Skip to main content

Full text of "Theoretikon mega tes mousikes"

See other formats 


ΘΕ8ΡΗΤΙΚ0Ν   ΜΕΓΑ 


ΤΗΣ 


Μ01Ι2ΙΚΗ2 


ΘΕ2ΡΗΤΙΚ0Ν   ΜΕΓΑ 

ΤΗΣ 

ΜΟυΣΙΚΗΣ 

ΣΥΝΤΑΧΘΕΝ  ΜΕΝ  ΠΑΤΑ 

ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ  ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ  ΑΙΡΡΑΧΙΟΎ 

ΤΟΥ  ΕΚ  ΜΑΑΥΤΩ.Ν 

ΕΚΛΟΘΕΝ  Λ  Ε 

ΥΠΟ  ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ  Γ.  ΠΕΛΟΠΙΑΟΥ 

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟ  Υ 

ΛΊΑ  ΦΙΛΟΤΙΜΟΥ  ΣΥΝΛΕΟΜΉΣ  ΤΩΝ  ΟΜΟΓΕΝΩΝ. 


Κάμοι  δε  δια  τχτο  φαίνεται  φιλοσοφητίον  είναι  περί 
Μουσικής"  και  γαρ  Πνϋαγόρας  ο  ,Σάμιος,  τηλιζαντην 
δό'ξαν  ε/ων  επί  φιλοσοφία,  καταφανής  εστίν  εκ  πολλών 
ΰ  παρέργως  άψάμενος  Μβσικης'  οςγε  κα\  τψ  τβ Παντός 
εισίαν  δια  Μβσικΐ,ς  άποφαίνει  σνγκειμένην  ΠΑΥΣ.  φνλ.  632* 


ΕΝ  ΤΕΡΓΕΣΤΗ, 

ΕΚ  ΤΗΣ  ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ  ΜΙΧΑΉΛ  ΒΑ1Σ 

(ΜΙΟΗΕΙ.Ε  λ\ΈΙ8) 

1832. 


ΙΜωσικα  δε,  και  α  ταύτας  αγεμών  φιλοσοφία ,  ίτι]  τα 
τάς  'ψνχας  επανορθώσει  ταχ&ε'κται  νπο  θεών  τι  και 
τόμων,  ε&ίζοντι  και  πεί&οντι,  τα  δε  κα)  ποταναγκάζοντι , 
το  μέν  Ιίλογον  τω  λογικω  πείθεσ&αι'  τω  δ3  άλόγω  θνμόν 
μεν  πραον  εϊμεν,  έπι&νμίαν  δε  εν  ηρεμήσει.  ΙΙΛΑΤ. 
Τιμ.  Λοκ.  φνλ.  28. 


ΠΡΟΛΟΓΟΣ. 


ΛΊΤ 

(α 

€5Α\ 


-^-δυύ  τέλος  πάντων,  φίλτατοι  ομογενείς  Ι  αναφαί- 
νεται και  βιβλίον  διδακιικδν  της  Μαοϊκής  επιστήμης. 
ΤΒ  πολύτιμα  τάτου  ^Συγγράμματος  ήθελεν  ϊοως  Οτε- 
ρεΐσθαι  το  Γένος  επί  πολύ,  αν  δεν  ήθελεν  υπάρξει 
εις  τους  καθ3  ημάς  χρόνας  δ  πολύ  μα  θ  έστ  ατός  και 
μασικώτατος  ατός  άνήρ  ,  δ  Πανιερώτατος ,  λέγω  , 
άγιος  Λιρραχία  Κύριος  Χρύσανθος. 

Καθώς  ολα  τά  επιστημονικά  συγγράμματα  δύ- 
νανται να  χορηγήσωσι  κατά  το  μάλλον  και  ήττον 
ώφέλειάν  τίνα  εις  το  άιθρώπινον  γένος  ,  ατω  και 
το  ανά  χείρας  δχι  ολίγον  θέλει  ωφελήσει,  ώς  πραγ- 
ματευόμενον  περί  επιστήμης ,  ήτις  μάλιστα  συντείνει 
είςδοξολογίαν  ΘΕΟΥ ,  εϊς  εύπρέπειαν  της  Ιεράς  ημών 
Εκκλησίας ,  και  εις  τον  εξευγενισμδν  της  3Λνθρωπό- 
τητος  κατά  τάς  μαρτυρίας  των  φιλοσόφων. 

Ούτος  λοιπόν  δ  φιλογενέστατος  Κύριος  Χρύσαν- 
θος, και  οι  συναδελφοί  τα  Κύριοι,  Γρηγόριος ,  χαΐ 
Χαρμάζιος ,  δ  μεν  Πρωτοψάλτης ,  δ  δε  Χαρτοφύλα'ξ 
της  Μεγάλης  Εκκλησίας,  μικρόν  προ  της  3Επαναστά- 
οεως  ενωθένιες  ,  και  συσκεφθέντες  φιλοσόφως  και 
επιστημονικώς  ,  όνεκάλυψαν  τον  Χρόνον  εϊςτήνΜα- 
σικήν ,  και  έπροσδιώρισαν  τήν  καταμέτρησιν  καιδιαί- 
ρεσιν  αυτά  πολλαχώς'  (  διότι  χωρίς  τάτου  αδεν  κα- 
τορθαται  εις  την  Μασικήν. )  έπροσδιώρισαν  τά  διαστή- 
ματα τών  επτά  Τόνων  διά  συστηματικών  Κλιμάκων 
καθ•1  ολα  ιά  γένη  της  Μασικής'  τά  διαστήματα  τών 
Φθορών ,  δι  ών  γίνεται  ή  μετάβαοις  ;ίοα  ή  μετα- 
βολή από  ηχα  εϊς  ήχον ,  άπδ  γενείς  εις  γένος ,  και  από  κλί- 


μακος  είς  κλίμακα"  μετέβαλαν  τέις  Μ^Οικβς  Χαρακ- 
τήρας από  συμβόλων  εις  γράμματα"  καϊ,  εν  ένι  λόγιο, 
καϋυπέβαλαν  εϊς  κανόνας  την  πριν  άκανόνιστον  μεν , 
αλλά  πολυποίκιλο  μελί]  Μουσικην  μας  με  τρόπον  ά- 
'ξιο^αύμαστον. 

Τις  δύναται  να  άντείπη  εις  τπτο ,  όταν  βλέπί] 
εις  τβς  εντελείς  της  Με&όδου  ταύτης  την  ικανότητα, 
τ«  νά  ψάλλωσιν  απαράλλακτα ,  ξένα  και  άνηχαστα 
εις  αύτβς  μέλη  τονισμένα  με  τ;)ς  ημετέρβς  Μουσι- 
κές χαρακτήρας  ,  καϊ  νά  γράφωσι  παρομοίως  τά 
τοιαύτα,  όταν  διά  μόνης  της  άκοης  γίνωνται  γνω- 
στά εις  αύτβς;  ουδείς  βέβαια,  δικαίως  λοιπόν  πρέ- 
πει νά  όνομασΟώσιν  οι  σεβάσιιιοι  βτοι  άνδρες 
ΕΥΕΡΓΕΤΑΙ  ΤΟΥ  ΕΘΝΟΥΣ  !  ('*) 


01  τρεις  βτοι  διδάσκαλοι ,  Όταν  άνεφάνηΟαν  Ιφευρετάι  ιαν- 
της  της  νέας  ΙΜεθό&ου  κατά  τε)ς  1814,  δεν  ειχρν  τοιαύτα 
ά'ξιώματα'  «λλ'  ο  μέν  Κί•ριος  Χρνοανϋος  ητον  Αρχιμαν- 
δρίτης, ο  όε  Κύριος  Γρηγόριος  Λαμτιαοάοιος.  Κατά  δε 
τ&ς  1819,  Ό  μεν  Χρνααν&ος  ή'ξιώ&η  τδ  Ιάρχιερατ ι/.ΐ:  βα- 
ϋ/ιί-'  ο  δε  Γρηγόριος  διεδέχ&η  τον  μαχαρίτην  ΤΥΙανολάχην 
τον  ΙΙρωτοψάλτην  ,  χαϊ  έγινε  Πρωτοψάλτης  χατά  τήντά- 
'ξιν  7  ;%•  1\Ιεγάλης  *Εχχλησίάς'  εις  δε  τον  Κίριον  Χονρ- 
μ'βζιον   εδΌ#η   το    αξίωμα   τη  Χαρτοφύλαχος. 

Ούτοι,  άφ'  ου  πρώτον  χα&υπέβαλαν  εις  κανόνας  την 
ΙΥΙαυσιχην,  ειδοποίησαν  αμέσως  το  Κοινοί•  τνς  Ββεγαλιης 
Ί'.κκληαίας'  χαϊ  επίτηδες  δια  τε)το  'Τεράς  ^ννήόυν  επι  της 
ΥΙαιρια.ρ/ίίας  Κνρίλλει  /ζ'.τΓ;  εξ  Άνδριαναπόλεως  γι  νομενης  , 
συνεδριαζόντων  και  των  επιφανέστερων  τ~:  Γένους,  επροβλη- 
.'///  το  νέον  τ5το  εφεύρημα.  Καταπεισ'άεΐοα  ι)έ  η  —  Γν<>- 
δος  άπο  τβς  ϊαχνρβς  λόγους  και  τάς  βεβαίας  αποδείξεις 
τώ,ν  τριών  Ι\ϊοΐ'σικι~)ν  διδασχάλων,  περί  τδ  χανονιαμ&  της 
τέχνης  (Ιπειδη  κατ  αρχάς  νπωπτεύετο  Ότι  τάχα  <>Ί  Ιώά- 
σχαλόι  εζητουν  νά  καινοτόμησαν  την  ίεράν  Ψαλμωδ/αν.  ) 
ε&εσπισεν,  Ίνα,  Ό  μεν  Γρηγοριος  Ό  Ααμπαδαριος  χαι 
Χονρμονζιος    Γεωργίου   παραδίδωσι    το    Πραχτιχόν  •• 


■ζ 

/Ιαρεκτός  όμως  ταύτης  της  παρά  των  τριών  δι- 
δασκάλων μεγίστης  προς  ημάς  ευεργεσίας  ,  και  κατ 
Ιδίαν  δ  πολυμαθης  Κύριος  Χρύσανθος  ευηργέτησεν 
ετι  το  "Ε&νος ,  συγγράψας  με  φιλοσοφικόν  νβν  τού- 
το το  διδακτικον  αμα  καϊ  φιλολογικόν  της  μβσικης 
επιστήμης  σύγγραμμα. 


τϊ(ς  Εκκλησιαστικές   Μουσικής*  ο  δε  Αρχιμανδρίτης  Χρύ- 
σανθος, τό   Θεωρητικόν  μέρος  αυτής. 

3 Εσυστηθη  λοιπόν  διά  τδτο  σχολείο  ν ,  εις  το  όποιον  πα- 
ρεχωρήθη να  κατοικβν  και  πολλοί  εκ  των  απόρων  μαθη- 
τών. ^Εδιωρίσθησαν  έφοροι  της  σχολής,  και  μισθός  όιά 
τε)ς  διδάσκαλους.  ^Εσταλθηααν  πανταχβ  Πατριαρχικά  εγ- 
κύκλιοι γράμματα  εις  τε)ς  κατ  επαρχίας  Αρχιερείς"  "να  , 
όσοι  ποθβν  νά  σπουδάσουν  την  Μουσικην  άμισθϊ  κατά 
νεαν  ΒΊεθοδον  ,  μεταβώσιν  εις  Κωνσταντινειπολιν  ,  οπού 
μετά  δύο  ετών  διδασκαλίαν  θέλουν  γένει  εγκρατείς  της 
ΙΥΙεθόδον.  ^Ετρεξαν  λοιπόν  πανταχόθεν  μαθηταϊ  πάσης 
τάξεως  και  ηλικίας"  εξ  αυτών  μερικοί  ευδοκιμήσαντες  αρ- 
κετά, μετέβησαν  εκείθεν  άλλος  εις  μίαν  πόλιν  και  άλλος 
εις  αλλην'  Όπου  συστησαντες  ιδιαίτερα  σχολεία,  μετέδιδαν 
εϊλικρινώς  το  ταλαντον ,  Όπερ  τοις  ενεπιστευθη. 

Εις  τβς  εντελείς  της  Μεθόδου  μαθητάς,  αφ  έ  εγίνον- 
το  αϊ  εξετάσεις  των,  εδίδετο  γράμμα  άποδεικτικόν  νπο- 
γεγραμμειον  παρά  τών  τριών  Α ιδ ασκάλων ,  καϊ  παράτων 
*  Εφόρων    της    Σχολής,  το  όποιον  εγράφετο  εΊτως. 

,,  ^Πμεΐς  οι  υπογεγραμμένοι  διδάσκαλοι  της  εν  τι]  Βα- 
„  σιλευοΰση  ταΰτΐ]  γενικής  Μουσικές  Σχολές  δηλοποιοϋ- 
„  μεν , προς ε)ς  ανήκει,  Ότι  ο  Παναγιώτης  Πελοπίδ ης  Πελο- 
„  πονν/,σιος  χρηματίσας  παρ  ημΐν  μαθητής,  εύδοκίμησεν 
„  αποχροντως ,  και  είναι  ικανός,  *ίνα  Όπου  αν  άπελθη ,  δι- 
„  δάσκί]  και  παραδίδ)]  τό ,  τε  πρακτικόν  της  παρ  ημών 
,,  διδασκόμενης  νέας  καϊ  κανονικές  μεθόδου  της Βίουσικης, 
,,  καϊ  Όσα  μεθοδικώς  άπαιτ5νται  προς  είσαγωγην  θεωρη- 
„  τι/.))ν  αίτης.  "Οθεν  καϊ  εϊς  ενδειξιν  τέτου  καϊ  παρά- 
„  στασιν  εκδίδοται  η  παρχσα  ημέτερα  διδασκαλική  άπό- 
„  δει'ξις,  επι/.ιρωθεΐσα  καϊ  παρά  τών  Εφόρων  της  Μοι- 
„    σικ^ς  ταύτης  σχολές  κατά  τό   σίν^θες. 

,,Έν  Κωνσταντιναπόλει   ΐ8ΐ»,   Σεπτεμβρίβ  2%." 
Επονται  αϊ   ιπογραφαϊ  τών  Αώασκάλων  καϊ  τών  Εφόρων.  ) 


Λέξασ&ε  τδτο  λοιπόν,  φίλοι  Μπσικολογκχτατοι, 
καί  ευχαριστήσατε  την  άκραν  έπι&υμίαν  ην  εΐγετε 
δΐ  εν  τοιβτον  διδακτικόν  βιβλίον  της  τέχνης  σας. 
Αΐά&ετε  εϊς  τό  έξης  τι  είναι  'Ρυ&μόα ,  τι  είναι  Πε)ς 
και  Μέτρον  (*)  είς  την  Μασικήν.  Μά&ετε  τι  είναι 
"Εμφασις  ρυ&μική }  και  μην  απορείτε  πλέον  εϊς  την 
σημασ'ιαν  των  τοιάτων  λέξεων.  Μά&ετε  την  τεχνην 
της  Μελοποίί'ας  ,  και  τον  τρόπον  τ«  συν&έτειν  τάς 
μελωδίας  με  λόγον  έπιστημονικώτατον  ,  δια  νάτ)σ&ε 
ικανοί  να  προξενήτε  είς  τβς  άκροατάς  σας  την  χα- 
ράν ,  την  λύπην ,  την  χαύνωσιν ,  και  παν  άλλο  ψυ- 
χικά πά&πς  αϊσ&ημα'  καί  να  καυχάσ&ε  ότι  ήσ&ε 
τέλειοι    Μασικοϊ,  είδότες  τα  περί  την  Μασικήν. 

Πολλοί  εκ  των  Μασικών  μας ,  επειδή  ϊφ&ασαν 
να  γένωσιν  εγκρατείς  της  άκριβας  τον  Χρόνου  κα- 
ταμετρήσεως,  και  της  γνώσεως  παντός  Φ&οράς  δια- 
στήματος, (το  οποίον  είναι  τω  όντι  άξιεπαινον  εϊς 
εκαστον  Μασικόν ,  όταν    φ&άση    νά    γένη    εγκρατής 


Η  σ/ολη  (πεκράτησεν  εως  εις  ιβς  ι$2ο'  όιόιι  κατ  αϊ- 
τό τό  έτος  6  μεν  Κύριος  Χρύσαν&ος  μετέβη  είς  την  ε- 
πιι.ργίαντχ  Λιρράχιοννάποιμάνΐ]  τό  όποιον  τιυ  ίνεπιστεύ^ 
ποίμνιον'  ό  δέ  Κύριος  Γρηγόριος  επλήρωσε  τό  χοινόν  χρέος, 
και  ύΐίύί/Ρη  αυτόν  ό  Κύριος  Κωστής  ό  Βνζάντιος'  ό  δε 
Κνριος  Χουρμβζιος  εγχατάλειφ&εις  μόνος  ,  ίόό&η  εις  αλ- 
λάς επωφελείς  εργασίας.  Λιά  τΐ,ς  σννεργείας  τον  ίονστή- 
'<)  η  εις  τό  Πατριαρχεΐον  χαϊ  ΙΥΙχαικόν  τνπογραφεΐον ,  οπον 
έ'ξέόιοκεν  αρκετά  μουσικά  άσματα,  τά  αναγκαιότερα  εϊςτ εις 
φάλτας,  και  ελίτ  ρώσε  πολλές  από  το  πολύμοχ&ον  της  ?  ':- 
τοιν  αντιγραφής.  Ύοιϊιτον  καλόν  Ι'καμε  και  ό  Βίβσιχολο- 
γιώτατος  Κ/ οίος  Πέτρος  ό  "Εφέσιος  μαθητής  της  αύτης 
Σχολής  διατριβών  εις  Βονχορέστιον. 
*)<Η  περί  'Ρν&μεί,  Χρόνων,  Ποδών  κ«.)  Μέτρων  σαφέστατη 
καϊ  άκριβίατάτη  "ε'κίτεσις  γενομένη  παρά  ΰϊουσιχβ  ι-λλο/ί- 
μου ,  αναμφιβόλως  &έλει  ωφελήσει  Ιδιαιτέρως  και  τους 
σηονόάζυντας  ιά  ηοιητιχά  συγγράμματατών  προγόνων  μας• 


τβτων  τών  δύο.  )  νόμιζαν  Οτι  είναι  και  τέλειοι  Μβ- 
σικοί.  Τοϋτο  δεν  προέρχεται  βέβαια  από  εη'ιμονον 
πείσμα,  η  επαρσιν ,  άλλα  από  όλιγομά&ειαν'  διότι 
στερβμενοι  διδακτικβ  βιβλία  της  τέχνης  των ,  δεν 
δύνανται  να  προχωρήσωοι  περαιτε'ρω  από  όσα  κατά 
παράδοοιν  έλαβαν. 

Ό  Συγγραφεύς  διαιρεί  το  πόνημα  τον  εις  δύο 
μέρη ,  είς  Αιδακτικόν  και  Ιστορικόν.  Και  είς  μεν 
το  Λιδακτικόν  μέρος  διαλέγεται  σοφώτατα  περί  Μα- 
οϊκής Θεωρητικής  και  Πρακτικής ,  καϊ  αποδεικνύει 
αναντιρρήτως  καϊ  επιστημονικώς ,  όσα  άπαιτβνται 
είς  ταύτην  την  ϋλην'  και  ομιλών  διεξοδικώς  περί 
αρμονίας  εϊς  το  τελενταΐον  Κεφάλαιον ,  δίδει  τέλος 
τβ  Αιδακτικβ  μέρους  με  εν  παράδειγμα  σημειωμε- 
νον  με  τάς  Εύρωπαϊκάς  Νότας  ,  καϊ  παρά  τβ  Ιδίου 
διά  των  ημέτερων  Μαοϊκών  Χαρακτήρων  μεταφρα- 
σμενον'  διά  τβ  οποίου  δίδει  ακριβή  Ιδέαν  εϊς  τον 
Έλληνα  Μουσικόν }  καϊ  περί  του  πώς  γράφεται  ή 
αρμονία  ,  της  οποίας  το  όνομα  μόνον  εμεινεν  εϊς 
ημάς,  το  δε  πράγμα  εϊς  τβς  Εύρωπαίβς. 

Εϊς  δε  το  ιστορικόν  ε.ιαριθμεϊ  τβς  Μουσικούς 
όσοι  προ  τβ  Κατακλυομβ  και  μετ  αυτόν  υπήρξαν 
ί'ως  τών  ημερών  μας,  αναφερών  και  πολλβς  εκ  τών 
Ευρωπαίων.  Λιαιρεϊ  δε  αύτβς  εϊς  τρεις  εποχάς. 
Και  είς  μεν  την  πρώτην ,  αναφέρει  τβς,  όσοι  υ- 
πήρξαν προ  τβ  Κατακλυομβ  μέχρι  του  Σοφβ  Σο- 
λομώντος.  Εις  δε  την  Λευτερν.ν ,  τβς'Έλληνας'  — 
και  προκαταλεγων  ενταύθα ,  ώς  πρώτβς  εύρετας  της 
παρ  "Ελλησι  Μουσικής ,  από  μεν  τους  Θεούς,  τον 
3 Απόλλων  α ,  άπό  δε  τβς  άνΟρυ^πους,  τον  Ι  ίμφίωνα  , 
φθάνει  μέχρι  της  Χριστιανικής  3 Εποχής  ,  έξιστορών 
αύτβς  χρονολογικώς ,  και  ο,  τι  έκαστος  αυτών  εφεύ- 
ρε, και  τΐ  περί  Μουσικής  συνεγραψεν.  —  ΕΙς  δε 
την  Τρίτην ,  τβς  διαπρεψαντας  3Εκκληθιαστικβ$  Μβ~ 
οικβς'  καϊ  άρχ/ζων  άπό  τον  άγιον  Ίωάννην  τον  Λα- 


μασκηνόν ,  ως  αρχαιότερο}/  διδάσκαλον  και  πρωτνρ- 
γόν  τής  κα&  ημάς  Εκκλησιαστικής  Μυσικής ,  κα- 
ταντά εως  εις  τβς  εδικύς  μας  χρόνους,  καταλέγων 
γρονολογικώς  χαΧ  κατά  άλφάβητον ,  όσους  διδασκά- 
λονς  χαϊ  εφευρετάς  ψαλμωδιών  δ  χρόνος   άνέδειξεν. 

Μεταξύ  τβ  διδακτικού  χαϊ  'ίοτοριχιί  παρεισά- 
γει  δϊ  εκτεταμένων  υποσημειώσεων  επίσημους  φιλο- 
λογικάς  τινας  διατριβάς ,  τα  πλείστα  επωφελείς  εις 
τον  καθ1  ενα ,  είτε  μουσιχόν ,  είτε  μη,  χαϊ  μάλι- 
στα είς  πολλβς  των  ημετέρων  λογίων,  οϊ  τίνες  α- 
γνοκν  μέχρι  της  σήμερον  τάς  αρχάς  τουλάχιστον  τή<; 
"Εκκλησιαστικής  Μουσικής  ,  χαϊ  επομένως  την  εως 
των  ημερών  μας  συνέχειαν  αυτής,  το  όποιον  δεν 
είναι  ολίγον  άξιοπερίεργον  είς  αύτε)ς  ,  χαϊ  εις  τον 
Ίερυν  Σύλλογον.  'Ενταν&α  δίδει  τέλος  χαϊ  τ  η  7σ- 
τοριχού  μέρους,  με  εν  μικρόν  παράρτημα,  οπού 
συμβουλεύει  σοφώτατα  τον  Μουσιχόν  πώς  πρέπει 
να  μετέρχεται  τό  επάγγελμα  του  ,  χαϊ  δποϊα  φυσικά 
προτερήματα  άναγχαΤον  είναι  να  εχη. 

Το  Σύγγραμμα  τκτο  έλαβα  προ  ετών  δώδεχα 
μαβητεύων  είς  Κωνσταντινβπολιν  άπό  τον  ρηθέντα 
7ί,7  λόγι  1 ι  ο  ν  Σι  ■; ';  'ρ  α  >γ  ι- α  του  ,  χαϊ  σι(  1ά  σι  ι  ιόν  μου  Κα- 
,','ηγητήν.  Ποί)ών  δε  έκτοτε  την  διάδοσίν  του  εϊςτδ 
Κοινόν ,  ή  απ  αυτόν  τον  ϊδιον ,  η  απ  άλλον  τινά, 
και  ά.ποτυχών  ταύτης  της  υπέρ  πάν  άλλο  εφέσεως 
μου,  μόλις  τελευταϊον  εγώ  είς  τον  τρέχοντα  ενιαυ- 
τόν  εδυνήΟην  νά  εκτελέσω  τ&το  τό  κοινωφελές  έρ- 
γον,  δϊ  Ιδίας  ό/ι  μιχράς  χρηματικής  δαπάνης,  χα.Ι 
όχι  ολίγα  κόπα.  ζΐιότιό  Τυπογράφος  ειερόγλωσσος  ώΐ', 
και  άσυνεί ί) ιστός  είς  εκδοσιν  τοιαύτης  πολυμόχθου  και 
πολυτρόπου  βίβλου  ,  διά  ιό  ποικίλο)•  ιών  χαράκτη 
ρων  ι  ης  Μουσικής  μας ,  εχρειά'ζειο  κα&'  ήμέραν  ά- 
710  εμε  <ϋΊΊ/ή  κα)  κατά  πολλά  επίπονον  όδηγίαι'. 
(Η    κόποι    ιι ου  δεν    ομοιάζουν    με    ιούς    κόπους   τώ)' 


άλλων  εκδοτών.  Ά  Γ  ολα  ταύτα  εγώ  δεν  εσυλλογί- 
σ&ην  τούτο ,  δια  να  μη  μείνη  πλέον  εν  τω  κρύπτω 
τοιύτον  επωφελές  και  πολύτιμον  σύγγραμμα ,  τώρα 
μάλιστα    ότε  ή  φίλη  ημών  ΠΑΤΡΙΣ  ανεγείρεται. 

Αποδέξασ&ε  λοιπόν  ,  φίλτατοι  ομογενείς ,  τάς 
ταπεινάς  ενδείξεις  της  νπερ  τβ  Κοινού  συμφέροντος 
προ&υμίας  μου.  Ευγνωμονείτε  προς  τον  ^Συγγρα- 
φέα ,  διότι  εκπλήρωσε  το  προς  το  ^'Εϋνος  όφειλόμε- 
νον  χρέος  του ,  —  ος  τις  και  εύχεται  δϊ  έμβ  να  ϊδη 
αντάξιας  καρπούς  των  κόπων  του  3  δια  να  καυχάται 
ι  ελάχιστον ,  οτι  αυτός  πρώτος  εγινεν  αϊτιος  της  ά- 
μίλλης  τών ,  όσοι  εις  το  έξης  αποφάσισαν  να  συγ- 
γράψωσι  περί  Μουσικής  με  γενικωτέρας  Ιδέας }  — 
και  αγαπάτε  εύνοϊκώς  τον  φίλον  σας  3Εκδότην. 

Τεργέστη   183  2  Απριλίου  6. 


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ  Γ.  ΠΕΑ0ΠΙΑΗ2 
ΠΕΑ  ΟΠΟΝΝΗΣΙΟΣ. 


ψ 


ΠΙΝΑΖ  ΤΩΝ  ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 

ΤΟΥ  Α'.  ΒΙΒΛΙΟΥ. 


ΜΕΡΟΣ  Α'. 

ΚΕΦ.  Α'.   Πώς  Ορίζεται  και 
Αιαιρεΐται  η  Μαοϊκή  §.  ι 
Β' .  Περί  τ  η  κατά  μέλος 

Ποσόν §.ιι 

Γ' .  Περί  Χαρακτήρων 
των  Φθόγγων  .  .  §.   27, 
..     Α'.  Πίρι  Σνν&έσεως  , 

των  Χαρακτήρων  §.   3  7, 
/*>'.    Ιΐί-ρί  Παραλλα- 

Σ  Γ' .   Πίρι  διαστη- 
μάτων   §.    50 

'/λ  . Περί  Συμφωνίας  §.  55, 
„      Η  .  Πίρι  τδ  διαπα- 
σών  Συστήματος  §.   59, 
,,      (*)' .  Πίρι  τ  η  Τρο/β  §.  66 
„     /  .  Περί  τίνων    ι- 
διωμάτων τώνφ&ό- 
;  ;  ων    ίδ    Τροχβ .   §.    77, 
ΙΑ  Πεοί  Γριφωνίας§.  87, 
..     ΙΒ'.Περ,  Μαρτν-  ' 
ριώντεί  Λιατονι- 
κον   Γενονς.  .  .  §.    ιοί, 

ΤΟΥ  α'.  ΒΙΒΛΙΟΥ 
ΚΕΦ. Λ. Περί  της  εν  ^Με- 
λωδία  Ποιοι  η  ι  <>ς  §.  ιΐ2, 
/.'  .  Ι Ιίυ) ι  ι  ,τοστα- 


I  " .  Περί  ι  ών  Α/ρό- 
νΐϋ)•1  Υποστάσεων  ■§. 

Α  .  Περί    Ιια<ι  οράς 
εκδο/ής  ι  ών  <ι  ■')()■- 
■  γιυν  ι  ών  Χαράκι  ή- 
οων §. 


ΚΕ 


Φ.  Ε.  ΠερΓΡυ&μοΰ 

§• 

144 

ΣΤ'.  Περί    Χρό- 

νων 

§. 

147 

Ζ' .  Περί  Ποδών  . 

§. 

155 

Ι ϊ Πίρι  Μέτρων. 

§. 

161 

Θ'.ΠερΓΡϋ&μών 

§• 

17-1 

Γ .  Παρακαταλογΐ 

των  *09~ιομαανι- 

κώΐ'    Ρν&μών  .   . 

§■ 

179 

ΙΑ'.  Περί '  Εμφά- 

σεως  'Ρυ&μιχής 

§. 

183 

Ι !!'.  Περί  Τρόπωι 

τών  'Ρνθ-μών  .  . 

§• 

180 

ΙΓ'.  Περί   Μετά- 

βολής  εν 'Ρν&μοΐς  §. 

1<>3 

Μ'.ΠερΓΡυ&μο- 

ποιί'ας 

§. 

198 

ΙΕ' .  Περί   Χειρο- 

νομίας    

§• 

208. 

ΤΟΥ  Γ'.  ΒΙΒΛΙΟΥ 

ΚΕΦ.  Α'  .Περί  των  κατά 

Μονσικην  Γενών  §.  : 
„  ΒΪ.ΠερίΉμιτόνων^.  : 
,/    /*'.    Περί    της  \ν 

Φ&όγγοις  _//«</  ο- 


ράς .... 

Λ.  Πίρί  Χρι 
Π7.Γ;  Γίνονς 

Ε'.ΙΙίη)  Φνήγγον  ' 
τδ    Χρωματικού 
Γίνονς •§. 

ΣΤ'. Περί  Παρα- 
λλαγής Γ«  \  (;<■/- 
/((</  /κδ  /  'ίνονς  .   §. 

Ζ' .  Περί  τβ'Εναρμο- 
νία   Γίνονς  .  .  .  § 

ΙΙ' .  Πεοί  Χοοών.  §• 


§.    235. 


§.    240. 


ΚΕΦ.&.Πόσάι  αϊ  δύνα- 
ται  Χύόυ.ι    .   .   .   §. 

ΤΟΥ ά'.  ΒΙΒΛΙΟΥ 

ΚΕΦ.  Λ.  ΙϊερΙΉχου   .   1 
ϋ' .  Περι  τών'Οχ- 
7  ω   Ηχων    κατά 
"Μανουτιλ  Βουεν- 


Γ  .  Περι  των  *0κ- 

τω  ' Η/ων    κατά 

τβς  Ψαλμωδός  .   §. 

298. 

/Ι .  Περί  των  Συ- 

στατικών τώνΉ- 

χον §. 

301. 

„ 

Ε'.  Περι  των  "Άττη- 

χημάτων  ....§. 

307. 

>! 

ΣΤ'  ΠερΙτβΠρώ- 

τουΉχοτ.  .  .  .  §. 

318. 

» 

Ζ,  .  Περι  τϊί  -ία  ι  έ- 

ρον  Ή/8  ....§. 

326. 

}> 

Η'.  Περι  τ  β  Τρί- 

του Ήχου  .  .  .  §. 

333. 

» 

Θ'.  Περι  τδ  Τέταρ- 

τα Ήχβ   ....§. 

3  10. 

;> 

/  .  Περ)  τη  Ιΐλαγίΰ 

Πρώτον  Ήχου  .   §. 

348. 

}> 

Ι Α'.ΠίρΙτβ  Πλα- 
γίου ζΙευτερπΉ- 

χον .  §. 

355. 

ΚΙίΦ.ΊΒ'.  Μεριτβ  Βα- 

ρεος  Ή/ο  ν  .   .   .   §.   362. 
ΙΓ'.Περ}  τβ Πλα- 
γίου Τετάρτ Η Ή- 
χου      $.    36Ρ. 

„     ΙΑ' .ΠερΧΜετα&ί- 

σεωςκαι  Φ&ορών§.  377. 

ΤΟΥ  Ε'.  ΒΙΒΛΙΟΥ. 

ΚΕΦ.  Α'.  Περ\  Μελο- 

ποίΐας §.   38'». 

Β'.  Πώς  εμελίζον- 
το  αί  Μελωδίαι  <§.   *οο 

.,.     Γ".  Τωρινός  Τρό- 
πος τίί  μελίζειν  .   §.   40". 

„     Α\.  Περί  Μουσικών 

' Οργάνων.  .   .  .  §.  43.2. 

„      Ε'.  Αια.9ε'σεις  τών 
άκροωμενων  της 
ΙΙΙουαχης.    .   .   .    §.   438. 

„     ΣΤ  .  Χρησις  της 

ΒΙβσικης  .   .   .   .  §.   445. 

„     Ζ'.  Περι  [αρμο- 
νίας      §•    452. 

ΜΕΡΟΣ  Β'.  Σελ. 

Λψηγησις  Περί  "Αρχής   και 

Προόδα  της  Μαοϊκής   .  Ι.   ι. 
Πώς  Προσιτεον  τη  Μου- 

σικη Μ!.    82. 


Τά  έξης   δυο   σημεία  ?  (,   προφέρονται  ως  ν'   ο&εν  «??«[., ίς• 
Ι^εαΙχ,ες  ία'α  —  ν.ντί  αννανες  νεανες  νανα. 


ΜΕΡ02  ΠΡ2Τ0Ν. 


ΜΟΥΣΙΚΗΣ  ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ  ΚΑΙ  ΠΡΑΚΊΙΚΗΣ 

ΒΙΒΛΙΟΥ  ΠΡΩΤΟΥ 
Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    Α'. 

Πώς  Όρϊζεται   και  Λιαιρεΐται  ή  Μουσική. 


ίΨΜ-ουηίικη  είναι  ξτΐιςημη  μέλβς ,  και  των  πεφ  μέλος 
ου  μ  βαινόντων  (α). 


α)  Ομέν  Άριςείδης  βτως  ορίζει  την  Μβσικήν.  Ό  ίί  Πλάτων 
βτω'  ^  Μ'βσική  εςι  τρόπων  μίμημα  βελτιόνιον  ι]  χειρόνων 
άνθ-ρώπων.  Νικηφόρος  δε  ο  Βλεμμνδης,  βτω'  Μουσική 
ίζΐ  γνωσις  ποσόν  διωρισμένου  εν  σχίσει/ Ο  δέ'Ερμής,  βτω' 
Μασικη  εςι  τάξις  πάντων  των  πραγμάτων. 


ημει 

νομα  της  ΒΙνσικής  ενόΰν  οχι  μόνον  το  υ.σμα,τήν  ποίησιν, 
τον  /οροι^,  άλλα;  και  την  σπονδήν  οίων  των  επιςημών' 
Ό&εν  οι  Α&ψάιοι  κατά  τον  Ήσύχιον,  εδιδον  είς  άλας  τάς 
τεχνας  το  όνομα  της  ΒΙβσικης-  ο&εν  και  φιλόμουσοι  απλώς 
οι  φιλόλογοι.  01  δε  περί  Πυ&αγόραν  κα)  Πλάτωνα  ελε- 
γον,  οτι  το  παν  εν  τω  κόσμιο  εαί  Μουσική.  Λεγουσι  δέ 
και  οι  φιλόσοφοι  ΒΙβσική  &εία,  Μ'βσική  κοσμική,  Μου- 
σική βρανία,  Μουσική  άνϋρωπινη ,  Μουσική  ενεργητική, 
σκεπτική,  εκφ  αντορική ,  οργανική,  ωδική,  και  τλ. 


§.  2.  Μέλος  <3ν6  ύνυ.ι  βειρά  φ&όγγ&νν 3 διαδεχόμενων 
άλλήλνς ,  άρεσκόντων  τη  άκοη  (α). 

§.  3.  Φθόγγος  3ε  είναι,  φωνής  πτώσις  εμμελής,  ε- 
πί μίαν  τάΰιν'  ήγουν  υ  φθόγγος  είναι  εϋγαλμα  φωνής 
η  από  άνθ.ρωπίνβ  ςόματος ,  η  από  άυλοϋ ,  ή  από  χορ- 
δής, πσης  επάνω  εϊς  εν  τέντωμα.  Λιότι  ή  φωνή  η  τις 
ευγαίνει  από  την  χορδην ,  εν  ω  αυτή  τείνεται ,  δεν 
λέγεται  Φθόγγος  ,  επειδή  γίνεται  επάνω  εις  πολλάς 
τάσεις.  Ή  δε  πτώαις  της  φωνής  πρέπει  να  είναι  πα- 
ρακτικη  μέλχς'  διότι  μία  μόνη  πτώαις  φωνής  από  χορ- 
δής,  εις  παραγωγήν  μέλ^ς  μη  άφορώσα ,  δεν  λέγεται 
φθόγγος ,  άλλα  ψόφος  ος  τις  ένγάινει  ματαίως.  *Ειναι 
δε  οι  φθόγγοι,  το  νποκέιμενον >  η  η  νλη  της  Μβσικής. 
Αυτοί  είτε  από  ανθρωπινά  ςόματος  έκπίπτουσιν ,  είτε 
από  οργάνων  εμπνευςών }  η  εντατών ,  η  κρουςών ,  εί- 
ναι δυνατόν  να  διακρίνωνται  ακριβώς  ,  καί  να  δια- 
γινώσκωνται  άπτάιζως  από  τους  καλείς  μουσικούς 
πάντοτε  παρομοίως"  καϊ  δια  τβτο  εϊπεν  δ  Άριςείδης 
επιςήμην  την  Μουσικήν.  (β). 

§.  4.  Τη  δε  μέλβς  το  μεν  λέγεται  τέλει ον ,  το  δε , 
άτελίς  καϊ  μελωδία.  Και  μελφδία\μεν  είναι  άρρυθμος 
πλοκή  φθόγγων ,  ανόμοιων  κατά  την  οξύτητα  καϊ 
βαρύτητα"  μέλος  δε  τέλειο  ν  είναι,  εκείνο  όπερ  συνίζα- 
ται  άιιό  μελψδίαν 3  ρυθμόν ,  καϊ  λέξιν  (γ)'  το  δε  ιε- 
ρόν μέλος  λέγεται    Ψαλμωδία  (δ). 


ν.)  Κατά  όί  τον  Βακχίΐον ,  μέλος  εςιν ,  ϊίνεοις  και  Ι,ιίτασις  ,  δι 
ίμμιλών  φ&όγγων  γινομένη. 

β)  Ό  μέν  Ευκλείδης  'άτως  ορίζει  τον  γΟόγγον'  ο  δι  Βακ/ίΤος  5- 
τω'  ([Ο-όγγος  ίςϊ  φωνής  πτώσις  Ιηι  μίαν  τάσιν  μίλας'  ο  δ£ 
Ψελλός,&ϊω'  φ&όγγϋς  Ιςϊ,ψωνης  άδιαςάτβίναρμόνιυς  τάαις. 

γ)  Αριςίίδ.  βιβλ.  ά,  αελ.  28. 

δ)  Ύπδ  το  όνομα  της  Ψαλμωδίας  υπάγονται  ολα  τα  ίκκλι,αια- 
ςικά  μέλη,  οίον , Άσμα  ,'Ωδϊ] ,  Κοντάκιν ,  Τροπάριον,  Απο- 
λντίκιον ,'Ύπακοϊ] ,  '  Οίκος,  2τιχηρον ,  Αίνοι,  Μακάρια  μο) , 
Κοινωνιχον ,  Χκιχβιχον ,  χαι  τα  λοιπά. 


§.  5.  ΪΣνζατιχά  δε  τα  μέλας  γνωρίζομεν  δύο,  πο- 
σόν και  ποιόν  δια  τατο  καϊ  οί  χαρακτήρες ,  δΐ  ων 
γράφεται  το  μέλος,  εξετάζονται  διττώς ,  ϊνα  γράφωσι 
το  πάν  τα  μέλας. 

%.  6.  Μελίζειν  δε  είναι ,  το  να  έφευρίσκη  τις  μέ- 
λος, καϊ  να  το  προσαρμόζω  εϊς  τάς  λέξεις  τροπάρια ,  η 
ςίχα  και  των  λοιπόν  ,  γράφων  αυτό  με  τας  μασικας 
χαρακτήρας. 

§.  7.  ""Αδει  δε  τις  η  ψάλλει  λοιπόν  άτεχνως ,  οποίος 
άγνοών  τάς  κανόνας  της  Μαοϊκής ,  ένγάζει  πολλας 
φ&όγγας ,  οι  τίνες  διαδέχονται  άλληλας ,  και  αρέσκει  είς 
τας  άκροατάς  (α).  "Εντεχνους  δε  χράλλει ,  οποίος  γνω- 
ρίζων τας  κανόνας  της  Μασικής ,  προφέρει  το  μέλος 
όπερ  παριςάται  δια  των  χαρακτήρων ,  καθώς  έφθασε 


«)  "Οταν  ζοχα.ίω μέθα  δια  την  άρίσκειαν,  την  οποίαν  η  Μβσι- 
κη  προξενεί  εις  μιαν  από  τάς  αισθήσεις,  εις  την  άκοήν 
δηλαδή,  σπανίως  ευρίσκεται  να  άρέσκί]  περισσότερον  ο  ά- 
τεχνως ψάλλων  παρά  ο  εντεγνως.  Είναι  δε  δυνατόν  νά 
ενρωμεν  τό  Ιδιον  μέλος,  εις  αλλβς  μεν  άρεςόν'  εις  άλλους 
δε  μη  τοιβτον ,  καϊ  μαλιςα  εις  άλλοδαπεΐς  άκροατάς,  των 
οποίων  η  ακοή  δεν  είναι  συνηθισμένη  νά  άκέιΐ]  παρόμοια 
μελη'  επειδή  κάθ-ε  τόπος  ε/ει  και  Μουσικήν  ϊδιαιτεραν  ο- 
ποσΐιΐ',  ήτις  αρέσκει  εις  μόνους  τους  εντοπίους.  Όθεν  όσοι 
περισσότερον  ένας  Μουσικός  ενασχολειται  εις  την  γνωρισιν 
και  διατριβην  τόντων  των  διαφόρων  μουσικών  έξεων ,  τό- 
σοι περισσότερον  δύναται  νά  ευοίσκί]  μέλη  ποικίλα  και 
δραςηρια'  διότι  παντός  εθνβς  η  ΙΜουσική  πλϋτεΐ  κάποιαν 
δ'ραςικότητα,  άνάλογον  με  την  φυσικήν  του  κλίσιν.  Φέρ 
ειπείν,  τά  τω  όντι  Γαλλικά  υπορχήματα  είναι  επιχαρή  κα) 
επίκουρα,  καϊ  ενςάζ&σι  την  όρε'ξιν  τδ  χορεΰειν  μετά  ζο>η- 
ρότητος  ικανι,ς  εις  παράςησιν  χαράς,  όχι  όμως  εως  εις 
κουρασιν'  αϊ  δε  Βρεττανικαϊ  είναι  εξορμητικαις  δια  τό  ν& 
εχωσι  καποιαν  λαβρότητα,  και  διερεθίζβσι  <τόν  χορευτή  ν 
εις  τρεξιμον,  και  εις  τό  νά  χορέυΐ]  εως  νά  κουρασθι,'  ά' 
δε  Πολονικαι  είναι  σεμνά),  και  σοβαραί'  κα)  νρςιμώτερον 
είναι  νά  περιπατί]  τις  κατ  αυτούς,  παρά  νά  χορεν-ΐ],  οί- 
οά.  ν  άντοί. 


4 

νά  το  διδαχ&ϊ}"  έηιςημονικώς  δε  ψάλλει  μόνον  ο  τέ- 
λειος Μβαιχός  (α). 

§.  8.  Τέλειος  δε  Μουσικός  λέγεται ,  όποιος  δύναται 
μεν  να  ψάλλη ,  προξένων  η  τέρψιν,  ή  Ο-λίψιν ,  η  έν- 
ίϊουσιασμόν ,  η  χαύνωβιν ,  η  έξόρμησιν ,  η  ί)άρσος  , 
η  δέος ,  η  κανένα  από  τα,  λοιπά,  α  τίνα  δύνανται  να. 
κινώσι  την  ψυχήν  εϊς  κανένα  πά&ος.  Λύναται  δε  να, 
μελιζγ],  γινώϋκων  ακριβώς  τα  περί  το  μέλος  συμβαί- 
νοντα/ τβτέζιν  όσα  &εωρ&νται  τριγύρω  εϊς  το  μέλος, 
φ&ογγονς ,  διαστήματα ,  τόνπς  ,  ήχους,  σνςήματα  , 
ρυθμούς,  αρμονίαν ,  λέξιν ,   καϊ  τα  λοιπά. 

§.  9.  διαιρείται  δε  ή  Μουσική  εις  Θεωρητικήν  καϊ 
εϊς  ΙΤρακτικήν.  Καϊ  Θεωρητική  μεν  ιΐναι  ή  γνώρισις 
της  νλης  της  Μουσικής"  δηλαδή  το  να  γνωρίση  τις 
τάς  διαφοράς  σχέσεις  τΐί  τε  βαρέος  προς  το  οξύ  [δι  ών 
γνωρίζεται  το  ποσόν  του  μέλβς )  ,  καϊ  του  ταχέος 
προς  το  βραδύ ,  μετά  τον  τρόπβ  της  εξαγωγής  των 
φθόγγων  (δϊ  ών  γνωρίζεται  το  ποιόν  του  μέλους  )' 
και  ή  γνώρισις  της  δυνάμεως ,  η  τις  δίδοται  εϊς  τους 
χαρακτήρας  δια  να  γράφηται  το  μέλος  (β). 


κ)  Ό  δ*  Βάκχειος  λέγει"  Μουσικός  ΐζιν,  ο  είδώς  τα  κατά  τάς 
μελωδίας  συμβαίνοντα.  Ή&ελον  δε  οι  παλαιοί,  να  είναι 
ο  Μουσικός,  φιλόσοφος,  κα\  ποιητής,  και  από  τους  αν- 
θρώπους της  πρώτης  τάξεως"  διότι  η  Μουσική  αιτών  έ- 
πρεπε νά  είναι  ικανή  νά  κινΐ]  την  ψυχην  τον  άκροατοΰ  εις 
τοιαύτα  πάθη,  οία  εζητει  η  χρεία  των  καιρών"  ηγβν  έ- 
πρεπε νά  δύναται ,,  νίιον  'ψυχάς  πλάττειν  τε  καϊ  ρν&μίζίΐν 
"  ε/α   ιό  ευσχημον.  ,,  ΙΊλβτ. 

β)  Ο  Πορφυριος  άφηκεν  άλλην  διαιρεσιν  τηζ  Μουσικΐ^ ,  λί- 
γων, ότι  διαιρείται  εις  την  'Ρυ&μιχήν,  δια  τάς  κινήσεις 
του  χορον'  εις  την  Μετρικην ,  διά  τάς  καταλήξεις  κα)  τον 
αριθμόν"  εις  την  Όργανικην ,  διά  την  χρησιν  ιών  όργάνω) ' 
εις  την  Ποιητιχην ,  διά  την  αρμονίαν  και  το  με'τρον  τον 
ζί'/ων'  εις  την  Ύηοκριτικην ,  διά  τάς  ϋι-ιεις  ι  ων  μίμωι' 
και   εις   τι)ν  Ιάρμονιχην  ,   διά    τό   άσμα. 

Λνναται  δε  τινάς  νά  όιαιρϊ;  την  Μουσική  ν,  έϊς  Φυσική  ν 


§.  ίο.  Πρακτική  δε είναι  ή  δύναμις  η  τις  βάλλει  τάς 
αρχάς  της  Θεωρίας  εις  πράξιν"  ήγουν  το  να  δύναται 
τις  να  μεταχειρίζηται  την  εγνωαμένην  νλην  τη  Μαοϊ- 
κής ,  ψάλλων 3  και  δια  των  χαράκι ήρων  γράφων  άυτην. 

§.  11.  ' Υποδιαιρείται  δε  η  μεν  Θεωρητική  εις  την 
γνώριοιν  της  σχέσεως  των  φθόγγων,  καϊ  τον  μέτρου 
των  διαςημάτων ,  περιλαμβάνουσα  και  την  εξιν  των 
χαρακτήρων  ,  δι  ων  γράφονται"  και  εις  την  κατανόη- 
σιν  του  χρόνου ,  ος  τις  εξοδευεται  είς  το  μέλος,  πε- 
ριλαμβάνουσα καϊ  αύτη  τα  αυτά.  7£1ν  την  μεν  πρώτην 
ώνόμαζον  οι  αρχαίοι  Άρμονικην"  διότι  διδάσκει ,  εϊς  τϊ 
συνίσταται  ?)  Αρμονία,  άνορύττουσα  τα  θεμέλια  άντης, 
καϊ  άποκαλύπτουσα  τους  τρόπους ,  καθ*  ους  οι  φθόγ- 
γοι διατιθεσ.σι  το  ους  άρεστώς"  την  δε  δευτέραν , 
Ψυθμικήν  διότι  εκλαμβάνει  τους  φθόγγους ,  άφορώ- 
σα  είς  τον  χρόνον ,  καϊ  περιέχουσα  την  εκθεσιν  ιών 
ποδών  καϊ  ειδών  των  ρυθμών ,  διατρανοι   τα   μακρά 


και  εις  Μιμ-ητικην".  Κα)  η  μεν  Φυσική  περιορίζεται  εϊς  μό- 
νην  την  φυσιν  των  φθόγγων,  και  δεν  αποβλέπει  εις  τα 
νοήματα,  είτε  προ'ξενεΐ  εις  την  ψυχην  καμμίαν  εντΰπωσιν' 
όμως  δίδει  αισ&ηματα  μάλλον  η  ήττον  ευάρεσια.  Τοιαύ- 
τη εστίν  η  μουσική  της  ψαλικοδίας,  ήγουν  των  ασμάτων, 
των  νμνων ,  των  ωδών,  καϊ  όλων  εκείνων,  οσά  δηλαδή  όεν 
είναι  άλλο,  παρά  μόνον  συνάψεις  φ&όγγων  εμμελών"  και 
εν  γένει  πάσα  Μουσική  μελωδική.  ιΗ  δε  ΒΊιμητικη  ,  δια 
λυγισμάτων  ζωηρών,  εντόνων,  και,  δια  να  ειπώ,  ομιλούν- 
των, έκτίθ-ησιν  ολα  τα  πά&η'  ζωγραφίζει  ολας  τάς  εί/.ό- 
νας'  δίδει  ολα  τα  υποκείμενα"  διδάσκει  ολην  την  φνϋιν  με 
τάς  σοφάς  αυτής  εκμιμνσεις'  καϊ  φέρει  εις  την  καρδίαν 
τβ  άν&ρώπου  άισ&ήματα ,  α  τίνα  δύνανται  να  τον  ταράτ- 
τωσιν. 

Ο  δε*Λριστείδης  διαίρει  το  πάν  της  ΊΜβσικης  είς  Θεωρητι- 
κον ,  καϊ  εις  Πρακτικό ν'  υποδιαιρεί  δε  το  μεν  Θεωρητικον 
εις  φνσικον,  και  εις  τεχνικόν.  Κα)  τε)  μεν  φυσικον  δεικνύει 
μέρη  δυο,  το  άρι&μητικον,  και  το  ομώνυμον  τώ  γένει,  ο 
και  περί  των  όντων  διαλέγεται"  τβ  δε  τεχνικού  μέρη  ι  οία" 
άρμονικον,  ρν&μικον ,  και   μετρικόν.  Το  δε  Πρακτικόν  τέ- 


και  βραχέα ,  και  βραδέα  καϊ  ταχέα  μέρη  του  χρόνου. 

§.  12.  Ή  δε  Πρακτική,  εις  την  Μελοποάαν  ε\ς  την 
οποίαν  αναφέρεται  δχι  μόνον  ή  χρήοις  διαφόρων  με- 
λών 3  αλλά  και  το  ποιεϊν  ιό ια  μέλη ,  τοις  άκροατάΐς 
άρέοκοντα'  και  είς την  'Ρυ&μοποιΐαν 3  η  τις  δίδει  την 
χρησιν  των  κανόνων  του  εφαρμόζειν  τα  μέτρα  των 
χρόνων  και  τους  (>υ&μούς  επί  των  φ&όγγων  της  με- 
λωδίας 3  ίνα  το  τέλειον  μέλος  άπαρτιο&ΐ]. 

§.  13.  Γένη  μεν  της  Μουσικής  παρέδοσαν  εϊς  η- 
μάς οι  ^Αρχαίοι  τρία.  Λιατονικόν  3  Χρωματικόν}  και 
Έναρμόνιον.  'Ω,ν  το  μεν  /ίιατονικόν  είναι  το  φυσικώ- 
τερον3  ττρεσβύτερον ,  και  έυκολώτερον'  το  δε  Χρωμα- 
τικόν 3  τε/νικώτερον 3  δεύτερον  }  3&ώ  δυοκολώτερον' 
το  δε3Εναρμόνιον ,  άκριβέοτερον ,  εσχατον ,  και  δυ- 
οκολώτατον  (α).  Συστήματα  δε  τρία.  Λιατιασών } 
Τροχό  ν ,  και   Τριφωνίαν. 


μνεται  εις  χρηςικον  των  προειρημενων ,  και  εις  το  τοντων 
εξαγγελτικόν.  Και  τΰ  μεν  χρηστικά  μέρη ,  ΒΙελοποΐία  ,'Ρυϊλ- 
μοποοϊ'ια ,  Ποίησις'  τον  0£  εξαγγελτικ.5 /Οργανικοί• .  οιδικόν, 
και'  Υποκριτικόν. 

Ό<  Ευρωπαίοι  σηνηΟίζονσι  να  διαιρώσι  την  ΤΜονσικην 
απλούστατα  εις  ΊΜελιοδίαν  και  είς  Λρμονίαν.  Και  μελιο- 
όίαν  μεν  λέγουσι  το  μέλος  όπερ  •ψάλλεται  απο  ίνα  μόνον 
ανϋ-ρωπυν'  1.<4ρμονίαν  δε  το  μέλος  όπερ  ψάλλεται  άπο  πολ- 
λούς άνίλρώπβς ,  οι  οποίοι  δεν  κρατ&σι  το  αυτό  "Ισον,  άλ- 
λα άλλος  μεν  βαρντεοον ,  άλλος  όέ  οξύτεροι•,  και  άλλος  ετ ι 
όξντερον.'Ο  δε  ρυ&μός  λογίζεται  κατ  α  ντους  οχολη  ιιςπε- 
ριωρισμένη ,  εϊς  το  ποιεΐν  ενα  κλάόον  της  Μουσικής  μερι- 
κώτερον, 
«)  ΪΙάν  γαρ  το  λαμβανόμενον  μέλος  των  είς  το  αρμοσμένοι• , 
ήτοι  όιάτονόν  έστιν,  η  εναρμόνιον.  Πρώτον  μεν  βν  και 
πρεσβύτατον  αυτών  (λετέον  το  Λιάτονον'  πρώτον  τε  αντον 
η  τδ  ανθρώπου  φύσις  προτνγ/άνει'  δεύτερον  δε ,  το  Χρω- 
ματικόν'  τρίτον  δε  κα)  ανώτατοι•,  το  Έναρμόνιον'  τελευ- 
ταία) γαρ  άντώ  και  μόλις  μετά  πολλπ  πόνου  σννεΟί-ίΤαι 
η   άισβησις.     Αρισταξ.   άρμον.  ατοιχ.   ά. 

Ύατων  των  τριών  γενών  φνσιχώτερον  μεν  εστί  το  Λια- 
τονον'  πάοι  γάρ  και  τοις  μπαδεΰτοι;  παντάπασι  μελι•>ό>,ι  ό> 


Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν     0. 

Περί  του  κατά  τό  μέλος  ποσοϋ'   ήτοι  Ίίερϊ  φθόγγων 
§.    14. 


Τ, 


ό  ποσόν  υπέρ  θεωρείται  εις  το  μέλος ,  είναι  η  Ά- 
νάβασις ,  η  Κατάβααις ,  και  ή.  Ίσότης.  ΕΙς  το  Αιατο- 
νικόν  λοιπόν  γένος  κατά  τό  Αιαπασών  σύστημα,  ΛΑ- 
νάβασις  μεν  είναι  σειρά  φθόγγων ,  ψαλλομένων  δια 
τών^ε'ξης  συλλαβών  κατά  ταύτην  την  τάξιν  ,  οίον , 

πα ,  βον ,  γα ,  δι ,  κε ,  ζω ,  νη  ,  Πα. 

§.  15.  Κατάβασις  δε  είναι  σειρά  φθόγγων,  ψαλλο- 
μενων κατά  την  εναντ'ιαν  της  αναβάσεως  τάξιν ,  οίον, 

Πα  ,  νη ,  ζω ,  κε ,  δι ,  γα ,  βου  ,  πα. 

%  ί6.  Ή  μεν'Ανάβασις  λέγεται  και  άνοδος,  καϊ 
έπίτασις 3  και  όξύτης'  η  δε  Κατάβασις  λέγεται  καϊ 
κάθοδος ,  και  άνεσις ,  καϊ  βαρύτης'  αύτη  δέ  ή  σειρά 
των  φθόγγων  λέγεται  Κλίμα'ξ. 

%  Π .  *Ισότης  δε  λέγεται  σειρά  φθόγγων,  βαλλο- 
μένων διά  της  άντης  συλλαβής,  μήτε  οξννομένων , 
μήτε  βαρννομένων'  οίον, 

παπαπα ,  η  διδιδι ,  η  ζωζωζω. 


έστι'  τεχνικώτατον  δε ,  τοΧρώμα'  παρά  γάρ  μόνοις  μελωδεΐεαι 
τοις  πεπαιδενμενοις'  άκριβέοτερον  δε  τό  ^Εναρμονιον'  παρά. 
γάρ  τοις  επιψανεστάτοις  εν  Μουσική  τετν/ηκε  παραδοχης' 
τοις  δε  πολλοίς  εστίν  αδύνατον.  Αριστείδης,  ίο. 


8 


5•  18.  "Ινα  δε  και  αχεδιάσωμεν  παραδειγματικός 
εν  είδει  κλίμακος  την  σειράν  των  φ&όγγων ,  των  οξυ- 
νομενων  καϊ  βαρυνομενων  >  προκείσΰω  το  έξης  διά- 
γραμμα" το  όποιον  αρχόμενοι  ψάλλειν ,  λεγομεν  πα' 
απ  αυτοΰ  δε  ερχόμε&α  εις  τον  βου'  από  δε  τοϋ  βου, 
εϊς  τον  γα'  από  δε  τον  γα  εϊς  τόν  δι'  από  δε  του  δι 
είς  τον  κε'  από  δε  τοϋ  κε  εϊς  τόν  ζω'  από  δε  τοϋ  ζω 
εϊς  τόν  νη'  καΐ  από  του  νη  εις  τόν  Πα.  Καί  πάλιν 
από  τοϋ  Πα  έπιστρεφομεν  εϊς  τόν  νη'  καϊ  από  τοϋ 
νη  εϊς  τόν  ζω'  καϊ  οϋτω  κα&εξής  εως  να  φ&άαωμεν 
είς  τόν  πρώτον  πα. 

Ή  /ίιατονικη  Κλίμαξ 
κατά  το  διαπασών  Σύστημα }  εν  \\  διδάσκονται  οι  αρ- 
χάριοι τό  ποοόν  της  μελωδίας. 

Πα 


νη 
ζω 


^ι 
\ 

12 

ν' 

?? 

Ζ' 

7 

% 

9 

κ 

1 

Λ 

12 

Λ 

ΐ 

12 

?? 

7 

β 

•>< 

77 
0 

-  δι 


γα 
β  Η 


§.  19.  Λια  να  %ράλλτ\  δε  την  κλίμακα  ταύτην  δ 
αρχάριος  ορθώς ,  πρέπει  να  την  διδαχθι}  από  Μουσι- 
κό ν  Ελληνα'  διότι  δ  αλλοεθνής  Μουσικός  προφέρει 
τους  φθόγγους  διαφόρως  δια  την  εθνικήν  του  συνή- 
&ειαν ,  μη  μεταχειρι'ζό  μένος  τα  διαστήματα  των  τό- 
νων καθ*  ημάς. 

§.  20.  Της  μεν  πα  συλλαβής  το  στοιχεΐον  α,  ση- 
μαίνει, οτι  δ  πα  είναι  πρώτος  φθόγγος  της  Κλίμα- 
κος'  της  δε  βου  συλλαβής  τό  στοιχεΐον  β  σημαίνει ,  οτι 
δ  βου  είναι  δεύτερος  φθόγγος  της  Κλίμακος'  και  τα 
λοιπά  αναλόγως. 

%.  21.  Οι  δε  3Ευρωπα7οι  παριστώσι  την  εαυτών 
κλίμακα  3  την  οποίαν  όνομαζουσι  και  Γάμμα ,  διάτων 
έζης  συλλαβών , 

λα,  σι ,  ουτ  ,  ρε,  μι,  φα,  σολ,  Λα' 

και  άρχονται  φάλλειν  αυτήν  άπδ  τη  ουτ ,  προφέρον- 
τες  άλλους  μεν  φθόγγους  δμοίως  με  ημάς,  και  άλλους 
διαφόρως  (α).  α()θεν  εϊ  μεν  ύποτεθϊ]  ,  οτι  δ  πα  α- 
ναλογεί τω  λα  .  δ  μεν  βου  αναλογήσει  τω  σι'  και  τα  έξης 
δμοίως.  Είδε  νποτεθΐ] ,  οτι  δ  πα  άΐ'αλογέϊ  τω  ρε  ,  δ  μεν 
βου  αναλογήσει  τω  μι'  οι  δε  λοιποί,  τοις  λοιπόΐς  κα- 


α)  Την  διαφοράν  των  φ&όγγων  Ιν  τω  Τρίτιο  Βιβλίω  ααφηνίζο- 
μεν.  Τάς  δε  επτά  σνλλαβάς  των  φθόγγων  ϊλαβεν  ο  Γονϊ 
άιιό  της  άκροστιχίδος  ενός  νμνϋ ,  αναφερομένου  εις  τον 
ΠρόδρομονΤωάνν?]ν.  Μετεχειρίσϊτη  δε  άντάς  εν  τϊ]  Μ.8- 
αικΊ]  κατά  το  ακό  έτος  από  Χριατοΰ'  τοντέστι  268  ετη 
μετά  τον  δαμασκηνοί•  Τωάννην'  μολονότι  λέγουσιν ,  οτι  ο 
Γονϊ  μετεχειρίσθη  μόνον  τάς  ε"ξ  ουλλαβάς'  η  δ£  εβδόμη 
προσετέθη  ύστερον.  ΙΑπεδε'χ&ησαν  δε  αϊτό  κοινώς  όλοι  οι 
Μβσικόι  των  Ευρωπαίων,  και  διαφόρους  προσθήκας  Ιπι 
τό  κρεΐττον  ποιηααντες  ,  τό  μεταχειρίζονται  εως  της  σι  - 
μερον. 


10 

θ-εξης.  Ιΐιθιχνωτέρα  δε  φαίνεται  η  πρώτη  ύπό&εαιςάπο 

τά  όργανα,  και  από  την  πολλην  χρησιν. 

§.  22.  "Οταν  ζητηθη  άνάβασις  ύπερ  τε)ς  επτά  φθό- 
γγ&5 )  τότε  ιράλλομεν  καΐ  άλλους  αν  ιόν  τ  ας  φ&όγγονς , 
παριστωμένους  όμως  δια  των  αυτών  συλλαβών  λέ- 
γοντες τον  μίν  δγδοον  φθόγγον  Πα'  τον  δε  εννατον, 
Βου'  καΐ  τους  λοιπούς  καθεξής"  Γα ,  Αι ,  Κε  .  .  .  . 

§.  23.  "Οταν  ζητηθΐ]  κατάβασις  νπίρ  τους  επτά 
φθόγγους ,  τότε  ψάλλομεν και  άλλης  κατιόντας  φθόγ- 
γους, παριστωμένους  όμως  δια  τών  αυτών  συλλαβών 
λέγοντες  τον  μεν  ογδοον  επί  το  βαρύ  φθόγγον  πα' 
τον  δε  εννατον  νη'  και  τους  λοιπούς  καθεξής  ,  Ζω , 
κε,  δι,  γα  ,  βου  ,  πα. 

§.  24.  Συνεχής  μεν  λέγεται  η  άνάβασις  κατ  ί)  κα- 
τάβασις ,  όταν  ή  σειρά  τών  φθόγγων  συγκροτηιαι 
από  φθόγγους  οΊ  τίνες  διαδέχονται  αλλήλους  αμέσως" 
ως  παβου  γαδι'  η  πανηζωκε. 

§.  2  5.  'Ϋπερβατη  δε  λέγεται  η  άνάβααις ,  καϊ  ηκα- 
τάβασις ,  όταν  η  σειρά  τών  φθόγγων  συγκροτϊμαι 
από  φθόγγους ,  οι  τίνες  διαδέχονται  αλλήλους  εμμέ- 
σως μεν,  όμως  οι  ενμέσω  φθόγγοι  σιωπώνται'  ως 
πα  δι  νη'  η  δι  βου  ζω. 

§.  20.  Η  μεν  νπερβατη  άνάβασις  και  κατάβασις 
είναι  πολνειδής'  ή  δε  συνεχής  είναι  μονοειδής.  "Οθεν 
όταν  δοθώσι  δύο  φθόγγοι  κατά  το  συνεχές,  το  πο- 
σόν της  αποστάσεως  των  είναι  1"  όταν  όμως  δοθώσι 
κατά  το  ύπερβατόν ,  το  ποσόν  της  αποστάσεως  των 
είναι  και  2  ,  και  3  ,,  4  ,  και  τά  λοιπά.  Λογαριάζεται 
λοιπόν  το  ποσόν  της  νπερβατης  αναβάσεως  καϊ  κα- 
ταβάσεως  διά  της  Κλίμακος  ουτως'  όταν  δοθώσι  δύο 
φθόγγοι  οι  πα  δι,  και  ζητείται  το  ποσόν  της  άποστά- 
(ίεώς  των,  Οεωρονμεν  είς  την  Κλίμακα ,  ποσονς  φθόγ- 
γους ό  δι  απομακρύνεται  τον  πα,  και  εύρίσκονιαι 
τρεις"  πα,  βου  γα  δι"  άρα  το  πα  δι  .ιοσόν  είναι  τρία" 
ούτω  και   ιό  πα  Ζω  ποσόν  είναι   πέντε"  και    τά  λοιπά 


11 

ανάλογος  εξετάζονται"  μόνον  ο  φ&όγγος ,  από  τον  οποί- 
ον μετρώνται  οι  άλλοι ,  δενλαμβάνεται  εις  το  μέτρημα. 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    Γ. 

Περί  χαρακτήρων  των  φθόγγων 
§.    27. 


Ο 


ι  χαρακτήρες ,  οι  τίνες  παριοτώσι  τους  φθόγγους 
του  γραφομένου  μέλους ,  ήγουν  δι  ων  γράφεται  το 
ποσόν  της  μελωδίας,  είναι  δέκα'  γράφονται  δε  και 
ονομάζονται  ούτως. 


"Ισον 

^-— 

0 

"Ολίγον 

α) 

Πεταστή 

^3 

.{ 

Κεντήματα 

6* 

α  (  "Ανιόντες 

Κέντημα 

% 

Α 

Υψηλή 

ϊ 

δ  Ι 

Απόστροφος 

-^ 

α  \ 

Αατίυνιε. 

'Υπορροή 
"Ελαφρό  ν 

έ 

Χαμηλή 

V*- 

δ) 

§.   28.  Αιαιροϋνται  δε  εϊς'Ανιόντας 3  εϊς  Κατιόντος, 
χαΧ  εϊς  Ούδέτερον.   Και  Ουδέτερος   μεν  είναι  είς ,   τό 


12 

"ίΰον'  ^Ανιόντες  δε  πέντε"  τό  ""Ολίγον ,  ή  ΓΓεταατή  , 
τα  Κεντήματα 3  το  Κέντημα,  καί  η  Υψηλή.  Κατιόν- 
τες δε ,  τέσσαρες"  ή  "Απόστροφος  9  ή  Ύπορυοή  ,  το  Έ- 
λαφρόν ' ,  και  η  Χαμηλή. 

§.  2  9.  "Έ'ξαγγέλλονσι  δε  τους  φ&όγγους  οΐ χαρακτή- 
ρες, αφ  εαυτών  μεν  αορίστως"  επειδή  κάθε  χαρά- 
κτήρ  νπέρχεται  κάθε  εν  α  φθόγγον'  από  δε  τον  η- 
γουμένου ,  ώρισμένως'  καθώς  γίνεται  φ  α  νερό  ν  από 
τά  ακόλουθα. 

§.  3  0.  Το  ' Ίσον  οντε  άνάβασιν  ,  ου  τ  ε  κατάβασιν 
φανερόνει ,  άλλα  Ισότητα"  καϊ  τοϋτο  δηλόϊ  το  μηδέν 
όπερ  κείται  έμπροσθεν  τον"  εξαγγέλλει  δε  τον  φθόγ- 
γον  τον  ηγουμένου. 

§.  31.  Τό  μί-ν 3 Ολίγον ,  ή  Πεταστή  καϊ  τά  Κεντή- 
ματα, φανερόνουσι  τον  από  του  ηγουμένου  πρώτον 
ανιόντα  φθόγγον'  ή  δε  Απόστροφος ,  τον  από  του 
ηγουμένου  πρώτον  κατιόντα  φθόγγον'  καϊ  τοϋτο  δη- 
λοϊ  το  α,  όπερ  κείται  εμπροσ&έν  των. 

§.  3  2.  Ή  'Υπορροή  φανερόνει  δύο  συνεχείς  φθόγ- 
γους κατιόντας  από  τον  ηγονμένον'  καϊ  τοϋτο  δηλοϊ 
το  2  ,  όπερ  κείται  έμπροσθεν  της. 

§.  33.  Το  μεν  Κέντημα  φανερόνει  τον  δεύτερον 
νπερβατώς  ανιόντα  φθόγγον'  το  δε  3£λαφρόν  τον 
δεύτερον  νπερβατώς  κατιόντα  φθόγγον  από  τοϋ  ήγ&- 
μένον'  καϊ  τδτο  δήλοι  το  προκείμενον  β. 

§.  3  4.  Ή  μεν  Υψηλή  φανερόνει  τον  τέταρτον  νπερ- 
βατώς ανιόντα  φθόγγον'  ή  δε  Χαμηλή ,  τον  τέταρτον 
νπερβατώς  κατιόντα  φθόγγον'  καϊ  τοϋτο  δηλοϊ  τό 
προκείμενον  δ. 

§.  3  5.  Γράφοντες  λοιπόν  την  μελωδίαν ,  δια  μι  ν 
πάσης  της  Ισότητος  μεταχειριζόμεθα  τό  "Ισον"  δια  δε 
πάσης  της  σννεχονς  αναβάσεως ,  ιό *  Ολίγον ,  τά  Κεν- 
τήματα, καϊ  την  Πεταστήν'  δια  δε  πάσης  της  σννε- 
χοϋς  καταβάσεως ,  την  \ίπόστροφον,  καϊ  την  Ύπυρ- 
ροην. 


Ιό 
ί/3. 


§.  3  Β.  7/  ί)νν  ίηερβατή  άνάβασις  και  κατάβασις , 
επειδή  γίνεται  κατά  πολλούς  τρόπους,  γράφεται  με 
τους  αυτούς  μεν  χαρακτήρας ,  όμως  οχι  πλέον  άπλοϋς, 
άλλα  συνθέτους"  διότι  ή  σύν&εΰις  δύναται  να  άνξάνη 
το  πόσοι/  των  χαρακτήρων  κατά  την  χρείαν  ώριόμε- 
νως. 


Κ  Ε  Φ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν     Α. 

Περί   Ουν&εσεως  των  Χαρακτήρων. 

§.    37. 


ύνθεσις  των  Χαρακτήρων  είναι,  το  να  συμπλε- 
κωΐ'ται  άυτόι  αναμεταξύ  των  ευαρμόστως ,  ώστε  να. 
παριστώσιν  ώρισμενως  τά  διάφορα  ποσά  των  φθό- 
γγων (  §.  2  6.  ).  Αιότι  κα&ώς  οι  γραμματικοί  δια- 
φυρως  συντιθεντες  τά  γράμματα ,  ποιοϋσι  τάς  συλ- 
λαβάς'  ούτω  και  οι  μουσικοί  ποικιλοτρόπως  μεν  >  ό- 
μως ώρισμενως  συντάσσοντες  τους  χαρακτήρας  ,  ποι- 
οϋσι τάς  συνθέσεις,  δϊ  ων  εντελώς  χαρακτηρίζεται 
το  γραφόμενον  μέλος. 

§.  3  8.  Από  τους  δέκα  χαρακτήρας  άλλοι  μεν  δύ- 
νανται νά  γράφωνται  άσυνθετως  ,  ήγουν  μόνοι  τβς, 
και  άλλοι  οχι.  Καϊ  άσυνθετως  μεν  δύνανται  νά  στε- 
κωνται ,  το  Ασον ,  το  ^Ολίγον ,  η  ΙΊεταστν ,  ή  Από- 
στροφος ,  και  η  Χαμηλή"  οί  δε  λοιποί  χαρακτήρες 
άδυνατοϋσι  μεν  νά  γράφωνται  μόνοι  τους'  συντιθέ- 
μενοι δε  με  άλλους,  άυ'ξάνουσι  την  ποσότητάτων , 
κατά  την  οποίαν  &εσιν  λάχωσιν'  οίον  το  Κέντημα 
σνντιθεμενον  με  το  Λ  Ολίγον ,  εϊμεν  κείται  έμπροσθεν 


14 


άυτοΰ  βτω  Ι ,  φανερόνει  τον  δεύτερον  υπερβα- 

τον  ανιόνττα  φθόγγον'  ιϊδε  οϋτω       *       ™»/  τηί.την 

§.  3  9.  Το  "Ολίγον  και  η  Πεταστη  υποτάσσονται 
άπό  όλους  τους  χαρακτήρας ,  πλην  των  Κεντημάτων" 
δ  δε  ύποτασσόμενος  χαρακτήρ  χάνει  την  ποσότητα 
τον  ,  καϊ  λογαριάζεται  ή  ποσότης  του  ύποτάξαντος' 
οίον  ,    όταν    ή   Υψηλή  τε&γι  επί  του  "Ολίγου  ούτως 

<Γ  ,  η  ποοότης  του  "Ολίγου  χάνεται  ,  και  λογαριά- 
ζεται η  ποοότης  της  Υψηλής. 

§.  40.  7ο  "Ελαφρόν ,  όταν  υπόταξη  την  'Λπόβτρη- 
(ρον  ούτω  -ι>ζΓ^  ,  προφέρει  τους  δύο  φθόγγους  συ- 
νεχώς, καϊ  υποτίθεται  εϊς  τον  πρώτον  Γοργόν'  και 
χάνει  την  δύναμιν  του  να  καταβαίνη  υπερβατώς. 

§.  41.  Το  "Ολίγον  και  η  Πεταστή  υποτάσσονται 
υπό  μεν  του  Κεντήματος  και  της  Υψηλής  εν  τοιαύ- 
ττ)  χτέσει' 


β     β     δ    δ 

υπό  δε  του  "Ίσου  καϊ  τών  κατιόντων  χαρακτήρων  ν 
ποτάσσονται ,  όταν  τι&ώνται  έπάνω&εν  αυτών  «το 


α 


•    Ι     ' 

9  9 


β       \β 


(Τ 


§.  42.  7ο*οζ;  σοι  και  Πίνας,  οπού  δεικνύεται  πώς 
η  σύν&εσις  αυξάνει  το  ποσόν  τών  χαρακτήρων  άπό 
του  ενός  εως  τών  δεκαπέντε.  ΙΊ'νωσκε  δε,  ότι  τα 
μεν  γράμματα  φανερόνουσι  το  ύ.ιερβατόν'  οι  δε  α- 
ριθμοί,  το   συνεχές. 


^•1 

ο  α 


Μ 


ιι  Ι 


Ι^ΙιίιιίπιΛίιώ 


^3  VI      ^_»     <^» 

ο    |    α       Λ         «, 


«/» 


^      /     ,.<« 


/ 


Κ~3  Ι  Α_3 

«    Ι    < 


ο> 


»2 

^ 

Ι 

17 

/(Τ            ιε 

— Ι 

2     [2  Ι    /?    |      2 

«  α 

*  11 

2  α 

2  2    Ι 

7 

->* 

$-> 

V*- 

^0^> 

<— 0ί|ν^ 

γ    '    7         33 

& 

4 

ο   4    '      ί 

£ 

ν*, 

•     ι.      }*-   ?^  5*- 

£ 

7  Ι      ί 

> 

ι  < 

Ι  / 

α  |    // 

3 

ι 

/;/ 

κ 

Ρ       /* 

κ; 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ  Ν     β. 
Πε^ί  Παραλλαγής  τον  Λιατονικον  Πνονς. 

%    43. 


Π 


Παραλλαγή  είναι,  το  να  εφαρμόζωμεν  τάς  συλλα- 
βάς των  τρ&όγγων  επάνω  έϊς  τους  εγκεχαραγ μένους 
χαρακτήρας  ,  ώστε  βλέποντες  τους  συντε&ει  μένους 
χαρακτήρας ,  να  ψάλλωμεν  τους  φΟόγγους'  ϊν&α  ό- 
σον οι  πολυσύλλαβοι  φθόγγοι  απομακρύνονται  του 
μέλους ,  άλλο  τόσον  οι  μονοσύλλαβοι  έγγίζουσιν  αυ- 
τού, /ίιότι  όταν  μάίτη  τινάς  νά  προφέρη  παραλλακ- 
τικώς  το  μουσικον  πόνημα  ορθώς,  αρκεί  ν  άλλαξα 
τάς  συλλαβάς  των  φ&όγγων  ,  λέγων  τάς  συλλαβάς 
των  λέξεων,  και  ψάλλει  αυτό  κατά  μέλος. 

%  44.  Λα  την  πραξιν  της  Παραλλαγής  γίνωσκ.ί, 
οτι  προ  πάντων  εν  παντϊ  μέλει  κείται  μαρτυρία,  η 
οποία  δεικνύει,  ποίος  γίνεται  αρχή,  δια  νά  προσδιο- 
ρισΟώσιν  οι  έξης  φθόγγοι  της  μελωδίας,  οι'  τίνες  δια 
των  χαρακτήρων  παριστώνται.  Μετά  δε  τι)ν  μαρτν- 
ρίαν  κείνται  οι  χαρακτήρες  τών  φθόγγων ,  οϊ  τίνες  δη- 
λοΰσιν  η  Ισότητα,  η  οξύτητα,  η  βαρύτητα"  και  ταύ- 
τας τάς  δύο,  η  συνεχείς,  η  νπερβατάς'  ο, τι  και  αν 
δηλώσι,  παρατήρησον  το  ποσόν,  όπερ  ε'χουσιν  υί 
χαρακτήρες  η  άφ  εαυτών  ,  η  από  της  συνδέσεως, 
και  είπε  τον  ανήκοντα  φθόγγον'  ας  φανερωθη  τού- 
το και  με  πραξιν  έπι  τό  συνεχές  πρώτον  (α). 

§.   45.   Εις  την  Παραλλαγήν  του  Αιατονικοϋ  γένπς 

κείται  μαρτυρία  ι  '    ,  η  τις  δείχνει,   οτι  δ  πα  φθόγ- 


α)  Περί  Μαφτνριών  δμιλονμεν  ηλατντίρον  Ιν  τοις  Ι'μπροσχΓίΐ: 


17 


γος  γίνεται  άρχή'  και  επειδή  υ  προκείμενος  χαρακτήρ 
δ?]λοΐ  ισότητα  πρόφερε  τον  πα  φθόγγον  επιτον^Ίϋϋ' 
έπειτα  επϊτών  δυο  "Αποστρόφων  εφάρμοσον  τβς  δυο 
κατιόντας  φθόγγους  νη  ζω'  μετέπειτα  επί  των  τριών 
'Ολίγων  εφάρμοσον  τους  τρεϊς  άνιόντας  φθόγγους, 
νη  πα  βου'  και  πάλιν  επί  των  δυο  ^Αποστρόφων,  τους 
δύο  κατιόντας  φθόγγους ,  πα  νη'  καϊ  καθεξής  ούτω 
ποιείς,  εως  να  φθάσ?]ς  εϊς  τον  εσχατον  φθόγγον πα. 

ΚΗ  κατά  το  συνεχές  Παραλλαγή  του  Λιατονικοϋ 
Γένους. 

π 

Πα  νη  ζυι   νη      πα  βου  πα   νη     πα  βου     γα  βου 


πα   βου    γα    δι        γα  ββ  γα    δι  κε     δι  γα  β  α 


γα    δι       κε     ζω     |  κε  δι  γα    δι      κε     ζω     νη     ζω 


κε  δι    κε       ζω         νη     πα    νη  ζω     κε  δι     κε       ζω 


νη    ζω  κε  δι  |  γα    δι     κε     ζω 


κε    δι   γα  βου 


γα 


δι 


γα  β 8  πα  βου 


γα    δι       γα  βα 


πα  νη  πα    βου 


γα    ββ  πα  νη 


ζω  νη     πα     ^ 


§.  46.  3Επι  δε  το  υπερβατόν ,  ειπών  το  "ίσον  πα, 
δια  το  Κέντημα  λέγεις  γα,  καϊ  δια  ττν  3Απόστροφον 
βου'  και  πάλιν  δια  το  Κέντημα  δι ,  καϊ  δια  τήν'Απο- 

3 


18 

ατροφον  γα'  χαϊ  τά  λοιπά  αναλόγως  κατά  τά  ποσά, 
α  τίνα  συμπίπτουύι ,  παρατηρείς  καί  ποιείς  εως  τέλπς. 
Ή  κατά  το  ύπερβατόν  Παραλλαγή  τον  Λιατονι- 
κοϋ  Γένους. 

Τί  ^^^^  ^^^^  ^^^^  ^^^^  ^^^β  ^Η  ^ 

Πα  γα    ββ  δι  γα   κε    δι    ζω  κε  νΐ]  ζω  πα     πα 
ά  <—*  ^_>  Γ^  *ν^  €Γ**  ^3  <-ν  ,^->  €~^  ^^Γ*^    *- 

ζω  νη    κε    ζω    δι    κε     γα    δι     ββ    γα     πα      πα 

δι     βου    κε     γα     ζω     δι      νη        κε        πα       πα 
π'  3  β 

1 

κε     ζω    γα    δι     πα    πα  κε     βου     ζω        γα 

β  3  π 

νη     δι       πα    πα  δι      νη      γα     ζω     βου    κε 

π' 
ϊ 


^^%1^^1^^1—^  ί  ν* 


πα  πα  ζω     βου     νη     γα    πα     πα  γα 

νη     βου  ζω     πα     πα         ν  η     βου    πα     πα      βου 

νη       πα     πα  πα     πα     πα 

§.  47.  Εϊτε  γοϋν  τον  δεύτερον  φ&όγγον  δεικνύει 
των  χαρακτήρων  η  ούν&εοις  ,  εϊτε  τον  τρίτον ,  εϊτε  τον 
τέταρτον ,  και  τά  λοιπά  ,  πρέπει  νά  εύρε&η  δ  φυοικός 


19 

εκείνος  φθόγγος }  καί  αυτός  μόνον  να  προφερΘή  ν- 
περβατώς"  χρειάζεται  όμως  είς  την  προφοράν  των 
ύπερβατών  φθόγγων  μεγάλη  προσοχή,  και  αρκετή 
γύμνασις'  διότι  πρέπει  ν  απόκτηση  δ  μαθητής  την 
ε'ξιν  και  των  δυο  τούτων"  του  να  ήξεύρη  δηλαδή  ποι- 
ος είναι  δ  τέταρτος,  ή  δ  πέμπτος  και  οί  λοιποί  άπδ 
του  δοθέντος  φ&όγγου'  και  του  να  δύναται  να  προ- 
φέρη  εύκολους  αυτόν  ευρεθέντα"  δίδει  δε  ταύτα  καί 
τα  δύο  ή  συνεχής  γύμνασις ,  και  πολυχρόνιος  τριβή. 

§.  48.  Οί  διδάσκαλοι  γυμνάζουσι  τους  μαθητάς 
τήν  ΙΊαραλλαγήν  με  τό  να  γράφωσιν  υπό  τους  χαρα- 
κτήρας τάς  συλλαβάς  των  φθόγγων  και  επειδή  γίνε- 
ται τοϋτο  δια  τήν  εύκολίαν ,  και  όχι  δια  τήν  τελείαν 
μάθησιν }  πρέπει  να  εξαλείφωσι  τάς  σνλλαβάς  των 
φ&όγγων ,  και  να  άφίνωσι  μόνους  τους  χαρακτήρας , 
δια  να  συνηθίσωσιν  οί  μαθητάι  εϊς  τό  να  βλέπωσι 
τους  χαρακτήρας ,  καί  να  προφέρωσι  τους   φ&όγγβς. 

§.  49.  Κάθε  μέλος  τό  όποιον  δο&ή  εϊς  τον  μαθη- 
τήν  δια  να  τό  διδαχθή ,  πρώτον  πρέπει  να  μάθη  να 
τό  -ψάλλη  παραλλαγή  ασφαλώς"  καί  ύστερον  αντί  τών 
συλλαβών  τών  φθόγγων }  να  λέγη  τάς  συλλαβάς  των 
λέξεων  του  μέλους. 

ΚΕΦ  Α  Λ  Α  Ι  Ο  Ν    ΣΤ. 

Περί  διαστημάτων. 

$.   50. 


^ιάστημα  είναι  εκείνο  τό  οποίον  περιέχεται  από  δύο 
φ&όγγονς  ανόμοιους  κατά  τήν  οξύτητα  καί  βαρύτη- 


20 

τα  (α)'  ]\γονν  ϊν  τοις  φ  λόγγοι  ς  δι  κε ,  ευρίσκεται  μεν 
όξντης  ,  όταν  ψάλλωνται  δι  κε'  ευρίσκεται  δε  βαρύ- 
της »  όταν  ψάλλωνται  κε  δι'  ταύτας  έπϊ  μιας  χορδής 
ή  πείρα  δίδωβιν  από  τα  διάφορα  μηκη'  διότι  το  μέ- 
ρος της  χορδής ,  το  οποίον  πατείται  επί  της  Πανδου- 
ρίδος  (β)  δια  να  ηχήοη  τον  δι  ,  είναι  επιμηκεστερον 
εκείνου,  άς  ον  πατείται  δια  να  ήχήση  τον  κε'  ώστε 
εάν  από  τον  επιμηκεστερον  μέρους  της  χορδής ,  ο 9 εν 
εκπίπτει  6  δι ,  φανταστής  οτι  αφαιρείται  το  ελαττον 
μέρος  αυτής ,  ο&εν  εκπίπτει  ό  κε ,  το  λείψανον  εσται 
το  διάστημα  των  δύο  φ&όγγων  δι  κε. 

§.   51.  3Εν  τή  σννεχεϊ  σειρά  των  οκτώ  φθόγγων 
τήςΛιατονικής  Κλίμακος 

πα  βου  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα, 
δ ιακρίνονσιν  οί  μουσικοί   διαστήματα  έπτά'  πα  βου , 
βου  γα  ,γα  δι,  δι  *ε ,  κε  ζω ,  'ξω  νη ,  νη  Πα'  τά  οποία 


α)  Του  Ενκλείδου  είναι  αυτός  ο  ορισμός"  ο  δε  *Λριστό'ξενος  «- 
τως  ορίζει  το  διάστημα"  Λιάστημά  εστί  το  νπο  δυο  φθόγ- 
γων ώρισμενον ,  μη  την  αυτήν  τάσιν  εχόντων.  Ό  ίί  Α- 
ριστείδης, οντω'  διάστημα  εστί  μέγεθος  φωνής,  νπο  δυοΐν 
φ&όγγων  περιγεγραμμενον.  Γ0  δε  Φιλόσοφος  Γαυδέντιος, 
οντω'  διάστημα  εστί  το  νπο  δΰο   φθόγγων  περιεχόμενον. 

β)  Άπο  τα  μελωδικά  όργανα  εκείνο  το  οποίον  φαίνεται  ευκο- 
λώτερον  εις  δίδα'ξιν,  και  το  όποιον  ευρίσκεται  σαφεστερον 
δια  την  γνώρισιν  των  τόνων,  ημίτονων,  και  απλώς  όλων 
των  διαστημάτων,  είναι  η  Πανδονρίς'  ονομάζεται  δε  καΐ 
Πανδοϋρα,  και  φάνδουρος'  καθ7  ημάς  δε  Ταμπουρά,  η 
ταμπονρ.  "Εχουσα  δε  δύο  μέρη,  την  σκάφην ,  και  τον  ζυ~ 
γόν  επι  τδ  ζνγοϋ  δίδει  να  δεσμώνται  οι  τόνοι,  και  τά  ημί- 
τονα* είναι  δέ  Τρίχορδον ,  και  η  μεν  πρώτη  χορδή  βομβεΐ 
τον  δι'  η  δε  δευτέρα  τον  νπ  αυτόν  γα"  κα)  η  τρίτη  τον  νπ 
αυτόν  πα'  αί  δε  χορδαί  άθίκτως  νπερίστανται ,  τοις  κο- 
λάφοις  τεινόμεναι  και  άνιεμεναι'  και  με  τους  δακτύλους 
της  αριστεράς  χειρός  πατούμεναι  επι  τών  δεσμών  τών  τό- 
νο)ν ,  και  με  τους  της  δεξιάς  πληττόμεναι  μέ  πληκτρον , 
ίχπε'μπονσιν  όλον  ς  τους  φθόγγους. 


21 

καθ•*  ημάς  μεν  ονομάζονται  Όλα  τόνοι'  κατά  δε  τβς 
αρχαίας  "Ελληνας ,  τα  μεν  πέντε  ώνομάζοντο  τόνοι' 
τα  δε  δύο,  ζω  νη ,  βον  γα ,  λείμματα'  κατά  δε  τους 
Ευρωπαίους ,  τά  μεν  δύο,  κε  ζω,  βου  γα,  ονομάζον- 
ται ημίτονα"  τά  δε  λοιπά  πέντε  τόνοι. 

§.  52.  €0  Τόνος  σημαίνει  δύο'  τον  τόπον  της  χορ- 
δής ,  όθεν  εκπίπτει  δ  φθόγγος"  και  εν  από  τά  επτά 
διαστήματα  της  διατονικης  κλίμακος'  και  επί  μεν 
της  πρώτης  σημασίας  ορίζεται  από  τον  Εύκλείδην  βτω' 
τόνος  εστί  τόπος  τις  της  φωνής  άπλατης ,  δεκτικός 
συστήματος"  επί  δε  της  δευτέρας  σημασίας  διακρίνεται 
από  ημάς  τριχώς'  τόνος  μείζων ,  τόνος  ελάσσων ,  καϊ 
τόνος  ελάχιστος. 

§.  53.  Ό  μείζων  τόνος  έχει  λόγον  προς  μεν  τον 
ελάσσονα  τόνον ,  οντά  12  προς  τά.  9*  προς  δε  τον 
ελάχιστον ,  ον  τά  1 2  προς  τά  7'  άρα  και  6  ελάσσων  τόνος 
έχει  λόγον  προς  μεν  τον  μείζονα  τόνον  ,  ον  τά  9  προς 
τά  12"  προς  δέ  τον  ελάχιστον,  ον  τά  9  προς  τά  7" 
επομένως  καϊ  δ  ελάχιστος  τόνος  έχει  λόγον  προς  μεν 
τον  μείζονα  τόνον ,  ον  τά  7  προς  τά  12*  προς  δε  τον 
ελάσσονα,  ον  τά  7  προς  τά  9"  ώστε  αν  ύποτεθη  Ότι 
το  διάστημα  τοϋ  μείζονος  τόνου  είναι  ϊσον  με  12 
γραμμάς ,  το  διάστημα  τοϋ  μεν  ελάσσονος  τόνου  ευ- 
ρίσκεται ϊσον  με  9  γραμμάς,  τοϋ  δε  ελαχίστου  τόνου 
ευρίσκεται  ϊσον  με  7  γραμμάς. 

§.  54.  *Λπό  τά  διαστήματα  της  Λιατονικης  Κλίμα- 
κος 

πα  βου  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα , 
το  μεν  πα  βου  είναι  τόνος  έλάσσων'  το  δε  βου  γα , 
τόνος  ελάχιστος ,  το  δε  γα  δι  τόνος  μείζων"  το  δε  δι 
κε ,  τόνος  μείζων*  το  δε  κε  ζω  τόνος  ελάσσων"  το  δε 
ζω  νη,  τόνος  ελάχιστος"  και  το  νη  Πα  τόνος  μείζων. 
"Αρα  μείζονες  μεν  τόνοι  είναι  τρεις"  γα  δι ,  δι  κε ,  νη 
Πα'  ελάσσονες  δε ,  δύο'  πα  βου  ,  κε  ζω'  καϊ  δύο  ελά- 
χιστοι" βον  γα ,  ζω  νη. 


99 


Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    Ζ'. 

Περί  Συμφωνίας. 
§.    5  5. 

Σ 

***υμχρωνία  εσύ  κατά  τον  Εύκλειδην ,  πτώσις  κατά 
το  αυτό  και  κρασις  δύο  φθόγγων ,  διαφερόντων  οξύ- 
τητι  και  βαρύτητι.  Ληλαδή  Συμφωνία  είναι ,  το  να 
πίπτωσιν  είς  τον  ίδιον  καιρόν  δύο  φθόγγοι,  και  μο- 
λονότι είναι  6  ένας  οξύτερος  τον  άλλου,  να.  γίνηται 
ενωσις  αυτών  ήγουν  προσβάλλοντες  εϊς  τ?)ν  άκοι)ν , 
να  διακρίνηται  μεν  δ  ένας  από  τον  άλλον ,  να  προξε- 
νώοιν  όμως  εϊς  αυτήν  εν  αίσθημα  εύπαράδεκτον  εν 
ταύτω  και  εύάρεοτον  την  συνηχησιν ,  ήγουν. 

§.  5  6.  3 Εξετάζοντες  οι  Μουσικοί  το  αποτέλεσμα  δύο 
φθόγγων,  οϊ  τίνες  πίπτουσιν  εϊς  τον  Ιδιον  καιρόν  , 
διακρίνουσι  τον  ουνδιασμόν  αυτών  τετραχώς  (α)'  'Ο- 
μόφωνον ,  Σύμφωνον  ,  Παράφωνον ,  και  Λιάφωνον . 
Και  ομόφωνοι  μεν  λέγονται  δύο  ,  φθόγγοι ,  οϊ  τίνες 
μήτε  κατά  τήν  οξύτητα,  μήτε  κατά  την  βαρύτητα,  δια- 
φερουσιν  αλλήλων,  άμα  προφερόμενοι'  οίον,  παπα. 
Σύμφωνοι  δε  λέγονται  δύο  φθόγγοι,  οϊ  τίνες 
προφέρονται  μεν  εϊς  τον  ϊδιον  καιρόν  ,  το  δε  μέλος  τβ 
βαρύτερου  είναι  το  αντό  με  το  του  όξυτερου'  καϊ  το 
μέλος  του  οξύτερου  είναι  το  αυτό  με  το  του  βαρύτε- 
ρου" όταν  δηλαδή  εν  τ\\  προφορά  δύο  φθόγγων  πα- 
ρεμφαίνε,ιται    κράσις    τρόπον    τινά    κία    ένότης    αύ- 


«)  Εις  αρα  φθόγγος  σημφανίάν  ου  ποίΐΐ.  Συμφωνία»  όε  «ίσι 
κατά  τ.δν  Άριστόξενον  τέσσαρες"  η  ίιαηααάρων ,  νη  γα' 
η  Ίιαηήτί,  νη  (V  η  ΛιοριασίοΡ,  >>,  Νη'  χ«/  παν  οι/ι- 
φωνον  διάστημα  προστι&έμενον  τη   άιαηάσΐύν* 


23 

των  (α)'  οίον ,  πα  Πα.  Λιάφωνοι  δε  λέγονται  δύο 
φθόγγοι,  οίτινες  προφέρονται  μεν  εϊς  τον  ϊδιον  καιρόν , 
το  δε  μέλος  τον  βάρνζέρου  δεν  φαίνεται  το  αυτό  με 
το  τον  όξντέρον"  ούτε  τό  μέλος  τον  όξντέρον  ,  το  αυ- 
τό με  το  τδ  βαρντέρον"  όταν  δηλαδή  δεν  εμφα'ινωσι 
καμμ'ιαν  κρασιν  προς  αλλήλους ,  αμα  προφερόμενοι' 
οίον ,  πα  βου. 

Παράφωνοι  δε  λέγονται   δύο   φθόγγοι ,   οι  τίνες 
είναι  μέσον  συμφώνου  και  διαψωνου'  εν  δε  τί]  κρούαει 

Ρ 
φαινόμενοι   σύμφωνοι"  οίον  '   νη βου. 

§.  5  7.  *Εχ  τον  αποτελέσματος  τον  συνδιασμοϋ  των 
φθόγγων ,  γνωρίζονται  εϊς  ήμας  την  σήμερον  συμ- 
φων'ιαι  τέσσαρες 

ή  Λισπριών  ,  βου  δι.  \  9 

ή  Λιατεσσάρων  νη  γα.  2  8 

ή  Λ  ι  απέ  ντε  ,  ν  η   δι.  40 

και  ή   Λιαπασών ,  ν  η  Ν  η.  {β)  6  δ. 


α)  Ούτω  μεν  λέγει  Γανδεντιος  Ό  φιλόσοφος"  υ  δε  Πυ&αγορι- 
ριχός  Νικόμαχος  λέγει  υύτως'  "να  ωοιν  οι  φθόγγοι  συμ- 
'φωνοι,  δει  αυτούς  συγκρουσ&εντας  ,  εν  τι  είδος  άποτελεΐν 
φ&όγγον  τΐβ  άκοΤ],  οντε  της  ό'ξντητος  υπερβάλλουσας,  και 
εαυτην  παρεμφαινονσης,  οντε  της  βαρύτητος'  άλλ'  οιονεί 
κράσεως  τοιαύτης  γενομένης,  ως  των  κεκραμένων  μη  επι- 
κρατεΐν  Πάτερου  ΐτάτερον,  μηδέ  την  εαυτού  δύναμιν  πα- 
ρεμφαίνειν,  η  υπερβάλλουσαν  την  &ατέρου  της  &ατε'ρου  ,  η 
ελλείπονσαν  της  Πάτερου"  εάν  γαρ  η  ακοή  τοϊ  βαρεος  μάλ- 
λον Ιν  τγι  συγκρούσει  ποιΐ]  την  άντίληψιν,  ι\  πάλιν  τον  ο- 
ξέος, άσΰμφωνόν  εστί  το  τοιούτον. 

Έν  δε  ταϊς  συμφωνίαις  καν  ομον  κρούονται  (αϊ  χορδάι), 
καν  εναλά'ξ,  ήδεως  προσίεται  την  συνήχησα  ή  *ΛισΒ ησις. 
Πλούταρχος. 

β)  Η  Άιατριών  δεν  ετάττετο  νπδ  των  παλαιών  εις  την  ταξιν 
των  συμφωνιών"  περί  δε  τών  λοιπών  συμφίονιών  εδιδον 
λόγους  δι  άρι&μών  τους  έξης,  καΰώς  αναφέρει  ο  Γαυδέν- 
τιος. 


21 


§.  58.  Έμπεδοϋιται  δε  αύται  αϊ  τέσσαρες  ονμφω- 
νίαι  επϊ  της  έξης  πείρας.  α()ταν  κρουσθή  παχεία  χο- 
ρδή τετραχόρδου  τινός  οργάνου  ,  μήκος  έχοντος  Ίκα- 
νόν ,  ακούεται  ο  Βόμβος  (β) ,  ή  ογδόη  αυτού  και  άλλοι 
οξύτατοι  φθόγγοι  εντοιαύτ\\  διαδοχή 


γα  Γα  ν  η  Γα  κε  Ν  η  β  ου  . 

*'Λν  οι  τοιούτοι  φθόγγοι  διακρίνωνται  επί  της 
παχείας  και  επιμήκους  χορδής ,  υπάρχουσιν  άρα  και 
επί  πάσης  άλλης  χορδής  ,  και  δια  την  συμφωνίαν  γί- 
νονται ανεπαίσθητοι. 


Λόγοι  δέ  είσιν  εν  άρώμοΐς  'ενρημένοι  των  συμφωνιών, 
και  δοκιμασθέντες  ακριβώς  πάντα  τρόπον ,  της  μεν  δια 
τεσσάρων,  επίτριτος'  ον  έχει  τα  24  προς  τα  ι%'  της  δε  δια 
πέντε,  ημιόλιος'  'όν  ε'χει  τα  24  προς  τα  16"  της  δε  δια- 
πασών, διπλάσιος"  ον  έχει  τα.  24  προς  τα  12*  .της  δε  ^ια- 
πασώντε  άμα  και  διά  τεσσάρων ,  διπλασιεπιδίμοιρος'  ον  ε'χει 
τα  24  προς  τα  9*  και  της  μεν  /Ιιαπασών  και  δια  πέντε 
τριπλάσιος"  ον  έχει  τα  24  προς  τα  »'  της  δε  δις  διαπασών, 
τετραπλάσιος"  ον  έχει  τα  24  προς  τα  ο*  την  δε  άρχην  της 
τούτων  ευρέσεως  Πν&αγοραν  ιστορονσι   λαβείν. 

Βϊαιουηλ  δε  ο  Βρνένννος  αναφέρει  τοιαντα'  Όσοι  μεν 
των  φθόγγων  θεωρούνται  εν  λόγιο  διπλααίονι  και  τετοα- 
πλασίονι ,  οντοι  καλούνται  γενικώς  μεν  2νμφώνοιψ  ειδικώς 
δε,  ίίντίφωνοι.  Όσοι  δε  πάλιν  εν  ημιολίω  και  τριπλάσιοι, 
οντοι  γενικώς  μεν  Σύμφωνοι"  εϊδικώς  δε,  Παράφωνοι.  "Οσοι 
δε  εν  έπιτρίτω  και  διπλασιεπιδιτρίτω ,  ούτοι  γενικώς  άμα  και 
ειδικώς,  Σύμφωνοι. 
β)  Βόμβος  κατά  τον  Σοϋί'δαν  λέγεται  ο  ήχος  τών  μελισσών"  ώ- 
νομάσ&η  δε  κα)  ο  φθόγγος  Βόμβος  δια  το  βαρύ"  λέγεται 
κα)  βομβοειδές  μέλος,  το  έν  βαρε'σι  </  ϋάγγοις  περαινόμενον' 
Ό  δε  Γερασηνος  Νικόμαχος  πιιράγ;ι  και  βομβνκέστερον. 
,,  Εφ* εκάτερον  άκρον  του  _]ισδΐ('.Ί«,αι~η•  δνοέμπτωτος  γί- 
,,  νεται  η  φωνή,  εις  μεν  κοκνιαμόν  κατά  το  νητοειδες'  εις 
,,  δε  βηχιΊ'.ν  κατά  τό  βομβνκέστερον  τών  ν/ι  αυτών,,.  Όρα 
και  (  §.  09.  ) 


25 


Κ  ΕΦ  Α  Α  ΑΙ  Ο  Ν    Η'. 

Περί  του  Αιαπασών  συστήματος. 
§.    5  9. 

~*ύστημα  κατά  τον  Εύκλειδην  είναι  εκείνο  ,  όπερ 
περιέχεται  από  διαστήματα  περισσότερα  από  το  IV. 
Είναι  δε  συστήματα  τρία'  3Οκτάχορδον ,  Πεντάχορ- 
δον  ,  και  Τετράχορδον.  Και  το  μεν'Οκτάχορδον  ,τό 
οποίον  λέγεται  καϊ  Αιαπασών, περιέχει  διαστήματα  επτά, 
καθ1  ημάς  μεν  όντα  τόνοι'  κατά  δέ  τους  αρχαίους 
"Ελληνας,  τά  μεν  πέντε,  τόνοι,  τα  δε  δύο,  λείμματα. 
Περιορίζονται  δε  τά  επτά  διαστήματα  από  φθόγγους 
οκτώ , 

πα  βου  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα. 

%  60.  "Οταν  διπλασιασθώσι  τά  επτά  διαστήματα 
του  διαπασών ,  πα  βου  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα  Βου  Γα 
Αι  Κε  Ζω  Νη  Πα  ,  τά  μεν  πρώτα  επτά  διαστήματα 
είναι  του  Αιαπασών  συστήματος"  τά  δε  δεύτερα  ,  τχ 
Αισδιαπασών  όθεν  και  εάν  τριπλασιασθώσι ,  τά  τρί- 
τα διαστήματα  λέγονται  του  Τρισδιαπασών. 

§.  61.  Ό  Πα  είναι  τέλος  μεν  του  Αιαπασών'  άρχι 
δε  του  Αισδιαπασών ,  είς  το  οποίον  επέχει  τον  τόπον, 
'όν  ειχεν  ο  πα  εις  το  Αιαπασών  διά  καταμέτρησιν  τβ 
πα  βου  διαστήματος.  Ζητείται  δε  δ  Πα  εις  το  Αια- 
πασών διά  καταμέτρησιν  του  νη  Πα  διαστήματος. 

§.  62.  Αιά  την  συμφωνίαν  τών  φθόγγων  του  Αια- 
πασών,  την  οποίαν  εχουσι  με  τους  φθόγγους  τον 
Αισδιαπασών  ,  και  Τρισδιαπασών ,  και  ετι  διά  ττ,ν 
ομοιότητα  τών  διαστημάτων ,  διά  τών  αυτών  συλλα- 
βών παριστώμεν  τους  φθόγγους  και  του  Αιαπασών , 


2(5 

και  τον  Λιβΰιαπασών  3  και  τον  Τρισδιαπασών ,  και 
καθεξής.  Και  υ  μίγ  πρώτος  φθόγγος  τον  ^ιαπασών, 
σνμφωνεΐ  τω  πρώτω  φθόγγω  τον  ^ισδιαπασών ,  καί 
τον  Τρισδιαπασών  ο  δι  δεύτερος,  τω  δεντέρω'  καί 
δ  τρίτος  τω  τρίτο),  και  καθεξής. 

§.  63.  Τα  διαστήματα  των  φθόγγων  τον  διαπα- 
σών ε'χονσι  λόγον  προς  άλληλα ,  οίος  έξεφράσθη  (§. 
51  ,καΐ  53.).  "Οθεν  δεσμοννται  οι  τόνοι  τον  Λιά- 
παοών  σνστήματος  επι  τον  κανόνος ,  η  επί  της  παν- 
δονρίδος  τούτον  την  τρόπον   (α). 

Επειδή  άιρονσι  τήν  χορδήν  νπαγώγια  δύο  ,  το 
μεν  επι  τον  ζνγον ,  το  δε  επί  της  σκάφης,  εν  εκε'ι- 
νω  μεν  γράψαι  τον  Αι ,  και  εν  τούτω  το  Ο'  και 
δίελε  είς  εννέα  μέρη  το  διάστημα  Λι  Ο ,  καϊ  ποίηιχα 
τον  δεσμόν  επι  τον  πρώτον  μέρονς  τον  από  τον  άι} 
καϊ  γράψαι  τον  κε. 

Είτα  δίελε  εϊς  δώδεκα  μέρη  το  διάστημα  το  α- 
πό τον  κε  εως  του  Ο ,  και  ποιήσας  τον  δεσμόν  ομοίως, 
γράψαι  τον  ζω. 

"Επειτα  δίελε  εϊς  τέσσαρα  το  ^ι  Ο  διάστημα,  κα, 
ποιήσας  τον  δεσμόν  επί  τον  πρώτον  μέρονς  ιυν  ά.ιυ 
τον  ^ι ,  γράψαι  τον   νη    (β). 


α)  Ο  Ευκλείδης  λέγει  Κανογα  το  όργανον,  Όπερ  την  σήμερον 
ονομαζομεν  μονάχο ρόον.  Τοντο  Όλον  ητο  μία  χορδή  τετα- 
μένη επι  σανίόος  ,  της  οποίας  το  μήκος  δινρεΐτο  ουτιος  , 
ώστε  να  δεικνίχονται  ενκυλιος  Όλα  τα  διαστήματα. 

Κλαύδιος  Ό  Πτολεμαίος  και  Βίανονηλ  6  Βρνένννος  ομι- 
λονσι  πλατντατα  περί  της  κατατομής  τον  Κανόνος  και  της 
διαιρέσεως  αντον   δια   τα  τρία  γένη  και   των  ειδών   αίτιον. 

β)  Τα  διαστήματα ,  δικέ,  κε  ζω ,  ζώνη,  Ότι  εχονσι  λόγον  τοι- 
ούτον,  ιι,  9,  7,  δεικνίεται  έντενίτεν  ως  δι  κε  :  κε  ζω:: 
^ : ι1-! > 'ί}'οι"' Λ•" -ϊ V.  "λλ"  μψ  '°ς  ,ν  :  12  : :  -3γ  :  7.>  ° 
ίοτι ,  4  :  12  .  3  6  : :  3  :  3  6  χ ,  αρα  4  .  3  6  /  =  1  2  . 
36.3.  αρα  χ  =  9. 
"Οι αν  Όλη  η  χορδή   υποτείτΐ}  α,  τ<ο  μεν  _//  αναλογεί    ι<• 


27 

]\Ιε  τ  έπειτα  δίελε  είς  εννέα  μέρη  το  ν  η  Οδιάτημα3 
καϊ  ποιήσας  τον  δεσμόν  ομοίως,   γράψε  τον   πα. 

"Υστερον  δίελε  εϊς  δώδεκα  μέρη  το  πα  Ο  διάστη- 
μα ,  καϊ  ποιησας  ομοίως  τον  δεσμόν ,  γράψε  τον  ββ. 

Τέλος  πάντων  δίελε  εις  δύο  μέρη  το  Λ  ι  Ο  διά- 
στημα ,  καϊ  ποιησας  τον  δεσμόν  καϊ  γράψας  τον  δι , 
δίελε  εϊς  οκτώ  το  διάστημα  δι  Λι ,  καϊ  ποιήσας  τον 
δεσμόν ,  γράψε  τον  γα'  καϊ  οϋτως  έχεις  τους  τόνους 
τον  διαπασών  δεδεμένους  επϊ  της  πανδουρίδος. 

§.  64.  Τον  δε  ίισδιαπασών  τα  διαστήματα  των 
τόνων  δεσμοννται  επϊ  τον  κανόνος  ,  τή  άποληψει  των 
ημίσεων  διαστημάτων  των  τόνων  του  Λιαπασών'  οίον 
6  τόνος  δι  κε  τον  ίισδιαπασών  ζητεί  διάστημα  ϊσον 
με  το  ήμισυ  τον  τόνου  Λι  κε  τδ  Λιαπασών'  πάλιν  δ 
τόνος  κε  ζω  του  /ίισδιαπασών  ζητεί  διάστημα  ϊσον 
με  το  ήμισυ  του  τόνου  κε  ζω  τ«  διαπασών  ωσαύ- 
τως καϊ  οί  λοιποί  τόνοι.  Τβ  δε  Τρισδιαπασών  τα 
διαστήματα  των  τόνων  δεσμοϋνται  τη  άποληψει  των 
ημίσεων  διαστημάτων  των  τόνων  τ«  <5^£  Λιαπασών' 
καϊ  του  τετράκις  διαπασών ,  αναλόγως. 

§.  6  5.  Οί  λόγοι  οί  προς  την  ολην  χορδην  εχουσι 
τα  διάφορα  μήκη  αυτής  της  χορδής,  ένθα  γίνονται 
οί  δεσμοί  των  τόνων ,  καϊ  ό&εν  εκπίπτει  κά&ε  φθό- 
γγος ,   δϊ  άρι&μών  οϋτως  εκφράζονται. 


-§--£  κλάσμα,  ηγονν  το  1.  τω  όί  κι,  το  *-±.,  ήγουν  το  -* . 
τω  όε  ζω,  το  }λ  καϊ  τω  νη ,  το  -£-.  άρα  και  τω  όιαστη- 
ματι  ζώνη,  το  τ£τ.  δι§τι  +  — ^  =  -1^  —  -Λν — 
τ-στ•  ο&εν  ώς  όι  κε:  ζώνη  :  :  -ι  :  ^-^^-,  άλλα  μην  ως  -^  Ι 
12::  τί  -5- ;  / .  άρα  \χ  =  \  | ;-;  =  \'  ώστε  χ  =3  γ\  =* 


28 


Σκάφη 

«^*    κε    ζω    νη  πα  βου    γα    δι. 

-»^^                    δι       γα     βυν     πα     νη     ζω 

Χί 

ζ/, 

|  ι 

Ζυγός.       |       |     |     |       |     Ι 

Ι 

ι 

^-"~           4      -V-   **  *      *    ** 

* 

'35 
4 

ΚΕΦ  Α  Λ  ΑΙΟ  Ν     Θ'. 

Περί  του   Τροχού. 
§.   66. 

τ 

■■■  ο  $«  Πεντάχορδον ,  το  οποίον  λέγεται  και  Τρο- 
χός, περιέχει  διαστήματα  τέσσαρα,  τα  οποία  καίτ'  ύ- 
μας  μεν  είναι  τόνοι'  κατά  δε  τους  αρχαίους  έλληνας  , 
τα  μεν  τρία  ήσαν  τόνοι'  και  το  εν  λεΐμμα.  Περιο- 
ρίζονται δε  τα  τέσσαρα  διαστήματα,  ταύτα  από  φθό- 
γγους πέντε. 

πα  βου  γα  δι  Πα,  κα&3  ήμας'  κατά  δε  τους  αρ- 
χαίους 

τε     τα  τη  τω  Τε . 

Οι  δε  Εκκλησιαστικοί  μουσικοί  παρίστων  τα  τέσ- 
σαρα ταύτα  διαστήματα  εν  μεν  άναβάσει  δια  των 
τεσσάρων  λέξεων ,  α??α\ες ,  \*εα\ες ,  ?α?α,  άγια  (α)' 


«)  Π(ρί  μίν  των  πολυσυλλάβων  φϋυγγων  πληροφουμί&α  άχρι- 


29 

\ν  δε  καταβάσει  δια  των  έξης ,  αϊ  τίνες  είναι  σχεδόν 
υμοιαι ,  αα\^ες ,  \εχεα\ες ,  αΐ,εα^ες ,  \εαγιε.  Αύται  δε  αϊ 
οκτώ  λέξεις  λέγονται  φθόγγοι  τον  Τροχον. 

§.  67.  Τροχον  λεγονσιν  οι  3 Εκκλησιαστικοί  μουσι- 
κοί μίαν  μεΟοδον ,  με  την  οποίαν  άναβαίνονσι  καϊ 
καταβαίνονσι  διατονικώς  τα  διαστήματα  τον  Πεντα- 
χόρδον  3  δια  των  είρημενων  οκτώ  λέξεων ,  η  πολνσν- 
λλάβων  ψ&όγγων  (α). 

%  68.  Κατασκεναζεται  δε  δ  Τροχός,  αν  εν  τω 
τνχοντι  κνκλω  τέσσαρες  διάμετροι  τεμνωσιν  άλλήλας' 

και  έπι  το  πέρας  μιας  αυτών  γραφή  δ  «|•  και  Ιπϊ  το  της 


βίος  άπο  τι) ν  παραλλαγην  Ιωάννου  μάίστορος  τον  Κον- 
κουζέλη'  περί  δέ  των  τι  τα  τη  τω  φ&όγγων  ομιλεί  πλατν- 
τα  ο  ΙΑριστείδης'  εν&α  δεικνύει  και  τι)ν  έκλογην  των  φω- 
νηέντων, ε  α  η  Ο),  και  την  προτιμησιν  του  τ ,  άπο  Όλα  τα 
συμφωνά. 

Παράγεται  δέ  το  μεν  «??«^ίς  άπο  του  άνα  ανες  ,  τ  8- 
τε'στιν  ανα'ξ  άφες'  το  δέ  \^εα\ιες,  άπο  του  ναι  άνες'  το  δέ 
^αφα,  άπο  τοϋ  ανα  άνα"  το  δέ  άγια,  άπο  του  άγιε'  το  δέ 
Όλον  όντως  έχον ,  ανα'ξ  αφες,  ναι  αφ  ες  ανα'ξ  ανα'ξ  άγιε, 
έυ/η  εστί  προς  θεον  αναφερομένη. 

Κωνσταντίνος  ο  Πορφυρογέννητος  λέγει,  Ότι  το  μέν?α?α 
σημαίνει  &εε&εέ'  το  δέ  άγια,  σωσον  δη'  ποιεί  δέ  και  μίαν 
λεξιν  εκ  των  δύο    σύν&ετον ,  νανάϊα. 

Οι  ^Άραβες  εχονσι  δια  φθόγγους  τάς  έξης  λέξεις,  τα?ι?ι', 
τα?ί?ι,  βακυα,  τα2ι2ί,  τα^ι^ϊ,  ταγί?ι,  βακυα'  αϊ  Όποίαι 
εχονσι  πολλην  ομοιότητα  με  τους  εδικούς  μας  φθόγγους' 
Ό&εν  η  εκείνοι  παρηγαγον  τους  φ&όγγονς  των  άπο  τους  ε- 
δικούς μας,  η  ημείς  άπο  τους  εδικούς  των. 

α,  °0  Τροχός  περί  ου  ο  λόγος,  ενρίσκεται  γεγραμμένος  εις  Όλα 
τα  παλαιά  Άναστασιματάρια'  επειδή  προ  πάντων  οϋτως 
έδιδάσκετο  εις  τους  αρχαρίους  μα&ητάς,  καϊ  δι  αυτόν  έ- 
μάν&ανον  την  άνάβασιν  και  κατάβασιν  των  φ&όγγων,  καϊ 
κατ  αύτον  έγίνοντο  τα  περισσότερα  μέλη  της  εκκλησιαστι- 
κής μουσικής,  καϊ  άπ  αυτού  διωρίσ&ησαν  καϊ  οι  οκτώ  ή- 
χοι της  Εκκλησίας. 


80 


επομένης,  δ  ^~»-'   και  επϊ  το  της  ακολούθου  ,  δ    £?' 

ί 
και  επί  το  της  τετάρτης ,  δ  1\'  και  επιιτα  επι  τα  άπ' 
εναντίας  άκρα  της  μεν  πρώτης    γραφή   δ  §\'  της  δε 
δευτέρας,  δ  '<\'  της  δε  τρίτης,  δ  ν"τος•    χαι  της  τε- 
τάρτης, δ  £3. 


ί 

_ 

9^ 

^^ν 

ο    Ι                                      ^^ 

ι  Ι                 -  > 

^   1                       / 

ν  κ' 

^ 

/ 


'Λ 


7(5ού  $>)   πώς;  γράφεται  και  το  μέλος  τούτων  των 
φ&ογγων.  Λ  V.  ν 

^    ??α    ^€5       ί)  Ιβ     α    \,ες  •£$  ?α 

?α    ?? 


α    γι     α   Α  Α  α    \εςό^>  \ε  χε     α^εςΧ^ςΛ 

-  ,,^,  -,  ^  ^ —  <«; 


1«    α\ες'<\\ε  α    γι     ε    Λ  Α     ?^«      [ί?  ^ 


Μ 

§.   6  9.    Ψαλλομεν  δε  τούτους  τους  φθόγγους  κατά 

ί 
τον  Τροχόν  ,  αρχόμενοι  από  τον  ψ,  καϊ  προφέροντες 
αύτ.ο,ν  αΦ^α^ες ,  με  το  μέλος  το  οποίον  παριϋτώοιν  οΐ 
χαρσχτηρές  του'  είτα  έλθόντες  επί  τον  ~έΖ%9'  προφε- 
ρομεν αυτόν  \ιεα[ες  εμμελώς'  έπειτα  ελθόντες  εις  τον 
??  ,  προφερομεν  αυτόν  ?α?α  εμμελα)ς'  μετέπειτα  έλ- 

ϋόντες  επί  τον  $\  ,  προφερομεν  αυτόν  άγια  έμμελώς' 
καϊ  οτραφέντες  εις  το  άλλο  πέρας ,  εύρόντες  τον  ^>, 
προφερομεν  αυτόν  άαί.ες  με  τό  μέλος  του"  μεταβάν- 
τ  ες  δε  ίίί,'  τον  *Η*~τοζ ,  προφερομεν  αυτόν  \εχεα\ες 
με  το  μέλος  του"  μεταβάντες  δε  εϊς  τον  ~*\,  προ- 
φερομεν αυτόν  α^εα^ες  με  το  μέλος  του'  καταντήσαν- 
τες  δε  καϊ  είς  τον  ί\.  προφερομεν  αυτόν  [εαγιε  με 
τό   μέλος  του'  καϊ   εντεύθεν   οτραφέντες  είς  τό  άλλο 

ί 
πέρας,    εύρόντες  τον  "Ί ,   προφερομεν  αυτόν   (>??αΙιες' 
ώς  προείριμαι. 


Έν  τγι  παραλλαγή  παριστώμεν  τους  μονοσυλλάβους  φθόγ- 
γους δι  ενός  χαρακτηρος ,  και  είς  χαρακτηρ  εξαγγέλλει  ίνα 
φ&ογγον'  ομο)ς  εϊς  τους  πολυσυλλάβους  φθόγγους  δεν  θεω- 
ρείται μία  ό'ξυτης ,  η  μία  βαρυτης,  δια  να  παράγηται  έκα- 
στος από  μίαν  πτώσιν  φο)νης  κατά  τον  όρισμόν  (§.  3. ), 
«λλά  πολλαι'  όθεν  ούτε  με  έια χαρακτήρα  γράφονται,  άλλα 
με  πολλούς.  Λιά  τούτο  οι  μονοσύλλαβοι  φθόγγοι  εφάνησαν 
χρι;σιμώτεροι  παρά  οι  πολυσύλλαβοι  είς  τους  αρχαρίους" 
οι  οποίοι  πρέπει  να  τους  διδάσκονται  και  νά  τους  μανθά- 
νωσιν  ούτως,  ώστε  νά  τους  εντυπόνωσιν  είς  την  φαντα- 
αίαν  ώς  άσειστον  θεμέλιον.  Καϊ  άφ  ου  εγγυμνασθώσιν  είς 
αυτούς  αρκετά,  τότε  νά  διδάσκονται  και  τους  πολυσυλλά- 
βου ς'  οι  οποίοι  τους  χρησιμέυουσι  και  είς  άλλα  πολλά, 
περ)  ών  ε'ξης  λέγομεν,  και  είς  τό  νά  όιατηρωσι  την  προ- 
φοράν  των  μονοσυλλάβων  ελληνικνν,  (ίνα  μι)  σνμφύρηται 
δηλαδή  τη  των  Ευρωπαίων  προφορά*  διότι  αν  δεθΐ]  η  προ- 
φορά των  ημετέρων  μονοσυλλάβων  φθόγγων  με  τψ  των 
πολυσυλλάβων ,  γίνεται  μονιμωτέρα. 


32 

§.  7  0.  ΊΛλ'£  οΰτω  τεσσάρας  μεν  φθόγγους  ψάλλο- 
μεν  ανιόντος"  τεσσάρας  δε  κατιόντας.  Είδε  θελομεν 
να   άναβαίνωμεν  καϊ  περισσότερον ,  ελθόντες  εις  τον 

,ϊ\  ,  ου  στρεφόμεθα  εϊς  τον  ;^> ,  άλ£  εϊς  τόν'<\,  καϊ 
οϋτω  προχωροϋμεν.  Ει  δε  θελομεν  να  καταβαίνω- 
μεν καϊ  περιοαότερον \,  φθάσαντες  επί  τόν$\,  ου  στρεφό- 

μέθα  ύς  τον  £| ,  αλλ*  είς τον  §[>•'  "'•ν~ι  ούτω  προχωρ&μεν. 
Είδε  θελομεν  να  άναβαίνωμεν  η  να  καταβαίνω  μεν  όλι- 
γώτερον  των  τεοϋάρων  φθόγγων ,  οπού  και  αν  εύρι- 
σκώμεθα,  στρεφόμεθα,  εϊς  το  απ  εναντίας  πέρας. 
§.  71.  *Λνιεναι  μεν  &ελων  εν  τα  Τροχω  από 
ί 
μεν  του  ί\>  η  του  ^  ελεύσομαι  εις  τον  £^~'  από  δε 
του  γ^ζ  ι}    του    3/"τ0?  >    &£  τογ  ??"  νπ°    $έ    του  ?2 

-  ȣ 

η  του  ^>>  *1ς  τον  ^γ  και  από  του   $\  η  του  $\,άς 

ί        '~  '  ^      \  ',"' 

τον  %     Κατιεναι  δε  &έλων  εν  τω   Τροχω ,   από  μεν 

ί. 

τ«  ?'?  η  τ#  ^]Ρ  ελεύσομαι  είς  τον  %Γτος•  από  δε  του  ]\ 

£  ■ 

η  του  /\  ,    εϊς    τον   ϋ^>'  από  δε  του  ^  η  του  <\ ,  εις 

τον  /γ  καϊ  από  του  ^Γ  V  τ°ν  ^<Γτ°ζ,  εις  τον  % 

§.  7  2.  Τΐς  άραγε  τούτων  των  οκτώ  φθόγγων  τον 
Τροχού  έχει  τα  πρωτεία  ;  τις  δε  τα  δεντερεΐα,  χρε- 
ωστών να  λαμβάνΐ]  την  αρχήν  από  του  πρώτου ;  εν 
γίνει  μεν  ,  ούδείς'  επειδή  κανένας  από  αυτούς  δεν 
αννίοταται  άνευ  διαστήματος  3  το  όποιον  προϋποτί- 
3ησιν  άλλον  φθόγγον ,  ή  τόνον'  εν  μέρει  δε,  πάντες" 
επειδή  κάθ*  ένας  από  αυτούς  πρέπει  να  γίνηται  καϊ 
πρώτος,  καϊ  δεύτερος ,  καϊ  τα  λοιπά  κατάτήν  χρείαν. 

§.  73*  €0  μεν  πα  εν  άνα βάσει  μεν  λέγεται  α??α- 
^«5*  εν  καταβάσει  δε,  σ\εα)Λες'  ό  δε  βου  εν  αναβάσει 
μεν ,  \^εα\ες'  εν  καταβάσει  δε,  ^ί«1^ϊ'  <5  (Τί  γα  εν 


33 


ν.ναβάοει  μεν  ΫαΫα'  εν  καταβάοει  δε ,  αα\ες'  ο  δε 
δι  εν  άναβάϋει  μεν ,  αγια'  εν  καταβάοει  δε,  Ι^εαγιε' 
και  τα  ?>οιπά  ώς  φαίνονται  εν  τούτω  τψ  πινάκι. 


τα 

φα 

ϊ-Α>  Ι  1ί«1.«£    Ι 

Ζω 

Ζ 

τε 

μι 

ί  Ι 

3)    Ι  α^άκ,ες 

ά\βθί&9 

Ί 

**Ι  1 

τω 

Ι  ?« 

άγια 

ί  ε  άγιε 

Λ 

Λ 

Δ 
Α 

τη 

οντ 

?? 

ϊανα 

αα\ες 

ο^>" 

^Οί 

τα 

οι 

Ζ4* 

{εα\).ες 

1*«££<*5 

βον 

9< 

τε 

λα 

ί 

αηα{ες 

«1ί^1ιί? 

^ 

πα 

7Γ 
1 

τω  σολ 

ί 

άγια 

Χιεαγιε 

<Α 

νη 

τη    φα 

ααΐες 

ο^" 

ζω 

§.  74.  Ό  ^««ν  α^α^ες  αναβαίνει  μείζονα  τύνον'  δ 
δε  \,εα\^ες  είναι  οξύτερος  τον  α^ία^ες  ελάσσονα  τύνον' 
ό  δε  ?αγα  είναι  οξύτερος  του  ΙεαΙχες  ελάχιστον  το- 
νον  και  δ  άγια  είναι  οξύτερος  τον  ?«?«  τόνον  μεί- 
ζονα. Λεσμοννται  λοιπόν  οί  τόνοι  τον  Τροχον  τον- 
τον  τον  τρόπον  επί  τον  Κανόνος  3  η  επί  της  ΙΤανδον- 
ρίδος. 

3Επειδη  αιρονοι  την  χορδην  νπαγωγια  δύο,  το 
μεν  επί  τον  ζνγον }  το  δεεπϊ  της  σκάφης,  εν  εκείνω  μεν 

γράψε    τον    {\,  και    εν    τούτω    το   Ο'  καϊ  δίελε  εϊς 


31 

εννέα  μέρη  τό  διάστημα   «/%    Ο ,  και   ποίησε    τόν  δε- 
σμόν επί  τον    πρώτον  μέρους  τον  από   τον  {\,  και 

γράψε  τόν    \ 

Είτα  δίελε  είς  δώδεκα  μέρη  το  ^  Ο  διάστημα , 
και  ποιησας  τον  δεσμόν  ομοίως  ,  γράψε  τον  ~ΐΓξ• 

^Επειτα  δίελε  ε! ς  τέσσαρα  μέρη  το  </\  Ο  διά- 
στημα,  ήγουν  οίον  το  μήκος  της  χορδής  }  και  ποιη- 
σας  τόν  δεσμόν  ομοίως  ,   γράψε  τόν  ??. 

Μετέπειτα  δίελε  εϊς  τρία  μέρη  το  αϊτό  ό\  Ο  διά- 
στημα, και  ποιησας  τόν  δεσμόν  ομοίως ,    γράψε  τόν 

4\  και  όντως  έχεις  τους  τόνους  τον   Τροχον  δεδεμέ- 
νους  επί  της  Πανδουρίδος. 

§.  7  5.  Ει  δ  ε  θέλεις  να  εχης  δεδεμένους  επί  της 
Πανδονρίδος  τους  τόνους   και  τον   δεντέρον  πεντα- 

χορδου ,   κσ.ί  τον  τρίτον ,  ύποτιθείς  τόν  -β.  3   4\  ,  επα- 
ναλαμβάνεις τα  έιρημένα'  και  ούτω  καθεξής. 

§.  7  6.  Οι  λόγοι,  οϊ  τίνες  προς  την  ολην  χορδην 
εχονσι  τα  διάφορα  μήκη  αύτης  της  χορδής ,  ένθα  γί- 
νονται οι  δεσμοί  των  τόνων  κατά  τόν  Τροχόν ,  δϊ 
αριθμών  όντως  εκφράζονται' 

ι      4      α-      $      -%- 


35 
Κ  ΕΦ  Α  Λ  Α  Ι  Ο  Ν     ϊ. 

Περί  τίνων  Ιδιωμάτων  των  φθόγγων  του  Τροχού. 
§.    77. 

^-*Ρ  τοίς  τεασαρσι  διαστήμασι  των  φθόγγων , 

Ι       ί 

\       %ος       ?"?        ^        ί|, 

£       £     £ 
θεωρούνται  τόνοι  μείζονες  μεν  δύο^  οι  ??   Α  ,  Α  ^' 

ελάσσων  δε ,  εϊς ,  6  ^  'Ητος-  %αΙ  ελάχιστος ,  εις  ,  ο  %τος 
??.  "Οθεν   εϊμεν   προβληθ^  να  καταβώμεν  ενα  μείζο- 

να  τόνον  η  δυο,  ψάλλομεν  τους  τρεις  φθόγγους  *) 
£  £ 

Α  ?2ί  α??α\ες,  \εαγιε ,  αα\ες'  και  6  μεν  Α  δεικνύει 
τον  ενα  μείζονα  τόνον'  δ  δε  ?? }  τους  δύο.  Είδε  προ- 
ταθί]  να  καταβώμεν  δύο  τόνους  3   μείζονα  και  ελά- 

χιστον ,  ψάλλομεν  τους  τρεις  φθόγγους  Α  ??  *^τος  > 
άγια ,  αα^ες ,  [εχεα^ες'  και  ο  μεν  $2  δεικνύει  τον  μεί- 
ζονα τόνον'  δ  δε  %τος  }  τον  ελάχιστον.  3Ειδε  προ- 
ταθΐ\  να  καταβώμεν  τρε"ίς  τόνους ,  μείζονα  3  ελάχιςον, 
και  ελάσσονα ,    ιράλλοιιεν  τους  τεσσάρας  φθόγγους , 

ε\ :  \  η 

,^  ??  Ήτος  ιά\}  άγια  ,  αα\ες  ,  ΙεχεαΙες  ,  αΙεα{ες'  καϊ 
κατά  τα  ανωτέρω  λύεται  το  ζητούμενον'  αυτά  δε  ταύ- 
τα θεωρούνται  μεν  καϊ  εν  άναβάσει ,  αλλ1  αντιστρό- 
φως. 

§.   78.  "Οταν  προβάλλωσι  να  άναβώμεν  ενα  τόνον 

£     £ 
μείζονα,  ψάλλομεν  τους  άγια,  α^ϊα\ες  ,  -£\  §,   δυο 

φθόγγους,  καϊ  δ   *|  δεικνύει  τον  μείζονα  τόνον.     Ει 


36 

(5*  προβάλλωσι  να  άναβώμεν  τρεις  ,  η  τεσσάρας  τόνβς 

,      ί    ί     « 
μειζονας  εξής ,  ψαλλομεν  τους  0Γ\   §  ούτως" 

άγια,  αΙΊά^ες,  αΤίά^ες 9  αϊϊα\ες ,  α??α«ες" 

οπού  το  μεν  πρώτον  α^Έα^ες  υποτίθεται  άγια  δια  το 

δεύτερον  το  δε  δεύτερον  ομοίως  δια  το  τρίτον   καϊ 

ούτω  καθεξής"  ώστε  δυνάμεθα  να  άναβαίνωμεν  ούτω 

τόνους  μείζονας  τόσους,  όσοι  ζητηθώσιν. 

§.   7  9.  "Οταν  από  του  δοθέντος  τόνου  προβάλλωσι 

να  άναβώμεν  δύο  τόνους,  μείζονα  και  ελάσσονα,  ύ- 

ποθεντες  τον  δοθέντα  άγια,  ψάλλομεν  τους  α\  "<{  ^ς~ 

τρεις  φθόγγους ,  καϊ  6  μεν  ^  δώσει  τον  μείζονα"  ο  δε 
~ϊΕ3ζ  >  τον  ελάσσονα.  "Οταν  δε  προβάλλωσι  να  άνα- 
βώμεν ενα  τόνον  ελάσσονα ,  τότε  νποθεντες  τον  δο- 
θέντα α??α^ες ,  ψάλλομεν  τόνΚχ  κατά  το  μέλος  του, 
καϊ  λύεται  το  ζητούμενον.  Είδε  προβάλλουσι  να 
άναβώμεν  δύο  η   τρεις  τόνους  έλάσσονας  έξης ,   ψάλ- 

ί 
λομεν  τους  β(  31"  οΰτως' 

α??α\>ες ,  Ι^εα^ες ,  \*εα«ες ,  ί,εα^ες'  οπού  το  μεν  πρώτον 
Ιιεαίχ,ες  υποτίθεται  α??α^ες  δια  το  δεύτερον  ήγουν  ή 
μεν  \*ε  συλλαβή  καταβαίνει  μείζονα  τόνον    ύ    δε   α , 

μείζονα"  και  ή  Ι^ες ,  ελάσσονα"  και  το  δεύτερον   Ιεα- 

1»«5  υποτίθεται  αϊΐα^ες  δια  το  τρίτον"  και  ούτω  κα- 
&εξής'  ώστε  δυνάμεθα  να  άναβαίνωμεν  κοα  τόσους 
έλάσσονας  τόνους  ,  όσοι  ζητηθώσιν. 

§.   80.  "Οταν  από  του  δοθέντος  τόνου  ζητήται  να 
άναβώμεν  τόνους  τρεις,  μείζονα,  ελάσσονα,  καϊ  έλα- 

ί    ί 
γιστον  ,  ψάλλομεν  τους  ϊ\    '%  Τ~ζ    ν?  τεσσάρας  φθό- 
γγους ,  και  λύυμεν  το  ζητούμενον.     "Οταν  δε  ζητηθή 
μόνον  τόνος  ελάχιστος,  εν  μεν  άνσ.βάσει  νποθεΊ'τες 
τον  δοθέντα  ^τ ,  ψάλλομεν  τον  ??  κατά  το  μέλο^  τον" 


37 

εν  δε  καταβάσει ,  ύποθεντες  τον  δοθέντα  ?? ,  ψάλ- 
λομεν  τον  Ί'Γτος  κατά  το  μέλος  του ,  και  όντως  ά- 
ποδείκννται  δ  ελάχιστος  τόνος.  "Οταν  δε  ζητηθΐ}  να 
άναβώμεν  δυο  η  τρεϊς  ελαχίστους  τόνους  έξης  ,  ιρά- 
λλομεν  τους  2Γ7  &  οϋτω'  Ιεα{ες ,  ?α?α,  ?α?α,?α- 
?α'  οπον  δ  μεν  πρώτος  ?α?α  υποτίθεται  [εα\ες  δια 
τον  δεύτερον"  και  δ   δεύτερος,   δια  τον  τρίτον. 

3Εν  δε  τω  Τροχώ  θεωρούνται  τέσσαρα  διαστή- 
ματα (  §.  66. ),  όταν  αυτά  διπλασιασθώσιν ,  η  τρι- 
πλασιασθώσιν  οΰτω , 

ί  ί      ί  ί      ί.  ί      ί 

δ  μεν  πρώτος  ^  δεν  παριστά  διάστημα  δια  τον  έαν- 
τόντου  από  προϋπάρχοντος  βαρύτερου  φθόγγου"  γί- 
νεται όμως  παραστατικός  διαστήματος  δια  τον  3Γ^" 

ό  (5β  δεύτερος  ^  είναι  τέλος  μεν  του  πρώτου  Πεν- 
ταχόρδου'  άρχι)  δε  του  δευτέρου"  παριστά  δε  και 
διάστημα  δια  μεν  τον  εαυτόν  του  από    του  ηγαμε- 

ί' 
νου  ίΓγ  δια  δε  τον  £^ν }  αφ  εαυτού  του'  τούτον  δε 
£■    ν.:•  ;  ^  '-■  €»     ; :■     Ι  ■  -    » 

τον  δευτέρου  ^  τα  Ιδιώματα  έχει  και  δ  τρίτος  ~<\ ,  και 

ί 
ό   τέταρτος  '§. 

§.  81.  Λιά  την  δια  πέντε  συμφωνίαν  (  %  5  7.  ), 
και  δια  την  ομοιότητα  των  διαστημάτων  των  πεν- 
ταχόρδων }  δια  τών  αυτών  λέξεων  παριστώμεν  τους 
φθόγγους  τών  πενταχόρδων  ,  οσα  και  αν  είναι" 
και  δ  μεν  πρώτος  φθόγγος  του  πρώτου  πενταχόρ- 
δου ,  συμφωνεί  τω  πρώτα)  φθόγγω  του  δευτέρου, 
καϊ  τρίτου,  και  τετάρτου  Πενταχόρδου'  δ  δε  εκείνα 
δεύτερος ,  τω  τούτων  δεντερω  και  καθεξής"  υΐστε  εν 
μεν  τω  διαπασών  σ  ν  στη  μάτι ,  τω  πρώτω  φθόγγω 
αναφωνεί  δ  όγδοος,  και  δ  πεντεκαιδεκατος  (§.  62.). 


38 

εν  (Τέ  τω   Τροχω ,  τψ  πρώτο)    (/Οόγγο)    συμφωνεί  6 
πέμπτος,  και  δ  εννατος ,  καί  οι  λοιποί  αναλόγως. 

%.  §2. "Οταν  είναι  Μέση  6  '<\ ,  τότε  Προσλαμβα- 
νόμενος ε'σται  κατά  μεν  τον  Τροχό  ν  δ  [?χεα\ες,  μαρ- 
τυρούμενος  δια  του  £^  '  κατά  δε  το  Λιαπασών ,  δ 

£       Γ/ 

κε  μαρτυρούμενος   διά  τον  '^'  ό&εν  εις  φ&όγγος  λαμ- 

ί 
βάνει  δύο  μαρτυρίας  „••  ?•  %*Εχ  των  δύο  λοιπόν  σν- 
νέστησαν  μίαν  την   &\'   καί  την  μεταχειρίζονται ,  ό- 
ταν   καταβαίνωσιν    από    του    /\,  ύποτι&εμενου  ?? , 
ήγουν  ως  από  του  ?α?α. 

ί 
%.   83.  "Οταν  είναι  Μέση  δ   ύ\,  τότε  Προσλαμβα- 
νόμενος ε'σται  κατά  μεν  τον  Τροχόν  δ  αΐ,εα^ες ,  μαρ- 
τυρούμενος διά  του  '^'  κατά  δε  το  Λιαπασών ,  δ  δι, 

μαρτυρούμενος  διά  του   £\'  Ό&εν  και  εκ  τούτων  των 
δύο  συνέστησαν  την  μαρτυρίαν  <Ι\  '    και  την  μετά- 

\'3   '      /  \ 
χειρίζονται  ώς  καί  την  άνίοτερυν    όταν    δηλαδή    κα- 
ταβαίνωσιν από  του   ν\ώς  από  του  ??'   διά  νάδείξΐ] 
η   <Λ)   μέλος  τον  Ιεαγιε. 

§.  84.  "Οταν  είναι  Προσλαμβανόμενος  δ  'Γ\,τότε 
Μέση  ε'σται  κατά  μεν  τον  Τροχόν  δ  ?α?α ,  μαρτυ- 
ρούμενος διά  τον  Τ2'  κατά  δε  τό  Λιαπασών ,  δ  Νη. 
Λύο  λοιπόν  φ&όγγοι  δ  γα  καί  δ  Νη  μαρτυροννται 
διά-  της  ??*  ο&εν  εϊς  διάκρισιν  δ  μεν   γα  μαρτνρεΐ- 

ί 
ται  διά  της  ??'  ό  (5«  Νη ,  διά  της  ϊ"ν. 

§.   85.  "Οταν  είναι  Προσλαμβανόμενος  δ    <\,    τότε 
Μέση  εσται  κατά  μεν  τον   Τροχόν  δ  αγια'  κατά  δε 
τό  Λιαπασών ,  δ  Πα'    ο&εν  ε}ς  διάκρισιν   της  μαρ 
ινρίας  τον  δι,  από  της  του  Πα,  δ  μεν  δι  μαρτν- 


31) 


ί  Λ 

ρείται  δια  της  <ϊ\'  υ  δε  Πα,  διά  της  οίΥ  ώστε  συμ- 
ποσούνται πάσαι  αϊ  μαρτυρίαι  του  Αιατονικοϋ  Γέ- 
νους, δώδεκα, 

λ  &  &^  4  3  Ήν*  ν  λ  ~<\  ^  &  'λ 

Λ  κε  ζω  νη  πα  βου    γα  ΑιΚε  Ζω  Νη  Πα. 

§.   86.  αΟταν  το  μέλος  καταβαίντ]  εως  τοϋ<ί\,  καϊ 
ί 

άναβαίνη  εως  του  Λ>  καϊ  δεν  ύπερβαίνη  ταϋτατά 
υρ/α ,  ούδεν  διαφέρει  να  λαμβάνη  την  παραλλαγην 
η  κατά  τον  Τροχό  ν  η  κατά  το  Αιαπασών  σύστημα. 

"Οταν  δε  καταβαίνη  υπέρ  τον    '$\ ,  η  άνυβαίνη  ύπερ 

ι 

τον  (ί\  ,      τότε  ^πρέπει  να  γίνηται  διάκρισις. 

λ  λ 
Αιότι  εν  τόίς  α&όγγοις  '{\  ^τ  ^7  1  >  άμ& 
γίνεται  η  παραλλαγή  κατά  τον  Τροχον  ,  το  μεν  πρώ- 
τον διάστημα  είναι  τόνος  μείζων'  το  δε  δεύτερον, 
ελάχιστος"  καϊ  το  τρίτον,  ελάσσων'  είδε  γίνηται  κα- 
τά το  διαπασών  σύστημα,  μαρτυρούμενον  ούτω  &\ 
ΊϊΞΖ     9τ>    Λ»    το    ¥*ν   πρώτον  διάστημα  είναι  τόνος 

ελάχιστος"  το  δε  δεύτερον,  ελάσσων'  καϊ  το  τρίτον, 
μείζων,  ^ιά  τοίτο  είπαν  καϊ  Βαρυν  ,  τον  ^ί  τ°ν 
Τροχού. 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    ΙΑ'. 

Περί    Τριψωνίας. 
§.    87. 
6   δε   Τετράχορδον  ,  το  οποίον  λέγεται  και   Τρι- 


Τ 


40 

φωνία  {α),  περιέχει  διαστήματα  τρία ,  τα  οποία  καθΊ 
ημάς  μεν  είναι  τόνοι ,  κατά  δε  τους  αρχαίους  "Ελ- 
ληνας ,  τα  μεν  δύο  ήσαν  τόνοι'  και  το  εν,  λεϊμμα. 
Περιορίζονται  δε  ταύτα  τα  τρία  διαστήματα  άπδ 
φθόγγους  τέσσαρας' 

νΐ]  πα    βου    Νη 

^  (|  ν~τος  22. 
§.  88.  Έψάλλετο  δε  ή  Τριφωνία  εν  μεν  άναβάσει 
οϋτω'  ^εαγιε ,  α2?α\ες  ,  Ι,εαΙ,ες ,  ?ο?α,  α2?α\1ες ,  [εα- 
Ιες ,  2α?α>  α??αΙες'  και  ούτω  καθεξής  επαναλαμ- 
βάνονσα  τάς  αυτάς  λέξεις,  και  αφήνουσα  το  άγια: 
εν  δε  καταβάσει  ταύταις  ταΐς  λέξεσι  των  φθόγγων, 
?α?α  Ιί,εχεαΐ,,ες ,  αΐ,εαί,ες  ,  Ιιεαγιε  ,  Ιεχεα^ες ,  αΐ^εαίες, 
«εαγιε ,  και  ούτω  καθεξής  έπαναλαμβάνουσα  τε)ς  αυ- 
τούς φθόγγους,  και  αφήνουσα  το  αα\*.ες'  ώστε  ένας 
φθόγγος,  οςτις  παριστά  μείζονα  τόνον  εϊς  τον  Τρο- 
χόν ,  αφήνεται  είς  την  Τριφωνίαν  και  εν  άναβάσει 
και  εν  καταβάσει.  /Ιιά  τοντο  δύναται  να  εϊπη  τινάς 
οτι  λείπει  εν  μεν  άναβάσει  δ  α2?α\^ες'  εν  δε  κατα- 
βάσει ,   δ  Ιιεαγιε. 

§.  8  9.  Κατιούσα  Τριφωνία  του  μεν  ??  είναι  δ  $\' 
τοϋ  δε  Ή^ος  9  <$  τγ^«    οχι  δ  βαρύς'  του  δε  ε\,  δ  9ο, 

Ι 

και  τον  $\>  δ  <ί\.  ανιούσα  δε   Τριφωνία  τον  μεν  Α 

Ι  0|        Ι  Ι 

είναι  δ  Τ)'  τοϋ  δε  <\,  δ  \\'  και  οντω  καθεξής. 

§.  90.  3Εν  τούτω  τω  συστήματι  σομφωνονσι  τω 
μεν  πρώτω  φθόγγω  ,  δ  τέταρτος,  δ  έβδομος,  δ  δέ- 
κατος, και  δ  τρισκαιδέκατος'  τω  δε  δεντέρω ,  δ  όγ- 
δοος ,  δ  ενδέκατος ,  και  δ  τεσσαρεσκαιδέκατος'  τω 
δε  τρίτιο,  δ  έκτος,  δ  εννατος ,  δ  δωδέκατος,  και  δ 
πεντεκαιδέκατος. 


α)  Το  μεν  ^Οκτά/ορδον  σύστημα  λίγονσιν  οι  ^Εκκλησιαστικοί 
μουσικοί  Έπταφωιίαν'  το  όί  Πϊιτάχορδον  ,  Τίτραψιονίαν 
κ<λΐ   Ύρογόν'   το   ϋ\  Τίτράχορδον ,   ΊΓριφωνίοίν. 


41 

§.  91.  Όταν  σννάχρωμεν  το  Πεντάχορδον  με  το 
Τετράχορδον  όντως,  ώστε  6  έσχατος  φ&όγγος  τον 
Πενταχόρδον  να  είναι  αρχή  τον  Τετράχορδον ,  πα- 
ράγω μεν  το  Λιαπασών  σύστημα" 

Γ-  ί  ί  ί  ί  ί 

η   *Η_τος  ?'?    ,/λ,,     1*ΖΓ  ■*?*  %•£^   $9 
πα  βον  γα  δι,  κε    ζω  νη  ,  Κε  Ζω  Νη. 

ΊΈνθα  6  μεν  πέμπτος  φθόγγος  σημφωνεί  τω  όγδόω' 
δ  δε  έκτος,  τω  εννάτω'  καΐ  υ  έβδομος,  τω  δεκάτω 
κατά  την  Τριφωνίαν.  Ι4λ£  επειδή  οι  κε  ζω  νη  φθό- 
γγοι σνμφωνοϋσι  τοΤς  πα  βον  γα  κατά  τον  Τροχόν' 
άρα  και  οι  Κε  Ζω  Νη ,  σνμφωνοϋσι  τοις  πα  βον  γα' 
όθεν  σννίσταται  το  διαπασών ,  όντως  έχον, 
ί  ί     •  ι 

(\  \τος  ?>    ^ ,   ^  ψξ  ??  (\  37"   *"* 
πα  βον  γα  δι ,  κε  ζω  νη  Πα  Ββ  Γα. 
Των  δ*  αυτών  γινομένων  και  εν  καταβάσει ,    εξομεν 
τά  έξης, 

ί     ί  ν 

4   Α   ??    \τος9   <{    ύ<\   £ρ,   <|   Λ   ^τ. 

κε  δι  γα  βον ,  πα  νη  ζω ,  Πα  Νη  Ζω. 

%.   92.    Ταντα  πάντα  εξηκριβώθησαν  άπόΊωάννην 

τον    Πλονσιαδηνόν  ,  καϊ  διότι    ηνρεν   αντά  σνμβά- 

λλοντα  εϊς  πολλά  μέρη  της  Μονσικης ,  σνν έστησε  μίαν 

μεθοδον    διδακτικήν  τούτων  ,  την    οποίαν  ώνόμασε 

Τροχον  3Ιωάννον  τον  Πλονσιαδηνον"  και  από  αντήν 

πηγάζει  η  πολύχρηστος  αντη    σειρά    των  φθόγγων, 

ούτω  μαρτνρον  μένων , 

γ-  ί        ί  ί 

Λ  Α,  ^τ,  ^  «ι  νοί  η  ;\,   ι\  ^  **., 

ί]  δι  κε    ζω     νη  πα    βον  γα  Λ  ι  Κε  Ζω  Νη 

λ  ί       ■--      :: 

<\  έΤ    «    'ί\    % 

Πα  Βον  Γα    δι   κε. 

ΉΕνθα  με  τά  τον  \εαγιε  εν  ρίσκο  μεν  εν  καταβάσει  \ε- 

4    * 


42 

χεα\ες  καί  οχι  αα{ες'  διότι  δ  ^~>.  δεν  είναι  βαρύ** 
καί  μετά  τον  ?α?α  ευρίσκομεν  εν  άναβάσει  αϊϊα^ες 
καί  οχι  άγια.  Σΰγγειται  δε  ολη  αύτη  η  σειρά  των 
φ&όγγών  εκ   Τριφωνίας    μεν   από  του  Λ\  μέχρι  του 

Λ'  εκ  Τροχού  δε  άπδ  τοϋ  ϊ\  μέχρι  του  {\'  καϊ  πά- 

Λ     ,  * 

λιν  εκ   Τριφοίνίας  μεν  από    του  ^    μέχρι  του   <\'    εκ 

Τροχού  δε  από  τ«  <\  μέχρι  τ«  °\. 

§.   93.    Έν    τοϊς    φ&όγγοις    της   Τριφωνίας  ,  Λ  & 

$τος  ?ν,  θεωρούνται  διαστήματα  τρία  '  μείζων  τό- 
νος, ελάσσων  τόνος,  ελάχιστος  τόνος.  Λεσμούνται 
λοιπόν  οί  τόνοι  της  Τριφωνίας  επί  του  Κανόνος,  η 
επί  της  ΙΤανδβρίδος  τούτον  τον  τρόπον. 

Έπί  μεν  τού  ζυγού  της  Πανδονρίδος ,  οπού 
κείται  το  υπαγωγών,  γράψε  τον  «Λ,*  και  επί  της 
σκάφης  αυτής ,  οπού  κείται  το  άλλο  νπαγώγιον  γρά- 
ψε  το  Ο'  και  δίελε  είς  εννέα  μερί]  τό  διάστημα  ή 
Ο,  καϊ  ποίησε  τον  δεσμόν  έπι  τού  πρώτου  μερονς 
τού  από  τού   <ί\  ,  και  γράψε  τον  '<\. 

"Επειτα  δίελε  εϊς  δώδεκα    μέρη    τυ    διάστημα  '°| 

ι- 
Ο.,  και  ποιησας  τον  δεσμόν  ομοίως ,  γράψε  τον  ^τος. 
Μετέπειτα  δίελε  εϊς  τέσσαρα  μέρη  όλον  τυ  μή- 
κος της  χορδής  από  τού  £\  μέχρι  τβ  Ο ,  καϊ  ποιη- 
σας  τον  δεσμόν  ομοίως,  γράψε  τον  ν?•  και  όντως 
έχεις  τους  τόνους  της  Τριψωνίας  δεδεμενους  επί  της 
Πανδονρίδος. 

§.  94.  "Αν  Οε'λης  να  δέσης  επί  της  Πανδουρίδος 
τε)ς  τόνους  καί  τού  δευτέρου  καί  τού  τρίτου  Τετρα- 
χόρδου ,  νποτιθεϊς  τον  ΤΙ,  |^ ,  επαναλαμβάνεις  τα 
είρημένα. 

§.  95.  Οι  λόγοι,  οϊ  τίνες  προς  την  ολην  χορδην 
εχουσι  τα  διάφορα   μήκη  αν  τ  ης    της    χορδής,    εν  3α 


43 

γίνονται  οί  δεσμοί  των  τόνων  κατά  την  Ύριφωνιαν, 
δι  αριθμών  όντως  εκφράζονται. 

1        +■      .«--•     * 

«\  <(  "λτο?  ??• 
§.  96.  "Ενα  και  τον  αυτόν  λόγον  φαίνεται  οτι  ε- 
χονσι  και  τα  τρία  συστήματα  δια  τους  τόνους  των 
το  δε  αίτιον  είναι  τοϋτο.  Το  διαπασών  σύστημα 
σύγκειται  από  Ύριφωνίαν  καϊ  από  Τροχόν  (§.  91  .)• 
Λοιπόν  οτε  μεν  το  διαπασών  συν  άρχεται  με  την  Ύρι- 
φωνίαν ,  τότε  τα  διαστήματα  των  τόνων  αντβ  έξι- 
σοϋνται  με  τα  διαστήματα  ταύτης,  εως  εκεί  οπού 
αύτη  φ&άνει'  οίον, 

νη  πα  β  ου  γα  δι  κε  ζω  Μη 

νη  πα  βου  Νη' 
"Οτε  δε  σννάρχεταϊ  με  τον   Τροχόν ,  τότε  τα  διαστή- 
ματα των  τόνων  τούτων  των  δύο  συστημάτων    συ- 
νεξισοϋνται ,  εως  εκεί  οπού  φθάνει  ο   Τροχός"  οίον, 

πα  βου  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα  , 

πα  βου  γα  δι  Πα  . 
Επειδή  δΐ  καϊη   Τριφωνία  δεν  είναι  άλλο ,  παρά  Τρο- 
χός ελλειπής  κατά  μείζονα  τόνον  (§.88.),  αρα  και 
τά  τρία  συστήματα  εχουσι  τον  αυτόν  λόγον  προς  τα 
διαστήματα  των  τόνων. 

§.  9  7.  "Ενα  και  τον  αυτόν  φ&όγγον  ,  ή  προς  τβς 
λοιπούς  σχεσις ,  δύναται  νά  άποδεικνύη  καϊ  όξντε- 
ρον  καϊ  βαρύτερον  εκείνων  οίον ,  εν  τοις  φ&όγγοις 

ϊ)  2Ξ7  ??  Α  >  °-  μίν  ί  &ναι   βαρύτερος  των  «^;    ?? 

ίί\'  ό  δε  7^  είναι  βαρύτερος   μεν    των  ?"?  και  ϊ\  , 

~"        .4 
οξύτερος  δε  του  \  ό  δε  ??  είναι  βαρύτερος  μεν  τβ 

ί  ,  χ  Ι  ί 

$\ ,  οξύτερος  δε  των  ^  καϊ  &££'  ό  δε   ^    είναι  οξύ- 
τερος πάντων. 


44 

§.  98.  'Ένα  και  τον  αυτόν  φ&όγγον ,  ή  άλλαγτ  τον 
συστήματος ,  δύναται  νά  άποδεικνύη  καϊ  όξύτερον  και 
βαρύτερον  έαντβ'  οίον ,  εν  τοϊς  φ&όγγοις  <{  «Α,  -ττ^  ,  εϊ 
μεν  κάτεισί  τις  κατά  τον  Τροχόν ,  εύρε&ήσεται  δ  ^Ξ 
βαρύς'  εΐ  δε  κατά  το  διαπασών  σύστημα,  εύρε9ή~ 
οεται  δ  ;■££  οξύς"     ου    ή    διαφορά    είναι    ήμίτονον. 

ί     β.     : 
Ούτω  και  εν  τοις  φ&όγγοις ,  ^~  ??  Λ  ^  3    **    ιών 
αναβαίνει  τινάς  κατά  τον  Τροχδν ,  ευρίσκεται  το  διά- 
στημα ^  £\  μείζων  τόνος'  εϊ  δε   αναβαίνει  κατά  το 

διαπασών,  εύρίοκεται  το  διάστημα  $\  ^  τόνος  ελάσσων. 
§.  99.  *Η  φωνή ,  ήτις  εκπίπτει  άπδ  Οτόματος  η 
άπδ  χορδής,  χωρίς  νά  προοδιοριΰ&ώοιν  άλλοι  τόνοι 
επί  το  οξύ,  λέγεται  Βόμβος.  Ούτος  δύναται  νά  ε- 
π:εχη  τόπον  εκάστου  φ&όγγου  δποιουδηποτβν  συστη- 
ματος'  οίον,  εν  τω  Τετραχόρδω  αυστήματι  εϊ  μεν 
δε&ή  επί  τβ  κανόνος  διάατημα  μείζονος  τόνου ,  είτ  α 
ελάσσονος,  καϊ  έπειτα  ελαχίστου ,  είναι  φανερδν,  οτι 

Ι 
δ  μεν  Βόμβος  έχει  τόπον  τβ  φ&όγγου  ί\'    δ  δε  μετ 

~  ί- 
αυτόν,  του  *\'    δ    δε    μετά  τβτον  ,  του  3Τ  *  *α'  ° 

λοιπός  του  ??.    ΕΙ  δε  δε&ΐι  διάστημα  τόνου  ελάσσο- 
νος,  είτα  ελαχίστου,   καϊ   ύστερον  "μείζονος,  δ  μεν 

Βόμβος  έχει  τόπον  τβ  <]'  δ  δε  μετ'  αυτόν  φ&όγγος, 

του  ΤΓ^'  °  ^  μετά  τβτον,  του  22'    καϊ  δ  έσχατος, 

του  ιί\. 

§.  100..  Οί  φ&όγγοι  λέγονται  ,  άλλοι  μεν  Εμμε- 
λείς, άλλοι  δε  Πεζοί.  Καϊ  εμμελείς  μ£ν  λέγονται  ε- 
κείνοι,  τους  όποιους  μεταχειρίζονται   οι    ψάλλοντες, 


45 

και  οί  ενεργούντες  τι  δια  των  οργάνων  πεζοί  δε  εκεί- 
νοι, τους  οποίους  μεταχειρίζονται  οι  ρήτορες,  καϊ 
με  τους  οποίους  ημείς  λαλοϋμεν. 


Κ  ΕΦ  Α  Λ  Α  ΙΟΝ    ΙΒ'. 

Περί  Μαρτυριών  του  Αιατονικοϋ  Γένους. 
§.   101. 

-**-*  Μαρτυρίαι ,  κα&ώς  γίνεται  φανερόν  και  εκ  των 
προλαβόντων  (§.44,  45 3  46.) ,  εχουσι  τόπον  κλει- 
δός  προς  τους  χαρακτήρας 3  δϊ  ών  γράφεται  ή  με- 
λωδία '  επειδή  αύτοι  υπερχονται  κά&ε  φ&όγγον  3  και 
δεν  φανερόνουαιν  εν  έκάστω  τόπω 3  τίνα  μόνον  των 
φθόγγων  παριοτώοι.  Αιά  τοΰτο  μεταχειριζόμεθα  τάς 
μαρτυρίας 3  δια  να  άνοιχ&ή  ή  εναρ'ξις  των  φ&όγγων 
της  μελωδίας"  ήγβν  δια  να  γνωρίζω  μ  εν ,  ποίος  φθό- 
γγος  γίνεται  αρχή,  από  τον  όποιον  προσδιορίζονται 
οί  φθόγγοι  των  χαρακτήρων  του  ποσοϋ  της  μελω- 
δίας. 

§.  102.  Αϊ  μαρτυρίαι  τί&ενται  καϊ  εν  τη  άρχήπά- 
Οης  μελωδίας ,  και  εν  τω  μέσω  πολλαχοΰ 3  και  εν 
τω  τέλει  ενίοτε.  Λοιπόν  εν  μεν  τη  αρχή  της  μελω- 
δίας η  μαρτυρία  γράφεται  3  ϊνα  από  τον  φ&όγγον  τον 
οποίον  αύτη  φανερόνει 3  διορίζονται  οι  φ&όγγοι  των 
επομένων  χαρακτήρων    οίον ,    εν    τη  άρχη  της  πα- 

π 
ραλλαγής  γράφεται  η  ζ|  >  η  τις  φανερόνει    τον    φθό- 
γγον  πα'  και  εκ  ταύτης  γνωρίζεται  3  οτι  το  μεν  Ίσον 
φθεγγεται  πα'  ή  δε  ^Απόστροφος  3    νη'    και    η    άλλη 
3 '  Ιπόστροφος  3   ζω'  καϊ  τα  λοιπά. 


46 

§.  103.  3Εν  δε  τω  μέσο)  της  μελωδίας  ν  μαρτυ- 
ρία γράφεται  και  δια  την  λαλη&εϊσαν  αϊτίαν ,  καϊ 
ετι  προς  πίςωσιν  ασφαλείας"  διότι  όταν  δ  ψάλλων 
απάντηση  μαρτυρίαν ,  αν  εϋρη  τον  φ&όγγον  του  ε- 
σχάτου χαρακτήρος  τον  αυτόν  με  τον  φ&όγγον  της 
μαρτυρίας ,  πιστυυται  οτι  καϊ  αυτός  ασφαλώς  έψα- 
λε, και  δ  γράψας  όρ&ώς  εγραψεν'  εϊ  δε  μη,  εβφα- 
λεν  η  αυτός  δ  ψάλλων,  η  δ  γράψας'  οίον ,  εν  τω 
μέσω  το  μέλας  Κύριε  εκέκρα'ξα  τ«  Πρώτα  ήχου  κεί- 
ται ν  μαρτυρία  ??*  εάν  ούν  δ  ψάλλων  φ&ε'γγηται 
τον  παρ  αυτήν  χαρακτήρα  γα ,  δρ&ώς  εχει'  είδε  μύ, 
αφάλλει'  αυτό  δε  τούτο  ποιεί  ή  μαρτυρία,  και  όταν 
γράφηται  εν  τω  τέλει. 

§.  104.  'Επειδη  φαίνεται,  οτι  τα  πρώτα  μέλη  της 
ψαλμωδίας  είναι  τέσσαρα ,  τέσσαρες  είναι  και  αί 
αρκτικοί  Μαρτυρίαι 

Λ,  ^    \,??'  . 

από  τάς  δποίας  παράγονται  ολαι  α'ι  λοιπαϊ  κατά  τβ- 
τον  τον  τρόπον. 

§.  105.  3Εκ  μεν  της  ([\  γίνεται  η  μαρτυρία  πρώ- 
τον μεν  του  \εαγιε ,  ην  οι  μεν  παλαιοί  εγραφον  ου- 

λ  ν 

τω  πϊ\,η<ΐ\'  ημείς  δε,  ούτω  ί\'  δϊ  ης  παριστώμεν 
μόνον  τον  νη  φ&όγγον.  "Επειτα  τα  άγια,  ήτοι  της 
τετραφωνίας    τον  ,  δηλαδή  της  πέμπτης  επι  το  όξύ' 

ην  οι  μεν  παλαιοί  εγραφον  ούτω  Λ*  ημείς  δε,  ατω 

Α*  ^  ης  παριστώμεν  τον  δι  φ&όγγον.    Είτα  τηςεν- 

π 
νάτης  επι  το  οξύ,   ην  γράφομεν  μεν  ί\  '    παριστώ- 
μεν δε  τον  Πα    φ&όγγον.     "  Επειτα    ι  ης    δωδέκατης 

Δ' 

επι  το  οξύ,  ην  γράφομεν  μεν  α\  ,  παριστώμεν  δε 
τον  Μ  φϋόγγον.  Έπειτα  της  επι  τυ  βαρύ  τετάρτης 


47 

τ«  νη ,  ην  γράφομεν  μεν  ύ\,  παριστώμεν  δε  τον  δι 

φθογγον.     Και  τέλος  της  επί  το   βαρύ    ογδόης    του 
νη ,  ην  γράφομεν  Ί\. 

ν 
§.    106.    Έκ  δε  της    ^    γίνεται  πρώτον  μεν  η  τον 

λ 
α^εα^ες,  ην  οί  μεν  παλαιοί  εγραφον  οντω  π^}  ύ  \ 

π 
ημείς  δε,  οντω  <\'  δΐ  ης  παριστώμεν  μόνον  τον  πα 
φ&όγγον.     Είτα  η. τον  α7?α^ες ,  ήτοι    της    πέμπτης 
αυτόν  επί  το  δξν'  ην  οί  μεν  παλαιοί    εγραφον  ίίτω 

%ί  ημείς  δε,  <}'  δΐ  ης  παριστώμεν  τον  κε  φΒόγγον. 

π 
^Επειτα  τ  της  ογδόης  επί  το  οξν,  ην    γράφομεν  <\  , 
καί  παριοτώμεν  τον  Πα.  ^Επειτα   η    της    δωδέκατης 

κ' 
επί  το  οξν'  ην  γράφομεν  *\,  και  παριστώμεν  τον  κε. 
Μετέπειτα  ή  της  τετάρτης  επί  το  βαρν ,  ην  γράφο- 
μεν   ^  καϊ  παριστώμεν  τον  κε.  Και  τέλος  η  της  δ- 

κ  ' 
γδόης  επί  το  βαρν  ,  η  γράφεται  μεν  ^,  παριστά  δε 

π 

τον  πα  φ&όγγον. 

$.    107.  3Εκ  δε  της  Ή  γίνεται  πρώτον   μεν  ή  του 
Ιεχεα^ες,  ην  οι  μεν  παλαιοί  εγραφον  ϊ&ος,  ηαεΐς  δε 

5ν,  δΐ  ης  παριστώμεν  μόνον  τον  βον  φθόγγον.  ^Ε- 
πειτα η  τον  \,εα\ες  3  ήτοι    της   πέμπης  αύτον  επί  το 

οξν ,  ην  οί  μεν  παλαιοί  εγραφον  ~£Ζξ  9  ημείς  δε  %, 
δϊ  ης  παριστώμεν  τον  φθόγγον  ζω.  Μετέπειτα  η  της 

ϋ 

ογδόης  επί  το  δξν  }  ην  γράφομεν  Ή,  **&*>  παριστώ- 
μεν  τον  Βου.  "Υστερον  η  της  δωδέκατης  επί  το  οξύ. 


48 

ην  γράφομεν  \ ,  και  παριστώμεν  τον  Ζω.  Και  πά- 
λιν ή  της  τετάρτης  επί  το  βαρύ,  ην  γράφομεν  %^> 
καϊ  παριστώμεν  τον  ζω.  Και  αύθις  η  της  ογδόης 
επί  το  βαρύ ,  ην  γράφομεν  *^ }  και  παριατώμεν  τον 

β 
βον.  Και  τέλος  ή  της  ενδέκατης  επί  το  βαρν  γρα- 
φομένης  μεν  ε^" ,  παριοτώσης  δε  τον  ζω'  διότι  ή 
ο^^ μη  ποιούσα  ϊδιον  μέλος ,  συμπεριλαμβάνεται  τϊ}\. 
§.  108.  3Εκ  δε  της  22  γίνεται  πρώτον  μεν  ή  του 
? α? α ,  ην  οι  μεν  παλαιοί  εγραφον  η    -  ",  22'  ημείς  δε 

Γ 
2?,  δΐ  ής  παριστώ  μεν  μόνον  τον  γα  φ&όγγον.  Είτα  η  της 

ν 

πέμπτης  αύτοϋ  επί  το  οξύ,  ην  γράφομεν  ??,  δϊ  ής 

παριστώμεν  τον  Νη.  Είτα  η  της  ογδόης  επί  το  οξύ, 

,  .Γ' 

ην  γράφομεν  ?? ,  καϊ  παριστώμεν  τον  Γα.  Καϊ  τέ- 
λος ή  της  ογδόης  αύτοϋ  έπι  το  βαρύ,  η  γράφεται7?, 

και  παριστά  τον  γα. 

§•   109.  Εις  το  αυτό  Λιατονικόν  γένος  τα  διάφο- 
ρα συστήματα  ποιοΰσι  και  τάς  μαρτυρίας  διαφόρβς' 

π 

οίον,  δ  επί  το  οξύ  όγδοος  φθόγγος  της  ^,  μαρτυ- 

π 
ρεΧται  δια  της  ^,   όταν  το  μέλος  γίνηται  κατά  το  δια- 
πασών σύσημα.  α0ταν  όμως  γίνηται  κατά  τον  Τρο- 

π 

χδν ,  μαρτνρέΐται  υ  αυτός  δια  της  <ί\"  διότι   ή    μεν 

<\  ζητεί  άνάβασιν  τόνου  ελάσσονος"  ή  δε  ΐ\  ζητεί  ά- 
νάβασιν  τόνου  μείζονος"    το    αυτό    νοδμεν    και    δια 

§.   110.   Είς  το  αυτό  Λιατονικόν  γένος  ετι  και  αί 
φ&οραί  παραλλάττχσι  τάς  μαρτυρίας"  οίον ,  οταντε- 


49 


Θΐΐ  ή  φ&ορά  του  ?α?α  επί  του  δι ,  η  μαρτυρία  τού- 

Δ 
του  τον  ορνογγου  γίνεται  ούτω  ί1'  ως  τόσον  το  μεν 
μέλος  μαρτυρεΐται  πάντοτε  με  μίαν  από  τάς  τεσσά- 
ρας άρκτικάς  μαρτυρίας"  το  δε  σύμφωνον  γράμμα, 
των  επτά  συλλαβών  των  φθόγγων  του  διαπασών, 
δεικνύει  την  από  τδ  Ίΰον  άπόστασιν'  οίον ,  της  μαρ- 

τυρίας  ν?,  το  μεν  ??  δεικνύει,  οτι  το  μέλος  είναι 
?α?α'  το  δε  Δ  >  οτι  το  διάστημα  είναι  ή  πέμπτη  τ« 
νη  φθόγγου. 

§.  111.  Ή  μελωδία  λέγεται  Κητοειδής  μεν,  οτε 
κατέχει  τον  τόπον  των  οξέων  φθόγγων  Ύπατοειδης 
δε,  οτε  κατέχει  τον  τόπον  των  βαρέων  φθόγγων 
και  Μεσοειδής ,  οτε  κατέχει  τον  μεταξύ  τούτων  καϊ 
εκείνων  τόπον.  "Οθεν  καϊ  αϊ  μαρτυρίαι  λέγονται, 
αλλαι  μεν  της  νητοειδοϋς  μελωδίας"  αλλαι  δε,  της 
νπατοειδοϋς'  καϊ  αλλαι,  της  μεσοειδονς.  Ίδούσοικαϊ 
δύο  πίνακες ,  περιέχοντες  τάς  μαρτυρίας. 


ογδοαι  επί  το  βαρύ, 

τεταρται  επί  το  βαρύ, 

δωδεκαται  £πί  το   οξύ , 
ογδοαι  επί  το  οξύ, 

πεμπται  επϊ  το  οξύ, 


Γ 

6 

1 

π 

Λ 

ν 

Ζ 

κ 

ζ" 

κ 

.'Λ 

Γ 

β' 

π 
Ί 

/ 
V 

ι 
V 

κ. 

Δ 

Γ 
?? 

6 

π 

ν 

?? 

-><  | 

πρωται , 

άρκτικαί. 

5 


50 


ι 

Ζω    | 

*Η 

/ 

-/.ε    | 

κ 
9 

/                   β 

Λ 

Δ' 

ι       3  «3 

γα 

Γ' 

9? 

βον 

β' 
% 

Λ 

πα 

π 

\%& 

72 

νη 

ν 
22 

31 

Ζω 

^ 

'/*' 

\ 

χε 

κ 

/        °> 

Ά 

δι 

Λ 

/   -Ι 

Ι-     Ο 

ο*•  ϋ 

\             Ν    *£- 

?? 

γα 

Ι       Γ 
72 

βου 

Ι     β 
ι    ^ 

1 

|    πα 

Ι      π 

Ι    «ι 

Α 

|     νη 

Ι       ν 

ι  η 

\^ 

<=ν>• 

ζω 

9η 

'/.ε 

κ 

/                        "-Λ 

9 

Α 

Ι    -Λ 

Ι     ^ 

/    .14 

8    Κ 

γα 

22 

ι   β°υ 

Ι     ^ 
Ι     β 

|    πα 

Ι     «! 

7Γ 

Ι     νΎ\ 

!   Λ 

ν 

\    Ζω 

ρ? 

51 


^ 


ΒΙΒΛΙΟΥ    ΛΕΥΤΕΡΟΥ 
ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ    Α'. 

Περϊ  της  εν  τ/7  Μελωδία  ποιότητος. 
§.   112. 


Ε 


{ϊ  μεν  εξετάζετο  παρά  των  μουσικών  ή  μελωδία 
μόνον  κατά  το  οξύ  καϊ  βαρύ ,  κατεγίνετο  ή  έρευνα 
αυτών  είς  το  ποΰόν  της  μελωδίας  μόνον  (α)"  επειδή 
όμως  εξετάζεται  καϊ  κατά  το  ταχύ  και  βραδύ  ,  καϊ 
κατά  το  δυνατόν  καϊ  αδύνατον ,  καϊ  κατά  το  μέγα 
καϊ  μικρόν ,  καϊ  κατά  το  λέϊον  καϊ  τραχύ ,  καϊ  κατ 
άλλα  πολλά,  (διότι  όταν  εμπεΰη  είς  τον  πέριξ  άερα 
πλήγμα  η  πνεύμα  πολύ  3  και  πλήξη  αυτόν  κατά  πο- 
λλά μέρη ,  αποτελείται  φωνή  3  μεγάλη"  καϊ  όταν  ο- 
λίγον 3  μικρά'  καϊ  όταν  όμαλόν  ,λεΐα'  καϊ  όταν  αν ώ- 
μαλον  τραχεία"  καϊ  όταν  έλευ&ερως  ,  δυνατή"  καϊ 
όταν  εμπόδιο μενως }  αδύνατος  (β)  .  )  διά  ταϋτα  ή 
παρατήρηΰις  αυτών  εφ&ασε  καϊ  εϊς  το  ποιόν  3  όπερ 
θεωρείται  εϊς  τήν  μελωδίαν'  το  όποιον  αφορών  εϊς 
αυτά  τά  πά&η ,  α  τίνα  γίνονται  εϊς  τον  άερα  3  γνω- 
ρίζεται είς  ημάς  από  τον  χρόνον ,  καϊ  από  τον  τρό- 
πον της  εξαγωγής  τών  φθόγγων. 


α)    ^ΕοΐΥ.ίν   η   κατά   το    οξν  και  βαρύ  των  φθόγγων  διαφορά, 
ποσότητος  ίίδος  ιϊναίτι.   Κλαύδιος  Πτολΐμαΐος.  Κιφ.Γ',  7« 
β)  "Ορα  τον  Γίρααηνον  Νικόμαχοι•,  Βιβλ.  Α' ,  8. 


52 

§.  113.  Ό  χιόνος  καί  δ  τρόπος  της  εξαγωγής  των 
φθόγγων  είναι  εκείνα  α  τίνα  δύνανται  να  εξηγήσωσι 
την  ποιότητα  του  μέλους.  Λιότι  όταν  οι  φθόγγοι  οί 
τίνες  παραστήνονται  μέτούς  χαρακτήρας ,  δεν  είναι 
δεμένοι  με  τον  προσδιορισμόν  των  χρόνων,  δμοιά- 
ζουσι  με  τάς  συλλαβάς  των  γραμματικών ,  αί  δποϊαι, 
όταν  δεν  διορισθώσιν  εϊς  λέξεις  ,  δεν  δύνανται  να, 
παραστήσωσι  νόημα.  Λοιπόν  6 χρόνος  δένει  τους  φθό- 
γγους, και  τους  φέρει  εϊς  κατάστασιν  λέξεων.  €0  δε 
τρόπος  της  εξαγωγής  των  φθόγγων  ξεχωρίζει  τάς 
λέξεις  την  μίαν  από  την  άλλην ,  δια  να  εξαγγέλλϊ\ 
κάθε  μία  το  ϊδιόν  της  νόημα"  διότι  καθώς  το  ,  οτι 
γράφω'  ο,τι  γράφω'  οτοι  γράφω'  ο  τη  γράφω"  ώ  τϊ 
γράφω;  ώ  τύ ,  γράφω"  έχει  μεν  την  αυτήν  φωνην' 
όμως  δ  τρόπος  της  προφοράς  δια  την  υποδιαστολής, 
η  δια  την  περισπωμένη  ν  ,  ή  δΐ  άλλο  τι  ποιεί  την 
διάκρισιν'  οϋτω  καί  τάς  λέξεις  των  φθόγγων  ,ηγ  Ην 
τάς  θέσεις  δ  τρόπος  της  εξαγωγής  αυτών  ξεχωρίζει 
αύτάς. 

$.  114.  Χρόνος  είναι,  κατά  τους  φιλοσόφους,  κα- 
ταμέτρησις  της  κινήσεως  του  κινουμένου.  *Εν  ω  λοι- 
πόν άπαγγέλεται  το  μέλος,  ας  κινήται  η  δ  πους,  η 
ή  χειρ  του  μουσικού  προς  τά  άνω  καί  προς  τά  κά- 
τω, κρούονσα  το  γόνυ'  και  μετρούμενη  ή  κίνησις  της 
χειρός,  αποδίδει  τον  χρόνον"  διότι  δ  καιρός  ος  τις 
έξοδεύεται  από  την  μίαν  κροΰσιν  εως  εϊς  την  άλλην, 
λογαριάζεται  ένας  χρόνος. 

§.  115.  "Εκαστος  χαρακτήρ,  οςτις  φανερόνει  ενα 
φθόγγον,  έξοδεύει  ενα  χρόνον'  η  δε  ^Υπο^ροή ,  ήτις 
έξοδεύει  δύο  συνεχείς  φθόγγους  ,  έξοδεύει  δύο  χρό- 
νους,  καϊ  λαμβάνει  πάλιν  έκαστος  φθόγγος  αυτής 
ανά  χρόνον  ίνα. 


53 


Β 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    Β'. 

ΓΓερϊ  Υποστάσεων. 
§.    116. 


'ραχύς  μεν  φθόγγος  λέγεται  εκείνος  ,  ος  τις  εξο- 
δενει  χρόνον  ενα'  μακρός  δε  ,  ος  τις  εξοδεύει  χρόνος 
πολλούς.  Επειδή  δε  πολλάκις  ένας  φ&όγγος  &έλει  να. 
έξοδεύη  πολλούς  χρόνους  ,  καϊ  πάλιν  ένας  χρόνος 
ζητεί  πολλούς  φθόγγους ,  έχρειάσθησαν  σημεία  τινά, 
δια  να  προσδιορίζωσιν  αυτά,  γραφόμενα  τα  τοιαύ- 
τα σημεία  κάτωθεν  των  χαρακτήρων  των  φθόγγων, 
η  άνωθεν.  Αυτά  λοιπόν  τα  σημεία  ώνομάσθησαν 
Υποστάσεις. 

§.  117.  Αρα  Ύπόστασις  είναι  σημεΐον  μουσικόνά- 
φωνον ,  γράφον  την  ποιότητα  του  μέλους ,  καϊ  γρα- 
φόμενον  υπό  τους  χαρακτήρας  των  φ&όγγων ,  ηγβν 
υφισταμένη  τοις  χαρακτηρσι  ,  καν  μν  εγχυηρϊΐ  υφι- 
σταμένη. Σημεΐον  δηλαδή,  το  οποίον  μεταχειρίζονται 
οι  μουσικοί,  οχι  δια  να  παραστήνωσι  φθόγγβς,  άλ- 
λα δια  νά  είδοποιώσι  καϊ  να  τελειοποιώσι  τάς  συν- 
δέσεις των  χαρακτήρων  των  φθόγγων ,  ώστε  νά  εί- 
ναι ίκαναϊ  νά  γράφωσι  το  μέλος,  καθώς  η  ποιότης 
απαιτεί. 

§.  118.  Από  τάς  υποστάσεις  άλλαι  μεν  είναι  εγχρο- 
νοι'  άλλαι  δε  ,  άχρονοι"  καϊ  αϊ  μεν  άχρονοι  ,  είναι 
τροπικαί'  δηλαδή  γράφουσι  τον  τρόπον  της  έξαγω- 
αϊ  δε  εγχρονοι  είναι  τέσσαρες  , 


γης 

των 

φθόγγων 

αϊ  ι 

Ιξης' 

Απλή 

• 

Κλάσμα 

<^> 

Γοργόν 

Γ 

Αργό  ν 

"Ί 

§.  119.  Ή  Απλή  γράφεται  μεν  ούτω  •  ,  δύναται 
δι χρόνον  ε'να'  καϊ  όταν  χρειασθώσι  δύο  χρόνοι,  γίνεται 
Λιπλή-•,καί  όταν  τρεις,  Τριπλή•",  και  όταν  τέσ- 
σαρες Τετραπλή  •  •  •  • ,  και  όταν  πέντε,  Πενταπλή , 

και  όταν  εξ,  ΐΕξαπλή "Οθεν  εις  οποίον  χαρακ- 
τήρα υπογράφεται  ή  *Λπλή ,  ο  φθόγγος  τούτου  εξο- 
δεύει δύο  χρόνους,  ενα  μεν  δια  τον  χαρακτήρα,  ενα 
δε  δια  τήν^Απλήν'  υπογράφεται  δε  υπό  τήνΎποροοην 
Ι  ,  και  προξενεί  την  χρονοτριβών  είς  τον  δεύτερον  της 
φθόγγον'  και  υπό  την  *Λπόστροφον  εκείνην ,  ε\ς  την 
οποίαν  δύναταινά  έπιγράφηται  Ιοργόνϊ  -    -,-^  και 

υπό  το  \4ντικενωμα  —τ-^*  •  ΕΙς  οποίον  δε  χαρακ- 
τήρα υπογράφεται  ή  Αιπλή ,  δ  φθόγγος  τούτου  έ- 
'ξοδεύει  χρόνους  τρεις.  Υπογράφεται  δε  εϊς  ολβς  τβς 
χαρακτήρας ,  πλην  των  Κεντημάτων ,  διότι  αυτά  δεν 
εξοδεύονσι  περιαοότερον  από  τον  Ινα  χρόνον.  ΕΙς 
οποίον  δε  χαρακτήρα  υπογράφονται  η  Τριπλή  ,  η  Τε- 
τραπλή ,  ή  Πενταπλή  ,καϊή^Εξαπλή  ,  6  φθόγγος  τβ  - 
του  εξοδεύει  τα  ανάλογα"  υπογράφονται  δε ,  οπού  και 
ή  Λιπλή.  "Οταν  δε  γράφηται  εξω  των  χαρακτήρων 
με  μίαν  Βαρεϊαν  ,η  μεν  Απλή,  οιωπάται  χρόνος  είς' 
η  δε  /ίιπλή,  οιωπώνται  χρόνοι  δύο'  ή  δε  Τριπλή, 
οιωπώνται  τρεις  χρόνοι,  και  τα  λοιπά. 

§.  120.  Τό  Κλάσμα  γράφεται  μεν  βτω  **  ,  δύνα- 
ται δε  χρόνον  ενα'  τίθεται  δε  εϊς  όλους  τους  χαρα- 
κτήρας ,  πλην  της  ΚΥπο{)()θής  και  των  Κεντημάτων. 
Λιότι  η  μεν  Ύπο$()θή  δέχεται  την  Άπλήν  άντι  του 
Κλάσματος"  τα  δε  Κεντήματα  δεν  χρονοτριβοϋσιν  ώς 
ιϊρηται  άνωτερω'  δ  δε  φθόγγος  τοϋ  χαρακτήρος,  ος 
τις  έχει  τό  Κλάσμα,  εξοδεύει  δύο  χρόνους,  και  εν 
τη  χρονοτριβή  κυματίζεται  τρόπον  τινά  η  φωνή. 

§.  12  1.  Τό  Γοργόν  γράφεται  μεν  βτω  γ-  ,  δύνα- 
ται δε  ήμισυν  χρόνον  ντως.  "Οταν  χρειάζηται  να  έ- 
ξοδεύωσιν    ενα    χρόνον    δύο  φθόγγοι,  τότε  τίθεται 


όύ 


Γοργόν  εϊς  τόν  δεύτερον  χαρακτήρα,  ώς\  ~*^."Οταν 

δε  χρειάζεται  να  εξοδεύωσιν  ενα  χρόνον  τρεΊς  φθό- 
γγοι ,  τότε  γίνεται  Λίγοργον ,  και  τίθεται  πάλιν  εις 
τον  δεύτερον  χαρακτήρα,  ως  _^  γ-1"*  .  "Οταν  δε  χρει- 
άζεται νά  εξοδεύωσιν  ενα  χρόνον  τέσσαρες  φθόγγοι, 
τότε  γίνεται  Τρίγοργον ,  και  τίθεται  πάλιν  εις  τον 
δεύτερον  χαρακτήρα ,  ως  *-*~*    '  και  ούτω  κα&εξής. 

§.  122.  Το  μεν  Γοργόν  διακρίνεται  τριχώς'  ήμι- 
συ ,  δλόκληρον ,  και  ήμιόλιον.  Λιά  νά  φανερωθή  τν- 
το }  ας  ύποτεθή  4  ο  χρόνος  τον  οποίον  εξοδεύουσιν 
οι  δύο  φθόγγοι  ,  το  όποιον  φανερώνουσιν  ούτοι  οι 
δύο  χαρακτήρες  «■  —  τ~  .  "Οταν  μεν  ζητήται  νά  ε- 
ξοδεύη    το  ^Ολίγον  τκ  3  ,    και    το  "Ισον  το  1  ,  τότε 

τί&εται  έπι  του   *  Ολίγον  το  ^ ,  * ^  ^^^  .  "Οταν  δε 

ζητήται  νά  εξοδεύη  το  *  Ολίγον  τά  2 ,  και  το  "Ισον 
τά   2  ,   τότε  τί&εται  επι  τον  3Ολίγον  το  Ι" ,  £      . 

Και  όταν  ζητήται  νά  εξοδεύη  το  Όλίγον  το  1  ,  και 
το  Ίσον  τά  3  ,  τότε  τί&εται  επι  τον  ^Ολίγον  το  '*~  , 
.  *"     .  Λέγεται  δε  το  μεν  πρώτον ,  Ημίγοργον, 

το  ^  '  το  δε  δεύτερον  Γοργόν,  το  Γ"  κοα  το  τρίτον 
Τριημίγοργον ,  το   ,Γ*  . 

§.  123.  Το  δε  Λ ίγοργον  διακρίνεται  τετραχώς.  "Ο- 
ταν μεν  δ  πρώτος  φ&όγγος  εξοδεύη  τον  ημισνν χρό- 
νον ,  και  οι  άλλοι  δύο  τον  ημισνν ,  ήγβν  δ  τρίτος  και  δ 
τέταρτος  ανά  τεταρτημόριον,  γράφεται  τόΛίγοργονκΊω 
#^'~Γ"  Μ|  •  Όταν  δε  δ  πρώτος  φθόγγος  έξοδεύη  τεταρ- 
τημόριον τον  ενός  χρόνον,  καΐ  δ  δεύτερος  ημισνν 
χρόνον )  και  δ  τρίτος  τεταρτημόριον ,  γράφεται  ίίτω 

γ1"     .  "Οταν  δε  δ  πρώτος  φθόγγος  και  δ  δεύτερος 

εξοδεύωσιν  ανά  εν  τεταρτημόριον ,  και  δ  τρίτος  τόν 
ημισνν ,  γράφεται  ούτω  ^γ*'      .  "Οταν    δε  οι  τρε7ς 

φθόγγοι  τόν  ενα  χρόνον  εξοδεύωσιν  εξίσου  ,  ήγουν 


56 

λαμβάνοντες  κάθε  ένας  από  εν  τριτημόριον  τ#  ενός 
χρόνου,  τότε  γράφεται  έμπροσθεν  του  Λιγόργου  δ 
3    αριθμός  ούτω  ->Ι-Γ?^Ι '     δηλοϊ   δε  3  οτι  δ  χρόνος 

διαιρείται  εις  τρία ,  και  δχι  είς  τέσσαρα. 

§.  12  4.  7ο  ο*£  Τρίγοργον ,  επειδή  ύποτίθησι  τον 
χρόνον  διαιρβμενον  εις  τέσσαρα  }  και  επομένως  κάθε 
φθόγγος  εξοδεύει  τεταρτημόριον  του  ένδς  χρόνχ,  δεν 
επιδέχεται  τοιαύτας  διακρίσεις.  ΕΙς  δε  το  Τετράγορ- 
γον ,  και  Πεντάγοργον  εϊ  τύχοι ,  ή  ταχύτης  δεν  επι- 
τρέπει νά  γίνωνται  τοιαϋται  διακρίσεις. 

§.  125.  ΉΛρα  το  Γοργδν  δίδει  μεν  εϊς  τον  φθό- 
γγον  του  χαρακτηρος  ,  εϊς  τον  οποίον  τίθεται  3  την 
εϊρημένην  δύναμιν'  υστερεί  δε  τον  ηγούμενον  φθό- 
γγον  κατά  τον  χρόνον  }  όταν  μεν  αυτό  είναι  Ημί- 
γοργον }  εν  τεταρτημόριον  όταν  είναι  Γοργόν ,  δύο 
τεταρτημόρια"  όταν  δε  είναι  Τριημίγοργον ,  τρία  τε- 
ταρτημόρια" όταν  δε  είναι  Λίγοργον  ,  τοιούτον  μεν 
γ1*,  δύο  τεταρτημόρια"  τοιούτον  δε  γ*~  }  η  τοιούτον 
%Λ~  }  τρία  τεταρτημόρια"  καϊ  τοιδτον  ρ"Γ"  3  ,  δύο  τρι- 
τημόρια. 

§.  126.  7ο  \4ργόν  γράφεται  μεν  ούτω  -*,  δύνα- 
ται δε  χρόνον ενα.  Τίθεται  δε  το  *Λργόν  έπι  τ«Ό- 
λίγου }  ω  υφίστανται  Κεντήματα  ,  ούτω      ~ι     '  και 

θέλει  νά  εξοδεύωσι  χρόνον  ενα  τα  Κεντήματα  μαζή 
με  τ  ο*  Ολίγον  ,  καΙαύτότό'Αργόν  άλλον  ενα  χρόνον' 
ώστε  συνυπονοείται  και  Γοργόν  ,  διότι  οι  δύο  χα- 
ρακτήρες εξοδενουσιν  ενα  χρόνον.  διπλασιάζεται  δε 
τό  *Λργδν ,  ούτω  γραφόμενον  -*>.,  όταν  χρειασθώσι 
τρεις  χρόνοι"  τριπλασιάζεται  δε,  γραφόμενον  ούτως 
~\,  όταν  χρειασθώσι  τέσσαρες  χρόνοι. 

§.  127.  "Οταν  ένας  χαρακτήρ  εχτ]  και  Γοργόν  και 
'Λπλην ,  ώς    Ι    -     .  Σ^    ,  πρώτον  ενεργεί  τό  Γοργόν, 

καϊ  ύστερον  ή  '/ίπλή.    Τουτέστιν  επειδή   αίπή  //  θέσις 


ζητεί  δύο  χρόνους,  άρα  γίνονται  και  δυο  κρούσεις. 
Εις  την  πρώτην  λοιπόν  κρίσιν  περνεται  δ  φθόγγος 
του  "Ισβ  εξοδεύων  τον  ημιουν  χρόνον'  δ  δε  φθόγγος 
της  ^Αποστρόφου  εξοδενει  τον  λοιπόν  ημιουν  χρόνον, 
εως  να  γίνη  και  η)  δευτέρα  κροϋαις'  εις  δε  την  δευ- 
τεραν  κροΰσιν  δ  φθόγγος  της  αύτης  ^Αποστρόφου 
κρατείται ,  εως  να  εξοδενθη  και  δ  άλλος  χρόνος,  τον 
δποϊον  ζι^εϊ  η  ΊΑπλη.  Το  Ιίδιον  γίνεται  και  όταν  δ 
χαρακτηρ  εχη  /ίίγοργον  καΐ  Αιπλην  ούτω 


διότι  εις  μεν  τον  πρώτον  χρόνον  εξοδενονται  οι  τρεις 
φθόγγοι,  και  εις  τους  άλλους  δύο  χρόνους  της  δι- 
πλής κρατείται  η  φωνή  του  δευτέρου  φθόγγου  της 
Ύπορροης. 

§.  128.  3Εν  οσω  φυλάττεται  η  αυτή  αγωγή  τον 
χρόνον  εϊς  το  μέλος,  δεν  ζητείται  κανένα  σημεΐον , 
δια  να  προσδιορίζη  αυτην'  όταν  δε  μεταβάλληται  α- 
πό μεν  του  βραδεος  εις  το  ταχύ,    σημαίνεται  ούτω 

χ'  το  δποϊον  θέλει  να  διπλασιάζηται  η  ταχύτης'  άπυ 

<Τ«  του  ταχεος  εϊς  το  βραδύ,  σημαίνεται  βτω,  χ'  το 
δποϊον  δηλοϊ ,  ότι  διπλασιάζεται  η  βραδύτης. 


Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    Γ. 

Περί  των  άχρονων  Υποστάσεων. 
§.    129. 


Α; 


^«(5*  άχρονοι  Υποστάσεις ,  δΐ  ών  χρόνος  μεν  δεν 
γράφεται ,  αλλά  δ  τρόπος  της  Ι'ξαγωγης  των  φθό- 
γγων,  και  δια  τούτο  λέγονται  και  Τροπικαι ,  είναι 
επτά" 


58 

/;  Βαρεία 
το  Όμαλόν 
το  Άντικένωμα 
το  ψηφιστόν 
το  "Ετερον 
6  Σταυρός  + 

και  το  Ένδύφωνον      ^-©^ . 

§.  13  0.  ΓΌπου  δε  γράφεται  μία  από  τάς  επτά  υ- 
ποστάσεις, διακρίνεται  τ  ρύπος  απαγγελίας  τοιδτος  , 
οίον  περιγράφομεν.  τΗ  μεν  Βαρεία  λοιπόν  χτέλει  να 
προφερηται  μετά  βάρους  ό  φθόγγος  του  εμπροσθέν- 
της  κειμένου  χαρακτηρος'  ώστε  να  διακρίνηται  η  ζωη- 
ρότης  τ«  τόσον  από  τον  ήγούμενον ,  όσον  και  από 
τον  επόμενον'  υπογράφεται  δε  πάντων  των  χαρακ- 
τήρων 3  πλην  των  Κεντημάτων. 

§.  131.  Το  δε  Όμαλόν  &έλει  να  προξενηται  ίνας 
κυματισμός  της  φωνής  εν  τω  λαρύγγι  με  καποιαν 
οξύτητα  του  φθόγγου  του  χαρακτηρος ,  εις  τον  όποι- 
ον υπογράφεται"  υπογράφεται  δε  πάντων  των  χα- 
ρακτήρων ,  πλην  των  Κεντημάτων,  της  Πεταστης 
και  της  Ύπορόοής. 

%.  13  2.  Ίο  δε  Αντικένωμα  υποτιθέμενον  τω  30- 
λίγω  με  κατιόντα  χαρακτήρα  έμπροσθεν ,  θέλει  να 
προφερηται  η  φωνή  με  πέταγμα.  Οταν  δε  κάτωθεν 
τ«  Αντικενώματος  τεθη  Απλή  Γ»  _,  η  Αιπλη  .  •  *  , 
η  Τριπλή  '.ΤΓ»  με  κατιόντα  χαρακτήρα  έμπροσθεν , 
η  φωνή  προφέρεται  κρεμάμενη  τρόπον  τινά  και  ά- 
χωρίστως.  Τίθεται  δε  το  Αντικένωμα ,  υπό  πάντας 
μεν  τους  χαρακτήρας  ,  πλην  των  Κεντημάτων"  έμπρο- 
σθεν δε  πάντων,  πλην  της  'Υπο§(ϊθ7)8. 

§.    13  3.  Το  δε  Ψηφιστόν  θέλει  να  δίδωται  δύναμίς 


59 

τις  και  ζωηρότης  είς  τους  φθόγγους  των  χαρακτή- 
ρων εϊς  τους  οποίους  υπογράφεται"  τί&εται  δε  υπό 
το  ^'ίαον  καϊ  υπό  τους  άνιόντας  χαρακτήρας  ,  πλην 
των  Κεντημάτων  ,  εμπροο&εν  όμως  κατιόντων  χα- 
ρακτήρων. 

§.    134.    Το  δε  "Ετερον  συνδέει  χαρακτήρας  άνιον- 
τας μετά  κατιόντων  η  Ί'Ιο~ον  με  ^Ίσον ,  ως  *~^^Ζ~~> 
ή  3  Ολίγον  με  "ίσον ,    ώς        ι^^Γ*)  η  Άπόστροφον  , 
"Έλαφρόν ,  και    Χαμηλήν  με  Ί'ίσον ,  ώς    "~*,'    ~* 
Γ^^—  ν*-<^— •  προφέρονται  δε  λείως  πως  καϊ  ά- 

δυνάτως  οι  φθόγγοι  συνδεδεμένοι. 

§.13  5.  'Ο  δε  Σταυρός  χτελει  να  διακόπτψαι  ή 
φωνή  του  φθόγγου  του  χαρακτήρας ,  εμπροσάεν  τ# 
οποίου  κεΐται,  δια  να  λαμβάνηται  ή  φωνή  του  επο- 
μένου χαρακτήρος  με  νέον  πνεύμα. 

§.  13  6.  Τό  δε  Ένδόφωνον  ΰε'λει  να  προφερηται 
εκ  τής  ρινός  ό  φ&όγγος  του  χαρακτήρος,  εϊς  τον  ό- 
ποιον υπογράφεται.  Καϊ  όταν  τύχη  και  χρονικόν  ση- 
μεϊον  εϊς  τον  χαρακτήρα ,  δαπανάται  ό  χρόνος  ομοί- 
ως" δηλαδή  εξερχόμενης  εν  τη  χρονοτριβή  ττις  φω- 
νής εκ  τής  ρινός'  ώς  1  "^-^    . 


Οι  παλαιοί  μετεχειρίζοντο  και  άλλας  υποστάσεις 
άχρονους,  αί  όπόιαι  δεν  παρίστων  τρόπον  εξαγωγής 
φ&όγγων ,  αλλά  μέλος  όλόκληρον'  περί  ών  εν  τω  περί 
μελοποιΐας  λεγομεν. 


-♦Κ»«4ΒΒΙ^- 


60 


ΚΕΦΑΛΑΙΟ  Ν     Α. 

Περί  διαφοράς  εκδοχής  των  φθόγγων  τών         ' 
Χαρακτήρων. 

§.137. 

Ο 

*-*ι  αρχαίοι  Εκκλησιαστικοί  Μουσικοί  με  περιεργο- 
τερον  όμμα  ένιδόντες  είς  την  έκδοχήν  των  φθόγγων, 
ήρον  αυτήν  πλατυνομενην  εϊς  πολλούς  τρόπου*.  "Ο&εν 
έκριναν  εϋλογον ,  δια  πολλών  χαρακτήρων  να  παρι- 
στώσι  τα  μέλη  αυτών,  καθ'  όσους  δηλαδή  καϊ  τρό- 
πους εκδοχής  έδυνη&ησαν  να  άνακαλύψωσι'  διότι 
άλλεως  ,  καθώς  εφρόνει  και  Γαβριήλ  δ  ^Ιερομόναχος, 
περίφημος  συγγραφεύς  της  εκκλησιαστικής  μουσικής , 
οι  έξης  επτά  χαρακτήρες  ,  το  "ίσον ,  το  ^Ολίγον  ,  το 
Κέντημα,  η  Υψηλή,  η  Απόστροφος  ,  το  Έλαφρόν , 
και  ή  Χαμηλή,  ήσαν  ικανοί  να  παραστήσωσι  κάθε 
ποσόν  της  μελωδίας.  3Επλήθυναν  λοιπόν  τους  χα- 
ρακτήρας,  δια  να  γράφωσι  δΐ  αυτών  και  τίνα  ποιό- 
τητα τής  μελωδίας.  Άρα  εϊς  τους  χαρακτήρας  ,  δι 
ών  γράφεται  το  ποσόν  τής  μελωδίας ,  διακρίνεται  δια- 
φορά παρσίματος  ιών  φθόγγων  διότι  άλλεως  περ- 
νεται  δ  φθόγγος  του  *  Ολίγου ,  παραδείγματος  χάριν , 
καϊ  άλλεως  δ  τών  Κεντημάτ  ιην . 

%.  13  8.  Ίο  μεν  *  Ολίγον  &έλει  να  άναβαίνη  ή  φω- 
νή κεχωρισμενως.  "Οπεί  λοιπόν  ζητείται  συνεχής  άνά- 
βασις  φθόγγων  πολλών  ανά  τόνον  ενα ,  επιδεχομέ- 
νων συλλαβάς ,  δια  μόνου  του  Όλίγου  παρισκ}ται 
γραφομενη.  "Οταν  δε  το  ^ Ολίγον  ν ποτάσσηται  υπό  τεΊ 
"/σου,  καϊ  υπό  τών  κατιόντων  χαρακτήρων ,  δ  φθό- 
γγος αύτου  προφέρεται  'ζωηροτερως. 

§.  139.  ι/ΐ  δε  ΓΙεταστή  θέλει  να  αναβιβάζω  μεν 
τήν  φωνήν  δλίγω  περισσότερον  από   την  φυσικην  δ- 


61 

ξύτητα  τ&  τυχόντος  τόνου.  Φυλάττει  δε  τούτο  το  Ι- 
δίωμα ,  και  όταν  ϋποτάβαηται  υπό  τοϋΊ'Ισου καϊνπό 
των  κατιόντων  χαρακτήρων"  τίθεται  δε  εμπροσ&εν 
κατιόντος  χαρακτήρος  μόνη  ούσα'  μετά  δε  Κλάσμα- 
τος 3  πολλών. 

§.  140.  Τά  δε  Κεντήματα  ϋέλονσι  νά  συνέχηται 
ή  φωνή ,  καϊ  νά  μη  χωρίζηται  6  φ&όγγος  αυτών 
οϋτε  από  του  ηγουμένου  ,  οϋτε  από  τον  επομένου. 
"Οταν  δε  γράφωνται  άνω&εν  η  κάτω&εν  τον  "Όλίγκ 
δεν  πιάνονοι  ουλλαβήν  σημαντικής  λέξεως.  "Εν&α 
αν  τύχη  Γοργόν ,  εννοείται  δια  τά  Κεντήματα"  η- 
γπν  εν  τη  κρούσει  προφέρεται  ό  φ&όγγος  τον  ^Ολίγου  , 

καϊ  οχι  δ  τών  Κεντημάτων"  ώς  *  '  ,  1 1 ' 
ί)ν«  τύχοι  *Λργόν  ούτω  "*  ,  πάλιν  τά  μεν  Κεν- 
τήματα πέρνονται  εϊς  τον  ημισνν  χρόνον  τον  ή- 
γουμένον  φ&όγγβ  ,  καϊ  εν  τη  κρούσει  προφέρεται  το 
3 Ολίγον ,  δαπανών  δύο  χρόνονς.  Το  άνάλογον  νοεί- 
ται και  αν  τύχη  διπλούν  άργόν,ή  τριπλούν"  καΙΉ- 
μίγοργον ,  η  Τριημίγοργον.Ί'Ηξενρε  δε,  οτι  τά  Κεν- 
τήματα δεν  τί&εντια  κατ  αρχάς }  οϋτε  μετά  την  Πε- 
ταστην ,  άλΐ  εν  μέσω  τών  λοιπών  χαρακτήρων.  Καϊ 
οτι  αντί  μεν  Όλίγον  Κεντήματα  δεν  τί&ενται'  αν- 
τί δε  Κεντηιιάτων  *  Ολίγον  τί&εται ,  οπον  προξενεΧται 
σύγχνσις'  οίον ,    ***    -,  _^  (-^ν  .  3£δώ  τά  Κεντήματα 

με  το  νά  συγχέωνται  με  το  Κέντημα  ,  δίδονσι  τόπον 

τω   Όλίγω }    διά    νά    γράφηται    αυτή  ή  &έσις  ούτω 

1      „■■■■»  ->   ^  ^-ν^'  ομοίως  καϊ  είς  άλλας  τοιαύτας 

περιστάσεις. 

%.  141.  7/  (Τέ  "Απόστροφος ,  το  Έλαφρόν ,  και  ή 
Χαμηλή  Οέλουσι  νά  καταβιβάζηται  κεχωρισμένως  ή 
φωνή,  και  πιάνουσι  συλλαβάς.  'Υποτασσομένη  δε  ή 
*Λπόστρο:;ος   υπό  του  3Ελαφρου ,  προξενεί  συνέχειαν, 


62 

είς  τους  δύο  αύτοϋ  φθόγγους ,  εννοουμένου  Γοργία 
εν  τω  πρώτω  αύτοϋ  φ&όγγω ,  ός  τις  δεν  πιάνει  συλ- 
λαβην σημαντικής  λέξεως"  δ  δε  δεύτερος  αυτού  φίτό- 
γγος  πιάνει  συλλαβην ,  οςτις  καϊ  προφέρεται  εν  ττ} 
κρούσει. 

§.  142.  Ή  δε  τΥπορροι)  &έλει  να  καταβαίνωσι  συ- 
νεχώς και  ένι  πνεύματι  οί  δύο  αύτης  φ&όγγοι  καϊ 
δ  ηγούμενος"  και  αν  τύχη  Γοργδν ,  'ΙΙμίγοργον ,  η 
Τριημίγοργον ,  εννοείται  δια  τον  πρώτον  της  φ&ό- 
γγον'  εν  δε  τη  κρούσει  τη  δια  τον  χρόνον  προφέρε- 
ται δ  δεύτερος  αύτης  φ&όγγος.  Ούτε  δε  δ  πρώτος, 
οϋτε  δ  δεύτερος  αύτης  φ&όγγος  πιάνουσι  συλλαβην 
σημαντικής  λέξεως.  Αναλύεται  δε  -η  ΐΥπο(κ)οη   ούτω. 


*_>  ι  ^  ;>  ->  -» 


Γ"  Γ 


"Ηξευρε  δε }  οτι  κατ  αρχάς  Ύπορυοή  δεν  τί&εται , 
άλλα  έπεται  είς  ήγούμενον  χαρακτήρα ,  κα3ώς  καϊ 
τα  Κεντήματα"  δύναται  δε  να  επηται  εϊς  όλους  τε)ς 
χαρακτήρας ,  πλην  τών  Κεντημάτων"  εις  δε  το'Ολί- 
γον ,  καϊ  εις  την  Πεταστήν  καϊ  επιγράφεται  ,οτε  καϊ 
τα  υποτάσσει.  Ούτε  δε  απόστροφοι  δύο  τίθενται 
άντϊ  Ύπορυοής ,  οϋτε  'Υποουοή  άντϊ  αποστρόφων,  αν 
δεν  εμποδίζη  συλλαβή"  διότι  τότε  πλέον  αναλύεται 
η  Ύπορροή  εϊς  αποστρόφους  δύο ,  καϊ  τί&εταιτό  Γορ 
γόν  εις  την  πρώτην  *Λπόστροφον. 

§.  143.  Το  δε  Κέντημα  καϊ  ή  Υψηλή  δεν  εχου- 
σιν  Ιδίαν  ποιότητα ,  άλλα  λαμβάνονσι  την  ποιότητα 
του  ^Ολίγου  καϊ  της  Πετ αστής ,  είς  τα  δπόΐα  καϊ  ά- 
κουμβοϋσιν  ώς  εϊς  σώματα.  Το  δε  "Ισον  μονοτρό- 
πως  προφερόμενον ,  όταν  ζητήται  να  λάβη  διαφορε- 
τικήν  ποιότητα,  σημειοϋμεν  αυτήν  δια  ιών  υποστά- 
σεων. 


63 


ΚΕΦΑΛΑ10Ν    Ε'. 
Περί  'Ρν&μοϋ. 
§.    144. 

Ρ 

■■■  υΟμικι)  είναι  επιστήμη  της  χρισεως  των  λεγομέ- 
νων περί  ρυ&μών  (α).  'Ρν&μός  δε  είναι  σύστημα 
εκ  χρόνων  κατά  τίνα  τάξιν  συγκείμενων.  ΚαΙ  χαρά- 
κτηρίζεται  μεν  6  (>υ&μνς  κατά  το  ταχύ  και  βραδύ" 
Θεωρ  οϋνται  δε  είς  αυτόν  τέσσαρα.  Θεσις ,  "'Λρσις , 
Ψόγος  ,  και  Ηρεμία.  Και  ϋεσις  μεν  είναι  (ΐορά  σώ- 
ματος επί  τα  κάτω'  αρσις  δε  3  φορά  σώματος  επί  τα 
ανω'  ψόγος  δε,  η  του  σώματος  πληγή"  και  ηρεμία, 
ή  στάσις  αντΗ  {β). 


α)  Την  γοΐν  ρυθμικην  έτίμων  οι  παλαιοί  "Ελληνες"  και  τα  πε- 
ρί τάς  κρουσματικάς  δε  διαλέκτους  τότε  ποικιλώτίρα  ην" 
οι   μεν  γαρ  νΰν  φιλομαθείς,  οι  δε  τότε  (μλόρρυθμοι.  Πλέ- 

\νρ/ος.    ^  φ 

β)  Τον  ορισμον  τούτον  τον  ρυθμού  παρά  τώ  Ι4ριστείδ>]  ειρι- 
σκόμενον  ,  ϊλαβε  λέγουσί  τινίς ,  άπο  τον  Φαΐόρον.  Κατά 
δε  Λίόηαντον  ρυθμός  έστι ,  χρονών  συνθεσις  κατά  άνα- 
λογι'αν  τε  και  σνμμετρίαν  προς  εαυτούς  θεωρουμένων.  Κα- 
τά τά  δε  Βακχεΐον,  χρόνου  καταμέτρησις,  κινήσεως  γινο- 
μένης ποιας  τίνος.  Κατά  δε  Ι^ριστόξενον ,  χρόνος  διηρη- 
μένος  έ<ρ  έκαστου  των  ρυθμίζεσθαι  δυναμένου.  Κατά  δε 
Νικόμαχο)1 ,  χρίηων  εύτακτος  σννθεσις.  Κατά  δε  Λίδν- 
μον ,  ποιας  ιιωνης  σχηματισμός.  Κατά  δε  Σου'ί'δαν, τάξις 
εμμελής  ακολούθου  αρμονίας.  Κατά  δε  Ίωάννην  τον  ΙΑ- 
λ.ε'ξανδρέα ,  χρόνου  εκτασις  έπι  πλεΐον  και  ελαττον ,  και  συμ- 
μετρία τούτων.  Τριχώς  δε  θεωρουμένου  του  ρυθμού,  (λέ- 
γεται γάρ  έπι  των  ακίνητων  σωμάτων,  καθώς  λέγομεν  εν- 
ρυθμον  ανδριάντα"  και  έπι  πάντων  των  κινουμένων, καθώς 
λέγομεν,  ευρνϋμως  βαδίζειτις'  και  έπι  φωνής.,  καθώς  λέ- 
γομεν, ευρίϋμως  ψάλλει  τις.)  περί  του  εσχάτου  πρόκειται 
ημΐν  λέγειν. 


64 

§.  145.  Λοιπόν  πράττεται  μεν  δ  ρυ&μός ,  με  το 
να  γίνηται  μεν  χίνηϋΐς  όποιαδηποτοϋν ,  καταμετρών- 
ται  δε  οι  χρόνοι  οί  τίνες  ε'ξοδεύονται  είς  αυτήν*  ψυ- 
λάττειδέ  αυτή  διωρισμενην  τάξιν.  Οίον,  ερρν&μως 
ο  τυμπανιστής  παίζει  το  τύμπανον ,  όταν  αϊ  επιτπ 
τύμπανου  κρούσεις  αύτοΰ  φυλάττωσι  τάξιν  των  χρό- 
νων διωρισμενην'  καικαταμετρούμενος  ό  -χρόνος ,  τον 
όποιον  εξοδενασιν  αϊ  κρούσεις  αύτοΰ,  με  τα  τέσσα- 
ρα ταύτα,  %)εσιν ,  αρσιν ,  ψόφον 3  και  ήρεμίαν,  δια 
τον  ενα  ρυ9μόν  ,  οσάκις  ό  ρυθ-μός  επαναλαμβάνε- 
ται ,  ό  χρόνος  εκάστου  ρυθ-μοϋ  ευρίσκεται  ϊσος  καϊ 
όμοιος  (α)'  διότι  θεωρείται  ρυ&μός  εϊς  τους  τυμπα- 


"Έφευρεταϊ  δε  ρυ&μών  είναι  ο  1<4ρχίλοχος,    Ό  "'Όλυμπος  , 
Ό  Όρφενς}  καϊ  άλλοι.  Λεγουσι  δε  την,εφέιρεβίν  της  ρυ&- 

μοποιΐας  σνγχρονον  τΤ\  της  ποιησεως'  άλλοι  δε  λεγονσιν , 
Ότι  προηγησατο  ο  ρυθμός  της  εποποιίας.  /ίιότι  παρατηρη- 
ααντες  οι  εποποιοϊ  την  ταχεΐαν  και  βραδεΐαν  των  ποδών 
θεσιν  και  αρσιν,  άπο  μεταφοράς  τούτων  εποίησαν  τ  ην  τοι- 
άνδε  των  συλλαβών  σν  μπλοκ  ην ,  ην  παραλαμβάνομεν  προς 
την  των  μέτρων  γενεσιν'  και  όντως  ώνυμασαν  και  αύτάς 
τάς  σψ/ιπλοκάς  Πόδας. 

Τίνες  τών  παλαιών  ώνόμαζον  τον  μεν  ρν&μον  ,  άρρεν' 
το  δε  μέλος,  3-ηλν.  Επειδή  το  μεν  μέλος  είναι  άνενε'ργη- 
τον  και  ασχημάτιστοι* ,  και  επέχει  λόγον  νλης,  δια  την  ε- 
πιτηδειότητα  ην  ε'χει  εις  το  εναντίον"  ο  δε  ρυ&μος  πλάττει 
Εί  αντί)  τεταγμίνως'  και  επέχει  λυγον  ποιοΐντος  προς 


και  κινεί 


το  ποιονμενον. 
α)  Τα  μουσικά  όργανα,  λνραι ,  αυλοί,  φόρμιγγες,  κα)  οσα  τοι- 
αύτα, είναι  μελωδικά,  επειδή  διακρίνονται  εις  αυτά  σθυ- 
γγοι  κατά  το  οξύ  και  βαρύ'  κιθάρα  δε  και  κλαβεσεν ,  κα\  Όσα 
τοιαύτα,  είναι  αρμονικά,  επειδή  Ικπεμπουσι  τους  φθόγγχς 
καθ7  άρμονίαν'  τύμπανα  δε ,  καϊ  τεμπελίκια,  καϊ  τε'αια,  καϊ 
Όσα  τοιαύτα,  είναι  ρν&μικα. 

Πώς  δε  Ό  ήχος,  Όςτις  εύχαίνει  άπο  τά  ρυθμικά  όργα- 
να, αρέσκει  τν\  άκοΤ\  ,  ά(ΐοΰ  ούτε  οξύνεται  οντε  βαρύνε- 
ται; οχι  δι  άλλο  λεγουσιν,  είμη  διότι  ε'χει  αριθμόν  γν(ό- 
ριμον ,  καϊ  τεταγμένο  ν  ,  καϊ  κινεί  διά  τον  αισθητήρια  την 
ημετέραν  ψνχην  με  μίαν  τάξιν  ώρισμε'ι 'ην  καϊ  καταλαμβα- 


65 


νιστας ,  εις  τους  κροτουντας  ταις  χερσι ,  και  εις  τους 
χορευτάς'  διότι  όταν  η  ταχεία  και  βραδεία  θεσις  και 
αρσις  των  ποδών  πράττηται  κατάτινα  ταξιν  ,  η  «V 
χωσι  λόγον  προς  άλλ-ηλας ,  ρυθμός  γίνεται.  3Εν  ρυθ- 
μώ  γίνεται ,  λεγουσι  ,  και  η  κροϋσις  των  χαλκεων , 
όταν  καταβιβάζωσι  τάς  σφύρας  εύτάκτως  κτνπώσας 
εις  τον  ακμών  α. 

§.  146.  Νοείται  δε  ο  ρυθμός  με  αισθητήρια  τρία' 
με  την  όψιν  μεν,  καθώς  εις  τον  χορόν'  με* την  ά- 
κοην  δε,  καθώς  εϊς  το  μελος'  και  με  την  αφην ,  κα- 
θώς εις  τους  σφυγμούς  των  αρτηριών.  Ό  της  Μα- 
οϊκής όμως  ρυθμός  νοείται  με  δύο,  με  την  όψιν  και 
με  την  άκοην.  ^Ρυθμίζονται  δε  εν  τη  Μουσική ,  κι- 
νησις  σώματος ,  μελωδία,  και  λεξις.  Μέρη  δε  ρυθ- 
μικής είναι  πεντε'  το  περί  χρόνων ,  το  περί  γενών 
ποδικών ,  το  περί  αγωγής  τών  ρυθμών ,  το  περί  με- 
ταβολών ,  καϊ  το  περί  ρυθμοποιίας.  ΓΎλη  δε  του  ρυθ- 
μού είναι  οι  χρόνοι,  καθώς  και  ύλη  της  μελωδίας 
είναι  οι  φθόγγοι"  δια  τοϋτο  από  τών  χρόνων  αρ- 
χόμεθα. 


Κ  ΕΦ  Α  Λ  Α  Ι  Ο  Ν    ΣΤ', 

Περί  Χρόνων. 

%    147. 


'Ε, 


Τάχιστος  χρόνος  ονομάζεται  6  ατομος  ώς  προς  η- 
μάς,  δ  καϊ  πρώτος  αϊσθήσει  καταληπτός ,  και  άμε- 


νομίνψ'  (πειόή  ίκτείνιται  ο  ρν&μος  ('ως  ϊκίΐ  οπον  είναι 
ΰννατον  να  χαταλαμβάντ]  δια  της  άχοης  ο  νονς  την  ταξιν 
αντον  τον  ρν&μον. 

6 


(>Γ> 

ρης  νομιζόμενος'  ελέγετο  δε  και  βραχύς  ύπδ  των  πα- 
λαιών καϊ  εσημαίνετο  τω  ν.  Σύνθετος  δε  χρόνος  ο- 
νομάζεται,  δ  δυνάμενος  διαιρέϊσθαι.  Των  δε  συνθέ- 
των χρόνων  άλλος  μεν  είναι  διπλάσιος  του  ελαχίατβ, 
ος  τις  ελέγετο  και  μάκρος  και  εσημαίνετο  τι] — ,  άλ- 
λος δε  τριπλάσιος ,  και  άλλος  τετραπλάσιος"  διότι  δ 
ρυθμικός  χρόνος  προχωρεί  εως  τετράδος. 

§.  148.  *Λπό  τους  χρόνους  άλλοι  μεν  ονομάζονται 
Στρογγυλοί  ,  όσοι  έπιτρέ/ουσι  περισσότερον  από  το  πρέ- 
πον άλλοι  δε ,  Περιπλέω ,  (ίσοι  ποιοϋσι  την  βραδύτητα 
περισσότερον  δια  μέσου  φθόγγων  συνθέτων.  Συμπάν- 
των δε  των  χρόνων ,  άλλοι  μεν  ,  λέγονται  Ί'Ερρυθμοι' 
άλλοι  δε , "Αρρυθμοι"  και  άλλοι'Ρυθμοειδεϊς.  Και  εζ>- 
ρυθμοι  μεν  ονομάζονται ,  όσοι  σωζουσι  μίαν  τάξιν 
προς  αλλήλους  εν  τινι  λόγω"  άρρυθμοι  δε ,  οι  παντε- 
λώς άτακτοι"  και  ρυθμοειδέΐς  ,  οι  μεταξύ  τάτων'  οι 
τίνες  δηλαδή  μετέχουσιν  εν  μέρει  μεν  άπδ  της  τά- 
ξεως των  ερρύθμων'  εν  μέρει  δε,  άπδ  της  ταραχής 
των  άρρυθμων. 

§.  149.  Μετρούνται  δε  οι  χρόνοι  δια  της  θέσεως, 
και  δια  της  άρσεως.  Και  όταν  μεν  δ  ελάχιστος  χρό- 
νος είναι  εν  τη  θέσει,  σημαίνεται  το  Ο"  όταν  δε  εν 
τη  άρσει ,  τω  Ι'  και  δια  μεν  την  θέσιν  πληττομεν 
τδ  δεξιό  ν  γόνυ  με  την  δεξιάν  χείρα"  δια  δε  την  άρ- 
αιν  πληττομεν  τδ  αριστερδν  γόνυ  με  την  αριςεράν  χεί- 
ρα (α).  Προφέρομεν  δε  δια  την  γύμνασιν  του  ρυθ- 
μού εϊς  τους  αρχαρίους  την  μεν  κροϋσιν  της  θέσεως , 
/ίου  μ"  την  δε  κροϋσιν  της  άρσεως,    Τέκ  (β). 


α.)  3Ει  Ι'στιι>  ίίρσις,  πώς  πληττομεν  το  γόνν;  01  μέν  παλαιό) 
ίγνμνάζοντο  τονς  ρνθ-μούς  μέ  άλλον  τρόπον"  ϊ;μ(Τς  όμως 
ζητονντις  το  ίνκολον ,  άκολου&ονμεν  τον  τωρινύν   τρόπον. 

β)  Όΰ•<ϋμανικαι,  λί'ξίΐς  είναι  το  ζΐονμ,  και  το  Τίκ.  Αι  όί  τοι- 
ανται  προγοραι  γίνονται,  ('ως  ου  να  γυμνασ&γι  ο  μα&ητής 
τον  ρν&μον.  "Επίΐτα  οιωπώνται  μεν  αύται  ,  λέγονται  όε  αϊ 
σνλλαβαι  τον  άσματος. 


67 

§.   150.    Ό  μεν  ελάχιστος  χρόνος  έχει  το  σημεΐον 
αύτοϋ  άστικτον ,  ως ,  0  ,   1  '  6  δε  διπλάσιος  στίζεται 

με  την  άπλήν ,  ως  0 ,  1  •  ό  $6    τριπλάσιος    στίζεται 

με  την  διπλην ,  ως  ο ,   1  •    καϊ  δ  τετραπλάσιος  στί- 

ζεται  με  τηγ    τριπλην  ,  ως  0 ,   1  *  και  ούτω  γίνεται 
φανερά  ή  μακρότης  όποιονδηποτοϋν  χρόνου. 

§.  151.  Λόγος  δε  είναι,  δυο  μεγεθών  ανόμοιων 
η  προς  άλληλα  σχέσις.  Τρεις  ονν  λόγοι  θεωρούνται  εν 
τοϊς  ρνθμικόΐς  χρόνοις'  όϊσος  ,  δ  διπλάσιος  καϊ  δ  ημιό- 
λιος  (γ).  Και  δ  μεν  εις  χρόνος  συγκρινόμενος  προς  εαυ- 
τόν, γεννά  τον  λόγον  της  Ισότητος'  ως  0  1 .  Έδώ  ή  θέ- 
σις  συγκρινόμενη  με  την  άρσιν ,  δείχνει  Ισότητα  τβ  χρό- 
νου" οΐ  δε  δύο  χρόνοι  συγκρινόμενοι  προς  τον  ενα, 
γεννώσι  τον  λόγον  τον  διπλάσιον'  ως  0  ο  1  *  εδώ 
αϊ  δύο  θέσεις  συγκρινόμεναι  με  την  άρσιν ,  φαίνον- 
ται οτι  εχουσι  τον  διπλάαιον  χρόνον'  οΐ  δε  τρεϊς 
χρόνοι  συγκρινόμενοι  προς  τους  δύο,  γεννώσι  λόγον 
τον  ημιόλιον'  ως  0  0  0  11. 

§.  152.  Έν  ω  κρούονται  η  θέσις  καϊηάρσις,  θεω- 
ρείται ψόφος  και  ηρεμία"  διότι  αμα  οτι  γένη  η  κρβ- 
σις  επί  του  τύμπανου ,  εκπίπτει  δ  ψόφος ,  καϊ  διαρ- 
κεί εως  να  γένη  καϊ  δευτέρα  κροϋσις'  η  δε  διάρκεια 
του  ψόφου  πρέπει  να  γίνηται  τόση,  οσην  δ  χρόνος 
ζητεί.  Προξενειται  δε  η  διάρκεια  από  τηνστάσιντης 
χειρός,  το  όποιον  είναι  η  ηρεμία.  Προφέρομεν  δε 
τον  ψόφον  με  τα  είρημένα ,  Λούμ  ,  Τεκ'  και  συνε- 
'ξισοϋται  η  προφορά  τούτων  κατά  τον  χρόνον  με  την 


γ)  Μ-ΐγέίτη  εόώ  εννοούνται  τά  χρονικά  μήκη  της  αρσεωςκαϊ  της 
&έσεως'  οΘ-ιν  συνίσταται  και  η  άνομοιότης  τον  ίσον  λόγβ. 
ΠροστιδΊασι  δέτινες  και  τον  Ιπίτριτον  λόγον'  Ης  τις  γίνε- 
ται, όταν  σνγκρίνηται  ο  τρία  προς  τον  τέσσαρα"  ώς  ο  '. 


§8 

διωρισιιένην  διάρκειαν  του  ψόφου.  Ή  δε  ηρεμία  προ- 
φοράν  μεν  δεν  έχει  ,  κρατεί  δε  την  χείρα  εις  στά- 
σιν  όσον  χρόνον  δ  ψόφος  ζητεί,  εξω  από  ημισνν  τ« 
ελαχίστου  χρόνου  3  οτε  άρχεται  ή  χειρ  να  αναβιβά- 
ζεται. 

%  153.  Ύνα  δε  φανερω&ώσιν  αυτά  και  επί  πα- 
ραδείγματος, ας  γ'ινωνται  αϊ  κρούσεις  τούτβτδ  πο- 
δός 0  10.    Έδώ  η  μεν  δεξιά  κρούει  το  γόνυ  δια  τον 

μακρόν  χρόνον  της  θέσεως  0  ,  και  άρχεται  δ  ψόφος 
με  την  προφοράν  του  ^ούμ'  και  ή  μεν  δεξιά  μένει 
είς  ήρεμίαν ,  εως  ου  νά  έξοδευ9ή  δ  διπλάσιος  χρό- 
νος καί  νά  παύση  δ  ψόφος  της  θέσεως  θ*  ή  δε  α- 
ριστερά άρχεται    νά    άναβαίνη   μετά    την    έξόδευσιν 

του  ημιολίου  χρόνου    της   0  _,   διά    νά    κρούση  εύ&ύς 

εϊς  την  τελείωσιν  του  διπλασίου  χρόνου  της  Ο  3  με 
το  νά  πέση  είς  το  άριστερόν  γόνυ,  και  νά  δώση  αρ- 
χήν είς  τον  ψόφον  της  άρσεως  1  .  Και  ηρεμεί  μεν 
ή  αριστερά,  αναβιβάζεται  δε  η  δεξιά  διά  νά  πλήξη 
το  δεξιόν  γόνυ  μετά  την  τελείωσιν  του  ενός  χρόνα 
της   1  '  καταβιβασ&είσης  δε  και  της  δεξιάς,   διά  νά 

κρούση  τον  ψόφον  της  ο   Ο-έσεως  ,  γίνεται  ηρεμία. 

§.  15  4.  ΓΏστε  οτε  παράκεινται  δύο  σημεία  όμοια 
καί  Ισόχρονα,  ή  ηρεμία  του  πρώτου  είναι  όλιγωτερα 

της  του  δευτέρου'  ως  0  0  1  Χ.Αιότι  εις  μεν  την  πρώ- 
την  &έσιν  ζητείται  άναβιβασμός  της  δεξιάς  διά  την 
κροϋσιν  της  δευτέρας  &έσεως ,  οτε  κα^  γίνεται  παυ- 
Οίς  της  ηρεμίας"  εϊς  δε  την  δευτέραν  &έσιν  γίνεται 
ηρεμία  και  διά  την  δευτέραν  Θέσιν  και  διά  τάς  δύο 
έπομενας  άρσεις.  Το  ϊδιον  δε  γίνεται  και  εις  τάς  δύο 
άρσεις. 


60 


ΚΕΦΑΛΑΙΟ®     Ζ'. 

Περί  Ποδών. 
§.    155. 

Π 

*-*-ονς  είναι  μέρος  του  όλου  ρυ&μοϋ ,  με  το  οποίον 

καταλαμβάνομεν  τον  όλον  ρυ&μόν.  Οϋτε  δε  εκ  μο- 
νών δέσεων  γίνεται  πους ,  οϋτε  εκ  μόνων  άρσεων, 
άλλα  αυμπλεκόμεναι  με  τάς  άρσεις  αϊ  9έσεις ,  είτε 
μία  με  πολλάς ,  εϊτε  πολλαΐ  με  μίαν }  συνιστώσι  τκς 
πόδας"  ώστε  μέρη  ποδός  είναι  ή  &έσις  και  ή  άρσις' 
και  γίνεται  πους  δίσημος  μεν ,  ώς  Ο  1  ,  η   1  Ο  *  τρί- 

σημος  δέ9  ώς  Ο  1  1  3η  Ο  1  ,  ξ  001,^  01,  //  1  1  0, 
η  ί  Ο'  τετράσημος  δε ,  ώς  0011,  η  011,  και  τα 
λοιπά.  Και  ούτος  μεν  δ  πους  0  1,  λέγεται,  οτι  σύγ- 
κειται εκ  &έσεως ,  και  δισήμβ  άρσεως"  ούτος  δε  1  ο, 
εκ  τρισήμου  άρσεως,  και  τετρασημου  θέσεως  (α). 

%.  156.  Γένη  των  ποδών  είναι  τρία'  το  Ί'ΐσον ,  το 
Αιπλάσιον ,  και  το  Ήμιόλιον.  Και  ϊσον  μεν  είναι  το 
Αακτνλικόν ,  επειδή  ή  μία  &έσις  αύτβ    είναι  ϊση  με 

τάς  δύο  άρσεις"   0  11. 

Λιπλάσιον  δε  είναι  το  Ίαμβικόν'  επειδή  ή  &έσις 

είναι  διπλασία  της  άρσεως"   1  0  . 


α)  Καλίία&ω  δι  Πρώτος  μιν  των  χρόνων  ο  υπό  μηδενός  των 
ρυθμιζόμενων  δυνατός  ων  διαιρε&ψαι'  Λίσημος  δ(,  ο  δις 
τούτον  καταμιτρούμενος'  ΤρΙοημος  δ(,  ο  τρίς'  Ύετραση- 
μος  δι  ο  τίτράκις.     ΐΛριστό'ξίνος.  φ.  280. 


70 

Ήμιόλιον  δε  είναι  το  Παιωνιχόν'  επειδή  αί  δύο 

&έσεις  είναι  ημιόλιαι  της  άρσεως"   0  0  1    (α). 

§.   157.  "Εν  μεν  τω  άακτυλικω  γένει  πόδες  (>υ&- 
μικοί  είναι  εξ" 

Ο  1  Ιάπλδς  προκελενσματικός  (β). 
οοΐΐ   Λιπλέίς  προκελενσματικός ,  ός  και  βτω  γίνε- 
ται,  110  0. 

0  11  Ανάπαιστος  από  μείζονος  (γ)  . 

110  Ανάπαιστος  απ*  ελάσσονος . 

Ο  1   Σπονδεϊος  απλούς  . 

ο   1   Σπονδεϊος  διπλδς  (δ). 

§.   15  8.  Έν  δε  τω  *Ιαμβικω  γένει  πόδες  ρν&μικοι 
είναι  τέσσαρες. 

1  Ο  "Ιαμβος ,  η   0  1. 

ο  1    Τροχαίος ,  ον  δ  Βάκχειος  ονομάζει  Χορεϊον . 
1       Ο     "Ιαμβος  ορ&ιος  (ε) . 


„  α)  Προστιθεασι  τινές  χα)  το  έπίτριτον  γένος  δια  τον  επίτρι- 
„  τον  λόγον.  "Εστί  δέ  και  άλλα  γένη,  άπερ  άλογα  καλείται 
,,  ονχϊ  τω  μηδένα  λόγον  ε/ειν,  άλλα  τω  μηδενι  των  προει- 
„  ρημένων  λόγον  οϊκείως  ν/Ην.  Κατά  αριθμούς  δέ  μάλλον, 
„  η  κατά  έΐδη  ρυθμικά  σωζειν  τάς  αναλογίας.  ,,     ΪΑριςείδ. 

β)  ι0  Προκελευσματικος  λέγεται  και  Πυρρίχιος"  άνάπαλιν  δε  τέι- 
του  κείται  ο  'Ηγεμών  πους,  ίο. 

γ)  Οντος  ονομάζεται  και  δάκτυλος,  δια  την  των  συλλαβών  τα- 
'ξιν ,  αναλογούσαν  τοις  μέρεσι  τ5  δακτύλου.  Ανάπαιστος  <Γ 
ώνομάσθη ,  η  δια  το  άνάπαλιν  τετάγθαι'  η  δια  το  την  φωνή  ν 
διαθεΐν  μεν  τάς  βραχείας ,  άναπαυεσθαι  δε  κατάντησαν  ε- 
πί την  μακράν. 

δ)  Οντος  λέγεται  και  2πονδεΐος  μείζων"  εστί  δέ  εκ  τετρααημα 
θέσεως,  και  τετρασημου  άρσεως. 

ί)  "Ορθιος  ει'ρηται  δια  το  σεμνον  της  νποκρίσεως  και  βάσεως" 
εστί  δε  εκ  τετρασημου  άρσεως,  και  όκτασημον  θέσεως. 


71 


0     0     1      Τροχα7ος  σημαντός  (α) . 

§.  159.  Έν  δε  τω  Παιωνικω  γίνει,  πόδες  ξυΰμϊ- 
κοί  είναι  δύο' 

οοι      Πα  ίων  διάγνιος. 

οι    0   0   1      Παίων  επιβατός  (β). 

§.  160.  Ό  μεν  έν  ϊσω  λόγω  πβς ,  άρχεται  μεν  ά- 
πο διοήμβ  ί  0  ί'  γεμίζει  δε  ρν&μον εως  εκκαιδεκά- 
οημον'  διότι  μεγαλητερονς  ρνθμβς  είς  τοϋτο  το  γέ- 
νος δεν  δυνάμε&α  να  διακρίνω  μεν.    'Ο  δε  εν  δίπλα- 

αίω  λόγω  πους,  άρχεται  μεν  άπότρισήμβ ,  \  ο  ,γε- 
μίζει  δε  ρυ&μον  εως  όκτωκαιδεκάοημον.  'Ο  ^«  εν 
ήμιολίω    λόγιο    πους,    άρχεται  μεν  από  πενταθι\μου 

0   0   1,  γεμίζει  δε  ρν9μόν  εως  πεντεκαιεικοσάαημον. 


α)  Σημαντος  δε  ει'ρηται,  οτι  βραδύς  ων  τοις  χρόνοις,  επιτεχ- 
νηταΐς  χρηται  σημασίαις ,  παρακολουθήσεως  "νίκα  διπλασιά- 
ζων  τάς  &έσεις'  εστί  δε  εχ  δύο  αίσιων  τετρασημων ,  και 
εξ  άρσεως  τετρασημον. 

β)  ι0  Παίων  λέγεται  διάγνιος  μεν ,  ηγαν  δίγνιος,  ήτοι  διμερής, 
επειδή  μεταχειρίζεται  δνο  μέρη  &έσεις  και  άρσιν'  τοντ  ε- 
ατι  &εσιν  δίοημον,  9εσιν  απλην ,  και  αρσιν  δίοημον.  3Επι- 
βατος  δε,  επειδι)  μεταχειρίζεται  τέσσαρα  μέρη,  &ε'σιν  μα- 
κράν, αρσιν  μακράν,  θέσεις  δύο  μακράς,  και  αρσιν  μακράν' 
και  γίνεται  από  δνο  άρσεις,  και  από  δύο  διαφόρους  θέσεις. 
"Ολοι  λοιπόν  οι  πόδες,  εξ  ων  σύγκεινται  οι  ρυθμοί  είναι 
δώδεκα.  Οντοι  δε  οι  ρυθμικοί  πόδες  ώνομάζοντο  και  ρυθ- 
μοί άπο  τους  παλαιούς,  καθώς  βλέπομεν  είς  τον  Βακχεΐον 
κα)  είς  τον  \4ριστείδην ,  ο  ότιοιος  και  λε'γει'  "  Των  ρυθ- 
„  μών  οι  μεν  είσι  σύνθετοι"  οι  δε,  ασύνδετοι.  ΐ4σννθετοι 
„  μεν  οι  ενϊ  ποδιχώ  γένει χρώμενοι,ώς  οϊτετράσημοι'  σύν- 
„  θετοί  δε,  οι  εκ  δύο  γενών  η  και  πλειόνων  συνεστώτες, 
„  ώς  οϊ  δωδεκάσημοι'  μικτοί  δε,  οι  ποτέ  μεν  εις  γρόνας , 
„  ποτέ  όε  είς  ρυθμούς  άναλνόμενοι.  „ 


72 


ΚΕΦ  Α  Λ  ΑΙ  Ο  Ν    Η'. 

Περί  Μέτρων. 
§.   161. 


Ε, 


ί  μ  μετρον  μέλος  λέγεται  εκείνο,  τ«  οποίον  οι  χα- 
ρακτήρες της  μελωδίας  χωρίζονται  μέ  κατά  κάβετον 
γραμμάς }  περικλειύσας  μελωδίαν  τόσων  χρόνων,  ό- 
σους περιέχει  το  μετρον.  Συγκροτδνται  δε  τα  Μέτρα 
τ  ο  ντον  τον  τρόπον. 

§.  162.  Μία  μεν  &έσις ,  μία  δε  άρσις ,  αϊ  τίνες 
μετρ&σι  χρόνους  δύο,  συγκροτοϋσι  το  μετρον  όπερ 
σημαίνεται  δια  τ«  2  .  Κρύομεν  δε  είς  τ&το  το  με- 
τρον άπαξ  μεν  το  γόνυ,  άπαξ  δε  τον  αέρα.  Ταυ- 
τίζεται δε  τβτο  το  μετρον  μέ  τον  Προκελευσματικόν 
πόδα'  Ο   1  . 

§.  163.  Μία  μεν  &έσις ,  δύο  δε  άρσεις,  αϊ  τίνες 
μετρ&σι  χρόνπς  τρεις  ,  συγκροτβσι  το  μετρον  οπεφ 
σημαίνεται  δια  τβ  3  .  Κρύο  μεν  δε  είς  τβτο  το  με- 
τρον ,  άπαξ  μεν  το  γόνυ ,  δίς  δε  τον  άέρα'  Ο  1  1  * 
η  άπαξ  μεν  το  γόνυ  βραχέως ,  άπαξ  δε  τον  αέρα 
μακρώς ,  και  τότε  ταυτίζεται  τ δτ ο  το  μετρον  μέ  τον 

'ϊαμβον  πόδα  Ο   1  . 

§.  164.  Αύο  μεν  δέσεις,  δύο  δέ  άρσεις,  αϊ  τίνες 
μετρβσι  χρόνους  τεσσάρας,  συγκροτβσι  το  μετρον 
όπερ  σημαίνεται  δια  τ#  4  .  Κρύο  μ  εν  δέ  είς  τοντο 
το  μετρον,  δις  μεν  το  γόνυ,  δίςδέ  τον  αέρα.  Ταυ- 
τίζεται δέ  τ«το  το  μετρον  μέ  τον  διπλβν  προκελευ- 
σματικόν πόδα'    0  0  11. 

§.  16  5.  Λύο  μεν  &έσεις ,  άρσεις  δέ  τρεις,  μετρεί- 
σαι χρόνβς  πέντε ,  συγκροτδσι  το  μετρον  όπερ  ση- 
μαίνεται δια  τν   5.  Κρύομεν  δέ  εις  τύτο  το  μετρον, 


73 

<5^£  μεν  το  γόνν ,  τρις  δε  τον  αέρα ,  προς  δεξιά  ,  προς 
αριστερά,  καϊ  προς  τά  άνω'  είδε  κρούομεν  Θέσιν 
μακράν ,  θέσιν  βεραχείαν ,  καν  άροιν μακράν,  ταυτίζε- 
ται   τοντο    το  μ  τρον  με    τον   πόδα,    όνομα'ζόμενον 

Παίιον  διάγυιος.   0  0  1. 

§.  1β6.  Λύο  μεν  Όέσεις ,  άρσεις  δε  τέσσαρες  με^ 
τροϋσαι  χρόνους  εξ,  σνγκροτοϋσι  το  μέτρον,  όπερ 
σημαίνεται  διά  του  6.  Κρούομεν  δε  είς  τοΰτοτό  με- 
τρον,  δις  μεν  το  γόνν ,  .τρις  δε  τον  αέρα,  προς  δεξιά 
προς  αριστερά ,  καϊ  προς  τά  άνω  μακρούς.  Είναι  προσέτι 
καϊ  άλλα  μέτρα  εις  την  χρήσιν  των  Ευρωπαίων  μ  α- 
σικών ,  τά  οποία  ονομάζονται  Συν&ετα'  ταϋτα  έπει^ 
δι)   άχρηστοϋσι  παρ  ημΊν ,  σιωπώνται. 

§.  167.  "Οταν  χωρί'ζυιμεν  την  μελωδίαν,  άφον 
είναι  γεγραμμένη  εντελώς  με  τους  χαρακτήρας  της 
ποσότητος,  και  με  τά  σημεία  της  ποιότητος ,  με  κα- 
νένα από  τά  εϊρημένα  μέτρα ,  σύροντες  τάς  κατά  κά- 
χτετον  γραμμάς ,  πρέπει  νά  προσέχωμεν  τά  έξης. 

§.  168.  "Οσας  δέσεις  και  άρσεις  περιέχει  το  μέτρον, 
τόσων  χρόνων  μελωδίαν  πρέπει  νά  γράφωσιν  οι  χα- 
ρακτήρες,  οϊτινες  εμπερικλείονται  υπό  των  κατά  κα- 
θ ετον  γραμμών"  οίον ,  εάν  μεν  το  μέτρον  π:εριεχΐ] 
θέσιν  και  άρσιν ,  αι  κατά  κά&ετον  γραμμάι  περικλεί- 
ονσι  χαρακτήρας,  γράφοντας  μελωδίαν  δύο  χρονών. 
3Εάν  δε  το  μέτρον  περιέχη  θέσιν  καϊ  δύο  άρσεις ,  αι 
κατά  κά&ετον  γραμμαι  περικλείονσι  χαρακτήρας ,  γρά- 
φοντας μελωδίαν  τριών  χρόνων  και  τά  λοιπά. 

§.  169.  "Ενίοτε  εκεί  οπού  πρέπει  νά  χωρισ&η  το 
μέτρον  διά  της  κατά  κά&ετον  γραμμής ,  τυχαίνει  χα- 
ρακτηρ  άτμητος  διά  την  μακρότητα  τ«  φ&όγγχ  τη" 
τότε  άφηνομεν  μεν  αυτό  το  μέτρον  άχωριστον ,  τέ- 
μνομεν  δε  το  μετ  αυτό.  Καϊ  επειδή  γίνεται  εν  μέ- 
τρον οκτώ  χρόνων ,  ήγουν  δύο  θέσεων  και  δύο  άρ 


Τ4 

σεων ,  και  πάλιν  δύο  θ  έσειαν  και  δύο  άρσεων  ,  εγγρά- 
φεται τω  μέτριο  προς  γνώρισιν  ο  8  αριθμός.  Λιά, 
τά  αυτά  δη  καϊ  ο  7,  ό  6,  και  δ  5  ,  και  δ  3  ,  καϊ  ο  2. 
§.  170.  "Εμφασις  είναι  το  να  άρχίζη  και  να  τε- 
λειόνη  β0®}  Ι1*  τ°  μετρον  το  εμμελές  μάκρος  της 
συλλαβής  της  σημαντικής  λέξεως'  οίον,  εϊς  το  Τάς 
έσπερινάς  αι  σύλλαβοι  *ν,  και  2ί  >  τη$  λέξεως  Κύριε 
λαμβάνοναιν  εμμελές  μάκρος. 

κ  ν     υ     υ     υ  ρι     ι     ι         ν 

Τούτο  το  μάκρος  είναι  χρόνων  τεσαάρων'  εάν  καϊ 
το  μετρον ,  με  το  οποίον  μετρώ  το  τροπάριον  όλον, 
είναι  χρόνων  τεσσάρων,  σώζω  την  εμφασιν'  είδε  μη, 
παραβλάπτω  αύτην. 

§.  171.7/  μελωδία  των  συλλαβών  Μ  καϊο^,  διαρ- 
κούσα χρόνους  οκτώ,  περικλείεται  από  δύο  μέτρα, 
τά  δια  του  4  σημειούμενα.  Λοιπόν  τδ  μεν  πρώτον, 
έχον  την  κατά  κάθετον  γρομμην  προ  τοϋ  ολίγον, 
περικλείει  τδ  *Ολίγον ,  τά  Κεντήματα ,  την  Πεταστην, 
καϊ  την  3Απόστροφον'  μεθ3  ην  κείται  ή  κατά  κάθετον 
γραμμή•  τδ  δε  δεύτερον  περικλείει  το  Ή Ισον ,  τηνΎ- 
πορροήν ,  τδ  *  Ολίγον ,  και  την  *Λπόστροφον'  μεθ'  ην 
κείται  πάλιν  η  κατά  κάθετον  γραμμή.  ^Άρα  τδ  εμ- 
μελές μάκρος  τών  συλλαβών  αρχίζει  και  παύει  μα- 
ζί) με  τό  μετρον. 

§.  172.  "Οπου  τύχοι  εμμελές  μάκρος  συλλαβής ,  ε- 
κείθεν άρχίζομεν  να  χωρίζωμεν  τά  μέτρα ,  είτε  τε- 
τράχρονον  είναι ,  εϊτ,ε  δίχρονον.  Και  αν  προηγηται 
φ&όγγος  τελικός,  οςτις  δύναται  νά  είναι  και  βρα- 
χύς, και  δίχρονος,  και  τρίχρονος ,  διορίζεται  δ  χρό- 
νος τούτου  του  φθόγγου  από  την  επομενην  εμφασιν- 
Καθώς  εις  τδ  αυτό  τροπάριον  κατά  την  λεξιν  εύχάς, 


75 

η  συλλαβή  *«£  γίνεται    τρίχρονος    διά  τάς  έπομένας 
εμφάσεις  των  συλλαβών  ™  καν  £<. 


Κ  ΕΦ  Α  Λ  Α  Ι  Ο  Ν     Θ'. 
Περί  'Ρυ&μων, 
§.    173. 


Ε. 


Ιρρυθμον  μέλος  λέγεται  εκείνο ,  τον  οποίου  οι  φθό- 
γγοι της  μελωδίας  φυλάττονϋι  την  αυτήν  ταξιν }  ην 
εχουσιν  οι  χρόνοι  του  ρυθμοϋ'  δια.  τοϋτο  και  χωρί- 
ζονται οι  χαρακτήρες  της  μελωδίας  με  κατά  κάθε- 
τον  γραμμάς  ,  περικλείουσας  μέλος  τόσων  χρόνων , 
όσους  περιέχει  δ  ρυθμός.  "Εκαστος  δε  ρυθμός  συντί- 
θεται από  τους  εϊρημένους  πόδας'  και  συντίθεται  η 
κατά  συζυγίαν ,  η  κατά  περίοδον.  Κατά  μεν  συζυ- 
γίαν,  όταν  είναι  η  σύνθεσίς  τον  από  δυο  πόδας  α- 
πλούς κάί  ανόμοιους"  κατά  δε  περίοδον ,  όταν  είναι 
ή  σύνθεσίς  του  από  πόδας  περισσοτέρους  και  ανό- 
μοιους. 

§.  174.  'Ρνθμοι  λοιπόν  κατά  σνζνγίαν  εϊςτό  δακ- 
τνλικόν  μεν  γένος  είναι  δύο  οι  έξης. 

0  10  1  Ιωνικός  άπό   μείζονος. 

0  10  1  Ιωνικός  απ3  ελάσσονος  (α). 


α)  Τωνικος  ώνομάσ&η  όιά  το  τον  ρν&μον  ηορτικον,  Ιψ  ώ  καϊ 
οι  "Ιωνίς  Ικωμόδη&ηααν.  Και  ο  μϊν  πρώτος  σνντώπαι  ίξ 
απλον  οπονόίίου  και  προχίλινσματικον  όισι,μον'  ο  ύ*  όίν- 
τιρος,  Ιναντίως.  Τούτον  τον  ρν&μον  ονόμαζα  Β&χχιΐον, 
Βακχίΐος  ο  Γίρων'    και   λέγει    οτι  ονντίϋίται  αφ  ηγψόνος 

καϊ  σπονόίίου*     οίοι 


7ίϊ 


§.    17  5.     ΕΙς  το  Ιαμβικό  ν  δε  γένος  είναι  πάλιν  οι 
έξης  δύο  ' 

10  0  1    Βάκχειος  άπό  Ίαμβου. 

οΐΐο  Βάκχειος  άπό   Τροχαίου  (α). 

§.    176.  Κατά  δε  περίοδον  εϊς  το  Ί&μβικόν   γένος 
είναι  ρυ&μοϊ  δώδεκα  οι  έξης. 

ΐοοίοΐοΐ    Τροχαίος  από  Ίαμβου. 

(»  1  ΐοοίοΐ    Τροχαίος  άπό  Βάκχειου. 

οίοΐΐοοΐ   Βάκχειος  άπό   Τροχαίου. 

0  1010110  "Ιαμβος  επίτριτος. 

01101010  "ίαμβος  άπό   Τροχαίου. 

10011010  "ίαμβος  άπό  Βάκχειου. 

10  10  0  110  Βάκχειος  άπό  Ίαμβου. 

10  10  10  0  1    Τροχαίος  επίτριτος. 

10  100101  ίίπλοϋς  Βάκχειος  άπό  Ίαμβου. 

οίοΐΐοΐο  'Λπλοϋς  Βάκχειος  άπό   Τροχαίου. 

οΐΐοΐοοΐ    Μέσος  "ίαμβος. 

10  0  10  11ο    Μέσος  Τροχαίος   (β). 


«)  Βάκχειοι  ώνομάσίτησαν,  άπο  του  Ότι  αρμόζονσι  τοις  βακ- 
χείοις  με'λεσιν'  ών  ο  μεν  έχει  πρώτον  μεν  τονΊαμβον,  $εν~ 
τερον  δε  τον   ΤροχαΐΌν'  ο  δε,  εναντίως. 

β)  Των  Χατά  περίοδον  δώδεκα  ρυ&μών,  οι  μεν  τέσσαρες  συνί- 
στανται εξ  ενός  ιάμβου  και  τριών  τροχαίων'  οι  δε  έξης 
τέσσαρες,  εξ  ενός  τροχαίου  και  τριών  Ιάμβων"  οι  δε  λοιποί 
τέσσαρες  εκ  όνο  ιάμβων. 


77 

§.   177.    Με  τι)ν  μίξιν  δε  τούτων  των  γενών  γι* 
νονται  εϊδη  (>υ&μών  περισσότερα"  οίον  , 

10  0  0  1   Λόχμιος  πρώτος. 

100110111   Λόχμιος  δεύτερος  (α). 

10  0  1 

0  110 

οιιοοΐ   Προσοδιακος  εκ  τριών. 

οιιοοίΐο  Προσοδιακός  εκ  τεσσάρων  (γ). 

10  0  Ίαμβοειδης 

[  Χορείοι  άλογοι  (δ). 
11ο   Τροχοειδής 


0  1  0  1 '. 

Προσοδιακοϊ  δύο  συζυγιών  (β). 

0  10  0] 


μ)  Βάκχειος  ο  Γέρων  λε'γει,  οτι  συντίθεται  ο  Λόχμιος  Ιξ  \άμ- 

βα ,και αναπαίστου ,καϊπαιανος  τπκατάτψ  βάσιν%  ιοιιοοιιο. 

Ό  δε  Παιάν  συντίθεται  εκ  χορείου  και  ηγεμόνος'  οι  ίο. 

*Εκτίθησιν  ο  αυτός   και   άλλον   ρυθμόν ,    ον  καλεί  *Ενό- 
πλιον'    και    σύγκειται   εξ  Ιάμβου  και  ηγεμόνος  και  χοοείου 

κα)  Ιάμβον'  ιοιοοιιο.  "Αλλοι  δε  λεγουσιν,  οτι  σύγκειται  ο 
Ενόπλως,  'όςτις  ονομάζεται  και  Προσοδιακός  υπό  τίνων,  εκ 

σπονδείου  καιπυρριχίον  και  τροχαίου  και  ιάμβον'  οιοιοιιο. 

β)  Ούτοι  οι  δυο  συντίθενται  από  των  δύο  Βάκχειων  και  Ιω- 
νικού του  από  μείζονος. 

γ)  Τούτων  ό  μεν  συντίθεται  εκ  πυρρίχιου  και  ιάμβου  και  τρο- 
χαίου" ό  δε,  εξ  αυτών  των  τριών  και  Ιάμβα  προστιθέμενα. 

<ί)  'Ο  μεν  ^Ιαμββειδης  συνίσταται  εκ  μακράς  άρσεως,  και  δύο 
βραχειών  θέΌεων'  και  τον  μεν  ρυθμόν  εοικε  δακτύλω'  τα 
δε  της  λέξεως  μέρη  κατά  τον  αριθμόν,  ϊάμβω.  "Εστί  γαρ 

ίαμβος,  10»,  ήγουν  ίο.  ό  δε  Τροχοειδής,  εκ  δύο  βραγειών 
άρσεων,  και  μακράς  θέσεως. 


78 

0  0  11111   Κρητικός  (α). 

οοΐΐ   δάκτυλος  κατά  Βακχεΐον  τον  από  Τροχαίου. 

0  0  11    δάκτυλος  κατά  Βακχεΐον  τον  από  Ίαμβου. 

0  0  0  111    ^άκ  τύλος  κατά  χορειον  τον  Ίαμβοειδη. 

0  0  0  111    δάκτυλος  κατά  χορεϊον  τον  Τροχοειδη  (β). 

0  0  10  δάκτυλος  από  Ίαμβου  (γ). 

17  8.  Οι  μεν  ούν  ρυ&μοϊ ,  τους  οποίους  διέσωσεν 
εις  ημάς  δ  Αριστείδης  και  6  Βάκχειος  6  Γέρων ,  τό- 
σοι είναι.  01  δε  Ό&ωμανοΙ  εχουσι  ρν&μούς  τριάκον- 
τα δύο  σχεδόν,  από  τους  οποίους  παρακαταλέγομεν 
δώδεκα  τους  απλούστερους  καϊ  εύχρηστοτέρους.  Με- 
ταχειρίζονται δε  καί  έτερα  δύο  σημεία,  τά  2  ,  1 — . 
Καϊ  το  μεν  2  φανερόνει  δύο  χρόνους  βραχείς,  9έ- 
σιν  καϊ  άρσιν'  το  δε  1  — ,  χρόνους  βραχείς  τεσσάρας" 
καϊ  το  μεν  2  προφέρεται  τεκέ  ,  και  κρούει    πρώτον 


ίύ  Ώνομάσ&η  όντως  άπο  έθνους. 

β)  ' Ο  μεν  πρώτος  δάχτυλος  σννεστηκεν  εχ  τροχαίου  θέσεως , 
καϊ  ιάμβου  άρσεως"  ο  δε  δεύτερος,  εναντίως'  ο  δε  τρίτος 
δέχεται  τον  μεν  έτερον  χοριΐον  εις  θέσιν'  τ»ν  δε  έτερον, 
ΐϊς  άρσιν"  καϊ  ο  τέταρτος,  Ιναντίως. 

γ)  ι0  "Αριστείδης  λίγα,  οτι  ο  Κρητικός  ρν&μος  σύγκειται  εκ 
τροχαίου  θέσεως,  και  τροχαίου  άρσεως ,  και  Ιάμβου  άρ- 
σεως" χαϊ  επειδή  φαίνεται  το  κείμενον  εσφαλμένοι•,  λε'γον 
&1σϊ  δε  και  έτεροι  ρνθμοϊ ,  τϋν  αριθμόν  εξ),  χαι  καταλέ- 
γον  ρυθμούς  πέντε,  6  Μεϊβώμιος  διορθών  αυτδ  ,  γράψει 
ούτως" 

Ό  μεν  Κρητικός  ρν&μος  σύγχειται  εκ  τροχαίου  θέσεως, 

καϊ  τροχαίου  άρσεως"  οοιι.   Ό  δε  δάκτυλος    άπο    ιάμβου 
ρνθμός  σύγκειται  εξ  ιάμβου  ζέσεως  ,  καϊ  ιάμβου  άρσεως" 

οοιι,  Καϊ  Ι'γινεν  η   εκθεσις   τούτου    του  ρυθμού  άπο    τον 
Μί'ίβώμιον  εκ  της  απαριθμήσεως  του  "Αριστείδου. 


79 

τδ  γόνυ  το  δεξιδν  ,  έπειτα  το  άριστερόν.  Το  δε  1 — 
προφέρεται  τεεκ ,  καΐ  κρούει  πρώτον  τη  αριστερά  το 
άριστερόν  γόνυ  ,  καϊ  έπειτα  άμφοτεραις  άμφότερα' 
ώστε  2  2  δύνανται  εν  1 — *  άλλα  το  μεν  1 — περαί- 
νεται  με  ίνα  ψόφον'  τα  δε  δύο  2  2,  με  τέϋΟαρας 
ψόφους. 


Ο 


ΚΕΦΑΛΑ10Ν    ϊ. 

Παρακαταλογη  των  Ό&ω μανικών  ρν&μών. 
§.    179. 


ύσούλ  λέγεται  τουρκιστί  δ  ρν&μδς ,  "ΛαΧ  αύτδς  προ 
πάντων  διδάσκεται  είς  τους  αρχαρίους"  τελειόνει  δε 
κοντά  εϊς  αυτούς  διπλην  χρείαν.  Καϊ  μία  μεν  είναι, 
εκείνη  ήτις  χρησιμεύει  καϊ  είς  ημάς'  η  δε  άλλη  εί- 
ναι,  εκείνη  ήτις  οδηγεί  αυτούς  εϊς  το  να  έν&υμών- 
ται  τα  μέλη ,  τα  δποϊα  διδάσκονται  καϊ  διδάσκονσιν. 
Επειδή  οι  Ό&ωμανοΙ  μη  μεταχειριζόμενοι  χαρακτή- 
ρας είς  το  να  γράφωσι  τά  μέλη ,  κρατοϋσιν  αυτά  εϊς 
την  μνήμην  δια  τών  ρυ&μών'  τούτων  λοιπόν  τών 
ρυ&μών  Ιδού   παρακαταλεγονται  δώδεκα,  οι  έξης. 

Σοφιάν ,    001  ,   η   02  . 

Λουγεκ ,   01101,  ου  το  διπλβν ,   00101—22. 

Σεμαϊ ,   0201,  ου  το  ταχύ,  01101, 

Τζεμπερ,   0200011101 — 22. 

ΑεβρικεπΙρ  ,   0010120111001 — 22. 

Περευσάν ,   0101001001 — 22. 


80 

Μουχαμμεζ,  0201001201201 — 22  ; 

Ψεμελ,   020220201101001 — 22. 

Χαφιφ  ,    0110110201102001201201 — 22  . 

Σακίλ,    020220201100101102001201201 — 22  . 

Νίμσακίλ,   0202202011 — 22. 

Νιμ  δεβίρ,    0010001 — 22. 

§.  180.  Παρατηρούντες  καί  τήν  σύνθεσιν  των  ο- 
θωμανικών ρυθμών,  εύρίσκομεν  οτι  δ  Σοφιάν  είναι 
δ  αύτδς    με   τον    Παίωνα.      Το  δε  Σεμαϊ  σύγκειται 

από  Παίωνα,  καί  άπδ  ΣπονδεΧον ,   001,   01  *  διότι 

το  001  ,  είναι  ταύτόν  με  το  0  2  κατά  την  κροϋοιν. 
Ούτω  δε  ϊσως  δυνάμεθα  να  άναλύσωμεν  είς  πόδας 
και  τους  λοιπούς  οθωμανικούς  ρυθμούς ,  καϊ  να  στο- 
χασθώμεν  οτι  ευρίσκεται  και  είς  αύτας  λόγος  τις. 

§.  181.  Νιμ  Σακίλ  ώνομάσθη  ένας  ρυθμός,  επει- 
δή είναι  μέρος  του  όλου  ρυθμού  Έακίλ.  Ούτω  λέ- 
γεται και  νιμ  χαφιφ,  και  νιμ  δεβρι  ,  δηλαδή  ήμισυ 
χαφιφ  ,  και  ήμισυ  δεβρι'  τα  όποια  είναι  μέρη  των 
ολοκλήρων  ρυθμών  Χαφιφ  ,  καί  Λέβρι.  ΊΆρα  κατ 
αυτούς  ή  επιτομή  μεγάλου  ρυθμα  συνιστά  ρυθμόν 
μικρότερον.  Συντιθεασι  δε  καίτινας  ρυθμούς  α  μό- 
νον εξ  ολοκλήρου  καί  ημίσεως,  αλλά  καί  εκ  δύο  ο- 
λοκλήρων ,  καί  εκ  τριών ,  καί  εκ  τεσσάρων  καί  εκ  πίΐ'τε. 

§.182.  €/Ζ  εναρξις  τ£  ρυθμβ  συμπίπτει  με  τήν 
αρχήν  της  μελωδίας'  ενίοτε  όμως  προηγείται  ή  εΐ'αρ- 
ξις  τα  ρυθμού ,  καί  τότε  ή  μελωδία  άρχεται  από  τα 
δευτέρου,  ή  τρίτα  σημεία  τα  ρυθμού.  "Έτι  ή  κατά- 
ληξις  τα  ρυθμα  συμπίπτει  με  τήν  κατάληξιν  της  με- 
λωδίας" ενίοτε  όμως  περί  τάς  μεσαίας  καταλήξεις 
προηγείται  ή  κατάληξις  του  ρυθμού. 


81 


Ε, 


ΚΕΦΑΛ  ΑΙ  Ο  Ν    ΙΑ. 

Περί  εμφάσεως  ρυ&μικ^ς. 
§.    183. 


Ιμφασις  ρν&μικη  είναι ,  το  νά  σνντρεχγ]  κά&ε  έ- 
νας ψόφος  τ«  ρν&μον  με  κά&ε  ενα  φ&όγγον  της  με- 
λωδίας" ηγβν  το  να  δεχηται  ενα  ψόφον  άρσεως  η  ΰέσεως 
τδ  ()ν9μεί  κά&ε  ένας  χαρακτηρ  της  μελωδίας.  Αιά  δε 
σαφηνειαν    τούτον    άς    ρυ&μιθ9{ΐ    με    τον  (ινθμον , 

0  0  0  111,  ος  τις  ονομάζεται  Αάκτνλος  κατά  χορείον 
τον  Ιαμβοειδη ,  η  μελωδία  τβ  Θείω  καλυφθείς. 

6 
ήχος  \. 


°Ί  ι      ι        ι  ο  0      0      111 

„^  "V.    Α 

Ο  001  1100  Ο  1 


.    6 


1  1 


0         0        0       1  1  1 

7 


82 


ι    ' 

.6 


ν 


Ο         00111  00  011    1*Ν 

όοο  1  110  ο  ο 

1  110 

§.  184.  ΑΙ  κατά  κά&ετον  γραμμάι  περικλείουσί 
χαρακτήρας  της  μελωδίας  τόσους,  όσους  6  ρυθμός 
ζητεί  δια  λογαριασμόν  των  χρόνων  του.  Λοιπόν  ευ- 
θύς μετά  την  γραμμών  κείται  Όλίγον  μαζή  με  Κέν- 
τημα ,  καϊ  παρίσταται  φθόγγος  6  Αι'  αυτός  ζητεί 
δυο  χρόνους  ,  καϊ  συντρέχει  με  τόν'  ψόφον  του  ο  , 
ζητοΰντος  δύο  χρόνους"  είτα  κείνται  δύο^Ίσα,  παρι- 
στώ ντ  α  φθόγγους  τους  Λ  ι  Δ Ί ,  ζητοϋντας  ανά  χρό- 
νον ενα,  και  συντρέχοντας  με  τους  ψόφους  των  00, 
ζητούντων  ανά  χρόνον  ενα.  "Έπειτα  κείνται  Από- 
στροφος καϊ'Ίσον ,  παριστώντα  φθόγγους  τους  Γα  Γα, 
ζητοϋντας  ανά  χρόνον  ενα ,  και  συντρέχοντας  με  τβς 
ψόφους  των  11,  ζιμούντων  ανά  χρόνον  ενα.  Με- 
τέπειτα κείται  Όλίγον,  παριστών  φθόγγον  τον  Λ  ι  , 
ζητοϋντα  δύο  χρόνους ,  και  συντρέχοντα  με  τον  ψό- 
φον  τοϋ  ί  ,  ζι μου  νιος  χρόνους  δύο'  καϊ  τελειόνει  υ 
ρυθμός. 

§.  185.  "Οποιος  χαρακτηρ  έχει  Γοργόν ,  η  Λίγορ- 
γον ,  καϊ  τά  λοιπά,  δένεται  με  τ  οι-  ηγονμενον  φθό- 
γγον ,  καϊ  λογίζεται  ώς  ένας  φθόγγος ,  καϊ  δύναται 
νά  συντρέχη  με  ψόφον  ζητοϋντα  χρόνον  ίνα"  καϊ  αν 
6  ηγούμενος  χαρακτηρ  εχη  καϊ  κλάσμα,  η  διπλην , 
καϊ  τά  λοιπά,  6  φθόγγος  τούτου  μαζί]  μΐ  τυνφθό- 
γγον  τοϋ  χαρακτηρος ,  οςτις  έχει  το  γοργόν,  η  δί- 
γοργον ,  παρεξετάζεται  με  τον  ψόφον  τοϋ  σημείθ  τα 


83 

ρυ&μοϋ.  Λοιπόν  ούτω  λεγομεν ,  υτι  κά&ε  ένας  ψόφος 
συντρέχει  με  κάκτε  ενα  φ&όγγον. 

%.  186.  *Λν  τα  τέλη  των  μελωδιών  των  άλλων  στί- 
χων ,  δεν  συγκαταληγωσι  με  τα  τέλη  των  ρυ&μών  , 
το  τέλος  όμως  της  μελωδίας  του  τελευταίου  στίχου 
του  τροπαρίβ  πρέπει  να  αυγκαταληγη  με  το  τέλος 
τβ  ρυ&μοϋ.  Λια  τούτο  αν  οι  πρώτοι  τρεις  στίχοι  πε- 
ριεχωσι  δεκάκις  τον  §υ9•μδν  ,  οι  τελευταίοι  δύο  πε- 
ριεχουσι  τον  αυτόν  ρυ&μόν  εξάκις ,  ήγουν  τρις  έκα- 
στος,  χωρίς  να  περισεύη  οϋτε  τ«  ρυ&μβ  ή  μελωδία 
τβ  στίχου,  ίίτε  της  μελωδίας  αντοϋ,  δ  ρυ&μός. 

%.  187.  Εις  την  ρυ&μικην  6  χρόνος  οςτις  περνά 
χωρίς  φθόγγου  προς  άναπλήρωσιν  τ«  ρυ&μοϋ  Ρ  (το 
οποίον  γίνεται  όταν  δ  ρν&μός  περισενη  της  μελω- 
δίας περί  τα  μέσα-  τβ  τραπαρίου.  )  ονομάζεται  χρό<» 
νος  Κενός"  τβτον  ημείς  σημαίνομεν  με  την  απλην 9 
η  διπλην ,  η  τριπλην  9  κατά.  το  μάκρος  το  οποίον  έ- 
χει. Ούτος  δ  Κενός  χρόνος  αν  είναι  ελάχιστος ,  λέγε- 
ται Λεϊμμα  ρυ&μών'  και  αν  είναι  μακρός  ,  ήγουν 
διπλάσιος  τβ  ελαχίστου  3  λέγεται  Πρόσ&εσις. 

§.  188.  Έκεϊνα  τα  δπόια  η  πολυχρόνιος  τριβή  καϊ 
περιέργεια  δύναται  να  προσδιορίση  δια  την  Εμφα- 
σιν ,  είναι  τα  έξης.  Ποία  μελωδία  ιδιάζει  τω  ό  ,καΐ 
ποία  τω  Ί  >  η  τω  Ο  3  καϊ  τω  1 '  καϊ  ποία  μεν  με- 
λωδία ανήκει  τωδε.  τω  ρυ&μω'  ποία  δε ,  τωδε.  Και 
αν  εϊς  μίαν  μελωδίαν  άνήκωσι  διάφοροι  (>υ\}μοϊ  η 
αν  εϊς  ενα  ρυ&μόν  άνηκωΰι  διάφοροι  μελωδίαι.  Και 
ετι  πο7ος  μεν  ρν&μός  συνάρχεται  με  την  μελωδίαν, 
ποίος  δε  ρυθμός  προάρχεται  της  μελωδίας ,  και  ποί- 
ος άρχεται  μετά  την  εναρξιν  ττις  μελωδίας. 


81 


9! 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    ΙΒ'. 

Περί  τρόπων  των  ρυθμών. 
§.    189. 


ρυ&μικη  γνωρίζει  τρόπους  τρεις"  Συσταλτικόν , 
Αιασταλτικόν  ,  και  Ήσυχαστικόν.  Και  συσταλικός  μεν 
είναι  εκείνος,  δι  «  κινονμεν  πάθη  λυπηρά"  διασταλ- 
τικός δε  είναι  εκείνος,  δι  ου  έξεγείρομεν  θνμόν'  και 
ι)συχαστικός  είναι  εκείνος,  δι  β  φερομεν  την  ψνχήν 
εις  ήσυχίαν. 

§.  190.  'Από  τβς  άπλοΰς  ρυθμούς,  όσοι  μεν  άρ- 
χονται από  θέσεων ,  είναι  κατά  τον  τρόπον  ησυχα- 
Οτικοί'  οοοι  δε  άρχονται  άπο  άρσεων ,  εχουσι  τρό- 
πον διαςαλτικόν.  Λιότι  εκείνοι  μεν  φαίνεται  ότι  φε- 
ρουΰιν  είς  τον  νπν  καποιαν  άνάπαυσιν'  βτοι  δε,  τα- 
ραχην  και  άνηαυχίαν.  Και  χαριέοτερος  μεν  διαφαί- 
νεται 6  ήσυχαστικός  τρόπος,  όταν  γίνηται  από  (ιυθ- 
μούς ,  τεταγμένους  εν  ϊσω  λόγιο"  ένθβσιαστικώτερος 
δε  φαίνεται  ό  διασταλτικός  τρόπος  ,  όταν  γίνηται 
από  ρυθμούς,  θεωρούμενους  εν  ήμιολίω  λόγιο.  Έτι 
όσοι  ρυθμοί  ποιβσι  τάς  άγωγάς  βραδείας ,  είναι  η- 
συχαστικοί'  και  όσοι  ποιονσιν  αύτάς  ταχείας,  είναι 
θερμοί  και  δραστήριοι  («). 


Ύώι>  δε  ρυθ-μών  ησνχαίτεροι  μεν,  οΐ  άπο  ϊτέσιων  προκατα- 
στέλλοντες  την  διάνοιαν'  οι  δέ  άπο  άρσεων  τϊ]  φωνή  την 
κροΰσιν  επιφέροντας ,  τετ  αραγμένοι.  Και  οι  μεν  Όλοκληρας 
τους  πόδας  εν  ταις  περιόδοις  έχοντες  ,  ενφυέστεροι'  οι  δε 
καταληκτικούς,  τουναντίον.  Καϊ  οι  μεν  βραχείς  τους  Κε- 
νούς έχοντες,  αφελέστεροι  και  μικροπρεπεΐς'  οϊ  δ'  επιμή- 
κεις, μι  ό'  αλοπρεπέστατοι.  Και  οι  μεν  εν  ϊσω  λόγω  τεταγ- 
μένοι ,  δι  ομαλότητα  χαριέστεροι'  οι  εν  επιμορίω  ,  δια 
τουναντίον  ,  κεκινημένοι.  Μέσοι  δε,  οι  ιν  τω  διπλασίονι , 
ανωμαλίας  μεν  δια  τ ηι  ανισότητα   μετηλαι/ότες"  υμαλότη-* 


85 

§.  191.  Οι  σύνθετοι  ρυθμοί  είναι  κατά  τον  τρό- 
πον Λιασταλτικο'ϊ  διότι  είναι  παθητικοί ,  και  επιφε- 
ρουσιν  εϊς  την  ψνχήν  ταραχήν  και  ενόχλησιν ,  επει- 
δή ευρίσκονται  άνισοι  οι  ρυθμοί  ώς  επί  το  πλείστον 
εκείνοι,  από  τους  οποίους  συντίθενται.  Και  παθη- 
τικώτεροι  γίνονται  οι  σύνθετοι  ρυθμοί,  όταν  συνι- 
στώνται από  περισσοτέρους  ρυθμούς  διαφόρων  γενών. 


τος  δε,  διά  το  των  ρυθμών  άκίραιον ,  και  τ«  λόγου  το  ά- 
πηρτισμενον.  *Ετι  των  Ιν  Ι'σω  λόγω,  οι  μϊν  διά  βραχειών 
γινόμενοι  μόνον,  τάχιστοι,  και  θερμότεροι,  και  κατεσταλ- 
με'νοι'  οι  δ"  άναμΐξ,  επίκοινοι.  Είδε  όιά  μηκίστων  χρόνων 
σνμβαίη ,  γίνεσθαι  τους  πόδας,  πλείων  η  κατάστασις  εμ- 
φαίνοιτ  αν  της  διανοίας.  Λιά  τούτο  τους  μεν  βραχείς  εν 
ταΐς  Πυρρίχαις  χρησίμους  ορώμεν'  τους  δ3  άναμϊξ ,  εν  ταΐς 
μεσαις  όρχησεσι'  τους  δε  μηκίστους,  εν  τοις  ιεροΐς  ϋμνοις, 
οις  εχρώντο  παρεκτεταμενοις'  την  τε  περί  ταύτα  διατριβην 
μίαν  και  ψιλοχωρίαν  ενδεικνύμενοι'  την  τε  αυτών  διάνοιαν 
ϊσοτ-ητι  κα\  μηκει  των  χρονών  ες  κοσμιότητα  καθιστάντες' 
ως  ταυτην  οΰσαν  υγείαν  ψυχής. 

Τους  δ*  εν  ημιολίω  λόγω  θεωρούμενους,  ενθουσιαστικω- 
τερους  είναι  συμβεβηκεν,  ως  ϊψην.  Τούτων  δ*  ο  επιβατος 
κεκίνηκε  μάλλον,  σννταράττων  μεν  τη  διπλή  θέσει  την 
ψυχην,  ες  νψος  δε  τω  μεγεθει  της  άρσεως  τψ  διάνοιαν 
άνε'ξεγείρων.  Των  δε  εν  διπλασίονι  γινομένων  σχίσει,  οι  μεν 
απλοί  τροχαίοι  και  Ιαμβοι,  τάχος  τε  επηραίνουσι ,  και  εισι 
θερμοί  και  ορχηστικοί"  οι  δε  όρθιοι  και  σημαντο) ,  διά  το 
πλεονάζειν  τοις  μακροτάτοις  ηχοις,  προάγουσιν  ες  αξίωμα" 
και  οι  μεν  απλοί  των  ρυθμών  τοιοίδε. 

0"γεμην  σύνθετοι  παθητικώτεροί  εισι ,  τω  τε  κατά  το 
πλείστον  τους  εξ  ων  συγκεινται  ρυθμούς  εν  άνισότητι  θεω- 
ρεΐσθαι,  και  πολύ  το  ταραχώδες  επιβαίνοντες"  και  τω  μη- 
δέ τον  άρρυθμον ,  εξ  ου  συνεστάσι ,  τάς  αυτάς  εκάστοτε 
διατηρεΐν  τάξεις.  Αλλ*  οτέ  μεν  άπο  μακράς  άρχεσθαι, 
ληγειν  δε  εις  βραχεία ν'  η  εναντίως'  και  οτι  μεν  από  θέ- 
σεως, 6τε  δ1  ώς  ετε'ρως  την  επιβολην  της  περιόδου'  ποι- 
εΐσθαι.  Πεπονθασι  δε  μάλλον  οι  διαπλειόνων  ηδη  συνεστώ- 
τες  ρυθμών"  πλεΐον  γάρ  εν  αυτοΐς  η  ανωμαλία,  ζίιο  και 
τάς  τ  3  σώματος  κινήσεις  ποικίλως  επιφε'ροντες ,  ουκ  ες  ό- 
λίγην  ταραχην  την  διάνοιαν  εξάγουσιν.  Αριστ.  Βιβλ.  Β',®1. 


86 

Αιότι  ον  σύνθετοι  ρυθμοί  οντινες  μένβσιν  ενς  εν  γέ- 
νος,  κινούσι  την  ψυχήν  όλιγώτερον.  'Εκέϊνοι  όμως 
©V τίνες  μεταβάλλουσιν  πς  άλλα  γένη ,  σύρουσι  την 
ψυχήν  βιαίως  εϊς  κάθε  διαφοράν  καν  την  άναγκά- 
ζονσι  ν  άκολπθη  καϊ  να  όμοιόνηται  με  την  ποικιλίαν. 
§.  192.  7/  αιέν  ψαλμωδία,  θεωρημένη  κατά  τον 
συσταλτικόν  καν  ήσυχαττικόν  τρόπον,  ώς  επί  το  πλεί- 
στον ρυθμίζεται  με  ρνθμάς  εν  ϊσω  μεν  λόγω }  μη- 
κίστους  δε  καν  εκτεταμένους.  Αν  δε  Πυρυίχαι ,  δη 
λαδή  αν  ένόπλιαι  δρχήσεις  θεωρούμεναι  κατά  τον 
διαύταλτικον  τρόπον  ,  ωσαύτως  ρυθμίζονται  με  ρυθ- 
μούς εν  ημιολίω  μεν  λόγω ,  μικρούς  δε,  τουτέστιν 
άπλείς.  Αν  δε  μέσαι  δρχήσεις ,  αν  τίνες  θεωρούνταν  μεν 
κατά  τον  διααταλτικόν  τρόπον,  όμως  εγείρουσι  την 
ψυχήν  οχι  εις  θυμόν ,  αλλ3  εις  εφεσιν  τον  να  κινη 
το  αώμα  ευχαρίστως,  € ρυθμίζονται  με  $υθμούς  εν 
διπλασίονι  μεν  λόγω,  μικτούς  δέ. 

ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ    1Γ\ 

Περί  Μεταβολής  εν  ρυθμοϊς. 
§.    193. 

Κ 

*^•αθώς  θέλγεται  η  ψυχή  διά  μεν  των  οφθαλμών 
τη  ποικιλία  των  χρωμάτων"  διά  δετής  αφής ,  τη  ποι- 
κιλία των  απτών  διά  δέ  της  γεύαεως  τ  η  ποικιλία  των 
βρωμάτων  διά  δέ  της  οσφρήσεως ,  τη  ποικιλία  των  6- 
σμών'  ούτω  καν  διά  της  ακοής  τή  ποικιλία,  των  ήχων 
καν  των  ρυθμών  πολυειδώς  διατίθεται.  Λιά  τ«το  καν 
οί  μουσικοί,  ενς  τι  σκοπού  μεν  ον  αφορών  τ  ες ,  μεταχει- 
ρίζονται την  Μεταβολήν  είς  τε)ς  ρυθμούς  (α). 

ν.)     Πάλιν  ιν  τοις  πίρι  τονς  ρυί/μονς  πολλά   τυιαϋΟ-'  ύρώμιν 


9.1 

§.  194.  Μεταβολή  δε  είναι,  το  να  άλλάζωμεν  η 
τους  ρυθμούς  ,  η  την  αγωγή  ν  αυτών.  "Οθεν  ή  ταχύ- 
τερα ή  βραδύτερα  απαγγελία  τον  μέλους ,  έίμέν  γί- 
νεται κατά  μετάβαοιν  από  ρυθμδ  εϊς  ρυθμόν  ,  ονο- 
μάζεται μεταβολή  ρυθμική  (β)'  είδε  φυλάττεται  μεν 
δ  αυτός  τρυθμός  ,  ταχύνονται  δε  ή  βραδύνονται  οι 
χρόνοι  τα,  λέγεται  Μοταβολητής  αγωγής. 

§.  195.  ΛΑγωγή  δε  του  ' ρυθμού  είναι  ταχύτης  η 
βραδύτης  των  χρόνων"  όταν  δηλαδή  σώζονται  μεν 
οι  λόγοι  εκείνοι,  τους  οποίους  εχουσιν  αϊ  θέσεις  προς 
τάς  άρσεις,  προάγονται  δε  διαφόρως  τα  μεγέθη  ε- 
κάστου χρόνου.  Οίον,  τον  '  ρυθμόν  οοόΐιι.»  ος  τις  ο- 
νομάζεται Λάκτυλος  κατά  χορέϊον  τον  τροχοειδή ,  ά- 
παντώμενον  έϊς  δύο  διάφορα  μέλη  ,  εύρίσκομεν,  οτι 
φυλάττεται  μεν  δ  λόγος  ον  εχουσιν  αι  τρεις  δέσεις 
προς  τάς  τρεις  άρσεις,  εξοδεύεται  δε  καιρός  δλιγώ- 
τερος  δια  τον  αυτόν  *  ρυθμόν  εϊς  το  εν  μέλος ,  καϊ 
περισσότερος  εις  το  άλλο  τοσούτον,  ώστε  το  μέλος, 
το  δποΊον  περιέχει  δεκάκις  τον* ρυθμόν ,  εξοδεύει  ίσον 
καιρόν  με  το  μέλος ,  το  δποΐον  περιέχει  τον  αυτόν1 ρυθ- 
μόν  πεντάκις.  Εις  τον  '  ρυθμόν  λοιπόν  προσδιωρισ- 
μένοι  μεν  είναι  οι  λόγοι  των  άρσεων  προς  τάς  θέ- 
σεις"   απροσδιόριστος  δε,  ή  Αγωγή. 

5•    196.  Μεταβολή  λοιπόν  αγωγής  διαφαίνεται  εϊς 


γινόμενοι  και  γάρ  μένοντος  του  λόγον ,  κα^  ον  διώρισται 
τα  γένη,  τα  μεγέ&η  κινείται  των  ποδών,  δια  την  της  α- 
γωγής δνναμιν'  και  των  μεγεθών  μενόντιον ,  ανόμοιοι  γί- 
νονται οί  πόδες"  και  αντδ  το  μέγεθος  πόδατε  δύναται  και 
σνζνγίαν'  δηλον  ο  οτι  και  αι  των  διαιρέσεων  και  οχημά- 
των διααοραϊ  περί  μένον  τι  μέγεθος  γίνονται,  Κα&όλου  ο 
ειπείν,  η  μέν  ρν&μοποίία  πολλάς  και  παντοδαπάς  κινήσεις 
κινείται"  οί  δε  πόδες,  οίς  σημαινόμενα  τους  ρν^μονς,  ά- 
πλάςτε  και  τάς  αντάς  αεί.  ί4ριατοξενος  Βιβλ.  Β,  34. 
β)  Οντως  οι  ρυ&μοι  των  πεστέδων  μεταβαίνοναιν  εις  σεμαΐα 
κατά  τονς  Ό&ωμανονς. 


88 

ολα  τά  χερουβικά  και  κοινωνικά  }  όσα  ί'χονσι  κράτη- 

ϊήματα,  σημειούμενη  ούτω  μεν  χ  δια  τό  ταχύ'  είτω 

ίΤί  χ,  δια  ίο  βραδύ.  Λιότι  τά  μεν  κοινωνικά  καιχε- 
ρονβικά  βάλλονται  με  άγωγην  βραδεϊαν'  τα  δε  κρα- 
τήματα ,  με  άγωγην  ταχεΐαν.  Πλην  αυτά  αν  μετα- 
βάλλωσιν  άγωγην ,  φυλάττουσιν  όμως  απ  άρχης  εως 
τέλους  ενα  καϊ  τον  αυτόν  ρυ&μόν. 

§.  19  7.  Ή  μεταβολή  της  αγωγής  δεν  συγχωρείται 
παντού"  αλλά  εϊς  μεν  τά  χερουβικά  καϊ  κοινωνικά 
συγχωρείται  διά  τά  κρατήματα ,  ομοίως  και  εις  τά 
άλλα  Παπαδικά  μέλη ,  ο'ιά  εϊσι  Πολυέλεοι ,  Πασαπνοά- 
ρια ,  Οίκοι,  Μαθήματα ,  ΛοχαΙ }  καϊ  τά  λοιπά.  Εϊς 
δε  τάς  δοξολογίας  η  άγωγη  συγχωρείται  επί  μεν  τό 
ταχύ  διά  τό  „αΛγιος  ό  Θεός  καϊ  τά  έξης'  επί  δε  τό 
βραδύ ,  διά  τό  'Ασματικόν.  Εις  δε  τους  καλοφωνι- 
κούς  ειρμούς  συγχωρείται  εϊς  τοιαύτας  δέσεις  μελω- 
διών ,  οϊαί  είσιν  αϊ  σημειούμεναι  διά  των  σημείων 
της  αγωγής. 


Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    ΙΑ'. 

Περί  'Ρυθμοποΐίας. 
§.   198. 

Ρ 

*  υθμοποι'ια  είναι  δύναμις  ποιητική  ρυθμών,  δι- 
αιρείται δε  η  ρυθμοποιία  εις  τρία'  Αήψιν ,  Χρησιν, 
και  Μίξιν.  Καϊ  ληψις  μεν  είναι  τό  νά  γνωρίζωμεν, 
όποιον  ρυθμόν  πρέπει  νά  μεταχειρισθώ  μεν  χρηοις 
δε}  τό  νά  άποδίδωμεν  τάς  άρσεις  πρεπόντως  εϊς  τάς 
&εσεις'  καϊ  μίξις ,  τό  νά  συ  μπλέκω  μεν  τους  πόδας  η 
τους  ρυθμούς  προς  αλλήλους.  Λιότι  τελεία  ρυθμοποΐα 


80 

είναι  εκείνη  ,  ί<£  την  οποίαν  όλα  τα  ρυθμικά  οχή- 
ματα περιέχονται. 

§.  199.  Αν  λοιπόν  χτεωρΐΐς  περί  γενέσεως  ρυθμΰ, 
ΐκθες  όλον  τον  αριθμόν  των  ελαχίστων  χρόνων,  και 
μερισον  αυτόν  εϊς  ρυθμικά  σχήματα"  και  εϊμεν  εχεισιν 
αυτά  προς  άλληλα  λόγον  τινά ,  ον  εχασιν  οι  χρόνοι  των 
ποδών,  είναι  το  σχήμα  ερρυθμον'  είδε  μη  ,  πάλιν 
μετασχημάτισον  ,  £<$5  νά  καταντηση  είς  λόγους  ή 
διαίρεσις  τέΐ  αριθμεί. 

§.  200.  "Οτε  λοιπόν  ευρίσκεται  δεκάς  0000000000, 
παρατηρείς ,  ότι  από  μεν  δυάδος  και  οκτάδος  δεν 
γίνεται  ρυθμός ,  διότι  ό  τετραπλάσιος  λόγος  δεν  εί- 
ναι ερρυθμος.  Είδε  μερίσεις  την  οκτάδα  εϊς  τριάδα 
και  πεντάδα  ,  πάλιν  οντε  με  τούτον  τον  τρόπον  έ- 
χεις ρυθμικόν  λόγον.  *Λν  όμως  μέρισες  τον  πέντε 
είς  τρία  και  δύο,  000,  00'  000,  00,  τότε  6  τρία 
έχει  λόγον  ημιόλιον  έκάτερος  προς  έκάτερον  των  δι- 
σήμων'  ώστε  ό  δεκάσημος  διά  τούτων  συνίσταται. 

§.  201.  Πάλιν  μερισον  τον  δεκάσημον  είς  εξ  καϊ 
τέσσαρα  000000,0000,  καϊ  συνίσταται  σχήμα  ρυθ- 
μικόν  εξ  εξασήμου  και  τετρασήμου  ,  έχον  λόγον  η- 
μιόλιον. *Ας  μερισ&Τ]  τέλος  πάντων  ό  δεκάσημος  εϊς 
δύο  πεντασήμους  00000,  οοοοο•  και  εϊμεν  δύνανται 
να  είναι  απλοί  και  οι  δύο,  εχουσι  τον  ϊσον  λόγον 
είδε  μη ,  μερισον  αυτούς  ώς  συνθέτες  εϊς  τρίσημον 
και  δίσημον ,  καθώς  προελαλη&η. 

§.  202.  Ούτως  η  μεν  Αήψις  εγνώρισεν  εϊς  ημάς 
ρυθμικά  σχηματατρία'  000,00  ,  000,00*  00000^00000° 
000000, ΟΟΟΟ'  η  δε  Χρήσις  αποδώσει  τάς  άρσεις  πρέ- 
πουσας είς  τάς  &έσεις'  διότι  δεν  συνίσταται  πους  εκ 
μόνων  δέσεων.  Λοιπόν  τ«  μίν  πρώτα  ρυθμικΜ  σχη 
ματος ,  εάν  ποίησης  τά  μίν  τρία  σημεία  της  πρώτης  πεν- 
τάδος δύο  θέσεις  μακράν  και  βραχέιαν ,  τά  δε  δύθί 
μίαν  μακράν  άρσιν ,  η  πρώτη  πεντάς  δίδει  Παίωνα 

1    * 


90 


διάγνιον  οοΐ  ■  ομοίως  και  ή  δευτέρα  πεντάς  τούτον 
τ£  σχήματος.  ^Ά<ρα.  ολόκληρος  6  δεκάσημος  δίδει  δύο 

Παίωνας  διαγυίους  001  ,  001  "  διότι  διηρέ&η  κατά 
λόγον  ήμιόλιον ,  τον  οποίον  έχει  το  Παιωνικόν  γένος. 
§.  203.  Εις  δε  το  δεύτερον  ρυ&μικόν  Οχημα  , 
όπερ  οννίοταται  από  εξάδα  %αϊ  τετράδα,  καϊ  σώζει 
λόγον  ήμιόλιον,  000000  ,  0000  ,  εάν  ποίησες  τρεΤς 
μεν  δέσεις  μακράς,  δύο  δε  άρσεις  ομοίως  μακράς, 

γεννάται  ό  επιβατός  Παίων  ο  1  ΰ  0 1 . 

§.  204.  ΕΙς  δε  το  τρίτον  ρυ&μικόν  σχήμα,  όπερ 
συνίσταται  από  πεντάδα  καϊ  πεντάδα,  και  σώζει  λό- 
γον Ισότιμος,  00000  ,  00000,  αν  ποίησες  τά  μη- 
πέντε  σημεία  πέντε  δέσεις  βραχείας ,  τά  δε  λοιπά  πέντε 
σημεία  πέντε  άρσεις  βραχείας,  γεννάται  πενταπλδςΠρο- 
κελενσματικός.  3Επειδή  όμως  ούτος  ό  πους  δεν  είναι  εν 
χρήσει ,  άνάλυσον  την  πεντάδα  εις  τριάδα  καϊ  δυάδα , 
000,00*  καϊ  από  μεν  την  τριάδα  παράγεις  Τροχαΐ- 
ον  οι,  από  δε  την  δυάδα ,  Προκελευσματικόν  οι.  Ό - 
μοίως  είναι  δυνατόν  νά  παραχ&η  καϊ  από  την  άλ- 
λην  πεντάδα,  Ίαμβος  και  Προκελευσματικός  ιό,  οι. 

§.  205.  Γ//  ()«  Μίξις  εύρονσα  πόδας  έτοιμους ,  συμ- 
πλέκει αυτούς,  και  κατασκευάζει  ρυ&μόν  όλόκληρον. 
Οίον,  όταν  μεν  συμπλέξη  Παίωνα  με  Παίωνα,  κα- 
τασκευάζει δεκάσ?ιμον  ρν&μδν  τον  001001  '  όταν  δΐ 
συμπλέξη  Παίωνα  με  Προκελευσματικόν  καϊ  μι 

βον ,  κατασκευάζει  δεκάσημον  ρνΟμόν  τον  ΟΟΙΟίίΟ. 
§.   206.  Πάλιν  όταν  συμπλέξη  Σπονδεϊον με Προ- 
κελευσματικόν ,  παράγει  τον   0101  _,  όςτις  ονομάζε- 
ται Ιωνικός  από  μείζονος"  όταν  δε  συμπλέξη  μεενα 

Ίαμβον  τρείς   Τροχαίους,  παράγει  τον  10010  1 0 1. 


91 

§.  207.  Ή  Μίξις  συμπλέκει  όχι  μόνον  πόδας  μι 
πόδας 3  άλλα  και  ρυθμούς  με  πόδας,  καϊ  ρυθμούς 
με  ρυθμούς ,  δια  να  κατάρτιση  εν  σώμα  ρυθμού.  Λιό- 
τι  δ  μεν  Προβοδιακός  εκ  τριών ,  συνεπλάκη  από  πό- 
δα μεν  Προκελευσματικόν  ,άπό  ρυθμόν  δε  Βακχεΐον , 

011001  '  δ  δε  έξης  Προβοδιακός  10010101  ,  ουνεπλά- 
κη από  ρυθμόν  Βακχεΐον ,  καϊ  από  ρυθμόν  'Ιωνικόν 
τον  από  μείζονος. 

Τόσα  λοιπόν  και  περί  ρυθμών  άναφέρομεν ,  τα 
οποία  εξετέθησαν  κατά  την  γνώμην  Αριστείδου  τον 
Κουϊντυλιανδ. 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ    ΙΕ'. 

Περί  Χειρονομίας. 
§.    208. 


Χ 


-ειρονομία  είναι  κατά  τους  Εκκλησιαστικούς  μχ- 
σικούς  κίνησις  της  χειρός,  άφορώσα  είςίδεασμόντής 
μελωδίας,  καϊ  εϊς  καταμέτρησιν  τβ  χρόνου,  δ  οποί- 
ος εξοδενεται  είς  αυτήν  κατά  τους  κανόνας  της  ρυθ- 
μικής. Α  ιό  καϊ  λεγονσι'  "  Χειρονομία  εστί  νόμος  πα- 
„  ραδεδομένος  τών  αγίων  πατέρων.  'Ηνίκα  γαρ  ή 
,,  φωνή  εκ  του  ψάλτου  εξέρχεται ,  παραυτίκα  και  την 
,,  χειρονομίαν  άπάρχεται  ,ϊνα  εκ  της  χειρονομίας  επι- 
,,δεί'ξη  τό  μέλος  το  άρχο  μ  ενόν.  Γ12ς  γάρ  βοηθώ  χρω 
,,  μένος  δ  ψάλτης  ,  γνωριζούση  τον  εκάστου  λόγον , 
,,  άρμοζόντως  μελωδεΐ  καϊ  ουκ  άδιαφόρως ,, .        \ 

§.  209.  77  Χειρονομία  ήτον  αναγκαία,  λέγουσιν , 
εϊς  τον  ψάλτην ,  διότι  δΐ  αυτής  εδύνατο  νά  διακρί- 
νη  τάς  συνθέσεις  τών  χαρακτήρων  της  ποσότητος , 
και  ποιότητος,  δΐ  ών  έγράφετο  πάσα  μελωδία'  και  όποιος 


!)2 

Ιγίνωύζζ  καλώς  την  χειρονομίας,  έψαλλε  μετά  αρμονίας, 
και  ρυ&μοϋ ,  καϊ  τάξεως.   Εις  ημάς  όμως  κατά  το  πα- 
ρόν δεν  χρησιμεύει  εις  άλλο,  παρά  εϊς  το  νά  μά&ω 
μεν  την  ετνμολογίαν  τινών  χαρακτήρων ,  οϊ τίνες  ϊ- 
λαβον  την  όνομασίαν  άπό   της  χειρονομίας. 

§.  21ο.  Το  μεν  "Ισον  ώνομάσ&η  ούτω  ,  διότι  κρα- 
τεί την  φωνήν  άλίγυατον.  ΛΕχειρονομεΤτο  3ε  διά  τριών 
δακτύλων  εϊς  τόπον  της  αγίας  Τριάδος  3  ως  τυπου- 
ται  δ  Σταυρός. 

%  211.  Το  δε  ^Ολίγον  ώνομάσθη  ούτω,  διότι  δϊ 
αντοϋ  άναβαίνομεν  κατ  ολίγον ,  ηγονν  με  οΊάστημα 
τόνου  ενός,  εν  φ  διά  μεν  τ&  Κεντήματος  άναβαί- 
νομεν νπερβατώς  δύο  τόνονς'  διά  δε  της  'Υψηλης , 
τεσσάρας.  Συγκρίνεται  δε  το  *  Ολίγον  με  το  Κι,  .  ; 
μα  καϊ  με  την  'Υψηλήν  ,  επειδή  οι  πρώτοι  εύρεται 
τών  χαρακτήρων  αύτκς  μόνους  τους  τρεις  χαρακτή- 
ρας μετεχειρίσ&ησαν  διά  την  άνάβασιν.  Έχειρονο- 
μεϊτο  δε  το  3Ολίγον  εϊς  τύπον  της  αγίας  χειρός  του 
Κυρίου,  είπόντος'  "Βάλλετε  εις  τά  δεξιά  μέρη  του 
,,  πλοίου  το  δίκτνον ,  καϊ  εύρήσετε ,,  . 

§.  212.  7/  #«  Πεταστή  έλαβε -την  όνομασίαν  από 
της  χειρονομίας"  διότι  όταν  εχειρονομεϊτο ,  ήχεϊρώς 
πτερόν  άνίετο  καϊ  επετατο.  ^Εχειρονομεϊτο  δε  μετά 
τών  πέντε  δάκτυλων  ά&ροισμενων ,  και  εδείκνυε  την 
χείρα  ως  πετώσαν ,  εις  τύπον  της  χειρός  του  Κυρία, 
εϊπόντος  είς  τον  Παράλυτον'  ί0Αρον  τον  κράββατόν 
,,  σου ,  καϊ  περιπατεί ,, . 

§.  213.  Το  Κέντημα  ετυμολογείται  άπό  της  χει- 
ρονομίας" διότι  δ  χειρονομών  το  Κέντημα,  εσχημά- 
τιζε  τον  δάκτυλον  τον  λιχανόν ,  ώσει  κεντώντα.  Την 
αυτήν  δε  χειρονομίαν  είχον  καϊ  τά  δύο  Κεντήματα/ 
έχει  ρονομον  νιο  δε  είς  τύπον  της  ι)εότ ηιος,  καϊ  άν- 
χίρωπότητος. 

§.   214.     7/  μεν   Ύψηλί)    ούτως  ώνομάσ&η ,  διότι 


93 

«(?«£  άλλος  χαρακτήρ  νψοϊ  τοσούτον  τήν  φωνήν.  Ή 
δε  χαμηλή,  διότι  ουδείς  άλλος  χαρακτήρ  καταβιβά- 
ζει  τοαοϋτον  την  φωνήν.  Ίο  δε  κάτω  κείμενον  λέ- 
γεται Χαμηλόν.  Λεν  εχειρονομβντο  δε  αύται ,  κα&ώς 
και  το  Κέντημα  μοναχόν ,  επειδή  τ εο ο αρ ες  χαρακτή- 
ρες ,  το  Κέντημα,  ή  *Υψηλή ,  το  Έλαφρόν ,  και  ή  Χα- 
μηλή ,  έλέγοντο  πνεύματα  και  συνεχειρονομπντο  με 
τα  σώματα,  τα  οποία  ήσαν  όλοι  οι  λοιποί  χαρακτή- 
ρες ,  πλην  της  'Υπορροής ,  ήτις  ούτε  σώμα  ελέγετο , 
ο  ντε  πνεύμα. 

§.  21-5.  Ή  μεν  απόστροφος  ώνομάσ&η  ούτω,  διό- 
τι αποστρέφει  τήν  φωνήν  από  τ#  οξέως  επί  το  βα- 
ρύ ,  και  αντίκειται  τω  'Ολίγω.  Το  δε  Έλαφρόν  ώ- 
νομάσ&η  ούτω,  διότι  κατ εβί βάζε  δύο  φ&όγγους  με 
ελαφρότητα ,  και  όχι  κα&ώς  κατέβαινον  δια  δύο  α- 
ποστρόφων. Ή  δε  'Υπορροτ)  έλαβε  ταύτην  τήν  όνο- 
μασίαν ,  διότι  ρέει,  λέγονσι ,  δΐ  αυτήν  ή  φωνή  δια 
τον  λάρνγγος ,  κα&ώς  το  ύδωρ  εν  ταΐς  μικραϊς  πέτραις. 

§.  216.  ΛΑπό  τήν  ϊμφασιν  φαίνεται,  οτι  ή  χειρο- 
νομία είχε  γένος  ρυ&μού  δακτυλικών  και  επράττετο 
κατά  τον  διπλούν  προκελευσματικόν  πόδα'  η  κατά 
το  μέτρον  4  ,  όπερ  πληρούται  με  δύο  δέσεις  και  με  δύο 
άρσεις  (  §.  164.  ).  Λιότι  ολα  τά  παλαιά  μέλη  ,ατινα 
εμελίζοντο  ,  εν  ω  ύπήρχεν  εις  πράξιν  ή  χειρονομία , 
με  τδτο  το  μέτρον  μετρούμενα ,  ευρίσκονται,  οτι  φν- 
λάττασιν  έμφασιν  (  §.   170.)  (α). 


α)  Ή  χειρονομία  ηρ'ξατο  νά  ενεργηται  εις  την  εκκλησίαν  ευ&υς 
μαζη  με  τήν  *χρηαιν  της  μελωδίας"  προηχ&η  δε  εις  τον  υ- 
ψιστον  της  βα&μόν  επϊ  Θεοφίλου  αυτοκράτορος,  κατά  το 
83ο  Ι'τ0ς  από  θεογονίας"  επειόί]  εκαλλιεργεΐτο  και  υπό  Βα- 
σιλέων" και  ενοστιμευετο  να  χειρονομϊ]  ούτος  ο  αυτοκρά- 
τωρ και  εν  φαιδραΐς  πανηγύρεσι.  Μετά  δε  τήν  πτώοιν 
της  ' Ρωμαϊκής  Βασιλείας  παρηκμαζε  μεν  κατ  ολίγον  η  χει- 
ρονομία, εσωζετο  δε  μέχρι  του  αχν έτους"  διότι  κατ*  αυτόν 
τον  καιρόν  Ίάκωβόςτις  τουπίκλην  Βάρβαρος  Ικ  των  Ένε- 


94 

ΒΙΒΛΙΟΥ     ΤΡΙΤΟΥ 

ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ    Α'. 

Περί  τών  κατά  Μονσικην  Γενών.. 
§.    217. 


*  ενός  εϊς  την  μβΰιχην  είναι  ποια  ΰιαίρεσις  τετρα- 
χυρδου.  Γένη  δε  της  μβσικης  είναι  τρίά'  Λιατονικον, 
Χρωματικόν ,  και  Έναρμόνιον.  Και  διατονικυν  γένος 
καΟ?  ημάς  είναι  εκείνο  (α)  ,  το  οποίον  γεμίζει  το  Λ  ι  α- 


τών, ηρώτησε  τον  Ιχ  Κρήτης  πρωτοψάλτην  Λημήτριον 
Ταμίαν ,  δια  ποίαν  αϊτίαν  σννει&ίζονσιν  εν  τι]  ανατολική 
εκκλησία  να  χειρονομωσι ,  κα)  να  ψάλλωσι  το  τερερε;  όί- 
διοκί  ()ί  την  πιο)  τοίτου  ιαιόκοισιν  ο  φιλόσοφος  Γεράσι- 
μος  και  Βλάχος  και  Κοης,  παρακληίϊπς  υπό  του  είρημί- 
του  ζίημητρίου  Ταμία.  Εις  τους  Ιδικούς  μας  όμως  και- 
ρούς είναι  διόλου  άγνωστος  η  μεταχέίρισις  της  χειρονομίας. 
„  Και  συν  τγι  επινεύσει  και  ευλογία  του  αγκοτι'ιτον  ημών 
„  Πατριάρχου ,  άπάρχεσΟαι  αυτούς  (τους  τεσσάρας  δομε- 
„  στίκους  της  /ιεγάλης  ^Εκκλησίας)  την  τιμίαν  και  ίτειίρε- 
„  στον  αινεσιν ,  την  Ι'ξ  οικείων  χειλίιον  του  σοφωτατον  και 
„  3εοπροβλητου  η μ<ον  Βασιλέως  ΑέονΤοςε'ξνφ.αν&εΐσαν,  κα} 
,,  άμα  ττ]  αυτής  εκφωνήσει  ,  κα)  πολνιί/ννι  ι  ης  χειρονυ- 
„  μίας  κινήσει  ,  ομοθυμαδόν  απαντάς  τους  άνακειμίνους 
,,  ίιδειν  κα\  συμψάλλειν'τό  ρηθέν  ιερόν  άσμα,  το  εκ  μελιστα- 
„  γιον  χειλιών  στάλαξαν  άπασι  τοις  πιστοϊς  νπηκοοις .,. 
Κωνσταντίνος  ο  Πορφυρογέννητος.  Τομ.  ζΐ  .  ι\  νλ.  *'-'->. 
«)  Λεγομεν  καθ*  ημΐίς }  επιιόη  το  ημίτερυν  ύια^ί-ρει  του  τών 
Άρχαίιον  Ελλήνων,  κα)  του  τών  Έυρωπαίοιν .  καίΐίος  γί- 
νεται φανερόν  άτιό  τα  ακόλουθα. 


95 


πασών  σύστημα  με  τόνους  επτά ,  μει^ονας  μεν  τρεις, 
ίλάσσονας  δε   δύο,  και  ελαχίστους  δύο   (  §.   51.). 

§.  218.  Τετράχορδον  είναι,  τάξις  φθόγγων,  έξης 
μελωδού  μένων  ,  των  οποίων  οι  άκροι  συμφωνοϋβι 
προς  αλλήλους  κατά  το  Λιατεσσάρων  σύστημα"  οίον, 
το  ζω  ν  η  πα  βου ,  λέγεται  Τετράχορδον ,  επειδή  συ- 
γκέι  ται '  από  τέϋσαρας  συνεχείς  φ&όγγους ,  και  συμ- 
φωνεί δ  άκρος  ζω  με  τον  άκρον  βου. 

§.  219.  Λιατονικόν  γένος  κατά  το  διαπασών  σύ- 
στημα ελεγον  οι  αρχαίοι  όπερ  ώνόμαζον  και  Πυθα- 
γορικήν  3Οκτάχορδον ,  εχουσαν  ουτω' 

κε ,  ζω  νη  πα  βου  γα  δι  Κε. 

Ηύρε  δε  αυτήν  δ  Πυθαγόρας  δδεύβσαν  άπδ  τ«  βα- 
ρέος  εις  το  οξύ  ουτω'  λεΐμμα ,  τόνος  ,  τόνος'  ήγαν 
ζω  νη ,  νη  πα ,  πα  βου'  και  τδτό  εστί  το  δια  τεσ- 
σάρων σύστημα.  Και  πάλιν,  λεΐμμα,  τόνος,  τόνος' 
ήγουν  βου  γα ,  γα  δι ,  δι  κε'  και  τπτό  εστίν  άλλο 
διά  τεσσάρων.  Είτα  προσέθηκεν  εν  τ  ή  αρχή  τον  Προ- 
σλαμβανόμενον  ™,  έχοντα  διάστημα  τόνβ. 

§.  220.  Τβ  μεν  τόνου  το  διάστημα  έχει  λόγοντόν 
επόγδοον  ,  ήγουν  ο  ν  ε/ει  τα  9:8*  τ«  δε  λείμματος 
τό  διάστημα  προς  το  τ«  τόνου  έχει  λόγον ,  όν  τα 
13:  27.  "Ολα  δε  τα  διαστήματα  της  Πυθαγορικής 
οκτάχορδου,  καθώς  αναφέρει  δ  Αριστείδης ,  με  τους 
έ'ξής  άριθμνς  εγνωρίζοντο. 

9216,  8192,7776, 6912, 6144, 5832,   5184,  4608. 
κε ,     ζω ,        νη ,     πα ,     βου ,     γα ,        δι ,        Κε. 

§.  221.  "Οταν  εδίπλασίαζον  ταΰτα  τά  επτά  δια- 
στήματα ,  παρήγον  τι  Αισδιαπασών  σύστημα"  τό  δ- 
ποϊον  διήρει  δ  Πυθαγόρας  από  τ«  Προσλαμβανο- 
μένου εως  της  νήτίμ  ύπερβολαίων  με  πέντε  τετρά- 
χορδα.   Τετράχορδον  ύπατων  ,   Τετράχορδον  μέσων, 


Τετράχορδον  συνημμένων  }   Τετράχορδον    διεζευγμέ- 
νων }  καϊ   Τετράχορδον  ύπερβαλαίων. 

Ο»     (V.       ©^     ©^     *       ©^      ©^         £>         ^  «:,  ο-      ©^         «:,  ©-         °~ 

ο     Ίϊ       ο      »      ~       ©       ο         _•»©■>•  ©        ©        -τ-  ο  ο 


3  »  3  ^  »  *χ  ^  ^  8     $  &  •2ν^,  Μ  5 

,Η  Η     £     Η     Η  £  δ  .2*       -3  3-    =2  2        ~      «^  -5^  -3 

£•  §°3    ?Έ  ^  ^  ξ  §      3*  ο*  V     £  -»  2 

» ξ  §  8  Ι  !  *      ζ  2  ^  ?  ^  « 

ο          Ρ,  ^  δ                 δ  Ν       &       «^  Ρ^  &. 


Η        ~      ^    '   3        2 


^     ^     ^ 


(ΰ     00     >4     9!     Ο)     »          ^          **■          **          Φ».          Οί  5Α>  Οϊ  ^  |ο  ιο 

ίο    ^   «^   <£>    -*   αο      •"»■      σ>      ^      ο       αο      4^      ο      <ο      ιλ      μ 

**■<£>     ^ί     **>$*.     Μ  <»  Ο  ^<  Ο  00  ίΛ  •*ί  ηλ  ς©  Ο 

σ>  ιο  σ>  ν>  ^  ιο      •**■      <*>      *^      σ>      <*>      σ>      ^      σ>      ιο      4* 

<*    δ  -3    Ρ    ο    Ρ       *       £^3       8      •=*       Ρ       ο       55       ?       <* 
,^_  „,,  ,<? . ^      "°  ζι_^— _-^^_- 

Τιτράχορ.  Τίτράχορδ*  Τετράχ.  Τίτράχ.δΊίζίν.  Τίτράχορδον 
νπατών         μέσων      σννημίν.  νπερβολαίων. 

§.  222.  Το  μεν  Τετράχορδον  νπατών  περιέχει τάς 
χορδάς,  ζω  νη  πα  βου'  το  δέ  Τετράχορδον  μέσων 
περιέχει  τάς  χορδάς ,  βου  γα  δι  Κε'  το  δε  Τετράχορ- 
δον  συνημμένων  περιέχει  τάς  χορδάς  ,  Κε  ζω 9  ζω  νη, 
η  ζω  ρ  ζω  νη  πα'  το  δε  Τετράχορδον  διεζευγμέΐ'ων  πε- 
ριέχει τάς  χορδάς ,  ζωνηπα  βα'  και  το  Τετράχορδον 
νπερβολαΐον  περιέχει  τάς  χορδάς,  ββ  γα  δικέ. 

%.  223.  Συναφή  μεν  ονομάζεται ,  όταν  ευρίσκηται 
τόνος  κοινός  εν  μέσω  δυο  τετραχόρδων ,  έξης  μελφ~ 
ό'ουμένων'  οίον ,  ζω  νη  πα  ββ ,  ββ  γα  δι  κε.  "Οΰεν  καϊ 


91 

ϋννημμένον  Τετράχορδον.  /ίιάζευξις  δε  λέγεται,  όταν 
ΐύρίσκηται  τόνος  ανά  μέσον  δυο  τετραχόρδων ,  έξης 
μελωδού μενων'  οίον,  κε?  ζω  νη  πα,  βον  γα  δι  κε' 
όθεν  και  διεζευγμένον   Τετράχορδον. 

§.  2  2  4.  Ό  Προσλαμβανόμενος  δεν  συντελεί  εΐ ς  το 
να  σχηματίση  το  τετράχορδον  των  βαρύτερων  χορ- 
δών" καϊ  δεν  προσελήφθη  κατ  άλλον  τρόπον ,  είμη 
δια  να  τελειοποίηση  την  βαρυτέραν  Όγδόην  ,  καϊ  να 
προξενήσει  ^  τνν  Μέσην  να  εύρίσκηται  εν  τω  μέσω 
τβ  Λισδιαπασών  συστήματος,  ήτοι  του  πεντεκαιδε- 
καχόρδου  (α). 

§.  22  5.  Ή  δέ  ημέτερα  κλίμαξ  τ«  Λιατονικπ  γένκς 
πα  βου  γα  δι,  κε  ζω  νη  Πα  , 
σύγκειται  κατά  διάζευξιν  από  δύο  τετράχορδα  όμοια: 
■η  δε  όμοιότης  αυτών  γίνεται  από  τά  αναλόγως  ϊσα 
διαστήματα  τών  εν  αυτοίς  τόνων,  ζ/ιότι  τά  εξ  ανά 
μέρος  τών  δύο  τετραχόρδων  διαστήματα  ,  ανά  δύο 
μεν  εξεταζόμενα ,  ευρίσκονται  ϊσα'  οίον ,  το  μεν  πα 
βου  είναι  ϊσον  τω  κε  ζω'  το  δε  βϋ  γα  ,  ϊσον  τω  ζω 
νη'  το  δε  γα  δι,  ϊσον  τω  νη  ΙΤα'  άλλεως  δε  θεω- 
ρούμενα,  ευρίσκονται  άνισα. 

§.  226.  *Αν  θέλγι  τις  να  γνωρίσΐ]  δι  αριθμών  τά 
διαστήματα  της  κλίμακος  τδ  καθ*  ημάς  Λιατονικοϋ 
γένους  εν  τω  Λιαπασών  συστήματι ,  λέγομεν ,  οτι 
ούτως  ηνραμεν  αυτά  εγγύτερον  της  αληθείας  ζβ)> 


α)  ^Ωνομάσ&η ,  λίγη  ο  Αριστείδης,  ο  μεν  Προσλαμβανόμενος 
ούτως,  οτι  τών  ονομαζόμενων  τετραχόρδων  ονδενϊ  κοινωνεί" 
αλλ1  ϊξω&εν  προσλαμβάνεται  δια  την  επϊ  ΤΜεσην  σνμφω- 
νίαν ,  τονικον  επέχων  λόγον  προς  την  Υπάτην  νπατών,  ον 
έχει  Μίση  προς  παράμεσον.  Υπατη  δε  νπατών  ώνομάσθη 
η  μετά  τον  Προσλαμβανόμενον  χορδή,  οτι  του  πρώτα  Τε- 
τράχορδον πρώτη  τί&εται'  το  γαρ  πρώτον  "Υπατον  Ι.:άλ'βι> 
οι  παλαιοί.  Παριπάτη  δε,  η  παρ  αντην  κείμενη. 

β)  Το  διάστημα  δι  κε  είναι  μείζον  τδ  κε  ζω'  καϊ  το  κε  ζω  εί- 
ναι μείζον  τη  ζω  νη.  °Οταν  νποτεθϊ]  το  δι  κε  ϊσον  *3 •  ίΐ>- 

'8 


08 


ίΤί    *£     ζω    ν  η  πα  βου     γα  Λ  ι. 

"Οθεν  ενρίΰϋομεν  την  οχεοεν  δύο  τόνων ,  θεωρούν- 
τες  την  οχεαιν  των  κλασμάτων  αυτών,  και  πολλα- 
πλασιάζοντες  τον  άρι&μητην  τΓι  πρώτον  επι  τον  πα- 
ρονομαατην  τ#  δεύτερον,  και  πάλιν  ιόν  αρί&μητήν 
τ«  δευτέρου  επί  τον  παρονομαΰτην  τκ  πρώτβ'  οίον, 
ο  πα  :  βον  ί :  4- :  -ί  ^  =  3  6:33  :^  12:11.  Πάλιν  δ  κε : 
ζω: :-«-  :-§ \  =  216:  198  =  108  :  99  =  12  :  11. 

§.  2  27.  01  δε  Ευρωπαίοι  μβοικοι  κατανοι \ύαντες, 
οτι  οι  παλμοί  των  χορδών  γίνονται  διάφοροι  άπυ 
τα  διάφορα  μήκη,  έκριναν  "ενλογον  να  δ 'ίορίσωσι τι)ν 


ρίσκεται  τό  μεν  κε  ζο>  Ισον  $,  το  δε  ζω  νη  Ισον  ?.  Τότε 
και  επι  της  χορδής  ευρίσκεται  το  δι  κ(  να  εχτ]  λόγον  προ; 
μεν  τον  κε  ζω,  ον  -ί- ;  τν  προς  δε  το  ζω  νη,  ον  ^-\  τ-£τ. 

/Ι  ε  Γ  $  ι  ς. 
ιΩς  12  :  9  :  :  +  •*  /.•  '^ρα  12/  =  9.^  =  1.  ώςεχ=*Ύ\  . 
Πάλιν  ώς  12:7::^:/•  νΛρα  12  χ  7 .  ±  = -^  .    ώστε  χ 


■     Τ Γ.ΤΤ 


Λνναται  δε  να  εϋρ]]  τινάς  ταντην  την  άλη&ειαν  δια.  πεί- 
ρας τβτον  τον  τρόπον.  Λαμβάνει  όνο  τιανόονρίόας ,  από  τάς 
οποίας  η  μία  δεν  έχει  δεδεμενονς  τονς  τόνους,  κα\  ν  άλλη 
τους  έχει  δεδεμενονς  κατά  την  ημετε'ραν  μονσικην  άσφαλε- 
στατα  το  κατά  δνναμιν'  είτα  με  τον  νη  ταύτης  ποιεΐ  σίμ- 
φωνον  τον  βόμβον  Ικείνης,  και  τον  νποΟετει  όι'  και  επι 
της  πρώτης  ηχεί  τον  πα,  και  επί  της  άλλης  της  άδετου ζητεί τό 
σνμσιονον,  κα) ,  οπον  τό  ενροι ,  γράφει  τόν  κε.  Τοντο  τό 
Ρεωστϊ  ειρεΟεν  διάστημα  δι  κε  διαιρεί  εις  12  τμήματα. 
νΕπειτα  με  τόν  πα  ποιεί  σΰμψωνον  τόν  αυτόν  βόμβον ,  και 
ηχεί  τόν  βου ,  κα)  ζητεΐ  ίο  σνμη  ωνον ,  και,  οποί  τό  ενροι, 
γράψει  τόν  ζω.  Μετέπειτα  με  τόν  βον  ποιεί  σνμα  ιονον  πά- 
λιν ιόν  αντόν  βο  ι  βον,  :-.α)  ηχεί  τον  γα,  και  ζητεΐ  παρο- 
μοίΐιΐς  τό  σΰμψωνον,  και ,  ό/ιον  τό  ενρη,  γράψει  τόν  νη. 
"Υστερον  θεωρεί  τονς  νεωστϊ  γραφέντας  φθνγγονς ,  και  είι- 
ρίσκει  γιγραμμίνον  εις  μεν  τα  12,  ιόν  κε'  εις  δε  τά  9,  τόν 
βου'  κα)  εις  τά   ",  ιόν  γα. 


99 


άναλογίαν  τών  διαστημάτων  των  τόνων  από  τους 
παλμούς.  "Ο&εν  λεγβαιν ,  οτί  οί  άριΰμοί  των  παλ- 
μών, οϊπερ  είκονίζουσι  τά  διαστήματα  των  κατ  αυ- 
τούς τόνων,  είναι  εν  λόγω  αντιστραφώ  των  μηκών. 
Εχουσι  δε  οϋτως' 

Λ  -2-         ■     -*  -ϊ-  -2  -3  β  _ϊ-   ' 

1     >  9     3      *       5     >  4     )  3     )  5    3  ΤΤ>  2 

ουτ ,  ρε,  μι,  φα,  σολ,  λα.,  σι,  Οντ. 
§.  2  2  8.  "Οταν  μεν  χτελωμεν  να  ευρωμεν  την  σχέ- 
αιν  δύο  τόνων  κατ  αύτβς,  πράττομεν  οαα  ελαλή&η- 
σαν  ανωτέρω.  €Όταν  δε  χτελωμεν  να  ευρωμεν  την 
αχεσιν  δύο  τόνων  ενός  μεν  κατ  αυτούς,  του  δε  λοι- 
πού κα&*  ημάς ,  τότε  παραστήνομεν  κάΰε  τόνον  με 
δύο  φ&όγγους ,  και  με  δύο  κλάσματα"  και  ενρίσκο- 
μεν  κατά  τα  ανωτέρω  την  αχεσιν  τ«  ενός  τόνπ  χω- 
ριάτη,  καϊ  τβ  άλλου  χωριστά.  Οίον,  όταν  χτελωμεν 
να  γνωρίσωμεν ,  ποίαν  αχεσιν  έχει,  6  δι  προς  τον  ρε, 
ποιείμεν  ούτως'  ως  γα  :δι:  :  Ύ\  :  5  =  18:16  =  9 :  8. 
ΙΤάλιν'  ως  ουτ :  ρε : :  1  :  -ι-  =  9  :  6.  ~"Λρα  6  δι  έχει  την 
αυτήν  αχεσιν  με  τον  ρε, 


Ιδού  σοι  καϊ  πίνα'ξ, 
οπού  αημειόνονται  τινά 
διαστήματατά  αναγκαιό- 
τερα προς  γνώρισιν. 


δι :  κε 

9  :   8 

ρε  :  μι 

ίο:  9 

νη :  πα 

9:   8 

σολιλα 

ίο:   9 

γα :  δι 

9:  8 

ουτ:  ρε 

9:   8 

πα :/?« 

12:  41 

λα :  οι 

9:    8 

κε :  ζω 
βα:  γα 

12:11 

8  8:  81 

μι :  φα 
σι  :ουτ 

16:15 
Ϊ6Μ5 

ζω:νη 

88:  81 

φα'.σολ 

9;    8 

πα :  δι 

4:    3 

λα  :  ρε 

27:  20 

κε :  πα 

4:    3 

μι  :  λα 

4:    3 

δι :  Λ  ι 
πα:  Πα 

1:    ±\ρε  :  Ρε 
1:    -±\λα:Λα 

12    -Ι 
ι:    \ 

ίου 


Λ  ΕΦΛΛΛΙΟλ'     Β'. 

Περί  Ημίτονων. 

§.    2  2  9. 


Τ 


όνοι  ώνομάσ&ησαν  τά  επτά  διαστήματα  της  δια- 
τονικής  κλίμακος  πα  βκ  γα  δ  ι  κε  ζω  νη  Πα.  "Οταν 
δε  χωρισ&ΐ]  εν  από  αυτά  δίχα  μεν ,  όχι  όμως  καν 
κατά  μέσον  ακριβώς,  και  ληφ&η  το  εν  από  τα  δύο 
διαστήματα ,  το  τοιούτον  διάστημα  ονομάζεται  ΐΗ- 
μίτονον  (α). 

§.  23  0.  Γ'Οταν  είς  το  διάστημα  τ«  τόνου  ,  &εωρβ- 
μενου  επί  το  οξύ,  προστε&η  το  διάστημα  τδ  ημίτο- 
νου, καϊ  γέν}{  εν  διάστημα  από  τά  δύο,  το  τοιδτον 
λέγεται  Λίεσις'  ηγ&ν  ή  πλεονεξία  τκ  τόνου ,  δηλαδή 
όταν  σιωπάται  μεν  δ  τόνος,  φ&έγγηται  δε  το  ύπερ 
αυτόν  ημίτονον.  Σημαίνεται  δε  ή  δίεσις  τωδε  τω 
σημείω  £  '  Ή  δε  μειονεξία  τ&τόνη ,  ήγουν  όταν  σιω- 
παται μεν  δ  τόνος,  φ&εγγηται  δε  το  νιί  αυτόν  ή- 
μίτονον,  το  τοιδτον  λέγεται  'Ύφεσις ,  και  σημαίνεται 
τωδε  τώ  σημείω  γ .  άφορώσι  δε  και  ή  /ίιεσις  και  η 
"ϊφεσις  επί  το  όξύ'  είδε  άφορώσιν  επί  το  βαρύ ,  γι- 


α) Το  Ημίτονυν  δεν  εννοεί  τον  τόνον  δι^ρημενον  ακριβώς  εις 
()γο,  ως  τά  δώδεκα  εις  εξ  και  εξ,  άλλ'  αορίστως"  ήγουν  τά 
δώδεκα  εϊς  οκτώ  και  τέσσαρα,  η  εϊς  εννέα  κα)  τρία,  κΐιί 
τά  λοιπά.  Ζίιότι  ο  γα  όι  τόνος  διαιρείται  ιΐς  δύο  διαστή- 
ματα, απο  τά  οποία  τό  μεν  ά:ιό  τον  οξέος  ίπι  το  βαρν 
ίίναι  τριτημόριον'  το  δε  απο  τον  βαρίος  επί  ίο  ό'ϊν ,  εί- 
πα δύο  τριτημόρια,  και  τά  λοιπά,  Είναι  ε'τι  δυνατόν  να 
διαιρεί));  και  άλλίως'  το  ημίτονοι•  α/,ιως  τον  βον  γα  τοιη 
και  του  ζω  νη}  ϊίιαι  το  μικρότατοι• ,  και  δεν  δέχεται 
ι)ια<ρορετικην  διαίρεσιν'  διότι  λογίζεται  ως  τεταρτημόριο* 
\ρΰ   μείζονος  τόνου'   ήγουν  ώξ  3:12. 


ΙΟΙ 

νεται  το  εναντίον  δηλαδή  ή  μεν  πλεονεξία  τ#  τόνα 
δίδει   ύφεσιν'  ή   δε  μειονεξία  τβ  τόνου  δίδει    δίεοιν. 

§.  Λίεσιν  λοιπόν  ποιώ,  εάν  φέρ3  ειπείν  καταβαί- 
νουν από  τ«  κε  ,  αφήσω  το  τονιαΐον  διάστημα  τβ  δι, 
και  λάβω  ή  εν  τριτημόριον ,  ή  δύο  τριτημόρια  αύ- 
τη  τη  τόνου'  ή  εν  τεταρτημόριον ,  ή  δυο,  ή  τρία" 
ούτω  ποιώ  διέσεις  κοι  όλα  τα  άλλα  διαστήματα  της 
διατονικής  κλίμακας.  Λυνάμε&α  δε  χτεωρεΐν  αυτά 
μόνον  επί  χορδής  («). 

§.  2  3  2.  "Υφεσιν  δε  ποιώ,  εάν  καταβαίνων  άπο 
Τ3  κε  αφήσω  το  τονιαίον  διάστημα  του  δι ,  και  αφ 
ου  προσ&έσω  εις  αυτό  εν  τριτημόριον  ,  ή  δύο  τρι- 
τημόρια ,  ή  εν  τεταρτημόριον ,  ή  δύο  ,  ή  τρία ,  λά- 
βω το  &τω  σύν&ετον  διάστημα  ,  και  προφέρω  εκεί 
τον  δι'  βτω  ποιώ  υφέσεις  και  ολα  τα  άλλα  διαστή- 
ματα της  διατονικής  κλίμακος. 

§.  23  3.  Λίεσις  μεν  άρα  εστί  φ&όγγος  τόνου  της 
κλίμακος,  όξυν&έντος  ήμιτόνω'  οίον,  εν  τη  πα  β  ου 
£  δι ,  κε  ζω  £  Πα  κλίμακι ,  αϊ  δύο  διέσεις  δεικνύ- 
ουσιν ,  ότι  οι  φ&όγγοι  γα  και  νη  προφέρονται  ήμι- 
τόνω  οξύτεροι  τών  φυσικών.  "Υφεσις  δε,  φ&όγγος 
τόνου  της  κλίμακος,  βαρυν&έντος  ήμιτόνω'  οίον  εν 
τη  πα  βου  ?  δι ,  κε  ζω?  Πα  κλίμακι ,  αϊ  δύο  υφέσεις 


α)  Τα  σημεία  <ζ  ?  λαμβάνονται  αορίστως  εις  τα  διαστήματα 
ατινα  είναι  μεγαλητερα  ν  μικρότερα  άπο  τον  τόνον'  Όταν 
Όμως  ζητηται  ακριβής  έρευνα  είς  αυτά,  ούτω  σημαίνονσιν 
εν  άναβάσει. 

Πλεονεξία  μεν  Μειονεξία  όε 

τ6  μεν  6  ενός  τεταρτημόρια  ^Ιτό  μεν  $  ενός  τεταρτημορίου  Ί'Γ 
το  όε  ώ  ύνο  τεταρτημορίων -%-ητο  όέ  Ρ  όνο  τεταρτημορίων  £ 
το  Οέ  ο  τριών  τεταρτημορ.  -§Υτό  Οε  9  τριών  τεταρτημορ.  % 
το  όε  £  ενός  τριτημόριον  ^ϋτό  όε  &  ενός  τριτημόριον  -\ 
το   όε     $   όνο   τριτημορίων     ^1  το  όε    Ρ  όνο       ιτημορίων        -| 


102 

μηνύουσιν ,   ότι  οι  φθόγγοι  γα  και   νη    απαγγέλλον- 
ται ήμιτόνω  βαθύτεροι  των  φυσικών. 

§.  23  4.  "Οταν  απαγγέλλεται  ή  δίεσις  ή  ή  ύφεσις 
τ«  τόνου ,  σιωπαται  διόλου  δ  φθόγγος  τδ  τόνα,  τδ 
όποιου  την  δίεσιν  η  την  ύφεσιν  φθεγγυμεθα.  Επει- 
δή ή  μουσική  ημών  και  των  Όθωμανών  θέλει  να 
γεμίζει  την  κλίμακα  με  διαστήματα  επτά.  'Επειδή  δε 
εις  Εύρωπαϊκάς  μελωδίας  ευρίσκεται  απαγγελλόμενος 
καιδτόνοςκαιήδίεσιςκαίή  υφεσις  3  όταν  ΰέλωμεν  να, 
γράψωμεν  τοιαύτας  μελωδίας ,  μεταχειριζόμεθα  Ίσα, 
και  επ  αυτών  τίθεται  ή  ϋφεσις  και  ή  δίεσις'  οίον  την 
μεν  διδι  γαγα  βουβού  πα  μελωδίαν  οϋτω  γράφομεν 
π       β             ρ              Ϋ              9  η 

<\  ,— '    *- ~^£ ">* ~~»  Η'τήν  δε  παπα  βα  βα 

Γ,       *  έ 6    6     Δ 

γαγα  δι,  ούτω  ψ*•****  '  «— ■ '  Α 


Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν     Γ'. 

Περί  της  εν  φθόγγοις  διαφοράς. 
8-    235. 


Έ, 


•κ  των  ειρημενων  γίνεται  φανερον ,  οτι  μόνον  οι 
τρεις  μείζονες  τόνοι  της  ημετέρας  διατονικής  κλίμα- 
κος  είναι  ϊσοι  με  τους  τόνους  τών  αρχαίων  ελλήνων 
οι  δε  άλλοι  άνισοι.  Και  το  λεϊμμα  εκείνων ,  ή  το 
ήμίτονον  τών  Ευρωπαίων  σι  ουτ ,  είναι  μικρότερο  ν 
από  τον  ήμετερον  ελάχιστον  τόνον  βου  γα.  Αια  τη- 
το  και  οί  φθόγγοι  της  ημετέρας  διατονικής  κλίμακος 
εχουσιν  άπαγγελίαν  διάφρρον ,  τίνες  μεν  ταντιζόμε- 
νοι  3  τίνες  δε  όξυνόμενοι ,  και  τίνες  βαρυνόμενοι.  Ό 
μεν  γα  καϊ  δι  απαγγέλλονται  ε\ς  το  αυτό  διάστημα 


103 

με  τον  όντ  καϊ  ρε  των  Ευρωπαίων ,  μηδόλως  δια- 
φέροντες αυτών  μήτε  τη  όξύτιμι  μίμε  ττ\  βαρυτητι' 
δ  δε  κε  είναι  ανεπαισθήτως  οξύτερος  τδ  μι'  δ  δε  ζω 
είναι  ημιτόνω  οξύτερος  του  φα"  δ  δε  νη  είναι  ανε- 
παισθήτως τκ  σολ'  δμοίως  καϊ  δ  πα,  ανεπαισθήτως 
βαρύτερος  τβ  λα"  και  δ  βου  είναι  ολίγψ  βαρύτερος 
του  σι. 

§.  23  6.  Λι  υφέσεις  των  Ευρωπαίοι  όλαι  σχεδόν 
είναι  όλίγω  βαρύτεραι  από  τάς  ημετέρας  υφέσεις" 
και  όλοι  μεν  οι  ημέτεροι  τόνοι  γίνονται  και  υφέσεις 
και  διέσεις"  των  δε  Ευρωπαίων  οι  φα ,  ουτ ,  δεν 
γίνονται  υφέσεις"  ούτε  οι  σι ,  μι ,  γίνονται  διέσεις. 

§.  23  7.  "Ολοι  οι  φθόγγοι  τριχώς  διακρίνονται"  οίον, 
πα  φυσικός,  πα  δίεσις ,  και  πα  ϋφεσις.  Ό  δε  ζω 
διακρίνεται  τετραχώς"  οίον ,  ζω  φυσικός ,  ον  δίδωσι 
το  διαπασών  σύστημα  >  καϊ  ος  συνιστά  το  ζω  κε  διά- 
στημα τόνον  ελάσσονα"  ζω  βαρύς  ον  δίδωσι  ν  δ  Τρο- 
χός, καϊ  ος  προφέρεται  μεν  αα^ες ,  ποιεί  δε  το  ζω  νη 
διάστημα  τόνον  μείζονα"  ζω  νφεσις'  και  ζω  δίεσις. 

§.  2  3  8.  01  αύτοι  φθόγγοι  εν  μεν  άναβάσει  ποι- 
κσιν  εις  την  άκοην  άλλην  έντύπωσιν ,  εν  δε  κατσ.~ 
βάσει  άλλην.  "Οθεν  οι  3Εκκλησι αστικοί  μουσικοί  εις 
τον  αυτόν  τόνον  εν  μεν  άναβάσει  εδιδον  άλλον  φθο- 
γγον'  εν  δε  καταβάσει ,  άλλον.  Οίον  >  τον  πα  εϊμεν 
έθεώρουν  από  του  νη ,  εφθέγγοντο  αυτόν  α??α\,ες' 
είδε  τον  έθεώρουν  από  τ«  βου  ,  εφθέγγοντο  αυτόν 
α\εα^ες"  και  τοΰτο  είναι  όπερ  ονομάζεται  ποιότης  των 
φθόγγων  (  §.   7  3. ). 

§.  23  9.  Ή  δίεσις  και  ή  ϋφεσις  εως  ου  δεν  άπα- 
γγελθώσι ,  δεν  άλλάζουσι  την  ποιότητα  των  φθόγ- 
γων. Οίον ,  εν  τοις  πα  βου  γα  δι  Ρ  ζω  διασιημα- 
σιν ,  εϊμεν  στρέφομαι  εϊς  τους  φθόγγους  πα  ββ  γα 
δι,  καϊ  ποιήσω  την  κατάληξιν  εϊς  τον  δι ,  δ  φθό- 
γγος δι  δείχνει  ποιότητα  τ  β  άγια  ( §.   73.)*    ειδέ  ί~ 


104 

γγίαω  και  ολίγον  τήν  ϋφεσιν  του  κε ,  6  δι  δείχνιί 
ποιότητα  τδ  [^εχεα^ες.  Εις  δε  την  ποιότητα  των  φθό- 
γγων συντελεί  και  ή  προφορά"  διότι,  ποιότης  τπ  μεν 
α??α^ες  είναι ,  το  να.  άκούηται  ή  προφορά  του  τερ- 
πνή καί  λεία"  αυτή  μεταδίδοται  και  είς  τους  φθό- 
γγους πα ,  κε.  Τη  δε  ^εα^ες ,  το  να  άκούηται  η  προ- 
φορά του  ηδεία  καϊ  κεντητική"  αυτή  μεταδίδοται  και 
είς  τους  βου ,  ζω.  Του  δε  ?α?α ,  βομβώδης  και  ο- 
γκώδης, και  μεταδίδοται  και  εϊς  τον  γα.  Τη  δε  ά- 
για ,  ανδρική  και  τραχεία"  μεταδίδοται  δε  και  εΙς  τον  δι. 


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ    Α. 
Περί  Χρωματικού  Γένους. 


240, 


Χ 


ρωματικόν  δε  γένος  είναι  εκείνο,  τπ  οποίου  ει$ 
την  κλίμακα  ευρίσκονται  ημίτονα  η  εν  ύφέσει ,  ή  Ιν 
διέσει ,  η  εν  διέοει  κοα  ύφέοει.  3Εν  μεν  ύφέϋει  είτω' 

,    νη  ?  βου  γα,  δι  ?   ζω  Νη' 
εν  δε  διέοει  ούτω"  πα  βου  &  δι ,  κε  ζω  ^  Πα"  εν  δε 
διέοει  α  μα  και  ύφέοει ,  ου  τω"  πα  £  ?  δι ,  κε  £  ?  Πα. 
Εις  ταύτην  δε  την  κλίμακα  απαντώνται  δύο  μεν  διέ- 
σεις ,  δύο  δε  υφέσεις. 

§.  241.  Χρώμα  δε  λέγεται  είς  την  Μουσικών  εκεί- 
νο το  οποίον  δύναται  να  βάψη  την  γινομένην  ποιό- 
τητα από  τους  φθόγγους  της  διατονικΐ^ς  κλίμακας, 
και  να  παράξη  ποιότιμα ,  εχονσαν  ήθος  διάφορον' 
δύνανται  δε  να  ποιώοι  τπτο  αί  διέσεις  και  αι  υφέ- 
σεις. Και  μία  μόνη  ύφεσις  δύναται  να  χρωματίση 
την  σειράν  των  φθόγγων  του  τ-ετραχόρδου ,  και  να 


το  κατάστιξη  νά  φαίνηται  πάντγι  δισψοοον'  πολλώ  δί• 
μάλλον,  όταν  είναι,  καν  δύο  (α). 

$.  2  42.  Μελ<;)δεϊται  δε  το  χρώμα  ,  λέγει  δ  Εύ~ 
κλεινής  ,  έήι  μεν  το  (3 αρύ  κατά  τριημιτόνιον ,  ημι- 
τόνιον ,  και  ηιιιτόνιον'  οίον,  γαό  βου'  πανη'"  διότι 
εδώ  το  μεν  γα  βον  διάστημα  είναι  τριημιτόνιον  (ε- 
πειδή  δ  μεν  γα  είναι  δίεσις  καϊ  δ  βον  νφεσις. )  το 
δε  βον  πα  διάστημα  είναι  ήμιτόνιον  καϊ  το  πανη, 
ημίτονων  επί  δέ  το  οξύ,  εναντίων,  καίτ  ημιιόνιον, 
ήμιτόνιον,  καϊ   τριημιτόνιον   νηΐ  πα  βον?  γαό . 

%.  243.  "Οχι  κα&ώς  το  διατονικδν  γένος  εϊς  μίαν 
μόνην  κλίμακα  περιορίζεται  ,  Ιίτω  καϊ  το  χρωματι- 
κών γένος  μίαν  μόνην  δίδει  κλίμακα"  άλλα  τοϋτο  δύ- 
ναται νά  συγκρότηση  δύο  μεν  διόλου  χρωματικάς 
κλίμακας"  δύο  δε  μικτάς'   άί  Ιδού  καϊ  εκτίθενται" 

νη  ?  βκ  γα  δι  ?   ζω  Νη)     ,,    *  ,,  , 

.■ο    ,    »'         ο    /  '  ττ       ί  Λί  νιολου  χρωιιατικαι. 
πα  τ  }  σι  κε  Υ  6    Πα      )  Λ^    ' 

πα  ο   ί  δι  κε  ζω  νη  Πα  \     .<  ,    ,* 

πα  βον  γα  όι  κε  γ  6  Πα  4         Λ  ν  ' 

5•   244.    τΗ  χρωματική  κλίμα'ξ  ν  η  9  βον  γα  δι   Ι 

ζω  Νη  σχηματίζει  δχι  τετράχορδα  ,    άλλα  τρίχορδα 

πάντη  όμοια  και  συνημμένα  τδτον  τον  τρόπον" 

νη  9  βον,  βου  γα  δι,   δι  γ  ζω,   ζω  ν  η  Πα. 

Αντη   η  κλίμαξ  αρχομένη  από  τ«  δι }  εΐμέν  προ- 

εισιν  επι  το  βαρύ ,  ΰέλει  το  μεν  δι  γα  διάστημα  το- 


α)  Το  διάφορον  η&οζ,  το  οποίον  7ΐρο'ξενεΐ  εις  την  μελωδίαν  η 
αλλαγή  τδ  γένους,  είναι  δυνατόν  νά  γνωρισίτη  βτω'  παΐ- 
'ξαι  δϊ  οργάνου  εν  χρωματικω  γένει  μελωδίαν  διατονικοΰ 
γένους,  καϊ  τότε  καταλαμβάνεις ,  ότι  παραλλάττεται  τόπον, 
όσον  και  επι  τπ  προφορικού  λόγου  παραλλάττεται  ένας  ελ- 
ληνικός στίχος  τδ  Ομηρου ,  όταν  προφίρηται  από  στόμα 
νΑραβ$ς,  άγνοχντος  την  Ελληνική  ν  διάλεκτον. 

β)  Είναι  δυνατόν  νά  παραχβ~ώαι  καϊ  άλλαι  κλίμακες  χριοματι- 
καϊ  καϊ  μικταϊ,  περί  ων  ύστερον  όμιλβμεν.  Ανται  δε  πα~ 
ρετέ&ησαν  εδώ,  ως  εύχρηστότεραι  και  συστατικαϊ  ήχων. 

8    * 


100 

νον  μείζονα"  το  (5*  γα  βον  τόνον  ελάχισΐον'  το  δε 
βον  πα  ,  τόνον  μείζονα"  καϊ  το  πα  νη ,  τόνον  ελά- 
χιστον. Είδε  πρόεισιν  επί  το  οξύ,  {τέλει  το  μεν  δι 
κε  διάστημα  τόνον  ελάχιστον  το  δε  κε  ζω,  τόνον 
μείζονα"  το  δε  ζυ)  νη ,  τόνον  ελάχιστον"  καΐ  το  νη 
Πα,  τόνον  μείζονα.  ΓΏστε  ταύτης  της  χρωματικής 
κλίμακος  μόνον  οι  βον  γα  δι  φθόγγοι  ταυτίζονται 
με  τους  βον  γα  δι  φθόγγους  της  διατονικης  κλίμα- 
κος'  οι  δέ  λοιποί  κινβνται.  Αιότι  το  βου  νη  διά- 
στημα κατά  ταύτην  μεν  την  κλίμακα  περιέχει  τόνβς 
μείζονα  καϊ  ελάχιστον"  κατά  δε  την  διατονικήν  κλί- 
μακα περιέχει  τόνους  ελάσσονα  και  μείζονα"  ομοίως 
καϊ  το  δι  ζω  διάστημα. 

§.  245.  Ή  χρωματική  κλίμαξ ,  πα  ?  £  δι ,  κε  9  6 
Ιϊα,  σύγκειται  από  δύο  τετράχορδα'  εν  εκατερω  δε 
τετραχόρδω  κείνται  τά  ημίτονα  οϋτως ,  ώστε  το  διά- 
στημα πα  βου  είναι  ϊσον  με  το  κε  ζω"  το  δε  βου  γα 
είναι  ϊσον  με  το  ζω  νη"  καϊ  το  γα  δι  είναι  ϊσον  με 
το  νη  Πα'  καϊ  όλον  το  πα  δι  τετράχορδον  είναι  ϊσον 
με  το  κε  Πα  τετράχορδον.  Είναι  δε  το  μεν  πα  βον 
διάστημα  ϊσον  ελαχίστω  τόνω'  το  δε  βον  γα ,  τριη- 
μιτόνιον'  και  το  γα  δι,  ήμιτόνιον'  ήγουν  ϊσον  -ι3Τ. 


Η: 


Χ^  3 


"£&  Ι»  ^  -, . » 


ϊί••  *<*η  ^^,?Ι-λ^ 


*β» 


107 

**ιι  -)    1         ο»         Ι  «ι    Ι        Κ       Ι     '  <«      Ι    μ    1       £       Ι 


„νν\ 


-ο 


ϊ 


μ  »   ι  -   ι   »    ι    γ,    ι  :  Ι     =     Ι  „  ι 

Κ  Ε  Φ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    Ε'. 

Περί  Φ&όγγων  του  Χρωματικού  γένους» 

§.   246. 

"■*-  λόγγους  δια  το   Χρωματικον    γένος    παρεδωκαν 
εις  ημάς  οΐ  Εκκλησιαστικοί  μουσικοί  τεσσάρας 

Ιεχεα^ες ,  \*ε?α?ω ,   \εα^ες,   Ιε?α?ο. 
*Απο  τους  δποίβς  τους  μεν  δύο  μέσους  μεταχειριζό- 
με&α  ανιόντες"  τους  δε  δύο  άκρους ,  κατιόντες.   Οϊον3 
την  Α  κλίμακα    νη  Ϋ  βου   γα    δι   &   ζω    Νη  3    οϋτω 
ψάλλομεν  έμμελώς' 


νη        1    Η 


Νδ     ε     χε     α  Ιες  *~~*1ιβ      ?α     ?ω  $ίε    α       Ιες 


β 


-£. 


,,δ  ?α      ?ω  ^ε     α     \ες  ^  ?α     ?ω     ϊ 


108 


(^  9α   <ο 
και  μεταχειριζόμε&α  διαστήματα  τόνον  ελάχιστον  καϊ 

τόνον  μείζονα,  κα&ώς  διωρίσ&ησαν   (§.244.). 

§.  247.  Την  $ε  Β  κλίμακα  πα  ρ  6  δι  κε  9  6  Πα, 
με  τε)ς  αύτ&ςμεν  φ&όγγνς  ψάλλομεν,  και  ή  μελωδία  τβ- 
των  με  τε)ς  αύτε)ς χαρακτήρας  γράφεται"  όμως  υ'ι  φ&ό- 
γγοι  ψυλάττονσι  τα  διαστήματα ,  άτινα  διωαίϊί&η- 
σαν  ($.  245.).  'Ό&εν  διαφέρει  το  μεν  ί^εχεα^ες  της 
Α  τβ  ίεχεα^ες  της  Β,  καθό  εκείνο  μεν  άπηχεΐται  με 
διαστήματα  τόνου  ελαχίστου  και  τόνβ  μείζονος"  τβ- 
το  δε,  με  διαστήματα  τόνβ  ελαχίστβ  και  τριημιτονίβ. 
ζ//«  τον  αυτόν  λόγον  διαφέρουσι  και  οι  \ετ^ες ,  [,ε^ά^ω , 
και  {,ε?α?ο  φ&όγγοι. 

§.  248.  *Λπό  τους  οκτώ  φίτόγγους  ταύτης  τ ής χρω- 
ματικής Β  κλίμακος  οι  τέσσαρες  είναι  Έστώτες  ,  ή- 
γουν οί  αυτοί  με  τους  της  διατονικής  κλίμακος  ,  μή- 
τε τ>/  ό'ξύτψι  μήτε  τη  βαρύτητι  διαφέροντες ,  οι  πα, 
δι ,  κε ,  Πα'  οί  δε  λοιποί  τέσσαρες  κινούνται  εις  υ- 
φέσεις και  διέσεις.  Πώς  δε  έκαστος  μαρτυρεϊται  ,  φαί- 
νεται είς  την  Β  κλίμακα. 

§.  2  49.  Η  μικτή  κλίμαξ ,  έχουσα  δύο  τετράχορδα 
ανόμοια,  το  μεν  εν  χρωματικό  ν  ,  και  το  άλλο  δια- 
τονικόν ,  ίτέλει  το  μεν  χρωματικών  να  προφέρεται 
με  τους  χρωματικούς  φθόγγους"  το  δε  διατονικόν , 
με  τους  διατονικους  ((  λόγγους.  Οίον-,  οί  φθόγγοι  ι  ή  ς 
/'  μικτής  κλίμακος,  πα  Ϋ  £  δι  κε  ζω  'νη  Πα,  ίίτω 
ψαλ/.ονται  και  γράφονται       1σ 


109 


■Με      ε    χε     α  [,ες  ^  Ι,.ε     ?α    ?ω      $<β  α       {ες  *~~^ 

έ  *  % 

\,,ε  ?«       9ω    <*    α     ??α     Ιι*£  ^  ^ε     α      [ες  *<  ?α     ?« 

*      : 

*   ίε  ?«    ?ο    ^  Ι,ί   ^ί    α  {ες        [.ε  ?α    ?ο     $  {€     χε     α 

§.  2  5  0.  7%  δε  ^/  μ**^  κλίμακος,  πα  βον  γα 
δι3  κε  ?  ι  Πα  ,  το  μεν  πρώτον  τετράχορδον  λέγεται 
με  φ&όγγχς  διατονικβς'  το  $«  δεύτερον  3  με  φθόγ- 
γους χρωματικής"  ή  δε  μελωδία  τούτων  οντω  βάλ- 
λεται και  γράφεται,  η  Γ~ 


6  Γ* 

Λ  ??α     \χες  1  Ιε     α      \ες  %  ?α     ?α   ??  α       γι     α 

Δ  κ  Ζ'  ν'         ι6 

Λ,   α     ??«    ^  α  ^ί    ?α     ?ω    $\*ε     α      \ες  ""* 

?α     ?ω    $\β     χε  α    1*ί$—»     (,€?«  ?ο    $$  (^     χε  α 

κ  #  ~*Λ_      ~*  Γ      ^*  β 

Ιδ5^  |^ι    α-β     }*-.|-ήββ     1<£  ™  ^ί  α{ες  \ 

α     Ιβ     αΐες^ 


110 

§.  25  1.  Εξετάζοντες}  τε)ς  χρωματικές  φ&όγγαςδιά 
ποιότητα ,  ενρίύκομεν,  οτι  δ  μεν  \,εα  ες  καΐ  [,εχεα\ες  εκπί- 
πτονσιν  δλευ&έρως  και  λαμπρώς ,  καϊ  με  το  να  εκ- 
φέρηται  η  φωνή  με  λεπτότητα  καν  γλυκύτητα"  επι- 
κρατεί δε  αύτη  η  ποιότης  ειςοληντήνΑ  χρωματικήν 
κλίμακα.  'Ο  δε  [Κε?α?ω  καϊ  [Χε?α?ο  προφέρονται  εμ- 
βριΟώς  και  άγρίως ,  καϊ  με  το  να  εύγαίνη  ή  φωνή 
με  δγκον ,  και  με  καποιαν  γοερότητα'  επικρατεί  δε 
αύτη  η  ποιότης  εϊς  ολην  την  Β  χρωματικήν  κλίμακα  (α). 

§.  2  5  2.  Αι  μαρτνρίαι  της  μεν  Α  χρωματικής  κλί- 
μακος  γίνονται,  με  το  να  προστιίτώμεν  τα  σύμφω- 
να των  συλλαβών  των  μονοσυλλάβων  φ&όγγων  εϊς 
ταύτα  τα  δύο  σημεία -"*$'  ούτιος  δ  μεν  δι  μαρτν- 
ρεΐται  „^,  δ  δε  κε  μαρτνρεΐται  κ) '  και  τά  λοιπά. 
Της  δε  Β  χρωματικής  κλίμακος  αι  μαρτνρίαι  γίνον- 
ται ,  με  το  να  προστιίτώμεν  τά  αυτά  εϊς  ταύτα  τά 
δύο  σημεία  «__,  Ρ  '  ούτως  ο  μεν  δι  μαρτνρεΐται 
&$ ,  δ  δε  γα  μαρτνρεΐται  β^'  και  τά  λοιπά.  Των  δε 
μικτών  κλιμάκων  αί  μαρτνρίαι  δια  μεν  τους  χρω- 
ματικούς φ&όγγους  γίνονται  ώς  λεγομεν'  δια  δε  τε)ς 
διατονικές  φ&όγγβς  γίνονται ,  κα&ώς  εϊπαμεν  (§.101.). 

ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ     ΣΤ. 

Περί  Παραλλαγής   τΐϊ  Χρωματικού  γενονς, 
§.    253. 


•**■!'  είς  το   ίιατονικδν  γένος  εϊπαμεν  ,  οτι  είναι  χρη- 
σιμώτερον  να   γίνηται    ή  παραλλαγή   δια   των  μονο- 


ί»)    \ία[.ίς  και  [ι/ίά.ίς  είναι  μία  και  η  αϊτη  λίξις,  κα)   ιξαγγί- 
Ιλίΐ  κα)  'ϊνα  κ<&  τον  αυτόν  ηΟύγγον'   διότι  τον  φθόγγοι ■  ον 


11! 

συλλάβων  φθόγγων  ,ύη-ϊο  7μον  διά  να  άπαλλαχθώ- 
μεν  από  τάς  πολλάς  δυσκολίας ,  και  να  καταντ/ισω- 
μεν  εϊς  το  εϋκολον.  Εις  το  Χρωματικόν  όμως  γένος 
λέγομεν ,  οτι  πρέπει  να  γίνηται  ή  παραλλαγή  με  τκς 
πολυσύλλαβες  φθόγγους ,  εως  ου  να  τους  σννειθίσΐ] 
χορταστικά  ή  άκοή'  καϊ  έπειτα  δυνάμεθα  να  μετα- 
χειρισθώμεν  και  τους  μονοσυλλάβους  (α). 

§,  2  54.  Λιά  την  πρσ'ξιν  της  παραλλαγής  προ  της 
μελωδίας  βλέπομεν  3  αν  είναι  καϊ  χρωματική ,  ποία 
μαρτυρία  είναι  γεγραμμένη'  και  εάν  μεν  είναι  ή  β&β, 
είναι  φανερόν ,  οτι  φθόγγος  αρκτικός  είναι  δ  δι  ,ος  τις 
και  προφέρεται  {,,εαί,ες'  εάν  δε  είναι  ή  β_^? ,  είναι  φα- 
ν ερόν ,  οτι  φθόγγος  αρκτικός  είναι  6  κε }  οςτις  καϊ 
προφέρεται  [εαΐ,ες'  εάν  δε  είναι  ή  β_»> ,  είναι  φανε- 
ρόν ,  οτι  φθόγγος  αρκτικός  είναι  δ  νη  ,  οςτις  προ- 
φέρεται Ιεχεά,ες'  εάν  δε  είναι  ή  ^  ,  είναι  φανερόν, 
οτι  φθόγγος  αρκτικός  είναι  6  πα ,  ος  τις  προφέρεται 
[εχεαίες'  είδε  είναι  ή  Ι  $  3  φθόγγος  αρκτικός  είναι  υ 
γα ,  και  προφέρεται  [ε?α'^ω'  ή  δε  ή  &$ ,  φθόγγος 
αρκτικός  είναι  δ  δι ,  και  προφέρεται  δμοίως'  καϊ  "έτι 
αν  είναι  ή  ,,Γ^  φθόγγος  αρκτικός  είναι  δ  γα,  ος 
τις  προφέρεται  ΙεαΙες. 


λέγομεν  Ιεα[ες  εν  άναβάσει,  τον  αυτόν  λίγομίν )  εχεσ^ες  εν 
καταβάσει'  ό&εν  καϊ  ποιότητα  μονοειδΐ-  σώζουσιν.  'Ωσαύ- 
τως  καϊΙε?α?(ο  καϊ  |>ί?α?ο  είναι  μία  καϊ  η  αύτη  λέξις ,  καϊ 
εξαγγέλλει  ωσαύτως  ενα  καϊ  τον  αυτόν  ψθόγγον  ,  καϊ  έχει 
καϊ  μίαν  καϊ  την  αυτήν  ποιότητα  το  'εν  καϊ  το  άλλο. 
α)  Πρέπει  να  βάλλωσιν  οι  διδάσκαλοι  πολλην  προσογην ,  όταν 
διόάσκωσι  τους  μα&ητάς  τούτο  το  μελωδικώτατον  γένος  , 
εις  τό  να  παρατηρώσι  καλώς  την  προψοράν  τούτων  των 
μονοσυλλάβιον  φθόγγων"  διότι  επειδή  οι  μαϊτηται  διδαγβέν- 
τες  το  διατοπκόν  γένος,  εσυνει'3/σαν  να  τους  προαέρωσι 
με  τα.  διαστήματα  τούτον  τδ  γένους,  τώρα  άκούοντές  τβς 
να  προίίέροινται  άλλέως  εις  τό  χρωματικόν ,  ευκόλως  δεν 
δύνανται  να.  τους  άπαγγελλωσι  κατά,  τα  διαστήματα  του. 
Καϊ  τούτο  είναι  τό  μέσον,  με  τό  οποίον  οι  προπάτορές μας 
διέσωσαν  εως  εις  ημάς  τό  τοιπτον  γένος  της  μελωδίας. 


112 

§.  2  5  5.  *Ας  γραφή  και  αυτή  ή  παραλλαγή  με  εκεί- 
νους τους  Ιδίους  χαρακτήρας  δι  ων  εγράφη  και  ιι 
διατονική  παραλλαγή. 

Λοιπόν  επειδή  ευρίσκεται  προ  των  χαρακτήρων 
γεγραμμένη  μαρτυρία  ή  ^π  3  άπάγγειλον  το  μεν  Ίσον 
ΙεχεαΙες  δια  τήν  μαρτυρίαν'  την  δε  πρώτην  3Από- 
οτροφον }  Ιε?α?ο'  και  τήν  δευτέραν }  Ιε/εαΙες'  έπειτα 
το  μεν  πρώτον  3  Ολίγον ,  1ί?α?α>*  το  δε  δεύτερον  , 
Ιεα[ες'  και  το  τρίτον ,  [ε^α^ω'  και  πάλιν  τήν  μεν  πρν>- 
την  *Λποοτροφον  ,  \εχεαες'    και  τα  λοιπά. 

Ή  κατά  το  συνεχές  Παραλλαγή  του  Χρωματι- 
κού Γένους. 


Πα  νηζω  νη        πα    βον  πα  νη        πα    ββ  γα  ββ 
πα  ββ     γα    δι        γα  ββ  γα    δι  κε     δι  γα  ββ 


γα    δι       κε     ζω        κεδιγα    δι        κε       ζω     νη 


ζω     κεδι  κε     ζω  νη       πα  νηζω    κεδι    κε     ζω 


νη    ζω  κε  δι     γα  δι     κε     ζω         κε  δι  γα  βου 


γα     δι       κε  δι       γαββπα  ββ         γα    δι    γα  ββ 


—— |  —  | (α). 

πανηπα    ββ  γα  ββ  πανί]  ζω  νη     πα    ^ 


«)  *Λφ    ου  γνμναο&ώσιν  οι  μαθηται  να  -ψάλλωσι  τοις  πολνσν- 
λλάβονς  φ&όγγονς  τδ  χοωματιχον  γένους >  κα&ως  ιΐπαμίν , 


113 

§.  2  56.  Αιά  δ  Ι  το  ύπερβατδν ,  και  ετι  δια.  πάσ- 
τας τους  χαρακτήρας  των  φ&όγγων ,  και  δια  τάς  υ- 
ποστάσεις,  (ίσα  είπα  μ  εν  δια  το  διατονικόν  γένος,  ολα 
αυτά  ας  εννοώνται  καϊ  δια  το  χρωματικοί  γένος. 


ΚΕΦΑΛΑΙΟ  Ν    Ζ'. 

Περί   τη  Έναρμονίου  γένους. 
§.    257. 


Έ, 


*ναρμόνιον  δε  γένος  είναι  Ικέϊνο  τβ  οποία  εις  την 
κλίμακα  ευρίσκονται  ημίτονα  τουτεστι  τεταρτημόρια 
τ  η  μείζονος  τόνου,  η  εν  ύφεσει ,  η  εν  διέσει,  ύ)  εν 
ύψέσει  καϊ  διέσει'  εν  μεν  ύφεσει  οίτω' 

πα  βα  ρ  δι  κε  ζω  νη  Πα'  εν  δε  διεσει  3  ούτω* 
πα  Ι  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα'     εν    δε  ύφεσει  αμα 
και  .διεσει ,  οίτω' 

πα  £  γα  δι  κε  £  νη  Πα. 
§.  2  5  8.  Αρμονία  δε  λέγεται  είς  την  μβσικην  το 
γένος  όπερ  έχει  εϊς  την  κλίμακα  του  διάστημα  τεταρ- 
τημορίου τδ  μείζονος  τόνχ'  το  δε  τοιβτον  διάστημα 
λέγεται  ϋφεσις  η  δίεσις  Ιναρμόνιος'  κα&ώς  και  δίε- 
σις  χρωματική  λέγεται  το  ϊ,μισυ  διάστημα  τκ  μείζο- 
νος τόνου.  3Επειδη  δε  δ  ελάχιστος  τόνος,  λογιζόμε- 
νος ϊσος  7  ,  διαιρβμενος  εϊς  3  και  4  ,  δίδει  τεταρτη- 
μόριον  καϊ  τριτημόριον  τβ  μείζονος  τόνου ,  ημείς  ό- 
ταν λάβωμεν  εν  διάστημα  βπ  γα,ϊσονΒ,  εύρίσκο- 
μεν  την  έναρμόνιον  δίεσιν'  την  οποίαν  μεταχειριζό- 


δύνανται  να,  γυμναα&ώσΐν  εις  την  αντψ  παραλλαγών  χαΐ 
τοις  μονοσυλλάβους ,  καϋώς  είναι  υπογεγραμμένοι.  Γίνον 
ται  όί  αυτά  δια  γυμνααιν. 

9 


114 

μενοι  έΐς  την  κλίμακα ,  εκτελπμεν  τδ  εναρμόνιον  γέ- 
νος" διότι  χαρακτηρίζεται ,  λέγει  δ  Αριστείδης ,  το 
εναρμόνιον  γένος  εκ  των  τεταρτημοριαίων  διέσεων 
του  τόνου. 

§.  2  5  9.  Έμελωδεϊτο  δε  το  εναρμόνιον  γένος  επί 
των  χρόνων  του  Εύκλείδου ,  επι  μεν  τδ  βαρύ  κατά 
δίτονον  >  και  δίεσιν,  καϊ  δίεσιν"  ήγουν  κατά  δίτονον, 
και  τεταρτημόριον  >  και  τεταρτημόριον"  επι  δε  τδ  οξύ, 
Ιναντίως"  κατά  δίεσιν,  καϊ  δίεσιν ,  και  δίτονον'  ή- 
γουν κατά  τεταρτημόριον ,  καϊ  τεταρτημόριον  ,  καϊ 
δίτονον.  ΙΑλλ3  επί  των  ημερών  μας  δεν  σώζονται  με- 
λωδίαι  τοικτων  κλιμάκων"  αλλά  μία  δίεσις  εναρμό- 
νιος  και  μία  ϋφεσις  εναρμόνιος  είναι  δχι  μέσα  εις 
εν  τετράχορδον ,  αλλά  εις  δύο. 

§.  260.  *Εν  τη  κλίμακι,  πα  <5  γα  δι  κε  ρ  νη  Πα, 
ευρίσκεται  τβ  εναρμονίου  γένους  μία  μεν  δίεσις,  μία 
δε  υφεσις'  επειδή  τά  διαστήματα  βου  γα,  κε  ζω, 
ϊγουσι  μήκος  δχι  περισσότερον  άπδ  τεταρτημόριον 
σχεδόν  του  μείζονος  τόνου"  και  η  ζω  ϋφεσις  είναι 
εδώ  βαρύτερα  της  εν  τη  χρωματική  κλίμακι  ΐϊα  γ  6 
δι ,  κε  ρ  6  Πα,  ύφέσεως  (  §.   243.). 

§.  261.  3Εν  τΐ]  αύτη  κλίμακι,  πα  6  γα  δι,  κε  ρ 
νη  Πα  ,  τά  δύο  τετράχορδα  είναι  ανόμοια,  κατά 
τά  έν  μέσω  διαστήματα.  Λιά  τούτο  όταν  τδ  μέ- 
λος τβ  εναρμονίου  γένους  άρχηται  άπδ  τ«  γα  ,  &έ- 
λει  νά  σύμφωνη  με  τδν  γα  η  ζω  ύφεσις ,  καϊ  δχι 
δ  νη  φ&όγγος.  Και  εκείνο  όπερ  εϊς  την  διατονικην 
Χαϊ  χρωματικην  κλίμακα  εγίνετο  διά'της  τετραψω- 
νιας,  εδώ  γίνεται  διά  ζης  τριφωνίας 

νη  πα  6  γα,  γα  δι  κε  ρ ,  ρ  νη  πα  5? . 
'Ω,στε  συγκροτούνται  καϊ  εδώ  τετράχορδα  συνημμένα 
όμοια,  διότι  έχουσι   τά  εν  μέσω  δια   τήματαϊσα'  τδ 
μεν  νη  πα  ϊσον   τω  γα  δι"  τδ  δε  πα  6  ,  ϊσον  τω  δι 
χβ'  τδ  δε  Ι  γα,  ϊσον  τω  κε  $'  και  τά  λοιπά. 


115 

§.   262>  Μικται  κλίμακες  και  εδώ ,  εκ  μεν  διατο- 
ηκον  και  Ιν  αρμονίου  είναι  δύο' 
Λα  ββ  γα  δι ,  κε  ρ  νη  Πα,  πα  ρ  γα  δι ,  κε  ζω  νη  Πα. 
3Εκ  δε  χρωματικά  και  εναρμονίου ,  ετεραι  δύο' 

πα  ό  γα  ρ  κε  ζω  νη  Πα ,  πα  ί  Ι  δι  κε  ζω  νη  Πα. 
34πό  τάς  οποίας  της  μεν  πρώτης  τα  διαστήματα  ε- 
χοναιν  ουτω'  το  μεν  πα  ββ  είναι  μείζον  τβ  μείζονος 
τόνου'  το  δε  ββ  γα,  τεταρτημόριον  τβ  αύτβ'  το  δε 
γα  δι,  ήμισυ  τβ  αύτοΰ'  και  το  δι  κε ,  τριημιτόνιον. 
Της  δε  δευτέρας ,  το  μεν  πα  βου  είναι  μείζον  τον 
μείζονος  τόνου'  το  δε  ββ  γα,  ϊσον  μείζονιτόνω'  το 
(Τβ  γα  δι ,  τεταρτημόριον  τβ  μείζονος  τόνου. 


Ι      Ι      ι  »  ι  *ο  ε  ι     η       »  ι  ν 


1   <*  Ι  *ο    Ε      1      Ε      1        Ε       1      ο      1^1 


=3 


*«.       &«,        *»Χ 


Ι|       1        ν        |  ι  ι 


110 

Γ"  Γ,      1  Π       Ι  ο,  Ι,.να  Γ,      !    *Ζ      1     ο     ι  η      Ι 

"  ■        ΜΙ      III  ■  II [Μ»^»^>ί^»Τΐτ»•Β1Γ1ΤΓΐ  —— ■■— — ^ίΐ — ί— — Μ»Μ 

8  ο;  8         ίΤ  £  β  ,        ^  ^ 

Ανται  αϊ  κλίμακες  είναι  είς  τϊ,ν  ψαλικούίαν  αϊ  ενχρηστότεραι 
()ιά  το  Ιναομόνιον  γένος  διότι  είναι  χαϊ  αλλαι ,  χα&ώς  γίνεται 
ίηλον  εχ  των  επόμενο»; 

§.  263.  α£2θτε  συμποσΡ,νται  πέντε  κλίμακες ,  αϊ  τί- 
νες πηγάζουσιν  από  το  έναρμόνιον  γένος ,  και  ευ- 
ρίσκονται είςπολλην  χρησιν ,  των  οποίων  έσχηματί- 
ααμεν  και  τα  διαγράμματα.  Φθόγγους  δε  καϊ  πα- 
ραλλαγην,  Ιδια  του  έναρμόνιον  γένους,  οι  διδάσκα- 
λοι δεν  μας  παρέδωκαν  ,  άλλα  με  τους  <ρί}όγγους 
και  με  την  παραλλαγην  τπ  διατονικεΐ  γένους  έφ<9έ- 
γγοντο  και  κά&ε  μελωδίαν  τ«  εν  αρμονία  γένας.  'Ό- 
ϋεν  και  ήμεϊς  ποιαμεν  την  παραλλαγην  αντΗ  με  τε)ς 
μονοσυλλάβους  φθόγγους,  πα  βα  γα  δι  κε  ζω  νη  Πα. 

**.  2  64.  \4πό  τα  λαλη&έντα  δια  τα  τρία,  γένη,  γένεται 
δήλον ,  οτι  κάβε  μελωδία  είναι  ή  Λιατονιχν  3  ή  Χρω- 
ματική ,  η  Έναρμόνιος ,  η  Μικτή ,  ή  Κοινή.  Και  δια- 
τονική  μεν  είναι  εκείνη  ή  μελωδία,  της  οποίας  η 
επί  το  οξύ  και  βαρύ  πρόοδος  γίνεται  με  την  δια- 
τονικήν  κλίμακα.  Χρωματική  δε  μελωδία  είναι  εκεί- 
νη,  της  οποίας  ή  έπι  το  οξύ  και  βαρύ  πρόοδος  γί- 
νεται με  την  χρωματικήν  κλίμακα.  Έναρμόνιος  δε 
μελωδία  είναι  εκείνη  ,  της  οποίας  η  επί  το  οξύ  καϊ 
βαρύ  πρόοδος  γίνεται  με  την  έναρμόνιον  κλίμακα. 
Λίικτη  δε  είναι  εκείνη,  της  οποίας  η  επί  το  οξύ  και 
βαρύ  πρόοδος  γίνεται  με  κλίμακα,  εις  τηι  οποίαν 
φαίνονται  δύο  η  τρεις  χαρακτήρες  γενικό} ,  η  δια- 
τονικα  δηλαδή  και  χρωματικά ,  ή  διατονικα  και  έ- 
ναρμονία ,  η  χρωματικεΐ  και  εν  αρμονία.  Κοινή  δε 
μελωδία  είναι  εκείνη,  της  οποίας  η  έπι  το  οξύ  και 
βαρύ  :ι<)όοδος  γίνει αι    με    κλίμακα,   ουγκιιμένην  εκ 


117 

των    Έστυ'των    φθόγγων  τίνες  δε  οί  έστώτες  φθό- 
γγοι ,   εξής  λίγομεν. 


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ    Η'. 

Περί  Χροών. 
§.    265. 


Έ, 


ιστώτες  μεν  φ&όγγοι  είναι  εκείνοι  ,  των  οποίων 
οι  τόνοι,  δεν  μεταπίπτουσιν  είς  τάς  διαφοράς  των 
γενών,  άλλα  μένουσιν  επί  μιας  τάσεως.  Κινούμενοι 
δε  η  φερόμενοι  φ&όγγοι  είναι  εκείνοι,  των  οποίων 
οί  ιόνοι  μεταβάλλονται  εϊς  τάς  διαφοράς  των  γενών, 
καί  δεν  μενονσιν  επί  μιας  τάσεως"  η  ,  ο  ταύτόν  ε- 
στίν,  οί  ποτέ  μεν  ελάσσονα  ,  ποτέ  δε  μείζονα  δη- 
λούντες τά  διαστήματα ,  κατά  τάς  διαφόρους  συν- 
δέσεις των  τετραχόρδων. 

§.  266.  Χρόα  δε  είναι  εϊδικη  διαίρεσις  τ«  γένους. 
Παρηγον  δε  τάς  χρόας  οί  αρχαίοι  άπό  την  διάφορον 
διαίρεσιν  των  τετραχόρδων,  αφήνοντες  μεν  Έστώ- 
τας  φ&όγγονς  τους  άκρους  τ«  τετραχόρδου'  ποιοϋν- 
τες  δε  Κινβμ&ν&ς  τους  εν  μέσω.  Είναι  δε  αί  χρόαι 
αί  ρηταί  %αί  γνώριμοι  κατά  τον  Εύκλείδην ,  εξ.  *Ε- 
ναρμονίον  μεν  γένους,  μία'  Χρωματικά  δε  τρεϊς'  καί 
Λιατυνικο  ,   δύο. 

§.  267.  Λοιπόν  η  μεν  πρώτη  χρόα  χαρακτηρίζε- 
ται εκ  των  τεταρτημοριαίων  διέσεων  τδ  τόνβ ,  και 
ονομάζεται  Έναρμόνιος.  Ταύτης  δε  τά  διαστήματα 
δί'  άρι&μών  ούτως  έξέφραζον'  6  -{-  6  -|-  48  =  60*  κα- 
τά δίεσιν ,  καί  δ'ιεσιν ,  καί  δίτονον.  Ή  δε  δευτέρα 
χαρακτηρίζεται  μεν  τριτημοριαία  διέσει ,  ονομάζεται 
δ£  Μαλακόν  χρώμα'  ο  δι  άρι&μών  όντως  έξέφραζον' 


118 

8  _}_  β  _}_  44  =»  60*  ^«τ«  δϊεσιν  ,  και  δϊεσιν ,  και  τριη- 
μιτόνων  και  δϊεσιν.  77  (Τέ  τρίτη  χαράκι ηρίζεται  μεν 
εκ  διέσεων  ήμιολίων  της  εναρμονία  διέσεως'  ονομά- 
ζεται δε  Ήμιολίου  χρώματος"  9  +  9  -{-  42  =  60* 
κατά  δϊεσιν  η  μ  ι  όλων ,  και  δϊεσιν  ημωλιον ,  καίτριη- 
μιτόνιον  και  δίεσιν.  Ή  δε  τετάρτη  ϊδων  μεν  έχει  την 
εκ  δύο  ήμιτονίων  άσύν&ετον  σύστασιν'  ονομάζεται 
δε  Τονιαία  χρώματος-  1  2  -|-  12  -4-  3  6  =  60*  κα,Τ  ημί- 
τονων ,  και  ημίτονων,  και  τριημιτόνων,  Ή  δίπέμ- 
τη  σύγκειται  μεν  εξ  ήμιτονία ,  και  τριών  διέσεων, 
και  λοιπών  πέντε-  ονομάζεται  δε  Μαλακόν  διάτονον' 
124^184-30=60  (α).  Καϊ  η  έκτη  έχει  μεν  ημίτο- 
νων, και  τόνον ,  και  τόνον'  λέγεται  δε  Σύντονον 
διάτονον'    124-244-24  =  60•   η   24-1-24  4-12  =  60. 

$.  268.  Ήμεϊς  δε  εκλαμβάνοντες  τα  επτά  διαστή- 
ματα της  διατονικής  κλίμακος  ώς  τονιαϊα ,  δυνάμε- 
θα να  μεταχειριζώμε&α  και  ημίτονα  τάτων  εξ.  "Ό- 
θεν παράγονται  και  πολλοί  κλίμακες,  παραστατικοί 
των  χροών.  Προς  ο  η  μεν  διατονική  κλίμαξ  ας  ύ- 
ποτεθη  ώς  βάσις'  οσαι  δε  κλίμακες  είναι  δυνατόν 
να  παραχθώσιν  απ*   αυτήν ,  ας  λέγωνται  Χρόαι. 

§.  269.  "Οταν  γϊνηται  μία  μεταβολή  εν  τη  κλίμα- 
κι  αντί  εκάστου  των  φθόγγων  αυτής,  τότε  ας  λέ- 
γηται  κατά  συμμονασμόν'  όταν  δε  δύο,  κατά  συν- 
διασμόν'  όταν  δε  τρεις,  κατά  συντριασμόν  όταν  δε 
τέσσαρες,  κατά  συντετρασμόν.  όταν  δε  πέντε,  κατά 
ουμπεντασμόν'  και  όταν  εξ,  κατά  συνεξασμόν. 

§.  270,  Γ0  Προσλαμβανόμενος  και  δ  όγδοος  έπί 
7 ο  οξύ  φθόγγος ,  ήτοι  ή  Μέση,  εϊτε  επί  τόνα  κείν- 
ται, είτε  επί  ημίτονα,  έσονται  δύο  φθόγγοι  άκροι 
έστώτες'  οι  δ'  εν  μέσω  πάντες,  κινούμενοι  κατάτ>))' 
χρείαν.     Καί  εάν  μεν  είναι  δυνατόν   νά  παράγωμεν 


ι)   Τρίτης  ιης  χοόας  ϊγγνς  ίηαι  το  Ιηήίοον  ^ι*το)Ίκο^■  γήος. 


119 

από  ίνα  τάνον  δύο  διέσεις,  η  δύο  Ζφεσεις ,  είναι  ό- 
μως αδύνατον  να  τεΟώσι  καί  αν  δύο  είς  κλίμακα  ε- 
νός διαπασών'  επειδή  τότε  το  διαπασών  περιεξει  δ ια- 
ο τή  ματ α  οκτώ  όπερ  άτοπον  (α). 

ΚΕΦΑΑΑίΟΝ     Θ'. 

Πόααι  αϊ  δύναται  Χρόαι. 
§.    271. 


Τ 


ης  διατονικής  κλίμακος ,  πα  ββ  γα  δι  κε  ζώνη, 
δ  προσλαμβανόμενος  ας  μή  γίνηται  μήτε  δίεσις,  μή- 
τε νφεσις'  οι  δε  λοιποί  εξ  φθόγγοι  ας  γίνωνται  και 
τα  δύο.  Έκ  ταύτης  λοιπόν  της  κλίμακος,  κατά  μεν 
συμμονασμόν  μεταβολής,  κινουμένων  των  φ&όγγων 
ή  δια  διεσεως  ή  ύφεσεως ,  είναι  δυνατόν  νά  παρά- 
γωμεν  χρόας  12  (β),  τάς 

πα  ?  γα  δι  κε  ζω  νη  (γ),  πα  6  γα  δι  κε  ζω  νη  (δ), 
πα  ββ  ?  δι  κε  ζω  νη  (ε),  πα  β 8  Ι  δι  κε  ζω  νη  (ζ). 
πα  ββ  γα  9  κε  ζω  νη  (η),  πα  ββ  γα  Ι  κε  ζω  νη  {&). 
πα  ββ  γα  δι  ?  ζω  νη  (ι),  πα  ββ  γα  δι  6  £ω  νη  (κ). 
πα  ββ  γα  δι  κε  9  νη  (λ),  πα  ββ  γα  δι  κε  4  νη  (μ), 
πα  ββ  γα  δι  κε  ζω  ?  {ν),  πα  ββ  γα  δι  κε  ζω  6  (£)• 


α)  ^Άτοπον  εστί  τπτο  κα&*  ημάς  <?'«  τά  είρημενα  (§.  59.) ,  και 
κατά  τβς  Ό&ωμανονς'  δννατον  δέ  και  ενχρηστον  παρά  τοις 
Ενρωπαίοις'  διότι  έίτοι  δύνανται  νά  γεμίζωσι  τό  διαπασών 
με  διαστήματα  εως  δώδεκα. 

β)  Ει  μεν  ψ  η  ματαβολη  σημαντική  μόνον  διεσεως  ,  ην  αν  <£ 
=  ι.  Επε)  δε  σημαίνει  δίεσίν  τε  και  ίφεσιν,  εσται  =  2. 
Έπει  δ  ε  και  οι  φ&όγγοι,  ους  νπεργονται ,  ίξ  ιϊσίν  αρα  2. 

6.=  12. 

Επειδή  τά  μακάμια  των  Όχτωμανών  συνίστανται  μάλι- 


120 

§.  2  7  2.  Κατά  δε  συνδναομόν  μεταβολής  ο  εαη 
δύο  φθόγγων  της  κλίμακος  κινουμένων  εις  δίεοιν 
κάί  νφεοιν ,  μετ3  αλλήλων  έκαστων,  εκφύονται  χρό- 
αι   60   («)'  από  τάς  οποίας  Ιδού  εκτίθενται  οκτώ. 

πα  ?  γα  δι  κε  ζω  }  (β\     πα  3  γα  δι  κε  ζω  <4   {γ). 
πα  γ  γα  δι  κε  $  νη  (δ  \      πα  {  γα  &    κε  ζω  νη  (ε), 
πα  γ  £  δι  κε  ζω  νη  (ζ),      πα  ί  6  δι  κε  ζω  νη  (η). 
πα  βπ  4  δι  κε  ζω  />  φ),     πα  ββ  γα  6  κε  9   νη   (ι\ 

Παρομοίως  δε  παράγονται  χαι  αι  λοιπαϊ  κλίμα- 
κες ,  ε'ως  των  εξηκοντα. 

$.  27  3.  Κατά  δε  αυντριασμόν  εκφύονται  χρόαι 
160   (κ)'  από  τάς  οποίας  Ιδού  εκτίθενται  τέσοαρες' 


στα  εκ  των  κλιμάκων,  σημεωνυμεν  τάς  δλιγας  ταντας  κλί- 
μακας μι  τα  ονόματα  των  μακαμίων. 

γ)  "Οταν  αντη  ύ\  κλίμα'ξ  παράγη  μίλος,  ονομάζεται  μακάμ  Κι- 
ονρδί.  —  δ)  Αντη  δι,  Μπονσσελίκ.  —  ί)  Αντη  δι ,  Σαζ- 
γκιάρ.  —  ζ)  Αντη  δι,  Χιτζάζ.  —  η)  Αντη  δι ,  Σιμπα. — 
3)  Αντη  δι,  Χισαρ.  —  ι )  Αντη  δι  Χονζάμ.  —  κ)  Αν- 
τη δε,  Εβιτζ.  —  λ)  Αντη  δι,  ΙΑτζε'μ.  —  μ~)  Αντη  δι, 
Μαχονρ. —  ν)  Αντη  δι,  Ζαβίλ. —  ξ)  Αντη  δι,  Σεχνάζ. 

Ό  Πρωτοψάλτης  Παναγιώτης  ο  Χαλάτζογλονς  ιμελισε 
τον  εϊρμον  „  "Εφριξε  γη,  κατά  την  κλίμακα  (λ). 

α)  Έπειδη  τα  μιταβλητικά  σημιΐά  ιϊσι  δνο ,  καϊ  ίκατιρον  δις 
εκλαμβάνεται,  άρα  τα  δνο  ομον  ~  2.  2  =  4.  Έπε  ι  δι  καϊ  ο\ 
φ&όγγοι,  με&*  ων  γίνεται  ο  σννδιασμος,  είσΐν  6,  αρα  '^-' 
=15.      "Ωστε    15.    4  =  60. 

β)  Αντη  μεν  λίγεται  Ζαβίλ  κιονρδί.  —  γ)  Αντη  δι  Σεχνάζ 
μπονσοελίκ.  —  δ)  Αντη  δι  Άτζιμ  άσιράν.  Ταντης  παρά- 
δειγμα έχεις  μ/αν  δο'ξολογίαν  Χονρμονζία  διδασκάλα  ιίς  η- 
χον  βαρνν'  $  νη  πα  γ  γα  δι  κε  ?.  —  ε)  Χισάρ  μηονσσε- 
λ/κ  —  ζ)  Ή  τδ  πλαγίον  δεντε'ρον  η/ον  κλίμα'ξ. —  η)  Νι- 
σαβερίκι.  —  #)  Σεχνάζ  τίλειον.  —  ι)  Αρεζμπάρ.  Έδώ  δι 
η  ζω  ΐψεσις  είναι  6  βαρύς  ζω,  ον  δίδει  ο  τροχός  επϊ  το 
βαρν,  ος  τις  είναι  ημιτόνω  βαρντιρος  τδ  ζω,  ον  δίδει  το 
διαπασών.  —  κ)  Έπειδη  τρία  εϊσι  τα  μεταβλητικά  σημεία, 
και  ικάτερον  -  2  ,  άρα  τά  τρία  =  2•  2•  2  β  8.  Επε)  δ$ 
και  οι   φθόγγοι,  μιΟ'   ο/ν    γίνεται   Ό  σννιριασμος,  ίίοιν  « , 


ιιι 

η&  Ι  3  δι  κε  ?  νη  {α),  πα  ?  γα  $  κε  γ  νη  (β). 
πα  ββ  6  δι  κε  ?  6  {γ\  πα  βν  ρ  δι  γ  ζω  Α  (δ). 

Τούτον  τον  τρόπον  παράγονται    και   αι  λοιπαϊ 
κατά  συντριασμόν  κλίμακες,  εως  των  160. 

§.  274.  Κατά  δε  συντετρασμόν  μεταβολής,  εκ- 
φύονται  χρόαι  240  (ε)'  κατά  δε  αν μπενταομον  με- 
ταβολής εκφυονται  χρόαι  192  (ζ) '  και  κατά  συνε- 
ξασμόν >  64  (η).  "Ωστε,  όταν  είναι  Προσλαμβανό- 
μενος δ  πα,  αι  παραγόμεναι  εκ  τής  διατονικής  κλί- 
μακος  τον  διαπασών  δύναται  χρόαι  συμποσούνται 
278    (&). 

§.  2  75.  ι'0ταν  δε  υποτε&ή  6  Προσλαμβανόμενο^ 
επί  ημίτονου,  δυο  μόναι  κλίμακες,  αι  εχουσαιυλας 
τέϊς  φ&όγγονς  υφέσεις  ή  διέσεις  δεν  εμπεριέχονται 
εις  τάς  7  2  8.  3Λλλ*  επειδή  δεν  ευρίσκεται  μελωδία, 
τής  οποίας  ή  κλίμαξ  έχει  τον  προσλαμβανόμενον  επί 
ημίτονου ,  χαϊ  δεν  έχει  κανένα  τόνον  εν  όλω  τω  δια- 
πασών,  περί  τβτων  ούδένα  λόγον  ποιδμεν.  Και  α- 
κόμη όταν  δεν  είναι  προσλαμβανόμενος  δ    πα  >  δυο 


αρά  03  =  20.    "Ωστε  8.    20  =  160. 

α)  Αυτή  λέγεται  Νισσαμποίρ.  —  β)  Σονμπουλέ.  —  γ)  Χου- 
μαγιούν.  —  <Τ)  Καρτζιγάρ. 

ί)  3Επειόή  τέσσαρα  ιϊσι  τα  μεταβλ-ητικά  σημεία,  ΐσα  εϊσϊ  κατά 
τα  εϊρημένατοΐς  2.  2.  2.  2  =  16,  *Επει  δε  και  οι  φ&όγγοι,  με&* 
ών  γίνεται  ο  σνντετρασμός,  εϊσϊν  6.,  εσται  άρα  4-;|-§γ2-=» 
4  5.   άστε    15.    16  ==240. 

ζ)  Πέντε  οντά  τα  μεταβλψικά  σημεία,  εϊσιν  ΐσα  2.2.2.2.2- 
32,  Και  επειδή  ο  σνμπεντασμος  των  ε'ξ  φ&όγγων  γίνεται 
οντω  4]4^|-;4'-ί  =  6.  '-^ί>«  3  2.  6  ==  192. 

η)  '^Ε'ξ  οντά  τά  μεταβλψικά  σημεία,  ΐσα  είσΐ  2»  2.  2.2.2*2  =  644 
Και  επειδή  δεν  απομένει  κανένας  άλλος  τόνος  πλην  τ&  ε* 
τω  προσλαμβανόμενοι ,  ούτε  ανξησις  των  χροών  γίνεται 
χατά  οννε'ξασμόν.  "Εστί  γαρ  ^.; 5.•^|α .1=  ι #  "Οίτεν  λ**> 
πολλαπλασιασ&γι  το  64  επί  το  ι,  εσται  το  αυτό. 

9)  άιοτι  12  -^  60^1  60  4- 240 -}- 192  +  64  4-728, 

9    * 


>  1  € 


ετι  χρυαι  παράγονται  αφ  έκαστου  τόνου  ,  μια  μεν 
ή  έχουσα  αν  τον  δίεσιν ,  και  άλλη  η  έχουσα  αυτόν 
νφεσιν.  Καϊ  επειδή  οί  ΙΙροσλαβανόμενοι  }οϊ τίνες  δύ- 
νανται να  εχωσι  τον  πα  δίεσιν  και  νφεσιν  είναι  ες, 
δώδεκα  'χρόαι  ακόμη  έκφύονται.  αΩ.στε  από  μιας  δια-* 
τονικής  κλ'ιμακος  τβ  διαπασών  είναι  δννατόν  να  πα- 
ράγωνται  χρυαι   740. 

§.  2  76.  Ευρίσκεις  δε ,  εις  πο'ιαν  χρόαν  ανάγεται 
εκάστη  κλίμαξ  δο&εϊσα  ,  με  το  να  ποίησης  προσλαμ- 
β  αν  υ  μεν  ον  αντης  τον  πα,  εάν  αυτός  δεν  είναι  έπι 
•ημίτονου.  Λοιπόν  η  μεν ,  κε  $  Ι  πα  βα  6  δι ,  κλίμαξ 
ανάγεται  είς  την ,  πα  βα  ^  δι  κε  ρ  6  ,  χρόαν'  η  δε 
δι  κε  &  ?  πα  Ι  γα,  εις  την  πα  6 γα  δι  κε  6  ρ.  κ.τ.λ. 

§.  2  7  7.  Ευρέθη  ενλογον ,  όταν  μελίζωσι  και  οι 
^Εκκλησιαστικοί  μουσικοί,  να  μεταχειρίζωνται  κλίμα- 
κα μίαν  από  τάς  τοιαύτας  χρόας'  φθάνει  μόνον  νά 
άποδείξωσιν ,  οτι  προ  αυτών  μετεχειρίσ&ησαν  καϊ 
άλλοι  εκκλησιαστικοί  μβσικΌΙ  τοιαύτην  χρόαν  εϊςκαμ- 
μίαν  ψαλμωδίαν  και  ετι  νά  πλησιά'ζ,ωσιν  είς  ενα  α- 
πό τους  οκτώ  "Ηχους.  Οντως  δ  Λανιηλ  είς  την  υπ 
σ.ύτοΰ  μελισθεΐσαν δο'ξολογίαν μετεχειρίσ&η  την  Χρό- 
αν, ζω  νη  πα  βα  ο  δι  ί'  όμως  μετεχειρίσθη  ταύτην 
και  ο  Βαλάσιος  καϊ  δ  Πέτρος  δ  Γλυκύς  εϊςτούςκα- 
Ιοφωνικές  ειρμούς"  και  ετι  δεν  άπομακρύνθη  καϊ  τχ 
βαρέος  ήχου. 


123 

ΒΙΒΛΙΟΝ    ΤΕΤΑΡΤΟΝ 

ΚΕΦΛΛΛΙΟΝ    Α', 

Περί  Ήχου. 

§..    2  7  8? 


Η 


^χος  είναι  ψόφος  οςτις  εκπίπτει  άπο  έμψυχα  καί 
από  άψυχα  οώματα  (α).  Ψόφος  δε  είναι  πά&ος  άέ- 
φο§  πλησαομενον  (β).  Είναι  δε  δ  ψόφος  το  πρώτον 
χαί  γενικώτατυν  των  ακουστών  συνίσταται  δε  από 
την  κίνηΰι>ν  τέΐ  αέρος  δια  το  κτύπημα  τει  ψοφητικΓ; 
σώματος"  το  οποίον  δεν  είναι  ανάγκη  να  κινηται ό~ 
λόκληρον ,  αλλά  τα  μερίδια  αύτεΊ  να  πάλλωνται  ,  η 
να  σείωνται ,  η  να,  κινώνται.  Τρία  δε  τίνα  χτεω- 
ρ'βνιαι   περί   τον  ψόφον'   ψοφητικόν  σώμα  πλήτταμε- 


α  Οντας  ο  ορισμός  είναι  τΐί  Αριστοτέλους.  Λέγεται  δε  ο  ήχος 
και  °Η/η  ποιητικώς.  Ήχώ  δε  λέγεται  το  άντίφβ-εγμα  της 
κραυγής.  Μεγάλως  <)£  φροντίζουσι  ταύτης  της  ήχους  εν 
γενεί  οι  μουσικοί. 

Ό  δέ  Αρχιμανδρίτης  Ανθιμος  ο  Ι'αζης  ούτως  ορίζει  τον 
ήχον'  'Ο  ήχος  είναι  μία  κυματοειδηςκίνησιςτζ  άερος ,  παραγό- 
μενη άπο  την  τρομώδη  κίνησιν  των  μερών  ενός  σώματος, 
ήτις  προ'ξενεΐται  άπο  είσβολην.  Αύται  αϊ  κυματίσεις  η  κλο- 
νισμοί τπ  άερος,  κτυπώντες  το  τΰμπανον  των  ωτίων  μας , 
προ'ξενοΰσιν  εις  την  ψυχην  μας  αυτό  το  αΐσ&ημα  δια  μέ- 
σον των  νευοων. 

β)  Κλαυδίου  Πτολεμαίου  είναι  ούτος  ο  ορισμός,  Ο  δε  Αριστο- 
τέλης ούτως  ορίζει  τον  ψόφον'  Ψόφος  δε  εστί  κίνησις  τ& 
δυνάμενου  κινεΐσ&αι  τον  τρόπον  τζτον,  Όνπερ  τα  άφαλλό- 
αενα  άπο  των  λείων,  Όταν  τις  κρούσΐ]. 


124 

γον'  αήρ  ύπ*   αύτΰ  κινούμενος*    και  ακοή   πληττόμε- 
νη  νπδ  τ«  ου  τ  ω  κινουμένου   αέρος. 

§.  2  7  9.  Κατά  δε  τους  διαφόρους  τιναγμούς  των 
ψοφονντων ,  δ  αήρ  κυμαινόμενος  διαφόρως ,  ποιεί 
διαφόρον§  και  άδικους  ήχους,  ονομαζόμενους  μεϊ- 
$ια  δνόματα'  *Ηχώ  ,  Κέλαδος  ,  Βόμβος  ,  Κτύπος , 
*ϋγκη9μδς ,  Φλοίσβος,  'Ροϊζος  ,  Αούπος ,  Πάταγος, 
Κλαγγή  ,  Ζίγγος ,  Κραγή ,  Βοή  ,  ΟΙμωγή  ,  Φωνή  (α), 
Στεναγμός,  Λαλιά,  Ψιθύρισμα,  Βροντή,  Συριγ- 
μός, Θρβς ,  Μηκασμδς,  Μύκηιια,  Βρόμος  ,  Βρυγ- 
μός  ,  Ύλακή,  3Ώρύωμα,  Χρεμετισμός. 

§.  280.  Τους  τρόπους  της  πτώσεως  τούτων  των 
ειδικών  ήχων  παρατηροϋντες  οι  μουσικοί,  άπομιμπ- 
μενοι  αυτούς  εν  τοις  καιροΐς ,  επιβάλλουσι  μεγάλος. 
Ούτω  Πέτρος  δ  Γλυκύς  είς  τον  Είρμόν  ί3ΛΕν  βν&ψ 
κατέστρωσε  ποτέ,  κατά  τήν  λέξιν  άμαρτίαν ,  μιμει 
ται  τον  όγκηθμδν  προσφυέστατα.  Καν  δ  Δανιήλ  εϊς 
ίο,,  Μνήσ&ητι  δέσποινα,  κατά  τήν  λέξιν  στεναγ- 
μδν  ,  προφέρει  πολλάκις  το  αχ.  ΚαΧ  δ  . Λ κεδαι- 
μόνιος  Πέτρος  είς  το ,,  Νένς  ευσεβείς,  κατά  την  λέ- 
ξιν διασυρί'ζον ,  μιμείται  τον  συριγμόν'  και  άλλοι  άλλα. 

§.  28  1.  Ίδιαίτερον  δε  κατά  τέϊς  Μουσικούς-,  ήχος 
είναι  κλίμαξ  συστηματική  ,  δι  ης  ώρισμένως  δδεύον- 
τες,  απεργάζονται  την  μελιοδίαν.  Ήγουν  δ  ήχος  εί- 
ναι μια  κλ'ιμα'ξ  των  συστημάτων  ,  είς  τήν  οποίαν 
πιριπατείντες  οι  μυνσικοι  διωρισμένως  ,  ηγαν  άρ/ό 
μενοι  από  ρητούς  φ&όγγανς  ,  καί  διατρίβοιπες  εϊς 
(ιητούς  φθόγγους,  ([υλάττοντες  και  ρητά  διαστήμα- 
τα, και  εϊς  (>ητ;)ς  φ&όγγπθ  κκιαλήγονιες  ,  πυιούσι 
τήν  μελφδ.ίαγ'  δ  δε  τούτων  διορισμός  εγένετο  παρά 
των  αρχαίων  μουσικών. 


«)   Φιονα  <)'   έοτ\  μεν  πλοί'ξις  η    αέρι,  #ιΐχι•ονμ~ίγά  ποτι  τανψν^ 

χάϊ  6\  οιιΐΊΐ' .    ων    ι  η)    ;ιόηι>ι   διηκοΐ'Τί    ('/ηις    ^ηατος  /'"('*- 
ονας.     Πλάτων.   Τιμ.  -Ιυ/..  φυλ.  2Ι. 


125 

§.  2  82.  Ύ£1χος  είναι  Ιδέα  μελωδίας,  συνισταμένη 
είς  την  εξιν  τβ  γινώσκειν ,  τίνας  μεν  των  φ&όγγων 
άψετέον ,  τίναξ  δε  παραληπτέον'  καϊ  από  τίνος  τε 
άρκτεον,  και  εις  ον  καταληκτέον  (α). 

§.  2  83.  ΛΑπό  τον  ημέτερον  ηχον  η  ούδεν ,  η  ολί- 
γον διαφέρει  εκείνο  όπερ  οι  παλαιοί  ώνόμα'ζον,  Τρό- 
πον ,  Είδος ,  Σχήμα ,  και  Τόνον.  'Ω,νομάσ&η  δε  Τρό- 
πος ,  διότι  εψανέρονε  τάχα  το  ή&ος  της  διανοίας  ιών 
μελών.  Έγ'ινοντο  δε  οι  τρόποι,  με  το  να  εσωζετο 
μεν  το  αυτό  μέγε&ος  των  συστημάτων ,  και  δ  αρι- 
θμός των  διαστημάτων  ελάμβανε  δε  άλλο ίωσιν  μό- 
νον η  τάξις  καϊ  σνν&εσις.  Ήσαν  δε  τρόποι  τβ  μεν 
Τετραχόρδον  συστήματος,  τρεις  (β)'  τβ  δε  ΓΓεντα- 
χόρδου  ,  τέσσαρες  (γ)'  καϊ  τβ  Αιαπασών ,  επτά  {δ). 


«)  Πετείαν  ονομάζει  τβτο  ο  ' Αριστείο 'ης'  λίγα  δε,  οτι  αφήνον- 
ται φ&όγγοι ,  διότι  κάθε  είδος  μελωδίας  είχε  διωρισμενα 
πέρατα  της  ' Αναβάσεως  καϊ  Καταβάσεως. 

β)  01  τρόποι  οννίαταντο  από  την  σγεσιν ,  την  οποίαν  έίγον  τ ά 
■ημιτόνια  προς  τοις  τονονς.  Λοιπόν  ο  Ευκλείδης  λέγει  Πρώ- 
τον μεν  τρόπον  τδ  Αιατεσσάρων  Συστήματος  εκείνον ,  τδ 
οποίβ  το  ημιτόνιον  κείται  πρώτον  επϊ  το  βαρύ  τών  τόνων  τδ 
αυςήματος'  οίον,  γα  βα  πα  νη.  Αεύτερον  δε,  ου  το  ημιτόνιον 
δεύτερον  επϊ  το  βαρύ  τών  τόνων1  οίον,  δι  γα  β&  πα.  Τρί- 
τον δε,  ου  το  ημιτόνιον  τρίτον  επί  το  βαρύ  τών  τόνων' 
οΐον,  κε  δι  γα  ββ'  η  ο  ταύτόν  εστί,  πρώτον  επϊ  το  οξύ 
τών  τόνων'  οίον  βου  γα  δι  κε.  Ούτω  δε  εχουσιν  οι  τρό- 
ποι τδ  Αιατεσσάρων  Συστήματος  καϊ  εις  τα  άλλα  δύο  γένη. 

γ)  Ίνα  δε  εξετάσο)μεν  τους  τρόπους  τδ  Αιαπεντε  Συστήματος 
εν  τώ  Χρωματικώ  και  *Εναρμονίω  γένει,  ας  λογίζηται  τό- 
νος το  τριημιτόνιον ,  η  το  διτόνιον.  ^Ην  λοιπόν  τούτα  τδ 
Συστήματος  Πρώτος  μεν  τρόπος,  ου  πρώτος  ο  τόνος  επί 
7  0  οξύ'  9  ^  δι  κε  ζω.  Λεύτερος  δε  η  δεύτερος  ο  τόνος  ε- 
πϊ το  δ'ξν'  πα  ?  £  δι  κε.  Τρίτος  δε  ,  ου  τρίτος  ο  τόνος 
επϊ  το  οξύ'  νη  πα  9  6  δι.  Τέταρτος  όε  ,  ου  τέταρτος  ο 
τόνος  επϊ  το  οξύ'   ζω  νη  πα  Ϋ   £. 

δ)  ι0  μεν  Ευκλείδης  επτά  θε'λοη'  τους  τρόπους,  ούτως  αυτούς 
παράγε*  καϊ  εις  τα  τρίο.  γένη  της  μελωδίας"  «λλοί  δε  πλη- 
θυνοντες  τον  αριθμόν  αυτών,  άπαριθμούσιν  εως  δεκαπέν-> 


120 

§.  2  84.  "Ινα  δε  παοαδειγιιατικώς  ίξηγήσωμεν  τ&ς 
τρόπους  τ«  Λιαπασών ,  ας  λεγηται  Ημιτόνιον  6  ε- 
ί.άχιστος  τόνος  ημών.  Τούτου  λοιπόν  του  συστήμα- 
τος έν  τω  Λιατονικώ  γίνει  πρώτος  μεν  τρόπος  ην 
εκείνος  ου  το  ημιτόνιον  πρώτον  μεν  ην  επί  το  βαρύ: 
τέταρτον  δε  επί  το  οξν'  οίον,  Γα  βου  πα  νη  ζω  κ  ε 
δι  γα'  ώνομαζετο  δε    Μιξολύδιος. 

Λεύτερος  δε,  ου  το  ημίτονων  τρίτον  μεν  επί 
το  βαρύ'  πρώτον  δε  επί  το  δξν'  οίον,  ββ  γα  δι  κε 
ζω  νη  πα  Ββ'  ώνομαζετο  δε  Λύδιος.  Τρίτος  δε  ου 
το  ημιτόνιον  δεύτερον  εφ*  εκάτερα'  οίον,  πα  βου 
γα  δι  κε   ζω  νη  Πα'   ώνομαζετο  δε   Φρύγιος. 

Τέταρτος  δε,  ου  το  ημιτόνιον  πρώτον  μεν  ε  πι 
το  βαρύ'  τρίτον  δε  επί  το  όξύ'  νη  πα  βχ  γα  δι  κε 
ζω  Νη'   ώνομαζετο  δε  Λώριος. 

Πέμπτος  δε  ου  το  ημιτόνιον  τέταρτον  μεν  επί 
το  βαρύ'  πρώτον  δε  επί  το  όξύ'  ζω  νη  πα  βου  γα 
δι  κε  Ζω'  ώνομαζετο  δε  €Υπολύδιος. 

αΕκτος  δε,  η  το  ημιτόνιον  τρίτον  μεν  επί  το 
βαρύ'  δεύτερον  δε  επί  το  όξύ'  κε  ζω  νη  πα  βα  γα 
δι  Κε'  ώνομαζετο  δε  'Υποφρύγιος.  Και  ΐβδομος , 
«  το  ημιτόνιον  δεύτερον  μεν  επί  το  βαρύ  τρίτον  δ$ 
επί  το  όξύ'  δι  κε  ζω  νη  πα  βου  γα  Λι'  ώνομαζετο 
δε  Ύποδώριος. 


τε.  Τούτους  δε  τους  δεκαπέντε  τρόπους  καταλέγει  κατά 
ταξιν,  και  εκτϊΰψι  και  τά  σημεία  εκάστον  αντών'  εϊοι.δέ 
κατ1   αυτόν' 

Ανδιος,  Υπολυδιος,  Ύπερλνδιος'  ΛΙόλιος,  Ύπαιόλιος  , 
1  Υπεραιόλιος'  Φρνγιος ,Ύποφρνγίος ,^Ύταρφρνγίος'  Ίηςιος, 
'Υττοϊάστιος ,'  Υ,ιεριάστιος'  Αιόηιος  ,ίποδώριος  ,  Υηΐρδωριος, 

"Εκαστος  δε  τούτων  Ι/ιι  Προσλαμβανόμενο*  ίδιον,  ος 
φις  εμπεριέχεται  τω  διαπασών"  ειιβαίνει  προς  τοντοις  ε- 
καστος  και  εις  τά  τρία  γένη. 


ΚΕΦΑΛΑΊΟΥ     Β'. 
Περί  των  οκτώ  "Ηχων  κατά  Μανουηλ  Βρνεννυον. 

§.    2  8  5. 


Ο 


ι  οκτώ  ήχοι  της  Μελωδίας ,  ϊπϊ  τ«  οργάνου  δεν 
τάττονται  οπον  τύχοι ,  άλλα  κάθε  ένας  από  αντονς 
ελαβεν  επάνω  εις  αυτό  διωριΰμένον  τόπον'  άπο  τον 
οποίον  καΙ  χαρακτηρίζεται  το  διάφορον  είδος  τη$ 
Μελωδίας.  Αιότι  οι  ήχοι  δεν  διαφεροναιν  αναμετα- 
ξύ των  κατά.  άλλο  ,  παρά  κατά  τον  οξντερον  και  βα- 
ρύτερον  τόπον  της  <ρωιής ,  ?:αι  τ«  οργάνου. 

§.  2  8  6.  Πρώτον  λοιπόν  και  όξντατον  είδος  της 
Μελωδίας  είναι  εκείνο  ,  το  οποίον  επέχει  τον  'Υπερ- 
μι'ξολνδιον  τόνον.  ^Ονομάζεται  δε  τίίτο  νπο  των  με- 
λοποιών  Ήχος  ΙΤρώτος' 

Κε  δι  γα  βα  πα  νη  ζω  κε. 

§.  2  8  7.  δεύτερον  δέ  είδος  της  Μελωδίας  είναι  ε~ 
κείνο,  το  οποίον  επέχει  τον  Μιξολνδιον  τόνον.  Ό- 
νομάζεται  δε  τοντο  νπο  των  μελοποιών  Ήχος  Λεύ- 
τερος" Αι  γα  βον  πα  νη  ζω  κε  δι. 

§.    2  8  8.    Τρίτον  δε  είδος  της  Μελωδίας  είναι  εκεί- 
νο ,  το  όποιον  επέχει  τον  Λνδιον  τόνον.  ^Ονομάζεται 
δετβτο  υπό  των  μελοποιών  Ήχος  Τρίτος. 
Γα  ββ  πα  νη  ζω  κε  δι  γα. 

§.    289.    Τέταρτον  δε  είδος  της  μελυ^δίας  είναι  ε- 
κείνο, το  οποίον  επέχει  τον  Φρνγιον  τόνον'  ονομά- 
ζεται δ*}  τβτο  υπό  των  μελοποιών  Ήχος  Τέταρτος, 
ββ  πα  νη  ζω  κε  δε  γα  Βον. 

§.   2  90.  Πέμπτον  δε  είδος  της  μελωδίας  είναι  εκεί- 
νο ,  το  οποίον  επέχει  τον  Αώρων  τόνον.  ονομάζεται 
δε  τ&το  νπο  των  μελοποιών  Ήχος  Πλάγιος  Πρώτος, 
πα  β  8  γα  δι  κ  ε  ζω  νη  Πα. 


428 


129 

§.   291.  ^ Εκτον  δε  είδος  της  μελωδίας  είναι  εκείνο, 
τδ  οποίον  επέχει  τον  Ύπολύδιον    τόνον'    ονομάζεται 
δε  τδτο  νπο  των  μελοποιών  Ήχος  Πλάγιος  Λεντεοος' 
νη  πα  ββ  γα  δι  κε  ζω  Νη. 
§.    292.  'Έβδομον  δε  είδος  τ^ς  μελωδίας  είναι  ε~ 
κείνο ,   το  οποίον  Ιπέχει  τον  *Υποφρύγιον    τόνον'  ο- 
νομάζεται δε  τδτο  νπο  των  μελοποιών^ Ηχος  Βαρύς* 
ζω  νη  πα  β 8  γα  δι  κε  Ζω. 

§.  293.  Ί'Ογδοον  δε  είδος  της  μελψδίας  είναι  εκεί- 
νο ,  το  οποίον  επέχει  τον  'Υποδώριον  τόνον'  ονομά- 
ζεται δέ  τδτο  νπο  των  μελοποιών  Ήχος  Πλάγιος 
Τέταρτος. 

§.  2  94»  Αϊτίαν  δε,  δι  ην  έτος  μεν  δ  ήχος  ώνο- 
μά.ο&η  Πρώτος,  εκείνος  δε  Λεύτερος,  δ  αντός  λέγει 
διττην.  Οι  μελοποιοι  όταν  μεν  άποβλέπωοι  πρύςτε 
τό  υξύτερον  και  βαρύτερον  μέλος,  τότε  όνομάζονοι 
τδτον  μεν  τον  ηχον  Πρώτον ,  άλλον  δε  Αεύτερον  , 
εως  τδ  όγδόβ  κατά  την  πρόοδον  τδ  άρι&μδ.  "Οταν 
δε  άποβλέπωοι  προς  αντδς  τοις  (τ9όγγονς  των  τε- 
τραχόρδων  σνστημάτων ,  δι  ων  διαγινώοκονοι  ποί- 
ον μεν  είδος  της  μελωδίας  είναι  υξύτερον,  ποίον  δε 
βαρύτερον,  τότε  όνομάζονοι  τους  ηχβς  υχι  άπδ  την 
τάξιν  τδ  βαρντέρου  και  υξντέρον  μέλονς ,  άλλα  άπό 
την  τάξιν  τών  φθόγγων  τών  τετραχόρδων  ονστη- 
μάτων'  παντός  γάρ  τετραχόρδον  ονοττ^ιατος  υ  μεν 
οξύτατος  φθόγγος  ονομάζεται  Πρώτος'  δ  δε  βαρύ- 
τατος,  Τέταρτος.  ,  κε  δι  γα   ββ.  { 

§.  2  9  5.  "Εκαστος  Ί,χος  περιέχει  επτά  διαστήματα , 
και  οκτώ  φθόγγονς.  τΩ.ν  δ  πρώτος  άπό  τδ  οξέος  λέ- 
γεται Νητη'  δ  δε  τέταρτος  επί  τδ  βαρύ  >  Μέση'  κα.Ι 
δ  έβδομος  Ιπϊ  τδ  βαρν ,  Ύπάτη'  καΐ  δ  όγδοος  Προ- 
σλαμβανομένη. 

%   2  96,  "Εκαστος  ήχος  άπό  της  έαντδ  Δίεσης  άρ- 

10 


130 


'ξάμενος  ,  εΐμέν  επί  το  όξύτερον  οδεύει,  εξ  ανάγκης 
επί  την  εαυτού  Νητην  γενόμενος ,  ϊσταται"  ε\δέ  επί 
τυ  βαρύτερον ,  επί  την  ΙΤροσλαμβανομενην'  διότι 
κανένας  ήχος  οντε  αναβαίνει  υπέρ  την  Νήτην  τον, 
ατε  καταβαίνει  υπέρ  την  Προσλαμβανομενην  του' 
είδε  μη  ,  η  εαυτόν  παραφθείρει ,  η  μεταβαίνει  εϊς 
κανέναν  ύψηλότερον  η  χαμηλότερον  ηχον. 

§.  297.  Έξ  ών  ατός  δ  συγγραφεύς  αναφέρει,  συ- 
νάγεται, οτι  οι  οκτώ  ήχοι  διωρίσθησαν  επί  τα  Λια- 
τονικά  Γένους  της  μελωδίας"  καί  οτι  ή  από  ενός  γέ- 
νους εις  άλλο  γένος"  μετάβασις  δεν  αλλάζει  ηχον.  "Ο- 
θεν κάθε  Χρωματικά  Γενας  μελωδία  υπάγεται  εις 
ε'να  από  τας  εϊρημενας  οκτώ  ήχους"  ωσαύτως  δε  καϊ 
3Εναρμονία ,  και  μικτά ,  καί  των  λοιπών. 


ΚΕΦ  Α  Α  Α  Ι  Ο  Ν    Γ. 


ΓΓερί  των  οκτώ  "Ηχων  κατά  τας  ψαλμωδούς. 


Ο 


§.    298. 


Ι  ^Εκκλησιαστικοί  μαοϊκοί  συνέστησαν  τας  τεσσά- 
ρας ηχας  από  των  τεσσάρων  τόνων  ενός  πενταχόρ- 
δα ,  τα  οποία  δ  μεν  πρώτος  τόνος  ήτον  μείζων"  δ 
δε  δεύτερος  Ιλάσσων'  δ  δε  τρίτος,  ελάχιστος"  καί  δ 
τέταρτος  πάλιν  μείζων.    Οίον,  ί 

αΟθεν  οτε  μεν  ηθελον  να  ενρω-      

Οι  τον  πρώτον  ήχον,   απηχούν  *~ " 
επί  το  οξύ  φθόγγον ,  περιέχον-    ~~£ 
τα    τόνον    μείζονα"      οίος  ην  δ       .-. 
α??α\ιες.  "Οτε  δε  τον  δεύτερον,       ^ 
απηχούν  επί  τό  οξύ  φθόγγον, 


Πα 

ζω 
κε 
άι 


ιη 


παριε'χοντα  τόνους  μείζονα  καί  ελάσσονα"  οΊος  ι  ν  δ 


131 


Ιιϊ«!ι£5  (α)."Οτε  δε  τον  τρίτον,  απηχούν  επί  το  όξν 
φ&όγγον ,  περιέχοντα  τόνους  ,  μείζονα  ,  ελάσσονα,  καΐ 
ελάχιστον"  οίος  ην  δ  ?α'έα.  "Οτε  δε  τον  τέταρτον  ,  α- 
πηχούν επί  το  οξύ  φ3ογγον ,  περιέχοντα  τόνας  3  μεί- 
ζονα ,  ελάσσονα ,  ελάχιστον ,  καΐ  πάλιν  μείζονα"  οίος 
ην  δ  άγια.  Τατο  δε  γίνεται  φανερδν  και  από  τάς 
μαρτυρίας"  διότι  ή  μεν^  δεικνύει  τόνας  δύο"  ή  δε  — ^^ 

τόνους  τρεΐς'  η  δε  /\ ,  τόνας  τεσσάρας ,  δια  την  ν- 
περκειμένην  νψηλιίν.  "Ο&εν  λέγει  και  Μαν α ηλ  δ ^Χρυ- 
σαφής" "  \4πδ  γαρ  τα  πρώτα  ήχου  εϊ  έξέλ&ης  μί- 
,,  αν  φωνην ,  ευρίσκεις  δεύτερον  ηχον  κατά  πάντα" 
,,   είδε   δύο ,  τρίτον"   είδε  τρεις ,   τέταρτον ,, . 

§.  299.  Τους  μεν  κυρίας  τεσσάρας  ηχας  συνέστη- 
σαν από  τα  εϊρημένα  πενταχόρδα ,  χϊεωραντες  τους 
τόνους  αύτα  από  τα  βαρέος  επί  το  οξύ.  "Οταν  δε 
ε&εώρουν  αύτας  από  τα  οξέος  επί  το  βαρύ ,  παρη- 
γον  άλλας  τεσσάρας   ήχους,    τας  δποίους  ώνόμασαν 


Πλαγίας.  "09εν  τής  κλίμακος 


Τ2    <Ρ>   ^ 


Λεύτερος 

Πρώτος 

Τέταρτος 

ήτις  συνίσταται  από   δύο  τετράχορ-    Τρίτος 

δα  όμοια,  το  μεν  οξύ  τετράχορδον 

περιέχει  τους  Κυρίας  ηχονς'    το    δε  Πλαγ.Β 

βαρύ,  τας  Πλαγίας.    Κατεσκέυασαν  Πχάγ.Λ' 

δε  καίτδντροχδν  όκτάποδα ,  διάνα 

περιέχω  τόσας  (ρ&όγγας ,    όσοι  ήσαν  Πλαγ.ά . 

και  οι  ήχοι.    "Εκαστος   άρα  πλάγιος    „      , 
ι         ν  •/•  - ■         '  Βαρύς, 

ήχος  υιισταται  τα  κυρία  τα  τετρατο-         ν 

νια.   κατιούσΐ].  Καϊ  εάν  ζητ\\  τις  άπδ 


λ 


()  Οντος  ο  ΙεαΙες  διαφέρει  άπο  τον  χρωματικον  |,ία1χί?  κατά 
την  ποιότητα  της  μελωδίας  εξ  αίτιας  των  διαστημάτων. 
Λιότι  ο  μεν  χρωματικός  ίτέλιι  διαατηματα  επί  το  ο'ξν,τό- 


132 

τ«  χυρία  ηχα ,  να  ευρί]  τον  πλάγιόν  τα  φυσικώς  , 
καταβαίνει  τεσσάρας  τόνβς  ,  ψάλλων  πέντε  φ&όγγας' 
και  ο  πέμπτος  φθόγγος  παραστήσει  τον  ζητχμενον 
Πλάγιο  ν  ήχον, 

§.  3  00.  *ί1νομάσ9η  δε  δ  ήχος  Πλάγιος  ,  καθώς  λέ- 
γει δ  Βρυέννυος ,  διότι  ή  Μέση  αύτπ  παράκειται 
τη  ΐΥπάτΐ]  τκ  κυρία"  καθώς  γίνεται  φανερδν  άπδ  το 
προγραφεν  διάγραμμα.  57/  μάλλον  ώνομάθη  πλάγιος, 
διότι  απ*  αυτής  της  Μέσης,  άρχεται  να  πλαγιά ζτ\ 
η  μελωδία,  καϊ  να  δδεύ>[  είς  τον  βαρύτερον  τόπον 
της  φωνής.  "Ώστε  ίδιον  των  μεν  Κυρίων  ήχων  εί- 
ναι το  να  κατέχωσι  τον  υξύν  τόπον  της  φωνής'  των 
$ε  Πλαγίων ,  τον  βαρύν  τόπον  αύτης.   (*) 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ     Λ. 
Περί  των  ^Συστατικών  των  "Πχωι\ 
§.    301. 

Έ 

**υστατικά  μί,ν  ιών  ήχων  είναι  τέσσαρα'   τό*ΑπιΓ 

χημα ,  ή  Κλίμαξ ,  οί  δεσπόζοντες  φθόγγοι,  και  αί 
Καταλήξεις.  Γνωριστικά  δε  είναι  δύο'  το  *Λπή/ηιια, 


νους  ελάχιστον  και  μείζονα*  ο  ύέ  διατονικος,   μιίζονα   και 
(λάσσονα. 

*)  "Ό,  τ  ι  δύναται  παρ*  τιμΐν  το  Πλάγιος,  τ&το  παρά  τοΐς  πα- 
λαιοΐς  ξδννατο  η  νπό.  Πίρι  ου  λίγπ  ο  'Λ&ηναιος,  οτι  ο- 
ρώντις  οι  Μουσικοί  τον  ογκον  και  το  προσποίημα  της  αα- 
Χοκαγα&ίας  ιν  τοις  της  αρμονίας  η&εαιν-,  ίΥποδώριον  ίκάλΐ- 
οαν ,  ως  το  προσίμφερές  τω  λίυκω  νπόλίνκον'  και  το  μη 
γλνκυ  μίν ,  ϊγγυς  δ£  τπτα  λίγομιν  νπόγλνχυ'  οντω  και  ί>- 
ηαδώρΐύν  το  μη  πάνν  δώριον* 


133 

καί  αϊ  Καταλήξεις,  Αιότι  γνωρίζεται  δ  ήχος  ευθύς 
από  το  άπήχημα ,  ή  από  τήν  κατάληξιν  στίχα  τινός 
προβαλλόμενα. 

§.  3  02.  "Από  τάς  καταλήξεις  αλλαι  μεν  είναι  τε- 
λικσ.ί'  αλλαι  δε,  έντελεϊς'  καϊ  αλλαι  ατελείς.  Και  τε- 
λικαί  μεν  καταλήξεις  είναι ,  οσαι  φέρασι  μελωδίαν , 
άνήκασαν  εις  το  τέλος  τα  τροπάρια ,  η  οίαδηποταν 
μέλας"  εντελείς  δε  καταλήξεις  είναι  ,  οοαι  φέρασι  με- 
λωδίαν ,  άνήκονααν  εις  τα  τέλη  των  εν  μέσφ  τα  τρο- 
πάρια περιόδων ,  η  οίαδηποταν  μέλας'  οπα  όηλαδή 
γίνεται  μεν  τέλος  τα  νοήματος,  και  γράφεται  τελεία 
στιγμή  από  τας  γραμματικές.  αΕπονται  δε  καϊ  άλλοι 
λόγοι  προς  άποπλήρωσιν  τα  όλα  τροπάρια  η  μέλας, 
ατελείς  δε  καταλήξεις  είναι ,  οοαι  φέρασι  μελωδίαν, 
άνήκασαν  εϊς  τα  τέλη  των  εν  μέσω  τα  τροπάρια  κώ- 
λων ,  η  κομμάτων"  οπα  δηλαδή  δεν  γίνεται  τέλος 
τα  νοήματος,  καί  γράφεται  μέθη  Οτιγμη  η  υποδια- 
στολή από  τας  γραμματικάς.  "Επειδή  δε  γίνονται 
αύται  αϊ  καταλήξεις  άλλα ,  καί  "όχι  εις  το  Ίσον  τα 
ηχα,  λέγονται  άτελεϊς'  επειδή  άφ"  α  το  "Ίσον  υπο- 
τίθεται αρχή  πάαης  μελωδίας,  είς  τατο  φαίνεται  οτι 
επιθυμεί  ή  ακοή  να  αίσθανθη ,  οτι  έπέοτρεψεν  ή 
μελωδία.  Λιότι  η  ακοή  αφ7  α  μίαν  φοράν  προκατα- 
ληφ&ΐΊ  από  μίαν  αρχήν ,  ή  κατάληξις  ήτις  γίνεται 
άλλα ,  αφήνει  αυτήν  ωσάν  εν  μετεώρω.  Λιά  τατο 
όταν  καί  πολλών  θέσεων,  η  καί  όλων  τροπαρίων  αϊ 
καταλήξεις  γένωσιν  ατελείς,  η  τελευταία  όμως  θέσις  3 
η  το  τελευταΐον  τροπάριον  αναγκάζεται  νάλάβητην 
κατάληξιν  εντελή,  η  τελικών. 

§.  3  03.  "Ίσον  τα  ηχα  όνομάζασι  την  βάσιν,  όθεν 
έκαστος  ήχος  άρχεται.  Λοιπόν  είμεν  ύποτεθη ,  οτι 
6  πρώτος  ήχος  έχει  τον  κε  τόνον  "Ίσον ,  ό  πλάγιος 
τα  πρώτα  ήχος  τον  πα  τόνον  έχει  "Ίσον.  Πάλιν  είμεν 
υποτεθώ,  οτι  ό  δεύτερος  ήχος  έχει  Ίσον  τον  τόνον  ζω3 


131 

ό  πλάγιος  τβ εχει'ΐφον τον ββ.  τΟμοίως εϊμεν  ΰποτε,'ϊι)  , 
οτι  δ  τρίτος  ήχος  έχει  ίσον  τον  γα  τόνον ,  ο  βαρύς  ήχος 
έχει  "ίσον  τον  ύπ'  αυτόν  ζω  τόνον.  Ωσαύτως  εϊμεν 
ϋποτε&[1 ,  ότι  δ  τέταρτος  ήχος  εχει'ίσον  τον  δι  τόνον,  6 
πλάγιος  τβ  εχει'ίσον  τδρ  νη  τόνον.  Ειδεδο&ώσιν  άλλα 
Ίσα  εϊς  τβς  κυρίας  κατά  τά  διάφορα  μέλη  ,  δυσκό- 
λως  συμβιβάζεται  επί  τβ  διαπασών  το  να  εύρίσκη- 
ται  το  "[σον  εκάστβ  πλαγίβ  τεσσάρας  τόνους  υπό  το 
"ίσον  τβ  κυρίβ'  διότι  το  μεν  Λιαπασών  Σύστημα 
περιέχει  τόνους  επτά,  οι  δε  ήχοι  είναι  οκτώ  (§.299.). 
§.  3  04.  δεσπόζοντες  μεν  φ&όγγοι  είναι  εκείνοι, 
των  οποίων  ή  ποιύτης  ενεργεί  εις  τον  ήχον  (§.2  3  9.). 
€Υπερβάσιμοι  δε  είναι  εκείνοι  οί  φΐτ-όγγοι ,  των  δπυί- 
ων  ή  ποιότης  απ  ρακί  ει  παντάπασιν  εϊς  τον  ήχον. 
Και  επειδή  δ  ήχος  έχει  δεσπόζοντας  φ&όγγβς  δυο 
και  τρεις,  και  κά&ε  φθόγγος  έχει  τ ήν  ποιότητα  του, 
εϊς  τον  ήχον  είναι  ανάγκη  νά  παράγηται  άλλη  ποιό- 
της,  ο  εστίν  ή&ος,  εκ  της  μίξεως  των  δυο  ή  τριών 
ποιοτήτων.  *Η  και  άλλως,  δεσπόζοντες  μεν  είναι  ε- 
κείνοι οί  φ&όγγοι,  περί  ους  δ  ήχος  χαίρει  νά  εν- 
διατρίβη.  Ύπερβάσιμοι  δι  είναι  εκείνοι ,  ε\ς  τβς  δ- 
ποίβς  δ  ήχος  δεν  $έλει  νά  εμφιλοχωρη  ,  άλλα  ηδιό- 
λβ  τβς  σιωπά,  η  ταχέα);!  άπό  αυτούς  φεύγη ,  και 
χρονοτριβή  το  περισσότερον  είς  τβς  δεσπόζοντας  (α). 

§.  3  05.  Ούτε  με  μιαν  μόνην  κλίμακα  περαίνεται 
Ζνας  ήχος,  άλλα  πολλάκις  ένας  ήχος  ζητεί  πολλάς 
κλίμακας"  βτε  εϊς  ενα  μόνον  ήχον  ανήκει  μία  μόνη 
κλίμαξ ,  άλλα  πολλάκις  αναφέρονται  εϊς    ενα    μόνον 


#)  /Ιίΐ  δί  την  αρμηνίαν  (τον  ηχον  )  ιιόος  Ι'χειν  -η  πα&ονς  η 
■ηθ-ονς'  καταγρονητίον  ονν  των  τάς  μΗ'  χατ'  είδος  διαφο- 
ράς «  δυναμένων  &ίωρίΐν'  ϊπαχολβ&οι ντιον  όϊ  ιΐ,  ι  ων 
γ&όγγων  οξντητι  και  βαρΰιηιι,  και  τι&ίμίνων  νπερμι'ξο- 
λνδιον  αρμονίαν ,  και  πάλιν  νπιρ  ταύτης  αλλην.  *Λ8Αν, 
Ληπνοσ, 


135 

ηχον  πολλαΐ  Κλίμακες.  Λιότι  τα  ς  προκαταλεγείσας 
(§.2  7  5.)  χρόας  έις  τας  οκτώ  ηχας  οί  ψαλμωδοί  συ- 
νειθίζασι  να  περικλείωσι'  καΐ  από  αντάς ,  οσαι  μό- 
νον είναι  Ιν  χρήσει,  ιονίων  διωρίσΰησαν  και  ση- 
μεία (ι  9  ορών  εις  ενδειξιν. 

§.  3  06.  Κοινόν  εϊς  τας  οκτώ  ηχας  είναι,  τό  να 
παράγωσιν  ο  κύριος  και  δ  πλάγιος  τας  τεσσάρας  λε- 
γομενας  Μίσους  ηχας'  οϊ τίνες  ατως  ώνομάσ&ησαν , 
διότι  ευρίσκονται  μέσον  των  κυρίων  και  των  πλα- 
γίων. Και  τα  μεν  <\,  ήγουν  τα  πρώτα  ηχα  ,  είναι 
μέσος  δ  ??  3  ηγαν  δ  τρίτος,  διότι    ευρίσκεται    μέσον 

τα   ^  και  τα  π  φ   Τα  δε  *^  >  ήγουν  τα  δευτέρα  εί- 
ναι μέσος  δ  *2%  .      Τα  δε    — ;.- "  ,  ηγαν  τα  τρίτα  εί- 

ί 

ναι  μέσος  δ  λ.   Και  τα  ί\,  ήγουν  τα  τέταρτα  είναι 
μέσος  δ  ϊ^τος }   ήγουν  λεγετος. 


ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ    Ε. 

ΓΓερι  3Απηχημάτων. 


Ά, 


-πηχημα  είναι  προετοιμασία  τα  ηχα  της  ψαλ&η- 
σομενης  ψαλμωδίας ,  γινομένη  δΐ  ενός  των  οκτώ  πο- 
λυσυλλάβων φθόγγων  (  §.  66.).  Λέγεται  δετό  αυτό 
και  Ένήχημα  (α). 

Αηλαδη  προτού  νά  αρχίσω  μεν  να  ψάλλωμεν  δ- 


α) Ένήχημά  ϊστιν  η  τ5  νχου  ίπιβολη.  Γίνεται  ό{  και  μονο- 
ονλλάβως  το  άπηχημα,  όμως  ο  αρχάριος  οτοιχιβται  όιά 
των  πολυσυλλάβων  φ&όγγων  όιά  την  ποιότητα. 


136 

ποιανδν  μελωδίαν ,  ψάλλομεν  ενα  από  τους  πολυσυ- 
λλάβους φ&όγγας ,  ϊνα  Λ)  ως  διά  γνωστδ  τδ  ήχου 
άπτώμε&α  της  μελιρδίας.  Είδε  πρέπει  νά  προτά.ττι^- 
ται  εϊς  το  τροπάριον  οτίχοςτις ,  αυτός  πληροί  την 
χρείαν  τδ  άπηχήματος ,  χρεωστών  νά  καταλήγη  ο- 
μοίως με  το  άπηχημα. 

§.  3  08.  "Οταν  μεν  προ  της  μελωδίας  η  μαρτυρία 
τδ  ήχου  μόνη  γράφηται ,  τότε  το  άπηχημα  καταλέ- 
γει εις  τό^Ίοον    τδ    ήχου    ( §.    3  0  3.)•    όταν  όμως  ή 

μελωδία  προγράφηται  έξωθεν  δίτονος  ,  ως  π ϊ\        || 

η  τριτονος ,  ως  π  ^%  η  τετρατονος ,  ας  π  ϊ 

*'  και  τα  λοιπά ,  με  το  νά  γράφωνται  κοντά  εϊς 
την  μαρτυρίαν  τβ  ήχου  οΐ  χαρακτήρες ,  οι'  τίνες  ο:α- 
νερόνουαι  ταϋτα'  τότε  το  άπηχημα  πρέπει  νά  κατα- 
λήγη εϊς  την  διτονίαν ,  η  τριτονίαν ,  ή  τετρατονίαν, 
εϊς  την  οποίαν  σημαίνεται.  Οίον ,  δ  πλάγιος  τδ  προί- 
τβ  ήχος    άπηχέΐται    δια    τδ    αΐεαί^ες ,    όταν  ληγη  ε\ς 

τον  πα,  μαρτνρουμενος  οια  της  π  α     ομο)ς  μαρτυ- 

ν  ,      .     λ  }        ,         ,  , 

ρπμενος  οια  τι^  π  Λ  ,  τότε    απηχειτι/ι    οια  του 

αίϊά^ες'  τι  δια  τδ  προβαλλομένου  στίχου,  λήγοντος 
είς  τον  κε'  διότι  η  μελωδία  προγράαεται  Τετράγω- 
νος,  ηγαν   Τετράτονος. 

Πάλιν    ό    πλάγιος    τ  δ  δευτερπ    ήχος    άπηχέΐται 
δια  τον  {,εχεα^ες ,  όταν  ληγη  εις  τον  πα,  μαρτυρεί- 

λ  λ      „        ■ 

μένος  π  ^     μαρτυρπμενος  όμως  π  ^-,  «ί»  ,   τότε 

άπηχέΐται  διά  τδ  1*£?α?ω  ,  η  διά  τδ  προβαλλομένου 
στίχου ,  λήγοντος  εις  τον  δι. 

'Ομοίως  και    ό  τέταρτος  ιγος  άπηχέΐται  δια  τδ 
άγια,  όταν  ληγη   εις  τον  δι,  μσψτνροι'μίνος διά  της 


137 

ι 

ί\'  όταν  όμως  μαρτυρηται  διά  της  «£τ°£>  τότε  άπη- 
χεΐται  διά  τ5  Ιεχεα{ες  ,  η  διά  τα  προψαλλομεΐςρυ 
στίχου,  λγ/οντος  είς  τον  βα. 

§.    3  09.      Τβ  μεν   Πρώτα  ηχα  το  'Απηχημα  παρά 
μεν  των  αρχαίων  ψαλμωδών  8τως  έγράφετο. 

*__  + 

<]     Α     7α  \ε    οΓ^β    ά'     ε         ε  ε  ες  <\ 

Τάτα  η  μελωδία,  κα&ώς  εκ  παραδόσεως  διασώζεται^ 

«τω  γράφεται  κατά  το  ημετερον  Σύστημα. 

ϊ        6  γ-     II  *.  |  „__^_         •*»     ^^ 


Α  α     α     *ϊα     α      \ε  ε  ε  α    α     \ε    ε  η 

■■■■ιι ιι  Γ-       ^.^^ »"        ^μΪΪιβ-  ι     η  ι  ■■*■■  1   <_         „   Ι\1  ^*_ 

Ε    ε  ε     ε       ε       ε      ε     ε     ε  ε     ε         ε     ε     ε  ς  '^ 
Κατά  δε  τους  νεωτέρας  έχει  τ  ντον  τον  τρόπον 

θ>  (  ^»    ΜΜΜ  Γ   _ 

^       Γ  κκαϊ  μονοσυλλά-     ^      Γ        '    κ 

α     ??α     ^^      β">9  οΰτω'         Ιε      ε       ες    <\ 

§.310.     Τ«  (5*  Λεύτερα  ήχου  το  Άπηχημα  παρά 
μεν   των  αρχαίων  ψαλμωδών  ατως  εγράφετο' 

"~-      (,ε     α     Ιε     ες     *"* 

Ή  δε  μελωδία  τατον  τοιαύτη  διεσωΰη  εκ  παραδό- 
σεως 3  οία  γράφεται  ενταϋ&α  κατά  το  ημετερον  Σύ- 
στημα" 

^  «     ε         ε     α      α       α     α    ?α      α    α  α  Ιε 

10    * 


138 

-*_, „Υ <^* 5  --^^ 

01  δε  νεώτεροι  τοιβτον  άπήχημα  μεταχειρίζονται  διά 
τον  δεύτερον  ηχον' 

^-^,  '  Δ    και  μονοσυλλά-  ^_>-"7.    & 

!ι,£     α      Ιες    «^         /?α>£  οί/'ζω'      ^         <^-* 

§.  311.  7ο  (?£  *  Απήχημα  τ&  Τρίτα  ήχου  κατά  τβς 
παλαιάς  είχε  μεν  βτω 
ι 

*     ?«     «       ?α  ^ 

Ιξηγείται  δε  κα&3  ημάς  ή  μελωδία  τβ  τοιαύτη. 

Ο,  -     *       ^2\  »        ?? 

?α    α     ?α     α       ?α    α  α     α 

§.312.     Το  δε  Άπήχημα  τβ   Τετάρτβ  ήχου  κατά 
μεν  τους  παλαιούς  είχε  τδτον  τον  τρόπον 


«Α       Α    α  α  Γι  α     ά       α       α         α     ί\ 

Ή  δε  μελωδία  τντου  κατά  παράδοσιν  εξηγονμένη  , 
τοιαύτη  εκφράζεται  δια  της  Με&όδου  του  ημέτερου 
Συστήματος. 

Ι^-Η^ί-^ο^ί— « — - « « 

Α       α       α    χα     α     α    χα  α     α     α     α     γι  ι      ι 

γ-  ^^^»    <*  ^-*     ^^^^  **  -»        ^^   ^^^^  ^^  ^^^ 

α  ι     ι       ι  Ί  ι  ι       ι    α  γι  α     α       α     α     α     α   «\ 


139 

Κατά  δε  τον  Πελοποννήσιον  Ιϊετρον  τοιαντην  μελω- 
δίαν  έχει  το  Άπήχημα  τβ  Τέταρτα  ηχον  ε\ςτάς  εξη- 
γήσεις τον. 


% 

'  -    :*-*'* 

Α 

Γι 

α 

α  αά  α    α     α  «ί\ 

§.  313.  Τβ  δε  Πλαγίου  πρώτον  ηχον  το  Άπήχη- 
μα  κα&'  ημάς  μεν  καϊ  γράφεται ,  καϊ  ψάλλεται  κα- 
τά τοιαντην  μελωδίαν' 

9   —     -*-* 

•.  *~"  η 

,  Α  \,ε     α  Ι^ες 

Κατά  δε  τονς  παλαιούς  αντό  μεν  έγράφετο  τούτον 
τον  τρόπον }  ή  δε  μελωδία  τβ  Ιγίνετο  τοιαύτη,  οίαν 
έξης  παριστώμεν  διά  των  χαρακτήρων  της  ?  μετερας 
Με&ό&ον' 


Α    α  Ιί     ε  ε  ε     ε      εεαααα?αα>α 
α   \ες 

§.   314.   Τβ  δε  πλαγίβ  δεντερον    ηχον  το  Άπήχη- 
μα  κατά  μεν  τοις  παλαιούς  βτω  γράφεται 

π        .  , 

Ιίδ     χε    α  ^ες  *— »■ 

Εξάγεται  δε  μελυβία  κατά    την  παράδοαιν  της  Θέ- 
σεως τοιαύτη,   οϊαν  έξης  γράφομεν 

7 — -# — |ρ^%^--ΐΡΤ5ϋΓ'^   ν-- 

^     *       χζεείίφεεεζε        α     α 

■ — >         π 

ί.£   ες  *— 


140 

Κα&3  ημάς  δέ  γράφεται   καϊ    μελωδεϊται    κατά    τον 
έξης  τρόπον. 


\ε  ε   χε     α      \>ες    β"~" 

§.    315.    Τβ  δε  Βαρεος  ηχβ  το  Άπήχημα  καςφ.  μ&ν 
τβς  παλαιές  βτω  γράφεται 

<^>     Α  α     α     \ες      °^ 

τβ  όποίβ  μελωδία  κατά  την  παράδοσιν  της  γραφής 
εύγαίνει   τοιαύτη  οϊα  έκτί&εται' 

α    α  α    α     V*       β     (,β  £      ε     ες**** 

Κα&3  ημάς  δε  γράφεται  καϊ  μελωδεϊται  κατά  τους 
έξης  δύο  τρόπους.  Πβ  δε  γίνεται  τβ  ενός  τρόπου 
η  χρηαις\  καϊ  πβ  τβ  άλλου  φανερόνεται  είς  τον  (§. 
3  5  8.)  παράγραφον. 

«^.-^■■..     ζ  καϊ  μονοανλλά-   ^       "     -*-»  ν 

Α     α    \*ς  βωξ-  \ε      «     β      ε     ε     εςζ 

§.316.      Τβ  δε  Πλαγίου  τετάρτου  ήχου  το  Άπη- 
χημα  γράφεται  μεν  βτως  υπό  των  Παλαιών 

71  λ     \,ε     α  ^ε      Α 
Φέρει  δε  μελωδίαν }  όταν  έξηγηται  το  βτω  γεγραμ- 
μενον ,  οϊαν  έξης  γράφομεν' 
<?Λ  «--  •- 

^      α       α     α     α  Γι  1*6     α    α  Γι  ι    ί  *« 


141 

ΚαΡ   ημάς  δε  τέτου  τβ  ήχου  το  *Λπήχημα  μελφδεΧ- 
ται  και  γράφεται  πολυσυλλάβους  μεν  βτω3 

~£~ν" ^~  "*^^ 

[ε    α  α     Γι  ε 

^ονοσυλλάβως    δε    βτω ,    πληρούν    όμως  την  αυτήν 
χρείαν. 

* π^^τ? 

^ε     ε      ε       ε     ε     °* 

§.  317.  Ήχοι  μεν  είναι  οκτώ  της  ψαλμωδίας"  ά- 
πηχηματα  δε  σώζονται  δέκα.  Λιότι  6  Τέταρτος  ή- 
χος ,  και  δ  Πλάγιος  τβ  δεύτερον,  εχονσιν  ανά  δύο 
άπηχήματα.  Και  τβ  μεν  τετάρτου  ηχον  το  δεύτερον 
*4πήχημα  κατά  τους  παλαιούς  βτω  γράφεται" 


Λε     ε     γε  τος 

Φέρει  δε  μελωδίαν  3  εξηγούμενον  κα&'  ημάς  ,τοιαν- 
την ,  οία  είναι  ή  έξης  γραφομενη. 

Αε     ε     ε     ε     ε     ε  λεεεεεεγεε$ 

το   ος 

Κατά  δε  τον  Ίάκωβον  οϋτω  μελωδείται  και  άπηχεϊ- 
ται  μονοσυλλάβως 

(;;£££££££  £  £       *       £ 


142 

Τη  δε  Πλαγία  δευτέρου  το  δεύτερον  Άπήχημα  κατά 
τους  παλαιούς  ίίτω  γράφεται 

λ  »    " —  ..     Ι 

π*~"   Ιε     ?α     ?ω       ** 

Φέρει  δε  μελωδίαν ,  όταν  εξηγΐμαι  κα&'  ημάς 3   οϊα 
είναι  ή  άκόλου&ος. 


Ι,  ~£_/  «'  -Λ 

^ε     ?α        α       α     ?ω  ω  ω  ?ω     ω    ω  ω  ω     ^ 

ΑΓατα  (5*6  Ουντομώτερον  τρόπον  ,  ος  τις  είναι  και  εύ- 
χρηστότερος ,  βτω  μελωδεϊται  και  γράφεται  το  ^α^ω. 

1«  ε    ?α     ?ω  ^ 

Τίνωσκεδε,  οτι  λαμβάνει  και  διαφορετικην  εκφρα- 
αιν  η  μελωδία  των  άπηχημάτων,  και  οτι  ευρίσκονται 
και  κατά  άλλον  τρόπον  άπηχήματα ,  πλην  εν  πάοι 
γίνεται  προετοιμασία  ενός  ήχου. 


ΚΕΦ  Α  Λ  Α  Ι  Ο  Ν    ΣΤ'. 

Περί  του  Πρώτου"Ηχον. 

§.   318. 


Π 


Πρώτον  ηχον  ώνόμασαν  οί  Εκκλησιαστικοί  μουσι- 
κοί εκείνον  3  ος  τις  άπηχείται  με  το  αϊΈα^ες'  και  αν 
δεν  λεγηται  ολόκληρος  αυτή  ή  λεξις  3  το  άπηχούμε- 
νον  \*ες  δείχνει  άνάβασιν  τόνου  μείζονος,  και  ποιό- 
τητα τ#  αϊϊα\ες.  Έχει  δε  ^'ίσον  κατά  μεν  το  Στιχη- 
ράριον  τον  τόνον  κε'  κατά  δε  την  Παπαδικψ  τον  πα. 


14£ 

§,  319.  ΏνομάσΒη  δε  Πρώτος  ήχος  3  επειδή  το 
*Λπηχημά  τβ  συνίσταται  από  μείζονα  τόνον  ,  ός  τις 
τόνος  ευρέθη  πρώτος.  Λιότι  της  αρμονικής  αναλο- 
γίας }  6,  8,  9  }  12,  ζητούμενης  επι  τών  φθόγγων 
των  τόνων  τβ  Λιατονικοϋ  Λιαπασών  συστήματος , 
αν  τε&ΐΊ  το  6  επι  τβ  δι ,  το  μεν  8  εσται  επι  τβ  νη , 
το  δε  9  επι  τβ  πα }  καϊ  το  12  επι  τβ  Λι  οϋτω' 
6,  8  ,    9,  12  , 

δι  κε  ζω  νη  πα  ββ  γα  Λι . 
ΊΑρα  βτε  τον  ελάσσονα  τόνον,  βτε  τον  ελάχιστον 3 
αλλά  τον  μείζονα,  δηλαδή  τον  έχοντα  λόγον  έπόγ- 
δοον  έγνώρισαν  οί  Αρμονικοί  Πρώτον  τόνον'  καϊ 
τβτον  εκ  τβ  νη  πα  διαστήματος.  "Οθεν  οί  Πυθα- 
γορικοι ,  νομίζοντες }  οτι  ο  πα  φθόγγος  είναι  πρώ- 
τος φθεγκτός  3  ελεγον  αυτόν  Τροφόν  (α). 

§.  3  20.  Ό  Πρώτος  ήχος  μεταχειρίζεται  κλίμακα 
διατονικην  κατά  τον  Τροχον  ως  επι  τυ  πλείστον , 
την  έξής' 

νη ,  πα  βου  γα  δι,  κε  ζω  νη  Πα. 
^Ήγουν  ζητεί  να  εχη  τά  δύο  τετράχορδα  ομοια'  -ητοί 
το  μεν  πα  ββ  διάστημα  ίσον  το  κε  ζω'  το  δε  ββ  γα 
τω  ζω  νη'  το  δε  γα  δι ,  τω  νη  Πα.  °0  δε  νη  φθό- 
γγος κείται  εϊς  την  κλίμακα  Προσλαμβανόμενος,  και 
συμβάλλει  εϊς  άποπληρωσιν  τβ  πενταχόρδου  3  νη  πα 
βου  γα  δι'  καϊ  εϊς  το  νά  μέτρηση  το  τονιαΐον  διά- 
στημα τβ  νη  πα ,  το  οποίον  είναι  ίσον  με  το  δι  κε' 


α)  Τούτων  γάρ  τών  άρι&μών,  5,  13,  35 ,  οϊ  Πν&αγορικοϊ  τά 
μεν  5  Τροφον,  όπερ  εστϊ  φ&όγγον ,  εκάλουν'  οιόμενοι, 
τών  τβ  τόνου  διαστημάτων  πρώτον  είναι  φΘ-εγκτδν  το 
πεμπτον'  τά  δε  13 ,Λεΐμμα,  τ)(ν  εις  \'σα  τβ  τόνου  διανο- 
μών άπογινώσκοντες'  τά  δε  35,  'Λρμονίαν ,  οτι  συνεστηκεν 
εκ  δυοΐν  κύβων  α '.  άπ'  αρτίου  καϊ  περιττού  γεγονότων , 
εκ  τεσσάρων  δ°  άρι&μών,  τβ  °  καϊ  τβ  8  και  τβ  9  καϊ  τβ 
12,  τι)ν  άρι&μητικψ'  καϊ  αρμονικών  άναΧογίαν  περιεχόν- 
των. Πλούταρχος" 


144 

διότι  ο  δι  φ&όγγος  νοείται  Προσλαμβανόμενος  τβ 
Πενταχόρδου  ,  δι  κε  ζω  νη  Πα.  Είδε  ζητη$τ}  καϊ 
περισσότερα  άνάβασις ,  ώς  από  Προσλαμβανομένου 
τβ  Πα  γίνεται  καϊ  άλλον  τετράχορδον  επί  το  οξύ, 
ομοιον'  το  άνάλογον  γίνεται  καϊ  όταν  ζητη&η  και 
περισσότερα  κατάβασις. 

§.  3  21.  δεσπόζοντες  φ&όγγοι  εν  τω  Πρώτω  ηχω, 
όταν  είναι  το  μέλος  άργοσύν&ετον ,  είναι  οι  πα,  γα' 
η  κε  3  νη'  ύπερβάσιμοι  δε ,  οι  λοιποί.  "Οταν  δε  εί- 
ναι το  μέλος  γοργοσύν&ετον  δεσπόζοντες  μεν  είναι 
οί  πα ,  δι'  ύπερβάσιμοι  δε  ,  οι  λοιποί.  Σημεϊον  δε 
της  φ&οράς  τβ  Πρώτου  ήχου  είναι  το  £ ,  και  τίθε- 
ται επί  τβ  κε'  όταν  όμως  μετατι&ηται  και  επί  άλ- 
λου τόνου,  αυτός  πρέπει  να  άφίνη  τον  ιδιόν  του 
ορ&όγγον ,  καϊ  να  φ&εγγηται  τον  κε ,  καϊ^νά  δίδη 
ποιότητα  τβ  αϊ?α\ες ,  καϊ  να  παραλλαγίζηται  το  έ- 
ξης μέλος  ώς  από  τβ  κε. 

§.  3  22.  Καταλήξεις  εϊς  τον  Πρώτον  ηχον  ατελείς 
μεν  γίνονται  εις  τους  φ&όγγους  γα,  δι'  εντελείς  δε 
είς  τους  πα,  κε'  τελικαί  δε  εις  τον  πα'  είς  κά&ε  δε 
κατάλη'ξιν  τί&εται  μαρτυρία.  Καϊ  δια  μεν  τον  φ&ό- 

γγον  κε,  τί&εται  η  <\  •  δια  δε  τον  δι,  ή   Λ*   δια  δε 

Γ"  Η 

τον  γα,  η  ??  *   δια  δε  τον  βου ,  η  V    δια    δε    τον 

πα ,  τι  (\'  δια  δε  τον  νη ,  $\ '  δια  δε  τον  ζω    κατά 

μεν  τον   Τροχόν ,    η  ??  '    κατά    δε  το  Λιαπασών ,  η 

Α"  δια  δε  τον  κε  κατ*   εκείνον  ιιέν  η  *^  '  κατά  δε 

τοϋτο .  η  °\ .  καϊ  διά  τον  δι  κατ    εκείνον  μεν    η  <\' 

κατά  δε  τβτο ,  ή  ί\  '  κατά  δε  τον  ίδιον  τρόπον  αυγ- 

«  Δ 
κροτοϋνται  καϊ  αι  λοιπαϊ  μαρτυρίαι  τβ    Λιατονικού 

γένους,  ώς  φαίνονται  είς  το  έξης  διάγραμμα' 


145 

§.  3  23.  ΎΕνάρχεται  δε  6  Πρώτος  ήχος  από  μεν 
βόμβα  κατά  μύζονα  τόνον  Ιηι  τό  όξν'  (  δύναται  δ& 
να  νπονοήται  βόμβος  κάθε  φθόγγος.  )  από  δε  του 
πλαγία  πρώτον  ,  καθώς  καϊ  από  τα  πλαγίου  δεντέ~ 
ρου,  κατά  τετρατονίαν  επί  το  όξν ,  η  από  τα  αντα 
ίσον  από  δε  τα  τρίτα  καϊ  τα  βαρεος ,  κατά  διτο- 
νίαν  επί  τό  όξν'  από  δε  τα  τέταρτα  λήγοντος  εϊς 
τον  βου ,  κατά  τριτονίαν  επί  τό  οξύ,  η  κατ  ελάσ- 
σονα τόνον  επί  τό  βαρύ'  από  δε  του  πλαγίου  τέ- 
ταρτον ,  κατά  τόνον  μείζονα ,  η  κατά  πεντατονίαν 
επί  τό  όξν  κατά  την  χρείαν'  κατά  δε  περίστααιν  ε- 
νια  τούτων  παραβαίνονται. 

§.  3  24.  Τό  ήθος  τα  Πρώτον  ηχα  σώζει  χαρακ- 
τήρα οεμνόν  καϊ  εμβρι&ή ,  η  μεγαλοπρεπή  καϊ  άξιω- 
ματικόν.  Καίάν  ούτος  δ  ήχος  ταυτίζεται  με  τον  Α 'ώ- 
ριον  των  αρχαίων ,  δ  Πλάτων  εθεώρει  την  σεμνό*• 
τητα  τούτον,  ώς  οϊκείαν  προς  την  βελτίωσιν  των 
ηθών'  καϊ  παραιτηϋάμενος  τάς  λοιπάς  διαλεκτονς 
των  ήχων  ενέκρινε  την  ΛωριστΧ ,  ώς  άρμόζονσαν  αν- 
δράσι  πολεμικοΤς  καϊ  σώφροσι.  Αιότι  αντή  τα  εφαί- 
νετο  ικανή  την  ψνχην ,  τα  μεν  σωφρονοϋντος ,  νά 
την  έπιρρώση'  τα  δε  άνοηταίνοντος ,  νά  την  σωφρο- 
νίση  (α).  Έν  δε  τή  Όκτωήχψ  ατοί  οΐ  στίχοι  ευρέθησαν. 

Τέχνη  μελονργός  σους  άγασθεΐσα  κρότους, 
Πρώτην  νέμει  σοι  τάξιν'  ώ  της  άξίαςί 

ΎΙΤχος  δ  πρώτος  Μουσική  κληθείς  τεχν\] , 

Πρώτος  παρ3  ημών  ενλογείσθω  τοις  λόγοις. 

Τά  πρώτα  πρώτε  τών  καλών  λαχών  φέρεις. 
Πρωτεία  νίκης  πανταχού  πάντων  έχεις. 


α)  ΚΗ  μέν  ονν  Λώριος  αρμονία  το  άνδρώδίς  (μφαίνει  και  το 
μίγαλοπριπίς,  και  ον  διακίγνμίνον  ονδ1  ϊλαρον ,  άλλα  σκν-> 
ΰ-ρωπύν  και  σφοόρόν'  οντι  δε  ποικίλον  ονδέ  πολυτροπον. 
Ι4&ην.  Ζίίίπνοσ» 

11 


146 

§.  3  2  5.  ΑΙ  κατά  τον  Τρο- 
χον  μαρτνρίαι  τ«  Αιατονι- 
ν.π  Γεν  ους. 


Περί  τον  Αωρία  τρόπου  ορα 
(^§.284.;  Εις  όε  τάς  σωζομε- 
νας  περί  μουσικής  χειρόγρα- 
φους βίβλβς  λέγεται,  οτι  ο 
Πρώτος  ήχος  ώνομάζετο  νπο 
τον  Αρχαίων  Αώριος.  νΕλα- 
βε  δε  την  όνομασίαν  εκ  τών 
Αωριεων'  διότι  <*υτοι  πρώ- 
τοι γνωρίζονται,  οτι  μετεχει- 
ρίσ&ησαν  αυτόν.  Έφινρε  όε 
αυτόν,  ώς  λέγουσιν,  ο  εκ 
Θράκης  Θάμυρις.  Τον  μετε- 
χειρίζοντο  όέ  και  εις  τα  τρία 
γενη'  πλην  ημείς  μόνον  εις 
το  όιατονικόν  γένος  μεταχει- 
ριζόμε&α  αυτόν,  ιστώτας  ί- 
^οντα  τους  τόνους  της  δια- 
τονικής  κλίμακος. 

Γ0  μεν  *  Αριστοφάνης  &ε'λει, 
την  δωριστι  μόνην  αρμονίαν 
άρμόττεσ&αι  &αμά  την  λυ- 
ραν'  άλλην  δ'  ουκ  έ&έλει  λα- 
βείν. Ό  όε  Πλούταρχος  λέ- 
γει, οτι  η  μεν  δωριστι  διά- 
λεκτος άποδίδωσι  το  μεγα- 
λοπρεπές και  άξιωματικόν'  η 
δ  ξ  λνδιστι  ,  το  πα&ητικόν. 
Ο  δε  Γαλληνος  αναφέρει 
περί  τδ  δωρίου  ταϋτα'  Λά- 
μων ο  μουσικός ,  αυλητρίδι 
παραγενό μονός,  αυλουση  τδ 
Φρνγιον  νεανίαις  τισιν  οϊ- 
νωμενοις,  και  μανικά  αττα 
διαπραττομενοις  ,  εκελευσεν 
αυλησαι  τό  Λώριον'  οι  δ>  ευ- 
&ύς  επαΰσαντο  της  εμπληκτα 
φοράς.  Πτρί  των  κα&'Ίπποκ. 
και  Πλάτ.  δογμ. 


ν? 

|_ 

Γ 

Ν 

^ 

σ> 

(Τ 

— 

< 

Λ, 

- 

, 

Β! 

ν 

Λ 

Μ 

»1 

■" 

-" 

ν 

?'? 

Ι» 

Ζ' 

\ 

31 

β 

κ 

" 

ί>1 

π 

* 

~ 

ά 

- 

- 

Λ 

Ν 

— 

-* 

Γ 

?? 

~ 

6 

" 

Γ- 

\ 

β! 

0) 

π 

_ 

1 

-Ι 

<Ί 

-" 

1- 

Α 

~ 

- 

-ι 

( 

Ζ 

Β) 

?? 

% 

Ι» 

τ 

κ 

<Μ 

<Ί 

β) 

Δ 

•^  ΑΙ  κατά  το 
Αιαπασών 
Γ>  μαρτνρίαι 
22  τ«  Αιατονι- 
&  κον  Γίνονς 
% 


Ζ' 

*       ί 


55 

Ο, 


_    Η 


147 


ΚΕΦΛΛΛ10Ν  Ζ'. 

Περί  τβ  Λεύτερου  ΊΙχου. 

>         §•    326. 

δεύτερον  ηχον  ώνόμασαν  οί  Εκκλησιαστικοί  μου- 
σικοί εκείνον  ,  οςτις  άπηχείται  με  το  [,,εα^ες'  το  ο- 
ποίον άπηχημα  δείχνει  επί  το  οξύ  τόνον  ελάχιστον 
και  τόνον  μείζονα.  Και  αν  δεν  λεγηται  ολόκληρος 
αυτή  ή  λεξις ,  το  άπηχούμενον  ^ες ,  δείχνει  την  ποι- 
ότητα τβ  \*εα\ες'  έχει  δε  Ίσον  τον  βου  φ&όγγον' 
δια  δε  την  ομοιότητα  της  διφωνίας ,  λαμβάνει  Ισον 
και  τον  δι,  και  τον  νη. 

§.  3  27,  'Ω,νομάσΟη  δε  Λεύτερος  ήχος,  επειδή  από 
τβ  βόμβου,  οΘεν  άναβαίνοντες  ενα  τόνον  μείζονα 
εΰρίσκομεν  το  Ίσον  τβ  πρώτου  ήχου ,  από  τβ  αύτβ 
βόμβου  εάν  άναβώμεν  δύο  τόνους  μείζονα  και  ελά- 
σσονα,  ευρίσκεται  το  Ίσον  του  δευτέρου  ήχου.  "Ο- 
θεν το  ϊσον  τβ  δευτέρου  ήχου  είναι  όξύτερον  από 
το  ϊσον  του  πρώτου  ηχον,  κατά  τόνον  ελάσσονα. 
Ταύτα  μεν  ούτως  έχει ,  όταν  δ  πρώτος  ήχος  εχη  ϊ- 
σον τον  πα'  είδε  αυτός  έχει  ϊσον  τον  κε ,  6  δεύτε- 
ρος έχει  ϊσον  τον  δι'  το  οποίον  ϊσον  είναι  φυσικώ- 
τερον ,  επειδή  δίδει  και  το  άπήχημά  τβ  ή  διατονική 
κλίμα'ξ  με  τα  διαστήματα  βου  γα,  γα  δι. 

%.   3  2  8.    Ό  Λεύτερος  ήχος  μεταχειρίζεται  χρωμα- 


'  Ο  δε  μέγας  Βασίλειος  εν  τι]  προς  τους  νέους  παραινέ- 
σει διηγείται  τοιαϊτα  περ)  τβ  όωρίον.  Λέγεται  δε  και  Πυ- 
ΰαγόραν ,  κωμασταΐς  περιτυχόντα  μεθνουσι  ,  κελεΰσαι  τον 
αυλητην ,  τον  τβ  κώμβ  κατάρχοντα,  μεταβαλόντα  την  άρ- 
μονίαν ,  επανλησαι  σφίσι  το  Λώριον'  τους  δε  ούτως  άνα- 
γρονησαι  νπο  τβ  μέλους,  ώστε  τους  στεφάνους  ρί-ψαντας, 
αϊοχυνομένονς  άπελΰεΐν. 


148 

τίκην  κλίμακα,  ήτις  οδεύει  κατά  δκρωνίαν  πμοίαν 
ούτως.  Αρχόμενοι  από  του  δι  φίτόγγχ ,  είρίσκομεν 
το  μεν  διάστημα  δι  γα,  τόνον  μείζονα"  τό  δε  γα  βχ, 
τόνον  ελάχιστον  καν  τό  λοιπά  ως  εϊρηται  (§.  244. )' 
ώστε  συγκροτείται  μία  τοιαύτη  κλίμα'ξ, 

νη  9  βου  γα,   δι  ?   ζω  Νη. 
Μεταχειρίζεται  όμως  πολλάκις  καϊ  την  (§.245.)  κλί- 
μακα πα  ρ  6  δι ,  κε  Υ  6  Πα. 

§.  3  29.  δεσπόζοντες  φ&όγγοι  εϊς  τον  άεύτερον 
ηχον  διά  την  πρωτην  κλίμακα  είναι  οΐ  φ&όγγοι  βχ, 
δι.  Σημεία  δε  της  φ&οράς  τχ  δευτέρου  ήχου  είναι 
δύο,  τό  ~ο*,  και  τό  $.  Και  τό  μεν  -&•  τί,9εται  επί 
των  φθόγγων,  δι,  βου ,  νη ,  καϊ  επί  των  λοιπών 
διφώνων'  τό  δε  $  τί&εται  επί  των  φ&όγγων ,  κε , 
γα,  πα,  καϊ  επί  των  λοιπών  διφώνων.  "Οταν  όμως 
μετατι&ώνται  καί  επί  άλλου  τόνου ,  αυτός  πρέπει  νά 
άψηνη  τον  ϊδιόν  τον  φ&όγγον ,  καί  νά  φ&εγγηται 
εκείνον,  ον  δείχνει  ή  φ&ορά 3  καί  νά  δίδ\\  την  ποι- 
ότητα του  αύτχ ,  καί  νά  παραλλαγίζηται  τό  ε'ςης 
μέλος  κατά  την  Ιδεαν  ταύτης  της  φ&οράς.  Λιά  δε 
τους  δεσπόζοντας  φ&όγγους  της  άλλης  κλίμακος  γί- 
νεται ομιλία  εις  τον  πλάγιον  τχ  δευτέρου  ηχον. 

§.  3  3  0.  Καταλήξεις  εϊς  τον  δεύτερον  ηχον  ατελείς 
μεν  γίνονται  εϊς  τον  βου'  εντελείς  δε  ,  εϊς  τον  δι' 
αϊ  δε  τελικαί  γίνονται  είς  τον  δι'  σπανίως  όμως  καϊ 
εις  τον  βου.      Σημεία  δε    μαρτυριών  είς  αυτόν  τον 

ηχον  διά  μεν  τον  φθόγγον  Νη    είναι    τό  *ϋ  *    διά 

δε  τον  πα,  τό  φ'  διά  δε  τον  βου,  τό  **    '   διά  δε 

Γ  Δ 

τον  γα,  τό  $"  διά  δε  τον  δι,  τό  ^*    διά  δε  τον 

αε ,  τό  $'  διά  δε  τον  ζω,   τό  ^  '  καί  διά   τον   νη  Ζ 

το    $'  καί  ούτω  κα&εξης. 

§.   331.    Ένάρχεται  δε  τό  μεν  \ίηηχημα   ι£  ^ευ~ 


149 

τέρου  ηχβ  από  τδ  ββ,  άν  λήγη  εις  τον  δι'άν  όμως  λήγη  είς 
τον  ββ  ,  ενάρχεται  μεν  από  τδ  νη ,  ζητεί  δε  το  μεν  βα  πα 
διάστημα  τόνον  μείζονα"  το  δε  πα  νη ,  τόνον  ελά- 
χιστον. €'0&εν  ούτος  6  νη  ευρίσκεται  ολίγον  οξύτερος 
από  τον  διατονικόν  νη.  Αυτός  δε  δ  δεύτερος  ήχος 
ενάρχεται  από  τδ  ββ ,  η  από  του  δι'  μεταβαίνων 
δε  από  μεν  τδ  πρώτου  ήχου,  φύσει  μεν  ενάρχεται 
κατ  ελάσσονα  τόνον  επϊ  το  δξύ'  μετα&έσει  δε,  από 
τδ  αύτοϋ  ϊσου'  ωσαύτως  δε  καϊ  από  του  τετάρτου 
λήγοντος  εϊς  τον  ββ ,  από  τδ  αύτοϋ  ϊσου.  *Λπό  δε 
των  πλαγίων ,  πρώτουτε  καϊ  δευτέρου  και  τετάρτου, 
κατά  τετρατονίαν  επί  τό  δξύ'  από  δε  τδ  τρίτου  καϊ 
βαρέος ,  κατά  διτονίαν  επϊ  τό  οξύ. 

§.  3  3  2.  Τό  η&ος  τούτα  τδ  ήχου,  αν  είναι  εκεί- 
νος, οςτις  ώνομάζετο  υπό  των  αρχαίων  Λύδιος ,  (*) 
σώζει  χαρακτήρα  έμψυχοϋντα  και  κεντώντα'  ετι  δε 
καϊ  λυποΰντα  και  πάθος  ενστάζοντα  ταΐς  -ψυχαΐς. 
3£φαίνετο  δε  ούτος  δ  ήχος,  οτι  ρέπει  εις  τρυφήν , 
καϊ  φέρει  την  ψυχην  εις  άνανδρίαν.  "Οθεν  λεγουσιν 
οτι  δ  Όρφεύς  ήμέρονε  τά  &ηρία  διά  μέσου  τούτου 
τδ  ήχου.  'Ο  δε  Πλάτων  λέγει  την  Αυδιστϊ  συμπο- 
τικην  καϊάνειμένην.  "Ο &εν  καϊ  παραιτείται  αυτήν,  διά 
τό  νά  εκχαυνή  τάς  ιρνχάς  των  νέων.  3Εν  δε  τη 
*Οκτωηχω  ούτοι  ενρηνται  οι  στίχοι,  τό  η&ος  αύτοϋ 
εκφράζοντες. 

Καν  δευτέραν  εϊληφας  εν  τάξει  &έσιν , 
*Λλ%   ηδονή  πρώτη  σοι  τω  μελίρρύτω. 

Τό  σον  μελιχρόν  καϊ  γλυκύτατον  μέλος 
Όστα  πιαίνει ,  καρδίας  τ    ένηδύνει. 

Σειρήνες  ήδον  Λεύτερου  πάντως  μέλη' 
Ούτω  πράως  σοι  (>εΐ  μελισταγες  μέλος. 


*)  ΎινΙς  μίν  λεγουσιν,  οτι  ο  Αμφίων  (φίϋρε  τονΛυδιον  τρόπον' 
άλλοι  δε  λίγουσιν,  οτι  πρώτος  ο  ^Ολνμπος  ηνλησε  λνδιατϊ 


150 

Κ  ΕΦ  Α  Α  Α  1  Ο  Ν     Η'. 

Περί  του   Τρίτον  Ήχου. 
§.   333. 

Τ 

-■-  ρίτον  ήχον  ώνόμασαν  οι  Εκκλησιαστικοί  μουσι- 
κοί εκείνον,  οςτις  άπηχεϊται  με  το  ?α?α'  το  όποιον 
άπήχημα  δείχνει  επί  το  οξύ  τρίτον ον }  ήγουν  διά- 
στημα περιέχον  τόνους  τρεις ,  μείζονα ,  ελάσσονα , 
και  ελάχιστον.  Και  αν  δεν  λεγηται  ολόκληρος  αύτη 
ή  λεξις ,  το  άπηχούμενον  [,^ε ,  ζητεί  προφοράν  βομ- 
βώδη  και  ογκώδη"  έχει  δε  "ίσον  τον  γα  φ&όγγον' 
δίς  δε  την  ΤΤαπαδικήν ,  και  τον  νη  επί  τδ  γατόνα. 

§.  3  3  4.  ΛΩ.νομάσ&η  δε  Τρίτος  ήχος,  επειδή  από 
του  βόμβου,  ό&εν  άναβαίνοντες  ενα  μεν  μείζονα 
τόνον ,  εύρίσκομεν  το  ϊσον  του  πρώτον  ήχον  δύο 
δε  τόνους  μείζονα  και  ελάσσονα,  εύρίσκομεν  τόϊσυν 
τη  δευτέρου  ηχου'  από  τη  αυτού  βόμβου  εάν  άνα- 
βώμεν  τρεις  τόνους,  μείζονα,  ελάσσονα  και  ελάχι- 
στον, ευρίσκεται  το  "Ισον  τ«  Τρίτον  ήχου.  "ΟΒεν 
το  ϊσον  του  τρίτου  ήχου  είναι  όξντερον  από  το  ϊσον 
τ§  μεν  δευτέρου  ήχου,  κατά  τόνον  ελάχιστον  του 
δε  πρώτου  ήχου ,  κατά  τόνους  ελάσσονα  και  ελάχιστον. 

§.3  3  5.  €0  Τρίτος  ήχος  μεταχειρίζεται  τήν  εξής 
εναη.ιιόνιον  κλίμακα' 


Ιπικηδιον  ϊπ)  Πΰθ-ωνι.  Ό  <)ί  Πίνδαρος  είς  τους  Παιάνας 
λέγει,  οτι  η  λύδιος  μουσική  έδιδά/9-η  πρώτον  ίϊς  τους  γά- 
μους τνς  Νιόβης.  'Ο  δι  Διονύσιος  ο  "Ιαμβος  ιστοριϊ ',  οτι 
ο  Τόρηβος  πρώτος  μιτίχειρίοΒ-η  την  λυδι'αν  μουσικηι .  \ι- 
κόλαος  δι  ο  δαμασκηνός  λέγει,  οτι  ο  παΤς  τ5  Άιδς  κα'ι 
της  'Γορρηβίας  πλάζο  μένος  περίτινα  λίμνην,  ήτις  άπ'  αϊ- 
τού Τυρρηβι'α  εχλη&η,  αΟογγης  νυμφών  ηκουσεν ,  ας  και 
μονσας  Ανδΰι  καλοΰσι,  και  μονσικην  εόιδάχ&η,  και  αϊ- 
τούς λυδους  έδίδαξε  τά  μέλη. 


151 

πα  Ι  γα  δι  κε  £  νη  Πα. 
Και  επηση  εϊς  ταύτην  την  κλίμακα  δεν  ευρίσκεται 
τόνος  οντε  ελάσσων ,  ούτε  ελάχιστος ,  αλλά  πέντε  μεν 
τόνοι  ,  δύο  δε  τεταρτηιιόρια  τον  μείζονος  τόνου,  δια 
τοϋτο  υπάγεται  εις  το  διατεσσόρων  σύστημα,  ηγβν 
είς  την   Τριφωνίαν' 

νη  πα  βουΐ  γα ,  γα  δι  κε  Ζω<? 

Λ     ε|    ν°?    &>"  Λ    «ΐ    1Ητος&.(§.2ΰΙ,καϊ§.57.) 

§.  3  3  6.  δεσπόζοντες  φ&όγγοι  εϊς  τον  Τρίτον  ηχον 
είναι  οι  πα ,  γα ,  κε.  ΈημεΤον  δε  της  φθοράς  τον 
τρίτου  ηχον  είναι  το  £  '  το  οποίον  όταν  εύρίσκηται 
επι  τβ  γα,  ζητεί  τον  μεν  γα  τόνον  φυσικόν'  τα  δε 
λοιπά  ανιόντα  και  κατιόντα  διαστήματα  των  τόνων, 
τά  ζητεί  κα&ώς  διωρίσ&ησαν  εϊς  την  κλίμακα  τον 
τΐι9εμενον  δε  επι  των  δύο  φ&όγγων ,  ζω,  ββ,  τους 
ζητεί  με  νφεσιν.  Έπι  δε  άλλου  τόνου  τιϋεμενον , 
{τέλει  να  άφηνη  μεν  αυτός  δ  τόνος  τον  φ&όγγον  τβ, 
να  φ&έγγηται  δε  τον  γα,  και  νά  συνίσταται  ή  ποι- 
ότης  του  ?α?α ,  και  νά  τιαραλλαγίζηται  το  έξης  μέ- 
λος  κατά  την  ϊδέαν ,  την  οποίαν  ζητεί  αΐιτηη  φ&ορά. 

%.  3  3  7.  Καταλήξεις  δε  είς  τον  Τρίτον  ηχον  ατε- 
λείς μεν ,  γίνονται  εις  τον  κε'  εντελείς  δε ,  εις  ιόν 
πα'  και  τελικοί  εϊς  τον  γα.  ζ/ιότι  αρχόμενος  ό  τρί- 
τος ήχος,  αφ3  ον  δείξη  τον  βον  δίεσιν  ,  φέρεται 
προς  τον  κε ,  οπον  και  καταλήγει  ατελώς"  έπειτα 
στρέφεται  επι  το  βαρύ  ,  και  δείχνει  τον  βον  φνσι- 
κόν ,  και  καταλήγει  εϊς  τον  πα  εντελώς"  και  τέλος 
στρεφόμενος  επι  το  ό'ξν ,  πέρνει  τον  βον  δίεσιν,  καϊ 
καταλήγει  τελικώς  εϊς  τον  γα"  σπανίως  δε  καταλήγει 
και  εϊς  τον  νη  ατελώς.  Σημεία  δε  μαρτυριών  εις  τον 
τρίτον  ηχον  είναι  εκείνα  τά  οποία  εδιωρίσ&ησαν  καϊ 
διά  τον  Πρώτον  ηχον"  πλην  τών  μαρτνριών  τδ  Ζω 

ήτις  γράφεται  οντω  ??,    και    της    τριφωνιας    αντον< 


152 

επί  τό  οξύ  βου ,  τό  οποίον  είναι  ϋφεσις ,  και  γράφεται  α- 

τως  ή  μαρτυρία  του  ??.  Τούτα  ή  κατιούσα  επταφω- 
νια  είναι  δίεσις  εις  τον  τρίτον  ήχον ,  και  σπανίως 
ζητείται  ή  μαρτυρία  τα  ,  επειδή  οϋτε  κατάληξις  γί- 
νεται είς  αυτόν. 

§.  3  3  8.  3Ενάρχεται  δε  το  μεν  Άπήχήμα  τα  Τρίτα 
ήχου  από  τα  νη  και  λήγει  εϊς  τον  γα'  δ  δε  προβα- 
λλόμενος στίχος  από  τα  κε  και  λήγει  εις  τον  γα  μεν, 
όταν  ή  μαρτυρία  τα  τροπαρίου  κείται  μόνη,  ώς$$, 

ή  ??.  "Οταν  όμως  παράκειται  και  3Ελαφρόν ,  ώς^" 
~~*£~^ ,  ή  ^  ~~*€~^  9  τότε  λήγει  είς  τον  πα.     Αυτός 

δε  δ  τρίτος  ήχος  ενάρχεται  από  τα  γα'  μεταβαίνων 
δε  από  μεν  τα  πρώτου  ήχου  ,  ενάρχεται  κατά  διτο- 
νίαν  επί  το  οξύ ,  ή  επί  το  βαρν'  από  δε  των  πλα- 
γίων,  πρώτου  και  δευτέρου,  κατά  διτονίαν  επί  το 
όξύ'  από  δε  τα  δευτέρα,  κατά  τόνον  επί  το  όξύ'  ώσαύτυ)ς 
και  από  τα  τετάρτου  τα  λήγοντος  ε3ις  τον  βου'  από 
δε  τα  Πλαγίου  τετάρτου,  κατά  τριτονίαν  επί  το  οξύ 
και  από  τα  Βαρεος ,  κατά  το  αυτό  ϊσον. 

%.  3  3  9.  7ο  ήθος  τα  Τρίτου  ήχου,  αν  είναι  εκεί- 
νος όςτις  ώνομάζετο  υπό  των  αρχαίων  Φρύγιος , 
σώζει  χαρακτήρα,  σκληρόν  ,  ενΰερμον ,  άλαζονικόν , 
δρμιμικόν ,  και  φρικώδη.  Λ  ιό  λέγει  δ  3Α&ψ'αιος,  οτι 
επί  τα  Φρυγία  τρόπου  ηχούν  τάς  σάλπιγγας  και  τά 
πολεμικά  όργανα.  Καθώς  δε  φανερόνουσιν  οι  εν  τϊ} 
*Οκτοήχω  στίχοι,  σώζει  καί  τον  άνδρικόν ,  άκομ- 
ψον ,  καί  απλούν. 

ΕΙ  καί  τρίτος  εΐ,  πλΊ)ν  προς  άΐ'δρικούς  πόνους 
Σύνεγγυς  εϊ  πώς    τα  προάρχοντος   Τρίτε. 

Ακομψος,  απλούς,  ανδρικός  πάνυ   Τρίτε, 
Πεφ-ηνας  όντως,  καί  σε  τιμώμεν   Τρίτε. 

Πλή&ους  κατάρχων    Ισαρίθμου  σοι   Τρίτε, 
Πλη&ει   προσ^κεις  προσφυώς  αρμοσμένος. 


153 


ΚΕΦΑΛΑΙΟ  Ν    Θ'. 

Περί    τον   Τετάρτου  "Ηχου. 
§.    3  40. 


Τ, 


έταρτον  ήχον  ώνόμασαν  οι  ^Εκκλησιαστικοί  μβ- 
σικοί  εκείνον ,  οςτις  άπηχεϊται  με  το  Αγια'  το  οποί- 
ον άπήχημα  ευρίσκεται  καϊ  εϊς  πολλά  μέλη  γεγραμ- 
μένον  με  τους  μουσικούς  χαρακτήρας.  Ψαλλόμενον 
δε,  ζητεί  προψοράν  ανδρικών  καν  τραχεϊαν ,  δια  να 
συσταθή  ή  ποιύτης  τβ  άγια.  "Εχει  δε  Ίσον  τπς  φθό- 
γγους,  δι,  πα,  βου ,  δ  τέταρτος  ήχος. 

$.  3  41.  ^Ω,νομάσΘη  δε  Τέταρτος  ήχος ,  επειδή  από 
τβ  βόμβου,  ο&εν  άναβαίνοντες  ενα  μεν  μείζονα  τό- 
νον ,  ενρίσκομεν  τυ  "Ισον  τβ  πρώτου  ήχου'  δύο  δε 
τόνους ,  μείζονα  και  ελάσσονα ,  ενρίσκομεν  το  ϊσον 
τβ  δευτέρου  ήχου'  τρεΊς  δε  τόνους,  μείζονα,  ελάσ- 
σονα, και  ελάχιστον ,  ενρίσκομεν  το  ϊσον  τβ  τρίτβ 
ήχου'  από  τβ  αντβ  βόμβου  εάν  άναβώμεν  τεσσάρας 
τόνους,  ευρίσκεται  το  ϊσον  τβ  τετάρτου  ήχου.  Όθεν 
όταν  μεν  τε&ή  βόμβος  ό  νη ,  το  ϊσον  του  μεν 
πρώτου  ήχου  είναι  δ  πα'  τβ  (5θ  δευτέρου ,  δ  βυυ' 
του  δε  τρίτου  δ  γα'  και  τον  τετάρτου  δ  δι.  "Οταν 
δε  τεΟή  βόμβος  δ  δι,  τότε  το  ϊσον  τβ  μεν  πρώτβ 
ήχου  είναι  δ  κε'  τβ  δε  δευτέρου ,  δ  Ζω'  τβ  δε  τρί- 
τον ,  δ  Νη'  και  τβ  τετάρτου  ,  δ  πα.  "Οταν  δε  είναι 
ϊσον  ίου  μεν  πρώτου  ήχβ  δ  κε'  τβ  δε  δευτέρβ ,  δ 
δι'  τβ  δε  τρίτου,  δ  γα'  τότε  ευρίσκεται  ϊσον  τβ  τε- 
τάρτου ήχου  δ  ββ. 

%.  3  42.  Ό  Τέταρτος  ήχος  μεταχειρίζεται  διατονι- 
κήν  κλίμακα  κατά  το  διαπασών  σύστημα.  Αιά  τβ- 
το  το  Αγια  λαμβάνον  ϊσα  δύο ,  τον  πα  και  τον  δι, 
όταν  ΐχ\]  ϊσον  τον  πα  ,  καταβαίνει  τεσσάρας  τόνβς, 

11    * 


154 

έχοντας  διαύτημαιεϋΐ,  όμοια  με  τους  τεσσάρας  τόνονς 
τους  από  τη  δι  κατιόντας.  Και  εάν  μεν  δια  τηνκα- 
τάβασιν  δεν  ενρίσκηται  διαφορά  είς  τα  δυο  "ίσα 
7«  άγια,  δια  την  άνάβασιν  όμως  είναι  πολλή  η  δια- 
φορά,,  εξ  αίτιας  της  ανομοιότητας  των  διαστημάτο)ν' 
διότι  ενθνς  ιό  διάστημα  δι  κε  διαφέρει  από  τό  πα 
ββ'  και  το  ν.ε  ζω,  άπο  το  βου  γα'  κ.  τ.  λ.  "Οταν 
δε  δ  τέταρτος  ι)χος  εχη  βάσιν ,  ηγαν  "Ισον  τον  βου 
τόνον,  τότε  τό  1/πι^χημά  τ«  είναι  Λεγετος.  Τον  έ- 
χοντα δε  τοιούτον  "ίσον  Μανουηλ  μεν  6  Βρνεννιος 
3ελει  Τέταρτον  ηχον'  οι  δε  μετ3  αυτόν  ψαλμωδοί 
θελονσι  νά  λεγηται  ούτος  δ  ήχος  Μέσος  τον  τετ άρτ η, 
διότι  ευρίσκεται  ανά  μέσον  τ«  δι  και  τη  νη'  και 
φ&έγγονται  αυτόν  Λεγετος'  όθεν  και  η  μαρτυρία 
μ  σα    β. 

'Ν  ,  > 

%.  3  43.  δεσπόζοντες  δε  φθόγγοι  είς  τον  Τέταρ- 
τον ήχον  είναι  οι  δι,  ββ ,  όταν  εχη  "ίσον  τον  βου , 
ότε  θ-ελει  νά  άκούηται  ενίοτε  και  η  νφεσις  τον 
κε'  όταν  δε  εχη  "Ισον  τον  πα }  η  τον  δι,  τότε  καΐ 
δεσπόζοντας  φθόγγχς  έχει  τους  πα,  δι,  ζω.  -2Γ//- 
μεϊα  δε  της  φθοράς  τούτον  τδ  ήχου  διά  μεν  τον 
τόνον  βου,  το  %'  διά  δε  τον  δι,  τό  ^'  ;«α  κάθε 
άλλο  σημεΊον ,  άπο  εκείνα  τά  δποϊα  διωρίσθι,σαν 
εϊς  την  διατονικην  κλίμακα  κατά  τό  διαπασών 
(  §.  3  2  5.).  Γίνωσκε  δε,  ότι  όταν  μεν  δύο  τόνους 
επι  τό  οξύ  άκούηται  μέλος  τ#  {,εαί.ες ,  το7ί  επειδή 
είναι  βάσις  ζ#  Λγια  δ  δι,  δεν  χρειάζεται  σίΛίειΌν 
ετέρας  φθοράς  διά  ενδειξιν.  "Οταν  δε  δύο  τόνους 
επι  τό  οξύ  γ'ινηται  ?α'(α,  τότε  είναι  βάσις  τη  άγια 
δ  πα,  και  πρέπει  νά  τεθη  επί  τη  πρώτον  επι  τό  οξύ 
τόνον  τό  ^,  η  επι.  τ«  δεντερου  τό  φ,  καϊ  τά  λοιπά 
διά  ενδειξιν. 

§.  3  44.  Καταλήξεις  δε  ποιεί  δ  Τέταρτος  ήχος ,  ό- 
ταν εχη  "Ισον  τον  βου.,   ατελείς  μεν  και  εντελείς  εις 


155 

τους  δι  ,  βου'  εντελείς  δε  και  τελικής  εις  τον  βον. 
"Οταν  δε  εχη  "ίσον  τον  δι ,  ατελείς  μεν  καταλήξεις 
ποιεί  εϊς  τον  πα,  και  εϊς  τον  ζω"  εντελείς  δε  και 
τ  έλικας  είς  τον  δι.  "Οταν  δε  εχ\\  "Ισον  τον  πα,  α- 
τελείς μεν  καταλήξεις  ποιεί  εϊς  τον  δι ,  βου'  εντελείς 
δε  και  τελικάς ,  εϊς  τον  πα:  κατά  δε  τους  νεωτέ- 
ρους ποιεί  τάς  τελικάς  καταλήξεις  εϊς  τον  βου.  Ση- 
μεία δε  μαρτυριών  είς  τον  αυτόν  ήχον  είναι  εκεί- 
να ,  α  τίνα  διωρίσ&ησαν  και  διά  τον  πρώτον  ήχον 
κατά.  το  Διαπασών  Σύστημα  (  §.  325.). 

§.  3  45.  3£νάρχεται  δε  δ  Τέταρτος  ήχος,  δ  έχων 
"Ισον  τον  πα ,  από  τ«  τόνβ  πα ,  οπού  και  λήγει  δ 
προψαλλόμενος  στίχος"  οτε  δε  έχει  ""ίσον  τον  βου  , 
λήγει  και  δ  προψαλλόμενος  στίχος  εϊς  τον  βου'  με- 
ταβαίνων δε  από  των  άλλων  ήχων ,  κατά  το  "ίσον 
λαμβάνει  και  το  ποσόν  της  αναβάσεως  καϊ  κατα- 
βάσεως. 

§.  3  46.  Διαφέρει  δε  δ  τέταρτος  ήχος  από  μεν 
τον  πρώτον  κατά  το  Άναστασιματάριον  τπ  ΊΊέτρΗ, 
κα&*  ο  δ  μεν  τέταρτος  ήχος  τεσαα^α^  τόνβς  επί  το 
βαρύ  δεικνύει  ^,εαγιε'  ήγουν  δδεύει  κατά  το  Διαπα- 
σών δ  δε  πρώτος  ήχος  δδεύων  κατά  τον  Τροχόν , 
τεσσάρας  τόνβς  επί  τδ  βαρύ  δεικνύει  αί,εα^ες.  "Ετι 
διαφέρει  και  κατά  τε)ς  Δεσπόζοντας  φθόγγβς'  διότι  δ 
μεν  πρώτος  ήχος  ϊχει  Δεσπόζοντας  τάς  πα ,  γα'  δδετέ- 
ταρτος  τ&ς  ββ ,  δι"  καϊ  ετι  κατά  τάς  καταλήξεις" 
διότι  δ  μεν  πρώτος ,  ατελώς  μεν  λήγει  εϊς  τον  γα, 
εντελώς  δε  και  τελικώς  εϊς  τον  πα"  δ  δε  τέταρτος 
ήχος  λήγει  ατελώς  μεν  εϊς  τον  δι,  εντελώς  δε  είς 
τον  πα,  καϊ  τελικώς  είς  τον  ββ. 

§.  3  47.  Το  ή&ος  τ«  Τετάρτ'β  ήχα  σώζει  χαρακ- 
τήρα το  πανηγυρικόν  καϊ  το  χορευτικόν.  Και  όταν 
μεν  εχ\]  "Ισον  τον  δι,  σώζει  το  αξιωματικό  ν  και  με- 
γαλοπρεπές" όταν  δε  τον  βϋ ,  το   πα&ητικόν  και   ?- 


156 

όονικόν'  καϊ  όταν  τον  πα ,  το  ταπεινόν  καϊ  διαπε- 
ρασιικόν  της  καρδίας  εϊς  παρακίνησιν  των  ψυχικών 
δυνάμεων.  Έν  δε  τη  Όχτωήχψ  τοιβτον  εκφράζεται 
το   ήϋος  αυτπ  (*). 

Πανηγύρι  ςης  καϊ  χορευτής  ων  φέρεις 
Τέταρτον  εύχος  μπαικωτάτη  κρίαει. 
Συ  τους  χορευτάς  δεξιύμενος  πλάττεις , 

Φωνάς  βραβεύεις,  και  κροτών  Ιν  κυμβάλοις. 
Σε  τον  Τέταρτον  ΎΗχον  ως  εύφωνίας 
Πλήρη,  χορευτών  ενλογείσι   τα,  στίφη. 


ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ     Γ. 

Περί  τη  Πλαγίου  Πρώτου  Ήχου. 

§.    348. 

**-λάγιον  τδ  πρώτου  ηχον  ώνόμασαν  οί  Ψαλμωδοί 
εκείνον,  οςτις  ευρίσκεται  τεσσάρας  τόνας  βαρντερον 
έχων  το  "ίσον  από  το  "ίσον  τβ  Πρώτου  ηχου'  του- 
τεχιν  αν  το  "Ισον  τδ  πρώτε}  ήχα  είναι  επί  τ§  τόνου 


*)Αν  ο  τέταρτος  ήχος  είναι  εκείνος  οςτις  ελεγετοάπότονςΆρ  - 
χαίβς  "Ελληνας  Βΐιξολνδιος ,  εψεΰρεν  αυτόν  η  Ζζαπφω'  όιυ- 
τι  προ  αυτής  τρεις  μόνους  τρόπους  εγνωριζον  οί  μούσι  ζ  ο), 
Αώριον,  Λυδιον ,  και  Φρύγιον.  Λαβόντες  λοιπόν  αυτόν 
τον  τρόπον,  αυνεζευ'ξαν  με  τον  Αιόριον ,  κα)  μετε'ό'ιοκαν  εις 
αυτόν  και   από  τα   η&•η   εκείνβ. 

„  Και  η  μι'ξολυόιος  υε  παίϊιμικι]  τις  εστί,  τραγιοο/αις 
„  αρμόζουσα.  Αριατοϊενος  Οέ  ψησι,  Σαπφώ  πρώτιμ'  ε'ν- 
„  ρασ&αι  την  μι'ξολυόιστ)  ,  παρ  ης  τους  τραγωοοτιοιονς 
„  μα&εΐν.  Ααβόντας  γοΰν  αυτούς,  συζεΰξαι  τη  Αιορισιί' 
„  επε)  /'  μεν  το  μεγαλοπρεπές  κα)  ά'ξιωματίκον  άποόίόιο- 
„  σιν,  η  όε  το  πα&ητικόν'  μέμικται  οε  ύια  τούτων  τρα- 
„  γφόία,  "      Πλούταρχος. 


157 

κε  ,  τό'Ίσον  τίϊ  πλαγία  πρώτα  ήχου  έχει  "Ισον  τον  τόνον 
πα'  διότι  βάσιν  ή  Ίσον  πρέπει  νά  εχη  τοιατον ,  ώςε 
ελευθέρως  μεν  να  άναβα'ινη  τόνους  επτά,  νά  δ εικνύγι 
δε  τον  πρώτον  ήχον  τεσσάρας  τόνους  επί  το  όξύ' 
τοιατος  δε  είναι  δ  τόνος  πα ,  και  τατον  εχουσιν  ^Ι- 
σον τα  παπαδικά  και  τα  στιχηραρικά  τάτου  τα  ήχα. 
Τα  δε  είρμολογικά  &ελασιν  Ί ίσον  ε\ς  αυτόν  τον  ήχον 
τον  τόνον  κε'  με  όλον  τατο  με  την  φ&οράν  τοϋπα' 
διότι  ή  κατάβασις  γίνεται  ώς  από  τα  πα  ,  επειδή 
τρεις  τόνους  επί  το  βαρύ  γίνεται  α\εα\Λες ,  και  όχι 
Ιεχεα^ες.  Άπηχεϊται  δε  αυτός  δ  ήχος  με  το  αΧ-εα^ες, 
το  δποϊον  δεικνύει  άνάβασιν  καί  κατάβασιν  δύο  τό- 
νων,  ελάσσονος  και  έλαχίςα'  και  δεν  ζητεί  Προσ- 
λαμβανόμενον  επι  το  βαρύ  προς  μέτρησιν  τα  υπ  αυ- 
τόν τον  πα  διαςη ματος  ,  άλλα  μετρημένος  με  τα  υ- 
πέρ αυτόν  διατονικά  διαςήματα  ψανερόνει  τον  εαυ- 
τόν του. 

§.  3  49.  Κλίμακα  δε  μεταχειρίζεται  αυτός  δ  ήχος 
την  Λιατονικήν  κατά  το  Λιαπασών  σύςημα'  και  ε- 
πειδή &έλει  πολλάκις  τον  ζω  ϋφεσιν ,  και  έξεταζό- 
μενον  το  ζω  κε  διάστημα ,  ευρίσκεται  τεταρτημόριον 
τα  μείζονος  τόνα ,  λαμβάνει  μίαν  κλίαακα ,  ήτις  εί- 
ναι μικτή  εκ  διατονικα  και  έναρμονία  γένας'    οίον , 

πα  βα  γα  δι,  κε  $•  νη  Πα. 

Σημεϊον  δε  της  φ&ορας  τα  Πλαγίου  πρώτα  ήχου , 
όταν  μεταχειρίζηται  ταύτην  την  μικτήν  κλίμακα  , 
είνα  το  ^,  το  δποϊον  τι&έμενον  επί  τα  ζω,  τον  ζη- 
τεί νψεσιν'  όταν  όμως  μεταχειρίζηται  τήν  διατονικήν 
κλίμακα ,  τότε  τί&εται  το  9  επί  τα  πα ,  ή  εν  από 
τά  δειγβεντα  (§.  325.)  σηιιεϊα  των  διατονικών  φθο- 
ρών είς  τον  ϊδιόν  τβ  τόπον ,  καϊ  γίνεται  γνωστόν. 
ΊΜεταγειριζόμεΘα  δε  τοιαύτην  φ&οράν ,  όταν  γίνη- 
ται  καμμία  μεταβολή-  διότι  άλλεως  είναι  περιττόν. 
$.    3  50.      ^εσπόζοντας    δε   φθόγγας  κατά  μεν  τά 


158 

στιχηραρικά  καϊ  παπαδικά  έχει  τας  πα ,  δι ,  κε'  και 
ΰέλει  νά  άκάηται  καϊ  ή  νφεσις  τα  ζω'  κατά  δε  τά 
ε'ιρμολογικά ,  έχει  τας  κε ,  νη'  καϊ  δεν  &έλει  νά  ά- 
κονηται  τόσον  δ  ζω  ϋφεαις ,  αλλά  φυσικός"  πρδς  δε 
διάκρισιν  ,  όταν  είναι  δ  ζω  ύφεσις ,  τί&εται  τδ  βη- 
μεϊον  $   επί  τα   ζω. 

§.  3  51.  Καταλύσεις  δε  γίνονται  κατά  μεν  τά  ςι- 
χηραρικά  καϊ  παπαδικά ,  ατελείς  μεν  είς  τας  δι,  κε' 
εντελείς  δε  καϊ  τελικαϊ ,  εις  τον  πα'  κατά  δετάειρ- 
μολογικά ,  ατελείς  μεν  είς  τον  νη'  εντελείς  δε  είς  τον 
κε'  τελικαϊ  δε  εις  τον  πα,  και  εις  τον  κε.  "Οταν  δε 
γίνηται  η  κατάλι/ξις  των  είρμολογικών  εϊς  τον  πα , 
καταβαίνει  η  περίοδος  άπδ  τα  κε  φυσικώς,  και  οχι 
πλέον  ως  από  τα  πα.  ^Σηιιεϊα  δε  μαρτυριών  είς  τον 
πλάγιον  τα  πρώτα  ηχον  είναι  εκείνα _,  το  δποϊαδιω- 
ρίσ&ησαν  και  διά  τον  πρώτον  ηχον  κατά  το  διαπα- 
σών σύστημα"  όταν  όμως  μεταχειρίζεται  την  μικτην 
κλίμακα,  μεταχειρίζεται  και  τάς  μαρτυρίας ,  ώς  ε- 
δηλώ&ησαν  (  §.    2  62.). 

^.  3  5  2.  3 Εν  άρχεται  δε  τ  δ  μεν  άπήχηιια  τα  Πλα- 
γία πρώτα  ήχου  άπδ  τα  πα,  και  λήγει  εϊς  τδν  πα. 
Αύτδς  δε  μεταβαίνων  από  μεν  τα  κυρία  τα  κατά 
τετρατονίαν  επί  τδ  βαρύ  ποιεί  την  εναρξιν'  άπδ  δε 
τα  τρίτα  καϊ  τα  Βαρεος  κατά  διτονίαν  επί  τ  υ  βαρύ' 
από  δε  τα  δεντερα ,  κατά  τόνον  επί  τδ  βαρύ,  η  κα- 
τά τριτονίαν'  άπδ  δε  τα  πλαγία  δεύτερον ,  άπο  τα 
αύτα  Ί'ΐσου'  άπδ  δε  τα  τέταρτα  λήγοντος  είς  τδν  βα, 
κατά  τόνον  επί  τδ  βαρύ'  άπδ  δε  τα  πλαγία  τετάρ- 
του,  κατά  τόνον  επί   το  υξυ. 

§.    3  53.      Λιαφέρει  δε  δ   Πλάγιος    τα  πρώτα  ήχος 

ά:ιδ  μεν  τδν  πρώτον  καιά    ιϊΊιυ'   οτι   δ    μεν  πρώιυς 

αναβαίνει  άπδ  την  βάσιν    α:    ΰλιγοηερον    άπδ     τδν 

ιλάγιον  τα  πρώτα,  καϊ  καταβαίνει  περισσό  ιερόν  άπδ 

αύτδν'    καϊ    ετι   κατά    τας    δεσπόζοντας    φθόγγους, 


159 

και  κατά  τάς  ατελείς  καταλέξεις"  άπο  δε  τυΐ'  τέταρ- 
τον,  κατά  τας  δεσπόζοντας  φΰόγγας'  και  κα.3ο  δ 
μεν  τέταρτος  αγάπα  την  ϋφεσιν  τα  κε ,  6  δε  πλά- 
γιος τ 5  πρώτα  ττ,ν  ν  φέσι  ν  τα  ζω. 

§.  3  54.  Το  ΐ]&ος  τα  Πλάγια  πρώτα  ήχου  κλίνει 
μεν  εις  το  ψιλοίκτιρμον  καϊ  &ρηνώδες  δια  τα  στι- 
χηραρικά  μέλη  και  παπαδικά'  κλίνει  δε  είς  το  διε- 
γερτικών και  χορευτικον  δια  τα  ειρμολογικά  εϊς  τα- 
χεΐαν  άγωγην  χρόνα'  εις  δε  βραδεΊαν ,  είς  το  κεχιγ- 
νος  καϊ  χαννον. 

Θρίινωδός  εϊ  συ ,  και  φιλοικτίρμων  άγαν. 

ΛΑλ%   είς  τά   πολλά,   και  χορεύεις  εύρύ&μως. 
Γ0  μασικός  νας ,  ον  εγνώρισε  τέχνη, 

Τις  η  παρεκλίνααα  κλίοις  πλαγίων; 
Πέμπτον  σε  τάξις,  αλλά  πρώτον  τα  μόνον, 
"Εχει  σε  και  λέγει  σε,  Πρώτε  Πλαγίων  (*). 


ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ  ΙΛ'. 

Περί  τα  Πλαγία  Λεύτερου  "Ηχου. 

§.   355. 


II 


λάγιον  τα  δευτέρου  ηχον  ώνόμασαν  οι  Ψαλμω- 
δοί εκείνον,  οςτις  άπηχεΤται  με  το  \Κεχεα\*ες'  το  ο- 
ποίον άπηχημα    δεικνύει    άνάβασιν  ι)μιτονία ,  τρι?}- 


*)  Το  μεν  &ρηνωδες  αυτβ  καταφαίνεται  εν  τιΤ  Ή  ζωη  εν  τά- 
ψω,  και  εν  τω,  "Λ'ξιόν  εστί  μεγαλύνειν  σε'  το  δε  φιλοί- 
κτιρμον  εν  τω,  τω  Σωτηρι  Θεω ,  καϊ  εν  τω,  Χαίρεις  α- 
σκητικών άλη&ώς'  το  δέ  χορευτικον  εν  τω,  Πάσχα  \ερον 
ημΐν  σήμερον,  το  είς  ταχεΐαν  άγωγην  χρόιου'  καϊ  το  χαν- 
νον είς  τάς  καταβασίας  τάς  ψαλλομένας  είς  βραδεΐαν  α- 
γωγιών χρόνου. 


100 

μιτονίη ,  καί  ημιτονία ,  καί  κατάβασιν  την  αυτήν. 
Βάαιν  δε  ή  "Ισον  πρέπει  νά  Ι'χη  τοιείτον  ,  ώστε  ε- 
λευθέρως μεν  να  άναβαίνη  τόνους  επτά  ,  να  δεικνύη 
δε  τον  δεύτερον  ηχον  τεσσάρας  τόνπς  επί  το  οξύ-, 
η  καν  τρεις.  Τοιπτος  δε  είναι  ο  τόνος  πα ,  και  τπ- 
τον  εχπσιν  "ίσον  τα  παπαδικά  και  τα  στιχηρά  είς 
τον  πλάγιον  τϊι  δευτέρου  ηχον'  τα  δε  ειρμολογικά 
θέλουσιν  "Ισον  είς  αυτόν  τον  ήχον  τον  τόνον  κε ,  η 
καν  τον  δι.  Φανερόνει  δε  τον  εαυτόν  του  δια  των 
χρωματικών  διαστημάτων ,  πα  βου  ,  βου  γα  ,  χωρίς 
νά  ζητη  προσλαμβανόμενον  επί  το  βαρύ  προς  με- 
τρησιν  τβ  υπό  τον  πα  διαςηματος'  η  δια  τ:1  εϊς  ε- 
αυτόν πλαγιασμα  του  κυρία  του,  καθώς  λέγουσιν 
οι   ψαλμωδοί. 

§.    3  5  6.   Κλίμακα  δε  έχει  την  έξης  χρωματικην 

πα  ?  6  δι ,  κε  <ρ  £  Πα' 

ήτις  συντίθεται  από  δύο  χρωματικά  τετράχορδα  ό- 
μοια. Σημεία  δε  φθοράς  δια  ταύτην  την  κλίμακα 
ίιναι  δύο'  το  ^;  τό  οποίον  τίθεται  επί  του  πα , 
και  επί  του  κε'  καί  αποβλέπον  είς  τό  οξύ ,  ζητεί  η- 
μίτονων,  τριημιτόνιον ,  και  ημιτόνιον  ,  ώς  παριςώ- 
σιν  οι  εν  τω  διαγράμματι  αριθμοί  (  §.  245. )'  και 
τό  ^,  τό  οποίον  τίθεται  επί  τεί  δι,  και  επι  του  υ- 
πέρ αυτόν  Πα'  καί  αποβλέπον  επί  τό  βαρύ ,  ζητεί 
ημιτόνιον,  τριημιτόνιον  }  καί  ημιτόνιον  ούτως,  ώς 
παριςάται  (§.  245. )'  μεταχειρίζεται  δε  πολλάκις  καί 
την  έξης  μικτήν 

πα  ρ  /,  δι ,  κε  ζω  νη  Πα' 
άλλα  τότε  προς  διάκρισιν  τίθεται  επί  τδ  πρώτως 
άπαντωμενου  τόνου  του  διατονικού  τετραχόρδου  σιΓ 
μείον  μιας  των  διατονικών  φθορών  (§.  3  2  5.).  Είς 
τα  ειρμολογικά  όμως  μεταχειρίζεται  την  χρωματι- 
κην έκείνην  κλίμακα,  περί  ης  ώμιλησαμιν  (§.328.). 
§.    3  57.      ^εοπόζοντας  δε  φθόγγους  κατά  μεν  τά 


161 

ςιχηφάριχά  και  παπμδιχά  έχει  τους  πα ,  δι  ,  κε'  ο- 
πού και  θέλει  να  άκβηται  ή  δίεσις  τα  γα,  δια  να 
χρωματίζι,ται  από  αυτήν  δ  δι'  κατά  δε  τα  ειρμολο- 
κά   έχει  τ  ας  δι ,  βα ,   όταν  εϊι  αι  και  ^  Ίσον  υ   δι. 

§.  3  5  8.  Καταλήξμς  δε  ποιεί  ατελείς  μεν  εις  τον 
δι'  εντελείς  δε  και  τελικάς  ε\ς  τόν  τια'  ενίοτε  ποιεί  και  τ  έ- 
λικας καταλήξεις  είς  τον  δι,  διότι  και  άπηχεΐται  πολλάκις 
καϊ  με  το  Ιί<Ά,  καθώς  είναι  το  νεκρώσιμον  /Ά- 
γιος δ  Θεός"  εϊς  δε  τα  ετυμολογικά  ατελείς  μεν  καϊ 
τελικάς  εϊς  τον  δι'  εντελείς  δε   εις  τον  βον. 

%  3  5  9.  *Εν  άρχεται  δε  το  μεν  άπήχημα  τ  η  πλα- 
γία- δευτέρου  ήχου  από  του  πα ,  και  λήγει  επί  τον 
πα  μεν  ,  όταν  είναι  }Χεχεα{,ες'  επί  τον  δι  δε ,  όταν 
ειναι\ε^α^ω.  Αυτός  δε  μεταβαίνων  από  μεν  τα  κυρία 
τα ,  ενάρχεται  κατά  τριτονίαν  ή  τετρατονίαν  επι  το 
βαρύ  ,  καθώς  καϊ  από  τίί  πρώτου  ήχου  του  έχοντος 
Ίσον  τον  κε'  από  δε  του  πλαγίου  πρώτου ,  καϊ  του 
τετάρτου  καν  λήγη  εις  τον    6  ,  κατά  το  αυτό  Ίσον" 

.  από  δε  τα  τρίτου  και  βαρεος ,  κατά  διτονίαν  επι  τό 
βαρύ'  από  δε  τα  πλαγίου  τετάρτου,  κατά  τόνον  ε- 
πι τό   οξύ. 

§.  3  60.  διαφέρει  δε  από  μεν  τους  άλλους  ήχους 
κατά  τό  χρωματικύν  από  δε  τα  δευτέρου ,  καθό 
αυτός  έχει  περισσοτεραν  εκτασιν  επι  τό  οξύ ,  καϊ  ό- 
λιγωτεραν  επι  τό  βαρύ'  εν  ω  δ  δεύτερος  έχει  εκτα- 
σιν όλιγωτεραν  μεν  επί  τό  οξύ ,  περισσοτεραν  δε  ε- 
πι τό  βαρύ  από  εκείνον"  και  ετι  κατά  τους  δεσπό- 
ζοντας φθόγγους"  και  κατά  τάς  εντελείς ,  καταλή- 
ξεις" διότι  εις  τά  ςιχηρά  δ  μεν  δεύτερος  ήχος  ποιεί 
τάς  εντελείς  καταλήξεις  δύο  τόνους  κατωτέρω  της 
βάοεως'  δ  δε  Πλάγιος  τα  δευτέρου,  εις  την  αυτήν 
βάοιν. 

§.3  61.  7  ο  ήθος  τούτου  του  ήχου  σφζει  χαρακ- 
τήρα αρμόζοντα  εις  άσματα  επικήδεια,  και    εις  με- 

12 


162 

λέτσς  νψηλάς  καϊ  Θ  πας.  Οντως  έχει  ύς  τά  ςιχηρά 
και  παπαδικά.  Εις  δε  τά  είρμολογικά  σώζει  χαρακ- 
τήρα ήδονικόν  ,  όπα  δηλαδή  πλεονάζει  μεν  ή  ποιοι  ης 
τ#  Ιιία^ίί'  και  δεν  ακούεται  ή  τον  \±ε?α?ω.  Είναι  δε 
ή  ηδονή  τον  διπλασία  της  τον  δεντερον,  κα&ώς  γί- 
νεται  φανερό  ν   από   τονς  έξης  ςίχονς. 

"Εκτος  μελωδός,   αλλ1   νπέρπρωτος  πέλεις , 
'Ο  δέντερος  σν  των  μελών  δευτερεύων. 
Τάς  ήδονάς  σν  διπλοσννθέτας  φέρεις, 

Του  δεντερον  πως  δεντερενων  δεντέρως. 

Σε  τον  μελιχρόν  ,  τον  γλνκνν ,  τον  τέττιγα  , 

Τον  εν  πλαγίοις  δεύτερον  τϊς  ον   φιλεϊ  ; 

ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ     Ι  Β,. 

ΤΤερί  τον  Βαρέος  "Ηχον. 
§.    362. 

Κ 

**αρνν  ήχον  ώνόμασαν  οί  ψαλμωδοί  τον  πλάγι- 
ον  τον  τρίτον  ήχον  εξ  αρχαιολογίας,  /ίιότι,  καθώς 
λέγονσιν ,  έπινοήσας  δ  Έρμης  την  λύραν  έπτάχορ- 
δον ,  εδίδα'ξε  και  φ&όγγονς  επτά,  και  ήχονς  επτά' 
βαρύτατος  δε  τών  επτά  φθόγγων  ήτον  δ  ζω'  διά  ιηιο 
και  δ  ήχος  ος  τις  ειχεν  Ί'ίσον  τον  ζω ,  ώνομάσθη  Βαρύς 
ήχος.  "Υςερον  δ  Πνθαγόρας  και  οί  μετ  αυτόν  αν- 
ξήσαντες  εις  οκτώ  τάς  χορδάς ,  και  τους  φθόγγους, 
και  τβς  ήχπς ,  δεν  ηθέλησαν  νά  άλλάςωσι  το  όνομα  τ  εί 
Βαρεος  ήχον  ,  διά  νά  μην  άλησμονηθή  παντάπααιν 
ή  άρχσιό  τρόπος  λύρα.  'Λπηχεϊται  δε  δ  Βαρύς  ήχος 
εΐ  ςμέν  τά  ςιχηρά  καί  είρμολογικά  τούτον  τον  τρόπον 


£.£-, 


*  γ  εϊς  δε  τά  παπαδικά  και  εις  τάς  κα- 


163 

** *-  ι  »~ 

λοφωνικβς  ειρμ;)ς  ούτω,      Ρ,     •"        ~*  ^         -  ο£- 

ί,ί  ί  ί  ί         ί  ίί,' 

ζ/εικνύει  δε  το  μεν  πρώτον  άπηχημα  κατάβασιν  και 
άνάβασιν  τεταρτημορίου  τον  μείζονος  τονον'  το  δε 
δεύτερον,  άνάβασιν  μεν  μείζονος  τόνου ,  κατάβααιν 
δε  μείζονος  και  ελαχίστου.  Βάσιν  δε  έχει  το  μεν 
πρώτον  άπηχημα  τον  γα'  το  δε  δεύτερον  άρχόμενον 
άπδ   του   νη   λήγει   εις   τον  ζω. 

§.    3  63.      Κλίμακα   δε    έχει  δ    Βαρύς   ήχος  εϊς  μεν 
τα.   στιχηρά    και  ε'ιρμολογικά  την   έξης  εναρμόνιον 

πα  <4  γα  δι  κε  9  νη  Πα, 
δχι  όμως  καθώς  την  έχει  και  6  Τρίτος  ήχος ,  άλλα 
με  ταύτην  την  διαφοράν.  Το  κε  ζω  διάστημα  δ  μεν 
τρίτος  ήχος  το  θέλει  τεταρτημόριον  του  μείζονος  τό- 
νου" δ  δι  Βαρύς  ελάχιστον  τονον'  εϊς  δε  το  παλαιδν 
στιχηράριον  και  εϊς  τά  παπαδικά  μεταχειρίζεται  την 
διατονικήν  κλίμακα.  Με  όλον  τβτο  περί  τάς  κατα- 
λήξεις τών  στιχηρών  άπτεται  της  εναρμονίου  κλίμα- 
κος'  και  τότε  γνωρίζεται  δια  τβ  $> ,  τιθεμένου  επί 
τίϊ  γα ,  η  επί  της   ύφέσεως  τβ   ζω ,  η  του  βον. 

%  3  64.  δεσπόζοντας  δε  φθόγγους  εις  τά  στιχηρά 
και  ε'ιρμολογικά  έχει  τους  ζω ,  δι ,  βου ,  καθώς  γί- 
νεται φανερδν  άπδ  το  'Λναστασι ματάριον  τβ  Πέτρβ' 
διότι  συνειθίζει  ευθύς  αρχόμενος  νά  δεί'ξη  την  δίε- 
σιν  του  βου,  ή  την  ϋφεσιν  του  ζω'  εις  δε  το  πα- 
λαιδν  στιχηράριον  και  εϊς  την  παπαδικήν  κατά  τάς 
διαφόρους  Ιδέας  ,  έχει  και  τους  δεσπόζοντας  φθόγ- 
γους  διαφόρους.  ^Σημειον  δε  της  φθοράς  τη  Βαρεος 
ήχου,  όταν  μεν  δδεύτ]  την  εναρμόνιον  κλίμακα ,  εί- 
ναι το  $ ,  και  τίθεται  εϊς  τον  γα ,  και  εϊς  την  ϋ- 
φεσιν τβ  ζω  και  τβ  βου'  όταν  δε  δδεύη  κλίμακα 
διατονικήν  είναι  το  ^,  και  τίθεται  επι  τβ  ζω'  και 
έτι  κάθε  ε'να  άπδ  τά  8  σημεία  τών  φθορών,  τιθέ- 
μενον  εις  τον  ϊδιον  τόνον  ως  προεδιωρίσθησαν  (§.325.). 


164 

§.  365.  Καταλήξεις  $8  ποιεί  δ  Βαρύς  ήχος,  όταν 
μεν  μεταχειρίζεται  την  εναρμόνιον  κλίμακα ,  ατελείς 
μεν  είς  τον  δι ,  και  εϊς  τον  νη ,  καϊ  σπανίως  εις  τον 
πα'  εντελείς  δε  καϊ  τελικάς ,  εϊς  τον  γα'  όταν  όμως 
μεταχειρίζηται  την  διατονικήν  κλίμακα,  ατελώς  μεν 
λήγει  είς  τον  δι,  εντελώς  δε  είς  τον  πα,καίεΐςτόν 
ζω'  τελικώς  δε  είς  τον  ζω.  Σημεία  δε  μαρτυριών 
εις  αύτδν  τον  ήχον  είναι  εκείνα ,  τα  οποία  εχουσιν 
δ  τρίτος  ήχος  και  δ   πρώτος. 

§.  3 β 6.  3Ενάρχεται  δε  το  άπήχημα  τβ  Βαρεος  -ή- 
χου κατά  μεν  το  οτιγηράριον  καϊ  είρμολόγιον  άπδ 
του  γα  ,  καϊ  λήγει  ε\ς  τον  γα'  κατά  δε  την  παπα- 
δικήν  και  το  καλοφωνικδν  είρμολόγιον ,  άπδ  του  νη, 
και  λήγει  εϊς  τον  ζω  (§.3  62).  Αυτός  δε  δ  στιχηρσ.ρικδς 
Βαρύς  μεταβαίνων  άπδ  μεν  τον  πρώτον  ηχον  τ«  έχον- 
τος "ίσον  τον  κε ,  ενάρχεται  κατά  διτονίαν  επί  τδ 
βαρύ"  άπδ  δε  τ«  δευτέρου,  καϊ  τ«  τετάρτου  τ«  λή- 
γοντος εις  τδν  βου ,  κατ  ελάχιστον  τδνον  επί  τδ  δξύ' 
άπδ  δε  τών  πλαγίων  πρώτου  καϊ  δευτερπ ,  κατά  δι- 
τονίαν επί  τδ  δξύ'  άπδ  δε  τ«  πλαγίου  τετάρτου  , 
κατά  τριτονίαν  επί  τδ  οξύ,  και  άπδ  τβ  τρίτου ,  κα- 
τά  τδ  αύτδ  "Ισον. 

§,  3  67.  Λιαφε'ρει  δε  δ  Βαρύς  ήχος  άπδ  μεν  τ  ε)  ς 
άλλους  κατά  την  έναραόνιον  κλίμακα'  άπδ  δε  τδν 
τρίιον  ήχον ,  κατά  τι)ς  διαφορετικές  δεσπόζοντας  φθό- 
γγους ,  καϊ  κατά  τάς  διαφ)ορετικάς  καταλήξεις"  δ  δε 
κ>πά  τά  παπαδικά  βαρύς  ήχος  διαφέρει  άπδ  τους 
άλλας  δλβς  κατά  τδ  Ίσον  καϊ  τάς  καταλήξεις. 

§.  3  68.  Τδ  ήθος  τον  Βαρεος  ήχου  κλίνει  εις  το 
ήσυχαστικόν'  καϊ  μάλιστα  όταν  μεταχειριζηται  1 ι])•  ε- 
ναρμόνιον  κλίμακα,  σώζει  χαράκι  ήρα  γαλήνιοι• ,  εΐ- 
ρηνικδν ,  και  δυνάμενον  μετριάζειν  τδ  έξορμι,ιικόν 
τ«  τρίτου  ήχου,  καϊ  καιακοιμίζειν  τά  ηνευματα' 
δια  του ιο  απαρέσκει  μεν  τοις  νεοις    καϊ    τοις    εύγε- 


165 

νέσιν'  αρέσκει  δε  τοις  άπλοΐς  και  γέρουσι"  τοιδτον 
δε  καϊ  εκ  των  εν  τί]  Όχτωήχφ  στίχων  εκφράζεται, 
το  ήθος  αντον. 

Όπλιτικής   φάλαγγος  όικεΤον  μέλος  , 

Ό  τβ  βάρους  συ  κλήσιν  εϊληφώς  φέρεις. 
7Ηχον  τον  απλούν,  τον  βάρους  έπώνυμον , 
Γ0  τβς  λογισμούς  εν  βοαϊς  μισών  φιλεϊ. 
Ανδρών  δε  άσμα  δευτερότριτε  βρέμεις  , 
*12ν  ποικίλος  δε,  τους  άπλβς  έχεις  φίλους. 


ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ     ΙΓ'. 

Περί  του  Πλαγίου   Τετάρτου  "Ηχου. 
§.    369. 


Π 


\-λάγιον  τ  β  τετάρτου  ηχον  ώνόμασαν  οι  ψαλμωδοί 
εκείνον,  ος  τις  άπηχεϊται  με  το  Ιεαγιε'  το  οποίον 
σώζον  προφοράν  ήγεμονικήν  και  σοβαράν  δεικνύει 
άνάβασιν  και  κατάβασιν  ενός  μεν  τόνου  3  μείζονος"  δύο 
δε,  μείζονος  καϊ  ελάσσονος"  τριών  δε ,  μείζονος,  ελάσσο- 
νος και  ελαχίστη,  και  τα  λοιπά.  Βάσιν  δε  η  ίσον  έχει  τοι- 
έίτον ,  ώστε  ελευθέρως  μεν  αναβαίνει  τόνους  επτά" 
ελευθέρως  δε  καταβαίνει  τόνους  τρεις.  Και  τεσσά- 
ρας μεν  τόνους  επί  το  οξύ  δεικνύει  άγια"  τρέΐς  δε 
τόνπς  επί  το  βαρύ,  ^εαγιε'  τοιδτος  δε  τόνος  είναι 
δ  ν  η.  "Οταν  όμως  εχβ  "Ισον  τον  τόνον  γα,  τότε  α- 
ληθινά το  "Ισον  του  είναι  τρεις  τόνβς  δξύτερον , 
πλην  τ  υ  μέλος  βαδίζει  από  τδ  γα,  ως  από  του  νη" 
δηλαδή  δύο  τόνους  επί  το  οξύ  δεικνίει  μέλος  τ&  ββ, 
και  όχι  τ«  κε  ,  καθώς  φαίνεται  είς  το  ,  *1δού  ό  νυμ- 
ι^ίος  έρχεται,  και  είς  τα  λοιπά  (^.308.). 

§.    3  7  0.    Κλίμακα  δε  έχει  ό  Πλάγιος  τΰ  τετάρτου 


Ί)χη^  τ')''  διατοΐ'ΐκήν  *«τά  το  διαπασών  σύστημα; 
θέλει  οιιως  πολλάκις  νά  πέρνη  τον  υπ  αυτόν  ζω 
δίεαιν'  και  τότε  τίθεται  το  χ  επί  τΐϊ  νη  προς  σα- 
φήνειαν.  Σημειον  δε  ττς  φθοράς  τδ  πλαγίου  τετάρ- 
του ήχου  είναι  το  ^  ,  το  οποίον  τίθεται  επί  τπ  νη 
τόνου.  Εις  δε  την  άντιφωνίαν  αι  τεί  επί  το  οξύ,  τί- 
θεται το  ^/Όταν  όμως  ούτος  δ  ήχος  εχη  Ίσον  τον 
γα  τόνον ,  τότε  τίθεται  το  ^  επί  του  γα  τόνου, 
καϊ  αυτός  ο  τόνος  αφήνει  τον  φθόγγον  τδ  γα,καΐ 
φ&έγγεται  τον  νη ,  και  παραλλαγίζεται  το  έξης  μέ- 
λος ο^ς  από  τιϊ  νη ,  επειδή  μεταβάλλονται  καϊ  τα 
διαστήματα. 

*..  37  1.  Λεσπόζοντας  δε  φθόγγους  εις  τα  ςιχηρά 
και  είρμολογικά  ε/ει  τι)ς  νη ,  βπ ,  δι'  διότι  ευθύς 
αρξάμενος ,  ζητεϊ  να  δείξη  μελωδίαν  άνήκουσαν  'τφ 
βπ ,  και  άλλοτε  μεν  επιστρέφει  προς  το  ^'ίσον'  άλλο- 
τε δε  άφορων  εϊς  το  όξύτερον ,  δεικνύει  τον  δι'  καϊ 
αναβαίνει  εως  εϊς  την  όγδόην  δια  να  ποίηση  κατά- 
λη'ξιν  ,   ατελή  μιν   εις  τον  δι ,  εντελή  δε  εις  τό'ίσοντΗ. 

%.  3  7  2.  Καταλήξεις  δε  ποιεί,  άτελεϊς  μεν  είς  τε)ς 
δι,  βου,  νη'  εντελείς  δε  εις  τον  νη ,  και  σπανίως 
εις  τον  δι'  και  τελικάς  είς  τόννη.  Σημεία  δε  μας 
τυριών  εις  τον  πλάγιον  τεί  τετάρτου  ήχον  δεν  ει 
άλλα,  παρά  εκείνα  άτιΐ'α  διωρίσ&ησαν  είς  τον  πρώ- 
τον  ήχον  κατά   το   διαπασών  σύστημα. 

§.  3  7  3.  Έΐ'άρχεται  δε  το  άπήχημα  τ«  Πλαγίου 
τετάρτου  ηχεί  από  τη  νη ,  καϊ  λήγει  είς  τον  νη.  Γ'0- 
ιαν  όμως  προγράφηται  το  μέλος  δίτονον ,  ό  προ- 
βαλλόμενος ςίχος  λήγει  είς  τον  βον'  όταν  δε  τρίτο- 
νον ,  είς  τον  γα,  καθώς  εϊπομεν  (§.3  08.).  Αυτός 
δι  ό  πλάγιος  τι!  τετάρτου  ήχος  ενάρχεται  αύτόθεν 
από  τϊι  νη'  ό  δε  προψαλλόμενος  σπ'χος,  αρχόμενος 
ά. ιό  τΓ{  δι,  κατιών  διατονικώς ,  λήγει  είς  τον  νη, 
Άίεταβαίνων  δε  από  μεν  τ»  πρώτον  ήχου,    και    τε} 


αρ- 
ναι 


κ;7 

πλαγίου  τν,  ,  και  του  πλαγίβ  δέντρου,  εχόντων  Ί- 
σον τον  πα  τόνον ,  ενάρχεται  κατά τόνον έπϊτό  βα- 
ρύ'  από  δε  τ«  δευτέρου  καϊ  τβ  τετάρτου,  εχόντων 
^'Ισον  τον  βκ ,  κατά  διτονίαν  επι  το  βαρύ'  από  δε 
τ 5  τρίτου  και  τέΐ  Βαρέος ,  εχόντων  Ί'ίσον  τον  γα, 
κατά   τριτονίαν  επί  το  βαρύ. 

§.  3  7  4.  Λιαφέρει  δε  ό  Πλάγιος  τπ  τετάρτου  ή- 
χος από  μεν  τους  χρωματικές  και  εναρμονίους  ηχβς, 
κατά  την  κλίμακα"  από  δε  τβς  διατονικούς  κατά  το 
"ίσον,  κατά  τε)ς  δεσπόζοντας  φ&όγγους ,  και  κατά 
τάς  καταλήξεις. 

§.  3  7  5.  Τό  ηίτος  του  Πλαγία  τετάρτπ  ηχβ  σώζει 
χαρακτήρα ,  κλίνοντα  εϊς  το  ΰελκτικόν  ,  ηδονικόν , 
καϊ  έλκνσπκόν  εϊς  πά&η'  δια  τβτο  και  οι  κώμοι  κα- 
τά τούτον  τον  ήχον  εμελίζοντο  ως  επι  τό  πλείστον. 
Προς  τούτοις  κλίνει  και  εις  τό  σεμνό  ν,  ότε  συμβάν 
λλει  μεγάλως  ή  βραδεία  αγωγή  τ«  χρόνου,  και  ή 
μετά&εσις  τβ  τόνου  από  τ«  νη  επι  τον  γα  ($.363.). 
Οι  δε  εν  ττ\  'Οκτωηχω  στίχοι  τοιαύτα  λέγουσι  πε- 
ρί αύτοϋ. 

Ήχων  σφραγίς  τέταρτε  συ  των  πλαγίων, 
ι£1ς  εν  σεαυτώ  παν  καλόν  μέλος  φέρων. 

*Ανευρύνεις  συ  τους  κρότας  των  ασμάιων , 
"Ηχων  κορωνις  ως  υπάρχων  και  τέλος. 

'Ώς  άκρον  εν  φ&όγγοις  τε  και    φωνών  στάσει , 
Άκρον  σε  φωνής  δίς  σε  καλώ  και  τέλος. 

§.  3  76.  Των  είρημένων  οκτώ  ηχών  α'ι  βάσεις  , 
ήγουν  τα  "Ισα  εκάστου  αυτών,  όταν  ζητηται  νάφα- 
νερω&ώσι ,  και  η  σωζόμενη  εν  αύτοίς  τάξις  από  τκ 
οξέος  επι  τό  βαρύ,  καϊ  αϊ  μαρτυρίαι  αϊ  τίνες  φα  νε- 
ρόνασι  τβς  ήχους  και  γράφονται  προ  τών  μελών, 
και  α'ι  μαρτυρίαι  τών  φ&όγγων  της  μελωδίας,  αϊ 
τίνες  γράφονται  περί  τά  μέσα  αύτης ,  είναι  δυνατόν 
νά  έκφρασ&ώσι  με  τον   τρόπον    τον    οποίον  παριςα 


168 


ό  έξης  πίνα'ξ.  Ί Επειδή  δε  οΐ  φΰόγγοι  τ«  διαπασών 
εχουπι  τόνβς  επτά,  καϊ  δεν  δύνανται  να  δώσωσιν 
νΙαα  εις  οκτώ  ήχους,  δια  τοντό  6  πα  γίνεται  Ή1οον 
τ«  πλαγίβ  πρώτον  ήχου,  και  τδ  πλαγίου  δευτέρου. 
Καϊ  εάν  δεν  εύρίσκηται  φυλαττομενη  η  τάξις  των 
πλαγίων,  προς  τοις  κυρίχς ,  τ«το  είναι,  διότι  οννε- 
οτηοαν  οί  οκτώ  ήχοι  της  ψαλμωδίας  κατά  τον  Ί'ρο- 
χον ,  καϊ  όχι  κατά  το  Α Ί απαθών. 


ε?  3- 
ε 


κε 

3 

κ 

9 

Πρώτος 

δι 

£-2* 

Δ 

Λεύτερος 

γα 

*■*  " 

Γ 

Τρίτος 

ββ 

*γος 

6 

Τέταρτος 

πα 

λ  „'    ' 

π 

π.τβ  Πρώτον 

VI] 

λ   „ 

π  Λ, 

ν 

λ.τβΤετάρτπ 

ζω 

ο^^- 

Ζ 

Βαρύς 

|,8. 
ε  ^ 


Η 

ε 


β• 

ο 


109 


Κ 


ΚΕΦΛΛΑ10Ν  ΙΛ. 
Περί  Μεταθέσεως ,  η    Φθορών. 
ζ.    377» 


ατανοήσαντες  οι  μουσικοί  περιέργως,  υτι  όταν 
ψάλλωσι  και  επιμένωσιν  είς  ενα  τόνον  3  η  εϊς  τον 
αυτόν  ηχον  επί  πολύ ,  συνειθιζόμενον  το  ήθος  αυ- 
τού του  ηχβ ,  προξενεί  κόρον ,  είς  τον  οποίον  ακο- 
λουθεί δυσαρέσκεια/  όταν  δε  προ  τβ  κόρου  μεταβαί- 
νωσιν  εϊς  άλλον  ηχον,  νέον  ήθος  εϊσερχόμενον  εις 
τα  πνεύματα  των  ακροατών ,  εξανιςα  ταύτα ,  καϊ 
τα  καταςηνει  προσεκτικά  ,  εμεθοδεύθησαν  νά  μετα- 
βαίνωσιν  από  τόΐ'ου  εις  τόνον  ,  από  γένους  είς  γέ- 
νος,  και  από  ΐ)χου  ε\ς  ηχον,  δια  νά  άποφεύγωσι  με 
τι)ν  ποικιλίαν ,  την  άηδίαν  ήτις  προξενέϊται  από  τό 
μονότροπον  ήθος  της  μελωδίας. 

,,   Μονωδία  γάρ  εν  απασίν  εςι  πλησμιόν  τε  καϊ  πρό- 
„   σαντες'  η  δε  ποικιλία,  τερπνόν  (*)." 

§.  3  7  8.  7/  ()ν  τοιαύτη  μετάβασις  λέγεται  Φθορά, 
Και  όταν  μεν  γίνηται  από  τόνον,  ως  εΐρηται  (  §. 
3  7  0.),  λέγεται  και  Μετάθεσις'  όταν  δε  γίνηται  κα- 
τά άλλον  τρόπον  λέγεται  μόνον  φθορά.  Μετάθεσις 
λοιπόν  είναι  τό  νά  λαμβάνωμεν  άντϊ  τβ  τόνου,  υς 
τις  φυσικά  γίνεται  "Ισον  τ  η  ηχβ ,  ενα  άλλον  τόνον 
διά  "ίσον ,  φυλάττοντες  την  άναλογίαν  των  διαςη- 
μάτων  της  κλίμακος  τβτβ ,  και  όχι  εκείνα  τβ  φυσι- 
κβ.  Οίον  τ 5  δευτέρου  ηχβ  "Ισον  είπομεν  ότι  εϊναί 
φυσικώς  δ  τόνος  δι'  όταν  άντ  αύτβ  τβ  δι  λάβω  τον 
κε ,  και  φυλάξω  την  άναλογίαν  τ ών  διαβημάτων  της 
κλίμακος,   αρχόμενος  από   τβ  κε  ως  άπό  τβ  δι,  τό-< 


*)    ΙΊλοίταρ/ος  ίν  τώ  7ΐερ\   παίδων  αγωγές  λόγω. 

12    * 


170 

τε  ψάλλω  τον  δεύτερον  ήχον  κατά  μετάθεσιν ,  λαμ- 
βάνων τον  μεν  κε  αντί  τ«  δι ,  τον  δε  δι  αντί  τον 
γα ,  καϊ  τον  γα  άντϊ  τ«  βπ ,  καΧ  τα  λοιπά'  βτω  γί- 
νεται και  επί  τύ  (§.3  70.). 

§.  379.  Φθορά  δε  είναι  ματ  άβολη  ,  ήτις  γίνεται 
εις  την  μελωδίαν  η  κατά  μετάθεσιν ,  η  από  γένους 
εις  γένος  ,  ή  από  ήχου  είς  ήχον ,  η  από  κλίμακος  εϊς 
κλίμακα.  Μεταχειριζόμεθα  δε  φθοράς  δεκαεξ ,  των 
οποίων  καϊ  τά  ΰημεϊα  ίδε)  εκτίθενται"  από  τάς  οποί- 
ας οκτώ  μεν  είναι  διατονικαϊ  ^οτ^^^ί,Φ^άζ  ^>* 
πέντε  δε  χρωματικά! ,  αί  Γβ~»  ^  $  -ο»  & '  αί  δε  τρεΤς 
εναρμόνιυι  ,   ~&*   $   $  . 

§.  3  80.  Περί  μεν  των  δεκατριών  ώμιλήσαμεν  σπυ- 
ράδην  είς  τε)ς  ιδίας  τόπας,  οπα  έχει  κάθε  μία  είς 
τους  οκτώ  ηχονς'  περί  δε  των  λοιπών  τριών  Ιδού 
λεγομεν.  ΊΑρχόμεθα  λοιπόν  από  της  $ ,  και  λεγο- 
μεν ,  ότι  αύτη  τίθεται  επί  του  δι  τόνου,  και  ζητεί 
τον  γα  δίεοιν,  και  τον  πα  δίεσιν  ούτω'  δι  &  βου  6 
νη'  είδε  τεθη  και  άλλου ,  πάλιν  επί  το  βαρύ  ζητεί 
τά  αυτά  διαςηματα.      Ταύτης  Ιδού  και  ή  κλίμαξ. 


!• 


Ι 1  Ι  ^        Ι  1  1  ^ 

•»  9  0:  » 


§.  3  81.  Ταύτης  δε  της  φθοράς  το  ση  μείον  -&> } 
οπού  τίθεται,  δ  φθόγγος  αποκτά  μελωδίαν  και ποιό- 
τητα του  {]εα\ες ,  και  ζητείται  επί  μεν  το  οξύ  νφε- 
σις'  επί  δε  το  βαρύ  δίεσις  τοιαύτη ,  ώςε  νά  είναι 
το  επί  το  βαρύ  πρώτον  διάςημα  τεταρτημόριον  τα 
μείζονος  τόνου. 


171 


Ι — 1 Γ-5 

Ι 1    <κ|  ι 


3  "^ 


§.  3  8  2.  Ταύτης  $ε  της  φθοράς  $  τίθεται  επί  τχ 
δι ,  και  το  μέλος  δδεϋον  επί  το  βαρύ ,  ζητεί  να  ε- 
χη  δ  πρώτος  φθόγγος  επί  το  βαρύ  τεταρτημόριον 
τχ  μείζονος  τόνου,  και  δ  δεύτερος  επί  το  βαρύ 
μείζονα  τόνον'  εντεύθεν  δδεύων  τις  έπϊ  το  οξύ  φυ- 
λάττει    τα  αυτά   διαςήματα. 


{- 


^>3  **Οϊ 


Ι  Ι 

1     1  ον  ι  ο*  | 


5  Λ  δ         - 


§.  3  83.  ΛΕν  αυντόμω  γίνωσκε ,  οτικάθε  φθορά  ε/ει 
δέσιν  και  λνσιν'  και  εϊς  μεν  την  δέσιν  τί&εται  το  σημέίον 
της  φθοράς,  οπού  γίνεται  αρχή  τχ  νά  μεταβάλληται 
δ  ήχος  ,  η  τά  λοιπά.  Γίνεται  δε  η  μεταβολή  δχι 
προ  τχ  σημείου  της  φθοράς ,  άλλα  μετά  το  οημεϊον' 
καϊ  εϊς  τήν  λύσιν  τί&εται  το  ση  μείον  του  προτέρου 
ήχου ,  και  γίνεται  πάλιν  ή  μεταβολή  μετά  το  Οημεΐ- 
ον.  Οίον,  εάν  τις  ιράλλη  μέλος  ήχου  πρώτου,  καϊ 
θ  έλη  νά  ποίηση  φθοράν  είς  τον  δεύτερον  ήχον  ,τί~ 
&ησι  τήν  -βτ>  επι  τχ  τόνου  κε ,  καϊ  φανερόνει ,  οτι 
ολα  τά  συςατικά  του  πρώτα  ήχου  πανουσι ,  και  ά~ 
ναγεννώνται  τά  τχ  δευτέρου  ήχβ'  ΧαΙ  υποτίθεται  δ 
μεν  κε ,  δι'  δ  δε  δι ,  γα'  καϊ  δ  γα ,  βου'  και  τά 
λοιπά.  Καϊ  όταν  Βέλη  νά  ποίηση  λύσιν ,  τίθησι  τήν 
£  επί  τχ    φθ-ορικοΰ  δι ,  δηλαδή  εις  τον  τόνον  τχ  κε} 


172. 

καϊ  φανερόνει ,  οτι  δ  ήχος  τη  μέλους  επιςρεφει  πά- 
λιν εκεί ,  ο3εν  εξήλ&εν.  Λύναται  δε  νά  .γένη  ή  λύ- 
οις ,  καϊ  με'ο,τι  άλλο  σημεϊον  των  διατονικών  φθο- 
ρών ζητεί  6  πρώτος  απαντώ  μένος  τόνος. 

§.  3  84.  Ενίοτε  6  μουσικός  μετά  ιάαν  φ&οράν  δέ- 
νει και  άλλην  φ&οράν ,  και  ϋ^ερον  επιφέρει  την  λν- 
οιν.  Οίον,  εάν  τις  ψάλλη  τέταρτον  ήχον ,  και  απάν- 
τηση την  -οτ,  επί  τβ  δι  τόνου,  ας  ήξεύρη ,  οτιχρε- 
ωςει  να  δδεύη  την  κλίμακα  τβ  δευτέρου  ήχου ,  εως 
να  απάντηση  την  λύσιν'  έπειτα  άπαντα  την  ^  έπϊ 
τβ  αύτβ  δι'  τότε  ου  ποεϊ  λύσιν ,  άλλα  χρεωθεί  να 
δδεύη  την  κλίμακα  του  πλαγίβ  δευτέρου  η/β ,  εως 
β  να  Ιδη  λύσιν.  ^Εκατερας  δε  ή  λύσις  γίνεται  η  δια 
της  §,  τιθέμενης  επί  τβ  δι,  η  διά  τίνος  άλλης  των 
διατονικών  φθορών. 

§.  3  8  5.  Ενίοτε  γίνεται  και  τρίτη  φθορά,  καϊ  ε- 
πάγεται πότε  μία  λύσις,  πότε  δύο,  καϊ  τλ.  καϊ  εί- 
ναι ολα  επαινετά.  Μη  επαινούμενον  δε  είναι  το  να 
δέση  τινάς  μέλος  φθορικδν ,  καϊ  να  μην  επιφεοη 
λύσιν.  Γ'Οπβ  δε  καϊ  όπως  αν  γίνωνται  φθοραϊ ,  φυ- 
λάττουσι  τά  έξης. 

Α'.  'Ο  τόνος,  είς  τον  οποίον  τεθη  σημεϊον  φθο- 
ράς ,  υποτίθεται  άντ  εκείνου ,  τον  οποίον  σηιιαίνει 
ή  φθορά'  καϊ  απ  αύτοϋ  λαμβάνουσι  την  αναλογία1 
των  καϊ  των  λοιπών  τόνων  τα  διαβήματα ,  καϊ  κα- 
τά ταύτα,  λέγονται  καϊ  οι  φθόγγοι,  δϊ  ών  παραλλα- 
γίζεται  το  μέλος. 

Β'.  Εις  κάθε  φθοράν  χρεωςεϊται  το  εύάοεζον' 
δΰεν  καλόν  είναι  νά  γίνητάι  προετοιμασία  τις ,  και 
να   τιΟηται  ι)   φθορά  ωσάν  είς  ϊδιόντης   τόπον. 

V.  Το  φθορικδν  μέλος  δύναται  νά  κακύ.^γη 
ατελώς  και  εντελώς  κατά  την  Ιδεάν  της  φθοράς'  ό- 
θεν καϊ  μαρτυρίας  λαμβάνει  ιδιάζουσας  τη    φ3ορ%, 

^ Γ,   Μειά  το  φθορικδν  μέλος  χρεωσεϊται  νάγί-^ 


173 

νηται  καν  λύσις  ομοίως  με  προετοιμασίαν  τοιαύτην, 
ώ^ε  να  άκούηται  ή  λύσις  εύάρεςος. 

§.  3  86.  Μία  δίεονς ,  η  μία  ϋφεσις  εν  ένι  τετρα- 
γόρδυ)  σύστημα  φ&οράς  «  ποιδσιν'  Ό&εν  μετά  ταύ- 
τας ούδε  λύσις  ζητείται.  "Οταν  δε  η  δίεσις  ,  η  ή  ϋ- 
φεσις  διαρκοϋσιν  απ  αρχής  τδ  μέλους  εως  τέλους, 
μη  περιεχύμεναι  είς  την  κλίμακα  τδ  ήχου,  τότε  πα- 
()ά  την  μαρτυρίαν  τδ  ηχβ  σημειδται  δ  φ&ογγος  με 
την  δίεσιν ,    η    την    υφεσιν    βτω'  ήχος  ^^ ,  ο  κε?' 

ήχος  '<\  δ  νη&. 

§.  3  87.  Εξ  αίτιας  των  φ&ορών  συμβαίνει  και  να 
εκπίπτη  τ)  φωνή  τδ  ψάλλοντος  η  επί  το  βαρύ ,  η  ε- 
πί το  οξύ.  °0  (Τί  λόγος  είναι  ,  Ότι  Όταν  η  λύσις  της 
φ&οράς  γένη  από  τόνου  βαρύτερου  τδ  φυσικού,  εκ- 
πίπτει, ή  φωνή  είς  το  βαρύ'  καϊ  τδάνάπαλιν.  Οίον, 
εάν  δια  φ&οράν  μεταβάλω  τον  γα  είς  δι,  έπειτα 
ποιήσω  την  λύσιν  από  τδ  γα  της  φ&ορικης  κλίμα- 
κος,  εκπίπτει  η  φωνή  ημίτονον'  είδε  ποιήσω  την 
λύσιν  από  τδ  πα ,  η  από  τδ  δι ,  ουκ1  εκπίπτει  διά 
το  Ισότονον. 


"ί& 


3                ο           ^ 
3                 €              & 

η  φ&ορική 

<ο             Ι           ~ί          |                   ίν 

|  -ο-     £ 

κλίμα  ξ 

Π         Ιοί. 

Ε 

η  φυσική 
κλίμαξ 

3                       " 

Αυτό  το  πά&ος  παρετηρή&η  καϊ  από  τβς  παλαιούς, 
και  Όταν  συμβη  εκπτωσις  επί  το  βαρύ  ενός  τόνου, 
προςι&ίασιν  ενα  τόνον ,  κοα  τον  όνομάζουσι  Λύνα- 
μιν.  α0ρα  εις  το  /ίοξαστικάριον  Ιακώβου ,  τω  Τριτ- 
ιψ  της  ερωτήσεως ,   εϊς  τό ,  αυτόν  ικέτευε. 

§.   3  88.  "Άναγκαϊον  είναι  εϊς  κάϋε  μεταβολην ,  να 


174 

ΐιναι  εν  κοινόν'  η  φ&όγγος ,  η  διάςημα ,  ή  κλίμα'ξ. 
Λαμβάνεται  δε  ή  κοινωνία  εις  την  ομοιότητα  των 
διαστημάτων  διότι  όταν  εϊς  τάς  μεταβολάς  πέσωσιν 
όμοιοι  φ&όγγοι  κατά  την  μετοχήν  ετί  αλλήλους,  η 
μεταβολή  γίνεται  έμμελής'  όταν  δε  ανόμοιοι,  ε/.με- 
λής.  Οίον ,  εμιιελής  γίνεται  ή  από  τπ  τετάρτου  εις 
τον  δεύτερον  ήχον  μεταβολή ,  διότι  τα  διαστήματα, 
δι  γα  βα ,  είναι  κοινώς  όμοια  και  εϊς  τους  δύο.  ΐ0~ 
μοίως  και  η  από  τβ  πλαγίου  πρώτου  ηχα  εϊς  τον 
πλάγιον  τ«  δευτέρα"  διότι  οι  νη  πα,  δι  κε  φθόγγοι 
κατά  την  επ*  άλλήλβς  μετοχήν  είναι  όμοιοι"  καϊ  τά 
λοιπά. 


ΒΙΒΑΙΟΝ    ΠΕΜΠΤΟΝ 
ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ    Α. 

Περί 
Μ  ε  λ  ο  π  ο  ι  ι  α  ς, 

§.    389. 


+-*  *-ελοποϊΐα  είναι  δύναμις  κατασκευαστική  μέλους. 
Κατασκευάζομεν  δε  μέλος,  όχι  μόνον  ψάλλοντες  τε- 
τριμμένας  διαφόρους  ψαλμωδίας ,  αλλ3  έφευρίσκον- 
τες  και  γράφοντες  και  ϊδια  νέα  μέλη,  τοις  άκροα- 
ται ς  άρέσκοντα  (§.12|.).  Αρα  διαφέρει  η  μελοποιία 
τΐμ  μελωδίας"  διότι  η  μεν  μελωδία  είναι  απαγγελία 
μέλους"  ή  δε  μελοποιία  είναι  ε'ξις  ποιητική.  Λιακρί- 
γει  λοιπόν  ή  μελοποιία  τόπους  της  φωνής  τρεΤς,  Με- 
σοειδη,  Νητοειδή ,    καϊ   Ύπατοειδή.     Και    μεσοειόης 


175 

μεν  είναι ,   α  άπο  τ«    &*^-  μέχρι  τχ  *>/    επι    το     οξύ 

ηροβαίνων'  νητοειδής  δε ,  ο  άπο  τ«  *  Ν   μέχρι  τδ  «^ 

2» 
άναβαίνων'  καϊ  ύπατοειδής ,  ο  άπο  τβ   ο^-  μέχρι  τί$ 

^ζ'  καταβαίνων  (§.111.). 

§.   3  90.  Μέρη  δε  της  μελοποιΐας  είχον  οι  παλαιοί 

τρία"  Αήψιν  ,  Μίξιν ,  και  Χρήσιν.     Και  λήψις   μεν 

ντον  εκείνη ,  δι  ης  ευρισκεν  6  μελοποιός ,  άπο  ποιον 

τόπον  της  φωνής  έπρεπε    να    ποίηση  την  μελωδίαν' 

ήγουν  από  μεσοειδή ,    η  νητοειδή  ,  η  ύπατοειδή.  Καϊ 

μίξις  ητον  εκείνη ,  δΐ  ης  προσήρμοζεν  άλλήλοις    τβς 

φ&όγγπς ,  τους  τόπβς  της  φωνής,  τα  γένη,  καιτβς 

ηχνς.    Καϊ  χρήσις    ητον    ή    διάφορος  άπεργασία  τον 

μέλους. 

.  §.    3  91.     Της  Χρήσεως  πάλιν  ητον  εϊδη    τέσσαρα" 

*Αγωγή,  Πλοκή ,  Πεττεία  ,  καϊ   Τονή.  Καϊ  πάλιν  της 

μεν  Αγωγής  ητον  εϊδη  τρία.   Εύ&εΧα ,  Άνακάμπτου- 

σα,  καϊ  Περιφερής.     Και  εϋ&έϊα  μεν  ην  εκείνηητις 

ποιεί  την  άνάβασιν  με  συνεχείς  φ&όγγους'  ώς 

71 

Ί    πα  βου    γα     δι     κε     ζω. 
Άνακάμπτουσα  δε  είναι  εκείνη,  ήτις  ποιεί  την    #α- 
τάβασιν  με  τβς  επόμενους  φ&όγγους'  ως 

&'  "  "~~  .  ""*  ~~  7*  ~* 

;*<     ζω  κε  δι  γα  βα  Ώα. 
Και  περιφερής  είναι  εκείνη  ήτις  αναβαίνει  μεν  δια-> 
τονικώς ,  καταβαίνει  δε  χρωματικώς'  ως 

η2_ ^_  _ 

"  πα    β  β     γα      δι      κε     ζω     νη     Πα    £\Πανη  ζυί 

-».-»-»,•.-£      π      ^ 

.  0  «_-,    η  εναντιως. 

κε  σι  γα  β  β   πα 

§.   3  92.     Πλοκή  δε   είναι  εκείνη    ήτις  ρίπτει  έναν 

ενα  φ&ύγγον  δια  διαςημάτων  ύπερβατών  δύο  ή  καϊ 


Π6 

περισσοτέρων ,  προτάττουσα  τούτων  η  τα  βαρέα ,  ή 
τα  οξύτερα.  Παράδειγμα  δε  της  πλοκής  έχεις  την 
επί  το  ύπερβατόν  Παραλλαγήν  (§.46.). 

§.  3  93*  Πεττεία  δε  είναι  ή  πλήξις  ήτις  γίνεται 
πολλάκις  είς  ενα  τόνον'  οίον, 

νη    γα     κε     γα  ζω     γα     γα  γα  νη  γα.  ?? 

$.  3  94.  Τονή  δε  είναι  τ)  διάρκεσα  επιμονή  περί- 
σσότερον  από  τον  ε'να  χρόνον ,  και  γίνεται  είς  μίαν 
προφοράν  φωνής,  ήγουν  επάνω  εις  ενα  τόνον  δΐ 
ενός  φθόγγου.  Αυτή  δε  η  τονή  εϊτε  καταρχάς  τής 
μελωδίας  γίνεται,  εϊτε  εν  τω  μέσω,  εϊτε  περί  το 
τέλος,  όταν  μέν  εξοδεύωνται  χρόνοι  εξ,  σημαίνεται 
τή  πενταπλή"  όταν  δε  πέντε,  τή  τετραπλή"  και  τα 
λοιπά  (§.119.). 

§.  3  9  5.  ΕΙς  αυτά  τα  τέσσαρα  εϊδη  τής  χρήσεως 
είναι  δυνατόν  να  προστεθή  από  ημάς  και  πέμπτον 
η  Σιωπή.  Είναι  δε  σιωπή ,  το  να  παρέρχηται  χρό- 
νος  άφθεγκτος  ανάμεσα  εϊς  τους  φθόγγους  τής  με- 
λωδίας,  η  δια  αποπλήρωσιν  του  ρυθμού,  ή  τδ  μέ- 
τρου ,   ή  δια  άλλην  τινά  χρείαν  (§.   119.). 

§.  3  96.  Ί'Ηθη  δε  τής  μελοποιίας  ήσαν  τρία"  Λια- 
σταλτικόν ,  ΣυσταΧτικόν ,  'ΙΙσυχαστικόν.  ΊΙνομάσθη- 
σαν  δε  ήθη  ,  διότι  δια  τούτων  εθεωρούντο  και  διωρ- 
9οϋντο  τα  καταστήματα  τής  ψυχής.  Είναι  δε  ήθος  μεν 
διασταλτικόν  εκείνο,  με  το  οποίον  σημαίνεται  με- 
γαλοπρέπεια, και  δίαρμα  ψυχής  άνδρώδες  ,  και  πρά- 
ξεις ήρωϊκαϊ ,  και  πάθη  οικεία  εις  ταύτα.  Μετα- 
χειρίζεται δε  τδτο  τό  ήθος  μάλιστα  μεν  ή  τραγω- 
δία, και  από  τά  λοιπά,  οσα  κρατ&σι  τον  χαρακτή- 
ρα τούτον.  Ίδιάζουσι  δε  καθ*  ημάς  εϊς  τούτο  το  ή- 
θος ο   πρώτος  ηχ,ος  και   6   τρίτος. 

*).   3  97.     Συσταλτικόν  δε  είναι  εκείνο,  δϊ  ον  συ- 


177 

νάγεται  ή  ψυχή  είς  ταπεινότητα  και  εις  άνανδροι 
διάΰεσιν.  αρμόζει  δε  ίο  Ίοιδτυν  κατάστημα  της  ψν 
χης  εις  ερωτικά  πάθη,  εις  ΰρήνϋς ,  εϊς  οϊκτβς ,  "/.α 
ε\ς  τα  παρόμοια.  Ίδιάζονσι  δε  κα&'  ημάς  εις  τοϋτι 
το  ή&ος  6  δεύτερος  ήχος ,  καϊ  οι  πλάγιοι  ,  πλην  τι 
βαρέος. 

§.  3  9  8.  Ήσυχαστικόν  δε  είναι  εκείνο ,  δια  τον 
οποία  ακολουθεί  ήρεμότης  ψνχης ,  καϊ  κατάστημα  ε- 
λευΰέριόντε  και  εϊρηνικόν.  Άρμόζουσι  δε  αντί)  ϋμ- 
νοι ,  παιάνες,  εγκώμια,  συμββλαϊ ,  καϊ  τα  τούτοις 
όμοια.  Ίδιάζουσι  δε  εις  τδτο  το  ήθος  ο  Βαρνς  ήχος, 
και  6   Πρώτος. 

§.  3  9  9.  Θεωρείται  δε  εις  την  μελοποϊίαν  και  Με- 
ταβολή. Είναι  δε  μεταβολή,  μετά.Οεσις  δμοίον  τίνος 
εις  άνόμοιον  τόπον.  Λεγειαι  δε  μεταβολή  τετραχώς' 
κατά  Γένος,  κατά  ^Βχον ,  κατά  Ένστημα ,  και  κατά 
Λίελοποιΐαν.  Λοιπόν  κατά  γένος  μεν  μεταβολήν  ποι- 
είμεν ,  όταν  από  διατονικόν  μεταβαίνωμεν  εις  χρω- 
ματικόν ,  η  εϊς  εναρμόνιον ,  και  το  άνάπαλιν.  Κατά 
ηχον  δε  μεταβολήν  ποιεί  μεν ,  όταν  από  ηχον  μετα- 
βαίνωμεν  εϊς  άλλον  ηχον.  Κατά  σνστημα  δε  γίνεται 
μεταβολή,  Οταν  από  τδ  διαπασών  μεταβαίνωμ εν εϊς 
τό  πεντάγορδον ,  η  εϊς  το  τετράχορδον ,  καϊ  ιό  άνά- 
παλιν. Κατά  δε  μελοποϊίαν  πράττεται  μεταβολή  ό- 
ταν εκ  διασταλτικά  μεταβαίνωμεν  εϊς  συσταλτικόν , 
η    είς  ήσυχαστικόν'  και  τό  άνάπαλιν. 

\4πο  τα  σωζόμενα  συγγράμματα  τών  αρχαίων 
ιμλοπόφων  μουσικών,  3Αριστοξενου ,  Εύκλείδου ,  *Λ- 
ριστείδου ,  κοα  ιών  λοιπών,  τοιαύτα  τινά  συνάγον-^ 
ται  περί  μελοποιΐας  τα  κυριώτερα. 


ίΒ 


178 


Ο 


ΚΕΦΑΑΑΙΟΝ    #. 

Πώς  εμελί'Ζοντο  αϊ    Ψαλμωδία^ 
§.    4(»0. 


ν  δε  Εκκλησιαστικοί  αχαϊκοί  κατά  τα  διάφορα  ϋ~ 
δη  της  ψαλμωδίας  ε  ψ  άλλον  και  εγραφον ,  ποιδντες 
και  ρυθμούς,  κα&'  ους  εχειρονόμουν ,  καϊ  εφενρί- 
ακοντες  καί  μέλη,  αρμόζοντα  τοις  σκοπουμενοις.  Έ- 
οίνΘετον  δε  καϊ  &έσεις  χαρακτήρων  μουσικών ,  7να 
συνοπτικώς  γράφωσι  το  ι/'αλλόμενον ,  και  παραδί- 
δωαι  τοϊς  μαΰηταϊς  ενμεθόδως  τα  πονήματάτυ)ν. 
Ότε  δε  και  οι  μα&ηταΐ  τιιτων  εμελοποίπν  ,  εμιμείντο 
τον  τρόπον  των  διδασκάλων  (*).  7κτο  <?<•  παραπο- 
λύ  σννήργησεν  είς  το  να  διάσωση  εως  εϊ§  ημσς  η 
διαφορά  των  μελών  των  είδών  της  ψαλμωδίας. 

§.  401.  Είδη  δε  της  ψαλμωδίας  είναι  τά  έ£ηΰ' 
ΊΛνοι'ξαΐ'τάρια  ,  Κεκραγάρια  ,  δοξαστικά  ,  Στίχηρά , 
Λόγοι ,  Τροπάρια,\ Απολυτίκια  *.1νσζάσι μα  ,  Καθίσμα- 
τα ,  'Υπακοαί ,  Αντίφωνα,  Πολυελεοι ,  Πασαπνοάρια, 
Κανόνες ,  3Ω.δαϊ ,    Ειρμοί,    Καιαβασίαι,    Κοντάκια, 


*)  01  προ  ημών  διδάσκαλοι  σύμφωνοι  ήσαν  άλληλοις  ν!α\  Ιαν- 
τοΐς'  καϊ  ουδέν  (ν  ε)δενι  διεφεροντο ,  τω  προτοτνπω  κανό- 
νι της  επιστήμης  επόμενοι . . . .  Ό  γαρ  χαριτιόνιμος  μαί'ςωρ 
Ιωάννης  ο  Κϋκονζελης  (ν  τοις  άνανραμματιομοΐς  αυτόν . 
των  παλαιών  ουκ  εξίσταται  στιχηρών,  άλλα  κατ  ΐχνος  τπ- 
τοις  άκολου&εΐ,  δυνάμενος  αν  πάντως  κα)  αντδς,  (ος  οι 
νυν  ,κα\πολν  μάλλον  εϊπερ  ούτοι,  μελημόνα  ηοιεΐν  ϊδια.  μη- 
δέν τι  κοινιονουντατοΐς  πρωτοτνποις αυτών  ςιχηροΐς.  *ΛλΧ  ει 
όντως  εποίει ,  ούτε  καλώς  άνεποίει,  οντετηςεπιστημι^προση- 
κόντως  ποιεΐν  εδόκει.  Λιδ  κατ  άκρίβειαν  τδ  τών  παλαιών 
οτιχηρώνΐ-χεται  δρόμου,  κα\  αυτών  πάνυ  τι  εξίσταται  ,τοΐς 
της επιστήμης  νόμοις  πειίτόμενος.  Κάντοΐςκατανν/ι  ικοϊς  δε 
τον  προ  αυτόν  τη  τέχνη  ενενδα/.ιμηααντα  μιμείται  ο  μει' 
αυτόν'  καϊ  εν  τοις  χρατημασι ,  και  εν  τοις  μεγαλυναοίαις 
ομοίως,  ΙΜανουηλ  ο  Χρυσαφής. 


179 

Οίκοι ,  Μεγαλυνάρια  ,  Έξαποστειλάρια  ,  Αίνοι ,  Προ- 
οόμοια,  Ίδιόμελα,  *Εω&ινά  ,  Λοξολογίαι  ,Ασματικά, 
Μαθήματα  ,  Τυπικά,  Μακαρισμοί ,  Είσοδικά  ,  Τρι^ 
σάγια ,  Αλληλουάρια  ,  Χερββικά ,  Κοινωνικά,  Κρα^ 
τήματα,  Καλοφωνικοί  Είρμοί'  και  τά  λοιπά. 

§.  402.  Ταύτα  τα  ετδη  της  ψαλμωδίας  ανάγον- 
ται εις  τέσσαρα  γένη  μελών  Στιχηραρικόν  παλαιον, 
^Στιχηραρικόν  νέον,  Παπαδικόν,  Ειρμολογικόν.  Και 
το  μεν  παλαιον  στιγ)]ραρικον  μέλος  είναι  τοιείτον,  οίον 
ευρίσκεται  είς  το  παλαιον  Αναστασιματάριον,  ε\ς  τά  πα- 
λαιά στιχηράρια  ,  και  εις  το  Δ 'οξαστικάριον Ιακώβου, 
Μελίζονται  λοιπόν  με  στιχηραρικόν  μέλος  Δοξαστικά  ? 
ατιχηρά 3  αναστάσιμα,  αίνοι,  προσόμοια,  Ιδιόμελα 
έωϋινά. 

$.  403.  Το  δε  νέον  στιχηραρικόν  μέλος  είναι  τοιπ- 
τον ,  οίον  ευρίσκεται  εϊς  τό  ^Αναστασιματάριον  Πέ- 
τρου •τ«  Πελοποννησίπ.  Μελίζονται  λοιπόν  με  τοι8~ 
τον  μέλος,  δοξαστικά,  στιχηρά ,  αναστάσιμα,  εξα- 
ποστειλάρια ,  αίνοι,  προσόμοια,  Ιδιόμελα,  εω&ινά , 
καθίσματα  ,  αντίφωνα  ,  είσοδικά. 

§.  404.  Τό  δε  παπαδικόν  μέλος  είναι  τοιβτον , 
οίον  ευρίσκεται  εϊς  τά  κοινωνικά  καϊ  χεραβικά.  Με- 
λίζονται λοιπόν  με  τοιείτον  μέλος  Άνοιξανταρια ,  κε- 
κραγάρια ,  δοχαί ,  πολυέλεοι ,  πασαπνοάρια,  οίκοι, 
μεγαλυνάρια,  άσματικά  ,  μα&ήματα ,  είσοδικά,  τρι- 
σάγια,  άλληλβάρια ,  χερπβικά ,   κρατήματα. 

ΑΙ  δε  δοξολογίας  οι  στίχοι  των  ( πολυελέων,  τό 
Μακάριος  άνηρ ,  και  τά  τοιαύτα,  μετέχπσι  τβ  νέβ 
στιχηραρικόν  καϊ  τβ  παπαδικόν  μέλας. 

§.  405.  Τό  δε  ε'ιρμολικόν  μέλος  είναι  τοιβτον , 
οίον  ευρίσκεται  είς  τό  Είρμολόγιον  τβ  Βυζαντίου 
Πέτρου.  Μελίζονται  λοιπόν  με  τοιβτον  μέλος  Τρο- 
πάρια ,  απολυτίκια ,  αναστάσιμα ,  καϊ  μάλιστα  τα 
των  από   στίχου,  καθίσματα ,   ύπακοαί ,   αντίφωνα 3 


130 

κανόνες,  ωδαϊ ,  ειρμοί  κοντάκια,  μεγαλυνάρια  ,  I- 
ξαποστ,ειλάρια  ,  αίνοι,  μακαρισμοϊ ,  στίχοι  των  Θ  ου 
κύριε,  καϊ  λοιποί"  δοξολογίαι ,  τυ τικά  ,  είσοδικά,  και 
ετι  αί  καιαβασίαι  αι  αργότερα  φαλλό  μεν  αι.  Το  δε 
Καλοφωνικόν  Ειρμολόγιον  μετέχει  και  τ«  είρμολογι- 
κ5  και  τδ  παιιαδικκ  μέλους. 

§.  4 ο 6.  'Έγραφυν  δε  τα  είρημένα  με  χαρακτήρας 
γών  φθόγγων  δεκαπέντε"  διότι  προς  τοις  δέκα  εΐ- 
ρημένοις  (§.27.)  χαρακτήρσιν  είχον  εϊς  χρήαιν  οι  Εκ- 
κλησιαστικοί μουσικοί  κβα  άλλπς  πέντε  χαρακτήρας" 
τρεις  μεν  άνιόντας ,  Ό'ξεϊαν  <^ ,  Πελαστόν  ^  ,  Κπ~ 
φισμα  &»»-%*  •  καϊ  δύο  κατιόντας  ,  Σύνδεσμον  -^"  , 
και  Κρατημονπόρ)οον   5,Ί . 

§.  40  7.  Μετέχει  ρίζοντ  ο  ακόμη  και  υποστάσεις ,  ό- 
χι τόσας  όσας  άνεφέραμεν  (%  Ι  16.  ) ,  άλλα  και  αλ- 
λάς δια  χείρον ομ'ιαν ,  και  δια  πλατυσμόν  των  μ  ελών' 
αι  Ιδβ  καταλέγονται,  και   σημαίνονται   άπασαι. 

Παρακλητική  ν—  ,  Σταύρος  -\-  /Επέγερμ  ι  ^^, 
Σύναγμα  2,  "Εσω  θ•εματισμος  -&-• }  "Εξω  ίτεματι- 
αμός  •■&* ,  Χόρενμα  γ-#^  ,  Ούράνισιια  .-#3*-*;,,  .ΞίΖ- 
σμα  *^£  .,  θες  και  απόχες  -ο~τ-&  ,  Θέμα  άπλπν  <πζ-> , 
Τρομικόν  ^  ,  *Εκσιρεπτόν  Ζ  ,  Τρομικόν  ούναγμα 
~ζ^•>,  Ψηφιστόν  σύναγμ'ΐ  ,^»;  ΓΙαρακάλεσμα  --^ , 
"Ετερον  έ — •>,  Ψηφιστόν  παρχχάλεσα,α  ^-* ,  'ίΐμί- 
φωνον  &*-,  Ήμίφ&ορον  •1< ,  "Εναρς'ις  %ιι>  Κρότημα 
χ\  ,  Κύλισμα  2— ο  ,  *Αντι,κενω*ύλισμα  <\>~~9 ,  Λύγι- 
αμα  "> — ,,  Κλάσμα  ^» ,  Ζηρόν  κλάσμα  -^\, ,  *Λρ- 
γοΐνν^ετον  6^7 ,  Γοργοσύνίτετον  ^7,  Πίεσμα  *\^  , 
Βαρεία  \_,  Λιπλη  ",  Γοργόν  **-,  *Λργ6ν  "^/Ομαλόν 
■ #,    Ψηφιστόν    ^^" ,  καϊ  '.ίπόδοιια    —-- . 

§.    408.  "Οταν  τινάς   θ'ελη   να  χαταλάβ^  τα   μέλη} 
τά  όποια,   έγράφοντο   δια    τώΐ'  ειρηιιένων   δεκαπέντε 
χαρακτήρων  ,   καϊ  δια    των  και ηρι^αημένων     υπόζα 
σεων ,  δύναται   να  έπιτύχη  τούτο  δια   τον  παραλΙ)Γ 


181 

λισμβ.  Έάν  φέρ3  εϊπεϊν  &ελει  νά  γνωρίσ η ,  ποίον  μέ- 
λος έγραφε  το  Κρατημού πόρροον ,  ας  πάρη  το  Κοι- 
νωνικό)/   τβ    Αανιηλ,  το  είς  τχον  ^λ;  γεγραμμένον 

μι  την  πάλαιαν  μέ&οδον ,  και  γεγραμμένον  με  την  νέαν, 
και  δια  τβ  παραλληλισμέ  ευκόλως  το  εύρίακει.  Πάλιν  Ε- 
άν &έλη  νά  γνωρίση ,  πώς  εγίνετο  το  μέλος  τβ  Ου- 
ρανία ματος  διατονικώς ,  ας  ϊδη  εις  το  ,  Την  παγκό- 
αμιον  δυξαν  τβ  Χρναάφου  τάς  λέξεις,  πνλην ,  ου- 
ρανός ,  Θεοϋ ,  πώς  είναι  γεγραμμέναι  κατ  αυτόν , 
και  πώς  είναι  κα&'  ημάς.  Χρωματικώς  δε,  άςϊδη 
εις  το,  Παρηλίτεν  ή-  σκιά,  την  λέξιν ,  εμεινας.  Το 
Ιίδιον  δύναται  νά  κάμη  και  δια  το  ψηφιστόν  παρβ,- 
κάλεσμα ,  και  διά  ολα  τά  λοιπά.  Λιότι  οι  εϊρημενοι 
χαρακτήρες,  και  αϊ  υποστάσεις,  όταν  άλλάζωσι  τό- 
νβς  ,  ηλλαζον  και  την  δύναμιν  οίον ,  το  Παρακά- 
λεσμα  άλλο  μεν  μέλος  εγραφεν  εν  τω  τόνω  τβ  πα' 
άλλο  δε  εν  τω  τόνω  τον  ββ'  και  τά  λοιπά. 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    Γ. 

Τωρινός   Τρόπος  τβ  μελίζειν. 
§.   409. 


Τ; 


ό  ήθος  τον  ήχου  διδάσκει  τβς  τωρινούς  νά  με- 
λίζωσιν ,  ή  κατ3  έμπειρίαν ,  η  κατά  τέχνην,  η  κατ3 
επιστημην.  €'Οσοι  λοιπόν  μελίζουσι  κατ  έμπειρίαν , 
αν  τ  οι  δεν  γνωρίζουσιν  ούτε  τονς  μβσικβς  χαρακτή- 
ρας ,  ούτε  κανένα  από  εκείνα,  οσα  διδάσκονται  τε- 
χνικώς, η  επιστημονικώς  εις  την  Μονσικήν'  αλλά 
από  πολλην  άσκησιν  και  τριβην  τβ  \ράλλειν ,  απέκ- 
τησαν ενκολίαν  και  δεξιότητα ,  τβ  νά  μελίζωσι  τρο- 


182 

πάρια  κατά  τπς  οκτώ  ηχβς *  οποίος  προτα&ή.  Και 
ψάλλει  κατ'  εμπειρίαν ,  δ  ψάλτης  το  δο&Ιν  τροπά- 
ριο* εις  πρώτον  ήχον ,  ψίρ  ειπείν ,  και  ούτε  αύτυς 
διστάζει ,  οιι  ψάλλει  πρώτον  ήχον ,  ούτε  οι  άκροα- 
ται  κρίνονσιν  άλλεοτυό.τως ,  και  αν  είναι  και  κατ1 
ε.τιστήιιην  Μουσικοί.  Μελί'ζονσι  δε  οι  τοιβτοι  ατε- 
λώς, διότι  μή  γράφοντες  το  μέλος  με  τ&ς  μουσικές 
χαρακτήρας  (  §.  6.  ),  άδυνατπσι  να  λεγωσιν  αυτό 
παρομοίως ,   οσάκις  &έ>.'βαιν. 

$.  410.  "Όσοι  δε  μελί'ζουσι  κατά  τεχνην  ,  αύτοι 
γνωρϊζουσι  μεν  τους  μουσικέ*  χαρακτήρας• ,  κρατπ- 
σι  δε  εις  την  φαντααίαν ,  οσα  κατά  λόγον  διδάσκον- 
ται ,  εως  εκεί  οπού  φ&άνει  ή  κρίσιν  της  α.}σ9 ήσεώς 
των.  Αύτοι  όταν  είναι  φύσεως  ροπήΐ'  εχούσης  είς 
τί,ν  Μνσικήν ,  και  καταβάλλωσι  πολλήν  άσκησιν  και 
τρφην  εις  αυτήν 3  ά.τοκτώσι  την  δύναμιν  τ  χ  νά 
γράφωσι  με  τους  μπσικπς  χαρακτήρας ,  ό,τι  μέλος 
άκούσωσιν ,  η  φαντασ&ώσι ,  και  νά  ψάλλωσιν  αυτό 
πάντοτε  παρομοίως  και  ο.παραλλάκτως'  επειδή  ψάλ- 
λβσιν  εντεχνως  (  §.  7.  ). 

§.  411.  "Οσοι  δε  μελίσσι  κατ3  επιστήμην  ,  αύτοι 
γνωρϊζουσι  μεν  τε)ς  μβσιχ&ς  χαρακτήρας ,  κρατπσι 
δε  ε\ς  την  φαντασίαν  ,  οσα  κατά  λόγον  διδάσκον- 
ται, εως  εκεί  οπού  φ&άνα  ή  κρίσις  τπ  νοός  των' 
γινώσκπσι  δε  τάς  αίτιας  καϊ  τους  λόγχς  των  απο- 
τελεσμάτων της  μασικης.  ΑύτοΙ  λοιπόν,  όταν  είναι 
φύσεως,  ήτις  έχει  όοπήν  εϊς  την  Μπσικήν ,  και  επι- 
μενουσιν  εϊς  την  άσκησιν  και  τριβην  αυτής,  άποκ- 
ιώσι  δύναμιν  τπ  νά  εφευρίακωσι  μέλη  τοιαύτα.,  ώ- 
στε νά  δύνανται  νά  κινώσι  την  ψυχή  ν  τδ  άκροατΓ; 
ε\ς  Ό,τι   9ε'λουσι   (α).      Μεταχειρίζονται   δε    εύεπηβύ 


α)  'Ο  Τέοπανύπος  ψωοι  δια  7/%-  μέλφόίας  τβ  τονς  Λαχι&α*- 
μονίονς.  ηί  τικς  /;τ«ΐ'  διηθημένοι  ηρος  φΑληΧονς.  II  ι 
Γ.  -.  φνλ,  ί1*&.  ίίιόόωρ'.  Τ.  -.  φύλ.  63».    Ό  2όλων   ΐ- 


183 

λως  μεν  τάς  μελωδίας,  προαφυέστατα  3ε  τε)ς  χα- 
ρακτήρας. "Οντες  δε  χα.1  φιλόσοφοι ,  χαϊ  της  πρώτης 
τάξεως  άνθρωποι ,  συντι&έασι  χαϊ  στίχους  Ιδίους  , 
εκλέγοντες  χαί  λέξεις  αρμοδίας  εις  τβς  σχοττούς  των' 
χαί  τότε  με  τρία  δυνατά  μέσα ,  με  την  μελωδίαν 
δηλαδή  ,  με  τον  ρυθμόν  χαί  με  την  λέξιν ,  εχτελεΊ- 
σι  χάχ)ε  σ χοή  όν.  Ό  μεν  αμφίων  εμψυχώνει  με  την 
μελωδίαν  τ«  τους  χτίζοντας  τα  τείχη  των  Θηβών 
ο  (ϊε  Όρφευς  ημερώνει  τα  Όηρία'  δ  δε  Τιμόθεος  εν 
τη  τραπέζη  αρματώνει  τον  3Λλεξ~ανδρον  (α)'  χαϊ  τά 
λοιπά. 

$.  412.  Είς  μεν  τε)ς  χατ3  εμπειρίαν  μελίζοντσς 
άλλο  δεν  συμβκλεΰομεν  ,  ε) μη  το  να  μιμώνται  χατά 
δΰναμιν  τους  χατά  τεχνην,  η  χατ  επιστημην  μελι- 
ζοντας.  Και  εάν  ϋέλωσι  νά  διαφυλαχϋη  χαϊ  χάνε- 
να  των  μέλος,  ας  το  ύπαγορεύωσιν  εις  κανένα  τε- 
χνίτην  μονσιχον ,  δι  ά.  νά  το  γραφή  ,  αν  το  κρίνη  άξιον. 
§.  413.  Εις  δε  τον  χατά  τεχνην  μελίζοντα  συμ- 
βουλεύομεν  ,  εϊμεν  το  μελιζόμενον  είναι  προσόμοι- 
ον ,  νά  μεταχειρίζηται  το  άπαράλλακτον  μέλος,  το 
οποίον  διεσώθη  εις  ημάς  η  διά  τβ  ΠέτρΗ ,  η  δΐ  ά- 
λλου τινός  διδάσκαλε}"  η  καν  νά  μην  άπομακρΰνη- 
ται  το  εδικόν  τ  η  μέλος  από  την  μελωδίαν  χαϊ  από 
τον  ρυΟμόν,  τον  όποιον  οι  προ  αυτΐί  διδάσκαλοι 
άπέδωκαν    εϊς  το  πρώτον  προσόμοιον. 

§.  414.  Είδε  είναι  ϊδιόμελον ,  νά  προσεχή  πρυηον 
εις  το  ηΘος  τβ  ί\χου'  και  άφ'   ου  γράψη    την    μαρ- 

τυρία.ν  αυτΐί  νά  άρχίζη  την  μελωδίαν  από  τε)ς  δε- 
σπόζοντας φ&όγγους.     Και  οσάκις    μεν  άπαντα  την 

ΰποδιαστολην  είς  τάς    λέξεις    τ«    κειμένου ,  νά  ποιη 


σνρί  όιά   τΤ,ς  μίλωόίας  τΰ  τβς  \Α3-ψ•αΙονς   εις   την    ν^οον 
Της  Σαλαμίνος,  κτλ.   Πλοντ.   ιν  2όλ.    Τ.    1.   ψνλ.  82. 
α)     Ο  μέγας  Βαβίλαος,  ίν  τη  προς  τές  νέονς  παραίνεσα• 


184 

καϊ  αιτυς  εϊς  τήν  μελωδίαν  τβ  ατελή  Χατάληξιν  Τβ 
ήχβ'  οσάκις  δε  άπαντα  τελείαΐ' στιγμήν  ,νά  ποιή  εντελή 
κατάληξιν  τβ  ήχου"  οσάκις  δε  άπαντα  μέσην  στιγ- 
μήν ,  αν  είναι  τέλος  μεγάλης  περιόδου,  καϊ  πάλιν 
επηται  μεγάλη  περίοδος,  να  ποιή  εντελή  κατάλι^ξιν 
είδε  είναι  τέλος  κόμματος ,  ή  κώλου,  καϊ  πάλιν  ε- 
πηται κόμμα  ή  κώλον ,  νά  ποιή  ατελή  κατάλη'ξιν' 
τελικήν  δε  κατάληξιΡ  τότε  μόνον  νά  ποιή,  όταν  τε- 
λειώνει το  κείμενον ,  και  επηται  εκφώνησις  'ΐερέως. 
"Έστω  εις  παράδειγμα  το  εξής  κείμενον,  κα&ώς  ε- 
μελίσ&η  από  τον   Πέτρον. 

„  Τον  κήρυκα  τής  πίστεως,  καϊ  ύπηρέτην  τ  β 
,,  λόγου,  *Λνδρέαν  εύφημήσωμεν'  ούτος  γάρτβςάν- 
„  ϋρώπυυς  ,  εκ  τβ  βυθβ  αλιεύει.  Αντί  καλάμου  , 
,,  τον  Σταυρόν ,  εν  ταϊς  χερσϊ  διακρατών ,  και  ως 
})  σπαρτίον  χαλών  τήν  δύναμιν  ,  επανάγει  τ  ας  -ψυ- 
,,  χάς ,  άπό  τής  πλάνης  τβ  έχΰροΰ  ,  καϊ  προσκομί- 
,,  ζει  τφ  Θεφ ,  δώρον  εύπρόσό έκτον.  ΆεΙ  τούτων 
,,  πιστοί,  συν  τή  χορεία  των  μα&ητών ,  τβ  Χριστβ 
,,  εύφημήσωμεν'  %να  πρεσβεύη  αύτω  ,  όπωςϊλεως  γε- 
,,   νήσητε  ήμίν ,   εν  τή  ημέρα  τής  κρίσεως.  " 

Μετά  τήν  μαρτυρίαν  του  ήχου,  άρχεται  τΐ:ς 
μελωδίας  άπό  τους  δεσπόζοντας  φθόγγους  δι,  νη' 
καϊ  λήγει  ατελώς  έπϊ  τβ  δι  εϊς  το  ,  πίστεως.  Καϊ 
πάλιν  ατελούς  επϊ  τβ  βου  εϊς  το,  λόγου'  καϊ  εντε- 
λώς λήγει  εις  το,  εύφημήσωμεν.  Καϊ  τα  λοιπά  πάν- 
τα φυλάττονται ,  κα&ιυς  εϊπαμεν, 

§.  415.  Λύναται  δ  τεχνίτης  μελοποιός  νά  μετα- 
χειρισ&ή  εϊς  το  μέλος  του  καϊ  φ&οράν ,  κατά  το 
νόημα  τον  κειμένου  ,  (/πανίως  υμως'  κατά  τοντο  μι- 
μούμενος τον  Πελοποννήσιον  Πέτρον,  όςτις  πολλά 
τροπάρια  εμέλι'ζε  χωρίς  φθοράν.  ^ιότι  αί  συχναϊ 
φΰυραϊ  δεικνύουσιν  άδυνσ.μίαν  τβ  μελοποιοϋ ,  μη 
δυναμένου  ενρείν   νλην  πολλ/)ν  εϊς  ε  να  ήχον ,  καίδιά 


185 

ΐ«το  καταφεύγοντος  εις  πολλούς.    °Οταν  $β μίλΧγ^να 

ποίηση  δέσιν  φθοράς,  η  λύσιν  φθοράς,  πρέπει  να 
ζητη  το  εύάρεστον  από  την  κρίσιν  των  ακροατών , 
καν  την  εμμελή  μεταβολήν  (§.3  88.).  Ταύτα  παρα- 
τηρδνται ,  και  όταν  μελίζηται ,  ο,τν  άλλο  είδος  ψαλ- 
μωδίας ζήτηση ,  άναγόμενον  εις  μέλος  νέου  στιχη- 
ραρίου   (  §.  40  3.  ). 

§.  416.  Ούτω  μεν  δύναται  να  μελίζη  κατά  το 
νέον  στιχηράριον  δ  τεχνικός  μουσικός"  κατά  δε  το 
παλαιόν  στιχηράριον ,  πώς;  ΕΙ  ς  τάς  τ;  μέρας  μας  ολί- 
γον ζητείται  το  μελίζειν  κατά  το  παλαιόν  στιχηράριον" 
επειδή  ευρίσκονται  μεμελισμένα  από  παλαιούς  μβσικνς 
καΐ  στιχηρά ,  κα.Ι  δοξαστικά  ,  και  τα  λοιπά  ,  και  δύ- 
ναται τινάς  νά  μεταχειρισθη  τα  έτοιμα.  Είδε  ϋέ'υ 
τις  των  μελοποιούν  νά  μελίση  καν  τοιβτον  μέλος,  ει; 
τδτον  συμββλεύομεν  νά  ποίηση  πολλην  άσκησιν ,  και 
τριβην ,  καν  περιέργειαν  εις  το  παλαιόν  στιχηράριον" 
καν  από  αυτού  έρανιζόμενος  μέλη,  νά  τά  εφαρμό'ζη 
είς  τάς  λέξεις  τ#  κειμένου  του"  επειδή  εις  τό  παλαι- 
όν στιχηραρικόν  μέλος  εως  τώρα  ξένα  μέλη  δεν  πα- 
ρεισηχβηοαν ,  καν  ας  μη  γένη  αυτός  αρχηγός  της 
κιβδηλώσεως.  "Έρανιζόμενος  δέ  τά  μέλη,  εξηγημέ- 
να κατά  την  ήμετέραν  Μέ&οδον ,  τό  νά  τά  λαμβά- 
νη  ολόκληρα ,  καν  όχι  κολωβά ,  στέκεται  εϊς  τό  νά 
παρατηρη  αύτδ  διά  τδ  παραλληλισμού  την  κατά  τε)ς 
παλαιούς  χρησιν  των  εϊρημένων  χαρακτήρων  (§.  27, 
καν  406.  ),  καν  τών  υποστάσεων  (§.  118.  καν  126. 
και  407.).  Αιότι  αν  εξαρχής  διά  τό  στοιχειώδες  δεν 
ενεκρίναμεν  όλους  τους  χαρακτήρας,  καν  όλας  τάς 
υποστάσεις  κατά  την  άρχαίαν  δύναμιν'  ομωςεϊςτόν 
μελοποιόν ,  ος  τις  θέλει  νά  περιεργά'ζηται  ταϋτα: }  συμ- 
Ι-Όυλεύομεν  νά  βάλλη  πολλην  προσοχην  είς  αυτά, 
%αν  διά  τ«  παραλλι^.ισμοϋ  νά  εμβαθύνη  εϊς  τό  νά 
έννοήση ,  πώς  ήσαν  εν    χρήσει   παρά    τοις    πατράσιν 

13    * 


186 

Ύΐμών ,  καϊ  αφ  ου  ευρίσκει  τό  μέλος  αυτών ,  να  τό 
μεταχειρίζηται  καϊ  αυτός  οίκείως  κατά  τάς  χρείας" 
και  τότε  δύναται  να  ελπίζη ,  ότι  ουντάττει  και  αυ- 
τός μελωδίας  από  θέσεις  έκκλησιαστικάς  ,καΐ  πατρο- 
παράδοτες. 

§.  417.  Κατά  δε  το  παπαδικόν  μέλος  παρά  πολύ 
ζητείται  την  σήμερον  τό  μελίζειν ,  καϊ  μάλιστα  γέ- 
ρου βικά  και  κοινωνικά.  Λοιπόν  ας  γινώσκί]  ό  με- 
λοποιός ,  ότι  μετά  την  μαρτυρίαν  τ5  ήχου  γίνεται 
αρχή  μελωδίας  άρρν&μον ,  ήτις  ομοιάζει  με  προοίμιον' 
διότι  εϊς  αυτήν  δεικνύεται  ή  οδός  τ  η  ηχα  και  επί  τό  οξν 
και  επί  τό  βαρύ'  έπειτα  γίνεται  εντελής  κατάληξις  εϊς  τό 
Ίσον  τβ  ήχ,ου.  7/  τοιαύτη  δε  μελωδία  λέγεται  Πα- 
ρακλητική, επειδή  οι  παλαιοί  μεταχειριζόμενοι  κατ 
αρχάς  τήν  παρακλητικήν  ούτω  ..«-*  ,  εξέφραζαν 
τοιαύτην  τινά  μελωδίαν. 

§.  418.  Τήν  μεν  περισσοτέραν  ϋλην  ό  μελυποιός 
ερανίζεται  από  τάς  μελωδίας ,  τάς  οποίας  αφηκσ.ν 
οι  παλαιοί  μουσικοί  εϊς  τά  όμοια  ποιήματάτων'  καϊ 
ε\ς  τβτο  βοηθείται  μεγάλως  από  τήν  συχνήν  άνά- 
γνωσιν  και  μελέτην ,  δυνάμενος  νά  ποιή  διά  τν  πα- 
ραλληλισμέ εϊς  τά  πονήματα  των  παλαιών,  /ίιότι 
αφ  ου  αποκτήσει  τήν  μά&ησιν  τβ  μέλκς  πολλών  χα- 
ρακτήρων ή  υποστάσεων ,  και  τήν  δύναμιν  τοϋ  νά 
εφαρμόζω  αντό  είς  διαφόρους  τόνους,  ευκόλως  δύ- 
ναται νά  μεταχειρίζηται  τό  μέλος  αυτών  πολλάκις, 
χωρίς  νά  υποπίπτω  εις  κατηγορίαν ,  ότι  ταυτολογεϊ. 
(()  Λανιήλ  ενδεκάκις  μετεχειρίσθη  τό  Κρατημοϋπόυ- 
ροον  εν  ένι  κοινωνικώ  εις  ήχον    λ  Λ' .     'Ο  Πέτρος  ε- 

'ξάκις  μετεχειρίσβη  τό  Πελαστόν  εν  τω,  Σωτηρίαν 
είργάσω  ,  κοινωνικώ.  Τό  δε  Έπίσημον  πρέπει  νά 
είναι,  ή  καν  νά  νομίζηται  εφεύρεσις  εδική  τπ'  διό  γι 
δεν  φθάνει  μόνον  τό  νά  ερανίζεται  μέλη  από  αλ~ 
λβς ,  καϊ  νά  τά  μεταχειρίζηται  κατακόρως  ,  αλλά  νά 


187 

Ι'χη  καϊ  αυτός  όλίγην  νλην  νεωστί  εφευρε&εϊσαν  η 
Γίτιό  αυτόν,  η  από  άλλβς  εις  άλλα,  την  οποίαν  να 
μεταχειρίζηται  διαφόρως ,  δια  να  διακρίνηται  τό  ε- 
πίσημον.  Έπειδη  κατά  διαφόρους  καιρβς  αναφαίνον- 
ται καϊ  διάφορα  νέα  μέλη,  και  διάφοροι  νέαι  κλί- 
μακες. Ειδέ  και  δεν  έχει  κανένα  επίσημον ,  άς  μην 
επιχειρώ  να  μλίζΐ]  νέον  ,  άλΐ  άς  μεταχειρίζεται  τα 
έτοιμα   α). 

§.  419.  Πλατύνονται  δε  τα  μέλη  με  Παλιλλογίαν, 
3 Επανάληψιν ,  Μίμησιν  προς  τά  νοούμενα,  Μεταβο- 
λήν ,  καϊ  3Λπόδοοιν.  Είναι  δε  Παλιλλογία  μεν  τό 
να  ποιώμεν  την  άνάβασιν ,  η  κατάβασιν  της  μελυι- 
δίας  διά  της  αντης  θέσεως  (β).  Οϋτως  6  Πέτρος 
εν  τω  κοινωνικά) ,  'Λνέβη  δ  Θεός  εν  άλαλαγμώ ,  κατ 
αρχάς  αναβαίνει  από  τβ  νη  εϊς  τον  δι  με  παλιλλο- 
γίαν. Έν  δε  τω,  "Έπεφάνη  η  χάρις  τβ  Θεβ ,  εν  η- 
χώ 0^, ,  κατά  μεν  τό  Έπεφάνη  μεταχειρίζεται  την 
παλιλλογίαν  δ ίς'  κατά  δε  τό  η  σωτήριος ,  την  μεν  πρω- 
την  παλιλλογίαν  δ ίς'  τάς  δε  δύο  εφεξής,  πολλάκις. 

%  420.  ΛΕπανάληψις  δε  είναι,  τό  νά  μεταχειριζώ- 
με&α  επί  των  αυτών  τόνων  εκ  δευτέρου  μίαν  ΰέσιν^ 
η  δλόκληρον  περίοδον  μελωδίας'  κα&ώς  μάλιστα  σν- 
νει&ίζεται  εϊς  τά  μα&ήματα  καϊ  κρατήματα  των  πα- 
λαιών. Μετεχειρίσ&η  δε  την  επανάληψιν  %αί  6  πρω- 
τοψάλτης Ιωάννης  κατ  αρχάς  τβ  κρατήματος  τβ  δο- 
ξαστικού τβ  πολυελέβ  τβ  εις  ηχον   λα. 

§.    421.      Μίμησις  δε  προς  τά  νοβμενα  είναι ,  τό 


α)  "Ωσπερ  καϊ  οι  μουσικό},  ε)χ  οις  αν  μά&ωσι ,  τ'βτοις  μόνον 
γρώνται,  άλλα  και  άλλα  πειρώνται  ποιεΐν.  Και  σφόδραγε 
και  εν  τοις  μβσικοΐς  τα.  νέα  και  άν&ηρά  ευδοκιμεί.  Ξενο- 
φών. Κυρ.  Παιδ.  Βιβ.  Α .   50. 

β)  Θεσιν  εννο&σιν  εδώ  μελωδίαν  ενός  μέτρα,  ι)  ρυ&μεί ,  η  όνο 
το  πολυ'  περίοδον  δε,  μελωδίαν  μέτρων  πολλών,  η  Ονο  τε)- 
λά/ιστον. 


188 

να  μελί'ζωμεν  με  δζεΐαν  μεν  μελ<ρδίαν  εκείνα ,  είς 
τα  οποία  νοείται  τι  ϋψος'  ώς  ουρανός ,  όρος"  με  βα- 
ρεϊαν  δε  μελφδίαν  εκείνα,  εις  τα  οποία  νοείται  τι 
χθαμαλόν'  ώς  γη,  άβυσσος,  αδης.  Και  με  τερπνόν 
μεν  ήχον  εκείνα,  εϊς  τα  οποία  νοείται  τις  χαρά'  ώς 
παράδεισος,  νίκη"  με  σκυΟρωπόν  δε  ήχον  εκείνα, 
είς  τα  οποία  νοείται  τις  λνπη'  ώς  θάνατος,  καταδί- 
κη" και  τα  λοιπά. 

§.  42  2.  Μεταβολή  δε  είναι,  μετάθεσις  όμοια  τί- 
νος εις  άνομοιον  τόπον,  .ίίγεται  δε  μεταβολή  τετρα- 
χώς'  κατά  Γένος,  κατά  ΊΙχον ,  κατά  Σύστημα,  και 
κατά  Μελοποιίαν.  Καϊ  κατά  γένος  μεν  μεταβολην 
ποιδμεν ,  όταν  από  διαιονικόν μεταβαίνωμεν εις  χρω- 
ματικόν  η  εις  εναρμόνιον  και  το  άνάπαλιν.  Κατά 
δε  ηχον  μεταβολην  ποι&μεν  ,  όταν  από  ενός  ήχον 
μεταβαίνωμεν  εϊς  άλλον  (  §.  415,  και  3  7  7.).  Κατά 
δε  σύστημα  γίνεται  μεταβολή ,  όταν  από  τβ  διαπα- 
σών μεταβαίνωμεν  εις  το  Πεντάχορδον ,  η  εις  το 
Τετράχορδον ,  καϊ  το  άνάπαλιν.  Κατά  δε  μελοποιΐ- 
αν αναφαίνεται  μεταβολή ,  όταν  εκ  ^ιασταλτικ5  ή- 
θους μεταβαίνωμεν  εϊς  Συσταλτικών ,  ή  είς  Ί/συχα- 
ατικόν'    και  το  άνάπαλιν. 

§.  423.  Άπόδοσις  δε  είναι,  το  νά  μελί'ζωμεν  τ  ά. 
τέλη  των  περιόδων  τβ  κείμενου  με  μίαν  και  την  αυ- 
τήν κσ.τάλη'ξιν ,  της  οποίας  ή  μελωδία  εκτείνεται  είς 
δυο ,  ή  τρία  μέτρα  εν  τεσσαρσι  χρυνοις  διά  το  νέον 
στιχηράριον'  εις  περισσότερα  δε  μέτρα  διά  την  πα- 
παδικήν  καθώς  εϊς  το ,  Τάς  εσπερινάς  ημών  εΰχάς, 
η  άγιε  κύριε,  ή  άφεσιν  αμαρτιών ,  και  ή  εν  κόσμιη 
την  ννάστασιν'  και  εις  το  χερουβικόν  τπ  Πελοπον- 
νησίπ  Πέτρου,  όςτις  έμέλισε  το  εϊχονίζρντες  ,  ιό 
προσάδοντες  ,   και  το  μέριμναν  ,  με  ια.ύιην  ι ηΐ'  θεοιν 


189 

§.    424.    3  Επειδή  εϊς  το  κείμενον  τών  χερονβικών 
και  κοινωνικών  δεν  ευρίσκεται  τελεία  στιγμή    η  μέ- 
ση ,   ειμή  μόνον  ύποδιαστολαϊ ,  γίνονται   αϊ  μεν  εν- 
τελείς καταλήξεις    εϊς    τάς   νποδιαστολάς'   αϊ  δε  ατε- 
λείς ,   εις  τα  τέληατών  λέξεων  καϊ  ή  τελική ,    εϊς    το 
τέλος    τύ   αλληλούια.     "Εχεις    εις  ταΰτα  παράδειγμα 
το  είρημένον  χερονβικόν  τ#  Πέτρα.   "Οταν  όμως  τα 
μέλη  των  χερονβικών  είναι  πολλά  εκτεταμένα,  είναι  σν- 
γκεχωρημένον  να  γίνωνται  εντελείς  καταλήξεις  ,  καϊ  ο- 
πού δεν  είναι  υποδιαστολή.      Φυλάττει    δε    ταντα  καϊ 
το    κοινωνικόν  ,  όταν  εχη  πολλάς  λέξεις ,  καθώς  το 
Γ0  τρώγων  μον  την    σάρκα ,  καϊ  πίνων  μου  το 
αίμα,   εν  εμοϊ  μένει,    καγώ    εν  αυτώ ,   ειπεν  6 
Κύριος. 
Όταν  όμως  το  κοινωνικόν  εχη  τρεις  λέξεις  ,  τότε  εϊς 
κάθε  μίαν  γίνεται  εντελής  κατάληξις.     Τίνωσκε  δε, 
οτι  αϊ  μεν  εντελείς  καϊ  τελικαϊ  καταλήξεις  γίνονται, 
καθώς    διωρίσθησαν    εις    κάθε    ήχον'    αί  δε  ατελείς 
γίνονται  κατά  την  θέλησιν  τβ  μελοποιβ. 

§.  42  5.  Κατά  δε  το  είρμολογικόν  μέλος  ολίγον  ζη- 
τείται την  σήμερον  το  μελίζειν'  επειδή  τα  περισσό- 
τερα μεν  από  εκείνα ,  τά  οποία  θέλουσιν  είρμολογι- 
κόν μέλος  είναι  προσόμοια'  τά  δε  λοιπά ,.  οσα  βάλ- 
λονται με  ταχείαν  άγωγήν  χρόνου ,  ( διότι  τά  μεν 
είρμολογικά  δέχονται  καϊ  ταχείαν  άγωγήν  χρόνου, 
και  βραδείαν'  τά  δε  στιχηραρικά  ζητδσιν  άγωγήν 
χρόνου  βραδέίαν.  )  εμελίσθησαν  από  τονς  διδασκά- 
λας ,  Πέι  \ον  Πελοποννήσιον ,  καϊ  Πέτρον  Βυζάν- 
τιον.  ΕΙδί  ζητηθη  νά  μελισθώσιν  εϊρμολογικώς  αί- 
νοι, καϊ  εσπερία,  παρατηρείς  είς  τήν  διδασκαλίαν 
κάθε  ήχου  τά  λεγόμενα  περϊ  μέλβς  είρμολογικβ ,  καϊ 
οϋτω  μελίζεις.  Οίον,  εάν  θέλησης  νά  μελίσης  είρ- 
μολογικώς  ιό,  Τάς  εσπερινάς  ημών  εύχάς ,  επειδή 
τό  είρμολογικόν    μέλος    διαφέρει    από  το  στιχηραρι- 


190 

κόν  εϊς  τον  πρώτον  ηχον ,  κατά  τους  δεσπόζοντας 
φ&όγγους  καϊ  τάς  καταλήξεις ,  καϊ  κατά  την  άγω- 
γήν τ«  χρόνου,  (  καΰώς  γίνεται  φενερόν  εκ  του  (§. 
3  21.)  αρχόμενος  από  τ#  πα,  ποιείς  τάς  μεν  ατε- 
λείς καταλήξεις  είς  τον  δι,  τάς  δε  εντελείς  εις  τον 
πα'  εν  όλη  τη  μελωδία  περιφερόμενος  εϊς  τους  δε- 
σπόζοντας φ&όγγους  πα ,  δι'  εις  τοϋτο  έχεις  καλόν 
παράδειγμα  το  ειρμολογικόν ,  Τάς  έαπερινάς  ημών 
ενχάς  ,  τον  Πέτρου.  Ενίοτε  ποιεί  καϊ  μίαν  ατελή 
κατάληξιν  εϊς  τον  γα ,  ήτις  προμηνύει  τελικήν  η  εν- 
τελή κατάληξιν  διά  το  τέλος  τβ  τροπαρίβ  ή  Οτίχπ  , 
καθώς  γίνεται  ψανερόν  από  την  ειρμολογικήν  δοξο- 
λογίαν  τ#   Πέτρου. 

§.  42  6.  Το  δε  Καλοφωνικόν  Είρμολόγιον ,  επέ- 
χον τον  άνωτάτω  βα&μόν  της  άσματικής  τέχνης  , 
&έλει  και  τον  μελοποιόν  ειδήμονα  πολλών  μεν  με- 
λών, όλου  δε  τβ  καλοφωνικόν  είρμολογίβ  ,  και  εν- 
τελώς ήσκημένον  τη  ψαλμο)δία.  ^ιότι  Πέτρος  ο  Πε- 
ρεκέτης,  ός  τις  έμέλισε  περισσότερα  από  όλους  τους 
προ  αύτβ ,  αυτός  μόνος  έπέτυχεν  εϊς  τό  τοιδτον  μέλος , 
και  οϋτε  οι  προ  αύτοϋ  ευδοκίμησαν ,  οντε  οι  μετ' 
αυτόν.  "Οθεν  ός  τις  &έλει  νά  μελίαη  κατ3  αυτόν  εί- 
ρμόν  καλοφωνικόν ,  αφ  ου  καταστηθεί  τον  εαυτόν 
του  τοιβτον ,  οίον  εϊπαμεν ,  τότε  παρατηρών  τον  τρό- 
πον καϊ  την  εμφασιν ,  την  οποίαν  μόνος  ούτος  εις 
τους  είρμβς  του  μετεχειρίβ&η ,  δύναται  νά  μελίζη 
κατά  τά  άρέοκοντα  τβ   αιώνος  τον. 

%  427.  ΕΙς  τά  τοιαύτα  μέλη  σννει&ίζονσι  νά  με- 
ταβάλλωσι  μεν  την  άγωγήν  τέί  χρόνου  αυχνότερον' 
νά  λαμβάνωσι  δε  την  νλην ,  καθώς  εϊπαμεν  εϊς  (§. 
418.)"  νά  πλατννωσι  δε  τά  μέλη,  καθώς  εϊπαμεν 
ύς  (•£.  419.)•  νά  μεταχειρίζωνται  δεκαϊ  φθοράν  σπα- 
ίως'  νά  ποιώσι  δε  την  άγωγήν  της  μελωδίας ,  ό- 
εύβσαν  ταχέως  από  του  οξέος  έ.ιι   ιό  βαρύ  ,  καϊ  τό 


191 

άνάπαλιν'  νά  'ζητώσιν  ή&ος  κλΊνον  είς  τό  μαλακοί/ 
και  ήδονικόν'  να  έμφανίζωσι  το  έπίσημον ,  το  όποι- 
ον λέιπον  από  τους  αλλάς  ειρμούς ,  Ιδιάζει  είςτόν  ενα. 

§.  428.  Μετά  τον  είρμόν  επάγεται  και  κράτημα 
του  οποίου  ή  μεν  μελωδία  έχει  παρομοίωσιν  με  την 
τ«  είρμοϋ'  ή  δε  αγωγή  τ#  χρόνου  ταχύνεται  ε\ς  το 
διπλάαιον.  ^Επειδή  δε  αϊ  λέξεις  τδ  κρατήματος  εί- 
ναι ασήμαντοι ,  ή  μελωδία  πρέπει  νά  είναι  ικανή  , 
νά  εμπνέη  εις  τον  άκροατήν  τό  σκοπού  μ  ενόν  πά- 
3ος.  Μετά  δε  τό  κράτημα  είναι  τό  επιφώνημα"  τό 
όποιον  είναι  ειρμός,  φέρων  μελωδίαν  παρομοίαν  μεν 
δπωσοΰν  με  την  προηγησαμένην ,   συντομωτέραν  δε. 

§.  4  2  9.  Ούτω  μεν  μελίζει  δ  τεχνίτης  κατά  τάτέ- 
σοαρα  γένη  των  μελών  (  §.  402.  ).  "Οταν  δε  τις 
εμπειρικός  ψάλτης  λέγη  τινά  μελωδίαν  ,  διά  νά  την 
γράψη  με  τους  μουσικούς  χαρακτήρας  δ  τεχνίτης 
μουσικός ,  δ  μεν  εμπειρικός  πρέπει  νά  εΐπη  τήν  αυ- 
τήν μελωδίαν  δϊς  και  τρίς'  δ  δε  τεχνίτης  νά  βάλτ] 
προσοχήν  νά  ευρη ,  πρώτον  μεν  τον  ήχον  της  με- 
λωδίας, δεύτερον  δε  τήν  άγωγήν  τ5  χρόνου  ταύ- 
της. Ευρίσκεται  δε  δ  μεν  ήχος  από  τά  τέσσαρα  του 
συστατικά  §.  3  01.)•  ή  δε  αγωγή  τ«  χρόνου  ,  από 
τάς  συλλαβάς  του  μέλους  αϊ  δποϊαι  φεύγουσι  με 
βραχύ  ν  χρόνον'  διότι  εύκολώτερον  οι  μακροί  φθό- 
γγοι διορίζονται  από  τβ  βραχέος ,  παρ  οτι  διορίζον- 
ται οι  βραχείς  φθόγγοι  από  τ«  μακρού. 

§.  43  0.  Λέγει  πάλιν  δ  εμπειρικός  μέλος  της  με- 
λωδίας άπαξ  και  δις ,  εως  ου  δ  τεχνίτης  νά  τό  εννοήση , 
νά  τό  γράψη  ,  νά  βάλη  και  τήν  μαρτυρίαν.  Μετέπειτα 
λέγει  και  άλλο  μέρος  της  ψαλμωδίας  υ  εμπειρικός,  και 
άλλο  πάλιν  από  τό  λειπόμενον ,  εως  ου  νά  γράψη 
τήν  μελωδίαν  ολην  δ  τεχνίτης  εκ  διαλειμμάτων.  Και 
ύστερον  λέγει  πάλιν  ολην  τήν  μελυρδίαν  δ  εμπειρι- 
κός,  και  άναίτεωρεΐ  τό  γεγραμμένον  δ  τεχνίτης,  και 
διορ&ύνει   τά  σφάλματα. 


192 

§.  431.  Τέλος  πάντων  δοκιμάζεται  το  γεγραμμ^ 
νον ,  με  το  να  το  ψάλλη  παραλλαγή  δ  τεχνίτης  μβ- 
σικός'  διότι  αν  είναι  λά&ος  κανένας  τόνος  επί  το 
βαρύ  ή  επί  το  οξύ,  δια  της  παραλλαγής  ευρίσκε- 
ται. Πλην  καλλιωτερα  και  βασιμωτερα  δοκιμή  γί- 
νεται διά  τίνος  οργάνου  μουσικού"  διότι  τότε  ευρί- 
σκεται καί  λάθος  ημίτονου,  και  τεταρτημόρια  τόνα. 


ΚΕΦΑΛΑ10Ν     Λ. 

Περί  Μουσικών  3  Οργάνων. 

%    432. 

*™-α#ω£  ο  προφήτης  Λανιήλ,  διδαχθείς  την  σοφί- 
αν  των  Χαλδαίων  ,  δεν  έβλαψε  παντελώς  την  &εί- 
αν  και  ίεράν  διδασκαλίαν  ούτω  και  δ  φιλόμουσος , 
όταν  απόκτηση  την  Ιδεαν  ενός  οργάνου  μουσικδ  καί 
τήν  χρήσιν ,  ωσάν  ή  μέλισσα,  θελων  να  τρυγά  μό- 
νον τα  χρήσιμα  ,  και  να  παρατρεχη  τήν  εϊς  τα  α- 
νίερα μεταχείρισιν  του  οργάνου ,  δεν  βλάπτει  τήν 
ίεράν  ψαλμωδίαν ,  εν  δυναμού  μένος  εις  τήν  γνώσιν 
της  Μουσικής.  ^Επειδή  εκείνα  α  τίνα  ποιεί  άοράτως 
Π  φωνή  μέσα  εις  τον  λάρυγγα  και  εϊς  ιό  στόμα  , 
ταϋτα  δύναται  να  βλεπη  με  τους  οφθαλμούς  του  δ 
μουσικός  επί  του  οργάνου.  "Οσα  δε  σφάλματα  τύ- 
χη να  φύγωσιν  από  τήν  άντίληψιν  του  νοός ,  όταν 
μελίζη  τινάς  μόνον  με  τήν  φωνήν ,  αυτά  διά  του 
οργάνου  φανερόνονται ,  και  άξιοϋνται  διορθώσεως. 
§.  43  3.  3Από  τα  μουσικά  λοιπόν  όργανα,  άλλα 
μεν  είναι  εμπνευστά,  άλλα  δε  εντατά ,  καί  άλλα 
κραστά.      Καί  εμπνευστά   αεν  είναι ,  Αυλός  ,'Υδραυ- 


193 

λος  }  ΓΓλαγ ι αυλός .,  Φώτιχξ,  Σύριγ'ξ ,  Σάλπιγξ ,  Κάϊ- 
δα  ,  και  τα  λοιπά.  *Εντατά  δε,  Αύρα  ,  Κι&άρα,  Κιν- 
νύρσ. ,  Σπάδι'ξ ,  ΙΤανδουρις ,  Φόρμιξ ,  Πικτϊς  ,  2.αμ- 
βύκη ,  Λεκίς ,  Τρ'ιγωνον ,  Κανύνιον ,  Σαντοϊρ,  Κλα- 
βεσσεν ,  καϊ  τα  λοιπά.  Κρουστά  δε  είναι  τα  Τύμ- 
πανα ,  και  ΰσα  άλλα  είναι  όμοια,  μη  διακρίνοντα 
οξύτητα  καϊ  βαρύτητα  (α). 

%  43  4.  *Λπο  ταϋτα  πάλιν ,  τά  μεν  κρουστά  είναι 
ρυθμικά ,  και  τερπουσι  την  άκοην  διά  τ«  ρυθμοΰ' 
τά  δε  εμπνευστά  και  Ιντατά  είναι  μελωδικά ,  καϊ 
διατιθεασι  το  αισθητήρων  δια  της  μελωδίας.  Καϊ 
από  τά  μελωδικά  άλλα  μεν  παίζονται  κατά  μονό- 
υ;9ογγον ,  άλλα  δε  κατά  πολύφ&ογγον.  Κατά  μεν 
πολύψθογγον  παίζονται,  η  κινννρα ,    το    κανύνιον, 


α)  Καϊ  χωρίς  των  ϊμφνσοφενών }  και  χορδαΐς  έιειλημμένων 
έτερα  είναι  φασιν  όργανα,  ψόφου  μόνον  παρασκευαστικά  , 
κα&άπερ  τά  κρεμβαλα'  ων  Ότε  τις  άπτοιτο  τοις  δακτύλοις 
ποιεΐν  λιγυρόν  ψόψον.  Ι4$ην.  ζίειπν. 

Λιτά  λέγονται  τΐικα&ομιλ&μένγι  διαλεκτω,  //  μάλλον  ειπείν, 
ταρκιστϊ,  Λαβειλια,  Κιόσια,  Γεμπελέκια,  Τέφια,  Λαγερε- 
όες,  καϊ  τά  έξης. 

Εκείνο  τυ  οποίον  ονομάζεται  τ&ρκιστϊ  Τεμπελεκ ,  είναι 
όργανον  πεποιημενον  από  'ξνλον  κοίλον ,  καϊ  κωνοειδές.  Σκέ- 
πεται  δε  ιιε  δερμάτιον  όμαλόν ,  'ξηρόν ,  καϊ  άτρνπητον' 
παίζεται   δε,  κρβομενον  μέ  δυο   'ξνλάρια. 

^Εκείνο  δε  το  όποιον  ονομάζεται  τϋρκιστϊ  Κιόσι ,  διαφέ- 
ρει άπο  το  τεμπελέκι  κατά  το  μέγεθος"  επειδή  το  κιόσι  ε?- 
ναι  το  μεγαλητερον  άπο  Όλα  τά  κρβστά  όργανα.  Λέγεται 
Ότι  ευρίσκεται  κιοσι ,  μέσα  εις  το  όποιον  είναι  μικρά  τεμ- 
πελεκια πολυάριθμα >  τά  όποια  άντηχπσι  με  την  ι)χην  τδ 
κιοσί'β.  Έκέπεται  δε  τυ  κιόσι  με  δέρμα  χονδρόν,  υμαλώς 
εξεσμένον. 

^Εκείνο  δε  το  όποιον  ονομάζεται  Λαβπλ  τειρκιστϊ,  είναι 
όργανον  κατεσκευασμένον  από  'ξΰλον  κοίλον ,  κυλινδοοειδε'ς' 
τυ  οποίον  σκέπεται  καϊ  άπο  τυ  εν  μέρος  καϊ  από  τυ  άλλο 
με  δέρματα  ομαλά,  ξηρά,  καϊ  άτρύπητα.  Παίζεται  δε, 
κρβομενον  δε'ξιο&εν  μεν  με  ρόπαλον ,  εξεσμε'νον  ε'ξεπίτΐ]δες' 
άοιΟτερό&εν  δε  με  λεπτί,ν   ραβδον  πίλεκημένην  επιταυτΰ. 

*4   ' 


194 

ή  κιθάρα,  η  κά'ίδα  ,  το  βαντέ,ρ ,   το  κλαβεσσέν  (ν.)' 
κατά  δε  μονόφθογγον  τά  λοιπά  πάντα. 

§.  43  6.  *Λπο  τά  μελωδικά  όργανα  η  πανδονρϊς 
έρχεται  εύκολωτερα  εις  δίδαξιν  ,καϊ  σαφεστέρως  γνω- 
ρίζονται επάνω  εις  αντην  οι  τόνοι ,  τά  ημίτονα,  καΧ 
απλώς  κάθε  διάστημα.  Λέγεται  δε  καϊ  Πανδονρα , 
καϊ  Φάνδουρος'  καθ*  ημάς  δε,  Ταμπουρά ,  η  Ταμ- 
πόν ρ.  "Έχονοα  δε  δύο  μέρη  την  ακάψην  καϊ  τον 
'ζνγόν  ,  επί  τούτον  δεομδνται  οι  τόνοι  και  τά  ημί- 
τονα ,  καθώς  ελαλήθη  ( §.  63,  και  64.).  Είναι  δε 
τρίχορδος  ή  πανδονρίς ,  και  η  μεν  πρώτη  χορδή  βομ~ 
βεΐ  τον  δι,    Λ"   ή  δε  δεντέρατόν γα ,   ??  "  και  ή  τρί- 


'Εχεΐνο  δε  το  οποίον  ονομάζεται  Τεψ ,  ομοιάζει  μι  μι~ 
σον  ζίαββλι,  και  είναι  όργανον  κατεσκενασμε'νον  άπο  'ξύ- 
λον  κοίλον,  κνλινδροειδές , το  οποίον σκέπεται  άπο  το  εν  μέρος 
με  δέρμα  'ξηρον,  ο  μ  οίον ,  κα)  άτρνπήτον.  Παιζόμενον  δε, 
κρατείται  μεν  με  την  άριατεράν  χείρα,  κρέεται  δε  με  την 
δεξιάν  παλόμιι  ν ,  χαϊ  με  τ  Ης  δακτνλας  καϊ  των  δυο  χειρών. 
Είναι  δε  οίκεΐον  εις  τε)ς  χορζς  τώΐ'  &ηρίων. 

Εκείνο  δε  το  οποίον  ονομάζεται  Λαγερές  ,  είναι  Όμοιον 
με  τυ  είρημενον  τέωι'  πλην  Ότι  τείτο  σκέπεται  με  την  κν- 
ατην  των  βοών,  κα)  με  άλλα  παρόμοια  λεπτά  δερμάτια' 
ϊχει  δε  τινας  τροχιακούς  όρειχαλκίνβς  περί  τά  πλάγια"  οι 
οποίοι,  Όταν  κράηται  υ  /Ι αγέρες,  άποτελβσι  ψυψον  κωδώ- 
νων. Βϊεταχειρίζονται  δε  τΖτο  οι  μελωδοί,  οι  τίνες  κατά 
τε)ς  *  Ο&ωμανπς  λέγονται  Χανεντεδες. 
α)  'Η  Κάϊδα,  ήτις  εις  τάς  ημέρας  μας  ε'χει  πολλί;ν  χρ^οιν  πα- 
ρά τοις  δημόταις  της  Τβρχιχης  Ευρώπης,  είναι  όργανο* 
χατεσκενασμε'νον  άπο  άσκον ,  Όςπς  γεμίζεται  άπό  αέρα  διά 
τίνος  'ξνλίνον  αωληνος,  προς  τον  λαιμόν  τ5  ασκεί  πεπηγ- 
μένον ,  και  εις  τά  οπισ&εν  δνο  ποδάρια  τβ  άσχ&  είναι  πε- 
πηγμένοι  δνο  ανλοί'  άπο  τε)ς  οποίας  δ  ε'νας  ών  ατρύπητος 
άνωθεν,  βομβεΐ  τον  πα'  κα)  Ό  άλλος  έχων  τρίπας  επτά 
μεν  ανωόεν,  μίαν  δ£  κάτωθ'εν,  δια  των  δαχτύλων  ενερ- 
γεί την  άνάβασιν  χαι   κατάβασιν  της  μελωδίας. 

Το  όε  κανόνων,  ααντπρ,  κα)  χλαβεσσεν  είναι  πολνχορ- 
δα,  κα}  κάθε  χοροί,  άπο  ένα  ψΟόγγον,  και  δεν  είναι  του 
ακοπέι  μας  νά  υμιλ/^σωμεν  περισσότερα  περί  ανιών. 


195 

τΐι  ,  τον  πα ,  ^  .      Οι  δε  δεσμοί  των  τόνων ,  επειδή 

είναι  κινητοί ,  είναι  δυνατόν  να  γίνωνται  κατά  τάς  οω- 
ζομένας  μονσικάς  εϊς  κά&ε  ε&νος.  Κα&ώς  λοιπόν 
γίνονται  οι  δεσμοί  των  τόνων  από  ημάς ,  ηχβνται 
σωως  οι  ήχοι  τβ  διατονικβ  και  εν  αρμονίου  γένους' 
δχι  όμως  και  τβ  χρωματικού.  "Οθεν  όταν  'ζητήται 
όρΟότης  εϊς  τνς  δεσμούς  των  τόνων,  πρέπει  νά  εί- 
ναι και  αί  πανδουρίδες  τόσαι ,  Οσα  είναι  και  τα  γέ- 
νη και  τα  συστήματα  της  μβσικής ,  ήγουν  εξ,  και 
κατά   ταϋτα   νά  δεθώσιν  οι  δεσμοί  εκάστης. 

§.  43  6.  'Ο  δε  αυλός  δευτερεύει  εϊςτήν  δίδαξιντης 
μβσικής ,  διότι  παριστά  τβς  τόνους  διά  των  οπών , 
και  δεν  είναι  δυνατόν  νά  μεταποιώνται ,  η  νά  με- 
τατιθώνται  κατά  τάς  χρείας,  η  διά  τάς  αλλοεθνείς 
μουσικάς ,  κα&ώς  εΐ'παμεν  εις  την  πανδουρίδα.  Αι- 
αιρπνται  δε  εις  Ευθείς  και  εις  Πλάγιους  από  την 
μεταχείρισιν.  Και  αφ  β  είναι  τά  εϊδη  τούτων  πολ- 
λά 3  δύο  είναι  οι  εντελέστεροι  και  κανονικώτεροι  πλα- 
γίαυλοι'  δ  Αραβικός  πλαγίαυλος ,  ος  τις  λέγεται  Τβρ- 
κιστι  Νέϊ ,  και  δ  Ευρωπαϊκός  πλαγίαυλος ,  όςτις  λέ- 
γεται Γαλλιστί  ΓΊαΐβ  ΐΓΗνβΓδΐθΓε'  από  τους  όποιους 
δ  ^Αραβικός  είναι  ίκανώτερος  νά  ηχήται  κατά  τά 
διαστήματα  3  τά  οποία  ζητεϊ  ή  ημετέρα  μβσική ,  πα- 
ρά δ  Ευρωπαϊκός.  Και  δ  μεν  Αραβικός  βομβεΐ τον 
νη'  δ  δε  Ευρωπαϊκός ,  τον  δι.  "Ώστε  δ  βόμβος  τ« 
Αραβικού  πλαγιαύλου  είναι  βαρύτερος  τ&  βόμβου 
τδ  Ευρωπαϊκού  πλαγιαύλου  εν  διαστηματι  πέμπτης. 
"Εκπέμπονται  δε  οι  φ&όγγοι  από  μεν  του  Άραβικδ 
πλαγιαύλου  κατά  τον  τροχόν  ούτω ,   £\  ,  1  *Ν  ??  <Γ\  , 

ν     π  β      Γ     Δ 
§.  "Ο  εστίν  η  αύτη  οπή  εν  διαφόρω  πνεύ ματ ι  εκπέ- 
μπει τον  πα,  /ίο^  τον  κε.     'Από  δε    τβ    Εύρωπαϊκβ 
πλαγιαύλου    κατά    το    Αιαπασών    ούτω  ,   Ά ,  5  β2- 

ν     π     6    Γ    Δ       χ  ^  ^      & 

«?  \  *)  %  ??  <Α ,  $,     Ό  εστίν  άπό    της  αυτής  οπής  ίν_ 


190 

διάφορο)   πνεύματι  εκπέμπεται  υ  κε  καί  ο  Κε'   ηγα 
οί  μεν  βαθύτεροι  φθόγγοι  εκπέμπονται  εν  αδύνατοι 
πνεύματα  οί  δε  οξύτεροι  εν  σφοδρότερο). 

§.  43  7.  Ή  $«  λύρα  σωως  και  άρίστως  ηχεί  κά&ε 
γένος ,  καί  κά&ε  ούστημα  της  μουσικής ,  επειδή  έχει 
τους  τόνας  άπροσδιορίστβς ,  και  δύναται  να  τους 
διατάττγ],  καϊ  νά  τους  μεταχειρίζομαι  παντοιοτρόπως 
κατά  τάς  χρείας.  3Αλλά  δια  τδτο  δεν  συμβάλλει  προς 
δίδα'ξιν  της  μουσικής  εϊς  τβς  πρωτόπειρους ,  διότι 
είναι  αόρατα  και  αδιόριστα  τα  μπσικά  διαστήματα 
επάνω  εις  αυτήν  3  κα&ώς  και  είς  το  μηχάνημα  του 
ημέτερου  σώματος.  Είδη  δε  της  λύρας  διακρίνονται 
κα&*  ημάς  τρία'  το  Τρίχορδον }  ώ  μάλιστα  χαίρον- 
σιν  οί  χυδαίοι  των  νυν  Ελλήνων  το  Τετράχορδον , 
ω  μάλιστα  χρώνται  οί  ΕύρωπαΧοι ,  δνομάζοντες  αυ- 
τό Γαλλιστϊ  νϊοΐοα*  καί  το  Έπτάχορδον ,  ω  κα&*  ν- 
περβολην  ενηδύνονται  οί  ευγενείς  των  νυν* Ελλήνων 
καί  30&ωμανών ,  δνομάζοντες  αυτό  τουρκιστί  Κεμάν. 


ΚΕΦΑΛΑΙΟ®    £\ 

Λιανίσεις  των  άκροωμενων  της  Μουσικής, 

§.    438, 

17, 

*-*ίς  μεν  τον  κατά  τεχνην  μελί^οντα  τοσαϋτα  συμ- 
βουλεύομεν ,  νομΐζοντες ,  ότι  αυτά  είναι  ικανά  ,  νά 
στοιχειώσωσιν  αυτόν  εϊς  την  Μελοποίίαν.  Ό  δε  κατ 
επισιήμην  μελίζων ,  επειδή  έχει  σκοπούμενον  τύ  νά 
διεγείρη  τάς  ψυχάς  των  ακροατών  εϊς  κανένα  πά- 
θος ,  λίγο  μεν  ,  ότι  πρέπει  προ  πάντων  νά  προγνω- 
ρίσ>; ,  είς   πο'ιαν  διάθεσιν  ευρίσκονται  δια  την  Αία- 


197 

σικην  οι  άκροαταίτον.  ^ιότι  ευρίσκονται  μ&  τίνες 
εκ  φύσεως  κακώς  διωργανισμένοι  δια  την  Μβσικήν, 
μη  δυνάμενοι  να  διακρίνωσι ,  μήτε  τόνον ,  μήτερυ- 
&μόν ,  μήτε  μέτρον'  από  τύς  οποίους  άκάεται  η  μα- 
οϊκή και  εις  πλατΰτατα  μέλη  ένας  φ&όγγος  βομβο- 
ειδής ,  ή  ώς'  ένας  βυκανισμός.  Λοιπόν  ε\ς  αυτούς 
νομίζομεν  οτι  είναι  ή  Μαοϊκή  ένας  -ψόφος  ενοχλη- 
τικός ,  και  πολλάκις  δαγκαοτικός ,  επειδή  δεν  δύναν- 
ται να.  αϊσ&αν&ώσιν  ούδ3  όλίγην  τέρψιν,  η  έτερον 
ψυχικόν  πά&ος.  ('0&εν  εϊς  αυτούς  είναι  δ  Μβοικός 
αρεστός  περισσύτερον ,  αν  σιωπά,  παρά  αν  ψάλλη  , 
διότι  είναι  έσκληρυμένοι  κατά  τήν  άκοήν.  Ευρίσ- 
κονται δε  καί τίνες,  εκ  φύσεως  καλώς  διωργανισμέ- 
νοι  δια  τήν  Μουσικήν ,  και  δύνανται  να  διακρίνω- 
σι  και  τόνους,  και  ρν&μούς ,  και  τα  λοιπά.  Τους 
τοιούτβς  λοιπόν  άκροατάς  δ  μουσικός  δύναται  νά  εϋ- 
ρη  εϊς  τρεις  δια&έσεις  μάλιστα"  από  τάς  δποίας  εις 
κά&ε  μίαν  πρέπει  νά  δίδη  μέλη  πρόσφορα ,  και  αρμόδια, 
διά  νά  άρέσκη  εϊς  όλους,  αν  είναι  δυνατόν  το  ό- 
ποιον είναι  δ  πρώτος  σκοπός  του  Μουσικδ. 

%  43  9.  Πρώτη  μεν  διά&εσις  είναι  εκείνη  ,  εϊς  τήν 
οποίαν  ευρίσκονται  εκείνοι ,  οϊ  τίνες  ι)  εκ  φύσεως ,  η  από 
ενδειαν  αυνη&είας  και  γνωρίσεως  της  μβσικής ,  δεν  είναι 
μεν  εϊς  τήν  αυτήν  κατάστασιν  με  τ  πςεσκληρυ  μένους 
κατά  ι :ήν  άκοήν ,  είναι  δε  τοιδτοι ,  ώστε  ολίγον  κινβν- 
ται  με  τά  δραστήρια  μέλη  και  ερρν&μα'  καϊ  ευχα- 
ριστβνται  εϊς  απλουστέρας  ρυ&μούς ,  ή  εϊς  μέτρα  κα- 
λά σεσημασμένα ,  και  εϊς  ήχους  πολλά  διακεκριμέ- 
νους,  καϊ  εϊς  εν  μόνον  γένος  το  διατονικόν.  Εις 
ταύτην  δε  τήν  διά&εσιν  ευρίσκονται  οι  δημώται,  καϊ 
μάλιστα  οι  ναϋται  καϊ  χειροτέ/ναι. 

Λιά  τους  τοιβτβς  δ  μελοποιός  δεν  πρέπει  νά  'ζη- 
τή  ρυ&μούς  μακροσκελείς ,  και  μέτρα  ύπερ  τους  δε- 
κατέσσαρας  χρόνους,  και  μελο)δίας  χρωματικάς ,  και 


198 

ποικίλας,  άλλα  νά  μεταχειρίζηται  ηυθμούς  μι  ν  όλι- 
γοσημους'  μέτρα  δε,  εν  δυσϊν  ι)  τρισϊν ,  ι)  τέσσαρ- 
σι  χρόνοις'  ήχους  δε  ζωηρούς,  τερπνούς ,  και  εμψϋ- 
χοΰντας ,  ώστε  να  δύνανται  να  κινώσιν  άνθρωπος, 
τ£ς  οποίους  δεν  εξελέπτυνεν  η  φύσις  ίκανώς ,  ούτε 
η  δια  την  χρήσιν  συνήθεια."  τόνους  δε  νητοειδεϊς 
περισσότερον ,  παρά  ύπατοειδεΧς ,  ιγ/ιιν  ό'ξεϊς  περισ- 
σότεροι1 παρά  βαρεϊς.  Είναι  ακόμη  καλόν  νά  προ- 
λέγη  δ  μουσικός  είς  αύτβς  όταν  μέλλί]  νά  ιράλλί]  , 
τους  ρυθμούς  και  τους  νχους ,  τους  οποίας  προγνω- 
ρίσαντες  και  προσυνειθίσαντες  αυτούς,  νά  τους  αι- 
ηθάνωνται  εύκολώτερον.  Οι  τοιβτοι  προκρίνουσιν 
όργανα  τά  ψοφωδέστερα ,  παρά  τά  λεπτόφωνα'  και 
ακόμη  τά  ό'ξυφωνότερα ,   παρά   τά  βαρυφωνότερα. 

$.  440.  Λεύτερα  δε  διάθεσις  είναι  εκείνη  ,  εϊς  την 
οποίαν  ευρίσκονται  τίνες  εϊδήμονες  άμα  και  ερασταϊ 
της  Μβσικης'  τβς  οποίους  εξυπάζει  μεν  όχι  ολίγον 
και  σύνηθες  μέλος'  όταν  όμως  ακούσωσι  νέον  μέλος, 
το  όποιον  δεν  ι)λθεν  άλλοτε  εις  την  άκοην  των , 
εμπα&ώς  υπ1  αύτβ  διατίθενται ,  και  κυριεύονται  από  το 
τυιϊηον  μέλος  νπερ  τον  30δυσσέα ,  όταν  περιέπλεε  τάς 
Σειρήνας.  Ούτοι  όποϊα  πάσχουσιν ,  όταν  άκούωσι 
μέλιί}  καλώς  πεποιημένα ,  και  περιέργως  ευρυθμισ- 
μένα ,  και  προς  ήδονήν  αποκλίνοντα;  ^Οποίαν  δε 
τέρψιν  αισθάνονται ,  Οταν  τά  ούτως  έχοντα  μέλη, 
ιΐ άλλωνται  διά  λαμπράς  και  λιγυρας  φωνής,  συνο- 
δευμένης από  έπτάχορδον  λύραν ,  από  τρίχορδον  παν- 
δουρίδα ,  από  πλαγίαυλον ,  και  από  μικρόν  τύμπα- 
νον ,   ηγαν  τεμπελέκι  (α); 


ν.)  Ά$ν  είναι  καλόν  οι  Ι'/οιτίς  τοιαντην  διά9εσιν  νά  αναβιβα- 
ζιοσι  την  ϊφεσιν  και  μά&ησίν  της  μαοϊκής  εις  ινα  βαβμον 
νπίρτατον'  διότι  από  Ιιιπα.9  ι)  έρωτα  της  μαοϊκής  χαταν- 
τώσι  νά  γένωσιν  αναμφιβόλως  αχαλίνωτοι  κριτικοί.  Επα- 
δΙ  'δύνανται  μέν  κάΟί  μέλος,  όπως  και  αν  (υρίοΐϊηται  να 


199 

Εϊς  τοις  τοιούτης  είναι  πρέπον  νά  προσφέρη  ν 
μαοϊκός  μέλη  μεν  εμβριθή  καί  εκτεταμένα,  μεταχει- 
ρισμένος από  μεν  τα  γένη,  το  χρωματικόν  μάλι- 
στα ,  μεταβάλλων  όμως  και  εϊς  το  διατονικόν  και  έ- 
ναρμόνιον'  άπο  δε  τους  τόνους,  τι)ς  ϋπατοειδεΊς  πε- 
ρισσότερον  παρά  τβς  νητοειδέϊς'  και  από  τε)ς  ήχους, 
εκείνους  τε)ς  οποίους  ζητεί  το  νόημα  των  Χεξεων,  και 
τπς  οποίας  υπαγορεύει  η  χρεία'  ρυθμούς  δε  μακρο- 
σκελείς καΐ  πολυσημπς'  όργανα  δε  εκείνα,  των  ο- 
ποίων η  πτώσις  των  φθόγγων  γίνεται  ηπία ,  αμ- 
βλεία ,  και  άδυνάτως  προσβάλλουσα  τω  ώτί. 

§.  441.  Τρίτη  δε  διάθεσις  είναι  εκείνη,  εις  την 
οποίαν  ευρίσκονται  τίνες,  άρεσκόμενοι  μερικώς  εις 
ηχον  εν  α ,  προκρίνοντες  αυτόν  πάντων  των  άλλων 
και  όργανον  εν  μόνον  ηρεσεν  αύτοϊς ,  το  όποιον  και 
μόνον  έπιθυμδσι  νά  άκούωσιν.  Είναι  δε  τδτο  κα- 
ρπός προλήψεως,  μαθήσεως ,  και  συνήθειας"  όμως 
δεν  συνειθίζει  νά  παραμένη  κοντά  είς  αυτούς  εως 
τέλνς  τ)  τοιαύτη  διάθεσις'  διότι  η  ηλικία  και  τά  κα- 
θημερινώς προσπίπτοντα  δύνανται  νά  μετακινώσιν 
αυτήν ,  και  νά.  εϊσάγωσιν  άλλην.  Λιά  τδτο  και  λέ- 
γεται ,  ότι  οι  δύο  χρο3ματικοϊ  ήχοι  άρμόζουσιν 
εις  τους  νέους,  και  οι  τέσσαρες  διατοΐ'ΐκοϊ  ,  είς 
τους  άνδρας"  και  οι  δύο  εναρμόνιοι ,  εις  τους  γέ- 
ροντας (α).  "Ετι  διά  την  μερικήν  άρέσκειαν  λέγον- 
ται και  ταϋτα.  "Αλλοι  μεν  ί^χοι  φαίνονται  δραστικοί 

το  νομίζωσιν  άρίστην  ,μονοικην'  δύνανται  δέ  νά  ενρίσκω- 
οιν  ελλιπείς  τός  φ&όγγβς  και  των  σωστότατων  και  ακρι- 
βέστατων τόνων.  Και  βτω  δέν  δύνανται  νά  άπολαμβά- 
τίοσιν  άπο  την  μασικην  οίδέ  το  πολλοστημοριον  της  η- 
δονής, Ί]ν  κατά  άλλον  τρόπον  άπελάμβανον.  Λιότι  το  πο- 
λν  εναίσ&ητον  ποιεί  τέλος  πάντων  αυτός  άναισθήτονς. 
α)  Ει  σι  δέ  τισι  και  κατά  γένη  και  ηλικίας  προς  βΐ'δη  τινά  με- 
λωδίας επιτηδειότ?]τες'  αι  μεν  γαρ  παίδων,  δι  ηδονην'  α  ι 
δέ  γυναικών,  κατά  πολύ  διά  λνπην'  αϊ  δέ  πρεσβντών ,  δι 
ενΟΰσιασμόν.  Αριστείδης  Κονίντλ.  Βιβλ.  Β' .  67. 


200 

τό'Εαρ ,  άλλοι  δε  το  Θέρος,  άλλοι  δε  τόΦθινόπωρον, 
και  άλλοι  τον  Χειμώνα.  Και  πάλιν  άλλοι  μεν  ήχοι 
άρέσκβσι  την  ημέραν  ,  άλλοι  δε  την  νύκτα,  άλλοι 
δε  το  πρωϊ ,  άλλοι  δε  την  μεσημβρίαν ,  και  άλλοι 
την  έσπέραν. 

Εις  τους  τοιούτες ,  έργον  είναι  τη  μουσικΐί  να 
προσφέρη  μέλη ,  αφ  ου  πρότερον  γνωρίσει ,  ποία  εί- 
ναι τα  άρέσκοντα  είς  αύτβς.  Λιότι  αφ  «  γνωρίσει 
ταϋτα ,  δύναται  να  μεταχειρισθή  και  ήχκς,  καϊ  τό- 
Τβς ,  και  ρυθμπς  ,  και  όργανα ,  κατ  εκείνα  τα  οποία 
εκ  φύσεως  αυτοί  ένασμενίζονται.  Και  δια  να  είπω 
συντόμως ,  η  φυσική  κλίσις  αυτών  διδάξει  τον  με- 
λοποιόν ,  ά  δεϊ  ποιεΧν. 

§.  44  2.  Λεν  είναι  ανάγκη  ,  να  είναι  τις  εϊδήμων 
της  Μουσικής,  δια  να  αισθάνηται  την  α  π'  αυτής  ή - 
δονήν ,  όταν  άκούη  κανένα  μέλος  εύάρεστον ,  αλλ* 
άρκεϊ  να  ε/η  καλήν  αΐϋθησιν  διότι  6  έρως  η  ή  ε- 
πιθυμία και  ή  γνώρισις ,  τα  οποία  παρέπονται  είς 
τη  μβσικήν ,  δύνανται  να  αύξάνωσι  την  ηδονην  αύ- 
τής'  δεν  συμπληρόνουσιν  όμως  το  όλον  αύτης,  άλΐ 
έξεναντίας  μερικάις  φοραΐς  και  το  όλιγοστεύβσι'  διό- 
τι ή  τέχνη  βλάπτει  την  φύσιν.  Λιότι  η  Μβσική  εί- 
ναι μία  άλυσος  τρόπον  τινά  τόνων,  οι  όπόϊοι  διί- 
στανται απ3  αλλήλων  περισσότερον  ή  ολιγώτερον  κα- 
τά τινας  κανόνας ,  τβς  όποίβς  κάθε  άνθρωπος  καλώς 
διωργανισμενος ,  εκ  γενετής  έχει.  Λιότι  οι  τόνοι  α- 
ναφέρονται εϊς  τον  διοργανισμόν  τδ  σωματικά  μας 
μηχανήματος"  και  εξαρτώνται  η  από  την  διάθεσιν 
καϊ  τακτικήν  κίνησιν  τών  Ινών  τβ  ώτός ,  η  από  έ- 
ρωτα ,  τον  όποιον  εχομεν  &  φύσεως  εις  τίνα  μεθοδι- 
κήν  τάξιν.  Λιά  τδτο  πρέπει  να  ευρίσκομαι  κάποια 
αναλογία  μεταξύ  του  ώτός,  και  τών  τόνων,  και 
τών  ρυθμών,  ^ιότι  ευρίσκεται  εις  την  μουσικήν  ε- 
νίοτε ύπατοειδίς )  τύ  οποία  οι  τόνοι  άδυνατοϋσι  να 


201 

εύαρεστησωσιν  είς  το  ους.  Και  πάλιν  νητοειδίς,  το 
δποϊον  είναι  αδύνατον  νά  περάση  δ  Μαοϊκός ,  χω- 
ρίς να  προ'ξενήογι  εϊς  το  χς  κανένα  ενοχλητικδν  αϊ- 
σ&ημα  (α).  '09εν  οσ?]  άνάβασις  και  κατάβαοις  ε- 
δόθη σννή&ως  είς  την  άν&ρωπίνην  ψωνην ,  δια  να: 
γίνηται  με  ολίγον  αγώνα ,  τόσην  όταν  6  μελοποιδς 
μεταχειρίζεται,  δεν  εκπίπτει  άπδ  την  άναλογίαν  την 
μεταξύ  των  τόνων  καϊ  τπ  ώτός. 

§.  443.  "Οταν  δε  συμπλεκη  προς  άλλήλαςτούςτό- 
νας ,  οι  οποίοι  ευρίσκονται  μεταξύ  τούτων  των  δύο 
δυσαρεστούντων  περάτων ,  είναι  καλόν  δ  μελοποιδς 
νά  ποιη  τοιαύτην  μίξιν  ,  ώστε  νά  είναι  δυνατόν  εϊς 
κάθε  άκροατήν  σχεδόν ,  ευκόλως  νά  εννοη  την  σχε- 
σιν  ην  εχουσιν οί  τόνοι  προς  αλλήλους"  διότι  τδτο 
γέννα  το  νά  άρεσκί]  ή  μελωδία"  το  δποϊον  θεμελιδ- 
ται  επάνω  εϊς  την  εύκολίαν ,  ην  έχει  το  «?  δια  νά 
εννοη  την  μελωδίαν. 

§.  444.  Τους  δε  ρυθμούς  καϊ  τά  μέτρα  πρέπει 
νά  ποιη  διακεκριμένα,  εύδιάλντα ,  καϊ  τακτικώς  δ- 
δεύοντα'  διότι  κατ  άλλον  τρόπον  οί  άνθρωποι  δεν 
εχασι  ψνσιν  νά  διατιθώνται  ποιώς  υπό  της  Μου- 
σικής,  εϊμή  νοδντες,  οτι  μι^χανικώς  πως  αυτά  πα- 
ρακολουθδσιν.  ^Επειδή  το  σώμα  τδ  άκροατοϋ  ύπο- 
τασσόμενον  εϊς  τον  μηχανικδν  τρόπον  ,  επιθυμεί  νά 


α)  Οι  Αρχαίοι  αρχόμενοι  άπυ  τδ  Προσλαμβανομένου .  ανέβαι- 
ναν εως  εις  τψ>  νητην  υπερβολαίιον  (§.  22ΐ.^  καϊ  επαυον' 
οβ~ίν  δεν  εδεχοντο  άνάβασιν  νπερ  το  Αισδιυ.πασων  δια  τδ- 
το, κα&ώς  άναψερει  ο  Γερασηνος  Νικόμαχος  ,,  Λια  το  μη 
,,  επιόέχεσ&αι  την  των  άν&ρώπων  ψωνην,  μήτε  επϊ  το 
,,  βαρν  παρά  ταίτας  τάς  χορδάς  βαρυτερον  ,τβςλεγομενϋς 
,,  παρ  αυτών Βνκανισμουςκαϊ Βηχίας ,  φ&εγματα  ασημα,καϊ 
,,  άναρθρα, και  εκμελη'  επϊ  δε  το  ό'ξυ ,  τ&ς  τε  Κοκυσμΰς, 
.,  και  τοις  των  λύκων  ώρυγμοΐς  φ&ογγονς  παραπλήσιας , 
,,  αξυνέτβςτε  και  ανάρμοστους,  καϊ  ε)κ  επιδεχόμενους  συ μ- 
.,  γωνίας  κοινωνίαν."  Βιβλ.  Β,   35. 

14    * 


202 

συσχηματίζηται  με  τό  οώμα  τ«  μουσικίϊ ,  δια  των 
κινήσεων  τ«  πο()ός ,  η  της  χείλος,  ί)  της  κεφαλής- 
αι' τίνες  κινήσεις  γίνονται  εκταύτομάτου  ,η  άπροσεκτι 
και  άπροββλεντί ,  καϊ  ωσάν  να  συσσύρωνται  τα  μέ- 
λη τβ  σώματος  από  την  δύναμιν  της  ΙΜουσικής. 


ΚΕΦΑΛΑ  ΙΟΝ    ΣΤ. 

Χρήσις  της  Μουσικής. 
$.   445. 


Π 


'-ρίν  να  κινηθΐι  εϊς  πράξιν  μέλας  δ  μελοποιός  , 
πρέπει  να  προϋπάρχω  σκοπός  εϊς  τον  νβντον,  η  καν 
να  συλλαβή  κανένα  νεον'   επειδή 

„  Πάν  το  κινέμενον  ενεκά  του  κινείται.  " 
^Επειδή  δε  ή  χρΐισις  της  μουσικής  άφορα  μάλιστα  εις 
τρία,  εϊς  "Υμνον ,  εις  Ανθρωπαρέσκειαν,καϊ  εϊς  δια- 
φόρβς  χρείας  άλογων  ζωών  ,  δ  μεν  ϋμνος  δίδει  σκο- 
πόν  εϊς  τον  μελοποιόν  ,  το  να  διεγείρε  τάς  ψυχάς 
των  ακροατών  εϊς  φόβον  ζαί  εϊς  άγάπην  Θεεί  μά- 
λιστα {α).     Καϊ  παραδείγματα  μεν  είς    τούτον    τον 


α)  „  Τάς  μεν  &ν  από  της  Βίονσικης  άπαρχάς  τω  Θεώ  κατά 
„  χρέος  άνατι&ίντες,  εν  τη  Ίερα.  ψάλλειν  εκκλησία  τάχ- 
η Μέντες,  εν  καταννξει  τον  Θεσν,  τον  άοράτως  εκεί  ηα- 
„  ράντα  δο'ξολογ^σομεν.  Και  γαρ  εντάξει  γασ)  τώι  αγ- 
„  γελικών  καϊ  άρ/αγγελικών  ταγμάτων,  ταντα  τα  αειρ^νο- 
,,  μελίρρυτα  μέλη,  και  πνενματοκίν^τα  άσματα  ι  η  ε/.κλιΓ 
„  σία  τυπικώς  παρεδό&ησαν.  Και  κα&άπερ  εκείνοι  ποΚν- 
„  ειόώς,  ποιχίλωςτε  και  δϊαψόρως  μετά  φόβου  κα)  ενλα- 
„  βείας  παριστάμενοι  τω  Θειο,  τοντον  άκαταπαίστο>ς  ά- 
„  ννμνονσιν'  ό  μεν  τό  "Άγιος  <>  Θεός,  ':γιος  Ίοχυρός,  <>.- 
„  γίοςΑ&άνατος,  ελεησον  ημάς  "  άσιγητωςβοών'  ο  δε  το, 
„  Αλληλούϊα'  και  άλλος  τό  „  Αγιος,  άγιος,  άγιος   κύριας 


203 

0&οπάν  έχει   πολλά,  ήγουν  οσα    άπηριθ  μήθψαν  (§. 
4ϋΐ.)'   ύποθήκας  δε  τόσας ,  οϋας  ή  δλιγομάθειά  μας 
εδυνήθη  να  δώση.     Την  είς  ϋμνον  δε  της  μουσικής 
χρήσιν  &έλων  να  φανέρωση  καϊ  δ  "Ομηρος,    λεγει' 
,,    Οι  δε  πανημεριοι  μολπή   Θεύν  ίλάσκοντο , 
,,  Καλόν  άοίδοντες  παήονα  κ&ροι  Αχαιών.  " 
%.    446.     Εις  δε   την  προς  άνθρωπαρεσκειαν  χρή~ 
οιν   της  Μαοϊκής,    Ιδεαι  διακρίνονται  δύο'  Λογική, 
καϊ  "Αλογος.      Και  λογική  μεν    είναι  εκείνη ,  ήτις  ά- 
φορα  είς  ψυχικά  πάθη  (§.    189  ,καί  3  9  6.  )•   άλογος 
δε,  εκείνη,  ήτις  άφορα  είς  σωματικά  πάθη.      Λιοτι 
η  μουσική  προξενεί  και  εϊς  το  σώμα  παθήματα ,  φέ- 
ρουσα είς  αυτό  μεταβολάς  ανάλογους  με  εκείνας,  τάς 
οποίας  ενεργεί  επι  τών  άψυχων  σωμάτων  (α).    Λυ- 


„  Σαββαώ&' καϊετεροςτό „  Σε  υμνονμεν  ,  σε  ζολογείμεν,  και 
„  τά  ε 'ξ η  ς.  Καϊ  άλλος  άλλο ,  πολλά  καϊ  διάφορα  δο'ξολογουντες 
„  χρεωστικώς  ,τόν  ποιητή  ν  υμνβσιν.  Ούτω  καϊ  ημείς  επόμενοι 
„  τούτοις,  και  συναμιλλώμενοι,  μετά  φόβου  καϊ  τρόμου 
.,  και  πολλής  ευλάβειας  δφείλομεν  "στασίται,  τά  άγια  συ- 
„  νάδοντες  άσματα,  εν  λε'ξεσι  σημαντοΐς  και  άσημάντοις. 
„  Ουρανός  γάρ  ή  Εκκλησία  παρά  τοις  σοφοΐς  και  &εοδι- 
„  όακτοις  διδασκάλοις  άπεικόνισται  και  προσηγορευται. 
,,  Το  γαρ  τερερε,  καϊ  το,  τοτοτο,  και  το,  τιτιτι,καϊ  το, 
„  \}ε^ '«?? α{χε ,  και  τά  λοιπά^  εις  τΰπον  εκείνων  τών  άγγε- 
„  λικών  δοξολογιών ,  τών  σημαντοΐς  καϊ  άσημάντοις  λε'ξεσι 
,,  γινομένων.,  Ει  καϊ  αϊ  ασήμαντοι  δοκπσαι  λέξεις,  αϊνίτ- 
„  χονταί  τι.  ■  Τηρεί  γάρ  φησι  ,  τίνι  παρίστασαι,  καϊ  τι 
,,  προσαόεις.  Και  τότε  πώς  άπολογησει  τώ  κριτΐ],  ρευστή 
-  ,,  γε  φύσις  καϊ  όιαλνομε'νη  τυγχάνων  ώάνθ-ρωπε;  Παρά- 
„  γετν.ι  γονν  το  μεν  τερερε,  από  του  τήρει  ροϋ'  το  όε , 
,,  τοτο ,  απο  τδ  τότε  τοτε'  το  όε  τιτι ,  άπο  του  τι  τινι. 
Εύρον  αυτά  γεγραμμενα  εν  τινι  γραμματικοί  της  Μβσικης' 
όμως  έληφ&ησαν ,  εξ  ων  περϊ  της  τοιαύτης  υπο&ε'σεως  εΐ'- 
ρηκεν  ^Ιωάννης  ο  δαμασκηνός, 
α)  01  φθόγγοι  μεταδίδονται  εις  το  ους  δια  τ5  άερος,  κινουμέ- 
νου υπό  φωνης'  καϊ  διά  του  ώτός  μεταδίδονται  εις  την 
■ψυ/ην,  υφ  ης  διακρίνονται.  "Ο&εν  επειδή  διά  του  άερος 
ενεργεί  η   μουσική,  δεν  είναι,  μοϊ  φαίνεται,  περιτιόν ,   να 


201 

ται  λοιπόν  αϊ  Ιδέαί  δίδονσι  &%οπον  8Ϊ§  τον  μελοηοιόν 
η  άντί&ετον  τον  ίπικοατύντο^  πάθους ,   η  Ι.ιανξητι- 


εκτεθώσιν  εδώ  μερικοί  ίδε'αι  φιλοσόιρων ,  οι  τίνες  έγραψαν 
περί  τών  συμβαινόντων  είς  τον  άερα  ε•  αιτίας  τπ  ηχου(§^ 
278.)•  επειδή  τότε  γνωρίζεται,  πώς  ή  μουσική  ενεργεί  και 
επι  τών  άψύχιον  σωμάτων. 

Οι  φθόγγοι  και  απλώς  οι  ή/οι  άραιονουσι  τον  άε'οα' 
διότι  εις  μεγάλας  πανηγύρεις  εορτών,  ότεπλήθη  ανθρώπων 
εποίαν  επικλήσεις  δννατάς ,  εφανησαν  καταπίπτοντα  πτηνά, 
τά  οποία  περιΐπταντο  τότε  τον  άερα  εκείνον.  Προς  τού- 
τοις εμεταχειρίσθησαν  τούτον  τον  τρόπον  μίαν  φοράν  οι 
ατατιώται  δια  να  πιάνωσι  τάς  περιστεράς ,  τάς  οποίας  ί- 
στελλον  δυο  πολιορκουμεναι  πόλεις  προς  άλλήλας ,  επειδή 
εμποδιστή  εις  αντάς  η  δια  γης  κοινωνία,  διά  να  μηνύω- 
~σιν  άμοιβαδόν  την  καταστασιν  αλλήλων.  \4κομη  φαίνον- 
ται καθημερινώς  και  τά  σύννεφα,  οτι  διαλύονται  διά  του 
ιρόφου  τών  καμπάνων ,  και  διά  της  βροντής  τών  κανονι- 
ών. Και  αϊ  άστραπαι  δε ,  οτι  παύουσι  διά  τά  αυτά  ,  ν 
οτι  φεύγουσιν  άπο  τάς  εκκλησίας  και  από  τάς  πεδιάδας , 
όπα  είναι  πολλοί  άνθρωποι  φωνάζοντες.  Γίνωσκε  δε  ότι  τά 
τοιαύτα  αποτελέσματα  γίνονται  ολέθρια  μάλιστα  και  είς  τάς 
άνθριοπβς,  αν  τινάς  μετα/ειρί-,ηται  αυτά  παρ*  ωραν, δηλαδή 
όταν  τά  σύννεφα  δεν  είναι  ακόμη  εξω  της  σφαίρας  τ5  η/β' 
διότι  ό  ήχος  κινεί  τον  άερα,   α<\ αιροειδώς  απλονμενον. 

4ιά  τοϋτο  ό  αήρ  επίσης  φέρει  την  προσβολή  ν  τών  φθό- 
γγων είς  τά  πέριξ  σώματα,  όσα  επίσης  αφίστανται  άπο 
τη  φθεγγομενου ,  η  -ψάλλοντος.  .Ιιότι  δύνασαι  νά  ίδιγς 
είς  τάς  Εκκλησίας  και  είς  τά  θέατρα,  ότι  σνμφωνως  και 
συμμέτρ<ος  πάλλονται  αϊ  φλόγες  τών  λαμπαδιον ,  ο  καπνός 
και  τά  σωμάτια  ,  τά  όποια  φαίνονται  σηκονόμενα  από  την 
γήν  εις  την  ενθνβολίαν  τιΐιν  άκτίνιον  του  ηλίου  απο  θυ- 
ρίδος.  Λιά  τοΐτο  οι  συμβάλλοντες  πρέπει  νά  ε/ωσι  τά 
στόματα  πλησίον  αλλήλων. 

Ό  αήρ  είσπνεΐται  είς  το  σώμα,  καταπίνεται  ,  εκροή <  ί<  ι  αι. 
κια  εμπεριέχεται  είς  Ολα  τα  ημέτερα  υγρά,  και  συλλέγει αι 
ένδον  υπό  σχηματι  μετά  πάντων  τών  εαυτοί-  Ιδιωμάτων, 
:ν  ι  ω  στομάχω,  εν  τοις  εντεροις.  ;'ν  τω  οτή&Η,  μάλιστα 
μεταϊυ  τώ  πλευρών  κα)  νου  πνεύμονος,  οτι  κα)  ονομάζε- 
ται Έν&ωρακιχος  αήρ.  Ούτος  ο  ενδόμυχων  αήρ  βιαζό- 
μενος  νά  ί'λ&ΐ]  εις  :>ίορροπίαν   με  ιόν  ϊξω   άερα,  ιόν  υπό 


205 

κον  αυτού.      Οίον  η  μεν  λογική,   όταν  ειτικρατΐ}  ευ- 
θυμία ,    κατά    μεν    τον    αντί&ετον    οκοπον  προξενεί 


τβ  ήχου  πάσχοντα,  ποιεί  τάς  προσβολάς  εις  τα  ειρημενα 
μέρη  τδ  σώματος,  και  'άτω  δύναται  να  φερη μεταβολάς εις αυτό. 
Πόσων  δβμϊγαλων  μεταβολών ,  είναι  άκόλουθον ,  να  αϊσθα- 
νηται  το  σώμα  από  ρευστό  ν  ,  δια.  το  να  ε'χη  πολλή  ν  οι- 
κειότητα με  αυτό  ,  και  δια  το  να  είναι  ηνωμενον  τόσον 
οίκειότατα  με  την  ψύσιν  αυτόν; 

"Λν  είναι  συγκεχωρημενον  να  συμφύρωμεν  υποθέσεις  μέ 
πράγματα ,  το  νευρώδες  νγρόν  νομίζεται  Ότι  είναι  φύσεως 
παρόμοιας  με  την  τδ  άερος'  και  αν  τούτο  ε/η  όντως,  αν- 
αμφιβόλως ολαι  αύται  αϊ  δυνάμεις  είναι  πρέπον  να.  εμ- 
ποιώσιν  εις  το  σώμα,  όταν  είναι  πεπροικισμενον  με  ακρι- 
βή αισθητήρια,  μεγάλας  ενεργείας"  και  μάλιστα  εκείνο  το 
ενάρεστον  αίσθημα,  το  οποίον  συνιστά  την  ηδονην ,  ήτις 
είναι  το  κνριον  αποτέλεσμα  της  Μουσικής.  "Οθεν  έπεται 
να  δοκιμάζη  και  το  σώμα  οχι  μικράς  μεταβολάς  άπο  την 
Βϊουσικην. 

Ό  νπό  του  ήχου  χορδής  ταραχθεις  άηρ  δίδει  κίνησιν 
εις  ίίλλην  ϊσότονον.  Οίον  ( λέγει  ο  Αριστείδης  Βιβλ.  Β  , 
!07.  ,,  Εϊτις  δυο  χορδών  ομοφώνων  εν  τη  αυτή  κιθάρα, 
,,  εις  μεν  την  ετεραν  σμικράν  ενθείη  και  κούφην  καλαμην, 
,,  την  δ'  ετεραν  πόρρω  τεταμενην  πληξειεν ,  οψεται  την 
,,  καλαμηφόρον  εναργέστατα  σνγκινουμένην.  " 

Και  ακόμη,  αν  τινας  ε'χη  δΰο  λύρας  εις  ενα  θαλαμον , 
ου  πολύ  άφεστώσας ,  Όμοτόνως  η'ρμοσμε'νας,  και  παίζει  την 
μίαν ,  ποιεί  τον  αυτόν  ηχον  και  η  άλλη.  *Εστοχασθη  δε 
τοΰτο  εις  την  παρελθοΰσαν  εκατονταετηρίδα  και  Γεοιργιος 
τις,  αόμματος,  τω  γένει  Γραικός,  και  της  παρ1  *Οθωμα- 
νοΐς  μουσικής  εμπειρότατος.  Κα)  εποίησε  μεν  την  λυραν 
επτάχορδον ,  ήτις  καθ  ημάς  λέγεται  Βιολί'  κατά  δε  τους 
'  Οθωμανοί  ς  Κεμάν'  ην  δε  προ  τούτου  του  Γεωργίου  τε- 
τοάχορδος.  ιΥπό  δε  τάς  παιζομενας  χορδάς,  ε'βαλεν  αλ- 
λάς Ιπτά  χορδάς  όρειχαλκίνας ,  ολίγον  απέχουσας  εκείνοη• , 
διά  νά  άκούωνται  οι  φθόγγοι  εκ  του  όργανον  γλυκύτεροι 
διά  συνωδίαν. 

Και  ο  Κιρχερος  λέγει,  οτι  είχεν  εις  ενα  θάλαμόν  οργα- 
νον  πολύ/ορδον,  κα)  ηκονε  μίαν  από  τάς  χορόά.ς  αυτού 
να  άντηχη  διακριτικώτατα  Όλους  τους  ψόφους  της  καμ- 
πάνης,  κρονομένης  εις  μίαν  γειτνιάζουσαν    Εκκλησίαν. 


200 

λύπην'  κατά  δε  τον  Ιπανξητικόν ,  αυξάνει  την  εύθυ- 
μίαν.  Οντως  άντι&έτως  είς  μεν  την  θλίψιν  δίδοται 
άκοπος  η  τερψις'  είς  δε  την  χαύνωοιν ,  η  ενδυνά- 
μωσης" εις  δε  τον  Όρηνον ,  η  παρηγοριά"  εϊς  δε  τον 
έρωτα,  ο  σωφρονισμός"  εις  δε  το  πολυψρόντιστον ,  η 
παραμυθία"  εϊς  δε  το  πολύπονον ,  η  ανεοις'  εις  δε 
την  ε'ξαγρίωοιν ,   η   εξημερωοις ,   εις  δε   την  οργην ,  η 


Έάν  τινάς  γεμίσΐ]  α/τυ  υδώρ,  η  από  άλλα  νγρά,  ποτ ήρια 
όμοια  και  ίσοπεποιημενα  κείμενα  πλησίον  αλλήλων ,  και  ξέση 
το  χείλος  ενός  αυτών  δια  των  δαχτνλών ,  ταράττεται  το 
νερόν ,  το  οποίον  είναι  και  εις  αυτό  το  ποτηριον  -/.α)  εις 
τα  άλλα.^  Σημειόνονσι  δε  εις  ταύτην  τι)ν  πεΐραν,  τι)νό- 
ηοίαν  πρώτος  ο  Κιρ/ερος  εδοκίμασεν,  Ότι  τα  ετερογενή 
ι•γρά  τόσω  τιερισσοτερον  πηδώσιν  εις  αυτά  τα  ποτήρια, 
Όσιο  λίπτότεοα  είναι"  ώστε  το  μεν  πνεύμα  τνΰ  οΐνον  τα- 
ράττεται  περισσότερον'  όλιγώτερον  δε  Ό  οίνος"  και  ακόμη 
όλιγώτερον  το  νερό  ν. 

"Οταν  ΰεωρώμεν  το  άν9ρώπινον  σώμα,  ώς  σννελενσιν 
ινών  μάλλον  η  ήττον  τεταμένων"  και  ώς  πλήρωμα  νγρώιν 
διαψορβ  φύσεως,  είναι  άκολαβον  να  όεχ&ώμεν ,  Ότι  η  Μχ- 
σικη  δύναται  να  ποίβ  εις  αυτό  τα  αυτά  μεν  άποτελε'σμα- 
τα  εις  τάς  ίνας,  α  εποίει  και  επι  τών  χορδών  τών  πλη- 
σίοχν  οργάνων. 

Ότι  πάσαι  μεν  αι  ίνες  τ£•  ανθρωπινέ:  σώματος  βάλλον- 
ται εις  χίνησιν. 

Ότι  αι  μάλλον  τεταμεναι  κα\  αί  μάλλον  λεπτά) ,  μάλλον 
ταραττονται. 

"Οτι  Όσαι  είναι  εις  μονοτονίαν ,  φνλάττονσι  την  χίνησιν 
διαρκε'στερον. 

Τα  αυτά  δε  αποτελέσματα  και  εις  τα  νγρά  τ5  σώματος, 
α   εποίει  και  επι  τών  υδάτων  τών  ποτηρίιον. 

"Οτι  Όλα  τα  εις  το  σιομα  εμπεριεχόμενα  νγρά,  βάλλον- 
ται  εις  ταραχή  ν. 

"Οτι  ο  λόγος  τ^ς  ταραχές  αίτιον,  είναι  ίν  λόγω  της  λε- 
πτότατος τών  μεριδίων  αυτών. 

Ότι  το  μεν  νευρώδες  νγρόν,  ία-  νπάρχ^  .  εμψνχπται  πε- 
ριασότερον  άηί>  τους  φ&όγγους'  ο  ύί  λνμφος  βλιγωτιρον, 
Ι\ιϋ  αν  είναι  τεηο,  δεν  είναι  ανάγκη  να  βάλλφνται  εϊςκί- 
νησιν*  ς  Ινες,  οίον  παίζητις  όργανον  χορδικόν  ,  η  εμπνεν- 
στο  ι 


207 

καΰησνχασις  (α),  καϊ  τά  λοιπό.  Έπαν'ξητικώς  δε  Λ 
οποίος  δίδοται  άκοπος  εις  τ ά  πάθη ,  είναι  πασίδηλον. 
§.  447.  7/  δ 6  άλογος  κατά  μεν  άντί&ετον  σκο- 
πβν }  όταν  έπτκρατη  το  σώμα  .  νόθος ,  αποβλέπει  είς 
νγείαν  κατά  δε  τον  έπανξητικόν ,  αποβλέπει  είς  αν- 
ξ);σιν  ιης  νόσου  (β).  Λντη  γονν  η  Ιδέα  της  Μου- 
σικής δια  νά  εϊπω  απλώς,  άνόιγει  την  όρεξιν  (γ)' 
δίδει  τόνον  εις  την  κυκλοφορίας  τον  αίματος  ,  καϊ 
Ινδνναμόνει  τα  μέλη  τον  σώματος  εϊς  το  νά    άντέ- 


α)  Ό  Άχιλλενς  έμεταχειρίσθη  την  Μόνσικην  μέσον  δια  νά  χο- 
ητϊ]  την  υργην  ην  είχε  κατά  τ5  Αγαμέμνονος"  (εδιδάχί)  η 
γαρ  και  την  μβσικην  άπο  τον  σοφώτατον  Χείρωνα.)  επει- 
δή λέγει  ο  Όμηρος. 

,,   Τον  <)'  ενρον  φρένα  τερπόμενον  φόρμιγγι  λιγείΐ] , 
_    „  Καλτ/,  ζ/αιδαλαι'ΐΊ,  περί   δ*  άργύρεον  ζυγόν  ηεν. 
„   Την  τ    άρετ'   εξ  Ένάρων ,  πόλιν  Ήετίωνος  ολέσσας, 
,,    Τι]  ογε  θνμον  ετερπεν'  ιί.ειδε  δ^  άρα  κλέα  ανδρών. ιί 

β)  Ό  Μεάδ  αναφέρει  το  έξης  παραόο'ξόιατον  αποτέλεσμα  της 
μουσικής,  έχον  μάρτνρα  αυτόπτηνκαϊ  άξιόπιστον  τον  αυτόν. 
„  ΙΜουσικόςτις  κννα  προς  τίνα  των  ήχων  ά-ηδεστατ(ος  ε- 
„  χοντα,  μετ  άκρας  αντιπάθειας  αυτόν  άκούοντα,  δϊ  'όν 
,,  ηχον,  οσάκις  αν  έπαίζετο  ,  ο  κύων  έταράττετο,  έβόα , 
,,  και  ώρυόμενος ,  άκραν  τινά  δυσχέρειαν ,  καϊ  άθυμίαν  ν- 
„  περβολικην  ενεδείκνυ.  Βονλόμενος  οι  ν  ποτέ  ψυχαγωγη- 
,,  θηναίτε  και  άμα  ίδεΐν  εκείνος  ο  μουσικός,  τι  το  έντεν- 
„  θ  εν  άποβησόμενον ,  ηρ'ξατο  παίζειν  έπϊ  τδ  είρημένχ  η- 
„  χον  ,  συχνάκις  αυτόν  έπαναλαμβάνων ,  ενταντί]  πολύν 
,,  καταναλίσκων  χρόνον  τΤ]  πρά'ξει'  ο  δε  κύων  μανιωδώς 
,,  πολλάκις  έκταραχθεϊς, είτα  σπασμοΐς  έμπεσών  εξέπνευσε." 

γ)  Εις  τους  υγιαίνοντας  -η  μουσική,  λέγουσι,  συμβάλλει  πολλά 
διά  τάς  ορέξεις,  παραθίγονσα  ταύτας,  καϊ  τρόπον  τίνα 
άναστομοναα,  παρακινούσα  τους  άκροατάς,  νά  φέρωνται 
άχορτάστο>ς  καϊ  άκρατητως  είς  τάς  απολαύσεις.  ^Επειδή 
διηγούνται  στρατηγοί  τινές,  Ότι  τά  στρατεύματα  τρώγου- 
σι  πολνχρονιωτέρίος  ένταύτώ  καϊ  μετά  πλείονος  επιθυμίας 
ίπο  φθόγγους  αυλών.  Οι  δέ  άραβες  έλεγον ,  Ότι  η  μου- 
σική παχύνει  αυτούς.  Ακόμη  καϊ  οι  εδώ  κρατούντες  τροι- 
γουσιν ,  νπο  μϋσικών  οργάνων  συμφωνία.  Καϊ  ο  Όμηρος* 
,,  Φόρμιγγός  &  ψ  δαιτϊ  Θεοϊ  ποίησαν  εταίρην." 


208 

χωαιν  είς  χορούς  (α),  εϊς  δδοιπορείο.ς,  εϊς κυπας  (β)' 
προξενεί  νηνον'  ερεθίζει  πληγάς'  θεραπεύει  πά- 
&η  επιληπτικά  (γ) '  επικονψίζει    τά   ί/λγη  της  Ισχιά- 


α)  Καθημερινώς  βλεπομεν ,  οτι  ακολουθεί  τβτο.  "Ανθρω- 
πος, ος  τις  δεν  στεργει  νά  χορεύστ)  μήτε  μίαν  ώραι>  , 
δια  νπερβολην  οκνηρίας ,  ήτις  τον  κρατεί,  και  μήτε  φω- 
νην  καλην  έχει  δια  μουσικην,  μήτε  όργανον  μεταχειρίζεται 
μβσικον'  οντος  διερεθιζόμενος  άπο  μίαν  άρεσκονσαν  εις 
αυτυν  μελωδίαν,  δύναται  να  περάσγι  χορείων  ολόκληρον 
νύκτα,  χωρίς  να  αίσθάνηται  διόλου  κούρασιν.  Ή  τοιαύτη 
εγκαρδίιοσις  και  ενδυνάμωσις,  και  ετι  η  δύναμις  της  μϋ- 
σικης  τον  να  παύ\]  τάς  ψρίκας,  και  να  καταπραίνη  τον 
ϋνμόν,  και  να  προκαταλαμβάνη  και  να  εμποδι%[]  τάς  νπό 
μέθης  ορμάς,  ϊσως  έδωκαν  άφορμήν  εις  τοις  μβσικεις,νά 
ψάλλωσιν  εις  την  μετά  την  θοίνην  όπωροφαγίαν ,  μέρος 
&σαν  τβ  δείπνου"  όταν  όλιγώτερον  μεν  τρώγωσι ,  περισσό- 
τεροι1 δε  πίνονσι ,  και  μάλιστα  και  διάφορα  είδη  οΐνων. 

β)  Ο  Λμφίων  διά  της  μουσικής  ελάφρυνε  τους  κόππς  εις  τας 
κτίστας,  όταν  εκτίζοντο  τά  τείχη  των  Θηβών.  Τάδε  μυθικά 
όργανα,  λύραι ,  αύλοι ,  σάλπιγγες,  κιθάραι ,  τύμπανα,  κύμβαλα, 
και  τα  λοιπά,  πάντοτε  ήσαν,  και  είναι  εις  χρησιν  κοντά 
εις  τά  στρατεύματα.  Φαίνεται  δε  οτι  η  μουσική  ΰπηρε- 
τεΐ  εις  τους  στρατιιυτας  οχι  μόνον  διά  νά  ενστάζγ/  εις  αύ- 
τεις  θάρσος,  τόλμαν ,  και  σταθερότητα  κατά  των  πολεμί- 
ων" αλλά  και  'διά  νά  προκαταλαμβάντ]  την  ταραχην  και 
τον  φόβον  αυτών.  Και  ετι  διά  νά  βαδίζΐ]  ο  στρατιώτης 
εμμετοως,  νά  αυςανί],  η  νά  ελαττόνγι  την  ταχύτητα  τον, 
και  νά  διευθύνη  ολας  τάς  στρατιωτικάς  κινήσεις  ,  αίτινες 
άλλοίοννται  πολνειδώς'  και  διά  νά  ίλαφροντ)  τους  κόπας 
οδεύσεώς  τίνος  κοπιαστικής, 
γ  )  "Οταν  ψάλλη  τις  η  παίζη  κανί  να  μονσικόν  όργανον  κοντά 
εις  νερον ,  φαίνεται  κάποια  ρυτίδωσις  εις  την  επκιάνειαν 
του  νερον,  πολλά  αξιοσημείωτος.  Αιά  ταύτην  την  αϊτίαν, 
λεγουσι,  σνμβαίνουσι  και  κωφώσεις  τών  ώτων  Ικτίνος  ά- 
προσδοκητον  και  μεγάλης  βροντής"  και  ετι  σπασμοί,  μα- 
νίαι  ,  και  επιληψιών  συμπτώματα.  Προς  τούτοις  ίρεθί- 
ύινται  και  πληγαί"  διότι  λεγονσιν  οι  ευρισκόμενοι  εις  τά 
στρατόπεδα  χειρουργοί ,  οτι  αι  πληγαί  τών  εν  Τψ  πολεμώ 
τρανματισθίντων  χειροτερεύουσιν ,  όταν  γίνηται  πόλεμος, 
και  άκούωνται  εις  τους  ασθενείς  αί  βρονται  τών  κανονιών. 


209 
(Το§  (α)'  ϊατρενει  το    δάγζααα     τ^ς     Ιοβόλου    ο,^άχ- 


"Οτι  δε  θεραπεύει  η  μ&αιχη  και  πάθη  επιληπτικά ?  είναι 
φανερον  εκ  τ&  ότι'αϊ  περίοδοι  της  μανίας,  η  μελαγχολίας, 
αϊ  οποΐαι  ηνωχλονν  τον  Σαούλ,  δεν  επανον,  είμηδιάτης 
μουσικής  τον  Λαβίδ.  Ή  Χρνσίππη  λέγει,  οτι  η  καταύ- 
λησις  είναι  αρίστη  θεραπεία  εις  την  επιλι^ίαν  ,κν.ϊ  εϊς  την 
ίσχιάδα.  €0  <)ί  'Λσκληπιάδης  εφρόνει ,  οτι  δεν  είναι  κα- 
νένα ϊ'αμα  οί/.ειότερον  άπο  την  μβσικην ,  εις  το  να  ιατρενΐ] 
τους  φρενητιώντας,  και  εις  τοις  νοσονντας ,  οποίον  νόση- 
μα τον  νοός  τίγοι.  Ή  <5ί  τοιαύτη  γνώμη  έπεκυρωθη  με 
ηολλάς  πείρας'   άπο  τάς  οποίας  ιδού  άναφέρομεν  μερικάς. 

Λνο  φρενητιώντες  έθεραπεΰθησαν  εντελώς,  δι  αρμονίαν 
πολλών  οργανικών  φωνών,  ζητηθεϊσαν  άπο  αυτούς  με  πο- 
λλην  εφεσίν.    Ηί«10ΪΓβ  άβ  ΓΑο,ΓΟν.ίΙθβ  βοίβηοθβ  ηηη.    1707.   ρ.    7.    Το 

δε  άξιον  περιέργειας  είναι  το,  ότι  τα  σνμπτώματα  τον  πά- 
θους κατεπραννοντο ,  όταν  έπράττετο  η  αρμονία"  και  Οταν 
επανε,  πάλιν  ηρ/οντο  να  ανξάνωσι. 

Ο  Βονρδελότ  αναφέρει,  ότι  ιατρός  τις  έθεραπενσεν  άπο 
την  μανίαν  γνναΐκα  φίλοντον,  κρνφίως  υπαγαγών  μουσι- 
κούς εις  τον  θάλαμον  εκείνης,  κα)  προστά'ξας  αυτούς  νά 
παίζωσι  τρεις  φοραΐς  την  ημέραν  ηχονς  αρμόζοντας  εϊς  τ^ν 
διάθεσιν  εκείνης.  ΗίκίοΪΓβ  ΛθΙλ  Μπ»ΐςυ6  01ι»ρ.  η] ,  ρ3§.  48. 
Λντον  αναφέρει  και  δια  ενα  οργανικόν  μουσικόν ,  ότι  ά- 
πεσωθη  από  βιαίαν  φρενίτιδα  είς  ολίγον  καιρόν ,  δι  αρμο- 
νίαν πολλών  φωνών  εξ  ανθρώπων ,  η  έ'ξ  άργάνων ,  τηνό- 
ποίαν  σννεκρότησαν  φίλοι  τον  είς  την  οίκίαν  τον.  Ο  αυ- 
τός διηγείται  και  δια  έναν  ηγεμόνα,  ός  τις  «π^λλαρ^  άπο 
φρικτή  ν  μελαγ/ολίαν  δια  μουσικής. 

Λέγει  δε  και  Βιλ/ιάμ  \4λβρεχτ ,  οτι  δια  μουσικής  έθε- 
ράπευσε  μελαγ/ολικόν ,  οςτις  άνωφελώς  έδοκίμασε  κάθε  εί- 
δος θ^εραπεύσεω.ς ,  τπτον  τον  τρόπον.  Προσέταξε  να  ψά- 
λ,λωσιν  εν  άσμάτιον  εϊς  μίαν  από  τάς  σφοόράς  περιοδονς 
της  νόσον  άδιακόπως'  το  όποιον  εξνπνίσαν  και  τέρψαν  τον 
άσθενη ,  προε'ξένησεν  αυτόν  γέλωτα,  και  ούτω  διελύθη  ό 
παροξυσμός,  βθβεΐυ  Μιιβίφΐβ  §.  3ΐ4._  Κόρη  δέτις  επασχεν  α- 
πό νστερικόν  πάθος,  και  άφ  ου  εδοκίμασεν  όλους  τε)ς 
θεραπευτικούς  τρόπους,  χο>ρϊς  νά  ωφέλιμη ,  ένας  φα- 
ρμακοποιός ϊρριψεν  εξαίφνης  πιστόλων  κοντά  εϊς  την 
κλίνην  εκείνης"  το  όποιον  εποίησεν  είς  τό  μηχάνημα  τον 
οωματόςτης  ατακτον  κίνησιν  τόσον  μεγάλην  και  σφοδράν, 

15 


210 

νης  (β)•  Λιά  ταύτα  λέγει  και  6  *Λριοτείδης  Βιβλ.  β  , 
04.  „  Οϋκαν  'ενεστι  πράξις  εν  άν&ρώποις ,  ήτις  α- 
„  νεν  μαοϊκής  τελ&ται.  Θείοι  μεν  ϋμνοι ,  και  τι- 
„  μαι,  μουοικη  κοομανται'  εορταί  δε  ϊδιαι  και  πα- 
ρ, νηγνρεις  πόλεων  άγ  άλλον  τ  αι'  πόλεμοι  δε  και  οδών 
„  πορεΐαι  δια  μαοϊκής  εγείρονται  τε  και  κα&ίσταν- 
„  ται'  ναυτιλίας  τε  και  είρεοίας ,  και  τα  χαλεπωτα- 
„  τα  των  χειρωνακτών  έργων ,  άνεπαχ&η  ποιεί ,τών 
„  πόνων  γινομένη  παραμν&ιον. "  Ταντα  δε  τα  πι- 
ϋανά,  ατινα  είσάγουοι  την  μαοικην  εϊς  την  Ιατρι- 
κοί ν ,  ελαβον  την  αρχήν  από  τον  Πν&αγόραν ,  οςτις 
πρώτος  έβαλε  περιεργειαν  είς  τοντο'  άπότόν  Θεόφρα- 
οτον ,  οςτις  μετεχειρί9η  την  μαοικην  εϊς  θεραπείαν 


ώστε  παρευδυς  ο  παρο'ξυσμός  διελυ&η,  και  πλέον  δεν  της 
ηλ&εν. 

α)  'Ότι  δε  και  νόσους  ϊάται  η  Μουσική  ,  Θεόφραστος  Ιστόρη- 
σαν εν  τω  περί  εν&ουσιασμοϋ.  Ίσχιακπς  φάσκων  άνοσους 
διατελεΐν,  εϊ  καταυλήσοι  τις  του  τόπου  τη  Φονγιστι  αρ- 
μονία.    3Α^ην.  ζίειπν. 

\4πο  τα  είρημενα  εις  την  πρώτην  νποσημείωσιν  του  §. 
138.  δεν  είναι  δΰσκολον  να  ευρεθ-ώσιν  οϊ  λόγοι  της  ίτερα- 
πεύσεως  της  ίσχιάδος,  της  ποδαλγίας,  τε)  υστερικέ)  πάίτΒς, 
και  άλλων  ασθενειών  νευρικών,  ήτις  γίνεται  δια  της  Μα- 
οϊκής, ζίιοτι  ενεργεί  αυτή  επί  των  κλονών  του  ακουστι- 
κέ) νεύρου,  και  δια  των  δεσμών  και  κοινώσεων  τάτωντών 
νεύρων  ενεργεί  προς  όλον  το  μηχάνημα  τε)  σώματος. 

ιΟ  Θεόφραστος  μετεχειρίζετο  τον  Φρύγιον  ηχον  εις  το 
να  επικουφίζη  τα  άλγη  της  ϊσχιάδος.  Ό  ίί  Βοννετος  εί- 
δε, λέγει,  αυτοψι  τινάς  πάσχοντας  άπό  αρθρίτιδα,  να  α- 
ναρρωσ^ώσιν  εντελώς  δια  της  Μουσικής.  Ό  (3ί  Αεσώλ- 
τος  φρονεί,  οτι  η  μουσική  ωφελεί  και  είς  την  φ&ίσιν. 
Ό'ιχαβτΙ.  8ΠΓ  1η  Μιιβϊφΐθ. 

β)  Εις  τους  χρόνους  τε)  Γαλίου  (ΟαΐΊ^η)  μετεχειρίζοντο  την  μα- 
σικην είς  τα  δαγκάματα  τών  εχιόνών,  τε)  σκορπιού,  και 
της  αράχνης  της  Ιίονίλης,  με  την  προσταγην  εκείνον.  '() 
όί  Λεσώλτος,  άριστος  ιατρός  τιον  νοσοκομείων ,  λέγει ,  οτι  μετε- 
χειρίσίλη  την  μονσικην  επωφελώς  είς  το  δάγκαμα  κυνών 
λυσσώντων.     Τέλος  πάντων  εψανευώίλη,  οτι  η  μουσική  γί- 


211 

της  Ίοχιάδος'  από  τον  Ιέρωνα  ,  Τύραννον  της  Σι- 
κελίας ,  νςτις  νοΰήοας  μασικώτατος  άνερριυσ3η  {α)' 
από  τον  ΠτολεμαΊον  τον  δεύτερον,  οςτις  ουνειΘι- 
οας  ξϊς  την  μβοικην  ην  ΐπαιζ&ν  κοντά  του ,  όταν  η- 
τον  άρρωστος ,  απέμεινε  Μαοϊκός"  και  από  τον  Γ'0- 
μηρον ,   λέγοντα" 

,}  Έπαοιδη  δ3  αίμα  κελαινόν  εοχεΌεν.   " 
01  δε  νεώτεροι   εποίησαν  καϊ  πειράματα  πολλά ,  καΧ 
συγγράμματα  αρκετά  περί  αυτής  της  ύλης,   από  τους 
οποίας  ό  ΒαγλιβΙ  εζέδωκε  και  Ιδικόν  εγχειρίδιον  (β)^ 


νεται  ϋεραπεία  είς  το  δάγκαμα  της  ιοβόλου  άρά/νης'  ο- 
πον  ίατρευει  μεν  όταν  ερε&ίζ-η  τον  άσΒενή  εις  χορευσιν' 
'άπρακτεΐ  δε  όταν  δεν  παράγΐ]  τΐίτο  το  αποτέλεσμα.  ^ΆνΒ. 
Γαζ.  Άρχ. 

Οι  κάτοικοι  της  1/4 μερικής  μεταχειρίζονται  την  Μβοικην 
είς  ολας  σχεδόν  τάς  ασθενείας,  διά  να,  άνακαλώσι  το  τα- 
ρσός και  τάς  δυνάμεις  τδ  αρρώστου,  καϊ  να  διαλυωσι  με 
τούτον  τον  τρόπον  τον  (ΐοβον  και  την  άκόλον&ον  &λίψιν' 
διότι  συχνάκις  αντά  φαίνονται  όλείλριώτερα  και  από  αυ- 
τήν την  άσθ'ένειαν.  Λεγουσι  προς  τέιτοις,  Ότι  και  η  βα- 
σιλείς Ελισάβετ ,  Όταν  επνει  τά  λοίσθια,  έστειλε  και  εφώ- 
να'ξε  μονσικε)ς,  Γελούσα  διά.  της  μουσικ.Τ,ς  νά  άπομακρΰ- 
ντ)  τον  Ιαυτόν  της  άπο  τον  ψρικτόν  στοχασμόν  του  θα- 
νάτου. 

α)  ,,  ΊεροηάοΓασι  τον  Σικελίας  Τνραννον  τά.  πρώτα  ϊδιώτην 
,,  είναι,  και  ύν&ρώπων  άμουσότατον ,  και  την  άγροικίαν 
,,  άλλα  μηδέ  κατ1  ολίγον  τδ  άδελψΰ  διαφέρειν  τδ  Γελω- 
},  νος.  *Επει  δε  αυτώ  συνηνίχ&η  νοσησαι ,  μσνσικώτατος 
,,  ανθρώπων  εγίνετο,  την  σχολην  την  εκ  της  άρρο>στίας 
,,  είς  ακούσματα  πεπαιδευμένα  κατα{λέμενος.''   Αίλιαν. 

β)  *  Εξετάζοντες ,  πότε  εμβηκεν  η  μουσική  είς  την  ϊατρικην,  εν- 
ρίσκομεν  την  εϊσοδόντης  άρχαιοτάτην ,  και  χανομίνην  είς 
Ικείνονς  τπς  σκοτινε)ς  και  μυ&ίόδεις  αιώνας,  είς  τους  ό- 
ποίβς  η  ιστορία  δεν  εδννή&'η  να  είσχωρησ>)'  διότι  η  μου- 
σική ητον  μέρος  της  μαγικής  και  αστρολογικές  ιατρικής, 
υπό  τά  μυστήρια  της  οποίας  οι  παλαιοί  λαοπλάνοι  ε'κρυ- 
πτον  τά  άλη&η  άποτελεσμα.τα  της  μουσικής  ,  διά  νά  ημ- 
πορώσι   νά    άπατώσι   τβ£,  όχλους   άσφαλιστίριος  .  δίδοντες 


212 

§.  448.  'Εηέιδή  δε  και  τά  άλογα  ζώα  θέλγονται 
από  την  Μβϋΐχην  αναλόγως  με  τον  δίϋργανιαμον 
τ 5  σώματος  αυτών  προς  τον  τίί  ανθρώπου ,  καϊ  άλ- 
λο είδος  ζωών  προκρίνει  άλλους  ηχείς,  αλληνφωνηρ 
καϊ  άλλο  όργανον ,  και  άλλο  άλλα ,  καθώς  έξης  ψα- 
νερύνομεν'  καλόν  είναι  να  ϊκλεγη  δ  Μεισικδς  καϊ  ε- 
δώ τά  χρήσιμα  ,  καϊ  να  τά  μεταχειρίζηται  ενεττηβο 
λως.  Οίον,  οι  μεν  ίπποι  και  ελαφοι  θέλγονται  άπδ 
τάς  όνριγγνς  καϊ  αύλονς'  δ  δε  ώτος  (  το  καθ3  ημάς 
τώϊ  ) ,  άτιδ  τον  ρνΟμδν  γοητεύεται"  οι  δε  πάγουροι, 
άπδ  τάς  φώτιγγας  άπατώνται'  καϊ  η  θρίσσα  ανα- 
βαίνει είς  την  έπιφάνειαν  της  θαλάσσης  με  την  με- 
λωδίαν  καί  με  τον  κρότον. 

„  Κινούνται  μεν  ελαφοι  καϊ  Ίπποι  σύριγξι  και  αύ- 
„  λοΐς'  δ  δ1  ώτος  άλίσκεται  γοητενόμενος ,  ορχπμε- 
,,  νος  εν  δψει  μεθ3  ηδονής,  άμα  ρυθμώ  γλιχόμενος 
„  τους  ώμους  εύ  διαψερειν'  και  τους  παγούρας  έκ 
99  των  χηραμών  άνακαλ&νται ,  βιαζόμενοι  ταΐς  φώ- 
»  τιγξι'  καϊ  την  θρίσσαν  αδόντων  και  κροτάντων , 
„  άναδύεσθαι  και  προϊεναι  λεγουσι  (α). (< 


χαρακτήρα  μυστηριώδη  και  θεΐον  είς  τάς  γινομενας  φν- 
σικάς  πράξεις  άπδ  συνι^θεις  αιτίας.  Λοιπόν  ο  σοφός  Βοε- 
ραάβ  λέγει  κριτικώτατ.ι ,  Ότι  πρέπει  να  αποδίδονται  εϊς 
την  μουσικην  Όλα  τά  μυθολογοΰμενα  τεράστια  περί  θερα- 
πείας άρριοστιών. 

Κλονίας  γουν  ο  Πυθαγόρειος  και  τω  βίω  και  τοις  η- 
χϊεσι  διαφορών,  εΐποτε  συνέβαινε  χαλεπαίνειν  αντ&ν  δϊ  ορ- 
γην,  αναλάμβαναν  τι,ν  λνραν  εκιθάριζε'  προς  δε  τοις  ε- 
πιζητώντας την  αϊτίαν,  έλεγε  πραυνομαι.  \-ίθί(ν.  ^ειπνοσ. 
α)  'Ο  μεν  Πλούταρχος  ανάφερα  τ  ιντα'  Ό  δε  Κιρχε'ρος  ομιλεί 
περί  τίνος  μικρέ)  ζ<ί>ου,  το  Όποιον  άδει  την  ν <  κι  α  τους  επ- 
τά φθόγγους  της  όιανονικης  κλίμακας ,  Ρα  δι κε  υονηπα  β'β 
Γα.  Τ&το  δια  την  μελωδίαν  και  διά  την  βραδύτητα  των 
ποδών  μόλις  εις  <  ίο  ημέρας  φθάνει  την  χορνφην  τϋ  δέν~ 
<)ροι•.  Ό  ΛΙνάιος  ονομάζει  τοντο  Βραδόποδα.  Τοϋτο 
ονομάζεται    και  Ζ4Ί'    διότι    συνειθίζει    νά    φωνάζι,    ία    άϊ. 


213 

Ο  ψιττακός  χαίτό  κανάριον  δια  τα  προς  Μουσικήν 
φίλτρον  διδάσκονται  και  μελωδίας.  *Λς  ϊδωμεν  με 
ποίαν  ηδονήν  καϊ  προσοχην  το  κανάριον  ακούει  την 
μελωδίαν  της  Σερινέττης.  (  Μβσικόν  όργανον ,  δι  « 
τα  τοιαύτα  των  πτηνών  διδάακονται  μέλη  διάφορα.) 
Πρώτον  μεν  προσεγγίζει  την  κεφαλήν  είς  τα  κάγκε- 
λα τεί  καφασίβ ,  μέαα  είς  το  όποιον  είναι  κεκλεισμε- 
νον  ,  μενον  άκίνητον  και  άλαλον  εϊς  ταύτην  την  θεσιν 
εωςτης  συντέλειας  της  μελωδίας.  "Επειτα  μαρτυρεί  την 
γαράν  με  την  κροϋσιν  τών  πτερύγων"  και  τέλος  πάν- 
των επιχειρεί  να  επαναλαμβάνη  το  άσμα  3  συμφω- 
νούν τω  διδάσκοντι  με  μίαν  φωνήν  περίεργον  (α). 
Λιά  ταΰτα  και  δ  μεν  επιτήδειος  κυνηγός  έλκει  προς 
εαυτόν  τάς  έλάφους ,  αδων  η  αύλών'  δ  δέ  άρκτο- 
τρόφος  μετριάζει  την  αγριότητα  τών  άρκτων  δια  %η<ς 


Είναι  δε   το   μόνον   ζώον ,    το    οποίον    έχει    τρία   δάκτυλα. 
Γεώργ,  Βεντ.  φνλ.  24ΐ. 

Ή  ιστορία  τ«  Λελφΐνος  είσηχ&εϊσα  άπδ  τον  μουσικον 
Αρίωνα,  είναι  λίγουσιν  3 Αλληγορία,  νπο  την  οποίαν  η&έ- 
λησαν  να  γνωστοποιησωσι  τον  έρωτα,  τον  οποίον  εχβσιν 
οι  "Ίχθνες  προς  την  μουσικήν,  Όςτις  ητον  εγνωσμένος  εις 
άλλους  καιρούς. 

Τινά  δε  τών  άλογων  ζωών  νπάγϋνται  καϊεϊςχορευσινυπο 
της  1\Ϊ8σικης  όιά  τίνων  ενρύ&μων  κινημάτων,  και  εμμε'- 
τρο)ν  πηδημάτων.  £ Ο1 Άκαν&όχοιρος  όταν  πιασθΐ]  συστρε'- 
ψ,ει  το  δέρμα,  και  κρύπτει  εαυτόν ,  και  βτω  δεν  βλεπομεν  άλλο 
ειμή  τάς  άκάνίταςτου.  "Οταν  όμως  κράη  τις  ενρύ&μως χα- 
λκωμα,  η  τνμπανον,  αντος  γανερόνει  τον  εαυτόν  τον,  και 
άρχεται  να  πήδα  ενρύίτμως.  €0  Άλδροβάνδε  βέβαιοι,  Ότι 
ειδεν  ονον  χορεΰοντα  άριστα,  καϊ  νπδ  ψ&όγγων  οργάνων. 
ιΟ  δ£  Βονρδελοτ  αναφέρει  το  αυτό  περί  πολλών  μνών,  ΰς 
παρεστησετις  τω  λαώ  σχηματίζοντας  επι  χορδηςχορονπο- 
λνσννθετον'  ών  οι  οκτώ  'ησάν  επιτηδειοτεροι  τών  άλλων  , 
χοοεΰοντες  με  εντελή  ευτα'ξίαν. 
α)  Περί  της  Μΰσικης  τών  πτηνών  πολλά  λεγεται'  μάλιστα  τών 
άηδόνων ,  τών  χελιδόνων,  τών  κύκνων,  τών  τεττίγων  τών 
ϋθηναίων'  και  τών  λοιπών. 


214 

σνριγγος  («)'  ό  δε  ελεφαντοτρόφος  κα&ημερόνει  τχς 
ελέφαντας  με  μελψδίαν  ανθρωπίνων  φωνών  δ  δε 
κτηνοτρόφος  παρακινεί  τα  κτήνη  να  πίωαι  περισσό- 
τερον  νερόν ,  σφυρίζων  εϊς  αυτά  συνήθη  μελφδίαν 
τάς  δε  καμήλους  εύχαριστπσιν  εϊς  το  να  βαστάζωσι 
τα  βαρύτερα  φορτία ,  καΐ  να  περιπατώσι  ταχύτερον, 
παίζοντες  κοντά  είς  αύτάς  όργανα  Μβσικά ,  η  καν 
κρεμώντες  εις  αύτάς  κωδούνια  (β),  "ίσως  εκτοιάτων 
αιτιών  ελαβεν  αρχήν  ή  τών  βοσκών  συνήθης  του 
αύλεϊν  χρήσις. 

Προσέτι  εγνώρισεν  είς  ημάς  η  περί  τούτου  γι- 
νομένη περιέργεια  εις  τά  άλογα  ζώα,  ότι  μερικά  από 
αυτά  δεικνύχσι  τήν  δύναμιν  της  Μβσικής  με  μίαν 
άκραν  άποστροφήν  και  άντιπάθειαν ,  τήν  οποίαν  ε- 
χουσι  πρόςτινας  ήχους,  ή  και  προς  αυτήν  όλως  τήν 
Μχσικήν.  £0  Βαγλιβι  αναφέρει,  ότι  είδε κύνα  πάν- 
τοτε λυπούμενον ,  ώρυόμενον  και  όδυρόμενον ,  όταν 
ήκουεν  ηχον  κιθάρας,  τ)  και  όπονβ'βν  Μουσικά  ορ- 
γάνου. Το  δε  παραδοξότατον  είναι  εκείνο  όπερ  α- 
ναφέρει ό   Μεάδ  (  §.   447.  ). 

§.  449.  3Από  τάτων  δη  και  τών  ομοίων  παρατη- 
ρήσεων, ών  ή  γνώσις  ϊσως  δεν  είναι  πάντ\\  άχρη- 
στος τφ  μελοποιώ,  ΰτραφέντες  επι  τών  ανθρωπίνων 
παθών  πάλιν ,  λέγομεν  ,    ότι     οι    αρχαίοι    εθεώρουν 

α)  Εκείνο  το  όποιον  βλέπομεν  αναντιρρήτως  διά  της  Μβαιχης 

ενεργονμενον  επί  τών  άλογων  ζωών,  είναι  το  εξης'  άρκτοι 
και  πίίτηκες  εγγεγυμνασμένοι  είς  διάφορα  είδη  χορών,  η- 
'ξενρουσι  να  μεταβάλλωσι  το  είδος  τ  3  χορ5  με  την  άλλα- 
γην  της  μελωδίας  και  τδ  ρν0-μ5'  και  χορευνοιν  νπο  την 
δε  την  μελωδίαν  και  νπο  τον  δε  τον  ρυΰμον  άλλο  είδος 
χορΒ'  και  νπό  την  δε  και  υπο  τον  δε,  άλλο. 
β)  Α'ι  κάμηλοι,  καθ-ώς  βεβαιΖσιν  οι  περιηγηταϊ  της  Ι4σίας,  ση- 
/.όνουοιν  άπόνως  τά  βαρύτατα  φορτία,  και  περιπατ5σι  τό- 
σον εύκολα,  ωσάν  νά  μην  εσηκυναν  φορτία,  όταν  παίζη τις 
κοντά  εις  αύτάς  όργανα  μουσικά"  και  εν  ω  παΰοουσιν  αί~ 
τά,  ολιγοατενει  και  η  δΰναμις  ανιών  τών  καμήλων,  και 
βραδύνουσι  ιον  δρόμον  αυτών,  Οίλουσαι  νά  ατα&ώσι. 


215 

την  Μασικήν  οϊκείαν  είς  το  νά  ήμερόνη  τα  η9η,  και 
να  εύγενίζη  τους  όχλους  τάς  βαρβάρους  καΐ  φύσει 
αγρίους"  διό  καν  την  ένόμιζον  μέγαν  ΰησαυρόν' 
,,  Μέγας ,  ώ  μακάριοι ,  θησαυρός  εστί  καϊ  βέβαιος 
,,  ή  Μβσική  άπασι  τοις  μα&οϋσιπαιδευ&εϊσίτε'  και 
,,  γαρ  τα  η&η  παιδεύει ,  και  τους  &υμοειδε7ς  και  τάς 
,,  γνώμας  διαφοράς  καταπραύνει  (α).  " 
Και  τούτο  το  είδος  της  Μνσικης ,  το  οποίον  κατέςη 
την  σήμερον  τόσον  ηδονικόν  καϊ  μα.λθ  άκοπο  ιόν,  ώ- 
στε φαίνεται  ότι  έγινε  δια  νάαίχμαλωτίζη  καρδίας, 
και  να  ένστάζη  έρωτα  εις  τάς  ψυχάς ,  εύρίσκετο  τό- 
σον διαφορετικά  κοντά  είς  τνς  άρχαίβς ,  ώστε  ενηρ- 
γει  το  εναντίον  διότι  εκείνοι  μετεχειρίζοντο  την  Μβ- 
σικήν  φυλακτήριον  κατά  των  βελών  τβ  έρωτος,  και 
βεβαίαν  χτεραπείαν  είς  εγκράτειαν  (β).  Επειδή  λοι- 
πόν ησχει  παρ  αύτοΊς  άρετήν  ή  Μβσική ,  δι  αυτής 
και    επαιδαγώγονν  ,  κερδαίνοντες  τον  σκοπόν  τους, 


α)  Γ0  μεν  Ι4&ηναως  ο  ^ειπνοσοφιστης  ταϋτα'  ο  δε Πολύβιος  εις 
την  έπιμέλειαν  της  Μ&σικης  αποδίδει  την  ευρισκομένην 
διαιγοράν  των  η&ών  εις  τους  δ νο  λαές  της  \4ρκαδίας'  διό- 
τι ο  ίνας  λαός,  οςτις  εφρόντιζε  της  Μουσικής  επιμελώς, 
ετιμάτο  καϊ  ηγαπάτο  δια  την  χρηστότητα  των  η&ων ,  και 
όιά  την  ευεργετικην  διάθεσιν  και  δια  την  φιλαν&ρο)πίαν , 
την  οποίαν  εδειχνεν  εις  τπς  "ξένους,  δια  την  ευλάβειαν  ην 
ει/εν  εις  τβς  Θεούς.  Και  ό  άλλος  λαός,  οςτις  εξ  εναντί- 
ας κατεφρόνει  την  Μβσικήν,  ητον  άτιμος  και  εμισεΐτο  δια 
την  άσέβειαν  καϊ  δια -την  αγριότητα, 

β)  "Οταν  ϊμελλον  οι  αρχαίοι  άνδρες  να  'ξενιτεΰωνται  πολύν  και- 
ρόν, ε'δενον  τάς  γαμετάς -των  με  ζώνας  ϊσχυράς,  τάς  ο- 
ποίας αυτοί  πάλιν  εν  τι]  έπιστροφΤ]  των  έπρεπε  να  λυσω- 
σιν.  Ι4λλ"  επειδή  τβτο  εφαίνετο  σκληρόν  εις  άνδρας  ευ- 
γενείς, αυτοί  όταν  εμελλον  νά  ταξειδευσωσιν ,  εκρινον  ά- 
'ξιον ,  να  άφηνωσι  κοντά  εις  τάς  γαμετάς  των  Μουσικές  , 
διά  νά  παίζωσιν  εις  αντάς  ήχους,  δυναμένους  νά  μετρια- 
'ίωσι  τάς  αϊσχράς  ηδονάς.  "09 εν  όμολογΰπιν  Οτι  ο  Αιγι- 
ατος  δεν  έδίνατο  νά  σβΰση  το  κατ  αυτπ  μίσος  της  Κλυ- 
ταιμνήστρας,αν  δεν  έφόνευε  τον  Μουσικόν  ^/ημόδοκον,τόν 
όποιον  άφηκεν  ό  Αγαμέμνων    κοντά  εις  την  σύζυγον  του, 


2Κ) 

ΗεριεργαζόμεΡΌΐ   τήν  αυνήΟειαν ,  το    γένος ,  και  τήν 
μορφήν  (α). 

§.  4  50.  Κατά  ταύτα  καϊ  δ  μελοποιυς  της  μίν με- 
λωδίας τήν  έκλογήν  δύναται  να  ττοιΐ)  τούτον  τον  τρό- 
πον. ΕΙς  κάθε  ψυχήν  να  προσφέρε  μελψάίαν  ήχοιτ' 
εναντιότητα ,  η  καΡ  ομοιότητα  (  §.  446.)•  και  ού- 
τως άποκαλυπτόμενον  το  κρυπτόμενον  ήθος ,  διάπει- 
3ους  βελτιοϊ  τδτο  {β).  Και  εάν  μεν  είναι  το  ή&ος 
αγενές  ή  όκληρόν ,  φέρει  αυτό  διά  μεσότητος  είς  το 
εναντίον"  εάν  δε  είναι  το  ή&ος  ευγενές  και  μαλακδν, 
αυξάνει  αυτό  εϊς  το  ούμμετρον  δϊ  δμοιότητος.  Καϊ 
εάν  μεν  είναι  το  ή9ος  φανερόν ,  είναι  χρεία  τ«  πρέ- 
ποντος ήχου  καϊ  μελους'  εάν  δε  είναι  άφανερωτον 
και  δυακολογνωριατον ,  πρώτον  φέρει  είς  αύτδ  την 
τυχοϋααν  μελωδίαν.  Και  εάν  μεν  εύχαριατηται  εϊς 
αυτήν,  εϊς  αυτήν  καϊ  δ  μελοποιός  διατρίβει'   εάν  δε 

διά  νά  όιδάσκί]  διά  της  ΒΙ&σικης  την  εγκράτειαν  των  πα- 
$ών  εις  (Αυτήν.  Ό  ()ί  Φημιος,  ο  αδελφός  τούτει  τ'δ  μα~ 
αι/.Η,  οςτις  όιωρίσ&η  νά  μίντ}  κοντά  είς  την  Πηνελόπην, 
απηλλάγη  με  ευτυχή  και  άγαϋην  ϊχβα'σΐν,  κ<  \δήϋας  την 
σοιτηρίαντον  με  την  άγνοιαν  των  εραστών  Ιχείνης. 

α)  Τι  δαί;  σ.ρ'  ε)  γυμναστιχτ}  και  Μαοικη,  μα&ημασί  τε  οσοις 
προσήκει,  τάτοις  εν  άπασι  τείτρανΟαι;  ΙΙλάτων. 

β)  Υπόκειται  δ*  αυτί]  (τΤ]  ψν/ΐ})  ίϊεωρεΐν  την  εν  τούτοις  δι- 
πλό ην ,  άρρενδτητά  τε  φημι  και  ϋηλντι^α...  Οντως  εν 
μεν  άϋοεσι  ϊτηλυς  επιτρέχει  μορψη'  εν  σε  γνναιξϊν  άνδρεΐον 
είδος,  <!>  και  το  η&ός  ομοιον  τεκμαιρόμενα,  ΙΙροσετι  και  άν- 
δρες μεν  αγένειοι,  και  γενειάσκασι  γυναίκες.  Και  τις  άρ- 
ρην  Ι'βλεψεν  ίγρόν,  καϊ  γυναίκες  γοργόν  προσεΐδον'  άισιε 
χάι  των  η9ων  έκαστα  ΰηοάσεις  έκαστα  ΰονωδά.  *Αριστείδ. 
„  Βίονσικη  δε  εναργέστατα  πείθει"  τοιοΰτοις  γαρ  ποιεΐ- 
„  ται  την  μίμησιν,  οϊς  κα\  ι  ας  πράξεις  οντάς  επ'  άλι^ 
„  θείας  άπυτελεΐσΟαι  συμβαίνει.  Έν  γ3ν  τοις  γινόμενα/,- , 
„  βίίλης  μεν  καθ  ηγουμένης  ,  ειομεν,Ί  δε  λογού,  μετά  δε 
„  ταΰτα  ι  ης  πράξεως  αποτελούμενης,  εννοίαις  μεν  ψνχϊίς 
„  ηί)η  μιμείται  και  πά&η'  λόγονς  «V  άαμονίαις  χ(α  φω_ 
„  ναΐς  πλάσσει"  πραξιν  δε  ρν&μοΐς  και  Κινήσεις  σώιια- 
„  τος —  Τϊ  δή&αυμάζομεν,  εί  συνέβη  τε)ς  παλαιάς  πλεί- 
„   σι  ην   επανόρθωση•   πιποιίσ!) αι    δια   ΙΜονσι/.ης•   « 


21Ϊ 

δνσαρεστήται  και  μένη  το  ήθος  άκίνητον ,  ποιεί  με- 
ταβολής ταύτης  της  μελωδίας  εϊς  άλλην'  διότι  εκεί- 
νος οςτις  αηδιάζει  το  τοιδτον  μέλος ,  ΪΟως  νοστι- 
μευθη  το  εναντίον. 

§.  451.  Λιά  δε  την  εκλογήν  τ3  ρυθμού  }  όταν 
γνωρισθη  ή  αίτια  τδ  επικρατβντος  πάθους,  δ  με- 
λοποιός  δύναται  να  διορίζη  τους  τρόπους  της  ασκή- 
σεως κατά  την  διδασκαλίαν  τδ  Πλάτωνος.  Τους  μεν 
αμβλείς,  νωθρούς ,  και  άθύμους  να  άνατρέφη  με 
ρυθμούς  τους  όρθίβς ,  και  με  μελωδίας  Ισχυρώς  κι- 
νβσας  την  'ψυχνν ,  και  με  έτερα  τοιαύτα  επιτηδεύ- 
ματα" τους  δε  &υμικωτέρους  και  μανικώτερον  άττον- 
τας  ,  με  τα  εναντία.  Ούτως  6  Πυθαγόρας  Ιδών  νεα- 
νίαν  έκμανεντα  ,  καΧ  ετοιμασθέντα  να  πυρπόληση 
τήν  οϊκίαν  της  απίστου  ερωμένης  του ,  προσέταξε  τον 
Μβσικόν ,  να  μεταβάλη  το  μετρον  των  στίχων,  καϊ 
να  μελωδήση  κατά  τον  Σπονδεϊον'  και  ευθύς  το  σο- 
βαρό ν  της  Μουσικής  κατεπράϋνε  τάς  ταραχάς  του 
καταφρονηθέντος  έραστβ  (α).  Τους  δε  ασθενώς  έχον- 
τας πρέπει  να  άποστρέψωμεν  από  το  νά  συλλογίζον- 
ται άδι.ακόπως  διά  τήν  κατάστασίν  των ,  εύρίσκον- 
τες  εύάρεστα  μέλη  εϊς  αυτούς  ,  και  ρυθμβς  ανήκον- 
τας εϊς  την  διάθεσιν  εκείνων.  3Επειδή  ή  συλλογή 
βαρύνει  το  αίσθητήριον  των  νεύρων,  καθυποβάλ- 
λουσα  αυτό  εις  τήν  κατανόησιν  τών  πόνων'  και  α- 
ποκαθιστά τήν  μεν  κακοπάθ  ειαν ,  ταρακτικωτέραν' 
τάς  δε  ϋλίψεις,  άφορητοτέρας.  Λοιπόν  δ  Μουσικός 
ας  προσεχή  νά  δλιγοστεύη  καϊ  νά  διαλύη  τους  πό- 
νους τών  ασθενών ,  με  το  νά  προλαμβάνη  τά  θα- 
νατηφόρα συμπτώματα  ,  και  με  το  νά  άντεισάγη  τάς 
επί  σωτηρίαν  ελπίδας. 


α)  Ευρέθη  τβτο  ίίς  τά  λεξικά  τών  επιστήμων, 

15    * 


218 

ΚΕΦΑΛΑΙΟΙ     Ζ'. 

Περί  Αρμονίας. 

§.   452. 

**  ονομαζόμενη  Αρμονική  πραγματεία ,  είναι  κατά 
τον  Άριστόξενον  μία  από  τάς  Ιδέας,  εϊς  ας  διαιρεί- 
ται ή  περί  μέλους  επιστήμη.  Αύτη  ή  αρμονική  έχει 
δύναμιν  στοιχειώδη,  καϊ  δια,  τοϋτο  εϊς  την  *Αρμο- 
νικην  οϊ  παλαιοί  έδιδον  τα  πρωτεία  της  τάξεως  ,  ώς 
προς  τας  λοιπάς  Ιδέας.  Είναι  δε  ή  αρμονική ,  επι- 
στήμη θεωρητική  και  πρακτική  της  φύσεως  του  ήρ- 
μοσμένου.  'Ηρμοσμένον  δε  λέγει  ο  Ευκλείδης ,  το  εκ 
φθόγγων  καϊ  διαστημάτων  ,  ποιάν  ταξιν  εχόντων  , 
αυγκείμενον.  "Ώστε  ηρμοσμένον  εϊη  αν  το  ΓΓεντά- 
χορδον  σύστημα,  το  Τετράχορδον ,  και  το  Τρίχορ- 
δον  κα9?  ημάς"  το  δε  εκ  τούτων  σύνθετον  ήτοι  το 
Όκτάχορδον  ελέγετο  Αρμονία. 

§.  453.  Αρμονία  λοιπόν  είναι,  καθώς  λέγει  και 
ό  Ευκλείδης,  σύνταξις  συστημάτων.  Λέγεται  δε  αρ- 
μονία,  διότι  ήρμόσθη  από  δύο  συμφωνίας ,  τήντ£ 
δια  τεσσάρων  και  την  τβ  δια  πέντε. 
,,  Άρμονίαν  έκάλουν  οι  παλαιότατοι  την  Λιαπασών, 
,,  οτι  πρωτίστη  εκ  συμφωνιών  συμφωνία  ήρμόσθη. 
,,  Συλλαβήν  δε  την  δια  τεσσάρων"  πρώτη  γάρ  σύ- 
„  λληψις  φθόγγων  συμφώνων.  Λιοξεϊαν  δε,  την 
„  δια  πέντε"  συνεχές  γάρ  τη  πρωτογενεΐ  τη  δια  τε- 
9}  σσάρων  εστίν  η  δια  πέντε,  ίπί  το  οξύ  προχωρπ- 
„  σα.  Έύστημα  δε  αμφοτέρων  συλλαβής  καίδιοξεί- 
}>  ας,  ή  διαπασών  (α).ίζ 

$.   454.   Συμφωνίας   κατ  έδειξα  μεν  (  §.  5ί.)τέσσα~ 


α'  Νικόμ.   Γίραο.    Πνΰαγυρ. 


21<) 

ρας'  τήν  διαπασών  ,  τήν  διά  πέντε }  την  δια  τεσ- 
σάρων,  καϊ  την  διά  τριών.  'Λπό  αύτάς  λοιπόν  ή 
μεν  διαπασών  είναι  η  εντελεςέρα ,  και  εις  τάς  ακοάς 
ευαρεστοτέρα'  δια  τ#το  καϊ  το  Αιαπασών  σύστημα 
προτιμάται ,  καϊ  μόνον  είναι  εις  χρήσιν  παρά  τοις 
ΜονσικοΤς  Εύρωπαίοις  τε  καϊ30&ωμανο7ς'  οϊτινες  κα- 
τά τοϋτο  μόνον  τονίζουσι  τα  Μβσικά  των  όργανα. 
Ή  δε  δια  πέντε  συμφωνία  είναι  δλιγώτερον  αρεστή, 
πλην  αξιωματική  καϊ  μεγαλοπρεπής.  Λιά  τβτο  καϊ 
6  Τροχός  έφάνη  άρμοδιώτερος  καϊ  χρησιμώτερος  είς 
τους  πατέρας  της  ημετέρας  εκκλησιαστικής  Μουσικής 
δια  τάς  περισσοτέρας  Ψαλμωδίας.  Ή  δε  δια  τριών 
είναι  παρ3  ήμϊν  μετρίως  αρεστή ,  δϊ  ης  μάλιστα  πε- 
ραίνεται  ο  δεύτερος  ήχος'  τον  ε'σχατον  δε  τόπον  της 
αρεσκείας  επέχει  ή  διά  τεσσάρων. 

§.  45  5.  ιΛρμονίαν  δε  λέγουσιν  ετι  και  το  τέλειον 
μέλος  (  §.  4.  )'  καϊ  το  εναρμόνιον  γένος  (§.258.), 
καθώς  γίνεται  δηλον  από  τον  Άριστόξενον  λέγοντα' 
„  Τβς  μεν  ουν  έμπροσθεν  αρμονικούς  είναι  ββ- 
}>  λεσ&αι  μόνον'  αυτής  γάρ  της  αρμονίας  ηπτοντο  μό- 
„  νον'  των  (Γ  άλλων  γενών  ούδεμίαν  πώποτε  IV- 
„  νοιαν  είχον.    " 

Καϊ  σχεδόν  τόσον  πλάτος  εδιδον  είς  την  λέξιν  Αρ- 
μονία ,  ώστε  εσήμαινε  καϊ  την  μελωδίαν ,  καϊ  τον 
τρόπον ,  καϊ  παν  το  ήρμοσμένον  (α) ,  καϊ  αυτήν  τήν 
Μουσικην.  €Ό3εν  ώνόμαζον  αρμονικούς  καϊ  τύς  Μβ- 
σικούς  απλώς. 

§.  456.  Οί  μεν  "Ελληνες  μετεχειρίζοντο  τήν  λέξιν 
Άρμον'ιαν  είς  ταύτας  τάς  είρημένας  σημασίας.  01 
δε  Ευρωπαίοι  μεταχειρίζονται  τήν  *Λρμονίαν  επϊ  τ\\ 
έξης  σημασία. 


«)  Πάν  το  ηρμοσμίνυν ,  υ  συνέοτψ.εν  εκ  πλειόνων  ι)  ίνος  Τ£- 
τραχόρόυν ,  διαιρείται  εις  ουναφηντε  και  όιάζεν'ξιν.  * Αρι- 
οτό'ξεν.  Βιβλ.  Γ' ,  58. 


220 

^Αρμονία  είναι  σειρά  συμφωνιών,  άλληλας  δια- 
δεχόμενων,  και  άρέσκονσωντη  άκοϊ]  (α).  Καϊ,κα&ώς 
ή  μελιηδία  γίνεται  από  την  πλοαην  των  φΟ-όγγων  , 
ούτω  καϊ  η  αρμονία  περαίνεται  από  την  πλοκην  των 
συμφωνιών. 

§.  45  7.  Ή  συμφωνία  κατ*  αυτούς  σύγκειται  από 
φθόγγους  όχι  μόνον  δύο ,  ώς  γα  κε'  αλλά  κάί  τρεις, 
ιυς  γα  κε  νη'  και  τέσσαρες,  γα  κε  νη  Γα'  και  πέν- 
τε, γα  κε  νη  βου   Γα. 

§.  4  5  8.  Μέρη  ΰε  της  Αρμονίας  τα  κνριώτερα  εί- 
ναι τρία'  Ύπατοειδες  ,  Μεσοειδες  ,  καϊ  Νητοειδες. 
'Έκαστον  δε  τούτων  όν  ολόκληρος  μελιοδία  συνεργά- 
ζεται το  αυτό  μέλος  ,  όμως  με  ([Οόγγους  διαφόρου 
ποαύημος ,  καϊ  ενταντώ  σύμφωνους  η  παραφώνβς  , 
ιδιάζοντας  εϊς  αύιό  μόνον  το  μέρος.  Οίον,  εάν  άρ- 
χηιαι  η  Αρμονία  από  τους  εςης  φθόγγους  ,  ζω  δι  βει, 
το  μεν  ύπατοειδες  κληροΰται  τον  φ'Ιόγγον  βου'  το 
δε  μεσοειδες ,  τον  δι,  καϊ  το  νιμοειδες ,  τον  ζω.  Πο- 
λλάκις όμως   η  αρμονία  περιέχει  και  περισσότερα  μέρη. 

§.  459.  Ψάλλεται  δε  η  \/ριιοΐ'ία  παρά  πολλών" 
διότι  είς  με  μίαν  φωνην  δεν  δύναται  νά  ψάλλί]  ό- 
λα τα  μέρη  της  ΐΑρμονίας.  "Οΰεν  όταν  αϊ  ανμφω- 
νίαι  τάττωνται  ούτως ,  ώστε  νά  διαδέχωνται  άλλη- 
λας  ,  και  εκασιος  των  ψαλτών  τΐ\  Ιδία  του  φω- 
νΤι  ψάλλ)]  τους  φθόγγους,  οί  τίνες  τυχαίνχσιν  ε\ς 
ίο  μέρος  της  \Ιρμονίας  ,  όποιον  λάχοι  είς  αυτόν,  με- 
ταβαίνων από  φί}όγγον  συμφωνίας,  είςφΰόγγον  της 
επομένης,  και  η  ες'ερχομένη  φωνή  πάρα  των  ψαλ- 
τών ίίτω  συμμιγης  άρέσκ;ι  είς  τους  άκροατάς ,  τότε 
ψάλλε  ι αι  η  ΙΑρμονία.  Το  δε  ούτω  συμψάλλειν  λέ- 
γεται Συνωδία'  Α<χοπιρ8§η€Πΐβυΐ. 


\>.)  Τϊνοίαχονται  κια  Αλλο/  πολλοί  ορισιυο)  //„■  νοιαντης  Αρμο- 
νίας" οΐος  α'α'.ι  Και  <>  έξης.  Αρμονία  είναι  τεχί'η  ιχ  ?.•'ο- 
;//,)•  την  άχοην  δια  κράσεως  Πολλών  ι^Οόγγων ,  αμα  άχ&ο- 
/(.•'.  ων* 


221 

§.  4βο.  Συνφδίας  δε  δύο  μ$&όδονξ  διδάσκουσα 
καί  μία  μεν  είναι  εκείνη,  την  οποίαν  ειεργοϋσι  γε- 
ΐ'ΐκώς  είς  την  φώνητικην  ούν&εσιν  της  Ψαλμψδίαξ' 
η  δ ε  άλλη  ιι  ναι  εκείνη  ,  την  οποίαν  ι  ν  έργον  ο  ι  δ  ι  ά. 
των  οργάνων.  7/  πρώτη  λοιπόν  με&οδος ,  ήτις  ητον 
η  των  αρχαίων,  &έλει  κάθε  φϋόγγον  ενός  μέρους 
της  αρμονίας  να  άντικρύζη  κάθε  φθόγγον  των  ά- 
λλων μερών  αϊ  δε  σνλλαβαί  ιών  λέξεων  τν  μέλους 
δύνανται  να  λεγωνται  παρά  των  ψαλτών  καί  ονγ- 
χρσνωξ }  καί  μι),  κατά  το  είδος  τηςΆρμονίας.  —υ- 
νει&ίζεται  δε  να  τιθηται  ιό  άρχικόν  μέλος  εν  τώ 
μεσοειδεΐ  μέρει  (ΙβμοΓβ)-,  ένεργονμενον  δΐ  εντελών 
συμφωνιών. 

§.  401.  7ο  μεν  μέλος  συντιΟεμενον ,  αγορά  προς 
μόνην  ιην  τέρψιν  της  άκοης ,  χωρϊς  παρατηρηαιν  κα- 
νόνων ,  η  πολλά  όλίγην.  λαί  ο,τι  μεν  επιτύχοι  είς 
της  άρεσκειαν ,  άκανονίστως  εγκρίνεται"  τό  δε  μι) 
ούτως  έχον ,  αποδοκιμάζεται  παρομοίως.  7/  δε  αρ- 
μονία κατασκευάζεται,  καπασιρόνεται ,  και  γράφε- 
ται, άφορώσα  εϊς  κανόνας,  χωρίς  να  δοκιμάζηται 
παντελώς  με  την  άκοήν.  Καϊ  αφ  ι)  συντεθη  ούτω , 
ιράλλεται  και  ευρίσκεται  πολλάκις  άρεσκπσα  είς  αυτήν. 
Λοιπόν  από  τά  δύο  εϊδη  της  Μυθικής  τό  μεν  εν  γί- 
νεται εκταυτομάτα'  καί  τό  άλλο,  ηγνν  η  αρμονία , 
εκ  τέχνης.  Καϊ  μέλος  μεν  συντίθησι  και  ό  πάντη  α- 
μύητος της  Μουσικής ,  και  αρέσκει  περισσότερον  σχε- 
δόν καί  από  τον  θάμυριν'  άρμονίαν  όμως  πράττει 
μόνον  ό  κατά  άκρίβειαν  διδαχθείς  τε)ς  κανόνας  της 
Μουσικής. 

§.  462.  01  περί  της  τοιαύτης  αρμονίας  κανόνες 
είναι  ί  όσον  πολλοί ,  ώστε  δύνανται  να  γεμίσωσι  βιβλιον 
δλόκληρον'  είναι  καί  τόσον  ακριβώς  εστηριγμενοι  επί 
τκ,ν  διαστημάτων  της  Ευρωπαϊκής  δι ατονικηςκλί μ α- 
κος  ,  ώστε  εάν  ζητηθη  να  εφαρμοσϋώσιν  επί  της  η- 
μετέρας διατονικης  κλίμακος ,  πρέπει  νά  μεταβά'/.λω- 


222 


Οι  τα  διαςήματα  αυτής.  Αυτή  δε  πάλιν  ή  αρμονική 
ουνωδία  ζητεϊ  και  άκροατάς ,  ΟννειΘιομένας  νά-ηδν- 
νωνται  από  αυτήν /Ό^εν  εϊς  ημάς,  οί τίνες  είτε  την 
παραμικράν  ήδονήν  λαμβάνομεν  από  την  τοιαύτην 
άρμονικήν  ουνωδίαν ,  δ  περί  ταύτης  πλατύτερος  λό- 
γος είη  αν  περιττός"  επειδή  είτε  τβς  άκροατάς  εύχα- 
ριστ&μεν ,  και  οποίος  δια  περιεργειαν  ΰελει  τήνπερϊ 
ταύτης  ακριβή  ερενναν ,  δύναται  να  μετέλΟη  κάμ- 
μίαν  από  τάς  βίβλας ,  αϊ  όπο'ιαι  λεπτομερώς  περί 
αυτής  τής  ύλης  πραγματεύονται ,  και  να  εύχαρις/Γ 
ση  την  περιεργειών  τα.  'Ίνα  δεοοι  δείξωμεν  μόνον  πώς 
γράφεται  ή  αρμονία,  Ιδά^σοι  εκτί&εταικαΧ  παράδει- 
γμα, είλημμενον  μεν  από  τών  τδ  ^Αλεξάνδρα  Χορόν, 
μεταπεφραομενον  δε  παρά  ΧρυοάνΘου. 

Γβαχ  -  1>οπι•άοη5. 


φ^^^ΐ 


Β- 


{ 


η  Λ  Β  °° 


Μ 


«υ» -υ; 


7ΠΤΊΙ 


Ε 


& 


β  τη 


ρΤ;•θ  •  6  Η  3ΓΡ3Σ  &&£==. 


5ΐ 


Ι 


Ά 


ςπππςζ: 


£ 


η 


53 


<  >  Ι  ο  ι  ί  η  ρ  .ι  1 1  ί  &  Π  Ι Ί    ο        &  8  ρ  ί  η  ί  ιι     ί       $3ηοίο 
Φω'ξ  πονρδόΐ'.  η 


Γκλορι  κ     πα    τρι   ίΐ    ^ι    λ/      υ     ™ 


ει  ση  ι   γι  τον    ι   συ.γ/.το 


ΜΕΡ02  ΑΕΓΤΕΡΟΝ. 


^^8^^^^^^8§^^ 


ΑΦΗΓΗΣΙΣ  ΠΕΡΙ  ΑΡΧΗΣ  ΚΑΙ  ΠΡΟΤΟΥ 

της 
Μ  Ο  Υ  Σ  Ι  Κ  Η  Σ. 


Τ 


ης  Μουσικής  ,  ην  εϊπον  συνέχειν  το  παν  (α) }  ε\ς 
οποίον  μεν  είναι  περίεργος  επιθυμία ,  να  ενρη  την  άλη- 
ϋεστάτην  άρχην,εϊς  τβτον  είναι  ανάγκη  να  άνατρέχη  εϊς 
τάς  αρχάς  των  διαλέκτων  ε&νους  έκάστβ.  Αιότι  ε- 
πειδή κά&ε  γλώσσα  φαίνεται  οτι  έχει  προσωδίαν  Ι- 


α) Μουσικών  οι  παλαιοί  σννεχειν  είπον  το  παν.  Ονδέν  γαρ 
των  όντων  συμμετρίας  ατερ  καϊ  αναλογίας  Ιατ'ιν.  \ΑλΧ  έ- 
δέ  τι  των  γινομένων,  μι)  μετά  σνμμιτρίας  και  αναλογίας 
της  προσηκπσης  γινόμενον,  καλώς  αν  ποτέ  γένοιτο"  καν 
τεχνητον  εΧη,καν  φνσικον,  καν  αίσ&ησει  ληπτον ,  καν  περί 
μόνηννοησιν&εωρέμενον.  Ή  δε  Μασικη  αντοσν μ  μετρία  τις 
εστί  και  αναλογία  το  παν,  οία  τβ  παντός  αρμονία  τνγχά- 
τονσα.  Τάχα  δ*  αν  τις  καϊ  το  θείον  αντο  βκ  άπεικότως 
άρμονίαν  εαντβ  τε  και  τπ  παντός  ονομάσοι,  εν  ω  το  παν 
αρμολογβμενον  και  σνμβιβαζόμενον ,εντε  και  ώς  άριστα  δια- 
φαίνεται ε/ον'  τοσ&τον  την  Μασικην  ηξίησαν  θαύματος. 
Ής  εν  απασιν  πτω  θεωρούμενης,  και  πάντα  διεπονσης  και 
κοσ μέσης,  και  ηδονην  μεν  τγ}  αισθησει,  άρμονίαν  όέ  τη 
φύσει,  μακαριότητα  δε  τΤ)  νοήσει  χωριζόμενης,  περί  της 
εν  αίσθησει  μουσικής,  μάλλον  όε  της  εν  μια  των  αισθή- 
σεων τΤ]  άκοΤ)  θεωρονμένΐ]ς,ενεπιτόμωδΊαληψόμίθα.  Μ.α- 
νανηλ  ο   Ψελλός. 

16 


II 

διαιτέραν ,  διά  τκτο  κάθε  έθνος  πρέπει  νά  εχη  και 
Ιδιαιτέραν  φωνητικήν  Μουσικήν ,  ήτις  χατά  την  α- 
ρχήν δεν  είναι  άλλο,  παρά  Τερψιχόρης  αποτελέσμα- 
τα. Λιά  τδτο  και  πολλοί  των  κριτικών  ιστορικών , 
εξετάζοντες  έθνους  εκάστη  την  Λιάλεκτον  κα\  την 
Μβσικην ,  άπορπσιν  είς  το,  ποίον  από  τα  δυο  σν- 
νέστη  πρότερον ,  το  λέγειν  η  το  ψάλλειν.  Λιότι  λέ- 
γβσιν ,  ητον  καιρός  οπότε  παρά  τοΊς  Γ'Ελλησι  το  λέ- 
γειν ητον  ψάλλειν ,  και  το  ψάλλειν  λέγειν.  "Αρα  η 
τοιαύτη  περιέργεια  καταντά  εϊς  Ιδέας  μυθώδεις ,  και 
εμπίπτει  περισσότερον  εις  παχύτατα  ψεύδη ,  παρά 
εις   ψηλαφητάς  αληθείας. 

2.  Όποιος  όμως  ευχαριστείται  είς  το  να  Ιχνηλά- 
τη το  πιθανόν  περί  των  άρχων  της  Μβσικής ,  και 
ώς  επιτήδειος  κυνηγός  να  επιτρέχη  με  σκέψιν  ακρι- 
βή και  φιλόσοφον  ερευναν  εϊς  τά  σωζόμενα  περί  αυ- 
τής απομνημονεύματα  των  ιστορικών ,  και  βτω  νά 
'ζψΐΐ  το  σκοπβμενον,  εις  τβτον  δη  και  αύτη  μεν  ή 
Βίβλος  επαγγέλλεται ,  ότι  δύναται  νά  δώση  όλίγην 
τινά  και  άμυδράν  ϊδέαν ,  και  δ  Πλάταρχος,  και  ά- 
λλοι πολλοί  τών  'Ελληνων  συγγραφέων ,  και  τών  λοι- 
πών έθνών'  εξαιρέτως  δε  η  Άγια  Γραφή  ,  αφ  ης 
και  άρχόμεθα. 

3.  Προ  τ«  Κατακλυσμέ  παραδίδωσιν  ημΐν  ή  *Α- 
γία  Γραφή,  ότι  6  Ίββάλ  επενόησε  ψαλτήριον  και  κι- 
&άραν  (α).  Μετά  δε  τον  κατακλυσμόν  επί  τβ  '/β- 
κώβ ,  φαίνεται,  ότι  φιλοτίμως  η  Μουσική  και  επι- 
μελώς ένηργεΐτο.  Λιότι  όταν  ο  Ιακώβ  εφνγε  κρυ- 
φίως  από  τον  Λαβαν ,  πτος  παραπονεμένος  δια  μίαν 
τοιαύτην  φυγην ,  λέγει'  ,,  Ει  άνηγγειλάς  μοι ,  εξα- 
9,  πέστειλα  αν  σε  μετ  ευφροσύνης  και  μετά  μβσικών 
3,  τύμπανων  και  κι&άρας  {β).  " 

4.  Ό  (Τ*  Μωϋσης  κοντά  εις  τάς  άλλας  του  παιδεί- 


α) Γίνίσ.  ΚαψάΙ.  Α',  2ΐ.--  β)  Λίτΰΰι  ΚεψάΧ.  ΑΑ.^ι. 


ας,  έπαιδεύίτη  καϊ  την  Μααικήν ,  και  κατεακεύασε 
και  μαοϊκά  οργανα'  „  ΕνρΈν  6  Μωϋαής  και  Βυκά- 
„  νης  τρόπον  εξ  αργυρίου  ποιηαάμενος'  εστί  δε  τοιαύ- 
„  τη'  μήκος  μεν  (χει  πηχυαίον  ολίγω  λεϊπον  στενή 
,,  δε  εϋτι  σόριγξ  ,  αύλα  βραχύ  παχύτερα.  Περιεχα- 
„  θα  δε  εύρος  άρκαν  έπι  τω  ατό  ματ  ι  προς  υποδο- 
„  χήν  πνεύματος ,  εϊς  κώδα  τάΐς  αάλπιγ'ξι  παραπλη- 
3,  οίας  τελαν.  *Λοώατρα  κατά  την  Εβραίων  ^λώσ- 
„  ααν  καλείται  (α).  (ί  ΤΗααν  δε  και  Λεββώρα  %αϊ 
Βαράκ  {β). 

°0  (Τ«  ΛαβΙδ  ,  είναι  βέβαιον ,  οτι  εχρημάτισεν 
από  τας  ίκανοτάτας  μαοϊκές ,  δυνάμενος  να  τρυγά 
τας  ώριμους  καρπας  της  Μααικής'  επειδή  δϊ  αυτής 
πολλάκις  έ&εράπευε  τον  Σαούλ  άπβ  την  περιοδικην 
τον  μανίαν. 

„  Και  εγεννή&Ύ]  εν  τω  είναι,  πνεύμα  πονήρόν  ΙτιΙ 
„  Σαούλ ,  και  ελάμβανε  Λαβιδ  την  κίννύραν 3  χαΧ 
„  εψαλλεν  εν  χειρϊ  αύτα ,  και  άνέψυχε  Σαούλ.  Και 
})  άγα&όν  ην  αύτω.  Και  άφίστατο  απ  αύτα  το  πνεϋ- 
,3  μα  το  πονηρόν  (γ).  " 

Βασιλεύσας  δε,  όταν  συνεκρότησεν  εν σννά&ροι- 
σμα  μααικών  ,  ας  διώριαε  νά  ψάλλω  σι  ,  μεταχειρι- 
ζόμενοι  τα  όργανα,  εν  ω  άνεβίβαζε  την  Κιβωτόν 
τα  Θεα ,  αυγκατέταξε  με  αύτας  και  τον  εαυτόν  τον. 
,,  Και  Λαβϊδ  και  οι  νιοι  3Ιοραήλ  παίζοντες  ενώπιον 
33  Κυρίου  εν  δργάνοις  ηρμοαμένοις ,  εν  Ισχύϊ ,  και 
,3  εν  ωδαις,  και  εν  κινννραις  ,  και  εν  νάβλοις,χαί 


α)Ίώσηπος,  και  Άρ&.  Κίψάλ.  Α' ,  ι.—  β)  Κριτών.  Κε- 
φάλ.  Λ' . 
γ)  'Ο  Θεοόώρητοςλε'γει,  οτι  το  τον  <άαβ\θ  ΰερατνενειν  δια. 
Μουσικής  βχ  ην  φυσιχον,  «λλ'  ίττέρ  φνσιν'  ο  γαρ  ^αβ\δ 
εδέδεχτο  την  χάριν  τ»  &είου  πνεύματος.  Τβτου  τοίννν  δια 
τδ  Ζιαβ\δ  ενεργπντος,  το  παμπόνηρον  ησύχαζε  πνενμα,  και 
το  της  λύρας  μέλος  βέλος  κατά  των  δαιμόνων  επέμπιτο, 
2ειρά  των  αγίων  Πατέρων. 


IV 

,,  εν  τυμπάνοις ,  καί  εν  κυμβάλοις  ,  καί  Ιν  αύλοϊς  (α).  " 
Ό  Ααβίδ  καί  οί  λοιποί  σννεγραφον  στίχους,  καί 
περιετίϋεσαν  είς  αύτβς  μέλη  3  καϊ  τους  ε  φ  άλλο  ν  εν 
τω  ναω  τη  Θεβ  εκ  στόματος,  μ&ζή  με  διάφορα  μα- 
οϊκά όργανα ,  προς  δόξαν  Θεβ ,  Θναίαν  αϊνεσεως  καϊ 
άλλαλαγμβ  δνομάζοντες  αύτβς.  Αιότι  νομίζοντες  την 
Μβσικην  πολντιμότατον  καί  τιμαλφέστατον  πράγμα, 
δι  αυτής  ε&υσία'ζον  τω  Θεω'  τους  δε  τοιούτους  Οτ'ι- 
χους  ώνόμαζον   Ψαλμός. 

6.  Κατά  τούτους  τβς  χρόνους  ήκμασε  καίδ'Ασάφ 
υιός  Βαραχίβ ,  Λεϋίτης  ,  καί  ψάλτης  εϊς  τον  οίκον 
τβ  Θεβ'  ος  τις  Άσάφ  είχε  καί  τβς  νίβς  τβ  ψάλλοντας 
εν  τω  ναω  τβ  Θεβ.  Καί  όσοι  ψαλμοί  επιγράφονται 
είς  το  όνομα  τβ  Ασάφ ,  βτοι  συνεγράφοντο  μεν  υπό 
τβ  Ααβϊδ ,   εδίδοντο  δε  τω  Ασάφ  ,  διά  νά  τβς  ψάλλη. 

7.  Υπήρξαν  ψαλμωδοί  καί  δύο  Αίμάν'  ών  ο  μεν 
ην  νιος  3ίωηλ'  6  δε  νιος  ΛΙ&άμ.  Ούτος  6  Αϊμάν 
είχεν  νιβς  δεκατεσσαρας ,  τους  δποίβς  μετεχειρί'ζετο 
εϊς  το  νά  ψάλλωσι  μαζη  τον'  οί  αυτοί  δε  ήσαν  καί 
Λευιται ,  καί  εψαλλον  εν  κυμβάλοις ,  καί  κιννύραις, 
καί  άλλοις  μβσικοΐς  δργάνοις  (β). 

8.  ι0  <?«  Σολομών  κατά  την  Γραφην  σοφιστείς 
νπερ  Γαι&άν  τον  Ίεζραηλίτην ,  'Ημάν ,  καί  τον  Χαλ- 
χάλ  καί  τον  Ααρδά ,  νίβς  Αί&άμ ,  ελάλησε  τρισχι- 
λίας  παραβθλάς  3    καί  ήσαν    ώδαί    αύτβ  πεντακισχί- 


α)  Βασιλ.  Β'.  Κεφάλ.  ζ' ,  5. 

β)  ψαλμωδοί  δε  προς  οΐς  ε&αυμάζοντο  καϊ  άλλοις,  εχρηματι- 
ΰαν  καϊ  βτοι  δια  κιννύρας,  και  νανλας  και  κυμβάλων  τα 
τδ  Θίδ  θαυμάσια  μελωδβντες.  Ην  δε  τω  μεν  *Λι&αμ  προ- 
γονός ο  ΊΥΙαρι,  ος  και  εις  άρίθμησιν  των  παίδωντβ  Αευΐ 
τριτην  άνεπλήρου  τά'ξιν.  'Ο  δε  Αιμάν  παις  μεν  ην  Ίωηλ, 
νιϊδβς  δε  τδ  προφήτου  Σαμουήλ"  'όν  τα  λόγια  εις  τ  ην  Κό- 
ρε συνάπτει  σνγγενειαν.  ΑνεψαδοΙ  δε  Βίωσε'ως  τπ  νομο- 
θέτου οί  περί  Κορε'  ώστε  και  τω  ΑΙμάν  εκείθεν  η  σ<υμα- 
τικη  απορροή  τ5  γένους.   Φώτιος. 


λιαι.  Και  άλλοι  δε  πολλοί  παρ  Έβραίοις  μμβαονρ- 
γησαν.  3Επειδή  δε  πρόκειται  να  άναφερωμβν  δια  το 
αύντομον  μόνους  τ&ς  επισημότερους  ,  περί  εκείνων 
ε)δεν  λεγομεν'  ώστε  από  μεν  της  ""Αγίας  Γραφής  ταύ- 
τα σννάγομεν  περί  ταύτης  της  ύλης  ώς  επισημότερα. 
Ζαχαρίας. 

9.  01  δε  αρχαίοι  "Ελληνες ,  έχοντες  μεγάλην  εφε- 
σιν  εϊς  κά&ε  είδος  φιλοσοφίας ,  ούδε  την  της  Μου- 
σικής- γνώσιν  ηθέλησαν  να  τάξωσιν  εξω  ττ/ς  χωρεί- 
ας  των  εγκυκλίων  μαθημάτων  αλλά  και  Πυθαγό- 
ραι ,  και  Πλάτωνες ,  κί/ί)  ^Αριστοτελεις ,  καϊ  διά  να 
εΐπω ,  όλοι  σχεδόν,  όσοι  μετέσχον  φιλοσοφίας,  ετί- 
μων  αυτήν  και  επρεσβευον  ώς  9εόσδοτον ,  καθώς 
από  διαφοράς  Ιστορικές  πληροφορούμεθα  (α) ,  καϊ 
διδασκόμενοι  και  διδάσκοντες  αυτήν,  πολλά  περί  αυ- 
τής άνερευνώντες  συνεγραφον' 


α)  'Η  γπν  Μουσική  Θεών  μεν  είναι  δώρον  ομολογείται.  Πχ£- 
ταργ.  εκ  Πλάτωνος  περί  δεισιδαιμονίας,  Τόμ.ζ'.  σίλ.638. 
"Ορά  και  "Αθήναιον  Βιβλ.  ΙΑ '.  σελ.  624. 

Ου  παραληπτεον  την  Μουσικην  επι  άπάτγι  και  γοητεία 
παρεισηχ&αι  τοις  άν&ρώποις'  ε)δε  τε)ς  παλαιάς Κρητών και 
Λακεδαιμονίων ,  αυλον  και  ρυίτμον  εις  τον  πόλεμον  άντϊ 
σάλπιγγας  είκΐ]  νομιστέον  είσαγαγεΐν'  είδε  τε)ς  πρώτουςΑρ- 
καδων  εις  την  Όλην  πολιτείαν  την  Μουσικην  παραλαβεΐν, 
ώστε  μη  μόνον  Ιν  παισιν,  άλλα  και  εν  νεανίσκοις  γενομε- 
νοις  εως  τριάκοντα  ετών,  κατ  ανάγκην  σνντροψον  ποιεΐν 
αυτήν,  ταλλα  τοις  βίοις  οντάς  αυστηρότατους.  Παρά  γ&ν 
3 Άρκάδων  οι  παίδες  αδειν  εθίζονται  εκ  νηπίων  κατά  νόμον 
τε)ς  ύμνους  καϊ  παιάνας,  οίς  έκαστοι  κατά  τά  πάτρια  τε)ς 
επιχωρίους  "ΗροΊας  καϊ  Θεάς  υμνϋσι.  Μετά  δε  ταϋτα  τε)ς 
Τιμο&έου  καϊ  Φιλόξενου  νόμονς  μαν&άνοντες ,  /ορευουσι 
κατά  ενιαυτον  τοις  ζΐιονυσιακοΐς  αίλοΐς  εν  τοις  Οεάτροις. 
Οι  μεν  αν  παίδες  τε)ς  παιδικπς  αγώνας,  οι  δε  νεανίσκοι 
τε)ς  τών  ανδρών.  Και  παρ  Όλον  δε  τον  βίον  εν  ταΐς  συ- 
νουσίαις  ταΐς  κοινάΐς  η  διά  τών  επεισάκτων  ακροαμάτων , 
ως  διά  τών  ανά  μέρος  αδειν  άλλήλοις  προστάττοντες.  Και 
τών  μεν  άλλων  μαθημάτων  άρνη&ηναίτι  μη  εϊδε'ναι  νδεν 
αντοΓς  αίσ/ρόν  εστι'  το  δε  αδειν  άποτρίβεσίται  ,  αϊσχρον 
παρ    αυτοΐς  νομίζεται.  Α&ην.  Αειπνοσ. 


VI 

})  Τών  τε  γάρ  Πλατωνικών  οι  πλείστοι  ,  καϊ  των 
'„  άπό  περιπάτου  φιλοσόφων  οι  άριστοι,  περίτε'της 
})  αρχαίας  Μουσικής  συντάξαι  ία  πού  δ  αα  αν ,  και  περί 
,,  της  αυτής  γεγενηαένης  παραφθοράς"  άλλα  και  γρα- 
,,  μματικών  και  αρμονικών  οι  επ  άκρον  παιδείας 
,,  εληλακότες  ,  πολλήν  σήουδήν  περί  τούτα  πεπο'ιην- 
„   ται  (α).  " 

10.  Ή  λεξις  Μουσική  κατά  τά  απομνημονεύματα 
τών  ποιητών  και  φιλοσόφων  άπο  τα  Μασά  παρα- 
γόμενη παραπέμπει  τον  περίεργον  είς  τάς  μυ&ολο- 
γουμένας ,  η  μάλλον  άλληγορουμένας  Μούσας  ,  όταν 
ε'ξετάζη  περί  της  αρχής  καϊ  προόδου  τής  Μουσικής. 
Αι  Μοϋσαι  λοιπόν  κατ  αρχάς  έλέγοντο  τρεις.  Με- 
λέτη ,  Μνημοσύνη  ,  καϊ  Ώδή.  Και  διά  μεν  τής  Με- 
λέτης άλληγορεϊται  κατά  την  ήΟικην  ο  στοχασμός , 
ιόν  οποίον  πρέπει  να  εχη  τις  είς  την  εργασίαν  του' 
διά  δε  τής  Μνημοσύνης,  ή  έν&ύμησις,  ήτις  διαιω- 
νίζει τάς  λαμπράς  πράξεις"  κάί  διά  τής  "Ωδής  ,  το 
μέλος,  το  όποιον  συντροφεύει  την  δι/]γηαιν  αυτών. 
Λίπό  δε  τας  Μουσικές  άποδίδοται  εις  τάς  τρεϊς  Μα- 
σάς ή  εύρεσις  τών  τριών  Μασικών  τόνων  ήγουν  τα 
'/δρα  ,  τα  "Ισχνά ,  και  τα  Μέσου'  τα  Βαρέος  ,  του 
}Οζέος ,  και  τα  "ίσου'  τα  Λώρίου ,  και  Λύδιου,  και 
Φρυγία'  τα  Μείζονος,  "Ελάχιστα  ,  και  "Ελάσσονος. 
Κατά  τον  αριθμόν  τών  τριών  Μουσών  έφεϋρε  }  λέ- 
γασιν ,  ό  Πυθαγόρας  τά  τρία  μέρη  τής  εν  Μασική 
ποσόιητος'  Ύπατειδες ,  Κητοειδές,  και  Μεσοειδές. 
ΊίνιαυΘα  θετέον  και  την  διά  τριών  συμφωνίαν.  Κα- 
τά τον  αυτόν  λόγον ,  λέγει  συγγραφεύς  τις  μεταγε- 
νέστερος (β)  εφεύρε  και  ό  Πτολεμαίος  τους  τρεϊς 
χαρακτήρας  τής  Μουσικης'  τό  "Ισον ,  τό  Όλίγον ,  καϊ 
την  Άπόστροφον. 


α)  ΠλιΊιαρχος  Ιν  τι»  7ΐί(Η   Μασιχής  Λιαλόγω, 
(1    Έγχαρίόιον  Ιωάννου   ίύ  ^<λμαοxηνΰ. 


VI  ί 

11.  Τη4ς  δε  παραδίδουσι  τάς  Άΐβύας  τεσσαρας' 
έτεροι ,  πεντε'  χαί  άλλοι,  επτά.  Καί  εις  μεν  τάς  τεσ- 
σάρας άποδίδουσι  την  ευρεσιν  της  δια  τεσσάρων 
συμφωνίας ,  τίϊ  Τετραχύρδου  συστήματος ,  χαί  των 
μονοσυλλάβων  τεσσάρων  φβόγγων }  τε  τατητω'  εις 
δε  τάς  πέντε ,  τι)ν  εϋρεσιν  της  δια  πέντε  συμφωνίας,  χαί 
τ«  Πεντα/όρδου  συστήματος"  εις  δε  τάς  επτά ,  την 
ευρεσιν  της  έπταχόρδου  λύρας,  τδ  διαπασών  συςη- 
ματος ,  των  επτά  αύτπ  διαστημάτων.  Κατά  τεϊτον 
δε  τον  άρι&μόν  εφευρε&ησαν  χαι  επτά  στοιχειώδεις 
χαραχτηρες ,  δι  ων  είναι  δυνατόν,  λεγουσι  ,νάγρά- 
φηται  το  ποσόν  ττ)ς  μελιυδίας  ασφαλώς.  "Οπου  αν 
προστε&ώσι ,  το  Γοργον  χαι  η  ^Απλη ,  γράφεται  χαι 
το  ποιόν  (α). 

12.  'Ό&εν  ό  ^Ομηρος  χαί  ο  'ΙΙσίοδος  (β)  παραδί- 
δουσι  τάς  Μύσας  εννέα ,  Όυγατερας  τ«  Α  ιός  χαι  τΐις 
Μνημοσύνης.  Λνταί  είςτόν  Έλιχώνα  (γ)  άλλην  φρον- 
τίδα δεν  ειχον ,  εϊμή  νά  -ψάλλωσι  χαί  νά  χορεύωσι 
μετά  πολλής  χάριτος  χαί  ηδονής,  χαι  νά  υμνώσιτά 
χατορ&ώματα  των  Θεών,  χαί  τδ  πατρός  αυτών  Α  ιός. 
Έννάδουσαι  δε  μίαν  άρμονίαν  με  τάς  ηδυτάτας 
αυτών  φωνάς ,  εχόρενον  εχεΐ  περί  τον  βωμόν  του 
Αιός ,  εχονσαι  άρχηγον  της  χορείας  τον  Απόλλωνα , 
οςτις  εϊς  το  μέσον  ιστάμενος ,  εχρουε  την  λνραντβ' 
χαί  δΐ  αυτό  χαί  Μβσηγετης  έπωνομάζετο  (δ).   ' Εχ- 


α)  Γαβριήλ  ιΙίρομόνα/ος.  —  β)  *Εν  νμνω  εις  3 Απόλλω- 
να.—  γ)  Εν  θεογονία, 
δ)  Αϊ  Μ  είσαι  βασιλείονσιν  επί  τ  3  ' Ελικώνος,  οςτις  είναι  ορός 
της  Βοιωτίας.  Φαίνεται  δε  οτι  οϊ  πρώτοι  ποιηται  εκπλη- 
ττόμενοι  την  ωραιότητα  της  ανσεως,  κατάντησαν  νάγρεια- 
σ&ώσι  το  νά  ίπικαλώνται τάς νίμη αςτών οάσεων ,τών ββνών, 
τώϊ'  βρνσεων  ,κτλ.  Καϊίπίίκοντες  τη  ηδονή  της  αλληγορίας , 
της  τότε  γενικώς  επικράτησης,  εσημείωσαντάς  Μάσας  όϊ 
ονομάτων  σχετικών  εις  την  ϊπιρροην ,ην  ανται  ίόνναντονά 
εχωσιν  ΙιΛ  τών  καρπών  τπ  πνεύματος.  Ανται  όμως  α.Ί  ϊ- 
δεαι   ΙγΙννησαν  εις  ε'να  βάρβαρον  τόπον  ,  οίος  ην  η   &ρά- 


τός  δε  της  φροντίδος  τ«  ψάλλειν  και  χορεύειν ,  εκά- 
στη έψενρετι,Βΐς  το  οποίον  και[εφώρενεν  (α).  Ή  μεν 
Κλειώ  ηύρε  την  Ίστορίαν  ,  καϊ  είχε  την  έπιστασίαν 
της.  η  δε  Θάλεια ,  την  Φυτουργίαν'  ή  δε  Ευτέρπη , 
Αύλβς'  η  δε  Μελπομένη,  3Ω.δην'  η  δε  Τερψιχόρη  , 
Χορείαν'  η  δε  Ερατώ,  Γαμικά  καϊ  "Ορχησιν'  ή  δε 
Πολυμνία,  Γεωργίαν'  τ)  δε  Ουρανία,  Αστρολογίαν' 
και  η  Καλλιόπη,  ΠοίηΟιν  (β).  Από  τύ  πρωτίστου 
λοιπόν  και  κυρία  έργου  των  εννέα  Μασών  ώνομά- 
σΟη  το  χρά.λλειν  Μουσική. 

13.  Ίο  μεν  όνομα  εντεϋ&εν  ελαβεν  η  Μασικη.  Τις 
δε  ό  πρώτος  αύτης  εφευρέτης ;  Από  μεν  τές  Θεούς 
άλλοι  χτελουσιν  εύρετην  ιόν  ^Απόλλωνα  (γ),  καϊ  άλ- 
λοι την  Α&ηνάν  (δ).  Ό  δε  Γερασηνός  Νικόμαχος  εϊ- 
πεν ,  οτι  δ  'Ερμής  εφεύρε  την  Λΰραν ,  και  κατεσκεύ- 
ασεν  αυτήν  επτάχορδον ,  καϊ  παρεδωκε  την  μά&η- 
σιν  είς  τον  'Ορφεα'  δ  δε  Όρφεύς  εδίδαξε  τον  Θά- 
μυριν  και  τον  Αϊνον'  δ  Αίνος  τον  Ήρακλήν  και  τον 
ΛΑμφίωνα  (ε). 

κη,  μεγάλα  προϊόντα'-  διότι  εν  μέσω  τ^ς  αμάθειας  άνεφά- 
νησαν  ενθυς  εμμονσοι  άνδρες,  30ρφευς,  Αίνος ,καϊ  οι  μα- 
θηταίτων.  Αϊ  Μδσαι  λοιπόν  ετιμη&ησαν  εκεί  ΐϊς  τα  βα- 
τά της  Πιερίας"  εκείθεν  δε  απλώσασαι  τάς  επικρατείας  των 
σννεστη&ησαν  κατά  διαδοχών  εις  τα  βοννά  τον  Πίνδου 
τδ  Παρνασε),  τδ  Ελικώνος  ,  κα\  εις  ολονς  τονς  ερημικές 
τόπους.  Είπον  δε  αντάς  καϊ  Θεάς,  καϊ  Μέσας  ως  όμον 
ασας. 

α)  Ήσίοδ.  εν  Θεογ.  καϊ  Πίνδαρος  εν  ά ,  Πυθίων.  -  β)  Ήσίοδ. 
αντό&ι. 

γ)  Ό  Πλ&ταρ/υς  εν  τω  περϊ  Μουσικής  Αιαλόγω  αναφέρει,  υτι 
ο  Ηρακλείδιίς  εν  τι]  συναγωγή  των  εν  τη  ΪΜονοιχΐ]  λέγει, 
οτι  πρώτος  ο  Αμφίων  ο  νιος  τδ  /ίιός  καϊ  της3 Αντιόπης 
επενυησε  την  Κι&αρωδίαν  καϊ  την  Κιθαρωδικην  πυίηαιν , 
καϊ  εδίδα'ξεν  αυτήν  ο  νιατηρ  τον.  *  Αλλοι  λι'γουσιν  υτι  υ 
3 Απόλλων  Ι'γινεν  ενρετης  ιών  από  τΐ,ς  μουσικής  αγαθών. 
Η  δε  Κόριννα  λέγει  ,  'ύιι  καϊ  εόιδά/θη  ο  3  Απόλλων  νπυ 
τΐ,ς  Ά&ηνας  νά   αίλΐ-;.   —  δ)  Ό  αϊτός  αυτόθι. 

ε)  Περϊ  τοντων  όρα  τό  σύγγραμμα  τό  καϊ  τνποις  εκδεδομε'νον 
τδ  Γεράσει  δ  Νικόμαχου  τδ  Πιθαγυρικζ. 


14.  *Απδ  δε  τβς  ανθρώπους  άποδίδουσιν  εϊς  τον 
%Αμφίωνα  την  εφεύρεσιν  της  παρ  Γ'Ελλησι  Μουσικής 
(α) ,  πρώτον  επινοήοαντα  την  Κιθαρωδίαν  κα.Ι  την 
Κιθαρωδικήν  ποίηαιν.  'Εδίδαξε  δε  υ  \4μ(/ίων  τυν 
"Όρφέα'  δ  δε  *Ορφενς  τον  Θάμυριν  και  τον  Λϊνον' 
και  6  Α"ίνος  τον  ^Ηρακλή,  νφ  β  και  άνηρεθη.  Θη- 
βαίος δε  ην  δ  Αμφίων ,  ος  οτε  εκτί'ζοντο  τά  τείχη 
των  Θηβών ,  έψαλλε  καν  ενειρύχονε  τβς  κτίοτας. 

15.  Ό  (Τέ  Όρφενς  δ  μαθητής  μεν  τβ  Αμφίωνος, 
πατήρ  δε  της  ποιηοεως ,  θρυλλεΤται  ρυθμοποιδς  καϊ 
μελοποιδς  τοιβτος ,  τον  οποίον  πολλοί  μεν  εμιμήθη- 
οαν ,  αυτός  δέ  φαίνεται  οτι  δεν  εμιμήθη  κανένα. 
Ούτος  αδων  εκίνει  λίθους  και  δενδρα'  ήγουν  εξημε- 
ρονε  τά  θηρία ,  καϊ  εποίει  χειροήθεις  τβς  άνθρώπβς, 
οϊ  τίνες  εφαίνοντο  πάντη  ακίνητοι  (β)  δια  την  επι- 
χρατβοαν  αγριότητα ,  φέρων  αύτβς  είς  κοινωνίαν. 

1 6.  Απο  δε  τβς  μαθητάς  τβΟρφεως  δ  μεν  εκ  Θράκης 


«)  "Ορα  περϊ  τκτου  τον  Πλ&ταρχον.  Ή  δε  εποχή  καθ1  ην  εκ- 
τίζοντο  τά  τείχη  των  Θηβών,  οτε  και  υπ^ρχεν  υ*  Λ  μα  ίων 
κατά  τβς  κριτικές  ιστορικές ,  είναι  σχεδόν  ΐ54ο  ετη  προ 
Χρίστου. 

Αό'ξαν  δ*  εσχεν  ~*  Λμηίων  επϊ  Μουσική,  τι'ν  τε  άρμονίαν 
την  Αυδών  κατά  κηδος,  το  Ταντάλου  παρ"  αίτιον  μαθών, 
και  χορδάς  επϊ  τίσσαρσι  ταΐς  πρότιρον  τρίΐς  άνευρων. 
Παυσανίας,  ο:ΰΨ.  720. 

β)  Καϊ  ^Ορφίυς  ο  άσκησας  κιθαρωδίαν,  ος  αδων  εκίνει  λίθους 
τε  και  δένδρα"  άποθανουσης  δε  Ευρυδίκης  της  γυναικός 
αυτ5  δηχθείσης  Ίπυ  οοτεος,  κατηλθεν  εις  αδου,  θε'λ.ων  ά- 
ναγαγίΐν  αυτην'  και  Πλούτωνα  επεισεν  άναπε'μψαι'  6  δε 
υπε'σχετο  τβτο  ποιι]σειν ,  αν  μη  πορευόμενος  Όρφεις  επι- 
στραψη,  πριν  εις  την  οίκίαν  αιτεί  παραγενίσθαι'  υ  δέ  «- 
πιστιον,επιστραο:εϊς  εθεάσατο  την  γυναΤκα'  η  διπάλαν  επε- 
στρειρεν.  Είρε  δε  ^Ορφευς  και  τά  Διονυσίου  μυστήρια" 
καϊ  τεθαπται  περϊ  την  Πιερίαν,  διασπασθεϊςυπυ  τώνΜο.ι- 
κάδων.  ΑπολΛόδ.  περί  Θίών  Βιβλ.  Α' . 

Ή*  Ελλάς  χρειοστεΐ  είς  τον  '  Ορο; ία  την  Θρησκειαν,  τι)ν 
Μουσικών,  την  Ποιμαντικών  καϊ  τάς  λοιπάς  τεχνας.  Άν- 
θιμος Γαίης. 

16    * 


Θάμυρις  εποίησε  μελουργικώς  τον  πόλεμον ,  οπ 8  κα- 
τά των  Θεών  συνέστησαν  οί  Τιτάνες.     Αυτός  επει- 
δή καχΡ  νπερβολήν  υπερέβη  τέΐς  τότε  άν&ρώπβς  κα- 
τά το  κάλλος,     κατά    την  εύφωνίαν ,  καΐ  κατά   την 
κιθαρωδίαν ,  αύθαδίασε  νά  φιλονικήση   περί  Μβσι- 
κής  καϊ  με  τάς  Μάσας'  όθεν  νικηθείς,  εστερηθη ομ- 
μάτων, κι&αρορδίας ,  καϊ  νΐί  (α).     ~Ην  δε  υιός  Φι- 
λάμμωνος  καϊ  Τροίας  της  νύμφης.     Ό  δε  χαλκιδεύς 
Αίνος  εγινεν  αρχηγός  της  Αυρικής  Μουσικής ,  εφευ- 
ρών  την  χρησιν  της  χορδής  είς  το  όργανον  αντί  τδ 
Αίνου.     Πρώτος  έφερε  γράμματα  είς    τ&ς  "Ελληνας" 
έδίδαξε  και  τον  €/Ιρακλή  ,  καϊ  ετάφη  εν  Θήβαις.  3Ε- 
τιμάτο  δε  παρά  των  ποιητών    με  &ρηνώδεις  άπαρ- 
χάς'  εϊς  ον  είναι  καϊ  τοί'βτον  επίγραμμα. 
„  Ώ  Αίνε  πάντα   Θεόΐς  τετιμημένε'  σοϊ  γάρ  έδωκαν 
,,  *Α  θάνατοι  πρώτω  μέλος  άνθρώποισιν  άείδειν 
,,  Έν  ποδϊ  δεξιτερώ'  Μδσαι  δέ  σε  ϋρηνεον   αύται, 
,,  Μνρόμεναι  μολπ^σιν ,  έπεί  λίπες  ηλίου    αύγάς.  (ί 
Γ0  δε  Ησίοδος  είπε  περί  αύτοϋ  τβς  εξής  ςίχκς- 
,,    Ούρανίη  (Γ  άρ  έτικτε  Αΐνον  πολυήρατον  νίόν. 
„  'Όν  δή,  όσοι  βροτοί  εϊσιν  αοιδοί  καϊ  κιθαρισταί, 
,,  Πάντες  μεν  νλρηνδσιν  εν  εϊλαπίναις  ,ήδέχορόϊσιν. 
„  ^Αρχόμενοι  δε  Αϊνον ,  καί  λήγοντες  λαλέονσιν  (β).  " 
17.    Ό  δε  "Υαγνις  έφεϋρεν    Αύίόν 3  καϊ  την  Αυ- 
λωδικήν  τέχνην ,  καί  έδίδαξεν  αυτήν  τον  νίόν  τα  Μαρ- 
αύαν  (γ).      Ούτος    έδίδαξε    τον    πρώτον  °Όλυμπον , 


α)  "Ορα  Βαρΐνον  εϊς  την  '.έ'ξιν   Θάμυρις. 

β)  "Ορα  τον  αντον  είς  την  λίξιν  Αίνος. 

γ)  £  Ο  μϊν  Πλ'βταρχος  πτω  φρονεί"  ο  δε  Απολλόδωρος  εν  Α , 
Βιβλίω  περί  Θέων  λίγα,  οτι  ο  Μαρανας  τ{τον  νιος  τοΖ 
*Ολνμπον.  Απέκτεινε  δε  ο  Ααόλλων  τον  Μάραναν,  κρε- 
μάσας  αντον  εκ  τίνος  νπερτενοΐς  πίτνος,  κα)  εκτεμιον  το 
δέρμα  παρά  τον  ποταμον ,  ος  εκ  τοντον  ϋίαρσνας  ωνομα- 
ο&η.  Εύρων  γάρ  ο  Βίαρσνας  ανλονς,  &ς  ερριψεν  Α$η- 
διά  το  τι,ν  όψιν  αντης  ποιιΐν  άμορφοι•,  ηλ&εν  ε?ς  ε~ 


να.. 


XI 

ος  τις  εψερεν  εϊς  την  Ελλάδα  τους  ^ρμονικβς  νό- 
μβς  (α).  Λιότι  προ  αντβ  τά  μέλη  των  Ελλήνων  ή- 
σαν διάτονα  καΐ  χρωματικά.  Λοιπόν  ούτος  φαίνε- 
ται,  οτι  ηϋ'ξησε  την  Έλληνικήν  Μουσικήν ,  είσαγα- 
γών  γένος  άγεννητον  καϊ  άγνοάμενον  από  τβς  προ- 
τητερινβς.  Έπενόησε  δε  καϊ  τον  Προοοδιακόν  ρυίτ- 
μόν ,  εν  ώ  δ  τκ  "Άρεος  νόμος"  και  τον  Χορεϊον  ,  ον 
μεταχειρίζονται  παρά  πολύ  εϊς  τά  μητρώα.  Κατά  δε 
τινας  έπενόησε  καϊ  τον  Βακχεϊον. 

18.  Γ0  δε  Κλονας  πρώτος  συνέστησε  τους  αύλω- 
δικβς  νόμας  και  τά  Προσωδία  (β)'  έγινε  δε  και  ποιη- 
τής ^Ελεγείων  έπών'  με  όλον  οτι  άλλοι  λέγουσιν,  οτι 
συνέστησε  την  αύλωδικήν  Μβσαν  δ  Τροιζήνιος  προ 
τ«  Κλονά.  Ήσαν  δε  οι  αύλωδικοι  νόμοι,  'Λπό&ε- 
τος,  "Ελεγος ,  Κω μάρχιος ,  Σχοινιών  >  Κηπ'ιων ,  Λεϊος, 
καϊ  Τριμελής"  ύστερον  δε  έξευρέ&ησαν  και  οι  ονο- 
μαζόμενοι Πολυμνάστια'  τά  δποία  ϊσως  ελαβον  την 
όνομασίαν  άπδ  τον  Κολοφώνιον    Πολύμναστον ,  εις 


ριν  περί  Μουσικής  'Λπόλλωνι'  συνδεμένων  δε  αυτών,  Ίνα 
ο  νικησας  ο  βούλεται  δια&τι  τον  ηττημένον ,  της  κρίσεως 
γινομένης,  την  κι&άραν  στρέψας,  ηγωνίζετο  ο  Απόλλων, 
καϊ  ττοΐίΐν  ταυτο  (κέλευσε  τον  Μαρσύαν'  τπ  δε  άδννατβν- 
τος,  ενρε&ε)ς  κρείσσων  ο  Απόλλων,  διέφ&ειρεν  αυτόν. 

«.)  Αρμονικές  νόμας  ένταϋ&α  εννοεί  το  εναρμόνιον  γένος  της 
Μπσικης.  Γίνωσκε  δε,  οτι  νόμος  παρά  τοις  μουσικοΐς  έ- 
σημαινε  το  ε'ξης. 

Νόμβς  ο  Απόλλων,  ψασί,  κατέδειξε  τοις  άν&ρωποις  με- 
τά της  λύρας,  κα9?  βς  ζήαονται ,  αμα  τω  μέλει,  το  κατ 
αρχάς  έν  αυτοΐς  θηριώδες,  ευπρόσιτον  τι]  τ&  ρυ!τμ&  ηδυ- 
τητι  ποιών'  και  εκλήθησαν  νόμοι  κι&αρωδικοί'  έκεΐ&εν  σε- 
μνολογικώς  νόμοι  καλΰνται  οϊ  της  Μουσικής  τρόποι ,  καίτ 
&ς  τινας  αδομεν. 

β)  Ως  κι&αρωδιχοι  νόμοι,  βτω  και  αύλωδικοι  δια  το  όργανον. 
Προσωδία  δε  λέγονται  τά  αδόμενα  άσματα,  εισφερομένων 
ειςτονβωμόν  των  ιερειών.  Ζηνόβ.  Κ.  ΊΤώπ.  ΟΧΙΧ.  Κατά  δε 
Σουΐδαν,  τά  νπο  των  λυρικών  εις  τάς  πανηγύρεις  αδόμε- 
να ποιήματα.  Γράφεται  δε  διά  τδ  ο,  και  διά  τδ  ω  «- 
διαψόρως. 


XII 

τον    οποίον    ανατίθεται    κα\    η  εϋρεσις    του  Λύδιου 
τρόπου. 

19.  Χειρών  δε  δ  Κένταυρος ,  ος  τις  κατ.ιόκησεν  εις 
το  Πηλιον ,  υπερέβη  τβ£  τότε  ανθρώπους  χαζά  την 
μά&ησιν  καίδικαιοσύνην  αυτός  έδίδα'ς~ε  τον  'Ασκλη- 
τιιόν  χαϊ  τον  Αχιλλέα  (α).  Λοιπόν  δ  μεν  Ασκληπιός 
είς  την  Ιατρικήν  του  μετεχειρίζετο  χαϊ  την  Μουσι- 
κήν  βοήθημα  χατά  τίνων  ασθενειών ,  καθώς  δ  Πί- 
νδαρος αναφέρει. 

,,  "Λρωα  παντοδαπών  άλεκτηρα   νούσων' 
,,   Τάς  μεν  μαλακαϊς  επαοιδαϊς  άμφέπων.  " 

ς0  δε  3Αχιλλεύς  εν  τ/)  θλίψει  του  παρηγορημέ- 
νος ,  κατεπράύνε  την  προς* Αγαμέμνονα  όργήν  δια  της 
Μπσικης ,  καθώς  δ  "Ομηρος  ερυαψωδησε. 
,,  Τον  δ*  εύρον  φρένα  τερπόμενον  φόρμιγγι  λιγείη  , 
,,  Καλή  Ααιδαλέη,  περί  δ'  άργύρεον  ζυγδν  ήεν , 
,,  Την  τ  άρετ*  εξ* Ενάρων ,  πάλιν  Ήετίωνος  όλέσσας. 
,,   Τη  ογε  θυμόν  ετερπεν'  αειδε  δ1  άρα  χλεα  ανδρών.  {( 

2  0.  Κατά  ταύτην  την  εποχήν  Λημόδοκός  τις  Κε- 
ρκυραίος έποίησε  πόρθησιν  Ιλίου ,  και  γάμον  Αφρο- 
δίτης και  Ηφαίστου.  Ούτος  δ  μουσικός  υπ  ' Αγα- 
μέμνονος διωρίσθη  νά  μένη  παρά  τη  Κλυταιμνή- 
στρα, ϊνα  την  εγκράτειαν  αυτί]  διά  της  Μουσικής 
εμπνέη.  Και  Φήμιος  δε  τις  Ιθακήσιος  έποίησε  νό- 
στον  των  άπδ  Τροίας  μετ'  ' Αγαμέμνονος  άνακομι- 
σθέντων.  Ούτος  δε  ,  ος  και  αδελφός  λέγεται  τ£•  Αη- 
μοδόκου  ,  διωρίσθη  νά  μένη  παρά  τη  Πηνελόπη  διά 
το  αύτδ  τέλος  (β). 

21.  αΟμηρος  δε,  δ  κατ  εξοχήν  ποιητής  ερραψωδ η- 
σε,  ποιήσας  την  *1λιάδα ,  και  την  Όδύσσειαν ,  και 
ύμνους  είς  Θεούς.  Αυτός  διότι  εμελοποίησεν  ύληντν 


α)  "Ορα  τον  Βαρΐνον  εν  τι]  λε'ξιι  Χίϊρωί'. 
β)     Ούτοι  οι  όνο  μουσικοί   ηχμαααν  Ιπι  τδ   Τρωϊχΰ  πόλεμοι 
ϊμοι   1200  Ι'τη  προ  Χρίστου. 


XIII 

την  ποίηαιν ,  άφρονιιατϊ  τους  πολλούς  ατίχους  εποί- 
ηαεν  ακέφαλους ,  και  λαγαρούς ,  καϊ  μειούρους  (α), 
άποπληρών  την  ελλειψιν  των  συλλαβών  δια  της  με- 
λωδίας (β).  Προσαιτών  δε  κατά  τ  ίνας  }  έπαιζε  λύ- 
ραν  και  ηδε  τους  στίχους  (γ).  ' Ανέδειξε  δε  μα&η- 
τήν  τον  3  ΑρκτΧνον ,  ος  έφεΰρε  τους  3ίάμβους  (δ). 

2  2.  °0  δε  ' Αρχίλοχος  εφεύρε  την  'ΡνΘμοποααν 
των  Τριμετρων ,  καϊ  την  "Ενστασιν  εϊς  τβς  ομογε- 
νείς ρυ&μούς ,  καϊ  την  Παρακαταλογην ,  καϊ  την  περί 
ταϋτακροϋαιν.  Εϊς  αυτόν  πρώτον  αποδίδονται  καϊ  τα 
3Επωδά,  καν  τα  Τετράμετρα ,  καϊ  το  προκριτικόν ,  καϊ  το 
Προσοδιακόν  ,  καϊ  τ  αϋξησις  τ«  Πρώτον  κατά  τινας  δε 
καϊ  το  3Ελεγεϊον.  Κατέδει'ξεν  ετι  καϊ  το ,  από  τα  Ια- 
μβεΐα  άλλα  μεν  να  λεγωνται  παρά  την  κρδσιν ,  ά- 
λλα δε  να  ψάλλωνται.  3Ών  δεάγα&ός  ποιητής,  άγω- 
νι ατής ,  καί  μελοποιός ,  εκαυχή&η  τά  εξής  ,  κα&ώς 
αναφέρει   δ  3 Α&ήναιος' 

,,  Εϊμϊ  δ3  εγώ  θεράπων  μεν  ενυάλοιο  ανακτάς, 
„  Καϊ  μουαεων  ερατόν  δώρον  επισταμένος  {ε).  " 


«)  Και  πά&η  ε'ξ  σνμβαίνειν  φασϊ  τω  ηρω'ίκώ  μέτρω'  τρία  μεν 
κατά  πλίονασμόν'  Προκέφαλον ,  ϊϊροκοίλιον ,  Αολιχόβρον. 
Τρία  δε  κατ  ενδειαν'  Ακέφαλον ,  Ααγαρόν ,  και  Μίίΰρον. 
Ζηνόβιος.  Κ.  Πώττ.  Κεφαλ.  Γ'.  §.  μ&' . 

β)  Αιότι  είναι  δυνατόν  εις  τον  επιτηδειον  μονσικον ,  νά  δίδΐ] 
ΐϊς  ισομήκη  μελωδίαν  και  περισσοτέρας  σνλλαβάς  και  ολι- 
γωτέρας  τδ  δέοντος,  χωρίς  νά  πρό%ενή&η  είαίσ&ητος  δυ- 
σαρέσκεια. 

γ)  Πρώτον  μεν  Ην  φασι,  τον  "Ομηρον  νπδ  πενίαςτε  και  απο- 
ρίας   προσαιτεΐν  εν  τι]  Ελλάδι.  Α  ίων  Χρνσ.Αόγ.  ιά. 

δ)  Ήν  δε  πτος  νιος  Τήλεω  τδ  Ναντεω,  Μιλησιος  ,  '  Ομηρου 
μα&ητής'  ήκμασε  δε  κατά  τον  Σονιδαν  περί  τηνϋ'  3 Ολυ- 
μπιάδα, κατά  δε  τον  Ευσέβιον  κατά  τι,ν  Κ.  ώστ  άμφω 
αμφίβολα  φησι  Ζηνόβ.  Κ.  Τίώπ.  περί  τδ  3Ιαμ.  σελ.  2Ϊ. 

ε)  Τά  παρά  την  κρ5σιν  λεγόμενα  ^Ιαμβεΐα  προφέρονται  κατά 
τον  ρυ&μδν  της  ποιητικής"  τά  δε  ψαλλόμενα  εκφέρονται 
κατά  τον  ρν&μον  της  μΰσικης. 

' 0  Αρχίλοχος  ην  νιος   Τηλεσικλέονς  εκ  της  νηαον  Πα- 


2  3.  Αλκμάν  δε  και  Ίππώναξ  υπήρξαν  ευρεται,  υ 
μεν  τών  ερωτικών  μελών  δ  δε  'ίππώναξ ,  της  Πα- 
ρψδίσ&  (α).  *Ην  δε  δ  μεν  "Αλκμάν  Αάκων  εκ  Με- 
ασόας'  κα&ώς  όμως  δ  Κράτης  αναφέρει  ,  ητον  Λυ- 
δδς  από  τάς  Σάρδεις  (β)'  δ  δε  'Ιππώναξ  ην  3Ειρε- 
σιος ,  νιος  Πύ&εω  και  Πρωτίδος.  Ώκησε  δε  Κλα- 
ζομενάς ,  υπό  τών  τυράννων  Αθηναγόρα  και  Κώμα 
εξελα&είς. 

24.  Λυρικοί  δε  υπήρξαν  Στησίχορος ,  Αλκαίος  , 
Ασκληπιάδης ,  και  "Ιβυκος.  Απδ  τνς  δποίβς  δ  μεν 
Στησίχορος,  διότι  έστησε  χορούς,  ώνομάσ&η  Στη- 
σίχορος, εν  ω  πρότερον  ώνομάζετο  Τησίος.  "Εγρα- 
ψε δε  Αωρίδι  διαλεκτω  ποιήματα  εν  βιβλίοις  κς . 
πατρίς  δε  αύτβ  τά'Ιμερα,  πόλις  της  Σικελίας"  ζη- 
σας  δε  χρόνους  πε,  άπέϋανεν  εϊς  Κατάνην  (γ).    Ού- 


ρου" ήκμαζε  περί  την  κθ'  ' Ολυμπιάδα,  660  προ  Χρ.  ετη. 
3Εποίησε  Σάτνραν,  δι  ης  εγγίσας  σφοδρώς  $ον  Λνχάμβην 
και  τάς  τρεϊς  τα  Θυγατέρας,  {διότι  υποσχε&εις  νά  δώση 
εις  αυτόν  την  Ουγατερατου  γυναίκα,  εψεΰσ&η  )  επροξένι- 
σεν  εις  αυτνς  τον  θάνατον"  διότι  αφ  εαυτών  εκρεμάσβη- 
σαν,  μη  υποφέροντες  την  αίαχίνην'  τον  δε  ψονε'α  τάτου 
Καλίόνδαν  ο  Απόλλων  ε'ςηλασεν,  εϊπων' 

,,  ΙΙΙουσάων  θεράποντα  κατε'κτας'  ε'ξιΰι  νη5."  "Ορα  και 
ΑνΟιμον  Γαζην  φνλ,   132. 

«)  ιΟ  μεν  Αλκμάν  κατά  τόνΆν&ιμον  Γαζην  ηκμασεν  βιοετη 
προ  Χρ.  κατά  δε  τον  Ζηνόβιον  670,  περί  την  κζ  *Ολυ- 
μαιάδα.  Ήν  δε  εκ  Μεσσόας,  η  εστί  μίρος  της  Σπάρτης 
η  τόπος  Αακωνικης.  'Ο  ()ί  Ίππώναξ  ήκμασε  περί  την  μ 
' Ολυμπιάδα,  540  ετη  προ  Χρ.  κατά  τον  ΤΙλίνιον.  "Ορο. 
Αν&.  και  Ζηνόβ.  ΤΙ  δε  εστί  παριοδία,  κα\  επιούός,  έρμη- 
νιίει  Ζηνόβιος  Π<όπ.  χαν. 

β)  ιΟ  Αλκμάν  ητον  άριστος  μελών  ποιητής  κατά  τον  ΙΙλ&ταη- 
γον  κα)  έγραψε  μιλών  βιβλία  ζ  . 

γ)  Ό  μεν  Στησίχορος,  ΐΐς  ιών  Ανρικώιν  ποιητών,  νομίζεται 
από  μερικβς  νίος  τ.Ί  Ησίοδου,  γεννηθείς  ίϊς  ιην  Ιμεραν 
της  Σικελίας  1 1)  λζ'  '  Ολιιπιιάόι ,  άκμάοας  ύε  ΐΐ>  ν  ,  580 
ετη  προ  Χρ.  ε/ρηπάι ιαεν  εις  το  άκρον  εχθρός  τΰ  τυράν- 
νου  Φαλάριϋος'   άηίΰανεν  εν  Ιίαιάνι^   ζί/  νς'    '  Ολνμπιάδι. 


XV 

τος  γράψας  είς  Έλε'νην  ψόγον  ,  ετνφλώθ-η  λεγουσιν' 
Ιππία  παλινφδίαν  ασας  ,  άνεβλεψεν'  ης  η  αρχή  έ- 
χει οντως' 

}ί  Ουκ  εστ  ετνμος  λόγος  έτος'  έδ*  εβας  εν  νανοίν 
,,  ^Εϋσέλμοις  ,  έδ'  ΐκεο  περγαμα  Τροίας.  " 
Γ0  δε  Αλκαίος  μετεχειρίσ&η  το  Άλκαΐκόν  μετρον  είς 
τάς  στιχουργίας  τον'  εγραψεν  ωδάς'  ην  δε  Λεσβίος, 
εκ  Μιτνληνης  πόλεως  (α).  Ό  δε  3  Ασκληπιάδης  μετε- 
χειρίσθη  μάλιστα  το  3. Ασκληπιάδιον  μετρον'  όμως 
εύρετΊ)ς  αντίϊ  φαίνεται ,  οτι  δεν  εχρημάτισεν  δ  3Α- 
σκληπιάδης ,  επειδή  μετεχειρίσ&ηααν  αυτό  πρότερον 
δ  *  Αλκαίος  και  ή  Σαπφώ  (β).  Ό  δε  Τβυκος  εφεύ- 
ρε την  Σαμβύκην ,  και  έγραψε  δωρίδι  διάλεκτος  βι- 
βλία ζ.  εγινεν  ερωτομανεστατος  περί  μειράκια'  και 
εφονεύ&η  υπό  κακούργων  {γ) ,  και  εξεδικηθη  υπό 
γεράνων'  ην  δε  τω  γένει  'ΡηγΊνος. 

2  5.  Κατά  ταντην  την  εποχήν  υπήρξαν  και    τρείς 


£0  δε  ^Αλκαίος  ήκμαζε  μετά  κΛέους  τΐ]  μδ'  *  Ολυμπιάδι' 
εδίωκε  τ&ς  τυράννους  η-ίοισσότερον  με  τάς  ωδάς  τον  πα- 
ρά με  το  'ξίφος,  και  έγινε  πρώτος  και  ηγεμών  των  δκοκο- 
μένων'  Ι'πεσεν  όμως  τελευταΐον  ε?ς  τάς  χείρας  τον  εχβρν 
τον  Ιΐιττακΰ  ενρς  των  ?πτά  σοφων'  οςτις  άηδ  γενναιότα- 
τα δεν  μετεχειρίσί;  η  κατ    αννεΊ  τι)ν  δυναμίν  τον. 

α)  "Ορα  περί  τότων  Ζψ'όβιον  Κ.  Πώπ.  ψνλ.  365. 

β)  "Ορα  τον  αυτόν ,  φνλ  370. 

ψι  ΤβνκΓ',  νίος  Φντίον,  ψονευόμενος  υπό  τίνων,  και  μηδε'να 
έχων  μήτε  μάρτυρα  τν,ς  επιβουλές ,  δεωρησας  γεράνονς, 
¥μ^ΐξ  εψησεν  ώ  γερανοί  τιμωρήσατε"  μοι  τον  ψόνον.  Της 
δε  πόλεως  ζητ&σης  τ&ς  (ΐονενοαντας,  και  μη  δυνάμενης  ευ- 
ρεΐν,  επιτελεσμένου  ϋεάτρου,  και  τχ  δήμου  κα&εζομένου , 
γερανοί  διέπτησαν'  &εασάμενοι  δε  οι  γονείς,  εγέλασαν'  και, 
"Ίδου,  είπον,  οι  τιμωροί  τδ  Ίβνκον.  Των  δε  πλησίων  κα- 
Οεζομένων  τις  άκέσας,  άπηγγειλε  ταΐς  άρχαΐς'  και  συλλη- 
φθέντες ώμολόγησαν  τον  ψόνον ,  και  τβ  φόνου  δίκην  ε'δο- 
ααν.  Ήκμασε  δε  ο  'Ίβυκος  ε  τι  Κροίσου  κατά  την  νδ"  Ο- 
λυμπιάδα. Παρά  * Αθηναίιο  ευρίσκονται  και  τίνα  άπο- 
σηασμό.τια  των  ποιημάτων  τ£  Ίβνκον. 


XVI 

Λυρικοί  καΐ  ποιήτριαι  περιβόητοι"  Σαπφώ  /Ήριννα, 
κο.1  Λαμοφίλη.  Λιά  γέίν  την  πολλην  Ιν  Μουσική 
δύναμιν  ώνομάσ&η  και  Μοϋαα  δεκάτη  η  Σαπφώ. 
'Εφεΰρετό  Πληκτρον  ,καϊ  την  Μιξολυδιστί'  συνέγρα- 
ψεν  ύμνους  μελών  λυρικών  βιβλία  &' ,  ελεγεία  ,  επιγρά- 
μματα ,  (  από  τα  οποία  μερικά  σώζονται  εν  τη* Αν- 
θολογία των  επιγραμμάτων.)  μονωδίας,  καϊ  Ιάμ- 
βους. Καϊ  μητηρ  μεν  αυτής  ην  η  Κλέίς ,  πόλις  δε 
η  Μιτυλήνη  (α)'  καϊ  υπερέβη  μεν  η  Σαπφώ  την  Ή- 
ρινναν  εϊς  τάς  ώδάς'  υπερέβη  δέ  την  Σαπφώ  η  Ή- 
ριννα εϊς  τε)ς  έξαμέτρους  στίχους,  οϊ  τίνες  καϊ  συγ- 
κρίνονται ,  λέγουσι  ,  με  τχς  του  Όμηρου.  Της  δε 
Λαμοφίλης  τ  υ  όνομα  λέγεται  δεδομένον ,  από  τον 
προς  τα  μέλη  της  φίλτρου  τ«  δήμου,  εν  ω  πρότε- 
ρον  ειχεν  άλλην  όνομασίαν. 

2  6.  Περίφημος  λυρικός  υπήρξε  κα\  Τέρπανδρος  ό 
3 Λρνάΐος  η  Λεσβίος ,  απόγονος  Ησιόδου ,  καϊ  κατ 
άλλους  Όμηρου.  Λυτός  εποίησε  την  λύραν  έπτά- 
χορδον ,  και  πρώτος  έγραψε  λυρικ&ς  νόμας  ,  άν  και 
τίνες  &έλοναι  νά  συνέγραψε  πρώτος  ό  Φιλά μ μων  (β). 
Ώιώμασε  δε  τνς  λυρικβς  τ«  νόμους ,  Βοιώτιον  ,'Λιό- 


ιι)  Ή  πεοίφημος  ποιήτρια  Σαπφώ  έγεννηθη \  εϊς  την  Μανληνην 
τι]  λς'  ,ηζ'  *  Ολνμπιάδι ,  600  ετηπροΧρ.  Ό/ίίν  πατήρ  αυ- 
τής έκαλεΐτο  2κανδρώννμος'  η  δε  μ/,τρ  Κλεΐς'  μεταξύ  τ& 
2  5  και  30  ετονς  της  ηλικίας  της  απηλ&εν  είς  Σικελίαν  εξ 
ε'ρωτος'  ελθονσα  δε  εις  Λευκάδα,  έπηδησεν  άπο  το  νψη- 
λον  άχρωτηριον ,  χατά  την  τότε  σννη&ειαν  των  άπηλπισ- 
μένων  εραστών,  ε[ς  την  θάλασσαν,  χαϊ  έπνίγη. 

Ή  δε  Ήριννα  ητον  άπο  την  Λε'σβον ,  ως  λέγονσι,  χα) 
ηχμαζεν  εις  τον  καιρόν  της  Σαπψβς'  άπέ&ανεν  όμως  ιϊς 
το  δ  εκατόν  εννατον  έτος  της  ηλικίας  της. 

β)  Σονΐδ.  εν  λ.  Ήκμασε  όε  ό  Τέρπανδρος  περί  την  μ'  * Ολνμ- 
πιάδα.  Λέγει  δε  ο  Ά&έμαιος,  οτι  δηλον  εκ  τούτων,  οτι 
ο  Τέρπανδρος  αρχαιότερος  5 Ανακρέοντος.  Τα  Καρνεΐα 
πρώτος  πάντων  Τέρπανδρος  νίκα  εντετοΐςεμμέτροις  καρνεο- 
νίκαις,  καν  τοις  καταλογάδην. 


Κιον ,  Τροχαΐόν  τε  και  Όξύν ,  Κτγιίωνάτε  και  Τερ- 
πάνδριον.  Και  καθ*  εκαστον  μέλη  περιτιθεις  εις  τβς 
στίχους  τβ  Όμηρου  και  είς  τείς  έδικβς  του ,  τε)ς  ε- 
ιραλλεν  εϊς  τε)ς  αγώνας"  ενίκησε  δε  τετράκις  έξης  εϊς 
τα  Πύθια  (α).  Έζηλωσε  δε  Όμηρου  μεν  τηνποίη- 
σιν ,  Όρφέως  δε  τα  μέλη"  εποίησε  δε  και  τετραοίδια, 
και  προοίμια  κιθαρωδικά  εν  στιχουργία. ,  και  νόμπς 
ομοίως"  εις  αυτόν  ανατίθεται  της  νητης  Αωρία  ,και 
η  τδ  Μιξολυδίου  τόνου  όλον  ,  και  δ  τηςΌρθίβ  με- 
λωδίας τρόπος ,  δ  κατά  τπς  όρθιους  προς  τον  όρθιον 
σημαντόν  τροχαιον.  Λέγει  δε  Πίνδαρος ,  οτι  και 
των  Σκόλιων  μελών  (β)  ευρετης  ύπηρξεν  δ  Τέρπαν- 
δρος" κατέστησε  δε  πρώτην  κατάστασιν  των  περί  την 
Μασικην  εν  τη  Σπάρτη,  λέγων  • 
„  Ήμεις  τοι  τετράγηρυν  άποστέρ'ξαντες  αοιδην , 
„  Έπταφώνω  φόρμιγγι  νέους  κελαδησομεν  υμνας.  " 

27.  Μελοποιοϊ  άριστοι  υπήρξαν  ,  Ανακρέων  δ  εκ 
Τέω  πόλεως  3ίωνίας.  Ούτος,  ον  και  σοφόν  ένόμιζόν 
τίνες  και  αληθώς  ψιλόσοφον ,  εγραψεν  φδάς ,  και 
ύμνους  (γ).  Σιμωνίδης ,  δ  εξ  Ίονλίδος  πόλεως  της 
νήσου  Κεω.  Ούτος  κατά  τάς  μαρτυρίας  των  παλαιών, 
ητον  δ  δυνατώτατος  εις  την  διεγερτικήν  μουσικήν , 
και  οτι  και  εν  τω  όγδοηκοστω  ετει  της  ηλικίαςτβ  έ- 
λαβε το  βραβεϊον.  'Εφεϋρε  λέγουσικαϊτά  δίπλα  γρά- 


υ.)  Πί&ια  λέγεται  τόπος,  και  εορτή  *  Ελληνική  ,  και  πανι'^/νρις. 
"Ορα  Βαρΐνον. 

β)  Σκολιδν  μέλος  λέγεται  το  παρά  πότοι•  αδόμενον,  υ  και  Πα- 
ροίνιον  εκαλεΐτο.  ^'Ιδε  τπτον  πλατυτέρα  ν  ίξηγ-ησιν  παρά 
Ζηνοβίω. 

γ)  'Ο  Ανακρέων  ηνθει  περί  την  'ξβ'  ^Ολυμπιάδα"  εγεννη&η  τω 
β'  ετει  της  νε'  όλτμπιάδος'  εξεμάκρννε  δε  τύ  ζ[ρ•  μέχρι  τεί 
85  ετονς  της  ηλικίας  τον  ,  και  άπεπνίγη  εκ  τίνος  κόκκου 
αταφι'δος'  διατρίψας  άρκετέις  χρόνοις  εν  2άμω  παρά  τω 
τνράννω  Πολυκράτη,  οςτις  και  μεγάλιος  τον  έτίμα'  έιτα 
δι  επιτροπής  Ιππάρχου ,  ΐ.χβ  η  εις  τάςΑ&ηνας  πεντηκοντό- 
ρω  ι•ηί. 

17 


XVIII 

μματα ,  το  Η  δηλαδή,  Ω,,  Ζ  ,  Ζ,  και  Ψ  (α).  Και 
€Ιπποδίκης  ο  Χαλκιδεύς ,  οςτις  συνέστησε  και  έθε- 
μ  έλιωσε  τβς  μβσικβς  αγώνας. 

28,  Πυθαγόρας  δε  &έλων  την  βσίαν  τ«  Παντός 
σνγκειμένην  δια  Μαοϊκής,  (Παυσανίας)  φιλοσοφι- 
κωτέραν  από  όλους  τέϊς  προ  αύτβ  ενέθηκεν  ερευναν 
εϊς  την  Μπσικήν.  Ούτος  δ  ι  ελών  το  πεντεκαιδεκά- 
χορδον  σύστημα  είς  πέντε  τετράχορδα ,  προσέθηκεν 
είς  τβς  φθόγγους  τον  Προσλαμβανόμενον.  Ηνρε 
τα  διαστήματα  των  τόνων,  καϊ  δϊ αριθμών  εξέφρα- 
σε την  διαφοράν  αυτών,  οϊ  τίνες  αριθμοί  σώζονται 
καν  εως  εϊς  ημάς.  Τούτας  δε  τβς  άριθμβς  καϊ  τους 
τρόπους ,  $£  μετεχειρίσθη  προς  διάκρισιν  τών  δια- 
στημάτων ,  και  τα  σύμφωνα ,  καϊ  τα  διάφωνα  συ- 
στήματα ,  καϊ  τα  λοιπά,  περιέξει  μεν  και  αυτή  η 
Βίβλος,  πλατύτερον  όμως  ευρίσκεις  αυτά  παρά  τω 
Πυθαγορικώ  Νικόμαχοι ,  παραλαβόντι  ταύτα  παρά 
Φιλολάβ ,  ος  τις  έχρημάτισε  μαθητής  τ«  Πυθαγόρα. 
Ή  δε  σύζυγος  τ«  Πυθάγόρου  Θεανώ  ήτον  τόσον  πε- 
παιδευμένη ,  ώστε  οχι  μόνον  βιβλία  συνέγραψεν  , 
αλλά  και  μετά  τον  θάνατον  τβ  ανδρός  της  άνεδέχθη 
και  το  σχολεΐόν  του  (β). 


α)  „  Γέγραπται  αυτώ  Λωρίδι  διαλεχτώ  η  Καμβύσου  καϊ  Αα- 
„  ρείου  βασιλεία,  και  Ξέρ'ξου  ναυμαχία,  καϊ  η  επ  Άρτε- 
„  μισίω  ναυμαχία,  δι  ελεγείας'  η  §*  Ιν  Σαλαμΐνι ,  μελι- 
κώς.  "  Σου'ίδας. 

Ό  Σιμωνίδης,  εγεννή&η  τι]   νέ  Όλυμπιάδι,  καϊ   άπέ&ανε 
ττ\  οη'  τ&τον  διηγείται  αξιομνημόνευτα  εφευρέματα. 

β)  'Ο  Πυ&αγόρας,  φιλόσοφος  περί(ΐ  ημος,είχε  πατρίδα  την  Σά- 
μον ,  καϊ  ην  υ'ιυς  ΙΜνησάρχου  δακτιλιογλνηον.  Ίϊγιινη&η 
μεταξύ  της  μγ'  και  ιβ'  ' ()λν/ιπΐί''.)ος'  έλαβε  τάς  ιιρώτας 
αρχάς  της  μα&ηοεως  άπδ  Ψερεκυδην  καϊ  Έρμοδάμαν.  *Λ- 
πελΒών  δε  εϊς  Λϊγυπτον ,  επροχιόρησεν  εις  τάς  ναάς  ,  καϊ 
εις  τάς  ιεράς  τόηους  των,  καϊ  εδιδάχ&η  ακριβώς  την  οο- 
φίαν  τών  Λϊγυπτίων'  εδιόάχ&η  προσέτι  εκεΐ  την  Αστρο- 
νομίαν,  Γκομετρίαν ,  καϊ  Φεολογίαν'  αιχμαλωτισθείς  δε  ν- 
πο  Καμβνσου,  Ιφέρ&η  εις  την  Βαβυλώνα,  ε'ν&α  ηάλιν  α~ 


XIX 

29.  Θαλήτας  δε  6  Γορτύνιος ,  και  Ζενύδαμος  6 
Κυ&ήριος ,  ζαϊ  Ζενόκριτος  δ  Αοκνος  κατεστάλησαν 
ποιηταί  Παιάνων  (α).  Λοιπόν  δ  μεν  Θαλήτας  έμι- 
μή&η  μεν  τα  μέλη  τβ  *  Αρχιλόχου  >  και  τα  εξέτεινεν 
εις  το  μακρότερον'  ενέ&ηκε  δε  εις  την  'Ρυ&μοποϊίαν 
και  Μάζωνα  και  Κρητικδν  ρυ&μόν  ους  βτε  δ  Όρ- 
φενς ,  ντε  δ  Αρχίλοχος ,  βτε  δ  Τέρπανδρος  μετεχει- 
ρίσ&ησαν.  Τη  δε  Ζενοδάμου ,  λέγει  δ  Πλύτ άρχος  , 
απομνημονεύεται  και  ίΑσμα,  το  δπόιον  είναι  φανε- 
ρώς  'Υπόρχημα  (β).  €0  δε  Λοκρδς  Ζενόκριτος  εποί- 
ησε  και  Ήρωϊκάς  ύπο&έσεις ,  ών  τίνες  ώνομάσ&ησαν 
Αι&ύραμβοι   (γ). 

3  0.  Σακάδας  δε  δ  Άργεΐος  έγινε  ποιητής  μελών , 
και  ελεγείων  μελοποιημένων ,  και  εποποιδς  άγα&ός' 
ένίκησε  τρις  εϊς  τα  Πν&ια  (δ).  Πυλόκριτος  δε  δ 
Σικυώνιος ,  αυλητής  περίφημος ,  ένίκησε  κατάτάς  ε- 
φεξής τβτων  εξ  Πυ&ιόδας  αύτδς  μόνος  αυλητής.  ΛΕ~ 


πεκτησε  τχς  εκεί  σοφούς  δια  διδασκάλους  του'  επιστραφείς 
δε  εις  Σάμον,  ηρ'ξατο  να  ό'ιδάσκί],  και  μη  ευδοκιμήσας  , 
φυγών  και  περιελ&ών  τπς  περίφημους  τόπους  και  ναούς 
της  ^Ελλάδος,  κατήντησεν  εις  την  Ίταλίαν'  εν&α  εις  την 
Κροτιονην  εσνστησε  το  σχολεΐον ,  διδάσκων  ιδίαν  φιλοσοφι- 
κών α'ίρεσιν'  με  τβς  μα&ητάς  του  εζη  ως  εις  κοινόβιον ,  οί 
δε  τπς  λόγους  του  εδεχοντο  ως  χρησμ&ς,  λεγοντες'  Αυτός 
εφ  α.  ""Εζησε  κατά  τ  ίνας  99  ετη. 

α)   Οι  εις  Απόλλωνα  νμνοι  κυρίως  εκαλβντο  Παιάνες,  επί  κα- 
κών λύσει  άδόμενοι.  Ζηνοβ.  Πωπ. 

β)  ιΥπόρχημα  λέγεται  το  μέλος  το  εν  τγ}  δρχησει  άδόμενον'  ώς 
γίνεται  δηλον  εκ  των  έξης. 

,,  Αιά  τπτο  γαρ  και  εξ  άρχης  συνεταττον  οί  ποιηταί  τοις 
,,  ελευ&έροις  τάς  όρχήσεις,  καί  εχρώντο  τοις  σχημασι  ση- 
„  μείοις  μόνον  των  άδομενων ,  τηρβντες  αεί  το  ευγενές  καί 
,,  άνδρώδες  επ  αυτών'  ο&εν  καί  ίΥπορχηματα  τα  τοιαύτα 
προσηγόρευον.  Α&ήν.  "Ορα  καί  Ζηνόβ. 

γ)1 0  δε  Αι&νραμβος  είναι  μέλος,  αδόμενον  εις  Αιόνυσον,  και 
διηγοΰμενον  την  μυσαράν  εκείνου  γενεσιν. 

ό)  Παυσανίας  Βιβ.  ζ' ,  σελ.  487. 


πηύληΰε  δε  και  εϊ§  τά  'θλνμπια    έξάκις    είς  το  ηεν- 
τίχ&λον'  δι  α  έστησαν  αντψ  στηλην ,  χαι  έπεγραψαν 
αύτη  τα  έξήξ' 
,,  Πυ&οκρίτου  καλλινίκου  μνάματα  αύλητά  (α).   " 

31.  Λυρικοί  επίσημοι  εστάλησαν  καϊ  Κόριννα, 
Τηλεσιλλα,  και  Πραξίλλα.  Και  ή  μεν  Κόριννα  γεν* 
νη&εϊσα  εν  Θήβαις  ,  εδιδάχ&η  υπό  τίνος  ποιήτριας 
Μύρτιδος  (β)'  ένίκησε  δε  τον  ΓΓίνδαρον  πεντάκις , 
και  έλαβε  το  βραβεϊον.  'Η  δε  Τηλεσιλλα  ην  *Λργεία, 
εξ  ενδόξου  οϊκίας  ,  κατά  δε  το  σώμα  νοσηματική. 
Καϊ  επειδή  περί  της  ύγιάσεώς  της  ήρώτησε  τβς  Θεούς, 
ελαλή&η  προς  αυτήν  να  &εραπεύη  τας  Μύοας'  ο9εν 
πεισ&εϊσα  τόϊς  λογίοις  ,  επεχείρησε  τη  Μπσικη  ,  και 
δια  της  αρμονίας  ήλευ&ερώ&η  τβ  πάγους.  ΛΕ&αυ- 
μάζετο  δέ  υπό  των  γυναικών  και  δια  την  ποιητικήν 
και  δια  τήν  γεννιαοκαρδίαν  {γ\  'Η δε  Πραξίλλα  δι- 
θυράμβους εγραψεν  §ς  αναφέρει  δ  Ήφαιστίων'  και 
Σκολιά  ,  δι  α  και  ε&αυμάσ&η ,  κα&ώς  εϊπεν  ό3Λ&ή- 
ναιος  (δ).  3Από  εκείνα  όμως  α  τίνα  αναφέρει  Γιράλ- 
δος  6  Αίλιος  ,  άπδ  αυτά  δεν  άπεσω&η  κανένα  (ε  )  . 


«)  ' Ο  αυτός  αυτόίτι. 

β)    'Η  ΊΜυρτις  ην  μητηρ ,  η  τ&λάχιστον  διδά σχαλος τβΠννδά- 

ρου'  γυνή  περίφημος  δια  τας  άρετάς  και  ποοτερηματατης, 
και  ετι  περιφημότερα,  διότι  μεταξύ  τώι>  μαθητών  αυτής 
είχε  τον  Πίνόαρον ,  καϊ  την  Κορινναν. 

γ)  'ΜπεΙ  δε  Κλεομένης  ο  Βασιλείς  των  Σπαρτιατών,  πολλας  ά- 
ποκτείνας,  εβάόιζε  προς  την  πάλιν,  ορμή  καϊ  τόλμα  δαι- 
μόνιος παρέστη  ταΐς  άκμαζούσαις  των  γυναικών,  αμυνα- 
σίται  τ  ας  πολέμιας  νπερ  της  πατρίδος"  ηγουμένης  δε  Τη- 
λεσίλλης,  όπλα  λαμβάνουσι ,  καϊ  παρ  επαλ'ξιν  Ίστάμεναι , 
κύκλω  τα  τείχη  περιέστεψαν ,  ώστε  ίτανμάζειν  τ  ας  πολέμι- 
ας. Τον  μεν  αν  Κλεομένη,  πολλών  πεσόντων,  άπεκρον- 
σαντο'  τον  δ1  έτερον  βασιλέα  Λαμάρατον,  &τδζ  γενόμενον, 
κο.ϊ  κατασ/όντα  το  Τία/αρνλιακόν  ,  ε'ξέίοσαν.  Ό./;;-  δηλον 
αυτήν  περϊ  την  ρλ&'  ' Ολυμπιάδα  άκμάσαι.-  δ)  Β/βλ.  ΙΤ . 

ι)  ΆνΟολ.  οι"  καϊ  Ήφαιστ.  9.  Έγεννή&η  Αε  η  Πραξίλλα  εις 
την  2ικυώνα,   ηνίτει  ύέ  τί,  ΐ/β'  ' Ολνμπιαόι. 


XXI 

3  2.  Αάσος  δε  δ  Έρμιονεύς  εισήγαγε  τον  δι&ύρα- 
μβον  εϊς  τον  αγώνα  ,  καϊ  εϊσηγήσατο  τπς  εριστικές 
λόγους  με  όλον  οτι  δ  Ηρόδοτος  απονέμει  την  ποίη- 
αιν  και  την  όνομασίαν  τ«  Αι&υράμβου  τω  Μη&υ- 
μναίω  3Αρίωνι  τω  κιθαρωδώ ,  ϊεγων' 
„  ^Αρίωνα  τον  Μυ&υμναΊον  επί  δελφίνος  εξενειχ&έν- 
,,  τα  επί  ταίναρον ,  εόντα  κι&αρωδόν  των  τότε  έ- 
,,  όντων  ονδενός  δεύτερον,  καϊ  ΑιΟύραμβον  πρώ- 
},  τον  άν&ρώπων ,  των  ημείς  ϊδμεν ,  ποιήσαντά  τε 
})  καϊ  δνομάοαντα  και  διδάξαντα  εν  Κορίνίτω  {α).{( 
Ήν  δε  δ  Λάθος ,  πατρός  μεν  Χαριβίνου ,  πόλεως  δε 
^Αχαίας.  Έυναρι&μεΊται  δε  παρά  τίνων  τοις  επτά  σο- 
φόϊς ,  αντί  Περιάνδρου.  Λόγον  δε  περί  Μουσικής  8- 
τος  έγραψε ,  πλην  β  σώζεται.  Έδίδαξε  καϊ  τον  ε'ξο- 
χον  των  νέων  λυρικών  ποιητών  Πίνδαρον'  άλλοι  λέ- 
γουσιν  οτι  εδίδαξεν  αυτόν  ή  Κόριννα ,  είπείσα  περί 
αύτϊί  ταϋτα' 

„  Μέμφομαι  ϊώννα  τάν  λιγουράν  Μυρτίδα, 
,>  "Οτι  βαναφίΐσα  εβα  Πινδάροιο  ποτ  εριν. <ζ 
Καϊ  πατήρ  μεν  αντδ  ήν  Αάί'φαντος  ,  μήτηρ  δεΜύρ- 
τις.'Όντες  δε  αμφότεροι  αύληταΐ ,  εδίδα'ξαν  τήν  Ιδί- 
αν τεχνην  και  είς  τον  υιόν  των.  Αιά  δε  τήν  μου- 
σικών του  κατέστη  τόσον  περίφημος,  ώστε  Αλέξαν- 
δρος δ  τη  3Αμύντου  μετά  ταϋτα  τον  συγκατέταξε 
μετά  των  λοιπών  μουσικών ,  τους  δποίβς  αυτός  ε- 
σέβετο  [β).  Μεγάλην  δε  άμιλλαν  είχε  προς  τον  Πί- 
νδαρυν    καϊ    Βακχυλίδης }  δ  εξ  Ίβλίδος    πόλεως  της 


α)  Κλίΐώ. 

β)  ι0  Πίνδαρος  εγεννη&η  τω  α  ε'τει  της  'ξ^Ολνμπιάδος'  πα- 
τρίς τον  δι  γνωρίζεται  α\  Θηβαι  της  Βοιωτίας,  οςτις  δια 
τδ  μεγάλου  ποιητικά  αίτβ  πνεύματος  άπεδίω'ξε  το  Ικ  της 
πατρίδος  όνειδος.  3Εδιδά/βη  την  λνραν  υ.πο  Λάσον  τον 
ιΕρμιονεα,  την  δε  ποιητικην  άπο  τον  Σιμωνίδη»1.  Ο  Πίν- 
δαρος τω  4ο  ετει  της  Ήλικίαςτον  έστά&η  ο  περιφημότε- 
ρος των  λνρικών,  και  ετιματο   μεγάλως'    οϊ    δε  \4&ηναΐοι 


Κεω  (τζίας),  συμπολίτης  καϊ  ανιψιός  τ«  Σι  μ  ων  ι- 
δού ,  τη  και  διδασκάλου  υπάρξαντος  τ«  Πινδάρου" 
αλλ1  δ  Βακχυλίδης  τιξιώΰη  μεγαλητερας  τιμής  παρά  τω 
βασιλεΐ  'Ιεοωγι ,  παρά  δ  Πίνδαρος"  διό  και  τον  κα- 
τατοξεύει  δ  Πίνδαρος ,  όνομάζων  αυτόν  μίν  Κόρα- 
κα ,  τον  δε  εαυτόν  του  *Λετόν.  "Εγραψε  δε  δ  Βα- 
κχυλίδης ερωτικά,  προσωδία,  διθυράμβους ,  νμνϋς, 
και  άλλα  πολλά  (α  . 

3  3.  Τραγικοί  δε  περίφημοι  εστάλησαν ,  Αισχύλος, 
Σοφοκλής,  και  Εύρυπίδης.  τΏ,ν  δ  των  τραγικών  α- 
πάντων μεγαλοφωνότατος  Αϊαχύλος  επενόησε  την  τά- 
ξιν  της  σκηνής,  και  έφερε  το  πλή&ος  των  υποκρι- 
τών νά  δμιλώσιν  ανά  δύο,  καϊ  πολλά  ορχηστικά 
σχήματα  έξευρίσκων ,  άνίδιδεν  εις  τ«£  χορευτάς.  Ε- 
φεύρε την  στολήν  ευπρεπή  και  σεμνήν ,  και  τα  λοι- 
πά (β).  Λι  ά  πρεπόντως  τβελησαν  νά  τον  υνομάσωσι 


δια  τιμήν  τον  ηγειραν  ανδριάντα"  οι  δε  Λακεδαίμονες  ,  δ 
1  Αλέξανδρος,  κατεδαφίζοντες  τάς  Θήβας,  διεφνλα'ξαν  τον 
οίκον  τη  Πινδάρον'  παρέτεινε  το  ζϊ}ν  μέχρι  των  94  ί  ετών 
της  ηλικίας  τον,  και  απέθανε  λαμπρώς. 

α)  Ήιϋει  ο  Βακχνλίδης  430  ετη  προ  Χριστΰ. 

β)  'Εχόσμησε  μεν  την  τραγωδίαν  και  Πρατίνας,  ε*φ'  β  και  &ε'α- 
τρον  ανήγειραν,  ος  ην  νιος  ΙΊνρρωνίον  ,  η  3Εγκωμίβ,  και 
συνακμάσας  ΑΙσ/νλιο ,  άντηγωνίζετο  αντώτε  καιΧοιρίλλω. 
1 0  δε  Αισχύλος  μετά  τειτον  εφερεν  εις  την  Τραγωδίαν 
τοιβτον  καλλωπισμδν ,  ώστε  δϊ  αντον  και  Πατήρ  της  Τρα- 
γωδίας ώνομάσθη.  Μαρτνρ5σιν  οϊ  παλαιοί  ,  οτι  κατ  ε- 
'ξοχην  ατός  ηξενρε  νά  διεγείρτ]  το  πά&ος  τδ  τρόμον  και 
τ  δ  οϊκτ'β,  ώς  βδεις  άλλος.  *Ην  δε  νιος  Ενφορίωνος.  Έ- 
γεννηθη  κατά  τδ  δ'  έτος  της  'ξγ'  '  Ολνμπιάδος'  καν  τι]  προς 
τον  βάρβαρον  μάχΐ]  ε)κ  αίσχρώς  σννηγωνίσατο'  ηττη&εις 
δε  2οφοχλ4εΐς}  εφνγεν  ε?ς  2ικελίαν  προς  Ιε'ρωνα  τον  Τν- 
ραννον'  καϊ  αποθνήσκει  κατά  το  δ'  έτος  της  π  ? Ολυμπιά- 
δος. Φέρεται  δε  εις  αίτον  μετ  άλλοιν  και  τβτο  τδ  επί- 
γραιι/κ'.' 

,,  ΑΙαχνλον  ν*ί  λέγει  ταφίη  λίθος  ενθάδε  κεΐσ&αι 
,,    'Γίιι•  μεγαν  οίκιίι^   τηΧ    άπο   Κε/.ροπίης, 
,,  Αενχά    Γέλας    Σιχελοΐο  παρ1  νύατα'    τις  φ&όνος  άοτών 
,,  Θησείδας  αγαθών  εγκοτος  αίεν  ε/ει;" 


ΧΧίΙΙ 

και  ευρετήν  τής  Τραγωδίας  (α).  Ό  (5«  σοφός  Σοφο- 
κλής έποίησε  σκηνογρσφίαν  έκαινουργι^σε  τα  περί 
των  χορόν'  καϊ  καταλύσας  την  νπόκρισιν  τδ  ποιητδ  , 
έφεϋρε  τρίτον  νποκριτήν'  καϊ  επιτηδεύσας  το  γλυκύ 
εϊς  τάς  τραγωδίας ,  ευδοκίμησε  περισσό  ιερόν  από  ό- 
λης {β).  Γ0  ί)"έ  Εύρυπίδης ,  δ  επί  της  σκηνής  φιλό- 
σοφος ,  εφερεν  είς  την  σκηνήν  πολλά  καϊ  καλά'  διό- 
τι μετεχειρίσΘη  μεν  γνώμας  οίκειοτάτας'  έπεχειρί- 
σ&η  δε  και  ϋεωρήματα  νψηλά'  δια  τδτο  καϊ  οί  3  Α- 
θηναίοι 3  ϊδόντες  τούτης  της  τρεις  ποιητας ,  οτι  εϊς 
ολίγον  καιρόν  εποίησαν  μεγάλας  επιδόσεις }  ϊψήφη- 
ααν  τα  εξής. 

„  Τάς  Τραγωδίας  των  ποιητών  ΑΙσχνλου  3  Σοφο- 
„  κλεης  ,  Ενρνπίδον  ,  εν  κοινω  γραψαμενονς  φυ- 
,,  λάττειν'  καί  τον  γραμματέα  τής  πόλεως  παραγι- 
,,  νώσκειν  τοϊς  νποκρινομενοις'  ηκ  ε ξεΐναι  γάρ  αντάς 
„  νποκρίνασ&αι.  " 

3  4.  Φιλόσοφοι  δε  μησικοί  εστάλησαν  τρεις  οι  ε- 
πισημότατοι" Σωκράτης ,  Πλάτων,  καί  Αριστοτέλης. 
„  ΎΩ.ν  δ  μεν  Σωκράτης    εμα&ητενσεν    εϊς    τον  Κόν- 


α)  διαιρείται  δε  η  Τραγωδία  κατά  το  ποιον,  εϊς  Μΰ&ον ,  Η- 
&ος,  Αεξιν,  Αιάνοιαν ,  Ί'Οψιν ,  καϊ  Μελοποι'ί'αν'  ο&εν  και 
πας  τραγωδοποιος,  ϊστι  και  μελοποιός'  Ζηνοβ.  Πωπ. 

β)  'Ο  μεν  Σοφοκλής  εγειν/^η  κατά  την  ογ'  3  Ολυμπιάδα,  προ- 
σηγορεν&η  δε  Μελισοα  διά  το  γλνκν'  εγραψεν  "Έλεγεϊάτε, 
και  Παιάνας,  καϊ  λόγον  περϊ  χορβ  καταλογάδην  ,  προς 
Θεσπιν  και  Χοίριλλον  αγωνιζόμενος"  εδίδα'ξε  δράματα  ρ^γ' 
έλαβε  νικάς  κό'.  τελεντα  δε  μετά  Ενρνπίδην  ετη  ς . 

4  Ο  δε  Είρνπίδης,  νιος  Μνησάρχον  καϊ  Κλειτβς,  εγεν- 
νή&η  εν  Σαλαμΐνι  3 Ολυμπιάδος  οδ'  τω  ά  ετει,  480  ετη 
προ  Χρ.  Ήχόνσέ  δε  Σωκράτας  τδ  Α&ηναίον  ,  καϊ  : Άνα- 
'ξαγόρον  τδ  Κλαζομενίβ.  "Εγραψε  πολλάς  τραγωδίας,  εξ 
ων  '-ο  άπεσω&ησαν'  ελ3ών  δε  εις  ΤΗακεδονίαν  προς  3 Αρ~ 
χελαον ,  ϋ-νήσκα. 

1 0  μεν  Σωκράτης  εγενντ^η  468  7τρο  Χρ.  καϊ  άπέ&σνε 
398'  ο  δε  Πλάτων  εγεννηϋη  4Π.  προ  Χρ.καϊάπέ3ανε.346' 
ο  δε  Αριστοτέλης  εγεννη&η   384  τιρο   Χρ.  καϊ  άπε&ανε  320, 


XXIV 

,,  νον ,  την  κιθαρωδίαν  διδασκόμενος.  „  Ουκ  άπη- 
„  'ξίβ  δε  βδε  Σωκράτης  προς  Κόννον  φοιταν  τον  Μα- 
„  οίκον,  άλ'/ϊ  έμάνθανεκι&αρίζειν ,  γέρων  ηδη  ων.  " 
τ0  δε  Πλάτων  ηκουσε  τα  Μουσικά  παρά  Δράκοντος 
τ«  Αθηναίου }  και  Μετέλλβ  τύ  Ακραγαντίνου.  Θε- 
λησας  βν  έτος  νά  απόδειξη  άρμονικώς  την  ψυχικι)ν 
άρμονίαν  προς  τά  τέοβαρα  στοιχεία,  και  την  αΐτίαν 
της  προς  άλληλα  εξ  ανόμοιων  συμφωνίας ,  άπέφηνε 
δύο  ψυχικάς  μεοότητας  εν  εκατέρω  διαστηματι  κα- 
τά τον  μβσικόν  λόγον.  Ό  δε  Αριστοτέλης  διδαχθείς 
υπό  Πλάτωνος  τά  μουσικά  ,  υπέδειξε  και  πώς  πρέπει  οι 
νέοι  νά  μεταχειρίζωνται  την  Μβσικήν.  Κατά  τι)ν 
εποχην  τ«  Σωκράτους  ήκμασε  και  Λάμων  ο  *  Λθ)\- 
ναϊος ,  δ  μαθητής  μεν  * Λγαθοκλέας  ,  διδάσκαλος  δε 
Περικλέβς.  Έφεΰρε  δε  δ  Λάμων  την  επανειμένην  Λυ- 
διστί  (α).  Γνώριμος  δε  τω  Πλάτωνι  υπήρξε  και1  Α- 
ρχύτας δ  Μαθηματικός ,  οςτις  όλος  εδόθη  εϊς  τι)ν 
Πυθαγορικην  φιλοσοφίαν  και  μβσικ?]ν'  το  άξιολο- 
γώτερον  των  εφευρέσεων  τβτου  ητον  μία  ξύλινη  πε- 
ριστερά, κατασκευασθεϊσα  παρ  αύτπ  τόσον  εύμι,- 
χανώς  ώστε  μόνη  της  έδύνατο  νά  πετάξη   (β). 

3  5.  Διονύσιος  δε  δ  Θηβαίος ,  Λάμπρος ,  Λαμπρο- 
κλης ,  και  Μελανιππίδης  δ  μελοποιός  ,  δ  μετά  τού- 
τους γενόμενος ,  και  Κρέξος ,  και  Φιλόξενος  (γ),  και 
άλλοι  πολλοί ,   τοις  νόμοι  ς    των  προ  αυτών    ήκολού- 


α)  Ο  Λάμων  ηκμασεν  ολίγω  πρότεροι•  τ5  Σιοκρατθς'  διότι  υ 
μα&ητηςαυτΖ  Περικλής  σννηκμαζε  τω  Σωκράτη. 

β)  '  Ο  *  Αρχύτας  ητον  άπο  το  Τάραντον ,  έχων  πάτερα  Μνηαα- 
γόραν,  η  Έστιαΐον'  έγνωρίσίτη  όέ  μέ  τον  ΪΙλάτωνα  τ/~  >/ ζ 
3  Ολνμπιάδι.  Ήν&ει  προ  Χρ.   308   ϊτη. 

γ)  Λιοννσιος  ο  Θηβαίος,  ποημ^ς  κα)  μοισικυς  αριοτος ,ι,κμα- 
σε  45ο  έτη  προ  Χρ.  σύγχρονος  αντω  ην  κα)  Λάμπρος  ο 
Έρυ&ραΐος,  Ό  διδάσκαλος  τ&  '  Αριστοξενον.  Ύπΐ,ρ'ξεκα)  ά- 
λλος Λιοννσιος  μεταγενέστερος  138  προ  Χρ.  οςτις  λέγεται 
Αιονίσιος  Αΐλιος  άττικιστ^ς  ο  Αλικαρνασσείς.  '  Ο  δε  Φι- 
λόξενος Ιγεννη&η   είς  την  Κν&ήραν,  λο•   ΐτη   -τοο    Χριςοΰ. 


XXV 

&ήαάν ,  μη  θεληααντες  να  καινοτομώαι.  Φρννις  δε 
καϊ  Τιμόθεος,  καϊ  3Επιγόνιος ,  καϊ  Λύσανδρος  ,  και 
Σίμμικος,  και  Λιόδωρος ,  μι)  άγαπηοαντες  τί]  προϋ- 
παρχβση  Μαοϊκή ,  επεχείριααν  να  καινοτομώσι'  διό- 
τι δ  μεν  Φρϋνις  συνήψε  το  έξάμετρον  με  το  λελν- 
μενον ,  και  μετεχειρίσθη  χορδάς  περισσοτερας  από 
τάς  επτά  (α)'  επειδή  έπτάχορδος  ητον  η  λύρα  από 
τώ~ν  χρόνων  Τερπάνδρν  τ;Ί  Λεσβία  ,  καϊ  δ  μεΐ'  Φρϋ- 
νίξ  προσεθηκε  την  η  και  θ'  χορδην ,  δ  δε  Τιμόθεος 
την  ι  καϊ  ια'  καϊ  ιίτως  έφέρθη  είς  το  μαλακώτερον 
η  αρχαία  Μησικη'  διά  τίϊτο  καϊ  εδίιο'ξαν  οί  Λακε- 
δαιμόνιοι τον  Ύιμόθεον  όταν  νπηγεν  εϊς  την  Λακε- 
δαίμονα με  κιθάραν  ένδεκάχορδον  (β).  Ήν  δε)  έτος 
υ  Λυρικός  Μιλησιος ,  υιός  Θεροάνδρα ,  η  Νεομύσβ, 
ή  Φιλοπόλιδος'  έγραψε  δϊ  επών  νόμιις  Μασικχςιθ', 
προοίμια  λς  ,  "Λρτεμιν ,  διαοκενάς  ?/  ,  έγκώμιον,  Περ- 
αάς ,  η  Ναύπλιον  ,  Φινείδας ,  Λαερτην  ,  διθυράμ- 
βους   ιτ{ ,    ύμνους,    καϊ    άλλα    τινά'     άπεθανεν    ί- 


α) Πρόκλος  παρά  Φωτιω  Κωδ.  259.  Ό  (5έ  Πλούταρχος  άνα- 
ψέρπ  τα  ίξΐ,ς'  ,,  Έμηρίπ^ς  έφορος  ,  Φρννιδος  τπ  μονσι- 
„  'λβ  σκεπάρνω  τάς  Ονο  των  εννέα  χορδών  ΐ'ξέτεμεν,  εΐ- 
„   πών'   „  Μι)   κακοίργίΐ  τψ  Μονσικην.  ""Άποφ&έγ.Λακ. 

β)  Τβτον  ίλ&όντα  εις  Αακ.ίδαίμονα  μετά  κιθάρας  εν&εκαχόρ- 
δον,  έξέωααν  οι  Αάκωνίς  τοιαύτα  ψηψιπάμίνοι.  "Ήπίΐδη 
..  Τιμόβίορ  ο  Μιλησιορ  παραγενόμενορ  έττάν  άμετέραν 
,,  πόλιν,  τάν  πυ.λαιάν  μώαν  άτιμάσδη,  και  τάν  δια  τάν 
„  ίτχτά,χορδαν  κιαάρίξιν  άποοίρίαόμίνορ , ,πολνοιωνίαν  η- 
„  σάγων,  λυμαίνεται  τάρ  άκοάρ  των  νέων ,  διά  τε  ταρπολνχορ- 
„  δίαρ  τάρ  καινότατου  τω  μέλίορ ,  άγίννέα  ,  και  ποίκιλαν ,  αντί 
„  άπλαρ,κα)  τπαγμέιαρ  άμγιένννται  τάνΜώαν,ίπι  χρώμα- 
,,  τορ  σννιστάμίνορτάντώμέλΐορ  δίίοιν ,  άντ\τάρεναρμο- 
„  ν/ψ,  ποττάν  άιτίστροφον  άμοιβάν'  παρακλήσεις  δε  και 
„  Ιττον  αγώνα  τάρ  Έλίνσινίαρ  Αάματρος  ,  νπψπέα  διά- 
„  σατο  τάν  τω  μνσω  διαοκίνάν,  τάρ  ταρ  Σιμέλαρ  ωδϊ- 
Υ,  ναρ  ?βκ  ϊνδικα  τώρ  νέωρ  διδάακγι,  δίδόχσαι  ψάν^  πίρι 
>,  τέιτων  τώρ  βσσιλέαρ,  τωρ  εψόρΟ)ρ  μήράααι  Τιμόσιον , 
,,  Ιπαναγκάοαι  δι,  καϊ  τάν  ενδίκα  χορδάν  Ικταμόντα  τάρ 
„  πίριττάρ,  ίπολίπην  μόναρ  τάρ  ϊπτά'   οπωρ  εκαστορ  το 

17    * 


των  ΐ/ζ'  (α)'  φαίνεται  δε ,  ότι  εφ&ααεν  ατός  εϊς  τόσην  ε- 
ξιν  μπσικης ,  ίαοτε'δΐ αύτης  έδννατο  να  ενστάζΐ]  πάθη 
διάφορα  είς  τάς  ψυχάς  ιών  ακροατών  δι  α  και  ο 
Μέγας  Βασίλειος  λέγει. 

„  'Ω,γε  (ΤιμοΟεοή  τοσκτον  περιην  της (ΜίΗΗΤίης) τέ~ 
>}  Υ,νΐ]ζ\  ωοτε  κα\  Ουμόν  εγείρειν  δια  της  σύντονα 
,,  και  ανατιμάς  αρμονίας"  και  μεντοι  και  χαλά  ν  και 
,,  μαλάττειν  πάλιν  δια  της  ανειμενης ,  οπότε  β&λοι- 
,,  το.  Τανι/ι  ι  οι  και  \4λεξάνδρφ  ποτέ  το  Φρνγιον  ε- 
,,  παυλησαντα ,  εξαναστησαι  αυτόν  έπϊ  τα  όπλα  λε- 
„  γεται  μεταξύ  δειπνεΐντα'  καί  επαναγαγειν  πάλιν 
,,  προς  τύς  συμπότας ,  την  άρμονίαν  χαλάσαντα  (β)." 
Ό  δε  Ίίπιγόνιος  εφεϋρεν  όργανον  τεσσαράκοντα 
χορδών"  και  πρώτος  επέκρκσεν  άνευ  πλήκτρα  ην  δε 
βτος  γένει  μεν  ^Αμβρακιώτης'  τιμή  δε  Έικυώνιος. 
Γ0  δε  Σίμμικος  εφεϋρεν  όργανον  τριάκοντα  και  πέν- 
τε χορδών,  όπερ  δ  Διόδωρος  έποίησεν  εντελεστερον, 
προσΰεϊς  αύτώ  νέας  όπάς. 

3  6.  Από  τ&ς  εως  ώδε  καταλεγεντας  αρχαίας  Μα- 
σικας  ,  άλλοι  μεν  εφεϋρον  άλλο,  και  άλλοι  άλλο'  πο- 
λλοί δε  μετ  αυτών  και  άλλοι  πολλάς  και  άλλοίας  ε- 
φευρέσεις εποίησαν  είς  την  Μασικήν ,  τας  οποίας  δια 
την  άγνοιαν  σιωπώμεν.  "Οσον  όμως  δια  τάς  αρχάς, 
καϊ  διά  τινας  προόδους  της  φωνητικής  ,  οργανική  , 
και  ρυ&μικης  Μασικης ,  αρκετά  μοϊ  φαίνεται  ίστυ- 
ρηϋησαν.  3Επειδη  δε  διά  μόνης  της  συγγραφής  εί- 
ναι δυνατόν  να  άπομνημονεύηται  πάσα  τέχνη  και  ε- 

„  ταρ  πόλιορ  βάρορ  ορών,  ενλάβηται  Οταν  Σπάρταν  ε- 
„  πιφέρηντι  των  η&ών ,  μι)  ποττάρ  άρεπαρ  χλέορ  άγον- 
„  των.  "  Κείται  τπτο  παρά  Ζψ'οβίω  Κ.  Ηώπ. 

α)  *Ήχμασεν  ο  Τιμόθεος  επ}  των  χρόνων τβ  μεγάλ&Ι/ίλεξάνδρα. 

β)  Και  Α Ίων  λόγ.  Α ,  ηεο)  Βασιλείας.  Ό  ύί  Πλέταρχος  (πε- 
ρί τνχ.  Αλεξάνδρου  σελ.  507 )  Αντο  τζ-τό  φησΊ'χα*  Αντί" 
γενίόαν  ποιησαι ,  τον  Αρμάτιον  επάσαντα,  νομον'  αντο  δέ 
τπτο  καί  Ίππόλντον  πα&εΐν  τον  Καρδινάλιοι1  Ιν  Παννονία 
στρατενόμενον  φησιν  'Ιερώννμ.  Μάγιοζ  ποιχίλ.  Αιαγν. 
Βιβλ.  Α ,  Κεφ.  ΙΓ.' 


πιστημη ,  δεν  είναι  περιττόν  να  διαλάβω  μεν  και  πε- 
ρί εκείνων ,  όσοι  γνωρίζονται  είς  ημάς,  οτι  κατά 
καιρβς  συνέγραψαν  τι  περί  Μβσικης. 

3  7.  Πρώτος  λοιπόν  δ  Φιλόλαος  συνέγραψε"  δεύ- 
τερος δε,  δ  Λάσος ,  καν  τρίτος  δ  Λικαίαρχος"  ώντά 
συγγράμματα  άπώλοντο.  Καϊ  περί  μεν  τβ  Λάσου 
ώμιλήσαμεν  (3  2,'  ο  δε  Φιλόλαος  υπήρξε  μαθητής  καί 
διάδοχος  τβ  Πυ&αγόρβ"  τβ  δε  περί  Μβσικης  συγ- 
γράμματος του  τεμάχια  τίνα  διεσω&ησαν  παρά  Νικο- 
μάχω  τω  Γερασηνω ,  οίον  και  το  έξης  τόϊς  φιλομβ- 
σοις  παρατιθέμενον. 

,,  αρμονίας  δε  μεγε&ος ,  συλλαβά  καίδιοξεϊα'  το 
,,  δε  διοξείσς  μείζον  της  συλλαβάς  επογδόω"  εστί  γαρ 
,,  άπδ  ύπάτας  εϊς  μέσαν ,  συλλαβά'  άπδ  δε  μ  εσάς 
,,  ποτί  νεάταν ,  δ  ι  οξεία"  από  δε  νεάτας  εϊς  τρίταν } 
,,  συλλαβά'  από  δε  τρίτας  ες  νπάταν ,  διοξεϊα'  το 
,,  δ3  εν  μέσω  τρίτας  και  μεσας ,  επόγδοον'  ά  δεσυ- 
,,  λλαβά ,  επίτριτον'  το  δε  διοξείας ,  ημιόλιον'  το  δε 
,,  διαπασών ,  διπλόον'  ώστε  αρμονία,  πέντε  επόγ- 
„  δόων  και  δυεϊν  διέσεων  διοξέΐα  δε  ,τρί3  έπόγδοα 
„  και  δϊεσις"  συλλαβά  δε  ,  δύ Λ  επόγδοα  και  δίεσις  (α),  " 
€()  δε  Αικσίαρχος  ην  Μεσσηνιος ,  νιος  μεν  Φειδίου, 
ακουστές  δε  ^Αριστοτέλους"  υπήρξε  δε  μουσικός,  ρη- 
τωρ ,  και  φιλόσοφος,  τον  δποϊον  δ  Κικέρων  ώνό- 
μασεν  Ίστορικώτατσν  (β). 

3  8.  Αριστόξενος  δε  εστίν  δ  σωζόμενος  αρχαιότερος 
συγγραφεύς  της  Μβσικης'  ην  δε  νιος  Μνησίου  τοΰ 
και  Σπιν&άρου  μονσικβ  από  Τάραντοςτης Σικελίας" 
φιλοσοφησας  δε  επεχείρησε  και  εις  την  Μβσικην,  και 
έγινεν  ακουστής  τβ  πατρός  του,  και   Λάμπρου  τον 


α)  "Ορα  Νικόμαχον  τον  Γερασηνυν  εν  τφ  περί  Μβσικης. 

β)  ΑΐΥ.αιάοχω  τω  Μεσσηνίω ,  τω  περϊ  Μεισικών αγώνων βιβλίον 
(β  καϊ  Σγη'ξί  στίχ.  ιιοο,  με'μνηται  ο  τ5  Κωμ.  σχολιας.) 
άναγέγραφεν  ο  Φαβρίχιος  Βιβ.  Έλλψ.  Βιβλ.Γ' ,Κεγ.ΊΑ', 
σελ.  267,  καϊ  295. 


XXVIII 

3Εου&ραίου'  είτα  Χενοφίλου  τίί  Πυθαγόρεια ,  χαϊ τέ- 
λος \Αριοτότέλΰς•'  αντέγραψε  δε  βιβλία  μουσικά  γ  , 
φιλόσοφα  ,  ιστορίας,  καί  παντός  ύδους  παιδείας  εις 
βιβλία  ννγ    (α). 

3  9.  Ευκλείδης  δε  σννέγραψεν  Εισαγωγή  ν  εις  την 
Μουσικήν  ,  ένθα  καταλέγει  τάς  χορδάς  των  τριών 
γενών'  διακρίνει  χρόας  εξ'  διασαφηνίζει  τρόπας  επ- 
τά" έκτίθησιν  είκοσι  θεωρήματα  είς  κατατομήν  του 
Κανόνος'  ήγουν  καταγίνεται  περί  τβ  εν  Μπσικΐ]  ποσκ 
μόνον ,  χωρίς  να  άναφέρη  τι  περί  τβ  ποιύ'  γνωρί- 
ζεται δ*  6  άνήρ  εκ  των  στοιχείων  της  γεωμετρίας  (β).* 

40.  Νικόμαχος  δέ  τις  Γερασηνός  συνέγραψε  περί 
ΆΙασικής ,  όςτις  διαιρεί  το  σύγγραμμα  του  είς  δυο 
βιβλία'  καί  διότι  ομιλεί  κατά  τάς  γνώμας  τ«  Πυ- 
θαγόρου ,  παρωνομάσθη  Πυθαγορικός'  λέγεται  δε 
Γερασηνός  εκ  της  Πόλεως,  εν  ή  έγεννήθη'  αυττ]  ώ- 
νομάσθη  Γέρασα  από  τ« ,  οτι  κατωκησαν  εκεί  οι  συ- 
στρατέυσαντες  τω  Αλε'ξάνδρω  γέροντες,  μη  δυνάμε- 
νοι νά  πολεμώσι'  κείται  δε  αυτή  ή  πόλις  περί  Βό- 
στραν  καί  Αραβίαν  (γ). 

41.  Θέων  δέτις  ^Σμυρναίος  άφήκεν  αποσπασμά- 
των περί  αριθμητικής  καί  Μβσικης ,  καί  εξέδωκεν 
αυτό  τύποις  ^Ισμαήλ  Βαλλιάλδ. 

42.  Αριστείδης  δε  6  Κπίντυλιανός  συνέγραψε  πλα- 
τύτερον  καί  πληρέστερον  των  προηγησαμένων ,  όμι- 
λησας  περί  μελωδίας,  περί  ρυθιαΰν ,  καί  περί  των 
αποτελεσμάτων  της  Μβσικης. 

α)  Ό  Αριστόξενος  ηκμασεν  επι  της  ρια  Ολυμπιάδος"  κατά  δε 
ΆνΟιμον  Γάζην  322   ϊτη   προ   Χριστον. 

β)  °0  Ευκλείδης  ήκμασε  κατά  τον  αυτόν  Γαζην  2  5•«  ετη  προ 
Χρίστου. 

*  Ό  ^Ερατοσθένης,  οςτις  είναι  γνωστός  ω;  γραμματικός,  ποιη- 
τής, φιλόσοφος,  κα)  γεωμέτρης,  άκμάυας  κατά  την  ρκς' 
*  Ολυμπιάδα,  ήτοι  ίο*,  η  ο  προ  Χρ.  έγραψε  Κανόνος  ΪΙν- 
ϋαγόρου  κατατομών. 

γ)  νΗ/.μασει•  Ό  Νικόμαχος  ιΐ7  ϊτη  προ  Χρ.  κατά  τον  αυτόν" 
τ  ν  δι  σύγχρονοι  αΰτιο  και  ό   Θέων,  και  ό  Αριστείδης, 


XXIX 

43.  Κλαύδιος  δ 8  δ  Πτολεμαίος  συνεγραψεν  έλλη- 
νιστϊ  τα  αρχάς  της  αρμονίας  ,  ένθα  μα&ηματικώτε- 
ρον  εκφράζεται.  Σχολιάζει  δε  τα  αρμονικά  τ.Η  Πτο- 
λεμαίου Πορψύριος ,  άφεϊς  καϊ  αυτός  υπόμνημα  τι 
περί  μουσικής  έκ  άξιοκαταφρόνητον  (α). 

44.  Άλύπιος  δε  εκτί&ησι  τα  σημεϊα  ,  α  τίνα  διά 
τπς  φΘόγγους  μετέχει ρίζοντο  οι  αρχαίοι  "Ελληνες  είς 
δεκαπέντε  τρόπους  εν  τοις  τριαΐ  γένεσι ,  τατέατιν  ε- 
πΐ  διαγραμμάτων  τεσσαράκοντα  πέντε"  ελήφθησαν 
δε  ταϋτα  τά  μουσικά  σημεϊα  από  τβ  Έλληνικβ  Αλ- 
φάβητου (β). 

45.  Γαυδέντιος  δε  τις  φιλόσοφος  συνεγραψεν  ΕΙ- 
σαγωγην  είς  την  Μουσικήν'  εν&α  ομιλεί  περί  φ&ό- 
γγων ,  διαστημάτων ,  καϊ  τρόπων  εκτί&ησι  δε  καϊ 
σημεϊα  των  φ&όγγων  είς  τεσσάρας  τρόπους  εν  τω 
Αιατονικώ  μόνω  γένει. 

46.  Βάκχειος  δε  δ  Γέρων  συνεγραψεν  Εϊσαγωγήν 
της  Μουσικής  τέχνης  κατ  ερωταπόκρισιν'  αναφέρει 
καϊ  δέκα  ρυθμούς"  περί  ό  ευρηται  καϊ  το  έξης  επί- 
γραμμα" 

,,   Της  Μουσικής  ελε'ξε  Βάκχειος  Γέρων 

,,   Τόνους,  τρόπους,  μέλη  τε  καϊ  συμφωνίας. 
,,   Τούτω  συνωδά  Διονύσιος  γράφων, 

,,    Τον  παμμέγιστον  δεσπότη  ν  Κωνστατϊνον 
,,   Σοφών  εραστην  δείκνυσιν  τεχνημάτων. 

,,   Τον  των  απάντων  γάρ  σοφών  παιδευμάτων 
,,  'Εφευρετήντε  καϊ  δότην  πεφηνότα 

,,   Ταύτης  προσήκεν  ΐίδαμώς  είναι  ξένον.  '■' 

47.  "Έγραψαν  δε  περϊ  Μουσικής  καϊ  τρεις  Πολυ'ί'- 

α)  "Ήκμασε  Κλαύδιος  ο  Πτολεμαίος  απο  125  εως  ιβι  ε'τη  άπο 
Χρ.  κατά  τον  αυτόν"  έζησε  δε  εβδομηκοντα  οκτώ  γρόνας. 

β)  Μάρκος  ο  Μεϊβώμιος  εξεδωκε  βίβλον ,  περιέχονσαν  μετά  Λα- 
τινικής μεταφράσεως  καϊ  σχολίων  τά  συγγράμματα  ,  δια- 
γράμματα, και  σημεία,  επτά  μασικών  ' Ελλήνων.  Λριστο- 
ξενου,  Είκλείδου,  Νικόμαχου ,  Λλνπίου ,  Γανδεντίβ,  Βα- 
κχεία, καϊ  Αριστείδου"  ποιησας  έργον  επαίνων  πολλών  άξιον. 


ατορες.  Λουκιανός  δ  Σαμααατεύς ',  Πλάταρχος  δ  Χε- 
ρωνεύς ,  και  Αθηναίος.  Και  δ  μεν  Α&ηναιος  ανα- 
φέρει περί  τίνων  ευδοκίμησαν  τ  ων  εϊς  την  Μασικήν, 
η  ε  φ  ευ  φόντων  τι  εϊς  αύτήν'  δ  δε  ΓΓλύταρχος  έποίηβε 
δυο  διαλόγχς  δια  το  αύίό  τελος'  και  6  Αακιανός 
εγραψεν  δρχησιν ,  η  εγκώμιον  Μβΰικής.   (α) 

48.  Συνέγραψαν  δε  περί  Μβσικής  εν  ίσχάτοις  το7ς 
χρόνοι  ζ  καϊ  δυο  Κωναταντινουπολϊται'  Μιχαήλ 
δ  Ψελλός,  καϊ  Μανονήλ  ό  Βρυεννυος.  Και  τβ  μεν 
Ψελλπ  σώζεται  επιτομή  μβσικής ,  ένθα  φαίνεται  ότι  «- 
δεν  άλλο  έποίησεν  δ  Ψελλός,  εϊμή  συνά&ροισιν  αρ- 
κετών λέξεων  της  Μβσικής ,  δριαμών ,καϊ διαιρέσεων. 
Ό  δε  Βρυεννυος  ώμίλησε  περί  της  εν  Μουσική  ποσό- 
τητος κατά  τε)ς  αρχαίας  πληρέστατα"  καϊ  ετι  περί  ή- 
χων,  καθώς  οι  μελοποιοϊ  τβ  καιρΓι  του  έφρόνουν. 
Είναι  όμως  άπορον ,  διά  τι  δεν  ώμίλησεν  βτε  δ  ένας 
είτε  δ  άλλος  περί  ρυθμών ,  χειρονομίας  ,  καϊ  χαρα- 
κτήρων διότι  δ  μεν  Ψελλός  έγραψε  περί  το  1105  έ- 
τος,  δ  δε  Βρυεννυος  περί  το  13  20,  οτε  παρά  πο- 
λλοίς αναμφιβόλως  ύπηρχεν  ή  χρήσις  των  χαρακτή- 
ρων καϊ  της  χειρονομίας"  ( ήτις  διήρκεσε  και  μετά 
τήν  άλωσιν.)  επειδή  ευρίσκονται  στιχηράρια ,  γεγρα- 
μμενα  προ  εξακοσίων  χρόνων.  "Ετι  και  δ  Αυτοκρά- 
τωρ Θεόφιλος  περί  το  83  0  εμελιζε  στιχηρά ,  καίδι- 
δούς  τοις  ψάλταις ,  προετρεπεν  αύτύς ,  ϊνα  ψάλλωσιν 
αϋτά'  καί  αυτός  ηγάπα  νά  χειρονομώ  και  εν  φαι- 
δραΐς  πανιγύρεσι  (β).  Προς  τείτοις  καϊ  Κωνσταντί- 
νος δ  Αυτοκράτωρ  δ  Πορφυρογέννητος  αναφέρει  π&- 
λλαχβπερί  της  χειρονομίας ,  λεγων'  "Εψαλλον  οι  ψα- 
λται  τη  πολυιεχνιυ  χειρονομία ,   περί   το  9  50  έτος  με- 


α  Ό  ΠλιΊταρχος  ίγεννη&η  50  ετη  σχεάον  μετά  Χρ.  και  απί- 
&αη  135.  Και  ό  Αονκιανός  κατά  ταντην  τι,ι1  ίηυ/ην  φαί- 
η-ται  'όιι  νπηρ'ξί"  κατά  ό(  τοννΑν$Ίμον  άπο  120  εως  δια- 
κόσια. 'Ο  όϊ-  Ά&ήναιος  αννίγραψε  μετά  το  204  ε'τος  άπο 

ΧριπιοΓ'. 

β   'ιΟρα  Κιύρι,νόν, 


τα  Χρ.  Συνάγεται  λοιπόν /ότι  αυτοί  οι  δύο  συγγρα- 
φείς ήσαν  αμύητοι  της  Μβαικης  τχ  καιρχτων'  ητχ- 
λά/ιστον  έγραψαν,  καϊ  τα  περί  ταύτης  της  νλης  γ ρα~ 
φεντα  χ  διεσώθησαν. 

4  9.  Τόσους  λοιπόν  γνωρί'ζομεν  από  εκείνχς ,  οι 
τίνες  συνέγραψαν  ελληνιστί  περί  Μχσικής  ελληνικής. 
Από  δι  τχς  Λατίνους  και  τχς  λοιπχς  Ευρωπαίους 
επί  μεν  Θεοδωρίχου  -συνέγραψαν  Βοέσιος  ,  Κασσιό- 
δωρος ,  Μαρτινιανός ,  και  Αυγουστίνος"  νεωστί  δε, 
Ζαρλϊνος ,  Σαλινάς ,  Ναγχλιος ,  Βικέντιος ,  Ιαλιλαί- 
ος ,  Αόνις ,  Κιρχέρος ,  Βανχιέρις ,  Μαρσένος  ,  Παρ- 
ράς  ,  Περώλτος ,  Β  άλλης ,  Αεσκάρτης  /Ολδέρος,  Μαν- 
γόλις  ,  Μαλκόμος  ,  Βχρέττος ,'Ραμώ ,  /Γ  Αλαμ  βέρτος , 
' Ρουσσώ ,  και  'Ορόν.  Συνέγραψαν  αυτοί  τε  και  άλλοι 
χκ  ολίγοι  περί  Μχσικής  ,  εκφράζοντες  εξ  εϊκασίας 
και  τα  λεγόμενα  παρά  των  αρχαίων  *Ελλήνων  Μχ- 
σικών ,  σημειόνοντες  ομοίως  και  μέλη  τών'Ελληνων 
με  τάς  εϊς  χρησιν  χσας  παρ  αύτόϊς  νότας.  Γ'Οσα  ό- 
μως γράφουσι  περί  της  Μχοικής  ,  ήτις  είναι  παρ 
αντοϊς  εις  χρησιν  την  σήμερον ,  εις  ταντα  άληθεύ- 
χσι ,  διηγχμενοι  πράγματα ,  και  6χι  υποθέσεις. 

5  0.  Και  ταντα  ιην  π^ρί  της  ^Ελληνικής  ΆΙχσικής 
προ  της  Χριστιανικές  εποχής.  "Οτε  δε  ή  κοινή  μη- 
τηρ  ημών ,  ή  ^Εκκλησία  δηλαδή  των  χριστιανών  ε- 
λάμβανε σνστασιν ,  6  δε  Χριστιανισμός  εφαπλχ μένος 
εις  διαφόρχς  πόλεις,  εβελτιχτο ,  τότε,  καθώς  εσυ- 
νειΟί'ζετο  και  παρ  Ίβδαίοις ,  εδοξε  καϊ  τοις  Χριςια- 
νόις  ,  ίνα  τα  μεγαλεία  και  θανμάσια  τχ  Θεχ  δοξο- 
λογούνται και  εν  τη  ιερά  Εκκλησία  δια  της  Μουσι- 
κής. Και  εψαλλον  μεν  τχς  Ψαλμούς  τχ  Ααβίδ  εν  αύ- 
τη ,  εμέλισαν  δε  και  το  Σιγησάτω  πάσα  σαρξ  βρο- 
τεία ,  το  Χερονβικόν ,  το  Κοινωνικόν ,  το  Αγιος  ά- 
γιος Κύριος  Σαββαώϋ ,  το  Σε  νμνχμεν ,  το  Την 
γαρ  σήν  μητραν ,  και  τα  λοιπά  της  θείας  και  ιεράς 
Λειτονργείας  άσματα.  Μετέπειτα  μετεχειρίσ&ησαν  τήν 
Μχΰικήν  εν  τω *Εσπερινω ,  Μεσονυκτικω  }  και  Όρθροι. 


XXXII 

'Εήέιδη  δε  κατά  την  εποχή  ν ,  κα9*  ην  ε'ζων  ο,τε 
3 Ιωάννης  δ  δαμασκηνός ,  ντοι  περί  τδ  73  6  έτος  άπυ 
Χρ.  καν  δ  τύτω  συ  ν  ανατραφείς  και  ουμπαιδεν&εϊς 
Κοσμάς  (α) ,  επενοη&η  δ  τρόπος  τ«  γράφειν  τα  μέ- 
λη διά  τίνων  ου  μ  βολικών  χαρακτήρων ,  δια  τπτων 
εγραψεν  δ  εκ  Λαμασκεί  3/υ)άννης  εν  οκτώ  μεν  ηχοις 
τα  αναστάσιμα  τη  ^Οκτωήχου ,  και    τα    Κεκραγάρια 


α)  £0  εν  άγίοις  πατήρ  ημών  εκ  Λαμασκπ  Ιωάννης  ο  Μανσ;)ρ, 
πατρίδα  μεν  εσχε  την  κατά  Συρίαν  Λαμασκόν'  γονείς  δε. 
περιφανείς  και  ενδό'ξους'  διδάσκαλον  δε  Κοσμάν  ηρωμενον 
Τί  και  ελλόγιμον  άνδρα  εξ  "Ιταλίας"  παρ  δ  πολλά  μεν  ει'- 
δη'σνν  Κοσμά  τω  μελωδω  εκδιδάσκεται  παιδείας,  την  δε 
ΙΥίβσικην  ίμνή&η  εντελώς"  και  περί  μεν  το  "23  έτος  άπυ 
Χρ.  ηκμασεν  επί  Λέοντος  τδ  Ίσανρχ'  πετρι  δε  το  756  προς 
Κΰριον  εξεδημησεν.  "Αναβιβάζουσιν  οι  μεταγενέστεροι  συ- 
γγράψεις την  μείτοδον  και  τε)ς  χαρακτήρας  της* Εκκλησια- 
στικής Μβσικης  εως  εις  τε)ς  χρόνους  Πτολψαία  *δ  Φι* 
λ(δελφου,  βασιλέως  Αιγύπτου,  τουτεστι  285  Ι'τη  προ  της 
Σωτηρία  εποχης'  διότι  λεγουσι' 

,,  Πτολεμαίος  ο  Βασιλεύς  ευρών  τε)ς  ήχους  συγκεχυμε- 
„  νας  και  δια  κεχωρισμενους  ,  προσ.τάξας  τε)ς  σοφάς  των 
„  Εβραίων  άνδρας,  μετεγλώττισαν  την  ' Εβραϊκην  γραψ  ην 
,,  εις  την  £ Ελλάδα,  και  συντά'ξαντες  πάντα  τά  μέλη  των 
,,  ήχων,  εποίησαν  εξ  αυτών  βιβλίον  καλπμενον  ΤΜασικον' 
,,  εξ  ου  της  Παπαδικης  η  πάσα  τέχνη  έγνωρίσίτη'  ο  συν 
,,  άλλοις  πολλοίς  υπό  τών  ά&έων  βαρβάρων  ενεπρήσ&η. 

,,  3 Άγνοβντες  &ν  οι  άνθρωποι  δίχα  τάτιον  πώς  άλλως 
,,  νμνεϊν  τον  Θεόν  δυνησονται,  εις  ανλβς  καικι&άραςεξε'- 
,,  κλιναν'  μετά  δε  τπτων  τών  &εοστυγών  οργάνων  εις  τάς 
,,  "Εκκλησίας  εισερχόμενοι  εψαλλον'  και  πάλιν  απερχόμενοι 
,,  εις  τά  θέατρα,  και  απλώς  ειπείν  εις  πάσαν  άσεβη  και 
,,  μισα&εον  πραξιν ,  πάς  ο  λαός  διά  τών  οργάνων  εκείνιον 
,,  ϋελγόμενος,  διεσΰρετο  βία  υπό  τδ  διαβόλου  καταδυνα- 
„  στευόμενος'  εως  ο  Θεός  ελεησας  το  πλάσμα  ιατδ,  τδ- 
„  τους  τε)ς  τρεις  φωστήρας  τη  οικουμένη  διηγειρεν  εν  ι  η 
,,  Εκκλησία,  τον  εν  άγίοις  άγιον  με'γιστον  Κοσμάν  7 ,",,■ 
,,  ποιητην ,  και  τον  εκείνου  υπε'ρλαμπρον  κα)  κεχαριταψε'νον 
,,  φοιτητην  Ίωάννην  τον  , Ίαμασκη -νόν .  /.<«  προ  τ:':Ίΐον  τόν 
,,  με'γιστον  εωσφόρον  και  ίσάγγελον  Ίωάννην  τον  Χρυαό- 
„  στομον'  ο"  τίνες  9εοπνεΰστω  βονληματι  κη ■> γ&έντες,  ταν-> 
,,  την  την  τε'χνην  άνεκαίνισαν  ,  κα)  άνηρμυσαν  ,  και  γο?5 
„   άν&ρωποις  λε;ιτομερώς  κα)  εντεχνωςηρμηι •ενσαι .   " 


ΧΧΧΗ1 

τά  παρά  Πέτρου  του  Λακεδαίμονος  εξηγη&έντα.  3Εν 
ηχω  δε  Πλαγίου  δεύτερον  τά  μέλη  ενός  Χερουβικον , 
ενός  Κοινωνικού ,  του  Νυν  αϊ  δυνάμεις ,  και  του  Προ- 
στασία των  χριστιανών  άκαταίσχυντε'  εν  Πρώτω  δε 
ηχω,  το  1'ευσασθε.  Λοιπόν  ούτος  λέγεται  δ  αρχαιό- 
τερος διδάσκαλος  και  πρωτουργός  της  καθ3  ημάς 
^Εκκλησιαστικής  Μουσικής ,  κατά  τά  σωζόμενα  γε- 
γραμμένα  μέλη  διά  των  εϊρημένων  μουσικών  χα- 
ρακτήρων. Λυτός  ποιήσας  την  Όκτώηχον ,  εδίδαξε 
τους  μεταγενεστέρους  ψαλμωδούς ,  νά  μην  εκτε'ινωσιν } 
ούτε  νά  παρεκτρέπωσι  τάς  ψαλμωδίας  από  τους  οκτώ 
ήχους  (α).  Λπό  δε  ταύτης  της  εποχής  εως  εις  τους 
εδικούς  μας  χρόνους  ,  Οσους  διδασκάλους  και  έψεν- 
ρετάς  ψαλμωδιών  άνέδει'ξεν  δ  χρόνος,  διδάξαντας 
άμα  και  μελίσαντάς  τι,  άξων  ψάλλεσθαι  εν  ταϊς  ιε- 
ραϊς  'Εκκλησίαις ,  ιδού  κατ  άλφάβητον  όνομαστί  κα- 
ταλέγονται. 

Λ. 
5  Ι .  Λγάθων  αδελφός  Ζένον  του  Κορώνη.  Αθανά- 
σιος μοναχός.  Αθανάσιος  μοναχός  Αθωνίτης.  Αθα- 
νάσιος  Πατριάρχης  Κωνσταντινουπόλεως ,  μαθητής 
Βαλασίου.  Αλύπιος.Αμπελοκηπιωτ?]ς.  Ανανεώτης  (β\ 
*  Ανδρέας  δ  άγιος  ποιμην  της  Κρήτης.  Ανδρέας  Ίερο- 
σολνμίτης.  Ανδρέας  Σιγηροϋ.  Ανδρόνικος.  "Ανθιμος 
ιερομόναχος.  ^Αντώνιος  ιερεύς,  και  μέγαςΟΙκονόμος, 
χρηματίσας  μαθητής  Ιερεμίου  Χαλκηδόνος.  Αργυρός 


«)  Οβριη*  φΐβ  ηοιίί»  βνοιιχ  θογϊΙ  εβοί ,  ηου«  βτοηβ  θποογ  ΐΓθυν<5,  βη  ΓβυίΗθ. 
ΙβηΙ  1β  ηιοηιβ  1ί\τβ  ,  βπ  ηηυΐ  ΰ'ιιηβ  ρ3£β  «&  ά3η.«>  13  πΐ3ΐ•§θ ,  εβίΐβ  ά» . 
ιθ  ,  έτος  ωκέ.  ^β  ψ\Ί  ίβνοΐΧ  3η  805.  8ί  ε'(?ίοίΐ-ΐ3  Ια  <131θ  άβ  οβίί- 
νΓθ  ,  Η  Γθΐηοηίθιοίΐ  η-ρβιι-ρι•θ«  «ιι  Ιβιηρ<>  ιπριιιθ  άβ  δ.  ^ηιι  θ3πΐ38€θ- 
πρ  ,  φΐϊ  βαχ  Γίηνβηΐβιιι•  ιΐθ  1»  ππι>>ΐηιΐθ  ΟΓβοφίθ  ιηοίΐθπιβ ;  &  εβίβ  3- 
}οιιίθ»οίί  βαηβ  ϋουίβ  ΙΐΡΒίιοοιιρ  βα  ηιβηΊβ  άβ  εβ  ηιαιηικει-ΐΐ.  ρ3§.  786. 
άβ  1'θΐ3ί  30ΐιιβ1   (1θ  ΓβΓί   Μιι»Ϊ03ΐ  βη  Ε§7ρΐβ  ρβΓ  ηι.    νϋΐοίβαη. 

β)  'ΟΑνανεώτης  νπηρ'ξε  πρώτος  ποιητής  των  Οΐ/.ων' και  δεύτε- 
ρος }Ι(θαννης  ο  Γλνκυς,  τον  Λνανεώτην  μιμούμενος"  έπει- 
τα τρίτος  ο  Ή&ικός'  με&  ΰς  ο  Κονκονζίλ^ς'  λέγει  Μα** 
νονηλ  ο  Χρνσάψης. 

18 


'Ρόδιος.   ^ρκάδιος    μονάχος.  Αρσένιος  ιερομόναχος  6 
μέγας.  Αρσένιος  Ιεροκοναχος  δ   ιιικρός  (α). 
Β. 

5  2.  Βαλάσιος    ιερεύς,    μαθητής    Γερμανού    Νέων 
Πατρών  (β).   Βαρθολομαίος  μοναχός.  Βενεδικτος  δο- 
μεστικος'   Βλατηρός.   Βυζάντιος. 
Γ. 

5  3.  Γαβριήλ  ιερομόναχος  και  φιλόσοφος  (γ).  Γα- 
βριήλ εκ  τής  μονής  των  Ζανθοπούλων.  Γεννάδιος  δ 
εξ  *  Αγχιάλου,  ί  "ερμανός  μοναχές.  Γερμανός  Νέιον  Για- 
τρών ((V).  ΪΗυργιος  Κοντοπετρής.  Γεώργιος  Πανάρε- 
του. Γεώργιος  Έγουροποόλου.  Γεώργιος  Πλαγιώτου. 
Γεώργιος  Πρωτοψάλτης  Ιανού.  Γεώργιος  δ  εκ  "Ραι- 
δεστού, και  Πρωτοψάλτης  της  Μεγάλης  Εκκλησίας. 
Γεώργιος  δ  Κρής  (ε).    Γρηγόριος  Γλυκύς.   Γρηγόριος 

α)  Ούτος  εμελισε  πρώτος  ε'ιρμονς  χάλοφωνιχβς  ,  όλίγω  πρότε- 
ρος χρηματίσας  τδ  Χρναάφον ,  και  τδ  Βαλασίϋ. 

β)  Ούτος  εμελισεν Είρμολόγιον  τώνΚαταβασιώιν ,  ο  συνετεμεν  ο 
Πέτρος.  ""Εγραψε  μέλη  δοξολογιών ,  ειρμών  καλοφ  ιονικών, 
κα)  άλλα  πολλά.      Υπήρξε  σύγχρονος  τω  νεω  Χρυσαφή. 

γ)  Ύχτου  σώζεται  καϊ  εγχειρίδιον  περί  Μουσικής  χειρόγραφο*1, 
γραφεν  ετι  σωζόμενης  της  χειρονομίας ,  όθεν  ομιλεί  και 
προς  εϊόότας  αντην. 

δ)  Ούτος  ην  η  σύγχρονος  η  ολίγω  ύστερος  τδ  Χρυσαφου.  "Η- 
κμασε δε  περί  το  αχό  έτος.  Έμέλισε  δε  Στιχηράριον  ,  κα) 
άλλα  πολλά. 

ε)  Ούτος  ην  η  γραφις  Ιακώβου  τδ  Πρωτοψάλτου'  διότι  μη 
γυμνασθείς  ο  Ιάκωβος  εις  το  γράφειν ,  έψαλλε  μεν  αντος 
ωσάν  νά  υπηγόρενεν ,  ο  δε  Γεώργιος  εγραφεν.  Έδίδασχε 
δε  τά  μουσικά  εις  Κωνσταντινχπολιν  κατά  το  Φανάρι ,  ίν 
τι]  Χίω ,  και  εις  τάς  Κιδωνίαςτης  Έφέσου'  οποί•  χαϊ  έδωκε 
τδκοινον χρέος  κατά  το  α,0)ΐς  έτος.  "Ηκονσε  δε  τα  μαθι,μΐ'ΐ  κ 
τα  παρά  Λ  αν  ι  ηλ  Πρωί  οψάλι  ου ,  Πέτρα  τδ  Πελοπο  ννηαίθ ,  Πε- 
τρχ  Βυζαντίβ,  καΫΙακώβον  1  Τρωτό ψάλ  νον*  ε/ο ημα  ι  ιαε  διδιισ- 
χαλος  Γρηγορίοντχννν  Λαμπαδαρίου.  Τ&τον  τον  ιεινργιον 
εμελε'των  νά  φέρωσιν  οι  έφοροι  της  ημετέρας  Σχολής,  διά 
νά  γενιι  και  αυτός  μέλος  των  τριών  της  νίας  Με&όδα  ι  ης 
Μονσικης'  άλλ'  δ  θάνατος  προλαβών,  ν&ίίρησε  τε)ς  φιλο- 
μΰσους   ιών  ελπιζομε'νων  αγαθών    ι  ης    μονσι/.ης  ,ιαρ    <' ί- 


ιερομόναχος.   Βόννης  δ  ι Αλιωτης  (α)'  και  Γρηγόριος 
6  νυν  Λαμπαδάςμος  {β). 

δ. 

54.  Δαβίδ  μοναχός.  Δαμιανός  Βατοπεδηνός.  Δα- 
νιήλ παλαιός.  Δανιήλ  δ  νιος.  Δανιήλ  δ  Πρωτοψάλ- 
της }  μαθητής  Παναγιώτου  Χαλάτζογλου  (γ).  Δη- 
μήτριος Δακιανός ,  μαθητής  Κουκουζελους.  Δημήτριος 
εκ  'Ραιδεατοϋ.  Διονύσιος  μοναχός.  Δούκας  λαοσυνά- 
κτης.   Δούκας  Σιρόπουλος. 

Ε,     Ζ,     Η. 

5  5.  3 Ευνούχος  Πρωτοψάλτης    του   Φιλανθρωπίνου. 
'Εφραίμ  Καριάς.    Ζαχαρίας  Πρωτοψάλτης  Κνζίκου  , 
ανεψιός  μεν  ' Αν αν ίου  Κνζίκου,    μαθητής  δε  Ιωάν- 
νου Πρωτοψάλτη.  Ηθικός.   Ζαχαρίας  Χανεντες  {δ). 
Θ. 

5  6.  Θεόδουλος  μοναχός.  Θεόδωρος  οτουδίτης.  Θεό- 
δωρος * Λγαλιανός.  Θεόδωρος  θαλαασηνός.  Θεόδωρος 
Καλλικρατίας.  Θεόδωρος  Κλαβάς.  Θεοφάνης  Καρύκης 
Πατ^άρχ?]ς  Κωνοταντιναπόλεως.  Θεόφιλος  δ  Αυτοκρά- 
τωρ (ε).  Θεοφύλακτος  Αργυρόπουλος.   Θωμάς  ιερεύς. 


τ~;.  Ούτος  ην  ποιητής  και  διδάσκαλος  της  ψαλμωδίας,  αλλ 
:\γ)  και  ψάλτης'   διότι  πδεποτε  εψαλλεν  επ    ^Εκκλησίας. 

α  Οντος  ίπ ηρχε  Πρωτοψάλτης  τηςΜεγάληςΈκκλησίας  (πι  της 
αλώσεως  της  Κωνσταντινουπόλεως. 

β  ι  Οίτος  έμα&ήτευσεν  εις  0ΐάκο)βον  τον Πρωτοψάλτην,  εις  Πε~ 
τρον  τον  Πρωτοψάλτην ,  και  εϊς  Γεώργιον  τον  Κρητα.  "Ε- 
στίν εΐς  των  τριών  Διδασκάλων,  των  εφευρετών  της  νέας 
Μεθόδου  της  ^Εκκλησιαστικής  ΙΜουσικης. 

γ)  Δανιήλ  ο  Πρωτοψάλτης ,  ή  μελωδική  σάλπιγ'ξ  τδ  ημέτερου 
αιώνος,  κατήγετο  άπο  το  Τβρναβον  κατά  την  Αάρισσαν, 
περί  δε  το  ψψπ&' ,  Δεκεμβρίου  κγ'  ,  ήμερα  σαββάτω  εις 
τάς  12  ώρας  έδωκε  το  κοινόν  χρέος.  Έψηφίσ&ησαν  δε 
Πρωτοψάλτης  μεν  ο  Ιάκωβος,  Ααμπαδάριος  δε,  Πέτρος 
ο  Βυζάντιος. 

δ)  Ζαχαρίας  ο  Χανεντες  ητον  σύγχρονος  τω  Δανιήλ.  Ύπτα  τ£ 
Ζαχαρία  σώζονται  ειρμοί  καλοφωνικοί'  και  κοντά  εις  τε)ς 
νυν  χανεντεδες  σιόί,ονται  φάσλια  μεγάλα  και  αξιέπαινα. 

ε)   ι  Ο  Αυτοκράτωρ  Θεόφιλος  εβασίλενσε  περί  το  830  ίτ0ς  άπο 


XXXVI 

/. 

5  7.  Ιάκωβος  Πελοηοννησιος  Πρωτοψάτης  της  Με- 
γάλης Εκκλησίας  (α).  Ιερεμίας  Χαλκηδόνος.  Ιωακείμ 
βυζίης  *  Λλαπάαης ,  μα&ητής  βαλασίον.  Ιωάννης  δ 
οσιυς  και  πατήρ  ημών  δ  δαμασκηνός.  Ιωάννης  Γλυ- 
κύς. ^Ιωάννης  Μαΐστωρ  δ  Κονκονζελης  (β).  Ιωάννης 
Βατατζής.  Ιωάννης  Σγονροπονλβ.  ^ Ιωάννης  υ  Φω- 
κάς.  Ιωάννης   Ούρανιώτης.    Ιωάννης  δ  Κλάδας  (γ). 


Χρ.  περί  τ  η  οποίου  λέγει  ο  Κέδρινος,  Ότι  εφιλοτιμεΐτο  νά 
είναι  και  μελωδός"  Οίο  και  ύμνους  ποιών  τινάς,  και  στι- 
χηρά  μελίζων,  αόεσ&αι  τιροετρεπε.  Φέρεται  δε  και  τις  λό- 
γος, ως  ερωτι  τπ  μέλους  βαλλόμενος  κατά  την  ΒΙεγάλην 
^Εκκλησίαν  εν  φαιδραΐς  πανηγΰρεσιν ,  &  παρητεϊτο  το  χει- 
ρονομεϊν. 

(Ο  ""Ηκμασεν  Ό  Ιάκωβος  περί  το  αψγ  έτος  από  Χρ.  Έμε'λισε 
βίβλον  όλην  το  Λοξαστικάριον ,  οκτώ  δοξολογίας ,  συνετε- 
με  τα  μεγάλα  κεκραγάρια ,  κα\  τον  πολυελεον  τδ  Λανιήλ. 
ζίιώρ^ωσε  τά  σφάλματα ,  τα  οποία  εξ  αιτίας  της  αμελεί- 
ας των  τυπογράφων  ευρίσκοντο  εις  τάς  Έκκλησιαστικάς 
βίβλους  προτροπή  Γρηγορίβ  Πατριάρχου.  Ήν  γραμματι- 
κός καλος'  ητον  και  ψάλτης  άριστος,  αν  δεν  ητον  κακόρ- 
ρν&μος.  /Ιιοτι  άγνοών  τβς  κανόνας  της ρυ9μικηςκαϊ  ποιη- 
τικής, διά  νά  φύλαξη  τάχα  το  νόημα  τβ  τροπαρίου  ,  δεν 
εφύλαττε  τον  ρν&μόν  τών  προσομίων'  διά  τα  όποια  Πέ- 
τρος ο  Βυζάντιος  ώντότε  Λαμπαδάριος,ηγανάκτει  μεγάλως 

β>  Περί  τύτου  εϋρηται  εν  τι]  βίβλο)  τη  κάλου μεν η  ,,'Άμαρ- 
τωλών  Σωτηρία   τά  έξης. 

,,  'Πτον  τις  νέος  εις  την  μεγαλόπολιν  Λυροάχιον  της 
,,  πριότης  ^Ιουστινιανής,  ορφανός  από  τον  πάτερα"  η  δε 
,,  μητηρ  αυτΐί ,  ώς  ευσεβής  και  φιλόθεος,  έδωκε  τόνπαΐδα 
,,  νά  μαν&άνη  τά  ιερά  γράμματα"  τον  όποιον  (διατι  ητον 
,,  εις  τον  νβν  επιδέξιος,  και  τιλεΐατα  καλόφωνος)  άπαντες 
,,  επωνόμαζον  Άγγελο  φ*  ω  ιό  ν.  Τον  καιρόν  εκείνον,  χα&ώς 
,,  είναι  συνήθεια  εις  τά  βασίλεια  ιιάντοτε ,  εζητβσαν  ευ- 
„  λάλους  και  καλοφώνονς'  και  ευρόντες  αυτόν,  εβαλον  εις 
,,  σχολεΐον  βασιλικόν,  νά  παιδεΰηται  την  μουσικών  τίχνην, 
,,  εως  νά  γένη  εις  αυτήν  τε'λειος'  οςτις  εις  ολίγον  καιρόν, 
,,   ιος  άγχίνονς  και   φρόνιμος,   Ί<7ΐερε'βη   απαντάς" .. .. 

γ)  Φέρεται  και  τβτον  γραμματική  Μουσικής  περί  ΙΜετ ροφωνίας 
χειρόγραφος"   ίτιήρξε  δε  μετά  τον  Κουκονζελην. 


"Ιωάννης  Κονκουμάς  (α).  Ιωάννης  Ιερεύς  Πλούσια- 
διμός  (β  }.  Ιωάννης  Πρωτοι/'άλτης  μαθητής  Παναγιώ- 
ιον  Χαλάτ'ζογλον  γ).  "Ιωάννης  Πρωτοψάλτης  'Ραι- 
δεστοΰ ,  άνεψώς  και  μαθητής  Γερασίμου  Ήρακλείας' 
ου  και  έτερος  μαθητής  Ιωακείμ  ιερομόναχος'Ρόδιος. 
'ίωάσαφ  δ  νέος  Κουκου'ζέλης, 
Κ. 
5  8.  Κάλλιστος  παλαιός  (δ).  Κάλλιστος  εκ  Νικαίας. 
Καμπάνης.  Καρβουνάρις.  Κασσιανή  μοναχή  (ε).    Κλή- 


ά)  Ευρίσκεται  και  τ  έιτου  Γραμματική  Μουσικής  περί  Μετροφω- 
νίας  και  περί  ήχων  χειρόγραφος. 

β)  Ευρίσκεται  τάτου  ένας  τροχός  εις  την  άρχηντηςΠαπαδικης. 

γ)  Τραπεζούντιος  ην  βτος  6  Ιωάννης,  χρυσοχόος  το  κατ  αρ- 
χάς γενόμενος"  είτα  τω  Παναγιώτη  μα&ητεΰσας ,  και  ά- 
παντα τα  τότε  σωζόμενα  μουσικά  ποιήματα  εκδιόαχ&εις 
υπ  αυτϋ,  και  ικανώς  επιόάς  εις  την  Βίβσικην ,  εψηφίσ&η 
Λαμπαδάριος ,  τω  όιόασκάλω  συμψάλλων'  ον  και  μετά 
τον  θάνατον  αυτπ  διεδέ'ξατο  ,  Πρωτοψάλτης  γενόμενος.  Έ- 
μέλισε  δε  τά  πασαπνοάρια  προτροπή  Κυρίλλου  Πατριάρ- 
χου κατά  το  α,ψνς'  έτος  από  Χρίστε). 

δ)  Νικηφόρος  Κάλλιστος  6  Βαν&όπουλος  εζη  ακόμη  1341  μετά 
Χρ.  Έγραψε  κατάλογον  των  υμνογράφων  της  Εκκλησίας. 

ε)Ή  Κασσιανή  λέγεται  και  Κασία  και  Εϊκασία'  περί  ης  άναφε- 
ρουσι  Παΐλος,  Κωδινός,  και  Θεόδωρος  ο  Πρόδρομος  τά 
εξης.^ 

„  €Η  μονή  της  Εικασίας  έκτίσ&η  παρά  Εικασίας  μονα- 
„  χης  ευσεβέστατης  και  παρθένου  ωραίας  τω  είδη,  ήτις 
„  σοφωτάτη  'βσα,  και  κανόνας  πολλβς ,  και  στιχηρά,  και 
„  άλλα  τινά  ά'ξιο&αΰμαστα  έποίησε  και  εμελ(όδησ:ν ,  εν 
„  τοις  χρόνοις  Θεοφίλου  τδ  Βασιλέως.  —  Ό  μεν  Κωδι- 
„  νός  ταϋτα'  Ό  δε  Παύλος  ο  Σιλεντιανός  „  '/ί  (5ί  μονή 
„  της  Γ/.ασίας,  εκτίσει]  παρ  αυτής,  γεγονυίας ,  ότε  της 
„  βασιλείας  απέτυχε  παρά  Θεοφίλου  Βασιλέως,  σεβασμί- 
„  ας  και  ωραίας  τυγ/ανόσης ,  ίΊτις  και  κανόνν.ς  και  στι- 
„  χηρά  ποιησασα  εν  τοις  χρόνοις  Θεοφίλου  και  ΒΊιχαηλ 
,,  τδ  »ιβ  αύτβ,  οποία  τά  εις  Πόρνην  και  εις  το  Μΐρον' 
„  αυτής  γάρ  εισιν  άπαντα  ταύτα  — 

„  ίτίλλά  πολύ  πρότερον,  ως  ε'ξ  άγραφου  εχομεν  παρα- 
„  δόσεως,  γυνή  τις  των  ευπατρίδων  σοφή  και  παρθένος 
„  Κασία  τβιομα,  τ  δ    Τί    μέλους    αρχηγός  έχρημάτισε,  και 


μτ$  Λεσβίος.  Κορνήλιος  μοναχό*.  Κυσμ&ς  6  όσιος 
χάί  πατήρ  ημών  (α).  Κωνσταντίνος  Μαγουλάς.  Κων- 
ατανπνος  6  εξ  ' Αγχιάλου.  Κωνσταντίνος  6  Πορφυ- 
ρογέννητος (β).  Καντεμήρις(γ).  Κύριλλος  6  Τήνου  (δ). 
Λ. 
5  9.  Λάσζαρις  Πηγωνίτης.  Λέων  ο  Σοφός  χαΐ  Αύ- 


„  τον  κανόνα  επεράσατο  (τβ  Μεγάλου  Σαββάτου).     Οι  δε 
„  ύστερον  το  μέλος  άγασαμενοι ,  άνάξιον  δ*  όμως  χρϊναντες, 
„  γυναικείοις  συμμίξαι   λόγοις  τα  τα   ηρωος  εκείνου  Κοσμά 
„  μονσονργηματα ,  το  μέλος  παοαόόντες  τω   1\Ίάρχ(<>  ,   /.αϊ 
,,  τους  ιερβς  νμνονς  εγχειρίσαντες  ,  την   πλοχην  τών  τρο- 
„  πάριων  τέτω  μονω  ίηέτρεψαν."  Θεόδ.  Πράο. 
α)  Όμοιος  τω  ζίαμασκηνω  Ιωάννη  κατά  τε  τον  βίον  χαι  χατα 
τον  λόγον  Ιχρημάτισεν  ο  Κοσμάς,  λέγει  ο   Μελέτιος   ίν  ι  [, 
3 Εκκλησιαστική]  ιστορία"   ο  όε    2θν'ί'όάς,    'ότως'    „     Οι   γοϋν 
,,  ασματιχοι  κανόνες  Ιωάννου  τε  χα)    Κοσμά  σύγκριση• ονχ 
„  Ιόεξαντο.    β   δε    όεξαιντο,  μέχρις  αν  ο  χαίΡ   ημάς  βίος 
„   περαιοιΰησεται." 
βι  Κωνσταντίνος  ο  Πορφυρογέννητος  νιος  ην  Λέοντος   τ3    —  ο- 
φ&'   ΙγεννηΒ-η  μεν  άπο  Χρ.   905,   άπείτανε  όε  950.    Είχε  με- 
γάλην  κλι'σιν  εις  την  σπονόην  και   φιλομά&ειαν'   εβασίλεχ>~ 
σε  χρόνονς  47.  Όυτος  εποι'ι;σε    τα    εν    τη  '  Οκτιοηχ/ο  '  Ηξα- 
ποστειλάρια'   τα  όποια  σώζονται    μειιελισμε'να    υπό    Βαλα~ 
σίυ ,  καϊ  υπό  Πέτρου  εις  Αεΰτερον  ηχον. 
γ)  Ό  Κανί εμηυις  εγραψεν  ελληνιστί  και   τουρκιστί    περί   Μου- 
σικής" άπο  τα  όποια  μόνον  το  τουρκιστί  σιοζεται  ,όιαλαμ- 
βάνον  πεο)   της    ("ξωτερικης    Μουσικής.  Έφεΰρε    κα\    ρυ3- 
μον    τον   καλονμενον    Ζάρπέίν'    κα)    κατηγετο  μεν  αηο  ίο 
γένος  τών   ηγεμόνων  της  Μολδοβλαχίας"  περιηλ&ε  όε  ΊΉο- 
κίαν,    Άραβίαν  ,    και    Περσίαν'  και   έδιδάχ&η   εντελώς  τι)ν 
εις  εκείνους  τε)ς  τόπους  σωζομένην  Μουσικών.     Μειεχειοί- 
ζετο  όε  όργανα  το  Νε'ϊ  κα)   το    Ταμπούρι, 
δ)  'Ο  Κύρος  Κύριλλος  αηο  ίο  πεο)   Μονσιχης  σύγγραμμα  ίου 
φαίνεται  οτι  μετείχε  χαι  της  Ελλάδος  φωνής,  κα)  της  Μβοιχης 
τ  ΐ,ς  εκκλησιαστικές  τε  και  εξωτεριχης.   Έδιδάχ&η  όε  την'Κκ- 
κλησιαστιχην  Μονσιχην  υπό  τίί   ΠρωτοψάλτβΠαναγιωτει. 
2υνέψαλλεν  Ινίοτε  ι ώ    ίανιήλ  εν    κ•»   Γίατριαρχείω,     Ακί 
δια  μεν  την  εκχλησιαστικην  μουσική  ν  συνέγραψε  περ)  χα~ 
ρακί  ηριον ,  κα)   ήχων  με  διάφορα  παραδείγματα"  δια  δε  ϊην 
ί'ξωτεριχήν,  τιερ)  πεοδέδων,  μακαμίων,  κα)  ρυ&μών. 


τοκράτωρ  (&).    Αε'ων  δ  '  Αλμυριώιης.    ΑογγΙνος  μο- 
ναχός. Μ. 

60.  Μανονηλ  νιος  Κορώνη.  Μανονηλ  Γαζης.  Μα- 
νονηλ '  Αργυρόπουλος.  Μανονηλ  Φωκιανός.  Μάνα- 
ήλ  ' Αγαλιανός.  Μανονηλ  δ  μέγας  ρητωρ.  Μανονηλ 
Θηβαίος.  Μανονγράς.  Μανονηλ  Χρυσαφής  (β).  Μα- 
νονηλ 1  οντάς.  Μανονηλ  δ  ννν  Πρωτοψάλτης.  Μάρ- 
κος δ  Ευγενικός.  Μάρκος  Κορίνθου.  Μελέτιος  Σι- 
νσ'ίιης  {γ).  ΙΜελχιαεδεκ  επίσκοπος* Ραιδεβτοϋ.  Μιχαήλ 
Άνανεώτής.  Μιχαήλ  ιερεύς  Κουκούλας.  Μοσχιανός. 

V. 

61.  Ναθαναήλ  Νικαίας.  Νήφων  ^ομεατικος.  Νι- 
κηφόρος ιερομόναχος  δ  Ί/ϋικός.  Νικηφόρος  Χίος  άρ- 
χιδιάκονος    τον  3 Αντιοχείας ,    καϊ    μαθητής  Ιακώβου 

Πρωτοι/'άλτον  {δ).  Νικόλαος  δομεοτικος.  Νικι^ρόρος 
Τραμουνιάνας  ,  και  Πρωτοψάλτης  τΡόδου.  Νικόλαος 
Άσάν  δ  Κύπριος.  Νικόλαος  2  Ανοριανονπολίτης ,  μα  - 
Οητής  Ιωάννου  Πρωτοψάλτου. 

Λ  π. 

6  2 .   Ζε'νος    δ    Κορώνης  ,  Πρωτοψάλτης  της  Αγίας 
Σοφίας.   Παγκράτι  ος  Ιερομόναχος.   Πάίοιος  μοναχός. 
Παναγιώτης  Χαλάτζογλονς  (ε).      Πανάρετος.    Πάτ- 
α)  Αε'ων  ο  2οφδς  άπεϋανεν  οι  ι   άπα  Χρ.  Ην  δε  νιος  τδ  Καί- 
σαρος Βασιλείου  τ δ    ΒΊακεδόνος ,  και   τβτου  διάδοχος  της 
Βασιλείας  της  Κωνσταντινουπόλεως"  εν  τ\  εβασίλιυσε  χρό- 
νους 22.    Ούτος  (ποίησε  μέλη  η  ύμνους  εκκλησιαστικές,  α- 
πό τ;)ς  οποίους  είναι  και  τα  ένδεκα    Εω&ινα.  Λυτά  ευρί- 
σκονται μεμελιαμενα  εις  το  παλαιον  Στιχηράριον'    μετεμε- 
Ιασθησαν  ετι  παρά  Ιωάννου  τΰ  Κλάδα,  και  συνετμη&η  τδ 
μέλος  αυτών  νπο  Ιακώβου  Πριοτοψάλτον. 
β)  Μανονηλ  Χρνσάηης  ο  παλαιός    ην    Ααμπαδάριος   της  Με- 
γάλης Έκκληαίας  ίπι  Κωνσταντίνου   τΰ   Παλαιολόγου ,  ε- 
σχάτου Αυτοκράτορας  των  ιΡ(ομαίων. 
γ)    Οντος  εχρημάτισε  διδάσκαλος  Γεωργίου  τδ  Κρητός. 
δ)    Ούτος  διδάσκει  τά  μουσικά  εις   Υιάσι  τις  Μολδαβίας. 
ί)   ι0  πατήρ  τδ  Παναγιώτον  κατηγετο  μεν    εκ     Τραπεζβντος , 
ην    δε    κατά.    το    επάγγελμα    Χυ.λατζης,    εννμφεύίτη    δε    εν 
Κ ο>νσταντινονπόλει.    Τοττη  εις  την  υϊκίαν  έλ&ών  μοναχός 


'ζάδας  δ  Πρασηνός.  Πέτρος  Γλυκύς  6  Μπερεκέτης  (α). 
Πέτρος  δ  Ααμπαδάριος ,  Λακεδα'ιμων,  διδάσκαλος 
μέγας ,  κατά  δε  τους  *0&ωμανκς  Χιρσιζ  Πέτρο'  διότι 
όταν  καΧ  πρωτην  φοράν  ηκουε  νέον  μέλος  ,  δια  της 
γραφής εκλεπτ εν  αυτό  (β).  Πέτρος  Βυζάντιος,  Πρω- 
τοψάλτης καΐ  μα&ητής  μεν  Πέτρου  του  μεγάλου 
διδασκάλου ,    διδάσκαλος    δε    των  διδασκάλων  Γρη- 

τις,  συγγενής,  και  μουσικός,  έδίδαξεν  άρχάςτινάςτης  Λ/#- 
σικης  τον  νϊόν  αύτ&Παναγαότην.  Εύφωνον  δ3  οντά  και  ορν- 
σικην  έχοντα  κλίσιν  προς  ΊΜουσικην  ϊδών ,  συνεββλευσεν 
αυτοί,  "να  πορευθη  εις  το  Βατοπεδινόν  μοναστήριον  το 
κατά  τον  ""Λ&ω,  και  τω  τότε  ψάλλοντι  εκεί  /Ιαμιανώ  νά 
μα&ητεύση'  διότι  κατ  εκείνον  τον  καιρόν  έξέλιπον εν Κων- 
σταντινονπόλει  ειδήμονες  ψαλμωδό/.  Τούτω  γοΰν  τω  Λα- 
μιανώ  μα&ητεύσας  ο  Παναγιώτης ,  και  πάντα  τά  τότε  σω- 
ζόμενα Εκκλησιαστικά  μέλη  έκδιδαχ&εις ,  νπέστρεψεν  εις 
Κωνσταντινούπολιν ,  και  εϊσεδέχβ-η Πρωτοψάλτης  εν  τι]  Με- 
γάλη ^Εκκλησία.  Τούτου  τδ  Παναγιώτου  μέλη  σώζονται 
εις  ειρμός  "Εφριξε  γη  μετά  τ5  κρατήματος,  και  έτερον  κρά- 
τημα εις   ηχον  Βαρύν ,  και   άλλα  τινά. 

α)  Ούτος  υπερέβη  κατά  την  γλυκύτητα  πάντας  τους  μουσικές 
εις  την  σύν&εσιν  των  Ειρμών,  £ς  καΐ  Καλοφωνικ&ς  (ονόμα- 
σαν. 'Ών  δε  σύγχρονος  τω  Παναγιώτη ,  εχρημάτισε  Πρω- 
τοψάλτης κατά  τά  Ήμα&ία.  Περεκέτης  δε  ώνομάσ&η, 
διότι  έρωτιοντων  αντόν  των  μαθητών  διδάσκοντα  τβςΕιρ- 
με)ς ,  άν  ε'χη  και  άλλους,  έλεγε  πάντοτε  Περεκέτι.  Φαί- 
νεται δε,  ότι  και  έμέλισεν  άτος  περισσότερα  από  'όλβς  τε)ς 
μελωδούς,  τε)ς  οποίας  καταλέγομεν  εδώ  ,  εκτός  τδ  Λακε- 
δαίμονος Πέτρου. 

β)  Ούτος  έμα&ήτευσε  παιδιό&εν  εν  Σμύρνη  εϊ'ς  τίνα  μονσικόν 
Ίερομόναχον ,  από  τον  όποιον  έπέρασεν  αρκετά  μα&ήματα'  έπει- 
τα Ιλ&ών  εϊς  Κωνσταντινέιπολιν,  έμα&ήτευσεν  εις  τον Πριο- 
τοψάλτην  Τωάννην'  τον  όποιον  και  έμιμεΐτο  εις  τά  μέλη 
του,  κατ  εκείνον  εκφράζιον  αυτά.  Της  δε  μελοποίί'ας  ηρ- 
'ςατο ,  όταν  ητον  ακόμη  δομέστικος  αριστερός.  Γ  Οτε  δε  έ- 
πλήρωσε  το  κοινόν  χρέος,  ό  Πρωτοψάλτης  ^Ιωάννης  ,  και 
ε'γινε Πρωτοψάλτης  ό  Λανιηλ,  έπρεπε  μεν  νά  γένηΛαμ- 
παδάριος  ό  Τάκωβος  ώς  δεξιός  δομέστικος'  ό  δε  Πέτρος 
δια  μεσιτείας  δυνατωτέρων  παραβάς  τηντάξα•,  έγινε  Λαμ- 
παδαριος'  και  έπηρε  δομέστικόν  του  τον  Βυζάντιον  Πέτρον. 
*Εκ  τέτου  γχν  έφ&ονεΐτο,  λέγονσιν.   υπότε  τζ  *Ιαΐχώβϋ  καϊ 


Χίί 

γορίου  Λαμπαδαρίον ,  και  Χρύσανθου 'Λρχιμανδρί- 
τον ,  δ  και  Φυγάς  επιλεγόμενος  (α).  Πρασηνός. 
Ρ,  Σ,  Τ,  Φ  και  Χ. 
63.  "Ρωμανός  δ  μελωδός,  δ  έφευρών  πρώτος  Κον- 
τάκια, και  σνγγράψας  από  αυτά  ύπερ  τα  χίλια  (β). 
Σέργιος.  Στέφανος  "Αγιοπολίτης.  Στυλιανός  ιερεύς. 
Συμεών  Λαοσυνάκτης  της  Μεγάλης  Εκκλησίας.   Συ- 


τδ  διδασκάλου  Λανιηλ'  και  Ισώζετο  Ιν  αυτοΐς  μίσος  κρν- 
πτδν  μεν,  ίπεφαίνετο  δε  και  ενίοτε.  3Εμέλισε  δε  Ανάστα- 
σιματάρια  δυο"  χερουβικά  και  κοινωνικά  των  Κυριακών 
κλάσεις  τεσσάρας"  και  άπο  τα  κοινωνικά  τδ  ενιαυτβ  άλλα 
μεν  διπλά,  πολλά  δι  και  τριπλά"  πολυελέους,  πασαπνοαρια , 
δοξολογίας,  ολόκληρον  Αοξαστικάριον ,  ολόκληρον  Είρμο- 
λόγιον'  εξήγησε  τά  Άνοι'ξαντάρια ,  τά  μεγάλα  Κεκραγαρια, 
τινά.  πασαπνοάρια,  τδ  Ανιοίλεν  οι  προφηται ,  και  άλλα  τι- 
νά" εμέλισε  δε  και  στίχους  πολιτικούς  κατά  τά  μακαμια 
των  70&ωμανών ,  και  κατά  τε)ς  ρυ&μεις  των  αυτών.  Ευ- 
ρέθησαν έτι  εν  τοις  σημειώμασιν  αύτεί  γεγραμμένα  με  τ&ς 
Μουσικές  Χαρακτήρας  Φάσλια ,  και  Πεσσρέψια'  διά  δι)  ταΰτα 
ώνομάσ&η  και  Μέγας  διδάσκαλος.  Έποίησε  δι  ταΐτα  πάντα 
ϊν  όλίγω  διαστηματι  καιρέ)"  διυτι  Λαμπαδαριος  έτι  ων , τον 
βίον  μετάλλαξε,  λοιμέ)  παρανάλωμα  γενόμενος. 

α)  Ούτος  ην  Κωνσταντινουπολίτης,  και  επαιδευ&η  την  μουσι- 
κην  υπδ  Πέτρου  τδ  Λακεδαίμονος.  ^Εμέλισε  δε  οκτώ  κοι- 
ναηικά  των  Κυριακών,  και  οκτώ  χερουβικά ,  εν  μά&ημα, 
μίαν  δο'ξολογίαν'  καίτινας  καταβασίας ,  ας  έικ  εμέλισεν  ο 
διδάσκαλος  αυτέ),  και  όλον  το  σνντομον  Εϊρμολόγιον.  *Ε- 
'ξηγησε  δι  πολλά  εκ  των  παλαιών.  *Επί  δε  της  πρώτης 
Πατριαρχείας  Καλλινίκου  τδ  άπο  Νικαίας  δια  τίνα  σφάλ- 
ματα εξώσβ-η  τδ  κλήρου  ,  κα\  εφυγεν  εις  Χερσόναν'  κά- 
κεΐΰεν  είς  Υιάσι  της  Μολδαβίας,  και  πολλά  επϊ  της  «λ- 
λοδαπης  άνα'ξιοπα&ησας  ,  τον  βίον  μετηλλα'ξε  κατά  το 
αωη'   έτος  άπο  Χριστβ. 

β)  Ούτος  ην  ^Εδεσσηνος  την  πατρίδα.  Έλ&ών  δε  εϊς  Κωνσταν- 
τινέιπολιν,  κατωκησεν  εις  μοναστί 'ριον  της  ίπεραγίας  ημών 
Θεοτόκου,  το  εν  τοις  Κι  ρου.  ^Εποίησε  δε  και  εμέλισε  τδ , 
Ή  παρθένος  σήμερον  τον  υπερονσιον  τίκτει,  και  ψαλών 
αυτδ  επ  άμβωνος ,  ίπδ  πάντων  τών  ακροατών  &αυμα<* 
σ&είς  τε  και  ευφημισθεις ,  συνέγραψε  και  εμέλισε  και  τά 
λοιπά.  "Ορα  τον  Μεταφραστην  τ?>  α   "Όχτωβρίου* 

'  18    * 


χμι 

μβών  Ψνρίτζης.  Σωφρόνιος  ιερομόναχος  Καφφ8ς. 
Τζακν ύπουλος.  Φίλιππος  Γαβαλλας.  Φωκάς  δομέοτι- 
κος.  Χαλιβοϋρις.  Χριστοφόρως  Μιστάκων.  Χουρμού- 
ζης ιερεύς.  Χουρμούζης  διδάσκαλος  (α).  Χρύσανθος 
Ιερομόναχος  Κύπριος  ,  μαθητής  ^Ιωάννου  ΤΤρωτοψάλ- 
ιου.  Χρύσανθος  αρχιμανδρίτης ,  και  διδάσκαλος  ίβ). 
Χρυσαφής  Πρωτοψάλτης  υ  νέος  (γ). 

04.  Αυτοί  λοιπόν  είναι  οι  κατά  καιρούς  χρημα- 
τίσαντες  μελοποιοί  και  διδάσκαλοι  τοϊς  παρ3  'Έλλησι 
σωζόμενης  ^Εκκλησιαστικής  ]\1ουσικης'  την  οποίαν  ε- 
σωσεν  είς  ημάς  από  του  μεγάλου  ναυαγίου  του  Γέ- 
νους η  μητηρ  ημών  3Εκκλησία.  Αιότι  όταν  εξ,εί.ιπεν 
από  Κωνσταντινουπόλεως  η  εμμουσος  ψαλμωδία ,  ε- 
σωζετο  εν  ταΐς  *Εκκλησίαις  τα.Τς  κατά  Πελοπόννησον 
καϊ  Κρήτην'  ότε  δε  κα.Ι  εντεύθεν  άπεπτη,  έσιυζετο 
εν  τω  τον  ^'Λ&υη'ος  Άγιωνύμω  α()ρει ,  επειδή  εχρη- 
σίμενεν  η  διάδοσις  της  Μουσικής  εις  τους  Εκκλησια- 
στικούς ,  και  άλλοτε  μεν,  μάλιστα  δε  είς  τάς  αγρυ- 
πνίας ,  ήγουν  εις  τάς  παννυχίους  τελετάς.  3Από  δε 
του  Ζίθωνος  αύθις  μετεκομίσθη  εϊς  την  Κωνστάντι- 


α.) Οντάς  εστί  Χαλκηνος  κατά  την  πατρίδα  ,  άπο  της  νηαου 
δηλαδή  Χάλκης,  κειμένης  παρά  την  ΒυΟινίαν  εν  τη  Προ- 
ποντίόι'  ε'στι  δι  και  μέλος  των  τριών  /Ιιδαακάλων  της 
νέας  Μεθόδου  της  3 Εκκλησιαστικής  ΊΜοναικης  των  νυν 
Ελλήνων,  και  δκορίσθη  γενικώς  Ίνα  μετά  Γρηγορία  Λαμ- 
παδαρίου  Ίίαραδίδη  το  Πρακτικό  ν  μέρος  αν  ι  ης. 

β)  Ούτος  Ί,ν  άπο  την  ΒΙάδντον ,  πάλιν  κειμένην  παρά  τον  Έ- 
λληαποντον'  και  είναι  μέλος  των  τριών  Λιύαακάλων ,  τών 
έφενρετών  την  νέαν  ΜέΒοδον  της  ' /ίκκληπισ.ατικης  Ι\ϊΰθ~ι- 
κης'  καϊ  διιορίσΟη  γενιχ&ς,  Ίνα  παραδίόη  το  Θεωρητικού 
μέρος  αντης. 

}')  ΒΊανονήλ  ο  νέος  Χρυσαφής  ^ήκμασε  περί  το  αχ$  έτος  άπο 
Χρ.  εμέλισεν  Άνασταπιματάριον ,  Στιχηράριον ,  χερονβικά. 
κοινοηικά ,  και  ε'τερα'  σννέγραψίν  (γχειρίδιον  περί  μουσι- 
κής, εξ  χ  φαίνεται  πεπαιδευμένος  6  άν>)ρ  Ίκανώς  και  την 
ψαλμωόι'αι  καϊ  την  ελλάδα  φωνην.  Σώζεται  δε  γο  ϊγ/Η- 
ρι'διάν  του  χειρόγραφον, 


νούπολιν    δια    τον  νέου  Χρνοάφον  ,   του  ΤΙαναγιώ- 
τον,  και  ιον   Περεκετη. 

6  5.  Σώζονται  δε  σνγγράμματα ,  τα  οποία  διαλαμ- 
βάνονσι  περί  της  τοιαύτης  μουσικής,  τα.  επισημότερα. 

Α' ,  °0  "Επιγράφεται  Γραμματική  Μουσικής  *Ιωάν- 
νου  τον  δαμάσκηνου  ,  και  Κοσμά  τ£  Μελωδοϋ'  και 
είναι  μεν  γεγραμμένη  κατ  έρωταπόκρισιν ,  ευρίσκε- 
ται δέ  εν  τοις  πσ.λαιυΐς  στι/ηραρίοις ,  το7ς  εν  μεμ- 
βράνοις  (α).  Γ 

β ' ,  °0  επιγράφεται  "Ιωάννου  τον  Κλαδα'  πραγμα- 
τεύεται δε  περί  Μετροφωνίας  ,  σημείων  Μουσικών , 
και  "Ηχων. 

Γ',  °0  επιγράφεται  "Ιωάννου  τον  Πλουσιαδηνοϋ  ,ή 
Κουκουμά'  πραγματεύεται  δε  και  αυτό  περί  των  αυτών. 

Λ' ,  Το  έγχειρίδιον  Μανουήλ  του  Χρυσάφου,  πρα- 
γματευόμενον  περί  τών  Χαρακτήρων ,  "Π/ων ,  και 
μάλιστα  περί  τών   Φ&ορών. 

Ε' ',  Το  περί  Μουσικής  εκκλησιαστικής  τ  ε  και  εξω- 
τερικής Κυρίλλου  "Επισκόπου  Τήνου  ,  πραγματευόμε- 
τον  περί  τών  αυτών ,  και  περί  τόνων,  και  μακα- 
μίων  κατά  τους  "Οθωμανούς. 

—  Τ' ,  Το  περί  Μουσικής  του  Κάντε μη  ρ  ι ,  ο  σώζε- 
ται  Τουρκιστί. 

1  Ζ' ,  Σύγγραμμα  Γαβριήλ  ^Ιερομόναχου  ^α<  φιλο- 
σόφου περί  της  Ψαλτικής  τέχνης.  Ευρίσκονται  δε  και 
άλλων  όλιγομαΟ  εστέρων  συγγράμματα ,  τους  οποίους 
είναι  Ίίεριττόν  μοι  φαίνεται,   να  απαριθμώ. 

Π' ,  Ιωάννης  ο  Κουκουζελης  εις  το  Μέγα  του  "Ισον, 
Οπερ  έξηγήθη  παρά  Πέτρου  του  Πελοπον νησιού ,  α- 
παριθμεί έμμελώς  τους  χαρακτήρας  και  τάς  θέσεις 
ας  εις  τον  καιρόν    του    μετεχειρίζοντο    προς  παράσ- 


«)  *Εν  άλλοις  επιγράφεται  Μέθοδος  ηκφιβώμένη  τών  άγιων 
πατέρων  Κοσμά,  και  Ιωάννου  τδ  άαμασ/.^νζ ,  κ.αι'Τωάν- 
ν&  τδ  Χρυσοστόμου"  φαίνεται  όμως  άπο  τ^ν  Ι'κφρασίντα, 
Ότι  δεν  είναι  γνέσιον  γέννημα  ουόενος  τύτων  τών  τριών. 


τασιν  τών  μελών.  Τοιαύτας  δε  μεθόδους  εποίησαν 
χαί  άλλου  Μουσικοί  διδάσκαλοι ,  δι  ών  προωδοποί- 
ουν  εϊσάγοντες  τους  μα&ητάς  εις  την  Μουσικην. 
Κείμενον  του  Μεγάλου  "ίσου. 
"ίσον ,  '" *  Ολίγον ,  3 Οξεία ,  και  Πεταστη'  και  Αιπλή  , 
Κράτημα,  Κρατημό  κατά  β  άσμα ,  Τρομικόν ,  Στρεπ- 
πτόν,  Θες  καϊ  άπό&ες ,  Θεματισμός ,  'ΌρΟιον'  συν 
τούτοις  Ούράνισμα ,  Σείσμα,  Τρίχωμα,  Σύναγμα  , 
Κύλισμα,  Στραγγίσματα,  Κρούσμα,  "Αλλον  άνά- 
βασμα ,  καϊ  Κατάβασμα  άλλον ,  Ψηφιστοκατάβασμα, 
Παρακάλεσμα ,  'Λποουοη  ,  Άντικένωμα , 'Αντικενωκύ- 
λισμα  ,'Αργοσύν&ετον ,  Κολαφισμός ,  Κούφισμα  ,  Κρα- 
τημοκούφισμα ,  Τρομικοπαρακάλεσμα'  καϊ  Παρακλη- 
τική, Σειρμα,  καϊ  έτερον,  Ααρμός  ,  τοϋτο  λέγεται 
Άντικούντισμα ,  Χόρευμα ,  "Ετερον  ,'Όμοιον ,  Σύν- 
{/εσις  τοΰ  μεγάλου  άσματος ,  έτερα  σύν9εσις  εξ  αυ- 
τών ,  "Έτερον ,  βυθόν ,  Γρόνί}ισμα,  Κλάσμα,  αμ- 
φότερα Χαιρετισμός"  και  Βαρεία  όμοϋ ,  Πίασμα  , 
'ίί/άδην,  ο  λέγεται  Αιπλοπέλαστον ,  Θέμα  απλούν , 
τέλος  στιχηροΰ  εν  αύτώ ,  Βαρύς,  έτερος  βαρύς  Τδ- 
τράφωνος ,  \1νάπαυμα  ,  Ααρτά.  Ταύτα  άπαντα  με- 
τά 'Επεγέρματος ,  Σταυρός,  Άνάπαυμα  σήμερον ,  !>,ε 
Γορΰμός ,  Αιπλοπεταστον ,  φ&ορά  3  "Εναρξις ,  Γορ- 
γυν,Αργόν'  και  πρόχες  μαίτητά'  πνεύματα  τέσσαρα, 
έπιά  φωναϊ  διπλασμός ,  και  τρία  κρατήματα  εντε- 
χνως  συντεΘεντα  παρά  ^Ιωάννου  του  Κουκουζελη  και 
Λίαΐστορος   (α), 

6  6.  Από  τους  άπαρι&μηΰέντας  συγγραφείς  συνά- 
γεται,  οτι  ή  χρήσις  τών  χαρακτήρων  της  Εκκλησια- 
στικής Μουσικής  εύρίσκετο  είς  καλήν  κατάσταση-  επι 
τών    χρόνων    Θεοφίλου    του   Αύτοκράτορος  ,     ος    τις 


α)  Ενοίαχίται  τάτου  πρργιγραμμένον ,  καίτώς  ί/αρη/.τι,οίπΰ /,  α- 
ηο  τον  ποίΎΓΪΊΐν Λτον ,  είς  ολας  τάς  παλαιάς'πα7ΐ&διχιις'  ει>- 
ιιΙ<>7.?ται  δε  προγεγραμμίνον }  %α&ώς  εξήγηση  αηο  ιυι  ]]<- 
ι^οΐ',  ί(ς  τα  ' '  Ανοιξαντάρια. 


χι,ν 

εφιλοτιμέϊτο  να  πναι  καϊ  μελωδός  ,  καϊ  να.  χειρονο- 
μη  μέοα  είς  την  Μεγάλων  Έκκληοίαν.  7Ντον  λοιπόν 
σχολέΐον  Μουσικής  μέσα  είς  το  παλάτιον ,  οπού  οι 
αρχάριοι  εδιδάσκοντο  και  το  ψάλλειν  και  το  χειρο- 
νομεϊν.  "Επρεπε  δε  να  ητον  καΐ  σύγγραμμα  τι  διδα- 
κτικόν  τούτων  των  όνο,  το  οποίον  είς  τιμάς  δεν 
άπεσωΟη'  σώζονται  δε  μόνον  τα  μελισ&έντα  καϊ 
γραφέντα  με  τους  εϊρημένους  χαρακτήρας  ποιηματα' 
περί  ων  Ιδού  λέγομεν  τα  συναγόμενα. 

67.  Χαρακτήρας ,  δια  να  γράφωσιν  οι  Γ'Ελληνες  τά 
μέλη,  μετεχειρίζοντο  τους  χαρακτήρας  του3 Αλφάβη- 
του ,  καθώς  ευρίσκονται  παρά  τω  3 Αριστείδη ,  καϊ 
τω  3 Άλυπίω.  'Οι  δε  χαρακτήρες ,  δϊ  ων  ο  δαμασκη- 
νός Ιωάννης  έγραφε  τά  μέλη  τον,  και  οϊ  τίνες  εως 
τώρα  σώζονται  παρά  τη  ημετέρα  Μβσικη ,  ευρέθη- 
σαν νστερον'  και  μετά  ταντα  επενοηθησαν  τά  ση- 
μεία, τά  δποϊα  είναι  εις  χρησιν  παρά  Αατίνοις  καϊ 
πασι  τοϊς  Εύρωπαίοις.  '12ς  τόσον  οντε  δ  πρώτος  τρό- 
πος τον  γράφειν  τά  μέλη,  οντε  δ  δεύτερος,  οντε  δ 
τρίτος  ήσαν  άνεπίληπτοι'  με  τον  καιρόν  όμως  εκαλ- 
λιεργηΟησαν  καϊ  διωρθώθησαν  με  προσθήκας  καϊ 
αφαιρέσεις  μόνον  οι  δύο,  τουτέστιν  δ  των  Ευρωπαί- 
ων και  δ   ημέτερος. 

6  8.  Οι  χαρακτήρες ,  τους  δποίους  οι  ημέτεροι  Ψαλ- 
μωδοί μετεχειρίζοντο  από  Ιωάννου  του  Ααμασκηνοϋ 
μέχρις  Ιωάννου  του  Πρωτοψάλτου  ,  παρωμοίαζον  τά 
ιερογλυφικά  σύμβολα  των  παλαιών  Αιγυπτίων.  Αιότι 
καθώς  από  εκείνα  εν  εδύνατο  νά  παραστψ  η  πολ- 
λάς ,  όχι  μόνον  συλλαβάς  ,  άλλα  καϊ  λέξεις,  και  ο- 
λόκληρους εννοίας,  ούτω  και  ένας  η  δύο  από  τού- 
τους τους  χαρακτήρας  παραστηνουσι  και  ενα  φθόγ- 
γον ,  και  πολλούς,  και  ολόκληρους  μελωδίας.  Και 
εως  ού  μεν  τά  μουσικά  των  ποιήματα  ήσαν  ολίγα, 
ευκόλως  δπωσοΰν  καϊ  όλιγοχρονίως  εμάνθανον  αυτά 
διά  την  σννηθειαν  οι  μαθηταί'  όταν  όμως  με  την 
πολυκαιρίαν  ηϋξανον  τά  ποιήματα,    των  διδασκάλων, 


τότε  αναλόγως  πο/.ν/ρονιωτερα  χατεστήνετο  και  η 
δίδα'ξις  και  μετάδοσις  τών  'ΕχχληϋεαΟτιχών,  ασμάτων 
εϊς  τονς  μα&ητάς. 

6  9.  Έπί  των  χρόνων  Μανονήλ  τον  Χρνοάφον  ά- 
νεφάνησαν  διδάσκαλοι  της  Μουσικής,  λέγοντες,  ότι 
συνίσταται  το  παν  της  Μβσικής  είς  την  Μετροφω- 
ν'ιαν'  και  οτι  τα  περί  των  υποστάσεων  και  δέσεων 
λεγόμενα  ήσαν  περιττά"  προς  ους  άντιφερόμενος  δ 
Χρυσαφής }  συνέγραψε  το  περί  Μουσικής  εγχειρίδιόν 
του'  το  οποίον  δεν  φανερόνει  άλλο ,  παρά  άνασκενην 
τινά  των  τοιούτων  φρονημάτων 3  καϊ  εχ&εΰιν  των 
χαρακτήρων  καϊ  των  δέσεων,  και  σκοτεινήν  τίνα 
διασάφησιν  των  φθορών.  Ώς  τόσον  έκτοτε  πόρε- 
μεινεν  η  δίδα'ξις  της  μετροφωνίας  εως  εις  ήμάς'  καϊ 
παραδίδονσιν  είς  ημάς  το  3 '  Αναστασιματάριον  οι  δι- 
δάσκαλοι ,  πρώτον  κατά  παραλλαγήν,είτα  κατά  μετρο- 
φωνίαν ,  και  τέλος  πάντων  κατά  μέλος. 

7  0.  Ίΐν  δε  Παραλλαγή  μεν ,  το  νά  εφαρμό'ζωσι 
τους  πολυσυλλάβους  φθόγγους  επάνω  είς  τους  εγ- 
κεχαραγμενους  χαρακτήρας  τον  ποσόν  της  μελωδίας, 
ψάλλοντες  αυτούς  συνεχώς  επί  τ  ε  το  οξύ  καϊ  επί 
ίο  βαρύ ,  και  ουδέποτε  επί  το  "Ισον ,  η  ύπερβατώς. 
Αίετροφωνία  δε  ην ,  το  νά,  ψάλλωσι  το,  μεμελισμένον 
τροπάριον ,  καθώς  ζητονσι  μόνον  οί  χαρακτήρες ,  οϊ 
τίνες  γράφβσι  το  ποσόν  της  μελωδίας,  χωρίς  νά  πα- 
ρατηρήται  το  ζητούμενον  από  τάς  υποστάσεις  και 
Όέσεις.  Μέλος  δε  ην ,  το  νά  ψάλλωσι  το  μεμελισμε- 
νον τροπάριον ,  καθώς  ζητονσι  ν  αι  δέσεις  τών  χα 
ρακτηρων  μετά  τών  υποστάσεων ,  δί  ών  γράφεται 
όχι  μόνον  το  ποσόν  τής  μελωδίας,  αλλά  και  το  ποι- 
όν ,  χιορίς  νά  παρατρέχηται  καί  το  κείμενον  ιώτ 
λέίεων.  Προς  δε  σαφήνειαν  κείσθω  ε.ίι  παράδειγμα^ 
τος  αν  ι  η   ή  περικοπή. 


ι  -»  «ν        -._>    *ν        η 

Τας     ί     σηί        ρι     τας       η  ύ\        η      μιον     Ε    ίν  χα     α 

Μ   ,  «ς     <\ 

71.  Έψάλλετο  λοιπόν  αύτη  ή  περικοπή  Παραλλα- 
γή μεν  τούτον  τον  τρόπον  α^Έα^ες  δια  την  μαρτν- 
ρίαν ,  Ιεαγιε  ααΐ^ες  [^εχεαί,ες  αΐεα^ες  δια  την  Χαμη- 
λήν ,  επειδή  η  1 Απόστροφος  ύπετάσσετο.  "Επειτα  αφή- 
νοντες τα  "Ισα  ,  εψαλλον  [εσΐ,ες  ?α?α  άγια  α??α[ες 
[εα^ες  δια  την  Πεταστήν  και  'Υψηλήν'  ?α?α  δια  τα 
Κεντήματα,  \,,εχεα\ες  αί,εα\ες  δια  τόΈλαφρόν  ,  επει- 
δή η  Απόστροφος  ύπετάσαετο.  ^εα^ες  ?α?α  δια  τυ 
Κέντημα,  επειδή  το  Όλίγον  νπετάσσετο'  Ιιεχεα^ες  ο 
Ιι,εαΙ.ες  [εαγιε  δια  τους  Αποστρόφους ,  αα\ες  Ι^εχεαϊ,ες 
δια  το  ' Ελαφρό  ν ,  ?α?α  δια  τα  Κεντήματα ,  άγια 
«??αΙΐ££  δια  τα  3()λίγα\.εα\ες  ?ά?α  δια  το  Κέντημα, 
Ι,εχεα^ες  διά  την  * Λπόστροφον ,  και  α^εαίες  δια  τον 
Σύνδεσμον ,  ήγουν  τάς  δύο  αποστρόφβς. 

7  2.  Μετροφωνία  δε  έψάλλετο  μέ  τετοιον  τρόπον, 
οίον  Ιδού  κατά  την  ημετεραν  Με&οδον  ούτω  γράφομεν. 

μ  ω 


73.     Κατά  δε  μέλος   έψάλλετο  με    τον  άκόλουθον 
τρόπον.  . 

Τας     £     σπε     ρι  να  α      «  α  α     α  ας       η 


η       η        η        ??  1]        η  ?η  η  η  η      η      η 

§       μω     ω  ω       ?ω     ω     ων         ε         ε         ί     ί  ί       ί         ί 
ευ     χα    ιί\  α       α     α  α  α     α      α  α       °\  «     α 

Γ- 
Ιζί     ί      £             α  α     α      α               α«^  α        α  ?α 

α      α  α  α  ας      *\ 

7  4.  Ό  Πρωτοψάλτης  Παναγιώτης  έφερε  μεν  τι)ν 
^Εκκλησιαστικην  Μουσικήν  από  των  εν  τω  "Α&ωνι 
μοναικών  διδασκάλων ,  όμως  φαίνεται  οτι  παραδι- 
δους  είς  τους  μα&ητάς  τα  μέλη,  άλλου  μεν  συνέτε- 
μνε  τινάς  μελωδίας  των  ΰέσεων ,  άλλον  δε  και  με- 
τέβαλλεν  άντάς ,  άφορων  ε}ς  το  ηδονικδν  εν  ταύτω 
καϊ  καλλωπιστικών ,  καθώς  λέγουσι.  Καϊ  εντεύθεν 
ϊσως  έπήγααεν  η  δπωσοϋν  διάφορος  απαγγελία  των 
^Εκκλησιαστικών  μελών  κατά  τινας  Θέσεις,  ή  των 
Κωνσταντινοπολιτών  μουσικών  διδασκάλων  προς  την 
τών  ' Α&ωνιτών. 

7  5.  Ό  (Τί  διάδοχος  αύτου  ^Ιωάννης  δ  Πρωτοψάλ- 
της έλεγε  φανερώς ,  οτι  έπρεπε  να  σηκω&η  άπδ  τα 
ποιήματα  των  εκείνη  η  δια  το  πολύχρονων  δυσκο- 
λία της  διδά'ξεως  καϊ  μεταδόσεως  της  Ψαλμωδίας. 
(κα&  ο  ίσως  εγίνετο  μιμητής  τον  διδασκάλου  του 
Παναγιώτου ,  αν  ϊσως  συνει&ίζωσι  τά  η&η  τών  δι- 
δασκάλων να  μεταβαίνωσιν  ε-ίς  τους  μα&ητάς.)  και 
να  συστ?]9η  σύστημα  χαρακτήρων  άπλούστερον  ,  με- 


ΰοδικώτερον ,  καϊ  στοιχειώδες,  δΐ  ον  Φά  είναι  δυ- 
νατόν να  γράφηται  κάθε  είδος  μελωδίας ,  καϊ  να 
μεταδίδωται  άπαρασαλεύτως.  "Οθεν  εν  ετει  α  ψ  ν  ς  , 
όταν  νπό  τον  φιλομούσον  Κυρίλλου  ,  τα  της  Πατρι- 
αρχείας  τότε  διϊθύνοντος  πηδάλια,  προετράπη  μετ 
επίμονης  δ  Ιωάννης  εις  την  σύνθεσιν  των  παΟα- 
πνοαρίων,  πολν ελεών ,  δοξολογιών ,  καϊ  κοινωνικών , 
κτλ,  μετεχειρίσθη  τρόπον  τον  γράφειν  ,  υς  τις 
είναι  διάφορος  τον  παλαιοϋ ,  καϊ  κλίνει  είς  το  εξη- 
γηματικόν ,  καϊ  εστάθη  αυτός  ή  ρίζα  τον  εξηγηματι- 
κον  τρόπον,  ον  μετεχειρίσθη  δ  μαθητής  αντον  Πέτρος. 
7  6.  *0  δε  διάδοχος  τον  Λίωάννον  Δανιήλ  δ  Πρω- 
τοψάλτης τα  αντά  άρναάμενος  από  τον  διδαοκάλον 
Παναγιώτον,  τον  εξηγηματικόν  αντον  τρόπον  ήθελε 
να  μιμήται ,  καθώς  βλεπομεν  εις  τον  πολνελεόν  του 
καϊ  εϊς  την  δοξολογίαν  τον'  δια  τοντο  ευρίσκονται 
εις  τά  μέλη  τούτον  Θέσεις  καινότροποι  καϊ  τοιανται , 
οίας  δεν  μετεχειρίσθησαν  οϋτε  οΐ  προ  αντον  ψαλμω- 
δοί ,  οντε  οί  μετ  αντόν'  δια  τάς  δποίας  καϊ  τολμώ- 
σι  τίνες  δι  άμάθειαν  να  τον  κατηγορώσι.  Λιότι  ε- 
πειδή ούτος  επεχείρισε  νά  εϊσάγη  είς  τά  εκκλησιασ- 
τικά μέλη  καϊ  εξωτερικά ,  δηλαδή  μέλη  τά  δποΐα  ε- 
σννει&ίζοντο  εϊς  τον  καιρόν  τον  παρά  τοις  όργανι- 
κοΤς  μονσικόις ,  α  τίνα  δεν  ήτον  δννατόν  νά  γρά- 
φωνται  με  τάς  παλαιάς  της  εκκλησιαστικής  μουσι- 
κής Θέσεις,  ήναγκάσθη  νά  νεωτερίζη.  Φίλος  δε  ών 
δ  Λανιήλ  Ζαχαρία  τώ  Χανεντε  (α) ,  εμάνθανε  παρ3 
αντον  πολλά  περί  της  εξωτερικής  μονσικής'  ωσαύτως 
καϊ  δ  Ζαχαρίας  έδιδάσκετο  παρά  τον  Λανιήλ  αμοι- 
βαίως εκκλησιαστικά  μέλη.  Λοιπόν  εμελιζε ,  λεγονσι 
τίνες,  δ  Ζαχαρίας  ειρμούς ,  έγραψε  δετό  μέλος  αυτών 
μετάς  μουσικούς  χαρακτήρας  δ  άανιηλ'  όμως  επειδή 


ά)  Περί  τοντον  πτιομεν    πρότερον.   Ή  ύί  λεξις    Χανεντες  είναι 
τουρχική,  και  σημαίνει  μελιοδόν, 

19 


δεν  τους  παρέδωκεν  εις  τους  μαθητάς  του  ,  το  μέ- 
λος αυτών  αγνοείται ,  με  όλον  ότι  πολλοί  ψάλται 
τους  εχουσιν'  αυτοί  δε  οί  ψάλται  τώρα  ερωτυίμενοι, 
λέγουσιν  ,  οτι  δεν  εγράφησαν  οι  ειρμοί  του  Ζαχαρ'ιον 
παρά  του  Λανιηλ ,  δια  τοϋτο  και  δεν  τους  παρέδω- 
σε. Προτέρημα  δε  του  Λανιήλ  είναι  το  εμβριθές  και 
πλούσιον  της  ευρέσεως"  διότι  όταν  εμβαινεν  εϊς  φθο- 
ράν ,  επέμενε  κατακόρως  εις  το  μέλος  της,  εκείθεν 
ταχέως  μη  μεταβαίνων.  Τοϋτο  δε  είναι  μάλιστα  το 
άξιέπαινον  του  μελοποιοΰ. 

77.  "Οταν  ητον  Πρωτοψάλτης  δ  Δανιήλ,  ητον  Λαμ- 
παδάριος  δ  Πελοποννησιος  Πέτρος.  Ούτος  γράφων 
ημέρας  και  νυκτός  και  εξηγών  τα  παλαιά  μουσικά  , 
μαθήματα,  και  έπιμελούμενος  εϊς  το  νά  γράφη  κά- 
&ε  μελωδ'ιαν  ήτις  ηρχετο  εϊς  την  φαντασίαν  του  η 
έξωθεν  ή  εσωθεν ,  (  διότι  διέκρινε  λέγουσι  μελωδ'ιαν, 
γινομένην  από  του  ανέμου,  προσβάλλοντος  εις  τάς 
ύέλους  των  θυρίδων.)  και  μελίζων  κατά  τά  μακά- 
μια  και  τους  ρυθμούς  τών  30θωμανών  στίχους ,  όσοι 
του  έδίδοντο ,  (διότι  επεκράτ ει  κατ3  εκείνον  τον  και- 
ρόν τους  ευγενείς  και  λογίκς  του  ημετέρου  γένους 
πνεύμα  στιχομανίας.)  σχεδόν  εφθασεν  εϊς  το  νά  φέ- 
ρη  τους  μουσικούς  χαρακτήρας  από  συμβόλων  εις 
γράμματα.  Και  μόνος  από  τους  καθ3  ημάς  μουσι- 
κούς ϊσως  Ιπλησίασεν  εϊς  το  άκρον  της  εξεως  της  πρα- 
κτικής μουσικής.  Λιοτι  το  ϊστοροΰμενον  περί  τών 
Ελλήνων  Μουσικών,  ότε  τοις  3Οθωμανο7ς  έάλω  Κων- 
σταντινούπολις, ότι  μέλη  παιζόμενα  με  τά  μουσικά 
όργανα,  εκείνοι  ευθύς  άμα  τω  παιζεσθαι  έδύναντο 
νά  τά  γράφωσι ,  και  από  πρώτην  άκοήν  νά  τά  προ- 
φέρωσιν  άπαραλλάκτως ,  και  το  όποιον  άπιστεϊται 
από  πολλούς,  τοϋτο  βεβαίως  ό  Πέτρος  απέκτησε ,  κα- 
&ώς  μας  πληροφοροϋσιν  οι  αύτόπται,  το  άξιόπιστον 
έχοντες ,  διότι  είσιν  οί  πρώτιστοι  τοϋ  ημετέρου  γέ- 
νους. "Επαιζον  λοιπόν  οί  3Οθωμανοϊ  νέας  μελιρδίας 
και  ανήκουστους ,  εφευρημένας  άπό  αυτούς  τους  Ιδίους, 


υ 


ο  δε  και  εγραφεν  αύτάς ,  και  τάς  έψαλλε  ,  καν  με 
το  ταμπούρι  τάς  έπαιζε.  Τοϋτο  γνωσ&εν  τω  τότε 
κρατοϋντι  ,  προε'ξενησεν  αύτώ  την  παρ3  εκείνου  εϋ- 
νοιαν ,  και  την  είς  τα  παλάτια  εϊσοδον  ελευθεραν. 

78.  °0  ίΤδ  διάδοχος  του  Αανιηλ  Ιάκωβος  6  Πρω- 
τοψάλτης, ακριβώς  φυλάττων  τά  παραδεδομενα,τόις 
ϊχνεσιν  εμμόνως  βαίνων  των  διδαακάλων  του,  δεν 
έχαιρε  τόσον  είς  νεωτερισμούς.  "Οίτεν  ελ&ών  εϊς  Κων- 
σταντινονπολιν  "Αγάπιος  Παλιερμος  Χίος,  αρκετά 
πεπαιδευμένος  την  Εύρωπαϊκην  Μουσικην ,  και  παρ- 
(>ησιασ9είς  εις  τον  Πατριαρχών  Κύριον  Γρηγόριον , 
άνεφερεν  είς  την  Παν  αγιότητα  του  και  εϊς  όλην  την 
Ιεράν  Έΰνοδον ,  αφ  ου  απέδειξε  πολλά  ελαττώματα 
της  γραφής ,  την  οποίαν  τότε  μετεχειρίζοντο  οι  εκκ- 
λησιαστικοί μουσικοί,  οτι  συμφέρει  νά  διδαχ&ώσιν 
οι  ψάλται  της  Μεγάλης  "Εκκλησίας  εν  σύστημα  μου- 
σικής,  συντε&ειμένον  άπό  αυτόν  (α),  πεπροικισμε- 
νον  μεν  άπό  τά  προτερήματα  του  συστήματος  των 
^Ευρωπαίων ,  άμετοχον  δε  των  έλλειμάτων  αύτοΰ. 
Και  ούτω  νά  φροντίσωσι  και  αύτοι ,  η  νά  διορ&ώ- 
σωσι  το  "Εκκλησιαστικών  σύστημα  ,  δόντες  τους 
πρεποντας  λόγους,  η  νά  εφεύρωσιν  άλλο  νεώτερον , 
η  νά  κρατησωσι  το  παρ3  αύτοϋ  του  "Αγαπίου  προ- 
σφερόμενον ,  και   κατ3    αυτό  νά    μεταγράψωσιν  ολα 


«)  Ούτος  περιήλθε  την  "Ευρώπην  επιταυτοΰ ,  δια  νά  διδαχή 
την  ΤΜουσικψ  των  Ευρωπαίων  Ιντελώς'  έπειτα  νά  ελ&η 
εις  την  Ελλάδα;  νά  ωψίληση  τους  ομογενείς  του  κατά 
τοϋτο.  "Ο&εν  αφ"  ου  ενεδυναμώ&η  αρκετά  εις  την  ειρημε- 
νην  Μουσικην,  ηλ&εν  εις  το  "Αγιον  "Ορος"  μη  τελοσφορη- 
σας  δε  εκεί,  επηγεν  εις  την  "Έφεσον'  αποτυχών  δε  και  ε- 
κεί, ήλ&εν  εις  Κωνσταντινβπολιν  επί  της  πρώτης  πατριαρ- 
χείας  Γρηγορίον  Πελοποννησίον  του  άπο  Σμύρνης"  και  ε- 
δίδαακε  τά  μουσικά  με  τάς  Νότας  των  Ευρωπαίων"  απο- 
τυχών δε,  μετέβαλε  το  σύστημα,  και  όταν  ηλ&ε  το  δεύ- 
τερον, και  το  τρίτον  εις  Κωνσταντινούπολη ,  μετεχειρίζετο 
το  Άλφάβητον.  "Απίθανε  δε  εις  Βουκουρέστι  κατά  το 
(ΐωιε  έτος. 


ΙΙΪ 


τα  οποία  ηξεύροναιν  Έκκληαιαστ ικα  μέλη.  ΛΙέ  τοιεί- 
τονς  λόγους  χατεπεισε  την  Παναγιότητά  του,  τον 
δέ'ίάχωβον  δεν  εδυνή&η  να  διασείοη  παντελώς.  'Ο&εν 
έδό&η,  μεν  προσταγή  να  διδάσχη  εν  τω  Πατριαρχείο) 
δ  Αγάπιος,  καϊ  να  διδάοχωνται  προς  τοϊς  άλλοις 
και  οι  Λομέατικοι  (α).  Λιά  το  άχατάπειοτον  όμως 
του  Πρωτοψάλτου  Ιακώβου,  καϊ  δια  τάς  ειρωνείας 
του  προς  την  προψοράν  καϊ  τον  τρόπον  της  διδά- 
ξεως    του  3 Αγαπίου }    δεν    έγινε    καρπός.  Ό  ζηλωτής 


α)  Ό  μεν  δεξιός  πρώτος  ψάλτης  έχει  το  όφφίκιον ,  να  όνομά- 
ζηται  Πρωτοψάλτης"  ο  δέ  άριστερό&εν  πρώτος  ψάλτης  έ- 
χει το  όφφίκιον  νά  όνομαζηται  Ααμπαδαριος'  οι  δέ  δεύ- 
τεροι ψάλται  τδ  δε'ξιέι  και  άριστεοβ  χορ5  ,  επονομάζονται 
ζίομέστικοι. 

Οι  κατά  καιρε)ς  Πατριάρ/αι  μεγαλως  έφροντιζον  περί 
της  συντηρήσεως  της  '  Εκκλησιαστική  ς  Μουσικής.  Γίνεται 
δι  τούτο  δήλον  και  εντεύθεν,  καϊ  εξ  άλλων  πολλών,  και 
μάλιστα  εκ  τίνος  εγγράφου,  γενομένου  μεν  έπϊ  Νεοφύτου 
Πατριάρχου"  σιοζομένου  δε  εν  τώ  ϊερώ  Κωδηκι'  ου  ιδού 
το   προοίμιον. 

Εϊγε  περί  τών  πόρρω  που,  και  απανταχού  κειμένων  α- 
γίιον  του  Θεοΰ  εκκλησιών  οφειλή  ήμΐν  επίκειται  όύ  μικρά, 
γενναίας  φροντίδος  υπέρ  της  κοσμιότητος  και  άγαμης  κα- 
ταστάσεως, και  επί  τα  κρείττω  ροπής  τε  και  βελτιώσεως 
αυτών,  πολλώ  μάλλον  υπέρ  τής  κα^  ημάς  του  Χρίστου 
Μεγάλης^  Εκκλησίας  της  κοινής  μητρός  τών  απανταχού  ευ- 
σεβών, καϊτής  ευπρεπείας  καϊ  κοσμιότητος,  και  έναρμονίου 
αυτής  ευταξίας"  υπέρ  γαρ  ταύτης  καϊ  γενναιότατα  δέον 
καταβάλλειν  τά  αγωνίσματα,  και  προνοεΐν  έπιστημόνως, 
καϊ  έπιμελεΐσ&αι  άγρΰπνιος  της  συντηρήσειο;  και  διαμονής 
τής  κοσμιότητος  καϊ  λαμπρότητας  αυτής.  Κατά  γοΰν  την 
επικειμένην  ημΐν  όφειλήν  ταίηην,  έρεύνης  ακριβούς  γενο- 
μένης γνώμη  κοινή  τής  περϊ  ϊΐμας  ενδημούσης  ιερέ1  α- 
δελφότητος,  καϊ  'Λγίας  Συνόδου,  καϊ  τών  τιμιότατων  Ε- 
πιτρόπων του  Κοινού  τϊίς  κα^  ημάς  τού  Χρ  ι  στ  ο  ύ  Με- 
γάλης ^Εκκλησίας  περϊ  τής  καταστάσεως  τών  εν  τω  κα&Ί 
ημάς  πανσέπτω  Πατριαργικώ  Ναώ  Μονσικολογιωτάτιον 
Ψαλτών,  τού  τε  Πρωτοψάλτου  Κί'ρ  Ιακώβου,  και  του 
Λαμπαδαοίου  Κυρ  Πέτρου , καϊ  τών  υπ'  αυτών  διδασκομέ- 
νων μαΰητών,  κατείδομεν  το  έργον  αυτών  παρημελημένον  ,άτε 


υπ 

λοιπόν  της  αρχαίας  παραδόσεως  της  Εκκλησιαστικής 
Μπσικης  3 Ιάκωβος ,  εμέλισε  /ίο'ξαστικάριον ,  επιχει- 
ρησας  να  περιλάβη  ολας  τάς  παλαιοτέρας  Θέσεις  του 
Στιχηραρίου ,  χωρίς  να  άψηση  οϋτε  των  νεωτέρων 
τάς  τετριμμένος.  "Οπου  ηθελεν ,  Ίνα  αϊ  μεν  παλαιοί 
Θέσεις  προφέρωνται  κατά  την  παράδοσιΐ'  των  πα- 
λαιών διδασκάλων  ,  χωρίς  νά  μεταβάλλωνται  σνν- 
τεμνόμεναι  ,  η  άλλως  καλλώπιζα  μεν αι'  και  όταν 
ήθελε  νά  μεταχειρισθώ  καινοτρόπως  καμμίαν  από 
αυτάς ,  εγραφεν  αύτην  εξηγηματικώς.  Με  όλον  τού- 
το αυτός  δ  ϊδιος  συνέτεμε  μετά  καλλωπισμού }  κα- 
&ώς  επίγραψε,  τά  μεγάλα  Κεκραγ άρια ,  τάτΕωθινά, 
καϊ  τον  Πολυέλεον  του  Λανιήλ. 

7  9.  γΟ  δε  τον  "Ιάκωβον  διαδεξάμενος  Πέτρος  Πρω- 
τοψάλτης δ  Βυζάντιος ,  εις  το  εϋτακτον  μάλλον  ά- 
φορων καϊ  εϋρρυθμον  της  ψαλμωδίας ,  πολλάκις  ε- 
μέμφετο  τον  ίάκωβον  3  παραβαίνοντα  τον  ρυθμδν 
των  Προσομοίων ,  δια  νά  ψάλλη  τάχα  κατά  νόημα. 
3Εγνώρισεν  δ  Πέτρος  ούτος  την  δύναμιν  της  χειρο- 
νομίας ,  την  οποίαν  μεταχειρίζοντο  οΐ  ψάλται  καϊ 
εν  τ.Ί\  ^Εκκλησία,  ψάλλοντες ,  καϊ  ελεγεν'  αν  ηξευρα , 
υτι  ευρίσκεται  τις  εϊδήμων  της   Χειρονομίας  καϊ  εις 


δη  των  νπ  αυτών  μαθητευομένων  μη  εις  τά  πρόσω  χώ- 
ρου ντ  ων ,  μηδ3  Ιξικανοΰντων  εκλιπόντος  τίνος,  χοροστατη- 
σαι  καϊ  ψάλλειν  εν  τη  καθ3  ημάς  του  Χ  ρ  ι  σ  τ  ο  ν  Μεγάλη 
Εκκλησία,  προφανούς  γενομένης  της  αίτιας,  δια.  το  μη  I- 
'ξαρκεΐν  αυτοΐς  τοις  πρωτίστοις  της  εκκλησιαστικής  μελουρ- 
γίας  τά  άπερ  άπολαμβάνουσι  καϊ  καρπούνται  παρά  της 
^Εκκλησίας  ίϊσοδηματα,  και  μισθούς  αυτών,  και  εκ  τούτον 
κινδυνενίΐν  ίξίτηλον  γενέσθαι  την  Μονσικην  της  3Εκκλη- 
σίας  τεχνην ,  ην  οντοι-  μονοί  δύνανται  το  γε  νυν  Ιπιστη- 
μόνως  διδαξαι,  και  ώφελησαι  πολλούς.  Ένθεν  τοι  ώς  ά- 
να,γκαιον  προς  την  της  Εκκλησίας  ευταί,ιαν  και  αρμονιαν, 
ου  την  τυγοΰσαν  επιμίλειαν  καταβάλλοντες ,  δεΐν  εγνωμεν 
θεραπεΰσαι  τάς  άνάγκας ,  και  άναπληρώσαι  τους  μισθούς 
αυτών,  και  οικονομιέσαι   τρόποις  τοιοΤσδε  .... 

Έν  ετει  Σωτηρίω   αψι/ά,  ^ίξκεμβρίου  β '.  Έπινεμησ.  Γ '. 


τήν  'Λμερικήν ,  με  όλην  μου  την  πινίύν  Ϊά ήγενα , 
και  εμαθήτευα  εις  αυτόν  δΐ  αυτήν.  Ούτος  6  Πέτρος 
μετά  τον  διδάσκαλόν  του  Πέτρον  τον  Λακεδαίμονα 
μόνος  εδύνατο  να  εξηγή  καΐ  να  γράφη  κατ  εκείνον 
όπωσοϋν.  "Ο&εν  τά  νη  αύτοϋ  ε'ξηγούμενα  ήμφιβάλ- 
λοντο ,  πότερον ,  νη  αντον  εξηγή&ησαν ,  ή  υπό  του 
διδασκάλου  τον.  Λιά  τοϋτο  όλοι  οί  μαϋηταϊ  τα  μεν 
παλαιά  μαθήματα  εδιδάσκοντο  καϊ  υπό  του  *  Ιακώβου 
καϊ  υπό  τον  Πέτρου"  τά  δε  νέα ,  υπό  του  Πέτρου 
μόνον.  Ούτος  ύπεσχέ&η  νά  ΐξηγήση  όλα  τά  παλαιά 
μαθήματα  της  εκκλησιαστικής  μουσικής ,  καϊ  νά  τά 
εκδώση,  εάν  εύρισκεν  άνταμείπτας  των  κόπων  του. 
Με  όλον  τοϋτο  μετά  τον  &άνατόν  του  αϊ  εξηγήσεις 
τον  δεν  "έμειναν  εις  κενόν'  αλλ*  έλαβον  την  φροντί- 
δα οί  έφοροι  της  ημετέρας  Σχολής,  και  ήγόρασαν• 
ολα  του  τά  βιβλία,  τάς  εξηγήσεις,  καϊ  τά  σημειώ- 
ματα, διά  νά  είναι  είς  χρήσιν  αυτής  της  σχολής. 

80.  Τούτον  δε  φνγόντα  η  εξωσ&έντα  διεδέ'ξατο 
Μανονήλ  δ  νυν  Πρωτοψάλτης"  του  οποίον  εις  τον 
καιρόν  άποπληροΰται  και  εκείνο  όπερ  ε'λειπεν  από 
την  ημετέραν  Έκκλησιαστικήν  Μουσικήν'  τουτέστιν 
ι)  καταμέτρησις  του  εν  τη  μελωδία  δ  απάνω  μεν  ον 
χρόνον ,  ό  προσδιορισμός  των  κλιμάκων,  και  των 
χαρακτήρων ,  και  των  λοιπών"  των  οποίων  ή  χρήσις 
δέν  είσήχ&η  ακόμη  εως  τον  νυν  εϊς  την  ημετέραν 
Ι/.κλησιαστικήν  μουσικήν'  εισάγεται  δε  παρά  των 
τριών  ^ιδασκάλων.  Εϊδέ  σώζουσι  τά  παλαιά  μέλη 
τακτικήν  χρονικήν  κίνησιν ,  και  διά  τοϋτο  άρμόζπ- 
σιν  εις  τά  Μέτρα  εύκολώτερον  παρά  τ«  νέα,  τοϋ- 
το είναι  εξ  αιτίας  της  χειρονομίας ,  ή  του  §υ&μοϋ  , 
ον  ουκ  ήγνόαν  οί  πατέρες  εκείνων  των  μελών.  *Ε- 
μέλισε  δε  ό  Μανουήλ  τό  Μακάριος  άνηρ1  τά\1ντί- 
φωνα  ,  και  μίαν  σύντομον  δοξολογίαν  είς  ηχον  Βα- 
ρύν'  έδωκε  δε  τό  κοινόν  χρέος  ίμοιΰ' ,  Ιουνίου  κά. 

81,  Νυν  ούν  η  Μουσική  προσφέρεται  τοϊς  φιλο- 
μούσοις ,  κα&ώς    ήρξατο    από  Ιωάννου  του  Λαμασ- 


'/.Ί]Υθϋ  μα'ζη  με  τάς  προόδους,  τάς  οποίας  ϊ-'λαβεν 
εως  τον  νυν.  Καί  φυλάττει  μεν  τά  πρώτα  καί  πα- 
λαιά μέλη,  άπτεται  δε  καϊ  των  νεωτέρων  καν  με- 
ταχειρίζεται μεν  χαρακτήρας  τους  παλαιούς,  όσοι 
είναι  εύχρηστοι  ,  προσαπέκτησε  δε  νεωστϊ  καί  τινας, 
όσοι  ήσαν  αναγκαίοι.  Τϊ  λοιπόν  είναι ;  παλαιά  ή  νέα ; 
Ούτε  παλαιά,  οϋτε  νέα'  αλλ3  ή  αύτη  κατά  διαφό- 
ρους καιρούς   τετελειοποιημένη. 


Ο 


ΠΩΣ  ΠΡΟΣΓΓΕΟΝ  ΤΗ  ΜΟΥΣΙΚΗ 

82, 


ττι  καλόν ,  φίλον  εστί'  το  δ1  ου  καλόν  ου  φίλον 
εστίν,  είπεν  ό  Θέογνις.  αΟθεν  διά  νά  είναι  καί  ό 
ψάλλων  φίλος  εις  τους  άκροατάς ,  καί  όχι  απεχθής, 
πρέπει  νά  είναι  καλός'  το  δε  καλόν  του  ψάλτου  συ- 
νίσταται 

Α' ,  εις  την  εύφωνίαν.  Άλλως  γάρ  ε'σται  το  πρατ- 
τόμενον 

,,  Ίίσον  καί  σπείρειν  πόντον  αλός  πολιης.  ζ( 

Εύφωνία  δε  είναι  όχι  μόνον  η  γλυκύτης  της  φω- 
νής }  (το  όποιον  είναι  προτέρημα  εις  όλους  μεν  επι- 
&υμητόν ,  είς  πολλά  ολίγους  όμως  από  την  φύσιν 
δεδομένον.)  αλλά  καί  το  νά  δύναται  τινάς  νά  εκ- 
ιρωνΐ)  τους  φθόγγους,  κατά  τους  δ ιωρισ μένους  τόνους. 

Ή,  Τούτου  δο&έντος ,  εϊς  το  νά  είναι  δ  ψάλτης 
διαθέσεως  μιμητικής  εκ  φύσεως  η  εκ  μαθήσεως"  διό- 
τι έπειδι)  κάθε  τόπος  έχει  καί  έθιμα  ιδιαίτερα  τόσον 
εϊς  την  προφοράν  των  μελών ,  όσον  καί  εϊς  την  προ- 
φοράν  τών  λόγων ,  αναγκάζεται  πολλαχοϋ  ό  ψάλτης, 
κατά  τάς  συνειθιζομένας  είς  τον  τόπον  μελωδίας ,  η  μά- 
λλον κατά  τά  ηθη  τών  εντοπίων  ,  νά  προφέρη  καί  αυτός 
όχι  μόνον  τάς  μελωδίας,  αλλά  καί  τάς  λέξεις  τών  στί- 


χων'  εϊς  τά  όποια    είμεν  δύναται    νά  μιμηται,   επι- 
τυχαίνει'  είδε  μη  ,  μένει  άπρακτος. 

Γ',  Τούτων  υπαρχόντων ,  εϊς  το  νά  είναι  πεπαι- 
δευμένος αρκετά  καν  την  Ιδίαν  του  διάλεκτον ,  (ε- 
πειδή δεν  είναι  δυνατόν  νά  είναι  όλοι  οι  Μουσικοί 
και  φιλόσοφοι.)  διά  νά  εννοη  την  εννοιαν  του  βαλ- 
λομένου. Λιότι  είναι  πρέπον ,  νά  ψάλλη  δ  -ψάλτης  γη- 
δοσύνως  μεν  τά  τερπνά,  έλιεινώς  δε  τά  θλιβερά" 
και  νά  άναβαίνη  μεν  εϊς  εκείνα  τά  οποία  εννοείται, 
νψος'  νά  καταβαίνη  δε  εϊς  εκείνα  τά  όποια  εννοεί- 
ται βάίτος'  και  όλως  κατά  τά  νοήματα  νά  μεταχει- 
ρίζιμαι  και  τάς  μελωδίας. 

83.  Λοιπόν  ό  όντως  έχων,  &έ\ων  νάδιδαχβη  τά 
Μουσικά ,  πρέπει  νά  μην  είναι  οντε  ανήλικος ,  ούτε 
παρήλιξ'  ήγουν  νά  μην  είναι  κατώτερος  από  την 
ηλικίαν  των  δεκατριών  χρόνων,  οϋτε  πάλιν  γέρων. 
Νά  έμμείνη  δε  εις  την  διδασκαλίαν  της  φωνητικής 
και  οργανικής  μουσικής  ενα  χρόνον ,  η  καν  δύο,  η 
το  πολύ  τρεΊς'  διά  νά  μην  εμποδίζη  τον  εαυτόν  του 
διά  την  μονσικήν  από  άλλας  ώφελιμωτέρας  μα&ή- 
αεις.  Εϊς  τούτο  άς  άκούση  και  τον  Πλάτωνα ,  λέ- 
γοντα" ,,  Αύρας  δε  άψασ&αι ,  τρία  μεν  ετη  και  δέ- 
,,  κα  γεγονόσιν ,  άρχεσΰαι  μέτριος  χρόνος"  εμμέϊναι 
„  δε  έτερα  τρία:  και  μήτε  πλείω  τούτων  μήτε  έλάττω.(( 

84.  διδασκόμενος  δε  τά  μουσικά  πρέπει  νά  προ- 
σεχή τά  εξής  τέσσαρα" 

Α' ,  Νά  δίδγι  πολλήν  προσοχήν  εϊς  τον  διδάσκον- 
τα ,  καί  νά  μαν&άνη  το  διδασκόμενον  μέλος  ούτως, 
ώστε  νά  μη  γίνηται  καμμία  αισθητή  διαφορά  είς 
την  προφοράν  του  μέλους  όπερ  έδιδάχθη.  Λιότι,  αν 
και  άλλου ,  εις  το  ψάλλειν  όμως  ή  φιλαυτία  δουλό- 
νει  τους  περισσοτέρους ,  καί  δεν  τους  αφήνει  νά  κρί- 
νωσιν  ορθώς.  "Οθεν  πρέπει  τινάς  νά  καθίζη  δικασ- 
τάς  εϊδήμονας  τον  βαλλομένου ,  διά  νά  κρίνωσιν 
αυτοί,  αν  εχη  ορθώς. 
,,   Ούχ  άμϊν  τά  καλά  πράιοις  καλά  φαίνεται  ήμες.,, 


β ',  Νά  μη  θελη  να  ποιή  νεωτερισμούς  εϊς  τα  ξέ- 
να μέλη  κατά  την  προφοράν  ,  η  κατά  τι)ν  γραφην, 
ή  κατά  την  εκθεσιν ,  καλλωπίζων  ή  συντέμνων  αυ- 
τά. Λιότι  πολλοί  όσον  αμαθέστεροι  είναι  κατά  τά 
Μουσικά,  τόσω  πίρισσότερον  ανθαδειάζουσι  νά  δι- 
ορθόνωσι  τά  ξένα.  Λιότι  αφ  ου  είναι  άδεια  είς  τον 
καθένα  νά  μελίζη  ο,  τι  θέλει,  που  είναι  πλέον  ευ- 
λογον ,  νά  μεταποηι  και  νά    μεταμορφόνη  τά  ξένα; 

Γ' ,  Νά  επιχειρΐ]  νά  μελοποιη  καϊ  ϊδια  κατά  μί~ 
μησιν  πολλαχοϋ  των  διδασκάλων  τά  οποία  νά  φί- 
ρη  εϊς  άπροσωπολήπτους  κριτάς ,  καϊ  νά  διορθόνη 
μετ  επιεικείας ,  ο,  τι  κατακριθη ,  χωρίς  νά  Ιπηίένη 
με  πείσμα  εις  τά  αγνοούμενα  σφάλματα"  τά  οποία 
ή  άλαζονία  καλύπτει  πολλάκις  υπό  τον ^  χιτώνα  της 
δρθότητος-  και  νά  στοχάζηται  και  διά  τον  εαυτόν 
του  το  λόγιον  του  σοφοϋ , 
,,  Ουδέ  τω  γάρ  ανθρώπων  παραγίνεται ,  ό'σσ  εθέλησι'\ 

Λ '.  Να  μην  άηδιάζΐ)  από  πρώτην  προσβολην  εις 
τά  ξένα  μελίσματσ  ,  μψε  νά  τα  καταδικάζη ,  χω- 
ρίς νάτάπεριεργασθ η  με  πολυκαιρίαν  ,  και  με  μιγά-, 
λην  προσοχψ.  "Λλΐ  αφ  ου  τά  έκμά&γ}  καλώς,  καϊ 
γένη  εγκρατές  αυτών  εντελεστατα ,  τότε  νά^  άποφα- 
σίζη  νά  έπάγη  την  πρεπουσαν  είς  αυτά  επίκρισιν. 
Αιότι  επειδή  το  πάν  της  Μουσικής  είναι  ένας  εθι- 
σμός, κα&ώς  ελεγεν  δ  Πλούταρχος,  η  ποιότης  ενός 
νέου  καϊ  ασυνήθους  μελίσματος ,  είναι  δυνατόν  νά 
γνωρισθη  μετά  το  συνε'ιθισμα.  Καϊ  πολλάκις  τα 
μέλη,  τά  οποία  τω  πρωί  άηδιάζουσι  τον  άκροαιι,ν> 
τω  εσπέρας  ηδύνουσι  τον  αυτόν. 

ΤΕΛΟΣ. 


19    * 


Ι.  VIII 


410ΡΘΩΣΙΣ  ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΩΝ  ΤΙΝΩΝ 
ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ. 

Άναγίνωσχε 

185,  οτίχ.  2,  δαίνεται. 

186,  οτίχ.  8,  περιοσεί)]. 
190,  νποοημ.   α)  οτίχ.  1  ,με- 

γαλοπρεπεοτατοι.  --   οτίχ. 
8,    οι    ύ1    ιν  επιμορί(ο  ,  — 
οτίχ.  ίο  ,  μετειληψότες' 
204,  στ//.  9,  Προκελευσμα- 

τικον  οι . 
219,  οτίχ.  2.  οί  «ζ)^«Γο/  ε- 
κείνο όπερ. 
224,  νποοημ.  α)  οτίχ.   8, 

228 ,  οτίχ.  3 ,  «  νωτε'ρω  (  §.22  6. ) 
264,  οτίχ.  ι,  γίνεται. 
282,  νποοημ.  α)  οτίχ. 

ι  ΤΙεττείαν. 
307,  στ/^.  5,  προ  τδ. 
307,  νποοημ.  α)  οτίχ.  2, 

στο//ί<ο?τ«/. 
336,  στ//,  ίο,  συνίσταται. 
406 ,  στ//,  ι ,  τ«  είρημενα  μέλη. 
418,  στ/^.  25,  ί«  μελίζτ}. 


Άναγίνωσκε 
7,  στί^.  \νΑ8ει  όετις  η  ψά- 
λλει άτεχνως,  Ιντεχνως,  και 
επιστημονικώς,  νποοημ.  α) 
οτίχ.  7,  σννει&ιομενη. 
13,  νποοημ.   α)  οτίχ,.   ι,   ε- 
οτιν,  η  χρωματικόν  ,  η  ε- 
ναρμόνιον. 
27,  οτίχ.  5,*— •°  βόετερος 
βο,  οτίχ.  3,  τω  ι$έ  δεντερω, 
ο  πέμπτος, 


113, 

οτιχ.  8  ,  όαινει. 

122, 

οτίχ.  4 ,  φανερόνονσιν. 

127, 

στίχ.  8,  να  γεν}]. 

146, 

οτίχ.  3,  άφψ. 

162, 

οτίχ.  *,  Ταυτίζεται. 

163, 

οτίχ.  6,  ταντίζεται. 

164, 

οτίχ.  *,  Ταντίζεται. 

169, 

στίχ.  9 ,  και  ο  7 ,  και  ο  6 

178, 

οτιχ.  13,  ώστε  ^ο  2  2. 

179, 

στ*/.  13 ,  Σεμαΐ,  ο  2  ό  ι  • 

182; 

οτίχ.  β,  μεσσαίας. 

Ι.ΙΧ 


ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ  ΣΥΝΑΡΟΜΗΤΩΝ. 


βενετιας.     ■  2α 

Ό  Πανιερώτατος  πρωιών  Ααλματίας  Κύριος  Βενεδικτος 

ΒΙΕΝΝΗΣ. 
Ό  Παν  οσιολογιώτ  ατός  Κύριος  Γρηγόριος  Καλαγάνης  Εφη- 
μέριος της  Εκκλησίας  των  εντοπίων 
'Ο  Μασικολογιώτατος   Κύριος  Άν&ιμος   Νικολάί'δης   ιερό 
διάκονος  ....... 

Ό  ΪΙανοσιολογιώτατος  Νεόφυτος'Ιεροδιάκονος  Καλαγάνης 
'Ο  τιιιιώτατος  Αναστάσιος  Α.  Ααδάμης  εξ  ^Ιωαννίνων 
'Ο  τιιιιώτατος  Αημήτριος  Ποστολάκας 

ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΣ. 
Ό   σοιτολογιώτατος  ιερομόναχος   και  κηρν'ξτα  Ευαγγελία 

Χαοαλάμπι^ςΠοβερίτος    Τιπάλδος      .  > 

Νικόλαος  ιερομόναχος  Πυλαρινός  και  Μουσικός 
Αιονύσιος  Ιερομόναχος  Αελλαπόρτας  Μέγας  ΣκευοφύλαΙ 

και  Μουσικός        '    . 
Αημητριος  ιερομόναχος  Πασ/αλης  και  Μουσικός 
Άγα&άγγελος  Ιερομόναχος  Λουβέρδος  Λιβιεράτος 
Γεράσιμος  ιερομόναχος  Τιπάλδος  'Οκτοράτος 
Παπα  Βενεδικτος  Αεσίλας  ΙΊαργινός 
Σπυρίδων  ιερομόναχος  Βυόιας 
Γρηγόριος  ιερομόναχος  Μελιδόνης  και   Μουσικός 
Χρύσανθος  Ιεροδιάκονος  Μανιάτης  και  Μουσικός 
Νικόλαος  Τιπάλδος  Βυδιάς  .... 

Αημητριος  Μπελλος  εξ  Άγιας  Μαύρας  και  Μουσικός. 
Γεράσιμος  Γίαρτίδος  ..... 

'Ο  Μονσικολογιώτατος  Κύριος  Ιάκωβος  Βριώνης 

Αναγνώστης  ""Ιωάννης  Σκαλτζούνης 

Αντώνιος  Πυλαρινός   Τονμάσης 

Ευστά&ιος  Μπλεσας  ..... 

Γεράσιμος  Πυλαρινός  Αλιψουνσάτος 

Βαγγέλης  Ποταμιάνος  ..... 

Μάρκος  Χωραιιάς  .  . 

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ. 
Ό  Πανιερώτατος  άγιος  Αιρραχίον  Κύριος  Χρύσανθος 
'Ο  Παν οσιολογιώτ ατός  Μέγας  Αρχιδιάκονος  Γαβριήλ 
'  Ο  Αεντερενων  Τάχωβος  Παλαιολόγος  εκ  Με&νμνης    . 
'  Ο  Αρχιμανδρίτης  'Α&ανάσιος  Κύπριος  Μ.  .   • 

'  Ο  Σΰγγελος  της  Μεγάλης  "Εκκλησίας  Ευθύμιος 
'Ο  Τριτενων  τα  Παναγιωτάτου Κύριλλος  εκ  Μπαγιάκδερε'ν 
'Ο  τα  Παναγιωτάτβ  διάκονος  Ίωαννίκιος  Μ.  Πρωτοψάλτη 
1  Ο  Μέγας  Γραμματεύς  τδ  Παναγιωτάτου  Μ.  Θεοδώρα  . 


Σώματα 
'Ο  Πατριαρχικός  Εφημέριος   Πορφνριος 
'Ο  Προηγούμενος  Άγιοταφίτης  Πορφνριος 
'Ο  Άγιοταφίτης  Καμαρασης  Γαβριήλ 
'Ο   Πυοεστώς  της  Παναγίας  Καφ.  Βασίλειος  Μα,υρομάι 
Γ0  ιερομόναχος   Ψάλτης  Μακάριος  εκ   Ταταονλων 
'  Ο  Α.  Α. .    '     . 

Ο    ιεροδιάκονος  τδ  αγίου  Αε'ρκιον  Κνριλλος  Πελοποννη 
'  Ο  Ιεροδιάκονος  τ5  ιδίου  Γενάδιος  Μα/εδιόν 
'Ο  Άθ.  τη  αγίου  Αερκων  Ποοικοννησιος 

Ο  Ιεροδιάκονος  τ5  αγίου   θεσσαλονίκης  Ιάκωβος  εκ  Πάι 
'Ο  Ιεροδιάκονος  των  Είσοδίων1 Άμφιλόχιος . 
'  Ο  Ιεροδιάκονος  Μελέτιος  Αβσης 

Ο  Ιεροδιάκονος  Μεθόδιος  "Άναστασιάδης  Κύπριος 

Ο   Ιεροδιάκονος   Ιερεμίας   θεολογίτι^ς    Ηάτμιος    . 
1 0  Ίεοοδιάκονος  Καλλίνικος  εκ   Ταταύλων  . 

\0  Α.  Χ.  Χ.  Μ. 

'Ο    Τιμιώτατος  Γρηγόριος  ΐΑζ<Ορογ\ονς 

Π.   Χαρίσης         ....... 

Στεγανός   Τιγκίρογλους        ..... 

'Ιωάννης'  Χαψαλας      ...... 

Β.   Βλαχόπουλος  άπ6  Πάλαι  αΐς   Φωκες 

Γ.  Βλαχόπουλος  άπο  Παλαιαΐς   Φωκες 
' Ο   Μουσικολογιώτατος  Κωστής  Μ.  Βυζάντιος     . 
'  Ο  Μεισικολογκότατος  Χβρμόζιος  Χαρτοφίλαξτης  Μεγά- 
λης Εκκλησίας  ..... 

Θεόδωρος  Π.  Παράσχου   Φωκενς 

Σιανράκης  Χανεντες  .  ..... 

'Ο  τιιιιώτατοςΚνριος  Παντελής  Μαυροκορδάτος 

ΛΙΒΟΡΝΟΥ. 
'Ο  εξνΑνδρον  Ευγένιος  Καΐρης  Εφημέριος  της  εν 

βόσνιο  ^ Ανατολικής  Εκκλησίας .  ...  ι 

'  Ο  υψηλότατος  Ήγεμών  Ιωάννης   Γ.   Καρατζάς  .  .  6 

1  Ο  ευγενέστατος" Αρχων  Μπάνος  Κύριας  Γεώργ. '  Ιργνρόχ&λος  3 
Αημητριος  Κοκκινάκις  ......  ι 

Πασχάλης  Αηιιάδης  Πελοποννησιος    Ψάλτης  της  εν  Λι- 
βόρνο) Ανατολικής  Εκκλησίας .  ...  2 

Παναγιώτης  Πάλης    ........ 

ΜΥΝΙΧΙΑΣ  ΒΑΥΑΡΩΝ. 
'Ο  τ~!  Έλληνικεί  σπουδαστηρίου  Αιευ&υντης  ' Αρχιμαν- 
δρίτης Μισαηλ  3 Αποστολίδης    ....  2 

Πείρο;    Χατζί    Βέρου  Ιατρός 
Ιωάννης   Φωτιάδης  Λεσβίος 

Σίΐνρίδων  3Ιασονίδης  Κύπριος 

Παντελεήμων  Κάβας  Σμυρναίος 

Κωνσταντίνος  Κοντογόνης  Πελοποννησιος     . 

Αδαμάντιος  χάί  Ιωάννης  ' Αντωνίου  εκ  Θράκη 


Αι- 


*Ιωαννης  "Ά;ιαλυρας  Χίος  ...... 

Μιχαήλ  Π.   Μαυροκορδάτος        ..... 

ΣΕΡΡΩΝ. 
1  Οτ&άγίβΣερρών\4ρχιδιάκονος  Κ.  Ιγνάτιος  Κωνσταντιναπ. 
ι0  ΙΜβσικολογκότατος   Κύριος  Σταμβλης   Π.    Σάρκινος, 

Πρωτοψάλτης  της  Μητροπόλεως  Σερρών. 
Δημήτριος  *  Αγγέλου  διδάσκαλος  τβ   ελληνικβ    φιλολογι- 
κά γνμνασίου  ...... 

Ό  Μονσικολογιώτατος   Γειοργιος  Νακίδης  εκ  Πουλιανης 
£  Ο Πιινοσιολογιώτατος' Ανδρόνικος ΕικοσιφινίσηςκαιΜ&σικός 
1  Ο  Πάνο '.Γι ολογκοτατος Χρ ιστόφορος της αυτής Μονής καιΜβσ. 
'  Ο Παΐ'οσιολογιώτατοςΠρωτοσύγγελος  Σεραφείμ  ΚρηςΣι- 
ναί'της  και  Μυθικός  ..... 

'Ο  εκλαμπρότατος  κύριοςΤωάννης  Σπόντης  νποκόνσολος 
της  Βρετανικής  δυνάμεως         .... 

Ο  είοχοσοφολογιώτατοςΚνριος^ Αναστάσιος  Πάλης  νπο- 
κόνσολος της  Αυστριακής  δυνάμεως 
1  Ο  ^Ιεοολογιώτατος   Θεοδόσιος  Προδρομίτης 
'Ο  Πανοσιολογιώτατος Χρύσαν&οςτης αντης Μονηςκα) Μπσ. 
ΟίερολογκότατοςΚωνζαντιος  της  αυτής  Μονηςκαι  ΒΊ&σικός 
£  Ο  ΠανοσιολογιώτατοςΊωάσαφτης  αντηςΜονηςκαϊ  Μβσικός 
1 0  Πανοσιολογιώτατος  Ηγούμενος  της  αντης  Μονΐις  Κύ- 
ριος Αιονύσιος  και  Μβσικός     .... 

Γ  Ο  Πανοσιολογιώτατος  Αανιηλ  της  αύτης  Μονής 
1 0  Πανοσιολογιώτατος  Σεραφειμτης  αντης  Μονής  και  Μβΰιχός 
1  ΟΠανοσιώτατος  Σάββας  της  αντης  Μονής  και  Μυθικός 
'  Ο  Κύριος^  Ιορδάνης  Πέτρου  Σίλιαλης  και  Μουσικός 
Ό  εντιμότατος  Κύριος    Σΰμιον    Συμώτας  εκ  Κλεισέρας 
της  Μακεδονίας   και  ΒΙβσικός  .... 

'  Ο  Μβσικολογιωτατος* Ιωάννης  *Αντ<ονίβ  Βερροιαΐος 

Ο  τιμιότατος  Κύριος  Αημητριος  Κοτζιάμπασης  Αοβίστας 
1  Ο  λογκότατος* Ιωάννης  Παπά  Χριστοδονλον  εκ  Τρικάλων 
'Ο  ΑΙδεσιμιότατος  Παπά  Άστεριος   θεσσαλονικεύς 
Ο  τ&  αγίου  Σερρών  Ιεροδιάκονος  Νεόφυτος  εκ  Γανο/ώρων 
1  Ο  εντιμότατος  Α  ημητρως^Α&ανασίβ  εκ  Τρικάλων  καιΜβσικός 
Ο  ελλογιμιυτατος  Κωνςαντΐνος  Βΐιλίδης  Να&σαΐοςκαι  Μβσικος 
1  Ο  Μχσικολογιο'ιτατος  Κνργιαζης  Νικολάον  Μαδεμο/ωρίτης 
Ό  Κύριος  "Ιωάννης  Χ.  Αήμου  εκ   θετταλίας 
1  Ο  Κύρ.  Γεώργιος  Κωνζαντίνβ  Πετριτζλης  Σαπ&ντζης  κα\  Μβσ. 
1  Ο  έ'ξοχαπατος  Κύριος  Ματάκος  Κερκυραίος  και  Μουσικός 
'  Ο  Μβσικολογιώτυ.τος  Μιχαήλ  Κρανιότης    . 
'  Ο  Μβσικολογιώτατος  Κύριος  Αποστόλης  Γεωργίου  Παν- 

τελεημωνίτης  εκ  Πλαταμώνος  .  . 

Ί'.μπανουηλ  Φωτιάδης  διδάσκαλος  Λακοβικίων  .  _  . 
.Χ.  Μιχαηλος  Χ.  Χριστάκης  Σερραίος  και  Μουσικός. 
Αφτάδελφοι   υίο)  Χ.  Αούκα  Σερραίοι 


ΙΑΙΙ 


Ό  ελλογιμώτατος   Γεώργιος  Μ.   Χ.  Γρβτζιβ   Βλα-όα 

Τεργέστης. 

(  Ο  Πανοσιολογιώτατος Κ."  Ιωακείμ"  ΑρχιηανδοΙτης  Φώτι 
Ο  Πανοσιολογαότατος   Κύριος  Ιγνάτιος  Αρχιμανδρίτης 
ϋεολογιτης  Πατμιος        ... 
Ό    Πανοσωλογιώτατος  Κύριος  Σεραφείμ  Πομάγης  άρχι 

διδάσκαλος  της'Ελληνικ ης  σχολής    . 
ΟΠανοσιολογΚ    « Αβράμιος  Αρχιμανδρίτης  "  Αγγελάτος 
Ι)  αυτός  δια  τον  κυρ  Ανδρέα  Κλωκόνη     . 
Ρ    Ιεροδιάκονος  Γρηγόριος    Ψαλτάκης  .  \ 

Η  Ελληνικι)  σχολή     . 

Δημήτριος  Ν.  Άποστολόπουλος  '.  [  [ 

Γρηγόριος   Τζαννός      . 
'Λλίξιος  Μανουηλ  "Ησαΐας 
Ιάκωβος  Τώτας  .... 

Δημήτριος  και   αδελφοί  Κατράρο 
Γεώργιος  Παχαδόρης. 
"Εμμανουήλ  Κοσσαντελης     . 
Γεώργιος  Καρτζιώτης 

"Αμβρόσιος  Στ.   • Ράλλης  \  \ 

Στέφανος  Βορδόνης  Ιατρός  .  .  ] 

Προκόπιος  Α.  Καρτζιώτης  .  \  \ 

Νικόλαος  Μοροζίνης    .... 
Πέτρος   Γεωργονλης     . 

ΪΙίνρνς  Κοβαρας  .  * 

Κυριακής  Βαρδάχας  ...  * 

Κωνσταντίνος  Γιαλάσ  ης 


ϊωιιατα 


Τωά 


ννης  Μαρέγκα• 


ης 


Αλέξιος  Σαρεγιαννης 

Λημή ιριος   Γαγγάδης 

Σπυρίδων  Γεωργόπον  λος 

Χριστόδονλος  Γράμματος 

<  9,  Μβσίχολορώτατος   Ιωάννης  Ίίόβας 

υ  Μνσικολογιώτατος   Μιχαήλ  Αημητοίου 

Ο  λογιωτατος  Γεώργιος  Ε.  "Ιωανπ'δ,,ς 
Νικόλαος   Μπενάκης    ..." 
Νικόλαος  Παπανικολά κης    . 
Νικόλαος   Ζ.   Βλαστός  .  .'  ! 

Μ•   Α.  Τοδοκανάκης 
"Αντώνιος   Γιαλάσης 
Ι-νσι ράτιος  Πετροκόκκινος 
*  Ι.   Καρυδιάς 
Ν•   Α.    ψρος      .  ] 

Ο  λογιώτατος  Ύπάτιος    Αυγερινός      '. 
Ιωάννης   Ροδοχανάχης 
Γεώργιος  Άβασιώτης  .  '  [ 


Φραγγκλης  Καράλης 
Ιωάννης  Κόντογλονς 

*Α'  Τ'        '      '  ν  • 

Παναγιώτης  Τζαμπόκας 
Ν.  Ν.         .       \ 
Σπυρίδων  Σακκελάριος• 
Δημήτριος  Ιωάννου    • 
Στ.   Κλημης 
Γεώργιος  Κ.  Κωστή    • 
Αντώνιος  Λημητρία 
Γεώργιος  Ξένης 
Κωνσταντίνος  Κατρίτζης 
Πανάγος  Νταμηλος 
Γΐίόργιος  Παπιολάκης 
ΦραγγβληςΣκβλάδης 
Παύλος  Καλλιγάς  Κεψαλληναΐος 
Γεώργιος  Σβυνος  Καλνμνιος 
Νικόλαος  Μ.  ΣβΰνβςΚαλυμνι 
3 Αναγνώστης  Τζ,αέισης  Καλνμνιος 
Σωτήριος  Γερβσης 
^Αναστάσιος  Ζοηραψου  Ικ  Κόρυτζας 
Κωνσταντίνος  ΒΙ.Κΰμας 
^Ιωάννης  Κατακΰζηνός 
Γεώργιος  Πιερόπ&λος  • 
Γεώργιος  Μεντζελος    . 
%  Αποστόλης  Καλογιώργης     . 
Μάρκος  Παπαδάκης     • 
Νικόλαος  Ποστολάκας  • 
Παναγιώτης  Αεγριμης 
1 Ιωάννης  τδ  Χ-  Μημα 
Γεώργιος  Ιωάννου 
Θ.  Α  β  μα 
Κ.  Μπερτουμη 
^Ιωάννης  ' Ράλλης 
Νικόλαος  Ησαΐας 
Παύλος  Μαυροκορδάτος 
' Ιωάννης  Σκαραμαγκάς 
Πέτρος  *Ισοί>φ 
Λεονάρδος  Κ.  Βχρος        ^  , 
Θεόδωρος  'Λχιλλευς' Ιατρός 
Ιωάννης  Αραγίνης 
Φραγγ&ληςΝ.  Γλυκοφρείδης• 
Περικλής  Σαπβντζάκης 
Κωνσταντίνος  Τσμπβρος 
Δημήτριος  Πλατυγενης 
Ενστοάτιος  Μεταξάς 


'.ιομα 


της 


Αλβ 


ανίας 


ιχιν 

Σωμι 

Βασίλειος  Σάββας 

Γεώργιος  Βλισμας 

*  Αλέξανδρος  Λιβαδίτης 

Σπυρίδων  Α.' Άντωνόπαλος 

Κυριάκος  Κατραρος    •         ....... 

Μιχαήλ  Πα'ξιμάδης 

Νικόλαος  Βασίλειος  τδ    Αντωνίου 

Νικόλαος  Σταματόπχλος 

Λημήτριος  Κασάπης 

Γεώργιος  Λιαζός         • 

"ΊωάννηςΜ.'Ροδοκανάκης 

3 Αλέξανδρος  Γαλάτη 

Κωστάκης  Σπανδονη   .  .•..... 

Αημήτριος  Θεοδώρου  εκ  Σεβρών       .         ... 

Πέτρος  Λαγγ&ρόπουλος  Πατρεύς 

*  Ιωάννης  Κάππαρις  , 

^Ιωάννης  3 Αποστολόπαλος 

3 Αλέξανδρος  Βλαστός  .         .         .         .    *    . 

Γεώργιος  Σαριδάκης  ....... 

^Ιωάννης  * Ανδρ&λάκης  . 

*  Ιωάννης  Κόσσυψας    . 

Λεονης   Τζιτζεκλης 

Μιχαήλ  Λελτας  

Λουκάς  Σωτηριάδης 

Νικόλαος  Στρατής        

^Ιωάννης  Βοζίκης 

Μ.  Βογιαζόγλου 

3 Ιωάννης  'Ρήγας  -         .         • 

Ιωσήφ  Βατόρης " 

Βασίλειος  Πιτακός 

Παναγιώτης  Τζίπουρας 

Κωνσταντίνος  Λαραμάνης 

Νικόλαος  Μπιριάκος 

Λημήτριος  Κολέας 

Παρ&ενιος  Ίεοροδιάκονος  Γ.Πελοπίδης     .... 
Βασίλειος  Π.  Πελοπίδης 


ι,χν 

ΑΓΙΑΣ  31ΑΥΡΑΣ.         ^  2ώμαψ 

Βαρθολομαίος Καραμντζης  ο  ϊχΝίχοπόλεωςτηςΉπεΙρφ         ι 
Δημήτριος  Παπα'άοαννόπονλος  ο   εκ  Πρεβέζης  .  .  2 

Ό  εκ  της  Λευκάδος  "'Ιΐύαννίκιος'" Ιερομόναχος  Βικέντιος 

*  Ο  εκ  της  Λευκάδος  Σπυρίδων  Μπάρμπαρρΐγος  . 
Ο  εκ  της  Λευκάδος  Φίλιππος  Κορόνιος  .          .  . 

Ό  εκ  της  Λευκάδος  Α.  Ευςά&νιος  Πηλικας     . 
Σπυρίδων  Μιχελης  Λευκάδιος  .... 

<0  εκ  της  Λευκάδος  Σπυρίδιον  Ιωάννου  Γουλέμης    . 

Ο  εκ  της  Λευκάδος  Σπυρίδων  3Ιιοάννον  Σπντίος 
1  Ο  εκ  της  Λευκάδος  Σπυρίδων  Φλογα'ί'της  .  . 

3  Ο  εκ  της  Λευκάδος  3 Ιωάννης   Τζαέσης    . 
1  Αναςάσιος  Εύςαθ-ίον  Παπακάλη  Λευκάδιος 
1  Ο  εκ  της  Λευκάδος  Βαγγέλης  Βερύκιος    . 

Γεώργιος  Καβαδιας  "Ιωάννου  Λευκάδιος  . 

/  "ε'ι'ιργιος  Κωνζαντίνϋ  Σεεφανίτζης  Λευκάδιος  .  . 

*  Ανδρέας  Ξενοφών    Σπυρίδωνος   Βλαντη  Λενκαδιος  . 
Λημητριος  Μήνα  Βασιλόπεΰ.ος  Λενκάδιος 
Αηπ ητριος  "Άπόςολος  Σταμπόγλου  Λενκάδιος  . 
3 Ιωάννης  Νικολάβ  ΙΜαρΐνος  Λενκάδιος 
3 Ιωάννης  Στεψανίτζης  ποτέ  Γεωργίου 
"Αντώνιος  Τριαντάσνλλος  3 Αθανασίου  Λευκάδιος 
3 Ιωάννης  Θεοψνλης  Σκαδαρέσης  Λενκάδιος 
Ίίηο.υινώι •δας3 Αντωνίπ  Κόνδαρης  Λευκάδιος     . 
Τ\1άρκος  Κονηδάρης  τιοτέ   Θεοδοσίου 
Σπυρίδων  "Νικολάου  Γαντζίας  Λενκάδιος.  . 
3Ιωάννης  Σπυρίδωνος  Σέρβος  Λενκάδιος  . 

ΛΑΡΙΣΣΗΣ.  Σώι 
ι0  Πανιερώτατος  Μητροπολίτης  "Αγιος  Λαρίσσης  Κύ- 
ριος Μελέτιος 

Ό  Θεοψιλέςατος  "Επίσκοπος  "Αγιος  Γαρδικίΰ,  Κύριος 
Αμβρόσιος    ....... 

Ο  Μουσικολογιώτατος  Αρ/ιδιάκονος  τβ•  άγια  Λαρίσσης 
Μελέτιος  Σμυρναίος       ..... 

Ό   Ιεροδιάκονος  τ&  αγίου  Λαρίσσης  Γαβριήλ  Σίφνιος 
Ο  Ιεροδιάκονος  τβ  αγίου  Γαρδικίϋ  Αν&ιμος 
Ο  Ιερομουσ.  Αγάπιος  έξ"Έλασσώνος 
Ο   Ιερομονσ.  Λιονύσιος  εκ  της   Θεοτόκου 
Ό  Παπά  Αθανάσιος  εκ  Λειβαδίου  τηςΠλασσώνος    . 
Ό  Παπα  Βασίλειος  άπδ  Παλαμαν    .... 

Ό  εντιμότατος  Αημητριος  Γ.  Σγάρτζ  εξ  Αμπελακίων 
Ο  Μασικολογιώτατος    'Βάνθ'ος  εκ  Ζάρκου 
Ο  τιμιώτατος  Γιωργβσης  Αποζόλου  άπο  Παλαμαν  . 
Ο  τιμιώτα.τος  Αποστόλ/,ς  Γεωργίου   άπδ  Παλαμαν    . 
Ο  τιμκότατος  Κωνςαντΐνος Παπ.  θεοδιόρον  άπδ  Κοπρατζη 
Ό  τιμιώτατος  Τριαντάφνλλος  Κωνςαντίνβ  άπδΚοπρατΖη 
Ό  τιμιώτατος  Νικόλαος  "Ίωάννον  Λαρισσαΐος 
'  Ο  τιμιώτατος  Γαοργούλης  Αναγνώστης  Κανονάρχος 

Τρίκκη  της  Θετταλίας.  Σώματα  3 1 

'  Ο  Θεοψίλέςατος  "Επίσκοπος  Σιαγών   Κύριος  Κύριλλος      5 


ι.χνι 

Ό  Πανοσιώτατος  Αμβρόσιος  Ηγούμενος  Κορηοβίτης 
'  Ο  Πανοσκότατος  Ζαχαρίας  τδ  πρώην   Τρίκκ^ς 
Ό  Πανοσιώτατος  Νικηφόρος  εκ  ζΐασίκα  . 
1 0  Πανοσκότατος  Νικόδημος   ..... 
'  Ο  Πανοσκότατος  Αγάπιος  Ικ  της  τδ  Κίκκου  . 
Ο  Πανοσιώτατος  "Ιωακε)μ  Ικ  της  Αγίας    Τριάδος    . 
Ο  τιμιώτατος  Σταμουλάκης   Οίκονομίδης. 
Ο  τιμιώτατος  Δημήτριος  Κωνσταντίνου  Σιμή. 
Ό  τιμιώτατος  Ιωάννης  Νικολάα       .... 
*0  τιμιώτατος  Κώνςας  Πάνας  .... 

Ο  τιμιώτατος  Νικόλαος  "Ιωάννου     .... 
Ο  τιμιώτατος  Αημητρά.κης  Κώνζα  Ικ  Κλινοββ  * 

Ο  τιμιώτατος  Στέφανος  "Ιωάννου  Καιούτα 
Ο  τιμιώτατος  Γεώργιος  Λιαμάντη  .... 
Ο  τιμιώτατος  Δημήτριος  Αναγνώςης  Βοϊβόδα 
Ο  τιμιώτατος  Γεώργιος  "Αδάμου  Βοϊβόδα 
Ο  τιμιώτατος  Γεώργιος  Λημητρία  "Ιατρός 
Ο  τιμιώτατος  Δημήτριος  Ζωγράφος 
Ο  τιμιώτατος  Βασίλειος  Αναγί'ΐόςης  εξ  άγραφων 
Ο  τιμιώτατος  Βασίλειος  Γεωργίου  Αλεβίζη 
Ο  τιμκοτατος  Τασούλας  "Ιωαννίτης 
Ο  τιμιώτατος  Γεώργιος  Γεωργιάδης 
Ο  τιμιώτατος  Βασίλειος  "Αρχοντη    .... 
Ό  τιμιώτατος  Νικόλαος   Τζαβέλας  .... 
Ο  τιμιώτατος  Νικόλαος  Αναστασία  "Ιατρός 

Τύρναβον  ττ,ς   Θετταλίας.  Σιό/ιαι 

Αγάπιος* Ιερομόναχος  επίτροπος  τδ  Αγίου  Αθανασίου 
Μακάριος  Ιερομόναχος  τϋαντβ  ΒΙοναςηρίΰ 
Μακάριος  Ιερομόναχος     ...... 

Λεόντιος  Μοναχός 

Ο  ελλογιμος  διδάσκαλος  της  σχολής  Δημήτριος 
Ό  τιμιώιατος  Σταμαλάκης  Μπαράτα 
Ο  τιμιώτατος  Σταμουλάκης  Γκουςρββα  . 

Σιλιτζάνι  καϊ  Αγνιά.  Σωματ 

Ο  Πανοσιώτατος  Πνευματικός  Γεράσιμος  Κύπριος  . 
Ο  Παπα  Λημήτριος  Αανιηλ  ..... 
Ο  Παπα  Παναγιώτης  Χ.  Λημητρίΰ 
ιΟ  λόγιος  "Ιωάννης  Παπ.  Πάτρα      .... 
Ο  τιμιωτατος  Αημητριος  Γεωργίου  Χρυσοχόβ 
Ο  τιμιώτατος  Σούλιος  Τριαντάφυλλου 
Ο  τιμιώτατος  Χ.  Μητρός  Γεωργίου 
ίΟ  τιμιώτατος  "Ιωάννης  Αντωνία       .... 
Ό  τιμιώτατος  Παναγιώτης  "Ιωάννου 

Λομοκδςκαϊ"  Ομβριακη.  Σώματι 

Ό  ΑΙδεσιμώτατος  Σακκελάριος  Παπά   Γεο'ιργιος 
ΛιονύσιοςΤερομόναχος  εκ  της  Μονής  τη  Αγία Αθανασίου 
Ο  λογιώτατος  Κυριαζης  εκ  Φερών  της  Θετταλίας    . 
Ο  τιμιώτατος  "Ιωάννης  "Αναγνώςης  Παπάτζογλου    . 
Ο  τιμιώτατος  "Αθανάσιος  Παγκρατίου    . 


805Τ0Ν  υΝΐνΕΡ5ΙΤΥ 
Τ6Χ5Μ  Β0 

ΤΗεθΓ6ΐίΙ<ΟΠ  ΓΠ693  Ιί5  ΓΠ0υ$ΐΙ<65  / 

ιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιι 

1    17Π    00303    45Μ5 


ΌοηοίΓειηανβ 


εΐιατ^ε  δΐίρ  ίτοιη  ίΗΐ5  ροε^εί 
_  ίί  δΐίρ  ΐ8 1ο8ί  ρΐεαδβ  Γείυτη  Βοοίε 
άίιεούγ  ίο  ά  οίτουΐαίΐοη  δίη££  ηιεπΛει*. 


Βοδΐοη  υηίν€Γ3ΐίγ  ΙϊΒγοπο8 

771  Οοππηοιτννβ^ΙίΙιΑνεηιιε 

Βοδίοη,  Μαδδαοίηίδείίδ  02215