και  ωμοπλάτη.  Συχνάκις  παρατη- 
ροϋσιτήν  ώμοπλάτην  των  ζώων,  έν  ή  τρόπον 
τινά  δίκην  κατόπτρου  εικονίζονται  τά  καλά 
και  κακά.  Εις  τάς  ώμοπλάτας  φαίνεται  ή 
περιουσία  του  οίκοδεσπότου  ,  ό  θάνατος 
και  ή  γέννησις  τε'κνου,  ή  επιστροφή  άπο- 
δημοϋντος  εις  την  πατρίδα  και  τά  παρό- 
μοια. Τοϋτο  είναι  λείψανον  της  παρ'  άρ- 
χαίοις  σπλαγχνοσκοπίας.  Πρέπει  δέ  νά  ήναι 
ή  δεξιά  ωμοπλάτη  και  έψητόν  το  ζώον  και 
ουχί  βραστόν,  άλλοι  όμως  δεν  παρατηροΰσι 
τούτο.  Έάν  δέ  τό  ζώον  ήγοράσΟη  παρ' 
άλλου  τινός,  τότε  δεικνύει  διά  τόν  όστις 
ήλάτισεν  αυτό.  Πρέπει  δέ  πρός  τούτοις 
νά  μη  φάγη  τις  πριν  παρατηρηθώ  ή  ωμο- 
πλάτη, διότι  άλλως  δεν  δεικνύει  τό  μέλλον. 

9ί)  Ποντικός.  Όταν  κόπτη  φόρει/ά  τι,  λέγε- 
ται, ότι  κλοπή  τις  συνέβη·  ό  Θεόφραστος  λέ- 
γει, ότι,  «ην  μυς  τόν  των  άλφίτων  θύλακον 
διαφάγη,  κακόν  οΐωνόν  τούτο  είναι»  (Χα- 
ρακτ. Ιζ"). 

95 )  Πρόΰατον.  Όταν  είτε  πρόβατον  εί'τε  αΐς 
γέννα  τρία,  θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός. 

96)  Προ.Ιαιιβάνειν.  Όταν  τις  προλαμβάνη 
νά  εΐπη,  όπερ  και  άλλος  τις  έσκόπει  νά  εΐ- 
πη,  νομίζεται,  ότι  περισσότερον  θά  ζήση  του 
ύστερήσαντος.  "Οθεν  και  λέγει  ό  ύστερήσας 
τω  προλαβόντΓ  «περισσότερον  θά  ζήσης  άπό 
τ'  εμένα» . 

91)  Προποιιηηά.  Την  πρώτην  του  Ιανουαρίου 
τοΰς  έρχομένους  εις  τάς  οικίας  πρός  έπίσκε- 
ψιν  βάλλουσι  νά  καθίσωσιν  επί  πριναρίου, 
όσα  δέ  περισσότερα  φύλλα  θέλουσι  πέσει  κά- 
τω, τόσην  περισσοτέραν  εϋτυχίαν  καϊ  χρή- 
ματα σημαίνουσι.  Τά  καταπεσόντα  δέ  ταΰ 
τα  φύλλα  δέν  σκ*υπίζουσιν,  άλλά  σηκόνον- 
τες  τό  έφ'ού  κατέπεσον  σκουτίον  έκτινάσ- 
σουσιν  αΰτά,   τό  οέ  μεϊναν  πρινάριον  δέν 


καίουσιν,  άλλά  ρίπτουσιν  εις  την  στέγην 
της  οικίας.  Οί  εισερχόμενοι  εις  τινα  οίκίαν 
χάριν  επισκέψεως  όφ·ίλουσι  νά  φέρωσιν  έξω- 
θεν ξύλον  τι  πρός  καΰσιν  μετά  α»ύλλων,  ό- 
τε  και  έπιλέγουσι  τό  έξης. 

"Οσα  φύλλα  και  κλαοιά, 
τόσα  γρόσια  και  φλωριά. 

Την  ήμέραν  ταύτην  κάμνουσι  πήτταν  τινά 
άγιοβασιλόπητταν  καλουμένην,  έν  ή  παρά 
τισι  βάλλεται  νόμισμα  του  Μ.  Κωνσταντί- 
νου Κωνσταντινον  καλούμενον.  Ή  πήττα 
αύτη  διαμερίζεται  εις  πολλά  μερίσματα  διά 
γραμμών  άρχομένων  άπό  του  κέντρου  και 
ληγουσών  εις  την  περιφέρειαν  έκαστον  δέ 
τεμάχιον  ορίζεται  τίνος  θά  ήναι.  Βάλλουσι 
δέ  και  διά  τους  άποδημοΰντας,  και  τους  α- 
γρούς,.  αμπέλους  κτλ.  ό  δέ  εύρών  τό  νό- 
μισμα εις  τό  εαυτού  τεμάχιον  έχει  τύχην 
καλήν,  θά  εύτυχήση,  θά  νυμφευθη,  άν  ή- 
ναι άνύμφευτος  κτλ.  Έν  τη  ημέρα  ταύτη 
οί  κυνηγοί  έπι/ειρούσι  νά  αίματώσωσι  τά 
πυροβόλα  αυτών,  ίνα  καθ'άπαν  τό  έτος  έ- 
πιτυγχάνωσι  κυνηγίου.  Οί  χαρτοπαϊκται 
δοκιμάζουσι  την  τύχην  των  και  άν  θά  κερ- 
δίζωσι  καθ'όλον  τό  έτος-  διότι  πιστεύουσιν, 
.ότι,  όπως  ύπάγη  τό  παίγνιον  κατ*  έκείνην 
την  ήμέραν,  θά  ύπάγη  καθ'όλον  τό  έτος. 
Την  ήμέραν  ταύτην  του  άγ.  Βασιλείου  πα- 
ρατηροΰσιν άν  ήναι  ομίχλη,  ήτις  προμη- 
νύει εύφορίαν  άραβοσίτου. 

Την  ήμέραν  ταύτην,  ώς  και  πάσαν  άλ- 
λην  πρωτομηνίαν,  παρατηροΰσιν,  άν  θέλου- 
σιν  άπαντήσει  καθ'όδόν  καλόν  ή  κακόν  άν- 
θρωπον,  υγιή  ή  άσθενη,  γλυκύν  ή  πικρόν, 
όπερ  σημ.  ότι  και  αυτοί  θέλουσι  περάσει 
τοιουτοτρόπως"  εις  τήν  Πωγωνιανήν  βάλ- 
λουσιν  εις  τά  κέρατα  τών  βωδίων  τρυπητάς 
κολλύρας,  τάς  όποιας  όταν  έκτινάξωσιν, 
έάν  μέν  τά  σεσημειωμένα  έπ'  αυτών  γράμ- 
ματα έ'λθωσιν  ΰποκάτωθεν,  νομίζουσιν  ό- 
τι θέλει  γείνει  κατά  τό  έτος  έκεϊνο  άραβο- 
σϊτι,  άν  δέ  έξ  εναντίας  έ'λθωσιν  άνωθεν,  λέ- 
γεται ότι  γίνεται  σίτος. 

Τά  δέ  άγιοβασιλε^άτικα  λεγόμενα  δώρα, 
άτινα  πολλαχοΰ  συνεθίζονται  καϊ  έχουσιν 
άρχήν  παλαιοτάτην  (ϊδ.  Λεξ.  άπλοελλην. 
Σκαρλ.  έν  τη  λέξ.  σ.  3  Α),  παρ'ήμϊν 
σπανιώτατα  συνεθίζονται"  συνήθως  δίδον- 
ται ώς  δώρα  κολλύραι  καλούμεναι  Άγιοβα- 
σιλειάτικαι  εις  τους  ήμιονοτρόφους,  βου- 
κόλους  και  αΐγοβοσκούς. 

Του  άγιου  Βασιλείου  παρατηροΰσιν,  ϊνα 


214 


Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΪΛΛΟΓΟΣ. 


μή  μαλώση  τις;  μή  κλαύση,  μή  δαρθ^  κτλ. 
διότι  κατά  τάς  κοινάς  ιδέας  αυτά  ταΰτα 
θέλει  κάμνει  καθ'όλον  το  έτος. 

'Εκάστην  δε  πρωτομηνίαν  δέν  δίδουσι 
πυρ  είς  τους  αίτοΰντας. 

Τήν  πρώτην  Μαρτίου  όστις  έ'λθη  εις  την 
οίκίαν  τινός,  καθίζεται  εις  σάγισμα  μετά 
κροσσών, η  είς  τάπητα,  και  λέγει"  «όσακλόσ- 
σια,  τόσα  πουλιά». 

Την  πρώτην  Απριλίου  συνεθίζουσι  νά 
απατώσι  και  -στέλλωσι  μακράν  τους  άπρο- 
σέκτους  εϊτε  δι'  έπιστολάς  εϊτε  δι'  άλλο  τι. 

Την  πρωτομαγίάν  δέον  νά  φάγωσι  σκόρο- 
δον  οί  δεισιδαί[/ονες,  ίνα  μη  τσακισθώσιν 
ΰπο  του  ογκηθμοΰ  των  δνων. 

Άπο  της  πρώτης  Αύγουστου  μέχρι  της 
δωδεκάτης  παρατηροΰσι  τάς  ημέρας  ταύτας 
άς  καλοΰσιν  ήμερομήηα.,  Άριθμοΰσι  δε  τάς 
ήμέρας  ταύτας  ούτως"  ή  πρώτη  Αυγούστου 
σημαίνει  την  κατάστασιν  όλου  του  μηνός 
Αυγούστου,  η  δευτέρα  την  του  Σεπτεμβρίου, 
ή  τρίτη  την  του  "Οκτωβρίου  κτλ.  Ό  δε 
καιρός  ό  εις  τάς  ήμέρας  ταύτας  πιστεύεται 
ότι  θά  συμβη  και  είς  τους  άντιστοιχοΰντας 
μήνας. 

98)  Πταρμός.  Ό  πταρμός  παρ '  άρ^αίοις,  ό 
εκ  δεξιών  ώς  έπϊ  τό  πολύ,  εθεωρείτο  ώς  κα- 
λός οιωνός  (ιδ.  Όμ.  Όδ.  Ρ,  540—545. 
Πλουτ.  Θεμιστ.  §  13),  διότι  έσέβοντο  την 
κεφαλήν,  εξ  ής  προήρχετο,  και  Ικ  τούτου 
οί  παρεστώτες  έχαιρέτιζον  τον  πταρνύμενον 
(ϊδ.  Εΰστάθ.  είς  "Ομ.  έ'νθ.  άνωτ.  Πρβλ. 
Θεοκρίτ.  Είδύλ.  Ζ',  96,  ΙΗ',  16).  Όθεν 
και  παρ'  ήμϊν  είς  τόν  πταρνύμενον  λέγεται 
«υγίαινε»  ή  «υγειά  σου»,  παρά  τισι  δε  και 
«σωθης»  (σωθείης)  ή  «σωτηρία»,  ώς  έλε- 
γεν  ό  παρ'  άρχαίοις  πταρνύμενος  «2ευ  σώ· 
σον»,  ώς  επικειμένου  τινός  κάκου.  Ώς  κα- 
κός οιωνός  άπαντα  παρ'  ήμΐν  ό  πταρμός, 
ότε  και  προαγγέλλει  θάνατον  οικείου  τινός, 
όταν  τύχη  τις  των  οικείων  νά  πταρμισθη  εν 
καιρώ  του  δείπνου  έν  τη  μ.  Τυρινη.  Ό 
πταρμισθείς  τότε  οφείλει  νά  σγίηγ  τό  ύπο- 
κάμισον  αυτού,  ϊνα  μή  πραγματοποιηθή  τό 
υπό  του  πταρμοΰ  προαγγελλόμενον  κακόν. 
"Οταν  δέ  τις  λέγων  περί  τίνος  συμπέση  νά 
πταρμισθη  έν  τω  μέσω  της  διηγήσεως,  Οεω 
ρεϊται  ώς  καλός  οιωνός  ή  ση[Αεΐον  προαγ- 
γέλλον  την  άλήθειαν  του  λέγοντος"  διό  και 
λέγεται  προς  αυτόν  «  άλήθειαν  λέγεις  ». 
Και  παρ'  άρ^αίοις  ό  έν  τώ  μέσω  λόγου  τι- 
νός γινόμενος  πταρμός  παρετηρεϊτο"  ούτω 


βλέπομεν  έν  τω  Ξενοφώντι  (Κύρ.  Άναβ. 
Γ  »  β',  §.9),  «τούτο  λέγοντος  αύτοΰ  πτάρ- 
νυταίτις"  άκούσαντες  δέ  οί  στρατιώται  πάν- 
τες μια  όρμη  προσεκύνησαν  τόν  θεόν,  και 
ό  Ξενοφών  είπε"  Δοκεΐ  μοι,  ώ  άνδρες,  έπεί 
περί  σωτηρίας  ήμών  λεγόντων  οιωνός  του 
Διός  του  σωτήρος  έφάνη,  εύςασθαι  τω  θεώ 
τούτω  θύσειν  σωτήρια  όπου  αν  πρώτον  είς 
φιλίαν  χώραν  άφικώμεθα  » . 

99)  Πτύσιιιον.'  Οί  άρχαΐοι  Έλληνες  επτυον 
είς  τόν  κόρφον  των,  ϊνα  μή  βασκανθώσι 

Ως  [7.ή  βασκανθώ,  τρις  εις  έυ,ον  έπτυσα  κόλπον, 

(Θεόκριτ.  Ειδ.  5,  39)  (ί'δ.  λ.  Βασκανία). 
Άλλά  καί  όταν  έ'βλεπον  μαινόμενον  ή  σε- 
ληνιαζόμενον  φρικιώντες  επτυον  είς  τόν  κόρ- 
φον των  (Θεοφ.  Χαρακτηρ.  Ι'Γ')·  Καϊήμεϊς 
εστίν  ότε  πτύομεν  είς  τοιαύτας  περιστάσεις, 
μάλιστα  διά  πράγματα  άποστροφήν  καί  άη- 
δίαν  παρέχοντα"  ^όθεν  λέγεται  και  τό  «  ή- 
ταν νά  φτύση  κανείς  'ς  τόν  κόρφον  του». 

100)  Πυροστιά,  άντί  πυριστάτης  ή  πυρο- 
στάτης=Έλλ.  έμπυριβήτης,  χυτρόπους, 
έσχάρα.  Όταν  μένη  έν  τω  πυρί  μετά  τήν 
τελείωσιν  της  εργασίας  ασκόπως  καί  μα- 
ταίως,λέγουσιν  ότι  μένουσιν  οί  άποδημοΰντες 
πολύ  είς  τήν  άλλοδαπήν  όθεν  όταν  βλέπωσι 
τούτο,  φωνάζουσι  :  «  βγάλτε  τήν  πυροστιά 
άπό  τή  φωτιά,  γιατί  κάθονται  οί  ξένοι 
πολύ  'ς  τά  ξένα  ».  Όταν  δέ,  έξαχθείσης 
αύτής  έκ  του  πυρός,  καίηται  ή  έπ'  αύτής 
άσβόλη,  ήτις  καί  λαμπυρίζει,  νομίζουσιν 
ώς  σημεϊον,  ότι  οί  άποδημοΰντες  άριθμοΰσι 
χρήματα.  Όταν  δέ  πίπτη  χάλαζα,  βάλ- 
λουσιν  αύτήν  ΰπτίαν,  ίνα  δήθεν  κατα- 
παύση. 

101)  ιΡάφψ-ογ.  Όταν  παιδός  τίνος  ράπτω- 
σιν  ίμάτιον  επάνω  αύτού,  ούτος  δέον  νά 
δαγκάση  μέρος  τι  του  ιματίου  ή  τό  μανί- 
κων αύτου,  ίνα  μή  λησμονήση  τά  γράμμα- 
τα, καί  έν  γένει  ίνα  μή  γένηται  έπιλήσμων. 
Όταν  άρρώστου  τινός  ράπτωσιν  έ'νδυμά  τι, 
τό  δέ  ρκμμα  κομβοδένηται,  νομίζουσιν  ότι 
δέν  θά  άποθάνη  ό  άσθενής,  διότι  τό  κομβό- 
δεμα  τοΰ  ράμματος  σημαίνει  καμάρωμα, 
ήτοι  ότι  θά  τό  καμαρώση  (θά  τό  βλέπη  μέ 
χαράν). 

102)  Σάΰβατον.  Κατά  τινα  δεισιδαιμονίαν 
πάν  φόρεμα  καί  αύτά  τά  περί  τους  πόδας 
πλεκτά  περιβλήματα  δέον  νά  μή  τελειόνω- 
σιν  έν  Σαββάτω,  διότι  δέν  είναι  καλόν.  "Ο- 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


215 


ταν  δέ  ή  βρονή  άρξηται  κατά  Σχββχτον, 
Οά  έξακολουθήστ]  έπί  πολλάς  ημέρας.  Κα- 
τά, τους  οεισιδαίμονας,  τό^ν  Σαβοάτω  γεν- 
νηθέν  άρρεν  δεν  ζή  ούδέ  προκύπτει"  δθεν  λέ- 
γουσι  και  το  έξης  δίστιχον: 

Σαββάτο(ν)  γυιδ(ν)  να  μή  / (χργ,ς 
καΐ  Τρίτη  (ν)  θυγατέρα. 

103^  ΣαΜυηΊ-τρα.  Είδος  σαύρας  με  μελανο- 
ξανθόστικτον  δέρμα.  Έλλ.  λέγεται  Σαλα- 
μάνδρα. Παρ*  άλλοις  δε  Ήπειρώταις  κα- 
λείται Βραναλίδα.  Ταύτας  εΰρίσκουσιν  έν 
ταϊς  όδοϊς  μετά  τάς  βροχάς  ώς  επί  το  πο- 
λύ τον  Μάρτιον.  Πιστεύουσιν,  ότι  ό  συλλα- 
βών άπας  τάς  σαύρας  ταύτας  εάν  τρίψη 
πάσχοντα  τινα  άπο  πόνου  του  λαιμού,  θε- 
ραπεύεται ούτος.  Προσέτι  τά  παιδία  εύρί- 
σκοντχ  αύτάς  καθ'  όδόν  φέρουσι  περί  τους 
λαιμούς  των,  ίνα  δήθεν  μή  αΐσΟάνωνται  έν 
αύτοϊς  πόνον  τινά. 

10  Ί)  Σαπονη.  Εις  τόν  μέλλοντα  νά  νιφθη  το 
σαπώνιον  δεν  δίδεται  εις  την  παλάμην  της 
χειρός  αϋτοΰ,  άλλά  τίθεται  έπί  του  καρπού 
αυτής·  διότι  άλλως  λέγεται,  οτι  θά  πρόκυ- 
ψη ερις. 

10ο)  Σεισιιός.  Θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός  ό 
σεισμός,  προαγγέλλων  δυστυχίαν,  άφορίαν 
καρπών,  άκρίβειαν. 

106)  Σε,τονχι,  Έλλ.  σάνδυξ  (Ήσύχ.).  Ό- 
ταν τά  σεντούκια  τρίζωσιν,  εκλαμβάνεται 
ώς  καλός  οιωνός,  διότι  ύποθέτουσιν,  Γότι  ό 
οικοδεσπότης  θέλει  έλθει  και  γεμίσει  αϋτά 
πραγμάτων  και  /ρημάτων.  Παρ  "άλλοις  έκ- 
λαμβκνεται  ώς  κακός  οιωνός. 

107)  ΣιάΛι,  σίελος.  Διά  του  σιέλου  γίνεται 
η  λεγομένη  σιελομαντεία  προς  εϋρέσιν  άπο- 
λωλότος  πράγματος"  γίνεται  δε  ούτω.  Ό- 
ταν τις  άπολέστ)  τι,  πτύει  έπί  της  παλά- 
μη: της  αριστεράς  /ειρός,  διά  δέ  της  δε- 
ί'.ας  τύπτει  καθέτως  τόν  σίελον,  εις  ό  δέ 
μέρος  ούτος  έκτιναχθή,  έκεϊ  η  έκεϊ  περίπου 
είναι  και  τό  άπολωλός  πράγμα.  Πριν  δέ  η 
κτυπήση  τόν  σίελον,  λέγει  τους  εξής  στί- 
χους : 

έχασα  λαγό  δέν   'μπορώ  τόν  βρώ, 

σύρε  ποντικέ  να  βρης  του  λαγοΰ"  τα  γαίυ.ατα 

από  πέρα  'ς  τα  κλαδιά,  ίγ'  'πίσω  τα  ραδ-.ά. 

108)  Σ  ιγοϋη. '  Όταν  καταρώνται,  βάλλουσι 
τά  σιγούνια  ανάποδα,  ϊνα  εΐσακουσθώσιν  αί 
κατάραι.    Όθεν   περί   των  καταρωμένων 


φρικτάς  κατάρας,  λέγουσιν  «  έγύρισε  τό  σι- 
γοΰνί  του  ανάποδα  »,  και  «  Οά  βάλο)  τό 
σιγοΰνί  μου  άνάποδα  ».  Λί  κατάραι  δέ  δέν 
κολλώσι·  κατά  τους  δεισιδαίμονας,  όταν 
βάλη  τό  ΰποκάμισον  αυτού  άνάποδα  έκεΐ- 
νος,  καθ'  ου  εκσφενδονίζονται  αύται,  ή 
όταν  φέργι  έν  ταϊς  χερσίν  αύτου  έπί  ενός 
δακτύλου  μεταλλικόν  κρίκον. 

109)  Σκούπισμα.  Καθ'ήν  ήμέραν  άναν/ωρεΐ 
τις  εις  την  άλλοδαπήν  δέν  σκουπίζουσι,  διότι 
θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός,  έπειδή  τόν  σκου- 
πίζουσιν  ήτοι  στερούνται  αυτόν  διά  παντός" 
διό  περί  τών  άποθνησκόντων  λέγουσιν «έσκού- 
πισε  τό  κωλοπάνι  του  ή  έσκουπίσθηκε»"  κα- 
ταρώμενοι  δέ  λέγουσι  «νά  τόν  μάση  ή  σκοΰ- 
πα»=ν' άποθάντ).  Κακός  οιωνός  και  άπη- 
γορευμένον  είναι  νά  σκουπίστ)  τις  άνθρωπόν 
τινα  διά  τής  σκούπας  (σαρώθρου)  όρθιον  όν- 
τα. ΛΑν  δέ  κατά  λάθος  γείνη  τοΰτο,  βάλλεται 
ό  σκουπισθείς  νά  πατήστ)  την  σκοΰπαν,  διότι 
άλλως  άποθνήσκεΐ"  (ϊδ.  λ.  ιίπ'κίίος).  Οί  δεισι- 
δαίμονες  δέν  θεωρούσι  καλόν  νά  σκουπίζω- 
σι  συγχρόνως  δύο  τινές  έν  μια  και  τη  αύ- 
τη οικία,  διότι,  'κατ'  αύτούς,  άποθνήσκου- 
σιν  οί  οίκοδεσπόται.  Κατά  τάς  τρεις  πρώ- 
τας  ημέρας  του  μεγάλου  πάσνα  δέν.  είναι 
καλόν,  κατά  τούς  δεισιδαίμονας,  νά  σκου- 
πίζωσιν. 

%10)  Σχϋ.Ιος.  Όταν  κύων  τις  ώρύηται  παρά 
τινι  οικία,  θεωρείται  ώς  κακός  οιωνός  προ- 
αγγέλλων τόν  θάνατον  οικείου.  Ώς  κακός 
οιωνός  ό  ώρυγμός  τών  κυνών  ένομίζετο  και 
παρ'άρχαίοις  Έλλησιν,  ώς  δύναται  τις  νά 
'ίότ)  πολλαχοΰ. 

111)  Σ  τάχη/.  Η  συσσώρευσις  αύτής  εις  τόν 
στακτολόγον  τής  καπνοδόνης  θεωρείται  ώς 
κακός  οιωνός,  διότι  άποβάλλουσιν  (έκτιτρώ- 
σκουσιν)  αί  αίγες.  "Αν  δέ  συσσωρευμένη  ού- 
σα άποτελη  όγκους  ή  βώλους,  θεωρείται  ώς 
καλός  οιωνός  προδεικνύων,  ότι  θ'άποκτήση 
χρήματα  ό  οικοδεσπότης  ή  ότι  θέλει  βρέ- 
ξει. Κατά  δέ  τό  δωδεκαήμερον  δέν  είναι 
καλόν  νά  έξάγωσιν  αυτήν  μήτε  νυκτός  μή- 
τε ήμέρας,  και  διά  τοΰτο  συλλέγουσιν  εις 
τό  μαγειρεϊον,  έξάγουσι  δέ  την  ήμέραν  του 
Σταυρού,  τη  5  Ιανουαρίου.  Την  δέ  ήμέραν 
τών  Χριστουγέννων  συλλέγουσι  τήν  έκ  τής 
εστίας  στάκτην  και  ένοΰσιν  αυτήν  μετά  του 
σπόρου  όλου,  ον  θέλουσι  σπείρει  κατ'  έκεϊνο 
το  έ'τος. 


216  Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

112)  Στηθάμι.  Το  έπί  του  στήθους  των  ορ- 
νίθων όστοΰν,  στηθάμι,  παρ'  άλλοις  δε  κα- 
τά παραφθοράν  όστάνι  λεγόμενον  συνεχώς 
παρατηρείται,  όπως  ή  ωμοπλάτη  των  ζώων, 
έ'νθα  βλέπουσιν  εϊτε  την  εΰτυχίαν  των  ε'ιτε 
την  δυστυχίαν,  θάνατον  οικείου  τινός,  γέν- 
νησιν  τέκνου  κτλ..  Πλησίον  εις  το  στηθάμι 
τών  ορνίθων  υπάρξει  άλλο  τι  οστοΰν,  κα- 
λούμενον  εν  τη  πατρίδι  μου  ρόκα,  διότι  εί- 
ναι διχηλωτόν  και  δισκελές,  εν  δέ  τη  Πω- 
γωνιανη  πάλιν  στηθάμι.  Τοΰτο  μεταχειρί- 
ζονται προς  μάντευσιν  της  άρρενοτοκίας  η 
θηλυτοκίας  έγκυμονούσης  γυναικός"  γίνεται 
δέ  ώς  έξης.  Βάλλουσιν  αυτό  πλησίον  του 
πυρός,  και  άν  μεν  τα  δύο  πέρατα  τών  σκε- 
λών συνενωθώσι,  θέλει  "γεννηθη  άρρεν,  άν 
δέ  εξ  εναντίας  άπομακρυνθέντα  άνοίξωσιν 
έπί  μάλλον,  θέλει  γεννηθή  θήλυ. 

113)  Στρίγ.Ια.  Στοιχεϊον  η  φάντασμα  θηλυ- 
κόν  στελλόμενον  ΰπό  της  Εκάτης  και  πι- 
στευόμενον  ότι  βυζάνει  τό  αίμα  τών  βρε- 
φών παρά  τοις  άρχαίοις  Έλλησι  καλείται 
εμπονσα.  Παρά  δέ  τοις  άπλοϊς  τών  σημε- 
ρινών Ελλήνων  εν  έκ  τών  πολλών  φαντα- 
σμάτων ή  θηλυκών  δαιρ.ονίων,  όπερ  κακο- 
ποιεί μάλιστα  τά  βρέφη.  Προσέπλασαν  δέ, 
ότι  τά  τοιαύτα  κακά  όντα  έπιπίπτουσιν  ώς 
κόρακες  πτερούμενα  έπί  τά  παιδία  και  μα- 
ραίνουσιν  αυτά.  Προς  τό  πτηνόν  δέ  νυκτο- 
κόρακα  παρομοίασαν  και  τά  κακοήθη  και 
ρυπαρά  νραίδια,  άτινα  καλοΰσι  Στρίγ.ϊας, 
διότι  τά  ξηρά  αύτών  χείλη  φιλοΰντα  τάς 
ροδοέσσας  τών  τρυφερών  παιδιών  παρειάς 
άπορροφοΰσι  την  ΰγρότητα  και  άπομαραί- 
νουσιν  αΰτά. 

11ί)  Στρΐζφον·,  Έλληνισ.  τριγμός,  τρισμός. 
Ό  τριγμός  και  ό  ψόφος  τών  δοκών  εκλαμ- 
βάνεται ώς  κακός  οιωνός  προαγγέλλων  τον 
θάνατον  οικείου  ή  συγγενούς. 

115)  Στύψις,  Έλληνισ.  στυπτηρία.  Διά  της 
στυπτηρίας  γίνεται  μαντεία  προς  γνώσιν  αρ- 
ρενοτοκίας  ή  θηλυτοκίας  εγκύου  γυναικός. 
Γίνεται  δέ  ούτω"  εις  την  πλάκα  της  έστίας 
κεκαυμένην  ούσαν  βάλλουσι  τεμάχιον  στυ- 
πτηρίας, και  άν  μεν  σηκωθή  πομφόλυξ  καϊ 
ξηρανθεϊσα  μείνη  ούτω,  προαγγέλλεται  άρ- 
ρενος γέννησις,  άν  δέ  έξ  έναντίας  δεν  ση- 
κωθή πομφόλυξ,  προαγγέλλεται  θήλυ. 

116)  ΣφάΛ'αγγας,  Έλληνισ.  αράχνη  και φα- 
λάγγιον.  "Οταν  ή  αράχνη  κρεμαμένη  έκτι 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

νος  ανθρώπου  νήθη  ή  πλησίον  αύτοΰ  φανη 
που  τρέχουσα,  θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός 
προμηνύων,  ότι  θέλει  λάβει  έπιστολάς  παρ' 
άποδημοΰντος  οικείου. 

111)  Τραπέζι.  Ή  τράπεζα  μένει  ασήκωτος 
καθ'όλην  την  ήμέραν,  καθ*  ην  άποδημεϊ 
τις  εις  την  άλλοδαπήν.  Ένιαχου  δέ  μένει 
ασήκωτος  μέχρι  της  επιστροφής  τών  προ- 
πεμψάντων  τον  άποδημήσαντα,  διότι  μετά 
τήν  έπιστροφήν  των  ούτοι  άπό  της  προ- 
πομπής τρώγουσι  και  αύθις  εν  τη  αύτη 
τραπέζη,  μετά  ταύτα  δέ  σηκόνουσιν  αυτήν. 
Έν  πάση  δέ  περιστάσει  δέον  νά  σηκόνωσι 
τήν  τράπεζαν  τουλάχιστον  μετά  τίνων  τε- 
μαχίων άρτου,  διότι  άλλως  δεν  είναι  καλόν, 
και  έν  τη  οικία  εκείνη  θέλει  είσθαι  αφορία 
καρπών  και  πείνα.  Προσέτι  δέ  πριν  ή  άρ- 
ξωνται  οί  οικείοι  νά  φάγωσι,  δεν  είναι  καλόν 
νά  δώσωσιν  εις  τήν  γαλήν  νά  φάγη,  διότι 
νου.ίζουσιν,  ότι  δεν  ζώσιν  οί  οΐκοδεσπόται. 

118)  Τριμμόψνχα,  Έλλ.  ψιχίον.  Όσοι  τρώ- 
γοντες ποιοΰσι  προ  εαυτών  πολλά  ψιχία, 
κατά  τους  δεισιδαίμονας,  νυμφευόμενοι  τε- 
κνοποιοΰσι  πολλά  τέκνα.  Όταν  δέ  ψι- 
χίον τι  είσέρχηται  έν  τω  λάρυγγι,  ό  δέ  άν- 
θρωπος βηχη,  οπως  τό  έκτινάξη  εκείθεν, 
νομίζουσιν,  ότι  όμιλεΐ  τις  περί  αύτοΰ  ή  τον 
κραίνει. 

119)  Τρίτη.  Ή  έν  τρίτη  γεννωμένη  κόρη  δέν 
ζή,  κατά  τους  δεισιδαίμονας,  ούδέ  προκό- 
πτεΓ  όθεν  λέγουσι  και  τό  έξής  δίστιχον 

«  Σαββάτο(ν)  γυιό(ν)  να  μή  χάρης 
και  τρίτη  θυγατέρα». 

120)  Τνρινή.  Όταν  δέν  τρώγη  τις  τήν  με- 
γάλην  Τυρινήν  συνεπεία  προηγουμένης  πο- 
λυφαγίας και  καταχρήσεων  άλλων,  τό  θεω- 
ροΰσιν  ώς  κακόν.  'Ο  δέ  πταρμός  γενόμενος 
έν  τω  δείπνω  της  Τυρινής  είναι  κακός 
οιωνός. 

121)  Φεγγάρι,  σελήνη.  Εις  τάς _  νουμηνίας 
παρατηρουσι  τήν  σελήνην  άν  ήναι  ορθία, 
όπερ  σημαίνει  ξηρασίαν  κατά  τον  σεληνια- 
κόν  εκείνον  μήνα,  άν  δέ  πλαγία,  βροχήν 
όθεν  λέγεται  και  τό  έξής·  «  Δίπλα  τό  φεγ- 
ρι,  ορθός  καραβοκύρης  ».  Οί  μάγοι  δέ  λέ- 
γεται και  πιστεύεται  ότι  καταβιβάζουσι 
τήν  σελήνην  (ϊδ.  Μαγεία),  ήτις  φαίνεται 
ότι  θεωρείται  προστάτις  της  μαγείας  και 
έφορος,  ώς  και  παρ'  άρχαίοις  ή  θεά  Έκά- 


ΝΕΟΕΑΑΠΙΜΚΑ  ΠΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


217 


τη,  ήτις  ητο  σύμβολον  της  σελήνης.  ("Ιδ. 
και  λ.  ωύΐενμα). 

122)  ΦεΙδι.  "Οταν  κόπτη  την  όδόν  τίνος  ό- 
δοιποροΰντος,  θεωρείται  ώς  καλός  οιωνός. 
Όταν  δέ  ευρέθη  κατά  την  δωδεκάτην  ώ- 
ραν  ή  |Λετα  την  δύσιν  του  ηλίου  έν  τη  ό- 
δώ,  θεωρεϊτχι  ώς  κακός  οιωνός  προμηνύων 
τον  θάνατον  οικείου.  Τον  δέ  έν  τη  οικία 
φχνέντα  δφιν  καλοΰσι  φύλακα,  φειδόσπιτον 
η  στοιχεΐον,  και  έξ  εύλαβείας  ώς  ίερόν  δεν 
άποκτείνουσιν.  Οί  άργαΐοι  έκάλουν  τον  ό- 
ψιν τούτον  οίκουρόν  όφιν  καϊ  αγαθόν  δαί- 
μονα (Ήροδ.  Η',  I  41.  Φιλόστ.  2,  17. 
Πλουτ.  Θεαιστ.  §  10).  Τοιούτος  δέ  ήτο 
και  ό  Ιερός  όφις,  όστις  έφυλάττετο  έν  τη 
άκροπόλει  Αθηνών,  εις  όν  προσεφέροντο 
καϊ  άπαρ^αί  τίνες.  Διό  και  ό  Ησύχιος  λέ- 
γει· «  Οίκουρόν  όφιν,  τον  της  Πολιάδος  φύ- 
λακα δράκοντα,  και  οί  μεν  έ'να  φασίν,  οί 
δέ  δύο  έν  τω  ίερώ  του  Ερεχθέως,  τούτον 
δέ  φύλακα  της  ακροπόλεως  φασί"  ω  και 
μελιττοΰταν  παρατίθεσθαι  » .  Ό  δέ  Θεό- 
φραστος λέγει  ότι :  «  έάν  τις  ϊδη  όφιν  έν 
τη  οικία,  έγκαθιδρύει  έκεϊ  ίερόν.  (Χαρακτ. 

\ς·). 

123)  Φ.Ιόγα.  Όταν  ξύλον  τι  έν  τω  πυρϊ 
καιόμενον  έκπέμπη  φλόγα  μετά  συριγμού, 
λέγεται  ότι  κατάκρισις  γίνεται  κατά  των  έν 
τω  οίκω"  τότε  δέ  πτύουσι  τό  πυρ  οί  λεγόμε- 
νοι ότι  κατακρίνονται  καϊ  λέγουσι*  «  μέ  τό 
κεφάλι  τάπίπκα»  (τά  έπίκοπα)  τρίς.  Όταν 
δέ  ή  φλοξ  διευθύνηται  προς  τά  έ'νδον  της 
καπνοδόχης,  λέγεται,  ότι  προμηνύεται  χει- 
μών,  όστις  είναι  εισέτι  οπίσω. 

12'+)  Φύτευμα.  Τάς  άμπέλους  φυτεύουσιν  έν 
πλησιφαεϊ  σελήνη,  καϊ  μάλιστα  μετά  τάς 
15  αυτής.  Δέν  φυτεύουσι  κατ'  έκεϊνο  τό  έ- 
τος, όταν  ύπάρν"/)  νύμφη  έν  τη  οικία  άχρό- 
νιστος  καϊ  νεογέννητον  βρέφος  ά/ρόνιστον 
διότι  νομίζουσιν,  ότι  προκόπτουσι  τά  φυ- 
τευθέντα  καϊ  οΰχί  ή  νύμφη  καϊ  τό  νεαρόν 
τέκνον.  ("Ιδε  λ.  ννφη). 

125)  Φ>ωηά.  Έπϊ  τάς  40  ημέρας  της  λο- 
χείας λεχοΰς  δέν  λαμβάνουσι  πυρ  άπό  της 
οικίας.  Έκάστην  πρωτομηνίαν  ομοίως  δέν 
δίδεται  πυρ*  προς  τούτοις  δέ  και  έκάστην 
νύκτα  δέν  είναι  καλόν  νά  δίδωσι  πυρ,  λέ- 
γεται, εις  τάς  χωρικάς  οικίας.  Τοΰτο  δέ  έ- 
γένετο,  διότι  αί  οίκίαι  των  χωρικών  τό  κα- 
τ* άρχάς  ήσαν,  καϊ  ήδη  πολλαί  είσι,  κατε- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


σκευασμέναι  έκ  καλάμης  σίτου,  ή  είχον 
σωρούς  χόρτου  θημωνιασμένου  κτλ.  άπερ 
ήδύναντο,  ρ.ικροΰ  τίνος  σπινθήρος  πεσόντος, 
νά  άναφλέξωσιν  αΰτάς  αύθωρεί  καϊ  μετα- 
βάλωσιν  εις  σωρόν  τέφρας.  Όταν  φυσκ  τις 
καϊ  δέν  άνάπτη  τό  πυρ,  θεωρείται  ώς  ση- 
μεΐον,  ότι  δέν  άγαπάται  υπό  της  μητρός 
του*  διό  καϊ  ό  άνάπτων  αύτό  ταχέως  μεθ' 
εν  ή  δύο  φυσήματα  λέγει"  ((  μ'  άγαπάει  ή 
μάννα  μου  ». 

126)  Χαμ  ωραγχας,  παρα  το  χαμαΐ  καϊ  υρύσ- 
σεντ,  (άντϊ  χαμώρυξ  ώς  διώρυξ)=χσπάλαξ. 
Του  άσπάλακος  συνεθίζουσι  νά  κόπτωσι 
τους  προσθίους  πόδας,  οϊτινες  έ'χουσιν  ό- 
μοιότητά  τινα  μέ  τάς  άνθρωπίνους  χείρας, 
καϊ  τιθε'ασιν  αυτούς  έν  τοις  προβασκανίοις 
(περιάπτοις,  άπερ  κοινώς  λέγονται  ψυΛαχτα 
ή  τουρκ.  χαμαϊ.Ιιά).  "Ινα  δέ  μή  άνασκά- 
πτωσι  τους  κήπους,  τιθέασι  την  ήμέραν 
τών  Βαΐων  ξύλα  δάφνης  εις  διάφορα  ρ.έρη 
αυτών. 

121)  Χάσμημα.  "Οταν  χασμάταί  τις,  ποιεί 
διά  του  δακτύλου  τό  σχήμα  του  σταυρού. 
"Ισως  τοΰτο  γίνεται  έκ  φόβου  μή  μείνη  τό 
στόμα  αΰτοΰ  άνοικτόν,  ώς  πολλάκις  γίνε- 
ται εις  πολλούς  ανθρώπους,  όπερ  νομίζου- 
σιν ότι  γίνεται  τη  έπηρεία  κακών  πνευμά- 
των διό  προς  άποπομπήν  τούτων  κάμνουσι 
τό  σχήμα  του  σταυρού. 

128)  Χαψιά,  παρά  τό  χάφτω=ψωμός.  Κοι- 
νώς λέγουσιν,  ότι  δέον  νά  μή  άφίνη  τις  τήν 
χαψιάν  αυτού  (τον  ψωμόν),  διότι  άλλως  τον 
άφίνει  ή  σύζυγος  του. 

129)  Χε.ϊιδών.  "Οταν  τις  ϊδη  κατά  πρώτον 
χελιδόνα  νήστις,  τσακίζεται  ύπ'  αυτής,  ό- 
περ προξενεί  άσθένειαν,  ζημίας.  Όσας  δέ 
χελιδόνας  ϊδη  τις  κατά  πρώτον,  πιστεύου- 
σιν,  ότι  τόσα  είδη  φορεμάτων  νέων  θέλει 
φορέσει  τό  μ.  Πάσχα.  Θεωροΰσι  δέ  άμαρ- 
τίαν  νά  βλάψη  τις  αΰτάς,  ώς  ίεράς,  άτε 
φερούσας  τήν  άνοιξιν.  Εις  όσας  οικίας  αί 
χελιδόνες  κάμνουσι  φωλεάς,  οί  δεισιδαίμο- 
νες  πιστεύουσιν,  ότι  έκεϊ  δέν  είναι  καμωμέ- 
να μάγία,  άπερ  είναι  τό  φόβητρον  τών  κοι- 
νών καϊ  άπλών  άνθρώπων  διά  τοΰτο  καϊ 
αί  χελιδόνες  είναι  προσφιλείς  εις  αυτούς  καϊ 
τυγχάνουσιν  επιμελείας  καϊ  περιποιήσεως 
παρ*  αυτών. 

130)  Χε'ρι.  Ή  παρ'άρχαίοις  χειρομαντεία, 
Ι  28 


218  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

δι'  ης  παρετήρουν  τάς  ρυτίδας  ή  τάς  γραμ- 
μάς  της  παλάμης,  υπάρχει  και  παρ'ήμΐν. 
Διότι  παρατηροΰσι  γραμμάς  τινας,  α'ίτινες 
άν  ώσι  συνηνωμέναι,  δεικνύουσιν,  δτι  δεν 
έ'χει  καλήν  τύχην  ό  έ'χων  ταύτας.  Παρα- 
τηροΰσι δε  και  άλλην  τινά,  ήτις  δεικνύει 
το  μέτρον  η  όριον  της  ζωής  τοΰ  άνθρωπου. 
"Οταν  δε  δάκτυλος  τις  η  μέρος  τι  της  χει- 
ρός ή  κίτρινον  έξ  οίαςδήτινος  αιτίας,  νομί- 
ζεται ώς  κακός  οιωνός  προαγγέλλων  τον  θά- 
νατον οικείου.  "Οταν  δέ  τις  αίσθάνηται  κνι- 
σμόν  τινα  εις  την  παλάμην,  τότε  λέγουσιν, 
ότι  προμηνύεται  λήψις  χρημάτων  όταν  δε 
εις  την  άριστεράν,  προμηνύεται  δόσις. 

131)  Χορό(..  Έν  Βυσσάντ)  του  Πωγωνίου  υ- 
πάρχει ή  δεισιδαιμονία  εις  τάς  γυναίκας  την 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ήμέραν  των  άγιων  Αποστόλων  μετά  την 
θείαν  λειτουργίαν  γινομένην  έν  παρεκκλησίω 
τινί  ολίγον  άπέχοντι  τοΰ  χωρίου  και  κειμέ- 
νω  προς  άνατολάς  νά  χορεύωσιν  εις  την  ε- 
κεί πεδιάδα,  διότι  πιστεύουσιν,  ότι  ούτως 
έγκυμονοΰσιν  άρρενα. 

132)  Ψΰ.Ι.Ιος.  Τό  μέγα  Πάσχα  όταν  ό  Ιερεύς 
θά  εϊπτ)  τό  «Χριστός  άνέστη»,  έχοντες  φυ- 
λαγμένους ψύλλους  έκ  της  οικίας  εις  κελύ- 
φη καρύων  άπολύουσιν  αυτούς,  διότι  έ'χου- 
σι  την  δεισιδαιμονίαν,  ότι  ούτω  δεν  θέλου- 
σιν  υπάρχει  ψύλλοι  τό  θέρος.  Προσέτι  την 
ήμέραν  τοΰ  Πάσχα  και  τάς  δύο  άλλας  κα- 
τά συνέχειαν  ήμέρας  δεν  σκουπίζουσι  δια 
τους  ψύλλους. 


ΊΡ'. 

ΜΥΡΟΔΟΓΙΔ. 


ι. 

Καλώς  ώρίσεταν  συμπεθεραίς   εδώ  'ς  τ'  άρ- 

[χοντικό  ρ.ας, 
για  ίδές  κακό  ποΰ  πάθαμεν,  τί  μέγα  καταδίκι, 
έχάσαμαν  τή  μάννα  μας  τήν  καλοπεθέρά  μας, 
κτί'ούδε  μάννα  ποταπή  κ·/)-οϋδέ  άπό  τήν  ά- 
[ ράδα, 

ειχ«  'ς  τό  στόμα  ζάχαρι,  'ς  τό  στόμ'  είχε  τό 
[  μέλι . 

Βουνά  γιά  χαμπηλώσετε  και  κάμποι  σηκωθήτε, 
και  συ  μώρ'  έρημη  Βλαχιά κατήβα  παρακάτω, 
μήνα  τ'  άκούσ'  άφέντης  μας    κη-ό  καλοπε- 
[θερός  μας, 

ποΰ  'νάσαρ.αν  τή  μάννα  μας  τήν  καλοπεθε- 
[  ρά  μας, 

έχάσαμαν  τή  μάννα  μας  κτι-άσκήμσ'  τ'άρχον- 
[  τικό  μας. 

2. 

Θαλά  σας  'πώ  καλότυχαις,  πάλε  σας  'λεημο- 
[  νιοΰμαι, 

ποΰ  τά  χετε  ^ω  κοντ*  £'ί  το  κ°ιν°  τή?  χώ" 


στέλλετε  χαιρετήματα  κάθε  πουρνό  και  βράδυ, 
κ'  εγώ  τό  'χω  'ς  την  Αρβανιτιά  'ς  της  Αρβα- 
νιτιάς τον  κάμπο. 
Έγώ  Οά  παρακαλέσω  τήν  κυραθειά,  θά  της 
[πέσω  'ς  τά  ποδάρια, 
γ}ά  νά  τή  στείλω  'ς  τήν  ξενθειά  'ς  της  Άρ- 

ανιτίάς  τον  τόπον, 
γΐά  νά  μαλώσ(η)  τον  Κώστα  μου,  νά  τόν  πε- 

[τροβολήση, 
και  νάρθγι  μέσ'  'ς  τά  Γιάννινα  μέσ'  'ς  τοΰ 
[Γΐαννίνου  τόν  κάμπον, 
νά  μαλώσν)  και  τόν  άμψιόν  της  Κώστα  και  τόν 
[πετροβολήση. 

3. 

Δεν  είναι  γιά  τήν  Αρβανιτιά,  δέν  είναι  γιά 

[τά  Γιάννινα, 
τ'  είναι  παθιασμένη  και  δεν  είναι  γιά  ξενθειά, 
είναι  γιά  (τή)ν  εκκλησιά  και  τό  κοινό  της  χώ- 

μήνα  κάμ(η)  τίποτα  γιά  τ'  Στεφανίνα  και  τή 
[Στασινή, 

ποΰ  'ναι  μέσ'  'ς  ταίς  κάσσαις  και  δεν  έχάλα- 
[σαν. 


[β 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


219 


4. 

Ξεσφάλισε  τα  'ράτία  σου  και  κύττα  'λόγυρά 
[σου, 

πώρθαν  ραννάδαις  γία  παιδιά  και  άδερφαίς 

[γΐά  αδέρφια . 
ήρθε  και  ή  συρπεθερά  να  σε  παρακαλέση, 
ρήνα  κάρης  τίποτα,  και  ρηνα  της  την  στεί- 
[λης. 

5. 

Καλώς  ώρίσεταν  χωρίαναίς  εδώ  'ς  το  ρηρα- 

[δίακό  ρου , 
ΐδέτε  τί  κακό  'παθα,  τί  ρ.εγάλο  καταδίκι. 

6. 

Απόχρισις. 

Τί  ράς  καλοδέχεσαι  ρέ  τα  γλυκά  τα  λόγια, 
ήρεϊς  έρχόρεστ'  όλο  κλαίωντας  κνι-όλο  βρυχι- 
[ώντας. 


Σύρτε  να  [λ'  φέρητε  ρπο(γ)ιά  να  βάψω  τά 
[σκουτιά  ρου, 

να  πουν  άπό  τί  τάβαψε  κη-άπό  τί  τά  'ραύ- 
[ρισε, 

εΐχεν  ενα  καλό  παιδί,  ενα  κοσρορ.ολογηρένο. 


8. 


Τί  ρυρολόγι  νά  σου  πώ  και  νάναι  της  άρε— 
[σεΐας  σου, 

τραντάφυλλό  ρ.ου  ρ,πουΐουκλη  ρέ  τά  πλατειά 
[σου  φύλλα, 

ποίος  σώκοψε  ταίς  ρίζαις  σου  κ'  έστέγνωσ'  ή 
[κορφή  σου. 


ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ. 


ι. 

Ποιο  είναι  τό  δέντρο  εκείνο  πώχ'  δώδεκα 
ρεγάλους  κλώνους  ,  κ'  οί  κλώνοι  κάνουν  φύλ- 
λα 'πό  τώνα  τό  ρ.έρος  ραΰρα  κη-άπό  τάλλο 
άσπρα  ; 

(Χρόνος,  μήνες,  ήμεραι  και  νύχτες). 

Τοϋτο  άρ.οιάζειτω  άρ^αίω  αίνίγρ,ατι  τώδε: 

Είς  ό  πατήρ,  παίδες  δυοκαίδεκα,  των  δέ  θ'  έκάστω 
παίδες  δίς  τριάκοντα,  διάνδιχα  είδος  ε^ουσαι" 
αί  ρέν  λευκαί  εστίν  ίδεΐν,  αί  δ'  αύ  τε  ΐΑελαιναι" 
αθάνατο·,  δέ  τ'  έοΰσαι  άποφθινύθουσιν  άπασαι. 

(ϊδ.  Διογ.  Λαερτ.  Α',  91).  "Ιδ.  Άνθολ.  λυ- 
ρικ.  σ.  285,  3. 

2. 

Τί  είδος  είναι  ένας  ρ,αυρόπαππας  ρ.ε  ρ.ιά 
νουρά  'ς  τον  κώλο  ;  (Έλαία). 


3. 

Τί  είδος  είναι  ενας  ρ,αυρόπαππας  κη-άπ' 
αΰτόν  φωτίζοντ' όλοι ; 
(Φεγγίτης,  έφ'ού  βάλλουσι  δάδας  να  καίωσιν). 

4. 

Τί  είδος  είναι  ενα  'που  σουρίζ(ει)  και  ρα- 
ζόν(ει)  τον  κόσρον  όλο  ;  (Καρ.πάνα). 

5. 

Νεάνίς  τις  συνοδοιπορούσα  ρ,ετ'  ανδρός  και 
ερωτηθείσα  τί  εχει  αυτόν,  είπεν 

Τουτ(ου)νοΰ  τάντρός  ή  ρ.άννα  είναι  πεθερά 
της  ράννας  ρ(ου). 

(Πατήρ  και  Ουγάτηρ,  ή  θειος  και  άν&ψιά). 

6. 

Ή  ράννα  της  ρ,άννας  ρου  είναι  πεθερά 
της  ρ,άννας  του. 


202 


Ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


(Ούτω  δύνανται  νά  εϊπωσι  δύο  πρωτεξά- 
δελφοι,  ών  ό  πατήρ  και  ή  μήτηρ  είναι  α- 
δελφοί). 

7. 

Τάρνα,  τάρνα  το  παιδί,  του  παιδιού  [/.ας 
το  παιδί  και  ιάντρός  μας  αδελφός. 

( 'Τπαινίττεται  τόν  μυθον  του  Οιδίποδος). 

8. 

Μία  μάννα  με  το  παιδί  της  κγι-άλλη  μιά 
μέ  το  δικό  της  ηύραν  'ς  τη  μηλειά  τρία  μή- 
λα κ' επήραν  καθένας  άπ6  ένα. 

(Μάμμη,  μήτηρ  και  θυγάτηρ). 

9. 

"Ενα  είδος,  παρά  είδος,  δέρ' ανήλιο  και 
προσήλιο,  και  του  φράγγου  τή  λαλιά  έχει-  τί 
είναι;  (Κώδων). 

10. 

Τροΰρω  'ς  τ6  σπιτάκι  μου  συμπέθεροι  γυ- 
ρίζουνε-  τί  είναι  ;  (Σταγόνες). 

11. 

"Αψυχος  ψυχή  δεν  εν  ει,  και  ψυχή  παίρ' 
και  φεύγει-  τί  είναι  ;  (Ιΐλοϊον). 

12. 

Ένα  είδος,  παρά  είδος,  τήν  ήμέραν  πάτα 
πάτα  και  το  βράδυ  κρεμαντσοΰλα-  τί  είναι  ; 
(Τσαρούχια,  άτινα    τό  πάλαι  μέ  λωρία  δ'ντα 
έκρεμώντο) . 

13. 

'Ράχι  άπέδω,  ράχι  άπέκει,  και  'ς  τή  μέ- 
ση λούτσα-  τί  είναι  ; 

•  (Σκαφίδι,  έν  ώ  ζυμόνουσιν). 

14. 

Της  βάβως  το  ρουτί  πουθενά  ραφή  δεν  έ- 
χει- τί  είναι  ; 

(  Ώοΰ  κέλυφος) . 

15, 

Γομάρι  σαμμαρωμένο  /"ωρίς  τριχιαίς"  τί 
είναι;  (Χελώνη). 

16. 

"Ενα  είδος,  παρά  είδος,  κόκκαλα  δέν  έ'νει 
και  κόκκαλα  τσακίζει-  τί  είναι  ; 

(Γλώσσα) . 


Τούτο  έγένετο  και  παροιμία"  «  ή  γλώσσα 
κόκκαλα  δεν  έ'χει  και  κόκκαλα  τσακίζει » . 

17. 

Ένα  είδος,  παρά  είδος,  ούτε  τρώει,  ούτε 
πίνει,  τήν  κοιλιά  τήν  έ'χει  γεμάτη"   τί  είναι ; 
("Ατρακτος). 


18. 


Περγουλιά  περιπλεγμένη  και  'ς  τον  κόσμο 
ζηλεμμένη,   χίλιοι  'μπαίνουν,   χίλιοι  "βγαί- 
νουν, και  κανείς  δέν  τήν  πειράζει-  τί  είναι ; 
(  Εκκλησία). 

19. 

Ένα  είδος,  παρά  είδος,  τήν  ήμέρα  τσίνι- 
τσίνι,  και  τ6  βράδυ  μετράει  τά  άστρα"  τί 
είναι  ; 

(Βούκεντρον) . 


20. 


Πέτσ(ι)κος  (=πετειν6ς)  άναβρεχάτος  και 
σιδεροκαπελάτος,  δέρ'άνήλια,  δέρ' προσήλια, 
κτ)-όπου  βρ-/)  νερο  ψοφάει"  τί  είναι ; 

(Πυρ). 

21. 

Μιά  γελάδα  κοκκαλιάρα,  πώχει  τήν  τρύπα 
'ς  τή  ράχι"  τί  είναι  ; 

(Υδρία  ξύλινη,  βαρέλλα). 

22. 

Ένα  μικρό  μικρούτσικο,  μικρό  σαμμαρω- 
μένο-  τί  είναι  ; 

(Κοχλίας) . 

23. 

Ένα  κουτί,  κουτόπουλο,  γεμάτο  τσεκου- 
ρόπουλα"  τί  είναι  ; 

(Στόμα  και  οδόντες). 


24. 


Ένας  'ψηλός,  ψηλούτσικος  και  κόκκαλα 
δέν  ένει*  τί  είναι  ; 

(Καπνός). 


\ΚΟΚ  V  ΜΙ\ΙΚ  V  ΙΠΙΙ,Ν'ίί  ΊΊΜ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


221 


25. 

Βχένι  βαενόπουλο,  δυο  λογιών  κρχσϊ  έχει 
μέσα·  τί  είναι ; 

(Αύγόν). 


26. 

Ένα  μικρό,  μικρούτσικο,  τον  κόσμο  ομορ- 
φαίνει- τί  είναι  ; 

(Βελόνη) . 


Ε'. 


ΕΘΙΜΑ  ΤΙΝΑ. 

— βί}&β· — 


Όνοματα. 

Έν  Ζαγορίω  σ/εδόν  όλω,  καθ'όσον  γνω- 
στόν μοί  έστιν,  ή  σύζυγος  καλείται  κατά  τό 
βαπτιστικόν  αυτής  δνομα,  συνήθως  δέκατα,  το 
δνομα  του  συζύγου  αυτής.  Π.  χ.  Γεώργαινα 
ή  Γεώργηνα  η  Γεώργινα,  όταν  ό  σύζυγος  αυ- 
τής καλήται  Γεώργιος-  ούτω  Κώσταινα,  Δη- 
μ(η)τράκαινα  κ. τ. λ.  Έν  δε  Βυσσάνιρ  της  Πω- 
γωνιανής  ή  σύζυγος  καλείται  ουχί  κατά  το  βα- 
πτιστικον αΰτης  όνομα,  ουδέ  κατά  τό  του  συ- 
ζύγου αυτής,  άλλά  κατά  τό  της  οικογενείας, 
έξ  ης  ελήφθη  (κατά  τό  του  γονικού  της),  η  κα- 
τά τό  όνομα  του  χωρίου,  έξ  ου  είναι.  II.  χ. 
Ή  Τσουβάλω  τοΰ  Καλτσούνη  =η  σύζυγος 
του  Καλτσούνη,  καταγόμενη  εκ  της  οικογε- 
νείας τοΰ  Τσουβάλη.  Ούτω  λέγονται  καϊ  έ'τε- 
ραι"  η  Καλτσούνω  του  δεϊνα=ή  σύζυγος  τοΰ 
δείνα,  καταγομένη  έκ  της  οικογενείας  τοΰ  Καλ- 
τσούνη. ΟύτωΜέντσω  (εκ  της  οικογενείας  Μέν- 
τσου),  Τσίρω  (έκτης  οικογενείας  Τσίρου).  Προς 
τούτοις  δέ  ή  Δουλιώτισσα  τοΰ  Ψεύδη=ή  σύ- 
ζυγος τοΰ  Ψεύδη,  οΰ^α  έκ  τοΰ  Δουλοΰ,  χωρίου 
έγγύς  της  Βυσσάνης  κειμένου.  Ή  Δελβίνου= 
ή  ούσα  έκ  τοΰ  Δελβινακίου.  Ή  Σοπίκω  =η 
ούσα  άπο  τό  Σοπίκι.  Ή  Φραστάνω  =ή  ού- 
σα άπό  τά  Φραστανά.  Ούτω  δέ  καλεί  αυτήν 
οΰ  μόνον  ό  σύζυγος  αΰτής  και  όλη  ή  οικογέ- 
νεια, άλλά  και  τών  άλλων  έγ^ωρίων  ό  βουλό- 
ρ.ενος.  Ένώ  δέ  έν  Ζαγορίω  ή  γυνή  ύπανδρευο- 
μένη  άποξενοΰται  κάπως  και  τοΰ  γονικού  της 
και  της  πατρίδος  της,  ουδέν  θέλουσα  νά  δια- 
τηρη  πράγμα,  μαρτυρούν  ότι  είναι  ξένη  τόν  τε 
τόπον  και  τά  ήθη,  άλλά  πειρωμένη  νά  γείντ) 
όλως  οικεία  τω  άνδρί  αύτης,  έν  Βυσσάνη  (ϊσως 
δέ  και  έν  μεγάλω  μέρει  της  Πωγωνιανης)  του- 
ναντίον ή  γυνη  είναι  πάντοτε  ώς  ξένη,  διατη- 


ρούσα και  αυτό  τό  όνομα  τοΰ  γονικού  της  και 
της  πατρίδος  της,  και  καθόλου  διατελούσα  οιο- 
νεί άσυγχώνευτος. 

Ενίοτε  οϊ  σύζυγοι  καλούνται  έξ  ονόματος 
τών  γυναικών  αύτών,  και  μάλιστα  όταν  ώσιν 
είσώγαμβροι  καϊ  άφυεΐς  πως,  ότε  θεωροΰσιν  οί 
άνθρωποι  τάς  γυναίκας  ώς  άνδρας,  διά  τούτο 
και  μεταδιδούσας  τό  όνομα  αύτών  εις  τους  συ- 
ζύγους. Έν  Άρτσίστη  τοΰ  Ζαγορίου  ώνομά- 
ζετό  τις  Φωτ(ε)ίνης  =  σύζυγος  της  Φωτ(ε)ί- 
νως.  Έν  Κουκκουλίω  έπίσης  ονομάζεται  τις 
Φωτεινός  η  Φωτινός  σύζυγος  της  Φωτει- 
νής. Έν  ΆρτσίστΥ)  Άκρίβης  σύζυγος  της  Α- 
κριβώς. Έν  Παπίγκω  Τσέβης  σύζυγος  της 
Τσεβής  (=Παρασκευής)"  έν  Βυσσάνν]  Φέγγης 
σύζυγος  της  Φέγγως  όπερ  έχει  και  δύσφημόν 
τινα  έννοιαν. 

Εις  δέ  τους  βαπτιζομένους  παϊδας  συνεθί- 
ζουσι  νά  δίδωσι  τά  ονόματα  τών  πάππων  συ- 
νήθως, και  μάλιστα  εις  τους  πρωτοτόκους,  λέ- 
γουσι  δέ  τοΰτο  «Θ'  άνάψω  τό  όνομα  τοΰ  πάπ- 
που του».  Ή  δέ  τοιαύτη  συνήθεια  είναι  άρ- 
χαιοτάτη-  διότι  είς  τους  αρχαίους  ό  πατήρ  έ'- 
διδεν  είς  τους  υιούς  τά  ονόματα  και  συνήθως, 
εις  τόν  πρεσβύτερον  ιδίως,  τό  όνομα  τοΰ  πάπ- 
που (ϊδ.  καϊ  Λουκ.  έπισκοπ.  17.  Άρχ.  'Ρου- 
σοπουλ.  σ.  257,  §  195).  Τά  δέ  σημερινά 
βαπτιστικά  ονόματα  είναι  Ελληνικά  ή  ονόμα- 
τα άγιων.  "Αλλοτε  δέ  ήσαν  πάντη  διάφορα, 
οίον  Σάφω  (=Χρυσάφω,  άλλά  καϊ  Χρυσή  λέ- 
γεται σήμερον),  Σμαράγδω,  'Διαμάντω,  Χάι- 
δω, 'Ρήνω  (καϊ  νΰν),  Βασίλω,  Ζωίτσα,  Στα- 
μάτω,  Στασινή,  Διώχνω,  Άργύρω  (καϊ  νΰν) 
καϊ  Αργυρή,  Δέσπω  (έν  Παπίγκω  Γέπω,  κα- 
τά παραφθοράν  παρά  τό  Δέσπω),  Άκρίβω, 
Φωτείνω  (ή  Φωτίνω)  καϊ  Φωτ(ε)ινή,  Μαγδά- 


222  ο  ΕΝ  κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

λω,  Άσήμω  κ.τ.λ.  Εϊς  τινα  δέ  των  ονομά- 
των τούτων  ένυπολανθάνουσι  καί  δεισιδχιμο- 
νίαι  χαρακτηριστικά!  αυτών.  Π.  γ.  δταν  γυ- 
νή τις  τίκτη  θήλεα,  ϊνα  παύση  τίκτουσα  τοι- 
αύτα, ονομάζει  τό  έ7αγεννώμενον  θήλυ  Στα- 
μάτω,  Στασινήν,  άλλα  καί  [ίσως  ίνα  άποδιώ- 
Εη  τά  λοιπά]  Διώχνω.  Όταν  δέ  δεν  ζώσιν,  ο- 
νομάζει τό  (Λεν  θήλυ  Ζωίτσαν,  τό  δέ  άρρεν 
Ζήσην,  Ζώην. 

Ονόματα  κατ*  άλφαβητικήν  τάξιν,  άπαν- 
τώντα  πρό  τίνων  ετών  :ν  Βείτση  του  Ζαγο- 
ρίου, είναι  ταΰτα: 

Αγνή,  Άκρίβω,  Άργύρω  — ή,  Άσήμω, 
'Αφέντρω. 

Βασίλω  (σήμερον  δέ  Βασιλική). 

Γέπω  (νυν  έν  Παπίγκω  =Δέσπω),  Γκίκω 
(=  Αγγελική). 

Δέσπω,  Διώχνω,  'Διαμάντω,  Δροσοΰλα 
(άπαντα  καί  νυν  έν  Μ  πάγια  Ζαγορίου). 

Ζαχάρω,  Ζαφείρω,  Ζωίτσα,  Ζώνίω. 

Καλή,  Κάλω,  Καλούσιω,  Κυράτσα,  'Κα- 
τε'ρω  (=Αΐκατερίνη  κατά  παραφθοράν). 

Λΐούπω . 

Μ(η)λειά  καί  Μ(η)λίτσα,  Μαγδάλω,  Μα- 
λάμμω. 

Νόνω  (έν  Βυσσάνη  Πωγωνιανής). 
Ξάνθω,  Ξάντρω  (='Αλεξάνδρα)  καί  Ξζνω. 
Πλούμπω,  Πούλεια  (νυν),  Πόσιω. 
'Ρήνω  (καί  νυν). 

Σγούρω,  Σάφω  (=Χρυσάφω)  Σιοΰλα  (= 
Χρυσούλα),  Σμαράγδω,  Σόφω  καί  Σοφοΰλα 
(νυν),  Σούλτω,  Στάθω,  Σταμάτω  καί  Στάμα - 
τέλω,  Στασινή. 

Τρ(ι)ανταφυλληά. 

'Φρόσω  (=Εΰφροσύνη),  Φωτ(ε)ίνω  ή  Φω- 
τ(ε)ινή. 

Χάϊδω,  Χρυσή  καί  Χρυσούλα  (καί  Χσοΰλα). 

Ανδρών  δέ  ονόματα  σπάνια,  άπαντώντα 
πρό  τίνων  έτών  ή  καί  σήμερον  άκόμη,  είναι 
ταύτα  : 

Λάμπρος,  (όπερ  ήτο  κυρίως  έπίθετον  λαμ- 
πρός, άλλά  διά  του  άναβιβασμοΰ  του  τόνου 
έγένετο  κύριον  ούτω  καί  φαιδρός  Φαιδρός, 
χρηστός  Χρήστος),  Πούλος,  Πασχάλης,  'Ρού- 
σης,  Σταύρος,  "Στάθης,  Τριαντάφυλλος,  Φά- 
νης (Θεοφάνης). 

Ό  Αστέρας. 

Έν  Βυσσάνη  ΙΙωγωνιχνής  συνεθίζουσι  νά 
άναρτώσιν  εις  τον  τράχηλον  τών  παιδιών,  ά- 
τινα  κοιλιοπονουσι,  τους  κάτωθι  στίχους,  ους 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ)  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

καί  όνομάζουσιν  αστέρα.  Άναρτώσι  δ'  αυ- 
τούς έν  ήμερα  πέμπτη  της  εβδομάδος  μέχρι 
σαββάτου,  καί  έν  μηνί,  καθ'όν  ή  σελήνη  φθί- 
νουσα δέν  θά  ύπάρχη  την  άλλην  πέμπτην. 
Άφοΰ  δ'  έξαγάγωσιν  αυτούς,  βάλλουσιν  έν 
γωνία  καί  παραβύστω  έπί  τεσσαράκοντα  ήμέ- 
ρας,  όπως  μή  πάθωσί  τι,  μετά  δέ  ταύτα  καί- 
ουσιν  αυτούς.  Είναι  δέ  ούτοι" 

Γράψω  τον  αστέρα" 
ύστερα,  πικρέ,  φαρμακωμένε , 
που  είσαι  άπ.Ιωμένος  \  τον  ίίρρωστον(ν) , 
σον  ζυμόνω  αρνί  τρυψερό( 
ως  δ  Λύκος  ό  Λυσσιάρης,  ώς  δψις  που  σου- 
ρίζει . 

"Αγιοι  Ανάργυροι  και  θαυματουργοί, 
που  'γιατρέψεταν  τόν  κόσμον  ο.Ιο(ν), 
γιατρέψατε  και  τον  δοϋ.Ιό(ν)  σας  (δείνα). 

Πιστεύουσι  δέ,  ότι  τοιουτοτρόπως  παύει  ό  πό- 
νος του  λοιπού.  Εννοείται  δέ,  ότι  ό  πόνος  δέν 
είναι  έκ  τών  όλιγοχρονίων,  άλλ'  έκ  τών  χρο- 
νιών, διά  δέ  του  αστέρος  ίάται  αυτόν  ό  γρά- 
ψας  τους  στίχους  τούτους. 

"Εθςμα  τοΰ  γάμου  έν  Βυσσάνη. 

"Ινα  γένηται  ό  άρραβών,  ό  νέος  πέμπει 
γυναικά  τινα  εις  τους  γονείς  της  κόρης,  ην  θέ- 
λει νά  λάβη  εις  γάμου  κοινωνίαν,  όπως  έρω- 
τήση  αυτούς  αν  στέργωσιν  ή  μή  νά  δώσωσιν 
αυτήν  τω  νέω  έκείνω.  Έάν  δ'  οί  γονείς  της 
κόρης  στέρξωσιν,  ΰπάγουσιν  έκ  τών  συγγενών 
του  νέου  τρεις  άνδρες  καί  δύο  γυναίκες  έν  ή- 
μερα συνήθως  κυριακη  εις  τήν  οΐκίαν  της  νύμ- 
φης, έ'χοντες  καί  τόν  δακτύλιον  του  γαμβρού. 
'Εμβάντες  δέ  λέγουσι  τήν  συνήθη  ταύτην  εΰ- 
νήν  «  Καλ'  εσπέρα  σας"  χαερλίτικα-  νά  μας 
προκόψωσι  καί  εις  έπίλοιπα  νά  γαροΰμε(ν)  ». 
Έπειτα  παρατίθεται  τράπεζα,  έφ'  ης  βάλ- 
λουσιν άρτον,  έπί  δέ  τοΰ  άρτου  έπιτιθέασι 
τούς  δακτυλίους  καί  δύο  ποτήρια  πλήρη  οί- 
νου. Μετά  ταΰτα  ό  μεγαλείτερος  τήν  ήλικίαν 
έκ  τών  τοΰ  γαμβρού  συγγενών  άνίσταται  καί 
λαμβάνει  τόν  τοΰ  νυμφίου  δακτύλιον,  δι'  ου 
ποιεί  τόν  σταυρόν  έπί  τοΰ  άρτου,  λέγων  συ- 
νάμα- «νά  μας  προκόψωσι  καί  εις  μικρότερα», 
έπειτα  δέ  καί  τόν  της  νύμφης  δακτύλιον,  δι' 
ου  ποιεί  τά  αυτά,  καί  δίδει  τόν  μέν  της  νύμ- 
φης τώ  νυρ.φίω,  τόν  δέ  τοΰ  νυμφίου  τη  νύμ- 
φη. Άφοΰ  δ'  έπειτα  διά  τοΰ  γλυκοΰ  καί  του 
καφέ  εϋχηθώσι  καλήν  στερέωσιν  τοΰ  άρραβώ- 
νος  καί  καλήν  προκοπήν,  επανέρχονται  οί  συγ- 


ΝΕΟΕΛΑΙΙΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


523 


γενείς  του  γαμβρού  είς  την  οίκίαν  αύτοΰ,  οΐ- 
τινες  γνωστοποιοΰσι  τον  αρραβώνα  δια  μιας 
μέχρι  τριών  πυροβολήσεων.  Μετά  ταύτα  ύ- 
πάγουσιν  εις  την  του  γαμβρού  οί  οικείοι  της 
νύμφης,  ίνα  εύχηθώσι  και  γνωρισθώσιν  ώς  συγ- 
γενείς, μετά  δέ  τήν  άναχώρησιν  τούτων  ύπά- 
γουσιν  είς  την  της  νύμφης  και  οί  οικείοι  του 
γαμβρού,  ίνα  εύχηθώσι  καϊ  αϋτοϊ  καλήν  προ- 
κοπήν . 

Σημειωτέον  δέ,  ότι  ό  γάμος  εν  Βυσσάνη 
γίνεται  πρόωρος"  και  οί  δύο  οί  μελλόνυμφοι 
είναι  ανήλικοι"  ό  μεν  μνηστήρ  είναι  16 — 18 
ή  τό  πολύ  20  ετών,  ή  δε  μνηστή  12 — 14  ε- 
τών, σπανιώτατα  δέ  περισσοτέρων.  Τοΰτο  εί- 
ναι άνθελληνικόν.  «  Ό  Λυκούργος  έταξεν  έν 
άκμαϊς  τών  σωμάτων  τους  γάμους  ποιεΐσθαι 
(Ξενοφ.  πολιτ.  Λακεδ.  Α',  6),  ϊνα  τα  γεν- 
νώμενα ισχυρά  ή,  εκ  τελείων  γεννώμενα  » 
(Πλουτ.  Λακ.  άποφθεγμ.  ρ.  224,  ΗΐΐΙΙ). 
Κατά  δέ  τον  Πλάτωνα,  «  μέτριος  χρόνος  α- 
κμής τά  εϊκοσιν  Ιτη  γυναικί,  άνδρϊ  δέ  τά  τρι- 
άκοντα (Πλάτ.  Πολ.  Ε',  σ.  460  Ε)  μέχρι  ε- 
τών πέντε  και  τριάκοντα  »  (Πλάτ.  Νομ.  Δ', 
σ.  721  Β).  Κατά  δέ  τον  Αριστοτέλη  (Πολ. 
Ζ',  ιδ',  6)  «  τάς  μεν  γυναίκας  άρμόττει  περί 
την  τών  δέκα  και  όκτώ  ετών  ήλικίαν  συζευ- 
γνύναι,  τους  δέ  άνδρας  επτά  και  τριάκοντα  ή 
μικρόν  ».  Ό  δέ  Ησίοδος  ("Εργα  και  Ήμέ- 
ραι)  στ.  695 — 08  λέγει" 

Ωραίος  δέ  γυναίκα  τεόν  ποτι  οίκον  άγεσθαι 
μήτε  τρ'.ηκόντων  έτέων  μάλα  πόλλ '  απολειπων, 
μήτ  '  έπιθεις  μάλα  πολλά"  γάμος  δέ  τοι  ώριος  ούτος. 
Η  δέ  γυνή  τέτορ '  ήβώοι"  πέμπτω  δέ  γαμοΤτο. 

Τοιούτοι  γάμοι  είναι  και  ώριμοι  και  καλά  τέ- 
κνα προοιωνίζονται.  Τους  δέ  λαμβάνοντας  ά- 
νάρμοστον  γυναίκα,  μικράν  δηλ.  τήν  ήλικίαν 
ή  και  τό  σώμα  (ϊδ.  Πλουτ.  παίδ.  άγωγ.  2) 
οί  Έλληνες  έτιμώρουν,  νομίζοντες  αυτούς  υ- 
πευθύνους εις  δίκην  κακογαμίου.  Έν  Βυσσάνη 
δέ  συνεθίζεται  και  έτερα  συνήθεια.  Όπως  ό 
Αβραάμ  έστειλε  τον  δοΰλον  αύτοΰ  Έλιέζερ 
εις  Μεσοποταμίαν  εις  πόλιν  Ναχώρ  (ϊδ.  Γεν. 
κδ'),  ίνα  εύρη  γυναίκα  τω  Ισαάκ,  ούτω  και  έν 
Βυσσάνη  ΰπάγουσιν  οί  συγγενείς  ή  καϊ  οί  γο- 
νείς τού  νέου  εις  διάφορα  χωρία  άπέχοντα 
πολλάς  ώρας,  ϊνα  ζητήσωσι  γυναίκα,  χωρίς 
όμως  νά  ήναι  παρών  ό  νέος.  Πολλάκις  δέ  και 
χρήματα  προςφέρουσι  προς  τούτο. 

Έν  Βυσσάνη  και  Πωγωνιανη,  καθ'  όσον 
γνωστόν  μοί  έστιν,  ή  προίξ  συνίσταται  είς 
τρία  ή  τέσσαρα  φορέματα  μάλλινα  λευκά  καϊ 
είς  κρεββατοστρώσιον  όλίγης  άξιας.   Τό  όλον 


της  διδομένης  προικός  αναβαίνει  μέχρι  2000 
γροσιών,  και  τοΰτο  μόνον  είς  φορέματα  καϊ 
τά  λοιπά,  ουδέποτε  δέ  είς  μετρητά.  Ό  νυμ- 
φίος  συνήθεια  ύπάρχει  νά  δίδη  ύποδήματα  είς 
τούς  οικείους  της  νύμφης,  καϊ  μάλιστα  είς 
τήν  πενθεράν1  αύτοΰ,  ήτοι  συνεθίζεται  νά  ύ- 
ποδένη,  όπως  κοινώς  εκφράζονται,  τοΰς  οι- 
κιακούς καϊ  τήν  πενθεράν.  Καϊ  έπϊ  τών  ήρωι- 
κών  χρόνων  εύρίσκομεν,  ότι  ό  άνήρ  προσέφερε 
διά  τήν  νύμφην  τοις  οίκείοις  αυτής  δώρα,  άτινα 
έλέγοντο  έ'δνα  ή  έ'εδνα(ϊδ.  Όμ.  Ίλ.  Λ.  242. 
Π,  178,  190.  Όδύσ.Α,  277.  Β,  196.  Ζ, 
159).  Ή  αυτή  συνήθεια  έπεκράτει  καϊ  επί  τών 
πατριαρχικών  χρόνων  τών  Εβραίων  (ϊδ.  Γεν. 
λδ',  12)"  καϊ  παρά  τοις  άρχαίοις  Γερμανοΐς, 
κατά  τον  Τάκιτον  (άβ  ΟβΓΠΙ.  18)  αΙ)θΙβΠ1 

»  ηοπ  υχοΓ  πιαπίο,  δβά  υχοπ  πιείπΐυδ 
»  οίϊβΓί.  ΙηΙβΓδαηΙ  ραΓβηΙββ  βΐ  ρΓορΐη- 
»  φΐ'ι  9.0  πιυηβΓα  ρΐΌ^&ηΙ;  ιηυηθΓΒ  ηοη 
»  α(1  άβΐϊοΐεΐδ  πιυΙίββΓθδ  ςιΐθθδΐίει,  ηβο 
»  ηαΐβϋδ  ΏΟΏ&  ηυρία.  οοτηθ,ΙαΓ;  δβά 
» βονβδ  βΐ  ίΓβηαΙαηι  β^ααπι  βΐ  δουΐυπι 
»  ειιιη  ίΓθ,πίθει  §1&(ϋοςαθ.  Ιη  Ιΐδβο  πια- 
»  ηβΓει  πχογ  αοοϊρϊΙιΐΓ ».  Πρβλ.  Όμ.  Ίλ. 
»Λ,  242.  Θεόκριτ.  ΚΖ',  32—33. 

Τη  δέ  προ  τοΰ  γάμου  κυριακη  συνεθίζουσι 
νά  ύπάγωσιν  είς  τήν  νύμφην  τήν  μπογιάν  μία 
γυνή  καϊ  τρία  παιδία  μέχρι  πέντε,  δηλ.  παι- 
δία είς  περιττόν  αριθμόν  διά  τινα  επικρατού- 
σαν δεισιδαιμονίαν,  ότι  δήθεν  διά  τά  τυχόν 
είς  άρτιον  άριθμόν  παιδία  τίκτει  ή  νύμφη  δί- 
δυμα. Φέρουσι  δέ  μεθ'έαυτών  έν  κάτοπτρον, 
έν  κτένιον,  μίαν  πλάκα  σαπωνίου,  τήν  βαφήν 
(ήτις  είναι  ή  κνά  ή  άλλη  τις  παρομία),  δύο 
μαντίλια  καϊ  έν  φλωρίον  διά  κέρασμα.  Είς  δέ 
τήν  οίκίαν  της  νύμφης  δέχονται  αυτούς  όπως 
πρέπει,  είτα  παρατιθέασι  τράπεζαν  και  έπ' 
αυτής  πλακούντα  και  οίνον.  Αί  δέ  εΰχαϊ  είναι 
«νά  ήναι  αί  άρραβώνες  στερεωμένοι  και  ευτυ- 
χείς». Λνταποκρίνονται  δέ  διά  τού  «και  σέ 
παιδιώ(ν)  σου,  ή  και  σε  γυιούς  σ(ου),  νά  χαί- 
ρησαι»,  άλλά  καϊ  «και  'ς  τάρχοντόπ(ου)λά 
σου  ».  Είς  δέ  τούς  άνυμφεύτους  λέγουσι  «  και 
'ς  τή(ν)  χαρά(ν)  σ(ου)  ή  και  'ς  τή(ν)  "διαμαν- 
τένια^) σ(ου)  ». 

Τή  δέ  πέμπτη  προ  της  κυριακής,  καθ'ήν 
μέλλει  νά  τελεσθή  ό  γάμος,  συνεθίζουσι  νά 
παρασκευάζωσι  τόν  διά  τον  γάμον  άπαιτού- 
μ-νον  άρτον.  Είς  δέ  τά  προζύμια,  άτινα  ά- 


4)  "Οθεν  και  το  άσμα·  «  Μ '  έπούλησες,  μαν- 
νοϋλά  μου,  γιά  μια  ζυγή  παπούτσια. 


224 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


φιλολογικός  ΣΪΛΛΟΓΟΣ. 


ναπιάνουσι  (κατά  την  κοινήν  έ'κφρασιν)  παιδία 
και  κοράσια  αμφιθαλή,  διότι  άλλως  κατά  τινα 
ύπάρχουσαν  δεισιδαιμονίαν  δεν  προκόπτουσιν 
οί  μελλόνυμφοι,  ρίπτουσιν  οί  περί  τον  νυμφίον 
λεπτά,  άτινα  εΰρίσκουσιν  οί  παίδες  και  τα  κο- 
ράσια. Λέγουσι  δέ  και  το  έξης  τραγούδιον 

'Λνήβαινε  προζύμι,  κατήβαινε  σκαφίδι, 

κοράσια  τά  ζυμόνουν  με  μάννα,  με  πατέρα, 

με  μάννα,  με  πατέρα,  μ '  αδέρφια,  μ'άξαδέρφια. 

Έπαναλαμ,βάνουσι  δέ  τούτο  πολλάκις,  μετά 
δέ  ταΰτα  χορεύουσιν  επί  μίαν  η  δύο  ώρας*  ά- 
ναχωροΰντες  δέ  λέγουσι  τάς  συνήθεις  εύχάς, 
ί'να  ήναι  στερεωμ-ένα. 

Τό  δέ  σάββατον  περί  τό  εσπέρας  στέλλου- 
σιν  άπ6  της  οικίας  του  νυμφίου  είς  τήν  της 
νύμφης  εν  Ιφάπλωμα,  δπερ  τη  επαύριον  θέ- 
λουσι  φορτώσει  είς  τό  φόρτωμα  της  νύμφης 
και  φέρει  πάλιν  εις  τήν  του  νυμφίου.  Όμοίως 
περί  τό  εσπέρας  του  σαββάτου  υπάγει  άνήρ 
τις  συγγενής  του  νυμφίου  είς  τήν  του  άναδό- 
χου  οίκίαν,  έχων  δισσάκκιόν  τι  και  εν  αΰτώ 
άρτον  και  μίαν  πλόσκαν  πλήρη  οίνου.  Τον  άρ- 
τον  εκείνον  κρατοΰσιν  εις  τήν  οίκίαν  του  ανα- 
δόχου και  άντ'  αΰτοΰ  βάλλουσιν  άλλον  έν  τω 
δισσακκίω.  Έάν  δ'ΰπάρχη  γάμος,  δηλαδή  έάν 
ό  γαμβρός  θα  κάμη  τράπεζαν,  προσκαλεί  τον 
άνάδοχον  και  τους  περί  αΰτόν  εις  τήν  τράπε- 
ζαν, έν  ή  και  άλλοι  πολλοί  συγγενείς  τε  και  μ.ή 
εύωχοΰνται,  τρώγοντες,  πίνοντες  καίχορεύον- 
τες  άχρι  της  πρωίας  πολλάκις.  Σημειωτέον 
δέ  ότι  οί  προσκεκλημένοι  είς  γάμον  έν  Βυσσά- 
νη  δέν  προσφέρουσιν  ουδέν  τω  νυμφίω,  ένω  έν 
Ζκγορίω  και  άλλαχοΰ  συνήθεια  υπάρχει  να 
δίδωσι  κρέας,  άρτον,  οινον  κτλ.  Έν  'Ηπείρω 
δέ  καθόλου  προ  του  φαγεϊν  φέρουσιν  είς  τους 
φιλευομένους  νίψιμον  (χέρνιβα),  τοΰθ' όπερ  εί- 
ναι ελληνική  συνήθεια,  κζί  επί  των  ήρωϊκών 
χρόνων  έθιζομένη  (ϊδ.  Όμ.  Όδ.  Η,  172. 
Πρβλ.  Ματθ.  ιέ,  2.  Μαρκ.  ζ',  2—5).  Τήν 
δέ  κυριακήν  μετά  τήν  έκκλησίαν  ΰπάγουσιν 
είς  τήν  οίκίαν  του  γαμ.βροΰ  οί  συμπολΐται  αυ- 
τού και  αί  γυναίκες,  ευχόμενοι  αϊσιον  γάμον 
και  καλήν  προκοπήν.  Τους  δέ  προσκεκλημέ- 
νους ό  γαμβρός  καλεί  εϊτε  δια  κολλούρας  δια 
τό  έπισημότερον,  ότε  και  θά  ήναι  είς  τον  γά- 
μον καθ'όλας  τάς  ημέρας,  εϊτε  δια  προσκλη- 
τηρίου, ορίζοντος  πότε  προσκαλείται  είς  τήν 
τράπεζαν,  είς  γεΰμα  ή  είς  δεϊπνον,  κτλ.  ΤΙ 
νύμφη  λαμβάνεται  συνήθως  κατά  τήν  όγδόην 
ωραν.  Λλλά  προ  τούτου  εκ  των  υπηρετών  ό 
έ'χων  τους  γονείς  αυτού  ξυρίζει  τον  νυμφίον 


Περί  δέ  αΰτόν  ίστάμεναι  γυναίκες  τραγωδοΰ- 
σι  τό  έξης  άσμα1 

Άργυρό(ν)  ξουράφι  και  μαλαμματένιο(ν), 
σέρν  'άγάλι — γάλι  σέ  γαμπρού  κεφάλι, 
τρίχα  μήν  τάφήσης  και  τον  άσκημίσγις, 
και  τόν  ασχήμισες  'ς  τα  πεθεριχά  του. 

Μετά  ταύτα  λούει  αυτόν  ό  ίδιος,  αί  δέ  γυ- 
ναίκες τραγωδοΰσιν  άνάλογον  τραγούδιον 

'Αργυρό(ν)  μου  μπρίκι  και  μαλαμ.ματένιο(ν)  κτλ. 

Μετά  ταύτα  υπάγει  ό  γαμβρός  μετά  τών  υ- 
πηρετών, προηγουμένων  τών  μουσικών  οργά- 
νων, ϊνα  προσκαλέσωσι  τον  μέλλοντα  νά  κά- 
μη τήν  στέψιν  ιερέα,  έ'πειτα  τον  άνάδοχον,  ό- 
στις φέρει  είς  τήν  έκκλησίαν  τάς  λαμπάδας 
και  τήν  όμπόλιαν,  δι'ής  έν  τη  στέψει  καλύ- 
πτει τόν  τε  νυμφίον  και  τήν  νύμφην  ό  ιερεύς. 
Έπιστρέψαντες  οίύπηρέται  μετά  του  γαμβρού 
άπό  της  προσκλήσεως  του  ιερέως  και  αναδό- 
χου, έπισάττουσι  τόν  ΐππον,  έφ'ού  ό  νυμφίος 
θά  ίππεύση,  τών  γυναικών  άδουσών  τό  άσμα- 

"Αλογο(ν)  στρωμένο(ν)  χώρια  άρματωμένο(ν)  κτλ. 

Μετά  ταΰτα  προηγουμ-ένης  μουσικής  συναυ- 
λίας, ύπάγουσιν  άπό  της  οικίας  τοΰ  νυμ.- 
φίου  μετά  γυναικών  άδουσών  και  παιδιών  είς 
τήν  της  νύμφης.  Πορευομένων  τών  άνδρών, 
αί  γυναίκες  άδουσι  τό  τραγούδιον 

"Αϊ  καλέ  γαμπρέ  κή-άρματωμένε, 

που  αρματώνεσαι  και  που  πηγαίνεις  κτλ. 

Άφοΰ  δέ  έλθωσιν  είς  τήν  οίκίαν  της  νύμ,φης, 
πυροβολεί  ό  κρατών  τήν  σημ,αίαν,  όστις  και 
άνει  δώρον  εν  μαντίλιον  παρά  τοΰ  πα- 
τρός της  νύμφης  ή  ούτινος  άλλου,  τόπον  αύ- 
τοΰ  έπέχοντος.  Και  ό  μέν  γαμβρός  καί  τίνες 
πλησιέστατοι  αύτοΰ  συγγενείς  εισέρχονται  είς 
τήν  λεγομένην  μάνναν  της  οικίας,  παραλαμ- 
βάνοντες  καί  ενα  συγγενή  παΐδα,  όστις  θά 
σκεπάση  τήν  νύμ.φην  διά  της  καλύπτρας,  λέ- 
γων συγχρόνως,  «πέντε  γυιούς  και  μιά(ν)  γρα- 
νίτσα(ν)»  (τρις)1,  οί  δέ  άλλοι  είς  άλλα  δώμ,α- 
τα,  οις  παρατίθεται  τράπεζα,  έχουσα  άρτον, 
τυρόν  καί  οίνον.  Ένω  δέ  οί  λοίποί  εύχονται 
καί  κωθωνίζουσιν,  οί  ύπηρέται  τοΰ  νυμ.φίου 
βάλλουσιν  έπί  τών  ώμων  αυτών  τά  τοΰ  φορ- 
τίου της  νύμ,φης,   άτινα  μ.ετά  τοΰ  κιβωτίου 


1)  Έν  Ζαγορίω  ό  παις  λέγει  τοΰτ·  έν  τώ  τέλει 
της  στέψεως,  περνών  ΰποκάτω  τών  στεφομένων, 
οΐτινες  είναι  συνδεδεμένοι  δια  τών  χειρών,  άλλα 
και  κάπως  διάφορον  ολίγον  λέγει  αΰτ8,  ήτοι  «πέν- 
τε γυιούς  και  μιά(ν)  μηλειά(ν)  ». 


λαμβ 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


225 


αύτής  φορτόνουσιν  επί  του  ίππου.  Αί  δε  νέαι 
αί  έκ  της  συγγενείας  της  νύμφης  τραγουδούσι 
το  έξης· 

Εΰ'γα,  Θύγω  μ ',  εΰγα,  εϋ'γα  α/'ταις  αύλαίς  μου 
χ. τ. λ. 

"Αλλος  δέ  νορός  νεανίδων  άποκρινόμενος  ώς 
έκ  [Λερούς  της  νύμφης  τραγουδεϊ  το  έξης  συγκι- 
νητικόν  άσμα" 

Φεύγω,  μάννα  μ',  φεύγω,  μή  μέ  παοαπαίρνης, 
φεύγω  άχ'ταίς  αύλαίς  σου,  πάνω  'ς  ταίς  δικαίς  μου 
χ. τ. λ. 

"Οταν  δέ  άναχωρώσιν  άπό  της  οί/.ίχς  της  νύμ- 
φης, χορός  νεανίδων  ώς  άπό  μέρους  της  νύμ- 
φης, άποχωριζομένης  τας  παιδιόθεν  φίλας 
αύτής,  τραγουδεϊ  το  έξης" 

"Αϊ  καλαις  συντρόφισσας  κη-άγχπημέναις, 
τούτον  τόν  καιρόν  νο^ριζομέστε.  .  .  .  κτλ. 

Τραγουδούσι  δέ  προσέτι  τ6  έξης* 

Μ'έπούλησες,  μαννοΰλά  μου,  για  μια  ζυγή  πα- 
πούτσια κτλ. 

Μετά  τούτο  τραγουδούσι  το  έξης  τραγούδιον 

Τρέχουν  τα  νερά,  τοέ/Ουν  ή  βρύσαις. 

τρέ/ει  χ'ή  άρ/οντια  να  ίδή  τή(ν)  νύφη(ν)  κτλ. 

"Οταν  δέ  προσεγγίσω  σι  τω  ναώ,  ένθα  μέλλει 
να  γείνη  ή  στέψις,' τραγουδούσι  το  έξης" 

Εκκλησιά  μου  κουκλωτή,    κουκλωτή,  καμαρωτή 
κ. τ. λ. 

Έν  δέ  τη  στέψει  εις  των  υπηρετών,  δταν  ό 
ιερεύς  μετα  του  νυμφίου  και  της  νύμφης  πε- 
ριέρ/ηται  κύκλω  της  τραπέζης,  ρίπτει  σιτάρι 
περί  τους  πόδας  των  νεονύμφων,  ϊνα  δήθεν 
ριζώσωσιν  ώς  ό  σίτος.  Άφοΰ  δέ  έξέλθωσι  της 
εκκλησίας,  αί  γυναίκες  τραγουδούσι  το  έξης, 
δι*  ού  παραινοΰσι  την  νύμφην 

Τακοΰσες,  κυρά  νύφη,  τί  λέγει  τό  Βαγγέλιο(ν) 
κ. τ. λ. 

Μετα  ταϋτα  καλοτυχίζουσι  την  μητέρα  του 
γαμβρού  διά  του  έξης  τραγουδιού" 

Καλότυχη  ή  μάννα  μέ  τόν  γυιό(ν)  όπώ/ει  κτλ. 
Μετά  ταύτα  τραγουδούσι  το  έξης- 

Σήμερ(α)  ή  πεΟεροΰλά   σου,    νυφοΟλά  μου,  νυ- 

[φοϋλά  μου  κτλ.  (1) 

"Οταν  δέ  προσεγγίσωσιν  εις  την  οίκίαν,  πυ- 
ροβολοΰσιν  ουκ  ολίγον  οί  λεγόμενοι  συ/αργια- 
ρέοι  (δια  τα  συγναρίκια,   τά   όποια  παίρ- 


1)  Τά  άσματα  ταΰτα  μετά  των  διαφορών, 
μεΟ '  ων  λέγονται  έν  Ζαγορίω,  δημοσιευθήσονται 
εν  έπομενω  τεύνει. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛΟΛΟΓ.  ΣΓΛΛΟΓ.  ΤΟΜ.  ΙΗ' 


νουσιν),  οϊτινες  λχμβάνουσιν  ώς  δώρον  και  έν 
μαντίλιον.  Έν  δέ  τη  οικία  τού  νυμφίου  υπο- 
δέχονται αυτόν  τε  και  την  νύμφην  μέ  δάδας 
άνημμένας,  άς  δίδει  ό  ανάδοχος.  Αί  δάδες 
αύται  καίουσιν,  έ'ως  ότου  έ'μβωσιν  οί  νεόνυμ- 
φοι εις  την  οίκίαν  εντός,  έπειτα  δέ  έκτινάσσου- 
σιν  αυτάς  άνημμένας  έπάνω  εις  την  στέγην 
της  οικίας,  ένθα  έξακολουΟούσι  καίουσαι.  Ή 
συνήθεια  αύτη  φχίνεται  ότι  είναι  άρναία-  διό- 
τι εις  τόν  'Ρωμαϊον  Κάτουλλον  εύρίσκομεν, 
οτι  αί  παρθένοι  ά/.ολουθοΰσι  τηνεονύμφω,  κρη- 
δέμνω  κεκαλυμμέναι  και  δάδας  ταϊς  /ερσϊν 
ανατινάσσουσαι  και  ύπάδουσαι  τό  γνωστόν 
έκεϊνο: 

Ηγηιβη  ο  ΙΙγΐϊΐβη;Ββ,  II γιτιβη  αιΐθδ  ο  Ηγιτιβηα!β. 

Τοιούτον  τι  εύρίσκομεν  και  παρά  τω  χριστια- 
νοί ποιητή  Μεθοδίω,  άποθανόντι  τω  312,  εις 
εν  ποίημα,  έπιγραφόμενον  παρά  τού  \ν. 
01ΐΠ3ΐ  (έν  τη  Άνθολ.  της  χριστ.  ποιησεως, 
έν  Μονάχω,  1871)  παρθένιον,  έν  ω  χριστια- 
ναί  παρθένοι  έν  έσθητι  λευκή  και  ίλαρώ  προ- 
σώπω  προς  τόν  Χριστόν  άτενίζουσαι,  άναπη- 
δώσι  και  αδουσιν 

Αγνεύω  σοι  και  λαμπάδας  φαεσφόρους  κρατούσα, 
νυμφι'ε,  ύπαντάιυ  σοι. 

Και  έν  εϋαγγελίω  δέ  (Ματθ.  κέ,  1.  κ.  έ.) 
φαίνεται  τούτο  λέγοντΓ  «όμοιωθήσεται  ή  βα- 
»  σιλεία  των  ουρανών  δέκα  παρθένοις,  αϊτινες 
»  λαβοΰσαι  τάς  λαμπάδας  αυτών  έξηλθον  εις 
»  άπάντησιν  του  νυμφίου  >>  κτλ.  Αί  δέ  γυ- 
ναίκες τραγουδούσι  τό  έξης  τραγούδιον 

Πέζε  νύμφη. -Λεν  πεζεύω,   θέλω  τάγμα  'πά 

[τον  πεθερό  μου  κτλ. 

Άφοΰ  δέ  ή  νύμφη  εϊσέλθη  εις  την  αύλήν  του 
συζύγου  αύτής,  έχει  κολλοΰράν  τινα  τρυπητήν 
κατά  τό  μέσον,  την  οποίαν  προσπαθεί  νά  τι- 
νάξϊ)  εις  την  στέγην  έννοεϊται  δέ,  ότι  εκεί 
παίδες  άλλά  και  άνδρες  ϊσταντχι  μετά  χειρών 
ανοικτών,  τις  νά  άρπάση  αυτήν  φροντίζοντες. 
Έν  Ζαγορίω  συμβαίνει  κάπως  διαφόρως"  διό- 
τι έν  τισι  νωρίοις  ή  νύμφη  είσελθούσα  εις  την 
αύλήν  του  νυμφίου  θκ  πατήστ)  έπί  αργυρών 
τσαπρακίων,  άτινα  θά  κείνται  έπί  τού  ουδού 
της  αϋλείου  θύρας,  και  υφάσματος  τίνος  βαμ- 
βακίνου  η  μάλλινου  έστρωμένου,  μετά  δέ  ταΰ- 
τα αί  περί  αυτήν  γυναίκες  δίδουσιν  αύτη  έν 
μαντιλίω  όρυζαν  μετά  σίτου  μεμιγμένην,  ην 
διασκορπίζει  ρίπτουσα  δεξιά  τε  και  αριστερά. 
Έν  άλλοις  δέ  τισ"ι  χωρίοις  (έν  Παπίγκω)  ρί- 
)  29 


226  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

πτει  τεμάχιόν  τι  άρτου,  έν  ώ  είναι  και  λεπτά 
τεθειμένα  (ΐο.  και  ήμετ.  δεισιδαιμ.  λεξ.  νύφη). 

Άφοΰ  δε  καταβιβάσωσιν  άπό  του  ίππου 
το  λεγόμενον  κρεββχτοστρώσιον  της  νύμφης 
και  το  κιβώτιον  οί  ύπηρέται,  φέρουσι  ταΰτα 
και  βάλλουσιν  εις  την  θύραν  του  δωματίου, 
έ'νθα  θα  μείνη  ή  νύμφη,  ϊνα  ύπερβώσιν  αυτά 
και  ό  νυμφίος  κχί  ή  νύαφη"  και  πρώτον  μεν 
υπερβαίνει  ταΰτα  διαπλισσόμενος  όάνήρ,  μετά 
ταΰτα  δέ  και  ή  γυνή,  ήν  έλκει  ό  σύζυγος  αύ·* 
της  καθήμενος  έντός  τοΰ  δωματίου.  Φέρουσι 
δ'  αϋτήν  ακολούθως  εις  τον  φοΰρνον,  προ  τοΰ 
όποιου  κάμνει  μετανοίας  (κοινώς  μετάνοιαις), 
δι' ού  θέλουσι  νά  δείξωσιν,  δτι  όσον  λείπει  ό 
φούρνος  από  τό  'σπίτι,  τόσον  νά  λείψη  και  ή 
νύμφη.  Μετά  ταΰτα  παις.  τις  αφαιρεί  αυτής 
την  καλύπτραν  τότε  φιλεϊ  αυτήν  ή  πενθερά 
α»τής  και  οί  άλλοι  συγγενείς.  Έν  τω  δωμα- 
τίω  δε  εκεί,  ενθα  γίνονται  ταΰτα,  συγκροτεί- 
ται χορός  μετά  τραγουδιών,  αρχομένων  ούτω' 

Σήμερα '  ν 'άσπρος  ουρανός,  σήμερα   ν.'ασπρη  μέρα 
κτλ.  " 

Γίνεται  μετά  ταΰτα  γενικός  χορός.   Χοροί  δέ 
συνήθεις  είναι-   ό  λεγόμενος  Ζαγορήσιος  και  ό 
Αρβανίτικος  και  ό  Βουλγαρικός,   ή  λεγομένη 
Γκάιντα.   Στέλλουσι  δέ   μετά  ταΰτα  παΐδας 
νά  προσκαλέσωσιν  εις  τήν  τράπεζαν  τοΰς  συγ- 
γενείς.   Πλήν  δέ  τούτων  έτεροι  πέντε  άνδρες 
μετά  τοΰ  νυμφίου,  έχοντες  και  τά  μουσικά  όρ- 
γανα, ύπάγουσιν  εις  τήν  πενθεράν.  Αύτη  βάλ- 
λει αΰτοϊς  τράπεζαν,  έφ'ής  υπάρξει  οίνος  και 
ό,τι  άλλο  τύχη.  Μετά  ταΰτα  δίδει,  αϋτοϊς  ση- 
μείωσίν  τινα,  έν  ή  έχει  τά  ονόματα  τών  οικιών, 
άς  θέλει  νά  προσκαλέσωσι,  σεσημειωμένα.  Ού- 
τοι λαβόντες  τήν  σημείωσιν  ταύτην  μεταβαί- 
νουσιν  εις  έκάστην  μετά  τών  μουσικών  κρουόν- 
των  και  προσκαλοΰσι  τους  έν  αύτη.   Τοΰτο  δέ 
κάμνουσιν,  άχρις  ού  τελειώσωσιν  όλων  τών  έν 
τη  σημειώσει  ονομάτων  τήν  πρόσκλησιν  είτα 
έπκνέρχοντκι  εις  τήν  οΐκίαν  τοΰ  νυμφίου,  όπως 
κκμωτιν  έτέρας  ύπηρεσίας.  Οί  δέ  προσκληθέν- 
τες  διά  τών  ανωτέρω  πέντε  συνέρχονται  εις 
τήν  οΐκίαν  της  πενθερας  τοΰ  νυμφίου,  είτα  ύ- 
πάγουσιν εις  τήν  τοΰ  νυμφίου   άπαντες  πλήν 
της  μητρός  της  νύμφης,  ήτις  δέν  ύπάγει.  "Ο- 
ταν δ' ούτοι  προσεγγίσωσιν  εις  τήν  οΐκίαν  τοΰ 
νυμφίου,  αί  περί  τήν  νύμφην  γυναίκες  έξάγου- 
σι  τήν  νύμφην  πρό  της  αυλής,    ήτις  φιλεϊ  τάς 
χείρας  αυτών.  Ούτοι1  οί  προτκεκλημένοι  παρά 


1)  Ούτοι  έν  Ζαγορίω  καλούνται  «καλέστρα»  (ή). 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

της  πενθερας  έν  τη  οικία  τοΰ  γαμβρού  κάθην- 
ται  εις  ίδιαίτερον  δωμάτιον  και  οΰχί  εις  τό  αυ- 
τό, εις  ό  και  οί  λεγόμενοι  καλεστικοί  (δηλ.  οί 
έκ  μέρους  τοΰ  νυμ,φίου  προσκεκλημένοι  ώς  συγ- 
γενείς αύτοΰ  ή  φίλοι).  Τόν  δέ  άνάδοχον  προς- 
κκλοΰσιν  ιδιαιτέρως,  όστις  και  κάθηται  μεθ' 
όποιων  θέληση.  Μετά  τό  δεϊπνον  συνειθίζουσι 
νά  γίνωνται  έντολαί  (προπόσεις)  ύπέρ  της  υ- 
γείας τοΰ  οίκοδεσπότου,  τών  νεονύμφων,  τοΰ 
αναδόχου  και  πολλών  άλλων,  και  μετά  ταΰτα 
χορός,  όστις  διαρκεί  έ'σθ'ότε  μέχρι  πρωίας. 

Τήν  δέ  δευτέραν  τό  πρωι  ή  μέν  νύμφη  υ- 
πάγει συνοδευομένη  και  ύπό  τριών  παιδιών  εις 
τάς  οικίας  τών  συγγενών,   έ'νθα  υποδέχονται 
αυτήν  φιλοφρόνως  και  παρατιθέασιν  αύτη  διά- 
φορα γλυκύσματα.  Οί  δέ  ύπηρέται  έλθόντες  είς 
τήν  οΐκίαν  τοΰ  γαμβρού  γευματίζουσι  μετά  τί- 
νων άλλων  τό  δ'  έσπέρας  ύπάγουσιν  εις  τήν 
της  πενθερα,ς  μετά  τών  μουσικών,  έ'νθα  παρα- 
τίθεται αύτοϊς  τράπεζα,  και  επί  ταύτης  πλα- 
κοΰς  και  οίνος  άφθονος.   Άφοΰ  δέ  χορεύσωσιν 
όσον  θελήσωσι,    δίδει  αύτοϊς  ή  πενθερά  αύθις 
σημείωσιν  τών  οικιών,  άς  δέον  νά  καλέσωσιν. 
Ούτοι  άρχονται  νά  καλώσιν  αύτάς,  ύπάγον- 
τες  είς  έκάστην  μετά  τών  μουσικών  κρουόντων. 
Οί  δέ  προσκληθέντες  συνέρχονται  είς  τήν  οΐ- 
κίαν της  πενθερας,  και  μετ'αϋτής  ύπάγουσιν  εις 
τήν  τοΰ  νυμφίου,  οΐτινες  κάθηνται  και  έν  ιδι- 
αιτέρα) δώματι.   Οί  δέ  έκ  μέρους  τοΰ  νυμφίου 
συγγενείς  προσκαλούνται  ύπό  παιδιών.  Μετά 
ταΰτα  ύπάγουσι  νά  προσκαλέσωσι  τόν  άνάδο- 
χον. Πάλιν  ένταΰθα  παρατίθεται  τράπεζα  και 
οίνος  άφθονος  καταβροχθίζεται.  Αί  δέ  προς  αυ- 
τόν εύχαί  είναι  «και  μέ  λάδι  νουνέ,  και  σε  γυι- 
ούς  σας  νάχαίρησαι».  'Αναχωροΰντες  από  της 
τοΰ  αναδόχου  οί  ύπηρέται  λαμβάνουσιν  'έν  ψη- 
τόν  (ή  ψημένον)   και  τό  δισσάκκιον,   έχον  δύο 
ψωμία  και  δύο  πλόσκας  πλήρεις  οίνου.  Ό  ά- 
νάδοχος  περί  αυτόν  θά  έ'χη  έπτά  ή  εννέα,  κά- 
θηται δέ  μετ' αυτών  όπου  θελήση  εις  τήν  οΐ- 
κίαν τοΰ  νυμφίου.  Άφοΰ  δέ  δειπνήσωσιν  όλοι, 
τραγουδήσωσι  και  προπίωσι,  χορεύουσιν  άνδρες 
τε  και  γυναίκες.  Ό  άνάδοχος  παίρνει  τήν  νύμ- 
φην και  βάλλει  αυτήν  νά  χορεύση  μετά  τοΰ 
νυμφίου.  Τραγουδοΰσι  δέ  τότε  τό  έξης  τραγού- 
διον 

"Ολα  'ν'τα  πουλάκια  ζυγα  ζυγά. 
κ.τ.λ. 

Μετά  τοΰτο  τραγουδοΰσι  τό  έζής' 

Σέρν'άέρας,  πέφτουν  τανΟη. 
κ.τ.λ. 


ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΑ  ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ  ΑΝΑΛΕΚΤΑ. 


227 


Και  μετά  τούτο  το  έξης" 

Σ'  τη  σφεντόνα  ταλωνιου  'μαυρομμάταις  "κάθονταν 
χ. τ. λ. 

Και  το  έςής' 

'Σ  οσαις  ναρζίς  κη-αν  'πηγα,  τέτοια  νύφη  δεν 

[την  είδα  χ. τ. λ. 

Και  το  έςής' 

Λΰτό  τό  νέρι  που  κρατάς,  "ματάκια,  "ματάκια 
κ. τ. λ. 

Και  τό  έςής" 

Παλληκάρια  'Ρεβενίώτικα  και  Ζαγορ'ανά. 
κ. γ. λ. 

Άφοΰ  δε  κάμωσιν  δλα  ταΰτα,  ϊτόοπέμπουάι 
τον  άνάδοχον  μέ  δάδας,  τραγουδοΰντες  το  εξής" 

Σ'  τό  καλό,  καλοί  μου  νοΰνοι,  'ς  το  καλό  και  τι- 
μημένοι, 

να  χαρήτε  και  αϊ  γυιους  σας  και  σέ  γυιοΰς  της  ά- 

[φεντεΐας  σας, 
να  παντρέψητε  παιδιά  σας,  να  ^αρήτ'  άχ'  την 

[καρδιά  σας. 

Τοΰτο  δ'  έπαναλαμβάνουσι  πολλάκις,  άγρις  ού 
φθάσωσιν  είςτήν  οίκίαν  τοΰ  αναδόχου.  Έλθόντες 
δέ  είς  την  αύλήν  /ορεύουσι,  μ.ετά  δέ  ταΰτα  έμ- 
βκντες  είς  την  οίκίαν  κάθηνται  περί  την  τρά- 
πεζαν,  έν  ή  βάλλεται  πλακοΰς  και  οίνος  άφθο- 
νος. Άνίστανται  έπειτα  ν '  άναχωρήσωσιν,  έκεϊ 
ή  νύμφη  φιλεϊ  τάς  /εΐρας  δλων,  οϊτινες  κιρνώ- 
σίν  αΰτήν.  Άνα/ωροΰντες  δέ  καθ'δλην  την  ό- 
δον  έπαναλαμβάνουσι  πολλάκις  τδ  έξης  τρα- 
γούδιον 

Πήγαινα  τό  δρόμο,  δρόμο,  τό  στενό  το  μονοπάτι, 
χ.τ.λ. 

Άφοΰ  δέ  έλθωσιν  είς  την  του  νυμφίου,  προ- 
πίμπουσι  τους  συμπεθέρους,  τραγουδοΰντες  τδ 
έξης- 

Σ  τό  καλό,  συμπεΟεροί,  'ς  το  καλό  και  τιμημένοι, 
κ. τ. λ. 


Κάμ.νουσι  δέ  ένταΰθα,  δπως  κ-/ί  .ανωτέρω  εί- 
πομεν,    δταν  έλθωσιν   είς  τήν,τοΰ  αναδόχου. 
Επιστρέφουσιν  έπειτα  είς  την  οίκίαν  του  γαμ- 
βρού, έν  ή  κάθηνται  ολίγον,  και  μετά  ταΰτα 
φεύγουσιν  έκαστος  είς  τά  ί'δια.  Την  δέ  τρίτην 
το  γεΰμ,α  προσκαλεί  ό  νυμφίος  τους-  ύπηρέτας 
εις  την  οίχίαν  αύτοΰ.  ένθα  τρώγουσι  τά  άπο- 
τραγηματα  (άποφάγϊα)  τών  παρελθουσών  ήμ.ε- 
ρών,  εύθυμοΰσι,  χορεύουσι  και  καθόλου  κατα- 
βροχθίζουσιν  οϋκ  ολίγον  οϊνον.  Άναχωροΰντες 
κιρνώσι  την  νύμ.φην  δλοι,  και  απέρχεται  έκα- 
στος είς  τά  ί'δια.    Έν  Ζαγορίω  δέ·τήν  τρίτην 
ήμέραν,  δτε  ό  νυμ.φίος  έστια  τους  ύπηρέτας,  ή 
νύμφη  συνειθίζει  νά  πλάττη  πλακούντα  μ,ετά 
κρέατος  έσκευασμένον,  δν  κρεασό(τό)πητταν  ό- 
νομάζουσιν,  ή  δέ  τρίτη  ήμερα  είναι  τδ  τέλος 
τοΰ  γάμ.ου"  διά  τοΰτο  υπάρχει  και  ή  παροιμία 
αύτη: 

επλασ'  ή  νύφ(η),  'σκόλασ'  δ  γάμος, 

την  οποίαν  κακώς  άλλοι  έ'χουσιν  ούτως: 

εκλασ'  ή  νύφ(η),  'σκόλασ'  ό  γάμος' 

διότι  ή  νύμφη  δέν  κλάνει,  δπως  δήλωση  τδ  τέ- 
λος τοΰ  γάμου,  άλλά  διά  της  πλάσεως  πήτ- 
τας  και  καθόλου  της  ενασχολήσεως  της  νύμφης 
είς  τά  οικιακά  ύποδηλοΰται  τδ  τέλος  τοΰ  γά- 
μου. 

Κατά  την  πρώτην  δ'έβδομ.άδα  δέν  υπάγει 
ή  νύμφη  είς  την  της  μητρδς  αύτής'  οίκίαν  έν 
τισι  νωρίοις  τοΰ  Ζαγορίου"  καθότι  έχουσι  δει- 
σιδαιμονίας τινάς,  δτι  δήθεν  δέν  κάμνει  ή  δέν 
είναι  καλόν.  Την  δ' έβδόμ.ην  ήμέραν  άπδ  τοΰ 
γάμου  ΰπάγουσιν  είς  την  της  μ,ητρδς  της  νύμ- 
φης οι  νεόνυμφοι  μετά  τίνων  συγγενών,  ένθα 
εστία  αυτούς  η  π  ενθερά"  ονομάζεται  δέ  τδ  έν 
τη  ήμερα  ταύτη  συμ,πόσιον  έπιστρόψια ,  διότι 
επιστρέφει  είς  τά  πατρώα  ή  νύρ.φη,  δτε  και 
βλέπει  τους  γονείς  αυτής  και  τους  συγγενείς. 


ΠΑΡΟΓΑΜΑΤΩΝ  ΔΙΟΡΘΩΣΕ1Σ  ΚΑΙ  ΠΡΟΣΘΗΚΑΙ. 


1ε. Ια; 

Στι\Λη 

Στίχ. 

Άντι 

Γράψε 

1 

α'. 

13 

αιών 

αΐεν 

» 

» 

29 

περί 

προ 

2 

9 

άνάπτυξιν,  θεωρουυ.ε'νχς 

άνάπτυξιν  θεωρού</.εναι 

» , 

» 

19 

βουλήσεως 

βουλήσεως, 

3 

β'.  7 

-8,  12, 

17-18  Ίνδίσθιρος 

Ίουδίσθιρος 

4 

α'. 

3 

Βηθίου 

Βινθύου 

5 

» 

23 

άν  ποτε,  φίλη 

εάν,  ώ  φίλη 

» 

» 

45 

ουτε  τροφής 

ούδε  τροφής 

6 

τοΰ  στίχου  10  δλου 

και  τους  ηγήτορας  της  γης  εΐςτοΰτο  να  καλε'ση 

» 

» 

14 

υπηρετών 

κύπηρετών 

» 

40 

[ΛεγαΟύι/.ου 

υ.εγατία,ου 

» 

» 

43 

τούτου  οέ 

και  τούτου 

13 

» 

23 

εκείνοι 

αΰτοί  δέ 

» 

» 

26 

της  θυγατρός 

περι^αρώς 

» 

» 

35 

Ίνδράσικον 

Ίνδράσενον 

16 

» 

18 

τοιούτων,  άρνόρ.ενον 

τοιούτων  άρνόυ-,ενον 

17 

» 

» 

έδχνείτθηυιεν  . 

έδκνεισάρ.εθα 

» 

» 

» 

αύξησιν, 

αύξησιν 

18 

β'. 

28  εϊργ 

ταίποτε,  τοις  φιλοσοφοϋσι 

εϊρηταί  ποτε  τοις  φιλοσοφοϋσι, 

» 

» 

32 

δ  τι  ποτ'  έστιν  έν 

δ  τι  ποτ'  εστίν,  εν 

ΠΙΝΑΞ 


ΜΕΛΗ  ΤΟΓ  ΣΪΛΛΟΓΟΤ 

Ίδρυταί   Σελ.  γ' — δ' 

Τακτικά  μέλη  .  ,   »     ε' — ιδ 

Επίτιμα  μέλη   >  ·  ·  ·  »       """"  ιγ1 

Αντεπιστέλλοντα  μέλη   »  ιΟ'— κβ 

ΕΓΕΡΓΕΤΑΙ  ΚΑΙ  ΔΩΡΗΤΑΙ  ΤΟΓ  ΣΤΑΛΟΓΟΓ  »  κγ' 

Μεγάλοι  εύεργέται  '   »  » 

Εύ:ργέται  .  .·   »  » 

Μεγάλοι  δωρηταί   »  » 

Δωρηταί   »  » 

ΑΡΧΑΙ  ΤΟΓ  ΣΥΑΛΟΓΟΓ 

Πρόεδροι  του  συλλόγου  άπο  της  ιδρύσεως  αύτοΰ   »  κγ'  . 

Κοσμήτορες  του  συλλόγου  έν  έ'τει  1883 — 1884    »  » 

ΜΕΛΗ  ΤΩΝ  ΔΙΑΡΚΩΝ  ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ  ΤΟΪ  ΣΤΑ  Α.  (1883-84). 

Φιλολογικής   »  κδ' 

Εκπαιδευτικής    .  .  .   »  » 

Αρχαιολογικής   .  .   »  » 

Επιστημονικής   »  » 

Συντακτικής   »  » 

Επιστημονικής   »  » 

ΕΠΙΜΕΑΗΤΑΙ 

Επιμελητής  της  όργανοθήκης   »  » 

Επιμελητής  των  αρχαιολογικών  συλλογών   »  » 


230 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ 

ΚΑΡΟΛΙΑΟΥ   I,     Δαμαϊαντία  και  Νάλος   Σελ.  1 —  13 

»          »     Περί   των  Όμηρικών  παραβολών  .                               »  14 —  17 

»          »     Περί  της  "Ρωμαίων  τιγης                                              »  17 —  22 

»          »     Περί  ενυπνίων                                                            »  22 —  24 

ΜΑΚΡΗ  Κ.            Περί  των  ερειπίων  της  αρχαίας  Κυζίκου                          »  25 —  33 


ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ 

ΕΚΠΑΙΛΕΥΚΤΙΚΠΣ  ΕΠΙΤΡΟΠΠΣ.  Έκθεσις  περί  του  Καραπανείου  αγώνος  .  Σελ.   102  —  107 

Της  αΰτής  »  Καραπαν.  αγώνος  γενιχόν  πρόγραφα  περί 

εκδόσεως  μεθοδικών  βιβλίων  'πρός  χρησιν 


τών  δημοτικών  σχολείων   »  108 — 109 

»                  »          Καραπανείου  ειδικά  προγράμματα  προς  έ'κδοσιν 

γραμματικής   »  109 — 113 

Ελληνικής  ιστορίας  .  »  113  — 115 

χρηστομάθειας.  ....  »  116 — 117 

ΠΡΑΚΤΙΚΑ 

Άπο  της  ΨΙΓ'  μέχρι  της  ΨΜΔ '  συνεδριάσεως  .  .  .  ,   »  34—102 


ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ  ΚΑΘ'  ΥΛΗΝ 

ΤΠΝ  ΕΝ  ΤΟΙΣ  ΠΡΑΚΤΙΚΟΙΣ. 

ΠΕΡΙΛΗΨ1Σ  ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΩΝ 

ΙΙΛΙΙΑΔΟΙΙΟΥΛΟΐ'  Α.  Τοπογραφικών  και  ιστορικόν  υπόμνημα  περί  του  έν  Λυδία 


Νυμφαίου  Σελ.  35 

ΣΤΑ1ΙΑΤΙΑΑΟΥ   Α.     Περί  της  εκτιμήσεως  τών  Ελληνικών  γραμμάτων  και 

τών  κατορθωμάτων  της  Έλλ.  φιλολογ.  έν  Αμερική  .     »  Ί3 

ΒΑΣΙΑΛΟΥ  ΗΤΟΚΛ.     Περί  του  Λαοκόοντος  και  Λεσιγγίου   »  49,51 

52,  54—55,  60 — 6 1 ,62 


ΗΙΝΑΞ  ΤΛΝ  III  ΙΜΙ  \0»ΙΙ  \ίϊ\ 


231 


ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ  ΕΠΙ  ΤΩΝ  ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΩΝ 

Έπί  της  «περί  των  Όμηρ.  παραβολών»  πραγματείας  του  κ.  I.  Καρολίδου  .  Σελ.  46 
Επί  της  «περί  τοϋ  Λαοκόοντος  τοΰ  Λεσιγγίου»  πραγμ.  του  κ.  Ήρ.  Βασιάδου   »  49 

ΠΡΟΣΑΑΑΙΑ1 

ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ  Κ.  Προσλαλιά  εναρκτήριος  της  προεδρείας  αϋτοΰ   »  34 

ΕΚΘΕΣΕΙΣ 

ΕΚΠΑΙΛΕΪΤ.   ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ.  Κρίσις  περί  τοΰ  άναγνωστικοΰ   των  κ. κ.  Γεωρ- 

γκλά  Κ.,  Μοστράτου  Δ.,  Κούζου  -Κ.,  Ίλλί- 
δου  I.,  Πολυβίου  I.,  προς  χρήσιν  των  δημο- 


τικών και  αστικών  σχολείων   Σελ.  56 — 58 

»  »  Έκθεσις  τών  κατά  τ6  έ'τος  εργασιών  αΰτης  .  .  »  64 — 66 

ΦΙΑΟΑΟΓΙΚ.  ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ.    Όμοια   »  66 — 67 

ΣΎΧΤΑΚΤΙΚ.  »  Όμοια  ,   »  67—70 

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓ.  »  Όμοια   »  81—82 

ΟΙΚΟΛΟΜΙΚΙΙ1        »  "Εκθεσις  περί  τών  οικονομικών  τοΰ'  συλλόγου  .  .  »  90 

ΧΡΗΣΤΟΥ  Χ"  ΧΡΠΣΤΟΓ.     αντιπροέδρου  :  έ'κθεσις  περί  τών  δημοσ.  διαλέξ.  »  70 — 81 

ΚΟΣΟΥΔΠ  ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ,  ταμίου:  έ'κθεσις  περί  της  καταστάσ.  τοΰ  ταμείου  »  82 — 85 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ 

ΗΑΡΧΑΡΙΑΟΪ  I.  Συλλογή  ζώντων  μνημείων  της  αρχαίας  Ελληνικής  γλώσ- 


σης εν  Όφει.  Ουσιαστικά   Σελ.  120 — 178 

ΖΗΚΙΑΟν  Γ.        Νεοελληνικά  Ηπειρωτικά  ανάλεκτα   »  179 

α')  Παροιμίαι   »  179 — 194 

β')  Δεισιδαιμονίαι  και  προλήψεις".  »  195 — 218 

γ')  Μυρολόγια   ))  218—219 

δ')  Αινίγματα   »  219—221 

ε')  Έθιμα   »  221—227 

ΕΠΕΤΕΙΟΣ  ΕΟΡΤΗ 

ΚΑΑΑΙΑΑΟΥ  Κ.  προέδρου  λόγος,  ήτοι  γενική  εκθεσις  τών  εργασιών  τοΰ  συλ- 
λόγου κατά  το  ετος  1883—84   »  92—101 

ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ   »  228 


ο 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 


ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ  ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ 


1884-85. 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ, 

ΕΚ    ΤΟΥ    ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ  ΝΕΟ-Λ-ΟΓΟΥ 

ΟΔΟΣ  ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΧΕΝΔΕΚ  ΑΡΙΘ.  29  &  31. 


1  8  8  8. 


Έδρα  τοΐ?  Σνλλόγον  : 


Πράκτορες  διά  τό  έξωτερικόν  ϊ 

Μ     ίονβηΐζ  ιιηά  ΚβίΙ,  ΜύταΑΗβ  ίηίβηιαίϊοηαΐβ 
Πέραν,  Όδός  Τοπτβιλάρ,  αριθ.  18.  $  πέραν)  Μβγ(Λη  ^  ^ 


I  ΙΙΒΚΑΚΪ  Ο  >ίΗ 
ΝΟΥ  1  1  1924 


ΜΕΛΗ 

ΤΟΥ 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΤΠΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ. 


ΙΑίηΤΓΑΙ. 

18  6  1. 

·{-  Αποστολίδης  I.,  ίατρο'ς. 

Ί*  Αποστολίδης  Τ.  Δ.,  έμπορος. 

Αριστοκλής  Ιωάννης,  καθηγητής. 

Βλςιλδης  Ήροκλής,  ίατρο'ς. 

Βλφιλδης  Απόστολος,  ιατρός. 
·}*  Βλαστός  Αντώνιος,  τραπεζίτης, 
ψ  Γαλατπς  Ί.  Σ.,  ϊατρο'ς. 

Γεχιδοτνιας  Δημήτριος,  εύπορος. 

ΓΕαΡΓΑΧτοποτΛΟΣ  Ιωάννης,  δικηγόρος. 

ΓκιοτΜΟΥΣΓΚΕΡΔΑΝΗΣ  Μ.,  έμπορος  εν  Φιλιππουπο'λει. 
·{-  Ετθτφριϊν  Η.,  ιατρός. 
·}·  Ελκος  Α.  Π. 
γ  Ζωγράφος  Θεόδωρος,  ίατρο'ς. 

Ζωγράφος  Εενοοών,  ίατρο'ς. 

Ζώιιρος  Πλςςλς  Αλέξανδρος,  ιατρός. 
■γ  Ιγγλεςης  Α.,  εύπορος. 

ΙαΛΝΜΔΗΣ  Εμμανουήλ,  καθηγητής  εν  Άμοργω. 

Κλλλιλδης  Κωνσταντίνος,  πρώην  Σύμβουλος  της  Έπικρατε'ας. 

Κλρλθεοδώρη  Πλςςλς  Αλέξανδρος,  ηγετών  της  Σάμου. 

Καραθεοδώρη  Κωνσταντίνος,  ιατρός. 
·|-  Κλρλοεοδωριι  Στέφανος,  ιατρός. 

Κοςοτδπς  Θεμιστοκλής,  εύπορος. 


δ'. 


|·  ΚβΝΣΤΑΝΤίΝΙΛΗΣ  Χ"  Γεώργιος  κτηματίας. 

-|-  Λαςκαρις  Αλέξανδρος,  μητροπολίτης  Σισανίου. 

Μλυρογενης·Παςςας  Σπυρίδων,  αρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.  Α.. Μ. του  Σουλτάνου. 

Νεοκοςμος  Δημήτριος,  έμπορος. 
·|-  Παλαιολόγος  Α.,  γενικός  πρόξενος  της  Ελλάδος  ενταύθα. 

Παςπαλλπς  Δημήτριος,  τραπεζίτης. 

Ηϊλλλιις  Βασίλειος,  λόγιος. 

Ρλζης  Δημήτριος. 

Σάββας  πασσάς  Ιωάννης,  πρώην  γενικός  διοικητής  Κρήτης. 
Σοφοκλής  Γαβριήλ,  καθηγητής  έν  Αθήναις. 
Χρτςοβ,ΕΡΠΙΣ  Γεώργιος,  καθηγητής. 


ΤΛΚΤΙΚ1  ΜΕ  Α II. 


Α. 

"Ετος  έκλογης. 

Αθιιχογεχης  Γεώργιος,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις,     1863 

Αθιιχογεχιις  Παύλος,  τραπεζίτης  έν  Σμύρνη   1871 

Αλεξλχλριλης  Δημήτριος,  υπάλληλος  των  αύτοκρατ.  τηλεγράφων   1872 

Αλεξαχλριαιις  Σπυρίρων,  γραμματεύς  του  Εμπορικού  Επιμελητηρίου   1883 

Αλι.μπΕΡΤΠΣ  Ιωάννης,  γραμματεύς  του  κ.  Κωνς.  Ζάππα  εν  Βροσθενίω   1872 

Α.ΜΑΞΟΠΟΥΛ02  Εΰχγγελος,  καθηγητής   1880 

Α  χα  ςτλςι  α  λη  Σ  Ιωάννης·,  μητροπολίτης  Καισαρείας   1870 

Αχλρεααης  "Οδυσσεύς   1881 

Αχαρεοι'  Χ"  Δημήτριος,  έμπορος   1873 

Αχλρονικος  ίερομοναχος   1879 

Αχθοποτλος  Κωνσταντίνος,  Γερουσιαστής  και  γενικός  εΐσαγγελεϋς  του  Κράτους.  .  .  .  1864 

ΑχταχίΑΑΗΣ  Ιωάννης,  διευθυντής  του  έν  Πέραν  Τηλεγραφείου   1879 

ΑχτϋΧίΑΑΗΣ  Ίιοάννης,  έμπορος   1874 

Αχτωχιααος  Σωτήριος,  ιατρός  έν  Φιλιππουπολει   1873 

Αποςτολιλης  Γεώργιος,  δικηγόρος  ,   1874 

Α  ι ιπ στο αι α ιι ς  Θεόδωρος,  ελεγκτής  της  Τραπέζης  Κων/πο'λεως   1878 

Αποςτοαιαιις  Καλλιάρχης  -   1871 

Αργυριααιις  Δημήτριος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπολει   1871 

ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ  Σταυράκης,  Μέγας  Λογοθέτης  και  Γερουσιαστής   1862 

Αριστοκλής  Ιωάννης  Δ.,  μέλος  του  ανωτάτου  Συμβουλίου  του  Υπουργείου  της  Παι- 
δείας  1861 

Αρτεμιααιις  Ιάκωβος,  προίην  Σύμβουλος  της  Νομαρχίας  Ιωαννίνων   1876 

Αφιαιις  Γεώργιος,  διδάσκαλος  ενταύθα   1883 

Β. 

Βαααιααιις  Κωνσταντίνος,  Μητροπολίτης  Μυτιλήνης   1874 

Βαααιαχος  Βασίλειος  Μ.,  έμπορος     1871 

ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ  Ηλίας,  καθηγητής  .·  ·  ·  ·  1883 

Γ)ΑΚΤ)ΑΙΙΤ  Α.,  δικηγόρος   1878 

Βλιότςης  Ιάκωβος,  δικηγόρος   1878 

Βαςακοποτλος  Απόστολος,  διδάσκαλος   1884 

Βαςιλλιις  Ήροκλής,  ίατρο'ς   1861 

Βαςιαειααιις  Γ.,  κτηματίας   1881 

Βαςματζιαιις  [.,  Διευθυντής  του  έν  τω  Πέραν  Έλλ.  Εκπαιδευτηρίου   1881 

Βλφειλλιις  Γεώργιο"^  δημοσιογράφος   1868 


1 

"Ετος  Ικλογής. 


Βαφιααιις  Απόστολος,  ιατρός   1881 

Βεαιςςαριος  Ιωάννης,  εύπορος   1873 

ΒελλογιλχνιιςΜ.,  τραπεζίτης   1877 

ΒεΚ&ΓτΚΕΝ  Φ.,  ρωπογράψος   1881 

Βιθυνός;  Ιωάννης,  πρωτοδίκης   1876 

Βικέλας  Δ.,  λόγιος  εν  Παρισίοις   1872 

Βλαστάρης  Κωνσταντίνος,  εύπορος   1874 

ΒθΝΚΟ\ν8ΚΙ  Οΐ.,  χημικός   1867 

Βουτυράς  Σταύρος  I.,  διευθυντής  και  αρχισυντάκτης  της  εφημερίδος  ΝβοΜγον   1866 

Γ. 

ΓΕΧΙΑΟΥΧΙΑΣ  Δημήτριος,  έμπορος   1861 

Γεραραος  Κωνσταντίνος,  βιβλιοδέτης   1873 

Γεράσιμος,  πατριάρχης  Αντιοχείας   1879 

Γερμαχος,  μητροπολίτης 'Ρο'δου   1876 

ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ  Κ.,  διδάσκαλος   1876 

Γεωργαχτοπουλος  Ιωάννης,  δικηγόρος   1867 

Γεωργίλαης  Θεόδωρος,  ιατρός   1878 

Γιαχναρος  Θρασύβουλος,  έμπορος   1867 

Γκιουλιουςγκερδαχιις  Μ.,  έμπορος  εν  Φιλιππουπολει   1861 

Γκιων  Ιωάννης,  διευθυντής  του  πρακτορ.  τής  άσφαλιστ.  εταιρίας  Φοίηκοο  εν  Κ/πο'λει  1864 

Γλυκλς  λικηφο'ρος,  μητροπολίτης  ΜηΟύμνης   1872 

ΟοΌΕΕ  1;&ηηογ  ΒαΓΟΠ  νοη,  έπιτετραμμε'νος  της  Αυστροουγγαρίας  εν  Τεχεράνη.  .  .  .  1874 

Οοινζαεεζ  (Ιβΐ  ΟίΐιπρΐΙΙο   1881 

Γοργοριχης  Γεώργιος,  έν  Ροστοβίω   1879 

Γρηγοριος,  μητροπολίτης  Ήρακλείας   1874 

Δ. 

ΠΑΙ,ΕδδίΟ  .Τ.,  τραπεζίτης   1874 

Δ  αουτιις  Ν.,  πάρεδρος  δικαστής  του  Ελληνικού  «Προξενείου  έν  Αλεξάνδρεια   1883 

Δαχιηλ  ιεροδιάκονος,  έν  Βραίλα   1874 

Δελλαπορτας  Βρασίδας,  έμπορος  έν  Ταϊγανίω   1873 

Δεπαςτας  Νικο'λαος,  βιβλιοπώλης   1872 

ΟεΚΕΝΤΗΑΕ  Γ,Ιιβν.  άβ^  σύμβουλος  της  Γερμανικής  Πρεσβείας  έν  'Ρώμη   1872 

Ι)ΐ:νΕΑυχ  Κΐπίΐο,  διευθυντής  τής  Λ.  Όθωμανικής  Τραπέζης  έν  Κ/πο'λει   1873 

Διιμητριααιις  Ξενοφών,  έ'ν-πορος   1873 

Διαγιέαιις  Γ.,  δικηγόρος   1874 

Δι  ιέ  μις  Π.,  πρόεδρος  του  ελληνικού  δικαστηρίου  έν  Σμύρντι   1878 

ΔοΡΑονψιιι  Π.,  έμποροϋπάλληλος  έν  Όδησσω   18  78 

ϋοΚΙ&ΝΥ  ΑΙ.  δοί'ΐϊη,  όδοντοϊατρο'ς   1882 

Δουρουτιις  Μιχαήλ,  γραμματεύς  τής  Ελληνικής  Πρεσβείας  έν  Κ/πο'λει   1882 

Δράκος  Νικόλαος,  έμπορομεσίτης  έν  Κ/πο'λει   1873 


Ε. 

"Ετος  ΐκλογη;. 

Ελπιλιις  Γ.,  γραμματεύς  τής  ενταύθα  Ελληνικής  Πρεσβείας   1874 

Εμμλνόπιλ  Παναγιώτης,  έμπορος   1879 

Εζακμυςτος  Πέτρος,  υπάλληλος  του  μονοπο^λείου  των  Καπνών  εν  Κ/πο'λει   1872 

Ε>  ι  ιμλιιι  Ευστάθιος,  διευθυντές  τής  Όθ.  Εταιρίας  Συναλλαγών  κα'ι  Αξιών   1871 

ΕνβνβονΛΐΐΣ  Δημήτριος,  ιατρός   1878 

ΕνηοΡΦοαοΤΑΟΣ  Άλ.  ιερομόναχος,  γραμματεύς  της  Κοινότητος  τοϋ  Άγ.  "Ορους.  ...  1875 

Ζ. 

Ζαμπακος  Δημήτριος,  ιατρός   1871 

Ζαχνέλης  Έμμανοήλ,  έμπορος  έν  Μυτιλήνη   1868 

Ζαριφιις  Λεωνίδας,  τραπεζίτης   1873 

Ζαρίφης  Πέτρος,  τραπεζίτης   1873 

Ζαφειροποιάος  Νικόλαος,  εν  'Ροστοβίω   1879 

Ζιφος  Ιωάννης,  ίατρο'ς   1867 

Ζιφος  Θεμιστοκλής,  εν  'Ροστοβίω   1879 

Ζιφος  Μιλτιάδης, έν  'Ροστοβίω   187  9 

Ζιφος  Παϋλος,  έν  'Ροστοβίω   187  9 

ΖΩΓΡΑΦΟΣ  Ξενοφών,  ιατρός   1861 

Η. 

Ηλιαλπς  Στέφανος,  έμπορος   1878 

ΙΙςαϊας  Μι/αήλ.  γραμματεύς  ιδιαίτερος  τΐς  Α.  Σεβ.  του  αγίου  Έφε'σου   1884 

θ. 

Θεολωριλιιι  Αθανάσιος   1875 

Θεοφιαιλιις  Α..  ίμπορος   1864 

Θω.μιαιις  Αθανάσιος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπο'λει   1872 

• 

I. 

Ιάκωβος,  επίσκοπος  Άμφιπόλεως   1875 

Ιλκδβου  Μιλτιάδης,  δικηγόρος   1872 

Ιλλεμος  Όδυσσεΰς,  δημοσιογράφος     1872 

Ιγγλεςιις  Παναγής,  έμπορος  ■   1872 

Ιωακείμ,  μητροπολίτης  Λήμνου   1874 

Ιωα.νμαης  Ευστάθιος,  ιατρός  έν  Βώλω   1879 

Ιωαςαφ,  ιεροψάλτης   1876 

Κ. 

Καζανοβας  Γεώργιος,  έμπορος   1871 


"Ετος  έκλογης. 


Κλζλνοβας  Παντελής,  εύπορος   1872 

ΟλΙΛΈΚΤ  ΙαΐΏθδ,  γραμματεύς  τής  αγγλικής  πρεσβείας  έν  Κ/πολει   1883 

Καλβοκορεςςης  Δημήτριος,  έμπορος   1871 

Καλβοκορεςςης  Ν.  Ζ.,  λογιστής  Ψ   1879 

ΚαλλΙΑΔΗΣ  Κωνσταντίνος,  πριόην  με'λος  του  συμβουλίου  της  Επικρατείας   1801 

Καλλιβουρτςης  Πέτρος,  ιατρός,   έν  Παρισίοις   1871 

Καλλίνικος,  μητροπολίτης  Δε'ρκοιν   1875 

Κααφογλοτς  Κ.,  ιατρός   1879 

Καραβλςιλης  Ιωάννης,  δημοσιογράφος   1876 

Καραβεααας  Τίτος,  λόγιος   1879 

Καραβοκυρος  Μιλτιάδης,  δικηγόρος     1879 

Κλραθεολωρη  Παςςας  Αλέξανδρος,  ήγεμών  τή ς  Σάμου   1861 

Καραθεολωρη  Αλέξανδρος  Κ.,  Α'  γραμματεύς  της  έν  Βρυξέλλαις  Όθ.  Πρεσβείας.  .  .  .  1874 

Κλραθεολωρη  Κωνσταντίνος  Στβφ.,  Σύμβουλος  της  Επικρατείας   1867 

ΚαΡΑΘΕΟΙ&ριι  Στέφανος,  πρεσβευτής  της  Υ.  Πύλης  έν  Βρυξέλλαις   1867 

Καραθεολωρπ  Τηλέμαχος   1874 

Καραπανος  Κωνσταντίνος,  βουλευτής  εξ  "Αρτης,  έν  Αθήναις,   1862 

Καρατζάς  Πρίγκηψ  I.  Κ.,  πρεσβευτής  της  'ϊ'ψ.  Πύλης  έν  Στοκχόλμη  καϊ  Χάγη   1879 

Καριος  Νικόλαος   1881 

Κλρολιλιις  Ιορδάνης,  καθηγητής  έν  τή  κατά  Χάλκην  Θεολογική  Σχολή   1871 

Καςτεααιις  Ιωάννης,  έμπορος   1872 

Κεπετζπς  Σταύρος,  έμπορος   1872 

Κεςςιςογλους  Α.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

Κεχαγιά  Καλλιόπη,  διευθύντρια  του  Ζαππείου  Παρθεναγωγείου   1875 

Κλεάνθης  Ζήνων,  αρχιτέκτων   1865 

Κοντοπουλος  Κ.,  επόπτης  των  αρχαιοτήτων  έν  Αθήναις   1882 

Κλουμαςιις  Δ.,  έμπορος   1873 

Κορώνιος  Γ.,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1872 

ΚοςοΥΔΙΙΣ  Θερ,ιστοκλής,  έμπορος     1861 

Κοςτομυριις  Γεώργιος,  ιατρός  έν  Αθήναις   1880 

Κοτζαμπάσης  Γεώργιος,  καπνέμπορος  έν  Άμισώ   1875 

Κουγιουμτζιαν  Πέτρος  έφένδης,  διευθυντής  των  δασών  καί  μεταλλείων   1872 

Κουμλριανος  Δημήτριος,  διευθυντής  τής  έφημερίδος  Φι.Ιιππονπό.Ιεω<:  έν  Φιλ^πο'λει. .  .  1877 

Κουματος  Ανδρέας,  έμπορος   1872 

ΚοΥΠΠΑΣ  Ιωάννης,  έμπορος   1882 

Κριε/ιις  Κοινσταντινος,  γραμματεύς  τής  Έλλ.  Πρεσβείας  έν  Βερολίνω   1880 

Κρικοτςος  Ιωάννης,  μεσίτης  έν  ΙΙαρισίοις   1879 

Κρικοτςος  Νικόλαος,  μεσίτης  έν  Παρισίοις   18  61 

Κρίνος  Κ.,  έν  ί>οστοβίω   1879 

Κυμιιργπις  Δημήτριος,  δικηγόρος   18  79 

Κυριακόπουλος  Ετεοκλής,  διευθυντής  τής  έφημερίδος  Ι'Ιι,ιιν  ιΐιι  Βθ8ρΙΐΟΓθ   1872 

ΟϋΚΤΙδ  Κβν.       (ί·,  πρεσβύτερος  τής  Άγγλικανής  'Κκκλησίας  Μ(.ΊΙΐυϊί&1  ΟοΙΙΓΟΠ.  .  1871 

Κλνςτλντλρλι  Λρ.,  κοσμηματοπιόλης   1879 


Ο'. 

"Ετος  εκλογής. 

Κ&ΝΣΤΑΝΤΙΝΙΛΗΙ  Ηλςςας  Άλε'ξανορο;,  πρώην  επόπτης  τών  μή  μουσουλμανικών 

σχολών   1872 

Λ. 

Αλμπριαιγς  Γ.  Π   1883 

Λεοχτιας  Σαποώ,  διευθύντρια  του  Παρθεναγωγείου  Παλλάδος   1872 

Λιαχοπουλος  Γεώργιος,  καθηγητή;   1875 

Λούσης  Βασίλειος,  ΐκτρός   1881 

Μ. 

Μαγκαης  Σακελλάριος,  ζωγράφο;   1881 

Μαθιουαακης  Αλέξανδρο;,  διευθυντή;  τής  Τραπέζης  Ήπειροθεσσαλίας  εν  Βώλω.  .  .  .  1875 

Μακρης  Κωνσταντίνος,  ίατρο'ς   1880 

Μακριαης  Γ.,  δημοσιογράφος   1883 

Μαλιακας  Αβραάμ,  καθηγητής   1877 

Μαααιααης  Δημήτριος,  δικηγόρος   1865 

Μααλιααης  Μ  ,   1878 

Μαυρογεχιις  Αλέξανδρος  Σπ.,  σύμβουλος  της  εν  Μαδρίτη  Όθωμ.  Πρεσβείας   1870 

Μαυρογεχης  Δημήτριος  πρόξενος  της  Τουρκίας  έν  Μελίτη   1870 

Μαυρογεχιις  Σπυρίδων,  αρχίατρος  και  ιδιαίτερος  ιατρός  της  Α.  Μεγαλειο'τητος  του 

Σουλτάνου   1861 

Μαυρογοραατος  Ελευθέριος   1876 

Μαυρογοραατος  Θεόδωρος  Α.,  τραπεζίτης   1872 

Μαυρογοραατος  Α.  Φραγκούλης,  έμπορος   1874 

Μεγακαης  Αθανάσιος,  μητροπολίτης  Σισανίου   1877 

Μεθοαιος,  μητροπολίτης  πρόεδρος  Διδυμοτείχου   1876 

Ηελαχαιχος  Εμμανουήλ,  έμπορος   1877 

Μεςςηχεζπς  Αντώνιος,  ιατρός   1884 

Μητςορας  Κυριάκος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπόλει   1871 

ΜΠΧΙΝΟΕΝ  ΑΙβΧ.  73,11,  καθηγητής  έν  τω  'Ροβερτείω  Αυκείω   1882 

ΜΟΒΌΤΜΑΝΝ  ϋΓ  Α.  ϋ.,  ίατρο'ς,  μέλος  του  Υγειονομικού  Συμβουλίου  έν  Κ/πόλει   1871 

ΜοΚϋΤ.ΜΑΝΝ  ^βαη,  διερμηνεΰς  τής  Γερμανικής  πρεσβείας  έν  Κ/πολει   1872 

Μοςχοπουλος  Χ.  Θεόδωρος,  γραμματεύς  τής  Ρουμουνικής  Πρεσβείας  έν  Κ/πόλει   1880 

Μουζααας  Π.,  έμπορος   1872 

Μπλεςςας  Ν.  Γ.,  γενικός  ελεγκτής  τής  Γενικής  Εταιρίας  του  Όθωμ.  Κράτους   1871 

Ν. 

Ναϊαης  Νικόλαος,  έμπορος   1880 

\λου.μ  Αλέξανδρος,  διερμηνεΰς  τής  Ελληνικής  πρεσβείας  έν  Κ/πόλει   1880 

Νεγροποχτης  Ιωάννης,  τραπεζίτης  έν  Αθήναις   1871 

Νέγρης  Νικόλαος,  έν  Αθήναις   1874 

Β 


I 


"Ετος  εκλογής. 


Νεμτςογλους  Ζήσης,  έμπορος  εν  Φιλιππουπο'λει   1871 

Νεοφϊ'Τος,  μητροπολίτης  Άδριανουπο'λεως   1871 

Νεόφυτοι,  μητροπολίτης  Ααρίσσης   1874 

Νικόδημος,  μητροπολίτης  Κυζίκου   1877 

Νικολαϊδπς  Δ.,  δημοσιογράφος   1878 

Νικολλϊδης  Ιωάννης,  έν  Ροστοβίω   1879 

Νικοαςών  Δ.,  Α'  γραμματεύς  της  ένταΰθχ  Αγγλικής  Πρεσβείας   1880 

Νομικός  Α.,  έν  'Ροστοβίω   1879 

ΝοΝΝΟΤΗΣ  Αιμίλιος,  καθηγητής   1873 

Ξυδιας  Δ.,  εν  'Ροστοβίω   1879 

Ξυδιλς  Θ.,  εν  'Ροστοβίω   1879 

Ο. 

ΟικΙΑΔης  Ιωάννης,  σύμβουλος    της  Επικρατείας   1881 

Οικονομιδης  Βασίλειος,  τραπεζίτης   1883 

Οικονομιδης  Γεώργιος,  ιατρός   1880 

Ολυμπιαδης  Δ.,  έν  'Ροστοβίω   18  79 

Ομορος  Γ.,  τραπεζίτης   1873 

Ορφανουδακης  Κωνσταντίνος,  διδάσκαλος  της  ΐχνογραφικής  και  ζωγραφικής   1879 

Π. 

II  λα  Α  Μ  ας  Γρηγο'ριος,  αρχιμανδρίτης,  διευθυντής  της  Μεγάλης  τοΰ  Γε'νους  Σχολής...  1879 

Παχτζειριις  Αλέξανδρος,  διερμηνεύς  τής  Αύτοκρ.  όθωμ.  Τραπε'ζης   1882 

Παντζειρης  Δημήτριος,  έμπορος  ^.  .  .  .  .  1871 

Παπαδόπουλος  Γεώργιος   1881 

Παπαδόπουλος  Κύστράτιος,  ψ/.λτης   1882 

Παπαδόπουλος  Κερλμεϊς  Άθχνκσιος,  λόγιος   1881 

Παπαρρουςιις  Πε'τρος,  διδάσκαλος   1875 

Παραμκας  Ματθαίος,  καθηγητής   1882 

Παρανικας  Νικόλαος,  διδάσκαλος   1871 

Παριςιις  Γεώργιος,  τραπεζίτης   έν  Αθήναις   1873 

ΠαςΠαααιις  Δημήτριος   1861 

Παςιιλλλιις  Νικόλαος   1861 

Πασπάτης  Αλέξανδρος,  ιατρός   1802 

Παυλίδης  Άργΰριος,  έμπορος  έν  Φιλιππουπο'λει   1872 

ΡΕΑΚ8  ΕάννϊΠ,  δικηγόρος  ,   1874 

ΠερΔΙΚΙΛΗΖ  Κυριάκος,  λόγιος   1871 

Πιματεαιις  Ν.,  έμπορος  έν  'Ροστοβίω   1879 

Ηιςανης  Νικόλαος,  έμπορος  ,   1880 


I 

"Ετος  εκλογής. 


Πίσσας  Χριστόφορος,  κτηματίας  έν  Αθήναις   1878 

Πολύκαρπος,  μητροπολίτης  Γάνου  »αί  Χώρας   1872 

Πορτοκλλιις  Περικλής,  εύπορος   1880 

Πορψϊριος,  ηγούμενος  τοϋ  ενταύθα  Σιναϊτικού  μετοχίου   1874 

Ηρώιος  Νικόλαος,  έμπορος   1874 

Πϊάλλης  Βασίλειος,  λόγιος   1874 

Ρ. 

Ρλζιις  Αλέξανδρος,  πρώην  διερμηνεϋς  της  εν  Κ/πο'λει  Ελληνικής  Πρεσβείας   1875 

Ρλζπς  Αριστείδης,  μηχανικός   1873 

Ράλλης  Αλέξανδρος  τραπεζίτης   1872 

Ράλλης  Κωνσταντίνος,  εμποροϋπάλληλος..,   1879 

Ράλλης  Στέφανος,  τραπεζίτης  έν  Παρισίοις   1863 

Ραφαήλ  Ελευθέριος   1874 

Ρε.νίερης  Α.,  έν  Ροστοβίω   1879 

Ρολδνιλπς  Σ.,  έμπορος   1881 

Ροςολί'μος  Αθανάσιος,  έμπορος.  .  .   1881 

Σ. 

Σάββας  Πλςςλς  Ιωάννης,  πρώην  γενικός  διοικητής  Κρήτης   1861 

Σαγραχτης  Ιωάννης,  έμπορος  έν  Αθήναις   1878 

Σλκελλαριλης  Δ.,  εύπορος  έν  Αλεξάνδρεια   1878 

Σαλτελης  Θεμιστοκλής,  καθηγητής   1875 

Σλμλρτςιλης  Χριστο'φορος,  γυμνασιάρχης  έν  Βιτωλίοις   1877 

Σαρακιιιτιις  Βασίλειος,  ϊατρο'ς   1865 

Σλραιχςκης  Κο^νσταντΐνος,  δικηγόρος   1868 

Σλρςεχτης  Ηλίας,  έν  Ροστοβίω   1879 

8ακτοκι8  ΜαίΙίΕΟΓΐ  ·   1882 

ΣατΡΑΖΑΝΗΣ  Σταύρος,  κυβερνητικός  υπάλληλος   1879 

δεΑίΚΕ  Η.  Α.,  πράκτωρ  εταιριών   1884 

δΟΗΚΟΕΠΕΚ  Ραΐΐΐ,  διευθυντής  του  γραφείου  της  ένταΰθα  Γερμανικής  πρεσβείας.  .  .  1871 

ΣΓΟΤΤΑΣ  Δημήτριος,   τραπεζίτης  έ ν  Μασσαλία  ·   1871 

Σεβαςτοποτλος  Ζωρζής,  έμπορος   1871 

Σεβαςτοποίγλος  Νικόλαος,  ιατρός   1880 

8Ε(;ΑΙΧΕ5  .Ιθ5θρ1ΐ,   ιεραπόστολος   1883 

Σεϊταχίαης  Γεώργιος,  βιβλιοπώλης   1872 

§ΗΑ\ν  ννίΙΓιαπί,  έν  "Αθήναις   1872 

Σιλεροποιγλος  Ξενοφών,  εμποροϋπάλληλος   1880 

Σιςμαχογλοις  Ιωάννης,  τραπεζίτης   1873 

Σκλχ ιβης  Νικόλαος,  έν  Ροστοβίω   1879 

Σκαραμαγκάς  Ε.,  έν  Ροστοβίω   1879 


4 


"Ετος  Ιχλογης. 

Σκλάβος  Φιότιος,  φαρμακοποιός   1879 

Σκορλος  Κωνσταντίνος,  έμπορος   1878 

Σκουλουαης  Στέφανος,  τραπεζίτης   1871 

Σουβατζογλους  Βασίλειος,  έμπορος   1871 

Σουγδουρης  Π.,  έμπορος  εν  Ροστοβίω   1879 

Σουλλιαιις  Νικόλαος,  δημοσιογράφος   1871 

Σούτσος  Αλέξανδρος,  γραμματεύς  του  έν  Σοφία  Έλλην.  διπλωματικού  πρακτορείου.  1881 

Σπλθαρης  Άνδρε'ας,  καθηγητής   1874 

Σπλναδνης  Γ.,  εμποροϋπάλληλος   1874 

Σπλχλώχης  Νικόλαος   1881 

Σταματιααης  Δημήτριος,  ιατρός   1872 

Σταματιααιις  Νικόλαος,  νομικός  έν  Σάμω   1878 

Σταμουλης  Αναστάσιος,  έμπορος  έν  Σηλυβρία   1879 

Στρατηγοπουλος  Χ.,  διδάσκαλος   1882 

Στεφανοβικ  Παύλος,  τραπεζίτης   1875 

Συγγρός  Ανδρέας,  τραπεζίτης   1871 

Σωφρολίος,  μητροπολίτης  Ιωαννίνων   1871 

Τ. 

Τλγιιϊ  Αναστάσιος,  καθηγητής.. ,   1872 

Ταγής  Φίλιππος,  καθηγητής   1875 

Τ  Λ  >ι  β  α  κος  Δ.  Ν.,  έμπορος   1863 

ΤηΟΜΑΝ  Α.,  διδάσκαλος   1875 

Τςεραεντης  Βελισσάριος,  έμπορος   1873 

Τςιακας  Γεώργιος,  δημοσιογράφος  έν  Αθήναις   1881 

Τςικλαιωτης  Στέφανος,  έμπορος   1871 

Τςιτςοπουλος  Κωνσταντίνος,  κοσμηματοπώλης..   1878 

Φ. 

Φακαρος  Μ.,  διερμηνεύς  του  ένταΰθα  Ελληνικού  Προξενείου   1874 

ΦεΪζη  μπέης,  πρόξενος  της  Τουρκίας  έν  Όδητσω   1874 

Φιαααιιθης  I.,  καθηγητής   1881 

Φίλιος  Δ.,   έφορος  των  αρχαιοτήτων  έν  Αθήναις   1872 

Φωτιάδης  Δ.  Ν.,  έμπορος   1876 

Φωτιάδης  Νικόλαος,  έμπορος  ,   1861 

Φωτιάδης  Φιύτιος,  ιατρός  ·   1878 

ΦίΠΊΟΣ,  επίσκοπος  Εΐρηνουπολεως,  άρχιερ.  προϊστάμενος  Σταυροδρομίου   1881 

\ν. 

\νΑ8ΙΙΙΝ0Τ0Ν  ΟθΟΓ§β?,  ίερεϋς  της  Αγγλικής  πρεσβείας   1883 

λΥκίΝΚΛΠΙ  Αΐ1§αδΙίη,  ιατρός   1873 


<γ'· 

"Ετος  Εκλογής. 

Χ. 

Χλρλλα.μπιλης  Νικόλαος,  ίικαστής   1879 

Υλιίιιλλιιι  Νικόλαος,   ίικηγόρος   1883 

Χαρμαχτας  θ.,  ίατρο'ς   1882 

Χαςιώτιις  Γεώργιος,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1860 

ΧντζιιχριίΣΤον  Χρήστο;,  ιδρυτής  καϊ  γυμνασιάρχης  τοϋ  εν  Πέραν  Έλλ.  Λυκείου   1872 

Χατζοποϊλος  Ιωάννης,  τραπεζίτης     1883 

Χελμης  Μιχαήλ,  φαρμακοποιός  ·    187  3 

Χριςτοφοριλιις  Θψ.ιστοκλής,  ανώτερος  κυβερνητικός  ύ-άλληλος   1875 

Χριςτοφμριλης  Συμεών,  ιατρός   1870 

Χρϊςοβεαδχης  Λεωνίδας,  έμπορος  έ ν  Μαγχεστρίκ   1860 

Χρυςοβελωχης  Μιχαήλ,  εύπορος  έν  Λιβερπούλη   1876 

Ψ. 

Ψαχαροποιγλος  Κωνσταντίνος,  διευθυντής  τής  Πανελληνίου  άτμοπλ.  έταιρ.  εν  Πειραιεΐ  1  875 

Ψγχαριις  Νικόλαος   1880 

Ψδμιααης  Κωνσταντίνος  ·   1881 


ΕΠΙΤΙΜΑ.  ΜΕΛΗ. 


Α. 

"Ετος  εκλογής, 

Αγαθαγγεαος,  Μητροπολίτης  Εφέσου  ·   1881 

Ααη  φουατ  μπειις,  διευθυντής  τοΰ  τμήαχτος  των  έμαέσων  φορών   1882 

Αριςτλρχιις  Γρηγοριος,  πρώην  πρεσβευτής  της  Τψ.  Πύλης  έν  Ούασιγκτώνι   1879 

Αριςταρχης  Ιωάννης,  πρώην  πρεσβευτής  τη;  Τψ.  Πύλης  έ ν  Βερολίνω   1873 

Αρμεχης  Βράϊλας,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  εν  Παρισίοις   1868 

Β. 

Βαλεττας  Ιωάννη;,  λόγιος  εν  Αονδίνω   1874 

Βαητηει,ΕΜΥ  8^ϊηΙ-Ηί1ίΙΪΓ6,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας  και  Γερουσιαστής  1871 

Βαααιαχος  Ανδρέας,  έμπορος  έν  Μασσαλία   1877 

ΒΛιΧΟΛΟΡΤ  0β0Γ§6§,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ήν.  Πολιτειών  της  Αμερικής  εν  Βερολίνω-  1872 

Βαςιαειου  Γε(ύργιος,  υποδιοικητής  της  Εθνικής  Τραπέζης  της  Ελλάδος   1871 

Βερναρδάκης  Δημήτριος,  πρώην  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1874 

Βερχαραος  Χ.,  ιατρός  έν  Σμύρνη   1864 

Βιιςαχης  Πανταζής,  έν  Τάντα   1881 

Βιττώρης  Ίαιάννης,  έν  Αλεξάνδρεια   1881 

ΒεαΟΚΙΕ  .Τ.  δΐΐΙΟ,Γΐ,  καθηγ.  τών  ελλ.  γραμμάτων  έν  τω  έν  Έδιμβούργω  Πανεπιστήμιο)  1864 
ΒΟΚΕΚ,  πρώην  έν  Κ/πο'λει   πρεσβευτής    τών  Ηνωμένων  Πολιτειών  της  Αμερικής, 

έν  Ούασιγκτώνι   1862 

Βουτσινάς  Αλέξανδρος,  έμπορος  έν  Όδησσώ   1881 

Βουτςιχας  Ιωάννης,  Γεν.  Πρόξενος  της  Έλλ/.δος  έν  Όδησσώ   1881 

Βρυεχιος  Φιλόθεος,  μητροπολίτης  Νικομήδειας   1884 

ΒυΚΝΟΙΤΓ  ΕίΙΙΪΙβ,  πρώην  διευθυντής  τής  έν  Αθήναις  Γαλλικής  Σχολής,  έν  Παρισίοις.  1867 

Γ, 

Οαεκέ  Βαρώνος,  πρεσβευτής  τής  Αυστροουγγαρίας  έν  Κ/πολει   1884 

ϋΐΐ Α86ΑΝΟ,  γενικός  επιθεωρητής  τής  δημοσίας  έκπαιδεύσεως,  έν  Παρισίοις   1868 

€ηΐ$Τ         κκθηγητής  τής  Έλλ.  καϊ  Λατιν.  φιλολογ.  έν  τω  Πανεπιστήμιο)  Μονάχου  1870 

^υητΐυ8  ΕηίδΙ,    καθηγητής  τοΰ  έν  Βερολίνω  Πανεπιστημίου   1870 

Γ). 

Ι>ΕΠ!ΙΥ  Ι.<ΟΓ<1,  πρώην  υπουργός  τής  Αγγλίας   1876 

ΟϋΚΚΕΠίΝ  Ι,ΟΓιΙ,  Πρεσβευτής  τής  Αγγλίας  έν  Κ/πολει   1881 

Ι)υΐΐυΥ  νίοΙΟΓ,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας  κα'ι  πρώην  υπουργός  τής  Δημο- 
σίας Εκπαιδεύσεως,  έν  Παρισίοις  ·   1882 


ιε'. 

Ε. 

"Ετος  εκλογής. 

ΕεΚδΤΕΙΝ,   καθηγητής  εν  τω  έν  Λειψία.  Πανεπιστηυ.ίω   1879 

Εαχεμ  πλςςας,  Υπουργός  έπϊ  των  Εσωτερικών   1  8  Π 5 

Εβ&ΕΚ  Εηΐϊΐο,  [/.έλος  του  Πανακαδηριίου  της  Γαλλίας  και  καθηγητής  της  σχολής  των 

γραυ.αάτων  εν  Παρισίοις   1803 

ΕΪΟΗΤΠΑΙ,  Οΐ18ΐ3Υ6  ά',  ν.έλος  τής  ασιατικής  Εταιρίας  έν  Παρισίοις   1804 

ΕίΧΙΟΤ  8ΪΓ  0.  ΗβΠΠ,  πρεσβευτής  τής  Αγγλίας  έν  Βιέννη   1872 

Εγςτρατιααιις  Π.,  πρώην  έφορος  των  αρχαιοτήτων  έν  Αθήναις   1879 

Γ. 

Ραβκι   1878 

ρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Κ/πολει   1878 

Ζ  0. 

Ζάππας  Κωνσταντίνος,  κτηματίας  έν  Βροσθενίω  Βλαχίας   1874 

Ζαφειροπουαος  Στέφανος,  έμπορος  έν  Μασσαλία   1880 

ΟεΜΜΑ  ΑάοΙίΌ,  διευθυντής  τοΰ  Περιοδικού  ΚβΌΪ&1(1   1871 

Οευαεκτ  Γ.  Α  ,  διευθυντής  τοϋ  Βασιλικού  Ωδείου  έν  Βρυξε'λλαις   1881 

ΟΕΑΰδΤίλΧΕ  \νΓί11ίαΐη,  πρωθυπουργός  τής  Αγγλίας   1862 

Η. 

ΗαΤΖΡΕΕΒΤ  V,  πρεσβευτής  τής  Γερμανίας  έν  Παρισίοις.   1880 

ΗλυΕΤ  ΕπίθδΙ  επίτιμος  καθηγητής  έν  τω  (ϋθ11ϋ§6       Ρίαη63   1867 

ΗεΑΡ  Η.  6.,  Γεν.  Πρόξενος  των  Ηνωμένων  Πολιτειών  τής  Αμερικής  έν  Κ/πόλει   1880 

ΗεΝ(1ΕΝ,         Γραμματεύς  τής  έν 'Ρώμν]  Αρχαιολογικής  ακαδημίας   1872 

ΗΕϋΖΕΥ  Εόοη,  καθηγητής  τής  έν  Παρισίοις  Σχολής  των  Καλών  Τεχνών   1874 

ΗοΕΤΖΕΝ'ϋΟΚΡΡ  Γΐ'αηζ  νοη,   καθηγητής  τοϋ  έν  Βερολίνφ  Πανεπιστημίου   1872 

Ηθϋ88ΑΥ£  ΗβΙΙΠ,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1879 

I. 

Ιγχατιεφ  ϋβηβΓίί.1,  πρώην  πρεσβευτή;  τής  'Ρο^σσίας  έν  Κ/πολει   1865 

Ιςτριας  Δώρα,  λογία   1868 

Ιωακείμ  Γ',  πατριάρχης  Κωνσταντινουπόλεως   1878 

.1. 

ΙλΟΟΙΈΜ  ν.Ν8  0.  Κθ1«ΐ,  πρώην  υπουργός  των  'ίί;ωτερικών  τοϋ  Βελγίου                    *  1881 

ΐΕΙϊΐ:,  καθηγητής  έν  Γλασκώβη                                      .  .   1878 


κ. 

"Ετος  εκλογής. 

Καλλιγάς  Π.,  υποδιευθυντής  τής  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος   1871 

Καραθεολώρη  παςαςς,  ήγεμών  της  Σάμου   1881 

Καςτορχης  Ευθύμιος,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1871 

ΚΑΦΤΑΝΤΖΟΓΑΟΓΣ  Α.,  αρχιτέκτων  έν  Αθήναις   1871 

ΚΕϋϋΕίΙ  νΟΠ,  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έ ν  Ρώμη   1871 

ΚίΚΟΗΗΟΡΡ  Α.,  καθηγητής  του  έν  Βερολίνω  Πανεπιστημίου   1872 

Κοντός  Κ.,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1863 

Κουντουριώτης  Ανδρέας  Γ.,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Κ/πόλε  ι   1875 

Κ&ςτης  Κ.  Ν.,  καθηγητής  του  εν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1882 

Λ  I. 

Λαμπροί  Π.,  νομισματολογος  εν  Αθήναις   1871 

Ιαυε\§  Γ.ΟΓά,  πρεσβευτής  της  Αγγλίας  έν  Πχρισίοις   1862 

Ι.Ε88ΕΡ8  ΓβΓίΙΐΐΚΐηΐΙ,  μηχανικός  έν  Παρισίοις   1865 

ΓιένΕΟϋΕ  ΟΙΐίΐΓΐβ§,  μέλος  τοϋ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας  καϊ  καθηγητής  έν  τω  0οί- 

1ύ§β  <3β  ΡΓίΐηοβ,  έν  Παρισίοις   1866 

ΛίΒΛΛΛΣ  Θεαγένης,  διευθυντής  της  έν  Βιένν/)  Ελληνικής  σχολής   1874 

ΪΛ8ΤΕΚ  ΙΰδΟρΙΐ,  καθηγητή;  της  ιατρική;  έν  Λονδίνω   1881 

ΙιϋΠΟΕΡ   ΟοΐϊΐΙβ,  πριόην  πρεσβευτής  της  Αυστροουγγαρίας  εν  Κ/πολει   1872 

Μ. 

Μαυροκοραατος  Ν.,  πρώην  υπουργός  της  Ελλάδος   1864 

ΜΑΥΡΟΓΕΝΗΣ  Π.,  πρεσβευτής  της  'Ρουμανίας  εν  Βιέννη   1882 

Μητςοπουλος  Ηρακλής,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1873 

ΜίΙΛ-ΕΒ.  Εΐϊΐΐηα,ηαβί,    μέλος  τοϋ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας  και  καθηγητής  έν  τγ 

Σγο\'7ι  των  νεωτέρων  γλωτσών   1863 

ΜοΚΚΙδ  ΙΟΥ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ηνωμένων  Πολιτειών  της  Αμερικής  έν  Κ/πολει.  1865 

ΜονχΐΦ  παςςας,  υπουργός  τής  Παιδείας  έν  Τουρκία   1865 

Ν. 

ΝοΑΙΙΛΕδ  ΙΪ13.ΓςΐΐΪ5  ίΐβ,  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Κ/πολει   1883 

ΝΕΕΙΠΟ\ν  άβ,  πρεσβευτής  τής  'Ρωσσίας  έν  Κ/πολει   1883 

ΝεννίΟΝ,  διευθυντής  του  Βρετανικού  Μουσείου  έν  Αονδίνω    1871 

Ο. 

ΟρφαμλιιΣ  Θεόδωρος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου    1867 

Π  Ρ. 


ΙΙλλλιις  Α.,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου  

Ηαντλζιαης  Ιωάννης,  καθηγητής  του  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου 


1872 
1874 


ιΚ'. 

"Ετος  έκλος  ήγ 

Βαοαρρηγοποτλος  Κ.,  καθηγητής  του  εν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1879 

Παράσχος  Άχιλλεύς   1880 

ΡΑ8ΤΕΙΙΚ           μέλος  τής  Γαλλΐκ.  Ακαδημίας,  και  καθηγητ.τής  χημείας  έν  Σορβο'ννν)  1  881 

Ρεκκοτ  ΟβΟΓ^βδ,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  της  Γαλλίας,  έν  Παρισίοις   1874 

Πέτρος  Β',  Αυτοκράτωρ  τής  Βρασιλίας   1873 

Πρεγεχτερης  Χ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1871 

Ρ. 

Ραγκαβής  Αλέξανδρος,  πρεσβευτής  της  Ελλάδος  έν  Βερολίνω   1863 

ΚαΌΟΝΊΤΖ  (1β,  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  Κ/πο'λει   1883 

Ράλλης  Γ.,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1869 

ΒλδΟΟΝ  ΟοΐΏΐθ  (Ιιί,  πρώην  πρεσβευτής  της  Ισπανίας  έν  Κ/πο'λει   1881 

ΚΕΝΕ  Βπ&11,  βιβλιοφΰλαξ  της  έν  Παρισίοις  Ιατρικής  Ακαδημίας   1876 

Ρεμερης  Μ.,  διοικητής  της  Εθνικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος   1864 

ΒΐΥΙΕΚ  ΑΙρΙίΟΙΙδΟ,  καθηγητής  τοΰ  έν  Βρυξελλαις  Πανεπιστημίου   18  81 

Βθ$δΙΓ,ΝΟΕ  .Τ.  Ρ.,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας   1864 

Σ. 

Σαϊτ  παςςας,  πρώην  πρωθυπουργός   1879 

Σαριποαος  Νικόλαος,  πρώην  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου   1861 

$ΑϋΡΡΕ  ΗβΓίηαηη,  καθηγητής  τοΰ  έν  Γοτίγγν)  Πανεπιστημίου   1875 

δΟΗΜΙΌΤ  ΒβΠΙΟ,Γί]   1870 

δϋΗΜΙΌΤ  ΜΰΠΐΖ,  καθηγητής  τοΰ  έν  Ίένη  Πανεπιστημίου   1871 

Τ. 

ΤΐΐυΚϋΤ  0ΐΐ&Γΐβ?,  μέλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας  έν  Παρισίοις   1873 

Τρικούπης  Χαρίλαος,  πρωθυπουργός  τής  Ελλάδος   1878 

ΤυεΚΕΚΜΑΝ  Οΐΐ^Ι'Ιβδ,  πρώην  πρεσβευτής  των  Ήν.  Πολιτειών  τής  Αμερικής  έν  Κ/πο'λει.  1873 

I 

ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ  Γρηγο'ριος,  πρεσβευτής  τής  Ελλάδος  έν  Βιέννη   1874 

Φ. 

Φιλιιμωλ  Τιμολέων,  έφορος  τής  βιβλιοθήκης  τής  Ελληνικής  Βουλής   1879 

Φιαιππδφ,  στρατηγός,  έν  Πετρουπο'λει   187  7 

ΦρΕαριτης  Κωνσταντίνος,  καθηγητής  τοΰ  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίου                    .  1879 

V. 

I  4 

ΥΐΗ0Η0\ν  ΒίκΙοΙΓ,  καθηγητής  έν  τω  Πανεπιστημίω  τοΰ  Βερολίνου   1881 

Υοουέ  ΜβΙΟΓΙΪΟΓ  ΟοπίΙβ  (1β,  πρώην  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας   1873 

Γ 


"Ετος  εκλογής. 

\νΑϋΠΙΝ&ΤΟΝ  Ηβ1117,  πρεσβευτής  τής  Γαλλίας  έν  Αον^ίνω   1878 

\¥ΕΙί  ΗβΠΠ,    καθηγητής  της  ελληνικής  φιλολογίας  έν  Παρισίοις   1867 

\¥εΙΙΤΗΕΚ  ΒαΓΟΠ  νοη,  πρώην  πρεσβευτής  της  Γερμανίας  έν  Κ/πόλει   1875 

λνίΕδΕΕΕΚ.  Γπβιίποΐΐ,  καθηγητής  τοΰ  έν  Γοτίγγ·/)  Πανεπιστημίου   1873 

\νΐΤΤΕ  ΒαΓΟΠ  (Ιβ,  [/.έλος  τοΰ  Πανακαδημίου  τής  Γαλλίας   1876 

Ζ. 

ΖαΜΒΑΠ)Ι  Ρ.,  καθηγητής  τής  ελληνικής  καϊ  λατινικής  γρα[ψ.  έν  Βενετία   1872 

ΖΐΟΗΥ  ΟοπίΙβ,  πρώην  πρεσβευτής  τής  Αυστροουγγαρίας  έν  Κ/πο'λει   1874 


ΑΐνΤΕαί^ΤΕΛ-ΑΟΛΙΧΑ  ΜΕΛΗ. 


Α. 

"Ετος  ίχλογήί. 

Αγγελίδης  Τηλέμαχος  κτηματία;  εν  Κίω   1863 

Ανθιμος,  μητροπολίτης  Βελεγράδων   1868 

Αρβλμτλκης  Λέανδρος,  καθηγητής  τικ  εν  Χάλκν)  Θεολογική  Σχολής   1863 

Αργυρόπουλος  Β.,  καθηγητή;  εν  Αλεξάνδρεια   1872 

Αριςταρχης  Δημήτριος   1875 

Αριστείδης  Γ.,  καθηγητής  τοϋ  έν  Κυδωνίαις  Γυμνασίου   1864 

Β. 

Βελοτλης  I.,  βιβλιοθηκάριος  της  εν  Βενετία  Μαρκιανής  βιβλιοθήκης   1871 

Βεργδτης  Παναγής,  λόγιος,  έν  Κεφαλληνία   1878 

ΒεΚΤΗΕΚΑΜ),  γενικός  γραμματεύς  της  έν  Αλγερία  κλιματολογικής  Εταιρίας.  ...  1870 

Βλαβιανός  Ν.  Νικήτας   1864 

Βααχος  "Αγγελος,  γεν.  γραμματεύς  του  επί  των  Εξωτερικών  Υπουργείου  της  Ελλάδος  1875 

Βυζάντιος  Αλέξανδρος,  δημοσιογράφος  εν  Τεργέστη   1879 

Βυζάντιος  Αναστάσιος,  πολιτικός  πράκτωρ  τής  Ελλάδος  έν  Αίγύπτω   1879 

Γ. 

Γεώργιαδης  Ν.,  ιατρός  εν  Βώλ<*   1863 

Γρηγορας  Γερμανός,  διευθυντής  τής  έν  Χάλκ·/]  Θεολογικής  σχολής   1863 

Γρηγοριαλης  Α.,  καθηγητής   1864 

£. 

ΟαΙΙΧΕΜΕΒ.  ΕχαρβΓβ,  πρύτανις  τής  έν  Αουγδούνω  νομικής  Σχολής   1870 

Οηιακι  ΟΐιβναΙίβΓ  ΟβΓ&πΙ  τΐβ   1872 

ΟΟϋδδΕΜΑΚΕΚ  ΑΓίΙΐΟαΓ,  νομικός,  έν  Αίη   1870 

ΟϋΕΕΕΝ  ϋΓ   1880 

Δ. 

Αλμών  Δ.,  ιατρός   1872 

Αεκιγαααλς  Γ.,  καθηγητής  τή>  ελλ.  γλώσσης  τοϋ  έν  Πετρουπόλει  Πανεπιστημίου  1876 

Δεφνερ  Μιχαήλ,  υφηγητής  τής  γλο^σσολογίας  έν  τω  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίω .  .  .  1875 

Δημητςλς  Κ.,  ιατρός  εν  Άδριανουπο'λει   1871 

ϋθΖΟΝ  Αα§αδΐ6,  πρόξενος  τής  Γαλλίας  έν  Θεσσαλονίκη   1872 


κ. 

Ρ. 

"Ετος  εκλογής. 


ΤΊΐΕδΗΡΙΕΙΛ)  Εάννίη,  εν  Λονδίνω   1877 

0. 

ΟΕΙΙΗΑΚϋΤ         αρχαιολόγο;  έν  Γοτίγγη   1873 

ΟΐϋΕΙ,  ΟΐΐίΙΓίθδ  Α.,  ρΓΟΥΪδβαΓ  του  εν  Παρισίοις  λυκείου  Λουδοβίκου  του  Μεγάλου.  .  .  1867 

Η. 

Βαιαδης  Βοζανος  Λεωνίδας   1873 

Η. 

ΗΕΙϋΕΝδΤΑΜΜ  Οδ03Τ  (1β,  λόγιος  έν  'Λλεξανδρεία   1873 

ΗΐΚδΜΡΕΙ,Ο  ΟΐΙδΙ&νβ,  καθηγητ.  της  αρχαιολογίας  έν  τω  έν  Καινιγσβέργη  Πανεπιστ.  1883 

ΗυΌΗΕδ,  πρώην  γραμματεύς  της  έν  Κ/πο'λει  Αγγλικής  Πρεσβείας   1874 

θ. 

ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ  Κ.,  εύπορος  έν  'Ραιδεστω   1870 

Θερειανος  Διονύσιος,  δημοσιογράφος  έν  Τεργε'στη   1863 

I. 

Ιωλννιαης  Εμμανουήλ,  καθηγητής  έν  'Λρ,οργω   1861 

Ιωαχμδης  Σάββας,  διδάσκαλος  έν  Τραπεζοΰντι   1870 

Ιωαννιδης  Σεραπίων,  καθηγητής  έν  Καισαρεία   1863 

Κ. 

Κοςμιδης  Κυριάκος,  εύπορος  έν  Πτολεμαίδι   18,Γ3 

Κοπιι τωρης  Παναγιώτης,  γυμνασιάρχης  έν  Ελλάδι   1864 

Κρίνος  Δ.,  φαρμακοποιός  έν  Αθήναις   1865 

ΚΠΜΛΚΙΔΠΣ  Κ.,  πρώην  σχολάρχης  της  έν  Τραπεζοΰντι  Ελληνικής  Σχολής.  ,   1864 

Κωλλιατςος  Σωκράτης,  πρώην  διευθυντής  της  έν  Αθήναις  Ριζαρεί ου  Θεολογ.  Σχολής  1878 

Κωνςτ  Λ  ΝΤΙΝ ΙΔΗΣ  Γ.,  διευθυντής  των  έν  Φιλιππουπο'λει  Ζκριφείων  Διδασκαλείων.  .  .  1876 

Λ. 

Λλμπριδης  Ιωάννης,  ιατρός  έν  Ί<οαννίνοις   1874 

Λεβίδης  Νικόλαος,  δικηγόρος  έν  Αθήναις   1872 

Ι,Ε&ΚΑΝΟ  Εΐΐΐίΐο,   καθηγητής  έν  τή  Σχολνί  των  νεωτέρων   ανατολικών  γλωσσών  έν 

Παρισίοις   1870 

Ι,ΕΟΝΛκϋΙ  Οΐοναηηϊ,  φαρμακοποιός  έν  Κέρκυρα   1871 

ΛιηιχίοΣ  Ν.,  ιατρός  έν  Αρτάκη   1872 

Λιγκουδιις  'Λμμανουήλ,  δικηγόρος  έν 'Λθήναις   1874 


κα'. 

Μ. 

"Ετος  εκλογή;. 

Μαμουκλς  Άνδρε'ας,  τμηματάρχες  έν  τω  ύπουργείω  των  Έχκλησιαστα.  τηςΈλλάοος  187  8 

Ηαχλρης  Σπυρίδων,  γυμνασιάρχης  εν  Ίωαννίνοις   1863 

Ηλνλρας  Γρηγόριος,  έμπορος  έν  Μυτιλήνη   1873 

Ματςαχος  Γ.,  καθηγητής  έν  τνί  Ζωσιμαίχ^  Σχολή  Ιωαννίνων   1872 

Μοντανι  ΡϊβΡΓβ   1860 

Μοραος  Σαμουήλ,  δημοσιογράφος  έν  Κέρκυρα   1864 

Μυριαχθευς  Ιερώνυμος",  εφημέριος  της  έν  Λονδίνω  ελληνικής  εκκλησίας   1872 

Ν. 

ϊϊαχαμουλης  Ιωσήφ,  δημοσιογράφος  εν  Κέρκυρα   1864 

Νερουτςος  Τάσος,  ιατρός,  διευθυντής  του  έν  Αλεξάνδρεια  υγειονομικού  Συμβουλίου  1875 

Ξ. 

Ξαχθοπουλος  Κωνσταντίνος,  γυμνασιάρχης  έν  Τραπεζουντι   1863 

Ο. 

Οικονόμου  Παναγιώτης,  διευθυντής  ιδιωτικής  Σχολής  έν  Κερκύρα   1868 

Π. 

Παπαγεωργιου  Γ.,  διδάσκαλος  έν  "Αρτη   1872 

Παπαδόπουλος  Μ.,  ιατρός  έν  Θεσσαλονίκη   1863 

Παπαδόπουλος  Χρήστος,  δικαστής  έν  Κύπρω  ,   1864 

Παπαζογλους  Κλεάνθης,  λόγιος  έν  Βραίλα  ■   1871 

Πετριλης  Αθανάσιος,  σχολάρχης  έν  Κάμπω  Λακωνική5   1864 

Πιεριαπς  Δ.,  λόγιος  έν  Κύπρω   1871 

Πιχιλτωρος  Γεράσιμος   1878 

Πολίτης  Ν.  Γ.,  λόγιος  έν  Αθήναις   1872 

0· 

ΟϋΕϋΧ  ϋΕ  8ΑΙΝΤ-ΗΙΕΑΙΚΕ  ΠΚΙΓφ.115  άβ,  λόγιος  έν  Παρισίοις   1867 

Ρ  Κ. 

Ραγκαβής  Ρ.  Αλέξιος,  υπάλληλος  έν  τω  Ύπουργείω  των  Εξωτερικών  τής  Ελλάδος.  .  1870 

Ράλλης  \.,  ϊατρό:  έν  Περγάμω   1872 

Ραμμος  I.,  σχολάρχης   έν  7  \.ρτη   1864 

Κθ5$Ι  ί>θΟΤΤΙ,  ΟοΐΌΐβ  0.  Β.,  έπίτιμος  πρόεδρος  τοϋ  έν  Τολώσστ]  άρχαιολογ.  Μουσείου  1882 

ΡΩΜΑΝΟΣ  Ιωάννης,  κκθηγητής  έν  Κερκύρκ   1874 

Σ. 

Σαθαϊ  Κωνσταντίνος,  λόγιος   1868 


χβ'. 

Έτος  έχλογγ,ς. 

Σακεααιωχ  Γ.,  λόγιος  εν  Αθήναις..  .   1881 

Σαρρος  Στέφανος,  ιατρός  έν  Βουκουρεστίφ   1874 

8θΗΙ,ΙΕΜΑΝΝ  ΗβΙΠΠϋΙΐ,  λόγιος  έν  Αθήναις   1871 

Σκοραελης  Βλάσιος,  καθηγητής  διδασκαλείου  εν  Αθήναις   1868 

Σκγαιτςιις  Ίσιδωρίδης,  λόγιος  έν  Αθήναις   1863 

Σοφοκλής  Γαβριήλ,  καθηγητής  έν  Αθήναις   1881 

Σταματιααης  Έπχμείνώνδζς,  διευθυντής  του  έν  Σάμω  ηγεμονικού  γραφείου   1881 

Σχολαριος  Δωρόθεος,  πρώην  μητροπολίτης  Λαρίσσης   1883 

ΣχοΡΤΣΑΧΓΠίΣ  Δ.,  πρώην  σχολάρχης  έν  "Αρτ/)  Γ   18  71 

Τ 

Τριαχταφυλλιαης  Κ.,  καθηγητής  των  ελληνικών  γραμμάτων  έν  Βενετία   1872 

Τριαχταφτ αλιλης  Ν   1863 

Τςαπαρας  Π.,   γυμνασιάρχης  έν  Ελλάδι   1876 

Φ. 

Φιαααεαφευς  Χ.  Ν.,  τυπογράφος  έν  Αθήναις   1864 

V. 

\  ΕΙϋΝΕΙΙ  ΑηιΐΓβ   1872 

Χ. 

Χαβιαρας  Δημοσθένης,  λόγιος  έν  Σύμη   1883 

Χαςιώγιις  Δ.,  υφηγητής  τής  ιατρικής  έν  τω  έν  Αθήναις  Πανεπιστημίω   1874 

Χροχιαης  Κ.,  λόγιος  έν  Άδριανουπολει  „    .  .  1863 


κγ'. 


ΜΕΓΑΛΟΙ  ΕνΕΡΓΕΤΑΐ. 

Χΐ».  ΖΩΓΡΑΦΟΣ. 

Ε1*ΕΡΓΕΤΑΙ. 

-}-  Γεώργιος  Ζαρίφης. 
ΙΙεχεααος  Χεγροποχτης. 
■]■  Ευανθία  Οεοφιλιδοτ. 

ΜΕΓΑΑΟΙ  ΑΛΡϋΤΑΙ. 

Κωνσταντίνος  Κλρληανος. 

Το  ΕΧ  ΑθΗΝΛΙΣ  ΕθΧΙΚΟΧ  ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ, 
ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ΚοΡΩΝΊΟΣ, 

Στέφανος  Ράλλης. 
γ  Αντώνιος  Βλαστός. 
7  Παχτιας  Σεκιαρης. 

ΟΕΟΔΩΡΟΣ  ΜαΥΡΟΓΟΡΑΑΤΟΣ. 


ΑΩΡΙΙΤΑΙ. 

Αυτοκρατορική  Οθωμανική  Τράπεζα. 

Γεχικη  Εταιρία  του  Οθωμανικού  κράτους. 

το  εχ  αθηνλισ  γπουργειον  τησ  δημοσιασ 
Εκπαιδεύσεως. 

0  εχ  αθηχαισ  προσ  διλδοσγν  των  ελληνι- 
ΚΏΝ Γραμμάτων  Σύλλογος. 

Ζαχχης  Στεφλνοβικ. 

ΑΧΔΡΕΛΣ  ΒαλΛΙΑΧΟΣ. 

Αυςτροτουρκικη  Πγςτωςις. 

γ  κωνσταντινοσ  δοσιοσ. 

Θεοδ.  Α.  Μαυρογορδατος. 

·{■  Κωνσταντίνος  Ξενοκράτης. 

Βασίλειος  Σουβατζογλους. 

θ.  *αΙ  Β.  Σουβατζογλους  και  Σ/3·. 

Αλεχαναρος  Σεβαςτοπουλος. 

Αναρεας  Συγγρός. 

Στέφανος  Σκουλουαης. 

Αναςτ.  Ηφαιςτιαης. 

^  Αρχιμανδρίτης  Αχαχιας  Βατοπεδινος. 

Ζιιχωχ  Κλεάνθης. 

Εμμανουήλ  Σπιθλκης. 

Ααεαφοι  Αχτωχτλδλι. 

-{-  Σ.  Αρχιγεχης,  ιατρός. 

Στέφανος  Π.  Σκυλιτςης. 

Γιοι  Σεβαςτοπουλου. 


Γεώργιος  Ζαφειροπουλος. 
Γρηγοριος  Κουιιηας. 
Κωνσταντίνος  Ηαιαςκος. 
Κωνσταντίνος  Ζάππας. 


ΠΡΟΕΔΡΟΙ  ΤΟΥ  ΣΥΛΛΟΓΟΥ. 


-}-  Στέφανος  Καραθεοαωρη  .  1861 — 62 

γ  Πέτρος  Ζανος   1862 — 63 

Ηρ.  Βαςιααης   1863 

Σπ.  Μαυρογεχβς   1863 — 64 

Αλ.  Πασπάτης   1864 — 65 

Σπ.  Μαυρογενης   1865 — 66 

|  Κ.  Καραθεοαωρη   1866 — 67 

Ξεν.  Ζωγράφος   1867 — 68 

Ηρ.  Βαςιααης   1868 — 69 

-[-  Ιούλιος  Μιλιγγεν   1869 — 70 

Σταυρ.  Αριςταρχης   1870 — 71 

Κ.  Καραπανος   1871 — 72 

Κ.  Καραπανος   1872 — 73 

Ηρ  .  Β  α  ς  ι  α  απ  ς   187  3 — 7  4 

Κ.  Καλλιαδης   18  74 — 75 

Αλ.  Πασπάτης   1875 — 76 

Ιω.  Αριστοκλής   1876 — 77 

Ιω.  Αριστοκλής   1877 — 78 

Οδ.  Ιαλεμος   1878 — 79 

Αλ.  Πασπάτης   1879—80 

Ηρ.  Βαςιαδης   1880—81 

Σ.  Μαυρογενης   1881—82 

Κ.  Καλλιαδης   ....  1  882—83 

Κ.  Καλλιαδης   1883 — 84 

Πρ.  Βαςιαδης   1884—85 


κοσμήτορες 

Κατά  το  ετος  1884 — 1885. 


Πζόεΰζος   Ηρ.  Βαςιλδης. 

ί  I.  Γεωργαντοπουλος. 

' '  Λϊ·ηποόεδοοι .  .  .  \  _  _ 

5     5  (Τ.  Καραθεοαωρη. 

Γεν-  Γραμματεύς. .  Οδ.  Ανδρεάδης. 

ΕΙίΙ  Γραμματεύς.  .  Ν.  Καριος. 

ΒιύΜοφν.Ιαζ  Α.  Π.  Κεραμευς. 

Ταμίας  Θεμ.  Κοςουδης. 


χδ'. 


ΜΈΛΗ  ΔΙΑΡΚΩΝ  ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ 

κατά  το  ετος  1884 — 1885. 

α'.  φιλολογικής. 


1.  Ηρ.  ΒλςιλΔΙΙΣ. 

2.  Θεμ.  Σλλτελιις. 

3.  Χρήστος  Χατζηχρήστου. 

4.  Λ  ι  μ  ι  λ  Νοχνοτης. 

5.  ΚαχΣτ.  Ξαχθοπουλος. 

6.  Φιλ.  Ταγής. 

7.  Αο.  Κεραμευς  Παπαδόπουλος. 

8.  Αβρ.  Ναλιακας. 

9.  Βας.  Λούσης. 

10.  Ιακ.  Αρτεμιαδης. 

Β'.  ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ. 

1.  Ια.  Γεωργλντοπουλος. 

2.  Κιινςτ.  Ξανθοπουλος. 

3.  Χρήστος  Χατζηχρήστου. 

4.  Θεμ.  Σ  α  ατελής. 

5.  Ια.  Αριστοκλής. 

6.  Ηα.  ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ. 

7.  Πέτρος  Παπαρρουςης. 

8.  Αβρ.  ΙΙαλιακας. 

9.  Ν.  Παραχικλς. 

1  0.  Κ.  ΓΕϋΡΓΑΛΑΣ. 

1 1 .  Αχτ.  Πετριλης. 

12.  Δ.  Μ αλιά δη ς. 

13.  Ολ.  Ανδρεάδης. 

Γ'.  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ. 

1.  Στ.  Αριςταρχης. 

2.  Γ.  ΑΠΟΣΤΟΑΙΑΗΣ. 

3.  Κ.  Καλλιαδης. 

4.  Β.  Λούσης. 

5.  Οπ.  ΒθΝΚΟ\Υ8ΚΙ. 

6.  Ιακ.  Βαροτςης. 

7.  Τηλέμαχος  Κλρλοεοδιιρη. 

8.  ΚϋΧΣΤΑΧΤΙΧΟΣ  Μακριις. 

9.  Αιμ.  Νοχνοίής. 
10.  Αλ.  Ναουμ, 


11.  Δ.  Σταματία αης. 

12.  ΠΑ.  ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ. 

Δ'.  ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ. 

1.  I.  Αριστοκλής. 

2.  Ιακ.  Αρτεμιλαης. 

3.  Τηλ.  Καραθεοδώρη. 

4.  Οδ.  Αχδρεαδης,  Γε>\  Γραμματεύς. 

5.  Μ.  Καριος,  ΕΊ#.  Γραμματεύς. 

6.  Α.  Π.  Κεραμευς,  γραμ.τη':  Φι2.  Έπ 

7.  Κ.  Περδικιδιις,  γζαμ.  τψ:Άρχ.Έπ 

Β'.  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ. 

1 .  Στ.  Αριςταρχης. 

2.  ϋυκτίδ  0.  0. 

3.  Μοκπτμανν  Α. 

4.  ΜοΚΌΤΜΑΝιΝ  .1. 

5.  ΜΐΙΧΙΝΟΕΝ  Αι. 

6.  ϋΑΙ,νΕΚΤ  .Τ. 

7.  Α.  Παπαδόπουλος  Κερλμευς. 

8.  Ξεχ.  Σιδεροπουλος. 

9.  Κυριάκος  Περδικιδης. 

10.  ΝΥΑδΗΙΝΟΤΟΝ. 
1  1  ·  Βοκι&νυ. 

ΣΤ'.  ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ. 

1.  Τηλ.  Κ αρλθεοδωρη . 

2.  0ΕΜ.  ΚΟΣΟΥΔΗΣ. 

3.  Ια.  Γειιργαχτοπουλος. 

4.  I.  Γκιαχ. 

5.  Π.  Στεφαχοβικ. 

6.  Βασίλειος  Σλρλκιώτης. 

7.  μ.  ιιπλεσσασ. 

8.  Β.  ΟίΚΟΝΟΜΙΔΗΣ. 

9.  ΦΡΛΓΚΟΥΛΗΣ  ΜλΥΡΟΓΟΡΔΑΤΟΣ. 

10  Ια.  Κ.ΟΥΠΠΑΣ. 

11.  Μ.  Βελογιαχχης. 

12.  Ια.  Χατζόπουλος. 


ΕΠΙΜΕ  ΑΗΤΑΙ. 


Όργα*Ό0'ήχης 
Τηλέμαχος  Κλρλοεοδιιιίι 


'Λργα<ο2ογιχώ>·  ον.Ι.Ιογ&Υ 
Α.  Παπαδόπουλος  Κερλμευς. 


ΕΝ  Ι^ΩΝΣΦΑΝΦΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΑΠΟ  ΜΑΙΟΥ  1884  ΜΕΧΡΙ  ΜΑΙΟΥ  1885  -ΤΟΜΟΣ  ΙΘ'. 


ΠΕΡΙ  ΤΗΣ 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 

ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ  ΣΧΟΛΗΣ. 


(Άνεγνώόθη  έν       ΨΝΒ'  <3υνεδριά<3ει). 


Και  άλλοτε  έν  τώ  Έλληνικώ  Φιλολογική 
Συλλο'γω  έποιησάμηνλόγον  ττερί  τής Πατριαρ- 
χικής Σχολής,  τής  βραούτερον  κατά  τάς 
ίζ/ν.ς  τής  ένεστώσης  εκατονταετηρίδας  Πα- 
τριαρχικής Μεγάλες  του  Γένους  Σ/ολής  έπι- 
κληθείσης,  και  ήση  αναγκάζομαι  νά  ομι- 
λήσω πάλιν,  όπως  ειίανορθώσω  εσφαλμενας 
περί  χύτης  ειδήσεις  εναγχος  δημοσιευθεί- 
σας. Ύπό  τον  άνάρμοστον  τίτλον  Χρονικά 
της  Πατριαρχικής  Ακαδημίας  έοημοσκύοντο 
κατά  τεμάχια  έν  τη  εφημερία*!  του  Πατριαρ- 
χείου ΈκκΛηοιαοτικη  '  Α.Ιηθιία  ίστορικαί  δή- 
θεν ειδήσεις,  άπό  τοϋ  1454 — 1830  περί 
της  σχολής  ταύτης,  εις  εν  τεύχος  κατόπιν 
έκδοθεΐσαι  υπό  τον  ανωτέρω  ώς  εϊρηται  τί- 
τλον. Εί  οε  και  ο  συντάκτης  αύτών  λέγει, 
ότι  άνεδίφησε  χειρόγραφα  καΐ  βιβλιοθήκας 
άγνωστους  πιθανώς  τοις  άλλοις,  έν  τω  βιβλίω 
αύτού  ούδέν  νέον  η  άγνωστον  περί  των  έν 
τη  Πατριαρχική  Σχολή  διδαζάντων  περιέ- 
χεται, τουναντίον  μάλιστα  πράγματα  κοι- 
νότατα και  γνωστότατα  ηοη  καταστάντα 
προ  πολλοΰ  εκ  βιβλίων  ήδη  έκδεδομένων 
τό  δέ  χείριστον,  ό  συντάκτης  τής  πραγμα- 
τείας ταύτης  κ.  Γενεών  έπλασε  και  πράγ- 
ματα οΰοαμο'θεν  άλλοθεν  έξηγούμενα  ή  βε- 
βαιούμενα. Εις  τήν  άπόδείζιν  δέ  τούτου 
προβαίνομεν. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Έκ  τής  επιγραφής  Χρονικά  της  Πατριαρ- 
χικής Ακαδημίας  νομίζει  τις,  δτι  εϊναι 
Χρονικά  βιβ.Ιία  περιέχοντα  τήν  ίστορίαν  βα- 
σιλέων, ήγεμο'νων,  κρατών  ή  πόλεων  ανεξ- 
αρτήτων, δπερ  δηλοΐ  ή  λέξις  Χρονικά. 
Άλλ'  ό  συντάκτης  τοϋ  βιβλίου  άναρμο'στως 
έχρήσατο  τη  λέξει  εις  δήλωσιν  τών  άφορών- 
των  τήν  σεβαστήν  μεν  άλλως,  πτωχήν  δέ 
και  φθίνουσαν  και  πάντοτε  κατά  τους  /ρο'- 
νους,  ους  οιέρχεται.  λιπο'θυμον  σχολήν  του 
πτωχοτάτου  Πατριαρχείου  τής  Κωνσταντι- 
νουπόλεως, τήν  δ'  άπό  τεσσάρων  ήδη  αιώ- 
νων πενομέντ,ν  ταύτην  σ/ολήν  έκάλεσεν  εν 
αγνοία  του  πράγματος  Άχαδημίαν )  ουδέ- 
ποτε γενομένην  τοιαύτην  και  ουδέποτε  υπό 
τής  φυσικής  αυτής  προστάτιδος  τής  Μεγάλης 
Εκκλησίας  ούτως  όνομασθεΐσαν.  Ή  Μ.  Εκ- 
κλησία ώνο'μαζεν  αυτήν  σχολήν,  σχολεΐον  η 
διδασκαλεΐον  απλώς  και  σεμνοπρεπώς  και 
ως  ήρμοζεν  αύτη  τώ  οντι.  Μόνον  κατά  τάς 
άρχάς  τής  ένεστώσης  έκατονταετηρίδος  έκά- 
λεσαν  αυτήν  Ηατριαρχικην  ΜεγάΜ]ν  του 
Γένους  ΣχοΛην^  ώς  δείκνυται  και  έξ  άλλων 
και  έκ  γράμματος  έν  τώ  κώδικι  τής  μη- 
τροπολε(υς  Σμύρνης  τεθησαυρισμένου  τοϋ  έκ 
τών  εφόρων  τής  σ/ολής  Νικομήδειας  Αθα- 
νασίου και  τώ  1805  έκδεδομένου,  έν  ώ  ή 
σχολή  το'τε  μεταρρυθμισθεϊσα  και  εις  τον 

1 


2 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Κουρούτζεσμεν  (Εηροκρήνην)  μετατεθεϊσα  ο- 
νομάζεται ΪΙαζριαρχ€χη  ΜεγάΛη  τοϋ  Γένους 
Σχο.Ιή'  ή  δ'  επίκλησις  κύτη  εκράτησε  και 
μέχρι  της  σήμερον.  Ούτυίς  έκάλει  την  σχο- 
λήν  ή  φυσική  αύτής  προστάτις,  η  Μεγάλη 
Εκκλησία,  και  αύτη  είναι  ή  αληθή;  κα) 
πρέπουσα  ονομασία  αύτής. 

Έάν  δ'  έν  τω  βιβλίω  αύτοΰ  Άνανίας  ό 
•Αντιπάριος  καί  εΐ  τις  έτερος  ώνο'μασεν  αυ- 
τήν Άκασημίαν  τω  1  752,  έν  άγνοια  βε- 
βαίως και  ούτος  έπραξε  τούτο,  ούδέποτε 
ίδών  πιθανώς  Ακαδημίας.  Λιοτι  έάν  ό  Ά- 
νανίας,  ως  και  ό  κ.  Γενεών,  νοή  τήν  πτο.>- 
χήν  σχολήν  Άκαδημίαν  δηλ.  Πανεπιστή- 
μιο)· ,  τοιαύτη  ή  ^χολή  τοϋ  Πατριαρχείου  ο- 
μολογουμένως δεν  ήτο.  Σχολή  έχουσα  επί 
αιώνας  ολόκληρους  ένα  μόνον  οιδάσκαλον. 
καί  ποτε  ούδένα,  ένίοτε  έκλείπουσα,  πάντοτε 
δέ  φθίνουσα  διά  τήν  άείποτε  σύντροφον  αύτή 
πενίαν,  μαθητάς  δέ  πέντε,  ές,  οκτώ,  το 
πολϋ  δεκαπέντε,  Πανεπιστήμιον  οεν  ήτο, 
ώς  ουδέ  νυν  είναι.  Έάν  δέ  πάλιν  ό  Άνανίας, 
ώς  καί  ό  κ.  Γεδεών,  νον)  Άκαδημίαν  ΣνΛ- 
Λογον  σοφών ,  ώς  ήσαν  κατά  τον  ΙΖ'  αιώνα 
καί  έφεξής  αί  έν  Κερκύρκ  Έλληνικαί  Άκα- 
δηαίαι,  αί  πολυπληθείς  Άκαδημίαι  της  Ευ- 
ρώπης, πάλιν  ή  πτωχή  σχολή  τοϋ  πτιοχο- 
τάτου  καί  περί  άλλουν  έχοντος  νά  μεριμνά 
Πατριαρχείου  Ακαδημία  δεν  ήτο,  μή  υπαρ- 
χόντων άλλως  διά  τάς  περιστάσεις  καί  α- 
καδημαϊκών. Ποϋ  είναι  τέλος  πάντουν  τά 
πρακτικά  καί  τά  προϊόντα  τών  άκαδημαϊ- 
κών  καί  της  Ακαδημίας  ταύτης  τής  δλως 
ανυπάρκτου  καί  τέως  αγνώστου,  ένώ  μόλις 
δυνάμεθα  νά  εύροψ.εν  πενιχρκς  τινας  ειδή- 
σεις περί  τής  ύπάρςεως  αύτής  ;  πού  τά 
μέλη  αύτής  έν  αύτη  τή  πρωτευούση  καί  τή 
έδρκ  αύτής,  ένθα,  ώς  παρακκτιόντες  θέλο- 
μεν  ειπεί,  ουδείς  σχεδόν  ην  ό  διδάσκων 
γράμματα  κατά  τήν  μαρτυρίαν  Πατριαρχών 
καί  άλλων  ειδημόνων  τών  πραγμάτων  κατά 
τον  ΙΣΤ'  αιώνα,  θετικώτατα  βεβαιούντων 
τοϋτο  ;  "Άρα  ή  έπίκλησις  Χρονικά  είναι  α- 
νάρμοστος, ώς  καί  ή  Ακαδημία,  άποδει- 
κνυομένη  ύπό  τών  πραγμάτων  ανύπαρκτος. 

Ούχί  τήν  ούσίαν  άλλα  τοιαύτην  άκαι- 
ρον  μεγαλοφάνειαν  άλλοτε  έπιδεικνύμενος 
καί  ο  τώ  1864  — 1867  τήν  σχολήν  οιευθύ- 
νας  Κύστάθιος  ό  Κλεόβουλος  ηθέλησε  καί 
αύτος  νά  οιατάζ"/]  αύτήν  ώς  ρΐλοσοφίκήν  δή- 
θεν σχολήν  Πανεπιστημίου  είσαγαγών  κο- 
σμήτορας καί  τά  όμοια.  'Λλλ'  ο  μετά  τού- 


τον έλθών  σχολάρχης   Φιλόθεος  ό  Βρυέννίος 
ό    νύν    μητροπολίτης    Νικομηδείας,  ορθώς 
ποιών  κατήργησε  τήν  ματαίαν  /.αί  πομπώδη 
διακόσμησιν  ένίγκών   αύτήν   εις  τον  «λήθη 
αύτής  τύπον,  τον  γυμνασιακον. 

Άλλά  τίς  ήτο  έν  γένει  ή  κατάστασις  τής 
Πατριαρχικής   Σχολής   κατά  τούς  πρώτους 
αιώνας   άπό   τής  αλώσεως   καί  βραδύτερον 
μέχρι  τοϋ  1830  ;    Ή  κκτκστασις   τοϋ  Πα- 
τριαρχείου καί   τής   έξ  αύτοϋ  έξαρτωμένης 
σχολής    κατά  τους  πρώτους  αιώνας,  ίνα  μή 
ε'ίπιυ  βραδύτερον,  ήτο  άθλιωτάτη.    Οί  Πα- 
τριάρχαι  περιήρχοντο  τάς  όδούς  έπαιτοϋντες 
διά  τήν  άπο'τισιν  χρεών,  τινές  αυτών  περιήρ- 
χοντο ξηράς  /.αί  θαλάσσας  έπί  ζητεία-  πα- 
ραλείπω  τάλλα.    Τούτου   φυσική  συνέπεια 
ήτο  ή  οικονομική   τούλάχιστον  φθίσις  τής 
σχολής.  Προ'σθες  τούτοις  τήν  μεγάλην  σπά- 
νιν   τών  λογίων  καί  διδασκάλων    καί  συμ- 
πληροΐς  ούτω   τήν  εϊκο'να  τών  πραγμάτων. 
Ό  διδάξων  δέν  ύπήρχε.  Ναι  !  ό  Πατριάρχης 
Διονύσιος  ό  άπό  Νικομήδειας  ( 1  543 — 1551) 
προσκαλών  ές  Ιταλίας  Έρμο'δωρον  τόν  Αγ- 
σταρχον  έ'λεγεν  «έκείνοι  μέν  γάρ  (οί  Λατί- 
νοι) καί    άλλους  έχουσι    τους  έκπαιδεύσον- 
τας,    "ΕΛΑψα;  δ'  ονκέτι   (Χρον.    σελ.  51). 
Θεοδόσιος  ό  Ζυγομαλκς,  υίός   τοϋ  'Κοάννου, 
τής   Μ.    Εκκλησίας   Πρωτονοτάριος,  έπέ- 
στελλε  τω  Κρουσίω  τώ  1581"  «...  ίνα  με- 
ταδω  ταύτα  (τά  γράμματα  ό  πατήρ  μου  έν 
Κωνσταντινουπο'λει)·  ϋνδείς  γάρ  ηχ  σχεδόν 
τότε  ό  διδάσκων  γράμματα»  (ΤϋΓΟΟ§Γ.  σελ. 
9  2).    Καί  βραδύτερον   περί  τάς  άρχάς  τοϋ 
ΙΖ'  αιώνος  Ραφαήλ  ό  Πατριάρχης  ταύτα  βλέ- 
πων προσεκάλει   επιμόνως  Φραγκίσκον  τον 
Κόκκον,  ίνα  ελθη   καί  διδάςη    έν  Κωνσταν- 
τινουπο'λει· ούτος  δέ  διδάσκων  έν  τή  Σχολή 
τού  Πατριαρχείου  έγραφε  Λιονυσίω  τω  Ηρά- 
κλειας τω  1604  «...  ρ,έσην  θράττομαι  τήν 
καρδίαν,  έπεί  τήν  κατασχοϋσαν  ήμάς  σκοτό- 
μαιναν  λύσαι  μέν  διατείνομαι,  άνύσαι  δέ  ούκ 
ισχύω-  ήδη,  πάτερ  θεσπέσιε,  καί  αύτός,  ός 
μόνος  ύπόλοιπος  ήν,  τής  παιδείας  ο  πόθος, 
μετά  τών  άλλων  εξέπνευσε»  (Τύπ.  έπιστο- 
λών  Θ.  Κορυδαλέιος  έ'κδ.  Ένετίας  1786  σελ. 
14  1).Οί  λόγοι  ούτοι,  πλην  άλλων  τεκμηρίων, 
έξερχόμενοι  έκτού  στόματος  Πατριαρχών  καί 
αξιωματικών   τής   ΙΜ.    Εκκλησίας,  ανδρών 
συγχρο'νων  καί   άρμοοιωτάτων  νά  άποφαν- 
θώσι,  μαρτυροϋσι  τρανώτατα  τοϋτο  μέν  τήν 
κατά  τους  χρόνους  εκείνους  φοβεράν  λειψαν- 
δρίαν  καί   τήν   καθόλου   κατάστασιν  τών 


ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΠΑΤΡΙΛΡΧΙΚΠΣ  ΣΧΟΛΗΣ. 


3 


πραγμάτων,  τοΰτο  δέ  τά  πλαστά  και  άνε- 
μώλια  ττερΐ.  Ακαδημίας  και  ακαδημαϊκών 
και  καθηγητών  τερατολογ^ματα. 

Τα  κατά  την  Πατριαρχικών  Σχολήν  ιστό- 
ρησε πρώτος  ό  άοίδιμος  Κωνστάντιος  ό  άπό 
Σιναίου  Πατριάρχης  Κωνσταντινουπολεους 
(1830 — 1834)  έν'δυσί  περί  ταύτης  διατρι- 
βαίς.  "Οτε  τω  1867  εξε&Οομεν  τό  ήμέτε- 
ρον  Σχεδίασμα,  βάσιν  εις  τά  περί  τής 
Σχολής  ταύτης  έθε'μεθα  τά  του  Κωνσταν- 
τίου ώς  ποώτου  έρευνήσαντος  τά  κατ*  αϋ- 
τ/,ν.  Και  τοτε  <χε ν  η  μεν  πρώτη  σιατριοη 
άπό  Ματθαίου  Καμαριώτου  μέχρι  Κορυσα- 
λέως  άπε'κειτο  παρ'  έμοί  ανέκδοτος  ύστερον 
εκδοθείσα  υπό  θ.  Αριστοκλέους  έν  τοις 
«Έλάσσοσι»  του  αϋτοϋ  Πατριάρχου,  ή  δέ 
δευτέρα  είχεν  έκδοθή  έν  τω  περιοσικω  τοΰ 
έν  Κωνίπόλει  Έλλ.  Φιλολογικού  Συλλόγου 
ετος  Β',  292  μετά  των  παρατηρήσεων  Σ. 
Άριστάρχου,  Μεγάλου  Αογοθέτου  τής  Μ. 
Εκκλησίας.  Επειδή  ό  Κωνστάντιο:  έγρα- 
φε ν  άνευ  ενδείξεως  των  πτ,γών,  ήναγκάσθη- 
μεν  χάριν  της  επιστημονικής  ακριβείας  νά 
άναδράμωμεν  εις  τάς  πρώτας  και  τοτε  γνω- 
στάς  πηγάς,  επιμελώς  δέ  νά  άναοιφήσωμεν 
τους  έν  τω  Πατριαρχείο)  και  τνί  Σχολτί  κώ- 
δικας, ώς  φαίνεται  πανταχού  τοΰ  ημετέρου 
Εργου,  όπερ  θεού  συναιρομένου  μετά  τήν  ικα- 
νών έργων  άπό  τοΰ  1867  μέχρι  τούδε  έκδο- 
σιν  έν  προσέχει  β'  αϋτοϋ  έκδόσει  συμπλη- 
ρωθήσεται  κατά  τό  ουνατο'ν.  Λιά  της  έπι- 
ϊιελοΰς  ταύτης  ώ:  ενην  εξακριβώσεως  των 
πηγών  συνεπληρώσαμεν  έν  πολλοίς  τά  ύπό 
τοΰ  Κωνσταντίου   άλλως  ορθώς  είρημένα. 

Κατόπιν  ό  έν  αύτη  τη  Σχολνί  καθηγητής 
Α.  Χαρίλαος  έξέδωκε  λο'γον  περί  αύτής  άπό 
των  αρχαιοτάτων  ($ίο)  χρο'νων,  δημοσιευ- 
θέντα έν  τη  έκθέσει  τοΰ  τοτε  διευθυντού 
αύτής  Φιλόθεου  Βρυεννίου  άπό  τοΰ  σχολικού 
έτους  1867—1870  (σελ.  18— 31),  αύτο- 
λεςεί  σχεδόν  άντιγεγραμμένον  έκ  τοΰ  Σχε- 
διάσματος και  άμάρτυρον  όλως. 

Οΰ  προ  πολλοΰ  Μηνάς  ό  Χαμουδο'πουλος  έν 
τν)  ΆΛτ\θίία,  έφημερίδι  τών  Πατριαρχείων, 
άπ'  άρχής  της  έκδο'σεως  αυτής  έν  πολλοίς 
τεύ/εσιν  έττίσ/,ς  ιστόρησε  τά  κατά  την  Σχο- 
λην  τά  μεν  αρχαιότερα  άπό  τοΰ  Κωνσταν- 
τίου  παραλαβών,  τά  δέ  νεώτερα  άπό  τοΰ 
1830^  έκ  τών  πηγών  συμπλ/,ρώσας. 

Και  τά  μέν  δύο  τελευταία  έργα.  ώς  οϋ- 
σέν  νεώτερον  κατά  τους  άρχαιοτε'ρους  χρό- 
νους περιε'χοντα,  άντιπαρερχο'μεθα,  προς  τά 


τελευταίον  δμως  εκδοθέντα  Χ^ιοηχα  τοΰ  κ. 
Γεδεών  στοές/ομεν  αναγκαίους  τόν  λο'γον, 
πρός  αύτά  οέ  ή  παραβολή  τών  ημετέρων  γε- 
νήσεται  μετά  τών  δεουσών  κριτικών  παρατη- 
ρήσεων, ίνα  και  ή  αλήθεια  καταστίί  κατα- 
φανεστέρα, 

.Μίτά  τά  προεισαγωγικά  ταύτα  άρχο'μεθα 
τής  λεπτομεροΰς  έξετάσεοκ  τών  εις  τους 
προστάντας  τής  σχολής  άναφερομένων.  Ό 
συντάκττ,ς  τών  ^£>ο>·ι#ώ>  τάσσει  πρώτον  με- 
τά την  άλωσιν  σχολάρχην  Ματθαίον  τόν  Κα- 
μαριώτην  (Χρ.  σελ.  30),  δνπερ  και  ήμείς 
(Σχεδ.  σελ.  15),  μεθ'  όν  θανόντα  περί  τά 
1490  κατά  τόν  Σεβ.  άρχιεπίσκοπον  Ζακύν- 
θου Νικο'λαον  Κατρχμήν  τάσσει  η  μάλλον 
πλάττει  οίκουμενικόν  άρχι.οιοάσκαλον  (§ίθ), 
καίτοι  ενσοιάζων  τό  κατ'  αρχάς,  Δημήτριον 
τόν  Καστρινόν,  όπερ  τεκμαίρεται  εκ  τίνος 
επιστολής  Ιωάννου  Αασκάρεως  (παρά  τω 
αϋτώ  Σεβ.  Ν.  Κατραμή  έν  τοίς  Φιλολογι- 
κοϊς'Αναλέκτοις  Ζακύνθου)  γράφοντος  Δημη- 
τρίω  τώ  Χαλκοκονδύλη·  «ταύτης  οή  τής  ελ- 
πίδος διεψευσμένος  (δηλ.  μή  εντυχων  τω 
Καμαριώτ-/·,  έν  Κων]πόλει)  αύηιμι  γοΰν  οση-< 
με'ραι  Δημητρίω  τω  Καστρινώ,  τώ  ό'ντι  φιλο- 
σοφώ άνδρί  λόγω  τε  και  εργω,  και  άποΛαύω 
τ7\<:  τούτον  αν)·ονοίας  τε  χαί  όμιΜας  ούχ 
ήκιστα  παρ*  αϋτοϋ  και  παρ'  αϋτώ  εις  την 
έμήν  προ'θεσιν  ωφελούμενος  »  (Χρ.  σελ.  36). 
Ό  Γεδεών  παρεξηγών  τό  χωρίον  τοΰτο  τής 
έπιστολής  έξάγει,  ότι,  έπειδή  ό  Καστρινός 
ητο  φιλόσοφος,  είχε  δέ  αποθάνει  και  ό 
Καμαριώτης,  άρα  ό  μέν  Καστρινός  ήν  οικου- 
μενικός άρχιδιδάσκαλος,  ό  δέ  Λάσκαρις  ώς 
συνών  αϋτώ  και  άπολαύων  τής  τούτου  σν^- 
ονοίας  και  όμιΜας  ήν  μαθητής  τοΰ  οικουμε- 
νικού !  'Ράβδος  έν  γωνία,  άρα  βρέχει.  Και 
ό  άδαε'στατος  τών  ελληνικών  δέν  δύναται 
νά  εζαγάγη  τοιούτον  συμπέρασμα.  Έκ  τής 
έπιστολής,  ώς  παρατίθησιν  αύτήν  άνωτε'ρω 
ό  χρονικογράφος·,  εξάγεται  φαεινότατα  και 
απλούστατα,  ότι  ό  Λάσκαρις  ήδη  ηλικιωμέ- 
νος άνθρωπος  και  δι'  άλλους  σκοπούς  στελ- 
λο'μενος  εις  Κωνσταντινούπολη  δέν  έμαθή- 
τευσεν  ύπό  τώ  Καστρινώ,  άλλά  συνανεστρέ- 
φετο  άπλώς  τώ  λογίω  τούτω  άνδρί. 

Τόν  Καμαριώτην,  πρώτον  σχολάρχην,  ά- 
ποθανόντα  κατά  τόν  Κατραμήν  τώ  1489 — 
1490  (Χρ.  σελ. 94),  διεδέξατο  ό  Μανουήλ  Κο- 
ρίνθιο: Χρ.  σ;λ.  36).  Όλίνον  όμως  κατωτέρω 
(Χρ.  σελ.  41)  ό  χρονικογράφος  άντιφάσκων 
πρός  εαυτόν  λέγει·  «ούδ'  άδο'κιμόν  τι  γρά- 


4  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 

φω  δεχόμενος  αυτόν  (τον  Μανουήλ)  καί  τό- 
τε (1484-1487)  καί  πρότερον  κλεΐζοντα  τήν 
έν  τη  Πατριαρχική  Ακαδημία  εσραν  τοϋ  άρ- 
χισιδασκάλου  »,  δηλ.  ΒϋχοΛάο.χει  και  ττρό  τοϋ 
1484,  δηλ.  ένώ  έσχολάρχει  ό  Καμαριώτης- 
άρα  έ'χομεν  δύο  οικουμενικούς  αργιδιδασκά- 
λους  συσχολαρχούντας,  τον  Καμαριώτην  *αί 
τον  Μανουήλ,  τον  όποιον  δμως  άνωτε'ρω  είπε 
διάδοχον  τοϋ  Καμαριώτου  ! 

Έν  τω  Σχεδιάσματι  (σελ.  18)  μετά  τον 
Μανουήλ  έτάξαμεν  Ίωάννην  τον  Ζυγομαλάν 
άναλαβο'ντα  τήν  σχολαρχίαν  περί  τά  1551, 
ορθότατα,  ώς  θέλομεν  δείξει  έν  τοις  έφεςής. 
Τί  πλάττει  δμυ^ς  έν  τω  μεταξύ  Μανουήλ  και 
Ί.  Ζυγομαλά  χρόνω  ό  Γενεών;  'ΐδού.  Τάσσει 
μετά  τόν  Μανουήλ  Θεοφάνην  τόν  Έλεα- 
βούλκον  άρχιδιδάσκαλον,  και  τούτου  συνδι- 
δάσκαλον  Μιχαήλ  Έρμο'δωρον  τόν  Λ^σταρ- 
χον  (Χρ.  σελ. 4 5,  50).  Ταϋτα  δμως  είναι  πλά- 
σρ.ατα  εύκολος  αναιρούμενα  δια  των  εξής. 

Δωρόθεος  ό  Μονεμβασίας,  ό  συντάκτης 
τοϋ  γνωστοτάτου  Χρονογράφου,  μαθητής  τοϋ 
Θεοφάνους,  λέγε  ι ,  δτι  ό  Θεοφάνης  ήν  ίερο- 
κήρυξ  διαμένων  παρά  τω  ναω  της  Χρυσοπη- 
γής  έν  Γαλατά  (σελ.  146  έκδ.  Ένετίας 
1798),  καί  δτι  έπαίδευε  μαθητάς,  ους  ά- 
παριθμεϊ  ό  Δωρόθεος,  άλλά  τί  μαθητάς  ; 
ούχί  Λαϊΰας  &ν  τ7\  αχοΛΤι^  άλλ'  ήλικιωμέ- 
νους  Ιεαομοτάχονς  καί  μο>·αχοίχ^  έν  τω  κελ- 
λίω  του,  εννοείται.  Τούτω  δέ  συμφωνεί  πλη- 
ρε'στατα  καί  Θεοδόσιος  ό  Ζυγομαλάς  έπι- 
στέλλων  τω  Κρουσίω  έρωτήσαντι  περί  των 
άπανταχοϋ  της  Ελλάδος  μαθητών  των  τότε 
διδασκάλων  α  Έν  Κωνσταντινουπόλει  (1597) 
είσί  μαθηταί  τοϋ  έμού  πατρός  ώσεί  δε'κα, 
έν  Πελοποννήσω  καί  άλλοις  το'ποις  έτεροι 
δε'κα  ή  καί  πλε'ον  (τοϋ  πατρός  αύτοϋ  Ίω. 
Ζυγομαλά).  Είσί  Θεοφάνους  μαθηταί  'κρο- 
μόναχοι,  μοναχοί  30.  Είσίν  Έρμοδώρου 
μαθηταί  έν  Χίω  τέσσαρες»  (ΤαΓΟΟ^Γ.  210). 
Τί  έξάγεται  έκ  τούτων  ;  έξάγεται  πρώτον, 
δτι  οί  μεν  μαθηταί  της  πατριαρχικής  σχο- 
λής, νεανίαι,  ώς  δειχθήσεται  ακολούθως  έν 
τοις  περί  Ζυγομαλά,  ησαν  έλάχ  ιστοί  τόν 
αριθμόν,  ήρκει  δέ  εις  διδάσκαλος  διά  τόσον 
ολίγους,  δεύτερον  δέ  ό  Θεοφάνης  άΐάμέκων 
«V  τΤ)  ΧρνσοΛηγΤ)  τον  ΤαΛατα,  λόγιος  άν- 
θριοπος,  έδίδασκεν  έν  τω  οίκήματι  αύτοϋ  ού- 
χί παίδας,  άλλά  τους  προσερχομένους  ιερο- 
μόναχους καί  μοναχούς,  ους  απαριθμεί  (ση- 
μειωτέον καλώς  τούτο)  ό  Δο>ρυθεος  (Χρ.  σελ. 
49).  Εννοείται,  δτι  ώς  ηλικιωμένοι  οΰτοι  ίε- 


ΦΙΛ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ρομόναχοι  καί  μοναχοί,  ώς  σύνηθες  ην  τούτο 
καί  εις  τους  πρά  ημών  χρόνους,  προσήρχοντο 
πότε  εις,  πότε  δύω  καί  ήκροώντο  μαθήμα- 
τος τίνος.  Ούδαμο'θεν  δ'  έξάγεται,  οϋτε  έκ 
τοϋ  Δωροθε'ου,  οϋτε  έκ  τοϋ  Ζυγομαλά,  δτι  ό 
Θεοφάνης  ήν  οικουμενικός  άρχιδιδάσκαλος. 

Πλάσμα  είναι  έπίσης  καί  τό  λεγόμενον 
αύτοϋ,  δτι  τω  Θεοφάνει  συνεδίδασκεν  ό  Έρ- 
μόδωρος.  Ανωτέρω  άνεφέρομεν  (σελ.  3),  δτι 
ό  Πατριάρχης  Διονύσιος  προσεκάλεσεν  εις 
Κωνσταντινούπολιν  τόν  Έρμο'δωρον  άπό  της 
Ιταλίας-  ό  κ.  Γεδεών  συλλογίζεται  ούτως· 
έπειδή  ό  Έρμο'δωρος  προσεκλήθη,  άρα  7\Αθί. 
καί  κατά  συνέπειαν  (!)  «άίάαζΐν  έν  τη  Ακα- 
δημία Ϊ0ύ>ς  άπό  τοϋ  1540  ή  47,  άγνωστον 
δμως  έπί  πόσα  έτη!  (Χρ.  σελ.  51).  Δήλον 
δτι  τό  συμπέρασμα  ούκ  όρθόν.  Έκ  της  προς- 
κλητηρίου  έπιστολής,  ήν  παρατίθησιν  ό  κ. 
Γεδεών  (Χρ.  σελ.  51),  έξάγεται  μόνον,  δτι 
προσεχ.ϊήθ))  καί  τίποτε  άλλο,  δτι  δέ  ήλθε 
καί  κατά  συνέπειαν  έδίδαςεν,  έκ  τής  έπι- 
στολής ούδο'λως  έξάγεται. 

Τουναντίον  μάλιστα  έξ  άλλης  ασφαλέστα- 
της πηγής,  τής  έπιστολής  Ιωάννου  τοϋ  Ζυ- 
γομαλά, διδασκάλου  τής  Σχολής  καί  μεγά- 
λου ρήτορος  τής  Μ.  Εκκλησίας,  ήν  τό  πρώ- 
τον έδημοσιεύσαμεν  (Περιοδ.  Φιλ.  Συλλό- 
γου τόμ.  ΙΑ',  38),  έξάγεται  προφανώς,  δτι 
ό  Έρμόδο^ρος  ήν  ούχί  διδάσκαλος,  άλλ'  ια- 
τροί; τοϋ  Πατριάρχου  Ίωάσαφ·  τούτω  συμ- 
φωνεί καί  Θεοδόσιος  ό  Ζυγομαλάς  έπιστέλ- 
λων  τω  Κρουσίω*  «Είσίν  Έρμοδώρου  μαθηταί 
έν  Χίω  τέσσαρες»,  ώς  εϊπομεν  ανωτέρω. 
Λοιπόν,  άν  ό  Έρμόδωρος  έδίδασκεν  έν  Κων- 
σταντινουπόλει, ό  Θεοδόσιος  έπρεπε  νά  άνα- 
φέρη  τω  Κρουσίω  τους  μαθητάς  αύτοϋ  έν  ττ, 
πόλε  ι  ταύτη  καί  ούχί  μόνον  τους  έν  Χίω. 
"Αρα  κατ'άνδρας  συγχρόνους,  φίλους  καί  γνω- 
στούς τω  Έρμοδώρω,  ούτος  έν  Κωνσταν- 
τινουπόλει δέν  ήτο  διδάσκα)^ος  άλλ'  Ιατροί; 
τοϋ  Πατριάρχου  καί  τοϋτο  έπ'όλίγον  χρόνον. 

Ευθύς  μετά  τόν  Μανουήλ  Κορίνθιον  τάσ- 
σομεν  Ίωάννην  τόν  Ζυγομα7^άν  ύπό  Ίωάσαφ 
Πατριάρχου  έγκαταστάντα  καί  τήν  διδα- 
σκαλίαν  άναλαβο'ντα  τω  1551,  ώς  έν  τή 
(Σχεδ.  σελ.  18)  ιδιαιτέρα  διατριβή  περί 
Έωάννου  Ζυγομαλά  είπομεν  (Περιοδ.  Φιλ. 
Συλλ.  τόμ.  I  V,  37).  Ό  κ.  Γεδεών  έλεγχων 
δήθεν  ήμκς  λέγει,  δτι  ό  Ίωάσαφ  έκάλεσεν 
εις  τήν  'Λκαδημίαν  τόν  Ίωάννην  τω  1555, 
«διότι,  λέγει,  ό  υίάς  αύτοϋ  Θεοδόσιος  τω 
1581  γράφων  προς  τόν  Κρούσιον  μαρτυρεί, 


ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ 

δτι  από  Ναυπλίου  μετωχηαεν  είς  Κο^νσταν- 
τινούπολιν  πρό  ε'ίκοσιν  έξ  ετών»  ίΧρ.  σελ. 
56,  58). 

Και  ένταΰθα  πρέπει  νά  έξελεγχθνί  ή  ά- 
γνοια του  συντάκτου  των  Χρονικών.  Παρα- 
νοιών τ6  κείμενο  ν  λε'γει  μετώχηαε  (δηλ.  ο 
Ιωάννης,  ώς  έσφ/λμένως  νομίζει)  άντί  του 
έν  τώ  κειμένω  μετοιχήσαιτκ:  ήμεΐς  (όπερ  ά- 
ποδίδοται  είς  τους  οικείους  τοΰ  Ιωάννου, 
ώς  εφεξής  δειχθήσεται)  κάπνων  τόν  εξής  υ- 
πολογισμών. Ό  Ιωάννης,  κατ'  αύτο'ν,  με- 
τώχηαεν  εκ  Ναυπλίου  εις  Κωνσταντινούπολη 
πρό  26  ετών,  ώς  έγραφε  ν  ό  Θεοδόσιος  τώ 
Κρουσίω  τώ  1581.  Άπό  1581  αφαιρουμένων 
26  μένουσι  1555*  άρα  τώ  1555  μετώκησεν 
εκ  Ναυπλίου  ό  Ιωάννης  εις  Κωνσταντινού- 
πολη, καί  /.ατά  συνέπειαν  ανέλαβε  την  σχο- 
λαρχίαν  τώ  1555,  δηλ.  τουλάχιστον  τέσ- 
σαρα  ετη,  εί  μή  περισσο'τερα,  μετά  τήν  ά- 
νάβασιν  εις  τον  θρο'νον  τοΰ  μαθητού  του 
Ίωάσαφ.  Ό  συλλογισμός  τοΰ  Γενεών  είναι 
πολύ  εσφαλμένος,  ώς  φαίνεται  εκ  τών  εξής  : 

Ό  Θεοδόσιος  έγραφε  τώ  Κρουσίω  :  «  Άρ- 
γεΐοι  γαρ  τό  άνέκαθεν  ήμεϊς.  Κα'ι  μετά 
Ίωάννην  Ευστάθιος  ό  έμός  πάππος,  ειτα 
πατήρ  Ιωάννης  ό  έμός  κα'ι  εγώ  συν  Θεώ  έ- 
χων άδελφόν  ένα  κα'ι  άδελφάς  δύο  μετοιχή- 
ααντί<:  αύθις  άπό  τοΰ  Ναυπλίου  πρό  κς'  ετών 
ενταύθα  αιτίου  δντος  και  άξιώσαντος  τοΰ 
έγχωτάτου  Πατριάρχου  ποτέ  κυροΰ  Ίωάσαφ 
τών  μαθημάτων  ένεκα,  ίνα  μεταδώ  ταΰτα· 
οΰ^ε'ις  γαρ  ην  σχεδόν  τότε  ό  διδάσκων  γράμ- 
ματα» (ΤυΓΟΟβΓ .  σελ.  92).  Τό  χωρίον 
τούτο  είναι  σαφέστατον.  ΊΙ  άνάβασις  τοΰ 
Πατριάρχου  Ίωάσαφ  εις  τόν  θρο'νον  ποικίλ- 
λει κατά  τά  έτη  1547,  1548,  1549  και 
1551  κατά  τόν  σεβασμιώτατον  έν  μακάρια 
τη  λήξει  έπίσκοπον  Θήρας  Ζαχαρίαν  Μαθάν 
έν  τώ  χύτοΰ  καταλο'γω  τών  Πατριαρχών,  τήν 
δέ  χρονολογίαν  ταύτην  1551,  ώς  πιθανωτέ- 
ραν.  παραδεχομεθα,  διότι  εϊπερ  τις  κα'ι  άλ- 
λος γινώσκομεν  τάς  περί  τήν  πατριαρχική  ν 
ίστορίαν  δυσχέρειας  κα'ι  ότι  άπό  τής  αλώ- 
σεως μέχρι  τουλάχιστον  τοΰ  1  727  οΰδενός 
σχεόον  Πατριάρχου  ή  περί  τήν  διάρκειαν  τής 
πατριαρχεία:  χρονολογία  είναι  σαφής.  Γι- 
νώσκομεν άφ'  ετέρου,  ότι  ό  Ί.  Ζυγομαλάς, 
τοΰ  μαθητού  αύτοΰ  Ίωάσαφ  Άδριανουπο'λεως 
Μητροπολίτου  οντος,  έ  δίδασκε  ν  έν  Άδρια- 
νουπο'λει  (ΤϋΓΟΟ§Γ.  σελ.  336).  Παραδεκτού 
γενομένου  λοιπόν,  ότι  ό  Ίωάσαφ  άνέβη  εις 
τόν  θρο'νον  τώ  1551,  αποβαίνει  πιθανώτα- 


Π4ΤΡΙΛΡΧΙΚΠΣ  ΣΧΟΛΗΣ  5 

τον,  ότι  άμα  τή  άναρρήσει  και  έγκαταστά- 
σει  του  παζέ.Ιαΰε  μεθ'  έαντον  έξ  'Λδριανου- 
πα'λεως  τον  Ίωάννην  Ζυγομαλκν,  και  ώς 
διδάσκαλον  καί,  ϊσ<υς  πολλψ  μάλλον,  ώς 
βοηθόν  έν  ταϊς  έκκλησιαστικαϊς  ύποθέσεσι- 
διότι  εις  τόν  Ίωάννην  ήδύνατο  ό  Ίωάσαφ 
νά  έμπιστευθή  περισσο'τερον  κα'ι  ώς  εις  πα- 
λαιόν  διδάσκαλον  κα'ι  φίλον  καί  ώς  έμπειρο- 
τατον  τών  τής  Εκκλησίας  υποθέσεων. 

Διατί  όμιος  ό  χρονικογράφος  λέγει  τώ 
1  555  ;  Ιδού  η  παραποιησις  του-  ό  Θεοδό- 
σιος λέγει  τώ  Κρουσίω  :  «...  μετοικήσαν- 
τες  άπό  τοΰ  Ναυπλίου  πρό  κς-'  ετών  ενταύ- 
θα». Ό  Γεδεών  μετεποίησε  τό  «μετοική- 
σαντες»  εις  μετώχηαε·  τίς  ή  διαφορά,  πρό- 
δηλον.  Τό  μετοιχήΰΌττεν  δέν  αναφέρεται  είς 
τόν  Ίωάννην,  άλλά  μάλλον  εϊς  τους  οικείους 
αύτοΰ,  τήν  οϊκογένειαν,  πιθανώτατα  δέ  ή  οι- 
κογένεια τοΰ  Ιωάννου,  έν  ή  καί  ό  Θεοδόσιος, 
αετώκησαν  είς  Κωνσταντινούπολιν  τώ  1555. 
Ό  Ιωάννης  πολύ  πρό  τοΰ  1555  ξενιτευο'- 
μενος  μετήρχετο  τό  διδασκαλικόν  έπάγγελ- 
μα  έν  Πελοποννήσω,  έν  άλλοις  τόποις,  ώς 
εϊρηται,  καί  έν  Άδριανουπόλει  έπί  Ίωάσαφ 
Άδριανουπο'λεως.  Ότε  όμως  ό  Ίωάσαφ  έ- 
γένετο  πατριάρχης  καί  έπί  πολλά  έτη  μά- 
λιστα έμεινεν  άκλόνητος  έπί  τοΰ  θρόνου  του 
έχων  παρ'  έαυτώ  τον  Ίωάννην,  προύτρεψεν 
αύτόν  νά  εγκαταστί;  οριστικώς  έν  Κωνσταν- 
τινουπόλει-  τότε  δέ  ούτος  μετέφερε  τήν  οί- 
κογένειάν  του  έκ  Ναυπλίου,  όπερ  δηλοΐ  τό 
μετοιχήααντεί:,  κα'ι  τόν  Θεοδόσιον,  όστις  ά- 
κολούθως  διεδέξατο  έν  τε  τη·  διδασκαλία  καί 
ταϊς  έκκλησιαστικαϊς  ύποθέσεσι  τόν  πατέρα 
αύτοΰ  Ίωάννην  (Σχεδ.  σελ.  10-19),  τόν  δέ 
Θεοδόσιον  Φραγκίσκος  ό  Κόκκος  (αύτόθ.19). 

Καί  ταΰτα  εϊπομεν  ήμεϊς  καί  ό  γεραρός 
Κωνστάντιος  ορθώς  έκτιμώντες  τά  πράγ- 
ματα, ό  συντάκτης  όμως  τών  Χρονικών  βι- 
βλίων λέγει  :  «  ΊΙ  πατριαρχική  άκαδημία 
κατά  τήν  έποχήν  ταύτην,  ε'ίτ'  ούν  επί  Ιε- 
ρεμίου τοΰ  Β'  καί  τών  διαδόχων  αύτοΰ  μέχρι 
Ραφαήλ  (σημειωτέον  καλώς  τόν  Ρα(ραϊ\.1)  τοΰ 
άπό  Μεθύμνης,  δύναμαι  νά  εΐπω,  ότι  ήκμα- 
ζεν  έν  τώ  χορώ  τών  οίκουρ.ενικών  διδασκά- 
λων τής  μετά  τήν  άλωσιν  χειρ,ερινής  νυκτός 
υπό  τήν  πρυτανείαν  τοΰ  σοφοΰ  Ιωάννου  τοΰ 
Ζυγομαλά  καί  τοΰ  πατρώζοντος  Θεοδοσίου 
πλήν  τοΰ  Μανουήλ  Μαλαξοΰ  έδίδασκον  ό  έκ 
Χίου  ιατρός  Λεονάρδος  Μινδόνιος,  Συμεών 
Καβάσιλας,  ϊσως  δέ  καί  Γεώργιος  ό  Αιτω- 
λός» (Χρ.  σελ.  63). 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Μέχρι  τούδε  ε'ί/ομεν  οικουμενικούς  άρχι- 
οι5ασκάλους,  τώρα  εχομεν  καϊ  πρυτάνεις, 
χάρις  τω  Γεδεών.  Ότι  και  ταύτα,  είναι 
ψεύδη  και  πλάσματα  τής  φαντασίας  αύτου, 
αποδεικνύεται  εκ  των  εξής  :  Ανωτέρω  ει- 
πεν,  δτι  ή  Ακαδημία  επί  Ιερεμίου  μέχρι 
Ραφαήλ  ήκμαζε,  διότι  ύπό  τήν  πρυτανείαν 
τοϋ  σο<ροΰ  Ιωάννου  Ζυγομαλά  και  τοϋ  υίού 
αύτού  Θεοδοσίου  έδίδασκον  τόσοι  κα'ι  τόσοι. 
Κα'ι  δμως,  πράγμα  άπίστευτον  !  αυτός  ό 
"ίδιος  συντάκτης  των  Χρονικών  περί  τής  αυ- 
τής περιόδου  ολίγον  κατωτέρω  έν  σελ.  73, 
άντιφάσκων  προς  εαυτόν  λέγει  :  «Τί  δηλοϊ 
ή  επιμονή  του  Πατριάρχου  Ραφαήλ  δια  τής 
βίας  ώς  ειπείν  εις  τήν  σχολαρχίαν  ελκοντος 
τον  Κο'κκον  ;  έπιτραπήτω  μοι  ("λέγει)  νά  ει- 
πώ, δτι  τό  γόητρον  τής  σχολής  τό  τοσούτον 
μεταρσίο)ς  άρθεν  έπι  Ιερεμίου  Β'  κατέπεσε)· 
έν  τ7(  γενική  ΘΛΗ'ει  και  άυσθναίη,,  'ΐνα  μη 
εϊπω  άπογνώαει  τ7\  έπακο.Ιονθησάση  μετά 
τον  Ίερεμίαν  Β ' ,  ουδέ  άύναταί  τις , όσον  ψ·υ- 
χρ&ς  χαι  αν  ύποτεθΤ)  προς  τά  γεγονότα  και 
τά  πρόσωπα  τά  εν  τη  Ιστορία  διακείμενος ,νά 
άρνηθη,  ό'τι  εν  απογοητεύσει  έθνος  οΛον  κα- 
τα.Ιαμβανούση  ουδείς  προσέχει  τον  νονν  εις 
βιβ.Ιία  και  γράμματα! '»  Ανωτέρω  είπεν,  δτι 
άπό  Ιερεμίου  του  Β'  μέχρι  Ραφαήλ  ή  Ακα- 
δημία ήρθη  μεταρσίως  κα'ι  ύπό  τήν  πρυτα- 
νείαν των  Ζυγομαλάδων  έδίδασκον  περίφη- 
μοι καθηγηταί-  ό  αύτός  ακολούθως  λέγει, δτι 
ή  Ακαδημία  μετά  τον  Ίερεμίαν  Β '  (σημειω- 
τέον καλώς  !)  κατέπεσεν  έν  ττ)  γενική  θλί- 
ψει κα'ι  δυσθυμία  και  άπογνώσει  κα'ι  ούδε'ις 
προσεϊχε  τόν  νουν  εις  βιβλία  κα'ι  γράμματα! 

Ότι  ύπό  τήν  πρυτανείαν  (!)  του  Ιωάννου 
οΰδε'ις  έτερος  καθηγητής  ή  καθηγητα'ι  έδί- 
δασκον, μαρτυρεί  ό  Έρμόδωρος  έν  τη  εκ  Χίου 
σταλείση  τω  1562  προτρεπτική  αύτου  επι- 
στολή προς  τους  νε ανίας  μαθητάς  τής  Πα- 
τριαρχικής Σ/ολής  έκδοθείση  τό  πρώτον  ύφ' 
ήμών  (Περιοδ.  Φιλ.  Συλ.  τορ..  ΙΑ',  45),  έν 
7)  ό  Έρμο'δωρος  σαφέστατα  λέγει  τοις  νέοις 
προτρέπων  :  «...  Μετ'  αύτόν  (τόν  Πατριάρ- 
χην  Ίωάσαφ)  ό  πάντα  σοφός  Ιωάννης  ό  Ζυ- 
γομαλά;, ο  καθηγιμης  ήαών,  Ό  τής  Εκκλη- 
σίας μέγας  ρήτωρ,  ούκ  αφανής  έπαινείσθω. . . 
Δει  τοίνυν  και  υμάς,  ώ  νεανίαι,  σκοπείν,  δ- 
πως  κα'ι  τής  τού  Παναγιιοτάτου  κηδεμονίας 
κα'ι  τής  τοΰ  καθηγητού  διδασκαλίας  άξιοι 
γένησθε  μή  πρός  τού;  νύν  ορώντας  Έλληνας 
βαροαρωβέντες,  άλλά  τής  παλαιάς  ρ.νηρ.ο- 
νεύοντες   Ελλάδος».  Τί  έξάγεται   έκ  τού- 


τοι ;  Εξάγεται  βεβαιότατα,  δτι  οί  νέοι 
οφείλουσι  νά  εΰγνωμονώσι  τω  Πατριάρ/η 
Ίωάσαφ  ώς  κηδεμο'νι  καΐ  τω  καθηγητνϊ 
Ιωάννη  ώς  διδασκάλω,  τω  Ιωάννη  ε>·ι  και 
μόνφ  καθηγκιτνί.  Έάν  ύπό  τήν  πρυτανείαν  (!) 
τού  Ιωάννου  έδίδασκον  ό  Μινδονιος,  ό  Κα- 
βάσιλας  και  ό  Αιτωλός,  /ορός  ολόκληρος 
καθηγητών  (!),  πώς  έπρεπε  νά  είπη  ό  Έρ- 
μόδωρος ;  ούνί  τώ  καθηγητή  Ιωάννη,  άλλά 
τνί  νορεία  τοσούτων  καθηγητών  !  !  ! 

Περ'ι  τού  αύτου  εγραφεν  ό  Θεοδόσιος  τω 
Κρουσίω  :  «Ούτω  καί  γάρ  και  τού  έμού  κυ- 
ρίου πατρός  έπϊ  τής  πατριαρχείας  τού  μα- 
καρίτου  Πατριάρχου  Κωνσταντινουπόλεως 
Ίωάσαφ  ψροντιστήριον  έχοντος,  Έρμο'δωρός 
τι;  Λήσταρχος  έγραψε  τοις  νέοις  τοις  τότε 
σπουδάζουσι  προτρεπτικώς»  (αύτόθι).  Αϋτά 
λέγουσι  Πατριάρναι,  αξιωματικοί  τής  Μ. 
Εκκλησίας,  άνδρες  σύγχρονοι  καί  αύτο'πται 
τών  πραγμάτιον.  Τούτοι;  δέ  κα'ι  πιστευτέον. 

Διατί  δμως  ό  κ.  Γεδεών  λέγει,  δτι  έδί- 
δασκον ό  Μινδόνιος,  ό  Καβάσιλας  κα'ι  ό  Αι- 
τωλός ;  Κα'ι  ένταύθα  φαίνεται  παρεννοών  τά 
κείμενα.  Ούδαμού,  απολύτως  οΰδαμοΰ,  έν 
τνί  Τουρκογραικία  αναφέρεται,  δτι  ό  Μιν- 
δόνιος  έδίδασκεν  έν  τγί  σχολή.  Μόνον  ανα- 
φέρεται έν  αύτη,  καθ'  ά  ό  Γερλάχιος  έ- 
γραφε τω  Κρουσίω,  δτι  ό  μέν  Μινδόνιος  ήξ- 
μήνευε  τώ  Πατριάρχη  Ιερεμία  τω  Β'  ΟοίΓΙ- 

πιβηΐ&ιϊίΐ  Αιτιπιοηίίΐ  ία  οΓ^ίΐηοη  Απδίοίβΐίδ, 

ΚΐΐβΙΟΙΪοαίΏ  ΗβΓΙΉΟσβΙΗδ,  (Άμμώνιον  κα'ι 
Έρμογένην),  ό  δέ  Ιωάννης  ό  Ζυγομαλάς  τήν 
διαλεκτικήν,  ήθικήν  και  ρητορικήν.  Έπί 
τής  μικράς  ταύτης  σημειώσεως  τής  Τουρκο- 
γραικίας,  ήν  θεωρεί  πολυτίμητον  ό  Γεδεών 
(Χρ.  σελ. 67.),  έρειδο'μενος  παρουσιάζει  ό  κ. 
Γεδεών  τον  Πατριάρνην  Ίερεμίαν,  πατριάρ- 
χην  όντα  κα'ι  καθήμενον  έπ'ι  τού  θρόνου,  μα- 
θητην  τής  Πατριαρ/ικής  Ακαδημίας  !  'ΐδοϋ 
τί  λέγει  :  «Τώ  1  576  ή  καθ" ημάς  γεραρά 
αύτη  Ακαδημία  έβλεπεν  ημέρας  ένδοξους 
κα'ι  τήν  αραιά  ν  τών  μαθητών  φάλαγγα  σε- 
•ν.νυνομένην  έπϊ  τνί  κατατάξει  τού  πρωθιεράρ- 
νου  τής  Ανατολική;  Εκκλησίας  τοΰ  ύπό 
σοφών  Διαμαρτυρομένων  διά  πάσης  αγομέ- 
νου τιμής  Ιερεμίου  τού  Π '  ! »  Κα'ι  λοιπόν 
εις  τήν  άραιάν  φάλαγγα  τών  μαθητών  τής 
Ακαδημία;  κατατάσσεται  μαθητής  Ό  γηραιός 
πατριάρχη;  «διδασκόμενος,  ώ;  λέγει  παρα- 
κατιών,  ύπό  μέν  Ιωάννου  Ζυγομαλά  τήν 
διαλεκτικήν,  ήθικήν  καϊ  ρητορικής  άκροώ- 
μενος  δέ  λεονάρδου  τού  Μινδονίου  έρμηνεύον- 


ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΙΙΛΤΡΙΑΡΧΙΚΠΣ  ΣΧΟΛΗΣ. 


7 


τος  τον  Ερμογένη,  τον  Άμμώνιον  και  τόν 
Ήσίοδον»  (Χρ.  σελ.  07).  Κίς  τους  10 — 15 
μαθητάς  τής  σχολής  κατετάχθη  και  ό  Οι- 
κουμενικός Πατριάρχες  άκροώμενος  έν  τοις 
μαθητικοϊς  έδωλίοις  διάφορων  μαθημάτων  ! 
Κρίμα,  οτι  δέν  μάς  έσώθη  το  μητρώον  της 
Ακαδημίας,  ί'να  'ίδωμεν  τίνι  τρόπω  ενεγράφη 
6  πρωθιεράρχης  της  Ανατολικής  Εκκλη- 
σίας !  Ές  άπαντος  δέ  θά  εί/ε  συαμαθητάς 
καΐ  τους  &ρχιερεϊς  τής  περί  εαυτόν  συνοδού  ! 
Μοναδικόν  θέαμα  Οικουμενικού  Πατριάρχου 
[ΑαθητοΟ  συγκαθημένου  δέκα  η  δεκαπέντε 
νε'οις  μαθηταϊς  και  άκροωμένου  μαθημάτων  ! 
Και  δμως  αΰτός  είναι  ό  Ιερεμίας,  δστις 
περιέτρενεν  ό  πολύτλας  /ώρας  σιαφο'ρους  έπί 
ζητεία  ! 

Πλήν  καί  ταΰτα  επίσης  του  κ.  Γενεών  έξ- 
ελεγκτέα-  "Οτι  ό  Ιωάννης  και  ό  Μινοο'νιος 
ήρμήνευον  τω  Πατριάρχη  τους  άνωτε'ρω  συγ- 
γραφείς και  τά  μαθήματα,  εξηγείται  φυσι- 
κώτατκ  και  απλούστατα.  Ό  Ιερεμίας  ήν 
κνηρ  λόγιος,  ώς  φαίνεται  εκ  των  συγγραμ- 
μάτων του  (Κ.  Σάθα  φιλολ.  σελ.  190)·  έν 
ώραις  σχολής  άπό  των  υποθέσεων  της  Εκ- 
κλησίας έμελέτα  χατ'  \8ίαγ  τους  άνωτέρο.» 
συγγραφείς,  τάς  δέ  άπο^ίω:  ανιόν  συνεζήτει 
και  ελυε  μετά  των  περί  κύτον  λογίων  Αεο- 
*άροοιι  τοΰ  Μινδονίου,  ιατρού  αύτού,  καί  Ίω. 
Ζυγομαλά,  οιδασκάλου  και  αξιωματικού  της 
Μ.  Εκκλησίας,  μεθ'  ων  άνεστρέφετο  καθ' 
εκάστην.  Αύτη  είναι  καθ'  ημάς  ή  φυσική 
έςήγησις  τοϋ  χωρίου  της  Τουρκογραικίας, 
καϊ  ούχί  ή  του  συντάκτου  των  Χρονικών. 

Επίσης  οϋκ  άληθές  και  τό  περί  Συμεώνος 
τοϋ  Καβάσιλα,  δτι  δηλ.  έν  τη  Ακαδημία 
ύπό  την  πρυτανείαν  (!)  τοϋ  Ιωάννου  και 
(Ρεοσοσίου  έδίδασκε  τά  φυσικομαθηματικά  ! 
Αρά  γε  ελεγον  το'τε  οί  Ακαδημαϊκοί  φυ- 
σικομαθηματικά ;  Είεν  !  Και  ενταύθα  παρα- 
ποιεί τό  κείμενον  της  ϊουρκογραικίας.  Στε'- 
φανος  ο  Γερλάχιος  έπιστέλλων  τω  Κρουσίω 
πί  ;;.  του  Καβάσιλα  τούτου  λέγει,  δτι  έοίσα- 
σκεν  έν  Κωνσταντινουπο'λει  τά  στοι/εϊα  της 
Ελληνικής  γλώσσης,σηλ.  τάς  πρώτας  άρχάς, 
ίνάγνώσιν  και  γραφήν.  «  ΑηΙβα  ΡαΙανίι  Ο. 
δα&Γζίί  οοηΙηββπΐΗΐϊδ  ηαηο  Οοηδίαηΐίηοροΐίη 
ρυβΓΟδ  ηιάίτηβηία  Ηη^ηαβ  (/νακαβ  άοαί 

(Τΐ1ΓΟΟ£5Γ.  σελ.  495,  500.  Σχεο\  σελ.  18). 
Κα'ι  όμως  ό  Γενεών  πλάττει  δτι  αυτός 
έδίδασκεν  έν  τη  άνυπάρκτω  Ακαδημία  τά 
φυσικομαθηματικά!  (Χρ.σελ.  06)·  το  δέ  χεί- 
ρ'.στον.  ή  έν  τή  άνυπάρκτω  Ακαδημία  διδα- 


σκαλία τοϋ  γραμματικού  τούτου  όρίζβται 
άπό  τοϋ  έτους  1577 — 1588!  Πόθεν;  έκ 
τοϋ  άε'ρος  ! 

Οΰκ  άληθή  επίσης  και  τά  περί  Φραγ- 
κίσκου τοϋ  Κόκκου,  ότι  δηλ.  εγενετο  μαθη- 
τής τοϋ  Καβάσιλα  έν  τή  Ακαδημία  (\ρ. 
σελ.  70). 

Έν  «Τύποις  επιστολών  Θεοφίλου  τοϋ 
Κορυδαλέως»  (εκοοσις  Ένετίας  1780,  σελ. 
147)  εΰρηται  επιστολή  ύπό  τήν  έπιγραφήν 
τηνδε-  «Τω  όσιο^τάτω  και  σοφωτάτω  ίερο- 
διακόνω  κυρίω  Συμεώνι  Φραγκίσκος  ό  Κόκ- 
κος, ό  μικρός  έν  διδασκάλοις,  εϋ  πράττε ιν». 
Ακολούθως  ό  Κόκκος  λε'γει  περί  τοϋ  Συμεώ- 
νος·  «  σέ  δέ  πολύν  μέν  ή  φήμη  έπί  σοφία 
κηρύττει  προ  πολλού  τε  και  προς  πολλούς, 
πλεϊον  δέ  νϋν  της  φήμης  ή  πείρα,  εϊ  και 
μέχρι  γούν  λακωνικών  γραμμάτων  προύχώ- 
ρησε,  πλήν  ίκανά  και  ταύτα  όλον  τόν  δη- 
μιουργόν  παραστήσαι »·  και  έφεςής·  «ούτως 
εκ  της  βραχείας  έπιστολής  ούδ'  αυτός  τους 
μετιόντας  διέλαθες  (καί  τοι  τό  λάθε  βιώ- 
σας  φιλοσόφων),  άλλ'  ούν  καί  τήν  περί 
σαυτοϋ  φήμην  άπέδειξας  οΰ  ψιλοϊς  λόγοις 
κενεμβατοΰσαν  καί  οΐαν  όρώμεν  τους  πολλούς 
έχοντας,  άλλ'  εγνωμεν  διά  της  φωνής  της 
σης  παιδείας  τό  περιττόν  καί  τήν  άλλη  ν 
σου  καλοκάγαθίαν,  ήν  ή  φύσις  τε  άμα  καί 
σεμνο'της  περικοσμοϋσα  οΰδέ  ήμών  ήμέλησε 
τών  σμικρών,  άλλά  καί  γραμμάτων  μετέ- 
δωκε  καί  προσδε'χεται  παραπλήσια  ώς  άπό 
κρειττόνων  τών  έλαττόνων».  Περί  δέ  της 
μεγάλης  φήμης  τοϋ  Κόκκου  αυτός  ούτος 
γράφει  τω  έν  Αθήναις  διατρίβοντι  Συμεώνι· 
«...  καί  οίδα,  δτι  μέμψη  τούς  άραντας  αύτήν 
τήν  περί  έμοϋ  φήμην)  έπί  μέγα  καί  πρό 
τούτων  τούς  ώς  θεόν  αύτήν  άνυμνήσαντας,  ε'ί 
περ  Άθήνησι  μέν  έκθειάζοιτο,  παρ'  ήμϊν  δέ 
ψευδηγορία  άλίσκοιτο  ». 

Αυτά  είναι  τά  κυριώτερα  τής  επιστολής, 
ό  δέ  βουλόμενος  άναγνώτω  αύτήν  όλόκληρον 
έν  τω  άνωτε'ρω  βιβλίω.  Τί  εξάγεται  έζ  αυ- 
τής ;  Εξάγεται,  δτι  ό  Κόκκος  γράφει  προς 
τίνα  ίεροδιάκονον  Συμεώνα  λο'γιον  έν  Αθή- 
ναις διατρίβοντα.  "Αν  αύτός  ήναι  ό  Καβάσι- 
λας  ή  δχΐ,  δεν  έξάγεται  διόλου  έκ  τής 
έπιστολής.  Αυθαίρετος  δθεν  είναι  ή  γνώμη 
τοϋ  Γεδεών,  δτι  είναι  Συμεών  ό  Καβάσιλας. 
Έπειτα  δέν  έξάγεται  έκ  τής  έπιστολής,  δτι 
ο  Κόκκος  είναι  μαθητής  τοϋ  Συμεώνος,  ώς 
εσφαλμένως  νομίζει  ό  συντάκτης  τών  Χρονι- 
κών. Έν  αύτώ  ό  Κόκκος  γράφει  προς  τινκ^ 


8 


Ο  ΕΛ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τόν  όποιον  μόνον  έκ  φήμης  εγνώριζε,  τάιρα  δέ 
λαμβάνει  πεΐραν  αυτού  εκ  συντόμου  επιστο- 
λής εκ  λακωνικών  γραμμάτων.  Διά  δέ  τις 
βραχείας  επιστολής  (ό  γράφων  Συμεών)  δέν 
διέφυγε  τους  άναγινώσκοντας  αύτόν,  (δηλ. 
τον  Κόκκον),  άλλα  οι'  αύτής  άπέδειξεν 
όρθώς  την  περί  αύτοΰ  φήμην  εκ  των  λο'γων 
της  επιστολής  επίσης  έγνώρισεν  ό  Κόκκος 
την  μεγάλην  τοΰ  Συμεώνος  παιδείαν  κα'ι 
την  λοιπήν  καλοκάγαθίαν.  Είναι  περίεργον, 
δτι  τό  «γραμμάτων  μετέδωχε»  ό  Γενεών 
εξηγεί,  δτι  τόν  έδίδαξε,  τον  έμαθε  γράμ- 
ματα, ένω  σημαίνει,  δτι  τω  έστειλεν  έπι- 
στολήν  καϊ  περιμένει  ομοίως  αύτός  (ό  Συ- 
μεών) ως  άπό  άνωτε'ρου  τοϋ  Κόκκου,  δστις 
όμως  είναι  κατώτερος.  "Αρα  ό  Κόκκος  γράφει 
προς  τινα  λόγιον,  τόν  όποιον  μόνον  εκ  φήμης 
εγίνωσκεν,  ήδη  &έ  πρώτον  λαμβάνει  πειραν 
αύτοϋ  εκ  τής  βραχείας  επιστολής.  "Οτι  δέ 
ό  πρός  δν  γράφει  Συμεών  είναι  ό  Καβά- 
σιλας,  η  δτι  ό  Συμεών  ήν  διδάσκαλος  του 
γράφοντος  Κόκκου,  ούδόλως  εξάγεται  εκ  τής 
επιστολής. 

Περί  τοΰ  ετέρου  συγκαθηγητοΰ  Γεωργίου 
του  Αιτωλού  έπε'χει  καλώς  ποιών.  Δέν  είναι 
δέ  αληθή  δσα  λε'γει  περί  τής  αθλίας  μικρο- 
τάτης  καλύβης  τοΰ  Μαλαξοΰ  (Χρον.  σελ.  58). 
ΕΊ'πομεν  άνωτέρω,  τίνες  ήσαν  αληθώς  οί 
διδάσκαλοι  τής  Στολής  άπό  τής  αλώσεως 
μέ/ρι  τε'λους  τής  15  εκατονταετηρίδας·  ό 
Καμαριώτης,  Μανουήλ  Κορίνθιος,  Ιωάννης 
και  Θεοδόσιος  οί  Ζυγομαλάδες.  Έκτος  τής 
Σχολής  περί  τοϋς  αύτούς  χρόνους  (1572) 
έδίδασκε  πιθανώτατα  ό  όπιυσδήποτε  λογιώ- 
τερος  τών  ιερέων  τής  εποχής  κολλυβογράμ- 
ματα, άνάγνωσιν  και  όλίγην  γραφήν,  παρά 
τοις  ναοϊς,  πιθανώτατα  και  παρά  τω  Πα- 
τριαρ^είω,  ως  ό  άνωτε'ρω  Συμεών  Καβά- 
σιλας  και  ό  Μανουήλ  Μαλαξός  ούτος,  «δστις 
άνθρωπος,  ώς  λε'γει  ό  Γερλάχιος,  εσχατο- 
γηρος  διδάσκει  τοϋς  νε'ους  τών  Ελλήνων  εις 
τό  Πατριαρχεϊον  εις  μικρόν  και  ταπεινόν 
κελλίον  ή  καλύβην(πιραΓνΐΐ1α  61  Π)ίί6Γ3. 038»), 
άνήρ  έλλο'γιμος,  μετέρχεται  δέ  πάντοτε  την 
άντιγραφήν  τών  βιβλίων  εις  'ζωοτροφίαν  αύ- 
τοΰ» (ΤϋΙΧΟ£Γ.  σελ.  1  85.  Ζαβύρα  σελ.  119). 
Την  καλύβην  λοιπόν  ή  τό  κελλίον  τοΰ  πτω- 
^οτ/.του  τούτου  γραμματιστοΰ  και  άντιγρα- 
φεΌ)ς,  τού  άποζωκτος  εχ  της  α,Υτνγοα,ψψ,  βι- 
6Μ(<η' ,  εξαίρει  μέ/ρις  ούρανοΰ  (!)  άτδπως  ό 
Γεδεών,  δτι  δήθεν  εκ  τοΰ  μικροτάτου  τού- 
του και  ρυπαροΰ  κελλίου  ώ;  άπό  δουρείου  ίπ- 


που εςερρύησαν  (φεΰ  !)  οί  μεγάλοι  τίανοΛ.Ιϊται 
χαΐ  ημίθεοι  κτλ.  κτλ.  και  πότε  ;  εις  ποίαν 
έποχήν  έξήλθον  αύτοί  οί  πανοπλϊται  και  οί 
ημίθεοι;  περί  τά  1580-1600.  δτε  ώς  άνω- 
τε'ρω είπεν,  ή  θλίψις  και  ή  δυσθυμία  είχε  κα- 
ταλάβει δλον  τό  έθνος  και  ούδείς  προσεΐ- 
χεν  εις  βιβλία  και  γράμματα  ! 

Άποδείξαντες,  δτι  ό  συντάκτης  τών  Χρο- 
νικών ούδέν  νε'ον  άληθές  περίτής  Σχολής  εϊπεν 
άπό  τής  άλώσεως  μέ/ρι  τέλους  τής  ΙζΓ'  εκα- 
τονταετηρίδας, μεταβαίνομεν  ήδη  εις  την 
ΙΖ',  καθ*  ήν  φαίνεται  έτι  άτυχέστερος. 

Αρχομένης  τής  ΙΖ  '  έκατονταετηρίδος  ανα- 
φέρει σχολάρχην  τής  Ακαδημίας  Φραγκί- 
σκον  τόν  Κο'κκον  (Χρον.  σελ.  69),  δν  περ  καί' 
ήμεΐς  (Σχεδ.  σελ.  19).  Ό  Γεδεών  λέγει  περί 
αύτοΰ-  «'ίσως  έδίδαξεν  έπ'  ολίγον  εν  τη 
Πατριαρχική  σχολή,  άπό  τοΰ  1604,  άγνωστον 
δέ  πότε  άπεβίω,  διότι  μεταξύ  τών  ετών 
1605-1612  υπονοεί  ό  βιογράφος  αύτοΰ  (Σοφ. 
Κ.  Οικονόμος)  έπιγενο'μενον  τόν  θάνατον  τοΰ 
σοφού  διδασκάλου»  (Χρον.  σελ.  71).  Και 
ενταύθα  παρεννοών  την  έπιστολήν  τοΰ  Κόκ- 
κου λέγει,  δτι  έδίδαξε  τω  1604.  Έκ  μιας 
τών  επιστολών  τοΰ  Κόκκου  πράς  τόν  παλαιο'ν 
του  φίλον  Διονύσιον  τόν  Ηράκλειας  έν  Κων- 
σταντινουπόλει  γεγραμμένης  τω  1604  Γαμη- 
λιώνος  18  (ήτοικατά  Ίανουάριον)  (Τύποι  έπι- 
στολ.  Κορυδαλέως  σελ.  139)  εξάγεται  βε- 
βαιότατα, δτι  ο  Κόκκος  ηλθεν  έκ  Νάξου  εις 
Κωνσταντινούπολιν  τω  1603  προσκληθείς 
ύπό  τοΰ  Πατριάρχου  'Ραφαήλ  (πατριαρχ. 
1603-1606).  Ό  Κόκκος  λέγει  έν  αύτνί  τω 
Διονυσίω-  «  Έμοί  μεν  εξ  δτου  περ  εγνωστο 
τής  ένεγκαμένης  άπάραι  εύθύ  τψ:  δε  της 
βαοιίενοίιαπο  τώτ  χόΛεων,  ήλίκος  οίε  ι  πόθος 
ένέστακται  τοΰ  και  τήν  δμορον  αύτνί  πο'λιν 
την  ΊΙράκλειαν  όψεσθαι  ;  »  Έκ  τούτου  και 
έκ  τής  έν  τέλει  χρονολογίας  (αχδ'  Γαμηλιώ- 
νος  όγδοη  έπί  δέκα)  εξάγεται,  δτι  ή  επιστολή 
έγράφη  έν  τη  βασιλευούση  τών  πόλεων,  εν 
Κωνσταντινουπόλει,  κατά  Ίανουάριον  τοΰ 
1604.  Παρακατιών  έν  τη"  αύτνί  έπιστολή 
λέγει-  «  Ταΰτ'  έγώ  τής  Ηράκλειας  ήρων  τής 
σής  και  τόν  έροιτα  τά  μέν  ήδη  κατέσχον  έν  έ- 
μαυτώ,  τά  δ'  ώμολόγησα.  Άλλά  τής  μέν  χώ- 
ρας ιδού  δή  γε'γο^α  θεατής,  γε'γονα  δέ,  δτε 
κρφην  αύτοϋ  καθώρμισαν  αί  βασιλέο>ς  τριή- 
ρεις, σοΰ  δέ  άποτυχών. . . »  Ό  Κόκκος  έπεθύμει 
νά  ϊδη  τόν  Ηράκλειας,  έπλευσε  δέ  εις  ΊΙρά- 
κλειαν  μετά  τοΰ  βασιλικού  στόλου  χοώψ" 
ώστε  πρό  ολίγου, τω  1603,  έκ  Κωνσταντίνου- 


ΙΙΕΡΙ  ΤΗΣ  Ε  Χ  ΚΩ\  ΠΟΛΕΙ  ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ  ΣΧΟΛΗΣ 


9 


πόλεως  ειχε  πλεύσει  είς  Ήράκλειαν.  Τεθέν- 
τος δε,  οτι  ό  |.Αετακαλεσά'./.ενος  αυτόν  Τα- 
φα/,λ  κν=οΥ,  είς  τον  θρόνον  τω  1603,  ό  Κόκ- 
κος οριστικώς  γλθεν  εις  Κωνσταντινούπολιν 
τ©  κύτώ  ετει,  τω  1603  και  ούνΐ  1004,  ώς 
λέγει  6  Γεοεών,  ώς  εξάγεται  έκ  τν,ς  άνωτε'ρω 
επιστολής,  έδιδκσκε  οε  έν  κύτνΐ  τ©  1605, 
ώς  φαίνεται  έκ  τν.ς  πρώτνις  κύτοΰ  έπιστολής 
προς    τον    Ηράκλειας   (αΰτόθι    σ-λίς  137). 

"Αοηλον    επί    -όσον   οαως    υ.ετκ    το    10  0  5 

»·*.·>  ? 
εοιοαςεν. 

Φαίνεται  ότι  υ.ετ'  αύτοΰ  οιέλιπεν  ή  Σχολνι, 
υ.ετκ  δέ  τν,ν  διακοπήν  ταύτ/,ν  φαίνεται  αυτής 
προϊστάμενος  Θεόφιλος  ό  Κορυδαλεύς,  ό  περί- 
θ/·;ν.ος  'Λθ/,ναΐος  φιλόσοφος,  περί  ού  ;.ναφέρο[Λεν 
|ν  τω  Σχεδ.  σελ.  "20.  Εις  τά  περί  Κορυδαλέως 

0  συντκκτ/ς  των  Χρονικών  σελ.  74)  φαίνεται 
άντιφάσκων  ώσαύτως  προς  εαυτόν. 

Ό  Κορυδαλεύς    διδάσκων    έν  Ένετίκ  κ.πο 

1  609 — 1  0  1  4  κατε'βνι  εις  'Λθήνας,  όπόθϊν  έπι- 
στέλλει  Διονυσία  τω  Μακρή  παρακαλών  αυτόν, 
από  του  1  609 — 1  012,  ινα  στείλν;  αύτω  σφαί- 
ρας, υ.ίαν  οΰράνιον  και  ρ-.ίαν  γ,,ΐννιν,  πιθανώς 
εις  χρήσιν  των  παραδόσεων  του,  διότι  έν  ταΐς 
ίπ'.ττολκίς  αύτοΰ'  .Τύποι  έπιστολών  (").  Κορυ- 
δαλέως, £χο\  Ένετίας  1786,  σελ.  93—98) 
«ν  φαίνεται  ευκρινώς,  ότι  έδίδασκεν  έν  Αθή- 
ναις, όπερ  6ν.ως  -κρα^εγόυ.εΟα  άδιστάκτως. 
Έν  τή  έπιστολή  αύτοΰ  προς  τον  Μακράν  (σελ. 
93 — 95 ;  σ/0-.ειοϋται  έν  τέλει  «Άθήν/,θεν  αχιε'» 
άνευ  ήυ.ερον.Υ,νίας  δυστυχώς,  οιότι  άν  ύπ7,ρχε 
τοικύτ/,,  εκ  του  ανινος  ήθΐλου-.εν  εννοήσει,  άν 
κκ~βγ  τώ  1614  ·>,  ί 6  1  5.  Όπωσδήποτε  διέ- 
τριβεν  εν  Αθήναις,  και  τώ  1610,  ώς  φαίνεται 
έκ  τ7,ς  προς  τον  αυτόν  Μακρήν  έπιστολής  (σελ. 
95 — 96ι,  και  κατά  Σεπτέρ-.βριον  του  1619, 
ώς  φαίνεται  έκ  τής  προς  Νικόδ/'ρ'.ον  τον  Μετα- 
;αν  έπιστολής  αύτόθι.  σελ.  96 — 98),  οτε  ψως 
Είχε  ρ«ρυνθ5ϊ  τας  'Λθ/,νας  και  έπεθύρνει  και 
ήτοιυ.ά'ετο  νκ  φύγ/]  εκείθεν  ή  εις  Κρήτ/,ν,  οπού 
είχε  προσκλ/ϊθϊΐ,  ή  εις  Κεφαλλ/,νίαν,  έφ'  ω  έζή- 
τει  και  τ),ν  γνώυ./,ν  του  ΝΊκοδήι/.ου.  Τίς  οίδε 
ποία  συγκυρία  περιστάσεων  τον  έφερεν  εις  Ζκ- 
κυνθον,  ένθα  βλέποριεν  αυτόν  και  κατκ  Μάϊον 
τοϋ  1621,  ότε  έγραψε  τ>/ν  συγχαρν,τήριον  επι- 
στολ.ήν  τώ  Πατριάρχη]  Κυρίλλω  τώ  Λουκάρει 
(αυτόθι  σελ.  89 — 92).  Ταΰτα  έξάγωρ-.εν  έκ  τών 
ανωτέρω  έπιστολών  αύτοΰ. 

Ό  Γεοεών  λε'γει  (Χρ.  σελ.  74)·  «κατά  πάσαν 
πιθανότ/,τα  5]  κατά  τό  τελευταΐον  έτος  τής 
εν  'ΛΟ/,νκις  διατριβής  του  10  2  0  κατ  αυτόν, 
>,  κν.κ  καταλαβών  τ>,ν  Ζάκυνθον  I  020  αυτόθι 

ΕΛΛ.  ΦΙΑ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. — ΤΟΜ.  Ιθ 


σελ.  75)  Θιοάόσιος  αετονοα.ασθβι?  έ·/ειροτον/,θ/, 
ιερεύς».  Και  ό;Λω5  Ίν  ετος  ρ.ετκ  ταΰτα  κατκ 
Μάϊον  τοϋ  1621,  έν  τνί  έ-ιστολ7|  αύτοΰ  ττρος 
τον  Κύριλλον  ύττογρκφεται  «τ7,ς  ύν.ετέρας  Σε- 
ζ'ασ;Λΐότ/,τος  ελάχιστος  δούλος  άλλά  τ:ιστός 
Θεόφιλος  ό  Κορυοαλεύς»  (Τυπ.  έττιστ.  σελ.  92). 

Έν  σελ.  75  τών  Χρονικών  λέγει  :  «Εις  Ζκ- 
κυνθον  [/ετέβ/;  κατκ  τό  1020,  ώς  γράφει  ό 
σε&ασίλίώτ.  κρχιεπίσκοττος  κ.  Νικόλαος  Κατρα- 
[7.·7ς,  και  οιεαεινεν  αύτόθι  ^^θεν  [χεχρι  του  I  626. 
Φρορώ,οζι  χατα  το  /Ο^.Ί,  (■}  ονρζι  τώ 
οτε  τ/,ν  ύ-ογραφ/,ν  κύτοΰ  ώς  -ατρικρχικοΰ 
εξάρχου  άνέγνω  ό  φιλοττονοιτατος  αρχιεπίσκοπος 
έν  τώ  άρχαίω  κώοΥ/.ι  τνί  ς  (ν.ονΤ^ς  τών  Στροφάδων, 
ηροαεχΛήθη  ό  Κορυοαλευς  εις  Κωνσταντινούπο- 
λιν».  Ό  κ.  Γενεών  ένταΰθα  λε'γει,  οτι  τώ  /555 
//  τώ  /6'2ί  ό  Κορυ^αλεύς  -ροσεκλΥιθ·/ι  εις  Κων- 
στκντινούπολιν.  'Λ^.έσως  δ"  ακολούθους  είς  την 
αντίμ-  ΰειοαν  λέγει:  «'Λλλ'ότε  κατά  τους  πρώ- 
τους [Α·7,νας  του  εΓουο  762/  ό  πολύτλας  Πατρι- 
άρν  'ς  Κύριλλος  ό  Λούκαρις...  ανήλθε  τον  Οίκου- 
[Αενικον  θρόνον,ό  Κορυααλευς  έπε^,ψεν  αύτω  λα|Λ- 
πρκν  επιστολών  .  .  .  συγχαίρων  [Λεν  έπι  τ7;  αναρ- 
ρώσει, ύποδεικνύς  δε  πόρρωθεν,  οτι  έτοιμος  ήν, 
οπως  ελθ/]  είς  τ); ν  ύπερκειαέν/(ν  τών  πόλεων  .  .  . 
ό  Κορυοαλευς  τό  έπκγγελυ.α  τοΰ  διδασκάλου 
και  τό  τοΰ  ϊατροΰ,  άπερ  έν  Ζακύνθω  έπηγγέλ- 
λετο,  αψΗ<ι  άφίκετο  εις  Κωνσταντινούπολιν,  ίσως 
τω  1629  προσκλ·/,σει  τοΰ  Λουκάρεως,  όστις  έτί- 
[Λα  τον  άνδρα  και  καθίδρυσε  σνολάρννιν  τ7,ς 
Πατριαρχικής  Άκαδ/)ρ.ίας».  Ό  κ.  Γεδεών  λέγει 
ένταΰθα,  οτι  ό  Λούκαρις  άνέβν)  εις  τον  θρόνον  τω 
I  0  2  1 ,  ό  Κοριδαλεύς  τώ  έπεμψε  τ/,ν  συγναρτί- 
τ'Λοιον  έπιστολν,ν,  έν  γ,  ύπεδείκνυεν,  ότι  ήν  ετοι- 
ρ.ος  νά  ελθ /ι  εις  Κωνσταντινούπολιν,  ό  πατριάρ- 
χες Υ,ύν'αριστνιθ/]  έκ  τούτου  και  ό  Κορυδαλεύς 
τ·/]  προσκλν,σει  τοΰ  πατριάρχου  άφείς  τό  έπκγ- 
γελ[Λα  τοΰ  διδασκάλου  και  ϊατροΰ  έκ  Ζακύνθου 
νίλθεν  είς  Κωνσταντινούπολιν  τώ  1  029!  Λοιπόν, 
ή  συγχαρητήριος  έπιστολ/ι  τοΰ  1621  έφερε  τό 
κτοτέλεσακ  τ/)ς  ι/,ετα  οκτώ  ετ/ι,  τώ  162  9, 
'/ΐτοι  άφοΰ  έπεσεν  ό  Λούκαρις  και  τω  1623  έπα- 
τρικρχευσε  Γρ'Λγόριος  ό  άπό  Άριασείας  και  ρ,ετ' 
αύιον  "Ανθιμος  ό  Β'  και  ρ.ετ'  αύτόν  πάλιν  τώ 
1  629  ο  Λούκαρις  τό  β'  ! 

Και  πάλιν  έν  τώ  αύτω  άρθρω  (Χρον.  σελ.  7  0 
λέγει  ό  κ.  Γεδεών:  «'Εγώ  δε  πιστεύιον  είς  τκ 
υπό  τοΰ  Γορδίου  γραφόριενα  έπαναλκαβκνω  ρ-.ετ' 
κύτοΰ,  οτι  Κύριλλος  ό  Λούκκρις  λαβών  τ>,ν  από 
Ζακύνθου  τώ  1021  άπολυθεΐσαν  έπιστολν,ν  τοΰ 
Κορυδαλέως,  «άφορ^.^ν  δραςά'χενος .  .  .  γράρι- 
ΐΑ«σι  αεταπέίλπεται  παρακλητικοϊς  .  .  .  κζί 


10 


0  Ε\  ϋ/ΐΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗλΊΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  Σ1ΛΛ0Γ0Σ 


και  είχε  τοΰτον  τον  Κορυδαλέα)  πειθόμενον». 
Έν  οίλλαις·  λέζεσιν  δ  κ.  Γεδεών  λέγεί,  οτι  6 
Λούκαρις  λαβών  την  επιστολών  τω  1621  τον 
προσεκάλεσεν  έκ  Ζακύνθου  και  εκείνο»  άνεχώ- 
ρησεν  ευθύς  εις  Κωνσταντίνου— ολιν. 

ΤρεΤς-  λοιπόν  γνώμας  έχομε ν  περί  του  Κο- 
ρυοαλέως  του  συντάκτου  των  Χρονικών.  Πρώ- 
τον, οτι  προσεκληθ/ι  τω  1025  η  1624,  δεύτε- 
ρον προσεκλτζθ/]  τω  1621  και  έφθασε  τω  1629, 
και  τρίτον  κατά  τον  Γόρδιον,  προσεκλιδθη  τω 
1621  και  αμέσως  άνεχώρτ,σεν  εις  Κωνσταντι- 
νούπολη ν. 

'Λλλ'  έκτος  τούτων  εχομεν  και  τάδε·  Είναι 
γνωστοτατον  και  ολοι  μαρτυροϋσιν,  οτι  6  Κο- 
ρυδαλεύς τνϊ  19  Νοεμβρίου  του  1640  έχειροτο- 
ν/,θ/)  Μητροπολίτης  Ναυπάκτου  και  "Λρτης, 
οπόθεν  παραιτησάμενος  έπανηλθεν  εις  'Λθηνας 
τν,ν  έαυτοΰ  πατρίδα,  έ'νθα  ίδιωτεύων  έδίδασκεν 
(Ζαβ.  σελ.  312—314,  Κ.  Σάθα  Φιλολ.  σελ. 
252 — 253).  Ό  κ.  Γεδεών  όμως  άλλως  έκτί- 
θ/,σι  τά  πράγματα,  λε'γει  δε  οτι  ήρχιεράτευσεν 
ό  Κορυδαλεύς  έν  Αθήναις!  ιδού  τί  λε'γει  :  α/Ωστε 
του  Θεοδοσίου  Κορυδαλέως  η  έν  ' λθήτακ;  Αρχιε- 
ρατεία διήρκεσε ν  άχρι  του  θέρους  του  1643. 
7ΊοΓί  (πότε ;  οτε  ό  Θεοδόσιος  ήρχιεράτευσεν 
έν  'Λθηναις!)  τότε  όε  σεμνυτόμενοι  οί  Ά- 
θ/ναΐοι  επί  τ·ρ  έν  μέσω  αυτών  διατριβή  του 
όγοοηκόνταετοΰς  φιλοσόφου  κτλ.  .  Και  όμως 
τά  κατά  τον  Κορυδαλέα  έξηγοΰνταΊ  απλούστα- 
τα ούτως.  Είδομεν  ανωτέρω,  οτι  ό  Αθηναίος 
φιλόσοφος  έγραψε  την  συγχαρητηριον  επιστολών 
τω  Κυρίλλω  τω  1621.  Ένταϋθα  πρέπει  νά 
πιστεύσωμεν  τον  Άναστάσιον  Γόρδιον  (παρά  Κ. 
Σάθα,  Μω.  Βιβλ.  τόμ.  Γ',  435),  όστις  γράφει 
τον  βίον  του  διδασκάλου  αύτοΰ  Ευγενίου  τοϋ 
Γιαννούλη,  μαθττοΰ  και  ακολούθου  του  Κορυ- 
δαλέως,  γινώσκων  επομένως  κάλλιον  παντός 
άλλου  τά  κατ'  αύτόν.  Ό  Γόρδιος  λοιπόν  λέγει, 
οτι  ό  Κύριλλος  λαβών  τ),ν  συγχαρητηριον  επι- 
στολών τον  προσεκάλεσε  δια  γραμμάτων  παρα- 
κλητικών εις  Κωνσταντινούπολιν,  ούτος  δ'  έπεί- 
σθ/)  και  αμέσως  άναχωρησας  έκ  Ζακύνθου 
εφθασεν  εις  την  βασιλεύουσαν  ό  Κορυδαλεύς  εις 
Κωνσταντινούπολη  άφικόμενος  τω  1621  ά-ε- 
οείχθ/]  προϊστάμενος  της  Πατριαρχικής  Σχολής. 
Τοιουτοί  άνίιρ  έτιματο  υπό  πάντων  διά  την 
σοφίαν  αύτοΰ.  Όπωσοτήποτε  όμως  έμεινε  διαρ- 
κώς εν  Κωνσταντινουπόλει  διδάσκων  μέχρι  τοΰ 
1640,  οτε  έχβιροτον^θη  Μητροπολίτης  Ναυπά- 
κτου και  "Αρτης.  '()  Ζαβύρας  έν  βίω  Κορυδα- 
λέως  μαρτυρεί,  ότι  έσχολάρχει  έν  Κωνσταντι- 
νουπόλει τω  1623.  Ίο  λεγόμενον  τοΰ  Σεβ.  Ν. 


Κατραμη,  ότι  άνέγνω  έν  τω  άρχαίω  κώδικι 
της  μονής  τών  Σροφάδων  άπόδειςιν  τοΰ  Θεοδο- 
σίου Κορυδαλέως  τν)  15  Μαρτίου  1624  υπογρα- 
φόμενου επιτρόπου  χαι  έζάογον  πατοιαρχιχοϋ 
('Λναλεκ.  Ζακύνθου  σελ.  129),  δ.λοΐ  απλού- 
στατα, ότι  ό  Κορυδαλεύς  εστάλη  έπίτροττος  και 
εςαρχός  τοΰ  πατριάρχου  Κωνσταντινουπόλεως 
εις  τά  μέρη  εκείνα  τίς  οίδε  διά  ττοίας  δποθΙ- 
σεις  τοΰ  Πατριαρχείου,  ως  πιθανώς  διά  τοιούτους 
λόγους  ευρέθη  τω  1628  κατά  Νοέμβριον  έν 
Ζακύνθω  και  κατά  Ίούλιον  τοΰ  1629  έν  Ένε- 
τία,  ως  μαρτυροΰσιν  αί  παρά  Γεδεών  έ~ιστολαί 
(Έν  Κόσμω,  Λ',  30,  4  73 — 4  74).  Λιά  νά  στα- 
λ·7,  δε  εξαρχος,  είχε  τ/,  ν  έμ-ιστοσύν/,ν  του 
Πατριάρχου  παρ'  αύτώ  τω  πατριαρχείω  διαμέ- 
νων. Τω  1625  Παΐσιος  β  ΜεταίδΙς  προσφωνεί 
«τό  Ριβλίον  τοΰ  όρθοΰ  λόγου  βεβαίως  καλού- 
μενον  ...»  Θεοφίλω  τω  Κορυδαλεΐ  ώς  διερμη- 
νευτή της  Μ.  Εκκλησίας,  όπερ  δ/ιλοΐ,  οτι  ό 
φιλόσοφος  είργάζετο  έν  Κωνσταντινου-όλει  τι- 
μώμενος τά  μάλιστα  υπό  κληρικών  και  λαϊ- 
κών, μέ/ρι  της  εις  αρχιερέα  προχειρίσεως  αύτοΰ. 

Τό  Λεγόμενον  τοΰ  φίλου  Κ.  Β.  Πυλάδου,  οτι 
ό  Κορυδαλεύς  έδίδαςε  και  έν  Κύπρω,  μέχρι 
τοΰδε  δεν  έβεβαιώθ/].  Πιθανώς  προήλθε  τοΰτο 
έκ  τοΰ  σεβασμοΰ,  όν  είχον  οί  Κύπριοι  και  μά- 
λιστα ό  ανώτερος  κλήρος  της  νήσου  προς  τον 
μέγαν  διδάσκαλον.  Έν  τ7(  προσφωνήσει  τών 
έπιστολικών  τύπων  τοΰ  Κορυδαλέως  (έκδ.  Ένε- 
τίας  1  786)  ό  έπιστατησας  της  εκδόσεως  ταύ- 
της αρχιμανδρίτης  Κυπριανός  λέγει  :  «Τινών 
γάρ  (συγγραμμάτων  τοΰ  Κορυδαλέως),  οίον  τό 
περί  φωνικης  ακροάσεως  και  περί  γενέσεως  /.αί 
φθοράς,  οί  της  Κύπρου  αξιοσέβαστοι  Αρχιερείς, 
ό  Μακαριώτατος,  φημί,  αρχιεπίσκοπος  κύριος 
Χρύσανθος,  ο  τε  Πανιερώτατος  Μητροπολίτης 
Πάφου  κύριος  Πανάρετος  τοις  έρωτι  κατειλημ- 
μένοις  τών  επιστημών  τά  όργια  μυεΤσθαι  φι- 
λοτιμησάμενοι  έζ  ιδίων  άναλωμάτων  τω  ,αψοθ' 
έτει  τοΰ  έκδοθηναι  έφρόντισαν». 

Ικανά  ταύτα  περί  Κορυδαλέως.  Μετ'  αύτόν 
ό  συντάκτ/.ς  τών  Χρονικών  βιβλίων  τάσσει 
οικουμενικόν  άρχιδιδάσκαλον  Νικηφόρον  τον 
Κρητα  (Χρον.  σελ.  96)  παρέξηγών  τό  «διδά- 
σκαλος της  Μ.  Εκκλησίας»,  όπερ  τότε  έσημαινε 
σαφώς  τον  ίεροκηρυκα  της  Μ.  Εκκλησίας. 

Και  ηδ/]  έρχόμεθα  εις  την  σχολην  Μάνου )]λ 
τοΰ  έκ  Καστορίκς.  Την  ιδρυσιν  αύτης  ημείς 
μενέτάξαμεν  τώ  1621  (Σχεδ.  σελ.  23),  ό  δε 
Γεδεών  κατά  την  ίστορίαν,  δηλ.  κατά  τά  λε- 
γόμενα Γρηγορίου  τοΰ  Παλαμά  (έν  Τεροσολυμιάδι 
σελ.  φκζ' — η')  τώ  1663  άποδίδων  αύτ^ν  είς 


ΙΙΕΙΜ  ΤΗΣ  Κ\  Κί1\  ΒΟΛΕΪ  ΙΙΛΤΡΙΛΡΧΙΚΙΙΣ  ΣΧΟΛΗΣ 


τάς  προτροπάς  Νεκταρίου  τοΰ  Ιεροσολύμων 
Πατριάρχου  (Χρον.  σελ.  99). 

ΕΙς  την  ί^ρυσιν  της  σχολίίς  του  Μανωλάκη 
πριοτιστα  και  μάλιστα  συνετέλεσεν  ούχί  ό  Νε- 
κτάριος, κλλ1  δ  Πατριάρχνς  Κουνσταντινουπό- 
λεως  Διονύσιος  δ  επιλεγόμενος  Πάρδαλις,  ό  έζ 
"Ανορου.  Ό  Δοσίθεος  πατριάρχης  Ιεροσολύμων, 
διάδοχος  τοΰ  Νεκταρίου,  προσφωνών  «τον  Τό- 
μον  της  καταλλαγης»  αΰτοΰ  τω  Διονυσίω  τού- 
τω τω  1092  εν  τη  προσφωνητικη"  επιστολή 
λέγει  :  «...  καί  τον  θεοοιλέστατον  εκείνον 
άνδρα  κύαον  Μανολάκην  συστησαι  σχολήν 
εποί/σας  εν  Κωνσταντινουπόλει  εϊς:  άναζωπύ- 
ρησιν  τ?}ς  σοφίας  και  της  χριστιανικές  οισα- 
σκαλίας  έπίοοσιν  ϊχων  εν  τούτοις  συνεργό*" 
χαί  αυ.Ι.Ιή.ττορα  τον  έν  μακαρία  τη  λήξει 
γενύμενον  άπόβημον  Πατριάρχην  των  Ίεροσο- 
λύμων  τον  προ  ήμων  κυρ  Νεκτάριον».  Είναι 
βέβαιον,  οτι  τοιούτος  κνήρ  δ  Διονύσιος,  Οικου- 
μενικός Πατριάρχης,  είχε  μείζονα  έπίρροήν  εις 
τον  Μανωλάκην,  ν,  δ  ενάρετος  μεν  άλλα  νέη- 
λυς  κκί  ολίγον  γνωστός  Νεκτάριος-. 

"Οτι  δέ  η  της  σχολ*7,ς  σύστασις  έγένετο  τω 
1601,  ώς  ήμεΐς  λέγομεν,  καί  ουχί  τω  1603 
ώς  δ  Γεοεών,  άποοεικνύεται  εκ  των  εξης  :  Ό 
Χρύσανθος  Πατριάρχης  Ιεροσολύμων,  σ\άσ\>χος 
τοΰ  Δοσιθέου,  έν  Βίω  Δοσιθέου  λέγει  ρητώς 
(περί  τών  εν  Τεροσολύμοις  πατριαρνευσάντων 
σελ.  12),  οτι  «ό  Νεκτάριος  χειροτονείται  πκ- 
τριάρχης  τω  1001  μηνί  Ά—  ριλίω,  τη  Κυ- 
:'.κ/.?,  των  Βαΐων.  Μετά  τν,ν  έορτην  του  Πά- 
Εγα  πρώτον  έπεσκέψατο  τους  τόπους  καί  τάς 
χώρας  της  κγίας  πόλεως  Ιερουσαλήμ,  είτα 
τ-,ν  Κωνσταντινούπολη/  καταλαβών  μετά  ενιαυ- 
τόν  ί'γ/  άπεί/.μησεν  εις  Μολδαβίαν:».  Έκ  τού- 
του εξάγεται,  οτι  δ  Νεκτάριος  τω  1001  ήλθεν 
εις  Κωνσταντινούπολιν  καί  τω  1002  άπεοή- 
μησεν  είς  τί,ν  ζ'Λτείαν.  Τούτο  μαρτυρεί  και  ό 
Δοσίθεος,  ο  άκολουθων  ώς  άρχιοιάκονος  παν- 
ταχού τω  Νέκταρίω  λέγων  ρητώς  (Περί  τών 
έν  Τεροσολύμοις  πατριαρχευσάντων  Βιβλ.  κ', 
κεφ.  ια'  ^  δ',  σελ  1117)·  «Έν  δέ  τω  χιΜοστω 
έ^αχοσιοστω  πρώτω  έ'πι  έλθών  εις  Κωνσταν- 
τινουπολιν  δ  Ιεροσολύμων  κύριος  Νεκτάριος  γέ- 
γονε  πρόξενος  του  ποιησαι  σχολή  ν  τον  θεοφιλή 
ίνσρα  Μανωλάκην  τον  Καστοριακον  πρώτον  έν 

(ν  ' 

Β,ωνσταντινουπόλει,  και  οεύτερον  έν  Χίω  και 
τρίτον  εν  "Αρτη».  Έκ  τών  μαρτυρίων  τούτων 
Ιςάγεται  προφανέστατα,  οτι  ό  Νεκτάριος  ήλθεν 
εις  Κωνσταντινούπολιν  τω  1661  και  συνήρ- 
γησε  καί  αυτός  είς  την  ίορυσιν  της  σχολής 
του  Μανωλκκη.  Άλλ'δ  κύτος  Δοσίθεος  πάλιν 


άντιφάσκων  έαυτώ  λέγει  ('αΰτόΟι  Βιβλ.  ιβ',  κεφ. 
γ'  §  3),  οτι  ό  Νεκτάριος  έφθασε  ν  είς  Κωνσταν- 
τινούπολιν τω  1002,  και  έν  $  4  λέγει,  οτι  τω 
1003  έκίνησεν  εις  την  ζητείαν.  Γρηγόριος  δ 
Παλαμάς  έν  τΤ,  'Ιεροσολυμιάσι  κύτου  (σελ.  οκζ' 
λίαν  έσπευσμένως  γράφων,  μεταγράφων  δ1  άλ- 
λως τον  Χρύσανθον  καί  τον  Δοσίθεον·,  χωρίς  νά 
βασανίσ*/]  καί  τάς  τρεις  εκθέσεις  καί  νά  δώση 
τ),ν  καλλιτέραν,  άναφέρει  μόνον  τν,ν  τελευταίαν 
τοΰ  Δοσιθέου.  Άλλά  καί  κατά  ταύτην  ή  ιορυ- 
σις  της  σχολής  δεν  έγένετο  τω  1003,  ώς  λέ- 
γει δ  Γεοεών,  άλλα  τω  100 "2,  επομένως  Απορ- 
ρίπτων αυτί,  ν  καί  ακολουθών  τ^  γνώμη  δύο 
πατριαρχών  Δοσιθέου  κκί  Χρυσάνθου  δέχομαι, 
οτι  ό  Νεκτάριος  τω  1001  ήλθεν  είς  Κωνσταν- 
τινούπολιν κκί  συνέργησε  τω  Διονυσίω  είς  την 
της  σχολής  σύστασιν,  τω  δ;  1002  έκίνησεν 
είς  Μολδαβία  ν. 

Μετά  τν,ν  διδασκαλίαν  Αλεξάνδρου  τοΰ 
Μαυροκορδάτου  κατά  τω  1071  έρχεται  ή 
θρυλλουμέν/]  σύγχυσις  καί  κλεισις  της  σχολής. 
ϋΟτε  τώ  1807  έξέδομεν  το  Σχεδίασμα,  αί  περί 
των  πραγμάτων  τούτων  γνώσεις  ήσαν  φυσικω 
τω  λόγω  ατελείς,  ημείς  δε  διά  τοΰ  πρωτοφα- 
νούς αύτοΰ  έργου  τ),ν  οδόν  διανοίξαντες  είς  τάς 
περί  τούτου  μελέτας  παρέσχομεν  άφορμήν  είς 
τάς  περαιτέρω  εργασίας  καί  όντως  τών  έλπί- 
δων  δεν  έψεύσθ/μεν.  Τκαναί  μελέται  μέχρι 
τοΰοε  έζεδόΟ/,σαν  ουκ  ολίγον  συντελέσασαι  είς 
τν,ν  διαιρώτισίν  πολλών  σκοτεινών  μερών  της 
νεωτέρας  ημών  ιστορίας.  Περί  της  θρυλλουμέ- 
νί,ς  λοιπόν  κλείσεως  της  σχολής  ούτε  ό  Κων- 
στάντιος, ούτε  ό  Εΰθυβούλης,  ούτε  ό  ϊ.  Άρι- 
στάρχης  έγίνωσκόν  τι  θετικόν,  ούτε  ημείς  ήδυ- 
νν,Ο/μεν  νά  μάθωμέν  τι  περί  τούτου  περισσό- 
τερον,  όπερ  όμως  έμάθομεν  κατόπιν  άμα  τγί 
έκδόσει  τοΰ  «Μετά  τ!,ν  άλωσιν»  τοΰ  'Γψηλάν- 
του.  Καιρός  λοιπόν  είναι  νά  λύσωμεν  άπα;  οιά 
παντός  καί  τν,ν  άπορίαν  ταύτην. 

"Ετη  πέντεκαίοεκα  κ  το  της  εκδόσεως  τοΰ 
ημετέρου  Σχεσιάσματος  ό  συντάκτης  τών  Χρο- 
νικών βιβλίων  τί  λέγει  περί  της  κλείσείος  της 
σχοκης  ;  Ουδέν.  Ασαφώς  τινα  είττών  (Χρον.  σελ. 
99—100),  έτι  ασαφέστερα  (σελ.  103—104), 
επιτάσσει  :  «Μετά  τοιαύτην  άκαταστασίαν  ή 
παρακμή  επέρχεται  οίκτου  άςιον  άποτέλεσμα 
καί  ή  διάλυσις  αυτη  τν,ς  Ακαδημίας)  έπηλθεν 
ίσο^ς  από  τοΰ  1084  άχρι  τοΰ  1091».  Παρα- 
σέχεται  λοιπύν,  οτι  ή  διάλυσις  της  σχολής 
διάρκεσεν  έτη  $&τά}  άπό  τοΰ  1084  άχρι  τοΰ 
1691.  Τοΰτο  όμως  δεν  έχεται  αληθείας. 

Μετά  τον  Μαυροκορδάτον  ή  Σχολή  τοΰ  Μ  κ- 


12 


Ο  Ε\  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  Ε11Π\ΊΚΟΣ 


ΦΙΙΟΥΟΠΚΟΣ  Σνινοι-ίΣ 


νωλάκη  φαίνεται  όλονέν  εκπίτττουσα.  Αιά  τ),  ν 
σπ άνιν  των  πγγών  τόγε  νϋν  ολίγα  γινώσκομεν, 
ικανά  ομως  νά  μας  οιαΦωτίσωσι.  Τω  Πι 8 Π 
φαίνεται  εν  αύτΤ)  διδάσκων  Σεβαστός·  6  Κυμι- 
νητης  και  Γεράσιμος  τις·,  ττιθανώς  6  'Λκαρνάν, 
διά  δέ  τινα  στάσιν  έν  τ·7,  Σχολ'Τί  γενομέν/,ν 
Εμεινε  μεν  δ  Γεράσιμος1,  απεχώρτισε  οε  δ  Σε- 
βαστός· εις  Τραπεζούντα,  ένθα  φαίνεται  διδά- 
σκων  τω  1683  και  1687  (έπιστολ'}]  Έφοαίμ 
Δικάρχου  προς  Σεβαστόν.  Έν  Περικ.  Τριαντα- 
φυλλιού ,Φυγάσι  σελ.  118 — 119.  Λ.  Π.  Κε- 
ραμέως  κατάλογος  των  χειρ.  της  έν  Σμύρν/] 
Εύαγγ.  Σχολής  σελ.  61).  Τω  1683  έδίδασκεν 
έν  ττι  Πατριαρχικνί  Σχολν)  μετά  του  Γερασί- 
μου δ  Σπανδωνης  μέχρι  του  1690.  Τοΰτο  απο- 
δεικνύεται έκ  των  έςης  :  Τω  ΣπανδωνΤ]  διδά- 
σκοντι  τω  1683  έπεστειλεν  δ  Μαυροκορδάτος. 
α  .  .  .  .  Ύ-ερησθην  δέ  και  μάλιστα  της  τών 
περι  αντψ·  φιίομαθών  έηιάόαεθ)ν  ....  Μη 
παύου  τοιγαρούν  τών  τήο  παιδείας  θηΰανρών 
τοϊ':  περι  08  κοινωνών^)  (Σοφοκλ.  Κ.  Οικονό- 
μου έν  Παιδ.  ΚΗ'  316—319).  ϋΟτι  δέ  παρέ- 
τεινε την  διδασκαλίαν  μενρι  τοΰ  1690,  απο- 
δεικνύεται έκ  των  έΕης :  Έν  τ?ί  «Αναιρέσει 
των  καλβινικών  κεφαλαίων  Κυρίλλου  του  Λου- 
κάρεως  υπδ  Μελετίου  Συρίγου»,  έκδοθείσν]  τω 
16ί)0  ύπο  Λοσιθέου,  εΰρηται  έ— ίγραμμα  εις 
τον  αύθέντην  Κωνσταντΐνον  Μπαπαράμπαν  υ— δ 
Σπανόωνή  δικαιοφύλακος  της  Μεγάλης  Εκ- 
κλησίας και  διδαΰχάΛου  τώτ  επιστημών  τί/ι, 
έν  Κοη-οταντινονπό,ΐίΐ  ΣχοΛης^.  Έκ  τούτου 
εξάγεται,  οτι  τω  1690  διδάσκαλος  της  Σχ ό- 
λης ήν  δ  Σπανδωνης.  'Λλλά  φαίνεται,  οτι  αί 
συν/,θεις  στάσεις  έπανεληφθ/;σαν  τίς  οίδε  δια 
τίνας  λόγους,  και  η  Σχολή  προς  μικροί- 
έκλείσθη. 

Και  την  Λρός  μικρόν,  ϊπ\  μήνας  (1690 — 
1  6  9  1 ),  ταύτ/,ν  διάλυσιν  της  Σχολής  του  Μα - 
νου)ιλ  εΟεράττευσεν  δ  Πατριάρχης  Καλλίνικος  ό 
'Λκαρνάν  δι'  αύτού  τοΰ  προ^του  ιδρυτού.  '() 
Καλ/.ίνικος  έν  τω  Σιγγιλίω  αύτού  ~3ρί  της 
ανασυστάσεως  της  Σχολής  λέγει-  οτ  .  .  .  ητις 
(σπουδή  των  γραμμάτων)  τα  νυν  έν  αΰτν)  (τω 
καθ'  ήμας  γένει  ι  μικρόν  πνέουσα  φαίνεται  και 
μακρόν  ασθενούσα  και  προς  τδ  έκλείπειν  έγ- 
γίζουσα  .  .  .  μάλλον  δια  τδ  μικρόν  άπο- 
παύσασθαι  το  ττρό  χρόνων  ικανών  καταστα- 
θέν  διδασκαλεΐον  έν  τν)  περιφανεΐ  ταύτη· 
πολιτεία  τϊ,ς  Κωνσταντινουπόλεως  φροντίδι  και 
δαπάν/)  τού  τιμιωτάτου  .  .  .  κυρίου  Μανουηλ... 
περιστατικών  δέ  τίνων  πφβ  ολίγον  κατά  τδ 
άντίξοον,   φημί,   της   τού   καιρού  δυσχερείας 


παρεισφρησαντων  .  .  .  πεπαυται  μέχρι  τού  νυν 
ή  έν  αύτώ  διδασκαλία  και  ζνμία  προσετρίβη 
τω  γένει  δειντ,  .  .  .  οννε'στη  ε*  νέον  το  αΐ·το 
(ΗδαΰχαΛεϊον  τού  αυτού  Μανουηλ  .  .  .  ο-ερ 
(διδασκαλεΐον)  και  ννν  κατεστησαμεν  συν  άντι- 
ληψει  θεού  διά  βοηθείας  πάλιν  τού  αύτού 
άρχοντος»  (Τψηλάντου,  Τα  μετά  τ),  ν  άλωσιν 
σελ.  204).  Οί  λόγοι  ούτοι  τού  Πατριάρχου 
και  της  περι  αΰτδν  Συνόδου  και  των  ποού- 
χόντων  τού  Γένους  μαρτΛροΰσι  τρανότατα  -ρώ- 
τον  μεν  την  θλιβεράν  κατάστασιν  της  παι- 
δείας και  έπιστομίζουσι  τους  όνειρευομένους 
Ακαδημίας  και  άκαδ/μαϊκούς  και  οικουμε- 
νικούς έλεεινούς  διδασκάλους,  είτα  δ'  έμφαί- 
νουσιν,  οτι  ή  θρυλλουμίνη  διάλυσις  της  Σχο- 
λής δεν  διήρκεσε  ν  ούτε  είκοσι  ν  ετ/),  κατά  τον 
Κωνστάντιον,  ούτε  επτά,  ώς  φρονεί  δ  των 
Χρονικών  βιβλίων  ουντάκτ.-ς,  άλλα  μικρόν, 
ό./ι'γο)·,  μηνάς  τινας  ά-ό  1  690 — 1691,  ώς 
ά-οχρώντως  έδείξαμεν. 

Ούτως  άφικόμεθα  εις  τδ  τέλος  τ7,ς  ΙΖ' 
έκατονταετ/ρίδος.  Είναι  δέ  — εοιττδν  νά  έττα- 
ναλάβωμεν,  ότι  δ  Γεδεών  ού  μόνον  ούδεν  νίον 
άλλ'  ούδέ   άληθίς  τι  είπεν. 

ΕΐσέλΟωμεν  χο.ι  εις  τ/.ν  ΠΓ  έκατονταετ/- 
ρίδα.  Ψεύδος  είναι  τδ  λεγόμενον  ύπ'  αύτού,  ότι 
την  ύ— δ  Καλλινίκου  ίδρυθεϊσαν  έκ  νίου  Σχο- 
λί,ν  τού  Μανόύλάκη  καταπεσούσαν  ιδρυσεν  αύ- 
θις δ  Γαβριήλ,  εϊμ)]  ύ-εβάστασε  -αρακμά- 
ζουσαν  (Χρον.  σελ.  1  14).  Τδ  κείμενον  τ7,ς  -ροσ- 
φων/,σεο^ς  Αντωνίου  τού  Βυζαντίου  πρδς  τον 
Γαβριήλ  τώ  1705  εχει  ώδε  κατά  τον  συν- 
τάκτην  τών  Χρονικών  (αύτόθι).  κΈ— ει  τοι- 
γαρούν  και  ή  υμετέρα  κορυφαία  άκρότης  κοι- 
νδν  ημΐν  προύθ/;κε  πρυταΛεΐον  τών  λόγων  7.x- 
θ/,γητάς  ημΐν  τους  μηδένα  πόνον  ά-οσειομέ- 
νους,  οπο}ς  τι  όφελος  πρδς  παιδείας  γελοιτο, 
έπιστ/σασα,  ούτε  χρημάτων  ούδεμίαν  -οιη- 
σάμενος  φειδοί,  ούτε  πρδς  τδ  τών  άναλωμάτων 
άποδειλιάσασα  πλήθος,  αθανάτους  δμολογει'ν 
αύτ?ί  τάς  χάριτας  δφλισκάνομεν».  Έκ  τοΰ 
εγκωμίου  τούτου  ούδόλως  έςάγεται,  οτι  δ  Γα- 
βριήλ εύρων  καταλε).υμένην  τί,ν  Σχολ·,ν  άν/- 
γειρεν  αύτην,  άλλά,  τδ  πολύ,  οτι  διώρισε 
καλούς  διδασκάλους,  τους  οποίους  άντ·/,μειβε 
γενναιοτερον  και  ισως  εκ  του  ιοιαιτερου  αυτού 
ταμείου. 

Ένταΰθα  οφείλω  νά  δμολογησω,  ότι  μέχρι 
τούδε  διά  την  έλλειψιν  τί,ν  παντελή  σχεδδν 
τών  πηγών  μετά  πολλών  πόνων  άπηρτίσαμεν 
τά  κατά  τ/,ν  Σχολην  έκ  μαρτυριών  διεσπαρ- 
μένων έν  διαφόροίς  έγγράφοις,  έττιστολαΐς  και 


III ΙΊ  ΤΗΣ  ΕΝ  Κϋ\  ιιονκι  πατριαρχικός  ςχθαης 


[3 


συγγράμμασι.  Δυστυχώς  όμως  άπο  της  ΙΗ' 
έκατονταετ/ρίδος  και  έφεςης  μέχρι  τοΰ  1830 
καίτοι  κωδίκων  τινών  ύπαρχύντων  καΐ  μαρτυ- 
ριών πλειόνων,  τά  κατά  τ);ν  Σχολών  γίνον- 
ται παραδόςως  άσαφέοτατα,  όπερ  δηλοΐ,  οτι 
ϋ,  Σχολτι  μικρκς  ηςιουτα  προσοχ%,  μόλις  οεό- 
ρίσκετο  6  κατάλληλος  αύτης  προϊστάμενος. 
Τους·  κώδικας  τοΰ  Πατριαρχείου  και  της  Σχο- 
λ95ς  έμελετησε  και  ό  Κωνστάντιος·  και  6  Κ. 
Εύθυβούλης  και  6  Σ.  Άριστάρχης  (ού  έ(/.νν;ρ.(5- 
νευσα  εν  τω  Σχεδιάσματι  επιμελώς  πανταχού 
τώ  αύτοΰ  ονόματι  σημειώσας  άπάσας  τάς  ευ- 
γενώς χορηγηθείσας  μοι  είσι/ίσείς)  και  εγώ 
κύτος  άλλοτε  ένέκυψα  και  διτιλθον,  άλ>.ά, 
πράγμα  παράίοξον  !  άντί  νά  φωτισθώ  τις,  σκο- 
τίζεται έτι  μάλλον.  Όνό*ματα  Ικανά  ευρίσκει 
τ·.ς  εν  αύτοΐς,  και  ταύτα  παρελήφθησαν  και 
εν  τώ  Σχεδιάσματι  (οελ.  2  7 — 30),  αλλά  τί- 
νες οί  τ·7,ς  Σχολής  προστάντες,  πότε  και  ^ως 
πότε  αύτης  προέστησαν  η  άλλως  έδίδαξαν, 
μάτην  περιμένει  τις  νά  ρ.άθ/)  παρ'  αυτών.  "Ινα 
ώμεν  δε  δίκαιοι  συμφωνοΰμεν  τω  συντάκτη 
τών  Χρονικών  βιβλίων  λέγοντι  περί  της  περιό- 
δου ταύτης :  «Όμολογώ  όμως  (λε'γει),  οτι 
μαχράϊ'  άχαιτεΐ  Βξΐνναν  η  πλ'/ρης  άφ·/,γ·/.σις 
τοΰ  κατά  τον  ΙΗ'  αιώνα  βίου  της  Σχολής,  6 
δέ  τά  παρόντα  γράφων  (αύτος)  ζητεί  συγγνώ- 
μην,  εάν  έπαναλάβη  ο, τι  και  προ  τετραετίας 
είπεν.  οτι  είς  κτύπος  άξίνης  επί  τών  ερειπίων 
ήσυχαστν;ρίου  τίνος  η  καλύβης  φιλοπόνου  δι- 
δασκάλου }|  λογίου  μονάχου  δυνατόν,  ίνα  κό- 
ηιον  ολον  άνατρέψη  και  γενεάν  λησμονηθεΐσαν 
έπαναγάγ/]    είς  την  ζωτν»  (Χρον.  σελ.  131). 

Περί  δε  τών  /.ατά  τ>,ν  Ιθ'  εκατονταετηρίδα 
λέγε-.:  «Την  εντεύθεν  (1 803 — 1830)  ξστορίαν 
τ·7,ς  Πατριαρχικής  Ακαδημίας  νομίζω  επίσης 
σκοτειν/,ν  όθεν  μετ'  ενδοιασμού"  τίνος  συμπληρΩ 
τον  πίνακα  τών  Σχολαρχών»  (Χρον.  σελ.  Ι  55). 
Καί  Ιφεξης  λέγει:  «"Ετι  δ'  άσαφ/,ς  ύπάρχει 
Ι]  σειρά  τών  τά  έγκύκλια  και  γραμματικά 
διδασκόντων  υποδιδασκάλων  και  βοηθών,  και 
ζητώ  συγγνώμην  επί  τ·?)  τολμηρίικ,  μεθ'  ης 
άγομαι  νά  συμπληρώσω  σειράν  τινα  τούτων 
πάλιν  άσαφη,  και  //  ΟυμχΛή^ωοκ;  α.Ι.ίον 
χζόνον  και  όαογινοϋς  ψι./οπύ>  ου  γα'έΰθω 
ίργοπ»  (Χρον.  σελ.  156). 

Ή  δμολογία  αΰτη  του  συντάκτου  τών  Χρο- 
νικών βιβλίων    αρκεί.  Φαντάζεσθε  πλέον,  κύ- 


ριοι, 'Λκαδημίαν,  της  όποιας  δεν  γνωρίζομε  ν 
τλ,ν  κατάστασιν  άπό  ταΰ  1803 — 1830,  ίίνα 
παραλίπω  τά  άπο  τοΰ  1700 — 1803.  Ειπον 
οτι  η  ομολογία  τοΰ  συντάκτου  αρκεί,  διότι  τη 
κληθεί  α  απηύδησα.  Τ/,ν  έςέλεγξιν  καί  τούτων 
άλλως  λίαν  ευχερή  και  πρόχειρον  αναβάλλω 
επί  τοΰ  παρόντος  είς  άλλοτε. 

Πριν  ομως  καταστρε'ψοψ.εν  τόν  λόγον,  μίαν 
ετι  ποι  Γ,σόμεθα  περί  αύτοΰ  παρατ^ρνισιν.  Έν 
σελ.  192  τών  Χρονικών  λε'γει-  κΌ  Νικόλαος 
Αογάδης  ην  ό  τελευταίος  θίχου£ΐ(ηχ6'.(!)  δι- 
δάσκαλος μετά  τόν  Σαμουήλ».  Και  έν  σελ. 
157  λέγει-  «Τοΰ  Λογάδου  σχολαρχησαντος 
διδάσκαλοι  ύπ'  αυτόν  έγένοντο  Άγαθάγγελος 
και  ό  Κύπριος  Όνούφριος,  μεθ'  ους  προσελήφθη 
υπό  τοΰ  Σαμουήλ  ( — 1839)  ό  τελευταίος  έν 
τΤί  Πατριαρχική  ακαδημία  την  κλεινην  σειράν 
τών  διάσημων  της  φιλοσοφίας  καθηγητών  κλεΐ- 
σας...  Κωνσταντίνος  ό  Εύθυβούλης,  τά  γραμ- 
ματικά τότε  διδάσκων,  μεθ' όν  ό  σεβαστός  δι- 
δάσκαλος Ιωάννας  ό  Φιλαλ'^θ/,ς»,  ού  τών  αγώ- 
νων μεμνημένος  ό  τά  Χρονικά  ταΰτα  τεχνο- 
γραφών  και  τοΰτον  μετά  τοΰ  γηραιού  διδα- 
σκάλου Αντωνίου  τοΰ  Χαριλάου  θεωρών  τους 
τελευταίους  αντιπροσώπους  τών  γραμματικών 
παραδόσεων  τ·7,ς  γεραρας  Πατριαρχικής  Άκα- 
δ/μίας,  τον  περί  αυτών  λόγον  κατακλείδα  τώ 
έργω  έπϊτίθ/,σι. 

Μεγάλη·  η  τόλμη  τοΰ  κ.  Γεοεών  μ)ι  σημειούν- 
τος  τοσούτους  διδάΕαντας  έν  μέσω  ΙΘ'  αϊώνι, 
οτε  πλην  τών  έν  Εύρώπτ]  έν  τώ  ήμετέρω  γένει 
εδίδασκε  Κ.  Άσώπιος  έν  Αθήναις,  Χριστόφο- 
ρος Φιλητας  έν  Κέρκυρα  και  Ήροκλης  Βασιά- 
δ/,ς  εν  Κωνσταντινουπόλει  έν  αϋτνί  τ-7,  Πατριαρ- 
χικ-/)  Σχολ·/ί  συν  αύτώ  μάλιστα  τώ  Σαμουήλ  ! 
"Ανορες  σοφοί  άλτ,Οώς,  τρόφιμοι  ευρωπαϊκών 
Πανεπιστημίων,  φιλόλογοι  κράτιστοι  τον  έλληνα 
λόγον,  ιδία  δε  ό  τότε  εν  τη  Πατριαρχική 
Σχολή  τώ  Σαμουήλ,  Εύθυβούλη  και  Φιλαλ·/ιθει 
συνδιδάσκων  Κ.  Ήροκλης  Βασιάδ'Λ,ς,  άν/,ρ  έπί 
ήμίσειαν  περίπου  εκατονταετηρίδα  μέχρι  της 
σήμερον  ανυπέρβλητος  καί  πάντων  τών  έν 
Κωνσταντινουπόλει  λογίων  ό  έζοχώτερος. 

Έν  Σ(*νρττ{  κατά  Σε.-τεμΰμίον  τον  188Ί. 

ί^Μ.  ^Παρανικας. 


ΠΕΡΙ  ΤΩΝ 


ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙ  Σ 

ΟΑΙ»ΟΕΛΪΙθν  ΚΑΙ  ΑΝΟΙΜΟΙ* 

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΩΝ  ΣΜΤΡΝΗΣ 

(Άνεγνώόθη  έν       ΨΞΛ'  ΰυνεδριάΰετ) 


Εις  την  ίστορίαν  των  Πατριαρχών  Κων- 
σταντινουπόλεως και  άλλοτε  έν  τω  ήμετέρω 
Φιλολογικοί  Συλλόγω  έποιησάμνιν  παρατ/ρνί- 
σεις,  έν  αΤς  ελεγον  έν  τέλει,  οτι  ούκ  όλίγ'/) 
διαφορά  περί  τν,ν  ίστορίαν  τών  Πατριαρχών 
Κωνσταντινουπόλεως  παρατηρείται  παρά  πασι 
τοις  τών  χρόνων  έκείνων  ίστορικοΐς  και  χρο- 
νογράφοις,  ητις  άρθ'/,σεται  τω  χρόνω  προϊόντι 
διά  της  ακριβούς  και  έπιμελούς  παραβολές 
πάντων  τών  σωζόμενων  εγγράφων  της  τε  Με- 
γάλης τοΰ  Χρίστου  Εκκλησίας  και  έτερων 
λονίων  άντρων1.  Τοιαύτ/ιν  έργασίαν  άναλαμ- 
βάνω  και  σήμερον  μικρόν  εΐσφέρων  εις  τ),  ν 
ίστορίαν  της  γεραρας  Έκλησίας  της  βασιλί- 
δος τών  πόλεων. 

Έν  τω  άρ/αιοτέρω  και  επομένως  πρώτω 
σωζομε'νω  κώδικι  τ%ς  ίερας  Μητροπόλεως  Σμύρ- 
νης ευρηνται  σημειώσεις  τινές  τοΰ  Μητροπο- 
λίτου Σμύρνης  Παρθενίου,  τοΰ  τ/,ν  Έκκλησίαν 
Σμύρνης  έπί  δέκα  έτη  ποιμάναντος,  άπο  Ό- 
κτωβρίου  τοΰ  1707  μέχρι  Όκτωβρίου  τοΰ  1717, 
περί  τών  Πατριαρχών  Κωνσταντινουπόλεως  άπο 
τοΰ  1707 — 1710.  Έν  δέ  τω  τρίτω  κώδικι 
τ%  αύτης  Μητροπόλεως  εορηνται  έπίσης  ση- 
μειώσεις περί  τών  Πατριαρχών  Κωνσταντινου- 
πόλεως τοΰ  τότε  Μητροπολίτου  Σμύρνης  ( 1  79  7 
—  ΙΝ21)  Ανθίμου  τοΰ  ΝαΗίου,  τοΰ  κατόπιν 
μεν  Χαλκηδόνος,  έπί  δυο  δέ  έτη  (1822 — 
1824)  Οικουμενικού  Πατριάρχου.  Λί  σημειώ- 
σεις τοΰ  Παρθενίου  Κνουσιν  ώδε  : 


1)  'Όρα  περιοδικών  τοΰ  έν  Κωνσταντηηυπόλει  Ελ- 
ληνικοί/ Φιλολογικού  Συλλόγου.   Ίου..  IV,  ?5 — 35. 


«  ΑΨΖ'  (1707)  έν  μηνί  Όκτωβρίω  ιδ'  έκοι- 
μηθη  έν  Κυρίω  ό  Πανιερώτατος  Μητροπολί- 
της Σμύρνης  κυρ  Κυπριανός  έν  Κωνσταντινου- 
πόλει  ευρισκόμενος.  Ύγ  αύτν]  ημέρα  έ<ρίλησα 
χέρι  έγώ  τοΰ  Παναγιωτάτου  και  Σεβασμιω- 
τάτου  μου  πατρός,  αύθέντου  και  δεσπότου, 
κυρίου  Γαβρι/,λ  δια  τ),  ν  αύτην  άγιωτάτην 
Μ  ,τρόπολιν  γνώμν]  κοινΤ)  και  τών  παρευρε- 
θέντων  έκεΤσε  αγίων  αρχιερέων.  Τν)  δέ  έπιού- 
σ·/),  τ·^  ιε'  τοΰ  ρηθέντος  μηνός,  έγειναν  α! 
ψηφοί  μου  έν  τώ  πανσέπτω  ναώ  τω  Πατριαρ- 
χικώ  τοΰ  αγίου  Μεγαλομάρτυρος  Γεωργίου.  Τ·/) 
δε  ιζ'  τοΰ  αύτοΰ  μετέστ/]  προς  τάς  αιωνίους 
μονάς  και  ό  Παναγιώτατος  /.ν).  Σεβασμιώτα- 
τος  ημών  αύθέντης  και  δεσπότες,  ό  Οικου- 
μενικός Πατριάρχης  κύριος  μου  Γαβρ'.νίλ,  γέν- 
νημα και  θρέμμα  ταύτης  της  περίφημου  πο- 
λιτείας Σμύρν/,ς  ύπαρχων.  Έδωσε  δέ  προς 
πάντας  τους  ευσεβείς  Χριστιανούς  μεγαλω- 
τάτην  λύπην  καί  θρηνον,  έπειδη  και  έπολι- 
τεύθ/)  καί  τον  Οικουμενικών  θρόνον  εύαρέστως 
καί  εύσεβώς  πατριαρχεύσας  έν  αύτώ  χρόνους 
πέντε  καί  δύο  ήμισυ  μήνας.  Μετά  δέ  ημέρας 
ίκανάς,  τη  λα'  τοΰ  τρέμοντος  'Οκτωβρίου, 
έγεινεν  ή  χειροτονία  μου  δΓ  έκδόσεως  τοΰ  νεω- 
στί  χρηματίσαντος  (έκ  της  Μητροπόλεως  Και- 
σαρείας Καππαδοκίας)  Παναγιωτάτου  καί  Οι- 
κουμενικού Πατριάρχου  κυρίου  κυρίου  Κυπρια- 
νού παρά  τοΰ  Πανιερολογιωτάτου  Μητροπολί- 
του άγίου  Κυζίκου  κυρίου  Κυρίλλου  έν  τω  παν- 
σε'πτω ναώ  τοΰ  τιμίου  Προδρόμου  μετόχι  τών 
Σιναϊτών  έξω  τοΰ  Κυνηγού». 

Ό  ταπεινός  μητροπο.Ιιτης  Σμνρνης 
ΠΑΡΘΕΝΙΟΧ. 


II  ΕΝ  ΤΩΛ  ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ  ΚΩΥΪΙΟΛΕίίΣ  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 


«  ΛΜ'Θ'  (1709)  εν  μηνί  Μαΐω  έξεβλΜ/] 
τνίς  πατριαργείας  και  τοϋ  Οικουμενικού  θρόνου 
δ  κυρ  Κυπριανός  και  Ιγεινεν  6  άπδ  'Αοριανου- 
πόλεως  κύριος  Αθανάσιος  έλλονιμώτατος  και 
μουσικοίτατος  άν/,ρ-  ,αψια'  17  11  εν  μηνί , 
Λεκεμζ'ρίω  δ'  έφόρετε  καβάκι  της  κραταιας 
βασιλείας  παρά  του  δπερτάτου  επιτρόπου  ό 
Κυζίκου  κυρ  Κύριλλος  οιά  Οικουμενικός  Πα- 
τριάρχης και  ϊστω  εις  μνήμην  ,αψιγ'  (1713) 
Νοεμβρίω  ζ'  ήμερα  σαββάτω  έδόθ/;  έν  'Αδρια- 
νουπόλει  καϊ  αύθις  παρά  του  υπέρτατου  επι- 
τρόπου τυ,γ  κραταιας  βασιλείας  προς  τον  κυρ 
Κυπρ:ανον  τον  και  πρώην  χρηματίσαντα». 

«  \»ΠΛ'  171  Ί  Φεβρουαρίω  κη'  εξεβλ·/ίθ/] 
του  πατριαρχικού  θρόνου  ό  κύριος  Κυπριανός 
και  Ιγεινεν  ό  άπδ  *  Αλεξανδρείας  κυρ  Κοσμάς 
και  τϊί  ζ'  του  Μαρτίου  εγεινεν  υ,  μετάθε- 
σίς  του  » . 

κ  ΛΗ'Κ'  1716  Μαρτίω  κγ'  εςεβλτ,θ  /)  του 
πατριαρχικού  θρόνου  και  της  επιστασίας  ό  κύρ 
Κοσμδς  οιά  τ/,ν  κχρείαν  αΰτοΰ  κυβερννίσιν 
χ.ζι  εφόρεσε  καβάοι  ό  ά— ο  Καισαρείας  κυρ  Ιε- 
ρεμίας και  τη  κε'  τοϋ  αυτού  μηνός  εγεινεν  ή 
μετάθεσίς  του  έν  ήμερα  Κυριακγ,  /ωρίς  εκλοτ 
γλν  οα,ως  καΐ  κύτός  αυτόκλητος»1. 

Αί  σε  Σημειώσεις  του  μητροπολίτου  Ανθί- 
μου εχουσιν  ώδε  : 

1  793.  Κατά  την  α'  Μάιου  άπ<.οσθε'ντος  τού 
Οικουμενικού  θρόνου  τού  κύρ  Γερασίμου 
Κυπρίου  άντεισγ,γθ/;  τοις  θρόνοις  ό  άπδ 
Σμύρνης  κύρ  Γρηγόριος  Πελοποννησιος. 
Κατά  δε 

17  98.  Δεκεμβρίου  ι//  ύ— ερορίου  γενομένου  των 
πατριαρχικών  πηοαλίων  τού  χύρ  Γρη- 
γορίου,  οιά  ψηοου  τ·7ίς  Εκκλησίας  και 
επιτάγματος  της  Ύψηλης  Πόρτας  ρ.ε- 
τακέκληται  άττο  τού  Αγίου  "Ορους  δ 
Παναγιότατος  πρώην  Κωνσταντινου- 
πόλεως κύριος  Νεόφυτος  Σμυρναίος. 
Περί  & 

1801,  Ιουνίου  ιη'  απομακρυνθείς  της  οικου- 
μενικής καθέδρας  έντίμως  δ  κύριος  Νεό- 
φυτος τόν  θρόνον  τω  άπο  Νικαίας  κυ- 
ρίω  Καλλινίκω  Μουντανιαίω  παρενο^- 
ρησεν.  Έν  δέ 


1)  Αί  σημαώσεις  αύται  τίδ  Μητροπολίτου  Παρθε- 
νίου εύ'ρηνται  έν  τω  α'  κώοικι  της  Μητροπίίλεως 
Σμύρνη;  σελ.  121  —  122. 


1806,  Σεπτεμβρίου  κο  παραιτηθείς  τού  Οι- 
κουμενικού θρόνου  ό  κύριος  Καλλίνικος 
μετεκλη,θ/;  αύθις  ό  πρώην  Κωνσταντι- 
νουπόλεως κύριος  Γρηγόριος  ΪΙέλωψ  άπο 
κγιώνυμον  "<  >ρος. 

18  08.  Σεπτεμβρίου  θ'  άπωσθεις  τού  Οικου- 
μενικού θρόνου  ο  ΙΙαναγιώτατος  κύριος 
Γρηγόριος  άντε·.σγ,γθ/)  αύθις  τω  θρό- 
νω  ό  —ρώί,ν  Κο>νσταντινου~όλεως  κύ- 
ριος Καλλίν.κος. 

180  9,  'Λττριλίου  κγ'  απομακρυνθείς  της  Οι- 
κουμενικής καθέδρας  δ  κύριος  Καλλί- 
νικος δια  το  γ·«ρας  και  σωματικάς 
ασθενείας  άΰιρΰ  μετεκλ/,θ/-,  εις  τ),ν 
περιωπών  ταύτην  ο  άττό  λίιτυληνης 
ηδ/1  ΙΙαναγιώτατος  κύρ  Ιερεμίας  Κργ,ς. 

1813.  Κατά  μ'ΤΙνα  Μάρτιον  παραιτ/ιθεΐς  τού' 
Οικουμενικού  θρόνου  οικειοθελώς  δ  Πα- 
ναγιώτατος  κύριος  Ιερεμίας  μετεκλ^θη 
εις  τον  αΰτδν  θρόνον  δ  ά~δ  Άσριανου- 
πόλεως  Κύριλλος. 

1818.  Κατά  μηνα  Δεκέμβριον  παραιτηθείς 
του  Οικουμενικού  θρόνου  δ  εκ  της  'Λ- 
δριανουπόλεως  Παναγιώτατος  κύριος 
Κύριλλος  μετεκληθη  τδ  τρίτον  είς  τον 
αύτδν  Οϊκουμενικδν  θρόνον  δ  εις  άγιώ- 
νυμον  "Ορος  εφ'ησυχκζων  πρφην  Κων- 
σταντινουπόλεως κύριος  Γρηγόριος. 

1821.  Κατά  μηνα  Άπρίλίον   δεκάτης  .  .  . 


άνεδέγθ/ι  τον  θρόνον  δ  ά~ δ  Πισιδίας 
Εύγίνιος. 

1 822,  Ιουλίου  κ£'  έπλνίρωσε  τδ  κοινδν  /ρε'ος 
δ  μακαρίτες  κύριος  Ευγένιος  και  οΥ  υ- 
ψηλού προσκυνητού  δρισμού  και  έπί- 
μονον  κοιν/,ν  έκλονην  και  θέλησιν  της 
ίερας  Συνόδου  και  τού'  Γένους  

δ  άπδ  Σμύρνης  και  Χαλκηδόνος  κύ- 
ριος "Ανθιμος  και  άνε^έγθ/ι  τους  του 
Οικουμενικού  θρόνου  ποιμαντορικούς 
οίακας. 

1824,  Ιουλίου  ια'  καταβάντος  τού  κυρίου 
Άνθιμου  άνει^έχθ/ι  τον  θρόνον  δ  άπδ 
Σερρών  κύριος  Χρύσανθος. 

1820,  Σεπτεμβρίου  κζ'  έκπεσόντος  τού'  Οι- 
κουμενικού θρόνου  τού  κυρίου  Χρύσαν- 
θου άνει^έζατο  αύτδν  δ  κύριος  'Αγα- 
θάγγελος  δ  άπδ  Χαλκηδόνος. 

1830,  Ιουλίου  10  άπωσθέντος  τού  Οικουμε- 
νικού   θρόνου    τού    άπδ  Χαλκηδόνος 


Μι 


Ο  Ε\'  Κ/ΊΙΟΑΕΙ  ΕΙΛΙΙΥΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


κυρίου  Άγαθαγγέλου   άντεισήχθ/)  τω 
θρόνω  ό  άγιος1  Σιναίου  κύριο;  Κωνστάν- 
τιος. 

1834,  Αυγούστου  19  εκπεσόντος  του  Οικου- 
μενικού θρόνου  τού  άπώ  Σιναίου  κυρ 
Κωνσταντίου,  μετεκλ*/ίθ/)  εις  τον  αύ- 
τον θρόνον  6  —ρώ/,ν  Τυρνόβου  κυρ  Κων- 
στάντιος. 

1  8  3  5 ,  Νοεμβρίου  α'  άπωσθέντος  τού  Οικου- 
μενικού θρόνου  τού  πρώην  Τυρνόβου 
κυρίου  Κωνσταντίου,  μετεκλιήθ/]  εις  τον 
αύτών  θρόνον  ό  άπώ  Σερρών  κύριος 
ΓρΥ,γόριος. 

Ενταύθα  λ'Λγουσιν  αί  Σημειώσεις  άμφοτέ- 
ρων  των  Μ  ετροπολιτών. 

Έν  τ·/]  προκειμέν/]  εργασία  παραβάλλομίν 
μόνον  τά  τού  Παρθενίου  πρώς  τά  τού  Μελε- 
τίου Άθ/,νών,  'Τψ/,λάντου  έν  τοις  «Μετά  τι,  ν 
άλιοσιν»  και  Κυρίλλου  τού  Λαυριώτου  λεγό- 
μενα, ο— ως  έξαγάγωμεν  κατά  το  ένον  άκρι- 
βέστερα  συμπεράσματα,  παραλείποντες  ολως 
τήν  παραβολήν  τών  τού  Ανθίμου  ως  έλλειπου- 
σων  ήμΐν  τό  γε  νυν  έχον  τών  Πρακτικών  τού 
Οικουμενικού  Πατριαρχ είου. 

Περι  τών  Πατριαρχών  Κωνσταντινουπόλεως 
άπώ  το  1702  και  εφεξής  μέχρι  τού  1710 
ό  Τψ·/ιλάντ·/)ς  έν  τοις  «Μετά  τ^.ν  άλίοσιν» 
λέγει-  «1702  θν/,σκει  είς  τον  θρόνον  του  ό 
Οικουμενικός  Πατριάρχες  Καλλίνικος  ό  Β'  ό 
άπώ  Προύσ/,ς,  ό  επιλεγόμενος  Άκαρνάν,  κατά 
μν,να  Αύγουστον»1.  Και  πάλιν  ό  αύτός·  «Θα- 
νόντος τοίνυν  του  κυρ  Καλλινίκου  τού  Β'  εισά- 
γεται είς  τον  Οικουμενικών  θρόνον  Γαβρι),λ  Β' 
ό  άπώ  Χαλκν,σόνος  τω  αύτώ  μηνι  Αύγού- 
στω»2.  Έκ  τούτων  έξάγομεν,  οτι  μετά  Καλ- 
λίνικον  Β'  τον  Άκαρνάνα,  άναβαίνει  εις  τον 
θρόνον  Γαβριήλ  ό  Β'  κατ' Αύγουστον  τού  1702. 

Ό  Γαβριήλ  έπατριάρχευσε  μέχρι  τού  1707, 
οτε  α^ιε&έξατο  αύτών  ό  άπώ  Καισαρείας  Κυ- 
πριανός. 

Ό  Μελέτιος  Άθ/νών  λέγει,  οτι  « ό  Γα- 
βριν,λ έτελεύτησε  κατά  Μάϊον  του  1707  πα- 
τριαρχεύσας  έτη  πέντε,  κατ'  άλλους  πέντε  και 
μήνας  ούο,  κατ'  άλλους  τέσσαρα»3. 

Ό  Υψηλάντης  λέγει,  «1707.  Θανόντος 
τού  Οικουμενικού  Πατριάρχου  Γαβρί/,λ  άναβι- 


βάζεται  είς  τον  Πατριαρχικών  θρόνον  ό  Μη- 
τροπολίτες Καισαρείας  Κυπριανός»·. 

Κύριλλος  ό  Λαυριώτ/ς  (έκο^οσ.  Μ.  Γενεών) 
λέγει,  ότι  ή  Σύνοδος  άν αγόρευσε  Πατριαρχ  ην 
Γαβριήλ   τον  Χαλτ/^όνος  τω  1702. 

Ή  Σύνοδες  δ' ενέκρινε  τω  θρόνω  Οίκίυμενης, 
(1702)  Γαβριήλ  τ;ν  τ.χνχματπ  αγον  Χαλκηδόνας, 
5Ως  νυνε^7,  κχ'ι  ορονιμ^ν,  τρχνν  ειρηνικόν  τε, 
Π  ιυ,χίνεΐι/  και  πραΐστασΟχι  Πατριαρχ  είαις  Ορό>/ω. 
05τ>ς  ο'  έπχτριχρ^ευσε  θεαριλώς,  ηπίως, 
Είς  έτη  μόνα  τε'ίσχρχ,  είτχ  άφϊ'θη  υ.ό/ος, 
Βοϋς  δε  ριικρό/,  υστερώ,/  έςε'λιπε  τ>ΰ  8ίϊυ. 
(1700)  Τότε  λοιπόν  Κυπαανδς  ό  άγιος  Βερροίας, 
Τ3ν  θρόναν  άνεδεςατ:»  2. 

Ό  Παρθένιος  αρχαιότερος  άμφοτέρων  και 
γνοίστης  των  πραγμάτων,  συμφωνών  τω  'Γψη- 
λάντ/)  λέγει,  οτι  ό  Γαβριήλ  πατριαρχεύσας 
έτη  πέντε  και  μήνας  ούο  και  ήμισυν,  άπέ- 
θανε  τ?!  1  0  Όκτωβρίου  τού  1707,  ο  έστι  ο\έ- 
μεινεν  έπι  τού  θρόνου  άπώ  Αύγουστου  τού 
1702  μέχρι  τών  μέσων  Όκτο^βρ ίου  τού  1707. 
Μόνον  β  Κύριλλος  έπιπολαίως  στιχουργών  ουκ 
ορθώς  λέγει,  ό  Γαβριήλ  έπατριάρχευσεν  άπο 
τού  1702 — 1700,  ήτοι  ϊτγ,  τέσσαρα  και  έξε- 
βλήθ/)  τού  θρόνου. 

Τον  Γαβριήλ  ο^ιεο^έξατο  ό  άπο  Καισαρείας 
Κυπριανός.  Ό  Μελέτιος  λέγει,  οτι  μετά  τον 
Γαβριήλ  εξελέγη  ό  Νεόφυτος,  άλλά  ο\αβληθείς 
έςεβλήθ/ι  πριν  ή  άναβγί  εις  τον  θρόνον  άντ'αύ- 
τού  έςελέγη  ό  Κυπριανός,  πατριαρχεύσας  έτη 
δύο  και  μήνας  εξ.  Μετ'  αύτον  $έ  έξελέγη  Α- 
θανάσιος ό  άπο  Άο^ριανουπόλεως  πατριαρχ  εύ- 
σας  έτος  £ν  και  μήνας  τέσσαρας3. 

Περι  τού  Κυπριανού  ό  Υψηλάντης  λέγει - 
«  1707.  Θανόντος  τού  Οικουμενικού  Πατριάρ- 
χου Γαβριήλ,  άναβιβάζεται  εϊς  τον  Πατριαρ- 
χικών θρόνον  ό  Μητροπολίτης  Καισαρείας  Κυ- 
πριανός»4.  Και  ό  αύτος  πάλιν  «"Ετει  σωτη- 
ρίω  1  709.  Λυσαρεστούμενοι  άπο  τον  Πατριάρ- 
χ  Λν  Κυπριανον  οί  ένιίημούντες  τών  Αρχιερέων, 
καταβιβάζουσιν  αύτον  τού  θρόνου  και  ψήφω 
και  δοκιμασία  κοινί]  άνάγεται  είς  τον  Απο- 
στολικών Πατριαρχικών  Οικουμενικών  θρόνον  ό 
άπώ  'Λ^ριανουπόλεως  Αθανάσιος  ό  Ε'  ό  και 
τ),ν  πατρίδα  Κρής,  κατά  μήνα  Ίούλιον  άλλά 


1)  Τά  μετα  την  αλωσιν  σελ·  238. 

2)  ΑύτόΟι  σελ.  241. 

3)  Έκκλησ.  Ίςτορ.  τόμ.  Δ'· 


1)  Αυτόθι  σελ.  207- 

2)  Κύριλλ-  σελ-  44. 

3)  Έκκλησ.  Ίστ.  αυτόθι- 

ί)  Τψηλ.  Λύτόθι  σελ.  207. 


ΠΕΡΙ  1 1>  V  ΙΙΑΤΡΙΑΡ\β\  Κίί\  ΙΙΟΛΕίίΣ  ΣΗ.ΗΕΙΔΣΕΙΣ 


17 


και  αυτόν  [Λονον  μίνας  10  άφ7,καν  εις  τ),ν 
ϊιεξαγωγί,ν  του  Οικουμενικού  θρόνου»4. 

'()  ο*έ  Κύριλλος  λέγει · 
(1700).  Τότε  λοιπόν  Κυπριανέ;  ό  ά'γυς  Ηερραα; 
Τη  Φηφφ  ΐΤ|ξ  -υνό5>υ  τε  και  τ7;  απάντων  γνώμη, 
Τ/ν  θρό/->ν  ά;ε5ε';ατ)  έπι  έ'ν  αόν>ν  ετ>;, 
Έπειτα  παρητήσχτν  χάριν  τΤ,ςήσυ/ία;, 
Κα":  άπελΟών  ήσύ^ασεν  εις  την  Ηατ^πεΒόο. 
(1707).  Τ7,ς  Άλε;άν5ρ>υ  3ε  Κοσμάς  ων  τότε  Πα- 
τριάρχης 

Πρ-,σχλήσει    τ7ς  Συνόί,υ  τε    χα\    τ7;  γνώριη  των 

[πάντων 

Άφεις  την  Άλεςάνίρειαν  γίνεται  Οικουμένης"1. 

Ό  οε  Παρθένιος  λέγει,  οτι  ό  Κυπριανός  πα- 
τριαρχεύσας  κττδ  τέλους  Όκτωβρίου  του  170  7 
μέχρι  Μάιου  του  1  709  εςεβλν',θ/;,  ι^ιεδέςατο 
σε  ζύτόν  'ό  άπό  Άοριανβυ— όλεως  Αθανάσιος. 

Παραλείποντες  τά  παρά  Κυρίλλω,  ώς  άνά- 
ςια  προσοχές,  παρατ/ροϋμεν,  ότι  ό  μεν  Ύψη- 
λάντ  ς  τάσσει  τ/,ν  πατριαρχείαν  του  Κυπρια- 
νού άπό  του  1  707 — Ιουλίου  του  1709,  δ 
δε  Παρθένιος  άπο  Όκτωβρίου  του  1  707 — 
.Μαΐου  τοϋ  1709.  Ή  οιαφορά  λοιπόν  είναι  δύο 
μηνών. 

Αθανάσιος  ό  άπο  Άοριανουπόλεως  έπα- 
τριάρχευσε  κατά  μεν  τον  Μελέτιαν  έ'τος  εν 
και  μίνας  τεσσάρας1,  κατά  δέ  τον  Τψηλάν- 
τ,ν  επίσ/,ς  μίνας  δεκαέξ,  τίτοι  άπο  Ιουλίου 
170  9 — Όκτωβρίου  του  1710,  οτε  έκβλη- 
θέντα  του  θρόνου  διεσεξατο  ό  άπο  Κυζίκου 
Κύριλλος  ο  Λ'.  'ΐδού  τά  λεγόμενα  του  Ύψη- 
λάντου·  «Πατριαρχεύσας  μίνας  δέκα  προς  τοις 
ίς  α  Αθανάσιος  καταβιβάζεται  τοϋ  θρόνου  πα- 
:κ  των  Αρχιερέων,  και  άνάγεται  κατά  μήνα 
Νοέμβριον  1711  ό  Κυζίκου  Κύριλλος  ό  Δ'*. 

Ενταύθα  παρατηρείται  λάθος  εν  τη  χρο- 
νολογία του  Ύψηλάντου.  Ό  Αθανάσιος  κατ' 
κότον  ίνέονι  εις  τον  θρόνον  κατά  τον  Ίού- 
λιον  τοϋ  1  709,  διέμεινε  δε  μίνας  δεκαέξ, 
/το·,  μέχρις  Όκτωβρίου  του  1  Τ  1  Π  -  άλλα  τού- 
το οέν  συμβιβάζεται  προς  τά  ϋπ'  αύτοϋ  λε- 
γόμενα, οτι  κατεβιβάσθ/]  κατκ  Νοέμβριον  του 
1711.  οτε  άνεοΛ  Κύριλλος  ό  Δ'.  Άπο  Ιου- 
λίου τοϋ  1709  μετά  δέκα  £ς  μίνας  οΟάνο- 
μεν  μέχρι  Νοεμβρίου  τοϋ  1710  και  οΰ/ι  μέ- 


1)  Αυτόθι  σελ.  271 

2)  Κυρ.  I.  ά. 

3)  Έκ.  Ίστ.  ε.  ά. 

4)  Τψ.  ά.  σελ.  286. 

(ΕΛΛ.  ΦΙ  Λ.  Σ  ΓΛ  ΛΟΓΟΣ. — ΤΟΜ.  Ιθ 


χρι  Νοεμβρίου  τοϋ  1711.  "Ισιος  /θελε  νά  ε'ί- 
πη  μίνας  είκοσι  ϊί,  άλλ'  ομως  δις  λέγει,  ότι 
έπατριάρχευσεν  ό  Αθανάσιος  μίνας  οέκα  ί'ς. 
Ενταύθα  λοιπόν  ύπάρ/ει  φανερον  λάθος. 

Ταϋτα  κατά  τον  'ΓψΥ)λάγτ/,ν.  Τά  παρά 
Κυρίλλω  είναι  όλως  άνάςια  προσοχίς.  Ούτος 
λέγει,  ότι  ό  Κυπριανός  Βερροίας  άντι  Καισα- 
ρείας, άνέβη  εις  τον  θρόνον  τω  1700,  εφ' όδ 
διέμεινεν  Ιν  ετος  μόνον,  ώς  άνωτερω  εΐρ/,ται. 
Ουκ  ορθώς  δέ  τάσσει  τω  170  7  Κοσμάν  τον 
άπο  'Λ  λες  ανδρεία  ς. 

Ό  Παρθένιος  λέγει,  ότι  ό  Αθανάσιος,  άνα- 
βάς  είς  τον  θρόνον  κατά  Μάϊον  του  1  709  κατε- 
βιβάσθ λ  περί  τάς  άρνάς  Δεκεμβρίου,  οτε  τη 
4  Δεκεμβρίου  του  1711  οιερέζατο  αύτον  ό 
άπό  Κυζίκου  Κύριλλος. 

Συγκλίνοντες  τά  παρά  Υψηλάντη·  και  Παρ- 
θενίω  εύρίσκομεν,  ότι  6  Αθανάσιος  έπατριάρ- 
νευσε  κατά  μεν  τον  Ύψηλάντ/,ν  (πλην  τοϋ 
λάθους  άπο  Ιουλίου  του  1709 — Νοεμβρίου 
τοϋ  1711,  κατά  οέ  τον  Παρθένιον  άπο  Μαίου 
τοϋ  1709 — Δεκεμβρίου  τοϋ  17  11.  Ή  οια©ο- 
ρά  είναι  μηνών  τίνων  άπό  Μαίου  μέχρις  Ιου- 
λίου τοϋ  1709. 

Ό  άπό  Κυζίκου  Κύριλλος  ό  Δ'  έπατριάρ- 
I  χευσε  μετά  τον  'Λθανάσιον  άπό  Δεκεμβρίου 
τοϋ  1711 — Όκτωβρίου  τοϋ  1713,  οτε  διεδέ- 
ξατο  αύτον  ό  Κυπριανός  τό  δεύτερον  ό  Με- 
λέτιος λε'γει,  ότι  έπα  τριάρι  ευσεν  ετος  εν  και 
μίνας  ΐίι.  Ό  δε  Υψηλάντης  λέγει· 

«Πατριαρχεύσας  Κύριλλος  ό  Δ'  ό  άπό  Κυ- 
ζίκου μίνας  23  έςοϋται  οιά  τάς  συμβάσας 
έριδας  και  ανάγεται  εις  τον  Οίκουμενικον  θρό- 
νον τό  δεύτερον  ό  αυτός  Κυπριανός  περί  τά 
τέλν)  τοϋ  Όκτωβρίου-. 

Κύριλλος  ό  Λαυριώτ/,ς  (έ.  ά.)  άγνοεΤ  όλως 
τλν  πατριαρ/είαν  τοϋ  Αθανασίου,  Κυρίλλου 
και  Κυπριανού  τό  δεύτερον,  ι^ιότι  μετά  τον 
Κυπριανόν  το  πρώτον  τάσσει  άμέσως  τον 
Κοσμάν. 

Ό  Παρθένιος  λέγει,  οτι  ό  Κύριλλος  έπα- 
τριάρνευσεν  άπό  τίς  4  Δεκεμβρίου  τοϋ  1711 
— Όκτωβρίου  τοϋ  1713,  ι^ιότι  τγ,  7  Νοεμ- 
βρίου τοϋ  1  7 1 3  άνέβ'/Ί  τό  σεύτερον  είς  τον 
θρόνον  ό  Κυπριανός. 

Συγκρίνοντες  τά  παρ'  Τψνιλάντ*/]  και  Παρ- 
θενίω  εύρίσκομεν,  ότι  άμφότεροι  συμοωνοϋσι 
πληρέστατα. 


1)  Έκ.  Ίστ.  ε.  ά. 

2)  ΤΓψ.  ε.  ά.  σελ.  294. 


18 


Ο  Κ\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟ.ΙΟΙΊΚΟΪ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Ό  Κυπριανός  επατριάρνευσε  το  δεύτερον 
κατά  τον  Μελέτιον  (ε.  ά.)  μήνας  τέσσαρα;, 
κ3οτά  $1  τον  'Τψηλάντην  έπίσ/ς  άπο  Νοεμ- 
βρίου του  1  7  1  3 — Φεβρουαρίου  του  1714  ήτοι 
μήνας  τεσσάρας,  οτε  παραιτησάμενον  διεδέ- 
ςατο  Κοσμά;  ό  Γ'  ό  άπο  Αλεξανδρείας  /.ατά 
Μ  άρτιο  ν  του  17141. 

Κύριλλος  β  Λαυριώτ/.ς,  ώς  είπομεν,  είναι 
αναςιος  προσοχής. 

Ό  Γ^ε  Παρθένιο;  συμφωνών  τω  Υψηλάντη 
λέγει,  οτι  ό  Κυπριανός  έπατριάρχευσεν  άπο  7 
Νοεμβρίου  του  1713 — Φεβρουαρίου  του  1714, 
νότοι  μίνας  τέσσαρας. 

Κοσμάς  ό  Γ'  έπατριάρνευσε  κατά  τον  Με- 
λέτιον (ε.  ν..)  εττι  δύο,  κατά  τον  Ύψηλάντην 
ά-ο  Μαρτίου  του  1  7  1 4 — Αύγουστου  τοΰ  1710, 
ητοι  μήνας  εΐκοσιν  εννέα,  οτε  έκβληθέντα  τοΰ 
θρόνου  διεδέξατο  αύτον  6  άπο  Καισαρείας  Ιε- 
ρεμίας2. 

Ό  Κύριλλος   συγχέων   και   παραλείπων  εν 
άγνοια  και  πρόσωπα  και  χρόνους  λέγει· 
1707.  Της  "Αλεξανδρείας  δε  Κοσμάς  ων  τότε  Πα- 

ΙΙροσκλήσει    της  Συνόδου  τε  και  τη  γνώμη  των 

[πάντων 

Άφεις  την  Αλεξάνδρεια  ν  γίνεται  Οικουμένης. 
1709.  Πλην  όμως  παρητήσατο  μεθ'  δλην  διετίαν 
Και  έλαβε  κα\  αύθίς  τε  τον  θρόνων  του  οίκεΐον. 

Ή  Σύνοδες  δε  ά'πασα  εις  Ιν  συναθροισθεΐσα 

Ίερεμίαν  Πάτμην  ΚΑγιίν  Καισαρείας 
Τω  θρόνω  έγκαθίδρυσεν  άξιον  Πατριάρνην8. 

Ό  δέ  Παρθένιος  συμφωνών  τω  Μελετίω  λέ- 
γει, οτι  ό  Κοσμάς  έπατριάρχευσεν  ά-ο  7  Μαρ- 
τίου του  1714 — 23  Μαρτίου  1716,  ητη 
έτη  δύο,  έκβληθε'ντα  δέ  διεδέξατο  αυτόν  τη 
2,)  τοΰ  αύτοΰ  Μαρτίου  ό  ά-ο  Καισαρείας 
Ιερεμίας. 

Ό  Παρθένιος  διαφέρει  άρα  του  Ί'ψηλάντου 
κατά  μήνας  ες,  διότι  κατά  μεν  τον  'Γψ/',λάν- 
την  η  πατριαρχεία  του  Ιερεμίου  διν,ρκεσεν 
άπο  7  Μαρτίου  τοΰ  1714 — Λύγούστου  τοΰ 
171  Π,  κατά  δέ  τον  Παρθένιον  άπο  7  Μαρ- 
τίου τοΰ  1714 — 23  Μαρτίου  τοΰ  1710,  άρα 
0  μήνας  ολιγώτερον. 

Ό  δέ  Μελέτιος  (ε.  ά.)  λέγει  άσαφέστερον, 
οτι  ό  Ιερεμίας  άνέβ/ι  εις  τον  θρόνον  τώ  1715. 


1)  Τψ.  ί.  ά."  σελ.  294. 

2)  ΑϋτόΟι  σελ.  294,  301. 

3)  Κυρ.  I.  ά.  σελ.  44. 


Και  ενταύθα  λν,γθΓ«σιν  αί  σημειώσεις  τοΰ 
Παρθενίου,  ον  θεωροΰμεν  άςιοπιστότερον,  ως  άρ- 
χαιότερον  και  έγγύτερον  τοις  πράγμασι,  και 
γνώσιν  τών  συμβαινόντων  άκριβέστερον  λαα- 
βάνοντα  διά  τών  Πατριαρχικών  εγκυκλίων  επι- 
στολών τών  έςαγγελτικών  της  τ:  πτώσεως 
και  αναβάσεως  τών  Πατριαρχών. 

Έν  τέλει  παρατιθέαμεν  και  τά  έςης  περι 
τών  Πατριαρχών  Μελετίου  Γ'  τοΰ  Αευκοφρύου 
(Τενεδίου)  και  Γαβριήλ  Γ'  τοΰ  άπο  Παλαιών 
Πατρών.  Έκ  χειρογράφου  της  βιβλιοθ'/,κ  'ς  της 
Ευαγγελικής  Σχολής  Σμύρνης"  ύπ'  άριθ.  Α— 
29  ιδία  χειρι  τοΰ  Μελετίου  αύτοΰ  γεγραμμέ- 
νου  μανθάνομεν,  οτι  ό  Μελέτιος  ούτος  άνέβη 
εις  τον  θρόνον  μετά  τ),ν  παΰσιν  Σαμουήλ  του 
άπο  Λέρκων  τη  3  Νοεμβρίου  τοΰ  1  708,  πα- 
τριαρχεύσας  δέ  με/ρις  8  Απριλίου  τοΰ  170!), 
ητοι  μήνας  πέντε  και  ημέρας  τέσσαρας,  δια 
συκοφαντίαν  τινά  έξεβλΥ,θ/;.  Εύθύς  δ'  εξελέγη 
άντ'  αύτοΰ  ό  άπο  Θεσσαλονίκης  Θεοδόσιος  ό 
Κρ·/,ς. 

Ό  Υψηλάντης  περι  τούτου  λέγει,  οτι  τη 
5  Νοεμβρίου  τοΰ  1708  εξελέγη  ό  Μελέτιος, 
τη  δε  μεγάλη  Πέμπτ/)  ('ητις  συνέπιπτε  τότε 
την  10  Απριλίου),  έξωρίσθη  εις  Μιτυληνην1. 
Ό  Μελέτισς  δ  Αευκόφρυος  λέγει,  οτι  έςωρίσθ/; 
προς  την  έσπέραν  τοΰ  μεγάλου  Σαββάτου  τη 
18  Απριλίου. 

Ό  δέ  Κύριλλος  λέγει  : 
1708.  .  .  .  Μελε'τιον  Τενεδιον  οντα  τότε  Λαρίσσης. 
Ούτος  ήν  πολυτάλαντος  κανι  φιλόδοξος  λίαν  .... 
Άλλ'ού  πολύ  κατε'με'.νε/  ή  Λίκη  εις  τοιαύτα, 
μετά  γαρ  μόνους  μηναι  2ξ  


Έκ  τούτων  βλέπομεν,  οτι  ό  Μελέτιος  και  ό 
Υψηλάντης  συμφωνούσιν  εντελώς,  και  αύτος 
ό  Κύριλλος  έτι  είς  την  διάρκειαν  μόνον  της 
πατριαρχείας  τοΰ  Μελετίου. 

Έκ  δέ  χειρογράφου  ύπ'  άριθ.  Γ — 7  της 
είρημένης  βιβλιοθήκης  της  Εύαγγελ.  Σχολής 
έξάγομεν,  ιδία  έκ  τίνος  σημειώσεως  Αντω- 
νίου τινΌς  Πετρίδου,  ότι  ό  Πατριάρχης  Σωφρό- 
νιος άπεβίωσε  τη  20  'Οκτωβρίου  τοΰ  1780, 
διεδέξατο  δέ  αύτον  ό  άπο  Παλαιών  Πατρών 
Γαβριήλ,  άναβάς  εις  τον  θρόνον  τη  1  2  Δεκεμ- 
βρίου τοΰ  αύτοΰ  έτους-  ή  στ.μείωσις  τοΰ  Πε- 
τρίδου έχει  ωδε  : 


1)  Ύψ. 

2)  Κυρ. 


I.  ά.  σελ.   419.  438. 


ΠΕΡΙ  ΤΩ\  ΠΑΤΡΙΑΡΧΩΝ 

«Τγ5  κ'  του  Όκτωβρίου  του  ,αψπ'  σωτ/ρίου 
έτους,  τελευτΆσαντος  του  Κωνσταντίνου— όλεως 
κύρ  Σωφρονίου  επί  τω  θρόνω,  τούτον  άντ'  αυ- 
τού οιεοεχθ/;  ό  Παλαιών  Πατρών  κυρ  Γα- 
βρί/.λ  μεταπεμιρθείς  εκείθεν  εις  Κωνσταντίνου. 
Κζτκ  τ?.ν  '.ο'  Δεκεμβρίου  τί,ν  βασιλεύου- 
σαν  χαταλαβόντος  και  πκρά  του  υπάτου  το 
λεγέμενον  καβάοι  φορέσαντος  και  τ·7ί  συνωθεί 
-ροττου.ττ'7,  εις  το  Πατριαρχεΐον  παράγενομέ- 
νου,  ο!  ευρεθέντες  Αρχιερείς1  τ/,ν  μετάθεσιν 
ε— '  αϋτώ  πε— οι/,κασι  και  Οίκουμενικον  Πα- 
τριάρχη τ/,ν  Αύτοϋ  Παναγιότατα  κνα^είςαν- 
τες  τδ  «είς  πολλά  ετ/;,  Δε'σποτα»  μια  φωνη 
— άντες  έςεΤπον». 

Ό  Ύύν,λάντ/ς  περί  τούτου  λέγει·  «1780. 
θανόντος  του  Οικουμενικού  Πατριάρχου  κύρ 
Σωφρονίου,  ν/,οω  και  οοκιμασία  κοινή  έςελέ- 
χθ/)  Γαβριήλ  ό  Γ'  δ  Σμυρναίος  οάπο  Παλαιών 
Πατρών  κζί  υ.εταπεμρθείς  εκείθεν  μετετέθτ]  εις 
τον  Πατριαρχικών  Οΐκουμενικδν  θρόνον  τ·7,  ιβ' 
του  Δεκεμβρίου»1. 


Κ  ΩΝ,  ΠΟΛΕΩΣ  ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ  19 

'Ο  £έ  Κύριλλος  λε'γει  : 

Ή  Σύν&ις  ουν  πάραυτα  Γαβριήλ  τ'/ν  ρηθεντα, 
ποιμένα  ΙΙαλαιίον  Πατρών  δπάρνοντα  τώ  τότε, 
μετά  τιμ^ς  [*βτίπεμ|<εν,  εκζλεσεν  συντόαως 
κα\  είς  την  πόλιν  τε'Οεικε  ποιιχί'να,  Πατριάρχη/ 
(1780)  έν  τ<ο  πΤ  τε  χα'ί  εν  τώ  ·ίίϊ  χαι  άλ&χ  τω 

[προάστιο 

Έκ  τών  ανωτέρω  έςάγομεν,  ότι  6  Πετρί^/ς 
και  ό  Ί'ψ/,λζντ/,ς  ώς  αΰτόπται  συμφωνουσι 
πλ'Λρε'στατα. 

Ταύτα  επί  του  παρόντος  περί  τών  Πα- 
τριαρχών τ·7,ς  Κωνσταντινουπόλεως.  Έκ  τού- 
των πας  τις  εννοεί,  πόσον  ρυντελεΐ  εις  &α- 
φώτισιν  της  Έκκλ  σιαστικης  ήμών  ιστορία;  υ, 
μετ'  επιμελείας  συναγωγ/,  τοιούτων  εί^'/,σεοίν 
τη<^ε  κάκεΐσε  έσπαρμένων,  ώς  και  άλλοτε  έν 
τοιαύτη  —εριστάσει  εί'πομεν. 

'ΔΥ  Σμύρνη  κατα  Νοε'μβριον  του  188ά. 

^νί.  ^Παρανικας. 


ΠΕΡΙ    ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΠΟΑΕΩΣ 


ΕΝ  ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ,. 

ΤΗΙ  ΘΕΣΕΩΣ  ΑΥΤΗΙ,ΤΟΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ  ΚΑΙ  ΤΩΝ  ΕΝ  ΑΥΤΗ.  ΑΝΑΚΑΛΥΦΘΕΙ  ΣΩΝ  ΤΟ  ΠΡΩΤΟΝ  ΕΠΙΓΡΑΦΩΝ 

τπο 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ  ΠΕΤΡΙΔΟΤ 

ΗΠΕΙΡΩΤΟΥ 


( Άνεγνώβθτϊ  έ*ν  τΓί 

ΚΕΦΔΛΑΙΟΝ 

Περί  του  ονόματος  της  ποΛεως  χαι  των  τζαάα 
όι  α  φόροι  ς  σνγγ$αφενσι  χατα  τονς  διάφορους 
αιώνας  μιχμων  τζα ρα.ΙΛαγων  αυτού,  και  όη 
τι/ς  χατα  τον  Μεσαίωνα  χαθ'  ό.Ιοκ.Ιηρίαν 
εςα.Ι.Ιοιωσεως  αυτόν. 

α'.  Παρ'  ΌΐΛ'/,ρω  κατά  πρώτον  άτταντ^ 
το  ττ,ς  πόλεως  ταύτας  όνομα  ύπό  τον  τύπον 
Κ νπαρισσήεντα  έν  τοΤς^ε  : 

Οι  δε  Πύλ^ν  τ'  ενεμοντο  κα\  Άρήνην  έρατεινήν, 
Κ.αίΊ   Θρύίν,  ΆλφεΐίΤο  πόρον,  χα\  έύκτιττν  Αϊπυ, 
Και  Κυ-αρισσή  ντα ,  και  Άμιριγε'νειαν  έ'ναον, 
Κα\  Πτελεόν,  χ»ι  "Έλος  χαι  Δώρπν,  ενθα  τε<Μϊΰααι 
'  ^ντόμεναι  Θχμυ  ιν  τνν  ©ρήϊχα  παυσαν  άοιδης, 
Οί^αλιηθεν  ιόντα  παρ'  Ευρυτίυ  Οιχαλίας1 . 

Καί,  ώς  εοικεν  δ  ποιητές  ύτό  τον  τύπον  τού- 
τον (ίΟΓΓΠ&ΙΏ)  παρίσττισι  το  της  Ήλειακης 
πόλεως  όνομα,  προς  οιάκρίσιν  Ι'σως  τ7,ς  εν 
Φωκίίι  συνωνύμου,  ης  ποιείται  μνείαν  έν  τοις 

Αύταρ  Φωκηων  Σνεδίος  και  Επιστροφή  ήρ/'^ν, 

υίε'ες  Ί(ρίτ9ϋ  μεγάθυμου  ίΝαυβ^λίδαο, 

οί    ΚνηάοιαοοΥ  6*χον  Πύθωνα  ~ε  -πετρΥ,εσσαν3. 

3  β'.  "Οτι  ν)  πόλις  Κ  υπαρισσήεις  πανάρ- 
^αιός  ρστιν,  ή  οί  Οεμελίωσις  αύτης  ανάγεται 


1)  Ίλιχί.   15.  591—596. 

2)  Ίλιάο.  Β.  517 — 519- 


ΤΣΕ '  (ΙιλίοοκΊοΊιι 

εις  τους  προ  του  Όμηρου  νρόνους,  άποαεικνύε- 
ται  εκ  των  προς  το  βόρειον  μέρος  τοϋ  φρου- 
ρίου, εύτυγΩς  και  νΰ"ν  ^ΐατ/ιρουμένων,  ΛΊ#./ω- 
πείων  ερειπίων,  περί  ών  παρακατιόντες  εν  άρ- 
μοοίω  τόπω  ποιησόμεθα  τον  λόγον.  Ώνομά- 
σθ/ι  δε  Κ  υπαρισσήειν  υ,  οιχ  τον  ουσικον  λό- 
γον της  ύπκρςεως  πολλών  έν  τω  τόπω  κυπα- 
ρίσσων, η  σιά  μυθολογικούς  λόγους,  ών  ίΐνεκα 
πολλαί  ^ώραι  και  πόλεις  της  Έλλάοος,  ώς 
γνωστόν,  ελαβον  κατά  καιρούς  τάς  οιαφόρους 
αυτών  ονομασίας,  ώς  και  ένταϋθα  συμβαίνει 
'ίσως.  Άνάλογον  $ί  τι  παριστδ  και  περί  τ7,ς 
έν  Φωκίοι  Κυπαρίσσου  ό  του  Όμηρου  πολυ- 
μαθ/;ς  σν-ολικστ '  ς  Ευστάθιος,  ό  τ/,ς  (")ίσσα- 
λονίκης  σο^ος  άρχιεπίσκοπος,  λέγων,  δτι  ην 
άλσος  κυπαρίσσων  κατά  τινας  έ~ΐ  του  όρους 
Παρνασσού,  λαβοϋσα  τν  ν  όνομασίαν  παρά  Κυ- 
παρίσσου, υ!ου  του  Μινύου  και  άίελρου  τοϋ  Όρ- 
γομενοΰ1. 

^  γ'.  Προς  οιάκρίσιν  λοιπόν  των  <^ύο  τού- 
των αρχαίων  συνωνύμων  πόλεων  όνομάζομεν 
τί,ν  ήμετέραν  Κυπάρισσον  Τριφυλιακιζν,  ώ:  κίΐ- 
μέν/.ν  έν  τη  Τρί^υλία,  τω  τρίτοι  τούτω  τμγ> 
ματϊ  τ·7ς  Ηλείας2,  οπερ  έκτείνετα»  έκ  βορρΧ 


1)  Ευστάθ.  εϊ;  Όμήρ.  Ίλιχδ.  Π  ατίγ.  510. 
— Ανθίμου  Γαζ7,  λεξικον  τό;/..  γ',  έν  λε;.  Κυπάρισ. 

2)  Ή  Ηλεία  δΐη^βΤτο  εις  τρ'α  αε'  η,  την  χυ- 
ρίιος  "Ηλιδα,  τήν  Χΰίλην  ΊΙλείαν,  έν  ή  ή  Πιαχτη 


ΠΕΡΙ  ΤΙΙΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΠΟΛΕΩΝ  Κ  ΠΙ  \  ΓΙΣ1Ι  \1 


21 


μεν  ποος  νότον  άπο  του  Αλφειού  ποταμού  (νυν 
Ρουοικ,  μέχρι  των  μεθορίων  της  μεσσηνιακής 
επαρχίας  Πύλου,  καί  ες  άνατολών  προς  #υ- 
συ.κς.  έκ  τών  κορυφών  τών  αυτικών  ορέων 
τ^ς  Μεσσηνίας  μέ/ρι  της  παραλίας  του  Ιο- 
νίου πελάγους·,  ώς  λε'γει  και  6  Στράβων  εν 
τοΐς^ε·  σΝΰν  μέν  πασαν.  Ήλείαν  όνομάζουσι 
την  μεταξύ  'Λχαιών  τ:  και  Μεσσηνίων  παρα- 
λίαν»*.  Άλλα  κκί  προ  του  Στράβωνος  ή  Ή- 
λεία  την  αύτ/,ν  εί^/εν  εκτασιν,  εν  ·/,,  ώς  γνω- 
στόν, συμπεριελαμβάνετο  και  ή  Τριφυλία,  ητις 
νυν  υπάγεται  υπο  τον  νομον  της  Μεσσηνίας· 
έπί  ύέ  φραγκοκρατίας  και  τουρκοκρατίας  άπε- 
τέλει  κύτη  ίσίαν  επαρχίαν,  καλουμένην  Άρ- 
καο'ίαν,  ώς  θέλομεν  ϊίεΐ  πκρκκκτιόντες. 

§  ο".  Το  όνομα  Τςιφυ.Ιία  Πανάρχαιόν  έστι, 
καί,  κατά  τ/,ν  γνώαην  του  Στράβωνος,  προήλ- 
θε·/ έκ   τών  τριών  παναργαίων  ουλών  αιτινες 

ι  ΓΑ·  1 

κατωκησαν  το  πρώτον  εν  κυτΫ)  κατά  τους 
προϊστορικούς  χρόνους,  καϊ  ώνομάζοντο  ΈπειοΙ, 
Η.Ιεΐοι,  Μινύαι-.  Εννοείται  ρ  οίκοθεν,  ο  τι 
κατά  τάς  οιαφόρους  έποχάς  του  προϊστο- 
ρικού κόσμου  έγενοντο  αί  τών  φυλών  τού- 
των έν  Τριφυλία  εγκαταστάσεις·  τ/,ν  τών  Μι- 
νυών  μάλιστα  6  Ήρόοοτος  παριστά  σύγχρο- 
νον  τη  τών  Λακεδαιμονίων  εις  την  νησον  Θ'/ί- 
ραν  αποσταλείσ/]   αποικία  υπό  τ/,ν  άρχηγίαν 


κα':  η  Ιερά  'Αλτις,  παρ'  ή  τα  "Ολύμπια  ετελουν- 
το,  χα\  την  Τριφυλίαν.  Άλλα  περί  ΜΙλείας  θέλο- 
μεν ΥΡαψει  ιδίαν  εις  πλάτος  πραγματείαν,  εν  ή  θε'- 
λομεν  διευχρινήσει  τά  καθέκαστα,  βοηθούμενοι  εκ  τε 
τ7ς  αύτοΊ/ία;  και  των  πώλων  κα':  πκκίλων  επι- 
τόπιων ερευνών,  ας  περ  έποιησάμεθα,  οτ'  εκεί  όιε- 
τρίβομεν  διευθύνοντες  την  έλληνικήν  σνολήν  Πύργου. 
Των  έρευ/ών  τούτων  πόρισμα  είναι  και  ή  προ 
πολλού  τω  Φιλολογ.  Συλλόγω  άποσταλεϊσα  περι  Μω- 
ρε'ως  πραγματεία,  ώς  κα'ι  περι  της  άρναίας  πόλεως 
Μοραίας  (Μορ^ττάδας  νυν)  κλπ. 

1)  Στράβ.  VIII·— Άνθ.  Γαζη  λεςικ.  τόν..  Γ', 
εν  λες.  Τριφυλία.  Άλλ'  ό  Παυσανίας  περιορίζει  τά  ο- 
ρια  τ7;  Ηλείας  υ.ε'/ρι  τοΰ  ποταμού  Νε'δα  (Μπούζι 
νΰ/  &3  και  την  Κυπαρισσίαν  εις  τζ  Μεσσηνιακά 
περιγράφει  κατά  το  τέλος.  Άλλ'  ότι  τοΰτο  ορθόν 
ούκ  εστίν,  αποδεικνύεται  έκ  του  Πολυβίου  και  Διό- 
δωρου, ώς  Οελομεν  ΐόε?  παρακατιόντες,  και  ες  αύτοΰ 
τοΰ  Παυσαν.ου  ακόμη,  αμαχβόλως  εκφραζόμενου  περ'ι 
τούτου  έν  Ήλειακ.   Α.  VI.  3,  4. 

2)  1'τράβ.  ενθ'  άνωτ. — Άνθ'μ.  Γαζή  τόμ.  Γ', 
ε"ν  λες.  Τριφυλία — Αρναία  Γεωγραφ.  Γε'γη  σελ.  75 
Τ:ΐϊ,υλ.  Ιχδ.  'ΑΟην.  1856. 


τοΰ  Καδμείου  θ'/,ρα,  άοελφου  της  μητρός  τών 
υιών  τοΰ  Αριστοδήμου,  ΓύρυσΟένους  και  Προ- 
κλέου'ς,  βασιλέων  Σ-κρτ/ς,  μ;  γνωστόν.  'Γ/,ν 
άτο  τόττου  τόπον  μετανάστευσιν  τών  Μι- 
νυών  της  Τριφυλίας  /.κί  τκ;  κακουχίας  αυ- 
τών λίαν  περιέργως  περιγράφει  ο  πατήρ  της 
Ιστορίας  και  είς  πλάτος  έκτι'Φησι  τά  κκτ'  κύ- 
τους1. Άλλ' ημείς  περιορι'ζύμεΟα  μόνον  νά  άνα- 
οέρωμεν  τκ  είς  Τρίφυλίαν  κνκγόμενα,  οιά  το 
σύντομον,  τά^ε- 'α'Κπεί  τε  (^έ  και  οί  Μινύαι 
εκσράντες  έκ  της  έρκτης  ιζοντο  εις  το  Ί'ηύ- 
γετον,  τών  Λακεδαιμονίων  βουλευομενων  σψέχς 
άπολλύνκι.  παραιτείται  δ  Θ/ρας,  οπως  μ·/,τε 
φόνος  γε'νηται,  αυτός  τε  υπεοέκετό*  σφεκς  εςκ- 
Εειν  έκ  τη^  γώρης·  συγγωρησάντων  τη 
γνώμ·/,  τών  Λακεδαιμονίων  τρισϊ  τρι/,κοντε'ροισι 
εΓ  του;  Με,αβ}νΐάρεω  κπο*-όνουΓ  επλωσε.  ου  τ. 
πάντας  άγων  τους  Μινύας,  κλλ"  ολίγους  Τινάς· 
οί  γκρ  πλευνες  κυτών  έτράποντο  ές  τους  Πα- 
ρωρ/,τκς  καί  Καύκωνας'  τούτους  ο  έζελάσαν- 
τες  έκ  της  νώρης  σφε'ας  κύτους  ές  Ιξ  μοίρας 
σιεΤλον.  και  επειτεν  έκτισαν  πόλικς  τάς  <^ε  έν 
αύτοϊσι,  Λε'πρεον,  Μάκϊστον,  Φρϊξάς,  Πυργον, 
"Επιον,  Νυύσϊον  τούτων  <^ε  τάς  πλεύνας  έπ'έ- 
μεο'  Ηλείοι  έπόρθ/.σαν»2.  Έν  τούτοις  ού^έν 
Αναφαίνεται  περί  τών  έν  Τριφυλίκ  τριών  φυ- 
λών, ούο'έ  παρά  Θουκυσΐδ*/]  καί  Ξενοφώντι  λό- 
γος τις  περί  τούτων  γίνεται,  ώστε  ό  Στράβων 
φαίνεται  ών  ή  πηγ/]  καί  η  βάσις  της  έκ  τών 
τριών  φυλών  προελθούσης  σηθεν  ονομασίας, 
μορφωθείσης  ύπ1  αύτοΰ  κατ"  εΐκαοίαν.  καί  ταύ- 


την  παρεόέ;/0/,σαν  ώς  όρθί,ν  πολλοί  τών  με- 
ταγενεστερων  καί  τών  νεωτέρων,  μηοόλως  ύπο- 
!  πτευόμενοι  το  κντίΟετον3. 

^  ε'.  "Οτι  ό  Στράβων  πολλά  τών  της  Αρ- 
χαίας Γεωγραφίας  ούκ  ορθώς  δ*ιωρίσατο  ινκ 
μετανειρισθώμεν  Τ/,ν  φράσιν  του  περίφημου 
Πλ'/,Οωνος)4,  πολλοί  τούτο  παρετηρησαν,  καί 
αιορθώσεις  πολλανοΰ  τών  Γεωγραφικών  αύτοΰ 


1)  ΊΙροδοτ.   βιβλ,    Α'.  σελ.    Ι  ίό— 146. 

2)  Ήρόο.  Ινθ'  άνωτ.  148—149-  εκδ.  Λεφ'ας. 
1864. 

3)  Αρναία  Γεωγραφ.  Γε'γη,  σελ.  75. — 'Αρ·/αία 
Ιστορ.  Έλλζο'ς  ϋπο  Θωμα  Κείτλη.  μετάφρ.  'Λν- 
τωνιάδ.υ,  σελ.  9·  εκδ.  ε',  1850. — Έλλην.  Ίστορ.  Κ- 
Παππαρρηγ.  τόμ.  Α',  σελ.  109. 

4  Ούτος  ό  περίφημος  σοφός  έγραψε  κά«  πεαγμα- 
τειαν  ϋπό  την  επιγραφην  «Περί  τίνων  ούκ  ορθώς  κατα 
την  Γεωγραφιαν  Στράβωνος  διορισθέντων  ί  'Κ .  Σα'Οα 
Χεοελλ·//.  Φιλολ.  Γ.  Πληθών,  σελ.  I  I. 


22 


Ο  Ε.\  Κ  110 \ ΚΙ  ΗΛ\ΙΙΜΚ01  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


έπεχειργ,σαντο  ού  μόνον  κατά  το  παρελθόν, 
άλλα  και  επί  τών  καθ*  άμας1  ·  έπεισ/]  πολλοί 
των  αρχαίων  σπουδαίοι  άνδρες  φαίνονται  τά- 
ναντία  τω  Στράβωνι  πρεσβεύοντες,  και  μά- 
λιστα  επί  σπουδαίων  αντικειμένων,  ως  συμ- 
βαίνει π.  χ.  έπι  του  προκειμένου  θέματος  περί 
Τριφυλίας,  έφ'  ού  ό  μέγας  ιστορικός  Πολύβιος 
ολως  τάντίθετα  φαίνεται  παραδεχόμενος·  καθό- 
τι ουχί  εκ  τών  τριών  φυλών,  άλλ'  ότι  εκ  Τρι- 
φύλου  τίνος  Αρκάδος  προήλθε  ν  7)  ονομασία 
τν,ς  Τριφυλίας.  'ΐδού  οί  λόγοι  τοΰ'  Πολυβίου· 
«'Ηκε  βοηθών  (ό  Αιτωλών  στρατ/,γός)  εις  την 
Τριφυλίαν,  %  τ·7,ς  μεν  προσηγορίας  τέτευχε 
ταύτας  άπο  Τριφύλου  τών  του  Αρκάδος  παί- 
δων ενός,  κείται  δε  ττ)ς  Πελοπονν/,σου  παρά 
θάλατταν  μεταξύ  τνίς  Ηλείων  και  Μεσσηνίων 
χώρας,  τε'τραπται  δέ  εις  το  Λιβυκον  πέλα- 
γος,  έσχατεύουσα  της  Αρκαδίας  ως  προς  χει- 
μερινάς  δύσεις·  έχει  δ'  εν  αύτη]  πόλεις  ταύτας, 
Σαμικόν,  Λε'πρεον,  Ύπάνκν,  Τυπανε'ας,  Πύρ- 
γον,  Λΐπιόν,  Ρώλακα,  Ξτυλάγγιον,  Φρίςαν,  ών 
ολίγοις  χρόνοις  πρότερον  έπικρατησαντες  Η- 
λείοι προσελάβοντο  και  τ/ιν  τών  Άλι^ειραίων 
πόλιν,  συντελούσαν  ές"  άρχ·7,ς  εις  Άρκαδίαν 
και  Μεγαλόπολιν,  Λυδιάδου  του  Μεγαλοπολί- 
του  κατά  τν,ν  τυραννίδα  πρός  τινας  ιδίας 
πράςεις  αλλαγή ν  δόντος  τοις  Ήλείοις»-.  Καί 
μοι  φαίνεται  ορθότερα  ν]  του  Πολυβίου  παρά- 
δοσις  αύτη,  και  πλείονος  πίστεως  άξία·  διότι 
ύποστ/ρίζεται  πρώτον  μέν  έκ  τών  παρά  Ξε- 
νοφώντι  άπαντώντων  τώνδε  :  «Οι  γε  μην  Η- 
λείοι, επει  απαιτούντες  τάς  πόλεις  τους  Αρ- 
κάδας, ας  ύπο  Λακεδαιμονίων  άφγρέθησαν, 
έγνωσαν  αυτούς  τούς  μέν  εαυτών  λόγους  εν 
ούδενϊ  λόγω  ποιούμενους,  τούς  δέ  Τριφυλίους 
και  τούς  άλλους  τούς  από  σφών  άποστάντας 
περι  παντός  ποιούμενους,  ότι  'Αρχάδες  εφασαν 
εΧναι,  εκ  τούτιον  αύ  και  οί  Ηλείοι  δυσμενώς 
είχον  πρός  αύτούς»:!.  Έκ  τούτων  καταφαί- 
νεται, οτι  οί  'Λρκάδες  περιεποιούντο  τούς  Τρι- 
φυλίους  ώς  καταγόμενους  έκ  της  Αρκαδίας, 
και  επομένως  δυναμένους  φυσικω  τώ  λόγω  νά 
χαίρωσι  και  άπολαύωσι  της  εύνοίκς  κυτών 
και  προστασίας-  άλλως  τε  δέ  καί  το  πολιτι- 
κον  συμφέρον  υπαγορεύει  πολλάκις  τ),ν  έςεύρε- 


σιν  τοιούτων  περι  συγγενείας  και  φυλετικής 
καταγωγής  λόγων,  έφ' ους  στ'ριζόμενον  εύπρο- 
σώπως  και  ευλόγως  δύναται  νά  άντιποι^ται 
χωρών  πολύ  τό  ένδιαφε'ρον  έχουσών.  Άλλ'άλ- 
λως  έχει  τό  πράγμα  ενταύθα- διότι  καί  πραγ- 
ματική καταγωγής  ές  Άρκάδων  συγγένεια 
κατά  τον  Ξενοφώντα  καί  Πολύβιον  υπήρχε 
τοΤς  Τριφυλίοις,  καί  κατά  τον  Μεσαιώνα  άνε- 
φάν/ι  πάλιν  τό  άρχαΐον  όνορ.α  Άρχαδία  καί 
νυν  υπάρχει  παρά  τω  λαώ  της  Κυπαρισσίας 
διασωζομένη  ή  αρχαία  παράδοσις  εκείνη  της 
ές  Άρκάδων  καταγωγές,  άλλ'  υπό  τον  ές·7,ς 
δημώδη  τύπον,  καθ'  ον  λε'γεται,  οτι  "Οταν  ή 
Κ υπαρισσία  ι'ίτονα  έρημος,  εγεινε  Αε·.6άδι, 
χ'έρχόντασι  ποιμένες  με  τά  πρόΰατά  των 
άπό  την  'Λρχαδιά  άπάνω  άπό  τά  βουνά, 
χαι  έζεχειμώνιαζαν  εδώ,  επειδή  ό  τόπος 
γεννά  ποΛύ  χορτάρι,  χαι  χιόνι  δεν  πέφτει· 
διά  Λειΰάδι  ϊ\τουνα  ποΛυ  χειμαδιό·  οι  ποιμέ- 
νες υστέρα  αύτζΰνοι  εκθείασαν  χαΛϋΟαις,χαι 
δΛίγον  χατ'ό.ϊίγοι  εχαμαν  χωριόχαι  τό  ονό- 
μασαν ' Άρχαδκι  χατά  τό  όνομα  της  πατρί' 
δας  τους·  χα\  άπο  τόζενες  Λέγεται  "Άρχαδιά. 
'\\  παράδοσις  αυτή  βεβαίως  ανάγεται  εις  τάς 
αρχαίας  του  έλλν,νικου  λαου  παραδόσεις,  ών 
πληθύς  αμύθητος  συνετνιρ^θνΐ  παρά  τώ  ση- 
μερινοί έλληνικώ  λαφ  τών  διαφόρων  χωρών 
της  Ελλάδος,  ελευθέρων  καί  μ/,1,  άλλ'  άνα- 
φανεΐσα,  άγνωστον  ακριβώς  διά  ποίους  λόγους, 
κατά  τον  Μεσαιώνα  έν  Κυπκρισσίκ.  συντ/ρη- 
θεισα  επί  Βενετών-  καί  κατόπιν  επί  τών  Τούρ- 
κων,  δίεσώθ'/)  εως  σήμερον. 

§  ζ'.  Άλλα  τί  σχέσιν  έχει  τό  ζν'τ/,υ.α  τού- 
το τ·7,  Τριφυλία,  μη  συμπεριλαμβάνουσα .  κκτκ 
τον  Στράβωνα3,  την  Κυπαρισσίκν  ; 

"Αληθές  έστιν,  οτι  ό  μέγας  Γεωγράφος  θεω- 
ρεί τ/,ν  Κυτταρισσίαν  μεσσηνιακην.  κκί  ε~ί  τη 
βάσει  τκύτ/,  έπειτα  πολλοί  τών  Γεωγράφων 
αρχαίων  τ:  καί  νεωτέρων  άνυπότττως  τά:  Τϊερί- 
νραφάς;    αυτών    έστηαίκν1.  Άλλ'  έξετάσωμεν 


1)  Κοσυ.ας  ό  Ηετ-ριοτό;,  υ.αΟητής  τ'>'υ  Ψαλίδα  και 
ε-'  έα/ίτΜΊ  ό  κ.  Δήμιτσας. 

2)  Πολυβ.  Ίστορ.  Δ.  σελ.  115,  έ'κο.  Αθηνών. 


3)  Ξεν/φίονι 
Δ«Φ.  1850. 


Έλλνιν.  \' 


1)  "1?ε  Νεοελλ.  ΜυΟνλν-'.  Ν.  Πολίτ/υ,  τό;/.  Λ' 
Β',  ?κ5.  Άθην.  1874. 
|  2)  "Ιοε  τιν  ε'κοοΟεντα  ύ~'>  του  Κ .  ΣάΟα  «  Χ  αρττ,ν 
τΛ  Μωρε'ω;»  έκ  τν,ς  βιβλιοθήκης  τνΰ  αγίου  Μάρκου, 
Κ  λ.  Λ'.  Κ.όο.  ΙΛΙΙ  (ΙοιΊΐιΐι.  1116(5.  Τόμ.  1,  εκο. 
ΙΙαρισ.  1880  και  χάρτην  (Ιο  ΓΕΠίϊβ  βΐ  Ια  Τπ- 
ρΙιγΠΐί  ρουΐ'  1β  νογ88β  ^ιιιιβ  Αιΐ3θΙιαι·»ϊ« 
ρ,ΊΓ  ιιι.  ΒαΐΊϊϊό  <1ιι  Βθ03§6' Ικδί.  ΙΙαρ.  1788. 

3)  Στρ.  νΐΙΙ,348— 361. 

Ί  Ρανκαβ.Έλλ.  Τάα.  Β',  Μελό-,  σελ.  543—546. 


ΙΙΚΙ'!  ΤΗ2  λΡλΑΙλΐ  ιι»\κ:ϊι  κ  »ίι  \ ΙΊ11Ι \1 


23 


την  άλ/,θειαν,  ητι;  παρά  Στράβωνι  άταλαιπώ- 
ρητος  έν  πολλοίς  υπάρχει,  ώς  μ·))  έζ/,κριβωμέν/, 
έν  πολλή  λεπτομερείκ,  καθώς  αποδεικνύεται 
εκ  των  επομένων 

Λ'.  Ό  υ.ί*·χ:  ιστορικός  Διόδωρος  συ'/.~ε;ι- 
λααοάνει  τ),  ν  Κυπκρισσίαν  εί;  τ/,ν  Ήλείαν,  ώς 
οαίνετ'  εν  τοΐςδε-  «εστράτευσαν  (οί  'Αρκάσες) 
έ-ί  τί.ν  Ήλείαν  και  εΐλον  πόλεις  Μάργανα 
και  Κρόνιον,  έτι  δέ  Κυ-κρισσίαν  και  Κορυ- 
φάσιον»1. 

1/.  'Αμφιβόλω;  εκφράζεται  ό  Παυσανία;  —  ερι 
των  ορίων  τνίς  Ηλείας  εις  τκ  Ήλειακά  «ότου· 
ε!.;  δε  τκ  Μεσσ.-,νιακ*  ορίζει  τον  ποταμόν  Νέ- 
οαν,  ώς  οριον  μεταξύ  Ηλείας  και  Μεσσηνίας, 
λέγων  αορον  δε  Ηλείοι;  πρόι  τί,ν  Μεσσ/,νίαν 
τίς  Νεοας  τα  έπί  θαλάσσν]  γενέσθαι  τις  πεί-  τ 
θ  ν.  το  κν  όμοϋ  τη  ε;  Πελοπόνν/,σον  Ήρακλει- 
δών  κκΟόδω»-.  Ί1  φράσις  γενέσθαι  τις  πεί- 
θοιτο  άν  συμ-ερκσμκτικη;  φύσεω;  ούσα  και 
τ>)  εις  Πε.ίοπόννησον  Ήραχ.ίειόών  χαθόδώ 
ίναγομέν/],  οτε  ούκ  ευκρινώς  έχουσι  τκ  των 
διαφόρων  έλλ'/,νικων  χωρών  όρια  —  παρε'^ει 
ττ:κ· υ.κτκ  τη  κκιιβεΐ  κριτική,  λααβανούση 
μάλιστα  ΰ— '  όψει : 

α',  ότι  6  "Ομηρος  λαμβάνει  τ/,ν  πόλιν  ΛΊ;- 
παρισσήεντα,  έν  τνί  περιφερείκ  των  πόλεων 
των  εί;  Τριφυλίαν  αναγομένων3, 

β',  ότι  ό  Διόδωρος  σαφώς  έμπεριλαμβάνει 
αύτην  εις  Ήλείαν,  ώ;  εϊδομεν  άνωτε'ρω- 

γ',  διι  κί  παραδόσεις  ανάγονται  εις  τ/,ν'Αρ- 
χαοίαν  μάλλον  υ,  ει;  τ/,ν  Μεσσ/,νίαν 

δ',  ότι  κατά  τον  Μεσαίωνα  έςετείνετο  ή 
ίττκρνίκ  Τριφυλίας  Αρκαδία)  [/.άλλον  προς  τ/,ν 
Ήλείαν  ν;  προς  Τ/ιν  Μεσσ/,νίαν  και  εκκλησια- 
στικές και  πολιτικώς,  ώ;  θέλομεν  ίδεΐ  π αρα- 
κατιόντες· 

ε'.  ότι  εί^/ιν  ίοιον  έπίσκοπον  υπό  τον  τίτλον 
ό  Χ  ρισζ  ιανουπόΛεως ,  ούτινος  ή  δικαιοδοσία 
έίετείνετο  μέχρις  Αρκαδίας  συμπεριλαμβάνου- 
σα και  τ /.ν  έπαρχίαν  Όλυμπίας  ('Ανοριτσαί- 
νης).  Άλλα  περϊ  τούτου  πλατύτερον  έν  τοΤς 
έπομένοις. 

£  ζ'.  Πως  λοιπόν  κνέφυσαν,  και  δικ  ποίους 
λόγου;  διεμορφώθ/,σκν  κί  άμφιβολίκι  παρ* 
τοΤ;  συγγραφεΰσι  περϊ  των  ορίων  τ7,;  επαρ- 
χίας ταύτης  : 


1)  Δικ.  Σικελ.  XV.  77,  4. 

2)  Παυϊαν.  IV.  XXXV.  5,  7.  -  Κα:  εν  V. 
VI.  3,  4. 

3)  '0μήρ.  Ίλιχδ.  Β.  501—596. 


α'.  "Ενεκα  της  γεωγραφικές  Οε'σεω;  της 
Κυ-αρισσίας,  κειμένης  μεταίύ  ΊΙλεία;  καί  Μεσ- 
σηνίας, και  διαχωριζομένης  ύ~ό  της  φυσικές 
γραμμής  τών  όρέων,  ητι;  και  χυ«/α  Κίρού  ύ-ό 
του  λαοΰ  καλείται"  διότι  ένθεν  κκί  ένθεν  χύ- 
νονται τκ  ύδατα  κατκ  τ>,ν  φυσικ),ν  κλίσιν, 
τκ  μεν  προ;  τον  Κυπαρισσιακον  κόλπον,  τκ 
δε  προ;  τ),ν  Μεσσ/,νίαν  ώστε  Αποτελείται, 
οΰτω;  ει— εΐν,  ί'διον  τα9|αα  φυσικον  -εριλα;/.- 
βκνον  τγ,ν  τε  παοαλίαν  "(οίν/,ν  κ.πό  τκ  ;/.εΟόοικ 
τ7,;  έπαρ/ία;  Πυλίας  [/.ε/,-ι  του  Αλφειού  και 
τκ;  ;/.ετκξΰ  κοιλάδα;  και  λόφους. 

β'.  Δικ  τ/,ν  κοιλάδα  τ/,ν  μ-ταςύ  των  λοι- 
πών Τριφυλιακων  ~όλεων  και  τη;  Κυπαρισσία; 
κεί'/.ε'ν/,ν,  Υ,τι;  άγει  εϊ;  τ/,ν  Μεσσ/,νίαν  μεταξύ 
ων  ορε'ων.  Αι'  αΰτ7,;  ρε'ουσι  τό  τε  λεγόυ.ενον 
νϋ'ν  '4ρΛ;α^<>"0  ποτάμι,  εί;  τον  Κυπαρισσιακον 
κόλπον  έκβάλλον,  και  ό  χείμαρος  Κ αφτε.ίάς, 
ε£  ού  και  απαν  το  με'ρο;  τούτο  τ7,ς  κοιλάδο; 
έλαβε  τ/,ν  έπωνυμίαν  ταύτ/,ν  άλλκ  τ:ω;  ελέ- 
γοντο  τό  πάλαι;  ουδείς  γινώσκει-  διότι  παρ* 
τοΤς  άρναίοις  συγγραφεϋσιν  ουδεμία  τούτων 
μνεία  γίνεται,  τουλάχιστον  παρκ  τοις  σωζομέ- 
νοις.  Ή  κοιλάς  αυτή  φυσικώς  φαίνεται  άπο^ω- 
ρίζουσκ  τ/,ν  Κυπαρισσία  ν  άπό  των  λοιπών  πό- 
λεων τ/,ς  Τριφυλία;,  και  έν  αΰτνί  οί  Κυπαρισ- 
σεΐς  έκώλυσαν  τον  Φίλιππον  Γ'  τ^ς  Μακεδο- 
νίας, θελοντα  νκ  είσβάλ'/)  6ι  αύτ/,ς  εις  τ/,ν 
Μεσσ/,νίαν,  κατκ  τ/,ν  μαρτυρίαν  του  Πολυβίου, 
λέγοντος  τκδε  :  «ό  δε  Πυρρίας  παντελώς  ελα- 
φρώς έξελθών  εκ  τ7,ς  "Ηλιδος,  και  κατά  τ/,ν 
είσβολ',ν  τ/,ν  εις  Μεσσ/,νίαν,  εύΟε'ω;  χωίνθεϊς 
ύπό  τών  Κυπαρισσιών  άνέστρεψε»1.  Τό  άρ- 
ν/αΐον  όνομα  αύτ7,ς  ωσαύτως  άγνωστόν  έστιν 
έπειδ/,  ό  Παυσανία;  άμέσω;  μετά  τ/,ν  περι- 
γραφέν τγ,ς  Κυπαρισσίας  και  τών  έν  αύτ?) 
ναών,  μνείαν  ποιείται  τού'  καλουμένου  /4ν.1ώ- 
νος  δν  οί  κρ^/αιολόγοι  τιθέασιν  όπισθεν  τ/,ς 
κοιλάδας  ταύτης,  και  έξ  ού  απένειμαν  τουνομα 
τω  νυν  λεγομένω  δήμω  Αύ.Ιώνος,  όπισθεν  της 
κοιλάδος  προς  τό  ΒΑ.  κειμένω.  'Αλλ'  επειδή, 
ώς  παρατ/ρούμεν,  αί  ο-ώραι  της  Ελλάδος  εΐσίν 
κνεζερεύν/,τοι  εϊσε'τι  έν  ολ'/]  τ9)  επιστημονική 
κ.κριβείκ,  ην  απαιτεί  ή  σημεριν/,  πρόοδος  και 
στάσις  της  έπιστημης,  πολλή  άνλύς  έπικέχυ- 
ται  επί  τών  ζητημάτων  τούτων,  και  τούτου 
ένεκα  ημΐν  τουλάχιστον  δοκεΐ  έπέχειν',  εω;  κν 
εςερευνηθωσι   τά  πάντα  επιμελώς  κκί  έπιστα- 


1)  Πολυβίου  Ίστορ.  Ε',  σελ.  152,  έ'κοοσ.  'Αδην. 
1878. 


24 


Ο  ΕΥ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΙΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  Σ\Μ10ΓΟΣ 


μένως.  Έάν  όμως  παρακολουθ/σωμεν  τω  Παυ- 
σανία: αμέσως,  ώς  εϊ— ο^.εν  ανωτέρω,  του  Αύ- 
λώνος  μνείαν  ποιουμένω  μετά  τ /,ν  Κυπαρισσία  ν, 
κατά  φυσικόν  λόγον  δικαιούμεθα  νά  παραδε- 
χθώμεν  τ),  ν  κοιλάδα  ταύτ/,ν  ώς  αύλώνα,  έττει- 
δ)ί  άμέσως  μετά  τν,ν  Κυπαρισσίαν  έπεται  προς 
Β.  ή  κοιλάς  αΰττ]  προς  τ).ν  Μεσσηνίαν  άπολν.- 
γουσα,  και  όντως  γεωγραφικόν  ορον,  ΑύΛωνα 
δήλα  δ/,,  αποτελούσα-  το  δ'  "Άρχαδινο  ποτά- 
μι ή  Νςδα  έστιν1,  έτερα  τΐ,ς  έξ  'Αρκάδών  πα- 
ρά  Φ.γαλείαν  πολ7.ά  γαρ  τα  συνώνυμα.  Και 
εις  τήν  φυσικ/,ν  παραδογήν  τούτου  τόσω  μάλ- 
λον άγόμεθα,  οσω  κλήροφορούμεθα,  οτι  ό  νυν 
δήμος  Λύλώνος,  ού  πρωτεύουσα  το  λεγόμενον 
Σιόηφόκασζξιον,  περικλείει  εν  έαυτώ  ού-/  ενα 
αύλώνα  άλλα  πολλάς  φάραγγας  και  λόφους  έκ 
τών  προτε'ρων  (η  ρΐΊΟΓί)  αποκλείοντας  το  γεω- 
γραφικόν  χαρακτ/ριστικόν  του  Παυσανίου  και 
επομένως  τό  άρμόδιον  αναγνώριζα  αύτοϋ  λέ- 
γοντος τάδε  :  «έν  δε  Αύλώνι  καλουμένω  ναός 
'Λσκλ/,πιού  και  άγαλμά  έστιν  Αύλωνίου-  κατά 
τούτο  6  ποταμός  ή  Νέδα  μεταζύ  τής  τε  Μεσ- 
σηνίας ήδ/]  και  τνίς  Ηλείας  διέξεισι»2. 

γ'.  Λιά  τν,ν  κατά  καιρούς  μετατόπισιν  τών 
όρίων  τών  χωρών  υπό  τών  διαφόρων  κατα- 
κτητών, ήτις  φυσικω  τω  λόγω  επιφέρει  σύγχυ- 
σιν  εις  τους  γεωγραφικούς  ορούς  τών  ιστορικών 
κατά  διαφόρους  έποχάς  έκθε'σεων 

δ'  και  τελευταΐον,  δικ  τλν  μή-  ύπο  τών 
συγγραφέων  εντελή  έξακρίβωσιν  τών  γεωγρα- 
φικών όρων,  οί τίνες  παριστώνται,  ώς  έ'χουσι, 
καθ' /,ν  εποχν,ν  τουλάχιστον  έκεΐνοι  ζώσι.  Δια 
πάντας  τούς  λόγους  τούτους  ύποπίπτουσιν  οί 
συγγραφείς  εις  αμφιβολίας,  δισταγμούς  και 
συγχύσεις,  έξ  ων  ή  νεωτέρα  επιστήμη  ακάμα- 
τους προσπάθειας  καταβάλλει,  όπως  άνασύρη 
τούς  θιασώτας  αυτής. 

$  η'.  Έκ  πάντων  τούτων  συνάγεται  τό  έπι- 
στ/,μονικόν  συμπέρασμα,  ότι  ή  Κυπαρισσία  τό 
πάλαι  διετε'λει  ανήκουσα  τη  Τριφυλία,  τριτύϊ 
τής  Ηλείας,  ώς  εν  τοις  έμπροσθεν  εϊπομεν,  και 
οτι  εν  τοις  ύστέροις  χρόνοις  διά  λόγους  ιστορι- 
κούς έθεωρ/,θ/)  Μεσσ/,νιακή,  δι'  ους  και  αύτ)ι  ή 
Τριφυλία,  ώς  και  πάσα  αλλη  /ώρα,  υπέστη 
αλλοιώσεις·,  ποτέ  μεν  έκτεινομέν/),  ποτέ  δέ  συ- 


στελλομέν/,'.  Άλλ'  ού  μόνον  αί  τοπικαι  εκτά- 
σεις τω  χρόνω  συμμεταβάλλονται  συστελλόμε- 
ναι  ν]  διαστελλόμεναι,  άλλα  και  αύ-.ά  τά  ονό- 
ματα άκόμη  τών  διαφόρων  τόπων  και  πόλεων, 
ώς  γνωστόν,  μεταβάλλονται,  ώς  πάντα  τά 
ανθρώπινα·  ιδία  δ' αί  έςαλλοιώσεις  αύται  τών 
ονομάτων  γίνονται  έπαισθ/,ταί  εις  τον  έλληνι- 
κον  κόσμον  από  τών  ρωμαϊκών  κατακτήσεων 
και  εφεξής.  Ούτω  π.  χ.  τό  όνομα  Κυπαρισσία 
πολλάς  έπαθϊν  αλλοιώσεις  έν  τω  διαστήματι 
τών  από  του  Όμήρου  μέχρι  τού  νυν  χρόνων 
διότι  παρά  μεν  τω  Πτολεμαίω  άπαντα  ύπο 
τον  τύπον  Κυπάρισσοι,  παρά  δέ  Πλινίω  Κυπζ- 
ρισσα"2,  παρά  Πομπωνίω  Μέλα  Κυπάρισσαι3, 
παρά  Παυσανία  Κυπαρισσιαι"1·,  παρά  Στεφάνω 
τω  Βυζαντίω  Κυπαρισσαία5,  και  παρά  τω  Συνεκ- 
δήμκ  τού  Ίεροκλέους  Κυπαρισσία*·*,  /.αί  τούτο 
επικρατεί  σήμερον.  Άλλ'  εις  τον  Γ  μ.  Χ.  αιώ- 
να φαίνεται  τούτο  δλως  ,λησμον/,θέν,  και  ιδού 
έπαναφαίνεται  τό  πανάρχαιον  Αρκαδία,  ισχύον 
έφεξής  ού  μόνον  παρά  τοΤς  "Ελλησιν,  αλλά  και 
παρ'  αύτοΐς  τοις  Φράγκοις,  Βενετοΐς  και  Τούρ- 
κοις,  ώς  θέλομεν  ιδεί  παρακκτιόντες.  Πόθεν 
έςεφύτρωσε  τό  πανάρχαιον  τούτο  όνομα  έν  τή 
περιόδω  ταύτ/)  τού  έθνικοΰ  βίου,  τή  μαύρν;  και 
καταστρεπτική  διά  τν,ν  Ελλάδα,  και  τίνι  τρό- 
πω έξετάφΛ  άπό  τά  βάθ/]  τών  αιώνων,  αγνω- 
στον.  Δεν  δυνάμεθα    δέ    να  ε£γ,γήσωμεν  αλ- 


ί) Άλλ'  άλλοι  λε'γουσιν,  ό'τι  Τ3υτ3  είναι  ό  Κυ- 
πάρισσο; ποταυ.0;·  ή  οϊ  Νε'δα  τΐ  λεγόυ.ενίν 
Μπουζί. 

2)ΙΙαυσαν.  Μεσσην.  Βι6λ.  IV.  δ,  7. 


1)  Ραγκαβ.  Έλλην.  11ελ>->ννησ.  ϊόυ.5ς  Γ',  εελ"ί; 
528 — 5?0.  Πχρατηρητειν  ένταΰθζ,  οτι  Τρρυλίχ 
Τ3  πάλαι  ύπ7,ρνε  και  έν  τ7\  «ρ/_αία  ΊΙπεφω  ίοίως 
Πάλαια  καλουαενη,  έπ'ι  τ7,ς  Μ/λ^σσ;οο;  γαία;,  κα- 
τά την  μαρτυρίαν  Τίτ^υ  Λιβ;>υ  λεγιντίς  ταοε  :  «Γ6Χ 
ρ  γ  ί  ιι  ι  ο  ά'ιβ  αά  οα$Ινα  ΡΐβΊιΗ  ρβΐ'νβηΗ.  Ι.ο- 
οπν;,  ςαβηι  ι  Ια  νοοαηΐ.  βδΐ  ίιι  ΤήρΗι/Ιΐα,  Ιβν· 
να  ΜοΙοχχίιΙί» .  βΐ-  (ΤίΙ.  Ιΐν.  XXXII,,  13.— Ί5ε 
κα'ι  την  έαήν  πραγ^ατείαν  περ\  του  ε'ν  Ήπεφιο 
Στρατοπε'δου  τοΐί  Πύρρου,  έν  τω  Ήαερολ. 
του  κ.  Είρην.  Άσωπί>υ  του  1880,  σελ.  244—254. 

2)  ΡΠη.  Ιιίδί.  ιιαίιπ·.  Ιΐνΐ".  IV  —  Πευτιγγ.  Πιν. 
— Γε'γη  άρ/.    Γεωγραιρ.  Έλλάδίς,  σελ.  79. 

3)  Πομπ.  Με'λα  Γεωγραφ.  Βιβλ.  τρία,  σελ.  45 
του  β'  βιβλίου,  εκ3.  Βερολ.  1867. 

-ί)  Παυσαν.    Μεσσην.  IV·   7,  Ιυλ-  Λβιψ.  Ι^ό··!· 

5)  Στεφ.  Βυζαντ.  έν  λέξει . 

0)  Ιιηρβι·.  ΟπβηΙ,  Ιυιη.  1  Ρ;ι§.  31,—  Κωνσ. 
Παπαρρηγ.  Ίστ^ρικ.  Πραγματ.  Μερ;  Α',  σελ.  321, 
εκδοσ.  Άθην.  1858.  —  Βιιοΐιοιι  Γθοίΐβιχ.  Ι)ϊβΙ. 
Ιοίΐ).  Ι.ΟΙίΓΟηϊβ.  ΐηβίΓΙβ.  περ'ι  ού  παρακατινΰ- 
σιν  ήαΐν  εσται  ό  λόγος. 


ΙΙΚΙΊ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ   ΙΙΟ.ΙΚ&Σ  ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ 


2  5 


λως  το  φαινόμενον  τούτο  εΐμη  παραδεχόμενοι 
έξ  ίνάγκης  τ/,ν  εί/.κσίκν  τηνδε  :  Επειδή,  οτε 
6  Τρίφυλος  ηλθεν  ενταύθα  κατα  τους  προομη- 
ρείους  χρόνίυς  και  εθεμελίωσε  τ/,ν  πόλιν  ταύ- 
την,  κατά  τον  ΙΙολύβιον,  την  μεν  άκρόπολιν 
κύτης,  προς  τιμήν  του  πατρός  αύτου  Αρκάδος, 
δνόμασεν  ' Αρχα^ίαν,  τ/,ν  δέ  πόλιν  Κυπιρι- 
οήε?τα,  η  δικ  τκς  πολλάς  κυπαρίσσους,  άς 
παρετηρησε  τότε  εν  τω  τόπω,  η  προς  τιμήν 
κλλου  τίνος  ηρωος,  Κυπαρίσσου  ονομαζόμενου, 
ώ:  εϊρ/,ταί  μοι  προτερον,  τ/,ν  δέ  χώραν  έζ  εαυ- 
τού Τριφυλίαν  απ εκάλεσε,  τκ  ονόματα  ταύτα 
έπ'  αιώνας  πολλούς  διετ/ρηθ/,σαν,  ώς  εϊδομεν, 
ζτδι  μέχρι  τοϋ  Γ  και  IV  αιώνος  >ζ.  Χ.  δτε, 
παρακμασάσ/,ς  της  πόλεως,  έσωζε τό  τις  εν  αύ- 
τη εισέτι  έν  τώ  τόπω  υπεροχή  και  φ·£μη  δια 
το  φύσει  καϊ  τέχν/,  λίαν  οχυρον  του  φρουρίου 
της  Ακροπόλεως),  όπερ  ϊφερεν  έ'τι  το  άρχάΤον 
όνομα  Άρκαοία,  και  οΰτως  έπεκράτησεν  εις 
του;  έοε;ης  αιώνα;  η  αρχαιότατη  αυτή  ονο- 
μκσίκ·  δίότι  εντός  του  φρουρίου  είχον  τ/,ν  κα- 
τοικίαν  αυτών  οί  κατά  καιρούς  αύθένται  και 
κυρίαρχοι  της  /ώρας  .  .  .  Άπόοειξις  δέ  τού- 
του, ότι  και  σήμερον  ετι  κατκ  την  κατηρει- 
πωμέν/,ν  εϊσοδον  αύτού  διετηρηθη  η  ονομασία 
Τάμπια  τΐ\ς  πριγχηπίσσας ,  πύργου  τινός 
δχυρου,  έν  ω  κύτη  κατωκει,  και  όν  οί  Τούρκοι 
οϋ  κατέστρεψαν  ώς  χρησιμον  αύτοΤς.  'Ότι 
ομο^ς  πολλαι  κρχαϊαι  έλληνικαϊ  ακροπόλεις 
είχον  οιάφορα  τών  έν  αίς  υπηργον  πόλεων 
ονόματα,  γνωστόν  έστι,  και  άνάγκνΐ  άποδεί- 
ςεων  ού  πάρεστιν  αλλά  προς  ύπ ενθύμισιν  φέ- 
ρομε-/ βύο  παραδείγματα,  τά  εξης :  -/ι  ακρόπο- 
λις τ·7,ς  Σικυώνος,  φέρ'  ειπείν,  έλέγετο  θυαμία, 
ή  τών  Η/,βών  Καδμεία  κτλ.  ούτω  και  της  Κυ- 
παρισσίας έλέγετο  Αρκαδία,  ούτινος  ονόματος  ή 
είς  τον  έφεξες  χρόνον  έκνίκησις  ουκ  απίθανος 
ημΐν  φαίνεται  δι'  ους  λόγους  είρηταΐ'  περι  πλέον 
δε  παρατ/.ρουμεν  ένταΰθα,  οτι  η  έκνίκησις  του 
ονόματος  αυτη  ούχ  ήττον  υποστηρίζεται  καϊ 
6πο  της  προμνημονευθείσης  δημώδους  παραδό- 
σεως και  τ/,ς  παρά  Ξενοφώντι  διασωθείσ/,ς  ετέ- 
ρας τοιαύτης,  ότι  δηλα  δη  Άρκάδες  άπώκησαν 
ένταύθα,  καϊ  έθεμελίωσαν  τ/,ν  πόλιν  κτλ.  κτλ. 
ϋΟτι  δέ  πολλά  τών  άρχαιοτάτων  γεωγραφικών 
όνου.  κ  τον/  τών  ττόλεων  καϊ  -/ωρών  τ/,ς  Ελλάδος 
οιεςέφυγον  τούς  όνυχας  τών  αιώνων  καϊ  συνοιε- 
τ/ρ/,Ο/,σκν  αχρι  τοΰοε,  αμφισβητ^σίμον  ούκ 
εστίν  ώστε  ού^έν  τό  κωλύον  '/·,[Λας  νκ  παρα- 
οενθώμεν,  δτι  καϊ  τό  άρναιότατον  δνοαα  'Αο- 
καόία,  οιαλαθόν  τούς  αιώνας  οιεσώΟ/,  εως  σ/.- 
ν.ερον.  Ούτω  φκίνεται  εύλογος  ή  έξηγησις  τνίς 


απορίας  καϊ  ·/,  λύσις  του  ζν,τ^αατος  τούτου-  ό 
^έ  (λ/ι  άποοε^όμενος  ταύτιον  ένθυι//Λθ^τω,  οτ'. 
ττλατεΐα  ή  κέλευΟος  έν  ταΐς  είκασίαις  καϊ  ταϊς 
έρεύναις  ταύταις,  έςι/νιασκ.τω  έτε'ραν  ούο^εϊς 
φθόνος.  Ήα,εΐς  άρκούμεθα  καϊ  ταύτα  έττισ/,- 
[Λειώσαι  ττρός  τοϊς  κλλοις  έντκύΟκ,  οτί  καϊ  έν 
Ζακύνθω  ύπ  7,ρ/ε  φρούριο  ν  τό  πάλαι  κατά  τ·/]ν 
παραλίαν  Άρκαοία  έπονομαζόρνενον,  οις  μαρ- 
τυρεί Διόοωρος  ό  Σικελιοίτ/,ς  λέγων  τκ^ε  : 
«Ή  μεν  ούν  έπ'  Λί'γυπτον  στρατεία  τών  Περ- 
σών, ρ-.εγάλν.ς  τυχούσης  παρασκευής,  παρ'  έλ- 
πιζα άκρατον  έσνε  τό  τέλος·  κατά  $έ  τ/,ν 
Έλλάοα  ταραττομένων  τών  πόλεων  ^ιά  τ/,ν 
άσυν/,0/)  πολιτείαν,  καϊ  πολλών  έπανισταμέ- 
νων  ^ιά  την  κοιν/,ν  άναρχίαν,  τοις  μεν  τάς 
ολιγαρχίας  κατασκευκζουσιν  έβο'/,θουν  οί  Λακε- 
οαιμόνιοι,  τοις  <^έ  τ·7,ς  δ*τιμοκρατίας  άντενο- 
μένοίς  συνεμάχουν  οί  'ν\.θ'/,ναΤοι.  Άμφότεραι 
γάρ  αί  πόλεις  αύται  χρόνον  ολίγον  οιετ^ρ*/)- 
σαν  τκς  σπον^άς,  μετά  ι^έ  ταύτα  συμπράτ- 
τουσαι  ταΐς  οΐκείαις  πόλεσιν  έπολέμουν,  ού^έν 
ει  ι  φροντίζοντες  ττ,ς  κοινές  συντεθείσης  είρη- 
ν/,ς.  Αιόπερ  έν  Ζακύνθω  τοις  έπϊ  της  Λακε- 
δαιμονίων επιστασίας  κυρίοις  γεγονόσι  του  πο- 
λιτεύρ.ατος  ο  δήμος  χαλεπώς  έχων  καϊ  μνη- 
σίκακων έφυγάοευσε  πάντας.  Ούτοι  δέ  προς 
Τιμόθεον  τον  'ΛΘ/,ναΤον  ηγούάενον  του  ναυτι- 
κού καταφυγόντες  συνέπλεον  αύτώ  καϊ  συνε- 
μά/ουν.  Τούτον  ούν  παραστησάμενοι  συνερ- 
γόν,  καϊ  διαβιβασθέντες  είς  την  νησον  ύπ'  αύ- 
τοΰ, χατέΐαβον  τδ  χωρίον  παρά  θάΛατταν , 
ό  προσηγόρευον  "Ά^χαόίαν.  Έκ  τούτου  δ'  ορ- 
μώμενοι, καϊ  βοηθόν  έχοντες  τον  Τιμόθεον, 
έκακοποίουν  τούς  έν  τη  πόλει»*.  Τό  φρούριον 
τούτο  της  Ζακύνθου  καϊ  έπϊ  Ρωμαίων  έσώζετο 
ΑΓβαάία  ΟααΙβΙΙιιηι  όνομαζόμενον,  έξ  ου 
καϊ  οημός  τις  ούχϊ  μακρην  τού  φρουρίου  κεί- 
μενος  καλείται  νυν  Δήμος  Άρκαδίων-.  Άλλά 
καϊ  έν  Κρητ·/)  υπήρχε  ν  αρχαία  πόλις  Αρκα- 
δία ονομαζόμενη,  έν  ·/]  έγεννηθη  ό  Ζεύς,  κατά 
Καλλίμαχον,  λέγοντα  : 

Ζεΰ,  σε  [Αν  Ίοαίοισιν  έν  οΰ'ρεσί  φχσι  γενέσθαι. 
Ζεΰ,  σε  δ* έν  Άρκαδίη·  -πότεροι,  πάτερ  έψεύβαντο  ;3 


1)  Διοδ.  Σιχελ.  ΙΕ',  45. 

2)  Νικολάου  Καττααη,  αρχιεπισκόπου 
Φιλολογ.  Ανάλεκτα  Ζακύνθ.  σελ.  31,  ε'κο. 
Ζακύνθ .  τυπ .   « Αύγης » . 

3)  Κάλλια,  υαν.  Α'. 


Ζακύνθου 
1880·  εν 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. — ΤΟΜ.  Ιθ'). 


26 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Έν  δε  ίτόλις  άκμάζουσα',  άστε  και  νομί- 
σματα ειχεν  ίδια  άργυρα,  έχοντα  άφ'  ενός-  μεν 
κεφαλήν  Διός,  έ— I  δε  του  έτερου  τ),ν  Παλλά- 
δα όρθίαν,  και  έχουσαν  την  μεν  δέζιάν  έρη- 
δομένην  εχ'  ακοντίου,  την  δ'  αριστεράν  έπι  τ·«? 
άσπίοος  έπι  γης  τεθειμένης,  και  πέριξ  'Λρχά- 
όω?.  Έπι  δέ  της  Ε'  έκατονταετηρίδος  μ.  Χ. 
εθεωρείτο  δ  επίσκοπος  αύτης  εγων  τον  γ' 
επισκοπικδν  της  Κρήτης  θρόνον2.  Έπ'  κυτ% 
ίσως  άνεγ^γερται  ?)  περίφημος  μονή  νου  "Αρ- 
καδίου, ή  δια  πυρίτιδας  εις  τον  αέρα  κνατι- 
ναχθεΐσα  κατά  το  1868.  1  Αλλ' δ  σοφός  Γάλ- 
λος δαίηΐ  ΟΐΌΪΧ  νομίζει,  οτι  εκείτο  εις  θέ- 
σιν  καλουμέν/,ν  Παχεϊαν  ν  /ίμμον3.  Άλλ'  έποί- 
νελθωμεν  επί  το  προκείμενον. 


ΚΕΦΑΔΑΙΟΝ  Β'· 

/7ίο«  της  θέσεως    της  πό.Ιεως    Κυπαρισσίας,  των 
ερειπίων    και  επιγραφών  αντης, 

' .  Ή  πόλις  Κυπαρισσία  εκείτο  έν  τ7;  πα- 
ραλία- έζ  αύτης  δ'  ώνομάσθη  και  το  μετα- 
ξύ των  δύο  ακρωτηρίων,  Άκριτα  και  Ίχΰύος 
{Βενετικού  και  Κ αταχώΛου  νυν)  πέλαγος, 
Κυπαρίσσιοΐ,  και  Κυπαρισσιακόν  πέλαγος, 
ως  μαρτυρεί  Πομπώνιος  δ  Μέλας  ρητώς  λέγων 
τάδε  :  «ΐηί,βΓ  ΤαβηίίΓΟίΊ  θΐ  ΑοπΙαιι  ΑδΊ- 
ηαβϋδ,  ίνίβν  Αοη'ίαη  βί  Ια/ιίι/η  Οι/- 
ραΓΪ88Ϊα8  . . .  ίη  Αδΐηαβο  ίΐυπιβη  Ρει- 
ηιίδϋΐΉ,  ίη  Οι/ραΓίαβίο  ΑΙρΙιβυδ.  Νο- 
ηιβη  άβάίί  ηγ08  ίη  Ιίίονβ  8Ϊίά,  Ιιαίο 
€[/ραΓΪ88αβ,  ΪΙΙί  Αδίηβ,»4.  "Ηκμαζε  δε  και 
έπι  των  Ρωμαίοι  ν  αυτοκρατόρων,  ων  και  τ/,ν 
εϋνοιαν   έχαιρε-  διό  νόμισμα    επετράπη  αύτη 


νά  έχη  ίδιον  έπι  Σ.  Σευάρου,  κατά  τον  σοφόν 
Γάλλον  νομισματολόγον  Βαρθελεμϋν  γράφοντα: 
«0γρ&Πδ8ίει  (ΰ&δίβΐ.  ΡϊαΐΏρίΐηο)  ΐπιρβ- 
Γΐαϊβδ  ^Γβοςαβδ  άβ  Ια  ΓαηΉΐΙβ  άβ  δβρίί- 


ΙΏ6  δβνβΓΟ·»1  κλ.  κλ.  "Εχει  δέ  λιμένα  μικρόν 
δμώνυμον,  παρ'  ω  το  άκρωτήριον  Π  Λαζάνι- 

στον  (03ρ  Κοηβ11ο:Ρ1α(ΣΐηΐδΙυδ  ρΐΌηιοη- 

ΙΟΓΪαΐΊΐ)2  προσεγγίζουσιν  ομως  εις  αύτδν  α- 
τμόπλοια διαφόρων  ελληνικών  εταιρειών,  δι' 
ών  ενεργείται  ή  συγκοινωνία  μετά  τών  άλ- 
λων μερών  της  Πελοποννήσου  και  τών  Ιο- 
νίων νήσων,  ως  και  τδ  έμπόριον  σταφίδων 
κλ.  Δικ  τον  λόγον  τούτον  κατασκευάζεται 
νυν  και  προκυμαία,  ης  δ  βραχίων  προεκτεινό- 
μενος  έντδς  της  θαλάσσης  επί  ικανά  μέτρα 
γαλλικά  και  έςασφαλίζων  τον  λιμένα  άπδ 
τον  σφοδρότατον  άνεμον  τον  εκ  τοΰ  Λιβυκοΰ 
πελάγους  δρμητικώς  πνέοντα,  δύναται  νκ 
παρέχη  άσφαλές  καταφύγιον  πασι  τοις  ττλοίοις 
έν  καιρώ  τρικυμίας-  οϋτω  δε  δ  λιμν,ν  ούτος 
μετά  τον  τοϋ  Κατακώλου  αποκαθίσταται  αρ- 
κετά σπουδαίος  διά  την  νεωστί  έπιχειρισθεΐ- 
σαν  κατασκευήν  αύτοΰ,  ήτις  παραίτιος  έσται, 
όπως  και  αύθις  έν  τη  παραλία  κατέλθ/)  εκ 
τών  υπωρειών  τοΰ  όρους,  ένθα  νΰν  ϊδρυται,  η 
πόλις  Κυπαρισσία,  χρόνου  δε  προϊόντος  νά  άπο- 
βή  μία  τών  καλών  πόλεων  της  Α.  Πελοπον- 
νήσου, όπως  ην  τδ  πάλαι,  δτε  έκτεινομένη 
κατά  τ/,ν  παραλίαν  έπι  άρκετδν  διάστημα 
ανήρχετο  μέχρι  της  νΰν  διασωζομέν/,ς  ακρο- 
πόλεως, ητις  κείται  έπι  λόφου,,  άποτόμως  εκ 
τοΰ  παραλίου  έπιπέδου  άνυψουμένου,  και  φύ- 
σει όχυροΰ-  έτι  δε  μάλλον  δια  της  τέχν/.ς 
έρυμν/ι  άποβασα  κατέστη  άπόρθ/.τος  και  πολ- 
λά  πράγματα  παρέσχε  δικ  τοΰτο  τοις  ςένοις 
κατακτηταΐς,  ως  η  ιστορία  μαρτυρεί.  Περιε- 
κυκλοΰτο  δε  κατά  μεν  τί,ν  πανάρχαιον  έποχην 
διά  ΚνχΑωπείωτ  τειχών,  ών  λείψανα  σώζον- 
ται μέχρι  σήμερον,  ως  θέλομε  ν  ιδεί  παρακα- 
τιόντες,  κατά  δε  την  κλασικην  δι'  'ΚΛΛηη- 
κων,  άτινα  έπεξετείνοντο  άπδ  της  κορυφής 
τοΰ  λόφου  εως  κάτω  εις  τ>,ν  παραλίαν,  ένθα 


1)  Πλιν.  βιβλ.  λα',  κεφ.  Δ'. — Σενεκ.  Φυσικ.  Αιτ. 
[ίιβλ.  Γ',  κεφ.  ια'. — Στεφ.  Βυζαντ.  ε'ν  λεςει . 

2)  Νεαρά  Ίουστιν. 

3)  "Ιδε  περιγρα^ήν  Κρήτης  ε'κ  τοΰ  γαλλικοί»  με- 
τα-ρρασθεΤσαν  ϋπο  Βερνάρδου  Κρητό;,  σελ.  43  κα\  σελ. 
346  κα\  397,  εκδ.  ΆΟηνων  τοΰ  1830·  τύπ.  Φιλή- 
μονος.  —  'Ωβαύτως  πβριγραφ.  Κρήτης  ύπο  ΞχνΟη· 
άλλ'  αυτή  μάλλον  άνατύπωσις  τής  τιΰ  Βερνάρδου 
φαίνεται  η  αύτόδουλον  σχεδίασμα . 

4)  Ροηιροη.  ΜβΙ.  11,  50,  51,  52,  σελ.  44  — 
45·  έ*κδ.  Βερολίνου,  1807. 


ί)  Νοηνβηα  ηιαιηιβΐ  οοηιρίβΐ  άβ  Νιπηί- 
δΐηαΐΐςυβ  Αηοίβηηβ  ρατ  .1·  Α.  Β3ΓΐΙιβ1βιηγ 
βί.  βί.  Ρ&1-Ϊ3.  1851·  σελ.  183,  άβ  ΙΈΜβ. 

2)  Κβδίιηηό  §Θ0§ι·ίΐρ1ιΐ(ίϋβ  <3β  Ια  Οΐ'βοβ 
βΐάβ  ΙαΤοϋΓςηΐβ  άβ  ΙΈπτορβ.  Ραΐ'ίδ.  1820· 

σελ.  095. — Κατα  δε  τον  "ΛνΟιμον'  Γαζήν  τδ  πάλα1 
έκαλεΤτο  Κυπαρισσία  τ^  άκρωτήριον,  δμωνύμως  δήλα 
δη  τ7\  πόλει,  τάνΐίν  δε  Κ  ά  β  ο-Ά  π  1 8  α  λ  ^  ί  (Αύτ. 
Γαζή  λεξικδν  έν  λε'ςει  Κυπαρισσία) — "Ιδε  κα\  Σκυ- 
λακα,  Περιπλ.  Μεσσήν.  —  βί  ίΙίΐΙβΓ  ΡβΓϋΐηαηά. 
Αΐάβηΐιονβη.  1841·  σελ.  137,  κεξ'.  Ατοαά.  Ογ- 
ραπβδΐα. 


ΙΙΕΡΙ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΙΙΟΛΚαΣ  ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ 


27 


ηνοΰντο  μετά  των  τ7,ς  πόλεοκ,  και  άπετέ- 
λουν  ισοσκελές  τρίγωνον,  ούτινος  κορυφ)]  ή 
άκρόπολις  ην,  σκέλη  <5"έ  τά  προς  τ/,ν  κατω- 
οέοειαν  τοΰ  λόφου  τείχη  ένθεν  και  ένθεν,  και 
[ίάσις  τά  της  αρχαίας  πόλεως. 

^  β'.  Και  εν  μέν  τ?>  αρχαία  θέσει  της  πό- 
λεως παρά  τ),  ν  παραλίαν  διασώζονται  αρχαία 
έίείπια,  και  Ιοία  εΐί  το  περιβόλιον  τοΰ  οικη- 
γέρου  κ.  Ο.  Πιπιλη  καΐ  Αριστοτέλους  Γιάννα- 
ρνι,  ~.  ν.  ερείπια  ναού,  περί  ών  πλατύτεραν  κα- 
τωτέρω* ώς  και  το  όνομα  ΡΌπΐ8  διετηρ'/ίθ"/) 
μέχρι  σήμερον,  άποδιοόμενον  εις  το  [Λέρος,  ενθα 
το  πάλαι  ην  τ,  αγορά  τ^ς  πόλεως  κατά  -2- 
σαν  πιθανότητα1  ώς  ενδειξις  δε  της  άρχαίας 
εμπορικές  θέσεως  της  πόλεως  ταύτης  υπάρχει 
η  και  νυν  κατ  ετος,  άπο  πολλών  εκατονταε- 
τηρίδων κατά  τάς  παραδόσεις,  γινομένη  κατά 
τ/,ν  14  Σεπτεμβρίου  Ιμπορικ)]  πανόγυρις,  φέ- 
ρούσα  τό  όνομα  Πανηγύρι  τ?7θ  '^ΐρ^α^ϊ^ο^ 
και  διαρκούσα  I Π  Ιμέρας1  εν  τη  έμπορικνί 
ΐαυτν]  πανηγύρει  συνέρχονται  οί  κάτοικοι  δια- 
φόρων επαρχιβν  τ*7)ς  Πελοποννήσου,  οίον,  Πύ- 
λου, Μεσσήνης,  Κάλαμων,  Όλυμπίας,  Ηλείας, 
Ζακύνθου,  Πατρών  κλπ.  έν  θίσει  καλούμενη 
Π  ανηγυρίστς.α,  έπιπέδω  ουσ'/]  και  λίαν  έκτε- 
νιΤ.  ενθα  διενεργούνται  αί  ποικίλαι  και  παν- 
τοειδείς έμπορικαϊ  συναλλαγαί  ίου  άπαντα- 
χόθεν  συρρέοντος  πλήθους·  εν  ττϊ  πανηγύρει 
ταύτν]  λίαν  έπίσημον  παρά  τοις  γαστρονό- 
μοι; θεωρεΤται  το  λίχνευμα  Γαρϊούνα,  όπερ 
ίστί  νοστιμώτατον  τ/,ν  γευσιν  πράγματι,  και 
θεωρείται  ίδιον  της  παν/ιγύρεως  ταύτας  μα- 
γειρικών προϊόν,  διότι  λέγουσι  προς  άλλ'/ίλους 
οί  άνθρωποι  αστειευόμενοι  έφαγες  γαρόούναν 
εις  τλν  παν/,γυριν ;  έστι  δε  σύμπλεγμα  εντέ- 
ρων μετά  τεμαχίων  τοΰ  έπιπλόου  τοΰ  άπο- 
αφαγέντος  ζώου,  εψηνόμενον  δε  μετά  τοΰ  έσου- 
βλισμένου  και  περί  την  πυράν  περιστρεφόμε- 
νου προβάτου  η  άλλου  τίνος  ζώου.  Τοϋτο  πκρά 
τοις  Στερεοελλαδίταις,  ώς  γνωστόν,  καλείται 
κουκουρέτσι,  παρά  δε  τοις  εμοΐς  συμπα- 
τριώτη ι  ς  Ήπειρώταις,  και  Εδία  τοις  ΔροβΊανί- 
ταις,  ρουμάνι,  περί  ού  είς  πλάτος  έγρά- 
Ααμεν  άλλοτε  έν  τώ  Ήμερολογίω  τοΰ  κάλου 
κκγκθοΰ    φίλου    κ.  Ειρηναίου    Άσωπίου1.  Το 


I]  Πολιτική  Ρουμάνων  παρά  Βλάχοις.  Άττικδν 
ήμερολόγ.  υπό  Εϊρην.  Άσωπίου·  σελ-  288  —  298, 
ετος  1882.  Άθην.  τύπ.  Παρνασσού· —  ενθα  πόθεν  οί 
Ρουμάνοι  ώνομα'σθησαν  ουτω,  κα'ι  ούχ'ι  εκ  τοΰ  Ρω- 
μαϊκού Ηοπιαηιι». 


όνομα  Γαρδούνκ  οΰ  φαίνεται  άκριβώς  ον  έλ- 
ληνικόν,  άλλά  μάλλον  ίταλικόν,  ώστε  εκ  τού- 
του δύναται  τις  νά  προβη  εις  τον  σχηματι- 
σμών συμπεράσματος,  καθ'  ο  παρά  των  Ιτα- 
λών, κυρίων  ποτέ  τοΰ  τόπου,  μετεδόθη  τοις 
Εθαγενέσιν  "Ελλησιν  ή  κατασκευή  τοΰ  λιν νεύ- 
ματος τούτου. 

$  γ'.  Τών  περι  ο>ν  ό  λόγος  ανωτέρω  ερει- 
πίων έν  τη  πάλαια  πόλει  τών  μεν  τεινών 
διασώζονται  εις  τί,ν  Οέσιν  τ/,ν  καλουμέν/,ν 
Μούσγα*1  ικανά,  και  παρεμφερή  τοις  έν  τ7, 
άρχαί'/)  Θουρία  τν,ς  Μεσσηνίας  διασωζομένοις, 
κατά  τε  το  σνημα  τών  μεγάλων  πετρών,  ές 
ών  σύγκεινται,  και  τον  τρόπον  τ7,ς  οΕκοοομ,ης2. 
Εκτείνονται  δ'  αρκετά  υπό  τό  περιβόλιον  τών 
κ.  κ.  'Λρισ.  Γιάνναρη  και  Ν.  Πιπιλη"  καί  Ανα- 
φαίνονται πολλαχοΰ  τ/,ς  ό/θ/,ς  της  αμπέλου 
της  δπ'  αύτό  κειμένης  ΰπερ  τό  !ν  μέτρον  άνω- 
θεν της  επιφανείας  αύτης.  'Εκ  δε  τών  αρχαίων 
ναών  άνεκάλυψα  έν  τη  αύτη  θέσει  της  Μού- 
σγας  και  εις  τό  αύτό  περιβόλιον  κατά  τό  άνω- 
θεν αΰτοΰ  μέρος,  ένθα  υπάρχει  καλαμών  σή- 
μερον και  πηγν,  ύδατος,  πολλάς  στ'/,λας  κοριν- 
θιακές ήμιχώστους,  κιονόκρανα  και  άλλα 
τεκμν,ρια,  κτινα  ύποδεικνύουσιν  ένταΰθα  μετά 
μεγάλης  πιθανότητος  τ/,ν  ΰπαρςιν  αρχαίου 
ναοΰ3.  Άλλά  τίς  ναός  ήν  ούτος ;  και  τίς  ή 
έν  αϋτώ  λατρευομένη  θεότ/;ς;  Ό  Παυσανίας 
λέγει  τάδε,  άτινα   ούκ   ολίγον  συντελοΰσιν  είς 


1)  Ή  λεξις  αυτη  άπαντα  κα'ι  εϊ;  πληθυντ.  αριθ. 
Μοΰσγ  αις  έν  τη  αρχαία  Μεσσήνη  (νΰ·/  Μ  α  υ- 
ρ  ο  μ  μ  ά  τ  ι),  περι  ου  επραγματευθην  έν  II  α  ρ- 
ν  α  σ  οί.  Τόμος  Γ'  τεΰ^.  Ι'  κα\  ΙΒ'.  Τί  δε  σημαί- 
νει, άγνοω-  άλλ'  'ίσως  έστι  τι;  του  παρηκμακότο; 
λατινισμοΰ  ό'ρος-  διότι  άπαντα  έν  'Ππείρω  τδ  ρή- 
μα έ  μ  ο  ύ  σ  γ  ω  σ  ε  =  τω  άλλα^ου  τής  Ελλάδος 
έσουρπωσεν,  ήτκ  ένύ^τωσε  κοενως  και 
όνομα  ώσαΰτως  άπαντα  μ  ο  υ  σ  γ  ο  μ  ά  ρ  α  =  σκό- 
τος Γίαθύ,  κα\  μ  ο  ϋ  σ  γ  ω  μ  α  τδ  αύτδ  σιημαΐνον. 
Άλλ'  έν  Κυπαρισσία  άπαντα  ανάλογος  τή  σημασία 
ό'ρος  ό  έςής  :  θ  α  λ  ά  π  ω  μ  α  ==  σ  ο  υ  ρ  π  ω  μ  α, 
και    έθαλάπωσεν.    άντι  έσουρπωσεν. 

2)  "Ιδε  Περιοδ.  Αθηνών  Βύρων,  φυλλάδιον  ιε'·  σε- 
λις  98. 

3)  Εντεύθεν  μετηνενθη  εις  τήν  άνω  πλατεΤαν 
τής  σημερινής  πόλεως  κα'ι  στήλη  τις  κορινθιακού  μέν 
ρυθμού,  άλλά  ρωμαϊκών  χρόνων,  /■ΐΥ,σιμεΰουσα  νυν 
ι'να  υποβαστα'ζη  άγαλμάτιόν  τι  έκ  τών  συνήθων  τοιού- 
των νεωτέρων,  έκ  τής  κεφαλής  τών  όποιων  άναπηδα 
το  νδιοο  των  άναβρυτηοίων· 


28 


Ο  Κ  λ"  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


τάς  έρεύνας  ήμων  «τάφικομένων  δε  ίς  Κυπα-  ! 
ρισσιάς  εκ  Πύλου  σφίσι  πηγ)]  υ— ο  τγί  πόλει 
πλησίον  θαλάσσης  εστί1·  ρυηναι  δε  Διονυσω  το 
ύδωρ  λέγουσι  θύρσω  πλήξαντι  είς  τήν  γ7,ν,  καί 
επί  τούτω  Αιοννσιήδα  όνμάζουσι  τήν  πηγήν2. 
"Εστί  δε  και  Απόλλωνος  έν  Κυπαρισσιαΐς  ιε- 
ρόν και  'Αθηνας  έπίκλτ)ν  Κυπαρισσίας»3.  'Λλλ' 
εκ  των  δύο  τούτων  ναών  τοΰ  Απόλλωνος  και 
της  Αθηνάς  ερείπια  μόνον  τοΰ  ένός  σώζονται, 
ένθα  ειπομεν  ανωτέρω.  Άλλα  τα  ερείπια  ταύ- 
τα τίνι  άνήκουσι,  τω  Άπόλλωνι  ή  τη  'ΛΘ/;- 
να  ;  Δυσχερής  ή  λύσις  τοΰ  ζητήματος  προς  το 
παρόν,  καθόσον  στερούμεθα  ενδείξεων  τν,ν  α- 
κριβή και  έπιστημονικήν  έπίλυσιν  ύποδεικνυου- 
σών.  Τά  τοιαύτα  ζητήματα,  ως  γνωστόν,  μό- 
νον δια  τών  ανασκαφών  λύονται  επακριβώς. 
Άλλ'  έπειδ))  είς  τ/,ν  περιφέρειαν  της  θέσεως, 
έν  ή  τά  ερείπια  σώζονται,  ευρέθη  γυναικείας 
κεφαλής  το  ήρ,ισυ,  περί  ής  ακολούθως  γεννιέ- 
ται λόγος,  άγόμ.εθα  νά  παραδεχθώμεν,  ότι 
εκείτο  έκεΐ  ό  ναός  της  'Αθηνας,  της  έπικαλου- 
μένης  Κυπαρισσίας,  βεβαίως  δια  τό  όνομα 
της  πόλεως  λαβούσης  την  έπωνυμίαν  ταύτήν. 
Τήν  παραδοχήν  ταύτην  ούχ  ήττον  υποστηρί- 
ζει και  ή  άνεύρεσις  προτομής  τίνος,  κεχωσμέ- 
νης  ολίγον  ανωτέρω  της  θέσεως  τών  ερειπίων, 
εντός  ρυακίου,  καθ'  ά  μοι  είπον.  Ή  προτομή 
αυτη  εστί  μαρμάρινος,  και  έχει  μήκος  μεν 
0,1  8,  πλάτος  δε  κατά  την  κεφαλήν  0,11, όπι- 
σθεν κατά  τά  νώτα  0,15·  φαίνεται  δε  οτι  ην 
τεθειμένη  έπΐ  στήλης,  εξ  ης  καταπεσοΰσα,  ά- 
γνωστον  διά  ποιον  λόγον,  έπαθε  την  ρίνα,  ης 
τό  άκρον  έλλείπει  τό  την  όλη  ν  καλλονών  τοΰ 
προσώπου  διατυποΰν  ωσαύτως  έπαθε  και  τό 
μήλον  της  δεξιάς  τω  όρώντι  προς  αυτήν  πα- 
ρειάς μέχρι  τοΰ  όφθαλμοΰ  και  της  οφρύος  μι- 
κράν τινα  βλάβη  ν,  ούκ  ολίγον  άσχημίζουσαν 
τό  όλον  τ·7,ς  προσόψεως  (ρΓβί&Οθ)"  καθ'  άπαν- 
τα δε  τά   άλλα    χαρακτηριστικά  διασώζεται 


1)  Και  σήμερον  υπάρχει  ή  πηγή  αϋτη  πλησίον 
της  θαλάσσης,   ώς  λε'γει  ό  Παυσανίας. 

2)  Σήμερον  ό  λαός  ονομάζει  τήν  πηγήν  ταυτην 
Ά  ϊ  λ  α  γ  ο  ύ  δ  η  ν,  αλλά  διατί  επωνομάσΟη  οΰτω, 
κα\  τις  ό  Άϊ-λαγούόης  ούτος,  ά'γνωστον  επειδή 
ουδεμία  περ\  τούτου  παράόοσις  διεσώθη·  εάν  όμως 
λάδωμεν  ύπ'  όψει  τά  θρησκευτικά  ονόματα  ά'ϊ  Γεώρ- 
γης,  ά'ϊ  (άντι  άγιος)  Βασίλης  κα':  τά  όμοια  άναγ- 
καζόμεθα  νά  παραοεχθίομεν  Ορησκευτικόν  τι  αίτιον, 
<ος  οί  άρχαΐοι  τον  Διόνυσο V. 

3)  Παυσαν.  Μεσσην.  IV.  XXXVI. 


άλώβητος-  παριστά  δέ  νεανίδα  άρκετά  ώραίαν, 
έστεφανωμένην  θώμιγγι    έν   φύλλοις  κλήματος 
αμπέλου    άλλοις  έπ'  άλλων  ούτως  έντέχνως 
έμπεπλεγμένοις,  ώστε  !ν  μεν  αύτών  έπίπλεγμα 
επισκιάζει  τό  μέτωπον,  άλλο  δέ  τό  δεξιόν  ους, 
και  άλλο  τό   άριστερόν  λίαν  έπιχαρίτως·  έμ- 
βλέπων  δέ  τις  είς  αυτήν  αυτομάτως  πως  άγε- 
ται εις  τλν   άνάμνησιν   τών  Έροδοτείων  εκεί- 
νων :  «έν  τεμένει  Αφροδίτης  κατέαται  στέφα- 
νον  περί  τήσι  κεφαλήσι  έχουσαι  θώμιγγος  πολ- 
λαί  γυναίκες»1,  και  μάλιστα  όταν  παρατηρήσν) 
τό   λίαν     έπιμεμελν-μένον   της   κόμης  σειράς 
αποτελούσης  έπαλλήλας  έν  πόκοις  ούλοις  και 
οιονεί  διά  σιδήρου,    όπως  σήμερον  παρά  τοις 
θ/ιλυδρίαις   διευθετ/μένοις   και  έστιλβωμένοις· 
έστι  δέ  τέχνης  καλλίστης   έργον,  άναγόμενον 
κατά  γε   τήν  έμήν  άσθενη    γνώμην   περί  τά 
250  π.  Χ.  έτη.    Ή  χειρ  τοΰ  γλύπτου  λεπτο- 
φυώς  έργασθεΐσα,  έν    πολλή   λεπτότητι  και 
ακρίβεια  τό  όλον  της   φυσιογνωμίας  έναπετύ- 
πωσε  φυσικώτατα,  και    οσην  χάριν  έπέχυσεν 
εις  τε  τά  χείλη,  σιαγόνας,  πηγούνιον  και  πα- 
ρειάς, τοσούτον  έλαφρώς  έξώγκωσεν    έπ'  ολί- 
γον τά  κροταφικά  όστα  καί  τάς  όφρύας,  ωστε 
νά  παριστά   σύνοφρυ   καί   πον/,ρόν  τι  βλέμμα 
περιφρονήσεως  προς  τον   τό   πά7^αι   εις  αυτήν 
έπιφωνοΰντα   τό  πολυθρύλλητον :  «Έπικαλέω 
τοι  τήν  θεόν  Μύλιτταν»1.  Οίία  δέ  χάρις  έπικέ- 
χυται  επί  τον  λαιμόν  καί  τά  γυμνά  στήθ/ι  ! 
οια  λεπτότης  !  διακρίνονται  οί  τένοντες,  ό  λά- 
ρυξ,  καί  τά  λοιπά  τοσούτον,  ώστε  τοΰ  φυσικοΰ 
κατ'   ουδέν    άλλο    σχεδόν    απολείπονται,  ή 
διότι  έν  λίθω  άποτετυπωμένα  διατελοΰσιν  όν- 
τα- εκατέρωθεν  δέ  τοΰ  λαιμού  καταπίπτουσιν 
έκ  της  κεφαλής  όπισθεν  τών   νώτων  προς  τά 
στήθη  κατά  κάθετον  σχεδόν   ταινίαι    τινές  % 
μίτοι  εξαρτώμενοι   έκ    τοΰ   έπί   της  κεφαλής 
στεφάνου.    Τοιαύτη  τις   έν  γένει  ή  κατασκευή 
της  προτομής  ταύτης,    ή    όμοία  σχεδόν  εύρί- 
σκετ'  έντετειχισμένη    αλλά    λίαν  παραμεμορ- 
φωμένη,  διά  τήν   άμάθειαν  τών  τεκτόνων,  έν 
τή  οικία   τοΰ  κ.  Αναστασοπούλου  παρά  τ/,ν 
κλίμακα  τήν  ένδον  της  οικίας  άγουσαν.  Άλλ' 
έκ  πάντων  τούτων  δύναταί  τις  συναγαγεΐν  τό 
συμπέρασμα,  οτι    τά   έρείπια  τοΰ  ναοΰ  ταΰτα 
ού  τή  Άθζ-,νκ,   άλλα    τή    "Λφροδίτ/,  μάλλον 
άποδοτέα,  ώστε  δέον  έπέχειν,  Ιως  άν  επιστη- 
μονικώς  δι'  άνασκαφών  ή  επιστημονική  άλή- 


1)  'Προο.  βιβλ.  Α',  κεφ.  199. 

2)  Ίίροο.  έ'νΟ'  άνωτε'ρ. 


ΙΙΕΙ»!  ΤΙΙ2  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΙΙΟΛΕ&Σ  ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ 


29 


θεια  έχ  τοΰ  εδάφους  άναπηδησν;,  ύφ'  ο  διατε- 
λεί κατακεκαλυμμέν/)  και  κατακεχωσμένη  έπ' 
αιώνας  τοσούτους. 

$  δ'.  Έν  δε  τ·?,  άκροπόλει  τών  [λεν  Κυκλώ- 
πειων ευρίσκονται  προς  το  βορειοανατολικόν 
αύτης  κατώτερες  μέρος  ερείπια,  έχοντα  πλά- 
τος [/.εν  4  μέτρων  γαλλικών  και  μήκος  9. 
Άρχονται  δε  ά-ό  τοΰ  έπικρεμαμένου  βράχου 
καί  εξικνούνται  σήμερον  μέχρι  τινός  σ/μείου, 
έφ'  ού  η  καταστροφ),  έπεξέτεινε  τον  άμείλικτον 
αύτης  βάρβαρον  βραχίονα,  έπαπειλοΰντα  και 
ΤΟ  ύπόλοιπον  δυστυχώ:.  Άνέχοϋσι  δε  άπό  της 
έπΐ'ρκνείας  τοΰ  πρανούς  εδάφους  που  μεν  Ιν  μέ- 
τρον  γαλλικόν,  που  δε  περισσότερον  και  άν/,- 
κουσιν  εις  τί,ν  Β'  κλάσιν  τών  Πελασγικών  τει- 
χών"2. Ταύτα  κατά  πα.σαν  πιθανότ/,τά  εΐσι  τα 
δπο  τοΰ  Τρίφυλου  κτισθέντα,  υίοΰ  τοΰ  Αρκάδος, 
εις  τιμήν  καί  άνάμνησιν  τοΰ  οποίου  έδωκε  καί 
το  όνομα  Αρκαδία  τη  άκροπόλει,  οτε  τ/,ν  άποι- 
κίαν  τών  'Λ  οκάδων  ενταύθα  ηγαγε.  Το  δ'  όνο- 
μα τούτο,  καθά  προείπομεν,  συντηρείται  εως 
σήμερον.  Ή  άποικία  τοΰ  Τριφύλου  αυτΛ  εΰη- 
μερ·/.σασκ  και  πολυάνθρωπος  άποκαταστάσα 
ήνκγκάσθ  -  χρόνου  προϊόντος  και  τοΰ  πολι- 
τισμού εν  α.ύτη  προαγόμενου  νά  κατέλθτ)  τοΰ 
αποτόμου  λόφου  και  νά  συνοικίσν]  την  κάτωθεν 
αϋτοΰ  έν  τ7,  πεδιάδι  πόλιν,  οπως  άπαντα  τά 
έν  Ελλάδι  Πελασγικά  φυλά  έν  τ7]  παρ'  αύτοΐς 
προόοω  τοΰ  πολιτισμού  έγκαταλιπόντα  τάς 
Λαιίσσκς  αυτών  κατηλθον  εις  τάς  κοιλάδας 
και  πεδιάδας,  εις  ών  τί,ν  καλλιέργειαν  έπεδό- 
θησζν,  και  έθεμελίουν  πόλεις  συνεχομένας  ταΤς 


1)  Ρο'σσ.  Έγνεφ.  'Αρχαΐίλτγ.  των  Τεχνών,  σελ'ις 
88— ΜϋΙΙβΓ  'Αρ/αιΛιγ.  Τεχν.  $15—40 — Εύθ. 
Καστόρνη  «Ι1ερ\  τ7,ς  άρχηθεν  κοινωνίας  των  Ελ- 
λήνων πεις  τ>ΰς  Ιταλούς  κα\  Ρωμαίους»  κτλ.  σελ. 
38 — 39  και  110·  δποση|χ.  118  τών  « ΓΙ  εκβολών» 
αυτοΐί. 


Λαρίσσαις,  η  άκροπόλεσιν  αυτών  δια  τών  τει- 
χών και  έπάλςεοιν  χρησίμων  προς  έςασφάλισιν 
άπό  τών  επιδρομών  τών  άστυγειτόνων  η  και 
άλλων  ξένων  επιδρομέων.  Τοιαύτα  τείχη  πολύ 
της  τών  Κυκλώπειων  μεταγενέστερα,  δηλα  δ)ι 
της  κλασικής  λεγομένης  έπο/ ης,  συνε'δεον  την 
άκρόπολιν  'Λρκαδίαν  μετά  της  κάτωθεν  αύτης 
κειμένης  πόλεως  Κυπαρισσίας·  ερείπια  δε  τού- 
των σώζονται  έν  μέν  τ·7)  άκροπόλει  προς  το 
νότιον  κζί  άνκτολικον  αύτης,  εις  το  μέρος  τοΰ 
νΰν  κατεστραμμένου  τουρκικού  φρουρίου,  το 
χείμενον  παρά  τ7|  οικία  τοΰ  λεγομένου  τώρα 
Κωνσταντίνου  Καστρινοΰ,  εννέα  σειραί  εκ  δοί- 
δεκα  λίθων  έκάστ/',  αιτινες  άλλ'  έπ'  άλλων 
χείμεναι  άποτελοΰσιν  αρκετά  μέγα  τεμάχιον 
τοΰ  τείχους  τοΰ  αρχαίου,  τοΰ  Ελληνικού, 
κατά  το  «Χρονικόν  τοΰ  Μορε'ως, »  ώς  θέλομεν 
ιδεί  παρακατιόντες.  Έπι  τούτου  έπειτα,  εν- 
νοείται, κατά  διαφόρους  έποχάς,  έ'κτιζον  οί 
Ρωμαίοι,  οί  Βυζαντινοί,  οί  Φράγκοι  και  έπι  τέ- 
λους και  οί  Τούρκοι,  τον  ενα  έκ  τών  τριών  πε- 
ριβόλων, τών  περιζωννυόντων  τί,ν  ά/.ρόπολιν. 
"Εκαστος  τών  λίθων  τοΰ  αρχαίου  ελληνικού 
τείχους  έ'χει  σχήμα  παρκλληλόγραμμον,  καί 
τίνων  εξ  αύτών  το  μεν  μήκος  τεσσάρων  έστι 
μέτρων  γαλλικών,  το  δε  πλάτος  1,64·  άλλων 
δέ  το  μήκος  1,38,  καί  το  πλάτος  1,80.  Το 
δε  περιεργότερον,  ότι  εϊς  τινας  τών  λίθων  είσί 
καί  μονογράμματα  αρχαία,  καί  έπιγραφαί  σ/ε- 
δόν  τι  έξηλειμμέναι  υπό  τε  τών  βροχών  καί 
της  επιδράσεως  διαφόρων  άλλων  αιτίων.  Ταΰτα 
δέ  πάντα  καί  δι'  επιστημονικούς  λόγους  καί 
χάριν  περιέργειας  περιγράφαμε  ν  οιδε  άρχόμενοι 
από  τοΰ  άκρου  της  γωνίας  τοΰ  τείχους. 

§  ε'.  Έν  τ7|  Β'  σειρά  τών  λίθων  ευρίσκεται 
έφ'  ενός  τούτων  τό  στοιχεΤον  5,  καί  ύποκά- 
τωθεν  ταύτης  έν  τη  Γ'  σειρά  πάλιν  το  αύτο 
5,  κείμενον  εις  τον  τέταρτον  λίθον  της  σειράς. 
Έν  δέ  τη  Ε'  δα'  λίθος  περιέχει  τό  στοιχεϊον  Δ, 
ό  δέ  γ'  αύτης  λίθος  δύο  ήμισβέστους  έπιγρα- 
φάς,  ούτωσίν  έχ  ούσας  : 


Β, 


/ΛΗΙ 


^  Ο /->)/. 


I    ■    ·    /    I    «   ■   '  1 


■     ·     1  Λ  I 


I    I    I    ·   ι    '         I    I   I    I  I 


I 


30 


Ο  Ε.\  Κ  110  Υ  ΚΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΙΜΛΟΓΘΣ 


Ύποκάτω  ταύτης  έν  τγ  ζ'  σειρά  δ  α'  λίθος  Ι  στροφ*·  μήπως  τοϋτο  βουστροφικόν  τι  ειβός 
ε/ει  τδ  στοιχεϊον  |,  ό  β'  ωσαύτως  τδ  |·  δ  έστι  γραφής  ;  ή  προέρχεται  εξ  άμαθείας  του 
γ'  επιγραφών,  %  γράμματά  τινά   εΐσιν    άντί-  |  γλύπτου  ν;  του  τέ/.τονος  ;  έχει  Μ  φβ«· 


?7/α  /!// 


Σημειωτέον  ο^-ως  ένταΰθα,  οτι  έν  πολλοίς 
λίθοις,  £ιά  τν,ν  άμάθειαν  των  τεκτόνων  (και 
βεβαίως  έν  αγνώστω  έποχνί)  άνεστραμμένοις, 
σώζονται  τα  ίζ.'ϊιζ ' 


α'.  Έν  τ7ι  Γ'  σερα  δ  α'  λίθος  περιέχει 
τν,ν  έξης  άνάπο&α  τεθειμενην  ήμιτελνί  επι- 
γραφών 


β'.  Έν  τη  Δ'  σειρά  ό  $'  λίθος  τώνσε· 


γ'.  Έν  τ?ί  Ε'  σειρά  έν  τω  ε'  λίθω  τά^ε- 


δ'.  Έν  τη  ζ'  έν  τω       λίθοι  · 


ε'.    Έν  τη  Ζ'  τά^ε  έν  τω  ε'  λίθω  της  σειράς 


Και  έν  τώ  ζ'  λίθω  της  αύτης· 


1_7  ■■" 


Και  έν  άλλοις  λίθοις 

η  -/-....  ^ 


ΙΙΕΡΙ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΙΙΟΛΕβΣ  ΚΥΠΑΡΙΣΣΙΑΣ 

Παρά  δέ  τη  λεγομέν/)  Τάμπια  λίθος  τις  περιέχει  τάδε· 


31 


Ταύτα  πάντα  ούδείς  των  —  εριηγητ©ν  άχρι 
τούδε  παρετήρησε'  πρώτος  ο'  εγώ  άνακαλύψας 
ύπεδειςα  ύστερον  τω  σοφώ  φίλω  !-'-ου  *Ι<Η**νφ> 
Σατουρνίνω  Ξεμ.ε'νε,  ώς  και  τά  έπόμ,ενα  εις 
το  βόρειον  μέρος  της  άκρο— όλεως,  ένθα  σώ- 
ζονται τρεις  σειραί  λίθων  του,  ώς  εΐρ/,ται,  άρ- 
χαίου  ελληνικού  περιβόλου,  εκ  4 — 5  λίθων 
εκάστη·  οιότι  εκείνο  το  μέρος  έπαθε  πλεΐον 
των  άλλων,  σχεδόν  καταστραφέν.  Ή  δε  κα- 
ταστροφή επιτείνεται  καί  νυν  άτυχώς  υπό  των 
τεκτόνων,  όστμέραι  άποκομιζόντων  εντεύθεν 
λίθους  εις  τ/,ν  — όλιν  προς  οίκοοομην  οικιών, 
διότι  ο!  αρμόδιοι  ένεκα  διαφόρων  λόγων  ού- 
οεμίαν  παρατ·^ρησιν  ποιούνται  προς  αυτούς 
ουδέ  φροντίζουσιν  όλως  περί  της  διασώσεως 
τών  ερειπίων  τούτων,  το  σ— ουδεότερων,  ένεκα 
τ·7,ς  παχυλές  περί  τά  τοιαύτα  άμαθείας  αυ- 
τών, των  επαϊόντων  δ'  ουκ  άκουσαν,  οΰδ'  ή- 
Βουλήθησαν  συνιέναι.  Και  εν  τοις  λίθοις  δέ 
τών  σειρών  του  βορείου  τούτου  γέρους  παρα- 
τηρούνται τά  στοιχ  εΐα  Δ  ΓΤ  ■  3  ·  Η 1  ·  Πλείστα 
5ε  κλλα  κατεστράφησαν  βεβαίως  κατά  δια- 
φόρους καιρούς·  διότι  παρατηρουμεν  εις  τον 
προς  άνατολάς  τ7,ς  άκροπόλεως  κείμενον  μ.ε- 
ταγενέστερον  προμαχώνα,  δτι  είσίν  εντετειχι- 
σμένοι  πλείστοι  δσοι  λίθοι  εκ  τοΰ  αρχαίου  Ελ- 
ληνικού μετενηνεγμένοι,  καί,  κατά  μίμήσιν  βε- 
βκίως  τών  άρχαίων  κατά  σειράν  και  εκεί  ένω- 
κοδομ/μ,ένοι·  ωσαύτως  καί  είς  τον  {λεσαΐον  καί 
ρυτικον  προμαχ&να.  Ο!  τρεις  δ'  ούτοι  προμα- 
χώνες υ,  δυνατοί  πύργοι  (ΙΟϋΓδ)  όμοΰ  μέ  τους 
τρεις  περιβόλους  κ-οκκθίστανον  τ/,ν  Άρκαδίαν 
ταυτην  της  Τριφυλίας  τοις  εχθροΐς  άπροσπέ- 
λαστον  κκί  άπόρθ/,τον,  κκί  τήν  κάτωθεν  ταύ- 
τ/ς  κειμένην  άρχαίαν  Κυπαρισσίαν  λίαν  όχυράν. 


1  Τι  σημαίνουσι  τα  γράμματα  ταΰτα,  και  2ια 
-ο?ον  σχοπίν  ενεχαράχθησαν  είς  τους  λίθους,  δεν  ηδυ- 
νηθην  να  μαντεύσω,  ούδ'ό  φίλος  μου  κ.  Σατουρνΐνος 
Ξεμε'νε,  ό  δόκτωρ  τοΰ  εν  Μαδρίτη  Πανεπιστημίου, 
μεθ'  ού  έν  ακρίβεια  παρετηρήσαμεν  τά  τε  μονογράμ- 
ματα και  τάς  έπιγραφάς. .  Αί  εϊκασίαι  σήμερον,  έν 
ττ\  νυν  στάσει  της  επιστήμης,  θετοκόν  τι  ε'πιζητοΰ- 
βη;  (ρΟΒΪΙίνβ),  έχασαν  ες  άε\  την  άξίαν  των. 


καί  επομένως  δυσάλωτον.  Εκείθεν  γάρ  κατέ- 
οαινον,  ώς  προείπομεν,  τά  τείχη  έν  συνεχείς 
προς  τήν  — όλιν,  καί  της  μέν  δεςιάς  τώ  κα- 
τιόντι  πλευράς  —ρος  το  βόρειον  κατά  τά  Κυ- 
κλώπεια ήν  ή  γραμμ.ή  της  διευθύνσεως  (*/ις 
όμως  ούδε  ν  ίχνος  έναπολείπεται)  προς  τον  κά- 
τωθεν του  λόφου  κείμενον  σήμερον  ναόν  τοΰ 
αγίου  Νικολάου  παρά  τήν  όδόν  τ/,ν  άγουσαν 
προς  τάς  κώμας  τοΰ  δήμου  Λύλώνος,  περί  ού 
εν  τοις  έμπροσθεν  εϊπομεν  ολίγα  τινά.·  της 
δ'  άριστεράς  πλευράς  σώζονται  ϊχν/)  κάτωθεν 
της  οικίας  τοΰ  κ.  Λεωνίδα  Παππαντωνοπού- 
λου  είς  παρακεΐμένην  αύλήν,  καί  εκείθεν  είς 
τήν  παρά  τον  ναόν  της  Παναγίας  εύρισκομέ- 
ν/,ν  οίκίαν  τοΰ  επισκόπου  Τριφυλίας  καί  ούτω 
διά  πολλών  οικιών  διϊκνούμενα  (είς  ων  τά  κα- 
τώγεια  αναφαίνονται  ίχν/ι  τοΰ  άρχαίου  τείχους 
καθαρώς  διακρινόμενα)  φθάνουσι  μέχρι  τ·7,ς  γε- 
φύρας,  ην  νεωστί  κατεσκεύασαν  επί  τοΰ  κατερ- 
χομένου διά  τΫίς  σημερινής  πόλεως  μικροΰ  χει- 
μάρυου.  Ποΰ  δέ  ήνοΰντο  μ,ετά  τών  της  κάτω 
άρχαίας  πόλεως  τειχών,  άκριβώς  δέν  δύνα- 
ται τις  νά  όρίση. 

ζ'.  Περί  τών  άρχαίων  τούτων  τειχών 
της  ακροπόλεως  άναγινώσκομ.εν  παρά  τω  σοφώ 
Γάλλω  ΒίΙοΙίΟΠ,  καί  ιδία  παρά  τώ  ύπ'  αύ- 
τοΰ  έκδοθέντι  Σβ  ΙίνΓβ  άβ  Ια  Οοηηΐ16&ίβ 
άβ  Ια  ρρϊποόβ  άβ  Ια  Μοτόβ  τάδε  :  βί 
ραϊδ  ΟΓάίπα  δα  £βηΙ;  βί  δβ  ρΗΓίί  άβ 
Οαίαιηαΐβ,  βί  δ'βιι  £ΐ11α  ΙουΙ  άΐΌΐΙ;  ά 
ΓΑΓοαϋϊθ,  βί  ςααηΐ  Π  ίυΐ  1η,  δί  ίϊδΐ  3δ- 
δΐθ^ίθΓ  1β  οΐιείδίθΐ  άβ  ΙοαΙβδ  ραΓίδ  θΐ  α 
ΙβηάβίΏΗίιι  δί  Ιο  ΓίδΙ  ΗδδΣΐΐΙΙΐΓ.  δΐ  ανϊηΐ 
ηυβ  άβ  ρΐ'βδβηΐ  ρπηίβηί  1β  Ι)ουΓθ,  πιειΐδ 
1β  άοη]οη  ηβ  ροιτβηΐ  ίΐ  Γηΐβ  ρΓβηϋΓβ 
άβ  αδδπαΐ,  ρου  γ  οβ  ςυ'Π  θδίοϊΐ  αδδΐδ 
8 υ  γ  υηβ  ρΐβιτβ  βίΓβ  βί  3  νοϊΐ  υηβ  βοηβ 
Ιουτ  άβδδυδ,  άβ  Γουτβ  άβδ  ^ίαηβ1. 


1)  Κθο1ιβι·ο1ιβ8  ΗΐδΙοτΐςαβδ  8υτ  Ια  ρι-ϊη- 
οίραιιΐβ  ΓΓ3ης,3Ϊ5β  Μοτέβ  βί  δβδ  ΙιβυΙβδ 
Β&Γοηηϊβδ.  1β  ΙίνΓβ  άβ  \α  ΟοηςυβδΙβ  (3β  Ιλ 
ρΓΪηοββ  άβ  1&  Μοτέβ.  βΐ.βΐ.  Ιοπι.  ρΓβηι.  ρα§. 
43 — Ί4.  βάίΐϊοη  Ραπδ,  1845.  Ράτ  ΒαοΗοη.  βί. 


32 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΙΕΙ   ΕΛΛΙΙ\ΙΚΟΣ  ΦΙΛΘΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΜΙΟΓΟΣ 


Ύποσ  /;μειοϊ  δ'  δ  αύτος  και  τά  εξής  :  ΟβΙΙΌΓβ 

άβζ  Ηβ11όηβ8,  ΓθμαηΙβδ  οοπιπιβ  αί<?£ 
οέαηίδ  Ονοπίφιβ  ΜέίΓΪηιιβ  ΙΉρβΙΙβ 
β  η  βΓΓβΙ  οβαυΓβ  άβ8  1ιβΙΐ6ηβ8· 


είχαν  και  πυργον  ουνχτον  απο  γαρ  των 


Έλλή\ 


βΐΐο  6X181  βΠΟΟΓβ'.  Έταυθά  παρατηροΰμεν, 
οτι  το  Χρονικον  πολύ  ορθώς  τά  αρχαία  τείχη 
θεωυεΤ  των  Ελλήνων  έργον  των  αρχαίων,  οπως 
και  πράγματι  έργον  αυτών  εστίν,  ως  αποδει- 
κνύεται τούτο  εκ  τε  της  κατασκευές  εν  συνό- 
λω, του  τρόπου  δηλαδ/,  του  οίκοδομεΐν,  εκ 
του  σχεδίου  αυτών,  καί,  το  κυριώτερον,  εκ  του 
σχήματος  των  παρ' αύτοϊς  διασωθέντων  ρ.ονο- 
γραμμάτων,  καθώς  και  εκ  των  ήμιεσβεσμένων 
επιγραφών,  ών  ή  παλαιογραφία  ύπεμφαίνει 
αγήματα  γραμμάτων  της  Δ'  π.  Χ.  έκατονταε- 
τνιρι'οος,  κατά  τ),ν  εμήν  γνώμην.  'Λλλ'  έν  τγ] 
ΟοηΓ/ΙΙβδίβ  θεωρούνται  έ'ργα  των  Γιγάντων 
ταύτα,  ήτοι  ανθρώπων  κατά  πολύ  υπεροχών 
τότε  ανάστημα,  την  τε  ρωμαλεότητα  του 
σώματος  και  τά  λοιπά  προτερήματα.  Περί  τού- 
των έπραγματεύσατο  ό  μέγας  φυσικός  ΒυίΤοη 
έν  τή  ευρεία  αυτού  Φυσική  Ιστορία.·  μετέφρασε 
δε  το  μέρος  τούτο  εις  τ),ν  καθ'  ήμας  ελλη- 
νικών ό  εκ  Ζαγορίου  τνίς  Ηπείρου  καταγόμενος 
Διονύσιος,  καί  έδημοσίευσεν  εις  τον  «Λόγιον 
Έρμνίν»  της  Βιέννης2.  Τάς  δέ  μετά  ταύτα 
έρεύνας  τνίς  επιστήμης  περί  τούτων3,  περί  τών 


όστέων  αυτών  καί  τών  ύπερμεγέθο 
δύναται  ό  επιστήμων  νά  ϊδ/)  είς  τά  άπδ  Κυ- 
βιέρου  και  εφεξής  δημοσιευθέντα  επιστημονικά 
συγγράμματα·  ό-οίαν  δέ  ίδέαν  περί  Γιγάντων 
κατά  τε  τον  Μεσαιώνα  καί  είς  τους  μετέπει- 
τα χρόνους  είχεν  ό  ελληνικός  λαός,  καί  πώς 
συγχέει  τούτους  μετά  τών  άρχαίων  Ελλήνων, 
δύναται  νά  λάβν)  τάς  άν,',κούσας  πληροφο- 
ρίας περί  τούτοιν  απάντων  έκ  του  συγγράμ- 
ματος του  εΰ-αιδεύτου  φίλου  μου,  κ.  Ν.  Γ. 
Πολίτου,  «Μελέτης  έ-ί  του  βίου  τών  Νεω- 
τέρων Ελλήνων»,  είς  δ  καί  παραπέμπεται 
ό  φιλομαθές1.  'Λλλ'  ημείς  ηοη  κεντώντες  τον 
πώλον  επί  την  νύσσαν,  το  δ))  λεγόμενον,  ΐδω- 
μεν  καί  τά  λοιπά  ημέτερα  ΜοιΙΗΠΙβηία  της 
Κυπαρισσίας. 

§  ζ'.  Καί  παρά  μεν  τω  κ.  Δημητριάδη, 
γραμματεΐ  της  δ/.μαρχίας  Κυ-αρισσίας,  έστι 
το  ήμισυ  αρχαίας  κεφαλές  εύρεθέν  έν  τή  κάτω 
πόλει-  άλλ'  ατυχώς,  επειδή  ην  έσχισμέν/ι  κατά 
κάθετον  έκ  τοΰ  μετώτου  προς  την  ρίνα,  δεν 
δύναται  τις  νά  συλλάβν)  ευκρινή  τινα  ϊδέαν 
περί  αΰτοΰ·  παρά  δε  τώ  κ.  Λεωνίδα  Παπ- 
παντωνοπούλου,  εισαγγελέως  άλλοτε  τών  εφε- 
τών, ύπάρχουσι  τά  έςής  : 

α'.  Ή  επιγραφή  ηδε,  ευρεθείσα  ωσαύτως  έν 
τη  κάτω  πόλει. 


1)  νογ.  γώοπ  νογ3§β  βη  Μοτέβ.  Βιιοΐιοη 
βΙ·  βΐ.— 0γρ3ΓΪ8. 

2)  "Ιοε  Λογ.  Έρμ.  φυλλάδ.  ε',  σελ.  107,  5  μαρτίου 
1819,  έκδ.  Βιε'ννης. 

3)  ΟανίβΓ,  ηοΐ.  αά  ΡΠη.  ηϊδί.  ηαΐϋΐ·.  VII. 
Ο.  XVI.  I.  III.  ρα£.  88.  οοΐΐβοΐ.  1β  ΜαΪΓβ 

ί(Ι.,    ΓβοΙίβΓΘ.    811Γ  1β3  033βηηβηΐ8  Γθ33ΪΙ1β8. 

I.  ρ.  βΐ  8ϋΐν.  ία\  ΙιΐδΙ.  άβδ  3θίβΠΟβ3  ιιαΙυΓβΙ. 
I,  ρ.μβο^.ίΐβ  8αίηΙ-ηίΐ3πβ  ηϊδί.  οΐβ  Γαηοιηαΐ 
άβ  Γοΐ'£&η.Α.ΜαιΐΓγ,  βδδαΐ  δίπ'  1β3  Ιό£6η<1β8 


ρ'ιβηδβδ.  ρ.  148  —  149.  ΝοΙ-ρόηυβδ,  ΙιίδΙ.  βΐ 
ρΐιέηοπι  (Ια  νοίοδη  βΐ  άβδ  ρηόηοηι.  νοίοα- 
ηΐς[.  <3β  δαηίοπη.  ρ.  83.  βΐ.  βΐ.  βΐ.  Έκ  δέ 
των  είς  την  καθ'  ήμας  έλληνικ.  μεταφράσεων  ιδε 
Φλουρανς  «Περ\  ποσοΰ  της  ζωής  έπι  της  σφαίρας» 
ύπο  Λ.  Βουδίύρη,  έν  Κωνστ)πόλει,  1860, — χ<χ\  Δ. 
Πετρουλια,  επισκόπου  «Λόγοι  εν  λίθ;ις»,  έκ  τοΰ  αγ- 
γλικού· έν  Αθήναις  κτλ· 

1)  Ν.  Γ.  Πολίτου,  Νεοελ.  Μυθιλογ.  τόμ.  α''  με'ρ· 
6'·  σελ.  501—521. 


ΠΕΡΙ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΙΙΟΑΕΩΣ  Η  ΓΙΙΑΡΙΣΣΙΑΣ 


33 


Άλλ'  ώς  παρατνιροΰμεν,  ές  αύτης  τ·7,ς  ατε- 
λούς επιγραφής  ούδέν  δύναταί  τις  νά  έξαγάγν). 


β'.  Έργαλεΐόν  τι  (;)  στρογγύλον  ώς  ές?Ίς· 


ο 


8 


Και  τούτο  ωσαύτως  ευρεθν]  έν  τ?ί  κάτω 
πόλει-  αλλά  προς  τί  εν  νρ'/,σει  ην  καί  μάλι- 
στα γυναικεία  ;  διότι  το  όνομα  Ν  ι  κ  ί  χ  α  γυ- 
ναικεΐον  φαίνεται  δν,  και  καθ'  δ  τοιούτον  υπο- 
δεικνύει, τω  σάματι  τοΰ  εργαλείου  συνδυα- 
ζόμενον,  ίστουργικόν  είναι·  είς  τούτου  δέ  τοΰ 
πιθανολογηματος  την  παραδοχών    ούκ  ολίγον 


συντελουσι  και  α!  ενυττάρνουσαι  τρεις  όπαί  έν 
αΰτώ  καί  τι  κόσμημα  κατά  τδ  άνωτε'ρω 
παρατεθέν  ΐχνογράφημα  αύτοΰ-  ο!  επαΐοντες 
άποφανθητωσαν.  Ήρ,εΐς  μόνον  ενταύθα  ση- 
μειοΰμεν,  ότι  τδ  μνημεΤον  {Μοηΐίηίβηί) 
έ'στι  ρωμαϊκών  χρόνων,  ώς  και  ή  άνωτέρω  πα- 
ρατεθεΐσα  άτελεστάτη  επιγραφή. 


Έντελη  δέ  τοιαύ- 
την,  άφορώσαν  τ/,ν  Κυ- 
παρισσίαν,  έ'σνε  τ/,ν 
καλωσύνην  νά  μοι  ά- 
ποστείλν)  εκ  τών  Ό- 
λυμπίων  ό  φίλος  μου 
κ.  Δ/μητριάδης  ό  έκεΤ 
έφορος  τών  ύπδ  τών 
Γερμανών,  ώς  γνω- 
στόν, άνακαλυφθεισών 
έν  τη  "Αλτει  άρναιο- 
τητων.  Έστι  δέ  η 
άπεναντι.       ^  - 

Επι  μαρμάρου  λί- 
θου  Πεντελ/.σίου  μετά 
βάσεως  προεξεχούσης 
επιφανείας  έ'στι,  μοι 
έγραφε  ν  δ  κ.  Δημη- 
τριάδης. Πας  τις  εν- 
ταύθα παρατηρεί,  ό- 
τι η  επιγραφή  άνά- 
γεται  είς  τους  ρω- 
μαϊκούς χρόνους,  καθ' 
ους  οί  Κυπαρισσιεΐς  έ- 


ΗΒΟΥΑ  η  Κ  ΑΙΟΔΗ 
ΜΟΣ  ΟΚΥΠΑΡΙΣ 
ΣΙΕΩΝ:ΤΙΒ>ΟΠπΐΟΝ 
ΤΕΙΜΑΝΔΡΟΝ 
ΤΟΝ  ΕΑΥΤΩΝ  Ε  ΥΕΡ 
ΓΕΤΗ Ν  ΛΑΡ ΙΣΤΑ 
ΠΟΛΕΙ  ΤΕΥΟΛΛΕΝΜ 


τίρ.ησαν  τον  διοικη- 
την  αυτών  Τιβέριον 
"Οππιον  διά  την  α- 
ρίστων αΰτοΰ  πολι- 
τείαν  άναθέντες  έν  τώ 
ίερώ  του  Όλυμπίου 
Διός  τω  περιλαλ*/ιτω 
κτλ.  κτλ. 

Και  τοσαύτα  μεν 
περι  των  εν  Κυπαρισ- 
σία άνακαλυφθεισών  ή- 
δη τδ  πρώτον  επι- 
γραφών και  μνημείων 
ε'ίπωμεν  δε  καί  τινα 
π3ρί  της  ιστορίας  της 
πόλεως  ταύττις  έν 
συνόψει. 


*ΙΙ  Βουλή  καί  ό  Δήμος  ό  Κυπαροββέων  :  Τιβ. 
Ό««ιον  Τείμανδρον,  τον  έαυτών  εύεργέτην,  όίρι- 
ατ*  κολιτευβ&μενον. 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. — ΤΟΜ.  Ιθ'). 


34 


Ο  Κ  Χ  Κ  110  Λ  ΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ΚΕΦ-Α-Λ-Α-ΙΟΝ  Γ". 

Περι    της  ιστορίας  της  πο'Λεως  Κνπαρισσίας  απο 
των  αρχαίων  χρόνων  με'χρι  των  νεωτέρων. 

α'.  Έν  γένει  ολίγα  γινώσκομεν  έκ  της 
ιστορίας  της  Κυπαρισσίας·  διότι  η  πόλις  αυτή 
ιστορικώς  δεν  έχει  τοιαύτην  άξίαν,  οίαν  κέ- 
κτηται άλλαι  όμοροι  αύτνί  πόλεις,  ώς  παρα- 
δείγματος χάριν  η  Ιθώμη,  ή  Έλις  κλπ.  Ή 
Κυπαρισσία  κατά  διαφόρους  έπονάς  και  αιώ- 
νας εκ  διαλειμμάτων  μακρών  αναφαίνεται  έν 
τγ  ιστορία  δρώσα,  και  τοΰτο  έπιχωρίως,  ουχί 
δ'  εις  ξένην  χώραν  άπαξ  μόνον  παρηκολού- 
θησεν  έξω  της  Ελλάδος  τω  λοιπώ  έλληνικώ 
κόσμω  έπί  του  Τρωϊκοΰ  πολέρ.ου,  ώς  μαρτυ- 
ρεί ό  "Ομηρος1,  άλλοτε  δ'  ουδέποτε,  καθ'  όσον 


έμρί  τουλάχιστον  γνωστόν  ώστε  η  Ιστορία 
της  πόλεως  περιορίζεται  εις  τα  προς  συντηρη- 
σιν  τνίς  ανεξαρτησίας  και  διάσωσιν  της  αυτο- 
νομίας αύτης,  ην  πολλάκις  έπεβουλεύσκντο  οί 
τε  Ηλείοι,  Άρκάδες  και  Μεσσηνιοι  έπί  δια- 
φόροις  προφάσεσιν,  ώς  εΐδομεν  έν  τοΤς  έμπρο- 
σθεν δευτέρα  δέ  περίστασις,  καθ'  '/ιν  οί  Κυ- 
παρισσεΐς  έδειξαν  γενικώτερα  φρον/,ματα,  εί- 
ναι, οτε  έξηλθον  της  πόλεως  πανδημεί  είς  την 
κοιλάδα  του  Αύλώνος  και  έκώλυσαν  τον  στρα- 
τηγον  του  Γ'  Φιλίππου,  βασιλέως  της  Μακεδο- 
νίας, τον  Πυρρίαν,  ίίνα  είσβάλη  είς  την  Μεσ- 
σηνίαν,   κατά    την  μαρτυρίαν  του  Πολυβίου1. 

ΣΗΜ.  Συντ.  έποτρ.  Παραλείπεται,  το  τέλος. 


1)  Όμήρ.  Ίλιάδ.  Β.  593. 


1)  Πολυβ.Ίστ-,ρ.  Ε',  σελ.  152·  εκδοσ.'ΑΟην.  1878. 


35 


(Σχ.Ι) 


37 


39 


41 


ΜΥϋΗδίΤΥ  «Ρ  Μ11ΙΚΜ»  ΙΙδΒΜ 


ΠΕΡΙ  ΤΟΤ  ΕΠΙΦΑΝΕΝΤΟΣ 


ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΩι  ΤΩι  ΜΕΓΑΛΩι 

ΚΑΙ  ΤΟΥ  ΝΟΥ  ΚΑΙ  ΤΟΤ  ΕΤΤΜΟΤ  ΤΗΣ  ΛΕΞΕΩΣ 

 ο»?ΧΧΖ<Χ  

(Άνεγνώΰθη  έν  τ£  ΨΝΒ'  όυνεδρχάόει) 


Των  γραψάντων  ττερΐ  τοΰ  έπιφανέντος  Κων- 
σταντίνο) τω  μεγάλω  σημείου  Εύσεβιος  ό  Παμ- 
φίλου'  άςιοπιστότερος,  οτι  κατά  τούς  αυτούς 
τώ  βασιλεΤ  χρόνους  έγένετο  καί  παρ'  αύτοΰ 
άκουσας  έπύθετο  τά  περί  της  όψεως.  Ούτος 
μέν  ούν  το  οάσμα  ΘεοΟι^ίίαν  σαφώς  καλεί. 
Των  £έ  πραγματευσαμένων  περί  τοΰ  σώματος,  δ 
ΛάβαρΟΥ  έπί  Κωνσταντίνου  όνομα  εσνε,  Δυ- 
κάγγιος  μακρηγορεί  έν  τη  περί  νομισμάτων 
των  αυτοκρατόρων  Κωνσταντινουπόλεως  συγ- 
γραφή· φησί  <^έ  το  μεν  Αάβαρον  σημαίαν  είναι 
βαρβαρικών,  περί  &έ  τοΰ  ονόματος  μάτην  εί- 
κοτολογεΐν  τούς  προ  αύτοΰ  και  έπ'  αΰτοΰ  γρά- 
ψαντας. 

Β' 

Των  καβ'  ημάς  ιστορικών  οί  πάνυ,  τά  υπό 
Εόσεβίου  μνημονευόμενα  άπλώς  άναγράφοντες, 
θίοα ηυίίΐν  μεν  και  αυτοί  καλοΰσι  τό  φάσμα, 
ούοεν  ο"ε',  τό  γ'  έπ'  αύτοΐς,  προστιθεΐσι  τοις  ύπό 
Λυκαγγίου2  και  τών  προ  αύτοΰ  γραφεΐσι  περί 
της  λέξεως  ΛάβαρΟΥ. 


1)  Εύσεβιου  τοΰ  Παμς-ίλου,  εις  τον  βίον  τοΰ  μα- 
καρίου  Κωνστανίνου  τοΰ  βασιλέως  λόγος  α'. 

Τ  Όβ  ΐιηρβΓαΙοΐ'ηιη  ΟοηΒίαηΙΐηοροΙιΙαηοτητη 
κη  ϊη(βτίο)'ϊ$  <βόϊ  νβΐ  ϊτηρβΗί  ιιΐί  υοοαηΐ  ηυ/η/ίί- 
ίηαΙίθΗ$,  άϊίΒβΗαΙϊο  ΟατοΙί  Όχι  Ρηηχβ  I).  Ώα- 
Οαηρβ.  §  XX.  «$6<1  ριαβΛβΓίϊηι  ί Ια  3ρβΐ3ΐηηι 
(Ίβϋίίηιιτι)  δυ&  ΟοιίδΙβηΙΐηο  πΐ3§ηο  νβχϊ- 
Ιυηι,  ι'ιι  ψιο  01ιπ8ΐί&η36  π;Η§ΐοηΐ8  ϊηϊΙι&- 
Ιιΐδ,  Οΐιπδΐί  ιηοιιο^Γ3ΐτιηΐ3  (Ιβδοπβϊ  οιΐΓ3νϊΙ, 
']Μΐ)ΐ|  των  άλλων  τιμιώτερον  νπρΙβίΊ*  ρΐΉϊοβΪΗί  βΐ 
83ΐ)οΙϊιΐ8  1)3^βΓΪ,Ιηιρβι·3ΐοιβη]  δβιηρβι-  ρι·3β- 
εβ(1βι·β,  3  ηπΐίΐί&αδ  3<3οι·3π,  βΐ  ίη  ρΐΌοβϋδ 


Γ' 

Οϊόμενος  ούν  πολλού  άξιον  είναι  τά  περί 
τών  απορούμε νων  τούτων  έξηγησασθαι,  τη  τε 
μελέτ/]   προσεκαρτε'ρουν  και  ταΐς  φιλοπονίαις 


3  ίΌΐ*1.ίθΓΪΐ3ί15  βΧβΓΟΪΙΐΙδ  ΙΤΠΐίΙϊβϋδ  3ΓΠΐ3ΪΠ  βΐ 
8ΐίρ31Ί  ρΐ'3β06ρίΙ,  αΐϊ  Π3ΓΓ3Ι11  δΟΠρΙ,ΟΙ'βδ  60- 

ο1βδϊ3δΙίοϊ  ;  ηιιοδ  ςιπάβΓη  ηιίΐϊΐ,βδ  βδδβ  βοδ 
ρίβηςαβ  3ΐιΙααΐ3η{,  Ιιοδ  ρναβρο$ίΐΜ  ΙαΒοηηη 
νοοαΐ  οοάβχ  Τ1ιβοάοδΪ3ηιΐδ,  ςαιιηι  ςαοοΙ  Ια- 
Ιαηιηι  ΑηιΙιΐΌδϊιΐδ,  Ρπκίβηΐίϋδ  βΐ  ά\ι\,  Ιαΐη- 
ηιηι  ΗρρβΙ ΙβηΙ  δοζοηιβηιΐδ.  ΟΙοββαβ  νβίβνβζ 
3ρυά  ΤυπΊβΐ3πιτι,  ΑοΙα  δθοαιΐ(33β  8γηο(ϋ 
ΝΪ03βη3β  βΐ  ΑΙύΙιβΙηιυδ.  Οαυω  ϊ§ϊΙιιγ  Ιαδα- 
νητη  νβχϋΐυηι  1)3ΐ·1>3Π0ϋηι  Γαβ γϊ£,  ηιιοά  ίη- 
(3Ϊ03Γ6  νϊοΙβηΙιΐΓ  ηιίΓηιτιϊ,  (ηι^Ια  άβ  β}Η8  ηο- 
τηβηάαΐηνα  ΗανίοΙαιύηΤ  γ/γ/  ρβτβηιάϊϋ,  φιϊ  άβ 
8Ϊφιο  Κοο  ηιϊΐϊΐαη  Ιαηι  ηιηΐΐα  οοηηιριύαϋ  βηηί.  όΐ 
ίΪ80β  άβ  ψΗΪβίϋοηίύιι.ι  ΙαβάβαΙ  ίΐϊΐτηοτατϊ·* .  ΤοΰτΊστι· 
«Μά.Ιιστα  <5'  όντως  εχΛηθη  ί.τι  Κωνσταντίνου  του 
ΜεγάΛον  ή  σημαία,  εν  ή,  οτε  κατηχηθη  αυτός  εις 
την  χριστιανικην  θρησκείαν,  επεμε.Ιηθη  οπως  εγ- 
γραψήσεται  το  τον  Χρίστου  μονόγραμμα,  όπερ  τι- 
[λίώτερ-Λί  και  ίερώτερον  τών  άλλων  ύπολαμβάνείν  έπε'τα- 
ξεν,  αείποτε  προηγεΐ3θαι  του  αϋτοκρατορος,  υπο  τών 
στρατιωτών  λατρεύεσθαι,  ύπο  τών  γενναιότερων  του 
στρατοί! στρατιωτών  περικυκλοΰσθαι  κα'ι  περιστοιχίζεσθαι, 
καθ'  α  διοάσκουσιν  οί  εκκλησιαστικοί  συγγραφεΤς.  Ους  3ε 
στρατιώτας  είναι  οί  πλείους  λε'γουσι,  τούτους  προϊστά- 
μενους του  Λαβάρου  αποκαλεί  ό  Θεοδοσιανος  κώδης· 
ο, τι  γαρ  Λάβαρον  ονοαίζουσιν  Αμβρόσιος,  Πρυδε'ντιος 
και  άλλοι,  Λάβορον  καλοΰσι  Σωζόμενος,  τά  γΛωσσημα- 
τα  τά  αρχαία  παρά  Τυρνε'βω,  τά  Πρακτικά  της  δευ- 
τέρας έν  Νικαία  Συνοδού  κα"!  ό  "Αλδχελμος.  Τό  μεν  ούν 
Αάβαρον  ήν  σημεΐον  βαρβαρικόν,  όπερ  τά  νομίσματα 
φαινοιτο  μηνυοντα·  μάτην  δε  περί  του  ονόματος  αυ- 
τού εικοτο.Ιογονσιν  άνδρες  πεπαιδευμένοι,  οί  περί 
τούτον  του  στρατιωτικού  σηαατος  τοσούτον  ποΛ.Ια 
επενο ησαν ,  ώστε  σικχαίνεσθαί  αε  ένδιατρίβειν  ταΊς 
(ητήσεσι  τανταις»· 


44 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


προσήδρευον,  σκοπών  ο, τι  τε  εΐη  το  Κωνσταν- 
τίνο) έπιφανέν  σημεΐον  και  όστις  δ  νοΰς  και 
το  έτυμον  της  λέξεως  Λάβαρον.  "Οσα  ο  έμοί 
περιγέγονεν  έκ  της  μελέτης,  κεφάλαια  γράψας 
τοΤς  των  βασιλικών  Ακαδημιών  φιλοσόφοις 
εγχειρίζω. 

Ό  ρ.εν  ούν  της  Εκκλησιαστικής  Ιστορίας 
πατήρ,  τά  περί  θεοσημίας  ίστορών,  λέγει  τάδε: 
«Άμφί  μεσ/μβρινάς  ήλιου  ώρας,  ήδη  της  ημέ- 
ρας άποκλινούσης,  αύτΤος  όφθαλμοΐς  ίδ'εΓν  έφν> 
(Κωνσταντίνος)  εν  αύτω  ούρανώ  ύπερκείμενον 
τοΰ  ηλίου  σταυρού  τρόπαιον,  έκ  φωτός  συνιστά- 
μενος ΓΡΑΦΗΝ  ΤΕ  ΑΤΤΩ  ΣΓΝΗΦΘΑΙ,  λέ- 
γουσαν,  ΤΟΥΤΠ.  ΝΙΚΑ  θάμβος  δ'  επί 
αω  θεάρ,ατι  κρατήσαι  τδ  στρατιωτικδν  άπαν, 
δ  δή,  στελλομένω  ποι  πορείαν,  συνείπετό  τε 
και  θεωρδν  έγίνετο  θαύματος». 

Ε' 

Ώς  δέ  τών  μετεωρολόγων  και  των  άερο- 
ναυτών  φασιν  οι  περιώνυμοι,  τοΰ  περιέχοντος 
αι  άνω  χώραι  ομιχλών  πληρούνται  εστίν  οτε, 
ας  μικκύλα  πάγου  πολυεδρικά  και  διαυγή 
συνίστησι  σωμάτια.  Έγγυτέρω  δντος  τοΰ  ηλίου 
η  και  της  σελήνης  τοΰ  ορίζοντος  και  τών 
άκτίνων  διαπερωσών  τά  διατιθέμενα  καθέτως 
έν  ευδία  τοιαυτι  σωμάτια,  ρ,ορφοΰται  τδ  με- 
τεωρολογικδν  φαινόμενον,  ω  δνομα  ΚαρήΛίΟΙ 
η  και  τταραϋεΛήναι,  τοΰτ'  εστίν  άλω  ποι- 
κιλόχροοι  περί  τον  ηλιον  η  την  σελήνην,  δύο 
και  έ'σθ'  οτε  τρεις.  Τούτων  τών  άλων  ή  έλάσσων 
μεν  τριών  και  είκοσι  μοιρών  έχει  διάμετρον, 
ή  δ'  έξω  ταύτης  Ιξ  και  τεσσαράκοντα,  εννέα 
δέ  και  ένενήκοντα  η  μείζων.  Έξωτέρω  δέ  μιας 
εκάστης  άλω  δίσκοι  δρώνται  φωτεινοί  συγκε- 
χυμένος τον  άστέρα,  τον  ηλιον  η  τ>;ν  σε- 
λήνην, είκονίζοντες.  Τόξα  δέ  συμμετρικά  καλ- 
λίχροα  έπί  τών  άλων  εστίν  οτε  έπερείδεται 
καθέτως  η  και  κατά  τά  πλάγι*. 

Ταΰτ'  ούν  τά  τοις  μετεωρολογοΰσι  περί 
παρηλίων  δεδογμένα  άνεγνωκώς  και  την  διά- 
νοιαν  εις  τε  την  άνο)  περικοπ/,ν  έκ  τοΰ  λόγου 
Εϋσεβίου  έφεστηκώς  και  είς  την  παρατιθεμέν/,ν 
άμ'  εικόνα  τοΰ  μετεωρικού  φαινομένου  (Σγ.  1 ), 
ήνπερ,  έν  τώ  «περί  μετείύρων;»  έργω  Μαργολ- 


λαίου  και  Ζυρχέρου1  εΰρών,  άπεδεξάμην,  πέ- 
πεισμαι  και  γνώμην  αποφαίνομαι  έμήν,  οτι 
τδ  Κωνσταντίνω  τω  μεγάλω  έπιφανέν  φάσμα 
ούδέν  ην  έτερον  η  ΤΐαρηΛιοί-  Και  ταύτην 
δέ  γνώμην  ευθαρσώς  έξενεγκεΐν  πειρώμαι  και 
επιχειρώ,  άτε  δη  ουκ  αυθαιρέτως  την  κρίσιν 
ποιησάμενος  άλλα  λελογισμένως  τή  τε  πολλή 
πειθόμενος  πιθανότητι,  άλλ'  άμα,  οπερ  κύριον, 
ορών  και  άποδεικνύς  συμφωνοΰντας  και  πολλά 
τά  κοινά  έχοντας  τους  Κωνσταντίνου  λόγους 
τή  τών  μετεωρολόγων  περί  παρήλιων  γνώμ,ν). 
Ό  μένγάρ  ειπεν  Εύσεβίω  την  ΘεοΟημίαν  ήδη 
της  ημέρας  άπιχΜνονσης  ετηφανι\ναι, 
οι  δέ  μετεωρολόγοι  φασί  τούς  παρήλιους  σχη- 
ματίζεσθαι,  έπάν  δ  ήλιος  έγγυτέρω  τοΰ  δρίζον- 
τος  γένηται,  τοΰ  πνεύματος  ήρεμοΰντος  και 
της  ατμοσφαίρας  πληθούσ/ς,  καθέτως  διακει- 
μένων μικκύλων  πολυεδρικών  κρυστάλλων  ύδα- 
τος πεπηγότος,  έφ'  ων  α!  ήλιου  προσπίπτουσιν 
ακτίνες.  "Ετι  δέ  και  την  συν/,μμένην  τω 
σταυρώ  γραφήν  και  τά  συμπλέκτως  έχοντα 
σχήματα  και  στοιχεία,  ά  ίδεΐν  έφη  Κωνσταν- 
τίνος έν  τω  αύτω  όφθέντι  φάσματι,  εστίν 
άνευρεΐν  κάν  τοις  τών  πζρηλίων  σχήμασι. 

Ζ' 

Έν  τώδε  ούν  τω  προκειμένω  μετεωρολογικω 
σχήματι  διαφαίνεται  έν  ψηλαφητή  μεν  άλλ' 
άμα  και  άποχρώντως  διασμιλευομέν/)  και  έξο- 
νυχιζομένν)  αναλύσει  ή  ολη  έννεάς  τών  συν- 
θετικών   τοΰ   ΤΟΥΤΛι    ΝΙΚΑ  στοιχείων. 

Και  τδ  μεν  αρχικδν  της  πρώτης  λέξεως 
γράμμα,  τδ  Χ,  εΰρ/,ται  σχ/ματιζόμενον  έκ 
της  οριζοντίου  τοΰ  έλάσσονος  κύκλου  διαρ,έ- 
τρου  και  της  επί  ταύτην  καθέτου  άκτΐνος 
τοΰ  μείζονος  κύκλου  κειμένης  έν  τώ  κάτω 
ήμικυκλίω.  Τδ  δεύτερον,  ήτοι  τδ  φωνήεν  Ο) 
διαπαριστα  δλόκληρος  ή  τοΰ  έλάσσονος  κύ- 
κλου περιφέρεια.  Τδ  τρίτον,  ήτοι  τδ  φωνήεν 
Υ,  άνευρίσκεται  έν  τώ  άποτελουμένω  σχή- 
ματι  έκ  τοΰ  τόξου  τοΰ  έφαπτομένου  τοΰ 
έλάσσονος  κύκλου  και  της  έν  τώ  άνω  ήμι- 
κυκλίω κειμέν/ς  άκτΐνος  τοΰ  αύτοΰ  κύκλου. 
Τδ  τέταρτον  γράμμα,  ήτοι  τδ  στοιχεΐον  "[*, 
χορηγείται  ΰπδ  τοΰ  τόξου  τοΰ  έφαπτομένου 
τοΰ  μεγάλου  κύκλου  και  τής  έν  τώ  άνω  ήμικυ- 


1)  Ιβ3  ΜέΙέοηί,  ραι-  ΜηΐΐυΙΙέ  θΙ  ΖιιγοΙιθγ, 
ρβ£[β  Ϊ63  -164.  (^ιιαίπδιιιβ  έϋίΐίοη.  Ραι  ϊβ. 
Είΐκαϊιϊο  ΙΙαοΙίΰΙΙβ  βΐ  Οίβ<  1875. 


ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΕΠΙΦΑ\Έ\ΤΟΣ  Κ2\ΣΤΑ\ΤΙ\ϋ<  Τβ'  ΜΕΓλΛ&ι  ΣΗΜΕΙΟ V  45 


κλίω  κειμέν/,ς  άκτΐνος  τοΰ  μείζονος  κύκλου. 
Το  πέμπτον  γράμμα,  η-τοι  τ6  στοιχεΐον 
παρέχει  ήμΐν  ή  έλλιπ/ς  προς  τά  κάτω  πε- 
ριφέρ3ΐα  τοΰ  μείζονος·  κύκλου  μετά  των  εν  δυσί 
σν,μείοις  εφαπτόμενων  τοΰ  κάτω  Ατελούς  ημι- 
κυκλίου εκατέρωθεν  δύο  τόξων  (Σν.  2). 

Το  δ'  Αρχικόν  τ?ίς  δευτέρας  λέξεως1  γράμ- 
μα, ν;τοι  το  Ν  ι  δίδοται  έκ  τοΰ  Αριστερά 
τοΰ  κάτω  άτελοΰς  ημικυκλίου  εφαπτόμενου 
τούτου  τόξου,  έκ  μέρους  τοΰ  προς  τ'  Αρι- 
στερά ημικυν,λίου  τοΰ  μείζονος  κύκλου  και 
εκ  τοΰ  προς  τ'  αριστερά  Ϋ,μίσεος  τοΰ  τόξου 
τοΰ  προς  τά  άνω  έφαπτομένου  τοΰ  μικροΰ  κύ- 
κλου. Το  δεύτερον  γράμμα,  ήτοι  το  |.  σχη- 
ματίζει ή  κάθετος  διάμετρος  τοΰ  μείζονος  κύ- 
κλου. Το  τρίτον,  ήτοι  το  |ζ,  διακρίνεται  εν 
τω  παραγομένω  σχτ/ίματι  εκ  της  εν  τω  άνω 
ήμικυκλίω  κειμένης  άκτΐνος  τοΰ  μείζονος  κύ- 
κλου, έκ  τοΰ  προς  τά  δεξιά  κειμένου  ημίσεος 
τοΰ  τόζου  τοΰ  έφαπτομένου  τοΰ  μικροΰ  κύκλου 
και  τοΰ  εν  τω  άνω  μικρω  ήμικυκλίω  προς  τά 
δε;-.κ  διαβλεπομένου  τετάρτου  τ*«ς  δλης  τοΰ 
ελάσσονος  κύκλου  περιφερείας.  Το  δέ  τελικον 
γράμμα,  ήτοι  το  Α,  ένοραται  έν  έκάστω  κατά 
προαίρεσιν  σχτίίματι,  Αποτελουμένώ  έκ  δύο  δια- 
δοχικώς κειμένων  και  έγγύς  άλλ'/,λων  τοΰ  μεί- 
ζονος κύκλου  άκτείνων  και  τοΰ  μεταξύ  έγκλειο- 
μένου  τετάρτου  ττϊς  περιφερείας  τοΰ  έλάσσονος 
κύκλου  (Σχ.  3). 

ΙΙ' 

Έν  τω  συνόλω  δέ  σταυροειδεΐ  σχ/.ματι  των 
έπ'  άλλ·/,λας  καθέτων  δύο  τοΰ  μείζονος  καθέ- 
του κύκλου  διαμέτρων  καθοραται  ό  σταυρός, 
ον  ό  Κωνσταντίνος  είδε  τοΰ  ηλίου  ύπερκεί- 
μενον  και  ω  συναπτό   η  γραφτ,  :  ΤΟΥΤίϊι 

ΝΙΚΑ  (Σχ·  4). 

Τ·7,ς  σωτ/ρίου  δ'  έπ·/ιγορίας  το  σύμβολον,  τά 
το  Χριστοΰ  παραοηλοϋντα  όνομα  δύο  γράμμα- 
τα, το  χ  συν  τω  κατά  το  μεσαίτατον  χια- 
,ομένω  ρ,  έστιν  ίδεΐν  έν  τν]  προκειμέν/]  τοΰ 
μετεωρολογικού  φαινομένου  είκόνι.  Και  το  μεν 
Χ  Αποτελείται  έκ  τοΰ  άνω  ημίσεως  τοΰ  κύ- 
κλου τών  τριών  και  είκοσι  μοιρών  και  τοΰ  έπ' 
αΰτοΰ  έρειδομένου  έφαπτομένου  τόξου,  το  δέ 
Ρ  έκ  τ7,ς  καθέτου  διαμέτρου  τοΰ  μείζονος  κύ- 
κλου, τοΰ  επί  τά  δεξιά  Ημίσεως  τοΰ  έφαπτο- 
μένου τόςου,  τοΰ  έρειδομένου  έπι  τοΰ  κύκλου 
τών  τριών  και  είκοσι  μοιρών  και  τοΰ  μεταξύ 
τούτο//  τμήματος  της  περιφερείας  τοΰ  μείζονος 
κύκλου  (Σχ.  5).  Τοΰτο  το  σύμβολον  τό  τε  μέ- 
σον τοΰ  στεφάνου   τοΰ  στρατιωτικοί!  σήματος 


κατεκόσμει1  και  τοΤς  νομίσμασι  τών  χρόνων 
εκείνων  ένεχαράσσετο2.  Τούτω  τώ  συμβόλω  το 
πρόσωπον  κατεσφραγίζετο  ό  βασιλεύς,  και  τοΰτο 
εί'ωθε  φέρειν  κατά  τοΰ  κράνους3. 

Ο' 

Ου  μην  δ'  Αλλά  και  ό  έπ'  άκρω  τω  δόρατι 
τοΰ  βασιλικοΰ  σήματος  προστάγματι  τοΰ  Κων- 
σταντίνου καταστνιριχθείς  στέφανος,  ό  έκ  λί- 
θων πολυτελών  και  χρυσώ  συμπεπλεγμένος, 
άλλο  ουδέν  άπείκαζεν  τι  τ/,ν  έτέραν  τών  έν 
τοις  παρηλίοις  δρωμένων  ποικίλος ρόων  άλων, 
περί  ων  εΐρηταί  μοι  έν  τοις  έμπροσθεν*. 

Ι' 

Οΰτω  ταΤς  γνώμαις  τών  μετεωρολόγων  τά 
περί  της  όψεως  Κωνσταντίνου  άντεξετάζων,  το 
ύπερφυές  αφελών,  την  θεοσημίαν  σπουδών 
μεγίστων  έθέμην  άποδεΐξαι  ούσαν  μετεωρίχον 
φαινόμενον,  εΐκότως·  και  γάρ  δσ/ς  μεν  φρί- 
κες, όσου  δέ  θάρρους,  όσων  δέ  συμφορών  τοις 
πάλαι  αίτιος  έγένετο  ή  όψις  ουρανίων  φαινο- 
μένων τε  και  μετεώρων,  άπαντες  'ίσμεν  δ'/που. 
Νΰν  δ'  δτε  της  έπιστ·/ιμγ;ς  ■/)  λαμπάς  τά  τΫίς 
αγνοίας  σκότη  διασκεδαννΰσα  πρόδνιλον  καθί- 
στν,σι  τών  τοΰ  Αιωνίου  νόμων  τό  αίώνιον  και 
τ/,ν  θεόθεν  έν  κεχαραγμένη  τροχιά  κίν/,σιν  της 
φύσεως,  νΰν  ότε  τό  τοΰ  λόγου  φώς  γνώριμον 
έποίν,σεν,  ότι  η  παντοδυναμία  τνίς  θεόττιτος 
ούτ'  ήν  ποτε,  ουτ'  έστιν,  άλλ'  οϋτ'  έσται  ή  θε- 
ράπαινα  τών  ιδεών  και  αναγκών  τνίς  άνθρωπό- 
τ/,τος  τ?)  ανατροπή  τών  αιωνίων  νόμων,  τών 
άτοπωτάτων  εΐτ)  άν  άβασανίστως  άποδέξασθαι 


1)  "Ανω  δε',  προ;  άκρω  τοΰ  παντός,  στέφανος  ε'κ  λί- 
θων πολυτελών  κα'ι  νρυίοΰ  συμπεπλεγμε'νος  κατε- 
στήρικτο,  καθ'  ου  τ7,ς  σωτηρίου  ε'πηγορίας  το  σύμ- 
βολον,  δύο  στοινεΐα  τοΰ  Χριστοΰ  παραδηλοΰντα 
όνομα,  διά  τίυν  πρώτων  ΰπεσήμαινον  ναρακτήρων, 
χιαζομε'νου  τοΰ  Ρ,  κατά  τδ  μεσαίτα- 
τον   (Εύσεβ-   Λογ.   α',  Κεφ.  ΛΑ'). 

2)  Τοιγάρτοι  τον  Χριστον  τοΰ  Θεοΰ  συν  παρ- 
ρησία ττ\  πάση  πρεσβεύων  εϊς  πάντας  διετελει  μή 
ε'γκαλυπτόμενος  την  σωτογον  ε'πηγορίαν  σεμνο- 
λογούμενος  δ'  έπ'ί  τω  πράγματι,  φανερον  έαυτδν 
καθίστη,  νΰν  μεν  το  πρόσωπον  τω  σωτηρίω  κατα- 
σφραγιζόμενος  σημείω,  νΰν  δ'  ε'ναβρυνόμενος  τω  νι- 
κητικω  τροπαίω  (Εύσεβ.  λόγος  γ',    Κεφ.  Β'). 

3)  *Α  δή  κατά  τοΰ  κράνους  α«έρειν  εί'ωθε  καν  τοΤς 
μετά  ταΰτα  νρόνοις  ό  βασιλεύς  (Εύσεβ.  Λόγος  α', 
Κεφ.  ΛΑ'). 

4)  Εύσεβ.    Λογ.    α',    Κεφ.  ΛΑ'. 


46 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


καί  τά  περί  του  όφθε'ντος  Κωνσταντίνω  κατ'  ού- 
ρανον  σ/μείου  γγ/>·  δ)/·{.>·  παραδέζα0θαι 
θεοσημίαν. 

ΙΑ' 

Άλλ'  ικανά  ταΰτα.  Νυν  ά  περί  του  νου 
και  του  έτύμου  τ%  λέξεως  Λάβαρο  )·  τ^ς 
πολλάς  πολλών  άτόπων  ετυμολογιών  άφορμάς 
εις  <^εΰρο  παράσχουσας  έςεΰρον,  ταΰτα  τη  των 
κριτών  λυ^ία  λίθω  υποβάλλω. 

ΙΒ' 

Έν  κεφαλαίω  εΐκοστω  έννάτω  του  πρώτου 
λόγου  εις·  τον  βίον  του  μακαρίου  Κωνσταντί- 
νου του  βασιλέως  Εύσέβιος  β  Παμφίλου  ιστορεί 
τά&ε  :  «Καί  <^}]  ι^ιαπορεΤν  προς  εαυτόν  έλεγε 
(Κωνσταντίνος)  τί  ποτε  εϊη  το  φάσμα.  Ένθυ- 
μουμένω  αύτω  και  επί  πολύ  λογιζομένω, 
υΛ  έπνρει  καταλαβοΰσα·  ενταύθα  δ/]  ύπνοΰντι 
αύτω  τον  Χριστό)·  τον  Θεον  σνν  τω  ψα- 
νέντι  κατ' οίφανόν  σημείο)  όφθήναί  τε 
καί  ΠΑΡΑΚΕΑΕΓΣΑΣΘΑΙ,  μίμημά 
ποιησάμενον  τον  κατ'  ονρανυν  όφθέντος 
σημείον,  τοϋτο  :τρός  τάν  τών  πο.Ιεμίων 
σνμβοΑας  άΛεζήματι  χρησθαι». 

ΙΓ' 

Τούτω  ούν  τον  νουν  προσεχών,  γίνώσκων  δέ 
τ)ιν  παρακε'λευσιν  έν  προστακτική  ως  τά  πολ- 
λά ^/,λοΰ'σθαι  έγκλίσει,  εικότος  τεκμαίρομαι, 
οτι  οί  παρά  Χρίστου  όφθέντος  τω  βασιλεΐ 
είρ/,μένοι  λόγοι  έν  προστακτική  έξηνέχθ/οσαν 
τοιαύτ/,ν  δ'  εμφαίνει  καί  ή  τω  σταυροί  συν/,μ- 
μέννι  λέξις  ΝΙΚΑ·  Ό  Υ*,°  ^ίιστο?  ώς  θεός 
καί  Κύριος  άξιωματικως  αεί  λάλων  δείκνυ- 
ται,  ώσπερ  κάν  τοις  Εύαγγελίοις  έμφαίνεται1, 


1)  Έν  τω  κατά  Ματθαίον  Ευαγγέλιο,  Κεφ.  Γ', 

15.  Δ',  10,  19.  Ε',  12,  16,  24,  25,  29,  30,  37, 
39,  41,  44.  ΣΤ',  1,  2,  3,  6,  9,  10,  19,  20,  25, 

26,  28,  33.  Ζ',  1,  5,  7,  12,  13,  15,  23.  Η',  3, 
4  — 13,  22,  32.  Θ',  2,  6  (ΑΡΟΎ  ΣΟΥ  Τ  Η. Υ  ΚΛΙ- 
ΝΗΝ\  9,  22,  24,  30,  31,  38.  Γ,  6,  7,  8,  9,  11, 
12,  Π,  16,  17,  23,  27,  28,  38.  ΙΑ',  15,  16,  28, 
29.  ΙΒ',  13.  ΙΓ',  9,  18,  30.  ΙΑ',  16,  18,  27,  29. 
ΙΕ',  10,  14,  28,  \ΣΊ',  6,  23,  24  (Ε'ί  τις  Οελει  οπίσω 
μου  ελθεΐν  άίΐαρνησάσθύΛ  ίαντον  και  άράτω  τνν  σταυ- 
ρόν αΰτ>ΰ  και  αχοΛονθΐίτω  μοΐ)·  ΙΖ',  7,  8,  18,  20, 

27.  ΗΓ,  8,  9,  10,  16,  17.  ]<-)',  7,  12,  14,  17,  18, 
21,  22.  ΚΛ',  2.  ΚΒ',  21,  22.  ΚΙ",  3.  ΚΛ',  5,  6, 

16,  17,  18,  20.  32.  33,  42,  43.  44.  ΚΕ',  13. 


ά  Κωνσταντίνος  ό  μέγας  μεμελετ^κως  9>ν'  άτε 
καί  την  ελληνίδα  φωνν-,ν  είδώς  κατά  τ^ν  Εύ- 
σεβίου  ρ,αρτυρίαν2.  Καί  οί  τοΰ  Θεοΰ  δέ  ιερείς, 
ους  παρέδρους  εαυτω  Κωνσταντίνος  κατεστ-/,- 
σατο3,  καί  οι  τά  τοΰ  φάσματος  καί  περί  ττ,ς 
ένσ·/,ρκου  οικονομίας  έξ^γάσαντο,  οί  πλείους,  εί 


ΚΣΤ',  18,  27,  28,  36,  38,  39,  41,  45,  46,  52. 
ΚΗ',  9,  10,  19. 

Έν  τίο  κατά  Μάρκον  Εύαγγελίω,  Κεφ.  Α',  15,  17, 
26,  38,  42,  44.  Β',  9  {"Ε·)  •ειραι  και  αρον  σον  τον 
κράββατον  κοα  περιπατεί),  10,  11,  12,  14.  Γ'  4,  5. 
Δ',  3,  24,  39.  Ε',  8,  9,  19,  34,  35,  36,  37,  41, 
42.  ΣΤ',  1  1,31,  37,  38,  51.  Ζ',  14,  16,  27,  29, 
35.  Η',  15,  33,  34  (ό'στις  θέλει  οπίσω  μου  έλθεΐν, 
απαρνησασθω  ίαντον  και  αρατω  τον  στανρον  αντον 
και  ακοάονθείτω  μοι).  Θ',  10,  25,  26,  39,  45,  47. 
Ι',  14,  20,  21  (δευρο  άκοΛονθει  μοι,  άρας  τον  σταν- 
ρο'ν),  52.  ΙΑ',  2,  3,  23,24,  25,  31.  ΙΒ',  15,  17, 
38.  ΙΓ',  6,  7,  9,  11,  14,  15,  16,  17,  28,  29,  33, 
37.  ΙΔ',  6,  13,  14,  16,  22,  23,  32,  41,  42.  ΙΕ',  15. 

Έν  τίο  κατα  Λουκαν  Εύαγγελίω,  Κεφ.  Δ',  8,  35. 
Ε',  4,  10,  13,  24,  25,  28.  ΣΤ,  8,  9,  10,  27,  28, 
29,  30,  31,  32,  35,  36,  37,  38.  Ζ',  14,  15,  22, 
50.  Η',  18,  39,  48,  50,  52,  55.  Θ',  3,  4,  6,  13, 
14,  15,  23  (ΕΓτι;  θέλει  οπίσω  μου  έλθεΤν,  άπαρνησά- 
σθω  Ιαντον  και  αριτω  τον  στανρον  αντον  καθ'  η- 
με'ραν  και  άκο.Ιονθείτω  μοι),  42,  44,  50,  54,  60. 
Γ,  3,  4,  6,  7,  9,  11,  20,  28,  37.  ΙΑ',  9,  35.  ΙΒ'. 
1,  4,  5,  7,  15,  22,  24,  27,  29,  31,  34,  36.  ΚΒ', 
8.  10,  17,  19,  32,  36,  37,  40,  46,  51.  ΚΓ',  28, 
34.  ΚΔ',  39,  49. 

Έν  τώ  κατά  Ίωάννην  Εύαγγελίω,  Κεφ.  Α',  40. 
Β',  7,  8,"  16,  19.  Δ',  7,  16,  17,  24,  35,  50.  Ε', 

14  ("Εγειραι,  άρον  τον  κράββατόν  σου  και  περιπατεί), 
28,  45.  ΣΤ',  10,  12,  20,  27,  43,  44.  Ζ',  8,  24, 
37,  38.  Η',  8,  11.  Θ',  7.  Γ,  37,  38.  ΙΑ',  39,  43, 
44.  ΙΒ',  7,  35,  36.  ΙΓ',  28.  ΙΔ',  1,  2,  27,  28,  31. 
ΙΕ',  9,  20.  ΙΣΤ',  24,  33.  ΙΖ',  1,  5,  11,  17.  ΙΠ', 
8,  11.  Κ',  17,  23,  27,  28.  ΚΑ',  6,  10—11,  12, 

15  —  16,  17,  18,  19,  22-23. 

1)  Κα\  αυτός  δ' ήδη  τοις  ένθε'οις  άναγνώσμασι  προσε~ 
^ειν  ήξίου  (Εύσεβίου  λόγος  α',  Κεφ.  ΑΒ'), 

2)  Π'άως  τε  ποιούμενος  τάς  προς  εκαστον  όυ,ιλίας, 
έλληνίζων  τε  τ  7;  φωνη,  οτι  μηδε  ταύτης  άμαθως  είνε, 
γλυκερός  τις  ήν  κα\  ήούς  (Εύσεέίου  λόγος  γ',  κεφ.  ΙΓ'). 

3)  Κατά  δε  τον  δηλωθέντα  νρόνον,  την  παράδ  ςον 
καταπλαγε'ις  ό''1ιν,  οϋδε'τερον  θεον  η  τον  όφθε'ντα  δ>κι- 
μάσας  σε'βειν,  τους  των  αύτ.ΰ  λόγων  μύστας  άνεκαλεΐτο 
κα\  τις  ε'ίη  Οεος  αότός  ήρώτα,  τις  τε  ό  τ7ς_  οφθείσης 
όψεως  τοΰ  σημείου  λόγος.  Οί  δε,  τΐν  μεν  είναι  θεον 
εφασαν  Θεοΰ  τοΰ  ένος  κανι  μόνου  μονογενή  πα^οα.  το  δΐ 
σημεΤον  το  φαν=ν  σόμδολον  μεν  αθανασίας  είναι,  τρό- 
παιον  δε  ϋπά^νειν  τ7ς  κατά  τοΰ  Οανάτ/υ  νίκης,  ην  και 
ε'π  ιγ',σατό  ποτε  παρελθών  ε'π\  γν,ς.  Έδίδασκόν  τε  τάς 
της  παρόοου  αιτίας,  τον  άκ^ιδή  λόγον  αύτω  τ7,ς  κατ' 
ανθρώπους  οικονομίας  υποτιθέμενοι.  '()  δε  κα\  τούτοις 
μεν  ε'μαθητεύετο  τοΤς  λόγοις,  Οαΰμα  δ'  εινε  τοΤς  όφθαλ- 
μοΤς  αύτω  παραδοθείσης  θεοφανείας·  συμβάλλων  τε  την 
ούράνιον  ονΑιν  τη  των  λεγομένων  έρμηνεία,  την  διάνοιαν 


ΙΙΕΗ  ΤΟν  ΕΠΙΦΑΧΕΝΤ01  ΚΛΛΙ^Τ ΑΧΤΙ\Λ  ΤΛ  ΜΕΓΑΛΟ  ΧΗΜΕΙΟ  V 


4  7 


μή  πάντες,  "Ελληνες,  $]  τη  φων?ί  έλληνίζον- 
-ι:  $σαν,  ού^'  εστι  τις  ό  αμφιβάλλων.  "Οσιόν 
τε  τον  Κορδούης  έπίσκοπον,  ον  περί  πολλού  6 
βασιλεύς  έποιεΐτο,  και  άλλους  τών  κατ'  αυ- 
τόν και  προ  αυτού  της  Δύσεως  επισκόπων  έζ 
Ανατολάς  το  γένος  ελκειν,  ως  εστίν  είκάσαι  εκ 
τών  ονομάτων1. 

Ράδιον  άρα  εντεύθεν  νοησαι,  οτι  ό  καΟ'  ύ- 
πνους τω  βασιλεΐ  έπιστάς  Χρίστος  παρεκε- 
λεύσατο  χρησθαι  ώς  άλεςιτηρίω  τω  μιμηματι 
τοΰ  έπιφανέντος  σημείου,  ταΐς  ουσί  προσφω- 
νών  αϋτον  προστακτικαΐς  ΛΑΒΕΆΡΟΝι 
αίς  Λροσθετεα  και  η  εν  τω  σημείω  υπάρχουσα 
ΝΙΚΑ"·  Ό  βασιλεύς  έναύλους,  ώς  εστίν  είκά- 
σαι, έχων  τους  λόγους,  ους  καθ'  ύπνους  παρά 
Χριστού    όφθέντος     άκουσε,  ΛΑΒΕ~ΑΡΟΝ 


έστηριζετο,  Οεοοιδακτον  αΰτω  την  τούτων  γνώσιν  παρεΥ- 
ναι  πειθόμενος  (Εύσεβίου  λόγος  α',  κεφ.  ΛΒ'). 

1)  Οί  έν  τη  Εκκλησιαστική  Ιστορία  Εύσεβίου  ανα- 
φερόμενοι επίσκοποι  Ρώμης,  οίς  ονόματα  ήσαν  ελληνι- 
κά, είσιν  ο'ϊ'δε  :  "Αλέξανδρος,  Άνε'γκλητος,  Άντε'ρως, 
Διονύσιος,  Ελευθέριος,  Εύάιτεστος,  Ευτυχιανός,  Κάλλι- 
στος, Λΐνος,  Ξυστο'ι  δύο,  ΠτολεμαΥος,  Στέφανος,  Σω- 
τηρ,  Τελεσφόρος  και  Ζεφυρΐνος. 

2)  Κα\  Παύλω  τω  κλητω  Άποστόλω  όραμα  δια 
νυκτός  ώφθη.  Άνήρ  τις  ήν  Μακεδών  έστώς,  παρακα- 
λων  αύτδν  και  λε'γων :  Διάβα  ς  εις  Μακεδωνίαν,  βοή- 
θησον  ήμΐν  (Πράς.  τών  Άπ.  κεφ.  ΙΣΤ',  εδ.  9  — 14). 


έκάλεσε  το  εντολή  αύτοϋ  έργασΟέν  εϊ^ωλον 
τοΰ  όφθέντος  φάσματος.  Το  Λάβε-άρΟΥ  ώς  Εν 
έκλαβόντες  ούσιαστικόν,  ώς  έμοϊ  $οκεΐ,  οίί  τε 
μη  τη  έλληνίοι  χρώμενοι  φωνή  αξιωματικοί 
και  στρατιώται  Κωνσταντίνου  τοΰ  μεγάλου 
και  οί  μετά  ταύτα  βασιλείς  και  Ε^ιώται,  έλ- 
ληνικοΐς  και  λατινικοΐς  έγραψαν  γράμμασιν 
ώς  ούσιαστικόν  ΑάβαρΟΥ  η  ί,αΰα/'ίΙΠΙ.  Ού- 
τος ό  λόγος,  τό  γ'  έμοι  δοκούν,  «V  ον  μάτην 
άχρι  της  ώρας  το  έτυμον  άνεζητεΐτο  και  η 
σημασία  αύτού,  ώς  μιας  μόνης  λέξεως,  καΟ'  ά 
ειρηται,  θεωρουμένου. 

ΙΕ' 

ΤαΤς  ^ιανοίαις  μάλλον  η  τοις  καλλωπισμοΐς 
και  τη  κομψότ^τι  της  διαλέκτου  τον  λόγον 
σχηματίζων,  τάς  περι  τών  τέως  απορούμε νων 
γνώμας  άπεφηνάμην.  Και  εί  μεν  τά  της  εύχης 
άπέβη  και  τη  καθόλου  επιστήμη  καλόν  τι 
περιεγένετο,  έργον  άνύσας  χρησιμ,ον  χαιρησω, 
εί  £έ  μ·/ί,  τών  έν  ταΤς  βασιλικαΐς  άκαοημίαις 
φιλοσόφων  επιεικών  και  πράων  τύνοιμι  κριτών. 

Χριστόφορος  Σαμαρτςιδης 

Γυμναβι,άρχης  έν  Άδριανουπόλει. 

ΣΗΜ.  Ία  ανωτέρω  αναγραφόμενα  σχήματα,  εις 
α  παραπέμπεται  ό  αναγνώστης,  ΛεΛιθογραφί)- 
μένα  ό'ντα,  προνταχθησαν  της  πραγματείας. 


ΕΙΔΗΣΕΙΣ 

ΠΕΡΙ   ΤΗΣ  ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ 

ΤΗΣ  ΟΜΗΡΙΚΗΣ  ΙΛΙΟΥ 


(Άνεγνώύθη  έν  τη 

Είναι  βέβαιον,  οτι  έν  τ?ί  άρχαιότητι  ήσαν 
τοσούτον  πεπεισμένοι,  οτι  το  "Ιλιον  των  χρό- 
νων εκείνων  ήν,  ως  προς·  την  θέσιν,  το  αύτο 
και  ή  ύπο  τοΰ  Όμήρου  ψαλεΐσα  "Ιλιος,  οσον 
και  οί  σύγχρονοι  είσι  πε-εισμένοι,  οτι  ή  ση- 
μερινή Ιερουσαλήμ  κατε'χει  τήν  θε'σιν  τής 
της  Αγίας  Γραφής  Ιερουσαλήμ.  Ή  μόνη  δια- 
φωνία, ήτις  προέκυψε  περί  τοΰ  θέματος  τούτου 
έν  τη1  άρχαιότητι,  είναι  ή  ύπο  Δημητρίου  τοΰ 
Σκηψίου  έξενεχθεΐσα  γνώμη,  βασιζόμενη  έπι 
θεωρίας  υπερβολικής  «Έστιαίας  της  έξ  Αλε- 
ξανδρείας της  Τρωάδος»  ως  προς  την  αύξησιν 
της  τοΰ  Σκαμάνδρου  πεδιάδος.  Ό  Δηρ.ήτριος 
έπίστευσεν,  οτι  έπρεπεν  άναγκαίως  νά  υπήρχε 
κατά  τους  χρόνους  της  πολιορκίας  της  Ιλίου 
και  κόλπος  τις  είσχωρών  έπι  ίκανήν  άπόστασιν 
εις  την  ξνράν  και  όστις  προϊόντος  τοΰ  χρόνου 
έπληρώθη  δια  προσχώσεων  και  της  βαθμιαίας 
και  βραδείας  μετατοπίσεως  των  ποταμίων  υδά- 
των. Δυστυχώς  ό  διάσημος  γεωγράφος  Στρά- 
βων, όστις  φαίνεται  οτι  δεν  έπεσκέφθη  τον 
τόπον  (καίτοι  παρε'χει  ημΐν  την  μακροτέραν 
περιγραφήν  ην  εχομεν),  συμμερίζεται  τάς  έσφαλ- 
μένας  γνώμας  τοΰ  Δημητρίου.  "Οντως,  βλέ- 
πομε ν  αρχαίους  συγγραφείς,  ώς  Στέφανον  τον 
Βυζάντίον,  άναφε'ροντας  μεν  τον  Στράβωνα  και 
τον  Δημήτριον  ώς  μάρτυρας  αυθεντικούς  έπι 
διαφόρων  άλλων  τοπογραφικών  σημείων,  ουδό- 
λως όμως  άναφέροντας  ούτε  τον  μεν  ούτε  τον 
δε  περί  της  τοπογραφίας  της  Όμηρικης  Ιλίου, 
προκειμένου  περί  των  σημείων,  έν  οίς  ό  Στρά- 
βων και  ό  Δημήτριος  ευρίσκονται  έν  διαφω- 
νία προς  την  κοινην  γνώμην.  Δύναταί  τις  άρα 
Ικ  τούτου  νά  έξαγάγτ)  το  συμπέρασμα,  οι  ι  οί 
αρχαίοι  ούτοι  συγγραφείς  έθεώρουν  έσφαλμέ- 
νας  τάς  θεωρίας  των  τελευταίων  τούτων.  Έν 
τούτοις  δ  Στράβων  δεικνύει   ημΤν  εΐ'τε  άμέσως 


ΨΞΘ'  όυνεδριάΰει) 

είτε  εμμέσως  πλείστα  τών  τοπογραφικών  ση- 
μείων, ά  οί  αρχαίοι  άναγνωρίζουσιν  ώς  τά  ύπο 
τοΰ  Όμήρου  αναφερόμενα. 

Έν  τοις  άρχαΐοις  Έλλν,σι  συγγραφεΰσι,  Ρω- 
μαΐοις  και  Βυζαντινοΐς,  εΰρίσκομεν  τν,δε  κκ- 
κεΐσαι  υπαινιγμούς  εις  τά  τοπογραφικά  ταΰτα 
σημεία  ώς  και  εϊς  έτερα,  άτινα  α!  μεθ'  "Ομη- 
ρον  παραδόσεις  προσε'θηκαν  εις  τά  έν  τνί  Ίλιά- 
δι  και  Όδυσσεία  αναφερόμενα.  Δέον  λοιπόν  νά 
έρ.μείνωμεν  έπι  της  ταυτότητος  τών  ύπο  τών 
συγγραφέων  της  αρχαιότητος  δεικνυομένων  ση- 
μείων, και  άν  εύρωμεν  τάς  θεωρίας  τούτων 
συναδούσας  προς  το  όμηρικον  κείμενον,  δεν  θά 
έχωμεν  ν'  άναζητήσωμεν  άλλα.  Όφείλομεν  μά- 
λιστα και  νά  σεβασθώμεν  τάς  γνώμας  τών 
αρχαίων,  διότι  πρέπει  ν'  άναμνηθώμεν,  οτι  άπο- 
δίδουσιν  εις  τον  Πεισίστρατον,  τύραννον  τών 
'Λθηνών  (550 — 529  π.  Χ.)  και  εις  τους  υίούς 
αύτοΰ,  οιτινες  διέμεναν  εξόριστοι  (510  π.  Χ.) 
έν  Σιγείω,  πλησίον  τοΰ  Σκαμάνδρου  και  της 
άρχαίας  Ιλίου,  την  συλλογήν  και  την  έκδοσιν 
τών  ομηρικών  έπών.  "Οθεν  η  πόλις  Σίγειον  εκεί- 
το έπι  υψώματος  ακριβώς  έναντι  της  Ιλίου, 
άφ'  ης  έχωρίζετο  εις  άπόστασιν  μιας  λεύγης 
ύπο  της  πεδιάδος  τοΰ  Σκαμάνδρου.  Συμπεραίνω 
έκ  τούτου,  οτι  οί  τών  ομηρικών  ποιημάτων 
έκδόται  ανεγνώρισαν  βεβαίως  την  τοπογραφίαν 
σύμφωνον  τω  τοΰ  Όμηρου  κειμένω.  Πάντες  συνε- 
φώνουν  έπι  τούτων  τών  σ/,μείων.  Ούτω  δε  ου- 
σιωδώς άναγκαΐον  τυγχάνει  νά  λάβωμεν  ώς 
οδηγούς  τους  άρχαίους  και  νά  συγκρίνωμεν  τάς 
κρίσεις  αύτών  προς  αύτο  το  κείμενον  τοΰ  Ό- 
μηρου- άλλα  δέον  ν'  άποφύγωμεν  την  έσφαλμέ- 
νην  τοπογραφίαν  τοΰ  Δημητρίου  και  τοΰ  άντι- 
γραφέως  αύτοΰ  Στράβωνος,  οίίτινες  μετά  της 
σφαλεράς  αύτών  περιγραφής  φαίνωνται  έν  δια- 
φωνία  προς  πάντας  τους  προγενέρους  αύτών. 


ΕΜΗΣΕΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΗΣ  ΤΟΠΟΓΡΛΦΗΣ  ΤΗΣ  ΟΗΗΡΙΚΠΣ  ΙΑΙΟΥ'. 


49 


'ΐδοΰ  γεωγραφικός  χάρτης  τής  χώρας  ταύ- 
της μετά  των  ομηρικών  όνομάτο>ν,  και  των 
άρχαίων  και  των  νεωτέρων,  καταρτισμένος 
επί  του  χάρτου  του  Υδρογραφικού  Γραφείου 
του  Αγγλικού  Ναυαρχείου1. Ύγ  βοηθείαρ  λοι- 
πόν τούτου  παρακολουθήσωμεν  την  Ίλιάοα 
καϊ  Όδύσσεικν  και  τα  άρχαΐα  συγγράμματα 
και  επισκεφθώμεν  τοϋς  οιαφο'ρους  το'πους 
τους  ύπο  του  Όμηρου  αναφερομένους. 

Ούτοί  $έ  Οέλομεν  ϊδει  άλληλοδιασ\>'χως 

Ι0*. Τήν  αμμώδη  παραλίαν  προς  την  εκ  τοΰ 
Αιγαίου  είσοδον τοΰ  Ελλησπόντου,  έννιεύρίσκε- 
το  το  στρατο'πεοοντών  Άχαιών(  Ναύσταθμος) . 

Ή  αμμώδης  παραλία  ώς  εχει  νυν  είναι  η 
αυτή  οία  ην  κατά  την  εις  την  πολιορκίαν  τής 
Τροίας  αποδιδομένη  ν  έποχήν  (π.  Χ.  1184); 
"Ινα  άπαντήσωμεν  είς  την  ερώτησιν  ταύτην, 
όε'ον  νά  συμβουλευθώμεν  τά  των  άρχαίων 
συγγράμματα.  Γ.ίναι  αναντιρρήτως  άληθε'ς, 
ώς  βλέπομε ν  τούτο  έν  τω  Ήροδο'τω  (π.  Χ. 
450),  δτι  έπίστευον,  δτι  ή  τής  Ιλίου  παρα- 
λία ούς  καϊ  ή  τής  Α,ίγύπτου,  της  Τευθρα- 
νίας,  της  Εφέσου  και  τοΰ  Μαιάνδρου  έξηκο- 
λούθουν  ν'  αΰξάνωσιν  έπεκτεινο'μεναι  προ; 
τήν  θάλασσαν,  άλλα  πρε'πει  νά  ποιρατηρή- 
σωμεν,  δτι  δσο\  άφορα  εις  τήν  παραλίαν  της 
Ίλ  ίου  χ\  συνθήκαι  σένησαν  α{  αύται-  διότι 
αφού  κπαζ  ή  αυςησις  είχε  φσασει  με/ρι  του 
προς  ανατολάς  ύπο  τοΰ  ακρωτηρίου  προστα- 
τευομένου ορίου  Καλλικολώνη  Όμηρική·  τό 
ακρωτήριον  Ροίτειον  πο'λις  Αϊάντιον,  σήμε- 
ρον  δέ  Καρανλήκ-Μπορούν),  η  αυξησις  αύτη, 
λε'γομεν,  εύρισκε  ν  έμπόδιον  έν  τή  όρμή  τοΰ 
ρεύματος  τοΰ  Ελλήσποντου,  όπερ  αμέσως 
'Λρχ-ζε  νά  ττροσβάλλη  αύτήν,  ένω  αί  ποτά- 
μιοι εκχύσεις  τοΰ  Μαιάνδρου  τοΰ  Νείλου 
και  λοιπών  κατετίθεντο  εις  θάλασσας  άνευ 
ρευμάτων  βλέπομε  ν  δέ,  ότι  οί  αρχαίοι  ήσαν 
πεπεισμένοι  ττερ'ι  της  ενταύθα,  ύπάρςε(.υς  κόλ- 
που κατά  τήν  εποχήν  τήν  άποδιδομένην  εις 
τήν  πολιορκίαν  τής  Τροίας,  ό  δέ  Όμηρος  οΰ- 
δεμίαν  ποιείται  μνείαν  στ  ε  ρ  ί  διακοπής  τής 
γραμμής  τής  παραλίας,  πλην  τής  τοΰ  στο- 
μίου τοΰ  Σκαμάνδρου,  έκβάλλοντος  εις  τόν 
κο'λπον  προς  τό  μέρος  τής  'ΑΛός.  (Παρατη- 
ρήσωμεν,  δτι  ό  Όμηρος  ονομάζει  πάντοτε  τό 
Αιγαίον  πέλαγος  "ΛΛ',  ένω  διά  τόν  Έλλής- 
*οντον  καϊ  τόν  κο'λπον  μεταχειρίζεται  τήν 
λέςιν  θάΛασΰα).  Είναι  προφανές  έν  τούτοις, 
οτι  κατά  τήν  έποχήν  του  ή  παραλία  δεν  ήτο 


ομαλή,  καίτοι  ώς  τοιαύτη  περιγράφεται  έν 
τν)  ΊΜάόΐ.  "Ιΐδη  πρό  τοΰ  Τρωϊκοΰ  πολέμου, 
κήτος  πεμφΟέν  ύπό  Ποσειδώνος  ειχε  κατε- 
ρειπώσει τήν  άκτήν  τό  κήτος  τούτο  ην  βε- 
βαίως ή  ύψ(οσις  τών  θαλασσίων  υδάτων  κα- 
ταλαβο'ντοίν  τήν  παραλίαν  τοΰ  κόλπου.  Ό 
Ηρακλής,  ό  μέγας  ούτος  μηχανικός  τών  υ- 
δραυλικών έργοον  μεταβαίνων  εις  τό  άκρω- 
τήριον  Σίγειον  εύρε  τό  μέσον  νά  έπιφέρη  Οε- 
ραπείαν  εις  τό  κακόν,  φονεύιυν  τό  θηρίον, 
και  ούτως  ή  παραλία  είνε  κανονισθή  κατά 
τήν  ύπό  τών  Αχαιών  κατονήν  αύτής.  'Λλλ' 
ίνα  έξηγήση  τήν  αληθή  άνοψ.αλίαν  τής  παρα- 
λίας κατά  τήν  έποχήν  του  ό  ποιητής  λέγει, 
δτι  ό  Ποσειδών  και  ό  Άπο'λλ(.υν  είχον  κατα- 
πλημμυρήσει  τήν  πεδιάδα  διά  τών  ποτα- 
μίων ύδάτίον,  άτινα  κατέΟαψαν  έν  ταίς  άμ- 
μοις  τά  τεί^η  τοΰ  αχαϊκού  στρατοπέδου  καϊ 
ούτι»  παρήχθη  ή   άνιυμαλία   τής  παραλίας. 

Συμφώνο^ς  λοιπόν  μετά  τοΰ  "Ομήρου  εύ- 
ρίσκομεν,  δτι,  ώς  ό  Στράβων,  ό  Δημήτριος 
και  ή  Έστίαια  διεβεβαίουν  τήν  ύπαρξιν  κόλ- 
που, ούτοί  καϊ  ό  Ηρόδοτος,  ό  Σκύλας  καϊ  Ό 
Πλίνιος  καϊ  άλλοι  ήσαν  πεπεισμένοι,  δτι  ύ- 
παρχε κόλπος  τοΰ  Σκαμάνδρου  κατά  τήν  έ- 
ποχήν  τοΰ  Τρωϊκοΰ  πολέμου,  μέ  μόνην  τήν 
διαφοράν,  δτι  ούτοι  άπέδιδον  αύτώ  μεγα- 
λειτέραν  έ'κτασιν  ή  εκείνοι.  Οί  πρώτοι  έπί- 
στευον,  δτι  ή  παραλία, ήτις  ήν  τότε  δώδεκα 
σταδίων,  δέν  έπρεπε  νά  ήτο  εις  άπόστασιν 
||  σταδίων  άπό  τής  Ιλίου  κατά  τήν  έποχήν 
τής  πολιορκίας,  έν  ώ  κατά  τούς  άλλους  ή 
παραλία  έν  τή  έποχή  αύτών  είχεν  έ'κτασιν 
είκοσι  σταδίιυν  καϊ  έπρεπε  νά  άπεϊχεν  έν 
καιρώ  τής  πολιορκίας  δώδεκα  στάδια  άπό 
τής  Ιλίου,  κατά  τό  έγγύτατον  αύτής  μέρος. 
Ή  άπόστασις  αύτη  τών  ε'ίκοσι  ή  είκοσιδύο 
σταδίων  είναι  εισέτι  ώς  έγγιστα  ή  σημερινή. 
Ή  περί  τών  εξ  σταδίων  ύπο'θεσις  τοΰ  Δη- 
μητρίου φέρει  εις  δίλημμα  καταπληκτικο'ν. 
Πώς  ή  συμβολή  τοΰ  Σιμόεντος  μετά  τοΰ  Σκα- 
μάνδρου ήθελεν  είσθαι  δυνατή  ;  διότι  εις  τήν 
άπόστασιν  ταύτην  ό  Σιμόεις  θά  έξέβαλλεν 
άπ'  ευθείας  εις  τόν  κόλπον. 

Ό  Εύστάθιος  λέγει  ήμΐν,  χο^ρϊς  δμως  ν' 
άναφέρη  τήν  πηγήν,  εξ  ής  άρύεται  τοΰτο,  δτι 
ο  χώρος  ό  μεταξύ  τοΰ  τείχους  τοΰ  στρατοπέ- 
δου τών  Αχαιών  καϊ  τής  τάφρου  είχεν  εύρος 
πλέθρου·  ό  δέ  Αισχύλος1  θέτει  έν  τω  στόμα- 
τι  τοΰ  εν  Άγαμέμνονι  χοροΰ   :  «κέλσαντες 


1)  Όρ«  χάρτην  έν  τέλει  τή;  Βίβλου. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ,  ΣΥΛΛΟΓΟΣ,-ΤΟΜ,  ΙΘ'), 


1)  Αισχύλου  Άγαμί'μνων  674. 

ι 


50 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


(τάς  ναΰς)  Σιμο'εντος  άκτάς  έπ'  άεξιφύλ- 
λου».  Ή  παραλία  αύτη  σήμερον  καλείται 
ΚαρανΑΙχ-Λιμαν  (Λιμήν  σκοτεινός). 

2ον.  Τά  δύο  ακρωτήρια  (Καλλικολώνην  και 
τείχος  Ήρακλήος)  σχηματίζοντα  τά  άκρα 
της  παραλίας. 

Βλε'πομεν  δύο  άλύσεις  λόφων,  την  μεν  έξ 
άνατολών  πρός  δυσμάς  κατά  μήκος  τοϋ  Ελ- 
λήσποντου, την  δε  άπό  βορρά  προς  νο'τον  κα- 
τά μήκος  τοΰ  Αιγαίου,  σχηματιζούσας  γω- 
νίαν  όρθήν,  διχαζομένην  υπό  τής  παραλίας 
και  τής  πρώτης  άλύσεως  τών  λο'φων.  Εϊς  τά 
άκρα  των  δύο  τούτων  άλύσεουν  ευρίσκεται  ή 
παραλία  ή  βρεχομε'νη  υπό  τοϋ  Ελλήσποντου. 
Ό  Όμηρος  δέν  φαίνεται  δίδων  όνομα  εις  τά 
δύο  ταύτα  ακρωτήρια,  άλλ'  άπασα  ή  άρ- 
χαιότης,  ή  μετά  τους  ομηρικούς  χρόνους,  εκ 
συμφώνου  αποδίδει  εις  μέν  το  πρώτον  τό 
όνομα  Ακρωτήριο)·  Ροίτειο)·1  (ένθα  ήν  έκτι- 
σμε'νη  ή  πο'λις  Αίάντιον  ούτως  όνομασθεΐσα 
ένεκα  τής  έγγύτητος  του  τάφου  του  ΑΊ'αν- 
τος  και  έλουσα  πρός  ανατολάς  λιμε'να  τεχνη- 
τόν),  την  δε  άλυσιν,  ής  τό  άκρωτήριον  τού- 
το σχηματίζει  την  κεφαλήν,  ονομάζει  ωσαύ- 
τως Ροίζίΐον.  Έπί  των  υψωμάτων  ταύτης 
Ικειτο  ή  ομώνυμος  πο'λις  Τ£ϊρος,  "Λχςια, 
καί  χόΜς1.  Τό  δεύτερον  άκρουτήριον  ώνομά- 
σθη  Σίγειον  άκρ(οτήριον  (έν  ω  ή  ν  ώκοδομη- 
μένη  ή  πόλις  Αχίλλειον  ούτω  κληθεϊσα  έ- 
νεκα τής  γειτνιάσεως  τοϋ  τάφου  τοϋ  Άχιλ- 
λε'ως),  τήν  δέ  άλυσιν,  ής  κεφαλή  είναι  τό 
άκρωτήριον  τούτο,  αποκαλεί  ώσαύτο^ς  Σί- 
γειον. Έπί  ταύτης  εκείτο  ή  ομώνυμος  πόλις 
ίίς  άπο'στασιν  είκοσι  σταδίων  μεσημβρινώς 
τοϋ  ακρωτηρίου. 

Καίτοι,  ώς  είπον  άνωτε'ρω,  ό  Όμηρος  δέν 
φαίνεται  αποδίδων  ουδέν  όνομα  εις  τά  δύο 
ταύτα  ακρωτήρια, τά  ύπέδειξεν  όμως,  τό  μέν 
Αίάντιον  υπό  τό  όνομα  ΚαΛΑιχοΛώνη ,  τό  δέ 
Αχίλλειον  υπό  τό  όνομα  τηχοι;  Ήραχ.ίηος . 

Έκ  τοϋ  με'ρους  -τής  θαλάσσης  αί  δύο  αύ- 
ται σειραϊ  λόφων  είσιν  αρκετά  κρημνώδεις, 
ενώ  έκ  τοϋ  άντιθε'του  με'ρους  έπιχαρίτως  κυ- 
μαίνονται πρός  τήν  πεδιάδα. 

Καίτοι  ή  σημερινή  παραλία  φαίνεται  άν- 
ταποκρινομε'νη  πρός  τήν  ύπό  τού  Στράβιονος 
και  τοϋ  Πλινίου  περιγραφομε'νην,  ώς  υπήρ- 
χε κατά  τήν  έποχήν  αυτών,  δε'ον  έν  τού- 
τοις νά  προσθέσωμεν  και  κλλας  τινάς  μετα- 
βολάς   προελΟούσας  έκ  τών  μετοχετεύσεων 


τών  υδάτων,  άτινα  διήνοιξαν  νε'α  ορύγματα 
(μόνου  τοϋ  Σκαμάνδρου  έξαιρουμε'νου,  όστις 
άπό  τών  προομηρικών  χρόνοιν  δέν  μετε'βαλε 
τόν  ρουν  αύτοϋ).  Αί  μετοχετεύσεις  αύται  έ- 
γένοντο  κατά  τους  ιστορικούς  χρόνους  και 
δή  και  κατά  τούς  μετά  Χριστόν  αιώνας,  ώς- 
τε  άντί  τού  μόνου  στομίου  τοϋ  Σκαμάνδρου 
έκβάλλοντος  εις  τόν  κολπίσκον  τών  Αχαιών, 
βλε'πομεν  έν  αύτώ  σήμερον  τρία  στόματα,  τό 
του  ΚαΛίψάτι-Άο μάχ ,  τό  τής  θαλάσσιας  λί- 
μνης και  τό  τοΰ  κολπίσκου  "Ι^-τιτΐε-Άσμάχ. 

Πλησίον  τών  δύο  άκρωτηρίων  ύπάρχουσιν 
όροπε'δια  ύψηλά,  έπί  τών  οποίων  εύρίσκοντο 
αί  πολίχναι  Αίάντιον  και  Αχίλλειον.  Σήμε- 
ρον τό  Αίάντιον  είναι  έ'ρημον,  εις  δέ  τόν  χώ- 
ρον,  έν  ώ  έ'κειτο,  δίδουσι  τό  όνομα  Καφαν.Ιίχ' 
ό  λιμήν  αύτοϋ  εϊναι  κεχωσρ.ένος  και  ονομά- 
ζεται Τα  ΒόΛια.  Ενταύθα,  φαίνεται,  ό  Με'- 
γας  Κωνσταντίνος  ήθελε  νά  κτίση  τήν  προ.>- 
τεύουσαν  τοϋ  κράτους  αύτοϋ,  άλλά  παρ'/ιτήθη 
τοϋ  σχεδίου  του  εύθύς  μετά  τήν  έ'ναρξιν  τής 
έκτελε'σεως  αύτοϋ1. 

Όσον  άφορα  τήν  Καλλικολώνην,  συμφώ- 
νιος  ρ.ετά  τοϋ  Όμηρου,  οί  άρχαϊοι  σχολια- 
σταί  είσι  σύμφωνοι  περιγράφοντες  αυτήν  ώς 
κειμε'νην  παρά  τω  Θρωσμω  καϊ  τω  Σιμόεντι. 
Κατά  τόν  Εύστάθιον  είχε  μήκος  πε'ντε  στα- 
δίων, άπό  τοϋ  ακρωτηρίου  πιθανώς  Ροιτείου 
με'χρι  τοΰ  Θρωσμοϋ,  ούτινος  ή  κλιτύς  έκτεί- 
νεται  πρός  τόν  Σιμο'εντα  κατά  τήν  διεύθυν- 
σιν  τής  Ιλίου.  Έν  τή  Υ  ραψωδία  τής  ΊΛιά- 
όος  άναγινώσκομεν,  ότι  έν  τω  σημείω  τούτω 
ό  "Αρης  ώδήγησε  τούς  φίλους  τών ϊρώωνθεούς, 
ίνα  ΐδωσι  τήν  έν  τνί  πεδιάδι  μάχην,  ένώ  οί 
άλλοι  θεοί,  οί  φίλοι  τών  Αχαιών,  ι/ετε'βαι- 
νον  έπί  τω  αύτώ  σκοπώ  εις  τήν  άλλην  άκραν 
τής  παραλίας,  εις  τό  τείχος  ΉγαχΛ7\ο<:·  τά 
δύο  ταύτα  υψώματα  θαυμασίως  έξελε'γησαν 
άτε  δεσπόζοντα  τοϋ  πεδίου  τής  ρ,άχης. 

Καίτοι  ουδείς  συγγραφεύς  ύπέδειξεν  ήμϊν, 
πού  έ'κειτο  τό  τείχος  ΉφαχΛηο'ϊ,  ουδεμία 
αμφιβολία  δύναται  νά  ύπάρζν)  ώς  πρός  τήν 
θε'σιν,  ήν  τω  άποδίδω,  δηλαδή  έπί  τού  ορο- 
πεδίου τοϋ  Σιγείου  άκρωτηρίου,  έπί  τοΰ  ο- 
ποίου ύπήρχεν  άλλοτε  ή  πο'λις  Αχίλλειον, 
κατεχομε'νη  σήμερον  ύπό  τοΰ  έλληνικοΰ  χω- 
ρίου Γε)η-Σεχίρ. 

Ένταΰθα,  έπί  τοϋ  Σιγείου  άκρωτηρίου,  οί 
άρχαϊοι  ύπεδείκνυον  τό  θε'ατρον  τών  κατορ- 
θωμάτων τοΰ  Ηρακλέους  πρός  άπελευθέρω- 


1)  Στβ'ςρ.  Βυζ. 


1)  -ωζόρενος. 


ΕΙΛΠΣΕΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΤΠΣ  ΟΜΗΡΙΕΠΣ  ΙΛΙΟΥ* 


<τιν  τής  Ήσιο'νης  καί  προς  καταστροφην  τοϋ 
θαλασσίου  τέρατος,  δπερ  διώκον  αΰτόν  εκ 
τής  παραλίας  προς  την  πεδιάδα  τόν  ήνάγ- 
κασε  νά  καταφύγΥ]  εντός  του  τείχους,  δπερ 
οί  Τρώες  τνϊ  βοήθεια,  της  Παλλάδος  Αθηνάς 
είχον  προετοιμάσει  αΰτώ. 

Οί  τύμβοι  του  Άχιλλέως,  του  Πάτροκλου 
και  του  Άντιλο'γου  όρώνται  σήμερον  ενταύθα 
και  άνεγνωρίσθησαν  καθ'  όλους  τους  χρόνους. 

Τύμβος  ΑίόυΛτου. 

Οΰδεμίαν  αν  ε  ία  ν  του  τύμβου  του  Αίσυή- 
του  ευρον  εν  τοις  άρχαίοις  συγγραφεύσιν. 
Ό, τι  ό  Στράβων  περί  τούτου  λε'γει, είναι  κα- 
θ *  ολοκληρίαν  έσφαλμένον  διότι  πρός  ύπο- 
στήριξιν  της  υποθέσεως  του  αποδίδει  αύτώ 
θέσιν  εις  τόπον  όλως  διάφορον  καί  τόν  όποιον 
οί  άρχαίοι  ύπεοείκνυον  ώς  οημα  Μνοίνης. 
Έτη  5ε  του  οροπεδίου  του  ακρωτηρίου  Καλλι- 
κολώνης  έπί  τό  χείλος  του  κρημνού  πρός  τό 
με'ρος  του  Ελλήσποντου  βλε'πει  τις  τρεις  μι- 
κρούς τύμβους  δεσπόζοντας  της  παραλίας, 
Ιφ'  ης  εύρίσκετο  τό  στρατόπεδον  των  Α- 
χαιών. Είναι  καταφανές,  δτι  εκεί  ήν  τό 
καλ).ίτερον  σημεΐον  πρός  έπισκο'πησιν  τών  έν 
τω  τών  πολιορκούντων  στρατοπέδω  πραττο- 
με'νων,  ό  δέ  Τρως  κατάσκοπος,  Πολίτης,  δεν 
ήδύνατο  νά  έκλέξτ]  καταλληλο'τερον  ρ.ε'ρος 
πρός  κατασκόπησιν,  καίτοι  διέτρεχε  τόν  κίν- 
δυνον  νά  συλληοθη  μ'  δλην  την  τών  ποδών 
αυτού  ταχύτητα.  Ή  Βατίεια  η  τό  σήμα  Μυ- 
ιίνης  ίέν  ηούνατο  νά  ήναι,  ώς  ό  Στράβων 
δ'.ισνυοί'^ετο  ό  τύμβος  τού  Αίσυήτου  διό- 
τι  εκείτο  κατα  πέντε  στασια  μακροτε- 
ρον  τού  στρατοπέδου  τών  Αχαιών  η  η 
πο'λ'.ς  "Ιλιος·  κάν  δέ  παραδεχθώμεν,  δτι  ή 
πολις  ην  Απομεμακρυσμένη  τού  στρατοπέδου 
υ.ο'νον  κατά  εζ  στάδια,  πώς  είναι  δυνατόν 
ώστε  εις  άπόστασιν  ένδεκα  σταδίων  ό  Πολί- 
της νά  δύνηται  νά  παρατηρώ,  δ, τι  συνέβαι- 
νε·/ έν  τω  έχθρ-.κώ  στρατοπέδω  ;  Όποιον  δέ 
κίνδυνον  διέτρεχε  νά  συλληοθν;  ;  "Αν,  ώς  ό 
Δημήτριος  διισχυρίζετο,  τό  σημα  Μυρίνης  η 
ό  λόφος  της  Βατιείας  ή  ν  ο  σήμερον  ύπο  το 
όνομα  Πασά-Τίπε  άνεγνοορισμένος,  άρκεΐ  νά 
παρατηρήσω,  δτι  άπό  τού  μέρους  τούτου  η 
θέα  τής  πεδιάδος  τοιούτον  Εμποδίζεται  ύπό 
τού  λο'φου  της  Ιλίου  (ΊσοαφΜχ),  ώστε  δεν 
επιτρέπει  νά  ϊδν)  τις  έκείθεν  τόν  άρχαϊον 
ρουν  τού  Σιμο'εντος,  έτι  δέ  όλιγώτερον  τόν 
Ναϋσταθμον  αυτού. 

Πιστεύω,  δτι  δέν  άπατώμαι  παραδεχόμε- 


νος, δτι  ό  εις  τών  τριών  τύμβοι  ν  είναι  ό  τού 
Αίσυήτου,  διότι  ή  εκλογή  τούτου  τού  τόπου 
διά  τήν  υπό  τού  Πολίτου  κατασκο'πευσιν 
συμφωνεί  πρός  τήν  θέσιν. 

Ό  Τύμβος  τοϋ  ΛΙαντος. 

Έν  τοις  προ'ποσι  της  Καλλικολώνης,  εκ 
τού  εγγυτάτου  πρός  τό  στρατο'πεδον  τών 
Αχαιών  μέρους,  βλέπει  τις  τόν  μέγαν  τύμ- 
βον  καλούμενον  σήμερον  "Ιν-τεΛέ,  δστις,  ώς 
οί  τού  Άχιλλέως,  τού  Πατρόκλου  και  τού 
Άντιλόχου,  έθεωρήθη  καθ'  δλους  τούς  χρό- 
νους ώς  ό  τάφος  τού  Αϊαντος. 

Ό  Θοίοόμός  πεδΐοιο  και,  η  Θΰμβρη. 

Οί  άρχαΐοι  σχολιασταί  περιγράφουσι  τόν 
Θρωσμόν  και  τήν  Καλλικολώνην  διά  τών  αύ- 
τών  σχεδόν  λέξεων,  δηλαδή  ώς  γεωλόφους 
υψηλούς  γειτνιάζοντας  τνί  πεδιάδι  και  πλη- 
σίον τού  Σιμόεντος.  Ή  λέξις  θ^ωαμος  πα- 
ράγεται κατά  τοϋς  μεν  εκ  τού  θ^ώΰχω  ή  #σ- 
ρηκ  (πηδάν)  ή  έκ  τού^ί&ιρώ.  Ώς  είπον  ήδη, 
ό  Θρωσμός  είναι  ήδη  ή  κλιτύς  της  Καλλικο- 
λώνης  έκτεινομένης  πρός  τόν  Σιμόεντα  κατά 
τήν  διεύθυνσιν  τής  Ιλίου.  Σήμερον  ό  'Ίν- 
τίηΧ-Άϋμαχ  ρέει  εις  τοϋς  πρόποδας  τής 
Καλλικολώνης  και  τού  Θρωσμοϋ  αυτού  προς 
ανατολάς  τής  πεδιάδος  τού  Σκαμάνδρου. 

Άναγινώσκομεν  έν  τη  ΊΑιάάι,  δτι  άφού 
οί  Αχαιοί  άπεκρούσθησαν  τού  στρατοπέδου 
αύτών  ύπό  τών  Τρώων,  οΐτινες  εϊχον  προς- 
βάλει  τό  κέντρον  καί  τήν  δεξιάν  πτέρυγα 
αύτών,  οί  τελευταίοι  ούτοι  διενυκτέρευσαν 
δίς  έν  τή  πεδιάδι,  ούχ'ι  μακράν  τού  στρατο- 
πέδου τών  Αχαιών.  Κατά  τήν  πρώτην  τών 
δύο  τούτων  περιστάσεων,  γνωρίζομεν,  δτι  ό 
Έκτωρ  καί  οί  Τρώες  άρχηγοί  έποιήσαντο 
συμβούλιον  περί  λύχνων  άφάς  πρός  τό  μέρος 
τοϋ  Σκαυ.άνδρου,  εις  μέρος,  έν  ω  δέν  εύρί- 
σκοντο  πτώματα  πολεμιστών  φονευθέντων 
κατά  τήν  μάχην,  καί  δτι  κατέληξαν  εις  τήν 
άπο'φασιν  νά  διανυκτερεύσωσιν  έν  τη  πε- 
διάδι. Ήξεύρομεν,  δτι  κατά  τήν  νύκτα  ο 
Αγαμέμνων  θορυβηθείς  διότι  έβλεπε  τά  πο- 
λυάριθμα πυρά  τού  έχθρού  διανυκτερεύοντος 
έν  τή  πεδιάδι  καί  ήκουε  τούς  αυλούς  τών 
Τρώων  τοσούτον  πλησίον  τοϋ  στρατοπέδου 
του  καί  ό  Νέστωρ  λίαν  άνησυχών  διότι  έ- 
γνώριζεν  αύτούς  πλησίον1  τοϋ  Θρωσμοϋ  τής 

1)  «  Έπ\  Θρωσμω  πεδίοιο». —  Ή  πρόΌεσις  ίπ\ 
άκολουθουμένη  υπο*  τής  δοτικής  του  τόΊιου,  βημαί- 


52  Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

πεδιάδος,  συνάθροισαν  καί  άλλους  τινάς 
αρχηγούς  Αχαιούς,  οίτινες  μετέβησαν  πλη- 
σίον των  σκοπών  των  έκτος  του  τεί- 
χους του  στρατοπέδου  τεταγμένων,  είτα 
δε  συνεσκέφθησαν  έν  τω  αύτώ  ακριβώς 
μέρει,  εν  ω  ό  Έκτωρ  έποιήσατο  συμβού- 
λιον  περί  λύχνων  «φας.  Έκ  του  μέρους  δέ 
τούτου  ό  "Οδυσσεύς  καϊ  ό  Διομήδης  απήλθαν, 
ίνα  κατασκοπεύσωσι  τάς  προθέσεις  και  κι- 
νήσεις τών  Τρώων  βαίνοντες  δέ  προς  άνα- 
τολάς  καί  βαδίζοντες  έπί  τών  πτωμάτων  τών 
κατά  την  ρ.άχην  πεσόντων  μαχητών,  κατώρ- 
θωσαν  νά  συλλάβωσι  τον  Τρώα  κατάσκοπον 
Δόλωνα,  δν  ό  Έκτωρ  είχε  πρό  μικρού  πέμ- 
ψει  πρός  κατασκοπησιν  του  κέντρου  του  στρα- 
τοπέδου τών  Αχαιών,  έν  ω  συνεσκε'πτοντο 
εν  συμβουλίω  επί  τού  τύμβου  τού  "Ιλου,  μα- 
κράν τού  θορύβου  του  τρωικού  στρατοπέδου. 
Ό  Δόλων  έπληροφόρησε  τον  Όδυσσέα  καϊ 
τόν  Διορήδην,  δτι  οί  μέν  Τρώες  ηγρύπνουν,οί 
δέ  επίκουροι  αύτών  έκοιμώντο  καί  εύρίσκον- 
το  οί  ρ.έν  πρός  την  θάλασσαν  (Αιγαίον)  οί  δέ 
πρός  την  ίεράν  Θύμβρην  συνεβούλευσε  δε  τοις 
συλλαβούσιν  αύτον,  άν  έπεθύμουν  νά  εΐσδύ- 
σωσιν  έν  ταϊς  τάξεσι  τών  Τρώων,  νά  προς- 
βάλωσι  τόν  Ρήσον  βασιλε'α  τών  Θρακών,  δς- 
τις  εύρίσκετο  έν  τοις  μεθορίοις  τού  τρωικού 
στρατοπέδου  καί  δστις  άρτίως  είχε  φθάσει 
φέρων  ωραιότατους  ίππους.  Ό  Όδυσσεύς  καί 
ό  Διομήδης  άφικνούνται  μετ'  ολίγον  έπί  της 
άκρας  έ'λους  τινο'ς,  διότι  έκοψαν  έκεΐ  καλά- 
μους τούς  οποίους  έναπέθεσαν  έπί  δενδρυλ- 
λίων,  ίνα  δυνηθώσι  νά  έπανεύρωσι  τά  βήμα- 
τά  των  έπιστρέφοντες  έκ  της  νυκτερινής  αύ- 
τών έκδρομής. 

'Τπάρχουσι  σήμερον  δύο  έλη  μεταξύ  τού 
Σιρ.όεντος  καί  τού  κλάδου  αύτού,  ταύτα  δέ 
χωρίζονται  μόνον  ύπό  στενής  γλώσσης  γής 
καί  ούτως  εΐσί  συνεχή  άπό  τών  προποδων  τού 
Θρωσμού  μέχρι  πλησίον  τού  βορειοανατολικού 
μέρους  τής  Ιλίου  (Ίοβα^ΛΙχ)  καί  χωρίζουσι 
την  πεδιάδα  τού  Σιρ.ο'εντος  άπό  τής  του  Σκα- 
μάνδρου. "Αλλους  τε  τό  έν  τών  ελών  άναφε'- 
•ρεται  έν  τή  Όδυσσεία  ώς  υπάρχον  πλησίον 
τών  τειχών  τής  Ιλίου  καί  ώς  χρησιμεύσαν 
ώς  ένέδρα  παρασκευασθεϊσα  ύπό  τών  Α- 
χαιών, έν  ν)  παρέστη  ό  "Οδυσσεύς-  ό  Κύριπί- 
δης  ώσαύτυ^ς  άναφε'ρει'   τάς  τού  Όδυσσέως 

νει    πάντοτε  τδ  πλησίον  και   ο/ι  τδ  επάνω.  Ή 
φράσις  αυτή  άπαντα   τ,ρ'ις  ε'ν  Όμήρω  :  Ίλ.  Κ, 
160.  Α,  57  καί  Γ,  3. 
1)  Ρή>ος,  507. 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ενέδρας  παρά  τω  ναώ  τού  Θυμβρίου  Απόλ- 
λωνος. 

"Αν  προσθέσωμεν  εις  τά  προλεχθέντα,  δτι 
ό  "Ομηρος  περιγράφει  την  νυκτερινήν  στρατο- 
πέδευσιν  τών  Τρώων  ώς  γενομένην  μεταξύ 
τών  ύδάτων  τού  Σκαμάνδρου  καί  τών  νηών 
τών  Αχαιών,  δέν  δύναται  τις  ή  νά  πεισθή, 
δτι  ό  ποιητής  δέν  ήδύνατο  άλλως  νά  όρίση 
τήν  θέσιν  τού  στρατοπέδου  έν  τω  μέσω  πε- 
διάδος ή  δεικνύων  τήν  κλιτύν  τού  Θρωσμού 
ώς  ούσαν  έπί  τής  δεξιάς  πτέρυγος  αυτού,  ού- 
τως ώστε  ό  πόρος  τού  Σκαμάνδρου  φαίνεται 
δτι  δέν  ήτο  πολύ  μακράν  τής  αριστεράς  πτέ- 
ρυγος τού  στρατοπέδου.  Τήν  έπαύριον  ή  μάχη 
άνανεούται  καί  οί  Τρώες  έφορμώντες  έκ  του 
Θρωσμού  προσβάλλουσι  τό  στρατόπεδον  τών 
'  Αχ  αιών.  Μετά  πεισματώδεις  συμπλοκάς  οί 
Τρώες  άπωθούμενοι  έκ  τής  κατά  τού  στρα- 
τοπέδου προσβολής  αύτών  καταλαμβάνονται 
ύπό  τού  Πατρόκλου  μεταξύ  τού  στρατοπέ- 
δου, τού  ποταμού  (Σκαμάνδρου)  καί  τών  υψη- 
λών τειχών  (τής  Ιλίου),  δηλαδή  μεταξύ 
τού  Θριοσμού  καί  τού  τών  Αχαιών  στρατο- 
πέδου2. 

"Ινα  πεζαίτερον  παραστήσω  τήν  θέσιν,  θά 
εΐπω,  δτι  κατά  τήν  νύκτα  τής  πρώτης  νυ- 
κτερινής στρατοπεδεύσεως  οί  Αχαιοί  είχον 
θέσει  πέντε  αποσπάσματα  έκ  διακοσίων  λογ- 
χοφόρων  ώς  προσκόπους  έν  τω  χώρω  τω  με- 
ταξύ τού  τείχους  τού  στρατοπέδου  των  καί 
τής  τάφρου  καί  ήναψαν  έκεΐ  πολυπληθή  πυ- 
ρά, ώς  έπραξαν  καί  οί  Τρώες,  εις  άπόστασιν 
σχετικώς  μικράν,  αντικρύ  τού  τών  Αχαιών 
στρατοπέδου.  Οί  Τρώες  πεντακισμύριοι  κατά 
τόν  άριθμάν  έξετείνοντο  άνά  πάσαν  τήν  ττε- 
διάδα  αντικρύ  τού  αχαϊκού  στρατοπέδου 
έχοντες  τόν  Σκάμανδρον  έν  τή  άριστερά  -τε- 
ρυγι  καί  τήν  κλιτύν  τού  ακρωτηρίου  Καλλι- 
κολώνης  έν  τή  δεξιά  πτέρυγι  αύτών.  Όπι- 
σθεν  αύτών,  κατά  μήκος  τού  Σιμόεντος,  έ- 
κοιμώντο  οί  επίκουροι,  κατέχοντες  τόν  με- 
ταξύ τών  Τρώων  καί  τού  Σιμο'εντος  χώρον, 
έπί  τών  όχθών  τού  οποίου  έν  τω  μέσω  τής 
πεδιάδος  εύρίσκετο  ό  τάφος  τού  "Ιλου.  Ή  θί- 
σις  αύτών  διαρρήδην  ύποδείκνυται  ύπό  τού  Ό- 
μηρου. Ή  δεξιά  αύτών  πτέρυξ  διηρημένη  εις 
πέντε  σώματα  έξετείνετο  άπό  τού  τάφου  τού 
"Ιλου,  άνά  τήν  πεδιάδα,  πρός  τό  Αιγαίον  καί 


2)  Ίλ.  θ,  560  —  61—  μεσηγύ  νεών,  ήδ£  Ξάν- 
θοιο  ροάων  .  .  .  Ίλίοθι  πρό.  Ίλ.  Π,  397 — μεση- 
γύς  νηών  κα\  ποταμού  καί  τείχεος  ύψηλοϊο. 


ΕΙΔΗΣΕΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΤΠΣ  ΟΜΗΡΙΚΗΣ  ΙΛΙΟΥ. 


53 


'/.ατ'  άκολουθίαν,  ή  αριστερά  αυτών,  ττρό ς: 
Σκάμανδρον',  διηργ,μίνη  ωσαύτως  εις  πέντε 
σώματα,  εοαινεν  άπό  τοϋ  τάφου  του  "Τλου  μέ- 
χρι τής  ίεράς  Θύμβρης.  Ενταύθα  ό  Ρήσος, 
βασιλεύς  των  Θρακών,  έστρατοπέδευσεν  άμα 
ά-ρικυ'μενος.  Κατανοοΰμεν  οΰτως,  οτι  ή  θύμ- 
ορη  κείται  εν  χώρω  τινί  κατά  μήκος  του 
Σιμο'εντος  καί  της  πεοΊάοος  αύτοΰ.  Οί  σχο- 
λιασταί  λέγουσιν  ήμϊν,  ότι  ν;  Θύμβρη  είναι 
α. ίσος  άφιερωμένον  τω  Άπο'λλωνι,  οΰχί  μα- 
κράν της  Ιλίου.  Ό  Ησύχιος  καί  ο  Ευστάθιος 
φαίνονται, δτι  αντίγραψαν  τον  Στράβο.>να  ό- 
σον άφορα!  τήν  Θύμβρην.  Ούτω  δέν  πρέπει  τις 
να  βασίζητα»  έπ'  αύτών  και  μάλιστα  άπέν- 
αντι  των  δσων  λέγει  ήμϊν  ό  Ευριπίδης  άνα- 
φορικώς  του  τραγικού  τέλους  τοϋ  Ρήσου  και 
των  ενεδρών  τοϋ  Όδυσσέως  -αρά  τοις  τείχε- 
σι  τής  Ιλίου  προς  τό  μέρος  τοϋ  Θυμβρίου 
Απόλλωνος.  Τό  σπουδαιότερον  δέ  γεγονός 
ώς  πρός  τον  ΡΫ,σον  έν  τ*7)  Θύμβρν]  είναι  τό  ά- 
ναφερόμενον  εις  τους  ίππους  αύτοϋ.  Κατά 
τινα  χρησμόν  ή  Τροία  δέν  θά  ήδύνατο  νά  ά- 
λωθή,  εάν  ποτε  οί  ί'πποι  τοϋ  Ρήσου  έ'βοσκον 
τό  νόρτον  τής  πεδιάδος  της  Τλίου  κα'ι  επι- 
νον  τά  ύδατα  τοϋ  Σκαμάνδρου3.  'ΐδού  ό  λο'- 
γος.  δΊ'  ον  ό  Όδυσσεϋς  κα'ι  ό  Διομήδης  μο'- 
λίς  μαθο'ντες  παρά  τοϋ  Δόλωνος  τήν  παρου- 
σιών τοϋ  Ρήσου  και  των  ί'πποι  ν  του  κατενόη- 
σαν άν.ε'σως  την  σπουδαιότητα  τοϋ  άρπάσαι 
τους  ίππους.  Μόνον  ες  άπλής  συμπτώσεως 
οφειλομένης  εις  την  στρατοπέδευσιν  των 
Τρώων  κα'ι  τήν  βραδύτητα  τής  άφίςεως  τοϋ 
Ρήσου,  οί  ίπποι  τοϋ  τελευταίου  τούτου  δέν 
ύπήγον  έκ  τοϋ  άλλου  μέρους  της  πόλεως,  έν- 
θα ΰπ/,ρ/ον  ή  μικρά  πεδιάς  τής  Ιλίου  κα'ι 
αί  πηγαί  (θέρμη  και  ψυχρά)  τοϋ  παραποτά- 
μου Σκαυ.άνδοου  άναβρόουσαί  αύτο'Οι. 

ΊΙ  πεδιάς  τοϋ  Σκαμάνδρου  και  οχ  ποταμοί 
Σκάμανδρος  και  Σιμόεις. 

Έν  τη  άπό  τής  παραλίας  πρός  νο'τον  έκ- 
τεινομένη  μεγάλη  πεδιάδι  βλέπομεν  τόν  Σκά- 
μανδρον  ϋ  Ξάνθον  κα'ι  τόν  Σιμόεντα.  Άπό 
τοϋ  Τροι'ίκου  πολέμου  καθ'  Όμηρον  καί  άπό 
τηζ  άρχης  άκο'μη  τοϋ  πρώτου  μετά  Χριστόν 


1)  Ρήσο;,  ατιχ.  538  —  564. 

2)  Βφγιλ.  Αίν.  Τ,  469. 

Νοο  ρΓοοιιΙ  Ιιϊηο  ΒΙιεδϊ  ηίνεϊδ  Ιβηίοηβ  νβΐίδ 
Αα§ηοδΐϊΙ  ΙβοΓΪΓηβηδ,  ρπωο  ^υδΒρΓοαίΙβ  εοιηηο 
Τ)άί(1βδ  πιοΐΐ»  ν3δΐ35&1  οβοάο  οηιβηίϋδ, 
ΑΓάβηΙΐδαυβ  &νβΓΐίί  βαυοδ  ΐη  οβδίΓβ,  ρπιΐδ  αυβπι 
ρββιιΐβ  ^υδΙβδδβηΙΤΓοίδβΧβηΐΗιιπκιιιο  βϋηδδθηί. 


αιώνος,  κατά  τους  αρχαίους,  οί  δύο  ούτοι  πο- 
ταμοί συν/,νοϋντο  εις  τήν  τοϋ  Σκαμάνδρου 
πεδιάδα,  ούχΐ  μακράν  τοϋ  στρατοπέδου  των 
'Λναιών  καϊ  έςέβαλλον  ομού  δι'  ενός  στο- 
μίου είς  τήν  θάλασσαν  πλησίον  τοϋ  Σιγείου 
ακρωτηρίου.  Σήμερον  εχουσι  στόμια,  διάφορα 
τοϋ  ρού  τοϋ  Σιρ.όεντος  καϊ  τοϋ  ρύακος  τών 
πηγών  τοϋ  Σκαμάνδρου  (ΤϋΐίΐΛαχ-Ύϋσϊ^) 
παρεμποδισθέντων  υπό  τών  Άΰ μαχ-Κα.Ιιφα- 
γ./Γ/  κα'ι  "Ιν-τιτιέ,  οΐτινες  άλλοτε  δέν  είσέ- 
βαλλον  είς  τό  με'ρος  τοϋτο  της  πεδιάδος.  Ό 
Σιμόεις  ρέει  είς  γελόεσσαν  μικράν  κοιλάδα 
(Ντουμβφουχ-Όβαΰαί)  κειμένην  μεταξύ  της 
μεσημβρινής  κλιτύος  τής  άλύσεως  Καλλι- 
κολώνης  καί  τοϋ  κρημνώδους  βορείου  μέρους 
τής  άλύσεως  τοϋ  'Ατυολόφου  ήτοι  τής  Ι- 
λίου (ΤϋίΛΛακ-Μπαίο).  Ώς  αίάλύσειςτών 
λόφιον  τούτων,  ό  Σιμόεις  φέρεται  έξ  άνατο- 
λών  πρός  δυσμάς  καί  εισέρχεται  είς  τήν  με- 
γάλην  πεδιάδα  κατά  τό  μεσημβρινόν  έσχα- 
τον  σημεϊον  τοϋ  Θρωσμοϋ  (ολίγον  άνατολι- 
κώς  τοϋ  Κοίψχχοϊ)  είς  τό  άκρον  τών  ελών, 
άτινα  έσν/ημάτισε.  Διερχόμενος  τήν  πεδιά- 
δα καθ'  όλον  τό  εύρος  αυτής  ό  Σιμόεις  έσχη- 
μάτιζεν  άλλοτε  συμβολήν  μέ  τόν  Σκάμαν- 
δρον-Εάνθον  οΰχί  μακράν  τής  μεθομηρικής 
πόλεως  τοϋ  Σιγείου,  ήτις,  ώς  ό  Ηρόδοτος 
λέγει  ήμϊν,  εκείτο  πλησίον  τοϋ  Σκαμάν- 
δρου1. (Τά  ερείπια  τοϋ  Σιγείου  ευρίσκον- 
ται επί  τοϋ  οροπεδίου  τής  άλύσεως  τών  λό- 
φων τοϋ  τείχους  Ή(>αχ·ΐ7\ο<: ,  παρά  τω  τάφω 
τω  όνομαζομένω  σήμερον  " Λγ<,ος-4ιψτ(τξΐο<:- 
Τ(Λέ). 

Ό  Σκάμανδρος  άφ'  ετέρου  εχει  τήν  πη- 
γήν  αύτοϋ  έν  τω  όρει  "Ισν),  όθεν  κατέρχεται 
εις  τό  άκρον  τής  πεδιάδος,  διέρχεται  ούτως 
ειπείν  διαγωνίως  ταύτην  καΟ'  όλον  τό  πλά- 
τος αύτής  βορειοδυτικώς  καί  τέλος  παρακο- 
λουθεί τήν  άνατολικήν  κλιτύν  τής  άλύσεως 
τοϋ  τείχους  Ήρακ.Ιηος·  κάτωθεν  τής  συμβο- 
λής αύτοϋ  μετά  τοϋ  Σιμόεντος  εύρίσκετο  ο 
πόρος  ό  υπό  τοϋ  Όμήρου  τρις  έν  δυσί  στίχοις 
αναφερόμενος1.  Τό  πρώτον,  ότε  ό  "Εκτωρ 
πληγωθείς  κατά  τήν  προσβολή  ν  τών  Τρώων 
κατά  τοϋ  ά^αϊκού  στρατοπέδου  καί  λειπο- 
θυμήσας  μετεφέρετο  επί  τοϋ  άρματος  πρός 


1)  'Ήράϋ.  Ε'.  65  . 
Σκαμάνδρω. 

1)  Ίλ.  Ξ,  433—434./ 
Αύτ.  Φ,  1—2. 
Αι3τ.  Ω,  692—693. 


.  Ει;  Σίγειον  τδ  ίπ\  τω 

'Αλλ'  οτε  δή  πόρον  ιξον 
[έϋρρεϊος  ποτα,οιοΤο, 

Ξάνθου  δινήεντος,  δν  α- 
θάνατος τε'χετο  Ζευς. 


54 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


την  "Ιλιον  τότε  έσταμάτησαν  έν  τώ  πο'ρω. 
ίνα  ρίψωσιν  ί%'  αύτόν  ύδωρ  του  Σκαμάνδρου- 
Εάνθου  πρός  άνάκτησιν  των  αισθήσεων  τού- 
το δεύτερον,  δτε  ό  Άχιλλεύς  έφ'  άρματος 
καταδιώκει  τούς  Τρώας  κα'ι  είς  τόν  πόρον 
παράγε  νόμε νος  κόπτει  είς  δύο  τόν  έ/θρικόν 
στρατόν  και  διώκει  τό  ήαισυ  εις  τόν  ποτα- 
μόν, τό  δέ  έτερον  ήμισυ  προς  τήν  πο'λιν  "I- 
λιον  κα'ι  τε'λος  τό  τρίτον,  δτε  ό  Πρίαμος  έ- 
πανήρχετο  εκ  της  σκηνής  του  Άχιλλέως  φέ- 
ρων  έφ'  άρματος  τό  πτώμα  του  Έκτορος,  εν 
ώ  ο  Ερμής,  όστις  έχρησίμευσεν  αύτώ  ώς  ο- 
δηγός έν  τή  δεΰρο  κάκεϊσε  πορεία,  έγκατέ- 
λειψεν  αύτόν  έν  τφ  πο'ρω,  όπου,  φαίνεται,  ό 
θεός  συνήντησε  τήν  προτεραίαν  τόν  Πρίαμον, 
αφού  ούτος  έπότισε  τους  ίππους  και  ήμιό- 
νους  του  έν  τω  ποταμω. 

Ουτε  εν  τοις  χωρίοις  τούτοις  του  ποιητού 
Ουτε  ε'ν  άλλω  τινί  άρχαίω  συγγραφεί  υπάρχει 
τι  τό  δικαιολογούν  τήν  ύπο'θεσιν,  ότι  ό  Σκά- 
μανδρος-Εάνθος  έμεσολάβε  ι  μεταξύ  του  στρα- 
τοπε'δου  τών  Αχαιών  καί  τής  Ιλίου.  Ό  Σκά- 
μανδρος-Εανθος  (Μενάε^ε-Σον)ϊ  ρρεε  πάντο- 
τε κατά  τήν  αυτήν  διεύθυνσιν  άπό  τού  χρό- 
νου τής  πολιορκίας  τής  Τροίας  μέχρι  τής  σή- 
μερον κατά  συνε'πειαν  ό  πόρος  δέν  ήδύνατο 
νά  φε'ρη  διά  του  ποταμού  ή  προς  τήν  άλυσιν 
τού  τείχους  Ήρακλήος.  Αί  λεπτομε'ρειαι  τής 
εν  Σκαμάνδρω  μάχης  καταδεικνύουσιν,  ότι 
οί  εις  τήν  πόλιν  δυνηθε'ντες  νά  φθάσωσι 
Τρώες  ήσαν  ακριβώς  οί  μή  υπό  τού  Άχιλ- 
λε'ως  εις  τόν  ποταμόν  ριφθέντες,  καί  ότι  ό 
Άχιλλεύς  κατά  τήν  ύψωσιν  τών  υδάτων  τού 
ποταμού  δέν  σώζεται  διά  πτελε'ας,  ήν  άπο- 
σπα'  έπϊ  τής  δεξιάς  όχθης,  άλλ'  ότι  διε'βη 
αυτόν,  διότι  διά  τού  κορμού  τού  προσκεκολ- 
λημε'νου  έ'τι  έν  τή  δεξιά  όχθη  κατώρθωσε 
νά  σωθή,  και  ό  ποταμός  τον  καταδιώκει  έν 
τή  πεδιάδι  προς  τήν  πόλιν.  Ό  Άχιλλεύς 
αφίνει  κρύψας  τήν  λο'γχην  του  έν  τω  φυλλώ- 
ματι  δενδρυλλίου  πρίν  πηδήση  ξιφήρης  εις 
τον  ποταμόν,  ί'να  φονεύση  τους  Τρώας,  οί'τι- 
νες  προσπαθούσι  νά  σωθώσι  κρυπτόμενοι  έν 
τοϊς  έλιγμοίς  τών  υψηλών  αύτού  όχθών  άρα 
ούτοι  δέν  διήλθον  τον  ποταμόν.  Ό  'Λχιλ- 
λεύς  βλε'πων  τόν  Λυκάονα  ζητούντα  νά  φυ- 
γή άπό  τον  ποταμόν  λαμβάνει  καϊ  αύθις  τήν 
λο'γχην, φονεύει  αύτόν  καί  έξακολουθεϊ  μετα- 
χειρισμένος αυτήν  καθ'όλην  έκείνην  τήν 
ήμέραν,  με'χρις  ου  ό  "Κκτωρ  πίπτει  βληθείς 
υπό  τού  Άχιλλε'ως  υπό  τά  τείχη  τής  Ιλίου. 

Αλλά  διατί,  δυνατόν  νά  έρωτήση  τις,  ό 


Έκτωρ  πληγωθείς  εις  τό  τών  Αχαιών 
στρατόπεδον  καί  μεταβαίνων  έπί  τού  άρμα- 
τος αύτού  είς  τήν  πο'λιν  φε'ρεται  εις  τον  πό- 
ρον,  καί  διατί  ό  Πρίαμος  μεταβαίνων  άπό 
τής  πόλεως  εις  τήν  σκηνήν  τού  'Α/ιλλέως 
καί  επανερχόμενος  φθάνει  είς  τήν  όχθην  καί 
τόν  πόρον  τού  Σκαμάνδρου-Εάνθου,  έάν  δέν 
έμελλε  νά  διέλθη  τόν  ποταμόν  ;  Ή  άπάντη- 
σις  είναι  εύχερής.  Ύπήρχεν  αμαξιτός  οδός- — 
αμαξιτός, — ήτις  αρχομένη  άπό  τής  πόλεως 
διήρχετο  διά  τού  τύμβου  τού  "Ιλου  είς  τήν 
ο'χθην  τού  Σιμόεντος  έν  τώ  μέσω  τής  πεδιά- 
δος καί  έφθανε  ν  είς  τόν  πόρον  τού  Εάνθου. 
Εντεύθεν  δέ  διαιρουμένη  έβαινεν  έξ  ενός 
προς  τό  τείχος  ΉγαχΑΤ\ο':  καί  έξ  έτέρου  δυ- 
τικώς  προς  τήν  παραλίαν,  ένθα  έστρατοπέ- 
δευεν  ό  Άχιλλεύς.  "Αλλως  τε  ήξεύρομεν  έκ 
τού  Όμήρου,  ότι  ό  Άχιλλεϋς  έκ  τής  σκηνής 
του  δέν  ήδυνήθη  ν'  άναγνωρίση  τους  έκ  τών 
άργηγών  Αχαιών  πληγωθέντας  υπό  τά  τεί- 
χη τής  Ιλίου  καί  έπί  τών  αρμάτων  αύτών 
μεταφερομένους,  δτε  ούτοι  διήρχοντο  έκ  τού 
μέρους  του  διευθυνόμενοι  εις  τάς  σκηνάς  αύ- 
τών τάς  έν  τώ  κέντρω  τού  στρατοπέδου. 

Πρέπει  προς  τούτοις  ν'  άναμνησθώμεν,  δτι 
ό  Όμηρος  ποιείται  μνείαν  τής  αμαξιτού  ο- 
δού υπό  τά  τείχη  τής  Τλίου,  δπερ  κατα- 
δεικνύει, δτι  ύπήρχον  ίδιαίτεραι  οδοί  διά  τά 
άρματα.  Είναι  δέ  λίαν  πιθανόν,  δτι  ή  αρμα- 
τοδρομία κατά  τήν  κηδείαν  τού  Πατρόκλου 
έγένετο  έπί  τής  αμαξιτού  οδού  τής  μεταξύ 
τού  στρατοπέδου  τών  Αχαιών  καί  τού  πόρου 
τού  Εάνθου.  Έκ  τής  άφηγήσεως  δέ  τού  Ό- 
μήρου βλέπομε  ν,  δτι  άφού  ήγειρε  τάφον  τώ 
Πατρόκλω  (έπί  τού  άκρωτηρίου  τείγονς 
ΉξαχΛ7\ος) ,  ό  Άχιλλεύς  όδηγεΐ  τούς  Α- 
χαιούς είς  τήν  πεδιάδα,  καί  ούδο'λως  δύσκο- 
λον  ν'  άναγνωρίση  τις,  δτι  ό  όμιλος  τών 
θεατών  τής  κηδείας  ΐστατο  ακριβώς  εις  τό 
έκτος  τής  τάφρου  μέρος  τού  στρατοπέδου, 
ένθα  ό  "Κκτωρ  καί  έπειτα  αρχηγοί  τίνες  Α- 
χαιοί εϊχον  συγκροτήσει  πρό  τίνων  ήμερών 
στρατιωτικά  συμβούλια.  ΊΙ  αρματοδρομία 
γίνεται  έπί  οδού  τής  πεδιάδος  καί  τά  άρ- 
ματα έπανέρχονται  είς  τό  στρατόπεδον. 
Φαίνεται  δτι  τό  μέρος,  ένθα  ίσταντο  οί  θεα- 
ταί,  είχε  χρησιμεύσει  ώς  περίβολος,  έν  ώ 
ένεκλείσθησαν  τά  είς  τήν  σκιάν  τού  Πατρό- 
κλου θυσιασθέντα  ζώα,  άν  κρίνωμεν  έξ  δσων 
ό  Όμηρος  λέγει  περί  τής  πτώσεως  τού  Α'ίαν- 
τος  είς  τό  τέλος  τής  πεζοδρομίας. 


ΕΙΔΗΣΕΙΣ  1ΙΕΡΙ  ΤΗΣ  ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΤΗΣ  ΟΜΙΙΡΙΚΗΣ  ΙΛΙΟΥ". 


Ή  αρχαία  πόλις  "Ιλιος. 

Ό  Πλάτων  περιγράφει  ήμίν  τήν  θέσιν  τής 
Ιλίου  ακριβέστατα  λέγων  :  «Κατωκίσθη  σή, 
φαμέν,  έκ  των  υψηλών  εις  μέγα  τε  και  κα- 
λόν πεδίον  "Ιλιον,  επί  λόφο  ν  τινά  ον/  ύψη- 
λόν  και  έ/οντα  ποταμούς  πολλούς  άνωθεν  έκ 
της  "ΐδης  ώρμημένους»1. 

"Οντως  ή  Όαηρικη  "Ιλιος2,  ήνπερ  ό  Πλά- 
των ούδο'λως  διακρίνει  της  έν  ταίς  ήμέραις 
αύτοϋ  ύπαρνούσης  Ιλίου,  κείται  έπί  λόφων 
ούνί  υψηλών,  έν  μέσω  πεδιάδος  ποτιζομένης 
ύπό  πολλών  ποταμών,  όπερ  συμφιυνεϊ  πλη- 
ρέστατα τοις  ΰπο  του  Όμηρου  λεγομένοις. 
Πάντες  δέ  ο'.  άρ^/αίοι  (έςαιρουμένου  τοΰ  Δη- 
μητρίου και  τοΰ  άντιγραφε'ως  αύτοΰ  Στρά- 
βωνος, οίτινες  ύπεδείκνυον  την  σύγχρονον  αυ- 
τοί; πο'λιν  "Ιλιον  ύπό  τό  όνομα  Νέο*·  "Μων 
νομίζοντες,  δτι  ή  ομηρική  "Ιλιος  εκείτο  άλ- 
λαν-οΰ)  παρεδέχοντο  τό  υπάρχον  "Ιλιον  ώς 
αύτήν  την  όμηρικήν  "Ιλιον.  "Αλλως  τε  δέ  ό 
Δημήτριος  περιγράφων  την  ύπάργουσαν  πο'- 
λιν ώς  κειμένην  είς  τό  άκρον  σειράς  λόφο>ν 
προβαινόντων  εις  τάς  ύπό  τοΰ  Σκαμάνδρου 
και  τοΰ  Σιμο'εντος  σχηματιζομένας  πεδιά- 
δας είναι  αρκετά  ακριβής. 

Έν  έτει  1801  ό  δόκτωρ  ΟΙ^ιΊίβ  έπεσκέ- 
φθη  πρώτος  έκ  τών  νεωτε'ρων  τά  έρείπια  της 
πόλεως  ταύτης.  Έκτοτε  έγε'νοντο  τό  άντι- 
κείμενον  σπουδαίων  ανασκαφών  γενομένων  τό 
πρώτον  ύτό  τοΰ  έμοΰ  αδελφού  Κ.  ΤΥαηΙν  03,1- 
νβΓί  καϊ  είτα,  έπ'  εύρυτέραις  διαστάσεσιν, 
ύπό  τού  δόκτορος  5θίΐ1ίυΐΏ3.ηη .  Ή  ύπαρξις  θεά- 
τρου εις  τήν  βόρειον  πλευράν  της  πόλεως, 
τειχών,  έρειπίων  τών  ναών  τοΰ  Θυμβρίου 
Απόλλωνος  κα'ι  της  Παλλάδος  Γλαυκώπιδος 
Αθηνάς,  έπιγραφών,  κεράμων,  νομισμάτων, 
αγαλμάτων,  άναγλύφων,  αγαλματίων  καϊ 
άλλον;  τεχνικών  προΐόντο^ν,  έπιμαρτυρεΐ  τήν 
θέσιν  της  Ιλίου,  ήνπερ  παρεδένθησαν  οί  αρ- 
χαίο·.. Έλληνες,  Ρωμαίοι  και  Βυζαντινοί  ώς 
το  ύπό  ύ~ό  τοΰ  Όμηρου  ψαλέν  διάσημον  ά- 
στυ. Ό  8θΙΐ1ίβΐΐΐαηο  έποιήσατο  άνασκαφάς 
είς  βάθη  τοιαύτα  ώστε  άπεκάλυψεν  έπο- 
/ζς  πολύ  άρχαιοτέρας  της  έποχής  τοΰ  Τρωι- 
κού πολε'μου  κα'ι  άγνωστους  τω  τε  ποιητή 
κα'ι  τω  πολιτισμώ,  όν  ούτος  περιγράφει.  Εις 
βάθος  μέτρων  τινών  ό  ομηρικός  πολιτισμός 
παύει  ύπάρχων,  άρχεται  δέ  άλλο  είδος  πο- 
λιτισμού κατωτέρας  βαθμίδος.  Συμβαίνει  τό 


1)  Πλαττ  νομ.  βιβλ.  Γ'.  σελ.  682  Β. 

2)  Ίλ.  Γ,  216— "Ιλιος  ίρή  έν  π»δίω  πεπιίλ(στ9. 


αύτο',  ώς  εΐ  λαός  πεπολιτισμένος  κατελάμ- 
βανε χώραν  βάρβαρον,  ώς  έν  παραδείγματι, 
εί  οί  "Αγγλοι,  κατά  τόν  αιώνα  ήμών,  άπώ- 
κιζον  τήν  Νέαν  Ζηλανδίαν  και  τήν  Λύστρα- 
λίαν,  ό  μεταγενέστερος  διευρηνητής  Οά  εύ- 
ρίσκετο πρό  άντικειμένων  ύψηλοΰ  πολιτισμού 
άντικαΟιστίΰντων  τά  τοΰ  άρνικοΰ  βίου  τών 
ιθαγενών. 

Ή  "Ακρόπολις,  ό  Ναός  τίίς  Παλλάδος  Αθη- 
νάς Γλαυκώπιδος  και  τού  Έρκείου  Διός, 
αϊ  πΰλαι  τοΰ  Πριάμου,  τό  Άνάκτορον/τοΰ 
Πάριδος,  ή  πόλις  τών  Τρώων,  ή  Πέργαμος, 
ό  Ναός  τοΰ  Θυμβρίου  Απόλλωνος,  τά  Α- 
νάκτορα τοΰ  Πριάμου,  τά  ττίς  βαόιλικτίς 
οικογενείας  και  τά  τού  "Εκτορος,  η  πόλις 
"Ιλιος. 

Ό  Ηρόδοτος  λέγει  ήμΐν,  δτι  ό  Εέρξης  ά- 
φικόμενος  εις  "Ιλιον  μετέβη  εις  τό  τοΰ  Πριά- 
μου Πέργαμον  καϊ  έθυσίασε  νιλίας  βοΰς  εις 
τήν  Παλλάδα  Άθηνάν.  Έν  τούτοις  ό  Όμη- 
ρος οΰδαμοΰ  λέγει,  δτι  ό  ναός  της  Παλλάδος 
Αθηνάς  εύρίσκετο  έν  τή  Περγάμω  άλλ'  έν 
τή  Άκροπόλει·  δεν  λέγει  ωσαύτως  ούδ'  δτι 
τά  ανάκτορα  τοΰ  Πριάμου  ήσαν  έν  τή  Άκρο- 
πόλει. Έν  τοις  νεωτέροις  χρόνοις  ένόμισαν? 
δτι  ή  Πέργαμος  καϊ  ή  Ακρόπολις  είσι  λέ- 
ξεις συνώνυμοι.  Έκ  της  προσεκτικής  δμως 
μελέτης  τοΰ  ομηρικού  κειμένου  έξάγεται,  δτι 
ή  "Ακρόπολις,  τό  ύψιστον  ρ,έρος  τής  πόλεως, 
ήτο  εις  τήν  Μ. Δ.  γωνίαν  καϊ  δτι  ή  Πέργα- 
μος (έγγύς  τή  Άκροπόλει)  έσχημάτιζε  τήν 
Β.  Δ.  γωνίαν  της  πόλεως. 

Καϊ  πρώτον,  δσον  άφορα  τήν  Άκρόπολιν, 
βλέπομεν,  δτι  οί  δημογέροντες  συνηδρίαζον 
είς  τάς  Πύλας  τοΰ  Πριάμου  έν  τή  Άκροπό- 
λει· άλλά  δέν  πρέπει  νά  συγχέωμεν  τάς  Πύ- 
λας ρ.έ  τό  άνάκτορον  τοΰ  Πριάμου.  Έν  ττ) 
Άκροπόλει  ύπήρχον  προσέτι  ό  ναός  τής  Παλ- 
λάδος Αθηνάς  (Γλαυκώπιδος)  καϊ  τοΰΈρκείου 
Διός  ώς  καϊ  τά  άνάκτορα  τοΰ  Πάριδος,  αύ- 
τός  δέ  ό  Όμηρος  προσδιορίζει  ακριβώς  τήν 
θέσιν  τών  τεσσάρων  τούτων  οικοδομών  έν  τή 
Άκροπόλει.  Άφ'  ετέρου  δέ,  δσον  άφορά  τήν 
Πέργαμον,  βλέπομεν,  δτι  ό  ναός  τοΰ  Θυμ- 
βρίου Απόλλωνος  εύρίσκετο  έν  αύτη  καϊ  δτι 
τοΰτο  μόνον  είναι  τό  μέρος,  δπερ  έκλέγει  ό 
θεός,  δταν  μεταβαίν/)  είς  "Ιλιον.  Ό  Όμηρος 
δέν  λέγει  ακριβώς,  δτι  τά  άνάκτορα  τοΰ 
Πριάμου,  τοΰ  Έκτορος  καϊ  τής  βασιλικής 
οικογενείας  ήσαν  έν  τή  Περγάμω. 

Ό  Βιργίλιος,  δστις  πολλάκις  ποιείται 
μνείκν  τής  Ακροπόλεως^  ήν  ονομάζει  δΐίΠΙ- 


56 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΑΑΠΝΙΚ.ΟΣ  ΦΙΑΟΑΟΠΚΟΣ  ΣΥΑΛ0Γ02. 


πιαπι  3Γ0βιη  (530Γ313,  αΐΐο  ϋϋίαιϊηβ,  ΤπΙο-  Ι 

πια)  και  της  Περγάμου  (ΡβΓ§αΐΙ13),  όμιλεί" 
πάντοτε  περί  του  ναοΰ  τής  Αθηνάς  (ΜΐοβΓ- 
να  ΡδΙΙαδ  ΤπΙοηία)  ώς  δντος  εν  τνί  Άκροπδ- 
λει,  ουδέποτε  δέ  έν  τή  Περγάμω. 

Ώς  αί  εκφράσεις  χόΛις  "ΙΜον  και  χό.ίις 
τον  Πριάμου  ήσαν  εκφράσεις  γενικαί,  ούτω 
και  ή  έ'κφρασις  ΆχρόχοΛκ:  ητο  έκφρασις  γε- 
νική περιλαμβάνουσα  τήν  τε  Άκρδπολιν  και 
την  Πέργαμον.  Ή  χόΜς  τών  Τρώω)·  έσή- 
μαινεν  ιδία  τό  μέρος  της  πόλεως  τό  πρός 
τήν  μεσημβρινήν  κλιτϋν  του  λδφου  και  ή 
Πέργαμος  το  βορειοδυτικών  μέρος,  δήλα  δή 
δταν  ό  Όμηρος  όμιλτί  περί  τής  πόλεως  των 
Τρώων,  τής  Περγάμου  και  των  υψηλών  τει- 
χών, εννοεί  τό  βορειοδυτικόν  μέρος  του  λό- 
φου, δταν  δέ  όμιλνί  περί  ΤΛίου  και  'Λχροχό- 
Μύκ>  περί  Σχαιών  και  ΑαρδανΙων  χνΛών  ,Ιν- 
νοεΐ  τό  πρός  τήν  μεσημβρινήν  κλιτϋν  του  λό- 
φου μέρος  τής  πόλεως. 

4  .  ΆχρόχοΜς.  —  Ναός  τής  Αθηνάς  και 
ΤΟυ  Διδς.  Αί  πύλαι  τοΰ  Πριάμου,  τό  άνάκτο- 
ρον  τοΰ  Πάριδος,  Σκαιαί  Πύλαι  και  Φηγός 
(τείχος). 

2.  Πέργαμος.  —  Ναός  του  Απόλλωνος, 
Άνάκτορον  τοΰ  Πριάμου  και  τοΰ  Έκτορος, 
ύψηλόν  τείχος,  Σκοπιαί  καϊ  Έρμεϊον. 

3.  Ή  ΛόΜς  "ΙΜος. — Πύλαι  Δαρδάνιαι. 

4.  Ή  χόΛις  τών  Τρώων. 


ΣκοπχαΊ 

Έρμεϊον 

Πέργαμος 

"Ιλχον 

Τροία 

Ακρόπολις 

Π.  Σκαχαχ  Π.  Δαρδάνχαχ 


Θά  ήδυνάμην  ίσως  νά  άναφε'ρω  πρός  έπι- 
μαρτυρίαν  τών  λο'γων  μου  καϊ  άλλα  χωρία 
αρχαίων  συγγραφε'ων,  άλλ'  ή  συζήτησις  αύτη 
ήθελεν  είσθαι  λίαν  μακρά  δια  τήν  πραγμα- 
τείαν  ταύτην. 

Τό  άνάκτορον  τοΰ  "Εκτορος  εκείτο,  κατά 
τινα  σχολιαστήν,  έπί  τοΰ  χ_ώρου  τοΰ  Πρυτα- 
νείου τοΰ  μεθομηρικοΰ  Ιλίου.  Επιγραφή  τις 
τεθείσα  έν  τώ  Πρυτανείω  κατά  τον  δεύτερον 
πρό  Χριστού  αιώνα,  άνεκαλύφθη  κατά  τό  με'- 
ρος,  ένθα  εύρε'Ο/)  τό  τρίγλυφον  τοΰ  ναοΰ  τοΰ 
Απόλλωνος.  Κατά  συνε'πειαν  το  τε  άνάκτο- 
ρον τοΰ  "Εκτορος  και  ό  ναός  τοΰ  Απόλλωνος 
ίΰρίσκοντο  βορειοδυτικώς  τοΰ  οροπεδίου,  έν 
τω  χώρω  τής  Περγάμου,  συνφδά  τω  όμηρικώ 
*ειμε'νω, 


Ή  πεδχάς  ττίς  Ιλίου,  ή  Βατίεχα,  τό  Σήμα  Μυ- 
ρίνιης,  και  αχ  πτχγαχ  (θερμτχ  κα'χ  ψυχρά)  τοΰ 
Σκαμάνδρου. 

Τό  μεσημβρινόν  τείχος,  δπερ  ήτο  εν  τών 
χαμηλότερων  τής  Ιλίου  και  αί  Σκαιαί  και 
αί  Δαρδάνιαι  πύλαι  ήσαν  εκτισμε'ναι  εις  τους 
πρδποδας  τής  κλιτύος  τοΰ  λδφου,  έφ'  ού  ε- 
κείτο τοΰτο  τό  με'ρος  τής  πόλεως  και  ενθα 
βλε'πει  τις  έτι  και  σήμερον  τήν  μικράν  πε- 
διάδα τοΰ  ΤζιχΑαχ- '066ααί ,  ήτις  είναι  αυ- 
τή ή  πεδιάς  τής  Ιλίου,  σχήματος  ήμιωοει- 
δοΰς,  και  άποτελουμε'νη  υπό  άντηρίδος  ήτοι 
σειράς  ρ.ικρών  λοφίσκων  βαινόντων  μέχρις  Ι- 
λίου και  τοΰ  Πααά-Τεχε-Μχαίρ ,  δπερ  εΐναι 
βεβαίως  ή  Βατίεια.  'Εν  τώ  μέσω  τών  λδφων 
τούτων  υπάρχει  τύμβος  (Ό  Παΰά-Τεχε)  κεί- 
μενος εις  άπδστασιν  πέντε  σταδίων  άπά  τής 
Ιλίου.  Τον  τύμβον  τοΰτον  ό  Δημήτριος  έκ- 
λαμβάνει  ώς  τύμβον  τοΰ  Αίσυήτου,  άλλ'  εί- 
ναι μάλλον  τό  σήμα  Μυρίνης,  έκτος  άν  το 
σήμα  Μυρίνης  είναι  ό  τύμβος,  δστις  υφίστα- 
ται σήμερον  έν  τώ  μέσω  τής  ωραίας  έκείνης 
πεδιάδος  τών  όχθών  τοΰ  ρύακος  ΤσιχΜιχ- 
Σον.  Ό  ρύαξ  ούτος  άναπαρίστησι  σήμερον, 
δ, τι  υπολείπεται  ήμϊν  έκ  τών  δύο  πηγών 
τοΰ  Σκαμάνδρου,  τής  μεν  θερμής,  τής  δε  ψύ- 
χρας. (Ή  θερμή  πηγή  εΐχεν  έξαφανισθή  πρό 
τής  εποχής  τοΰ  Δημητρίου·  άλλως  δέν  θά  ή- 
δύνατο  νά  προβάλν)  τήν  περί  μή  ταυτότητος 
τής  Ιλίου  μέ  τήν  ύπάρχουσαν  τδτε  πολιν 
θεωρίαν  του  (πδλιν  ήν  ώνδμαζε  Νέον  'Ίλιον) 
και  νάθέση  τήν  όμηρικήν  "Ιλιον  άλλαχοΰ). 

Αί  δύο  αύται  πηγαί  έκειντο  εις  άπδστα- 
σιν τριών  σταδίων  πρός  άνατολάς  τής  πό- 
λεως1 και  ερρεον  έντός  μαρμάρινων  δεξαμε- 
νών, έν  αις  αί  τής  πδλεως  γυναίκες  ήρχοντο 
νά  πλύνωσι  τά  εί'ματα  αύτών.  Τά  ύδατα  τών 
πηγών  τούτων  έρρίπτοντο  άλλοτε  εις  τον 
Σκάμανδρον-Ξάνθον,  άλλ',  ώς  είπον  ήδη,  ό 
ρύαξ  ΤοιχΛαχ-Τΰάϊ  εμποδίζεται  σήμερον  κα- 
τά τήν  εις  τήν  πεδιάοα  τοΰ  Σκαμάνδρου  ε'ίς- 
οδον  αΰτοΰ  ύπό  τής  εισβολής  τοΰ  Κα.Ιιψα- 
τΛη-Άαμάχ.  Ή  μικρά  τής  Ιλίου  πεδιάς  ά- 
ναφέρεται  πολλάκις  ύπό  τοΰ  Όμήρου.  Ή 
σκηνή  τής  ένάρξεως  τής  πρώτης  μάχης  είναι 
ή  πρδκλησις,  ήν  ή  Ίρις  υπό  τήν  μορφήν  τοΰ 
προσκόπου  Πολίτου  έφερε  πρός  τους  Τρώας 
τρέχουσα  έκ  τοΰ  τύμβου  τοΰ  Αίσυήτου  και 
άγγε'λλουσα,  δτι  οί  Αχαιοί  όπλιζδμενοι  ή- 
τοιμάζοντο  νά  έγκαταλείψωσι  τό  στρατόπε- 

1)  Ευστάθιος. 


ίΊΛΗΣΕΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΠΣ  ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΤΠΣ  ΟΜΙΙΡΙΚΗΣ  ΙΛΙΟΥ. 


57 


ίο  ν  των,  ίνα  μεταβώσιν  εις  τήν  πεδιάδα  τοΰ 
Σκαμάνδρου.  'Επί  τή  αγγελία  ταύτη  οί  Τρώες 
και  οί  επίκουροι  αύτών  εξελθόντες  ές  δλων 
των  πυλών  (κπασαιδέ  αί  πύλαι  ήσαν  προς 
τό  μέρος  τής  μικράς  πεδιάδος),  συνηθροίσθη- 
σαν  μακράν  τής  όψεως  τοϋ  εχθρού  εις  τον 
λόφον  Βατίειαν  ή  Σήμα  Μυρίνης  και  εκείθεν 
έ βάδισαν  εις  συνάντησιν  τών  Άν αιών.  Ού- 
τως αί  δύο  στρατιά!  άφίκοντο  εις  παραλλή- 
λους γραμμάς  προ  τών  Σκαιών  Πυλών,  ένθα 
συνεφωνήθη  ανακωχή  καϊ  αί  δύο  στρατιαί 
έστησαν.  Ούτω  δέ  καϊ  ή  Ελένη  ήδυνήθη  να 
Ί'δη  και  ν'  αναγνώριση  εκ  του  πύργου  τοϋ 
επί  τών  Σκαιών  Πυλών  τοϋς  διάφορους  Α- 
χαιούς αρχηγούς. 

Προς  την  πεδιάδα  ταύτην  τής  Ιλίου  καϊ 
ό  Άγήνωρ  έφευγεν  εκ  τής  Φηγοΰ  προς  δυ- 
σμάς τής  πόλεως  καϊ  πρός  τόν  ρύακα  τοΰ 
Σκαμάνδρου,  ένώ  ό  Άχιλλεύς  έπλησίαζεν. 

Επειδή  δέ  ή  καταδίωζις  τοΰ  "Εκτορος 
υπό  τοΰ  'Α/ιλλέως  έγε'νετο  τρις  περί  τήν 
πο'λιν  εκ  δεξιών  πρός  άριστερά  ορμώμενων 
έκ  τών  2καιών  Πυλών,  έφθασαν  τήν  τετάρ- 
τη-/ φοράν  εις  τάς  δύο  πηγάς  έν  τγ  πεδιάδι- 
οσάκις  δέ  ό  Έκτοπο  προσεπάθει  νά  πλησιάση 
προς  τά  Δαρδανία  τείχη,  εις  ά  δήλα  δή  εύ- 
ρίσκοντο  άπασαι  αί  πύλαι,  ό  Άχιλλεύς  εςε'- 
τρεπεν  αυτόν  πρός  τήν  πεδιάδα  καί  έπ'ι  τέ- 
λους κατώρθωσε  νά  τόν  φονεύση. 

Γενου,ένου  ανωτέρω  λογού  περί  τής  νυκτε- 
ρινής εκδρομής  τοΰ  Όδυσσέως  κα'ι  Διομή- 
ίους  εις  θύμβρην,  εξήγησα,  ότι  ησαν  τοσού- 
τον περιμέριμνοι  νά  συλλάβωσι  τοϋς  ίππους 
τοϋ  Ρήσου,  βασιλέως  τών  Θρακών,  διότι  ήθε- 
λον  νά  έμποδίσωσι  τούς  ίππους  τούτους  νά 
βοσκήσωσιν  έν  τνί  πεδιάδι  τής  Ιλίου  καί  νά 
πίωσι  τό  ύδωρ  τοΰ  Σκαμάνδρου. 

Οί  τύμβοι  τοϋ  "Ιλου,  τοΰ  "Εκτορος,  τοΰ  Παν- 
οάρου,  τοΰ  Σαρπιιόόνος  και  τοϋν  Τροπών. 

Οί  τύμβοι  ούτοι  έκειντο  έπ'ι  τής  όχθης 
τοϋ  Σιμο'εντος  έν  τη  πεδιάδι  τοϋ  Σκαμάν- 


δρου. Πλησίον  τοϋ  Κνύιι,-χιοϊ  ύπάρχει  εις 
έ'χοιν  ύψος  οκτώ  ποδών,  όστις  προ  τίνων  α- 
κόμη έτών  διετηρεΐτο  κάλλιστα-  ύπάρ/ουσιν 
ωσαύτως  καί  τά  έρείπια  έτερου,  αμφότεροι 
δέ  κείνται  πρός  δυσμάς  τοΰ  ρηθέντος  χο;ρι- 
δίου.  Καί  έτερος  δέ  τύμβος  δπήρχε  κατά  τόν 
ΟΙΐΟΪδβαΙ-ΟοίΐίϊΙβΓ,  πρός  νότον  τοϋ  χωριδίου. 
Εις  τούτους  προσΟετέον  κα'ι  τάς  βάσεις  ένάς 
ή  δύο  άλλων,  οϋς  εύρε  ν  ό  8(·ΙΐΠβΙΙ1ΛΙ11Ι  βορειο- 
δυτικώς  τοΰ  Κοϋα-χιοϊ.  Πρέπει  ίσως  ν'  άπο- 
δώσωμεν  τήν  έξαφάνισιν  τών  μνημείων  τού- 
των ουχί  μόνον  εις  τήν  ενεργέ ιαν  τών  ανθρώ- 
πων άλλά  κα'ι  εϊς  τήν  άνύψωσιν  τοΰ  έδάφους, 
πρός  δέ  καί  εις  τάς  πλημμύρας.  Οί  αρχαίοι 
άνεγνώριζον  αυτούς  κάλλιστα  ώς  καί  τούς  τοΰ 
Πριάρ.ου,  τοΰ  Πάριδος  καί  διαφόρων  άλλων. 

Τύμδοι  τοΰ  Άχιλλέως,  τοΰ  Πατρόκλου,  τοΰ 
Άντιλόχου,  τοϋ  Πηνέλεω  καϊ  τών  Αχαιών. 

Οί  τρεις  πρώτοι  ορώνται  καί  σήμερον  έτι 
πλησίον  τοΰ  χο^ρίου  Γει-η-Σεγηρ  (Αχίλ- 
λειον) έπ'ι  τοΰ  ακρωτηρίου  τοΰ  τείχους  Ήρα- 
χ.Ιί\ο<:  (ή  Άκρ.  Σιγείου]  καί  έτιμήθησαν  υπό 
τών  αρχαίων  ό  τοΰ  Άντιλόχου  αναμφιβό- 
λως εύρίσκετο  έπ'ι  τοΰ  αύτοϋ  άκρωτηοίου, 
άλλά  δέν  δύναται  τις  ν'  άναγνωρίση  σήμερον 
τήν  θέσιν  αύτοϋ. 

Ό  κοινός  τάφος  τών  Αχαιών  αναφέρεται 
ύπό  τοϋ  Ευσταθίου  ώς  ευρισκόμενος  εις  πέντε 
σταδίο^ν  άπόστασιν  άπό  τοΰ  στρατοπέδου 
αύτών,  κα'ι  εικάζω,  ότι  είναι  ό  ευρισκόμενος 
σήμερον  έπ'ι  τής  αριστεράς  όχθης  τοϋ  Σκα- 
μκνδρου-Ξάνθου  ( Μ  ενΰε^ε-Σοΰ)  παρά  τοις 
έρειπίοις  τοΰ  Σιγείου,  εις  άπόστασιν  δέκα 
σταδίων  άπό  τοΰ  Γενη-Σεγήρ.  'Εν  τω  ση- 
μείω  τούτω  εύρίσκετο  κα'ι  υπάρχει  σήμερον 
πόρος  καί  έρείπια  γέφυρας.  Ό  πόρος  ούτος 
άνταποκρίνεται  αρκετά  ακριβώς  πρός  τόν 
ύπό  τοϋ  Όμηρου  άναφερόμενον  πόρον  τοΰ 
Ξάνθου. 

3^.  ^αι-υεπτ. 


-»♦»- 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


8 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΣΤ'. 

(Τακτική). 

Τ7|  13  Μαίου  1884: 
Προεδρεύοντος  τοΰ  χ.  ΠΡ.  ΒΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ. 

Κηρυχθείσης  τής  ενάρξεως  της  συνεδριά- 
σεως ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  ότι  άναλαμβάνων 
την  πρόεδρε ίαν  ουδόλως  χρείαν  εχει  πολλά 
ειπείν,  καθ ' δτι  τα  έντιμα  τοΰ  Συλλόγου 
με'λη  γινώσκουσι  κατά  πο'σον  τον  Σύλλογον 
ήγάπησεν,  ούχ  ήττον  δμως  κατά  φρε'να  και 
κατά  θυμόν  μερμηρίζει  τά  κατά  τό  έτος 
τοΰτο.  Πε'ποιθε  δε',  δτι  οί  άγώνες  αύτοΰ  ουκ 
άποβήσονται  μάταιοι,  και  μάλιστα  δταν  πε- 
ριστοιχίζηται  υπό  τοιούτων  συναδε'λφων. 
Εύχεται  δέ  έν  τε'λει,  δπως  τά  μέλη  τοΰ 
Συλλόγου  τακτικώς  παρευρίσκωνται  εις  τάς 
συνεδριάσεις  προς  ώθησιν  των  του  Συλλόγου 
εργασιών. 

Εΐτα  άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθε'ντων 
τών  πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως 
άνακοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τών  εφοριών  τών  σχολών  1)  τών  εν  Με- 
γάλω  Ρεύματι,  2)  τών  έν  Νεοχωρίω,  3)  της 
υπό  της  ενταύθα  Έλληνοκαθολικής  άδελφό- 
τητος  Συμπι-οίας  συντηρουμε'νης,  4)  της  ύπό 
της  εν  Ευλοπορτη  άδελφο τητος  Εννέα  Μου- 
αών,  5)  τών  εν  Πριγκήπω,  6)  τών  εν  Χάλκγ), 
7)  της  εν  Σταυροδρομίω  ενοριακής  σχολής 
της  Παναγίας,  8)  της  έν  Βαλατά  δημοτικής 
σχολής  τών  Ταξιαρχών,  9)  τής  έν  Χάσκιοϊ, 
άπκσών  αίτουμε'νων  νά  μετάσχωσι  τοΰ  Ζαρι- 
φείου  κληροδοτήματος. 

Τοΰ  έν  Άλεξανδοεία  κ.  Δ.  Σακελλαρίδου, 
άπό  1/13  ένεστώτος,  άποστέλλοντος  διά  λο- 
γαριασμάν  τοΰ  κ.  Κ.  Μ.  Σαλβάγου  δύο  λίρας 
διά  την  συνδρομήν  αύτοΰ. 

Τοΰ  κ.  Θ.  Κοσσούδη  ταμίου  τοΰ  Συλλόγου, 
άπό   12  ένεστώτος,  αιτουμένου  έπιστολήν 


προς  την  Τοάπιΐ,αν  Κωναταντινονπό.Ιίως 
διά  την  κατάθεσιν  τών  20,000  φράγκων  τοΰ 
Ζαριφείου  κληροδοτήματος. 

Τοΰ  κ.  ΚόΙΐΙβΓ  διευθυντού  τής  έν  Αθή- 
ναις γερμανικής  αρχαιολογικής  σχολής,  άπό 
22  ένεστώτος  (ν.  χ.],  δηλούντος,  δτι  ή  σχο- 
λή στερείται  τών  ύπό  τοΰ  Συλλόγου  αΐτηθε'ν- 
των  παλαιογραφικών  στοιχείων  καϊ  παρε'- 
χοντος  πληροφορίας  προς  εύχερή  έκτύπωσιν 
έπιγραφών. 

Τής  Α.  Έξ.  τοΰ  Μαπ}αΐδ  άβ  Νοαίΐΐθδ, 

πρεσβευτού  τής  Γαλλίας  ένταΰθα,  άπό  12 
ένεστώτος,  συγχαίροντος  τώ  Συλλογω  έπί 
τγ  έπετείω  αύτοΰ  έορτη  και  έκφράζοντος  την 
λύπην  αύτοΰ,  διότι  δέν  ήδυνήθη  νά  παραστνί 
έν  αύτη. 

Τοΰ  κ.  Α.  Τάγη,  διευθυντού  τοΰ  ένταΰθα 
Ελληνικού  Λυκείου,  άπό  14  μεσοΰντος,  αί- 
τουμε'νου  τήν  μεγάλην  τοΰ  Συλλόγου  α'ίθου- 
σαν  διά  τήν  10  έπιο'ντος,' πρός  τέλεσιν  τής 
ένάρξεως  τών  έξετάσεων  τοΰ  Λυκείου. 

Τής  Α.  Παν.  τοΰ  άγ.  Ρόδου  κ.  Γερμανού, 
άπό  ΙΟμεσούντος,  άγγέλλοντος  τήν  παρα- 
λαβήν  τοΰ  ΙΔ'  τεύχους  τοΰ  Συλλόγου  μετά 
τοΰ  παραρτήματος  καϊ  τήν  άποστολήν  συν- 
αλλάγματος έκ  τεσσάρων  λιρών  πρός  άποτι- 
σιν  τετραετούς  αύτοΰ  συνδρομής. 

Περί  τής  αλληλογραφίας  ό  κ.  πρόεδρος  άγ- 
γείλας,  δτι  αί  διά  το  Ζαρίφειον  κληροδό- 
τημα αιτήσεις  παραπεμφθήιτονται  τη  Εκ- 
παιδευτική Επιτροπή  ύποβάλλει  τήν  αϊ- 
τησιν  τοΰ  κ.  Α.  Τάγη  περί  παραχωρήσεως 
τής  τοΰ  Συλλόγου  αιθούσης  διά  τήν  1  0  Ιου- 
νίου. 

Τής  αιτήσεως  ταύτης  παμψηφεί  δεκτής 
γενομε'νης  ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  ή 
έπιστολή  τοΰ  διευθυντού  τής  έν  Αθήναις  αρ- 
χαιολογικής γερμανικής  σχολής  κ.  Κο.ΊΙπ' 
παραπεμφθήσεται  τη  Συντακτική  Επιτρο- 
πή. Εύχεται  δ'  δπως  ό  Σύλλογος  άποκτήση 
ως  τάχιστα  σειράν  παλαιογραφικών  στοι- 
χείων διά  τάς  άνάγκας  αύτοΰ. 

Ακολούθως  άναγινώσκεται  ή  περί  του 
συντακτικού  τής  γαλλικής  γλώσσης  τοΰ  κ. 


ΠΡΑΕ 


ΤΙΚ  Α. 


Οΐΐ.  ΝαζΑΓΟΙίί  κρίσις  τη;  Εκπαιδευτικής Ε- 
πιτροπής. Ή  Έκπαιδ.  Επιτροπή  έπαιν-ϊμέν 
τό  έργον,  συνίστησι  δέ  τω  συντάκτη^  δπως 
καταστήση  έλληνικωτέραν  τήν  γλώσσαν,  α- 
φού προώρισεν  αύτο  δι*  έλληνόπαιδας. 

Μετά  ταύτα  άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και 
διά  ψηφοφορίας  γίγνεται  δεκτός  τακτικόν 
τοϋ  Συλλόγου  μέλος  ό  Κ.  Κωνστ.  Τσούλκας, 
πρώην  διευθυντής  τών  έν  Φιλιππουπόλει  Ζ. 
Διδασκαλείων,  προταθείς  ύπό  τών  κκ.  Χρ. 
Χατζηχρήστου,  Τ.  Καραθεοδωρή  καΐ  'θδ. 
'Ανδρεάδου. 

Εϊτα  άγγέλλονται  αί  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταϊς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  προτείνει  έξ  ονόματος  του 
προεδρείου  τον  κ.  Αβραάμ.  Μαλιάκαν  μέλος 
της  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής.  Τούτου  δέ 
δεκτού  γενομένου  ό  κ.  πρόεδρος  προτείνει, 
όπως  έκφρασθώσιν  εύχαριστίαι  ε'ίς  τε  τόν- 
τε'ως  πρόεδρον  κ.  Κ.  Καλλιάδην  και  εις  τά 
μέλη  τοϋ  αποχωρήσαντος  προεδρείου,  δια  τον 
ζήλον,  μεθ'  ου  έςετε'λεσαν  τά  καθήκοντα 
αύτών. 

ϊής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης 
ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεύς  άναγινώσκει  κατά- 
λογο ν  τών  εκ  τών  διπλών  καϊ  πολλαπλών 
βιβλίων  τής  βιβλιοθήκης  τν;  Μονη  Λειμώνος 
εν  Λέσβω  κατά  τήν  έν  τνί  ηγουμένη  συνε- 
δριάσει λν-,φθείσαν  άπο'φασιν  προσενεχθησο- 
μένων  τά  προσφερόμενα  εϊσι  συγγράμματα 
μεν  25  το'μοι  δέ  39. 

Μ:τά  ταύτα  ό  'θδ.  Ανδρεάδης  υποβάλ- 
λει προ'τασιν  έξ  ονόματος  του  κ.  Κ.  Καλ- 
λιάδου,  τε'ως  προε'δρου,  δπως  δημοσιευθή  διά 
τών  ένταΰθα  εφημερίδων  ό  προεδρικός  λόγος 
ό  άναγνωσθείς  κατά  τήν  έπε'τειον  έορτήν  του 
Συλλόγου. 

Ή  πρότασις  αύτη  γίγνεται  δεκτή  παμ- 
ψηφεί. 

Ειτα  ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεύς  άναγινώσκει 
ανμδο.Ιάς  τικας  ει<:  Νεοε·ΪΛηηχηϊ~  ψι.Ιο- 
Λογίαγ. 

Μετά  τό  πε'ρας  τοϋ  αναγνώσματος  τοϋ  κ. 
Α.  Π.  Κεραμέως  ό  κύοιος  προ'εσρος  άνοΜ.ολο- 
γεΐ  τήν  σπουδαιότητα  αύτοϋ  καθό  άφορών- 
τος  τήν  έκκλησιαστικήν  ήμών  μουσικήν  λέ- 
γων, δτι  τά  ζητήματα  τής  εκκλησιαστικής 
μουσικής  εϊσι  τών  μάλιστα  σοβαρών,  τούτου 
δ'  ένεκα  και  ό  Σύλλογος  συνεκρο'τησεν  άλ- 
λοτε ίδιαιτε'ραν  έπιτροπήν  μουσικήν  πρός  με- 
λε'την  αΰτοΰ,  άγνωστον  όμως  τίνων  λόγων 
ένεκα  αύτη  άπό  πολλοϋ    ούχ  υφίσταται. 


Ό  κ.  πρόεδρος  διαβεβαιοί,  δτι  τών  μελημά- 
των αύτοϋ  εσται  καϊ  ή  άνασύστασις  τής 
μουσικής  έπιτροπής  πρός  ερευναν  τοϋ  μου- 
σικοϋ  ζητήματος,  διότι  άνάγκη,  δπως  το 
ήμε'τερον  έθνος,  ό  καϊ  έν  τή  μουσική  καϊ 
κατά  τοΰς  κλασικούς  χρόνους  καϊ  κατά  τόν 
μεσαίωνα  διέπρεπεν,  έπιδοθη  κα'ι  νύν  εις 
τήν  καλλιέργειαν  αυτής. 

Ό  κ.  Χρ,  Χατζηχρήστου  εκφράζει  γνώμην, 
δτι  τό  κλε'ος  τής  εύρωπαϊκής  μουσικής  έγ- 
κειται μάλλον  έν  ταϊς  φθοραϊς  ή  έν  τνί  αρμο- 
νία. Τό  δέ  χειρόγραφον  τοϋ  Χρυσάφη,  ό  τήν 
έσπέραν  ταύτην  άνεκοίνωσεν  ό  κ.  Α.  Π.  Κε- 
ραμεύς, πλείστα  περί  φθορών  έν  τ·/)  μουσική 
παρά  τοις  βυζαντινοϊς  περιλαμβάνει.  Τό  ζή- 
τημα δέ  λέγει  τής  έκκλησιαστικής  ήμών 
μουσικής  καθαρισθήσεται,  δταν  οί  περί  ταύ- 
την ασχολούμενοι  μή  ώσιν  αμαθείς  άλλ'άν- 
δρες  έπιστήμονες.  Συμφωνεί  δέ  μετά  τοϋ  κ. 
προέδρου  εις  τό  περί  ανασυστάσεως  τής  Μου- 
σικής έπιτροπής  έν  τω  Συλλο'γω  εξ  ειδικών 
άνδρών  και  δηλοί,  δτι  έ'χει  παρ*  αύτώ  χει- 
ρόγραφον  περί  μουσικής,  δπερ  δωρήσεται  τω 
Συλλο'γω. 

Ό  κ.  'ΑΘ.  Π.  Κεραμεύς  προτείνει,  δπως 
ή  σύστασις  τής  έπιτροπής  ταύτης  γένηται 
τήν  έσπέραν  ταύτην. 

Ό  κύριος  πρόεδρος  λέγει,  δτι  άνάγκη  νά 
σκεφθνί  πρότερον  τό  προεδρείον  έπ'  αύτοϋ. 

Αύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΖ'. 

(Τακτική). 

Τνί  4  Ιουνίου  1884. 

Προεόρινοι-ζος  τον  χ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

'Αναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών. 

Τής  έφορίας  τών  Σχολών  Έγρί  Καπού, 
έξαιτουμένης  τήν  έκ  τοϋ  Ζαριφείου  κληρο- 
δοτήματος διά  τά  άπορα  σχολεία  πρωτευού- 
σης συνδρομήν  τοϋ  Συλλόγου  ύπέρ  τών  σχο- 
λών τής  Κοινότητος. 

Τής  έφορίας  τών  σχολών  Τοπ  Καποϋ  έξ- 
αιτουμένης  τά  αύτκ. 


60 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΑΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Τής  Α.  Έζοχ.  του  πρεσβευτοΰ  τής  Γερ- 
μανίας κ.  ΚίχΙΟλΥΪίΖ  εκφράζοντος  την  λύπην 
του,  ώς  μή  δυνηθέντος  ένεκα  απουσίας  αΰτοΰ 
ν.ς  Θεραπεία,  δπως  παραστή  εις  τήν  έπε'τειον 
τοΰ  Συλλόγου  εορτήν. 

Του  κ.  Ι.  Γ.  Βαλαβάνη,  άπό  6  μαίου,  άπο- 
στέλλοντος  τριών  νομισμάτων  περιγραφήν  και 
προτείνοντος  την  παρά  τοΰ  Συλλόγου  άγο- 
ράν  αυτών,  παραπονουμε'νου  δ'  δτι,  ενώ  άπό 
πολλού  διετέλει  μέλος  άντεπιστε'λλον  τοΰ 
Συλλόγου,  δέν  βλέπει  εν  τω  Περιοδικώ  τό  ό'- 
νομά  του  καί  παρακαλοΰντος,  δπως  τω  πέμ- 
ψγΐ  ό  Σύλλογος  τά  μέχρι  τούδε  έκδεδομένα 
περιοδικά  αύτοΰ. 

Τοΰ  Βρεττανικοΰ  μουσείου,  άπό  17  μαίου 
(ν.  ε.),  άγγε'λλοντος  τήν  παραλαβήν  του  ΙΔ' 
τόμου  του  Περιοδικού  κα'ι  τοΰ  Παραρτήματος 
καί  εκφράζοντος  τάς  επί  τούτω  ευχαριστίας 
αύτοΰ. 

Τοΰ  διευθυντού  τοΰ  εν  Παρισίοις  έθνικοΰ 
τυπογραφείου  τής  Γαλλίας,  άπό  24  μαίου 
(ν. ε.),  άγγε'λλοντος,  δτι  ό  κανονισμός  αΰτοΰ 
δέν  έπιτρε'πει  ούτε  την  πώλησιν  οΰτε  την 
άλλως  πως  παραχώρησιν  παλαιογραφικών 
στοιχείων. 

Της  εφορίας  τών  εκπαιδευτηρίων  Τα- 
ταούλων,  άπό  12  μαίου,  έξαιτουμένης  την 
τοΰ  Συλλόγου  συνδρομήν  έκ  τοΰ  Ζαριφείου 
κληροδοτήματος. 

Τοΰ  Κ.  Δ.  Μυλωνά,  έκδοτου  της  'Λφχ, 
εφημερίδος ,  άπό  1  6  μαίου,  άγγελλοντος  την 
άποστολήν  τοΰ  α'  τεύχους  τής  ΆρχαιοΛ.  ε- 
γημ  ερί^ος. 

Τής  εφορίας  τοΰ  έν  Φαναρίω  εθνικοΰ  Ίωα- 
κειμείου   παρθεναγωγείου,  άπό    16  μαίου 
προσκλητήριος  εις  την  έπε'τειον  αύτοΰ  έορτήν. 

Τοΰ  κ.  I.  Άρτεμιάδου  άπό  15/27  μαίου 
άγγε'λλοντος  την  άπό  με'λους  τής  Φιλολογι- 
κής Επιτροπής  παραίτησίν  του. 

Τοΰ  κ.  Άλ.  Σεμιτε'λου,  άπό  19  μαίου,  έξ- 
αιτουμε'νου  ένταλμα  500  γρ.  άργ.  διά  διορ- 
θωτικά καί  λοιπήν  έργασίαν  τοΰ  Πιριοδιχον 
(ΙΕ'  τόμου)  καί  ΆρχαιοΛογιχοϋ  διΛτΐον. 

Τής  έν  Φερίκιοϊ  Φιλεκπαιδευτικής  άδελ- 
φο'τητος,  άπό  1  5  μαίου,  άποστελλούσης  έ'κ- 
θεσιν  τής  καταστάσεως  τής  σχολής  καί 
προϋπολογισμον  τών  έσοδων  καί  έξοδων,  έξ- 
αιτουμένης  δέ  τήν  έκ  τοΰ  Ζαριφείου  κληρο- 
δοτήματος συνδρομήν  τοΰ  Συλλόγου. 

Του  κ.  Μ.  Μαλλιάδου,  ίατροΰ  έκ  Φιλιπ- 
πουπο'λεως,  άπό  20  μαίου,  άποστέλλοντος 
την  πενταετή  συνδρομήν  τοκ  λίρας  όθωμ.  5. 


Τοΰ  Σεβασμιωτ.  μητροπολίτου  άγ.  Νικο- 
μήδειας, άπό  25  μαίου,  έκφράζοντος  τάς 
αύτοΰ  ευχαριστίας  έπί  τη  έκ,λογνί  αύτοΰ  ρ.έ- 
λους  επιτίμου  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κ.  Κ.  Κοντοπουλου  εξ  Αθηνών,  άπό 
26  μαίου,  έΕαιτουμένου  την  τοΰ  Συλλόγου 
άδειαν,  δπως  έν  τω  ήδη  ύπ'  αύτοΰ  έκδι- 
δομε'νω  συγγράμματι  συμπεριλάβη  καί  τά 
δύο,  άπερ  έποίησεν  έν  τω  Συλλο'γω,  άνα- 
γνώσματα. 

Τής  Έλλ.  φιλομούσου  Έτπρίας  Πα.ί./ά- 
δο-;}  άπό  2  5  μαίου,  προσκλητήριος  εις  τάς 
προφορικάς  έξετάσεις  τοΰ  παρθεναγωγείου 
αύτής  άρξαμε'νας  άπό  τής  30  π.  μ. 

Τής  αύτής  εταιρίας,  άπό  25  μαίου,  έξ- 
αιτουμένης  την  άδειαν,  δπως  τήν  έπίδοσιν 
τών  πτυχίων  γενησομένην  τη  16  ένεστώ- 
τος  έπιτελε'ση  έν  τή  αΐθούση  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  ένταύθα  δραματικού  Συλλόγου  Σο- 
(ροχ.Ιέονς,  άπό  24  μαίου,  έξαιτουμένου,  δ- 
πως έπιτραπΫ)  αύτώ,  ίνα  συνεδριάζη  έν  τω 
Συλλο'γω. 

Τοΰ  κ.  Χρ.  Παππαδοπούλου,  με'λους  άντε- 
πιστε'λλοντος,  εζ  Αμμοχώστου  τής  Κύπρου 
άπό  22  μαίου  άποστέλλοντος  ποίημα  έπι- 
γραφομενον  Ή  Κύπρος  προς  τονς  Λέγοντας, 
οτι  δϊν  είναι  'Ε.υηηχή. 

Τής  έφορίας  τών  σχολών  Έξακιονίου,  άπό 
26  μαίου,  έξαιτουμένης  τήν  τοΰ  Συλλόγου 
συνδρομήν  έκ  τοΰ  κληροδοτήματος  Ζαρίφη. 

Τοΰ  κ.  Γ.  Δροσίνη,  άπό  30  μαίου,  παρα- 
καλοΰντος, δπως  τό  δεκάλιρον  γέρας  του  τοΰ 
Ζωγράφε  ίου  άγώνος  πληρωθ·?ί  προς  τον  εν- 
ταύθα κ. κ.  Ν.  Ρίζον,  καί  Τ.  Ποτε'σαρον. 

Τοΰ  Μεγάλου  Πρωτοσυγκέλλου  τοΰ  Οικου- 
μενικού Θρόνου,  άπό  29  μαίου,  παρακα- 
λοΰντος τόν  Σύλλογον  κατ'  άνωτέραν  έντο- 
λήν,  δπως  έκ  τοΰ  Ζαριφείου  κληροδοτήματος 
συνδράμη  καί  τήν  έν  Φαναρίω  δημοτικήν 
Σχολήν. 

Τοΰ  κ.  Γ.  Ραιδεστηνοΰ,  πρώην  Πρωτο- 
ψάλτου  τής  Μεγάλης  τοΰ  Χριστού  Εκκλη- 
σίας, άπό  28  μαίου,  προσφέροντος  εν  τεύχος 
τοΰ  μουσικού  πονήματος  του  Ή  Άγια  χαι 
Μεγά./η  έδάο/Λάς. 

Τής  Αρχαιολογικής  Επιτροπής  άπό  1 
ίουνίου,  άνακοινούσης  τφ  Συλλο'γω  τεσσά- 
ρας άποφάσεις,  άς  κατά  τήν  τελευταίαν 
αύτής  συνεδρίασιν  έλαβε  καί  άς  παρακα- 
λεί τόν  Σύλλογον,  δπως  κοινοποιήση  τή 
Συντακτική  αύτοΰ  Επιτροπή,  ί'να  καταχωρη- 
Οώσιν  έν  τω  ήδη  έκτυπουμένω  άρχαιολογικω 


ΠΡΑΕ 

«αραρτήματΓ  α')  Έχιγοαψας  της  νήσου  Λέ- 
σβου υπό  Άθ.  Π.  Κεραμέως — β')  Άςχαιο- 
.Ιογιχάς  χαι  αταθ μο*ίογιχϊι>;  σημειώσεις  ιδίου 
— γ')  Προσ&ήχας:  (Ι/;  τάς  Θίσσα.Ιιχάς  ίπι- 
γξαψας  ν.το  1.  ΜοΐάίϊΛΆϊϊΏ.  και  δ')  Έ.ιιγοα- 
φιχάς  παρατηρήσεις  ιδίου. 

Τοϋ  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτου  έξ  Αθηνών,  άπό  29 
μαίου,  ιύχαριβτοΟντος  τω  Συλλόγω  επι  τΫ) 
άπονου.·/)  τοϋ  δεκαλίρου  βραβείου  έν  τω  Ζω- 
γραφείω  άγώνι  τοϋ  1883 — 84,  δπερ  παρα- 
καλεί, δπως  τω  άποσταλή  έπιταγη  της 
ενταύθα  τραπέζης  Κωνσταντινουπόλεως·  άμα 
δ*  άγγε'λλοντος,  δτι  ως  εκ  των  πολλλών  αΰ- 
τοϋ  άσνολιών  ού  δυνηθήσεται  ταχε'ως  άπο- 
περατώσαι  τήν  δια  τήν  Ζωγράφειον  Βιβλιο- 
θήκην  έκδοσιν  τοΰ  Αριστοφάνους . 

Τοϋ  ένταϋθα  Ελληνικού  Συλλόγου  Έρ- 
μου, άπό  31  μαίου,  άγγέλλοντος,  δτι  περί 
τά  μέσα  ισταμένου  άπεφάσισεν,  δπως  επι- 
τέλεση πολιτικδν  μνημόσυνον  ύπέρ  τοϋ  άοι- 
δίμου  Γ.  Ζαρίφη  και  παρακαλεί  τον  Σύλλο- 
γον,  ίνα  παραχώρηση  τήν  α'ίθουσαν  αύτοϋ. 

Τοϋ  κ.  Γ.  Βαλαβάνη,  άπό  28  [Λαίου, 
δι'  ης  παρακαλεί,  δπως  τό  δεκάλιρον  γε'ρας 
του  πληρωθώ,  τω  ένταϋθα  κ.  Γ.  Σεϊτανίδη 
βιβλιοπώλη. 

Της  εφορίας  τών  εκπαιδευτηρίων  Χαρτα- 
λιμής  άχρονολο'γητος,  έξαιτουμένης  τήν  τοϋ 
Συλλόγου  συνδρομήν. 

Τοϋ  κ.  I.  Μοί^ΙΐΏααΐΐ,  άπό  16  [Λαίου, 
άγγελλοντος  τήν  άποστολήν  της  Μεταφρά- 
σεως τών  φνσιογνωμιχών  τον  Αριστοτέλους 
υπό  τοϋ  ΚίιΐΙΐίΐΓϊΙ  ΓοβδΙβΓ,  καθηγητού  έν  τω 
"Πανεπιστημίω  Κιε'λου,  κατ'  έντολήν  τοϋ 
μεταφραστοϋ. 

Τοϋ  κ.  Α.  Ρωσσάκη,  άπό  4  τρε'χοντος, 
παρακαλοϋντος,  δπως  άναβληθν)  ή  έπί  της 
Κ α.ΙΛιγραφιχτ\ς  ταχυγραφίας  του  κρίσις  της 
Επιτροπής. 

Της  Εκπαιδευτικής  τοϋ  Συλλόγου  Επι- 
τροπής, άπό  4  ίουνίου,  κοινοποιουσης  τω 
Συλλόγω  τήν  έπ'ι  τοϋ  Ζαριφείου  κληροδοτή- 
ματος γνώμην  αύτής  ως  κα'ι  έγκύκλιον  πρός 
τάς  έφορίας  τών  ά-ο'ρων  σχολείων  τής  πρω- 
τευούσης. 

Τοϋ  κ.  Ε.  Έμμανουηλίδου,  άπό  4/16  τρέ- 
χοντος υποβάλλοντος  υπό  τήν  κρίσιν  τοϋ 
Συλλόγου  τήν  θίωρητιχην  αύτοϋ  Άριθμη- 
ζιχήν. 

Τών  κ. κ.  Κ.  Εανθοπούλου,  Χρ.  Χατζηχρή- 
στου και  Όδ.  Άνδρεκδου,  άπό  4  τρέχοντος, 
προτεινόντων  ώς  τακτικά  μέλη  τοΰς  κ. κ. 


ΤΙΚΑ.  6ί 

Βράνον  Βωζάνην,  καθηγητήν  καΐ  Ν.  Ευστα- 
θίου τρόφιμον  τοϋ  έν  Θεσσαλονίκη  Διδασκα- 
λείου. 

Τών  κ.  κ.  Ήρ.  Βασικδου,  Λ.  Π.  Κεραμέως 
και  Όδ.  Άνδρεκδου,  άπό  4  ίουνίου,  προτει- 
νόντων ώς  τακτικά  μέλη  τούς  κ. κ.  Κ.  Ίωαν- 
νίδην,  ϊατρόν  κα'ι  Άθ.  Πινιατώρον  δικηγό- 
ρον  ένταϋθα. 

Περί  τής  άλληλογραφίας  ό  κ.  πρόεδρος  πα- 
ρατηρεί, α'  δτι  αί  αιτήσεις  προς  μετοχήν 
τοϋ  Ζαριφείου  κληροδοτήματος  παραπεμφθή- 
σονται  τγ  Έκπαιδευτικνί  Επιτροπή  και  β' 
δτι  τά  έν  ττ)  έπιστολή  τοϋ  κ.  I.  Βαλαβάνη 
φερόμενα  παράπονά  εΐσι  δίκαια,  διο'τι  πράγ- 
ματι ό  κ.  I.  Βαλαβάνης  υπάρχει  μέλος  άν- 
τε πιστέλλον  τοϋ  Συλλόγου  άπό  τής  8  νοεμ- 
βρίου  1876.  Επομένως  σημειωθήσεται  τό 
όνομα  αύτοϋ  έν  τω  καταλογω  τών  άντεπι- 
στελλο'ντων  μελών.  Τά  δέ  ύπ'  αΰτοΰ  αιτού- 
μενα περιοδικά  τεθήσονται  εις  τήν  διάθεσιν 
αύτοϋ  ένταϋθα,  οπόθεν  δύναται  νά  λάβη 
ταϋτα  δι'  άντιπροσώπου  του·  τούτο  δέ  πρός 
άποφυγήν  τής  δαπάνης  πρός  άποστολήν  το- 
σούτων τευχών.  Καθ'  δσον  δ'  άφορα  τα  προς 
άγοράν  προτεινόμενα  άρχα'ια  νομίσματα  ο  κ. 
πρόεδρος  δηλοϊ,  δτι  τούτων  ουδόλως  δεΐται 
ό  Σύλλογος. 

Ακολούθως  ό  πρόεδρος  υποβάλλων  τήν 
άνωτέρω  φερομένην  αΐτησιν  τοϋ  κ.  Κ.  Κον- 
τοπούλου  λέγει,  δτι  τό  πρώτον  ανάγνωσμα 
τοΰ  κ.  Κ.  Κοντοπούλου,  δι'  δ  αιτείται 
άδειαν  δημοσιεύσεως,  έδημοσιεύθη  ήδη  διά 
τοϋ  ΙΕ'  τεύχους  τοϋ  περιοδικού,  έξ  οί  δύ- 
ναται τοϋτο  νά  άναδημοσιεύση·  τό  δέ  δεύ- 
τερον άνάπτυξις  όν  τοϋ  πρώτου,  έξ  ών  ένθυ- 
μεϊται,  δύναται  νά  προδημοσιευθη,  κατ' 
άκολουθίαν  προτείνει  τήν  τής  άδειας  παρα- 
χώρησιν. 

Ό  Σύλλογος  άποδέχεται  τήν  πρότασιν. 

Εϊτα  υποβληθείσα  ύπό  τοϋ  κ.  προέδρου  ή 
τής  ένταϋθα  Ελληνικής  Φιλόμουσου  εται- 
ρίας ΠαΖΙάόος  αίτησις,  δπως  παραχωρηθνί 
αύτη  ή  αίθουσα  τοϋ  Συλλόγου  διά  τήν  17 
ένεστώτος  πρός  τέλεσιν  τής  τελετής  τής 
τών  πτυχίων  διανομής,  γίγνεται  δεκτή. 
Είτα  ύποβάλλεται  ή  αίτησις  τοϋ  ένταϋθα 
Ελληνικού  Συλλόγου  Έρμου,  δπως  παρα- 
χωρηθνί αύτώ  ή  αίθουσα  τοϋ  Συλλόγου  διά 
τήν  24  ένέστώτος  πρός  τέλεσιν  πολιτικού 
ρ,νημοσύνου  κατά  τό  έπισυναπτόμενον  πρό- 
γραμμα ύπέρ  τοϋ  άοιδίμου  τοϋ  έθνους  ευερ- 
γέτου Γ.  Ζαρίφη.  Τήν  ύποβολήν  τής  αΐτή- 


62  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

σεως  ταύτης  επακολουθεί  μικρά  συζήτησις 
επι  του  κατάλληλου  η  μη  της  εν  τη  έπιστο- 
φερομένης  εκφράσεως  Λο.Ιιτιχον  μνημό 
ουνον ,  καθ'ην  αποφασίζεται  ή  της  αιθούσης 
παραχώρησις,  άλλ'έπί  τω  δρω,  δπως  τό  μνη- 
μοσυνον  τούτο  έξαγγελθή  μνημόαννος  τεΛε- 
τη  και  ούχί  ΛοΜΐιχον  μνημόΰννον ,  ώς  έν  τη 
επιστολή  φε'ρεται.  Μετά  ταϋτα  υποβάλλεται 
ή  τού  ενταύθα  Ελληνικού  δραματικού  Συλ- 
λόγου ΣοφοχΛέονς  αϊτησις,  δπως  συνεδριάζη 
εν  τή  αίθούση  τού  Συλλόγου.  Ό  κ.  πρόεδρος 
παρατηρεί,  δτι  εν  τγ  επιστολή  οΰτε  πότε 
συνείρι/,ζει  ό  Σύλλογος  ούτος  δηλούται,  ού- 
τε κανονισμός  επισυνάπτεται  αΰτνϊ. 

Μετά  μικράν  συζήτησιν,  επειδή  ουδείς 
εγίνωσκε'  τι  περί  τού  Συλλόγου  τούτου,  απο- 
φασίζεται ή  άναβολή  της  αποφάσεως  μέχρι 
λήψεως  πληροφοριών. 

Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  άγγε'λλει,  α' 
ότι  ή  επιστολή  της  Αρχαιολογικής  Επιτρο- 
πής ή  άφορώσα  τό  '  ΛξχαίοΑογιχον  όεΛτίον 
παραπεμφθήσεται  τνί  Συντακτική  Επιτρο- 
πή· και  β'  δτι  παρητήθησαν  ό  μέν  κ.  I.  Δ. 
Αριστοκλής  άπδ  τής  Εκπαιδευτικής  Επι- 
τροπής ένεκα  των  πολλών  αυτού  άσχολιών, 
ό  δέ  κ,  I,  Άρτεμιάδης  άπό  τής  Φιλολογι- 
κής Επιτροπής. 

Μετά  ταύτα  άγγε'λλονται  προσφοραί  βι- 
βλίων και  προς  τους  προσενεγκο'ντας  εκφρά- 
ζονται εΰχαριστίαι. 

"Υστερον  άγγε'λλονται  τό  πρώτον  έπίτι- 
μον  μέν  με'λος  ό  εξοχώτατος  Χαμδή  βέης, 
διευθυντής  τού  ΑύτοκρατορικούΜουσείου,  προ- 
τεινόμενος ύπό  τού  προεδρείου,  τακτικά  δέ 
οί  κύριοι  Άθ.  Πανιατώρος,  δικηγόρος,  προ- 
τεινόμενος υπό  τών  κ. κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  'θδ. 
Άνδρεάδου  και  Α.  Π.  Κεραμε'ως,  Κ.  Ίωαν- 
νίδης,  ιατρός,  προτεινόμενος  υπό  τών  αυτών 
και  Ν.  Ευσταθίου,  τρόφιμος  τού  έν  Θεσσαλο- 
νίκη Διδασκαλείου  και  Βράνος  Βωζάνης,  κα- 
θηγητής ενταύθα,  προτεινόμενοι  υπό  τών 
κκ.  Κ.  Εανθοπούλου,  Χρ.  Χατζηχρήστου  και 
'θδ.  Άνδρεάδου.  'Αντεπιστε'λλον  δέ  ό  κ.  I. 
Χώτσης,  διδάκτωρ  τών  νομικών,  ακόλουθος 
τής  έν  Παρισίοις  οθωμανικής  πρεσβείας,  προ- 
τεινόμενος υπό  τής  Φιλολογικής  Επιτροπής. 

Ακολούθως  ό  γενικός  γραμματεύς  άναγι- 
νώσκει  έγκύκλιον  τής  Εκπαιδευτικής  Επι- 
τροπής πρός  τάς  εφορίας  τών  άπορων  σχολών 
τής  πρωτευούσης,  δι'  ής  παρακαλούνται  αύ- 
ται ν'  άποστείλωσιν  έ'κθεσιν  τής  οικονομικής 
και  πνευματικής  καταστάσεως  αύτών,  ϊνα 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

μετάσχωσι  τού  Ζαριφείου  κληροδοτήματος. 

Ακολούθως  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  άναγινώ- 
σκει  έγκύκλιον  τής  Εκπαιδευτικής  Επιτρο- 
πής πρός  τάς  έφορίας,  τους  γυμνασιάρχας, 
τους  καθηγητάς  τών  γυμνασίων  κλπ.  περί  τού 
έκπαιδευτικού  συνδε'σμου  τών  γυμνασίων  και 
τών  ανωτέρων  παρθεναγωγείων  τού  ημετέ- 
ρου έθνους  πρός  ένίσχυσιν  και  βελτίωσιν  τής 
μέσης  έκπαιδεύσεως  αμφοτέρων  τών  φύλων. 

Ή  έγκύκλιος  γίγνεται  δεκτή  και  αποφα- 
σίζεται ή  διά  τών  έφημερίδων  δημοσίευσις 
αυτής. 

Κατόπιν  ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεϋς  άναγινώ- 
σκε ι  νέον  πρόγραμμα  τού  Ζωγραφείου  διαγω- 
νίσματος ύπό  τής  Φιλολογικής  επιτροπής 
συνταχθέν.  Τούτου  δεκτού  γενομένου  και 
τής  δημοσιεύσεως  αύτοΰ  άποφασισθείσης  λύε- 
ται ή  συνεδρίασις. 

 ο  

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΙΓ. 

(Τακτική). 

Τής  11  Ιουνίου  1884. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

'Αναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινούται  ή 

άλλη λογοα οία, 

έξης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών 

Τού  Ισμαήλ  βέη,  διευθυντού  του  Αυ- 
τοκρατορικού Αυκείου  Γαλατά-Σεράϊ,  άπό 
3/15  τρέχοντος,  προσκλητήριος  εις  την  τε- 
λετήν  τής  διανομής  τών  βραβείων. 

Τού  κ.  I.  Βασματζίδου,  διευθυντού  τού 
έν  Πε'ραν  Ελληνικού  Εκπαιδευτηρίου  άπό 
1  τρέχοντος,  προσκλητήριος  εις  τάς  ενιαυ- 
σίους γραπτάς  έξετάσεις,  ών  και  πρόγραμ- 
μα έπισυνάπτει. 

Τού  κ.  Π.  Ζ.  Στεφάνοβικ,  άπό  7/19  τρέ- 
χοντος, άγγέλλοντος,  δτι  παραιτείται  τής 
Οικονομικής  Επιτροπής  ώς  έκ  τών  πολλών 
αυτού  άσχολιών. 

Τού  ηγουμένου  τής  ιεράς  Μονής  Λειμώνος 
έν  Αέσβω  κ.  Γρηγορίου,  άπό  7  τρέχοντος, 
άγγέλλοντος,  δτι  διορίζει  τόν  ένταύθα  δι- 
κηγορον  κ.  Μιχαήλ  Φραγκάτον  πρός  παρα- 
λαβήν  τών  ύπό  τού  Συλλόγου  προσενεχθέν- 
των  βιβλίων,  και  εκφράζοντος  τάς  επί  τού- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


63 


τω  ευχαριστίας  αΰτοΰ  τε  και  των  συναδέλ- 
φων του. 

Του  κ.  Χρ.  Χατζηχρήστου,  Όουσ.  Άν- 
δρεάδου  και  Ν.  Χαρισιάδου,  άπό  της  1  1  ίου- 
νίου έ.έ.,  προτεινόντων  ως  τακτικά  μέλη 
του  Συλλόγου  τους  κ. κ.  I.  Δελαγραμμάτι- 
καν,  γραμματέα  τοϋ  Έλλ.  Προξενείου,  Γ. 
Παππαρρόδου  και  Άπο'στολον  Βασακόπουλον 
διδασκάλους  τοϋ  Έλλ.  Λυκείου. 

Του  κ.  Α.  Περβάνογλ^υ,  άπό  1  ίουνίου,  εκ 
Λειψίας,  άγγε'λλοντος,  δτι  πάντα  τά  στοι- 
χεία, ών  έχει  ανάγκην  ό  Σύλλογος,  δέν  ύπάρ- 
χουσιν,  άλλ'δτι  στοιχειοχυτεϊο'ν  τι  δύναται 
νά  χύση  στοιχεία  κατά  την  σημείωσιν  του 
Συλλόγου,  εάν  ό  Σύλλογος  παραγγείλη  αΰτώ 
ποσο'τητα  οΰχϊ  βλιγωτέραν  των  20  χιλιό- 
γραμμων βάρους  προς  12  '/2  <ρρ.  τό  χιλιό- 
γραμμον.  Ό  κ.  Περβάνογλους  άποστε'λλει  και 
πίνακα  των  εν  τω  στοιχειοχυτείω  τούτω  υ- 
παρχόντων παλαιογραφικών  στοιχείων,  δπως 
ό  Σύλλογος  παραγγείλη,  οια  βούλεται  εκ 
των  σημειουμένων. 

Τοΰ  κ.  Καραπάνουέζ  Αθηνών,  άπό  7  ίου- 
νίου, άπαντώντος  εις  τήν  άπό  17  παρελθόν- 
τος έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου,  δτι  άποστε'λ- 
λει τό  έκ  500  φράγκ.  βραβεϊον  της  Γίωγφα- 
φΐας  δι'έπιταγής  εν  Παρισίοις  της  Γενικής 
Πιστωτικής  Τραπέζης  τής  Ελλάδος  και  πα- 
ρακ*λοΰντος,  δπως  άποσταλή  αύτώ  ολόκλη- 
ρος ή  σειρά  των  έν  τω  άγων.  αυτού  βραβευ- 
θέντων βιβλίων. 

Τής  Άρχαιολ.  Επιτροπής,  άπό  6  ίουνίου, 
άπαντώσης  εις  τήν  άπό  τής  14  επιστολήν 
τοϋ  Συλλόγου  και  έκτιθεμένης  έν  περιλήψει 
τόν  όργανισμόν  τοϋ  έκτου  έν  Όδησσώ  Άρχ. 
Συνεδρίου  και  τήν  σπουδαιότητα  των  ερ- 
γασιών τών  μέχρι  τοϋδε  γενορ.ένων  συνε- 
δρίων έν  τν)  πόλε  ι  ταύτη  και  τάς  ωφελείας, 
άς  ο  Σύλλογος  καρπωθήσεται  έκ  τής  απο- 
στολής άντιπροσώπου  αΰτοϋ  και  προτεινού- 
σης,  δπως  σταλν)  τοιούτος  ό  κ.  Άθ.  Παπ- 
παδόπουλος  Κεραμεύς,  τό  μεν  διότι  ό  κ. 
Α.  Π.  Κεραμεύς  χρηματίσας  έπί  πολλά  έτη 
διευθυντής  μουσείου  αρχαιολογικού  έκτήσατο 
Ενταΰθά  τε  και  έν  Ιίύρώπη  όνομα  δοκίμου 
ά:/ αιολο'γου  και  παλαιογράφου  διά  τών  εαυ- 
τού δημοσιεύσεων,  τό  δέ  διότι  τυγχάνει  ενή- 
μερος διαφόρων  συζητηθησομένων  έν  •οδ  ησ- 
σώ  θεμάτων,  δι'ά  δύναται  νέον  6λικόν  προς- 
κομίσαι. 

Τής  Ο'.κονομ.  Επιτροπής  τοΰ  Συλλόγου, 
άπό  9  ίουνίου,  ύποβαλλούυης  προτάσεις  δια- 


φόρους προς  βελτίωσιν  τής  οικονομικής  τοΰ 
Συλλόγου  καταστάσεως. 

Περί  τής  άλληλογραφίας  ό  πρόεδρος  παρα- 
τηρεί, δτι  είσϊ  τέσσαρες  έπιστολαί,  έφ'ών  ό 
Σύλλογος  δέον  άποφανθήναι,  ή  τοΰ  κ.  Περ- 
βάνογλου,  ή  τοΰ  κ.  Καραπάνου,  ή  τής  Άρχ. 
Επιτροπής  και  ή  τής  Οΐκονομ.  Επιτροπής. 

Και  περί  μέν  τής  πρώτης  ό  Σύλλογος  άπο- 
δέχεται,  δπως  παραπεμφθή  αύτη  τή  Συντα- 
κτικνί  Επιτροπή,  ως  ούσα  τής  άρμοδιότη- 
τος  αυτής·  περί  δέ  τής  δευτέρας  ό  πρόεδρος 
παρατηρεί,  δτι  δυστυχώς  έκ  τών  έν  τω  Καρα- 
πανείω  άγώνι  βραβευθέντων  ολίγων  μόνον  ό 
Σύλλογος  έχει  άντίτυπα,  διά  τούτο  νομίζει 
καλόν  νά  γράψη  τω  κ.  Καραπάνω,  δπως 
προμηθευθώ  ταύτα  έν  Αθήναις,  ένθα  έτυ- 
πώθησαν.  Έκ  τούτων  δέ  λαμβάνων  άφορμήν 
ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  α')  δτι  οί  βραβευό- 
μενοι έν  τω  Καραπανείω  άγώνι  δέον  νά  ύπο- 
χρεωθώσιν,  ίνα  δηλώσιν  έν  τώ  έξωφύλλω  τοΰ 
βιβλίου,  δτι  έβραβεύθη  υπό  τοΰ  έν  Κων/πόλει 
Ελληνικού  Φιλολογικού  Συλλόγου  έν  τω  Κα- 
ραπανείω άγώνι  και  β')  δτι  ό  συγγραφεύς 
δέον,  ίνα  ύποχρεώται  νά  προσφέρη  τούλάχι- 
στον  25  άντίτυπα  τοΰ  βραβευθέντος  τω  Συλ- 
λόγω  μετά  τήν  έκτύπωσιν. 

Τούτων  δεκτών  γενομένων  ό  κ.  πρόεδρος 
περί  τής  έπιστολής  τής  Αρχαιολογικής  Επι- 
τροπής παρατηρεί,  δτι  ασπάζεται  τάς  περί 
τοΰ  Αρχαιολογικού  Συνεδρίου  τής  'Οδησ^οΰ 
ιδέας  αυτής  και  ηγείται  λίαν  σπουδαίας  τάς 
εργασίας  τοΰ  συνεδρίου  τούτου,  άλλα  προκει- 
μένου περί  τής  άποστολής  τοΰ  κ.  Α.  Π.  Κε- 
ραμέως  ώς  άντιπροσώπου  τοΰ  Συλλόγου  έν 
τω  συνεδρίω  τούτω  ό  Σύλλογος  πρέπει  νά 
έξετάση,  μή  διά  τούτου  έπέλθη  άναστολή  άλ- 
λης έργασίας  άνατεθειμένης  τώ  κ.  Π.  Κε- 
ραμεϊ,  τής  Μαυρογορδατείου  βιβλιοθήκης. 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  δηλοϊ,  δτι  έκ  τής 
άποστολής  αΰτοΰ  εις  Όδησσόν  ούδεμία  άνα- 
στολή τής  έργασίας  τής  Μαυρογορδατείου 
Βιβλιοθήκης  γενήσεται,  καθότι,  καθ'  δνχρό- 
νον  συγκροτηθήσεται  τό  Συνέδριον,  ούτος 
έσται  έν  Τραπεζούντι,  έξ  ής  δύναται  ευκό- 
λως νά  μεταβή  εις  Όδησσόν,  εξ  ής  πάλιν 
δύναται  μετά  τήν  λήξιν  τοΰ  Συνεδρίου  νά 
έπανέλθη  εις  Τραπεζούντα  και  τά  περί  αυ- 
τήν πρός  έξακολούθησιν  τής  έργασίας  τής 
Μαυρογορδατείου  βιβλιοθήκης. 

Μετά  τήν  δήλωσιν  ταύτην  τοΰ  κ.  Άθ.  Π. 
Κεραμέως  6  Σύλλογος  αποφασίζει  τήν  άπο- 
στολήν  αύτοΰ  ώς  άντιπροσώπου  εις  το  Άρ- 


64  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

γαιολογικόν  Συνέδριον  καί  ψηφίζει  διά  τούτο 
έ'κτακτον  πίστωσιν  έξ  25  λιρών  δι'  έξοδα 
μεταβάσεως,  διατριβής  και  επιστροφής  λα- 
βών ύπ'  όψει,  δτι  κατ'  αυτοκρατορικών  ού- 
κάζιον  τά  έξοδα  πάντα  τών  εις  τό  Αρχαιο- 
λογικών τής  Όδησσού  Συνέδριον  μεταβησο- 
μένων  αντιπροσώπων  ήλαττώθησαν  κατά  τό 
ήμισυ. 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  ευχαριστεί  τώ  Συλ- 
λόγω  επί  τ  7)  έμπιστοσύνη,  ήν  αύτώ  έπεδεί- 
ξατο  έκλέξας  αύτόν  άντιπρόσωπον  αύτού  έν 
τω  Άρχαιολογικώ  Συνεδρίω  τής  Όδησσού 
καί  δηλοϊ,  δτι  θέλει  πράξει  πάν  τό  έπ'  αύτώ 
προς  αξιοπρεπή  έκπροσώπησιν  του  Συλλόγου. 

Κατόπιν  ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  τάς  προ- 
τάσεις τής  Οικονομικής  Επιτροπής  του  Συλ- 
λόγου ούτως  έχουσας· 

α')  δπως  ό  Σύλλογος  έ'χη  έν  εκάστη  πό- 
λει,  έ'νθα  ύπάρχουσι  μέλη  αύτοΰ,  άντιπρόσω- 
πον  άτοπον  έμπιστοσύνης  προς  ε'ίσπραξιν 
τών  συνδρομών 

β')  δπως  έν  άρχή  εκάστου  έτους  ό  Σύλ- 
λογος άποστέλλη  τω  άντιπροσώπω  τούτω 
κατάλογον  τών  έν  τή  πο'λει  έκείνν)  παρεπι- 
δημούντων  μελών  μετά  τών  αποδείξεων  τών 
οφειλομένων  συνδρομών  και  ταύτοχρόνως  δι' 
επιστολών  ύπομιμνήσκη  εις  έ'καστον  μέλος 
τά  οφειλόμενα  και  δηλοΐ  τον  άντιπρο'σωπον 
αύτού,  εις  δν  δε'ον  νά  παραδώσωσι  τάς  συν- 
δρομάς  αυτών 

γ')  δπως  έν  άρχή  εκάστου  συλλογικού 
έτους  συντάσσωνται  έν  τω  γράφε  ίω  κατάλο- 
γοι κατά  πόλεις  τών  τακτικών  μελών  τού 
Συλλόγου,  παραδίδωνται  τω  ταμία  πρός  έγ- 
γραφων τών  όφειλομε'νων  και  είτα  έπιστρέ- 
φωνται  τω  γεν.  γραμματεϊ  διά  τά  περαιτέρω" 

δ')  δπως  κατά  την  αύτήν  έπο/ή  ν  ή  Οικο- 
νομική Επιτροπή  ύποβάλλη  τή  έγκρίσει  τού 
Συλλόγου  τά  ονόματα  έκείνων,  ους  θεωρεί 
καταλλήλους  πρός  ε'ίσπραξιν  τών  συνδρομών 
τούτων. 

Μετά  τάς  προτάσεις  ταύτας  ή  Οικονομική 
Επιτροπή  προτείνει  τους  αντιπροσώπους  τού 
Συλλόγου  διά  τό  ένεστώς  έ'τος. 

α')  έν  Αθήναις  τόν  κ.  Γ.  Άθηνογένην, 
διευθυντήν  τής  Τραπέζης  Κωνσταντινουπό- 
λεως· 

β')  έν  Παρισίοις  τόν   κ.    Άντ.  Βλαστόν, 

διευθυντήν  τής  αύτής  Τραπέζης· 

γ')  έν  Ροστοβίω  τους  κκ.  αδελφούς  Ζίφου- 
δ')  έν  Φιλιππουπόλει  τους  αδελφούς  Άρ- 

γύρογλου  καΐ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ε ')  έν  Όδησσώ  τόν  κ.  Γ.  Βουτσινάν. 

Προτείνει  δέ  πρός  αύξησιν  τών  πόρων  τού 
Συλλόγου,  δπως  γένηται  ένέργεια  πρός  αύ- 
ξησιν τών  τακτικών  μελών  τού  Συλλόγου. 
Πρός  τούτο  δέ  φρονεί  νά  γραφώσιν  έπιστολαί, 
εις  Λονδΐνον  μέν  πρός  τόν  κ.  Γ.  Ν.  Βαλέτ- 
ταν,  εις  Όδησσόν  δέ  πρός  τόν  κ.  Γ.  Βου- 
τσινάν και  εις  Μασσαλίαν  πρός  τόν  κ.  Ματ- 
θαίον Σεβαστόπουλον,  δι'  ών  έκτιθεμένων 
τών  ενεργειών  τού  Συλλόγου  νά  παρακαλών- 
ται,  δπως  έγγράψωσι  νέα  μέλη. 

Μετά  τινα  συζήτησιν  έπΐ  τών  προτάσεων 
τούτων,  δ  Σύλλογος  άποδέχεται  μέν  πάσας 
τάς  προτάσεις  τής  Οικονομικής  Επιτροπής, 
άλλά  περί  τών  προτεινομένων  προσώπων 
πρός  τε  την  ε'ίσπραξιν  τών  συνδρομών  κα'ι 
πρός  την  έγγραφήν  νέων  μελών  άποδέχε- 
ται τάς  παρατηρήσεις  τού  κυρίου  προέδρου 
τάσδε-  α')  δτι  άνάρμοστον,  ίνα  ό  Σύλλο- 
γος καταστήση  εισπράκτορα  τόν  κύριον  Γ. 
Βουτσινάν,  δύναται  δμως.νά  παρακαλέση 
τόν  κ.  Βουτσινάν  νά  άναθέσν]  τήν  εΐσπραςιν 
τών  συνδρομών  τω  γραμματεϊ  αύτού  και  μέ- 
λει τού  Συλλόγου  κ.  Ραφαήλ-  β')  δτι  ό  κ. 
Α.  Βλαστός  έν  Παρισίοις  ώς  έκ  τών  πολλών 
αύτού  ασχολιών  ού  δυνηθήσεται  νά  πράςη  τι 
ώς  έπίσης  και  ό  κ.  Άθηνογένης  έν  Αθήναις 
και  αποφασίζει,  ί'να  καί  αύθις  ή  Οίκον.  Επι- 
τροπή μελετήση  τό  ζήτημα  τούτο  παρόντος 
καί  τού  κ.  προέδρου  τού  Συλλόγου. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  προσφοραί  βι- 
βλίων καί  τοις  προσενεγκούσιν  έκφράζονται 
εύχαριστίαι. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει  μετά  λύπης 
τόν  θάνατον  τού  Πέτρου  Ζάννου,  έκ  τών  ιδρυ- 
τών τού  Συλλόγου  καί  δευτέρου  αύτού  προέ- 
δρου, άποτελεσματικώς  έργασθέντος  ύπέρ  αύ- 
τού καί  προτείνει,  δπως  πεμφθή  συλλυπητή- 
ριον  γράμμα  τη  χήρα  τού  άοιδίμου. 

Τούτου  δεκτού  γενομένου  Ό  κ.  πρόεδρος 
προτείνει,  δπως  τά  άποσταλέντα  δύο  μαθη- 
ματικά συγγράμματα,  Θεωρι/τιχήρ  άριβμητι- 
κηκ  Έμμ.  Έμμανουηλίδου  καί  Πξ>αχτιχψ· 
τού  κ.  Παππαγιαννοπούλου,  παρακληθή  ή 
Εκπαιδευτική  Επιτροπή  νά  ύποβάλη  πρός 
κρίσιν  ειδική  άρμοδίω  έπιτροπή  έκ  τών  κ. κ. 
Χρ.  Χατζηχρήστου,  Α.  Σπαθάρη,  Τ.  Καρα- 
θεοδωρή  καί  Ήλ.  Βαλσαμάκη. Μετά  τινα  συ- 
ζήτησιν ή  πρότασις  γίγνεται  δεκτή. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  τό  δεύτερον  καί 
ψηφισθέντες  γίγνονται  δεκτοί  έπίτιμον  μέ- 
λοί  ή  Α.  Έξ,  Χαμδή  βέη?,  διευθυντή;  τοΟ 


II  Ρ  Λ  Κ 

κύτοκρατορικοΰ  μουσείου,  τα/.τ'./.ά  σέ  ο!  κ. κ. 
Βρανος  Βωζάνης,  καθηγητής  καΐ  Ν.  Ευστα- 
θίου οημοοιοάσχαλος·  Αθανάσιος  Πινιατώ- 
ρος,  δικηγο'ρος  και  Κωνσ.  Ίωαννίδης,  ιατρός, 
και  άντεπιστέλλον  όκ.  I.  Χώτζης,  διδάκτωρ 
τά  νομικά  και  ακόλουθος  τής  εν  Παρισίοις 
οθωμανικής  πρεσβείας. 

Άγγέλλονται  δέ  το  πρώτον  τακτικά  μέ- 
λη οί  κ.  Ι.Δελαγραμμάτικας,  υπάλληλος  τοΰ 
ενταύθα  Έλλ.  Προξενείου,  Γεώρ.  Παππαρ- 
ρόδου  και  'Απ.  Βασακο'πουλος,  διδάσκαλοι 
ενταύθα,  προτεινόμενοι  υπό  των  κ. κ.  Χρ. 
Χατζηχρήστου,  \.  Χαρισιάσου  και  'θδ.  Αν- 
θό* άσου. 

Είτα  ό  Σύλλογος  άντί  του  κ.  Ν.  Καρίου, 
ειδικού  ■γραμματέως  παραιτηθέντος  εκλέγει 
τόν  κ.  Ν.  Ευσταθίου. 

Κατόπιν  ό  κ.  προ'εορος  υποβάλλει  πρό- 
τασιν  της  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής,  δπως 
άποτελέση  μέλος  αυτής  ό  κ.  Βράνος  Βωζάνης 
και  π:ότασιν  του  προεδρείου  δπως  άποτελέ- 
στ)  μέλος  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής  ό 
κ.  Κ.  Ίωαννίοης,  ίατρο'ς. 

Των  προτάσεων  τούτων  δεκτών  γενομέ- 
νων ό  κ.  προ'εορος  άγγέλλει,  δτι  επί  τω  θέ- 
ρει  διακο'πτονται  αί  τακτικαί  συνεδριάσεις 
τοΰ  Συλλόγου  καΐ  διαλύει  τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΥΝΕΛΡΙΑΣΙΣ  ΨΜΘ'. 

("Εκτακτος). 

Τή.  18  Ιουνίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  προέδρου  κ.  Π.  ΒΑΣΙΛΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  οιίο  ηγουμένων  εκτάκτων  συνε- 
δριάσεων, ήτο'.  τής  των  αρχαιρεσιών  και  τής 
τής  επετείου  εορτής,   άνακοινοΰται  ή 

έςής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  των  επι- 
στολών : 

Τοΰ  κ.  Κωνστ.  Κανελάκη,  άπό  7  τρέ- 
χοντος, άγγέλλοντος,  δτι  διορίζει  πληρεξού- 
σιο'ν  του  προς  παραλαβήν  του  ΙΟλίρου  βρα- 
βείου του  Ζωγραφείου  αγώνος  τον  κ.  Στέφ. 
Χαλλιωρήν. 

Του  κ.  Άν.  Πουλά/.·/·,,  άπό  5  τρέχοντος, 
άγγέλλοντος,  δτι  διορίζει  πληρεξούσιον  δια 
το  γέρας  του  τον  κ.  Σταμάτιον  Δεωτσινίδην. 

Του  κ.  Χρ.  Παππαδοπούλου  εξ  Άμμοχώ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  Ιθ'). 


ΤΙΚ  Α.  05 

στου,  άπό  5  τρέχοντος,  άγγέλλοντος  τήν 
άποστολήν  έχ  χειρογράφου  κώοικος  πραγμα- 
τείας /7ί^6  γοιΙ  ανατήματος  το»·  εν  Κοη- 
αταντινονπό.Ιίΐ  Γραικώ)·  εμπόρων  πεύϊ  Ον- 
βτά(Τ((ΰ>:  (ριΛο.ϊογιχ7\<ί  εφορίας,  ακοποί'Οψ:  ττ\ν 
ί-'χδοαιτ  εμπορικών  χαϊ  διαφόρων  άΛΛαν  βι- 
6Λί(ύκ  κτ.Ι. 

Τής  Α.  Έξ.  Αλεξάνδρου  Καραθεοδωρή. 
άπό  9  τρέχοντος,  άναπτύσσοντος  τους  λο- 
γούς, δι '  ους  δέν  θεωρεί  καλόν  το'  γε  νΰν 
δπως  δημοσιευθ·/)  ή  περί  τών  Άοαηκων 
πραγματεία  αύτοΰ. 

Τής  έν  Τεκφοϋρ-Σεραίω  εφορίας  τής  Σχο- 
λής, άπό  1  1  τρέχοντος,  εκτιθέμενης  τήν  οι- 
κονομικών και  πνευματικήν  κατάστασιν  και 
έξαιτουμένης  τήν  του  Συλλόγου  συνδρομών. 

Τής  έν  Τζιβαλίω  εφορίας  τών  σχολών, άπό 
14  τρέχοντος,  ομοίου  περιεχομένου-  ωσαύ- 
τως τής  εφορίας  τών  σχολών  Μεσαχώρου, 
τής  ενταύθα  Έλληνοκαθολι/.ής  σχολής,  τής 
εφορίας  Πασά-Βακτσέ,  τής  εφορίας  τών  σχο- 
λών Έξ  Μαρμάρων  και  Μεγάλου  Ρεύματος. 

Του  κ.  Ν.  Ευσταθίου,  άπό  17  τρέχοντος, 
δι '  ης  εκφράζων  τω  Συλλο'γω  τάς  ευχαριστίας 
αυτού  επί  τη  εκλογή  ως  τακτικού  μέλους  και 
ειδικού  γραμματέως  άγγέλλει  τήν  άποδοχήν. 

Τής  Συντακτικής  Επιτροπής  τού  Συλλό- 
γου, άπό  18  τρέχοντος,  άγγελλούσης,  δτι 
εξελέγη  πρόεδρος  μέν  αυτής  Ό  κ.  I.  Δ.  Α- 
ριστοκλής, γραμματεύς  δέ  ό  κ.'θδ.  Ανδρεά- 
δης και  άπαντώσης  εις  τήν  άπό  12  ένεστώ- 
τος  επιστολή  ν  τού  Συλλόγου. 

Τής  εφορίας  τής  έν  Γαλατά  άστικής  σχο- 
λής, άπό  Ιδένεστώτος,  προσκλητήριος  εις 
τάς  προφορικάς  έξετάσεις. 

Τού  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμέο^ς,  άπό  18  έ νε - 
στώτος,  άγγε'λλοντος,  δτι  ή  προσεχής  δευ- 
τέρα αυτού  περιοδεία  έσται  εις  Ποντον  καϊ 
Καππαδοκίαν  κα'ι  αιτούντος,  δπως,  επει- 
δή εις  τά  μέρη  ταύτα  ύπάρχουσι  κα'ι  μο- 
ναστήρια αρμενικά,  ό  Σύλλογος  αίτήση- 
ται  εγκυκλίους  τού  αρμένικου  πατριαρχείου 
προς  τάς  άρμενικάς  μονάς,  βιβλιοθήκας  και 
σχολεία  τών  άνά  τόν  Ποντον  χωρών. 

Τής  έν  Σμύρνη  άγαθοεργού  άδελφότητος 
Όμήρον^  άπό  15/27  ίουνίου,  τήν  τού  Συλ- 
λόγου άρωγήν  αιτουμένης. 

Τής  ένταύθα  πυρασφαλιστικής  εταιρίας 
ΤΥαίΐδίΐΐΙαηΙϊφΙβ,  άπό  18/30  ίουνίου,  άγγελ- 
λούσης, δτι  εξασφαλίζει  τό  κτίριον,  τά  έπι- 
πλα και  τήν  βιβλιοθήκην  τού  Συλλόγου. 

Περί  τής  άλληλογραφίας  ό  κ. πρόεδρος  πα- 


66  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΜΚΟΣ 

ρατηρεϊ,  δτι  ή  Συντακτική  Επιτροπή  δικαίως 
άπαιτεΐ  νά  στέλλωνται  προ  τής  δημοσιεύ- 
σεως αυτών  έν  τω  'Αρχαιολογικώ  βελτίω  αί 
πραγματεϊαι,  διότι  και  άποφασις  πρός  τούτο 
υπάρχει. 

Ό  Σύλλογος  άπ οδέχεται  τήν  πρότασιν 
της  Συντακτικής  Επιτροπής  και  αποφασίζε- 
ται ή  προς  τήν  Αρχαιολογικών  έπιτροπήν 
αποστολή   γράμματος   άγγε'λλοντος  τούτο. 

Ό  κ.  πρόεδρος  υποβάλλει  τήν  α'ίτησιν 
του  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως,  δπως  δι'  επιστολής 
αύτοΰ  ό  Σύλλογος  αίτήσηται  έγκύκλιον  του 
αρμενικού  πατριαρχείου  προς  τάς  άρρ.ε νι- 
κάς μονάς,  βιβλιοθήκας  και  σχολεία  των 
άνά  τόν  Ποντον  χοίρων,  εις  άς  προτίθεται 
διά  τήν  Μαυρογορδάτειον  Βιβλιοθήκην  νά 
ρ,εταβτ;,  δι'  ής  νά  έντέλλο^νται  οί  έν  ταϊς 
μοναΐς  κ. τ. λ.,  δπως  παρε'χωσιν  αύτω  έλευ- 
θε'ραν  τήν  εϊσοδον  εις  τάς  βιβλιοθήκας  αυ- 
τών προς  μελε'την  τών  έν  αύταις  βιβλίων. 

Ή  αίτησις  αϋτη  τούκ.  Άθ.  Π.  Κεραμέως 
έγένετο  δεκτή  και  αποφασίζεται  ή  αποστο- 
λή τών  καταλλήλων  έπιστολών. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άφορμήν  λαβών  έκ  τής 
επιστολής  τής  ένταΰθα  πυρασφαλτικής  εται- 
ρείας ΤΓΗηδΟ-ίΙαηΙϊ^αβ,  ήτις  άγγέλλει,  δτι 
τήν  έσπέραν  ταύτην  λήγει  ό  χρόνος  τής 
ασφαλείας  του  κτιρίου,  υποβάλλει  προ'τασιν, 
ή  ν  ό  κ.  Κοσσούδης,  ταμίας  τοΰ  Συλλόγου, 
ύπέβαλεν  αύτω,  ί'να  προς  έλάττωσιν  τών 
ασφαλίστρων  τό  μεταξύ  τής  ασφαλιστικής 
Εταιρίας  και  Συλλόγου  συμβόλαιον  γε'νηται 
έπ'ι  2000  λιρών,  ών  αί  χίλιαι  διά  τό  κτί- 
ριον  αί  δέ  λοιπα'ι  διά  τήν  βιβλιοΟήκην  και 
τά  έπιπλα  τοΰ  Συλλόγου. 

Ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεύς  θεο^ρών  τό  ποσόν 
μικρόν  προτείνει  αύξησιν  αύτοΰ  κατά  500  ή 
1000  λίρας. 

Μετά  μικράν  συζήτησιν  αποφασίζεται,  δ- 
πως τό  συμβόλαιον  γε'νηται  έπΐ  2500  λι- 
ρών, ών  1  500  διά  'τήν  βιβλιοθήκην  και  τά 
έπιπλα  τοΰ  Συλλόγου  και  1000  διά  τό  κτί- 
ριον  έξαιρουμένοον  τών  τοίχο^ν. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ύποβάλλει  τήν  αϊτησιν  τής 
έν  Σμύρνη  άρτισυστάτου  αγαθοεργού  άδελ- 
φότητος  Όμήοον,  και  προτείνει  τήν  άπο- 
στολήν  τοΰ  Περιοδικού  τού  Συλλόγου  σύν  τη 
Μαυρογορδατείω  βιβλιοθήκη-  ή  πρότασις  γί- 
νεται δεκτή. 

Ακολούθως  άγγε'λλεται  τό  πρώτον  μέν 
έπίτιμον  μέλος  τοΰ  Συλλόγου  ό  κ.  Νικ.  Ζα- 
ρίφης προτεινόμενος  ύπό  τής  Εκπαιδευτικής 


ΦΙΑ0Α0ΓΙΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Επιτροπής,  τό  δεύτερον  δέ  καί  ψηφοφορηθέν- 
τες  γίνονται  δεκτοί  τακτικά  τοΰ  Συλλόγου 
μέλη  οί  κ.  κ.  I.  Δελαγραμμάτικας,  υπάλλη- 
λος τοΰ  ένταΰθα  Έλλ.  Προξενείου,  Γεώργιος 
Παππαρόδου  διδάσκαλος  ένταΰθα  καί  Από- 
στολος Βασακόπουλος  ομοίως. 

Κατόπιν  ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  άναγινώσκει 
έκθεσιν  τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  ύπό 
τόν  τίτλον  Όδηγίαι  χαΐ  τΐοόγφαμ μα  τ7\<:  Έχ- 
παιδεντιχΤ)/:  'Ε.τιτςιοχψ:  τον  ΣνΛΛόγον  δι'  έ~ί- 
Ληπχψ-  άστιχην  αχο.Ιψ·. 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  έκ  τής  άναγνώσεως 
τής  έκθέσεως  εικάζει,  δτι  διά  ταύτης  ή  Εκ- 
παιδευτική Επιτροπή  σκοπεί  τήν  έπίτό  βέλ- 
τιον  άναδιοργάνωσιν  τών  σχολείων  και  τήν 
κατάργησιν  τών  νηπιαγωγείων.  Ποιείται  δέ 
τάς  εξής  έπ'  αύτής  παρατηρήσεις· 

1)  Ότι  πολλαϊ  κοινότητες  δέν  δύνανται 
νά  διατηρήσωσι  5 — 0  διδασκάλους, 

2)  Καλόν  είναι  νά  δοθώσιν  όδηγίαι  περί 
νηπιαγωγείου, 

3)  Νά  δοθώσιν  όδηγίαι  καί  περί  τής  δι- 
δασκαλίας τής  Αριθμητικής, 

4)  Ή  διδασκαλία  τής  Γεο.»γραφίας  νά  άρ- 
χηται  άπό  τών  κατωτάτων  τάξεων, 

5)  Νά  διδάσκωνται  πραγματικά!  γνώσεις 
χρήσιμοι  διά  τόν  βίον  καί  προπαρασκευαστι- 
κά! διά  τό  Γυμνάσιον. 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  απαντών  εις  τάς  πα- 
ρατηρήσεις ταύτας,  λέγει,  δτι  1)  έπειδή 
πολλαϊ  κοινότητες  έζήτησαν  παρά  τοΰ  Συλ- 
λόγου γενικάς  οδηγίας  περί  προγράμματος, 
ό  Σύλλογος  ένετείλατο  τγ  Εκπαιδευτική  Ε- 
πιτροπή, δπως  μελετήση  καί  συντάξη  τοιού- 
τον. Σκοπός  λοιπόν  τής  έκθέσεως  είναι  ή 
διοργάνωσις  τών  δημοτικών  σχολείων  συμ- 
φώναις  προς  τάς  έπικρατούσας  παιδαγιογι- 
κάς  γνώμας. 

2)  Ή  έπιτροπή  έλαβε  προ  οφθαλμών 
κατά  τήν  σύνταξιν  καί  τό  προσιοπικόν  τών 
διδασκάλων,  διότι,  προστίθησιν,  ως  έκ  πεί- 
ρας γινώσκει,  ουδεμία  ελληνική  λεγομένη 
σχολή  έ'χει  όλιγωτέρους  τών  δύο  διδασκά- 
λων  πάσαι  δέ  αί  δημοτικαί  δύο  τουλάχιστον 
έχουσι. 

3;'  Καί  ό  Σύλλογος  άλλοτε  έδήλοίσε  τόν 
σκοπόν  τού  νηπιαγωγείου,  άλλά  καί  έν  τη" 
έκθέσει  δηλοΰται.  Προς  τούτοις  λέγει,  δτι 
οδηγός  περί  νηπιαγωγείου  υπάρχει,  άλλ'  αί 
κοινότητες  ούδεν.ίαν  περί  τούτου  έσχον  φρον- 
τίδα, διότι  αί  μητέρες  άποστε'λλουσαι  τά 
τέκνα  αύτών  εις  τά  νηπιαγωγεία  έπιθυμοΰσι 


Η  Ρ  Α  Κ 

κυρίως  ν'  άπαλλαγώσι  τής  περί  τούτων  με- 
ρίμνης. 

4)  Ή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  έν  τή 
έκθε'σει  αύτής  ταύτν)  δέν  ήδυνατο  νά  δώσν] 
πλειοτε'ρας  οδηγίας  περί  τής  διδασκαλίας 
τής  Αριθμητικής,  διο'τι  θά  έξετρέπετο  τοΰ 
σκοποΰ  αύτής,  άλλως  τε  υπάρχει  ύπ'  αύτής 
έγκεκριμένον  βιβλίον,  περιε'χον  όοηγίας  περί 
τής  διδασκαλίας  τής  Αριθμητικής. 

5)  Ή  διδασκαλία  τής  Γεωγραφίας  άρχε- 
ται άπό  τής  Β'  τάξεως.  Όσον  δέ  άφορα  τάς 
πραγματικάς  γνώσεις  ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς 
φρονεί,  δτι  ή  διδασκαλία  αύτών  έν  ταϊς  κα- 
τωτέραις  τάξεσι  οέν  πρε'πει  νά  γίνηται  έν 
ίδιαιτε'ρα  ώρα. 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεϋς  προτείνει,  όπως  ή 
εκθεσις  έξετασθή  και  έκ  δευτέρου·  ό  κ.  πρόε- 
δρος άπαντα,  δτι  έξητάσθη  τρίς. 

Ό  κ.  Άντ.  Πετρίδης  ερωτά, διατί  ή  διδα- 
σκαλία της  Κατηχήσεως  ορίζεται  έν  τνί  Γ' 
τάζει,  έπειτα  δέ  μόλις  έν  τνί  στ'  τάξει  γί- 
γνεται  λόγος  περί  αυτής  ; 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  άπαντα,  δτι  πρό  τής 
Κατηχήσεως  διδάσκεται  ή  Ιερά  Ιστορία, 
και  δτι  έν  τή  Γ'  τάξει  διδάσκεται  ή  Κατή- 
χτ,σις  χάριν  των  μαθητών  έκείνων,  οί'τινες 
άποφοιτώσιν  ένωρίς. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  αί  όδηγίαι 
αύται  γίνονται  κυρίως  χάριν  των  ένταίς  έπαρ- 
χίαις,  δτι  ή  άστική  σχολή  περιλαμβάνει  και 
τάς  τρεις  τάςεις  τοΰ  ελληνικού  καλουμένου 
σχολείου,  δτι  ή  λέξις  νηπιαγωγεΐον  αδόκιμος, 
άτ:  άπό  τοΰ  Γ '  έτους  τής  ήλικίας  παιδιού 
καλουμένου  τοΰ  άνθρωπου.  Κατά  ταΰτα  ούν 
φρονεί,  ότι  έπρεπε  νά  όνομάζηται  τό  τοιού- 
τον σχολεϊον  ;ταΐ(Τα)*<υ}·ίΐο/·,  ή  μητρώοι,  άν 
μή  ή  λί'ξις  αύτη  εΐχεν  άλλην  σημασίαν,  διό- 
τι και  ο  προτείνας  την  σύστασιν  αύτών 
Άμώς  Κομμενιος  μητρικά  σχολεία  ώνο'μασε 
ταΰτα,καί  άν  μή  κάθιερουτο  πλε'ον  ή  ονομα- 
σία* δτι, 

Επειδή  υπάρχουσι  μέρη,  έν  οις  χάριν  τής 
διδασκαλίας  τής  γλώσσης  είναι  άναγκαιο'- 
τατα  τά  νηπιαγωγεία,  καλόν  θεωρεί  άντί 
νά  προταθί]  ή  κατάργησις  τών  μή  καλώς  δι- 
ωργανωμε'νων,  διάβημα  λίαν  τολμηρών  νά 
συσταθή  ή  θεραπεία  και  ή  βελτίωσις  αύ- 
τών δτι, 

Επειδή  οί  πλείστοι  τών  μ.αθητών  τοε'πον- 
ται  εις  τον  κοινωνικον  ριον,  ανάγκη  να  οΓί— 
οωνται  γενικαί  τίνες  γνώσεις  έκ  τής  περί 
μέτρων  θεωρίας  και 


ΤΙΕΑ.  67 

Ώς  κορωνίς,  εΐ  δυνατο'ν,  νά  διδάσκεται 
μετάφρασις  έ'μμετρος  τοΰ  Όμ/ήρου  και  αύτό 
τό  πρωτοτυπον. 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  νομίζει  τήν  τελευ- 
ταίαν  ταύτην  γνώμην  ούγΐ  όρθήν. 

Τέλος  ή  εκθεσις  τής  Εκπαιδευτικής  Ε- 
πιτροπής γίγνεται  δεκτή. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΛΣΙΣ  ΨΝ'. 
("Εκτακτος). 

Ττ\  1  Αύγουστου  1884. 

Προεδρεύοντος  τοΰ  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΛΔΟΓ. 

Άναγνωσθε'ντων  και  έπικυρωθε'ντων  τών 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  %ς  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τοΰ  κ.  Κ.  Ίωαννίδου,  ίατροΰ,  άπό  18 
ϊουνίου,  δι'  ής  έκφράζει  τάς  εύχαριστίας  του 
επί  τνί  έκλογή  αύτοΰ  μέλους  τακτικοΰ  και 
μέλους  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τοΰ  αγιάσματος  τοΰ 
Άγ.  Νικήτα  έν  Βουγιοΰκ-δερέ,  άπό  17 
ϊουνίου,  άποστελλούσης  εκθεσιν  τής  πνευμα- 
τικής και  υλικής  καταστάσεως  τής  σχολής 
και  έξαιτουμένης  τήν  τοΰ  Συλλόγου  άρωγήν. 

Τής  έν  Φερίκιο'ι,'  Φιλεκπαιδευτικής  Άδελ- 
φότητος,  άπό  22  ϊουνίου,  όμοία. 

Τής  έφορίας  τών  σχολών  Έδιρνέ-Καποΰ 
άχρονολόγητος  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  Πριγκήπου  άπό  18 
ϊουνίου,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τών  σχολών  Χάλκης 
άπό  22  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τών  σχολών  Κοντο- 
σκαλίου  άπό  19  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τών  σχολών  Χρυσου- 
πόλεο^ς  άπό  19  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έοορίαςτών  σχολών  Ξυλοπόρτης,  άπό 
20  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφορίας  τών  σχολών  Τόπ-καποΰ,  άπό 
18  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  Προτύπου  Δημοτικής  σχολής  Φανα- 
ριού άπό  19  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τών  σχολών  Βλάγ- 
κας  άπό  16  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 


68  Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Σαρμασικίσυ  ά- 
χρονολόγητος,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Βαφεοχωρίου^ 
άπό  17  ίουνίου,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Βέβέχ-χιοΐ,  άπό 
17  του  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Ευαγγελιστρίας, 
άπό  15  του  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Βαξέ-κιοϊ,  άπό 
17  του  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Σαλματομβρου- 
•/.ίου,  25  τοΰ  αύτοΰ,  όρ.οία 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Βέηκοζ,  άπό  24 
τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  τής  σχολής  Φαναρίου  Εύ- 
ξεινου Πόντου  άπό  24  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  Εκπαιδευτηρίων  Ταταούλων, 
άπο  26  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  Εκπαιδευτηρίων  Έγρί-κα- 
ποΰ,  άπο  25  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  εφορίας  των  σχολών  Βαλατά,  άπό  17 
τοΰ  αύτοΰ,  όρ.οία. 

Τής  εφορίας  τοΰ  Έκπαιο.  Ίωακειμείου 
Παρθεναγωγείου,  άπό  27  τοΰ  αύτοΰ,  όρ.οία. 

Τής  εφορίας  των  σχολών  Τσεγκέλκιοϊ,  άπό 
24  τοΰ  αύτοΰ,  όρ.οία. 

Τής  εφορίας  τών  σχολών  Διπλοκιονίου, 
άπό  24  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  Γενί  Μαχαλέ  (Σαρί 
Γερή),  άπό  29  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  έφοροεπιτροπής  τής  σχολής  Πρώτης, 
άπό  22  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  Φιλεκπαιδευτικής  Άδελφότητος  Γα- 
λατά, άπό  26  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Τής  Δημογεροντίας  Καστανεών  (επαρχίας 
Δέρκων),  άπό  15  τοΰ  αύτοΰ,  όμοία. 

Ιωάννου  Ν.  Βαλέτα  άπό  10/22  ίουνίου, 
άποστε'λλοντος  άντίτυπον  τοΰ  ύπ'  αύτοΰ  έκ- 
δοΟε'ντος  βιβλίου  Ό  Σαχοάζψ;  και  τα  καθ' 
ήμά,ζ. 

Τοΰ  Γεωργίου  Δροσίνη,  άπό  15  ίουνίου, 
έξαιτουμένου  τήν  πληρωμήν  τής  ΙΟλίρου 
άμοιβής  τω  κ.  Π.  Ταμβακοπούλω. 

Τοΰ  κ.  Σ.  Λ.  Μανασσείδου,  άπό  8  ίου- 
νίου, έξαιτουμε'νου,  δπως  πληρωθή  τό  δεκά- 
λιρον  γέρας  του  τω  κ.  Γιαννούλη  Λ.  Κο- 
μνηνάκη. 

Τοΰ  κ.  Λ.  Άλεκτορίδου,  άπό  7  ίουνίου, 
έςαιτουμένου,  όπ<υς  πληρωθή  τό  δεκάλιρον 
γέρας  του  τω  κ.  Νε'στορι  Λειβαδά. 

Του  κ.  Κοντοπούλου  άπό  20  ίουνίου,  δι ' 
ης  άγγε'λλει,   οτι   αποστέλλει  τό  άνάγνω- 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

σμά  του  Αθανασία  ζής  έΜηη,χης  γ.Ιώΰσης. 

Τής  εφοροεπιτροπής  Κουροΰ-Τσεσμέ  έκθε- 
σιν  ποιουμένης  τής  πνευματικής  και  υλικής 
καταστάσεως  τής  σχολής  καϊ  έξαιτουμε'νης 
τήν  τοΰ  Συλλόγου  άρωγήν. 

Τών  έν  Κωνσταντινουπολει  παρεπιδημούν- 
των  Κλεισουριε'ων  και  Καστοριε'ων,  άπό 
16  ίουνίου,  παρακαλούντων  τόν  Σύλλογον, 
δπως  ένεργήση  νά  είσαχθη  ως  υπότροφος 
έν  τνί  Έλληνοεμπορικη  σχολή  Χάλκης  ό  δε- 
κατετραέτης  υίός  τοΰ  ίατροΰ  κ.  I.  Μανδα- 
ρίνου. 

Τοΰ  κ.  Α.  Γ.  Πασπάτη,  ίατροΰ,  άπό  22 
ίουνίου,  δι'ής  άγγε'λλει,  δτι  δέν  δύναται  νά 
άποστείλη  τά  αιτούμενα  άναγνώσματα. 

Τοΰ  κ.  Ν.  I.  Σπανδωνή,  άπό  22  ίουνίου, 
εξαιτουμένου  τήν  τοΰ  Συλλόγου  συνδρομήν 
ύπέρ  τής  εκδοθησομένης  πραγματείας  του 
Τα  έΛΛηπχα  γράμματα. 

Τοΰ  κ.  Άλ.  Σεμιτέλου,  άπό  29  ίουνίου, 
έξαιτουμένου  τόν  ΙΔ'  τόμον  και  ΙΕ'  τοΰ 
περιοδικού. 

Τοΰ  κ.  Άποστ.  Βασακοπούλου,  άπό  26 
ίουνίον,  δι'  ής  έξαιτεϊται  τήν  πληρωμήν  τών 
500  φράγκων,  γέρατος  τοΰ  Καραπανείου 
άγώνος,  και  τήν  οποίαν  συνοδεύει  και  τό 
σχετικόν  έγγυητικόν. 

Τοΰ  κ.Στεφ.  Χαλλωρή,  άπό  3/15  ίουλίου, 
έξαιτουμένου  τό  δεκάλιρον  γέρας  τοΰ  κ.  Κα- 
νελάκη,  ούτινος  πληρεξούσιος  υπάρχει. 

Τοΰ  έν  Αθήναις  πρός  διάδοσιν  τών  ελλ. 
γραμμάτων  Συλλόγου,  άπό  27  ίουνίου,  άγ- 
γέλλοντος  τήν  παραλαβήν  τής  ύπ'  άριθμόν 
1738  εγκυκλίου  τοΰ  Συλλόγου  καϊ  έξαιτου- 
μένου  τήν  άποστολήν  και  20  ετέρων. 

Τοΰ  κ.  Α.  I.  Άντωνιάδου,  γυμνασιάρχου 
τοΰ  Β'  εν  Αθήναις  γυμνασίου,  άπό  28  ίου- 
λίου, άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν  τής  εγκυ- 
κλίου τοΰ  Συλλόγου  κα'ι  δηλούντος,  δτι  συμ- 
μορφωθήσεται  ταύτη. 

Τοΰ  κ.  Π.  Λάμπρου  άπό  3/15  ίουλίου,  άγ- 
γέλλοντος τήν  παραλαβήν  τοΰ  ΙΕ'  τόμου  τοΰ 
Περιοδικού  καϊ  άποστε'λλοντος  τήν  πραγμα- 
τείαν  του  Νομίσματα  και  μι-τά,/./ια  τών  Ιο- 
νίων νήσων. 

Τοΰ  κ.  I.  Π.  Πύρλα,  ίατροΰ,  άπό  3/15  ίου- 
λίου, άγγέλλοντος  τήν  άποστολήν  διαφόρων 
συγγραμμάτων,  ών  επισυνάπτει  κατάλογον. 

Τής  Εκπαιδευτικής  Έπιτροπν,ς,  άπό  18 
ίουνίου,  όδηγίαι  περί  οργανώσεως  άστικτ,ς 
σχολής  μετ'  έπισυνημμένου  γενικού  προ- 
γ  ρ  κ  μ  μ  α  τ  ο  ς  μ  α  θ  η  μ  ά  τ  ω  ν , 


ΠΡΑΕ 

Του  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  έκ  Κύπρου  κπό 
3/15  ίουλίου,  άποστέλλοντος  πραγμ,ατείαν 
//ί^ι  γΓ/ο  σγέαιως  τοΰ  εν  Κύπςιω  Έ.Ι.Ιηπ- 
σμοΰ  πφ6η  τψ·  'ΙζΛΛάδα  κατα  τον<;  ήρωϊχοϊχ; 

Τής  εφορίας  τών  σχολών  της  έν  Λεσβίο 
Πέτρας,  άπό  24  ίουνίου,  άγγελλοΰσης  τήν 
παραλαβήν  των  άποσταλέντων  βιβλίων  εις 
τήν  [«ράν  μονήν  Λειμώνος,  και  εκφραζούσης 
τάς  ευχαριστίας  επί  τούτω. 

Τοΰ  κ.  I.  Γ.  Βαλαβάνη,  άττό  3  ίουλίου, 
άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν  του  δεκαλίρου 
βραβείου  νου  και  εκφράζοντος  ευχαριστίας. 

Τοΰ  κ.  Κ.  Καραπάνου,  άπό  6  ίουλίου,  άγ- 
γε'λλοντος, δτι  ενήργησε  τά  δέοντα  -αρά  τω 
άρμοδίω  υπουργώ  περί  της  εγκυκλίου  τοΰ 
Συλλόγου,  και  δτι  αδυνατεί  έπί  του  παρον- 
Τθς  νά  συνσράμη  χρημ.ατικώς  τον  Σύλλογον. 

Τοΰ  κ.  Α.  Παπαγεωργίου,  διευθυντού  του 
εν  Αθήναις  Ελληνικού  Λυκείου,  άπό  5  ίου- 
λίου. άγγε'λλοντος  τήν  παραλαβήν  της  ύπ' 
αριθ.  1  730  εγκυκλίου  τοΰ  Συλλόγου,  και  δτι 
συααειί^εται  πληρέστατα  τά  έν  αύτη. 

Της  Οικονομικής  τοΰ  Συλλόγου  Επιτροπής, 
άπό  6  ίουλίου,  άνακοινούσης  τω  Συλλο'γω, 
&ς  εν  τή  τελευταία  αυτής  συνεδριάσει  έ'λαβεν 
άποφάσεις,  και  έςαιτουμ.ένης  τήν  έπιψήοι- 
σιν  αυτών. 

Τοΰ  Χαραλάμπους  Σούρλα,  διδασκάλου  εν 
Άγυια,  άπό  6  ίουλίου,  έξαιτουμ.ένου  τήν  πλη- 
ρωμήν  15  όθ.  λιρ.  χς  ο  Σύλλογος  τω  οφεί- 
λει, ά'ρ'  δτου  ήν  διδάσκαλος  έν  Γεβγελή  της 
Μακεδονίας. 

Τοΰ  έν  Αθήναι;  πρός  διάδοσιν  τών  Ελ- 
ληνικών γραμμ,άτων  Συλλόγου,  άπό  7  ίουλί- 
ου, κοινοποιοΰντος  έν  αντιγράφω  κατάλογον 
τών  ττρος;  ους  οιένειμεν  έγκυκλίους  τοΰ  Συλ- 
λόγου . 

Τοΰ  έφο'ρου  της  Βιβλιοθήκης  τής  Βουλής 
τών  Ελλήνων,  άπό  20  ίουλίου,  άγγε'λλοντος 
τήν  παραλαβήν  τοΰ  ίΕ'  τεύχους  ('α'  Μέρ.Ί  τοΰ 
Περιοδικού  /.αϊ  τοΰ  Παραρτήματος  τής  Μαυ- 
ρογορδατείου  Βιβλιοθήκης. 

Τοΰ  κ.  Χ.  Βενάρσου,  ίατροΰ  έν  Σμύρνη,  ό- 
μ,οίαν. 

Τοΰ  κ.  Δ.  Κ.  Σακελλαροπούλου,  άπό  19 
ίουλίου.  άποστ έλλοντος  τήν  σειράν  τοΰ  πε- 
ρ  ι  ο  δ  ι  κ  ο  ΰ  '  Λπό.Ι.  Ιων  ο <: . 

Τοΰ  έν  Σε'ρραις  Μακεό.  Φιλεκπ.  Συλλόγου, 
άττό  1  3  ίουλίου,  άγγέλλοντος  τον  καταρτι- 
σμών τοΰ  νε'ου  προεδρείου  διά  τό  ΙΕ'  Συλλο- 
γικόν  έτος. 


ΤΙΚ  Α.  00 

Τοΰ  κ.  Κ.  Κυριακού,  διαβιβάζοντος  έκθε- 
σιν  τών  εσόδων  και  έςο'δίυν  τής  έν  Ξυλοπορτη 
δημοτικής  σχολής. 

Τοΰ  Χαμδή  Βέη,  διευθυντού  τοΰ  'ΟΟ.  Λύ- 
τοκρατορικοΰ  Μουσείου,  άγγέλλοντος  τήν  πα- 
ραλαβήν  οιπλώματος  επιτίμου  μέλους  τοΰ 
Συλλόγου  και  έκφράζοντος  τάς  έπί  τούτω 
ευχαριστίας. 

Τοΰ  Βρετανικού  Μουσείου,  άπό  24  ίουλίου 
ν.  έ.,  άποστέλλοντος  κατάλογον  άρχαίο^ν 
ελληνικών  νομ.ισμάτων. 

Τοΰ  έν  Παρισίοις  προς  Ένίσχυσιν  τών  ελ- 
ληνικών γραμμάτων  Συλλόγου,  άττό  19  ίου- 
λίου ν. έ., άποστέλλοντος  τάς  άποδείΕεις  τών 
έτών  1883  και  1884  διά  τά  ένταΰθα  μέλη, 

Τοΰ  κ.  0.  Ο.  0ΐ]ΠΪ5,  προέδρου  τής  Αρ- 
χαιολογικής Επιτροπής,  άπό  24  ίουλίου, 
άγγέλλοντος,  δτι  έπί  τινα  χρο'νον  άπουσιά- 
σει  μ,εταβαίνων  εις  τήν  Άγγλίαν. 

Τοΰ  κ.  Π.  Κ.  Καρολίδου,  άποστέλλοντος 
διά  τδ  Ζωγράφε ιον  διαγώνισμ,α  ζώντων  μνη- 
μείων έν  δυσϊ  φυλλαδίοις  πραγμ,ατείαν  Ή 
έν  Καππαδοκία  .Ια.Ιοιψε'νη  έΊΛηνικη  άιά.Ιε- 
χτο':  κ.  τ.  Λ. 

Τοΰ  κ  Γ.  Νικολαίδου  έκ  Ξάνθης,  άπό  11 
ίουλίου,  άγγε'λλοντος  τήν  παραλαβήν  τοΰ 
Περιοδικού  και  παραιτουμένου  άπό  μ.έλους 
τακτικού-  προς  δέ  άγγέλλοντος,  δτι  ευρηται 
έν  Εάνθν)  άρχαϊον  τι  σύγγραμμα  τοΰ  Θ. 
Γαζή,  και  προτρέποντος  τόν  Σύλλογον  νά 
άγοράση  αυτό. 

Τοΰ  κ,  ϊοιίΐ'ΠίΟΓ,  άπδ  6  αύγούστου  ν.  έ., 
άγγε'λλοντος  τήν  παραλαβήν  τοΰ  ΙΕ'  το'μ-ου 
τοΰ  Περιοδικού  και  τής  Μαυρογορδατίίου  Βι- 
βλιοθήκης, και  έκφράζοντος  τάς  εϋχ_αριστίας 
αυτού . 

Τοΰ  κ.Ο.\ν.ΙΙίιΪΓ(3,  γραμματέως  τής  Σμιθ- 
σονείου  Ακαδημίας,  έξαιτουμένου  διάφο- 
ρους πληροφορίας  περί  τοΰ  Συλλόγου,  τών 
δημ,οσιεύσεων  αύτού  κ. τ. λ. 

Τής  Εκπαιδευτικής  τοΰ  Συλλο'γου  Επι- 
τροπής, άπό  22  ίουλίου,  ύποβαλλούσης  έκ- 
θεσιν  περί  διανομ.ής  τοΰ  έΕ  20  χιλ.  φρ.  Ζα- 
ριφε  ίου  κληροδοτήματος . 

Τής  Εϊο*ικής,  προς  κρίσιν  τών  έπί  τούτω 
άποσταλεισών'Λρί^/τ?ΓίΛ'ώλ·,  Θιω^ψικΐγ:  υπό 
Έμ.μ..  Έμ.μ,ανουηλίδου  και  Π^ακτικψ,  υπό 
Ν.  Παπαγιαννοπούλου,  Επιτροπής,  άπό  26 
ίουλίου,  έξαιτουμ,ένης  τήν  διαίρεσιν  αυτής 
εις  δύο  μ.έρη,  όπως  τό  μέν  κρίνη  τήν  μ,ίαν, 
τό  δέ  τήν  έτέραν  Άριθμ.ητικήν,  χάριν  ευ- 
κολίας. 


70  Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ 

Των  κ. κ.  'θδ.  Άνδρεάδου,  Ά0.  Παπαδο- 
πούλου Κεραμέως  και  ΊΙλ.  Βαλσαμάκ'η,  άπό 
1  αύγούστου,  προτεινόντων  τακτικόν  μέλος 
τον  κ.  Ο.  Η.  Ναζ3ΓβΙΙϊ,  καθηγητήν  τής  γαλ- 
λικής ενταύθα,. 

Τού  κ.  Κα^Πβ,  βιβλιοθηκάριου  τής  εν  Πα- 
ρισίοις  Αδδοοϊαΐϊοιι  ροαΐ"  Ι'βηοοοΓο^βΜθηΐ  άβδ 
όΐιηΐβδ  ΟΓθςαβδ  οη  ΓΥαηοθ,  από  30  Ιουλίου, 
άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν  τού  ΙΕ'  τεύ- 
χους τού  Περιοδικού  μετά  τού  Παραρτήμα- 
τος καί  εύχαριστούντος  έπί  τούτω. 

Τού  κ.  Δ.  Βικέλα  εκ  Παρισίων,  άπό  7 
αύγούστου,  άγγε'λλοντος  τήν  παραλαβήν  των 
τευχών  τού  Συλλόγου,  τήν  άποστολήν  4  αγ- 
γλικών λιρών  διά  τάς  ιν.ένοι  τού  νύν  καθυ- 
στερουμενας  συνορομας  αυτού,  και  την  απο- 
στολήν  20  τόι/.ων  τών  μεταφράσεων  αύτού 
τών  τραγωδιών  τού  Σαιξπήρου,  ών  τους 
πε'ντε  διά  τόν  έν  Φιλιππουπαλει  κ.  Γ.  Κων- 
σταντινίδην. 

Τού  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου,  εξ  Αμμοχώ- 
στου της  Κύπρου,  άπό  19  ΐουλίου,  άγγέλ- 
λοντος  τήν  άποστολήν  πραγματείας  αύτού 
μετά  διατάγματος  τού  Σουλτάν  Τοραήμ. 

Τών  εφόρων  τής  έν  Νεοχωρίω  άλληλοδι- 
δακτικής  σχολής  τών  Ίωνιδών,  άπό  30  ίου- 
νίου,  υποβαλλόντων  έ'κθεσιν  τής  πνευματι- 
κής καί  οικονομικής  καταστάσεως  τής  σχο- 
λής ταύτης. 

Τής  επιτροπής  τών  σχολών  Βαθυρρύακος, 
άπό  29  ϊουνίου,  ύποβαλλούσης  εκθεσιν  τής 
πνευματικής  καϊ  οικονομικής  καταστάσεως 
τών  σχολών  αύτής  καί  έξαιτουμένης  συνδρο- 
μήν  εκ  τού  Ζαριφείου  κληροδοτήματος, 

Τών  έφο'ρων  τών  σχολών  Τσεγκε'λκιοϊ,  άπό 
26  ϊουνίου,  τού  αύτού  περιεχομένου. 

Μετά  ταύτα  άνακοινούνται  αί  προσφοραϊ 
βιβλίων  καί  τοις  δωρηταΐς  εκφράζονται  εΰ- 
χαριστίαι. 

Εϊτα  άναγινώσκονται  αί  προτάσεις  τής 
Οικονομικής  Επιτροπής  ως  εξής· 

1)  Νά  γραφώσιν  έπιστολαί  τοις  έπομέ- 
νοις  μετά  τής  παρακλήσεως,  όπως  έπιτύ- 
χωσι  τήν  έγγραφήν  νέων  μελών  διά  τόν  Σύλ- 
λογο ν. 

\:λς  'ΛΜζάτάρειαν  τω  'Λμ.  Ζερβουδάκη — 
'Λθψ·α<:  τω  κ.  Α.  Γ.  Πασπάτη  —  Βώ.ίο>· 
τω  κ.  Εύσταθίω  Ίωαννίοη.  ίατρώ  — Βον- 
χονοέατιον  τω  κ.  Ν.  Ζ.  ΧρυσουελώνΥ)  μετά 
παρακλήσεως  όπως  συμπεριλάβν]  καί  τήν 
Βραίλαν  καί  Γαλάζιον  —  εις  Έιοϋργεβαν  15. 
θωμαίδτ)  — ΘεαΰαΑο^ίχψ·  Ν.   Ρογκόττ) — 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΕΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ΜαηοΙίθδΙβΓ  Στ.  Π.  Σκυλίτση  μετά  τής  πα- 
ρακλήσεως,  όπως  συμπεριλάβ-/]  καί  τό  Αι6(ρ~ 
τίόνΛ — Κζήτην  Α.  Ε.  I.  Φωτιάδη  πασσά — ■ 
Σάμον  Έπαμειν.  Σταματιάδη — Σμύστψ·  Ε, 
Δελαγραμμάτικα —  Σϋαον  Βα?ειαδάκη. 

2)  Νά  γραφώσι  διά  τόν  αυτόν  σκοπόν 
έπιστολαί  εις  μέλη  διαμένοντα  έν  τνί  πρω- 
τευούση  καί  τοις  προαστείοις. 

3)  Ώς  προς  τά  μέλη  τά  καθυστεροΰντα 
τάς  συνδρουάς  αύτών  προτε.'νει,  όπως  άντί 
τής  προ'τερον  ληφθείσης  αποφάσεως,  καθ'  ήν 
τά  καθυστερούντα  μέλη  εδει  νά  πληρώνωσι 
δύο  λίρας  κατ'  έ'τος  μέχρις  εξοφλήσεως  τών 
καθυστερουμένων,  αποφάσεως  μή  τελεσφο- 
ρησάσης,  άποφασισθη,  ί'να  τά  μέλη  ταύτα, 
έκτός  τής  συνδρομής  τού  έ'τους,  πληρώνωσι 
κατά  μήνα  άπέναντι  τών  οφειλομένων  οιον- 
δήποτε ποσόν,  ουχί  κατώτερον  τών  20  γρ. 
μέχρις  εξοφλήσεως.  Προς  τούτοις  δε  νά  γρα- 
φώσιν έπιστολαί  άπασι  τοις  μέλεσι  τούτοις, 
άγγέλλουσαι  τήν  τοιαύτην  άπο'φασιν  καί 
ότι  τά  μεν  πληρωνόμενα  ποσά  έγγραφήσον- 
ται  έπί  τής  άρχαιοτέρας  άποδείξεως  μέχρις 
εξοφλήσεως  τής  σχετικής  ετησίας  συνδρο- 
μής, ό  δε  είσπράκτωρ  προσελεύσεται  πρός 
αύτοϋς  άπαξ  τού  μηνός  πρός  εΐσπραξιν  τού 
ορισθέντος  μηνιαίου  ποσού.  Αί  προτάσεις  αύ- 
ται μετά  μακράν  συζήτησιν  γίνονται  δεκταί 
πλήν  τής  εκλογής  τών  άτόμων,  δι'  ών  ενερ- 
γηθήσεται  ή  εγγραφή  τακτικών  μελών  άνα- 
βληθείσης  εις  τήν  προσεχή  συνεδρίασιν  τής 
Οικονομικής  Επιτροπής,  έν  η  παρευρεθήσε- 
ται  καί  ό  κ.  πρόεδρος.  Ό  κ.  πρόεδρος  παρα- 
τηρεί, ότι  ή  αίτησις  τών  Κλεισουριέων  εγέ- 
νετο  δεκτή  καί  ότι  τό  προεδρεϊον  έ'γραψεν 
εις  τήν  έφορίαν  τής  Χάλκης,  άλλά  δέν  έ'λα- 
βεν  εισέτι  άπάντησιν.  Ή  α'ίτησις  τού  κ. 
Σπανδωνή  διά  ψηφοφορίας  γίνεται  δεκτή 
καί  άποφασίζεται  τη  προτάσει  τού  προέδρου, 
όπως  ό  Σύλλογος  έγγραφ-ή  συνδρομητής  εις 
δύο  άντίτυπα.  Μετά  ταύτα  ψηφίζεται  ή  πρό- 
τασις  τής  Ειδικής  πρός  κρίσιν  τών  αριθμη- 
τικών επιτροπής,  καθ'ήν  προτείνεται,  όπως 
αύτη  διαιρεθή  εις  δύο  μέρη,  ών  τό  μέν  έκ 
τών  κκ.  Α.  Σπαθάρη  καί  Τ.  Καραθεοδωρή, 
νά  κρίνη  τήν  Ι/ξιαχτιχψ-  άριθμηηχήν,  τό  δέ 
έκ  τών  κκ.  Χρ.  Χατζηχρήστου  καί  ΊΙλ.  Βαλ- 
σαμάκη  τήν  Θεωρηνιχήν  άφιθμηζιχήΐ  τού  κ. 
Έμμ .  Έμμανουηλίδου. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  πχρατηρεί,  ότι  αί  άγ- 
γελίαι  τής  παραλαβής  τού  Περιοδικού  έγέ- 
νοντο  κατόπιν  τής  άποστολής  εντύπων  ύπο 


ΠΡΑΚ 

του  γραφείου  του  Συλλόγου  σϋν  τω  Περιοδι- 
κώ,  άπερ  οί  το  περιοδικόν  λαβο'ντες  επέ- 
στρεψαν. Βεβαίως,  προστίθησι,  τά  άγγελ- 
τήρια  ταΰτα  δέν  θά  άνακοινώνται  τω 
Συλλο'γω  έν  ταϊς  συνεδριάσεσιν  αύτοΰ,  άλλά 
κατά  το  τέλος  του  έτους  ό  γενικός  γραμμα- 
τεύς, εις  δν  ανατεθειμένη  ή  τοΰ  Περιοίκου 
απονομή  εστι,  ποιήσεται  έξέλεγςιν  των 
άποσταλε'ντων  και  θά  έρωτήσν)  τούς  μή 
έπιστρέψαντας  τά  άγγελτήρια,  εάν  έλαβον 
τό  περιοδικόν.  Μετά  ταΰτα  ό  κ.  πρόεδρος 
περί  των  ύττό  τοΰ  εν  Παρισίοις  Συλλόγου 
προς  Ένίσχυσιν  των  έλλην.  σπουδών  έν  Γαλ- 
λία άποσταλεισών  αποδείξεων  λο'γον  ποιού- 
μενος λέγει,  ότι  κατά  τά  υπό  τοΰ  έν  λόγω 
Συλλόγου  γραφο'μενα  εϊσπραχθήσονται  έκ 
των  άποσταλεισών  αποδείξεων  τριών  έτών 
μόνον  τών  δύο  ήτοι  τοΰ  1882  και  1883. 
Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  άγγε'λλει  μετά 
λύπης  τον  θάνατον  τοΰ  έκ  των  έπιτίμων 
μελών  τοΰ  Συλλόγου  Κάρολου  Τισσώ  συμ- 
βάντα έν  Παρισίοις  τή  "20  ΐουνίου  ένεστώτος 
έτους,  προτείνει  δε  την  άποστολήν  συλλυ- 
πητηρίου γράμματος  πρός  τήν  οΐκογένειαν 
τοΰ  άοιδίμου. 

Τούτου  δεκτού  γενομένου  άγγέλλεται  τό 
δεύτερον  κα'ι  ψηφίζεται  έπίτιμον  με'λος  ό  κ. 
Ν.  Ζαρίφης·  άγγέλλεται  δέ  τό  πρώτον  αν- 
τεπιστέλλον μεν  μέλος  τοΰ  Συλλόγου  ό  κ. 
Σ.  Π.  Πύρλας,  ιατρός  έν  Αθήναις,  τακτι- 
κόν  δέ  ό  κύριος  Οΐι.  ΐ\αΖ3Γ6ΐΐί. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  Άθ.  Παππαδόπουλος 
Κεραμεύς,  βιβλιοφύλας  τοΰ  Συλλόγου,  προ- 
τείνει, όπους  ϊϊαρακληθτί  ο  γενικός  γραμμα- 
τεύς, ίνα  κατά  την  άπουσίαν  αύτοΰ  έπιβλε'- 
πη  τήν  Βιβλιοθήκη-;  τοΰ  Συλλόγου. 

Της  προτκσόο.>ς  ταύτης  δεκτής  γενομένης 
παρακαλείται  ό  γενικό;  γραμματεύς  ν'  άνα- 
λάοη  τά  καθήκοντα  αύτοΰ. 

Είτα  ο  κ.  γενικός  γραμματεύς  άναγινώ- 
σκει  έκθεσιντής  'Κκπαιδευτικής  Επιτροπής 
τοΰ  ές  20  χιλ.  φρ.  Ζαριφείου  κληροδοτήμα- 
τος, καθ'  ήν  προτείνεται  ή  διανομή  τούτου 


ς  τκς  ε;ής  σχολας- 

Μπαςέ-κιο'ί 

Λ. 

Τ. 

10 

Κεφελί-κτοι 

» 

10 

Β  άλατα,  ν 

» 

» 

10 

Τεκφοϋρ  σεράγιον 

» 

» 

15 

Γενή-μα/αλκν  (Σαρή 

γερί)  >, 

» 

17 

Φαναράκιον 

» 

» 

17 

Προς  μεταοοράν 

Λ. 

Τ. 

79 

ΤΙΚΛ.  71 


Η  Γι  υ  VI  Γ» '  I V  —  Π  Ρ  Λ  ί 

Λ  .  I 

.  7!) 

»  ) 

9  Π 

ζ  υ 

I   I  Λ  ·*τ~  ν  V  1  Λ  V 

))  ) 

9  ίΙ 

ί^λ7/Γ|νθ->ί0ί  ΟοΛίΧ,'/^  V  (XV  Ο  Λ  Υ,  V 

))  ) 

1^  7.  Λ    7.  Τ  0  £Λ  ο  ΟΟ  ϊίχ  1 0  V 

»  ) 

Ευλοττορταν 

»  ) 

9ΙΊ 

Σαρμασίχιον 

))  ) 

20 

Τόπ-καπου 

)>  ) 

20 

Νήσον  Ποώττ,ν  ■ 

»  « 

9Γ> 

Σχολήν'ΙωνιοώνΓΝεοχώρ&ον) »  > 

Λ  ίΛ 

1 8 

Χριχτούττολιν  (ϋκούταρι) 

!<!  υ 

ι  ί'ΐ  ΐι^         /«(Χ·  /ννυ 

»  )] 

ο  η 

Ζ  VI 

))  Χ 

9  ζ 

-4  0 

1Τ Ύ  <7 1\ί  ΤΓΎ  γ  £ 

))  » 

Βεβέκιον 

»  » 

Χάσκιοϊ 

»  » 

90 

Κουροϋ-τσεσμέ 

)>  » 

Ο  Γ 

2ο 

Τσεγκέλκιοϊ 

»  )) 

ου 

Έγρί-καπή 

»  » 

ου 

Βαφεοχώριον 

))  » 

ου 

Φερίκιοϊ 

»  » 

40 

Προ'ποδας  Ταταούλων 

»  )) 

Α  Π 

Χάλκη  ν 

»  )) 

Ο  0 

Βλάγκαν 

»  » 

•ϊ  υ 

Δημοτικήν  σχολήν  Φαναριού 

»  » 

35 

Κοντοσκάλιον 

»  )> 

40 

Ύψωμαθεϊα 

»  » 

40 

Τατάουλα 

40 

Μέγα  Ρεΰμα 

))  » 

40 

Λ. Τ. 

853 

Ή  επιτροπή  έν  τή  έκθέσει  αΰτής  παρατηρεί, 
ότι  εϊς  τινας  σχολάς  δεν  ένέκρινε  νά  χορηγηθή 
μέρος  τοΰ  έν  λόγω  κληροδοτήματος,  διότι 
έκτός  τοΰ  ότι  τά  ^ορηγηθ/,το'μενα  εδει  νά 
ώσιν  ανάλογα  πρός  τάς  σπουδαίας  τών  σχο- 
λών τούτων  άνάγκας,  αί  συνοικίαι,  εις  άς  ά- 
νήκουσι,  περιλαμβάνουσιν  άτομα  δυνάμενα  νά 
ύποβαστάσιυσι  τάς  άνάγκας  τών  σχολών  αυ- 
τών. Μετά  δέ  ταΰτα  αποφασίζεται  ή  δημοσί- 
ευσις  τής  εκθέσεως  μετά  καταλλήλου  άγγε- 
λίας  τοΰ  γραφείου,  έν  ή  νά  δηλώται,  ότι  αί 
έοορίαι,  ών  αί  έκθέσεις  έκρίθησαν  άτελεϊς, 
οφείλουσιν,  Γνα  λάβιοσι  τά  διά  ταύτης  ορι- 
σθέντα, νά  συμπληρώσωσι  προηγουμένως  τάς 
έκθέσεις  αϋτών. 

Μετά  ταΰτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


72  Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΑ'. 

(Τακτική). 

ΤΫ!  1   ΌΛτωβρίου  1884 

Πξοεδοενοντον  τον  κ.  ΗΡ.  ΒΛΣΙΛΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  της  ηγουμένης  τακτικής  συνε- 
δριάσεοος  άναγινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

εζ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  των  επι- 
στολών : 

Του  κ.  Γ.  Α.  Δημητριάδου,  εκ  Θεσσαλονί- 
κης άπό  1  αύγούστου,  άγγέλλοντος,  δτι  πα- 
ραχωρεί τό  δικαίωμα  εις  την  δεσποινίδα 
Άγγελικήν  Σατραζάμη  του  παράλαβε ϊν  βι- 
βλία της  Γεωμ,ετοίαι:  αύτού  ευρισκόμενα  έν 
τω  Συλλόγω. 

Του  κ.  ΟαδΙίΐνβ  ά'  Είο  1ΐ ! ΙΐαΙ  εκ  Παρισίων, 
εΰχαριστούντος  έπί  τ*?ί  αποστολή  του  Περιο- 
δικού του  Συλλόγου. 

Των  εφόρων  της  έν  προπό  σι  Ταταούλων 
δημοτικής  σχολής,  άπό  1  1  αύγούστου,  εύ- 
χαριστούντων επί  τη  χορηγία  τών  40  λιρών 
έκ  του  Ζαριφείου  κληροδοτήματος. 

Του  κ.  Κ.  Τριανταφύλλη,  έκ  Βενετίας,  εύ- 
χαριστήριος  επί  τγ  αποστολή  του  ΙΕ'  τεύχους 
του  Περιοδικού  τού  Συλλόγου. 

Της  εφορίας  τών  σχολών  τής  ελληνικής 
Όρθοδόξου  κοινότητος  τού  Χάσκτοϊ,  άπό  1 
αύγούστου,  έκτιθείσης  την  πνευματική  ν  καί 
οικονομική  ν  κατάστασιν  τών  σχολών  αυτής. 

Τών  έφόρων  τών  σχολών  Σαλματομβρου- 
κίου,  άπό  9  αύγούστου,  εύχαριστούντων  τω 
Συλλόγω  επί  τη  χορηγία  20  λιρών  έκ  τού 
Ζαριφείου  κληροδοτήματος  τών  20  χιλ.  φρ. 
καί  όνομαζο'ντων  τόν  κ.Άντ.  Σκαρπαθιώτην 
πρός  παραλαβήν  τής  χορηγίας. 

Τών  κ.  κ.  Γ.  Κούζου  καί  I.  Ίλλίδου,  άπό 
7  αύγούστου,  άγγελλο'ντουν  τήν  άποστολήν 
τών  έκτυπιυθε'ντων  τευχών  τού  ύπ'  αύτών 
πονηθέντος  Αναγνωστικών  /όπως  άποσταλώσι 
τή  Έκπαιδ.  Επιτροπή  τού  Συλλόγου, ί'να  εχη 
καί  ταύτα  ύπ' όψει  κατά  τήν  σύνταςιν  τού 
καταλόγου  τών  διά  τά  άστικά  σχολεία  βι- 
βλίου ν. 

Τών  έφορ<ον  τών  Εκπαιδευτηρίων  Κοντο- 
σκαλίου,άπό  3  αύγούστου, εύχαριστούντων  τω 
Συλλο'γφ  έπί  χορηγία  τών  40  λιρών  έκ 
τού  Ζαριφείου  κληροδοτήματος  διάτα  άπορα 
σχολεία  τής  πρωτευούσης  ταύτης,  καί  όνο- 


Φ1Λ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

μαζόντων  τόν  κ.  Κυριακόν  Ίωακειμόπουλον 
πρός  λήψιν  τής  χορηγίας. 

Της  έφορίας  τών  σχολών  Βαφεοχωρίου, 
άπό  8  αύγούστου,  άγγελλούσης  τήν  άπο- 
στολήν τής  έπισυναπτομένης  έκθέσεως  τής 
οικονομικής  καταστάσεως  τών  σχολών  αύτής 
πρός  συν.πλήρωσιν  τής  προαποσταλείσης  καί 
έλλιποΰς  κριθείσης. 

Τού  κ.  Γ.Μανούσου,  άπό  10  αύγούστου, άγ- 
γε'λλοντος  τήν  εκδοσιν  Παιδαγωγίας  αύτού, 
άποστελλοντος  άντίτυπον  ταύτης  καί  παρα- 
καλούντος,  δπο^ς  είσαγάγη  αύτήν  ο  Σύλλογος 
εις  τά  ύπό  τήν  δικαιοδοσίαν  αύτού  σχολεία. 

Τών  έφοροεπιτρόπων  τού  Πασά-κιοί,  άπό 
1  αύγούστου,  έκτιθεμένυ^ν  τήν  τε  οΐκονομι- 
κήν  καί  πνευματικήν  κατάστασιν  τής  κοι- 
νότητος αύτών  καί  τής  σχολής  καί  έςαιτου- 
ρ,ένων,  όπως  ό  Σύλλογος  χορηγήσγι  καί  αύτοϊς 
έκ  τού  κληροδοτήματος  τού  άοιδίμου  Γ.  Ζα- 
ρίφη διά  τά  άπορα  σχολεία  Κωνσταντινου- 
πόλεως. 

Τής  ύπέρ  τής  έν  Φερίκιοϊ  δημοτικής  σχο- 
λής Φιλεκπαιδευτικής  άδελφότητος  άπό  14 
αύγούστου,  εύχαριστούσης  τω  Συλλόγω  επί 
τή]  40λίρω  χορηγία  έκ  τού  Ζαριφείου  κληρο- 
δοτήματος. 

Τής  κυρίας  Ελένης  Γ.  Ζαρίφη,  άπό  14  αύ- 
γούστου, άπαντώσης  εις  τήν  άπό  1  1  ιδίου 
έπιστολήν  τού  Συλλόγου  καί  εύχ_αριστούσης 
αύτώ  διά  τήν  δικαίαν  διανομήν,  ήν  έκαμε, 
τού  κληροδοτήματος  τού  άειμνήστου  συζύγου 
αύτής. 

Τού  κ.  Χρ.  Σαμαρτσίδου,  γυμνασιάρχου 
έν  Άδριανουπολει,  άπό  1 2  αύγούστου,  άγ- 
γε'λλοντος  τήν  άποστολήν  πραγματείας  αύ- 
τού Π  ε  φι  τον  ίΜψανένζος  Κωνβζαντ&φ  τω 
Μεγά.ϊω  σημ,ίίον  και  τον  ι -ο ν  και  τον  ετνμον 
την  .Ιε'ί,εων  /ίάδαοον. 

Τού  κ.  Ζ.  Στεφάνοβικ,  άπό  18  αύγούστου, 
άπαντώντος  εις  τήν  ύπ'  άριΟ.  πρ<υτ.  1880 
έπιστολήν  τού  Συλλόγου  καί  δηλούντος,  ότι 
έκτιμών  τόν  Σύλλογον  καί  τάς  ένεργείας  αύ- 
τού προσφέρει  αύτώ  έκτάκτως  συνδρομήν  2  5 
λιρών. 

Του  κ.  Γαβριήλ  Λεστούνη,  έκ  Πετρουπο'- 
λειος,  άπό  1  3  αύγούστου,  άγγε'λλοντος  τήν 
άποστολήν  πραγματειών  αύτού  άποσπασΟει- 
σών  έκ  τού  Περιοδικού  τού  έπί  τής  δημοσίας 
έκπαιδεύσεως  υπουργείου  τής  Ρωσσίας  α') 
Τοπογραφίας  τής  Μεσαιωνικής  Κωνσταντι- 
νουπόλεως εις  μέρη  τρία-  β')  ΈκΟε'σεως  τών 
περιεχομένων  έν  τώ  Β'  καί  Γ'  τεύχει  τού 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


73 


Λε.Ιτίου  τής  Ίοτοξίχψ:  χα,Ι  ΈΘ)·οΛογιχ7\<:  έ- 
ται^ίϊαο  έν  Αθήναις. 

Της  δοϋίβΐβ  ΟέηβΓαΙ  άβ  ΓΕπιρΪΓβ  ΟΐΙο- 
ΠΙίΙΟ,  άττό  30  αΰγούστου  (ν.  ε.),  δηλούσης, 
δτι  τά  πκρ'  αΰτνί  κατατεθειμένα  χρήματα 
υπό  του  Χρηστάκη  έφένδη  Ζίυγράφου  έ ττ *  ονό- 
ματι του  Συλλόγου  δια  τήν  Ζωγράφεω*·  βι- 
6.1ιοθι\χψ·  θέλουσι  φέρει  έτήσιον  το'κον  άπό 
τής  1  σεπτεμβρίου  4  °/0  άντί  του  τέως 
6  °/β·  Αποστέλλει  δε  έσωκλείστως  καί  τόν 
μέχρι  30  αΰγούστου  έ.  έ.  λογαριασμο'ν. 

Του  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου,  άπό  14  αύ- 
γούστου, έξ  Αμμοχώστου  τής  Κύπρου,  άγ- 
γέλλοντος την  άποστολήν  πραγματείας  //ί- 
ΰννόδον  τώ>·  ΚνηφίωΓ  επιοχόπω)·  χατα 
Κα.16υ·ιατώ>·  άντιγραφείσης  έκ  χειρογράφου 
κώδικος  τής  Αρχιεπισκοπής  κα'ι  τήν  παρα- 
λαβών τής  Ζ7ίρι  γοϊ'  εχπαιΰεντιχοΰ  σννδέαμον 
τώ>·  άκωτέοω»·  σχο.Ιώ)·  εγκυκλίου  του  Συλ- 
λο'γου,  ήν  συνίστησι  τοις  διδασκάλοις  των 
σχολών. 

Του  κ.  I.  Άρνάκη  έκ  Καισαρείας,  άπό 
18  ίουνίου,  άγγε'λλοντος,  δτι  συνέλεξεν  ίκα- 
νήν  γλωσσικών  ύλην,  ης  μέρος  έτοιμος  έστιν 
άποστείλαι  τω  Συλλογω  αΐτοΰντι. 

Της  Οικονομικής  Επιτροπής  τοΰ  Συλλό- 
γου, άπό  2  2  αΰγούστου,  δηλούσης  διάφορα 
άτομα,  προς  ά  άποσταλήσονται  έπιστολα'ι 
δι'  έγγραφήν  νέων  τακτικών  μελών. 

Τοΰ  κ.  ΆΟ.  Π.  Κεραμέως,  έξ  Όδησσοΰ, 
ά-ό  24  αύγούστου,  οι'  ης  έκτίθησι  τά  τής 
αποστολής  αύτοΰ  κα'ι  αιτείται  προς  ταϊς  25 
λίραις  καί  10  έτι  δι'  έξοδα  αύτοΰ. 

Του  κ.  Π.  Καρολίδου,  έκ  Σμύρνης,  άπο- 
στέλλοντος  τεύχη  δύο  γλωσσικής  ύλης  (Γ' 
καί  Λ')  συνέχειαν  των  προαποσταλέντων  ύπ' 
αύτοΰ  ΚαπΛαόοχιχών . 

Τοΰ  κ.  Θ.  Π.  Ροδοκανάκη,  εξ  Όδησσοΰ, 
άπό  28  αΰγούστου,  άγγέλλοντος,  δτι,  επει- 
δή ϊχει  μέρος  ένεργόν  εις  διάφορα  φιλανθρω- 
πικά καταστήματα,  ού  δύναται  νά  προσέλθη 
άρωγος  τω  Συλλογω,  ώς  οδτος  ήτήσατο  παρ' 
αΰτοΰ  δια  τής  άπό  20  ΐουλίου  έπιστολής 
αΰτοΰ. 

Των  εφο'ρων  των  σχολών  τοΰ  παρά  τον 
Έλλήσποντον  Όφρονείου  (Ρέν-κιο'ϊ),  άπό  22 
αΰγούστου,  έξαιτουμένων  δια  την  σχολήν 
αΰτών  διδακτικά  βιβλία,  ών  κατάλογον  έ- 
πισυνάπτουσι. 

Του  κ.  Ν.  Ζαρίφη,  άπό  1  σεπτεμβρίου, 
ίΰχαριστοΰντος  τω  Συλλογω  έπϊ  τνί  έκλογν) 
αΰτοΰ  επιτίμου  αΰτοΰ  μέλους  κα'ι  άγγέλλον- 
(ΕΛΛ,  ΦΙΛ.  ΣΤΛΛΟΓΟΣ.-ΤΟΜ.  Ιθ'). 


τος,  οτι  προθυμως  αναλαμβάνει  υπο  την 
ποοστασιαν  αυτού  την  εικοσιπενταετηριοα 
τοΰ  Συλλόγου,  γενησομένην  τό  έπιόν  συλλο- 
γικόν  έτος  καί  δτι  προσφέρει  νΰν  διά  τάς 
μάλλον  έπειγούσας  άνάγκας  αύτοΰ  λίρας  ο- 
θωμανικάς  100. 

Τοΰ  κ.  Στεφάνου  Ζαφειροπούλου,  άπό  0 
σεπτεμβρίου,  άπαντώντος  εϊς  την  άπό  I  0 
αΰγούστου  έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου  καί  άγ- 
γέλλοντος, δτι  προσφέρει  διά  τάς  μάλλον 
κατεπειγούσας  άνάγκας  αύτοΰ  λίρ.  όθ.  100. 

Τοΰ  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου,  εξ  Αμμοχώστου 
τής  Κύπρου,  άπό  28  αύγούστου,  άγγέλλον- 
τος τήν  άποστολήν  πραγματείας  /7ί^  όιετε- 
ζεω':  μεζαζν  'Λφγιεπισχόπον  χαΐ  τών  νπ'  αυ- 
τόν αρχιερέων  περί  δίχαιοΰοσίας ,  άντιγραφεί- 
σης  εκ  χειρογράφου  κωδικός  τής  Αρχιεπι- 
σκοπής, καί  άντιγράφου  διάφορων  κυπριακών 
νόμων  νΰν  έκδοθέντων  άγγλιστί  κα'ι  ελληνι- 
στί, ών  κατάλογον  επισυνάπτει. 

Τοΰ  αύτοΰ,  άπό  2  σεπτεμβρίου,  άποστέλ- 
λοντος  έκθεσιν   τών  Κυπριακών  έπιγραφών. 

Τοΰ  ελληνικού  Συλλόγου  Έρμου,  άπό  10 
σεπτεμβρίου,  άγγέλλοντος,  δτι  ή  έπέτειος  αύ- 
τοΰ εορτή  τελείται  τνί  23  σεπτεμβρίου,  τνί 
2  μ.  μ.,  ύποβάλλοντος  τό  πρόγραμμα  τής 
εορτής,  παρακαλοΰντος,  δπως  παραχωρηθνί 
αύτώ  ή  μεγάλη  τοΰ  Συλλόγου  αίθουσα  προς 
τέλεσιν  τής  εορτής  καί  προσκαλοΰντος  εις 
αύτήν  τό  προεδρεϊον  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κ. .].\ν.Ρθ\νβ11, διευθυντού  τοΰ  Εθνολο- 
γικού γραφείου  τής  Σμιθσωνείου  Ακαδημίας, 
εκ  Αν;ΐδ1ΐίθ§1οη,  άπό  23  αύγούστου  (ν.  έ.), 
άγγέλλοντος,  δτι  προ  τριών  μηνών  άπέστειλε 
τάς  δημοσιεύσεις  τοΰ  γραφείου  αύτοΰ  προς 
τήν  διεύθυνσιν  τοΰ  Συλλόγου,  άλλ'  ούδεμίαν 
έλαβε  ν  άγγελίαν  περί  παραλαβής  αύτών,καί 
δηλούντος,  δτι  θέλει  άνασταλή  ή  περαιτέρω 
άποστολή  τών  δημοσιεύσεων  τούτων,  μέχρις 
άγγελίας  παραλαβής  τών  σταλεισών. 

Τοΰ  κ.  Δ.  Βικέλα,  έκ  Παρισίων,  άπό  28 
σεπτεμβρίου  (ν.  έ.),  δι'  ής  άπαντών  εις  τήν 
άπό  7  λήξαντος  έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου  δή- 
λοι εαυτόν  άναρμόδιον,  δπως  εκτέλεση  τήν 
έντολήν   αύτοΰ  τοΰ  έγγράψαι  νέα  τακτικά 

Τής  κ.  Σαπφούς  Λεοντιάδος,  διευθύντριας 
τής  ΠαΛΛάδο<: ,  άπό  24  σεπτεμβρίου,  δηλού- 
σης,  δτι  ένεκα  τών  ασχολιών  αύτής  άδυνατει 
έπί  τοΰ  παρο'ντος  ν'  άναγνώσν]  τι  έν  συνε- 
δριάσει τοΰ  Συλλόγου.  Έάν  δμως  δυνηθτί  ν* 
άποπερατώση  πραγματείαν  αΰτής  Ίατοοίαν 

10 


74  Ο  ΕΝ  Κ/ΗΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

της  γυναικείας  εκπαιδεύσεως  εν  τω  ήμετέρφ 
εθνει  α&ο  τριακονταετίας ,  θέλει  αναγνώσει 
αυτήν  έν  συνεδριάσει  τοϋ  Συλλόγου. 

Του  κ.  Γ.  Δεστούνη  εκ  Πετρουπολεο.>ς, 
άπό  19  σεπτεμβρίου,  άγγέλλοντος  τήν 
άποστολήν  δύο  διατριβών  αΰτοϋ  ρωσσιστί' 
α')  τής  διηγήσεως  τοϋ  Μητροπολίτου  Εφέ- 
σου Δανιήλ·  και  β')  εκθέσεως  των  έν  τω  Β' 
και  Γ'  τεύχει  τοϋ  ΛεΛτίον  της  Ιστορικής 
και  ΈθνοΛογικης  εταιρείας  έν  Αθήναις. 

Τοϋ  Κ.  Δ.  Γε(.υργαλα,  άπό  27  σεπτεμ- 
βρίου,άγγε'λλλοντος,ότι  άποστε'λλει  τω  Συλ- 
λο'γω  δύο  άντίτυπα  τής  ύπ'  αυτού  και  τοϋ 
κ.  I.  Πολυβίου  συνταχθείσης  Σειράς  άνα- 
^νωΐμάτων  και  παρακαλοϋντος,  όπως  τό  πο'- 
νημα  παραπεμφθή  τή  άρμοδία  επιτροπή  πρός 
κρίσιν. 

Τοϋ  κ.  Δ.  Σακελλαροπούλου,  διευθυντού 
τοϋ  περιοδικού  συγγράμματος  Απ.όΛ.ίωνος  Ί 
έν  Πειραιεϊ,  άπό  19  σεπτεμβρίου,  αίτουμέ- 
νου  έπί  πληρωμή  τον  Χάρτην  των  Χερσαίων 
τειχών  τής  Κωνσταντινουπόλεως. 

Των  υίών  Κ.  Ζερβουδάκη,  έκ  Σύρου,  από 
18  σεπτεμβρίου,  άγγελλοντων,  δτι  ένεκα 
τού  θανάτου  τοϋ  άδελφοϋ  αυτών  Στεφάνου 
ού  δύνανται  έκτελε'σαι  τήν  δια  τής  άπο  7 
σεπτεαβρίου  έπιστολής  τοϋ  Συλλόγου  γενο- 
μένην  αύτοίς  αΐτησιν  προς  έγγραφήν  νε'ων 
τακτικών  «.ελών. 

Τού  κ.  Ματθαίου  Παρανίκα,  έκ  Σμύρνης, 
άποστέλλοντος  πραγματείαν  Περί  της  εν 
Κθ))·σταντυ·ονΛ0.1ει  Πατριαρχικής  σγο./ης. 

Τοϋ  κ.  Ε.  ΟΐίνβΙΌ,  άπό  10  όκτωβρίου 
(ν.  'έ.Υ  άγγε'λλοντος  τήν  άποστολήν  δύο  αν- 
τιτύπων τής  ύπ'  αυτού  έκδοθείσης  Μεθΰόον 
της  Γα.ί./ικΐμ:  γ.Ιωσσης  και  αιτουμε'νου  τήν 
κρίσιν  τοϋ  Συλλόγου. 

Τού  Μελετίου  ίερου.  ονάχου  Κοτσάνη,  άγ- 
γε'λλοντος, δτι  μεταβήσεται  προσεχώς  εις 
"Αθωνα  πρός  άντιγραφήν  χειρογράφου  χάριν 
τοϋ  Συλλόγου  και  αιτουμε'νου  συστατικήν 
έπιστολήν. 

Περί  τής  αλληλογραφίας  ό  κ.  πρόεδρος  πα- 
ρατηρεί 1)  δτι  τά  άποσταλε'ντα  διδακτικά 
βιβλία,  ήτοι  Αναγνωστικό/·  ύπό  Γ.  Κούζου 
κα'ι  Ίλίδου,  Σειρά  αναγνωσ (κΊτων  ύπό  Κ. 
Γεωργαλα  καϊ  I.  Πολυβίου  και  Μέθοδοι;  προς 
ΰιδαοχα,Λίατ  της  ΓαΛΜχης  γ.^ώσσι/ς  ύπό  Γ,. 
Οΐί νβΓΟ  κατ'  αΐτησιν  τών  πονησάντων  παρα- 
πεμφθήσονται  τή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή, 
ίνα  έςενέγκγ;  τήν  γνώμην  αυτής  έπί  τούτ<υν. 

ΊΙ  δέ  ύπό  τού  κ.  Π.  Καοολίδου  άποστα- 


ΦΙΛ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

λεϊσα  γλωσσική  ύλη  έπιγραφομε'νη  Καππανο- 
κιν.Ίι  διά  τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα  παρα- 
πεμφθήσεται  εις  τήν  Φιλολογ.  Έπιτροπήν. 

2)  Ότι  τό  περιεχόμενον  τής  έπιστολής 
τής  8οοΪ6ΐβ  ΟβηβΓαΙ  άβ  ΓΕπφΪΓβ  ΟΐΙοιτίδη 
άνεκοινώθη  τω  έξοχ.  Χρηστάκν)  έφε'νδη  Ζω- 
γράοω-  έλπίζει  δέ  δτι  Ό  κ.  Χρ.  Ζωγράφος 
θε'λει  συμπληρώσει  τό  δλον  ποσόν  άπό  τοΰδε. 

3)  Ότι  πρε'πει  ν'  άποσταλή  τή  έν  Ούα- 
σιγ/.τώνι  Σμιθσωνείω  Αμερικανική  Ακαδη- 
μία έπιστολή,  δι'  ής  νά  άγγε'λληται,  δτι 
δέν  έλήφθησαν  αί  δημοσιεύσεις,  περί  ών  έν 
τή  έπιστολή  αυτής  ποιείται  λογον. 

Είτα  προτείνει,  δπως  εις  τον  κ.  Σακελ- 
λαρο'πουλον  αίτήσαντα  έπί  πληρωμή  Χάρτην 
τών  Χερσαίων  τειχών  τής  Κων/πόλεως  δοθή 
τοιούτος  δωρεάν,  έπειδή  ούτος  ού  ρ.ο'νον  άπε'- 
στειλε  τάςδημοσιεύσεις  αΰτοϋ,  άλλα  και  έ£α- 
κολουθεΐ  ν'  άποστέλλν)  τό  περιοδικόν  αΰτοϋ. 
Προκειμε'νου  δέ  περί  αποστολής  συστατικού 
εις  τόν  ίερομο'ναχον  Μελε'τιον  ό  Σύλλογος  δέν 
δύναται  νά  δώσν)  τό  αίτούυ.ενον  συστατικόν, 
έπειδή  άποσταλήσεται  άπό  με'ρους  τοϋ 
Συλλόγου  ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεΰς  διά  τήν 
Μαυρογορδάτειον  Βιβλιοθήκην  και  άλλος  τις 
διά  τήν  Σουλήνιον. 

Αί  προτάσεις  τοϋ  κ.  προε'δρου  γίνονται 
δεκταί. 

Πράς  τους  προσενεγκο'ντας  έκτάκτους  προς- 
φοράς  κκ.  Ζ.  Στεφάνοβικ,  Ν.  Ζαρίφην  και 
Στ.  Ζαφειρο'πουλον  τό  προεδρεϊον  δι'έπιστο- 
λών  έζήνεγκε  τάς  εύχαριστίας  τοϋ  Συλλόγου. 

Μετά  δέ  ταύτα  γίνεται  γνωστόν  εις  τά 
με'λη,  δτι  τόν  κ.  Στε'φ.  Ζαφειρο'πουλον  άνα- 
χωρούντα  άπεχαιρε'τισεν  έπισήμως  τό  προ- 
εδρεϊον. 

Εϊτα  ο  κ.  πρόεδρος  άγγε'λλει  τον  θάνα- 
τον τοϋ  Α1Ι36ΓΙ  ϋΐΐΐηοηΐ  έπιτίμου  μέλους  και 
τοϋ  Πέτρου  Βράϊλα  Άρμένη  και  δτι  άπεστά- 
λησαν  συλλυπητήρια  εις  τάς  σε  βαστάς  χή- 
ρας αύτών. 

Ό  κ.  πρόεδρος  δηλοΐ,  δτι  αί  έπιστολαί 
τών  κκ.  Ζ.  Στεφάνοβικ,  Στεφ.  Ζαφειροπού- 
λου  και  Ροδοκανάκη  έξ  'όδησσού  είναι 
απαντήσεις  εις  έπιστολάς  τού  προεδρείου, 
δπερ  άπέστειλε  και  εις  άλλους  ομογενείς 
όμοιας  έπιστολάς,  δι'  ών  έπικαλεΐται  τήν 
συνδρομή  ν  αυτών. 

Ακολούθως  άγγέλλονται  προσφοραί  βι- 
βλίου. 

Τοις  δωρηταϊς  έκφράζονται  εύχαριστίαι. 
Μετά  ταύτα  άγγέλλονται  τό  δεύτερον  καϊ 


ΠΡΑ  Κ 

ψηφισθέντες  γίνονται  οίκτοι  ώς  μέλος  μεν 
άντεπιστέλλον  ό  κ.  I.  Π.  Πύρλας,  ώς  τακτι- 
κών δέ  ό  κ.  ΟΚ.  ΝαζΠΓβΚΪ . 

Ακολούθως  άναγινώσκεται  ή  πραγματεία 
Χρ.  Σαμαρτσίδου  Πίζϊ  τοϋ  επιφανέντο>:  Α  ω> ·- 
αταντίνφ  τω  ίΜεγά.Ιω  σημείου  καϊ  του  νου 
χαι  τοϋ  βτύμον  της  ΜΕ,ΐω<:  Λάβαρο)· . 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  ό  κ.  Κ.  Περδικίοης 
λαβών  τόν  λο'γον  παρατηρεί,  ότι  ή  λέςις  Λά- 
οαρον  ήτο  γνωστή  και  επί  της  εποχής  της 
Ρωμαϊκής  Δημοκρατίας,  επί  δέ  των  Ρωμαίων 
Αυτοκρατόρων  ή  λέξις  Λάβαρον  ένομίζετο 
ελληνική  προελθοΰσα  εκ  της  λέξεως  Λά<ρυ- 
ρον.  Φρονεί,  δτι  ή  λέξις  Ακβαρον  είναι  λέ- 
ξις έχουσα  την  καταγωγή ν  της  έν  Ανατολή, 
οιο'τι,  προστίθησι,  ή  λέξις  ΒϊΑ-Λαβαα  (όνομα 
κσσυριακόν  σημαίνει  σημείο  ν  νίκης. 

Καϊ  τοΰ  κ.  προέδρου  άπ οφηναμένου,  δτι 
ή  έκ  συνθέσεως  των  λέξεων  Λάβ ε-αξον  πα- 
ραγωγή της  λέξεως  Υάβαρον  δέν  είναι  ορθή, 
λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΒ'. 

(Τακτική). 

Τίί  15  Όχτωβρίου  1884. 

ΠροκίξκνοΓτοο  τοϋ  χ.  ΠΡ.  ΒΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρο^θέντων  των 
πρακτικών  της  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται ή 

αλληλογραφία, 

ές  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  των  επι- 
στολών : 

Τοΰ  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  ές  Άμμο/ώστου 
της  Κύπρου,  άπό  24  σεπτεμβρίου,  άγγέλλον- 
τος  την  άποστολήν  αντιγράφου  χειρογράφου 
γράμματος  /77ρί  χαθαιρέσεωο  τοϋ  Κύπρου 
Αθανασίου  μετά  διασαφήσεων. 

Του  εν  Αθήναις  Τεγεατικοΰ  Συνδέσμου 
Καταστατικών  των  εργασιών  αυτού  κατά 
το  α'  αυτού  έτος.  Επισυνάπτεται  δέ  τω 
φυλλαδίω  τούτω  και  εγκύκλιος  άπό  18 
μαρτίου  (έν.  έ.)  πρός  τους  προϊσταμένους 
τών  φιλολογικών  και  φιλεκπαιδευτικών  Συλ- 
λο'γων  κ. τ. λ.,  δι*  ης  ο  Σύνδεσμος  αιτείται 
βιβλία  πρός  πλουτισμών  τής  βιβλιοθήκης 
αύτοΰ. 

Τού  κυρίου  Β.  θωμαίδου,  έκ  Γιουργέβου, 
άπό  24  σεπτεμβρίου,  δι'ής  άπαντών  εις  τήν 


ΤΙΚΑ.  75 

άπό  12  σεπτεμβρίου  έπιστολήν  τοΰ  Συλλό- 
γου δηλοί,  δτι  ευχαρίστως  προσπαθήσει  νά 
έγγράψν)  νέα  τακτικά  μέλη  αύτοΰ. 

Της  έν  Ευλοπο'ρτη  άρωγοΰ  άδελφότητος 
Εννέα  Μουσών,  άπό  29  σεπτεμβρίου,  έξαι- 
τουμένης  τά  άπό  τοΰ  1878  καϊ  άκολούθως 
ί /.δοθέντα  τεύ^η  τοΰ  Περιοδικού  τοΰ  Συλ- 
λόγου. 

Τοΰ  ενταύθα  Ελληνικού  Δραματικού  Συλ- 
λόγου ΣοψοχΛέονν.^  άπό  0  σεπτεμβρίου,  υπο- 
βάλλοντος έν  χειρογράφω  τόν  προσωρινόν 
αύτοΰ  κανονισμό  ν  καϊ  επαναλαμβάνοντας  τήν 
α'ίτησιν  αύτοΰ  περί  παραχωρήσεως  αύτώ  τής 
αιθούσης  τοΰ  Συλλόγου  διά  τάς  τετράκις  τοΰ 
έτους  γιγνομένας  συνεδριάσεις  αύτοΰ. 

Σκοπός  τοΰ  Συλλόγου  τούτου  κατά  τά 
πρώτα  δύο  κεφάλαια  τοΰ  κανονισμού  έστιν 

«  Ή  άνάπτυξις  καϊ  πρόοδος  τής  Ελληνι- 
κής σκηνής»  (αρθρ.  Ιον). 

«Πρός  έπίτευξιν  τοΰ  επιδιωκομένου  σκο- 
πού ό  Σύλλογος  (Σοφοχ.Ιϊ\<:)  άμα  συμπληρώ- 
σας  το  άναγκαΐον  άποθεματικόν  Κεφάλαιον, 
όριζο'μενον  εϊς  λίρας  πεντακόσιας, προβήσεται 
εις  τήν  σύνταξιν  τοΰ  οριστικού  κανονισμού. 
Μετά  ταύτα  δέ  έξαποστελεϊ  εις  Εύρώπην 
διά  διαγωνίσματος  πτυχιούχους  Γυμνασίων 
μαθητάς, Έλληνας  τό  γένος,  πρός  έκμάθησιν 
τής  δραματικής  τέχνης»  ("Αρθρ.  2ον). 

Τοΰ  κ.  Ίωάν.  Κ.  Χώδζη,  έκ  ΒβΙ1β-ί1θ-βη 
1ΏΘΓ,  άπό  10  ίουλίου,  εύχαριστοΰντος  τω 
Συλλογω  επί  τή  εκλογή  αύτοΰ  ως  άντεπι- 
στέλλοντος  μέλους. 

Τοΰ  κ.  Δ.  Μαλλιάδου,  άπό  10  Οκτωβρίου, 
δί'  ης  άπαντών  εις  τήν  άπό  29  αύγούστου 
έπιστολήν  τοΰ  Συλλόγου  άγγέλλει,  δτι  ένε- 
κα τών  πολλών  αύτοΰ  άσχολιών  ού  δυνηθή- 
σεται  ποιήσαι  άνάγνωσμα  έν  τω  Συλλογω 
επί  τοΰ  παρόντος.  Έάν  δ'  άκολούθως  δυνη- 
θή,  άγγελεΐ  τούτο  τώ  Συλλογω. 

Τού  κ.  Δ.  Σακελλαροπούλου,  διευθυντού 
τοΰ  έν  Πειραιεϊ  εκδιδομένου  περιοδικού  συγ- 
γράμματος ΆχόΛΛοίνος,  άπό  10  όκτωβρίου, 
εκφράζοντος  τήν  εύγνωμοσύνην  αύτοΰ  έπ'ι 
τή  άποστολή  δωρεάν  τοΰ  ύπό  τοΰ  Συλλόγου 
εκδοθέντος  Χάρτου  τών  Χερσαίων  τειχών 
τής  Κωνσταντινουπόλεως,  καϊ  άγγέλλοντος, 
δτι  άποστελεΐ  έργον  αύτοΰ  νέον  έμμετρον 
ό  σ  ο  ν  ο  ύ  πω   δη  μ  ο  σ  ι  ε  υ  όμ  ε  ν  ο  ν . 

Τής  έν  Κουσγουντζουκίω  Φιλεκπαιδευτι- 
κής Άδελφότητος  Ειρήνης,  άπό  9  όκτω- 
βρίου, έξαιτουμένης  τήν  συνδρομήν  τού  Συλ- 
λόγου πρός  άνέγερσιν  ιδίου  κτιρίου  διά  τό 


76 


Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ύπ'  αύτή;  συντηρούμενον  Παρθεναγωγεΐον  έν 
τω  χωρίω. 

Τή;  εφορεία;  τοϋ  έν  Νεοχωρίω  Ζωγρα- 
φείου  Παρθεναγωγείου,  άπό  14  Οκτωβρίου, 
έξαιτουμένη;  τήν  μεγάλην  αϊθουσαν  τοϋ  Συλ- 
λόγου τή  11/23  έπιόντο;  νοεμβρίου  εσπέρα; 
προ;  τέλεσιν  συναυλία;  υπέρ  τοΰ  Παρθενα- 
γωγείου ύττό  τήν  προστασίαν  της  μαρκησία; 
(ίβ  Νθ;ιίΙΙβ?. 

Τή;  Έλληνοκαθολική; έκπαιδευτική;  εται- 
ρεία; Συμπκοία':,  άπό  12  Οκτωβρίου,  έςαι- 
τουμε'νη;  τ/)ν  α'ίθουσαν  τοϋ  Συλλόγου  τή 
4/16  έπιόντο;  νοεμβρίου  ώραν  2  μ.  μ.  προ; 
τέλεσιν  τή;  επετείου  αύτή;  εορτή;. 

Είτα  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοί;  δωρηταί;  εκφράζονται  «ύχαριστίαι. 

Περί  τή;  αλληλογραφία;  γίνονται  αί  έξή; 
παρατηρήσει;. 

Ό  κ.  πρόεδρο;  προτείνει  α')  νά  δοθώσι 
τή  έν  Ευλοπο'ρτ-/)  άδελφο'τητι  κατά  τήν  αΐ- 
τησιν  αύτή;  τά  άπό  τοϋ  1878  κ.αί  έφεξή; 
εκδοθέντα  τεύχη  πλην  τοϋ  ΙΓ',  έξαντληθέν- 
το;'  β')  ή  άπο'φασι;  έπΐ  τή;  αΐτήσεω;  τοϋ 
Ελληνικού  Δραματικού  Σύλλόγου  ΣοψοκΑέονι; 
ν'  άναβληθή,  μέχρι;  ου  έκδοθή  ό  οριστικό; 
τού  ένλο'γω  Συλλόγου  κανονισμό;,  άλλω;  τε, 
παρατηρεί,  και  τά  άπαρτίζοντα  αυτόν  μέλη 
είσίν  άγνωστα  εΐσε'τι,  ανάγκη  δέ  νά  βε- 
βαιωθή  ο  Σύλλογο;  καϊ  ότι  ό  ενθουσιασμό; 
των  μελών  τοϋ  σωματείου  τούτου  δέν  είναι 
παροδικό;.  Τη  γνώμη  ταύτν]  μετά  μακράν 
συζήτησιν  συντάσσονται  καί  τά  λοιπά  μέλη. 
Είτα  τή  προτάσει  τοϋ  κ.  προέδρου  ή  μέν  α'ί- 
τησι;  χρηματική;  συνδρομή;  τή;  έν  Κουσγουν- 
τζουκίω  Φιλεκπαιδευτική;  άδελφο'τητο;  ένε- 
κα τή;  δυσαρέστου  καταστάσεω;  τών  οικο- 
νομικών τοϋ  Συλλο'γου  απορρίπτεται,  ψηφί- 
ζεται δέ  ή  παραχώρησι;  τή;  αϊθούση;  τοΰ 
Συλλο'γου  τή  μέν  Εφορία  τοϋ  έν  Νεοχο>ρίω 
Ζωγράφε  ίου  Παρθεναγωγείου,  ίνα  δώσ'/)  τήν 
μουσικήν  συναυλίαν,.  τή  δέ  Έλληνοκαθολική 
άδελφο'τητι  Σνμ,πνοίφ,  ίνα  τέλεση  τήν  έπέ- 
τειον  αύτή;  έορτήν. 

Μετά  ταύτα  εί;  τά  μέλη  προτείνεται  ύπό 
τοΰ  προεδρείου,  δπω;  άναγορευθή,  ώ;  έ'θο;, 
έπίτιμον  μέλο;  τοΰ  Συλλόγου  ή  Α.  θ.  Π.  ό 
Οικουμενικό;  Πατριάρχη;,  Ιωακείμ  ό  Δ', 
δίδοται  δέ  συνάμα  τω  πρόεδρε  ίω  εντολή, 
δπο>;  συγχαρή  τή  Λ.  Η.  Παναγιυ'τητι  επί  τή 
άναρρήσει  Λύτή;  εί;  τόν  Θρο'νον  καί  προσφ<υ- 
νήσν)  Αύτή  κατά  τήν  έπίδοσιν  τού  Διπλώ- 
ματα;. 


Ακολουθώ;  άναγινώσκεται  ύπό  τοΰ  γενι- 
κού γραμματέω;  πραγματεία  τοΰ  κ.  Μ.  Πα- 
ρανίκα  Περί  τι\ο  ε>·  Κωναταντιι-ονηό.Ιει  Πα- 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  ό  κ.  πρόεδρο;  λαβών 
τόν  λο'γον  παρατηρεί,  δτι  έπισήμω;  μέν  ού- 
δε'ποτε  ώνομάσθη  ή  Πατριαρχική  Σχολή 
Ακαδημία  καί  θαυμάζει  μάλιστα  πώ;  τού- 
το συνέβη,  ένώ  οί  διδάσκαλοι  αύτή;  ώνο- 
μάσθησαν  Μεγάλοι  Ρήτορε;,  Οικουμενικοί 
διδάσκαλοι-  άνεπισήμω;  δμω;,  προστίθη- 
σιν,  εύρε'θησάν  τινε;  όνομάσαντε;  αύτήν  ού- 
τω, π.  γ.  Βλάχο;  τι;  πρίγκηψ,  δν  αντιγρά- 
φων έμιμήθη  εί;  τούτο  καί  ό  Βολταίρο;. 
Φρονεί,  λοιπόν,  δτι  ό  μέν  κ.  Γεδεών  δέν 
έ'πρεπε  νά  όνομάστ)  τήν  σχολήν  Άκαδημίαν, 
ό  δέ  κ.  Μ.  Παρανίκα;  θά  έπραττε  κάλλιον, 
έάν  έξήταζε,  τί;  πρώτο;  ώνομασε  τήν  περί 
ή;  ό  λο'γο;  Σχολήν  Άκαδημίαν. 

Μετά  ταύτα  λύεται  ή  συνεδρίασι;. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΓ'. 
(Τακτική). 
Τ$  22  Όχτωβρίου  188  ί. 
Προεδρεύοντος  τοϋ  κ.  ΗΡ.  Β  ΑΣΙΑ  ΑΟΥ 

'Αναγνωσθέντων  τών  πρακτικών  τή;  ήγου- 
με'νη;  συνεδριάσεως  ό  κ.  πρόεδρο;  παρατηρεί 
α')  δτι  ή  α'ίτησι;  τή;  έν  Κουσγουντζουκίω 
άδελφο'τητο;  δέν  απερρίφθη  ύπό  τοΰ  Συλλό- 
γου, ώ;  έξηνέχθη  έν  τοϊ;  πρακτικοί;,  άλλ' 
δτι  άπλώ;  έξέφρασε  τήν  μεγάλην  αυτού  λύπην 
έπί  τω  δτι  ένεκα  τή;  δυσάρεστου  καταστά- 
σεω; τών  οικονομικών  αύτοΰ  δέν  δύναται  νά 
φανή  τή  έν  λόγω  άδελφο'τητι  άρωγό;  έν  τή 
περιστάσει  ταύτν)·  β')  δτι  οί  τίτλοι  :  Μεγά- 
λοι Ρήτορε;  καί  καθεξή;  άπεδίδοντο  ούχί 
μόνον  εί;  τοΰ;  καθηγητά;  τή;  σχολή;  άλλά 
καί  εί;  άλλου;. 

Τά  πρακτικά  ψηφίζονται,  άναγινώσκεται 
δέ  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ή;  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  έπι- 
στολών  : 

Τού  ένταϋθα  άρτι  ίδρυθε'ντο;  Μακεδονικού 
Φιλεκπαιδευτ.  Συλλόγου,  άπό  1  5  ισταμένου, 
άγγέλλοντο;  τήν  ίδρυσιν  αύτοΰ,  έκφράζοντο; 
τήν  εύγνωμοσύνην  αύτού  τω  Φιλολογικω 
Συλλόγω  διά  τά;  ύπέρ  τή;  Ανατολή;  μερί- 


Π  Ρ  ΙΕ 

μνας  αύτοϋ  καϊ  παρακαλούντος,  δπως  κατα- 
τάξω καϊ  αύτόν  εν  τν)  χορεία  των  ένταϋθα 
εκπαιδευτικών  Συλλογών,  καϊ  όπως  παρά- 
αύτω  έν  ανάγκη  τήν  ύποστήριζιν  αύτοΰ. 
Σκοπός  τοϋ  Συλλόγου  τούτου  κατά  τον  συνα- 
ΒΟ^τελλο'μενον  κανονισμόν  έστϊν  ή  διάδοσις 
τής  παιδείας  και  ή  καλλιέργεια  των  ελλη- 
νικών γραμμάτων  εν  Μακεδονία  καϊ  ιδίως  έν 
Σελίτσν)  καϊ  τοις  πέριξ  ("Αρθρ.  Γ*). 

Έν  τω  κα'νονισμώ  δέ  αύτοϋ  φέρονται  καϊ 
τάδε. 

"Αρθρ.  40ον.  Μετά  τήν  διάλυσιν  τοΰ  Συλ- 
λόγου, δ  μή  γένοιτο,  τά  μέν  έγγραφα  καϊ  ή 
ακίνητος  περιουσία  τοϋ  Συλλόγου  περιέρχον- 
ται εις  /εϊρας  τοΰ  έν  Κωνσταντινουπολει 
Ελλάνικου  Φιλολογικού  Συλλόγου,  τό  δέ 
αποθεματικών  αύτοϋ  κεφάλαιον  αποστέλλε- 
ται τω  έν  Αθήναις  πρός  διάδοσιν  τών  ελλη- 
νικών γραμμάτων  Συλλογω,  δστις  φροντίσει 
νά  κατάθεση  αύτό  επωφελώς  παρά  τινι  τών 
αυτόθι  τραπεζών. 

"Αρθρ.  41**.  Άνασυσταθέντος  και  αύθις 
τοΰ  έν λόγω  Συλλόγου  έπιστρέφονται  τά  τε 
παρά  τώ  έν  Κωνσταντινουπδλει  Έλληνικώ 
Φιλολογικοί  Συλλογω,  καϊ  τά  παρά  τω  έν 
Αθήναις  ~ρος  διάδοσιν  τών  ελληνικών  γρα»α.- 
ι/,άτο^ν  κατατεθέντα. 

Τοϋ  μουσικολογιο>τάτου  Ίωάσαφ  ίεροψάλ- 
του,  άπό  22  ισταμένου,  άγγέλλοντος  την 
άποστολήν  χειρογράφου  άσματος  διά  χαρα- 
κτήρων τής  ευρωπαϊκής  μουσικής.  Τό  άσμα 
τοϋτο  άντεγράφη  έν  Άγίω  Όρει  έκ  πρωτο- 
τύπου Περγαμήνου,  κα'ι  ακολούθως  μετηνέ- 
χθη  εις  τήν  εύρωπαΐκήν  ύπό  τοϋ  άποστέλ- 
λοντος.  Παρακαλεί  δέ,  δπως  ονομασθή  ειδι- 
κή επιτροπή  ~:ός  κρίσιν  αύτοϋ·  τοϋ  άσματος 
τούτου  αποστέλλει  κα'ι  άγγελίαν  πρός  έκδο- 
σιν  γαλλιστί. 

Έκτόζ  τούτου  ο  κ.  Ίωάσαφ  παρακαλεί, 
όπως  ο  Σύλλογος  ένεργήση  τήν  πρόσληψιν  αύ- 
τοϋ ώς  ίεροψάλτου  ε'ίτε  έν  τώ  ναώ  τής  Αγίας 
Τριάδος  έν  Σταυροδρομίω,  ε'ίτε  έν  τώ  ναώ 
τοϋ  Αγίου  Νικολάου,  είτε  έν  τώ  τοϋ  Αγίου 
Κωνσταντίνου,  έν  ώ  άλλοτε  έξαλλε. 

Τών  κ.  κ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  Όδ.  'Λνδρεά- 
δου  και  Η.  Κοσσούδη,  ά-ό  22  όκτιοβρίου, 
προτεινόντων  τακτικόν  μέλος  τόν  κ.  Ανα- 
στάσιο ν  ^  ι  σμ  ά  ν  ο  γλ  ο  υ  ν . 

Τών  κ.  κ.  Κ.  Καλλιάδου,  Τ.  Καραθεοδο;- 
ρή  καϊ  θ.  Α.  Κοσσούδη,  άπό  22  Οκτωβρίου, 
προτεινόντων  τακτικόν  μέλος  τόν  κ.  Ίωάν- 
νην  Ίωαννίδην,  αρχιτέκτονα  ένταϋθα. 


ΤΙΚΑ,  77 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  τής  αλληλογραφίας 
ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοϊ  τώ  Συλλογω,  ότι  τό 
προεδρεϊον  έπεσκέψατο  τήν  Α.  Θ.  Παναγιο'- 
τητα  κα'ι  έπέδοί/.εν  Αύτη  τό  δίπλωμα  επι- 
τίμου μέλους  μετά  καταλλήλου  τή  περιστά- 
σει  προσφωνήσεως  κα'ι  ότι  ή  Α. Θ.  Πανάγιο- 
της  Υ,ύίατο  υπέρ  τής  προαγωγής  τοϋ  Συλ- 
λόγου κα'ι  ύπέσχετο,  ότι  ουδέποτε  θέλει 
παύσει  μεριμνώσα  ύπέρ  αύτοϋ. 

Είτα  δέ  προτείνεται  ύπό  τοϋ  κ.  προέ- 
δρου, δπως  διά  μέν  τήν  έπιστολήν  τοϋ  Μα- 
κεδόνικου Φιλεκπαιδευτικού  Συλλόγου  γρα- 
9'0  συγχαρητήριος  έπ'ι  τή  συστάσει  αύτοϋ, 
ανατίθεται  δέ  εις  τό  προεδρεϊον,  τή  προτά- 
σει  τοϋ  κ.  Ν.  Χαρισιάδου,  ή  εις  άρμοδίαν 
έπιτροπήν  παραπομπή  τοϋ  ύπό  τοΰ  κ.  Ίωά- 
σαφ άποσταλέντος  μουσικού  έργου. 

Είτα  άγγέλλονται  τό  πρώτον  τακτικά 
μέλη  ό  κ. Αναστάσιος  Σισμάνογλους,  προτει- 
νόμενος ύπό  τών  κκ.  Τ.  Καραθεοδωρή,  Όδ. 
Άνδρεάδου  καϊ  θ.  Α.  Κοσσούδη,  καϊ  Ιωάν- 
νης Ίωαννίδης  αρχιτέκτων  ένταϋθα,  προ- 
τεινόμενος ύπό  τών  γ,γ..  Κ,  Καλλιάδου,  Τ. 
Καραθεοδωρή  κα'ι  Θ.  Κοσσούδη. 

Μετά  δέ  ταϋτα  άναγινώσκει  ό  κ.  πρόε- 
δρος πραγματείαν  αύτοϋ  ΠεοΙ  τών  ομοιοτή- 
των χαΐ  ΰιαφοοών  τών  είχαστιχών  τεχνών 
χαι  τιγ:  ποιήσεων  παοα  τοίζ  αρχαι'οις. 

Ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  αρχόμενος  τοϋ  λό- 
γου είπεν,  δτι  ή  πραγματεία  αύτοϋ  αύτη 
είναι  συμπλήρωμα  τών  όσα  προπέρυσι  καϊ 
πέρυσιν  άνέγνω  περί  τοϋ  Λαοκόοντος  τοϋ 
Αεσιγγίου,  διότι  ό  Αεσίγγιος  τάς  θεωρίας 
αύτοϋ  έστήριΕεν  έπ'ι  τών  έργων  τής  ελληνι- 
κής τέχνης  καϊ  επί  τών  ποιημάτων  τών  αρ- 
χαίων Ελλήνων  πρό  πάντιυν  δέ  τοΰ  Όμηρου. 
Ό  κ.  ΊΙρ.  βασιάδης  ομιλεί  πρώτον  περϊ  τών 
ομοιοτήτων, άς  εχουσι  πρόςάλλήλας  ή  ποίησις 
καϊ  αί  πλαστικαί  τέχναι,  διότι  πάσαι  στηρί- 
ζονται έπ'ι  τής  μιμήσεως,  έφ'ών  στηρίζονται 
κα'ι  αί  θεωρίαι  τού  Αεσιγγίου.  Ή  μίμησις 
τών  αρχαίο; ν  δέν  ήτο  ιδανικού  τίνος  αφηρη- 
μένου μίμησις,  άλλά  τής  ζώσης  φύσεως. 

Μετά  ταΰτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΛΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΔ'. 
(Τακτική). 

Τϊ\  29  Όχτωδρίου  1884. 
ΠροεΑρείοντος  τον  χ.  ΗΡ.  ΒΑΣΙΛΔΟΥ. 
Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  τών 


78  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕ  Ι  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

πρακτικών  της  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  των  επι- 
στολών : 

Τού  κ.  01ι.  Β.  ΝαζαΓβΙ  ϊ  άπό  23  Οκτω- 
βρίου, εύτ"αριστούντος  τω  Συλλο'γω  έπΐ  τν) 
εκλογνί  αύτού  ώς  τακτικού  μέλους, 

Του  κ.  Ίωκν.  Π.  Πύρλα,  έξ  Αθηνών,  άπό 
18  Οκτωβρίου,  εύχαριστούντος  επί  τγ  άπο- 
στολν)  του  ΙΕ'  τεύχους  τού  Περιοδικού  μετά 
τής  Μαυρογορδατείου  Βιβλιοθήκης  και  παρα- 
καλούντος  α')  δπως  σταλη  αύτώ  σημείωσις 
τών  εν  τν5  βιβλιοθήκη  τοΰ  Συλλόγου  ύπζρ- 
χο'ντων  συγγραμμάτων  αυτού,  ΐν'  άναπλη- 
ρώση  τα  ελλείποντα-  β')  δπως  σταλνί  αύτώ 
ό  ελλείπων  αύτώ  ΪΓ'  τόμος  τού  Περιοδικού 
τού  Συλλόγου·  κα'ι  γ')  δπως  διορθωθνί  ό  έν 
τφ  Περιοδικώ  δημοσιευόμενος  τίτλος  αύτού. 

Τού  κ.  Α.  Γονίου,  έκ  Κάτω  Σουδενών, 
άπό  6  Οκτωβρίου,  άγγε'λλοντος  την  άποστο- 
λήν  δύο  φυλλαδίων  γλωσσικής  ύλης,  ών  τό 
ρ.έν  συλλογήν  λέξεων  καϊ  φράσεων,  τό  δέ 
συλλογήν  δημοτικών  ασμάτων  περιε'χει. 

Τών  κ.  κ.  Βράνου  Βωζάνη,  Όδ.  'Ανδρεά- 
δου  καί  Νικ.  Ευσταθίου,  άπό  29  όκτωβρίου, 
προτεινο'ντων  τακτικά  με'λη  τους  κ. κ.  Γεωργ. 
Βλάμον,  Κων.  Δούρον  καί  Κ.  Μελι^ρον. 

Είτα  ό  πρόεδρος  άνακοινοί,  δτι  ή  γλωσ- 
σική ύλη  τού  κ.  Α.  Γονίου  θά  παραπεμφθν) 
εις  την  Φιλολογικήν  Έπιτροπήν.  Προτείνει 
δέ  ν'  άποσταλνί  τώ  κ.  Π.  Πύρλκ  αΐτησαμένω 
ό  ΙΓ'  το'μος  τού  Περιοδικού  τού  Συλλο'γου 
άντί  τών  έργων  αύτού,  διορθωθνί  δέ  κατά 
την  δημοσίευσιν  τού  νε'ου  Περιοδικού  καί  ό 
τίτλος  αύτού  εις  Εταίρου  ΐιντίπιΰτέ2.1οντο<: 
τον  Πανακαδημίον  τ%ς  Γα.Ι.Ιία':  και  τών  Βα- 
σιλικών Ακαδημιών  της  ΒεΛγιχης  και  τι\η 
Ισπανίας.  Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής 
γενομε'νης,  άγγε'λλονται  τό  δεύτερον  καί  ψη- 
φίζονται τακτικά  με'λη  οί  κ. κ.  Α.  Σισμάνο- 
γλους  καί  Ιωάννης  Ίωαννίδης. 

Άγγε'λλονται  δέ  τό  πρώτον  τακτικά  μέν 
με'λη  οί  κ.  κ.  Γεώργιος  Βλάμος  καί  Κων- 
σταντίνος Δούρος,  προτεινόμενοι  ύπό  τών  κ. 
κ.  Βράνου  Βωζάνη,  'θδ.  Άνδρεάδου  καί  Ν. 
Ευσταθίου,  έπίτιμον  δέ  ή  Λ.  Ές.  Κιαμήλ 
ττκσσάς,  υπουργός  τού  έβκαφίου,  προτεινόμε- 
νος ύπό  τού  προεδρείου. 

Εϊτα   ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοι,   δτι  τό 
προεδρεϊον  σκεψάμενον  περί  τού  μουσικού  έρ-  [ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

γου  τού  κ.  Ίωάσαφ  προτείνει  νά  παραπεμ- 
φθν)  τούτο  εις  ε  ιδική  ν  έπιτροπήν  άποτελου- 
με'νην  έκ  τού  Δ.  Πασπαλή  καί  Εύστ.  Παπα- 
δοπούλου. 

Ό  κ.  Όδ.  'Ανδρεκδ  ης  προτείνει,  οπως 
τεθη  προθεσμία  εις  τήν  άπό  τού  1881  άνα- 
λαβούσαν  έπιτροπήν  τήν  έξέτασιν  τού  περί 
τής  Ιστορίας  καί  θεωρίας  τής  αρχαίας  μου- 
σικής  έ'ργου  τού  κ.  Γεβ,ίερ-,  καί  δή  κατά 
τάς  διακελεύσεις  τού  κανονισμού  καί  εις 
τήν  έκλεχθησομένην  ταύτην  έπιτροπήν,  ώς 
δε'ον  νά  γίνηται  καί  εις  πκσαν  εΐδικήν  έπι- 
τροπήν. 

Ό  Σύλλογος  άποδέχεται  τήν  προτασιν 
καί  ορίζει  τήν  προθεσμίαν  εις  τρεις  μήνας. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Καλλιάδης  λαβών  τόν  λογον 
παρατηρεί,  δτι  πρός  έξέτασιν  τοιούτων  έρ- 
γων, απαιτούνται  βοηθήματα  πολλά  καί 
κατ'  άκολουθίαν  διστάζει,  άν  μόνα  τά  μέλη 
τής  περί  ής  ό  λόγος  Επιτροπής  άνευ  τής 
συνδρομής  ξένου  δυνηθώσι  νά  φέρωσι  ταχέως 
εις  πέρας  ήν  άνέλαβον  έργασίαν. 

Ό  κ.  πρόεδρος  απαντών  παρατηρεί,  δτι  ή 
δυσκολία  δέν  κείται  οΰτε  έν  τη  γλώσση,  ούτε 
έν  τη·  τέχνη  τής  ευρωπαϊκής  μουσικής,  άλλ' 
έν  τή  άρχαία  έλληνικνί  μουσική,  περί  τήν 
οποίαν  ούδένα  ειδικώς  άσχολούμενον  γινώ- 
σκει,  πλήν  τού  γερμανού  Βέστφαλ  έκδόντος 
Άρμονιχήν ,  έν  ■/)  τεμάχια  τού  Μόζαρτ  καί 
Βετχοβεν  έφαρμόζονται  εις  τήν  άρχαίαν,  ούχ 
ήττον  δμως  συναινεί  εις  τήν  πρόσληψιν  ξέ- 
νου, έάν  τοιούτον  έχη  νά  προτείνη  ό  κ.  Κ. 
Καλλιάδης,  ή  άλλος  τις. 

Τού  κ.  Κ.  Καλλιάδου  προτείνοντος  τόν  κ. 
Αϊ.  ΒθΠ£η}',  ό  κ.  πρόεδρος,  εί  καί  νομίζει, 
δτι  ό  κύριος  ούτος  μάλλον  εις  τάς  πλαστι- 
κάς  τέχνας  άσ^ολεΐται,  δμως  προτείνει  νά 
έρωτηθή,  άν  δύνηται  νά  λάβη  μέρος  εις  τήν 
Μουσικήν  Έπιτροπήν. 

Ειτα  μετά  μακράν  συζήτησιν  ή  ύπό  τού 
προεδρείου  γενομένη  αίτησις  πιστώσεως  πρός 
κατασκευήν  δύο  πλακών,  έν  αίς  νά  έγχαρα- 
χθώσι  χρυσοϊς  γράμμασι  τά  ονόματα  Δω- 
ρητών καί  Ευεργετών  γίνεται  δεκτή·  ψηφίζε- 
ται δέ  καί  μικρά  πίστωσις  πρός  κατασκευήν 
βάθρου  διά  τό  έκμαγεϊον  τού  Λαοκο'οντος. 

Είτα  ό  κ.  Βασιάδης  λαβών  τόν  λόγον  έξα- 
κολουθεϊ  συνε'χειαν  τού  άναγνώσματός  του 
Πεοι  δμοιοτήτων  καί  διαφορών  τών  εικαστι- 
κών ζεχνών  και  τΊ'ι<:  ποιήσεων  Κάρα,  τ οϊ<:  αρ- 
χαίου; . 

Ό  κ.   ΊΙρ.  Βασιάδης  λογον  ποιούμενος 


II  Ρ  Α  Κ  Τ  I  Κ  Α. 


70 


ττερί  διαφόρων  επιγραμμάτων,  εν  οίς·  εκφρά- 
ζεται ο  θαυμασμός  διά  τήν  ακριβή  μίμησιν 
τής  φύσεως  υπό  του  Μύρωνος,  ο  δ  ή  Βοΰς  ήν 
περιβόητος  καΐ  ένομίζετο  τοσούτον  ζώσα, 
όσον  και  ή  φύσις,  αναφέρει  και  επιγράμματα 
θαυμάζοντα  την  έν  Κνίσω  Άφροοίτην  του 
Πραξιτέλους  καΐ  κλλων  αγαλμάτων.  Ειτα 
μεταβαίνει  εις  τήν  εζιστο'ρησιν  των  διαφορών 
των  εικαστικών  τεκνών  κα:  τής  ποιήσεως. 

'  Υναγινώσκει  οέ  χωρία  τινά  έκ  του  Όλυμ- 
πιακοΰ  Δίωνος  του  Χρυσοστόμου,  έν  οις  γί- 
γνεται  έκτενής  λο'γος  περί  τών  διαφορών,  άς 
εχει  ή  ποίησις  συγκρινομε'ν/]  πρός  τήν  γλυ- 
πτικήν. 

Έπ'ι  τούτοις  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΓΝΕΛΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΕ'. 
(Τακτική). 
Ττ,  δ  Νοεμβρίου  1884. 
Ι7ξ>οιόςιη·ο)Ύο<;  τον  κ.  1ΙΡ.  ΒΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  τών  πρακτικών  τής  ηγου- 
μένης συνεδρικσεο.>ς,  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  πα- 
ρατηρεί, ότι  λο'γον  ποιούμενος  περί  μουσι- 
κών ασχολουμένων  περί  τήν  άρχαίαν  μουσι- 
κήν  δέν  είπεν,  ότι  εις  μο'νός  υπάρχει,  οιο'τι 
έν  Ευρώπη  ύπάρχουσι  πολλοί. 

Είτα  έπικυρωθέντων  τών  πρακτικών  άνα- 

γινώσκεται  ή 
* 

ες  ή;  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Του  κ.  Ν.  Ζαρίφη,  άπό  28  παρελθόντος 
Οκτωβρίου,  οι'  ής  άγγέλλει,  ότι  ένεκα  λόγων 
υγιείας  έπί  πολλούς  διαρκώς  μήνας  απου- 
σιάσει τής  Κωνσταντινουπόλεως  καΐ  έπομέ- 
νως  παρακαλεί,  ί'ν'  αναπλήρωση  αυτόν  ό 
Σύλλογος  έν  τή  προστασία  τής  Εΐκοσιπεν- 
ταετηρίδος  αυτού. 

Του  κ.  I,.  ΟΠνβΓΟ,  άπό  1/13  ισταμένου. 
εζΛίτουμένου.  όπως  ποιήσηται  έν  ελληνική 
ή  γαλλική  γλώσση  οιάλεξιν,  είτε  έν  τώ  Συλ- 
λο'γω,  ε'ίτε  έν  δημοσία  σχολνί  περί  τής  νε'ας 
κύτοΰ  μβθο'οου  προς  έκμάθησιν  τής  γαλλικής 
γλώσσης. 

Τής  ένταΰθα  Έλληνοκαθολικής  έκπαιδευ- 
τικής  εταιρείας  Σν μχνοΐαι; ,  άπό  29/10  ιστα- 
μένου, προσκαλούσης  τόν  προ'εδρον  καΐ  τοϋς 
λοιπούς  κοσμήτορας  τοΰ  Συλλόγου  εις  τήν 


έπε'τειον  αυτής  πανήγυριν  γενομε'νην  τή  4 
άρξαμένου  έν  τή  αίΟούση  τοΰ  ήμετε'ρου  Συλ- 
ου. 

Τής  έν  Ευλοπο'ρτη  ( Κον/σταντινουπόλειος) 
άρο;γοΰ  άδελφο'τητος  Εννέα  Μονΰ&ν,  ν.τ.1> 
2  ίσταμε'νου,  δηλούσης  τήν  παραλαβήν  τοΰ 
IX '  και  ΙΕ'  τόμου  τοΰ  Περιοδικού  τοΰ  Συλ- 
λόγου μετά  τών  παραρτημάτιον,  τοΰ  Χάρτου 
τών  χερσαίον/  τειχών  της  Κωνσταντινουπό- 
λεως και  τής  Μαυρογοραατείου  Βιβλιοθήκης. 

Τής  Οικονομικής  Επιτροπής  τοΰ  Συλλό- 
γου, οΊ '  ής  υποβάλλει  ονόματα  ίιαφο'ρων 
άτο'μων,  μελών  τοΰ  Συλλόγου  και  μή,οίς  γρα- 
φήσονται  έπιστολαϊ  οΐά  τήν  έγγραφήν  τα- 
κτικών μελών  τοΰ  Συλλόγου. 

Τοΰ  κυρίου  Ίωάσαφ  ίεροψκλτου,  άπό 
5  ένεστώτος,  ότι  έγκαίρως  παρέδωκε  τήν 
γνώμην  αΰτοΰ  τοις  συναδέλφοις  αύτοΰ  κ.  Ε. 
Τριανταφυλλίδη·  και  Δ.  Πασπαλή,  τοϊς  άπο- 
τελοΰσι  τήν  είδικήν  Έπιτροπήν  προς  κρίσιν 
τοΰ  συγγράμματος  τοΰ  διευθυντού  τοΰ  Βασι- 
λικού   Ωδείου  τών  Βρυξελλών  κ.  ΟβΥΟ,βΓΐ 

ΙΙί8ΐοίνβ  βΐ  ΤΙιέονϊβ  άβ  Ια  ηηήηηβ  άβ  Γαη~ 
Ιί^ηίΙέ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άφορμήν  λαβών  έκ  τής 
έπιστολής  τοΰ  κ.  Ν.  Ζαρίφη  παρατηρεί  μετά 
λύπης,  ότι  συνε'βη  παρεννο'ησίς  τις.  Ό  Σύλ- 
λογος δηλαδή  άγγε'λλων  εκάστοτε  τήν  έκ- 
λογήν  τών  έπιτίμων  μελών  ζητεί  συγχρόνως 
και  τήν  προστασίαν  αυτών.  Τούτο  δέ  έπραξε 
και  προς  τον  κ.  Ν.  Ζαρίφην  γράφων,  άλλ'ου- 
τος  παρεξηγήσας  τούτο  ένόμισεν,  ότι  έπε- 
'ζητείτο  ή  προστασία  αΰτοΰ,  ώς  συνήθως  γί- 
νεται παρ'  άλλων  σωματείων,  και  τούτου 
ένεκα  άπε'στειλε  τήν  παραίτησίν  του.  Ό 
Σύλλογος  βεβαίως  εις  ούδεμίαν  συμπλήριοσιν 
θε'λει  προβή  ένεκα  τή;  παραιτήσεως  ταύτης. 

Είτα  ευχαριστεί  μέν  άπό  μέρους  τού  Συλ- 
λόγου τω  κ.  -Ιωάσαφ  ίεροψάλττ]  άποστεί- 
λαντι  τήν  γνώμην  αΰτοΰ  έπ'ι  τής  μουσικής 
πραγματείας  τοΰ  κ.Οβν3εΓ(,  παρακαλεί  δμ,ως 
αυτόν,  όπως  συνεννοηθή  μετά  τών  συναδέλ- 
φων αύτοΰ  και  άποσταλν)  ή  κρίσις  ολοκλή- 
ρου τής  Επιτροπής. 

Άγγέλλει  μετά  ταύτα,  ότι  ή  έπέτείος 
εορτή  τής  Έλληνοκαθολικής  άδελφότητος 
Σνμπνοίω:  έτελέσθη  λαμπρώς·  ό  δέ  κ.  γενι- 
κός γραμματεύς  άγγέλλει  τάς  προσφοράς 
β  ι  βλ  ίου  ν. 

Είτα  απονέμονται  εΰχαριστίαι  τοις  δω- 
ρηταΐς. 

Άγγε'λλονται  δέ  τό  δεύτερον  και  Αη- 


λογ 


80  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

φοφορηθέντα  γίνονται  δεκτά  μέλη  τακτικά 
ρ-εν  οΕ  κ. κ.  Γεώργ.  Βλάχος,  ιατρός  ενταύθα, 
Κωνστ.  Δοΰρος  και  Κωνστ.  Μελιχρός,  έπίτι- 
μον  δέ  ή  Α.  Ές.  Κιαμήλ  πασσάς. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  Ήρ.  Βασιάδης  λαβών 
τον  λο'γον  εξακολουθεί  συνέχειαν  τής  πραγ- 
ματείας αυτού  Ζ7ί£)2  τώλ-  διαφορών  χαι  ομοιο- 
τήτων των  εικαστικών  τεχνών  χαϊ  τΐ\ς  ποιή- 
σεων. 

Ό  κ.  Βασιάδης  εις  τό  τελευταιον  τούτο 
μέρος  άναφέρων  χωρίον  τι  του  Φιλοστράτου 
περϊ  διαφοράς  τής  Ζιυγραφικής  κα'ι  της  Πλα- 
στικής παρατηρεί,  δτι  ό  Λέσιγγ  ουδέν  περϊ 
τούτου  αναφέρει,  δτι  ό  Λουκιανός  ήτο  άρι- 
στος κριτής  των  εικαστικών  τεχνών,  ώς  εξά- 
γεται τούτο  έκ  τής  περιγραφής  τής  ίπποκεν- 
ταυρίδος  τού  Ζεύξιδος,  θεωρεί  δέ  εσφαλμέ- 
νων τήν  γνώμην  τών  νεωτε'ρων,  δτι  ή  τέχνη 
τής  μίξεως  καί  τής  άντιθε'σεως  τών  χρωμά- 
των παρά  τοις  άρχαίοις  δέν  ήτο  σπουδαία. 

Οί  άρχαίοι,  εξακολουθεί,  πλήν  ολίγων 
σχολών, προύτίμων  τήν  γραμμήν  ή  τό  χρώμα, 
ώς  ό  Άριστοτε'λ·/ις·  δμως  οΰ  μόνον  ζωγράφοι, 
άλλά  καϊ  κριτικοί,  ώς  ό  Πλούταρχος,  υπήρξαν 
τιμώντες  άντϊ  τής  γραμμής  τό  χρώμα.  Ό 
Λέσιγγ  ακολουθεί  τον  Άριστοτέλην  ώς  προς 
τούτο. 

Εντέλει  άναγινώσκει  κατάλο  γον  των  υπο 
τού  Χριστοδώρου,ποιητού  Θηβαίου  Κοπτίτου, 
καταγραφέντων  αγαλμάτων  τών  ύπαρχόντίον 
εν  τώ  δημοσίω  γυμνασίω  Ζευξίππου  προ  τής 
άλώσεως  τής  Κωνσταντινουπόλεως. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 

 — — — —  

ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΣΤ'. 

(Τακτική). 

Τγ\  12  Νοεμβρίου  1884. 

Προεδρεύοντος  του  κ.  ΙΙΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

•Αναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τού  κ.  Ν.  Σκωτίδου,  ά— ο  7  ισταμένου, 
δι'  ης  άγγέλλει,  δτι  αποστέλλει  φορτωτι- 
κήν  ενός  κιβωτίου  βιβλίων  άποσταλέντιον 
τώ  Συλλόγω  υπό  τού  κ.  Γ.  Μανούσου. 


ΦΙΛ0Λ0ΓΙΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Τού  κ.  Βράνου  Κ.  Βωζάνη,  από  8  ιστα- 
μένου, δηλούντος,  δτι  προ  τού  νέου  έτους  α- 
δυνατεί νά  ύποσχεθή  δικλεξιν,  καθότι  μό- 
λις νύν  ήρςατο  άσχολούμενος  εις  τι  θέμα. 

Τού  κ.  Ίιοάννου  Ίωαννίδου,  άπό  10  ιστα- 
μένου, εύχαριστούντος  έπί  τη·  εκλογή  αύτού 
τακτικού  μέλους  καϊ  δηλούντος,  δτι  έσται 
πάντοτε  πρόθυμος  νά  συντελέσν]  ύπέρ  τού 
σκοπού,  όν  ό  Σύλλογος  επιδιώκει. 

Τού  κ.  Γ.  Μανούσου,  Ιξ  Αθηνών,  άπό  25 
Οκτωβρίου,  εύχαριστούντος  έπ'ι  τνί  παραπομ- 
πή της  Παιδαγωγία*;  αυτού  τή  Εκπαιδευ- 
τική Επιτροπή  κα'ι  δηλούντος,  δτι  αποστέλ- 
λει τώ  Συλλόγω  100  αντίτυπα  αυτής,  ώς 
κα'ι  100  σώματα  μεγίστων  καλλιγραφιών 
δια  τά  σχολεία. 

Τού  κ.  Δ.  Μαυρογένους,  έκ  Φιούμης,  άπό 
2 9 παρελθόντος, παρακαλούντος  τόπροεδρεϊον, 
δπως,  εάν  εγκρίνη,  προτείνν]  άντεπιστέλλον 
μέλος  τον  ϋΓ  Βόΐα-ΕΓΟ 3ΐ,  διευθυντήν  τού 
ανωτέρου  Βασιλικού  Γυμνασίου  τής  Φιούμης 
καϊ  έλληνιστήν  πολλά  μεταγλωττίσαντα  τής 
ελληνικής  νέας  γλώσσης  ποιήματα  εις  τήν 
ούγγρικήν. 

Τών  κ. κ.  'θδ.  Άνδρεάδου,  Ν.  Ευσταθίου 
καϊ  Κ.  Γεωργαλά,  άπό  12  ένεστώτος,  προ- 
τεινόντων τακτικόν  μέλος  τον  Ίερομόναχον 
κ.  Μελέτιον  Κοτσάνην  Πάτμιον. 

Τών  κ. κ.  Νικ.  Παρανίκα,  Π.  Παπαρρούση 
καϊ  Γ.  Παπαρρόδου,  άπό  1  1  ένεστώτος,  προ- 
τεινόντων τακτικόν  μέλος  τον  κ.  Δημ.  Νά- 
κον,  διδάσκαλον  τού  δημοτικού  τμήματος 
τού  ενταύθα  Ελληνικού  Λυκείου. 

Τών  κκ.  Κωνσταντίνου  Ίωαννίδου,  Κων- 
σταντίνου Μακρή  κα'ι  Νικ.  Χαρισιάδου,  άπό 
12  ένεστώτος,  προτεινόντων  τακτικόν  μέ- 
λος τον  κ.  Κωνστ.  Ταχιντζήν,  ΐατρόν. 

Μετά  ταύτα  τό  πρώτον  προτείνονται  άν- 
τε πιστέλλοντα  μέλη  τού  Συλλόγου  ό  ΌΓ 
ΒύΙα-ΕΓΟ.ϋ,  διευθυντής  τού  ανωτέρου  Βασι- 
λικού Γυμνασίου  τής  Φιούμης,  καϊ  Νικ.  Σι- 
δερίδης,  μηχανικός,  προτεινόμενοι  άμφότεροι 
ύπό  τού  προεδρείου.  Τακτικά  δέ  ό  Ιερομό- 
ναχος κ.  Μελέτιος  Κοτσάνης,  ό  κ.  Δημ. 
Νκκος  δημοδιδάσκαλος  καϊ  ό  κ.  Κοονστ.  Τα- 
χιντ'ζής  ιατρός. 

Είτα  ό  κ.  Μ.  Χαρισικδης  άνέγνο;  πραγ- 
ματείας Περί  Λαρα/γωγης  ζοϋ  Λαούτου,  </"~ 
.ίοτίονίαι;  και  κεφαλαίων  .Καϊ  πρώτον  έν  εϊδεί 
προεισαγοιγής  κατέδειξε  τάς  ποικίλας  άνάγ- 
κας  τού  ανθρώπου  καϊ  τήν  Οεραπείαν  αυ- 
τών καϊ  υπέδειξε  τά;  έκ  τής  σπουδής  τής 


Η  Ρ  Α  Κ 

πλουτολογίας  ωφελείας.  Κατόπιν  ώμίλησε 
διαδοχικώς  Πεοι  χ^ησιμότητος  ?/  ωψΐ.Ιίίω; 
τώ>·  .Ύραγμάτω>· ,  .Τίξΐι  άΙ\ία<:  και  τιμής  αντώ>·, 
Λίρί  κΑοντον  έθπκοΰ  και  Ιδιωτικού,  πεξί 
παοαγογήι;  καϊ  τών  ΰτοίχείωτ  του  π.Ιοντου , 
ητοι  της  φιλοπονίας,  των  κεφαλαίων  καί 
των  δυνάμεων  ή  στοιχείων  τής  φύσεως. 

Έλθών  οέ  εις  τκ  καθέκαστα,  ώρισε  τί 
Ιστι  φιλοπονία  ν-,  εργασία,  πο'τε  τκ  προϊόντα 
χύτης  είσϊν  ύλικά  καί  πο'τε  άϋλα,  πότε  ή 
εργασία  καλείται  οικονομική  και  πο'τε  μη 
οικονομική  άλλ'  επιζήμιος·  πώς  ή  εργασία 
καθίσταται  οίκονομικωτέρα  καϊ  αάλλον  προ'ς- 
φορος  καϊ  έν  τέλει  άνέλυσε  λεπτομερώς  τήν 
άρχήν  του  καταμερισμού  των  έργων,  δν  ού 
τ,  κοινωνία  τά  μέγιστα  ωφελείται,  ή  παρα- 
γωγική οραστηριο'της  άναπτύσσεται  και  αί 
συναλλαγαί  πολλαπλασιάζονται·  μεθ'  δ  προ- 
κεχωρηκυίας  ούσης  της  ώρας  οιέκοψε  τήν 
άνάγνωσιν  της  δλης  πραγματείας,  ύποσχό- 
μενος  νά  συνέχιση  αύτήν  έν  ετέρα  συνε- 
δριάσει. 

Ό  κ.  πρόεδρος,  εύχαριστών  άπό  μέρους 
του  Συλλο'γου  τω  κ.  Ν.  Χαρισιάση,  λύει  τήν 
συνεδρίασιν. 


ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΖ'. 

(Τακτική). 

Τ}  19  Νοεμβρίου  1884. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

ες  ής  παρατίθεμ,εν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών ; 

Τοϋ  Άθ.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως,  εκ 
Τραπεζοϋντος,  άπό  28  όκτωβρίου,  άγγέλ- 
λοντος, δτι  εξήτασε  τάς  βιβλιοθήκας  τής 
Άργυρουπο'λεως  (Γκιουμοΰς-χανέ),  τών  Χα- 
ριάνων  (0ΐΐ6ίΓαα-€&ζαδδί),  Χαλδίας  και  τής 
ΤραπεζοΟντος,  δτι  μέχρι  σήμερον  κατέγραψεν 
Εκανά  σιγγίλια  και  χρυσο'βουλλα  δύο  αύτο- 
κρατόρων  τής  Τραπεζοΰντος,  δτι,  άφοΰ  έςε- 
τάση  βιβλιοθήκα;  τινάς  τρεις  ώρας  άπε χ  ού- 
σα; άπό  Τραπεζοϋντος,  θά  μ.εταβή  οιά  Σαμ- 
ψούντος εις  Καισάρειαν  καϊ  δτι,  ώς  ελπίζει, 
έσται  έν  Κωνσταντινουπόλει  περί  τα  τέλη 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Τ  I  Κ  Λ.  81 

ΐανουαρίου.  Ό  κ.  Παπαδόπουλος  έν  τέλει 
παρακαλεί,  όπως  ληφθώσι  παρά  τοϋ  κ.  θ. 
Μαυρογορδάτου  αί  60  λίραι,  ή  άμοιβή  τής 
δευτέρα-  έζαμηνίας  τοϋ  έ.  έ.  και  άποστα- 
λώσιν  αύτώ  άσφαλώς. 

Τοϋ  /..  Ν.  Σαριπο'λου,  εξ  Αθηνών,  άπό  \ 
ένεστώτος,  άγγέλοντος,  ότι  άποστέλλει  τα- 
χυδρομικώς μέν  Εχίταΐΐ  άβ  ΙΊΗΒίΟΓβ  Οέηό- 
ναΐ  άβ&  ΗΟΪΪΏΠ68  άη  XIX  ήβοίβ  καί  διά  τοϋ 
πρακτορείου  τοϋ  αϋστροουγγρικού  Λο'ϋδ  έτερα 
αυτού  συγγράμματα. 

Τοϋ  κ.  Δ.  Σαρακιώτου!  άπό  14  ένεστώ- 
τος, άγγέλλοντος,  ότι  ένεκα  λόγων  ύγιείας 
άδυνατεϊ  ί'να  ποιήση  διάλεξιν. 

Τοϋ  κ.  Θ.  Σαλτέλη,  άπό  17  ένεστώτος, 
άγγέλλοντος,  ότι  ένεκα  τών  πολλών  αύτοϋ 
άσχολιών  δέν  δύναται  νά  κάμη  διάλεξιν. 

Τοϋ  τής  Δημοσίας  έκπαιδεύσε(ϋς  υπουρ- 
γείου τών  έν  Άμερικϊ)  Ηνωμένων  Πολιτειών, 
άπό  3/15  ένεστώτος,  παρακαλοϋντος  τον 
Σύλλογον,  όπως  φροντίση  περί  τής  παραλα- 
βής τών  δι'  αύτόν  άποσταλέντων  βιβλίων 
υπό  τής  Σμιθσωνείου  Ακαδημίας. 

Τοϋ  κ.  Β.  Θωμαίδου  έκ  Γιουργέβου,  άπό 
30/1  1  ένεστώτος,  άγγέλλοντος,  ότι  άπο- 
στέλλει εσώκλειστους  τόν  κατάλογον  τών 
ύπ'  αύτοϋ  εγγραφέντων  τώ  Συλλόγω  τακτι- 
κών μελών. 

Τοϋ  κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  Θ.  Κοσσούδη  καϊ 
Όδ.  Άνδρεάδου,  προτεινόντων  τακτικόν  μέ- 
λος τόν  κ.  ϋΓ  ΚαιΊ  Ρον,  γλωσσολόγον. 

Τών  κ. κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  Θ.  Κοσσούδη  καί 
Όδ.  Άνδρεάδου,  προτεινόντων  τακτικά  μέ- 
λη δώδεκα. 

Τοϋ  κ.  Ίωάσαφ,  ίεροψάλτου,  άπό  19 
νοεμβρίου,  δι'ής  συνίστησι  τήν  άγοράν  χει- 
ρογράφου μουσικού  τοϋ  παρελθόντος  αιώνος, 
περιέχοντος  μελωδίας  τοϋ  8  μέχρι  τοϋ  17 
αιώνος,  δι'  δ  παρά  τών  πωλητών  αιτούνται 
30  λίραι-  ό  κ.  Ίωάσαφ,  όστις  τό  χειρόγρα- 
φον  άναγκαιότατον  τή"  Βιβλιοθήκη  νομίζει, 
φρονεί,  ότι  ό  πωλητής  δυνατόν  νά  παραχώ- 
ρηση τούτο  άντϊ  10 — 15  λιρών. 

Τών  κ. κ.  Κωνστ.  Ίωαννίδου,  Κ.  Μακρή 
καί  Γ.  Βλάμου,  άπό  19  νοεμβρίου,  προτει- 
νόντων τακτικά  μέλη  τοϋς  κ. κ.  Γ.  Πανα- 
γιωτίδην,  ΐατρόν,  καί  Ίωάν.  Κωνσταντινί- 
δην,  ίατρόν  ενταύθα. 

Μετά  ταύτα  άνακοινούνται  αί  προσφοραΐ 
βιβλίων. 

Τοίς  δωρηταίς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 
Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  α')  ότι  τά 

11 


82 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ!  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τής  επιστολής  τού  κ.  Ν.  Σαριπόλου  άγγελ- 
λόμενα  δεν  ελήφθησαν,  δταν  δέ  ληφθώσι,  θά 
έκφρασθώσιν  εύχαριστίαι,  β')  δτι  τά  διά  της 
επιστολής  του  υπουργείου  της  παιδείας  των 
Ηνωμένων  Πολιτειών  άγγελλόμενα  βιβλία 
είχον  άποσταλή  πρό  πολλού  ύπό  της  Σμιθσω- 
νείου  Ακαδημίας,  άλλα  δέν  ττεριήλθον  εισέτι 
εις  τάς  χείρας  ημών  τούτου  ένεκα,  ώς  γνω- 
στόν, ήναγκάσθη  ή  Ακαδημία  νά  ζητήσν] 
πληροφορίας  περί  της  τύχης  αυτών, ό  δέ  Σύλ- 
λογος άπαντών  εγραψεν,  δτι  ούδέν  βιβλίον 
έλαβε.  Τά  βιβλία  ταύτα,  προστίθησιν,  άπε- 
στάλησαν  μετ'  άλλων,  ώς  φαίνεται,  εις  τό 
εΐρημε'νον  ύπουργεϊον,  δπερ  διά  τής  εν  λόγω 
επιστολής  προσκαλεί  τόν  Σύλλογον  νά  παρα- 
λάβη,  γ')  δτι  θά  έκφρασθώσιν  εύχαριστίαι 
τω  έν  Γιουργε'βω  Β.  Θωμαίδτ),  ούτινος  τη 
επιτελεία  άνεγράφησαν  άρκετά  μέλη  και  δ') 
δτι  τό  μουσικόν  βιβλίον,  δπερ  ό  κ.  Ίωάσαφ 
συνε'στησεν  ώς  χρήσιμον  τη  βιβλιοθήκη,  ό 
Σύλλογος  έ'νεκα  τής  δυσάρεστου  καταστά- 
σεως τών  αυτού  οικονομικών  δέν  δύναται  ν' 
άγοράση. 

Εϊτα  άγγέλλονται  τδ  δεύτερον  κα'ι  ψηφο- 
φοροϋνται  τακτικά  μέν  με'λη  οί  κ.  κ.  Μελέ- 
τιος Κοτσάνης  Ιερομόναχος,  Δημήτριος  Νάκος 
δημοδιδάσκαλος  και  Κωνσταντίνος  Ταχιν- 
τζής,  άντεπιστε'λλοντα  δέ  οί  κ. κ.  ΒΓ  Βΰΐα 
ΕΐΌίΙί,  διευθυντής  τού  Βασιλικού  γυμνασίου 
τής  Φιούμης  καί  Νικόλαος  Σιδερίδης,  μηχα- 
νικός. 

Άγγε'λλονται  δέ  τό  πρώτον  τακτικά  μέλη 
οί  εν  Γιουργέβω  κ.  κ.  Δούκας  Δ.  Καρβωνίδης 
παραγγελιοδόχος,  Β.  Θωμαίδης  (επίσης), 
Βασίλ.  Μαλανδράκης  (επίσης),  Μιχ.  Δ.  Βαμ- 
βούρης  έμπορος,  I.  Σουλελής,  Δ.  Βασματζί- 
δης,  Μιχαήλ  Λε'στος,  Σ.  I.  Σπάθης,  Α.  Δ. 
Πουλόπουλος,  Κωνσταντίνος  Κόκκινος  έμπο- 
ρος, Κωνστ.  Παϊκίδης  πακτωτής,  κα'ι  ό  έν 
Βουκουρεστίω  κ.  Χρ.  Δ.  Ζερλε'ντης,  προτει- 
νόμενοι ύπό  τών  κ.  κ  Ήρ.  Βασιάδου,  Θ. 
Κοσσούδη  καί  'θδ.  Άνδρεάδου,  ϋΓ  ΚεγΙ  Γθ}; 
γλωσσολόγος,  προτεινόμενος  ύπό  τών  αυτών, 
Γ.  Παναγιωτίδης  ιατρός  καί  I.  Κωνσταντι- 
νίδης  ιατρός,  προτεινόμενοι  ύπό  τών  κ. κ.  Κ. 
Ίωαννίδου,  Κ.  Μακρή  καί  Γ.  Βλάμου. 

Μετά  δέ  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  ύποβάλλει 
πρότασιν  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής, 
δπως  ψηφισθώσι  μέλη  αυτής  οί  κ.  κ.  Γ. 
Βλάμος  καί  Κ.  Τανιντζής. 

Τής  προτάσεως  δεκτής  γενομένης  ό  κ. 
πρόεδρος  υποβάλλει  τω  Συλλόγω  γνώμην  του 


προεδρείου  περί  τής  κατά  τό  συλλογικόν  έτος 
1885 — 86  τελεσθησομένης  εϊκοσιπενταετη- 
ρίδος  αυτού.  Τό  προεδρεΐον  δηλονότι  έσκέ- 
φθη,άν  πρέπν)  νά  γείνη  κατά  την  εΐκοσιπεν- 
ταετηρίδα  καί  συνέδριον,  ήτοι  ή  συνήθης  τε- 
λετή νά  παραταθή  επί  τινας  ημέρας  κα'ι  νά 
άνακοινωθώσι  διάφορα  θέματα.  Καλόν  λοι- 
πόν θεο^ρεϊ,  δτι  είναι,  λέγει  ό  κ.  πρόεδρος, 
άπό  τούδε  νά  έρωτηθώσιν  αί  Έπιτροπαι'·  α') 
τίνα  τών  ρ  ελών  αυτών  δύνανται  ν'  άναλά- 
βουσι  θέματα  κα'ι  ν'  άνακοινώσωσι  ταύτα  έν 
τώσυνεδρίω·  β')  τίνα  θέματα  κρίνουσι  κατάλ- 
ληλα καί  παρ'  άλλων  ν'  άνακοινωθώσι.  Καί 
τούτου  δεκτού  γενομένου  ό  κ.  Κ.  Ίωαννίδης 
λαβών  τόν  λόγον  άναγινώσκει  πραγματείαν 
αύτού  Περί  τον  βίον  και  τών  επιστημονικών 
άνακα,νϊνψεων  τον  Παστέρ. 

Ό  κ.  Κ.  Ίωαννίδης  άναφέρει  πρώτον  τόν 
τόπον  καί  τόν  ^ρόνον  τής  γεννήσεως  τού 
Παστέρ,  τό  όνομα  καί  τό  έπάγγελμα  τού 
πατρός  αύτού,  μετά  ταύτα  γενικά  τινα  περί 
τών  σπουδών  καί  τών  προόδων  αύτού  έν  τοις 
σνολείοις  ειπών  έξιστορεί  τάς  διαφόρους  αύ- 
τού άνακαλύψεις,  ήτοι  τήν  Οεωρίαν  τών  μι- 
κροβίων,τό  ζήτημα  τής  αυτομάτου  γεννήσεως 
τών  όντων,  τήν  θεραπείαν  τής  τών  μεταξο- 
σκωλήκων έπιδημίας,  τά  έκ  τής  μελέτης  νο- 
σημάτων τού  ζύθου  καί  οϊνου  πορίσματα  καί 
κατέληξεν  εις  τάς  περί  τών  αιτίων  τών  δια- 
φόρων έπιδημικών  νοσημάτων  θεωρίας,  ών 
τήν  μελέτην  άνέβαλεν  εις  τό  προσεχές  μά- 
θημα. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν,  τού  κ.  προέδρου  εΰ- 
χαριστήσαντος  τω  κ.  Κ.  Ίωαννίδη,  λύεται 
ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΙΓ. 
(Τακτική). 

Τ9\  20  Νοεμβρίου  1884. 

Προεΰρενοντο';  του  κ.  Η.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

'Λναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεο^ς  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία, 

ές  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τής  χήρας  Π.  Βράϊλα  (Μ.  Α.  )  έκ  Κερκύ- 
ρας, άπό  22  ισταμένου,  εύχαριστούσης  τω 


ΠΡΛΚ 

Συλλο'γω  διά  τά  πρός  αυτήν  συλλυπητήρια 
επί  τώ  θανάτω  τοΰ  συζύγου  αυτής. 

Τοΰ  Χρ.  Παπαδοπούλου  έξ  Αμμοχώστου 
τής  Κύπρου,  άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν  τοΰ 
Πεοιοδικοΰ  τοΰ  Συλλόγου  μετά  τοΰ  Παραρτή- 
ματος και  δηλούντος,  δτι  αποστέλλει  τρεις 
αύτοΰ  λογού;. 

Των  κ.  κ.  Γ.  Κούζου  καΐ  I.  Α.  Ίλλίδου, 
άπό  20  νοεμβρίου,  δηλούντων,  δτι  εΰχαρί- 
η-ο);  άπεδέξαντο  την  άπο'φασιν  τοΰ  Συλλόγου 
περί  των  Ά^αγκωστιχώ)·  αύτών. 

Τοΰκ. Χ. Λικμη, ιατρού  έκΠρονοτσιάνης  της 
Μακεδονίας,  έκθεσιν  ποιουμένου  της  κατα- 
στάσεως των  σχολών  τη;  κοινότητος  και  αι- 
τουμένου τήν  άποστολήν  ύπό  τοΰ  Συλλόγου 
2  η  3  σκηνών  μετά  των  παρασκηνίων  καί  τί- 
νων εθνικών  δραμάτων.  Επισυνάπτεται  δέ 
τη  επιστολή  ταύτη  και  επιστολή  τοΰ  ιδίου 
πΰός  τόν  έν  Αθήναις  πρό;  διάδοσιν  τών  ελ- 
ληνικών γραμμάτων  Σύλλογον,  δι'  η;  παρα- 
πονείται κατά  τοΰ  αντιπροσώπου  τοΰ  Συλλό- 
γου  τούτου  παρέχοντος  άπασαν  τήν  ές  65  λι- 
ρών νορηγίαν  τη  παρθεναγωγώ. 

Τή;  ενταύθα  Ελληνικής  φιλομοϊίσου  εται- 
ρία; ΠαΛΛάδοη ,  άπό  20  νοεμβρίου,  προσκα- 
λούση;  τό  προεδρεΐον  εΐ;  τήν  έπέτειον  αύτη; 
έορτήν  γενησομένην  τήν  25  ένεστώτο;. 

Τή;  Εφορείας  τών  σ/ολών  Τσεγκε'λκιοϊ, 
άπό  25  νοεμβρίου,  άγγελλούσης,  δτι  ό  παρα- 
λαβών τά  ύπδ  τοΰ  Συλλόγου  χορηγηθέντα 
χρήματα  ταΐ;  σν/ολαϊ;  έκ  τοΰ  Ζαριφείου  κλη- 
ροδοτήματος αρνείται  παραδοΰναι  αύτά  κα'ι 
παρακαλούσης  τον  Σύλλογον,  ί'να  διατάξη  τόν 
παραλαβο'ντα  νά  παραδώστ;  τά  χρήματα  τή 
Εφορεία. 

Τή;  έν  Χυμφαίω  άδελφότητος  τών  Νυμ- 
φαίων Ί(ύά>·}  ψ:  Βατάτση<:,  έξαιτουμένη;  τήν 
άρωγήν  τοϋ  Συλλο'γου  οιά  τό  Παρθεναγω- 
γεΐον  της  κοινο'τητος.  Επισυνάπτεται  δε  και 
κανονισμός  τή;  Άδελφότητο;. 

Τών  κ.  κ.  Ν.  Χαρισιάσου,  Όδ.  Άνσρεάδου 
καϊ  Οΐι.  ΝαζαΓϋΙΐί,  άπό  20  νοεμβρίου,  προ- 
τεινο'ντων  τόν  κ.  Μ.  Αθήναιον,  έμπ ορον  έν 
ταΰθα,  τακτικόν  μέλος. 

Είτα  άνακοινοΰνται  αί  προσφοραϊ  βιβλίων. 

Τοϊ;  δωρηταϊ;  άπονέμονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρο;  Οηλώσα;  μετά  λύπη;,  δτι 
ένεκα  της  δυσάρεστου  καταστάσεω;  τών  οι- 
κονομικών τοΰ  Συλλόγου  δέν  δύναται  να  έ'λθη 
επίκουρο;  εί;  τού;  αιτουμένου;  τήν  χρηματι- 
κήν  συνδρομήν  αύτοΰ,  προτείνει,  δπω;  κατά 
τήν  παράκλησιν  της  έν  Τσεγκε'λκιοϊ  εφορεία; 


ΤΙΚ  Α. 

γράψη  ό  Σύλλογο;  τω  κ.  Κ.  Ίωαννίδη,  δτι 
τά  χρήματα  τοΰ  Ζαριφείου  κληροδοτήματος, 
άπερ  παρά  τοΰ  Συλλόγου  έλαβεν  ώς  αντι- 
πρόσωπο; τή;  έν  λόγω  Εφορεία;,  πρε'πει  νά 
δοθώσιν  αύτη. 

Ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδη;  λε'γει,  δτι  ό  Σύλ- 
λογο; ούδόλως  ευθύνεται  διά  τήν  καθυστέ- 
ρησιν  τούτον/  τών  χρημάτων,  άτε  παραδού; 
ταΰτα  τώ  κ.  Κ.  Ίωαννί  δη  ε  πι  επισήμω  οι- 
πλοτύπω  αποδείξει  τής  έκκλησίας,  φερούση 
ού  μόνον  τά;  ύπογραφά;  τών  ρ.ελών  άλλά 
κα'ι  τήν  σφραγίδα  τή;  κοινότητος,  δέν  πρέ- 
πει δέ  ν'  άναμιχθη  κατά  τήν  γνώμην  αύτου 
ό  Σύλλογο;  έν  τη  ύποθε'σει  ταύτη,  άλλά  νά 
έγκαταλίπη  αύτοΰ;  νά  διεκδικήσωσι  τά  δι- 
καιώματα αύτών  διά  τή;  νομίμου  όδοΰ. 

Ό  κ.  I.  Γεωργαντόπουλος  άπαντών  λέ- 
γει, δτι  ή  ύπο'θεσι;  αύτη  έξ  ϊσου  έπιβαρύνει 
κα'ι  τόν  Σύλλογον  και  τήν  Έφορίαν,  άλλως 
τε  λίαν  σκληρόν  θά  ήτο  νά  έγκαταλίπη  ο 
Σύλλογο;  τήν  κοινότητα  ούτω  καίπερ  δυνά- 
μενο; νά  πράξη  τι  υπέρ  αύτή;.  Μετά  μικράν 
δέ  συζήτησιν,  τή;  προτάσεω;  τοΰ  προέδρου 
δεκτή;  γενομένης,  άγγέλλονται  τό  δεύτερον 
και  ψηφοφορηθέντα  γίνονται  δεκτά  τακτικά 
μέλη  οί  έν  Γιουργέβω  κ. κ.  Δ.  Καρβωνίδη;, 
Β.  Θωμαίδη;,  Βασίλ.  Μαλανδράκη;,  Μιχαήλ 
Δ.Βαμβούρη;,  Ί.  Σουλελής,  Δ.  Βασματζίδη;, 
Σ.  I.  Σπάθη;,  Α.  Δ.  Πουλο'πουλο;,  Κωνστ. 
Γ.  Κόκκινο;,  Μιχαήλ  Αέστο;,  Κ.  Παϊκίδης, 
ό  έν  Βουκουρεστίω  κ.  Χρ.Δ.  Ζερλέντη;  κα'ι  οί 
κ. κ.  ΌΓ  ΚδΐΊ  Γθ)Γ,  Γ.  Παναγιωτίδη;  καϊ  I. 
Κωνσταντινίδης. 

Άγγέλλεται  δέ  τό  πρώτον  τακτικόν  μέ- 
λος ό  κ  Μιχαήλ  Αθηναίος,  έμπορος,  προ- 
τεινόμενο; ύπό  τών  κ. κ.  Ν.  Χαρισιάδου,  'θδ. 
Άνδρεάδου  και  01).  ΝίΐΖίΐΓβΙΙΐ.  Μέλος  δέ  τής 
Φιλολογική;  Επιτροπής  άγγέλλει  ό  κ.  πρόε- 
δρος, δτι  προτείνεται  ύπ'  αυτής  ό  Κ3ΓΙ  Γθγ. 

Είτα  λαβών  τόν  λο'γον  ό  κ.  πρόεδρος  άνέ- 
γνίο  σύντομον  άνάλυσιν  και  κρίσεις  τινά; 
περί  τοΰ  μυθιστορήματος  τοΰ  ποιητοΰ  Γκαί- 
τε, ΟνΛιέ.Ιμου  Μαίατοξοι: .  Τό  μυθιστο'ρηρ.α 
τούτο  διαιρείται  εϊ;  2  μέρη, καϊ  τό  ρ.έν  πρώ- 
τον μέρος  περιέχον  8  βιβλία  καϊ  έκδοθέν  τώ 
1780  πραγματεύεται  περί  τών  έτών  τή; 
μαθητεία;  τοΰ  Μαίστορο;,  τό  δέ  δεύτερον, 
έκδοθέν  μετά  27  έτη,  περϊ  τών  ταξειδίων 
αύτου.  Ό  σκοπός  τοΰ  μυθιστορήματος  έστι 
νά  στρέψη  τήν  προσοχήν  κα'ι  τήν  κλίσιν  τών 
Γερμανών  εις  τάς  τέχνα;,  εις  τήν  βιομηχα- 
νία-/ καϊ  εις  τό  έμπόριον.  Τούτων  ένεκα  έπέ- 


84  Ο  ΕΝ  Κ/ΪΙΟΛΕΙ  ΕΑΛΠΝΙΚΟΣ 

κριναν  αύτό  οί  περί  τον  Ίακωβίνην  καί  Νο- 
βάλην,  ώς  λίαν  π'ρακτικόν  καί  μηδέν  έ'χον 
τό  ποιητικόν  καί  τό  ίδανικόν  το  δέ  γυναι- 
κεϊον  φΰλον  κατέκρινεν  αύτό  δι'  ους  περιέχει 
άσεμνους  έρωτα;.  Ό  Ούλιέλμος  Μαΐστώρ 
νομίζων  τό  κατ'  άρ;/άς,  ότι  είναι  προωρι- 
σμένος  νά  έχιδοθνί  είς  την  δραματικήν  ποίη- 
σιν  καί  διά  των  θεατρικών  παραστάσεω'ν  νά 
μεταμόρφωση  τήν  γερμανικήν  κοινωνίαν  συνε- 
τέθη μετά  του  δραματικού  θιάσου  καί  μετ' 
αύτοΰ  περιπλανάται  πολλάς  καί  ποικίλας 
υφιστάμενος  περιπέτειας,  άς  εξιστορεί  ό 
συγγραφεύς  έν  τω  πρώτω  μέρει. 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν,  του  κ.  I.  Γεωργαν- 
τοπούλου,  όστις  άντικατέστησε  τον  κ.  προ'ε- 
δρον  κατά  την  διάρκειαν  του  αναγνώσματος, 
έκφράσαντος  τω  κ.  ΊΙρ.  Βασιάδη  τάς  ευχα- 
ριστίας του  Συλλόγου  έπί  τώ  άςιολο'γω  ανα- 
γνώσματα, λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΘ'. 

(Τακτικίι). 

Ττ\  3  Δεκεμβρίου  1884. 

Πγοεόρενο>·τος  τον  χ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 

Άναγνωσθε'ντων  καί  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Του  κ.  Ήλ.  Βαλσαμάκη,  άπό  29  παρελ- 
θόντος, διαβιβάζοντος  έσ<.υκλείστως  άγγε- 
λίαν  περί  εκδόσεως  ύπ'  αύτοΰ  Χημείας  διά 
τά  σχολεία  καί  παρακαλοϋντος,  όπως  ό  Σύλ- 
λογος έγγράψη  αύτώ  συνδρομητάς. 

Τής  Α.  Π.  τού  Μητροπολίτου  Τραπεζοΰν- 
τος  κ.  Γρηγορίου,  άπό  28  νοεμβρίου,  άπαν- 
τώντος  είς  τήν  ύπ'  άριθ.  110  έπιστολήν 
του  Συλλόγου,  εύχαριστοϋντος  έπί  τη  φρον- 
τίδι  του  Συλλόγου  πρός  διάσωσιν  καί  δημο- 
σίευσιν  μνημείων  τών  παρελθουσών  εποχών 
του  Ελληνισμού  καί  άγγέλλοντος,δτι  διυρεΐ- 
ται  δύο  παρ'  αύτώ  εύρεθε'ντα  ναρτωα  μου- 
σικά χειρόγραφα. 

Τού  κ.  Ματθαίου  Παρανίκα,  έκ  Σμύρνης, 
άπό  3  ΙΟβρίου,  άποστε'λλοντος  τώ  Συλλόγω 
δύο  πραγματείας  αύτοΰ  τήν  μέν  έπιγραφομέ- 
νην  ΣνμβοΛαί  είς  ζτ\γ  ϊΰτοοέαν  τώϊ  πατριαφ- 


ΦΙΛ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

χων  Κωνοταντινονχό.Ιεων ,  την  δέ  ΜεΜποο 
δ   Αενχόφρνος   πατριάρχης  Κωναταντινον- 

κ6.  Η  μι;. 

Τών  κ.  κ.  ΊΙρ.  Βασιάδου,  'θδ.  Άνδρεάδου 
καί  Άθ.  Παπαδοπούλου  Κεραμε'ως,  άπό  1/13 
δεκεμβρίου,  προτεινόντιυν  τακτικά  με'λη  τον 
κ.   Σ.  Χρ.  /(.υγράφον    καί   Γ.  Χρ.  Ζωγράφον. 

Του  έν  Άλατσάτοις  Συλλόγου  Ερυθραίας , 
άπό  25  παρελθόντος,  άγγε'λλοντος  τήν  ί'δρυ- 
σιν  καί  τόν  σκοπόν  αύτοΰ  καί  έξαιτουμένου 
τά  τεύ^η  τού  Περιοδικού  τοΰ  Συλλόγου  διά 
τό  άναγνωστήριον  αύτοΰ. 

Είτα  άγγε'λλονται  αί  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταίς  εκφράζονται  εύ^αριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άκολούθο>ς  περί  τής  άλλη- 
λογραφίας  τόν  λόγον  ποιούμενος  παρακαλεί 
τά  άξιότιμα  τού  Συλλόγου  με'λη,  όπως  συν- 
δράμωσι  τώ  κ.ΊΙλ.  βαλσαμάκη  έπί  τγ  έκδο'- 
σει  τής  Χημείας  αύτού.  Περί  δέ  τής  αίτή- 
σεοος  τοΰ  έν  Άλατσάτοις  Συλλόγου  'Έρν- 
θραίας  Ό  κ.  πρόεδρος  προτείνει  νά  προσενε- 
^θώσι  τά  αιτούμενα  Περιοδικά  τοΰ  Συλλό- 
γου πλήν  τών  έξαντληθέντων  καί  έν  έξαν- 
τλήσει  εύρισκομε'νων. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομε'νης 
ό  κ.  γενικός  γραμματεύς  άναγινώσκει  τό 
πρόγραμμα  τών  κατά  τήν  ένεστώσαν  χειμε- 
ρινήν  συλλογικήν  περίοδον  γενησομε'νων  έν 
τώ  Συλλόγω  δημοσίων  διαλέξεων. 

Τοΰ  προγράμματος  έπιψηφισθε'ντος  άγγέλ- 
λίται  τό  δεύτερον  καί  ψηφισθείς  κατά  τά 
νενομισμε'να  γίγνεται  δεκτός  ώς  με'λος  τα- 
κτικόν  ό  κ.  Μ.  Αθηναίος,  έμπορος. 

Είτα  άγγε'λλονται  τό  πρώτον  τακτικά 
με'λη  οί  κ.  κ.  Σόλων  Χρ.  Ζωγράφος,  τραπε- 
ζίτης έν  Παρισίοις  καί  Γεώργ.  Χρ.  Ζο^γρά- 
φος,  προλύτης  τής  νομικής  σχολής  τών  Παρι- 
σίων, προτεινόμενοι  ύπό  τών  κ. κ.  Ήρ.  Βα- 
σιάδου,  'θδ.  Άνδρεάδου  καί  Α.  Π.  Κεραμε'ως. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  ύποβάλλει 
πρότασιν  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής, 
οπούς  άποτελέσωσι  μέλη  αύτής  οί  ιατροί  κ. κ. 
Γεώργιος  Παναγκοτίδης  καί  Ιωάννης  Κων- 
σταντινίδης. 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης 
ό  κ.  Κωνσταντίνος  Ίωαννίδης  ιατρός  άναγι- 
νώσκει συνέ/ειαν  τής  Περί  τώ>·  ΒΛΐ0Τί)μοη- 
χώ>·  άγαχαΛϋ<$εων  τον  χ.  ΡαύβίΙΤ  πραγμα- 
τείας αύτοΰ. 

Ό  /..  Κ(ονστ.  Ίωαννίδης  συνενίζ(ον  τήν 
πραγματείαν  αύτοΰ  είπεν,  ότι  ό  Ρ&δΙθΠΓ 
στηριζόμενος  έπί  τών  θεωριών  τών  διαφόρων 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


85 


ζυμώσεων,  ήθέλησε  νά  λύση  τό  ζήτημα  τής 
παραγωγής  των  μολυσματικών  νόσων  άπέ- 
δειςε  λοιπόν  κατά  πρώτον,  δτι  τό  παράγον 
τόν  άνθρακα  των  ζώων  αίτιον  είναι  μικρο1- 
βιο'ν  τι  νηματοειδές.  Στηριζόμενος  δέ  επί 
των  διχφο'ρουν  αυτού  πειραμάτων  άπέδειξεν, 
δτι  τά  πειράματα  του  ,ΙηίΙιΙηπΙ  και  Γ,βρίίΐΐ 
ίτλ  τού  ζητήματος  τούτου  ήσαν  κατά  την 
δμολογίαν  αύτοΰ  αρνητικά,  διο'τι  εις  τάς  ένο- 
φθαλμίσεις  αυτών  μετεχειρίζοντο  αίμα  ζώου 
αποθανόντος  ες  άνθρακος  άπό  πολλών  ήση  ή- 
μερων 7.7.1  ώς  εκ  τούτου  μετέδιδον  εις  τά  ζώα 
οϋ/Ί  τον  άνθρακα  άλλα  τήν  σηψαιμίαν,  της 
όποίας  τό  μικροοιον  αναπτύσσεται  εις  12 — 
24  ώρας  αναλόγως  τής  ώρας  του  έτους  μετά 
τόν  θάνατον  τοϋ  έξ  άνθρακος  θανόντος  ζώου- 
δτι  »ατέγεινεν  είτα  ό  Ρα?!βΐ1Γ  εις  τήν  άνα- 
κάλοψιν  του  χίτίου  της  χολέρας  των  ορνίθων, 
ήτις  καταστρέφει  αύτάς,  ένώ  ό  άνθραξ  Δέν 
προσβάλλει  ποσώς  τά  πτηνά,  -αρά  έάν  κα- 
ταβιβάση  τις  την  θερμοκρασίαν  αύτών  κα'ι 
άπέοειζεν,  δτι  κα'ι  τό  αίτιον  της  χολέρας 
των  ορνίθων  είναι  μικρο'βιον  ανήκον  εις  τήν 
τάςιν  των  μικροκο'κκων. 

Μετά  Δέ  ταΰτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞ'. 

(Τακτική). 

Τ-ρ  10  Δεχεμβρίου  1884. 

Προιόρινοντος  τον  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  καϊ  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

ες*  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Του  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  εξ  Αμμοχώστου 
τ*?,ς  Κύπρου,  άπό  20  παρελθόντος,  άγγέλλον- 
τος  την  άποστολήν  α')  Μελέτης  αύτοΰ  ΖΤίύί 
τώλ'  «V  Κί)Λοω  εζ  αρχαιοτάτων  χρόνων  άχμ,α- 
οάντων  επιφανών  ανδρών,  επισκόπων  και 
■  Λογίων  μίχοι  της  ένεστώσψ:  έκατονταετΐ}ρί- 
ίίοο  κα'ι  β')  τεσσάρων  φύλλων  της  έν  Λεμησσώ 
εκδιδομένης  άγγλιστϊ  εφημερίδος  0\β)Τ1ΐ$ 
Ηβνα,Μ  διά  τό  άναγνωστήριον,  εις  δ  έςακο- 
λουθησει  ή  αποστολή  αυτής. 

Της  έν  Ταταοιίλοις  Φιλόπτωχου  άοελφο'- 
τητος,  άπό  2  Δεκεμβρίου,  προσκαλούση^  τόν 


Σύλλογον  «ΐς  τήν  επέτειον  αυτής  έορτήν. 

Του  κ.  Ν.  Κ.  Δημνίου  εξ  Αρτάκης,  άπό  3 
ένεστώτος,  δι'  ής  άπαντών  εις  τήν  άπό  23 
παρελθόντος  μηνός  έπιστολήν  τοϋ  Συλλόγου 
δηλοΐ,  ότι  τά  συγγράμματα  αΰτοϋ  εστάλησαν 
ύπό  του  έν  Πειραιεϊ  πράκτορος  του  αϋστρο- 
ουγγρικοϋ  Αο'ϋδ  εις  τόν  ενταύθα  κ.  ΡοΓηί,  δι' 
ον  κα'ι  άποστέλλεται  έσωκλείστως  έπιστολή 
τοϋ  πρώτου  πρός  τόν  Δεύτερον  περί  τής  υπο- 
θέσεως ταύτης. 

Τοϋ  κ.  Δ.  Σ.  Μαυρογένους,  προξένου  τής 
Τουρκίας  έν  Γϊιιπίθ,άπό  2  Δεκεμβρίου, άγγέλ- 
λοντος,  δτι  έλαβε  και  ένεχείρισε  το'  τε  Δί- 
πλωμα και  τάς  τελευταίας  Δημοσιεύσεις  τοϋ 
Συλλόγου  τω  άρτι  έκλεγέντι  ϋΓ  Ββία  Εγ0γ.Π  ύ- 
ποσχεθέντι  πέμψαι  τάς  έαυτοϋ  τω  Συλλόγω. 

Τοϋ  κ.  Κ.  ΊωαννίΔου,  άπό  5  Δεκεμβρίου, 
Δι'  ής  άπαντών  εις  τήν  άπό  30  παρελθόντος 
έπιστολήν  τοϋ  Συλλόγου  Δηλοΐ,  δτι  αί  πλη- 
ροφορίαι,  άς  έΔωκε  τώ  Συλλόγω  ή  αυτόκλη- 
τος εφορία  Τσεγκέλκιοϊ,  εΐσίν  εσφαλμέναι, 
εξεπίτηδες  έςυφανθεϊσαι,  Διότι  τό  ποσόν, 
δπερ  είχε  λάβει  έκ  τοϋ  Ζαριφείου  κληροδο- 
τήματος ώρίσθη  νά  Δοθή  τή  /ήρα  τοϋ  άειμνή- 
στου  Ιωακείμ  ΆναστασιάΔου  ευεργέτου  και 
προστάτου  τών  σχολών,  έκ  τής  ανεγέρσεως 
τών  οποίων  είνε  λαμβάνειν  Δυνάμει  χρεωστι- 
κού τής  τότε  έφορίας  Δοθέντος  τώ  μακαρίτη 
1  50  λίρας  περίπου.  Όθεν  τάς  30  λίρας  πα- 
ρε'Δωκε  τή  χήρα  I.  ΆναστασιάΔου  κατόπιν 
άποφάσεως  τής  κοινότητος  έγγράφως  αύτφ 
άνακοινωθείστ,ς.  Ό  κ.  Κ.  Ίωαννίδης  επισυνά- 
πτει τη  έπιστολή  αύτοϋ  άντίγραφον  τής  ά- 
ποφάσεως τής  κοινότητος  και  έπιστολής  αύ- 
τοϋ πρός  τήν  έφορε ίαν  περί  τής  ύποθέσεως 
ταύτης. 

Τοϋ  κ.  Συμ.  ΜανασσείΔου,  δημοδιδασκά- 
λου  έν  Χατζηγυρίω  (Κεσσάνης),  άπό  21  πα- 
ρελθόντος, Δι'  ής  έξαιτεϊται  παρά  τού  Συλ- 
λόγου εγγραφον,  Δι'  ού  ν'  άναγνωρίζν)  αυτόν 
ώς  ΔημοΔιΔάσκαλον,  ίνα  χρησιμεύση  αύτώ 
Διά  τήν  έξεταστικήν  έπιτροπήν,  ήτις  κατά 
Διαταγήν  τής  Κυβερνήσεως  προσεκάλεσεν  εις 
Άοριανούπολιν  άπάσης  τής  νομαρχίας  τοϋς 
Διδασκάλους,  δπως  έξετασθώσιν  ύπ'  αύτής 
κα'ι  άναγνωρισθώσιν  ύπό  τής  κυβερνήσεως 
ώς  δημοδιδάσκαλοι. 

Τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  τού  Συλ- 
λόγου, άπό  8  δεκεμβρίου,  άποστελλοϋσν,ς 
τήν  κρίσιν  αύτής  έπί  τής  νεωτάτης  μεθόδου 
τής  γαλλικής  γλώσσης  τοϋ  I,.  ΟΙΐνθΓΟ. 

Τού  κ.  Μ.  Παρανίκα,    έκ  Σμύρνης,  πέμ- 


86  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΜΑΠΜΚΟΣ 

πόντος  πραγματείαν  έίά*γΐραφομένην  Νιοε.Ι- 
,ίηηχά. 

Τοΰ  κ.  Μ.  Παρανίκα.  εκ  Σμύρνης,  διαβι- 
βάζοντος  αϋτοσχέδιον  περιγραφήν  του  Τσαρ- 
σαμπά  κα'ι  τής  Αΐνοης  μετά  παροικιών,  ά- 
σμάτων  χαι  λεξιλογίου  ύπό  Ιωάννου  Κων- 
σταντινίδου. 

Είτα  άγγε'λλονται  αί  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταίς  άπονέμονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ποιείται  τάς  εξής  επί  τής 
αλληλογραφίας  παρατηρήσε ις · 

ΑΙ  διάφοροι  έπιγραφαί,  ας  άνακοινοΐ  δι' 
επιστολής  ό  κ.  Ν.  Κ.  Αήμνιος  έξ  Αρτάκης, 
και  ή  του  κ.  I.  Κωνσταντινίδου  πραγματεία 
άποσταλήσονται  τΫ)  Αρχαιολογική  Επι- 
τροπή. 

Όσον  δ'  άφορα  τήν  ύπο'θεσιν  τής  έφορίίας 
Τσεγκε'λκιοϊ,  ό  Σύλλογος  έπραξεν,  δ, τι  έ- 
πρεπε νά  πράξνν  έναπολείπεται  δέ  αύτω  νά 
άποστείλη·  άντίγραφον  τής  επιστολής  τής 
είρημένης  εφορείας,  δι'  ης  αύτη  εντέλλεται 
τω  κ.  Κ.  Ίωαννίδη,  δπως  ή  έκ  του  Ζαρι- 
φε ίου  κληροδοτήματος  δωρεά  δοθή  τή  χήρ* 
Ιωακείμ  Άναστασιάδου. 

Τήν  έπιστολήν  του  κ.  Συμ.  Μανασσείδου 
ό  κ.  πρόεδρος  θεωρεί  σπουδαίαν,  άλλα  τήν 
α'ίτησιν  αύτοΰ  ό  Σύλλογος  δέν  είναι  αρμό- 
διος νά  έκπληρώσν).  Τοιαύτη  επιστολή  νο- 
εί, δτι  έπρεπε  ν'  άποσταλή  μάλλον  εις 
τά  Πατριαρχεία. 

Ό  κ.  Κ.  Γεωργαλάς  παρατηρεί,  δτι,  έάν 
ό  Σύλλογος  εχη  πεποίθησιν  εις  τήν  ικανό- 
τητα αύτου,  δύναται  νά  συστήση  ταύτην  εις 
τά  Πατριαρχεία  και  νά  ύποστηρίξη. 

Ό  κ.  Κ.  Μακρής  υποστηρίζει  τά  ανωτέρω 
και  θεωρεί  τον  κ.  Σ.  Μανασσείδην  άξιον 
τοιαύτης  υποστηρίξεως,  ώς  άποστείλαντα 
πολλάκις  συλλογάς  γλωσσικής  ύλης  εις  τον 
'/λ» γράφε ιον  άγώνα. 

Ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης  νομίζει,  δτι  ή  σύ- 
στασις  αύτη  πρέπει  νά  γείν/]  εις  τήν  Πα- 
τριαρχικήν  Έκ-αιδευτικήν  έπιτροπήν  δι'άν- 
τιπροσώπων  του  Συλλόγου. 

Μετά  μακράν  συζήτησιν  τή  προτάσει  του 
κ.  Ν.  Χαρισιάδόυ,  δστις  έθεώρησε  τήν  γνώ- 
μην  των  προλαλησάντων  επιεική  μέν  άλλ' 
ού^ί  και  νομοταγή,  έπί  τέλους  άποφασίζε- 
ται,  οπως  γείν/)  γνωστόν  τω  κ.  Σ.  Μανασ- 
σείδη,  δτι  ό  Σύλλογος  μετά  προθυμίας  θέλει 
συστήσει  και  υποστηρίξει  τήν  αϊτησίν  του, 
έάν  οδτος  ά-οταθή  εις  τά  Πατριαρχεία. 
Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  άνακοινοί  τω  Συλλο- 


ΦΙΑ0Α0ΠΚ0Σ  ΣΥΑΑ0Γ02. 

γω,  δτι  μεταβάς  μετά  τοΰ  γεν.  γραμματέως 
και  τοΰ  κ.  I.  Λ.  Αριστοκλέους  παρά  τω 
Έξοχοοτάτω  υπουργώ  τοΰ  έβκαφίου  Κιαμήλ 
πασσά  ανήγγειλε  τ>,ν  έκλογήν  αΰτοΰ  ώς  επι- 
τίμου μέλους  τοΰ  Συλλόγου  και  ένεχείρισε 
τό  Δίπλωμα  τής  εκλογής  αΰτοΰ.  Ή  Α.  Έξ. 
Υ.ϋ/αρίστησε  τω  Συλλο'γω,  ηϋςατο  αύτω  τά 
βέλτιστα  και  εϋηρεστήθη  νά  δηλώσν),  δτι 
επιθυμεί  νά  εύρεθή  εις  τινα  συνεδρίασιν. 

Είτα  άγγε'λλονται  τό  δεύτερον  και  ψηφο- 
φορηθέντες  γίνονται  δεκτοί  ώς  τακτικά  μέ- 
λη οί  κ. κ.  Σόλων  Χρ.  Ζωγράφος  τραπεζίτης 
εν  Παρισίοις  και  Γεώρ.  Χρ.  Ζωγράφος  προ- 
λύτης   τής  νομικής    σνολής  των  Παρισίων. 

'Λγγέλλεται  δε  τό  πρώτον  έπίτιμον  μέλος 
ό  κ.  Δημ.  βουλπιώτης,  υπουργός  έπί  τών 
Εκκλησιαστικών  και  τής  Δημοσίας  έκπαι- 
δεύσεως  έν  Ελλάδι,  προτεινόμενος  ύπό  τοΰ 
προεδρείου. 

Κατόπιν  ό  κ.  Ν.Χαρισιάδης  ποιείται  συνέ- 
/ειαν  τής  Περί  παράγωγη*:  τόΐ>  Λ.Ιοντον 
-ρζγματείας  του·  έπραγματεύθη  δε  περί  κε- 
φαλαίων, και  πρώτον  ώρισε  τί  έστι  κεφά- 
λαιον,  είτα  πώς  σχηματίζονται  τά  κεφά- 
λαια, πώς  κατατάσσονται  εις  πάγια  και  κυ- 
κλοφορούντα και  ποία  είναι  ή  οΐκονομικωτέρα 
■^ρήσις  αύτών. 

Μετά  ταΰτα  ήλθεν  εις  τό  τρίτον  στοιχεϊον 
τής  παραγωγής,  ήτοι  τά  στοιχεία  ή  τάς  δυ- 
νάμεις τής  φύσεως  και  ιδία  έπραγματεύθη 
περί  Γής  θεωρουμένης  ώς  στοιχεϊον  παραγω- 
γής· και  πρώτον  μέν  διέκρινε  τήν  Γήν  ώς 
αύτοτελή  φυσικήν  και  παραγωγικήν  δύναμιν, 
δεύτερον  δε  τάς  διά  τοΰ  άνθρώπου  μεταδιδο- 
μένας  αύτνί  παραγωγικάς  δυνάμεις,  ήτοι  διά 
τής  έργασίας  και  τών  κεφαλαίων.  Είτα  διε- 
πραγματεύθη  διά  μακρών  τό  ζήτημα  :  ποίον 
τό  παραγωγικώτερον  και  λυσιτελέστερον  σύ- 
στημα τής  καλλιεργείας  και  άν  πρέπγ;  νά 
προτιμηθή  ή  μικρά  ή  ή  μεγάλη  καλλιέργεια- 
με  θ*  δ  τής  ώρας  παρελθούσης  διέκοψε  τό 
άνάγνωσμά  του  δι'  έτέραν  συνεδρίασιν. 

Μετά  δέ  ταΰτα.  λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΑ'. 

(Τακτική). 

Τή  17  Δεκεμβρίου  1884. 
Πξοε#$εί)ογτος  τον  χ.  1ΙΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 
Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 


μίζ 


II  Ρ  Λ  Κ  Τ  I  Κ  Λ 


87 


πρακτικών  τής  ήγουμέννις  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έ;  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  των  επι- 
στολών : 

Του  κ.  Α.  0.  ΟγοΙβιιΙΏ  βιβλιοφύλακος  τής 
βιβλιοθήκης  τοΰ  Βασιλικού  Πανεπιστημίου 
τής  Χριστιχνίας,  παρχκαλοΰντος,  δπως  άπευ- 
θύνωνται  αί  προς  το  Πανεπιστήμιον  ήμέτε- 
ραι  έπιστολαί  κατ'  ευθείαν. 

Τοΰ  αΰτοΰ  άπό  1  2  ένεστώτος,  άγγέλλον- 
τος  τήν  παραλαβή  ν  του  ΙΕ'  τεύχους  τοΰ 
Περιοδικού  τοΰ  Συλλόγου  συγγράμματος  μετά 
τής  Μαυρογοροατείου  Βιβλιοθήκης  και  ομο- 
λογοΰντος  χάριτας  έξ  ονόματος  του  Πανεπι- 
στημίου τ?,ς  Νορβηγίας  τω  Συλλο'γω. 

Του  ενταύθα  Μαχεόοηχον  Φι.ΐεχπαιόεντι- 
χον  Σν.Ι.Ιόγου ,  άπό  1  4  Δεκεμβρίου,  εκφρά- 
ζοντος τήν  βαθείαν  αΰτοΰ  εύγνωμοσύνην  επί 
τ'/ί  άπό  1  νοεμβρίου  συγχαρητηρίω  διά  τήν 
ίδρυσιν  αΰτοΰ  επιστολή  τοΰ  Συλλόγου  και 
έςαιτουμένου,  δπως  πχραδέχηται  ό  ημέτερος 
Σύλλογος  τάς  εις  αΰτόν  άπευΟυνομε'νας  έκ 
τοΰ  εξωτερικού  έπιστολάς,  καθότι  στερείται 
ούτος  καταλλήλου  Διευθύνσεως. 

Της  ενταύθα  άδελφότητος  των  Κρητών 
Μ/ίτρίΰο': ,  άπό  1  1  Δεκεμβρίου,  άγγελλοΰσης 
τήν  ίδρυσιν  και  τόν  σκοπον  αΰτής  και  επι- 
καλούμενης τήν  ηθική ν  συνδρομή  ν  και  προ- 
στασίαν  τοΰ  Συλλο'γου.  Συν  τνί  επιστολή 
ταύτη  αποστέλλει  άντίτυπον  τοΰ  κανονισμού 
αΰτής  και  προκήρυςιν  έ'ντυπον  Προς  τονι; 
άπανταχοΰ  Κρήται;. 

Είτα  άγγέλλονται  αί  βιβλίων  προσφοραί. 

Τοις  δωρηταϊς  εκφράζονται  εΰχαριστίαι. 

Εΐτα  ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  ότι  ό  Σύλ- 
λογος δύναται  νά  δεχθή  τήν  α'ίτησιν  τοΰ  εν- 
ταύθα Μαχεόοηχοϋ  Φι.ίεχ.ταιόεντιχον  ΣνΛ- 
Λόγον ,  επί  τω  δρω  δμως,  δτι  εις  οΰδεμίαν 
ύποβληθήσεται  δαπάνην. 

Τούτου  δεκτοΰ  γενομένου,  άγγέλλει,  δτι 
ό  κ.  Δημ.  Ταμβάκος,  ό  πολλάκις  τήν  προς 
τον  Σύλλογον  άγάπην  αΰτοΰ  οιά  χρηματι- 
κών προσφορών  έκδηλώσας,  εΰηρεστήθη  απαν- 
τών εϊς  έπιστολήν  τοΰ  Συλλο'γου  νά  προσε- 
νέγκη  10  όθ.  λίρας  υπέρ  -οΰ  Περιοδικού  συγ- 
γράμματος αΰτοΰ.  Έπί  τή  προσφορά  ταύτν) 
ο  Σύλλογος  εκφράζει  τάς  εΰχαριστίας  αΰτοΰ 
τώ  κ.  Δ.  Ταμβάκω. 

Εΐτα  άγγέλλεται  τό  δεύτερον  και  ψηφο- 
φορηθείς  γίνεται  δεκτός  ώς  έπίτιμον  μέλος 


ό  κ.  Δημήτριος  Βουλπιώτης,  υπουργός  ίτ.\ 
τών  Εκκλησιαστικών  και  τής  Δημοσίας  εκ- 
παιδεύσεως έν  Ελλάδι. 

Άγγέλλονται  δέ  τό  πρώτον  επίτιμα  μέν 
μέλη  ή  Λ.  Έξ.  ό  πρίγκηψ  Παύλος  'Λροτένε- 
βιτς  Ποτκιάκιν  κα'ι  οί  κ.  κ.  Άθ.  Θεοδωρί- 
δης Βέρκωβ,  διευθυντής  τής  έν  Πετρουπόλει 
αΰτοκρατορικής  δημοσίας  βιβλιοθήκης,  Δημ. 
Νικολαίδης  Άνούτσιν,  καθηγητής  τής  Αν- 
θρωπολογίας έν  τώ  Πανεπιστημίω  τής  Μό- 
σχας, Βασίλειος  Γρηγοριάδης  Βασιλειεύσκης, 
καθηγητής  τής  Μεσαιωνικής  Ιστορίας  έν  τώ 
Πανεπιστημίω  Πετρουπόλεοκ,  0Γ  ΑΙΙκ,τΙ  1Ι3Γ- 
1ίίΐν}Γ,  μέλος  τής  Ακαδημίας  τής  Πετρουπό- 
λεως,  Νικόδημος  Κοντάκωφ,  καθηγητής  τών 
ωραίων  τεχνών  εν  τώ  Πανεπιστημίω  τής  'Ο- 
δησσοΰ. 

Αντεπιστέλλοντα  δέ  οί  κ.  κ.  Βασίλειος 
Δημητρίεβιτς  Σμύρνωφ,  καθηγητής  τών  Α- 
νατολικών γλωσσών  έν  Ρωσσία,  Πέτρος  'ΐβά- 
νωβιτς  Λουπερσο'βσκης,  καθηγητής  έν  τή 
ίστορικοφιλολογική  σχολή  τοΰ  ΝϊβΖΪΠ . 

Ύπό  δέ  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής 
προτείνεται  και  γίνεται  δεκτός  ώς  μέλος 
αύτής  ό  κ.  Ν.  Σεβαστο'πουλος. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  άναγι- 
νώσκει  πραγματείαν  τοΰ  έν  Σμύρν/]  γυμνα- 
σιάρχου Ματθαίου  Παρανίκα  έπιγραφορ.ένην 
ΣυμβοΑαΙ  ειο  την  Ιστορΐαν  τών  Πατριαρχών 

Μετά  δέ  ταύτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΒ'. 

(Τακτική). 

Ττ,  24  Δεκεμβρίου  1884, 

Προεόςιενοντος  τοΰ  *.  ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΪ*. 

Άναγνωσθέντων  καΐ  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
γινώσκεται  ή 

αλληλογραφία , 

έ£  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τοΰ  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  ές  Αμμοχώ- 
στου τής  Κύπρου,  άπό  3  δεκεμβρίου,  άγ- 
γέλλοντος,δτι  άποστέλλει  τώ  Συλλο'γω  τό  β' 
ρ.έρθς  τής  Περί  τών  έτ  Κύπρφ  έ£  αηγαιοτά- 
των  χρόνων  άχμααάντων  επιφανών  άνάρ&τ, 
Ιηωχότχων  ν.αΐ  Λογίων  βάχρι  τψ;  ει  εοτώ- 


8  δ  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

ΰψ:  έ'/.αΐοϊ·ταετηξ>ίόθί:  πραγματείας  αύτοΰ. 

Του  /..  ΟβΟΓ^β  Α.  ΜδΟίηΊΙΙαη,  επιτίμου 
γραμματέως  τής  πρός  Ένίσχυσιν  των  ελληνι- 
κών σπουδών  εν  ΛονΔίνω  Εταιρείας,  άπό  9^21 
Δεκεμβρίου,  άγγε'λλοντος,  δτι  ή  Εταιρία  ευ- 
χαρίστως άποΔέχεται  τάς  μετά  του  ημετέ- 
ρου Συλλόγου  σχέσεις  καί  την  άνταλλαγήν 
των  Δηαοσιεύσεων,  δτι  αποστέλλει  τοϋς 
πέντε  αριθμούς  της  εφημερίοος  της  Εταιρίας 
καί  παρακαλοϋντος,  δπως  πεμφθώσιν  εις  την 
Έταιρίαν  καί  αί  λοιπαί  Δημοσιεύσεις. 

Της  Αρχαιολογικής  Επιτροπής  του  Συλ- 
λόγου, άπό  21  Δεκεμβρίου,  προτεινούσης  τήν 
άντί  100 — 115  φράγκων  άγοράν  τοϋ  συγ- 
γράμματοςδί§ίΙ1ο§ΗρΙιΊ ΒγζαηΙίηί  ρζΐΓ δ^ΐιΐ  11  [II- 

Της  Συντακτικής  Επιτροπής,  άπό  23  Δε- 
κεμβρίου,  παρακαλούσης,  δπως  άγορασθώσι 
παλαιογραφικά  τινα  στοιχεία  ά£ίας  μέχρις 
100  φράγκων  άναγκαιοϋντα  αύτν),  καί  δπως 
πε'μπη  ό  Σύλλογος  Δωρεάν  το  ΠεριοΔικόν 
αύτοΰ  εις  δ  Διάφορα  ευρωπαϊκά  περιοΔικά 
προς  κρίσιν. 

Τοϋ  κ.  Α.  Πουλάκη  εκ  Κρήνης,  άπό  10 
Δεκεμβρίου,  άγγέλλοντος  τήν  άποστολήν 
γλωσσικής  ύλης  Διά  τό  Ζωγράφε ιον  Διαγώ- 
νισμα ύπό  τον  τίτλον  ΜέΛιοαα^  ήτοι  συλ- 
λογή λέξεων  έκ  Κρήνης  καί  άλλαχόθεν. 

Του  αύτοϋ,  άπό  23  Δεκεμβρίου,  τηλεγρά- 
φημα, άγγε'λλον  τήν  άποστολήν  τής  είρημε'- 
νης  γλωσσικής  ύλης. 

Τοϋ  κ.  Λ.  Όλιβε'ρου,  άπαντώντος  εις  τήν 
έπΐ  τοϋ  συγγράμματος  αύτοΰ  κρίσιν  τής  Εκ- 
παιδευτικής του  Συλλόγου  Επιτροπής. 

Τοϋ  κ.  Κ.  Δ.  Κυριαζή,  άπό  24  Δεκεμ- 
βρίου, αΐτουμε'νου,  δπως  εκλεγή  με'λος  τα- 
κτικον  τοϋ  Συλλόγου. 

Των  κ.  κ.  Ήρ.  ΒασιάΔου,  ΌΔ.  ΆνΔρεά- 
Δου  καί  Άθ.  ΠαπαΔοπούλου  Κεραμε'ως,  προ- 
τεινόντων τακτικάν  με'λος  τόν  κ.  Κ.  Δ. 
Κυριαζήν  ΔιΔάκτορα -τά  νομικά  ένταϋθα, 

Είτα  άγγε'λλονται  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  Δα>ρηταΐς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεΔρος  προτείνει,  δπως  άποστα- 
λώσι  τά  αιτηθέντα  βιβλία  παρά  τοϋ  γραμ- 
ματέως τής  εν  ΛονΔίνω  πρός  Ένίσχυσιν  τών 
έλληνικών  γραμμάτων  Εταιρίας,  πλην  εκεί- 
νων, άτινα  Δέν  ύπάρχουσι  (Δηλ.  τών  Δύο 
πρώτιυν  τόμιυν). 

Τής  προτάσε(ος  Δεκτής  γενομένης  υπο- 
βάλλονται καί  ψηφίζονται  αί  προτάσεις  τής 
Αρχαιολογικής  Επιτροπής  καί  τής  Συντα- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

κτικής,  κατά  πρότασιν  Δε  τοϋ  κ.  πρ^οε'Δρου 
παραπέμπεται  ή  γλωσική  ύλη  τοϋ  κ.  Α. 
Πουλάκη  τη  Φιλολογική  Επιτροπή,. 

Έπί  τής  επιστολής  τοϋ  Όλιβέρου  ό  κ. 
πρόεΔρος  παρατηρεί,  δτι  ό  Σύλλογος  Δέν  Δύ- 
ναται νά  προβή  εις  συζήτησιν  περί  τής  έπί 
τοϋ  συγγράμματος  αύτοϋ  κρίσειος  τής  Έκ- 
παιΔευτικής Επιτροπής,  μετά  Δέ  ταϋτα  ύπο- 
βάλλει  προτάσεις  τοϋ  προεΔρείου  περί  άπο- 
στολής  τηλεγραφήματος  συγχαρητηρίου  τώ 
κ.  Χρ.  Ζωγράφω  έπί  τνΐ  όνου.αστικν)  αύτοϋ 
έορτνί,  καί  περί  προσθήκης  Δέκα  λιρών,  αι- 
τηθέντων παρά  τοϋ  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμέως 
εκτάκτων  έξο'Δων  ένεκα,  πρός  ταΐς  25,  αί'- 
τινες  έχορηγήθησαν  αύτώ  Διά  τό  εις  Ρωσ- 
σίαν  ταξείΔιον. 

Τών  προτάσεων  Δεκτών  γενομένων,  άγ- 
γέλλεται,  δτι  προσεχώς  τίθεται  εις  την 
Διάθεσιν  τοϋ  Δημοσίου  τό  Άναγνωστήριον  καί 
ή  Βιβλιοθήκη. 

Είτα  άγγε'λλονται  τό  Δεύτερον  καί  ψηφο<ρο- 
ρηθέντα  γίνονται  Δεκτά  επίτιμα  μέν  μέλη  ή 
Α. Ε.  ό  πρίγκηψ  Παϋλος'Αροτένεβιτς  Ποτκιά- 
κιν  καί  οί  κ. κ.  Άθ.θεοΔωρίΔης  Βέρκωβ,  Διευ- 
θυντής τής  έν  Πετρουπόλει  βιβλιοθήκης.  Δημ. 
ΝικολαίΔης  Άνούτσιν,  καθηγητής  τής  Αν- 
θρωπολογίας έν  τώ  Πανεπιστηρ.ίω  τής  Μό- 
σχας, Βασίλειος  ΓρηγοριάΔης  Βασιλειεύσκης, 
καθηγητής  τής  Μεσαιωνικής  ιστορίας  έν  τω 
Πανεπιστημίω  τής  Πετρουπο'λεως,  ΔιΔάκτωρ 
Α15βΓΐ  Η3,Γΐί3,Υ)Γ,  μέλος  τής  ΆκαΔημίας  τής 
Πετρουπόλεως,  Νικο'Δημος  Κοντάκωφ,  καθη- 
γητής τών  Ωραίων  τεχνών  έν  τώ  τής  ΌΔησ- 
σοϋ  Πανεπιστημίω. 

Αντεπιστέλλοντα  Δέ  οί  κ.  κ.  Βασίλειος 
Δημητρίεβιτς  Σμύρνωφ  καθηγητής  τών  Α- 
νατολικών γλωσσών  καί  Πέτρος  'ΐβάνοβιτς 
Αουπερσόβσκης,  καθηγητής  έν  ττ)  ίστορικο- 
φιλολογικνί  σχολή  τοϋ  ΝίΟΖΪΙΙ. 

Άγγέλλεται  Δέ  τό  πρώτον,  ώς  τακτικόν 
μ!ΐ.ος  ό  κ.  Κ.  Δ.  Κυριαζής  ΔιΔάκτο^ρ  τά  νο- 
μικά, προτεινόμενος  ύπό  τών  κ.  κ.  Ήρ.  Βα- 
σιάΔου, 'θΔ.  ΆνΔρεάΔου  καί  Άθαν.  Πα~α- 
Δοπούλου  Κεραμε'ως. 

Ακολούθως  ό  κ.  Κ.  'ΚοαννίΔης  άναγινώ- 
σκει  συνέχειαν  τής  ΠίζΙ  τώ>-  άταχαΛύψεων 
τον  Ρα&ΙΰΚ,Τ  πραγματείας  αύτοϋ.  'Εν  τφ 
τρίτω  αύτοϋ  τούτω  άναγνώσματι  άναφέρει, 
δτι  ό  Παστέρ  άνακαλύψας  τόν  παράγοντα 
τήν  νόσον  άνθρακα  καί  τής  χολέρας  τών  ορ- 
νίθων τό  α'ίτιον  άνεκάλυψε  καί  α')  δτι  Διά 
τοϋ   έξησθενωμένου   ίου  τά  ζώα  προφυλάσ- 


II  I»  Α  Κ 

σονται  των  νόσων  τούτων  καϊ  β')  ότι  τά 
ζώα  προσβάλλονται  υπό  τοϋ  άνθρακος  τρώ- 
γοντα χόρτα,  έφ'  ών  έναποτεθειμένοι  είσί 
σπόροι,  οϋς  φέρουσιν  εντός  του  εσωτερικού 
αυτών  σωλήνος  σκώληκες  εκ  της  γής  ε  ξ  ε  ρ — 
χο'μενοι.  Μετά  Δέ  ταϋτα  λο'γον  ποιείται  περί 
της  άνακαλύψεως  τοΰ  παράγοντος  τήν  νο'σον 
τών  χοίρων,  όπερ  έστϊ  παράσιτο'ν  τι  και 
περί  τής  μελέτης  του  σοφού  τούτου  ανδρός 
έπ'ι  της  λυσσης  τών  κυνών.  Περαίνων  σέ 
ποιείται  σύντομον  περιγραφέν  τού  χημικού 
εργαστηρίου  τοΰ  Παστέρ. 

Ό  κ.  προ'εσρος  εύχαριστήσας  τω  άγορητη 
άπό  μέρους  τοϋ  Συλλόγου  έπί  τω  αξιολογώ 
αύτοϋ  άναγνώσματι,  παρακαλεί  αύτόν,  ί'να, 
έάν  εχη  και  άλλα,  ανακοίνωση  εις  τον  Σύλ- 
λογον,  παρατν,ρήσας  άμα,  ότι  τά  τοιαύτα 
άναγνώσματα  είναι  το'σω  μάλλον  άναγκαια, 
οσω  τοιούτου  περιεχομένου  συγγράμματα  εις 
την  ελληνική  ν  γλώσσαν  Δέν  έχομεν. 

Μετά  Δέ  ταύτα  λύεται  ή  συνεΔρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΓ'. 

(Τακτική). 

Τη  14  Ιανουαρίου  1885. 

Πξρβάρεύοττος  τον  κ.  ΙΙΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 

Άναγνο^θέντων  και  έπικυρωθε'ντων  τών 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

ες  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνΔε  τών  επι- 
στολών : 

Τοϋ  κ.  Άλ.  Μαθιουίάκη,  άπό  20  Δεκεμ- 
βρίου, δι'ης  άπαντα  εις  τήν  άπό  23  νοεμ- 
βρίου  περί  εγγραφής  τακτικών  μελών  επι- 
στολή ν  τοϋ  Συλλο'γου. 

Τοϋ  Έ&νολογικοΟ  γραφείου  τής  Σμιθσιυ- 
νείου  Ακαδημίας  εκ  Βάσιγκτων,  άπό  20/1 
Δεκεμβρίου,  άγγε'λλοντος  τήν  άποστολήν  τής 
δευτέρας  ετησίας  έκθέσεως  τοϋ  γραφείου. 

Τοϋ  κ.  Ββία  ΕγΟ.ΙΪ,  διευθυντού  τοϋ  Καισα- 
ροβασιλικοϋ  Γυμνασίου  τής  Φιούμν,ς,  άπό  2 
Ιανουαρίου,  εύχαριστοϋντος  επί  τη  εκλογή 
αύτοΰ  ώς  άντεπιστε'λλοντος  μέλους  και  ύπι- 
σχνουμένου  την  προσεχή  άποστολήν  τών  Δη- 
μοσιεύσεων αύτοϋ. 

Τοϋ  κ.  Άντ.  Γ.  Πουλάκη  εκ  Κρήνης,  άπό 
24  Δεκεμβρίου,  άγγε'λλοντος  τήν  άποστολήν 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  Ιθ'). 


ΤΙΚ  Α.  89 

γλωσσικής  ύλης  υπό  τον  τίτλον  Κυψί.ίη  Διά 
τό  Ζωγράφειον  οιαγώνισμα. 

Τοϋ  κ.  Ν.  Σ.  Βενέτου  έκ  ΒαΟυρρύακος,  άπό 
31  Δεκεμβρίου, άγγε'λλοντος,  ότι  αποστέλλει 
συλλογήν  ζώντων  μνημείων  τής  αρχαίας  ελ- 
ληνικής γλώσσης  Διά  τό  Ζωγράφειον  διαγώ- 
νισμα. 

Τοϋ  κ.  [.  Βαλαβάνη,  έκ  Κερασούντος,  άπό 
22  Δεκεμβρίου,  Δι'  ης  άγγέλλει  τήν  άπο- 
στολήν τής  συνεχείας  τής  άνά  τον  Πο'ντον 
ιδιωτικής  συλλογής  αυτού  Διά  τό  Ζωγρά- 
φειον Διαγώνισμα  καϊ  άντίγραφον  επιγραφών 
ες  Άμισοϋ  μετά  τής  παρακλήσεως,  όπως 
άντιγραφέντα  ύπό  τού  Συλλόγου  έπιστρα- 
φώσιν  αύτώ,  και  όπως  ό  Σύλλογος  άγοράση 
τήν  περί  Πόντου  πραγματείαν  αύτοϋ  τήν  έν 
τω  ΣυμβουλιΔείω  άγώνι  βραβευθεϊσαν. 

Τοϋ  κ.  Σ.  Α.  ΜανασσείΔου  έκ  Χατζηγυ- 
ρίου  τής  Κεσσάνης  άποστέλλοντος  συλλογήν 
γλωσσικής  ύλης  Διά  το  Ζωγράφειον  Διαγώνι- 
σμα καϊ  τεύχος  χειρογράφων,  έπιγραφο'μενον 
Σγέόια  ΰηαο,τιχης  άιόαΰχα,Μας . 

Τοϋ  γραμματέως  τής  Σμιθσωνείου'ΑκαΔγι- 
μίας,άπό  19/31  Δεκεμβρίου, άγγέλλοντος  τήν 
παραλαβήν  τοϋ  ΙΔ'  καϊ  ΙΕ'  τεύχους  τοϋ  Πε- 
ριοΔικοϋ  τού  Συλλόγου  μετά  τών  Παραρτη- 
μάτίυν  αυτών  καϊ  εΰχαριστούντος  έπϊ  τούτω. 

Τού  έν  Τραπεζοΰντι  ΦιλεκπαιΔευτικοϋ 
Συλλόγου  Ξζνοφώντοι; ,  άπό  29  Δεκεμβρίου, 
παρακαλοϋντος,  όπως  προσενεχθώσιν  αύτώ 
ύπό  τοϋ  Συλλόγου  ΔιΔακτικά  βιβλία  προς 
χρήσιν  τών  έν  Τραπεζοϋντι  σχολείων  και  άλ- 
λα Διά  τήν  βιβλιοθήκην  αύτοϋ.  Πρός  Δε  καϊ 
τά  έλλείποντα  αύτοΐς  τεύχη  τού  ΠεριοΔικοϋ 
Α',Β',  Γ',Δ',  Ε',  ΣΤ',Ζ',  Γ,  ΙΒ',ΙΓ',  ΙΔ'. 

Τοϋ  κ.  Σ.  ΜανασσείΔου  έκ  Χατζτ,γυρίου, 
άπό  13  Δεκερ.βρίου,  άγγέλλοντος  τήν  άπο- 
στολήν τών  άνω  ρηθε'ντων  τευχών  αύτοϋ  καϊ 
έξαιτουμένου  τινά  τών  ΠεριοΔικών  τού  Συλ- 
λόγου, έν  οίς  γλωσσική  ύλη  έΔημοσιεύθη. 

Τής  Φιλοπτώχου  άΔελφότητος τών  Κυριών 
ένταύθα,  άπό  1 3  ϊανουαρίου,  προσκαλούσης 
τό  προεΔρεϊον  εις  τήν  έπέτειον  αυτής  έορτήν 
και  έςαιτουμέν/ις,  όπως  παραχωρηθώσιν  αύτνί 
καθίσματά  τινα  τών  έν  τω  Συλλόγω. 

Τών  κ.  κ.  Ήρ.  ΒασιάΔου,  Ζ.  Κλεάνθους, 
'θΔ.  ΆνΔρεάΔου,  προτεινόντων  τακτικόν  μέ- 
λος τάν  κ.  Έλευθέριον  ΚωνσταντινίΔην  Δι- 
κηγόρον. 

Τής  Αρχαιολογικής  Επιτροπής,  άπό  30 
Δεκεμβρίου,  προτεινούσης  τακτικόν  μέλος  τον 
κ.  }.  Τ.  ΙοΠβδ. 

12 


90 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Των  κ.  κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  Κ.  Περδικίδου 
και  'θδ.  Άνδρεάδου,  άπό  14  Ιανουαρίου, 
προτεινόντων  τακτικόν  μέλος  τον  κ.  Κωνστ. 
Σταυρίδην,  διερμηνέα  τής  αγγλικής  πρε- 
σβείας ενταύθα. 

Άγγέλλονται  δέ  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταίς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει,  δτι  τά  μέν  διά  τό 
Ζωγράφειον  διαγώνισμα  πεμφθέντα  τεύχη 
της  γλωσσικής  ύλης  παραπ εμφθήσονται  τη 
Φιλολογική  Επιτροπή,  τά  δέ  Σχε'όια  (Ιημοτι- 
χί\<:  διδαακα.Ηω;  τοΰ  κ.  Μανασσείαου  τη  Εκ- 
παιδευτική Επιτροπή  και  αί  υπό  τοΰ  κ.  Βα- 
λαβάνη  σταλεϊσαι  έπιγραφαί  τη  Αρχαιολο- 
γική Επιτροπή.  Περί  της  αιτήσεως  δ'  αυ- 
τού, δπως  ό  Σύλλογος  άγοράσ·/)  τήν  ΖΓί^ί  ζ% 
Γοδ  Πόντον  ιΰιωτιχψ:  γΑώΰΰψ:  πραγματείαν 
αύτοΰ  την  βραβευθείσα  ν  έν  τω  Συμβουλιδείω 
άγώνι,  λε'γει  ό  κ.  πρόεδρος,  δτι  νύν  δυστυ- 
χώς ό  Σύλλογος  οϋ  δύναται  νά  εκπλήρωση 
την  α'ίτησιν  αύτοΰ, καθότι  τά  οικονομικά  αύ- 
τοΰ δέν  τδ  έπιτρέπουσιν. 

Είτα  άγγε'λλεται  το  δεύτερον  και  ψηφι- 
σθείς γίγνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  6 
κ.  Κωνσταντίνος  Κυριαζής,  διδάκτωρ  τά 
νομικά. 

Άγγε'λλονται  δέ  το  πρώτον,  ώς  τακτικά 
μέλη,  οί  κ. κ.  Ελευθέριος  Κωνσταντινίδ/,ς, 
δικηγόρος,  προτεινόμενος  ύπό  τών  κ. κ.  Ήρ. 
βασιάδου,  Ζ.  Κλεάνθους  κα'ι  'θδ.  Άνδρεά- 
δου·  .1.  Τ.  .ΤθΠΘ5,  διερμηνεύς  τοΰ  άγγλικοΰ 
προξενείου  ενταύθα,  προτεινόμενος  ύπό  τοΰ 
αίδ.  0.  Ο.  0ΐ1Γ!Ϊί>  και  τών  κ.  κ.  Κ.  Περδικί- 
δου  κα'ι  .1.  ΜθΓ(1ίΐΊ13η  και  Κωνσταντίνος 
Σταυρίδης,  διερμηνεύς  της  ενταύθα  αγγλικής 
πρεσβείας,  προτεινόμενος  υπό  τών  κ.  κ.ΊΙρ. 
Βασιάδου,  Κ.  Περδικίδου  και  'οδυσ.  Άν- 
δρεάδου. 

Κατόπιν  ό  κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  τό 
πρώτον  με'ρος  της  Περί  τψ;  θ^αχίίαι:  των 
(Ίοχαίωτ  ΙΙίρσώ*·  πραγματείας  αύτοΰ. 

Μετά  μικρόν  προοίμιον  περί  τοΰ  άντικει- 
μένου  της  μελέτης  αύτοΰ  άποδείκνυσιν,  δτι 
τά  θρησκεύματα  τών  διαφόρων  εθνών,  ά  κα- 
τωκησαν  τήν  νοτιοδυτικήν  'Λσίαν  άπό  τοΰ 
Ίνδοΰ  μέχρι  της  Μεσογείου,  έσχηματίσθη- 
σαν  διά  της  επαφής  κα'ι  της  συγκρούσεως 
τριών  θρησκευτικών  συστημάτων,  της  Του- 
ρανική;  (Σκυθικής)  ύλι,στικής  φυσιολατρείας, 
τοΘ  Σημιτικού  μονοθεϊσμού  κα'ι  της  'Λρίας 
προσο;ποποιηθείσης  φυσιολατρείας·  άναπτύσ 


γαγον  τά  τρία  ταύτα  θρησκευτικά  συστή- 
ματα, επιμένων  εις  τήν  περί  μονοθεϊσμού 
θεωρίαν  τοΰ  Κβηίΐη. 

Μετά  δέ  ταύτα  μεταβαίνει  εις  τήν  έξέ- 
τασιν  τών  τταρ'  Ήροδο'τω  αφηγουμένων  περί 
της  αρχαίας   θρησκείας   τών  Περσών,  παρα- 
δέχεται μετά  τοΰ  κ.  ΚθΙ)ίη50Ι1,  δτι  τά  Ή- 
ροδο'τεια  ταύτα  άφορώσι  τήν  Μηδικήν  θρή- 
σκε ίαν  και  ούχί  τήν  τών  Περσών,  ών  τά  ονό- 
ματα  πολλάκις   συγχέει,  ώς   και  οί  άλλοι 
συγγραφείς.  Ιδίως   ό  κ.  Περδικίδης  ισχυρί- 
ζεται,  φέρων  πολλά   χωρία   τού  Ηροδότου, 
δτι  ο  'Έλλην   ιστορικός   Ιγνώριζε   τήν  προς 
αλλήλους  διαφοράν  Περσών  και  Μήδων,  άπέ- 
φυγεν    δμως   νά  περιγράψν)   τά  τών  Περσών 
νόμιμα,  διότι  περί  αύτών  ον  σαφηνέως  κατά 
τό  λο'γιόν  του  έλέγετο.  Έπί  διαφορών  άλ- 
λων χωρίων  τοΰ  αύτοΰ  συγγραφέως  έρειδο'- 
μενος  ισχυρίζεται,  δτι  ή  θρησκεία  τού  Ξέρ- 
ξου  ήν  διάφορος   τοΰ  μαγισμοΰ  τών  Μήδων 
και  προτείνει  λόγους  πράς  συμβιβασμόν  τών 
φαινομένων  άντιφάσεο>ν. 

Μετά  το  πέρας  τοΰ  αναγνώσματος  ό  κ. 
Ήρ.  Βασιάδης  λέγει  περίπου  τάδε· 

«  Επόμενος  τω  άρχαίω  άςιώματι  άος  άψορ- 
μην  σοφώ  χαι  αοφώτερος  εΰται  θέλω  ποιήσει 
παρατηρήσεις  τινάς  εις  τό  σπουδαϊον  ανά- 
γνωσμα τοΰ  κ.  Περδικίδου,  δπως  δώ  αφορμή  ν 
αύτώ,  ίνα  γένηται  σοφώτερος.  Ή  πρώτη  μου 
παρατήρησις  είναι  περί  τού  μονοθεϊσμού  της 
Σημιτικής  φυλής.  ΊΙ  φυλή  αύτη  σύγκειται 
έκ  πολλών  λαών,  οίον  Άσσυρίων,  Βαβυλω- 
νίων, Σύρων,  Φοινίκοον,  Αράβων  και  'Κβραί(υν 
Παραδέχεται  λοιπόν  ό  κ.  Περδικίδης,  δτι  οί 
λαοί  ούτοι  εξ  αρχής  έλάτρευον  ενί  και  μόνω 
Θεώ.  Τοιαύτη  άξίωσις  αντίκειται  εις  τήν 
Ίστορίαν,  ήτις  διδάσκει  ήμάς,  δτι  πάντες 
έλάτρευον  πολλοίς  θεοΐς  και  αυτοί  έτι  οί 
Εδραίοι,  παρ*  ο'ίς  ό  μονοθεϊσμός  άρχεται 
άπό  τού  Αβραάμ.  Τούτο  δέ  υποστηρίζει  και 
ή  νέα  επιστήμη,  ήτις  παραδέχεται  περί  θρη- 
σκείας ώς  και  περί  γλώσσης  τρεις  περιόδους. 
Έν  τή  πρώτνι  περιόδω  ή  γλώσσα  μονοσύλ- 
λαβος έστιν,  έν  τή  δευτέρα  περιόδω  λέξεις 
δύο  ή  τρείς  συγκολλώ  νται,  άλλά  δεν  άπαρ- 
τίζουσι  μίαν  λέξιν,  έν  δέ  τή  τρίτν;  περιόδω 
συγχωνεύονται  και  άποτελοΰσι  μίαν  λέξιν, 
δπερ  γίνεται  έν  ταϊς  κλιταϊς  γλώσσαις,  αϊ 
και  τελειο'τεοαι.  Τοιούτον  τι  συνέβη  και  έν 
τή  άναπτύςει  τού  θρησκευτικού  αισθήματος. 
Έν  τή  πρώτν)  περιόδω  ήν  συνεπτυγμένη  τις 


σίΐ  δί  τους  φυσικούς  λόγους,  οίτινες  προή-  |  λκτρεία  τών  φυσικών  δυνάμεων,  έν  τ·?,  δευτέ 


Η  Ρ  Α  Κ 

ρχ  περιόδω  αί  δυνάμεις  τής  φύσεως  Ιθεο- 
ποιήθησαν  και  άνεπτιίχθη  ό  πολυθβϊσμός,  εν 
δέ  τη  τρίτη-  περιόδω  παοατηρηθέντος,  ότι  οί 
πολλοί  θεοί  έχουσι  τάς  αΰτάς  ιδιότητας  και 
ενεργείας,  έγενν/,Οτ,  τάσι;  προς  συγχώνευσιν 
και  τι  άναγνώρισις  ενός  υπέρτατου  ΘεοΟ. 
Ταύτην  δέ  τήν  πορείαν  έ  βάδισε  /.αί  τό  ήμέ- 
τερον  έθνος ,  ταύτην  και  τά  άλλα  γνωστά 
ίθνη  τ%  αρχαιότητος.  Ό  Μ3Χ-Μίϊ1ΙβΓ  φρο- 
νεί, δτι  έν  τη  πρώτη  κατασταθεί  του  άνθρώ- 
ΐΐου  το  θρησκευτικών  αίσθημα  ην  τοσούτον 
αυΥκενυμένον,  ώστε  τχ  έθνη  κατά  τάς  περι- 
στάσεις, εις  αί  ευρέθησαν,  έκλιναν  η  εις  τον 
μονοθεϊσμόν  ή  ει;  τον  πολυθεϊσμο'ν  ό  Κοηαιι 
παραδέχεται,  ότι  ή  μονοθεία  ην  όρμέμφυτον 
προνομιον   της  Σημιτικής  φυλής. 

»Αέν  συμφωνεί  δέ  μετά  τοϋ  κ.  Περοικί- 
δου  περί  Ηροδότου,  δτι  δέν  αναφέρει  περί 
θρησκείας  των  Περσών,  διότι  όσα  λέγει  περί 
τοϋ  Αιο'ς.  δτι  προσεκιίνουν  αυτόν  άναβαίνον- 
τες  έπί  των  υψηλών  όρε'ων,  δεικνύουσιν  αυ- 
τήν τήν  θρησκείαν  τών  Περσών,  διότι  ΖίΐΙΙδ 
Ζεύς  εσήμαινε  τό  κατ'  άρχάς  εις  όλας  τάς 
'  V  ρ  ·.  α  ς  γλώσσας  ουρανός,  οιά  τοϋτο  άκο'μη 
εμεινεν  ή  φράσις  εν  τ  ή  "Ελληνική  γλώσση  ό 
Ζεη'  ?·<ί. 

«"Επειτα  δέ  πράγμα  παράδοξον  έσται  καϊ 
μοναδικον  έν  τοις  χρονικοΐς  τών  εθνών,  εάν 
οί  μέν  κατακτηθε'ντες  Μήδοι  ύπό  τών  Περ- 
σών εφόλαξαν  τήν  θρησκείαν  αυτών  και  έ'νου- 
Βίν  ισχυρούς  ιερείς  και  μάγους,  οί  δέ  βασι- 
λείς τών  Περσών  έδέξαντο  ξενίων  θρησκείαν 
οί  δέ  Πέρσαι  μένουσιν  #νεύ  θρησκείας.  Δεν 
αρνούμαι,  ότι  ες  αρχαίων  χρο'νων  έγένετο 
επιμιξία  μεταξϋ  Σημιτών  καϊ  Αρίων  και  δτι 
αντηλλάγησαν  μεταξύ  αύτών  θρησκευτικά! 
ϊδε'αι. 

«Τοϋτο  ανεγνώρισαν  όσοι  επραγματεύ- 
θησαν  περί  της  θρησκείας  τών  Περσών  ό  κ. 
Περδικίδης  οφείλει  νά.  διακρίνη  τί  έδανεί- 
σαντο  οί  Πέρσαι  καϊ  τί  έ  δάνεισαν,  ί'να  υ. ν. 
άποόώ  τις  ώς  όοειλην,  δ, τι  εις  τους  άλλους 
παρέσωκαν  αυτοί.  Όσον  δ'  άοορά  πεοί  τής 
μεταοολής  της  σημασίας  τοϋ  Ζαυδ,  δι'ου 
οί  μεταγενέστεροι  Πέρσαι  ώνο'μαζον  τους 
όαίμονας.  ή  μεταβολή  αυτή  έστί  μεταγενέ- 
στερα, ωστε  δεν  δύναται  νά  ληωθή  ώς  ϊσχυ- 
ρόν  επιχείρημα  προς  άπο'δειξιν,  ότι  ή  αρχαία 
θρησκεία  τών  Περσών  προήλθεν  εκ  τής  σημι- 
τικής». 

Ό  κ.  Περδι/,ίδης  απαντών  τω  κ.  Ήρ.  Βα- 
σιάότ)    επιμένει  εις  τάς  θεωρίας   αϋτοϋ,  ας 


ΤΙΚΑ.  01 

λέγει  οτι  επί  πλέον  αναπτύξει  εν  τοις  κα- 
τόπιν άναγνώσμασιν  αύτου. 

Μετά  δέ  ταϋτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 

ΣΓΝΕΔΡΙΛΣΙΣ  ΨΕΔ'. 

(Τακτική). 

Τή  21  Ιανουαρίου  1885. 

Πζθί(^ίνο)·τοι;  τον  χ.  ΠΡ.  Β.ΙΣΙΛΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντο^ν  τών 
πρακτικών  της  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινουται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Της  Εφορίας  του  εν  Σμύρνη  Ελληνικού 
Παρθεναγωγείου  μετ'  Οικοτροφείου,  άπό  5 
ίανουαρίου,  άγγελλούσης  τήν  άποστολήν  α') 
Καταστατικού  της  έν  Σμύρνη  Φιλεκπαιδευ- 
τικής Εταιρείας-  β')  Κανονισμού  τοϋ  Ελ- 
ληνικού Παρθεναγωγείου  μετ' Οικοτροφείου 
κα'ι  γ')  λόγων  έκφωνηθέντων  κατά  τάς  θε- 
ρινά ς  εξετάσεις  εντός  τής  τριετίας  1882 — 
1884  κα'ι  επικαλούμενης  τήν  ήθικήν  τοϋ 
Συλλόγου  άρωγήν. 

Τών  έν  Κωνσταντινουπόλει  αντιπροσώπων 
τής  'Οδρειτσάνης,  άπό  16  ίανουαρίου,  δι'ής 
παρακαλείται  ό  Σύλλογος,  δπως  συστήσν] 
τούς  έντολήν  έχοντας  ύπό  τής  Κοινότητος 
τοϋ  άνου  ρηθέντος  χωρίου  τήν  εϊσπραξιν  συν- 
δρομών παρά  τών  εΰπορούντων  ομογενών  προς 
οίκοδομήν  κτιρίου  διά  τήν  σχολήν,  τώ  έν 
Καίρω  άρτισυστάτω  Έλληνικώ  Έπικουρικώ 
Συλλόγω,  όστις,  ώς  λέγουσι,  μέριμνα  και 
περί  τοϋ  χυ^ρίου  αυτών. 

Τής  Α.  Ές.  λρηστάκη  έφένδη  Ζωγράφου, 
άγγέλλοντος,  ότι  προσφέρει  διά  τάς  άνάγ- 
κας  τοϋ  Συλλόγου  και  διά  τήν  είκοσιπενταε- 
τηρίδα  αύτοΰ  λίρας  όθ.  1000  καϊ  ότι  συμ- 
πληοοϊ  τάς  15  ετησίας  δόσεις  διά  τήν  Ζω- 
γράφε ιον  βιβλιοθήκην  καταρτίζων  ούτ<.υ  κε- 
©άλαιον  κατατεθησόμενον  έν  τή  Εθνική  τής 
Ελλάδος  Τραπέζτ)  έξ  οκτώ  και  πλέον  χι- 
λιάδων λιρών  όθωμ.  Περί  τούτων  δέ  πάντων 
έδιυκεν  έντολήν  τή  ένταϋθα  Γενική  Εταιρία 
τοϋ  Όθωμανικοϋ  Κράτους.  ('Η  επιστολή  αύ- 
τη άνεγνώσθη  ολόκληρος). 

Τοϋ  αύτοΰ  και  τής  αυτής  ημερομηνίας 
κανονίζουσα   τά  τής  Ζωγράφε  ίου  Βιβλιοθή- 


Η  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλϊΚΟΣ 

κης,  ήτις  υπέστη  τροποποιήσεις  τινάς,  ώς 
έκ  της  άνωτε'ρω  επιστολής.  (Επίσης  άνε- 
γνώσθη,  ώς  έχει). 

Μετά  τήν  άνάγνωσιν  έκατέρας  των  δύο 
τελευταίων  επιστολών  τά  τε  ρ.ε'λη  και  τό 
λοιπόν  άκροατήριον  διά  ζωηρών  χειροκροτη- 
μάτων έξεδήλωσαν  τάς  ευχαριστίας  αύτών 
προς  τόν  μέγαν  εύεργε'την  τοΰ  Συλλόγου,  ό 
δέ  κ.  πρόεδρος  είπε  περίπου  τά  εξής  :  «  Άπό 
της  συστάσεως  τοϋ  Συλλόγου  ή  Α.  Έξ.  ό 
Χρηστάκης  έφένδης  Ζωγράφος  ουδέποτε  έ- 
παύσατο  μεριμνών  περ'ι  της  ευημερίας  καί 
της  προαγωγής  τοϋ  Συλλόγου·  τούτο  δέ 
άποδεικνύει  καϊ  ή  τελευταία  αΰτοϋ  γενναιο- 
δωρία· καί  ό  Σύλλογος  όμως  έξετίμησε 
δεόντως  πάντοτε  τάς  προς  αυτόν  εύεργεσίας 
αύτοϋ,  άλλά  σήμερον  οφείλει  νά  σκεφθη, 
όπως  έκφράστ)  τήν  εΰγνωμοσύνην  αύτοϋ  καί 
δι'  ύλικωτέρων  ενδείξεων,  ίνα  ούτω  συνδεθη 
στενώτερον  ό  Σύλλογος  μετά  τοϋ  ονόματος 
τοϋ  μεγάλου  αύτοϋ  ευεργέτου.  Προτείνει 
ούν,  όπως  έκ,δοθνί  μετάλλιον  φέρον  επί  μεν 
της  μιας  όψεως  λυχνίαν  καί  τάς  λέξεις  «ό 
εν  1Ϋο>νστ  όλε  ι  Ελληνικός  Φιλολογι- 

κός Σύλλογος»,  επί  δέ  τής  έτε'ρας  τήν  προτο- 
μήν  μετά  τοΰ  ονόματος  αΰτοϋ  «Χρηστάκης 
έφένδης  Ζωγράφος»,  ώς  συνήθως  γίνεται  έν 
Εύρώπν]  προς  διαιώνισιν  τών  έορτών.  Τής 
προτάσεως  δεκτής  γενομε'νης  άνατίθεται  ή 
περί  τούτου  φροντίς  τω  πρόεδρε  ί<ρ. 

Είτα  ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  ότι  προ 
δεκαετίας  έψηφίσθη  υπό  τοϋ  Συλλόγου  ή 
κατασκευή  τής  προτομής  τοΰ  μεγάλου  αυ- 
τού εύεργε'του,  άλλά  δέν  έξετελέσθη  ακόμη 
ή  άπόφασις  αύτη·  όθεν  προτείνει,  όπως  καί 
ή  περί  τούτου  φροντίς  άνατεθή  τω  προεδρείω. 
Καί  τούτου  δεκτού  γενομε'νου  αποφασίζεται, 
όπως  ο  Σύλλογος  άποφανθ-Τ;  περί  τών  έν  τ·/] 
δευτέρα  επιστολή  όρων,  άφοϋ  πρώτον  ούτοι 
άποσταλώσι  τή  Φιλολογική  Επιτροπή,  όπως 
έξετάσγ)  καί  παραβάλγι  αυτούς  προς  τούς  αρ- 
χαιότερους περί  τής  Ζωγράφε  ίου  βιβλιοθή- 
κης όρους. 

Μετά  δέ  ταύτα  γενομένης  δεκτής  τής 
αΐτήσεοις  τών  έν  Κωνσταντινουπόλει  αντι- 
προσώπων τής  'θδρειτσάνης  άγγέλλονται  αί 
προσφοραί  βιβλίο; ν. 

Τοις  δίορηταίς  απονέμονται  εύχαριστίαι. 

Είτα  άγγέλλονται  τό  δεύτερον  καί  ψη- 
φοφορηθέντα  γίνονται  δεκτά  τακτικά  μέλη 
οί  κ. κ.  Ελευθέριος  Κ(ονσταντινίδης,  δικη- 
γόρος, .Τ.  Ρ.  .)θ116ί>,  διερμηνεύς  τοϋ  αγγλικού 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

προξενείου  καί  Κωνστ.  Σταυρίδης,  διερμηνεύς 
τής  αγγλικής  πρεσβείας. 

Είτα  ό  γενικός  γραμματεύς  αναγιγνώσκει 
πραγματείαν  τοϋ  έν  Σμύρντ)  γυμνασιάρχου 
κ.  Μ.  Παρανίκα  έπιγραφομένην  Ηΐξΐ  τών 
ΪΙαταιαφχ&γ  Κ<ύνβταντινονχύΛί(ύ<:  αημηώ- 
βίΐο  Παρθενίου  και  Άνθιμου ,  μητοοχοΜτών 
Σ μώξνης . 

Ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  μετά  τό  πέρας  τής 
αναγνώσεως  λαβών  τόν  λόγον  παρατηρεί,  ότι 
αί  ύπά  τού  κ.  Μ.  Παρανίκα  άνακοινούμεναι 
σημειώσεις  είσί  γνιοσταί  πρό  πολλών  ετών 
ύπ'  αύτού  δημοσιευθεΐσαι  έν  τοις  Σμυρναϊ- 
κοϊς  περιοδικοίς  συγγράμμασιν  Όμήξιω  καί 
ΆνατοΜ) . 

Μετά  δέ  ταύτα  διαλύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΕ'. 

(Τακτική). 

Ττϊ  28  Ιανουαρίου  1885. 

Προεδρεύοντος  το%  κ.  1ΙΡ.  ΒΛΣΙΑΔΟΥ. 

Άναγνο>σθέντων  καί  επικυρο^θέντων  τών 
πρακτικών  τής  ήγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τών  κ.  κ.  Δ.  Πασπαλή,  Ίωάσαφ  ίεροψάλ- 
του  καί  λ.  Τριανταφυλλίδου,  άπό  26  Ιανουα- 
ρίου, άγγελλόντων,  ότι  δέν  δύνανται  νά 
κρίνοοσι   τό  σύγγραμμα  τού   κ.  Ρ.  Οϋν&βΓΐ 

ΗΪ8ΐοίνβ  βΐ  ΐΐιοοήβ  άβ  Ια  ιηπαϊ^ηβ  άβ  Ι'αη- 

ίί'σίίίίίί,καί  παρακαλούντων,όπιυς  ό  Σύλλογος 
άναθή  άλλοις  τήν  έντολήν  ταύτην. 

Τής  Αρχαιολογικής  Επιτροπής,  άπό  2  1 
ίανουαρίου,  αιτουμένης,  όπως  άπονεμηθή 
1  όθοψ.αν.  λίρα  τω  στοιχειοθέτη  κ.  I.  Οι- 
κονόμου. 

Τής  αύτής  έξαιτουμένης  τήνάδειαν,  όπ(ος 
προβνί  εις  τήν  έκδοσιν  νέου  Αρχαιολογικού 
Παραρτήματος. 

'  \  νακοινούται  προσφορά  βιβλίου. 

Τώ  δωρητή  εκφράζονται  εΰχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έκ  τής  επιστολής  τής  ει- 
δικής προς  κρίσιν  τοΰ  συγγράμματος  τοΰ  κ. 
Ρ.  ΟβναθΓΐ  επιτροπής  άφορμήν  λαβών  έκ- 
φράζει  τήν  λύπην  αύτοϋ  έπί  τώ  ότι  ή  επι- 
τροπή αύτη  μετά  τέσσαρα  όλα  έτη  μόλις 


Π  Ρ  Α  Κ 

άγγέλλει  σήμερον,  δτι  δέν  δύναται  νά  έξε- 
νέγκΥ]  γνώα.τιν  επί  του  ενλόγφ  συγγράμμα- 
τος, και  ότι  τό  προεδρείον  θελε  ι  μεριμνήσει 
περί  τούτου,  δπως  άποσείξη,  δτι  ό  ζήλος 
εντός  μικρού  διαστήματος  χρο'νό'υ  πολλάς  δυ- 
σκολίας δύναται  νά  νικήσνι, 

Ψηφισθείσης  είτα  της  προτάσεως  της 
•Αρχαιολογικής  Επιτροπής  περί  απονομής 
1  όθωμ.  λίρας  τω  στοι/ ειοθέτν;  κ.  I.  Οικο- 
νόμου, ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  επί  της  δευ- 
τε'ρας  τής  επιτροπής  ταύτης  επιστολής,  δτι 
ό  Σύλλογος  προθύμως  θέλει  παραχωρήσει 
αύτή  τήν  άδειαν  προς  έ'κδοσιν  Παραρτήμα- 
τος, έάν  συμμορφωθή  στρός;  τάς  ιδιαιτέρας 
των  επιτροπών  διατάξεις. 

Είτα  ές  ονόματος  του  προεδρείου  ό  κ. 
πρόεδρος  αιτείται  παρά  του  Συλλόγου  πί- 
στωσ'.ν  10  λιρών,  ίνα  δεθ  ροφυλα- 
χθώσιν  ούτως  άπό  πάσης  φθοράς  τα  περιο- 
δικά και  αί  εφημερίδες  του  Αναγνωστηρίου. 

Ό  κ.  Κ.  Καλλιάδης  παρατηρεί,  δτι  ύπάρ- 
χει  εν  τω  προϋπολογισθώ  ποσόν  διαθέσιμον. 

Ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  άπαντών  λέγει, 
ότι  τό  έξ  22  όθωμ.  λιρών  διαθέσιμον  ποσόν 
διετέθη  εις  άγοράν  εύρωπαϊκών  έφν,μερίδων 
και  περιοδικών. 

Τής  αίτήσεο^ς  τού  προέδρου  δεκτής  γενο- 
μένης, ο  κ.  Κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  συνέ- 
χειαν  του  άναγνοόσματος  αύτοϋ  Ζ7ί}οί  γ  Γ/ζ1 
σχείας  των  άζχαίωτ  Περσών. 

Ό  κ.  Κ.  Περδικίδης  παρατηρεί  α')  δτι 
Περσικά!  πτ,γαί  δυστυχώς  έλλείπουσιν,  άνα- 
πληρούσι  δέ  ταύτας  τά  σωζόμενα  περσικά 
ανάγλυφα  και  έπιγραφαί  γεγραμμεναι  άσσυ- 
ριακοϊς  γράμμασιν,  άτινα  υπό  τών  νεωτέρων 
σφηνοειδή  καλούνται-  β')  δτι  ή  επιγραφή 
Βαχιστούν  εϊναι  αΰτή.  περί  ής  γράφε!.  Διό- 
σωρος  ο  Σικελιώτης  κακώς  περιγράφουν 
αυτήν  και  κακώς  έννοήσας·  γ')  δτι  εν  ταϊς 
επιγραφαϊς  υπάρχει  πάντοτε  άνάγλυφον 
Επτάμενον  του  θεού  Όρμούνδ.  Άναγινώσκει 
μετκ  ταύτα  τήν  ρηθεΐσαν  επιγραφήν,  ορίζει 
τά  περί  πολειυς  Ιίαβυλώνος  και  Βαβυλωνίας 
επαρχίας  και  προτείνε1,  διόρθωσιν  τού  συγ- 
κεχυμένου χωρίου  Στεφάνου   τού  Βυζαντίου. 

Γ./  τιΆε-.  παρατηρήσας,  δτι  ονόματα  πό- 
λεων αναφερόμενα  εν  τή  επιγραφή  καθ*  Ή- 
ρο'σοτον  είναι  ονόματα  εθνικά,  αναβάλλει 
τήν  συνέχειαν  τού  αναγνώσματος  εις  άλλην 
συνεδρίασιν. 

Μετά  δέ  ταύτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


Τ  I  Κ  Α.  93 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΧ7  . 

(Τακτική). 

Ττ,  1 1  Φεβρουαρίου  1885. 

Πζθί(^(ί·ο,  τοο  τοϋ  χ.  III».  ΚΑΣΙΑΔΟΥ. 

ΆναγνωσΟέντων  και  έπικυροιθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τού  κ.  Κ.  Ν.  Κανελλάκη,  έκ  Νενήτων 
τής  Χίου,  άπό  27  δεκεμβρίου,  άγγέλλοντος, 
δτι  αποστέλλει  συλλογήν  ζώντων  μνημείων 
τής  αρχαίας  ελληνικής  γλώσσης  διά  τό  Ζω- 
γράφε ιον  διαγώνισρ.α  και  ποιουμένου  φθογ- 
•'ολογικάς  τινας  παρατηρήσεις  περί  τών  έν 
τή  συλλογή. 

Τού  κ.  Ν.  Βαλέττα,  εκ  Λονδίνου,  άπό  21/2 
φεβρουαρίου,  έξαιτουμένου  οδηγίας  περί  τών 
παρ' αύτώ  άπό  τού  1874  περιοδικών  τού 
Συλλόγου  όντων  330  περίπου. 

Τού  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτου, άπό  30  ΐανουαρίου,ες 
Αθηνών,  άγγέλλοντος,  δτι  άποστέλλει  πραγ- 
ματείαν  αύτού  Περί  τοϋ  όημώ(ϊοι\'  άσματος 
τον  νεχρον  α8εΛψο%  διά  τό  Ζωγράφειον  δια- 
γώνισμα, και  δτι  διά  τού  αύτού  ταχυδρο- 
μείου άποστέλλονται  δημοσιεύσεις  δύο  τού 
επί  τών  Εκκλησιαστικών  και  τής  Δημοσίας 
Εκπαιδεύσεως  Υπουργείου. 

Τού  κ.  Β.  Θωμαίδου,  έκ  Γιουργέβου,  άπό 
26/7  φεβρουαρίου,  δηλούντος,  δτι  ό  Σύλλογος 
δύναται  νά  λάβν)  παρά  τού  ενταύθα  κ.  Γ.  Σ. 
Σεβαστοπούλου  τάς  συνδρομάς  τών  ύπ'  αύτού 
έγγραφέντουν  τακτικών  μελών  λίρ.  όθ.  35. 

Τού  κ.  Αι3θ1ρ1ΐβ  ΊΊΐ3ΐ3δδΟ, άγγέλλοντος  τήν 
έκδοσιν  περιοδικού  συγγράμματος  φιλολογι- 
κού   και  καλλιτεχνικού   υπό  τόν  τίτλον  Ι,α 

νβνηβ  ΟήβπίαΙβ. 

Τού  κ.  Γ.  Δροσίνη,  ές  Αθηνών,  άπό  25  Ια- 
νουαρίου, άγγέλλοντος,  δτι  άποστέλλει  συλ- 
λογήν δημο^δών  άσρ.άτων  διά  τό  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα  και  άντίτυπον  τών  άρτι  έκδοθέν- 
των  ΕιΰνΛΜων  αύτού  διά  τήν  βιβλιοθήκην 
τού  Συλλόγου. 

Τής  Εφορίας  τής  σχολής  Σεβαστουπό- 
λεως, προεδρευομένης  υπό  τού  ύποπροξένου 
τής  Ελλάδος  έν  τη  πόλει  ταύτη-  κ.  Χ.  Γρυ- 
πάρη, άπό  2  φεβρουαρίου,  έξαιτουμένης  τήν 
άποστολήν  τών  άναγκαιούντων  διά  τό  παρόν 


94  Ο  ΕΝ  Ε/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

σχολικόν  ετος  βιβλίων,  ών  κατάλογος  επι- 
συνάπτεται. 

Του  κ.  Χ. Παπαδοπούλου,  εξ  '  Αμμοχώστου 
της  Κύπρου,  άπό  30/1  1  φεβρουαρίου,  άγγέλ- 
λοντος  τήν  άποστολήν  διά  τό  Άναγνωστή- 
ριον  5  φύλλων  τής  Οί/ρη/8  Ηβϊ'Ο,Ιά. 

Του  κ.  Ν:  Α.  Σιοερίδου  ες  Αθηνών,  άπό 
25  Ιανουαρίου,  εύχαριστοϋντος  επί  τη  εκλογή 
αυτού  ώς  αντεπιστέλλοντος  βέλους. 

Της  Άδελφότητος  Ξτ/ροχρήνην ,  άπό  1  1 
φεβρουαρίου,  άγγελλούσης,  δτι  τ·/;  3/15  [/.αρ- 
τίου τελείται  η  επέτειος  αύτής  εορτή,  εις 
ην  προσκαλείται  ό  Σύλλογος  και  παρακαλού- 
σης,  δπως  παραχωρηθτϊ  αύτη  επί  τούτω  ή 
αίθουσα  του  Συλλόγου  τη  2  α.  μ. 

Είτα  ανακοινοΰται  επιγραφή  τις  κατά  την 
άνάγνωσιν  του  έπιστέλλοντος. 

«.Φανοόίχου  είμ,ιτονρμοζράτεος  τοϋΠροι- 
χονηαίον  χρητηρα  χαϊ  νποχρηνήριον  χαί  ν\θ- 
μον  εις  κρυτανέϊον  εδωχα  Συχεώΰΐκ». 

Άγγε'λλονται  δέ  αί  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταίς  απονέμονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  τά  έξης· 

1)  Αί  άποσταλεΐσαι  συλλογαί  ζώντων 
μνημείων  της  γλώσσης  διά  τό  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα  παραπεμφθήσονται  εις  τήν  Φι- 
λολογικήν  Έπιτροπήν. 

2)  Προτείνει  νά  γραφή  προς  τον  κ.  Ν.  Βα- 
λε'τταν,  όπως  έπιστρέψη  τά  έναπολειφθέντα 
παρ'  αύτώ  σώματα  τού  περιοδικού  τού  Συλ- 
λόγου, διότι  έ'χει  ανάγκην  αύτών  Ό  Σύλ- 
λογος. 

Έπί  της  επιστολής  τής  Εφορείας  των 
σχολών  Σεβαστουπόλεως  παρατηρεί,  δτι,  ε'ι 
και  ο  Σύλλογος  ένεκα  τών  οικονομικών  αύτού 
δυσχερειών  ού  δύναται  νά  επέλθη  άρωγο'ς, 
δμως  χάριν  τής  εν  τη  ξένη  χώρα.  ταύτης 
κοινότητος  προτείνει,  δπο;ς  πρός  τοις  έν  τη 
βιβλιοθήκν)  ύπάρ;/ουσιν  έκ  τών  ζητουμένων 
άγορασθώσι  κα'ι  μέχρι  οέκα  λιρών  βιβλία. 

Τής  προτάσεως  δεκτής  γινομένης,  ό  κ. 
πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  ή  ύπό  τής  Άδελ- 
φυ'τητος  Ξηροχρήνής  ορισθείσα  2  ώρα  διά 
τήν  έπέτειον  αύτής  τελετή  ν  συμπίπτει 
χκριβώς  τή  ώρισμένη  ώρα  διά  τήν  διάλεξιν, 
τούτου  ένεκα  Οά  παραχωρηθί]  μεν  ή  αίθουσα, 
Οά  παρακληΟή  δμως  ή  ' Αδελφότης,  δπως 
λαμ.6άνη  άλλοτε  προ  οφθαλμών  κα'ι  τάς  ερ- 
γασίας τού  Συλλόγου,  ίνα  μή  προσγίγνηται 
ζημία  εις   τον  Σύλλογο  ν. 

Προτείνονται   δέ   ύπό    τού  ποοεδοείου  τά 

εςης  · 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

α')  Εϊς  τά  με'λη  τά  λαμβάνοντα  βιβλία 
έκ  τής  βιβλιοθήκης   τού  Συλλόγου  νά  μή 
δίδιονται  έτερα,  πριν  ή  έπιστραφώσι  τά  λη- 
έντα. 

β')  Μηδεν'ι  νά  έπιτρέπηται  ή  παραλαβή 
τών  τομών  τής  Πατρο.Ιογία<:  τού  Μί§Π6·  κατά 
προ'τασιν  δέ  τού  κ.  Α.  Π.  Κ εραμέως, κα'ι  τού 

€οτριΐ8  ΐηκήρΙίοηιΐΜ  (ινακαηιηι  βί  Ια~ 
Ιίηανηιη. 

Και  τούτο.>ν  δεκτών  γενομένων  ό  κ.  Κ. 
Περδικίδης  άναγινώσκει  συνέ/ειαν  τού  ανα- 
γνώσματος αύτού  Περι  τ7(ι;  άρησχει'ας  τών 
αρχαίων  Περσών. 

Έν  τω  άναγνώσματι  τούτω  ό  κ.  Κ.  Περ- 
δικίδης λο'γον  ποιείται  περί  τής  τρίτης  στή- 
λη; τής  επιγραφής  Βεγιστοίν.  Έκ  τής  επι- 
γραφής ταύτης  λαμβάνων  άφορμήν  όμιλεί 
περί  τών  τελευταίων  αποτελεσμάτων  τής 
κριτικής  περί  του  βιβλίου  Έαθι'\ρ·  αποδει- 
κνύει δέ,  δτι  ό  Άχάς-βερο'ς,  ό  σύζυγος  τής 
Έσθήρ,  δέν  είναι  ούτε  ό  Αρταξέρξης  ούτε 
ό  Δαρείος,  άλλ'  ό  Εέρξης. 

Έπί  τούτοις  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΖ'. 

(Τακτική). 

ΪΤ|  18  Φεβρουαρίου  1885. 

Προεδρεύοντος  τον  χ.  ΠΡ.  ΒΛ  ΣΙΑ  10  ϊ. 

Άναγνωσθέντων  καί  επικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ης  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τού  κ.  I.  Κοτζαμπάση,  έ;  Άμισοΰ,  άπό 
9  φεβρουαρίου,  παρακαλούντος,  δπως  εγχει* 
ρισΟή  τό  δι'  αύτόν  Περιοδικόν  τώ  κομιστή 
τής  επιστολής. 

Του  κ.  Ε  Βαλαβάνη,  εκ  Κερασούντος, 
άπό  5  φεβρουαρίου,  δι'  ης  ποιείται  συμ- 
πληρώσεις εις  τήν  ύπ'  αύτού  σταλείσαν 
τω  ήμετέρω  Συλλο'γω  διά  τό  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα  συλλογήν  αύτού  καί  άγγέλλει, 
ότι  προτίθεται  νά  λάβη  έκμαγείον  πάντ(ον 
ών  άν  τύχη  οακτυλιολίθων  καί  άποστείλη 
τω  Συλλο'γω. 

Τής  οικογενείας  τού  άοιδίμου  ΆλεξίΟΜ 
Πάλλη,  ίατρ,ού,  καθηγητού  του  Πανεπιστη- 


οθ 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


05 


{Α ίου  Αθηνών  καί  επιτίμου  μέλους  τοϋ  Συλ- 
λόγου, άπό  4  φεβρουαρίου,  άγγελλούσης  τον 
θάνατον  αΰτοΰ. 

Τοϋ  Συλλόγου  Άλατσάτων  Έξνθφαία<: 
εύχαριστοϋντος  έπϊ  τή  άποστολν)  αύτώ  των 
Περιοδικών  τοϋ  Συλλόγου,  και  παρακαλοΰν- 
τος,  δπως  οωρηθώσιν  αΰτω  τινά  των  εν  τη 
βιβλιοθήκη  διπλών  ν,  πολλαπλών  βιβλίων. 

Των  κ.  κ.  Ήρ.  Βασιά^ου,  '0<ϊ.  Άνορεά- 
οου,  /.-Δ  Άθ.  Παπαδοπούλου  Κεραμε'ως,  άπό 
άπό  18  φεβρουαρίου,  προτεινόντων  τακτι- 
κόν  μέλος  τον  κ.  Παντ.  Σιμαριώτην,  τραπε- 
ζίτη ν  ένταϋθα. 

ΆγγΑλονται  &έ  αί  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοϊς  σωρηταϊς    εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

Κίτα  ό  κ.  προ'εορος  προτείνει,  δπως  τό 
μέν  συμπλήρωμα  του  κ.  Βαλαβάνη  είς  τήν 
ύπ'  χύτοΟ  άποσταλεϊσαν  ΰλην  ίιά  τό  Ζω- 
γράφε ιο  ν  διαγώνισμα  παραπεμφθνί  ττί  Φιλο- 
λογική Επιτροπή,  τή  δ'  άσελφο'τητι  Άλα- 
τσάτων άποσταλώσι  κατά  την  αΐτησιν 
αυτών  εκ  των  εν  τή  βιβλιοθήκη  πολλαπλών 
βιβλίων.  Κίτα  άγγε'λλει  μετά  λύπης  τον 
θάνατον  του  Αλεξίου  Πάλλη,  επιτίμου  βέ- 
λους του  Συλλόγου  καϊ  παρατηρεί,  δτι  ό 
Σύλλογος  οφείλει  νά  εκφράσ-η  την  έπ'ι  τούτω 
λύπην  αύτοΰ  είς  την  οίκογένειαν. 

Άγνέλλεται  «,ετά  ταύτα  τό  πρώτον  μέ- 

II  ι  ΓΙ 

λος  τακτικόν  ό  κ.  Ηαντ.  Σιμηριώτης,  τρα- 
πεζίτη; ενταύθα,  προτεινόμενος  υπό  τών  κ. 
κ.  Ήρ.  Βασιάδου.  Όδυσ.  'Ανδρεάδου  και  Λ . 
Π.  Κεραμε'ως. 

Ό  κ.  V.  Π.  Κεραΐί,εύς  λαβών  τον  λο'γον 
ακολούθως  άναγινώσκει  την   "Εχθιαιι·  τώκ 

\  7Τα.}αιογξ>αριχ&)'  ί'ρί»>  ώ>·  αντοί'  Λ«  γ?)>"  Μαν- 
ρογογ(ΐάτιιο>·  Βιβ.Ιιοθήχψ·  χατα  το  έ'το':  / <!?<!?  <ί. 
Ό  κ. Α. Π.  Κεραμεϋς  εν  τ·/;  έκθε'σει  αύτοϋ  ταύ- 

I  τη  όμιλήσας  |ν  προοιμίω  περί  τών  αναγκών 
της  Μαυρογορίατείου  Βιβλιοθήκης  και  του 
χρηματικού  ποσού,  δπερ  χάριν  τοϋ  έργου 
τούτου  οαπανάται,  έςέθετο  έν  περιλήψει  τά 
κατά  την  είς  Πο'ντον  περιήγησιν  αύτοϋ,  ώνο'- 
μασε  οηλ.  τά  μέρη,  άτινα  έπεσκέψατο,  την 
ΰλην,  ην  συνέλεξε,  ποιείται  λο'γον  περί  τών 
κακουχιών  και  δυσκολιών,  αί'τινες  τω  πα- 
ρουσιάσθηκαν κατά  το  ταςείοιον  καϊ  ευχα- 
ριστεί έν  τε'λει  τοις  κατά  τό  [/.άλλον  η  ητ- 

I  τον  συντελε'σασιν  είς  τήν    εΰρεσιν  της  ύλης. 
Ό  κ.  πρόεδρος  μετά  τό  πε'ρας  της  άνα- 

Γ  γνώσεως  εύχαριστήσας  τω  κ.  Α.  Π.  Κερά- 
σει προτείνει,  δπως  ή  άναγνωσθε'ισα  έκθε- 
σ·.ς  αύτοϋ  οημοσιευθ-ί)  ο\ά  τών  εφημερίσων. 


Ό  κ.  V.  Π.  Κεραμεϋς  παρατηρεί,  δτι 
πολύ  μέρος  της  άςίας  αυτών  χάνεται  δημο- 
σιευομένων διά  τών  εφημερίδων  και  παρα- 
καλεί, δπο;ς  ό  Σύλλογος  έπιτρε'ψη  αΰτω,  ί'να 
οημοσιεύση  σύν  τη  εκθέσει  αύτοϋ  καί  τινα 
τών  αναφερομένων  χειρογράφων  μετά  τίνων 
σημειώσεων  έν  ίδιαιτέρω  φυλλαδίω. 

Ό  κ.  Όδ.  Άνσρεάίης  παρατηρεί,  δτι  ό 
Σύλλογος  πριν  η  προ  β-/)  είς  άπο'φασίν  τινα 
οέον  νά  εχη  ύπ'  όψει  τάς  προγενεστε'ρας 
αυτού  αποφάσεις  περί  της  Μαυρογορσατείου 
Βιβλιοθήκης  ώς  καί  τό  μεταξύ  αΰτοΰ  καί 
τοϋ  Α.  Π.  Κεραμέως  συμβολαιον,  διότι  ή 
προτασις  τοϋ  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως  αντίκειται 
εις  τε  τάς  αποφάσεις  καϊ  τό  συμβολαιον 
καί  κατ'  άκολουθίαν  δέν  δύναται  ό  Σύλλο- 
γος νά  λάβη  άπο'φασιν  ού  μόνον  άντικειμέ- 
νην  είς  τάς  αποφάσεις  αύτοϋ,  άλλά  καϊ  δυ- 
ναμένην  νά  εχη  συνεπείας. 

Ό  κ.  \.  Π.  Κεραμεΰς  απαντών  λέγει, 
δτι  τό  αποβλέπον  τήν  περίπτωσιν  ταύτην 
άρθρον  συνετάχθη  έν  σπουδή  πως,  κατά  τι 
δέ  άλλο  άρθρον  τοϋ  συμβολαίου  δέον  νά  έκ- 
τυπώται  κατ'  έτος  ύλη  μέχρις  8  τυπογρα- 
φικών φύλλων  συνελέγη  δέ  έφέτος  ύλη  πολύ 
πλείων  έπ'ι  τέλους  δέ  προστίθησιν,  δτι  τήν 
εκθεσίν  του  ταύτην  δύναται  νά  θεώρηση  ώς 
σύνηθες  ανάγνωσμα  και  κατ'άκολουθίαν  δύ- 
ναται κατά  τι  άρθρον  τοϋ  κανονισμού  νά  δη- 
μοσίευση . 

Ό  κ.  'θδ.  "Ανδρεάδης  άπαντα,  δτι  ό  κ. 
Κεραμεϋς  έχει  οίκαιον,  ή  έργασία  αύτοϋ 
είναι  σπουοαία,  οΊ'  δπερ  ό  Σύλλογος  χάρΐ- 
τας  αύτώ  οφείλει,  άλλ'  ό  Σύλλογος  είναι 
συγχρο'νως  ηναγκασμένος  νά  επιμείνη  είς 
τάς  αποφάσεις  αύτοϋ.  Τό  $έ  επιχείρημα  τοϋ 
κ.  Κεραμέως,  δτι  ή  εκθεσις  αύτοϋ  δύναται 
νά  θεωρηθτί  ώς  σύνηθες  άνάγνωσρ.α  ο^έν  χω- 
ρεί ενταύθα,  ίιο'τι  διαφέρει  τό  άνάγνωσν.α 
της  έκθέσεως  έπ'ι  συμβολαίου  βασιζόμενης. 

Προτείνει  ούν  δπως,  έπει^ή  τό  ζήτημα 
είναι  σπουίαΐον,  καί  έπειίή  ό  κ.  Κεραμεϋς 
έν  τη  έκθε'σει  αύτοϋ  ύπηνίςατο  τήν  εκοοσιν 
μονογραφιών  καί  τήν  περιστολήν  της  εργα- 
σίας, άναβληθη  πάσα  άποφασις  τοϋ  Συλλό- 
γου είς  άλλην  συνεο^ρίασιν,  ί'να  έν  τω  μεταςϋ 
έςετασθή  τό  συμβολαιον. 

Ό  κ.  πρόεδρος  λέγει  περίπου  τά  εξής  : 

Τό  συμβολαιον  ίέν  ορίζει  τον  αριθμόν 
τών  τυπογραφικών  φύλλων,  άλλ'  εάν  τχϋτκ 
περιωρίσθησαν  είς  8,  τούτο  συνέβη  ένεκα 
της  μικράς  έπιχορηγήσεο^ς·  τό  μή  οημοσιευο- 


96 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


μενον  όμως  ύλικόν  δέον  νά  μένη  έν  τώ  Συλ- 
λο'γω.  Είν'άληθές,  ότι  ή  εργασία  αύτη  απαι- 
τεί πλειοτέραν  δαπάνην  και  δτι  ή  άμοιβή 
κατά  την  δικαίαν  παρατήρησιν  του  κ.  Α. 
Π.  Κεραμέως  είναι  μικρά,  άλλ'  ό  Σύλλογος 
είναι  ήναγκασμένος  νά  περιορισθώ  εις  το 
συμβόλαιον  μέ/ρι  της  λήξεως  αύτοΰ,  όποτε 
ό  χορηγός  δυνατόν  νά  προβή  εις  τήν  αύξη- 
σιν  της  επιχορήγησε  ως. 

Μετά  μακράν  συζήτησιν  τή  προτάσει  του 
κ.  προέδρου  αποφασίζεται,  όπως  δημοσιευθή 
μέν  έν  ταϊς  έφημερίσιν  ή  έκθεσις,  νά  δύνη- 
ται  όμως  ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  μετά  ταΰτα 
νά  σχηματίση  ιδιαίτερα  φυλλάδια. 

Λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΞΗ'. 

(Τακτική). 

Τγ\  25  Φεβρουαρίου  1885. 

Π?6ε^ένοντος  τοϊ   κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  των  πρακτικών  της 
ηγουμένης  συνεδριάσεως  ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεϋς 
παρατηρεί,  δτι  προκειμένου  περί  του  ποσοϋ 
των  τυπογραφικών  φύλλων  δέν  εϊπεν,  δτι 
ταΰτα  ορίζονται  έν  τω  συμβολαίω,  ώς  έν 
τοις  πρακτικοΐς  έξηνέχθη,  άλλά  ύπό  τών 
άποφάσεων  του  Συλλόγου,  προς  δέ,  δτι  τό 
συμβόλαιον  ορίζει  καί  έπιβάλλει  αύτώ  μόνον 
τήν  καταρτισθεϊσαν  ϋλην  νά  παραδίδη. 

Ό  κ.  'θδ.  Ανδρεάδης  λέγει,  δτι  ή  δευ- 
τέρα παρατήρησις  είναι  μάλλον  προσθήκη 
και  δή  κ  αϊ  συζητήσιμος. 

Τών  πρακτικών  έπικυρωθέντων  άνακοι- 
νοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έςής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Του  πανασιολογ.  άρχιμανδρίτου  κ.  Γρηγ· 
Παλαμά,  άπό  17  φεβρουαρίου,  άγγέλλοντος 
μετά  λύπης,  δτι  λόγοι  σπουδαιότατοι  δέν 
έπιτρέπουσιν  αύτώ  νά  έκπληρώση  τήν  δοθεϊ- 
σαν  ύπόσχεσιν,  δπως  όμιλήσν)  άπό  τοϋ  βή- 
ματος του  Συλλόγου  τή  κυριακή  της  24 
ισταμένου. 

Του  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  έξ  Αμμοχώ- 
στου τής  Κύπρου,  άπό  1  1  φεβρουαρίου,  άγ- 
γέλλοντος  τήν  άποστολήν  καί  πάλιν  δύο 
φύλλίον  τής  άγγλιστί  εκδιδομένης  εφημερί- 


δος Ονρπίδ  ΗθΓ3ΐ(1  καί  παραρτήματος  αυ- 
τής, έν  ω  έδημοσιεύθη  νομοσχέδιον  περί  τής 
εις  διαθήκας  διαδο/ής,  ώς  παρακολούθημα 
του  περί  αδιαθέτου  διαδοχής  νόμου  του 
1884. 

Τής  έν  Κίω  Φιλεκπαιδευτικής  Άδελφό- 
τητος  τών  Κιανών,  άπό  12  φεβρουαρίου, 
άγγελλούσης,  δτι  άποστέλλει  τήν  έκθεσιν 
τών  ύπ'  αυτής  κατά  τήν  όγδόην  περίοδον 
πεπραγμένων  καί  τό  έκκαθαρισθέν  άποθεμα- 
τικόν  αύτής  κεφάλαιον  έκ  λιρών  όθ.  31,  όπερ 
παρακαλεί,  ίνα  κατατεθή  έπ'  ονόματι  αύτής 
έν  τή  Εθνική  τής  Ελλάδος  Τραπέζ*/].  Προς  δέ 
τούτοις  συναποστέλλει  καί  δύο  μετοχάς  τής 
Εθνικές  Τραπέζης  ύπ'  αριθμόν  2762  καί 
3589,  ίνα  διαβιβασθώσι  τή  Εθνική  Τραπέ- 
ζη  προς  συνένωσιν  πασών  τών  καταθέσεων 
εις  μίαν  όμολογίαν. 

Τής  έν  Φαναρίω  Λέσχης  Μνημοσύνης, 
άπό  20  φεβρουαρίου, άγγελλούσης  τήν  ένωσιν 
αύτής  μετά  τής  υπέρ  τού  Ίωακειμίου  Παρ- 
θεναγωγείου Άδελφοτητος  Έατίω;  καί  πα- 
ρακαλούσης  τόν  πρόεδρον,  δπως  παραστή  εϊς 
τήν  έορτήν  τής  νέας  περιόδου. 

Τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  τοϋ  Συλ- 
λόγου, προτεινούσης  ώς  μέλος  αύτής  τόν  κ. 
Άνδ.  Σπαθάρην,  καί  τήν  κ.  Σαπφώ  Λεον- 
τιάδα  ώς  μέλος  Ειδικής  Επιτροπής  προς 
κρίσιν  τών  Ά^αγκωστικώ)·  τών  κ.  κ.  Γεωρ- 
γαλά  καί  I.  Πολυβίου  καί  τών  τοΰ  Γ.  Κού- 
ζου  καί  I.  Ίλλίδου. 

Τοϋ  έν  Παρισίοις  προς  ένίσχυσιν  τών  Ελ- 
ληνικών σπουδών  έν  Γαλλία  Συλλόγου,  άπό 
18/2  μαρτίου,  άγγέλλοντος  τήν  παραλαβήν 
τής  άπό  5  Ιανουαρίου  έπιστολής  μετά  τού  έν 
αύτη  έντάλματος  τών  394,30  φρ.  έκ  συν- 
δρομών τών  ένταΰθα  μελών  τοΰ  Συλλόγου 
τούτου. 

Μετά  ταύτα  άγγέλλεται  ή  προσφορά  βι- 
βλίων. 

Τώ  δωρητή  απονέμονται  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ποιείται  έπί  τής  Αλλη- 
λογραφίας τάς  εξής  παρατηρήσεις-  ή  έν  Κίω 
Φιλεκπαιδευτική  Αδελφότης  τών  Ακυώι- 
άπό  δεκαετίας  ήδη  πέμπει  τώ  Συλλογω  έκ- 
θεσιν τών  πεπραγμένων, διά  τού  Συλλόγου  δέ 
αποστέλλει  τό  άποθεματικόν  αύτής  κεφά- 
λαιον εις  τήν  έν  Αθήναις  Εθνική  ν  Τράπεζαν 
ό  Σύλλογος  λοιπόν  καί  αύθις  θέλει  μεριμνήσει 
περί  τής  αποστολής  τού  χρηματικού  ποσού, 
περί  ού  έν  τή  αποστολή  αύτών  λόγον  ποιούν- 
ται- υποβάλλει  δέ  μετά  ταΰτα  πρότασιν  τοΰ 


Π  Ρ  λ  κ 

προεδρείου,  όπως  ή  έκ  1000  λιρών  όθ.  τε- 
λευταία χρηματική  προσφορά  της  V.  Έξ. 
Χρηστάκη  έφένδη  Ζωγράφου  ένδυθή  εΐςχρεώ- 
γραφα  και  κατατεθΐ]  εις  τήν  Γενικήν  Έται- 
ρίαν  του  Όθωμανικού  κράτους. 

Τούτων  δεκτών  γενομε'νων  υποβάλλει  αΐ- 
τησιν  πιστώσεως  πέντε  λιρών  υπέρ  του  βα- 
ρέως άσθενούντος  Λ.  Πέτρινου,  γραμματέοος 
τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  του  Συλλό- 
γου, εκφράζων  άμα  την  λύπην  αύτοΰ  επί  τω 
ότι  ο  Σύλλογος  καίπερ  έκτιμών  τάς  υπηρε- 
σίας αύτοΰ  οέν  ούναται  νά  συνδράμη  αύτω 
πλειότερον. 

Και  ταύτης  δεκτής  γενομε'νης,  προτείνε- 
ται ύπό  της  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής  και 
ψηφίζεται  ως  μέλος  αύτής  ό  κ.  Άνδρ.  Σπα- 
βάρτπς,  ή  δέ  κ.  Σαπφώ  Λεοντιάς  ως  μέλος 
Ειδικής  πρός  κρίσιν  τών  τή  Εκπαιδευτική 
Επιτροπή  παραπεμφθέντων  '^ταγνύχατιχ^ν 
δ'.ά  -ν.  Δημοτικά  σχολεία  τών  κ. κ.  Κ.  Γεωρ- 
γαλά  και  I.  Πολυβίου  και  τών  κ.  κ.  Γ.  Κού- 
ζου  κα'ι  I.  Ίλλίδου. 

Ακολούθως  άγγε'λλεται  το  δεύτερον  κα'ι 
γίνεται  δεκτός  ώς  τακτικόν  μέλος  ό  κ.  Παν- 
τολέων  Σιμηριώτης  τραπεζίτης  ενταύθα. 

Είτα  ό  κ.  ΙδΠΙβδ  ΟίΐΙνβΓΐ  άναγινώσκει 
πραγματείαν  τοπογραφικήν  Περί  'ΙΜον. 

Ό  κ.  πρόεδρος  μετά  το  πε'ρας  της  άνα- 
γνώσευ^ς  εΰχαριστήσας  τω  κ.  ΟίΐΙνβΓΐ  επί  τφ 
άξιολο'γφ  άναγνώσματι  λύει  τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΎΝΕΛΡΙΛΣΙΣ  ΨΞΘ'. 

(Τακτική). 

Ττ^  4  Μαρτίου  1885. 

Προεόρενο)Ύος  τον  χ.  ΟΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 

'Λναγν(οσθεντων  τών  πρακτικών  τής  η- 
γουμένης συνεδριάσεως  κα'ι  κυρωθέντων,  άνα- 
κοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

έ;  Ύ,ς  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τής  ύπέρ  τής  Μεγάλης  τού  Γένους  Σχο- 
λής Άδελφότητος  Ξηροχρήνης ,  άπό  24  λή- 
ξαντος, προσκλητηρίου  εις  την  έπε'τειον  έορ- 
τήν  τής  Άδελφο'τητος. 

Ανωνύμου,  άπό  28  φεβρουαρίου,  άγγε'λ- 
λοντος,  δτι  άποστε'λλει  τους  δύο  κύκλους 
(πρώτον  κα'ι  δεύτερον)  Ελληνικής  Ιστορίας 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Τ  1  Κ  Α.  97 

κατά  τό  προ'γρα;ψ.α  του  Καραπανείου  αγώ- 
νος συντεταγμένης  ύπό  τό  χωρίον  του  Σα- 
λουστίου  το'δε:  βχ  αΙΙΪΒ  116001118  ηίΜΙβ  ϊη(/β- 

ιύο  βχβνοβπΐην ,  ίηρήΐηϊα  ηιαφηο  ηζηΊ  β8ί 

ΜβΙΆΟΓία  ΤβΠΙΜ  $68ΐαηΐΐη  καΐ  ύπισχνουμέ- 
νου  ν'  άποστείλη  μετ'  ολίγας  ημέρας  κα'ι  τό 
τρίτον  τεύχος. 

Τή  επιστολή  ταύτν)  επισυνάπτεται  και 
φάκελος  κεκλεισμένος  φέρων  έπιγεγραμμέ- 
νον  τό  άνω  χωρίον. 

Τού  έν  Και'ρω  Έπιχονριχοϋ  Ελληνικού 
Συλλόγου,  άπό  25  φεβρουαρίου,  άγγέλλον- 
τος,  ότι  άπεδέξατο  την  σύστασιν  τού  Συλλό- 
γου ύπέρ  τών  άντιπροσώπων  τής  Όδρειτσά- 
νης,  άναλαμβάνων  την  έκ  3  χιλ.  γροσίο^ν 
κατ'  ετος  μισθοδοσίαν  τού  διδασκάλου,  δν  ό 
ημέτερος  Σύλλογος  ήθελε  διορίσει  καΐ  έξαι- 
τουμένου,  δπως  ό  Σύλλογος  διαβιβάζη  αύτω 
πληροφορίας  περ'ι  τών  εχόντων  ανάγκην  υλι- 
κής υποστηρίξεως  σχολεία» ν  τής  Μακεδονίας, 
Θράκης  κα'ι  τής  άνοι  Ηπείρου,  διαφωτίζη  δέ 
αυτόν  πού  ύπάρχει  άνάγκη  συστάσεως  νε'ου, 
δπως  περί  τούτου  έκ  τών  ενόντων  φροντίζν)· 
τή  επιστολή  ταύτη  επισυνάπτεται  και  άλλη 
πρός  τους  ενταύθα  άντιπροσώπους  Όδρει- 
τσάνης. 

Είτα  άγγε'λλονται  προσφορα'ι  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταΐς  εκφράζονται  εΰχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  ποιείται  επί  τής  άλληλο- 
γραφίας  τάς  εξής  παρατηρήσεις- 

α')  Ότι  ή  ύπό  άνωνύμου  πεμφθεϊσα  Έλλ. 
Ιστορία  διά  τον  Καραπάνειον  αγώνα  δέν 
δύναται  δυστυχώς  νά  γένηται  δεκτή,  διότι 
κατά  τάς  οδηγίας  τού  Γενικού  Προγράμμα- 
τος δέν  άπεστάλη  εντός  τού  δεκεμβρίου. 

β')  Ζωηραϊ  οφείλονται  χάριτες  τω  έν  Καί- 
ρω  άδελφώ  Έλληνικώ  Έχιχονριχώ  Συλλο'γω 
έπ'ι  τοις  άγαθοϊς  πρός  τόν  ήμέτερον  Σύλλογον 
αΐσθήμασι  κα'ι  έπϊ  τή  προθυμία,  μεθ'ής 
άπεδε'ξατο  τάς  ύπέρ  τής'Οδρειτσάνης  συστά- 
σεις τού  Συ7νλο'γου. 

Είτα  ό  κ.  Κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  συνε'- 
χειαν  τής  πραγματείας  αυτού  Περί  της  βρ- 
αχείας τώτ  αρχαίων  Περσών. 

Ό  κ.  πρόεδρος  μετά  τό  πε'ρας  τού  άνα- 
γνώσματος  εύχαριστήσας  τω  κ.  Κ.  Περδικίδη 
λύει  την  συνεδρίασιν. 


13 


98 


Ο  Ε\  Κ  110 Η I  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ  Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟ'. 

(Τακτική). 

Τη  11  Μαρτίου  1885. 
ΪΙξοεάγε1)οντος  τον  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 

Άναγνςοσθέντων  και  έπικυρωθέντων  των 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

εξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τής  Έλλ.  Κοινότητος  Βαλτσικίου,  άπό 
23  φεβρουαρίου,  έξαιτουμένης  τήν  άρωγήν 
τοΰ  Συλλόγου  ύπέρ  τής  προκαταρκτικής  αλ- 
ληλοδιδακτικής σχολής. 

Τοΰ  νοη  νΐύΙΟΓ  ΡαΙωβ,  εκ  Βερολίνου,  άγ- 
γέλλοντος  τήν  εις  εξ  τόμους  έτησίαν  έκδοσιν 

τοΰ  δαοΓοηιπι.  ΟοηοίΙίοπιπι  ηονα  βΐ  ίΐω- 
ρ1ϊδ?ίηΐ3,  οοΐΐβοΐίο  τοϋ  Μαηδί. 

Τής  επιτροπής  τής  εν  Ταξιμίω  ιεράς  Εκ- 
κλησίας Αγίας  Τριάδος,  άπό  7  μαρτίου, 
προσκλητηρίου  εις  τήν  κατάθεσιν  τοΰ  θεμε- 
λίου λίθου  τών  κελλίων. 

Τής  εφορίας  κα'ι  δημογεροντίας  τής  κοινό- 
τητος  ΖιντζΙρ-δερέ  τής  Καππαδοκίας,  άπό 
26  φεβρουαρίου  1885,  έξαιτουμένης,  όπως 
ό  Σύλλογος  άποστείλη  αύτη  ύδρο'γειον  σφαϊ- 
ραν  κα'ι  ούρανίαν  καϊ  πε'ντε  γε<.υγραφικούς 
πίνακας  τών  πε'ντε  ηπείρων  διά  τήν  σχολήν 
αύτής. 

Άγγέλλονται  προσφοραΐ  βιβλίου. 

Εκφράζονται  εύχαριστίαι  τοις  δωρηταϊς. 

Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι  δσον  άφορα 
τήν  α'ίτησιν  τής  κοινότητος  Βαλτσικίου  ό 
Σύλλογος  δυστυχώς  δέν  δύναται  νά  διαθέση 
ώς  άλλοτε  χρήματα,  άν  δέ  έσχάτ<.υς  εδω- 
ρήθησαν  αύτώ  χρήματα,  ταύτα  μόλις  εις  τά 
χρέη  καϊ  τάς  άνάγκας  αύτοΰ  δύνανται  νά 
έπαρκέσωσι. Προτείνει  δέ  τήν  έπιψήφισιν  τής 
αιτήσεως  τής  κοινότητος  Ζιντζ'ιρ-δερέ,  ώς 
απαιτούσης  μικράν  ποσότητα  χρηματικήν. 

Τούτων  δεκτών  γενομε'νων  ψηφίζεται  κα'ι 
ή  ύπό  τοΰ  προεδρείου  υποβαλλομένη  πρό- 
τασις  περί  αποδοχής  τής  αιτήσεως  τοΰ  έκ- 
δοτου τών  πρακτικών   τών  Συνόδων  Λ^ίοΙΟΓ 

Ραίαιβ. 

Άγγέλλεται  μετά  ταύτα,  δτι  τήν  μεγά- 
λην  δευτέραν  και  τήν  τοΰ  Πάσχα  δέν  θέλει 
συνεδριάσει  ο  Σύλλογος. 

^0  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  άναγινώσκίΐ  κατά- 


λογον  τών  βιβλίων,  άτινα  κατά  προηγουμέ- 
νην  άπόφασιν  άποσταλήσονται  ε'ις  τήν  βι- 
βλιοθήκην  τοΰ  Συλλόγου  Άλατσάτων  ό  δέ 
κατάλογος  γίνεται  δεκτός. Είτα  άναγινώσκε- 
ται  ύπό  τοΰ  κ.  Α.  Π.  Κεραμε'ως  συνοπτική 
έ'κθεσις  τών  εργασιών  τοΰ  εν  'Οδησσω  Αρ- 
χαιολογικού Συνεδρίου. 

Μετά  δέ  τό  πέρας  τής  άναγνώσεως  ό  κ. 
πρόεδρος  παρατηρεί  μετά  λύπης,  δτι  δυστυ- 
χώς παρ'  ήμϊν  τοιαΰται  συνελεύσεις  δέν  γί- 
νονται, καίπερ  δυνάμεναι  νά  άποβώσιν  ωφέ- 
λιμοι εις  τε  τήν  ίστορίαν  ημών  καϊ  τήν  καθ' 
δλου  έπιστήμην  δτι  ό  ημέτερος  Σύλλογος 
συνέλαβεν  άπό  πολλού  τοιούτον  σχέδιον, 
δπερ  δμιος  ένεκα  τών  περιστάσεων  άνέβαλ- 
λεν,  εφέτος  δέ  και  αύθις  απεφάσισε  νά  συγ- 
καλέση  συνέδριον  κατά  τήν  έορτήν  τής  εί- 
κοσιπενταετηρίδος,  ή  δέ  άπο'φασις  αύτη  εύ- 
χεται νά  έκτελεσθή.  Έκ  τής  αποστολής,  εξα- 
κολουθεί λέγων,  τοΰ  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως  εις 
το  εν  λόγω  Άρχαιολογικόν  Συνέδριον  πλήν 
τής  εκθέσεως  κα'ι  άλλων  ωφελειών  ποριζο'- 


Μ.εθα 


και  τι  πρέπει  και  ημείς  να  προετοιμκ- 


σοψ.εν  διά  το  ήμετερον. 

Εύχαριστήσας  δέ  τώ  κ.  Α.  Π.  Κεραμεΐ 
άπό  μέρους  τοϋ  Συλλόγου  επί  τώ  δτι  έφρόν- 
τισε  νά  άντιπροσουπεύση  τον  Σύλλογον  κα'ι 
άναγνώσματα  άξια  λόγου  νά  παρουσίαση, 
λύει  τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΑ'. 

(Τακτική). 

Τη  1    Απριλίου  1885. 
Πξοεΰςιύοϊ-τοι:  τον  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΛΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντο.>ν  κα'ι  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰται  ή 

αλλιιλογοα^ία, 

έξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών ; 

Τοΰ  αΐδ.  0.  0.  ΟιιιΊίδ  προέδρου  τής  Αρ- 
χαιολογικής Επιτροπής,  άπό  11/23  μαρ- 
τίου,  άγγέλλοντος,  δτι  ό  κ.  Σ.  'Λριστάρ- 
χης  έπεμψε  τώ  τυπογράφε  ίω  Νίο.Ιόγον  τήν 
αρχαιολογική  ν  αυτού  πραγματείαν  διά  τό 
Άρχαιολογικόν  Δελτίον. 

Του  αύτοΰ  τής  αύτής  ήμερομηνίας,  δη- 
λούντος, δτι  υπέβαλε  τ"/)  'Αρχαιολογικνί  Έπι- 


Κ  Γ  Α  Κ  Τ  Γ  Κ  Α 


99 


τροπή"  τάς  παραπεμφθείσας  έπιγραφάς,  ττερΐ. 
ών  απεφασίσθη  νά  ζητηθώσιν  ακριβέστερα 
αντίγραφα  και  εί  δυνατόν  έκτυπώματα 
αύτών. 

Του  αΰτοΰ  της  αυτής  ημερομηνίας,  παρα- 
καλοΰντος,  όπως  άποσταλνί  αΰτώ  εν  παράρ- 
77·.;/"/  ίτι  άρχαιολογικο'ν,  οιο'τι  τό  άποστα- 
λέν  αύτω  προσήνεγκε  τω  τάς  δημοσιεύσεις 
τής  εν  Βαλτιμώρη  Ακαδημίας  -οοσενεγκόντι 
δόκτορι  Ηαίθ. 

Τοΰ  κ.  Β.  Σαρακιώτη,  άνευ  χρονολογίας, 
ϊϊροτίίνοντος  τακτικό  ν  μέλος  τον  κ.  Ν.  Τρο- 
χάνην,ύπάλληλον  τής  Όθωμανικής  Τραπέζης. 

Τοΰ  κ.  Παύλου  Καρολίδου,  εκ  Σμύρνης, 
άποστέλλοντος  συμπλήρωμα  εις  τά  προαπο- 
στκλέντα  τέσσαρα  τεύν-τ,  Κκππκδοκική;  ό- 
λης διά  τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα. 

Της  έπιτροπής  της  έν  πρόποσι  Τατκού- 
λων  ίεράς  εκκλησίας  τής  Ευαγγελιστρίας, 
άπό  13  [/αρτίου,  εζαιτουμένης  τήν  συνδρομην 
τοΰ  Συλλόγου  διά  τήν  οικοδομή ν  τοΰ  ναοΰ. 

Τής  εφορίας  των  σ/ολών  τής  ελληνική; 
κοινότητος  Βάρνης,  έςκιτουμένης,  όπως  ό 
Σύλλογο:  άποδεχθή  καΐ  άναλάβτ)  τήν  ιδία 
σαπάνη  συντήρη<7ΐν  πρός  άποπεράτωσιν  των 
σπουδών  ενός  νε'ου  και  μιας  νε άνισος  εκ  των 
έπιμελεστέρων  και  εύαγωγοτε'ρων  των  έν 
τοις  έκπαιδευτηρίοις  της  κοινότητος,  όπο>ς 
οδτοι  χρησιμεύσωσιν  ώς  διδάσκαλοι,  εις  τά 
σχολεία  Βάρνης  ή  των  κωμοπόλεων  αυτής 
έφ'  ώρισμένω  /ρο'νω. 

Τηςκ.  Μαρίας  Α.  Πάλλη,  'ιί  Αθηνών,  άπό 
12  μαρτίου,  εΰν-αριστούσης  έπί  τή  άποστολή 
συλλυπητηρίου  επιστολής  ά-ό  μέρους  τοΰ 
Συλλόγου. 

Τοΰ  /..  Χρ.  Πκ-αδο-ούλου,  έξ  Αμμοχώ- 
στου τής  Κόπρου,  ά-ό  1  1  [/αρτίου,  άγγέλ- 
λοντος,  ότι  θέλει  ά-οστείλει  προσεχώς 
πραγματείαν  περί  των  έν  Κύπρω  χριστιανι- 
κών αρχαιοτήτων  και  έξαιτουι/ένου  τήν  άπο- 
ίτολήν  τοΰ  Β'  παραρτήματος  τοΰ  ΙΕ '  τόμου 
τοΰ  Περιοδικού. 

Τοΰ  πρυτάνεως  τοΰ  Φρειδερικείου  πανεπι- 
στημίου της  ΗαΙΙβ  Λ\ΊΐΐθΓηΙ>βΓ§,  άπό  31  δε- 
κεμορίου,  κγνε'λλοντος  τήν  άττοστολήν  τών 
ύ-ό  τοΰ  πανεπιστηρ,ίου  κατά  τό  έτος  1884 
γ  ε  ν  ο  μ  έ  ν  ω  ν  δη  μ  ο  σ  ι  ε  ΰ  σ  ε  (υ  ν . 

Τοΰ  πρυτάνεοις  τοΰ  έν  Βαλτιμώρη  πανε- 
πιστημίου ,ΤοΙιΟδ  ΙΙορΙνίιΐδ,  ά-ό  2/14  μαρ- 
τίου,  άγγέλλοντος,  ότι  προσεχώς  πέμψει 
τάς  δημοσιεύσεις  τοΰ  πανεπιστημίου  έπ' 
ανταλλαγή  τών  τοΰ  ημετέρου  Συλλόγου. 


Τής  Εθνικής  Τραπέζης  της  Ελλάδος, 
άπό  28/0  άπριλίου,  άγγελλούσης  τήν  παρα- 
λαβήν  τών  άπό  20  και  22  μαρτίου  έπιστο- 
λών  τοΰ  Συλλόγου  μετά  τών  δύο  ομολογιών 
τής  έν  Κίω  Φιλεκπαιδευτικής  'Αδελφότητος 
τών  Κιανώ)·  κα'ι  τής  έπιταγής  τής  Τραπέ- 
ζης τής  Κωνσταντινουπόλεοίς  εκ  δραχμών 
700,00.  Συγχρόνως  δέ  αποστέλλει  αύτη 
και  μίαν  όμολογίαν  ύπ'  άριθ.  1  1,588  εκ 
δρ.  7,302.00  διά  δεκαέξ  έτη  έπ'  ονόματι 
τής  είρημένης  άδελφότητος.  Έν  τή  έπιστολή 
έστί  κα'ι  σημείωσες  τής  ενοποιήσεως  τών 
τόκων  κτλ. 

Τοΰ  πανοσιολ.  άντιπροσώπου  τοΰ  άγίου 
Τάφου  κ.  Πολυκάρπου,  άπό  20  μαρτίου,  άγ- 
γέλλοντος τήν  παραλαβή  ν  τών  διά  τον  Σύλ- 
λογον  Άλατσάτων  ΈφνθξαΙαν  βιβλίων  καΐ 
εύχαριστοΰντος  έξ  ονόματος  τοΰ  έν  λόγω 
Συλλόγου  έπϊ  τούτω. 

Άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων. 

Εκφράζονται  τοις  δωρηταΐς  εύχαριστίαι. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έπί  τής  άλληλογραφίας 
ποιείται  τάς  εξής  παρατηρήσεις· 

1)  Κατ'  α'ίτησιν  τοΰ  αϊδ.  6.  ΟΐΐΓΐΐδ  προέ- 
δρου τής  Αρχαιολογικής  Επιτροπής  ο  Σύλ- 
λογος θά  φροντίσν)  νά  ζητήση  δι'  επιστολής 
παρά  τών  κ.  κ.  Βαλαβάνη  και  Πολυδάμα 
άκριβέστερα  αντίγραφα  καΐ  εΐ  δυνατόν  έκ- 
τυπώματα τών  έπιγραφών. 

2)  Τάς  αιτήσεις  τής  επιτροπής  τής  έν 
πρόποσι  Ταταούλων  ιεράς  έκκλησίας  τής 
Ευαγγελιστρίας  περί  συνδρομής  υπέρ  τοΰ  ύπ' 
αυτής  ανεγειρομένου  ναοΰ  και  τής  Κοινότη- 
τος Βάρνης  δι '  ύποτροφίαν  νέου  κα'ι  νεάνιδος 
ό  Σύλλογος  δυστυχώς  δέν  δύναται  νά  εκ- 
πλήρωση ένεκα  λόγων  οίκονορ,ικών,  άλλως 
τε  δέν  ε/ ε  ι  και  τοιούτον  προορισμόν.  "Αλλοτε 
συν  τή  υποστηρίξει  τών  σχολείων  άνελάμ- 
βανε  και  τοιαύτας  υποχρεώσεις,  άλλά  σήμε- 
ρον δέν  δύναται  νά  πράξν)  τοιούτον  τι.  Μετά 
ταύτα  γενομένης  δεκτής  τής  προτάσεως  τοΰ 
πρυτάνεως  τοΰ  έν  Βαλτιμώρ·/]  πανεπιστημίου 
ίοΐΐΐΐδ  ΗορΙνΙΠδ  περ'ι  άνταλλαγής  τών  δημο- 
σιεύσεων, άγγέλλεται  ό  θάνατος  τοΰ  εκ  τών 
μελών  τοΰ  Συλλόγου  Β.  Αούση,  ίατροΰ,συμβάς 
τή  14  μαρτίου.  Άγγέλλεται  προς  τούτοις 
ύπό  τοΰ  κ.  προέδρου,  ότι  τό  προεδρεΐον  συν- 
ώδευσε  τήν  κηδείαν  άπό  τής  οικίας  αύτοΰ 
μέχρι  τοΰ  νεκροταφείου  και  κατέθηκε  στέ- 
φανον  έπί  τοΰ  νεκρού  τοΰ  αειμνήστου,  φέ- 
ροντα τήν  έπιγραφήν  :  Ό  εν  Κωνΰταντο  ον- 
ποΜι    Έ.Μηηχος   ΦιΛοΛογιχοι;  Σν.Μογος 


100 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


τω  Βασι.Ιείω  Λούση  τακτικώ  αντον  μέ,Άα 
καί  δτι  ανέβηκε  τω  κ.  Μακρή  τήν  σύνταξιν 
βιογραφίας  του  μακαρίτου,  ήτις  θελε  ι  άνα- 
γνωσθή  έν  συνεδριάσει  του  Συλλόγου.  Ψη- 
φίζεται δέ  και  ή  του  προεδρείου  πρότασις 
περί  αποστολής  τγ  μητρί  του  αειμνήστου 
συλλυπητηρίου  γράμματος. 

Άγγε'λλεται  δέ  επίσης  και  έτε'ρου  ρ,ε'λους 
τακτικού  και  γραμματέως  της  Εκπαιδευτι- 
κής Επιτροπής,  του  Αντωνίου  Πετρίδου,  ό 
θάνατος. 

Είτα  άγγελλονται  τό  πρώτον  τακτικά 
ρ.έλη  οί  κ. κ.  Νικόλαος  Τροχάνης,  υπάλληλος 
τής  "Οθωμανικής  Τραπέζης,  προτεινόμενος 
ύπό  των  κ.  κ.  Β.  Σαρακιώτου,  ΊΙρ.  Βασιά- 
δου  καΐ  'θδ.  Άνδρεάδου  και  Γεωρ.  Βεγλερής, 
υπάλληλος  τής  ρωσσικής  ατμοπλοϊκής  εται- 
ρείας ενταύθα,  προτεινόμενος  ύπό  των  κ.  κ. 
Ήρ.  Βασιάδου,  'θδ.  Άνδρεάδου  και  Α.  Π. 
Κεραμε'ως. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άγγέλλει,  δτι  από  τής 
προσεχούς  παρασκευής  άρχονται  αί  έκτακτοι 
συνεδριάσεις  προς  άνάγνωσιν  των  έκθέσεων 
τών  επιτροπών  και  τών  κοσμητόρων. 

Είτα  ό  κ.  Πε'ρδικίδης  άναγινώσκει  συνέ- 
χει αν  τοΰ  αναγνώσματος  αύτοΰ  Περί  της  θρη- 
σκείας τών  αρχαίων  Περσών. 

Ό  κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  την  πε'μ- 
πτην  στήλην  τής  έν  Βαχιστοΰν  επιγραφής 
καί  τών  παρά  τά  ανάγλυφα  πινακίδων,  μετά 
δέ  την  άνάγνωσιν  αυτής  άρχεται  τής  εκ  τών 
επιγραφών  τής  εποχής  τοΰ  Κύρου  μελε'της. 
Έκ  τών  επιγραφών  τούτων  ουδέν  δυνάμεθα 
νά  μάθωμεν  περί  τής  θρησκείας  τών  Περσών 
τής  εποχής  εκείνης.  Εξετάζονται  λοιπόν 
τά  κατά  την  εποχήν  έκείνην  ιστορικά  γεγο- 
νότα, δπως  προσδιορισθεί  ό  ηθικός  χαρακτήρ 
του  Κύρου  καί  τοΰ  υίοΰ  αύτοΰ  Καμβύσου,  εξά- 


γει δέ  το  συμπέρασμα,  οτι  οϋόολως  ή  μο- 
νοθεϊστική θρησκεία  τής  έποχής  εκείνης 
έπενήργησεν  επί  τής  ημερώσεως  τών  ηθών  καί 
δτι  πολυθεϊσταί  σύγχρονοι  αύτοϊς  λαοί  παρί- 
στανται πολύ  πλεϊον  αύτών  προκόψαντες. 

Μετά  τό  πε'ρας  τής  αναγνώσεως  Ό  κ.  πρόε- 
δρος λέγει,  δτι,  καθ'  δσον  ένθυμεΐται,  ό  Η- 
ρόδοτος έν  τινι  χωρίω  τους  Μήδους  ονομάζει 
'Λρίους,  ό  δέ  Πόπ  τήν  άρμενικήν  γλώσσαν 
κατατάσσει  εις  τήν  άρίαν.Ότι  ή  λε'ςιςΣκύθ/ις 
είναι  γενική,  διότι  ύπάρχουσι  λαοί  ονομαζό- 
μενοι μένΣκύθαι  μή  άνήκοντες  δέ  εις  τήνΣκυ- 
θικήν  φυλήν^ύτι  τάτοΰ  διάλογου  μεταξύ  Κροί- 
σου καίΣολο^νος  δέν  παραδέχονται  οί  νεώτεροι 


δολι 


ώς  μή  συμβιβαζόμενα  τν)  χρονολογία,  δτι  ό 
Γρο'τιος  άποκρούει  τον  μΰθον  τούτον,  παρα- 
δέχεται δέ,  δτι  ό  Ηρόδοτος  έπλασεν  ή  παρέ- 
λαβε ν  αυτόν  χάριν  τοΰ  καλοΰ  περιεχομένου· 
καί  ό  Πλούταρχος  επίσης  έν  τω  Βίω  τοΰ  Σό- 
λωνος άμφιβάλλει  περί  τούτου  καί  δτι  ή 
βαρβαρο'της  τών  Περσών  διετηρήθη  μέχρι  τοΰ 
μεγάλου  Αλεξάνδρου.  Εΰχαριστήσας  δέ  έν 
τέλει  τω  κ.  Περδικίδν)  έπί  τω  άξιολόγω  αύ- 
τοΰ άναγνώσματι,  λύει  τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΒ'. 

("Εκτακτος). 

Τύ\  5  Απριλίου  1885. 

Προεδρεύοντος  τον  κ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

'Αναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  έκτάκτου  συνε- 
δριάσεως, ό  κ.  Καλλιάδης  είπεν,  δτι  παρε- 
κλήθη  ύπό  τής  Α.  Έξ  τοΰ  Πέτρου  Μαυρογέ- 
νους,  τέως  πρεσβευτοΰ  έν  Ρωμανία,  άπερχο- 
μένου  εις  Βιέννην,  νά  έκφράσν)  τήν  λύπην 
αύτοΰ  έπί  τω  δτι  ένεκα  τής  άκροσφαλεστά- 
της  καταστάσεως  τής  υγείας  δέν  ήδυνήθη 
νά  παρευρέθη  εν  τινι  συνεδριάσει  τοΰ  Συλλό- 
γου καί  νά  δηλώση  τω  Συλλόγω,  δτι  άναχω- 
ρών  κομίζει  τάς  άρίστας  περί  αύτοΰ  έντυ- 
πώσεις. 

Ό  κ.  πρόεδρος  άπαντών  ευχαριστεί  άπό 
μέρους  τοΰ  Συλλόγου  τήν  Α.  Έξοχότητα  διά 
τά  εύγενή  αύτοΰ  αισθήματα  καί  παρακαλεί 
τον  κ.  Καλλιάδην  νά  έκφράση  τάς  εύχαρι- 
στίας  ταύτας  χγ  Α.  Έξοχότητι. 

Ακολούθως  ό  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς  άναγι- 
νώσκει Έκθεσιν  τών  πεπραγμένων  τής  Φι- 
λολογικής Επιτροπής,  έχουσαν  ούτως· 

Ή  Φιλολογική  Επιτροπή  συνίστατο  φέτος 
έκ  τών  κ.  κ.Ήρ.  Βασιάδου,  Κ.  Εανθοπούλου, 
Αναστασίου  Τάγη,  Αβραάμ  Μαλιάκα,  Α. 
Παπαδοπούλου  Κεραμέως,  Β.  Λούση,  Αίμ. 
Νοννότη,  Φιλίππου  Τάγη  καί  Θ.  Σαλτε'λη. 

Συνεκρότησε  δέ  επτά  συνεδριάσεις-  καί  έν 
μέν  τή  πρώτϊ)  γραμματεύς  τής  Επιτροπής 
ώρίσθη  ό  κ.  Π.  Κεραμεύς,  πρόεδρος  δέ  ό  κ. 
Κωνσταντίνος  Εανθο'πουλος,  όν  άναχ^υρήσαν- 
τα  εις  Τραπεζούντα  άντικατέστησεν  ό  κ. 
Βασιάόης. 

Τό  κατ'  άρχάς  έφρόντισεν  ή  Επιτροπή  νά 
καταστήσ·/)  τά  μέλη  αύτής  μάλλον  ένήμερα 
εις  τήν  έν  Εύρώπν)  άνάπτυξιν  τών  ελληνικών 


Π  Ρ  Λ  Κ 

γραψιμάτων  διό  υπέβαλε  τω  Συλλο'γω  κατά- 
λογον  περιοδικών  τίνων  συγγραμμάτων,  εγ- 
κριθέντα και  ψηφισθέντα  παρ'  αυτού  ασυ- 
ζητητί. 

Είτα  ήσχοληθη  ττερί  τήν  μελέτην  των 
άποσταλεισών  συλλογών  γλωσσικής  ΰλης  διά 
τό  Ζωγράφειον  διαγώνισμα,  ού  εισηγητής 
ώρίσθη  οιά  τό  ένεστώς  έτος  ό  της  Επιτρο- 
πής γραμματεύς. 

Κοινοποιηθείσα1,  δέ  αΰτή  γλωσσικαί  συλ- 
λογαί  είσιν  αί  έπόμεναι  : 

1)  Π.  Καρολίδου,  καθηγητού  έν  τή  Ευαγ- 
γελική σχολή  Σμύρνης.  Ή  ενΚαππαδοκία  2α- 
Αονμένη  έ.Ι.Ιηηχή  διά.Ιεκτος  χαι  τά  έν  αυτή 
σωζόμενα  ϊχνη  της  άρχχίας  καππαδοκικής 
γ.Ιώσσης  (τεύχη  πέντε). 

2)  Α.Γονίου  ΣνΑ.Ιογή  δημοτικών  ασμάτων. 

3)  Ί.  Κωνσταντινίδου  Λντοσχέδιος  περι- 
γραφή τον  Τααραα  μπα  χαί  ΐη~ς  Οινόηξ  μετά 
παροιμιών,  ασμάτοιν  χαι  Αεζι.Ιογίας. 

4)  Δ.  Γ.  Πουλάκη,  ιατρού  εν  Τσεσμέ  της 
Έρυθραϊ/.ής  /ερσοννήσου,_1/ε.Λ<Χ(χα,  ήτοι  σ\\ϊ- 
Αογη  Αέζεων  εχ  Κρήνης  χαι  άΑ.Ιαχύΰεν. 

5)  Άντ.  Γ.  Πουλάκη,  λογίου  έν  Τσεσμέ 
κα'ι  άδελφού  του  προειρημένου  ιατρού,  Κυφέ- 
Αη,  ήτοι  σνΑΑογή  Αέζεων,  ασμάτων  κτλ. 

6)  Ν.  Βενέτου,  ΣνΑΑογή  ζώντων  μνη- 
μείων. 

7)  Σ.  Μανασσείδου  Ζώντα  μνημεία. 

8)  I.  Γ.  Βαλαβάνη  Συνέχεια  των  μνη- 
μείων της  ανά  τον  Πόντοι-  ιδιωτικής  (μετά 
συμπληρώματος) . 

9)  Κωνστ.  Κανελλάκη  ΣνΑΑογή  ζώντων 
μνημείων  εν  τη  γΑώσση  τον  Ααον ,  εχ  Χίον. 

10)  ΝΐΧ.  Γ.  Πολίτη  Το  δημώδες  άσμα  τον 
νεχροΐ. 

1  1    Γεωρ.  Δροσίνη  Λημώδη  άσματα. 

Έκτος  της  έπί  των  συλλογών  τούτων  με- 
λέτης υπεβλήθη  κα'ι  σ/έδιον  οδηγιών  πρός 
χρήσιν  των  Ασχολουμένων  περί  τό  Ζωγράφειον 
διαγώνισμα.  Τό  σχέδιον  τούτο  περιελάμβανε 
μέν  τό  πρόγραμμα  τού  είρημένου  Διαγωνί- 
σματος, άλλ'  έδιδε  κα'ι  οδηγίας  τινάς  άνα- 
λυτικώ  τώ  τρόπω  περί  της  μεθόδου,  ήν  όφεί- 
λουσΐ  νά  πα:αδ:χθώσιν  οί  βουλο'μενοι  ν'  ά- 
σ/οληθώσιν  εις  τήν  άόνταξιν  γλωσσάριων 
και  άλλιυν  τν-ετικών  μνημείιυν,  προλαμβανο- 
μένων  ούτως  άτοπον/  τινών.  Αί  δέ  όδηγίαι 
αύται  έγκριθείσαι  όπό  της  Επιτροπής  άνε- 
κοινώθησάν  εγκαίρως  και  τώ  Συλλο'γω,  ο^τις 
επίσης  έπεκύρωσεν  αύτάς  ψηφίσας  και  τήν 
έν  πίνακι  έκτύπωσιν  αυτών  πρός  διανομήν 


ΤΙΚΑ.  101 

πανταχού  καϊ  ιδία  έν  ταίς  έπαρχίαις  τού 
Όθοψ,ανικού  κράτους,  ένθα  άπαντώσι  πολ- 
λοί εγγράμματοι  άνθρωποι  επιθυμούντες  μέν 
νά  άσ/οληθώσι  περί  τόν  σκοπόν  τού  Ζιογρα- 
φείου  διαγωνίσματος,  άλλά  και  μή  γινώσκον- 
τες  όθεν  κα'ι  δποις  δέον  νά  έργασθώσι. 

Τήν  Φιλολογικήν  έπιτροπήν  ούκ  ολίγον 
άπησχολησε  και  γράμμα  τού  Συλλόγου,  όπερ 
ήρώτα  τίνα  τών  μελών  τής  Επιτροπής,  κατά 
τήν  διάρκειαν  τής  έν  έτει  1880  γενησομέ- 
νης  τού  Συλλόγου  εορτής,  άναδεχθήσονται 
νά  ποιήσωσιν  ανακοινώσεις  φιλολογικάς,  ώς 
καϊ  τίνα  ή  επιτροπή  κρίνει  κατάλληλα  θέ- 
ματα πρός  άνάπτυξιν  κα'ι  διασάφησιν  παρ' 
άλλων. 

Το'  γε  νύν  μόνον  ό  κ.  Χατζηχρήστου  ύπε- 
σχέθη  ότι  θά  ύποβάλν]  μελέτην  του  ΠεοΙ  την 
άπΑότητος,  άφεΑείας,  τοϋ  'ϋψ-ονς  χαι  χάΑΑονς 
της  δημοτικής  ποιήσεως  εν  συγκρίσει  προς 
την  άργαίαν.  Τά  δέ  λοιπά  τών  ρ.ελών  προ- 
τίθενται άργότερον  νά  κοινοποιήσωσι  τάς 
έπιγραφάς  τών  θεμάτων,  περί  ά  θά  άσχολη- 
θώσι  κατά  τήν  έορτήν  έκείνην. 

Θέματα  δέ  μελέτης  άξια  παρ'  άλλων  κρί- 
νονται συν  άλλοις  τά  επόμενα  '. 

1  (Πρότασις  τού  κ,  Βασιάδου).  Περί  τών 
ομοιοτήτων  χαι  διαφορών  της  ποιητικής  χαί 
χεζίής  κεκαΑΑιεργημένης  γΑώσσης  προς  την 
όμιΑονμένην  τον  Ααον  γΑώσσαν  άπο  Όμή- 
ρον  μέχρι  της  άπωΑείας  της  ποΑιτιχής  έΑεν- 
θερίας. 

2  (Πρότασις  Π.  Κεραμέως).  Ιστορία  των 
έρεννών  περί  της  νέας  έΑΑηνικής  γΑωασης 
άπο  Κοραή  μέχρι  σήμερον  έπί  τη  βάσει  τών 
εκδοθέντων  γΑωσσαρίων  και  ά.Ι.Ιων  νεοεΛΑη- 
νικών  κειμένων,  ώς  χαι  τών  σχετικών  επ' 
αυτών  με.Ιετημάτων  τ<ύγ  τε  ημετέρων  χαι 
τών  ζένων  γΑωσσομαθών . 

Ειρήσθω  δέ  έν  παρόδω  ότι  ή  Φιλολογική 
επιτροπή  έπιφυλάττεται  νά  ύποβάλν)  άλλοτε 
τώ  Συλλόγω  μακρόν  κατάλογον  κοινοποιή- 
σεων κα'ι  θεμάτοον  συζητηθησομένων  κατά 
τήν  διάρκειαν  τού  έπί  τή  εϊκοσιπενταετη- 
ρίδι  τού  ήμετέρου  Συλλόγου  συγκροτηθησο- 
ρένου  ενταύθα  φιλολογικού  συνεδρίου. 

Τή  επιτροπή  έγνώσθη  φέτος  δτι  ό  κ.  Χρη- 
στάκης  Ζωγράφος  συμπληρώσας  τό  διά  τήν 
Ζίυγράφειον  Βιβλιοθήκην  προωρισμένον  ποσόν 
όκτακισχιλίων  λιρών  κατέθηκεν  άπό  τού  νύν 
ίίς  τήν  έν  Αθήναις  Έθνικήν  Τράπεζαν. 
Έπί  τή  περιστάσει  δέ  ταύτν)  παρεκλήθη  ή 
Επιτροπή  νά  τροποποιήσν]  και  τό  πρόγραμμα 


102  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΙΚΟΣ 

τής  είρημένης  βιβλιοθήκης  συμφώνως  προς 
τά  εν  τη  σχετική  του  κ.  Ζωγράφου  επιστολή 
αναγραφόμενα  άρθρα.  Άλλ'  άπασαν  τήν  έν 
τω  προγράμματι  ζητηθεϊσαν  τροποποίησιν 
ενεπιστεύθη  ή  Επιτροπή  εις  τον  πρόεδρον 
αυτής,  δστις  και  ασχολείται  νΰν  περί  το 
θέμα  τοΰτο  καταλλήλους,  μετά  τινα  δέ  και- 
ρόν θά  ύποβάλη  τη  Επιτροπή  προς  έπικύρω- 
σιν  και  τό  σχέδιον  τοΰ  νε'ου  τής  Ζωγράφε  ίου 
Βιβλιοθήκης  προγράμματος . 

Τε'λος  σημειοΰμεν,δτι  ή  Φιλολογική  Επι- 
τροπή απώλεσε  φέτος  έκλεκτόν  αύτής  μέλος. 
τον  μακαρίτην  Βασίλειον  Λούσην. 

Έν  Κωνιταντινουπολεί,  τ  τ,  4  Απριλίου  188ο. 

Ή  Φιλολογική  Έπιτροπιι 

ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΗΣ,  πρόεδρος. 
ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ  ΤΑΓΗΣ. 
ΑΒΡΑΑΜ  ΜΑΛΙΛΚΑΣ. 
ΑΙ  Μ.  ΝΟΝΝΟΤΗΣ. 
ΦΙΛΙΠΠΟΣ  ΤΑΓΗΣ. 
Θ.  ΣΑΛΤΕΛΗΣ. 

Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ,  γραμματεύς. 

Είτα  ό  κ.  Περδικίδης  άναγινώσκει  Έκ- 
θεσιν  των  πεπραγμένων  τής  Αρχαιολογικής 
Επιτροπής,  έχουσαν  ούτως· 

Ή  Αρχαιολογική  Επιτροπή,  κατά  τά 
κανονισμένα,  προτίθησι  και  κατά  τό  συλ- 
λογικών τοΰτο  έτος  τήν  έκθεσιν  των  πρακτι- 
κών αυτής. 

Κατά  τό  λήγον  τοΰτο  συλλογικόν  ετος 
δυστυχώς  μόνον  έπί  τε'σσαρας  μήνας  εϊργά- 
σθη,  και  τοΰτο  διότι  ένεκεν  τής  εις  'Αγ- 
γλίαν  απουσίας  τοΰ  προέδρου  αυτής,  καθ'  ό- 
λον τό  μακρόν  διάστημα  τής  απουσίας  ταύ- 
της τά  μέλη  τής  Επιτροπής  μετά  τήν 
πρώτην  συνεδρίασιν,  καθ'  ήν  έγε'νοντο  αί 
έκλογαί  τοΰ  προέδρου  κα'ι  τοΰ  γραμματέως, 
απεφάσισαν  νά  διακο'ψ(οσι  τάς  εργασίας 
αυτών  μέχρι  τής  έπανόδου  εξ  Αγγλίας  τοΰ 
προέδρου  αυτών  έκφράσαντες  πάντες  τήν 
έπιθυμίαν  αυτών,  όπως  έργασθώσιν  υπό  τήν 
πεφοοτισρ.ένην  διεύθυνσιν  τοΰ  άξίου  προέδρου 
αϋτών. 

"Αμα  δέ  τγ  αϊσία  έξ  Αγγλίας  έπανόδω 
αύτοΰ  συγκαλεσθείσα  ή  Επιτροπή  έ'καμεν  εξ 
άλλας  τακτικάς  συνεδριάσεις,  καθ'  άς  συνε- 
ζήτησε  διάφορους  προτάσεις  τοΰ  προεδρείου 
του  Συλλόγου  κα'ι  διένειμε  μεταξύ  των  με- 
λών τήν  έργασίαν  τής  μελέτης  διάφορων 
επιγραφών  και  άλλων  αρχαιολογικών  ζητη- 
μάτων υπό  τοΰ  προεδρείου  τοΰ  Συλλόγου  η 


φιλολογικός  σύλλογος. 

υπό  τών  μελών  τής  Επιτροπής  ύποβληθε'ν- 
των  αύτη. 

Έν  τω  Συλλόγω  ύπάρχουσι  περιγραφαΐ 
χωρών  κα'ι  επαρχιών  κατά  διαφόρους  καιρούς 
ύπό  διαφόρων  λογίων  πεμφθεϊσαι·  αί  περί- 
γραφα! αύται  πολύτιμον  ύλην  περιέχουσι 
προς  τήν  άρχαιολογίαν  σχε'σιν  έχουσαν.  'Εκ 
τών  μελών  τής  επιτροπής  ό  ακάματος  άρ- 
χαιοδίφης  κ.  Άθ.  Παπαδόπουλος  Κεραμεύς 
έπεφορτίσθη  τήν  συναγοογήν  και  σωματο- 
ποιίαν  αύτών.  Συλλογή  άναλε'κτων  εκ  τών 
περιγραφών  αύτών,  αί'τινες  ουκ  είσι  γνωσταί 
τοις  σοφοίς  τής  Εύρώπης,  και  τών  πεμψάν- 
των  αύτάς  λογίων  τήν  φιλοτιμίαν  ήθελεν 
ικανοποιήσει  και  τή  επιστήμη  ήθελε  προς- 
φε'ρει  ύπηρεσίαν  τινά. 

Έτερον  μέλος  τής  Επιτροπής,  ό  σοφός 
Ι)Γ  5.  ΜοηΙΐΠίαηη,  έπεφορτίσθη  τήν  μελε'- 
την  και  διαλεύκανσιν  τών  ύπό  τοΰ  ϊατροΰ  κ. 
Ν.  Λημνίου  πεμφθεισών  τω  Συλλόγω  επι- 
γραφών. Τών  επιγραφών  τούτων  μία  μόνη 
εστίν  άνε'κδοτος,  αί  δέ  άλλαι  παραλλαγάς 
μόνον  τινάς  εχουσι  προς  τά  γνωστά  κείμενα 
τά  έκδοθε'ντα  εξ  άλλων  άρχαιοτε'ρων  αντι- 
γράφουν. Ό  ϋΓ  .ί.  ΜθΓ(1ΐΠΐαηη  θεωρών  λίαν 
σπουδαίαν  τήν  άνε'κδοτον  ταύτην  επιγραφήν 
εργάζεται  ήδη  προς  διαλεύκανσιν  αύτής,  τό 
δ'  άποτε'λεσμα  τής  μελέτης  του  ταύτης 
ύποβληθήσεται  τή  Επιτροπή  κατά  τό  εξής 
συλλογικόν  ετος. 

Έτερον  μέλος  τής  Επιτροπής,  ό  λόγιος 
κ.  Η.  Σιδερόπουλος,  έφείλκυσε  τήν  προσοχήν 
αύτής  επί  τών  άνευρισκομένων  κατά  τήν  βο- 
ρειοδυτικήν  άκραν  τοΰ  έν  Χρυσοπο'λει  οθωμα- 
νικού νεκροταφείου  κιονοκράνων  φερόντων 
σταυρούς,  συντριμμάτων  έγγραμμάτων  πλίν- 
θων κα'ι  μαρμάρων,  αποτελούντων  πλευράς 
τάφου,  έφ'  ενός  τών  οποίων  ύπάρχει  έπιτύμ- 
βιος  έπιγραφή,  ή  ν  άντιγράψας  κατέθηκε  τη 
Επιτροπή.  Κατά  τον  έν  λόγω  λόγιον  τά 
λείψανα  ταύτα  ίκανώς  μαρτυροΰσιν,  ότι  κατά 
τό  ύποδει/θέν  μέρος  εκείτο  φαίνεται  έπί 
Βυζαντινών  μονή  ή  νεκροταφεΐον.  Νοτιώτερον 
τοΰ  μέρους  αύτοΰ  εύρέθη  άλλη  έπιγραφή  έπί 
πλακός  τάφου  ιουδαϊκού,  όθεν  έστιν  είκάσαι 
ότι  πλησίον  τής  χριστιανικής  [χονής  ή  τοΰ 
νεκροταφείου,  εκείτο  άλλο  νεκροταφεΐον  Ίου- 
δαίιον.  'Εκ  τοΰ  συμβόλου  τής  έπταφώτου 
λυχνίας, τής  έπί  τής  έπιγραφής  έγκεχαρκγ- 
μένης, ασφαλώς  έξάγεται,ότι  ό  ένταφιασθείς 
ήν  Ιουδαίος. 

Ό  κ.  πρόεδρος   έφείλκυσε  τήν  προσοχήν 


11  Ρ  Λ  Κ 


Τ  I  Κ  Α. 


τής  Επιτροπής  επί  των  άναγλύφων  των  πα- 
ριστώντων  πάλην  λέοντος  κατά  ταύρου  των 
άπαντώντων  επί  των  τειχών  τής  Κωνσταν- 
τινουπόλεως. Ύποτίθησι  5ε,  δτι  αί  εικόνες 
αύται  είσίν  εποχής  μεταγενεστέρας  τού  πο- 
λέμου των  Περσών  προς  τοϋς  Βυζαντινούς, 
και  δτι  τον  τύπον  τούτον  τής  τέχνης  παρά 
των  πρώτων  ελαβον  ο!  δεύτεροι.  Ό  τής  έπι- 
τροπής  γραμματεύς  κ.  Κ.  Περδικίδ/,ς  προσέ- 
θηκεν  δτι,  κατ'  ιδίαν  αύτοΰ  μελέτην,  άπο 
των  &ρχ αιοτάτων  χρονών  ό  ταύρος  εστί  σύμ- 
βολον  της  Σκυθικής  φυλής  ό  δέ  λε'ων  της 
Άρίας.  περιεσώθη  δέ  έν  τή  τέννη  μέχρις 
ήμών  ή  διά  τών  δύο  τούτων  ζώων  συμβο- 
λική παράστασις  τών  δύο  φυλών,  κυρίως  επί 
τών  κολεών  τών  άκινακών  παρά  Πέρσαις,  έφ' 
ών  συνηθέστατα  εικονίζεται  λε'ων  καταβάλ- 
λων ταΰρον.  Οί  καβ'  ήμάς  Πέρσαι  έξακολου- 
Βοΰσι  μή  είσο'τες  και  κατά  παράδοσιν  μό- 
νον εμμένοντες  εις  άρ/αίαν  τής  τέχνης 
συνήθειαν  νά  ποικίλλωσι  τά  δπλα  αυτών  διά 
τοιούτων  εϊκο'νων.  Επειδή  δέ  εν  τών  μελών 
τήςΈπιτροπής,ό  ελλο'γιμος  κ.  ,Τ.  ΟαΙνβΓί,πα- 
ρετήρησεν, δτι  τοιαύτη  έςήγησις  τών  εϊκο'νων 
κυτών  εστίν  άγνωστος  τή  επιστήμη,  προσε- 
κλήθη  υπό  τής  Επιτροπής  ό  κ.  Περδικίδης 
νκ  παρουσίαση  αυτή  μελέτην  έπί  τής  υπο- 
θέσεως ταύτης·  και  ή  μελέτη  αύτη  παρα- 
σκευαζομένη  ήδη  ύποβληθήσεται  εις  τήν 
εγκρισιν  τής  Επιτροπής  κατά  τό  προσε/ές 
επίσης  ετος. 

Ό  κύτος  κ.  .Τ.  Οίΐΐ νΘΓΐ  προσήνεγκε  τή 
Έτιτροπή  σπουδαίαν  μελέτην  αύτοΰ  περί 
τής  τομογραφίας  τής  Ιλίου,  άναγνωσθεϊ- 
σκν  ήοη  έν  τακτική  τοΰ  Συλλόγου  συνε- 
δριάσει. 

Έχί  τού  πύργου  του  κειμε'νου  πλησίον  τής 
πόλης  Τζον μπα.Ιί-χα.χισί  ύπήρχεν  άνκγλυ- 
φον  καλής  εργασίας  πκριστών  τούς  τρεις 
παϊοας  έν  καμίνω.  Τό  άνάγλυφον  τούτο  βε- 
βαίιυς  ανήκει  ε'ίς  τινα  έκκλησίαν  προ  τής 
ατελασίας  τών  άναγλύφων  άπό  τής  ανατο- 
λικής εκκλησίας,  μετά  δέ  ταύτην  πιθανώς 
έ  τ  ε  0  τ,  έ-'ι  τοΰ  έν  λόγω  πύργου-  έθ"/κτως  δέ 
κατεδαφισθέντος  τούτου  κατέκειτο  χαμαί 
και  πιθανώς  ήθελεν  άπολεσθή  τό  σπουδαϊον 
τούτο  διά  τήν  βυζαντινή  ν  είκονογραφίαν  μνη- 
μεΐον,  τή  επιμέλεια  όμως  τού  προέδρου  τής 
Επιτροπής  διεσώθη  έν  τω  έν  ΎαιηΜ-χνυαχ. 
μουσείω. 

Αί  μελε'τκι,  ώς  βλέπετε  κύριοι,  τής  Αρ- 
χαιολογικής Επιτροπής  είσίν  έν  τω  παρα- 


σκευάζεσθαι,  εις  δέ  τήν  έπιείκειαν  και  τήν 
εύνοιαν  τού  Συλλόγου  πρός  τήν  Έπιτροπήν, 
ών  δείγματα  συχνά  έλαβε,  βασιζόμενη  ελ- 
πίζει, δτι  θέλει  -,ύ/ει  τής  συγγνώμης  υμών, 
έάν  άντί  πλουσίας  συγκομιδής  τά  ισχνά 
ταύτα  προσφέρει  κατά  τό  έτος  αυτό,  υπό- 
σχεται δέ  τήν  συμπλήροοσιν  τών  άγγελθεισών 
μελετών  και  νέας  άλλας  διά  τό  έπιον  έτος. 

Έν  Κωντταντινουπόλει,  5]17  Απριλίου  1885. 

ΊΙ  Άρναιολογικη  Επιτροπή 

ΰ.  Ο.  ΟυΚΉδ  πρόεδρος. 

ΤΖΕΜΣ  ΚΑΛΒΕΡΤ." 

Λ.  Π.  ΚΕΡΛΜΕΥΣ. 

Ξ.  Α.  ΣΙΔΕΡΟΠΟΥΛΟΣ. 

Κ.  ΠΕΡΔΙΚΙΔΗΣ,  γραμματεύς. 

Ό  κ.  πρόεδρος  εύχαριστήσας  τω  τε  κ.  Α. 
Π.  Κεραμεϊ  και  τώ  κ.  Περδικίδη,  λύει  τήν 
συνεδρίασιν. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΓ'. 
(Τακτική). 
Τ-7\  8  Απριλίου  1885. 
Πζ)θ«^ενο)·το(:  τον  κ.  Η.  ΚΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  τών  πρακτικών  τής  προη- 
γουμένης συνεδριάσεως,  ό  κύριος  πρόεδρος 
παρατηρεί,  δτι  καθ '  ά  και  άλλοτε  λόγος 
έγένετο,  ή  περίληψις  τού  αναγνώσματος 
δέον  νά  περιένη  μάλιστα  τά.  χωρία  έ- 
κεϊνα,  κ  συνεζητήθησαν,  ίνα  διευκρινίζων- 
ται  αί  έκφερόμεναι  ίδέαι.  Αναπτύσσει  δέ 
έπειτα  τους  λόγους,  οίτινες  προύκάλεσαν 
τάς  έν  τή  ηγουμένη  συνεδριάσει  γενομένας 
παρατηρήσεις  έν  τώ  άναγνώσματι  τού  κ. 
Περδικίδου,  διορθοϊ  δέ  τά  πρακτικά  καθόσον 
αφορά  τήν  λέξιν  Σκύθης,  περί  ής  είπεν,  δτι 
διά  ταύτης  οί  αρχαίοι  έννόουν  πολλούς  λαούς, 
και  συνέβαινε  τότε  δ, τι  νύν  παρ'  ήμϊν  συμ- 
βαίνει έν  τνί  λέξει  Φράγχος. 

Ό  κ.  Περδικίδης  παρατηρεί  ωσαύτως,  δτι 
ούχί  ορθώς  έκφέρεται  έν  τοις  πρακτικοϊς,  δτι 
οί  Μήδοι  άντί  οί   Περσαι  είσίν  Άρίας  φυλής. 

Μετά  τάς  παρατηρήσεις  ταύτας  έπικυρω- 
θέντων  τών  πρακτικών,  άνακοινούται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παρατίθεμεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών ; 

Τού  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου  ί;  Άμμοχώ» 


104  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

στου  τής  Κύπρου,  άπό  25  μαρτίου,  άγγέλ- 
λοντος  την  άποστολήν  δύο  λόγων  αύτοϋ  Ζ7ερ{ 
το3  Κωνσταντίνου  ΟΙχονόμου  και  /7ί^)ί  γ//': 
πόΛεως  Νικομήδειας. 

Τηλεγράφημα  τοϋ  κ.  Κάρολου  Βίλμπεργ, 
βιβλιοπώλου  εν  Αθήναις,  άπό  5/17  άπρι- 
λίου, παρακαλοϋντος,  δπιυς  άποσταλή  αύτω 
το  β'  Παράρτημα  του  ΙΕ'  τεύχους  το  περιέ- 
χον έπιγραφάς  του  Μουσείου. 

Τής  Εφορείας  τής  σχολής  Περκμου  της 
Κυζίκου,  άπό  27  [/.αρτίου,  έξαιτουμένης  την 
συνδρομήν  του  Συλλόγου  ύπέρ  της  στολής. 

Της  ΦιΛοχροοδεντιχψ:  Άδελφότητος  Δε- 
μίρ-  Ίσσάρ,  άπό  24  μαρτίου,  παρακαλούσης, 
όπως  ό  Σύλλογος  διαβίβαση  μετά  συστάσεως 
έπιστολήν  αυτής  περί  συνδρομής  προς  τόν 
κ.  Κωνσταντϊνον  Ζάππαν. 

Των  κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  'θδ.  Άνδρεάδου  και 
Κ.  Γ.  Γεωργαλά,  άπό  8/20  άπριλίου,  δι'ής 
προτείνουσα  τακτικόν  μέλος  του  Συλλόγου 
τόν  κ.  Αάοΐρΐΐβ  ΤΐΐΊΐ.ΤδδΟ  διευθυντήν  της  εν- 
ταύθα εκδιδομένης  Ββνηβ  ΟήβηΙαΙβ. 

Του  κ.  Δανασή  έκ  Φωτηρκ,  άπό  17  [λαρ- 
τίου, άγγέλλοντος,  δτι  άποστέλλει  έν  χει- 
ρογράφω  Άριθμητικήν  και  παρακαλοΰντος, 
δπως  ό  Σύλλογος  κρίνη  αυτήν. 

Τοΰ  έν  Καίρω  Έλλην.  'ΕΛίχονριχον  Συλ- 
λόγου, άπό  31  (./.αρτίου,  εύ/αριστοΰντος  τω 
Συλλόγω  επί  τω  δτι  άπεδέξατο  νά  διαβίβα- 
ση αύτω  πληροφορίας  περί  των  έχουσών  άνάγ- 
κην  υποστηρίξεως  κοινοτήτων  τής  Θράκης, 
Μακεδονίας  και  Ηπείρου  και  ζητοΰντος  πλη- 
ροφορίας περί  τού  χωρίου  Οϋζοϋν-Κιοπροΰ. 

Τοΰ  κ.  Ευσταθίου  Ίωαννίδου,  έκ  Βώλου, 
άπό  1/13  άπριλίου,  άγγέλλοντος,  δτι  την 
έτησίαν  αύτοϋ  συνδρομήν  άπέστειλε  τω  κ. 
Ν.  Φ.  Γεωργιάδν). 

Των  γραφείων  των  Χρονιχών  Στατιστικών 
χαι  Τνχογραψίας  τής  Βυρτεμβέργης  έν  Στουτ- 
γάρδη, άγγελλόντων  την  άποστολήν  των 
τελευταίων  αυτών  δημοσιεύσεις. 

Ειτα  άγγέλλονται  προσφοραί  βιβλίων. 

Τοις  δωρηταϊς  έκφρκζονται  εύχαριστίαι. 

Μετά  ταύτα  ό  κ.  πρόεδρος  έπί  τής  αιτή- 
σεως τής  κοινότητος  Περάμου  παρατηρεί, 
δτι  δυστυχώς  ό  Σύλλογος  ένεκα  τών  οικονο- 
μικών αύτοϋ  ουδέν  δύναται  πράξαι.  Περί  δέ 
τής  αίτήσειυς  τής  Φι.Ιοπροόόου  Άδελφο'τη- 
τος  Δεμίρ-ίσσάρ  γενήσονται  τά  δέοντα,  και 
ή  Αριθμητική  τοΰ  κ.  Δανασή  παραπεμφθή- 
σεται  τη  Εκπαιδευτική  Επιτροπή. 

Είτα  άγγέλλονται  τό  δεύτερον  και  γίνον- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ται  δεκτοί,  τακτικά  μέλη,  οί  κ. κ.  Νικόλαος 
Τροχάνης  υπάλληλος  τής  Όθωμ.  Τραπέζης 
και  Γεώργιος  Βεγλερής  υπάλληλος  τοΰ  Πρα- 
κτορείου τής  ενταύθα  Ρωσσικής  Ατμοπλοϊ- 
κής Εταιρείας. 

Άγγέλλεται  δέ  τό  πρώτον  τακτικόν  μέ- 
λος ό  κ.  Αϋοΐρΐΐβ  Τίΐα1α?50,  διευθυντής  τής 
Β,βνΐΙβ  ΟΗβηΙαΙβ,  προτεινόμενος  υπό  τών  κκ. 
Ήρ.  Βασιάδου,  'θδ.  Άνδρεάδου  και  Κ.  Γ. 
Γεωργαλά. 

Ακολούθως  ό  κ  πρόεδρος  άναγινώσκει  τό 
άνάγνωσμα  αΰτοΰ  Περί  τΐ\ς  επιρροή/:  τή<:  αρ- 
χαίας έ.ΙΜ]νιχ7\ς  τέχνης  εις  την  σνοτασιν 
χαι  άνάπτνζιν  τών  χαΛών  τεχνών  «Υ  ΊταΛία 
χατα  την  άνα  γέννηοιν . 

Είτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΝΔ'. 
("Εκτακτος). 
Τη   19  Άπριλίου  1885. 
Προεδρεύοντος  τον  χ.  ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

Άναγνωσθέντων  και  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  εκτάκτου  συνεδριά- 
σεως ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  άναγινώσκει  Κκ- 
θεσιν  τών  πεπραγμένων  τής  Εκπαιδευτικής 
Επιτροπής  και  όμοίαν  τών  εργασιών  τής 
Συντακτικής  Επιτροπής·  ό  δέ  κ.  Μακρής 
"Εκθεσιν  τών  εργασιών  τής  Επιστημονικής 
Επιτροπής,  και  ό  κ.  Φ.  Μαυρογορδάτος 
όμοίαν  τής  Οικονομικής  Επιτροπής. 

Αί  εκθέσεις  αύται  έχουσιν  ούτω·  και  πρώ- 
τον ή  τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής· 

ΦίΛοι  ΰυνάδεΛροι , 

ΊΙ  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  άπετελείτο 
κατά  τάς  άρχάς  τής  παρούσης  έτι  περιόδου 
έκ  τοΰ  ετέρου  τών  άντιπροέδρων  κ.  Ί<οάννου 
Γεωργαντοπούλου,  τοΰ  κατά  τόν  κανονισμόν 
προέδρου  αύτής  και  τών  κ.  κ.  Ι\(ονσταντίνου 
Ξανθοπούλου,  Χρ.  Χατζηχρήστου,  Βράνου 
Βωζάνη,  Θ.  Σαλτέλη,  Ν.  Παρανίκα,  I.  Δ. 
Αριστοκλέους,  'Λβρ.  Μαλιάκα,  Ίΐλ.  Βαλσα- 
μάκη,  Π.  Παπαρρούση,  'Λντ.  Πετρίδου  και 
'θδ.  Άνδρεάδου,  άλλ'  άκολούθως  προσετέ- 
θησαν αύτη  ύπό  τοΰ  Συλλόγου  και  οί  κ.  κ. 
Κ.  Τσιούλκας  και  Άνδρ.  Σπαθάρης.  Παρη- 
τήθησαν  δέ  έν  τή  άρχη  τοΰ  έτους  οί  κ.  κ.  I. 
Δ.  Αριστοκλής,  ώς  άποτελών  μέλος  τής  Συν- 
τακτικής Επιτροπής  και  Κ.  Ξανθόπουλος, 


Π  Ρ  Α  ΚΓΤ  I  Κ  Α. 


105 


ώς  άπελθών  εις  τήν  πατρίδα  αύτού  ί'ν'  άνα- 
λάβη  τήν  διεύθυνσιν  του  έν  αύτή  Φροντιστη- 
ρίου. Μεγίστην  δ'  ύπέστη  άπώλειαν  ή  Επι- 
τροπή ϊιά  του  θανάτου  τοϋ  ' \ντ.  Πέτρινου 
μέχρι  προ  μικρού  τά  καθήκοντα  τοϋ  γρα{Λ- 
ματέως  εκτελοΰντος  καϊ  προθύμως  εργαζο- 
μένου έν  αύτη.  Ή  Επιτροπή  επί  τω  θανάτω 
τοϋ  προσφιλούς  αυτή  μέλους  λίαν  έλυπήθη 
και  τήν  λύπην  αυτής  καϊ  νΰν  εκφράζει.  Τόν 
άοίδιμον  Πετρίδην  έν  τή  γραμματεία  άνεπλή- 
ρωσεν  ό  κ.  Όδ.  Άνσρεάοης,  δς  νϋν  την  έκ- 
θεσιν  της  Επιτροπής  ενώπιον  ύμών  ποιού- 
μενος συγγνώμων  έξαιτεϊται,  εί  ύπό  συγκι- 
νήσεως αυξούσης  την  άτθένειαν  αύτοϋ  κατε- 
χόμενος έπΐ  τη  άναμνήσει  λυπηρού  γεγονό- 
τος άτελώς  και   άτε'χνως  τοϋτ'  επιτελέσει. 

Ή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  επτακαίσεκα 
έποιήσατο  κατά  το  έτος  τοϋτο  συνεδριάσεις 
τακτικάς  και  εκτάκτους,  έν  αις  παρήν  ·καί  ο 
σεβαστός  και  «κάματος  πρόεδρος  τοϋ  Συλλό- 
γου. Και  εν  πρώτοις  ήσχολήθη  περί  τήν  δια- 
νομή ν  τοϋ  εξ  20  χιλ.  φρ.  Ζαριφείου  κληρο- 
δοτήματος εις  τά  άπορα  σχολεία  της  πρω- 
τευούσης ταύτης.  Περί  της  διανομές  δέ  ταύ- 
της ή  Επιτροπή  ύπέβαλεν  ήδη  ιδίαν  έ/.θε- 
σιν,  ώστε  περιττόν  ίνα  εΐπωμεν  και  αύθις  τά 
περί  αύτής  ενταύθα.  Τοϋτο  δέ  μόνον  λέγο- 
μεν,  ότι  επειδή  ελήφθησαν  ίκανα'ι  εκθέσεις, 
ύπερτεσσαράκοντα,  παρά  των  διάφορων  Ε- 
φορειών τών  διάφορων  σχολών  της  πρωτευού- 
σης και  τών  προαστείο^ν  αύτής,  ή  Επιτρο- 
πή άνέθηκε  τώ  κ.  Π.,Παπαρρούση,  ί'να  έπ'αύ- 
τών  και  έπ'ι  ιδιαιτέρων  πληροφοριών  έρειδο'- 
μενος  σύνταξη  και  άναγνώση  κατά  τήν  Ιπέ- 
τειον  τοϋ  Συλλόγου  έορτήν  έκθεσιν  της  έκ- 
παιδευτικής  καταστάσεως  της  Κα>νσταντι- 
νουπο'λεως  και  τών  προαστείων  αύτής. 

Και  ταύτα  εν  συντο'αω  τά  περί  τοϋ  κληρο- 
δοτήματος τοϋ  άοιδίμου  Γεωργίου  τοϋ  Ζαρί- 
φη· μεταβαίνομεν  δέ  νϋν  και  εις  τάς  λοιπάς 
εργασίας  τής  Επιτροπής  αρχόμενοι  άπο  σο- 
βαράς  λίαν  γενομένης  ύπό  τοϋ  κ.  προέδρου 
¥θ3  Συλλο'γου  και  εγκριθείσης  ύπ'  αύτής. 
Λύτη  εστίν  ή  και  τώ  Συλλο'γω  ανακοινω- 
θείσα πραγματεία  /7ί{>4  τοΰ  έ#.ταίίί£υΓί#οΰ 
συνδέσμου  τών  γυμνασίων  χαί  τών  ανωτέ- 
ρων παρθεναγωγείων  τοϋ  ημετέρου  έθνου<; 
προς  ενίσχυσιν  χαί  βε.Ιτίωσιν  την  μέσης  παι- 
δεύσεων αμφοτέρων  τών  ψΰΛων .  Επειδή  δέ, 
ώς  έφθημεν  είπο'ντες,  αύτη  άνεκοινώθη  ήδη 
τώ  Συλλο'γω  και  έκτυπωθεΐσα  απεστάλη  εις 
τά  οιάφορα  ανώτερα  εκπαιδευτήρια  τοϋ  ήμε- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ,  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


τέρου  έθνους  καϊ  εις  διαφόρους  λογίους,  ά> 
σκοπον  ηγούμεθα  άνάλυσιν  αύτής  ενταύθα 
νά  παράσχουμε  ν.  Οια  δ'  εϊσΐ  τά  αποτελέ- 
σματα τής  εγκυκλίου  ταύτης,  τούτο  τό  προε- 
δρεϊον  τοϋ  Συλλόγου  γινώσκει,  οια  δ'  έσον- 
ται, τούτο  οψόμεθα. 

Έτερον  έργον  τήν  Έπιτροπήν  επί  πολλά: 
συνεδριάσεις  άπασχολήσαν  ήν  ή  ανατεθείσα 
αύτη  συνεπεία  αιτήσεων  εντολή  προς  σύν- 
ταξιν  προγράμματος  τών  αστικών  σχολών. 
Τοιούτον  δέ  πρόγραμμα  συνετάχθη  ύπό  τοϋ 
ήμετέρου  συναδέλφου  κ.  Κ.  Γεωργαλά,  ο  μετά 
τάς  αναγκαίας  κριθείσας  τροποποιήσεις  ύπο 
τής  Επιτροπής  υπεβλήθη  ήδη  τώ  Συλλο'γω 
καϊ  ενεκρίθη  ύπ'αύτού.  Βουλομένη  όμως, όπως 
τό  έργον  αύτής  ή  Επιτροπή  έντελέστερον 
καταστήση,  έγνω  συντάξαι  και  κατάλογον 
βιβλίων  διά  τάς  διαφόρους  τάξεις  αστικής 
σχολής,  ά  κατά  τήν  Έπιτροπήν  τά  καταλ- 
ληλο'τερά  είσι,  τούτο  δέ  προς  όδηγίαν  τών 
τε  εφορειών  και  τών  διδασκάλων.  Άλλ'  ε- 
πειδή ή  σύνταςις  τοιούτου  καταλόγου  πολ- 
λάς  ενέχει  δυσχέρειας,  ή  Επιτροπή  τήν  έπι- 
θυμίαν  αύτής  κα'ι  άπο'φασιν  ούκ  ήδυνήθη  έκ- 
τελέσαι.  Καϊ  νΰν 

Περί  διαγωνισμάτων. 

Δύο  είσίν  ώς  γνωστόν  τά  διαγωνίσματα, 
ων  ή  φροντ'ις  καϊ  ή  κρίσις  άνατεθειμέναι  είσϊ 
τή  ημετέρα  Επιτροπή,  τά  Βουτσιναϊον ,  τρία 
περιλαμβάνον  καϊ  τό  Καραπάνειον ,  όπερ 
πολλά.  Προ  έτών  εξεδόθη  ύπό  τής  Έκπαιδ. 
Επιτροπής  πρόγραμμα  προς  σύνταξιν  'θδη- 
γοΰ  τής  πρώτης  παιδεύσεως  τοϋ  Βουτσιναίου 
άγώνος.  Ή  προθεσμία  προς  κρίσιν  τοϋ  δια- 
γωνίσματος τούτου  παρήλθε  και  ούδέν  απε- 
στάλη δυστυχώς  χειρο'γραφον,  δι'  δ  ή  Επι- 
τροπή παρατείνει  τόν  αγώνα  τούτον  και  διά 
το  επο'μενον  έτος.  Κατά  τό  έτος  τούτο  ή 
Επιτροπή  έδει  νά  σύνταξη  τό  πρόγραμμα 
οι 'Όδηγόν τής  μέσης  παιδεύσεως.  Καϊ  έπε- 
λάβετο  μέν  τοΰ  έργου,  άλλ'  ένεκα  τής  σπου- 
δαιότατος καϊ  τού  μεγέθους  αύτοϋ  ούκ  ήγα- 
γεν  εις  πέρας. 

Και  διά  το  έτερον  τών  διαγωνισμάτων, τό 
Καραπάνειον ,  ούδέν  δυστυχώς  έστάλη  έργον. 
Τούτου  ένεκα  κρινεϊ  μόνον  ή  Επιτροπή  τήν 
πέρυσι  σταλεϊσαν  δι'  αύτό  Φυσιχην  Ίστορίαν 
καϊ  τήν  κρίσιν  αύτής  ανακοινώσει  κατά  τήν 
έπέτειον  έορτήν  τού  Συλλόγου.  Επειδή  δέ 
κατά  τά  προδιαγεγραμμένα  δέον  κατά  τό 
έτος  τοϋτο  νά  συνταχθνί  τό  πρόγραμμα  τής 

14 


106  0  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

στοιχειώδους  Χρείας  και  Φυσικής  παρεκλή- 
θησαν  οί  κ, κ.  Ανδρέας  Σπαθάρης  και  Ηλίας 
Βαλσαμάκης  όπως  συντάζαντες  παρουσιά- 
σωσι  τγί  Επιτροπή·  τοιούτον  πρόγραμμα  εν- 
τός της  ένεστώσης  περιόδου. 

Ταΰτα  τ»,  περί  διαγωνισμάτων  ελθωμεν 
$ί'0Υ)  εις  τά  προς  κρίσιν  τή  Επιτροπή  υπό 
του  Συλλόγου  παραπεμφθέντα  πονήματα. 
Ταΰτά  είσι  α')  Νιωτάτη  μέθοδοι;  ποορ  διδα- 
ΰχα.Ιίαν  τώ>·  γ.Ιωααών  ύπο  Γ.  Όλιβιέρου,  β') 
Πραχτιχη  αοιθ 'μητιχή  ύπόΠαπαγιαννοπούλου, 
γ')  θίωρητιχη  άφιθμιμιχη  ύπόΈμ.  Έμμανουη- 
λίδου,  δ')  Σειφα  ά>να.γτ<ύο μΛταν  ύπο  Κ.  Γ. 
Γεωργαλά  κα'ι  I.  Πολυβίου  και  ε'1  Ά)·αγνω- 
ΰζιχον  διά  τά  αστικά  και  δημοτικά  σχολεία 
υπό  Γ.  Κούζου  και  I.  Ίλλίδου.Έκ  τούτων  τό 
μεν  πρώτον  ήτοι  ή  Μέθοδοι:  &ρο(;  διδααν,α- 
Αίαν  τ&ν  γ*Ιο)βσών  εκρίθη  ήο·/|  ύπο  του  κ. 
προέδρου  της  Επιτροπής,  τοΰ  κ.  Μαλιάκα 
κα'ι  τοΰ  κ.  Κο^νστ.  Καλλιάοου,  έκ  των  με- 
λών  του  Συλλόγου  προσληφθέντων  κατ'άπό- 
φασιν  αύτοΰ  και  ή  κρίσις  άνεκοινώθη  ήδη 
ύπό  της  Επιτροπής  τω  Συλλο'γω  εγκαίρως. 
Τά  δε  β'  κα'ι  γ'  ήτοι  τά  πονήματα  των  κ. κ. 
Παπαγιαννοπούλου  και  Έμμανουηλίσου  άνέ- 
λαβον  κρΐναι  τό  μέν  οί  κ,κ.Άνδρ.  Σπαθάρης 
κα'ι  I.  Καραθεοοωρή  τό  οέ  οί  κ. κ.  Χρ.  Χατζη- 
χρήστου κα'ι  Η.Βαλσαμάκη  κατ'άπόφασιν  τοΰ 
Συλλόγου.  ΊΙ  κρίσις  αύτη  οΰκέτι  υπεβλήθη, 
άλλ'έλπίζομεν,  ότι  έν  μικρώ  ύποβληθήσεται. 
Τάδε  δ'  και  ε'  άνε'λαβον  κρΐναι  οί  κ.  κ.  Χρ. 
Χατζηχρήστου  κα'ι  Βρ.  Βωζάνης,  μέλη  της 
Επιτροπής,  οις  προσετέθη  κα'ι  ή  έλλο'γιμος 
κ.  Σαπφώ  Λεοντιάς  κατά  προ'τασιν  της  Έ- 
πιτροπής  και  κατ'  άπο'φασιν  τοΰ  Συλλο'γου. 
Τών  πονημάτων  δέ  τούτων  ίκανώς  εκτενών 
όντων,  καθότι  έκάτερον  σύγκειται  έκ  τεσ- 
σάρων τομιδίων,  ή  κρίσις  ως  χρο'νον  άπαι- 
τοΰσα  επίσης  οϋπω  ύπεβλήθη.  Πεπείσμεθα 
όμως  έρεΐ0θ'μίνο>ι  έπΐ  τής  προς  τον  Σύλλογο  ν 
αγάπης  τών  τήν  κρίσιν  άναλαβο'ντων,  ότι 
αύτη  έν  βραχεί  έξενεχθήσεται. 

Τελευτώντες  δέ  προστίθεμεν  ότι  ή  Έπι- 
τροτή τη·  τοΰ  προεδρείου  προσκλήσει  έσκέφθη 
τελευτα'ιον  και  περί  θεμάτων  σπουδαίων  εκ- 
παιδευτικών άνακοινωθνισομένων  κατά  τήν 
εϊκοσιπενταετηρίδα  τοΰ  Συλλο'γου,  ήτις  κα- 
τά τό  έπιόν  έτος  πανηγυρισθήσεται,  έν  τω 
γενησομένω  συνεδρίω.  ϊό  προεδρεϊον  ήρώτησε 
τήν  Έπιτροπήν  :  τίνα  τών  μελών  αύτής 
άναδεν  θήσονται  ανακοίνωσε  ις  ποιήσασθ  κι 
καϊ  τίνα  αύτη  ηγείται  θέματα  κατάλληλα 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

όπως  κατά  παράκλησιν  τοΰ  Συλλόγου  παρ* 
άλλων  ύποβληθώσι  τω  συνεδρίω.  Περί  τού- 
των, ως  καϊ  άνωτε'ρω  ειπομεν  έσκέφθημεν 
πλην  έπειδή  ό  κατάλογος  τών  θεμάτωνούκέτι 
συνεπληρώθη,  ού  δυνάμεθα  αυτά  ύποβαλεϊν. 

Ταΰτα  τά  έ'ργα  τής  ημετέρα;  "Επιτροπής 
κατά  τήν  λήγουσαν  περίοδον.  Καταστρέφον- 
τες  δέ  τήν  έκθεσιν  ήμών  ταύτην  έύχο'μεθα, 
όπως  οί  ημέτεροι  διάδοχοι  πλείω  κα'ι  ανώ- 
τερα έπιτελέσωσι  κα'ι  κατά  τήν  είκοσιπεν- 
ταετηρίδα  άντιπροσωπεύσωσ.ι  τήν  Έκπαι- 
δευτικήν  Έπιτροπήν  άξίαις  τοΰ  Συλλο'γου, 
όστις  έγένετο  αφορμή  τής  έν  Ανατολή·  εκ- 
παιδευτικής κινήσεως  καϊ  παρ'  ού  τό  έθνος 
μεγάλα  κα'ι  πολλά  έτι  αναμένει. 

Έν  Κωνσταντινουπόλε!  τη  6  Απριλίου  1885. 

Ή  Εκπαιδευτική  Έπιτροπι'ι 

I.  ΓΕΩΙΤΑΝΤΟΓΙΟΤΛΟΣ,  πρόεδ. 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Θ.  ΣΑΑΤΕΛΗΣ. 

ΗΑ.  ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ. 

Κ.  Γ.  ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ. 

ΒΡ.  ΒΩΖΑΝΗΣ. 

Ν.  ΙΙΑΡΛΝΙΚΛΣ. 

Λ.  ΜΑΛΙΛΚΑΣ. 

Π.  ΠΑΠΑΡΡΟΤΣΗΣ. 

Α.  ΣΠΑΘΑΡΗΣ. 

Κ.  ΤΣΙΟΥΛΚΛΣ. 

ΟΔ.  ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ,  εισηγητής. 

Δεύτερον,  ή  τής  Συντακτικής  Επιτροπής· 

Φι. /οι  οντάάεΛφοι. 

ΊΙ  Συντακτική  Επιτροπή  τοΰ  ήμετέρου 
Συλλόγου  κατά  τήν  λήγουσαν  συλλογικήν 
περίοδον  συνεκροτείτο  έκ  τών  κ.  κ.  I.  Δ. 
Αριστοκλέους,  Τ.  Καραθεοδωρή  κα'ι  Ιακώ- 
βου Άρτεμιάδου  κα'ι  έκ  τών  ύπό  τοΰ  κανο- 
νισμού όριζομε'νων,  τοΰ  γενικού  γραμματέως 
κ.  'θδ.  Άνδρεάδου,  τοΰ  ειδικού  κ.  Ν.  Ευ- 
σταθίου, τοΰ  γραμματέως  τής  Φιλολογικής 
Επιτροπής  κ.  Άθ.  Παπαδοπούλου  Κεραμέως 
και  τοΰ  γραμματέως  τής  Αρχαιολογική; 
Επιτροπής  κ.  Κυριακού  Περδικίδου. 

ΊΙ  Συντακτική  Επιτροπή,  ήτις  καθ'όλον 
τό  έτος  έπτακαίδεκα  έποιήσατο  συνεδριά- 
σεις προεδρεύοντος  αυτών  τοΰ  κ.  I.  Λ.  Άρΐ- 
κλέους  κα'ι  γρκμματεύοντος  τοΰ  κ.  'θδ.  Άν- 
δρεάδου, και  κατά  τό  έτος  τοΰτο  επιμελώς 
καϊ  συντο'νως  ήσ/ολήθη  περί  τά  ανατεθει- 
μένα αύτη  σπουδαία  καθήκοντα.  Κα'ι  έν  πρώ- 
τοις προέβη  εις  τήν  δημοσίευσιν  τού  'Λρ- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


107 


χαιολογικοΰ  Παραρτήματος  τοΰ  ΙΕ'  τόμου 
τοϋ  Περιοδικού  τοϋ  Συλλόγου  συγγράμματος, 
μελετήσασα  και  κανονίσασα  την  υπό  τής 
συναδέλφου  Άρχ.  Επιτροπής  παρασκευα- 
σθε εταν  ύλην  δι '  αΰτό.  Τό  Παράρτημα  τοΰτο 
άπό  πολλού  εκδοθέν  και  εκ  δέκα  τυπογραφι- 
κών φύλλων  συγκείμενον  περιέχει  λίαν  σπου- 
δαία; πραγματείας  των  ημετέρων  συνάδελ- 
φων /.7..  Λ.  Π.  Κεραμέως  καϊ  .1.  Μοηΐίπιαηιι. 

Τής  εκτυπώσεως  του  Παραρτήματος  τού- 
του ετι  διαρκούσης  ή  Επιτροπή  συνεβλήθη 
δια  τοϋ  προεδρείου  μετά  τοϋ  άςιοτίμου  διευ- 
θυντού του  Νίο,Ιόγον  και  ηρςατο  τής  έκτυ- 
πώσεως  και  τοΰ  Ι'Γ'  τόμου  τοϋ  Περιοδικού 
τοϋ  Συλλόγου  συγγράμματος,  άφού  προ'τερον 
έςεμελέτησε  καϊ  κατέταξε  τήν  έν  αύτώ  πε- 
ριληφθησομε'νην  ΰλην.  Ό  τόμος  ούτος  οΰπω 
άπεπερατώθη,  διότι  πρώτον  ή  Επιτροπή 
ένο'μισεν,  δτι  ή  έν  αύτώ  κατανώριζομένη  εμ- 
βριθής και  εκτενής  πραγματεία  του  σεβα- 
στού προέδρου  τοΰ  Συλλόγου  έδει  μετά  προσο- 
χής και  ακριβείας  νά  έκτυπ-ωθτί  και  δεύτε- 
ρον πολλά  μέρη,  οιον  χω'ρία  συγγραφέων  ή 
ητοιητών,  σημειώσεις  κτλ.,  άπήτουν  στοι- 
χεία τών  9  στιγμών,  κ  ούχ'ι  έν  αφθονία 
ύπάρχουσιν.  Οί  λο'γοι  βεβαίως  ούτοι  πεί- 
θουσα πάντα  περί  τοϋ  αδυνάτου  τής  έπισπεύ- 
σειυ:  τοϋ  έργου.  ΊΙ  άποπεράτωσις  αυτού 
προσεχής  Ισται  όμως,  διο'τι  άπαρτισθήσεται 
έκ  45  τυπογραφικών  φύλλων,  έξ  ών  τά  35 
έςετυπώθησαν  ήδη. 

Έκτος  δέ  τοΰ  άνω  ρηθέντος  Παραρτήμα- 
τος τοϋ  ΙΕ'  του  ου  ή  Επιτροπή  έπελάβετο 
ήδη  τής  εκδόσεως  καϊ  Παραρτήματος  τού 
ΙΤ'  τόμου  και  του  ο'  τεύχους  τής  Μαυρο- 
γο:δ·/τΞ·ου  Βιβλιοθήκης..  Και  τό  μέν  Παράρ- 
τημα θά  περιέχη  πραγματείαν  τοΰ  αΐδ.  κ.  €. 
0.  ΟΐϊΓΐΐδ  και  του  κ.  Σ.  Άριστάρχου  άρχαιο- 
λογικήν  και  την  έκθεσιν  τοΰ  κ.  'Λθ.  Παπα- 
δοπούλου Κεραμέως  περί  τών  καταγραφέντων 
καϊ  άντιγράφέντων  χειρογράφων  κατά  την 
δευτέραν  περιοδείαν  αυτού  διά  τήν  Μαυρο- 
γορόάτειον  Βιολιοθήκην  τήν  έν  τακτική  συνε- 
δριάσει τοϋ  Συλλόγου  άναγνωσθεϊσαν.  Τό  δέ 
δεύτερον  τεΰχος  τής  Μαυρογορδατείου  Βι- 
βλιοθήκης Οκ  περιλάβη  ΰλην  συλλεγεϊσαν 
/.κτκ  τήν  α'  περιοδείαν  τοϋ  κ.  Κεραμέως, 
ήτις  οΰ  περιελήφθη  έν  τω  α'  τεύχει  ένεκα 
της  σμι/.ρο'τητος  αύτού,  και  εϊ  δεήσει  τινά 
τών  τής  δευτέρας.  Έσται  δ'  έτοιμον  καθ' 
ώρισμένον  καιρόν  ήτοι  κατά  τάς  άρχάς  τοϋ 
έπιοντος  μαίου. 


Ή  Συντακτική  "Επιτροπή  διά  τά  προεκ- 
τεΟέντα  και  δι'  έναπολειφθέντα  έκ  τοϋ  πα- 
ρελθόντος έτους  έδαπάνησεν  έκ  τοϋ  άναγε- 
γραμμένου  δι'  αύτήν  έν  τώ  προϋπολογισμέ 
κονδυλίου  τκ  ποσά  τάδε  : 
Δι '  άγορκν  χάρτου  τυπογρ.  δεσμ. 

08  πρός  105  γρ.  χρ.  Λ. Τ.  71.40 

»  έκτύπωσιν  Δελτίου  10  φύλλων 

πρός  2  Α.  Τ.  και  Ι'Γ'  τόμου       »     50, — 
»  άγοράν  5  δεσμίδ.  χάρτ.  κεχρ. 

δι' έξίόφυλλον  φρ.  180  »  7.92 

»  διορθωτικά  22  τυπογραφικών 

φύλλων  πρός  20  γρ.  »  4.07 

»  δετικά  καϊ  άχθοφορ.  ΙΕ'  τόμου  »  5.40 
»      »  »  Μ.  Βιβλιοθήκ. 

α'  τεύχους  »  3.40 

»  λιθογραφήματα  Μ.  Βιβλιοθ.  α' 

τεύχους  »  9.50 

»  άντιγραφήν  πρακτικών  Ι'Γ'  τόμ.  »  1.11 
»  σύνταζιν  καταλόγου  βιβλίων 

τοϋ  Ιζ"'  έτους  »  0.50 

»  δώρον  στοιχειοθέτου  Ιωάννου 

(άποφ.  Συλλόγου)  »       1 . — 

»  διορθωτικά  33  τυπογρ.  φύλλων 
ΙΕ'  καϊ  Ι'Γ' πρός  20  γρ.  άργ.  »  6.11 

Το  όλον  Λ.  Τ.  160.41 
Τά  προϋπολογισθέντα  ίνα  δαπανηθώσιν 
υπό  τής  Συντακτικής  Επιτροπής, ώς  έκ  τοΰ 
σχετικού  κονδυλίου  τοϋ  προϋπολογισμού  δη- 
λοΰται,  ήσαν  Δ. Τ.  670.  Τό  ποσόν  τούτο  δεν 
έδαπανήθη,  διότι  πολλά  τών  προαναγεγραμ- 
μένων  δέν  έπετεύχθησαν  δυστυχώς. 

Ή  Συντακτική  Επιτροπή  έκτος  τών  ανω- 
τέρου δηλωθέντων  ήρξατο  προετοιμάζουσα 
και  τήν  ΰλην  τού  ΙΖ'  τόμου  τοϋ  Περιοδικού 
βουλομένη,  όπως  άμα  τη  αποπερατώσει  τοϋ 
ήδη  ύπό  τκ  πιεστήρια  άρςηται  ή  έκτύπωσις 
αύτοΰ  καϊ  έν  πολλαϊς  συνεδριάσεσιν  αυτής 
έν  νώ  έχουσα  τκ  ύπό  τού  58  αρθρ.  τοϋ  κα- 
νονισμοΰ  διακελευο'μενα  συνε'ζήτησε  διάφορα 
μέσα  πρός  βελτίωσιν,κατά  τό  ενόν,  τοϋ  Πε- 
ριοδικού τοϋ  Συλλόγου  συγγράμματος.  Ώς 
μέσον  δέ  κατάλληλον  προς  τούτο  ήγήσατο 
καϊ  τήν  έκδοσιν  τού  Περιοδικού  κατά  τριμη- 
νίαν  άντϊ  ετησίως.  ΠΙαρεσκευάσθη  δέ  ύπό  τοϋ 
©ιλοπονωτάτου  συναδέλφου  ήμών  κ.  Τ.  Κα- 
ραθεοδωρή  και  σχέδιον  πρός  τούτο,  όπερ  και 
ενεκρίθη.  Οί  λόγοι,  ο,ιτινες  ώθησαν  τήν  έπι- 
τροπην,  είσί'  α'  δτι  διά  τού  μέσου  τούτου 
έπιτυγχάνεται  ή  ταχεία  δημοσίευσις  τών  τώ 
Συλλόγω  άναζοινουμένων  επιστημονικών  καϊ 


108 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛίΙΜΙΚΟΙ  ΦΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


αρχαιολογικών  πραγματειών,  αί'τινες  ώς  εκ 
του  είδους  αυτών  τοϋτ'  άπαιτοΰσιν,  ί'να  μή 
την  προτεραιότητα  αύτών  άπολέσωσι,  β' 
δτι  τήν  κατά  τριμηνίαν  έκδοσιν  αναγράφει 
κα'ι  ή  κυβερνητική  άδεια,  καϊ  γ'  δτι  διά 
του  μέσου  τούτου  δυνατή  άποβήσεται  ή  κά- 
λυψις  εΐ  μή  ολοκλήρου  τής  δαπάνης  τουλά- 
χιστον [λέρους  αυτής  διά  τής  εγγραφής  συν- 
δρομητών εκ  τών  μή  μελών  τοΰ  Συλλόγου. 
Άλλ'  επειδή  ή  τοιαύτη  ριζική  μεταβολή 
τών  δρων  τής  εκτυπώσεως  τοΰ  Περιοδικού 
λίαν  σπουδαία  έστί  κα'ι  μελε'της  επισταμέ- 
νη / 'ρήζει ,  λόγοι  δ'  έπίσης  σοβαροί  άν- 
τετάχθηιταν  αυτή,  ή  εύθύνας  νυν  δίδουσα 
Επιτροπή  άνε'βαλε  την  όριστικήν  αυτής  άπο'- 
φασιν  και  τούτου  ένεκεν  ούκ  έξεζήτησε  τήν 
τοΰ  Συλλόγου  γνώμην  καί  ψήφον  έτι,  έπιφυ- 
λαχθεϊσα  νά  πράξη  τούτο,  δτανκαθ' ολο- 
κληρίαν πεισθή. 

Κα'ι  λοιπόν,  φίλοι  συνάδελφοι,  ώς  ήμϊν 
δυνατόν,  έξεθέμεθα  τά  τής  ήμετε'ρας  Επι- 
τροπής κατά  τήν  ήδη  λήγουσαν  συλλογικήν 
περίοδον.  Ουκ  είσι  δέ  τοσαΰτα.καί  τοιαύτα, 
οία  ή  Επιτροπή  έπεθύμει.  Ναί,  έπεθύμει 
πλείω,  πλήν  ούκ  ήδυνήθη  τήν  έπιθυμίαν  αυ- 
τής θεραπεΰσαι-  έβούλετο,  άλλ'  ούκ  έδύνα- 
το.  Όμολογει  τήν  άμαρτίαν  αυτής  εύ  εί- 
δυϊα,  δτι  αμαρτία  έξομολογουμένη  ούκ  έστιν 
αμαρτία.  Εύχεται  δε',  δπως  ή  διάδοχος  αυ- 
τής μείζω  πράξη  και  μάλιστα,  διότι  έσται 
εν  τώ  έτει,  καθ'  ο  ό  Σύλλογος  εορτάσει  τήν 
εΐκοσιπενταετηρίδα  αύτοΰ,  καθ'ήντά  πάν- 
τα δε'ον  νά  ώσιν  έν  τάξει  κα'ι  άξια  τοΰ  Συλ- 
λόγου καί  τής  φιλοπονίας  τοΰ  Έλληνος. 

Έν  Κοίνσταντινουπόλίΐ  τη  9  άπριλίου  1885. 

Ή  Σνντακτικιι  Επιτροπή 

I.  Δ.  ΛΡΙΣΊΌΚΛΙΙΣ,  πρόεδρος. 

Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡ1Ι. 

I.  ΛΡΤΕΜΙΛΔΗΣ. 

Α.  Π.  ΚΕΡΑΜΕΥΣ. 

Ν.  ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ. 

Κ.  ΠΕΡΔΙΚΙΔΙΙΣ. 

ΟΔ.  ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ,  γραμμ.  %  ε\ΰηγ. 

Τρίτον,  ή  τής  Επιστημονικής  Επιτροπής· 

Κύριοι, 

'ίΐς  γινώσ/.ε τε,ή 'Μ~ιστημονική  Επιτροπή 
κατά  τόν  κανονισμόν  καθήκον  ενει  νά  καθι- 
στά τόν  Σύλλογον  ένήμερον  τών  νεωτέρων 
επιστημονικών  ανακαλύψεων.  'Κξεπλήραισε ν 
άρα  κατά  τήν  τίλευταίαν  περίοδον  τόν  προο- 


ρισμόν  αυτής  ;  πολλού  γε  καϊ  δή.  Τά  μέν 
τών  μελών  αύτής  γυναίκα  έγημαν  κα'ι  ούκ 
ήδυνήθησαν  έλθεϊν  τά  δέ  ζεύγη  βοών  ήγο'- 
ρασαν  καί  προς  δοκιμασίαν  έξήλθον,  κατά  τό 
Εύαγγέλιον  τά  δέ  ούδ'  άπαντήσεώς  τίνος 
ήξίωσαν  πρός  τάς  έπανειλημμένας  τοΰ  Γρα- 
φείου προσκλήσεις,  κα'ι  μόνον  οί  ότρηροϊ  τοΰ 
Ασκληπιού  θεράποντες  ούκ  ώκνησαν  εϊς  τόν 
γάμον  έλθεϊν  κα'ι  μέχρι  τέλους  παραμεϊναι, 
δι'δ  κα'ι  απονέμω  αύτοϊς  τάς  έγκαρδίους 
μου  εύχαριστήσεις  διά  τόν  ζήλον  καϊ  τήν 
προθυμίαν,  μεθ '  ής  άπ' άρχής  μέχρι  τέλους 
τής  περιόδου  ταύτης  είργάσθησαν,  κα'ι  διά 
τό  ενδιαφέρον,  δπερ  έν  διαφοροις  έπιστημο- 
νικοϊς  ζητήμασιν  έδειξαν  κα'ι  ανέπτυξαν. 

Ή  "Επιστημονική  Επιτροπή  μετά  νάρκην 
ενός  ολοκλήρου  έτους  κατά  τήν  τελευταίαν 
περίοδον  έδειξε  κα'ι  πάλιν  σημεία  ζωής,  εύ- 
τυχήσασα  νά  καταλέξη  μεταξύ  τών  μελών 
αυτής  άνδρας  επί  επιστήμη,  λο'γω  καί  θέσει 
διακεκριμένους,  οίον  τους  Άσκληπιάδας  Σε- 
βαστο'πουλον,  Ίωαννίδην,  Παναγιωτίδην,  Τα- 
χιντζήν,  Κωνσταντινίδην  καί  τόν  αποχωρή- 
σαντα κύριον  Βλάμον,  άλλ'  εξ  άλλου  άπαρη- 
γο'ρητα  θρηνεί  τόν  έν  μακάρια  τή  λήξει  ία- 
τρόν  Βασίλειον  Λούσην,  δστις  εν  τών  δια- 
πρεπεστέρων,  τακτικωτέρων,  ένεργητικωτέ- 
ρων  καί  νοημονεστέρων  μελών  αύτής  έτύγ- 
χανεν.  "Αρα  «θαρσεϊνχρή,  τάχ'  αύριον  έσσετ' 
άμεινον»,  ελεγεν  ό  σοφός  τής  αρχαιότητος 
ποιητής. Εύχο'μεθα  τοίνυν  καί  εύελπιστοΰρ.εν, 
δτι  κατά  τήν  έλευσομένην  περίοδον  ή  "Επι- 
τροπή αύτη,  ήτις  εκλήθη  νά  φωτίζη  τόν  Σύλ- 
λογον περί  τών  νεωτέρων  ερευνών  καί  επι- 
στημονικών ανακαλύψεων,  άρξεται  τών  εργα- 
σιών αύτής  ύπό  αΐσιωτέρους  οιωνούς  καί  τον 
προορισμόν  αύτής  ώς  δει  εκπληρώσει. 

Συνεδριάσεις  κατά  τό  έ'τος  τούτο  ή  Επι- 
τροπή έσχε  μόνον  επτά,  τό  μέν  διότι  ό  πρόε- 
δρος αύτής  δέν  άνήγγειλεν  εγκαίρως  τάς 
συνελεύσεις,  τό  δέ  διότι  κα'ι  άναγγείλας 
έσχε  τήν  εΰχαρίστησιν  νά  συνεδριάση  μονός 
μετά  τών  τεσσάρων  τοίχων  καί  τοΰ  γραφείου 
τοΰ  δοψ.ατίου  τών  συνεδριάσε<.υν,  τό  δ'  ένεκα 
τών  παρεμπεσουσών  εορτών,  τό  δέ  τελευ- 
ταΐον  καί  χείριστον  πάντίον,  διότι  θέμα  πρός 
συνεδριάσεις  δέν  ύπήρχεν.  Εις  γραμματείς 
δ'  ύπήρξεν  ευτυχής,  ών  -ρώτος  ην  ο  κ.  Βαλ- 
σαμάκης,  δεύτερος  ό  άποχωρήσας  κ.  Βλάμος 
καί  τρίτος  ό  άντικαταστήσας  αύτάν  ιατρός  κ. 
Ταχ  ιντζής, παρ  "ολίγον  δέ  κα'ι  έτερον  γραμμα- 
τέα νά  προσκτήσ·/],  εί  μή  ή  περίοδος  έληγεν. 


Π  Ρ  λ  κ 

V.  συνεδριάσεις  καΐ  αί  εργασίαι  τής  Έ- 
πιτροπής  είσι  κατά  χρονικήν  σειράν  αί 
έπόμεναι  : 

Σννεδριά<ίεας. 

Έν  ολοις  επτά  συνεδριάσεις. 

α')  Τ  ή  25  Οκτωβρίου,  καθ*  ήν  εγένοντο 
αί  αρν  αιρεσίαι  τής  Επιτροπής. 

β')  Ττί  9  νοεμβρίου,  καθ'ήν  άναγινώσκεται 
1)  προτρεπτικό;  λόγο;  τοΰ  προέδρου  προ;  τζ 
μέλη  τή;  Επιτροπής  προ;  άνακοίνωσιν  θε- 
μάτων. 

2)  Πρότασις  6πω;  ό  κ.  Βλάμο;  και  ό  κ. 
Ταγιντζής  γείνωσι  μέλη  τής  Επιστημονικής 
Επιτροπής. 

3)  Ό  κ.  Ίωαννίοης  άναγινώσκει  την  περί 
τοΰ  Ρ^δΙθΠΓ  και  των  θεωριών  αύτοΰ  πραγ- 
ματείαν,  ήτις  λίαν  ενδιαφέρουσα  κριθείσα, 
παραπέμπεται  προ;  άνάγνωσιν  ενώπιον  του 
Συλλόγου. 

γ')  Τή  23  νοεμβρίου.  Εκλογή  τοΰ  κ.  Βλά- 
μου  ώ;  γραμματέως  τής  Επιτροπή;.  Επι- 
στολή τοΰ  Συλλόγου  προ;  τήν  Έπιτροπήν 
περί  πραγματείας  πρωτοτύπου  άναγνωσθη- 
σομένης  κατά  τήν  εΐκοσιπενταετηρίδα  τοΰ 
Συλλόγου. 

Προτείνεται  πρωτότυπος  πραγματεία  :  Ή 
έρευνα  τή;  ελλείψεως  τοΰ  νοσήματος  των 
σταφυλών  επί  τή;  νήσου  Όφιούσσης  εν  τή 
θαλάσση  τοΰ  Μαρμαρά,  ενώ  αί  παρακείμεναι 
νήσοι  και  τά  παράλια  τή;  μικρά;  Ασίας  και 
Θράκης  προσβάλλονται  υπό  τοΰ  νοσήματος 
τούτου.  Ό  κ.  Μακοή;  ποιείται  άνακοίνο^σιν 
εις  τήν  Έπιστημονικήν  Έπιτροπήν  περί  τής 
επιρροή;  τοΰ  οξυγόνου  επί  τή;  (υμώσεο^ς  και 
παλαίωσε  ως  τοΰ  οίνου,  καθ'  ήν  τό  όςυγόνον 
τοΰ  άέρος  ούνί  μόνον  έπ  ι  βλάβες  τω  οϊνω  ούκ 
εστί  αλλά  και  άναγκαιο'τατον  οιά  τήν  ζύ- 
μωσιν  και  παλαίωσιν  αύτοΰ. 

δ')  Τ·/)  28  Δεκεμβρίου.  Εκλογή  νε'ου  γραμ- 
ματέως, τοΰ  κ.  Ταγιντζή,  τοΰ  κ.  Βλάμου 
άναγωροΰντος  εκ  Κο>νσταντινουπόλεο>;  ένε- 
κα προσκλήσεως  τοΰ  άσθενοΰντος  πατρός 
αύτοΰ. 

Ώ;  δεύτερον  θέμα  τή;  Επιστημονικής 
Επιτροπής  προτείνεται  ύπό  τοΰ  προέορου  : 
Ή  περιγραφή  και  Ιξήγησις  των  παρά  το  Μυ- 
ριόφυτον  ύπό  τοΰ  κ.  Μακρή  παρατηρηθέντων 
απολιθώσεων. 

Ό  κ.  Μακρής  άναγινώσκει  θέμα  τι  Περί 
τής  ευθύνη;  των  ιατρών. 

ε')  Τ·/)  8  φεβρουαρίου.   Συζήτησις  έπί 


ΤΙΚΑ.  109 

τοΰ  έν  τή  προηγουμένη  συνεδριάσει  άνα- 
γνωσθέντος  θε'ματος  Περί  τή;  ευθύνης  τών 
ιατρών. 

Όαιλία  τοΰ  προέδρου  Περί  τή;  Καισαρι- 
κή; τιμή;,  τροποποιηθείσης  ύπό  τοΰ  Ιταλού 
ΡΟΓΓΟ. 

Προ'τασι;  τοΰ  κ.  Βαλσαμάκη  περί  μερισμού 
τή;  Επιτροπής  εις  Φυσικομαθηματικήν  καΐ 
Ίατρικήν. 

ς')  Τή  23  φεβρουαρίου.  Άνακοίνωσις  τοΰ 
προέορου  προ;  τήν  Έπιτροπήν  περί  τή;  προ- 
τάσεως τοΰ  κ.  Βαλσαμάκη,  καθ'  ήν  ό  μερι- 
σμό; τή;  Επιτροπή;  άφίνεται  μέχρις  ανα- 
θεωρήσεως τοΰ  κανονισμού. 

Τινά  άφορώντα  τήν  νο'σον  τών  άμπέλων 
και  τήν  έξαφάνισιν  αύτής  έπϊ  τή;  νήσου 
Όφιούσσης. 

ζ')  Τή  10  μαρτίου.  Άνακοίνωσι;  τοΰ  προέ- 
δρου Περί  πολύποδο;  τή;  μήτρα;  και  μύλης 
βοτρυοειδοΰς  και  συ'ζήτησι;  περί  τούτων. 

Έν  Κωνσταντινουπόλει  τή  19  Απριλίου  1885. 

Ή  Επιστημονική  Επιτροπή 

Κ.  ΜΑΚΡΗΣ,  πρόεδρος. 

Γ.  ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ. 

Σ.  ΑΡΙΣΤΑΡΧΗΣ. 

Η.  ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ. 

I.  ΒΑΡΟΤΣΗΣ. 

€.  ΒΟΝΚΟ>ΥδΚΙ. 

Κ.  ΚΑΛΛΙΑΔΗΣ. 

Τ.  ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ. 

Α.  ΝΑΟΤΜ. 

ΑΙΜ.  ΝΟΝΝΟΤΗΣ. 

Δ.  ΣΤΑΜΑΤΙΑΔΗΣ. 

ΣΕΒΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ. 

ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ. 

ΓΙΑΝΑΓΙΩΤΙΔΙΙΣ. 

ΤΑΧΙΝΤΖΗΣ,  γραμματεύς. 

Τέταρτον,  ή  τής  Οικονομικής  Επιτροπή;· 

Λ  νφιοι , 

Πρώτον  ήδη  προσερχομένη  ενώπιον  υμών 
ή  Οικονομική  Επιτροπή,  όπως  συνωδά  ταϊς 
τοΰ  κανονισμού  διατάςεσιν  έκθεσιν  τών 
πεπραγμένων  αύτής  ποιήσηται, ολίγα  κα;  μι- 
κρά έχει  ειπείν,  ώ;  έξ  αύτής  τής  φύσεως 
τών  έργασιών  της. 

Ή  Οικονομική  Επιτροπή  τοΰ  λήγοντος 
συλλογικού  έτου;  άρςαμένη  τών  έργασιών 
αύτής  τήν  7  παρελθόντος  ίουνίου  έν  τέσσχρ- 
σι  τό  όλον  συνήλθε  τακτικαΐς  συνεδριάσεσιν, 
έπαςί(.υ;  προεδρευομένη,  κατά  τόν  κανόνι- 


110  Ο  Ελ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΛΙΚ ΟΣ 

<7|λθ'ν,  ύπό  τού  έτερου  των  αντιπροέδρου  ν  του 
Συλλόγου,  κ  Ττ,λ.  ΚαραΟεοδ(υρή,  τήν  λει- 
τουργίαν  γραμματέως  δεξαυ  ένου  του  σήμερον 
ένώπιον  υμών  λαλούντος. 

Δυστυχώς  κατά  τον  παρελθόντα.  νοέμβριον 
μέγα  καίδυσαναπλήρωτονέγε'νετοτή  Επιτρο- 
πή κενόν  διά  τής  εις  την  'Κσπερίαν  αποδη- 
μίας του  προέδρου  αυτής-  γνωστού  δ'  οντος 
οίος  ό  κ.  Τηλ.  Καραθεοδωρή,  εύνόητον  τοϋν- 
τεύθεν  όπο'σον  έπαισΟητή  έγε'νετο  ήμϊν  ή 
απουσία  τοιούτου  ότρηρού  και,  φερεπο'νου  ϊ6ύν- 
τορος  των  ήμετέρων  εργασιών. 

ΤΙ  Οικονομική  Επιτροπή  ευθύς  άμα  συνελ- 
θούσα  καί  καταρτισθείσα  απεφάσισε  τήν  τή- 
ρησιν  τακτικών  Πρακτικών  τών  συνεδριά- 
σεων, προσεπάθησε  δέ  δσον  ένήν  αύτη,  όπως 
άνταποκριθη  ταΐς  του  Συλλόγου  προσδοκίαις, 
καϊ  εκπλήρωση-  κατά  τό  δυνατόν  τήν  άνατε- 
θεΐσαν  αύττί  έντολήν.  Κύριον  αυτής  μέλνιμα 
ην  τό  τής  έξευρέσεως  πόρων  νε'ων  τω  Συλ- 
λο'γω  τω  κεκυρτωμένω  τότε  ύπό  δεινής  συμ- 
φοράς, και  τό  τής  εισπράξεως  τών  ύ©ιστα- 
με'νων  μέν  άλλ' ατελώς  έκ  διαφο'ρων  αιτιών 

*  ι  '  Τι 

ε  ΐσπραττομένω  ν . 

ΚαΟ'  άπασαν  τήν  διάρκειαν  τών  εργασιών 
αυτής  ή  Οικονομική  Επιτροπή  συνεζήτΥ,σε 
καί  καΟυπε'βαλε  τ  ή  έγκρίσει  του  Συλλόγου 
τά  εξής  τήν  βελτίωσιν  τής  οικονομικής  αυ- 
τού καταστάσεως  άφορώντα. 

1)  Περί  προσφορωτέρου  τρόπου  εισπράξεως 
τών  έν  τω  έξωτερικώ  συνδρομών  τών  τακτι- 
κών μελών. 

2)  Περί  εγγραφής  νε'ων  μελών  έν  τω  έξοο- 
τερικώ. 

3)  Περί  εγγραφής  νε'ων  έν  τ-/)  πρωτευούση 
καί  τοις  προαστείοις  μελών. 

4)  Περί  καταλληλότερου  τρόπου  εισπράξεως 
τών  καθυστερουμένου  ένταύθα  συνδρομών. 

Τά  ώς  άνω  καΟυποβληθέντα  τή  έγκρίσει 
του  Συλλόγου  οικονομικά  με'τρα  έγε'νοντο  δε- 
κτά- κατά  πο'σον  όμως  ή  έπιτυ^ία  έπε'στεψε 
τάς  -ροσδοκίας  ήμών,  τούτο  βέβαιους  ούκ 
έναπο'κειται  ήμΐν. 

Ευτυχώς  σήμερον  ό  Σύλλογος,  χάρις  ταϊς 
προσπαβείαις  τοΰ  προεδρείου  καί  τ-/)  γενναία 
αρουγ·/)  τών  φιλούντων  τό  τών  γραμμάτο^ν 
γεραρόν  τούτο  τε'μενος,  τό  μέν  παρελθόν  τή 
λήθη  κφίνισιν,  ήμείς  δέ  περαίνοντες  τήν  λι- 
τή ν  ταύτην  έ'κΟεσιν  καί  τά  με'λλον  αϊσιον 
-ροοκυνιζόμενοι  Οαρρούντες  έγκαταλιμπάνο- 
μεν  τήν  Οίκονομικήν  Έπιτροπήν  το'ις  δια- 
δο'χοις  ήμών  τήν  ώραίαν  τοΰ  ήμετέρου  Συλ-  | 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

λόγου  προσφωνοϋντες  ρήτραν  Τάχ·'  αί^ίο;- 
ί'σσίΓ '  ΰμ(ΐ)·ο)· , 

Έν  Κωνσταντινουπόλε!  τή  19  Απριλίου  1885. 

Ή  Οικονομική  Έχιτροπίι 

I.  Τ.  ΚΟΥΠΑΣ. 

Β.  ΣΛΡΑΚΙΩΤΙΙΣ. 

Μ.  ΒΕΛΛΟ  Γ I  ΑΝ  Ν 1 1 Σ . 

ΙΩ.  Κ.  ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ. 

Ν.  ΜΓΙΛΕΣΣΛΣ. 

ΙΩΑΝΝΗΣ  ΓΚΙΩΝ.' 

Θ.  Λ.  ΚΟΣΟΥΛΙΙΣ,  ταμίας. 

Φ.  Λ.  ΜΛΥΡΟΙΌΡΔΑΤΟΣ,  γραμ. 

Ό  κ.  πρόεδρος  έκφράσας  Οερμάς  ευχαρι- 
στίας άπό  με'ρους  τού  Συλλόγου  ταΐς  έπιτρο- 
παϊς  καί  έπαινε'σας  τον  ζήλον  αυτών,  λύει 
τήν  συνεδρίασιν. 


ΣΥΝΕΛΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΕ'. 
(Τακτική). 

Ττ,  15  Απριλίου  1885. 

Π^οί(ψνο)-τος  γοι'  χ.  ΠΡ.  ΒΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ. 

ΆναγνωσΟε'ντιον  καί  έπικυρωΟε'ντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοϋται  ή 

αλληλογραφία, 

έξ  ής  παραθέτομεν  περίληψιν  τώνδε  τών  έπι- 
στολών  : 

Τού  κ.  Ν.  Βαλέττα,  άπό  28/9  άπριλίου, 
άγγε'λλοντος,  ότι  άποστε'λλει  τά  παρ'αΰτώ 
περιοδικά  τού  Συλλόγου  διά  του  αγγλικού 
άτμοκινήτου  «ΑδΙΠΟΏ»  καί  δτι  ή  διεύθυνσις 
τών  άτμοκινήτιον  ούδεμίαν  έζήτησεν  άμοι- 
βήν,  ώς  έκ  τής  αποστελλόμενης  φορτωτικής 
δηλούται. 

Τής  έν  Κίω  Φιλεκπαιδευτικής  Άδελφο'- 
τητος  τών  Αια>  ώ>·,  άπό  8  άπριλίου,  άγ- 
γελλούσης  τήν  παραλαβήν  τής  ύπ'  άριΟ. 
1  1,588  καί  δρα^.  71592,60  ομολογίας  τής 
Εθνικής  τής  Ελλάδος  Τραπέζης  καί  ευχα- 
ριστούσες τω  Σύλλογο)  έπί  τή  φροντίδι. 

Τού  κ.  Αθανασίου  Πετρίδου,  σ^ολάρχου 
ένΚάμπω  τής  Λακωνικής,  ά-ό  I  μαρτίου, 
άγγέλλοντος,  ότι  άποστε'λλει  έσ<υκλείστως 
πραγματείαν  αύτού,  οπως  άναγνωσΟ·/)  έν 
συνεδριάσει  τού  Συλλόγου,  Περι  τη<:  αρχαίας 

Τών  κοσμητριών  καί  τών  έφο'ρων  τής  έν 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


111 


Σταυροδρομίω  ελληνικής  ορθοδόξου  κοινότη- 
τος, άπό  1  1  άπριλίου,  δι'  ης  προσκαλείται 
ό  Σύλλογος  νά  παραστνί  εις  τάς  εξετάσεις 
και  τήν  επε'τειον  τών  απολυτηρίων  κατά  την 
13  και  21  ένεστώτος. 

Τής  εν  Γάλατα  Νοσοκομειακής  εκκλησίας 
τοϋ  αγίου  Νικολάου,  άπό  1  1  άπριλίου,  προς- 
καλούσης  τον  προ'εορον  εις  τό  μνημο'συνον 
του  άοιδίμου  Ζαρίφη. 

Του  ε  νταΰθ  χ  εμποροϋπαλληλοβοηθητικοΰ 
σωματείου  '.<ίβ£ε%, άγγέλλοντος  τήν  ΐορυσιν 
και  τον  σκοπόν  αύτοΰ  και  εςαιτουμε'νου  την 
παραχώρησιν  αιθούσης  τοϋ  Συλλο'γου,  εν  γι 
νά  συγκροτώνται  αί  τετράκις  τοϋ  έτους 
συνεδριάσεις  τοϋ  σωματείου  καί  αί  μερικαί 
σίς  εν  άνάγκη  τρίς  κατά  τριμηνίαν.  Επι- 
συνάπτεται δέ  καί  κανονισμός  έντυπος. 

Τοϋ  κ.  Λ.  Γ.  Πουλάκη,  εκ  Κρήνης,  άπό  5 
άπριλίου, δι  'ης  ποιείται  συυ.πλν-,ρώσεις  εις  τήν 
παρ*  αύτοΰ  άποσταλεϊσαν  συλλόγήν  γλουσσι- 
κης  ύλης  διά  το  /(.ογράοειον  διαγώνισυ.α. 
Είτα  άνακοινοΰταϊ  προσφορά  βιβλίου. 


Τώ  ο4 


ωρτ,τνί  εκφράζονται  ευχαριστίαι. 


Ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί  μετά  λύπης, 
δτι  ό  Σύλλογος  δέν  δύναται  νά  παράσχη  τήν 
αϊΟουσαν  αύτοΰ  τή  άδελφο'τητι  ΆζίτΊ\  καί 
δι'  άλλους  μέν  λόγους,  καί  διότι  ό  σκοπός 
αυτής  δέν  είναι  εκπαιδευτικός·  άγγέλλει  δέ, 
ότι  ο  κ.  Ιωάννης  Ίωαννίδης  αρχιτέκτων 
προσκληθείς  υπό  τοϋ  προεδρείου,  ίνα  δω  τήν 
ννώμην  αύτοΰ  περί  των  πλακών,  έν  αις  να- 
ραχθήσονται  τά  όνο'ματα  των  ευεργετών  και 
δωρητών  τοϋ  Συλλόγου  καί  αίτινες  κατ'  ά- 
πο'φασιν  του  Συλλο'γου  Βά  προσαρμοσθώσιν 
έ —ι  των  τοίχων  εκατέρωθεν  της  πύλης  τής 
κλίμακος,  άνεδεξατο  νά  κατασκευάση  ταύ- 
τας ίδίαις  δαπάναις,  ευχαριστεί  δέ  τω  άςιο- 
τίμω  κ.  Ιωάννη  Ίωαννίδη  άπό  μέρους  τοϋ 
Συλλόγου  επί  τούτω. 

Ό  κ.  Γεν.  Γραμματεύς  άναγινώσκει  πραγ- 
ματείαν  τοϋ  κ.  Άθ.  Πετρίδού  σχολάρχου  έν 
Κάμπω  τής  Λακωνικής  /Ζί {>λ  γ%  αρχαίας 
χό.Ιεως  Κνπαρισΰίας  εν  Πΐ.Ιοχονντ\αω ,  τ7]<: 
θέσεως  αυτής,  των  μνημείων  αυτής,  χαΐ  τών 
ί>-  ηΊτΤ/  άναχαΛνφθειΰών  το  πρώτον  επι- 
γραφών. 

Ό  κ.  προ'εορος,  εκφράσας  τάς  άπό  με'ρους 
τοϋ  Συλλόγου  ευχαριστίας  τω  ά-οστείλαντι 
το  άξιο'λογον  άνάγνωσρ,ά,  λύει  τήν  συνε- 
δρίασιν. 


ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΤΟΣΤ. 
(Τακτική). 

ϊ|  22  Απριλίου  1885. 

Προεδρεύοντος  τοϋ  κ.  ΕΙΡ.  ΚΑ  ΣΙΑ  Αθ  Γ. 

Άναγνωσθέντων  καί  έπικυρωθέντων  τών 
πρακτικών  τής  ηγουμένης  συνεδριάσεως  άνα- 
κοινοΰταϊ ή 

αλληλογραφία, 

ές  ης  παραθέτομεν  περίληψιν  τώνδε  τών  επι- 
στολών : 

Τοϋ  κ.  θ.  Μαυρογορδάτον,  άπο  13/25 
άπριλίου,  δι'  ής  απαντών  εις  τήν  άπό  5 
τοϋ  αύτοϋ  επιστολήν  τοϋ  Συλλόγου  δηλοϊ. 
ότι  δυστυχώς  οΰ  δύναται  αύξήσαι  τήν  υπέρ 
τής  ομωνύμου  αϋτώ  βιβλιοθήκης  έττιχορή- 
γησιν,  άλλά  πρόθυμος  έστιν  άποδεχθήναι 
τήν  τοϋ  ονόματος  τής  βιβλιοθήκης  άλλαγήν, 
έάν  έτερος  παραστν;  χρήματα  είσφέρων,  καί 
ότι  άποτίνει  ό  κ.  θ.  Μαυρογορδάτος  άπό  τοϋ 
νυν  τάς  λοιπάς  δόσεις,  ήτοι  τάς  300  λίρας 
Τουρκίας. 

Τοϋ  κ.  Χρ.  Παπαδοπούλου,  ες  Αμμοχώ- 
στου τής  Κύπρου,  άπό  8/20  άπριλίου,  άγ- 
γε'λλοντος  τήν  άποστολήν  δύο  αύτοϋ  λόγων 
καί  φύλλων  τινών  τής  ϋΐ/ρνΐ18  ΗβναΙά. 

Τής  Κοινότητος  Όδρειτσάνης,  άπό  2  ά- 
πριλίου, εύχαριστούσης  τώ  Συλλο'γω  δια  τήν 
σύστασιν,  ήν  ύπέρ  τής  σχολής  αύτής  έποιή- 
σατο  τώ  έν  Καίρω  Έχιχουοιχω  Συλλο'γω, 
ος  άνεδεξατο  τήν  πληρωμή  ν  3,000  γρ.  υπέρ 
τής  Σχολής. 

Τοϋ  κ.  Α1[)1ΐ,0Ω56  ΚΐνϊθΓ,  άπό  9/21  Ια- 
νουαρίου, εκ  Βρυξελλών,  άγγέλλοντος,  ότι 
παρέλαβε  τό  ΙΙεριοδικόν  μετά  τοϋ  Παραρτή- 
ματος καί  ότι  δωρεϊται  τω  Συλλο'γω  5  τών 
συγγραμμάτων  αύτοϋ. 

Τοϋ  κ.  Δ.  Βικέλα  εκ  Παρισίων,  άπό  25 
άπριλίου  (ν.  χρ.),  οι'  ης  άπαντών  εϊς  τήν 
άπό  18  τοϋ  αύτοϋ  έπιστολήν  τοϋ  Συλλόγου 
άγγέλλει  τήν  άποστολήν  αύτώ  τής  ετησίας 
συνδρομής  τοϋ  έ.έ.  τής  Αγγλικής  Τραπέζης 
εις  διαταγήν  τοϋ  κ.  προέδρου  καί  μιάς  Α. Τ. 

Τοϋ  αίδ.  κ.  0.  Ο.  ΟϋΓΐίδ,  προέδρου  τής 
Αρχαιολογικής  Επιτροπής,  άπό  20  άπρι- 
λίου, παρακαλοϋντος,  όπως  άρξηται  ή  έκτύ- 
πωσις  τής  πραγματείας  τοϋ  κ.  Στ.  Άρΐ- 
στ άρχου. 

Τοϋ  κ.  Α.  Γ.  Πουλάκη  εκ  Κρήνης,  άπό  15 
άπριλίου,  άγγέλλοντος  τήν  άποστολήν  συμ- 


112  Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

πληρώσεως  εις  τήν  άποσταλεϊσαν  παρ*  αυ- 
τού συλλογήν  γλωσσικής  ύλης  διά  τό  Ζω- 
γράφειον  διαγώνισμα. 

Τής  Συντακτικής  Επιτροπής  του  Συλλόγου 
ερωτώσης  τον  προ'εδρον  τοΰ  Συλλόγου,  εάν 
δύνηται  νά  παραχώρηση  τω  κ.  Άθ.  Π.  Κε- 
ράσει αντίτυπα  ιδιαίτερα,  και  πο'σα,  καθότι 
ό  κ.  Άθ.  Π.  Κεραμεύς  ζητεί  200  αντίτυπα. 

Του  κ.  Νικολάου  Κ.  Λημνίου,  ιατρού,  άπό 
20  άπριλίου,  διαβιβάζοντας  άντίγραφα  επι- 
γραφών αρχαίων  ύπ'  αύτοΰ  εν  Κυζίκω  εύρε— 
θεισών  και  ε ^  το  αυτοκρατορικών  μουσεϊον 
ύπ'  αύτοΰ  κομισθεισών. 

Τής  Α.  'Εξ.  του  κ.  Χρηστάκη  έφένδη  Ζω- 
γράφου, εκ  Παρισίων,  άπό  30  άπριλίου  (ν. 
χρ.),  έπιφέροντος  τροποποιήσεις  τινάς  εις 
τους  δρους  τής  χορηγίας  αύτοΰ  διά  την  Ζω- 
γράφειον  Βιβλιοθήκην,  τους  διατυπουμένους 
εν  τή  άπό  18  Ιανουαρίου  επιστολή  αύτοΰ. 

Τοΰ  κ.  Γ.  Χασιώτου,  έκ  Παρισίων,  άπό  30 
άπριλίου  (ν.  /ρ.),  άγγε'λλοντος,δτι  συνεννοεί- 
ται μετά  διαφόρων  καλλιτεχνών  διά  τήν  κα- 
τασκευήν τής  τε  προτομής  τής  Α.  'Ες.  Χρη- 
στάκη έφένδη  Ζωγράφου  και  τοΰ  νομισματο- 
σήμου  διά  τήν  εΐκοσιπενταετηρίδα  τοΰ  Συλ- 
λο'γου,  δτι  τινές  τών  ελληνιστών  ύπεσ^έθη- 
σαν  νά  παρευρεθώσιν  εις  τήν  εΐκοσιπενταε- 
τηρίδα, εάν  προσκληθώσι,  και  άλλοι  ν'  άπο- 
στείλωσι  πραγματείας. 

Ειτα  άγγε'λλονται  προσφοραϊ  βιβλίων. 
Τοϊς  δωρηταϊς  εκφράζονται  εϋχαριστίαι. 
"Ακολούθως  ό  κ.  πρόεδρος  παρατηρεί,  δτι 
ή  άγγελθείσα  γλο^σσική  ύλη    ή  σταλεΐσα 
λίαν  άργά  ληφθήσεται   ύπ'  όψιν   κατά  τό 
επιόν  έτος. 

Μετά  ταΰτα  ό  κ.  'θδ.  Ανδρεάδης,  γεν. 
γραμματεύς,  άναγινώσκει  τήν  συνέχειαν  τής 
Περί  τψ:  αρχαίας  πό.ΐεως  Κυπαρισσίας  εν 
ΐΙεΛοτΐ.ονν'ήΰψ,  της  θέσεως  αντης,  τών  μνη- 
μείων χαι  τών  εν  αντί)  άναχα.Ινφθ  εισών  το 
πρώτον  επιγραφών  πραγματείας  τοΰ  σχο- 
λάρχου  Κάμπου  Λακωνικής  κ.  Άθ.  Πετρίδου. 
Είτα  λύεται  ή  συνεδρίασις. 

— — — — — — 

ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΖ'. 

("Εκτακτος). 

Τή  20  Απριλίου  1885. 
Προειίρίΰοντος  γοΡ  χ.  ΗΡ.  ΒΛΣΙΑ10Υ. 
ΆναγνωσΟέντο^ν  και  έπικυρωθε'ντων  τών 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

πρακτικών  τής  ήγουμε'νης  εκτάκτου  συνε- 
δριάσεις άναγινώσκουσιν  ό  μέν  κ.  Ι.  Γεωρ- 
γαντο'πουλος,  άντιπρο'εδρος  και  πρόεδρος  τής 
Εκπαιδευτικής  Επιτροπής,  έκθεσιν  τών  δη- 
μοσίων διαλέξεων  εχουσαν  ούτω· 

Συνωδά  τώ  έν  τή  ΨΝΘ'  συνεδριάσει  τοΰ 
Συλλόγου  εγκριθέντι  προγράμι/ατι  τών  δημο- 
σίων όια.Ιεζεων  λ.<χτί/.  τάς  Κυριακάς  τή  2α 
ώρα  μ.  μ.  κα'ι  τάς  Πε'μπτας  τη  δ 
μ.  μ.  έδει  ν'  άρχίσωσιν  αύται  άπό  τής 
16  δεκεμβρίου  1884  καϊ  νά  λήξωσι  κατά 
τήν  2 1  τοΰ  παρόντος  μηνός,  έγγραφέντων 
δπως  διαπραγματευθώσι  διάφορα  θε'ματα  εν 
τριάκοντα  διαλέξεσι  δεκαπέντε  άγορητών, 
ήτοι  τών  κ.  κ.  Β.  Λούση,  Κ.  Τσιούλκα,  Χ. 
Χατζηχρήστου,  Ε  Άριστοκλε'ους,  Ν.  Χαρι- 
σιάδου,  Κ.  Ίωαννίδου,  Α.  Π.  Κεραμέως,  Γ. 
Παλαμά,  Κ.  Μακρή,  Α.  Τάγη,  Κ.  Καλλιά- 
δου,  Οΐΐ -  Ναζ&ΓβΙΙί,  Σαπφούς  Αεοντιάδος  και 
I.  Γεωργαντοπούλου. 

Άλλ'  έκ  τών  δεκαπε'ντε  τούτων  εγγρα- 
φέντων συναδέλφων  μόνον  οί  εννέα  έτήρησαν 
άκριβώς  τήν  δοθεϊσαν  ύπο'σ^εσιν,  ήτοι  οί 
κ. κ.  Χ.  Χατζηχρήστου,  ΕΔ.  Αριστοκλής,  Ν. 
Χαρισιάδης,  Α.  Π.  Κεραμεύς,  Κ.  Μακρής, 
Α.  Τάγης,  Οΐι.  ΝαζαΓβΙΙΐ,  Κ.  Τσιούλκας, 
και  ή  κ.  Σαπφώ  Λεοντιάς.  Οί  έτεροι  'έξ  ένε- 
κα διαφόρων  κωλυμάτων,  τών  μέν  άνεξαρ- 
τήτων  τής  θελήσεως  αύτών,  τών  δέ  δικαιο- 
λογηθέντιον  προσηκόντως,  δέν  έξετέλεσαν 
μέν  τάς  έαυτών  ύποσ^έσεις  κατά  τό  έτος 
τούτο,  οί  πλείστοι  δμως  ύπεσχέθησχν  κατά 
τό  έπιάν  νά  πραγματοποιήσωσιν  αύτάς.  Έν 
τοις  εξ  τούτοις  καταλέγεται  κα'ι  ό  πεφιλη- 
μένος  ήμϊν  συνάδελφος  ιατρός  Λούσης,  όν 
βαρυτάτη  άσθένεια  έκώλυσε  νά  ρ,εταδώση 
τάς  εμβριθείς  και  έπιστημονικωτάτας  γνώ- 
σεις αύτοΰ  επί  θέματος  πολλού  λόγου  άξίου, 
δπερ  ύπεσχέθη,  θάνατος  δέ  πρόωρος  και  ά- 
πηνής  ήρπασεν  άπό  τής  χορείας  τών  επιστη- 
μόνων συμπολιτών  μας  καϊ  άπό  τής  ύπηρε- 
σίας  τής  πατρίδος  προς  βαθύ  πένθος  και  τοΰ 
Συλλόγου  ήμών. 

Αί  περιλήψεις  τών  άγορεύσεων  εκάστου 
τών  εννέα  συμμετασχόντων  έν  ταίς  δημο- 
σίαις  τοΰ  Συλλόγου  διαλέξεσιν  έχουσι  περί- 
που ως  έξής  : 

Ό  κ.  Κ.  Τσιούλκας  έποιήσατο  τέσσαρας 
διαλέξεις-  κατά  τάς  δύο  πρώτας  έπραγμα- 
τεύθη  λίαν  επισταμένως  και  μετά  πλείστης 
άκριβείας  τά  κατά  τόν  Προμηθέα  και  Λ'ίαν- 
τα,  κατά  τήν  τρίτην  ώμίλησε  περί  τής  θρη- 


II  Ρ  Λ  Κ 

ίκευτικής  αγωγής  παρά  τοϊς  άρχαίοις  Έλ- 
λησι  μετά  πολλής  τής  σαφήνειας,  κατά  οε 
τήν  τβτάρτην  άνέπτυςε  τήν  αρχήν  και  τήν 
φύσιν  τοϋ  σατυρικού  δράματος  έν  συντομία 
υ.έν  άλλά  λίαν  άκριοώς. 

Ό  κ.  Χ.  Χατζηχρήστου  δ*ά  των  τριών 
αυτού  οιαλέςεων  μετά  πολλής  εμβρίθειας 
και  λεπτομερειών  έπραγματεύθη  πρώτον  περί 
τίνων  παραδόξων  φυτών,  και  ιδίως  ένυδρων, 
ώς  π.χ.  περί  τράπης  της  νηχομε'νης,  τής  ύπό 
Θεοφράστου  κληθείσης  τρίβολον  τών  ελών 
και  του  άσκοφορου  του  κοινού,  φυτού  έγεί- 
οοντος  τήν  έκπληξιν  και  άποδε ικνύοντος  τήν 
προ'νοιαν  άνωτάτου  "Οντος,  όπερ  τά  πάντα 
εν  σοφία  έποίησε"  δεύτερον  έπραγματεύθη 
περί  τοϋ  θαυμάσιου  διοργανισρ.οΰ  τών  φυτών 
και  τόύ  θαυμασί.ου  τρόπου  τής  διασποράς 
αύτών  επί  τής  γης,  και  τρίτον  και  κυριώτε- 
ρον  περί  τοϋ  προομηρικοΰ  πολιτισμού,  έφ'ου 
θέματος  δυστυχώς  εις  μόνην  τήν  είσαγωγήν 
περιωρίσθη,  ύπεσχέθη  δμως  νά  έςακολουθή- 
σνι  τήν  λίαν  ενσιαφε'ρουσαν  ταύτην  πραγμα- 
τείαν  του  κατά  το  έπιόν  ετος.  Διά  τής  με- 
λέτης ταύτης  ο  έρίτιμος  συνάδελφος  ισχυ- 
ρίζεται καϊ  αποδεικνύει,  δτι  άναμφισβήτη- 
το'ς  εστίν  ο  προομηρικός  πολιτισμός. 

Ό  κ.  I.  Αριστοκλής  και  κατά  το  έτος 
τοϋτο  δέν  έστέρησε  τους  άκροατάς  τών  δη- 
μοσίων  ήμών  διαλέξεων  τών  περισπούδαστων 
και  γλαφυρών  αύτοϋ  θεμάτων.  Τρεις  εποιή- 
σατο  διαλέξεις  ύπό  τον  τίτλον  '#  ανθρωπι- 
νή >ρ\:οι<;  χαί  ή  αιωνιόζψ; .  Προτιθέμενος  ν'ά- 
ποοείζη,οτι  ό  άνθρωπος  προώρισται  διά  τήν 
αιωνιότητα,  ως  έςάγεται  έκ  της  φύσεως  αυ- 
τού, ότι  έν  τή  φύσει  της  ψυχής  ού  κείται  ο 
θάνατος,καί  δτι  ή  αθανασία  αυτής  φα,νεροΰ- 
ται  έκ  τών  δυνάμεων  αύτης.  άναλύσας  τήν 
γνωατι*ήν  δύναμιν  αυτής,  ές  ης  πηγάζει  ή 
έπίγνωσις  τής  δλης  αληθείας,  ήτις  όμως  ουκ 
εστίν  άείποτε  εναργής,  παραστήσας,  δτι  ή 
ανθρωπινή  καρδία  ουδαμώς  ικανοποιείται  διά 
τών  αγαθών  τοϋ  παρόντος  βίου  ώς  παροδι- 
κή: ευδαιμονίας,  δτι  ή  έλευθερία  περιορίζε- 
ται εκ  πλείστων  αιτιών  καθισταμένη  συνή- 
θως σχετική  βαθμηδόν  έκπίπτουσα  και  έπϊ 
τέλους  ©έρουσα  τον  κνθρωπον  ει;  τον  θάνα- 
τον.  περιγράψας  τάς  δοκιμασίας  τοϋ  βίου. 
κατέληξε·/  ε;.ς  τδ  συμπέρασμα,  δτι  ο  ήθικός 
νο'μος  ού  τυγχάνει  εν  τούτω  τω  κοσμώ  τε- 
λείας καθιερώσεως,  ή  ευδαιμονία  ού  πραγ- 
ματοϋται  έν  αύτώ,  ο  νο'μος  τής  αιωνίας  δι- 
καιοσύνης ούν  ικανοποιείται,  και  διετράνω- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.-ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Τ  I  Κ  Α.  (13 

σεν,δτι  ή  άνΟρωπίνη  ψυχή  έστ'ιν  αθάνατος  τήν 
ούσίαν  καΐ  προσωπικο'τητα,  δτι  έν  τη  αίω- 
νιο'τητι  ο  ηθικός  νομός  θέλει  τύχει  πλήρους 
καθιερώσεως,  ώς  καΐ  ή  φύσις  άπασούν  τών 
δυνάμεων  τής  ψυχής, καϊ  δτι  ή  αθανασία  αυ- 
τής έστιν  ή  τελευταία  λέςις  τής  ζι»ής,  τής 
θρησκείας  και  τής  επιστήμης. 

'()  κ.  Ν.  Χαρισιάδης  νομικός  δόκιμος, 
φιλόπονος  δε  λίαν,  δύο  μέν  διαλέξεις  έποιή- 
σατο  έφ'  υλης  καθαρώς  νομικής,  27ίβί  ΟΊ^'- 
γενείοκ:,  τρίτην  δέ  Ζ7β^ί  εμπορικών  αγοΛών 
χαί  υ,αθηιιάτϋύν.  Έν  ταϊς  δυσϊ  πρώταις  μετά 
προλόγου  /7ίοί  ΰυγγενεία':  εν  γένει  και  /7ί</6 
συγγενείας  ί>πο  <ρυσιο./ογιχήν  εποψιν  ανέπτυ- 
ξε τάς  περί  τοϋ  θέματος  τούτου  διατάξεις 
τοϋ  Ρωμαϊχοϋ  και  Βνί,ανζινοϋ  Λιχαίου ,  τάς 
βάσεις  ταύτας  πασών  τών  νεωτέρων  και  έν 
ΐσχύϊ  νϋν  θεσμοθεσιών,  ώς  και  τάς  τοϋ  Λα- 
νονιχοϋ  ήτοι  Έκκ.Ιηαιααζικοϋ  Λικαίον,  είδι- 
κώτερόν  δέ  εΐσήλθεν  εϊς  τήν  έρευναν  τών 
βαθμών  τής  συγγενείας  καϊ  τών  έκ  ταύτης 
κωλυμάτων,  κληρονομικών  δικαιωμάτων  κτλ. 
Άκολουθήσας  πιστώς  τήν  διαίρεσιν  τών  συγ- 
γενειών, ανέπτυξε  λίαν  λεπτομερώς  τήν  ψν- 
σιχην  συγγένειαν,  τήν  έξ  αγχιστείας,  τήν  έκ 
ζριγενείαι;,  τήν  πνευματικόν  καϊ  τήν  νομι- 
χήν ,  παρένειρε  δέ  πλείστα  διαγράμματα  και 
παραδείγματα  τών  καθ'  έκαστα  προς  έντε- 
λεστε'ραν  τοϋ  θέματος  τούτου  κατάληψιν. 
Έν  τή  τρίτη  αϋτοϋ  διαλέξει  Ό  κ.  Χαρισιά- 
δης  πραγματεύεται  διά  ποικίλουν  θεωριών 
θέμα  όλως  πρακτικόν  Περί  εμπορικών  ΰχο- 
Αών  καϊ  μαθημάτων  καταστήσας  τήν  ομι- 
λίαν  του  αύτήν  λίαν  ένδιαφέρουσαν  πρό  πάν- 
των  ήμΐν  τοις  Έλλησι  και  Άνατολίταις  ώς 
έπιδιδομένοις  μάλλον  τή  κλασική  εκπαιδεύ- 
σει παραμελοϋσι  δέ  τάς  πρακτικάς  και  εϊδι- 
κάς  γνώσεις,  έφ'  ών  κυρίως  αποδοτέα  ή  ση- 
μερινή άνάπτυςις  τών  νε<.υτέρων  εθνών  και  ή 
τεραστία  αυτών  πρόοδος.  Εισερχόμενος  εις 
τήν  άνκλυσιν  τοϋ  θέματο'ς  του  παριστά  ώς 
προ'δηλον  τήν  ανάγκην  τής  έπϊ  τό  πρακτικώ- 
τερον  διαρρυθμίσεως  τής  εθνικής  παιδεύσε<υς 
θεωρών  ώς  εμπορικά  μαθήματα  ουχί  τά  διά 
τους  έμπορευομένους  μόνον  άναγκαιοϋντα 
άλλά  πάντα  τά  χρήσιμα  διά  τήν  μεγίστην 
τών  άστών  τάξιν,  διά  τά  παντοία  καϊ  ποι- 
κίλα επαγγέλματα,  ώς  καϊ  δι'  αυτούς  τους 
εις  επιστήμας  ενασχολούμενους  προς  γενικω- 
τέραν  αύτών  κατανο'ησιν.  Άναπτύσσων  δε 
τίνα  εϊσί  τά  χρήσιμα  προς  τούτο  μαθήματα 
εν  τε  τοις  κατωτέροις  έθνικοΐς  σχολείοις  καϊ 

15 


114 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


έν  τοίς  γυμνασίοις,  ήτοι  ή  άπρ'κτησις  λογι- 
στικών γνώσευ^ν,  ή  κπλογραφία  καϊ  διπλο- 
γραφία,  ή  εφαρμογή  αυτών  διά  οιαφο'ρων 
πρά£εο.>ν  και  υποδειγμάτων,  ή  διδασκαλία 
τής  Πολιτικές  Οικονομίας  κ«Ί  Πλουτολο- 
γ£ας·,  τά  στοιχεία  της  έγχ  ομοίου  νομοθεσίας, 
συνιστά  ιδιαιτέρους  την  έγκατάστασιν  ειδι- 
κών έμπορικών  στολών,  οιαί  εΐσιν  έν  έκτάσει 
παρ'  άπασι  τοις  πεπολιτισμένοις  εθνεσι,  κα'ι 
απαριθμεί  τά  έν  αύταϊς  αναγκαία  μαθήμα- 
τα, ήτοι  έκτος  τής  μαθήσεως  τής  μητρικής 
γλώσσης  τ/,ν  έκμάθησιν  των  νεωτε'ρ(ον  γλωσ- 
σών, τήν  ίστορίαν  του  εμπορίου  κα'ι  της  βιο- 
μηχανίας, την  έμπορικήν  γεωγραφίαν  κα'ι 
στατιστικήν,  τήν  φυσικήν,  μηχανικήν  και 
χημείαν,  τήν  καλλιγραφίαν,  τήν  ίχνογρα- 
φίαν,  το  σύνολον  τής  ισχυούσης  νομοθεσίας 
ιδίως  τής  εμπορικής  κα'ι  ναυτικής,  τήν  άγρο- 
τικήν  καϊ  βιομηχανικήν  οίκονομίαν  κτλ.  κτλ. 

Ό  κ.  Α.  Παπαδόπουλος  Κεραμεύς,  ο  πά- 
σης ευκαιρίας  καϊ  περιστάσεο^ς  δραττο'μενος, 
ίνα  κατασκευάσν)  διανοητικον  τι  καλλιτέ- 
χνημα καϊ  παρουσίαση  τούτο  τω  Συλλο'γω, 
ωφεληθείς  έκ  τίνος  κατά  το  τελευταίον 
φθινόπο^ρον  έκδρομής  τουείς  τάς  Πόντικας 
χώρας,  έξέθηκεν  εις  δύο  διαλέξεις  τάς  έντυ- 
πώσεις  του  κατ'  αυτήν.  Έν  τη  πρώτη  περι- 
γράφει μετά  πολλής  χάριτος  τήν  έντεϋθεν 
άναχώρησίν  του  καϊ  τήν  εις  Όδησσόν  άφιξίν 
του,  μεθ'ήν  έπιλα'ν.βάνεται  περιεσκεαν-ένη; 
άφηγήσεως  τής  ελληνικής  έν  Όδησσώ  κοι- 
νότητος καϊ  πληροφοριών  άςίο^ν  πλείστου 
λογού  περϊ  τών  έργασιών  τοΰ  έκεϊ  γενομένου 
ς-'  Αρχαιολογικού  Συνεδρίου,  περάνας  τήν 
διάλεξιν  διά  περιγραφής  αρχαιολογικής  εις 
Κριμαίαν  έκδρομής,  ής  μετέσχον  εκατόν  πε- 
ρίπου μέλη  τοΰ  συνεδρίου.  Κατά  τήν  δευτέ- 
ραν  διάλεςιν  διηγείται  τον  πλουν  αύτού  έ£ 
Όδησσοΰ  καϊ  Κριμαίας  εις  Τραπεζούντα, 
τήν  ίστορίαν  ταύτης,  τάς  έκδρομάς  του  εις 
τά  πέριξ  χωρία,  άτινα  περιγράφει  λεπτομε- 
ρώς μετά  διαφορών  παρατηρήσεο.>ν  έπϊ  τών 
κατοίκων  αυτών  καϊ  τής  καταστάσεως  αυ- 
τών, καταστήσας  γνουστάς  χώρας  παρορα- 
Οείσας  καϊ  λαούς  ελληνικούς  πάντη  μεν  λη- 
σμονημένους, άλλ'  ών  ή  ηθική  καϊ  πολιτική 
κατάστασις  δείται  μερίμνης  τινός  παρά  τών 
τού  έθνους  βουληφο'ρων. 

'()  κ.  Κ.  Μακρής,  ιατρός,  άνέγν<οσεν  άπαξ 
μίαν  πραγματείαν,  ειδικώς  άνήκουσαν  τγί 
επιστήμη  αύτου.^ί  (ΐίχροργανίΰ μ,οι  ώί  αΐτίαι 
ά<ιθϊ>·(ΐώ>·.  Ό  πεπαιδευμένος  ιατρός  ένησχο- 


λήθη  έπϊ  τών  κινδύνων  καϊ  τών  φοβερών 
απειλούν  κατά  τής  άνθρ<οπο'τητος,  τών  άπαι- 
σίων  αύτών  μικροβίων,καί  ανέπτυξε  τήν  με- 
γίστην  καϊ  όλεθρίαν  έπϊ  τών  ασθενειών  επιρ- 
ροών αύτών  μετά  σαφήνειας  προσηνούς  εις 
πάντα  άκροατήν  του  μή  μεμυημένον  τών 
μυστηρίων  τού  θείου  Ασκληπιού. 

Ό  κ.  Άν.  Τάγης  σοβαρωτάτην  καϊ  λίαν 
έπιμεμελημένην  άγο'ρευσιν  έποιήσατο  περϊ 
γυναικός  παρά  τοίς  άρχαίοις  Έλλησιν,  έν 
τοις  ομηρικοϊς  καϊ  ίστορικοίς  χρο'νοις  ιδίως 
καϊ  προ  πάντων  έν  τνϊ  οικογένεια. Αί  λεπτο- 
μέρειαί  είσι  τοσαύται,  ώστε  περίληψις  τής 
ομιλίας  ταύτης  καθίσταται  σχεδόνάνέφικτος. 

Ό  κ.  Ναζαρέτ  έν  δυσϊ  διαλέξεσι  προύτί- 
θετο  νά  όμιλήσν)  περϊ  τού  κακού  οργανισμού 
τού  Ρωμαϊκού  κράτους  (ββ  \ά  Πΐαΐΐναϊίβ 
ΟΟΙίδΙΪΙΐΙΐΐοη  ίΐβ  1'ΕηΐρΪΓβ  Κοίηηίη).  Δυστυ- 
χώς τήν  πραγματείαν  του  αύτήν  άφήσας  ημι- 
τελή, έξέθηκε  τάς  ιδέας  του  έν  τή,  πρώτη 
καϊ  μόνη  διαλέξει  κωλυθείς  νά  έπιτελέση 
καϊ  τήν  δευτέραν,  έν  γι  βέβαιους  προϋτίθετο 
ν'  ανάπτυξη  καϊ  συμπληρώση  τήν  άπο'δει- 
ξιν  τών  αιτιών  τής  πτώσεως  τής  μεγί- 
στης ταύτης  αύτοκρατορίας.  Έν  τη  μόνη 
διαλέξει  του  μετά  πλείστης  χάριτος  καϊ 
συνάμα  δεινότητος  έξέθηκε ν,  ότι  τό  Ρωμαϊ- 
κόν  κράτος  ύπέρ  πάν  άλλο  έθνος  κατέστη 
ϊσχυρότερον  καϊ  άκμαιο'τερον  ένεκα  τής 
έπικρατούσης  έν  τγ  διοικήσει  τάξεο;ς  περϊ 
πάντα  καϊ  τής  έντελούς  πειθαρχίας  τού 
στρατού.  Περιγράψας  τήν  Ρωμαϊκήν  ΓερΌυ- 
σίαν  ευρίσκει  τήν  διαγωγήν  αύτής  μέχρις 
έποχής  τίνος  θαυμασίαν  κατά  τε  τήν  έσο^- 
τερικήν  διοίκησιν  καϊ  τήν  έξωτερικήν  τού 
κράτους  πολιτικήν.  Βεβαπυς  όμως  ή  άνθηρά 
αύτη  κατάστασις  έπέπρο^το  νά  έκλειψη  καϊ 
έπέλθη  ή  πτώσις  κράτους  παντοκράτορος 
σχεδόν,  ένεκα  τής  επελθούσης  διαφωνίας  καϊ 
πάλης  μεταξύ  τής  Γερουσίας  κα'ι  τού  λαού. 
Το  θέμα  τούτο  έμελλε  νά  πραγματευθή  ο 
σπουδαίος  καθηγητής  έν  τ·/)  δευτέρα  αύτού 
αγορεύσει,  καθ'  ήν,  ώς  ειρηται  έκο/λύθη, 
πλην  έλπιστο'ν  έστιν,  ότι  συμπληρώσει  τό 
κενόν  κατά  τό  έπιόν  έτος. 

ΊΙ  έλλόγιμος  της  1 1 κ.Ι '.Ιά^οι;  διευθύντρια 
κ.  Σαπφώ  νεοντιάς  δέν  ώκνησε  καϊ  κατά  τό 
ετος  τούτο  δύο  πεφ(υτισμένας  νά  ποιήσν)  όμι· 
λίας  Ι/ιρί  γ%;  βάΰίώ<:  γ»//;  ι\θιχ7\ς  μορφώακύ': , 
άμφοτέρας  άξίαςτής  ευρείας  αύτής  παιδείας. 
Έν  τή,  πρώτη  διαλέξει  ώς  βάσιν  του  θέμα- 
τος ανέπτυξε:  τί  έστιν  ήθική  μο'ρφωίίς,  τί  τό 


ΠΡΑΚ 

ύποκείμινον  και  τίς  ό  σκοπό;  αυτής.  ΈπΙ  της 
διττής  ταύτης  βάσεο^ς  και  τοΰ  διμερούς  της 
ανθρωπινής  φύσεως,  ώς  υλικής  και  πνευμα- 
τικής, ώκοδο'μησεν  εξαίρετους  θεωρίας  κατά 
την  διάλεςιν  ταύτην  ώς  είσαγωγικήν.  Τ]ν 
τ·/)  δευτέρα  δέ  είσελθοΰσα  εις  τάς  λεπτομέ- 
ρειας τής  υλικής  καϊ  πνευματικής  ζωής,  ήτοι 
τής  ιδιοσυγκρασίας  τοΰ  σώματος  δια  την 
πρώτην,  τής  θρησκευτικής  συνειδήσεως,  τοΰ 
θρησκευτικού  αισθήματος,  δηλ.  τής  θρησκείας 
δια  την  δευτέραν,  ανέπτυξε  μετά  επιστη- 
μονικής ακριβείας  τήν  άποστολήν  των  μεγά- 
λων παιδαγωγών, οϊς  ανατίθεται  ή  άνάπλασις 
και  προαγωγή  τής  πνευματικής  μορφώσεως 
τοΰ  ανθρωπίνου  γένους.  Κατά  τήν  άνάπτυξιν 
τής  ύλικής  ^ωής  ανέπτυξε  ©υσιολογικώς,οσα 
επιτρέπει  τοΣς  παιδαγωγοΐς  ή  περί  τούτων 
γνώσις,  άφήσασα  τοϊς  ιατρούς  νά  διδάσκωσιν 
εν  ταϊς  φυσιολογικαϊς  αύτών  έρεΰναις  και 
τούς  παιδαγώγουμένους  κα'ι  τοΰς  παιδαγω- 
γούς, παρακαλέσασα  όμως  αύτοΰς  μετά  χά- 
ριτος νά  μή  συγχέωσι  τήν  πνευματικήν  μετά 
τής  σωματικής  ,ωής,  φιλοτιμούμε νο ι  ενίοτε 
νά  δεικνύω  σι  τήν  ίνα.  τό  νεΟρον  και  το  κύτ- 
ταρον  ώς  κοινον  αμφοτέρων  παράγοντα.  Λε- 
πτομερής άνάλυσις  τοΰ  πε φορτισμένου  τού- 
του έργου  τής  κ.  Λεοντιάδος  καθίσταται 
όλως  ανέφικτος  μετά  τήν  εν  αύτώ  περιεχο- 
με'νην  εύρυααθεστάτην  ποικιλίαν  κα'ι  άναλυ- 
τικο'τητα. 

Τοιαύται  κ-/ί  τοσαΰται  υπήρξαν  αί  τοΰ 
λήγοντος  ΚΛ'  συλλογικού  έτους  δημόσιαι 
διαλέξεις,  καθ'  κ:  τό  κοινόν  έτεδείςατο  οΰ 
μικρόν  ενδιαφέρον  διά  τής  άθρο'ας  αϋτοΰ 
παρουσίας  Υπολείπεται  μοι  δέ  πρός  συμ- 
— λήοωσιν  νά  ανηυ.ονεύσω,  ότι  έκτο;  των 
ανώτεροι  άγορεύσεο>ν,  έποιήσατο  εκτάκτως 
κατά  το  αυτό  έτος  ε  ιδική  ν  τ  ι  να  όμιλίαν  και 
υ  Γάλλος  καθηγητής  κ.  Όλιβιέρος,  άναπτύ- 
ξας  μίίαν  παρ'  αύτοΟ  άνακαλυωθεΐσαν  αέθοδον 
πρός  εΰχερεστέραν  έκμάθησιν  τής  γαλλικής 
γλώσσης.  II  ιδιάζουσα  πρός  τοΰτο  ευκολία 
κατά  τον  άγορητήν  κα'ι  συγγραφέα  ομ<υνΰ- 
υ.ου  πραγματείας  περί  τής  μεθόδου  του  αυ- 
τής συνίσταται  εις  τήν  έν  τή  ένάρςει  τή; 
σπουδής  τής  γαλλικής  γλώσσης  συλλογήν 
πλείστον/  όσων  γαλλικών  λέξεων  είλημμένων 
εκ  τής  ελληνικής  γλο>σσης  κα'ι  εϊς  τόνδι'αύ- 
τών  σχηματισμόν  διάφορων  φράσεων  διευκο- 
λυνουσών  τήν  μνήμην  των  αρχαρίων  μαθητών. 
Εϋκταϊον  αληθώς  διά  μεθόδων  τοιούτων  τό 
διευκολύνειν  τήν  έκαά.θησίν  τών  γλωσσών, 


ΤΙΚ  Α.  Π  Γ» 

όμολογητέον  δέ,ότι  κα'ι  τοΰ  κ.  Όλιβιέρου  ή 
προς  τούτο  ακάματος  προσπάθεια  συντελέσει 
κκπο^ς  εις  χειραγώγησιντής σπουδής  γλοισσης 
τοσούτον  πανεθνοΰς  και  απολύτου  ανάγκης. 

Πέραν  Γ|  2(3  Απριλίου  1885. 

Ό  αντιπρόεδρος 

I,  ΓΕΩΡΓΛΝΤΟΠΟΤΛΟΣ. 

Ό  δέ  κ.  ταμίας,  έκθεσιν  τοΰ  ταμείου, 
ώς  έςής  : 

Τό  παρελθόν  έτος  προεδρεΐον  κα'ι  ταμίας 
τοΰ  Συλλόγου  πολλούς  είχον  τους  περισπα- 
σμούς  και  παντοάον  μέσων  έποιήσαντο  χρή- 
σιν,  δπο^ς  έκπληρώσο^σι  τάς  πολλάς  αυτού 
πρός  τρίτους  υποχρεώσεις,  άναπληρώσο^σι 
δέ  τό  κενόν  τό  προξενηθέν  άπο  τήν  άπώ- 
λειαν  τής  χιλιολίρου  περιουσίας  αΰτοΰ,  καϊ 
χάρις  εις  τάς  προσπάθειας  τοΰ  τότε  προε- 
δρεύοντος κ.  Κ.  Καλλιάδου,  αφού  έπληρώ- 
θησαν  άπασαι  αί  έτήσιαι  υποχρεώσεις,  τό 
ταυ.είον  παρουσίαζεν  έν  τέλει  τοΰ  έ'τους 
πλεόνασμα  Λιρ.  95.33. 

Εφέτος  τό  ταμεϊον  διήλθεν  όλο'κληρον 
τήν  περίοδον  αΰτοΰ  άνευ  δυσχερειών  έν  πολ- 
λοίς θησαυρίζον,  άνέτως  έκπληροΰν  τάς  υπο- 
χρεώσεις του,  κα'ι  άείποτε  πλήρες  πολλών 
εκατοντάδων  λιρών,  μέ  όλην  τήν  έσκήψασαν 
κα'ι  κατά  τό  τρέχον  έ'τος  έμπορικήν  κρίσιν, 
ένεκεν  τής  οποίας  πολλοί  έ'παθον. 

Μέγα  τώ  δντι  διά  τον  Σύλλογον  ευτύχημα, 
διότι  έν  σμικρώ  διαστήματι  χρόνου  ή  τύχη 
έφάνη  αύτώ  εύνοϊκωτάτη,  ώστε  Ινώ  πέρυσι 
καιρίο>ς  προσβληθείς  έπαθε  πάθησιν  οίκτράν, 
εφέτος  έκέρδισε  τάς  δυνάμεις  του,  έπανέ- 
κτησε  τά  άπολεσθέντα,  και  ήδη  μετά  κομ- 
πασμού εμφανίζεται  ενώπιον  ύμών  μέ  πε- 
ριουσίαν  χιλίων  εκατόν  περίπου  λιρών,  εκ 
τών  οποίων  \ιρ.  900  έμετρήθησαν  διά  τήν 
άγοράν  πεντήκοντα  εξ  (άριθ.  56)  ομολογιών 
λαχειοφόρων  και  τοκοφόρων  τής  Εθνικής 
Τραπέζης  τής  Ελλάδος  κατατεθειμένοι  ε'ις 
τά  ταμεία  τής  Γενικής  Εταιρίας  τοΰ  Όθο>μ. 
Κράτους  δυνάμει  τής  υμετέρας  αποφάσεως. 

Μέ  τάς  σημερινάς  δέ  περί  ταμείου  δια- 
τάξεις,  καθιερωθείσας  κατόπιν  εορτής, 
φρονώ,  ότι  ό  Σύλλογος  δέν  θά  ττάθη  παρό- 
μοιας άσυγγνώστους  καταστροφάς. 

Τά  λαμπρά  ταΰτα  αποτελέσματα,  κύριοι, 
χρεοίστοΰνται  αποκλειστικώς    εις  τάς  φρον- 


116  Ο  ΕΧ  Κ  110  \  ΕΙ  Ε  Λ  ΛΙΙλϊΚΟΣ 

τίδας  τοΰ  ήμετε'ρου  προέδρου  κ.  ΊΙρ.  Βασιά- 
δου,  καταβαλόντος  κόπους  και  χρησαμένου 
προσήκοντος  ν  μέτρων  προς  πλουτισμόν  του 
ταμείου. 

Τά  πλείστα  είναι  άπό  έκτακτους  συνορο- 
μάς  ομογενών  φιλόμουσων,  οί'τινες  προτροπή 
του  ημετέρου  προέδρου,  συνεισέφερον  άφθο- 
νος τό  χρήμά  το.>ν,  και  των  οποίων  έπιτρα- 
πήτω  μοι  νά  άναφε'ρω  τά  ονόματα. 

Ό  κ.  Στ.  Ζαφειρο'πουλος  Αιρ.  100,  ό  κ. 
Ν.  Ζαρίφης  Αφ.  100,  ό  κ.  Ζ.  Στεφάνοβικ 
Αιρ.  25,  ό  κ.  Δ.  Ταμβάκος  Αιρ.  10,  και 
1000  ό  μέγας  και  φιλελευθέριος  εκείνος  ευ- 
εργέτης, κ.  Χρηστάκης  έφενσγ)ς  Ζωγράφος, 
όστις  εις  άπάσας  τάς  Πεινάς  του  Συλλόγου 
περιστάσεις  εφάνη  άρωγο'ς,  παράσχων  άφθο- 
νους και  γενναίως  τήν  χρηματικήν  αυτού 
βοήθιιαν.  Δέν  θά  κάμω  ύπερβολήν,  νομίζω, 
άν  εϊπω  δτι  υπέρ  του  Συλλόγου  έχει  δεδο- 
μένα ό  [^ε'γας  ούτος  άνήρ  άπό  της  συστά- 
σεως του  μέχρι  σήμερον  τό  καταπληκτικόν 


ΦΙΑ0Α0ΓΙΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ, 

ποσόν  τών  15  χιλιάδων  περίπου  λιρών.  Ζή- 
τωσαν  !  Ζήτωσαν  οί  έχοντες  τοιαύτας  δια- 
θε'σεις  και  προβαίνοντες  εις  τοιαύτας  απο- 
φάσεις. 

Προκειμένου  περί  εκθέσεως  ταμείου,  ίσως 
οέν  ήρμοζεν  εις  εμέ  νά  πλέξω  τον  πανηγυρι- 
κόν  τοΰ  άνδρός,  άλλά  δέν  ήδυνάμην  νά  μή 
έκδηλώσο^  κα'ι  δι'  εξωτερικών  σημείων 
εκείνο,  τό  όποιον  αισθάνομαι  εν  τ$  καρδία 
μου,  τό  μεγαλεϊον  τοΰ  άνθρωπου.  'Ήο'η  εισέρ- 
χομαι εις  τό  άριθμητικόν  μέρος. 

Ό  προϋπολογισμός  τοΰ  1884-85,  όστις  ε- 
γένετο  κα'ι  έψηφίσθη  έπ'ι  τι)  βάσει  προηγου- 
μένων,παρουσιάζει  μεγίστην  διάστασιν  κατά 
την  έφαρμογήν  του,  ήτοι  τά  υποθετικά  και 
έπιψηφισθέντα  ποσά  οιαφέρουσι  πολύ  τών 
θετικών  και  πραγματικών  ποσών,  κατά  τε 
τάς  προσόδους  κα'ι  έξοδα.·  διά  τούτο  χάριν 
περιέργειας  καταχωρίζω  ενταύθα  παραβο- 
λικών πίνακα  ώς  επομένως  ; 


Πρόσοδοι  Έκτέλεόις, 
προϋπολογισμοί,         τά  πραγματικά. 

Τακτ.  συνδρομαί         Αιρ. 300     Αιρ. 200. 10 


Διπλώματα 
Θεατρική  παράστασις 
καϊ  έκτ.  συνορομαί 
Πώλησις  Περιοδικού 
Μαυρ.  Βιβλιοθήκη 
Ζωγράφ.  διαγώνισμα 


»  25 

»  500 

»  50 

»  150 

»  100 


37.— 

«1251 .38  ί 
»  2.03 
»  150,— 
»  100.- 


>  "Εξοδα 

\  προϋπολογιόμοΐ?. 

Μισθοδοσίαι  Αιρ 

Φωτισμός,  θέρμαν.  » 

"Εξοδα  γραφείου  » 

Πυρασφάλιστρα  » 

Βιβλιοθήκη  » 

Άναγνο^στήριον  » 

Σουλίνιον  κληροδ.  » 

Άρχαιολ.  Συλλογή  » 

Συντακ.  Επιτροπή  » 

Μαυρ.  Βιβλιοθήκη  » 

Ζοιγρ.  Διαγώνισμα  » 

Διάφορα  έξοδα  » 


ΈκτέλεόΊς, 
τά  πραγματικά. 

.175  Αιρ. 178. 78 

30  »  16.67 

40  »  41.62 

20  »  11.87 

40  »  18.41 

22  »    21.18  72 

280  »  288.54 

10  »  218.89 

670  »  152.75 

150  »  90 

100  »    40.69  V, 

50  »    56.44  V, 


Αιρ.  1  125  Αιρ. 1806.51 


Αιρ. 1587  Αιο. 847. 32 


*Από  τον  πίνακα  "τούτον  βλέπετε,  ότι  τό 
προεδρεϊο'ν  σας  έφρο'ντισε  νά  έξοδεύστ)  Αιρ. 
700  έλαττον,  κα'ι  νά  αϋξήσν)  τάς  προσόδου; 
εις  ϊσον  ποσόν,  ήτοι  εισέπραξε  Α.  1800  πε- 
ρίπου, ενώ  αί  πρόσοδοι  προϋπελογίσθησαν 
1125,  κα'ι  έξώδευσε  Λ.  847.32,  ενώ  εψη- 
φίσατε  νά  έξοδεύσ·/)  \.  1587. 

ϊο  ταμείον  τού  Συλλόγου  εφέτος  ει/εν  εκ- 
τακτον  κίνησιν  τό  Λοΰναι  και  /ίαβεϊν  έφθα- 


σε μέ/ρι  τού  ποσού  τών  10  γιλιάδοον  λιρών. 

Ενταύθα  επισυνάπτω  τρεις  πίνακας  παρι- 
στάνοντας τήν  διαχείρισιν,  τήν  θέσιν  κα'ι  το 
εςαγο'μενον  τού  ταμείου,  ήτοι  τό  ένεργητι- 
κόν  κα'ι  παθητικο'ν,  τήν  μερίδα  Κέρδη  κα'ι 
Ζημίαι,  κα'ι  τρίτον  πίνακα,  έν  ώ  καταφαίνε- 
ται τό  καθαρόν  κέρδος  άνερχυ'μενον  εις  V. 
958.01,  ήτοι  έκ  προσόδου  \.  1570. 35  /.αί 
εις  έξοδα  Λ.  (II  8.3  ί , 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


117 


ΙΣΟΖΤΓΙΟ  Ν 
τοϋ  Ελληνικού  Φιλολογικοί  Συλλόγου  του  έτους  1 88 Ί — 8: 


Αονναι 

δοιηείό  ΟέηέΓαΙε  (1ε  ΓΕηιρίνε  ΟΐΙοηιαηΛ. 

Πιάτωταϊ  διάφοροι  » 

Γεώργιος  Ζαρίφης  » 

Ζωγράφειον  διαγώνιάμα  » 

Κ.  Κοραπάνος  » 

Φιλεκπαιδευτική  αδελφότης  » 

Πυραάφά?.ιάτρα  » 

Μαυρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη  » 

Τράπεζα  Κωνάταντινουπόλεως  » 

Διάφορα  έξοδα  » 

Συντακτική  Επιτροπή  » 

"Εξοδα  γραφείου  » 

"Αρχαιολογική  Επιτροπή 
Βιβλιοθήκη 

"Εκτακτοι  πιάτώάεις 
Φωτιά  υ  ός  κα  ι  θέρμανάις 

Άναγνιοάτήριον 

Μιάθοδοάίαι  » 

Όμολογίαι  ΈΟν.  Τραπ.  Έλλάδ.  » 

Τά  έν  τω  ταυείω  μετρητά  » 

Λίο 


1000 

35 
870 
90 

21.73 
31 

11.87 

152.75 
1055 

40.60  1/2  ί 
218.89 

41.62 

11.02 

18.41 

56.44 

16.07 

21-18  1/-^  Ι 
178.78  1/2 
899.70 

53.58 

4824.41 


Ύπόλοιπον  παρε2*0όντος 
δοοίβΐέ  ΟέηέΓβΙβ  αο  ΙΈιηρΪΓβ  ΟΐΙοηι.πι 
Τακτικαϊ  έτήάιαι  άυνδρ.  μελών 
Πιάτωταϊ  διάφοροι 
Γεώργιος  Ζαρίφης 
Ζωγράφειον  διαγώνιάμα 
Κ.  Καραπάνος 
"Εκτακτοι  συνδρομαϊ 
Ψι?.εκπαιδευτική  αδελφότης 
Μαυρογορόάτειος  Βιβλιοθήκη 
Δικακομα  διπλωμάτων 
Τράπεζα  Κωνσταντινουπόλεως 
Πώληάις  Περιοδικού 


Λαβείν 

Λ. 

95.33 

» 

900 

» 

200.10 

» 

35 

» 

873.10 

» 

100 

» 

21.94 

» 

1251.38 

» 
» 

31 

150 

» 

37 

1001.47 

2.03 

Λίρ.  4824.41 


ΚΕΡΔΗ  ΚΑΙ  ΖΗΜίΑΙ. 


Δοίτναι 

Μαυρογοοδάτειος  Βιβλιοθήκη  Λ. 

Πυραάφάλιάτρα  » 

Διάφορα  έξοδα  » 

Συντακτική  Επιτροπή  » 

Έξοδα  γραφείου  » 

*Αρ2ν-αιολογική  "Επιτροπή  » 

Βιβλιοθήκη  » 

"Εκτακτοι  πιάτώάεις  » 

Φωτιάιιός  και  θέρμανάις  » 

Άναγνωάτήριον  » 
δοοΐεΐβ  ΟέηεΓθΙε  άε  ΓΕηιρήε  Οΐίοηιβη  » 

Μιάθοδοάίαι  » 

Όμολ  ογίαι  ΕΟν.  Τραπ.  Ελ?νάδ.  » 

Ταμεϊον  μετρητών  » 

Λίο. 


2.75 
1.87 

40.69  1/2 
218.89 

41.62 

11.02 

18.41 

56.44  ΐ/2  ί 

16.67 

21.18  1Λ> 
100 

178.78  V·, 
899.76 
53.58 

1671.68 


Λαβείν 


Ύπόλοιπον  παρελθόντος  έτους  Λ. 
Τακτικαϊ  έτήάιαι  άυνδρομ.  μελών  » 

Γεώργιος  Ζαρίφης  » 

Ζί,ογράφειον  διαγώνισμα  » 

Κ.  Καραπάνος  » 

"Εκτακτοι  άυνδρομαϊ  » 

Τράπεζα  Κ<.ονάταντινουπόλεως  » 

Πώλησις  Περιοδικού  » 

Δικαίωμα  διπλο:>μάτων  » 


95.33 
266.10 
3.16 
10 

21 

1251.38 
0.47 
2.03 
37 


Λίρ.  1671.68 


ΚΑΘΑΡΟΝ  ΕΞΑΓΟΜΕΝΟΝ 

ΠΡΟΣΟΔΟΙ     ΚΑΙ      ΕΞΟΔΑ.  1884-1885, 


Αονναι 

Τακτικαϊ  έτήάιαι  άυνδρομαϊ 
Γεώργιος  Ζαρίφης 
Ζωγράφειον  διαγώνιάμα 
Κ.  Καραπάνος 
"Εκτακτοι  άυνδρομαϊ 
Τόκος  Τραπέζης  Κων/πόλεως 
Πώληόις  Περιοδικού 
Δικαίωμα  διπλώματος 


Λ. 

266.10 

» 

3.16 

» 

10 

» 

21 

» 

1251.38 

» 

6.47 

» 

2.03 

37 

Μαυρογορδάτειος  Βιβλιοθήκη 
Πυρασφάλιάτρα 
Διάφορα  έξοδα 
Συντακτική  Επιτροπή 
Έξοδα  γραφείου 
Αρχαιολογική  Επιτροπή 
Βιβλιοθήκη 
|  "Εκτακκτοι  πιάτώάεις 
Φωτιάμδς  καϊ  Οέρμανάις 
"Λναγνωστήριον 
Μισθοδοάίαι 
Καθαρόν  κέρδος 


Λ. 


Λαβείν 

2.75 

11.87 

40.69  1/2 
218.89 

41.62 

11.02 

18.41 

56.4  Ί  1/2 

16.67 

21.181/·, 
178.78  1/^ 
958.01 


Λίρ.  1576.35 


118  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΙΚΟΣ 

Εντάλματα  έξεδο'θησαν  εφέτος  214  ΰπ' 
αριθ.  12  39  εως  1  4  52. 

Αποδείξεις  τακτικών  ρ. ελών  εξεδο'θησαν 
εφέτος  248,  ή  μία  εξ  αυτών  δώδεκα  Λίρας. 
Εΐσεπράχθησαν  δέ  το  ολον  Α.  266. 1-0.  Έκ 
τών  τακτικών  μελών  ό  κ.  Δ.  Βικέλας  πλη- 
ρο'νει  λίραν  άγγλικήν. 

Τό  ποσόν  τούτο  εΐσεπράχθη  άπό  195 
άτομα  της  παρελθούσης  περιο'δου  και  του 
τρέχοντος  συλλογικού  έτους,  ήτοι  52  μέλη 
παλαιά  ε  πλήρωσαν  Λ.  113  καί  143  νέα 
153.10  τό  όλον  Λ.  260.10.  Ή  διασάφησις 
αυτή  παρουσιάζει  φαινόμενον  ούχί  τοσούτον 
εύχ  άριστον,  διότι,  άν  λάβν)  τις  ύπ'  όψιν  τόν 
ολικόν  αριθμόν  τών  μελών,  φθάνει  εις  τό 
συμπέρασμα, δτι  οί  καθυστεροΰντες  αύζάνουσι 
προϊόντος  του  χρόνου.  Εύχομαι  δέ  νά  έξευρεθη 
τρόπος  προς  άναχαίτισιν  τοϋ  κακοΟ  έπ' ωφε- 
λεία τού  Συλλόγου. 

Τό  έτος  τούτο  εϊσεπράχθησαν  άπό  δι- 
πλώματα Α.  37.  Ενεγράφησαν  νέα  μέλη 
43,  πληρώσαντα  Λ.  29. 

Παρακαλώ  τό  προεσρεϊον  νά  υπόμνηση  την 
Οικονομικήν  Έπιτροπήν,  όπως  κατά  τόν  Κα- 
νονισμον  διορίση  τήν  Έξελεγκτικήν  Έπι- 
τροπήν πρός  έξέλεγςιν  τών  βιβλίου  και 
ετοιμάσν;  μετά  ταύτα  τήν  έκθεσίν  της-  μο'ι 
φαίνεται,  ότι  πρέπει  νά  έφαρμοζοονται  αυ- 
στηρώς τά  άρθρα  του  Κανονισμού  καί  αυ- 
στηρότατα, ως  ύπέδειςα  έν  τί]  πέρυσιν  εκθέ- 
σει μου,  ίέον  νά  γίνηται  ή  έξέλεγξις,  καί 
νά  μή  έπαναπαύηται  ή  Οικονομική  Επι- 
τροπή έπί  της  κατά  φήμην  τιυιότητος  τοϋ 
εκτελούντος  χρέη  ταμίου. 

Καταπαύων  τόν  λόγον  εκφράζω  εγκαρ- 
δίως τήν  εϋχήν,  ίνα  ό  διάδοχος  μου  σταθη 
ευτυχέστερος  έμοϋ,  καί  παρουσιάσν)  έν  τέλει 
τοΰ  έτους  πλούτη  υπερέχοντα  πολύ  τών 
έφετεινών. 

Έν  Κωνσταντινουπολει,  26  Απριλίου  1885. 

ΤοΓ  Έλ.  Φιλ.  Σνλλόγον  ό  ταμίας 

Θ.  Λ.  ΚΟΣΟΥΔΠΣ. 

Είτα  δέ  ό  κ.  γεν.  γραμματεύς  έκθεσιν  της 
αλληλογραφίας. 

Ό  δέ  κ.  ειδ.  γραμμ.  έκθεσιν  τών  έργα- 
σΐών  τοϋ  Συλλόγου. 

'()  δέ  κ.  βιβλιοφύλας  έκθεσιν  της  βιβλιο- 
θήκης του  Συλλόγου.  Ό  κ.  πρόεδρος  ευχαρι- 
στεί πάσι  τοις  άναγνούσιν. 

Έν  τέλει  δέ  έκφράσας   ώς  πρόεδρος  τάς 


ΦΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ευχαριστίας  τοίς  συναδέλφοις  αυτού  έπί  τνί 
πολυτίμω  συνεργασίκ  καί  ανακουφίσει,,  ήν 
παρέσχον  αύτώ  καθ '  όλον  τό  έτος,  λύει  τήν 
συνεδρίασιν. 

ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΗ'. 

("Εκτακτος). 

Ττ,   28  Απριλίου  1885. 

ΠροΗΪρίνονζοη  τον  κ.  ΗΡ.  ΒΑΣΙΑΑΟΥ. 

Κηρυχθείσης  της  ένάρξεοκ  της  συνεδριά- 
σεως  ό  Σύλλογος  προβαίνει  είς  τάς  αρχαι- 
ρεσίας αΰτοϋ  καί  άναδείκνυσι  διά  μυστικής 
ψηφοφορίας  : 

ΙΙρόεδρον  τόν  κ.  II.  Βασιάδην  διά  ψη- 
φίο ν  36  έπί  38  ψηφοφορούντων. 

Αντιπροέδρους  τούς  κ.  κ.  Χ.  Χα- 
τζηχρήστου διά  ψήφων  26  καί  Τ.  Καραθεο- 
διορή  διά  ψή'^ον  20. 

Γεννκόν  γραμματέα  τόν  κ.  Ό.  Άν- 
δρεάδην  διά  ψήφων   22  έπί  37 . 

Είδικόν  γραμματέα  τον  κ.  Ξ.  Σιδε- 
ρο'πουλον  διά  ψήοων  19  έπί  37. 

Ταμίαν  τόν  κ.  Θ.  Κοσούδην  διά  ψήφων 
29  καί 

Βιβλιοφύλακα  τόν  κ.  Α.  Π.  Κεραμέα 

διά  ψήφων  29  έπίσης. 

Μετά  ταύτα  τή  προτάσει  τοϋ  προεδρείου 
καταρτίζονται  αί  διαρκείς  έ£  έπιτροπαί· 

Εκπαιδευτική  Έπιτοοπή. 

ν 

Βρ.  Βοοζάνης,  Κοονσταντίνος  Τσιούλκας, 
Θ.  Σαλτέλης,  ΊΙλίας  Βαλσαμάκης,  Π.  Πά- 
παρρούσης,  Ν.  Παρανίκας,  Α.  Χάγης,  Κ. 
Γεωργαλάς,  Άβρ.  Μαλιάκας,  Α.  Σπαθάρης, 
Φ.  Τάγης. 

Φιλολογική  Επιτροπή. 

Χρ.  Χατζηχρήστου,  Κωνστ.  Τσιούλκας, 
Ά  θ.  ΓΙ.  Κεραμεύς,  Αβρ.  Μαλιάκας,  Η.  Σαλ- 
τέλης, Α.  Τάγης. 

Επιστημονική  Επιτροπή. 

Κ.  Μακρής,  Κ.  Καλλιάδης,  Τηλ.  Καραθεο- 
δωρή,  Κ.Ίωαννίδης,  Χ.  Σε βαστόπουλος.  ΊΙλ. 
Βαλσαμάκης,  Γ.  Παναγιωτίδης,  I.  Κωνσ-αν- 
τινίδης,  Κ.  Ταχιντζής,  Ν.  Χαρισιάδης  \. 
Σπαθάρης,  'ίίοαν.  Γε(υργαντυπουλος. 

Αρχαιολογική  Επιτροπή. 

0.0.  ΟαΓίΐδ,  .1;ιηΐ6δ  ΟαΙνβΓΐ,  .Ι.ΜοπΙΙηιηηη, 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


Αθανάσιος Παπαδόπουλος  Κεραμεύς,  Κ.  Περ- 
δικίδης,  Στ.  Άριστάρχης,  λαμδη-Βέης,  Ε. 
Σιδερο'πουλος. 

Οικονομικοί  Επιτροπή. 

Μ.  Βελλογιάννης,  ί.  Γεωργαντο'πουλος,  I. 
Γκιών,  [.  Κούπας,  Φ.  Μαυρογοροάτος,  Ίοι- 
άννης  Χατζο'πουλος,  Ιωάννης  Ίωαννίδης, 
>".  Μκτλέσσας,  Β.  Οίκονομίοης". 

Συντακτική  Επιτροπή. 

[,  Λ.  Αριστοκλής,  Τηλ.  Καραθεοδωρή,  I. 
Άρτεμιάοης. 

Εϊτ«  εκλέγεται  τη  προτάσει  του  προε- 
δρείου επιμελητής  τής  όργανοθήκης  μένόκ. 
Τηλ.  Καραθεοδωρή,  των  αρχαιολογικών  δέ 
συλλογών  ό  κ.  Άθ.  Παππαδο'π.  Κεραμεύς. 

Έπί  τούτου;  λύεται  ή  συνεδρίασις. 


ΣΓΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΘ'. 

(Τακτική). 

Τη  29    Απριλίου  1885. 

ΠοοεΛρεύοττος  τοΰ  χ.  ΙΙΡ.  ΒΑ  ΣΙΑ  ΑΟΥ*. 

Της  αναγνώσεως  τών  πρακτικών  της  ηγου- 
μένης συνεδριάσεως  άναβληθείσης  ενέκεν 
απουσίας"  του  ειδικού  γραμματέως  άνακοι- 
νοΰται  ή 

αλληλογραφία, 

έζ  ης  πα^ατίθει/.εν  περίληψιν  τώνδε  τών  έ ττι— 
στολών : 

Τοϋ  κ.  01).  ΕΐΏΪΙβ  ΚοαοΙΙβ,  βιβλιοθηκά- 
ριου τοϋ  έν  Παρισίοις  πρός  ένίσν-υσιν  τών 
Έλλ.  σπουδών  έν  Γαλλία  Συλλόγου,  άπό  30 
άπριλίου.  άγγέλλοντος  την  παραλαβήν  της 
άπό  9  άπριλίου  επιστολής  του  Συλλόγου  και 
του  εν  αυτή  λογαριασμού  των  συνδρομών  και 
σημειώσεων,  ώς  και  τών  89.  δδ  φρ.  και  εύ- 
χαριστοΰντος  επί  τούτω  τω  Συλλο'γω. 

Της  V.  Τψ.  τοΰ  πρίγκηπος  Παύλου  Που- 
τιάτη,  μέλους  τοΰ  Συλλόγου  επιτίμου,  ά-ο 
14/20  άπριλίου,  εκφράζοντος  τήν  εΰγνωμο- 
σύνην  αΰτοΰ  έπί  τη  εκλογή  αύτοΰ  ώς  υ. έλους 
επιτίμου. 

Της  Λ. θ.  Π.  τοΰ  οικουμενικού  Πατριάρχου, 
ύπ'  άριθ.  πρωτ.  1740  και  άπό  22  άπριλίου, 
άγγέλλοντος,  ότι  συνωδά  τώ  γ'  άοθρω  τοΰ 
έν  ενεργεία  κανονισμού  τής  Κεντρικής  Επι- 
τροπής εξελέγησαν,  ώς  μέλη  τοΰ  Έλλ.  Φιλολ. 
Συλλόγου,  μέλη  αυτής  οί  κ.  κ.  Τηλ.  Καρα- 


θεοδωρή  και  Βασίλειος  Πυλάδης  καΐ  αιτου- 
μένου, δπως  ό  Σύλλογος  άγγείλη  τοις  κ.  κ. 
τούτοις  τήν  εκλο'γήν  αυτών  ταύτην  και  προ- 
τρέψη  αύτοϋς  έργασθήναί  έν  τώ  έργω  της 
Πατριαρχικής  Κεντρικής  Εκπαιδευτικής  Ε- 
πιτροπής. 

Τοΰ  έν  Τραπεζοΰντι  Φιλεκπαιδευτικού 
Συλλόγου  Ξενοφώντος,  άπό  22  άπριλίου, 
όνομάζοντος  άντιπρο'σωπον  αΰτοΰ  ενταύθα 
πρός  παραλαβήν  τών  παραχωρουμένων  αυτω 
περιοδικών  τοΰ  Συλλο'γου  συγγραμμάτων  και 
εύχαριστ'οΰντος  αύτφ  επί  τη  προσφορά. 

Τοΰ  χ..  Κωνστ.  ψαχαροπούλου,  εκ  Πει- 
ραιώς, άπό  20  τρέχοντος,  δι'  ης  άπαντών 
εις  τήν  άπό  18  μαρτίου  έπιστολήν  τοΰ  Συλ- 
λόγου διαβιβάζει  έσωκλείστως  γραμμάτιον 
της  Εθνικής  Τραπέζης  της  Ελλάδος  εξ  25 
δρ.  διά  τήν  ετησίαν  αύτοΰ  συνδρομήν  τοΰ 
έτους  1884—85. 

Τοΰ  κ.  Ν.  Π.  Κούπα  εκ  Βραίλας,  άπό  27 
άπριλίου,  δι '  ης  άπαντών  εις  τήν  άπό  11 
μαρτίου  έπιστολήν  τοΰ  Συλλο'γου  άγγέλλει 
τήν  έγγραφήν  έννέα  μελών  τακτικών,  ων 
τον  κατάλογον  επισυνάπτει. 

Τοΰ  κ.  Ι)Γ  Α.  Η3Γΐΐίΐνγ,  άπό  21/3  μαίου, 
εκ  Πετρουπο'λεως,  εκφράζοντος  τήν  εΰγνωμο- 
σύνην  αύτοΰ  έπ'ι  τη  εκλογή  ώς  επιτίμου  μέ- 
λους και  άγγέλλοντος,  ότι  άποστέλλει  τό 
άρτι  έκδοΟέν  σύγγραμμα  αύτοΰ  περί  χειρο- 
γράφων της   Εβραϊκής  βίβλου. 

Τών  κ.  κ.  Ήρ.  Βασιάδου,  I.  Κούπα  και 
Όδ.  Άνδρεάδου,  προτεινο'ντων  ώς  τακτικά 
μέλη  τούς  ύπο  τοΰ  κ.  Ν.  Κούπα  έγγραφέντας 
κ.  κ.  Άνδρέαν  Γ.  ΚαρανδινοΟ,  Κωνσταντ. 
Ν.  Παππούδο.»φ  έμπορον,  Νικ.  Π.  Κούπαν  ϊυ.- 
πορον,  Άντ.  Ν.  Θεοφιλάτον  έμπορο  ν,  I. 
Βανδιλόπουλον  έμπορον  Δ.  Πάσσαν  έμπορον, 
"Οθ.  Σταθάτον  έμπορον,  Στ.  Ρ.  Βερών  έμ- 
πορον, Άντ.  θ.  Κοντούρην  εμποροϋπάλληλο  ν. 

Ιίίτα  άγγέλλονται  προσφοραΐ  βιβλίων. 

Τοίς  δωρηταΐς  εκφράζονται  εύχαριστίαι. 

'ί2σκύτ<ϋς  δέ  εκφράζονται  θερμα'ι  εύχαρι- 
στίαι τώ  κ.  Νικολάω  Π.  Κούπα,  διότι  λίαν 
προθύμως  άποδεζάμε-νος  τήν  α'ίτησιν  τοΰ 
Συλλόγου  ενέγραψε  μέλη  έννέα. 

Ακολούθως  ό  κ.  προ'εδρος  ειπών,  ότι  ό 
Σύλλονος  ενεργήσει  συνωσά  τη  αιτήσει  της 
Α.  Θ.  Παναγιο'τητος  τοΰ  Οικουμενικού  Πα- 
τριάρχου, υποβάλλει  πρόταοιν  τοΰ  προε- 
δρείου περί  δώρου  έπί  τή  λή£ει  τοΰ  έτους 
τοις  τέσσαρσιν  ύπαλλήλοις  τοΰ  Συλλο'γου  δύο 
λιρών  εκάστω. 


ί  20  Ο  ΕΛ  Κ/Ι10ΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

Τής  προτάσεως  ταύτης  δεκτής  γενομένης 
ό  κ.  Κ.  Περσικίδης  άναγινώσκει  τήν  /7ί^ί 
τοβ  ΛιΛιθ  χαι  τοΰ  Μαοοντ  πραγματείαν 
αύτοΰ. 

Μετά  τινας  δέ  παρατηρήσεις  έπί  του  α- 
ναγνώσματος τοϋ  κ.  Κυριακ.  Περδικίδου  γε- 
νοαε'νας  ύπό  τοΰ  κ.  Ήρ.  Βασιάδου  ή  συνε- 
δρίασες λύεται. 


ΣΤΝΕΔΡΙΑΣΙΣ  ΨΟΠ'. 
("Εκτακτος). 
Τη  12  Μαίου  1885. 
ΠροεΑοεύοΓτο':  τοϋ  χ.  ΠΡ.  ΒΑΣΙΑΔΟΥ. 

Ή  μεγάλη  του  Συλλόγου  αίθουσα  πλήρης 
ην  φιλόμουσων  έξ  έκατε'ρων  των  φύλο>ν,  έν 
οίς  διεκρίνετο  ό  αντιπρόσωπος  της  Α.  Θ.  Π. 
τοϋ  Οικουμενικού  Πχτριχρχου  Παν.  μητρο- 
πολίτης Μηθύμνης  κ.  Ν.  Γλύκας,  ό  αντι- 
πρόσωπος της  Α.  Έξ.  τοΰ  έπί  τής  Δημοσίας 
Εκπαιδεύσεως  υπουργείου  κ.  Γεωργάκης 
έφένδης  Όχάνης,  η  Α.  Ε.  ό  πρεσβευτής  της 
Ελλάδος  κ.  Ανδρέας  Κουντουριώτης,  η  Α. 
Έξ.  Ισμαήλ  βέης  διευθυντής  τοϋ  Αύτοκρ. 
Αυκείου  τοϋ  Γαλατά-σεράϊ,  ή  διευθύντρια 
τοΰ  Παρθεναγωγείου  τής  ενταύθα  Ελληνικής 
Φιλόμουσου  εταιρίας  ΠαΛΛάόρς  κυρία  Σαπφώ 
Αεοντιάς  και  αντιπρόσωποι  των  διάφορων 
ιδρυμάτων. 

Τη  2  μ.  μ.  ώρα  κηρυχθείσης  τής  ένάρςεως 
τής  εορτής  ό  γενικός  γραμματεύς  άναγινώ- 
σκει τάςδε  τάς  έπιστολάς  : 

Τής  Α.  Θ.  Παναγιο'τητος  τοΰ  Οικουμενι- 
κού Πατριάρ/ου  άπό  12  μαίου,  άγγέλλοντος, 
δτι,έπειδή  δυστυχώς  κωλύεται  νά  παρευρέθη 
εις  την  έπέτειον  τοΰ  Συλλόγου  έορτήν,  αν- 
τιπροσωπεύσει τήν  Μ.  Έκκλησίαν  ο  Παν. 
άγιος  Μηθύμνης  Ν.  Γλύκας.  Εύχεται  δε  τω 
Συλλογω  τά  βέλτιστα. 

Τής  Α.  Έξ.  τοϋ  επί  τής  Δημοσίας  Εκ- 
παιδεύσεως υπουργού  Μουσταφά  πασσά,  άπό 
'.Ι  μαίου,  εκφράζοντος  τήν  λύπην  αύτοΰ,  διότι 
έ'νεκα  τής  ύγείας  αύτού  δέν  δύναται  νά  παρευ- 
είς  τήν  έορτήν  τού  Συλλόγου  και  άγ- 
γέλλοντος,  δτι  άντιπροσωπεύσει  αυτόν  ό 
Γεωργάκη;  έφε'νδης  Όχάνης. 

Είτα  ό  πρόεδρος  κ.  Ήροκλής  Βασιάδης 
άναγινώσκει  τήν  έκθεσιν  των  κατά  τό 
λήζαν  έτος  εργασιών  τού  Συλλόγου  έχουσαν 
ούτο;  · 


φιλολογικός  σύλλογοι: 

Σεβαϋττι  και  ψιΛόμονΰοι;  δμήγυοις^ 
Α'. 

Διελθο'ντες  θεία  συνάρσει  τό  εϊκοστόν  καϊ 
τέταρτον  συλλογικόν  έ'τος  είσερχόμεθα  εις 
τό  εϊκοστόν  και  πέμπτον,  εις  τήν  είκοσι- 
πενταετηρίδα  τοΰ  Συλλόγου,  ήπερ  έσται  ό 
πρώτος  μέγας  σταθμός  αύτοΰ,  τό  πρώτον 
τε'ταρτον  τοΰ  πρώτου  αϋτοΰ  αιώνος,  μεγα- 
λοπρεπώς πανηγυρισθησορ.ε'νη  μετά  Συνεδρίου 
Επιστημονικού.  Άλλά  ταΰτα  μέν  έσονται 
μέλημα  τοϋ  νέου  προεδρείου  και  τής  έπ'ι 
τούτω  διορισθν,σομένης Επιτροπής,  ήμΐν  δ'ά- 
πο'κειται  νΰν  ίο-τορήσαι  καϊ  λογον  δούναι  των 
πεπραγμένων  κατά  τό  λήξαν  ήδη  συλλογι- 
κόν έ'τος,  ου  ή  άρχή  οϋκ  έφαίνετο  λίαν  εύν ά- 
ριστος, ούδέ  τηλαυγές  παρεϊνε  πρόσωπον, 
διότι  τό  ταμεΐον  ήν  κενόν  μετά  τήν  γνιοστήν 
άπώλειαν  τών  νρημάτιυν  αύτού*  λέγα>  κενόν, 
καίτοι  τό  ταμεϊον  εϊ-/εν  είκοσακισνίλια  φράγ- 
κα- άλλά  ταύτα  ήσαν  προωρισμένα  ύπέρ  τών 
σχολών  Κωνσταντινουπόλεως  καϊ  τών  προα- 
στείων,  κατετέθησαν  δέ  προσωρινώς  ύπό  τής 
σεβαστής  οικογενείας  τοΰ  μακαρίτου  Ζαρίφη 
τω  ταμείω  τοϋ  Συλλόγου  ώς  παρακαταθήκη, 
ούκ  ήσαν  δε  δωρεά  αύτώ  γενομένη,  ώς  εσφαλ- 
μένως έρρήθη  καϊ  έγράφη·  Ό  Σύλλογος  μα- 
κάριος άν  ήν,  εί  τά  καθυστεροϋντα  αύτώ  άπε- 
λάμβανε.  Ταύτα  ώφειλον  ειπείν  χάριν  τής 
άληθείας,  ήν  καθήκον  έ^/ομεν  τιμάν  καϊ  σέ- 
βειν  μηδέ  ψιμυθιούν. 

Ό  Σύλλογος  τιμών  και  γεραίρων  τήν  μνή- 
μην καϊ  τάς  άρετάς  τοϋ  μακαρίτου  Ζαρίφη 
προθύμως  άπεδέξατο  τήν  α'ίτησιν  τής  σεβα- 
στής οικογενείας,  όπως  αυτός  άναλκβη  τήν 
φροντίδα  τής  διανομής  τών  γρημάτουν  άνχ- 
θείς  τήν  έντολήν  ταύτην  τή  Εκπαιδευτική 
αύτού  Επιτροπή,  ής  πρόεδρος  μέν  ό  άντι- 
προ'εδρος  τοϋ  Συλλόγου  κ.  I.  Γεωργαντο'που- 
λος,  μέλη  δέ  οί  κ. κ.  Κ.  Ξανθοπουλος,  Χρ.  Χα- 
τζηχρήστου, Βράνος  Βωζκνης,  θ.  Σαλτέλης, 
Ν.  Παρανίκας,  Άβρ.  Μαλικκας,  'Πλ.  Βάλσαμα- 
κης,  II.  Παπαρρούσης,  Άντ.  Πετρίδης,  '\νδ. 
Σπαθαρης  καϊ  Όδ.  Ανδρεάδης. 

Β'. 

ΊΙ  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  ητησε  δι  Εγ- 
κυκλίου τοϋ  Συλλόγου  γραπτάς  πληροφορίας 
παρά  τών  Εφοριών  περί  τής  πνευματικής 
καϊ  οικονομικής  καταστάσεως  τών  σχολών, 
άς  καϊ  λαβοϋσα  προέβη  εις  τό  έργον  αύττ,; 
ύποβαλοϋσα  τω  Συλλογω  Έκθεσιν,  έν  7)  ώρί- 


ρεθή 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


121 


ί,ίΤΟ  το  εκάστη  σχολ^  δοθησόμενον  μέρος"  ό 
Σύλλογος  έπεκύρωσεν  αύτήν  και  κατά  ταύ- 
την  έγε'νετο  ή  διανομή.  ΊΙ  δέ  Επιτροπή  έφιε- 
ίΛενν]  ι/.ή  μόνον  ύλιχάς  άλλά  καϊ  ήθικχς  ωφε- 
λείας χορήγησα  ι  τοις  σχολείοις,  ώς  π/.ντοτε 
εΐωθε  πράττειν  κνε'θηκε  τώ  κ.  Πέτρω  Πα- 
πχρρούση,  ϊνα  τκς  πεντήκοντα  και  τβείς 
εκθέσεις  καϊ  επιστολας  τ/;  άτοστχλείσας 
ύττό  των  διαφόρων  εφοριών  των  σχολών  μετά 
προσοχής  μελετήσν)  και  έζ  αύτών  συντάςν] 
έκθεσιν  της  εκπαιδευτικής  καταστάσεως  των 
σχολών  τής  Κ.ωνστκντινουπόλε(υς  καϊ  τών 
προκστείων  και  άναγνώ  αύτήν  κατά  την 
έπέτειον  τοΰ  Συλλόγου  έορτήν. 

Ή  άνάγνωσις  της  εκθέσεως  γενήσετχι 
όοον  ούπω1. 

Και  ταΰτχ  μέν  περί  τοΰ  κληροδοτήματος 
τοϋ  άοιδίμου  Ζαρίφη,  ού  την  μνήμην  οϋποτε 
ο  Σύλλογος  πχύσετχι  τιμών  και  σέβων. 

Γ'.  ΟίκονοιιιΚΗ  Επιτροπή. 

ΊΙ  δέ  Οικονομική  Επιτροπή,  ης  πρόεδρος 
μέν  ό  έτερο;  τών  αντιπροέδρων  κ.  Τ.  Καρα- 
θεοδωοής,  μέλη  δέ  οί  /..  κ.  Β.  Σχρακιώτης, 
I.  Ινούππχς,  Ν.  Μπλέσσας,  Μ.  Βελλογιάν- 
νης,  Σπ.  Κ.  Χατζόπουλος,  Ιωάννης  Γκιών, 
θ.  Λ.  Κοσούδης  ταμίας,  Φ.  Λ.  Μαυροκορ- 
δάτος γραμματεύς,  εΐπερ  ποτέ.  τοΰτο  τό  έ'τος 
έμόχΟησε,  διότι  και  ή  κατκστασις  του  τα- 
μείου άπητει  τοΰτο,  μεριανώσα  περί  εξευρέ- 
σεως -ορών  και  περί  είσπρκςείυς  τών  ύπαρ- 
]/οντοίν  μεν  ατελώς  δέ  έκ  διαφόρων  αιτιών 
ε ίσπ ραττομένων.  ΊΙ  Επιτροπή  υπέβαλλε  τώ 
Συλλόγω  τάς  εςής  προτάσεις,  άς  και  επεκύ- 
ρωσεν  ούτος  ώ;  πρακτικάς  και  ωφελίμους, 

ά)  ΙΙερϊ  προσφορωτέρου  τρόπου  εισπράξεως 
τών  έν  τώ  έζωτερικώ  ετησίων  συνδρομών 
τών  τακτικών  μελών. 

β')Περϊ  έγγραφης  νέων  μελών  έν  τώ  έςω- 
τερικώ. 

γ')  Περί  έγγραφης  νέων  μελών  ενταύθα. 

δ')  Περί  προσφορωτέρου  τρόπου  εισπρά- 
ξεως τών  καθυστερουσών  ενταύθα  συνδρομών. 

Διά  τοιούτων  συνετών  φροντίδων  ή  Οικο- 
νομική Επιτροπή  ήλ&εν  αρωγός  τώ  Συλλό- 
γω κ,αϊ  συνηργησεν  εις  σπουδαίαν  αύξησιν 
τών  συνδρομών  αύτοΰ.  Ότι  δέ  και  τό  π ροε- 
δρεϊον  συνέπραττε  τη  ΟίχονομικητΈπιτροπη, 
τοΰτο    ήν  καθήκον  χΰΤοΰ.   ώς  Ινει  καθήκον 

1)  Ή  εκΟεσι;  α'.5τη  ού'πω  κατετέθη  εν  τω  γρα- 
οΐίω  τοΰ  Συλλόγου  ί>πο  τοϋ  άνχγνόντο;. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'), 


καϊ  δημοσία  κατά  τήν  έπέτειον  ταύτην  έορ- 
τήν έξ  ονόματος  τοΰ  Συλλόγου  έκφράσαι  ευ- 
χαριστίας τοις  τε  μέλεσι  καϊ  τώ  προέδρω 
της  Επιτροπής  εύ/όμενον,  ί'να  μηδέττοτε 
τοΰ  λοιπού  καταλίπη  αυτήν  ο  ζήλος  και  ή 
προθυμία. 

Έπεϊ  δ',  ώς  λέγει  τό  λογιον:  δζαντις  ΰΚίΰ- 
άΐ),  χω  Θβος  ςυνάπζεΐαι ,  ό  θεός  ξυνήψατο  καϊ 
ηύνόησε  τώ  Συλλόγω,  διότι  έκτακτοι  έγε'- 
νοντο  προσφοραϊ  χρημάτων  οΰκ  ευκαταφρό- 
νητοι. Πρώτος  δέ  ήρξατο  ό  φιλόμουσος  καϊ 
φιλογενής  κ.  Ζανής  Στεφάνοβικ  προσενεγ- 
κών  ε'ίκοσι  καϊ  πέντε  λίρας  όθωμανικάς,  άς  ό 
Σύλλογος  ώς  καλόν  οίωνόν  καϊ  άπαρχήν  τοΰ 
έτους  μετ'  ευγνωμοσύνης  έδέξατο  εύ  είδώς, 
ότι  ό  εΰκλεής  γόνος  τής  περιφανούς  Χίου 
πολλάς  χιλιάδας  λιρών  έχει  καταθεϊς  έν  τγί 
Εθνική  Τραπέζη,  όπως  οί  τόκοι  αύτών  εϊς 
ύποστήριξιν  χρησιμεύσωσι  τών  σχολείων  με- 
γαλωνύμου  μέν  πολυπαθούς  δέ  καϊ  πολυει- 
δώς  κατατρυχομένης  έλληνικής  επαρχίας. 
Είτα  προσήνεγκον  τώ  Συλλόγω  άνά  έκατόν 
λίρας  έκκτερος,  δύο  εφάμιλλοι  τοΰ  αειμνή- 
στου Γ.  Ζαρίφη  συγγενείς,  ό  αδελφός  αυτού 
Νικόλαος  Ζαρίφης,  και  ό  αδελφός  τής  συζύ- 
γου αύτοΰ  Στέφανος  Ζαφειρόπουλος.  ΊΙ  γεν- 
ναία αύτη  προςφορά  ούκ  ήν  τό  πρώτον  αύτών 
ευεργέτημα  πρός  τόν  Σύλλογον,  ελπίζω  δέ, 
ότι  ούδέ  τό  τελευταΐον  εσταΐ'  διότι  αμφότε- 
ροι ζηλωταί  τών  καλών  καϊ  έθνωφελέστατοι, 
ώς  ο  μακαρίτης,  άνδρες·  διό  ό  Σύλλογος  κη- 
ρύττει αυτού:  καϊ  δημοσία  δωρητάς  τοΰ  Συλ- 
λόγου κατά  τό  80  άρθρον  τοΰ  κανονισμού-  ο 
δέ  αρχαίος  τοΰ  Συλλόγου  φίλος  κ.  Δ.  Ταμ- 
βάκος,  ώς  άλλοτε,  ούτω  καϊ  νΰν  έδωκε  δέκα 
λίρας  προς  άγοράν  χάρτου  διά  τό  Περιοδικο'ν 
ό  δέ  φιλόμουσος  κ.  Θεόδοορος  Μαυρογορδάτος 
και  τοΰτο  τό  έτος  έχορήγησε  τάς  έκατόν 
και  πεντήκοντα  λίρας  διά  τήν  όμώνυμον  αύ- 
τοΰ βιβλιοθήκην  έκφράσας  τώ  Συλλόγω 
δι '  επιστολής  ευγενούς  καϊ  φιλότιμου,  ότι 
πρόθυμος  έστιν  άπό  τούδε  δούναι  καϊ  τάς 
ετέρας  τριακοσίας  λίρας,  άν  ό  Σύλλογος  εγ- 
κρίνη  τοΰτο. 

Πάσι  τούτοις  τοις  φιλογενέσι  καϊ  φιλο- 
μούσοις  άνδράσιν  ό  Φιλολογικός  Σύλλογος 
έσπευσε  τάς  ευχαριστίας  αύτοΰ  άπονείμαι- 
καϊ  νΰν  δέ  εν  τή  έπισήμω  ταύτη  ημέρα  δι' 
έμού  απονέμει  αύτοϊς  τάς  ευχαριστίας  αυτού 
δι'  άς  παρέσχον,  παρέ^ουσι  καϊ  παρέξουσιν 
ύπέρ  αύτοΰ  γενναίας  χρηματικάς  προσφοράς 
έπευχόμενος,   όπως   πάμπολλα   έτη  ζώσιν 

16   ·  ·. 


122 


Ο  ΕΛ'  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


υγιείς·  καί  εύδαίμονες  έπ'  άγαθώ  ρ.έν  των  ελ- 
ληνικών γραμμάτων^  εύκολία  δέ  του  Γένους. 
Ό  Σύλλογος  τνί  προτάσει  του  προεδρείου 
άπεφάσισεν,  ίνα  δύο  πλάκες  τεθώσιν  επί  των 
τοίχων  έκατε'ρωθεν  τής  κλίμακος,  εν  αίς  τα 
ονόματα  έγχαραχθήσονται  των  μεγάλων 
ευεργετών,  των  ευεργετών,  τών  μεγάλων 
δωρητών,  καί  δωρητών  άπό  της  ιδρύσεως 
του  Συλλόγου  μεχρ'  του  νυν,  πρός  άίδιον 
μνήμην  της  φιλογενείας  καί  φιλομουσίας 
αΰτών.  Ό  δέ  κ.  Ίωάν.  Β.  'Κυαννίδης  αρχι- 
τέκτων πάνυ  εύγενώς  καί  φιλοτίμως  εςέ- 
φρασε  την  έπιθυμίαν,  ίνα  ιδία  δαπάνη  άνα- 
λάβη  την  άγοράν  τών  πλακών  καί  την  άλ- 
λην  έξεργασίαν  δπερ  ό  Σύλλογος  άσμενος 
καί  συν  πολλαΐς  άπεδέξατο  εύχαριστίαις  ώς 
καλήν  άπαρχήν  τών  αγαθών  αύτοϋ  υπέρ  του 
Συλλόγου  προθέσεων. 

Δ'.  Δίορεαι  Χρηστάκη  Ζο^γράφοα/. 

Τίνα  δέ  έπαινον  καί  εύγνωμοσύνην  έκ- 
φράσωμεν  τω  εύκλεεΐ  γο'νω  της  ευάνδρου  Η- 
πείρου, τω  μεγάλω  τοϋ  Συλλόγου  ευερ- 
γέτη, δς  άπό  της  ιδρύσεως  του  Φιλολογι- 
κού Συλλόγου  οΰκ  έπαύσατο  χορηγών  αύτώ 
προθύν.ως  χρήματα  δια  τάς  παντοίας  εργα- 
σίας αύτοΰ,  1ν  δέ  ταϊς  δειναίς  περιστάσεσιν 
αναφαινόμενος  αύτώ  άεί  άρο^γός  καί  σωτήρ 
Διοσκουρος  ;  Τίς  τον  Σύλλογον  μεριμνώντα 
περί  της  οικοδομής  ημιτελούς  μενούσης  ά- 
πήλλαξε  τών  μεριμνών  ;  Ό  Χρηστάκης  Ζο^- 
γρκφος  δια  τοΰ  εξής  βαρυσήμαντου  έπιστο- 
λίου  της  20  Μαίου  1873. 

φίΑε  κ.  Ήρ.  Βασιάόη. 

«  Έπιθυμών  σφοδρά  νά  συντελε'σω  εις  την 
παγίοισιν  καί  τελείαν  τοϋ  Φιλολογικού  Συλ- 
λόγου άποκατάστασιν  προσφε'ρω  δισχιλίας 
όθωμ.  λίρας,  δπως  ή  οικοδομή  αύτοΰ  άπο- 
περατωθν)  άνευ  αναβολής·  πέποιθα  δε',  δτι 
άπαλλαττόμενος  ούτως  ό  Σύλλογος  τών 
φροντίδων  τής  υλικής  οικοδομής  θε'λει  συγ- 
κεντρώσει πάσας  αύτοΰ  τάς  δυνάμεις  καί 
ενεργείας  εις  το  διανοητικών  καί  ηθικόν 
εποικοδόμημα,  δπο^ς  ά-'  αύτοΰ,  ώς  άπό 
φαεινής  εστίας,  έκπέμπηται  άεί  διαλάμπον 
τό  φώς  τής   παιδείας  καί  τής  επιστήμης». 

Τίς  τον  Φιλολογικόν  Σύλλογον  διστά- 
ζοντα  άναλαβεϊν  τήν  ύποστήριξιν  τών  έν  ταϊς 
έπαρ/ίαις  άπορων  σχολείων  καί  τής  εθνικής 
παιδεύσεως  ένεψύ^ωσεν  ;  Ό  Χρηστάκης  '/λο- 
γράφος^  πρώτος  χορηγήσας  αύτώ  έτησίως 


διακοσίας  λίρας  υπέρ  τών  άπορων  σχολείων. 
Διό  μετά  βαθυτάτης  θλίψεως  είδεν  ό  Σύλλο- 
γος, δτι  ό  φιλογενε'στατος  άνήρ  διε'κοψεν 
άπο'  τίνων  Ιτών,  ώς  καί  ό  άοίδιμος  Γ.  Ζα- 
ρίφης, τήν  ώφελιμωτάτην  ταύτην  έτησίαν 
χορηγίαν.^ 

Τίς  τον  Σύλλογον  προύτρεψεν  άναλαβείν 
καί  τήν  φροντίδα  τής  περισυλλογής  τών 
ζώντων  μνημείων  εν  τγ  γλώσση  τοΰ  λαοΰ  ; 
Ό  Χρηστάκης  ζωγράφος,  χορηγών  ετησίως 
εκατόν  όθωμ.  λίρας. Τίς  έπο'ρισε  τω  Συλλογω 
πόρους  προς  έ'κδοσιν  τών  Ελλήνων  συγγρα- 
φε'ων  προσφε'ρων  ετησίως  επί  δεκαπενταετίαν 
τετρακοσίας  καί  πεντήκο\τα  όθωμ.  λίρας  ; 
Ό  Χρηστάκης  Ζωγράφος. 

Τίς  καί  τοΰτο  τό  έτος  τάς  ^ρηματικάς 
άπωλείας  άνεπλήρωσε,  τό  δέ  κενόν  ταμεΐον 
ε  πλήρωσε  χρημάτων  ;  Ό  Χρηστάκης  Ζωγρά- 
φος άγγείλας  διά  τής  εξής  επιστολής  τής 
18  Ιανουαρίου  1885,  δτι  προσφε'ρει  χιλίας 
λίρας  : 

Αγαπητέ  ανμπαΐριώτα  και  πρόεδρε 
κ.  Ήρ.  βαιπάόη. 

«Γνωρίζεις  δτι  άπό  τής  συστάσεως  τοΰ 
Συλλόγου  ουδέποτε  έπαυσάμην  ενδιαφερόμε- 
νος καί  παρακολουθών  ταϊς  έργασίαις  καί 
ένεργείαις  αύτοΰ  ύπέρ   τής  διαδόσεως  τών 


γραμμάτων  και  επιστήμων,  ας 


δεόντ 


ως  εξί 


τίμησαν  καί  αύτοί  οί  σοφοί  τής  Εύρώ-ης, 
ούδέ  παύσομαι  καί  εις  τό  μέλλον  δση  μοι 
δύναμις  ενδιαφερόμενος  καί  μεριμνών  ύπέρ 
αύτοΰ.  Επισκοπών  δέ  εις  τε  τάς  άλλας 
αύτοΰ  άνάγκας  καί  εις  τήν  έορτήν  τής  εϊκο- 
σιπενταετηρίδος  αύτοΰ  σέ  παρακαλώ  νά 
άναγγείλης  τω  Συλλογω, δτι  τίθημι  υπό  τήν 
διάθεσιν  αύτοΰ  τό  ποσόν  χιλίων  όθωμαν. 
λιρών  ώς  μικράν  ένδειξιν  τής  πρός  αύτόν 
άγάπης  μου. 

»Συγχαίρων  δέ  σοι  άπό  καρδίας,  δτι  τυγ- 
χάνεις ών  επί  ττί  έορτνί  ταύτη  τής  εΐκοσιπεν- 
ταετηρίδος  πρόεδρος  τσΰ  Συλλόγου,  εύχο- 
μαι, ίνα  ύπό  τους  αύτοϋς  καί  καλλίτερους 
οιωνούς  έορτάσωμεν  καί  τήν  πεντηκονταε- 
τηρίδα αύτοΰ». 

Ό  δέ  έρίτιμος  ήμών  φίλος  καί  εύεργε'της 
τοΰ  Συλλόγου  καί  τι  πλέον  τοΰτο  τό  έτος 
έποίησε  καταθείς  έν  τη  Έθνικ·/)  Τραπέζη  τής 
Έλλχδος  όκτακισχιλίας  όθωμ.  λίρας,  δπως 
δικμε'νωσι  παρ'  αΰτΫ)  κεφάλαιον  άθικτον  καί 
άναφαίρετον  εις  αιώνα  τόν  άπαντα,  μόνον  δέ 
οί  ετήσιοι  αύτοΰ  τόκοι  χρησιμεύσωσιν  εις  τάς 


Π  ΡΑ  Ε  Τ  ΙΚ  Α 


(23 


εκδόσεις  των  Ελλήνων  ποιητών  και  συγγρα- 
.φέων  ούτω  τά  χρήματα,  άπερ  προτερον  ήταν 
ώρισμε'να,  ίνα  δαπανηθώσιν  εις  ολίγα  έτη, 
έγένοντο  κεφάλαιον  μονιμον  και  έδραΐον. 

Κατά  τάς  άρχάς  τής  ένεστώσης  εκατον- 
ταετηρίδος  οί  άοίδιμοι  Ζωσιμάδαι  ήρώτησαν 
τον  άείανηστον  Κοραήν,  τί  ποιοΰντες  δύναν- 
ται ε!;  τήν  κναγέννησιν  τού  έθνους  χρη^ι- 
μεΰσαι.  ό  δέ  άπεκρίνατο  αύτοϊς,  δαπανώντες 
προς  έκδοσιν  των  ελλήνων  συγγραφε'ων.  Ού- 
τως οί  [Λεν  πάνυ  φιλοτίμιυς  άνέλαβον  τήν 
ίαπάνην.  ό  δέ  την  έκδοσιν  των  ελλήνων  συγ- 
γραφέων, έκαστος  δέ  οίδε  τά  έκ  της  συμμα- 
χίας ταύτης  τής  παιδείας  και  τοΰ  πλούτου 
επακολουθήσαντα  άγαθά. 

Τοιούτων  γενναίων  ιδεών  έμφορούμενος 
καί  τοιαύτα  άγαθά  προσδοκών  έκ  τής  εκδό- 
σεως των  .  ελλήνων  συγγραφε'ων  και  ό  εφά- 
μιλλος τής  κλεινής  Ζωσιμαία^  ΆδελφοτίΊ- 
τος  και  έκ  τής  αυτής  πατρίδος  ορμώμενος 
Χρηστάκης  Ζον,'ρκφος  έχορήγησε  τάς  όκτα- 
κισχιλίας  λίρας,  ώς  δηλοί  καί  ή  πρός  τόν 
Σύλλογον  έπιστολή  αύτοΰ  λε'γουσα:  «ουδέν 
γινώσκω  ουτε  ΰψηλο'τερον  ούτε  ώφελιμώτε- 
ρον  ούτε  έθνικώτερον  τής  καλλιέργειας  των 
ελληνικών  γραμμάτων,  άφ'  ου  καϊ  τά  νυν 
πεπολιτισμένα  έθνη  μετά  πολλού  τοΰ  ζήλου 
ασχολούνται  περί  αυτά».  Όρθώς  καί  δικαίως 
φρονεί  καί  λέγει  ταΰτα  ό  φιλόπατρις  Ηπει- 
ρώτης, διότι,  καθ'  δν  χρδνον  έπέστελλε  τω 
Συλλογω  τήν  έπιστολήν  ταύτην,  έν  Λονδίνω 
πολλοί  τών  διασήμου  "Αγγλων  συνήρχοντο 
συσκεψο'μενοι  περί  ιδρύσεως  έν  Αθήναις  Αγ- 
γλικής Αρχαιολογικής  Σχολής·  διότι  τά 
ελληνικά  γρκμματα  απαραίτητα  είσιν  έφο'- 
οια  πασών  τών  ήμετέρων  σπουδών  άναζωο- 
νονοΰντα  τό  φιλολογικών  πνεύμα  καί  έπι- 
δρώντα  έπί  τήν  μο'ρφωσιν  τών  ημετέρων  πο- 
λιτικών. 

Λιά  ταύτα  σπΟυδαϊαι  εκδόσεις  τών  Ελ- 
λήνων ποιητών  καί  συγγραφέων  μετά  προλε- 
γομένων κριτικών  καί  έςηγητικών  σημειώ- 
σεων γίνονται  κατ'  έτος  καί  έν  Αγγλία  καί 
έν  Γαλλία  καί  έν  Γερμανία,  καί  έν  Όλλάνδα 
καί  έν  Ιταλία  κχί  άλλαχοΟ*  μονοί  δέ  ήμεϊς 
άπο  τοΰ  θανάτου  του  άοισίμου  Κοραή  μένο- 
ρ,εν  στείροι  καί  άγονοι  ί/.ή  καλλιεργοΰντες, 
όσον  έδει,  τα  ελληνικά  γράμματα·  καί  προ- 
τερον  μέν  ίσως  υπήρχε  προ'φασις  ή  έλλειψις 
χρημάτων,  άλλά  νΰν  ούδεμία  προ'φασις  λεί- 
πεται,  τών  λογίων  τοΰ  ημετέρου  έθνους  πει- 
σθε'ντων  ήδη,  ότι  ύπάρχουσιν  επαρκείς  καί 


μόνιμοι  πόροι  προς  ϊ'κδοσιν  τών  Ελλήνων 
συγγραφέίυν. 

Ποσόν  δέ  καλώς  έκτιμώσι  τάς  γενναιοδω- 
ρίας τοΰ  Χρηστάκη  Ζί^γρχφου  οί  λόγιοι  τής 
Εσπερίας  Ευρώπης,  μαρτυρεί  ή  προς  τον 
Σύλλογον  έπιστολή  τοΰ  καθηγητού  τοΰ  εν 
Μονάχω  πανεπιστημίου  κ.  ΟΗπδί.  «Παν- 
τός έπαίνου  άςία  έστί,  λέγει ,  ή  έλευθεριδτη; 
καί  γενναιοδωρία  τοΰ  κ.  Χρηστάκη  Ζωγρά- 
φου, ήν  θαυμάζω  έτι  μάλλον,  έπειδή  σπα- 
νιώτατα  τοιαΰται  ένθαρρύνσεις  τών  επιστη- 
μών φαίνονται  παρ*  ήμΐν.  Ένταΰθα  έχουσι 
τά  τοιαύτα  μονοπώλια  οί  ήγεμο'νες  μονοί· 
οί  ΐδιώται  δμως,  καί  αύτοί  οί  πλουσιώτατοι, 
νομίζουσιν,  δτι  ικανά  πράττουσιν  αγοράζον- 
τες μόνον  τά  βιβλία  τών  συγγραφέων  διό  καί 
ή  πρός  έκδοσιν  τών  Ελλήνων  συγγραφέων 
δωρεά  τοΰ  κ.  Χρηστάκη  Ζωγράφου  έστίν  όν- 
τως βασιλική». 

Ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  άπό  του  1874 
τόν  γενναιοδωροτατον  Χρηστάκην  Ζωγράφον 
ανέγραψε  μέγαν  αύτοΰ  εύεργέτην  ψηφισάμε- 
νος,  ίνα  καί  ή  προτομή  αύτοΰ  έν  τι)  μεγάλη 
ταύτη  αϊθούσν]  πρός  ένδειξιν  ευγνωμοσύνης 
καί  τιμής  τεθ·?).  Κατά  δέ  τό  έπιόν  έτος  έπί 
τή  εΐκοσιπενταετηρίδι  τό  όνομα  τοΰ  περι- 
φανούς Ήπειρώτου  καί  τό  τοΰ  Φιλολογικού 
Συλλόγου  έτι  στενώτερον  συνδεθήσονται  καί 
διαμενοΰσιν  εις  αιώνα  τόν  άπαντα  ηνωμένα. 

Όταν  ό  Σύλλογος  τοιούτους  έχη  γεν- 
ναίους φίλους  καί  προστάτας,  δύναται  θαρ- 
ρών πρός  τά  πρόσω  χωρεϊν  καί  προσδοκάν 
βελτίωσιν  τοΰ  ταμείου  αύτοΰ  καί  εΰρεσιν 
πόρων  έπαρκών,  δπως  δαπανά  εις  τε  τάς  αλ- 
λάς αύτοΰ  χρείας  καί  εις  ύποστήριξιν  τών  έν 
ταίς  έπαρχίαις  άπορων  σχολείων  καί  εις 
άποστολήν  λογίων  πρός  έξέτασιν  τών  απαν- 
ταχού κατά  τήν  Άνατολήν  βιβλιοθηκών  καί 
περισυλλογήν  χειρογράφων.  Έγώ  δέ  κ.αί  πε- 
ραιτέρω βαίνων  προσδοκώ  τήν  ποθητήν  μοι 
άνέγερσιν  Ελληνικού  Λυκείου  έν  Παρισίοις' 
διο'τι  ήκουσα,  δτι  τών  βαθυπλούτων  ομογε- 
νών τις  άναγνοΰς  έν  τη  έγκυκλίω  τοΰ  Συλ- 
λόγου, δτι  «  Έλληνικόν  Λύκειον  έν  Παρισίοις 
δύναται  χρησιμεΰσαι  ώς  κέντρον  πρός  ένί- 
σχυσιν  τών  ελληνικών  σπουδών  καί  διάδο- 
σιν  τής  ημετέρας  προφοράς  καί  άναγέννη- 
σιν  τής  ελληνικής  γλώσσης  ώς  ζώσης  Ιν 
τή  εσπερία  Ευρώπη,  ένθα  πέντε  καί  ες  έτη 
διδάσκεται  έν  τοις  Λυκείοις  καί  Γυμνασίοις 
δι'  άθλιας  προφοράς  ώς  γλώσσα  νεκρά»,  ήρώ- 
τα;  εϊ  όντως  άνέγερσις  ελληνικού  Λυκείου  έν 


124 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛ0Λ0ΓΙΚ03  5ΪΛΛ0Γ02, 


Παρισίοις  εξει  τοιαύτα  άγαθά  αποτελέσμα- 
τα- εΐ  δέ,  ώς  φησι  Δημόκριτος,  «οί  λόγοι  σκιά 
του  έργου  είσ'ι  καί  οιονεί  πρόδρομος»,  ού  πο- 
λύς παρελεύσεται  χρόνος  και  τ6  έργον  έσται 
τετελεσμένον. 

Άλλ'  ενταύθα  του  λογού  γενόμενος  ού  διί- 
ναμαι  άποκρύψαι  τό  άπό  πολλ'οίί  κατάτρύχον 
ψυχικόν  άλγος  περί  της  οικονομικής  κα- 
ταστάσεως της  Μεγάλης  του  Γε'νους  Σχολής· 
και  άλλοτε  έλαβον  άφορμάς  λύπης  και  εσχά- 
τως, δτε  ζε'νος  τις  λόγιος  είσελθών  ε'ίς  τινα 
των  ημετέρων   Εκκλησιών,  δπως  θεάσηται 
τάς  τελετάς  της  Όρθοδόζου  Εκκλησίας,  κα'ι 
συναντήσας  μοι  έν  τγ  έξοδω   είπε'  [./.οι  μετά 
ειρωνικού  μειδιάματος-    «ύμεΐς  οί  Έλληνές 
έστε  θαυμάσιον  έθνος,   έστέ  φιλομαθείς  κα'ι 
φιλογράμματοι,  και   πλουσίους  έχετε  πολ- 
λούς γενναίως   συνεισφέροντας·    άλλ'  δμως 
αδιαφορείτε  προς  την   γεραράν    Σχολήν,  ήν 
δικαίως   καλείτε  Μεγ.  του  Γε'νους  Σχολήν, 
και  ολιγωρείτε   αύτής  πενομε'νης·  κατελή- 
φθην  ύπ'  αισχύνης  διά  τό  έλληνικόν  έθνος, 
οτε  ε'ίδον  δίσκον  περιφερόμενον  εις  την  Έκ- 
κλησίαν  καϊ  ήκουσα,  4ια  τηκ  μιγά, /ην  Σχο- 
Λϊ\υ  τον   Γένουι;,   αδι.Ιφοί·  διά  τί   έκ  των 
πολλών  πλουσίων,  οϋς   έχετε,  ούχ  εύρε'θη  ό 
απαλλάξω ν  την  μεγαλώνυμον  Σχολήν  άπό 
των  ταπεινώσεων  τούτων  ;  »  θλίψας  την  χεί- 
ρα αυτού  κα'ι  εύχαριστήσας,  ότι  ένδιαφε'ρεται 
υπέρ  της  Μεγάλης  τού  Γένους  Σχολής  άπήλ- 
θον  κατατεθλιμμένος  καϊ  άγανακτών  κατά 
τής  άκηδίας  ημών,  διότι  πε'ποιθα,  δτι  ευερ- 
γετική χειρ  άπό  πολλού  ετοίμη  εστίν  ελθείν 
εις  αρωγή  ν  τής  Σχολής    άπαλλάττουσα  αυ- 
τήν άπό  τών  ταπεινώσεων   άλλ'  ημείς  ούχ 
όρώμεν  αυτήν,  διότι  λίαν  έγγύς  ημών  εστίν 
άνοίξωμεν  τούς  οφθαλμούς   ημών  και  ίδω- 
μεν    ούτω   δέ   ή    Αδελφότης  Ξηροκρήνη, 
ήτις  πολλών  επαίνων  άςία  έστί  διά  τον  ζή- 
λον  καϊ  την  προθυμί-αν  αύτής,    ελευθέρα  μέ- 
νουσα σκοπιμώτερον  έργασθήσεται  ύπέρ  τής 
δο'ςης  τής  Σχολής  και  τού  Γε'νους  συντηρού- 
σα υποτρόφους  έν  αύτη  κα'ι  τούς  άίιωτε'ρους 
τούτων  εις   την  Έσπερίαν  πέμπουσα,  δπως 
πχρασκευάζωνται  έμπειροι  στρατιώται  τού 
λο'γου  και  τών  έλληνικιΰν   γραμμάτων  και 
τής  Εκκλησίας. 

Άφ'  ου  δέ  ήρςάμην,  επιτρέψατε*  μοι  κε- 
νώσαι  πάσαν  τήν  φαρέτραν  έρώ  δή  ολίγα 
τινά  και  περί  τής  ελληνική;  Ιχολής  τής 
Παναγίας,  ήν  ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  επι- 
θυμεί άπό  πολλού  ΐδείν  μετατρεπο^ένην  εϊς 


Γυμνάσιον  πέρυσι  μάλιστα  ένόμισεν,  δτι 
ήλθε  τό  πλήρωμα  τού  χρόνου*  διότι  ό  κ. 
Γεωργαντόπουλος  συνεργασθείς  μετ'  άλλων 
μελών  τής  Εκπαιδευτικής  τού  Συλλόγου  Επι- 
τροπής ήτοίμασε  σχέδιον  περί  τού  πώς  δύνα- 
ται γενέσθαι  ή  μετατροπή  τής  Σχολής  εις  Γυ- 
μνάσιον, όπερ  έ'μελλεν  εις  τήν  γενικήν  συνέ- 
λευσιν  τής  κοινότητος  ύποβληθήναΐ'  «λλ'  αί- 
φνης ένεκα  κατεπειγουσών  ύποθέσεων  άποδη- 
μήσαντος  αύτού  εις  Αθήνας  τό  σχέδιον  άνε- 
βλήθη·  ό  Σύλλογος  εκφράζει  τήν  έπιθυμίαν 
καϊ  εύχήν,  ί'να  οί  νέοι  συντασσ -.';.·. ενοι  κανονι- 
σμοί τής  Στολής  τακτοποιήσωσι  τά  οικονο- 
μικά και  καταστήσωσι  δυνατήν  τήν  μετα- 
τροπήν  τής  Σχολής  εις  Γυμνάσιον. 

Ό  δέ  Σύλλογος  Έρργ:,  δς  μεστός  νεανι- 
κού ζήλου  φιλοτιμείται  προς  τήν  Αδελφό- 
τητα Ξηοοχρψ-ην  άνθαμιλλάσθαι,  εύρήσει 
στάδιον  εύρύ  κα'ι  αύξησε  ι  τό  γο'ητρον  αύτού 
και  τά  μέλη,  άν  στρέψη  τήν  προσοχήν  αύτού 
προς  τους  πενομε'νους  παίδας  τών  περί  ήμάς 
ενοριών  κα'ι  έπιβλέπν]  καί  συντηρή  αυτούς, 
ί'να  μή  άποπλανώνται  καί  φοιτώσιν  εις  έτε- 
ρόδοξα  σχολεία·  ή  άποπλάνησις  άπό  τίνος  γί- 
νεται κατά  τάς  ενορίας  Παγκαλτίου,  Αγίας 
Παρασκευής  κα'ι  Φερί-κιοϊ  ύπ'  αύτών  εκείνοι, 
οί'τινες  φιλίαν  τείνουσι  προς  ήμάς  χείρα·  δύ- 
δένα  δμως  λανθάνει  δτι  τοιούτων  φιλία  .Ιν- 
κοψκΐία  εστίν  άλλ'  ήμε'ις  μεθ'  όσης  κουφό- 
τητος  έδραξάμεθα  αύτής  ! 

Ε'.  Ταμεϊον. 

Ή  δέ  οικονομική  τού  Συλλόγου  κατάστα- 
σίς  έστι  τοιάδε·  ό  Σύλλογος  άποτίσας  πάσας 
τάς  δαπάνας  τού  λήγοντος  συλλογικού  έ'τους 
καί  τινα  μικρά  ελλείμματα  τού  παρελθόντος 
περί  τάς  τεσσαράκοντα  λίρας,  έχει  περίσ- 
σευμα χιλίας  κα'ι  εκατόν  λίρας  περίπου,  έξ 
ών  έννεακοσίας  ένέδυσεν  εις  μετοχάς  τού 
λαχειοφόρου  δανείου  τής  έν  Αθήναις  Εθνι- 
κής Τραπέζης  καί  κατέθηκ^ν  έν  τή  Γενική 
Εταιρία  τού  "Οθωμανικού  Κράτους.  Ταύτα 
παρέ^ουσι  χρηστάς  ελπίδας, δτι  καί  κατά  τό 
έπιόν  έτος  οί  πόροι  τού  Συλλόγου  αύςήσουσι 
διά  της  επιμελείας  τής  Ο'.κονομικ/,ς  Επι- 
τροπής καί  τής  πολλαπλασιάσω»;  τών  τα- 
κτικών μελών  καί  τών  δωρητών  καί  ευεργε- 
τών τού  Συλλόγου.  Τό  ταμείον  τοϋ  Συλλο'γου 
οφείλει  διακοσίας  κα'ι  όγδοήκοντα  λίρας  τού 
1  ο  υλ  ι  ν  ί  ί  ο  υ  κ  λ  η  ρ  ο  δ  ο  τ  ή  μ  α  τ  ο  ς  σ  υ  ν  α  π  ο  λ  ε  σ  θ  ε  ·'.  σ  α  ς 
μετά  τών  άλλων. 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


125 


Τ'.  Συνεδρΐαι  τοϋ  Συλλόγου, 

Συνεδρΐαι  τοϋ  Συλλόγου  Ιγένοντο  τούτο 
τό  έτος  είκοσι  χαΐ  έννέα,  εξ  ων  τακτικαί 
μεν  είκοσι  καί  πέντε,  έκτακτοι  δέ  τέσσαρες. 

Έν  ταΐς  (τυνεδρίαις  άνακοινοΰνται  αί  προς 
τον  Σύλλογον  πεμπο'μεναι  έπιστολαί,  αί 
προτάσεις  και  αιτήσεις  των  διαρκών  επιτρο- 
πών, αί  προς  ίγγρΛοήν  νέων  μελών  προτά- 
σεις, άγγέλλονται  αί  προσφοραΙ  χρημάτων 
καί  βιβλίων,  καί  τελευταϊον  άναγινώσκον- 
ται  πραγματεϊαι  έπιστημονικαί  ή  έκθέσέις 
των  οιαρκών  ή  εκτάκτων  επιτροπών. 

Μέλι]  νέα  εξελέγησαν  έξήκοντα  καί  πε'ντε 
ές  ών  επίτιμα  μέν  δέκα,  αντεπιστέλλοντα 
δέ  τέσσαρα,  τακτικά  σε  πεντ/,κοντα  καί  εν, 
ών  τά  πλείστα  εν  τω  εξωτερικό),  εν  Γιουρ- 
γέβω  καί  έν  Βραίλα  δια  των  άκαακτων  φρον- 
τίδων των  κ. κ.  Β.  Θωμαίδου  καί  Ν.  Κούπα, 
ών  τον  ζήλον  επαίνων  ό  Σύλλογος  εκφράζει 
α 0 τοϊς  τάς  ευχαριστίας  αύτοϋ  και  ο?,[/.6<τί« 
εύχο'μενος,  ίνα  καί  άλλοι  τό  παράδειγμα  «ΰ- 
τών  μιμήσωνται  έν  τω  έξωτερικώ. 

Μετά  'ίαθείας  οέ  λύπη:  ϊγγίλλω  ότι  ό 
Σύλλογος  πενθεί  τόν  θάνατον  επτά  μίλών 
αϋτού,  τεσσάρων  επίτιμων  καί  τριών  τακτι- 
κών :  Πέτρου  Ζάνου  άλλοτε  επιτετραμμένου 
ενταύθα  τής  Ελλάδος,  εκ  των  ιδρυτών  τοϋ 
Συλλόγου  καί  προέδρου  αύτοϋ  κατά  τό  1862 
έως  1803-  ό  μακαρίτης  άνε'γνω  καί  πραγμα- 
τειών 77ί^ίν  Φωτίου  κατά  τήν  έπέτειον  τοϋ 
Συλλόγου  εορτή  ν  τού  1  863,  καταχοιρισθεΐ- 
σαν  έν  τω  πρώτω  το'μω  τοϋ  περιοδικού. 

Τοϋ  φιλέλληνος  Κάρολου  ΤΪΒ&οΙ  άλλοτε 
τ::εσβευτοϋ  ένταϋθα  τής  Γαλλικής  Δημοκρα- 
τίας, ο;  ήν  λόγιος,  γενόμενος  μέλος  τής  Α- 
καδημίας τών  Επιγραφών  καί  Γραμμάτων, 
καί  άγαθα  έφρο'νει  περί  τοϋ  ήμετέρου  έθνους 
καί  τοϋ  Συλλόγου,  ού  τό  δίπλωμα  άσμενος  έ- 
δέξατο  πολλά  καί  καλά  έκφράσας  υπέρ  αύτοϋ. 

Του  οιλέλληνος  Αλβέρτου  Ι)ϋΐΠΟΙΐΙ  διευ- 
θυντοϋ  τής  ανωτέρας  εκπαιδεύσεως  έν  τω 
ύπουργείω  τής  παιδείας  έν  Γαλλία·  ο  μακα- 
ρίτης |)πιηπιιί.  προώρως  κρπασθΐίς  ύπό  τού 
σκ/ηροϋ  θανάτου  επί  ζημία  τής  επιστήμης 
καί  τών  ελληνικών  αρχαιοτήτων,  ην  διαπρε- 
πής μαθητής  τής  έν  "Αθήναις  Γαλλικής  ΣχΌ- 
λη:  καί  ύστερον  διευθυντές  αυτής,  έπεσ/.έ- 
ύατί*  πολλάς  τής  Ανατολής  χωράς  καί  νο'ον 
εγνω,  έπεσκέψατο  οέ  καί  τόν  ήμέτερον  Σύλ- 
λογον, καί  έπανελθών  εις  Γαλλίαν  έδημο- 
σίευσεν  έν  τνί  έπετηρίδι  τοϋ  έν  Παρισίοις  πρός 


ένίσχυσιν  τών  Ελληνικών  σπουδών  Συλλό- 
γου πραγματείαν  //ίρ/(  τώ/'  έογΛσιώ)"  τών 
Έ.Ι.ΙψΊχώ)·  Σ  υ, Μ  άγων ,  έν  η  καταφαίνονται 
τά  ειλικρινή  αύτοϋ  φιλελληνικά  αισθήματα. 
Ό  μακαρίτης  ήγάπα  τό  έλληνικόν  έθνος, 
διότι  ήγάπα  ακραιφνώς  τά  ελληνικά  γράμ- 
ματα, τήν  ελληνική  ν  τέχνην,  τάς  έλληνικάς 
αρχαιότητας. 

Τέταρτος,  ον  πενθεί  ό  Σύλλογος,  έστί  Πέ- 
τρος Βράΐλας  Άρμένης,  διάσημος  φιλόσοφος 
καί  πολιτικός  άνήρ,  ου  πολλοί  ές  υμών  έν 
ταύτν)  τή  αϊθούσν)  ήκούσατε  τήν  μελίρρυτον 
αύδήν  καί  έθαυμάσατε  τήν  εύφράδειαν  τών 
λύγων  καί  τό  ύψος  τών  δεών. 

Πέμπτος  ό  καλός  κάγαθός  Αλέξιος  Πάλ- 
λης,  ός  άμα  τή  θεία  έπιστήμν]  τοϋ  Ασκλη- 
πιού έκαλλιέογει  καί  τά  γράμματα  καί  πολ- 
λάς  έξέδωκε  φιλολογικάς  πραγματείας· 

Θρηνεί  οέ  ό  Σύλλογος  καί  τόν  προ'ωρον 
θάνατον  δύο  τών  ενταύθα  τακτικών  αύτοϋ 
μελών,  τού  διδασκάλου  Αντωνίου  Πετρίδου, 
φιλόπονου  καί  ζηλωτού  γραμματέως  τής  "Εκ- 
παιδευτικής Επιτροπής,  καί  τοϋ  ιατρού 
Βασιλείου  Λούση,  τού  πολυκλαύστου  φίλου, 
ός  διά  τών  πολλών  καί  ποικίλων  αύτού  γνώ- 
σεων  ήν  κο'συ.ηυ.α  τού  Συλλόγου  και  τής 
Επιστημονικής  Επιτροπής.  Τούτον  ο  Σύλ- 
λογος καί  κατά  τήν  κηδείαν  έθρήνησε  θεις 
επί  τοϋ  φερέτρου  στέφανον,  καί  νύν  κατά 
τήν  έπέτειον  ταύτην  ήμέραν  έπί  χγ  απώλεια 
αύτού  εκφράζει  δι'  έμού  τήν  βαθεΐαν  αϋτού 
λύπην  διότι  ουδέποτε  παύσετα.ι  τιμών  τήν 
μνήμην  τών  αγαθών  ανδρών  καί  ότρηρών  θε- 
ραπόντων τών  ελληνικών  γραμμάτον/, 

Ζ'. 

Πραγματείας  δέ  κνεγνοΐ-σθησχν  έν  τ  κ  ι  ς 
συνεδρίαις  αί  εξής- 

1)  Χριστόφορου  Σαμαρτζίδου  γυμνασιάρ- 
χου έν  Άδριανουπόλει  Πίρι  τον  εχιφητέν- 
τος  Κωναται  τήω  τω  Μιγά. /ω  βημ&Μν  χα< 
τοϋ  νον  χαι  τοϋ  ΐτνμον  τψ.  .ίέζεω;  Λάΰαφον 
άνεγνώσθη  ύπό  τοϋ  γενικού  γραμματέως  κ. 
'Λνδρεάδου·  ό  δέ  κ.  Περδικίδης  σπουδαίας 
έποιήσατο  παρατηρήσεις  άνασκευαζούσας  τήν 
έτυμολογίαν  τοϋ  κ.  Σαμαρτζίδου  περί  τής  λέ- 
ξεως Λάϋαξον ,  έκ  τού  Αάβε  αοο>\  ήτις  όμοια 
εστί  τή  τοϋ  μεγάλου  έτυμολογικοϋ  χανδή-Ια 
έκ  τοϋ  χαιΉν  ι*7/·/«'  ή  ετυμολογία  κατέστη 
νύν  επιστήμη  έχουσα  σταθερούς  κανόνας  καί 
νόμους-  ή  δέ  λίςις  λάβαρον  ξένη  έστίν  έν 
χρήσει  ούσα  προ  τοϋ  Μ.  Κωνσταντίνου. 


126 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


2)  Μ.   Παρανίκα,  γυμνασιάρχου  τής  έν 
Σμύρνη  Ευαγγελικής  Σχολής 
Κωνσταντινονπύλει  Πατριαρχικής  Σχολής. 
Άνεγνώσθη  υπό  τού  γενικού  γραμματέως. 

3)  Ήρ.  Βασιχσου  /7ίρίν  τωΓ  ομοιοτήτων 
καί  διαφορών  τών  εικαστικών  τεχνών  χαί 
τής  ϊιοιήσεως  κατά  τονς  αρχαίους  έν  τρισί 
συνεδρίαις. 

4)  Ν.  Χαρισιάδου  δικηγόρου  Περί  παρα- 
γωγής τον  πλούτου,  φιλοπονίας  και  κεφα- 
λαίων έν  δυσί  συνεδρίαις. 

5)  Κ.  Ίωκννίδου  ιατρού  Περί  τοϋ  βίου 
και  των  επιστημονικών  ανακαλύψεων  τον 
Ρ&ύβΙΙΓ  έν  δυσί  συνεδρίαις-.  Ό  κ.  Ίωαννί- 
δης  πολλών  έπαίνων  άξιος,  διότι  έκπληρών 
άρθρον  τοΰ  κανονισι/.οΰ  διακελευόμενον,  ί'να  ή 
Επιστημονική  Επιτροπή  ποιήται  κα'ι  ανα- 
κοινώσεις τω  Συλλόγφ  τών  επιστημονικών 
ανακαλύψεων,  έφιλοτιμήσατο  γνωστάς  κα- 
ταστήσαι  τάς  ανακαλύψεις  τοΰ  περιωνύμου 
ΡίΙ&ίβΙΙΓ,  περ1  ών  τοσούτος  λόγος  γίνεται  έν 
τ?ί  εσπερία  Ευρώπη.  Οί  δέ  ιατροί  Κωνσταν- 
τινίδης  και  Κ.  Μακρής,  άν  αί  άκτϊνες  τοΰ 
ηλίου  φανώσιν  ευμενείς  καϊ  εϊσε'λθωσιν  εις 
τήν  αΐθουσαν  ταύτην,  μετά  τινας  ήμέρας 
έπιδείξουσι  τω  ήμετέρω  κοινώ  δια  μικροσκο- 
πίου τά  περίφημα- μικρόβια  της  χολέρας,  της 
φθίσεως,  του  τυφοειδούς  πυρετού,  της  λύσ- 
σης  και  άλλα  μικροσκοπικά  παρασκευά- 
σματα. 

6)  Ήρ.  Βασιάδου  Κρίσεις  τίνες  χερΙ  τον 
μνθιστορήματος  Ο'νϊλλιε'λμον  Μαίστορος  τον 
Γαίθον  έν  δυσί  συνεδρίαις. 

7)  Μ.  Παρανίκα  Σνμΰολαί  εις  την  )στο- 
ρίαν  τών  Πατριαρχών  Κωνσταντινουπόλεως . 
Άνεγνώσθη  υπό  τοΰ  γεν.  γραμματε'ως. 

8)  Περδικίδου  Περί  της  θρησκίίας  τών 
αρχαίων  Περσών  έν  πε'ντε  συνεδρίαις.. 

9)  Α.  Π.  Κεραμέως  "Εκθίαις  τών  πα- 
λαιογραφιχών  έρεννών  κατά  το  1884  ΰία 
τήν  Μ  αυρογορδάτειον  Βιΰλιοθήχην . 

10)  ΙαΐΟΰδ  ΟίίΓνβΓΐ  Πραγματεία  τοπο- 
γραφική περί  '  Ιλίου. 

11)  Α.  Π.  Κεραμε'ως  Συνοπτική  ϋχθεαίς 
τών  εργασιών  τον  εν  Όδησσώ  Αρχαιολογι- 
κού Συνεδρίου  κατα  τυ  έτος  188ί.  Τά  επι- 
στημονικά συνέδρια  κατέστησαν  έν  τη  I- 
σπερίκ  έκ  τών  ων  ούκ  άνευ,  διότι  πολλα'ι  και 
μεγάλαι  αί  ες  αύτών  ώφε'λειαι-  δια  τούτο 
π/.ντες  μετά  πολλού  τοΰ  ζήλου  ύποστηρίζου- 
σιν  αυτά-  πε'ποιΟα,  οτι  καϊ  τό  ήμέτερον  συνέ- 
δριον  του  έπιόντος  έτους  κατά  τήν  είκοσι- 


πενταετηρίδα  τοΰ  Συλλόγου  πολλοΰς  έξει  ζη- 
λωτάς  και  θιασώτας,  και  μάλιστα  τήν  ύψη- 
λήν  προστασίαν  τής  πεφωτισμένης  Κυβερνή- 
σεως τοΰ  φιλολάου  "Ανακτος,  δς  τοσούτον 
επιθυμεί  τον  φωτισμόν  καί  τήν  διάδοσιν  τών 
γραμμάτων  εις  πάντας  τοΰς  λαούς  τοΰ  κρά- 
τους αυτού. 

12)  Ήρ.  Βασιάδου  Περί  της  επενέργειας 
της  αρχαίας  έλληνικ7]ς  τέχνης  εις  τήν  σύστα- 
οιν  και  άνάπτνζιν  τών  καλών  τεχνών  έν 
Ιταλία  κατα  τήν  Άναγέννησιν. 

13)  Αθανασίου  Πετρίδου  σχολάρ^ου  εν 
Κάμπω  τής  Λακωνίας  Περί  τ7\ς  αρχαίας 
πόλεως  Κυπαρισσίας  εν  Πελοποννηαω,  τής 
θέσεως  αυτής  καί  τών  εν  αυτ7\  άνακαλυφθει- 
σών  το  πρώτον  επιγραφών.  Άνεγνώσθη  έν 
δυσΐ  συνεδρίαις  υπό  τοΰ  γεν.  γραμματέο>ς. 

14)  Περδικίδου  Περί  δύο  δαιμόνων  Α>θί 
καί  Μαρούτ .  Ό  κ.  Περδικίδης  καίπερ  πολυά- 
σχολος ευρε  καιρόν,  ί'να  εξ  σπουδαία  ποιήση 
αναγνώσματα  καί  απέδειξε  κενάς  τάς  προ- 
φάσεις τών  προφασιζομένων,  δτι  πολλάς 
έχουσιν  ασχολίας,  ούδέ  με'νει  αΰτοϊς  καιρός 
εις  έργασίαν  ή  θε'λησίς  έστι  τό  πκν.  Τί  κω- 
λύει τά  με'λη  φοιτάν  τακτικώς  ε'ίς  τε  τάς 
συνεδρίας  τού  Συλλόγου  καί  εις  τάς  τών  επι- 
τροπών αύτοΰ,  όπως  αί  έργασίαι  μή  διακό- 
πτονται ; 

Η'.  Δημόσϊαι  Διαλέξεις. 

Διαλέξεις  δε  έγε'νοντο  εΐκοσιν  έκ  τών  άγ- 
γελθεισών  τριάκοντα  έν  τω  προγράμματι, 
διότι  τινές  τών  έγγεγραμμένων  ετυχον  άπο- 
δημούντες  ή  άσθενοΰντες,  ώς  ο  μκκαρίτης 
Λούσης,  πρώτος  έγγραφείς.  Έκ  τών  όμιλη- 
σάντων  ό  μεν  λιγϋς  άγορητής  καί  άεί  πρό- 
θυμος κ.  I.  Αριστοκλής  τρεις  έποιήσατο  δια- 
λέξεις Περί  τής  ανθρωπινής  φύσεως  καί  α'ιω- 
νιότητος,  μετά  πολλής  έμβριθείας  καί  σα- 
φήνειας καί  ευφράδειας  πραγματευσάμενος 
τό  σπουδαιότατον  τούτο  θέμα-  ό  δέ  ότρηρός 
θεράπων  τών  Ελληνίδων  μουσών  κ.  Κ. 
Τσιούλκας  έν  δυσί  διαλέξεσι  μετά  πολλής 
άκριβείας  καί  εύροίας  λόγου  ώμίλησε  Περι 
ΙΙροηηβέοις  τον  λ'ισχύλον  και  Αϊαντος  τονΣο- 
φοκλέους.  Έν  δέ  τη  τρίτη  Περί  της  θρησκευ- 
τικές αγοιγής  παρίι  τοϊς  αρχαϊοις ,  καί  έν  τη 
τετάρτη  Περί  αρχής  καί  φνσεο>ς  τον  σαι  υρικον 
δράματος.  Ό  δέ  διευθυντής  τού  έν  2ταυρο- 
δρομίω  Ελληνικού  Λυκείου  κ.  Χρήστος  Χα- 
τζή Χρήστου  έν  δυσί  βοτανικα'ις  διαλέξεσι 
παΰρα  μέν  μάλα  δέ  λιγέως  ειπε  περί  τίνων 


η  ρ  α  κ 

παραδόξων  φυτών,  οίον  του  φυτού  τράπης 
'  τής  νηχθ{Αέντπς,  κληθείσης  υπό  Θεοφράστου 
τριβόλου  των  ελών,  και  άσκοφόρου  του  κοι- 
νού, και  περί  τοΰ  θαυμάσιου  τρόπου  της  δια- 
σποράς των  φυτών,  εν  δέ  τή  τρίτν)  περί  τοΰ 
προομηρικοΰ  πολιτισμού.  ΊΙ  δέ  σοφή  τής 
Πα,Μάδος  διευθύντρια  /. .  Σαπφώ  \εοντιάς 
έν  δυσί  διαλέξεσι  μετά  χάριτος  και  καλλιέ- 
πειας εποιήσατο  λόγον  Ιίερι  της  βάσεων  τ?)ς 
ηθικής  μορφώσεως .  Ό  δέ  κ.  Ν.  Χαρισιάδης, 
δικηγόρος,  εύδοκίμως  περί  τά  νομικά  ασχο- 
λούμενος, δύο  έποιήσατο  σπουδαίας  δια- 
λε'ςεις  77ερ  αυγγετείβς  και  τώ>·  βαθμών 
αυτών,  τρίτην  δέ  /7ίρί  εμχοξιχών  μαθη- 
μάτων και  σχοΛ&Τ.  Ό  δέ  ιατρός  κ.  Κ. 
Μακρής  μίαν  πλείστου  λογού  άξίαν  Περί 
τών  μιχςιοογανισ μών  ώς  αιτιών  των  νόσων. 
Μίαν  δέ  καϊ  ό  περίφρων  και  θαυμαστής  του 
γυναικείου  φύλου  κ.  Α.  Τάγ?,ς  Περί  τον  γυ- 
ναικείου ψΰΛου  κατά  τε  τους  όμηριχονς  χαΐ 
Ιστορικούς  χρόνους.  Μίαν  δέ  γαλλιστί  μετά 
πολλής  τής  κρίσεως  και  εμβρίθειας  ό  κ.  €ΐΐ. 

Β.  Ναζ&ΓβΙΙί  Ώβ  Ια  ιηαηναΐζβ  ϋοηαΐΐΐιιΐΐοη 

άθ  ΙΈΐηρίΓβ  Ηοίηαΐη.  Ό  δέ  φιλόπονος  και 
ακάματος  ερευνητής  χειρογράφων  Α.  Π.  Κε- 
ραμίΰς  έν  δυσΐ  διαλέξεσιν  άφηγήσατο  τάς 
αναμνήσεις  τής  περιηγήσεως  αύτοϋ  εξ  Ό- 
δησσού  εις  τάς  Ποντικάς  χώρας.  Μίαν  δέ  εκ- 
τάκτως διαλεξιν  γαλλιστί  εποιήσατο  ό  κα- 
θηγητής τής  γαλλικής  γλώσσης  κ.  δ.  Ο I ί— 
νβΓΟ  Περί  νέας  μεθόδου  .τρος  διδασχαΛίαν 
των  γ.Ιωααών. 

Αί  διαλέξεις,  ως  βλε'πετε,  ήσαν  ποικίλαι 
και  ποικίλην  παρεΐγον  πανδαισίαν  εί  δέ  εις 
αύτάς  έφοίτησαν  ούχ,  ώς  άλλοτε,  πολλοί 
ύπερπληροδντες  την  μεγάλην  α'ίθουσαν,  τού- 
του αιτία  ή  κατάρατος  άψικορία,  ύφ'  ής 
πάσχουσι  και  τά  πλείστα  τών  τακτικών 
μελών  τοΰ  Συλλόγου. 

θ'.  Έογασίαι  τών  διαρκών  έπιτοοπών. 

(ΓΙ  υ  ι, 

Συντακτική  Επιτροπή. 

ΊΙ  μέν  Συντακτική  Επιτροπή  επιτετραμ- 
μένη τήν  φροντίδα  τής  έκδο'σεως  του  Περιο- 
δικού ιδίας  μνείας  και  ευχαριστιών  άξία 
εστίν.  Επειδή  τής  εκδόσεως  τού  Περιοδικού 
καθυστερησάσης  άπο'  τίνων  ετών  ουχί  οι' 
ελλειψιν  προθυμίας  τής  Επιτροπής  άλλάδι' 
άλ/.ους  οικονομικούς  λογούς,  ή  Συντακτική 
Επιτροπή  συγκροτουμε'νη  εκ  τών  κυρίων  Ί. 
Άριστοκλε'ους  προε'δρου,  Τ.  Καραθεοδωρή, 
Ιακώβου  'Λρτεμιάδου,   τοΰ  γενικού  γραμ- 


ΤΙΕΑ.  127 

ματέ<υς  Όδ.  Άνδρεάδου,  τοΰ  ειδικού  Ν.  Κΰ- 
σταθίου,  τοΰ  γραμματέως  τής  Φιλολογικής 
Επιτροπής  Λ.Π.  Κεραμέως,  και  τού  γραμ- 
ματεύς τής  Αρχαιολογικής  Κ.  Περδικίδου. 
έφιλοτιμήσατο  και  άτρύτους  κατέβαλε  μό- 
χθους, ώς  πε'ρυσιν,  οϋτο>  και  τούτο  τό  έτος. 
δπως  τους  καθυστερούντας  τόμους  έκδώ  όσον 
τάχιον  και  δή  δέκα  και  επτά  εποιήσατο 
συνεδριάσεις  μελετώσα  και  παρασκευάζουσα 
τά  έκδοθησόμενα-  και  πρώτον  έφρο'ντισε 
περί  τής  εκδόσεως  τοΰ  παρασκευασθέντος 
ύπό  τής  Αρχαιολογικής  'Κπιτροπής  Αρχαιο- 
λογικού Παραρτήματος  τοΰ  δεκάτου  πέμπτου 
τόμου,  δπερ  ειδεν  ήδη  τό  φώς·  είτα  περί 
τής  εκδόσεως  τοΰ  ις'  τόμου  τοΰ  Περιοδικού, 
ου  ή  έκτύπωσις  ήν  άν  τετελεσμένη,  εΐ  μή  α- 
πέβαινε λίαν  ογκώδης,  άλλ'  όσον  ουπω  έκ- 
δίδοται-  τρίτον  έπελάβετο  ή  Επιτροπή  τής 
εκδόσεως  τού  Αρχαιολογικού  Παραρτήματος 
τού  ις'  τόμου  παρασκευασθέντος  ώσαύτιυς 
ύπό  τής  Αρχαιολογικής  Επιτροπής,  τέταρ- 
τον τού  δευτέρου  τεύχους  τής  Μαυρογορδα- 
τείου  Βιβλιοθήκης  έκπονηθέντος  ύπό  τοΰ 
ακαμάτου  Α.  Π.  Κεραμέιος·  πέμπτον  τοΰ 
Παλαιογραφικοΰ  Δελτίου,  ήτοι  τής  εκθέσεως 
τοΰ  κ.  Α.  Π.  Κεραμέως  προς  τόν  Σύλλογον 
περί  τών  καταγραφέντων  και  άναγραφέντων 
χειρογράφου  κατά  τήν  δευτέραν  αύτοΰ  πε- 
ριοδείαν,  έν  οίς  και  έπιστολαί  άνέκδοτοι 
Ιουλιανού  τού  Άποστάτου.  Διά  τών  ερευ- 
νών και  ανευρέσεων  τοΰ  κ.  Κεραμέως  απε- 
δείχθη, ότι  κρύπτονται  έτι  θησαυροί  τεθαμ- 
μένοι  έν  τώ  βάθει  ή  και  παρερριμμένοι  έν 
γωνία  τινί  τών  βιβλιοθηκών  τής  Ανατολής. 
Διό  ό  Σύλλογος  εκφράζει  τήν  εύχήν,  ίνα  και 
άλλοι  φιλόρ..ουσι  ομογενείς  χορηγήσωσιν 
αύτώ  χρήματα,  όπως  δυνηθν)  συντελέσαι  τό 
έργον,  ου  τοσούτω  καλήν  αρχήν  εποιήσατο 
ό  φιλόμουσος  και  φιλογενής  Θεόδωρος  Μαυρο- 
γορδάτος·  διότι  τό  έργον  τούτο  πολλών  δα- 
πανών δεϊται  και  πολλών  Μαικηνών  έχει 
χρείαν  πέποιθα,  ότι  ή  φωνή  τού  Συλλόγου, 
ώς  άλλοτε,  ούτω  και  νΰν  είσακουσθήσεται. 

Θησαυροί  και  θησαυροί  πολύτιμοι  έν  ταϊς 
ήμετέραις  χώραις  κρύπτονται  τεθαμμένοι  ή 
παρερριμμένοι,  έως  άν  όμμα  οξυδερκές  ανακά- 
λυψη αυτούς,  περιουλλέξ·/),μελετήσ*/]  και  πολ- 
λάκις έξ  αύτών  εις  φώς  έξαγάγν)  νέον  κλά- 
δον  τής  αρχαιολογικής  επιστήμης.  Τοιούτον 
τι  συνέβη  ύπό  τά  όμματα  ήμών  οτε  κα- 
τεσκευάζετο  ό  σιδηρόδρομος  ό  από  τών  αρ- 
χαίων ανακτόρων  τοΰ  Βυζαντίου  μέχρι  τών 


128 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


Έπτά  Πόρνων,  αί  εξορτσο'μεναι  γαιαι  ερρί- 
πτοντο  εις  τήν  Θάλασσαν  σύν  αύταϊς  ήσαν 
και  πολλά  μολυβδόβουλλα .  Ταΰτα  τά  κύ- 
ματα τής  θαλάσσης  εξώθησαν  προς  τήν  πα- 
ραλίαν  οί  δέ  χρυσοθήραι  οί  κοινώς  λεγόμενοι 
άοαϊτζή^ες  συνέλεξαν  έξ  αύτών  και  ήρξαντο 
πωλεΐν  πρώτος  δέ  συλλογών  αύτών  σπου- 
δαίαν  έποίησεν  ό  ιατρός  κ.  Α.  Μο'ροτμαν,  ός 
εταίρος  ών  τοΰ  ήμετέρου  Συλλόγου  και  [/-έλος 
τής  Άρχαιο*  ο  ,-ικής  Επιτροπής  άνε'γνω  τάς 
ποώτας  πρα·  μ '.τείας  περί  τών  μολυβδοβούλ- 
λων  τής  Βυζαντινής  Αυτοκρατορίας  έν  ταϊς 
συνεδρίαις  τοΰ  ήμετέρου  Συλλόγου  εκδοθεί- 
σας έν  τω  περιοδικώ  αΰτοΰ  του  1871  —  72, 
και  1  872. — 1873·  έξ  αύτών  λαβόντες  άφορ- 
μήν  καί  άλλοι  εποίησαν  συλλογάς  μολυβδο- 
βούλλων  ό  δέ  κ.  Ο.  δθΜΐΐηΐΙ)βΓ£6Γ ,  άρχαΐος 
ααθητής  της  έν  Αθήναις  Γαλλικής  Σχολής, 
έλθω  ν  εις  Κίυνσταντινούπολιν  την  σπουδαιο- 
τ/.την  έποίησε  συλλογήν  μελετήσας  δέ  και 
τάς  άλλας,  τήν  του  Μόρδτμαν,  ά'ΟΠ£11\', 
και  άλλων  συνέγραψε  βίβλον  ογκωδεστάτην 
έξ  750  σελίδων,  χίλια  κα'ι  εκατόν  ένέχου- 
σαν  ίχνογραφήματα,  κα'ι  πολύ  <ρώς  έπιχέου- 
σαν  εις  εικονογραφικά  κα'ι  ιστορικά  ζητή- 
ματα, άλλά  κα'ι  διδάγματα  παρέχουσαν 
ύψηλής  ήθικής,  δτι,  όταν  τά  έθνη  παρακμά- 
ζωσιν,  αί  μ,έν  ίδέαι  γίνονται  μικραί,  τά  δέ 
ονο'υ.ατα  μεγάλα  καϊ  οϋρανομήκη·  προ'τερον 
μέν  ό  τίτλος  ΰί.6αστο<:  ήν  έπίζηλος  διδόμενος 
μόνον  τοις  αύτοκράτορσιν  άλλά  τά  μολυ- 
βδόβουλλα διδάσκουσιν  ήμας,οτι  οί  πατρίκιοι 
τοΰ  Βυζαντίου  τον  τίτ)^ον  τούτον  ιίπελάμβα- 
νον  μικρόν  κα'ι  εύτελή,  ήρξαντο  οέ  έλκειν  αυ- 
τόν κα'ι  επιμηκύνε ιν,  ως  ποιοϋσιν  οί  υποδη- 
ματοποιοί τό  σ/.ύτος·  οΰτω  δέ  ό  σεβαστός 
έγένετο  σεβαστότατος, πρωτοσε'βκστος,  παν- 
σέβαστος,  πανυπερσέβαστος,  σεβαστοϋπέρ- 
τατος,  πανυπερπρωτοσεβαστοϋπέρτατος ·  ού- 
τως ό  χρυσούς,  ό  γνήσιος  χαρακτήρ  τού  ελ- 
ληνικού έθνους  έγένετο  μολύβδινος . 

Τοιούτον  ημείς  εξχγομεν  ηθικόν  συμπέ- 
ρασμα έκ  τών  μολυβίοβούλλων  τούτων  τής 
Βυζαντινής  αυτοκρατορίας. 

Κατά  τους  μέσου:  αιώνας  ήσαν  άνθρωποι, 
οί'τινες  έζήτουν  εύρείν  τον  φιλοσοφικόν  λίθον, 
δι'  ου  ήδύναντο  πάντα  τά  εύτελή  μέταλλα 
μεταβαλε'ιν  είςχρυσο'ν  και  τής  μέν  ευρέσεως 
τού  φιλοσοφικού  λίθου  άπέτυχον,  παρέσχον 
οέ  αφορμή  ν  εις  εύρεσιν  τής  χημείας,  ήτις 
μετέβαλε  πάντα  κα'ι  κατέστησε  πλουσιό- 
τατα τά  νεώτερα  έθνη.  Άλλ'  ημείς  έ'χομεν 


φιλοσο©ικόν  άληθή  λίθον,  δι'  ού  τόν  μολύ- 
βδινον  χαρακτήρα,  ον  περιεβλήθη  τό  ήμέτε- 
ρον  έθνος  κατά  τούς  βυζαντινούς  χρόνους, 
δυνάμεθα  μεταβκλεϊν  αύθις  εις  χρυσούν  κα'ι 
γνήσιον  έλληνικόν  χαρακτήρα.  Ό  φιλοσοφι- 
κός ούτος  λίθος  έστ'ιν  ή  ελληνική  παιδεία, 
τά  ελληνικά  γράμματα,  άποτρίβοντα  τους 
πανυπερπρωτοσεβαστούπερτάτους  ρύπους. 

Ή  δέ  Συντακτική  Επιτροπή  παρεσκεύασε 
καϊ  τήν  ύλην  τού  ΙΖ'  τόμου,  όπως  άρςηται 
τής  έκτυπώσεως  αύτού  ευθύς  ώς  έκδοθή  ό 
Ι<Γ'  τόμος.  Τοιαύται  αί  έργασίαι  τής  Συν- 
τακτικής Επιτροπής,  δι'  άς  ό  Σύλλογος  εκ- 
φράζει τω  προέδρω  κα'ι  τοις  μέλεσιν  αύτής 
θερμάς  ευχαριστίας  εύ  εΐδώς,  ότι  οί  μόχθοι 
αύτών  χρησιμότατοι  ό'ντες  ουδέν  άλλο  άπο- 
φέρουσιν  αύτοϊς  ή  παννυχίους  αγρυπνίας 
πρός  διόρθωσιν  τών  έκτυπουυ.ένων.  Τοιαύτα 
έργα  άλλαχού  έπ'ι  αμοιβή  γίνονται-  τά  δέ 
εργαζόμενα  μέλη  τού  ημετέρου  Συλλόγου  ού 
μόνον  δωρεάν  έργάζονται  πάσας  τάς  έργα- 
σίας  τού  Συλλόγου,  άλλά  κα'ι  συνεισφέρουσιν 
έκαστον  έτησίαν  συνδρομήν  μίαν  όθωμ.  λίραν. 

Ι'.  Έπιστιηιονικη  Έπιτοοπή. 

Αί  δέ  άλλαι  διαρκείς  έπιτροπαί  κατηρ- 
τισμε'ναι,  όπως  διάφορα  προμελετώσιν  έπι- 
στημονικά,  αρχαιολογικά,  φιλολογικά  κα'ι 
εκπαιδευτικά  θέματα  και  τούτων  τά  πορί- 
σματα άνακοινώνται  τω  Συλλόγω,  και  διευ- 
κ-ολύνωσι  τά  έργα  αύτού  πζρασκευάζουσαι 
αναγνώσματα,  έξετέλεσαν  κα'ι  τούτο  τό  έτος 
τά  καθήκοντα  αύτών,  όσον  οίον  τε  κα'ι  όσον 
ή  απουσία  πολλών  μελών  έπέτρεπεν.  "Αν 
π.  χ.  άναγνώ  τις  τόν  κατάλογον  τών  ονομά- 
των, έξ  ων  ή  Επιστημονική  Επιτροπή  απαρ- 
τίζεται, εύρήσει  δέκα  κα'ι  επτά,  τά  προσερ- 
χόμενα όμο^ς  μέλη  καϊ  εργαζόμενα  ήσαν  οί 
Άσκληπιάδαι  Κ.  Μακρής  ό  καϊ  πρόεδρος 
αύτής,  Κ.  Ίωα^νίδης,  ΓΙαναγιωτίδης,  Τα- 
χιντζής,  Κωνσταντινίδης,  καϊ  ό  καθηγητής 
τών  Φυσικομαθηματικών  Βαλσαυ.άκης.  Ή 
πραγματεία  τού  κ.  Ίωαννίδου  Πίφί  τοΰ 
Βίον  χ<η  των  εχιστηηοηχώϊ'  άνακαϋιφΒ,αν 
τοδ  Ρβ,δίβΗΤ,  και  ή  διάλεξις  τού  κ.  Μακρή 
Πίρι  μιχροηγαι  ισμώ)·  ώς  αιτιώκ  τών  ΐ'όσωί' 
άνεγνο^σθησαν  προ'τερον  καϊ  συνεζητ/,θησαν 
έν  ταίς  συνεδρίαις  τής  Επιστημονικής  Επι- 
τροπής. Τά  εργαζόμενα  μέλη  κα'ι  άλλα  τινά 
σπουδαία  θέματα  ύπέβαλον  ύπό  τήν  σκέψιν 
καϊ  μελέτην  τής  έπιτροπής  ώρισμένα  διά  το 
συνέδριον, 


η  ρ  α  κ 

ΙΑ'.  Αρχαιολογική. 

Ή  δέ  Αρχαιολογική  Επιτροπή,  ής  προ'ε- 
σρος  τυγχάνει  ό  σεβάσμιος  €.  ΟΐΙΓίϊδ,  μελη 
δέ  ό  διδάκτωρ  Ιωάννης  ]\ΙοπΙ[ ιιι,ίιιιι,  Ι.Οδ,Ι- 
ΤβΓΐ,  ό  μέγας  Λογοθέτης  2.  'Λριστάρχης, 
Α.  Π.  Κεραμεύς,  Ξ.  Σιοερο'πουλος,  Κ.  Περ- 
δικίδης  γραμματεύς,  επτά  έποιήσατο  συνε- 
δρίκς.  διότι  κπ οδ/,μήσαντος  τοϋ  προέδρου 
αύτής  ει;  Άγγλίαν  διεκόπησαν  επί  τέσσα- 
ρα; μήνας  αί  ε'ργασίαι  αύτής'  άλλ'  δμως 
κατ'  ούδέν  ύπελείφθη  έτοιμάσασα  δύο  αρ- 
χαιολογικά παραρτήματα,  έξ  ων  τό  μεν 
έςεδοθη  ήδη,  τό  δέ  έκδίδοται,  ένέχοντα 
σπουδαίας  άρναιολογικκς  μελέτα;·  ή  Επι- 
τροπή παρασκευάζει  /.αί  άλλα;  μελέτας  διά 
τόνεπιον  έτος,  έν  α-.ς  και  ή  του  κ.Ι.  ΜογιΙΙ- 
ΠΙ.ΊΙΠΙ  περί  των  υπό  τοΰ  ίατροΰ  Ν.  Λημνίου 
άποσταλεισών  επιγραφών,  ών  μία  άνέκδοτος 
λίαν  σπουδαία  έστί. 

Κατ*  α'ίτ/,σιν  τής  Αρχαιολογικής  Επι- 
τροπής ο  Σύλλογος  ήγορασεν  άντί  1  1  0  φράγ- 
κων τό  σπουδαϊον  σύγγραμμα  τοΰ  δοΐΐΐιΐΐϊΐ- 

6βΓ§βΓ  Ια  ϋίρίΙΙορναρΜβ  άν  ΙΈηψινβ  Βι/- 

ΖΟ/ίΐΙΐϊΙ)  περί  ου  άνωτέρω  λο'γος  έγένετο. 

ΙΒ'.  Φιλολογική. 

Ή  δέ  Φιλολογική,  ής  πρόεδρος  ό  Κ.  Εαν- 
θο'πουλος,  τούτου  δέ  κπ  οοημήσαντος,  ό 
πρόεδρος  τοΰ  Συλλο'γου,  μέλη  δέ  Α.  Τάγης, 
Χ.  Χατζηχρήστου,  Λ.  Π.  Κεραμεϋς  γραμμα- 
ματεύς,  <1>.  Τάγης,  15.  Λούσης,,  Θ.  Σαλτέλν.ς 
καί  Άυραάμ  Μαλϊάκκς,  πρώτον  έφροντισεν 
υποβάλε ;.  ν  τω  Συλλο'γω  κατάλογον  περιοδι- 
κών συγγραμ,μάτων,  κπερ  ησαν  απαραίτητα 
τοις  με'λεσι  τής  Επιτροπής  δπως  ώσιν  έν 
γνώσει  και  παρακσλουθώσι  ταΐς  προοδοις 
τής  επιστήμης.  Έν  εκ  τών  μελημάτων  της 
Φιλολογικής  Επιτροπής  έστί  και  ή  κρίσις 
τών  πεμπομένων  συλλογών  τών  ζώντουν 
μνημείων  εν  τ·/)  γλώσση  τοΰ  λαοΰ.  Τούτο  δέ 
τό  ετος  έπε'μφθησαν  ένδεκα  συλλογαί,  περί 
ών  εκθεσιν  τής  Επιτροπής  άναγνώσεται  ο 
εισηγητής  αϋτής  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς.  Έκ  τών 
άποσταλεισών  συλλογών  βραβεύονται  τούτο 
τό  ετος  οκτώ. 

Ή  Φιλολογικά  Επιτροπή,  δπως  διευκο- 
λυνη  τους  ασχολούμενους  περί  τήν  συλλογήν 
τών  ζώντων  μνημείων,  υπέβαλε  τη  έγκρίσει 
τοΰ  Συλλόγου  οδηγίας  τινάς  περί  της  μεθό- 
δου, ή  όφείλουσιν  άκολουθεϊν  οί  περί  τοιαύτας 
συλλογας   καταγινόμενοι·  αί  όδηγίαι  αύται 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΪΛΛΟΓΟΣ,-ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Τ  I  Κ  Α.  129 

Ιγκριθεΐσαι  ύπό  τοΰ  Συλλόγου  εκδοθήσονται 
μετά  τοΰ  προγράμματος  έν  τω  ΓΙεριοδικω 
και  κατ'  ιδίαν,  δπως  διανεμηθώσι  τοις  έν 
ταϊς  έπαρχία'.ς  λογίοις  και  ύπεκκαύσ<υσι  τον 
(ήλον  και  την  φιλοτιμίαν  αύτών  προς  συλ- 
λογήν τών  γλοίσσικών  θησαυρών. 

Ή  Επιτροπή  κσ/ολείται  ήδη  και  πεο'ι 
τήν  σύνταξιν  τοΰ  νέου  προγράμματος  τής 
Ζωγραφείου  Βιβλιοθήκης  συμ,φώνως  -.ρις 
προτκθείσιν  δρδις  υπό  τοΰ  φιλογενούς  άγω- 
νοθέτου. 

ΊΙ  Φιλολογική  Επιτροπή  υπέβαλε  τγ  έγ- 
κρίσει  τοΰ  Συλλόγου  διά  τό  συνέδριον  καί 
τινα  φιλολογικά  θέματα-  α')  /7«(>ί  άπ.Ιό- 
χητος ,  ά<ρε-1είας }  κά.Ι.Ιονς  καί  ύφους  της  δη- 
μοτικης  ήμώ>·  ποιήσεων  παροβα.Μομε'κης 
προ<:  τήν  αρχαία}··  β')  Περι  τών  ομοιοτήτων 
και  (Ηαφοςιώ)"  τηη  ποιητική/:  και  χεΐ,ης  κεκα.Ι- 
Μεργημένψ.  γ.Ιώσση/:  προ/;  τψ·  όμιΑονμένην 
τον  .ίαον  γ.Ιώσσαν  άπο  Όμήρον  μέχρι  Δη- 
μητρίου τον  Φα.1ηρέως.  ΊΙ  γλώσσα  τοΰ  λαοΰ 
ήν  ή  αύτή  τη  τών  ποιητών  καί  συγγραφέων; 
ουδείς  τών  λεγόντων  καί  γραφόντων  έκ  τών 
ήυ.ετέρων  περί  γλο^σσης  έπέστησε  τήν  εαυ- 
τού προσοχήν  έπί  τοΰ  ζητήυ.ατος  τούτου, 
δπερ  καλώς  έξεταζο'υ.ενον  καί  ορθώς  λυο;Λε- 
νον  δύναται  "ίσως  καί  ήυ.άς  περί  τών  ομοιο- 
τήτων καί  διαφορών  διαφωτίσαι  τής  γρα- 
πτής ημών  γλώσσης  προς  τήν  λαλουμε'νη' 
ύπό  τοΰ  λαοΰ-  γ')  Ιστορία  τών  ερευνών  πιρί 
της  'Ε-Ι-Ιηνικης  γ.Ιώσσης  ά.πο  Κοραή  μέχρι 
τον  ννν  επί  τ7)  βάσει  τών  εκδοθέντων  γ./ωσ- 
σαρίων  και  ά. /.ίων  νεοί-.ίΑηνικών  κειμένων 
καί  τών  εκ'  αϊτών  με.ΐιτημάτων  τών  ημετέ- 
ρων τε  καί  τών  ζέ)·ων  γ.Ιωσσομαθών . 

ΙΓ'.  Εκπαιδευτική. 

Τέλος  ή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  επτα- 
καίδεκα  έποιήσκτο  συνεδρίας·  αί  δέ  Ιργασίαι, 
περί  άς  ήσχολήθη5  έκτος  τής  διανομής  εις 
τκ  σνολεία  Κωνσταντινουπόλεως  καί  τών 
προαστείων  τοΰ  έζ  είκοσακισχιλίων  φράγκων 
κληροδοτήματος  τού  άοιδίμου  Ζαρίφη,  ήσαν 
αί  έ£ής·  α ')  ή  σύνταςις  εγκυκλίου  περί  τοΰ 
έκπαιδευτικοΰ  συνδέσμου  τών  γυμνασίων  καί 
τών  ανωτέρων  παρθεναγωγείων  τοΰ  ήμετέ- 
ρου  έθνους  προς  ένίσχυσιν  καί  βελτίωσιν  τής 
μέσης  εκπαιδεύσεως  άμφοτέρων  τών  φύλων. 
ΊΙ  εγκύκλιος  εγκριθείσα  ύπό  τοΰ  Συλλόγου 
καί  εκδοθείσα  έπέμφθη  πρός  τάς  εφορίας 
καί  πρός  τους  γυμνασιάρ/ας  καί  διευθύντριας 
τών  άπανταχοΰ    Ελληνικών  γυμνασίων  καί 

17 


130 


Ο  Ε!^Ι  Η /ΠΟΛΕ!  ΕΑΑΠΛΊΕΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ανωτέρων  παρθεναγωγείων,  έπεδοκιμάσθη  δέ 
ύπο  των  πλείστων  τινές  δέ  των  γυμνασιαρ- 
χών καί  έργω  άπ έδειξαν  την  ορθότητα  των 
προτεινομένων  έν  τή  έγκυκλίω  άναγνόντες 
κατά  την  έναρξιν  των  δημοσίων  εξετάσεων 
σπουδαίους  λογούς,  οίος  ό  του  εύπαιδεύτου 
γυμνασιάρχου  Λαμίας  κ.  Θεμιστοκλέους  Ι. 
"Ολυμπίου  Σύντομος  περιγραφή  τών  γν(ο  α- 
θί(ύΥ  Γερμανίας.  Ό  κ.  "Ολύμπιος  λο'γον  ποιεί- 
ται και  περί  των  προγραμμάτων  λέγων  με- 
ταξύ άλλων  :  «Τά  προγράμματα  των  διάφο- 
ρων γυανασίων  της  Γερμανίας,  άτινα  άνταλ- 
λάσσονται  μεταςυ  αλλήλων  η  θωρούνται  εις 
τούς  εκάστοτε  έπισκεπτομένους  αύτά  ξέ- 
νους, είσί  τά  κάτοπτρα  της  πνευματικής  κι- 
νήσεως και  ζωής  τής  ύπαρχούσης  έν  τοις 
Γερμανικοϊς  γυμνασίοις,  σύναμα  δέ  οί  κρί- 
κοι, ίνα  ε'ίπω  ούτω,  τής  μεγάλης  πνευματι- 
κής άλύσεως,  οΐτινες  συνδέουσι  πάντα  τά  γυ- 
μνάσια τής  Γερμανικής  αυτοκρατορίας  μετ' 
αλλήλων  ώστε,  καθώς  υπάρχει  ένότης  έν  τ  γ 
διδασκαλία  τών  διάφοροι  τάξεων  ένός  έκά- 
στου  γυμνασίου  χωριστά,  ούτως  υπάρχει  καϊ 
ένοτης  κα'ι  πνευματική  κοινωνία  έν  τω  κο- 
λοσσιαίο) συμπλέγματι  τών  απειραρίθμων 
Γερμανικών  γυμνασίων». 

Ό  κ.  "Ολύμπιος  λέγει  δτι  ή  Βιβλιοθήκη 
του  έν  Δρέσδη  γυμνασίου  του  Σταυρού  είχεν 
όκτακισχίλια  τοιαύτα  προγράμματα  παν- 
τοίας ύλης,  δτε  τά  Γυμνάσια  έπεσκέψατο- 
ώστε  δικαίως  έλεγεν  ό  Σύλλογος  έν  τν)  έγ- 
κυκλίω αύτού:  «Τί  δ'  άν  έγίνετο,  εί  τά 
ημέτερα  Γυμνάσια  καϊ  οί  γυμνασιάρχαι  αυ- 
τών καϊ  καθηγηταϊ  ήμιλλώντο  προς  αλ- 
λήλους ;  πόσας  δ'  ούκ  άν  ε'ίχομεν  έκατον- 
τάδας  ή  καϊ  χιλιάδας  τινάς  σπουδαίων  έκ- 
παιδευτικών  ή  καϊ  άλλων  επιστημονικών 
διατριβών,  ή  τίς  πρόοδος  καϊ  κίνησις  ούκ  άν 
έγίνετο  έν  τη  μέση  εκπαιδεύσει,  εί  από  τής 
συστάσεως  τών  ημετέρων  γυμνασίων  έπε- 
κράτει,  ως  έν  Γερμανία,  το  καλόν  έθος,  ίνα 
κατ'  έτος  έν  τη  ένάρξει  τών  μαθημάτων 
εκάστου  Γυμνασίου  άναγινώσκηται  έπιστη- 
μονική  τις  διατριβή  και  συνεκτυπώται  σύν 
ταίς  έτησίαις  έκθέσεσι  καϊ  προγράμμασι 
τών  μαθημάτων,  καϊ  αμοιβαία  γίνηται  τών 
διατριβών  τούτων  ανταλλαγή  ;  Τίς  άρνη- 
Οήσεται  τά  έκ  τής  ανταλλαγής  ταύτης 
πολλά  καϊ  μεγάλα  άγαθά,  τήν  άποκάλυψιν 
τών  κακώς  έχο'ντων  καϊ  διο'ρθωσιν  αύτών, 
τήν  βε^τίωσιν  τών  διδακτικών  μεθοδίον  καϊ 
7ών  διδακτικών  βιβλίων,  τήν  άμιλλαν  τών 


Γυμνασίων  καϊ  καθηγητών  κα'ι  τήν  ύπέκκαυ- 
σιν  τού  ζήλου  αύτών,  ού  μήν  δ'  άλλά  και  τήν 
συαπανη  ενωσιν  καϊ  τον  στενόν  αύτών  σύν- 

ι  ι 

δεσμον  ; » 

Έκ  τής  επιδοκιμασίας  ^ϊκάζσντες,  ης  έτυ- 
χεν  ή  εγκύκλιος  του  Συλλόγου,  καϊ  έκ  τής 
προθυμίας,  μεθ'.ης  άνώτερά  τινα  έκπαιδευ- 
τήρια  έσπευσαν  ή  έκθέσεις  έχαουναι  περί  τής 
καταστάσεως  αύτών  ή  κάλλιον  καταρτι- 
σθήναι  καϊ  τέλεια  γενέσθαι  Γυμνάσια,  δυ- 
νάμεθα ειπείν,  δτι  οί  πόθοι  τού  Συλλόγου 
καϊ  αί  εύχαϊ  έσονται  έργοντετελεσμένονάλλ' 
όφείλομεν  καί  τινας  διασαφήσεις  δούναι, διότι 
ό  σκοπός  τής  έγκυκλίου  παρενοήθη  ύπ'  αύ- 
τών έκείνων,  οΐτινες  κάλλιον  τών  άλλων  ώ- 
φειλον  διιδεΐν  τί  προτείνει  ό  Φιλολογικός 
Σύλλογος,  έκπαιόεντικον  δή.ΐον  δτι  βύνο*ε- 
σμον  τών  Γ υμνάσέων  καί  τών  ανωτέρων 
παρθεναγωγείων  τον  ήμετέρον  ί'βνονο  προς 
ένίαχνοιν  καί  ΒεΑτίωοιν  της  μέσης  έκπαι- 
$εύ(Τεωζ  αμφοτέρων  τών  φ{\1ων ,  ούχί  σύνδε- 
σμον  τών  Γυμνασίων  κα'ι  τών  Συλλογών. 

Ό  Σύλλογος,  όπως  διευκολύνη  τήν  άνταλ- 
λαγήν  τών  διατριβών  καί  προγραμμάτων, 
άνεδέχετο  ιδία  δαπάν·/)  διαβιβάζειν  τά  άν- 
ταλλασσόμενα  εις  τόν  πρός  δν  δρον,  άλλά 
τό  μέτρον  τούτο  ήν  προσιορινο'ν,  δπως  γένη- 
ται  αρχή,  διότι  τω  κυρίω  Λάμπρω  Κορο- 
μηλά έπέστειλεν  άμα  τή  έγκυκλίω  παρακα- 
λών,  ίνα  τά  έν  Αθήναις  καϊ  έν  Κωνσταντι- 
νουπολει  καταστήματα  Α.  Κορομηλά  άνα- 
λάβωσι  τήν  φροντίδα  τών  άνταλλασσομένιον 
διατριβών  καί  προγραμμάτων,  ώς  πράττει 
τούτο  έν  Γερμανία  ό  έν  Λειψία  βιβλιοπώλης 
\Υ;ιμΐΗ'Γ. 

Ό  έν  Αθήναις  δμως  Διδασκαλικός  Σύλ- 
λογος άλλως  κρίνει  αξιών,  ί'να  αυτός  γένη- 
ται  κέντρον  τού  έκπαιδευτικού  συνδέσμου 
τών  Γυμνασίων  εί  πλουσιώτερο'ς  έστι  τών 
καταστημάτων  Κορομηλά  καί  δύναται  τε- 
λεϊν  έτησίως  τά  ταχυδρομικά  τέλη,  τύχη 
άγαθή,  άναλαβέτω  τήν  φροντίδα·  ό  δε  Φίλο- 
λογικός  Σύλλογος  πρώτος  όμολογήσας  αύτώ 
μυρίας  χάριτας  λυπείται  δμως  σφόδρα,  δτι  ο 
πρόεδρος  τού  Διδασκαλικού  Συλλόγου  φαί- 
νεται άγνοών  τά  έργα  τού  έν  Κων/πόλει  πρε- 
σβυγενούς  Συλλόγου,  καί  τοι  έκτενής  αύτών 
έκθεσις  κατακεχοιρισμένη  έστίν  έν  τοις 
πρακτικοϊς  του  Συνεδρίου  τών  Συλλόγων 
διότι  άλλως  ούκ  άν  έλεγεν,  δτι  ό  Φιλολογι- 
κός Σύλλογος  Κωνσταντινουπόλεως  ήψατο 
ένός  μόνον  μέρους  τοϋ  ζητήματος  τής  μέσης 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ 


131 


ε'κπχιδεύσεως.  Τί  δέ  ;  ή  εκδοσις  τών  Ελ- 
λήνων συγγραφέων  ούκ  άφορα  εις  τήν  μέσην 
έκπαίδευσιν,  ή  τζ  δύο  εκ  των  τριών  άγωνο- 
θετΓ,μάτοιν  τοϋ  έν  Όοησσω  γενικού  προξένου 
τής  Ελλάδος  /-.  Ιωάννου  Βουτσινά  ;  'Κν  τω 
προγράμματι  τοϋ  Συλλόγου  τής  20  άπριλίου 
1881  έκίθθ.έντι  έν  τω  ιε'  τόμω  τοΰ  περιοδι- 
κού αϋτοϋ  λέγεται  :  Δεύτερον  άγωνοθέτημα 
τοΰ  Βουτσιναίου  αγώνος  και  οιονεί  συνέχεια 
τοΰ  πρώτου  εσται  υι  σύνταξις  όμοιου  οδηγού 
άφορώντος  εις  τήν  μέσην  έκπαίδευσιν,  ήτοι 
εις  τκ  ελληνικά  Σχολεία  7.7.!,  Γυμνάσια. 
Τρίτον  άγωνοθέτημα  εσται  η  ιστορία  έν 
πιριλήψει  τής  συστάσεως,  αναπτύξεως  και 
σημερινής  καταστάσεως  τών  λεγομένων  πρα- 
κτικών τ,  πραγματικών  στολών  (βοοίβδ  Γύίΐ- 
165)  εν  τε  τή  Ευρώπη  (Γερμανία,  Ελβετία, 
Γαλλία,  Αγγλία,  Ρωσσίκ,  Ίταλίκ)  και  έν 
ταίς  Ήνωμέναις  Πολιτείαις  της  Αμερικής, 
και  κατ'  εκτασιν  περί  τοϋ  προσ©ορωτε'ρου' 
τρόπου,  καθ'  ον  δυνατόν  εσται  νά  συσταθώσι 
τοιαΰται  πραγματικαί  σ^ολαί  και  παρ'  ήμϊν. 

Εκάστου  κγωνοθετήματος  βραβεϊον  ορί- 
ζονται οισχίλια  και  πεντακόσια  φράγκα. 

Ταύτα  ουκ  κφορώσιν  εις  τό  όλον  ζήτημα 
τής  με'σης  εκπαιδεύσεως,  άλλα  μόνον  ενός 
μέρους  κϋτοΰ  άπτονται  :  Αλλά  και  ούτως  ό 
Φιλολογικός  Σύλλογος  παραχωρεί  παντί  τώ 
γλιχομένψ  πκσαν  άξίωσιν  προοτοβουλίας, 
διότι  ούδέν  άλλο  αϋτός  ποθεί  και  εύχεται 
ή  τήν  ένσάρκωσιν  τών  λόγων  έν  έ'ργοις-  περί 
δέ  τοϋ  έκπαιδευτικοϋ  συνδέσμου  τών  απαν- 
ταχού Ελληνικών  γυμνασίων  φρονεί,  ότι  ού- 
τος οϋδενός  συλλογικού  κέντρου  έ'/ει  χρείαν 
άλλά  φιλότιμου  βιβλιοπώλου,  όποις  την 
φροντίδα  άναλάβγ,  τής  αποστολής  τών  άν- 
ταλλ  ασσομ  έ  ν  ν  π  ρ  ο  ·  ■  ρ  χ  μ  μ  κ  τ  ο;  ν . 

Δεύτερον  εργο,ν  της  Εκπαιδευτικής  Επι- 
τροπής ήν  ή  σύνταξις  προγράμματος  τελείας 
αστικής  σχολής,  οιο'τι  εκ  τίνων  έπαρχιών 
τοιούτου  προγράμματος  αίτησις  έγένετο  πρός 
τον  Σύλλογον  ο  δ'  εϋπαίδευτος  σ;/ολάρ/ης 
τής  έν  Γαλάτη  αστικής  σ/ολής  τυνέταξε 
κατ'  εντολήν  τής  Επιτροπής  τοιούτον  πρό- 
γραμμα, όπερ  συζητηθέν  και  τροποποιηθέν 
έστιν  όπου  υπεβλήθη  τή  έγκρίσει  τοϋ  Συλλό- 
γου, έπικυρυ^θέν  δέ  όσον  οϋπω  έκδοθήσεται 
έν  τε  τω  Περιοδικώ  και  κατ'  ιδίαν,  πρός  όδη- 
γίαν  τών  έν  ταϊς  επαρχι'αις  και  τών  ενταύθα. 

Τρίτον  έργον  ην  ή  κρίσις  τοϋ  Καραπανείου 
αγώνος,  ης  έκθεσιν  άναγνώσεται  ό  εισηγη- 
τής τής  Επιτροπής  κ.  Βκλσαμάκης  ΙΙερΙτού  \ 


έϊοι:  χαΐ  μό*·ον  £πο6Ληθέ>'το<;  ΰνγγράμμαζοϊ 
τής  Φναιχηι,  Ίαζοηίαι:.  Τοϋ  Καραπανείου 
αγώνος  άβράβευτα  μένουσιν  ή  συγγραφή  Ελ- 
ληνικής Ιστορίας,  Γραμματικής  και  Χρη- 
στομάθειας, έφ'  ώ  και  παρατείνονται  εις 
τό  έπιόν  έτος.  Κατά  μκρτιον  τοϋ  λήξαντος 
έτους  έμελλε  γενέσθαι  και  ή  βράβευσις  τοΰ 
πρώτου  άγιυνοθετήματος  τοϋ  βουτσιναίου 
κγώνος,  ήτοι  όδηγοϋ  τής  πριύτης  παιδεύσειυς 
άμφοτέροον  τών  φύλου  ν.  Τό  βραβεϊον  ήν  δις- 
χιλίο>ν  και  πεντακοσίο^ν  Φράγκων  άλ). '  ου- 
δεμία συγγραφή  υπεβλήθη"  διό  και  τούτο 
παρατείνεται  εις  τό  έπιόν  έτος·  οί  βουλόμε- 
νοι  δέ  πλείω  γνώναι  περί  τούτου  τοϋ  άγω- 
νοθετήματος  άναγνώτωσαν  τό  πρόγραμμα  έν 
τώ  145. '  τόμω  τού  Περιοδικού  τοϋ  Συλλόγου 
(σελ.  121  —  123). 

Ή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  ήσχολήθη 
και  περί  τήν  σύνταξιν  τού  προγράμματος  τής 
μέσης  έκπαιδεύσεως-  άλλ'  άνέβαλε  τήν  έκ- 
δοσιν  αυτού  σπεύδουσα  βραδέως·  διότι  πράτ- 
τει περί  τής  μέσης  έκπαιδεύσεο^ς,  δ, τι  και 
περί  τής  πρώτης  έπραξε  -  βούλεται  πρότερον 
έξετάσαι  και  καλώς  μελετήσαι  τίνας  μετα- 
βολάς  άπό  τής  άνεγεννήσεως  μέχρι  τού  νυν 
υπέστη  ή  μέση  έκπαίδευσις  έν  Γερμανία  και 
Γαλλία,  και  τίνες  τών  μεταβολών  τούτων 
είσί  πρόσφοροι  και  προσφυεϊς  τή  ημετέρα  εκ- 
παιδεύσει, όπως  έν  γνώσει  προβή  εις  τήν  σύν- 
ταξιν προγράμματος  περί  οδηγού  τής  μέσης 
εκπαιδεύσεως.  Έάν  τις  παρέλθν]  εϊς  τό  μέσον 
και  προτείν/)  ί'δρυσιν  παρ"  ήμϊν  πραγματικής 
σχολής  άποκλειομένης  τής  διδασκαλίας  τής 
αρχαίας  ελληνικής,  διότι  τούτο  γίνεται  έν 
ταϊς  πραγματικαϊς  σχολαίς  τής  Γαλλίας  και 
Γερμανίας,  ούτος  άπατάται  δεινήν  άπάτην 
μή  λαμβάνων  ύπ'  όψει,  ότι  ήμεϊς  οϋκ  έχομεν 
άλλην  φιλολογίαν  ή  τήν  άρχαίαν  άλλα  ό- 
μο^ς  ζητήματα  όρθώς  μελετώμενα  πολλά  δι- 
δκσκουσιν  ημάς  και  διαφωτίζουσι-  διατί  π. 
χ.  παρ'  ήμϊν  μέν  τά  άνώτερα  παρθεναγωγεία 
μόλις  ϊδόντα  τό  φώς  έκηρύνθησαν,  δτι  τών 
κορυφών  άφίκοντο  τής  τελειότητος  και  άςια 
έγένοντο  πρότυπα  μιμήσεως  και  αϋτοϊς  τοίς 
έ/.παιδευτηρίοις  τής  Εσπερίας,  έν  δέ  Πρωσσία 
τά  άνώτερα  παρθεναγωγεία  ούκ  αναγνωρί- 
ζονται ώς  καθιδρύματα  τής  μέσης  έκπαιδεύ- 
σεως  άλλά  τής  πρώτης,  καί  τοι  πολλά  και 
κάλλιστα  εΐσι  διωργανωμένα  καί  έχουσι  δι- 
ευθυντκς  καί  καθηγητάς  σπουδαίους,  τροφί- 
μους δήλον  ότι  τών  Πανεπιστημίων,  διδκ- 
|  κτορας  τής  Φιλοσοφίας,  καί  εγκρατείς  άλ- 


132  Ο  Ελ  Κ  ΠΟΛΕ I  ΕΛΛΗΜΙίΟΣ 

λων  τε  γνώσεων  καΐ  τής  Παιδαγωγικής  ; 
διατί  ή  Πρωσσική  κυβέρντ,σις,  καίτοι  ή 
Πρωσσία  μάλλον  προηγμένη  εστί  τής  άλλης 
Γερμανίας,  άρνεϊται  άναγνωρίσαι  αύτά  ώς 
Γυμνάσια  των  θηλέων  ;  διατί  σπεύδει  βρα- 
δέως ;  Τό  παράδειγμα  τοΰτο  ίκανόν  σωφρο- 
νίσαι  ημάς  σπεύδοντας  τα/ έως  και  επιπο- 
λαίως  σκεπτομένους  και  κρίνοντας. 

ΙΔ'.  Βιβλιοθήκη. 

Και  ταΰτα  μέν  περί  των  εργασιών  των 
διαρκών  επιτροπών.  Εις  δέ  τήν  Βιβλιοθήκην 
κατά  τό  λήξαν  συλλογικόν  έτος  είσήλθον 
τόμοι  και  φυλλάδια  477,  έξ  ών  τά  [λέν  ήγο- 
ράσθησαν  ύπό  του  Συλλόγου,  τά  δέ  πλείστα 
προσηνέχθησαν  αύτώ  έπ'  άνταλλαγνϊ  ή  δω- 
ρεάν. Των  προσενεγκόντων  κυριώτεροί  εΐ- 
σιν  οί  έπόμενοι  :  ό  κ.  Τηλέμαχος  Καραθεο- 
ρής  προσενεγκών  σειράν  τοϋ  Νίο.ϊόγον  άπό 
τοΰ  1873 — 1875  δεδεμένην  εν  πέντε  τό- 
μοις-  ό  έν  Αθήναις  ιατρός  κ.  I.  Π.  Πύρ- 
λας  πάντα  τά  συγγράμματα  και  τάς  ύπ'αύ- 
τοϋ  έκδιδομένας  εφημερίδας-  ό  κ.  Νικόλαος 
ΡΥοίθ,  καθηγητή;  τής  Φιλοσοφίας  έν  τω 
Πανεπιστημίω  Όδησσοΰ,  όκτώ  φιλοσοφικάς 
αύτοΰ  συγγραφάς·  τό  έν  Αθήναις  ύπουργείον 
τής  Παιδείας  διάφορα  διατάγματα  και  έκ- 
θέσεις·  τό  ύπουργείον  έπί  τών  Εξωτερικών 
και  τό  έπί  τών  Στρατιωτικών  τών  Ήνωμε'νων 
Πολιτειών  τής  Αμερικής  τάς  έκθέσεις  αυτών 
ή  Σμιθσώνειος  Ακαδημία  τών  Ηνωμένων 
Πολιτειών  οκτώ  ύπ'  αύτής  δημοσιευθέντα 
συγγράμματα·  ή  Ακαδημία  ΜπίΠβδΟΐίΙ  τών 
φυσικών  έπιστημών  ένΜινυεαπο'λει  τό  δελτίον 
αύτής·  τό  Πανεπιστήμιον  ίοΐΐΐΐδ  Ηορίνίΐΐδ 
τών  ίστορικοπολιτικών  έπιστημών  τό  περιο- 
δικόν  αύτοΰ-  τό  Φρειδερίκε ιον  Πανεπιστή- 
μιον "Αλλης-Βιττεμβέργης  έν  Γερμανία  εκα- 
τόν και  μίαν  Θέσεις,  ϊατρικάς,  μαθηματι- 
κές, φιλοσοφικάς,  και  δύο  προγράμματα*  το 
έν  Ρωσσίκ  ύπουργείον  τής  Παιδείας  τό  μη- 
νιαΐον  αύτοΰ  περιοδικο'ν  ό  έν  Αονδίνω 
Σύλλογος  τών  Ελληνικών  Σπουδών  πάντα 
τά  μέχρι  τούδε  ύπ'  αύτοΰ  έκδοθέντα-  ό  έν 
Παρισίοις  Σύλλογος  τήν  έπετηρίδα  αύτοΰ- 
ό  έν  Αθήναις  νομοδιδάσκαλος  κ.  Ν.  Σαρί- 
πολος  πάντα  τά  συγγράμματα  αύτοΰ-  ό  κ. 
Γ.  Μανοΰσος  εκατόν  αντίτυπα  τής  Παιδα- 
γωγικής Λιαιτητιχήι;  αύτοΰ  και  ένενήκοντα 
και  οκτώ  πίνακας  πρός  ύπκγόρευσιν  γραφής 
εις  -/ρήσιν  τών  δημοτικών  τχολείων  ό  έν 
Πετρουπόλει  κ.  Δεστούνης  τρεις  συγγραφάς 


Φ1Α0Λ0ΓΙΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ, 

αύτοΰ·  ό  αΐδεσιμώτατος  ^.  0.  ΟΐΙΓίίδ  δίτο- 
μον  σύγγραμμα  τοΰ  31ί§ηβ  ένε'·/ον  κατάλογον 
θεολογικών  χειρογράφων  ό  έν  Βρυξέλλαις 
νομοδιδάσκαλος  κ.  Αίρΐΐϋΐΐδβ  ΒίνίΐΤ  πέντε 
πολύτιμους  συγγραφάς  αύτοΰ-  ό  κ.  Η.  Κίθ- 
ρβΓΐ  άντίτυπον  τοϋ  νεωτάτου  μεγάλου  χάρ- 
του τής  Ελάσσονος  Ασίας-  ό  κ.  Α.  Π.  Κε- 
ραμεύς  δέκα  βιβλία  διάφορου  ύλης·  ό  καθη- 
γητής τοΰ  έν  Μονάχω  Πανεπιστημίου  κ. 
ΟΙΐΗδΙ  τήν  δίτομον  κριτικήν  αύτοΰ  εκδοσιν 
τής  Ίλιάδος-  τά  Βρεττανικόν  Μουσεΐον  τό 
δεύτερον  μέρος  τοΰ  καταλόγ-.υ  τών  ελληνι- 
κών νομισμάτων. 

Αντίτυπα  δέ  τών  εαυτών  συγγραφών  προς- 
ήνεγκον  και  οί  κ. κ.  Κ.  Γθ6δΐ6Γ,  I.  Βαλέτ- 
τας,  Ν.  Γ.  Πολίτης,  Δ.  Καμπούρογλους,  Δ. 
Κ.  Σακελλαρο'πουλος,  I.  Ρωμανός,  Δ.  Βικέ- 
λας, Βλ.  Σκορδέλης,  Α.  Όλιβέρος,  Κλέων 
Ραγκαβής,  Β.  ΙαΐΐδοΙιβλν,  Σπ.  Αάμπρος,  I. 
Σακκελίων,  ])Γ  Ηίΐΐθ,  Νεόφυτος  Παγίδας  άρ- 
χιμανδρίτης,  Κ.  Κοντο'πουλος,  Μ.  Παρανί- 
κας,  Ν.  Χαρισιάδης,  Γ.  Δροσίνης. 

Χειρόγραφα  δέ  προσήνεγκον  ό  ίερομο'να- 
χος  Μ.  Κοτσάνης,  ό  Τηλέμαχος  Καραθεοδω- 
ρής,  ό  αίδ.  ίερεϋς  Ελευθέριος  Ειφιλϊνος 
και  ό  σεβασμιώτατος  Θεσσαλονίκης  Γρηγο- 
ριος  Καλλίδης. 

Πάσι  τοις  δωρηταίς  ό  Σύλλογος  έξέφρασεν 
ήδη  τάς  εύ/αριστίας  αύτοΰ  και  αύθις  έπανα- 
λαμβάνει  αύτάς  και  δημοσία  δι'  έμοΰ  ευχό- 
μενος, ίνα  οί  δωρηταί  βιβλίων  πολλαπλασιά- 
ζονται, διότι  ούτως  ή  βιβλιοθήκη  τοΰ  Συλ- 
λόγου καταστήσεται  πλουσιωτέρα  και  χρη- 
σιμωτέρα  τοις  βουλομένοις  φοιτάν  εις  αύτήν 
ξένοις  τε  και  ήμετέροις  και  άποκαρποΰσθαι 
ωφελείας   έκ  τής  αναγνώσεως  και  μελέτης. 

Έκ  τών  βιβλίων  τών  έν  τή  άποθήκν]  τών 
διπλών  και  πολλαπλών  αντιτύπων  ό  Σύλλο- 
γος έδωρήσατο  40  άντίτυπα  τής  Καλλιγρα- 
φίας  Μανούσου  τή  έλληνικν)  σχολή  Σεβα- 
στουπολεο^ς  και  46  τόμους  τω  έν  Άλατσά- 
τοις  Συλλόγω   τής  Ερυθραίας  Χερσονήσου. 

Έξ  ου  ό  φιλόπονος  κ.  Α.  Π.  Κεραμεύς 
ανέλαβε  τήν  έπιμέλειαν  τής  βιβλιοθήκης, 
τά  βιβλία  κατετάχθησαν  δεόντως,  και  έπι- 
στημονικάς  συνετάχθη  κατάλογος,  περί  ού 
γενήσεται  φροντίς,  όπως  έκδοθή?  διότι  λίαν 
έσται  χρήσιμος. 

ΙΕ'.  Άναγνωστήριον. 

Τό  δέ  Άναγνωστήριον  τοΰτο  τό  έτος  έγέ- 
νετο  πλουσιώτερον  τη  προσΟήκν]  πολλών  Πε- 


ΠΡΑΚΤΙΚΑ. 


133 


ριοδικών  καϊ  Εφημερίδων.  Είσήλθον  δέ  τή 
μεν  συνδρομή  τοϋ  Συλλόγου  τά  εξής  Περιο- 
δικά :  Αοαάβιηϊ),  Β&τΚηβΐ  ΡΙΐϊΙοΙοί/.  \Υο- 
ώβηκΗνίβ,  ΒηΙΙβίίη  αηΐΐψιβ,  .ΤαΚτβώβ- 
ηώΐ  ι<Ι)θ·  άίβ  ΡονώοΚηίΐβ  (Ιο-  βΐα.88.  ΑΙ- 
ΙβηΗιΐΐη$ιοΪ88Θη8ώαβ,  ^ν,τηαΐ  άβ&  Εβοηο- 
βΐάί/ββ,  ΙοητηαΙ  άβ$  8αναηί8}  ίον,τηαΐ  άβ8 
8οβίέΙέ$  8ώβηΐίβ<]Ηβ$:  Ηβνκηβ8,  ΙϊΙβταΙηο&Μ 
ί\>ηΐΓ(ΐΙΙ)ΙαΙΙ,  Ββνηβ  ΑνώβοΙυιμ<μι<>,  ΒβΌΗβ 
ά'ΑηύινοροΙοφβ,  Ββνηβ  άβ  ΡΙιίΙοΙο^ίβ, 
Ββηιβ  ϋηϋήιιβ,  Ββνιιβ  ΙηΐβτηαΐίοηαΙβ  άβ 
I  βη8βί(} ηβιη,βηΐ,  Ββηκβ  άβ  Ι'βΜβϊφηβιηβηΙ 
8ββοηάαΐ>β,  I  ϋιηνβηϊΐέ,  3οητηαΙ  άβ  ΙΊη8 
Ιτηφοη  ΡιιίΙϊίμιβ,  Ββνιιβ  άβ$  Όβηχ-Μοη- 
άβζ,  Ββνιιβ  ΡυΙϊίίφιβ  βΐ  ΙίΙΙβναϊτβ,  Ββνιιβ 
^αβηΐϊβ^ιιβ,  Ψίβηβτ  βίηάΐβη. 

'Κπ'  ανταλλαγή  δέ  είσήλθον  ΆνατοΛι- 
χο<:  Αστήρ  Κωνσταντινουπόλεως,  'Λχό.Ι.Ιων 
Πειραιώς,  Αρχαιολογική  Έφημ+ερις  Αθη- 
νών, ΒιιΙΙβίΐηο  άβΙΙ'ΐη&ϋίιιΙο  άί  βοτη8ροη- 
άβηζα  ΑνώβοΙοίβοα,  ϋαζβίΐβ  ΜβάίβαΙβ  ά  0- 
νίβηΐ,  Έβάοαάς,  'ΐζζχΛηβιοίστιχή  ΆΛι^εια, 
Κόσ ιιοο. ,)1ϊύΐ€ι1ιιη<βη  ά.  ΌβιιΙ&ΑηΙι  Ιη&ΙίΙ. 

III  Αί/ΐβΙΙ.  ΙΙαζ»·ασσό<;,  Π.Ιάτων,  Φοΐ6ο<:  (Α- 
θηνών), Ββνιιβ  ΟνίβηΙαΙβ,  Κ%ρνζ. 

Λ(ο:εάν  δέ  είσήλθον  κί  έπόμεναι  εφημερί- 
δες: Αιών  (Αθηνών],  ΆχρόποΜς  (Αθηνών), 
'ΑΥαζοΛιχή  Έχι0ίώγηοϊΰ  (Αθηνών),  Ά)·(ζ- 
αρΖησία  (Βόλου),  Βι%α>·τί<;,  Εί)0(ύ7ΐαϊγ.αι  ΕΙ- 
όήσικ:  (Τεργέστης),  Έψημερυ:  (Αθηνών), 
Ή.Ιιο<:  (Αθηνών),  Α'ω}'οτα)  τΐ)·ον.-το.{ι/:,  Νεο- 
.Ιόγος,  Ιβ  Μβ88(1(/βΓ  ά  ΑΪΗέηβ8,  Νέα  εριμεοίς 
(Αθηνών),  ΡΗανβ  άβ  Βθ8μΙΐυΓβ ,  ΙΊμοια  (Α- 
θηνών), Σάμος,  ΗΐίΙϊηροηΙ,  ΣϋΛ.Ιογοι  Βου- 
κουρεστίου, ΤΙΐβ  ί'ΐ/ρηίΒ  Ηβναΐά,  ΦιΜπηού- 
ύοΛ,ς,  Φι.Ιόχατρκ:  (Αθηνών). 

Πάσι  το;.ς  άποστέλλουσι  δωρεάν  τάς  έφη- 
ρ-ερ''<ϊα.<  αυτών  έκφράζομεν  τάς  ευχαριστίας 
του  Συλλόγου,  ίδιας  δέ  ευχαριστίας  εκφρά- 
ζει ό  Σύλλογος  τοις  διευθυνταίς  τοϋ  Νεο.Ιό- 
γον,  Κω>'σζαϊ·π)·ονχό.Ιεως ,  Βυζαντινός ,  Εα- 

%16ΤΠ  βχρτβχα,  ΡΗατβ  άβ  ΒοζρΗοτβ,  8ΐαηι- 
ΰοΐΐΐ  ΤίΠΎ/Ι/ίβ,  διότι  μετά  προθυμίας  πάν- 
τοτε  και  οωρεάν  δημοσιεύουσι  τάς  αγγελίας 
αύτοϋ. 

ΙΣΤ'.  Σχέσεις  του  Συλ?,όγου. 

Λ!  σχέσεις  τοΰ  Συλλο'γου  ττρός  τάς  εφορίας 
τών  εν  ταίς  επαρχίαις  σχολείων  /.αϊ  πρός 
τοϋς  Φιλεκπαιδευτικούς  Συλλόγους  και  αδελ- 
φότητας έχαλαρώθησχν,  Ί'ί  ού  οί  αέν  εύπο- 
ρούντ&ί  έπαυσαν  χορηγείν  τώ  Συλλογω  /ρή- 


ματα υπέρ  τών  εν  ταΐς  επαρχί'/ΐς  άπορων 
σχολείων,  αί  δέ  έφορίαι  πέμπειν  εκθέσεις 
περί  της  πνευν.ατικης  και  οικονομική;  κατα- 
στάσεως τών  σχολείων,  σύλλογοι  οε  τίνες  και 
άδελφο'τητες  ύποκύψαντες  τή  φορά  χών  πραγ- 
μάτων έπαυσαν  εργαζόμενοι·  άλλ'  η  χαλά- 
ρωσις  αΰτη  ούκ  εκ  τοΰ  Συλλόγου  προήλθε, 
διότι  όσον  το  έπ'  αύτώ  ουτε  επαύσατο,  ού- 
τε παύεται  μεριμνών  ύπέρ  τών  σχολείον;  τών 
επαρχιών,  ώς  μαρτυρεί  τό  κατ'  αΐτησιν  αυ- 
τών συντα/Οέν  ύπό  τοϋ  Συλλόγου  πρόγραμ- 
μα της  άστικης  σχολής,  ή  εγκύκλιος  τοϋ 
Συλλόγου  περί  Εκπαιδευτικού  συνδέσμου  τών 
εκπαιδευτηρίων  της  μέσης  εκπαιδεύσεως  αμ- 
φοτέρων τών  φύλων,  ή  έκδοσις  διδακτικών 
βιβλίων  τοϋ  Καραπανείου  αγώνος  πρός  χρήσιν 
τών  δημοτικών  σχολών  κα'ι  τών  κατωτέρων 
τάξεων  τών  ελληνικών  σχολείων  καϊ  λοιπά. 

Αί  έπιστολιμαίαι  τοϋ  Συλλόγου  σχέσεις 
διατελοϋσιν,  ώς  προ'τερον,  ούσαι  πολλαϊ  και 
ποικίλαι,  διότι  κα'ι  αί  έργασίαι  αύτοϋ  πολ- 
λαί  εΐσι  κα'ι  ποικίλαι.  Τούτο  τό  έτος  είσήλ- 
θον  μέν  4  60  έγγραφα,  έξήλθον  δέ  54  3,  τών 
εγκυκλίων  ώς  μονάδων  θεωρουμένων,  τών  δί 
πολλών  άντιτύπων  αυτών  μή  άριθμουμένων 
ή  εργασία  αυτη  ή  μάλλον  έπίμοχθος  έστι 
τοϋ  Συλλόγου  απαιτούσα  γενικόν  γραμματέα 
ρέκτην,  φιλο'τιμον,  φιλο'πονον  και  άκάματον, 
Χαίρων  δέ  άγγέλω,  οτι  τοιούτος  ύπήρξε 
τούτο  τό  έτος  ό  κ.  Όδ.  Ανδρεάδης,  άπό 
πρωίας  μέχρις  εσπέρας  εργαζόμενος  έν  τώ 
γράφε ίω  τοϋ  Συλλόγου. 

Έκ  δέ  τών  Επιστολών  τών  πεμφθεισών 
τώ  Συλλογω  ιδίας  μνείας  άςιαί  είσιν  αί 
έπιστολαϊ  τών  κυρίων  Στεφάνου  Ζαφειροπού- 
λου  κα'ι  Ν.  Ζαρίφη,  άληθή  κάτοπτρα  της 
ευγενούς  αύτών  καρδίας  και  προαιρέσεως, καϊ 
αί  τρεις  επιστολαί  τοϋ  Χρηστάκη  Ζωγράφου, 
τρεις  αδάμαντες  πολύτιμοι  καϊ  περιλαμπεϊς. 

Ό  Σύλλογος  διατηρεί  σνέσεις  έπιστημο- 
νικάς  καϊ  άνταλλάσσει  τό  Περιοδικόν  αύτοϋ 
πρός  τά  δημοσιευόμενα  έργα  ακαδημιών, 
Πανεπιστημίων,  Συλλόγων  τών  τε  έν  Κύρώ- 
7ΐ7]  καϊ  τών  έν  "Αμερική,  έξ  ών  καϊ  ό  έν  Πα- 
ρισίοις  πρός  ένίσχυσιν  τών  Ελληνικών  σπου- 
δών Σύλλογος,  φίλα  φρονών  τώ  ήμετέρω  Συλ- 
λογω, κα'ι  πολλά  βιβλία  πέμψας  τή  ϊ,μετε'- 
ρα  βιβλιοθήκη,  ου  χάριν  άλλοτε  κα'ι  ό  υπουρ- 
γός της  Παιδείας  έν  Γαλλία  έπεμψε  πολυτι- 
μοτάτην  συλλογήν  βιβλίων,  άπολεσθεϊσαν 
δυστυχώς  έν  τή  όλεθρίκ  εκείνη  πυρκαϊκ  τοϋ 
1870.  Ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  μικράν  ά~ο- 


134  Ο  ΕΝ  Κ  ΠΟΛΕΙ  ΕΑΑΪΓΑΊΚΟΣ 

τίνων  χάριν  άνθ'  ών  έλαβεν  άνεδέξατο  τήν 
©ροντίδα  συλλέγε ιν  τάς  ένταύθα  συνδρομάς 
αύτοΰ  και  άποστέλλειν  αύτάς  εις  Παρισίους. 

Και  ό  έν  Αονδίνω  δέ  συστάς  προς  ενίσχυ- 
σιν  τών  Ελληνικών  σπουδών  Σύλλογος  λίαν 
φιλοφοο'νως  άπεδέξατο  έλθείν  εις  σχέσεις 
πρός  τον  τ,ίλέτερον  καί  άνταλλάσσε ιν  τά  επι- 
στημονικά αύτοΰ  εργα  πρός  τό  Περιοδικών  και 
τάς  άλλας  τοΰ  Συλλόγου  δημοσιεύσεις. 

Πολλών  δέ  επαίνων  και  ευχαριστιών  άξιος 
εστίν  ο  έν  Κ  αίρω  Έπιχονοιχος  Σύλλογος,  ος 
ού  μόνον  προΟύμως  τήν  σύστασιν  του  Συλ- 
λόγου ήμών  άπεδέξατο  έλθεΐν  εις  άρωγήν 
τοϋ  Σχολείου  τής  έν  ΤΙπείρω  'Οδρειτσαίνη; 
δούς  τρισχίλια  γρόσια,  άλλα  και  παρεκάλε- 
σεν  αυτόν  πληροφορίας  δούναι  περί  τών  εχόν- 
των νρείαν  υποστηρίξεως  σχο7είων  της  Θρά- 
κης, Μακεδονίας  και  Ηπείρου. 

Ε'ίΟε  καί  άλλοι  νά  έμιμούντο  αυτούς  ! 
διότι,  ε'.  οί  απανταχού  διεσπαρμένοιΈλληνες 
είχον  τον  ζήλον  κα'ι  τήν  προθυμίαν  τών  έν 
Καίρώ  κα'ι  Αλεξάνδρεια,  και  έκαστος  τό 
καθήκον  αύτοΰ  έπραττεν  εις  άρωγήν  ερχόμε- 
νος τών  άπορων  σχολείων,  τά  σχολεία  της 
Θράκης  καί  Μακεδονίας  ήσαν  άν  ανθηρότατα 
καί  ακμαιότατα. 

Διατί  λοιπόν  τοιούτους  επικουρικούς  Συλ- 
λόγους υπέρ  τών  άπο'ρο^ν  σχολείων  της  Θρά- 
κης καί  Μακεδονίας  οΰχ  ίδρύουσι  καί  οί  έν 
Μασσαλία  καί  οί  έν  Παρισίοις  καί  οί  έν  Λον- 
δίνω  καί  οί  έν  Λίβερπουλ  καί  οί  έν  Μαγχε- 
στρία  Έλληνες;  διότι  εΐσί  πλουσιώτεροι 
τών  έν  Καίρω  καί  Αλεξάνδρεια  ;  άλλα  τοΰτο 
έστιν  άποχρών  λόγος  άδιαφόρως  έ'χειν  πρός 
τους  πάσχοντας  κα'ι  κατατρυχομένους  αδελ- 
φούς αύτών  ; 

Ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  άπο  τής  συστά 
σεως  αύτοΰ  ουκ  έπαύσατο  συνιστών  τοις 
απανταχού  πλουσίοις  Έλλησι  τήν  ένωσιν 
καί  σύμπραςιν  πάντων  υπέρ  τής  έκπαιδεύ- 
σεως  του  έθνους.  Τοΰτο  καί  νΰν  τελευτώντες 
τόν  λόγον  λέγουεν  πράς  αυτούς:  ΐ)-ώθητί, 
&υμ.%ράζατε,  $Μετ&  εκ  όρ&γην  τών  απόρων 
αγο.ϊηο))"  τον  ήιιιτβρου  Ι&κρνν* 

Ακολούθως  ό  κ.  Π.  ΙΙαπαρρούσης,  ειση- 
γητής τής  Εκπαιδευτικής  Επιτροπής,  άνα- 
γινώσκει  έκθεσιν  τής  έπιτροπής  ταύτης  Ι/ίρί 
τ  ψ:  κατα<τΓπ<τΗϋ<:  ζής  παοάιι'ας  εν  Κωνβζαν- 
τινονττόΛει  χαί  τοκ;  προαατπ'οκ:  α'ντης. 

Ό  κ.  'ΛΟ.  Παπαδόπουλος  Κεραυ.εύς,  ειση- 
γητής τής   Φιλολογικής  'Κπιτροπής,  άνα- 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΑΟΓΟΣ. 

γινώσκει  έκθεσιν  τής  Έπιτροπής  Ταύττ,ς  Περί 

τον  Ζωγραφιών  διαγώνια αατος,  της  σν.Ι.Ιο- 
γΤ/':  ζώντύ)}·  μνημείων  εν  γ/)  γ.ίώσση  τοϋ 
./αον1,  καΟ'  ήν  εκ  τών  ένδεκα  συλλογών  τών 
άποσταλεισών  τώ  Συλλο'γω  βραβεύονται  αί 
οκτώ,  ήτοι  ή  τών  κ.  κ.  Ν.  Γ.  Πολίτου,  Π. 
Καρολίδου,  Δημητρίου  Πουλάκη,  Αντωνίου 
Πουλάκη,  Κωνσταντ.  Κανελλάκη,  Ιωάννου 
Βαλαβάνη,   Σ.  Μανασείδου  καί  Ν.  Βεννέτη. 

Ό  κ.  Ηλίας  Βαλσαμάκης,  εισηγητής  τής 
Εκπαιδευτικής  Έπιτροπής,  άναγινώσκει 
έκθεσιν  τής  Επιτροπής  ταύτης  Περι  τον  ί'ις 
τω-  λ  αραχάηιον  αγώνα  νΧο6Λη0έντθ':  τίο- 
)  ήασχοζ  Φνσιχης  Ιστορία/;2. 

Τό  πόνημα  τοΰτο  δεν  βραβεύεται,  άλλ' 
έπαινεϊται. 

Ακολούθως  ό  τήν  Α.  Θ.  Παναγιότητα 
τόν  Οικουμενικών  Πατριάρχην  άντιπροσω- 
πεύων  Πανιερ.  άγιος  Ίμβρου  κυρ  Γλύκας 
εγερθείς  ηύχήθη  τώ  Συλλο'γω  έξ  ονόματος 
τής  Εκκλησίας,  όπως  ούτος,  ως  τέως,  εξα- 
κολούθηση ούτώ*ς  έθνωφελώς  έργαζόμενος. 

ΪΜετά  τούτον  ό  τήν  Α.  Έξ.  τόν  ύπουργόν 
τής  Δημοσίας  'Κκπαιδεύσειος  άντιπροσω- 
πεύων  κ.  Γεωργάκης  έφένδης  Όχάνης  έξ 
ονόματος  τοΰ  ύπουργοΰ  έδήλωσε  γαλλιστί 
τήν  εϋαρέσκειαν  αύτοΰ  πρός  τόν  Σύλλογον, 
ου  τά  έργα  ή  κυβέρνησις  μετ'  ενδιαφέροντος 
παρακολουθεί  κα'ι  ά  εΐσί  πρός  όφελος  τοΰ 
κράτους  καί  σύμφωνα  πρός  τάς  βουλάς  τής 
Α.  Μεγαλειότητος  τοΰ  Σουλτάνου,  όστις  επι- 
θυμεί, ίνα  πάντες  οί  ύπό  τό  σκήπτρον  αύτοΰ 
λαοί  προάγονται  εις  τά  γράμματα  καί  τόν 
πολιτισμόν.  Έν  τέλει  δέ  έζητωκραύγησεν 
ύπέρ  αύτοΰ. 

Τοΰτο  δ'  έπραξε  καί  άπαν  τό  άκροατήριον. 

Ό  πρόεδρος  τοΰ  Συλλόγου  ευχαριστεί  έν 
πρώτοις  τώ  κ.  Γλυκά  έπί  ταΐς  εύχαϊς  τής 
μητρός  Εκκλησίας  καί  παρακαλεί  αύτόν  νά 
διαβιβκσν)  τη  Α.  Θ.  Παναγιο'τητι  τήν  εύ- 
γνωαοσύνην  τοΰ  Συλλόγου  μετά  τής  παρα- 
κλήσεως,  'ό~ως  καθαγιάζν]  αύτόν  πάντοτε 
διά  τών  ευχών  Αύτής  καί  νΰν  μάλιστα,  δτε 
προτιθέμενος  νά  έορτάσν)  τήν  ε ίκοσιπε νταε- 
τηοίδα  αύτοΰ  δεϊται  αύτών  μάλιστα;  Ακο- 
λούθως ευχαριστεί  τώ  κ.  Γεωργκκη  έφένδτ] 
Όχάνν]  διά  τήν  λαμπράν  αύτοΰ  ύπέρ  τοΰ 
Συλλο'γου  προσλαλιάν  καί  παρακαλεί  αύτόν 


1)  "Ορα  ί'ναντι  σελίδα. 

2)  Τήν  έ'κθεσιν  ταΰτην  (ϊλίπει  ό  αναγνώστη; 
κατίοτίριο  ι/ετά  τήν  περί  τοΰ  Ζωγραίρ.διαγοινίσμ. 


ΖίΙΙΤ-ΛΦΕΙΟΛ  ΑΙΛΓΪΙΜΣΙΙΙ  ΠΕΙ'Ι  ΖίίΧΤίΙ^  ΗλΐηΐΚΙί1\ 


νά  διαβιβάσν)  τήν  εύγνωΐλοσύνην  του  Συλλό- 
γου προς  τήν  Α.  Ές.  τον  έπ'ι  τής  Λ.  Εκ- 
παιδεύσεως όπαυργο'ν. 

Ακολούθως  ό  πρόεδρος  λέγει,  δτι  ου- 
δείς Σουλτάνο;  τοσαύτα  επετε'λεσεν  έργα 
ύ~έ ρ  τής  πχιδεύσεως,  δσα  ό  νϋν  εύκλεώς  αΰ- 
τοκρατορεύων  —  λείστα  καί  διάφορα  σχολεία 
πανταχού  τού  κράτους  ίδρύσας,  σχολεία  πο- 
λιτικά, σχολεία  τεχνικά,  σχολεία  επιστη- 
μονικά κτλ.  Ή  τοιαύτη  μέριμνα  της  Λ.  Με- 
γάλε ιο'τητος  δικαίως  έφελκύει  τήν  εύγνωμο- 


σύνην  των  λαών  καί  τον  σεβκσμόν  πρ'.ς  αύτο'ν. 

Ό  Σύλλογος,  ός  ενδιαφέρεται  και  εργά- 
ζεται ύπέρ  της  παιδεύσεως,  εύχεται  ύπέρ 
«.*κρογ)ίΑερειίίε.ως  της  Λ.  Μεγαλειοτ/ιτος. 
Ζήτω  ή  Α.  Ι\1  εγαλειο'της  ό  Σουλτάνος  Ά  οΰοϋλ 
\  77.1  τ  \άν  ό  I»  . 

Ούτως  οί  ζάντες  εζητιυκραύγησαν  ύπέρ  της 
Α..  Μεγαλειο'τητος  του  Σουλτάνου,  και 

Ακολούθως  ό  κ.  προ'εσρος  άγγείλας  τά 
μέλη  τοΰ  νέου  προεδρείου  διαλύει  τήν  συνε- 
δρίασιν. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΝ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ. 

 ·Φ=&2—  

ΣΥΛΛΟΓΗ 

ΖΩΝΤΩΝ  ΜΝΗΜΕΙΩΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΓΛΩΣΣΗΣ 
.    ΕΝ  ΤΗ,  ΓΛίΙΣΣΗ,  Τ  0  Γ  ΛΑΟΥ. 


Κνζίαι  χαι  χΰξίοι, 

Πχρερχό|χ.εθα  καί  πάλιν,  κατά  τό  σύνηθες, 
ίνα  εξ  ονόματος  τής  Φιλολογικής  Επιτρο- 
πής ύποβάλωμεν  ύμϊν  τήν  κρίσιν  αύτής  περί 
των  άποσταλέντων  φέτος  τετραδίων  διά  τό 
Ζωγράφε ιο ν  διαγώνισμα.  Ταύτα  δέ  εϊσι  τά 
άκολουΟα,  συνοδευόμενα  μετά  τής  δε  ούσης 
αναλύσεως  καϊ  έςελέγςεως. 

1)  Σν.Ι.Ιογι)  Λέξεων,  φηάΰεοίκ  χαι  ασμά- 
των ή.τειρωΐΐχώ*·  νηο  Α.  Γονϊου.  Περιέχον- 
ται εν  δυσί  τετρασίοις.  Τό  πρίτον  περιλαμ- 
βάνει 140  λέξεις  μετά  σχετικών  φράσεων; 
άπασαι  σχεδόν  είναι  κοιναί,  πλήν  των  επο 
μένιυν,  άς  σημειοϋμεν  οιά  τό  σπάνιον  αυτών 
εν  άλλαις  διαλέκτοις  :  χοχοΐάτψ,  σημαίνει 
τον  έργατιώντα-  χονφοΑροιιώ ,  λέγεται  επί 
πληγής  ύπουλου  καί  ιδίως  κατά  τήν  δημο- 
τικήν  έκφρασιν,  όταν  ή  πληγή  δούλε  ύγ,  από 
κάτω-  πραγώγι,  ύδραγωγείον  .ταγοηϊα,  τυ- 
ρός νεόπηκτος'  τα<  ναάοα,  τάνυσις.  Τό  δεύ- 
τεοον  τετράδιον   -ε ιιλαυ.βάνει   ένδεκα  ά- 


σαατα  κ ζ 


ί  πέντε  δίσ· 


στιχα*  τίνα  των  ασν.κ- 


των  είσίν  ανέκδοτα,  τά  δέ  λοιπά  παραλλαγαί 
έτέοων  έκδεδο'/,ένων. 

2)  Λντοαχέΰιος    χέριγραφτι    Γοδ  Τααρ- 
σαμ.Ύά  χαι  τη<:  0\νόψ;  μετά  χαηριμιώϊ',  ')- 
σ^ιάτο))·  χαι  Λεζι./ογΐας  γ.ύο   Ιω.  Κ(ύ)~αταΫ- 
τινίδϋυ.    Τό   τοπογρα©ικόν    τής  παρούσης 
πραγματείας  μέρος  εξαιρείται  τού  προγράμ- 
ματος   τού  Ζωγράφε  ίου  διαγωνίσματος,  τό 
δέ  λεςιλόγιον    είναι   μέν   αρκετά  πλούσιον 
αλλά  καί  ελαττωαατικο'ν,  διότι  έλλείπουσι 
κατάλληλοι  φράσεις·  τούΟ'όπερ  ήδύνατο  νά 
εφελκύση  τήν  εύνοϊκήν  κρίσιν  τής Επιτροπής. 
Άλλά  συνάμα  αί  πλείους  των  εν  τω  γλωσσα- 
ρίω  λέξεις  εΐσ'ιν  ήδη  ήμϊν  γνωσταϊ  καί  ε£  εκ- 
δεδομένων  καί  ές  ανεκδότων  συλλογών.  "Α- 
σματα δέ   κατέγραψεν  ό  κ.  Κιυνσταντινίδης 
δέκα  καί  πέντε,    έ£  &ν  τέσσαρα  είναι 
μήλια,    τινά  δέ    τών  Ιπιλοίπων  ε:.σ'ι 
ραλλαγαΊ    σιαρο'ρων    ασμάτων    τού  ακριτι- 
κού κύκλου.    Ή  Επιτροπή  κρίνει   τον  συγ- 
γραφέα άςιον  επαίνου  καί  συνίστησιν  αϋτω 
νά    δημοσιεύσν)    τήν   πραγματεία·/  του  εις 
|  φυλλάδιον   προς  κοινοτε'ραν  γνωστοποίησιν 


γα- 
πα- 


130 


Ο  Ε  Χ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


φιλολογικός  ΣΙΓΛΛΟΓΟΣ. 


τής  ιστορίας  κά'ι  τοπογραφίας  της  Οίνο'ης- 

3)  Λημώόη  άσματα  αν.Ι.Ιίγέ>·τα  ΰ.τό  Τ1. 
//ροσί>·η.  Κατά  τήν  όμολογίαν  του  έλλογί-· 
μου  συλλογέως  τά  εν  τω  τετραδίω  τούτω  πε- 
ριλαμβανόμενα ε'ίκοσι  και  πέντε  άσματα 
προέρχονται  έκ  διαφόρων  [λερών  της  Ελλά- 
δος, ιδία  δ'  έκ  Ρούμελης.  Προστίθησι  δέ, 
δτι,  καθ'  δσον  γ^νώσκει,  τινά  μεν  είναι  ά- 
νε'κδοτα  έτερα  δέ  παραλλαγαί  γνωστών 
δημωδών  ασμάτων.  Ή  συλλογή  αύτη  είναι 
μέν  αξιόλογος  και  ενδιαφέρουσα,  άλλά  πι- 
στεύει ή  Επιτροπή,  δτι  ό  κ.  Δροσίνης,  εις  δν 
δφείλομεν  καί  προγενεστέρας  βραβευθείσας 
συλλογάς,  θά  εύαρεστηθή  έν  τω  μέλλοντι  νά 
πέμπη  ήμϊν  πλεΐον  ύλικόν,  δ  περ  γινώσκει 
και  καλώς  νά  αντιγραφή  καϊ  με  θ  οδικώς  νά 
κατατάσση. 

4)  ΚυψέΛη  ητοι  σικί.ίογη  Μζεφν.,  άσμά- 
τωνΊ  παροιμιών  χτ.Ι.  εχ  Κο·ϊ\νψ;  (Τσεσμέ) 
χαΐ  τώ>-  πέριξ  ύπ.6  ' Αντωνίου  Γ.  Πον.Ιάχη. 
Τήν  δεξιότητα  τοΰ  έν  Τσεσμέ  λογίου  κ.  Που- 
λάκη  προς  συλλογήν  ζώντων  μνημείων  της 
δημοτικής  γλώσσης  έ πονέσαμε ν  καϊ  έ βρα- 
βεύσαμε ν  κατά  δύο  συνεχείς  περιόδους  του 
Ζωγράφε  ίου  διαγωνίσρ.ατος·  τήν  αυτήν  δέ 
εύαρέσκειαν  δυνάμεθα  καϊ  φέτος  νά  έκφρά- 
σωμεν  προς  αυτόν.  Ή  Κν\'~έ.1η  αύτοΰ  περι- 
λαμβάνει τό  πρώτον  λεςιλάγιον  συγκείμενο  ν 
έκ  4  30  άρθρων,  έν  ώ  προτίθεται  ή  λέξις 
και  ό  τόπος  ένθα  ακούεται  συνηθέστερο  ν, 
είτα  δέ  δίδοτα·.  ή  έξήγησις·  έλλείπουσι  δέ 
μόνον  αί  σχετικαί  φράσεις,  τουτέστιν  εν  ή 
δύο  παραδ.  ίγματα  προς  κατανόησιν  τής 
άκριβοΰς  σημασίας  τής  λέξεως  και  προς  διά- 
γνω.σιν  τής  περιπτώσεως,  καΟ'ήν  αύτη  ή 
εκείνη  ή  λέξις  χρησιμοποιείται  ύπί  τοΰ  λαού. 
ΠιστεύοΐΛεν  δ'ν.ω:,  δτι  τό  ελάττωαα  τούτο  θά 
αναπλήρωση  έν  ταΐς  μελλούσαις  συλλογαΐς 
αύτοΰ,  καίτοι  τό  ερμηνευτικών  αύτοΰ  είναι 
αρκούντως  σαφές",  Πηγάζουσι  δέ  τά  άρθρα 
τοΰ  λεξιλογίου  αύτοΰ  εκ  τών  εξής  τόπων  : 
Άλατσάτων,  (Έρυθραίκής  χερσονήσου),  Τσε- 
σμέ  (νύν  Κρη\νης),  Κάτο.)  Παναγιάς  (Έρυθρ 
χ  ερσονήσου), ί\Ι ιτυλήνης,Μεσοτόπου  ( Λέσβου) , 
'Λγι  άσσου  (Λέσβου),  λίου  (πρωτευούσης),  Πι- 
τυοΰς  (Χίου)  καϊ  Σάμου·  κυρίως  δέ  συνήθροι- 
σεν  ϊδιωτικάςλέξεις  τών  κατοίκων  τοΰ  χιακοΰ 
χωρίου  Κοινής.  [Ό  συλλογεύς  περιέλαβεν  έν 
τω  λεςιλογίω  του  καϊ  ίκανάς  φράσεις  καϊ 
παροιμιώδεις  εκφράσεις  ούχϊ  πρός  έξήγησιν 
άρθρων  τινών  τής  Κυψέλης  του.  Άλλά  ταύ- 
τας καλόν  νά  Οέτη  άλλοτε  εις  κεχωρισμένον 


μέρος,  δύναται  δέ  νά  άποφεύγη  τόν  άποχω- 
ρισμόν  τούτον  μόνον  έν  ή  περιπτώσει  προθή 
έν  τω  οίκείω  τόπω  τοΰ  γλωσσάριου  τήν  έν 
τοιαύτη  εκφράσει  ερμηνευτέαν  λέξιν].  Τό 
γλωσσάριον  τοΰ  κ.  Πουλάκη  έχει  πολλήν 
άςίαν  ύπό  φυτολογικήν  καϊ  ζωολογικήν  έ'πο- 
ψιν,  διότι  περιλαμβάνει  απείρους  μή  λίαν 
κοινάς  ονομασίας  φυτών,  δενδρυλλ'ων,  πτη- 
νών καϊ  έντόμων.  Δυνάμεθα  μάλιστα  νά 
προσθώμεν,  δτι  ό  κ.  Πουλάκη:  περί  τήν  συλ- 
λογήν τοιούτων  ονομασιών  ιδιαζόντως  ήρέ- 
σκετο  νά  άσχοληθή-  τοΰθ '  δπερ  συνιστά  αύ- 
τόν  λίαν,  διότι  κατείδε,  φαίνεται,  δτι  έν  τω 
όνοματολογικώ  τούτω  τμήματι  τής  δημοτι- 
κής υπάρχει  ύλικόν  ελάχιστα  ύπό  τών  ήμε- 
τέρων  έξετασθέν.  Όπόσης  δέ  σ/,μαντικότη- 
τος  έργον  είναι  καϊ  ή  συλλογή  ονομασιών 
τΙ>ν  πτηνών,  ζώων,  ιχθύων,  οστράκων,  φυ- 
τών, δένδρο^ν,  δενδρυλλίων,  άνθέων,  χόρτων 
άγριων  τε  καϊ  ήμερων  κτλ.  περιττόν  νομί- 
ζομεν  νά  ε'ίπωμεν,  αφού  δά  έκαστος  εννοεί, 
δτι  πιθανόν  διά  τών  τοιούτων  ονομασιών  νά 
άναγνωρισθώσιν  ύπό  τών  επιστημόνων  τινά 
τών  ύπό  τών  αρχαίων  φυσιολόγων  περιγρα- 
φέντα  τοΰ  φυτολογικοΰ  καϊ  ζωολογικού  κό- 
σμου όντα.  Έν  τοιαύτη  δμως  άξιεπαίνω  ερ- 
γασία δέον  οί  συλλογείς  νά  μή  άρκώνται 
άπλώς  εις  τήν  παράθεσιν  τής  ονομασίας, 
άλλά  καϊ  εις  τ/)ν  επαρκή  περιγραφήν  τοΰ 
φυτικού  ή  ζωικού  εκείνου  είδους,  ου  τήν  ά- 
πλήν  όνομασ'αν  έσημείωσαν.  Τήν  παρατή- 
ρησιν  ταύτην  ποιοΰμεν  ενταύθα,  διότι  καϊ  ό 
κ.  Πουλάκης,  μεθ'  δλην  τήν  άξιόζηλον  αύ- 
τοΰ περί  τά  τοιαύτα  προθυμίαν  του,  ήμέ- 
λησε  δυστυχώς  νά  μάς  περιγράψω  τά  είδη 
άπειρων  φυτικών  καϊ  ζωικών  ονομασιών  διό 
καϊ  πολλαχοΰ  καθίσταται  δυσνόητος,  καϊ 
ήμεΐς  δέ  αύτοϊ  πολλαχοΰ  δέν  ήδυνήθημεν  νά 
έννοήσωμεν  τίνα  ήδη  φυτών  ή  πτηνών  ονο- 
μάζει. Τοιαύτα  λ.  χ.  είναι  τά  επόμενα  : 
1)  είδη  φυτών  '  Λ.Ιίχατίδα  ή  τταμονχ.Ι ιά , 
α.<Ιησμο>·ήτΐ)ς,  (είδος  άλόης  τιθεμένης  επί 
τών  μαστών  και  άναγκαζούσης  τά  βρέφη 
ταχέιος  νά  λησμονώσιν  αύτούς),  βεΛοΉόύ 
βου<ΗχοΓ>το  (είδος  φυτοΰ  μέ  φύλλα  λεπτά), 
βρωμοδασί.Ι(χός  (άγριος  βασ.),  Ίω.Ιογαρον- 
ψα.Ιο,  γΛηγοοΙδι  (φ.  δπερ  κατά  τινα  πρό- 
ληψιν,  παρατιθέμενον  εις  τους  μεταξοσκώ- 
ληκας συντελεί  εις  τήν  ταχείαν  άνάπτυξίν 
το>ν),  ζαγάπ,  χι'ο-ιαση,  χατίρι >·όχορτο ,  χο.Ι- 
Λητζ,άκα  (έν  ΚΧ)  ή  τραγανόγορτο  (έν  Τσε- 
σμέ),  χοπρίτψ:  (είδος  μύκητος),  χοραχοχόρ- 


ΖΩΙΤΑΦΕΙΟλ  ΛΙΛΙ  ί>\Ι1Μ  Υ  ΠΕΡΙ  ΖΩλΤ£\  Μ\ΗΜΕΙΩ\ 


ταρο,  χονΰαχύα  /}  χοι  δαχοχόρταρο* ,  χνπα- 
ριαϋάχι  (είδος  φυτοΰ),  μαχρομη.ΙΊοΰαα ,  μα.ί- 
./όγορτο'*,  μαστι χάγχί./ο,Οχατονρίττ/'.'ζσννων . 
τοΰ  κοπρίτης),  χαταουνόχορτο ,  πιχροθι\χη , 
ρεΐχος  (είδος  θάμνου),  σαρωπά,  τοίμττ.Ια, 
άτραγϊα  Γ/  άγραχτον.Ιΐδα,  άτσίγγανος  (είδος 
φυτοΰ),  χό.Ιο.ναϊ,  ατροί'ψον. 
ζωολογικά  :  βαθραχϋη ,  (είδος  μικρών  βα- 
τράχων ώχρων),  Γα  δη  μήτρα  (είδος  πτηνών 
κιτρινωπ  ών),  ^α^άίία  (πτηνόν  κίτρινον  έπι- 
σημητικόν  όμοιάζον  μέ  κορώνην)·*,  κονδακό- 
6α<: ,  πτηνόν  ίπτάμενον  εις  τάς  παραλίας 
καϊ  τούς  ποταμούς,  μαρονάια  η  βρωμούσα, 
εντομον  τρώγον  τζ  φύλλα  τών  σικυηλάτων, 
-{τρίτης  είδος  κοχλίου*,  κιοπίρι,  πτηνόν  επι- 
δημητικών δμοιον  μέ  κορυδαλο'ν,  γ«  ααρι- 
χάχια,  είδος  κοχλιών,  τσιτσίπ,  πτηνόν  μέ 
ράμφος  ώς  τό  τοΰ  φλωρίου  (;),  ύα.ΐίΰα,  είύος 
εντόμου. 

Τά  άναγραφέντα  ταύτα  φυτά,  πτηνά  καϊ 
άλλα  δυνάμεθα  'ίσως  εύ/ερώς  νά  κατανοή- 
σωμεν  ε'ίτε  τη  βοηθείίΧ  γλωσσών  ε'ίτε  σιά 
μεταφοράς  βοηθούμενοι  έξ  ονομασιών  τίνων 
λίαν  εκφραστικών  άλλ'  επειδή  τάς  συλλο- 
νάς  ταύτας  χρησιμοποιούσι  πολλάκις  επι- 
στήμονες μικρόν  η  ουδόλως  γινώσκοντες  τάς 
διαλέκτους  ήμών,  κρίνεται,  ίνα  οί  συλ- 
λογείς έπιμελώνται  νά  παρέχωσιν  ήμϊν  καϊ 
περιγραφήν  τών  αναγραφομένων  ειδών.  Εν- 
ταύθα δέ  δέον  νά  έπαναλάβωμεν  ο, τι  καϊ 
εν  ετέρα  εκθέσει  εϊπομεν  τουτεστι  περί  φυ- 
τών, δένδρων,  πτηνών  κτλ.  διηγείται  ενίοτε 
ό  λαός  περιέργους  τινάς  ιστορίας,  ων  ή  ανα- 
γραφή καϊ  έρευνα  πολλάκις  χρησιμεύει  εις 
την  συγκριτικήν  μυθολογίαν.  Διό  δέν  άμφι- 
Βάλλομεν,  ότι  ό  κ.  Πουλάκης  θά  εύαρεστηθή 
εις  τοΰπιόν  νά  άσχοληθή  καϊ  περί  τούτου 
ιδιαζόντως,  Αέν  άρνούμεθα  δέ,  ότι  απέφυγε 
παντελώς  καϊ  τήν  περιγραφήν.  Ούτω  λόγου 
χάριν  περιγράφει  λίαν  συντόμως  τά  επόμε- 
να είδη·  'Αδρν  (τό),  πληθ.  άδρνά,  φύκη  της 
θαλάσσης*  τό  όνομα  τούτο  ορθώς  άντιβάλλει 
πρός  τό  αΐνιον  ^ρυά    ή),  όπερ  ό  κ.  Μανασ- 

1)  'Ο  κ.  Πουλάκης  ταυτίζει  προς  το  τών  αρ- 
χαίων βατρά/ιον. 

•  2)  Ό  Κοραής  ("Ατακτ.  IV,  445)  γράφει  μ  α- 
λ  ο  /  ό  ρ  τ  α  ρ  ο  ν  (πόθεν;),  ό'περ  ταυτίζει  με  το 
έν  Κρήτη  λεγο';/ενον  πολύτρι^ο  ν=Άοίαν- 
τον  (V,  σ.  310). 

3)  Δια  τής  αύτής  ονομασίας  λ*γουσιν  οί  Ά- 
λατσατιανο'ίυετα'νορικώς  και  τηνΐσχνην  γυναΤκα. 

4)  Περί  όρνιΟίου  ίμωνύμου  ορα  Κοραή  ("Ατακ. 
IV,  421). 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'), 


ιιείδης  εν  το'μψ  II '  Έλλην.  Φιλολ.  Συλλο'γου 
(Τ.  52  7  διά  τής  περιγραφής  του  κατεσκό- 
τισεν  ολίγον.  Αλλά  τό  έν  Κοινή  τής  Χίου 
σύνηθες  ά^ΐ'  ε  σημείωσε  ν  ήοη  καϊ  ό  Κοραής 
διά  τής  γραφής  ά&?ί  κατά  τά  παμπάλαια 
λεξικά  Δουκαγγίου  και  ^δομαυέρα,  /ωρϊς  νά 
γινώσκη,  ότι  ή  λέξις  ήν  χιακή.  "Κτερον  φυ- 
το'ν,  τά  άγόρο,  ταυτίζει  ό  κ.  Πουλάκης  τω 
άρχαίω  ΦνΑ,ίίφ'  ευρίσκει  5έ  νεώτερον  συνώ- 
νυρ.ον  τήν  όνομασίαν  γονΰονρο'  προς  πίστο^- 
σιν  τής  ταυτίσεώς  του  ήν  πάντο^ς  αναγκαία 
καϊ  ή  τοΰ  άγόρον  περιγραφή.  Αναγράφει  καϊ 
τήν  άζιφαραν,  εί^ος  φυτοϋ,  ου  ό  βολβός,  κα- 
τά τήν  έκφρασίν  του,  όμοιος  πρός  γεώμηλον, 
είναι  γλυκύς.  Ευρίσκει  καϊ  συνώνυμον  τό 
ατταθί>-αχα<: .  Άμφο'τεραι  αί  όνομασίαι  λέγον- 
ται έν  Κοινή  τής  Χίου.  Άλλ'  ύποθέτομεν,  δτι 
έννοεϊται  ένταϋθα  τό  κοινόν  κο.ΐοκάτι1 .  "Κ- 
τερον φυτόν  άρχό6ατο<:  λεγόμενον  έν  τω  αύ- 
τώ  χιακώ  χωρίω  ερμηνεύει  ό  κ.  Πουλάκης 
άπλώς  τή  άρχαία  ονομασία  έρπάχανθα  ση- 
μαινούση,  κατά  τό  λεζικόν  τοΰ  Βυζαντίου, 
είοος  έρπυστικής  άκάνΟης,  τουτεστι  φυτόν 
χωρίς  αγκάθια.  Άλλά  το  άχρ66ατο<:  έγνώρισε 
καϊ  ό  Κοραής  ("Ατ.  Υ,  23)  εκ  τοΰ  Δουκαγ- 
γίου,  συνεταύτισε  $έ,  νου.ίζομεν,  όρθότερον 
τή  παρά  Διοσκουρίδη  ονομασία  σμί.ίοίζ  τρα- 
χίϊα  ("Ατ.  IV,  σ.  527)"  τό  φυτόν  τοΰτο  έλέ- 
γετο,  κατά  τά  παρά  Κοραή  λεξικά,  ίσως 
λέγεται  που  καϊ  σήμερον,  αιιιΛαχΙα  καϊ  πε- 
ριπΛοχάΰα.  Αγνοεί  δέ  μόνον  ό  Κοραής  τους 
παρά  Πουλάκη  έτερους  τής  άκροβάτου  τύπους: 
άρχονΰόδατο  ή'  άρχον>Κΰατος .  Άλλά  πρός  έςέ- 
λεγξιν  τής  τοΰ  φυτοΰ  τούτου  άκριβοΰς  σημα- 
σίας συνιστώμεν  τω  κ.  Πουλάκη  τήν  μελέ- 
την  τοΰ  εξής  χωρίου  τοΰ  Διοσκουρίδου-  «Σμί- 
λαξ,  κιττοειδές  φυτόν  έλισσόμενον  έρπει 
άεϊ  πρός  τό  ύψος,  καϊ  λεπτούς  άνίησι  κλώ- 
νας,  και  τών  έγγύς  έστηκο'των  κατατάσσε- 
ται φυτών,  ώς  καταπνίγεσθαι  ύπ'  αύτοΰ». 
Έτεραι  αξιοπερίεργοι  όνομασίαι  είσϊν  αί 
έπο'μεναι  :  μάμα.Ια  (τά),  τά  έπί  τών  βράχων 
τής  παραλίας  φυο'μενα  φυτά,  εξ  ου  καϊ  φρά- 
σις  μάμα,Ια  το"η  &ά~1ασσας'  πάφα,  ό  ύστερος 
καρπός  τής  λεμονέας·  π.ερδιχοχόρταρο ,  φυ- 
τόν δηλητηριώδες  έχον  φύλλα  ώς  τοΰ  μικρού 
βασιλικού,    άνθη   δέ  κυανά-  ττιαα μόχορτο  ή 

1)  Ό  Κοραής  σηαειοΤ  :  κολοκάσιον,  ρίζα 
φυτοΰ·  φαίνεται  όμως  οτι  συγχέει  την  όνομασίαν 
τ  αυτήν  προς  τήν  παρά  Αιοο·κουρίδτ|  (ϊοε  "Ατακτ. 
IV.  ο".  240),  ήν  ϋποθε'τομεν  σηααίνουσαν  άλλο 
φυτο'ν. 


138 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΑΑΠλΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


σχα- 


θερμόχορτον  ταυτισθέν  τω  κενταυρίω* 
παρη,  φυτόν  ακανθώδες   ού  ή  ρίζα  έπιτιθε- 


ρ,ένη  έπί  του  δέρματος  ενεργεί  ώς  εκόόριον 
αχουρδον.Ιι,  είδος  φυτοΰ,  δπερ,  άρ.α  έγγίση 
τις,  εξάγει,  ώς  λέγουσι,  «καπνόν  μέλανα 
οποίον  πρός  καφέν  άληλεσρ.ένον»·  στιχώρία 
(ή),  φυτόν  διάφορον  του  κιχωρίου·  έτερον 
είδος  αυτής  ή  μεΛοτσιχωρία-  τσουμενίτης, 
ρ.ικρός  ρ.ύκης  φυο'μενος  εν  ρ,έσω  χλόης  κατά 
τάς  πρώτα;  βροχάς·  ψτερνιστηρι,  είδος  φυτοΰ 
ομοίου  τνί  μήκωνι*  χαμοβγερόττα,  ρ.οναπλή 
βγιορέττα-  άγραχζουΛία  [&νχ\-ίδα) ,  είδος 
φυτοΰ  μή  εδωδίμου,  ομοίου  πρός  τό  κιχώ- 
ριον  άΰχάγχανΛος  καί  άσχάμπαυ.Ιος ,  άλ- 
λως σχάμπαυΛος ,  φυτόν  έδώδιρον  .τα?τά»'α 
ή  .τεΓΓάκα,  φυτόν  έδώδιρ.ον  τιθέρ.ενον  καί 
εις  τον  ζωρ,όν  τοΰ  κρε'ατος  καί  εις  άλλα  φα- 
γητά. 

Τά  ολίγα  ταΰτα  παραδείγρ.ατα  άρκοΰσι, 
νομίζομεν,  νά  ύποδείξωσι  την  σπουδαιότητα 
τοΰ  λεξιλογίου  τούτου,  ρ.εθ'  δ  ό  κ.  Πουλάκης 
αναγράφει  32  φράσεις,  31  εύχάς  έπί  χαιρετι- 
σμού, έπϊ  πδτου  καϊ  εκ  με'ρους  τοΰ  αιτούντος 
χάριν  παρά  τίνος  καϊ  20  άράς·  ή  χρησιμότης 
δέ  τούτων  ποικίλη  ούσα  θά  καταφανή  μετά 
την  δηρ.οσίευσιν  έκ  των  φράσεων  σηρ.ειοΰρ.εν 
τάς  εξής  σπανίας  :  είναι  νόος  επί  άνθρωπου 
διορατικού,  προβλε'ποντος  ή  προρ.αντεύοντος* 
'σαν  την  κάτω  πέτρα  του  μύΛου,  υπονοείται 
ό  όκνηρο'ς·  λέγεται  δέ  καί  είρω,νικώς  έν  απαν- 
τήσει, όταν  παρ'  άξίαν  έπαινήταί  τ. ς  ώς  φι- 
λόπονος: ΈπΙ  ζηλοτύπων  συζύγων  λε'γουσιν 
εν  Τσεσρ.έ  τον  πιάνει  το  παπούτσι  ή  το  σα- 
μάρι, έπί  δέ  γαμβρού  μη  εΰαρεστοΰντος  τη 
μνηστή  καί  άποπεμπομε'νου  λεγουσι  τον  τα- 
χαμεν  μπογα.Ιάχι,  χατα.  μεταφοράν  άναμφι- 
βόλως  έκ  της  άποπεμπομε'νης  υπηρέτριας  ή 
ύπηρε'του,  όστις  άποδιωκόμενος  φέρει  καί  τάν 
μπόγον  του,  τοΰτέστι  δέμα  περιέχον  πάντα 
τά  πράγματα  καί  ένδύρ.ατά  του. — Έκ  των 
εύχών  σημειοΰμεν  τάς  έπομένας-  χίΛχα  χοι.Ιά, 
ευχή  πρός  τους  συγκομίζοντας  τους  δημητρια- 
κούς καρπούς  των  άνάλογος  είναι  ή  προς  τας 
ζυμωνούσας  λεγομένη  χί.ίχα  ψωμιά.  Έν  άμ- 
φοτέραις  δέ  ταϊς  περιστάσεσιν  άντεπεύχον- 
ται  οί  Τσεσμελήδες  διά  τής  εκφράσεως χίΛχα 
#αΛά.Έπί  πδτου  δέ  εις  άνάμνησιν  των  έν  οι- 
κογένεια τινί  ή  όμίλω  τεΟνεώτιον  εύχονται 
ούτως·  δ  Θεός  σνγγωρέσ'  'τως  'πον  μας  έΛεί- 
ψανε.  Πρός  άγαμον  δέ  νέαν  ή  νέον  λέγουσιν 
ο  Θεός  να  σε  χαΑομοιράαη,  εύχήν  δεικνύουσαν 
ότι  παρά  τω  λαψ  καί  ό  γάμος  είναι  έργον 


δορ 


των  Μοιρών.  Έκ  των  άρών  σημειοΰμεν  τάς 

έπομένας·  άς  πά?]  'χεϊ  'ποϋ  γήν'  δ  ή2ιος  το 
ί.Ό)μί,  τουτέστι  δεινήν  άτυχ_ίαν  νά  ύποστη·  να 
μτ\  'δτ)  τσεμπέρι  ή  μαχρνα  μα././ια  τυ  προσχε- 
<ράΜ  τον,  δηλαδή  νά  ρ.ή  άξιωθν)  γάμου,  δει- 
νή άρά  λεγομένη  κατά  των  ρ.ή  νυρ.φευθέντων 
έτι*  να  πεινάσουν  οϊ  ποντιχοϊ  στα  ράψχά  του, 
δηλαδή  νά  δυστυχήση  τδσον,  ώστε   οΰδ'  οί 
ποντικοί  νά  εύρίσκωσί  τι  πρός  τροφήν  έν  τνί 
οικία  του. — Έν  τή  συλλογνί  τοΰ  κ.  Πουλά- 
κη   ευρίσκονται  καί  26   άσματα  έπιγραφδ- 
ρ,ενα'   ή  πέρδιχα,    ή  θΛιμμένη,   ή  βοσχο- 
πού.Ια,  ή  θεωνΐστα,  ή  μονοχόρη,   ή  Αμορ- 
γιανή, το  ταζειδι  της  Αμοργιανής,  το  γιο- 
φύρι, ή  ύστερινη  παραγγεΛχά,  ή  χα.Ιογρηά, 
δ  βασιΛενς  χαι  ή  ρωμνηά,  τδ  ξενοντσιχο, 
ό  σιδερένιος  πύργος,  ό  άντρογιανναχός ,  δ 
μαγεμμένος,   ι)  έΰρηοπούΛα,  δ  χο.Ιονμπη- 
της  Κωνσταντης ,  δ  Κωνστάντιας  χαι  δ  βορ- 
ράς δ  μιχροχωσταντϊνος ,    τδ  αντρόγυνο,  δ 
δεσπότης  της  Χίου,  τδ  γαδοΐρι  τοΰ  Φραγ- 
κού.Ιη  καί  άλλα  τινά.    Τά  άσρ,ατα  ταΰ- 
τα άπαντα  σχεδόν  ανέκδοτα  όντα  χρησι- 
μεύουσι   τό   πρώτον   ώς  κείμενα  γλωσσικού 
ίδιώρ.ατος  όμιλουμε'νου  έν  τγ  Έρυθραϊκή  χερ- 
σονήσω-    άξίαν  δέ  έχουσι  καί   έν  ρ,ελέταις 
συγκριτικαις  περί  ρ-ύθων  καί  παραδόσεων 
διάφορων    ΐδιάζουσαν  δέ  σημασίαν  έ'χει  τό 
έπιγραφδμενον    Ό   σιδερένιος    πύργος,  δν 
έκτιζαν    τρεις    ανδρειωμένοι  όνορ,αζδρ.ενοι 
Κωσταντής,  Αλέξανδρος  καί  Άλεξανδρειω- 
μένος  σκεφθέντες  νά  κρυβώσιν  ένταΰθα  διά 
νά  ρ.ή  τους  εΰρη  Ό  Χάρος,  άλλ'  ο  Χάρος  κα- 
τέβαλε τόν  ύπ'  αύτοΰ  ζητούρ,ενον  Κωσταν- 
τήν   ή  πλοκή   δέ   τοΰ  ρ.ύθου  τούτου  έχει 
πλησιεστάτην  σχέσιν  πρός  άνάλογον  έπτα- 
νησιακόν   άσμα  (παρά  Ρα8!>0\ν  άριθ.  428). 
"Ιίτερον  δέ   άσμα  λεγδμενον   έκ  μέρους  τοΰ 
νεκρού  περιγράφει  λεπτομερώς  τό  μαχί.Ι.Ιοο 
τοΰ  χάρου,  δπερ  ευρίσκεται  έντός  τοΰ  αδου. 
"Αξιον  ιδίας  μελέτης  είναι  καί  τό  τοΰ  μα- 
γεμμένου  ασμα,  δστις  έγκατέλιπε  τήν  νδμι- 
ρ.ον  σύζυγδν  του  καί  ρ.ετέβη  εις  Άρμενίαν, 
ένθα  συνεζεύχθη  μετά  μαγίσσης  άρμενίδος· 
ή  νόμιμος   σύζυγος  κατορθοϊ   νά  φθάσ·/)  εις 
Άρμενίαν  καί  νά  ίδ/)  τήν  μάγισσαν,  εις  ήν, 
απόντος  τοΰ  ανδρός,  παρήγγειλε  νά  είπή  εί; 
τόν  σύζυγδν  της  τρία  λόγια  : 

Τα  δηό  του  ξε-ρτεροίκ^*  ήπετοίςανί , 

ή  βίργα  ή  Ασημένια  ήρρα'στηνε, 

δ  στύλος  τοΰ  σπητ^ου  του  ήτσαχιστην» , 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΝ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 


ΠΕΡΙ  ΖΩΛΤΩλ  ΜΜΙΜΕΙΩΜ 


130 


Ή  σύζυγος  αναχωρεί  καί  με  τ*  ολίγον 
προσέρχεται  ό  μαγεμμένος,  είς  ον  ή  άρμενϊς 
μετέδωκε  τήν  παραγγελίαν,  ούτος  δέ  έννοή- 
σας  τό  αίνιγμα  παρεκάλει  αύτήν  νά  τον  Εε- 
μαγέψ·/)  διά  νά  πάγν)  την  πατρίδα  καί 
είτα  νά  έπιστρέψη'  το  τέλος  του  δράματος 
τούτου  ελλείπει  δυστυχώς  έκ  του  άσματος. 
Μετά  τά  άσματα  κατε'γραψεν  ό  κ.  Πουλάκτ,ς 
όγδοήκοντα  και  επτά  δίστιχα,  τρία  τετρά- 
στιχα καί  τινα  δίστιχα  λεγόμενα  εν  ώρα 
κλ·/)δόνος.  Πάντα  δέ  ταΰτά  ε  ίσο  γεγραμμένα 
έν  τω  ΐδιώματι  τοΰ  το'που,  έν  ώ  κατοικεί  ό 
συλλογεύ;·  προσέθετο  δέ  κατο'πιν  περιγρα- 
φήν  εκτενή  εθίμων  τινών  γάμου  γενομένου 
εν  τοις  ασιατικοί;  γωρίοις  Πιτσιρλ'ι  καί  Τε- 
πεντζϊκ  (τής  έκκλησ.  έπαρχίας  Φιλαδέλ- 
φειας), καί  294  παροιμία;  ήρμηνευμένας  μή 
άπαντώσας  έν  τη  συλλογή  Βενιζέλου.  Προς 
τούτοις  κατε'γραψεν  αινίγματα,  καθαρογλωσ- 
σήματα  καί  λογοπαίγνιά  τινα.  Άλλα  πολ- 
λών σημασίαν  έχει  η  συλλογή  121  προλή- 
ψεων τών  κατοίκων  τής  περιφερείας  Τσε- 
σμέ.  Ό  κ.  Πουλάκης  περιγράφει  αύτάς  μετά 
σαφήνειας  καί  άκριβείας.  Αί  τών  κατοίκων 
τοΰ  μέρους  τούτου  προλήψεις  είναι  λίαν  πε- 
ρίεργοι καί  ή  έγκαιρος  αύτών  έκδοσις  δύνα- 
ται νά  συμβάλη  επαρκώς  εις  διάφορους 
συγκριτικάς  μελέτας·  ΐδιάζουσαν  δε  καθ' 
ημάς  σημασίαν  έχουσιν  αί  περί  λεχοΰς  καί 
αί  περί  θανάτου  προλήψεις,  έξ  ών  άναφέρο- 
μεν  τάς  έπομένας.  Έάν  τίνος  τά  τέκνα  θνή- 
σκωσι  μικρά,  έπιζη  δε  τό  προ  αύτών,  θεω- 
ρείται προξενον  τοΰ  θανάτου  τών  αδελφών 
του  καί  καλείται  κοινώς  άδφεψοδιώχτηί;·  λέ- 
γουσι  δε  δτι  καί  μέλαν  τι  σημεϊον  επί  τοΰ 
μετώπου  του  φε'ρεται,  δπερ  ιδίως  όνομάζου- 
σιν  άδξεφοΰιώχζηγ·  ίνα  δέ  προληφθή  καί  ό 
θάνατος  τών  άρτιγεννήτων  ή  μελλόντων  νά 
γεννηθώσιν  άδελφών,  ό  επιζών  άδρεφοδιώ- 
κτης  προσκαλείται  υπό  τής  μητρός  νά  έξα- 
γάγη  έκ  τοΰ  οικιακού  κλιβάνου  έΑημένους 
διπυρίας.  Ό  παις  εισερχόμενος  επί  τούτω, 
εμποδίζεται  νά  έξέλθη"  καθ' όσον,  εύθύς  άμα 
είσέλθη,  τίθησιν  ή  μΆτηρ  εις  τό  στομιον  τοΰ 
κλιβάνου  άνημμένον  κλαδίον  απειλούσα  νά 
κατακαύση  τον  η^ρεφοδιώχτην .  Μετά  μικρόν 
ή  μήτηρ  προσκαλεί  καί  εξάγει  άβλαβή  μέν 
αλλά  εντρομον  τόν  άτυ/ή  παϊδα  πεποιθυία, 
ότι  ή  άοελφοσιωκτική  έπήρειά  του  εζηωα- 
νίσθη  ώς  καί  τό  κλαδίον  έντήπυρα1.  Έ- 

1)  Ή  αύτη  πρόληψις  επικρατεί  καί  έν  Νενή- 


τέρα  τοιαύτης  φύσεως  προ'λννψις  είναι  ή  επο- 
μένη. Τά  δρέπανα  χωρικού  τίνος  δεν  πρέπει 
νά  γείνωσί  ποτε  έν  τη  οικία,  άλλ'  έν  τγ 
έςοχ·?ϊ,  άλλως  άποθνήκει  ή  αυτός  ή  τις 
τών  οίκείων.του.  Ό  δέ  φονεύσας  μέγαν  ό'φιν 
κινδυνεύη  ν'  άποθάνη,  διότι  είναι  τά  με- 
γά.Ια  φε^ια  στοιχειωμένα.  Τον  αΰτόν  κίν- 
δυνον  υφίσταται  καί  ό  έκριζών  ή  κοπτών 
παλαιά  δένδρα.  Έν  Πιτσιρλΐ  καί  Τεπετζίκ 
όταν  ίδωσι  δύο  κο'ρακας  ισταμένους  άνωθεν 
τοΰ  χωρίου  καί  ερίζοντας,  πιστεύουσιν,  ότι 
επίκειται  θάνατος  εις  τινα  συνεγχώριον  καί 
ούτω  περίτρομοι  οί  κάτοικοι  άναμένουσι  νά 
ϊδωσι,  τίς  μετά  τοιαύτην  έριν  θά  έχη  την 
τύχην  νά  μεταβώ  πρώτος  εις  την  αιωνιό- 
τητα. Έν  τοις  αύτοϊς  δέ  ^ωρίοις  οί  συνο- 
δεύοντες κτ,δευόμενον  νεκρόν  επιστρέφοντες 
μετά  τήν  ταφήν  έκ  του  ναού  δέν  διέρχονται 
την  όδο'ν,  δι'  ης  προηγουμένως  διήλθεν  ή  κη- 
δεία,  ουτε  διά  τής  αυτής  οικίας,  άλλως  κιν- 
δυνεύουσι  ν'  άποθάνωσι  καί  άλλοι  άνθρωποι, 
ό  δέ  ιερεύς  τοΰ  χωρίου  οφείλει  τουλάχιστον 
δύο  ώρας  μετά  τήν  ταφήν  νά  μένη  έν  τφ 
περιβόλω  τοΰ  ναού  καί  είτα  νά  έπιστρέψν], 
ώς  ανωτέρω,  οΐκαδε.  Οί  δέ  παρευρεθέντες 
εις  κηδείαν  όφείλουσι  πάντες  μετ'  αύτήν  νά 
νιφθώσιν  είς  τόν  περίβολον  τοΰ  ναοΰ,  άλλως 
προκαλοΰσι  θάνατον  έν  ταΐς  οϊκογενείαις 
των.  Κατά  προσβολής  δέ  άσθενοΰντος  υπό 
τών  πονηρών  πνευμάτων,  μετά  τήν  ύπό  ιε- 
ρέως άνάγνωσιν  εύχής  ή  αγιασμού  έν  ώρα 
νυκτός,  ούδενί  έπιτρέπουσι  τήν  εις  τήν  οί- 
κίαν  εϊσοδον  έάν  δέ,  κατ'  ανάγκην,  προς- 
κληθη-  καί  ό  ιατρός,  υποχρεούται  νά  διασκε- 
λίσν)  πύραυνον  τιθέμενον  έπίτηδες  προ  τής 
εισόδου.  Έκ  τών  περί  λεχούς  δέ  παραδό- 
σεων αναγράφει  ό  κ.  Πουλάκης  τάς  έπομέ- 
νας. Όταν  άρτιγένν/ίτον  βρέφος  άσθενήση 
καί  συμπέση  άσθένεια  με  τό  άπηγορευμέ- 
νον  μετά  τήν  δύσιν  του  ήλίου  άνοιγμα  τής 
οικίας,  άποδίδοται  είς  τούτο  ή  ασθένεια· 
λέγουσι  δέ,  ότι  τό  πάθτ,μα  είναι  άγγεΛιχο, 
άποφεύγοντες  νά  ε'ίπωσιν  άσθένειαν  ύπό  φο- 

τοις  της  Χίου,  έ'νθα  δ  πρωτότοκος  θεωρείται  ά- 
δελφοφής,  ήτοι  άοερφοδιώκτης.  Τίθεται  έντώ 
κλιβχνω  και  νομίζων,  ό'τι  πραγματικώς  θά  καη, 
αναγκάζεται  προς  σωτηρίαν  ΰπό  τοΰ  πατρο'ς  του 
να  φωνήση  τρίς:  ΐντά  τρώγω  π^άτ'άέρ- 
9  ι  α  μ  ο  υ.  Ό  κ.  Κανελλακης  γράφει  ν  μΤν,ό'τι  τό 
έ'Οος  τοΰτο  ΙπικρατεΤ  και  εν  πολλοΤς  άλλοις  γω- 
ρίοις  τής  Χίου,  καί  δτι  ενίοτε  ό  πρωτότοκος  δέ- 
νεται σχοινίω  και  καταβιβάζεται  εις  φρε'αρ  μέχρις 
οΰ  φωνήση,  ό'τι  δέν  τρώγει  πλε'ον  τ'  αδέλφια  του. 


140 


0  ΕΧ  Κ/ΠΟΑΕΙ  Ε  ΥλΠΜΚΟΣ  ΦΙΙΟΑΟΓΙΚΟΣ  5ΥΛ10Γ0Σ. 


βου  μή  πάθη  και  ή  λεχώ,  51ς  ένδεχομένη 
οιαδήποτε  πχθησις  διαρκούσης  τής  λοχείας 
ονομάζεται  γράντισμα  ή  άεριχό,  ήτοι  νόσος 
προκληθεΐσα  υπό  των  πονηρών  πνευμάτων. 
"Οταν  δέ  εν  τινι  οικία,  ένθα  υπάρχει  λεχώ, 
άσθεννί  τις  των  οικείων,  δεν  λε'γουσι  προς 
τους  ερωτώντας  δτι  ασθενεί,  άλλ'  δτι  είναι 
οιΰερωμένοί; ,  φο'βω  μή  πάθη  η  λε/ώ  και 
δια  της  άπλής  μνείας  τής  λέξεως  άσθενεϊ. 
Προ  τού  τοκετού  θε'τουσι  τρίχινον  σάκκον 
ύπό  την  κλίνην  της  έτοιμοτόκου,  προς  δέ 
άνοικτήν  ψαλίδα  καϊ  τεμάχιον  δικτύου,  ά- 
τινα,  κατά  τόν  λαόν,  προφυλάττουσι  την 
ύγιείαν  αυτής  έν  τη  λοχεία.  "Οταν  δέ  θνή- 
σκωσιν  αί  γυναίκες  εν  τ'?ϊ  λοχεία,  θε'τουσιν 
έπ'ι  τών  θυρών  και  παραθύρων  σταυρούς  έκ 
καλαμίσκων,  άμα  δέ  τω  τοκετώ  πυροβολοϋσι 
τρ'ις  έκ  τής  εστίας  προς  τά  άνω  τής  καπνο- 
δόχου οί  τής  τεκούσης  συγγενείς  δια  νά  έξέλ- 
θωσι  τά  πονηρά  πνεύματα. 

5)  Με'Μσσα  ήτοι  σν.ίΐογη  Λέζζων  εκ 
Κρήτης  (Τσεσμέ)  και  αΛ.Ιαχόθετ  ΐ'.το  Λνμΐ}- 
χρίον  Γ.  Πον.ίάκη  διδάκτορα;  τη<:  Ιατρικής. 
'Ο  κ,  Δ.  Πουλάκης  είναι  άδ?λφός  του  Αν- 
τωνίου Πουλάκη  και  τελειόφοιτος  τής  έν  Α- 
θήναις ιατρικής  σχολής.  Έάν  κατήλθεν  εις 
τόν  Ζωγράφειον  αγώνα,  έπραξε  τούτο  οΰχ'ι 
διά  τό  γέρας,  άλλά  διότι  και  αυτός  ώς  ια- 
τρός και  φυσιολόγος  ήδύνατο  πρός  στιγμήν 
νά  φαν/ί  φυτολόγος,  είτε  διά  συλλογής  ια- 
τρικών δημωδών  λέξεων,  είτε  διά  μελέτης 
περί  τών  ονομασιών  διαφόρων  ειδών  τής  φυ- 
σικής ιστορίας.  "Αλλως  δέ  είναι  λίαν  γνω- 
στόν, δτι  κατ'  έξαίρεσιν  οί  ημέτεροι  ιατροί 
άναδίίκνύονται  πολλάκις  καϊ  ώς  φυτολόγοι 
καϊ  ώς  άρχαιολ-ίγοι.  Ό  τής  ιατρικής  διδά- 
κτωρ κ.  Δ.  Πουλάκης  διαιρεί  τήν  ΜύΑιαοαΫ 
του  εις  δύο  μέρη·  τό  μέν  πρώτον  περιλαμβά- 
νει τάς  κατά  διαφόρους  καιρούς  σημειωθείσας 
έν  τω  χαρτοφυλάκιο)  του  δημώδεις  λέξεις, 
τό  δέ  δεύτερον  άπειρους  ονομασίας  διαφόρων 
τής  φυσικής  ιστορίας  ειδών.  Τό  πρώτον  μέρος 
πηγάζει  έκ  τών  εξής  τόπων:  Τσεσμέ,  Άλα- 
τσάτιον,  Κάτω  Παναγιάς,  Βουρλών,  Κοινής 
(Χίου),Μιτυλήνης,  Ξάμου,  Ψαρών,  Καρπάθου, 
Αστυπάλαιας,  Πάρου,  Καρύστου,  Πελοποννή- 
σου. Αναγράφονται  δ'  έν  αύτώ  ένεακόσιαι 
σχεδόν  λέξεις,  τάς  όποιας  ό  συλλογεύς  μετά 
σαφήνειας  ερμηνεύει,  συνηθίζει  δέ  καλώς 
ποιών  νά  παραθέτη  συχνότατα  καϊ  φράσεις 
τινάς  καταλλήλους  εις  τήν  κατανοΎ,σιν  τής 
σημασίας .  Έχει  δ'  ύπ'  όψει  του  καϊ  τό  νεοελ- 


ληνικόν  λεξικόν  του  Βυζαντίου,  δπερ  συμ- 
πληροϊ  ένιανοϋ  ή  διά  τής  προσθήκης  μή  κοι- 
νών σημασιών  ή  δι'  έτέρο>ν  τύπων  γνωστών 
ήδη  λέξεων  αποφεύγει  δέ  σχεδόν  πάντα/ ού 
καϊ  τό  έτυμον  αυτών  διό  καϊ  τόν  εύχαρι- 
στούμεν  θερμώς.  Τινές  τών  λέξεων  τούτων 
ευρίσκονται  μέν  καϊ  έν  ταΐς  συλλογαϊς  του 
άδελφοϋ  του  Αντωνίου,  άλλά  μετά  ερμη- 
νείας διαφόρου·  τοΰθ'δπερ  είναι  δι' ημάς 
λίαν  χρήσιμον,  το  μέν  πρός  έξέλεγξιν  τής 
προφοράς,  τό  δέ  πρός  πίστο^σιν  καϊ  συμπλή- 
ρωσιν  τών  σημασιών.  Έν  τώ  ·  λωσσαρίω  του 
κ.  Δ.  Πουλάκη  άπαντώσι  ::Δ  ίκαναϊ  λέξεις 
ΐατρικαί,  ώς  α'< ματσαρια  (πληθωρική  γυνή), 
βαραίΛχα  (σύμπτωμα  του  παροξυσμού),  βν- 
ζάχια  (φυτόν  γρησιμεΰον  ώς  φάρμακον  κατά 
τών  χοιρκδων),  ήκακο^ό.ίε^εν  (έδυστόκησεν), 
ηπόα~αΰεν  (ΰπερεπαχύνθη),  θφοφαί<:  (εξανθή- 
ματα κατά  τό  πρόσωπον),  χαν.άτο  (άσθένεια 
έν  γένει),  χαταχινμρι  (φάρυγξ),  .Ηγογυναΐχα 
(ισχνή),  ματεροναα  (πληθωρική  γυνή),  μο)'ό- 
ζν.Ιος  (ό  μή  δυνάμενος  νά  στρέψϊ)  τόν  λαι- 
μόν)  κτλ.  Περίεργοι  δέ  είναι  αί  τών  άλιέο^ν 
λέξεις,  ώς  ά.Ιηΰόνα  (είδος  πολύποδος),  ά.το- 
θα.Ιαααια  (ή  παρά  τούς  πρόποδας  τών  ορέων 
σχετική  γαλήνη),  άχοατατο  (ή  μετά  τό  ρίψι- 
μον  τών  δικτύων  άπομάκρυνσις  τού  άλιέως), 
απάχη  (είδος  άλιευτ.  έργαλείου),  αχινοΜγος 
(έτερον),  βο.Ιαγτήρα  (έτερον),  γράμπαπι 
(θαλάσσια  φυτά),  ^α,-τόρι  (πορθμός).  άιχτφί- 
ρψ:  (ψαράς),  εμπ.Ιωρο  (πλοίον,  ου  ή  πρύμνα 
βυθίζεται  μάλλον  ή  ή  πρώρα)  κτλ.  Έν  τώ 
λεξιλογίω  τούτω  ύπάρχουσι  καϊ  ίκαναϊ  ονο- 
μασίαι  θέσεων  τής  ΈρυθραΊ7.ής  χερσονήσου, 
ών  ή  μελέτη  είναι  άξία  λόγου  :  μερμήγκια, 
σκόπελοι  πυκνοί  (κατά  μεταφοράν)  έν  τώ 
Έρυθραίκω  κόλπω-  όμοια  θέσις  καϊ  μέ  τήν 
αύτήν  όνομασίαν  προστιθέμεθα,  δτι  υπάρχει 
καϊ  μεταξύ  Σμύρνης  καϊ  Φωκαίας  παρά  τάς 
έκβολάς  τού  Έρμου-  Τςκιγοννάρα,  γλώσσα 
τής  Μέλαινης  άκρας  παρά  τήν  κώμην  Μελί· 
ΠΛαχχά,  νησύδριον  άπέναντι  τής  Πούντας 
άκρωτηρίου  τής  κώμης  Αγίας  Παρασκευής· 
Αύ^αντα,  θέσις  τις  πλησίον  τής  κώμης  Κά- 
τω Παναγίας·  Κονμοϋΰι,  έτέρα  θέσις  άπέ- 
χουσα  ύπέρ  τήν  μίαν  ώραν  τού  Τσεσμέ-  4><ι- 
νασπρο,  θέσις  τις  έν  τη  κώμη  Κάτω  Παναγιά 
όνομασθεϊσα  ούτως  έκ  τού  εκεί  άνχβρύοντος 
πρότερον  λευκού  ύδατος.  Τοιαύται  όνομασίαι 
ύπζρχουσι  καϊ  έν  τώ  λεξιλογίω  τού  κ.  Αν- 
τωνίου Πουλάκη,  άλλά  προτιμότερον  νά  κα- 
ταγράφωνται  τού  λοιπού  εις  χωριστόν  μέρος, 


ΖΩΠΜΦΕϊΟΝ  ΔΙΑΙΏΝΙΣΗ  I 


ΠΕΡΙ  ΖίϊΛ'ΤΩΝ  ΗΧΠΗΕΪΜ. 


141 


εΐ  δυνατόν  δέ  νά  συνταχθη  ιδιαίτερα  γενική 
συλλογή  των  τοπικών  ονομάτων  τής  Έρυθραϊ- 
κής  χερσονήσου  μ.ετά  έπαρκούς  περιγραφής 
των  θέσεων  αϋτών.  Τοιαύτην  τινά  έργασίαν 
μετ'  ανυπομονησίας  θά  άναμένωμεν  έκ  Τσε- 
<τμε  καςί  άλλαγο'βεν.  Ό  /..  Λ.  Πουλάκης  είναι 
άξιε'παινος  και  οία  την  επομε'νην  αίτίαν  δτι 
καταγράφε*  τάς  λε'ςεις  καί  τά  ρήματα  έν 
3ί  πτώσει.  /ρόνω  καί  προσώπω  νικούσε  και 
ότι  διακρίνει  έτερα  σημαινόμενα  λέξεών  τί- 
νων δημ.οσιευθεισών  εν  τω  Η'  τόμω  τοΰ  ήμ.ε- 
τε'ρου  Περιοδικού.  Οΰχ  ήττον  διαφεύγουσι 
τήν  όξυδέρκειαν  αύτοϋ  καί  τινα  μικρά  σφάλ- 
ματα· λογού  χάριν  αναγράφει  τό  χρηστομά- 
θος  (διά  ι),  λέξιν  σπανιωτάτην,  ην  άπαξ 
μόνον  ήκουσεν  εν  Κάτω  Παναγία:,  σημαίνου- 
σαν  δε  φιλόσοφον  η'  θεολο'γον.  Νομίζομεν,  δτι 
6061  νά  νράψγι  αύτήν  διά  του  η,  διότι  προ- 
φανώς παράγεται  εκ  τοΰ  χρηστομάθεια  κατά 
μεταφοράν  έξ  ομωνύμου  λίαν  συνήθους  παρ' 
ήμΐν  βιβλίου,  δπερ  έν  άποκέντροις  τόποις 
τών  επαρχιών  θεωρείται  υπό  τοϋ  λάου  ώς 
το  φιλοσοφικώτερον  πάντων,  διότι  έκείσε 
οί  παίδες  ζεσχρΜζονκ  μετά  τήν  έν  Χρηστο- 
μαθείκ  σπουδήν  πάς  δέ  παις,  έκμ.αθών  τήν 
Χηψτζομάθεια,γ ,  είναι  πλε'ον  κατά  τον  λαόν 
γραμματισμένος,  φιλόσοφος,  θεολόγος  και 
6Ϊτι  άλλο.  Άλλ'  άν  ό  κ,  Δημήτριος  Πουλά- 
κης δέν  άξιοι,  δτι  είναι  φιλόλογος,  νομίζομεν 
όμως,  ότι  δικαιούται  νά  φιλολογή  φυσιολο- 
γικώς·  κα'ι  όντως  όφείλομεν  αύτώ  πολλάς 
ευχαριστίας  ύπό  την  έποψιν  ταύτην,  διότι  έν 
τω  δευτέρω  μέρει  του  λεξιλογίου  του  κατέ- 
γραψεν  άλφαβητικώς  περί  τάς  τετρακοσίας 
ονομασίας  ιχθύων,  φυτών,  πτηνών,  έντόμων. 
κτλ.  Ή  συλλογή  αϋτη  είναι  γρησιμωτάτη 
ύπό  πολλάς  επόψεις,  άναγνωρίζομεν  δέ  καί 
τούς  κόπους  του,  οϋς  κατέβαλε  προς  συλλο- 
γήν  τοιούτου  ε'ίδους  υλικού.  Πολλών  ειδών 
δίδωσι  συντόμους  χαρακτηρισμούς,  ως  περί 
τοΰ  έν  Κοινή  τής  Χίου  βοι<( βάσταγο  λέγει, 
δτι  είναι  είδος  φυτού,  ου  ή  ρίζα  στρογγύλη 
ώς  κρόμμ,υον  μέ  στκχυν  εκτός  τής  γής.Άλλ'ό 
χαρακτηρισμός  οδτος  οέν  επαρκεί1  έπϊ  τη 
βάσει  δέ  τών  στοιχειωδέστεροι  κανόνων  τής 
βοτανικής  νομίζομεν,  δτι  οί  ειδικοί  συλλογείς 
τοιούτου  ονοματολογικού  δύνανται  νά  μας 
διαφωτίζωσι  καλλίτερον,  άοοϋ  δά  έχομεν 
ήδη  κα'ι  κάλλιστα  δοκίμια  συγκριτικής  ελ- 
ληνικής Φλοιρίδος  συνταχθέντα  καί  εκδοθέν- 
τα ύπό  θ.  Όρφανίδου  κα>  μάλιστα  είδικώ- 
τερον  ύπό  τοΰ  κ.  Θεοδώρου  V.  ΗβΜΓΟΪοΙί. 


Τήν  σημαντικότητα  δέ  τής  ελλείψεως  επαρ- 
κούς περιγραφής  δείκνυσιν  έκ  τών  πολλών 
κα'ι  τό  έπο'μενον  παράδειγμα·  «μερμ^γχοδό- 
τανο  τονγιαΑον,  φυτόν  θαλάσσιον,  όπερ,  ώς 
λέγουσιν,  ώφελεϊ  εις  τήν  έλμ.ινθίασιν  μα- 
σώμενον».  Άλλα  τίνα  είσί  κύρια  τού  θαλασ- 
σίου τούτου  φυτού  χαρακτηριστικά  ;  Ευτυ- 
χώς προύλαβε  τον  κ.  Πουλάκην  ό  Κοραής, 
δστις  παρέλαβε  τήν  αυτήν  όνομασίαν  έκ  τού 
λεξικού  τού  Σομαυέρα  καί  έταύτισε  τη  παρά 
Δουκαγγίω  έΑμιγγοβόζατο  καί  τγ  παρ'  'Α- 
λεξάνδρω  τω  Τραλλιανώ  ε.Ιμινθοβότατοτ 
("Ατ.  II,  σ.  1  18),  εξήγησε  δέ  αυτήν  ό  Σο- 
μαυέρας  ώς  βοτάνην  χρήσιμον  εις  έξώθησιν 
σκωλήκων  τής  κοιλίας,  οί'τινες  παραβολικώς 
ώνομάσθησαν  μύρμηκες  ("Ατ.  ΙΑ,  σ.  345). 
Τό  έλαινθοβότανον  δέ  τούτο  είναι  κατά  τόν 
Κοραήν  τό  ΠΙΟΠδδβ  (1β  ΟοΓΓβ  ή  ΟΟΓ&Πίηβ, 
τουτέστιν  βδρέοβ  (\β  ρο1γρϊ<?ΐ  ({ΠΪ  ΟΓΟίΙ  δΙΙΓ 
Ιθδ  ΓΟΟίΐθΓΒ  ϋπίο Ιΐβδ  ρίΐΐ'  Ια  ΙΊΙΘΓ.  Πιθανολο- 
γεί δέ,  ότι  είναι  τό  τού  Διοσκορίδου  πι'ί'γ· 
θιο>·  Σαντόηον . — Τάς  αύτάς  παρατηρήσεις 
δυνάμεθα  νά  ποιήσωμεν  τω  κ.  Πουλάκη  κα'ι 
περί  πλείστων  ονομασιών  διαφόρων  ιχθύων, 
πτηνών,  δένδρων  κτλ.  Ούτω  παραδείγματος 
χάριν  έν  τω  λεξιλογίω  του  άπαντώσιν  αί 
όνομασίαι  ριέ.Ια,  Αίαγος  καί  7.άτιγ:  ώς  ση- 
μ-αίνουσαι  άπλώς  εϊδη  σκυλοψαρίων.  ΑΊ  επό- 
μ,εναι  δέ  όνομ.ασίαι  σημ,αίνουσιν  εϊδη  ιχθύων, 
ων  ούδ'  άπλήν  περιγραφήν  εύηρεστήθη  νά 
μας  παράσχη·  αίτοο,,  βε.Ιονίδα,  βονδονΜχι , 
γα.Ητψ; ,  γχαίη,  γυαΜηζάχι,  γί)ΛΛοχ;}  χονν- 
τονζι,  χρονσάνος ,  .Ιιέρι,  .Ιοντσος,  νύχ^ος, 
προαφνρα,  ,ταντεΛηζ,  πάπας,  οάγια,  ΰίΛι- 
γούΰα,  σταματά*/ ,  σψαντοσψψ  α<: ,  σγνράτσα, 
γει,ϊοντσα  κτλ.  ΊΙ  περισυλλογή  ονομασιών  εκ 
τής  δημώδους  φυσικής  ιστορίας  είναι  πραγ- 
αατικώς  σπουδαιότατον  έργον.  Διό  δ<ν  άμ- 
φιβάλλομεν,  δτι  ό  κ.  Δ  Πουλάκης  χρησιμο- 
ποιών  τάς  ίατρικάς  καί  φυσιολογικάς  αύτοϋ 
γνώσεις  θά  εύαρεστηθνί  εις  τό  εξής  χάριν 
τού  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος  ν'  άσχοληθη 
περί  τήν  έργασίαν  ταύτην  ε  ίδικώτερον.  "Εστω 
δέ  βέβαιος,  δτι  οΰ  μόνον  εαυτόν  θά  τιμ.ήση 
έν  τω  επιστημονικό)  κόσμω,  άλ,λά  καί  τήν 
έπιστήμην  αυτήν  θά  ώφελήση. Εννοείται  δέ, 
δτι  δέν  απαιτούμε  ν  παρ'  αυτού  μ.ακράν  έπι- 
στηίΑονικήν  έργασίαν  άλλ'  άπλ>ώς  λεξιλόγιον 
τής  δημώδους  φυσικής  ιστορίας  μετά  έπαρ- 
κούς  περιγραφής  τών  ονομαζόμενων  ειδών 
τής  δημώδους  ιστορίας  αύτών,  εϊ  δυνατόν  δέ 
καί  μετά  άντιπαραβολής  πρός  τάς  άρχαίας 


142 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


καί  νεωτέρας  εν  τή  επιστήμη  γνωστάς  ονο- 
μασίας. Έχων  ένχερσί  τους  αρχαίους  εΰώνους 
συγγραφείς  καί  τινα  πηγαία  ειδικά  νεώτερα 
συγγράμματα  δύναται  νά  προβή  θαρραλέως 
εις  το  συνιστάμενον  αύτώ  έργον,  ούτινος 
τοσούτον  σπουδαίαν  καί  λίαν  ένδιαφέρουσαν 
άμα  άπαρχήν  έποιήσατο  διά  το  Ζωγράφε ιον 
διαγώνισμα. 

6)  ΣικΜογΐ]  ζώ>  των  μνημείων  εν  τΐ\ 
γΛώσοη  του  (χιακοΰ)  Λάου  υπό  Κωνσταντί- 
νου Ν.  ΚανεΛΛάχη  του  έχ  του  χωρίον  Νε- 
νήτων  τψ:  Χίου.  Τω  κ.  Κανελλάκη  όφεί- 
λομεν  καί  έτε'ρας  αξιόλογους  χιακάς  συλλο- 
γάς  στάλε ίσας  τω  Συλλογω  κατά  τάς  δύο 
προηγουμένας  περιόδους  του  παρόντος  δια- 
γωνίσματος. Ό  συλλογεύς,  εΐ  καί  στερείται 
αναγκαίων  τινών  προσόντων,  είναι  δμως 
λίαν  αξιέπαινος,  πολλάκις  δέ  καί  προτιμό- 
τερος πολλών  συλλογε'ων  προεργασθέντων 
διά  τον  σκοπόν  του  Ζωγράφε  ίου  αγώνος. 
Γράφει  έξ  άγνού  επιστημονικού  έρωτος  καί 
οΰχί  6Χ  ρΓοΓβδδΟ'  διά  τοΰτο  δέ  κρίνεται  ύφ' 
ήμών  καί  ώς  κάλλιστο  ν  παράδειγμα  προς 
έ'κκαυσιν  του  ζήλου  πεπαιδευμένων  τινών 
τέκνων  της  νήσου  Χίου·  έχει  πολλήν  νοημο- 
σύνην  καί  άρκετήν  εύφυίαν  όσφραίνεται 
άμε'σως  του  καλοΰ  καί  του  χρησίμου  εν  τω 
θε'ματι,  δπερ  άνε'λαβε·  καί  τούτου  έ'νεκα  οΰ- 
δενός  φείδεται  κο'που*  μεταβαίνει  άπό  χω- 
ρίου εις  χωρίον,  ανοίγει  μετά  τών  κατοίκων 
συνομιλίας,  κρατεί  τό  κονδύλιον  καί  πάν  δ, τι 
άγνοεϊ  τό  σημειοΐ  έν  τοις  χαρτίοις  του* 
ερευν^  δι'  ερωτήσεων,  ρ,ανθάνει  πολλά  πε- 
ρίεργα καί  σπουδαία  υπό  γλωσσικήν  έποψιν 
καί  ούτω  πέμπει  τω  Συλλό^ω  μετά  χαράς 
τους  καρπούς  τών  κο'πων  του.  Ή  φετεινή 
συναγωγή  του  είναι  ποικίλη.  Τό  κατ'  αρ- 
χάς άνε'γραψεν  είκοσι  καί  τε'σσαρα  άνέκδοτα, 
άτινα  επιγράφει  .ταρατζονχΧια  ήτοι  τα  με- 
ταζν  τών  χωρίων  τής  Χίου  όνειόίσματα. 
Πάντες  δέ  γνωρίζετε  ϊσως,  δτι  ώς  προς  τά 
τοιαύτα  όνειδίσματα  οί  Χΐοι  είναι  πρωτό- 
τυποι. Καί  πάντα  μεν  τά  ύπό  του  κ.  Κα- 
νελλάκη  σημειωθε'ντα  παρατζονχ.ΐια,  δέν  εί- 
ναι ευφυή-  καταγράφει  δμως  καί  τά  άφυή, 
διότι  επιθυμεί,  καλώς  ποιών,  νά  διηγηθή 
την  ίστορίαν  τής  γενε'σεως  διάφορων  συνή- 
θων τοις  χωρικοίς  φράσεων.  Έκ  τών  όνειδι- 
σμάτων  τούτων  έπιτρέψατέ  μοι  νά  άναφε'ρω 
ύμίν  τά  επόμενα  :  Περί  τών  κατοίκων  του 
χωρίου  Ηαβύλων  διηγούνται  οί  Χΐοι,  δτι  VI- 
νομε'νης  ποτέ  ύπό  τών  προκρίτιον  έξελέγξεως 


τών  κοινοτικών  λογαριασμών,  έτυχε  νά 
διέλθη  άνωθεν  αυτών  σπουργίτης,  δστις  α- 
ναιδέστατα κατερρύπωσε  τό  κατάστιχον. 
Ή  πράξις  του  σπουργίτου  έθεωρήθη  ύβρις 
καί  κοινής  συνελεύσεως  γενομε'νης  απεφα- 
σίσθη νά  κινηθή  δικαστική  άγωγή  καθ* 
δλων  τών  σπουργιτών.  Μεταβαίνοντες  δέ 
διά  τούτο  οί  χωρικοί  εις  την  πρωτεύου- 
σαν  Χίον  έτυχε  νά  εχωσι  κατά  πρόσωπον 
τόν  ήλιον.  Ή  άγωγή  ελήφθη  ύπ'  όψει  καί  ό 
δικαστής,  κατ'  α'ίτησιν,  έδωκε  τοις  χωρι- 
κοϊς  τήν  άδειαν  νά  έξορίσωσι  τούς  σπουργί- 
τας  εκ  τής  περιφερείας  τής  κώμης  των  άλλά 
καί  κατά  τήν  έπιστροφήν  των  έτυχε  νά 
έχωσι  κατά  πρόσωπον  τόν  ήλιον  τούθ'  δπερ 
ήμπο'δισεν  αυτούς  νά  φθάσωσιν  εγκαίρως  εις 
τό  χιυρίον,  διο'τι  έγένετο  εσπέρα  καί  πάν- 
τες οί  σπουργϊται  ήσαν  ήδη  διεσκορπισμένοι 
εις  τό  δάσος.  Διά  τήν  άποτυχίαν  δέ  ταύτην 
άπεφάσισαν  νά  κινήσωσιν  άγωγήν  καί  κατ' 
αυτού  τού  ηλίου  ώς  αιτίου  σπουδαίας  ζη- 
μίας. Άλλά  μετά  πολύν  χρόνον  ενόησαν 
δτι  δέν  ήδύναντο  νά  έκτελέσωσι  τάς  τού 
δικαστού  άποφάσεις,  τό  μέν  διότι  οί  σπουρ- 
γΐται ί'πτανται,  τό  δέ  διότι  ό  ήλιος  ίστα- 
ται  λίαν  υψηλά.  Κάτοικοι  δέ  τίνες  τού  χω- 
ρίου Καλαμωτής  μετέβαινον  εις  τό  έξωτερι- 
κόν,  αφού  πρώτον  παρετήρησαν,  δτι  κατά 
τήν  έκκίνησιν  αύτών  ή  σελήνη  ήν  έν  τώ 
πρώτω  τετάρτω  τού  κύκλου  της.  "Οτε  δέ 
έφθασαν  εις  τήν  πόλιν,  έν  ή  ώφειλον  νά  δια- 
τρίψωσι,  παρετήρησαν  δτι  ήν  πανσέληνος" 
διό  καί  έφώνουν  :  ώ  μάνα  μον,  ένα  φεγγάρι 
φέγγαφος,  όχι  σαν  τό  'διχό  μαη  τό  χαταιρα- 
γωμένο.  Διηγούνται  πάλιν,  δτι  έτεροι  τού 
αυτού  χωρίου  κάτοικοι  άντλούντες  έκ  φρέα- 
τος ύδωρ  παρετήρησαν  έν  τώ  βάθει  τήν  άπο- 
τύπωσιν  τής  σελήνης,  ήν  ένόμισαν  πλάκα 
τυρού  πεσούσαν.  Σπεύδοντες  δέ  νά  έξαγά- 
γωσι  τό  εύρημά  των  έρριψαν  έν  τώ  φρέατι 
διά  σχοινιού  έργαλεϊο'ν  τι  συνιστάμενον  έκ 
πολλών  αγκίστρων  καί  καλούμενον  .-το./ν- 
ποδιάν  έν  τών  αγκίστρου  περιεπλέχθη  εις 
λίθον  τού  φρέατος·  τό  δέ  σχοινίον  συρόμενον 
σφοδρώς  έσπασε  καί  κατ'  άκολουθίαν  πάντες 
οί  κρατούντες  αυτό  έπεσον  αιφνιδίως  προς 
τά  οπίσω,  δτε  καί  παρετήρησαν  τήν  σελήνην 
έκλαβο'ντες  δέ  αύτήν  ώς  τήν  νομιζομένην 
τυρού  πλάκα  έφώνησαν  :  £  μωρε  πα.ΙΛηχάρια 
πουμαστε  !  'ς  τόν  ο'νραίό  πέταζε  τό  τυρί 
τσάι  'πήγε  τσάι  χό./.Ιησε. 

ΙΙάντο>ν  ανεξαιρέτως  τών  τοιούτων  όνε  ι- 


ΖΔΠ'ΛΦΕΙΟΧ  ΔΙΛΓΔΚΙΣΜΛ  ΠΕΡΙ  ΖΔΛΤΔΝ  ΜλΊΙΙΙΕΙΔλ 


143 


δισμάτων  ή  άνάγνωσις  καταλήγει  είς  τό 
συμπέρασμα,  δτι  οί  των  χιακών  χωρίων  κά- 
τοικοι εϊναι  αφελείς  και  ταΰτόν  ειπείν  κον- 
τοί. Άλλ'  όφείλομεν  νά  μή  δώσωμεν  πίστιν 
εις  τήν  έκ  πρώτης  άναγνώσειυς  τοιαύτην 
γνωμάτευσιν  διότι  πάντες  γινώσκομεν  τήν 
εύφυέαν  και  την  εξυπνάδα  των  Χίων,  πολλώ 
δέ  μάλλον  των  χωρικών.  "II  άλλα  αίτια 
άγνωστα  Ιτι  ήμίν,  ή  αύτό  τό  πασίγνωστον 
οιίσει  φιλόσ/.ωμμον  τών  Χίων  παρήγαγον  τά 
είρημένα  όνειδίσματα. 

Μετά  τά  .Ύαρατσονχ./ια  ό  κ.  Κανελλάκης 
άνε'γραψεν  22  εκλεκτά  άσματα,  άτινα  κατά 
τον  έπιτο'πιον  χαρακτηρισμών  έπε'γραψε  ^ί- 
γνραι  η  θεριατιχά.  Τό  πρώτον  είναι  κρητικόν 
και  αναφέρεται  είς  οίκτράν  ίστορίαν  περί 
μητρός  κατακρεουργησάσης  έξ  ερωτικής  ζη- 
λοτυπίας τήν  θυγατε'ρα  αυτής  εν  Μυλοπο- 
τάμω-  είναι  τούτο  νεώτατον  άσμα,  διότι  ό 
άγνωστος  ήμίν  ποιητής  του  δηλοϊ,  ότι  τό 
γεγονός  άγγελθέν,  τώζα  το  ψνΛ.Ιο  γράφτψε, 
έγνώσθη  καί  είς  τήν  Σμύρνην.  Τά  δέ  λοι- 
πά άσματα  ήκουσεν  ό  συλλογεΰς  έν  τοις  χω- 
ρίοις  Όλυμπ»ι,  Χένητα,  Βολισσός  και  Κα- 
λαμωτή,  κατε'γραψε  δέ  ταϋτα  κατά  τήν 
έπιτο'πιον  προφοράν.  Άξιοσημείωτον  είναι 
διά  τήν  ψυχικήν  όδύνην  τό  μακρόν  μοιριο.ίόγι 
της  Παναγιάς ,  υπό  μυθολογικήν  δέ  έ'ποψιν 
τό  τοϋ  άγίου  Γεωργίου  του  έκ  Καισαρείας, 
υπό  ίστορικήν  δέ  τό  τής  Παναγιάς  τών 
Άγριο* ιών  άσμα.  Εις  τάς  περί  Ηλίου  δέ  δη- 
μώδεις παραδόσεις  άναφε'ρεται  τό  13  άσμα, 
κ«0'  ο  ό  "Ηλιος  μεταβάς  είς  τήν  μάνα  του 
χΜαμένος ,  βρουχισμένος  ώμολόγησεν,  ότι 
άγαπά  νε'αν  μή  άνταγαπώσαν  κατά  προτρο- 
πήν  οέ  αυτής  ό  "Ηλιος  εΛονσθη  χ'  έχτενΐΰτη, 
έ'βαλε  τον  ούρανόν  μαντύ  (μανδύαν),  τήν 
θάλασσαν  μαγνάδι1 ,  τήν  άμμον  τήν  άρίθμητη 
έ'βαλε  μαργαριτάρι  διά  νά  στρε'ψ'  ή  κόρη  νά 
τόν  'δή  κι'  αΰτός  νά  μή  τήν  θέλη. 

Τοις  άσμασι  τούτοις  προσε'Οηκεν  ό  κ.  Κα- 
νελλάκης  υπέρ  τά  διακόσια  .Ιιανοτοάγονδα , 
κατά  τήν  προφοράν  τών  χωρίων  Όλύμπων, 
Πυργίου,  Νενήτων,  Εύφημιανών,  Καλαμωτής 
και  Βολισσού.  "Επεται  λεξιλο'γιον  περιε'χον 
λέξεις  και  ρήματα  ιδιάζοντα  τοίς  κατοίκοις 
λενήτο^ν,  Καλαμωτής,  Βίσσης,  Κικίου,  Βο- 
λισσού,   Κοινής,    Άρμολίων,  Καρδαμύλων, 


1)  Χίακη  λί'ςι;  γνωστή  έν  Βολισσώ  σημαίνου- 
σα κατ»  τον  χ.  Κανελλάκην  «μανοήλιον,  δι'  ο!> 
κερ'.ίτύλισσίν  ττ,ν  κεφαλήν  η  τών  λουουνίνων, 


Βουνού,  Πισπιλούντας,  Μεστών,  Όλύμπων, 
καί  ΛιΟίου.  Τάς  έν  πάση  δέ  τή  νήσω  κοινάς 
λέξεις  διακρίνει  ό  συλλογεύς  τω  έπιρρήματι 
γεηχώς.  Έκ  τών  λέξεων  τούτων  πολλαί 
είναι  πεποιημέναι,  έτεραι  σύνθετοι,  έτεραι 
ξενικής  καταγωγής  και  ίκαναί  γνήσιαι  πα- 
λαιαί,  διατηρηθεϊσαι  έν  τή  άρ^ική  αυτών 
μορφγί,  ώς  άπό-ζοχον,  αιθάΛη,  βορά,  θέρι- 
στρον,  χάξκον  (ας)  κτλ.  Έκ  τών  λοιπών  δέ 
σημειώ  τήν  λέξιν  πον.ΙοΜγος  σημαίνουσαν 
έν  Νενήτοις  τόν  δι '  Ι^οΰε'ργον  συλλαμβάνοντα 
τά  μικρά  πτηνά.  Ό  κ. Κανελλάκης  είναι  άξιος 
ιδιαιτέρου  έπαίνου  και  διά  τήν  έπιμέλειάν 
του  περί  άντιγραφής  διαλόγου  ρ,ητρός  και  τέ- 
κνου, όν  ήκουσεν  έντώ  νοτιωτάτω  χωρίω  τής 
νήσου  Μεστά  και  όν  ώς  έπίσημον  κείμενον 
παραδίδωσιν  ήμίν  σήμερον.  Τοιαύτα  κείμενα 
τόν  προτρέπομεν  νά  μας  στέλληκαί  είς  το  ε- 
ξής, διά  νά  έχωμεν  ύπ'ό'ψει  ταύτα  ώς  άκριβή 
μνημεία  τών  έν  τοις  χιακοϊς  χωρίοις  ίδιωτι- 
σμών.  Έπροθυμοποιήθη  δέ  νά  προσθέσ'/)  έν  τ·?ί 
φετεινν)  συλλογή  του  α')  ύπέρ  τάς  70  παροι- 
μίας και  παροιμιώδεις  εκφράσεις,  β')  έννε'α 
λογοπαίγνια,  γ')  δέκα  και  τέσσαρα  αινίγ- 
ματα, δ')  ε'ίκοσι  καί  πέντε  γνωμικά  καί  δει- 
σιδαιμονίας, ε ')  πέντε  παραμύθια,  στ') 
τέσσαρα  άρρητ' αθέμιτα,  ήτοι  αστεία  άσμά- 
τια,  ζ')  είκοσι  καί  επτά  ίδιωτικάς  φράσεις, 
η')  περιγραφήν  τεσσάρων  παιδιών,  θ ')  διά- 
φορα μοιριολόγια  καί  ι ')  έκτενεστάτην  περι- 
γραφήν  τής  έν  Νενήτοις  έθιζομένης  τάξεως 
προς  έκφοράν  καί  τα©ήν  νεκρού  τίνος.  Έκ 
τών  προλήψεων  σημειώ  τήν  έπομένην  έν  Νε- 
νήτοις  πιστεύεται,  ότι  τή  17  τοϋ  νοεαβρίου 
μηνός  (καθ'  ήν  ακριβώς  στιγμήν  δύει  ό  ή- 
λιος καί  ανατέλλει  ή  Πλειάς)  ή  Πλειάς  φιλεϊ 
τόν  "Ηλιονκαί  κατ'  άκολουθίαν  ό  έπικρατών 
έν  καιρώ  τού  φιλήματος  καιρός  θέλει  επι- 
κρατήσει μέχρι  τών  παραμονών  τών  Θεοφα- 
νείων.  Έν  δέ  Όλύμποις  φρονεϊται  υπό  τών 
κατοίκων,  ότι  τό  έ'τος  έσται  δυστυχισμένον, 
έάν  φανή  ή  Πλειάς  ανατέλλουσα  αετά  συννέ- 
φων.  Ό  κ.  Καν-λλάκης  κατέγραψε  προς 
τοϊς  ανωτέρω  καί  πεντήκοντα  καί  πέντε 
έζοχικών  τοποθεσιών  ονομασίας  μετά  τής 
σωζόμενης  περί  αύτών  παραδόσεως.  Τά  ονό- 
ματα ταύτα  είναι  αξιόλογα  ύπό  διαφόρους 
επόψεις  καί  παρακαλείται  ό  συλλογεύς  νά 
συνεχίση  τήν  συλλογήν  αυτών  φροντίζων  άμα 
νά  σημειοΐ  καί  έπαρκή  περιγραφήν  τών  το- 
ποθεσιών. Έκ  τών  γνωσθεισών  ήδη  ήμίν 
σημειοΰμεν  τάς  ονομασίας  ' Λκςια  (='Ηλύ- 


144  Ο  Ε  Λ  Κ  ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ 

σια),  Άψροεΐσι  (=Άφροδίσειον,  Ρόδων(ας), 
Λήμνος,  Φ.Ιυάς,  ΑνΛών(ας),  Βόθυνος  χτΛ. 
μυθολογική  ν  δέ  σημασίαν  έχει  ή  ονομασία 
'Ίϊοώ,  μάνα  δηλοϋσαν  Ιξοχικήν  τινα  ό- 
ρεινήν  τοποθεσίαν  της  περιφερείας  Πυργίου. 
Ίστορικήν  δέ  πάντως  σημαντικότητα  δύναν- 
ται νά  έ'χωσι  και  αί  έκ  προσώπων  πηγάζου- 
σαι  όνομασίαι,  ώς  Κόχηνός  και  Παντείιγενος. 
Αί  τοιαϋται  δέ  τοποθεσίαι  κατά  τάς  επιτό- 
πιους παραδόσεις  ωκοϋντο  υπό  ευγενών  και 
πλουσίων  αρχόντων,  τοϋθ'  δπερ  πολλαχόθεν 
έπιβεβαιούται-  ώς  έν  παραδείγματι  δέ  ση- 
μειοϋμεν,  δτι  έκ  της  βυζαντινής  οικογενείας 
Παντευγε'νου  ήκμαζεν  εν  άρχαϊς  τής  ΙΖ' 
έκατονταετηρίδος  ό  χϊος  πρεσβύτερος  Μα- 
νουήλ  Παντεύγενος,  ό  κα'ι  με'γας  διερμηνευ- 
τής του  οικουμενικού  πατριαρχείου  διατελέ- 
σας,  πατριαρνοΰντος  Κυρίλλου  τοϋ  Αουκά- 
ρεο^ς  (δρα  Κ.  Σάθα  Μεσ.  Βιβλιοθ.  Γ",  σελ. 
561). 

7)  Ζωντα  μνημεία  τον  ΈΛ.Ιηνισ  μοϋ  εν 
τι/  γ.Ιώααη  τοϋ  ^οΰ  βνΛΛεγένζα  νπο  Σνμεων 
Α.  Μανασσείδου  δημοδιδασχά.ίον  τον  β  ζ  Αί- 
νο ν  χατ'  '  Οχτώΰριον  τοϋ  1884  εν  ΧαχΙ,η- 
γνοίω  Κεααάνης .  Και  ή  φετεινή  συλλογή  του 
κ.  Μανασσείδου  περιέχει  γλωσσικά  κείμενα 
τής  περιφερείας  Αίνου.  Ό  άξιομίμητος  ούτος 
δημοδιδάσκαλος  είναιόμολογουμε'νως  λίαν  φι- 
λόπονος· διδ  και  δέν  περιορίζεται  τό  ύλικον 
του  εις  μικρόν  τι  τετράδιον,  άλλ',ώς  άλλοτε, 
ούτω  και  φε'τος  περιλαμβάνεται  έν  ογκώ^ει 
τεύχει  συγκειμένω  έκ  410  σελίδων.  Διαιρεί- 
ται δέ  εις  ς'  μέρη,  ών  τά  τέσσαρα  τελευταία 
πληρούνται  έξ  ένδεκα  παροιμιών,  είκοσι  κα'ι 
τριών  αινιγμάτων,  δώδεκα  στιχηρών  κα'ι  δύο 
καΟαρογλωσσημάτο^ν  τό  δέ  τρίτον  κεφάλαιον 
καταλαμβάνον  διακοσίας  και  έςήκοντα  περί- 
που σελίδας  περιέχει  πλούσιον  λεξιλόγιον 
κατ'  αύστηράν  άλφαβητικήν  τάξιν.  Ό  συλ- 
λογεϋς  αποφεύγει  πάσαν  έτυμολογίαν,  καλώς 
ποιών,  καϊ  αρκείται  εις  τήν  έρμηνείαν  τών 
λέξεων  και  εις  τήν  παράθεσιν  καταλλήλων 
φράσεων.  Περί  τής  σημαντικοτητος  τοϋ  γλωσ- 
σικού ιδιώματος  τής  Αίνου  ελέχθησαν  παρ' 
ήμών  και  άλλοτε  ικανά,  καϊ  αυτοί  δέ  οί  τοϋ 
ήμετέρου  Περιοδικού  άναγνώσται  έξετίμησαν 
αύτό  δεόντως·  τούτου  δ'  ένεκα  άποφεύγομεν 
ν'  άναλύσοψ.εν  τήν  παροϋσαν  συλλογήν.  Άλλά 
δέν  οφείλομεν  νά  άποφύγωμεν  καίτινας  άναγ- 
καίας  σημειώσεις.  Ό  κ.  Μανασσείδης  κατέ- 
γραψε ν  έν  τω  γλωσσαρίω  τούτω  λέξεις  τινάς 
συλλέγε ίσας  παρ'  αύτοϋ  έξ  ασμάτων  καϊ  δι- 


ΦΙΑΟΑΟΠΚΟΣ  2ΥΛΑ0Γ02. 

στίχων  έκδεδομένων  τε  κα'ι  ανέκδοτων.  Συμ- 
περιέλαβε δέ  καί  τινας  κοινάς  λέξεις  ρ.ή 
άπαντώσας  έν  ετέραις  γνωσταϊς  αΰτώ  συλ- 
λογαϊς.  Πρός  δέ  κατέγραψε  καί  ικανάς  έν 
άσμασι  μόνον  άπαντώσας  λέξεις,  ών  ή  σημα- 
σία αγνοείται  άκο'μη.  Τό  μόνον  δέ  άξιο'μεμ- 
πτον  είναι,  δτι  ανέγραψε  κα'ι  τους  μήναςμετά 
τής  γνωστής  αυτών  ιστορίας  ώς  καί  τάς  ονο- 
μασίας τής  εκκλησιαστικής  μουσικής.  Ταύτα 
πάντα  λέγονται  §βη0Γ3.1ΪΙβ8  καί  κατ'  ουδέν 
ώφελοϋσιν  εις  τόν  κύριον  σκοπόν  τοϋ  γλωσ- 
σάριου αύτοϋ·  διό  παρακαλείται  ν'  άποφεύγτ] 
τοϋ  λοιπού  τάς  γενικότητας  καί  νά  περιορί- 
ζηται  εις  τό  παντελώς  άγνωστον  καί  μή  λίαν 
κοινόν  γλωσσικόν  ύλικο'ν.  "Αξιον  δέ  επιστα- 
μένης άναγνώσεοις  είναι  τό  περί  εργα.ΐεων 
άρθρον,  έν  ώ  περιγράφει  λεπτομερέστατα  τήν 
ύφαντικήν  ταύτην  μηχανή  ν  καί  έξηγεΐ  πάντα 
τά  συστατικά  αύτής,  ά  καί  ονοματίζει,  ώς 
είθισται  έν  Α'ίνω.  Τό  δέ  πρώτον  κεφάλαιον 
περιλαμβάνει  ένδεκα  παραμύθια  (έν  140  σε- 
λίσι)  κατά  τό  έπιτόπιον  ιδίωμα.  Ταϋτα  δέ 
έπιγράφονται  :  ό  ΤΰνρτΖ,ώνης ,  ?)  Μη.Ιπι,  ή 
Κυδωνιά  χαϊ  η  ΠορτοχαΜά,δ  \νωρίΐ,ο>ν  τρία 
πράγματα,  ό  άγγεΛος ,  η  ττα>  ονχ.Ια  χαι  ό  .τα- 
ηοζυσμός,  ό  χαασιδχάρης  γαμΰρος  τον  βάΰΐ- 
.Ηως ,  ο\  χόΛαχες ,  ' Εδραίοι;  δειράς  ά.η.οθα μ μέ- 
νον ,  όρ)-(θα  χαι  τά  διαμαντένια  της  ανγά, 
γι.Ιία  μεταξύ  τζομπάνη  χαι  ωειδιοϋ,  καί  τε- 
λευταΐον  ό  Αίυστιτζίχης . 

8)  Συνέχεια  τών  μνημείο»·  της  ανά  τον 
ΙΙόντον  ΙδιωτιχΎ,ς,  νπο  Ιωάννου  ΒαΛαδάνη. 
Ή  φετεινή  συλλογή  τοϋ  κ.  Βαλαβάνη  πε- 
ριέχει ύπέρ  τάς  ένενήκοντα  παροιμίας  καί 
παροιμιώδεις  έκφράσεις,  δύο  μακρότατα  πα- 
ραμύθια καί  όκτακοσίας  πεντήκοντα  καί  τέσ- 
σαρας  λέςεις.  Έν  μέν  ταϊς  παροιμίαις  γε- 
γραμμέναις  κατά  τήν  έν  "Ανω  Άμισώ  ομι- 
λουμένην  ποντικήν  διάλεκτον  παρατίθεται 
μετάφρασις  εις  τήν  νύν  γραφομένην  γλώσ- 
σαν,  σημείωσις  περί  τής  περιπτώσεως,  καθ* 
ήν  λέγονται  αύται,  ένίοτε  δέ  καί  συσχέτι- 
σις  αυτών  πρόο  άρχαίας  παροιμίας,  άς  άνεύ- 
ρεν  ό  κ.  Βαλαβάνης  έν  τισι  κλασικοΐς  συγ- 
γραφεϋσιν.  ΊΙ  έργασία  αύτη  είναι  ομολογου- 
μένως κατά  τάς  απαιτήσεις  τοϋ  ήμετέρου 
προγράμματος,  άλλά  θά  ήτο  πληρεστέρα,  έάν 
ο  άκάματος  κ.  Βαλαβάνης  είχεν  ύπ'  όψει 
καί  τάς  γνωστάς  παροιμιαν.άς  συλλογάς  άλ- 
λον/ έλληνικών  διαλέκτων,  ώς  καί  τήν  δίτο- 
μον  έκδοσιν  τών  άρχαίων  παροιμιογράφων 
διά  τών  μέν  θά  ήδύνατο  νά  καταδείξν]  τήν 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΝ  ΑΙΛΓίίλΤΣΙΙΑ 


περί  ζώντιιν  \ι\ιηιι;ΐϋ\ 


145 


συγγε'νειαν  των  ποντικών  παροιμιών  προς 
τάς  των  άλλων  χωρών,  διά  δέ  τής  τήν  πλη- 
σιεστάτην  ϊσως  σχέσιν  αύτών  προς  τάς  των 
αρχαίων.  Τχϊς  παροιμίαις  έπονται  δώδεκα 
αινίγματα,  δέκα  προλήψεις  και  δεισιδαιμο- 
νία! και  τά  προλενθε'ντα  δύο  παραμύθια  η, 
ώς  επιγράφει  ό  συγγραφεύς,  μυθικά  διηγή- 
ματα, ών  τό  μέν  άφορα  εις  τόν  '  ΑΰτΙ,όγΑονγ 
(Κυνηγόπουλον),  τό  δέ  εις  τά  διδνμάοια  βα- 
οι.Ιΰ.-του.Ια.  Αμφότερα  τά  παραμύθια  λε'γον- 
ται  καϊ  άλλχχού,  άλλά  τό  κοινόν  αύτών  κατ' 
οϋδέν  βλάπτει  τήν  -ολύτιμον  τού  κ.  Βαλα- 
οκνη  έργασίαν  τό  μέν  διότι  διηγείται  ταύτα 
κατά  διάφορον  δημοτικήν  έκδοσιν,  τό  δέ 
διότι  συνε'γραψεν  έν  τω  διχλεκτικώ  ϊδιώματι 
τών  χωρίων  Κερασούντος·  τούθ'  δπερ  είναι 
δι '  τ,υ.κς  σπουδαιότατον,  ώς  κεκτημένους  ήδη 
πιστότατα  κείμενα  ήκιστα  γνωστού  ήμΐν 
ιδιώματος,  όπερ  όμως  είναι  πλησιέστατον 
τώ  έν  τοις  περιχώροις  τοϋ  Γκιουμουσχανέ 
όαιλουμε'νω-  ή  άνάγνωσις  αύτών  ύπέμνησεν 
ήμάς  νύκτας  τινας.  ζς  διήλθομεν  μεταξύ  γε- 
ρόντων κα'ι  γραών  έν  όρεινοΐς  χωρίοις  τού 
Πόντου-  διό  κα'ι  όμολογοΰμεν,  δτι  ο  κ.  Βα- 
λαοκνης  κατώρθωσε  πληρέστατα  νά  μας 
πέμψτρ  ζώντα  μάλλον  οημότην  η  προσωπικήν 
άντίληψίν  του  ύποτυπωθεΐσαν  έπί  τούχάρτου 
Λεςκσθω  τοίνυν  ιδιαιτέρως  τάς  έπί  τούτω 
ευχαριστίας.  Τό  δέ  γλωσσάριο'ν  του  περιέχει 
λέξεις  τής  "Ανω  Αμισού,  "Οφεως,  Κρώμνης, 
Κίοασούντος  και  τών  περιχώρων  κτλ.  Τού- 
τοις δέ  προστίθενται  διορθώσεις  κα'ι  συμπλη- 
ρώσεις εις  προηγουμένων  συλλογήν  του,  ώς 
και  έρευναι  αύτού  πρός  συσχέτισιν  λέξεών 
τίνων  τής  νυν  ιοντικής  διαλέκτου  πρός 
ίκανάς  τού  Ησυχίου  γλώσσας.  Ό  κ.  Βα- 
λαβάνης καλώς  ποιών  απέφυγε  φέτος  ώς 
καϊ  πέρυσι  τό  της  έτυμολογίας  σύστημα  του, 
περί  ου  ε'ίπομέν  τινα  προ  τριετίας.  Πει- 
ράται δέ  νύν,  ένιαχού  κα'ι  'ίσως  οΰχϊ  πάντοτε 
άνεπιτυ/ώς.  νά  εΰρίσκη  την  ές  απηρχαιω- 
μένων λέξεων  παραγωγην.  Έκ  δέ  τών  πα- 
ραλληλισμών αύτοϋ  προς  γλώσσας  τού  Ησυ- 
χίου άναφε'ρω  τάς  επομένας:  Την  λέςιν  ά- 
νώχαΑος  σημαίνουσαν  τό  «άσθενώς  η  μα- 
λακώς  έχων»  σχετίζει  πρός  τήν  παρ'  Ήσυ- 
χίω νογαΛος  σημαίνουσαν  ράθυμον,  χαΰ- 
νον  κα'ι  προτείνει  τήν  εις  νώχαΛος  ή  γ<ύ- 
χα,ίος  διο'ρθωσιν  αυτής  άντί  τής  εις  νωχα- 
2ψ.  διορθώσεως  τών  κριτικών.  Ή  παρ'  ήμϊν 
άρκοϋδα  λέγεται  έν  Πο'ντω  άξχαινα,  έν  τω 
άρσενικώ  δέ  γένει  άρχος.  Τόν  τύπον  τούτον 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


άπαντώμεν  κα'ι  παρά  τοις  άρχαίοις,  έση- 
μείωσε  δέ  εις  τάς  γλώσσας  του  καϊ  ό  Ησύ- 
χιος. Τό  δέ  έν  "Ανω  Άμισώ  λεγόμενον  τήν 
σήμερον  βΛίντον  (είδος  φυτού)  είναι,  κατά 
τόν  κ.  Βαλαβάνην,  αύτό  το  τών  αρχαίων 
βΜζοτ,  περϊ  ου  ό  Κοραής  πολλά  έγραψε  χω- 
ρ'ις  νά  γινώσκτ)  τήν  τής  λέξεως  διάσωσιν 
γνωστόν  δέ,  ότι  ό  Κοραής  συνεταύτισε  τό 
φυτόν  τούτο  τή  έν  τη  μεσογείω  λεγομένη 
ραδάχχη  ("Ατ.  V.  σελ.  328).  Έπαισθητο- 
τέρα  δέ  είναι  ή  πρός  ΊΙσυχιανάς  γλώσσας 
προσέγγισις  έν  τοις  εξής:  Ό  Ησύχιος  λέγει 
βώΐ,ον ,  βόησον  κτλ.  ό  κ.  Βαλαβάνης  προς- 
τίθησιν,  δτι  και  νύν  έν  "Οφει  λέγουσι  βώζον 
έν  τη  αύτη  σημασία,  δηλαδή  βόησον,  χά.Ιι- 
αον .  Έν  Πο'ντω  τό  δανεικόν  κα'ι  δάνειον  λέ- 
γεται δάνος·  έν  τή  αΰτνί  δ'έννοία  ευρίσκεται 
ή  λε'ξις  κα'ι  παρ'  άρχαίοις  ποιηταΐς*  διό  καϊ 
ό  Ησύχιος  λέγει:  δάνος,  δφΛημα,  χρέος. 
Τό  αννετεΛεαθη  έκφέρεται  έν  Πο'ντω  διά  τού 
εζεγέντον ,  ό  κ.  Βαλαβάνης  άναμιμνήσκεται 
τού  Ησυχίου  λέγοντος  εζεγένενο,  έζε.τοίησι 
κα'ι  διορθοϊ  εις  έί,εποιήθη.  Ό  δέ  άνησύχου 
πνεύματος  παις,  ό  εύφυής  μέν  πως,  άλλ' 
άτακτος,  χαρακτηρίζεται  διά  τού  ίζηχος'  ό 
κ.  Β.  σηιιειοΐ  δτι  παρ'  Ήσυχίω  άπαντα  μό- 
νον τό  άφτιρημένον  αύτού  άφραδίηαι,  μωρίαις, 
άνοίακ;  ('Ιλ.  ε',  650),  έζηγίαιο.  Ύο  ποντικον 
χοθιν  σημαίνον  τό  άνδρικόν  μόριον  εύρί- 
σκεται  παρ'  Ήσυχίω  χόθημα  επι  τον  αιδοίου. 
Τό  νύν  χιτάριν  αναφέρει  καϊ  Ό  Ησύχιος  : 
χίδαρις·  έποι,  δε  χίταριν.  Τό  κοίλον  τού  αύ- 
χένος  καϊ  συνεκδοχικώς  δλος  ό  αύχήν  όνο- 
ρ.άζεται  έν  Πόντω  χοτϋ.Ια^  ό  Ησύχιος  πάλιν 
λέγει  χοτΰΛη...  χαϊ  παν  χοϊΛον.  Τοιούτοι  εύ- 
τυχεΐς  πάντως  παραλληλισμοί  πρός  ήσυχια- 
νάς  γλώσσας  άπαντώσιν  ίκαναϊ  έν  τή  φε- 
τειντί  συλλογή  τού  κ.  Βαλαβάνη, .  εκφράζει 
δ'  έν  τω  προλόγω  τήν  δικαίαν  λύπην  του, 
δτι  δέν  έκέκτητο  τό  λεξικόν  τού  Ησυχίου 
προτερον,  δτε  άπέστελλε  τω  Συλλόγω  μείζο- 
νας  συλλογάς.  Αί  τού  κ.  Βαλαβάνη  ποντικαί 
συλλογαί  (1874 — 1885)  άποτελοΰσι  το- 
σαύτα  τετράδια,  ώστε  δημοσιευόμενα  ομού 
δύνανται  ν'  άπαρτίσωσι  τεσσάρας  όγκωδε- 
τάτους  τόκους,  έν  οίς  θά  ύπάρχωσι  μα 
κροτατα  γλωσσάρια  καϊ  κείμενα  πιστότατα 
πάσης  ίδιαζούοης  ποντικής  διαλέκτου.  Ό 
συγγραφεύς  περιέπεσεν  ομολογουμένως  ένια- 
χού και  εις  σφάλματα,  ώς  λ.  χ.  εις  τήν 
παραδοχήν  τής  θεωρίας  περί  διασώσεως 
αίολισμών  και  δωρισμών?  εις  τήν  άγνοιαν 

19 


ί  46 


Ο  £Ν  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


των  φθογγολογικών  νομών  τής  καθόλου  ελ- 
ληνικής γλώσσης,  καί  εις  την  παραγωγήν 
έξ  αρχικών  ριζών  τών  άρίων  γλωσσών  άλλ' 
όμολογοΰμεν,  δτι  πάντα  ταύτα  είναι  ελάχι- 
στα άπέναντι  της  πραγματικής  τοΰ  κ.  Ίω. 
Βαλαβάνη  εργασίας.  Ή  σπουδαιότης  δέ 
ταύτης  εις  ούδέν  άλλο  καθ'  ημάς  έγκειται 
η  εις  την  πιστήν  καί  μεθοδικήν  συλλογην 
τοΰ  άπεράντου  δεκαετούς  ύλικοϋ  του,  τοΰθ' 
δπερ  είναι  τίτλος  μεγίστης  επιστημονικής 
ευγνωμοσύνης.  Δυστύχημα  δέ  είναι, δτι  ούτε 
ό  συγγραφεύς  ούτε  ό  Σύλλογος ήδυνήθη  εΐςε'τι 
νά  έκδώση  τάς  συλλογάς  του  επ'  άγαθώ 
αύτής  ταύτης  της  επιστήμης.  Ό  κ.  Βαλα- 
βάνης  είναι  ό  μονός  καί  πραγματικός,  άλλ' 
άγνωστος  τοϊς  γλωσσολο'γοις,  γνωστός  δέ 
μο'νον  τω  Συλλόγω,  πρύτανις  εν  τω  ζητη- 
ματι  της  τών  συστατικών  τών  ποντικών  δια- 
λε'κτων  συλλογής.  Ό  Σύλλογος  κάτοχος  ων 
ήδη  τών  συλλογών  τοΰ  κ.  Βαλαβάνη  καί 
απειραρίθμων  άλλων  έτε'ρων  συλλογε'ων  απο- 
θανόντων ή  βιούντων  εν  άλλοις  κε'ντροις 
διάφορων  διαλεκτικών  περιφερειών,  πολλάκις 
ήνωχλήθη  προς  παράδοσιν  τοΰ  ύλικοΰ  τούτου 
εις  εν  ή  πολλά  πρόσωπα,  τά  όποια  άπό  κοι- 
νοΰ  νά  καταστρώσωσι  γενικόν  λεξικόν  τών 
ελληνικών  διαλε'κτων  τοιαύτη  δε'  τις  πρό- 
τασις  έγε'νετο  καί  πρό  διετίας·  άλλ'  ή  Φιλο- 
λογική αύτοΰ  Επιτροπή  φρονεί,  δτι  ή  διά 
τοΰ  Συλλόγου  σύνταξις  γενικοΰ  λεξικού 
δέον  νά  γείνη  μετά  τινας  δεκαετηρίδας,  δτε 
νομίζει  δτι  θά  ήναι  κάτοχος  γλωσσικού 
ύλικοΰ  πάσης  ανεξαιρέτως  ελληνικής  γωνίας. 
Θεωρεί  δε  προσε'τι  καί  άδικώτατον  τό  νά 
καταδικασθώσιν  εϊς  λήθην  οί  μή  δυνηθε'ντες 
ή  μή  δυνάμενοι  νά  δημοσιεύσωσιν  ιδία  δα- 
πάνη τάς  συλλογάς  των,  καί  ώφεληθώσιν 
ούτως  έξ  αυτών  έτεροι,  έπιστημονικώτεροι 
μέν,  άλλά  μή  ύποβληθε'ντες  εις  ταξείδια, 
εις  προσωπικάς  έρεύνας  καί  τε'λος  εις  κινδύ- 
νους καί  καρ.άτους  τοιούτους,  οίους  υπέστη- 
σαν αυτοί  οί  ήμέτεροι  συλλογείς.  Άλλά 
διά  την  έπείγουσαν  επιστημονική  ν  ανάγκην 
ό  Σύλλογος  δημοσιεύει  μέν  βαθμιαίως  τάς 
συλλογάς  τούτων,  εύχεται  δέ  άπδ  πολλού 
νά  εύτυ/ήση  τοσούτον,  ώστε  νά  δυνηθή1  νά 
'προβή"  εις  τήν  έκτύπωσιν  παντός  τοΰ  έν  τοις 
άρχείοις  αύτοΰ  ύλικοΰ,  τό  μέν  έκτιμών  τήν 
προσοιπικήν  τών  συλλογέων  έργασίαν,  τό  δέ 
αποβλέπων  εις  τήν  εντεύθεν  προκύψουσαν 
παρά  τοϊς  ήμετέροις  γλωσσολο'γοις  ώφέλειαν, 
9^  ΣνΛΛογη  ααιχοθρακιχον ,  {ΐαχεΰονιχον 


και  ηπειρωτικού  γ.ΐωΰσιχου  ν.Ιιχοϋ,  νπο  Νί- 
κο.ίάου  Σ.  Βένετου,  δημοΰιδαοκάΛου .  Έν 
τω  προλο'γω  της  ρ.ικράς  ταύτης  συλλογής  ό 
κ.  Βενέτης  παρέχει  μέν  γενικάς  καί  ατελείς 
τινας  παρατηρήσεις  περί  της  έν  Σαμοθράκη 
όμιλουμένης  διαλέκτου,  άλλ'  άγνοεΐ  τό  σ/ε- 
τικόν  άρθρον  τοΰ  Σαμόθρκκος  κ.  Ν.  Φαρδύ 
τό  καταχωρισθέν  πρό  πενταετίας  περίπου  έν 
τω  περιοδικώ  συγγράμματι  'Ανατο.ΐ7\  (Σμύρ- 
νη, 1880,  σελ.  1 49— 1  50  καί  1  79— 1  83). 
Πολλά  είναι  τά  χαρακτηριστικά  τής  σαμο- 
θρκκικής  διαλέκτου,  ως  ή  συνηθεστάτη  άπο- 
βολή  τοΰ  τελικού  καί  εύφωνικοΰ>-,  ή  ή  έν  ρή- 
μασι  τούτου,  ριζικού  δντος,  τροπή  εις  Λ, 
ή  συνηθεστάτη  έπέκτασις  τοΰ  ε  εις  η  καί  ή 
οΰχί  σπανία  τροπή  τοΰ  ο  εις  ου.  Άλλ'  ό 
πρώτος  καί  κυριώτερος  χαρακτηρισμός  τής 
διαλέκτου  ταύτης,  ής  στερούμεθα  δυστυχώς 
έπαρκή  κείμενα,  έγκειται  έν  τή  προς  τό 
γράμμα  ρ  αποστροφή.  Κατά  τά  ύπ'  όψει  η- 
μών παραδείγρ.ατα  ποιοΰμεν  τους  έπομέ- 
νους  προχείρους  κανόνας,  ους  ένδέχεται  μέλ- 
λουσαι  συλλογαί  νά  αύξήσωσιν  ή  νά  τρο- 
ποποιήσωσι. — α')  Έν  άρχνί  λέξεως  επομέ- 
νου τοΰ  α  ουδέποτε  άκούεται  τό  ρ·  επεκτεί- 
νεται δέ  τό  α  εις  αα  (ϊδε  καί  κατωτέρου), 
οίον  '^ία.Λά=Ραλιά,  ^α£^<;=Ραξής,  άαβδι 
=ραβδί  κτλ.  Προφέρεται  δέ  μο'νον,  κατά  τό 
λεξιλογιον  τοΰ  κ.  Βενέτου,  επομένης  τής  δί- 
φθογγου ου,  οίον  ρουσοϋνα  (ράχις,  ραχίν,  ρα- 
χούλα), ρουφάς,  είδος  ιχθύος. — β')  ρ  προ- 
φέρεται οπόταν  έν  μέσω  λέξεως  άμέσως 
μετ'  αύτό  ύπάρχτ)  συλλαβή  άρχομένη  εκ  συμ- 
φώνου (οίον  άργαΑνο,  υπούργημα,  παίρνει, 
φούρνος,  Άμύρβα,  Άρσινιώ,  Άρτεμιοουδα), 
ή  οπόταν  πρό  τοΰ  ρ  άπαντα  τό  γ,  ως  ζω- 
γρέω,  συναγρίδα1  κτλ.  Έν  ·/]  δέ  περιπτώσει 
ευρίσκεται  ως  ριζικόν  σύμφωνον  έν  λέξεσι 
καταληγούσαις  εις  ιον  αποβάλλεται  με'ν, 
έάν  αύται  ήναι  προπαροξύτονοι  (χδου=. 
κουντούριον,  κουντούρα,  στοΰι  =  στούριον, 
στήθος,  <ρι>./7άία=ύποδήματα),  φυλκττεται 
δέ,  έάν  ήναι  παροξύτονοι  ( μονγκρί=μ.ο\>γ- 
κρίον),  ώς  καί  έάν  μετ'  αύτό  έχη  κατάλη- 
ξιν  εια  ή  δευτεροκλίτων  ονομάτων,  οίον  άνη- 
^ο^£ία':=:καπνοδο'χη,  καματερό  =  ύποζύγιος 
βοΰς. — γ')  εύρισκόμενον  μετά  σύμφωνον  έν 
μια  συλλαβή  αποβάλλεται  παντελώς,  άλλά 


1)  Ή  μετά  το  γ  διαφύλαςις  τοΰ  ρ  φαίνεται  ήαΐν 
ύποπτος,  αμφίβολος  δέ  καθίσταται  καί  έκ  τοΰ 
πάρα  ΰΐνέτη,  τύπου  ίΤωρ/ησασί^ίζωγρήσασι, 


ΖΛΓΡΑΦΕΙΟΧ  ΑΙ4ΓΩΧΪΣΜΑ 


ΠΕΡΙ  ΖβΝΤΩΧ  ΜΧΠΜΕίίΙΛ'. 


το'τε,  κατ'άνάγκην,  τόν  μετ'αΰτό  οιονδήποτε 
φωνητικόν  φθο'γγον  προ  ετέρας  συλλαβής  αρ- 
χομένης έκ  συμφώνου  η  φωνήεντος  διπλα- 
ο-'.κΓ-'.  ή  επεκτείνει  εις  μακρόν  κατά  τό  ε ττο- 
μενον  διάγραμμα- 

ε  είς 
α  » 
>Ί  » 
υ  » 
ο  » 
ω  » 
οι  » 
ου  » 


α 
ι 
υ 
ο 
ω 
01 

ου 


•η 
α 
ι 
υ 

ο  ή  ου 
ω  ή  η  η 
οι 
ου 

Παράγε  ίγματα  :  νηηω·  =  νερο'ν,  βάθαα= 
βκθρα,  }·ή£αα=ηυρα,  /7αΓαα=Πάτρα,  Σταα- 
Γ^νοί'^Στρατχγου,  σΓαάΓα=στράτα,  Ζ?α«- 
>-ίώ=Βρανιώ,  .τααστοΜάζω— παραστολιάζω, 
παρίσταται  εις  τρώγοντα,  ^ωΑΤίίαΓί/ς^Σω- 
X  ρ  κ  τ  ν,  ς .  σ  γ  νδάαμ  ω = σ  υ  ν  δρ  χ  α  ω ,  γάαμ  α= γρ  άμ- 
ΐια,  χαα8ΰΗΐ='Αρ<χ.σί. — ΆχιιτόΛογοι,  =  άκρι- 
το'λογος.  —  Βννχος  =  βρυχός,  λόφος  άγριος 
έφ'  οδ  ποτέ,  κατά  σαμοθρκκικήν  παράδοσιν, 
έκκθητο  ο  Ηεο'ς·  —  <Ίόομος— δρόμος,  χοΜΐοο- 
.τοο=πολύτροπος,  Ατα^ί?Γοο.τοο=κακοτροπος, 
*Ιμ6οος="Ιγ.£ρος,  άί/οι>)*ι;κοκ=άνορογυνον.— 
Στώωμα=ατρώ'(/.ν.,  οτώω;·οι·=στρώνω,  άθηη- 
.-το?=άνθρωπος. — ν^(/ο/θί=άνδροι,  άνρδες — 
77οΐΌΐ;ι'·ί>·=προψε'ς,  τό  δέ  .τοιγ/άζίΐ;σί<·;=προ- 
μάζευσις  φαίνεται,  δτι  δέν  επεκτείνει  τόν 
φθο'γγον,  εί  (λή  κακώς  έσημείωσεν  ό  κ.  Βέ- 
νετης. Τό  ρ  άποβάλλουσιν  οί  Σαμόθρακες  και 
όττο'ταν  εύρίσκηται  ώς  ριζικόν  γράμμα  εν  λε'- 
ξεσι  καταληγούσαις  μεν  εις  α,  άλλ'  έχούσαις 
προ  τοΰ  ρ  βραχύ  φωνήεν,  ώς  όπερ  τρέπου- 
σιν,  ώς  και  τό  μεθε~ο'μενον  α,  εις  οίον 
ήμήη=·}·ιυ.έρ(χ.,  ε'σ.τ////==έσπε'ρα.  Έν  δέ  τοις 
ρήμασιν  άποβαλλομένου  κατά  τόν  ήγούμενον 
κανόνα,  παρατηροΟμεν  εις  τά  ύπ'  όψει  ημών 
δείγματα,  ότι  έάν  εύρίσκηται  [/.έν  αρχικώς 
μετά  1ν  £  ή  μεταξύ  δύο  ε,  ταϋτα  τρέπον- 
ται  εις  τό  άντίστοιχον  αύτών  η  οίον  «ζό,»- 
^•^σαιτι — έζωγρήσασι,  γή^ηης—'έψίρζς^  έφήα- 
^ίί>-=έφέραμεν,  έάν  δέ  μ,εταξύ  ευ  και  ε  μό- 
νον  τό  ε  τρε'πεται  εις  η. 

Αποβάλλεται  τε'λος  μεταςύ  δίχρονου  φω- 
νήεντος καΐ  μακρού  ή  δίφθογγου  και  τανά- 
παλιν και  μεταζΰ  σιφθο'γγου  και  βραχέος. 
ότι  οί  φωνητικοί  ούτοι  φθόγγοι  εις  ούδεμίαν 
απολύτως  ύ-οβάλλονται  έπέ/.τασιν,  οίον 
γπνιι  —  γυρεύει,  χαώ(1ισσα  =  χαρώντισσα, 
μονο— μ,ουρό.  Και  ταϋτα  μ,έν  ώς  έν  συνο'ψει 
παραττ,ροϋ|Λεν  περί  τής  αποβολής  του  ρ  και 


τής  εντεύθεν  πηγαζούσης  φΟογγολογικής  άνα- 
στατώσεως  έν  τή  σαμοθρκκικη  διαλε'κτω'  τό 
δέ  εις  ταύτην  άναφερο'μενον  λεξιλόγιον  του 
κ.  Βένετου  είναι  πτο^χο'τατον,  διότι  εκ  τοΰ 
άσυστάτου  πως  πατριωτικού  αύτοϋ  προλό- 
γου φαίνεται  νομίζω  ν,  ότι  επιθυμούμε  ν  νά 
μάθωμεν  τίνες  πανάρχαιαι  μόνον  λέξεις  σοί- 
ζονται  έν  ταϊς  σημεριναίς  διαλε'κτοις,  ένώ  ό 
τού  διαγωνίσματος  τούτου  σκοπός  προτίθε- 
ται νά  καταστήσν)  γνωστά  άπαντα  άνεξαιρέ- 
τως  τά  συστατικά  τών  σημερινών  διαλέκτων, 
είτε  πανάρχαια  είσι  ταύτα,  ε'ίτε  μεταγενέ- 
στερα, ε'ίτε  ξέ>α  και  έπείσακτα  διά  λίαν 
ισχυρούς  ιστορικούς  λογούς.  Τό  γλωσσάριον 
λοιπόν  του  κ.  Βενέτου  σύγκειται  έξ  70  πε- 
ρίπου λέξεων,  ων  τάς  κυριωτέρας  προανεφέ- 
ραμεν  μετ'  αΰτάς  δέ  άνέγραψεν  επτακαί- 
δεκα  κύρια  ονόματα  ανδρών  και  γυναικών, 
οκτώ  λέξεις  κοινοτάτας  έν  τη  ανατολική 
Μακεδονία,  τεσσαράκοντα  και  έξ  λέξεις  έ- 
θιζομένας  τά  μάλιστα  έν  Πλησιβίτση  τής 
Ηπείρου,  τεσσαράκοντα  και  μίαν  ήπειρο;τι- 
κάς  παροιμίας,  ετέρας  επτά  σαμοθρακικάς  τ* 
και  ήπειροιτικάς,έν  ήπειρωτικόν  παραμύθιον, 
δύο  γνωστά  μεν  μακρά  άσματα  το  γεφνοι  τής 
τρίχας  και  6Μ '  ιχξοχωαταντψ, ,άλλά  κατά  διά- 
φορον  δημοτικήν  έ'κδοσιν  άδόμενα  έν  Πλησι- 
βίτση,  εν  σαμοθρακικόν  οί;σμα  (εν  τή  κοινή 
γλώοση)  περί  τού  κάστρου  τον  Μ(ύξεά,  οκτώ 
δίστιχα,  εύχάς  τινας  και  κατάρας  και  τέλος 
ύπέρ  τά  τεσσαράκοντα  ηπειρωτικά,  σαμοθρα- 
κικά  και  μακεδονικά  έθιμα,  προλήψεις  και 
δεισιδαιμονίας.  Ή  τού  κ.  Βενέτου  συλλογή 
είναι  έν  γένει  μικράς  πραγματικότητος  άξία, 
έμφαίνει  όμως  συγγραφέα  πρώτον  μέν  'ίσως 
άσχοληθέντα  περί  τούτο,  άλλ'  έμφορούμενον 
υπό  ζήλου  άγαθού  και  ύπό  προθυμίας  καλής, 
ην  εύελπιστούμεν  δτι  θέλει  προσεχώς  ανα- 
πτύξει" παρακαλούμε  ν  δέ  μόνον  αυτόν  νά 
άποφεύγη  έν  ταϊς  τοιαύταις  συγγραφαΐς  τό 
εΐκονικόν  υφος,  τους  θαυμασμούς  έν  περιπτώ- 
σει συγγενείας  τών  θεμάτων  του  προς  τά 
άρχαϊα  και  τάς  έτυμολογικάς  έρεύνας.  Έάν 
δέ  θε'λη  και  εαυτόν  νά  τιμήση  και  τόν  σκο- 
πόν  τού  Ζωγραφείου  διαγωνίσματος  νά  ύπη- 
ρετήση,  προτιμο'τερόν  έστι  νά  περιορισθή  εις 
την  συλλογή  ν  πραγματικού  υλικού  και  εις 
τήν  μεθοδικήν  αύτού  κατάταξιν  λαμβάνων 
άείποτε  ύπ'  όψει  και  τά  έν  τοιαύταις  μελέ- 
ταις  προχειρότερα  ειδικά  ελληνικά  συγγράμ- 
ματα. Έκ  τών  ύπ'  αύτού  δέ  συλλεγεισών 
προλήψεων  άναφέρομεν   ενταύθα  τινάς  ώς 


148 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΫΛΛΟΓΟΣ. 


έχούσας  σηρασίαν  τινά.  Έν  τώ  περί  βασκα- 
νίας άρθρω  του  (θ'),  αναφέρει,  δτι  έν  Πλησι- 
βίτση  υπάρχει  άνθρωπος,  ού  ό  οφθαλμός,  ώς 
άγεται,  πλέον  ή  τρις  άπεξήρανε  παιδία,  πολ- 
λά δέ  έθανάτωσε  ζώα.  Τον  βασκαμον  δέ 
θεραπεύουσιν  έκεί  κατά  τόν  έςής  τρόπον. 
"Α  ία  α  ώς  νοήσωσί  τινα  βασκανθέντα,  λαμ.- 
βάνουσι  ποτήριον  πλήρες  ύδατος,  έν  ω  βα- 
πτίζουσιν  άνηρ.ρένους  άνθρακας  λέγοντες  έν 
εκάστη  καταδύσει  τό  όνορ.α  τού  καθ'  ύπο- 
ψίαν  βασκήναντος,  ενός  ή  πολλών.  Εις  τών 
ανθράκων  βυθίζεται,  τό  δέ  όνορ.α  δπερ  ήθελε 
συρ.πέσει  άρα  τνί  καταβυθίσει  του  άνθρακος 
δηλοϊ  έξάπαντος  τό  τοΰ  βασκήναντος  τόν 
παϊδα.  Τούτου  δέ  γνωστού  γενομένου,  σπεύ- 
δουσι  προς  έκείνον  και  κατορθοΰσιν  οίωδή- 
ποτε  ρ.έσω  ν'  άφαιρέσωσιν  έζ  αύτου  άντικεί- 
ρενόν  τι,  δι'ου  καπνίζουσιν  ειτα  τόν  ασθενή. 
Περί  δέ  αστέρος  γαλάζιου  φρονούσιν  έν  Πλη- 
σιβίτζη  ταύτα.  Ανάδοχος  (νούνος)  ήρισέ  ποτε 
προς  τόν  βαπτιστικόν  του  (άναδεχτό),  ούτος 
δέ  πρός  έκδίκησιν  θέλων  νά  κακοποιήση  τόν 
άνάδοχόν  του  έσκέφθη  νά  κλέψη  ρίαν  έσπέ- 
ραν  όλον  τό  έν  τώ  άλωνίω  του  άχυρον.  Άλλ' 
ό  Θεός  δεν  τό  εστερξε  και  τό  άχυρον  έκφυ- 
νόν  τών  σακκίων  έπέταξεν  εις  τόν  οΰρανόν 
<^ιά  νά  τό  βλέπη  ό  βαπτιστικός  και  κατ" 
άκολουθίαν  νά  έντρέπηται  και  καίηται  ή  καρ- 
δία του  επί  τη  πρός  τόν  άνάδοχόν  μνησικα- 
κία του.  Έν  δέ  Σαμοθράκη  ουδέποτε  γεννά 
έν  τώ  οίκω  της  ή  έν  ώρα  τοκετοΰ  ίύρεθεΐσα 
γυνή,  άλλ'  έν  συγγενική  γειτνιαζούση,  φόβω 
ρ.ή  ο  έν  τγ  οικία  αύτής  παραμένων  δαίρ.ων 
ή  αυτήν  κακοποιήση  ή  τό  νεογνόν  άποπνίξη. 
Επιστρέφει  δ'  εις  τόν  ίδιον  οίκον  ρ.ετά  εΐκο- 
σαήρ,ερον  περίπου.  Τό  δέ  όνομα  τούτου  έν 
τη  βαπτίσει  δίδοται  ύπ'  αυτού  του  πατρός, 
ό  δέ  αννηκι-ος  ή  ή  συκζε'χησσα  κυρούσι  μό- 
νον διά  τόν  τύπον. 

10)  Το  δημώδες,  άσμα  τον  πκρον  άδε.Ιφον 
νχο  Ν.  Γ.  ΠοΛίτον.  Ό  κ.  Πολίτης,  ού  την 
περί  την  συγκριτικήν  μυθολογίαν  ειδικότητα 
πολλάκις  δεόντως  έξετιμήσαμεν,  άπέστει- 
λεν  ήρίν  πραγματείαν  περιστρεφομένην  εις 
τήν  ίστορίαν  ελληνικού  δημώδους  άσματος 
και  εις  τήν  άνεύρεσιν  τής  καταγωγής  αύ- 
τοϋ.  Ή  πραγματεία  αύτη  παρεισάγει  λί- 
πτότατον  φιλολογικόν  ζήτημα  άξιον  πολλής 
προσοχής,  ού  τήν  άνάπτυξιν  ουδείς  άλλος 
ήδύνατο,  το  γε  νύν,  νά  έπιχειρήση  συστη- 
ρ.ατικώς  ή  αύτός  ό  κ.  ΙΙολίτης.  Ό  ελληνι- 
κός λαός   άδει  παντανού  τό  λίαν  γνωστόν 


του  νεκρού  άσμα,  έν  ω  τεθνεώς  αδελφός  πα- 
ραδίδεται άνιστάμενος  καί  μεταφέρων  έκ 
τής  ξενητείας  ύπανδρευμένην  άδελφήν  πρός 
τήν  μητέρα.  Τήν  πρωτοτυπίαν  όμως  του 
άσματος  τούτου  διεκδικοΰσι  και  άλλα  έθνη, 
γνωστόν  δέ,  ότι  τό  έν  τώ  ^σρ.ατι  τούτω 
δράμα  ομοιάζει  πρός  τήν  παραλλαγήν  (1}<ί1- 
1;ΐ(1β)  του  γερμανού  Βύργερ,  τήν  Αενώραν.  Ό 
Βύργερ  (1773)  άναμφιβόλως  δέν  έλαβεν  ώς 
βάσιν  τό  ήρ,έτερον  δηαώδες  άσρ.α,  δπερ  έν 
τΫ)  πρώτη  γνωσθείση  παραλλαγν)  του  ρ.όλις 
τώ  1825  έκοινοποιήθη  το·.:  Μύρωπαίοις  διά 
τού  ΡίΙΙΙΠθΙ,  δτε  αμφότερα  παρε  βλήθ  ησαν 
έγκαίρως,  καί  ό  μεν  ποιητής  \ΥΓΪΙΙΐίΊηΐ  ΜϊίΙΙθΓ 
απέδειξε  ν  άρ.έσως  τήν  σχέσιν  τού  έν  τώ  έλ- 
ληνικώ  άσρ,ατι  δράρατος  πρός  γερρ,ανικούς, 
αγγλικούς  καί  σκωτικοϋς  ρ.ύθους  καί  ά- 
σρατα,  ό  δέ  ελληνιστής  ΤοηΐΙϊΙίΙΖΘΟ  τήν  ύ- 
περοχήν  τού  ήρετέρου  δηρ.ώδους  απέναντι 
τής  τεχνητής  Λενώρας  τού  Βύργερ.  Ό  κ. 
Πολίτης  αφηγείται  λεπτορερώς  τά  κατά  τήν 
ύπαρξιν  τού  ρύθου  τούτου  έν  άλλοις  εύρω- 
παΐκοϊς  λαοϊς,  αποκλίνει  νά  παραδεχθτί  ώς 
άρχικόν  αύτών  τύπον  τόν  έν  τγ  άρχαιοτάτη 
γερρανικτ)  Έδδκ  ρ.ύθον  τής  Σιγροϋν  καί 
τού  Έλγη,  καί  ρετά  τήν  δικαιολογίαν  τής 
περί  τούτου  γνώρης  του  άπτεται  τού  κυρίου 
αύτού  θέρ,ατος,  δπερ  δύναται  νά  συνοψισθν) 
ούτω.  Τά  δηρ.ώδη  άσρατα  τών  νοτίων  Σλά- 
βων παρουσιάζουσι  πιστότερον  τόν  έν  τώ 
έλληνικώ  ρ,ΰθον,  δν,  σηρ,ειούσθω  έν  παρό- 
δω,  άπαντώρ.εν  καί  έν  άλβανικώ  άσρ.ατι. 
Οί  αρχαιότεροι  τού  ελληνικού  ασρ,ατος  κρι- 
ταί,  ώς  ό  Β.  ΜίϊΙίθΓ  καί  Τΐΐ.  Κίΐκΐ  περιω- 
ρίσθησαν  νά  ύποδείξωσι  τήν  όρ.οιότητα  αυ- 
τού πρός  άνάλογον  σερβικόν  άσρ.α,  έν  ω  ό 
άναστάς  υιός  όνορ-άζεται  Γιαννάκης,  ή  δέ  έκ 
τής  ξενητείας  όδηγηθεϊσα  πρός  τήν  ρητέρα 
αδελφή  καλείται  Γελίτσα.  Άλλ'  ό  ρέν  8;ιιι- 
(ΙβΓδ  ε'ίκασεν,  δτι  τό  άρχικόν  άσρ.α  είναι  σλα- 
βικόν,  διότι  ό  άριθρ.ός  τών  έν  άρ,φοτέροις 
τοις  άσρ.ασιν  άναφερορένων  αδελφών  ιδιάζει 
τοις  σερβικοΐς  ρ.άλιστα  άσρ.ασιν  ό  δέ])οζοιι, 
έκδοτης  συλλογής  βουλγαρικών  δηρ.οτικών 
άσρ-άτων,  ούδένα  έ πάγων  λόγον  πρός  ύπο- 
στήριξιν  τής  γνώρης  του,  άποφαίνεται,  ότι 
τήν  πρώτην  έρ.πνευσιν  αυτού  έσ^ον  οί  -ε'ρ- 
βοι.  Ούτως  είχε  τό  φιλολογικόν  τούτο  Οέρ.α 
μέχρι  τού  1875,  δτε  οί  κ. κ.  ΙκΟας  καί 
Γτμί',Ί Ιΐιΐ  εκδίδοντες  τήνβυζαντινήνέποποιίχν 
τού  Διγενή  'Λκρίτχ  καί  άποκρινόρ.ενοι  τώ  κ. 
|)<ι/,<>1),    άπεκάλεσαν  τό  βουλγαρισρόν  ^σρα 


ΖϋΓΡΛΦΚΙΟΛ  ΑΙΛΓΩΧΙΪΜΑ  ΙΙΕΙ'Ι  /ί>\Τ!ί\  \ΙΜΜΙΚΙίΙ\ 


149 


ϋ.ίυ.ησιν  πολλώ  υπολειπομένων  του  ελληνικού 
ποωτοτύπου.  Άλλά  λίαν  βραδύτερον  τό  θέμα 
τούτο  κατέστη  σπουδα'ιον  ζήτημα  μεταξύ 
δυο  λογίων  άνδρών,    του  μέν  γερμανού,  του 
δέ  έλληνος.   Ό  κ.  ΥΥ.  ΥΥϋΙΙΐΜΤ  έδημοσίευσε 
τω  1882  διά  του  άρχείου  τής  σλαβικής  Φι- 
λολογία,· μελέτην  περί  της  υποθέσεως  τής 
Λενώρας  έν  συγκρίσει  προς  τό  έν  τνί  σλαβική 
δημοτικνί  ποιήσει  σχετικόν  υλικόν,  είκάζ<υν 
μετά  πολλής  επιφυλάξεως,  δτι  τοΰ  ελληνικού 
άσματος  ό  αρχικός  τύπος    είναι  σλαβικός 
και  δή  σέρβικος,  τοΰτο  μόνον  θεο>ρών  βέ- 
βαιον,  δτι   τό  σερβικόν   δέν  έποιήθη  κατά 
μίμησιν  τοΰ  ελληνικού  καϊ  ομολόγων  άμα, 
δτι  δέν  δύναται  ν'  άποφανθή,  άν  τό  έλληνι- 
κόν  έλήφθη  έκ  τού  σέρβικου,  ή  και  έκάτερον 
ιδία  άνεπτύχθη.   Άλλ'  ό  Έλλην  ερευνητής, 
ό  εν  Παρισίοις  διαμένων  κ.  Ψυχάρης,  κατη- 
γορηματικώτερον  υποστηρίζει  τήν  γνώμην,δτι 
τό  έλληνικόν  άσμα  είναι  δάνειον,  εν  τη  περί 
παραλογής  της  Λενώρας   έν  Ελλάδι  πραγ- 
ματεία του  ένισχύων  και   άναπτύσσων  τά 
τοΰ   ΛΛ  όΙΙΐΙΘΓ  έπιχειρήματα  καϊ   νε'α  ίδια 
προσάγων.  Κατά  τά  πορίσματα  λοιπόν  αϋτού 
τό  σερβικόν  άσμα   είναι  τό  άρχικόν,    έξ  ου 
ελήφθη  τό  βουλγαρικο'ν   παρά  δέ  των  Βουλ- 
γάρων  παρέλαβον   αυτό  ο'ι  Αλβανοί,  κα'ι 
παρά  τούτων  τελευταίοι  οί  "Ελληνες.  Ό  κ. 
Πολίτης  όμως  μετά  τήν  άναγκαιούσαν  συλ- 
λογήν  παντός  τοΰ  σχετικού  υλικού  παρέρχε- 
ται  νυν  διά  τής  ύπ'  όψει  ημών  μελέτης  του 
νά  άποδείςη,  δτι  έχει  γνώμην  έναντιουμένην 
άντικρυς   τγ  τού  κ.  Ψυχάρη.  Παρατίθησι 
πρώτον  έν  μεταφράσει  τό  σερβικόν  ασμα,  ου 
μέχρι  σήμερον  μία  και  μόνη  σώζεται  παραλ- 
λαγή*   είτα  τό  βουλγαρικο'ν,    ού  σώζονται 
τέσσαρες  παραλλαγαϊ   έχουσαι  ένίας  διαφο- 
ράς   άπ'  αλλήλων    καί  άπό  τής  σερβικής, 
περιέργους  δέ   καϊ  άξίας  μελέτης,   καϊ  τέ- 
λος  το  έν   /.αϊ   μόνον   γνωστόν  άλβανικόν 
ασμα,  όπερ  προ  πολλού  ήδη  ό  1)θΖΟΙ1  καϊ  Ό 
\\6ΙΙιητ    παραδέχονται   ως  ποιηθέν  κατά 
πιστοτάτην  μίμησιν    ελληνικών  ασμάτων. 
Καϊ  ό  μέν  κ.  Ψυχάρης  θεωρεί  τούτο  πηγά- 
ζον  έκ  τών  Σλάβο^ν,  διότι  περιέχει  λεπτομέ- 
ρειας, ών  τινές  μέν  είναι  είλημμέναι  έκ  τών 
σλαβικών  παραλλαγών,  τινές  οέ  επαναλαμ- 
βάνονται έν  ταΐς  έλληνικαίς.    Ό  δέ  κ.  Πο- 
λίτης εις  τάς  λεπτομέρειας  μέν  ταύτας  ού- 
δεμίαν  σημαντικότητα   αποδίδει,  καταδεί- 
κνυσι  δέ  τουναντίον,  δτι  τό  άλβανικόν  άσμα 
ψάλλεται   υπό  τών   έν  Ιταλία  Αλβανών, 


τών  έκ  Πελοποννήσου  μεταναστκντων,  ότι 
τά  έν  αύτώ  κύρια  ονόματα  είναι  ελληνικά 
μικρόν  παραφΟαρέντα  καϊ  δτι  καϊ  έτερα  άλ- 
βανικά  άσματα  σώζουσιν  έλληνικάς  λέξεις- 
μεθ'  ο  αποφαίνεται  υπέρ  τής  έξ  ελληνικών 
μεταφράσεως  τούτων.  Ό  κ.  Πολίτης  γνο^ρί- 
ζει  τοις  ένδιαφερομένοις,  δτι  σώζονται  δέκα 
καϊ  ές  παραλλαγαϊ  τού  άσματος,  δέκα  έκ- 
δεδομε'ναι  καϊ  ές  άνέκδοτοι,  ψαλλο'μεναι  έν 
Αθήναις,  έν  Όλύμπω  τής  Θεσσαλίας,  έν 
Πάρω,  έν  Βάρνη,  έν  Τραπεζούντι,  έν  Κερ- 
κύρα,  έν  Κρήτη,  έν  Ζακύνθω,  έν  Στερεά  Έλ·» 
λάδι  καϊ  έν  Πελοποννήσω.  Παρατίθησι  δέ 
άπαντα  ταύτα  έν  τέλει  τής  πραγματείας  του. 
Άλλά  πρός  χαράν  τού  συγγραφέως  διαβε- 
βαιοΰμεν  ημείς, δτι,  τό  γε  νΰν,γινώσκομεν  καϊ 
ετέρας  δέκα  καϊ  πέντε  παραλλαγάς  ψαλλομέ- 
νας  εις  άλλους  ελληνικούς  τόπους,  κα'ι  δή  λίαν 
απομεμακρυσμένους,  ούδεμίαν  απολύτως  σχέ- 
σιν  άναπτυξαντάς  ποτε  μετά  τών  νοτίων  σλα- 
βικών χωρών.  Άπτεται  δέ  είτα  ό  κ.  Πολί- 
της καϊ  τής  έρεύ%ης  τών  υπέρ  τής  σλαβικής 
πρωτοτυπίας  λόγων,  οί'τινες  κατ'  αυτόν  εί- 
ναι διττοί,  έσωτερικοϊ  καϊ  έξωτερικοί.  Ε- 
ξωτερικοί λόγοι  είναι  οί  άφορώντες  είς  τήν 
ομοιότητα  δύο  φράσεων  πράς  σλαβικάς,  (ήτοι 
τού  τύπου  εννέα  άδε.ίφοί  καϊ  τής  έπιφωνή- 
σεως  Θέ  '  μου  μεγαΐοόύνα με ,  μεγάΛο  βάμμα 
χάηις),  τάς  οποίας  οί  μέν  ΚίΐΙ'Ι  καί  \\  ΟΐΙηβΓ 
δέν  θεωρούσι  λίαν  σπουδαίας,  ό  δέ  κ.  Ψυ- 
χάρης τούναντίον  έπ'  αυτών  στηρίζει  μέγα 
μέρος  τών  κρίσεών  του.  Ό  κ.  Πολίτης  τήν 
έπικουρίαν  ταύτην  άποκρούει  έπίσης,  διότι 
τον  άριθμόν  έννέα  έν  έκδεδομένοις  μόνον 
δημοτικοϊς  ασμασιν  ευρίσκει  είκοσι  καί  τε- 
τράκις  άναφερόμενον  είτε  ως  σύμβολον  είτε 
άπλώς.  Εσωτερικούς  δέ  λόγους  πρός  ύποστή- 
ριξιν  τής  σλαβικής  πρωτοτυπίας  άνε'φερεν 
ό  κ.  Ψυχάρης  πολλούς  καϊ  ιδία  τήν  έν  τοις 
σλαβικοϊς  άσμασι  κατίσχυσιν  τού  αισθήμα- 
τος τής  φιλαδελφίας,  δπερ  συνομολογεί  τω 
λ\  όΙΙΐΙΘΓ,  δτι  ει  τοις  σλαβικοϊς  λαοϊς. 
Άλλά  κα'ι  πάντας  άνεξαιρέτως  τους  φερομέ- 
νους έσωτερικοϋς  λόγους  ανασκευάζει  ό  κ. 
Πολίτης  μετά  προσοχής.  Σεβόμενοι  δέ  ήμεϊς 
τήν  ύμετέραν  υπομονή  ν  παραλείπομεν  τήν 
τούτων  άνάλυσιν  καϊ  άρκούμεθα  νά  δηλώσω- 
μεν.  δτι,  κατά  τήν  μελέτην  τού  κ.  Πολίτου, 
τό  έλληνικόν  άσμα  άποδείκνυται  λεπτοφυέ- 
στερον  τών  σλαβικών  παραλλαγών  καϊ  δτι 
τουναντίον  έκ  τούτου  πηγάζουσι  τά  σλαβικά. 
Ό  συγγραφεύς  προστίθησι·   «βέβαιον  είναι. 


150 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


Φ1ΑΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


δτι  ουδέποτε  οί  "Ελληνες  παρέλαβον  τι  εκ 
τής  σλαβικής  φιλολογίας,  ήκιστα  δέ  άσματα 
δημώδη»,    άφοϋ  μάλιστα  έχομε ν  ρητήν  τού 
χρονογράφου  Νικηφόρου  Γρήγορα  μαρτυρίαν 
περί  σλαβικών   άσαάτων,    ης  ή  άνάγνωσις 
πείθει  έ'καστον  πώς  ταύτα  έχαρακτήριζον  οί 
Βυζαντινοί.  Φαίνεται  δέ  ήμΐν  .Ιποθέτων  ό  κ. 
Πολίτης,  δτι  διά  τών  Βουλγάρων  μετεδο'θη  ό 
του  ελληνικού  άσματος  μύθος  τοις  Ξέρβοις 
καί  τοις  άλλοις  Σλάβοις,   τούτο  [Λεν  διότι 
μία  βουλγαρική  παραλλαγή  έχει  πλησιεστά- 
την  σχε'σιν  προς  τήν  ελληνικήν  παράδοσιν, 
τοΰτο  δέ  διότι  πάσα  ή  σλαβική  φιλολογία 
(σερβική   καί  ρωσσική)    ά\επτύχθη  πρώτον 
διά  τών  Βουλγάρων,  μεταφρασάντων  άπό  του 
Ι'  αιώνος  καί  μετέπειτα  "Ελληνας  εκκλησια- 
στικούς συγγραφείς,  λειτουργικά  καί  ασκη- 
τικά βιβλία  καί  πληθϋν  άλλων  έργων.  Διό 
ούκ  άπιθάνως  ύποπτεύει  ό  συγγραφεύς,  «δτι 
εν  τοις  υπό  τών  Βουλγάρων  μεταφρασθεΐσιν 
έλληνικοϊς  έ'ργοις  συγκατελε'γετο  ϊσως  καί 
τό  έ'πος  του  Διγενή  Ακρίτα,  πρός  δ  στενω- 
τάτην  εχει  σχε'σιν  τό  δημώδες  ασμα  του  νε- 
κρού αδελφού,   εις  τόν  άκριτικόν  άναμφηρί- 
στως  ύπαγδμενον  κύκλον.   Τό  κείμενον  της 
βουλγαρικής  μεταφράσεως  δέν  περιεσώΟη  μέ- 
χρις ήμων,    άλλ'  ή  σωζομε'νη  ρωσσική  εγε'- 
νετο,  κατά  τους  σλαβολο'γους,   εκ  νοτιοσλα- 
βικών  καί  δή  σερβικών  μεταφράσεων.  Οί  δε 
Σέρβοι   τά  πλείστα   έν  τή  φιλολογία  των 
ελληνικά  έργα  δεν  μετέφρασαν  εκ  τοΰ  πρω- 
τοτύπου,   άλλ'  εκ   βουλγαρικών  μεταφρά- 
σεων».  Ότι  δέ  τό  έλληνικόν  άσμα  υπάγε- 
ται  εις  τόν  άκριτικόν  κύκλον,  ύπώπτευσαν 
τό  πρώτον   οί   κ.  κ.  Σάθας  καί  1θ§ΐ'3ΐΐ<1, 
άλλά  τήν  γνώμην  αύτών,  άνευ  επαρκών  άπο- 
δείξεων   έκφρασθεϊσαν,    περιεφρόνησεν  ό  κ. 
\\ 'όΙΙΐΐθΓ.  Ό  δέ  κ.  Πολίτης,  δστις  κατά  τινα 
σημείωσίν  του  περισυνέλεςεν  είς  εν  άπαντα 
(ύπέρ  τά  800)    τά  τοϋ  ακριτικού  κύκλου 
γνωσθέντα   μέ/ρι  σήμερον   δημοτικά  ήμών 
άσματα  άποδείκνυσι  νύν  διά  τών  θετικωτε- 
ρων  μαρτυριών,  δτι  πραγματικώς  ό  τού  άσμα- 
τος μύθος   'έγει  πλησιεστάτην  σχε'σιν  πρός 
τό  έπος  τού  Διγενή  Ακρίτα.   Ύάς  αποδεί- 
ξεις του  δέ  βασίζει  επί  ένδεκα  βάσεων,  τών 
κυριωτέρων,  ίψ'  ών  στηρίζεται  ή  πλοκή  τού 
μύθου    καί  πασών  τούτοιν    τών  βάσεοιν  τά 
σνετικά   μαρτύρια    εορίσκει    σαφώς    εν  τω 
έπει.  'Εν  τή  αναλύσει  δέ  συγκρίνει  τάς  βά- 
σεις  ταύτας   καί  πρός   τό  ρωσσικόν  έπος, 
ό'περ  δμως  ευρίσκει  ένιαχού  διαφωνούν,  ως 


δτι   ή  τών  παιδιών  μάνα  οΰκ  ήν  άπλώς 
/ήρα,  άλλά  πτωχή  χήρ*  εκ  βασιλικού  γέ- 
νους καί  δτι  αύτη  κατά  μεν  τά  άσματα  ήν 
μήτηρ   εννέα  ή  οκτώ  άδελφών,   κατά  δέ  τό 
ελληνικόν  έπος  πέντε,  κατά  δέ  τό  ρωσσικόν 
τριών.  Γνωστόν  δέ,  δτι  ή  τού  Διγενή  Ακρίτα 
ρωσσική  εποποιία  έχει  καί  άλλας  διαφωνίας 
πρός  τήν  ελληνικήν,   τάς  οποίας  άγνοοϋμεν 
πώς  έχαρακτήρισαν  οί  ειδικώς  περί  αυτών 
άσχοληθέντες.    Ή  περί  τριών  δμως  τέκνων 
διαφωνία   δέν  φαίνεται  ήμΐν  τυχαία*  διδτι 
έν  καππαδοκική  (Σινασού)  παραλλαγή  τού 
δημώδους  άσματος  τού  νεκρού  αδελφού,  ήν 
γνωρίζει  ήμΐν  ό  κ.  Π.  Καρολίδης,  παρατη- 
ρούμεν  νύν  πρώτον,    δτι  ή  μάνα  ήν  μήτηρ 
μιας  θυγατρός  (ανωνύμου)   καί  τριών  άδελ- 
φών.  Τήν  παραλλαγήν  ταύτην  άγνοεΐ  ό  κ. 
Πολίτης,    επειδή  δέ  διαφέρει   τής  γενικής 
ελληνικής  παραδόσεως,  προθυμοποιούμεθα  νά 
παράσχωμεν  ώδε  συνοπτικήν  τινα  άνάλυσιν. 
Τήν  θυγατέρα  αυτής  'γνοεχ^αν  χάτω  μαχραι- 
'ς  τα  ζε'να'  τά  δύο  της  τέκνα  δέν  ήθελον  νά 
τήν  στείλωσιν,  άλλ'  ό  τρίτος  της  υίός  (Κων- 
σταντίνος) πείθει  αυτήν,  άλλ'  άνευ  ουδεμιάς 
αιτιολογίας.   Δέν  μαρτυρεί  λοιπόν  τό  καπ- 
παδοκικόν  ασμα,  δτι  ό  υίός  ούτος  ήν  μακρο- 
ταξειδιάρης.   Μετά  πάροδον  δέ  πολλού  χρό- 
νου,  άγνωστον  πώς,  τά  μέν  δύο  τέκνα  της 
άποθνήσκουσιν,   ό  δέ  Κωνσταντίνος  έχάθη. 
Ή  μήτηρ  καταρωμένη  ζητεί  νά  τόν  ίδή.  'Εν 
τή  κατάρα  της  (να  μη  σε  κόψη  η,Λάχα,  να 
μη  σε  φάγη  το  χωμα)  έπιπλήττει  αυτόν  ά- 
παντα, διότι  δούσα  τήν  κο'ρην  της  κάτω  μα- 
κράν 'ς  τά  ξένα,  δέν  έχει  νύν  αυτήν  παρούσαν 
δπως  μετέχη  τής  χαράς  ή  λύπης  της*  προστί- 
θησι  δέ  ή  δυστυχής  μήτηρ  : 

αν  τνγη  χ'  ίφιθάνατος,  χάνεις  χοντά  μον 

['χ  ενι. 

Ό  Κωνσταντίνος  ακούει  έν  τω  τάφω  τήν 
έπίπληξιν,  πολύ  τού  βαονονσι  ('κακοφάνη), 
κάμνει  τήν  πλάκα  του  άλογον,  τό  χώμα 
χαλινάρι,  άφίνει  καί  τό  μνήμά  του  παρακα- 
ταθήκην  τω  Θεω  καί   άπέρχεται  έφιππος· 

"Ας  πάγω   χι  άν  ττ.οτ'  ϋχομαι,  το  μνήμα 
[ας  ενι.  '^ιχόν  μον 

Κυρε  τήν  άδελφήν  του  'ς  τον  χορο  πια- 
σμένην,  άντιναιρετώνται  άμφδτεροι,  τήν 
προτρέπει  νά  ένδυθή  τά  καλλίτερά  της  ενδύ- 
ματα- αύτη  δέ 

εγόοεϋε,  χαμάρωΰεν  εννεών  χαστρών  άγιψόρι 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙΟΝ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 


ΠΕΡΙ  /ϋ\ I  ί>\  Μι\ΙΙ.11ΕΙϋ\ 


151 


καΐ  εκαβχλλίκ;  υσεν  δπισθεν  τοΰ  Κωνσταν- 
τίνου. Έφθασαν  εις  τά  μισο'στρατα  και  αί 
χελιδόνες  τοΰ  κάμπου  έλάλουν  : 

κηϊμα    'ναι   εχειο   το  χο^ψ'ΐο  'ς  τό  χαμε'νον 

[όπια  ω. 

Ή  κόρη  ζητεί  την  ερμηνείαν,  ού<5έ ν  α- 
παντά ό  αδελφός  και  έπλησίασαν  εις  την 
θύραν  της  μητρικής  οικίας,  δτε  ό  αδελφός 
προφάσει  άπωλείας  τοΰ  δακτυλίου  του  κατα- 
λείπει αυτήν  και  υπόσχεται  νά  έπιστρέψτ). 
Ή  άοελφή  κατά  σύστασιν  του  άδελφοΰ  κρούει 
την  θύραν  μετά  χαράς  και  φωνάζει  τήν  μη- 
τε'ρα  της  ειδοποιούσα  περί  της  άφίξεως  άμ- 
ροτέρο>ν.  ΊΙ  μήτηρ  ένο'μισεν  εαυτήν  όνειρώτ- 
τουσαν,  άλλ'  εν  δευτέρα  φων·?ί  ερωτά  τήν 
κόρην  τίς  μετέφερεν  αυτήν  εκ  τοΰ  ξένου  τό- 
που. Ή  κο'ρη  ονοματίζει  τον  άδελφόν  ή  δε 
μήτηρ  ειδοποιεί  τον  θάνατον  του  και  επανα- 
λαμβάνει τήν  κατάραν  της·  μεθ'  ο  λύεται 
ή  ύπόθεσις. 

Όμολογουμε'νως  το  άσμα  τοΰτο  διαφέρει 
κατά  πολΰ  των  άλλυ;ν  γνυ^στών  παραλλαγών 
αύτοΰ.  Ελλείπει  παντελώς  τό  όνομα  της 
κόρης  και  ή  τοΰ  άδελφοΰ  ύπο'σχεσις,  ή  αιτιο- 
λογία αύτοΰ  προς  άποστολήν  τής  άδελφής 
εις  τά  ξένα,  ή  παρά  τής  άδελφής  επίμονος 
κατανο'ησις  τής  τών  χελιδόνων  λαλιάς,  και 
τό  κυριώτερον  ό  τής  μητρός  καϊ  τής  αδελ- 
φής θάνατος,  δν  άπαντώμεν  έν  τοις  λοιποϊς 
άσμασι  και  ον  ό  κ.  Πολίτης  ανεξήγητο  ν  και 
άδιζ,αιολόγητον  εύρισκε  ι,  διό  και  ύποτίθησιν, 
ότι  ούτος  είναι  προσθήκη  μεταγενεστε'ρα. 
"Ισως  λοιπόν  ΤΟ  Χ. Χ  Κ  παδοκικόν  τοΰτο  άσμα 
διασώζει  τήν  άρχαϊκωτέραν  τοΰ  μύθου  παρά- 
δοσιν,  άφοΰ  μάλιστα  γινώσκομεν,  ότι  ό  ακρι- 
τικός ποιητικός  κύκλος  έγεννήθη  έν  Καππα- 
δοκία. Συνιστώμεν  άρα  τήν  μελε'την  τούτου 
τω  κ.  Πολίτν)  ώς  και  τήν  έςέτασιν  τής  ημε- 
τέρας ϋπονοίας,  ότι  ύπήρξεν  έτε'ρα  διάφορος 
του  ακριτικού  έπους  διασκευή,  έξ  ής  μετεορχ- 
σθη  τό  ρωσσικο'ν.  Τήν  ύπόνοιάν  μας  δέ  ταύ- 
την  έμπεδούσι  πρώτον  τά  έν  Καππαδοκία 
φοομενα  πολυάριθμα  τοΰ  ακριτικού  κύκλου 
δημοτικά  άσματα,  άτι  να  διαφέρουσι  τών 
λοιπύν  ελληνικών  χυτρών,  καϊ  δεύτερον  τά 
έν  Πο'ντω  άδο'μενα,  άτινα  θεωροΰυ.εν  μετα- 
γενέστερα·/ χνάπτυξιν  τών  καππαδοκικών. 
Καϊ  ταϋτα  μεν  ούτως.  Ό  κ.  Πολίτης  μεθ'  ό- 
λην  τήν  καταπληκτικών  ομοιότητα  τοΰ  άσμα- 
τος τοΰ  νεκρού  άδελφοΰ  προς  τό  επος  τοΰ 
Διγενή  Ακρίτα  εύρίσκει,ότι  τά  αποτελούντα 


τήν  βκσιν  τοΰ  μύθου  έντώ  δημοτι/.ώ  άσματι 
(ήτοι  ή  έκπλήρωσις  τής  ύποσχέσείος  υπό  τοΰ 
νεκρού  άδελφοΰ,  ή  έπάνοδος  τής  κόρης  εις 
τήν  μητε'ρα  καϊ  ό  θάνατος  ταύτης)  οΰδαμοΰ 
τοΰ  έπους  άναφε'ρονται.  Πιστεύει  δε,  ότι  ταύ- 
τα πάντα  δέν  είναι  δυσεξήγητα,  διότι,  κατά 
τάς  ανέκδοτους  έ'τι  έρεύνας  αύτοΰ,  «έν  μέν 
τοις  δημοτικοΐς  άσμασιν  έκτίθενται,  εις  τόν 
Διγενή  και  τους  περί  αυτόν  αναφερόμενοι, 
μύθοι  κα'ι  παραδόσεις  τοΰ  ελληνικού  λαού, 
πλούσια  λείψανα  τής  παλαιάς  τών  προγο'νων 
μυθολογίας,  οί  δ'  Εύημερίζοντες  διοτσκευα- 
στα'ι  τοΰ  έπους  άποφεύγουσι  τουναντίον, 
έφ'  όσον  δύνανται,  πάν  τό  μυθώδες  και  άπί- 
θανον,  πρότυπον  έχοντες  τάς  βυζαντιακάς 
έμμε'τρους  χρονογραφίας».  Διό,  ώς  και  έν 
άλλοις,  ούτ<υ  και  έν  τώ  δημώδει  άσματι 
τοΰ  νεκρού  άδελφοΰ  ανακαλύπτει  νε'αν  ποιη- 
τικήν  διασκευήν  μύθου  ελληνικού  άοχαιοτά- 
του,  καθ '  δν  ό  "Αδωνις  μετά  θάνατον  διά 
τόν  έρωτα  τής  Αφροδίτης  άνε'ρχεται  εις  τήν 
γήν  και  δύο  μοίρας  τοΰ  ένιαυτοΰ  παρά  ταύτη 
διάγει.  Επιλέγει  δέ  τε'λος  θριαμβευτικώς 
ό  κ.  Πολίτης,  ότι  «ούτω  τήν  πρώτην  αρχήν 
τοΰ  έν  τω  δημώδει  έλληνικώ  άσματι  μύθου 
εύρίσκορ.εν  ούχ'ι  έν  σλαβικοϊς  προτύποις, 
άλλ'  έν  τή  άρχαία  μυθολογία». 

11)  Ή  εν  Καππαδοκία  ΛαΑουμένη  Λά- 
Λεχτοπ  %αι  τα  έν  αντΤ(  σωζόμενα  Ιχνη  τΤ)ς 
άί)χαία<:  Καππαόοκικηι;  γΛώσσης,  υπό  Π .  Κ . 
Καρο.Ηόον.  Τήν  μείζονα  κα'ι  σπουδαιοτε'ραν 
κατάκτησίν  του  οφείλει  τό  Ζωγράφειον  δια- 
γώνισμα εις  τόν  έν  Σμύρνη  καθηγητή  ν  τής 
Ευαγγελικής  σχολής  κ.  Παΰλον  Καρολίδ/,ν, 
όστις,  προς  μεγίστην  ημών  κατάπληξιν, 
απέστειλε  τω  Συλλόγω  τήν  παρούσαν  πραγ- 
ματείαν  του,  συγκειμένην  έκ  πέντε  μεγά- 
λων τευχών  εις  φύλλον  κα'ι  συνοδευομέ- 
νην  υπό  τής  επομένης  χαρακτηριστικωτάτης 
τοΰ  Κλήμεντος  Αλεξανδρείας  ρήτρας.  «Ούδέ 
μήν  διά  τόν  λέγοντα  προκαταγνωστέον  αμα- 
θή τών  λεγομένων  .  .  .  άλλά  τά  λεγόμενα 
σκοπητε'ον  εί  τής  αληθείας  έχεται».  Προ- 
καλεί λοιπόν  ήμάς  ό  κ.  Καρολίδης  νά  έξε- 
τάσωμεν  τά  λεγόμενά  του  καϊ  ν'  άποφανθώ- 
μεν  ύπέρ  ή  κατά  τής  γνώμης  αύτοΰ,  ότι  έν 
τή  νΰν  λοίλουμέντ]  έν  Καππαδοκία  διαλέκτω 
σώζονται  ϊχνη  τής  αρχαίας  καππαδοκιχ.ής 
διαλέκτου.  Άλλά  πριν  ή  άψώμεθα  τής  αι- 
τουμένης έξελέγξεως  όφείλομεν  νά  χαρακτη- 
ρίσωμεν  συνοπτικώς  τό  περιεχο'μενον  τοΰ 
συγγράμματος  αύτοΰ  καϊ  τήν  σημαντικότητα 


152 


Ο  Ε IX  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΪΚΟΣ 


ΦΙ\ΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


του  θέματος  αύτοΰ.  Τό  πρώτον  μέρος  διαι- 
ρείται εις  τμήματα,  έν  οϊς  κατ'  άρ^άς  δια- 
λαμβάνει περί  των  λόγων,  έξ  ών  ώρμήθη  εις 
τήν  συγγραφήν,  περί  της  άρχαίας  καππαδο- 
κικής γλώσσης  καί  περί  της  νΰν  έν  Καππα- 
δοκία ομιλούμενης  διαλέκτου·  μετά  μακράν 
δ'έρευναν  περί  τών  ΐδιωτισμών  της  διαλέκτου 
ταύτης  καί  ιδία  περί  τών  γραμματικών  αύτής 
τύπων,  παρε'θηκεν  έν  τω  δευτέρω  με'ρει  Αεζί- 
κοκ  ητοι  κατά.Ιογον  τών  καππα^οχικών  Μ- 
ζεων,  έ.Μηνιχών  τε  καϊ  χροε.Ι.Ιηνικών ,  δν 
υποδιαιρεί  εις  δύο  τμήματα  περιλαμβάνοντα 
τό  μεν  τάς,  κατ'  αυτόν,  καππαδοκικάς  λέ- 
ξεις, τό  δέ  τάς  κυρίως  έλληνικάς  λε'ξεις.  Αί 
μεν  συμποσούνται  εις  593,  αί  δέ  εις  494 
λέξεις·  τό  δέ  τρίτον  με'ρος  περιλαμβάνει  κεί- 
μενα, άσματα  δημώδη  καί  μύθους  τών  ελλη- 
νοφώνων κατοίκιον  της  Καππαδοκίας-  έπε- 
ται δέ  τέλος  συμπληρωματική  πραγματεία 
περί  καππαδοκο-άρμενικών  έτυμολογιών. 
Καί  τοιαύτη  μέν  είναι  ή  διαίρεσις  της  με- 
γάλης καί  έκτάκτου  ταύτης  συγγραφής  τοΰ 
κ.  Καρολίδου,  ήτις  μετά  τήν  δημοσίευσιν  αυ- 
τής πιστευομεν,  ότι  θά  προκαλέση  άπειρους 
γλωσσολογικάς  συζητήσεις.  Επειδή  δέ  είναι 
πολύγλωσσος  καί  επιστημονικώς  κατηρτι- 
σμένος  έν  τή  φιλολογία,  δικαίως  τά  συμπε- 
ράσματα αύτοΰ  έπισύρουσι  τήν  προσοχήν  του 
άναγνώστου.  'ΐδού  δέ  έν  ολίγοις  ή  έξήγησις 
τών  αιτιών,  δι'  άς  ό  κ.  Καρολίδης  ήψατο  τοΰ 
θέματος  αύτοΰ.  Προ  πολλών  έτών  ό  σοφός 
χαρτογράφος  ΚϊορβΓΐ  μελετήσας  τήν  ύπό 
Κυρίλλου  Ιί'  τοΰ  Οικουμενικού  πατριάρχου 
συγγραφεϊσαν  καί  έκδοθεϊσαν  τω  1812  έ'τει 
ΐστορικήν  περιγραφήν  τής  διοικήσεως  Ικο- 
νίου, παρετήρησεν,  ότι  οί  εκεί  έλληνδφωνοι 
κάτοικοι  όνομάζουσι  διαφόροις  λέξεσι  κώμας, 
όρη,  τοποθεσίας,  ποταμούς,  εκκλησίας,  μο- 
ναστήρια κτλ.  αίτινες,  κατά  τά  συμπεράσμα- 
τά  του,  παριστώσι  γεωγραφικά  καππαδοκικά 
ονόματα  ταΰτά  τοις  άρχαίοις.  Συνδυάσας  δέ 
ταύτα  καί  προς  άλλας  ονομασίας  τοΰ  αύτοΰ 
βιβλίου  συνεπέρανεν,  ότι  οί  έν  ταίς  πρός  τω 
Ταύρω  καί  Άντιταύρω  νοτιοανατολικαϊς  χώ- 
ραις  οίκοΰντες  έξ  αμνημονεύτων  χρόνων  "Ελ- 
ληνες ήδυνήθησαν  νά  διατηρήσουσιν  ϊχνη  τής 
καππαδοκικής  γλώσσης,  ώς  τοΰτ'  αύτό  συνέ- 
βη, κατά  τήν  παρατήρησιν  τοΰ  ιστορικού 
ΝΐββίΐΙΐΓ,  διά  τήν  άρχαίαν  λυκαονικήν  γλώσ- 
σαν  έν  τή  ύπό  τών  άλλων  Ελλήνων  όλως 
άκαταλήπτω  γλώσσν)  τών  κατοίκων  τής  ΣΓλ- 
λας  παρά  τό  Ίκόνιον.  Τούτου  δ'  ένεκα  ηύχήθη 


τότε  ό  κ.  ΚϊβρβΓΐ,  ίνα  γλωσσομαθής  τις 
έρευνήση  τό  ζήτημα  τοΰτο  έγγύτερον  έγχω- 
ρίως  καί  έπιτοπίως.  Ό  δέ  κ  ΡβΠ'Οΐ  περιη- 
γηθείς έν  έ'τει  1807  τήν  Καππαδοκίαν  ήκουσε 
τήν  γλώσσαν  τών  εγχωρίων  καί  έν  ταΐς  άνα- 
μνήσεσιν  αύτοΰ  έσημείωσεν,  ότι  «πιθανώς  ή 
διάλεκτος  αύτών  έτήρησεν  ίδιώαατά  τινα 
καί  εκφράσεις  καί  τύπους  ιδιάζοντας  εις  τήν 
άρχαίαν  καππαδοκικήν  διάλεκτον,  δπως  έλα- 
λεϊτο  αύτ/ί  επί  τής  έλληνορωμαϊκής  εποχής, 
καί  έχει  κατά  συνέπειαν  περιέργους  ποικι- 
λίας άξίας  σημειώσεως». 

Ό  κ.  Καρολίδης  άσχολούμενος  προ  έτών 
περί  συγγραφήν  ιστορίας  τής  Καππαδοκίας, 
ορμηθείς  δέ  καί  έκ  τών  γραφομένων  τών 
προειρημένων  ευρωπαίων  σοφών,  έζήτησε, 
Καππαδόκης  ών  καί  αυτός,  νά  μελετήσγι  τήν 
διάλεκτον  τών  ομογενών  του*  διό  κατά  τό 
1874  έτος  έκδούς  τόν  πρώτον  τόμον  τών 
Κα.τπαδοκικών  του  έσημείωσέ  τινα  περί  τής 
ίιαλέκτου  ταύτης,  έκφράσας  άμα  καί  γνοι- 
μην,  δτι  όντως  σώζονται  έν  αυτή  Ίχνη  τής 
άρχαίας  καππαδοκικής  γλώσσης.  Τό  έν  τώ 
βιβλίω  του  δμως  εκείνο  ύλικόν  ήτο  τοσούτον 
ολίγον,  ώστε  φρονοΰμεν,  δτι  ουδένα  τών  άνα- 
γνωστών  είχε  πείσει  ύπέρ  τής  γνώμης  του. 
Τήν  δυσπιστίαν  δέ  ταύτην  έπηύξησε  καί  ή 
πέρυσι  βραβευθείσα  ύπό  τής  Φιλολογικής 
ήμών  Επιτροπής  πραγματεία  τοΰ  κ.  Άλε- 
κτορίδου  περί  τής  έν  Φερτακαίνοις  τής  Καπ- 
παδοκίας ομιλούμενης  διαλέκτου1.  Άλλ' 
ό  κ.  Καρολίδης  επιμένων  έν  τή  γνώμη  του 
ήναγκάσθη  νά  έπιχειρήστ)  ίδιαίτερον  ταξεί- 
διον  εις  Καππαδοκίαν,  σκοπών  νά  μελετήσν) 
συν  τή  τοπογραφία  αύτής  καί  τάς  έλληνικάς 
τών  κατοίκων  διαλέκτους.  Αποτέλεσμα  δέ 
τής  μακράς  ταύτης  περιοδείας  εστίν  ή  ύπό 
τήν  έγκρισιν  ήμών  πραγματεία  του,  έν  ή 
όντως  τό  γλωσσικόν  ύλικόν  καί  μέγα  είναι 
καί  άξιον  σπουδαίας  μελέτης  καί  εκτιμή- 
σεως. Ό  κ.  Καρολίδης  ορμώμενος  έκ  τής 
άρχής,  δτι  ή  νΰν  καππαδοκική  διάλεκτος 
είναι  συνέχεια  άν  ϋ,ή  τής  άρχαιοτάτης  του- 
λάχιστον τής  επί  τών  έλληνορωμαϊκών  χρό- 
νων όμιλουμένης,  άρχεται  τής  έρεύνης  αύ- 
τοΰ διά  μακράς  ειδικής  εισαγωγής  περί  τής 
άρχαίας  καππαδοκικής  γλώσσης,  ήν  ζητεί 
νά  άποδείξη  ώς  άρίαν  τινά  γλώσσαν  συγγενή 


1)  ΈδημοσιεύΌη  έν  τόμ.  Λ',  σελ.  480—508 
^'σματα  δέ  τής  αάτής  διαλέκτου  ί'δε  αυτόθι  έν  σ«λ. 
712-728, 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΧ  ΛΙΛΓΩΜ11ΗΑ  ΠΕΡΙ  Ζ«\ΐϋ\  ΜΜΙΉΕΙίίλ. 


15.3 


τη  φρυγική  περιέχουσαν  καί  τινα  στοιχεία 
μηδοπερσικά.  Άλλ'  επειδή  τά  παρά  τοις 
άρχαίοις  συγγραφεΰσι  μαρτύρια  είναι  ανε- 
παρκή προς  έμπέδωσιν  της  γνώμης  του,  ό  κ. 
Καρολίδης  εξετάζει  χωρία  τινά  μεταγενε- 
στέρων συγγραφέων,  καθ'ά  φαίνεται,  δτι 
πραγματικώς  και  έπϊ  των  ελληνορωμαϊκών 
χρόνων  ώμιλεϊτο  έν  Καππαδοκία  μιξοβάροα- 
ρο'ν  τι  έλληνικόν  ιδίωμα,  τούΟ'δπερ,  κατ' 
αύτόν,  ήτο  αδύνατον  νά  μή  διάσωση  ίχνη 
τινά  της  προτέρας  εγχωρίου  άριακής  γλώσ- 
σης, ή ,  ως  λέγει,  της  « ομιλούμενης  ποτέ 
προελληνικής  άρίας»-  συνέχειαν  δέ  του  ιδιώ- 
ματος τούτου  θεωρών  τάς  νΰν  όμιλουμε'νας 
διαλέκτους  μελετά  και  ταύτας  τή  βοηθεία 
της  συγκριτικής  φιλολογίας  κα>  κατά  τάς 
ίρεόνας  αύτοϋ  επιτυγχάνει,  λέγει,  νά  ανα- 
κάλυψη ϊχνη  τινά,  τά  όποια  τώ  έπιτρε'πουσι 
νά  χ αρακτηρίσν)  ωδέ  πως  την  άρχαίαν  καπ- 
παδοκικήν  γλώσσαν  : 

«  Ή  γλώσσα  λοιπόν  αύτη  ή  αμέσως  πρό 
της  ελληνικής  και  επί  τινα  χρόνον  μετά  τής 
ελληνικής  Ιν  Καππαδοκία  λαλουμένη  κατά 
το  έζαγόμενον  τών  ερευνών  μου  ήτο  άρία  τις 
διάλεκτος,  συγγενής  ένθεν  μέν  προς  τήν  έλ- 
ληνικήν  χ.αί  τήν  λατινικήν,  ίσως  δε  συγγενε- 
στέρα προς  τήν  τελευταίων,  ένθεν  δέ  πρός 
τήν  σανσκριτικήν  και  τήν  περσικήν  κα'ι  τήν 
άρμενικήν,  έχουσα  δέ  έν  τισιν  άξιοσημ'είω- 
τον  συγγένειαν  ριζών  τίνων  πρός  τάς  βορείους 
ί  ν  Ο  ο  γ  3  ρ  ί.  α  νικάς  γλ  ώ  σ  σ  α  ς .  τ  ή  ν  γ  ο  τ  θ  ι  κ  ή  ν  κ  α  ί  τ  ή  ν 
λιθουανικήν,  τήν  κελτικήν  και  τήν  άρχαίαν 
σλαυι'κήν.  δπερ  ουδόλως  παράδόξον,  όταν  λη- 
φθή  ύπ'  όψιν  ή  αρχική  συγγένεια  πρός  άλ- 
λήλας  πάντων  τών  κλάδων  τής  τών  ινδοευ- 
ρωπαϊκών γλωσσών  συγγενείας.  Ό  τοιούτος 
χαρακτήρ  τής  καππαδοκικής  επιτρέπει  ή- 
μϊν νά  ΰποθέσωμεν,  δτι  αύτη  ήτο  μία  τών 
φρυγοπελασγικών  διαλέκτων  τής  Μ.  Ασίας, 
Κίτινες  άπετέλουν  τον  δεσμόν  τής  ένότητος 
μέταςϋ  τών  ανατολικών  άρίων  γλωσσών  καϊ 
τών  έλληνοϊταλικών;) .  Καϊ  ταύτα  μέν  φρονεί 
ο  /..  Καρολίδης  περί  τής  αρχαίας  καππαδο- 
κικής  γλώσσης.  Άλλά  τό  θέμα  τούτο  είναι 
ξένον  τού  σκοπού  τού  Ζωγράφε  ίου  διαγωνί- 
σματος, κα'ι  τούτου  ένεκα  περιοριζο'μεθα  ή- 
μεϊς  νά  μελετησωμ,εν  τό  γλωσσάριον  τού  κ. 
Καρολίδου  ύπό  τήν  πραγματικήν  αυτού  ση- 
μασίαν,  τά  δέ  εν  αΰτώ  θεωρούμενα  ίχνη  τής 
αρχαίας  καππαδοκικής  γλώσσης  νά  ε ξελε'γ- 
ζωμεν  και  ούτω  προσηκόντως  νά  δικαιώσω- 
μεν  ή  μή  τάς  θεωρίας  αύτοΰ.   Τό  γλωσσά- 

(ΒΔΛ,.ΦΙΛ.  ΣΤΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  Ι©'), 


ριο'ν  του  συνέταξε ν  ό  κ.  Καρολίδης  έπϊ  τγ 
βάσει   τού  έν  Φαράσοις   ομιλουμένου  ισιώ- 
ματος,   δπερ   θεωρεί  σπουδαιο'τερον  πάντων 
τών  λοιπών  σημερινών  καππαδοκικών  ίδιοί- 
μάτων.     Τά   δέ   Φάρασα    ή   Φαρασών  εί- 
ναι κεντρική    κωμόπολις    μεγάλου  διαμερί- 
σματος  κειμένη   επί  τού  δεξιού   τού  Σάρου 
ποταμού  βραχίονος  καλουμένου  νύν  Ζαμάντα- 
σού,   εντός  τών  δυσπρόσιτων  αύλώνο.>ν  τού 
Άντιταύρου  εις  δοιδεκα  περίπου  ωρών  άπο'- 
στασιν  πρός  Ν.  τού  οροπεδίου  τού  Αργαίου 
και  διπλασίαν  άπό  τού  μέρους,  οπόθεν  Ό  Άν- 
τίταυρος  ένοΰται  πρός  τον  Κιλίκιον  Ταύρον, 
ού  μακράν  τών  Κιλικίων  πυλών.    Άλλ'  οΰχ 
ήττον  περιέλαβεν  έν  τω  γλωσσαρίω  καί  τι- 
νας  λε'Η  εις  τών  λοιπών  ιδιωμάτων,    ώς  τού 
σιλλαϊκού,  μισθιωτικού,  γουρδουνιακού  κτλ. 
Άλλ'  έν  τώ  γλωσσαρίω  παρατηρούμε  ν  σπου- 
δαιοτάτην  έλλειψιν,    τουτέστι  τήν  παράθε- 
σιν  σχετικών  φράσεων,  τοΰθ'δπερ  θεωοούμεν 
μέγα  δυστύχημα,  διότι  τήν  έπιπόλαιον  ση- 
μ.ασίαν  τών  ακατανόητων  ήμϊν  καππαδοκι- 
κών λέξεων   ούδαμώς  άλλως    δυνάμεθα  νά 
άντιληφθώμεν,  οϋδ'  επαρκεί  ήμϊν  πανταχού 
ή  ερμηνεία  τού  κ.  Καρολίδου,   ήν  θεωρούμεν 
ένιαχοΰ    έλαττωματικήν   ώς  πάνυ  σύντομον 
κα'ι  ύπ'ούδενός  επεξηγηματικού  συνοδευομέ- 
νην  σχολίου  περί  τής  ύπό  ταύτην  ή  έκείνην 
τήν  έννοιαν  χρήσεως  τών  λέξεων  έν  τή  δεϊνι 
ή  δεϊνι  περιπτώσει.  Ό  συγγραφεύς  γινώσκει 
τάς  γενικάς  άρχάς  τής  συγκριτικής  φιλολο- 
γίας, οίας  έθεμελίωσεν  αυτός  ό  Βορρ,  ό  Ρϊ- 
Οΐί'Ι,  καί  οί  λοιποί  σύγχρονοι  γλωσσολόγοι· 
διό   καί  διά  τήν  εύρεσιν  τής  ετυμολογίας 
οίας  δήποτε  καππαδοκικής  λέξεως  παραπέμ- 
πει  συνεχώς    εις  τά  συγγράμματα  αυτών 
τε  καί  άλλων  γλωσσολόγων.  Χρησιμοποιών 
δέ   καί  τάς  έ αυτού  γνώσεις   περί  διαφόρων 
ασιατικών  γλωσσών  ούδαμώς  άποκάμνει  εϊς 
τό  νά  άνακαλύπτη    ή   μετά  βεβαιότητος, 
ή    μετά    πιθανότητος,    ή   μετ'  ενδοιασμού 
τήν   παραγωγήν  λέξεων,   τάς  άρχικάς  ρί- 
ζας,   τήν  συγγένειαν  πρός  άλλας  γλώσσας, 
κτλ.  Πάντα  ταύτα  είναι  αξιανάγνωστα  καϊ 
διαφέροντα  μελετήματα,  δεικνύοντα  τήν  έπι- 
στημονικήν  μάθησιν  τού  κ.  Καρολίδου  καί 
καθοδηγούντα  τους  μετ'  αυτόν  εις  τό  νά  μή 
κοπιάσωσιν  έν  τη  μελέτη  τής  νύν  καππαδο- 
κικής γλώσσης  διά  τής  συγκριτικής  φιλολο- 
γίας,  ώς  έχοντες  έτοιμα  πάντα  τά  επιχει- 
ρήματα αυτής.    Άλλ'  έν  6λη  ταύτη  τν;  με- 
λέτγ,  ύπάρχουσι  καί  τινα  γενικά  σφάλματα. 

•20 


154 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Έν  πρώτοις  φαίνεται  άγνοών  τήν  ίστορίαν 
των  λοιπών  σημερινών  διαλέκτων,  και  διά 
τοΰτο  παρατηροΰμεν  αυτόν  σπανίως  συγ- 
κρίνοντα  καππχδοκικάς  λέξεις  προς  όμοιας 
άλλων  ελληνικών  διαλέκτων.  Έν  τη  εισα- 
γωγή του  καππαδοκικοΰ  γλωσσάριου  κατέ- 
στρωσεν  εκ  του  προχείρου  ό  συγγραφεύς  πί- 
νακα πεντήκοντα  και  εξ  λέξεων,  άς  θεωρών 
λείψανα  της  αρχαίας  καππαδοκικής  διαλέ- 
κτου συγκρίνει  πρός  σανσκριτικάς,  βακτρια- 
κάς,  και  άλλιυν  ινδοευρωπαϊκών  γλωσσών 
λέξεις.  Προς  δικαιολο'γησιν  της  ημετέρας 
παρατηρήσεως,  έςετάζομεν  τινάς  τούτων. 
Την  λε'ςιν  Λαγάη,  ήν  έν  μέν  τή  εισαγω- 
γή ερμηνεύει  εις  χείμαρρον  δια  τών  μεταξύ 
τών  όρε'ων  ή  λόφων  κοιλωμάτων  κατερχό- 
μενον,  έν  δέ  τω  γλωσσαρίω  εις  κατωφερή 
κοιλώματα  ή  ναράδραν,  συγκρίνει  πρός 
την  σανσκριτικών  λέξιν  ίΐ  I)  3,  §  α  σημαίνουσαν 
ποταρ,ον.  Ή  συσχέτισις  αμφοτέρων  έκ  πρώ- 
της όψεως  παρέχει  αληθώς  τό  δικαίωμα  νά 
θεο^ρήσωμεν  την  καππαδοκικήν  λέξιν  λείψα- 
νον  αρχαίας  τινός  άρίας  γλώσσης.  Άλλ'  εκ 
τών  ερμηνειών  του  παγάη  πειθόμεθα,δτι  έν 
τω  φαρασιωτικώ  ϊδιώματι  ή  λέξις  αύτη  δη- 
λοϋσα  πάντοτε  όρεινήν  κατωφέρειαν,  έχει 
πλησιεστάτην  σχέσιν  πρός  τό  νεοελληνικόν 
Λαγάνα  (ρ  παγανεύω  και  παγανίζω)  σημαί- 
νον κυρίως  τόπον  κυνηγεσίου  ή  ένέδρας  έν 
δασώδει  όρε  ι.  Τον  δε  άρχαϊκώτερον  τύπον 
της  έκ  πκγας  νεοελληνικής  ταύτης  λέξεως 
εύρίσκομεν  ύπό  την  μορφήν  παγαναία  έν  τω 
βυζαντικώ  έπε  ι  τοϋ  Διγενή  Ακρίτα  (βά·  δ. 
Ιι,  νβΓδ  910),  ένθα  σημαίνει  δάσος,  λο'γχην 
και  εϊ  τι  τοιούτον.  Την  φαρασιωτικήν  λέξιν 
καρταιν  σημαίνουσαν  φλοιόν  δένδρου  συσχε- 
τίζει πρός  τό  ταύτοσημον  σανσκριτικόν 
ΚγΙΙΪ  και  έπομε'νιυς  θεωρεί  λείψανον  όμορρί- 
ζου  γλώσσης·  άλλα  γινώσκομεν  καλώς,  δτι 
ούτω  καΐ  νΰν  οί  Αρμένιοι  καλοϋσι  τον  φλοιον 
και  έν  γένει  την  ρίζαν  παντός  δένδρου,  χαρ- 
ταίν.  Τήν  παρά  Τελμησσηνοϊς  συνήθη  λέ- 
ξιν γουργί'ζω  ή  2ουΓ§ίζα>  σημαίνουσαν  κα- 
τεσθίω,  καταβιβροίσκω  κα'ι  τήν  φαρασιωτι- 
κήν  γονργονρι.  δηλοϋσαν  λαιμόν  θεωρεί 
ομοίως  λείψανα  της  αρχαίας  καππαδοκικής 
και  συγκρίνει  πρός  τό  σανσκριτικόν  ^ΪΓ&ΠΙΪ. 
Αλλά  τίς  αγνοεί  τήν  κοινήν  χρήσιν  τών 
γονργονρον ,  γονργονρι,  γονργίζω,  γονργον- 
(ιάτοι,  γονργονριΐ,ω,  χτ.Ι.;  Τό  φαρασιωτικόν 
καμάρα  σημαίνον  μέγαν  λίθον  θεωρεί  όμο'ρ- 
βι*©¥  πρός  το  σανσκριτικόν  αοΐΐΐα  και  τό 


άρχ.  σκανδιναυϊκόν  ΙκίΠΊΛΓ.  Άλλά  δέν  είναι 
αϋτό  τό  τοΰ  πεπτωκότος  λατινισμοϋ  καμάρα, 
δπερ  έπ'ι  μέν  τών  γραικορρωμαϊκών  χρονών 
έσήμαινε  παρά  τοίς  Έλλησι  θόλον  κα'ι  κυρίως 
λάρνακα,  νΰν  δέ  παρ'  ήμίν  πάλιν  έν  μέν 
Οινόη  δηλοϊ  τόν  ώς  κατώφλιον  χρησιμεύοντα 
λίθον,  έν  δέ  Τραπεζοΰντι  τόν  θόλον  και  τό 
γυναικεϊον  κάλυμμα,  έν  δέ  "Οφει  τόν  άνώ- 
φλιον  λίθον,  έν  δέ  Κεφαλληνία  μεταφορικώς 
τάς  διά  γραμμών  διαιρέσεις  τοϋ  σκαπτομένου 
έδάφους,  έν  δέ  τή  νήσω  Σαντορίνη  (Καμάρι) 
θέσιν  παρά  τήν  ύπώρειαν  τοΰ  όρους  Μεσα- 
βουνοΰ,  έν  δέ  Νενήτοις  της  Χίου  τόν  θόλον 
(κουπαστό)  τόν  άνωθεν  κυρίως  της  όδοΰ,  έπ'ι 
τοΰ  οποίου  υπάρχει  έκτισμένον  όσπίτιον  ; 
Δέν  είναι  λοιπόν  τό  φαρασιωτικόν  ταύτοση- 
μον ;  Τοιαύτας  κοινάς  λέςεις  πολλάκις  ό  κ. 
Καρολίδης  έκλαμβάνει  ώς  καππαδοκικάς  καϊ 
πρός  πίστωσιν  δέον  νΰν  νά  μελετήσωμεν  ίκα- 
νάς  λέξεις  τοΰ  φαρασιωτικοΰ  γλωσσάριου. 
Τήν  λέξιν  άγκον  δηλοϋσαν  τό  άρχαίον  κυ- 
νάγχη προτιμώμεν  νά  θεωρώμεν  μάλλον  ώς 
ήχομιμητικήν  διότι  ό  έκ  συνάγνης  συχνό- 
τατα πταρνι^ό'ν.ενος  ποιεϊ  έπανειλη^μένα 
άγχοϋ ,  άγχοϋ.  Τό  φαρασιωτικόν  απο'.—χλώ- 
πηξ  παραδέχεται  μέν  ό  κ.  Καρολίδης  ώς 
παρεφθαρμένον  έκ  τοΰ  άλώπηξ,  άλλ'  έπειδή 
εκλαμβάνει  αυτό  ώς  τύπον  συγγενέστερον 
πρός  τό  λιθουανικόν  1;Ί|)0  κα'ι  τό  λεττικόν 
1;ΐρ?δ;ΐ,  πιθανολογεί,  ότι  παρήχθη  έξ  ομοίου 
τινός  αρχαίου  καππαδοκικοΰ  τύπου.  Ημείς 
όμως  έπιμένομεν  νά  πιστεύωμεν,  ότι  τό  άπο<: 
είναι  παρεφθαρμένος  τύπος  τοΰ  ποντικού 
νεοελληνικού  τύπου  ά./ο).-τό':,  άφοΰ  παρατη- 
ροΰμεν,  ότι  οί  Φαρασιώται  έ'χουσι  καϊ  έτε'- 
ρους  ομοίους  παρεφθαρμένους  τύπους  ώς  άφο<: 
=-άφαλός  κτλ.  Τό  δέ  ^3αί=πατήρ  παράγει 
έκ  τής  ρίζης  <Ί Υ=κήδεσθαι,  προστατεύειν. 
Ήμίν  δέν  ενδιαφέρει  νΰν  νά  γινώσκοψεν,  όθεν 
παράγεται, άλλ'έπειδή  οί  Φαρασιώται  έχουσι 
κατά  τόν  κ.  Καρολίδην  κα'ι  τό  παράγωγον 
βαια  σημαίνον  τήν  μαίαν,  δηλοΰμεν,  ότι  άμ- 
φότερά  εΐσι  κοινά  έν  ταίς  νεοελληνικαίς  δια- 
λέκτοις,  τουλάχιστον  γία/α  /αϊ  βαία  λέγε- 
ται κα'ι  έν  Πόντω  ή  τροφός,  βαία  έννοίίται 
έν  Κύπρω  ή  θαλαμηπόλος,  ράϊσσα»·  κα'ι  βαί~ 
-Ιισσαν  καλούσι  και  οί  Τσεσμελίδες  τήν  τρο- 
φο'ν,  οί  Κεφαλλήνες  ομοίως  Βά/γχίν  κλπ.Τό  δέ 
Βα&α  τοΰτο,  δπερ  καϊ  ο  Σουίδας  έσημείωσεν 
έν  τή  έννοια  τροφού,  τίτθης,  είναι  ρωμαϊκόν. 
άφοΰ  έν  τώ  αύτώ  τύπω  άναφέρεται  έν  τή 
χρηστομαθίίκ  τοΰ  Στράβωνος-  έλεγον  δέ  και 


ΖΔΙ'ΡΛΦΠΟΝ  ΛΗΓΔΝΙϊνΛ 


ΠΕΡΙ  Ζίί\Τί1\  \Ι\ΙΜΙΚΙΩ\ 


155 


οί  βυζαντινοί  βάγια  και  βαγίτσα,  άλλά  καϊ 
βάϊα  και  βαίτζα  λέγει  ό  συγγραφεύς  τοΰ 
έπου;  τοΰ  Διγενή  Ακρίτα.  Τά  δέ  βαϊλίζω 
(θωπεύω,  περιποιούμαι  τό  βρέφος),  όπερ  ό 
κ.  Καρολίδ·/",ς  παράγει  έκ  τοΰ  βαία,  είναι  λέ- 
ςις  κοινοτάτη.  Τό  δέ  /3αράΛ=οΰρά,  όπερ 
συγκρίνει  πρός  τό  ταΰτόσημον  σανσκριτικόν 
πηγάζει  [/.άλλον  έκ  του  ποντικού  ον- 
ρώΐιν.  Τό  δέ  κυανοΰν  λέγουσι  κοινώς  οί  Καπ- 
πχδο'και  βένετο,  ο  δέ  κ.  Καρολίδης  παράγει 
κατ'  ευθείαν  ε*  τοΰ  λατινικού  νβΠβίΐΙδ  και 
θεωρεί  μοναδικό-/  ώ;  πεισθείς,  ότι  έν  ούδεμ'.ά 
έτερα  ελληνική  διαλέκτω  έσώθη.  Έκ  τής 
άρχής  δέ  ταύτη;  όραώμενος  γράφει  '7.ακρο- 
τχτον  περί  τής  καταγωγής  τής  λέξεως  άρ- 
θρον, έν  ώ  και  ή  ιστορία  και  ή  εθνογραφία 
τή;  Καππαδοκίας  κχταμιγνύεται  προς  άπο'- 
δειξιν,  οτι  τό  παρά  Καππαδοκχις  μέχρι  σή- 
ι/,ερον  διατηρηθέν  βένετος  έν  τή  εννοίας  τοΰ 
κυανού  ίέν  παράγεται  έκ  τοΰ  λατινικού, 
άλλ'  έχει  άμε  σον  καταγωγήν  έκ  τοΰ  Έΐ'ετον 
'?,Ένετΐ)ΐ:  αρχαιοτάτου  εθνολογικού  και  γεω- 
γραφικού 1νο'υ.ατος  τής  Καππαδοκίας.  Πάσζ 
όμως  ή  περί  τής  λέξεως  ταύτης  έρευνα  τοΰ 
κ.  Καρολίδου  ανασκευάζεται  διά  όλιγίστων 
λόγων,  ότι  δηλαδή  τό  βένετοι:  έν  τή  έννοια 
του  κυανού  λέγεται  και  έν  Κύπρω  και  ότι 
αναντίρρητος  είναι  ή  διά  των  Βυζαντινών 
εισαγωγή  αύτού  εις  την  νεοελληνικήν  γλώσ- 
σαν.  Έάν  δέ  εις  τάς  καππαδοκικάς  διαλέ- 
κτους ίτώ0/,7αν  και  ρήματα  βενετιάζω,  βε- 
νετο'ω,  ώς  και  λέξεις  βενέτωμα  και  βενέτω- 
(Τΐ<:,  ταύτα  ούσέν  άλλο  καθ'ήυ.άς  ραρτυρούσιν, 
η  δτι  αί  διάλεκτοι  αύται  διέσωσαν  ικανά 
μαρτύρια  τής  σ/έσειος  αϋτ<Ι>ν  προς  τήν  νεοελ- 
ληνική·/ γλώσσαν  των  βυζαντινών  νρόνων, 
τοϋΟ '  δπερ  μαρτυρουσι  και  άλλα  άρθρα  τοΰ 
καππαδοκικοΰ  γλωσσάριου  και  ιδία  τά  δη- 
μώση  καππαδοκικά  άσυ.ατα.  Τήν  δέ  λέξιν 
βοΑια  σηυ.κίνουσαν  κο'προν  βοός  παραδέχεται 
ώ:  λείψανον  τής  αρχαίας  καππαδοκικής, 
ύποτίθησι  σέ,  λέγει,  όνομα  βοός  έκ  τής  ρίζ. 
/3οι\  Ήυ.εϊς  λέγομεν,  ότι  είναι  καθαρώς  δια- 
λεκτική μορφή  τοΰ  έν  Σύμη  και  Τήνω  λεγο- 
μένου βουτιά,  τοΰ  έν  Καλύμνω  βωδία,  τού 
νησιωτικού  βουζι'α  καϊ  αΰοννία,  τού  τσα- 
κο>νικοΰ  βονϊννία  και  τού  κυπριακού  /3οι;- 
»■«·./.  Τό  φαρασιωτικόν  ^-.^ου^ά^ακα  'σηυ.αϊ- 
νον  ιςίαν  ή  χαμαιλέοντα,  φυτάν  έκ  τής 
ρίζης  τοΰ  οποίου  ρέει  ύγρυν,  όπερ  πηγνύ- 
μενον  γίνεται  [/.αστίνη)  θεωρεί  σύνθετον  έκ 
τοΰ  λατινικού  ί^Ιαδ  και  τοΰ  κάχανα,  τό  όποιον 


δύσκολον  θεωρεί  νά  προσδιορίση-,  έρωτα  δέ 
έάν  ΕΥΥ]  τινά  σνέσιν  προς  τό  σανσκριτικον 
<;<Ίΐ(Ιί;ι=κλάδος  κτλ.  'Λλλά  δέν  είναι  μάλλον 
Λαρεφθαρμένος  τύπος  τού  νεοελληνικού 
χο./ά\·<η-ον  ;  Τό  δέ  )*οΰ.τα  σημαίνον  λάκκον 
και  βο'θρον  παραβάλλει  πρός  τά  ταυτόσημα 
(σανσκριτικον  τε  καϊ  άρμενικόν)  |<ιιρα,  καϊ 
πρός  τό  παρ'  Ήσυχίω  έλληνικόν  γύπη=τρώ- 
γλη·  άλλά  προστίθησιν,  ότι  δέν  φαίνεται  πι- 
θανόν, ότι  έλήφθη  έκ  τού  ελληνικού,  τούθ  'όπερ 
αναγκάζει  έκαστον  νά  θεωρή^  κα'ι  τήν  λέξιν 
ταύτην  λείψανον  τής  καππαδοκικής  γλώσσης, 
Άλλά  τό  γοϋηπα  και  άλλαχοΰ  έχει  τήν  έ'ν- 
νοιαν  τού  κοιλώυ.ατος.  Έν  δέ  Κύπρω  έσή- 
[7.αινεν  έν  τώ  ρ,εσαιώνι  τό  μέν  γοϋπχοο  ύπο'- 
γειον  κοίλωμα,  τό  δέ  γονφα  κοίλωμα  γης, 
νύν  δέ  τά  γονχπος  καϊ  βονηχοι;  σημαίνουσι 
καϊ  τό  κοίλωμα  τής  πινακωτής.  Τό  Τζία^ζ 
σπινθήρ  παράγει  έκ  τοΰ  σανσκριτικού  τζοΐτ 
=:1α06Γ6,  ίαΙ^βΡβ,  άλλά  καϊ  έν  Ποντω  λέ- 
γουσι  τον  σπινθήρα  τΧ,ίαν ,  τό  δέ  νΐ}ατ(ατ=ζ, 
έστία,  όπερ  καλώς  ποιήσας  ό  κ.  Καρολίδης 
κατέταξαν  έν  τώ  καππαδοκικω  γλο^σσαρίω 
τών  έλληνικών  λέξεων,  παράγει  ορθώς  έκ 
τοΰ  έστία,  άλλά  τό  άρχικόν  ^  παραδέχεται 
αποτέλεσμα  διγάμματος  ή  δασείας  φωνής· 
άλλ'  ήμεΐς  προστιθέμεθα,  ότι  τό  νηατία  πη- 
γάζει κατ'  ευθείαν  πρώτον  έκ  τού  λίαν  γνω- 
στού βυζαντιακοΰ  διαλεκτικού  τύπου  Ίοζιά , 
τό  δέ  άρχικόν  ν  θεωρούμεν  λείψανον  τής  αι- 
τιατικής τιί\ν  τοΰθ'  όπερ  είναι  συνηθέστα- 
τον  έν  τνί  νεοελληνική  γλώσσ·/]·  άλλά  καϊ  τό 
νηατία  (γράφε  νιστία)  είναι  έπίσης  βυζαντια- 
κόν  ('ίδε  8.  ΙίΙΙΙΐΐ3Γ0δ  Κθ111.  6γ.,  σ.  342). 
Τού  Γζα/·θί.'=;Λωρός  τήν  ρίζαν  ευρίσκει  έν  τ·?) 
σανσκριτική  5ναΐ1=ήχεΐν,  τήν  δέ  ρίζαν  τζα>·, 
όθεν  τό  ταανός,  παραδέχεται  πιθανώτατα  ώς 
καππαδοκικήν.  Άλλ'  ύπομιμνήσκθ[χεν  τό 
περσικόν  τΐ,Ιν  σημαίνον  διάβολ.ον,  τά  ποντικά 
τίμνός,  οανυφόι;,  ή  αάη~α<:  ή  ΰα.Ιο<:  σηρ.αί- 
νοντα  ομοίως  ράταιον,  ρο^ρον,  άνο'ητον,  τό 
έτερον  ποντικόν  ΐ,ανΰον  σημαίνον  τρελλον, 
φοβερόν,  λίαν  θυρ.ώδη  κτλ-  τό  δέ  θά.Ιι^=ζΚί- 
θος  έτυμολογεϊ  διά  τού  περσικού  Ιίΐΐίΐΐΐ,  άλλά 
διατί  νά  μή  ήναι  κατά  άναγρα^ατισρόν  έκ 
τοΰ  Λί#ά(ρι),  άφοΰ  τό  καππαδοκικόν  γλωσ- 
σάριον  μάς  παρουσιάζει  ούκ  ολίγας  έλληνι- 
κάς  λέξεις  κατά  περιέργους  άναγραυ.υ.ατι- 
σαούς  προφερομένας  τήν  σήμερον  έν  Καπ- 
παδοκία (ϊδε  ()ώμα=ΐ[λώρ%)\  Τό  ^αψερα=: 
έφιάλτης,  όπερ  λέγεται  παρά  τοις  ελληνο- 
φώνοις  κατοίκοις  τής  περί  Σεβάστειαν  καϊ 


156  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΑΛΠΜΚΟΣ 

Νικόπολιν  χώρας,  παραβάλλει  ό  κ.  Καρολί- 
δης προς  τό  θαμβεΐν,  θάμβος.  Άλλ'  ό  κ. 
Ιωάννης  Βαλαβάνης  γνωρίζει  ήμϊν,  δτι  τόν 
έφιάλτην  λε'γουσι  καϊ  έν  Ποντω  ταΰάρα,  Ίσως 
δέ  και  ουκ  άπιθάνως  ετυμολογεΐ  παρά  τό  τα 
βάηη,  διότι  ευρε  παρ'  Ήσυχίω  τήν  λακωνι- 
κή ν  γλώσσαν  «/3ά}οα-  νο'σημκ  τι  καρηβαρι- 
κον».  Την  προσκόλλησιν  δέ  τοΰ  άρθρου  τα 
ευρίσκει  κα'ι  έν  άλλαις  ποντικαϊς  λέξεσι, 
και  επειδή  οί  έν  Πόντω  χυδαίοι  νομίζουσι 
τόν  έφιάλτην  γυναίκα,  δέν  είναι  παράδοξον, 
εάν  λε'γωσιν  αυτόν  έν  θηλυκώ  γε'νει  ι)  ταΰάρα. 
Οί  Φαρασιώται  τό  πτηνόν  χα.Ιημάνα  όνομά- 
ζουσι  διΰοβον.ΐι-χτόρε ,  παράγουσι  δέ  οί  ίδιοι 
έκ  τοΰ  Λ£#ο?=:σατανάς,  διάβολος  κα'ι  έξη- 
γοΰσι  τήν  λέξιν  διαβυ.Ιόπτψ'ον  δίά  τήν  με- 
γάλην  αύτοΰ  πανουργίαν.  Ό  κ,  Καρολίδης 
ποιείται  μακράν  άνάλυσιν,  έν  ή  φαίνεται  πα- 
ραδεχόμενος, ότι  τό  δεύτερον  σύνθετον  2ΐχ- 
τόρε  είναι  παραφθορά  τοΰ  έλληνικοΰ  ά.Ιέ- 
κτωρ,  (γραπτέον  μάλλον  έκ  τοΰ  άΛαχτόριν , 
δ  λέγεται  κα'ι  νΰν  έν  Οινόη·  βυζαντ.  άλε- 
κτο'ριν)·  τό  δέ  δε'βοβος,  δεΰόβου,  παραδέχε- 
ται μεν  ώς  παραφθοράν  τοΰ  διάβο.Ιος ,  άλλά 
προστίθησιν,  ότι  οί  Φαρασιώται,  διά  νά  ση- 
μάνωσι  τόν  δαίμονα  γίγαντα,  παρέλαβον  τό 
περσικόν  (( Ιβν) .  Έν  ττ)  φαρασιωτικνί  δέ 
διαλέκτω  ύπάρχουσι  καϊ  τά  παράγωγα  δε- 
ίθ(ΤίκαΓο==πανοϋργος,  ^ίίοσύκ?/~ πανουργία 
έκ  τοΰ  διέβος  (διαβολιυσύνη)  καϊ  τό  δϊβοσυ- 
>ΌΰΓίΛ;ο=:διαβολικός,  άκατανόητος.  Άλλά 
κατά  της  έκ  τοΰ  περσικού  δεβ  παραγωγής 
άνθιστάμεθα  κα'ι  προτιμώμεν  νά  θεωρώμεν 
τόν  τής  δια  περσίζοντα  σχηματισμόν  ώς  κα- 
θαρόν  ποντικόν  διαλεκτισμόν  μόνον  έν  ή  πε- 
ριπτώσει έπεται  τό  6·  διότι  κατά  τά  γλωσ- 
σάρια τοΰ  κ.  Βαλαβάνη  παρατηρούμε  ν,  ότι 
κα'ι  έν  παραλίαις  πόλεσι  τοΰ  Ευξείνου  πόν- 
του λε'γουσι  δε'ΰα  (διάβα),  δεβάζω  (διαβι- 
βάζω), δέβασμαν  (διαβίβασμα),  δεΰάτη<: 
(διαβάτης),  δεβγατίζω  ίδιαβγατίζω=δια- 
βιβάζω),  δεΰγάτισμα.  Έν  τοις  λειψάνοις 
τής  αρχαίας  καππαδοκικής  γλώσσης  προς- 
τίθησιν  ό  κ.  Καρολίδης  και  τό  χαΛαχόνι 
σ/,μαίνον  τέρετρον,  τρύπανον,  όπερ  πιθανο- 
λογεί μεν,  ότι  συγγενεύει  πρός  τό  όμηρικόν 
χΓ/./ογ  (βέλος  τοΰ  θεοΰ  Απόλλωνος),  άλλά 
και  παραβάλλει  πρός  τό  σανσ/.ριτικόν  Ινΐΐΐ' 
=τιτρώσκειν,  φονεύειν  κτλ.  Άλλά  δέν  είναι 
πρ^τιμότερον  νά  παραδε/θώμεν,  ότι  ή  λέζις 
είναι  μεταφορική  καί  σύνθετος  έκ  τών  *«./// 
πχονη  (ρίθΓΓΘ  ;ϊ  αϊ^αίδβΓ);    Εντεύθεν  δέν 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

έξηγεΐται  κάλλιον  κα'ι  τό  φαρασιωτικόν  ρήμα 
χαΛαχο)·ίζω  τό  σημαίνον  προσκρούω  ε'ίς  τι, 
ολισθαίνω  ;  Έν  ταϊς  καππαδοκικαϊς  λέξεσι 
συναριθμεϊ  ό  κ.  Καρολίδης  κα'ι  τό  χα.Ι.ϊία 
σημαίνον  υπόδημα,  κατά  παραφθοράν  δέ  καϊ 
κάγια.  Άλλά  κα'ι  ή  λέξις  αύτη  φαίνεται 
ήμΐν  ή  αυτή  τή  παρά  Πτωχοπροδρόμω  κα- 
Μγια  (Κοραή  Άτ.  I,  σ.  169)  καϊ  τή  έν  τφ 
έπε  ι  τοΰ  Ακρίτα  καΜντϊ,α  (ίθ^ΠΙΠί,  σελ. 
291).  Διά  τό  φαρασιωτικόν  χαμβοϊα  σημαί- 
νον κορυφήν  τοΰ  όρους  έρωτά  ό  συγγραφεύς, 
έάν  εχτ]  τινά  σ/έσιν  πρός  τό  έν  τω  Μ.  Έτυ- 
μολογικω  Λτ£>?=:κεφαλή .  (Ι'ρονοΰμεν,  ότι  τό 
καμβοΰα  είναι  αυτό  τό  κοινόν  καμβούρα  κα'ι 
έπομένως  λέξις  μεταφορικώς  χρησιμοποιού- 
μενη υπό  τών  Φαρασιωτών.  Τήν  λέξιν  κα- 
νάρι  σημαίνουσαν  κώνωπα,  ήν  εικάζει  όμο'ρ- 
ριζον  τώ  κώνωψ,  γινώσκουσι  καί  οί  τοΰ  Πόν- 
του κάτοικοι  λέγοντες  κανάραν  τόν  κώνωπα 
ή  κυριολεκτικώτερον  τόν  περί  τόν  λύχνον  πε- 
τόμενον  ήπίολον.  Καππαδοκικήν  δέ  λέςιν 
θεωοεϊ  ό  κ.  Καρολίδης  κα'ι  τό  κοινόν  έν  ταϊς 
σημιτικαϊς  τής  Καππαδοκίας  διαλέκτοις 
κοράκι  τό  σημαίνον  τόν  έκ  τοΰ  τουρβανισμέ- 
νου  όξυγάλακτος  διακρινομενον  καθαρόν  καϊ 
άριστης  ποιότητος  βούτυρον,  παραβαλών  δέ 
πρός  κοινάς  ρίζας  διαφόρων  ινδοευρωπαϊκών 
γλωσσών  άποφαίνεται,  ότι  ο  τύπος  κα'ι  ή 
ρίζα  τής  καππαδοκικής  λέξεως  δέν  απέχει 
πολϋ  τών  συσχετισθεισών  ινδοευρωπαϊκών  λέ- 
ξεων. Άλλά  τό  καράκι  τούτο  δέν  είναι  γνή- 
σια παρείσακτος  άρμενική  λέξις,  άφοΰ  οί 
Αρμένιοι  δέν  λέγουσιν,  ώς  λ.  χ.  οί  σανσκρϊ- 
ται,  3,§Ιΐ3,Γ3,,  άλλά  καθαρώτατα  καράκ;  Καπ- 
παδοκικήν λέξιν  έκλαμβάνει  ό  κ.  Καρο- 
λίδης καί  τό  φαρασιωτικόν  κονχρος  τό  ση- 
μαίνον άφρο'ν  έτυμολογεϊται  δέ  κατ'  αύτόν 
ή  έκ  τής  σανσκριτικής  ρίζης  ι; Ιΐό=λάμπειν 
ή  έκ  τής  έτέρας  ρίζης  ΟΥΪ,  η  ;ΐ  ί,Ί  Ι1ΐί=αύξάνε  ιν 
κτλ.  Άλλά  δέν  είναι  προτιμότερον  νά  έκ- 
λάβωμεν  τό  καππαδοκικόν  χονκρος  ώς  λεξ  IV 
πεποιημένην  έκ  τοΰ  θορύβου  τοΰ  άφροΰ,  ήτοι 
έκ  τοΰ  κον ,  κρον,  κρον  ;  Τό  καππαδοκικόν 
μακνάδι  τό  σημαίνον  καλύπτραν  καί  ιδιαι- 
τέρως τήν  νυμφικήν  κατά  τάς  ήμετε'ρας  έρεύ- 
νας  είναι  κοινόν  έν  τ·/)  αύτή  έννοία,  ιδία  έν 
άσμασι  κα'ι  μάλιστα  μεσαιωνικοί;,  ένθα  ή 
έννοια  τής  λέξεως  σκοτεινή  τυγχάνει  τοϊς 
έκδόταις  ('ίδε  Ρ.  ΙίΠϊΐρΓΟδ  0.  Κ.  Γ...  σ..:'ι!ΐ 
άλλά  7.7.1  έν  Βολισσώ  τή;  Χίου  μαγνάδι  λε'- 
γουσι μανδήλιο'ν  τι,  δι '  ου  περιτυλίσσουσιν  αί 
γυναίκες  ~άς  κεφαλάς  των.   Τοΰ  παρά  Μι- 


ΖΛΙΡΙΦΕΪΟΝ  ϋΙΓΔΜΖΜΛ 


ΠΕΜ  Ζ!ϊ\ΐί1\  Μ\ΙΙ\1Πί>\ 


157 


σθιώταις  ./«/α=κηλίς  τήν  ρίζαν  ζητεί  ό  κ. 
Καρολίδης  εν  τω  έλληνικώ  λυ  καί  λατινικώ 
Ια  (λύμα,  λύθρον,  λύμη  κτλ).  Αλλά  τό  Λαία 
τούτο  δέν  είναι  αύτό  τό  σημερινόν  .Ιαδία, 
.Ιχ(1[ά  ,-  Τό  δέ  μισθιωτικόν  πάλιν  ριμη=ρεϊ- 
θρον  φαίνεται  παραδεγόμενος  ώς  καππαδο- 
χικόν  λείψανον  όμόρριζον  τού  ρέω.  Άλλά  καί 
έν  Πο'ντφ  λέγουσι  τό  ρείθρον  ρϊμμα  και  ρνμίν, 
ούτω  δέ  άπαντα  και  εν  πολλοί;  μοναστηρια- 
κοί; έγγραφοι;  των  βυζαντινών  χρόνων.  Περί 
τής  φαρασιωτικής  λέξεως  ροΓγ·ί=δρος  προ- 
τιμά ό  κ.  Καρολίδτις  νά  πιστεύν),  ότι  παρά- 
γεται έκ  της  ρίζνίς  ΠΐΙΐ=αύξάνεσθαι  (σαν- 
σκριτ.  ΓθΗίΙ=ΰψωμα).  Αλλά  ρουχίν  και 
ρα^οΐιίιι  και  ρ  α./ 1  ν  λέγουσι  σήμερον  και  έν 
Πο'ντω  ού  μόνον  ναμηλάς  κορυφάς  άλλά  και 
τάς  υψηλότατα;  των  όρε'ων  κοινώς  δέ  και 
έν  τω  μεσαίωνι  ραχίν  έλεγον  την  όρεινήν 
κορυφήν.  Διατί  λοιπόν  τό  καππαδοκικόν  ροϊ'- 
^•ί  νά  μή  ήναι  διαλεκτική  παραφθορά  του 
ρόγις  :  Τό  δέ  παρά  Σιλλαίοις  χαγχας  («=λί- 
θος)  δέν  είναι  πάλιν  ή  αύτό  τό  τουρκικόν 
καγιά. 

Φαίνεται  προσέτι,  ότι  και  διά  πολλάς  λέ- 
ξεις του  γλωσσάριου  του  κ.  Καρολίδου  δέον 
νά  έ/ωμ  =  ν  αμφιβολίας  ώς  προς  τήν  έρμηνείαν 
αυτών.  Άναφερομεν  δύο  παραδείγματα.  Τό 
ιΗ'ηϊρα  χλ*|θ.  Μγδοαις  ίρμηνεύει,  εις  μάντη  ν. 
νικην.  Ι",  ι  ναι  αληθώς  παράδοξον,  πώς  τό  όνομα 
τούτο  έζέπεσεν  εις  όλως  έναντίαν  σηυ.ασίαν 
άλλ'  ο  συγγραφεύς  προστίθησιν,  ότι  αναφέ- 
ρεται μόνον  έν  άσμασι  της  Τελμησσοϋ.  Εΰ- 
ρομεν  τό  ύπ'  άριθ.  5  τελμησσηνόν  άσμα,  έν 
ω  υπάρχει  ή  φράσις  &»■  ψ  ται;  βεΊΆρίς  ρα>- 
μάηχα'  τό  ποίημα  αναφέρεται  εις  τόν  ήρωα 
Πορφύριον,  δν  ελέγχει  ή  άγαπητική  του  διά 
τήν  σύλληψίν  του-  ή  άπάντησίς  του,  έν  η  και 
ή  εΐρημένη  άπαντα  φράσις,  μάς  αναγκάζει 
νά  πιστεύωμεν,  ότι  ό  Πορφύριος  θέλει  νά  είπν) 
η^τακ  άν^ρα:  ρωμάηχα ,  πράγματι  δέ 
ετέρα  καππαδοκική  παραλλαγή  του  αύτού 
άλματος  δημοσιευθώ  ίσα  υπό  τοϋ  κ.  Άλεκτο- 
ρίοου  (έν  Δελτ.  ίστορ.  και  έθν.  έταιρ.  Α', 
σ.  724,  30)  λέγει: 

ϊν  ή  ν  ο>?  άντρες  τουρκικά,  άλοί  'ς  υ.έ  χ'έσένα· 
αν  ήναι  πχλ'  ρωυ.αίϊκα,  /αρϊ  ς'  έυ.ε  κ'  Ιτϊ'να. 

Έτέραν  ταύτο'ρριζον  καππαδοκικήν  λέζιν 
αναφέρει  ό  κ.  Καρολίδης  τό  ρήμα  δένΰρομαι 
έν  τ/;  έννοια  τοϋ  φονεύομαι,  θεωρεί  δέ  τοϋτο 
συγγενές  πρός  τό  σανσκριτικόν  <Ιπι;ι  Ι1)ί— σπα- 
ράττομαι  καί  πρός  άλλα  άλλων  γλωσσών. 


ΠροστίΟησι  πάλιν,  ότι  αναφέρεται  έν  τελ- 
μησσηνοίς  άσμασι·  τό  (>ον  της  συλλογής  ασμα 
έ'χει  τόν  εξής  στίχον  : 

ΐ'/ει  σπαθιά  καιδινδρεται,κονταρ^ακαί  σκοτοΰται. 

Προφανώς  τό  ΐδιωτικόν  τούτο  δένδρεται 
δεν  έχει  ώδε  τήν  έννοιαν  τοϋ  φονεύεται  άλλά 
υήν  τού  δέρνεται.  Έτέραν  περίεργον  λέςιν 
αναφέρει  ό  κ.  Καρολίδης  τό  άόαμαΰίτΧ,α,  ό- 
περ όμως  μάλλον  ά.ίαμασίτσα  άναγινώσκε- 
ται  έν  έν'ι  τελμησσηνώ  άσματι-  σημαίνει  δέ, 
κατ'  αυτόν,  φιλο'τητα,  άγάπην,  άδελφοσύ- 
νην  θεωρεί  δέ  τήν  λέξιν  ώς  έχουσαν  σχέσιν 
πρός  τό  άρχαϊον  φρυγιακόν  άάάμνα.τ=φΟ>ός. 
Ό  στίχος  τού  άσματος  έ'χει  ούτως  : 

έ'χου.'άδελ'.&οσΰνην,  άδελ^οσύνην  έ'/ου.εν  χ^'άδαμα- 

[σίτζα 

Ανδρόνικος  απίθανε,  παγαν  άδελ'-ροτύναις 
Ανδρόνικος  έχάΟη,  Χ2  άλαααϊίτσαις. 

Πρός  άνατροπήν  τής  εκ  τού  αρχαιοτάτου 
φρυγιακού  άόάμνα  ετυμολογίας  άναφέρομεν 
τους  αύτοϋς  στίβους  έτέρου  ομοίου  άσματος 
άδομένου  έν  Φερτακαίνοις  τής  Καππαδοκίας: 

Κ'  έαεΤς  με  τον  Ανδρόνικο  έ'χουμ'  άοελφοσυνη 
αδελφοσύνη  υ.ονα/ά  ίνουυ,'  και  όυ.ωσιτζα, 
—  Ανδρόνικος  άπε'θανεν,  πήγεν  αδελφοσύνη 
Ανδρόνικος  Ι/άθηνε  ,  έ^άθην  όμωσίτσα. 

Έκαστος  παρατηρεί,  ότι  τό  τελμησσηνόν 
άδαμασίτζα  ή  άλαμασίτσα  είναι  αύτό  τό 
όμωσίτσα,  τουτέστι  τό  ύποκοριστικόν  βυζαν- 
τιακού  τύπου  όμοαία,  όπερ  πάλιν  παράγεται 
έκ  τού  άρχαίου  ορκωμοσία.  Άλλά  καί  τούτου 
παραδεκτού  μή  γενομένου,  δέν  δυνάμεθα  άρά 
γε  νά  άντιπροτείνωμεν  τήν  παραφθοράν  συν- 
θέτου τινός  ϊσως  έκ  τού  σημερινού  κοινοτά- 
του  αντάμα  καί  ομοΰιά  ; 

Έκ  τών  ολίγων  τούτων  παραδειγμάτων, 
άτινα  έκ  τού  προχείρου  συνελέξαμεν  έκ  τού 
γλωσσάριου  τού  κ. Καρολίδου,  παρατηρεί  έκα- 
στος, ότι  ρ.ετά  πολλής  τής  δυσπιστίας  δυνά- 
μεθα νά  παραδεχθώμεν,  ότι  αύτη  ή  έκείνη 
ή  λέςις  είναι  ή  πιθανόν  νά  ήναι  λείψανον 
προελληνικής  τίνος  γλώσσης. 

Σημειώσωμεν  δέ  καί  τινα  έκ  τού  γραμμα- 
τικού μέρους  τής  σημερινής  καππαδοκικής 
γλώσσης.  Έν  τή  φαρασιωτική  διαλέκτω  το 
λ  έν  αρχή  λέξεο^ς  προ  φωνήεντος  άποβάλλε- 
ται,  οιον  άγως-.  λαγώς.  Τούτο  παρατηρείται 
καί  έν  τή  τζακωνικτΐ  διαλέκτω,  ώ;  ανρα·^ 
λαύρχ,  ά|·ο=λαγο'ς1  ί*^·α>'ί=λάχανον  κτλ, 
Άλλ'  ώς  έν  τή  τζακωνική,  ούτω  καί  έν  τή 


158 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ. 


φαρασιωτικνί  ό  κανών  ούτος  δέν  είναι  άνευ 
εξαιρέσεως.  Αποβάλλεται  επίσης  και  μετα- 
ξύ δύο  φωνηέντων,   οίον  *ά--καλά  γ)  τρέπε- 
ται  εις  γ  ή  β,   οιον  χ'·ίγο=  ',ψηλο'ς,  ο#Ογ= 
άλλο,  ^£}·ο=άλογον  τοΰτ'  αυτό  άπαντα  και 
έν  τί]  τζακωνικν),   πλήν   τής   εις  γ  τροπής 
(γάα==  μουλάρι,   «ογο=  άλογο,   ά6α=  άλλτη 
κτλ.).    Ή  έν  τω  λ  όμως  συγγένεια  τής  φα- 
ρασιωτικής  προς  τήν  τζακωνικήν  διάλεκτον 
φαίνεται  ήμϊν  συμπτωματική·  άλλως  τε  κα'ι 
έν  τί)  κυπριακή  διαλέκτω  τό  γράμμα  τοΰτο 
έν  άρχή"  λέξεως  προ  φωνήεντος  αποβάλλε- 
ται,  ώς  «./ώ=λαλώ  κτλ.   Ή  φαρασιωτική 
τό  λΛ  προφέρει  συνεπώς  ώς  φκ,  ώς  φχώνω= 
άπλώνω,  ^αΓα^οο^πλάτανος,  <ρ#αΓζ;=πλα- 
κί(ον)  κτλ.,   τό  δέ       μετατίθησι  πάντοτε 
εις  φσ,    οίον  ^σάρ'ω=σφάχνω,   σφάζω.  Ή 
δέ  μισθιωτική  και  γουρδουνιακή  διάλεκτος 
τό  θ  αντικαθιστά,  διά  του  χ,    ώς  \·ωρώ  = 
θωρώ,  θεωρώ,  χί^ό^ούρανός  (θεός),  χε'χα= 
θέκα,  εθηκα-   τοΰτ'  αΰτό  παρατηρείται  κα'ι 
έν  τω  κυπριακώ  ΐδιώματι  τών  Καρπασεωτών 
[ώς  χάλασσα,  μεχώ  κτλ.),  έν  δέ  τη  τζακω- 
νικν) τρέπεται  εις  σ  η  6θ1ΐ.  Ό  κ.  Καρολίδης 
παρατηρεί,,  ότι  ή  τών  Γουρδουνίων  διάλεκτος 
τό  β  κα'ι  τό  <>Λ    αντικαθιστά  πολλάκις  διά 
τοΰ   ρ,    οίον    'πέρανε=  'πέθανε,  ρο=δύο, 
βώρι=β&8ι.  Έν  δέ  τν)  κλίσει  τών  ονομάτων 
σημειώσεως  άξιον  είναι,  ότι  η  φαρασιωτικη 
διάλεκτος  συνήθως    έχει   πληθυντικόν  λή- 
γοντα εϊς  Β;  οπόταν  τό  όνομα  λήγ·/]  έν  τω 
ένικώ  εις  ι   (πρακανάδε,  βάρτε),   τά  δέ  εις 
ο  λήγοντα  ουσιαστικά  έν  τώ  πληθυντικώ  λή- 
γουσιν  εϊς  α  (παιόόχχο,  παιδόχχα)·   ώς  προς 
δέ   τάς  καταλήξεις    έν  τη  φαρασιωτική  τά 
[Λεν  ουσιαστικά  λήγουσι  συνήθους    εις  χο  ή 
οχχο,  οχ,  χα,  χα,  ονχα,  χι,  ονχιΊ  οχι,  ιγ- 
χι,  γιε'χ,  εχα,  απ:  (τιΙ)όκ,    κουροΰκα,  χαν- 
δροΰκα,  τοροΰχα,  ποροΰχι,  όρνόχι,  τροχάγκι, 
προ/άγκι,  καρτζουλιγιέκ,  νομάτς,  δεβοου- 
νάτς).   Τών  δέ  έπιθέτων  αί  συνήθεις  κατα- 
λήξεις εΐσίν  ο,   ουσχο,  εό,  ιχο,  οίον  καό, 
καοΰσκο,  θεροϋσκο,  τορκοΰσκο,  στανιέρ,  ό- 
κνιε'ρ,  άφρΐκο  κτλ.    Ώς  προς  τά  αριθμητικά 
ονόματα  λέγει  ό  κ.  Καρολίδης,  ότι  ή  φαρα- 
σιιυτική  διάλεκτος  διετήρησεν  αόριστον  τινα 
άντωνυμίαν   ή   άριθμητικόν   άκλιτον  όνομα 
^/_=τις,  τι        Γθ^/ί/Γί,=άνθρωπός  τις),  όπερ 
παρκοέχεται    ώς   λείψανον    άρναίας  τινός 
προελληνικής  λέξεως  όμορρίζου  προς  τό  έλ- 
ληνικόν  ά  έν  τώ  «.τα/;,  ά.Ύ.Ιοϊκ;  κτλ.  Άλλ' 
έν  τοις  κειμένοις  της  διαλέκτου  ταύτης  δέν 


ευρωμεν  φράσιν  τινά,  έν  ή  ν'  άναφέρηται  τό 
σκανδαλώδες  τοΰτο  τοΰθ'όπερ  θά  έβοήθει 
ημάς  νά  έννοήσωμεν  καλώς  τήν  δύναμιν  και 
τήν  φύσιν  του.  Ώς  λείψανα  δέ  αριθμητικών 
ονομάτων  της  αρχαίας  καππαδοκικής  εκ- 
λαμβάνει ό  κ.  Καρολίδης  καί  τινα  άριθρ,η- 
τικά  ονόματα  άπό  τοΰ  εν  μέχρι  δέκα,  τά 
όποια  μεταχειρίζονται  οί  παίδες  έν  τοις 
παιγνίοις.  Τών  ονομάτων  τούτων  τεσσάρας 
τόπους  καταριθμεί,  έξ  ών  σημειοΰμεν  τούς 
φαρασιωτικούς:  'ένα,  <Ηχι,  τοίχι,  χόκταρ, 
φέΐχαρ,  Μ^χιρ,  τάτΜ,  μάτΧι,  τάι-γιαρ,  <ϊέ- 
χα.  Έν  τώ  περί  αντωνυμιών  κεφαλαίω  εύρί- 
σκομεν  έγχωρίους  διαλεκτικούς  τύπους,  συγ- 
γενείς όμως  προς  τους  ποντικούς.  Τό  αΰοΰ 
=ούτος  θεωρεί  ό  κ.  Καρολίδης  προφανώς 
καππαδοκικόν  αλλά  τοΰτο  τε  κα'ι  τά  έντεΰ- 
θεν  παράγωγα  είναι  κοινότατα  καί  εν  τισι 
ποντικαίς  διαλέκτοις,  έν  δέ  "Οφει  προφέρε- 
ται καί  άγοΰ,  άον.  Τά  δέ  μισθιωτικά  με  ν  φ 
(ημέτερος)  καί  σεσρ  (υμέτερος),  άτινα  έπί- 
σης  θεωρεί  λείψανά  πως  τοΰ  καππαδοκικοΰ 
τύπου  τών  κτητικών  αντωνυμιών,  νομίζομεν, 
ότι  είναι  μάλλον  τοπικός  ίδιωτισμός  πηγά- 
ζων έκ  τών  ετέρων  κοινών  έν  Καππαδοκία 
καί  Πόντω  (το)  με'τερο,  (ιο)  σέτερο.  Τάς  δέ 
φαρασιωτικάς  έρωτηματικάς  άντωνυμίας  .νό, 
.7Γά_,(=τί;),  άς  ό  κ.  Καρολίδης  θεωρεί  άρ- 
χαιοτάτας,  νομίζομεν  μάλλον  πηγαζούσας 
έκ  τών  ποιος  ποιά.  Άρχαϊκωτάτην  δέ  ρη- 
ματικήν  κατάληξιν  έν  ολίγοις  έλληνικοΐς 
τύποις  (εστι,  γέγοντι  αίολ.)σωζομένην  θεα>- 
ρεΐ  ό  κ.  Καρολίδης  καί  τό  τής  φαρασιωτι- 
κής  διαλέκτου  τι,  όπερ  τίθεται  εις  τό  γ' 
ένικόν  καί  τό  γ'  πληθυντικόν  πρόσωπον  τοΰ 
ένεσιώτος,  παρατατικού  καί  αορίστου.  Η- 
μείς προτιμώμεν  νά  θεωρώμεν  τήν  κατάλη- 
ξιν ταύτην  καθαρώς  τουρκικήν.  'ΐδοΰ  παρα- 
δείγματά  τινα:  ηααντι  τα  θνφα  χαραχοιμέ- 
>·α,  'ατάθη  ση  (=στή)  μέση  τΓ,αί  είΛεντι.  ά- 
τζείι  ονς  (=έκεΐνος),  Αίγχε>'  τα  τοις  τζιφάχι 
τααΐ  Λέγχεντι  ξέδωσε  τοις  μαθηταίς  καί 
είπεν). 

Μεθ'δλα  ταύτα  δεν  δυνάμεθα  κατ*  άρνήν 
ν'  άονηθώμεν,οτι  ή  τοΰ  κ.  Καρολίδου  θεωρία 
περί  διασώσεως  λειψάνων  τινών  τής  αρχαίας 
καππαδοκικής  ε '.ναι  παντελώς  απαράδεκτος, 
«φοϋ  μετά  ρ,ακράς  μελέτας  άπεδείχθη,ότι  ή 
νΰν  τζακο>νική  γλώσσα  είναι  μεταγενεστέρα 
φάσις  τής  αρχαίας  λακωνικής.  Διότι  έν  τώ 
γλωσσαρίω  του  κ.  Καρολίδου  ϋπάρχουσιν  ά- 
πειροι λέξεις  πρωτοφανείς  δι'  ημάς,  περίερ- 


ΖϋΓΡΑΦΕίΟΝ  ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ 


ΠΕΡΙ  ΖΩΝΤΩΝ  ΜΜΙΙΙΚΙΩλ 


1  :,!! 


γοι  χυ.χ  κα'ι  άξιαι  μελέτης.  Άλλ'  έν  τοιαύ- 
<77]  εκθέσει,  οία  ή  παρούσα,  δέν  δυνάμεθα  νά 
προβώμεν  εις  άνάλυσιν  αϋτών.  "Έπειτα  δέ 
τίς  δύναται  νά  μας  διαβεβαίωση,  δτι  αί  λέ- 
ξεις αύται  δέν  άνήκουσιν  εις  άρμενικήν  τινα 
διάλεκτον,  η  εϊς  ττερσοτουρκικο'ν  τι  βάρβαρον 
ιδίωμα,  άφ'  ου  5έ ν  συνετάνθησαν  είσε'τι  λε- 
ς'.κκ  τών  έν  Καππαδοκία  και  περί  αύτήν 
ομιλουμένων  γλωσσών  ;  Έκ  των  περιεργο- 
τε'ρων  φαρασιωτικών  λέξεων  άναφέρομεν  τάς 
έπομένας  ■  άτζα^αί^^σαίλη,  Γσορς·=έριον 
κουρευμένον  και  άκατε'ργαστον  (εντεύθεν  δέν 
παράγεται  τό  τσαρούχι  ^αλέ:=άράχνη, 
<^αλλιέρ=άράχνης,  τσο./έχα=<χ.ιώρν.,  ταώο 
=κυανοΰς,  Γορο?γα:=πεύκη,  τσινοαρ — αε- 
τός, #ΰφΓζοι;.^<£*=:πάνθηρ,  σιτράγχα=$<.χ- 
δημα  ή  ταινία,  Γ{τά*·^ί=κύκλος  (δεν  συγ- 
γενεύει και  τό  — αρ'  ήμίν  τζιγχρίχι;),  το- 
ρονχα=.~ εύκη,  ίί£ασΓί=βάσανος,  αγωνία, 
.τί<7Γροϊί*ο:=μάζα  αλεύρου,  χασϋ6ρ=/.(1ρχί^ 
ρταρ^-ίΟ'Γτττρυβλίον  κοίλον  πήλινον,  χοοοχχο 
=  μελίκηρον,  ίϊζ?οί'  /5«<Τί  =  τερέβινθος  ν) 
σχίνος,  σ#οι.'^ά=ποτήριον,  μπαβονχα=χϊ- 
νιγμα,  άρ<ίΟο«π«'#α==λαβοΰρι  ή  βίκος.  Τάς 
λέξεις  ταύτας  μεταξύ  άλλων  θεωρεί  ό  κ. 
Καρολίδης  ώς  γνησίας  καππαδοκικάς,  διότι 
συγγενεύουσι  προς  σανσκριτικάς,  βακτρικάς 
κτλ.  ΆΤ-λ'  επειδή  ήμεϊς  δέν  πιστεύομεν,  δτι 
είναι  λείψανα  άρίας  τινός  καππαδοκικής 
γλώσσης,  άλλ'  ειλημμένα  έκ  παραγώγων 
γλωσσών  διαφόρων  ασιατικών  λαών  έπιδρα- 
ν.οντων  κατά  τόν  μεσαιώνα  τήν  Καππαδο- 
κίαν.   φρονούμε·/,  ότι  προτιμότερον  είναι  νά  | 


άναμείνωμεν  την  σύνταςιν  λεξικών  τών  έν 
Καππαδοκία  ομιλουμένων  γλωσσών.  Εκείνο 
δέ  τό  όποιον  δέν  πρέπει  νά  παραλείψωμεν 
είναι,  ότι  ή  φαρασιωτική  γλώσσα  έχει  πολ- 
λάς  λέξεις  πεποιημένας  και  ετέρας  απείρους 
έλλη  νικάς  έν  μεταφορική  σημασία,  ούτως 
ώστε  νά  δύνηταί  τις  νά  σ/ηματ£σν)  μικρόν 
λεξικόν  καππαδοκικού  τίνος  ^Ι,Ίΐιμ  η  Ι,ιιιμίκ; 
νβΓίβ.  Πάμπολλαι  δ'  επίσης  είναι  νεοελλη- 
νικα'ι  παρεφθαρμε'ναι  κα'ι  ούκ  όλίγαι  άκέ- 
ραιαι  άρ^αϊαι  έλληνικα'ι  μεταχειριζομεναι  ή 
έν  σημασία  ήττον  γνωστή,  ή  έν  έννοια  αρ- 
χική, ή  έν  ιδία  όλως  έναντία  της  σημα- 
σίας  των. 

Ή  Φιλολογική  Επιτροπή  αποβλέπουσα 
μάλλον  εις  τό  άπειρον  γλωσσικον  ύλικόν, 
όπερ  συνεκόμισεν  ό  κ.  Καρολίδης  έκ  Καπ- 
παδοκίας, ή  εις  τήν  έπεξεργασίαν  αύτού, 
έκρινε  οίκαιον  νά  άμείψη  τους  κόπους  αυ- 
τού διά  τοΰ  δεκαλίρου  βραβείου.  Τό  αυτό  δέ 
δώρον  απονέμει  και  τοις  καλοϊς  κάγαθοίς 
σκαπανεύσι  τού  Ζωγράφε  ίου  διαγωνίσματος 
Νικολάω  Πολίτνι,  Δημητρίω  Πουλάκη,  Κων- 
σταντίνο) Κανελλάκη,  Ιωάννη  Βαλαβάνη, 
Άντωνίω  Πουλάκη,  Συμεών  Μανασσείδτ]  και 
Νικολάω  Βένετη.  Επαίνου  δέ  άξιους  κη- 
ρύττει τόν  έν  Αθήναις  κ.  Γεώργιον  Δροσίνην, 
τόν  εξ  Οινόης  κ.  Ίωάννην  Κωνσταντινίδην  και 
τόν  έν  Σουδενοϊς  τής  Ηπείρου  κ.  Α.  Γόνιον. 

5^.  3Π.  ,Κεραμευς, 
εΐΰηγητης  της  Φιλολ.  Επιτροπής. 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ. 

ΕΚΘΕΣΙΣ 

ΠΕΡΙ  ΤΟΤ  ΥΠΟΒΛΗΘΕΝΤΟΣ  ΠΟΝΗΜΑΤΟΣ  ΦΤΣΙΚΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ 


Φΐ.ϊοι  άχοραταί) 

Επειδή  οί  πλείστοι  των  τό  βήμα  τούτο 
του  Συλλόγου  κατά  τάς  αΰτάς  περιστάσεις 
άνελθόντων  προτάσσουσιν  ολίγα  τινά  σχετι- 
κά έν  εΐδει  προλεγομένων  ή  είσαγο^γής  εις 
τό  θε'αά  τής  εαυτών  έκ^έσεως,  έπιτρέψατε 
κα'ι  έυ.ο'ι  τό  πρώτον  ήδη  εϋτυχούντι  νά  άνε'λ- 
θω  τό  βήμα  τούτο  νά  ακολουθήσω  την  ύπό 
τοσούτον  μακρού  παρελθόντος  καθιερωθείσαν 
συνήθειαν  ταύτην.  Συνειδώς  δ'  έμαυτώ  στέ- 
ρησιν  πολλών  προσο'ντων,  άτινα  καθιστώσι 
τους  ρήτορας  άνεκτοϋς  και  τοϋς  λογούς  αυ- 
τών ακουστούς  κα'ι  προκαλούντας  ούχί  τόν 
νυσταγμόν  άλλά  τουναντίον  την  έξέγερσιν 
τού  πνεύυ.ατος  τών  άκοοατών,  άπό  τής  οποίας 
ιδίως  εξαρτάται  ή  σχετική  τού  ρήτορος  επι- 
τυχία, άλλως  δέ  μή  προτιθέμενος  νά  εκφω- 
νήσω ρητορικών  ιδίως  λόγον,  μετά  συστολής 
και  συναισθήσεως  τού  οφειλομένου  εις  το- 
σούτον έκλεκτήν  τού  έθνους  μερίδα  σεβασμού 
έπροτίμησα  τό  βήμα  τούτο  ανερχόμενος  βρα- 
χε'α  τινά  νά  προτάξω  και  ταύτα  σχετικά 
προς  αΰτό  τό  θέμα  τού  Καραπανείου  αγώνος 
τού  λήξαντος  συλλογικού  έτους,  πρός  τήν 
παρ'ήμίν  διδασκαλίαν  τών  φυσικών  λεγομέ- 
νων μαθημάτων. 

Ύπό  τής  πανσόφου  τού  δημιουργού  χειρός 
τεθείς  επί  τής  βαρείας  ημών  σφαίρας  βαρύ 
και  ύλικόν  σώμα,  εννοώ  πρώτον  τήν  περ'ι  έμέ 
νά  κατανοήσω  φύσιν,  επί  τής  έπιγνώσεως 
δέ  τών  αποτελούντων  αύτήν  όντων  κα'ι  τής 
μελέτης  τών  διεπο'ντουν  αύτά  νόμων  ώς  έφ' 
υλικής  κλίμακος,  άλλου  πύργου  τής  Βαβέλ, 
βραδέ<·.>ς  άναρριχώμενος  νά  προβώ  εις  τόν 
σχηματισμόν  σκεψειον  και  ιδεών  ανωτέρων, 
έπιγενεστέρων  κατ'  έμέ  τώ·/  επί  τής  υλικής 
φύσεως.   Εντεύθεν  έπεται,  οτι  ώ;  άφετη- 


ρίαν  οιασδήποτε  μορφώσεως  τού  πνεύματος 
νομίζω  τήν  φυοιχι'μ- ,  ούτως  ειπείν,  μόρφω- 
σιν,  τουτε'στι  τήν  κατανο'ησιν  τής  περί  ημάς 
ύλης  κα'ι  τήν  σπουδήν  τών  ιδιοτήτων  και  με- 
ταβολών αύτής,  έφ'  όσον  τούτο  δυνατόν  νά 
κατορθωθή  υπό  τού  άνθρωπίνου  πνεύματος. 
Τότε,  και  μόνον  τότε,  νομίζω  θά  άναπτυ- 
^θώσιν  έν  έμοί  φυσικώς  και  άβιάστως  αί 
περί  τής  ψυχής  κα'ι  τού  Θεού  ϊδέαι,  τότε 
μόνον  ώς  άλλος  Νεύτων  θά  δύναμαι  εύσυνει- 
δήτως  κα'ι  μετά  πεποιθήσεως  νά  άποκαλύ- 
πτωμαι  άκούων  προφερόμενον  τό  όνομα  τού 
δημιουργού,  τότε  μόνον  ή  περί  τής  υπάρξεως 
ανωτάτου  "Οντος  και  άύλου  έν  έμοί  ουσίας 
άπόδειξις  θά  δύνηται  νά  στηρι^θη·  ούχί  μό- 
νον επί  λόγων  ίδανικώς  λογικών,  διαφερόν- 
των κατά  τε  τήν  άνατροφήν  και  κατά  τό 
ποσόν  τού  έν  εκάστω  άνθρώπω  ένυπάρ/οντος 
λόγου,  άλλ'  έπ'ι  λόγων  φυσικώς  λογικών, 
άναντιρρήτων  κα'ι  παρά  πάντων  αποδεκτών. 

Διατί  άποδίδουσί  τίνες  τάς  ύλιστικάς 
τάσεις  τού  υμετέρου  αιώνος  εις  τήν  κατα- 
πληκτικήν  όντως  κατά  τά  τελευταία  έτη 
πρόοδον  τών  φυσικών  επιστημών  ;  Κίναι  αλη- 
θές πράγματι,  ότι  αί  φυσικαί  έπιστήμαι 
ύποσκάπτουσιν,  ώς  νομίζεται  κοινώς,  τά  θε- 
μέλια τού  ιδανικού  κόσμου; — Επιτρέψατε 
εις  έμέ  νά  απαντήσω  έν  ολίγοις  εις  τάς 
έρωτήσεις  ταύτας.  Βεβαίως  τούτο  δύναται 
νά  χαρακτηρισθή  ώς  τόλμη  και  τόλμη  μεγά- 
λη. Σϊ.ς  έξομολογούμαι  κρύφιόν  μου  αμάρ- 
τημα. Μετά  τού  σεβασμού  και  τής  συναι- 
σθήσεως  τής  έν  έξόχως  φιλοσοφική  ρήτρα 
αμαθίη  μϊ*·  θ(.)άαο<:,  Λογιαμ,ος  (V  υχτον  ψι'ρίΐ, 
περ·.εχομένης  ύψιστης  αληθείας,  συνδυάζω 
ένθερμον  Οαυμασμόν  πρός  τους  έλλογως  τολ- 
μηρούς άνθρώπους·  διότι  έκ  τής  ιστορίας  έδι- 
δάχθην,  δτι  ουδέν  μέγα  έν  τώ  κόσμω  έγέ- 


ΚΙΡΛΠλΝΕΟΣ  Λ 1 1  ί 4 \  ΠΕΡΙ  ΦΥΣΙΚΗΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ. 


101 


νετο,  ούτινος  τό  πρώτον  κινούν  νά  μή  ήτο  ή 
κατ'  έμέ  ανωτάτη  αύτη  τής  ελευθέρας  αν- 
θρωπινής βουλήσεως  έκφανσις. 

Νομίζω,  οτι  κακώς,  άνευ  προηγουμένης 
σπουδαίας  μελέτης  του  πράγματος,  άποδί- 
δουσί  τίνες  εις  τάς  φυσικάς  έπιστήμας  ένέρ- 
γειαν  ύλιστικήν.  Έν  πρώτοις  ό  υλισμός  δέν 
είνκι  σύγχρονος  πολλώ  δ'  ήττον  μεταγενέ- 
στερος τής  αναπτύξεως  τών  φυσικών  επι- 
στημών. Έάν  αϊ  φυσικαί  έπιστήμαι  έχουσιν 
ίστορίαν  ολίγων  δεκαετηρίδων,  αί  ύλιστικαί 
ΐδέαι  άριθμοΰσι  χιλιετηρίδας  όλας  ύπ/.ρξεως, 
είνκι  σύγχρονοι  τής  πρώτης  τοΰ  ανθρώπου 
επί  τής  γής  εμφανίσεως.  Τουναντίον  νομίζω, 
ότι  ή  άνάπτυζις  και  ή  προ'οοος  τών  φυσικών 
επιστημών  οΰχί  μόνον  δέν  πολεμεΐ  τον  ίδα- 
νικάν  κο'σμον,  άλλ'  ώς  έφθην  ειπών  εν  τή 
άρχ*ί,  μεγίστην  δύναται  νά  παράσχη  εις  τό 
πνεύμα  βεβαιότητα  περί  της  υπάρξεως  τοΰ 
ιδανικού  τούτου  κόσμου.  Ουδείς  σπουδαίος 
φυσικός,  χημικός  ή  Αστρονόμος,  διημφισβή- 
τησε  το  /.Ορος  της  υπάρξεως  του  ιδανικού 
κόσμου, εάν  δέ  ύπάρχωσι  μέταςϋ  αυτών  τινές 
πολεμούντες  τήν  ΰπαρςιν  τούτου, έπιτραπήτω 
μοι  νζ  είπω.  ότι  ούτοι  ή  εκουσίως,  νεωτε- 
ρισμού χάριν,  άμβλυωοΰσιν,  ή,  εάν  έν  συνει- 
δήσει  έ  πκγγέλλωνται  ταύτα,  ήδικήθησαν 
κατά  τήν  διανομήν  του  λογού  υπό  τοΰ  δη- 
μιουργού, και  πρός  έκδίκησιν  της  προσγενο- 
μένης  αύτοϊς  αδικίας  αρνούνται  τήν  ύπαρςιν 
αυτού  και  εαυτών.  Διότι  άλλως  κατά  ποίους 
φυσικούς,  χημικούς,  μηχανικούς  ή  φυσιολο- 
γικούς νομούς  δύναται  νά  έξηγηθή  ή  της 
ύλης  ύπό  τού  μικροσκοπικού  ανθρώπου  κατά- 
κτησις  κα'ι  ύποδούλωσις  κατά  τούς  τελευ- 
ταίους αιώνας;  μήτοι  κατά  τόν  Νευτώνειον 
νοαον  της  καθολικής  έλξεως;  άλλά  τότε 
βεβαίως  ο  έλέφας,  ό  ιπποπόταμος  και  τά 
πελώρια  τού  ωκεανού  κήτη  θά  ειχον  επί 
της  τοιαύτη:  κατακτήσεως  δικαιώματα  με- 
γάλε ίτερα.  ανάλογα  της  μάζης  αύτών. 

Άλλ'έξετάσωμεν  έμβριθέστερον  τήν  ύλην, 
οπλίσιυμεν  τούς  οφθαλμούς  διά  τοΰ  μικρο- 
σκοπίου ή  τού  τηλεσκοπίου,  συγκεντρώσωμεν 
όλοκληρον  τήν  ψυχήν  ημών  εις  τήν  παρατή- 
ρησιν  τής  Ολης.  Τί  θά  ϊδωμεν  έν  αύτη  ; — 
Πρώτον  μέν  νο'μον  διέποντα  αυτήν  καϊ  οΰσ' 
έπί  στιγμήν  άφιστάμενον  αΰτής,  τόν  νό- 
μον  τής  άίΙρα^ίίΌο  άπαγγελλο'μενον  ούτως· 
«ή  ύλη  οΰδαυ.ώς  δύναται  άο'έαυτής  νάμετα- 
βάλη  κατάστασιν»· — δεύτερον  παρατηρούμεν 
διάφορους  τής  ύλης  μεταβολάς,  ταύτας  δέ 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ.— ΤΟΜ.  Ιθ'). 


ύποχρεούμεθα  ν'  άποδώσωμεν  εις  τι  αίτιον. 
Πώς  καλούμεν  τό  αίτιον  τούτο; — χένηοιν 
ζώκ  μορίων  ζψ,  Μης.  Έξ  αυτής  πάντα  τά 
φαινόμενα.  ΊΙ  κίνησις  τών  μορίων  τής  ύλης 
αποτελεί  τά  φαινόμενα,  άτινα  καλούμεν 
φως,  θερμότητα,  ήχον,  ήλεκτρισμο'ν,  μαγνη- 
τισμόν,  βαρύτητα,  χημικήν  έλξιν  κτλ. — Τήν 
τοιαύτην  κίνησιν  τών  μορίων  τήν  ύλης  ύπο- 
χρεούμεθα ν'  άποδώσωμεν  εις  αύτήν  τήν 
ύλην.  Άλλά  πώς  θά  συμβιβασθώμεν  μετά 
τοΰ  α'  νόμου; — Άναγκαζο'μεθα  νά  παρα- 
δεχθώμεν,  ότι  υπήρξε  ΤΙΣ, όστις  ένεφύσησεν 
εις  τήν  ύλην  τήν  κίνησιν,  ό  δέ  ΤΙΣ  ούτος 
δέν  ήδύνατο  νά  ήναι  ώς  ή  ύλη,  ήτο  άνώτερος 
τής  ύλης,  ήτο  άϋλος. 

'ΐδοΰ  ή  περί  Θεοΰ  ίδε'α  προκύπτουσα  άπό 
τής  εξετάσεως  ένός  μικροβίου,  άπό  τής  πα- 
ρατηρήσεως τών  νομίμων  κινήσεων  τών  ά- 
στρων, άπό  τής  στοιχειωδεστέρας  χημικής 
συσκευής, άπό  τού  άπλουστε'ρου  φυσικού  πει- 
ράματος. 

Βεβαίως  δέν  περιε'χεται  έν  τοις  στενοίς 
όρίοις  τοΰ  έμοΰ  προλόγου  ή  άνάπτυξις  τής 
ιδέας,  ότι  ουδαμώς  πρός  τήν  ύπαρξιν  τοΰ 
άνωτάτου  Όντος  αντίκεινται  και  ουχί  μόνον 
ουδόλως  ύποβιβάζουσιν  αύτό,  άλλά  τούναν- 
τίον  πληρέστερον  περί  αΰτοΰ  παρέχουσιν  εις 
τό  πνεύμα  χαρακτηρισμόν  αί  νεώτεραι  θεω- 
ρίαι  περί  πληθύος  τών  κατωκημένων  κόσμων 
και  περί  μή  παραδοχής  τοΰ  άνωτάτου  Όντος 
έν  άμέσω,  ένδελεχεϊ  συνάφεια  πρός  τήν  ύλην 
και  τά  έαυτής  φαινόμενα.  Όπως  ουδείς  δύ- 
ναται νά  κατανόηση  δριον  τοΰ  υλικού  χώρου, 
ούτως  ουδείς  δύναται  νά  παραδεχθή  τήν 
ύπαρξιν  τοσούτων  μυριάδων  ουρανίων  σωμά- 
των, χωρίς  συνάμα  ν'  άποδώση  εις  ταύτα 
τήν  εκπλήρωσιν  τοΰ  α'  όρου  τής  υλικής 
ύπάρζεως,  τήν  ζωφ".  Ή  άρνησις  τούτου 
λίαν  εγωιστική  βεβαίως  είναι  διά  τόν  έπί 
τής  γης  άνθρωπον  και  λίαν  προσβλητική 
πρός  τήν  άπειρίαν  τής  δυνάμεως  τοΰ  άνω- 
τάτου Όντος.  Κα'ι  παρήγορος  μέν  ίσως  φαί- 
νεται εις  τόν  γήϊνον  άνθρωπον  ή  ιδέα  τής 
μονότητος  αΰτοΰ  έν  τω  παντί  και  ή  άμεσος 
συνάφεια  τοΰ  δημιουργού  μετά  τής  υλικής 
υπάρξεως,  ούχ  ήττον  όμως  ταύτα  εις  άκραν 
ευρίσκονται  άντίφασιν  πρός  τήν  προσημειω- 
θεϊσαν  παντοδυναμίαν  τοΰ  πρώτου  αιτίου. 
Έάν  δέ  ό  λεγόμενος  ουρανός,  ένθα  έτέθη 
ύπό  τοΰ  ανθρώπου  άπ'  άρχής  τής  έν  τη  γν) 
εμφανίσεως  αύτοΰ  τό  τοΰ  θεού  ενδιαίτημα, 
ύψώθη  καταπληκτικός  κατά  τους  νεωτέρους 

21 


162 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


Φ1ΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


αιώνας,  τοΰτο  ούδαρ,ώς  άπελπιστικόν  πρέπει 
νά  φαίνεται  εις  τόν  γήϊνον  άνθρωπον  πεποι- 
θοτα,δτι  ή  τοΰ  δηρ.ιουργοΰ  δύναρ.ις  και  άγα- 
θότης  είναι  τοσούτον  άπείρως  ρ,εγάλαι,ώστε 
τό  εις  την  γήν  άναλογοΰν  μέρος  αυτών  είναι 
άσυγκρίτως  ρ.εγαλείτερον  του  προ  της  εμφα- 
νίσεως τών  νεωτε'ρων  θεωριών  ανήκοντος 
αύτη.  "Οσον  δ'  άφορα  εις  τό  β'  ζήτημα  της 
συνάφειας  τοΰ  άνωτάτου'Όντος  ποός  τήνύλην, 
νομίζω,  δτι  αρνείται  τό  άπειρον  της  δυνά- 
μεως τοΰ  Θεοΰ  ό  μή  παραδεχόμενος,  δτι  ού- 
τος εφάπαξ  ρ.όνον  εμφυσήσας  εις  τόν  ύλικόν 
κο'σι/.ον  την  δύναμιν  δέν  έχει  πλέον  άνάγκην 
τοΰ  άμεσου  τούτου  συγχρωτισμού  ρ.ετ'  αύ- 
τοΰ.  Ή  δύναμις  συνυπάρχει  μετά  της  ύλης 
και  δύναται  ρ.έν  πολλάς  νά  ύποστή  ρ.εταβο- 
λάς  ποικιλομο'ρφως  τά  αισθητήρια  ημών 
προσβάλλουσα,  ουδαμώς  δμως  δύναται  άπαξ 
δοθείσα  εις  την  ύλην  νά  μηδενισθή. 

Διά  τών  άνωτέρω  ήθέλησα  νά  υποστηρίξω 
την  ΐδέαν,  δτι  ή  φυσική  τοΰ  άνθρωπου  άνα- 
τροφή  ούχϊ  βλαβερά  άλλά  τουναντίον  ώφελι- 
ρ.ωτάτη  εις  αύτόν  ύπό  πάσας  τάς  όψεις  κα- 
θίσταται. Φυσικόν  πόρισμα  της  παραδοχής 
τούτου  είναι,  δτι  εν  τοις  ήμετέροις  σχολείοις 
πρέπει  νά  διδάσκωνται  τά  φυσικά  ρ,αθήρ.ατα 
άπ'  αυτής  της  νηπιακής  ηλικίας,  άπ'  αύτοΰ 
τοΰ  λεγομε'νου  δημοτικού  σχολείου.  Πρός 
τοΰτο  ανάγκη  α'  νά  ύπάρχωσι  κατάλληλα 
πρός  τοΰτο  βιβλία,  και  β'  νά  ρυθμισθή  ή 
τής  διδασκαλίας  τούτων  μέθοδος.  Και  διά 
μεν  τό  α'  νομίζω, δτι  τά  πλείστα  διδακτικά 
βιβλία  τοΰ  είδους  τούτου  έχουσιν  εν  φοβε- 
ρόν  μειονέκτημα, δτι  άναπτύσσουσι  τά  πράγ- 
ματα λίαν  πλατέως,  τοΰτο  δέ  και  τόν  μι- 
κρόν μαθητήν  καθ '  ύπερβολήν  κουράζει  και 
την  τοΰ  διδάσκοντος  θέσιν  καθιστή  προβλη- 
ματικήν  και  β'  δτι  τά  ρ,αθήρ.ατα  ταύτα  δι- 
δάσκονται ούχϊ  φυσικώς,  ούχ'ι  διά  πραγμά- 
των ψηλαφητών  και  ορατών,  άλλ'  ώς  έπι  τό 
πλείστον  διά  τοΰ  λόγου.  Έπ'ι  κατανοήσεως 
δρ.ως  υλικών  πραγρ.άτων  τό  νά  αντικαθιστά 
τις  τήν  δρασιν  διά  τής  άκοής  είναι  κατά 
την  προσφυκ  έκφρασιν  έξο'χου  τινός  παιδα- 
γωγού, ώς  εϊ  τά  πτηνά  προετίρ-ων  νά  βαί- 
νωσι  διά  τών  ποδών  και  ούχϊ  νά  ϊπτανται 
διά  τών  πτερύγων. 

Τήν  τοΰ  α '  μέσου  ανάγκην  άναλαρβάνει 
εν  μέρει  νά  πληρώσν]  ό  κατά  τό  λήξαν  ήδη 
συλλογικόν  έτος  Καραπάνειος  άγων  διά  τής 
βραβεύσεως  διδακτικού  βιβλίου  καταλλήλου 
πρός.  τήν  διδασκαλίαν  τής  Φυσικής  ιστορίας 


έν  τοις  άστικοΐς  λεγορ.ένοις  σχολείοις.  Τό 
πρός  τοΰτο  είδικόν  πρόγραρ-μα  εξεδόθη  κατά 
τό  συλλογικόν  έτος  1881 — 82  έκπονηθέν 
ύπό  τής  Εκπαιδευτικής  τοΰ  Συλλόγου  Ε- 
πιτροπής. Μετά  τήν  δηρ,οσίευσιν  τοΰ  περί 
ου  ό  λόγος  εϊδικοΰ  προγράρ.ρ.ατος  εστάλησαν 
πρός  κρίσιν  εις  τήν  Έκπαιδευτικήν  Έπιτρο- 
πήν  κατά  τό  έπιόν  Συλλογικόν  έτος  1882 
—83  δύο  ρ.ο'νον  Φυσικαί  ιστορία;,  ών  ή  ρ.έν 
έφερε  τόν  τίτλον  Φνσιχή  Ίστοοία  προ/;  χρη- 
αιν  τών  δημοτικών  σχο.ίίίων  και  τό  ρητόν 
«Φύσις  τά  τε  ζώα  και  τά  μέρη  αύτών  και 
τά  φυτά  κτλ.»,  ή  δέ  δευτέρα  τίτλον  μεν 
Στοιχεία  Φυσική/;  Ιστορία/;  προ»;  χ'ρηαιν  τών 
άηαοτιχών  χαΐ  έ.12ηνιχών  σχοΑίίων ,  ρητόν  δέ 
τό  γερμανικόν  «ϋίί'  ΝαΙίΙΓ  ϊ&(  αΙΙβΓ  ΜβΐδΙβΙ' 
ΜβϊδΙβΓ  κτλ.». 

Ή  Έκπ.  επιτροπή  ρ,ελετήσασα  τά  χειρό- 
γραφα εκείνα  άπεφήνατο  διά  τοΰ  εισηγητού 
αύτής  κ.  Κ.  Ξανθοπούλου  ώς  εξής:  (Σελ. 26 
και  κατωτέρω).  «Παρατηροϋμεν,  δτι  αί  πε- 
ριγραφα'ι  πολλάκις  είναι  ρ.ακραί,  τυχαίαι 
καί  άνευ  ώρισρ.ένης  παιδαγωγικής  πορείας· 
διότι  δέν  άρχεται  πάντοτε  έκ  τών  πρωτί- 
στως ύποπιπτόντων  ταϊς  αίσθήσεσι,  δεύτε- 
ρον δέ  περιγράφονται  ενίοτε  άγνωστα  δι*  ά- 
γνώστιυν,  άναφέρεται  δ'  έστιν  δτε,δ,τι  τύχη 
κτλ  .  .  .  Σημειοΰρ.εν  δ'  έτι  μακρολογίαν  έν 
ού  δέοντι,  συντορ.ίαν  δ'  ένθα  έδει  νά  ύπάρχη 
ρ.είζων  άνάπτυξις  .  .  .  Δέν  εξαίρεται  τό 
έξ  ού  άποτελείται  τό  γένος,  ή  τάςις,ή  όμο- 
ταξία.  ΤΙ  εκλογή  τών  περιγραφορ.ένων  ζώων 
είναι  άνεπιτυχής  πολλάκις  ...  ή  Βοτα- 
νική δέ  και  ή  "Ορυκτολογία  εις  τήν  αύτη  ν 
ύπόκεινται  κρίσιν». 

Ταύτας  καί  τοιαύτας  παρατηρήσεις  ποιή- 
σασα  επί  τών  χειρογράφων  ή  Εκπαιδευτική 
Επιτροπή  διά  τοΰ  εισηγητού  αύτής  κ.  Κ. 
Ξανθοπούλου  έθεώρησε  ρέν  τήν  έργασίαν  καί 
τών  δύο  χειρογράφων  άξίαν  λόγου  καί  τήν 
πολλήν  δυσχέρειαν  τοΰ  έργου  κατανοούσα 
καί  συναισθανομένη  ένομισε  δίκαιον  καί  πρέ- 
πον άρ.α  ρ.όνον  νά  έπαινέση  τούς  συγγραφείς 
δημοσία  πεποιθυϊα,  δτι,  εάν  εύσταλέστεραι 
καί  άνώτερον  έπεξειργασμέναι  προσέλθωσιν 
εις  τόν  άγώνα  αί  κρινόμεναι  Φυσικαί  Ίστο- 
ρίαι  θά  έπιτευχΟή  μάλλον  ό  σκοπός,  δν  τό 
διαγώνισμα  προτίθεται  καί  ος  όρ.ολογουρ.ε'- 
νως  είναι  τό  παρέχειν  τοις  μαθηταϊς  τών 
δημοτικών  καί  αστικών  ή  ελληνικών  ημών 
σχολείων  πρόσφορα  εγχειρίδια. 

Τό  τοιούτον  ή  Επιτροπή  δεν  έθεώρησίν 


ΚΑΡΑΠΑΧΕΪΟΣ  ΑΓΩΧ  ΠΕΡΙ  ΦΪΣΙΚΠΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ. 


163 


ώς  άποθαρρύνον  ή  προσβάλλον  τήν  φι'Χοτι- 
μίαν  των  κατελθόντων  εις  τόν  αγώνα,  ά/.λά 
τουναντίον  ένο'μισεν,  δτι  «οί  άςιοι  των  επαί- 
νων κρινόμενοι  συγγραφείς  οΰ  μόνον  δέν  Ο' 
άποθαρρυνθώσι, διότι  δένέτυχον  τού  βραβείου, 
άλλά  μάλλον  θάρρους  πληρούμενοι  και  αγά- 
πης έτι  πλείονος  προς  ο  έπιχείρησαν  κοινω- 
φελέστατον  έργον  και  του  απαιτουμένου  χρό- 
νου τυχόντες  θά  καταρτίσωσι  βεβαίο;ς  επί 
τό  τελειότερον  τά  έργα  αύτών  εν  άμίλλ·/) 
έπί  ο  ε  βαιοϋντες  έργω  τό  σοφόν  εκείνο  λόγιον 
των  αρχαίων,  δτι  πολλάκις  τό  ήμισυ  πλέον 
εστί  τοϋ  παντός». 

Κατά  τό  έπιόν  συλλογικον έτος  1883 — 84 
εστάλη  εις  την  Έκπαιδευτικήν  Επιτρο- 
πή ν  τό  προκείμενον  έργον,  τό  όποιον  ένεκα 
λόγων  ιδίων  άνέβαλεν  ή  Επιτροπή  νά  κρίνη. 
'ΐδού  ό  λόγος,  δι'  δν  σήμερον  άντί  πέρυσιν 
υποβάλλεται  ή  περί  τούτου  κρίσις. 

ΊΙ  Εκπαιδευτική  Επιτροπή  παραβαλούσα 
τό  ύπό  τόν  τίτλον  Φυσική  Ιστορία  προς 
χ'ρϊ/σικ  τώ>·  Άστυχώ)·  σχο.Ιών,  συντεταγ- 
μένη κατά  τρεις  κύκλους,  ύπό  τό  ρητόν  δε 
α  Ώς  έμεγαλύνθη  τά  έργα  σου,  Κύριε,  πάντα 
εν  ο-οφία  έποίησας»  προκείμενον  χειρόγραφον 
ΤΡρος  τό  πρό  διετίας  ύποβληθέν  τη  Επιτροπή 
το  φε'ρον  τό  γερμανικόν  ρητόν,  περί  ου  ανω- 
τέρω έγένετο  λόγος,  έκ  πολλών  σημείων  κα- 
τεΐσεν,  ότι  είναι  τό  αύτό  έργον,  όπερ  ό  συγ- 
γραφεύς επί  ταϊς  αύταίς  βάσεσι  μετερρύθ- 
μισε  λαβών  ύπ'  όψει  αύτοϋ  τάς  γενομένας 
αύτω  παρατηρήσεις  επί  τό  συμμετρικώτερον. 

Αύτό  καθ'  εαυτό  ήδη  έίεταζόμενον  και 
σταθμιζόμενον  πρός  τάς  απαιτήσεις  του  προ- 
γράμματος τό  ύπό  νέον  τίτλον  και  νέον  ρη- 
τόν παρουσιαζόμενον  έκ  δευτέρου  τούτο  έρ- 
γον φαίνεται  μέν  τή  Επιτροπή,  ώς  άνω- 
τέ;ω  έσηο-.ειώθη,  διαοουθαισθέν  έπί  τό  συα- 
μετρικώτερον  ούνί  όμως  και  κατ'  ούσίαν 
άπηλλαγμένον  τών  τε  αρχικών  αύτοΰ  μειονε- 
κτημάτων 7.7.1  άλλων  τινών,  άτινα  ή  Επι- 
τροπή διε'κρινεν,  άφορώντων  ιδίως  εϊς  τό 
γλωσσικό-/  μέρος,  τήν  σπουδαιότητα  τού 
όποιου  διά  τά  διδακτικά  ιδίως  βιβλία  ή  Επι- 
τροπή θέτει  |ν  ίση  μοίρκ  πρός  αύτήν  τήν 
άλήθειαν  τών  εν  τω  βιβλίω  γραφομένων. 

\;.  τής  Επιτροπής  παρατηρήσεις  συνοψί- 
ζονται εις  4  μεγάλας  κατηγορίας·  1)  Εις 
παρατηρήσεις  άφορώσας  τήν  εν  γένει  διάτα- 
ςιν  της  ύλης,  2)  εις  παρατηρήσεις  έπί  της 
σαφήνειας  τών  εκφράσεων,  3)  εις  παρατηρή- 
σεις έπί  της  εκλογής  τών  λέζεων  και  της 


μή  τηρήσεως  έν  πολλοίς  τών  καθορισμένων 
σήμερον  έν  τη  επιστήμη  όρων  και  4]  εις  τήν 
παρατήρησιν,  δτι  πολλά/ ού  τού  χειρογράφου 
παρατηρούνται  όροι  και  φράσεις  ςενίζοντες 
και  επομένως  απαράδεκτοι  ΐδίοκ  εις  διδα- 
κτικόν  βιβλίον. 

Επιφυλασσόμενοι  νά  έπανέλθωμεν  εις  ά- 
παρίθμησιν  τών  παρατηρήσεων  της  Επιτρο- 
πής εϊς  τό  τέλος  της  παρούσης  έκθέσεο^ς 
προτάσσομεν  συνοπτικώς  άποψιν  της  όλης 
τοϋ  χειρογράφου  ύλης  έχούσης  ώς  έπεται. 

Τό  όλον  χειρόγραφον  διήφηται  εις  3  κύ- 
κλους, έν  εκάστω  τών  οποίων  αναπτύσσεται 
ή  φυσικο-ιστορική  ύλη  κατά  τήν  εξής  σειράν 
1)  Ζωολογία,  2)  Φυτολογία  και  3)  "Ορυ- 
κτολογία. 

Ό  α'  κύκλος  αποτελείται  εκ  σελίδων  1 14 
εις  δεύτερον  μεγάλου  γραφικού  χάρτου,  ών 
07  μέν  άνήκουσιν  εις  τήν  Ζορολογίαν,  33  ίΐς 
τήν  Φυτολογίαν  και  1  4  εις  τήν  Όρυκτολο- 
γίαν.  Τό  επικρατούν  σύστημα  είναι  τό  πε- 
ριγραφικόν  σύμφωνον  πρός  τό  πρόγραμμα. 
Περιγράφονται  δέ  έν  αύτω· 

1)  Έν  τη  Ζωολογία  έκ  μέν  τών  θη.Ιαατι- 
χώ^  πίθηκος  ό  τρωγλοδύτης,  νυκτερίς  ή  μα- 
κρόπους,  έχϊνος  ό  κοινός,  άρκτος  ή  κοινή,  γαλή 
ή  οικόσιτος,  αίλουρος  ό  λέων,  κύων  ό  συναν- 
θρωπευόμενος,  ή  καγκουρώ,  λαγωός  ό  κοινός, 
σκίουρος  ό  κοινός,  βραδύπους  ό  τριδάκτυλος, 
ίππος  ό  γνήσιος,  κάμηλος  ή  δρομάς,  έλαφος 
ή  κοινή,  ό  βοϋς,  τό  πρόβατον,  υς  ό  άγριος, 
έλέφας  ό  ινδικός,  ή  φώκη  και  ή  φάλαινα. 

Έκ  τών  χζψ-ών  Ό  αετός,  ή  γλαϋΕ,  κόκ- 
κυξ  ό  ωδικός,  κόραξ  ό  γνήσιος,  ψάρ  ό  κοινός, 
σεισοπηγίς  ή  λευκή,  κορυδαλός  ό  αγροτικός, 
αΐγίθαλος  ό  σπιζίτης,  αηδών  ή  γνησία,  έποψ 
Ό  γνήσιος,  χελιδών  ή  κοινή  και  ή  άγροδίαι- 
τος,  περιστερά  ή  αγρία,  άλεκτορίς  ή  ένοικί- 
διος,  ταώς  ό  λοφοφόρος,  ή  στρουθοκάμηλος, 
πελαργός  ό  λευκός  κα'ι  χήν  ό  μικρός. 

Έκ  τών  ερπνστιχώ)·  και  βατραχοειδών  χε- 
λώνη  ή  γιγάντειος,  κροκόδειλος  ό  κοινός, 
βόας  ό  σφιγκτήρ,  βάτραχος  ό  άναρριχητικός 
και  οί  συγγενείς  αύτω  βάτραχος  ό  χλωρός, 
ό  μελάγχρους  και  ό  της  αύτής  οικογενείας 
φρύνος,  κυπρίνος  ό  γνήσιος,  εγχελυς  ό  κοι- 
νός, πέρκη  ή  ποτάμιος,  άντακαϊος  ό  κοινός 
και  καρχαρίας  ό  γίγας. 

Έκ  τών  άσΛονδν.Ιων  ζώων  μηλολο'νθη  ή 
κοινή,  ό  μύρμης,  μέλισσα  ή  χρηστή,  βο'μβυς 
ό  σηρικός,  μυϊα  ή  κοινή,  κο'ρις  ό  τών  οικιών, 
αράχνη  ή  σταυρόστικτος,άστακος  ό  ποτάμιος, 


164 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜλ'ΪΚΟΣ 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


βδε'λλα  ή  ιατρική  και  κοχλίας  ό  σωματίας. 

1)  Έν  τνί  Φυτολογία  ό  νάρκισσος,  κόρυ- 
λος  ή  άβελλάνιος,  ΐον  τό  ευώδες,  ΐτέα  ή  λευ- 
κόφυλλος,  άνεμώνη  ή  ύλο'βιος,  δάφνη  ή  με- 
ζε'ρειος,  ήρανθές  τό  ΐατρικόν,  ήλίανθος  ο  έπε'- 
τειος,  κλήθρη  ή  γνησία,τυλίπη  ή  γεωνεριανή, 
κε'ρασος  ή  βυσσινε'α,  άπιος  ή  μηλέα,  ρεβήσιον 
τό  έρυθρόν,  πίτυς  ή  άγρία,  κράμβη  ή  λαχα- 
νώδης,  έλελίφασκον  τό  ΐατρικο'ν,  άνθεμις  ή 
εύοσμος,  εύφορβία  ή  κυπαρισσιάς,  όρχις  ό 
στικτός,  βερονίκη  ή  χαμαίδρυς,  μυοσωτϊς  ή 
ελειος,  ροδή  ή  κυνόσβατος,  πΐσον  τό  ήμερον, 
ή  δρυς,  μήκων  ή  ύπνοποιός,  διανθές  τό  κα- 
ρυόφυλλον,  άκτϊς  ή  ρ.έλαινα,  λυκίσκος  ό  γνή- 
σιος, ύοσκύαμος  ό  μέλας,  λίνον  τό  ώφέλιμον, 
σταφυλϊνος  ό  άγριος,  βρίζη  ή  κοινή,  έλξίνη 
ή  αγροτική,  μαλάχη  ή  στρογγυλοφυλλος,  τό 
άρτοκαρπόδενδρον,  καφέα  ή  αραβική  και  ίπ- 
πουρϊς  ή  άρουραία. 

3)  Έν  τη  "Ορυκτολογία  ό  λιθάνθραξ,  τό 
ήλεκτρον,  ό  χρυσός,  ό  άργυρος,  ό  υδράργυρος, 
ό  κασσίτερος,  ό  μόλυβδος,  ό  χαλκός,  ό  σίδη- 
ρος, ό  άδάμας,  ή  τίτανος,  6  χαλαζίας,  ή 
άργιλλος  και  τό  άλας. 

Ό  Β'  κύκλος  αποτελείται  εν  συνόλω  εκ 
σελίδων  89  τοΰ  αυτού  σχήματος  του  Α'  κύ- 
κλου καϊ  περιέχει  συγκρίσεις  ζώων,  φυτών 
καΐ  ορυκτών  ώς  έξης  : 

1)  Έκ  του  βασιλείου  τών  ζώων,  έν  σελ. 
53  έκ  της  όμοταξίας  μέν  τών  θψίαατιχών . 

Συγκριτικήν  μελέτην  πιθήκου  τοΰ  σατύ- 
ρου ή  ούραγγοτάγγου  καϊ  μυκητοΰ  τοΰ  γε- 
ρόντιου τοΰ  κυνοκεφάλου  πρός  τόν  γαλεοειδή 
μάκωνα,  νυκτερίδος  της  κοινής  πρός  τόν 
κοινόν  πτερόποδα,  τροχού  τοΰ  κοινοΰ  και 
ένυδρίδος  της  κοινής,  ύαίνης  καϊ  αίλουρου 
τίγρεως,  μυός  τοΰ  κοινοΰ  καϊ  άρκτόμυος  τοΰ 
άλπείου,  ύδροχοιριδίου  καϊ  ύστριχος  τοΰ  λο- 
φοφόρου,  μυρμηκοφάγου  τοΰ  λοφωτοΰ  καϊ  όρ- 
νιθόρυγχος,  όνου  και  ί'ππου,  καμηλοπαρδά- 
λεως  καϊ  αΐγός,  ρινόκερω,  ίπποποτάμου,  θα- 
λασσίου  ίππου  καϊ  δελφίνος. 

Έκ  τής  όμοταξίας  τών  πτηνω)·,  συγκριτι- 
κήν μελέτης  σαρκορράμφου,  τριόρχου  τοΰ  κοι- 
νοΰ καϊ  νυκτικόρακος,  δρυοκολάπτου  καϊ  άλ- 
κυόνος,  άετομάχου  καϊ  λοξία  τοΰ  σταυρορ- 
ραμφοΰς,  κίσσης  καϊ  παραδεισίου  τοΰ  άποδος, 
συκοφάγου  και  ύφαντοϋ,  στρουθοΰ  τοΰ  άγρο- 
διαίτου  καϊ  σπίνου  τοΰ  καναρίου,  τετράωνος 
τοΰ  αγρίου,  φασιανού  τοΰ  κολχικοΰ  καϊ  με- 
λεαγρίδος,  γεράνου,  ώτίδος  και  σκολο'πακος, 
λκρου  καϊ  άπτηνοδύτου. 


Έκ  τής  όμοταξίας  τών  έξΛετών  καϊ  βα- 
τραχοειόών  ομοίως  σύγκρισιν  χελώνης,  χα- 
μαιλέοντος,  ύδρου  καϊ  σαλαμάνδρας. 

Έκ  τής  όμοταξίας  τών  ιχθύων,  σύγκρισιν 
άττακαίου  καϊ  σιλούρου,  όνίσκου  καϊ  πλά- 
ταγος. 

Έκ  τής  συνομοταξίας  τών  αρθρωτών  και 
τής  όμοταξίας  τών  εντόμων  ομοίως  σύγκρι- 
σιν έλατήρος  τοΰ  τοξότου  καϊ  πυγολαμπίδος, 
κανθαρίδος  καϊ  κερκμβυ^ος  τοΰ  μοσχοόσμου, 
κάμπης,  πηδητοΰ  καϊ  κοχιν;λλίδος,  βομβο- 
λίου  τοΰ  γηίνου  καϊ  σοηκος  τής  κοινής, 
ψυχής  τής  Μαχάονος  και  γωνιοπτε'ρου  τής 
Αταλάντης,  σφηκός  τής  άτρόπου  καϊ  πλου- 
σίου τοΰ  έπικαλουμένου  γάμμα,  έμπίδος  τής 
άδούσης  καϊ  κρότωνος  τοΰ  βοείου, άκρίδος  τής 
κοινής  καϊ  γρύλλου  τοΰ  οικιακού,  τε'ττιγος 
τοΰ  άφροφο'ρου  και  φθειρός  τής  κεφαλής. 

Έκ  τής  όμοταξίας  τών  άραγ νοικιών  σύγ- 
κρισιν σκορπιού  τοΰ  εύρωπαίου  καϊ  άράχνης. 

Έκ  τής  συνομοταξίας  τών  μαΛαχίωτ 
ομοίως  σύγκρισιν  σηπίας  καϊ  καρκίνου. 

Καϊ  έκ  τής  όμοταξίας  τών  έγχνματιχών 
σύγκρισιν  άστιρίου  τοΰ  άδδηφάγου  καϊ  με- 
δούσης,  άσκαρίδος  τής  σκωληκοειδούς,  έχίνου 
καϊ  βολβογος  τοΰ  σφαιροειδοΰς. 

2)  Έκ  τοΰ  βασιλείου  τών  φυτών,  έν  σελ. 
21  μελετώνται  συγκριτικώς  ηπατική  ή  τρί- 
λοβος  καϊ  ανεμώνη  ή  ύλόβιος,  βατράχιον  τό 
μιαρο'ν,βατράνιον  τό  άρουραίον  καϊ  δελφίνιον 
τό  άγροτικον,  ή  ανεμώνη  καϊ  ή  γάλθη,  χε- 
λιδώνιον  τό  μείζον,  κορυδαλϊς  ή  κοίλη  καϊ 
καπνός  ό  ιατρικός,  σίναπι  τό  άοουραΐον  καϊ 
λευκόϊον  τό  έπε'τειον,  κεράστιον  τό  άρουραίον 
άλσίνη  ή  κοινή  και  λυχνϊς  ή  τοΰ  κόκκυγος, 
όνωνϊς  ή  άκανθώδης  καϊ  λωτός  ό  κερατώδης, 
χαμαικε'ρασος  ή  μικρά  καϊ  ποτεντίλλη  ή  γνή- 
σια, τό  αΐγοπόδιον  καϊ  άνηθον  τό  βαρύοσμον, 
λευκάνθεμον  τό  κοινόν  καϊ  κενταύριον  τό 
κυάνεον,  άντίρρινον  τό  ρ.εϊζον  καϊ  ρ,ελάμπυ- 
ρον  τό  ύλόβιον,  ό  χαμαίκισσος  καϊ  ή  χαρ.αί- 
πιτυς,  εχιον  τό  κοινόν,  σύμφυτον  τό  ίατρικόν 
καϊ  πνευμονία  ή  ιατρική,  σίκυος  ό  ήμερος, 
σίκυος  ό  πε'πων  καϊ  βρυωνία  ή  λευκή,  άτρά- 
φαξις  ή  κηπευτή,  σπανάκιον  τό  κραμβώδες 
καϊ  τεΰτλον  τό  κοινόν,  πολύγονον  τό  τών 
πτηνών,  καϊ  λάπαθον  τό  ουλώδες,  κλήθρη  ή 
γλοιώδης  καϊ  αίγειρος  ή  πυραμιδοε ιδής,  πί- 
τυς  ό  λάριξ,  πίτυς  ή  έλάτη  καϊ  πίτυς  ή  ύψί- 
κομος,  όρχις  ό  πλατύφυλλος,  'ίρις  ή  ψευδά- 
κορος  καϊ  λείριον  τά  μαρταγόνιον,  σίτος  ο 
κοινός,  κριθή   ή  κοινή   καϊ  άραβόσιτον  τό 


ΚΑΡΑΠΑΝΕΙΟϊ  ΑΓίΙ\  ΙΙΕΡΙ  ΦΥ2ΙΚΠΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ, 


165 


κοινο'ν,  πολυπόδιον  τό  κοινόν  και  άγαρικόν 
τό  μυιοκτόνον. 

3)  Έκ  τοΰ  βασιλείου  των  "Ορυκτών  [μελε- 
τώνται συγκριτικώς  έν  σελ.  5  ό  γραφίτης 
και  τό  θείον,  τό  άρσενικόν  και  ό  πυρολουσί- 
της, Ό  γρανάτης,  ό  άστριολεπιοίτης,  ό  άτι- 
ζώης.  ό  όρεοστεατικός  σχιστο'λιθος,  ό  όφίτης 
κάί  ο  βαρυτικός  λεπιδίτης,  τό  σήπιον  και  ό 
σχιστάργιλλος,  τό  νίτρον  και  ό  χαλκανθίτης. 

Έν  τέλει  τοΰ  κύκλου  τούτου  επισυνάπτε- 
ται σύντοαος  "Ανθρωπολογία  έν  σελίσιν  9. 

Ό  Γ'  κύκλο;,  ό  κα'ι  ευρύτερος  πάντων, 
άποτελείται  έκ  σελίδων  167,  ών  70  [/.έν 
άνήκουσι  τΫ]  Ζωολογία,  53  ττί  Φυτολογία 
και  44  τη  "Ορυκτολογία,  περιέχει  δέ  συμ- 
φώνως  προς  τό  είδικόν  πρόγραμμα  την  συ- 
στηματικήν  διάταξιν  τών  αντικειμένων  της 
Φυσικής  Ιστορίας,  επομένως  ακολουθεί  άνω- 
τέραν  της  ύλης  διάταξιν,  καθ"  όσον  άρχεται 
άπό  τών  γενικών  ορισμών  τών  μάλλον  περιε- 
κτικών διαιρέσεων  καϊ  βαίνει  πρός  τάς  ύπο- 
όιαιρέσεις  και  τά  ανήκοντα  αΰταΐς  όντα. 

Κα'ι  έν  μέν  τη  Ζωολογία  ιδία  ό  συγγρα- 
φεύς ίρχεται  άπό  τοΰ  όρισμοΰ  της  όλης  Φυ- 
σικής Ιστορίας,  δείκνυσι  τήν  διαίρεσιν  τοΰ 
αντικειμένου  αύτής  εί;  τά  3  βασίλεια  και 
διακρίνει  τάς  7  της  Ζωολογίας  συνομοτα- 
ξίας.  Είτα  άρχεται  τής  διατάξεως  τής  Α' 
συνομοταξίας  τών  σπονδυλωτών  κατά 
τήν  εξής  σειράν 

1)  Όμοταςία  τών  θη.ϊαοτικών . — Γενικώς 
εις  ταύτην  ενοιατρίψβς  1  ν'  3  σελίσι  μεταβαί- 
νει εις  τήν  συστηματικήν  διάταξιν  τών  δια- 
φόρων αύτής  τάξεων  ώς  εξής· 

α']  Πίθηκοι  έν  οις  διακρίνονται  αί  οίκο- 
γε'νειαι  τών  πιθήκων  τοΰ  αρχαίου  κο'σαου,  ή 
τοΰ  νέου  κόσμου  και  οί  τών  άρκτοπιθήκων)· 
β']  ήμιπίθηκοι·  γ']  χειρόπτερα  (ύποδιαιρού- 
μενα  εις  τάς  οικογενείας  τών  δερματοπτέρων, 
τών  καρποφάγων  καϊ  τών  έντορ.οφάγων)·  δ'] 
εντομοφάγα-  ε ']  αρπακτικά  (ύποδιαιρούμενα 
εις  τάς  οικογενείας  τών  άρκτων,  τών  γαλών, 
τών  μοσχογαλών,  τών  κυνών  τών  υαινών  καί 
τών  αίλούρων)·  ς-']  τρώκται  (έν  οίς  διακρί- 
νονται αί  οίκογένειαι  τών  σκιούρων,  τών 
μυών,  τών  ήμινήλων,  τών  λαγωών  καϊ  τών 
ύστρίγων)·  ζ']  νωδά  (έν  οίς  διακρίνονται  αί 
οίκογένειαι  τών  βραουπο'δων,  τών  μυρμηκο- 
φάγων  καϊ  τών  δασυπο'δων)·  η 'Ί  μαρσιπο- 
φόρα (ύποδιαιρούμενα  εις  τάς  οικογενείας 
τών  αρπακτικών  καϊ  τών  φυτοφάγων)"  θ'] 
μονοτρημα·  ι ']  μονόχηλα·  ια']  δίχηλα  ή  μη- 


ρυκάζοντα (έν  οίς  διακρίνονται  αί  οίκογένειαι 
τών  καμηλοειδών,  τών  καμηλοπαρδάλεων, 
τών  έλαφοειδών  κα'ι  τών  κοιλοκέρων)·  ιβ'] 
πΰλύνηλα  ή  παχύδερμα  (ύποδιαιρούμενα  εις 
τάς  οικογενείας  τών  ελεφάντων,  τών  ιδίοις 
παχυδέρμων  καϊ  τών  συών)-  ιγ']  φωκοειδή 
(ύποδιαιρούμενα  εις  τάς  οικογενείας  τών  φω- 
κών  κα'ι  τών  θαλασσίων  ίππων)·  κα'ι  ιδ'] 
κήτη  (έν  οίς  διακρίνονται  αί  οίκογένειαι  τών 
σειρήνων,  τών  δελφίνοι  καϊ  τών  φαλαινών), 

2)  Όμοταξία  τών  πτηνών.· — Γενικώς  έν 
4  σελίσιν  ένδιατρίβο^ν  μεταβαίνει  ό  συγγρα- 
φεύς εις  τάς  διαφόρους  αϋτών  τάςεις  κατά 
τήν  εξής  σειράν 

α']  Αρπακτικά  (ύποδιαιρούμενα  εις  τκ; 
οικογενείας  τών  γυπών,  τών  άετών  κα'ι  ίερά- 
κων,  κα'ι  τών  γλαυκών)·  β']  αναρριχητικά  (έν 
οίς  αί  οίκογένειαι  τών  δρυοκολαπτών,  τών 
ψιττακών  καί  τών  κοκκύγων)·  γ']  ωδικά  ή 
στρουθοειδή  (έν  οίς  αί  οίκογένειαι  τών  όδον- 
τορραμφών,  τών  μακρορραμφών,τών  οπητειορ- 
ραμφών,τών  κωνορραμφών,  τώνλεπτορραμφών 
καϊ  τών  πλατυρραμφών)·  δ']  περιστεραί-  ε '] 
άλεκτοριδοειδή  (ύποδιαιρούμενα  εις  τάς  οι- 
κογενείας τών  γνησίων  άλεκτορίδων,  τών 
περδίκων,  τών  τετραόνων,  άλεκτορίδων  τών 
έρήμων  καϊ  στεππών  κα'ι  τών  μακροσκελών 
άλεκτορίδων)·  ς']  δρομικά  ή  βραχύπτερα  (έν 
οίς  αί  οίκογένειαι  τών  στρουθών  καϊ  τών  ώτί- 
δων)·  ζ']  έλόβια  (έν  οίς  αί  οίκογένειαι  τών 
ερωδιών,  τών  χαραδριοειδών,  τών  σκολοπα- 
κοειδών  καϊ  τών  παρυδάτιων)-  κα'ι  η']  νηκτι- 
κά  (ύποδιαιρούμενα  εις  τάς  οικογενείας  τών 
νησσοειδών,  τών  πελεκάνων,  τών  λάρων, 
τών  άελλωδών  καϊ  τών  δυτών). 

3)  Όμοταξία  τών  έφίΐίτϊάν. — Μετά  είσα- 
γωγήν  έκ  σελίδων  2  διακρίνονται  αί  εξής 
τάξεις· 

α')  χελωνοειδή  (έν  οίς  αί  οίκογένειαι 
τών  χερσαίων  χελωνών,  τών  ποταμίων  χε- 
λωνών καϊ  τών  θαλασσίων  χελωνών)·  β') 
κροκόδειλοι·  γ')  σαΰραι  (έν  αίς  αί  οίκογέ- 
νειαι τών  σχιστογλώσσων,  τών  σκωληκο- 
γλώσσων,  τών  παχυγλώσσων  καϊ  τών  βρα- 
νυγλώσσων)·  καϊ  δ')  οφεις  (έν  οίς  διακρίνον- 
ται αί  οίκογένειαι  τών  ιοβόλων  οφεων  καϊ 
τών  μή  ίοοο'λων). 

4)  Έν  τη  όμοταξία  τών  άαφιδίων  δια- 
κρίνονται αί  τάξεις-  α'  βάτραχοι·  β'  σαλα- 
μάνδραι·  καί  γ'  #ποδα  άμφίβια, 

5)  Έν  τη  όμοταξία  τών  Ίγβνων  διακρί- 
νονται αί  τάξεις-  α'  δίπνοα·  β'  όστεάκανθοι 


166 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


(εν  οις  αι  οικογενειαι  των  περκων,  των  σκομ- 
βρων  και  των  θωρακογνάθων,  των  όνίσκων, 
των  πλε.υρονήκτων,  των  σιλούρων,  των  κυ- 
πρίνων, των  έσοχων,  των  άριγγών,  των  άν- 
τακαίων,  καί  των  μυραινών)·  γ'  γανοειδή· 
δ'  σελάνη  (έν  οίς  αί  οικογένεια",  των  καρχα- 
ριών καί  των  ναρκών)·  ε'  κυκλο'στομοι  και 
στ'  λεπτοκάρδιοι. 

Β'  Συνομοταξία  των  αρθρωτών. 

1)  Όμοταξία  τών  εντόμων  διαιρουμε'νη 
εις  τάς  έξη;  τάξεις· 

α')  κολεοπτερα  (έν  οις  αί  οΐκογε'νειαι  τών 
καράβων,  τών  δυτών,  τών  υδρόφιλων,  τών 
κορυνοκε'ρων,  τών  βρχχυπτερύγων,  τών  πε- 
ταλοκε'ρων,  τών  πριονοκε'ρων,  τών  κανθαρί- 
^ων)  τών  μελασώμων,  τών  όρσοδακνών,  τών 
κεραμβυκοειδών,  τών  χρυσομηλοειδών  και 
τών  κοχινολλιοειδών)·  β')  ύμενόπτερα  (έν 
οις  αί  οΐκογε'νειαι  τών  μετά  τρυπανοπυγίου 
ύμενοπτε'ρων  και  τών  μετά  κε'ντρου  ύμενο- 
πτε'ρων)· γ'  ψυχοειδή  ή  λεπιδόπτερα  (περι- 
λαμβάνοντα τάς  οικογενείας  τών  ήμερίων, 
τών  έσπερίων  καί  τών  νυκτίων)·  δ')  δί- 
πτερα  (περιλαμβάνοντα  τάς  οικογενείας  τών 
κωνώπων  καί  τών  μυιών)·  ε ')  νευρο'πτερα 
(έν  οίς  αί  οΐκογε'νειαι  τών  μεγαλοπτε'ρων, 
τών  μαστάκων,  τών  έφημε'ρων  καί  τών  τερ- 
μιτών)·  στ ')όρθόπτερα  (περιλαμβάνοντα  τάς 
οικογενείας  τών  δρομικών  καί  τών  πτητι- 
κών)· καί  ζ')  ήμίπτερα  (έν  οίς  αί  οίκογέ- 
νειαι  τών  κορεοειδών,  τών  κόκκων,  καί  τών 
φθειρών). 

2)  Όμοταξία  τών  άραχνοειόών  διαιρου- 
με'νη εις  τάξεις  ώς  έξης* 

α')  άραχνοειδή·  β')  άράχναι·  γ')  φαλάγ- 
για καί  δ'  άκάρη. 

3)  Όμοταξία  τών  μα.Ιακοστράκων)  έν  ν) 
διακρίνονται  αί  έξης  τάξεις- 

α')  καρκινοειδή-  .β')  όνισκοειδή·  γ')  σι- 
φόσουρα-  δ')  φυλλο'ποδα·  ε ')  λιρ.νάδια-  στ') 
θυσανο'ποδα  καί  ζ')  άνατίφαι. 

4)  Όμοταξία  τών  μυριοπό^ων. 

Γ'  Συνομοταξία  τών  οκωλήιαον. 

1)  Όμοταξία  τών  ιϊαχζν.Ιοίΐ^ών  σκω- 
Αήχων  καί  2)  Όμοταξία  τών  εγόοΐ,ψύϊΫ. 

Λ'  ΣυνοιιοταΗα  τών  μαλακίων. 

1)  Όμοταοία  τών  κεφα,Ιο.τόόων ,  έν  οις 
αί  τάξεις·  α')  διβρ/.γχιχ·  καί  β')  τετρα- 
βρκγ^ια. 


2)  Όμοταξία  τών  χοχΜών,  εν  οίς  αί 
τάξεις·  α'  πνευμονιοΰχοι  κοχλίαι-  καί  β' 
βραγχιούχοι  κοχλίαι. 

3)  Όμοταξία   τών  κογχών. 

Ε'  Συνομοταξία  τών  Ακτινωτών. 

1)  Όμοταξία  τών  ό.Ιοθουφίων  2)  Όμο- 
ταξία τών  εγίνων  3)  Όμοταξία  τών  Αστε- 
ριών καί  4)  Όμοταξία  τών  κριν όμορφων . 

ΣΤ'.  Συνομοταξία  τών  άκαληφοειδών. 

1)  Όμοταξία  τών  μεδουσών  2)  Όμο- 
ταξία  τών  ζωοφντο))··    3)    Όμοταξία  τών 

σπόγγων  καί 

Ζ'  Συνομοταξία  τών  πρωτόζωων. 

Καί  ταΰτα  περί  της  διατάξεων  της  ύλης 
έν  τω  βασιλείω  τών  ζώων. 

Έν  τή  Φυτολόγιο:  ό  συγγραφεύς  άρχεται 
άπό  γενικής  εισαγωγής  περί  κυττάρων,  περί 
του  έν  γε'νει  βίου  τών  φυτών,  περί  τών  κυ- 
ρίων μερών  τού  φυτού  (ρίζα,  καυλο'ς,  φύλλα, 
άνθη,  καρπός)  καί  καταλήγει  εις  τήν  φυσι- 
κή ν  τών  φυτών  διαίρεσιν  εις  5  κλάσεις  άπό 
τών  συνθετωτε'ρων  πρός  τά  ήττον  σύνθετα, 
ήτοι  Α'  Δικοτυλήδονα·  Β'  Μονοκοτυλήδονα· 
Γ'  Γυμνοσπερμα  φανερο'γαμα·  Λ'  Κρυπτο'- 
γαμα  άγγειώδη  καί  Κ '  Κρυπτο'γαμα  κυττα- 
ρώδη.  Μετά  βραχεϊαν  δέ  άπαρίθμησιν  τών 
24  τάξεων  τού  συστήματος  τού  Λιναίου  προ- 
βαίνει ό  συγγραφεύς  κατά  τήν  προσημειω- 
θεϊσαν  σειράν  εις  τήν  άνάπτυξιν  τής  φυτολο- 
γικής  ύλης  εξετάζων  ταύτην  καθ'  ομάδας 
ώς  εξής. 

Α'  Κ.Ιάσιο.  1)  Βατραχοειδή.  2)  Μηκω- 
νοειδή.  3)  Ξτχυρανθή·  4)  Καρυοφυλλοειδή. 
5)  Ψυχανθή,  6)  Ροδανθή.  7)  2κιανθή.  8) 
Σικυοειδή.  9)  Σύνθετα.  1  0)  ΠροσωπιδανΟή. 
11)Χειλανθή.  1  2)Βουγλωσσοειδή.  13)  Στρυ- 
χνοει^ή.  1  4)  Γεντιανοειδή.  1  5)  Χηνοποδιοει- 
δή.  1  6)  Πολυγονοειδή·  καί  17)  Ίουλανθή. 

Β  ■  Κ. Ιάσιο.  18)  Ίριδοειδή,  1  9)  Κρινοειδή. 
20)  Όρχεοειδή.  21)  Άγρωστοειδή·  καί  22) 
Κυπειροειδή. 

Γ'  Κ. Ιάσιο.  2  3)  Κίονοφο'ρα. 

Α'  Κ.Ιάσιο.  24)  Πτέριδες,  ίππουριδοειδή 
καί  λυκοποδιοειδή . 

Ε'  Κ.Ιάσιο.  2  Γ))  Γ>ρυοειδή,  φύκη,  λειχή- 
νες  καί  μύκητες. 

Τελευταίον  έν  τη  Όρυκτολογίκ  ό  συγ- 
γραφεύς άρχεται  άπό  τού  ορισμού  αυτής, 
μεταβαίνει  εις  σύντομον  ΰρυκτογνωσίαν,  ην 


Καρλπλμιος  αγω\  περι  Φϊίικίϋ:  ιϊτομας. 


161 


διακρίνει  εις  3  κατηγορίας.  I)  Κίς  την  των 
έξωτερικών  ιδιοτήτων  των  ορυκτών  εξετά- 
ζων ταΰτα  ώς  προς  την  γε'ννησιν,  την  έξυ> 
τερικήν  μορφήν,  τήν  έσωτερικήν  ύφήν  και 
τήν  συσσώρευσιν,  εις  ην  προσθέτει  σύντομον 
κρυσταλλογραφίαν  2)  Κίς  τήν  των  φυσικών 
ιδιοτήτων  τών  ορυκτών  και  3)  εις  τήν  τών 
χημικών  ιδιοτήτων  αυτών. 

Διαιρεί  κατόπιν  τά  ορυκτά  εις  4  κλάσεις- 
Α'  Καύσιμα-  Β'  Μέταλλα·  Γ'  Λίθους·  και  Δ' 
Αλατα. 

'Κκ  της  α'  κλάσεως  εξετάζονται  τά.  έξης 
σώματα-  α'  τό  θείον  β'  αί  γεωρρητϊναι·  και 
γ'  οί  άνθρακες. 

'Κκ  της  β'  κλάσεως  εξετάζονται  α'  τά 
μέταλλα  έν  γένει·  β'  ο  χρυσός"  γ'  ό  λευκο- 
χρυσος-  δ'  ό  άργυρος·  ε'ό  υδράργυρος-  ς'  ο 
σίδηρος·  ζ'  τό  μαγγάνιον  η'  το  χρώμιον 
θ'  τό  άρσενικο'ν  ι'  τό  άντιμο'νιον  ια'  τό  βι- 
σμούθιον  ιβ' ό  κασσίτερος-  ιγ'  ό  ψευδάργυ- 
ρο;· ιδ'  ο  μόλυβδος-  ιε'  το  κοβάλδιον  ις' 
το  νιχέλιον  ιζ'  ό  χαλκός·  ιη'  τά  θειούχα 
μέταλλα  (γαληνϊται,  πυρίται  και  κινναβα- 
ρϊται)-  ιθ'  τά  οξειδωμένα  μέταλλα . 

Έκ  της  γ'  κλάσεως  λόγος  γίνεται  α' 
περί  πυριτιούχων  ορυκτών  (χαλαζίας-  πυρί- 
της,  καπνίας,  πυριτικός  σχιστο'λιθος,  ϊα- 
σπις,  άχάτης,  χαλκηδόνιος  και  όπκλιος)-  β' 
περί  βαρέων  πυριτιούχων  μεταλλοξειδίων  γ' 
περί  ελαφρών  πυριτιούχων  μεταλλοξε ιδίων, 
έν  οις  και  οί  πολύτιμοι  λίθοι  ('άδάμας,  κο- 
ρούνδιον,  ρουβίνιον,  κτλ.)-  δ'  περί  τών  ά- 
στριοειδών  ,'άστριος,  άδουλίτης,  άλβίτης, 
κτλ.)·  ε'  περί  τών  ψαρωνιτοειδών  (ψαρωνί- 
της,  ασβεστίτης)-  ζ'  περί  τών  φυλλωδών 
πυριτιούχων  λίθων  (άτιζώης,  ορεο'στεαρ, 
χλωρίτης,  όφίτης)-  ζ'  περ'ι  τών  υαλοειδών 
λίθων  η'  περ'ι  τών  άργιλλωδών  ορυκτών 
(πορσελανϊτις  γή,  άργιλλος  κτλ.)·  θ'  ιδιαιτέ- 
ρως ο  συγγραφεύς  πραγματεύεται  περ'ι  λίθων 
άνθρακούχων,  θειούχων,  φθοριούχων  κα'ι  φως- 
οορούχων. 

'Κκ  της  δ'  καϊ  τελευταίας  κλάσεως  πραγ- 
ματεύεται α'  εν  γένει  περί  αλάτων  και  β' 
ιδιαιτέρως  περί  τών  εξής  αλάτων  κοινόν 
άλας.  άμμωνιακο'ν,  άνΟρακοΰχον  κάλι,  νιτρι- 
κόν  χάλι,  νιτρικόν  νάτρον,  θειική  μαγνησία, 
στυπτηρία,  θειικός  ψευδάργυρος,  θειικός  χαλ- 
κός, θειικός  σίδηρος,  βόραξ. 

Τούτοις  επιτάσσεται  σύντομος  πετρογρα- 
φία και  γεωλογία  έν  σελίσι  14. 

Βεβαίιυς  ή  τοιαύτη  απαρίθμηση  ξηρών 


ονομάτων  και  κεφαλαίων  δυσαρέστο>ς  έπληξε 
τά  υμέτερα  ώτα,  αναγκαία  όμιυς  ήτο  διά 
νά  έννοηθή  μεθ'  όλης  τής  δυνατής  έναργείας, 
ήν  μόνον  αύτά  τά  πράγματα  λαλούντα  δύ- 
νανται νά  παρέξωσιν,  ότι  ό  συγγραφεύς  του 
βιβλίου  τούτου  περιέλαβεν  εις  τάς  371  σε- 
λίδας του  χειρογράφου  αυτού  ύλην  έπιστημο- 
νικήν  πλουσίαν,  προσεπκθησε  νά  συμμορφωθη 
προς  τό  είδικόν  πρόγραμμα  του  διαγο^νί- 
σματος,  άλλ'  έν  πολλοίς  υπερέβη  κατά  τήν 
ΐδέαν  τής  Επιτροπής  τά  τεθέντα  αύτω 
όρια. 

Και  πρώτον  έξακολουθεί  νά  ύπάρχη  τό 
άσύμμετρον  τής  εκτάσεως  τών  3  τής  Φυσι- 
κής Ιστορίας  κύκλων,  διότι,  ώς  έκ  τών  ανω- 
τέρω έννοείται,  ο  α'  κύκλος  είναι  ευρύτερος 
τού  επομένου  αύτω  β'  κατά  σελίδας  έν  όλω 
25.  Τούτο  άποδοτέον  εϊς  τήν  ύπερβολικήν 
άνά~τυ£ιν  τών  περιγραφών  έν  τώ  α'  κύκλω. 
Τό  τοιούτον  ή  Επιτροπή  νομίζει  άντίθετον 
πρός  τήν  έν  τνί  άρχή  σημειωθεϊσαν  άρχήν,  ότι 
τά  διδακτικά  βιβλία  πρέπει  νά  διαφέοωσιν 
από  τών  πρός  χρήσιν  του  κοινού  διά  τής  συν- 
τομίας και  ότι  έπορ.ένως  πρέπει  νά  χρησι- 
μεύωσι  ρ.άλλον  ώς  αφετηρία  πρός  άνάπτυξιν 
τής  διδακτέας  ύλης  ή  ώς  πλήρη  και  αυτο- 
τελή κείμενα  άπομνημονεύσεως.  Κατά  τήν 
ΐδέαν  τής  Επιτροπής  τό  άσύμμετρον  προέρ- 
χεται έκ  του  α' κύκλου,  όστις  κατ' άναλο- 
γίαν  πρός  τόν  β'  έπρεπε  νά  μή  περιλαμβάν/) 
πλείους  τών  60  σελίδων, 

'Αλλ'  έτι  μείζων  ή  δυσαναλογία  τού  γ' 
κύκλου  πρός  τόν  β'.  Βεβαίως  ό  γ'  κύκλος 
κατά  τό  πρόγραμμα  έπρεπεν,  ώς  ανωτέρω 
έσημειώθη,  νά  περιέχν)  τήν  φυσικο-ιστορι- 
κήν  ύλην  άνεπτυγμένην  έπί  τό  έπιστημονι- 
κώτερον,  άλλά  νομίζομεν,  ότι  έπρεπε  νά  λη- 
φθη  ύπ'  όψει  και  τούτο,  ότι  ό  κύκλος  ούτος 
ορίζεται  πρός  χρήσιν  τών  κατωτέρων  τάξεων 
τών  Ελληνικών  σχολείων  κα'ι  ότι  επομένως 
πρέπει  νά  γναι  ανάλογος  πρός  τε  τήν  ήλι- 
κίαν  τών  ρ.αθητών,  πρός  τά  λοιπά  τών  τά- 
ςε<υν  τούτων  μαθήματα,  και  πρός  τάς  ώρας 
τής  διδασκαλίας  τού  προγράμματος  τών  σχο- 
λών τούτων.  Ύπό  τοιαύτην  εποψιν  έξεταζό- 
μενος  ό  γ'  κύκλος  δέν  δύναται  νά  θεωρηθγί 
κατάλληλος  δι'  ήν  έγράφη  τάξιν,  μ,άλλον  δε 
θά  ηρμοζε.ν  ώς  διδακτικόν  βιβλίον  γυμνασια- 
κής τλίίΐ»:.  Λόγος  τούτου  δύναται  νά  θεω- 
ρηθή,  ότι  ό  συγγραφεύς  εισήγαγε  ν  έν  τώ  γ' 
κύκλω  τού  βιβλίου  αυτού  σύσσαιμον  σχεδόν 
τήν  ■ρυσικο-'.στορικήν  ύλην. 


168 


Ο  Ε IV  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΝΪΚΟΣ 


ΦίνΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


"Ισως  ό  συγγραφεύς  παρατήρηση,  δτι 
κατά  τήν  σύνταξιν  τού  γ'  κύκλου  προσεπά- 
θησε  να  συμμορφωθτί  πρός  τό  ύπό  τής  Εκ- 
παιδευτικής Επιτροπής  δημοσιευθέν  προ'- 
γραμμα  τοΰ  διαγωνίσματος,  εν  ω  πραγματι- 
κώς  λέγεται1  «  Έν  τω  τελευταίω  τούτω  μέ- 
ρει  γενήσεται  λόγος  περί  των  σπουδαιότα- 
των οικογενειών  πασών  τών  κλάσεων  τών 
3  βασιλείων  τής  φύσεως,  και  αύτών  εκείνων, 
αί'τινες  έ'νεκα  λο'γων  οικογενειακών  απο- 
κλείονται έν  ταίς  δυσί  πρώταις  περιόοοίς, 
προς  δε  και  περί  του  ειδικού  ορισμού  τών 
σωμάτων  τής  Φυσικής  Ιστορίας  και  της  πλή- 
ρους συστηματοποιήσεως  αύτών»  και  δτι 
επομένως  αναγκαία  ήτο  ή  άπαρίθμησις  και 
αυτών  τών  ελαχίστων  στοιχείων  τών  διάφο- 
ρων ομάδων,  εις  άς  διαιρείται  ή  ύλη  τής 
Φυσικής  Ιστορίας.  Εις  ταύτα  εύκολον  είναι 
να  παρατήρηση  τις,  δτι  είναι  [Λεν  αληθές,  δτι 
ακριβώς  δέν  ορίζονται  τά  δρια  οϋδενός  τών 
κύκλων  τούτων  ύπό  τού  προαναφερθέντος 
προγράμματος,  ούχ  ήττον  δμως  τό  άγωνοθέ- 
τημα  ετέθη  προς  σύνταξιν  Φυσικής  Ιστορίας 
πρός  χρήσιν  τών  δημοτικών  σχολείων  και 
τών  κατωτέρων  τάξεουν  τών  Ελληνικών  και 
δτι  επομένως  έκ  τοιαύτης  απόψεως  έπρεπε 
νά  διαταχθ  εί  έκαστος  τών  3  τούτων  κύκλων. 
Συμφώνως  πρός  ταύτα  ή  Εκπαιδευτική  Επι- 
τροπή νομίζει,  δτι  κατ'  άναλογίαν  τού  β' 
κύκλου  έπρεπεν  ό  γ'  κύκλος  νά  μή  περιέχη 
πλέον  τών  120  σελίδων. 

Ταύτα  μέν  ή  Επιτροπή  έκρινε  καλόν  νά 
παρατήρηση  ώς  πρός  τήν  έν  γένει  διάταξιν 
τής  ύλης  τού  χειρογράφου. 

Μεταβαίνομεν  ήδη  εις  τό  δεύτερον  μέρος 
τών  παρατηρήσεων  τής  Εκπαιδευτικής  Επι- 
τροπής, ήτοι  εις  παρατηρήσεις  έπί  τής  μή 
σαφήνειας  τών  έκφράσεων,  έπί  τής  μή  κα- 
ταλλήλου εκλογής  τών  λέξεο^ν  καϊ  τής  μή 
τηρήσεως  έν  πολλοίς  τών  καθορισμένων  σή- 
μερον έν  τή  επιστήμη  δρων,  οίς  δέον  νά  έπι- 
συναφθη  ή  παρατήρησις,  δτι  οί  πλείστοι  τών 
δρων  ξενίζουσι. 

Παραδείγματα  τού  είδους  τούτου  πολλά 
ήδύνατο'  τις  νά  άναφέρη,  άτινα  ίσως  ήδύνα- 
το  νά  άποδώση  εις  τήν  ταχύτητα,  μεθ'ης 
φαίνεται  δτι  έγράφη  τό  ύπό  τήν  κρίσιν  τής 
Επιτροπής  βιβλίον.  Επειδή  δμως  αί  έπί 
τής  έν  γένει  διατάξεως  τής  ύλης  έν  τω  χει- 
ρογράφω  παρατηρήσεις  τής  Εκπαιδευτικής 
Επιτροπής  άπερρόφησαν  φυσικώς  τό  πλεί- 
στον τού  χρόνου  αυτής,  και  δή  ώς  μάλλον 


σπουδαϊαι  πολλώ  πλείον  βαρύνουσιν  εις  τήν 
κρίσιν  αύτής,  διά  ταύτα  τό  τελευταϊον  τούτο 
μέρος  έσται  σύντομον  και  παρατηρήσεις  τι- 
νές σημειούνται  μόνον  πρός  γνώσιν  τοΰ  συγ- 
γραφέως και  διόρθωσιν  τών  κατά  τήν  γνώ- 
μην  τής  Επιτροπής  κακώς  κειμένων  έν  πε- 
ριπτώσει δευτέρας  ή  μάλλον  τρίτης  αναθεω- 
ρήσεως τού  έργου  αύτού  συμφώνως  πρός  τάς 
προταχθείσας  γενικάς  έπί  τής  διατάξεως  και 
τού  ποσού  τής  ύλης  παρατηρήσεις. 

Έν  σελίδι  1  τού  γ'  κύκλου  Ό  ορισμός  τής 
Φυσιολογίας  είναι  ασαφής,  ή  μάλλον  δέν  εί- 
ναι ό  ορισμός,  δν  σήμερον  δύναται  τις  νά 
δώση  εϊς  τον  κλάδον  τούτον  τών  φυσικών  επι- 
στημών, διότι  ένώ  άνωτε'ρω  ορίζεται  ή  φύ- 
σις ώς  τό  σύνολον  πάντων  τών  δημιουργημά- 
των, κατωτέρω  ορίζεται  ή  Φυσιολογία  ώς  ό 
κλάδος  τών  φυσικών  έπιστημών  ό  διαπραγμα- 
τευόμενος περί  τής  ουσίας  και  τής  ενεργείας 
τών  φυσικών  δυνάμεων  και  τών  δι'  αύτών 
διενεργουμένων  μεταβολών  κατά  τόν  όρισμόν 
δέ  τούτον  δέν  πρόκειται,  ώς  εννοείται,  λό- 
γος περί  τής  σήμερον  καλουμένης  Φυσιολο- 
γίας (^πραγματευομένης  περί  μόνων  τών  φαι- 
νομένων τής  εμψύχου  οργανικής  ύλης),  άλλα 
περί  καθολικής  τίνος,  ούτως  ειπείν,  έπιστή- 
μης,  οία  ήν  έπί  τού  '4ριστοτέλους,  περιλαμ- 
βανούσης  πλήν  τής  ιδίως  Φυσιολογίας  και 
ττ,Ί  Φυσικήν,  τήν  Χημείαν  και  τήν  Άστρο- 
νομίαν.  ("Ι δε  Αριστοτέλους  περί  ονρατοϋ 
297"  8— 17,  298*  25—29,  Φνσιχα  203* 
7 — 14,  205*  25—29,  206*  20—24,  213* 
31—213*  2  και  265α  2—4). 

Έν  σελ.  1  —  Έκ  Γερμανικής  ήρύσθησαν 
πηγής  οί  δροι  σκονών ΜΙ,Μα,  μα./αχόζωα  και 
πρωτόζωα. 

Έν  σελ.  3  στ.  21 — Διορθωτέος  ό  όρο; 
ά>·ό^οντα. 

Έν  σελ.  4  στ.  6  και  άλλα/οΰ — Μεταχει- 
ρίζεται τήν  άχρηστον  λέξιν  ενχρηστεϊ. 

Έν  σελ.  4  στ.  7 — Διατί   αίματος  ψΛε- 

διακοϋ  : 

■  Έν  σελ.  4  στ.  9 — Ή  φράσις  «διακρίνεται 
διά  πλούσιας  διακλαδώσεως »  δέν  διακρίνε- 
ται έπί  σαφήνεια. 

Έν  σελ.  4  στ.  9=  Ανακριβές  τό  δτι  «ή 
αναπνοή  υποβοηθείται  ύπό  τών  συστολών  και 
διαστολών  τού  διαφράγματος». 

Έν  σελ.  4  στ.  15  —  Ασυνήθης  ή  έκφρασις 
ο  χειμερινή  νάρκη». 

Έν  σελ.  4  στ.  24 — Όλο'κληρος  ό  στίχος 
ούτος  είναι  αόριστος. 


ΚΑΡΑΠΛΛΈΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΦΥΣΙΚΠΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ. 


100 


'Κν  σελ.  5  στ.  2 — Δύναται  τις  άμέμπτως 
νά  "λε γνι  Ίπ.τευι:  έπϊ  παντός  επιβαίνοντος 
οιονδήποτε  θηλαστικόν  ; 

'Κν  σελ.  5  στ.  0 — Ή  λέξις  έ  μπορείψατα 
ακατάλληλος. 

Έν  σελ.  6  στ.  5 — Ή  φράσις  «μή  περιφρο- 
νοϋντα  τά  ώά  καί  τά  έντομα»  όζει  ξενισμού- 
άλλως  τε  εντελώς  άγνωστον  είναι,  εάν  ή 
άπο/ή  έκ  τίνων  τροφών  προέρχηται  εκ  περι- 
φρονήσεως του  μή  τρώγοντος  ή  μή  δυναμέ- 
νου  φαγείν. 

Έν  σελ.  0  στ.  14  και  άλλαχοΰ — Εκφρά- 
ζεται το  μήκος  τών  ζώων  και  τών  μελών  η 
τών  οργάνων  αΰτών  διά  κοινού  κλάσματος 
τοϋ  γαλλικού  μέτρου  και  ούχϊ  διά  δεκαδικού, 
ενώ  εις  τάς  τάξεις,  δι'  άς  ορίζεται  ό  κύκλος 
οδτος,  τά  δεκαδικά  κλάσματα  είναι  εντε- 
λώς γνωστά. 

Έν  σελ.  8  στ.  6 — Κακή  ή  έ'κφρασις  «!- 
παφίνουσα(ν)  ελευθέρους  κτλ.» 

'Κν  σελ.  8  στ.  9 — Επίσης  ή  φράσις  «πε- 
ριπτυσσόμενα  ώς  μανδύαν  κτλ.» 

Έν  σελ.  8  στ.  1  1 — Κακή  ή  εκφρασις  «πε- 
ρ'.ίπτανται  νύκτα». 

Έν  σελ.  9  στ.  3 — «Μετά  εκτάσεως  τών 
πτερύγων  45  ε.  μ.» — Ή  έννοια  εχτασις  έχει 
όλως  διάφορον  σημασίαν  τής  διδομένης  εν- 
ταύθα. 

Έν  σελ.  9  στ.  11  —  Ή  φράσις  «τό  σώμα 
πεπιεσμένον  μετά  ισχυρών  κλεινών»  είναι 
ολοσχερώς  ακατανόητος. 

'Κν  σελ.  10  στ.  25 — Διατί  άρκτος  ή  χα- 
τά.ϊευχος  και  ούν'ι  ώς  συνήθιος  ή  Λευκή  ; 

Έν  σελ.  11  στ.  22 — 'Κν  μεγίστν)  χρήσει 
εν  τω  βιβλίω  ή  λέξις  όρ<ργή. 

'Κν  σελ.  12  στ.  3 — Ανακριβής  ή  φράσις 
«καταπληκτικώς  δύσοσμον  ύγρόν  (γρ.  ρευ- 
στο'ν)"  ουδέποτε  χαταχΛήσσεταί  τις  ύπ'όσμής 
όσονδήποτε  δυσώδους. 

Έν  σελ.  12  στ.  8 — «Θυλάκου  κειμένου 
ττλΥ,τίον  τής  έδρας».  Αοριστία  ώς  πρός  τήν 
θε'σιν  του  θυλάκου  δυναμένου  ούτω  νά  τεθν] 
άνωθεν.  κάτ<οθεν  ή  πλαγίως  τής  έδρας. 

Έν  σελ.  12  στ.  9 — Ή  προ'τασις  «και  εί- 
ναι ισομεγέθης  πρός  άλώπεκα»  δύναται  νά 
άποδοθή  και  εις  τήν  Λίοσχογα.ίήν  καϊ  εις 
τον  θϋΛαχον . 

'Κν  σελ.  12  στ.  8 — Κακοί  οί  δροι  τεφοό- 
<ραιος,  μεΛάνη. 

'Κν  σελ.  12  στ.  12 — Ακατάλληλος  ή 
εκφρασις  «τρομάζει  πάντοτε». 

Έν  σελ.  12  στ.  13 — Κϋων   'ΛΛώπηζ — 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ— ΤΟΜ.  ΙΘ'). 


Δέν  γίνεται  λόγος  περί  του  μήκους  τής  ου- 
ράς τής  αλώπεκος.  Μήπως  ό  συγγραφεύς  εί- 
χε ν  ύπ'  όψιν  αΰτοϋ  τήν  άνευ  ουράς  άλώπεκα 
του  μύθου  ; 

'Κν  σελ.  13  στ.  18 — Ή  φράσις  «Τό  μή- 
κος του  σώματος  αΰτών  εστίν  ύπε'ρτερον  του 
ύψους  αύτοϋ,  καλυπτομε'νου  ύπό  μαλακών 
τριχών»  χρήζει  ολοσχερούς  διορθώσευ;ς. 

Έν  σελ.  15  στ.  0 — «Βλάπτουσι  διά  τής 
φθοράς».  Σχήμα  επαναλήψεως  εν  χρήσει  εις 
τήν  ποίησιν. 

'Κν  σελ.  15  στ.  11 — «Πολλαπλασιάζον- 
ται ισχυρώς».  Ακατανόητος  ή  ισχύς  του 
ισχυρώς. 

'Κν  σελ.  10  στ.  9 — «Έχει  χονΰφαν  κε- 
φαλήν. 

'Κν  σελ.  10  στ.  17 — «Ό  κόνικλος  εστι 
μικρόν  μικρότερος». 

Έν  σελ.  17  στ.  20 — «  Έν  αύτώ  (τω  μ*ρ- 
σίπω)  αναπτύσσονται  τα  άτε.ίή  γεννώμενα 
τέκνα».  Ύπάρχουσι  καϊ  τε'κνα  παρά  τοίς 
μαρσιποφόροις  ρ.ή  γεννώμενα  άτελή  ; 

'Κν  σελ.  17  στ.  23  Κακή  ή  έκφρασις 
«εχουσι  με'γεθος  μυός  τής  χροβάτου». 

'Κν  σελ.  8  στ.  0 — «.Λίαν  άρτταχτιχών», 
πλεονασρ.ο'ς·  κτλ.  κτλ.  κτλ. 

'Κν  τή  "Ορυκτολογία  του  αΰτοΰ  κύκλου 
παρατηρητε'α  τά  εξής· 

'Κν  σελ.  124  στ.  7-8 — Δέν  κείται  κα- 
λώς ή  εκφρασις  «ήτοι  διδασκαλίαν  περί  τής 
Ιστορίας  τής  γεν(ν)έσεως  τής  Γής». 

'Κν  σελ.  124  στ.  19-20 — Ανακριβές  τό 
λεγόμενον,  ότι  <·  και  παρά  τοις  άμόρφοις  τε'- 
λος  ή  κρυστάλλωσις  δέν  εσχε  παντελώς  και- 
ρόν πρός  ένε'ργειαν  και  ώς  εκ  τούτου  ταύτα 
Φαίνονται  ώς  απλούν  χημικόν  έπίψ-ηγμα.» . 

Έν  σελ.  125  στ.  10-17 — Ό  δρος  ά.το- 
χώρισις  ασυνήθης. 

'Κν  σελ.  125  στ.  23 — «Κΰθρυβε'στερα». 

'Κν  σελ.  127  στ.  2 — Ανακριβές,  ότι  εκ 
2  σωμάτων  εκείνο  έστϊ  βαρύτερον,  όπερ  τό 
έτερον  άμόσσει» . 

Έν  σελ.  1  28 — "Απαντα  τά  ύπό  τόν  τίτλον 
«Χημικαί  ιδιότητες  τών  ορυκτών»  γραφομε- 
να  εκτίθενται  λίαν  συγκεχυμε'νως  καϊ  άτά- 
κτως,  παρατηρούνται  δέ  καϊ  πραγματικά 
τινα  σφάλματα,  οίον  σύγχυσις  τοϋ  τιτανίου 
πρός  τό  άσβεστων  δτι  τό  είδικόν  βάρος  τών 
βαρε'ων  μετάλλων  είναι  5,ς  τό  του  ύδατος· 
ότι  τά  οξείδια  τών  άλκαλίων  δέν  διαλύον- 
ται εις  ύδωρ·  ότι  πάντα  τά  μεταλλοειδή  εϊσι 
βάσεις,  αίτινες  ενούμεναι  μετ'  οξέων  παρά- 

22 


170 


Ο  Ελ'  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


γουσιν  άλατα·  και  δτι  όΰίζονται  τά  ο.ίατα 
διά  του  άγνωστου  οξέων. 

Έν  σελ.  129  στ.  4 — Ή  λέξις  #αυσΓ0Γ>/ς 
ηχεί  κακώς  εις  τό  ους. 

Έν  σελ.  130  στ.  4 — «Άλκο'λιον». 

Έν  σελ.  130  στ.  6  —  «Τό  ύδροφαές 
νάφθα» 

Έν  σελ.  131  στ.  18 — «Αρσενίου». 

Έν  σελ.  131  στ.  21  —  -.«Μετά  θραύσεως 
άγγιστρώδους»  (;). 

Έν  σελ.  131  στ.  22 — «Δια  τής  θερμό- 
τητος  ΰιαφοροναιν»  (;). 

Έν  σελ.  132  στ.  1  —  Άσύντακτος  ή  φρά- 
σις  «Χρυσός  ώχρόχρυσος,  σκληρότης  2,5 — 3, 
εΐδικόν  βάρος  τετηγμένος  19. 

Έν  σελ.  132  στ.  3 — Επίσης  ή  φράσις 
«  Εΐδικόν  βκρος  σφυρηλατημένος  21», 

Έν  σελ.  132  στ.  10 — Άκατάλληλον  τό 
έπίθετον  μεγίοζην  άποδιδόμενον  εις  τήν  θερ- 
μοκρασίαν. 

Έν  σελ.   132   στ.  14 — «Συνδέσεσι»  (;). 

Έν  σελ.  132  στ.  21 — Αί  φράσεις  «τή- 
Χ.εται  υπό  τό  ©ώς  του  λύχνου»  και  «ίπταται 
άνευ  οσμής»  είναι  όλως  ακατάλληλοι. 

Έν  σελ.  132  στ.  26 — «  Έν  μεγάλη  θερ- 
μο'τητι  διαφορεΐ»(;). 

Έν  σελ.  133  στ.  4 — Τό  νικέλιον  χρησι- 
μοποιείται μόνον  εις  την  το  μια ματ ο πού αν  ; 
κτλ.  κτλ.  κτλ. 

Έν  σελ.  2  στ.  24 — Του  α'  κύκλου  ακα- 
τάλληλος ή  έ'κφρασις  «ί'σταται  ώς  μανδύας, 
έα>'  ου  κείται  έκτεταυ.ε'νον  τό  £ώον. 

ι  ι  -  · 

Έν  σελ.  3  στ.  1  1 — -Ξενική  ή  φράσις  «αί 
νυκτερινές  εχουσι  την  λεπτοτάτην  άφήν». 

Ένσελ.  5  στ.  2  . — Άκαταλλήλως  λε'γεται 
γρν.Μισμο<:  ή  φωνή  της  άρκτου,  είς  ήν  άκα- 
ταλλήλως  πάλιν  δίδεται  τό  κοσμητικόν  επί-, 
θετον  ζώον  κραταιόν. 

Έν  σελ.  5  στ.  5 — Γριφιύδης  όλως  ή  έ'κ- 
φρασις  «ώς  κατοικίαν  αυτής  έκλε'γει  ή  άρ- 
κτος τά  μεγάλα  δάστι  της  Ρωσσίας  κτλ., 
ένθα  ζωηρά  συγκοινωνία  την  όοηγεϊ  είς  τά 
βάθη  αΰτών». 

Έν  σελ.  7  στ.  7 — λαριεστάτη  πλήν  λίαν 
ποιητική  είναι  ή  περιγραφή  της  μουσικής 
τών  γαλών  «ή  δέ  μουσική  αγέλης  γαλών 
μναριζόντων  έν  ώρκ  νυκτός  δύναται  και 
τους  λίθους  νά  έξυπνήσ·/;  και  τους  άνΟρώ- 
πους  νά  καταστήση  έμμανε'ις». 

Έν  σελ.  7  στ.  21  —  ΊΙ  φράσις  «εκάστη 
κίνησις  (του  λέοντος]  είναι  χαρίεσσα»,  είναι 
ακατάλληλος, 


Ένσελ.  15  στ.  1  —  ΊΙ  παρεντιθεμένη  φρά- 
σις «μόνον  τών  δωρουμένων  ίππων  δέν  βλε'- 
πομεν  τους  οδόντας»  είναι  όλως  ανάρμοστο; 
πρός  τό  σοβαρόν  ύφος  τοϋ  βιβλίου. 

Ψε'γεται  ύπό  της  Επιτροπής  ή  έναρξις 
της  Φυτολογίας  άπό  του  ναρχίσσον,  έ'τι  δέ 
μάλλον  ή  μετ'  αυτόν  περιγραφή  της  Κορί'- 
Αον  της  α6έ././α>ίον ,  φυτού  έκ  τών  μή  κοι- 
νών, ενώ  Φυσικώς  έπρεπεν  ό  συγγραφεύς, 
λαμβάνων  ύπ'  όψει  τήν  παιδαγωγικήν  άρ- 
χήν  «άπό  τών  γνωστών  εις  τά  άγνωστα 
χωρεΐν»,  νά  προτάξη  τήν  περιγραφήν  τών 
κοινοτάτων  φυτών.  "Ετι  δέ  κα'ι  ή  όλη  γλώσσα 
τής  Φυτολογίας  κα'ι  τού  α'  έν  γένει  κύκλου 
(ή  αύτή  ούσα  κα'ι  έν  τώ  β'  κα'ι  γ'  κύκλω) 
είναι  λίαν  ξηρά  κα'ι  άναρις.  Παράδειγμα 
τούτου  είναι  ή  περιγραφή  τής  Κορν.Ιον  άρ- 
χομένη  ούτως  :  «  ΤΙ  ρίζα  αύτής  σύγκειται 
έκ  τής  κυρίως  ρίζης,  τών  παραρριζίων  και 
τών  ινών  και  ή  μέν  κυρία  ρίζα  μετά  τών 
παραρριζίων  χορηγοΰσιν  αύτή  στερεότητα  έν 
τή  γή,  αί  δέ  ίνες  προσάγουσιν  αύτή  ώς 
δι'  εκατόν  (;)  στομάτων  τήν  ρευστήν  τρο- 
φήν.  Έξ  αύτής  προβάλλουσι  πολλοί  ξυλώ- 
δεις κορμίσκοι,  οίτινες  επενδύονται  ύπό 
φαιορφναίου  (άλλαχοΰ  όγγνο(ρα<Όν)  φλοιού 
και  δέν  σ/ηματίζουσι  κόμην  κτλ». 

Έν  σελ.  69  στ.  20 — Άτέχνως  παρεντί- 
θεται  ό  ορισμός  τών  μο)  οοϊχων  φυτών  και 
περιττός  όλως  διά  τον  α'  κύκλον. 

Τά  έν  τή  Όρυκτολογία  τοϋ  α'  κύκλου 
τρωτά  μέρη  του  χειρογράφου  είναι  άσυγκρί- 
τως  πολυπληθέστερα  κα'ι  σπουδαία. 

Ένσελ.  101  στ.  3 — Ό  ορισμός  «όλιθάν- 
θραξ  αποτελεί  άνθρακώδη  ούσίαν»  είναι 
όλως  κενός. 

Έν  σελ.  101  στ.  20  και  άλλαχοϋ. —  Ό 
γνωστός  ύπό  τό  όνομα  Αεγνίτης  ορυκτός  άν- 
θραξ  παρουσιάζεται  ύπό  τό  έζ  άναβαπτι- 
σμοϋ  όνομα  ό^η-άνθρα^ . 

Έν  σελ.  102  στ.  2 — ΊΙ  έκφρασις  «τό  ή- 
λεκτρον  είναι  διαφανές  μέχρι  αδιαφανούς» 
είναι  ϊσως  λιαν  περιεκτική,  άλλά  μάλλον 
ομοιάζει  πράς  τό  ρητορικόν  σχήμα  όζύμωοοτ 
ή  πρός  όρισμόν  τής  διαφάνειας  τοϋ  ήλεκτρου. 

Έν  σελ.  102  στ.  9  —  ΊΙ  φράσις  τό  «ήλε- 
κτρον  διά  δικτύ(ον  άλιεύεται  έγκεκλε ισμέ- 
νον  έντός  φυκών»,  όπως  έ'χει  έν  τώ  κειμένω, 
δεικνύει  είδος  τι  προπαρασκευής  και  τεχνη- 
τής έγκλείσεως   τοϋ  άλιευομένου  ήλεκτρου. 

Έν  σελ.  102  στ.  18  και  εξής. —  ΊΙ  πε- 
ριγραφή τοϋ  σχηματισμού  τοϋ  ήλεκτρου  διά 


ΚΙΡ.ΙΙΙ.ΙΝΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΦΥΣΙΚΙΓΣ  ΙΣΤΟΡΙΑΣ. 


171 


τής  άποσκληρύνσεως  τής  ρητίνης  τών  προ)- 
τογο'νων  δασών,  άλτηθης  ύπό  επιστημονικών 
επούιν,  ποικίλλεται  κατά  τό  β θος·  του  συγ- 
γραφέως, δι'  επεισοδίου  γραφικού,  έν  ώ  ανα- 
φέρονται καί  τινα  έπί  τη  βάσει  πλήρους 
ποιητικής  αδείας  :  «Ή  ρευστή  ρητίνη  ουχί 
σπανίως  α'ίφνης  ένέκλεισε  παίζοντας  κανθά- 
ρους,  τρέχοντας  μύρμηκας  καϊ  μυίας  [Αβτά 
πτερύγων  άνυψουμένων  εντός  υαλώδους  νε- 
κροθήκης  κτλ». 

Έν  σελ.  103  στ.  5 — Νομίζομεν  περιττήν 
την  άναγραφήν  του  χρώματος  του  χρυσού  ώς 
σώματος  χρνσοζάκύον  καϊ  κατωτέρω  ένσελ. 
1  04  στ.  5  τήν  του  αργύρου  ώς  σώαατος  άο- 
γνφο.Ιενχον,  διότι  τά  χρώματα  τών  2  τού- 
των μετάλλων  δέν  είναι  δυνατόν  να  λησαο- 
νηθώσι  καί  ύπ'  αύτών  άκο'μη,  οϊτινες  άπαξ 
μόνον  ηύτιίχησαν  νά  'ίδωσι  καί  ψαύσωσιν 
αύτά  έκ  του  πλησίον. 

Ένσελ.  103  στ.  6 — Ή  έ'κφρασις  «έχει 
ώ:α·.'αν  στίλβην»  οέν  είναι  εκ  τών  μάλλον 
ίπιτυχών. 

Έν  σελ.  103  στ.  6 — Ό  δρος  έκτατο*·  ού- 
δεμίαν  έ/ει  σημασίαν  εν  τώ  κύκλω  τών  φυ- 
σικών γνώσεων. 

Έν  σελ.  103  στ.  7 — Ξενίζουσα  καί  δλως 
απαράδεκτος  ή  έκφρασις  «εξ  ενός  κόκκου  δυ- 
νάμεθα νά  έξαγάγωμεν  κλωστήν  157  ρ..». 

'Κν  σελ.  104  στ.  7 — Κακίζεται  ή  φράσις 
«ο  άργυρος  επιχρίεται  μελάνως  ύπό  του  ύδρο- 
θειϊκοΰ  όξε'ος»  καί  όλως  ασαφής  καί  άνακρ/.- 
βής  είναι  τ,  ταύτη  ακολουθούσα  έξήγησις 
του  φαινομένου  τούτου,  «έχει  δηλ.  μεγάλην 
πρός  τό  θείον  κλίσιν  καί  δπου  συναντά  αυτό 
συνδέεται  μετ' αυτού». 

Ένσελ.  105  στ.  3 — Δέν  εϊναι  άληθές, 
ότι  ό  υδράργυρος  ταχέως  αποστάζει  διά  τοΰ 
ξύλου,  άλλως  δε  ένταΰθα  ό  δρος  αποστάζει 
δέν  έχει  τήν  θε'σιν  του. 

Ένσελ.  105  στ.  17 — Ό  υδράργυρος  έν 
τω  βαρομέτρω  ουδέποτε  έχρησίμευσεν,  οπωο 
όειχννη  την  όνναμιν  την  εκτάσεως  του  άέοος. 

Έν  σελ.  106  στ.  3 — Αί  παρά  τήν  Άγ- 
γλίαν,  ες  ών  οί  Φοίνικες  έλάυ.βανον  τον  κασ- 
σίτερον  νήσοι,  οέν  αναφέρονται  συνήθως  ύπό 
το  όνομα  νήσοι  <'τού  κασσιτέρου)). 

Ένσελ.  100  στ.  19 — ΊΙ  προσωποποίη- 
σις  τοΰ  μολύβδου  έν  τή  οράσει  «ένούται  ευ- 
κόλως μετά  τοΰ  όξυγο'νου  του  άέρος  καί  επεν- 
δύεται ύπό  τι^ος  δηΛητηριώδον.  έπιδεφμίΰοι: 
ίέν  έπιτρε'πεται  εις  τά  φυσικά  βιβλία. 

'Κν  σελ.  107  στ.  4 — Ήλέξις  εύθηνο'τατον 


γράφεται  δπου  άπαντγ.  έν  τώ  βιβλίω  ενψθι- 
νώτατον. 

Έν  σελ.  107  στ.  7 — Ουδέποτε  λέγεται 
«καϋσις  τοΰ  ηλίου». 

Ένσελ.  107  στ.  14  — Ό  δρος  «έκτατο- 
της»  κείται  κακώς. 

Ένσελ.  107  στ.  15 — Ό  χαλκός  διαλύε- 
ται έντός  του  νιτρικού  οξέος ,  ούχί  άορίστως 
εις  τι  κυανούν  'νδως>. 

Έν  σελ.  107  στ.  23 — -Ό  δρος  «δυστηξία» 
είναι  δλως  πρωτότυπος. 

Έν  σελ.  109  στ.  20 — Ούχί  τόσον  ακρι- 
βές, δτι  ό  άδάμας  καιόμενος  εχβά.ΙΑει  τόσον 
άνθρακικάν  οξύ,  δσον  καϊ  ισοβαρές  τεμάχιον 
ξυλάνθρακος. 

Έν  σελ.  1  10  στ.  21  καί  έξής. — -Διατί  δέν 
δίδει  εις  τήν  άνθρακικήν  άσβεστον  τό  έν 
κοινή  χρήσει  όνομα  άσ6εστόΜθος ;  μήπως 
διά  νά  γίνηται  σύγχυσις  μετά  του  μετάλλου 
τιτανίου  ; 

Έν  σελ.  111  στ.  19 — Ουδέποτε  λέγεται 
«ή  τίτανος  πολύ  ολίγον  έν  ύδατι  διαλύεται* 
οι   ο  και  στερι-ιται  γενσεύύς. 

Έν  σελ.  1  1  1  στ.    22 — Διά  της  χαίσεως 
απέρχεται  πράγματι  τό  ύδωρ  της  γύψου, 
άλλ'    αύτη  δέν  διασκορπίζεται ,    έκτος  έάν 
έχη  τις  συμφέρον  νά  τήν  διασκορπίση. 
κτλ.      κτλ.  κτλ. 

Πλήν  τών  σημειωθέντων  τούτων  καί  πολλά 
άλλα  ούχί  καλώς  έ'χοντα  κατά  τό  λεκτικο'ν, 
τήν  πραγματικήν  άλήθειαν,  τήν  σαφήνειαν, 
κτλ.,  παρετήρησεν  ή  Επιτροπή,  ών  τήν 
άπαρίθμησιν  παραλείπομεν  τού  χρόνου  εκτι- 
μήσεως ένεκεν. 

Ή  άπο'φανσις  τής  Εκπαιδευτικής  Επι- 
τροπής προβλέπεται  ύπό  τών  ανωτέρω  ση- 
μειωθεισών  παρατηρήσεων  έπί  τε  τής  δλης 
διατάξεως  τής  ύλης  καί  έπί  τού  γλωσσικού 
μέρους. 

Όμολογητέον,  δτι  εις  ήν  ευρίσκονται  παρ* 
ήμίν  σήμερον  τά  έπιστημονικά  πράγματα 
θε'σιν,  φοβεραί  έγείρονται  χαράδραι  καϊ  βά- 
ραθρα εις  τόν  άναλαυ.βάνοντα  τήν  σύνταξιν 
διδακτικού  βιβλίου.  Τούτο  άποδοτέον  άφ' 
ενός  μέν  εις  τήν  ομολογουμένως  πενιχράν 
έπιστημονικήν  μόρφωσιν  ημών  καϊ  άφ'έτέρου 
εις  τό  έτι  δλως  άσύντακτον  τής  έπιστημονι- 
7.ύ,;  γλώσσης.  Κίς  ταύτας  τάς  αιτίας  άπο- 
δοτε'ον  τό  πλείστον  τών  σφαλμάτων,  άτινα 
ώς  δείγμα  τής  δλης  διατάξεως  καϊ  αναπτύ- 
ξεως τής  ύλης  άνεγράφησαν  ανωτέρω  πα- 
ρατηρηθέντα   ύπό  τής  Εκπαιδευτικής  τοΰ 


172 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΑΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ· 


Συλλόγου  Επιτροπής.  Δια  ταύτα  ό  συγγρα- 
φεύς του  βιβλίου  τούτου  δέον  νά  τύχη  πά- 
σης της  δυνατή  ς  επιεικείας,  νά  επαινεθή  δέ 
δημοσία  διά  την  έν  τω  βιβλίω  αύτοϋ  συλ- 
λογήν  ύλης  πολυτίμου  και  πολλού  λογού 
αξίας.  Ούχ  ήττον  όμως  ή  Επιτροπή  απο- 
βλέπουσα εις  τό  επιβαλλόρενον  αύτη  καθή- 
κον |λετά  του  αισθήματος  τής  έλλόγου 
επιεικείας  συνενοί  κατ'  ανάγκην  και  την 
αυστηρότητα-  εντεύθεν  δέ  όρμαψ.ένη  εύρί- 
σκεται  εις  την  δυσάρεστον  ϊσως  θε'σιν  νά  [λή 
προβη  εις  τήν  βράβευσιν  τού  υπό  την  κρίσιν 
αύτής  βιβλίου,  άλλά  νά  παρακίνηση  τόν  συγ- 
γραφέα εις  τήν  ριζικήν  άναθεώρησιν  τού 
έργου  αύτού,  δπως  δσον  τό  δυνατόν  παρα- 
δοθή  εις  χείρας  τής  νεολαίας  βιβλίον  ύπό  τε 


τήν  έπιστηρ.ονικήν  και  ύπό  τήν  γλωσσικήν 
καί  τήν  ρ,εθοδικήν  όψιν  χρήσιμον. 

Έν  Κων]πόλει,  τ  7,  1  Μαίου  1885. 

Ή  Εκπαιδευτική  Επιτροπή. 

I.  ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΙΙΟΥΛΟΣ,  πρόεδρ. 

ΧΡ.  ΧΑΤΖΗΧΡΗΣΤΟΥ. 

Θ.  ΣΑΛΤΕΛΙΙΣ. 

Κ.  Γ.  ΓΕΩΡΓΑΛΑΣ. 

Β.  ΒΩΖΑΝΗΣ. 

Ν.  ΠΑΡΑΝΙΚΑΣ. 

Α.  ΜΑΛΙΑΚΑΣ. 

Π.  ΠΑΠΑΡΡΟΥΣΗΣ. 

Α.  ΣΠΑΘΑΡΗΣ. 

Κ.  ΤΣΙΟΥΛΚΑΣ. 

Α.  ΑΝΔΡΕΑΔΗΣ. 

Η.  ΒΑΛΣΑΜΑΚΗΣ,  είόηγητής. 


ΣΤΝΟΠΤΙΚΗ  ΕΚΘΕΣΙΣ 

ΤίΙΝ  ΕΡΓΑΣΙΩΝ  ΤΟΤ  ΣΤ'  ΡΩΣΣΙΚΟΤ  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΤΝΕΔΡΙΟΤ 

ΕΝ  ΟΔΗΣΣΟ·  ΙΥΓΚΡΟΤΗϋ ΕΝΤΟΣ  ΚΑΤ'  ΑϊΓΟϊΣΤΟΝ  ΤΟϊ  1884  ΕΤΟϊΣ, 


Κύριοι  αννάδε.ίφοι, 

Έν  άρχαΐς  τής  ηγουμένης  συλλογικής  πε- 
ριόδου απεστάλη  τω  Συλλόγω  επίσημο  ν  πιτ- 
τάκίον,  δι'  ου  παρεκαλεϊτο  ν'  άντιπροσω- 
πευθή  ιίς  τόέν'Οδησσώ  ς'ρωσσικόν  άρχαιο- 
λογικάν  Συνέδριον,  όπερ  έμελλε  νά  άρξηται 
των  εργασιών  του  κατ'  αϋγουστον  του  1884 
έτους.  Τό  έ'κτακτον  τοΰτο  δείγμα  αναγνωρί- 
σεως των  του  Συλλόγου  αρχαιολογικών  ερ- 
γασιών είλκυσε  φυσικώς  τήν  προσοχήν  αυ- 
τού· διό  καί  έν  τακτική  συνεδριάσει  ένε'/.ρινε 
και  απεφάσισε  ν'  άντιπροσωπευθή  δι'  έμοΰ 
ί'.ς  τό  σοφόν  έκεΐνο  Συνέδριον,έν  ω  προύκειτο 
να  κοινοποιηθώσι  και  συζητηθώσι  θέματα 
αρχαιολογικά  μεγάλης  σημαντικότητος.  Κα- 
θήκον μου  νομίζω  νά  εκφράσω  και  νΰν  τήν 
επί  τη  εκλογή  ταύτη  εΰγνωμοσύνην  μου  προς 
τον  Σύλλογον,  όστις  εΰηρεστήθη  ού  μόνον  το- 
σούτω  ύψηλήν  και  λεπτογνώμονα  έντολήν 
νά  μοι  έμπιστευθή,  αλλά  και  τά  σχετικά 
έπιτήδειά  τε  και  εφο'δια  επαρκώς  νά  μοι  έγ- 
χειρίσν;.  Τούτων  δ'  ένεκα  προ  τής  εϊς'Οδησ- 
σόν  7.εταβάσεώς  μου  ηναγκάσθην  νά  ύπο- 
βληθ  ώ  εις  κοπιώδεις  αρχαιολογικές  έρευνας 
και  μελετάς  σκοπών  τό  μέν  νά  προσενε'γκω 
κάγώ  τον  όβολόν  μου  εις  τό  ταμεϊον  του 
Συνεδρίου,  τό  δέ  νά  καταστήσω  την  άντι- 
προσωπείαν,  κατά  τό  μέτρον  τών  δυνάμεων 
[4θυ,  άνταςίαν  πιυς  και  απέναντι  τών  προσδο- 
κιών τουΣυλλο'γου  και  άπε'ναντι  τών  έξ  Ανα- 
τολής ελπίδων  τών  έκεΐθεν  τοΰ  Πόντου  άρ- 
χαιολόγων.Οΰτω  λοιπόν  εφοδιασθείς  καταλ- 
λήλως έσπευσα,  κύριοι  συνάδελφοι,  νά  έκτε- 
λε'σο;  την  υμετέρα*  εντολήν  διά  εγκαίρου 
μεταβάσεως  εις  Όοησσον  και  διά  συμμετο- 
χής εις  τάς  εργασίας  τοϋ  Συνεδρίου  [κεχρί 
της  έντελοϋς  περατώσεως  αυτών  διό  κατά 
καθήκον  υποβάλλω  ύμϊν  σήμερον  σημειώσεις 
τινάς  περί  αύτών,  διά  νά  ΐδήτε,  όπο'σον  αί  έν 


Ρωσσίκ  άρ/αιολογικα'ι  μελέται  προήχθησαν 
κατά  τήν  πκρελθοϋσαν  τριετή  περίοδον  και 
οί'αν  ή  παρ'  ήμϊν  έν  σπαργάνοις  έτι  αρχαιο- 
λογία δύναται  νά  καρπωθ·/·  ώφέλειαν  εκ  τών 
μελετημάτων  τούτων,  μεθ'ών  κατά  μέγα 
μέρος  συνδέεται  και  ή  τοΰ  ελληνικού  έθνους 
Ιστορία. 

Ή  Ρωσσία  ομολογουμένως  άκμάζει  σήμε- 
ρον και  επιστημονικώς  έν  άπασι  σχεδόν  τοις 
κλάδοις  τών  ανθρωπίνων  γνώσεων  Ικανά 
δμ.ως  τέκνα  αύτής  ανέπτυξαν  και  προήγαγον 
εξαιρετικώς  τήν  καθόλου  άρχαιολογίαν,  και 
μάλιστα  τήν  έλληνικήν  καί  σλαβικήν  άπό 
δύο  ή  τριών  δεκαετηρίδων  ή  ιστορία  και  αί 
έπικουρικαί  αυτής  έπιστήμαι  οφείλουσιν  εις 
τά  ρωσσικά  αρχαιολογικά  τε  και  φιλολογικά 
προϊόντα  μεγίστας  υποχρεώσεις,  αϊτινες  ώς 
φαίνεται,  θά  έξακολουθώσιν  έπ'  άπειρον 
διότι  αί  ρωσσικαΐ  κτήσεις,  ιδία  δέ  αί  νότ'.αι, 
ύπήρζαν  έστίαι  γεγονότων,  μεθ'  ών  συνδέε- 
ται ή  τής  καταγωγής  τών  ευρωπαϊκών  και 
ασιατικών  λαών  ιστορία-  έν  ταϊς  χώραις 
ταύταις  καί  ή  προϊστορική  καλουμένη,  και 
ή  ελληνική,  καί  ή  ασιατική  καί  ή  μεσαιω- 
νική αρχαιολογία  ευρίσκει  συνε/ώς  χρησιμώ- 
τατον  ύλικο'ν,δπερ  διασκευαζόμενον  καί  έςα- 
κριβούμενον  μεθοδικώς  έπιχέει  βραδύτερον 
έξαίσιον  φώς  εις  τήν  έπιστήμην  τής  καθό- 
λου αρχαιότητος. Διά  τήν  προαγωγήν  δέ  τών 
έν  τή  διασκευή  του  ύλικοϋ  τούτου  μεθόδων 
ή  έν  Μόσχα  αυτοκρατορική  άρχαιολογική 
εταιρία,  προεδρεύοντος  του  μακαρίτου  κό- 
ρ,ητος  Ούβάρωφ,  προϋτεινε  καί  ανέλαβε  προ 
έτών  τήν  συγκέντρωσιν  τών  ρώσσων  αρχαιο- 
λόγων διά  Συνεδρίου,  ου  μετέσχον  προθύμως 
καί  αί  λοιπαί  άρχαιολογικαί,  ίστορικαί,  φι- 
λολογικαί  καί  άσιατικαί  έταιρίαι  τοΰ  ρωσ- 
σικοΰ  κράτους,  ώς  καί  τά  πανεπιστήμια  καί 
αί  διάφοροι  άκαδημίαι  αύτοΰ.  Τό  πρώτον 
τοΰτο  Συνέδριον  έπηκολούθησε  δεύτερον  μετά 


174  Ο  Ε\  Κ  ΠΟΙΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ 

τριετίαν,  δτε  το  διά  τοιούτου  μέτρου  συγ- 
κ?ντρωτικόν  σύστημα  κατέστη  τοϋ  λοιπού 
Εξις,  έ'θιμον  τέλος  νομιμοποιηθέν  εγκαίρως 
και  διά  κυβερνητικής  άδειας  και  προστα- 
σίας ήθικής  τε  και  υλικής.  Αί  συγκροτήσεις 
αυτών  προήγαγαν  τωο'ντι  τάς  ίστορικάς  επι- 
στήμας  οϋ  μόνον  κατά  ποσόν  ποικίλων  συγ- 
γραφών άλλα  και  κατά  μέθοδον  διο'τι  οια- 
δήποτε πνευματική  εργασία  στερουμένη  σχε- 
τικής και  καταλλήλου  μεθόδου  είναι  άείποτε 
ελαττωματική,  ίνα  μή  εΐπω  παντελώς  ά- 
σκοπος. Μία  οιαδήποτε  αρχαιολογική  με- 
λέτη βασίζεται,  ώς  γνωστο'ν,  έπί  ύλικοΰ, 
γνωστού  ή  άγνωστου,  ου  ό  κάτοχος  έκ  πε- 
ριέργειας ή  εξ  ενδιαφέροντος  επιθυμεί  τήν 
διαλεύκανσιν  και  κατ'άκολουθίαν  τήν  εν  γε- 
νικω  ή  μερικω  ζητήματι  χρησιμοποίησιν  αυ- 
τού. Ή  διαλεύκανσις  δμως  αϋτοϋ  επιτυγ- 
χάνεται διά  μεθοδικής  κα'ι  κριτικής  έρεύνης· 
ένεκα  τής  ελλείψεως  τούτων  πολλαί  μελέ- 
ται  συγχρόνων  και  προγενεστέρων  άρχαιο- 
λογων  κατέστησαν  ή  παντελώς  άχρηστοι  ή 
ολίγον  χρήσιμοι  διά  το  έν  αϋτοϊς  άπεικονι- 
σμένον  και  τεταμιευμένον  ύλικο'ν  ή  συυ.πα- 
ραβολή  δέ  αΰτου  μετ'  άλλου  ομογενούς  ή 
πλησιγενοϋς  ύλικοΰ,  ή  έν  τοις  άρχαίοις  συγ- 
γραφεΰσι  ζήτησις  τών  σχετικών  προς  δια- 
λεύκανσιν αύτού  χωρίων,  ή  τής  επί  τούτω 
νεωτέρας  βιβλιογραφίας  έξέλεγξις,  ή  βαθεΐα 
γνώσις  τής  σημασίας  πάσης  τής  ες  τόδε  έ- 
ρεύνης  καϊ  τέλος  ή  γλωσσική  σαφήνεια — εί- 
ναι ίκανά  εχέγγυα  επιτυχίας·  άλλως  τε 
άπλοϋν  ύλικόν  άν.εθόδως  διερευνηθέν  κα'ι 
κατ'  άκολουθίαν  δεδημοσιευμένον  μετά  φαν- 
τασίας κριτικώς  απαραδέκτου  γίγνεται  πα- 
ραίτιον  οδυνηρών  συνεπειών  καϊ  εις  τήν  ωφέ- 
λειας άναιιένουσαν  έπιστή'ν.ην  και  εις  τό 
πρόσωπον  αύτό  καθ '  εαυτό   τοϋ  έκδοτου. 

"Οθεν  και  ύπό  ύλικήν  κα'ι  μεθοδικήν  έπο- 
ψιν  αί  συγκροτήσεις  τών  ρωσσικών  συνεδρίων 
εγένοντο  άφορμαί  παραγωγής  άνεκτιμήτοιν 
εργασιών,  ώς  περιοδικών  συγγραμμάτων,  ει- 
δικών μονογραφιών,  επαρχιακών  αρχαιολογι- 
κών τε  και  ιστορικών  εταιριών,  ζητήσεοιν, 
εκδρομών,  ανασκαφών  κτλ.  Κατά  τριετίαν 
δέ  τακτικώς  συνερχο'μενοι  οί  ρώσσοι  αρχαιο- 
λόγοι έν  τινι  προκηρυσσομέν/)  πόλε  ι,  ήδυ- 
νήθησαν  μέχρι  σήμερον  έςάκις  νά  συγκεν- 
τρωΟώσιν  ώς  αδελφοί  ρ.ιάς  οικογενείας,  νά 
συγκομίσωσι  καϊ  γνωρίσωσιν  άλλήλοις  τοϋς 
καρπούς  τών  τριετών  κοπών  των  καϊ  τέ- 
λος νά  δώσ<οσιν  επί  ευρύτερων  βάσεων  νέαν 


Φ1Λ0Λ0ΠΚ0Σ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

ώΟησιν  εις  τά  κέρδη  τής  επομένης  τριετίας. 

Ή  τοϋ  ς'  Συνεδρίου  συγκάλεσις  έν  Όδησ- 
σώ  ώρίσθη  υπό  επιτροπείας  (έν  ετει  1882), 
ήτις  κατά  ευγενή  συνήθειαν  προσεκάλεσεν 
άπανταχόθεν  κα'ι  επιστημονικά  καθιδρύματα 
ξένων  κρατών  και  αρχαιολόγους  διάφορων 
χωρών  ακμάζοντας  διά  τάς  ζωογόνους  έρευ- 
νας αυτών  ή  διοργάνωσις  δέ  αΰτου  ανετέθη 
είδικωτέρκ  επιτροπεία,  ήτις  επιθυμούσα  νά 
παράσχη  τοϊς  προσκληθησομένοις  νέον  ύλι- 
κόν έξαπέστειλεν  εις  Κωνσταντινούπολιν  ει- 
δικούς ονομαστούς  επιστήμονας,  ώς  τούς 
διαπρεπείς  καθηγητάς  Κοντακώφ,  Οΰσπέν- 
σκην  και  Βκσιλιέφσκην  παρακολουθούμενους 
καϊ  ύπό  άρχιτέκτονος  και  ύπό  επιστημόνων 
φωτογράφων  καϊ  ζωγράφων  ελήφθησαν  δέ 
ενταύθα  χάριν  τών  μελετημάτων  του  κ.  Κον- 
τακώφ φωτογοαφήματα  τών  χερσαίων  τει- 
χών, τών  πυλών  αΰτών,  τεμενών,  εικόνων, 
παλαιών  αγιογραφιών,  χειρογράφων,  ώς  καϊ 
πανομοιότυπα  ζωγραφήματα  και  αρχιτεκτο- 
νικά εξαίσια  σχεδιάσματα-  οί  δέ  κ. κ.  Ού- 
σπένσκης  καϊ  Βασιλιέφσκης  χρησιμοποιούν- 
τες τήν  ενταύθα  διατριβήν  των  αντέγραψαν 
έκ  χειρογράφων  διάφορων  βιβλιοθηκών  ημών 
ίκανά  κείμενα  χρήσιμα  εις  βυζαντιακάςίστο- 
ρικάς   καϊ  τοπογραφικάς  μελέτας  αύτών. 

ΊΙ  προκαταρκτική  τού  Συνεδρίου  τούτου 
επιτροπεία  έγκαίρως  ειδοποίησε  τούς  αρ- 
χαιολόγους καϊ  φιλολόγους  νά  δηλώσωσιν 
αύτή  τά  θέματα, περί  ά  έπιθυμούσι  νά  άσχο- 
ληθώσιν,ή  νά  σημειώσωσιν  εύχάς  περί  διασα- 
φήσεως ετέρων  θεμάτων  παρ'  άλλων  συνα- 
δέλφων ύπό  ταύτην  ή  έκείνην  τήν  έποψιν. 
Αί  συγκομισθεϊσαι  απαντήσεις,  άναγραφεΐ- 
σαι  έν  φυλλαδίοις,  απετέλεσαν  τό  πρόγραμ- 
μα του  συνεδρίου,  όπερ  πάλιν  διενεμήθη  λίαν 
έγκαίρως  σύν  τοις  προσκλητηρίοις. 

Αί  άναγραφεΐσαι  ανακοινώσεις  και  εύχαϊ 
ήσαν  ποικίλαι-  αί  μέν  ανάγονται  εις  γενικά 
ζητήματα  τής  καθόλου  αρχαιολογίας,  και 
μάλιστα  τής  προϊστορικής,  αί  δέ  εις  μερικά· 
Εκανάϊ  δέ  ανακοινώσεις  άφορώσιν  εις  ζητή- 
ρ.ατα  καθαρώς  ελληνικά.  Πϋχετο  δέ  σύν  άλ- 
λοις τό  Συνέδριον  και  τήν  διαλεύν.ανσιν  τών 
επομένων  θεμάτων,  άτινα  άφορώσι  καϊ  εις 
τήν  ίστορίαν  του  ελληνικού  πολιτισμού  κα'ι 
εις  τήν  ίστορίαν  τής  ελληνικής  γεωγραφίας 
έν  σχέσεσι  προς  τούς  Ρώσσους  και  τάς  αρ- 
χαίας αύτών  χώρας.  1)  "Οτι  Οά  ήτο  σπου- 
δαιοτατον  νά  προσκτήσηται  τό  Συνέδριον 
ακριβεστέρας  καϊ  λεπτομερεστέρας  πληροφο- 


ΕΚΘΕΣΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  Ε\  ΟΑΙΙΣΣβ. 


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  I ΓΧΕΑΜΟΥ. 


175 


ρίας  τεερί  των  αρχαίων  γραπτών  ή  βιβλιογρα- 
φικών μνημείων  τών  δυναμένων  νά  διαφω- 
τίσωσι  τά  περί  τών  αρχαίων  κατοίκων  τής 
ύπό  τής  πόλεως  Όοησσοΰ  κατεχομε'νης  θέ- 
σεως ζητήματα·  διότι  έςηλέγ/θη  ηση  μερι- 
κώς διά  τίνων  χρονογράφων,  ότι  τά  περίχωρα 
τής  νϋν  Όδησσοΰ  είχον  κατοικηθή  υπό  Καλ- 
λ-.ποδών,  μ,ικτού  γένους  ελληνικού  τε  και  σκυ- 
θικού- έκ  τών  είκο'των  δέ  τό  δνοαα  τοϋ  λαοΰ 
τούτου  συγχέεται  και  μετά  τοϋ  τών  Καρπι- 
σών,  οίτινες,  κατά  τον  ιστορικόν  Έφορον, 
ωκουν  τήν  μεταξύ  "Ιστρου  και  Βορυσθένους 
νώοαν,  ώς  συυ,πεοαίνεται  εκ  τίνος  ι/.αοτυοίας 
Σκύμνου  τοϋ  Χίου.  Εις  την  διαλεύκανσιν  τοϋ 
ζητήματος  τούτου  έπεθύμει  τό  Συνέδριον  νά 
λάβη  και  διαοόοους  κοινοποιήσεις  ττεοί  τή; 
γενέσεως,  τοϋ  ονόματος  και  τής  ύπάρςεως 
τής  "Οδησσού  ή  Όρδησσοϋ  τής  παρά  τήν 
Βάρναν  μαρτυρίας  περί  τών  έν  άρχαιοτάτν) 
περιόδω  κατοικησάντων  Σαρματών  και  Σκυ- 
θών  τήν  νϋν  καλουμένην  νε'αν  Ρί,υσσίαν  μαρ- 
τυρίας περί  τών  Πολωβτζών  (Ρθ1ϋΥίΖ\*5>)  και 
τών  νομάδων  (Ηΐ)Γ(1θ  (Γϋΐ';,  τών  Ταρτάρων 
τοϋ  Βοντζζκ  και  τής  Κριμαίας,  τών  Ζαπο- 
ρόγων,  Κοζάκων,  και  τών  Νογαίων,  τών 
Καλμούκων  καϊ  τών  Κιργησίων-Καϊσσάκων, 
έν  γε'νει  δέ  καϊ  περί  τοϋ  κοινού  δικαίου  τών 
νομαδικών  φυλών  τής  μεσημβρινής  Ρωσσίας- 
τοπογραφικάς  καϊ  ίστορικάς  ακριβείς  πλη- 
ροφορίας περί  τής  διαβάσεως  τοϋ  Τραϊανού, 
τοϋ  έν  Βαχτζέ-Σεράϊ  ανακτόρου, τού  ρωσσικοϋ 
φρουρίου  τής  Χοτίνης,  ώς  κα'ι  περί  άλλων 
φρουρίων  τής  Ούκραίνης·  τέλος  δέ  και  περί 
τών  έν  ταϊς  έπαρχίαις  τής  Νέας  Ρωσσίας 
και  Χερσώνος  έπισκοπών. 

Εις  ίκανοποίησιν  δέ  τών  αιτήσεων  τούτων 
τό  Συνέδριον  ύπέδειςε  νά  γενώσιν  έρευναι  έν 
τω  εν  Μόσχα  πρώτω  άρχείω  τοϋ  υπουργείου 
τών  έζωτερικών,  ένθα  φυλάττονται  έγγραφα 
τών  Χάνιδων  τής  Κριμαίας  χρονολογούυ.ενα 
άπό  τοϋ  14  74,  έτερα  τών  Καλμούκων  Μογ- 
γόλων  άπό  τοϋ  1  4  89  κτλ. 

2)  Έζήτει  τό  Συνέδριον  νά  άποδεινθή  ή 
παρά  τοις  Ρώσσοις  έπίδρασις  τοϋ  ελληνισμού 
πρό  τής  εισαγωγής  τοϋ  χριστιανισμού. 

3)  ΊΙ  πάλη  τής  ελληνικής  ουλής  μετά 
τών  έν  Κιέβω  ρωσσικών  τε  και  άλλων  έθνα- 
ρίων. 

4)  ΊΙ  έπίι^ρασις  τοϋ  ελληνισμού  παρά 
τοις  πρώτοις  χριστιανοίς  ήγεμοσι  τής  Ρωσ- 
σίας. 

5)  Έάν  υπήρξε  μεταγενεστε'ρα  ελληνική 


αποικία  επί  ερειπίων  κειμένων  εξ  βέρστια 
βορειοτερον    τής  αρχαίας  πολεο;ς  Όλβίας. 

0)  Πόθεν  προέρχεται  τό  όνομα  τής  Κρι- 
μαίας και  κατά  ποίαν  έποχήν  κπεδόθη  είς 
τήν  Ταυρικήν  χερσόνησον. 

7)  Στηριζόμενοι  έπί  τής  υπό  τοϋ  Ηροδό- 
του διασωθείσης  παραδόσεο.>ς,  καθ'  9)ν  οί 
Κιμμέριοι,  είσβαλόντυ;ν  τών  Σκυθών,  διημ- 
φισβήτουν  έν  κοινή  συνελεύσει,  παοά  τάς 
όχθας  τοϋ  ποταμού  Τύρα,  τό  άντιστήναι 
κατά  τοϋ  εχθρού  ή  με ταναστεϋσαι,  ώς  και 
έπί  μαρτυρίας  τοϋ  Στράβωνος  (Α,  7)  λέγον- 
τος  μεν,  ότι  οί  Σκύθαι  ειχον  κρπάσει  έκ  τών 
θρακών  τάς  μεταςύ  τοϋ  Βορυσθένους  και  τοϋ 
"ίστρου  κειμένας  πόλεις,  άλλαχοϋ  $|  μνη- 
μονεύοντος  (Α,  111,  21)  μεταςϋ  τών  θεσ- 
σαλικών λαών  και  τους  Τρήρωνας,  οϋ:  κφο- 
μοιοΐ  τοις  Κιμμερίοις,  δέν  δυνάμεθα  άρά  γε 
νά  συμπεράνωμεν,  ότι  κύριοι  τής  μεσημβρι- 
νής άκτής  τής  Μαύρης  Θαλάσσης  ήσαν  οί 
Τρήρωνες  ούτοι  (οί  παρά  Θουκυδίδη  2,  96,  4 
ονομασομενοι  Τρήρες),  ή,  κατ '  άλλους  συγ- 
γραφείς, οί  Γε'ται,  οί  Δάκες  ή  οί  Κελτοί  ; 
Θά  καθίστατο  δέ  ούτω  καταληπτόν,  ότι  τό 
όνομα  τών  Κιμμερίων,  τό  παρ*  Όμήρω  πρώ- 
τον άναφερο'μενον,  άπεδο'θη  βραδύτερον  είς 
διαφόρους  λαούς,  οί'τινες  έρχόμενοι  βορειο'θεν 
έκ  τής  Σκυθίας  είσέβαλλον  είς  τήν  Άσίαν. 
Γνωστόν  δέ,  ότι  ό  "Γοορος,  ό  Πλίνιος  και 
άλλοι  γεωγράφοι  πλανηθέντες  έκ  τής  ομη- 
ρικής διηγήσεως  έθετον  τους  Κιμμερίους 
παρά  τήν  λίμνην  τής  Άβέρνης,  ένθα  κατά 
τόν  Βιργίλιον  εύρίσκετο  τό  στόμιον  τοϋ 
"Λδου. 

8)  Επειδή,  κατά  τόν  ΤΙρο'δοτον  (4,  11), 
οί  Σκύθαι  είχον  κατακτήσει  τήν  νώραν  τών 
Κιμμερίων  άποδιωχθέντες  έκ  τής  κοιτίδας 
τοον  παρά  τών  Μασαγετών  και  διαβάντες 
τόν  Άράςην  ποταμόν,  ήθελεν  είσθαι  άξιο- 
περίεργον  νά  γνωσθί),  τίς  ήν  ακριβώς  ό  ποτα- 
μός, ον  ό  Ηρόδοτος  όνοαάζει  Άράζην  είναι 
άοά  γε  ό  Βόλγας,  ον  τίνες  συνταυτίζουσι  τώ 
Άράξη,  ή  ό  ίί£ος,  ή  ό  Ίαξάρτης,  ώς  άλλοι 
ύποστηρίζουσιν  :  ΊΙ  διευκρίνισις  τοϋ  ζητή- 
ματος τούτου  θέλει  καθορίσει  τήν  πρώτην 
πατρίδα  τών  Σκυθών. 

9)  Έζεταζομένης  τής  παρ'  'Προδότω  έν 
τετραγώνω  σχήματι  παρουσιαζόμενης  τοπο- 
νοαοίας  τής  Σκυθίας  έν  σ/έσει  π:ό:  τε  τόν 
ροΰν  τών  ποταμών  και  τήν  θε'σιν  τών  υπό 
τοϋ  ιστορικού  τούτου  περιγραφομένων  σκυθι- 
κών χωρών,  παρουσιάζεται  ή  ανάγκη  νά  έ£ϊ- 


176  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ 

τασθη  κρίτικως  ή  τοΰ  δβ'ΐβνβΐ  γνώμη,  καθ' 
ην  έν  τη  ήροδοτείω  σιηγήσει  κα'ι  φαντασία 
πάν  τό  πρός  νο'τον  τρεπτόν  άντιπχράκείται 
τη  άνατολη.  Πηγάζει  μέν  τούτο,  κατά  τόν 
δβΙβΥβΙ,  εκ  τής  έν  τετραγώνω  σχήματι  πα- 
ραστάσεως τής  Σκυθίας,  καθ*  δν  τρόπον  εκ- 
τελείται έργον  τι  τορνευτού,  άλλ'  ευρίσκεται 
έν  αρμονία  και  μετά  του  φαινομένου  τοις  κχ- 
τοίκοις  κα'ι  περιηγηταϊς,  οπόταν  έτρέποντο 
προς  τόν  ήλιον  διότι  άναχωρούντων  αύτών 
προς  ανατολάς,  ο  ήλιος  κα'ι  ή  έπιτολή  αύτοϋ 
έφαίνετο  άείποτε  και  έν  παντί  χρόνω  τοΰ 
έτους  προς  ίεξιάν  τής  θέσεως  δέ  ταύτης 
έκλαμβανομένης  ώς  ανατολής,  ή  προς  αυτήν 
διεύθυνσις  τοΰ  ορίζοντος  εκλινεν  αμέσως  προς 
νο'τον  ούτως,  οίστε  έφαίνετο  πρός  μεσημ- 
βρίαν  στρεφομένων  δ'  αύτών  πρός  βορρκν,  ή 
αληθής  ανατολή  ώς  και  ή  πρός  αυτήν  διεύ- 
θυνσις  τοις  έφαίνοντο  ακριβείς.  "Αρα,  κατά 
τόν  δβΐΰνβΐ,  εΐναι  άπκρχίτητος  ανάγκη  νά 
ληφθη  ύπό  σπουδχίχν  έποψιν  τό  είρημένον 
σράλμχ  πρός  κατανόησιν  τής  πκρ'  Ήροδα'τω 
σημειουμένης  πραγματικής  διευθύνσεως  τής 
Σκυθίας. 

10)  Καίτοι  ό  Ηρόδοτος  ούδεμίχν  ποιεϊ- 
τχι  μνείκν  περί  αποικιών  των  Σκυθών,  οϋς 
εκλαμβάνει  ώς  νομκδικόν  λχόν  κατά  τε  τκ 
πχρ'  αύτώ  λεγόμενα  περί  μερίδος  τινός  τοΰ 
λαοΰ  τούτου   ασχολούμενης   περί  τήν  γεωρ- 
γίαν,    κα'ι  κατά  μιχρτυρίαν  τοΰ  Στράβωνος 
έπιβεβκιοΰντος,  ότι  οί  "Ελληνες  ίδρυσαν  τκς 
πόλεις  των  μετά  τήν  άπούίωξιν  τώνΣκυθών, 
δέν  επιτρε'ίϊίτχι   κρά  γε    νκ  συμπεράνη  τις, 
δτι  ή  ετέρα  αύτών  μερίς  έκέκτητο  μονίμους 
οικήσεις  κα'ι  κατ'  άκολουθίχν  αποικίας  αυ- 
ναμένας   νά   ύποτεθώσιν    ώς  κείμενκι  ίδίκ 
πρός  τάς  άκτάς   ένθα   έμπορεύοντο  ;  Διότι 
αναφέρονται  πρός  τκ  μεσόγεια  τής  Κριμαίας 
τό  Πκλκκειον,  ή  Χάβων  κα'ι  ή  Νεάπολις  ώς 
ιδρύματα  τοΰ  Σκύθου  βασιλέοις  Σκυλούρου. 
Πολλοί  δέ  σοφοί   ήσχολήθησαν  μέν  περί  τοΰ 
καθορισμού  των  τοποθεσιών,    έν  αις  έκειντο 
τά  φρούρια  ταΰτα,  άλλ'  επιθυμητή  τυγχάνει 
και  ή  εκ  νέου  διεξέτασις   τοΰ  εϊρημένου  ζη- 
τήματος, τοσούτω  μάλλον,  όσον  έν  τοις  χρο- 
νικοίς  τής  έν  ΌδΛ,σσώ  αρχαιολογικής  εται- 
ρίας κατεχωρίσθησαν   δύο  διατριβαί,    ων  οί 
συγγραφείς  Γιουργέβιτς  και  Βοράτσκοφ  είσίν 
αντιθέτων  γνωμών,  άτε  δ  ή  βασιζο'μενοι  αμ- 
φότεροι επί  τοΰ  κειμένου  τής  νεωστί  έν  Χερ- 
σώνι  άνακαλυφθείσης  μεγκληςέλληνικής  επι- 
γραφής τοΰ  Διοφάντου. 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΕΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

Κα'ι  τοιαύτα  μέν  ώς  έν  συνο'ψει  έγένοντο 
και  προητοιμκσθησκν  ύπέρ  έπιτυν/ίας  τοΰ 
Συνεδρίου, ου  τό  συμβούλιον  συνήλθε  τό  πρώ- 
τον τη  8  αΰγούστου·  συνέκειτο  δέ  εκ  τών 
μελών  τής  επιτροπείας  τοΰ  προηγηθέντος  έν 
Τυφλίδι  συνεδρίου, εκ  τών  αντιπροσώπων  τών 
ακαδημιών,  πανεπιστημίων  και  εταιριών  κα'ι 
εκ  τοΰ  αντιπροσώπου  τοΰ  Ελληνικού  Φιλο- 
λογικού Συλλόγου.  Έν  τη  συνεδρία  αΰτοΰ  τνϊ 
πρώτη  ύ-εβλήθη  εις  έπικύρωσιν  ό  λ|σαός  τών 
μέ/ρι  τής  έπο^ής  εκείνης  δαπανών,  ώς  και 
ό  προϋπολογισμός·  έξετασθέντος  δέ  τοΰ  κα- 
ταλόγου τών  κοινοποιηθέντων  θεμάτων, ώρί- 
σθη  κα'ι  απεφασίσθη  νά  διαιρεθώσιν  αί  τοΰ 
Συνεδρίου  άσχολίαι  εις  τά  επόμενα  ένδεκα 
τμήματα- 

Α'  Μνημεία  προϊστορικά. 

Β'  Μνημεία  εθνικά  (κατά  τήν  χριστιανι- 
κήν  έννοιαν). 

Γ'  Μνην.εϊα  κλασικά. 

Δ'  Μνημεία  νομολογικκ. 

Ε'  Μνημεία  καλλιτεχνικά. 

ς'  Μνημεία  γλωσσικά  τε  και  γραμματο- 
λογικά. 

Ζ'  Μνημεία  δημοσιά  τε  και  ιδιωτικά. 

Η'  Μνημεία  ιστορικής  γεωγραφίας  και 
εθνογραφίας. 

Θ'  Μνημεία  βυζαντιακά. 

Ι'  Μνημεία  ασιατικά. 

ΙΑ'  Κοινοποιήσεις  ξένων  έν  γλώσση  γαλ- 
λική ή  γερμανική. 

Επειδή  δέ  ίκαστον  τών  μελών  τοΰ 
συμβουλίου  έδικαιοΰτο  νά  έγγραφη  έν  οίω- 
δήποτε  ένδιεφέρετο  τμήματι,  ό  τοΰ  Ημε- 
τέρου Συλλόγου  αντιπρόσωπος  προϋτίμη- 
σε  νκ  έγγραφη  μέλος  επιτροπών  πολλών 
συγχρόνως  τμημάτων,  διά  νά  αποτύπωση 
τόν  έγκυ/.λοπκιδειακόν  χαρακτήρα  τής  εται- 
ρίας, ήν  έσχε  τήν  τιμήν  νά  άντιπροσωπεύη· 
κατά  προτροπήν  δέ  σοφωτάτου  άσιανολόγου 
ενεγράφη  κα'ι  μέλος  τής  έπιτροπής  τών  ασια- 
τικών μνημείων.  Έν  δευτέρα  δέ  προκαταρ- 
κτική συνεδριάσει  προέβη  τό  συμβούλιον 
εις  τήν  έκ  τών  μελών  αΰτοΰ  έκλογήν  ένος 
προέδρου  και  έζ  συμβούλων,  οίτινες  απετέ- 
λεσαν τήν  διοικητικήν  έπιτροπείαν,  ής  κα- 
θήκον ην  νά  διευθύνη  τάς  κεντρικάς  τοΰ 
Συνεδρίου  έργασίαςμέχρι  τέλους. Είτα  συνήλ- 
θον  τκ  μέλη  τών  επιτροπών  τών  τμημάτων 
κα'ι  έξελέξαντο  τους  προέδρους  και  γραμμα- 
τείς αύτών  ό  ημέτερος  δέ  αντιπρόσωπος, 
άγνοών  τήν  ρωσσικήν  ήρκεσθη  ν'  άποδεχθη 


ΚΚΘΚ1Ι1  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΕΝ  ΟΛΙΙΣΙΩΐ    ΑΡΧΛΙΟΑΟΓΪΚΟν  ΣΓΝΕΑΡΙΟν 


177 


τήν  γραμματείαν  τής  των  ξένων  κοινοποιή- 
σεων επιτροπείας·  οί  πρόεδροι  δέ  και  οί 
γραμματείς  απετέλεσαν  ταύτοχρο'νως  το 
έπιστημονικόν  συαοούλιον,  οδ  καθήκον  ήν  τό 
μέν  νά  διευθύνη  την  επισττιμονικήν  πορείαν? 
τό  δέ  νά  επιτ^ρή  τήν  εΰταξίαν  των  έν  ταίς 
συνεδριάσεσιν  εργασιών  τοΰ  Συνεδρίου.  Τό 
έπιστημονικόν  συμβούλιον  συνερχόμενον  κ  αΟ' 
έκάστην  ώριζε  τήν  ΐϊορείαν  των  ήμερησίων 
συνεδριάσεων,  των  τε  γενικών  και  [Αερικών, 
αί'τινες  ενίνοντο  ταύτονρο'νως  έν  διαφόροις 
τοΰ  πανεπιστημίου  αϊθούσαις.  Και  έν  μέν 
ταϊς  νενικαΐς  συνεδριάσεσιν  άνεγινώσκοντο 
και  συνεζητουντο  θέματα  γενικού  ενδιαφέ- 
ροντος, έν  δέ  τχϊς  μερικχΐς  θέματα  μερικά 
και  λεπτολο'γα  περί  αντικειμένων  αξιόλο- 
γων υπό  ταύτην  γ,  έκείντ,ν  τήν  έποψιν.  "Α- 
νευ δέ  προηγουμένης  αποφάσεως  τοΰ  έπιστη- 
[Αονικοΰ  συμβουλίου  και  τής  ύπ'  αύτοΰ  τα- 
κτοποιήσεως  και  τοινοκολλήσεως  τών  δι' 
εκάστην  ίαέοαν  ό?ιςου.ένων  αναγνώσεων  ού- 
οεν  [/έλος  τοΰ  Συνεορίου  έδικαιοΰτο  νά  ύπο- 
βάλη  και  άναγνώση  οίανδήπ οτε  διατριβήν 
του.Κίς  τοΰς  συζητοΰντας  δέ  και  αντικρούον- 
τας τάς  ιδέας  και  ερμηνείας  τοΰ  άγορητοΰ 
επετράπη  νά  ζητώσι  τρις  τόν  λο'γον  παρά 
τών  προέδρων  τών  επιτροπών.  Ή  είσοδος  ήν 
ελευθέρα  χάριν  τών  αστών  τής  Όδησσοΰ. 

Μετά  δέ  πάσας  τάς  προκαταρκτικές  ταύ- 
τας ύλικάς  τε  και  διοικητικάς  έργασίας 
τό  Συνέόριον  έποιήσατο  εναρςιν  τών  εργα- 
σιών του  τή  1  5'/)  ακριβώς  ήμερα  τοΰ  αϋγού- 
στου.  ΊΙ  πρώτη  συνέλευσις  αύτοΰ  είχε  γε- 
νικόν  και  πανηγυρικόν  χαρακτήρα.  ΙΜετά  ίε- 
ροτελεστίαν  έν  τη  εκκλησία  τοΰ  πανεπιστη- 
μίου και  κατάλληλον  προσφώνησιν  τοΰ  επι- 
σκο'που  Χερσώνος  και  Όδησσοΰ,  ένεκαινίασε 
το  Συνέδριον  ο  |κ  τών  καθηγητών  τοΰ  Πανε- 
πιστημίου της  Όδησσοΰ  κ.  Νεκρκσωβ,  άνα- 
πληρών  τον  άπο'ντα  άντιπρο'σωπον  τοΰ  υπουρ- 
γείου της  παιδείας  διά  λόγου  έν  ω  κατέ- 
οειςε  την  σημασίαν  των  εν  τή  νοτιω  Ρωσσια 
αρχαιοτήτων  ώς  αναφερομένων  εις  πάσας 
τάς  περιόδους  τοΰ  άνθοωπίνου  βίου-  διότι"  ή 
χώρα  αυτη,  ώς  γνωστόν,  ύπήρςεν  έν  τή  άρ- 
χαιότητι  κοινή  όδός,ήν  ριήλθον  πάντεςοίλαο'ι 
της  τε  δυτικής  και  ανατολικής  Ευρώπης, 
καταλιπο'ντες  συνεπώς  διάφορα  τής  διαμο- 
νής αυτών  ίχνη,  ώς  νομίσματα,  πήλινα,  υ.ε- 
ταλλικά  και  λίθινα  αντικείμενα  άνακαλυ- 
πτο'μενα  τήν  σήμερον  έν  χώμασι,  τάφοις, 
άντροις,  ποταμοϊς  και  σωροΐς  έρειπίων  είς- 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΪΛΛΟΓΟΣ. -ΤΟΜ.  ΙΘ'), 


ήγαγε  δε  τους  άκροατάς  του  ό  κ.  Νεκράσωφ 
εϊς  τάς  περί  ρωσσικής  αρχαιολογικής  επι- 
στήμης γενικότητας  ταύτας  οι'  επιθεωρή- 
σεως τών  έν  Όδησσώ  παραχθε'ντων  αρχαιο- 
λογικών έργων  προσθείς  άμα,  ότι  ή  πόλις 
αύτη  κατέστη  άπό  πολλών  ετών  σπουδαιο- 
τάτη  εστία  τοιούτων  έρευνών,  ιδία  διά  τά 
συγγράμματα  τοΰ  Βπΐΐΐΐι  και  τοΰ  κ.  Γιουρ- 
γιέβιτς,  ώς  και  διά  τήν  έν  αυτή  αύτοκρατο- 
ρικήν  άρχαιολογικήν  και  Ίστορικήν  έταιρίαν. 
Τά  εγκαίνια  τοΰ  Συνεδρίου  έστεψεν  ή  αύ- 
θωρεί  έλθοΰσα  τηλεγραφική  αγγελία  τοΰ  με- 
γάλου δουκός  Σεργίου,  άδελφοΰ  τοΰ  αυτο- 
κράτορας, ότι  άπεδέξατο  εύγνωμο'νως  τήν 
άπονεμηθεϊσαν  αΰτώ  έπίτιμον  πρόεδρε ίαν  ό 
δέ  τής  πόλεως  δήμαρχος,  'Έλλην  τό  γένος, 
κ.  Γρηγόριος  Μαραζλής,  εις  δν  οφείλεται  καΐ 
ή  τοΰ  Όδησσηνοΰ  Μουσείου  ίδρυσις,  προση- 
γόρευσε  τό  Συνέδριον  εκ  μέρους  τής  πόλεως 
δι'εύχών,  τιμών  κα'ι  ένθαρρυντικών  έλπίδων. 
Έπεσφράγισε  δέ  τήν  άρχαιολογικήν  ταύτην 
πανήγυριν  ό  ιστοριογράφος  ΊΙλοβάϊσκης  διά 
λόγου,  καταδείξαντος  τόν  προορισμόν  τής 
συγχρο'νου  αρχαιολογικής  έπιστήμης  έν  τή 
μελέτη  τής  ιστορίας  τών  έθνών. 

Τούτων  ούτω  γενομένων,  ήρξαντο  πλέον 
αί  τοΰ  Συνεδρίου  έργασίαι,  ών  μετέσχον  απει- 
ράριθμοι σοφοί  ρώσσοί  τε  και  ξένοι  κοινο- 
ποιήσαντες  παρατηρήσεις, μελέτας  και  έρεύ- 
νας  μεγάλως  συμβαλλομένας  εις  τόν  ΐδιωτι- 
κόν  και  πολιτικόν  βίον  διαφόρων  άρχαίων 
λαών.  Ή  σημαντικότης  αύτών  κατεδείχθη 
μεγάλη·  έπαισθητοτέρα  δέ  κατασταθήσεται 
υ.ετά  τήν  καταχώρισιν  αύτών  έν  τοις  δημο- 
σιεύμασι  τοΰ  Συνεδρίου,  όποτε  έκαστος  δύ- 
ναται ν'  άρυσθή  ο, τι  χρησιμεύει  εις  γενικω- 
τέρας  συγγραφάς.  Λυπούμαι  σφόδρα,  ότιδι' 
άγνοιαν  τής  ρωσσικής  γλώσσης  δέν  ήδυνήθην 
ν'  αντιληφθώ  λεπτομερώς  τοΰ  περιεχομένου 
τών  κοινοποιήσεων  τούτων  άλλά  χάρις  τή 
©ιλική  προθυμία  πολλών  έν  τώ  Συνεδρίω 
συναδέλφων  κα'ι  τή  αϋτόπτω  έξετάσει  τών 
έν  αύτώ  μελετηθέντων  αντικειμένων  ήδυνή- 
θην νά  λάβω  έπαρκεϊς  σημειώσεις  συμπλη- 
ρωθείσας ένταΰθα  υπό  τοΰ  ευγενούς  φίλου  κ. 
Γεωργίου  Βεγλερή,  όστις,  κατ*  α'ίτησίν  μου, 
εύηρεστήθη  νά  μοι  παράσχη-  έν  μεταφράσει 
συνοπτικάς  ειδήσεις  περί  διαφόρων  άναγνω- 
σμάτων  αναφερομένων  έν  τοις  ύπό  τής  συν- 
τάξεως τοΰ  Νίορζωσσικοϋ  ΤηΛεγφάφον  έκδο- 
θεισιν  ίδιωτικοϊς  τοΰ  Συνεδρίου  πρακτικοΐς. 
Ή  άπαρίθμησις  απάντων  τών  άναγνωσμά- 

23 


178  Ο  Μ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠλϊΚΟΙ 

των  τούτων  είναι  λίαν  εκτενής·  διό  περιορί- 
ζομαι νά  σημειώσω  όλίγα  καϊ  μάλιστα  τά 
έχοντα  σχε'σιν  προς  την  έλληνινήν  ίστορίαν 
καϊ  φιλολογίαν. 

Και  έκ  μέν  των  εις  την  προϊστορικών  άρ - 
χαιολογίαν  αναφερομένων  κοινοποιήσεων  ση- 
μειώ  τάς  έπομε'νας·  1)  "Ερευναι  εν  τοις  άν- 
τροις  των  παρόχθιων  βράχων  τού  ποταμού 
Δνιε'στερ  υπό  Υ.  Β.  Άντώνοβιτζ  έρευνήσαν- 
τος  κα'ι  καθορίσαντος  την  έν  τη·  προϊστορική 
εποχή  σημαντικότητα  των  άντρων  τούτων. 
'Εξήτασε  δέκα  καϊ  τε'σσαρα  άντρα  μετά  των 
περί  αύτά  το'πων  τά  λοιπά  εϊσιν  ή  φυσικά 
(άντρα)  η  τεχνητά  (σπήλαια)·  τά  τεχνητά 
άντρα  κατά  τάς  έρεύνας  του  κ.  Άντώνοβιτζ 
αποδεικνύονται  έργα  των  έγχωρπυν  γενό- 
μενα έπϊ  της  ταταρικής  δυναστείας  προς 
διάσωσιν  αύτών  έν  καιροίς  κ'αταοιωγμών 
διότι  εύρεν  έν  αύτοΐς  ανθρώπεια  οστά,  ών  ή 
κατάστασις  καθίστησι  προφανή  τόν  έκ  κατα- 
διωγμών  φο'νον  έγχωρίων.  Άλλ'  έάν  τά  τε- 
χνητά ταύτα  σπήλαια  είναι  κατά  συνε'πειαν 
ρ,νημεΐα  ιστορικής  έποχής,  τά  φυσικά  δμως 
έ'χουσι  ρ,έγιστον  ενδιαφέρον  έν  τή  άρχαιολο- 
γία,  διότι  τά  έν  αύτοϊς  άνακαλυφθε'ντα  άν- 
τικείμενα  δύνανται  νά  χρησιμοποιηθώσιν  έν 
συγκριτικαϊς  μελε'ταις  περί  άντρων  άλλων 
ευρωπαϊκών  χωρών.  Ό  κ.  Άντώνοβιτζ  περι- 
έγραψε ταύτα  λεπτομερώς·  ευρε  δ'  έν  αύτοίς 
όττά  τοΰ  ρ,αρ.μούθ,  εργαλεία  έκ  πυρίτου  λί- 
θου καϊ  μάλιστα  μοναδικόν  άνάγλυφον  πα- 
ριστών  μέν  γυναίκα  κρατούσαν  έν  τή  δεξιά 
πινάκιον,  αλλά  πάνυ  άτεχνον  ή  γυνή  παρί- 
σταται έν  αύτώ  γονυπετής  άπε'ναντι  δέν- 
δρου, έφ'  ου  κάθηται  αλέκτωρ.  Θεωρίας  δέ 
τινας  τοΰ  κ.  Άντώνοβιτζ  άντέκρουσαν  ό  κ. 
Κοντακώφ  καϊ  ό  κ.  Άνούτσιν. — 2)  Άνάλο- 
γον  κοινοποίησιν  έποιήσατο  ό  κ.  ΡΓβΙ1(1β1 
περ'ι  τών  ύπ'  αύτοϋ  γενομένων  έρευνών  έν  τή 
νήσω  ΒβΓβΖ&Π  κειμ,έν/)  πρός  τό  στομιον  τού 
ποταμού  Δνιέπερ·  μετά  τήν  γεωλογικήν  αυ- 
τής κατασκευήν  άνε'φερεν,  δτι  έν  τοις  κατω- 
τέροις  στρώμασι  τής  μετά  τέφρας  ρ,εμιγμέ- 
νης  γης  άνεκάλυψε  σωρόν  οστών, έ ν  οις  ύπήρ- 
χον  καϊ  σκελετοί  ολόκληροι·  ύπό  μέν  τό 
κράνος  ενός  ευρέθη  όβολο'ς,  πρός  δέ  τους  πό- 
δας υδρία  πλήρης  τέφρας·  μετά  δέ  τήν  άνα- 
κάλυψιν  καϊ  μαγειρικών  σκευών  παρωρμήθη 
ό  κ.  ΡίΧ'ΐιιΙί'Ι  νά  συμπεράνν),  δτι  τά  στρώ- 
ματα, έν  οις  τά  είρημένα  οστά  έκειντο,  δέν 
ανάγονται  εις  προϊστορικήν  έποχήν,  άλλ'εϊς 
τήν  περίοδον  τού  ύπό  τών  αρχαίων  Ελλήνων 


ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 

αποικισμού  τών  βορείων  άκτών  τού  Εύξεινου, 
'ΐδιάζουσαν  σπουδαιότητα  είχον  αί  μελέται 
τού  πρίγκηπος  Πουτιάκιν,  γνωστοτάτου  έν 
τή  ίστορίκ  τής  προϊστορικής  αρχαιολογίας 
διά  τε  τάς  εΐδικάς  μελέτας  κα'ι  άξιοσπουδά- 
στους  συλλογάς  αύτού  λίθινων  καϊ  κεραμευ- 
τικών έργαλείων  ώμίλησεν  ούτος  περί  τών 
ρ.νημείων  τών  ευρεθέντων  έν  τάφοις  τών  πε- 
ριχώρων τής  έν  Καυκάσω  πόλεως  Νοβορού- 
σκης,  καϊ  κατ'  έξοχήν  περί  τών  κοσμημάτων 
τών  παρατηρουμένου  έπϊ  αντικειμένων  έξ 
όπτής  γής  τής  λιθίνης  εποχής·  πολυκριθμα 
δε  τοιαύτα  αντικείμενα  ήσαν  εκτεθειμένα  έν 
τή  συλλογή  τού  Συνεδρίου,  ών  ή  παναρ/αία 
χρήσις  είναι  αναμφισβήτητος,  τά  δέ  κοσμή- 
ματα αύτών  είναι  έντετυπωπένα  κανονικώς 
μάλλον  δι '  όνυχισμών,  άλλά  κατά  τοιούτον 
τρόπον,  ώστε  ή  συμπαραβολή  αύτών  πρός 
άλλα  πανάρχαια  σχετικά  κοσμήματα  παρα- 
τηρηθέντα  άλλαχοϋ  έμβάλλουσι  τόν  σπουδα- 
στήν  εις  σοβαράς  σκέψεις  περί  τής  σημασίας 
αύτών.  Ό  πρίγκηψ  Πουτιάκιν  ύποτίθησιν,  δτι 
τά  σχήματα  ταύτα  καϊ  μάλιστα  ή  γεωμε- 
τρική αύτών  συμμετρία  δέν  δύνανται  παρά  νά 
έχωσι  σημασίαν  τινά  ή  τουλάχιστον  νά  έδω- 
καν άφορμήνείς  τό  νά  χρησιμοποιηθώσιν  ως  ά- 
ριθμητικά  καϊ  γραφικά  σημεία,  άλλ'ύπό  τίνος 
τό  πρώτον  λαού  καϊ  πότε,  μένει  εισέτι  άνεξ- 
ήγητον  ή  έπισταμένη  αύτών  έξέτασις  απο- 
λήγει, κατά  τόν  εύγενή  άγορητήν,  εις  τήν 
άπόδειξιν,  δτι  έν  τοϊς  σχήμασι  τούτοις  ευρί- 
σκονται τά  πρωτότυπα  γραφής,  ή  μάλλον 
όμοιάζουσι  πρός  τήν  γραφήν  τών  νοτίων  Ση·· 
μιτών  καί  τίνων  άρίο^ν  λαών  διό  συμπεραίνει 
εντεύθεν,  δτι  καθίσταται  ήδη  εύνο'ητον,  διατί 
οί  πρωτόγονοι  λαοί  παρέλαβον  τά  σχήματα 
ταύτα  ώς  ίδια  αύτών  αλφάβητα-  τοις  ήσαν 
δηλονότι  γνωστά  ώς  οικεία  κοσμήματα  καϊ 
επομένως  προύτίμησαν  ταύτα  ένεκα  τής  ποι- 
κιλλούσης  διαφορότητο'ς  των  νά  τά  μεταχει- 
ρισθώσι,  διά  νά  έκφράζωσι  γράφοντες  τάς 
ιδέας  των,  καί  τοι  ή  νεολιθική  έποχή  προϋ- 
πήρξε τής  περιόδου,  καθ'  ήν  έφάνησαν  τά 
κανονικώς  μεμορφωμένα  γράμματα. 

Έκ  δέ  τών  νομολογικών  κοινοποιήσεοιν 
σημειώ  τάς  έπομένας  :  Ό  κ.  Κοβαλιεύσκης, 
καθηγητής  τού  πανεπιστημίου  Μόσχας,  ώ- 
μίλησε  περί  λειψάνιον  δικολογικών  παρά  τοις 
λαοΐς  τού  Καυκάσου·  έν  ίδιαιτε'ρω  δέ  άνα- 
γνώσματι  περιέγραψε  τάς  περί  τού  δρκου 
παραδόσεις  καί  συνήθειας  τών  Όσσητών,  ό 
τύπος  δέ  τούτου  ί'ίχεν  ούτως  :   «Ό  όρκιζό- 


ΕΚΘΕΣΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  Ε\  ΟΔΗΣΣΌ  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ, 


170 


μένος  προσήρχετο  εις  τό  μέρος,  ένθα  ίστατο 
ό  Θεός,  έ'ρριπτεν  αυτόθι  τό  της  κεφαλής  κά- 
λυμμκ  του,  ώς  και  τήν  ράβδον  του  άπαγ- 
γέλλων  τόν  δρκον.  Μετά  τινας  ήμε'ρας 
ώφειλε  νά  έπανέλθη,  διά  νά  λάβη  τά  κα- 
τακείμενα  πράγματά  του'  και  εάν  ο  όρ- 
κος του  ητο  ψευδής,  ό  Θεός  έφο'νευεν  αΰτόν 
άμέσως  δι'  οίουδήτινος  τρο'που.  Εντεύθεν 
παρατηρεί  ό  κ.  Κοβαλιειίσκης,  ότι  ό  όρκος 
των  Όσσητών  ην  είδος  δικαστικής  μαρτυ- 
ρίας" τούθ'δπερ,  κατά  την  έκτενή  αυτού 
μαρτυρίαν,  συνετέλεσε  ν  εις  τό  νά  ωσιν  οί 
Καυκάσιοι  λαοί  άείποτε  άπολίτευτοι,  το- 
σούτω  μάλλον,  δσω  παρεδέχοντο  τόν  Θεον  ώς 
άμεσον  του  ανθρώπου  κριτήν.  Τόν  αυτόν  δέ 
δρκον  άνεύρεν  ό  κ.  Κοβαλιεύσκης  και  παρά 
τοις  Κελτοϊς  και  τοϊς  αρχαίο  ι  ς  Γερμανοϊς 
χαΐ  Ρώσσοις.  Ό  αϋτός  ώμίλησε  και  περί  του 
ζητήματος  τής  θείας  δίκης  άποδείξας,  ότι 
κύτη  τ,  έν  μορφνί  δικανικών  ρ.ονομαχιών  ή  έν 
μορφή  άλλων  τύπων  έστί  πάντοτε  τύπος 
συνεχούς  έξελίξεως  τής  αίματηράς  έκδική- 
σεως-  ή  δέ  θεία  δίκη,  9|ν  άνευρίσκομεν  παρ* 
άπασι  τοις  ήττον  πεπολιτισμένοις  άρίοις 
λαοϊς,  εκτελείται  διχφοροτρο'πως·  ώς,  διά  δο- 
κιμασιών ζέοντος  ύδατος,  σιδήρου  έμπύρου, 
ψυχρού  δδα  τος,  πύρας  κτλ.  και  πάλιν,  διά 
τυφεκισμοΟ  και  άλλων  ρ.  έσω  ν,  άτινα  άπη- 
ρίθμησεν  ό  ομιλητής  ιστορικώς  και  συγκρι- 
τικώς προς  τά  έθιμα  άρν-αίων  και  νεωτέρων 
λαών.  Συνεπε'ρανε  δέ  ειπών,  ότι  πάντα 
ταϋτα  γίγνονται  ένεκα  τής  πίστεως,  ότι  ό 
θεός  ό  έμφυσών  πάν  βήμα  τοϋ  ανθρωπίνου 
βίου  ενδιαφέρεται  εις  τούτο  και  ότι  προς- 
παθεΐ,  όπως  ό  μεν  άθώος  σώζηται,  ό  δέ 
ένοχος  τιμωρήται.  "Άξιον  δέ  σημειώσεως, 
ότι  τήν  περί  τού  ιστορικού  και  δικανικού 
τούτου  ζητήματος  όαιλίαν  άπεδέξατο  τό 
πολυπληθές  άκροατήριον  μετά  σφοδροτάτων 
και  μακρών  χειροκροτήσεων.  Εκτός  δέ  τών 
θεμάτων  τούτων,  άτινα  είν/ον  μάλλον  γενι- 
κόν  ενδιαφέρον,  ό  κ.  Κοβαλιεύσκης  έπραγ- 
ματεύθη  κα'ι  τό  έξης  δυσχερές  θέμα  :  Περι 
της  καταστάσεως  των  όοθο<$όζω>·  ^οΰ.1ωτ  τω>- 
ΒΤ  ταϊς  .χαραΛίαις  χώγαις  της  Μεσογείου 
κατά  το*·  ΙΛ'  και  ΙΕ'  αΐώηχ.  Βάσις  δέ  τού 
θέματος  τούτου  ήσαν  τά  ύπ'  αυτού  έν  διά- 
φοροι; βιβλιοθήκαις  τού  βασιλείου  τής  Ά- 
ραγώνος  έξετασθέντα  απειράριθμα  πωλητή- 
ρια έγγραφα,  έξ  ών  μανθάνομεν,  ότι  πρώ- 
την  θέσιν  μεταξύ  τών  έκ  τών  χωρών  τού- 
των δούλων  κατεϊχον  οί  Έλληνες,  ακολού- 


θως οί  Αρμένιοι,  είτα  οί  Αλβανοί  και 
τέλος  οί  Ρώσσοι,  οί  Βούλγαροι  και  οί  Βλά- 
χοι. Μεταξύ  δέ  αυτών  σημειοΟνται  και 
Κιρκάσιοι,  χριστιανοί  όμως-  διότι  κατά  τάς 
ρ.αρτυρίας  τών  περισωθέντων  τούτων  εγγρά- 
φων έφερον  ούτοι  χριστιανικά  ονόματα,  ες 
ού  δήλον,  ότι  έν  Καυκάσω  ό  ν/ριστιανισμός 
ήν  λίαν  διαδεδομένος  κατά  τήν  έποχήν 
έκείνην. 

Έκ  δέ  τών  άσιατολογικών  κοινοποιήσεων 
αναφέρω  τάς  εξής  δύο  :  Ό  κ.  Σμύρνωφ 
ώμίλησε  περί  περιέργου  εμβληματικού  θε'- 
ματος,  ήτοι  περί  τής  παραστάσεως  λέοντος 
και  ηλίου  επί  νομισμάτων  τού  σελτζούκου 
σουλτάνου  Κε'η  -Χοσρο'ου-Μπέν-Κε'η-Καβαιίά, 
τού  άκμάσαντος  έν  έτεσι  1237  —  1256. 
Τήν  παράστασιν  δέ  ταύτην  άνεΰρεν  ό  κ, 
Σμύρνωφ  περιγραφομένην  παρά  τοις  μουσουλ- 
μάνοις  ίστορικοϊς  Δζεναβνί  και  Μουνεδίμ- 
1>ασι  άκμάσασι  τού  μέν  έν  τη·  ις'  έκατον- 
ταετηρίδι,  τού  δέ  εν  τνί  ιη'.  Προσθείς  δέ, 
ότι  επί  τών  σελτζουκικών  νομισμάτων  ά- 
παντα συνεχώς  και  τό  όνομα  τού  Ιησού 
Χριστού,  ώς  και  τό  τού  Κερτζίου,  ηθέλησε  νά 
απόδειξη,  ότι  ούτε  πρέπει  ν'  άποδίδωμεν 
βαθεΐάν  τινα  πολιτικήν  σημασίαν  εις  τά 
εμβλήματα  ταύτα,  ούτε  νά  πιστεύωμεν,  ότι 
κατά  τήν  ιγ'  εκατονταετηρίδα  ύφίσταντο 
στεναί  σχέσεις  μεταξύ  τής  Κριμαίας  και  τών 
έν  Μικρά  Ασία  Σέλτζοιίκων.  Άλλ'  ό  κ. 
Οΰσπένσκης  συζητήσας  τάς  θεωρίας  τού 
2μύρνωφ  παρετήρησεν,  δτι  καθίσταται  δυ- 
σχερές νά  παραδεχθώμεν  αϋτάς,  διότι  φρο- 
νεί, ότι  ή  έμβληματική  παράστασις  λέοντος 
και  ηλίου  αντιπροσωπεύει  τήν  κατά  τήν  επο- 
χήν  έκείνην  ύφισταμε'νην  πάλην  μεταξύ  τών 
δύο  μοναρχιών,  Ανατολής  τε  και  Ευρώπης· 
ή  δέ  τών  έπί  τού  Κέη  Χοσρόου  νομισμάτων 
πχράστασις  θεωρητέα,  κατ*  αύτο'ν,  ώς  α- 
πλούν έπισήμασμα,  όπερ  άπαντα  και  επί 
νομισμάτων,  άτινα  ησαν  έν  χρήσει  πρό  Μι- 
θριδάτου  τού  Εύπάτορος. 

Ό  δέ  κ.  Η,ϊΐΊ^ΊΥΥ,  μέλος  τής  Ακαδημίας 
Πετρουπόλεως,  κατέστησε  γνωστοτέραν  τήν 
σημασίαν  τής  ύπ'  αύτού  γενομένης  άνακα- 
λύψεως  εβραϊκών  χειρογράφων  τής  Παλαιάς 
Διαθήκης,  άτινα  μετεκόμισεν  Έλλην  πλοίαρ- 
χος εις  Ρωσσίαν  προερχόμενος  έκ  Ρόδου.  Τά 
χειρόγραφα  ταύτα  κατά  τάς  ρ-έχρι  σήμερον 
έρεύνας  τού  κ.  Η<ΊΙ'1αΐνγ  έχουσι  μεγάλην  πα- 
λαιογραφικήν  σημασίαν,  διότι  μεθ'  δλας  τάς 
μέχρι  σήμερον  γενομένας  προόδους  περί  του 


180 


Ο  Ε\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΒΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


ζητήματος  της  καταγωγής  των  αλφαβήτων, 
υπολείπονται  ετι  πολλαί  άμφιβολίαι  έμβάλ- 
λουσχι  εις  πειρασμούς  τους  περί  τό  ζήτημα 
τούτο  ασχολούμενους.  Καίτοι  χπεοείχθη,  δτ,ι 
πάντα  σνεδόν  τά  ανατολικά  και  ευρωπαϊκά 
αλφάβητα  ανάγονται  εις  μίαν  κα'ι  τ/ιν  αυτήν 
γραφικήν  ρίζαν,  τήν  της  σημιτικής,  καίτοι 
γινώσκομεν,  ο  τι  οί  ημέτεροι  προγονοί  πχρε'- 
λαβον  τό  άλφάβητον  μας  εκ  των  Φοινίκων, 
καίτοι  πάλιν  απεδείχθη,  δτι  τό  σημιτικόν 
άλφάβητον  πηγάζει  έκ  της  αιγυπτιακής  ίε  · 
ρογλυφικής  γραφής,  ύπάρχουσιν  δμως  έν 
πάσαις  ταϊς  σχετικαϊς  άποδείξεσι  και  έρεύ- 
ναις  χάσματα  τοσαύτα  κα'ι  τηλικαύτα,  ώστε 
δυνατόν  νά  εΐπη  τις,  ότι  τό  περί  τής  κατα- 
γωγής των  αλφαβήτων  ζήτημα  δέν  έλύθη 
εισέτι  οριστικώς.  Κατά  τόν  κ.  ΗίΙΓ]<ανγ  πα- 
ρατηρούνται πλείστα  ετι  άλυτα  παλαιογρα- 
φικά  ζητήματα  και  εν  τ*7\  ιστορία  τής  γρα.- 
φής  των  άρίων  ασιατικών  λαών,  και  εν  τή 
Ιστορία  τών  ελληνικών,  λατινικών  κα'ι  σλαβι- 
βικών  άλφαβήτων  τοιαύτα  δέ  παρατηρούν- 
ται, και  μάλιστα  πολλώ  πλείονα,  και  εν  τίί 
ιστορία  τής  γραφής  τών  σημιτικών  λαών. 
Άλλ'  άν  τό  τής  κλασικής  παλαιογραφίας 
ζήτημα  έποιήσατο  μεγίστας  ομολογουμένως 
προόδους,  οφείλομεν  ν'  άπο^ώσωμεν  αύτάς 
ίϊς  τάς  εξής  αιτίας,  α')  δτι  ή  του  ζητήμα- 
τος τούτου  άνάπτυξις  ήρξατο  πρωϊμώτερον, 
κα'ι  β')  δτι  διετηρήθησαν  καί  έξεδόθησαν 
πλείονα  κείμενα  καί  μάλιστα  ελληνικά,  ων 
ή  παλαιογραφική  άξια  σχεδόν  καθ'  έκάστην 
γίνεται  παραίτιος  τής  συμπληρώσεως  πολ- 
λών χασμάτων.  Ή  τοϋ  σημιτικού  δμως  άλ- 
φαβήτου  ιστορία  διατελεί  εισέτι  έν  σπαρ- 
γάνοις,  επειδή  τά  εις  χρήσιν  αυτής  κείμενα 
είναι  ολίγα,  ή  δέ  έ'κδοσις  αύτών  ήρξατο 
πολύ  μεταγενε'στερον  τών  κλασικών  τούτου 
δ'  ένεκα  άπορεΐται  ετι,  πώς  νά  λυθώσι 
πλείστα  ζητήματα  αναγόμενα  εις  τήν  σημι- 
τικήν  παλαιογραφίαν  ώστε,  ώς  έν  τω  ζη- 
τήματι  άλλων  γραφών,  ούτω  κα'ι  έν  τω  τής 
σημιτικής,  τά  με'γιστα  συμβάλλεται  ή  άνα- 
κάλυψις  άγνώστων  σχετικών  κειμε'νων,  δι'ών 
τω  ό'ντι  επαυξάνονται  αί  ήμε'τεραι  περί  του 
θέματος  τούτου  παλαιογραφικαί  γραφαί·  διό 
ή  τοϋ  κ.  Η;ΐΓ]{.'ΐνγ  άνακ/.λυψις  τών  είρημε'- 
νίον  εβραϊκών  χειρογράφων  έχει  ύπό  τήν 
Εποψιν  ταύτην  ϊδιάζουσχν  σημασίαν,  έπειοή 
τό  έν  αύτοϊς  άλφάβητον  παρουσιάζει  σύστημα 
εβραϊκής  γραφής  διάφορον  τού  κοινώς  έγνω- 
σμε'νου  έν  τοις  σωζομε'νοις  άπείροις  έβραϊ- 


κοϊς  κώδιξιν.  Άλλά  τά  νειρο'γραφα  ταύτα 
έ'χουσι  κα'ι  καθαρώς  φιλολογικήν  σημασίαν, 
ώς  περιλαμβάνοντα  κείμενα  τής  Παλαιάς 
Διαθήκης,  περί  τής  κριτικής  τών  οποίων 
αξίας  ενδιαφέρεται  ού  μόνον  ό  στενός  κύ- 
κλος τών  θεολόγων  κα'ι  φιλολόγων  άλλά  κα'ι 
πάντες  άνεξαιρέτως  οί  λόγιοι,  έν  οίς  ίδια 
διαπρέπουσιν  οί  "Αγγλοι,  ους  συγκινεί  τά 
με'γιστα  πάν  τό  άναφερομενον  εις  τό  θείον 
καί  ίερόν  ΗοΙ/  ΒίΙ)1β.  Ό  τής  Όξωνίας  βι- 
βλιοφύλαξ  Νθ'1 !»;» ΙΙόΓ  ευρισκόμενος  έν  Πε- 
τρουπόλει  καί  πληροφορηθεί  τήν  είρημένην 
τοϋ  κ.  ΗαΓίνΛΥΥ  άνα<άλυ|ιν  έσπευσε  ν'  κ- 
ναγγείλη  αύτήν  τηλεγραφικώς  εις  τό  ΤίΐΏ6&, 
άμε'σως  δέ  ό  κ.  Η;ΐΓΐνίΐνγ  έλαβε  κα'ι  τηλε- 
γραφήματα κα'ι  έπιστολάς  έκ  διάφορων  χω- 
ρών ζητοΰντα  έκτενεστε'ρας  λεπτομέρειας 
προς  ίκανοποίησιν  τής  περιέργειας  αύτών 
με'χρι  τής  εκδόσεως  τής  σχετικής  περί  τών 
είρημε'νων  χειρογράφων  μελέτης  τοΰ  κ.ΗίΠ'- 
Ινίΐνν.  Ό  κ.  ΙΙ,ιΓίν.ϊνν  μετά  τήν  κατάδειξιν 
τού  ωφελίμου  τής  άνακαλύψεώς  του,  εύηρε- 
στήθη,  χάριν  τών  μελών  τού  Συνεδρίου  κα'ι 
τών  άκροατών,  νά  περιγράψη  λεπτομερώς  τά 
είρημένα  χειρόγραφα  συνοψίσας  ούτως  έκτενή 
μελε'την  καί  ερευναν  περί  αύτών  γραφεϊσαν 
γερμανιστί  καί  καταχωρισθεϊσαν  εν  τε  τοις 
ύπομν/ιμασι  τής  έν  Πετρουπο'λει  Ακαδημίας 
κα'ι  έν  ίδίω  βιβλίω,  δπερ  διαιρείται  εις  εξ 
κεφάλαια  περιλαμβάνοντα  τά  κατά  τήν  άνα- 
κάλυψιν  τών  χειρογράφων,  τήν  κατάστασιν 
καί  τό  περιεχο'μενον  αύτών,  τάς  περί  τής 
γνησιο'τητος  των  αποδείξεις,  φωτογραφημέ- 
νους πίνακας  μετά  ερμηνείας  κα'ι  τέλος 
πλήρη  κατάλογον  τοΰ  έξ  αύτών  σχηματιζό- 
μενου αλφαβήτου.  Σημειούσθω  δέ  έν  πα- 
ροδω,  δτι  ή  τού  κ.  Ηοΐ'ΙοίΥΥ  άνακάλυψις,  αί 
περί  αύτής  έπιστολαί  καί  διατριβαί  του  αί  έν 
έφημερίσι  καί  περιοδικοίς  τεύχεσι  καταχω- 
ρισθεϊσαι,  ώς  καί  ή  τελευταία  άρτία  σχετική 
συγγραφή  του  παρήγαγον  μεγάλην  έν  Ευ- 
ρώπη έντύπωσιν  καί  ώρέλειαν  έπιστημονι- 
κήν,  συζητουμε'νη  ετι  καί  νύν  έν  Αγγλία, 
έν  Αμερική,  έν  Γαλλία  κα'ι  έν  Γερμανία. 

Έκ  τών  τοπογραφικών,  γεωγραφικών  κα'ι 
ιστορικών  κοινοποιήσεων  αναφέρω  τάς  έπο- 
μένας-  Ό  κ.  Ν.  II.  ΙΙ-σελοοσκης  ώμίλησε 
περί  τής  έπο/ής,  καθ'  ήν  οί  Κιργήσιοί  παρε- 
δέξαντο  τόν  ίσλαμισμον,  άποδείξας  α',  δτι 
τό  θρήσκευμα  τούτο  άγνωστον  δν  προ'τερον 
τοίς  Κιργησίοις,  διεδοθη  παρ'  αύτοϊς  κατά 
τόν  III '  μόνον  αιώνα,  καί  β',  δτι  ή  τού  χρι- 


ΕΚΟΕΙΪΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΕΧ  ΟΛΠΣΣΩ. 


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΝΕΑΡΙΟΥ. 


181 


στιχνικοΰ  θρησκεύματος  άντιχατάστασιςεγβ'- 
νετο  έζ  απερισκεψίας  τής  ρωσσικής  κυβερ- 
νήσεως.  ήτις  /.ατά  τόν  παρελθόντα  αιώνα 
έλθοΰσχ  εις  έπαφήν  μετά  των  Κιργησίων 
ΰπέλχβεν  αΰτοΰς  ώς  μωαμεθανούς,  χατ'άχο- 
λουθίαν  δέ  αυτή  ύπέθχλψε'  τε  και  διηυχο'- 
λυνε  μεγάλως  τήν  «αρά  τοις  Κιργτ,σίοις  διά- 
δοσιν  τοΰ  ίσλαι/.ισμοΰ.  Ό  αΰτός  (5;  άνέγνωσε 
χαί  ετε'ρχν  σπουδαιοτάτην  πραγματείαν  περί 
του  τίς  ην  ό  μέγας  τοΰ  βορρά  Χκγανος,εϊς  ον 
υπήγετο  κατά  τήν  Ζ'  [Α.  Χ.  εκατονταετηρί- 
δα ό  μονάρχης  των  Χαζάρων.  Γνωστόν  δέ,δτι 
εις  Χάγανος  έν  ετει  026,  βασιλεύοντος  τοΰ 
αύτοκράτορος  Ηρακλείου,  έπέπεσε  κατά  της 
Κωνσταντινουπόλεως  μετά  τών'Αβάρων  του 
και  οτιμετά  εκτακτον  οραστηριο'τητατών  βυ- 
ζαντινών ήνχγκάσθη  ν 'άποσυρθή,.  Αί  περί  τοΰ 
Χαγάνου  πληροφορίαι  τών  ημετέρων  και  αί 
τών  άσιανών  συγγραφέων  ειδήσεις  είναι  λίαν 
συγκεχυμένα1..  Και  κατά  μέν  τάς  παρά  τοις 
Χρμενίοις  ιστορικοί;  ειδήσεις  αποδεικνύεται, 
δτι  οί  τήςέποχής  έκείνηςΧάζαροι  ήσαν  πράγ- 
ματι ΰποτεταγμένοι  ε:.ς  ένα  μέγαν  Χάγανον. 
'Αλλ'  ό  κ.  Πατκκνωφ  με7^ετήσας  ειδικώς  τό 
Ιστορικόν  τούτο  θέμα  παρεδέξατο,  δτι  κατά 
τόν  Ζ'  αιώνα,  και  ϊσως  ένωρίτερον,  οί  παρά 
τόν  Βο'λγαν  Χάζαροι  ήσαν  φόρου  μόνον  υπο- 
τελείς εις  τους  Χαγκνους  τοΰ  Βορρά,  άρχον- 
τας τής  μέσης  Ασίας  κα'ι  καλουμένους  βα- 
σιλείς τών  Τσέσκεν.  Άλλ'  αί  παρά  βυζαν- 
τινοϊς  και  άραψιν  ίστορικοίς  ειδήσεις  μαρτυ- 
ροΰσιν,  δτι  τό  πολίτευμα  τών  Χαζάρων  ήτο 
καθαρώς  διαρχικο'ν,  καϊ  δτι  ό  μέν  Χάγανος, 
ώς  χνώτατος  άρχων, άπέλαυε  μεγίστων  τιμών 
θεωρούμενος  μονάρχης  ίερώτατος,π>ήν  ουδέν 
πραγματικόν  κυριχρχικόν  δικαίωμα  εκέκτητο 
έπί  τών  Χαζάρων,  ων  ή  άπο'λυτος  εξουσία 
εύρίσκετο  έν  ταϊς  χερσίν  υποτελούς  άρχον- 
τος, καλουμένου  ΒθΙν  χαί  εκπληροΰντος  ταύ- 
τοχρόνως  χρέη  αρχιστρατήγου.  Οί  δέ  άρμέ- 
νιοι  ιστορικοί  λέγουσιν  δτι  ό  αρχηγός  τών 
Χαζάρων,  Τζεμπετσϋχ  ή  άλλως  ΤζεμποΟ- 
Χαγάν,  είναι  ο  άντιβασιλεύς  τοΰ  ύπερτάτου 
Χακάν,  καί  χατ'  άκολουθίαν  άρχων  ιδιαίτε- 
ρος· οί  ^£  βυζαντινοί  ιστορικοί  τόν  μέν  Τζεμ- 
πετσϋχ άντικαθιστώσι  δια  τοΰ  Ζιέβελ,  δστις 
κατ'  χυτούς  ήτο  μόνον  ΒβΙί  τών  Χαζάρων. 
Ό  κ.  Βεσελοφσκης  ερευνών  πκσχς  ταύτας 
τάς  μαρτυρίας  συμπεραίνει,  δτι  ό  πρός  βορ- 
ράν  ύπέρτατοςΧκγανος  είναι  ό  αυτός  τώ  Χα- 
κάν, ον  καί  οί  χσιανοί  καί  οί  βυζαντινοί 
ιστορικοί  συγχέουσιν    αί  όέ  τών  αρμενίων 


συγγραφέων  μαρτυρίαι  περί  τής  έςαπλοίσεοις 
τήςκυριαρχίας  τοΰ  Χαγάνου  τών  Χαζάρων  καί 
επί  χο)ρών  τίνων  τής  μέσης  'Λσίας,  ώς  καί 
αί  σχέσεις  αυτών  προς  τους  Τούρκους,  παρου- 
σιάζουσίν  ού  μόνον  άπλοΰν  νέον  ιστορικόν  εν- 
διαφέρον, άλλά  καί  σημαντικόν  διά  την  δια- 
λεύκχνσιν  άλλων  γεγονότων  τής  κατά  την 
εποχήν  έκείνην  ασιατικής  ιστορίας  καί  εθνο- 
λογίας. 

Ό  δέ  κ.  Α.  Μ.  Ποδζήβαλωφ  άνεκοίνωσε 
συμβολάς  τινας  εις  τήν  ίστορίαν  τών  αρχόν- 
των τοΰ  Κιμμερίου  Βοσπόρου  επί  τη  βάσει 
επιγραφών  καί  νομισμάτων.  Περί  τό  θέμα 
τούτο  ήσχολήθη  τό  κατ'  άρχάς  ό  Κοίΐΐΐβ  πρό 
εςηκονταετίας,  άλλά  κατά  τάς  παρατηρή- 
σεις τοΰ  κ.  Ποδζήβαλωφ  νεώτεραι  ανακαλύ- 
ψεις καί  μελε'ται  άνασκευάζουσι  διάφορους 
τοΰ  Κό'ΐΙΙΟ  θεωρίας.  Τό  θέμα  αύτοΰ  ήρξατο 
άπό  τοΰ  περί  τών  διάφορων  πολιτευμάτοον 
τών  Κιμμερίων  ζητήματος,  δπερ  θεωρεί  λε- 
λυμένον,  άμα  ώς  κχθαρισθη  καί  ή  εποχή,  καθ' 
ήν  επεκράτησε  τό  δημοκρατικόν  πολίτευμα. 
Κίπε  δέ,  δτι  αί  εν  τώ  Κιμμερίω  Βοσπο'ρω  έλ- 
ληνιχαι  άποιχίαι  ήρξαντο,  κατά  τόν  Σιμπίρ- 
σκην,  άπό  τοΰ  Ε'  αιώνος  π. Χ.,  δτε  είχε  σχη- 
ματισθώ καί  ισχυρά  αριστοκρατία,  οί  δέ  βα- 
σιλείς κατά  Διοδωρον  τόν  Σικελιώτην  ώνο- 
μάζοντο  'Αρχοντίδαι.  'Από  δέ  τής  αποκα- 
ταστάσεως τής  τών  Σπαρτοκιδών  δυναστείας 
ήρξατο  τό  πολίτευμα  τών  'Αρχο'ντων-Βασι- 
λέων,  άρχο'ντων  μέν  παρ'  Έλλησι-,  βασιλέων 
δέ  παρά  τοις  βαρβκροις  όνομαζομένων.Άπα- 
σαι  δέ  αί  άποικίαι  αύται  ένεκα  τών  μετά 
τών  'Αθτ,νών  συνεχών  σχέσεων  των  απέβη- 
σαν το'τε  άκμαιόταται  διανοητικώς  τε  καί 
πολιτικώς.  'Κγένετο  δέ  παραδεκτόν  τήν  σή- 
μερον, λέγει  ό  /..  Ποδζήβαλωφ,δτι  κατά  τήν 
αύτήν  χκριβώς  έποχήν  ύπήρχον  ταυτόχρονους 
δύο  έν  Κολχίδι  βασιλείς.  Ακολούθως  προϋ- 
τεινε  διορθώσεις  τινάς  εις  τήν  μέχρι  τούδε 
παραδεδεγμένην  χ_ρονολογίκν,  έξ  ών  έγένετο 
φανερον,  δτι  τό  τών  Κιμμερίων  βασίλειον  διε- 
μοιράσθη  τό  πρώτον  οΰχί,ώς  ένομίζετο,  παρά 
τών  υιών  τοΰ  Περισικδου  Α',  άλλά  παρά  τών 
τοΰ  Αεύκωνος  Α'.  Επίσης  άνέφερεν,  δτι  τώ 
284  έτει  π.  Χ.  τό  έν  τώ  Βοσπο'ρω  πολίτευμα 
ήρξατο  βαθμηδόν  νά  μεταβάλληται  εις  πολί- 
τευμα μοναρχικα'ν  τούθ'  δπερ  δηλοϊ,  δτι  εν- 
τεύθεν οί  ήγεμο'νεςήρςαντο  νά  τιτλοφορώνται 
βασιλείς  παραλείψαντες  τόν  τίτλον  Άρχον- 
τες-Βασιλεΐς.  Μετά  δέ  τήν  άπαρίθμησιν  τών 
βασιλέων  τούτων  κ?ί  τήν  άφήγησιν  τής  πε- 


182 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΛΛΠΝΪΕΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΝΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


ριόδου,  καθ'ήν  ό  Βόσπορος  περιήλθεν  εις  τήν 
κυριαρχίαν  τοΰ  Μ'.θριδάτου  ς-'  (1  12 — 95  π. 
Χ.),  ό  συγγραφεύς  κατέδειξεν,  οτι  αϊ  περί 
της  εποχής  ταύτηςόλίγαι  ίστορικαί  ειδήσεις 
συμπληροΰνται  αρκούντως  έκ  τής  μελέτης 
των  νομισμάτων  διό  έςέφρασε  τήν  εύχήν, 
δπιυς  οί  αρχαιολογικών  μουσείων  διευθυνταί, 
ώς  και  οί  κάτοχοι  ιδιαιτέρων  συλλογών, 
σπεύσωσι  νά  δημοσιεύσωσι  και  γνωρίσωσι  τά 
τής  χρονολογικής  εκείνης  περιόδου  ελληνικά 
νορ.ίσματα  του  Κιμμερίου  Βοσπόρου. 

Ό  δέ  κ.  Βπΐηη  ώμίλήσε  περί  των  μεταξύ 
Σβιατοσλάβ  και  Ελλήνων  πολέμων,  ύπορεί- 
ξας  την  ίστορικήν  σπουδαιότητα  τής  εν  ετει 
907 — 958  μ.  Χρ.  εκστρατείας  τοΰ  Σβιατο- 
σλάβ εις  την  νο'τιον  Ίταλίαν.  Έπ'ι  τή  βάσει 
δέ  των  έν  τοις  νοτιοϊταλικοΐς  χρονικοϊς  του 
Ι'  αιώνος  σχετικών  πληροφοριών  άπε'δειξεν, 
δτι  χί  διάφοροι  τοΰ  πολέμου  τούτου  περιπε'- 
τειαι  επέδρασαν  μεγάλως  και  εις  τήν  πο- 
λιτικών τοΰ  Βυζαντίου·  διότι  προύκειτο  κυ- 
ρίως περί  τών  σχεδίων  τοΰ  μεγάλου  "Οθωνος, 
δστις  έπεθύμει  νά  γείνν]  κυρίαρχος  τήςνοτίου 
Ιταλίας  ζητών  ταυτοχρόνως  διά  τής  μετά 
τοΰ  Βυζαντίου  συμμαχίας  αΰτοΰ  την  έπιδο- 
κιμασίαν  τών  επί  τής  υφηλίου  κατακτητι- 
κών αΰτοΰ  προθε'σεων. 

Ιστορικόν  ένδιαφέρον  είχον  και  τα  εξής 
θέματα  :  1)  περί  τών  Καλλιππιδών,  κατά 
τον  Ήρόδοτον,  υπό  Αιουπερσόλσκη,δστις  βά- 
σιν  εν  τγ  μελέτη  ταύτη  έ'σχε  τό  17  κεφά- 
λαιον  τοΰ  δ'  βιβλίου,  έν  ω  ό  Ηρόδοτος  δεί- 
κνυσι  μεν  τους  Καλλιππίδας  αντιπροσωπεύ- 
οντας σκυΟικήν  φυλήν,  πλην  δέν  ονομάζει 
αυτούς  άπλώς  και  Σκύλας,  άλλα  Σκύθας 
"Ελληνας.  ΊΙ  τοΰ  κεφαλαίου  δέ  τούτου  δια- 
σάφησις,  κατά  τον  κ.  Αιουπερσόλσκην,  άπο- 
δείκνυσι  πράγματι,  δτι  οί  Καλλιππίδαι  ήσαν 
φυλή  μικτή,  ελληνική  τε  καϊ  σκυθική·  2) 
ιστορία  τής  'θδη  σσοΊ,  έπί  τή  βάσει  τών  έν 
Μόσχα  άρ/είων  τοΰ  υπουργείου  τής  δικαιο- 
σύνης υπό  Όρλώφ  άρξαμένου  άπό  τής  δι'  ού- 
καζίου  τής  Αικατερίνης  ιδρύσεως  τήςπόλεως 
έν  ετει  1704.  3)  «Οί  παρ'  ΊΙροδότω  μύθοι 
τών  βασιλευόντων  Σκυθών»  υπό  Κουλακόβ- 
σκη,  δστις  είπεν,  οτι  εγείρεται  ζήτημα,  έάν 
οί  Σκΰθαι  συνίστων  ένα  λαο'ν,  ή  διηροΰντο 
εις  πολλά  φύλα·  διότι  ούτε  τών  Σκυθών 
ούτε  τών  Ελλήνων  οί  μΰθοι  άποδεικνύουσι 
τήν  ενότητα  τοΰ  εθνογραφικού  τύπου  τής 
ήροδοτείου  Σκυθίας,  άλλά  μάλλον  συντελού- 
σιν  είς  τήν  παραδοχήν  γνώμης,  δτι  οί  κατά 


τάς  βορείους  άκτάς  τοΰ  Εύξεινου  ΠόντουΣκΰ- 
θαι  ησαν  διάφορα  έθνη·  προσεπιμαρτυρεϊται 
δέ  τοΰτο  και  έκ  τοΰ  ιδιωτικού  βίου  καϊ  έκ 
τών  θρησκευτικών  δοξασιών  αϋτών,  ώς  περι- 
γράφει αύτάς  ό  Ηρόδοτος.  4)  Περί  τής  πα- 
ραποντίου  Σκυθίας  ύπό  Άνδριέβσκη,  δστις 
περιέγραψε  τά  όρια  αύτής,  άτινα,  ώς  γνω- 
στόν, περιελαμβάνοντο  μεταξύ  τών  Καρπα- 
θίου όρέίυν,  τοΰ  Δουνάβεως  και  τών  Ουρα- 
λίων όοε'ων.  Ό  κ.  Άνδοιέβσκης  διήρεσε  τήν 
Σκυθίαν  είς  δύο  μέρη,  τό  Άνατολικόν  μέχρι 
τοΰ  Δον,  τό  ιδίως  Παραπόντιον,  και  τό  Δυ- 
τικον,  δπερ  δύναται  νά  κληθή  παράλιον 
ήσαν  δέ  τά  με'ρη  ταΰτα  δύο  άποκεχωρισμένα 
δλως  κέντρα.  Μετά  δέ  τήν  άπαρίθμησιν  τών 
ύπό  τοΰ  Ηροδότου  αναφερομένων  τής  Σκυ- 
θίας  ποταμών  και  τήν  έρμηνείαν  τών  ονομά- 
των αυτών,  διεσαφήνισεν  ήροδοτείους  τινάς 
έκφράσεις,  αί'τινες  μή  καλώς  έννοούμεναι  δύ- 
νανται πολλούς  ν 'άποπλανήσωσιν  είς  άγονους 
δλως  θεωρίας,  διότι  αί  περί  Σκυθίας  τοπο- 
γραφικκ'ι  γνώσεις  τοΰ  Ηροδότου  είναι  λίαν 
συγκεχυμε'ναι. 

Ό  δέ  κ.ΗαΐΊναν^ν  διεπραγματεύθητά  κατά 
τήν  γένεσιν  τοΰ  ονόματος  τής  Κριμαίας.  ΊΙ 
συγκριτική  φιλολογία,  κατ'  αυτόν,  ούδέν 
ήδυνήθη  μέχρι  σήμερον  νά  εΰρη  προς  διασά- 
φησιν  τής  παραγωγής  τοΰ  νεωτέρου  ονόμα- 
τος τής  Ταυρικής  χερσονήσου.  Οί  ημέτεροι 
πρόγονοι  έκάλεσαν  τήν  Κριμαίαν  τό  κατ' 
άρχάς  Ταυρίδα  ή  άττικώς  Χερσόνησον,  βρα- 
δύτερον  δέ  Περατείαν,  οί  δέ  Ρωμαίοι  έγίνω- 
σκον  αυτήν  τοις  έλληνικοϊς  όνόμασιν,  αλλ' 
οί  Ρώσσοι  άπεκάλουν  αυτήν  Γαβριόν  ή  Κορ- 
σούν  οί  δέ  "Αραβες  άναφέρουσι  μόνον  τάς 
ονομασίας  τών  έπιθαλασσίων  πόλεων  τοΰ 
Πόντου,  όνομα  δέ  κοινόν  τής  χερσονήσου  δέν 
άπαντα  παρ' αύτοϊς.  ΊΙ  σημερινή  δέ  ονομα- 
σία αύτής  απαντά  τά  πρώτον  παρά  τοις 
Ταρτάροις  ώς  και  έπί  νομισμάτων  τής  ΙΓ' 
έκατονταετηρίδος.  Ό  κ.  ΙΙ,ι  1'Ιν -ι  νν  συμφωνεί 
τέλος  τή  γνώμν)  τοΰ  Καραμζίνου,  δτι  δηλαδή 
τό  όνομα  Κριμαία  έφερε  τό  πρώτον  μία  μόνον 
πόλις,  ή  νΰν  Έσκί-Κηρήμ,καί  δτι  βαθμιαίως 
άπεδόθη  είς  άπασαν  τήν  χερσόνησον. 

Ό  δέ  κ.  Βοεβόδσκης  ώμίλησε  περί  τής 
ονομασίας  τής  Μαύρης  θαλάσσης·  είπεν,  δτι 
έπικρατοΰσι  διάφοροι  γνώμαι,  ώς  ή  περί  τών 
μελανών  δήθεν  αύτής  υδάτων,  ή  έν  καιρώ 
πήξεως  αυτών  παρατηρούμενη  μελανία,  και 
ή  είς  τάς  μεγάλας  παρά  τάς  άκτάς  τρικυ- 
μίας αναφερομένη.   Αί  γνώμαι   αύται  είναι 


ΕΚΘΕΣΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΕΧ  ΟΛΙΙΣΣίΙ' 


ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ. 


183 


λίαν  αμφίβολοι.  ΊΙ  μάλλον  δέ  πιθανωτέρα 
ύπόθεσις  είναι,  δτι  ώνομάσθη  Μαύρη  θάλασ- 
σα ή  θάλασσα  εκείνη,  ήτις  κατ'  άρχάς  μέν 
έλέγετο  "Αξεινος  πόντος,  ακολούθως  δέ  γε- 
νομένη προσιτή  τοις  Έλλησιν  έπωνομάσθη 
Εύξεινος  Πόντος,  επειδή  τά  παράλια  αύτής 
με'ρη  τά  ύπό  των  υπερβορείων  Κιμμερίων  οί- 
κούμενα  ώνο'μασεν  ό  "Ομηρος  χώρας  νυκτός, 
τον  δ'  ούρανόν  αύτών  νυκτερινον  κατ'  άντίθε- 
σιν  τοϋ  ήλιοχατής'  όθεν  και  ή  θάλασσα  αύτών 
μελαγχολική  και  σκοτειν/,,  τουτέστι  μαύρη. 

Ό  δέ  κ.  Μοδέστωφ  ώμίλησε  περί  τής 
παρά  Ρώσσοις  προφοράς  και  ορθογραφίας  των 
ελληνικών  λέξεων  χαί  μάλιστα  των  ονομά- 
των των  έπί  των  άκτών  τοϋ  Πόντου  αποι- 
κιών των  αρχαίων  Ελλήνων.  'Λποδείξας 
τήν  έν  τω  θέματι  τούτω  ύφισταμένην  έν  τή 
ρωσσικ·/)  γλώσσν]  άταξίαν,  προύτεινε  διο'ρ- 
θωσιν  κατά  τον  άκο'λουθον  τρόπον.  Έν  μέν 
τοις  κυρίοις  όνόμασι  μ  ή  μεταφράζει  ν  τό  ού- 
δέτερον  γένος  δια  του  θηλυκού,  αλλά  φυλάτ- 
τειν  τον  τύπον  τοϋ  άοσενικού  ρουσσικοϋ  γέ- 
νους, γράφε ιν  δέ  και  προφέρειν  τάς  μέν  ήτ- 
τον γνωστάς  λέξεις  μετά  τών  ελληνικών  κα- 
ταλήξεων, ταϊς  δέ  μάλλον  έγνωσμέναις  χοή- 
σθαι  έν  τω  γραπτώ  λόγω  άμεταβλήτοις. 

Έκ  δέ  τών  μερικών  αρχαιολογικών  κοι- 
νοποιήσεων στ,μειώ  τάς  έπομένας  :  Ό  κ. 
Τσβέταεφ  έπ'  εύκαιρία  τής  έν  έτει  1884 
Οκτωβρίου  22  συμπιπτούσης  εκατονταετη- 
ρίδας τοϋ  μεγάλου  Γερμανού  φιλολόγου  Φρι- 
δερίκου  ΟοΐΙΐ'ίβιΙ  λΥοΙι'Ια'Γ  άνέγνο;σε  λεπτο- 
μ3ρέστατον  αΰτοϋ  β  ί  ο  ν ,  δι'ου  έγνωμεν  τον 
πρός  τά  ελληνικά  γράμματα  έρωτα  τοϋ  αν- 
δρός εκείνου,  ως  και  τήν  δραστηριότητα  αύ- 
του,  μεθ '  ή  ς  ήουνήθη  νά  ποιήσηται  μεγάλας 
επιστημονικές  προόδους  πρός  ώοέλειαν  τής 
μυθολογίας  και  φιλολογίας.  Ό  δέ  κ.  Πομια- 
λοοσκης  ανέπτυξε  τήν  χρησιμότητα  και  τήν 
σημασίαν  τών  παρά  τοις  Έλλησι  και  Ρω- 
[χαίοις  επιτύμβιων  π;οσωπίδο.>ν .  Ό  δέ  κ. 
Ι>αΙ}Τ1ΐ6'Γ  ώμίλησε  περί  τής  πορείας  τών 
ερευνών  αΰτοϋ  πρός  έκσοσιν  άπασών  τών  έν 
τή  μεσημβρινή  Ρωσσία  εύοεθεισών  λατινικών 
τε  και  ελληνικών  επιγραφών.  Αί  μέχρι  σή- 
μερον γνωσθεϊσαι  λατινικαί  έπιγραφα'ι  είναι 
όλίγισται,  άλλ'  αί  έλληνικαϊ  ύπερβαίνουσι 
τάς  χιλίας.  Εις  τον  κ.  Ι^αΙνιΛίοί  άνετέθ.η  ύπό 
τής  -Ακαδημίας  τής  Πετρουπόλειυς  ή  συλ- 
λογή άπασών  ανεξαιρέτως  τών  επιγραφών 
τούτων,  ή  έκ  νέου  αντιγραφή  και  ή  ερμηνεία 
*ύτών  πρός.  τούτο  δί  έποιήσα^ο  καϊ  περιη- 


γήσεις, καθ'  ας  ού  μόνον  τάς  τέως  έγνω- 
σμένας  έπιγραφάς  άκριβέστερον  άντέγραψεν, 
άλλά  και  ανέκδοτους  άνεκάλυψεν.  Ό  κ.  1>;ι- 
1\»ΊιιΊ  είπε  σύν  άλλοις,  ότι  εις  τόν  καταρτι- 
σμόν  τοϋ  σπουδαίου  τούτου  έργου  μεγάλως 
ώφελήθη  και  έκ  τών  επιγραφικών  εκδόσεων 
τοϋ  Βθβθ1ί1ΐ,  τοϋ  Μουρζάκεβιτς,  τοϋ  Φιλίπ- 
που |{|·||)1Ι1,  τοϋ  Γιουργιέβιτς,  τοϋ  Λεόντιεφ, 
τοϋ  κόμητος  Ούβάρωφ,  τοϋ  Πομιαλόβσκη  και 
τοϋ  Άσκόλιυφ,  ων  αί  σχετικα'ι  διατριβαϊ 
καϊ  μελέται  διηυκόλυναν  αΰτώ  τήν  συλλογήν 
άπαντος  τοϋ  μέχρι  σήμερον  γνωστού  υλικού1 
τούτου  δ'  ένεκα  γνωρίσας  άπασαν  τήν  σχε- 
τικήν  βιβλιογραφίαν,  παρεσκεύασεν  έργον, 
όπερ  κα'ι  τήν  Ρωσσίαν  θά  τιμήστ)  έν  ταΐς 
κλασικαΐς  σπουδαϊς  και  ταύτας  θά  ώφελήσν) 
τά  μέγιστα.  Έν  τή  εκθέσει  τοϋ  Συνεδρίου 
εϊδον  τά  πρώτα  εξ  τυπογραφικά  φύλλα  τοϋ 
πρωτοφανούς  τούτου  ΟοΓρίίδ  τών  έν  Ρωσσίκ 
ελληνικών  επιγραφών,  αίτινες  ευρίσκονται 
έν  αύτώ  οιηρημε,ναι  κατά  τόπους-  παρέχον- 
ται αί  διάφοροι  γραφαί  κα'ι  αί  σχετικαΐ  πλη- 
ροφορία», τών  προτέρων  έκδοτών,  ή  ερμηνεία 
αύτών  λατινιστϊ  χάριν  τών  απανταχού  άρ- 
χαιολο'γων  καϊ  φιλολόγων,  καϊ  εκάστης  επι- 
γραφής συνοπτική  μετάφρασις  ρωσσιστί  διά 
τους  φιλαρχαίους  λογίους  τής  Ρωσσίας.  Ό 
κ.  Ιι3ΐγο1ιβί'  παρέσχεν  ίκανά  έχέγγυα  εις  τήν 
επιτυχή  έκτέλεσιν  τοϋ  έργου  τούτου·  δια- 
μείνας  έν  Αθήναις  επί  τριετίαν,  ήδυνήθη 
τό  κατ*  άρχάς  νά  καταχωρήσν]  έν  τοις  δελ- 
τίοις  τής  Γαλλικής  καϊ  Γερμανικής  Σχολής 
διαφόρους  έπιγραφικάς  διατριβάς,  άνακάμ- 
ψας  δέ  εις  Ρωσσίαν  έδημοσίευσε  περί  τοϋ 
αιολικού  καϊ  δωρικού  μηνολογίου  σπουδαιο- 
τάτην  συγγραφήν,  έν  γι  παρατηρεί  τις,  δτι 
πάν  τό  μέχρι  τοΰ  έτους  1888  σχετικόν  φι- 
λολογικόν  τε  καϊ  έπιγραφικόν  ύλικον  έχρη- 
σιμοποιήθη  λίαν  μεθοδικώς. 

Ό  αυτός  δέ  έκοινοποίτ,σεν  εις  τό  συνέ- 
δριον  καϊ  έπιγραφικάς  συμβολάς  εις  τήν  πο- 
λιτικήν  κατάστασιν  τής  Ταυρικής  Χερσονή- 
σου, παοουσιάσας  πρός  τούτο  ιδίαν  μονογρα- 
φίαν,  ένή  κατά  τάς  έπιγραφικάς  πηγάς  δια- 
σαφηνίζεται τό  πολίτευμα  τών  έν  Κριμαία 
διορικών  άποικιών.  Τό  θέμα  τούτο  ήν  όλως 
πρωτότυπον  μικραϊ  φράσεις  άπαντώσαι  έν 
έπιγραφαϊς  τής  Χερσώνος  κα'ι  Χαλκηδόνος, 
ώς  καϊ  εύάριθμά  τινα  χωρία  αρχαίων  συγ- 
γραφέων, συνετέλεσαν  εις  τό  νά  διευκρινισθή 
τό  πολίτευμα  τών  έν  τΫ)  Ταυρικ-7;  Χερσονήσω 
ημετέρων  προγόνων. 


184 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. 


Ό  δέ  κ.  ΠίΛπΓΧ  έκοινοποίησέ  τινας  πα- 
ρατηρήσεις του  περί  των  έν  τοις  έρειπ ίοις 
του  ΓΙαντικαπαίου  άνακαλυφθέντων  τάφων, 
περιγράψας  τα  είδη  αύτών  και  συγκρίνας 
αύτά  προς  τάφους  άλλων  χωρών.  Ό  δέ  κ. 
ΟίβΙ  διεσαφήνισε  τρία  μονογράμματα  άπαν- 
τώυ,ενκ  επί  ελληνικών  νομισμάτων  τού  Κιμ- 
μεοίου  Βοσπόρου  άποδιδομένων  εις  τόν  βασι- 
λε'α  Ευβουλον  ό  κ  ΟίβΙ  άπε'σειξεν,  δτι  ή  του 
κ.  Όρέτζνικωφ  θεωρία  περί  άποδόσεως  των 
μονογραμμάτων  τούτων  εις  τον  Μιθρισάτην 
Εύπάτορα  είναι  αμφίβολος  και  δτι  κατ'  άκρι- 
βεστέραν  αύτών  μελέτην  άναφέρονται  μάλ- 
λον εις  τόν  υίόν  του  βασιλέως  Μαχάρου 
Εύπάτορος. 

Φιλολογικόν  δέ  ενδιαφέρον  είχον  συν  άλ- 
λοις και  τά  εξής  θέματα·  περί  τών  σλαυϊκών 
μεταφράσεων  του  Ευαγγελίου  ύπό  Υο&ΙνΠ'- 
Ζ1β118]ν>  ,  όστις  δι  •/ΐρεσεν  άπαντα  τά  σωζόμενα 
άντίγραφα  εις  πέντε  γένη  και  προσδιώρισε 
την  άρμο'ζουσαν  έκάστω  έποχήν.  Ό  δέ  κ. 
ΗίΙΓΐί3.νγ  ώμίλησε  περί  τίνος  άρχαίου  ρωσσι - 
κού  λεξικού,  δπερ  ειχε  συνταχθή  χάριν  της 
εξηγήσεως  δύσκολων  λέξεων  ξένων  κυρίως 
γλωσσών,  ιδία  δέ  ίερογραφικών. 

Έν  τω  βυζαντινώ  δέ  τμήΐλάτι  ε  ι/ ον  κοι- 
νοποιηθή  τά  έπόμενα  θέματα.  Ό  κόμης 
Τοίδίοΐ  ώμίλησε  περί  τού  σήματος  τών  πρώ- 
των ρώσσων  χριστιανών  ηγεμόνων,  δπερ 
άπαντα  έπϊ  τών  νομισμάτων,  άτινα  έ'κοψεν 
ό  ήγεμών  Βλαδίμηρος  μετά  τήν  παραδοχήν 
τού  χριστιανισμού  κατά  τόν  τύπον  τών  βυ- 
ζαντινών νομισμάτο^ν.  Παριστά  δέ  τό  σήμα 
τούτο  τόν  Νικηφο'ρον  Βομωνιανόν  και  τήν 
Μαρίαν  μετά  σκήπτρου  έν  χερσίν  άπολήγον- 
τος  εις  κορυφήν  έν  ε'ίδει  ημισελήνου  μετ'  αμ- 
βλέων κεράτων  έχ ούσης  έν  τω  μέσω  σταυ  · 
ρόν.  Κατά  τόν  κ.  Τολστο'ην  τό  σκήπτρο  ν 
τούτο  παριστά  ϊσως  τό  ύπό  τού  Βυζαντίου 
δοθ  έν  εις  τόν  Βλαδίμηρον  έμβλημα.  Ό  κ. 
Πακρο'βσκη  περί  τής  τελευταίας  κρίσεοις  (ή 
δευτέρας  παρουσίας),  κατά  τά  μνημεία  τής 
έλληνορρωσσικής  τέχνης.  Ό  συγγραφεύς  κα- 
τέληξαν ε'.ς  τά  ακόλουθα  συμπεράσματα·  α') 
δτι  ή  έν  τη·  τέχνν)  παράστασις  τής  τελευ- 
ταίας κρίσεως  έχει  κυρίως  σημασίαν  συμβο- 
λικήν  β')  δτι  ό  οριστικός  αυτής  τύπος  άνε- 
πτύχθη  βαθμηδόν  έπί  τη  βάσει  τής  έν  τη 
Θεία  Γραφή  παραστάσεως  αί  δέ  δευτερεύου- 
σαι  σχετικα'ι  διαπλάσεις  άποδοτέαι  εϊς  τήν 
βυζαντινήν  καλλιτεχνίαν  κα'ι  ακολούθως  εις 
τήν  εϋρωπαϊκήν,   Ό  κ.  Άδιέφ  περιέγραψε 


τόν  έν  Κερτζίω  περισωθε'ντα  ναόν  τού  αγίου 
Ιωάννου  τού  Προδρόμου,    όστις  κατ'  αυτόν 
χρονολογείται   άπό  τού  II '  αιώνος·    ό  ναός 
ούτος    άνήκει  εις  τήν  έκεϊ  ομογενή  κοινό- 
τητα- έπεκαλέσθη  δέ  ό  /..  'Αδιέφ  τήν  μέρι- 
μναν  τής  ρωσσικής  κυβερνήσεως  προς  διάσω- 
σιν  του  ελληνικού  μεσαιωνικού  τούτου  μνη- 
μείου. Ό  δέ  έξ  Εύπατορίας  πρωθιερεϋς  Ιά- 
κωβος Τζουπούριν  ώμίλησε  περί  εκκλησιών  έν 
σπηλαίοις  τής  Κριμαίας.   Τοιαύται,  ειπεν 
ευρίσκονται  έν  "Ιγχ,ερμαν,    έν  Ί'ζερκέν-Κ  ερ- 
μέν,  έν  Έσκϊ-Κερμέν,  έν  Μαγγούσγ]  (πλησίον 
τού  χωρίου  Σούλης),  έν  Κανί-Καλπέν,  έν  Τε- 
πέ-Κερμέν   και  έπϊ  τού  όρους  Βάκλη  παρά 
τόν  ρύακα  "Αλμαν.   "Απασαι  δέ  είναι  τριά- 
κοντα, έξ  ων   πολλα'ι   ήρειπωμέναι*  σπου- 
δαιότεραι  δέ  είναι  αί  περιε'χουσαι  τοιχογρα- 
φίας μετά  χρονολογιών  μία  δέ  τοιαύτη  εύ- 
ρίσκεται  έν  "Ιγκερμαν,  ετέρα  έν  Έσκί-Κερ- 
μέν  φέρουσαι  ελληνικάς  χρονολογίας  τού  ΙΓ' 
αιώνος-  τών  λοιπών  δέ  εκκλησιών  αί  χρονο- 
λογίαι  είναι  τού  Γ'  αιώνος.    Ή  μελέτη  τών 
τοιχογραφιών  τούτων    ένδιαφέρει  λίαν  τήν 
ίστορίαν  τής  χριστιανικής  καλλιτεχνίας.  Ό 
δέ  κ.  ΓιΙΐγθ]ίΧ  ώμίλησε  περί  τής  αρχιτεκτο- 
νικής τού  έν  Κωνσταντινουπόλε ι  τεμένους 
Φίτιε -Τζη μισι  (πρότερον  μονής  τής  Παμμα- 
κάριστου)· συμπεραίνει  δέ  ό  κ.  ίυ)ΧΐνΧ,  δτι 
ή  άρ/ιτεκτονική  τού  ναού  τούτου  άνήκει  εις 
τήν  δευτέραν  περίοδον  τής  ακμής  τής  βυζαν- 
τινής καλλιτεχνίας.  Ό  δέ  κ.  Σούσλωφ  έκοι- 
νοποίησεν  έρευνας  του  περί  αρχαίων  ξυλίνων 
εκκλησιών   εύρισκομένων  έν  τοις  κυβερνείοις 
Βολο'γδα  και  Αρχαγγέλου.    Κατ'  αύτόν  αί 
τοιούτου  ε'ίδους  έκκλησίαι  ήρξαντο  άπό  τού 
ΙΒ'  αιώνος.  Κατ'  άρχάς  μέν  ή  άνάπτυξις  τού 
ρυθμού  αύτών   παρηκολούθει  τόν  χαρακτν^κ 
τής  τότε   ρωσσικής  ιστορίας-   δτε  δέ  ή  Μό- 
σχα έγένετο  πρωτεύουσα  τής  Ρωσσίας,  ο  έν 
τοις  βορείοις  έκείνοις  κυβερνείοις  έκκλησια- 
στικός  αρχιτεκτονικός  ρυθμός  έλαβε  μορφήν 
άμετάβλητον  διασωΟείσαν  μέχρι  τής  σήμε- 
ρον.   Ό  δέ  κ.  Τρόϊτζκης  ώμίλησε  περί  τού 
συμβολικού  τής  έπισκοπικής  ράβδου,  ορμη- 
θείς εκ  τού  σχεδίου  τοιαύτης  ράβδου,  άνα- 
καλυφθείσης  ύπ'  αυτού  έν  τ·/]  έπαρχία  ΓυΐΐΙ.Ί. 
Ό  κ.  Ρίοπηδΐ^  έποιήσατο  λόγον  περί  τού 
ύπ'  αύτοΰ  εύοεθέντος  έν  Τυρνο'βω  άγνωστου 
μέχρι  τούδε  χειρογράφου  τού  ΙΔ' αιώνος  πε- 
ριέχοντος πανηγυρικόν  λόγον  Ιωάννου  Αλε- 
ξάνδρου και  έρμηνείαν  τών  Μ'αλμών,  θεωρεί 
δέ  τόν  πανηγυρικόν  τούτον  λόγον  άξιόλογον 


ΕΚΟΕΣΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  ΕΧ  ΟΛΙΙΙΙί»   ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ 


185 


κχί  ύττό  φιλολογικών  και  ύπό  πολιτικήν  έπο- 
ψιν  ώς  άναφερόμενον  εις  γεγονότα  συμβάντα 
εν  Βουλγαρία.  Ό  δέ  κ.  Βασιλιέφσκης  ώμί- 
λησε  τ:ερί  τοΰ  περιελθο'ντος  έσχ άτως  εΐ$  τήν 
κατοχήν  τής  βιβλιοθήκης  τής  Πετρουπόλεως 
ελληνικού  κώδικος  έκ  τής  συλλογής  Ισαάκ 
Μεσοποτχμίτου.  Ό  κώδιξ  ούτος  κέκτηται 
μεγάλην  ίστοριολογικήν  σπουδαιότητα·  άνή- 
κεν  άλλοτε  εις  τον  έπίσκοπον  Πορφύριον, 
και  περιέχει  εύαγγε'λιον,  ψαλτήριον  τοϋ  θ' 
αιώνος,  διάφορα  δείγματα  ελληνικής  γραφής 
τού  Δ'  αιώνος  και  εντεύθεν.  Συνέπηξε  δέ 
αύτόν  κατά  τόν  ΙΓ'  αιώνα  ό  Ισαάκ  Μεσοττο- 
ταμίτης,  άλλά  δυστυχώς  δέν  διεσώθη  ακέ- 
ραιος. Ή  άρχή  ελλείπει,  άρχεται  δέ  απέ 
εικόνος  παριστώσης  όδοιπορίαν  νεανίδος  βαι- 
νούσης  εϊς  Κωνσταντινούπολιν.  Προς  τούτοις 
περιέχει  έπιστολάς  Ιωάννου  μητροπολίτου 
Ναυπάκτου  προς  Μιχαήλ  τόν  Άζωμινάτην, 
πρός  Δημήτριον  την  Χωματηνόν  μητροπολί- 
την  Άχριδών,  τούτου  πρός  μητροπολίτη  ν 
Κερκύρας,  συνοδικάς  πράξεις  άφορώσας  δια- 
ζύγια, κληρονομιάς  κτλ.  και  πανηγυρικούς 
λογούς  τοϋ  επίσκοπου  Ευθυμίου  Τορνίκη. 

Ό  δέ  κ.  Θεόδωρος  Ούσπε'νσκης  ώμίλησε 
περί  τίνος  ανέκδοτου  χειρογράφου  άνακαλυ- 
φθε'ντος  ύπ'  αΰτοϋ  έν  τ'/ί  βιβλιοθήκη  τού  Βα- 
τικανού και  έχοντος  σχε'σιν  πρός  τήν  βυζαν- 
τινών ίστορίαν  και  ιδίως  πρός  τήν  έποχήν, 
καθ'  ην  οί  Ρώσσοι  ήσπάσθησαν  τον  χριστια- 
νισμού. Περιέχει  δέ  τούτο  λο'γον  άγνωστου 
ελληνος  συγγραφε'ως  άπαγγελθε'ντα  έν  τω 
ναώ  τής  Αγίας  Σοφίας  καϊ  έχοντα  ύποθεσιν 
τήν  συνομολογηθεΐσαν  μεταξύ  Βυζαντινών 
καϊ  Βουλγάρων  είρήνην.  ΊΙ  σωζομε'νη  τοϋ 
λο'γου  επιγραφή  είναι,  κατά  τόν  κ.  Οϋσπε'ν- 
σκην,  μεταγενέστερα  και  ξένη  πρός  τήν  ύπο'- 
θεσιν.  Πρός  κατάληψιν  δέ  τοϋ  περιεχομένου 
δέον  νά  διευκρινισθεί  ό  χρόνος,  καθ'  ον  ταυ- 
τόχρονος έπεκράτει  τρομερά  διαπάλη,  συνέ- 
βησαν άποτυχίαι  βουλγαρικού  πολέμου  και 
προσηνέχθη  βοήθεια  ύπό  αλλόπιστου  και 
καινογλώσσου  ήγεμο'νος,  όστις  κατόπιν  ένεκα 
τής  έκδουλεύσεως  ταύτης  ήσπάσατο  τόν 
Χριστιανισμον.  Ευρίσκει  δέ,  ότι  ή  βυζαντινή 
ιστορία  παρουσιάζει  άπας  μόνον  παρομοίαν 
ίστορικήν  σύμπτωσιν,  τουτέστι  τόν  μεταςύ 
τών  έτών  988 — 89  χρόνο  ν.  Ό  κ.  Θεόδωρος 
Οΰσπένσκης  έποιήσατο  λόγον  και  περί  τίνων 
χειρογράφων  τής  βιβλιοθήκης  τής  έν  Χάλκη 
θεολογικής  σχολής  και  τοϋ  έν  Κωνσταντι- 
νουπο'λει  μετοχίου  τοϋ  Παναγίου  Τάφου.  Ώ- 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. —  ΤΟΜ. 


μολογησεν,  ότι  αί  έλπίδες  του  πρός  άνακά- 
λυψιν    σπουδαίων   χειρογράφων  έν  ταϊς  βι- 
βλιοθήκαις  ταύταις  απέβησαν  μάταιαι·  έπέ- 
στησε  δέ   τήν  προσοχήν  τών  ακροατών  του 
έπί  τής  ύλης  έκείνης,  ήτις  δύναται  νά  προ- 
μηθεύσε   πληροφορίας  τινάς  σχετικάς  πρός 
τήν  ίστορίαν    τών  έν   τώ  Πο'ντω  ρωσσικών 
κτήσεων  πρωτίστην  δέ  θέσιν  κατέχει  έλλη- 
νικο'ς  τις  κώδιξ  περιλαμβάνων  τήν  ίστορίαν 
και  τήν  τοπογραφίαν   τής  έν  Κωνσταντινου- 
πόλει   μονής  τού  άγίου   Μάμαντος,  ώς  και 
έτερον  τι  χειρόγραφον   περιέχον  τά  τυπικόν 
τής  αυτής  μονής.  Ακολούθως  άνέφερεν,  ότι 
εν  Χάλκη  ευρίσκεται  καϊ  περίεργος  βίος  τοϋ 
Στεφάνου  Σουρωτού,  εις  ον  προ  έτών  έπέστη- 
σαν  τήν  προσοχήν  των  οί  ασχολούμενοι  περί 
τήν  ίστορίαν  τής  βαπτίσεως  τοϋ  άγίου  ϋλα- 
διμήρου,    καθώς   και   κώδικες  περιέχοντες 
περιγραφήν   τοϋ  κατ' έντολήν  τοϋ  βασιλέο^ς 
Αλεξίου  Μιχαήλοβιτς  γενομένου  τχξειδίου 
εις  Σινικήν  ύπό  τοϋ  έλληνος  Σπαθάρη  Νικο- 
λάου, σηρ,ειώσεις   άςιολο'γους  άναφερομένας 
εις  τά  χρονικά  τής  πόλεως  Βερροίας  και  εις 
τόν  μεταξύ  "Οθωμανών  και  Ρώσσο^ν  πόλεμον 
τού  έ'τους  1711.  Σπουδαιοτάτην    δέ  σημα- 
σίαν  κέκτηται  κατά  τάς  έρευνα;   αύτοϋ  και 
ο  έν  χ_ειρογράφω  τού  Ζ'  αιώνος  ευρισκόμενος 
βίος  τοϋ  άγίου   Δαβίδ  τού  Θεσσαλονικέως 
έχων  σχέσιν  πρός  γεγονότα  τής  αυτοκρατο- 
ρίας τοϋ  Ιουστινιανού,  καθώς   και  συλλογή 
κατάστιχων,    έν   οίς   άπαντώσιν  ίστορικαί 
σημειώσεις  περί  διαφόρων  πόλεων  και  πλη- 
ροφορίαι   περί  τού  διοικητικού  συστήματος 
τών  έν  αΰταϊς  χριστιανικών   κοινοτήτων.  Ό 
κ.  Οΰσπένσκης  έν  άλλω  άναγνώσματι  ώμί- 
λησε  περί  γαιοκτησίας   κατά  τά  βυζαντινά 
κτηματολόγια,  άτινα  περιέχουσιν  ύλη  ν  συμ- 
βάλλουσαν   εις  τήν  διασάφησιν  τοϋ  περί  οι- 
κονομίας τού  λαού  και  τοϋ  συστήματος  τών 
φόρο;ν  ζητήματος.  Ό  δέ  κ.  Νικόδημος  Κον- 
τακώφ   άνέγνωσε  μελέτην  του  περί  τής  νϋν 
καταστάσεως    τοϋ  ζητήματος  τής  έπιρροής 
τής  βυζαντινής  καλλιτεχνίας,  συνοψιζομένην 
ώς  έξής.  Προ  παντός  άλλου   δέον  νά  έξετα- 
σθ'/ί   τί  συνήθως    έννοεϊται   έν  ττ,  έπιστήμν) 
και  τνί  τέχνη  διά  τής  λέξεως  έπιρροή.  Ή  γε- 
νικώς διαδεδομένη  θεωρία  περί  τού  αντικει- 
μένου τούτου  είναι,  ότι   έν  τ'/ί  επιρροή  διο- 
ράται  μόνον  ή  μετάδοσις  και  ή  οΐκειοποίη- 
σις  τοϋ  ρυθμού,  τοϋ  τύπου  και  τής  γλώσσης 
ξένου  λαού.  Σπανίως  δέ    έξητάσθη    έν  τνί 
ιστορία   τής  τέχνης,  άν  σϋν  τνί  έπιρροή  τοϋ 
Ιθ').  24 


180 


Ο  ΕΝ  ΚίΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


καλλιτεχνικού  τύπου  μετεδόθη  καί  ή  εν 
αΰτώ  πνευματική  οΰσία,  τό  δι'  αύτοΰ,  άλλοις 
ειπείν,  εκφραζόμενο  ν  ιδεώδες·  εν  τούτοις, 
άν  έκαστος  καλλιτεχνικός  τύπος  είναι  ιστο- 
ρική εκφρασις  τού  ιδεώδους,  αμφότερα  δέ 
πά7.ιν  είσΐν  επιδεκτικά  ιστορικής  άναπτύ- 
ζεως,  κατάδηλον  εντεύθεν  γίγνεται,  δτι  διά 
των  λέξεων  επιρροή  και  έπίδρασις  δέον  να 
εννοώμεν  τήν  διττήν  έκείνην  άμα  δέ  και  ολο- 
σχερή τού  ιδεώδους  και  του  τύπου  έπίδρα- 
σιν,  ήτις  καί  ρ.όνη  ώθεϊ  προς  τά  πρόσω  τήν 
έξ  αυτής  έμπνεομένην  καλλιτεχνίαν. 'Λλλ' έν 
τη  περιστάσει  ταύτν]  δέον  νά  διακοίνωμεν 
τήν  έπιρροήν  άπό  της  άπλής  έρανίσεοος,  ήτοι 
της  παραλαβής  μόνου  τοΰ  τύπου.  Ή  διάκρι- 
σις  δε  του  ενός  άπό  του  έτέρου  συνίσταται 
εν  τούτω,  δτι  εν  μεν  τή  πρώτη  περιπτώσει 
προσλαμβάνεται  ύλη  επιδεκτική  αναπτύξεως, 
εν  δέ  τή  δευτέρα  ταχέως  έπέρχεται  ή  τοΰ 
τύπου  διαστροφή.  Μετά  ταύτα  ό  κ.  Κοντα- 
κώφ  μεταβαίνει  εις  τό  κύριον  ζήτημα,  όπό- 
σην  δηλαδή  έπιρροήν  έξήσκησεν  ή  βυζαντινή 
τέχνη  εν  τή  καθόλου  τέχνη.  Ό  εν  Λειψία 
καθηγητής  8ρϊη§'ΘΓ  διισχυρίζεται,  δτι  ή  βυ- 
ζαντινή τέχνη  ούδεμίαν  ήσκησεν  έπιρροήν  εν 
τή  Δύσει  καί  αίτίαν  τούτου  θεωρεί,  δτι  ή 
τέχνη  αύτη  παρίστα  κατ'  ούσίαν  άνάπτυξιν 
τής  δογματικής,  ήτις  ήν  δλως  ξένη  τγ  Δύ- 
σει. Ό  Κοντακώφ  δέν  παραδέχεται  τάς  θεω- 
ρίας τοΰ  Γερμανού·  πρε'πει  ν '  άποδειχθή,  εί- 
πεν,  δτι  ή  Δύσις  δέν  είχεν  ανάγκην  οϊκειο- 
ποιήσεο^ς  τοΰ  εσωτερικού  τύπου  τοΰ  βυζαν- 
τινισμού, άποκαλεϊ  δέ  πρόωρον  τήν  διαβε- 
βαίωσιν,  δτι  διά  τήν  Δύσιν  δέν  υπήρχε  βυ- 
ζαντινόν  ζήτημα.  Έπιλαμβανομε'νη  τής  έρεύ- 
νης  τής  βυζαντινής  επιρροής  ή  αρχαιολογία 
δέον  νά  ήναι  και  λίαν  προφυλακτική  έν  τοις 
συμπεράσμασιν  αυτής  καί  τό  κυριώτερον  νά 
διακρίνν)  τόν  έρανισμόν  των  τύπων  άπό  τής 
ουσίας,  τοΰ  ιδεώδους,  τής  επιρροής,  νά  έρ- 
μηνεύη  τήν  έπίδρασιν  των  τύπων  διά  ώρι- 
σμε'νων  κανόνιον  καί  τής  κατά  χρονικάς  πε- 
ριόδους επιρροής  ταύτης.  Μετά  ταύτα  ό  κ. 
Κοντακωφ  παρουσίασεν  απ  οδείξ  εις  του  οτι  ο 
βυζαντινισμός  κατε'λιπε  μνημεία  έν  τή  Ιτα- 
λία· έν  Βενετία  π.  χ.  σώζεται  συλλογή 
■προϊόντοιν  τής  τέχνης  τών  βυζαντινών.  Υπέ- 
δειξε δέ  καί  εικονογραφημένα  χειρόγραφα 
τοΰ  ΙΓ'  καί  τοΰ  ΙΔ'  αιώνος,  μονογραφίας 
κτλ.  Το  Βυζάντιον,  είπε,  καίτοι  έπαυσε  νά 
ζή  δι'  έαυτό,  έζη  δμως  διά  τά  άλλα  νεαρά 
ε'Ονη  παρουσιάζον  αΰτοϊς  τύπους  εύημερισμοΰ 


καί  καλλιτεχνίας  καί  δεσμεΰον  αύτά  έν  τή- 
ιερά  παραδόσει  προς  στενοτέραν  οΐκειοποίη- 
σιν  τών  μεταδιδομένων. —  Ό  κ.  Κοντακώφ 
έν  άλλω  άναγνώσρ.ατι  περιέγραψε  καί  ήρμή- 
νευσεν  εικόνας  τών  άγίων  Κυρίλλου  καί  Με- 
θοδίου τοιχογραφημένας  έν  ύπογείω  εκκλη- 
σία τοΰ  έν  Ρώμη  ναού  τοΰ  αγίου  Κλήμεντος, 
έν  ΐδιαιτέρω  δέ  λόγω  περιέγραψε  καί  ήρμή- 
νευσε  τάς  έν  τεμένοις  καί  ναοΐς  τής  Κων- 
σταντινουπόλεως σωζομένας  τοιχογραφίας 
καί  σημειώσεις,  παρουσιάσας  καί  συλλογήν 
πλουσιωτάτην  φωτογραφημάτων  έκκλησιών, 
τειχών,  πυλών  καί  άλλων. 

Καί  τοιαύτα  μέν  ήσαν  τά  θέματα,  περί  ά 
τό  έν'Οδησσώ  άρχαιολογικόν  συνέδριον  ήσχο- 
λήθη.  Ό  δέ  ημέτερος  άντιπρόσωπος  άνέ- 
γνωσε  πέντε  κοινοποιήσεις  αύτοΰ·  ή  πρώτη 
άνεφέρετο  εις  τήν  περιγραφήν  τών  έρειπίων 
τοΰ  έν  τω  Θρκκικώ  Βοσπόρω  ίεροΰ  Διός  τοϋ- 
Ούρίου  καί  εις  τόν  προσδιορισμόν  τίνων  τών 
έν  τω  Άνάπλω  Διονυσίου  τοΰ  Βυζαντίου  ανα- 
φερομένων τοποθεσιών  μεταξύ  τής  άκτής 
τοΰ  Γουσά  Δάγ  καί  τοΰ  Φίλ  μπουρνοΰ*  ήρμη- 
νεύθη  σχετικόν  τι  χωρίον  τοΰ  ιστορικού  Προ- 
κοπίου, καί  προσδιωρίσθησαν  ή  τοποθεσία 
καί  τά  έρείπια  τής  μονής  τοΰ  άγίου  Ιωάν- 
νου τοΰ  Φοβερού,  εις  ήν  έπί  τών  πρώτων 
είκονομάχ(ον  αυτοκρατόρων  είχον  έξορισθή 
οί  μάλλον  ζηλωταί  είκονόριλοι  μοναχοί. 
Δεύτερον  ώμίλησε  περί  συλλογής  έγγραφων 
χρονολογουμένων  άπό  τού  έ'τους  1256  καί 
άναφερομέν<ον  εις  τήν  τοπογραφίαν,  ίστορίαν 
καί  γαιωκτημονικήν  δικονομίαν  τής  αυτο- 
κρατορίας ϊραπεζοΰντος.  Τρίτον  θέμα  ύπήρ- 
ξεν  ή  έρμηνεία  όύο  έγγράφοον  τών  πατριαρ- 
χών Μητροφάνους  Γ'  καί  Κυρίλλου  τοΰ  Λου- 
κάρεως  αναφερομένων  εις  τήν  έν  Πολωνία 
έπισκοπήν  Λεοπόλεως  καί  εις  τήν  έν  Κριμαία 
αρχιεπισκοπή  ν  Λουγδανοφύλλων  καί  Καφά. 
Τέταρτον  έκοινοποίησεν  έπιγραφάς  τινας 
τής  έν  Ήπείρω  Απολλωνίας  καί  τοΰ  Δυρρα- 
χίου, ώς  καί  παλαιογραφικά  τινα  έ'γγραφα 
συμβάλλοντα  εις  τήν  ίστορίαν  τής  Αλβανίας 
καί  τής  ηγεμονικής  σερβικής  οικογενείας 
Βκλσα.  Πέμπτον  δέ  καί  τελευταϊον  ώμίλησε 
περί  δύο  ανεκδότων  έπιγραφών  τής  Χαλκη- 
δόνος, αΐτινες  έχουσι  σχέσιν  προς  τήν  ίστο- 
οίαν  τΐις  δωρικής  γλό>σσης  καί  τοΰ  πολιτεύ- 
ματος τών  αρχαίων  έν  τγι  Ταυρική  χερσονή- 
σω  δωρικών  αποικιών.  Προς  τούτοις  παρου- 
σίασε ρ.ελέτας  τινάς  ημετέρων  συναδέλφων, 
τοΰ  αίδεσιμωτάτου  κ.  0.  Ο.  ΟογΙΪ8   καί  τοΰ· 


ΕΚΟΕϋΙΣ  ΠΕΡΙ  ΤΟΥ  Ε\  ΟΔΙΙΣΣ; 


β>  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ  χυνεαριοι* 


187 


κ.,Ι.  ΜοΓίηιαη,  αιτινες  θέλουσι  κατα^ωρισθή 
έν  τοίς  πρακτικοί;  τοΰ  συνεορίου. 

Έν  τω  Συνεδρίω  πρασεπάθησεν  ού  ίΑο'νον 
ν'  άντιπροσωπεύση  άπλώς  τον  Σύλλογον, 
άλλά  και  νά  ώφεληση  αύτόν  ήθικώς  τε  καΐ 
ύλικώς  οσον  ην  δυνατόν  <^ι. ό  ρ.ετά  την  άνά- 
γνωοιν  υ.ι/.ρά;  τ. ροσφωνησεως  αύτοΰ  διεβε- 
βαιώθη,  ότι  οί  εκεί  εύρεΟέντες  άντιπρο'σωποι 
πανεπιστημίων,  εταιριών,  βιβλιοθηκών  και 
ακαδημιών  μετά  προθυμίας  δύνανται  ν'άπο- 
στείλωσιν  εις  τον  ήμέτερον  Σύλλογον  δημο- 
σιεύσεις βαρύτιμου;,  πολυτίρ.ους  καϊ  δυσεύ- 
ρετους. Προς  τοΰτο  δέ  προτείνει  νά  γραφί) 
και  σταλγί  εγκύκλιο;  τοΰ  ήμετε'ρου  Συλλό- 
γου, ητις  βε'βαιο'ν  έστιν,  δτι  θέλει  κατά 
πολύ  συντελέσει  είς  την  άνάπτυςιν  της  πε- 
νιχρά; αύτοΰ  βιβλιοθήκης.  Μετ'  εύ/αριστή- 
σεο;ς  δέ  κοινο—οιώ  ύμϊν,  ότι  έλαφραϊ  κοινο- 
ποιήσεις τοΰ  υμετέρου  άντιπροσώπου  έδω- 


καν άφορμήν  εις  επίλεκτον  τοΰ  συνεδρίου 
[Λ έλος,  τον  κ.  Βασιλιέφσκην,  καθηγητών  της 
ιστορίας  εν  τω  πανεπιστημίω  Πετρουπόλεω;, 
νά  απαγγείλη  μακράν  προσφώνησιν,  οι'  ης 
ύπερεπγινεσε  τάς  έν  τοίς  γοάμμασι  και  τνί 
εκπαιδεύσει  εργασίας  τοΰ  ημετέρου  Συλλό- 
γου και  κατε'κρινε  σφόδρα  την  έν  τοις  ρωσ- 
σικοϊς  γυμνασίοις  και  πανεπιστημίοις  παρα- 
οεσεγμε'νην  ερασμιακήν  προφοράν  της  προ- 
γονικής ημών  γλώσσης.  Ταυτόχρονους  δ'ύπέ- 
δειζε  κα'ι  τρόπον  κατάλληλον  προς  έπιτυ- 
χίαν  της  βαθμηδόν  καταργήσεως  της  προφο- 
ράς ταύτης  έπικαλεσθείς  έν  τούτω  την  άρω- 
γήν  τών  διευθυντών  βιβλιοθηκών  και  τών 
προέδρων  σοφών  εταιριών  και  άλλων  επιστη- 
μονικών καθιδρυμάτων. 

5^..  ^Παπαδοπ.  ^εραμετς. 


ΜΓΜΒ1ΜΙ  ΑΙΑΓ0Π2ΜΑ 

ΣΥΛΛΟΓΗ 

ΖΠΝΤΠΝ  ΜΝΗΜΕΙΠΝ  ΤΗΣ  ΑΡΧΑΙΑΣ  ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ  ΓΛΠΣΣΗΣ 
ΕΝ  ΤΗ,  ΓΛΠΣ5Η,  ΤΟΥ  ΛΑΟΥ 


III»  ΟΙ  I*  V  ΑΜΙ  % 


Καίτοι  πλείω  ή  πεντήκοντα  παρήλθον 
ετη,  ές  ου  ό  άοίδιμος  Κοραής  πρώτος  ύψωσε 
φωνήν  υπέρ  της  συλλογής  των  ζώντων  μνη- 
μείων τοΰ  ήμετε'ρου  έθνους,  άποδεικνύων  τάς 
εξ  αΰτών  πολλάς  και  μεγάλας  ωφελείας  διά 
τής  παραλληλίσεως  πρός  τά  άρχαϊα,  καίτοι 
έκτοτε  πολλοί  ταϊς  σοοαϊς  τοϋ  σοφού  άνδρός 
συμβουλαϊς  επόμενοι  είς  συλλογήν  τής  ύλης 
έπεδόθησαν.  όλίγη  δμο^ς  μέχρι  τούδε  ήθροί- 
σθη,  ή  δέ  -λείστη,  πολύτιμος  οΰχ  ήττον 
τών  πολυθρυλλήτων  άργυροφόρων  σκωριών 
και  έκβολάδων,  κείται  κατακεχωσμε'νη  και 
ανεκμετάλλευτος*  διότι  προς  άμοιβήν  τών 
κοπών  και  άποζημίωσιν  τών  ένδεχομε'νων 
δαπανών  ουδεμία  έχορηγήθη  χρηρ.ατική  βοή- 
θεια εις  τους  εν  ταΐς  έπαρχίαις  δυναμε'νους 
μετ' έπιτυνίας  άσχολεΐσθαι  προς  συλλογήν 
τών  ζώντο^ν  μνημείουν,  οίοί  είσι  ρ.άλιστα  οί 
διδάσκαλοι  τών  δηρ,οτικών  και  ελληνικών 
σχολείων. 

Ό  Φιλολογικός  Σύλλογος  πρός  εύκολωτε'- 
ραν  τής  γλωσσικής  ύλης  συλλογήν  έπιΟυμών 
νά  συρ.παραλάβη  συνεργούς  καϊ  συρ.πράκτορας 
τους  εν  ταίς  επαρχίαις  διαμένοντας  και  δυ- 
ναμε'νους  είς  τοιαύτας  εργασίας  άσχολεϊσθαι, 
επιτυχών  δέ  και  γενναίας  -/ρηματικής  χορη- 
γήσεως παρά  τοΰ  φιλογενεστάτου  και  τών  κα- 
λώνζηλωτοϋ  κ.ΧρηστκκηΖωγράφου  άγγέλλει* 

Α'.  "Οτι  κατ'έ'τος  άπονεμηθήσοντχι  κατά 
την  ετησίαν  τοΰ  Συλλόγου  έορτήν  -/ρηρ,ατι- 
καί  άμοιβαί  δε'κα,  ών  εκάστη  δε'κα  οΟωμ. 
λίραι,  εις  συλλογάς  πρός  αυτόν  άποστελλο- 


με'νας  τών  ζώντων  μνημείων  τών  διατηρου- 
μένων εν  τγ  γλώ->ση  τοΰ  Ελληνικού  λαού, 
ήτοι  1)  λε'ξεων  και  φράσεο>ν  2)  κυρίων  ονο- 
μάτων 3)  δημοτικών  άσρ,άτοιν  και  διστίχων 

4)  παροιμιών,  αινιγμάτων  και  λογοπαιγνίων 

5)  παραμυθιών  6)  περιγραφών  παιδιών  άμ- 
φοτε'ρων  τών  φύλων  7)  ευχών  καϊ  καταρών 
8)  επωδών,  και  οιουδήποτε  άλλου  τοιούτου. 

Β'.  Αί  άμοιβαί  άποδοθήσονται  ταΐς  συλ- 
λογαϊς  οιωνδήποτε  επαρχιών,  πόλεων,  πε- 
ριοχής τίνος  κωμών,  δσαι  πρός  τάς  άλλας 
συγκρινο'μεναι  πληρε'στεραι  κριθώσι  και  άκρι- 
βε'στερον  επεξειργασμε'ναι. 

Γ'.  Όσαι  τών  συλλογών  κρίνωνται  άΕιαι 
άρ.οιβής  και  δσαι  τών  άλλων  έγκρίνωνται, 
δημοσιεύονται  υπό  τό  όνομα  τών  άποστελ- 
λόντων  αΰτάς  έν  τω  τοΰ  Συλλόγου  περιοδικώ. 

Δ'.  Οί  άποστε'λλοντες  δύνανται  συλλογήν 
ενός  μόνου  ή  δύο  έκ  τών  ζώντων  μνημείων 
ή  και  συμπάντων  άποστεΐλαι. 

Ε'.  Αποκλείονται  τών  άμοιβών  αί  συλ- 
λογαί,  δσαι  ουδέν  άλλο  περιε'χουσιν  ή  προ- 
δεδηρ.οσιευμε'να. 

α')  Οί  ασχολούμενοι  είς  συλλογάς  λε'ζεων 
και  φράσεων  δημοτικών,  ονομάτων  άνδρών, 
γυναικών,  χωρών,  πόλεων  κτλ.  ασμάτων, 
παροιμιών,  παραμυθίων,  έχε'τωσαν  άεί  έν 
μνήμη,  δτι  πρωτίστη  τών  τοιούτων  συλλο- 
γών άρετή  έστιν  η  ακριβής  και  άπαραμείωτος 


ΖΔΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΛ\  ΙΙΕΡΙ  ΖΩ\Τϋ\  ΜΝΙΜΕΙΔΝ 


189 


τήρησις  τής  εγχωρίου  δημοτικής  γλώσσης 
και  προφοράς,  ίνα  όντως  ζώσα  και  αληθής 
εΐκών  ώσι  της /ώρα;  εκείνης,  δθεν  ελήφθησαν. 

β')  Έν  τ  ν)  συλλογή  τών  ασμάτων  άποτυ- 
πούσθο),  οπού  δυνατόν,  και  τό  μέλος  έν 
ιδίοις  πίναξιν  ε?τε  διά  σημείων  της  εκκλη- 
σιαστικής μουσικής,  είτε  διά  τής  νεωτε'ρας 
μουσικής. 

γ')  Επειδή  ούμο'νον  εκάστη  επαρχία  άλλα 
και  εκάστη  πο'λις  και  κώμη  ί~/ί\  πολλάς 
ιδίας  λέξεις  και  φράσεις  και  κύρια  όνο'ματα 
και  άσματα  και  παροιμίας  και  παραμύθια, 
πρέπει  νά  μνημονεύηται  τό  όνομα  τής  χώρας, 
δθεν  ελήφθησαν,  οίον  οί  άπομνημονεύοντες 
έν  Ήπειρωτικαΐς  συλλογαΐς,  δτι  ή  σύζυγος 
καλείται  ο'χ/\  κατά  τό  βαπτιστικόν  αύτής 
ό'νομα  άλλά  κατά  τό  οίκογενειακο'ν,  έξ  ής 
κατάγεται,  π.  χ.  ή  Οικονομώ  του  Ασημά- 
κη, δηλ.  ή  σύζυγος  του  Ασημάκη  καταγο- 
μένη  έκ  τής  οικογενείας  του  Οικονόμου, 
όφείλουσι  νά  σημειώσι  και  που  τής  Ηπείρου 
επικρατεί  τούτο.  Ωσαύτως  δέ  και  δταν  τής 
συζύγου  δραστηριωτέρχς  ούσης  και  πνευμα- 
τωδεστέρας  τοϋ  ανδρός  καλήται  ούτος  έμ- 
παικτικώς  έκ  τοϋ  όνο'ματος  αυτής,  ώς  λ.  χ.  ' 
ό  Δεσπούλης,  ό  Τσάνης,  δηλαδή  ό  σύζυγος 
τής  Αεσπούλας,  τής  Τσάνας. 

δ')  Έν  ταϊς  συλλογαίς  παραλαμβανέσθω- 
σαν  εκείνα  μόνον  τών  κυρίων  όνομάτο^ν,  δσα.1 
ίδια  τής  έγχωρίου  δημοτικής  γλώσσης·  οίον ' 
Σταμάτω,  Δέσπω,  Σάφω,  Βασίλω  κλπ.  'Ε- 
πειδή  δε  έν  τη  εκλογή  τών  κυρίων  ονομάτων 
ένυπολανθ  ανουσι  πολλάκις  προλήψεις  και 
δεισιδαιμονία-,  χαρακτηριστικά!  τών  Γ,θών, 
πρέπει  νά  σημειώνται,  δπου  δυνατόν.  Οίον,  ι 


δταν  τινός  άποθνήσκωσι  τά  τέκνα,  η  το 
νεογνόν  φαίνηται  ασθενές  καϊ  εις  κίνδυνον 
θανάτου  ύποκείμενον,  καλεΐ  αυτό  Ζήσην, 
Ζώην,  ή  Ζωήν  άν  θήλυ,  νορ.ίζων  δτι  τό  όνο- 
μα φύλαξ  γενήσεται  τής  ζωής  τοϋ  γεννηθέν- 
τος· ή  δταν  ή  μήτηρ  έπιθυμή  νά  παύση  γεν- 
νώσα  θήλεα,  καλεί  τό  έπιγεννώμενον  Σταρ.ά- 
τω,  Γνχ  σταρ.ατήση  την  γέννησιν  τών  θηλέοιν. 

Ταϋτα  έν  ολίγοις  προς  υπο'δειςιν  τοϋ  με- 
γάλου θησαυρού,  ός  ένκρύπτεται  έν  τή  τοϋ 
λαοϋ  γλώσσν],  καϊ  δν  δύναται  χρησίμως  νά 
έκμεταλλευθή  νοϋς  έξεταστικός  και  εις  τά 
τνίς  καθομιλουρ.ένης  έντριβής. 

ε ')  "Αν  τύχωσί  τινα  έλλιπώς  και  παρε- 
φθαρρ.ένως  κατά  την  γλώσσαν  προδεδημο- 
σιευμένα,  πρέπει  ν'  άναπληρώνται  και  έπα- 
νορθώνται,  ώς  απαγγέλλονται  ύπό  τοϋ  λαοϋ. 

ς')"Οταν  οί  συλλογείς  τύχωσιν  αρχαιο- 
μαθείς, δύνανται  συγκρίνειν  τάς  έν  χρήσει 
παροιμίας,  παραμύθια  καϊ  κύρια  ονόματα  πρός 
τά  άρχαϊα·  άλλως  περιοριζέσθωσαν  εις  συλ- 
λογήν  ακριβή  τών  έν  χρήσει. 

ζ')  Αί  συλλογαί  καθαρώς  γεγραμμέναι  και 
φέρουσαι  τό  όνομα  τών  συλλογέουν  αποστέλ- 
λονται προς  τον  γενικόν  τοϋ  Συλλόγου  γραρ.- 
ματέα  ρ-έχρι  τέλους  Δεκερ,βρίου  εκάστου 
έτους,  άλλως  ρ.ένουσι  διά  τό  έπιόν  έτος  ώς 
έκπρόθεσρ.οι. 

η ')  Τά  χειρόγραφα  δεν  έπιστρέφονται  κατα- 
τιθέμενα έν  τοις  άρχείοις  τοϋ  Συλλόγου,  δθεν 
ό  γράψας  δύναται  νά  λάβη  άντίγραφον. 

Έν  Κων^ταντινουπόλεί,  τή  21  ΊουνίΌυ  1875. 

Ό  Πρόεδρος 

Ό  Γεν.  Γραμματεύς 


ΣΥΛΛΟΓΗ 

ΛΕΞΕΩΝ  ΚΑΙ  ΔΙΑΦΟΡΩΝ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  ΑΙΜΑΤΩΝ 
ΤΗΣ   ΝΗΣΟΤ  ΝΙΣΤΡΟΤ 
τπο  Γεωργίου  Παπαδοπούλου  Νιςυριου 


Άγχ.Ιαβη  (ή)·  Προικοσύμφιυνον,  όπερ  γίνε- 
ται την  ογδο'ην  ήμέραν  πρό  τοΰ  γάμου  ενώ- 
πιον του  αρχιερατικού  επίτροπου  και  των 
γονε'ων  και  πολλών  οικείων  και  φιλούν. 

Άγχ.Ιονπα  (ή)·  είδος  κολοκυνθίνου  ποτηριού, 
δι'  ου  λαμβάνουσιν  οίνον  έκ  τών  αγγείων 
«Γέμισε  τήν  άγκλούπα  κρασί.  Φε'ρε  νά 
πιοΰμε  μέ  την  άγκλούπα». 

ΛΑγχ^ίψι  (το)·  σκεύος  τι  σιδηρούν  φέρον  εις 
τό  άκρον  τρεις  άγκύλας,  δι'  ού  άνασύ- 
ρουσιν  εκ  τοΰ  φρέατος  τό  πίπτον  εντός 
αύτοΰ  άντλημα·  ή  λε'ξις   γίνεται  εκ  τοΰ 

1 'Λ.Ι.Ιάγια  (τά)·  ή  λεςις  έκ  τοΰ  άλλάσσω· 
καλοΰσιν  ούτω  τά  φορέματα  τοΰ  γαμβρού, 
άτινα  την  παραμονήν  τοΰ  γάμου  μετά 
μουσικών  οργάνων  φέρουσι  κρατοΰσαι  αυτά 
κοραι  έκ  τής  οικίας  τοΰ  γαμβροΰ  εις  την 
της  νύμφης·  καλοΰσι  πρός  τούτοις  άλλά- 
για  άπασαν  έν  γένει  την  προίκα  της  νύμ- 
φης, την  οποίαν  στολίζουσι  πέριξ  τών 
τοίχ(υν  της  οικίας. 

ΆΜαενε'  κατά  παραφθοράν  άντϊ  ανάμενε. 
«Βρε    άλίμενε'  με.  *1ντα  λιμε'νεις  έδώα;» 

'ΑΛ.Ιώτρια  (ή)·  έκ  τοΰ  άπλο'ω·  καλοΰσιν 
ούτω  τό  με'ρος  ένθα  άπλοΰσι  τά  σύκα 
πρός  ξηρανσιν. 

Άμπατι)  (ή)·  άντϊ  έμβατή,  έκ  τοΰ  έμβαίνω· 
καλοΰσιν  ούτο^  τό  μέρος,  δι'  ου  εΐσέρχον- 
ται  ίίς  τόν  άγρον  διο'τι  οί  έν  Νισύρω 
άγροί  άπαντες  σχεδόν  είσι  τετειχισμένοι. 

' ' Λφανοΰ.Ιηο,  (ό)·  ό  δυστροπών,  ό  δολιευο'με- 
νος  εν  καιρώ  παιγνιδιού,  έξ  ου  άφανούλα, 
η  δυστροπία,  άπάτη·  λε'γεται  κχί  άφανου- 
λικρης.«Μή  κάμννις  άφανούλαις.'Αφανούλης 
ίίσαι  κακόμοιρε».  ΊΙ  λέξις  έκ  τοΰ  αφανής. 


Άπνφί  (το)·  θείον,  ούτινος  γε'μει  η  Νίσυρος 
έ'νεκα  τοΰ  έν  αΰτνί  υπάρχοντος  ηφαιστείου. 

"Αχω./ος  (ό)·  ήφαίστειον  ό'ρος. 

Αποστροφή  (ή)·  καλοΰσιν  ούτω  έςοχικόν 
οΐκίσκον,  εις  όν  καταφεύγουσιν  οί  γεωρ- 
γοί έν  καιρώ  βροχής,  άλλ'  ένίοτε  και  πολ- 
λάς  ήμε'ρας  διαμένουσιν  έν  αύτώ,  οσάκις 
ό  καλλιεργούμενος  άγρός  ευρίσκεται  μα- 
κράν τοΰ  χωρίου.  Ή  λε'ξις  έκ  τοΰ  άποστρέ- 
φω,  ισοδυναμεί  μέ  την  λέξιν  καταφύγιον 
ούτω  μεταχειρίζεται  και  ό  Δημοσθένης 
την  λέξιν  έν  τω  πρώτω  Φιλιππικώ' 
«κατε'πτηχε  μέντοι  ταΰτα  πάντα  \ΰν, 
οΰκ  έχοντα  άποστροφήν»  κτλ. 

*Αμε·  άντί  πήγαινε. 

Άπιμίοάζαι·  άποκρίνεται,  άντί  απολογεί- 
ται, καϊ  αόριστος  άπηλοήθη,  άντί  άπε- 
λογήθη  (μυρολο'γιον  τέταρτον,  στίχος  7 
και  19). 

Άϊάεμα  (το')*  άντί  άνάδε[ν.α  έκ  τής  άνά  και 
δέμα,  έκ  τοΰ  δέν<υ  σάκκους·  έχων  σχήμα 
τετράγωνον  συνήθως  έξ  αίγοτρίχων  κατε- 
σκευασμένον  και  φέρων  έξ  αμφοτέρων  τών 
μερών  άνά  εν  δέμα·  άναρτώσι  δ'αύτό  έπί 
τοΰ  ώμου  ιδίως  αί  γυναίκες  θέτουσαι  έν- 
τός  αύτοΰ  τροφάς  και  άλλα*  χρησιμεύει 
δέ  συνάμα  και  ώς  λίκνον  ή  κοιτίς  τών 
βρεφών,  δπερ  άναρτώσαι  αί  μητέρες  έπί 
τοΰ  ώμου  νανουρίζουσιν  αύτά. 

Άξ>ωνώ·  έρωτώ. 

ΆζσΧ,οΰμεϊ'ος  (ό)·  άξιος,  χρήσιμος,  ωφέλι- 
μος, μετοχή  τοΰ  άςίζομαι·  άξαζούμενος 
άνθρωπος. 

Άξ>{ΐάΰα  (ή)·  στρατός. 

'Αποζεΰω'  άντί  άποζεύγνυμι,  κυρίως  άπο- 
λύω  τους  βοας  έκ  τοΰ  ζυγού,  και  μεταφο- 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙ02  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  \ΕΞΕΩ\  ΚΑΙ  ΑΙΙΜΟΤΙΚΩλ  ΛΣΜΑΤΩΧ 


ρικώς  καταλύω,  φθάνω,  και  με  τήν  σίομα- 
σίαν  ταύτην  μεταχειρίζονται  τήν  λε'ς',ν  οί 
Νισύριοι. 

*Λονξος  (ό)*  λε'ςις  ιδιάζουσα  παρά  Καρπά- 
θιοι;, εν  χρίσει  δέ  και  παρα  Νισυ- 
ρίοις  εις  τά  δημοτικά  αύτών  άσματα 
άντί  τού  νέος   (άσμα  οηαοτικόν   3,  στί- 

'Λ.-ιο.Ιη<τμοϊ·ιάξ>ηι;  (ό)'   ο   επιλήσμων  (άσμα 

οημοτ.  3,  στ'νος 
*Λγς>η  (ή)·  άγρα,  κυνιήγιον  (άσμα  δημοτικόν 

3,  «ττίχος  30\ 
'^ίί  (ό)·  άγιος. 

Ά)'τι6'Ί.ϊ.ϊω·  έναντιοϋμχι,  καταφέρομαι  κα- 
τά τίνος. 

'Λ.τέζωστο':  (ό)·  ανυπόδητος,   εκ  της  άπό 


και  ζώ\ω=ζώννυμι   Γμυρολο'γιον    3,  βτί- 

χο;2). 

ΆκέΰΌοτα  (τά)·  βαθε'α·  άπαντα  εν  τ-/)  βρά- 
σει: άνε'συρτα  πηγάδια  (μυρολ.  1  1,  στ.  4). 

"Λταα  (·&)■  ή  πτε'ρνα  τού  ποδός.  « ΊΙ  άτσα 
μου  μέ  πονεΐ». 

Άπα.Ιίσίιος  (ό)·  εύήθης,  άνο'ητος·  άζαλλα- 
ρός  είσαι  κακόμοιρε. 

'Λτθος  (ό)·  στάκτη. 

Άχ(<κάΐ,(ύ·  καταλαμβάνο.),  εννοώ·  οέν  σ'  ά- 
πεικάζιυ. 

Άρανόοανίΐ,ομ,αί'  κουράζομαι ,  άποκ  άμνω, 
και  αόριστος  άνενδρανίσθη,  άπαντα  έν 
τοις  δημοτικοί;  άσμασιν  (άσυ.α  δημοτικόν 
2,  στ.' 11). 


15 


Βαστάει  (το')'  καϊ  πληθυντικός  βαστάδτα-κα- 
λοΰσιν  οΰτιο  τον  τοϊ/ον  τοΰ  χωραφίου,  διό- 
τι οί  έν  Χισύρω  άγροί  συνίστανται  εκ  μικρών 
τεμαχίων  γης,  άτινα  καλοΰσι  ταύλας· 
ό  περικυκλών  λοιπόν  τάς  ταύλας  ταύτας 
τοίχος  καλείται  βαστάόι,έλ  τού  βαστάζο... 

Β.Ιάττα  (η)·  άντ'ι  βλάβη,  λε'γεται  επί  κατά- 
ρων. «Ή  βλάττα  νά  σέ  φάη-.'Η  βλάττα  νά 
σέ  πάρη». 

Βο.ΐάζω·  ρίπτο.)  τά  δίκτυα  εις  τήν  θάλασσαν 
π;ός  άγραν  ιχθύων,  έκ  τού  βο'λος,  βάλλω. 

2?ούα  (ή)·  έθίζουσιν  οί  Νισύριοι  μετά  τον 
άλωνισμόν  της  κριθής  ν'  άνοίγωσι  λάκ- 
κον  εντός  τών  άποθηκευμε'νων  άνιίρων,  έν 
ω  άποθηκεύουσι  τήν  κριθήν  τον  τοιούτον 
λάκκο  ν  καλούσι  βούα,  ές  ου  και  ρήμα 
βουγ-.άζω,  ςεβουγιάζω=λαρ.βάνω  τήν  κρι- 
θήν  έκ  τής  βούας. 

Βο)-ηχάς>χη':  (ό)·  άντί  γονάρχης,  λε'γεται  ό 


εύρων  πολλήν  κτηματικήν  περιουσίαν  έκ 
πατρός  ή  μητρός·  κυρίως  δμως  λε'γεται 
έπϊ  τών  άρρε'νων,  διότι  κατ'εθος  άρχαϊον 
άπασαν  τήν  κτηματικήν  περιουσίαν  τής 
μεν  μητρός  λαμβάνει  ή  πρώτη  κόρη,  τού  δέ 
πατρός  ό  πρώτος  υίο'ς,  λε'γεται  λοιπόν  Βο- 


νηκκρχης  ο  μη  εχων  αόελφην,  και  τοτε 
λαμβάνει  και  τήν  περιουσίαν  τής  μητρο'ς- 
ό  τοιούτος  μάλιστα  έστ'ι  περιζήτητος 
γαμβρός. 

Βουόια  (ή)·  κόπρος  τού  βοος. 

Βριό.Ινμον  (το)·  τό  πίπτον  σκεύος  και  συν- 
τριβομενον  λέςις  ιδιάζουσα  παρά  Νισυ- 
ρίοις.  «Τό  καυχί  εγεινε  βριολυμον. Ή  μου- 
χούρτα  εγεινε  βριο'λυμον». 

Βατάη  (το')'  άντ'ι  γαϊτάνιον. 

Βόντνχ  (τά)·  οδόντες. 

Βαργιομοΐξια  (ή)·  δυστυχής,  έκ  τού  βαρεία 
και  μοίρα   (άσμα  δημ.  1,  στίβος  37). 


I 


Γα.Ιηνω·  δραπετεύω,  φεύγω  κρυφίως·  «έγά- 
λιεψεν  άπ'τό  σχόλιο»·  ές  ου  καϊ  γαλιάρης 
=ό  δραπε'της,  φυγάς. 

ΓΜμ.χιάΐ,ω·  λερονω  τινά  διά  τού  λίπους,  έξ 
ου  και  γλιμπ$ασμε'νος=άκάθαρτος,  καί 
γλίμπα,  ακαθαρσία,  έν  γε'νει  ρυπαίνω. 


Γ.Ινβμα  (το]·  καλείται  ούτως  ό  προς  φυτείαν 
άμπε'λου  καλλιεργούμενος  άγρο'ς·  ή  λέςΊς- 
έκ  τού  γλύφω=σκαλίζω,  σκάπτω. 

Γξ>νχώ·  άκούο>,  ές  ου  και  άγρυκος,  άπειθής. 
«"Αγρυκος  είσαι  κακόμοιρε». 

Γχά.Ιιαΰμα  (το)·  άντ'ι  άγκάλιασμα. 


192 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΑΕΙ  ΕΑΑΙΙΛΊΚΟΣ  ΦΙΑΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΓΑΑΟΓ02 


ΛαΰοΙ  (το)·  κατά  μετάθεσιν  γραμμάτων 
άντί  ραβδίον. 

Λιμ,νίτης  (ό)·  άντί  διμηνίτης,  εκ  του  δις  και 
μην  μηνός,  καλοΰσιν  ούτω  κριθήν  σπαρεΐ- 
σαν  κατά  φεβρουάοιον  και  θερισθεΐσαν  με- 
τά δύο  η  τρεις  μήνας. 

Λιονζΐ  (το)·  άγγεΐον  έχον  δύο  ώτα·  ή  λε'- 
ξις  έκ  τοΰ  δις  και  του  λατινικού 
ααπδ=ούς,  αΰτίον. 

Λιτχότατοί:  (ό)·  νεωκόρος,  κράκτης,  κ?.ν- 
δυλανάπτης·  λε'ζις  ιδιάζουσα  παρά  Νι- 
συρίοις. 

ΛααχαΛνο  (το)·  άντί  διδασκαλεϊον,  σχολεΐον. 

ΛχαΛαΛίζω·  κηρύττυ;  δια  τοΰ  κήρυκος·  έζ  ου 
και  διαλάλης  ό  κήρυζ.  «Μουρέ  σιώπα  νά 
'κούσω  που  διαλαλούν    (η  διαλκλίζουν)». 

Άοχάζΐ  (τό)·  η  δοκός,  υποκοριστικών  άντί 
δοκάριον. 

Λοζάρα  (ή)-    όργανον,  οι'  ου   ξαίνουσι  τον 


βάμβακα,  έκ  μεταφοράς  τοΰ  δολαρίου  της 
λύρας,  ώς  εχον  πολλήν  την  ομοιότητα 
αΰτώ. 

Λωμάτϋί  (το)·  υποκοριστικών  τοΰ  δώμα, 
μικρο'ν  τι  με'ρος  έκτος  της  κυρ'ως  οικίας- 
δώμα  δε  καλοΰσιν  άπασαν  τήν  στε'γην  της 
οικίας. 

ΛαχφοΛοημένα  (τά)·  ή  λε'ξις  έκ  τοΰ  δάκρυα 
και  λούομαι=βεβρεγμε'να  μέ  δάκρυα  (μυ- 
ρολο'γιον   Α,  στίχ.  10). 

Λιάχος  (ό)·  άντί  διάκονος,  τιμητικός  τίτλος 
πχρά  Νισυρίοις*  πάς  ό  γνωρίζων  γράμμα- 
τα καλείται  διάκος,  και  ή  γυνή  αύτοΰ 
διακόνισσα·  διάκο  Παύλος,  διάκο  Κώστας, 
διάκο  Δημήτρης. 

//ιοματάρης  (ό)·  ευγενής,  ά;ιος,  κοσμογυρι- 
σμένος· λέξις  ιδιάζουσα  πχρά  Νισυρίοις 
(άσμα  δημ.  Γ,  στίχ.  14). 


Έμπούχαρί/;·  άο'ριστος  τοΰ  μπουκαίρω,  τρώ- 
γω άδη-ράγως,  τρώγ<υ  μεγάλας  μπούκας. 

Έζωμεξίχά  (ή)·  καλοΰσιν  ούτω  τό  εζω  με'ρος 
τοΰ  χωρχ<ρίου·  τό  άντίθετον  έσωμεριά,  έζ 
ου  έξωμεριάζω  και  έσωμεριάζω  λε'γεται 
έπί  των  άροτριώντων. 

Έμά.Ιαζε·  άοριστος  τοΰ  μαλάσσω,  μεταχει- 
ρίζονται τοΰτο  άντί  τοΰ  έλε'ρωσεν  «έμά- 


λαξε'ς  ρ.ε  κακόμοιρε»·  έζ  ού  και  μάλαμα, 

=λε'ρα,  άκαθαρσία. 
Έπταχαχομοΐξία  (ή)·  ή  πολύ  δυστυχής  (μυ- 

ρολο'γιον  Α,  στίχ.  7). 
Έχατέαινε'  άντί  κχτε'βαινε  (μυρολο'γιον  Γ, 

στίχος  1).  ^ 
Έχίία'  άντί  έκεϊ. 

' Εχ.1αμ6ά)·εις·    καταλαμβάνεις.  «Δε'ν  σε  έκ- 
λαμβάνω»:=δέν  σέ  εννοώ. 


Ζάχα  (ή)·  φόρεμα  άνδρός  διήκον  μέχρι  της 
οσφύος. 

Ζονούφτψ;  (ό)·  ό  ίσχνο'ς,  ό  «δυνατός·  λε'ξις 
ιδιάζουσα  παρά  Νισυρίοις,  έζ  ού  και  ρήμα 


ζουουρτεύω  =:  ίσχναίνω,  αδυνατώ.  «Έζου- 
ούρτεψεν  ό  χοίρος  μας.  Κακόμοιρε,  ζουούρ- 
της  ποΰ  'σαι». 
Ζη.1άτ7](ψ·  (ό)·  δήμιος,  φονεύς. 


"Ισιχω;·  λε'ξις  λεγομε'νη  κυρίιυς  έπί  τών  εΰω- 
διαζο'ντων  φαγητών  και  άνθε'ων  ΐσικας 
πώς  μυρίζει·  λε'γεται  και  μεταφορικώς 
έπί  παίδ(ον  άτακτούντων    ν.αί  παΟοντο>ν 


βλάβην  τινά,  και  ισοδυναμεί  μέ  τό  της 
καθομιλουμένης,  καλά  νά  πάθης,  καλά 
έπαθες. 


ΖΔΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓ!2\  ΠΕΡΙ  ΛΚΞΚϋλ'  ΚΑΙ  ΔΙΙΙΙΟΊΊΚΩ\  Α  -ΜΑΤΩ V  193 


Ε  4. 


Κάονρας  (ό)·  καρκίνος·  πάμε  νά  πιάσωμεν 
καοΰρους,  άπο  τήν  ονομαστικών  όκάουρος, 

Καχράται  (τό)·  σκεύος  χρησιμεϋον  πρός  άν- 
τλησιν  ΰοατος,  Κατεσκευασμε'νον  ιδίως  εκ. 
χ  αλκ  ο  ΰ— κ  ν  τλτ,μ  χ . 

Κατίνα  (ή)·  όνομάζουσιν  ούτω.  ςυλίν/ϊν  κλεί- 
δα, δι'ή;  καϊ  μέχρι  σή«.ερον  κλείονται  αί 
περισσο'τεραι  οίκίαι,  και  ό  κατασκευάζων 
αΰτήν  καλείται  κατινά;,  δ— ερ  ώς  επώνυ- 
μον  μέχρι  σήμερον  σώζεται. 

Καφίζι  (το)·  τό  ^  του  κοίλον,  ϊσως  ή  λέ- 
ξις  κατίθη,  μέτρον  των  άρχαίων  χωρούν 
δΰο  κοτΰλας,  και  κατά  παρκφθοράν  έγέ- 
νετο  καφίζι. 

Καμονζε.Ιος  (ό)·  προσωπιαοφο'ρος·  ή  λέζις 
|χ  τοϋ  καμμύζω,  καμμύω=κλείω  τούς 
οφθαλμούς  μου. 

Καγχείω·  σημαδεύω,  ρίπτω    κατά  σκοπού. 

Κνροΰ  (τοϋ)·  άντί  κυρίου. 

Κατσονπ  (το)·  ράβδος  φέρουσα  εις  τό 
άκρον  τρεις  η  μίαν  ενίοτε  άγκύλην,  οι'ης 
σύρουσι  ττρος·  τά  κάτω  τους  υψηλότερους 
κλάδους  των  οπωροφόρων  δένδρων  προς 
συναςιν   των  εν  αυτοις    ωρίμων  οπωρων. 

Κ  άγια  (ή)·  αράχνη,  εξ  ου  και  καγιάζω·  «έκά- 
γιασε  τό  σπίτι  »=είναι  πλήρες  αραχνών. 

Καράον.Ιας  (ό)·  Κοχλίας. 

Κα.Ιαντίζύ)·  λέγω  τον  άρον  Βασίλειον  κα- 
λαντίζουν  τά  παιδιά* 

Καταχανάς  (ό)·  καταχθόνιος·  λε'γεται  έπϊ 
κατάρων.  «Τοϋ  καταχανά  ό  γυιο'ς».  Αέζις 
ίοιάζουσα  παρά  Νισυρίοις. 

Καντονη  (το)·  γωνία. «Τό  καντουνι  του  σπι- 
τιού. Άπ'  οπίσω  άπ'  τό  καντουνι». 

Καμονχάς  (ό)  φόρεμα  ιδίως  νυμφικο'ν,  είδος 
©όυστανίου  άφικνούμενον  κάτο^  όλίγον  των 
γονάτων  και  άνευ  χειρίδων,  κατεσκευα- 
σμε'νον  πάντοτε  εκ  μεταςίνου  υφάσματος. 


Καηήνα  (ή)·  ράχις,  καΐ  ιδίως  ή  σπονδυλική 
στήλη.  «Ή  χαρ·/,να  μου  μέ  πονεϊ». 

Κούκου. Ιο  (το)·  βράχος. 

Κου.Ιοΰμπρα  (ή)·  καλοϋσιν  ούτω  το  στέλε- 
χος τής  κράμβης. 

Κονσουμάόι  (το)·  άρτος  διπυρίτης,  τό  πα- 
ζιακΛι 

Κόπτε·  προστακτική  τοϋ  ρήματος  κόπτω, 
λέγεται  άντϊ  τοϋ  τρέχε,  κατ"  έλλείψιν  τοϋ 
ΟΟΟ  ν  · «  μ  ουρ  έ  κ.  ο  π  τ  ε  » =τρ  έχ  ε  ·  μ  ε  ταχ  ε  ι  ρ  ί  'ζο  ν- 
ται  τήν  λέςι ν  κα'ι  άντϊ  του  εφυγεν  «έκοψε ν 
άπ' τό  σκόλιο.  "Κκοψεν  άπ' τήν  πο'ρταν»· 
δμοιον  τω  άρχαίω,  «τέμνειν  την  όοο'ν». 

Κ.Ιονθώ·  ακολουθώ. 

Κον./ι·  λέςις  λεγομένη  κυρίως  έπϊ  των  κυ- 
νών,  όσά/.ις  θέλουσι  νά  σιώζωσί  τινα  έζ 
αύτών.  «Μουρέ  'πέ  τοϋ  σκύλου  κοϋλι». 

Κοχ.Ιάχι  (τό)·  άντί  κοχλάκιον  υποκοριστικό**» 
τοϋ  κόχλαξ. 

ΚΛεπτι)  (ή)·  άντί  κρυπτή,  οικίσκος  κυρίως 
έγειρο'μενος  εις  τάς  άμπέλους,  ένθα  άπο- 
θηκεύουσι  τόν  οίνον. 

Κοντσουΰια  (ή)·  ή  κόπρος  τής  όρνιθος. 

ΚαΛαμωτη  (ή)·  σκεΰος  οίκιακόν  επί  τοϋ 
οποίου  θέτοντες  τοϋς  άρτους  άναρτώσιν 
έπϊ  τής  οροφής  τής  οικίας,  είναι  δέ  κατε- 
σκευασμένον  εκ  καλάμων. 

Κονχονμάοο  (τό)·  μικρόν  λαίνιον. 

Κήπονοας  (ό)·  κηπουρός  (μυρολο'γιον  3,  στί- 

Καχοροίί,ιχος  (ό)·  δυστυχής,  κυρίως  ό  έχων 
κακόν  ριζικόν,  ήτοι  τύχη  ν  (μυρολο'γιον  3, 
στίχος  11). 

Κανάτι  (το')·  παράθυρον,  θυρίς. 

Κονα.Ιώ·  φέρω. 

Κούτε.Ιο  (τό)·  μέτωπον,  έζ  ου  και  κουτε- 
τελάς,  ό  μετωπίας,  Ό  έχουν  μέγα  μέ- 
τωπον. 


Ααόνω·  σπάνω,  εκ.  τοϋ  λάς,  πέτρα,  και  αό- 
ριστος ελάωσα= έσπασα.  «Έλάωσα  τήν 
Ιΐλευααν  μου.Έλάωσα  τον  πόδα  μου.  Αάω- 
σ^^μου  τό  άμύγοαλον». 

ΛεΟίί,ω·  τρέχοι,  ή  λέςις  είναι  ςένη,  έκ  τοϋ 
λατινικοί)  1βνο=κουφίζο>,  ελαφρύνω,  και 
πάν  το  κοϋφον  και  ελαφρο'ν  έστικαίτανό. 
(ΕΛΛ.  Φ;λ.  1ΤΑΑ0Γ02.— ΤΟΜ. 


Αα.Ιώ·  οδηγώ.  «Αάλει  τά   βόδια·  λάλει  τά 

παιδιά»  (μυρολ.  3,  στίχ.  5). 
Λοάρι  (τό^·  πλοϋτος,  άντί  λογάριον,  εκ  τοϋ 

λογαριάζω. 
Αέαν  λέγουσιν. 

Ανϊΰμα  (το')·  άντί   λύγισμα,  τσάκισμα,  χά- 
δι· έκ  τοϋ  λυγίζοι  (άσμα  δημ.  2,  στ.  19). 

ΙΘ').  25 


194  Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Αενχαντιο  (το),  λευκαντεΐον,  μέρος  παραθα- 
λάσσιον  χρησιμεΰον  προς  λειίκανσιν  των 
χανίων. 

Αονρα  (τά)*  ιμάντες  δερμάτινοι,  δι'  ών  δέ- 
νουσι  τον  ζυγόν  ζευγνύοντες  τους  βοας, 
άντί  λώρος. 

Αίτνα  (τά)·  έρινεοί,  άγριο'συκα,  άτινα  θέτου- 
σιν  επί  των  ήμερων  συκών  προς  ταχυτέ- 
ραν  γονιμοποίησιν  και  ώρίμανσιν  των 
σύκων. 

Αάντα  (ή)·  καλουσιν  ούτω  τα  εκ  της  βρο- 
χής λιμνάζοντα  ύδατα. 

Ααϊτονρώ·  περιχύνω  τινά  δι'  ύδατος,  η  πε- 
ριβρέχω  τόν  δρο'μον  «κακόμοιρε  θά  σέ  λαν- 
τουρήσοο.  Μωρή  λαντούρα  κ'  υστέρα  φρο- 
κάλει». 


Αο-τε'οω'  εμώ,  ξερνώ,  εκ  του  λύω  και  έντε- 
ρα, διότι  εν  καιρώ  του  εμετού  ούκ  όλίγην 
ταραχήν  πάσχουσι  τα  έντερα. 

Λάμνω·  πλέοι  επί  της  θαλάσσης,  κολυμβώ' 
«έμαθα  νά  λάμνω.  Μάνα  μου  πώς  λάμνει, 
σαν  ψάρι». 

Α((ράζ(0'  ασθμαίνω,  και  αόριστος  έλέφαζα* 
«μουρέ  μ  ή  λεβίζης,  νά  μη  λεφάξης». 

Αέχω'  βήχω  ή  πάσχω  άπό  άσθμα,  εξ  ού  και 
λέχα=βήχας,  άσθμα,  δύσπνοια,  και  λε- 
χ2*ρης=ό  πάσχων  άπό  άσθμα,  ή  δύσ- 
πνοιαν. 

Αιζίύω·  επιθυμώ,  λαχταρώ,  ή  λέξις  ελληνι- 
κωτάτη,  εκ  του  λίχομαι=έπιθυμώ.  «Κα- 
κόμοιρε δο'  ρ.ου  ένα  κουνί  λαρδι,  γιατί  λι- 
Εεύω». 


Μάγγανα  (τά)·   έργαλεΐον,  δι'  ου  καθαρί- 

ζουσι  τόν  βάμβακα,  έξ  ου  και  μαγγανίζω, 

καθαρίζω  βάμβακα. 
Μαντιανίζω.  χορεύω,    κυρίως    λέγεται  έπί 

χορού   γινομένου  διά  πηδημάτων  ή  λέξις 

ϊσιυς  εκ  του  μαίνομαι. 
ΔΙισζοχαφιά  (ή)·  γαρούφαλον. 
Μονη  (ή)·  κλίνη,  λέςις  ιδιάζουσα  παρά  Νι- 

συρίοις,  ε'κ  του  μένω. 
Μουγ.Ιιά  (ή)·  εΰρωτίαιις,   εξ  ου  και  ρήμα 

μουχλιάζω·  εύρωτιώ,  λέγεται  έπί  του  άρ- 
του. «'Κμούχλιασε  τό  ψωμί». 
Μου  χούφτα  (ή)·  τρυβλίον,  ή  κοινώς  καλου- 

μένη  τσανάκα. 
ΜηονΑιατοίνα  (ή)·  καλουσιν  ούτω  τά  διδο- 

μενα  δώρα  εις  τόν  βαπτιστικόν  κατά  τό 

νέον  έτος. 

Μπονστι  (το)·  κυτίδιον,  κουτί,  όπερ  μετα- 
χειρίζονται  κυρίως   οί  γεωργοί,  θέτοντες 


εντός  αυτού  φχγητον  απερχόμενοι  εις  τον 
άγρον. 

Μν.Ι.Ια  (ή)·  λίπος,  και  ιδίως  τοϋ  χοίρου· 
λέξις  ιδιάζουσα  παρά  Νισυρίοις.  «Βάλλε 
αου  αύλλα   στό  ψωι/.ί». 

II  Τι 

Μοιφογοαψτάί:  (ό)·  άντί  μοιρογράπτης,  ό  γρά- 
φων  τάς   μοίρας·  (μυρολο'γιον    Ιον,  στί- 

Μέα  (το')·  άντί  μέγα. 

Ματιάζομαι"  παρατηρώ,  βλέπω. 

Μα^γιώ'  έκφυλλίζω,  τσουμαδώ·  κυρίως  λέ- 
γεται έπί  άνθέοιν,  δένδρων,  «έμάδησεν  ή 
συκιά». 

Μοννε'  αντωνυμία,  άντί  έμέ. 

Λ/.τα^ουρί  (το)·  πιπέρι. 

Μαεΰω'  συναθροίζω,  άντί  μαζεύω. 

Μονσονό>α  (τά)·  σημεία  γνωριμίας,  χ*ρα- 
κτηοιστικά. 

Μπώθω·  άντί  ώθώ,  σκουντώ. 


1% 


Ν ογαμπηίταη<:  (ό)·  ό  νεο'γαμβρος. 
Νοιάζομαι"  σκέπτομαι,  φροντίζω,  μεριμνώ* 
δεν  μέ  νοιάζει=δέν  μέ  μέλει. 


Νεμώ'  φύω,  φυτρο'νω.  «Ένέμησε  τό  κριθά- 
ρι. Ένέμησεν  ή  συκιά». 

/νίοοίύω*  ζητώ,  έςετάζω,  ερευνώ.  «'Ίντα 
νεορεύει;  ε'δώα». 


ΖϋΠ'  νΦΜΟΙ  \Γϋ\  ΙΙΕΙΜ  ΑΕΪΕ2\  ΚΑΙ  ΑΙΙΜΟΠΚΏλ  Α  1ΜΑΤΩ\ 


1 05 


Ξάτω  (το')1  κατά  παραφθοράν  άντί  εξώστης. 

ΞεΑογιάΐ,ίύ'  έκ  τοϋ  έςω  και  λογιάζω·  έπι- 
σκεπτομχι  τον  άγρόν  και  παρατηρώ  (///,- 
—ω;  Ιγενετο  ζτ,αίχ  τις  η  έ  —  ί  των  δένδρων 
Υ)  επί  τών  σπορίμων  ύπό  ξένων  βοών. 

Ξεμ.Ύ.ίώ·   σκορπίζω.  «'Κςέμπλχσες   το  κρι- 


θάρι. 'Κςεμπλάσθησαν  οί  άνθρωποι»— διε- 
σκορπίσθησαν. 

Ξωμένω'  άντί  έζωμένω,  εξω  και  μένω*  μέ- 
νω είς  τον  άγρόν  επί  3  ή  4  ημέρας.  «Έςώ- 
μεινεν  ό  άνδρας  μου*  άπόψε  Οά  ζωμείνω». 

ΞεδηΛώ'  έκδηλώ,  αιανερο'νω. 


II 


Πεταοχό.Ι.Ιι  (το)·  καλούσιν  ούτω  τεμάχιον 
τομαρίου  ή  δέρματος  ^ρησιμεϋον  δι'  έμ- 
βάλωμα  τών  υποδημάτων  εκ  τοϋ  π;τσ!. 
και  κολλώ. 

Πετοομάχι  (το)·    εκ  τοϋ  πέτρα  κα'ι  μάχο- 


μαι, 


λέγεται   τό  έμβάλωμα  τών  ύποδη- 


.μ*των,   δπερ  προφυλάττει  τον  πόδα  άπό 
πάσαν  προερχομένην  εκ  πέτρας  βλάβην. 
ΠατΰονΛι  (τ<0'   μ·'ΛΡον    τεμάχιον  ςύλου, 
τσάκνον. 

Πατεριμα  (τά)'  τά  κουμβολόγια,  εκ  τοϋ 
Πάτερ  ημών,  διότι  συνήθως  οί  προσευχό- 
μενοι  κρατοϋσι  ταύτα  εις  τάς  νεϊρας  και 
προσεύχονται,  και  βάσις  της  προσευ- 
χής έστι  τό  Πάτερ  ημών. 

Π.ίουμίΐ,Ο}·  κεντώ·  Ή  λέςις  ξένη  έκ  τοϋ  λατι- 
νικοϋ  ρΐυιηο  =  ποικίλω,  κεντώ,  ές  ου  και 
πλ  ο  υμ  ί  ά  =  κεντήματα. 

Πφοσώμι  (το')·  άντί  προσώμιον*  παλαιόρου- 
χον  τι,  όπερ  θέτοντες  επί  τοϋ  ώμου  οε'- 
ρουσι  τον  οο'ρτον. 

ΙΙ.Ιιζύ  α  (ή  γ  ύσροπέπων,  καρπούζιον. 

Πημοο  (ό)·  άντί  πνιγμός,  ες  ου  και  πνίω 
άντί  πνίγω. 

77 ρο<ρίλ">«ζω·  στραγγίζω. 

Πεί,ουκάρα  (ή)·  θυλάκιον,  τζέπη. 

Πε.Ιίζιχια  (τά)·  βραχιόλια. 

ΠνχοΰΛι  (τό)·  πηγάδιον  δημόσιον,  ές  ου 
υδρεύονται  πάντες·  έκ  τοϋ  πίνω  όλοι,  και 
Δωρικώς  ούλοι. 

Παμ.Ύού.Ιηι;  (ό)·  την  λέςιν  ταύτην  μεταχει- 
ρίζονται ί^ίως  αί  μητέρες  προς  οοβερισμόν 
τών  μικρών  ττκιδίων.  «Νά  ό  παμπούλης. 
θά  φωνάζω  τοϋ  παμπούλη>:. 

Παοχάζω·  τρώγω  τετάρτας  και  παρασκευάς 


και  τας  τεσσαρακοστας  κρέας·  εκ  τοϋ 
Πάσχα. 

Π.Ιά^α·  προστακτική  τοϋ  πλανάω — ώ  τρώ- 
γο;  ολίγον,  τρώγω  φειδωλώς.  «Μουρέ  πλά- 
να τό  ψωμί.  Πλάνα  τό  λαρδί». 

Πρατέ.ϊι  (τό)·  μικρόν  τρυολίον,  τσανακάκι. 

Πίΐχίί,ω·  θυμο'νω  τινά  ή  ερεθίζω,  και  πει- 
χίζομαι  =  οργίζομαι·  «  Έπεί^ισές  με  πά- 
λαι· μή  μέ  πειχίζης». 

Πισωράόι  (τό)·  ό  κρατών  τελευταίος  εις  τόν 
χορόν  ό  δέ  κρατών  πρώτος  καλείται 
προστάρι*  έκ  τοϋ  οπίσο^  και  ουρά. 

Πφωτόγερος  (ό)·  ό  δήμαρχος,  μουχτάρης. 
«Θά  σέ  'γκαλέσω  'ςτόν  πρωτόγερον». 

Πονργίύω·  εργάζομαι  έν  οικία  άνεγειρομέ- 
νη,  ές  ου  και  πουργός  ==  εργάτης,  έκ  του 
ύπουργέω . 

Π ονπακέ.Ιο  (τό)·  περούνιον. 

Ποΰφον  τό  έναντίον  τοϋ  ΐσικας·  ή  λε'ςις  λέ- 
γεται έπί  τών  δυσωδών  βρωμάτων.  «Πού- 
φου,  έβρώμησε  τό  φαί»·  και  έπί  άνθρώπων 
«κακόμοιρε    πώς   βρωμάς,  πούφου». 

Πυρομάχος  (ό)·  ή  πυρεστία. 

Ποχορόίί,ομαι·  έξαπλόνομαι,  τεντόνομαι,  και 
μεταφορικώς  υπερηφανεύομαι ·  «τί  μου  πο- 
κορδίζεσαι»=είς  τί  υπερηφανεύεσαι. 

Παραόίω'  άντί  παραδίδω. 

ΙΤορκο  (τό)·  πρωί. 

Πά>τηζε'  ένε'τυχεν,  άόριστος  τοϋ  παντέχω 
=άπαντάω. 

Παραψό-ω·  παραγγέλλω. 

Παράγισις  (τ.)·  διαθετικόν  έ'γγραφον  τοϋ  α- 
ποθανόντος   πατρός    ή  μητρός,  διαθήκη. 

Π. I  ου  μι  (τό)·  κέντημα. 


196 


Ο  Ε\τ  Κ  ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΟΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ:  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Ροενω·  μοιράζω,  «ερρόευσχν  τά  κόλλυβα», 
εξ  ού  καϊ  ροευτής==μοιραστής·  η  λε'ξις  εκ 
τοΰ  ρέο}=τρε'χω,  επί  υδάτων,  όπερ  έχει 
καί  τήν  σηαασίαν  τοΰ  ιϊιανε'μω. 


Ρονταοννο  (το)·  βράχος,  κυρίως  εύρισκόαε- 
νος  πλησίον  παραλίας. 

Ρνμάόι  (το)·  άντί  ρυμάίιον  υπ οκοριστικόν 
τοΰ  ρύαη:==ορ0!Λθς,  σοκάκι,  κυρίως  όαως 
καλοΰσι  ρυμκο*ι  τον  στενόν  όρόμον. 


ΣναΛάΑΛώ'  άντί  συμβάλλω,  κυριολεκτικώς 
μεταχειρίζονται  τήν  λε'ξιν  οί  Νισύριοι= 
βοηθώ.  «Σύμπαλε  τήν  φωτιάν»  =  βοή- 
θει  τό  πΰρ  προς  εναυσιν. 

Σ.-τ>).Μ(Η  (τό)·  άντί  σπηλάοιον,  οικίσκος 
εζονικός,  χρησιμεύων  πρός  άποθήκην  τών 
άχυρων,  και  ώς  καταφύγιον  τών  γεωργών 
εν  καιρώ  βροχής. 

Σφΐωμα  (το)·  άντί  όσφίιομα,  είσος  περι- 
λαιμίου·  ίίίοις  μεταχειρίζονται  τοϋτο  αί 
γυναίκες,  όπερ  άναρτώσιν  άπό  τον  τρά- 
χηλον,  άρικνούμενον  μέχρι  τοΰ  επιγα- 
στρίου,  χρησιμεύει  προς  κάλυψιν  τών 
μαστών  και  τοΰ  στήθους. 

Σάου.Ια  (ή)·  χον&ρόν  σχοινίον. 

Σζουμάχι  (τό)·  ή  λε'ξις  εκ  τοΰ  στόμα  έχω· 
καλούσιν   ούτω    ό'ργανο'ν  τι,  οΊ'  ου  φράτ- 


τουσι  το  στόμα  τών  βοών,  ί'να  μνι  τρώγω- 
σι  τήν  κριθήν,  έν  ώ  άλοινίζουσιν. 

ΣΤψα  (το)·  χορός  τελούμενος  μόνον  εις  τοϋς 
γάμους,  μετά  τό  τε'λος  τοΰ  όποιου  παρα- 
τίθεται   γεύμα   τοις  κεκλημε'νοις. 

2Ί;Γά.7ΓΓω·  μελετώ,  και  άόριστος  εσύναψα= 
έμελε'τησα,  ΐσιάζουσα  ή  λε'ξις  παρά  Νισυ- 
ρίοις.  «Έσύναψα  τό  μάθημα  μου.  "Ιντα 
μοΰ  συνάπτεις». 

ΣούΛουναη,  (ό)·  σωλήν  και  ΐο*ίως  τών  &ω- 
μάτο^ν. 

Σωράόα   (γ,)·  ή  λε'ξις   εκ  τοΰ  σωρός,  όνομά- 
ζουσιν   ούτω  τόν  όρμαθόν  τών  κρομμύων. 
ΣχιάΑι  (τό)·  πίλος,  ΐο'ίως  ψάθινος. 
Σάουνο  (τό)·  σιαγών  κατά  παραφθοράν. 
Σον.Ιοΰνια  (τά)·  σωλήνες. 
Σ.τεφΰέρί  (το)·  τό  παραπε'τασμα  τ%  κλίνης. 


Χ 


Ταίί(ΐ<Μριχα  (τά)·  ο*ώρα,  κυρίως  τοΰ  νεωστί 

εκ  της  αλλοδαπής  έλθόντος. 
Ταν  (η)"  τροφή,  κυρίως  τών  βοών. 
Τα/'ώ·  εγγίζω,  άντί  τανύο>,  εκτείνω,  ά~λό- 

νω,  και  άο'ριστος  έτάνησχ=ήγγισα.  «"Ιν- 


τα με   τανεϊς·  τάνησε  με   κακόμοιρε  να 
'(^/)ς  πώς  καίω». 
Τσι.Ιίΐ,ω·     οΊαρρύ,  έ;  ο*]  και  τσιλικρης  και 
τσίλης  καί  τσίλα=^ιάρροια·  η  λε'ξις  φαί- 
νεται πεποιηαε'νη. 


Φαρόφτης  (ό)·  άντ'ι  φανοπτης'  καλούσιν  ού- 
τω το  εξε'χον  με'ρος  της  γωνίας  υπεράνω 
της  στε'γης  της  οικίας·  ή  λέξις  εκ  τοΰ 
φαίνομαι  καϊ  ο'πτω— βλε'πω,  οΊότι  φαίνε- 
ται άπ'  δλους  ή  βλέπεται  παρ'  όλων. 

Φάοναα  (ή)·  βλάβη·  ή  λε'ςις  έκ  τοΰ  φάγω, 
λε'γεται  έπί  καταρών.  «Ή  φάουσα  νά  σέ 
φάη·  η  φάουσα  'ςτό  σπίτι  σου». 


Φοναχία  (τά)·  έλικτήρες,  σκουλαρίκια. 
Φάρΰοί;  (ό)·  ζιμπίλιον  με'γα  εντός  τοΰ  οποίου 

θε'τουσιν  άλευρον  η  λε'ξις  εκ  τοΰ  φαρδύς. 
Φουρτονι-ύϊια  (τά)·  κύματα  της  θαλάσσης. 
Φφεάΰα  (η)·  πλοϊον,   ί^ίως   πολεμικόν,  άντί 

φρεγάτα. 
Φουσάτο  (το)·  στρ/.τευμα. 
Φραιιοι:  (Όγ  φραγμός. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΛΕΞΕΩΝ  ΚΑΙ  ΑΙΙΗΟΤΙΚΩ\  Λ  ΧΜΑΤΩ\ 


197 


Χαχά,Ια  (ή)·  ό  εξωτερικός  φλοιός  της  βα- 
λάνου κα'ι  ί^ίως  τίς  ορυός. 

Χάντξον  (το)·  τό  στομιον  του  φρέατος,  ί- 
σως η  λέζις  εκ  τοϋ  χαίνω,  χάσκω. 

Χα.Ιατος  (ό)·  ακατάστατος,  ατημέλη- 
τος* λε'γεται  επί  των  μή  καλώς  έν^υο- 
μένων. 

Χοφανάς  (ό)*  ανόητος,  εϋήθης. 

Χ .ΙαμΛανχάξης  (ό)·    λαίμαργος,    και  ρήμα 


^λα|Λ-ανιαίρω=τρώγω  ά^ηφάγως.  «Μάνα 

μου,  πώς  χλαμπχνιαίρει». 
Χαρόντισαα  (ή)·   Οηλυκόν   του   χάρος,  η  ή 

μητηρ  τοϋ  χάρου  (μυρολο'γιον  0,  στ.  3). 
ΧειΑοχόατομα  (το]·  εκ  του  χείλη  και  στο'- 

μα·  μεταχειρίζονται  τήν  λε'ξιν  οί  Νισύριοι. 

ά/τΐ  τοΰ  χείλη. 
Χαοχχαο  (ό)·  χαλκεύς. 

Χαζ)τα.!αμίόιο>·  (το)·  όνομάζουσιν  οΰτω  τό* 
συρτάριον  της  τραπε'ζης. 


Ψάχνω·  ερευνώ*    έςετάζο»  μετ'  επιμελείας, 
άντ'ι  ψαύω,  καΐ  αόριστος  έψα;α=έζήτησκ. 


Ψεχάΰι  (το)·  αντί  ψεγάαιον — κατηγορία*  εκ 
τοΰ  ψέγοί.  «Αύτός  5έν  έ'χει  ψεκά^ι». 


Όζος  (ό)·  άκρωτηριον,  βράχος. 


Γιαλό  γιαλό    περπάτησα  τό  περιγιάλι  γιάλι, 
κ'  εύρηκα    τάν   μοιρογραφτά,    όποϋ  'γραφε  τχίς  μοίραις. 
"Ολαις  ταϊς  μοίραις  έγραψε  τό  με'α  μεσημέρι, 
κ*  έμέ  τήν  μοίρα  μ'  έγραψε  τό  με'α  μεσονύκτι. 
Και  τό  κερί  του  έπεσε  κ'  έχύθη  τό  μελάνι, 
και  μάλαςε  τά  ροϋχά  του  τζ  μοσχομυρισμένα. 
Κ'  έκεΐ  με  καταράστηκε  τήν  εφτακακομοϊρα* 
"Αμε  πάντα   νά  καίεται   και  πάντα  νά  λιμένας, 
πάντα  τά  χείλη  σου  ζερά,  τά  μάτια  σου  βρερ.ένα, 
τά  μήλα  τοϋ  προσώπου  σου   πάντα  ο^ακρολοημενχ. 


Κόσμε    και  ττ οίος  σέ  χάρηκε  και  ποιός  Οά  σέ  κερ^έση  ; 
"Ας  σέ  κερσέσουν   τά  βουνά,  ποΰ  σ'  έχουν  μέσ'  'ςτή  μέση. 


Ό  /άρος  εκατέαινε  άπ'  τό  μάρμαρο οΰνι. 

λαλεί  τους  νιους  απέζωυτους  ταίς  νιαϊς  Ηεγίυμνωμέναις. 

λαλεί   καϊ   τον  Δημητρι  μου  στήν  άλυσι  ^εμένον. 


198 


Ο  ΕΝ  ΚΙΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΓΛΑΟΓΟΣ 


Όποϋ  βρει  τοϊχον,  τόν  χαλά,  τκ  ι^ε'ν^ρα  ςερριζονει. 
Μυρολογ^  τον   κήπουρκ;,  /.λκίει  ό  περιβολάρη;. 
Και  έκλαιε  τά  ^ε'ν^ρκ  του,  πότε  θκ  τκ  φυτεύσ·/], 
και  νοιάζετο   τοΰ;  τοίχου;  του,   πο'τε  θκ  τους  εκτίσν). 
Άπηλοάτκι,  λε'ει  του  ρ.έ  χείλη  πι*ραρ.ε'να· 
«Έσύ  κλαίει";  τκ  δένορα  σου,  πο'τε  θκ  τκ  φυτεύσν];, 
και  νο·ιά-εσκι  του;  τοίχου;  σου,  ποιο;  θκ  σου  του;  ε'κτίσ-/), 
ρ.ά  ρ.έ   τόν  κκ/.ορίζικο,   ποιο;  θκ  ρ.έ  άνεστήσνι; » 

Τσουπάνη;   έκκτε'κινε  άπ'  τό  ρ.αρρ.αροοΰνι· 
βαστά  κκί  εις  τήν  χε'ρκ  του   θερίο  σκοτιυρ.ε'νο, 
κα'ι   βάστκ  κ'  εί;  τήν  κλλη  του   ^ε'ν^ρο  ξερριζωρ,ε'νο. 
Χάρο;  τον  ερ.ατιάστηκε  άπό   'ψηλό  κανάτι· 
«Τσουπάνη,  ά-'  δτ'  έρχεσαι  κι'  άπ'  οτε   κατεαίνει;  ;  » 
«Άπό    τήν  ρ,άναρα  ρ.'  ερχορ,αι,  'ςτό  σπίτι  [Αου  πηκίνω». 
Κι'  άπολοήθη   κι'  εϊπεν  του  κ'  έ'κκψε  την  καρδιά  του. 
«Τσουπάνη,  Θεό;  ρ.'  έστειλε  νκ  πάρω  τήν  ψυχήν  σου». 
«Δίχω;  άσθε'νεικ   κι'  άρριυστικ   ψυχή  οέν  παρα^ίω. 
«'Έλ'  κογωρ.εν  ';τόν  -υ'λερ.ο   κι'  όποιο;   νικ/,σ',  κ;  πάν)». 
Έβγήκκσι  ';τό  πο'λερ,ον   'πά  τό  πορνό  ';τό  βράίυ. 
Χκρο;  ώ;  ήτο  δυνατό;,  ώ;  ήτο   κι'  άν^ριωρ.ε'νο;, 
άπ'  τκ  ρ.κλικ   τόν  ετϊΐκσε    κκί   κάτιυ  τόν  τινάσσει. 
«Άφη;  ρ.ε,  χάρο,  νκ  χαρώ   τέσσαρα    πε'ντε  χρόνια, 
κι'  είν'  ή  γυναικά  ρου  ρ.ικρή  κκί  $έν  τη;  πρε'πουν  ρ,αυρα, 
κι'  έχω  και  τρικ  ρ.ικρκ  πκιίτκ  κκί  ποιό;  θά  τ'  άνεθρε'ψ'/), 
κι'  ή  ρ.κν^ρκ  ρ.ου  κ/.ούρευτη  κκί  ποιό;  θκ  την  κουρε'ψη, 
και  τό  τυρί  ρ.'  απούλητο  και  ποιό;  θκ  τό  πούληση  ;» 
Κι'  άπηλοκτκι  λε'ει  του  κκί  καίει  τήν  καρίιχ  του* 
«"Αν  ή  γυναικά  σου  ρ.ικρή,    κ;  πάρν]  κλλον  άν^ρκ, 
και  τκ  παιδιά  σ'  κν  είν'  ιακρά,  ό  Θιό;  θκ  τ'  άνεθρε'ψν), 
κι'  ή  ρ,άν^ρκ  σου    άκούρευτη  άλλο;  θκ  την  κουρε'ψν), 
και  τό  τυρί  σ'  απούλητο,  κλλο;  θκ  τό  πούληση». 

Ό  χάρο;  έκαυχήστηκ,ε  ';  ανατολή  κκί  ίύσι, 
νά  πε'ρν)  νιου;  νά  πε'ρν)  νιαί;   νκ  ρ.  ή  τόν  πιάνν)  κρίσι. 

β 

Έχθέ;  βρα&ύ  έπε'ρασα  άπ'  τόν  αϊ  Νικόλα 

γρυκώ  τή;  πλάκα;  και  βροντά,  τή;  ρ.κύρη;  γή;  και  τρε'ρει, 

γρυκώ  και  τή;  χαρο'ντισσκ;  του  γυ·<οΰ  τη;  νά  ρ,κλώνν). 

«Γυιε'  ρ.  ου,   πάντα  ρ.οϋ  έφερνε;  κκί  πάντα  ρ.οϋ  κουάλει;, 

τούτην  τήν  νικ  'ποϋ  ρ.οϋ  «ρερε;,  κλαίει  και  $έ  ρ,ερόνει. 

Δίω  τη;  ρ.ήλα,  ρίκτει  τκ,  τραντάφυλλα,  ρ.αογεϊ  τα, 

8ίω  τη;  κκί  βκσιλικά,  στά  πό^ικ  τη;  πατεί  τα». 

Κι'  άπηλοκτκι  λε'ει  τη;  ρ.έ  χείλη  πικραρε'να* 

«"Κ  θε'λω  'γώ  βκσιλικά,  ε  θέλω  'γώ  βαρσάρ,ια, 

ρ.ο'ν'  θε'λω  τόν  ά^ε'ντη  ρ.ου  και  τήν  γλυκιά  ρου  ρ.άνα. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΛΕΞΕΩΝ  ΚΑΙ  ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ  Α  ΣΜΑΤΩ\ 


100 


Ό  χάρος  εσγιαλάλτησε,  νκ  κτίση  περιο'λι, 

θέλει  ταϊς  νιαϊς  για  λεμονιαΐς,  τοϋς  νίοΰς  γιά  κυπαρίσσια, 

θέλει  καί  τά  μικρά  παιδιά  για  μοσχολουλουο*άκια. 

Χριστε'  μου,  κι'  κ-  με  πάντηςε  ό  χάρος  [Λε'σ'  'ςτή  στράτα, 
νά  τον  κρατούν  Σαρακηνοί  καΐ  νά  τον  σε'ρνουν  Μώροι, 
κι*  εγώ  νκ  πηλοήθηκα  άπό  τό  σταυροορο'μι* 
«Σαρακηνοί  μου  οΌ'τε  του,  Μώροι  σκοτο'σατε'  τον, 
καϊ  κάψετε  τά  χείλη  του,  ώς   έκαψε  κι'  εμένα, 
ποΰ  πήρε   τά  παιοάκνα  [/.ου  και  κλαίω   δλη  'με'ρα». 

Ο 

Κάτω  'ςτΫ)  μαρααροπηγή  επήα  νκ  γεμίσω. 
Έκεΐ  θωρώ  την  "Αννα  μου  'ςτή  βρύσι  κουμπισμε'νη. 
Έγε'μιζα  και  θώρει  με,  σηκο'νω  και  κλουθκ  [Λθυ. 
"Απ*  ης   εσημοκο'ντεψα  'ςτά  σπήτια  μας   άπ'  ε£ω, 
γρυκώ  οωνη  και  στέκομαι  λαλιά  και  πηλοοΰμαι. 
«Στάσου,  νουνά,  γνωρίζοι  σε,  στάσου  νά  σου  'ρ.ιλησω' 
νκ  σ  ερωτηζω  νκ  μου   πης  για  τον  επκνο>  κόσμο, 
Τάχα  δ*έν  ψάλλουν  εκκλησιαΐς   και  λειτουργούν  παπάδες  ; 
Γιά  'πέ  μου  άν   άλλάζουσιν   ή  κο'ραις  μέ  τ^ς  μάναις». 

ΙΟ 

Κρίμα  τήν  υ.ε'ση  την  λιγνή  την  χαμηλοζωσμένΥΐ, 
ό  "Α<^ης  σοϋ  τήν  έκαμε  μαύρη  σκοτινιασμε'νη. 


11* 

Κάτω  'ςτά  Έροσόλυμα,  εις  του  Κυροΰ  τόν  τάφο. 
Που  'ναι    οί  μο'σχοι    φυτευτοί,  τ'  άγιο'κλημα  σπαρμένο. 
Όποϋ  'ναι  τκ  τραντάφυλλα  φραγμός  'ςτό  — εριο'λι· 
είν'  και  τά  ρου^οστά^.ατα  'ςτά  'νε'συρτα  πηγάδια, 
έκεΐ  (^ε'νίρον  ένε'μησε   ^εΐιά  του  παραδείσου· 
στή  ρίζα    κκθετ'  ό  Χριστός  κι'  εις  τόν  κορμό  βαγγέλια, 
κι'  ει;  τά  'σωκλωναράκια  του  κγγε'λοι  κι'  αρχάγγελοι. 
Έκεΐ  έπιάσαν  τό  Χριστό   οί  σκύλοι   οί  Εβραίοι, 
οί  άνομοι  και  τά  σκυλιά  κι'  οί  τρισκαταραμε'νοι. 
Σάν  κλε'πτη  τον  έπικσανε,  σάν  πορνό  τόν  λαλοϋσι, 
καϊ  σάν  κακό   κατάοικα  'πκσιν   νκ  τόν  κρεμάσουν. 
Εμπρός  τον  πασιν  οί  Έβριο'ι  κι'  οπίσω  οί  ζηλάται, 
και  εις  τή  με'ση  ό  Χρίστος,  σάν    μήλο  μκραμένο' 
σάν  εκ/.λησιά    κλειτρούητη,  σάν  χώρα  κουρσευ,ε'νη. 


*Μυρολ<4γιον  άοοαενον  κατά  την  νύχτα  της  μεγάλη;  παρατκευή;  επί  του  Έπιταφι'ου  παρα  γυ- 
ναικών έπίτηξε;  συνερ/Ο'αένων,   καλείται  δέ  [λυρολέγι    τή;  Παναγία;. 


200 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Κι'  έπήαν  χχι  πεζέψχνε  εις  τού  χαρκιά  τήν  πόρτα. 
Βγάλλουν  τό  άγιο  στέφανο  καϊ  βάλ)ουν  τ'  άγκαθένιο, 
βγάλλουν  τό  άγιο  κάβαδον  χαί  βάλλουν  του  έβρχίκιο, 
βγάλλουν  τό  περιζώνιο  χ  χι  βάλλουν  του  τό  βάτο, 
βγάλλουν  τ'  άγιο  κάλυμμα  κα'ι  β/.λλουν  του  τσαρούχια. 
Έγίύσαν  χχί  'πογδύσχν  τον,  'ςτό  ςύλο  τον  περνούσι. 
'Στό  δρόμο  πού  πηγαίνουσι  βρίσκουν  ένα  πορτάκι. 
Χαρκτάς  μέ  την  γυναικά  του    και  μέ  τήν  φαμιλιά  του. 
«Χαρκτά  καϊ  κόψε  μας  καρφιά,  κόψε  μας  τριά  περούνια». 
Κι'  ό  σκύλος  έπαράκουσε,  πέντε  περούνια  κοφτεί. 
«Σύ,  φαραώ,    ποΰ  τά  'κοψες   πρέπει  νά  μας  διδάςτϊς». 
«Βάλετε  δηό  'ςτά  /έρια  του  και  δηό  'ςτά  γο'νατά  του, 
τό  τρίτο  τό  φαρμακερό   μπήςτετο  'ςτή  καρδιά  του. 
νά  τρέςη    αίμα  και  ^ολή,  νά  λιγωΟή  καρδιά  του». 
Κι'  άγριαν  φωνήτσκν  έσυρεν  όσον  κι'  άν  έδυνάτο. 
Κρύο   νερόν  έγύρεψε,  ξύδι  τον  εποτίσαν. 
«"Αχ  !  δέν  έχ'  άγιου;  ό  ούρκνός,  δέν  έχ'  άγιου;  ό  κόσμο;  ; 
Δέν  είν'  πουλιά  πετάμενα,  'ςτή  μάνα  μου  νά  πάνε  ;  » 
Κανεϊς  δέν  π/)λοήΟηκεν,  μόνον  ό  άΐς  Γιάννης. 
«"Εχει  κι'  άγιους  ό  ουρανός,  έχει  κι'  άγιούς  ό  κόσμος, 
έχει  πουλιά  πετάμενα,  'ςτή  μάνα  σου  νά  πάνε». 
Τον  δρόμο  δρόμο  έ-ιασεν,  πάει  ό  άίς  Γιάννης· 
βρίσκει  ταϊς  πο'ρταις  σφαλικταϊς  κα'ι  τά  κλεινά  παρμένα. 
Κλωτσιά  της  πόρτας  έδωκε,  μέσα  και  μέσα  πάει. 
Βρίσκει  τήν  κυραδέσποινα    μόνην    κα'ι  μοναχήν  της. 
Τήν  προσευχήν  της  έκαμνε  γιά  τόν  μονογενή  της. 
Στέκεται,  συλλογίζεται  πώς  νά  της  τό  'μιλήστ)· 
πώς  έ^ει   χειλοπο'στομα  νά  της  τό  ξεδηλήση. 
«Έσύ,  Κυρά  μου  Παναγιά,  περνάς  τήν  προσευχή  σου, 
κα'ι  τόν  υίο'ν  σου  τυραννούν  οί  σκύλοι  οί  Εβραίοι». 
Κι'ώς  τώκουσεν  ή  Παναγιά,  λειποθυμιά  τήν  πε'ρνει. 
Σταμνά  νερό  της  γύρνουσι,  πέντε  κανιά  του  μόσχου, 
καϊ   πέντε  τού  ροδόσταμου  γίά   νά  συμφέρ'  ό  νους  τ/ις. 
Κι'  ά-'  ης  ό  νού;  της  σύμφερε  κι'  άπ'  ής  ό  λογισμός  της, 
τότε  κα'ι  αναζήτησε  ταΐς  τρεις  καλαΐς  γυναίκες, 
τή  Μάρθα,  τή  Μαγδαληνή   και  τού  Λαζάρου  ρ.άνα, 
κα'ι  τού  Ιακώβου  άδελφή.  «Σήκου,  Κυρά,  νά  πάμε». 
Ή  Μάρθα  βάστα  τά  κερί,  Μαγδαληνή  τό  λάδι. 
Πιάνει  τήν  πατερίτσα  της  καϊ   πε'ρνει  τζις  καϊ  πάει. 
Τους- δρόμους   δάκρια  γέμιζε,  ταΐς  στράταις  μυρολόγια, 
καϊ  τά  ξανθά  της  τά  μαλιά  εις  τά  κλαδιά  'πομέναν. 
Καϊ  'π/ίγαν  εις  τό  δασκαλιό,  καϊ  βρίσκουν  κλειδωμένα. 
Βρίσκουν  τά  δασκαλο'πουλα  όλα  δακρηολοημένα. 
Κι'  άπό  τό  χέρι  πιάνει  τα  κα'ι  οώταν'  τ'  ένα  ένα· 
«Πήτέ  μου,  δασκαλο'πουλα,  πού  είν'  ό  δάσκαλος  σας;  » 
«Θωρείς  εκείνον  τόν  χλωμό,  τόν  απομακρυσμένο, 
πού  '/ει  τήν  κεφαλή  κλινή  'ςτόν  δεζιόν  τόν  ώμο  ; 
εκείνος  είν'  ό  γυιός  σου  σέ,  καϊ  μάς  ό  δάσκχλός  μας». 
Εμπρός  έπρογονάτισε   καϊ  'τράβκ   τά  μαλιά  της· 
«Γίέ  μου  Χαΐ  μονογενή,  γλυκύτατο  μου  τέκνον. 
πού  εί/ες  κούνιαις  άργυραίς,   φάσκιχις  μαλαματένταις, 
όπου  σέ  [ίκβκλίζασιν  αί  δώδεκα  παρθένοι, 


Ζ&ΓΡΛΨΕΙΟΣ  ΑΓίΙλ'  ΗΕΡΙ  ΛΕΞΕΩλ  ΚΑΙ  ΔΙΠΙΟΠΚίΙλ  Λ,£.1ΙΛΤΔ\ 


κα'ι   τώρα,  γυιέ  [-'.ου,    σέ   θωρώ   'ςτό  ζΰλο  καρφωμένο. 
Δέν  είν'  πνιαο'ς,  νκ  πκ  π  νιώ,  κρερ·./ός,  νκ  — κ  κρειχνίσω* 
φέρτε  [λαναΐρι  νκ  σφαώ,  νκ  κακοθχνχτίσω». 
«Μάνα,  κν  πάης  και  πνιΐϊς,    πνίετ'  ό  κόσμος  όλος, 
(/.ο'ν'  κάριε  τήν  παρηγοριά,  γιά  νκ  την  εΰρ'  ό  κο'σ<Αθς. 
Γιά  φέρτε  [ίου  γλυκό  κρασί  κι'  άφράτα  παξιμάδι, 
νκ  κά;αω  την  παρηγοριά,  γικ  νά  τήν  εΰρ'  ό  κο'σα.ος. 
ΚαΙ  τάν  σημαίνουν  έκκλησιαϊς  και  λειτουργούν  παπάσες, 
τότε,  μανίτσα  {/.ου  γλυκιά,  ν'  αχ  γι  ς  γαραΐς  [Αεγάλαις. 
Βάλε   κι'  άρν'ι  'ςτο  φοΰρνο  ρ.κς    και  παραγέριισέ  το, 
κάΐΛε  κ αί  το  εφτάζυμο   καΐ  ψήτε  και  κουλλοΰρζις  · 
κι'  δσχ  κι'χν  εχωριεν  ήριεϊς,  όλα  ριπογιάτισέ  τκ, 
νκρτουν    οί  'ν.κθτιτά'ίες  [Αου  κι'  ό  νοϋνός  ρ,ου   ό  Γιάννης 
κι'  ή  Μάρθα  κι'  ή  Μαγσαληνή  καϊ  τοϋ  Λκζάρ'  ή  (ν.κνκ 
κα'ι  τοΰ  Ίακώβ'  ή  άοελφη  κι'  ή  τέσσαρες  άντκ;χα· 
τή  νύκτα  που  θ'  αναστηθώ,  τραπέζι  νκ  [λάς  κάιιης». 

 ΐ-ι»^».^—  


ΑΪΜΑΪΑ  ΓΑΜΗΛΙΑ. 


1* 

Ποιος  είν   ποΰ  ριπερπερίζεται,   θέ  νκ   τον  εγνωρίσω, 
νά  πάρω   τό   ρουαΌ'στα{Αθ   νά   τόν  ελαντουρησω. 

« 

Για  φέρτε  [/.ου   βασιλικό,  τραντάφυλλα  κκ'ι  ρό^α, 
νκ  λαντουρήσω  το  γαμπρό   τούτηνε   ό*ά   την  ώρα. 

3 

'2τή  Σμύρνη   έπκράγγειλα   για  νκ  |Αοΰ  φέρουν  χτένια, 
νά  [/περπερίσουν  τόν  γαν.βρο,  'πούνκι  |λέ  τ'  άσπρα  γένια. 

4 

Φέρτε  σαπούνι  Κρητικό*,  ξυράφ'  άπό  τήν  Πάρο, 

νά  [χπερπερίσουν   τό  γαμπρό  και  τόν  πρωτοκου[Απχρο. 

δ" 

Κάυ.ετε   τόπο  καϊ  περνά  τοΰ  βασιλέ  τ'  ασκέρι, 

νκ  τό  / αρ'/ί  ποΰ  τό  λαλεί  κι'  όποΰ  τό  κουρ,ανταίρει. 

β 

Ανοίξτε  [Αέρος  κι'  άπλωσε  στρατός   της  Βαβυλώνας, 
Κι'  άπό  τά  οώόεκα  νησιά  της  ποιο   μεγάλης  χώρας. 


*  Εις  τδ  ξύρισ;.».*  του  γχαβροΰ. 

*  Κατα  Τ"ην  [/.ετχ'ώοραν  των  ένόυυ.Λτων  τοΰ  γϊυιβροΟ   ε;;  τήν  θ'.χ:'αν   τΤ^ς  νυα:ρης. 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  2.ΥΛΛΟΓ02. —  ΤΟΜ.  Ιθ'). 


202 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  2ΥΛΛ0Γ0Σ 


Παρακαλώ  σας,  στρώσετε  ταίς  στράταις  καλτηρίμι, 
για  νά  περνά  τ'  άνδρο'ϊνο   αυτό  πού  Οέ  νκ  γίνν). 


8 

Ίΐρθκν  οί  μάγοι   κι'  οί  σοφοί  από  τη  Βαβυλώνα, 
χι'είπασι,  σαν    τή  νύμφη  μας  οέν   έ'/' άλλου  μκτρώνα. 

Ο 

Μκλιστ'  οέν  τό  ξεχάσετε,  νάν  και  Νισυροπούλα, 

ναναι  μέ  τκ  ζουγρκ   [λαλιά  και  μέ  τκ  μαΰρα  φρούρια. 

ΙΟ 

Γικ  'δέ,  καλή  μας  κεριακή,  ποΰ  θκρτουν  τκ  βαγγε'λια, 
νκ  κατεβαίν '  ή  /.ο'ρη  μας  μέ  τκ  χρυσά  ξεφτέρια. 


1  1 

Ή  'μέρα  η  σημερινή  είναι  χαριτοψε'νη, 

που  πέρνει  ό  σταυραετός   πέρδικα  πλουμισμένη. 

1  * 

Γικ  'δέ,  καλή  μας  κεργιακή,  ποϋ  θκβγουν  τκ  ξεφτέρ-,α, 
νκ  πανδρευτή  η  κόρη  μας,  νκ  της  κλουθοΰν  τ'  ασκέρια. 

1  3 

Σήμερα  άσπρος  ούρανος,  χαριτοψ.ένη  'με'ρα, 
σήμερα  Οκ  στεφανωθνί   άετός  τήν  περιστέρα. 


14* 

Τίνος  είν  τό  περιο'λι 
τοΰτο  ποΰ  κρατοϋμεν  όλοι, 
ποϋχει  τό  φραγμό  λοκρι 
και  τή  γη  μαργαριτάρι, 
πούχει  δενδρικά  περίσσια, 
λεμονιαΐς  και  κυπαρίσσια; 
κι*  άρωτώ  και   λε'σι  όλοι 
τ'  άρχοντα   διάκο  Μανώλη 
κι'έδωκέ  το  τοϋ  γαμπροΰ  του 
τ' άζιου  τ*  άξαζουμενού  του, 
πουχει   δενδρικά  περίσσ;-/, 
λεμονιαΐς  και  κυπαρίσσια. 

1  5 

'Στήν  πε'ρα  δίπλα  του  χοροΰ 
μαντύλι  ηυρα,  τίνος  είν; 
κι'  άρωτώ  καϊ  λε'σι  πούναι 
και  τοϋ  νιογαμπρίτσι  είναι, 
κ'  επεσεν   άπ'  τκ  λινά  του 
κι'  άπ'  τκ  λινομέταςκ  του. 


16 

'δώ,  'ςτή  πε'ρα  'κεΐ 
βατάνι  ηυρα,  τίνος  είν; 
κι'  κροιτώ  καϊ  λε'σι  πούναι 
καϊ  της  νιονυφίτσας  είναι 
κ'  επεσεν   άπ'  τκ  λινά  της 
κι'  άπ'  τά  λινομε'ταςά  της. 

1  9 

'Στήν  πε'ρα  'δώ,  'ςτή  πέρα  'κεΐ, 
στη  πέρα  δίπλα  τοΰ  χοροΰ 
ζευγάρι  πέρδικες  κρατούν 
ζευγάρι  περδικο'πουλα 
της  Κρήτης   τά  ρηόπουλα. 

1  δ 

'Σ  όσους  γάμους  κι'  άν  επήα, 
τέτοια  νύμφη  δέν  τήν  είδα 
πούχει  τή  χωρίστρα  ίσια 
κα'ι  τά  πλούτη  τά  περίσσια, 
νκχη  κούτελο  φεγγάρι 
μιά  χαρά  κ'ενα  καμάρι, 


'Λτιλχ  άδομενον  τήν  δευτερ-/ν  ήαίραν  τοΰ  γάμου  παρα   γυναικών  τούλά/πτον    δέκα  άμοιβχδ 


ΖΏΓΡΛΨΕΙΟΖ  ΑΓΩ\  ΠΕΡΙ  ΑΕΞΕΩ\  ΚΑΙ  ΔΙΙΜΟΤΙΚ&Χ  Α  ΣΜΑΤΩ\ 


203 


νάνη  ψρύοιχ  |«.αϋρα  [/.αύρα 
σάν  τά  χ·.ώτι/.α  βατάνια, 
νάχη  μάτια  [/.παχουρένια, 
[Λ άγουλ α  τραντα ου). λέ νι * , 
νάχη   μύτη   σάν  κοντύλι, 
ποϋν  τοϋ  έρωτα  ^αιχνίοι, 
νάχη    χείλη  κόκκινα 
έμορφα  και  νόστιμα, 
νάχη  βο'ντια  ράϊ  ράϊ, 
σαν  κουκιά  μαργαριτάρι, 
νάχη    σάουνο  ποτήρι 
ποϋ  κερνούν  το  μουσαφίρη, 
νάχη  το  λαιμό  στϊ,το', 
ρι  κ  ρ  [Λ  αρο-ελεκ  η  τ  ο . 

19 

Επάνω  'ςτήν  τρανταφυλλιά 
έκαμε  πε'ο^ικα  <ρωλιά 


και  μπαίνει  βγαίνει  καϊ  γενν^ 
και  τά  αύγά  της  τά  μετρά 
και  πέφτουν  τά  τραντάφυλλα 
'πάνω  'ςτής  νύφης  τήν  πο^ιά. 
Μαεύουνται  οί  αρνοντες 
και  κάμνουν  το  ρουοο'σταμο 
και  ραίνουν  νύφη  καϊ  γαμπρό 
και  πεθερά  και  πεΟερο'. 

«Ο 

Κι'  άς  μαραθοΰσιν  οΰλοι, 
δπου  τήν  αγαπούσαν  κΐ  αυτή  &έν  τους  εγάπα, 

και  πάλ'  άς  μαραθοΰσι, 
όπου  τήν  εγυρεΰαν  και  $έν  τούς  ε  κάτεχε  ι, 
και  πάλ'  &ς  μαραθοΰσι,  άς  ξαναμαραθοϋσι. 

Καϊ  άς  άνθίσ'  ο  γάμος 
και  πάλ'  ας  λουλουοίση. 


ΔΙΑΦΟΡΑ  ΔΗΜΟΤΙΚΑ  ΑιΣΜΑΤΑ 


1 

"Αϊ  Γιώργη    στρατιώτη   κι'  όμορφοκαβαλάρη, 
άγιος    είσαι  'ςτή   θωριά,  'σάν   ήλιος  'ςτή  θεότη· 
βοήθα   μας   άφέντη  μας,  άϊ  Γιώργη  στρατιώτη, 
όπουχομε  'ςτή  χώρα  μας    θεριό   μέσ'  'ςτό  πηγάσι· 
ανθρώπους    το  ταίζομε  κάθε  σαββάτο  βράσυ- 
σάν  ι^έν  τοϋ  πάσι  άνθρο^πο  γιά  τήν  στιγμή  'ςτήν  ώρα, 
σταλιά    νερό   <^έν   άφινε    νά  κατεβή  'ςτή  χώρα. 
Και  μιά  βρα^Γ.ά  <^έν  πήασι  πεσκε'σι,  νά  οειπνήση, 
καί  στε'ρεψεν  ή  χώρα  μας,  ίέν  έτρεχε  πιά  βρΰσι, 
και  ρίξασι  τά  μπουλετιά  κι'  δτινος   είχε  πέσει, 
νά  πάρουν  τό  παιδάκι  του  εις  τό  θεριό  πεσκε'σι· 
καϊ  'ςε'πεσε  τό  [ν.πουλετϊ  σέ  μια  βασιλοπούλα, 
όπου  τήν  είχ'  αφέντης  της   μόνη  καϊ  ρ.οναχούλα. 
Κι'  ό  βασιλές  'σάν  τ'  άκουσε,  αυτό  τό  λόγο  είπε· 
«Ούλο    τον   βίο  πάρτε  μου  καϊ  τό  παιοί  μ'  άφήτε». 
Μαζώχθ'  ο  κόσμος   κι'  ό  λαός  κι'  εγεινεν    όλος  ένα. 
«Γ;ά  στείλε  τό  παιδάκι  σου,  για  στε'λλομεν  έσε'να». 
Κι'  ό  βασιλές  'σάν  τό  γρυκα,  ήρχίνησε  νά  κλκίη, 
καϊ  μέ  παράπονο  πολύ  της  όωσεκά^ας  λέει. 
«Ιτολίσετε   τήν  κόρη  μου   μ'  άτίμητα   πετράδι  κ, 
μ'  ατίμητα    κι'  ολόχρυσα  κι'  όλο  μαργαριτάρια. 
Στολίσετε  τήν  κόρη  μου   καϊ   κάμετέ  την  νύφη, 
καϊ  πάτε  την  τοΰ  λιονταριού  γλυκά  νά  τήν  >/ασήσν;». 
Στολίζουσι  τήν  κόρη  του  μ'  ατίμητα  πετράδια, 
μ'  ατίμητα  κι'  ολόχρυσα  κι'  όλο  μαργαριτάρια . 


204 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΙΠΜΚΟΣ  ΦΙΥΟΑΟΠΚβΣ  ΣΥΑΑ0Γ02 


Στολίζουσι  τήν  κόρη  του  καί   τήν  εκάμαν  νύφη, 
κι'  έπήγάν  την  του  λιονταριού  γλυκά  νά  τήν  μαστησνί. 
"Ολος  ό  κόσμος  'ίί τρεξ ε  νά  πάσι  νά  τήν  'οΌΰσι. 
Κι'  αϊ  Γιώργης  'σάν  τό  άκουσε,  ήτρε-/ε  νά  τη  σώσν], 
κι'  άπ'  τον  πικρό  τό  θάνατο   νά  τήν  έλευθερώση. 
Κι'  από   μακρηά  τόν  έθωρεϊ  κι'  άπό  κοντά  του  λε'εΐ" 
«Φύγε,  στρατιώτη,  άπ'  έο*ώ  νά  μή  σε  <ρά  κ*  έσε'να 
ετούτο  τ*  άγριο  τό  θεριό,  'πού  θέ  νά  φάη  έμε'να». 
«Γιά  'πλώσε  τήν  ποοίτσα  σου  νά  κοιμηθώ  έπάνω, 
κι*  όνταν  εβγαίνγι  τό  θεριό,  εγώ  το  άντιβάλλω». 
Κι'  δνταν  έβγαινε  τό  θεριό,   τά  όρη  συχνοτρε'μαν, 
κ'  ή  κο'ρ'  άπό   τό  φόβο  της  είπε  :  «"Οχου  γημε'να. 
Σήκου,  σκότωσε  τό  θεριό,  'ποΰ  λες  νά  μη  φοβούμαι». 
Σηκόνετ'  ανατολικά  καί  κάμνει   τό  σταυρο'  του, 
και  κονταριά  του  χτύπησε   κ'  ήκοψε  τό  λαιμό  του. 
Κ'  ή  κο'ρ'  άπό  το  φόβο  της  είπε·  «"Αϊ  μου  Γιώργη». 
Κ'  άΐ  Γιώργης  σάν  τό  άκουσε,  πολύ  τού'βαροφάνη. 
«Πού  τωύβρες,  κόρη,  τ'  όνομα  καί  πού  τό  εκλαμβάνεις}» 
«Τήν  ώρα  πού  κοιμούσουνα,  ήρθ'  έ'να  χιλι^όνι, 
καί  βάστα  τίμιο  σταυρό  εις  τό  0*εζί  τό  χερι . 
καί  με'σ'  'ςτή  με'ση  τού  σταυρού  γράφει,  άϊ  μου  Γιώργη». 
«Σύρε,  κόρη,'ςτά  σπίτι  σας  καί  'πέ  καί  τού  κυρού  σου, 
σήμερα,  'πε'ς,  μού  χάρισε  ν  ο  άγιος  τήν  ζωή  μου». 
'Πό  τή  νορίτσα  τό  τραβά,  τού  βασιλέ  τό  πάει. 
«Νά,  βασιλε',  τήν  κόρη  σου   καί  νά  καί  τό  παΐοΊ'  σου, 
καί  τό  θεριό  σ/.οτώθηκε  κ'  ήρθε   ε'.ς  τήν  αυλή  σου». 
«Χαίρου  σΰ  καί  τήν  κόρη  μου,  χαίρου  καί  τό  παι&ί  μου, 
χαίρου  καί  τήν  κορώνά  μου  'πού/ο)  'ςτήν  κεφαλή  μου». 
«Χαίρου  την  καί  τήν  κόρη  σου,  χαίρου  καί  τό  παιθ*ί  σου, 
χαίρου  καί  τήν  κορώνά  σου'ποΰ'χεις  'ςτήν  κεφαλή  σου». 
«'ΓΙε'  μου, στρατιώτη  μου,  νά  ζνϊς,  πώςλε'σι  τ'όνορ.ά σου", 
σάν  θέ  νά  κάμω  κάλεσμα  χάρις  'ςτήν  αφεντιά  σου». 
«"Αϊ  Γιώργη  με  λε'ν'  εμε'νανε  'πο  τήν  ΚαπαοΌκίαν 
σάν  θέ  νά  κάμης  κάλεσμα,  χτίσε  μ^άν  Εκκλησία, 
κ'  εις  τά  ^εξιά  της  εκκλησιάς  νά  γράψης  καβαλάρης, 
άρματωμε'νο  μέ  σπαθί  καί  μ'  άργυρο  κοντάρι». 
Γονατιστά  τόν  προσκυνά  καί  θλιβερά  τού  λε'ει· 
«Μέ  τγΐς  χαραϊς,  άφε'ντη  μου,  ή  εκκλησιά  νά  γίνν], 
κ'  εις  τά  ο"εξιά  της  εκκλησιάς  νά  γράψω  καβαλάρη, 
άρματωμε'νο  μέ  σ~αθί  καί  μ'  άργυρο  κοντάρι». 


Ή  ΛΙΕΡΗ 


Μιας  λιερής  τόν  άν<ίρα  της  έπήραν  'ςτήν  άρμάοα, 
ουλ'  ήρθαν  κι'  ούλοι  φάνησαν,  κ'  εκείνος  5έν  έφάνη. 
Μιά  λευτεριά  'πό  τό  πορνό  έπήε  εις  τή  βρύσι, 
κ'  επήρε    τή  λαί'νκ  της,  νά   πά  νά  τή  γεμ-ίσν). 
θο>ρεί  πάνω,  θωρεί  κάτω,  θιορεΐ  'ςτοϋς  πε'ρα  κάμπους, 
θωρεϊ  'να  νιο  κι'  άνε'βαινε  τό  μαύρο  καβαλάρης. 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩ^Ι  ΠΕΡΙ  ΛΕΕΕίΙ\  Κ  VI  ΑΙΠΙΟΤΙΚΩϋ  ΑΣΜΛΤΩ\ 


205 


Βετσιά  τοϋ  μαύρου  εσωκε,  'ςτή  βρύσι  άποζεύει. 

«Σύρε,  κο'ρη,  νε  ρ  ο  νά  πιώ  και  όιψασμένος  είμαι, 

χι"  άπο  τό  $ρομο  τον  πολύ  νερακχμένος  εϊμαι* 

νά  "ϊΓ2νί  κι'  ό  μαΰρο'ς  μουκ'  έγώ  καί  τά  λαονικά  μου». 

Σερανταριαΐς  ανέσυρε  καί  $έν  άνενσρανίσθη, 

σέρνει  σεραντατέσσαρες  καί  <^έν  τον  εγνωρίζει. 

«Νά  σέ  ρωτήςο;,  λιερή,  τί  τά  φορείς-  τά  [Λαύρα;  » 

«θυμάσαι  σάν  αρμάτωνε  τοϋ  Βενετσιάν'  άρμάσα; 

επήραν  και  τον  άνδρα  μου  μαζή  μέ  τήν  φρεκοά' 

ουλ'  ήρθαν  κι'  ούλοι  φάνησαν,  κ'  έκεΐνος  οέν  εφάνη». 

«Γιά  '~έ  μου  τά  μουσούδα  του,  μπέλκι  καί  νά  τον  εί<5α». 

«"Ενας  κόντο'ς,  κοντακιανο'ς,  γεμάτος  σάν  τόν  πεΰκο, 

εϊ/ε  τοΰ  Φράγκου  λίϊσμα,  τοΰ  Βενετσιάνου  χάρι, 

κ'  έσεονε  τό  μουστάκι  του  σάν  χ*;ώτικο  βατάνι», 

«Έψέ  βραι^ΰ  τόν  εγοχταν  'ςτής  Αραπιάς  τά  μέρη, 

κ'  εμένα  έπαράφινε,  για  νά  σέ  κάμω  τέρι, 

όπουνω  πύργους  μάλαμα  καί  πύργους   τό  λοάρι». 

«Φωτιά  νά  μπνί  'ςτό  μάλαμα  κι'  άπύρι  'ςτό  λοάρι, 

καί  σε'να  τό  κορμάκι  σου  νά  σου  τό  φάη  ό  άδης». 

Σέρνει  σφιχταγκαλιάζει  την,  σε'ρνει  σφιχτοφιλά  την. 

«Καλώς  το  τό  σεντούκι  μου  τό  σφιχτοκλειοομένο, 

ρ.έ  τό  κερί  τό  βούλλωσα,  κ'  ηύρα  τ'  ασημωμένο». 

3 

Μια  λιερή  ψυνομαχεΐ,  μια  λιερή  πεθαίνει, 

γίά  'νός  άούρου  'γκάλιασμα,  για  'νος  άούρ'  αγάπη* 

καί  τρεις   καλαϊς  γειτο'νισσαις  επήαν  καί   την  ηύραν, 

τι  μια  πε'ρνει  βασιλικό  κ'  ή  άλλη  πε'ρν'  άπίοι, 

η  τρίτη  ή  καλλίτερη  πε'ρνει  χρυσό  μαντήλι. 

«Καλή  'μερά  σου   λιερή,  περαστικά  σου  νάναι, 

μύρισε  τό  βασιλικό,  ο*άγκ«σε  καί  τ'  άπί^ι, 

σκούπισε  καί  τόν  ι^ρω  σου  μέ  τό  νρυσό  ρ.αντύλι». 

«Μ/,τε  βασιλικό  θελώ,  μήτε  δαγκό   τ'  άπίίι, 

μήτε  τόν  ί'δρω  μου  σκοπώ  μέ  τό  χρυσό  μαντήλι». 

«Κο'ρη,  γα-ήσαμε  κ'  ήμεϊς  κ'  ελησμονήσαμέ  τους, 

καί  σύ,  κο'ρη  μ',  αγάπησες  καί  θέλεις  νά  'πεθάνης; » 

«Έσεϊς  σάν  αγαπήσατε,  ήτανε  παληκάρια, 

μά  'γω  τό  νιό  π'  αγάπησα,  τοΰ  κόσμου  διοματάρης. 

Είχε  τοΰ  Φράγκου   λίϊσμα,  τοϋ  Βενετσιάνου  χάρι, 

κ'  έσερνε    τό  μουστάκι  του  Σαλονικιό  βατάνι». 

Άπό  ταΐς  τρεις  γειτο'νισσαις  ή  μια  την  ελυπήθη, 

«'Πέ  μου,  κο'ρη,  ποΰ  κάθεται  νά  πά  νά  σου  τόν  φέρω». 

«Κάτω  'ςτοΰς  κάμπου;  πού  θωρείς, 'ςτά  πράσιναλειβάδια, 

πούναι  τά  δένδρ"  ολόχρυσα  κ'  ή)  ρίζαις  άσημένιαις, 

έκεία  μέσα  κάθεται  ό  άπολησμονιάρης, 

δπου  μ'  άπολησμο'νησε  καί  πιο  $έ  μέ  θυμάται». 

Καί  παίρνει  τό  δρομί  δρομί    καί  πήε  καί    τόν  ηύρε· 

χρυτό  ίενδρί  ένέσπασε   κ'  ήκαμε  το'πο  κ'  ήμπε· 

έκ'  ηυρε  καί  τό  Γιανακή   καί   ταύλα  μαρμαρένια· 

ή  κο'ρη  'ποΰ  τόν  έκερνα,  άσημοδΌυκλωμένη. 

Κ'  εκείνος   δσον  κι'  ΐίε  την,  έπροσηκώθηκέ  την 


206 


Ο  ΕΛ1  ΚΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΙΙΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


«Καλώ;  την    τή  γειτόνισσα   τήν  πολλαγαπΥΐαενΛ* 
κάτσε  νά  φα;,  κάτσε   νά  πιν;;,  κάτσε  νά  ξεφάντωσης, 
νά  φα;  άπ'  τ'άγρη  τ'ούρανοΰ,  νά  φα;  κι'  άγριο  περδίκι»· 
«Μη ο  ε    γιά  τό  ψχί  σ'  ήρθα  ρ.ήτε   για  το  πι'οτί  σου, 
ρ.ο'νο    για  τή  γειτόνισσα    τήν  πολλαναπημε'νη». 
«Σήκω  νά  πά  τήν  εύρωμε,  γιατ'  ή  ψυχή  τή;  βγαίνει». 
«Άπ'  η;  εχτίστ'  ο  ούρανός    κ'  έθερ.ελιώθ'  ή  ο*ύσι:, 
και   των   τελείων  ή  βουλή   και  τή;  άρχή;  ή  κρίσις, 
.    και  ταΐ£  οικαί;  της  ταϊ;  βουλαί;  <^έν  ημπορώ  νά  τύχω». 
Επήραν  τό  ορομί    <^ρορί,  νά  'πάσι    νά  τή  /  εϋρουν, 
και  πρόαλεν  ή  λιερή  άπό  τό  παραθύρι. 
«Καλώ;  τόν  ήθελα  νά  '$ώ,  τόν  'ποθυρ.οΰσα  νά;θτ), 
καλώ;  τον  τό  βασιλικό  ρ.έ  τά  χρυσά  του  τ'  άνθη». 
«Επαίνεσε;  ρ',  αγάπη  ρου,   πριχοΰ   νά  σέ  "παινέσω. 
Θάλασσα  μέ  τά  κάτεργα   μπαξέ   μέ  τά  λούλουδα, 
βρύση  ρου  μέ  τό  κρηό  νερό,  μ'  ολόχρυσα  σουλούνια». 

Ό  σοϋρ  Γιαννάκη;   ό  μικρός   ό  ρ.ικροσουρ-Γιαννάκη;, 
τον  "ίσιο   ίσιο  περπατεΐ,  τόν  ίσιο  'ίσιΌ  πάει. 
Κανε'ν'  ι^έν   έχει   νά  'μιλα,    ρ.ο'νο    ρ.έ    τ'  άλογο  του· 
«Μαΰρ',  άν  μου  κάμης  προξενιά,  ρ.τά   κόρη   νά  φιλήσω». 
«Μή  λυπηθγ,ς  τά  γε'νια  σου,  πιάσε  και  ξούρισέ  τα, 
ρή  λυπηθ*ϊ;ς   τ'  αΰτάκιά  σου,  πέρασε  σκουλαρίκια, 
μετάλλαξε    τό    μαΰρό  σου,  βάλε    τ'  άσπρα  χιονάτα, 
και  πάρε  ξόρ.πλι  και  πανί  κι'  άρε  γυρεύγοντά;  την». 
Ά-'  έσπερί;   του  τώλεγε  και  το  προη  τό  κάμει. 
Κι'  άπ'  όςω   άπ'  τήν  πόρτα  τη;   έπνίε   νά  περάση. 
Έκεΐ    βρίσκει  τή  ρ.άνα  τη;,    τή  σκάλα  εφροκάλει. 
«Γιά  σου,  κυράτσκ   Μαρουοιά,  γιά  σου,  κυράτσα  ρ.άνα. 
Έ^ώναι   ή   ξαδέρφη  μου  ή   ήλίογεννηρ.ε'νη  ;  » 
«Γι'  ά/.ουσ'  άκουσε,  κόρη  ρ.ου,  τί  λε'γει  μια  ρ.κθήτρια, 
όχι  μαθήτρια  μοναχή  ρ.όνον  και  άςα^έρφη». 
Τά  ί^Γ.ό   σκαλιά  έ'να  τάκαι/.νε,  τά  τρία  τά  ξεπερνά, 
κι'  άπό  τό  χε'ρι   πιάνει  την    και  πάνω   τή  'νεβάζει* 
'ςτό  παραθύρι   κάτσανε    κι'  ένα  πλουρ.ί  εκάρ.αν, 
κι'  έ'να  πλουμί  έκάρ.ασι  κι'  ένα  τραγούδι  λε'σι. 
Τ'  ώραν  τά  βασιλέρ.ατα  ή  κο'ρ'  άνεστενάζει. 
«Τίέχ'  ή  άςαίέρφη  ρ.ου,    και  βαρπανεστενάζει ;  » 
«Γιατί   θωρώ  και  βρκ^ηασε  κι'  άποψε  που  νά  ρ,είνω;» 
«Σώπα,  ή  άξαίέρφη  ρου,  κι'  αντάρα   ρ.ου   θά  μείνη;». 
Έπέσασι  τό  βρα^υνό  σά  ίηό  κάλ'  αδερφάκια, 
κι'  όλονυκτή;   έφίλα  την  και  περιλάρ.πιζέ  την, 
πάνω  τά  'ςερ.ερώρατα  έφυε  κ'  έφηκέν  την. 
Ή  κο'ρ'  όί;  έσηκώΟηκε  'σκ  ρήλο  ραραρένο, 
τοϋ  ΰπνου  και  τή;  αγρυπνία;  ήτο  παραοορ.ένη. 
Κ'  ή  ρ.άνα  τη;  τήν  έρωτα  κι'  ή  ρ,άνα  τη;   τή;  λέει· 
«Τ'  έχει    τό  ρήλο   τοϋ  μαγιοϋ  κ' έοωκε  κ'  έρ.αράΟη;» 
«Τί2  !  ρ.άνα  ρου,  ρουφκιάνα  μου,    μάνα  ρ.ου  προξενήτρια, 
';  έρέν    κακό  'ποϋ    γενικέ,  κακό  πολύ  ρεγάλο. 
"Ενα  αρσενικό  πουλί  ';τή   κάμαρα  ρου  'ρ.εϊνε, 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙ02  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΛΕϊΕΩλ  ΚΑΙ  ΑΙΠΙΟΤΙΚΩΧ  λιΣΗΑΤΔΝ 


207 


κ'  εκείνο   #ά  μέ  μάρανε  κι'  έμεινα  μαραμένη». 
Και  παίρνει  το  ίρομί  ίρομΐ  'ςτοΰ  βασιλέ  πααίνει. 
Και  ώς  την  εϊ^'  ο  βαοτιλές,    έπροιηκώθηκέ  την. 
«Τί  θέλουσιν  γ]  άκριβαϊ;  'ςτοϋ  βασιλέ    τήν  πόρτα  ; 
Δέν  ε ε  γράμμα  και  χ*ρτί,  οέν  είχε  καλαμάρι, 
νά  κάμν)  μτάν  αναφορά,  'ςτοΰ  βασιλέ  νά  πκη ;  » 
«Ειγα  και  γράμμα  και.  χαρτί  ειχα  «αϊ  καλαμάρι· 
τό  κρίσιμο  μου    εΐν'  βαρύ    κι'  ήρθα   κι'  έγώ  'πατή  μου. 
"£ν*ς  ά.— '  τό  φουσάτο  του  επήρε    τήν  τιμή  μου». 
«Για  'πε  μου  τά  μουσούδα  του,  μπέλκι  καϊ  το'νεζερω», 
«"Ενας  λιγνός  λιγνακιανός   κ'  έχει   και  μαΰρα  ©ρΰοια, 
καϊ  παίζουν  μέσ'  'ςτά  μάτια  του  του  έρωτος  παιχνίδια». 
«Κι'  εκείνος  είν'  ό  σούρ  Γιάννης,  ό  γυναικάοεροο'ς  μου  ». 
Μαντάτα  πασι  κ'  έρχονται  'ςτοΰ  σοϋρ  Γιάννη  τήν  πόρτα. 
«Και  χθες  βρα^ΰ  ήμουν  έκεϊ   κα'ι  τώρα  τί  με  θέλει  ; 
ό  [ίασιλές  μ'  άνεζητά,  νά  μέ  κρεμάσν]  θέλει». 
«Παίρνεις  Γιαννή  τήν  έμορφη,  ή'γώ  νά  τήν  έπάριυ;» 
«Και  σύ  τήν  εί^ες    τώρα  0*α    καϊ  προση/.ώθηκές  την, 
κι'  έγώ  'ποϋ  την  έφίλησα,  ττώς  θέ  νά  μη  τήν  πάρω». 


Όχτώ  καράβια  ήτανε  κα'ι  ι^ώοεκα  γαλιο'τες, 

κι'  ό  σκλάβος  άνεστένχζε   κα'ι  'στάθη  ή  γαλιο'τα. 

Καϊ  πηλοάτ'  ό  πλοίαρχος  τοΰτο  τό  λο'γο  λέει· 

«Ποιος  είν'  ποΰ  άνεστέναζε    κ·/ϊ  'στάθη  ή  γαλιο'τα; 
"Αν  ειν  κανείς  μου  γεμιζής,  μπαξίσι  θάτοϋ  ίώσω, 

κι'  άν  είν'  άπό   τους  σκλάβους  μου,  θά  τον  έλευτερώσω». 

«Έγώμουν  'ποΰ  'νεστε'ναΕα  κα'ι  στάθη  ή  γαλιο'τα». 

«Σκλάβο,  κα'ι  για  τραού^ησε  καϊ  νά  σ'  έλευτερώσω». 

«Πολλαϊς  βολαίς  τραού^ησα,  μά  λευτεριά  <^έν  εί^α. 

Μα  πάλι  για   τή  λευτεριά  νά  ξανατραουο*ήσω. 
Άπο'ψε  εΐοα    όνειρο  πικρο',  φαρμακωμένο* 

άπ'  τήν  πατρίσα  μου  περνώ,  βογκούσα  τό  καϊμένο. 

Τρ?ών  ήμερών  γαμπρός  ήμουν,  ^ώ^εκα    χρόνους  σκλάβος,- 

τώοα  τ'  αμπέλια  μου  πουλούν  κι'  αύλαϊς  μου  παζαοεύουν, 

σήμερα  τή  γυναικά  μου  μέ  άλλον    τήν  παντρεύουν». 

«Ποιος  έχει  μαΰρο  γλήγορο,  νά  πα  νά  του  τήν  φέρν]  ;  » 

«Έγώ  'χω  μαΰρο  γλήγορο,  νά  πάω  νά  τήν  φέρω». 

Ευθύς  τήν  ά^εια  τοΰ  τή  ι^εΐ  κι'  άπ'  τήν  γαλιο'τα  βγαίνει.- 

Βετσιά  τοΰ  μαύρου  τ'  εοωκε,  'ςτ'  άμπέλι  του  πεζεύγει. 
'Κεϊ  ηύρε  τον  καλόγερο  κα'ι  'κεΐ  τ'  άμπέλι  βλέπει. 

«Νά  ζής,  νά  ζής,  καλόγερε,  τίνος  είναι   τ'  άμπέλι;  » 

«Τής  ερημιάς,  της  άρφαντάς,  τοΰ  γυ;οΰ  μου  τοΰ  Γιαννάκη. 

Τριών  ήμερών  γαμπρός  ήτο,  σώο'εκα  χρόνους  σκλάβος· 

Τώρα  τ'  αμπέλια  του  πουλοΰν  κι'  αύλαΐς  του  παζαρεύουν, 

σήμερα  τή  γυναικά  του  μέ  άλλον  τήν  παντρεύουν». 

«Νά  ζ'?^,  νά  ζης,  καλ-ογερε,  φθάν<.ο  κι'  έγώ  'ςτό  γάμο;» 

«"Αν  εννίς  μαΰρο  γλήγορο,  φθάνεις  κι' εις  τά  στεφάνια». 

Βετσιά  τοΰ  μαύρου  τ'  εοωκε,  'ςτή  βρύσι  του  πεζεύγει, 

'κεί  ηυρε  τήν  καλογριά  κι'  έκεϊ   τή  βρύσι  βλέπει. 

«Νά  ζης,  νά  ζής,  καλογριά,  τίνος  είναι  ή  βρύσι; 


-208 


Ο  Ε\τ  ΚίΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


«Τής  ερημιάς  της  άρφανιχς,  του  γυιού  μου  τοΰ  Γιαννάκη. 
Τριών  ημερών  γαμπρός  ητο,  ^ώ^εκα    χρόνους  σκλάβος, 
τώρα  τ'  άμπελια  του  πουλούν  κι'  αύλαϊς  του  παζαοεύουν, 
σήμερα   τ/)  γυναικά  του   ρ.έ    άλλον  την  παντρεύουν». 
«Νά  ζης,  νά  ζ?ς,  καλογριά,  φθάνω  κι'  εγώ  'ςτό  γάμο  ;  » 
«"Αν  ε/ης  μαύρα  γλήγορο,  φθάνεις  κι'  εις  τά  στεφάνια». 
Βετσιά  τού  μαύρου  τ'  είωκε,  'ςτό  σπίτι  του  πεζεύγει. 
Κι'  άκουσεν 'Λ  γυναικά  του  κάτω  άπ'  τά  στεφάνια. 
«Του  μαύρου  μ'  ήκουσα  φωνή  τού  πρωτινού  μου  άν^ρα· 
γι'  ά-ρήστε  ν  κ  βγω    νά  ΐίώ  κ'  εν'  ή  καρδιά  μου  λαύρα». 
Κι'  δνταν  τόν  εΐ<ϊε    ερχεψε  τραγούδι  κι'  ελεε'ν  του, 
'σάν  πεθαμένο  με'σ'  'ςτή  γη   έκατσε  κ'  εκλαιε'ν  τον. 


ΣΥΛΛΟΓΗ   ΣΥΜΑΪΚΩΝ  ΔΗΜΩΔΩΝ  Α,ΣΜΑΤΩΝ 

ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ  ΧΑΒΙΑΡΑ 


ΒΑΥΚΑΛΗΜΑΤΑ 


Ιίαυκαληματα  είναι  τά  άσματα  εκείνα,  ά- 
τινα  άοονται  επί  τών  εν  τοις  λίκνοις  βρεφών 
υπό  τών  μητε'ρων  η  άλλοον  συγγενών  αΰταΐς 
και  φίλων  γυναικών  ή  νεανίδων. 

Τά  παρά  τοις  άρχαίοις  βαυκαληματα  η 
καταβαυκαλήματα  λε'γονται  σ^εο^όν  κοινώς 
υπό  τών  νεοιτε'ρο,ιν  Ελλήνων  )·α>·ας>ί(ϊματα 
και  νανουφιάαματα  (έν  Σύμη)  εκ  τού  νανου- 
ριάζοί  (=τώ  άρχαίω  βαυκαλάν),  όπερ  έσχη- 
ματίσθη  από  τού  Γίί^ί.1,  λε'ξεως,  ην  μετα- 
χειρίζονται αί  μητε'ρες,  οπο;ς  αί  άργαϊαι 
τίτΟαι  τό  ΛαΛα    και  βανχα.ΙάΓ  πρός  κατα- 


1·  Να  χαμί)  ΥαϊΥΙ  ζο  παιδί  μου  λέγου'α'.  αί 
«.ητέρες  εις  τα  βρέφη  ε'ννοουσι  να  κοιμηΟη. 


κοίμισιν  τών  βρεφών.  Φαίνεται  όμως,  ότι  και 
τό  σημερινόν  όνομα  τών  ασμάτων  τούτων 
έσχηματίσθη  έκ  της  άλλης  αρχαίας  αυτών 
επωνυμίας  νο^ηα^. 

"Κχουσι  <ϊέ  σκοπόν  νά  άποκοιμίζωσι  τοϋς 
φιλτάτους  μικρούς  άγγε'λους,  και  αγόμενα 
υπό  λιγυροφώνου  μάλιστα  και  νεαράς  γυναι- 
κός εχουσιν  όντως  τήν  μαγικήν  ^ύναμιν  νά 
κατακοιμίζωσι  τά  τρυφερά  εκείνα  πλάσματα. 


1.  Ησύχιος  Εν  τγ^  λέξει-  γραπτέον  ΐσω;  νάννια 
(βρεφικά  άσματα)  έκ  τοϋ  νανίον,  εξ  ού  και  νιννι  τήν 
σήμερον  το  βρέφος  και  μεταφορικές  ή  κοΰ'κλα·  Έν 
Σύμη,  νιννι  λέγεται  κα:  ή  εν  τη  κόρη  τοΰ  οφθαλ- 
μού σχηματιζόμενη  μικρά  εϊκών· 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΔ\  ΠΕΡΙ  ΤΩ\  Ο  ΣΥΜΗ,  ΑΙΙΜΩΛΩΧ  Α  2ΜΛΤΏ\ 


209 


Ή  δέ  δύναρ.ις  αύτ/,  είναι  βεβαίως  ή  τήςρ.ου- 
σικ/,ς.  Επειδή  δέ  'ό  κατακο£ρ.ισις  είναι  ό  κύ- 
ριος σκοπός  των  άσρ,άτων  τούτων,  οιά  τούτο 
και  ό  Μορφεϋς  προσκαλείται  έν  πρώτοις  δι' 
αύτών,  κολακευορ.ενος  ρ,άλιστα  και  δώροις 
ραλασσόρενος,  όπους  ού  ρ,όνον  Λεχθν]  έν  τοις 
κόλποι;  του  τά  τρυφερά  όντα,  άλλα  και  δι' 


όνείρο^ν  ωραίων  και  τερπνών  τά  καταΟέλς-/). 
Τοιαύτα  βαυκαλτίΐλατά  εΐσι  τά  ές"ν;ς : 


Νάννι  νάννι,  τό  παιδί  ρ.ου, 
που  νά  Υε'ρ.7]  τήν  εύκΐή  ρ.ου 
του  Χρίστου  καί  τή  δικό  ρου. 


Νάννι    νάννι,  ποΰ    νά  Οραφν)    και  νά  έννί  ρ.εάλο, 

ποϋ   να  ενγί    του  παντρερου   και   του  ραβο^νιασράτου. 

Κι'  άν  δέν  έρ.ποϋν,  κι'  άν  δέν  εύγοϋν,  κι'άν  δέν  ρ.οϋ  παραγγέλου, 

κι'  άν  δέ  ρ.οϋ    φέρουν    τά  φλουριά  'ςτό  ρ.αχραρ,ά  δερ.ε'να, 

κι'  ά  'ί  γκαρ-ουν  τ'  άΐιε'ντ·/]  του   τρικάταρτο  καράβι, 

ν.ι '  ά  έ'γ  καρ.ουν  τί,ς  ρ.άνας  του  τήρ.  ρ.ελουβε'να  γούννα, 

κι'  ά  έ'ρ.  ρ.ου  χκλι/.ώσουνε   τ'  όζω  ρ.ου    τό  ναυλίδι1, 

και    πάλαι   ναι   και    πάλ'  όχι·    και    πάλαι    δέν    τό  δίννω2. 


Κι'  άν  τό  νυπνίσγ,ς,  νύπνε  ρ.ου,  τρεις  χώραις    σου  χαρίτζω, 
την  Ηενετιά  ρ.έ  τό  φλουρί:!,  τήγ  Χίο  ρ.έ  τό  ρ,αστίχι, 
τηρ  Πόλιν  τήν  άςακουστή  ρ.έ  τό  λοάριρ.  'πούχει. 


Νύπνε  ρ.ου,  κι'  άν  τό  νυπνίσνις, 
γλίωρα  νά  τό  'ζυπνίσ'/)ς. 


Κ'  έχω  σου  αύγά  ψν,ρ.ε'να, 
και  καρύδια  τσαϊσρε'να. 


Ό  νυπνος    θρε'φει   τά  παιδιά,  κ'  οί  κάρ.ποι 
κ'  έρε'να  τό  παιδάκι  ρ.ου  θρε'φεται  ρ.έ  τά  χάδια 


τά  δαρ.άλια· 


Νάννι  τοϋ  Ρηα  τό  παιδί,  του  βασιλιά  τάγγόνι, 

κα'ι  ττ,ς  κυρά  βασίλισσας  τό  πετροχτ,λ'.δόνι. 

Κι'  άς  εςευρεβ  βασίλισσα  πώς  έ'χει  τε'τοι'  άγγόνι, 

νά    κάρ.7]    κούννιαις    άργυραϊς,    φασκιαΐς  ρ.αλαρ.ατε'νιαις. 


Νύπνε  ρ.ου,  καλονύπνε  ρ.ου  κα'ι  καλορ-ερωτη  ρ.ου, 
όπού  'ρ.ερόννεις  τά  παιδιά, 
κα'ι  κάρ.νει  ρ.άνα  τωδ  δουλειά. 


Ό   νυπνος  τό    περικαλεϊ  κ'  ή   γειά   τό  ρεαλαίνει· 
τ,  άγρυπνιά   ρ.οϋ  τό  χαλά  και    ρ.οϋ    τό  τζαπουνεύγει. 


1.  Τινές  προσΟίτουσι :   «Νάαπουν   κα'ι  νϊβγουν   εκατό,  νααπουν   και    ναβγουν  γίλιοιβ. 

2.  "Αλλω;"  «και  πάλ'  ό'ττω;   αοϋ  Βόςηο. 

3.  "Αλλω;"  «αέ  το  ψηφί». 

(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  2ΥΛΛ0Γ02. —  ΤΟΜ.  Ιθ').  27 


210 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΈΙ  ΕΛΛΜΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΑΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


9 

Κάεται    νήλιο;  'ςτχ  ψηλά  κ*  ή    πέρδικα  'ςτά  ρούρ-α1 
κοιράται   το  παιόάκι   ρ.ας  'ςτήγ  καρυδένια  κοόννια. 

ΙΟ 

Νύπνε  ρου,  κι'  άν  ρ.ού  τό  'γαπ^ς,  πάννε    σιρικνισε'  το* 
και  πάρτο  'δώ  και  πάρτο  'κεΐ,  και  πάρτο  'ςτά  περβόλια,, 
και  γίρ.ωσε  τούς  κόρφους  του  τριαντάφυλλα  και  ρόδα. 

1  1 

Νύπνε,  που  πε'ρεις  τά  παιδιά,  πάρε  και  τό  δικό  ρ.ας, 
και  πάρτο  και  σιριάνιστο  'ςτ'  Άδάρ.η  τό  περβόλι, 
και  γίαωσε    τους  κόρφους  του  λουλλούδια  νά  ρ.άς  φε'ρη.. 

Κοιρήσου,  που  νά  κοιρ.ηθν;ς  ρ.έ  [Λάνα  και  ρ.έ  κύρη, 
και  ρ.'  άερφό    πραματευτή,   ρ.'  άντρα  καραβοκύρη. 

1  3 

Κοιρ.ήΟου  ρ.έ  τήρ.  ΙΙαναγ^ά  και  ρ.έ  τόν  άϊ  Γιάννη, 

ρέ  τόν  άφε'ντην    τό  Χρίστο,  κι*  δ, τι    πονεϊς    νά  γιάννι. 

14 

Κοιρ.ήθου,  τό  παιδάκι  ρου,  κοιρού  ρ.έ  την  ύάν  του2, 
ποΰ   νά  χαρ'Τ)    τά  νιάτα  του   καϊ   τηρ.  παλληκαριάν  του. 

I  & 

Κοιρηθου  κ'  έπαράγγειλα  'ςτήν  Ρόδον  τά  χαρτιά  σου, 
'ςτήν  Βενετιά  τν;ς  πίνναις  σου  και  τά  χρουσόβουλλά  σου. 


Ενίοτε  πτωχα'ι  ρ.ητε'ρες,  εχουσαι  πολλάς 
θυγατε'ρας  και  λικνίζουσαι  καϊ  άλλην,  άπο- 
βάλλουσι  την  ρητρικην  στοργήν,  καί,  συλλο- 
γιζόρεναι  τάς  προίκας  κα'ι  τάς  πολλάς  και 
ρ,εγάλας  απαιτήσεις  των  γαρβρών,κατά  την 
κακίστην  συν/,Οειαν,  καθ'  ην  ό  γάρ.ος  θεω- 
ρείται κυρίως  ώς  πλεονεξίας  καί  κερδοσκο- 
πίας επιχείρησις,  τοιαύτα  έπκδουσι  βαυκα- 
λη"ρατα  : 

16 

Κοιρ.ήσου  τόν  άσήκ<υτο  καί  τον  άσηκωρ.ε'νο, 
ποΰ  νά  σε  πε'ρου  'ςτό  πλατιά  τε'σσεροι  σηκω- 

[ρε'νο. 


1  * 

"Εχω    κο'ρη  κ'  έ'χω  πίκρα, 
πού  θά  ρε  γυρεύγουν  προίκα, 
θερρ.ο'τατα    δρ.ως   εν  γε'νει    εκφράζεται  ή 
ρ,ητρική  στοργή  πρός  τά  βρε'φη,  καί  ρ,άλιστα 
δταν  ώσι  πρωτο'τοκα  η  ρ.ονογενή  : 

1  8 

Μάνα  ρου,  παιδί  πού  το'  'χω, 
κεν  τό  καρ.αρο'ννοι,  τεχω. 
Κι'  &ς  ρ.ού  τώχεγ  κι'  άλλη  ρ,άνα, 
κι'  άς  ρ.ού  τό  κχρ.άροννε, 
δουλειάν  άς  ρ.ήν  έύρευγε. 


1.  Εις  τήν   ερηαον,  εις   τ!)  δ'ρο;. 

2.  'Τγείαν  του- 

3.  Αί  πχρχ  τχ?;   ί<κλητ!χ·.;  πλ-χτεΐχί,   εν   χι;  χχ\   οί  ΤΧφΟί. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙ02  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΩΝ 


ΕΝ  ΣΥΜΗ,  ΔΗΜΩΔΩΝ  Α  ΣΜΑΤΩΝ  211 


ΙΟ 

Έχω  υίόγ   κ'  εχω  χαρά 
πού  θά  Ί'νω  πεττεριά 
νά   μοϋ  φέρου  μπακλαβά. 

»© 

Μαευτήτε,  σωρευτήτε 

κ'  εις  τήν  Πλάτσαν1  νά  σταθήτε, 

νά  περάση   τό  σταθο'ρι 

τοϋ  Μανολακιού  ή  κόρη. 

'ί  1 

Μάνα  μούρτεν  τό  πουλλάκι, 

κ'  είπέν  [/.ου    κρυφά   'ςτό  φτάκι 

νά  'γαπώ  τό  μικρακάκι* 

κ'  ειπέ  μου  νά  τό  φιλήσω,  ' 

και  νά  μην  τό  μολοήσω. 

«» 

ϊό  παιδί  [/.ου  'γώ  'γαπώ  το, 
κ'  εις  τον  νυπνο  μου  θωρώ  το* 
και    ξυπνώ   και    δέν    τό  βρίσκω, 
— ροΰχά  μου  και  πάλαι  ρούχα, 
πουναιν  τό  παιδάκιμ  ποΰχα. 

«3 

Τό  παιδίμ'  [/.ου  τό  'γαπώ* 
τούνου;  ναύρω    νά  τό  πώ  ; 
νά  τό  πώ  της  Παναγιάς, 
νά  τοϋ  δώση  τήν  υγειά* 
νά  τό  πώ  και  του  Σωτήρη, 
γιά  νά  [/.ου  τό  μεαλύνη* 
νά   τό    πώ   τοϋ  Πανερμιώτη2 
μέ  την  καημένη  νιο'τι, 
νάρτη  κάτω  νά  τό  γλέπη. 

Ποιός  μου  τώπεν  άσκημο 
κι'  άσκημα  τά  ρούχά  του 
και  τά  κοντογουννια  του 
και  ξένα  τά  παπούτσα  του  ; 
Κ'  εγώ  'χω  του  'τόν   παπουτζτ.  παπούτσα 

[νά  τοϋ  κάμη, 

κ'  εγώ  'χω  του  σοχίτικα  'ςτό  ράφτη  νά  του 

[ράψη, 

κ'  εις  τόν  καπελλάγ  καπε'λλο. 


1.  Πλχτεΐα·  μέρο;  έν  πάλει,  'ένθχ  ήν  τδ  πάλαι 
πλατεϊχ. 

2.  Τοΰ  αρχιστρατήγου  Μιχαήλ. 


«5 

Ποιός  μου  τώπεν  <5έ ν  το  θέλει, 
κι'  άμμά  δέν  τό  'δ*'?)  πεθαίνει. 

9  β 

Τοΰ  Πανερμιώτη    φώναξα  κ'  είπε'  μου  τί  μέ 

[θέλεις  ; 

κ'  είπά  του — τό  παιδάκι  μου    καλά  νά  μοΰ 

[τό  γλε'πης. 

Τό  παιδίμ  μου  'γώ  κι'  άχ  χάσω, 
γοϋλα  τά  βουνά  θά  πιάσω, 
γούλα  τά  στενά  σοχάκια, 
τά  στενά  στονομυράκια. 
—Μωρή  κοράκια  'ίοητε 
τό  παιδίμ  μου  πούετε  ; 
— Κ'ίδαμέν   το  'ςτό  γιαλό 
κι'  έκυνήαν  τό  λαώ1, 
ε'ίδαμέν  το  'ςτ'  Άλωνάκια 
κ'  έπαιζε  μέ  τά  κοράκια* 
ε'ίοαμε'ν  το  'ςτά  ΓΙλατέλλια 
κ'  επαιζεν  μέ  τά  κοπέλλια* 
ε'ίδαμέν  το  κ'  εις  τ'  Άμπούτζι 
κ'  έ'παιτζεν  μέ  τόν  Κοντίτση* 
ε'ίοαμε'ν  το  κ'  εις  τό  Πέδι 
κ'  ετρωε  μουχοϋρτα  μέλι. 
ε'ίοαμε'ν  το  κ'  εις  τ'  Άρμάκια2 
κ'  έβοσκε    καμπο'σ'  αρνάκια. 

Τοϋ  παιδιού  μου  κάμνουρ  ροϋχα, 
τό  παιδίμ  μου  δέν   τά  θέλει. 
Χρουσομπουκαδένα3  θέλει. 

99 

Τό  καλο  μου   τό  παιδί 
θέλει  γούνναν   νά  θωρνί, 
και  μαντήλι  λαχούρι. 

30 

Τό  παιδί  μου   τό  καλο', 
τό  κουλλοϋριν  τάπαλο', 
αυρω  μο'σκον  νά  τό  λούσω 
νά  το  μοσκοσαπουνίσω. 


1.  Λαγώ. 

2.  Άλωνάκία,  πλχτέλλιχ,  πέδι,   άρυ.χκ;ΐα,  θέσει; 
εν  Σύμη. 

|      3.  Χρουσομπουκχαοένχ  :  χρυσοκέντητα 


212 


Ο  Ε\  Κ  ΠΟ  ΙΕΙ  ΕΛΛΠΛΙΚΟΣ 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


3  1 

Κο'ρη  ρ.ου,  σοΰ  νά  κάεσαι  /.'  ή  ρ.οΐρά  σου  νά 

[κάμνη, 

και  τό  καλο'σου  ριζικό  νά  κουβάλα  νά  φε'ρνη. 

Τοΰ  παιδιοΰ  ρ.ου  'γώ  το  γάρ.ο 
τη    λαμπρή   θά    του    τόν  κάρ.ω· 
πούναι  τά  ψωρ.ιά  περίσσα 
κ'  ·/]  γυναίκες  κεπαρίσσα. 

33 

Το  π αιδίρ.  μου  ό  γιαπάς1, 
ό  άργυρομαστραπάς. 
Τό  παιδίρ.  ρ.ου  ό  γιαπάς 
οξοί  κάεται  κι'  άργά2. 

34 

Τό  παιδί  ρ.ου  τό  κακνάτο 
και  τάσκιντζαρ,υγδαλάτο 
'τήν  άμυγδαλιάν  'που  κάτω 
ετρωε  ψοψ.ϊν  ά-ρράτο, 
κ'  ε — ι  ν  ε   κρασί  ροσκάτο. 

35 

"Ας  κλόουν  όποΰχουν  τε'σσερης 
άς  κλνροΰν  όπούχουμ  πε'ντε· 
άς  κλγιοΰν  τ'  άτσιγκανο'πουλλα3 
όπούναι  δεκαπε'ντε4. 

36 

Ό   Νικόλας   ειρ. '  που  'ρίτζει 
τά  καράβια  μέ  τό  ρίτζι. 

3  * 

Παναγιά  μου,  νά  ενν), 
'ςτόγ  γιαλόν  νά  καταβγΐ 
ρ.έ  τά  ψάρια  νά  'νΥΐβν)3. 

3§ 

Κόρη  ρ.ου,  νά  σέ  πχντρε'ψω 
καϊ  νά  σέ  'νοικοκυρε'ψω, 
νά  σέ  δώσω   καϊ  προικιά 
έ'ναγ    κο'ρδενογ0  κουκιά. 


1.  Το  πολύτΐ'Λον,  άκριβιν- 

2.  Εργάζεται. 

3.  Τα  τέκνα  των  σιδηρουργών. 

4.  "Λλλως"  πουναι  ση ρανζαπεντε. 

5.  Άναβ/^. 

6.  Το  άραιον  κόσανον,  οΥ  ού  κοσκινιζουσι  τον  σΐ- 
τον,  κα!  παρευτ,ρερ  ης  προς  τούτο  κάλαθος,  ένω  Οίτουσι 
τους  περισσεύοντας  τής  τραπέζης  άρτους. 


39 

Νά  ψοφήσ'  ή  πεττεριά  σου 
νάναιν  τά  προιχ.ιά  'δικά  σου. 

40 

Τό  παιδίρ.  ρ.ου  'πά'  'ς  τή  βρύσι, 
ρ.ή  κακόν  του  κι'  άν  ήργήση, 
κ'  αν  ίσπάση  τό  λατίνι 
τί  κακόρ.  'ποΰ  θά  μου  ϊνη 

4  1 

Τό  παιδί  ρ.ου  πάει  πε'ρα 
<ρορτωρ.ε'νον  τόν  άε'ρα 

4* 

Τίς  τιτου-.  ποϋ  μου  τώδειρεν  κ'έχειν  τοΰ  δώ- 

[κει  κι'  άλλαις· 
κ'έ'χειν  τοΰ  δώσει  π;ά  πολλαϊς  κι'άκομη  πιά 

[μεάλαις. 

Φρικτάς  ορ.ως  κατάρας  και  άπειλάς  έκ- 
σφενδονίζουσιν  αί  μητέρες  /.ατά  των  μισούν- 
των  τά  φίλτατά  το;ν. 

43 

Κι'  όποιος  οέν  μοΰ  τό  'γαπά 
πε'ντε  χρο'ν.α  νάγ'1  κακά  (δϊς) 
δέκα  νά  ψυχορ.α^ά  (τρίς). 

44 

Πο.ο'ς  μου  τό  'δειρερ.,  ρ.ωρή, 
τ'  άκριβο'μ  μου  τό  παιδί  ; 
νά  τόμ  πάοιο  'ς  τοΰ  καδή 
νά  τόδ  δείρουμ  μέ  δαυρί. 

Έκ  των  έπορ.ένων  τινά  έ'χουσιν  έ'ννοιαν 
άσυνάρτητον  καϊ  δυσεζήγητον  οΰχ  ήττον 
επισυνάπτω  αΰτκ,  καθο'τι  συχνότατα  άδον- 
ται  ύπό  των  ρ.ητέρο^ν. 

45 

Έρηνάκιμ,  'μμάτια  μου, 
κάτσε  'ς  τάγκαλάκια  μου, 
κι'  άς  σοϋ  κάμω  τί/τοτε, 
κο'ψε  τό  κεφάλιμ  ρου, 
ρίςε  το  'ς  τήθ  θάλασσα, 
νά  'ματώσ'  ή  θάλασσα, 
νά  περάση  ό  Πασάς 
ρ.έ  τά  δώδεκα  σπαθιά. 
— Τούνου;  είναι,ν  τό  παιδί. 
— Τοΰ  Παπά   τοΰ  Στεφανή. 


1 .  Να  ντ,ναί. 


ΖΩΓΡΑΦΕίΟΙ  ΑΓ£\  ΠΕΡΙ  ΤΛ\  Ε\  ΙΎΜΙί  ΑΙΠ!ΩΛΩ\  Α  Σ Η Α ΤΩ \ 


213* 


— Βάλε  του  κρασϊν  νά  πιγ 

μές  'ς  τήγ  κού~αν  τηχ  χρουσή. 

46 

Ουρανέ,  κατζουρανέ, 
τό  παιοίμ  μου  "βάφτισες· 
κ '  εσχυψεν  νά  ττιη  τό  γάλα 
/. '  έκατάπιεν   τήγ  κουτάλα. 

— Νά  τε'  το,  μωρή  κοπέλλαις, 
πάοτε  το  'ς  τά  λειβαοάϋϊΧ, 
νά  μαε'ψη  λουλλου^άκια1, 
νά  τά  πάρν)   της  ναννάς  του. 
— Νά,  ναννκ,  μαείρεψέ  τα, 
κάτσε  και  τηάνισέ  τα, 
νάρτη  νούννος  μου  νά  οάν) 
κ'  ή  ναννά  μου  νά  οειπνήση. 

4§ 

Μάνα  μου,  καλή  [/.ου  μάνα, 
τό  πιπεριγ  κάβγει  με· 
τό  φιλία  μαραίνει  με· 
τοϋ  κλημ  /.του  τό  τζουμ'ι 
άς  τό  πίνναμεγ  κ'  έμεΐς· 
που  τό  πίνν'  αφέντης  μας, 
και  μεθά  καΐ  $έρει  μας, 

49 

Μάνα  μου,  μανάκι  μου, 
κ'  έ'νασα  τ αρνάκι  μου, 
κ'  εν  ήςεύρω  πού  'πηε 
γιά  Δρακοΰντα,  γιά  Νουλιά2 
γιάσκ   τον  Παλαμη£κ:*. 

δΟ 

Μάνα  μου,  μανούλλα  μου, 

τί  πουλούν  'ς  τήμ  πορταμ  μου; 

μή/'*  άππίΛία  κο'κκινα, 

και  ψωμιά  Ροδίτικα, 

καϊ  κουλλούρια  Φράγκικα; 

5  1 

Τό   παίι^ίμ  μου  πέμπω  το 
στε'λνιο  β/.ρκαφ  φέρνω  το. 


1.  "Ισως  οιορΟωτέον  γορΓαράχ.»α·  επειδή  άγνοω 
αν  τα  λουλλουοάκϊα  υ  αγειρεύ;νται  και  τηγανίζονται. 

2.  Όνόματα  6ε?εων. 

3.  Ποταμό;· 

4.  Μή  ε/ει; 


Πε'μπω  τό  νελιοονάκι, 
πούνκι  γλίωρομ  πονλλάκι. 
Πε'μπω  καϊ  τόγ  Κολοιανο'ν1, 
ποϋ  πετά  Ίς  τόμ  ποταμο'ν 
πέμπιυ  καϊ  τήμ  πέρδικα, 
που  πετά  'ς  την  "Κρικα2· 
πέμπω  και  τήγ  κουκουβάοα^, 
με   τήγ  κουλουντρήγ1  κεφάλα. 

Προς  συμπλήριυσιν  των  βαυκαλημάτων, 
οφείλω  νά  σημειώσω,  ότι  ύπάρχουσιν  άλλα 
τινά  ^ίστι/κ  βαυκαλήματα,  άτινα  άγονται  έν 
ε'ίοει  επωδού  εντέλει  διάφορων  έ κ  των  προη- 
γηθέντων. Οί  τοιούτοι  έπω^οϊ  λέγονται  έν 
Σύμη  καντονννχ. 

5« 

Παναγιά  μου,  γλέπε  μού  το, 
καϊ  Χριστέ  μεάλυνε'  το. 

53 

Ό  Θεός  μου  τώπεψε 
τό  θεοπεμπάμενο. 

54 

Μάνα,  μάνα,  μάνα,  μάνα, 

Κι'  άν  μου  τό  '/εν  κι'  άλλη  μάνα. 

55 

Μάνα  μου,  παιοίπ  που  τώχο^ 
κ'  έν  τό  καμαρόννω  τ'  εχω. 

56 

Μάνα  μου,  κι'τί  του  'φήκχ 
καϊ  κεντούν  το  με  τη  σφήκα. 

59 

"Κλα,  νύπνε,  νύπνισέ  το, 
πάννε  κι'  σιριχνισέ  το. 

5§ 

"Κλα,  νύπνε  νύπνισέ  το, 
στρέψε  πάλαι,  Εύπνισέ  το. 

59 

Τά  ματάκια  σου  τά  μαύρα, 
ποιος  νά  τάχασεν  νά  ταύρα. 


1 .  Κολονός. 

2.  Θίτι;  ε"ν  Σύμη. 

3.  Γ/αύς,  Θεωρούμενη  άριττο;  οιωνός. 

4.  Στρογγύλην. 


214 


Ο  Ε  Λ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΛΊΚΟ- 


ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


60 

Νάννι  νάννι  νκννουράκι 
τό  γιασιμοκλο.>νχράκι. 

61 

Μαυρομμάτικο'μ  μ'  αρνάκι, 
πού  μ'  έποτισες  φαρμάκι1. 

β» 

Κόρη,  κορη  κοραλλί*, 
κόκκινο  γαρουφαλλιά. 

63 

Κόρη,  κορη  κοραλλένη 
Νεκκλησά  τζω γραφίτη ένη. 

64 

Ποίος  μου   τώπεν  κούρο, 
τό  νεραντζομάουλο. 

Προσθ  Γ(  κ  αι. 
65 

*£λα  μου,  νύπνε,  κ'  έ'παρτο  κι'  άργησε  φέρε 

[[λού  το. 

Κιάμ  μου  τό  φέρ-/ις,  νύπνε  μου,  φε'ρ'  μου  το 

[μυρωμένο· 

φε'ρ'  μου  το  μήλογ  κόκκινο,  φέρ'μούτο  χορ- 

[τασμε'νο. 

66 

Κοιμηθου  και  'γώ  σέ  κουννώ  και  'γώ  σε  ναν- 

Γνουρικτζω· 

έγώ  'ππώθω    τηγ  κούννιας  σου   για  νά  σέ 

['ποκοιμ/,σω. 

Κι'  όντας  θέ  νά'ποκοιμηθΫ,ς, 'ςτήμ  Παναγιάς 

[σέ  'φίνυι. 

'ς  τήμ  Παναγία  και  'ς  τό  Χριστόν  εκεί  σέ 

[παραφίνω. 

6  9 

Κοιμηθου,  μικρακάκι  μου,  κοιμηθου,  τό  μι- 

[κρομου· 

'ποΰ  σέ  'θελεν  ό  βασιλιάς  'ς  τήγ  κόρην  του 

[λουλλού&ι* 

λουλλούδιν   τριαντάφυλλο,  γυναίκα  νά  τημ 

[πάρης. 

Μα  'γώ   τό  μικρακάκι  μου   #έ  θέλω  νά  τό 

[δ*ώκω. 


Μ'  άς  'μπενοβγαίνουν  εκατό,  ρ.'  κς  'μπενο- 

[βγαίνουν  χίλοι. 
Γίά  τί  'ναιν  τό  παιδάκι  μου  ρ,ονάκριγο  κα- 

[μάρι. 

69 

Δάφνη  με  μηλιάμ,  μκλλόννει  : 

—  «Δάφνη,  'πήρές  μου  κλωνάρι». 

—  «Μ'  κς  σοΰ  'πήρκ    'γώ  κλωνάρι, 

τό  ποτάμιν    νκ  μέ  πάρη, 

νκ  μέ  πάρη  ρύσι  ρύσι 

κάτω  'ς  του  Πασκ   τήβ  βρύσι. 

Κει  'ποΰ  'πλόννουν  τά  σεντόνια 

και  τά  κάμνουν  άσπρα  χιόνια». 


1.  Εννοείται  τδ  άλγος,  όπερ  ε'δοχι'μασεν  ή  μήττ,ρ 
ενεχα  κινδύνου,  δν  προιφάτω;  διέτρεξε  τδ  βαυκαλι- 
ζόμενον. 


ΠΑΙΔΙΚΑ  ΑιΣΜΑΤΑ 


Μετά  τκ  βαυκαληματα  τάττομεν  τκ  παι- 
σικά  άσματα,  ^ιο'τι  οί  παίδες,  άφ'  ου  βρέφη 
λικνιζο'μενκ  κατεγοητεύθησαν  $ι'  εκείνων, 
ταΰτα  πρώτα  αύτο'ι  μκνθάνοντες  οίοΌυσι. 
Τούτοις  προστίθεμεν  άλλα  τινά,  άτινα  απαγ- 
γελλόμενα κατά  οιαφόρους  παιίιάς,  ίσως 
έ'οει  νά  τεθώσιν  εις  την  συλλογήν  και  περι- 
γραφήν  εκείνων  κατεχώρησα  σέ  ενταύθα, 
κκθό  στιχηρά. 

I 

Παις  λαμβάνει  κοχλίαν  (καράβολαν),  δν 
άποθέτει  που,  όιά  νά  περιπατ"/,ση  και  άπαγ- 
γέλλει  τά  έξης  : 

Καράβολα,  καράβολα, 
'βγάλε   τά  κερατά  σου, 
νά   μήν   έρτΫ)    ό  ποντικός 
κκ'ι  φάη  τκρματά  σου. 
Επαναλαμβάνει  £έ  ταύτα  πολλάκις. 


Όταν  βρέχη  οί  παίδες  άοΌυσι· 

Βρέχει,  βρέχει  και  βροντά· 
κ'  ή  ναννά  μου  'ςτόν  νοντά1· 
νά  μού  κάμη  μια  κουλλούρα, 
σάν    τ'  άΐ   Γιωργιού  την  λύρα. 
νά  την  πάρω  'ςτόθ  θολάρι, 
να  μου  την  γιμωσουν  λά£ι. 
νά  την  κρύψω  μέσ'  'ς  τάρμάρι, 
νά  τήν  φάω  τον  γεννάρη. 


1.  "Αλλω;"  Κ'  ή  ταννά  μον  χοσχινίζζει... 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΩΝ  ΕΝ  ΣΥ  ΜΗ   ΛΙΠ1ΩϋΙ\  ΑΣΜΑΤΩΝ 


215- 


Όταν  ο*έ  ϊδωσι  τό  ούράνιον  το'ξον  την  ϊρι- 
α  (κιρασαλε'νην),  άοουσιν  : 
~ΙΙρτε ν  ή  κιρασαλε'νη, 
νά  μάς  κάμη  παπουτσάκια 
μέ  τά  κόκκινα  σφογγάκια. 

4 

Όταν  τά  παιοια,  περιερχο'μενα  εις  τά 
ουνά,  άπαντήσωσι   λακκίαιον    επί  πέτρας 


περιέχον  ΰίιυρ,  εξ  οδ  θέλουσι  νά  πίωσι, 
ποιοϋσι  πρώτον  τό  σημείον  του  τιμίου  σταυ- 
ρού έπ'  αύτοϋ,  καί,  άφοΰ  άπαγγείλωσι  τους· 
εξής   στίχους,  πίνουσιν. 

Πίννω  'γώ,  πίνν'  ο  Χριστο'ς, 
πίννου  χίλικ  πρόβατα· 
Κι*  δποΐοΰ  τό  'μαείρισε 
νάχη  χίλια  κρίματα. 


Της  άγ.  Βαρβάρας,  του  άγ.  Σάββα  καί  του  «γ.  Νικολάου. 
(4 — 0  Δεκεμβρίου). 

Άγια  Βαρβάρα  'γε'ννησε,  κι'  άις  Σάββας  τό  '^έχτΥΐ* 
κι*  κις  Νικόλας  έτρεξε  νά  'πά'  νά  τό  5αώτίσΥ). 


Του  άγίου  Βασιλείου,  ή  της  πρώτης  του  έτους. 
Ά'.ς  Βασίλης    ερκεται  άπό  τήγ  Καισαρεία. 
Βαστά  μελάνιγ  καί  /αρτί,  χαρτίγ  καί  καλαμάρι, 
χ.αί  τό  μελάνιν  έγραφε,  καί  τό  χαρτί  ν  έμίλα· 

—  «Άι  Βασίλ'  κπούρκεσαι,  κ' άπο'θεγ  κατηβαίννεις  ; » 

— «Άπου  ιτ, ς  μάνας  μούρκομαι  καί  'ςτό  σκολιο'μ  παε'ννω». 

—  «Κάτσε  νά  φας,  κάτσε  νά  πν/ίς,  κάτσε  νά  τραουι^ήσης». 
— «Έγώ  γράμματα   μάθΟαιννα,  τραούοια  <^εν  ήξεύρω». 

— «  Καί  σάν  ήξε'ρης  γράμματα,  'πέ  μας  τήν  άρφα  βήττα». 
Καί  'ςτό  ο'αυρίν  τ'  άκούμπισε  νά  πη  τήν  άρφα  βήττκ. 
Καί  τό  οαυρίν  του  τό  ξερό  χλωρούς  βλαστούς  ΐβγάλλει, 
καί'πάνω  'ςτοΰς  ν  λώρους  βλαστούς  πουλλάκια  'κελκίοϋσα, 
καί  κάτοι  'ςτήρ  ριτζούλαν  του  βρύσαις  εκκακκαροΰσα· 
καί  κατηβαίνναν  τά  πουλλιά    κ'  έβρε'χαν    τά  φτερά  των. 
Κ'  έλούνναν  τον  άφέντην  τουν  τόμ  πολυχρονεμε'νο. 
Καί  'σε'ν',  αφέντη,  πρε'πει  σου  καθε'κλα  καριοένη, 
για  νά  'κουμπκ  ή  με'ση  σου  ή  μαργαριτκρενη· 
κ'ή  μιά  σου  χέρα  νά  μετρά  κ'  ή  άλλη   νά  οανείτζν]. 
Καί  πάλαι  ξανκπρε'πει  σου  καράβιν  νά  'ρματώσης· 
καί  τά  σκοινιά  τοΰ  καράβι οϋ  νά  τά  μαλαματώσ/ις· 
ομπρός  'ςτήμ  πλώρην  τό  φλουρί  καί  'πίσω  τό  λοάρι, 
καί  με'σα  ή  σαούρά1  του  κουννίμ  μαργαριτάρι. 
Πολλά  παμεν    τ'  άφέντη  μας·  άς  'ποΰμεγ  καί   της  κόρης. 
Κυρά  ψιλή,  κυρά   λιγνή,   κολώνα  'στορισμε'νη, 
'ςτοϋ  βασιλιά  τήν  κάμαρη  σ'  έχουν  τζωγραφιρ.ένη. 
Μά  'σε'ν,  κυρά  μου,  πρε'πει  σου  λουτρόν  εις  τήν  ναυλήςσου,. 


1 .  Έρμα. 


216 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


νά  'ρ.ττενοβγαΐς  νά  λούννεσχι,  νά  πλύντη  το  κορμί  σου· 
νά  φε'ρνη  πάπια  το  νερό  κ'  ή  χήννα  τό  σαπούνι 
κ'  ή  πέροικα  ή  πλουμιστή   τά  ρούχά  σου  νά  φε'ρνη. 
Πολλκ  παμε  καϊ  τής  κυράς,  άς  πούμε  και  τοϋ  γυιοϋ  μας. 
Κι'άν  εγης  γυιόν  εις  τ6  σκολειό  και  γυιόν  εις  τό  ψαλτήρι, 
νά  δώκη  /άρις  τοϋ  Χρίστου  νά  βάλη  πετραχήλι· 
κι'  άν  εχης  κο'ρην  όμορφη,  πραματευτής  τήθ  θε'λει· 
κι'  άλήΟεια  κι'  ό  πραματευτής    πολλά    προικιά  γυρεύγει, 
γυρεύγι'  άμπέλ'  άτρύγιστα,  χωράφια   ρ.έ  τά  στά^ηα, 
γυρεύγει  και  τή  Βενετιά1  ρ.έ  γοϋλα  τά  καράβια, 
γυρεύγει  και  τόγ  κυρ  βοριά,  γιά  νά  τά  ταξει^εύγη. 
Κι' άν  εχης  ρ.ήλογ  κόκκινο,  £ος  μας  το  μέ  τό  ρ.έλι, 
γιατί  τό  είπαμε  κι'  άλλου  κ'  ήμεττε  φραγκιασμε'νοι · 
δ*ο'κητε  και  της  λύρας  μας  τά  δ, τι  προαιρατε. 


Των  Φώτων. 

ΤΗρταν    τά  Φώτα  τά  φωτερά. 
Κάτω  'ςτόν  Ίορ^άνην   τόμ  ποταμό, 
κάεται   κ'  ή  κυρά  μας   ή  Παναγιά· 
όργανα  βαστά  και  τρία  κεριά. 
Βαστά  τον  άι  Γιάννη 'ςτόν  νώμο'ν  της 
και  τή  θουμιαστούοα  'ςτή  χέραν  της. 


Των  Β  ζ  ίων 

Βάγια,  βάγια  τώ  βαγιώ* 
τρώου  ψάριγ   καϊ  κολιό, 
και  τήν  άλληγ  κεριακή 
τρώουγ  κόκκινον  αυγό 
κι'  άλλο  έ'να  τρυφερό. 


Του  Ευαγγελισμού. 

'Στής  'κοσιπέντε  του  Μαρτίου  Κυρά  μας  'βαγγελίτζεται, 
Συμπούππουλλα  'κλουθάτε'  μου,  σιτάρια  καϊ  κλιθάρικ  μου. 


Του  μεγάλου  Σαββάτου. 
Κάτω  'ςτό  Γεροσο'λυμο  καϊ  'ςτού  Χριστού   τον  τάφο, 
κιούνταιν    οί  ύο'σμ'  άθύτευτοι    κι'  ό  ξιλαλάς  σπειρμε'νος, 
κιοΰνται  και  τά  τριαντάφυλλα  φραμός  'ςτό  περιβόλι. 
'Στήμ  με'σην  τοϋ  περιβολιού  ^ε'ντρον  εφανερώθη· 
κ'  ή  ρίτζα  τού  'τον  ό  Χρίστος,  κορφή  του  άϊς  Γιάννης, 
και  τά  ξικλωναράκια  του  άγγελοι  κι'  αρχάγγελοι. 


ΤΟ  ΧΑΤΖΑΝΝΑΚΙ 

Τό  Χατζαννάκιν  τό  μικρόν,  τό  μικροχατζανάκι, 
πού  'γάπησε  'ς  τήν  ζενητειά  καλού  στρατιώτη  κόρη, 
πε'μπει  της  μήλα  'λο'χρυσα  και  παλλαριάς  λοάρι2. 


1.  "Λλλως  τηθ  θά.Ιασσα. 


2.  Πολλά  χρήματα. 


ΖΟΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΏ\  ΙΙΕ1»Ι  ΤΩΙ«  Ε\  ^ΥΜΗ,  ΛΙΙΗΩ1Ω\  Α  ΣΜΛΤίϊ\ 


217 


Τά  |Α'?ιλχ  'λχτζοχάτησεν1  και  τό  λοάρι  χΰννει, 

7.7.1  τοΰς  άποστολάδους  του  ρ-αγκλάδιν^  τού;  φουρτοΎει, 

Γο'νι  μαγκλά<ϊι  ρ.οναχά  ρ.ο'νογ  κ*ί  οαυροίλι3. 

— «Καλώ.:  τούς  αποστόλους  μου  [αε  τά  καλά  μαντάτα». 

— «Κακώς  μας  κχκώς  ήρτκρ-εν  μέ  τά  κακά  μαντάτα. 

Τά  μήλα  'λκτζοπ/.τησεν   κχί    τό  λοάρι  χιίννει, 

και  [7.5;   τοΰ;    άποστόλους  σου  ρ,αγκλάοι  μκς  ωορτο'νει, 

γο'^ι  μαγκλάοιν  μονανά  μόνον  και  δαυροίλι». 

Δέν  έ/ει  ιλε  τά  τ(  'μιλ^  και  'μίλα  μέ  τόν.  μαΰρο: 

— «Μαυρέ  [λου   και    νκ  ρ,ούκκρ.νες  τήν  κόρη  νά  κερδέσω». 

—  «Βάλε  με  μιάν  εις  ττ,ν  ταή,  βάλε  ιαε  μιά  'ς  τό  σταϋλο, 
βάλε  [Α ε  τρεϊς  και  τέσσερης  ά  σου  τήν  καταφέρω». 

—  « 'Σκν  χάσω  'γ,ώ  νήν  νιότην  μου,  την  κόρη  τί  τήΟ  θέλω»; 
— «'Σάθ  θέλνις  Γιάννη   νά  Φιλάς  και    νά  περιλαρ.πάτζν;;4, 
ρ. η  λυπηθής  τόμ  ρ.οΰστκκο  και  βάλε  'ριό  ξεράφΐ" 
τρύπησε  και  τά  οτάκιά  σου  και  βάλε  σκουλζρίκ;α, 

βάλε  'ποϋ  ρ.έσα  καρ.ουχκ  κι'  άπ'  ό'ξ.ω  'ριόρ.  ρ.ελοΰβι, 
χιάσε  μελάνιγ  κοντύλια  και  κάμε  την  έληάν  της, 
χιάσε  βολώνκγ  και    κλωστή,   χάννε  'ς  τή  γειτονειάν  της, 
κι'  κν  εύρ'/)ς  και  τήμ  ρ.άναν  της'σάΟ  θειά  σου  τήχ  χαιρέτα». 
Κι*  'τρύπησεν  τά  φτάκιά  του  και  β/.λλει  σκουλαρίκια, 
πιάννει  μελάνιγ  κοντυλικ  και   κάρ,νει  τήν  ελνιάν  της, 
βάλλει  'χοΰ  με'σα  κκμουχκ  κι'  άχ'  ό'ςω   τό  ρ.ελοΰβι, 
πιάνει   βολώναγ   κκι   κλωστή   πάει  'ς  τή   γειτονειάν  της 
και    βρίσκει   και   τή  μάναν  της·  σά    θειά   τήν  έχαιρέτα: 
— «Καλώς  ηΰρα  τή  θειοΰλλα  μου,  τήδ  δέν  είδα  ποτέ  μου», 
— «Καλώς  τήν  άνεψούλλα  ρ.ου.  Μηέ  κ'  εγώ  σέ   ςεΰρω  ; 
γιά  χε'ς  ρ.ου,  άνεψούλλκ  μου,  'χό  χουν  τα  βονικά  σου; » 
— «ΊΙ  μάνα  μούν'  άο'  τή  Σουριά  κι'  άρέντης  μ'άρ'τήδ  οόσι, 
κ'  έμέν'  έραβίονιάσχρ.  με  'ς  της  Μμαρπαρικ;   τά  με'ρη, 
κι'  «ν  δέν  τό  μάθω  τό  χλουμίν,  άντρας  και  δέ  με  χε'ρει». 
— «Πάμε  'ς  τήν  άςαέρφης  σου,  κ'  έκείν'  ά  σοϋ   τό  ρ.άθη». 

—  «Καλώς  τήν  άςχέρφη  ρ.ου,  τήν  δέν  ειδα  χοτε'  μου». 
— «Καλώς  τήν  άζαέρον]  μου,  μηέ  κ'  εγώ    σε  ςεύρω; 

Γιά  χε'ς  ρ.ου,  άςαέρφη  ρ.ου,  'χό  ποϋν'  τά  βονικά  σου  ;  » 

—  Ή  ρ.άνα  ρ.ούν'  άρ'τή  Σουριά,  κι' αφέντης  ρ.'ά:ρ'τή  δύσι. 
Κ'  έρ.έν  έρχβωνικσαρ.  με  'ς  τής  Μπαρπρ.αριχς  τά  ρ-ε'ρη, 
κι'  άδ  δέν  τό  ρ.άΟο^  τό  πλουμίν,  άντρα^  καϊ  όέν  ρ.έ  χε'ρει». 
— «Μήμ  χλήτ'Τ'/Ί;,  άζαέρφη  ρ.ου,  κ'  εγώ  νά  σοΰ  τό  ρ.άθω;  » 
Κ'  ενα  τραοΰδιν  τραουδά  κ'  ενα'  χαβκν  τόρ.  χε'ρου. 

«Τό  Χατζαννάκι  τό  ρ.ικρόν,  τό  ρ.ικροχατζαννάκι, 

ποϋ/ουν  τά  ροΰχά  του  δροσά  και  τά  λινά  του  πάχνη, 

χούχουν  τά  χασουμάκκιά  του  κττοϋς  άχοϋ  τά  δέντρα· 

έ'ργησεδ  δέν  έχε'ρασεν  έργησεδ  δέν  έφάνη, 

και  τό  σκυλλίν  του  χε'ρασε,  κ'  εκείνος  δέν  έφάνη». 

— «Γιά  χε'ς  ρ.ου,  άςαε'ρφη  ρ.ου,  χοιο'  'ναι  τό  χατζκννάκι;» 

— «Κ'  έχει    ιοΰ  λείχει    ή  έλγιά  κ'  εγώ  'λεά  σε  'κεϊνο». 

— «Χριστός!  ή  άξαέρφη  μου  τί  λόγια  χοΰ  μου  λέει». 

Βαριά,  βαριά  'νεστε'νκξε    χοΰ  ρ.έσ'  άφ'  τήγ  καρδικν  της». 


1.  Κατεπάτησε.     2.  Ξιίλχ.      3.  Τοϋς  εοε-.ρε.     4.  Ίίνϊγκαλίζησαι. 

(ΕΛΛ.  ΦΙ  Λ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. —  ΤΟΜ.  10).  28 


218 


Ο  Ε  Χ  Κ/ΪΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΕΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


—  «Όνήλιος  πκ"ςτήμ  μάναν  του,κι'άτός  εις  τ*Λ(ρ φω7,ι κν  του, 
κι'  εγώ  τό  ζε'νον  τό  λινό  τ.οΰ  νκ  'πομείν'  άο'ψε»; 

— «Μήμ  πλήσσης,  άζαοέρφΥι,  μου  'πόμεινε  μέ  της  βάαις». 
Πάλαι  βαρικ  'νεστέναζε  κι'  οίύτά  τά  λογία  λέει: 
— «  Ό  νήλιος  πά"ςτήμ  [Λκναν  του  κι'άτός  εις  τήφ  ^ιυλ-ιάν  του, 
κι'  εγώ  τό  ζε'νον  τό  λινό  πού  νκ  'πομείν'  άο'ψε;  ο 

—  «Μήμ  πλήσσ'/)ς,  άζαέρφη  μου, 'π ορεινέ  μέ  τήθ  θεικς  σου». 
Πάλαι  'ζανανεστέναζε  ·/.'.'  αύτκ  τά  λο'για  λε'ει: 

—  «  Ό  νήλιος  πά"ςτήμ  μάναν  του  κι'άτός  εις  τήφ  φιολιάν  του, 
κ'  εγώ  τό  ζε'νον  τό  λινό  που  νκ  'πορ-.είν'  άο'ψε». 

—  «Μήμ  πλήσσης,  άζαέρα,η  μου,  'πο'μεινε  μετ'  άμένα. 
Σύρτ,τε,  βάαις,  στρώσητε  την  νυφικττ,μ  μου  κλίνη, 
βαλήτε  στρώμμαν  άργυρο,  στρώμμα  μαλαματένο, 
βαλήτε  τά  'παπλο')ματα,  τά  'φάναν  άνερά^ες, 

και  τά  φασιοπλουμησασι  τοϋ  σράκοντα  ·ή  κόραις, 
νά  πέσ'  ή  άζαέρφη  ρου,  τή  <^έν  ειδα  ποτέ  μου». 
Και  μέσα  'ς  τά  μεσάνυκτα  έπήρεν  την  τιμήν  της. 
Κ'  έ'τσε  'ς  τκ  ζΐ'ριυτίσματχ  ό  ν,ός  θέλ'  ά  μισέψ'/). 

—  «'Γσοΰ  μισέβγεις,  ν,ώτερε,  μά  μένα  που  μέ  'οίνεις;» 
— «Γιατί  το'σαις  εφίλησα,  γυναίκες  θκ  τής  πάρ<υ  ; 
Της  πρώτης  γίο^'  αμύγδαλα,  της  δεύτερης  καρύδια, 

ρ.ά  σοϋ,  γιατ'  ήσουγ  χι*  όμορφη  κι' ήσουγ  κι'άρχοντοπούλλα,. 
γίδω  σου    πικραμύγδαλα,  νκ  πικραττη   λαιμός  σου. 
"Αν  τκ  τσάκισες  κι'  είγ'  κουφά,  νά  τκχης   μοναχή  σου, 
αν  τά  τσαχ.ίσνις  κι'  είν'  γερά,  νκ  τάχουμεν  άντάμα». 
Κι'  αύτός  άπ'  οζο^  πε'ρασε  κι'  όργιο  ντρχοϋδι  λε'ει· 
— «Μανά,  στρώμματα  τκππεσα,  πάπλωμαν  τό  'σκεπάστη, 
και  κο'ρην  τήν  έφίλησα,  τήο  δέν  έχουν  οί  κόσμοι». 

—  «Μην  του  π'.στε'ψητ'  άρχοντες  κι'  καυκησάρης  είναι, 
άπκ  'ς  τκ  καρβουνά  'ππεσε  κι'  ά'ρ'  τ'  άττητα  σηκώθη, 
τηλ  λούγκραμ  μας  τη  ψωριαριά  εσχιχτογκαλιασέν  τη· 
γιά  σήκου,  σήκου,  κόρη  μας,  'ς  του  βασιλιά  νκ  πάν;ς». 
Κα'ι  'ψηλοναπουγκο'ννεται  'ς  τοϋ  βασιλιά  παε'ννεΐ" 

κι'  ό'νταν  τήν  ειδεβ  βασιλιάς  έπροσηκώθηκε'ν  της. 
— «Δέν  είχες  παλαμιάχ  χαρτί  και  κοντυλιάμ  μελάνι, 
νά  στείλης  μέ  τνΐς  βάαις  σου,  κ'  ηρτες  ή  άπατη  σου;» 
— «Τό  κασαβέττιμ  ρου  πολύ  κα'ι  ήρτα  κι'  άπατη  μου* 
ένας   κποϋ  τό  τσοΰρμο'ς  σου  μοΰ    πήρεν    τήν  τιμήμ  μου». 

—  «Γ;ά  πε'ς  μου  τκ  σημάδ-,α  του,'μπορ'ά  τόφ  φέρ'ό  νους  μου». 
— «Μακρύς  είναι  'σκν  τό  βεργϊ,  λιανός  'σάν  τό  καλάμι 
κι'  όντας  σειστή  και  λιγιστγί  καϊ  κάμ'/]  και  τό  διώμα, 
άρωστημε'νους  και  νεκρούς  σηκο'νν'  άποΰ  τό  χώμα». 

—  'Πε'  μου  κ'  εινκιν   ό  Χατζαννής,  ό  γυναικαερφός  μου* 
σφυρισματίδιν  έ'ρριζε,  κ'  έκούστη  'ς  Μισίρι, 

και  ζιναδευτερόννει  τον  εις  τοϋ  Κιτ'(ι.λιμπάση. 
— «Γιά  έ'λα,  έ'λα,  Χατζαννή,  ό  βασιλιάς  σέ  θέλει». 

—  «Έχτές  ήμους  'ς  τήμ  πο'ρταν  του·  σήμερον  τί  μέ  θέλει;» 

—  «Κοράσος  σέ  καταγκαλεί,  που  π/;ρες  τήν  τιμή  της». 

—  «Γιατί  τόσ?ις  εφίλησα,  γυναίκες  θά  της  πάριο  ; 
της  πρώτης  γίδ'  άμύγίαλα,  της  δεύτερης  καρύδια 

μ'  αύτη  γιατ'  ητογ  κι'  ό'μοροη  κ'  ητογ  κι'  άρχοντοπούλλα 
γίοω  της  πικραμύγδαλα,  νά  πικραττη  λαιμός  της· 


ΖΔΓΡΛΦΕΙΟΖ  ΑΓ2\  ΙΙΕΡΙ  ΤΩΝ  Ε.\  ΣΎΜΠι  ΑΙΙΜΩΛΩλ  ΛΣΜΑΓΩ\ 


219 


γ.ι'  -λ-)  τά  τσακίσ·/]  κ'  εϊγ'  κουφά,  νά  τ^ννι  μοναχή  ττις, 

κι'  ίίν  τά  τσακίσ/]  κ'  είν'  γερά,  νά  τάγουμεν  άντάμα». 

— «Γιά  έλα,  έλα.,  λκτζαννή,  κι'  ό  βασιλιάς  σέ  θε'λει, 

τήν  άοερφής  σου  Οά  'φΐίΐκ'/]  κ'  ε  κ  ε  ίντ,Ο  θε'λ'  κ  ττάρν].» 

— «Αϋτός  άφου  και  θε'λει  ττη  κι'  άφ'  τήμ  μηλιά  ξυοάτη* 

κ'έγώ  που  τήν  εφ-λ/ισα,  γυναίκα  δέν  τήμ  πε'ρω;» 

Κι'  άποΰ  τήχ  χέραν  τήγ  κρατεί  και  πέρει  τηγ  και  -χει  


Τό  δτ,μοτικόν  άσμα  «ή  'Λιογένντ,ττ, »  όπερ, 
έλλεϊπον  έκ  τής  συλλογής  του  Ρϋ8«ο\ν  και 
άλλων  έδν,μοσιεΰυ'Τι  έν  τω  11"  φυλλάσίω  του 
Α'  με'ρους  τοΰ  Α'  τόμου  των  Νεοελληνικών 
Αναλέκτων  τοΰ  Συλλόγου  Παρνασσού,  εις 
όπερ,  ώς  εκεί  στ,μειοΰται,  «ά-οτελεϊ  εν  των 


άριστων  μντ,μείων  τής  δημώδους  ήμών  φιλο- 
λογίας», έχει  τήν  αύτήν  ύπο'θεσιν,  ήν  κ«ί 
τό  ανωτέρω  ύπό  τό  όνομα  Χατζαννάκι  (Χα- 
τζή Ίωχννάκι).  Κέκτήται  όμως  τούτο  σπ ου- 
ραίας παραλλαγάς  και  λύσιν  τοΰ  μΰθου  όλως 
διάφορον. 


ΤΗΣ  ΣΑΛΟΝΙΚΗΣ  ΤΟ  ΣΤΟΙΧΕΙΟ 


Τής  Σαλονίκτ,ς  το  στοιχειό  γυναίκεια  ροΰχα  βάλλει, 
γυναικεία  ροΰχα  'φόρεσε,  γυναικεία  πασουμακκ^α, 
γυναικεία  πά'  'ς  τήν  νεκκλησά,  γυναικεία  προσκυνάει, 
γυναικεία  ττε'ρ'  άντίδερον  άπ'  τοΰ  παπά  τήχ  Χ,εΡχ5 
γυναικεία  -χ  και  στέννεται  όξω  'ς  τό  σταυροδρόμι, 
γυναικεία  κλαι"  και  Ξέρεται  όξω  'ς  τό  σταυροδρόμι. 
Τοΰ  Ρήα  γυ-;ός  έπέρασε,  στέκει  και  τήρ  ρωτάει  : 
— «Ό  άντρας  σου  έπέθανεν,  ή  άδερφο'ς  σου  'πνίτι; 
η  άποΰ  τάντρχδέρφ-ια  σου  κανένας  έσκοτώθτ,;»  . 
—  «Μή'  άντρας  μου  έπέθανε,  μή'  άερφο'ς  μου  'πνί/,, 
μή'  άποΰ  τάντραδέρφνα  μου  κανένας  έσκοτώΟ/, 
τό  βουλλοτήριμ  μούππεσεν  εις  τό  βαβύμ  πηάοι, 
κι'  όποΰ  βρεθή  και  πιάσν]  το,  νά  τώχουμεν  αντάμα». 
— «Μήμ  πλήσσνις1.  .  .  .  κ'  εγώ  νά  πά'  τό  πιάσω». 
Ότι  και  'μισοκο'ντεψεν  εις  τό  βαΟύμ  πηάδι, 

Οωρεϊ  άθρώπωγ  κο'κκαλα  κι'  άθρωπιναϊς  κεφάλαις  

— «Θαρείς,  μουρέ,  και  κόρ'  είμαι,  και  θέλεις  νά  μέ  πάρνις  ; 
τής  Σαλονίκτ,ς  τό  στοιχειό,  και  τρώω  τους  άθρώπους». 


Τό  ανωτέρω  άσμα  έ'/ει  τήν  αύτήν  ύπόΟε- 
σιν  μέ    σπουδαίας    παραλλαγάς,  ήν  και  τό 


εν  τή  συλλογή  τοΰ  κ.  Χασιώτου  (Ερωτικά 
8)  «Αάμικ  μεταμφιεσμένη  και  χήρας  υιός». 


1.  Ό  στίχο;  ενταύθα  είναι  ελλιπή;. 


220 


0  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΛΊΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


3 

ΤΟ  ΚΩΣΤΑΝΤΑΚΙ 


— 


Τό  Κίοσταντκκιν  το  ρικρον    τό  μικροκωσταντάκι, 

τόν  Μάρ.  ργ)λιάν  έούτεψε  τόρ.  Μάγ"^  γυναϊκαρ.  πέρει· 

τον  Μάν  τοϋ  'στείλαν  τό  χαρτί,  νά  πάν)  'ς  τό  σεφέρι, 

και  τό  σεφέρι  'ναι  μακριά  κ'  ή  ρο'α  'ναι  'λλιάκι, 

κ'  ερπαινεγ   και  'παρκφιννεγ  κ'  εργαιννεγ  κ'  έλλεέν  της:!. 

— «Μάνα  ρ. ου  ή  γυναικά  ρου,  ή  εύλοητικη  ρ.ου, 

— ερίίκια  νάν'  τό  γιο'ρ,αν  της,  λαοί  τό  προ'γεράν  της, 

και  'ς  τό  προκάθισμαν  τοϋ  'λιοϋ  στρώννε  της  νά  κοιμάται». 

Κι'  δτι  και  μισολάργαρε4  καένναρ.  ριλιν  το'πο, 

στρογγυλορ.παρρ.περίτζει  τηγ  κι'  άντρίκεια  τήφ  φορέννει· 

γί^ει  της  πέντε  πρόβατα,  γίιίει  της  πέντε  γίαια, 

και  <^γ.ο  σκυλλνκ  λαγωνικά  κι'  εις  τό  βουνΐν   τηρ  πέμ.πει. 

—  «"Αν  %ίγ   νιλιάσης  τό  ρ.αντρί,  ρ.υριάσης  τό  κουρκ^ι, 
και  τικ  σκυλλιά  'βοαμτ,νταιίηο',  'ςτούς  καμ,πους  ρή  κατέβης». 
Και  θέλει  Θιός  κι'  ή  ροϊρκ  της,  θέλει  τό  ριτζικο'ν  της· 

τ'  άρνίν  άρνίν  έγέννησεγ'  κ'  η  προβατίνα  πέντε, 

και   τά   σκυλλιά  'βίορ.ηντα^Γ.ό  'ς  τοϋς  καρπούς  έκατηβη, 

και  κκρνει  και  τηρ.  ρ,κνορα  της  κάτιο  περιαλάκι, 

και  ι^έξου  και  τόγ  Κώσταν  της  και  ι^έννει  παλαρ,άρι. 

— «Τό  τούνου;  ειν'  τά  πρόβατα;  τό  τούνους  είν'  τά  γίοια; 

Τό  τούνους  ειναιγ  κι'  ό  βοσκός  άλυσιαοπλερ.ένος; » 

—  «Τοΰ  Κωσταντη   τά  πρόβατα,  τοΰ  Κωσταντη  τά  γί^ια, 
τοϋ  Κίυνσταντη  'ναιγ  κι'  ό  βοσκός  άλυσιοΌπλερένος». 
Φεύγει  και   πκ'  'ς  τήρ  ράναν  του  κλιαμένοχ,  χολιασρένο. 
— «Μάνα  ρ-ου,  ή  γυναίκα  ρ.ου  ή  εύλοητική  ρ,ου  ;» 

—  «Γιε  ρου,  λιυλλιόν  της  ηρτικεγ  και  'ςτό  βουνΐν  έσιάβη». 
Και  βγκ,λλει  τό  σπαθάκιν  του  τήγ  κεφαλήν  της  κόβγει.5 


Μια  λιερή  'ς  τήρ  ΙΙόλι 
γυρίτζει  ρ.έ  τό  κο'λι· 
γυρίτζει,  τριυρίτζει, 
κανείς  #έν  τήγ  γρωνίτζει. 
Κ'  ενας  την  ΐγρωνίτζεΐ' 
πολλά  τήφ  φοβερίτζει, 
και  κόβγει  τά  ρ,αλλικ  της, 


πουτον  η  οροροια  της· 
και  βάλλει  της  σαλβάρι, 
'σάν  άςορ.5  πκλληκκρι. 
Ιί/.λλει  της  $ηό  ρπιστόλλαις, 
'ρ.προστάτης  'σάν  τνίς  φιο'λλαις. 
Ό  π  οϋτον  η  αιτία, 
νάχν)  τήν  άρ.αρτία, 
κι'  όποϋτον  τό  σεπέπι 
ά'ρορισμ.ός  τοΰ  πρέπει. 


"Αουρος  άπ'  Ανατολή  'γκπκ  κο'ρη  'ς  τή^  Δύσι. 
Συβοούλιον7  εοώκχσι    νά  γλυκοφιληθοϋσι. 
Μέ  τά  πουλλικ  πέ'ρ.ίϊουχ  χαρτιά  και  ρ.έ  τ'  άησο'νια  λογία. 


1.  Τον  Μαν  (Μά'ι'ον).  2.  Τον  Μάν.  Περί  της  προϊ.ορ3;  ορχ  τΌν  Έπίλογον.  3.  Νομίζω, 
ό'τι  προ   τούτου   έλλ=:'ττει  στί/ο;   τ:;   ή   κα'ι  στίχοι.         4    ΆπεμακρύνΟν).  5.  ΙΙαράβ.    με  τδ  εν 

τοΤς  άνχλέκτοις   ΙΙαρναι^ού.  Τόμ.  Λ '.  μίρ.  Λ ',  σελ   83.      6·    Αξιον.       "■  Σομβούλιον:  συνεφώνηταν. 


ΖΩΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓ11\  ΠΕΡΙ  ΤΩ\  Ε\  ΣΥΜΠ,  ΔΙΠΙίίΔΩΝ  ΑΣΜΑΤΩΝ 


221 


κ"Αν  είναιν  νότος  ό  καιρός-,  ελα  μέ  τά  λινά  σου, 
μ'  όΐν  είναι  βορονείμωνο3,  βκλε   της  γούνναις    κ'  ελα». 
Ώς  ητογ  κλέφτης  ό  βοριάς  καΐ  ττοκοττης4  ό  νότος, 
και  'πο'γκωσεν5  τόν  νιώττερο  κι'  ήβγεμ  μέ  τάλινά  του. 
Και  δτι  μισολάργαρεγ  κανέναμ  μίλιν  τόπο, 
ρίχτει  ό  νο'τος  τά  νερά,  ρίχτει  βοριάς  τά  χιόνια- 
$έν  είχεν  το'ιτον  νά  σταΟη,  ^ε'ντρον  νά  'ποκομπίσν), 
εις  τό  σπαθίν  του  'κούμπισεγ  και  'ς  τ' άρματα  του  'στάΟη- 
κι'  ηρτεν  ό  μαύρος6  ώς  τά  φτιά  κι'  ό  νιος   ώς  τό  τζώνάρι. 
— «Κο'ση,  γ]  κεραμίδαις  του  οτάτζουμ  πικρό  φαρμάκι, 
κ'  ενώ  $ιψώ  και  πίννω  το  γιά  τή  οικη"  σ'  άγάπη». 

6 

— "Ω  νρουσοπράσινοο    οεντρΐ,  πούσαι 'ς  τηγ  γειτονιάμμου 

ά  σέ  'ρωτ/,ζω  νά  μοΰ  πης,  άν  εί^ες  τήγ  κυράμ  μου». 

— «Νάν  την  έκεϊ  ποΰ  περπατεϊ,  'ςτήν  νεκκλησάμ  παε'ννει». 

Φεύγει  καϊ  πά'  'ς  τήν  νεκκλησά1 

γυρίτζει  'ς  ανατολικά  και  κάμνει  τό  σταυρόν  του. 

—  «ΤΩ  νεκκλν,σ'ά  ποΰ  σέ  τιμά  Ανατολή  και  Δύσι, 
δέν  ηρτεν  ί  αγάπη  μου  για  νά  σέ  προσκυν/,σ"/)»;» 

—  «Νά^την  έκεϊ  ποΰ  περπατεϊ,  'ς  τόμ  ποταμόμ  παε'ννει». 
— Ώ  ποταμέ  τριυριστε"·4,  φοινίκι  μέ  τό  σκιο'ς  σου:?, 

<^έν  ηρτεν  ή  άγάπη  μου,  νά  πινί  ποΰ  τό  νερο'ς  σου;» 

— «Νάν  την   εκεί  ποΰ  πορπατεϊ,  'ςτό  σπίτιν  της  παε'ννει». 

Φεύγει  καϊ   πά'  'ς  τό  σπίτιν  της  και  "βρίσκει  κλειοωμένα, 

και  'πολοάται  τό  κλειδί  καϊ  λε'ει  τ'  άνοιχτάρι. 

— «Νάν  την  εκεί  ποΰ  περπατεϊ  καϊ  'ςτό  λουτρό  οιαβαίννει». 

Φεύγει  καϊ  πάει  'ς  τό  λουτρό  καϊ  'βρίσκει  τόλ  λουτράρη. 

—  «Λουτράρη  πέβιε  μού  'μορφε,  κουφε'ττον  της  καρδιάς  ρ.ου, 
ηρτεν  έ^ώ  άγάπη  μου,  ηρτεν  έ^ώ  κυρά  μου»; 

—  «Πολλαϊς  κυρκ^ες  ήρτασι,  κ'  έλούσθησαγ  κ'  έφύαν, 
μέ  μιά  κυρά  'ρτεν,  άίαρτε,  'σάν  τόν  άσπροφεγγίτη»1. 
Τριάντα  φλουριά  τοΰ  χάρισεν  τοΰ  σκύλλου  τοΰ  λουτράοη, 
κι'  άλλα  σαραντατέσσερα  κι'  εκαμε'ν  τα  χανάλι, 

γίά  νά  τοΰ  'ννοίςη  τό  λουτρό  καϊ  με'σκ  νά  τόβ  βάλη. 
Κι'  άμ  πη  της  πο'ρταις  εΰναιε  τά  μάρμαρα  κι'  έπάτε, 
έφάνην  του  'ς  τό  λοΐσμό  τήβ  Βενετιάν  έκράτε, 
κι'  όντας  έσμίςασιν  τά  οηό  κι'  έίνασι  τζευγάρι, 
άπάνω  'ς  τόμ  ποχιυρισμόν  ή  κόρη  θέλ'  ά  'μώση  : 
«"Αν  εΐγ'  κι'  όμολοήσ/,ς  το,  φιλί  ν  νά  μήσ  σοΰ  <^ώκω.» 
— «"Αν  είγ'  καϊ  'μολοήσω  το  και  θέλω  τό  κκκο'  σου, 
μακκελλεμε'νον  νά  μέ  '^ης  όμπρό;  εις  τά  στενό  σου, 
καϊ  νά  χυΟ/ί  τό  αίμα  μου  άπάνοι  'ς  τήγ  καροιά  σου. 

7 

Σαρακηνοί  'μπροβαίνουσι  τόγ  Γιαννκκήγ  γυρεύγου, 

κ'  ηύραν  τήγ  κόρηγ  κ'  επλυννε  'ς  της  άργυραϊς  βατσέλλαις. 


1.  Ό  άνεμος.  2·  Βορράς  χε'.μώνος.  3.  "Αγνωττό;  μιοι  ή  λες»ς.  4.  Ήπάτητε.  5.  Ό  ίπ- 
πος. 6.  Οΰ'τως  άτελη;  ό  ατ·./ος.  7.  Τριγυριστέ,  α'  ελιγμού;.  8.  Φοινις  με  τήν  σκιάν  σου. 
9.  Έιπερον. 


222 


Ο  Είν  ΚΠΟΛΕΙ  ΕΑΛΙΙΉΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΓΛΛΟΓΟΣ 


—  «Και  ππώς  νά  τήρ  'πχινε'σου;Αε 1  ....  στε'λλαις· 

καί  νά  τή|*  πνίς  βε'ργαν  τοΰ  'λιοΰ2  καί  'κείνη  κο'υν-ους  έχει, 
και  νά  τήρ  πνίς   βασιλικέ  κ'  εκεΐν'  όποΰ   κοπ ριάν  'ναι. 
'Α[Α{λ'  άς  τήν  επαινέσουμε  κατά  ποΰ  τ7,ς  τυγαίννει. 
Νερουστκλλί^χ  του  γκρεααοΰ,!  καί  πε'ροΐκα  του  καρπού, 
καί  κούππά  σαρακτ)νι/.ήΑ,  πουναιν  ό  Γιαννάκης  σου;» 
— «'Έ^ω  πολλού;  Γι  χννκκη<ϊες,  <5έ  'ζεύρω,  ποιό|Λ  υ.οΰ  λε'τε· 
έχω  κ  αϊ  Γιάννην  άερφό,  γε';_/.(»   και  Γιάννην  άντρα, 
και  Γίάνντ,ν  άντραζάερφο-  δέ  'ξεύρώ  ποιόρι  [/.ου  λέτε». 

—  «Ό  Γιαννάκης  ποΰ  σέ  <ριλαέ,  που  σέ  περιλα,απάτζει, 
ποΰ  σ'  έχει  'ς  τάγκαλκκ·,α  του  χειρώναγ  καλοκαίρι». 

—  «Ό  Γιαννάκης  που  \ύ  φίλα  ει;  το  κυνηιλ5  λείπει». 
Καί  γονατοΰν  τό[λ·[Ααϋρο'ν  του  και  πκνοί  τήγ  καθίτζου. 
κι'  ό  νήλιος  <^έν  τό  βάσταζε,  τόγ  Γιαννακηγ  γυρεύγει. 

—  «Έσοΰ,  Γιαννίρ,  [/.ου,  λείβγεσαι  περοίκια  καί  λαούτα 
καί  τήγ  καλής'σου  περούν  τη  Σαρακηνοί  καί  πάου». 

— «ΣτοϋΘίοΰ  τόγ  κο'ρφογ  κι'αν  τήυι  πά','ςτά  νέφη  κι'άν  τήγ  κρύψου, 

αετά  ρ.ου  θέλ'  ά  κοιατιθ/),  υ.ετκ  υ.ου  θέλ'  κ  [/.είν/ϊ· 

τίς  είν'  άποϋ    τούς  μαύρους  [Λου   νά  'βγνί  νά  πελλαλήση; » 

Τόσοι  μαύροι  τό  'κούσασιν,  αίμαν  εκατουροΰσα, 

το'σα  μουλάρια  κι'  άν  τό<ϊ  «^οΰ, 'ππέφταγ  καί  'λα^ταροΰσα, 

κι'  ό  μαύρος  ο  κυρ  Μαυριανός  που  τήγ  γωνικν  του  'βγαίννει* 

κ'  εγώ  γιά  τήγ  κυρκτσαμ  μου  θ'  αΰγω  νά  πελλαλήσω 

γιατί  κρυφά  με  τκιτζεν  εις  το  μονόχερο'ν  της, 

γιατί  κρυφά  μέ  πότιτζε  'ς  τ/,;  άργυραϊς  βκτσέλλαις· 

βιτσάν   τοΰ   γαύρου  τουοα>κε,   καί  'ς  τό  βουνί  'νηβαίννει, 

καί  ξηνα^ευτερο'ννει  το,  'ςτούς  κάμπους  κατηβαίνει· 

θωρεί  σκυλλί  σαρακηνό  'ςτούς  κάμπου;  κ'  έκοιμκτο, 

καί  'πίσω  'ς  ττίς  άρίοαις  του  άλοα  'λαχταροΰσα, 

καί  μέσα  'ςτά  ρουθούνια  του  κάτεργα  'χερ  ραμμένα· 

κι'  όταν  τώ^εγ  κι'  ό  Γιαννάκης,  παραφοήθηκέν  το. 

'Ποπκτησε  'ςτΫ,ς  σέλλαις  του  καί  σφοντυλιάν  τοΰ  '^ώκε, 

πρώτα  τοΰ  '^ώκε  σφοντυλιά  κι'  άε'κ'  άναριυτκ  το. 

Κι'ώς  ποπατεϊ  'ςτ/,ς  σελλαις  του  καί  σφοντυλιάν  τοΰ  ίίίει. 

— «Πε'ς  μου,  σκυλλί  σαρκκηνό,  φθκννω  κ'ε'γώ  'ςτούς  γάμους; » 

— «Άναθθιμκν  τους  τούς  Ρωμηούς  καί  τό  ρωμαϊκον  αίμα, 

ποΰ  γίοουμ  πρώτα  σφοντυλιά  κι'  άε'κ'  άναρωτοΰσι· 

άν  είν'  ό  μαύρος  σου  όρνο'ς,  φθκννεις  εις  ττίς  καμκραις· 

μ'άν  είν'  ό  μαύρος  σου  όκνός,  φθκννεις  εις  τά  'πουστρώσα». 

'Ώςτι  νά  πνί  «φίννουν.εγ  γεια»,  εύρε'θηχ  Χι'^2α  ρ-ίλια, 

κι'  ώςτι  νά  π-^  «πά'  'ς  τό  καλό»,  εύρεθην  άλλα  χίλ',α. 

Καί  γονατεϊ  τό|Α  ρ.αΰρο'ν  του  καί  'πάνο^  τήγ  καθίτζει. 

κι'  ώς  τι  νά  πνί  «Νκντος  έκεϊ»  εύρεθηχ  χίλια  υ.ίλια, 

κι'  ώςτι  νά  πή  «Νά,  πιάστε  τον»,  εύρεθην   άλλα  χίλια, 

κ'  έρκίνησεν  νά  τήρ  ρίυτά  καί  τή  'ψηλοκαυκάται. 

— «Πε'  [Λου,  νάσ  σέ  τσιρ.πήσασι,  νά  πκ'  νά  κόψω  χε'ρία, 

πε'  ρ.ου,  νκς  σέ  φιλήσασι,  νά  πκ'  νά  κόψω  χείλη». 


Ι.Οϋτως   έλλιπήζ   ό  στί/ος.  2.   Ελλιπής  ό  ιτί/ος.  3.  Σταλακτήτης    άπ?>  χρηανοΰ. 

4.  Τα  ποτήριχ    των  Σϊ.ρ-/κηνων   ήταν   φαίνεται   πολύτιαχ.         5.  Κυνήγιον. 


ΖΙΙΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩ\  ΠΕΡΙ  ΤΩ\  Ε\  ΣΊΓΗΠι  ΑΙΠϊΩΑα\  Λ  ΣΜΛΤΩ\ 


22? 


— «  Φιλτήματα,  τσιμπ •/,ρ.τκ!  κ'  είμαι  καΐ  "γκαστρωμένη». 
— «  Και  τό  ίταοίο  οικο'μ  μου'ναι,κα'ι  σοϋ  κο'ρη  ^ικήμου1...» 

8 

Καράβιγ  κινουνεύγει  σέ  βαθιά  νερά, 

μ'  γοιίμεν'  άσιμένια,  [7. '  αργυρά  κλειοιά. 

Και  μέσα  'ς  το  καράβι  σύρμα  μάλαμα. 

Κ'  ειναιγ  καραβοκύρης  το  ρηγοπουλλο. 

Δέγ  χο'λιαν  το  καράβι  με  της  σιρμαγιά, 

μόχ   χο'λιαν    τήγ  καλην  του    ττιγ  γαρουκαλλιά. 

— «  Τίς  θε'λ'  ά'  την  έ~άρ·/)   τήγ  γυναικά  μου  ; 
Τίς  θε'λ'  ά  την  έπάρν),   νά  τήμ  παντρευτ-νί, 
και  τήγ  γλυκοφιλήστ]  τήβ  βαθειάν  αύγή, 
νά  τήμ  75εριλ*{Απάσνι  τα  μεσάνυντα  ;  » 
"Αλλος  του  'ττολοκται  "που  τ'  άλλον  τάρμενα' 

— «Έγω    θε'λ'  α    τήμ    τζζρω    τήγ    γυναικάς  σου. 
'Κγώ  θε'λ'  ά  τήμ  πάρω  νά  την.  παντρευτώ* 
νά  τήγ  γλυκοφιλήσω    τήβ  βαθειάν  αυγή, 
νά  τήμ    ·τεριλαυ.-ά<7ω  τά  μεσάνυχτα». 
Λίν,έ  χαρτίν    της  πέμπει,  μηέ    κι'  άττολογιά· 
^Γιό  λογία  'ς  το  μαντήλι    κ'  ε!ς   τομ  μαγραμά. 

— «  Θέλεις,  κο'ρη,    παντρέψου,  θέλεις   μήμ  παντρευττϊς. 
θέλεις  τά  μαύρα   βζλε    και    ΐνου  καλουρειά' 
κ'  εγώ,  κυρά  μου,  ττάίο  με'σ'  'ςτήν  Άρμενιά, 
νά  πάρ'  Αρμενόπουλε  α,  νάναιγ  και  μάΐσσα, 
μαγειο'γβει  τά  καράβι»    και  τήθ  θάλασσα· 
τον  ουρανό  μαγειοβγει,    άστρα  ο^έβ  'βγαλλει* 
τήθ  θάλασσα    μάγε  ιο' βγει,  κΰμμα  οέγ  καρνει*· 
μαγείοβγει    με    και   μ'ε'νκ,  ττο-,ό    σέμ  με  θ(ορεϊς». 
Όντα  τ'  άκούσεγ  κο'ρη,  τά  ιιαΰρα  'φορεσε, 
κολουργη^άκι    γένη   ή  γυναικά  του. 
'—  τ/,ν  Άρμενιάμ  παέννει    γιά  του  λο'γου  του. 

— «  Νά  τζής,  Άρμενοτούλλα,    π οΰν'  ό  άντρας   σου;  » 

— «'Στό  ττανηυοιλ  λείτίΐ   μέ  τους  άοκοντεο>. 

— «  Νά    τ,ής,   Άρμενοπ ούλλα,    δ, τι  σούπώ    του  'τζέ 
Τό  κλήμαν    της  ναυλής  του  έΗεράττηκε, 
ή  μεσακή  καμάρα  έραίστηκε, 
μήλιά   πού   την  ετρΰα,  άλλος  την  τρυκ, 
τά  <^ηό  ~ε:ιστεοκκια  τοΰ  -ετά^ασι. 

*-  ι  Γ 

'Χε  'γυιάν,  Άρρ.ενοπούλλα,  δ, τι  σούπα  του  'πέ  ». 
— «"Εναγ  καλουργτ,ίάκι  μούπε  νά  σούπώ* 

Χριστέ    μου,  κι'  άς    το   θώρουγ    κι'  άς   μην  ετρωα, 

Χριστέ  μου,  κι'  άς  το  θώρουγ  κι'  άς  μην  έπιννα· 

ϊό  κλήμαν  τ·?,ς  νκυλης  σου  εξεράττηκε, 

ή  μεσακη  καμάρα  έρκίστηκε, 

Μηλιά  ττοϋ  ΤΛν  έτρύας  άλλος  τήν  τρυκ, 


1.  Το  άχολουθω;  ύπ'άριΟ.  Ι8  κατα/ωιού;./.ενον  ά~/α  ε/ει  τήν  αύτή»  τώ  ανωτέρω  ΰπόΟεσιν  αϊ. 
οιαφόρου;  παραλλαγάς. 

2.  Παοαβλητέα  τα.ΰτχ  προ;  τ!/  εν  Τίλ.  78  τοΰ  Λ'  υ.ίρου;  τοΰ  Α'  τόμου  των  Νεοελλ.  Άνχλ. 
του  Συλλ·  Παρνασσού  και  ίν  σελ.  79  —80  τ?,ς  συλλογ   τοΰ  κ.  Χασιώτου  άσυ.άτια. 


224 


Ο  ΕΝ  Κ,ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


τά  ^γ.ο  περιστεράκια  ξιπετάςασι». 
-«  Τό  κλημαν    της   ναυλης  μου   ειν'  ή    μάνα  [/.ου, 
ή  μεσακή    καμάρα  ό  άφε'ντης  μου, 
μηλιά   ποϋ   την   έτρύουν,  ή  γυναίκα  ρ. ου, 
τά  δπό    περιστεράκια  ά  παισάκια  μου. 
'Χε  'γυιάν,   Άρμενοπούλλα,  και   ποιόί  <^έν  ερκομαι». 
Κι'  όσον  νά  κάμν)   μάγια,    οίου  'πε'ταςε, 
κι'  οσον  νά  καλοκάμν],  έκαπούλλησε1. 

9 

Κάποια   Μέρισα,  κάποια  Μεροίοπούλλα, 
εροθύμησε  πά'  'ς  τον  'γιαλόν   νά  πλύννη 
τά  ©ουφοό.οτα  της  και  τά  μεταξωτά  ττ,ς, 
τ'  άντροΰς  της  τά  καβάοια,  και  κρηονύσταΕε, 
'στόν  άμμον   εκοιμηθη  και  κρηοφύσησε 
γλυκιός  βοριάς  και  νότος  και  νακούφησε 
της  κόρης   τά  ποίίτσα.  Λάμπουν    οί  "γιαλοί, 
λάμπουν    τά  περιγιάλια,  λάμπ'  ή  πλύστρα  της, 
όποΰπλυνεν    η  κόρη.  Φούστα  'νε'φανε, 
Βενετική    φρεάοα,    τά  κουπάκια  της, 
άπου  τήμ  πο'λιμ   με'σα   τ'  άρμενάκιν  της. 
Άπου  το  Σαλονίκι   ποιός   το  'Εάννιξε. 
Αύτός  καραβοκύρης. — «Λάμνητε  παιδιά, 
λάμνητε,  παλληκάρια,  νά  προφτάσουμε 
κείνο  πού  λάμπει  'μπρο'ς  μας». — «Ά  μ'άν  είμ'παννί  ;» 

-«Άρμενον  της  φρεάοας». — «Άμ'  αν  ειν' φλουρί  ;  » 

-«  Νά  τό  «ϊιαυιεραστοΰυ.εν». — «Άυ.'  άν  εΐν'  κοοί;» 

-«  Νά  τώχω    ρ.οναχός  μου  » 


ίο 

Η    ΚΤΡΑ    ΡΗΝΗ   ΤΟΥ  ΚΡΙΤΟΤ 


Ή  κυρά  Ρηνη  του  Κριτοΰ  του  Δούκα  θυατε'ρα, 

πού  την  έραβο;νιάτζανε  με'σα  'ς  την  'Κγγλιτε'ρα, 

νρόνον  εγράφαν  τά  προικιά,  και  $ηό  τά  'πανωπροίκια, 

κ'  έγράφαγ  και  'ς  την  άγγλαβη,  ποτέ  δουλειά  μηγ  κάμν), 

καί  'ς  τό  χρουσοπαλάΟυρο  χρουσάν  άε'ραν  νά/η, 

καϊ  'ςτό  θρονίμ  ποϋ  κάεται,  χρουσόμ  μήλον  νά  παίτζη. 

Κι'  ό  χρόνος  ηρτεδ  δύσκολος,  χρονιά  κατακαμε'νη, 

καϊ  'μπαίν'  ό  άντρας  μισΟαργάς  κ'  ή  κο'ρη  κουταλίστρα. 

κ'  εκεί  όπου  κουτάλιτζε  'πού  τό  πο^ρν'  ώς  τό  βρά^υ, 

έποι^ιαντράπηγ  κ'  είπε'ν  της  αύτά  τά  τρία  λογία: 

— «Κυράτζα,  «ϊώκε'  μου  ψώμί,  γιατί  $έν  ταγιαντίζω». 

— «Γιά'νάσιοσε'  τα  τά  σκουλλικ,  ψωμίγ  καί  νά  σου  ίώκω». 

Τά  νε'ριά  της  έσήκωσε,  'ς  τόν  άντραν  της  παε'ννει. 


1.  Τ&  κατόπιν  ύπ'  άριΟ.  17  κατα/ιορούαενον  \τιχ  ε/ει  τήν  αυτήν  ήν  και  τδ  ανωτέρω  νπό~ 
Οειιν,    £κτιΟε[χενην  Ιν  ε'κείνο)  τυντο;/ώτερον  και  ρε  άλλας  τινα;  παραλλαγά;. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓϋΝ  ΠΕΡΙ  ΤΔΝ  Ε\  ΣΥΜΗ,  11ΠΙϋΑβ\  ΑΣΜΑΤΩΝ 


225 


— «Πάρ  με,  μουρε',  'ςτή  μάνα  μου,  πάρ  μ*  'ςτά  βονικάμου». 
— «  Άρκο'ντισσκ  σ' έφερα  'δώ,  φτωχήμ  ποϋ  θά  σέ  πάρω;» 

—  «Γιά  δε'ιΕε'  μου  το  τό  στρατί,  καί  πάω  μονα/ή  μου». 
Κ'  ή  δούλα  του  έμπρο'βαλεν  άπου  τό  παναθύρι. 

— «Κυράτσα,  κυρά  Ρήν'  ήρτε  κ'  είναιγ  καί   μοναχή  τ/,;». 

—  «Πο'σαις  βαΐτσαις/  τήλ  λαλοϋ  ;  πο'σα  γλαριά  τήφ  φε'ρνου; 
πο'σα  λαοϋττα;  ταρσανά  ά  πά'  [/.ου  την  νεφάνου». 

«Κυράτσα,  κυρά  Ρήν'  ήρτε,  κ'  εϊνχιγ  καί  μοναχή  της». 
'Λιγοθυμιά  τήν  έπιασε,  κ'  έχάσεν  τον  τον  νοϋν  της· 
σταμνίν  νερόν  τήρ  ραίνουσι  καί  δηό  καννιά  τόμ  μόσχο, 
καί  τριά  καννιά  ροδόσταμο,  γιά  νά  συφε'ρ'  ό  νοϋς  της. 
— «Γιά  δυ'στε  της  τό  ςο'μπλιν  της,  νά'δώ  καί  νά  γρωνίσω». 
^-«Ξομπλιν  ρ.ου,'σάσέ  ξόμπλιατζα, παντού  κυρνήλιον  ειχα, 
τώρα  ξόμπλι  γ  ξομπλίτζοί  σε'  σά  σκλάβα,  'σά  δουλεύτρα». 

11* 

Της  μάνας  μου  μήμ  πητε,  πώς  έπε'θανα, 
μόνον  νά  της  έπήτε,  πώς  επαντρεύτηκα, 
καί  πήρα  μάου  κόρη  καί  μάισσχς  παιδί· 
μαεύγει  τά  καράβια  εις  τήθ  θάλασσα, 
καί  'μάεψεγ  κ'  έμε'να  τόμ  μαυρο-Κωσταντή· 
τά  ρούχα  ποϋ  τά  γε'μω,  νά  τά  πουλήσητί, 
τήρ  ραβωνιαστική  μου  νά  τήμ  παντρε'ψητε. 

12 

Κο'ρη  άποϋ  τήν  Άμουργόν  νά  ταξειδε'ψη  θε'λει, 

νά  ταξειδε'ψη  δέν  'μπορεϊ,  νά  λάμντ)  δέν  ήξε'ρει· 

τρακόσα  δοό  φλουριά  διοκε  ναΰλον  του  κεφαλιού  της, 

κι*  άλλα  τρακόσα  τε'σσερα  νά  πά'  μέ  την  τιμήν  της. 

Κι'  άκομα  δέν  έλάργαρε  δηό  μίλι'  άφ'  τό  λιμιόνα, 

εποδιαντράπ'  ό  ναύκληρος,  'πάνω  'ς  τήγ  κο'ρη  'πλόνει* 

κι'  η  κο'ρ'  άπό  την  εντροπήν  έπεσες  'πά'  'ς  τόν  άμμο, 

κι'  ό  ναύκληρος  έθάρρεψε,  πώς  ητ'  άποθαμμε'νη, 

κι'  άφ'  τά  μαλλιά  τήν  έπιασε  'ςτήθ  θάλασσαν  τήρ  ρίχτει. 

Φυσά  βοριάς  σιουντερο'ς,  μαίστρος-δραμουντάνα, 

καί  πε'ρουν  την   τά  κύματα  'ς  τόγ  κάμπον   τής  Άτάλειας. 

ΤΗβγαν  ή  Άταλειώτισσαις  νά  πά  νά  σιργιανήσου, 

βρίσκουν  τήγ  κο'ρη  ξαπλωτή  άνάμεσα  τοΰ  κάμπου. 

— «Γιά  'δέ  κορμί  γιά  καμουχά,  με'ση  γιά  τό  τζωνάρι  ! 

Τιχ  δέ  μασουροδάχτυλα  γιά  τό  μαργαριτάρι!  » 

13 

Τίς  είδεν  τε'τοιαλ  λιερή;  τίς  είδεν  τε'τοιαγ  κο'ρη, 
νά  'πιδεξεύγεται  σπαθί,  νά  τζώννεται  δοξάρι, 
νά  'μπαίνη  καί  'ςτόμ  πο'λευο  'σάν  άςομ  παλληκάρι  ; 
Σαρακηνός  τό'ξάνοιξεν  άπό  τήμ  πε'ραμ  πάντα. 
—  «Παιδιά,  μήσ  συντρομάξετε,  κ'  άντρες,  ρ.ήφ  φοηθήτε· 
γυναικείος  είν'  ό  πόλεμος,  όποϋ  μας  συναντρε'χ^ει». 


*  Εις  το^ίνμίτιον   τοϋτο  αξιέπαινος  ίσως  φχνήαεται  ή  διάθεσις  θνήιχοντος  νεχνίου,  όστις  φρον- 
τίζει να  μή  λυπήσ-/)  τήν  μητέρα  χαΐ   τήν  μνηστήν  του   δια  τής  αγγελίας  τοΰ  θανάτου  του  καί  παραγ- 
γέλλει τοις  άοελφοΐς  του  να  εϊπωσιν,   ό'τι  ένυμψεύθη  μάγισσαν  χα;  να  νυμφεύσωσι  τήν  μνηστήν  του. 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. —  ΤΟΜ.  Ιθ').  29 


226 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Κι'  όντα   τχκουσελ  λιερη,  'ς  τόν  κι  Γιώργην  τρέχει. 
—  «"Αι  ιιου  Γιώργ'  αφέντη  (λου,  κρΰψέ  με  τό  κοράσο, 
νά  κάμω  τάμχά  σου  χρουσά   καϊ  τάβγά  σ'  άσημένα1· 
νά  κάμω  και  τήν  τρούλλης  σου  μολυβοσκεπασμένη»* 
Και  'νακουφα2  τόγ  κούχχαστρο·1  και  βάλλει  τημ  'χοκάτω. 
Δέξου  καϊ  τός  Σχραχηνό,  'στον  άι  Γιώργην  τρέχει. 
— «"Αι  μου  Γιώργ'  αφέντη  μου,   $εΐςέ  μου  τό  κοράσο, 
νά  κάμω  ταν.χά  σου  χρυσά  και  ταβγά  σ'  άσημένα* 
νά  κάμω  καϊ  τήν  τρούλλη,ς  σου  μολυβοσκεχασμένη. 
Νά  φέρνω  μάτσαις1τό  κερί  κα'ι  μέ  τ'  ασκιά  τό  λάίι, 
καϊ  μέ  τά  βουβαλοχετσα  νά  κουβαλώ  λιβάνι.» 
Κα'ι  μέ   τό  στο'μαν  τούλεε: — «$έν  εϊ^α  'γώ  κοράσο»· 
και  μέ  τό  'μμάτιν  τούλεε: — «νάν  το  έκεϊ  και  χιάσ'  το». 
Καϊ  'νακουφα  τόγ  κούχπαστρο,    βγάλλει  την   άχό  κάτω. 
— «"Αι  μου  Γιώργ'  αφέντη  μου,  τρικάμαρέ  ρ.'  ά·ρέντη, 
εσοΰ  'σχληνίστης  τά  χολλά,  μή  χάσνις  καϊ  τά  'λία. 
Του  χρόνου  σταϋλον  νά  σέ  '$ώ,  τοΰ  χρόνου  σταυλο^έτη, 
καϊ  νά  <^ιχβώ  κ'  έγ*  άχό  &ώ,  νά  $έσω  τ'  άλοο'μ  μου». 
Τοΰ  χρο'νου  σταΰλον  εί^έν  το,  τοΰ  χρόνου  σταυλο^έτη, 
κ'  έχέρασεγ   κι'   αύτ'  άττό    'κεΐ,  κ'  έο*εσεν    τ'  άλοο'ν  της. 

14 

Ξενάκη»  έψυχομαχά  'στοΰ  καραβ^οΰ  τήμ  χλώρη. 

Δέν  έχει  μάναν  νά  τό  κλιάι',  κύρην  νά  τό  λυπάται, 

μ,ή  άερφο'μ,  μή  άερφήμ  νά  τό  μυριολοάται. 

Καραβοκύρης  του  τό  κλιάι',  κι'  οί   ναύταις  του    τοΰ  λέου. 

— «Γιά  σηκου,  ναύτη  μου  καλέ  κι' άξομ  ρου  χαλληκάρι, 

νά  κουρ.πασάρη;  τόγ  καιρό,  νά  'μχοΰμε  σέ  λιμιονα». 

— «Έγω  σας  λέω  $έμ  'μχορώ,  κκϊ   σεις  μου  λέτε  σηκου. 

Γιά  φέρτε  μου  τήχ  χάρταμ  μου  καϊ  τ'  άργυρόγ  κουμχάσο, 

νά  κουμχασάρω  τόγ  καιρόν  νά  χάμε  σέ  λιμιο'να». 

16 

Άχο'ψε  τά  μεσάνυχτα,  ι^υ'ώραις  νά  ξημερώση, 
Βασιλοχούλλα  χολεμά  μ'  ένα  ίς.ό  τρεις  φρεάδαις. 
— «Κο'ρη,  καϊ  £ος  μου  τό  φιλϊ  κχϊ  χάρε  μια  φρεάοα* 
θέλεις  την  άσχρην  έχκρε,  θέλεις  χάρε  τήμ  μαύρη, 
θέλεις  τήγ  κατακόκκινη,  'χοϋμαι  κι'άτο'ς  μου  μέσχ». 
— «Τλα  νά  χολεμήσουμε,  κι'  όχοιος  νικήσ',  άς  χάρη»· 
Καϊ  θέλ'  ό  θιός  κ'  ή  μοϊρά  της    καϊ    σκλάβον  τον  έχαίρει. 
— «Τράβα,  τοΰ  Ρηα  ζίέ,  κουπί,  τράβα  κι'  αντρειωμένα, 
«ν*  άράζω  τ?ίς  φρεάοαις  μου  σ'  ένκγ  καλόλ  λιμιο'να». 

16 

— «Έι^ίψασα,  θέλω  νερο',  νερόν  τοΰ  χιημάτου5, 

καϊ  χίσω  'ς  τη  Τζωοχηή()  νά  χιώ  καϊ  νά  γεμήσω· 
κ'έκειβρα  καϊ  κατάλαχα    τήγ  κούρβας  σου,  καλέ  μου». 

— «  Κίο*ές  τη,'μμάτια  μ',  εϊίές  τη,  την  άγαπητικιάμ  μου; 


1.  Τήν  εΐσοδον  κ*;  τήν  'έξοδον.  2.  άνχιυκϊ.  3.  Το  εοχ-^ί.  4.  Μέ  δεσμίδας  ('εκ  λαμπάδων)».. 
5.  Πότιμον.         6.  Ζωοπηγήν. 


ΖΏΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΛΓϋ\  ΙΙΕΡΙ  I  11 V  ΕΚ  ΣΪΜΙΙι  ΛΙΙΜί1Λί1\  Λ  1Μ.\Τ12\ 


227 


Δέν  ειν'  τακκάχ.ιμ   μάλαμα,  $έν  ει'  γρυλλίν  άσϋμι;» 
— «'Στά  κάλλη  *α|  'ςτν,ς  έμοροιαϊ;  τη  γ  κοΰρβα  σου  περνώ  τη. 

Μέ  'ςτά  ςαττά  τη;  τά  μαλλιά  ή  κοΰρβα  σου  περνά  με. 

Μ'άς  έρτη  Μκς  άοένττΐ;  μου  κ'  'Απρίλλνϊς  κοίροός  [/.ου, 

νά  &ης,  ττ,ς  κοΰρβα;  τκ  μαλλιά  πώς  ττβφτου,  πώς  [Λαλούνε». 
— «  Κ'  εγώ  τό  μαλλιοβο'τκνο  'ςτή  τζέπηα  μου   βαστώ  το. 
"Αμα  τ'  άλ-ίψν)  μιχγ  κχί  $ηο,  τά  Ί'ιϊια   θκ  νεμμ/σου». 

Κ'  έπ-εσεγ  κκί  'λιγώθηκεν  εις  τοϋ  καλοϋ  τά  /ε'ρ$α. 
— «  2ηκου,  ματάκια  μου  και  <ρώς,  σήκου,   πζρηγορικ  μου, 

κ'  έκείν'  είνζιν  ή  κοΰρβα  μου  τ,  πρωτοστερινη  μου, 

μά  σου  'σαι  ή  γυναικά  μου  και  ή  παντοτεινη  μου». 

17* 

— τ,αεοο    μπουνάτσα  και  στ,αιά  ση'Λΐά, 

έ'φυεν  τό  πουλίμ  μας   και  πά'  'ςτή  ςεννίτείά. 

Μηέ  χαρτίμ   μοϋ   πέμπει,  μηέ  απολογία, 

μο'νο  'ςτόμ  μαχραμάν  του    τρία  γράμματα. 
'Ναγνώννεις  τα  και  λέγου  γοϋλογ  κλικματα. 
— «  θέλεις,  κο'ρη,  παντρεύτου,  θέλεις  μήμ  'παντρευτ/ϊς. 

θέλεις  τά  μαϋρα  βάλε    και  γίνου  καλουριά· 

και  μένα  μέ  'πχντρέψαμ  μέσα  'ςτην  Άρμενιά, 

κα'ι  'πΛρα  μάου  κόρη  "/-αί  μάισσας  παιοί· 

μαεύγει  τά  καράβια  και  τήθ  θάλασσα, 

έμάεψεγ  καΐ  'μένα  και  Τϊΐοί  £έν  έ'ρκομαι». 

Βάλλει  ή  κόρη  μαϋρα  κα'ι  πάει  'ςτό  "γιαλό* 

εν*  άρμενον    ευρίσκει  καϊ  πά'  'ςτήν  Άρμενιά. 
Άρμενοποΰλλα  βρίσκει  και  την  άρωτά. 
— «  Νά    τζνίς,  Άρμενοποΰλλα,    πούν'  ό    άντρας  σου;  » 
— «  Εις  τό  κυνήιμ  'π/;ε  ρ.έ  τους  άρκοντες». 
— «  Νά  τζνίς,  Άρμενοποΰλλα,  κα'ι  νά  του  τό  'πης* 

τά  λογία  'ποϋ  σοϋ  λέω  μην  τά  λησμονγς  : 

«Καλοηρκχ.η  ήρτεν  άπου  τον  τόπος  σού, 

άπου  τό  βονικο'ς  σου  κι'  άποΰ  τό  σπίτις  σου. 

Ό  στΰλος  τοϋ  σπιτιού  σου  κάτω  'πέταίίε, 

τό  κλημαν  της  ναυλής  σου  έξεράττηκε, 

μηλ-,άμ  ποΰ  την  ετρΰας,  άλλος  τήν  τρυκ, 

τά  &)ό  πελιστεράκια  ξιπετάςασι». 

Νά  τζης,  Άρμενοποΰλλα,  κα'ι  νκ  του  τό  π/.ς. 
'Χε  'γιάν,  Άρμενοποΰλλα,  και  νά  τοϋ  τό  πης». 
Έπρόβαλεγ    κι'  ό  άντρας  μέ  τους  άρκοντες· 

κι'  ώς  έκατζεμ  μονάχος  με'σ'  'στό  σπίτιν  του, 

γυναικά  του  τοϋ  λέει  μέ  τό  στο'μαν  της 

τά  όσα  'ποϋ  της  είπε  ν  ή  καλογριά. 
— «Ό  στϋλος    τοϋ  σττιτιοϋ  μου  είν'  αφέντης  μου, 

μηλιά  ποΰ  την  έτρΰουν,  ή  γυναικά  μου, 

τά  5ς.ό  πελιστεράχ.ια  τά  παι^άκ-,α  μου. 

'Χε  'γειάν,  Άρμενοπούλα  και    πιά  <5έμ  μέ    θωρείς  ». 

Κι'ώς  που  νά  κάμη  μάγεια,  πέρα  'πέρασε, 

κι'  ώς  'που  νά  μετακκμη, 'στό  σπίτ'  του  έμπαινε. 
— «  Ποϋ  νκβριυ  'να  ψαλίδι,  και  νάναι  ^ίστομο, 

νά  κόψω  'γώ  τό  στόμα,  οποϋ  μοϋ  τάλεε». 

*  ΙΙχράβαλε  τδ  \νχχ  τοϋτο  με  το  ύπ'  άρι9μ.  8. 


228 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


18 

Έκούσαν  οί  Σαρακηνοί,  πώχ*  όμορφη  γυναίκα, 

γούλοί  των  ε|Αασε!ίτησα,  νά  πάουν  νά  τήμ  πάρου. 

Και  πάουν  εις  τήμ  πο'ρταν  της  κι'άπ'δξω  τής  φωνάτζου: 
— «  Και  νά  σε  'πώ  βασιλικό,    ε/ει  'στήρ    ρίτζαγ  κο'πριο· 

Εύπνα,  μυρτιά,  /ρουσομυρτιά  καί  5άφνη  μερο>με'νη. 

Ό  Γιαννάκης  σου  που  'πηεν  τώρα  μαργελλεμε'νη  ;» 
— «Έχω  και  Γιάννην  ά^ελφο'ν,    εχω    καί    Γιάννην  άντρα, 

καί  Γιάννημ  πρωταζάίερφο,  μά  $έν  ήζεύρω  γιά  τα». 
— «  Τόγ  Γιαννακήν  του   τόγ   καλόν   τόν    εύλοητικο'ς  σου, 

κεΐνομ'πού  σού^ωκεν  ό  Θιός'πάνω'στόγ  κρε'βαττδς  σου». 
— «Εκείνος  'πήε  'στό  βουνό,  'πήεν  εις  τό  κυνήι, 

νά  φε'ρ'  άρκοΰ^αις  τζωνταναϊς  κι*  αλάφια  μερωμε'να 

καί  'στήν   νοράν    τ'  άλοου  του   ο^ε'ντρα  ξιριτζωμε'να». 

Πιάννουν  την  οί  Σαρακηνοί  καί  πε'ρνουν  τηγ  καί  πάου, 

κι'  ό  νήλιος  5έν  τό  'βκσταξεγ  καί  χαμηλοπατδννει. 

—  «Έσοϋ  κάθεσαι,  Γιαννάκη,  περδίκια  καί  σκοτδννεις, 

καί  τήγ  καλής  σου  πήρανε  Σαρακηνοί  καί  πάου». 
— «"Αν  την  επήραν  'ποϋ  τά  /τε'ς,  άς  είγ'  καλή  ίική  των 

μ'  άν  την  επήρα  σήμερις,  είναιμ  πάλκι  ίική  ρ.ου». 

Δί^ει  κλωτσάν  τοΰ  μαύρουτου,  'ςτό  σπίτιγ  καί  προβάλλει· 

βγάλλει  ντελάλη  οιαναλεΐ,  βγάλλει  ντελάληλ  λε'ει. 
- — «  Πιός  είν'  χκο  τοϋς  μαύρους  μου,  νά  πάμε  'στήγ  καλή  μου;  » 

Το'σοι  μαύροι  το  'κούσασιν,  έππε'σαγ  καί  'ψοφήσα, 

μά  το'σοι  οέν  τό  'κούσασιν,  αίμαν  έ κατουρούσα. 

Ιί'  ενας  μαύρος  γεροντοπιός  έμπρδς  του  'πολοάται: 
— «Έγώμ',  άΐε'ντη  Γιαννάκη,  νά  πάμε  'στήγ  καλής  σου». 

Δί^ει  κλωστάν  τού  μαύρου  του, 'στοϋς  κάμπους  καί  προβάλλει, 

καί  πτκννει  τό  στρατί  στρατί, 'στή  βρύσιγ  καί  πααίννει. 

βρίσκουν  ενα  Σαρακηνό  καί  'γίμοννεν  τού  γάμου. 

ΙΙοώτα  πετά  του  σφοντολιά  κ'  ύστερ'  αναρωτά  το. 
— «  Γιά  πε'ς  μου,  πρέ  Σαρακηνε',  τί  κάμνου'ςτό  χοιριδς  σου;» 
— «  Παντρεύγουν    τήγ   γυναικάς  σου  τήν  εύλοητικιάς  σου. 

Κ'  έτσι    τδ  '/ητε  σεις  οί  νιοι  νά  χαμηλοπετάτε; 

Πρώτα  πετάτε  σφοντολιά  κ'  ΰστερ'  αναρωτάτε;» 
— «  Γιά 'πε'ς  μου,  πρέ  Σαρακηνε',  προφτάνω 'ςτά  στεφάνια; » 
— «"Αν  ειν'  ό  μαύρο'ς  σου  όκνο'ς,  θά  φτάσης  'ςτ'  άποφάγια». 

Δίίει  κλωτσάν  τού  μαύρου  του,  'στόγ  γάμογ  καί  προβάλλει. 

Κι'  ό- μαύρο'ς  του  χιλιομουντρά  καί  'γροίκησεν  ή  κδρη. 
'Βγάλλει  τό  μαντηλάκιν  της,  έρκίνησεγ  καί  κλαίει. 
ΊΙ  πεττεριά  τήν  άρωτά,  κι'  6  πεττερός  τής  λέει: 
— «  Γιά  πε'ς  μου,  κυρά  νύφφη  μου,  τί  'ρκίνησες  καί  κλαίεις;» 
— «Ό  Γιαννάκης  μθ7  'πλάκωσε,  θά  μ'  άποκεφαλίση». 

—  «"Ας  έ'ρτ'  ά  φά,'κι'άς  έ'ρτ'ά  πιή,  κι'άς  έρτ  ά  τραου^ήση· 

καί  'πκνω  'στόν    τραουοΊσμό    θά  τομ  'ποκεφαλίσου». 

Καί  'πρδβαλεν  ό  Γιαννακής  'στό  σπιτοκάτ<υφλδν  της, 

κι'  άπό  τό  /ε'ριν  τήν  τραβά  κι'  ό';ω  τήν  έπαντέχει. 
— «  Γιά'πε'ς  μου,ποιός  σέ 'τσίμπησεν,  νά  πά'νά  κδψω  'νύχια; 

γιά'πε'ς  μου,  ποιός  σέ'φίλησεν,  νά  πά'  νά  κδψω  χείλη;» 
— «  Τί  νά  σού  'πώ,  άγάπη  μου  καί'γκαρ^ιακδμ  μου  ταίρι  ! 

Άνίσως  καί  μ'  άναριυτάς,  είμαι  καί  'γκαστρωμε'νη». 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΩΝ  Ε\  1 VII II   ΑΙΠΙΩΛΩΝ  Α  ΣΜΑΤΩΝ 


'Βγάλλει  τό  μαχαιράκιν  του  άφ'  τ'  άργυρόφ  φοκάρι, 
καϊ  'μπαίννει  'στοΰς  Σαρακηνούς  ε·ς  ουλον  τό  κοπάδι. 

'Στό  πρώτοχ  χίλιους  έκοψε, 'στάβγά  του  τρεϊς  χιλιάδες, 
κ'  ε*1ς  τόμ  μεταδευτερομό  κανε'ναδ  δέν  ευρίσκει. 
Είς  τήδ  δεξάν  του  τήμ  μεριά'βρίσκει  τόν  άδελφο'ν  της. 
■«  Φύε  'πό  'ρ-προ'ς  μου,  Παννακή,  μής  σέ  'ποκεφαλίσω, 
γ.ατϊ  τό  'μαάτιμ  [/.ου  θολόγ  και  οέν  ϊστρε'φει  'πίσυ/». 

'Στήν  νεκκλησάν  τήμ  πε'ρουσι,  νά  πά'νά  τήδ  δαφτίσου. 
Καταμεσής  της  νεκκλησάς  τρικ  δε'ντρα  φυτεύγει, 
εϊς  τήδ  δεξάν  της  λεμονιάν  εις  τήν  τζεβρήν  ττ,ς  δάφνη, 
καί'στό  προσκεφαλάκιν  της  τριανταφυλλιά;/,  ρ έ  τ'άθθη. 

νΑ  σεί'  άε'ρκς  τήλ  λεμονιά  κ'  ή  λεμονιά  τήδ  δάφνη, 
Κ'  η  δάφνη  την  τριαντάφυλλα,  νά  περε^ύται  τ'  άθθη1. 


19 

Δευτε'ρα  [/.ου  μπαίνω  τα, 
και  τρίτη  ;/.ου  βγάλλω  τα* 
τετράδη  μου  έρκούμενη 
και  καλοδεχούμενη, 
νά  μέ  πάρης,  νά  μέ  ρίξης 
κάτω  'ςτόδ  δαφνοποταμό. 
"Α  'δώ  τής  μοίραις  τώμ  μοιρώ, 
Τγίς  μοίραις  τώμ  μοιράδω. 


"Α'  δώκ'  εγώ  τήμ  μοϊράμ  μου, 

κι'  όποιος  μοΰ  με'λλει,  νά  τόδ  δώ. 

'Ποΰ^ει  άσπραις,  'πούχει  μαύραις, 

και  λούννουνται  και  πλύννουνται· 

και  μοσκοσαπουνίτζουνται. 

μ'  εγώ  μηέ  λούννομαι,  μηέ  πλύννομαι 

μηέ  μοσκο~απουνίτζομαι, 

άδ  δέν  ϊδώ  τήμ  μοϊράμ  μου, 

τί  άντραθ  θελ'  ά  πάρω. 


20 

Έτρε'/αγ  γοΰλαις  ή  ψυχαίς  'στ'  κττη2  τοϋ  Παραδείσου, 
τρέ/ει  και  μια  αμαρτωλή  'στ'  άττη  τοϋ  Παραδείσου. 
Κι' ή  Παναγιά  την  'ίδηκε  'πό  'πάν'  άπό  τό  θρόνο. 

— «Ποΰ  'πας,  αμαρτωλή  ψυχή,  'στ'  κττη  τοϋ  Παραδείσου-, 
Το  μεθ'  7)£Α,ώΰ*  δέν  έ'κουσες,  τό  Πάσκα  τί  τό  θε'λεις; » 

— «Και  νεκκλησιαΐς  ενάστεσα4,  και  μοναστήρια  'γτίσχ. 
κ'  έ'δωκεν  καϊ  τό  χε'ρ·.μ  μου  καλόγ   γίά  τήμ  ψυχήμ  μου». 

— «Και  τά  καλά  σου  'ναιμ  πολλά,  μ'  ό  ποταμός  τά  'π?ρε· 
γ;ατί  τήμ  μάνας  σου  'δειρες,  της  μάνας  σου  'ντιστάθης, 
τόμ  7Γ»ό  μεάλος  σ'  αδερφό  δι/.άσιμον0  επήρες. 
Μ'  άβ  βάλης  τό  Σερό  δκυλό  'στήν  άνετήν  τοΰ  φούρνου, 
και  'ττίση  ό  ξερός  δαυλός  και  'βγάλη  κα'ι  κλωνάρια, 
πάεις  καϊ  σοϋ,  αμαρτωλή, 'στ'  άττη  τοϋ  Παραδείσου». 
Καϊ  βάλλει  τό  ξερό  βλαστό  'στήν  άνετήν  τοϋ  φούρνου, 
καϊ'ποϋ  τήν  ν/στειαν  τήμ  πολλήγ  καί'πού  τήμ  παρακάλια, 
κττισεν  ό  ξερός  βλαστός  κ'  έ'βγαλεγ  καϊ  κλωνάρια, 
κ'  επήεγ  καί  τ'  αμαρτωλό  'στ'  άττη  τοϋ  Παραδείσου. 

21 

—  «Μάνα  μου,  νά  'παντρε'ψουμε  τήν  Αρετή  'στά  Εε'να, 
νκχο>  *αι  'γώ  παρηορ-ά  'στά  ξε'να  ποϋ  γυρίτζω». 
— «Μ'άμμοΰρτη  θλίψι  γή  χαρά,πολός  θά'π'άμου  τήφ  φε'ρη;» 
— «Μ'  ας  σουρτη  θλίψι  γή  χ«ρά,  εγώ  νάσου  τήφ  φέρω». 


1.  Παράζαλε  αε  το  άνωτέρω  το  7ον  άτ;.*·*.  2.'Αν9η.  3.  Τοΰ  αεγάλου  αποδείπνου.  4.  Ά 
γειρα.         5.  Έναγόαενον. 


230 


Ο  ΕΝ  Κ/ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


τΗρτεν  ό  νρο'νος  δύσκολος,  καιρό;  κατακαμένος . 
"Πεθαίνουν  ή  εννιά  'όερφοί  κι'  ό  Κυ^σταντής  ό  χρωτός. 

ϊό  μνήμα  μνίμαμ  πορπατεϊ1,  τό  μνήμα  μνήμαμ  πάει. 
— «Κακο/ροννάχτ,ς,    Κο^νσταντή,   πάλαι  κακοχρονγχχτ];2, 

ποϋ  μ'  έκαμες  καί  'πάντρεψχ  τήν  Αρετή  'στά  ξένα. 
— «Γιά  σώπα,  σώπα,  μάνα  μου,  νά  'πά'νά  σου  ττιφ  φέρω». 

Τό  χύμα  μαύρον  έκαμε,  τήμ  πλάκαχ  χαλινάρι, 

Τά  χαχλικοτσακίσματα  σέλλαις  εις  τκλοο'ν  του. 
— «"Κλ', Αρετή,  'στήμ  μάννας  σου,  ή  μάνα  σου  σέ  θέλει». 
— «Γ'ά  πε  μου,  τ'  άδελφάκιμ  μου,  γιά  πέ  μου,  τί  με  θέλει; 
"Αν  είναι  θλίψι  γή  χαρά,  νά  'πά'  νά  'λλάξω  νάρτω». 

—  «Ίϊλ',  Αρετή, 'στήμ  μάνας  σου,  κι'άς  είσ',  όππως  κι'άν  είσαι». 
Και  τά  πουλλάκια  κελαδοϋ,  καί  τά  πουλλάκια  λέου. 

• — -«Τίς  είδε  πράμαθ  θάμμασμα  'στόγ   κο'σμον  τόν  άπάνω, 
νά  περπ ατοϋν  οί  τζωντανοϊ  μέ  τους  άποθκμμένους; » 
- — «Γιά  πέμου,  τ'άοελφάκιμ  μου,  τί  λέουν  τά  πουλλκκχα;  » 
— «Πουλλάκια 'ναιγ  κι'ας  κελαοοΰ,  άδο'νία'ναιγ κι'κς  λέου». 

—  «Μα  πέ  μου,  τ'άδελφάκ-.μ  μου,  και  λιβανιαΐ;  μυρίτζεις;» 

—  «Κερ'ιν  είχα  τ'  άι  Γ;ο>ργ-;θϋ,  κ '  έπήα  κ'  ήψά  του  το». 

— «Γιά  'ννοίξε,'ννοίςε,  μάνα  μου·  τήν  Αρετής  σου  φέρνω». 
— «"Αν  είσαι  διάβο;3,  διάβαινε,  περάττ,ς1,  άβγα,  φύε». 
—-«Γιά  'ννοίξε,  σκυλλομάνκ  μου,  τήν  Αρετής  σου  φέρνο;». 
"Ως  έννοιξε,  ταράχττ,σχ,  κι'  επε'Οαναγ  κι'  οί  δηο'  τω. 


ΙΟΙ*  3^0 I* ΟΓ 


Σάββατο  βραδύ  μ'  έδιωξαν  οί  γονοί  μου 
άρ'τό  σπίτι  μας  κι'  άπό  τά  βονικά  μας. 
Πέρω  τό  στρατί,  στρατίν    τό  μονοπάτι. 

βάσανα  τάχ'  ή  άγάπτ,. 
βρίσκω  'να  δεντρί,  τό  λέσι  κεπαρίσσι· 
« — ΔέΕου  με  δεντρί  δέξου  με  κεπαρίσσι». 
« — Νά  τά  κλωνιά  μου, κρέμμασε  τάρματάσου, 
νά  κι'ό  ίσκιος  μου  πέσε  γλυκά  κοιμήσου, 
κι'  αΰριον   τό  πρωΊ  "τριά    σταμν^ά  νερό 
'ςτήν  ρίτζαμ  μου  νά  χύσγίς». 
« — "Ακουε  'ρανέ  καί  γής  μήν  τό  βαστάζος- 
ώς  και  τό  δεντρί  τό'νοΐκιμ  μοϋγυρεύγει: 
τριά  σταμνιά  νερό  'ςτήρ  ρίτζαν  του  νά 

[ρίζο>». 

1.  Ή  μήτηρ. 

2.  Κακδν  /ρόνον  νά  ε/,γ)?  /κατάρα). 

3.  Διάβολος. 

4.  Πειρασμός. 

*  Μέίκανα;  διαφοράς  έό/,'ΛοσιεύΟη  παρόμοιον  άτμα 
έν  τοις  άναλέκτοις  τοϋ  συλλόγου  ΙΙαρν/σσοϋ  (τομ. 
Α',  μέρ.  Λ',  σελ.  102—3). 


Τ 

Τέσσεροι  καί  πέντε  'τον  εννιά  'δερφοί, 

τόμ  πολεμον  έκοΰσαγ  καί  'παέννασι. 
'Στή  στράταμ  που  παένναν,  έδιψάσασι· 

βρίσκουν  έναμ  πηάδι  κ'  ητομ  πολλά  βαθύ. 

Ξαράντα'ργυιαϊς  τό  πλάτος  κ'  έκατόβ  βαθύ. 

Πέτζουν  τό  τζιρίττι1,  ποιος  νά  κατηβνί, 
'βγαίννει  τοϋ  καμένου  τοϋ  Μαυροκωνσταντή. 

Δέννουν   τογ   καττ,βάτζουν,    κοβγεται  τό 

[σκοινί, 

καί  ξαναδευτεροννου,  καί  ξανακο'βγεται, 
καί  πάλαι  μεταδε'ννου  καί  κατηβάτζουν  το. 
« — ΊΧηβάσητέ  μ',  αδέρφια,  κ' έπιασα  νερο'· 
κο'κκινογ  καί  μαΰρογ  καί  φαρμακερό». 


*  Έν  Κυπριακοΐς  (σελ.  98,  τόμ.  Γ')  ε'δημοσιεΰ'ίη 
παρόμοιον  ασμα  με  πολλάς  παραλλαγάς. 

1.  Αλλως·  ματα'.ΙΛι·  δΓ  αμφοτέρων  δηλοΰται, 
ό'τι  εοαλαν  κλήρους. 


Ζ2ΓΡΑΦΕΙ0Σ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΛ\  Ε\  ΣΥΜΠι  ΛΙΠΙΩΛίϊλ'  Α  ΣΜΑΤΩ\ 


231 


Άγγελε'ρ.ου  φύλακα,  φύλαε'  ρ.ου  τήρι  ψυνηρι 
τήρ  ψυχήγ  καί  τήν  τζωήρ.  [χου.  ι!-7-0"-1) 
"Οτα  σέ  στείλ'  άφε'ντης  ρ.  ου,  νά  πάρνις  τήρ 

[ψυχτ/ίρ  ρου, 

ρήν  έρτης  ρ,'άγριαν  ταραχή,  ρ.ήν  ερτΥ·;  ρ'ά" 

[γριορ.  πνεϋρ.α* 
ελα  ρέ  τή ν  ταπεινωσύνης  του,  νά  σου  τήρ. 

[παραδώσω, 

νά  τήρ.  πκργ,ς  τ'  άρε'ντη  ρ.ου,  νά  τήν  εκρίνν) 

I  θέλει*. 

Έσκισαν  οίέφτά'ρανοί,/ρουσόςσταυρός  έφκνη· 
δεςά  στε'κετ'ή  Παναγιά, τζερβά  ό  άιςΓιάννης, 
στε'κουντ'  όρητρός   κ  αϊ   πίσω  του  Άγγε'λοι 

[κι'  Άρχαγγε'λοι. 
Τί  γλώσσα  θά'πολοηθή,τί /είλη  θάλαλήσου, 
καί  τί  ποδάρια  Οά  στ αθοϋ'ςτήφ  φοβεράν  τήγ 

^[κρίσι  ; 

Ή  Πανχγ-,ά  ρας  ή  κυρά  τόν  άφε'ντηρ. 
ρας  το  Χριστόν  εις  ένα  σπήλαιο  σκοτεινόν 
τον  έγε'ννησεν  ό  σπήλα-,ος  έλαψε.  Τριών  ή- 
ρερώρ  παιδί  της  ρ.άνας  τ;υ  έρ.ίληοε. — Κοι- 
ράσαι  ρ.άνα  ρ.ου,  κοιμάσαι  ρητε'ρα  ρ.ου,  κοι- 
ρ.άσαι  ;7.·;ά  βασίλισσα  τοϋ  κόσρου  ; — ΥΟνι  τέ'- 
κνο;7.  ρ.ου·  ρ.ήτε  κοιρούραι,  ρ.ήτ'  αγρυπνώ* 
όνειρο;  σέ  θωρώ,  καί  ντηριούραι  νάσ'  τό  πώ. 
— ΊΙε'  |7.ου  το  ρ.άνα  ρ.ου,'πε'  [7.ου  το,  ρν/ιτέρα 
ρου,  'πε'  ρου  το  ριά  δέσποινα  τοϋ  κόσρου. 
— Είδά  σε,  τέκνορ.  ρ.ου,  εις  τόν'Ιορδάνην  τόρ. 
ποταρο'*  σέ  'βαφτίσασι·  ήρταν  οί  σκύλλοι  οί 
Έβρτίοί·  σέ  'πιάσασιν  εις  τοϋ  Πιλάτου  την 
αυλής  σε  ρίψασι·  νερόν  ετζήτησες, 'ξύδιγ  και 
άσβεστης  σέ  ποτίσασι·  τ'  άγιος  σου  τζωνα- 
ράκις  σοϋ  'βγάλασι·  σ^ελλάτσο  σέ  'τζώσατι· 
τ'  άγιος  σου  στεφανάκις  σοϋ  'βγάλασι·  ακά- 
τια σοϋ  βάλασι·  τ'  άγια  σου  παπουτσάκια 
σοϋ  'βγάλασι·  προσχύραις  σοϋ  'βάλασι. — Ά- 
λτ,θινά    είναιυ.,  ρ.άνα  ρ.ου,  κι'  άληθινόγ  καί 


1.  "Επειδή  χαι  ή  πχρατιΟεμενη  εύ/ή  αποτελεί- 
ται εκ  του  στι/ηρου  χαϊ  εκ  του  πεζοΰ  μέρους, 
έκρινα  άνιγκαΐον  νά  παρχν'έσω  χχ\  το  δεύτερον, 
οπερ  άλλως  ε/ει  κϊί  τινχ  ΐδιάζοντϊ  ε'ν   τη  συνθέ- 


σει 


/)Μ.ό«. 


τ'  όνειρο.  Όμοιος  ηύρε Οή  καί  'πγ  της  ράνας- 
ρου  τ'  όνειρο  τρεις  βολαϊς  τήν  ήρε'ραγ  καί 
τρεις  βολαϊς  την  νύχτα,  ρητέ  βροντήφ  φοβά- 
ται, ρητ' αστραπή,  ρητέ  νά  κακοΟανατίσν)1. 


Ό  Χριστός  έπε'ρασε· 

τό  δαβρίν  του  'κούυ.πισε* 

πάοα  κακόν  έσκόρπισε  : 

τόν    ρφιογ    καί    τήν  ό'φγισσα 

καί   τήρ.  ρερρερίτισσα. 


"Αι  Γιάννη,  Πρόδρορε, 
Πρόδρορε  καί  προ'σου,ε, 
δε'σε  καί  κορ.πο'δεσε 
τον    ό'φ-ιογ     καί    τήν  ό'φγισσα 
καί  τήρ.  ρερρ,ερίτισσα, 
τό    ρ.ικρόν    τό  σκορπ-,ουλλάκι 
άπό   κάτ'  άπό    τό  πετραδάκι2. 

Τό  δεύτερον  καί  τρίτον  λε'γονται  καθ'  ήν 
ώραν  ρ.έλλουσιν  αί  γυναίκες  νά  κοιρ,ηθώσιν  εις 
βουνόν  θερίζουσζι  ή  άλλην  έργασίαν  ενούσαι. 


Όνειρον  εϊο*α, 
τ'  άγγε'λου  ρου  τώπα· 
κι'  ό  άγγελος  της  Παναγιάς, 
κι'  ή  Παναγιά  τοϋ  υ?οϋ  της· 
κι'  ό   υιός    της    ρού   τό  'ξήησε 
καλό  γ  κ'  εύλοηρ.ε'νο. 

Αε'γεται,  άφοϋ  ϊ$γ  τις  όνειρον  οιονδήποτε, 
διά  νά  λάβη·  καλήν  έξήγησιν, 


1.  Ταϋτα  χϊι  πιστεύουσιν,  δτι  άπολαοιβάνουτιν 
αί  λέγουσχι  την   άνω   εϋχην  τρις   της  ημέρας. 

2.  Παράβολε  μέ  το  άρ/αΐον  :  «Παντί  ύπο  λιθω 
σκορπιός  έρπει». 


232 


Ο  ΕΧ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Άποΰ  τά  πεοσι   τώφ  Φωτώ  τήν  τρίτην  τήν  τετρά<^η 
έβο'ρασε'  μ'  ό  άντρας  [/.ου  $ηό  τριών    άσπρώλ  λινάρι* 
βρουτσίτζω,    κουταλίτζω  το,  βάλλω  το  μέσ'  'ςτ'  άρμάρι. 
Κ'  ήρτεν  ό  χρόνο;    κ'  ηυρέν  το  |λέ   τοΰ  Θεοϋ   τήχ  χάρι. 
Γίίω  καμπόσο  'ςτήλ  λιξά1,  καμ.πο'σον  εις  τήρ  ροϋφα, 
και  'ί^μεινέμ  μου  τό  πολλύ,  για  νά  τό  κάμω  ροϋχα· 
κ*  εψησά  το  'ςτό  νιχλάρι,  κ'  έπλυννά  το  'ςτό  πλατέλλι2, 
κι'  άνεμοκαλάμ.ισά  το  εις   τ'  άράπενα3  καλάμια. 
Πε'ρω  το   του  ναφαντάρη1 —  «Ναφαντκρη,  σύρε  {/.ου  το 

'ςτό  πεντάρι,  'ς  το  'ςηντάρι,  'ς  τό  καλόν  τό  οΊαματάρι». 
Κ'  έσυρεγ  και  'ποσυρέν  το  άπό  οτίν  ώς  φτίν  της  κάττας. 
Κ'έκαμα  τ'άντρούς  μου  βράκα  κκί  τοΰ  γυιοΰ  μου'πανωβράκα, 
κ'  ελειπεν  όλη  ή  σέλλη  καί  τά  <^ό  καλαμουβράκια5. 


'ΙΙ  Κο\>τίλ%. 

"Ελειπα   καί  τώρα  ήρτα, 
γιά    νά  τραου^ώ   τήν  νύχτα· 
φεύγω  πάω  'ς  τό  παντζάρι, 
καϊ  'βοράτζω  μ;άγ  κοκκάλα· 
στέννω  την    εις  τή  τσουκκάλα. 
*Ηρτεγ  κιριάν6  ό  σκύλλος 
κ'  ερπαξέμ  [/.ου  τηγ  κοκκάλα 
άποΰ    μέσ'  άφ'  τή  τσουκκάλα. 
Κ'  έπιασα  κ'  εγώ  τό  σκύλλο, 
κ'  εσεσά  τον    εις  τό  στύλο. 
Νά  ξυλιαϊς  κ'  εγώ    τοΰ  σκύλλου, 

ποΰ  μ.οΰ    πηρεν    τήν  κοκκάλα 
άποΰ   μ.έσ'  άφ'  τήν  τσουκκάλα. 


« — Ποΰ'πάς,  αφέντη  μέρμηγκα,  ποΰ'πάς  αρ- 
ματωμένος ; 
τά  ξύλα  φορτιυμ.ένος  ;  » 


1.  Εις  άγοραν  όπωρών. 

2.  Ή  (Βάσις  αγγείου,  ούτινος  ανεστραμμένου  ον- 
τος,  σχημάτιζα  μικρότατον  άγγεΐον 

3.  Τα  ές  αράπης,  καλάμου  τοΰ  στά/υος. 

4.  1 Υφαντού. 

5.  Ή  βράκα  (το  αΰτο  καί  'πανωβράχα)  σύγκειται 
έχ  της  σέλλας  κα;  των  5ϋω  καλαμοζρακίων.  Τί  λοι- 
πόν εκαμεν  ή  ε'ργατική   οικοδέσποινα  ; 

6.  Δεν  γνωρίζω  τήν  λέςιν,  έκτος  αν  ν)  παραφθορά 
τοΰ  «κατα  συγκυρι'αν». 


« — Περβόλιν  έχω  'ςτήβ  Βλαχιά,  καί  'πά  'νά 

[τό  τρυήσω, 
νά  τό  τσιλλοπατήσω. 
«Τό  τρύησα,  τό  πάτησα, 

τό  τσιλλοπάτησα, 
κα'ι'βγάλλω  τρεις  κοτ;έλλαις, 

τρεις  ομορφαις  βαρε'λλαις». 

Λ 

"Ενας  κάττης  μιάν  ημέρα 
πάει  'λλάσει  σάμ.  πατε'ρας 
καϊ  τώμ.  ποντικώφ  Φωνάτζει: 

—  «Ποντικοί  μικροί  μεάλοι, 
ποντικοί,  μ.ήφ  φοβτ-,θήτε 
'λάστε  νά  'ςαγορευθήτε, 

νά  σας  μαγειρεύγω  ρίτζι, 
νά  τό  τρώτε  νά  μ.υρίτζν)». 

—  «Δέν  τό  θε'λουμ.εν  τό  ρίτζι, 

κ'  εις  τά  γο'ντιά  μ.ας  κολλίτζει». 


Πέντε    ποντικοί  μ,ουτζοΰροι 
κι'  άλλοι  πε'ντ'  άλευρομοϋροι, 
μιάγ  καγιάσαν  έφορτώσα 
κι'  είς  τό  πέλαγος  έβγηκαν 
ένας  πάει  'ς  τό  πινο', 
καί  φωνάτζει,  πώς  πεινώ, 
άλλος  πάει  'ςτής  σηντίνα, 
καί    ψοφά    κι'  άπό   τήμ  πεϊνα. 


Πέντε  ποντικοί   καί  τέσσερης  νυφφίτσαις, 
γκμογ  κκμνουνε'ςτοΰ  σφοντυλιοΰ  τήν  τρύπα. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓίί\  ΠΕΡΙ  I  ί!\ 


ΕΝ  ΣΥΜΗ)  ΑΙΜΙίΙΑϋλ  Λ  ΣΗΙΐϋΥ 


233 


Νά  κ'.'  ό  κούνουπας  με  τό  σπαθί  'ςτό  χέρι. 
— «Πάρτε  με   και  με'». — «Σκορπίστου,  πει- 

[ρασμε'». 

— «"Α  σφάξω  γάμου  βώοΊ». — «Δές  σέ  'καλε'- 

[σαμε». 

Νά  κ'  ή  όρνιθα  με  οΥιό  τζευγάρια  κράτσαις. 
— «Πάρτε  με  και  'με',  νά  καΟερνώ  σιτάρι». 


\ά  χι'  ό  μέρμηγκας  με  τομ  παρτά  'ςτό  χέρι. 
— «Πάρτε  με  καϊ'με'». —  «Δές  σέ'καλε'σαμε». 

—  «Νά  σκίσυι  γάμου  ξύλα». 
Νά  Χι'  ό  άετο'ς  άπό'ψηλά  πετώντας. 
— «Πάρτε  με  και  'μέ  νά  κουβαλήσω  κρε'ας». 

— «Δές  σέ  καλέσαμε. 
Φύε  άπό  'μέ,  σκορπίτσου,  πειρασμε'». 


ΣΑΤΥΡΙΚΑ 


ι 

Τρεις  καλαϊς  γειτόνισσας 
τά  σκουλλούι^α  τω;/  πουλοϋ 

'ςτήν  ταβε'ρναγ   και  μεθοϋ. 
Κι*  ό  φτωχός  ό  νοικοκύρης 
γοΰλγ]  "[λέρα  'ςτ'  αργαστήρι 
με  ψωμί  και  μέ  κρομμύοι· 
τό  βραοΰ  'πάει  'ςτό  σπίτι, 

'βρίσκει  την  νοικοκυρά  του 
μεθυσμε'νη,  ξερασμε'νη, 

'ς  τά  ξεράματα  'λειμμένη. 
« — 'Πε'  |α',  αφέντρα  και  κυρά  μου, 
τί  ν'  είναι  ν  ή  άρρωστιά  σου  ; 
νά   σου   ο*ώκω    τή    γιατρειά  σου». 
« —  Κρασοματσουκκιά  μοϋ  ίώκα, 

και    γκροπάο*αμ  μέ   τήρ  ρο'κκα, 
σφοντύλι  άμ  μέ  τό  σφοντύλι, 
πε'ρει  το  'ναμ  μου  ο*α^τύλι. 

Άμμε    ο*ά  'ς  τόν  ταβερνάρη, 


άοουλογ   κρασϊν  νά  πάργις· 

μήν  τό  πάργις  ^ουλοίμε'νο, 

κ'  είγ  κακό  'ςτόμ  μεθυσμε'νο" 

πάρε  το   νά  'ναι  άκράτο, 

νά   διαβούν    οί    πόνοι  κάτω». 

2 

Ό  Χάρος  έο\ανάλισε 
γούλαις  τνϊς  γρηαΐς  νά  παίρν). 
Το'σαις    γρ'/ΐαίς    το  κούσασι, 
έλούστησαχ,  χτενίστησα, 
καϊ  'ς  τόγ   χοράν  έπιάσασι. 
Δε'ξου  καϊ  τόχ  χάροντα 
και  'ς  τόχ  χ°ρόν  είιάβηκε. 
« —  Κοπε'λλαις  γεροντοπλεκαις, 

εϊίετε    γρηαίς   νά  πάν'  έο*ώ  ;  » 

Χόρευγε    Μαριά  κ'  Έρήνη, 

κι'   όπου  γρηά  'ς  του  'πολοκται 

3 


Ό  Κούμης. 

Ή  γρνίά  τον    εκατό   χρονώ  κ'  εν   έμελε'τα  θάνατο, 

μο'ν'  έμελε'τα   κ'  έ'λεε — «Τόγ  Κούμην   άντραθ  θέλω». 

Κι'  ό  Κούμης    πού  τόφ  φο'ον  του    φούρνον   ηυρεγ  κ'  ήμπηκε. 

Δε'ξου  και  τήγ  κυρά  γρ'{ΐά  μ'  έναγ  γούμαρογ  κλαδιά. 
« — Κούμη,  γη  'βλοήθου  με,    γή    τόφ  φοϋρνον    έφτο)  το». 

Ό  Κούμης  'ποϋ  τόφ  φο'ον  του  γκρεμμόν  ηυρεγ  κ'  ένήβηκε. 

Δε'ξου  και  τήγ  κυρά  γργιά,  μέ  λουστόγ  καϊ  μέ  βαριο'. 
« —  Κούμη,  γή  'βλοηθου  με,  γή  τόν  ΐγκρεμμόχ  χαλώ  το». 

Ό  Κούμης  'ποϋ  τόφ  φο'ον   του    ^εντρϊν   ηυρεγ  κ'  ένήβηκε. 

Δε'ξου  καϊ   τήγ  κυρά  γργιά   μέ   τόμ   παρτα&ε'λλον  της. 
« —  Κούμη,   γή  'βλοηθου  με,    γή   τό  οε'ντρογ    κοβγω  το». 

Κι'  ό  Κούμης  'ποϋ  τόφ  φο'ον   του   καράβιν  ηυρεγ  κ'  έ'φυε. 


(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  ΣΥΛΛΟΓΟΣ. —  ΤΟΜ.  Ιθ'). 


30 


234 


Ο  ΕΝ  Κ,'ΙΙΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

ΔΙΣΤΙΧΑ 


Τά  δίστιχα  είναι  τό  κοινότερον  και  5ή 
και  τό  ρ.εγαλήτερον  ίσως  προϊόν  τής  οημώ- 
δους  νεοελληνικές  ποιήσεως,  καθόσον  πολ- 
λαχοΰ  έλλείπουσι  πολλά  αυτής  εΐ^η,  ^ίστινα 
ομως  πανταχού  άπαντώσιν.  Ούχϊ  ρόνον  ένεκα 
της  πληθύος  αυτών  και  της  ευκολίας  εις  τάς 
παραπορ.πάς  και  παραβολάς,  άλλα  καϊ  χά- 


ριν κατατάξεως  και  φιλοκαλίας  εν  ταΐς  συλ- 
λογαΐς  αυτών,  είναι  άνάγκη  νά  έζευρεθή· 
ι^ιαίρεσίς  τις  αυτών  κατ'εΐ^η.  Τοιαύτην  τινά: 
ετο'λμησα  εν  τοις  Συραϊκοΐς,  ήτις  παρακαλώ 
νά  θεο>ρηθή  ώς  νύξις  εις  άλλας  επιτυχεστε'- 
ρας  κατατάξεις. 


1 

Απόψε  θε'λ'  ά  τραου^οί,  αίςτι  νά  Ηηρ.ερώση, 

ώςτι  νά  'βγή  ό  νήλιος,  της  πε'τραις  νά  πυρώση. 
Χριστε'  ρου,  καϊ  νά  'πε'θαινα,  κι'  ό  θάνατος  [/.ου  νά  'το, 

και  πάλαι  'νά  'τζωντκνευγα,  νά'^ώ,  τις  με  'λυπάτο. 
Χριστε'  μου,  καϊ  νά  'πε'θαινα  τό  σάββατον  τό  βράίυ, 

καϊ  νά  μέ  κατηβκτζανε  τήγ  κεριακή  'ς  τόν  ά^η. 
Χριστε'  ρ.ου  καϊ  νά  'πε'θαινα,  ν'  αργήσουν  νά  ρ.έ  θάψου, 

νά  'ρτοΰν  τά  ξε'να  τά  πουλλιά  θλιβούμενα  νά  κλάψου. 
Ποττε'  ρ.ου  δέρ.  'παντρεύγομαι,  νά£  <5έρ.  πάρω  βοσκάκι, 

που  στε'κεται  'ς  τόν  ίγκρεμρ.ό  'σάν  τό  κεπαρισσάκι. 
Τής  Μπαρπχριάς  τά  κύματα,  Θεε',  χαρ.ήλο>σε'  τα, 

νά  '5ώ  και  'γώ  τόγ  κρΐνο'μ  ρου,  καϊ  πάλαι  'ψηλωσε'τα. 
Άνεφελάκιν    τούρανοϋ,  που  'μπαίνεις  'ρπρός  'ς  τον  νήλιο, 

κάρ.ε  μου  το'πον,  νά  τό  ^ώ  τό  κόκκινοι/,  μου  μήλο. 
Εις  του  Σταύρου1  τήφ  φακουριά  ϊγ'  άγριορ.  πελιστε'ρι, 

Χριστε',  και  'ρ.ε'ροννε'  μού  το,  γιά   νά  ένοΰμεν  'ταΐρι. 
Κεπαρισσάκιμ  ρ,ου  λιανό,  σείστου,  νά  πάρ'  άε'ρας, 

νά  κελαίήσουν  τά  πουλλιά,  νά  'ξημερώση  'με'ρα. 
Κεπαρισσάκι  ρ.ου  λιανό  καϊ  πιπεροχ.ουννάτο, 

ναρ.ήλωσε  τά  κλωνιά  σου,  νά  'ππε'σω  άπό  κάτω. 
ϊό  γιασιρ.ϊ  κλα^εύγουν  το,  καϊ  'οίννουν  κ'  εναγ  κλώνο, 

άλίμενε,  πουλλάκιρ.  ρ.ου,  άκόρ./)    ενα  χρο'νο. 
ΤΩ  Παναγιά  'που  τά  Σκαλιά2,  κ'  Έλε'σα  'που  τό  ΚάστροΓ 

γλε'πητε  τό  πουλλάκι  μου  σάν  τής  ήρ.ε'ρας  τ*  άστρο. 
Παντελεηρ-ονάκιρ  ρ.ου,  γιατρέ  τώρ.  πονευ.ε'νω, 

καϊ  γιάτρεψε'  ρ.ου    και  'ρ.ουνοΰ   τόν  έ&ι/.όρ.  ρ.ου  πο'νο. 
βρυσάκιρ.  ρ.ου  Μαντρουχιανό,  νάχα  τό  ριζικός  σου, 

'ποΰρκεται  τό  πουλλάχ,ιρ.  μου,  και  πίννει  τό  νερός  σου.. 
Χριστε'  ρ.ου,  καϊ  νά  'γίνουρ.ου  'ςτήθ  θάλασσαρ.  περνάρι, 

γοά  νά  περνίκ  ό  κρίνος  ρ.ου,  νά  ^ε'ννη  παλαρ.άρι. 


1.  Έχχλησίχ  έν  Σύ-Αη.        '2  θέσις. 


ΖΩΓΡΑΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΗΕΡΙ  Τϋ\  ΕΝ  ΣΥΜΙΙι  ΑΙΠ3:.»Α!!\  ΑΙΜΑΤΩΝ 


235 


'Σ  τΥΐς  θάλασσα;  τά  κΰμματκ  Οκ  'πχ'  νά  γτίηι»  σπίτι, 

νά  μπαίννω,  βγαίννου,  νά  μιλώ  μέ  τόν  αποσπερίτη1. 
Πάλαι  μηλιά  θέλ'  ά  ένώ,  πάλαι  ν'  άττίσω4  θέλω, 

πάλαι  τά  κλωναράκια  μου  νά  τά  πλουμίσω  θί'λω  . 
'Σ  τόν  α^ηθ  θέλ'  ά  κχτηβώ,  νά  τον  ΐφροκχλήσω, 

νά  βάλω  τό  κορμάκιμ  [-/.ου,  νά  μήν  τό  μαειρίσο>. 
θέλω  τον  να  ήνχιγ  κι'  ό'μορφος,  Οε'λω  τον  νκ/η  /.ιολα, 

ναναι  κΓ  άπό  κκλήγ  γενικ,  νά  μέ  τιμήσουγ  κιόλα. 
Τάσσω  τ-/);  τ/)ς  άποκοπ/ις  όλο'/ρουσομ  μανέλλι, 

νά  γλέπη  τό  πουλλκκιμ  μου,  που  σύρνει  καμπανέλλι. 

"Αϊ  Νικόλα  τοΰ  Στενοΰ:\  άμπα  και  σου  'ς  τήμ  μέση, 

να  πάρω  την  άγάπημ  μου,  γιχτ'  άλλος  οέμ  μοΰ  'ρε'σει. 
ΤΩ  Πανερμιώτη  'που  'γιαλο'3,  Σωτήρη  'πό  βουν/.κι3, 

και  Λ1ιχα/]λ  Αρχάγγελε  άπού  τό  Νιμοράκι3. 
Πανερμιιυτάκιμ  {/.ου  γρουσο',  5ώκέ  [/.ου  τά  φτερά  σου, 

νά'πά  'βρω  τό  πουλλκκιμ  μου,  και  πάλαι  νάο'ίικά  σου. 
ΤΩ  Πανερμιώτ'  άφέντη  {/.ου  μέ  τά  'κατάγ  καντήλια, 

γλε'πε  μου  τό  παιδάκι;/,  μου,  νά  σου  τά  σώσω  χίλια, 
θάλασσα,   τό  πουλλάκιμ  {/.ου  'ς  τό  κΰμμά  σου  'ρμενίτζίΐ, 

κάμε  τό  κΰμμά  σου  γλυκό,  νκ  μήβ  βαροκαρ^ίτζη. 
Θάλασσα  πικροΟάλασσα  και  πικροκυματο  ΰσα 

γοΰλοι  σέ  λέουθ  θάλασσα,  κ'  εγώ  σέ  λέ'  άττοΰσα"1. 
Όμπρός  πάει  τό  περγαντί,  και  'πίσοι  ή  φρεά^α, 

'ς  τό  κροΰσος  θε'λω  νάβγουμεν  αυτήν  την  εβ^ομά&α. 

2 

Έρωτε*ά  χαΐ  εγκωμιαστικά. 

Τ'  άστρη  θά  βάλω  'ς  τό  σιν'ι  και  τό  φεγγάρι  νάμαι, 

νά  πάρω  την  άγάπημ  μου,  κι'  δ, τι  'μπορέσης  κάμε. 
Εις  τήν  ομπρός  μεριά5  κρατεί  ή  βέργα  του  κλημάτου, 

ή  κόκκινη  μιστοκαρφιά  τοΰ  Γεροσολυμάτου6. 
Σαράντα  'μέραις  έσκαβγα  τήγ  γήμ  μ.ε  τήβ  βολώνα, 

γιά  νάβρω  τήν  άγάπημ  μου,  τήμ  μαρμαροκολώνα. 
Χαρώ  το  'γώ  τό  στο'μα  σου  τό  σκιντζαμυγίαλάτο, 

όπούναι  με'σα  κουφοιτό  και  τζάχαρι  γεμάτο. 
Πουλλάκια  ^εκατε'σσαρα  κ'  έναχ  χιλι^ονάκι, 

ποΰ  φέρνουν  τόχ  χαιρετισμόν  άπου  τό  Γιασιμάκι. 
Αφέντη  μου,  τό  φέσι  σου  βάλε  το  παρακάτω, 

νά  μή  σέ  πιάννη  νήλιος,  κορμίν  άγγελικάτο. 
Αφέντη  μου,  τό  φέσι  σου  βασιλικό  ρ.υρίτζει, 

κχί  πάνω  'ς  τό  βασιλικό  πέρδικα  κακρακίτζει. 


1.  Ό  έσπερος.  2.  Άνθ'.'σω-  3.  Μονήοριχ  και  θέτεις  εν  Σύμη.  4.  Ανθούσαν.  5.  Εί 
τήν  δεξιαν  ακρχν  τοΰ  χοροΰ.  6.  Της  Ιερουσαλήμ-  δ  χ.  Σχκκελλχριος  κακώς  /ωρίζει  το  όνου.  κ 
είς  «γέρου  Σολουμάτου»  (Κυπριακά,  τ<5α.  Γ',  σελ.  305  κχ;  όπου  άλλοθι). 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

Ποττ'  άπό  χείλη  πηαδιού  δέλ  λείπει  πρασινάόα, 

ρ.ηέ  άπου  τά  χείλη  σου  δέλ  "λείπει  νοστιμά&α. 
"Αγγελος  έκατήβαινε,  και  'βάσταγ   καϊ  κοντύλι, 

κι'έκατσεγ  και  'τζουγράφισεν  τά  κόκκινα  σου  χείλη. 
Έσουσαι  'κεΐναν  τό  Κεντρί,  'ποΰ  λε'ουγ  κανελλάττο, 

ποΰ  Οέλ'  ά  'ττίσης  τόν  άττόν  τόμ  μοσκομυρωδάτο. 
Έσουσαι  'κεϊνο    τό  Κεντρί,  τό  λε'ουγ  κεπαρίσσι, 

ποΰ  θά  βρεθούν  οί  κλώνοί  του  'ς  άνατολήγ  καϊ  ο*ύσι. 
Κεπαρισσάκι   μου  λιανό  καϊ  μυρισμένο  ξύλο, 

'ποϋ  'μοιάτζεις  της  αγάπης  μου  'ςτό  μάκρος  κχϊ'ςτό'ψήλο. 
Τούνους  αγγέλου  γυιός    είσαι,  καϊ  ποιάς  μηλιάς  κλωνάρι; 

καϊ  τ'  άγιος  σέ  'τζουγράφισε,  νά  τοΰχω  'γώ  τήχ  χάρι  ; 
Κεπαρισσάκιμ  μου  λιανόν  άπου  τά  Μοσκονήσσα, 

'πού/εις  την  όμορφιάμ  πολλήγ  καϊ  την  τιμήμ  περίσσα. 
Ή  μάνα  σου  'τογ  κιτριά  κι*  άρέντης  σου  τό  κίτρο, 

κι'  έκάμας  σε,  πουλλάκιμ  μου,  φεγγάρι  μέ  τόγ  κύκλο. 
"Αγγελος  έκατήβαινε  άπου  τό  νημοράκι, 

κι'  έκατσε  κ'  έτζουγράφισεν  τό  μαϋρο'  σου  μουστάκι. 
Δεν  είσκι  μάνας  γέννημα  μηέ  καϊ  γεννημένος, 

μόνον   άπου  τους  ουρανούς  είσαι  κατηβασμένος. 
"Ασπρον  τριανταφυλλάκιμ  μου,  'ς  τήγ  κολάν  τυλιμένο, 

παράγγειλέ  μου  τόγ  καιρό,  πο'τε  νά  σέ  λιμένω. 
"Ασπρον  τριανταφυλλάκιμ  μου,  'ς  τημ  μέσηγ  κιτρινίτζεις, 

εγώ  'γαπώ  σε  'μπιστικά,  μά  σου  «ίέν   τό  γρωνίτζεις. 
Βασιλικό  πλατο'φυλλο  σοϋ  στρών<ο,  νά  κοιμάσαι, 

νελούβια  νά  σκεπάζεσαι,  καϊ  'μένχ  νά  "θυμάσαι. 
Έμενα  η  άγάπη  μου  είναιν  τυπάς  κουμάσι, 

είναι  βροντή,  εϊν' άστραπή,  κι'ό  κόσμος  την  τρομάσσει. 
Όπου  περάση  ποταμό,  καϊ  δέν  τόμ  προσκελλίση, 

εκείνος  είναιμ  μπιστικο'ς,  δπου  καϊ  νά  'γαπήση. 
Έγώ  'γαπώ  τον  τόβ  βοσκό  καϊ  της  σφυρηματιάν  του, 

ποΰ  πιάννει  τό  δαβράκιν  του,  καϊ  πάει'ςτήδ  δουλειάν  του. 
Βασιλικέ  μου  δηό  λογιώ,  καϊ  γηο'σμε  μου  τεσσάρω, 

άλλοι  σοΰ  'ρίχταν  τό  νερο',  καϊ  'γώμαι  πά  σε  πάρω. 
'Σ  τά  'ξώφυλλα  τού  μαρουλλιου  κι'  άκομα  παρά  μέσα 
τά  κάλλη  σου  εστο'ρητα,  γιατί  πολλϋ  μου  'ρέσαν. 

3 

Χτόνοι  χ*1  παράπονα. 

Ποΰ  $έν  έγάπησεμ  ποττέ,  καϊ  θέ>ει  νά  'γαπήση, 

εμένα  τόμ  πολλο'παθον  άς  έ'ρτη  νά  ρωτηση. 
Τά  πάθη  μου  ίέν  τάπαθεν  Άίάμης  μέ  την  Κΰα, 

μή  άλλης  χριστιανής  παιδί,  μή  άλλης  μάνας  γέννα. 
Σάμ  μούπες   «φίνουρεν  υίά»  'ς  τά  μεατζά  'ποϋ  κάτω, 

έύρισεν  ό  ουρανός  κι'  ό  κόσμος  άνω  κάτω. 
Σάμ  μούπες  «φίνουμεν  υίά»,  καϊ  ΰρισες  καϊ  'πίσο», 

τόν  νχσυρμόμ  ποΰ  νάσυρα,  ίέν  είναι  γιά  νά  τζήσ<υ. 


ΖϋΓΡΑΦΕΙΟΣ  Λ  Γ 11  \  ΠΕΡΙ  ΤΩΝ  ΕΝ  ΣΥΜΗ,  ΑΙίΜίΙΛίϊλ  ΑΣΜΑΤΩΝ 


2.°,  7 


'ΕτΓολϊΐσμονηθ'ΐίκαμε  σάν  τά  αικρά  πουλλάκια, 

χοΰ  λησμονούν  τνίς  μάναις  τω, και  τρε'χου'ςτά  κλαδάκια. 
Τό  κεπαρίσσι  φρόκαλου,  κ'  ή  άργανιά  μυρίτζει, 

και  με'να  τό  χουλλάκι  μου  'ς  τή  ξεν/ιτειά  γυρίτζει. 
Έξίασε'ς  με  κ'  έφυες,  σάχ  χώραγ  κουρσεμένη, 

σάν  νεκκλν-,σ'  άλουτούργητηγ  και  παραπονεμένη. 
Μή  μοϋ  '[Αΐλας  πεισματικά,  και  κάμης  με  και  βάλοι 
ρούχα  καλο/,ρίστικα,  και  ποιο'  μου  ίέν  τά  βγάλω. 
Βασιλτ,κογ  κι'  άλασμαρί  0*έβ  βάλλω  ποιο  'ςτό  'φτίμ  μου, 
γιατί  μοϋ  τήν  έ~ήρανε  τήν  άγαχ ητικήμ  μου. 

4 

Όπου  χεράσ'  άπό  μυρτιά,  και  «ϊέγ  κό'ψν)  κλωνάρι, 

τήμ  πρώτην  του  'γαπητικιάν  άλλος  θά  τοϋ  τή;/.  χάρη. 

Όχού  περάσ'  άπό  μυρτιά,  καί  ο*έν  τήγ  κουτσουρίση, 
χρόνους*  νά  κάμν)  'ς*  τήμ  μονή,  νά  ρ.ήμ  μεταϋρίσν). 

Πουλλίν  όχούχει  θΥ.0  φωλλεαϊς,  ή  μιά  του  νά  χαλάσν), 
καί  τά  φτερά  του  νά  κοχού,  νά  μήμ  μεταπετάσν). 

5 

Ειρωνικά  *αΙ  έμ.παικτικά. 

Έχέρασ'  τι  κρηατινήγ  κ'  ή  τυρινή  'βίομάο'α, 

καί  £έν  ήρτε  'ς  τήμ  χο'ρταμ  ρ.ας  καμμιά  χαλί  ο  φαν  άρα. 
Τό  παλληκάριν  τό  καλό,  τ'  άξον  το  χαλληκάρι, 

χοΰ  'σάθ  θά  'κούσν)  πο'λεμο,  πετιέται  ρ.ε'σ'  'ς  τ'  άρμάρι. 
Μή  ελεα,  μή  ελχιτζα,  μηέ  'ς  τον  νοΰμ  μου  τώχα, 

νά  'χαντρευτνί  τό  γ·<ασιμί,  νά  χάρη  τήμ  μολο'χχα. 
Λε'ω  σου,  μήν  τό  τζώννεσαι   τό  λαχούρι  τζωνάρι, 

γιατί  λιά  ή  μέση  σου  'σά  τζουτζουφιάς  κλωνάρι. 
Πε'  της,  μουρε',  τής  μάνας  σου,  'ρολο'ϊν  νά  σου  ο'ώσν), 

γιατί  θωρώ  καί  'βάντζαρες  τόβ  βασιλιά  'ς  τή  γνώσι. 
'Φής  το  το  χελεβομ  χουλλί,  νά  'πά'  άλλοϋ  νά  κάτση, 

γιά  μιάμ  χαμχακερήγ  κλωστή  ν  ενασεν  τό  μετάξι. 
Είχα  τραούοΝα  νά  'σοΰ  'χώ  ενα  σακκί  γεμάτο, 

μά  'ςηχατώθην  τό  σακκί,  κ'  έχήαγ  γοϋλα  κάτο>. 

6 

Γαμήλια. 

Γύρισε  'ίέ  τήγ  καρναλλή  μέ  συμιακά  κουλλούρια, 
ό  γάμος  καλορρίτζικος,  κι'άχό  τά  γεννητούρια. 

Γαμπρός  εΐναιμ  μιστοκαρφιά,  κι'ή  νύφφη  λουλλου^άκι, 
τ'  άντρο'υνομ  ποΰ  'γίνετο  νά  τζήσγ),  νά  έράστρ. 

Τις  ήτον  ό  χροςενητής,  χοΰ  νά  χολυχρονήσν), 
τ'  άι  τάφου  τά  χώματα  νά  'χά'  νά  χροσκυνήσν). 


238 


Ο  Ε\  Κ/ΠΘΛΕΙ  ΕΛΛΠΜΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ)  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Νάνα  ©ων/)  'σάν  τήβ  βροντή,  λαλιά  'σχν  τήγ  καμπάνα 
για  νά  "παινέσω  τόγ  γαμπρό,  ποΰ  πήρεν  τη;  Σουρτάνα. 

Χρουσά  πουλλάχ.ιχ  κ.ελα^οϋ  ';  τη;  νύφφη;  τό  μαντίλι, 
κεράσητέ  τον  τόγ  γαμπρό  μέ  τό  χρουσόμ  ποτ*7:ρι. 


Τά  άκο'λουθ*  ανήκοντα  ε!;  τά  έρωτιχ.ά 
παραθέτω  ΐ<^ιαιτέρω;,  ώ;  έχοντα  ϊοιον  τρό- 
πον  συναρμολογήσεω;,  καθ'  δν  άπό  τη;  τε- 


λευταία; λε'ςεοί;  τοΰ  προηγουμένου  άρχεται 

τό  έπο'μενον. 


Καλοηράκιθ   θά  γενώ,  και  το  Χριστο'θ  θά  'μοννω, 

για  να  (ριλοϋν  τό  }(έριμ  [λου,  τ'  άντί^ερον  νά  οΌ'ννω1. 
Πε'ρνω  το  'γώ  τ'  άντί^εραμ  'ποϋ'  του  παπα  τό  χέρι, 

Χριστέ  και  Παναγία  μου,  γιά  νκ  ένοϋμεν  'ταϊρι. 
Γεράκιμ  μου  παντοτεινο',  κι'  αγάπη  [/.ου  μεγάλη, 

πολλΰν  έρώταμ  μοΰαωσες;  άπάνοι  ';  τό  κεφάλι. 
Τό  κεφαλάκιμ  μου  πονώ,  'σάν  νά  'φαγα  τήν  αίρα, 

ού&έ  την  αϊραν  έφαγα  ού^έ  ψο^μ'  άφ'  τήχ  χώρα-. 

Χώρα  μου  και  Τριέστι  μου  και  μέσ'  άφ'  τημ  Μαρσίλϊ*, 
παλιάν.  άγάπηλ  λησμονώ,  και  κάμν'  άλληγ  καινούργια. 

Καινούριογ  καραβάκιμ  μου  μέ  τημ  παλαιάσ  σαβούρα, 

εφε'το;  τό  κατάλαβα,  πώ;  μ'  αγαπά;  σίγουρα. 
Σιγούραρα  κι'  αγάπησα  ';  τόγ  κοσμομ  μιάν  αγάπη, 

'ποΰ  ρουζουμέρει  μέ  τον  νου  και  κο'βγει  μέ  τό  'μμάτι. 
Όχχου  τό  'μμάτι, 'μμάτι  μου,  τό  'μμάτι  μου  πονώ  το, 

κι'  δτασ  σέ  '^ώ,  άγάπη  μου,  'ννοίγω  το  και  σφαλώ  το. 
Έσφάληςά  την  τήγ  καρδιά,  και  πλιό  ο*έν  τήν  ανοίγω, 

άγάπη  μου  μέ  λησμονεί,  και  κάθομαι  και  κλαίγω. 
Κλαίο),  &έν  έ'χω  'μερωμό,  'σάν  τό  μωρόμ  παιδάκι, 

μάνα  μου,  'σάμ  ρ.έ  γέννησε;,  ά;  μ'  έ^ιίε;  φαρμάκι-. 
Φαρμάκι  'ναιγ  και  πίνω  το,  και  φαίνεται  μου  ρέλι, 

μά  τόΟ  Θεο'μ,  πουλλάκι  μου,  μά  τήχ  Χαριτωμένη. 
Χαριτωμένη  Παναγιά  μέ  τό  παιοΊ  ';  τήχ  χέρα, 

';  τήγ  γειτονειά;  σου  'βρίσκεται  μιά  άσπρη  πελιστέρα. 
Πελιστεοο'να  του  Πασά,  πέρδικα  πλουμισμένη, 

γιά  πέ;  μου  τήν  άγάπημ  μου,  άν  ήναιμ  μπιστεμένη. 
Πιστευτού  τήν  άγάπη;  σου,  και  κάμε  τηλ  λολλοΰσΊ, 

και  βάλ'τη  ';τό  ^εξί;  σου  'φτί,  κι  'ά;  μαζευτοΰσιν  ούλοι. 
Ούλοι  μέ  λέν  νά  σ' άρνηστώ,  κι'  εγώ  τό  Θιόν  άμο'ννω, 

ταΰγενικο';  σου  τό  κορμί  κρυφά  τό  καμαρδννω. 
Καμάρα  μέ  τό  μάλαμα  ';  του  βασιλιά  τόμ  πύργο, 

τέσσαρα  χρο'νια»  'γάπη  μου,  ειναιμ  που  σέ  γυρεύγω. 
Έγύρευγά  σε  κι'  ηυρά  σε,  ατίμητη  μού  πέτρα, 

μά  τόγ  καιρόλ  λογάριατζε,  και  τγς  ήμέραι;  μέτρα. 


1 .  Τό"  κατόπιν    άρ/ίζει  κατ'  άντι'Οετιν. 

2.  Τοϋτο  και  το  κατόπιν  ασυνάρτητα  οντα,  ισω;  δέν  ι/.οι  ύπηγορεύΟηταν  δπως  λέγονται"  δΐίίτι 
ή  δηαώδης  ποιηιις  παράγει  μεν  και  πολλά  άφυη  προϊόντα  οΰχι  δ'μως  και  τοιαύτα  έξ«ριβλώματα. 
Καιρόν  δεν   ει/ον  δια  να   παραβάλω    ταύτα  προς    τα  απαγγελλόμενα  υπο  Λνριστων. 


Ζ2ΓΡΑΦΕΙ0Σ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΩ\  Ε\  ΣΥΜΠι  ΑΙΠΙίίΛΩλ'  Α  ΣΜΑΤΩΝ 


239 


Έμ.ε'τρησά  τον  τόγ  καιρό  μέ  τό  χρουσό  φλυτζάνι, 
και  ττ,ς  καρδίας  μου  —  άψασιν  οί  φοβεροί  οί  πόνοι. 

Οί  πο'νοι  ρ.ου  έπάψασιγ  κι'  οί  αναστεναγμοί  μου, 
και  χαίρομαι,  άγάπη  ρ.ου,  όπουσαι  ιτιόο  δική  αου. 


ΜΥΡΟΛΟΓΙΑ 


και  φωνάζουσι  τό  λεγο'ρ,ενον  φοηκό,  οιονεί 
άναγγε'λλοϋσαι  εις  την  πο'λιν  τό  συμβάν. 
Έπειτ*  πάσαι  όμοΰ  άρχονται  άδουσαι 
ρ.ετά  ιδιάζοντος  ήχου  τά  εξής  ρ,υρολο'για 
πρώτον  : 


"Αμα  ό  άσθενής  άποθάντ),  ρ.ε'νουσιν  εν  τη 
αΐθοΰσν)  του  νεκροϋ  δσαι  γυναίκες  θε'λουσιν 
επιστατήσει,  Γνα  σαβανωθή,  αί  δέ  λοιπαί 
ανέρχονται  έπί  τοΰ  δώματος  μέ  λελυρ.ένας 
κομας,  άσκεπεϊς    και  τΰπτουσαι  τά  στήθη, 

Ανατολή  ρ.ου    ρόδισε,   καθαίρισε    τήδ  Δΰσι· 

κ'  (ή  κο'ρη  ρ-ας-1)   κάρ.νει  άρκή    νά   ρ.άς  'πολησρ-ον/,σν). 

Ό  νήλιος    δέν  ΐβγαίννει   πιο'ν,  ώς  ητομ  μαθημε'νος, 

κι'  άν  εβγγι  και  καρ.ρ.ιάβ  βολά,  θολός  και  βορκωρ,ε'νος. 

"Οταν  ό  τεθνεώς  Υ)ναι  άνήρ  και  κολυμβητές,  ή  όπωςδήποτε  έταξείδευε,  λε'γουσι 
χαΐ    τό   εξής  : 

Τό  Πε'δι2  δέν  'νεφαίνει  πιο',  μηέ  και  τό  Διαπο'ρι3, 

μηέ    τή    στράταν    τοΰ  'γιαλοΰ    δέν  'νηβοκατηβαίννει. 

Μετά  ταΰτα  λε'γουσι   καϊ  διάφορα  άλλα 


κατάλληλα  εις  τό  άτομον  τοΰ  τεθνεώτος, 
εξ  όσων  καταλε'γορεν  κατόπιν  ώς  κοινών, 
καϊ  καταβχίνουσιν  έξακολουθοΰσαι  καϊ  επί 
τοΰ  νεκροΰ  νά  μυρολογώσιν.  Άφοΰ  δέ  ό  ιε- 
ρεύς άπαγγείλν)  τάς  συνήθεις  εϋχάς  και  τεθή 


επι  του  φέρετρου  ο  νεκρός,  άρχεται  η  εκφορά. 
Μετά  τόν  νεκρόν  ά/.ολουθοϋσιν  οί  άνδρες, 
μετά  δέ  τούτους  αί  γυναίκες.  "Αρ.α  τό  φε'ρε- 
τρον  έξέλθν)  τοΰ  ούδοΰ  της  οικίας,  άρχον- 
ται πάλιν  αί  γυναίκες  θρηνωδοΰσαι,  και 
πρώτα    άπαγγε'λλουσι  τά  εξής  : 


Σιά,  σιά1,  οί  άρκοντες·  θέλω  νά  τραουδήσαι, 

σήμ.ρ.ερον  τόχ  χιλιάκριβο3  νά  τόγ  καλημ,ερήσω. 
Σέ  τοΰνους   σπίτι    σε  καλοΰ,  σε  τούνους  πανηύρι, 

κ'  ηρταν  νά  σέ  ψικε'ψουσιν  όλον  τ'  άοκοντολο'ϊ  ; 
Ράνε  μου  (Γεώργη6),  τό  στενό  μέ  τό  μαργαριτάρι, 

γιατί  περνά  ό  (Γιάννης)  μας  μέ  τό  'ψηλόγ  κρεβάττι. 
Χριστε'  ρ.',  άν  ήν'άπ'  άθρο>πο7,  δο'ς  του  και  πάλαι  δο'ς  του 

μια  μαχαιριά  'πό  'πίσω  του,  νά  ξιφιδάρ'  όμπρος  του. 
"Αρη8,  βουνιά,  χαλάσητε,  δε'ντρη  ξηρριτζωθήτε, 

και  'πάνω  μου  πετάξητε,  και  μήμ  ρ.έ  λυπηθήτε. 


1.  Μετατρέπεται  κατά  τήν  περίστασιν  :  Ό  Πάννης  μας· — Αφέντης  μας  ή  Μάνα  μας  κτλ. 
ωσαύτως  και    οσα  εφεξής  κλει'ονται   έν  παρενΟέσει. 

2,  3.   θέσεις   ε;  ών  πρώτον  φαίνονται  άπ5  της  πόλεως  τα  καταπλέοντχ  πλοία. 

4.  Σιγά,  σιγά.  5.  "Λλλως  :  τογ  τιμημένο·»  τ<  ν  χωρίον.  6.  Προσκαλείται  συγγενής  τις 
τοΰ  τεθνεωτος.  7.  Έαν  άνθρωπος  (και  οΰγ\  κατά  θείαν  θέλησιν)  έγένετο  αίτιος  τοΰ  θανάτου, 
Επικαλούνται  τήν  Εκδίκησιν.         8.  "Ορη. 


240 


Ο  ΕΚ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΠΧΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Άπό  τήγ  καλοσύνης  σου  χ*'  ά<ρ'  την  άπομονής  σου, 

'θάρουγ  κ'  εν  εχεν  άγγελον,  νά  παρ·/)  τή"  ψυχής  σου. 
Έξηρριτζώθην  τό  Κεντρί,  κ'  ήβγεν  άπό  ττ,ρ  ρίτζα, 

'που  'πλώνναμεν  τά  ροϋχά  μας  'πάνω  του  και  μυρίτζα. 
Ό  χάρος  θέλει  'γκάλεμα4  τόφ  'φετεινόν  τό  /ρο'νο, 

γιατί  'πήρεγ  και  'νε'σπασε  'ποΰ  τήγ  καρδιά  μας  κλώνο. 
Χάρο,  και  δέν  εντρε'πουσου,  χάρο,  όέν  έφοούσου, 

κι'  επήρες  των(τήμ  μάναν  τω)  καί  δέν  τους  έλυπούσου· 
Και  ππώς  τον  έ/.ατήβηκες  τόμ  μακριασμε'νον  άδη, 

ποϋναι  'ψηλός  'σάν  ΐγκρεμμο'ς,  βαθύς  'σάν  τό  πηάδι  ; 
Που  ναύρω  'γώ  τραντάφυλλο,  νά  κάμω'ναβ  βαβάλι, 

νά  κατηβνί  (ό  Κώστας  μας)  περήφανα  'ς  τον  άδη 
'Σ  τοϋς  ουρανούς  θε'λ'  ά  'νηβώ  με  τον  Αποσπερίτη, 

νά  ρίζω  πύρινηφ  <ρο>τικ  'ς  τοϋ  χάροντα  τό  σπίτι. 
Του  Ρήα  υίάς  έπέθανε,  κ'  ή  γης  άνατρομάσσει, 

κ'ή  πλάκα  κλαί'καί  δε'ρεται,  ππώς  θέλ'ά  τόδ  δαγκάση. 
Έγώ  θα'πώ  του  μπογιατζή,  γιά  νά  μου  δάψν)  μαύρα, 

γιά  νά  'ταιρικτζ'ή  φορεσά  με  τις  καρδίας  τήλ  λαΰρα. 


'1 


γενείς,  κα'ι  λυπεϊται,  διο'τι  δέν  επρο'φθασε  νά 
τω  δώσ/)  έπιστολήν  προς  αυτούς : 


Έν  τοις  εξής  θρηνωδός  συγγενής  εύχε- 
ται νά  τσαν  ιδικοί  της  οί  οφθαλμοί  του  θα- 
νόντος, δστις  θά  'ίδτ)  έν  άδ/)  όλους  τοϋ;  συγ- 

Καί  νά  'τον  του  συμπε'ττερου  τά  'μμάτια  του    δικά  μου, 
πά'πά  τοϋς  πουλλους,  κ'έμε'να'ναι  μακρηά  μου. 

Συμπε'ττερος   έπέθανε,  κι'  άς  έ'ξεα  χαμπάρι, 

γιά  νά  του  δώκω  μια  γραφή,  πάς  κ'  έ'θελ'  ά  τήμ  πάρτι. 

Ή  εξής  σκληρά  συμβουλή   δίδεται  προς  την  χήραν   άρτι  τεθνεώτος. 

Έσε'να,  κο'ρη,  πρε'πει  σου   νά  τρώϊ)ς  'ςτήφ  «ραγιάς  σου 
φαρμακοτζύμωτο  ψωμί,  νά   κο'βγν)  τήγ  καρδιάς  σου. 

Τό  άκολουθον  λε'γεται,  όταν  ό  πατήρ  αποβιώσαντος  τε'κνου  εϊναι  άπών  είς  ταζείδιον. 

Κι'  άν  εζευρεν  άφε'ντης  σου  τό  θλιβερόχ  χαμπάρι, 
'πάνω  'ς  τό  κϋμμαν   ερκετο  λαχταριστός  σά  ψάρι. 

Έκ  του  εξής  εννοείται,  ότι  ό  αποβιώσας  ήν  ό  έτερος  επιζών  εκ  τών  γονε'ων. 

Τώρ'  άρφανεύγουν  τά  παιδιά  'ποϋ  μάνανγ   καί  "πού  κύρη, 
'σάν  τά  καράβια  'ς  τό  'γιαλό  /ωρίς  καραβουκύρη. 

Τά  άκολουθα  λε'γονται  επί  νεκρών  ίερε'ων. 

Σήμμερο  'ς  τά  'πουράνια  γοΰλ'  οί  άγγε'λοι  ψάλλουν, 
καί  τον  άρκιμαντρίτημ  μας  'ς  τό  δήμα2  θά  τόβ  βκλου. 

Άμμ'  ό  άρκιμανδρίτης  μας  'παινε'ματα  δεν  θε'λει, 
γιατί  τόν  έπαινε'σασι  'ς  τούς  ουρανούς  άγγελοι. 

Έσκίσαν  τά  'πουράνια,  κ'  ήρταν  άγγε'λοι  κάτω, 
γιά  νά  'νηβάσουν    τόν  άτό  τόχ  χρουσοφτερουδάτο. 


1 .  Τον  Χάρωνα  πρέπει    να  ε'ναγάγωτιν 

2.  Το  όίγιον  β/^χ. 


Ζ&ΓΡΛΨΕΙ02  ΑΙ'ϋ\  ΙΙΕΡΙ  Ί11\  Κ\  ΣΥΜΗ,  ΛΙΠΙϋΛ<>\  ΑΧΜΛΤΔΝ  241 

Όταν  ο  νεκρός  ηναι  ξένος,  αί   έπ'  αμοιβή  φράζουσι  τήν  ελλειψιν  γονέων  και  αδελφών, 


τι  κε^αρισμένως  Ορηνωδούσαι  μετ'άλγους  έκ- 


ί'να  κλαύσωσι  τόν  τεθνεώτα. 


Δεν  έχεις  μάναν  νά  σι  κλαί',  κύρην   νκ  σέ  λυπάται, 
μή'  άερφόμ  μνΓ  άερφ·/ι  νά  σέ  μυριολοκται. 


Όταν  βθάσο;σι  δέ  ει;  τό  προαύλιον  της 
εκκλησίας,  δπου  συνήθους  έν  -ύμη  είναι  και 


τα  νεκροταφεία,  τοιαύτα  άδουσι. 


ΙΜέ  'μεΐς  τί  Οέλκμεν  εδώ;  τί  'τον  εδώ  δουλειά  μας, 

έδώ'πού  'ποχωρίτζουνται  γι  μάναις  τά  παιοικ  τω, 

κι  "γ,  άερφαϊί  τ'κέρφια  των,  κι'τ)  μάναις  τούς  καλούς  τω; 
Γιά'πές  μου,'πέ;  μου,  (κο'ρη  μου),  τί'χασες,  τί  γυρεύγεις; 

κι'  κν  ήλ'λοάρι,  μην  τό  κλαις,  κι*  κν  τμ'  μαργαριτάρι, 

μ'κν  ηναιν  ίτ'άερφάκι  σου),  κλαίε  το  και  πάλαι  κλαίε  το. 
Σημμερομ  μαύρος  ουρανός,  σημμερομ  μαύρη  'μέρα, 

σημμερομ  'ποχωρίζ&ται  κτός  τήμ  περιστέρα. 
Έλε'σον,  Παναγία  μου·  νύπνον  τόν  έκοιμούσου, 

κ'  επήρες  (τόχ  χιλικκριβο)  και  δέμ  μας  έλυπούσου. 
Γικλ  λόου  σού  'κλαιεν  τό  πουλλί,  γιάλ  λόου  σου  τ'  άδόνι, 

γικ  σε'ναν  έκελάδησεν  τό  πετρονηλιδονι. 
Σκμ  πλάτανος  εξάπλωσε,  σκγ  κρίνος  εμαράττη. 

βαρύς  ητον  ό  πόνος  του,  και  δέν  τόν  έουνάσθη. 
Χρουσόο  δαχτϋλιίάκιμ  μου.  μέ  πέτρα  διαμαντένη, 

τόν  άδηθ  θά  τόγ  κατηβ/ίς,  μ'  ή  δόξα  σου  'πομένει. 
Δέν  ήτογ  και  (τού  πάππου  μα;)  καιρός  του   νά  'πεΟάνν), 

μ'  ό  έρημος  ό  πόνος  του  τόν  έβαλε  'ςτόν  κδη. 
"Κ  ν  τόν  ί  γράφω  'ς  τό  /αρτί,  γικ  να  βραχτί,  νά  ληώση, 

μο'νο  'ς  τκ  φύλλα  της  καρδιάς,  νκ  ξανακκινουργ',ώση. 


ϊά  άνωτέοω  άδοντχι  έν  τη  πλχτείκ  της 
εκκλησίας  διαρκούσης  της  νεκρώσιμου  ακο- 
λουθίας, ην  και  άντϊ  γαμήλιου  ύποΟε'τουσαι 


προσΟε'τουσι  καϊ  ταύτα,  όταν  ό  νεκρός 
άγάμου,  νε'ου  η  νεάνιδος. 


Παντρεύγουν  (τον  τόγ  Γιάννημ)  μας,  κ'  εργησεν  νά'πολύση 
λιμε'νει  (τογ  κ'  ή  μάνα  του),  στεφάνια  νκ  φιλήση. 

Άσπαζο'μενοι  δέ  τόν  νεκρόν. ταύτα  άδουσι: 

Πού'πκς,  άγκο'ρφιν1,  νκ  κρυφτές,  πού'πκς,  σταυρέ,  νά  γιώσης; 

πού  'πάς,  κργυρολύσιδο,  νκ   λυώσης,  νκ  μαυρίσης; 
"Αμ  μας  έ^ώρισεν  ό  Θιο'ς,  νκ  μήμ  'ποχωριστούμε, 
'ς  τού  παραδείσου  τό  πλατύ  νκ  ξηναπαντηθούυ.ε. 

Τό  έξης  λέγεται  επί  βρέφους  : 

Πάννε  και  σού,  παιδάκιμ  μου,μέ  τ'  κλλα  τά  παιδάκια, 
'ς  τού  παραδείσου  τό  πλατύ  μαεύγουλ  λουλουδάκια. 

"Ας  έ/αμεν  της  μάνας  μας  κόψε  τήχ  /αράν  της, 

'πκ'2  'πάη  το  παιδάκιμ  μας  νά  κάτση 'ςτήμ  ποδιάν  της. 


1.  Έγχόλπ-.ον.       2.  Ό.τοΰ  Οχ  .  .  .  . 
(ΕΛΛ.  ΦΙΛ.  1ΥΑΛ0Γ02. —  ΤΟΜ.  Ιθ'). 


31 


242 


Ο  Ε]\  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  <Ι  ΙΛΟΛΟΠΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΙ 


Καταλείπουσαι  τε'λος  τόν  νεκρόν  λέγουσι  τά  ακόλουθα: 


νΩ  Παναγιά  Βασίλισσα,  καί  του  Χριστοϋ  ρ//)τε'ρα, 

καί  βάλε  (το  παιδάκιρ,)  ρ.ας  εις  τ/)δ'  δεξάς  σου  χέρα. 
Δήτε'  τορ.  ρ.άττα,  δήτε'  το,  δήτε,  χορτάσητε'  το. 

πρίνου  τόβ  βάλουν  εις  τήγ  γη,    πριχοΰ  καί  ν/άσητε'  το. 
Κλαψήτε'  το,  'ρψ-χτάκια  ρου,  — ου  νά  σάς  πάρ'  ό  χάρος, 
γιατί  άπά  (τόγ  Γιάννης  σας)  σέν  εχητε  ττι οθ  Θάρρος. 
Πάννε  (παιόίρ  ρ.ου)  'ς  τό  καλό  και  'ς  τήγ  καλήν  τήν  ώρα, 

ποΰ  να  γηρ.ίσ'  ή  στράτα  σου  τριαντάφυλλα  και  ρόδα. 
Και  'ρεΐς  'ς  τόν  άδην  ενουρ,ε  ρ.ονχνικόν  νοντάρ.  ρ.ας, 
και  πάουγ  και  ρ.αεύονται  γοΰλοι  οί  εδικοί  ία  ας- . 


Τους  συγγενείς  τοϋ  τεθνεωτος  οοηγουσιν 
εις  την  οΐ/.ίαν  του  αί  φίλαι  και  γείτονες, 
θειυροΰσι  δέ  άπαραίτητον  άπχσαι  αϊ  γυναί- 
κες (αΐτινες  προ  τής  εκφοράς  ρετε'βησαν  νά 
συλληπηθώσιν  εν  τή  οίκίκ,  έν  ·>)  ε/.ειτο)  νά 
επιστρε'ψωσι  πρώτον  εις  τήν  αύτήν  οίκίαν, 
διά  «νά  'πκρουν  'πίσιυ  τά  άρ.ποδα  τ'  άγ- 
γε'λου»,  καθότι  νορ.ίζουσιν,  ότι  όδηγοΰσι 
τόν  άγγελον  τοΰ  θανάτου  άπά  τοΰ  νεκροτα- 

Γιά  'δήτε  ποκρ.αθ  Θάρρ.ασρ.α  καί  ριά  '  δικιά  ρ.εάλη, 
νά  φύη  'σάν  τριαντάφυλλο,  νάρτη  ξερή  κεφάλη. 


φόίου  εις  τάς  οικίας  τιυν.  Έν  τούτοις  διαρ- 
κούσης τής  νεκρωσίρου  ακολουθίας  άλλο  τι 
συρ.οαίνει  έν  τω  νεκοοταφείω.  Άνορυττορ.ε'- 
νου  του  τάφου,  εις  ον  τεθήσεται  τοΰ  αποβιώ- 
σαντος ό  νεκρός,  συνάγονται  οί  συγγενείς 
τοΰ  νεκροΰ,  ου  τά  οστά  θα  έξανθώσιν  εκ 
τοΰ  άνοιγοαε'νου  τάφου,  και  μεταξύ  άλλωνΤ 
όταν    ϊδωσι  τό  κρανίον,   άπχγγε'λλουσι  και 


τό  έξης: 


ΐξυπνήσουν»,  και  ρ.εταξϋ  άλλων  λε'γουσι  τά 
εξής  ρ.υρ  ολο'για. 


Τήν  δέ  ρ.εσηρ.βρίαν  τής  ήρ,ε'ρας,  χ-αθ'  ην 
έκηδεύθη  ό  τεθνεώς,  αί  συγγενείς  αύτοΰ 
ρ.εταβαίνουσιν  εις    τόν  τάφον,  «διά    νά  τόν 

Τόγ  γηο'σρον  τόβ  βενε'τικον  ήρτα  νά  χαιρετήσω, 

κ'  έφερα  και  ροδόστχρ.ο  'ς  τήρ  ρίτζαν  του  νά  χΰσιυ. 
Γ?ά  σή/.ου,  σήκου  (Κώστα)  {ίου,  και  κάτσε  'πά'  'ς  τό  ρ.νήρχ, 

νά  σέ  'ρωτήξω,  νά  ρ.οΰ  πής,  σέ  τί  γιατρός  σέ  'πήρα. 
Γιά  σήκου,  σήκου  (Κώστα)  {ίου,  καί  κάτσε  'πά'  'ςτό  ρνήρχ 

νά  σοΰ  'ρ.ιλ/,σω  δοό  λογία,  κ'  εγώ  γιά  'λλο'ου  σουρτα. 
Ποττ'  άρφανόδ  δέ/  χαίρεται,  κ'  άβ  βασιλε'ψν]  κιόλα, 

καί  γίνη  καί  βασίλισσα  καί  βάλη  καί  κουρούνα. 
Έρ.αΰρισές  {/.ε  κ'  έ'φύες  'σάν  τήρ.  ρουτζάν  τοΰ  φούρνου, 

'σάν  τήρ.  ρ.ουτζάν  τοΰ  τηανιοΰ,  ποΰ  δέν  ΐβγαίννει  πιο  ρου. 
Χήρα,  καρ.ρ.ε'νον  όνορ.α  καί  παραπονερ,ε'νο, 

περβο'λιγ  κακοτρύητογ  καί  τσιλλοπατηρ.ε'νο. 
Τους  τόπους  'ποΰ  'στε/.ες  θωρώ,  τά  λόγια  σου  θυρ.οΰραι, 

τόν  άπατιός  σου  δέθ  θωρώ,  ππώς  νά  παρηγοριοΰραι; 
Πλάκα  καί  'ίνου  πάπλωρ.α,  χώρ.α  καί  ΐνου  στρώρρα, 

καί  ρήν  τά  κατελΰσητε  τ'  άγγελικόν  του  διώρ.α. 
Πε'τραις  νά  τρώ'  ή  ραύρη  γης,  τά  ρ.αυριασρ,ε'νοχ  χώρα, 

καί  γο'χι  νά  τό  καθελά  τ'  αγγελικός  σου  διώρ.α. 
Φωνάτζω  σου,  οέ{Α  ροΰ  ριλας,  ποιος  σου  δέρ.  ρ.έ  λυπάσαι, 

ρακριάρ  ρ.ακριάρ  ρου  κάθεσαι,  καί  δε'ρ  ρου  πολοάσαι. 


Ζ&ΓΡΛΦΕΙ02  ΑΓΛΧ  ΙΙΕΝ  ΤΛ\  ΕΝ  ΣΥΜΗ  ΛΙΠ!ΩΛϋ\  ΑϋΙΑΤΩ\ 


243 


Και  μ  ή  κακός  σου,  μάνα  μου,  κ%ϊ  πάλαι  μή  /.ακυ';  του, 
πέτραις  νά  τρώ'  ή  μαϋρη  γ7)<  και  γο'χι  το  κορμίς  σοϋ. 

Μελλοτικόμ  [/.ου  'τογ  κι'  αύτό,  γρχφτόμ  μου  νά  τό  πάθω, 
νκ  κ/.μιυ  δ^ό  /ρονώγ  γαμπρό,  κ'ΰστερα  νά  το/  χάσω. 


Ταΰτα  καί  ίλλα  τοιαύτα  μυρολο'για  επα- 
ναλαμβάνονται καί  κατά  τάς  πρωίας  τών 
■πρώτων  τριών  ενίοτε  δέ  καί  των  έννε'α  πρώ- 
των  ήμερών,  άιρ'ίς  κπεοίο>σεν  ο  θρηνούμενος. 


;.ις  τκ    των  μνημοσυ- 


Πρίν  Υ]  μεταβώμεν 
νων,  ανάγκη  νά  άναφέρωμεν  τά  ~ερί  «έξο- 
δίου»  κοινώς  'ζο'οι. 

Τό  εζόδιον  είναι  τό  μν7)7.όσυνον  του  κλλα- 
/ο'Οι  θανόντος  ή  πνιγέντος,  τοϋ  οποίου  δη- 
λονότι ό  νεκρό;  αέν  υπάρχει  εν  τή  πάτριοι, 
ίνα  κηδευΟή.  Ή  θρηνωδία  επί  του  δώματος 
γίνεται  πάλιν  ως  προηγουμένως  περιεγρά- 
ύαμεν.  Ή  διαφορά    των    μυρολογίων  είναι 


ένεκα  της  ελλείψεως  τοϋ  νεκροΰ,  διότι  ό  εις 
τήν  άλλοδαπήν  θάνατος  καί  ενταφιασμός 
θεωρείται,  ώς  και  παρά  τοις  άρχαίοις  "Κλ- 
ΛΥ,σι,  μέγα  δυστύχημα.  'Π  τοϋ  εςοοίου  τελε- 
τή γίνετκι  συνήθους  έν  κυρίακτ]  ή  εν  κλλν] 
έορττί.  Μετά  τήν  λειτουργίαν  ό  όημο'σιος  κή- 
ρυξ (δι,αλαλητής)  καλεί  τους  ιερείς  εις  τήν 
οίκίαν  τοϋ  τεθνεώτος,  όπου  συνάγονται  και 
οί  άνδρες  καί  γυναίκες,  όσοι  θέλουσι  νά  τι- 
μήσυ^σι  τήν  τελετήν.  Έκ  της  οικίας  δε  συνο- 
δεύοντες φέρουσιν  ε'.ς  τήν  έκκλησίαν  τά 
κόλλυβα-  αί  δέ  γυναίκες  τοιαύτα  μυρολο- 
γοϋσι  μεταςϋ  άλλων  εκ  τών  κοινών,  όσα 
δέν  αντίκεινται  εις  τήν  περίστασιν. 


"Αψαι,  μανά  μου,  αό  κερί,  κ'  εγώ  πιάννω  λιβάνι, 

κ  π κμ'  κ  το  θυμιάσουμεν  όζο;  'ς  τό  περιγιάλι.. 
2/.'.σήτε  τήγ  καρδοΰλάμ  μου  μέ  σιρματένιαν  τρίνα, 

νά  'δήτε  τόν  άςάερφο,  σέ  τί  βκνταν  τόν  εχω. 
Κρίμα  'ς  τκ  κ,αμαρώματα  και  'ς  τά  πεθάμματά  σου, 

'π'  εν  ηύρες  τκ  παιδάκιά  σου  καί  'ς  τά  πεθκαματά  σου. 
'Σοώ  θά  'νεζρκνω  τό  πλατύ,  πάω  νά  δώκο>  κάτω, 

γιατί  θωρώ  τους  δπό  καί  τρεις  'ς  τήμ  πλάκαν  κπό  κάτυ;. 
Τίποτε  δέν  ετζήλεψα  'ς  τόγ  κόσμον  τόν  άπ άνω, 

μόνο  φτονώ  τά  μνήματα  μέ  τκ  φανάρια  πάνο^. 

Τά  ακόλουθα  λε'γονται  κατά  τκ  μνημόσυνα  : 

Ό  Πκνερμίώττ^  έγλεπε,  κ'  ή  Παναγ.ά  'κοιμκτο, 

κ'  εβάλαν  τό  κορμάκις  σου  'ς  τήμ  πλάκαν  άπ οκάτο>. 
Κώστα  μου,  'σκν  κπε'Οαινες,  γοϋλα  τά  δέντρη  'ττοϋσα1, 

καί  τά  πουλλάκια  τοΰρανοϋ  'ς  τήγ  γήν  έλα/ταροϋσα. 
Δές  σέ  χολιώ,'ποΰ  "χήρεψες,  καί  θάσαι  /ηρεμμένη, 

μο'νοχ  /ολιώ  τήν  νιότης  σου  τήβ  βεργοχρυσωμένη. 
'Σκθ  Οκ  'παινώ  τήν  νιότης  σου,  πρέπει  τόν  νοΰμ  μου  νκχω 

δεμένο  μέ  τήν  κλυσι,  μήφ  φύν)  και  τό/  χάσω. 
Πρέπον  έχει  ή  νιότη  σου  κι'  άέραν  τό  κορμίς  σου, 

καί  διώμαν  τό  φεσάκις  σου  'πάνο;  'ς  τήγ  κεφαλής  σου. 
Τοϋ  Μάρτη    τό    τραντάφυλλο   έ/ες  'ς  τήγ    κεφαλής  σου, 

κ'  έτρε/εν  τό  ροδόσταμο  κ'  έραινεν   το  κορμίς  σου. 
Τί  μυρολο'ιν  νά  σοϋ  πώ,  νήλιε  μου,  νά   σοϋ  'ρέση, 
'ποϋ  '/ες  άγγελικόγ   κορμί  καί  δα/τυλίδιμ  μέση  ; 


1.  "Ηνθουν. 


?44 


Ο  ΕΝ  Κ/ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 


Σάμ  μήλορ  ρο<^οκο/.κινον  'Λτον  το  πρύσωχο'ς  σου, 
καμχχναριόν  τ/,ς  Βενετός  τό  κχμαρο'φρυίο'ς  σου. 

Καί  'γώ  'λεγα  νά  τραου^ζς   εις  τώμ  παιδιών   τόγ  γάμο, 
και'γώ  μυριολοούμαί  σου,  καί  κόλλυβα,  σου  κ  κάνω. 

Και  'γώ  'θαρουν  ό  Χάρωντας  και  'χολτ,σμο'ντ.σε'  μας, 

και  '/.εϊνος  εμετάστρεψεγ,  και  ξτ,νακε'νττ,σε'μ  μας. 
Νιήλιε  μου,  'σάς  σέ  'ψίκευγα,  νίμουγ  καμαρωμε'νη, 

και  τώρα  κάμνω  κόλλυβα,  ή  κακομοιριασμένη. 
Σκάσε,  καροϊά  μου,  πλάνταζε,  γίνου  'κατόγ  κομμάτια, 

χράμματα  χοϋ  <^έν  έ'λχιτζα  θωροΰν  τά  ίηο  μου'μμάτια. 
"Μέ  τοϋ  χαι^·.οϋ  μου  χρε'χχν  του  κόλλυβα  ίιαμαντε'να, 

μ'  έτσε  είναιν  άχό  τόθ  Θεο,  και  κάμνω  σιταρε'να. 
Πάοί  νά  ρ.υρίολοϊστώ,  μά  καί  βαρονττ,ριοϋμαι, 

Οαρώ  κ'  είναι  ψωματικά,  και  τόθ  θεόο  ©ογοΟμαι. 
Άκο'μα  τώρα  'χίστεψα,  χχώς  είσαι  'πεθαμμένος, 

γιατ'  εκουσα   μνημο'νεμα,  και  κόλλυβα  χώς  κάμνου. 
Μαύρη  μεθίρα  θάγενώ,  τόν  α^ν,ν  να  χεράσω, 

νά  κουλλουριάσοί  χάνω  σου,  ώςτι  νά  σέ  χορτάσω. 
Νά  'τον  ή  γη  κζφασωτη,  νάχεγ  καί  χχλαθύρια, 

να  φαίνουνταν  οί  όμορφοι,  'χού^ουν  τά  μαΰρα  φρύδια. 
'Κμείς  $έν  (την)  έθέλαμε,  νά  τζγί,  νά  μας  ^ουλεύγγ,· 

έθε'λαμε'ν  (ττ,γ)  καθιστή,  γιά  νά  μας  τόρμνινεύντ)1. 
Φωνάτζω  σου,  $έμ  μου  μιλάς,  κλαίω  σου,  5έμ  μέ  λυχάσαι, 

μακριά,  μακρηά  μου  κάθεσαι,  καί  $έμ  μοΰ  'χολοάσαι. 

Σ/,κου,  νά  '^Ϋ,ς,  νά  λυχηθνίς,  ση/.ου,  νά  '^'/ίς,  νά  κλάψγ,ς, 

νά  '^νκ  καί  τά  χαιίάκια  σου,  νά  βαριαναστενάςης. 
Σηκου  νά  '^νίς,'χοΰ  σοΰ^ερε,  νά  βάλγ^  τά  χλυμμε'νκ· 

εν  έβαρε'θης  νά  θορ/ς  κοκκινοχωματε'να  ; 
"Κλα  καί  χαρηγο'ρα  με,  κι'  άς  ειγ'  κι'  άχοΰ  τόν  α^η, 

γιατί  ή  χαρηο'ρησι  ειναιχ  /αρά  μεάλτ.. 
Άούρισε'  το  τό  χλατύ,  κι'  έ'λα  'χοΰ  τό  καντοϋνι, 

'χουχο)  ι^πό  λογία  νά  σοϋ  'χώ,  νά  σβύση  τό  καρβοΰνι. 
Έαμώταν2  τό  γλημο'ρις  σου,  καί  χ/ραγ  καί  ξαμάρι, 

γ?ά  νά  σοΰ  φε'ρουμ  μάρμαρογ,  γοϋλομ  μαργαριτάρι, 
ϊ'  ά^ε'ρφ?α  'σά  ψικεύγουνται,  μάνα,  χαράν  τΫιν  εχου* 

καί  πάλαι  'σάμ  'χο^οίριστοΰ,  μάνα,  καμόν  τόν  ενου. 
Χριστε',  νά  'ράεν  τό  χλατύ,  νά  ^ιάμχλατζεν  τό  νώμα, 

νά  φαίνουνταιν  οί  όμορφοι  κι'  εκείνοι  'χούχου  ι^ώμα. 
Τραντάφυλλα    καί  γιασιμιά    θά  πχι»  νά  μαε'ψω, 

σήμερα  μέ   τά  κόλλυβα  'ς  τόν  άο*7)ν  νά  τά  χε'ψο). 
Κάμε,  (Σταμάτα),  νάρκεσαι,  χ.'  εχω  σιίεροψ.ε'να.· 

εν  έβαρε'θης  νά  θωργίς  κοκκινοχωματε'να  ; 


1.  Συ(Λζουλεύγ) ■  2.  Έ^έτρηταν. 


Ζ2ΓΡΛΦΕΙ0Χ  \Γί>\  ΠΕΡΙ  Τ2\  Ε\  ΪΥΜΠ,  ΛΙΠΙί>Λί>\  ΑΣΜΑΤΩΝ  245 

* 


Κοινά. 

Λεγόμενα  αδιαφόρως  εις  τήν  έκφοράν  καί  τά  μνημόσυνα, 
μετατρεπόμενα  δε  ώς  προς  τα  ονόματα 
και  τήν  περίστασιν. 

Κόκκινη    τέντα   θά  ένώ  'ςτοϋς  ούρανοϋς  άπάνω, 

υϊ«  νά  σκεπκτζω  τό  πλατύ,  'πούχο>  και  γώ  νά  κάρ.ω. 
Ένέσπασές  ρ.ας  τήγ  Λ«ροι«   συναίρατηρ.  ρ.έ  τώρα1, 

'π ού  'νεσπούν  τήλ  λερ.  ονιά  'τιοϋ  ρ.έσα 'ποϋ  τό  χώρα. 
'Σάν  το  γιαλλίν  τό  φλεσκουρί,  'πού  5έν  τό  πιάννει  σκο'νι, 

έτσε  'τον   τό  κορρ.άκις  σου    καρατερήγ  καί  σκόλη. 
Τέχεν  ό  χάρος  ρ.ετ'  άρ.άς,  κ'  εϊναιρ.  πικαρισρένος, 

καί  στέχ.εται  'πού  'πάνο;  ρ.ας   γούλο  ξησπαθωρ.ένος; 
Έλέσο  !  Γ^έν  εΰρίσκετο  'ςτήρ  Ρουρ.ελιά  βοτάνι, 

ένας  ^βασ·.λικός   γ·.ατρο'ς,    τόρ.  πόνος  σου  νά  γιάνη ; 
Κλαψήτέ  την  τήρ.  ρ.άναρ.  ρ.ου,  γιατί  τορ.  πικραρρ.ένη, 

'σάν  του  φιδιού  τό  ^άκκαρ.α  ήτοφ  φαρρ.ακερένη. 
Γειτο'νοι  καί  γειτο'νισσαις,  ούλοι  νά  ρ.αευτούρ.ε, 

/.αί  τήγ  καλογειτονισσαν  όρ.ορφκ  νά  τήν  κλαιούρ-ε. 
Ναχα  τόν  ούρανόχ   χαρτί,  τήθ  θάλασσα  ρ.ελάνι, 

νά  γράψω  τί,ς  άρρ.ίνειαις  του,  και  πάλαι  <^έν  ίφτάννει. 
Μήρ.  ρ.ε  παρηορήσητε   παρηοριάν,  νά  τζησω, 

^ειξήτέ  ρ.ου  τάν  ίγκρερ.ρ.ο'ν,  νά  πάο.>  νά'γκρερ.ρ.ήσω. 
Φουρτούνα  'πούρτεγ  κ'ηυρέρ.  ρ.ε,  καί  'ποκορ.ρ.ό<^  £έν  έχει, 

^ιπλονω,  Εη<^ιπλο'νου  τη,  καί  <^ιπλορ.ό£  <^έν  έχει. 
Χριστέ,  καί  νά  'ναστένατζα,  κκί  νάσκαν'  ή  καρδιά  ρου, 

ά  'ο'ήτε,  τί  καρ.όν  έχου  ρ.έσκ  τά  'σοιτικά  ρ.ου. 
Χρουσος  άργός  εράϊσεν  άπ'  άσιρ.ένιογ  κλήρ.α, 

'πού  $έρ.  'παινά  τήν  νιο'την  (του),  έχει  ρ.εάλογ  κρίρα. 
'Ξύπνα,  χελι^ονάκιρ.  ρ.ου,  νά  γλυκοκελα^ήσης, 

τήρ.  πικραρ.ρ.ένηρ.  ρ.ας  καρδιά  νά  τήρ.  παρηορήσης*2. 
Έφύαν  τά  τριαντάφυλλα,  'ποΰχες  εις  τήν  ναυλής  σου, 

κ'  ήρ,παν  οί  άναστενκρ.οί  'ς  τήρ.  ρ.έσην  του  σπιτιού  σου. 
Πρεπόν  είχεν  ή  νιο'τη  σου,  κι'  άέραν  τό  κορρ.ίς  σου, 

καί  όιώρ.αν  τό  ρ.αντήλίς  σου  'πάνω  'ςτήγ  κεφαλής  σου. 
Κάρ.νε  ρ.ου,  ρ.άνα,  κόλλυβα,  κκρ.νε  ρ.ου  κχί  πανέρια, 

ρ.ηέ  καί  γάρ.ους  έχω  'γώ,  ρ.ηέ  καί  γεννοτούρια^. 
Έγώ  του  χάρου  τό  σπχθί  θά  τό  ρ.αλαρ.ατώσω, 

ρ/ήππκς  καί  τοϋ  καλοφανη,  καί  στρέψη  ρ.ά:(τορ.)'πίσω. 


1.  Τδ  αίμα. 

2.  Λέγεται  το  ϊτπίρχς  της  κηδείας  τοΰ  τεΟνεώτος,  διότι  κα'ι  το  εσπέρας  σ-υνειΟίζουτιν  αι  γυ- 
ναίκες να  μεταβαινωσιν  εις  τον  τάφον  χα  ι  οδύρωνται. 

3.  Λέγεται  ώς  έχ  μέρους  νεκρού  άγαμου. 


546  Ο  ΕΝ  Κ,ΠΟΛΕΙ  ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ  ΣΥΛΛΟΓΟΣ 

Νά  'χεν  ό  χάρος        παι^αά,  νά  τοΰτφατζα  τό  έ'να, 

γιά  νά  τόγ  κάψω'ςτήγ  καρο^άν,  ώς;  μ'εκαψεγ  καί'μένα. 

Εννιά  βολαΐς  τά  ΰρισα  τά  φύλλα  τής  καρδίας  ρ.ου, 
ναΰρω  τραοΰοιν  νά  σου  πώ,  άργυρομαστραπόί  ρ.ου. 

Μιστοκαρφιά  μου  κο'κκιν/ι,  #σπρή  κι'  άλατζαο  ε'ν/) , 

ετσι  'ττοΰ  σε'  'χα  τζωντανη,  σε'  'χω  καί  'πεθαρ.ρ.ε'νη. 

(Κοράκιρ.)  ρ.ου,  'ποϋ  σε  'χωννα  με  ίεκατριά  σεντόνια, 

καί  τώρα  ππώς  θά  ^υναστ/,ς  τ/,ς  πε'τραις  και  τό  χώμα; 

Φε'ρτε  ρο^οσταρ.ον  νά  πιω,  καννέλλαν  να  ρ.ασήσω, 
καί  (τό  Μαρριο'ρ.  ρ.ας  τό  καλό)  νά  τό  καλτ,ρ.ερίσο.)1. 

Παι^άκιρ.  ρ.ου,  '-οΰ  'θρέφουσου  ρ.έ  τόγ  κελα^ισρ.ο'ς  σου, 
καί  τώρα  ππώς  θά  ^υναστώ  τόν  άπ οχο>ρισρ.ός  σου; 

ΤΩ  Παναγιά,  βασίλισσα  ρ.έ  τόρ.  ρ.εάλο  θρόνο, 

γοϋλα  πυ*νά  ρ.  ας  τά  'φερες  τόρ  φετεινόν  τό  χρόνο2. 

Παιοίρ.  ρ.ου,  'σάν  έπε'θαινες,  άρη,  βουνίά  χαλούσα, 
χαί  τά  πουλλάκια  τούρανοΰ  'ςτήγ  γήν  έλαχταροΰσα. 

Έμε'ν'3  τά  πάθη  ρ.ου  πολλά,  'ςάν  τοϋ  βουνιοΰ  τό  Υνονι, 
δσον  νά  ληώση  τό  παληό,  καινούργιον   τό  πλακόννει» 

('Ο  Γιάννης  ρ.ας)  τά  εβαλεν    τά  ξύλα  'ς  τήμ  πο^ιάρ.  ρ.ας, 

κι'  (ό  Γεώργης  ρ.ας,  τά  κε'ντησεγ  κ'έκαψεν  τηγ  καρίιάμ  ρ.ας*. 

Καί  ρ.ήθ  9«ρνϊς,  παι^άκιρ.  ρ.ου,  ππώς  θά  σέ  λησρ.ονησω, 
'ς.τ'  άι  Τάφου  τά  χώρ.κτα  θά  'π'  ά°  σε  τζουγραφίσω. 

'Έχει  νά  έρ.η6  ροιτζικο'ν,  έχει  νά  εμτ)  ρ.οϊρα, 
ετούτα  $ε'ν  τα  πάθαινεν  ή  ίιπλοκακορ.οΐρα. 

'Πάνω  'ποϋ  'σοάλαν  ή  πληη,  κι'  έγιαινεν  ό  γιχρας  ρ.ας, 
πάλαι  'ξανακαινούργ^ωσεν  ή  λαύρα  της  καρδιάς  ρ.ας. 

"Αϊ  Νικόλα,  'πίβουλε7,  τήτον  ή  άφορρη  σου, 

καί  'πηρες  (τόχ  χιλιάκριβο)  καί  οέμ  ρ.άς  έλυπούσου; 

"Αϊ  Νικόλα  άφε'ντη  ρ.ας,  τήτον  η  αφορμή  σου, 

καί'πήρεςρ.ας  τό  (Γικννημ)  ρ.ας'ποΰ ρ.ε'σ'άρ'τό  θρονίς  σου. 

Δέν  έ'λεα   τόν  ούρανό   νά  στράψη,  νά  βροντήση, 
ρ.ηέ  καί  τόχ  χιλιάχ.ριβο  νά  κακοθανατίση. 

Όποϋ  'παινα  τήν  νιότης  σου,τό  στόρ.αν  του  ρ.υρίτζει, 

στάσσουγ  κι'  άπου  τά  χείλη  του  $υο  σταλαοί  κριμίτζι. 

ΤΩ  φουντο>τή  ρ.ου  λερ.ονιά,  ρ.έ  τό  περιρ. πλακάκι, 

που  βασιλεύγει  'πάνω  σου  νήλιος  καί  τό  φεγγάρι. 


1.  Επαινέσω. 

2.  Έννοε"ί  και   άλλα  πρόσφατα  δυστυχήματα  ή  θάνατον. 

3.  Έμου  είναι  .  .  . 

4.  Έννοεΐ,  ό'τι  ό  πρώτο;  έχινδύνευσεν,  αλλ'  έσώΟη,  δ  δε  δεύτερος  απέθανε  λυπήσας  καιρίως 
τοΰ;  συγγενείς. 

5.  Θα  ύπάγο.»   νά  σε  .  .  . 

6.  Γέμη,    άντί  τοϋ  ε/η. 

7.  ΊΙ   λύπη  μέ/ρι   τούτου   φέρει   τας  Ορηνοιδούς. 


ΖϋΓΡΛΦΕΙΟΣ  ΑΓΩΝ  ΠΕΡΙ  ΤΩ\  Ε\  ΣΥΜΗ  ΑΙΠΙΏΛΩΝ  Α,ΣΜΑΤΩ\ 


247 


Μυ)[λ  [ΐν.ς  καταναλώσατε1,  το'σαις  κι'  άα  ;Λ?.ς  θωρήτε, 

γιατ'  είν'  ή  λαύρα  ρ.ας  πολλιή,  καΐ  νά  λυπηθάτε. 
Τί  νά  τϋ$  'πώ  τϊ\ς  Παναγίας,  'ποΟ  'χ£(&ε{Α  πελεβάραΑ 

'σάΟ  θά  "πεθάνουν  τά  παιοιά,  πρέπει  νά  σκκ  κ'  η  ι/,άνα. 
Χωρίς  άγγε'λου  θέλΥψια,  χωρίς  γιατρού  βοτάνι, 

επ'ίεν  τό  χοραακις  σου  άίικα  [/.έσ'  'ς  τον  α^η. 
Χάντε  νά  π«£Λεγ  γοΰλαίς  [/.ας  'ς  έ'ναν  εριψοκκλήσι, 

εκεί  'ποΰ  $έ(Λ  'πάει  πουλλί  ΐΛτίε  νά  κελα^ήττ). 
Σήκου,  ίια{λάντι  και  ©αντί     '  άρρέ  του  ρ-αλαριάτου, 

κι'  έ'^ω  ^η6  λο'για  νά  σου  'πώ  τοΰ  παααπονεα,άτου. 


I.  Κατηγορήσητε. 


2.  Παράβαλε  προς  το  123. 


ΠΙΝΑ 


ΤΟΝ  ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 


1)  Ίορυταί    Σελ.       γ' — 

2)  Τακτικκ    ριελνι   »         ε' — ιγ' 

3)  Επίτιμα       »    »         ιδ' — ιη' 

4)  Αντεπιστέλλοντα    ;/ε'λη    »        ιθ' — κβ' 

Εύεργέτχι  και  δωρηταί   του  Συλλόγου,  πρόεδροι   τοΰ  Συλλόγου  άπό 

τής  ίιϊρύσεο^ς  αύτοΰ,  κοσμήτορες  και  ρ.έλη  των  διαρκών  επιτροπών 

τοΰ  Συλλόγου  και  έπιμεληταί    κατά  το  ετος   1885 — 86  ....  »        κγ' — κδ' 

1)  ΜΑΤΘΑΙΟΥ  ΓΙ  ΑΡΑ  ΝΙΚΑ     Περί  της  εν  Κωνστ/πο'λει  πατριαρχική 

σχολής   »  1 — 19 

2)  ΑΘΑΝ.  ΙΙΕΤΡΙΔΟΥ  Περί  τής  άρχαίας   πόλεως  Κυπαρισσίας 

εν  Πελοποννήσω   »         20 — 34 

3)  ΧΡΙΣΤ.  ΣΑΜΑΡΤΖΙΛΟΥ     Περί  τοΰ  έπιφανέντος  Κωνσταντίνο)  τω 

Μεγάλω  σημείου  και  τοΰ  ετήχου  τής 

λέξε(υς  Λάβα^ον   »         35 — 47 

4)  3.  0.  Ρ.  ΟΑΙ/νΈΚΤ  Ειδήσεις   περί    της  τοπογραφίας  τής 

Όαηρικής  Ιλίου   »         48 — .57 

Πρακτικά  των  συνεδριχσεο^ν  τοΰ  Συλλο'γου   »        58 — 135 

1]   Περί  των  συλλογών  ζώντων  μνημείων  έν  τη  γλώσση  τοΰ  λκοΰ  τών 

άποσταλεισών  εις    τό  Ζωγράφειον   διαγώνισμα   »       135 — 159 

2]  Περί  τοΰ  υποβληθέντος  εις  τον  Καραπκνιον  άγώνα  πονήματος  φυ- 
σικής ιστορίας   »      160 — 1~2 

3)  Περί  τών  εργασιών  τοΰ  ς'  ρω,σσικοΰ  αρχαιολογικού  συνεδρίου  έν 
Όι^ησσώ  συγκροτηθέντος    κατ'  αϋγουστον  τοΰ  1884  ύπο  Άθαν. 

Παπαδοπούλου   Κεραμέοις   »      173 — 187 

Γλωσσική  ύλη  ,   »  188—247 

 — ==^-==— ·  

Νην  1  1  !9?4  Μ 


ο 

ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ 


♦  ♦♦♦♦♦♦ 


ΣΥΓΓΡΑΜΜΑ  ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ 


ΕΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ, 

ΕΚ    ΤΟΥ    ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟΥ  ΙΤΕΟ.Λ.ΟΓΟΥ 

ΟΔΟΣ  ΚΙΟΥΤΣΟΥΚ-ΧΕΝΔΕΚ  ΑΡΙ3.  29  &  31 

1  8  9  0. 

Έδρα  τοϋ  Συλλόγον  :             ^'  |  Πράκτορες  δια  τό  έξω**ρικόν  : 

Κ  Ι.ονβηΙζ  ηηά  Κβϋ,  Ιίδναίνίβ  ίηΙι.ΎηαΙιοηαΙν 

Πίραν,  Όδός  ΤοπτΟιλά9,  ήριΟ.  18.          £  Πέραν,  Μεγάλη  Όδός,  άριΟ.  457. 


ΗΙΚΤ  ΟΡ  ΤΗΕ 


ΙΙΙΙΝ018