Full text of "Titi Livii Patavini Historiarum ab urbe condita libri qui supersunt xxxv"

See other formats

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project 
to make the world's books discoverable online. 

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject 
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books 
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover. 

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the 
publisher to a library and finally to you. 

Usage guidelines 

Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the 
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to 
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying. 

We also ask that you: 

+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for 
personal, non-commercial purposes. 

+ Refrainfrom automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine 
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the 
use of public domain materials for these purposes and may be able to help. 

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find 
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it. 

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just 
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other 
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of 
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner 
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe. 

About Google Book Search 

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers 
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web 



at |http : //books . qooqle . com/ 



5!SS 



C 1/Oifif 



f^arbarti Collegr liftrarg 




LIBRARY OF THE 

CLASSICAL DEPARTMENT 




- '-^ 



KjbyGoogle 



dbyGoogle 



by Google 



dbyGoogle 



dbyGoogle 



dby Google 



TITI LIVII 

PATAFINI 

TOMUS V, 



dbyGoogle 



dbyGoogle 



TITI LIVII 

PATAFINI 

TOMUS V, 



dbyGoogle 



KjbyGoogle 



TITI LIVII 

PA TAVINI 

HISTORIARUM 

AB URBE CONDITA 

LIBRI QUI SUPERSUNT XXXV. 

Rtcenfuit J. N. LallbMAHD. 

T O M U S V. 



.^^^■^. 




PARISJI.S; 
Typis Barbou , vift M athurinenfiufli* 

MDCC Lxxr. 



dbyGoogle 



fuMmmmmrt 



•DffVAffd CULieiiE litttAllf 



-- . ^ 



^*. • "> 



dbyGoogle 



E P I T O M E 

LIBRI XXXI LIVIANL 

Jj ELLI advcrsus Phllippum Mace^ 
jccdonia ngeniy quod intermiffum erat^ 
repetiti caufce referuntur ha. Temport 
Initiorum duo juvenes AcamaneSy qui 
non initiati erant ^ Atheruis venerunty 
& in facranum CereriSy cum aliis po* 
pularibus fuis imraverunt. Ob hoc^ 
tamquam nefas fummum commijijfent y 
ab Athenienjibus cafifunt.Acarnams^ 
mortibus fuorum commoti , ad vindi^ 
tandos illos auxilium a PhiUppo^ pt^. 
tierum. Paucis menfibus pofi pacem 
Carthaginienfibus datam^quingemefimo 
^uinquagefimo anno ab urhe condita^ 
quum Athenienfium y qui obfidebantur 
a PhilippOy legati auxilium a fenatte 
Tomus r, A 



dbyGoogle 



2 Epitome Libri XXXI. 

petijfent , & fenatus id cenfuijfct fc" . 
rendum^ pUhcy quhd tot bdlorum con* 
tinuus labor gravis craty dijfcnticntc ^ 
tenuit auclontas Patrum^ ut focia ci" 
vitati ferri opcm populus quoquc Ju-' 
berct. Bellum id P. Sulpicio conjiili 
mandatum cjl ; qui cxcrcitu in Macc" 
doniam duBo , cqucjiribus proeliis cum 
Philippo projpcri pugnavit. Abydcni 
a PhiUppo obfcjfi y ad cxemplum Sa- 
guntinorum , Juos fequc occiderunt. 
L. Furius prcttor Gallos Infubres rc" 
bellantcs, & Amilcarem Pccnumy bcl" 
lum in ca partc molicntcm ^ acic vicit. 
Amilcar co bcllo occifus ejl^& millia 
hominum triginta fcx. Pratcrea cxpc-- 
ditioncs Philippi rcgis^ & Sulpicii con- 
fulis y cxpugnationcfque urbium ab 
utroquc faSaSy continet. Sulpicius corir 
flily adjuvantibus rcge Attalo & Rho- 
diis y bcUum gcrebat. Triumphavit dc 
f^allis £« Furitis prator. 



dbyGoogle 




T. LIVII PATAVINI 

HISTORIARUM 

AB URBE CONDITA 
L I B E R X X X I. 

I. iVJ. E quoqae juvat, velut ipfe in patte 

iaboris ac periculi fuerim, ad finem belii IJ^c.ioil 
Punici perveniffe.Nam etfi profiteri aufum, 
perfcripturum res omnes Romanas, in par- 
tibus imgulis tanti operis fatigari minime 
conveniat ; tamen quum in mentem venit, 
tres & fexaginta annos (tot enim fiint a 
primo Punico ad fecundum bellum finitum) 
aeque multa volumina occupaffe mihi, quam 
occuparint quadringenti oaoginta feptem 
anni a condita urbe ad Appium Claudium 
confulem, qui primus bellum Carthagmien- 
fibus intulit ; jam provideo animo , velut 
qui proximis littori vadis indufti mare pe- 
dibus ingrediuntur , quidquid progredior, 
in vafliorem me altitudinem , ac velut pro- 
fundnminvehi,& crefcere pene opus,quod 
prima qusque perficiendo minui videbatur. 

Aij 



dbyGoogle 



4 T. L 1 r I I 

> L^ Pac^gm Punicam bellum Macedonicum t%^ 

u.c.^i cepit ; periculo haudquaquam comparan- 
** * *°' * dum y aut virtute ducis , aut militum robore : 
claritate regum antiquorum , vetuftaque 
fama gentis , & magnimdine imperii , quo 
multam quondam Europae , majorem par- 
tem Afise obtinuerant armis,j)rope nobilius. 
StUum Ceterum coeptum bellum advcrsus Philip- 
^^,''' P""^ decem ferme ant^ annis, triennio prius 
depofitum erat , quumw£toli & belli & pacis 
fuiflent caufae. Vacuos deinde pace Punici 
jam Romanos , & infenfos Phiiippo , quum 
ob infidam adversus ^tolos aliofque re« 
gionis ejufdem focios pacem , tum ob au- 
xilia cum pecunia nuper in Africam miffa 
Annibali Poenifque , preces Athenienfium , 
quos agro pervaflato in urbem Compulerat, 
excitaverunt ad renovandum bellum. 

II. Sub idem feri tempus & ab Attalo 
rege, & Rhodiis legati venerunt , nuntian* 
tes,Afiae quoque civitates foUicitari. His 
legationibus reiponfum eft , cur« Afianam 
rem fenatui fore* Confultatio de Macedo- 
nico bello integra ad confules , qui tunc 
Lt%atiin iTi ptovinciis craut, rejeda eft. Interim ad 
^f^' Ptolemaeum .^gypti reeem legati tres miffi , 
C. Claudius Nero , M. ^miUus Lepidus , 
P. Sempronius Tuditanus ; ut & annuntia;- 
rent vidum Annibalem Poenofque , & gra- 
tias agerent regi, qubd in rebus dubxis, 
quum finitimi etiam focii Romanos defe- 
rerent, in fide manfiftet ; & petercnt, ut^ 



dbyGoogle 



LlBER XXXL 5 

fi coa£H ihjuriis bellum adversus Philip- £9e=-3i 
pum fufcepiffent, priflinum animum crgay^«^|n. 
populum Romanum confervaret. Eodem *" 
fere tempore P. ^lius conful in Gallia, 
quum audiflet a Boiis ante fiium adven* 
tum incurfiones in aeros fociorum fadas , 
duabus legionibus ftmitariis tumultiis ejus 
causa fcriptis , additifque ad eas quatuor 
cohortibus de exercitu fuo , C. Oppium 
prsefe£lum focium hac tumultuaril manu 
per Umbriam ( quam tribum Sap])iniam 
vocant ) agrum Boiorum invadere juflit : 
ipfe e6dem , aperto itinere , per medios 
montes duxit. Oppius ingreflus hoflium 
fines, primb populationes fatis profpere 
ac tutb fecit : dele^^o deinde ad caflrum 
Mutllum fatis idoneo loco , ad demetenda 
frumenta(jam enim maturae erant fegetes) 
profedus , neque explorato circa, nec fta- 
tionibus fatis firmis , quse armats inermes 
atque operi intentos tutarentur , pofitis , 
improviio impetu Gallorum cum n-umen- 
tatoribus efl circumventus. Inde pavor 
fugaque etiam armatos cepit. Ad feptem 
inillia hominum palata per fegetes funt 
caefa^inter quos ipfe CUppius praefeftus: 
ceteri in cailra mem compulfi , inde fine 
certo duce confenfu militari proxima nofte, 
relifla magnl parte rerum fuarum , ad con- 
iislem per faltus prop^ invios pervenere : 
qui , nifi qubd populatus eft Boiorum fines , 
& cum Ingaimis Ligqribus foedus icit^nihi]*, 

A iij 



dbyGoogle 



a.C.201, 



6 T. L I V I 1 

quod eflet memorabile , aGud in provin-^ 
cia quum geffiffet , Romam rediit. 

III. Quum primiim fenatum habuft, 
univerfis poftulantibus , ne quam priiis 
rem , quam de Philippo fociorumque que- 
relis ageret ; relatum extemplo eft ; de- 
crevitque frequens fenatus , ut P. ^lius 
conful , quem videretur ei , cum imperio 
mitteret,qui, claffe accept^, quam ex Si- 
cilia Cn. O^vius reduceret , in Macedo- 
niam trajiceret. M.Valerius Laevinus pro- 
praetor miffus , circa Vibonem duodequa- 
draginta navibus ab Cn.0^avio acceptis» 
in Macedoniam tranfmifit. Ad quem quum 
M.Aurelius legatus veniffet , edocuiffetque 
eum , quantos exercitus , quantum navium 
numerum comparaffet rex, & quemadmo- 
dum circa omnes non continentis modb 
urbes^ fed etiam infulas , partim ipfe adeun* 
do , partim per legatos , conciret homines 
ad arma ; majore conatu Romanis id ca- 
peffendum bellum effe, ne, cunflantibus 
iis , auderet Philippus , quod Pyrrhus prius 
aufus ex aliquanto minore regno effet : haec 
eadem fcribere Aurelium confuUbus & fe- 
natui placuit. 
A%ri rV. Exitu hujus anni quum de agris ve- 
Vc!pto^ terum milimm relatum effet , qui du6hi 
diyif* atque aufpicio P. Scipionis in Africa bellum 
perfeciffent ; decreverunt Patres, ut M. Ju- 
nius praetor urbis , fi ei videretur, decem- 
VVQS «igro Samniti Appuloque , quod ejui 



dbyGoogle 



LiSER XXXL 7 

publicum populi Romani eflet , metiendo j*.. .*& 
dividendoque crearet. Greati P-Servilius, u^^-^^«; 
Q. Caecilius Metellus , C. & M. Servilii** 
{ Geminis ambobus cognomen erat ) L. & 
A. Hoflilii Catones , P. Villius Tappulus, 
M. Fulvius Flaccus , P. ^lius Paetus, Q. Fla- 
minius. Per eos dies, P.^lio confule co- 
mitia habente , creati confules P. Sulpicius 
Galba, CAurelius Cotta. Prstores exinde 
fafti , Q. Minucius Rufus , L.Furius Purpu- 
reo , Q.Fulvius Gillo, Cn.Sergius Plancus. 
Ludi Romani fcenici eo anno magnific^ 
apparat^que fadi ab aedilibus curiuibus , 
llValerio Flacco & L. Quintio Flamini- 
]io : biduum inftauratum eft ; frumentique 
vim ingentem , quod ex Africa P. Scipio 
miferat, quatemis aeris populo cum fumma 
fide & gratia diviferunt. £t plebeii ludi ter 
toti inflaurati ab sdilibus plebis,L.Apuftio 
Fullone & Q. Minucio Rufo , qui ex aedili* 
tate prstor creatus erat: & Jovis epulum 
fiiit ludorum caussL. 

V. Anno auingenteftmo quinquagefimo -j 

fecundo ab uroe condita,P.Sulpicio Galba, a.c.1oc.' 
C. Aurelio confulibus , bellum cum reee y^^\Y 
Fhilippo initum eu , paucis meniibus poft c. Aure- 
pacem Carthaginienfibus datam. Omnium ^^vtiliu 
primum eam rem Idibus Martiis, quo die p^,^["^' 
tum confulatus inibatur, P. Sulpicius conful /»«« «- 
tetulit ; fenatufque decrevit , utl confules "«JL. 
majoribus hoftiis rem divinam facerent,qui« 
bu$ diis ipils videretur, cum precatione eai^ 

A iy 



dbyGoogle 



8 T. L 1 r I 1 

e,'"v. QuaAi rem fcnatus popidufquc Romanus it 

^qV^' republica deque ineundo novo bello in anim&^ 

' haberet, ea res uti populo Romano , fociifque 

ac nomini Latino, bene ac feliciter eveniret : 

fecundiim rem divinam precationemque ^ 

nX de repubHca deque provtnciis fenatum 

confulerent* Per eos dies opportun^ irri- 

tandis ad bellum animis, & Ittterae a M. Au- 

relio legato , & M.VaIerio Lsevino proprae- 

tore allatae ; &L Athenienfium nova legatio 

venit, quae regem appropinquare finibua 

fuis nuntiaret ; brevique , non agros mo- 

db, fed urbem etiam in ditione ejus fu- 

turam , nid quid in Romanis auxilii foret. 

Quum pronuntiaflient confules , rem divi^ 

nam ritl perfeftam effe, & precationem 

admififfe deos arufpices refpondere , la&* 

taque exta fiiiffe , £c prolationem finium , 

viCToriamque, & triumphum portendi , tum 

littera Valerii Aureliique leAae , & legati 

Athenienfium auditi. Senatus inde conful- 

tum fa6tum eft, ut fociis gratiae agerentur, 

qubd diu foUicitati , ne obfidionis quidem 

niem fide decefiSffent : de auxilio mittendo 

tum refpondere placere, quum confules 

provincias fortiti effent ; atque is conful, 

cui Macedonia provincia eveniffet, ad po- 

pulum tuliffet , ut Philippo regi Macedonum 

indiceretur bellum, 

VI. P. Sulpicio provincia Macedonia 
forte evenit, ifque rogationem promulga- 
YAt, VeUentyjubcrent Phil^po regi Maced^, 



dbyGoogle 



LlSER XXXI. 

ttikttfitte, qui fub regno ejus ejfent, ob in" 



jurias armaque illata fociis populi Romani, U*5-n«- 
Mlum indici : alteri confulum Aurelio^ 
Italia provincia obdgit. Pr«tores exinde 
ibrtiti funt, Cn.Semus Plancus urbanam» 
Q. Fulvius Gillo Siciliam , Q. Minucius 
Rufus Bnittios,L.Furius Putpureo Galliam. 
Rogatio de bello Macedonico primis cor nog^ 
mitiis ab omnibus ferme centuriis antfr-^*"/^/^ 
^uata eil : id.quum feffi diutumitate Scpopuius 
«ravitate belli uA, fponte homines tadio '""*'**'• 
»borum periculorumque fecerant , tum 
Q. Baebius tribunus plebis , viam antiquam 
criminandi Patres ingreflus , incufaverat 
bella ex bellis feri, ne pace umquam frui 
plebs poflet. &ffh eam rem pafb Patres^ 
laceratufque probris in fenatu tribunus ple^ 
bis : & conmlem pro fe quifque hortari , 
ut de integro comitia rogationi ferendae 
ediceret, caftigaretque fegnitiem popuii, 
at<^e doceret,quanto damno dedecorique 
dilatio ea belti fiitura eflet. 

Vn. Conful in campo Martio comitiis Cajiigat 
priufquam centurias in fuflragium niitce- J^^J^J^ 
ret, concione advocati, Ignorare, inquit, 
videmini mihi , Quirites y non , utrum hellum 
anpacem haheatisy vos confuli (^neque enim 
Uherum id vobis permittit PhilippuSy qui terrd 
marique ingens hellum molitur) fed utrum in 
-Macedoniam legrones tranfportetis ^ an hofiem 
in Italiam acciviatis. Hoc quantwn interfit, 
fi umquam antl alias, Pwtico certi proxim^ 

A V 



dbyGoogle 



10 T. L 1 r 1 1 

a . . ' - hello experti eftis. Quis enim dubitat, quin^ 
Y^q]^ fi Saguntinis obfejjis fidemque nofiram implo^ 
' rantibus impigrc tuliffemus opem, ficut patrts 
noftri Mamertinis tulerant, totum in Hi/pa^ 
niam averfuri bellum fiurimus , quod cunBan" 
do cum fiimma clade noftra in ItaUam accc" 
pimus ? Ne illud quidem duhium eft, quin 
hunc ipfum Philippum, pafium }am per lega^ 
tos litterafque cum Anntbale in Jtaliam traji^ 
cercy miffo cum claffe Lavino^ qui ultro ei 
belUim infirret, in Macedonia continuerimus, 
Et quod tunc fecimus , quum hoftem Anni" 
balem in Italia haberemus, id nunc, pulfo 
Italid Annibale , devifiis Carthaginienfibus ^ 
cunEiamur facere ? Patiamur expugnandis 
Athenis, ficut Sagunto expugnando Anni-^ 
ialem paffi fumus , fegnitiem noftram expe^ 
liri regem : non quinto inde menfe, quemad- 
modum ab Sagunto Annibal, fed quinto inde 
die, quam ab Corintho folverit naves , in 
Italiam perveniet. Ne aquayeritis Annibali 
Philippum , ne Carthaginienfibus Macedonas; 
Pyrrho certe aquabitis» Pyrrhp dico I Quan-' 
tum vel vir viro , vel gens genti prafiat ? 
Minima accejfio fimper Epirus regno Mace^ 
donia fuit, & hodie eft. Peloponnefum totam 
in ditione Philippus habet, Argofque ipfos, 
non vetere famd magis, qud/n tnorie Pyrrhi 
nobilitatos» Noftra nunc compara : quant^ 
magis florentem Italiam, quantb magis in» 
tegras res, falvis ducibus, falvis tof exerci^ 
$ibus ,quos Punicum poflea bellum abfumpfit^ 



dbyGoogle 



LlB E K XXXL 1 1 

'nggnffus Pyrrhus, tamen concujjit, & viSior ■ * 
prapi ad ipfam urbem Romam venit , nec^^-^^*' 
TartnUni modb oraque illa Italia , quam 
majvrem Graciam vocant, ut linguam, ut 
nomen ficutos crederes , jfid Lucanus , & 
JSruttius, & Samnis a nobis deficerunt, Hac 
vos, fi Philippus in Jtaliam tranfinifirit, 
fuietura aut manfura in fide creditis ? Matt* 
firunt enim Punico poftea bello. Numqudm.,. 
ifii populi, nifi quum deerit, ad qucm defdfi 
cant, a nobis non deficient, Si piguiffet.vbs 
in Afiicam trajicere, hodie in ItaUatAmu* 
kaUm 6* Carthaginienfes hofics .haberttisk 
Macedonia potius, qudm Italia, b.eUum ha* 
beat : hoftium urbes agrique fenoi atqtft iffii 
vaftentur. Experti jam ,fumus fons naiis, 
quam domi , /eUciora potmtioraqufi anna ^. 
Ite in fuffragium bene juvantibus diis ;. & 
qua Patres cenfuerunt , vos jubete. Hujus 
vobis fententia non conful modd au&or efi^ 
fed etiam dii immortales , qui mihi facrifi* 
canti precantique, ut hoc bellum mihi, fo» 
natui, vobifque, &focus ac nomini Latinop 
clajfibus exercitibufque nojlris bene acfeliciter 
cveniret, lata omnia projperaque portendere. 

VIII. Ab hac oratione in fuf&affluiil Popuia» 
miffi , uti rogarat , bellum )ufferunti Supr •J?"'" 
plicatio inde a confulibus ,in tzjiduum ei suppu. 
ienatufcoarulto indi^Va eft , obfecratique ^wa/oi 
circa omnia pulvinaria dii , ut quo$J belr j^JcreTum 
lum cum Philippo populus juffiflet»id.beni ConfuiT 
ac f^ficiter evenir^t j ccnfuljdqu.e feriries/*"*'"* 

A vj > 



dbyGoogle 



12 T. L I r 1 I 

AL I I I ab confule Sulpicio , bellam , quod uid^ 

tJ^.T5a. ceretur reei Philippo , utrum ipii utique 

'^*nuntiari juberent ; an fatis eflet, in fimbti& 

regni quod proximum praeiidium eflet ^ 

cb nuntiari : fecxales decreverunt, utnimr 

eorum fecifTet , red^ fadurum. Confuli a 

Patribus permifliim , ut, quem yideretur 

ex iis , qui extra fenatum eflent , legatun:» 

Extr- mitteret ad bellum regi indicendum» Tum. 

^tu*. ^^ exercitibus confulum praetorumque ac-^ 

tnm r^onfuies binas legiones fcrrbere )uffi ; 

veteres 4imittere exercitus» Sulpicio » cui 

novum ac magni nominis bellum decretum 

erat ; permiflum , ut de exercitu , quemi 

P. Sdpio ex Africa deportaflet , volunta- 

rios y quos .poflet » duceret ; tnvitum ne 

Saem mili^m veterem ducendi jus eflet. 
^^toribus L.Furio Purpureoni & Q. Mi- 
nUjcio Rnfo quina millia fociClm Latini no^ 
minis confui daret ; quibus praefldiis altet 
Galliam , alter Bruttios provinciam obti<« 
neret. Q. Fulvius Gillo & ipfe juflus ex 
co exercitu , quem P.^lius conful habuiA 
iet , ut quifque minim^ multa ftipendia 
haberet , legere , donec & ipfe quinque 
s&iiUa focii^m ac nominis Latini efleciffet : 
i4 prafidio Siciliae provincias effet. M. Va- 
lerio Fakoni , qui prtttor priore anno 
Ompaniam provinciam habuerat , prorp- 
gatum in annum imperium efl ; uti pro- 
^raefor in Sardiniam trajiceret , atque de 
cxtrcitu y qui ibi efiet , quinqu^e millie 



dbyGoogle 



Ll<BER XX XL li 

Ibci&m nominis Latini, qui eorum minime ^ 
multa {tipendia haberet , legeret. Et con- Uj5-^?«* 
futes duas urbanas le^ones fcribere juiE ; ** **^ 
quae , fi qub res pofceret , multis in Italia 
coatadis gentibus Punici belli focietate, 
kaque inde timientibus, mitterentur. Sex UzUnt^ 
legionibus Romanis eo anno ufura refpu^ ^* 
blica erat. 

IX. In ipfo apparatu belii legati ab reee uwl 
Ptolemso venerunt, qui nuntiarunt , Athe'' ^'£^ 
nUnfes adversus Philippum petiffe ab rege 
auxilium : ceterum , etfi communes focii fint , 
tamen , nifi ex auflotitate populi Romani ^ 
neque clajfem , neque exercitum defendendi 
aut oppuffiandi cujufquam causd regem in 
Graciam mijfurum ejffe. Vel auieturum eum 
in regno jfi populo Romano/ocios defendere 
liceat ; vel Romanos quiefcere , fi malint , 

' paffurum , atque ipfum auxiUa , qua faeilc 
advershs PhiUppum tueri Athenas poffent , 
mtffurum, Gratiae regi ab fenatu aas , ref* 
ponfumque , Tutari focios populo Romano 
en animo effe : fi qua rt ad id bellum opus 
fity indicaturos fegi ; regnique ejus opesjcire 
fubfidia firma ac fidelia fua reipubliCct ejffe, 
Munera deinde legatis in fmgulos quinum 
fnillium «ris ex fenatufconfulto mi(&. Quum 
deledum confules haberent , pararentque » 
^s ad bellum opus eflent ; ciyitas reli* 

E'ofa , in principiis maxim^ novorum bel- 
rum , fapplicationibus habitis jam , 6c 
obf(^atioae «irca omnia pulvinaria £a^» 



Digitized by CjOOQIC 



14 T. L I r I I 

lieEd ne quid praetermitteretur , quod atiquando 
«!c.'aM. f*^"* ^^ 9 ludos Jovi donutnque vovere 
' confulem , cui provincia Macedonia eve- 
niflet, juffit. Moram voto publico lici-* 
nius pontifex maximus atmlit , qui nega-» 
vit ex incerta pecunia vovere debere , fi ea 
pecunia non pojfet in belUim ufiii ejfe* Re^ 
poni ftatim debere , nec cum dlia pecttnia 
tnifceri : quod nififafbim ejfet, votum rite 
folvi non pojfe. Quamquam & res , & auc' 
tor movebat ; tamen ad coUegium ponti- 
ficum referre conful jufTus , (i poffet te&h 
votum incertae pecuniae fufcipi : poffe, rec- 
tiufque etiam effe , pontifices decreverunt» 
Vovit in eadem verba conful , prxeunte 
maximo pontifice, quibusantea quinquen-* 
nalia vota fufcipi folita erant ; prsterquam 
oubd tantsL pecunisL, quantam tum, quum 
folveretur, fenatus cenfuiffet, ludos do- 
naque £a£hirum vovit. Toties ant^ ludi 
Magni de certapecunia voti erant ; ii primi 
de mcerta. 

X. Omnium animis in bellum Macedo-r 

nicum verfis , repent^ nihil miniis eo tem- 

CaUicu^ pore timentibus , Gallici tumultus fama 

iumuitust exorta eft. Infubres , Cenomanique , & 

UmUcare Boii , excitis Salyis , Ilvatibufque , & ce- 

teris Liguffinis populis , Amilcare Poeno 

duce , qui in iis locis de Afdrubalis exer- 

citu fubfliterat , Placentiam invaferant ; 6£ , 

direpta urbe , ac per iram maena ex parte 

incensa , vix duobus miUibus bominum iii< 



dbyGoogle 



LiBER XXXI. 15 

%er incendia ruinafque reU£Hs ^ trajedo Pado -=ssi 
ad Cremonam diriplendam pergunt. Vici- ^^ '^^** 
nae urbis audita clades fpatium colonis de- ^' 
dit ad ckudendas portas, prxfidiaque per 
muros difponenda , ut obuderentur tamen 
priiis, quam expugnarentur, nuntiofque mit- 
terent ad praetorem Romanum. L. Furius 
Purpureo tum provincis praeerat : cetero 
ex lenatufconfulto exercim dimifTo , prs- 
ter quinque millia focifim' ac Latini nomi- 
jiis , cum iis copiis in proxima regione 
provinciae circa Ariminum fubfljterat* Is 
tum fenatui fcripfit , quo in tumultu pro' 
yincia eflet. Duarum coloniarum , qua in" 
gentem illam tempeftatem Punici belli fubter» 
jugijfent , alteram captam ac direptam ab hof- 
iibus ^ alteram oppugnari. Nec in exercitu 
fuo fatis prafidii colonis laborantibus fore,^ 
niji quinque millia focium quadraginta mil' 
Uius hoflium ( tot enim in armis effi ) tru" 
cidanda objicere veHt, 6* tantd Jud clade 
jam inflatos excidio colonia Romana augere 
hoftium animos, 

, XI. His litteris recitatis decreverunt , ut 
C Aurelius conful exercitum , cui in Etru- 
tiam ad conveniendum diem edixerat, Ari- 
mini eadem die adefTe juberet, & aut 
ipfe , fi per commodum reipublicae pof- 
iet , ad opprimendum Gallicum tumultum 
proficifceretur ; aut L. Furio praetori fcri- 
beret , ut , quum ad eum legiones ex Etru- 
ria yeniiTent > miifis in vicem earum quin- 



dbyGoogle 



i6 T. L I r I 1 

9" <■ que miUibus fociorum , qui interim Etn^ 

^,c'V» "* praefidio eflent , proficifceretur ipfd 
' Legati ad coloniam liberandam obfidione. Lega- 
ti!iem' ^^^ i^c^ mittendos in Africam cenfuenint , 
•"^- eofdem Carthaginem , eofdem in Numi- 
diam ad Mafiniuam. Carthaginem , ut nun- 
tiarent , Civem eorum Amilcarem relidum in 
GaUia, haud fatis fcire ex Afdrubalis prius , 
an ex Magonis pojiea exercitu , bellum conr 
tra fotdus facere : exercitus Gallorum Ligw 
rumque exciviffe ad arma contra populum Ro" 
manum, Eum , fi pax placeret , revocandum 
illis , & dedendum populo Romano ejfe, Si- 
mul nuntiare juffi , perfiigas fibi non omnes 
redditos effe : ac magnam partem eorum pa^ 
lam Carthagini obverfari dici ; quos compre- 
hendi conquirique debere , ut fibi ex faedere 

^tmad reftituantur» Haec ad Carthaginienfes man*. 

/JT data. Mafmiffae gratulari jum, Quod non 
patrium modb recuperaffet regnum ifed, parte 
florentiffimd Syphacis finium adjefld , etiam. 
auxiffet. Nuntiare praeterea jufli , Bellum, 
cum reze Philippo fufceptum , qubd Cartha^ 
ginienfes auxiliis juvijfet , injuriafque infe^^ 
rendo fociis populi Romani, fia^rante bello 
Italid , coegiffet claffes exercitujque in Gra-- 
ciam mitti ; & diftinendo copias , caufa in 
primis fuiffet feriits in Africam trajiciendi. 
Petere , ut ad id bellum mitteret auxilia iVtf- 
midarum eqmtum. Dona ampla data , quas 
ferrent regi , vafa aurea argenteaque , togat 
purpurea, & palmata tnnica «om ebumeo 



dbyGoogle 



LlBER XXXL 17 

lcipione , & toga praeteicta cum curuli fel- 
la ; jui&que poUiceri , fi quid ei ad fir- 
mandum augendumque regnum opus efle 
judicafTet , enix^ id populum Romanumme- 
rito ejus prseftaturum. Verminae quoque 
S^rphacis filii leeati per eos dies fenatumj 
adierunt, excufantes errorem adolefcen-' 
tiamque , & culpam omnem in fraudem 
Carthaginienfmm avertentes. Et Mafinijfam 
Romanis ex hofte amicum faSium, Vcminam 
quoque annixumm , ne officib in populum 
Romanum aut a Mafinijja , aut ab ullo alio 
vincatur, Petere, ut rex ^ fociufaue , 6^ ami- 
cus ah fenatu appcllaretur. Relponfum le* 
gatis eft , Et patrem ejus Syphacem fine 
caufa ex focio 6* amico hoflem repeht^ po* 
puU Romani faSium ; & eum ipfum rudimen- 
tum adolefcentia bello lacejfentem Romanos 
pofuijfe, Itaque pacem illi prius petmdam a 
populo Romano ejje , qu^m ut rex , fociuf* 
que , & amicus apptlletur, Nominis ejus ho-- 
norem pro magnis erga fe regum meritis dare 
populum Romanum confuejfe, Legatos Ro" 
manos in AJrica fore : ^uibus mandaturum 
fenatum , ut Verminct pacis dent leges , /i- 
^erum arbitrium ejus populo Romano permit^ 
tenti, Si quid ad eas addi , demi , mutarive 
vellet , rurfus ab fenatu ei poftulandum fbre^ 
Legati cum iis mandatis in Africam miffi « 
C. Terentius Varro , Sp. Lucretius , Cn» 
Of^avius : «quinqueremes fingulis datae. 
• XIl* Litteree deind^ in fenatu recitatsri 



dbyGoogle 



i8 T. L I V I 1 

in ■■ ! funt Q. Minucil prdetoris , cui Bruttii prO^ 

a!c*lS' vincia erat : Pecuniam Locris ex Profer^ 

'StthUta pina thefauris no6ie clam fuhlatam ; ruc , 

fanTpro' tfi quos pertineat facinus , veftigia ulla eX" 

f"f» ftare, Indigne pafTus fenatus non ceffari ab 

facrilegiis , 6c ne Pleminium quidem, tam 

clarum recenfque noxae fimul ac poenae 

exemplum , homines deterrere. C. Aure- 

lio confuli negotium datum , ut ad pra&to- 

rem in Bruttios fcriberet : Senaiui placere , 

quaftionem de expilatis thefauris eodem exem^ 

plo haberi , quo Af. Pomponius prator trien'' 

nio ante habuijfet, Qua inventa pecunia ef 

fet^ reponi : fi quh minus inventum foret , 

expleri : ac piacularia , fi videretur^ficut ante 

pontifices cenfuijfent , fieri causd expianda 

Troii» yiolationis ejus templi, Prodigia etiam fub 

'*'• idem tempus plurious locis nuntiata acci- 

derunt. In Lucanis coelum arfiffe affere- 

bant. Priverni fereno per diem totum m- 

brum folem fuiffe. Lanuvii templo Sofpit<e 

Junonis nofte flrepitum ingentem exor- 

tum. Jam animalium obfcoeni foetus plu- 

ribus locis nuntiabantur : in Sabinis incer- 

tus infans natus , mafculus an femina effet : 

alter fexdecim )am annorum item ambiguo 

fexu inventus : Frufinone agnus cum fuillo 

capite , Sinueffae porcus cum capite huma- 

no natus : in Lucanis in agro publico equu« 

leus cum quinque pedibus. Foeda omnia 

& deformia , errantifque in alienos fcetuf 

patura^ vifa, Ante Qmnia abonunati fenu^ 



dbyGoogle 



Ll B E R XXXI. 19 

^ares, juffique in mare extemplo depor- ssnae 
tari ; ficut proxim^ C. Claudio 5^ M. Livio JJJj^^*^^ 
confulibus , deportatus fimilis prodigii foe- 
tus erat. Nihilb miniis decemviros adire 
libros de portento eo jufferunt. Decemviri 
ex libris res divinas eafdem , qua proxim^ 
fecundum id prodigium fa6laa effent , im- 
perarunt : carmen praBterea ab ter nove- 
nis virginibus cani per urbem jufferunt ^ 
donumque Junoni Reginae ferri. Ea uti 
fierent , C. Aurelius conful ex decemviro- 
rum refponfo curavit. Carmen , ficut pa- 
trum memoria Livius , ita tum condidijt 
P. Licinius Tegula. 

XIIL Expiatis omnibus religionibus J^*^» 
( nam etiam Locris facrilegium pervefti- «i v!?»- 
gatum a Q. Minucio erat , pecuniaque ex "**• 
bonis noxiorum in thefauros repofita) quum 
confules in provincias proficifci vellent ; 
privati frequentes , quibus ex pecunia , quam 
M. Valerio , M. Claudio conlulibus mutuam 
dederant , tertia penfio debebatur eo anno , 
adierunt fenatum , quia confules , quum ad 
iiovum bellum, quod maen^ claffe ma* 
gnifque exercitibus gerendum effet , vix 
jaerarmm fufficeret,negaverant effe, unde 
iis ifi praefentia folveretur. Senatus que- , 
rentes eos non fbftinuit, Si in Punicum Pro ptf 
hcUum pecunid daid , in Macedonicum quo^ l^ua'/'k 
que bellum ud refpublica vellet , aliis ex aliis '#«'»«''• 
orientibus bellis , quid aliud quam publica" 
Mm ^ pro bwficio^ tam^uam Qb noxan^ 



dbyGoogle 



10 T. L I r 1 i[ 

y ftmm pecuniam fore ? Quum & privatt 

^^^•55*' sequum poftularent , nec tamen folvendo 

**^'aere alieno refpublica eflet, quod medium 

inter »quum & utile erat , decreverunt , 

Ut , quoniam magna pars eorum agros vulgb 

venales ejfe diceret , 6» Jibimet emptis opus 

ejfe ; agripublici, qui intra quinquagefmum 

lapidem e£et,copia iisfieret, Confules agrum 

afiimaturos , & in jugera ajfes veSiigales , 

tefiandi causd publicum agrum ejfe , impofi' 

turos ; ut^fi quis , quum folvere pojfetjfo^ 

pulus , pecuniam habere , qudm agrum maU 

let , refiitueret agrum populo, Lseti eam con« 

. ditionem privati accepere. Trientius Tabu- 

liufque is ager, quia pro tertia parte pe« 

cuniae datus erat , appellatus. 

Sniftehi» XIV. Tum P. Sulpicius , fecundiim vota 

Jj£^i/"in Capitolio nuncupata , paludatus cuni 

li£toribus profeftus ab urbe, Brundifium 

venit ; & veteribus militibus voluntariis 

ex Africano exercitu in legiones defcriptis , 

navibufque ex claffe conlulis Cornelii lec- 

tis , alteral die , quam a Brundifio folvit , 

in Macedoniam trajecit. Ibi ei praeftb fuere 

Athenienfium leeati , orantes , ut fe obfi* 

Athtns. dione eximeret. Miffus extemplo Athenas 

li/i"1' ^^ C. Claudius Centho , cum viginti lon- 

^s navibus , 6c militum copiis : neque 

enim ipfe rex Athenas obfidebat : eo ma- 

xime tempore Abydum oppuenabat , jam 

cum Rhodiis & Attalo navalibus certami- 

hibus , neutro feliciter proelio , vires ex-j 



dbyGoogle 



LlBER XXX L XX 

pertus. Sed animos ei faciebat , praeter fe* sssal 
rociatn infitam , foedus i6^um cum Antio- u.c.^jt. 
cho SyriaB rege , divifaeque jam cum eo **^**^ 
iE^pti opes , cui , morte auditsl Ptolemaei 
regis , amoo imminebant. Contraxerant au« Caufk 
tem fibicum Philippo bellum AthenienfesJjJ^.^- 
haudquacjjuam digna caus^ ; dum ex vetere /e/l^Ver 
fortuna nihil praeter animos fervant. Acar- % ^J^ 
nanes duo juvenesper Initiorum dies , non 
initiati , templum Cereris , imprudentes re* 
iigionis , cum cetera turba mgreffi funt. 
Facile eos fermo prodidit, abiurd^ quas- 
dam percundantes ; deduftique ad antidi* 
tes templi^ quum palam eiTet per erroretn 
ingreflbs , tamquam ob in^dum icelus , 
interfedi funt. Id tam foed^ atque hofUli* 
ter ^6lum gens Acarnanum ad Philippum 
detulit ; impetravitque ab eo , ut , datis 
Macedonum auxiliis , bellum fe inferre 
Athenienfibus pateretur. Hic exercitus , pri- 
mh terram Atticam ferro ignique depopu- 
latus , cum omnis generis praeda in Acar^ 
oaniam rediit ; 6c irritatio animorum ea 
prima fuit : poflea juftum bellum decre- 
tis civitatis ultro indicendo fadum. Atta- Attaim 
lus enim rex Rhodiiaue » perfecuti ceden-^'**""* 
tem in Macedoniam Pnilippum , quum^d- 
nam venifTent ; rex Piraeeum , renovanoae 
firmandseque cum Athenienfibus focietatis 
causa , ti^ajecit. Civitas omnis obviam ef- 
fufa cum conjugibus ac liberis , facerdotes 
Qum^ infignibtts fuis intrantem urbem ^ ac. 



dbyGoogle 



12 T. L I y I I 

dii prop^ ipfi exciti fedibus fuis , cxceptf- 



XV. In ccmcionem extemplo populus 

vocatus , ut rex , quae vellet , coram age- 

ret : deinde ex dignitate magis vifum , fcri- 

bere eum , de quibus videretur , quam prae- 

fentem aut referendis fuis in civitatem be- 

neficiis erubefcere , aut fignificationibus ac- 

damationibufque multitudinis^aflentatione 

immodica puaorem onerantis. In litteris 

autem , quae mifFae in concionem recitatae- 

que funt, commemoratio erat beneficio- 

tnm primiim in civitatem fociam, deinde 

rerum , quas adversus Philippum geffifret ; 

ad poflremum adhortatio ; Capcjfcndum bel* 

lum, dum fe , dum Rhodios, tum quidem, 

dum etiam Romanos hahcrent, Nequidquam 

pofiea , Ji tum cejfaffcnt , prxtermiffam oc- 

Dtetr- cafionem quafituros, Rhodii deinde legati 

Thenut' auditi funt ; quorum recens erat benefi- 

/*^ *^'" ^*^^ > qjdhd Tiaves longas quatuor Athe- 

rhiiip- nienfium , captas nuper a Macedonibus re- 

#»«». cuperatafaue , remilerant. Itaque ingenti 

confenfu feellum advershs PhiHppum de- 

cretunu Honores regi primhm Attalo im- 

modici, deinde & Rhodiis habiti : tum 

primiim mentio illata de tribu , quam At- 

talida appelkrent , ad decem veteres tri- 

bus addenda ; & Rhodiorum populus co- 

tona aurei virtutis gratia donatus , civi- 

tafque Rhodiis data , quemadmodum Rho- 

4ii priUs Athcnienfibus dederant. Secun« 



dbyGoogle 



LlBEK XXXI. If 

%\im hsc , rex Attalus ^ginam ad clafTein m <' 
fe recepit. Rhodii Ciam ab -^gina , inde ^^'^^^^ 
per infiilas Rhodum navigarunt ; omnibus , 
pra&ter Andrum , Parumque , & Cythnum , 
ouse praefidiis Macedonum tenebantur , in 
rocietatem acceptis, Attalum ^gina , mifii 
in ^toliam nuntii , exfpeftatique inde le- 
gati, aliquamdiu nihil agentem tenuere : 
& neque illos excire ad arma potuit , gau- 
dentes utcumque compofita cum Philippo 

Pace ; & ipfe Rhodiique , fi inftitifFent tunc 
hiJippo , egregium lib^rataB per fe Grae- 
ciae titulum habere potuiffent : patiendo 
rurfus eum in Hellefpontum trajicere , oc- 
cupantemque Graeciae opportuna loca vi- 
res colligere , bellum aluere , gloriamque 
cjus gem perfeSique Romanis conceue- 
nmt. 

XVL Philippus magis regio animo eft 
iifus ; qui quum Attalum Rhodiofque hof^ 
tes non fuftinuiffet , ne Romano ouidem , 
quod imminebat , bello territus , rhilode 
quodam ex praefedis fuis cum duobus mil- 
Hbus peditum , equitibus ducends ad po- 
pulandos Athenieniium agros miffo , claffe 
tradita Heraclidi , ut Maroneam peteret , 
ipfe terri e6dem cum expeditis duobus 
millibus peditum , equitibus ducentis per- 
git. £t Maroneam quidem primo impetu 
expugnavit : ^num inde cum magno la* 
bore , poftremb proditione Ganymedis 
prasfedi Ptolemasi , cepit : deinceps aU^ 



dbyGoogle 



14 T. L 1 r 1 1 

fc-a-scaftella, CypfeU, 6c Doriicon , & Sef«i 
u^-n>- rkeum , occupat : inde progreffus ad Cher^ 
** ***** fonefum , Elasunta & ^opeconnefiim, tra* 
dentibus ipfts, recepit. (Jallipolis quoque 
& Madytos dedita, & caftella auaedam. 
Tmp' ignobilia. Abydeni , ne legatis quiaem ad-« 
Vlm Jbj^- miffis , regi portas clauferunt : ea oppu«* 
^'* gnatio diu Pnilippum tenuit ; eripique ex 
cbfidione , ni ceilatum ab Attalo & Rho* 
diis foret , potuerunt. Attalus trecentos 
tantiim milites in praefidium, Rhodii Qua- 
driremem unam ex claffe , quum ad Te- 
nedum ftaret , miferunt : e6dem poftea , 
quum )am vix fuftinerent obfidionem , & 
ipfe Attalus quum trajeciiTet, fpem tan-» 
tum auxilii ex propincjuo oftendit » nequ^ 
terrsL, neque mari adjutis fociis. 

XVII. Abydeni primb , tormentis per 
muros difpofitis, non terri modb adeuntes 
aditu arcebant , fed navium quoque fta-« 
tionem infeftam hofti &ciebant : poftea » 
quum & muri pars ftrata ruinis , & ad in* 
teriorem raptim oppofitum murum cunt- 
culis jam perventum effet , legatos ad re- 
gem de conditionibus tradendas urbis mi- 
ferunt. Pacifcebantur autem , ut Rhodiam 
quadriremem cum fociis navalibus , Atta- 
iique praeftdium emitti liceret ; atque ipfis 
iirbe excedere cum (ingulis veftimentis. 
Ahy^t' Quibus quum Philippus nihil pacati , nifi 
rX7. omnia permittentibus , refpondiftiet ; adeo 
j:eauQitiata hsec legatio ab iodignatione fi- 

mul 



dbyGoogle 



LtBER XXXL 15 

^nl ac defperatione iram accendlt , m , ad ^ 
Saguntinam rabiem verfi, matronas omnes u.c.^sa. 
in templo Dianas , pueros ingenuos, vir-** '**** 
ginefque^ infantes etiam cum fuis nutrici" 
bus 9 in gymnafium includi juberent : au» 
rum & argentum in forum deferri , veftem 
pretiofam in naves Rhodiam Cyzicenam* 

3ue, qua in porm erant , coneeri : facer- 
otes vi6^imafque adduci , & altaria in me- 
dio poni : ibi dele£li primiim , qui , ubt 
caefam aciem fuorum , pro diruto mura 
pugnantem , vidifFent , extemplo conjuges 
. liberofque interficerent ; aurum , argenmm y 
vefiemque , qu« in navibus effet , in mare 
dejicerent ; te6Hs publicis privatifque y 
quam plurimis locis poflent , ignes fubjice- 
rent ; & , fe facinus perpetraturos , praeeun- 
tibus exfecrabile carmen facerdotibus , ju- 
rejurando adadi : tum militaris a&tas jura- 
re , neminem vivum , nifi vi6^orem , acie 
excefiurum. Hi , memores deorum , adeo 
pertinaciter pugnaverunt , ut , quujpi nox 
proelium diren^ptura efiet , rex prior , 
territus rabie eorum , pugni abititerit* 
Principes, quibus atrocior pars facinoris UrhtJttm 
delegata erat, quum paucos & confeftos '''^"'^.* 
vulneribus ac laffitudine fupereffe proelio *«i7*' 
cernerent , iuce primsl facerdotes cum 
infulis ad urbem dedendam Philippo mit- 
tunt. 

XVni. Antc deditionem ex iis legatis 
Romanis , qui Alexandriam miffi erant , 
Tomus V. B 



dbyGoogle 



15 T: L 1 r I 1 

jM M. ^mllius trium confenfu mmimus na« 
U.C.552. tu ^ auditi obfidione Abydenorum, ad Phi- 
'lippum venit : qui , queftus Attalo Rho- 
diilque arma illata^ & qubd tum maxim^ 
Abydum oppugnaret , quum rex ab At- 
talo & Rhodiis ultro fe bello lacei&tum di- 
ceret, Num Abydeni quoque , inquit^ ultm 
tibi intuUrunt arma ? Infiieto vera audire 
ferocior oratio vifa eft , quam quae haben- 
da apud regemeflet. .i£/tf^, inquit, 6*yor- 
ma i& fuper omnia Romanum nomen te fe^ 
rociorem facit, Ego autem primhm velim, vos 
faderum memores fervare mecum pacem. Si 
beUo lacejferitis , miki quoque in animo efi 
facere , ut regnum Macedonum nomenque , 
haud minus qudm Romanum , nobile bello 
fentiatis. Ita dimiflb legato , Philippus auro 
argentoque , que coacervata erant , ac« 
cepto , hominum praedam omnem amifit : 
tanta enim rabies multitudinem invaiit , ut 
repent^ , proditos rati c{ui pugnantes mor- 
tem occubuiflent , perjuriumque aliis alii 
exproErantes , & facerdotibus maxim^ , 

3ui, quos.admortemdevoviffent, eorum 
editionem vivorum hofti feciffent, repent^ 
{'uMnt onines ad cxdem conjugum Hberorumque 
difcurrerent , feque ipfi per omnes vias le- 
thi interficerent. Obftupefadus eo fiirore 
rex, fuppreflit impetum miiitum ; & , J/i- 
duum Je ad moriendum Abydenis dare , di- 
xit. Quo fpatio plura facinora in fe vi6ii 
ediderunt , quam infefii edidiffent \'\&q^ 



dbyGoogle 



LiBER XXXL 17 

fres^ nec, nifl qaem yincula aut alia ne* -^ i 
^eflitas mori prohibuit , quifquam vivus in u.c.n». 
poteftatem venit. Philippus , impofito Aby- *• ^**** 
di prsfidio , in regnum rediit. Quum, ve* 
iut Sagunti excidium Annibali , fic Phi« 
lippo Abydenorum clades ad Romanum 
belium animos feciffet , nuntii occurrerunt » 
confulem jam in Epiro efle , 6c ApoUo- 
niam terreftres copias , navales Corcyram 
in hiberna deduxitte. 

XIX. Inter haec legatis , qui in Africam z«^c,i 
miffi erant de Axnilcare Gallici exercitfis ^c"^^'^ 
4uce, refponfum a Carthaginienflbus eft, 
nihil ultra fe iacere pofle , quam ut exfl*- 
iio eum mukau-ent , bonaque ejus publica- 
rent. Perfugas & fugitivos^ quos inqui- 
rendo vefti^re potuerint , reddidifle ; 6c 
de ea re mifluros legatos Romam , qui fe- 
natui fatis&cerent. Dacenta millia modium 
tritici Romam, ducenta ad exercitum ia 
Macedoniam miferunt. Inde in Numidiam 
«d reges profedi legati : dona data Maflr 
aiflse, mandataaue edita. Eauites.mitle Nu« 
tnidas (quum auo millia aaret) accepti ; 
ipfe in naves imponendos curavit ; & cum 
^ucentis millibus modium tritici , ducen < 
tis hordei , in Macedoniam miflt. Tertia 
legatio ad Verminam erat. Is , ad primos 
£nes regni legatis obviam progreflus , ut 
fcriberent q)fi , quas vellem , pacis condt- 
tiones permiflt. Omnem pacem boaam juf' 
tamque fore fihi atm pppdo Romano» I>ataB 

Bij 



Digitized 



byGoogle 



.J_ 



conccj 
«vatio, 



^8 T. L 1 V I I 

^s= leges pacis , juiTufque ad eatn confir: 

u.c.^^i. dam mitterc legatos Romam. 
\i^o XX. Per idem tempus L. Comelius J 
V^urfdu» ^"^"* proconfule ex Hiijpania rediit : 
#« quum in fenatu res ab le per multos 
"* nos fortiter feliciterque geftas expofui/l 

SoftulafTetque 4 ut triumphanti iibi tnv 
ceret in urbem ; Rts triumpho dignas i 
cenfebat ftnatus : fcd exemplum a majo 
hus non accepiffe^ ut , qui neque difiato 
neq^e conful ^ neque prcttor res gejffiffei, trim 
pharet. Proconfule illum Hifpaniam pravL 
ciam j non confulem , autpraiorem obtinuijjx 
Decurrebatur umen eb , ut ovans urber 
iniret , intercedente Ti. Sempronio Long< 
tribuno plebis, qui nihilb magis id morc 
majorum , aut ulio exemplo futurum dice- 
ret. Poftremb viftus confenfu Patrum tri- 
bunus ceffit ; & ex fenatufconfulto L. Len- 
tulus ovans urbem eft ingrefliis. Argenti 
tulit ex praeda quadraginta quatuor miiJia 
pondo % auri duo miilia quadringenta quin- 
quaginta : militibus ex prxda centum vi- 
ginti afles divifit. 

XXL Jam exercitus confularis ab kt^ 
retio Ariminum tradudus erat, & quin- 
que miliia focium Latini nominis ex Gai- 
Ija in Etruriam tranfierant : itaque L Fu- 
rius maenis itineribus ab Arimino adver- 
siis Gallos, Cremonam tum obfldentesy 
profefhis , caftra mill& quingentonim paf- 
iuum ijxtervallo ab hofte pofuit. Occafiq 



dbyGoogle 



LiBER XXXI. 29 
^gregife rei gerendae fiait , fi protinus de ■ i' m 
via ad caftra oppugnanda duxiffet. Palati ^c.loJl 
pafGm vagabantur per agros, nuUo fatis 
nrmo relifto praefidio. Laflitudini miiitum 
timuit, qubd raptim du£him agmen erat. 
Galli , clamore morum ex agris revocati , 
omifta praedi , quae in manibus erat , caf- 
tra repetivere , & poftero die in aciem 
progreffi : nec Romanus moram pugnandi 
fecit ; fed vix fpatium inftruendi fiiit ; eo 
curfu hoftes in proelium venerunt. Dextra FrtdWm 
ala ( in alas divifum focialem exercitum J?r al ' 
habebat ) in prima acie locata eft ; in fub- ^^^^' 
fidiis duae Romanael legiones. M. Furius 
dextrae alae, legionibusM. Caecilius , equi- 
tibus L. Valerms Flaccus ( legati omnes 
erant) praepofiti. Praetor fecum duos le- 
gatos , Cn. Laetoiium & P. Titinium , ha- 
bebat ; cum auibus circumfpicere & obire 
ad omnes hoftium fubitos conatus poffet. 
Primb Galli, omni multitudine in unum 
locum connixi , obruere atque obterere fefe 
dextram alam , quae prima erat , fperarunt 
poffe : ubi id parum procedebat , circum- 
venire a cornmus , & ampledi hoftium 
aciem ( quod in multimdine adversus pau- 
cos facile videbatur) conati funt. Id ubi 
yidit praetor , ut & ipfe dilataret aciem , 
duas legiones ex fubudiis dextr^ laevaque 
alae , quae in prima acie pugnabat , circum- 
dat , aedemque deo Jovi vovit , fi eo die 
boftes fudiflet. L. Valerio imperat , ut aU 

B iij 



dbyGoogle 



30 T. L 1 r I 1 

ttg a teriparte duarum legionum equites ^ 
|J^cj$» fociorum equitatum in cornua Ixi 
emittat, nec circumire eos aciem pai 
fimul & ipfe, ut extenuatam mediai 
du6Hs comibus aciem Gallorum vidi 
gna inferre confertos milites , & pej 
pere ordines jubet. Et cornua ab e 
Dus , & medii a pedite pulfi ; ac rep< 

Sium omni parte caede ingenti fternere 
alli terga vertunt, fuglque tSnsk rep< 
caftra : higientes penecutus eques , 
& legiones infecutae in caftra inip< 
fecerunt. Minus fex millia hominum 
ef{ugerunt : caefa aut capta fupra quii: 
& triginta millia cum fignis militar 
feptuaginta, carpentis Gallicis, multa f 
da oneratis, plus ducentis. Amilcar 
Poenus eo proelio cecidit , & tres tm 
ratores nobiles Gallorum. Placentini c 
tivi ad duo millia liberorum capitum r* 
diti colonis. 

XXII. Magna vidoria laetaque Ror 
fuit. Litteris allatis , fupplicttio in tridui 
decreta eft. Romanorum fociorumque 
duo millia eo proelio ceciderunt ; pluri: 
dextrae alae , in quam primo impetu ^ 
ingens hoftium illata eft. Quamquam p 
praetorem prop^ debellatum erat, conf 
quoque G Aurelius , perfefHs , quae Rom 
agenda fuerant , profe£his in Galliam , vic 
torem exercitum a praetore accepit. Con 
ful alter ^ quum autumno fenne exado ii 



dbyGoogle 



LiSER XXXL 3t 

provinciamyenifTetyCirca ApoUoniam hi- i j ■ ii 
bernabat : ab claiTe ^ quae Corcyrae fub- ^j>-'J^; 
du^a-erat, C. Claudius triremeique Ro-**Ac* 
xnanae ( ficut ante diftum eft ) Athenas mif- ^Ath'n* 
fse , quum Piraeeum p«rveniffent , defpon- «<'/<«/«• 
dentibus jam animos fociis fpem> ingentem 
attulerant : nam & terreftres ^Sb- Corintho , 
guae per Megaram incurfiones in agros 
neri iolitae erant , non fieb»it ; & praedo- 
num a Chalcide nayes , qiia& non mare 
folimi infeftum, fed etiam omnes mariti* 
mos agros Athenienfibus fecerant , non 
modo Sunium (uperare , fed nec extra fre- 
tum Euripi committere aperto mari fe au- 
debant. Supervenerunt his tres Rhodiae qua- 
driremes , & erant Atticae tres apertae na- 
ves , ad tuendos maritimos agros compa- 
ratae. Hac claffe fi urbs agrique Athenien- 
fium defenderentur , fatis in praefentia exif- 
tinianti Claudio effe , majoris etiam rei 
fortuna oblata eft. 

XXIII. Exftiles ab Chatcide , regiorum CKaidi 
injuriis pulfi, attulerunt, occupari Chalci- f^„„*''' 
dem fine certamine ullo poffe : nam & ^<i«^^^ 
Macedonas , quia nuUus in propinquo fit 
hoftium metus , vagari paftim , & oppida- 
nos , praefidio Macedonum fretos , cufto- 
diam urbis negligere. His audoribus pro- 
fe6his, quamquam Sttniumita matur^ pen- 
venerat , ut inde provehi ad primas an- 
guftias Euboeas poffet \ ne fuperato pro- 
4?iontorio.coiifpicerctur, claffem in ftatione 

B iy. 



dbyGoogle 



3i T. L 1 r I I 

i" ' ' ■ ufque ad nofiem tenuit. Primis tene 
ft!c.'l^ movit ; & tranquillo pervedus Chaleidte 

Eaulb ante iucem , qua infrequentillitxia 
is funt , paucis miiitibus turrim proxim 
murumque circa fcalis cepit , alibi fopi 
cuftodibus , alibi nuUo cuftodiente z p^ 
greffi inde ad frequentia aediiiciis loca , cl 
todibus interfeftis, refradaque portll , c 
teram multimdinemarmatorum acceperun 
Inde in totam urbem difcurfum eft ; au<5^ 
etiam tumultu , qubd circa forum ^^ni 
te^^is inje£his erat. Conflagrarunt &L hor- 
rea re^a , & armamentarium cum ingenti 
apparatu machinarum tormentorumque, 
Csedes inde pailim fugientium pariter ac 
repugnantium fieri coepta eft ; nec uUo 
jam , qui militaris aetatis eflet , non aut 
csefo , aut fugato , Sopatro etiam Acarnane 
praefedo praefidii interfe^io , praeda omnis 
primb in forum coUata , deinde in naves 
impofita : carcer etiam ab Rhodiis refrac- 
tus y emiffique captivi,quos Philippus tam- 
t.^KT quam in tutiffimam cuitodiam condiderar, 
iiniuunt. Statuis inde regis dejectis truncatifque , 
figno receptui dato', confcenderunt naves, 
&Piraeeum,unde profeSi erant,redierunt. 
Quod fi tantum militum Romanorum fuiA 
fet , ut 8c Chalcis teneri , & non deferi 
praefidium Athenarum potuifTet ; magna res 
principio ftatim belli , Chalcis & £uripu$ 
adempta regi forent : nam ut terra Tne^ 
jnopylarum anguftias Grsciaffl , ita mai^ 
fretum Euripi claudit. 



dbyGoogle 



LiBEK XX XI. 33 

XXIV. Demetriade tum Philippus erat ; r g 
qub quum effet nuntiata clades lociae ur- U^c.^ta. 
bis, quamquam lerum auxilium perditis AdvdUt 
erat , tamen , quae proxima auxilio eft , ^^J*^!^ 
ultionem petens, cum expeditis quinque/w*. 
millibus peditum, & trecentis equitibus 
extemplo profeftus, curfu prop^ Chalci- 
dem contendit , haudquaquam dubius op- 
primi Romanos poffe : a qua deftitutus 
fpe , nec quidquam aliud , quam ad de* 
forme fpeaaculum femirutas ac fumantis 
fociae urbis quum veniffet, paucis vix, qui 
fepelirent bello abfumptos , reliftis , aBqu^ 
raptim ac venerat , tranfgreffus ponte Eu- 
ripum, per Boeotiam Athenas ducit, pari ducU 
incepto haud difparem eventum ratus ref»- ^'*««'»*- 
ponfurum. £t refpondiffet , ni fpeculator 
( hemerodromos vocant Graeci , ingens die 
uno curfu emetientes fpatium) contempla- 
tus regium agmen e fpecula quadam, prae- 

freffus node medil Athenas perveniffet. 
dem ibi fomnus , eademque negligentia 
erat, quae Chalcidem dies ante paucos pro- 
diderat. Excitati nuntio trepido & praetor 
Athenienfmm & Dioxippus prsefeftus co- 
hortis mercede militantmm auxiliorum , 
convocatis in forum militibus , tuba flghum 
ex arce dari jubent , ut hoftes adeffe o£i- 
nes fcirent : ita undique ad portas , ad 
muros difcurrunt. Paucas poft horas Phi- 
lippus , aliquantb tamen ante lucem , ap- 
propinquans urbi , confpedis luminibus cre* 

B Y 



KjbyGoogle 



54 T. L 1 r 1 1 

•9S9K bris j & fremitu hominum treprdantiunr 
I^C Uc ^" **'* tumultu ) exaudito , fuftinuit fig 
' & confidere ac conquiefcere agmen jul 
vi aperti propalam ufurus , quando 
rum dolus profiierat. Ab Dipyio accei 
porta ea , velut in ore urbis pofita , i 
)or aliquantb-patenttorque, quam ceter 
eft ; & intra eam extraque latae funt vi 
ut & oppidani dirigere adem a foro 
portam DofTent ; & extra limes mille i 
sne pamxs , in Academix gymnafium 
rens , pediti eqnitique hofHum liberum f 
tium praeberet. Eo limite Athenienfes ci 
Attali prxfidio & cohorte Dioxippi , a 
intra portam inflrufti , figna extnleru 
Quod ubi Philippus vidit, habere fe h. 
tes in poteflate ratus , & diu optati cae 
fneque enim ulli Graecarum civitatum 
zefiior erat) expleturum, cohortamsmiliti 
Utjfe intuentes , pugnarent , fcirentque 
figna^ ibi aciem e£e dehere , ubi rex ejft 
concitat in hofles equum, non ir^ ta 
Trmihim tum , fed etiam gloril elatus ; qu6d ingei 
^iu°uiu turbl completis etiam ad fpefiaculum m 
ris , confpici fe pugnantem egreginm d 
cebat. Aliquantiim aiite aciem cum eqi 
tibus paucis eve£his inmedios hofles,i 
gentem quum fuis ardorem , tum pavore 
boflibus, injecit : plurimos manu.fulo 
minus eminufque vulneratos compulfofqi 
in portam , confecutus & ipfe , quum m 
jorem in anguftiii trepidantium edidifE 



dbyGoogle 



LiSER XXXI. 35 

to&dem , in temerario incepto tutum tamen i 
receptum habuit ; quia , qui in turribus Uc??». 
portae erant , fuftinebant tela , ne in per- *' 
mixtos hoftibus fuos conjicerent. Intra mu- 
ros deinde tenentibus milites Athenienfi-^ 
bus , Philippus , iigno receptui dato , ca(^ 
tra ad Cynofarges ( templum Herculis , 
gymnafiumque , & lucus erat circumjedhis) 
pofuit : fed Cynofarees, & Ly ceum, & quid- virutt 
quid fan£H amcenive circa urbem erat , in- tllJJ^ V 
cenfum eft , dirutaque non tefta foliim , fed «**"«'* 
etiam fepulcra ; nec divini humanive juris 
quidquam pra impotenti ira eft fervatum. 
XXV. Poftero die , quum primb claufae 
fuiflent portae , deinde fubito apertse , quia 
praefidium Attali ab ^gina , Romanique 
ab Piraeeo , intraverant urbem ^ caftra ab 
urbe retulit rex tria ferme millia paftuum : 
inde Eleufinem profeftus, fpe improvis6 
templi caftellique , quod & imminet & cir- 
cumdatum eft tempio , capiendi , quum 
haudquaquam neeleftas cuftodias animad- 
vertiffet , & claflem a Piraeeo fubfidio ve- 
nire , omiftb incepto , Megaram , ac pro' 
tinus Corinthum ducit : & quum Arg^s 
Achaeorum conciKum effe audiffet , inopi- itjirg&$ 
nantibus Achaeis , concioni ipfi fupervenit. f^ "21* 
Confultabant de bello advershs Nabin ty- <hMrumi 
rannum Lacedaemoniorum ; qui , tranflato 
imperio a PMlopoemene ad Cycliadam, 
xiequaquam parem illi ducem, tulapfacer- 
oens Acfaaeorum auxilia , redintegraverac 

B vj 



dbyGoogle 



36 T. L 1 r 1 1 

■ t belluin , agrofqae finitrmorum vaftabat , %L 
^C.aM* i^°* urbibus quoque erat terribilis. Advec- 
' siis hunc hoftem , quum , quantum ex qua^ 
que civitate militum fciiberetur , comtil-' 
tarent ; Philippus , dempturum fe eis cu- 
ram , quod ad Nabin 8c Lacedaemonios 
atdneret , pollicitus , nec tantiim agros fo- 
ciorum populationibus prohibiturum , i^^ 
terrorem omnem belli in ipfam Laconi- 
cam , duSo eo extemplo exercitu , tranfla- 
turum. Hxc oratio quum ingenti hominum 
aflenfu acclperetur, Ita tamcn ^quum eft , 
inquit , me veftra meis armis tutari, ne mea 
interim nudentur prafidiis. Itaque , fi vobis 
videtur , tantum parate militum , quantum 
ad Oreum, 6* Chalcidem , & Corinihum tuen" 
da fatis fit ; ut meis ab urgo tutis ^fecurus 
iellum Nabidi inferam & Lacedamonus* Noa 
fefellit Achaeos, qub fpeftaffet.tam beni- 
gna poUicitatio , auxiliumque oblatum ad- 
versus Lacedaemonios : id quxri , ut obfl- 
dem Achxorum juventutem educeret ex 
Peloponnefo , ad illigandam Romano bello 
gentem. £t id quidem coareuere Cyclia- 
das prstor Achxorum nihil attinere ra- 
, tus, id modo quum dixiflet, non licere 

legibus Achaeorum de aliis rebus referre, 
quam propter quas convocati effent , de- 
creto ae exercitu parando adverstis Nabin 
fado , concilium fortiter ac libere habitum 
dimiflt , inter affentatores regios ante eam 
^em habitus, Philippus', magn^ fpe depul^ 



dbyGoogle 



LiBER XXXL 37 

lus , voluntariis paucis militibus c^nfcriptis, m '■■■ 
Corinthum , atque in Atdcam terram rediit.][^j5JJJ* 

XXVL Per eos ipfos dies , quibus Phi- 
lippus in Achaia fuit, Philocles praefedus 
reeius , ex Euboea profe£his cum duobus 
mUlibus Thracum Macedonumque ad de- 
populandos Athenienfium fines , e regione 
Eleufinis faltum Cithseronis tranflfcendit : 
inde dimidiaL parte militum ad prsdanduni 
paflim per agros dimifll, cum parte ipfe 
occultus Ipco ad infidias opportuno con- 
fedit , ut , (i ex caflello ab Eleufine in 
prsdantes fuos impetus fieret, repent^ 
' hofles efRifos ex improyifo adoriretur. Non 
fefellere infidias : itaque revocatis , qui dif- 
currerant ad prxdandum , militibus , iiv- 
ilruSifque , ad oppugnandum caflellum 
Eleufinem profedus , cum multis inde vul- i 
neribus recef&t, Philippoque fe venienti 
ex Achaia conjunxit. Tentata & ab ipfo 
rege oppugnatio ejus caflelli eft ; fed na- 
■ves Romanae a Piraeeo venientes intromif^ 
fumque praBfidium , abfiflere incepto coe- 
gerunt. Divifo deinde exercitu, rex cum 
. parte Philoclem Athenas mittit , cum par- PhUit- 
te ipfe Piraeeum pergit ; ut, quum Phi-^«'/^*** 
locles fubeundo muros, & comminanda ^j^**«« 
oppugnatione contineret urbe Athenienfes , cmm?. , 
ipfi Piraeeum levi cimi praefidio reliftum 
cxpugnandi facultas effet. Ceterum nihilb 
ci jPiraeei, quam Eleufinis ^cilior, iifdem 
f^tk defi^ndentibus , oppugnatio fuit, A Pir 



dbyGoogle 



3? T L I r 1 I 

9=s= raeeo Athenas repenti duxit : inde ernp^ 
•!c. Uol *^®"^ fubiti peditum equitumqtie inter aii- 

fuftias feminiti muri , qoi brachiis duobus 
irseum Athenis jungit , repulfus ; omifll 
cppugnatione urbis , diTifo cum Philocle 
rurfus exercitu , ad vaftandos agros pro- 
fedus, quum priorem populationem /e- 
pulcris circa urbem diruenctis exercuiflet , 
cJ/ri^^^ quid inviolatum relinqueret, tempk 
'ihlnas ' defim y quae pagatim facrata habebant , di- 
^**'* rui atque incendi Juffit. Exornata co ge- 
nere operum eximi^ terra Attica , & co- 
pii domeftici marmoris , & ingeniis ardfi- 
cum , praebuit huic farori materiam : ne- 
que enim diruere modb ipfa templa , ac 
umulacra evertere fatis haJ>uit ; fed lapi- 
des quoque , ne integri cumularent rui- 
V Tias , frangi juffit ; & , poftquam non tam 

ira fariata, qvAm ir« exercend» materta 
hsc deerat , agro hoftium in Boeotiam ex- 
ceffit ; nec aliud quidquam dignum memo- 
rii in Graecia egit. 

XXVII. G>nful Sulpicius eo tempore 

inter Apolloniam ac Dyrrhachium ad Ap* 

fum flumen habebat caftra ; qub arcefli- 

tum L. Apuftium legatum , cum parte cp- 

piarum ad depopulandos hoftium nnes mi^- 

^**7j;f/tit. Apuftius, extrema Macedonias popu- 

iur Ma- latus , Corrago , & Gerrunio , & Orgeffo 

/„,,. caltellis pnmo impetu. captis , ad Antipa- 

triam, in faucibus anguftjs fitam urbem, 

jenit : ac prim6 evocatos principes ad 



dbyGoogle 



LiBER XXX L 59 

toUoquium , ut fidei Romanonim fe com- \ 

tnitterent , perlicere eft conatus : deinde, ^Jc.iooi 
ubi maenitudine ac mcenibas (ituque urbis 
freti, diftaafpemabantur, vi atque armis 
adortus , expugnavit , puberibufque inter- 
feflis , praedi omni militibus concefll , dir 
ruit muros , atque urbem incendit. Hic me- 
tus Codrionem , fatis validum 6c munitum 
oppidnm^ fme certaimne ut dederetnrRo- 
xnanis , effecit. Praefidio ibi relifio , Uion 
( nomen propter alteram in Afia urbem , 
quam oppidum , notius ) vi capitur. Re- 
vertentem legatum ad confulem eum f»* 
tis magna praeda , Athenagoras quidam r e- 
gius prsfe^us in tranfim fluminis a no- 
viffimo agmine adortus , poftremos turba- 
vit : ad quorum clamorem & trepidatio- 
nem quum reveftus eguo propere legatus 
figna convertifTet, conjedifque in medium 
farcinis aciem direxiftet ; non tulere impe- 
tum Romanorum militum regii : multi ex 
iis occifi , plures captL Legatus , incolumi 
exercitu redu6to ad confiilem , remittitur 
inde extemplo ad clafiTem. 

XXVIII. Hac fatis felici expeditione bel- 
lo commifTo , reguli ac principes accolsft 
Macedonum in caftra Romana veniunt, 
Pleuratus Scerdilaedi fifius , & Amynander 
Athamanum rex, & ex Dardanis Bato, 
Longari filius. Bellum fuo nomine Longa- 
rus cum Demetrio Philippi patre gefferat, 
PoUiceiitibus auxili» refpondit conful, Dar« 



dbyGoogle 



40 r. L t V I 1 

Tssasss. danorum & Pleurati opera , quum exerd^ 

^•^•^JJ tum in Macedoniam induceret , fe ufurum^ 

'Amynandro ^tolos concitandos ad bel- 

lum attribuit. Attali legatis ( nam ii quo- 

que per id tempus venerant ; mandat , ut 

^ginae rex , ubi hibernabat , clafTem Ro- 

manam opperiretur ; qua adjundi , bellQ 

maritimo , iicut ant^ , Philippum urgeret. 

Ad Rhodios quoque miffi leeati , ut ca- 

Ffcizi^pi pefferent partem belli. Nec rhilippus fe- 

lufr'^ gnius ( jam enim in Macedoniam pervene- 

rat) apparabat bellum. Fihum Perlea, pue- 

rum admodum^datis ex amicorum nume- 

ro , qui setatem ejus regerent , cum parte 

copiarum ad obfidendas anguflias, quas ad 

Pelagoniam funt , mittit. Sciathum & Pe- 

parethum, haud ignobiles urbes, ne claffi 

hoftium prsedse ac praemio eflent, diruit. 

Ad ^tolos mittit legatos, ne gens inquieta 

adventu Romanorum fidem mutaret. 

XXIX. Concilium^tolorum ftatuti die ,' 
quod Panaetolium vocant , fiiturum erat. 
Huic ut occurrerent , & legati regis iter 
accelerarunt , & ab confule mifTus L. Fu- 
rius Purpureo legatus venit. Athenienfium 

?uoque legati ad id conciUum occurrerunt. 
rimi Macedones , cum quibus re;pentiffi- 

J*wrl« ^""^ foedus erat , auditi lunt : qui , Nulld - 
la conci^novd TC , nihil fc novi habere, quod ajfer-' 
iorum^^' Tcnt , dixerunt : quibus enim de caufis , eX" 
Roma- P^^^ inutili focietate Romand, pacem cum - 
nw. Philippo fecijfent , compofitam femcl fervart 



dbyGoogle 



LiBER XXyCI. 41 

€Os debtre. An imitarl , inquit unus ex le- =sra 

gatis , Romanamm licentiam , an levitatem "^.'llo'. 

dicam , mavultis ? qui , auum legatis veftris 

RonuE refponderi ita jujjifferu , Quid ad nos 

venitis , ^toli , fine quorum au6ioritate pa- 

cem cum Philippo feciilis ? iidem nunc, ut 

hellum fecum adversus Philippum geratis > 

poftulant : & antea propter vos , 6» pro vo- 

his arma fumpta adversus eum fimulabant ; 

nunc vos in pace ejfe cum Philippo prohi-^ 

ben$. Meffance ut auxitie ejfent , primo in 

Siciliam confcenderunt ; iterum , ut Syracuf 

fas oppreffas ab Carthaginienfibus in liberta^ 

tem eximerent, Et Meffaruim , 6» Syracu* 

fas , & totam Siciliam ipfi habent , veS&eO' 

lemque provinciam fecuribus & fafcibus fiib^ 

jecerunt, Scilicet , ficut vos Naupa^i legi» 

bus veftris per magiftratus a vobis creatos 

concilium habetis , Jocium hoftemque libert^ 

quem velitis , leEiuri , pacem ac bellum ar- 

bitrio habituri veftro , Jic Siculorum civita^ 

tibus y Syracufas , aut Meffanam , aut Lily' 

baum indicitur concilium, Prator Romanus 

conventus agit : eb impeno evocati conve^ 

niunt : excelfo in fuggeftu fuperba jura red- 

dentem , ftipatum liSoribus vident : virgie 

tergo ffecures cervicibus imminent : & quotan^ 

nis alium atque alium dominum fortiunmr* 

Nec id mirari debent, aut poffunt , quum 

Italia urbes Rhegium , Tarentum , Capuam ^ 

ne finitimas nominem , quarum ruinis crevii 

urbs Romana , ejufdem fubjt^ videan^ imc^ 



dbyGoogle 



41 T. L I r I I 

feesss perio, Capua quidem , fepulcmm 4C monU^ 
a!c aSl ff^n^u^ Campani populi , elato & extorri 
ejefio ipfo populo , Jupereft ; urbs trunca , 
fine fenatu , fine pleke , fine magiftratUfUs , 
prodigium; reliBa crudeliks hahitanday qudm 
fi deUtaforet. Furor eft , fi alienigena homi^ 
nes , pkts lingua & morihts & legtbus , quam 
maris terrarumque/patio , difcreti ^ kac ttnue" 
rint , fperare quidquam eodem ftatt^ manfur 
rum. Philippi regnwn officert aliquid vrdetur 
tibertati veftra ; qui , quum merito veftro vo^ 
his infeftus effet, & nihil a vobis ultra^ 
quam pacem , petiit , fidem^ hodie pacis 
pa&tit defiderat. Affuefacite his terris legiof 
nes extemas, & jugum accipite : ferd ac ne- 
quidquam , quum dominum Romanum habe^ 
hitis , focium Philippum quetretis. JEtolos j 
Acamanas , Macedonas, ejufdem lingua Ao^ 
mines ^ leves ad tempus orta caufa disjurt^ 
gunt conjunguntque ; cum alienigenis , cum 
parbaris atemum omnibus Gracis bellum eft, 
eritque : naturd enim , quaperpetud eft , non 
mutabilibus in diem caufis , hoflesfunt. Sed^ 
unde cotpit oratio mea , ibi definet^ Hoc eo>- 
dem loeo iidem homines de ejufdem Philippi 
pace triennio anth decreviftis, iifdem improf 
bantibus eam pacem Romanis , qui nunc paC" 
tam & compofiiam turbare volunt : in qua 
confultatione nihil fortuna mutavit , cur vos 
mutetis , non video. 

XXX. Secundiim Macedonas , ipfis Rcv 
«paois ita concedentibus jubentikufque « 



dbyGoogle 



Li B E R XXXL 4j 

Athenienres , qui fceda paffi juftius in cru- s==si 
delitatem facvitiamque reeis invehi pote- ^r lool 
rant , introdu^ funt. DepToraverunt vafta- *' 
tianem populationemque miferabilem agro- 
rum. ^eque id fe queri , quhd hoftilia ab Ath^ 
hofte pajjiforent : ejfe enim quadam heliiju- jj;"/;,""* 
ra, qua utfacere , ita patifitfas : fata exu" 
rif dirui teBa^pretdas hommum pecommque 
agi, mifera magis , qudm indigua , patienti 
ejfe. Vemm enimvere id fe queri, qubd is, 
qui Romanos alienigenas & barbaros vocet, 
adeo omnia fimul divina humanaque jura 
polluerit , ut priore poputatione eum infemis 
diis , fecundd cum fuperis bellum nefarium 
g^Wtrit : omnia jepulcra monumentaque dimta 
" tsfuis , i 



ejfe infinibusfuis , omnium nudatos manes^ 
nulUus ojfa terrd tegi. Delubra fibi fuiffe , 
quct quondam pagatim habitantes in parvis 
illis caftellis vicifque confecrata , ne in unam 
urbem quidem contributi majores fui deferta 
reliquerint : circa ea omnia templa Philip^ 
pum infeftos circumtuliffe ignes : femiufta & 
tmncata fimulacra dtwa inter proftratos ja^ 
cere poftes templomm. Quakm terram Atti- 
camfecerit^ exomatam quondam opulentam^ 
que , taletn eum , fi liceat , j^tgliam , G/ve* 
ciamque omnem fa6himm. Urbis quoquefuct 
fimilem deformitatem fitturamfiiijje , nifi Ro^ 
mani fubvenijfent : eodem enimjcelere urbem 
colentes deos , prafidemque arcis Minervan% 
petitam ; eodem Eleujine Cereris templum , 
fodem Piraei Jovm Atinmamquc : f<d 4^ 



dbyGoogle 



44 T. L I r 1 1 

ss=s ionm non t^mpHs wMibyftd aUm wuautui 
^^5'TT>- vf atqut anus repulfum ^ijtea ddubra , quA 
fola relipoue iutu juerini jfdtviffe. Itaque fe 
arare aique obfecrare .£tolos, ut , miferu 
Athtaienfium , ducihus diis immortalibus , 
deinde Romaaisj quifecundum deos plun~ 
mumvoJlint , hellum fufiiperent. 
LegMsi XXXl.Tiiin Romanos leg^aos : Toiam ora- 
f^J^ iiottis mea formam Macedones primum , deiu" 
de Aihenienfes muiarunt. Nam & Aiacedo» 
nes , quum ad conquerendas Philippi injurias 
in ioi focias nohis urhes venijfem , ultro accU" 
fando Romanos , defenfionem ut accufaiione 
potiorem haherem , ^ceruni ; & Athenienfes 
in deosfuperos inferofquenefanda atque inhu- 
mana fcelera ejus referendo , quid mihi aut 
cuiquam reliqueruni , quod ohjicere ultrd pof 
fin ? Eadem Cianos , Ahydenos , ^neos , 
Maronitas, Parios , Samios, Larijfenfes ^ 
Mejfenios hinc ex Achaia , exiftimate queri ; 
graviora etiam acerhioraque eos^ quihus no- 
cendl majorem facuUatem habuit. Nam quod 
.ad ea attiaet, qua nohis ohjecit ; nifi glo^ 
rid digna funt , fateor ea defendi non pojfe, 
Rhegium , & Capuam , & Syracufas nobis 
ohjecit. Rhegium, PyrrJu hello , legio a no^ 
bis , Rheginis ipfis ut mitteremus orantibus , 
in prafidium mijfa, urhem, ad quam defen" 
dendam mijfa erat , per fcebis pojfedit. Com' 
prohavimus ergo id facinus ? an hello per- 
fecuti fceleratam legionem , inpoteftatem nof 
$rm re<ia8am , tergo & ccrvicibus pcenas ^ 



dbyGoogle 



LiBEK XXXL 45f 

eiisptndere quum ceegiffemus , urbem , agros^ ■■■ ■ '" * , 
/kaque omnia cum libcrtate legibufque jRA^-u.css». 
ginis reddidimus ? Syracufanis opjprejjis ah *"*®*^ 
extemis tyrannis , qub indignius ejjit , quum 
tulijfemus opem ; & fatigati propc per trien* 
nium urrd maiique urbe munitijffimd oppu» 
gnandd ejfemus , quum jam ipji Syracufani 
Jtrvire tyrannis, qudm capi a nobis mallent, 
captam iifdem armis & liberatam urbem red^ 
didimus. Neque inficias imus , Siciliam pro^ 
vinciam nojlram ejfe , & civitates, qua in 
parte Carthaginienjium fuerunt , 6* uno ani" 
mo cum illis adversiis nos bcllum gejferunti 
fiipendiarias n^bis ac veSiigales ejfe : quin. 
contrd , hoc & vos & omnes gentes fcire vo- 
lumus ypro merito cuique erga nos fortunam 
ejfe* An Campanorum pctna , de qua neque 
ipji quidcm queri pojjunt , nos poeniteat ? 
Hi homines , quum pro iis bellum adversus 
Samnites per annos proph Jeptuaginta cum 
magnis nojlris cladibus gejpjjcmus , ipfosfct" 
dere primum^ deinde connubio , atque inde 
cognationibus , poftremb civitate nobis con" 
junxiffemus y tempore nofjro advcrfo primi 
omnium Italia populorum, prafidio noftro 
fotde interfeSlo , ad Annibalcm defeccrunt : 
deindcy indignati fe objiden a nobis, An^ 
nibalem ad oppugnandam Romam mife- 
runt» Horum Ji neque urbs ipfa, ncque homo 
quifquam fuperejfet , quis duriuSy qudm pro 
merito ipjorum , ftatutum indignari pojfet ? " 
jPlurcs Jibimct ifji confcientid fceUrum mor^ 



dbyGoogle 



I' t t^m confcivemnt ^ quam a nohis fuppUct& 
Ifc r** tf^^i funt. Ceteris ita oppidum , ita agros 
' ademimus, ut agrum locumque ad habitan" 
dum daremus ; urbem innoxiam ftare inco^ 
lumem pateremur; ut , qui hodie videat eam ^ 
nullum oppugnata capiave ibi vefiigimi in' 
veniat, Sed quid ego Capuam dico^ quunt 
Carthagini viSia pacem ac libtrtatem dederi-^ 
mus ? Magis illud eft pericuhim , ne, nimis 
facHe vi6lis ignofcendo , plures ob idipfum 
ad experiendam adversus nosfortunam belli 
incitemus. Hac pro nobis diSia Jint ; hac 
adversus Philippum : cujus domeftica parri^ 
cidia^ & cognatorum amicorumque cades^ 
& libidinem inhumaniorem proph ^ quam cru^ 
delitaum , vos , qub propiores Macedoni^ 
tftis , melius noftis, Quod ad vos attinet ^ 
j3Etoli , nos pro vobis bellum fufcepimus ad' 
versus Philippum : vos fine nobis cum eo 
pacem fecifiis, Etforfitan dicatis , bello Pu» 
nico occupatis nabis^ coa&os metu vos leges 
facis abeo, qui tum plus poterat , accepijfe: 
16* nos , quum aUa majora urgerent, depofi" 
tum a vobis beUum & ipfi omi/imus, Nunc 
'5» nos , deum benignitate Punico perfeBo beU 
lo , totis viribus noftris in Macedoniam in^ 
cubuimus 7 & vobis reftituendi vos in ami* 
titiam focietatemque noftram fortuna oblata 
9ft ; nifi perire cum Philippo , qudm vincerc 
cum Romanis , mavultis. 

XXXII. Haec didbi ab Romano quum 
(Bffenty iofilmatis oninium animis ad Ro« 



dbyGoogle 



LlBER XXXL i^ 

tkianos 4 Damociitus praetor ^tolorum ; ■ ■■ tt. 
pecunil , ut fama eft , ab rege accept^ , u.c^ («. 
nihil aut huic aut illi parti allenfus, Rtm^' dI^^ 
magni difcriminis confiliis nullam effe ^«f^r.*it' 
inimicam , quam celeritaum , dixit. Celerem toionun 
enim pcmiientiam , fed eamdem feram atquc '^**** 
inutilem fiqui ; quum pracipitata raptim 
conJiUa neque revocari , neque in integruM 
ref^ui pojfint. Deliberationis autem ejus, cu* 
jus ipje maturitatem exjpefiandam putaret, 
iempus ita jam nunc ftatui poffe, Quum lc- 
gihus cautum ejfet y ne de pace bellove , nifi 
in PuTiatolico & Pylaico concilio , agerc" 
tur ^ decemereru extemplo , ut prator fine 
/raude, quum de bello aut de pace agere v^- 
Ut , advocet concilium ; & , quod tum refe^ 
ratur decematurque , ut perinde jus ratum-^ 
qtu Jh , ac fi in Panatolico , aut Pylaico 
concilio oBum ejjet* Dimiflis ita fuipenil DimiA 
xe legatis , eereei^ confultum eenti aiebati^^^f*"^*^ 
nam , utnus partis mehor fortuna belU ef- 
fet , ad ejus focietatem inclinaturos. Haec 
in conciho JEtolorum ada. 

XXXIII. PhiHppus impigre terra mari- PhUi^ 
que parabat bellum : navales copias De-J^J*?^^i" 
metriadem in Theflaliam contrahebat. At-^um «i"* 
talum Romanamque claflem principio ve-'*^*'* 
ris ab ^gina ratus moturos , navibus 
maritimaeque orae prsefecit Heraclidemy 
quem & ante praetecerat : ipfe terreftres 
copias comparabat , maena fe duo auxilia 
detraxifTe Romanis credens , ex una parte 



dbyGoogle 



4? T. L I V I 1 

e55=s ^tolos , ex altera Dardanos , faucibus a3 

^c Mo« Pelagomam a filio Perfeo interclufis. Ab 

*' Co^w coniule non parabatur , fed gerebatur jam 

'fZtdo^' bellum : per Daflaretiorum fines exercitum 

rum fints ducebat 5 firumentum , quod ex hibernis ex- 

xtnltum. tulerat , integrum vehens ; quod in ufutxx 

militi fatis effet, praebentibus agris. Op-» 

pida vicique , partim voluntate , partinx. 

metu fe tradebant : qu«dam vi expugna- 

ta ; ^juaedam deferta , in montes propin- 

quos refugientibus barbaris, invenieban-* 

tur. Ad Lyncum ftativa pofuit prope flu- 

tnen Bevum : inde frumentatum circa hor- 

rea Daffaretiorum mittebat. Philippus con- 

Aernata quidem omnia circa , pavoremque 

ingentem hominum cernebat : fed parufn 

gnarus , quam partem petiffet conful , alam 

equitum ad explorandum , quonam hofles 

iter intendiffent , mifit. Idem error apud 

confulem erat. Moviffe ex hibemis regem. 

fciebat, quam regionem petiflet ignorans : 

is quoque fpecuktum miferat equites. Hae 

duae alae ex diverfo , quum diu incertis iti- 

xxpio' ner^us vagatae per Daffaretios effent,tan* 

Rlmani dem in unum iter convenemnt. Neutros 

Jo»^*" fefellit , ut fremitus procul hominum equo- 

eoneur^ Tumque exauditus eu , hoftes appropinqua- 

H»*tvcZ^^» Itaque , priufquam in confpe^lum ve- 

**• nirent, equos armaque expedierant : nec 

mora , ubi primum hoftem videre , con- 

<:urrendi fatta eft. Fort^ & numero & vir- 

tute^9 utpote USd utrimque , haud impa- 

res , 



dbyGoc^gle 



Li s ER XXXL 49 

Jtts y aequis viribus per aliquot horas pu" 
^arunt. Fatigatio ipforum eauorumcue , u.c ^ft. 
incerta vi^ria , diremit proelium. Mace-*'^**^* 
donum quadraginta equites , Romanorum 
quinque & triginta ceciderunt. Neque e6 
magis explorati quidquam , in qua regione 
caitra hoftium eAent , aut ilii ad regem , 
«lut hi ad confulem retulerunt : per tranf- 
fiigas cognitum efl ^ quos levitas ingenio- 
rum , ad cognoicendas hoftium res , in 
^mnibus bellis prsbet. 

XXXIV. Philippus , aliquid & ad cari- 
tatem fuorum , & ut promptihs pro eo pe* 
riculum adirent, ratus profedurum fe , fl 
equitum , qui ceciderant in expeditione ^ 
fepeliendorum curam habuiffet , afferri eos 
in caftra juffit , ut confpiceretur ab omni- 
Jbus funeris honos. Nihil tam incertum nec ^^^^. 
tam tnaeftimabile eft, quam animi muln' dones 
tudinis. Quod promptiores ad fubeundam [*Z}p, 
onmem dimicationem videbatur fadurum, 'ijj'"|; 
id metum pigntiamque incuftit. Nam, qui rum. 
haftis iagittilque & rara lanceis vulnera 
fafla vidiiTent , cum Graecis lUyriifque pu- 
gnare afiueti , poftquam gladio Hiipanienfi 
detruncata corpora brachiis abfcihs , aut 
tota cervice defefta divifa a corpore ca- 
pita , patentiaque vifcera , & foeditatem 
aliam vulnerum viderunt , adversiis quae 
tela quofque viros pugnandum 'eiTet , pa- 
vidi vulgb cemebant. Ipfum quoque re- 
gem terror cepit, swndum jufto proBlio 

Tomus V. C 



terrentar 
vulnV' 



KjbyGoogle 



5Q T. L 1 r I 1 

r— ~ cum Romanis congreflum. Itaqae ^ revo^ 
^'•^•Tsa cato filio prsfldioque 9 quod in PelagonisB 
' faucibus erat , ut iis copiis fuas augeret , 
Pleurato Dardanifque iter in Macedoniam 
patefecit. Ipfe , cum viginti millibus pedi- 
tum , quatuor equitum , ducibus transfii- 
gis ad hoftem profedhis , paul6 plus du- 
centos paifus a caftris Romanis tumulum 
propinquum Athaco foflSL ac vallo commu- 
Thiiip- nivit ; ac , fubjeda cemens Romana caftra , 
fui mir«. admirams effe dicitur & univerfam fpeciem 
mano^ caftrorum , & defcripta fuis quaeque par- 
*«/'«. tA>\x& , tum tendentium ordine , tum itine- 
rum intervallis ; & neeaffe, barbarorum 
ea caftra ulli videri poffe* Biduum conful 
& rex^ alter alterius conatus exfpedan- 
tes, condnuere fuos intra vallum : tertio 
die Romanus omnes copias in aciem eduxit* 
XXXV. Rex verb , tam celerem aleam 
•tiniverfi certaminis timens , quadringentos 
Tralles ( IUyrionim id , ficnt alio diximus 
loco , eft genus) & Cretenfes trecentos , 
addito iis peditibus pari numero equitum, 
cum duce Athenagora, uno ex parpura- 
tis, ad laceffendos hoftium equites mifit. 
'Ab Romanis autem ( aberat acies eorum 
paiilb plus qumgentos paffus ) velites & 
equimm du£ ferme alse emiflk ; ut numero 
Guoque eques pedefque hoftem squarent. 
Eq*tjiri. Creaidere regii^ genus pugna, quo adfue- 
'"*"*' rant, fore ; ut equites^ in ricem infcquen- 
tes refugientefque , ixunc telis uterentor ^ 



dbyGoogle 



LiBER XXXL 51 

tionc terga darent ; Iflyriorum velocitas ==si 
€d excurliones & impetus fubitos ufui ef- ^^J^J' 
fet , Cretenfes in invehentem fe efFus^ hoC- * 
tem fagittas conjicerent. Turbavit hunc 
ordinem pugnandi non acrior , quam per* 
tinacior , impetus Romanorum : nam haud 
fecus , quam fi tota acie dimicarent , & 
velites , emiffis haftis , cominus gladiis rem 
gerebant , 6c equites ^ ut femel in hoftem 
€ve£ti funt , ftantibus equis , partim ex 
ipfis equis , partim defilientes immifcentef- 
que fe peditibus , pugnabant : ita nec eques 
re^us equiti par erat , infuetus ad ftabilem 
pugnam ; nec pedes concurfator & vagus , 
i& prop^ feminudus genere armorum , ve- 
liti Romano parmam gladiumque habenti, 
pariterque & ad fe tuendum , & ad hoftem 
petendum armato. Non tulere itaque di- 
micationem ; nec alia re , quam velocita- 
te , tutantes fe , in caflra refugerunt. 

XXXVI. Uno deinde intermiffo die ,' 
quum omnibus copiis equitum levifque ar>- 
snaturae pugnaturus rex effet, nofte.cetra- 
tos , quos peltaftas vocant , loco oppor- 
tuno inter bina caftra in infidiis al>diderat; 
praeceperatque Athenagor» & equitibus, 
ut , fi aperto |>roelio procederet tes , ute- 
rentur fortuna,; -fi tminus , cedendo fenfim 
ad infidiarum 4octtm hoftem pertraherent. inRdid^ 
Et equitatus quidem ceflit : duces cetratae ^Jll^i^ 
cohortis , non fatis exfpe6feto figno , ante 
Jt.einsi^ excitatisfuis, occafionem bene ge- 

C ij 



dbyGoogle 



^t T. L j r I 1 

II I . rendae rei atnifere. Romanus , & apertiF 
u.c.^p. proelio viftor, & tutus a fraude infidia- 
•^•**^'rum , in caftra fefe recepit. Poftero die 
omnibus copiis conful inaciem defcendit, 
ante prima figna locatis elephantis ; quo 
r«iii^ri.auxiiio tum primbm Romani, quia captos 
Tuphmt aliquot bello Punico habebant , ufi Aint. 
tis Ao' Ubi latentem intra vallum fenfit, expro- 
**"** brans metum fucceiSt. Poftquamne tum 
quidem poteftas pugnandi dabatur , quia 
cx tam propinquis ftativis parum tuta fru- 
xnentatio erat , difperfos milites per agros 
equitibus extemplo invafuris ; odo ferme 
inde millia , intervallo tutiorem frumenta- 
tionem habiturus , caftra ad Odolophum 
Traiium ( id eft loco nomeu ) movit. Quum in pro- 
Tip'puJ'& pinquo agro frumentarentur Romani , pri- 
€9nfttUm, ^iy ygx intra vallum fuos tenuit , ut crefce- 
ret fimul & nedigentia Cum audacia hofti* 
Ubi eftufos vidit , cum omni equitatu & 
Creteniium auxiliaribus , quantum equitem 
velociflimi pedites curfu sequare poterant , 
citato profeftus agmine , inter caftra Ro- 
mana & frumentatores conftituit figna* 
Inde , copiis divifis , partem ad confedan- 
dos vagos frumentatores emifit , dato fi- 
gno , ne quem vivum relinquerent ; cum 
parte ipfe fubftitit , itineraque , quibus ad 
caftra recurfuri videbantur hoftes , obfe^ 
dit. Jam paftim caedes ac fuga erat , nec- \ 
dum quifquam in caftra Romana nundus 
cladis pervenerat, quia refugientes in re^ 



dbyGoogle 



LiBER XXXI. 53 

^am ftationem incidebaat ; & plures ab sBBssaa 
obfidentibus vias , quam ab emims ad cae- J|q;^^ 
dem , interficiebantur : tandem inter me- 
dias hoftium ftationes elapfi quidam tre« 
pidi , tumultum maeis , quam certum nun- 
tium , intulerant caftris. 

XXXVII. Confiil, equitibus ]ufiis,qua 
quifijue poffet , opem ferre laborantibus , 
ipfe legiones e caftris educit, & agmine 
quadrato ad hoftem ducit. Difperfi equi- 
tes per agros quidam aberrarunt , decepti 
clamoribus aliis ex alio exfiftentibus loco. 
Pars obvios habuerunt hoftes : pluribus 
locis fimul pugna coepit. Regia ftatio atro- 
ciftimum proelium edebat : nam 6c ipsi 
multitudine equitum peditumque .prop^ 
]ufta acies erat ; & Romanorum , quia me- 
dium obfederat iter, plurimi in eam in- 
ferebantur. Eb quoque fuperiores Mace- 
dones erant, qubd 6c rex ipfe hortator 
aderat , & Cretenfium auxiliares muhos ex 
improvifo vulnerabant, conferti prspara- 
tique in difperfos & efiufos pugnantes. 
Qu6d fi modum in infequendo habuiffent, 
non in praefentis modo certaminis gloriam , 
fed in funamam etiam belli profeftum fo- 
ret : nunc , aviditate caedis intemperantiiis 
infecuti, in praegreffas cum tribunis mili- 
tum cohortes Romanas incidere ; & fiK 
giens eques , ut primb figna fuorum vidit, 
convertit in effulum hoftem equos ; ver- 
.faque momento temporis fortunapugnae eftj^ 

C iij 



dbyGoogle 



54 T. L I r I I 

r terga dandbus , qui modb fecntt eranf^ 

v.c.s^n. Multt cominus congrefli , multi fugientes 
'^' interfedi : nec ferro tanthm periere y fecf 
in paludes quidam conjedi , profundo limo 
cum ipfis equis haufti funt. Kex quoqne iift 
periculo fuit ; nam , ruente faucio eqao y 
praeceps ad terram datus, haud muitum 
abfiait, qnin jacens opprimeretur. Salutx 
6iit eques, qui raptim ipfe defiluit^ pa* 
vidumque regem in equum fubjecit. Ipie , 
quum pedes square curfu fugientes non 
poffet equites, sub hoflibus ad cafum regis 
concitatis confbfFus periit. Rex, circum- 
veftus paludes pervias inviafque trepidi 
fogs^ , in caflra tandem , jam defperanti- 
bus plerifque incohimem evafurum , per- 
veiBt. Ducenti Macedonum equttes ea 
proelio periere, centum ferme capti ; ofto- 
ginta admodum omati equi , fpoliis fimul 
armorum relatis^ abdufti. 
juiuium XXXV III. Fuerunt , qui hoc die regem 
/raUo. temeritatis , confulem fegnitiae accufarent : 
nam & PhiHppo quiefcendum furfTe , quom 
paucis diebus holles , exhauflo circa omnt 
agro , ad ukimum inopiae vemuros fciret ; 
& confulem , quum equitatum hofHum le« 
vemque armaturam fudiffet , ac prop^ re-^ 
gem ipfum cepiffet , protinus ad caflra hof^ 
tium ducere debuifTe ; nec enim manfuros 
ita perculfos hofles fuiffe , debellarique 
momento temporis potuifle. Id diftu , quiiu 
re , ut pleraque , faciUus : nam » fi omniw 



dbyGoogle 



LiBER XXXL 55 

fcus pelditum quoque copiis rex congreiTus bsb=-9 
fuiflet , forfitan inter tumultum , quum ^j^J^J; 
omnes vi6ti metuque perculfi ex prcBlio 
intra vallum , protinus. inck fupervadentem 
munimenta vidorem hoilem fugerent ^ 
exfui caftris pomerit rex : quum vero in- 
tegrx copise peditum in caflris nianfi.fient , 
ftationes ante portas , praefidiaque difpo* 
fita eifent , quid , nifi ut temeritatem re- 
gis , effiis^ paulb ant^ fecuti percutfos equi- 
tes , imitaremr , profeciffet r Neque enim 
ne regis quidem primum coi)fi)ittm , quo 
impetum in frumentatores palatos per agros 
fecit , reprehendendum toret , fi modum 
profpers pugnae impoftuflet. £6 qnoque 
miniis eft mirum , tentaffe eum fortunam, 
quod fama erat , Pleuratum Dardanofque , 
ineentibus cbpiis profe6los domo , jam in 
A^cedoniam tranffcendiffe ; quibus fi un- 
dique circumventus copiis foret , fedentem 
Romanum debellaturumycredi poterat.Ita- 
que, fecundiim duas adverfas equeftres 
pugnas , multb miniis tutam moram in iif- 
dem ftativis fore IHiilippus ratus , quum Thui^ 
abire inde & fallere abiens hoftcm vellet , ^i^ *"'**' 
cadnceatore fub occafum folis ad confu- 
lem miffo , qui inducias adfepeliendos equi- 
tes peteret , fruftratus hoftem , fecundl vi- 
gilia , muhis ignibus per tota caftra relic- 
tis, filenti agmine abiit. 

XXXIX. Corpus jam curabat conful ,' 
^um , yeniffe caduceatorem , & quid^ve* 

C iy 



dbyGoogle 



j6 T. L I r I I 

fc=ss-5 niflet , nandatum eft : refponfo tantbm cfz-^ 

ic aS* ^® » tnan^ poftero die fore copiam conve- 

* niendi , id quod qnaefitum crat , nox diei- 

?ne infequentis pars ad prscipiendum iter 
hilippo data eit : montes , quam viam 
non mgrefTurum gravi agmtne Romanum 
fciebat , petit. Conful , primi hice cadu- 
ceatore datis induciis dimiffo, haud ita 
mukb pbft abifle hoftem auum fenfiftet , 
ignarus quk fequeretur , iifdem ftativis fra- 
mentando dies aliquot confumpfit. Stube^ 
ram deinde petit , atque ex Pelagonia fru- 
mentum, quod in agris erat, convexit : 
inde ad Pluvtnam eft progrefliis , nondum 
comperto , quam regionem hoftes petif- 
fent* Philippus , quum primb ad Bryaniiim 
ftativa habuiflet, profedus inde tranfver- 
fis limitibus , terrorem praebuit fubitum 
hofti. Movcre itaque ex Pluvina Romani , 
& ad Ofphagum numen pofuerunt caftra. 
Rex haud procul inde 6c ipfe , vallo fuper 
ripam amnis dudo ( Erigonum incol» vo* 
'^^"^iu ^*"^ ) confedit. Inde fatis comperto , Eor- 
^iur daeam petituros Romanos , ad occupandas 
tn Eor^ anguftias , ne fuperare hoftes ardis fauci- 
bus inclufum aditum poflent , praeceflSt : 
ibi alia vallo , alia fofla , alia lapidum con- 
gerie , ut pro muro eflent , alia arboribus 
objefbis , ita ut locus poftulabat , aut ma* 
teria fuppeditabat , permuniit ; atque ( ut 
ipfe reoatur) viam fu&pte natur^ dimci- 
^em , objedis per otnnes tranfitus operi^ 



dbyGoogle 



LiBSR XXXL 57 

^Us, inezpugnabilem fecit. Erant pleraque wBscsat 
fylreftria circa , incommoda phaiangi ma- ^c^JJJ; 
^m^ Macedonum ; quae , nifi ubi prslon- 
gis haftis yelut vallum ant^ clypeos obje- 
cit ( quod ut fiat , libero campo opus eft ) 
nulUus admodum us&s eft. Thracas quoque 
rhomphsae, ingentis &ipf« longitudinis, 
inter objedos undique ramos impediebant. 
Cretenfium una cohors non inutilis erat : 
fed ea quoque ipfa , ut , fi quis impetum 
faceret , in patentem vulneri equum equi- 
temque fagittas conjicere poterat , ita ad- 
versus fcuta Romana nec ad trajiciendum 
fatis magnam vim habebat , nec aperti 
cpiidquam erat , quod peteret. Itaque id ut 
vanum teli genus fenferunt efTe , laxis paf- 
iim toti valle jacentibus inceffebant hof- 
tem : ea , majore cum fonitu , quam vul- 
nete ullo , puliatio fcutorum parumper fuc- 
cedentes Romanos tenuit. Deinde, iis quo- rtrrum^ 
que fpretis , partim , teftudine faftsL , per ^^^ 
advenos vadunt hoftes ; partim , brevi cir- gtt/fui • 
cuim quum in jugum collis evafiftent , tre- 
pidos ex prsfidiis ftationibufque Macedo-^ 
nas deturbant ; & , ut in locis impeditis 
difficili fiig4, plerofque etiam obtruncant, 
XL« Ita anguftiae minore certamine , 
quam quod animis propofuerant ^ fupera- 
tae , & in Eordsam perventum ; ubi per- 
vaftatis paifim agris , in Elimeam fe rece- 
pit : inde impetum in Oreftidem fecit ; & 
oppidum Celetrum eft aggreffus , in peninr 

C v 



dbyGoogle 



5? T. L 1 V I 1 

\ fula fitum. Lacus moenia cingit : angnftcgt 
U-c.t?a feucibus unum ex continenti iter eft. Pri- 
' m6 fitu ipfo freti » claufis portis , imperium 
abnuere ; deinde poftquam figna ferri, ac 
teftudine fuccedi ad portam , obfefTafque 
£iuces agmine hoftium yiderunt, priufauam 
experirentur certamen , metu in deaitio- 
nem yenerunt. Ab Celetro in DaiTaretios 
proceffit ; urbemque Pelium vi cepit : fer- 
yitia inde cum cetera praeda abduxit , 6c 
libera capita fine pretio dimifit ; oppidum* 
que iis reddidit, prxfidio valido impofito r 
nam & fita opportun^ urbs erat ad impetns 
in Macedoniam faciendos. Ita peragratis 
hoftium agris, conful in loca jam pacata 
ad Apolloniam , unde orfus bellum erat » 
copias reduxit. Philippum averterant-^oli , 
& Athamanes , & Dardani , 6c tot bella 
repent^ alia ex aliis locis exorta. Adversiis 
Dardanos , jam recipientes ex Macedonia 
fefe , Athenagoram cum expeditis pediti- 
bus ac majore parte equitatiis mifit, juffiim 
inftare ab tergo abeuntibus , & , carpendo 
poftremum agmen , fegniores eos ad mo- 
vendos domo exercitus efficere. ^tolos 
Damocritus praetor, qui morae ad decef- 
nendum bellum ad Naupadum audor fue- 
rat, idem proximo concilio ad arma con- 
civerat, poft famam equeftris adOdtolo- 
phum pugna , Dardanorumque & Pleurati 
cum Illyriis tranfitum in Macedoniam, ad 
h%c claflis Romanse adventum Oreum> 8c, 



dbyGoogle 



LiSER XXXl. ^9 

^per circumfufas tot Macedoniae gentes , i— ^ 
maritimam quoque inftantem obddionem. ^^*?^*- 
XLI. Has caufs Damocritum ^tolofque *' j^Ci 
reftituerantRomanis ;&, Amynandro regfe *^/,**"' 
Athamanum adjunSo , profedi Cercinium ?*"j!«»^ 
obfedere^ Clauferant portas , incertum vi , Fm^fH 
an voluntate ; quia regium habebant praefi- 
dium* Cetenim intra paucos dies captum 
eft Cercinium, atque incenfum : qui iuper- 
fiierant e magna dade, liberi feryique, inter 
ceteram praedam abdu£H. Is timor omnes , 
qui circumcolunt Boeben paludem , reli^ 
urbibus, montes coegit petere. ^toli , ino^ 
pia praed» inde averfi , in Perrhxbiam ire 
pergunt. Cyretias ibi vi capiunt , foed^que 
diripiunt : qui MaUoeam incolunt, volun- 
tate in deditionem focietatemcrue accepti. 
Ex Perrhaebia Gomphos petendi Amynan- 
der audor erat; & imminet Athamania hiuic 
urbi , videbaturque expugnari fine magno 
certamine pofFe. ^toU campos ThefTaiis rAe/r<r- 
opimos ad praedam petiere ; fequente , ^^'"„fJ7. 
quamquam non probante , Amynandro^ 
nec emifas populationes ^tolorum , nec 
caftra , quo fors tuliftet loco , fine uUo 
difcrimine ac cura muniendi , pofita : ita- 

2ue, ne temeritas eorum negli^entiaque 
bi ac fuis etiam cladis alicujus caufa eflet ^ 
qnum campeftribus locis fubjicientes eos 
caftraPhecado urbi videret, ipfe paulb plus 
quingentorum pafTuum inde tumulum luisy 
^umyis levi munimento tutum , cepiti 

C vj 



dbyGoogle 



6o T. L i r 1 1 

tes^Bi Quum JExoXi , nifi qubd populabantur 5 xr& 

•!c.*12" ^^"""'ff® viderentur fe in hoftiuin agra 

' efle ; alii palati femiermes vagarentur, alii 

tn caftris fine ftadonibus per fomnnm ▼!<- 

Offri- numciue dies noAibus aequarent, PHHippus 

^l^ ' inopinantibus adyenit ; quem quum aaefle 

'refiigientes ex agris quidam pavidi nun- 

tiaflent , trepidare Damocritus ceterique 

duces ; & erat fort^ meridianum tempus, 

£0 plerique graves cibo fopiti jacebanr. 
:citare igitur alii atios , jubere arma ca- 
pere , atios dimittere ad revocandos , qu 
palati per agros praedabantur ; tantaque tre- 
pidatio fuit, ut fine gladiis qnidam equitam 
exirent, loricas plerique non indnerent* 
Ita raptim edudi , quum univerfi fexcen- 
torum aegre fimul equites peditefque nume- 
mm expleiTent, incidunt in regium equita- 
tum 9 numero , animis , armifque prsftantem» 
Jtaqne primo impetu fufi , vix tentato cer- 
tamine , turpi fugi repetunt caftra : caefi 
captique quidam , quos equites ab agmine 
fiigientium intercluiere. 

aLII. PhiHppus, fuis jam vaHo appro* 
pinquantibus, receptui cani juffit : fat^atos 
enim equos virofque non tam proetio, quam 
itineris fimul longitudine,fimul pr^properi 
celeritate,habebat.Itaque turmatim equites, 
in vicemque manipulos levis armaturae,aqua- 
tum ire &. prandere jubet ; alios in ftatione 
armatos retinet , opperiens agmen pedttuffl 
tardiiis du^m proptergravitatemarmonisi* 



dbyGoogle 



L IB E R XXXL 6t 

^uod ubi advenit , Sc ipfis imperatum $ ■ i 
ttt, ftatutis fignis armifque ante le pofitis,[^;51i*' 
laptmi cibum caperent, bmis temifve fum- 
tniim ex manipulis aquandi caufU miffis : 
interim eques cum levi armatura paratus 
inftrudufque ftetit, fi quid hoftis moveret. 
iEtoli ( jam enim & qu» per agros mul* 
titudo Iparfa fiierat, receperat fe in caftra) 
ut defenfuri munimenta , circa portas val« 
lumque armatos difponunt , dum quietos 
hoftes ipfi feroces ex tuto fpeflabant ; 
poftqnam mota figna Macedonum funt, & 
iuccedere ad vallum parati ataue inftru£H 
coepere, omnes repente, reliais ftationi-i 
bus, per averfam partem caftrorum ad tu- 
mulum , ad caftra Athamanum perfugiunt : 
xnulti in hac quoque tam trepida fuga capti 
caefique funt .£tolorum. Philippus , fi fatis 
diei fupereflet, non dubius, quin Athama^ 
nes quoque exfui caftris potuiuent, die per 
proelium , deinde per direptionem caftro- 
txxm abfumpto , lub tumulo in proxima 
planitie confedit , prim^ luce infequentis 
diei hoftem aggreflurus. Sed ^toli eodem 
pavore , quo ?ua caftra reliquerant , no6^e 
proxima difperfi fiigerunt. Maximo ufui 
fiiit Amynander, quo duce Athamanes, 
itinerum periti, fummis montibus per calles 
ignotas fequentibus eos hoftibus iniEtoliam 
perduxeruntt non ita multos in difpeffa 
tuga error intulit in Macedonum eouites , 
guos luce prim^ Philippus , ut dei^rtum 



dbyGoogle 



6i T. L I r I I 

■""f tumulum vidit , ad carpendum hoftiusl 

•^aac* ^&^^^ mifit. 

aco. XLIII. Per eos dies & Athenagoras re* 
gius pr«fe£^us , Dardanos recipientes fe 
in fines adeptus, poftremum s^men primb 
J}mrdani turbavit : dem, poftquam Dardani converfis 
^uti. fignis direxere aciem, aequa pugna juflo 
proelio erat : ubi rurfus procedere Dardani 
coepiirent , equite & levi armatur^ regii , 
auUum talis auxilii genus habentes Darda- 
noSyoneratos immobilibus armis^vexabant ; 
& loca ipfa adjuvabant. Occifi perpauci 
funt,plures vulnerati, captus nemo, quia 
non excedunt temere ordinibus fuis, fed 
confertim & pugnant, & cedunt. Ita damna 
Romano accepta bello, duabus per oppor* 
tunas expeditiones coercitis gentibus» refti< 
tuerat Philippus , incepto forti , non prof- 
pero foliim eventu. Minuit deinde ei fort^ 
oblata res hofiium ^tolorum numerum. 
jEtoio' Scopas princeps gentis , ab Alexandria 
^tus'in taaigno cum pondere auri ab rege Ptole- 
jj^^^ inao miffus , fex miilia peditum oc equites 
►«tf*. mercede condu6los ^gyptum avexit ; nec 
ex juventute ^tolorum quemquam reli- 
quiflet , ni Damocritus , nunc belli quod 
infiaret, nunc futurs folitudinis admonens 
(incertum cursL eentis, an ut adverfaretur 
Scopae , parum donis cultus ) partem ju- 
niorum caftigando domi confinuiffet. Hsec 
ei aeftate ab Romanis Philippoque gefta 
ffant« 



dbyGoogle 



tlBER XXXI. gj 

XLIV. Claffis a Corcyra ejufdem prin- ^ 
cipio aeftatis cum L. Apuftio leeato pro- J^^ J^. 
feda , Malei fuperata , circa Scyllasum Rt$ mJi 
agri Hermionici Attalo rcgi conjnnda eft; ''^* 
Tum ver6 Athenienfiam civitas , cui odio 
in Philippum per metum )am diu mode- 
rata erat, id omne in auxilii praefentis 
fpem eftiidit : nec umquam ibi defunt lin« 
gus promptae ad plebem concitandam ; 
quod genus,quum in omnibus liberis ci« 
vitatibus , tum praecipu^ Athenis , ubi oratio 
plurimiim pollet,favore multitudinis alitur* 
Kogationem extemplo tulerunt, plebefque 
icivit, C/t Philippi ftatua y imapnes omnes, Deere^ 
nominaque earumy item majorum ejus vinlis *n.tnLm 
ac muliebris fexus omnium toUerentur, deU" '^^^^^ 
renturque : dies fefli, facray facerdotes, qua 
ipfius majorumve ejus honoris caufd inftituta 
ejfent, omnia profanarentur, Loca quoque, 
in qtiibus pofitum aliquid infcriptumve ho" 
noris ejtis caufd fitiffet , deteftabilia ejffe', 
neque in iis quidquam poftea poni de^carih 
fue placere eorum , qu^ in hco puro poni 
dedicarique fas effet. Sacerdotes pub&os , 
quotiefcumque pro populo Athenienfi ^ fo^ 
ciifque y & exercititus , & claffihus eorum 
precarentur y toties deteftari atque exfecrari 
Philippum, liberos ejus, regnumque, terreftres 
navalefque copias, Macedonum genus omnc 
nomcnque : additum decreto , Si quis quid 
poftea, quod ad notam ignominiamque Phi^ 
lippi pertinerct, ferret , id omne populm» 



dbyGoogle 



64 r. L I r 1 I 

> I- j4thtnienfem jujfurum : fi quis contra ign(^ 

JJ'^;JJJ' «witfw , prove honore ejus dixijfet^ fi<^'f'* 

' fetve, qui cccidijfet eum , jure cafurum : 

poftremb inclufum , C^t omnia , qua ad* 

versiis Pifijlratidas decreta quondam erant, 

eadeniin PhiHppo fervarentur, Athenienfes 

quidem litteris verbifque , quibus folis ya- 

lent, bellum adyersiis Philippum gerebant. 

XLV. Attalus Romanique , quum Pi- 

raeeum prunb ab Hermione petiflent, paa- 

eos ibi morati dies , oneratique sequ^ im- 

modicis ad honores fociorum, atque in 

ira adversiis hoftem fiierant , Athenien- 

fium decretis , navigant a Piraeeo Andrunu 

Et quum in portu , quem Gaureleon vo- 

cant , conftitiflent, miiBs qui tentarent op- 

pidanorum animos , d voluntate tradere 

urbem , quim vim experiri, mallent ; poft- 

quam praefidio re^o arcem teneri , nec fe 

poteftatis fu» efle refpondebant ; expofitis 

copiis , omnique . apparatu urbium oppu- 

gnandarum , diverfis partibus rex & legatus 

Komanus ad urbem mbeunt. Plus aliquantb 

Graecos Romana figna armaque non ant^ 

vifa , animique militum , tam prompt^ fuc* 

Andros cedentium muros , terruere. Itaque fuga 

JjJ^^^extemplo in arcem fada eft : urbe hoftes 

potiti : & in arce quum biduum loci fe 

magis, quam armorum, fiducii tenuifTent; 

tertio die, Da6li ipfi praefidiumque, ut cum 

£nguli$ veftimentis Delium Boeotiae tranf- 

^veherentur. £a al;^ Rom^$ regi Attal^ 



dbyGoogle 



LlBER XXXI. 65 

^oncefla : prxdam ornamentaque urbis ipfi ' » 

avexerunt. Attalus , ne defertam haberet JJc^J^' 

infulam , & Macedonum fer^ omnibus 9 & 

quibufdam Andriorum, ut manerent, per^^ 

iuafit : poftea & ab Delio , qui ex padq 

tranfveai eo fuerant, promiffis re^s, quum 

deiiderium quoque patrise facilius ad cre- 

dendum incfinaret animos , revocati. Ab 

Andro Cythnum tra)ecerunt : ibi dies ali- 

Guot oppugpanda urbe nequidquam ab- 

iumpti ; &, quia vix operae pretium erat, 

abfcefTere. Aa Prafias (continentis Atticas 

is locus eft) Iffaporum viginti lembi claffi 

Romanorum adjun6^i funt : ii miffi ad po- 

pulandos Caryftiorum agros : cetera claffis 

Geraeftum^ nobilem Euboes portum, dum 

a Caryfto Iffaei redirent , tenuit. Inde om*^ 

nes, velis in altum datis, maris medio prae- 

ter Scyrum infulam Icum pervenere : ibi 

paucos die^ , fasviente Borea , retenti , ubi 

prima tranquillitas data eft , Sciathum tra* 

]ecere, vaftatam uii>em direptamque nuper 

a Philippo. Per aeros palati milites frumen- 

tum, oc ii qua aha ufui effe ad vefcendum 

poterant , ad naves retulere : praedae neq 

erat quidquam,nec meruerant Graeci, cur 

diriperentur, Inde Caffandream petentes^ 

primo ad Mendin, maritimum civitatis ejus 

vicum , tenuere : inde quum, fuperato pro* 

montorio, ad ipfa moenia urbis circumagere 

^laffem yellent , faevlL coortsl teinpeftate ^ 

prope obruti fluftibus, difperfijimagn^ ^x 



dbyGoogle 



66 T. L I r 1 1 

fc . 1 parte amiflis armamentis , in terram eflb-2 
JJq;^- gerunt. Omen quoque ea maritima tem- 
peflas ad rem terr^ gerendam fiiit : nam ,. 
colle£Hs in unum navibus , expofitifque 
topiis , aggreffi urbem , cum multis vulne- 
ribus repulfi ( & erat yalidum ibi regiutn 
praefidium) irrito incepto regreffi Ca- 
ftaftraeum Pallenes trajecere : inde , fii- 
perato Torona promontorio, navigantes 
Acanthum petiere.* Ibi prixn6 ager vafta- 
tus , deinde ipfa urbs vi capta, ac direpta ; 
nec ultra progreffi (jam enim & graves 
praedl naves habebant J retro , unde vene- 
rant y Sciathum , & ao Sciatho Euboeam 
repetunt. 
2^0' aLVI. Ibi reliai claffe, deccm navibus 
/£"o7o- expeditis finum Maliacum intravere, ad 
'ji7uio& ^^^^^^^^^^ cum iEtolis de ratione ge- 
i2»fli«i»«, rendi belli. Sipyrrhicas iEtoIus princeps 
legationis ejus iuit, quae ad communicanda 
confilia Heracleam cum rege & cum Ro- 
mano legato venit. Petitum ex fcedere ab 
Attalo eft , ut mille milites praftaret ; 
tantum enim numerum bellum gerentibus 
advershs Philippum debebat. IcF negatum 
^tolis ; qu6d illi quoque gravati priiis 
effent ad populandam Macedoniam exire , 
quo tempore Philippo circa Pergamum 
urente facra profanaque , abftrahere eom 
inde refpeftu rerum fuarum potuiffent, 
Ita-^toli cum fpe magis , Romanis omni* 
poJIicentibus , quam cum auxilio dimiffi. 



dbyGoogle 



LiBER xxxi. l-r 

Apu Aius cum Attalo ad claflem rediit. Inde ssss 
confultari de Oreo oppugnando coeptum. y;«s5*. 
Valida ea civitas oC moembus , & , quia 
ant^ fuerat tentata , firmo erat praefidio. 
Conjunxerant fe iis poft expugnationem 
Andri cum praefedo Agefimbroto viginti 
Rhodiae naves, tedae omnes : eam clallem 
in ftationem ad Zekfmm mifemnt (Ifthmiae 
id fuper Demetriadem promontorium eft 
peropportun^ ebjedum) ut, fi quid inde 
moverent Macedonum naves, in praefidio 
eflent. Heraclides praefeftus regios claffem 
ibi tenebat, magis per occafionem, fi quam 
negiigentia hofficim dediflet , quam apert^ 
ri quidquam aufurus. Oreum diverfi Ro« Ortum 
ttiani & rex Attalus oppugn;d>ant : Romani J£^^"*" 
a Maritima arce , regii J^dvers^s valleni 
inter duas jacentem arces , qua & muro 
interfepta urbs eft ; & ut loca diverfa , fic 
difpari modo etiam oppugnabant ; Romani 
teffiudinibus, & vineis, & ariete admoven- 
do muris ; regii balliftis , catapuhifque , & 
alio omni genere tormentorum tela inge- 
rentes : & pondere ingenti faxa jaciebant,' 
& cuniculos , & quidqukl aliud priorc op- 
pugnatione expertum profuerat. Ceterum 
non plures tantum Macedones, quam anti, 
tuebantur urbem arcefque , fed etiam prae- 
fentioribus animis, &, caftigationihus regis 
in admiffa culpa, fimul minarum, fimul 
promiffionum in futurum memores , ita ut 
p^rum in expugnatioue cderi fpd cife^ 



Digitized by CjOOQIC 



68 T. L I r I 1 

r , Interim & aliud agi pofle ratus legatu^^ 
J^j5;JJJ- reli^lis quot fatis videbantur ad opersi 
'perficienda militibus , trajicit in proxima 
continentis ; Lariflamque ( non illam ia 
ThefTalia nobilem urbem , fed alteram , 
quam Cremaflen vocant) fubito adventu, 
praeter arcem, cepit. Attalus quoque ^ge^ 
leon , nihil minus quam tale quidquam iit 
alterius oppugnatione urbis timentibus, op- 
€*ntur* preflit. Et jam quum opera in efFe6^u erant 
circa Oreum , tum pra&fidium , quod intus 
erat , labore afliduo , vigiliis diurnis pariter 
no6iumifque , & vulneribus confedum. 
Muri quoque pars, arieti incuflb fubruta» 
multis jam locis prociderat ; perque aper- 
tum ruinl iter node Romani , quodque 
fuper portum eft » in arcem perruperunt. 
Attalus luce prima, figno ex arce aato ab 
Romanis , & ipfe urbem invafit , ftrads 
magna ex parte muris ; praefidium oppi- 
danique in alteram arcem perfugere , unde 
biduo pbft deditio fada : urbs regi , captiva 
corpora Romanis ceflere. 

aLVII. Jam autumnale asquinodium 
inftabat ; & eft finus Euboicus, quem Coela 
yocant , fufpedus nautis : itaque , ante 
hiemales motus evadere inde cupientes , 
Piraeeum , unde profeSi ad bellum erant , 
repetunt. Apuftius , triginta navibus ibi 
refiiHs , fuper Maleam navigat Corcyram» 
Reg^m fpatium Initiorum Cereris , ut facris 
jptereiTet^tenuit : fecundum Imtia 6c ipf^ 



dbyGoogle 



LlBEK XXXI. 69 

5n AHam fe recepit , Acefimbroto & Rho- e '■ i 
diis domum remiffis. Hsec ei aeftate terrl J^c.iool 
tnarique adversus Philippum fociofque ejus 
a confule & leeato Romanis , adjuvantibus 
rege Attalo & Rhodiis, gefta, Confui alter 
C. Aurelius ad confefhim bellum quum in Aurtibn 
provinciam veniffet , haud clam tulit iram ^qI;^^ 
advershs praetorem, qubd abfente fe rem 
geffifTet : miffo igitur eo in Etruriam , ipfe 
in agrum hoftium leeiones induxit ; popu- 
landoque , cum prxda majore , qu^m glo- 
ria , beilum eeffit. L. Furius , fimul quod in T»Uit 
Etruria nihil erat rei quod gereret , fimul ptH^p^ 
Gallico triumpho imminens , quem , ab« '*'• 
fente confule irato atque invidente , fa~ 
ciliiis impetrari poffe ratus , Romam ino^ 
pinatb quum veniffet, fenatum in xde 
bellonae habuit ; expofitifque rebus geftis, 
ut triumphanti fibi in urbem invehi lice- 
ret , petit. 

XLVIIL Apud magnam partem fena« 
tfts & magnitudine rerum geftarum va* 
lebat , dc gratil. Majores natu negabant 
triumphum , Et qubd alieno exercitu rem VarU 
g^M^ty & qubd provinciam reliquijfet avi- f;^y^"^i^^ 
ditate rapiendi per occafionem triumphi : id 
ver6 eum nullo exemplo ficiJHe» Confulares 
praecipu^, exfpedandum fuijje confulem di- 
cebant : Potuijfe enim^ caftris prope urbem 
pqfitis^ tutandd coionid , ita ut acie hqn 
dccemmts im advtntum ejus rem ixtrahere^ 



dbyGoogle 



7^ T. L I r I I 

1-1 ■! i?/, quod pr^tor non fecijfet , fenatuifaeien^ 
U.c.s^i. ^2^ ffTg ; Confulem exfpeBarent : ubi coram 
dijceptantes conjulem & pmtorem audijjent ^ 
yerius de causd exiftimaturos ejfe. Magna 
pars fenatus nihil prster res geftas , & an 
in tnagiAratu fuifque aufpiciis gef&ffet , cen- 
febant fpedare fenatum debere. Ex duahus 
coloniis ^ qux> velut claujira ad cokihendos 
Gallicos tumultus oppofita fuijfent , quum 
jma direpta & incenfa ejfet , traje&urumque 
id incendium velut ex continentUms te6iis in 
4ilteram tam propinquam coloniam ejfet , quid 
tandem pmtoiifaciendum fuijfe ? Namfijint 
conJuU geri nihil op&rtuerit, aut/enatum pec^ 
i taffe, qui exercitum pnttori dederit {potuijfi 

£nim ) fi non cum pratoris , fed confulis , 
txercitu rem geri voluerit, ita Jinire fenatuj^ 
iconfultum , ne per pratorem , fed per conjii" 
lem gereretur) aut confulem , qui non , quum 
exercitum ex Etruria tranfire in Galliamjuf 
Jijfety ipfe Arimini occurrerit , nt bello iu" 
ierejfet, quodjine eo gerifas non ejfet, Non 
^xjpe^are belli tempora moras & dilationts 
imperatorum ; &vugnandum ejfe interdum , 
non quia velis^fed quia hoftis cogat, Pu^ 
gnam ipfam eventumque pugnct fpeStari opor^ 
tere : fujos cetfofque hoftes ; caftra capta ac 
direpta : coloniam Uberatam ohjidione : al- 
terius colonia eaptivos recuperatos reftuutof 
que fuis : debeUatum uno prodio ejfe, Non 
iomuus taatfm ed viSond Utifitos yftd diis 



dbyGoogle 



LiSER XXX L 7i 

^noque immortalibus per triduum fuppHcatio' — ZJX 
nes habitasy qubd henc acfeliciter, non ^«^^ ^^c.JJoi 
male ac temere refpublica a Z. Furio pra' 
tore gefla ejfet, Data fato etiam quodam Fur 
riagenti Gallica bella. 

XLIX. Hujus eeneris orationibus ipfius FurUa 
amicorumque viaa eft , praefentis gratia ^pH^ 
praetoris , abfentis confulis majeftas ; triurar 
phumque frequentes L. Furio decreverunt. 
Triumphavit de Gallis in magiftratu L. Fu- 
rius praetor. In aerarium tulit trecenta vi- 
ginti millia aeris » argenti ^entum feptua- 
ginta millia pondo : neque captivi ulli ante 
currum du&i, neque fpolia praelata , neque 
milites fecuti : omnia , praeter vidoriam , 
penes confulem efte apparebat. Ludi deinde 
a P. Cornelio Scipione , quos conful in 
Africa voverat » magno apparatu fa£li. Et Decn^ 
de agris militum ejus decretum, ut, quot^^,7^/^ 

3uifque eorum annos in Hifpania aut in '*!«".'^*** 
ifrica militaflet, in fingulos annos bina '***"'' 
jugera acciperet : eum agrum decemviri af> 
fignarent.Triumviri inde creati ad fupplen- 
dumVenufims colonorum numerum,qu6d 
bello Annibalis attenuatas vires ejus colo* 
niae erant , C. Terentius Varro , T. Quin- > 
tius Flamininus , P. Comelius Cn. F. Sci- 
pio : hi colonos Venufiam adfcripferunt* 
Eodem anno C. Comelius Cethegus , qui 

troconfol Hifpaniam obtinebat, magnum 
ofiium exercitum in agrp Sedetano 6|t 



dbyGoogle 



ji T. L I r t t 

t- r dtt : quindecifn millia Hifpanonim eo pnaec 

^•C'Tfi* lio dicuntur caefa » iigna militaria capta €>6to 
••**• ^ fcptuagjnta, C. Aurelius conful , qtium 
exjprovincia Romam comidorum causa ve- 
niUet, non id , quod animis praeceperam, 
queftus eft , non exfpedatum fe ab fenatu, 
fieque difceptandi cum praetore confuli po- 
teftatem faoam : Sed ita triumphum decre-' 
vijfcfinatum , ut nuUius , nificjus > ^ui trzum' 
phaturus ejfet , haud eonm , qui bello intcT' 
fuiffent, verba audiret. Majores ideo inJH' 
juiffe, ut legati , tribuni mHitum, ctnturio" 
nts, milites detuqut triumpho adejfeni , ut 
veritas rerum gejlarum ejus, cui tantus ho" 
nos haberetur , pubUce videretur. Ecqutm tx 
eo exercitu , qui cum Oallis pugnaverk , fi 
non militem , iixam fiiltem fuijfe , qucm per- 
tunSari pojfet fenatus , quid veri prator va- 

^mitu; nive referret ? Comitiis deinde diem indi- 
xit ; quibus creati funt confules L. Come- 
lius Lentulus , P. Viliius Tappulus. Pra- 
tores inde fadi L. Quintius r lamininus , 
L. Valerius Flaccus , L. Villius Tappulus, 
Cn. Bsbius Tampbilus. 
Vdis L. Annona quoque eo anno pervilis 

HnAona. ^.^ , firumenti vim magnam ex Africa ad- 
ve^am aediles curules M. Claudius Mar- 
cellus & Sex. ^lius Paetus binis aeris in 
modios populo diviferunt : & ludos Ro- 
inanos magno apparam fecerunt : diem 
|mum inftaurarunt : figna aenea quinque ex 

multaticio 



dbyGoogle 



Ltsi:R XXXI. 7) 

TnuUaticio argento in aerario pofaerunt. ■< 
Plebeii ludi ao aedilibus L. Terentio Maf- ^^'l^ 
filiota & Cn. Basbio Tamphilo i quem 
^raetorem defignaverant , ter toti inflau* 
rati. Et ludi fiinebres eo anno p«r quatri- zudi, u 
duum in foro^ mortis M. Valerfl Laevini ^"^*"'f/ 
caiisa , a P. & M. filiis ejus fa6ti ; & mu^diatorumm 
nus gladiatorium datum sd) iis : paria quin- 
que & viginti pugnarunt. M. Aurelius tot- 
ta , decemvir facrorum , mortuus : in ejus 
locum Manius Acilius Glabrio fufFe6lus. 
Comitiis aediies curules creati funt fort^ 
ambo , qui ilatim occipere maeiftratum 
non pouent : nam C. Cornelius. Cethegus 
abfens creatus erat, quum Hifpantam obti* 
neret provinciam ; C. Valerius Flaccus , 

Siem praefentem creaverant^ quia flamen 
ialis erat , jurare in leges non poterat ; 
xn^ftratum autem plus quinque dies , nifl 

?ui juraflet in leg^s , non . Uceb^t gerere. 
etente Flacco ut keibus folveretur , fe- 
natus decrevit , ut , u aedilis , qui pro fe 
juraret, arbitratu confulum daret , confu- 
les , fi eis videretur , cum tribunis plebis 
agerent , uti ad plebem ferrent. Datus , 
qui juraret pro tratre , L. Valerius Flac- 
cus , praetor defiznatus : tribuni ad plebem 
tulerunt , plebefque fcivit , ut perinde ef- 
fet , -ac fi ipfe aBdilis jurafTet. Et de ahero 
sedile fcitum plebis eft fadum , rogantibus 
tribunis , quos duos in Hifpaniam cum im« 
Tomus F. D 



dby Qoogle 



74 T.Lirii LiBEK XXXL 

feeasss perio ad exj»xitu$ ire juberent , ut C Qot^ 
t^.c.f ft. nelius aedilis curulis ad magiftratum geren* 
^^•***' dum veniret, & L. Manlius Acidinus de- 
^ederet de provincia multos poft annos : 
plebes Cn. Comelio Lentulo & L. Ster* 
tinio pro confnlibns imperium efle^in Hi^ 
pania yoSax^ 




dbyGoogle 



E P I T O M E 
LIBRf XXXH LlVIANt 

W &MPLirAj^ prodl^tt er itsrerfis regld^ 
tAhUs nuhtiatd referuntur; inter qu^, in Kta* 
cedonia in puppi longa navis laiiream effe- 
naiami T. Quintius Flamikinns cohful ad^ 
versus Phil^pu/h fiUcit& puptdvit in fat^ 
ahus Epirt, fiigdttimque" coegit in regnum 
revertu tpfe TkeJfaUam y^ulz eft vicinoi Ma- 
cedonut f fodisMtolis'& Atfiant^mbus^ve^ 
xavit. L. Qiiintius FtdniihinUs confulis fra^ 
tef, Aitdlo rege & RKodiis adjuvantibus ^ 
in Eubceam & maridmar^ oram tr^eHus , 
Eremam e^gftOirk: Aeftiei^ id amicitidm rt^ 
€tptlfunt, CotijUrtdo fifirorUmfdBU defoU 
vendis Cartkaginienjium aifidihuSf oppreffa 
eft : duo miUia riecati funt, Prvetorum numc 
fwamplidtus ^, ut f^i' crtdfeHturi Come*' 
lius Cetkegus coftful (^allos Snflibres proetio' 
fudiu Cunt Lacedctmoniis £* tyrdnno eorum 
Na^dc amidiid' jun^efti Pntterea cxpui^ 
_ffMk»es Ufbium iM t^eeSiffAd rtfimtun 



dbyGoogle 



LIBER XXXII. 

1. Vj« onsules pratorefcjue quum Idi- 

a.cUv^u' Maniis magiftratum iniilent , provin- 
niii^r ^^ fortiti funt. L. Comelio Lentulo Ita- 
F. vuuolia, P. Villio Macedonia ; prxtoribus , 
Proyin- L. Quintio urbana, Cn. Baebio Ariminum » 
«**• L. Valerio Sicilia , L* Villio Sardinia eve- 
nit. Lentulus conful novas legiones fcribere 
jufTus ; Villius aP. Sulpicio exercitum ac- 
cipere : in fupplementum ejus , quantum 
militum videretur , ut fcriberet , ipfi per- 
mifTum. Prastori Baebio legiones , quas C. 
Aurelius conful habuifTet , ita decretae, ut 
retineret eas , donec confui novo cum exer- 
citu fuccederet : in Galliam ubi is venif- 
fet , omnes milites exau6^orati domum di- 
mitterentur , praeter quinque millia focium : 
his obtineri circa Ariminum provinciam fa- ' 
tis effe. Prorogato imperio priaetoribus prio- 
ris anni ( Cn. Sergio , ut militibus , qui ia 
Hifpania, Sicilia, Sardinia flipendia per 
muitos annos feciffent , agrum af&gnandum 
curaret ; Q. Minucio , ut in Bruttiis idem 
de conjurationibus quaeftiones , quas prae- 
tpr cum fide curaque exercuiffet , pemce- 
ret , & eos , quos facrilegii compertos ia 
vinculis Romam mififfet , Locros mitteret 
ad fupplicium , quaeque fublata ex delubro 
Proferpinae effent , reponenda cum piacu- 
lis curaret ) feriae Latinae pontificum de-; ' 



dbyGoogle 



T.Ltvii Lis. XXXII. 77 

creto inAaurat£ funt ; qubd legati ab Ar- i. . li ^ 
dea quefti in fenatu erant, fibi in monte^-^-5^J- 
Albano Latinis carnem , ut afTolet , datam 
non effe. Ab Sueffa nuntiatum eft , duas Prodi^ 
•portas , quodque inter eas muri erat , de **"' 
coelo ta&um ; & Formiani legati aedeni 
Jovis , item Oftienfes sdem Jovis , & Ve- 
litemi Apollinis & Sanci ades ; & in Her- 
ctilis ade capillum enatum : & ex Bmttiis 
-ab Q. Minucio propraetore fcriptum , equu- 
leum cum qninque pedibus , pullos galli- 
naceos tres ciim ternis pedibus natos effe, 
Inde a P. Sulpicio proconfule ex Mace- 
donia litterse allatae , in quibus inter cetera 
icriptum erat , lauream in puppi nayis lon- 
ese enatam. Priorum prodigiorum caus^ 
ienatus cenfnerat, ut confules majoribus 
hoftiis , quibus diis videretur , facrifica- 
rent : ob hoc unum prodigium arufpices 
in fenatum vocati , atque ex refponfo 
eorum fupplicatio populo in diem unum 
edida , & ad omnia pulvinaria res divins 

II. Carthaginienfes eo anno argentum in c»rthag., 
ftipendium impofitum primum Romam ad- K?r 
vexerunt : id quiaprobum lion effe quaef-j^j/**'-^ 
tores renuntiaverant, experientibufque pars yunt. 
quarta decofta erat, pecunil Romae mu- p^*;f fS"^ 
tui fumpta, intertrimentum argenti fupple- »•«"««• 
verunt. Petentibus deinde , ut , fi jam vi- 
deretur fenatui , obfideS fibi redderentur , 
centum redditi obfides : de ceteris , fi in 

D iij 



dbyGoogle 



7? T. L J V 1 I 

m ' fide pefmanerent , fpes fafia. PetefitSmft 
y^^-553' iifdem , qui non reddebantur ebfkles , ntab 
* *^' Norba , ubi parum commod^ eflent , aliQ 
traducerentur , concefTum, ut Si^iam & 
Ferentinum tranfirent. Gaditanis item pe- 
tentibus remifTum , ne prae£e6lus Gades 
mitteretur , adversiis qiioa iis , in fidem po- 

fuli Romani veni^ntibus « ;CU|n L. Mwtp 
eptimo conveniflet. ,Et Narnienfiiim k* 
^tis , querentibus ad numerum fii)i colo!- 
jios non efle^ & immixtos qac^ftm 4109 
fiii generis pro colonis /e gerese , earum 
rerum causa tnumviros ,crear-e L. Come^ 
^us conful }ufliis : creati P« ^ Sn^k* .£lii 
.{Pstis fuitambobus c^iomen ^^-C-Cc^ 
nelius Lentulus : quod NarniienHiHis^ati«si 
£rat, ut co]Qn<M:um numerus.c^Qretiir, id 
Cofani petentes non impetraverqnt. 

IIL Rebus , auae Romae agendae eraot , 

rrfedis , confules in provincias proiedi» 
VilUum, fin Macedoniam quum yenii^ 
fa AiaTc-Xet, atrox feditio militufn., ja«i ^nte ini- 
4fl/xi*. tata , nec fatis in principio compreffa , ejc- 
icepit. Duo ,miltia <ea militum Wre « Gut 
jsx Africa poft devi^um Annib^em m 5i* 
i;iliam , inde anno feci pbft in Mac^doi- 
niam pro volantarus tf^nipQrtati erant : 
iid voluntate fa^)?un iieg^afit. j4h trihMnis 
tccufantes in ^vfis imp^ies,. S,edj^umquc ^ 
Jjsu injm0a, jeu fuJcApu for^t militia , ^6» 
eam exbofffiAm^ ^ finem aji^m miiitandi 
fi$ri <ejuum effg. M^biif mnis fefe iialiank 



dbyGoogle 



Li^EK XXX 11. 79 

non vidiffi : confenuiffi fub amisin StciRa, ' ■ i. 
Afika , Macedonia : confe^ jamfiMore, u.c.ni. 
OPtrt , txjanffus tot acceptis -vumtnbus ^Jfc. 
ConfvX , Ca^fam poftulanda 'miffhnis pro» 
ifobdem , Ji madefii petepeutr, videri *Hixit : 
feditionis nec eam , nec ullam aUam fatis 
J/tftam xmtfam •ejfe. ^tatpte fi ■manere ad 
Jigna^A dh&o panire ^eUnt, fe 'de *miffione 
morwn .ad fenatum /cripttimm : •modt^ftid fa^ 
^mks, quam pertinacia, quod ^lint, /m<* 
ffimturos. 

IV. Thaumacos eo tempore IHiiljppus tuu^ 
•£muni Tiioppugfulbat agjgeFtbus vincitqxre ; ^J^"^ 
iL .•jam atietem muris amiotunis erat :4:e- untn^os 
jfeerum incepto s^ftere^eimi cQeg^t'^bi-f»M/7/- 
tos JEtoloTum advemus , ^iii , Ai-chi8amo '*'* 
-duce imer cuftodias Macedonum -moenia 
4ngreffi, nec dte ,n€c node finem ullum 
werumpendi , nunc in ^&tiones , nunc in 
•opera Macedonum , (fiaciel^ant. ^Et adjova- . 
i)ateosnatura ipfa ^loci : ^namqne Thau- 
•maci a Py lis {inuque Maliaco per Laniiam 
-eund loco alto fiti funt , ipfis faucibusim'* 
•minentes, quas Gi^la yecant : Th^diae- 
que tranfeunti coitfmgoTa loca -imjilicataf- 
-que 'fleKibus vallium vias , abi ventinn ad 
-hanc ui^bemeft , repente ^lut mafis vafti , 
^c immenfa panditurjrtanities, uffubjec- 
ttos onnpos tefminare oculis h^ud faci^^ 
xqueas.Ab eo miracOloTh&umaci appellati; 
«ifii: altitudine ioHHn tuta urbs ,feo qu6d , 
iaxo undique abrcifo,*ruptbus'impofita dl. 

V iv 



dbyGoogle 



An*i€t*s, 



80 T. L I r 1 I 

fS9s-=s Has difficultates , & qubd haud (ads dt^ 
•!c.'iU' 8'^"°^ **"^* laboris periculiquepretium erat, 
ut abfifteret incepto Philippus , effecerunr 5 
hiems quoque jam inftabat, quum inde 
abfcef&t , & in Macedoniam in hibema co« 
pias reduxit» 
PhiiiFfi V. Ibi ceteri quidem , dati qnantacum- 
^*"^* .que quiete temporis, fimul animos cor- 
poraque remiferant. Philippum quantum ab 
affiduis laboribus itinerum pugnarumque 
]axay.erat annus , tantb magis intentum in 
univerfum eventum belli curae angunt ; 
non hofles modb timentem , qui terri ma- 
rique urgebant, fed nunc fociorum, nunc 
etiam popularium animos , ne^ 6l illi ad 
fpem amicitis Romanprum deficerent, & 
Macedonas ipfos cupido novandi res ca- 
peret ; itaque & in Achaiam legatos mi« 
iit , fimul qui jusjurandum ( ita enim pe- 
pigerant , quotannis juramros in verba Phi- 
lippi ) exigerent : fimul qui redderent 
Acb»is Orchomenon , & Heraeam, & Tri- 
phyliam ; Elqis AUpheram, contendenti- 
bus numquam eam prbem fuifTe ex T;:i- 
phylia , fed fibi debere r^fHtui , quia una 
eflet ex iis , qua ad condendam Megalo- 
polim ex concilio Arcadum contributae fo- 
rent. Et cum Achsis quidem per haec fb- 
cietatem firmabat. Macedonum animos fibi 
conciliavit cum Hcjraclide : nain quum eum 
maxim^ invidiae fibi cffe cerneret , multis 
criminibus oneratum , in yincula conjecit ^ 



dbyGoogle 



LiBBK XXXIL 8i 

itigenti populafiumgaudio. Bcllum, fi quan- rs=s=sa 
do umquam ant^ alias , tum magni cur4^^<=JJ^ 
apparavit , exercuitque in armis & Mace- 
donas , & mercenarios milites ; principio- 
tjue veris cum Athenagora omnia externa 
auxilia , quodque levis armatura erat , in 
Chaoniam per Epirum ad occupandas , quaa 
ad Antigoniam rauces funt ( dtena vocanc 
Graeci ) mifit. Ipfe pbft paucis diebus gra- 
viore fecutus agmine , quum fitum omnem 
regionis adfpexiflet , maxim^ idoneum ad 
muniendamlocumcredidit effe prxteranv- 
nem Abum : is inter montes , quorum al- CaOr* 
terum ^ropum , alterum Afnaum incolse ^onir!"" 
vocant , anguft^ valle fluit , iter exiguum 
fuper ripam prsebens. Afnaum Athenago- 
xam cum levi armatura tenere ac commu- 
jiire Jubet ; ipfe in iEropo pofuit caftra. 
•Qua abfcifae rupes erant , ftatio paucorum 
armatorum tenebat ; qufi mintis tuta erant , 
alia foffis , alia vallis , alia turribus munie- 
bat4 Magna tormentorum etiam vis , ut 
^iifilxbus procul arcerent hoftem, idoneis 
locis difpofita eft : tabernaculum regium 
pro vallo , in canfpe£^o maxim^ tumulo , 
ut terrorem hofttbus , fuifque fpem ex fi- 
ducia faceret , pofitum. 

VI. Conful per Charopum Epirotem cer- Confu 
tior £a6^us, quos faltus cum exercitu infe-"^**?, 
.difTet rex,& tpfe, quum Corcyrse hiber- 
«nafTet , vere primo in continentem trajec- 
tus , ad hoftem ducere pergit : quinque 

D V 



dbyGoogle 



$t T. L I r i 1 

■ I I I ■ > miUia fenne ab lie^tscaftfis qamB aflbefler; 
U.C.553. ]ppo immko felidisleffiontes.» ipfe cuffi 
** '^''^MfieditU progreftis aS i^mttUmb loca , 
^fteto 4ie ^]»oitUum jwfaiir « ittnim per 
jflwfetf»<n ab kofte (alMm , jywmqiMin kh- 
Jnor ingens peripuliiiiiqiie fMPoponesettiry 
Mnfitmntentirot ; aneoden idnereyqaa 
pvioie MiQo Sulpifiitts Alacedooiam intraF» 
jrerat , oircttiodiKerec copias. Hoc confi" 
Ikim ^per mitlips dies a^ltisti nnntius ve* 
nit » T. Qttimiiim ooofi&m &iftam , ibit»- 
«nnque .proimiciam JMacftdonmn , floam- 
<ato tdnere )am C^rc^nim tn^cifle. Va^ 
Jeriiu Antiflfiintrftireiahum^^ilbum trinlit: 
iquta r^do itinei?e «nsqiiiecit., «tmQifaiss « 
itege isCaflis, fecucum rallem^ per quam 
«lediam 'feptiir A^vs amniB ; pome captim 
jh&o^ tn ripam, in qua erant caftra re^^ 
Aradgreiium acie canAi»ffe : ittfiim ixxf^ 
jtumque •regem , caftris exfiMxnr idaodedfli 
4niUia hsAvam eo ptoeilio ccfa , capta dao 
jnillia & ducentos «jSc '6gaa mclfiafia cen- 
^m triginta duo , eqnos duoentos tc^inta? 
jedem edam Jovi in ejo proslio vcrtam , fi 
res praTperfe gefta eflet. Ceteri Gcaeci La- 
4inique auAores, quorum qaiidem ego legi 
annales , nihil memoraibtle a ^iiBo aaum^ 
jntegnimque bellumdniiiquentfMicaatrtflem 
3". jQiiiintittm accepifle ftfadunt* 
ctnforts Vil* Dum liasc in Madedossi^ genmtur ^ 
sc-wio & confulalter L. Leotd(us,^ui Rom^ fubfli- 
Mmi, «erat , coonitia cenfiadybys cDeaadis bajbuit. 



dbyGoogle 



LrsER XXX IL ^3 

liSifltts ^kfis peten&us Ttns ^ .<:feftd ceh- . . .■ . 
Ifef 0s f^. GovneBus Scipio Africanus ^tF.csy. 
SP. «iitts 'PartBS. «i , tnagna imer fe coh- '•^**^' 
«or^ii , & ienafum «Gne uQfus not:u fege- 
ttmt , ^ portetia 'vena^Hum Capua Puteb- ' 
'lifque , item Claftforum portofium , gao-ln 
'4ooo nunc oppidum eft , ^en^Jkim lodi- 
runt ; colonofque eb trecentos (is enim 
•.Httttierus "finkus aib fenatu erat ) adferipf^:- 
.nmt ; & fub Tifatis Capuae agnim vendi- 
derttfft. Sttb idem tempus L.Manlttis Adi- 
dtnus ,'ex MrTpania decedens , prcrhibit^s 
a M. #orciol-8eca tribuno .'plebis , ncovafts 
• re^et , quum ab fenatu impetraffet , «pri- 
vatus ut%>em ingrediens, tnille ducenta 
pondo -argenti , triginta pondo ferme auri 
tn 'setaiitan tuHt. Eodem anno Cn. -B^ius c«.^«- 
Tamphikis, qui afc C Aurelio ^rytS^^^^^^-^ 
mmi yriotis provinciam Galliam accepe- g^ « 
t2X ytemere mgreffus Gsfllomm InTuJbtiutn 
fines, prop^ cum toto exercim eft cit- 
tnmi-fentus : fupra fex mfflia. & fexcentbs 
tnifites amrfit : tanta ex. eo beUo , mrod 
jamtimeri defierat, dades accepta eff.^a 
res t. Lemulum coirfulem aOb urbe fexcivi^ ; 
'<jui tit m -provinciam venit plenam tutnul- . ' 
«s, trepido exetcitu accepto , pr^totem^ ^ 
itttikis probris increpitum iM-ovihciS dece- 
dere, atque abire Romaim ^uffit. Neque , '. 
q)fe conml memorabile quidquam g^ffit , - 
-cotttitiotum causa Romam revQcatus,'-qtlfe 
"itmi 'pei Mv E{n.vmm iBc AHanmm 'Gditiudi 

D vj 



dbyGoogle 



^4 T. L 1 V I t 

as-=t tribunos plebis impediebantur , qubd Tl. 

^'cV^ Quintium Flamininum confulatum ex qusei^ 

r.QXi.tura petere non patiebantur. /<2/» adilifa-- 

y««/?«r* i^'» praturamqui faftidiri ^ ntc ^ per hono» 

c^nfuL rum gradus , documentum jui dantts , nobi" 

UsJiomincs tendcrc ad confulatwm ^fcd tranf^ 

fcendfndo media , fumma imis continuarc^ 

•Res ez campeflri certamine in fenatum ve-^ 

nit. Patres cenfuerunt ,. Qui konorem , qucm 

fibi capcre per lcgcs liceret, pcteret, in co ^ 

.fopulo creandis quem velit , poteftatcm fieii 

aquum ejfe. la au£loritate Patrum fiiere tri- 

bunl. Creati confules Sex. iElius Paetns & 

T. Qnintius Flamininus» Inde praetoruia 

, comitia habita : ereati L. Cornelius Me- 

rula » M. Claudius Marcelhis , M. Porcius 

Cato , C. Helvius , qui »diles plebisfiie-- 

xant : ab iis ludi plebeii inflauratr : & «pu-~ 

lum lovis fuit ludorum causa. £t ab^ aedi* 

,libus curulibus C.Valerio Flacco flamine 

DiaH & C. Comelio Cethego ludi Roman^ 

, xnaeno apparatu fa£& Ser» 6l C. Sulpicii 

, Galhae pontifice& eo anno mortui funt : ia 

' eorum. locum M. ^milius Lepidus & Cn«. 

. Cornelius Scipio pontifices fuffedi funt. 

>■ VIIL Sex. iElius Paetus ,. T. Quintius^ 

».c. i^Sf ^lamininus. confules , magiftratu inito , fe- 

^^*'T-^jnatum in Capitolio quum habuiffent, de- 

Quimio creverunt Patres , Ut provincias Maccda^ 

Prlvin niam ^q^^ Italiam conjules compararcni in* 

»**• ter fe , fonirentmve. Utri eorum Macedofua 

tycnXffct^infupplcmcnium Ugionum tria mii- 



dbyGoogle 



Ll.BBR XXXII. 85 

. Ka milkum Ronianorum fcnberet , & treeen" n rf 
xcs equites : item feciorum Latini nominis P^ *^^f* 
quinqut millia peditum , quingentos equites* * '^ ' 
Alteri cbnfuli novus omnis exercitus de^ 
cretus. L. Lentulo prioris anni confuli pro- 
rogatum imperium eft ; vetitufque aut ipfe 
provincisL aecedere prius, aut veteren» 
exercitum deducere , Quam cum legioni- 
bus novis conful veniUet. Sortiti confules 
provincias. .£lio Italia , Quintio Macedo- 
nia evenit. Prstores , L. Comelius Merula 
urbanam » M. Claudius Siciliam , M. Por" 
cius Sardiniam , C Helvius Galliam eft 
fortitus. Dele&us inde haberi eA coeptus: 
nam , praeter confulares exercitus , pr«to- 
ribus quoque jufli fcribere milites erant , 
AlarceUo in Siciliam quatuor millia pedi- 
tum focii^m Latini nominis » & trecentos 
equites ; Catoni in Sardiniam ex eodei:^ 
genere militum tria nullia peditum» ducen- 
tos equites ; ita ut hi praetores ambo , quum 
in provincias venifTeot , veteres dimitte- 
rent pedites equitefque» Attali deinde re^ Attaii 
gis lesatos in fenatum confules introduxe^^^J*'/^ 
runt. Hi j regem claffe fua copiifque omni- «i««/»< 
bus terri marique Romanam rem juvare, 
quxque imperarent Romani coniules , imr 
pigr^ atque obedienter ad eam ditia. fe- 
ciSe y quum expofuiffeni ^ Vereti , dixe- 
runt , ne id prneftare. ei per Antiochum regem 
ukrd non liceret : vacuum. namque prafidiis: 
navaliius terreftribufque regnum Attali An? 



/en*tuin- 



dbyGoogle 



t6 T. L I r 11 

i ^ iiodhum inva/tffi. Itaqut Attdlum^an P^ 

i!c.'I5 '*'** eonfsripias , fi fitd clafft , fitaque ^ptfli 
'•«ff ad Mactdonicum Mbtm vdient « ^tif 
'rent ipfifHBfidium adregnurti tjus tutandurrt: 
fi id nollent , ipfim ad fita d^mdertda cum 
^d^t ac ftliquis copiis -rediint patereittur» 

ff «Aon. 'Senftta^ legatis ita re^ponderi jiffit, Qu6d 

X, "^rex Attalus -claffe copUfijue aliis duces l?a- 
manos juviffet , id gratum fenatm tfft. Att^ 
xilia nec rpjos miffwos Attdh adversiis Arp' 
'iiockum, focium & amkumfopuU Romani; 
nec Attali auxilia retenturos uitri quhn 
'fegi commodum effet. Semper populum Ro" 
•marutm aliems rebus , arbitrio aUeno, ufitm; 
"^ principium & firtem in potefiate ipjorum , 
^qm ope ftid veknt adjutos Romartos , effe. 
Ltgatos nd Antioehum miffttros , qtti nurt^ 
Hitnt^An^i rmviumqut ejus 6* miHtum operd 
'adversiis Pkilippttm communem haftem itti 
'popukim Romanitm. {Sratitm tum faStunim 
*& fenattti , fi regno Attali abflineat , heUo' 
ftte abfiftat. JEquum tffi , focios 6» tmuc9s 
popuH Romani regts inter fe quoque Ipfirs 
pactm firvare, 

IX. Confulem T. -Qtmitium , tta 4iabtto 

«deleftu , ut eos fer^ ^Sf^* > V^ ^^ ^^^ 

pania aut Afiica tneruiBent /pe^ata vir- 

Fr»j;-"ttitis milites , propTerantem in prorinct&tn 

•"• prodigia numiata atque eorum procuratio 
ilomaB tentrerunt. De okIo tafta erant via 
publica Veiis , fornm & aedes Joviy Lanti- 
Tii , Hercttlis «des Arde» , Capnse munis 



dbyGoogle 



Lt^tfi XXXIL «7 
Al tuttes & aedes qw Alb» diokur : coekim ■ 
fu>fl<»re 'vifmn erat Afffitii : terr» VditriJ ^jJ^JJJ; 
t«b«m juaemm ijptiktto tcft^ornft tngeati de- *' 
iVd^mt. Suefljp A»riiiic«fiU[iltidMUH.tigam 
cum dHobus •c^ittbus Mt«m« &Sinwdflb 
porcum liuinano capke. Eonnn ^nrodigio- 
rum xausi iiipiklacatio unum diem hakita: 
&. Gonfiiks cebiis diviins joperam dede- 
nmt , placatifque diis spfxtfeai 'in pronHdib- 
cias funt. j£iius cum C. Hejvio pcaetore /sihtt 
iji <7aUiam ; <exeroitam^ue ab L. Lendilo ^£'^1^ 
accep«um , qnem dimtttere debefaat y pra^- 
tori tradadit ; ipfe novis kgionUuis, cpias 
femMD addHxerat, bellum geftufios : neque 
memonibilisi:eiquidquam^ffit.£tT.Qtuf>- Quintias 
lius idtcr amful .mittttsiiis , quam prioses %^^^ 
ibliti erant conibks , a Srundi£o qnuqi 
tranfnuGflet^ Corctyrram tenuit xum odo 
•iiullibns pedimm, equidbus oidingentisu 
Ab Cor^ yca inproxima £piri qutnqueeemi 
tr^cit ; & ia caflca ftomana ma^iis itir 
osKiyvs conteadit ; inde ViUio oimiflb , 
•pancofi momtus jdies, dum ^fe copi» ab 
Corcyra affequerenmr^ confilium nabuit, 
^stnimpjedo itinere per cailra ho^um 
^rim iacere cooaretnr ; an , ne tentata qui« 
«lem xe tanti labotis ac periculi , per Jm- 
iduetiQS poaus ijTncumque .tuco circniCH 
Alaoedoniam intcaret. Vlcifietqu^ >ea fen<- 
«emia , m. tinMiii&t , ne^ quum a mari lotis- 
•flpiis jvceffiffet^ nBi£> e maaibus hofte , & 
( -quod ame^ f^oecat ) ibttmdinifaus fylvi^: 



dbyGoogle 



88 T. L I r i i 

wmJhssmt fe tutari rex yoiuifTet, fine ulfo ^ 

fcC.llg. ^ «fta$ extraheretur. Utcumque eflfef 

' i gitur , illo ipfo tam imquo loco aggrcfdl 

hoftem placuit : fed magis fieri id pkcebat , 

qu^m quomodo fieret ,fatis expediebat. 

Conf^h X. Dies quadraeima fme ullo conatu fe- 

/:?.t:dentesiiiconfpe^l'oftimn abfumpfenmt. 

fnuM. j„ jg fp^j ^^ Philippo eft , per ^irotar 
rum gemem tentands pacis ; habitoqne 
confiHo deledi ad eam rem agendam , Pau- 
faoias prattor , dc Alexander magifter equr- 
tum , confulem & regem , ubi in ardiffi- 
mas ripas Aous cogirar amnis , in coHo^ 
quium adduxerunt. Summa poflulatorum 
confuHs erat, praefidia ex civitatibus rex 
deduceret : iis, quorum agros nrbefque 
populatus eflet , redderet res , quas com- 
parerent ; ceterorum squo arbitrio aefti- 
matio fieren Phiiippus,yl/ijm aliarum ci^ 
vitatum conditionem effe refpondit. Quas ipfi 
cepiffet , eas liberaturum : qutt fibi tradita a 
majoribus effent^ earum hereditarid ac jufid 
poffeffione non exceffurum. Si quas quereren" 
tur belli clades ece civitates , cum quibus bet- 
latum fi>ret ; arbitrio , quo vellent, populo^ 
rum , cum auibus pax utrifque fu^et , fe nfuh 
rum, Conmi, Nih'd ad id quidem arbitre 
autjudice opus effe , dicere^ €td enimmon 
apparere , ab eo^ qui prior arma intuiiffet, 
injuriam ortam ? nec Philippum ab nllisbell» 
laceffitum , ipfum priorem vim ommbus fe^ 
ciffe. Inde quum ageretor , quas ciyitia^ 



dbyGoogle 



LiSEK XXXIL 89 

liberands effent , Theflalos primos omnium sss^s 
nominayit conful. Ad id verb adeo accen- ^^f JJ f^ 
liis indignatione eft rex , ut exclamaret , inito 
Quid viSlo ^avius imperares , T. Qi//Vz/i ? *"*"***• 
atque ita fe ex colloquio proripuit. Et tem- 
peratum aegre eft , quin mifUlibus , quia 
dirempti medio anmi fiierant , pugnam in- 
ter fe conferereiit. Poftero die per excur* 
ilones ab ftationibus primb in planitie, &- 
tis ad id patenti , multa levia commifla pro&- 
lia funt : deinde recipientibus fe regiis ia 
ar£^a & confragofa loca , aviditate accenfi 
certaminis eo quoque Romani penetravere« 
Pro his ordo , & militaris difciplina , 8c 
genus armorum erat , aptum urgendis re- 
giis : pro hofte loca , &L catapuTtaB ballif- 
tasque , in omnibus prop^ rupibus , quaft 
in muris , difpofitae. Alultis h)nc atque ilr 
linc vulneribus acceptis , quum etiam , ut 
in proelio juflo , aliquot (^ecidiftent , nox 
ptienae finem fecit. 

aL Quum in hoc ftatu res effet, paftor ApMfie^ 
quidam , a Charopo principe EpirQtarum "„'2S„*/ 
niiffps , deducitur ad confutem. Is fi in eo Quintifi, 
faltu , qui regiis tunQ oneratus caftris erat , 
armentum pafcere ait : Qmnes montium eorum 
amfra6ius caUefque nojje. Si fecum aliquos 
mlttere velit^ non iniquo , necperdificili aditu 
fupra capiu hoftium deduHumm» Ha^c , Cha- 
ropus renuntiari jubet, ita crederet , ut fuap 
potius omnia , quim illius , poteftatis. ei^ 
lent. Quum magis vellet cred^re , ^u^tn 



via of- 
\ditur 



dbyGoogle 



90 T. L I r I I 

Mssauderet, conful , mixtumque gaudio ac 
u^ v?4. metu animum eereret^ aucloritate tnotus 

A«C* 148 ^^ • ••/•11 gy •* 

diaropt , expenn ipem pblatam Itatuit i 
& , ut Averteret rem a fufpicione , biduo 
infequenti laceflere hoftem , difpofitis ab 
otnni parte copiis , fuccedentibuique inte- 
gris in locum defeffi>rum , non defHtit. 
Quatuor millia inde leda peditum & tre- 
cemos equites tribuno mllitum tradit. JEIqui- 
tes , ouoad loca patiantur , ducere jubet : 
ubi aa invia equiti ventum iit, in plani- 
tie aliqua locari equitamm ; ,pedites , qUa 
tlux monftraret viam , ire : ubi , ut ipoHi- 
ceretur, fuper caput hoftium perventum 
*fit , -fiimo aare fignum ; nec ant'^ clamo' 
rem tollere, quam s&feligno accepto pu- 
gnam coeptam arbitrari poffet. Nofte iti»- 
nera fieri jubet ( & j)emox fort^ luna erat^ 
interdiu cibi ouietifque fumeret tempus : 
ducem promims ingentilnis oneratum , fi 
fides exftet , vinSum tamen tribuno tradit. 
His copiis ita dimiffis , eo intenrius B.o- 
manus undique inftat capi ftationes. 
Quintiut XH. Interim die tercio quum verticem^' 
^tS^PhC- 'quem petierant , Romani cepifle ac tenere 
lipjmm, i^ fqmo fignificarent ; tum vero , trifa- 
riam di\^ifis copiis , conful valle medisL cum 
militum robore fuccedit : coraua dextiiS 
lavique admovet.caftris ; nec fegniiis hof- 
tes obviam eunt : &, dum , aviditate certa- 
minis provefti , extra munitiones pugnant, 
Iwud paul6 fuperior eft Romanus miles , 



dbyGoogle 



LiBER XXXII. 91 

.& yirtQte, & fcientiaL, & annonifn ^e-«M«« 
Tiere. Poft^m , multis vulneratis i«er- J^^;{^ 
fedifque , recepere fe regii in loca ftUt mu- a '<«r|» 
nifnento, am natprituta, verterat pericu- ^^STili- 
lum in Romanos., temere in loca iniqua , **''^/^* 
nec faciles ad rec^tum an^uftias |>€ogref- "'*" * 
•fos :«eaue inipunit& tem^ntate inde ^reo^* 
.piflent ihefe , .ni clitmor iprin^m ab ttergp 
auditu^ , dein pugna etiaim c«&pta.,.afnen- 
•tes .Depentino terrpre regios feciffet. JPSars 
in fu^am efiufi fum ; pavsimagis^ quta Jp^ 
.cusmgse deerat., quam qu^d animi fatis 
.«flet ad pugnam , quum iy>ftitiflent , ab 
(boile , & a fronte & a tei^o^rgfinte , «ir- 
<umwenti funt. Deferi totps i^fMrflitus po- 
^uit, fiiugientes perfeowti viSows ^flfent-: 
fed equkom angufti^ locorumque afparip 
tas , peditem armonm grfivitas inc^pediit. 
Rex primb efiuse ac rfine irefp6s£^u Aijdt : 
!dein^.quinque.millium fpatium progrefius, 
.guum ex iniqaitate locQQim , td ^u(^ .€»at 4 
lulpicatus eflet, fequi non ipaSe hoftem , 
fubflitit 10 tMmidb qui^dam^iiimifitaueifttQS 
per otania |uga vaUefque , .qui dQAwtps in 
unum coUig^Beat. ^w plus 4uiCiAiis tmilli- Rtx m 
}>us hominuimami£s,jcetera omnis fnul^^/^^^J, 
titudo , velut £gnitm ^aliquod ifecuta , in s'<« 
unum flMum iOPAveniife^^ fM^tteniiagmine 
pettmt ?!hefialiain* 'Bfpnmoi^ quoad tntum 
fuit infecnti^ cflodentes &oliantef93e cfl&- 
fos, caftca regia,^Uam ^me ^efen(bi!ibu& 
difficili aditu , diripium ; 9t(}ue -^ <naS« 
in fui5 caftris maaftrunt* 



dbyGoogle 



91 T. L I r 1 1 

iBss Xm. Poftero die conful per ipias M^ 
^clMt p*^*^ 9 *P^ feinter valles flnmen infinuat , 
S€i'mitur noftem fequitur. Rex primo die ad Caftra 
•9m/Mi. l^BTrhipervenit : locus , quem ita vocant, 
eft in TriphyKa terrae Metotidis : inde pof- 
tero die ( ingens iter agminis , fed metos 
nrgebat) inmontem Lingon perrexit. Ipil 
montes Epiri fnnt, inteqe^ Macedoiux 
Theilaliaeque. Latus , quod vergit in Thet 
faliam , Oriens fpe^at : Septentrio a Ma- 
cedonia objicitur. Veftiti firequentibus fyl- 
Tis funt : juga fumma campos patentes , 
aquafque perennes habent. Ibi ftativis rex 
per aliquot dies habitis , fluduatus aniiHo 
eft , utrum protinus in regnum fe recipe- 
ret, an reverti in Theflaliam poflet : incli- 
navit fententia, fuum in Theflaliam agmen 
demittere ; Triccamque proximis limitibus 
petit : inde obvias urbes raptim peragra- 
vit. Hominesy. qui fequi poflent, ^edibus 
excibat ; oppida incendebat ; rerum fua- 
rum , quas poflent, ferendarum fecum do- 
minis jus fiebat ; cetera militis prsda erat ; 
nec , quod ab hofte crudelius pati poflent, 
reliqui quidquam fuit, qii^m quas 9h fociis 
patiebanmr. Hxc etiam iacienti Philippb 
acerba erant, fed eterra mox futura no& 
tium , corpora faltem eripere fociorum vo^ 
lebat : ita evaftata funtoppida,Phacium^ 
Irefiae, Euhydrium*, Eretria, Palepharus. 
•Pheras quumjpeteret, exclufus , quia res 
cgebat mori j u expugnarc vellet , nec tem* 



dby Google 



Li B £ R XXXI L 93 

p«s 6rat, omijTo incepto ,in Macedoniam aeatsfli 
tranflcendit. Nam etiamjEtolos appropin- u^^.j^ 
quare fama erat ; qui , audito proelio , quod ' MtoU 
circa amnem Aoum faftum erat, proxi- ^^^1 
mis priiis evaftatis circa Sperchias & Ma- '»«••• 
cran ( quam vocant ) Comen , tranfgrefli 
inde in Theflaliam, Cymines & Angeas 
primo impetu potiti funt : a Metropoli, 
dum yaftant agros , concurfu oppidanorum 
ad tuenda moenia fa^to, repulii funt. Cal- 
lithera inde aggrefli , fimilem impetum op- 
pidanorum pertinacius fuftinuerunt ; com- 
pulflfque intra moenia , qui eruperant, con- 
tenti ea vi6k>ria , quia fpes nulla admo- 
dum expugnandi erat,abfceflerunt. Theu- 
ma inde 6c Calathana vicos expugnant di- 
ripiuntque. Acharras per deditionem rece- 
perunt. Xynise {imili metu a cultoribus de- . 
lertae funt. Hoc fedibus fui^ extorre ag- 
men in praefldium incidit , qupd Athama- 
num , qu6 tutior frumentatio eflet , duce- 
batur :. incondita inermifque multitudo , 
mixta imb^Ui turba , ab armatis csfa eft. 
Xyniae defertae diripiuntur. Cyphara.inde 
^toli capiunt , opportun^ Dolopise immi- 
nens caftellum. Haec raptim intra paucos 
dies ab iEtolis gefta. 

- XIV« Nec Amynander atque Athama- Amy^ 
nes , poft famam profperae pugnae Roma- "^"yg^ji^^ 
nontm , quieverunt. Ceterum Amynander , 
quia fuo militi parum fidebat , petito ab 
confule modico prseftdio^ quum Cromphos 



dbyGoogle 



94 T. L I r I 1 

&. ' -i^ petefet» oppidam protinus noinine' fhc^ 
ic ^oJ' ^*™ • fitum mter Gomphos faucefque an* 
** ' ' ' guftas , quae ab Athamania Theflaliam di* 
rimunt , vi cepit : inde Gomphos adortus; 
dC' per aliquot dies fummi vi uri^em tnen- 
tes, qunm fcalas ad moenia' ensxifiet , eo 
demum metuperpulit ad dedationeni. H«c 
traditio Gomphorum ingentem terrorem 
Theflalis intuHt : dedldere deixiceps fefe , 
qui Argenta^ quique Pherinum, & Thima* 
rum , oc Lifinas , & Stimonem , & I*amp- 
fum habent, aliaque caftella juxtk igno*- 
bilia. Dum Athamanes ^olique , fammio^ 
to Macedonum mecu, in aliena yi&titi» 
fuam prsdam facinnt, Thefialiaque a ttW 
bns fimui exercitibus , ineerta quetfi lioftem^ 

Siemve focium crederet , vaftat&r ; con- 
1 faucibus , quas fuga hoftium aperuerat, 
in regionem Epiri tranfgrefttis , etfi prob^ 
fdt cui parti , Gharopo principe efxcejp^^ , 
Epirotit Epirot* foviffent , tamen , quia* ab fatis- 
2v<^' faciendi quoque ctira imperata eitix^facere 
videt , ex prsfenti eo» potiils , cmaiti &C 
praeterito , aeftimat hdbitu , & ei ipsa &- 
cilitate veniae animos eonim inpofterum 
conciliat. MifBs deindenuntiis^Corcyrittn, 
ut onerariae naves in fimim veniffent Am- 
bradunf , ipfe , progf dlJbs modicis itineri- 
bus, quarto die in monte Cercetio pofuif 
caftra , e6dem Am^mandro cum fuis aiixi- 
liis accito , non tam virinm ejus egens, 
tphm ttt dttces. ia ThdGdia» te^m : zb 



dbyGoogle 



LtSEJt XXXI L 95 

doddm confilio & plerique Epirotanim vo- * ^ 
luntarii inter auxilia accepti. ^c*^^}' 

XV. Primam urbium Theffaliflfc Phalo- *>aI3oI 
riam eft agereffus : duo millia Macedo- jj^^;]^ 
nwm in prsudio habebat, qui primo fum- <«?*'• 
rak vi reftiterunt ,.quantum arma, quan^ 
tum moenia meri poterant ; fed oppugnatiof 
continuft , non die , non no6^e remifla ^ 
quiim conful in eo verti crederet cetero- 
rum Theff^lomm animos y fi primi vim Ro^ 
manam non fuftinuiffent , vicit pertinaciam 
Macedonum. C^t4 Phaloris^, legati a Me* 
tropoli & a Pieria dedentes urbes vede^ 
rnnt : venia eifdem petentibus datun Pha* 
loria- incenfa ac direpta eft. Inde ^ginium 
petit ; qiiem locum quum vel modico pras- 
lidio tumm ac prop^ inexpugnabilem vi« 
diffet , paucis in ftationem proximam te« 
lis conjeSis , ad GcMnjphorum regionem. 
umen vertic : degref&ique in campos 
l^eflaliar^.qiDiBm jam omnia exercitui ckef- 
fent , quia Epirotarum pepercerat aeris , 
eiqpdorato antl y utrum Leucadem an waxxok 
Ambradum oneraria^ tenuiffent , frumen- 
tatam Ambraciam in yicem cohortes mi- 
fi t ; 6c eft iter a Gomphis Ambraciam , 
iicut iameditmn acdifficile , ita fpatio per^ 
brevi. ihtra paocos itaque dies , tranfvec* 
tis a mari commeatibus, repleta omni re» 
ram copiaL fuiit caftfai Itide Atracem eft Attait 
profefius ;.decem^fevme millia^ ab Lariffa ^ V^iTo 
abeft : ex Pentari^ Kfami^ iuAt ; f^eft- 



dbyGoogle 



96 T. L I r 1 t 

wi urbs fuper P^neum amnem. Nihil trepida* 

fcC^s' ^^^® Theffali ad primum adventum Rama- 

**. ' *^ ' norum. Et Philippus > ficut in Theffaliam 

ipfe progredi non audebat 3 ita, intra Tem- 

pe ftativis pofids , ut quifque locus ab hoile 

tentabatiu*, prasfidia per occafiones fub- 

mtttebat. 

z. Quirt- XVL Sub idem fere tempus , quo con- 

^itjlZ* fiil adversiis Philippum primbm in Epiri 

faucibus caftra poiuit, & L. Quintius, 

frater confulis , cui claifis cura maritiina&- 

que or» imperium mandatum ab fenatu 

erat , cum duabus quinqueremibus Corcy- 

ram tranfve^^us, poftquam pro&6^am inde 

daffem audivit , nihil morandum ratus , 

quum ad Zamam infulam affecutus effet , 

dimiffo L. Apuftio , cui fuccefferat , tard^ 

inde ad Maleam^ trahendis plerumque re- 

mulco navibus , quae cum commeam feque- 

hantur^ pervenit. A Malea, juflis ceteris 

quantum maxime poffent maturare fequi , 

ipfe tribus quinqueremibus expeditis Pi- 

raeeum praecepit , accepitque naves ibi re- 

lidas ab L. Apuftio legato ad prxfidium 

jif!ai'& ^^^^^^^^' Eodem tempore , duse ex Afia 

tuXdio- claffes profedae , una cum Attalo rege ( eae 

rum, quatuor & viginti quihqueremes erant ) 

Rhodia altera , viginti navium te^arum : 

Agefimbrotus praeerat. Hae circa Andrum 

iniulam daffes conjunftae , Euboeam inde 

exiguo diftantem freto trajecerunt. CaryC- 

riprum primum agros yaftarunt : deinde , 

ubi 



dbyGoogle 



LiBER XXXII. 97 

uIh Caryftus ^ prsfidio a Chalcide raptim sss^ 
zniilb, ftrma yifa eft, ad Eretriam accef-u^ffj* 
ferunt. £6dem & L. Quindus^ cum iis^' '^^ 
navibus quae Pirsei fuerant , Attali regis 
adventu audito , venit , juffitciue , ut » qus 
ex fua clafle veniffent naves , flubceam pe« 
terent. Eretria fummsL vi oppugnabatur ; ErttM 
nam trium jundarum claffium naves om- ^ff ^*'*^ 
nis generis tormenta maclunafque ad ur- 
bium ejccidia fecum portabant , & agri af> 
fatim materiae pracbebant ad nova molien- 
da opera. Oppidani primb haud impigr^ 
tuebantur moenia ; deinde feffi vulneratigue 
aliquot, quum & muri partem everiam 
operibus hoftium cemerent , ad deditio* 
nem incUnarunt : fed prsefidium erat Ma- 
cedonum , quos non miniis , ouam Roma- 
nos , metuebant ; 6c Philocler regius prse«* 
fe£his a Chalcide nuntios mittebat, le in 
tempore affuturum , fi fuftinerent obfidio- 
nem. Hxc mixta metu fpes, ultra, quam 
vellent , aut quam pofTent, trahere eos ten> 
pus cogebat : deinde , poftquam Philoclem 
repulfum , trepidantemque refugifte Chal- 
cidem acceperunt , oratores extemplo ad 
Att^dum , veniam fidemque ejus petentes , 
miferunt. Dum in fpem pacis intenti fe- 
gnihs munera belli obeunt , & ea mod6 
parte , qui murus dirutus erat , ceteris ne« 
gledis , ftationes armatas opponunt , Quin- Cfimi 
tius , no£hi ab ea parte , quae minim^ fuf^ 
peda erat, impetu fafloy fcalis urbem ce« 
Tomus V. E 



dbyGoogle 



5>8 T. L I r I I 

m I pit. Oppidanonim omnis multimdo cmti 
^cVt ^^^]^P^^^ ^c liberis in arcem confiigit ; 
' '^ ' deinde in deditionem venit. Pecuniae au- 
rique & argenti haud fan^ multum fuit : 
iigna, tabula prifcs artis, omamentaque 
-ejus generis plura , quam pro urbis magni* 
tudine aut opibus ceteris , inventa. 

Caryfius XVIL Carvftus indc repetita ; unde,' 
pnulquam e navibus copiae exponerentur, 
omnis multitudo , urbe deferta^ , in arcem 
confiigit. Inde ad fidem ab Romano pe- 
tendam oratores mittunt : oppidanis extem« 
plo vita ac libertas concefia eft ; Macedo- 
nibus treceni nummi in capita ftatutum efl 
-pretium , & ut armis traditis abirent. Hac 
•lummi redempti , in Boeotiam inermes tra- 
•jefti. Naval^s copiae , duabus claris urbi« 
bus £ub(££ intra dies paucos captis , cir- 
cumveds Sunium Atticas terrac promonto- 
lium , Cenchreas Corinthiorum emporium 

jitfax petierunt. Conful interim omnium ipe lon- 
tiur"^- giorem atrocioremque oppugnationem ha- 
jcuditur, buit ; & ea , qua minimiim credidifTet , 
Tefiftebant hoftes : nam omnem laborem 
in muro diruendo crediderat fore ; fi adi- 
tum armatis in urbem patefeciffet , fiigam 
inde casdemque hoftium fore, qualis cap- 
tis urbibus fieri folet : ceterum poftquam , 
parte muri arietibus decufl^ , per ipfas rui- 
nas tranflcenderunt in urbem armati, illud 
principium velut novi atque integri laboris 
fak ; nam Macedones » -qui in praefidio 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIL 99 

^t^t & multi & deledi ^ ^omm etiam i .i^ 

«gregiam rati, fi armis potiiis & virtute,y.c.s^4- 

iquam ihoenibus urbem tuerentur , conferti , '* * '^ 

pluribus introrfiis ordinibus acie firmata, 

quum tranficoidere ruinas fenfifient Ro- 

tnanos , per impedimm ac difiicilem ad re^^ 

ceptum locum expulerunt. Id conful xgr^ 

•palTus , nec eam ignominiam ad unius mo- 

do expugnandae moram urbis , fed ad fum- 

tnam univerfi belli pertinere ratus ^ quod 

ex momentis parvarum plenimque rerum 

penderet , purgato loco , qui ftrage femi^ 

ruti muri cumulams erat , turrim ingentis 

altitudinis , magnam vim armatorum mul* 

^plici tabukto portantem , promovit ; &L 

-cohortes in vicem fub fignis, quae cuneum 

Macedonum ( phakngem ipfi vocant ) fi 

.pofient , vi perrumperent , emittebat. Sed 

^ad loca angufta , haud lat^ patente inter- 

vallo diruti muri , genus.armorum pugnae* 

que hofti aptius erat : ubi conferti haftas 

'ingentis lon^tudinis prae fe Macedones 

objecifient, velut in confiruftam denfitate 

-dypeoram teftudinem Romani pilis ne- 

quidquam emifiis , quum ftrinxiuent gla- 

•dios , neque congredi propiiis^, neque prac'* 

cidere haftas poterant ; 6l fi quas incidif* 

fent , aut praefregiflent , haftilia fi^agmento 

ipfo acuto , inter fpicula integraram hafta« 

ram , velut vallion expiefoant. Ad hoc & 

. muri pars adhuc imegra , utraque tuta prae- 

ibbatlatera ; nec ex longo fpatio aut q^ 

Eij 



dbyGoogle 



100 T. L I r I 1 

fc ii »N t f dendom, aut impetus fadendus erat ; qujg 
U.C.J54 res turbare ordines folet. Acceffit etiam 
**'''■ fortuita res ad animos eorum firmandos z 
nam quum turris per aggerem parum den« 
fati foli ageretur, rota una in altiorem 
orbitam deprefla ita turrim inclinavit , ut 
ipeciem nientis hoftibus, trepidationem- 
que infanam fuperftantibus armatis prse* 
buerit. 

XVin. Quum parum quidquam fucce- 
deret , conful minim^ aequo animo com- 
parationem militum generis armorumque 
Xe in- fieri patiebatur ; iimul nec maturam expu- 
^^y. •**' gnandi fpem , nec rationem procul a mari 
& in evaftatis beUi cladibus locis hiber- 
nandi uliam cernebat : itaque reli£^a obfi* 
dione , quia nuUus in tota Acamani» atque 
^tolis ora portus erat , qui fimul & omnes 
onerarias , quae commeatum cxercitui por- 
tabant , caperet , & teda ad hibernandum 
FhotWu legionibus pracberet, Anticyra in Phocide y 
^TaptA, "^^ Corinthium verfa finum , ad id oppor- 
tuniflim^ fita vifa ; quia net procul Thef^ 
falia hofliumque locis abibant, & ex ad« 
verfo Peloponnefiim exiguo magis fpado 
divifam, ab tergo ^toliam Acamaniam- 
que , ab lateribus Locridem ac Bceotiam 
habebant. Phocidis primo impem Phano- 
team fme certamine cepit. Anticyra haud 
multum in oppuenando praebuit morae. 
Ambryfus inde Hyampomque receptae. 
Daulis, quia in tumulo excelfo fita efl» 



KjbyGoogle 



LlBER XXXI L lOI 

nec fcalis, nec operibus capi poterat ; la- . ■ ' ^ 
ceflendo miffilibus eos , qui in prsfidio ^qI\^\\ 
ferant , quum ad excurfiones elicuifient , re- ** * *^ * 
fueiendo in vicem infequendoque , & le- 
vibus fine efFe£hi certaminibus , eb negli- 
genti^ & contempt^s adduxerunt , ut cum 
refugientibus in portam permixti impetum 
Romani facerent. Sex alia ignobilia caftella 
Phocidis terrore magis , quam armis , \n 
poteftatem venerunt. Elatia claufit por« 
tas ; nec, nifi vi cogerentur , recepturi 
moenibus videbantur aut ducem , aut exer-* 
citum Romanum. 

XIX. Elatiam obfidenti confuli rei ma« 
)oris fpes affiilfit , Achacorum gentem ab 
focietate regiaad Romanam amicitiam aver- 
tendi. Cyctiadam, principem fadionis ad 
Philippumtrahentium res , expulerant. Arif" 
taenus , qui Romanis gentem jungi volebat, . 
prxtor erat. Claffis Komana cum Attalo 
6c Rhodiis Cenchreis ftabat , parabantque 
communi omnes confiHo Corinthum op- 
pugnare. Optimum igitur ratus eft , priuf» i^^ati « 
quam eam rem aggrederentur , legatos ad ^''"j'"^^ 
gentem Achsorum mitti , pollicentes , fi focti, ad 
ab rege ad Romanos defeciflent , Corin- ^^*""^'* 
thum iis contributuros in antiquum gentis 
concilium. Audore confule , legati a fratre 
e]us L. Quintio , & Attalo , & Rhodiis, 
&L Athenienfibus , ad Achseos miffi. Si- 
cyone datum iis eft concilium. Erat autem 
non admodum fimplex habitus animorum 

£ ii) 



dbyGoogle 



fWMf 



I02 T. L 1 r 1 1 

«eaesr inter Achaeos : terrebat eos LacedstBO^ 

ajc.'!g< °^^* gravis & aiEduus hoftis ; horrebant 

jUhMo'. Romana arma ; Macedonum beneficus & 

/"J^ yeteribus & recentibus oblie^ti erant : re- 

gem ipfum fufjpedum habebant pro eju» 

crudelitate perndiaque , neque ez iis, qua» 

tum ad tempus &ceret , aeftimattfies , gra* 

Tiorem poft bellum donmium fiitiirum ceiv 

nebant : neque folbm , qnid in fenata quif* 

que ciritatis fuae , aut in communibus con- 

ciliis gentis pro fententia dicerent , ignora* 

bant ; (ed, ne ipfis quidem fecum co^tas* 

tibus , (luid velient , aut qmd optarent , fa» 

Auiiunt tb confiabat. Ad homines ita incertos in* 

ht*t9f. trodudis legatis poteAas dicendi fa£la eft. 

Romanus primum legatus L. Catpuraius , 

. deinde Attali regis legati , poft eos Rho>« 

dii difleruerunt. Philippi deinde legatis di« 

cendi poteilas fa^a eft : poftremi Ath&«, 

nienfes , ut refellerent Macedonum dtda , 

auditi funt. li fer^ atrociifim^ in regem , 

quia nulli nec plura y nec tam aceiba pafii 

erant , inveSi lunt. Et illa qiiidem concio 

fub occafum fotis , tot I^tonun perpetuis 

orationibus die abftimptOa dimifla eft* 

XX. Poftero die advocatur concilti»\i ; 

ubi quum per praeconem » ficut Grastcis mos 

eft , fuadendi , fi quis vellet , poteftas a 

magiftratibus fada eflet, nec qui^uam pro-» 

$iz<n- diret ; diu filemium alionun alios intnen-» 

JJjJjJJ^tium fiiit : neque mirum , fi , quibus fui 

' fponte , Yolutaatibtts re^ inter te pttgnao!^ 



dbyGoogle 



LlBER XXXII. \0^ 

tes 9 obtorpuerant quodammodo animi , » i '" ■ t 
€Os orationes quoque infuper turbaverant , JJcimi 
utrimque, qus dimcilia eflent, promendo. 
admonendoque , per totum diem habitSk 
Tandem Ariftsnns praetor Achasorum, ne ArifiA^ 
tacitum concilium dimitteret : £/2^i, iaquit, ^^^ f/f" 
illa certamma animorum, Afluii , fmty qui" kortatv 
bus in convivilt & circuUs ^ quum d€ Phi-- mi^^^^" 
lippo & Romanis mentio incidit , vix mor* Jjji^*'*' 
nwus tcmperahatis ? Nunc in concilio ^ ad 
eam rem unam indiSto , quum legatorum utrim-^ 
que verba audieritis, quum refirant magifi- 
tratus , quum prttco ad fuadendum vocet ^ 
abmutuiftis. Si non cura communis faUttis ,. 
neftudia quidem , qua in haru aut iUampar^ 
tem animos veftros inclinarunt , vocem cui^ 
quam pojfunt exprimere ? quum prafertimne^ 
mo tam hebes fit , qui ignorare poffu , db- 
ccndi acfuadendif quod quifque aut velit , 
aut optimum putet, nunc occafionem effe , 
priufquam qutdquamdecemamus ; ubifem^l 
decretum erit, omnibus id,etiam quibus anth 
difplicuerit y pro bono atque utili fizdere de^' 
fcndendum, Haec adhortatio prstoris non Frufir^ 
modb quemquam unum elicuit ad fuaden- 
dum ; fed ne fremitum quidem aut mur« 
mur concionis tantae, ex tot populis con^ 
gregatag , movit 

XXI. Tum Ariflaenus praetor rurfus : Ptr^it 
Non magis confiUumvobis,principes Achao* ^Ji^*' 
rum , deeft , qudm lingua ; fed fuo quifqut 
periculo in commune cotifitltum non vult. For^ 

E iv 



dbyGoogle 



104 T. L I r I 1 

tsasssTjitan ego quoque tactrtm , fi pnvatBS effem : 
JjQ;{4^/itt/K?/>rtf/or, video aut non dandum comci^ 
* lium legatis fiiijfe , aut inde fine refponfi) eos 
dimittendos non ejfe : refpondere autem, nifi 
€X veflro decreto , qui pojfum ? Et quandb 
nemo vefirum , qui in koc concilium advo" 
cati efiis, profententia quidquam dicere vuh^ 
aut audet; orationes legatorum , hefiemo die 
difias , pro fententiis percenfeamus , perinde 
ac fi non pofiulaverint , qua e re fua ejfent i 
fedfuaferint , quct nohis cenferent utilia effe^ 
Romani , Rhodiique , 6* Attahts ^ focietatent 
amicitiamque nofiram petunt ; 6* in heUo^ 
quod adversus Philippum gerunt , fe a nO'- 
bis adjuvari aquttm cenfent. Philippus focic' 
tatisfecum admonet & jurisjurandi ; & mod6 
pofiulat, ut fecum fiemus^ modb , ne inter" 
fimus armis , contentum ait fe effe. Nulline 
venit in mentem , cur, qui nondum focii fitnt , 
plus petant , quAmfocius ? Non fit hoc ne^ 
que modeflid Philippi , neque impudentid Ro^ 
manorum. Achai pertus & dant fiduciam 
pofiulantihus , & demunt. Philippiprater ie- 
gatum videmus nihil. Romana clafiis ad Cen-- 
chreas fiat , urhium Euhaa fpolia pra fefe* 
rens : confulem , legionefque ejus exiguo ma" 
ris fpatio disjun^as , Phocidem ac Locriden 
pervagantes videmus. Miraminiy curdiffiden^ 
ter Cleomedon legatus Philippl , ut pro rege 
arma caperemus adversits Romanos , modo^ 
egerit ; qui 9 fi ex eodem fcedere ac jurejttm 
rando j cujus nohis religionem injiciehat^ roz. 



dbyGoogle 



llBER XXXII. 105 

"ftmus eum , ut nos Philippus & ab Nabidt 1 ■'■■ i 
ac Lacedamoniis , & ab Romanis dcfcndat, ^^-^^1* 
non modb prafidium , quo nos tueatur , fed^* **' 
ne quid refpondeat quidem nobis , fit inven^ 
turus ; non hercle magis , qu^m ipfe Philip^ 
pus priore anno , qui pollicendo fe adversus 
Nabidem bellum gefiurum , quum tentajfet 
Hoftram juventutem hinc in Euboeam extrahe» 
rt^poflquam nos neque decemere id fibipra- 
Jidium , neque veUe illigan Romano bello vi* 
dit, oblitus focietatis ejus ^ quam nunc jac" 
tat , vaftandos depopidandofque Nabidi ac 
Zuicedamoniis reliquit, Ac mihi quidem mi* 
mmt conveniens inter fe oratio CUomedontis 
vifa eft. Elevabat Romanum bellum , even* 
tumque ejus eumdem fort, qui prioris belli, 
quod cum Philippo gejferint , dicebat. Cuf 
igitur noftrum ille auxilium abfens petit po^ 
tius , quam prxfens nos veteres focios fimul 
ab Nabide ac Romanis tueatur? Nos dico? 
quid ita pajjus eft Eretriam Caryftumque ca* 
pi ? quid ita tot Thejfalia urbes ? quid ita 
Locridem Phocidemque ? quid ita nunc Ela* 
tiam oppugnari patitur ? cur excejftt faucibus 
Epiri , clauftrifque illis inexpugnabilibus fu^ 
per Aoum amnem , aut vi , aut metu , aut 
voluntate , reli&oque , quem infidebat , faltu , 
penitus in regnum abiit ? Sijiid voluntate tot 
focios reliquit hoftibus diripiendos , quid re^ 
cufare poteft , quin & focii fibi conjulant ? 
fi metu , nobis quoque ignofcat timentibus : 
Ji yi^us armis c^t , Achai arma Romana 

E y 



dbyGoogle 



io6 T. L I r 1 1 

ssaas fuftinehimus , CUemed^n , qua vos Mac§d&^ 
alc ri* ^*" ^*^'* fujUnuiftis ? An iibi potiits creda^ 
' '^ mus , Romanos non majonbus copns , nec 
viribus , nunc belium gerere ^quam antea gep 
ferint , potius quam res ipfas iniueamur ? 
JEtolos tum claffe adjuverunt : ncc dstce con» 
/ulari, nec exercitu bellum gefferunt» Socio^ 
rum Phdippi maritimm urbes itt tenore ac 
tumuUu erant ; mediterratua adeb tuta ak 
Romanis armis fiterunt , ut Philipptu jEto^ 
tos, nequidqttam opem Romanorum iniplo» 
rantes , depopulasttttr^ Nttnc autem defunSte 
bello Punico Romani , quod per fexdeciok 
annos , velut ihtn^ vifcera Jtalia , toteruve^ 
runt , non prafidittm JEtoBs beitantiius mi» 
ferunt, fed ipfi duces beili arma terrd mari^ 
que fimul Macedonia intulerans. Tertitts jam 
conful fitmmd vi gerit bdbinu SttMcitts itf 
ipja Macedonia congreffiis ^ fitdit /ugavitqtte 
regem ipartem opuhntiffimam regni ejus de^ 
populatus : nusu Quinmts tenentem e&tufi/» 
£piri , naturd Joci , mttnimentis , exertituque 
fretum , caflris exfuit : fitgientem m Tkejfa^ 
Ham perfecutus, frafidia regia ,ft>ciafqiu ejtts 
urhes prope in confi^eftu regis ipfius expugna^ 
vit. Nefiutvera qua Atkenienfts ntod^ Ugatt 
4e crudeluate, avaritia , libii^e regis £tce^ 
runt : ni&il ad nos pertineant , qu» in urra 
Attica fcetera infitperos infipofque deosfuna 
admiffa : muit^ mhiiis, qma Ciani Abfit* 
ttique , qtd proatt a nobis abfiim, pafft ptnt r 
nofinmtm ipfi vubtemm^fivutus^ Miv^ta^ 



dbyGoogle 



Li S £ R XXXI 1. t07 

taur ; cades dircptionefquc bonorum Mejfena s=^ 

ia media Peloponnefo faHas , & ho^item^ -^-^^^ 

CyparifpA Garitenem , contra jus omne ac ** 

/as, inter epulasprop^ ipfas occifum ; £• Ara* 

tum patrem filiumque Sicyonios , quum Je^ 

nem infelicem parenterfi etiam appdlare Joli^ 

tus ejfet y interfeBos ; filii etiam uxorem li^ 

bidinis causd in Macedoniam afportatam : 

cetera fiupra virginum matronarumque ohli* 

vioni dentur : nefint cum Philippo res , c«- 

jus crudelitatis metu obmutuiflis omnes {nam 

qua alia tacendi advocatis in concilium caur 

f^ cfi ?) cum Antigono mitijfimo ac jufiif 

fimo rege , & de nohis omnihus optime meti^ 

to ,. exifiimemus difceptationem effe : num id 

pofiularet facere nos , quod tumfieri non ppf 

fet ? Peninfula efl Peloponnefus , angujhs 

Ifihmi faucibus continenti adharens , nulli 

4pertior dtque opportuniQr , quam navali » 

kello. Si centum teiia naves, & quinquaginta 

leviores aperta , & triginta Iffaici lemhi ma^ 

dtimdm oram vafiare « & expofitas proph in 

ipfis Uttoribus urbes caperint oppugnare , irt 

mediterraneas fcilicet nos urbes recipiemus ? 

tamquam non intefiino , $• harex^te in ipfis 

vifcmhus uramur bello. Qjuum terrd Nabis 

£• Lacedamohii , mari Romana claffis urge» 

bunt ; unde regiam focietatem , & prafidia 

Maced<?num implorem ? an ipfi nofiris armis 

ah hofie Romano tutabimur urbes , qua op* 

pvgnabuntur ? Egregie enim Dymas priore 

hdlo fumus tutAU% S^Uis exemplorum nobis 

E vj 



dbyGoogle 



io8 T. L 1 V 1 1 

I aUena clad€sprabcnt;nequarailuu,quemad^ 
y^f-J^l modum ceteris exemplo fimus» NoUte , quia 
uUro Romani petunt amtcitiam , id quoct 
optandum vobis ^ ac fummd ope petendum 
erat , faftidire. Metu enim videlicet compulfi 
in aliina terra , quia fuh umbra auxilii vef^ 
tn latere volunt, infocietatem veftram con-^ 
fupunt , tu portubus veftris recipiantur , uf 
commeatibus utantun Mare in poteftate ha^ 
hent ; terras, quafcumque adeunt , extemph 
ditionis fua faciunt, Quod rogant , cbgerc 
poffunt ; quia peperciffe volunt, committerte 
vos , cur pereatisg nen patktntur, Nam quod 
Cleomedon modb , tamquam mediam & tu^ 
tiffimam vobis viam confilii, ut quiefceretis 
abftineretifque armis , oftendebat ; ea non 
media , fed nulla via eft, Etenim , prater» 
quam qubd aut accipienda , aut afpemanda 
vobis Roniana focietas eft ; quid aliud quam 
nttfquam gratid ftabiii , velut qui eventum 
exJpeBaverimus , ut fortunce applicaremus 
noftra confilia , prada viBoris erimus ? No^ 
lite y fi, quod omnibus votis petendum erat, 
ultro offertur , faftidire. Non, quemadmodum 
kodie utntmque vobis licet , fic femper Uci- 
tutum eft ; nec fotpe , nec diu eadem occafio 
erit. Liberare vos a PhUippo jamdiu magis 
vultis , qudm attdetis. Sine i^eftro labore £» 
periculo qui vos in libertatem vindicarent , 
cum magnis clajjibus exercitibufque mare troi^ 
jecertmt. Hosfifocios afpemamini , vix fan^ 
mentiseftir ; fed ^ aut focios ^ aut hoftes^ 
^abcatU oportet^ 



dbyGoogle 



LlBER XXXII. 109 

XXIL Se^UAdtiin orationem praetoris ss^sas 
fnurinur ortum aliorum cum affenlu, aHo- y^^f^ j* 
rum inclementer affentientes increpantium ; 'i>i/r<fi^ 
&jam non fingulitantiim,fed populi uni-^^P^^J^ 
verfi inter fe altercabantur : tum inter ma- 
giftratus gentis (Damiurgos vocant : de^ 
cem numero creantur) certamen ttihil6 
fe^iis , quam inter multimdinem , effe : 
cpunque relaturos fe de focietate Romana 
aiebant, fuffragiumque daturos ; quinque 
lege cautum teftabantur , ne cniid , quod 
adversiis Philippi focietatem effet , aut re- 
ferre magiftratibus, aurdecemere concilio 
jus effet. Hic quo^ue dies jurgiis eft con- 
fumptus. Supererat unus )ufti concilii dies 
( tertio enim lex jubebat decretum fieri ) 
in quem adeo exarfere ftudia, ut vix pa-- 
rentes ab liberis temperaverint. Rhifiafus 
( Pellenenfis erat ) filium Damiurgum , no- 
mine Memnonem^ habebat^ partis ejus 
quae decretum recitari, perrogariaue fen- 
tentias prohibebat. Is, diu obteftatus fi- 
- lium , ut confiilere Achaeos communi fa- 
luti.pateretur, neu pertinacii fu4 gentem 
univerfam perditum iret, poftouam parum 
proficiebant preces , juratus le eum fu^ 
manu interempturum , nec pro fiiio , fed 
pro hofte , habiturum , minis pervicit , ut 
poftero die con)ungeret iis fe , qui refe- 
rebant : qui quum plures fadi referrent » 
omnibus fer^ populis haud dubi^ appro- 
bantibus relauonem , ac pr« fe ferentibw^ 



dbyGoogle 



110 t. L I V t t 

w^^ quid decreturi eflent ; Dymadi ac Megrfo^ 
«^c'i9& P<>''^^^» & quidam Amvorom, priufquam 
aecretum fieret , coniunrexenmt 9 ac reli-« 
querunt conciMum , neque mirante ullo , 
neque improbante. Nam Megalopolitanos, 
ayorum memorii pulfos ab Lacedamo- 
niis , reftituerat in patriam Antigonss ; & 
Dymasis, captisnuper direptifque afa exer- 
citu Romano , qnum redimi eos , ubicum- 
^e fdrvirent , rhilippus juffiiTet , non li- 
bertatem modb , fed etiam patriam , red* 
diderat* Jam Argivi , prsterquam qu6d 
Macedonum reees ab fe oriundos credunt, 
privatis etiam hofpitiis fomtliarique ami- 
citii plerique iUigatx Philippo eram* Ob 
haec conciho , quod inclinayerat ad Roma* 
nam focietatem jubendam , exceffsrunt ; 
reniaque iis hujus feceffionis fiut , & ma- 
gnts & recendbus obligatis benefictis* 
, f^* XXIII. Ceteri populi Achaeorum, quusi 
ThZ>, ^& ientenri» perrogarehtur , focietatem cum 
^•^««^^' Attalo ac Rhodiis prsfenti decreto con- 
" firmarunt ; cum Romanis , cpiia in^ufru po- 
puK non poterat rata efle , in id tempus , 
quo Romam mitti legati pofient , iahxA 
eft : in praefentia tres legatos ad L. Quin^ 
rium mitti placuit, & exercitum omnem 
Corin. Achaeorum ad G>rinthum admoveri ; cap^ 
fnn^w.^ Cenchreis, jam urbem ipfam Quintia 
oppugnante. £t hi quidem e regione pcr- 
tse , qua fert Scyonem , pofneruat cdbra» 
Romani ad Cendueas yeriaai partem ur^- 



dbyGoogle 



tlBER XXXIL III 
bis , Attalus , tradu£to per Ifthmuni exerd- ■ 

tii, ab Lechaeo , alterius maris portu , oppu- ^c*I3*« 
gnabant^primo fegniiis » fperames feditio- 
nem intu^ fore inter opp&ciands ac regiiiai 
praefidium : poftqiiam uno animo omnes ^ 
& Macedones tamquam conununem pft* 
triam tuebaatur , 6c Corinthii ducem pra^- 
fidii Androfthenem , haud fecus qi^am 6s- 
yem , & fu£:agio creatum fuo , imperie^ 
)ufto patiebantur ; omnis iode fpes pugnait- 
tibus in vi , & armis , & operibus erait» 
Undique aggeres haud facili adilu ad mos^ 
nia admovebantur. Aries ex ea parte « quanik 
Romani oppugnabaat, aHquantum muri di* 
ruerat ; in quem locum , quia nudatus ma- 
nimento erat, protegendum armis qujim 
Macedones concurriitent , atrox proeHvun 
inter eos ac Roiaanos ortum eft. Ac pri* x 
mo mukimdine facil& expeltebantur Ho- 
mam : aiTumptis deinde Achseorum Atta- 
bque auxibis, aequabant certamen ; nee 
dubinm erat, quin Macedonas Grscofque 
facit^ k>co puUuri fiierint» Transfuganun 
ItaHcoerum noagtia multimdo erat ; pa:rs ex 
Ann&aBs exercitu msetu pcBnae a Romanis< 
PhiHppum fecttti , pars naraks focii , re» 
lidis nnper ckftibus , ad fpem honoratio» 
ris mititiae tranfgreffi : hos defperata fa;- 
Ibs, ii Romam viciflent, ad rabiem ma- 
gis , qdkm audaciam , accendebatv Promon* 
tonameftaek^rs&sSkyonem^Junonis quam 
yoaant imM!9A^ in altum excQtren&; uar^ , 



dbyGoogle 



ni T. L t r t t 

OKK jedus inde G>rindiumi feptem miliia fer« 
4kC.'U$l™^ pafliium : eb Philocle», regius & ipfe 

Etfedus » mille & ouinflentos milites per 
otiam dmdt : pneitb ni6re ab Corintho 
f^^M. lembi , qui prseUdium id acceptum Le- 
*^' chsum trajicerent. Auftor erat Attalusi 
incenfis operibus , omittendae extemplo op- 
pugnationis. Pertinadiis Quintius in m- 
cepto perftabat : is quoque, ut pro om- 
niDUS portis difpofita vidit praefidia re^, 
nec &cil^ erumpentium impetus ruftineri 
pofie , in Attali fententiam concei&t : ita 
irrito incepto , dimifiis Achaeis , reditum 
ad naves eft. Attalus Pirseum , Romani 
Corcyram pederunt. 
EUtUm XXrV. Dum haec ab navali exercitu ge- 
^^^^"'''mntur, conful , in Phocide ad Elatiam caf- 
tris pofitis , primb coUoquiis rem per prin- 
cipes Elatienfium tentavit : poftquam , ni- 
hil efle in manu fua, & plures validioref- 

3ue efle regios , quam oppidanos , refpon- 
ebatur , tum fimul ab omni parte operi- 
bus armifque urbem eft aggrdTus. Ariete 
admoto, quantum inter turres muri erat 
prorutum , quum ingenti fragore ac ftre- 
pitu nudaflet urbem , fimul & cohors Ro» 
mana per apertum recenti ftrage iter in- 
vafit ; & ex omnibus oppidi partibus , re» 
liftis fuis quifque ftadonibus, in eum, qui 
premebatur impetu hoftium , locum cour^ 
€4ipi\ currerunt. Eodem tempore Romani & rui- 
oas muri fupervad^bant , ^c £»1m ad lUqr 



dbyGoogle 



LiBER XXXII. 113 

tia moenia inferebant ; & , dum in unam "■ ^ 
partem oculos animofque hoftium certa- JJ{5-JJ}; 
men ayerterat,pluribus locis fcalis capitur 
murus , armatique in urbem tranffcende- 
runt : quo tumultu audito , territi hoftes , 
relido , quem conferti tuebantur , loco , in 
arcem omnes metu , inermi quoque infe- 
quente turbi , confagerunt. Ita urbe poti- 
tur conful : qui direptsi , miffis in arcem , 
qui vitam regiis , fi abire vellent inermes , 
libertatem Elatienfibus poUicerentur, fide- 
que in haec dati , poft pancos dies arcem 
recepit. 

XaV. Ceterum adventu in Achaiam 
Philoclis regii praefe^i non Corinthus tan- 
tiim liberata obfidione , fed Argivorum 
quoque civitas per qaofdam principes Phi- PkUotn 
locli prodita eft, tentatis pribs animis ple-//iitur, 
bis. Mos erat, comitiorum die primo , velut 
ominis causa,praetores pronuntiare Jovem , 
Apollinemque, & Herculem : additum legi 
erat, ut iis PhiKppus rex adjiceretur ; cujus 
nomen poft paaam cum Romanis focie-^ 
tatem quia praeco non adjecit , fremitus 
primb multimdinis ortus : deinde clamor 
lubjicientium Philippi nomen , jubentium- 
que legitimum honorem ufurpare ; donec 
cum ingenti affenfu nomen recitatum eft. 
Hujus nducia favoris Philoctes arcefiitu$ 
nofte occupat collem imminentem urU 
(Lariffam eam arcem vocant) pofitpque 
ibi praefidio 1 quum lueis principio fign.ii 



dbyGoogle 



114 T. L 1 r 1 1 

iBesinfeftis ad fubjedufn ard foram vaderet^ 

JJ^-J^ inftrufia acies ex adverfo occurrit. Praefi- 

'dium erat Achaeorum nuper impofitum , 

quingenti fer^ juvenes dele&i omnium 

civitatum. £nefidemus Dymaeus praeerat. 

Adhortator a praefedo regio nuiTus , qui 

«xcedere urbe juberet ( Ncqut enini parcs 

eos oppidanis folis , qui idcm quod Mace" 

donts fentirent, nedum odjunHis Mdiccdonh' 

hus 9 effe , quos ne Romani quidem ad Ca- 

nnthum fufiinuiffent) primb nihil, nec du- 

cem , nec ipfos movit : pbft paulb , ut 

Argivos quoque armatos ex parte altera 

venientes magno agmine videnmt, certam 

perniciem cementes , omnem tamen cafunit 

upertinacior dux fuiflet,videbanmr fubituri. 

ibnefidemus, ne flos Achxomm )uventu-> 

tis fimul cum urbe amitteretur, paaus cum 

Philocle , ut abire illis liceret , ipie , quo loco 

fieterat armatus, cum paucis clientuxis non 

excefllt. Mifliis a Philocle , qui qusereret, 

quid fibi vellet. Nihil fatus , tantummodo , 

quum pro)e£^o pr» fe clypeo flaret , in 

praefidio creditae urbis moriturum fe arma- 

tum refpondit. Tum juflu prsfedi a Thra- 

cibns conjeda tela, interie^que omnes* 

£t poft pa£lam inter Achaeos & Romanos 

focietatem duae nobiliffimae civitates , Argi 

& Corinthus , in poteftate regis erant« 

Haec ab Romanis ea aeftate ui Graecia terr^ 

marigue gefta. 

Ciuuit, XXVL In Gallia nihil fan^ memorabi^ 



dbyGoogle 



LinER XXXIL 115 

ab Sex. £lio confule geilum : quum duos ^sano^ 
exerdtus in provincia habutiTet , unum^^;!^ 
retentum , quem dimitti oportebat , cui ' ' 
L.. Comelius proconful prxfuerat ( ipfe ei 
CHelvium praetorem prsefecit ) aherum, 
quem in provinciam adduxit ; totum prop^ 
annum Cremonenfibiis Placenttnifque co- 

fendis redire in colontas,unde belli cafibus 
iilipati erant , confampfit. Quemadmodum ^trvnu 
Oalha praeter fpem quieta eo anno lutt, ita 
circa urbem fervilis prop^ tumultus exci- 
tatus eft. Obfides Carthaginienfium Setiae 
cuftodiebantur : cum iis , m piincipum Ii« 
beris , magna vis fervorum erat : augebant 
eorum numerum , ut a]> recemi Afrko 
bello , & ab ipfis Setanis capttva aliquot 
nationis e)us ex prasda empta mancipia*. 
Quum conjuradonem feciffent , niiffis ex 
eo numero , qui in Setino agro y deinde 
circa Norbam & Grceios , fervitia follici* 
tarent ; fktis )am onuiibus praparatis, ludis^ 
qui Setiae propediem fututi erant» fpe^cu^ 
\o intentum populum aggredi ftatuerant ; 
Set^ per csadetn & repentinum tumul* 
tum capt4 , Norbam 6c Circeios occupare» 
Hujus rei tam foedae ii^icium Romam ad 
L. CorneHum Merulam prsetorem urbis de* 
latum eft. Servi dua ante ^cem, ad eum 
venerunt , atqu^ ordine omnia , qu» a£^a 
foturaaue eraat , expofuerunt. Quibus do« 
mi cuuodiri Juffis , pr»tor , fenatu vocata 
^dci^oque 1 ^u^ indiQes afferr^nti pro&QifQi^ 



dbyGoogle 



ii6 T. L 1 r I I 

■■■e ad eam conjuradonem quaerendam atqne 
^c Vi' opprimendam )uflus , cum quinque legatis 
profedus , obvios in agris (acramento ro- 
c»mpref. gatos arma capere & fequi coeebat. Hoc 
^*"' tumulmario deledu duobus milRbus ferme 
hominum armatb , Setiam , omnibus , quo 
pereeret , ignaris , yenit : ibi raptim prin- 
dpibus conjurationis comprehenfis , fuga 
fervorum ex oppido £&da eft : dimifli deinde 
per agros, qui veftigarent. Egregia duonun 
cpera fervorum indicum & unius liberi fiut. 
£i centum millia gravis sris dari Patres 
juiTerunt ; fervis vicena quina mitlia «ris^ 
& libertatem : pretium eorum ex a&rario 
folutum eft doniinis. Haud ita multb pbft, 
ex ejufdem conjurationis reliquiis , nuntia« 
tiJm eft, fervitia Praenefte occupatura : eo 
L. Comelius praetor profedus, de quingen- 
tis fer^ hominibus , gui in ea noxa erant, 
fupplicium fumpfit. In timore civitas fiiit , 
obudes captivofque Pcenorum ea molirid 
Itaque & Romae vigiliae per vicos fervatae, 
iu(tf<jue circumire easnrinores ma^ftratm; 
& tnumviri carcens lautumiarum mtenoo^ 
rem cuftodiam habere jufti ; & circa no« 
men Latinum a praetore litterae miflae, ut 
& obfides in privato fervarentur, neque 
in publicum prodeundi fiicultas daretur ; 
& captivi ne miniis decem pondo compe*' 
dibus vin^li in nulla alia, qukn in carceris 
publici, cuftodia eftent. 
XXVU^ £odem anno legati ab reg^ 



dbyGoogle 



XtBER XXXII. 117 

Attalo coronam auream ducentAm qua* 
draginta fex pondo in Capitolio pbfuerunt; u.e.^u. 
gratiafque fenatui egerunt,qu6d Andochus» ** * *' * 
legatorum Romanorum auc^oritate motus, 
finibus Attali exercitum deduxiflet Eidem 
asftate equites ducenti,&elephantidecem» 
6c tritici modiiim ducenta millia , ab rege 
Mafinifla ad exercitum,qui inGraecia erat» 
pervenerunt. Item ex Sicilia Sardiniaque 
maeni commeatus , & veftimenta exercitui 
miUa. Siciiiam M. Marcellus , Sardiniam 
M. Porcius Cato obtinebat ; fand^us & in- M. Cattm 
nocens, afperior tamen in foenore coer- 
cendo habitus ; fiigadque ex infula foene« 
latores , & fumptus, quos in culmm prae- 
torum focii facere foliti erant , drcumcifi , 
aut fublati. Sex. £Uus conful ex Gallia ComiOM 
comitiorum caussi Romam quum rediflet) 
creavit confules C. Cornelium Cethegum 
& Q. Minucium Rufum. Bidub pbft prae- 
torum comitia habita. Sex praetores illo 5<x>r«4 
anno primiim creati, crefcentibus jam pro- *•''•'• 
yinciis,&laniis patefcente imperio : creati 
autem hi , L. Manlius Vulfo , C. Sempronius 
Tuditanus , M. Sergius Silus , M. Helvius , 
M. Minucius Rufus, L. Atilius. Sempronius 
& Helvius ex iis aedilesplebis erant : curu-^ 
les aediles Q. Minucius Thermus & Ti. Sem- 
pronius Longus. Ludi Romani eo anno 
quater inftaurati. 

XXVUL C Comelio & Q. Minucio 
confulibus, onmium primUm de provinciis 



dbyGoogle 



iii8 T. L I r t I 

BSBSKs Gonfulum pmtofumque adum. Pritis dt 

YcV^' P"^*^®''^^"^ tranfafta res^ quae tranfigi forte 

bxVt- poterat: urbanaSergio,peregrina jurifdidio 

qI* Mi- Minucio obtigit. Sardiniam Atilius ^ Sici- 

»"^j> liam Manlius,Hifpaniam Sempronius cite- 

Provin. riorem , Helvius ulteriorftm eft fortitus» 

**** Confulibus Italiam Macedoniamque fortiri 

parantibus, L.Oppius & Q.Fukius tribuni 

plebis impedimento erant, Quod longinqua 

proyincia Macedonia tjfet ; ncque ulla alia 

res majus bello impedimentum ad eam diem 

fuijfet, qudm qubd^ vixdum inchoatis rehus^ 

in ipfo conatu gerendi belli, prior confiil re^ 

vocaretunQuartum jam annum ejfe ab decreto 

Macedonico beUo, Quarendo regem & exer^ 

citum ejus Sulpicium majorem partem anni 

abfumpfijfe. Fillitmcongredientem cum hofte^ 

re infedd revocatum» Quintium, rebus divinis 

fiomce majorem partem anni retentum , ita 

gejjijfe tamen res^ ut^ fi aut maturiiis in pro* 

vinciam veniffet, aut hiems magisferafuijfet^ 

potuerit debellare, Nunc quoque in hibema 

frofeSum, ita comparare dici bellum , ut^ 

nifi fucceffor imptdiat yyperfe&urus aftate pro- 

ximd videatur, His orationibus pervicerunt, 

ut confules in fenatus audoritate fbre dice- 

rent fe , fi idem tribuni facerent. Permit- 

tentibus utrifque liberam confultationem , 

Patres confulibus ambobus Italiam provin- 

Huintio ciam decreverunt : T. Quintio proroga- 

tuZ^im- rum imperium, donec fucceffor ei veniUet. 

r^ium. G>nfuliljus binae legiones decretae ; &-ut 



dbyGoogle 



LlBEK XXX 11. II^ 

bellum cum Gallis Cifalpinis , qui defecii^ sssssA 
fent a populo Romano, gererent. Quintio Uj^.js^* 
in Macedoniam fupplementum decretum,*' '*^* 
peditum quinque millia & trecenti equites, 
& fociorum navalium tria millia. Praeefle 
idem, qui praeerat, claffi L. Quintius Fla- 
mininus jufliis. Prstoribus in Hifpanias 
o&ona millia peditum focii^m ac Latini no- 
'minis data , & quadringeni equites , ut di- 
mitterent veterem ex Hifpaniis militem ; 
&L terminare juffi , qua ulterior qiteriorve 
provincia fervaremr. Macedoniae legatos 
F. Sulpicium & P. Viilium , qui confules 
in ea provincia fiierant, adjecerunt. 

XXlX. Priufquam confules praetorefque 
in provincias proficifcerenmr , prodi^a ProJU 
procurari placuit : qubd aedes Vulcani^**; 
Dummanique Romae , & qubd Fregellis 
murus & porta de coelo tada erant ; & 
Frufinone inter noftem lux orta ; & Af- 
culo agnus biceps cum' quinque pedibus 
natus ; & Formiis duo lupi , oppiaum in- 
greffi,obvios aliquot laniaverant : Romas 
non in urbem folbm, fed in Gapitolium 
penetraverat lupus. G. Aciliustribunus ple- 
bis tulit , ut quinque coloniae in oram ma- 
ritimam deduCerentur ; duae ad oftia flu- 
minum Vulmrni Liternique ; una Puteolos ; 
una ad Gaflirum Salemi : his Buxentum 
adjed^um : trecenae familiae in fmgulas co- 
lonias jubebantur mitti : triumviri dedu- 
cendis iis , qui per triennium magiftratusi 



dbyGoogle 



xio T. £ I y r 1 

t haberent , creati , M. Semlius Geminuf l 

Q« Minuciu^ Thermus , Ti. Sempronius 

' Longus. Deie6lu rebufque aliis divinis hu* 

manifque , quae per ipfos agenda erant , 

perfedis, confules ambo in Galliam pro- 

Confw te£ti. Cornelius re&k ad Infubres via , qui 

'gefi/u tum in armis erant^ Cenomanis afTumptis; 

€aUia, Q, Minucius in laeva Italias ad Infenim 

mare flexit iter, Genuamque exercim ab- 

Au&o , ab Liguribus orius eft bellunu 

Oppida Claflidium 6c Litubium , utraque 

Ligurum, 6c duae gentis ejufdem civitates, 

Ceielates Cerdiciatefque, fefe dediderunt. 

£t )am omnia cis Padum, praeter Gallorum 

Boios, Ilvates Ligurum, fub ditione erant : 

quindecim oppida, hominum viginti millia 

«fTe dicebantur, quas fe dediderant. Inde in 

agrum Boiorum legiones duxit. 

XXX. Boiorum exercitus haud ita multb 
ant^ trajecerat Padum, junxeratque fe Infu- 
bribus & Cenomanis, quod ita acceperant, 
conjundis legionibus confuks remgefturos, 
ut & ipfi collatas in unum vires firmarent. 
Poflquam fama accidit , alterum confulem 
Boiorum urere agros,feditio extemplo orta 
efl. Poflulare Boii , ut laborantibus opem 
univerfi ferrent. Infubres negare , fe fua 
deferturos. Ita divifae copiae , Boiifque in 
agrum fuum tutandum profe6^is , Infubres 
cum Cenomanis fuper amnis Mincii ripam 
confederunt. Infra eum locum quinque mil- 
lia pafTuum , & conful Corneiius eidem 

flumini 



dbyGoogle 



LlBEK XXX II. 111 

fitimini caftra applicuit ; indd mittendo in ^ ^ ^- 
vicos Cenomanorum Brixiamque , quod«.c.i97* 
caput gentis erat , ut fatis comperit , noit 
ex auftoritate feniorum juventutem in armis 
«{Te , nec publico confllio Infubriura de- 
fedlioni Cenomanos fe adjunxifTe ; excitt$ 
ad fe principibus, id agere ac moliri coepit, 
ut delcifcerent ab Infubribus Cenomani , 6c 
fignis fublatis , aut domos redirent , aut ad 
Romanos tranfirent. £t id quidem impe- 
trari nequiit ; in id data fides confuli eft, 
ut in acie aut qiuefcerent, aut, fi qua etiam 
occafio fuiflet, adjuvarent Romanos. Haec 
ita convenifle In(ubres ignorabant ; fube- 
rat tamen quasdam fufpicio animis, labare 
fidem fociorum. Itaque , quum in aciem 
eduxiflent, neutrum iis comu committere 
aufi , ne , fi dolo ceffifTent , rem totam in- 
clinarent, poft figna in fubfidiis eos lo« 
caverunt* Conful principio puznae vovit 
«dem Sofpitae Junoni, fi eo die nofles fufi 
fugatique efTent. A miiitibus clamor fubia« 
tus , compotem voti confulem fe faduros» 
& impetus in hoftes efl hB\x%* Non tule- 
runt Infubres primum concurfum : quidam 
& a Cenomanis , terga repent^ in ipfo 
certamine aegrefGs , tumultum ancipitem 
inje^^um auctores funt, caefaque in medio 
quinque & triginta millia iioflium,quinque 
millia & feptingentos vivos captos , in iis 
Amilcarem Poenorum imperatorem , qui 
jbelli caufa fuifTet : figna militaria centum 
Tonms V. F 



dbyGoogle 



iii T. L I r I 1 

t trieinta , & carpenta fupra ducenta. Op- 
^^'Ss^ ptda , quae defe£^ionem fecuta erant , de^ 
* ''^* diderunt fc Romanis. 

XXXL Minucius conful primb effiiiis 
populationibus peragraverat fines Boio- 
rum ; deinde , ut , relidis Infubribus , ad 
fua tuenda receperant fefe , caftris fe 
tenuit, acie dimicandum cum hofle ratus. 
Nec Boii detre^^afTent pugnam, ni ^una 
vidos Infubres allata animos fregOet. 
Itaque , reli£^o duce caftrifque , dimpati 
per vicos , fua ut quifque defenderent , 
radonem gerendi belli hofti mutarunt : 
omifll enim fpe per unam dimicadonem 
rei decemendae » rurfus populari agros , 
& urere te6ta , vicofque expugnare coepit« 
Per eofdem dies (Jlaftidium incenfum. 
Inde in Liguftinos Ilvates , qui foii non 
parebant, legiones du£tx. Ea quoque gens^ 
ut Infubres acie vidos, Boios, ita ut tea* 
tare fpem certaminis metuerent, territos 
audivit , in ditionem venit. Litterae confu* 
lum e Gallia de geftis profpere fub idem 
tempus Romam allatse. M. Sergius praetor 
urbis in fenatu eas , deinde ex au6loritate 
Patrum ad populum recitavit : fupplicatio 
in quatriduum decreta. Hiems jam eo 
tempore erat. 

XXXII. Quum T. Quintius , capti Ela- 
tia, in Phocide ac Locride hdberna dif- 
pofita haberet, Opunte feditio orta eft. 
Faflio una iEtolos , qui propiores erant^ 



dbyGoogle 



LlBER XXXI 1. iii 

attera Romanos arceiTebat. ^toli priores iirn 
venerunt ; fed opulentior fa£^io , exclufis u-c.^r*. 
^tolis , nuffoque ad imperatorem Roma- ** *^^* 
num nuntio , ufque in adventum ejus tenuit 
urbem. Arcem regium tenebat praefidium ; 
neque, ut defcenderent inde, aut Opuntio- 
rum minis, aut au^oritate imperantis con- 
fulis Romani , perpelli powerunt. Mora » 
cur non extemplo oppugnarentur, ea fuit, 
qvtbd caduceator ab rege venerat, locum 
ac tempus petens colloquio. Id gravat^ Qvhim 
conceffum regi eft ; non quin cuperet'^*^ 
Quintius per le partim armis, partim con- ch« phu 
ditionibus confe6him videri bellum : nec- '*''*• 
dum enim fciebat , utrum fucceffor frbi 
alter ex novis confuHbus mitteretur, an , 
quod , fumm^ vi ut tendereiit , aitiicis & 
propinquis mandaverat, imperiuni proro- 
garetur : apmm autem fore colloquium 
credebat , ut fibi liberum effet , vel ad 
bellum manenti , vel ad pacem decedenti 
rem inclinare. In finu Maliaco prope Ni- 
caeam littus elegere : eb rex ab Demetriade 
cnm quinque lembis dcuna nave roftrata 
venit. Erant cum eo principes Macedonum, 
& Achaorimi exful vir infignis Cycliadas. 
Cum imperatore Romano rex Amynander 
erat , & Dionyfodorus Attali legatus , 6c 
Agefimbrotus prafedbs Rhodiae claflis , 
& Phfcfteas princeps iEtolornm , & Achaei 
dtio , Ariftaenus & Xenophon. Inter hos 
Romanus ad extrenmm httus progreffus t 

f ii 



dbyGoogle 



114 T. L I r I I 

f— pauiim rex in proram navis in ancoris 
^•«•jn. ftamis procei&flet , Commodius, inquity _fi 
tn terram egredians, & ex propinquo dica" 
mus in vicem , audiamufque. Quum rex 
£idurum fe id negaret ; Ouem tandem , 
inquit Quintius, times ? Ad hoc ille fu- 
perbo & regio animo : Neminem equidan 
timeo, prater deos immortales ; non omnium 
autem credo fidei, quos circa te video, atque 
omnium minime jEtolis. Iftud quidem , sat 
Romanus , par omnihus periculum eft ^ qui 
cum hofte ad colloquium congrediuntur , iU 
nulla fides fit. Non tamen , inquit rex , 
T. Quinti , par perfidia pramium eft , Ji 
fraude agatur, Philippus & Pharuas; neque 
enim aque difficulter J^toli pratorem alium, 
ac Macedones regem in meum locum fuhJU'- 
tuant, Secundum haec filentium fiiit. 

XXXIII. Quum Romanus eum. aequum 

cenferet priorem dicere, qui petiffet col- 

loquium ; rex, ejus effe priorem oratio- 

nem , qui daret pacis leges , non qui ac* 

Ltge, ciperet ; tum Romanus , SimpUcem fuam 

^hiu 1 o orationem ejfe ; ea enim fe di£turum , qua 

^'^' ni fiant , nulla fit pacis conditio. Dedu^ 

' cenda ex omnibus Gracia civitatibus regi 

prafidia ejfe ; captivos 6» transfugas fociis 

populi Romani reddendos ; reftituenda Ro- 

manis ea, Illyrici loca , qua poft pacem in 

Epiro fa^am occupajfet. PtolemoQ rtp. 

JEgypti r^ddendas urbes , quas poft P^hilo^ 

patoris PtoUmcti monem qccupajfet. Suas 



dbyGoogle 



LiBEK XXXII. 115 

popuU^ue Romani conditiones has ejji : ce- ■ 

terum &fociomm audiri poflulata verum effe. ^c. I97*. 
Attali regis legatus , Naves captivofque ^ 
^ua ad Chium navali proelio capta effent^ & 
JNficepkorium , Venerifque templum, qua Jpo* 
liajfet evajiaffetque, pro incorruptis refiitm : 
Rhodii Perxam (regio eft continentis ad- 
-versiis infulam , vetuftse eorum ditionis ) 
repetebant , poftulabantque Prajidia deduci 
ab laffo, 6* Bargyliis, & Euromenfium urbe, 
6» in Hellefponto Sefio atque Abydo , & Pe^ 
rinthum By^antiis in antiqui formulam juris 
rejlitui, & Uberari omnia AJict emporia por- 
tufque. Achaei Corinthum & Argos repe- 
tebant. Prxtor ^tolonim Phaeneas quum 
eadem fer^ , quae Romani , ut Grscii 
decederetur , poftuiaftet, redderenmrque 
/Etolis nrbes, quae quondam juris ac di* 
tionis eorum fuiflent ; excepit orationem 
ejus princeps iEtolorum Alexander, vir 
( ut inter iEtolos ) £icundus. Jamdudum fe ^/«5«»- 
r€ticere , ait , non quo quidquam agi putet oratio m 
eo cclloquio, fed ne quem fociorum dicentem ^^^ 
interpeUet. Neque de pace cum fide PhiUpr 
pum agercj neque bella verd virtute umquam 
gejjiffe, In coUoquiis infidiari & captare ; 
in bello non congredi itquo campo , neque 
collatis fignis dimicare, fed refiigientem in" 
cendere aii diripere urbes, & vincentium prc^ 
mia vi^um corrumpere, At non fic antiquos 
Macedonum reges, fed- acie bellare folitos^ 
urbibus parcere, quantum poffent, qub opu* 

F iij 



dbyGoogle 



ii6 T. L 1 r I I 

II I ■ ' I lentius impenum hahtrcnt. Nam dt <^ 

^Q,V<rj\P^J^^'0^'^^ iimicr/tfr tolUnum, nikil fibi prm- 

ttr bellum relinquere, quod confilixm effe P' 

Plures priore anno fociorum urbts in Thefff^ 

lia evaftajfe Philippum , quam omnes, qul 

umquam hoftes Thejfalia fiurint. Ipfis qmo^ 

queJEtolis eum plurafocium, quam koftem^ 

ademijfe. Lyfimachiam^ pulfo pnesort &pr»' 

fidio Xtolorum , occupafie eum. Qmm kem 

fum ditionis tubem fiindims evertijfe ae deUjfi^ 

Eddem fiaude habere eum Thebas Phthias, 

Echinum, Larijfam ^ & Pharfalwn. 

jttfpon- XXXIV« Motus oratione Akxandri Phi- 

{//if" JW"5> navem, ut exaudlretur, propiiis 

terram appUcuit. Orfum ernn dicere , in 

£tolps maxim^, violenter, Phaeneas ia» 

terfatus , Non in verbis rem verti , ait : aut 

hello vincendum , aut melioribms parendum 

ejfe. Apparet id quidem » inquit Pfaiiippus , 

ttiam caco ; jocatus in valetudinem oculo- 

rum Phxnes : & erat dicacior natursL , quam 

regem decet , & ne inter feria quidem 

riiu fatis temperans. Indignari inde coepit , 

^tolos , tamquam Romanos , decedi Gr^cia 

jubere ; qui , quibus finibus Gntcia fit , di- 

cere non pojjlnt, Ipfius enim JEtolia Agntos ^ 

Apodotofque , 6* Amphilocos , quct perma* 

gna eorum pars fit , Gr^tciam non ejfe, An ,, 

qubd afociis eorum non abftinuerim ,juftam 

querelam habeni , quum ipfi pro lege hunc 

antiquitus morem fervent, ut adversus Jbcios 

ipfifuQSfpubli^d tantum auSoritatc d^mpta^ 



dbyCoogle 



LiBER XXXI L 117 

juventuttm fuam militare finant , 6* contra-- 1 ■•'< 
fi4f pcrfape acies in utraque parte uEtolica ^Jc.^t*. 
auxilia kabeant ? Neque ego Cium expugna" 
vi 3 fed Prujiam focium & amicum oppugnan' 
tem adjuvi : & Lyfimachiam ab Thracibus 
vindicavi ; fed quia me neceffitas ad hoc bcl" 
lum a cuftodia ejus avertit , Thraces habent. 
£t JEtous hac, Attalo autem Rhodiifque 
nihil jure debeo ; non enim a me , fed ah 
illis j principium belli ortum eft. Romano» 
rum autem honoris causd , Peraam Rhodiis ^ 
& naves Attalo cum captivis , qui compa^ 
rebunt, reftituam* Nam quod ad Nicepho* 
rium Venerifque tempU reftitutionem attinet; 
quid ea reftitui poftuiantibus rejpondeam, 
nifi, quo uno mido luci/ylvaque c^^Jk r^ 
fiitui poffunt , curam impeafamque Jationis 
jne praftaturum ? quoniam hac inter fe re^es 
poftulare & refpondere placct, Extrema ejus 
oratio adversiis Achseos fait ; in qua , orfus 
ab Antigoni primiun , fuis deinde erga eam 
centem meritis, recitari decreta eorum 
juilit , omnes divinos humanofque honores 
complexa ; atque ad ea adjecit recens de 
exercitu, quo ab fe dcfcivifTem ; inveftuf- 
que graviter in perfidiam eorum , Argos 
tamen fe redditurum eis dixit. De Corin- 
tho cum imperatore Romano deliberaturum 
ejfe ; quafiturumque Junul ab eo , utrum iis 
tantum urbibus decedere ft ctquum cenfeat ^ 
quas a Je ipfo captas jure belli habeat , an 
iisctiam, quas a majoribtts fuis accepijfst* 

F iv 



dbyGoogle 



iz8 T. L I r I I 

teae=» XXXV. Parantibus Achais JEtolifqne 
I!c.'i9^'. ^^ ^* refpondere , quum prope occafum 
* fol effet , dilato in pofkrum diem collo- 
quio, Philippus in ftationem, ex qua pro- 
tedus erat , Romani fociique in Caftra re- 
jiiter dierunt. Quintius poftero die ad Nicaeam 
l\ V"'* ( is enim locus placuerat ) ad conftitutum 
tempus venit. Philippi nullus ufquam nec 
nuntius ab eo per aliquot horas veniebat ; 
& )am defperantibus venturum , repent^ 
apparuerunt naves. Atque ipfe quidem , 
Quum tam gravia & indigna imperarentur , 
inopem confilii diem fe confitmpfijfe delibe* 
rando , aiebat. Vulgo credebatur, de in- 
duftria rem in ferum tradam , ne tempus 
dari poffet Achaeis ^tolifque ad refpon- 
dendum ; & eam opinionem ipfe attrma- 
vit , petendo , ut , fummotis aliis , ne tem- 
pus altercando tereretur, & aliquis finis 
rei imponi poffet , cum ipfo imperatore 
Romano liceret fibi colloqui. Id primb non 
acceptum , ne exdudi colloquio videren- 
tur ibcii ; deinde, quum haud abfifteret 
petere , ex omnium confilio Romanus \m* 
perator cum Appio Claudio tribuno mili- 
tum , cetcris fummotis , ad extremum lit- 
tus proceiSt. Rex cum duobus , quos pri- 
die adhibuerat, in terram eft egreffus. Ibi 
quum aliquamdiu fecretb locuti effent , 
quae ada ad fuos Philippus retulerit , mi- 
piis compertum eft. Quintius haec retuHt 
c^d fociQS : Romanis em ced^re $ojd IUyrki 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIL 119 

Cfa fferfugas Tcmittere, ac fi qui effent capti' aj j? 
•vi ; Attalo naves , & cum iis captos nava^ ^ c.UtI 
Usfocios ; Rhodiis regionem , quam Peraam 
^ocant , reddere : laffb & Bargyliis non cef 
furum ; Mtolis Pharfalum Larijfamque red^ 
iiere , Thehas non reddere : Achais , non 
uirgis modh , fed etiam Corintho cejfurum» 
NuUi omnium placere , partium , quibus 
cefTurus , am non ceflurus effet , deftinatio. 
Plus enim amitti in eis , quam- acquiri ; 
fiec umquam, nifitotd deduxiffet Gracidprct* 
Jidia y caufas certaminum deponere, 

XXXVI. Quum haec toto ex conctlfp 
certatim omnes vociferarentur , ad Philip- 
pum quoque procul ftantem vox eft per- 
lata : itaque a Quintio petit , ut rem to- 
tam in poftemm diem <fifferret ; profeftb 
aut peruiafurum fe , aut perfuaderi fibi paf- 
furum, Littus ad Thronium colloquio defti- 
natur : eb matur^ conventum eft. Ibi Phi- Tertiasi 
lippus primo & Quintium , & omnes qui 
aderant, rogare, ne fpem pacis turbare 
vellent. Poftremb petere tempus , quo le- 
gatos Romam ad fenatum mittere poflet.' 
Aut his conditionihus fe pacem impetratU'^ 
rum, aut, quafcumque fcnatus dedijfet ^ le^ 
ges pacis accepturum, Id ceteris haudqua- 
quam placebat ; nec enim altud , quam 
moram & dilationem ad coUigetidas vires y 
quaeri. Quintius , Ferum id futurum fuijfe , 
cUcere , [i ceftas & tempus rerum gerendarum 
effet : nunc ^ hiemt inSante, nihii^ amitti J 

Fv ^ 



dbyGoogle 



130 T. L I r I I 

MBsas dato fpatio ad Ugatos mittendos, Nam ne^ 
U.C fST* auefiie auBoritatc fcnatus quidquam torum 
ratumfore^ quct cum rcge ipfipepigiffent i C^ 
exptorari ( dum btUo nectffanam quittem ipf^ 
/fi^«<2« liitms dartt) ftnatus auSoritattm poffe. In 
m4i/u!. hanc fententiam & ceteri rociorom princ^ 
pes concefferunt ; induciifcpie datis in duos 
menfes , & ipfos mittere iingulos legatos 
ad edocendum fenatum , ne fraude regis 
caperetur , placuit. Additum induciarum 
padoy ut regia praefidia Phocide ac Lo- 
cride extemplo deducerentur.Etipfe Quin- 
tios cum fociorum legaris Amynjmdrum 
Athamanum reeem, ut fpeciem le^doni 
adjiceret ; & Q. Fabiom ( uzoris Quimu 
fororis filius erat) &Q. Fulvium, & Ap- 
piam Qaudium mifit. 
. XXXVIL Ut ventum Romam eft, prihs 
fociorum legati , quam regis , auditi func. 
Cetenk eonim oratio conviciis reeis con- 
fiunpta eSiu Moverunt eo maxim^ i^natum, 
demonftrando maris terrarumque resionis 
c^ns fitum ; ut omnibus appareret , fi De- 
mctriadem tn Theffalia, Chalcidem in Eu- 
bota , Corinthum in Achaia rex teneret , 
oon pofTe liberam Gr«ciam eile ; & ipfuo» 
Philippum , non contumeliofius, qn^ ve- 
Lt%ati tius , compedes eas Graecia^ appeliare. Le* 
/«!«(« 'rc g^ deinde regis intromiffi y <piibu&^ lo&* 
^df^ff- S^^^°^ exorfis orationem , breyis interro- 
gatio y ceflurufne iis tcibos urbibus e&t» 
lermoaemi incidit , quum mandati iibi de 



dbyGoogle 



LiBER XXXIl. 131 

hls nominatim negarent quidquam : fic in- r-— nm 
fe6ta pace , re^ dimiffi. Quintio liberum ^^.'{'^1 
arbitrium pacis ac belli permiiTum* Quod 
iit fads apparuit, non tsedere belli iena- 
tum , & ipfe ) vi6^oriae , quam pacis , avi- 
dior , neque coUoquium poAea Philippo 
iledit, neque legationem aliam , quam quae 
omni Grscia decedi nuntiaret , admifTu- 
rum dixit. 

. XXXVIIL Philippus , quum acie decerr Thmffi 
xiendum yideret , & undique ad fe con- {^^"i^^ 
trahendas vires , maxim^ de Achaiae urbi- *«<«• 
bu$ , regionis ab fe diverfae, & magis ta- 
inen de Argis , quam de Corintho , foUi- 
citus , optimum iiatus Nabidi eam Lace« 
daemomorum tyranno velut fiduciariam da- 
re , ut vi^loii nbi reftitueret ; fi quid ad- 
verfi accidiflet, ipfe haberet , Philocli , qui 
Corintho Ar^fque praeerat , fcribit , ut ty« 
rannum ipfe conveniret. Philocles , prs^ 
terquam quod )am veniebiit cum munere , 
lEidjicit ad pignus futttrse regi cum tyranng 
amicitiae ^ fiBas fuas regem Nabidis filiis 
matrimonio con)ungere velle. Tyrannu» 
primb negare , aliter urbem eani fe accep- 
turum , nifi Argivorutn ipforum decreto 
arceffitus ad auxilium urbis efiet ; deinde , 
Ut fr^quenti concione non afpematos mo- 
fU> , fed abominatos etiam nomen tytanni 
audivit, caufam fe fpoliandi eos na^um 
ratv» , tradere , ubi vellet , urbem , Phi- 
kzclem. jufik* Node » ignaris omnibus , atc- 

F vj 



dbyGoogle 



iji T. L 1 r 1 t 

^= ceptus in urbem eft tyrannus : primS lace 

J;-^{" occupat fuperiora omnia loca ; porta^que 

'^'^. clauia. Paucis principum tumultum inter 

»*hid, primum elapfis , eorum abfentium direpta^ 

^f" tbrtunae ; prsfentibus aurum atque argen- 

tnm ablatum ; pecuniae imperatse ingentes t 

qui non cunfhmter contulere , fine conttt» 

«.'<»iii«'melia & laceratione corporum fimt di- 

fcw!^*" "*^^ > ^^* occuiere aut retrahere aliquid 

fufpicio fiiit , in fervilem modum lacerati 

atque extorti. Concione inde advocat^ , 

rogationem promulgavit, unam de tabulis 

novis , alteram de agro yiritim dividendo ; 

duas faces novantibus res ad plebem in 

optimates accendendam. 

XXXIX. Poftquam inpoteftate Argivo- 
Tum civitas erat, nihil e]us memor tyran« 
nus , a quo eam civitatem , & quam in con- 
ditionem accepiffet , legtos Elatiam ad 
Qointium , & Attalum £ginae hibeman- 
tem mittit , qui nuntiarent , Argos in po^ 
uftatc fua ejfc ; cb fi vcnirct Quintius ad 
coUoquium , non diffidcre , fibi omnia cum 
€0 convcntura. Quintius, ut eo quoque prse- 
iidio Philippum nudaret , quum annuifret 
fe venturum , mittit ad Attalum , ut ab 
^gina Sicyonem fibi occurreret : ipfe ab 
Andcyra decem quinqueremibus , quas iis 
fort^ ipfis diebus L. Quintius frater ejus 
adduxerat ex hibernis Coreyrae , Sicyonem 
tranfmifit. Jam ibi Attalus erat, qui , quum 
tyranno ad Romanum imperatorem » noa 



dbyGoogle 



LiBER XXXII. 133 

Romano ad tyrannum , eundum diceret , as^ai 
in fententiam fuam Quintium traduxit , ne J^^ ;JJJ; 
in urbem ipfam Argos iret. Haud procal ^^^yj 
urbe Mycenica vocatur : in eo loco ut cum 
congrederentur 9 convenit. Quintius camSjJl-* 
firatre & tribunis militum paucis , Attahis <i 
cum regio comitatu , Nicoftratus Ach»o- 
rum praetor cum auxiliaribus paucis venit : 
tyrannum ibi cum omnibus copiis oppe- 
lientem invenerunt : progreffus armatus 
cum fatellitibus armatis eft in medium fer^ 
interjacentis campi : inermis Quintius cum 
fratre & duobus tribunis militum : inermi 
item regi praetor Achseorum & unus ex 
purpuratis latus cingebant. Initium fermo- 
siis ab excufatione tyranni ortum , Qubd 
armatus ipfe armatifquc fiptus , quum iner^ 
mes Romanum imperatorem regemque ceme'» 
ret^ in colloquium veniffet ; neque enim fe 
illos timere dixit , fid exfules Arpvorum» 
Inde , ubi de conditionibus amicitiae coep* 
tum agi eft, Romanus duas poftukre res ; 
unam , ut bellum cum Achaeis finiret ; al« 
teram , ut adversiis Phiiippum mitteret fe- 
cum auxilia. £a fe miflurum dixit : pro pace 
cum Achaeis , induciae impetrata^ , donec 
bellum cum Philippo finiretur.. 
. XL. De Argis quoque difceptatio ab At* 
talo rege eft nata , quum fraude Philoclis 
proditam urbem vi ab eo teneri argueret ^ 
ille , ab ipfis Argivis , ut fe defenderet , 
4kccitum« Concionem Arg^vorum rex poftur 



KjbyGoogle 



1 34 7*. L I r I 1 

■B9K labat, Qt id fciri pofTet. Nec tyrannus ab- 
JJ^«-Tn. noere ; fed dedudis ex urbe prxfidiis , li- 
*'^'beram condonem, non immixtis Lacedas* 
moniis , declaraturam , quid Argivi vel- 
lent , praeberi debere dicebat rex ; tyran- 
nus negavit dedu&irum. Haec difceptatio 
fine exitu fuit. De coUoquio difceulmi^ 
iexcentis Creteniibns ab tyranno datis Ro« 
manO) induciifque inter Nicoftratum prae-' 
torem Achsorum & Lacedxmoniorum ty- 
rannum in quatuor menfes fadis. Inde Quin- 
tius Corinmum eft profedus ; & ad por* 
tam cum Cretenfium cohorte acceftit ,' ut 
Philocli prxfedo urbis appareret, tyran- 
num a Fhiiippo defcifle. rhilocles & ipfe 
ad imperatorem Romanum in coUoquium 
venit ; hortantique ut extemplo tranfiret , 
urbemqne traderet , ita refpondit , ut dif^ 
tulifle rem ma^s , quam negafle , videre* 
tur. A Corintho Quintius Anticyram tra- 
J€cit : inde fratrem ad temandam Acarna- 
mim gentem mifit. Attahis ab Argis Si-« 
cyonem eft profe&us : ibi & civitas novis 
Mnoribm veteres re^s honores auxit ; & 
rex ad id, qubd facrum ApoUinis agmn» 
grandi quondam pecunii redemerat eis , 
tum quoque, ne fine aliqua munificemia 
prseteriret ctvitatem fociam atqne amioun , 
decem talenta argenti dono dedit , & de' 
cera milHa medimnum frumenti ; atque ita 
^ Cenchreas ad naves rediit. Et NaHs , fir- 
vato pfa£dio Arg^s^ LacedamoiiciB se« 



dbyGoo^Ie 



LtSER ^XXIl. 135 

grefllis , quum ipfe viros fpoIiafTet 9 ad fe- r 

xninas fpoliandas uxorem Argos remifit. Ea ^c.lJr! 
nunc fmgulas illuftres , nunc fimul plures i/^^r 

fenere inter fe junftas domum arceflendo , J^f^J^ 
landiendoque ac minando , non aurum/^o^c^ 
modb iis , led poftremb veftem quoqae 
tnundumque omnem muliebrem adennt. 




dbyGoogle 



E P I TO M E 

LIBRI XXXIII LIVIANI. 

JL JTVS Quintius Flamlnlnus procanfkl 
cum PhUippo ad Cynofcephalas in Thejfalia> 
acie vi6io dehellavit. £. Qttintius Flamininus, 
firater proconfulis, Acamanes , Leucade urhe, 
^d caput efi Acamanum, expugnata^ im 
deditionem accepit. C Sempronius Tuditanus 
prtttor a Celtiheris cum exercitu cafus ejt, 
Attakts, a Thehis oh fuhitam valetudinem 
Pergamum tranflatus , decejjit, Pax petenu 
Philippo, Gracia lihertas data eft, L,Furius 
Purpureo & M. Claudius Marcellus confules 
Boios & Infuhres GaHos fuhegerunt. Mar^ 
cellus triumphavit, Annihal , frujira in Afri^ 
ca hellum molitus , & oh hoc Romanis per 
epiftolas adverfa fa&ionis principum dela» 
tus, propter metum Romanomm, qui legatos 
ad Carthaginienfium fenatum de eo miferant^ 
profugus ad Antiochum regem Syria fe con* 
tulit, hellum contra Romanos parantem. 



dbyGoogle 



LIBER XXXIII. 



I.H. 



uECjper hiemem gefla. Initio au- 
tem veris Quintius, Att^o Elatiam exci-J^cJJJ; 
to » Boeotorum gentem , incertis ad eam quintiut 
diem animis fluSuantem, ditionis fuae fa-*j^^«*" 
cere cupiens , profedus per Phocidem , **"* 
quinque millia ab Thebis , quod caput eft 
IBoeotiae , pofuit caAra. Inde poflero die 
cum unius figni militibus , & Attalo , le« 
gationibufque , quae frequentes undique 
convenerant , pergit ire ad urbem , juffis 
legionis haftatis (ea duo millia miUtum 
erant ) fequi fe , mille pafluum intenrallo 
diftantes. Ad medium ferme viae Boeoto- 
rum praetor Antiphilus obvius fuit : cetera 
multitudo e muris adventum imperatoris 
Romani regifque profpeculabatur : rara ar* 
ma paucique milites circa eos apparebant : 
haftatos , fequentes procul , amfraSus via- 
nim vallefqueinterjedae occulebant. Quum 
jam appropinquaret urbi, velut obviam 
egredientem turbam falutaret , tardiiis in- 
cedebat. Caufa erat morse , ut haftati con- 
fequerentur. Oppidani , ante lidprem turb| 
aAa , infecutum confeftim aemen armato- 
rum non ant^ , qu^ ad hoipitium impe- 
ratoris ventuni eft , confpexere« Tum , ve- 
lut prodita dolo AntipUli prstoris urbe 
captaque , obftupuerunt omnes. £t appa« 
r^bat oihil liberse gQnfultatiooi& cQn(;iUQ,, 



dbyGoogle 



ijS^ T. L I r 1 t 

tBsssss cpod in diem poflerum indiftum erat Boeo- 

^•^;J5^'tis,reliftum. Texerunt dolorem, quem & 

'nequidquam & non fine periculo often- 

diffent. 

7« concu II. In concilio Attalus primus verba fe- 

wum°' ^*^* Orfus a ma)orum fuorum fuifque , & 

Attaius conununibus in omnem Graeciam, 5c pro- 

rSn* priis in Boeotorum gentem meritis, fegnior 

«wWir. jjj^ ^ infirmior , quam ut contentiofiem 

dicendi fuftineret , obmutuit , 6c concic^t. 

Et, dum regem auferunt perferuntque parte 

membrorum captum , paulifper concio in- 

termifla eil. Ariftxnus inde , Acbaeo- 

rum praetor , eb cum majore au^orita- 

te auditus , quod non alia , quam quae 

Acbaeis fiiaferat , Boeotis fuadebat. Pauca 

ab ipfo Quintio adje^a , fidem magis Ro- 

manam , quam arma aut opes , extoltente 

Sotutas verbis. Rogatio inde , a Plataeenfi Dicaear* 

'^udt-^^^ lata recitataque de focietate cum Ro- 

trua^ manis jungenda, nullo contra dicere au- 

dente , onmium Boeotiar civitatuni fuffrs- 

^is accipitur jubeturque. Concilio dimiffo» 

Quintius tantumThebis morams, quantum 

Attali repens cafus coegit , poftquam non 

vitae praefens periculum vis morbi attuHffe , 

fed membrorum debilitatem vifa eft , rfr- 

lifto eo ad curationem neceffariam corpo- 

ris , Elatiam , unde profe^^us erat , redit ; 

Boeotis quoque , ficut pribs Achseis, ad 

focietatem adfcitis , & quando tuta ea pa- 

cataque abtergo relinquebantur, omnibus 



dbyGoogle 



LiSER XXXI 11. 139 

fam co^tationibus in Philippum, & quods=a 
rcliquum belli erat , convems. I!c'.U-I 

III. Philippus quoque primo vere , poft- i»/,^i^^i 
quam legati ab Roma nihil pacati retule- w»'-»- . 
rant , dele6tum per omnia oppida regni |ia- ""* 
bere inftituit , in magna inopia juniorum. 
Abfumpferant enim per muhas jam aeta- 
tes continua bella Macedonas : ipfo quo- 
que r^gnante, & navaUbus bellis adver- 
siis Rhodios Attalumque, &: terreftribus 
adversiis Romanos ceciderat magnus nu- 
merus : ita & tirones ab fedecim annis mi- 
lites fcribebat , & emeritis quidam ftipen- 
diis , quibus modb quidquam reliqui robo- 
ris erat, ad figna revocabantur. Ita fup- 
pleto exercitu , fecundiim vernum «qui- 
no6tium omnes copias Dium contraxit , 
ibique flativis pofitis , exercendo quotidie 
milite , hoftem opperiebatur. £t Quintius 
per eofdem ferme dies , ab Elatia profec- 
tus , prseter Thronium & Scarpheam ad 
Thermopylas pervenit. Ibi concilium ^to- 
lorum , lieracleam indt£^um , tenuit, con- 
fiiltantium quantis auxiliis Romanum ad 
bellum fequerenmr. Cognitis fociorum de- 
cretis , tertio die ab Heraclea Xynias pro- 
greffus , in confinio .^nianumTheffalorum-i 
que pofitis caflris , ^toUca auxilia oppe* 
riebatur, Nihil morati -fitoli funt. Phsnel 
duce , duo millia peditum cum equitibus ,ypi^ 
quadringentis venerunt. Ne dubium effet ^j;^"^ 
<|uid exipeftaffet, confeftimQuimiusmo*^". 



dbyGoogle 



140 T. L I r I I 

aeaara vit cafirsu Tranfgreffo in Phthioticum agrnm 
^'c^iJ/. quingenti Gortynii Cretenfium , duce Cjr- 
dante, & trecenti ApoUoniats, haud diA 
pari armatu , fe conjunxere ; nec ita multo 
pbft Amynander cum Athamanum pedi- 
tum ducentis & mille. 

IV. PhiUppus , cogniti profe6Hone ab 
Elatia Romanorum , ut cui de fumma re- 
rum adeffet certamen , adhortandos mili- 
tes ratus, multa )am faepe memorata de 
majorum virtutibus , fimul de militari laude 
Macedonum quum differuiffet , ad ea quae 
tum maxim^ animos terrebant , quibufque 
erigi ad aliquam fpem poterant , venit. Ac- 
ceptae ad Aoum tlumen in angufliis cladi ^ 
territ^ Macedonum phalange , ad Atracetn 
yi pulfos Romanos opponebat. Et illic ta^ 
men , ubi infejfas fauces Epiri non tenuif^ 
fent , primam culpam fi^jffe eorum , qui ne- 
gliee/iter cuftodias fervajfent ; fecundam , iri 
ipfo certamine , levis armatura mercenario^ 
rumque militum. Macedonum verb phalan" 
gem , ^ tunc ftetiffe , 6* loco eequo juftaque 
Copia- pugndfemper manfuram invi£iam. Deceni 6c 
""?* "* fex millia militum ha!C fulre , robur omne 
numtrut. vinum , oC regni. Ad hoc duo miUia ce» 
tratorum, quos peltaftas appellant, Thra- 
cumque & lllyriorum ( Trallis liomen eft 
genti ) par numerus bina millia erant , 6c 
mixd ex pluribus gentibus mercede con- 
dudi auxiliares mille ferme, & duo millia 
cquitum. Cum iis copiis rex hoftQm oppQ : 



dbyGoogle 



LiSER XXXI 11. 141 

riebatun Romanis ferme par numerus erat; sssssa 
equitum copiis tantum , quod ^toli accef- ^q*!"* 
ferant , fuperabant. 

V. Quintius ad Thebas Phthioticas caf- 
tra quum moviffet , fpem nad^us per Ti- 
monetn principem civitatis prodi urbem , 
cum paucis equitum levifque armatur» ad 
muros fuccemt. Ibi adeo fruftrata fpes eft , 
ut non certamen modb cum erumpenti- 
bus , fed periculum quoque atrox fuoiret ; 
ni caftris exciti repent^ pedites equitefque 
in tempore fubveniffent. Et poftquam ni- 
hil conceptae temere fpei fuccedebat, ur- 
bis quidem amplius tentandas in prsefentia 
conatu abfiftit ; ceterum fatis gnarus jam 
in Theffalia regem effe , nondum com- 
perto , quam in regionem veniffet , milites 
per agros dimiffos vallum cedere & pa- 
rare jubet. Vallo & Macedones & Graeci Vatium 
ufi funt, fed ufum nec ad commoditatem,^'*''*' 
(erendi , nec ad ipfius munitionis firma- 
mentum aptaverunt. Nam & majores & 
magis ramofas arbores csdebant , quam 
quas ferre cum armis miles poffet ; & 
quum caftra his ant^ objedHs fepfiffent , 
facilis molitio eorum valli erat : nam & 
quia rari ftipites magnarum arborum emi- 
nebant, muhique & validi rami prsbe- 
bant , quod rea^ mann caperetur , duo , 
aut fummiim tres juvenes connbci arborem 
unam evellebant ; qua evulssi , portae inftar 
extempla patebat , nec in promptu erat » 



dbyGoogle 



141 T. L I r 1 I 

s==r guod obmolirentur. Romanus leves , & hU 

«!c.iU.' ™''COS plerofque, 6ctrium , aut> quum plu- 

Aoma-rimiim , quatuor ramorum vallos caedit, 

iiofB.li. y^ g^ fufpenfis ab tergo armis ferat plures 

fimul apt^ miles ; & ita denios obfigunt 

implicantque ramos , ut neque , qus cu- 

juique ftipitis palma fit , pervideri pofiEit ; 

& adeo acuti , aliufque per alium immif& 

radii locum ad inferendam manum non re- 

linquQnt , ut neque prehendi , quod traha-' 

tur , neque trahi , quum inter fe innexi ra- 

mi vinculum in vicem prsebeant, poffit : &, 

fi evulfus fort^ eft unus, nec loci multum 

aperit , & alium rcponere perfacile efl. 

VI. Quintius pouero die , vallum fecum 

ferente milite , ut paratus omni loco caf« 

tris ponendis effet, progreflus modicum 

iter , fex ferme millia a Fheris quum con- 

fediffet , fpeculatum in qua parte Theffaliaa 

hoffis effet, quidve pararet, mifit. Circa 

Lariffam erat rex ; qui certior jam £ci^s, 

Phiras Romanum ab Thebis Pheras moviffe , de- 

fxtrcuus foj^gi quamprimum & ipfe certamine cu- 

^"^' piens , ducere ad hoftem pergit , & qaa- 

tuor millia fer^ a Pheris pofuit caftra. Inde 

poftero die quum expediti utrimque ad 

occupandos fuper urbem tumulos procef^ 

fiffent , pari ferme intervallo ab jugo, quod 

capiendum erat , quum inter fe conipedi 

, effent , conftiterunt , nuritios in caftra re- 

miffos, qui , quid fibi , quando praeter fpem 

hofds occurriffet ^ faciendum effet^ confo^ 



dbyGoogle 



LtBER XXXI 11. 143 

lerent , quieti opperientes. £t illo quidem ^saesam 
die , nuUo inito certamine, ki caftra revo- ][^c.'5^^I 
cau funt. Poftero die circa eofdem tumu- ** 
los equeftre proelium fuit ; in quo non mi- ' 
nimiim ^tolorum operi regii fugati , atque 
in caftra compulfi funt. A^gnum utrifque 
impedimentum ad rem gerendam fuit ager 
confitus crebris arboribus , hortique , ut m 
fuburbanis locis , 6c coar^ata itinera ma» 
ceriis , & quibufdam locis interclufa, Ita-r 
que pariter ducibus confilium fiiit exceden* 
di ea re^one , 5c velut ex praedido , ambo 
ScotufTam petierunt , Philippus , fpe frun 
xnentandi inde , Romanus , ut praegnef&s 
corrumperet hofti frumenta, Per diem to« 
tum , quia coUes perpetuo jugo intererant , 
fiullo confpe^la inter fe loco agmina ienint. 
Romani ad Eretriam Phthiotici agri , Phi« 
lippus fuper amnem Oncheftum pofuit caf- 
tKU Ne poftero quidem die, quum Phi- 
lippus ad Melambium , qaod vocant Sco- 
tuflasi agri , Quintius circa Thetidium Phar- 
falis terras pofuiiret caftra , aut hi , aut 
illi , ubi hbftis effet , fatis compertum ha* 
Imeruht. Tertio di^ primb nimbus effufus, 
deXn caligo no£lis fimiliima Romanos metu 
infidiarum tenuit. 

VII. Philippus maturandi itineris causa ^ 
|>oft imbrem nubibus in terram demiffis 
■nihil deterritus , ftgiia ferri juf&t ; fed tam 
denfa caUgo obcisca^rerat diem , ut neque 
iigniferi viiim, nec figna milites cemerent; 



dbyGoogle 



144 T. L t r 1 1 

I' ■'?■. agmen ad incertos clamores vagam veht 

J';^"^ errore nodumo turbaretur. SuperereffiL to- 
••C. 197. , . ^ i» i_ 1 r o 

i>r«fiii« mulos , qui Cynofcephalae vocantur » re- 

«•A<r Bdi ibi flatione firm^ peditum equttum- 

Fh^uu que, poCuerunt caftnu Romanus eifdem 

ad Thetidinm caftris ouum fe tenuiflet « 

exploratum tamen ubi hoftis eftet , decem 

turmas equitnm, & mille pedites miftt ^ 

monitos ut ab in{idiis,quas dies obfcurus 

apertis quoque locis te^uus efTet , praeca- 

▼erent. iJhi ventum ad infeflos tumulos 

eft , pavore mutuo in}edo velut torpemes 

quieverunt : dein , nuntiis retro in caftra 

ad duces miftis, ubi primus terror ab 

necopinato vifu confedit, non diutius cer* 

tamine abftinuere. Principio a paucis pro- 

- currentibus laceffita pugna eft, deinde fub- 

fidiis tuentium pulfos au6b ; in qua cmam 

haudquaquam pares Romani , alios luper 

alios nundos ad ducem mitterent, premi 

iefe ; quingenti equites, & duo millia pe- 

ditum , maxim^ ^tolorum, cum dnobus 

tribunis militum propere mifta , rem in- 

clinatam reftituerunt ; verslque fortuni , 

Macedones laborantes , opem regis per 

nuntios implorabant. Sed , ut qui nihil mr- 

niis illo die propter oftidam caliginem , 

quam proelium exfpedafliet , magna parte 

hommum omnis generis pabuiatum miila , 

aliquamdiu inops confilii trepidavit : dein* 

de , poftquam nuntii inftabant , & jam juga 

niontium detexerat nebula , & in confpe&i 

erant 



dbyGoogle 



LiBER XXXI 11. 145 

erant Macedones, in tumulum maximi edi- s- 
tum inter alios compulfi , loco fe magis , ^^ 
ouam armis tutantes ; committendam rerum *' 
lummam in difcrimen utcumque ratus , ne 
partis indefenfias ja6^ura fieret , Atfienago* 
ram ducem mercede militantium cum om- 
nibus, prster Thracas, auxiliis, 6c equi- 
tatu Macedpnum ac Theflalorum , nuttit : 
eorum adventu , depuifi ab jugo Romani ^ 
non ant^ reftiterunt , qu4m in planiorem 
valiem perventum eft. Ne eflusa detrude- 
rentur tuel , plurimum in ^toUs equitibus 
prxfidii hiit : is iong^ tum optimus eques 
in Grscia erat ; pedite inter hnitimos vitt-'; 
cebantur. 

. VIIL Latior res , quam pro fiicceffu pu- 
gnae , nuntiata , quum alii fuper alios re- 
currentes ex proelio clamarent, ftigere pa- 
vidos Romanos, invitum & cunflabun- 
dum, &c dicentem temere fieri^ non lo->^ 
cum fibi placere , non tempus , perpulit , 
ut educeret omnes copias in aciem. Idem 
& Romanus , magis neceffitate, qukm oc- 
cafione pugns indudus , fecit. Dextrum 
cornu , elephantis ante figna inftru£Hs , ixi 
fubfidiis reliquit : lavo cum omni lcvi ar- 
matura in lioftem vadit ; fimul admonens , 
Cum iifdem Macedonibus pugnaturos , quos 
ad Epiri fauces , montibus fluminUxufque fep" 
tos,vi£ia naturaU difficultate locorum, expU' 
llffent , acieque expugnaffent i cum iis , quos , 
P. SulpicU priits duHu , obfidentes Eordaat 
Tomus K G 



dbyGoogle 



146 T. L I V I I 

WSS5S aduum viciffint. Famdft<tiffe, non virihusi 
V.c.f f {. Macedonia regnum. Eam quoquefamam tan" 
^C.197. ^^^ tvanuijje. Jam perventum ad fuos in 
ima valle ftantes erat , qui adventu exerci- 
tus imperatorifque pugnam renovant , im- 
pemque &do y rurfus avermnt hoftem. Phi- 
iippus cum cetratis & cornu dextro pedi« 
tum , robore Macedonici exercitfts , quam 
phalangem vocabant , propero curfu ad 
hoftem vadit. Nicanori , ex purpuratis uni, 
ut cum reliquis copiis confeftim fequatur^ 
imperat. Primb > ut in jugum evafit , & ]a« 
centibus ibi paucis armis corporibuique 
hoftium, prcelium eo loco fuifte, pulfofaue 
inde Romanos , & pugnari prope calcra 
hoftium vidit , ingenti gaudio eft elatus : 
mox , refugientibus fuis , & terrore verfo , 
paulifper, incertus an in caftra reciperet 
copias , trepidavit ; deinde , ut appropin^ 
ouabat hoitis , & , prxterquam qubd cae- 
debantur averfi, nec, nifi defenderentur , 
fervari poterant, ne ipfi quidem in tuto 
jam receptus erat ; coadus, nondum af- 
lecuta parte fuorum, periculum fummae re« 
rum facere, equites levemque armaturam^ 
qui in proelio merant , dextro in comu lo* 
cat : cetratos & Macedonum phalangem » 
haftis pofitis, quarum longitudo impedi- 
mento erat , gladiis rem gerere jubet : fi- 
mul ne facil^ perrumperetur acies , dimi- 
dium de fronte demptum introrfus porrec- 
tis ordinibus duplicat, ut longa potiiiSy 



k 



dbyGoogle 



LiBER XX XIII. 147 

tjdkm kta , ades eflet : {imul & denfari f i 

ordines luffit , ut vir viro , arma armis lun- u-c.$<f. 
gerentur! -^•'^' 

IX. Quintius , his , qui in proelio fuerant > 
inter figna & ordines acceptis, tubi dat 
iignum. Rarb alias tantus clamor dicitur 
in principio pugna exortus : nam fortfc I 

utraque acies limul conclamavere ; nec fo- 1 

liim qui pugnabant, fed fubiidia etiam , 1 

Guique tum maxim^ in proelium veniebant» 
r)extro comu rex, loci plurimiim auxilio, 
ex jugis altioribus pugnans , vincebat ; fi- 
siiftro , tum quum maxim^ appropinquante 
phalangis parte , quae noviffimi agminis fue- 
rat , fine ullo ordine trepidabatur. Media 
acies , qus propior dextrum comu erat , 
flabat Ipedacuio velut nihil ad fe perti- 
nentis pugnas intenta. Phalanx , quae vene« 
rat , agmen magis quam acies , aptiorque 
itineri , quam pugnae , vixdum in jugum 
evaferat. In hos mcompofitos Quintius , 
quamquam pedem referentes in dextro cor- 
tiu fuos cernebat , elephantis priiis in hof- 
tem adis , impetum facit , ratus partem 
profligatam cetera traf^uram. Non dubia y\ncttHt 
T€5 foit : extemplo terga vert^re Macedo- ^'"»«'»** 
fies , terrore primo beffiarum averfi. Et ce- 
teri quidem nos pulfos fequebantur : unus 
e tribunis militum, extemplo capto con- 
fiWo 9. cum viginti fignorum militibus , re- 
\i6k2L ei parte fuorum , quae haud dubi^ vin- 
cebat , brevi circuitu aextnmi cornu hof- 

Gij 



dbyGoogle 



148 T. L 1 r 1 I 

r» tium averfum invadit. NuUam aciem ab 
tJ.c.ns. tergo adortus non turbaffet ; ceterum ad 
•• C.197 communem omnium in tali re trepidatio- 
nem acceflit , quod phalanx Macedonum , 
gravis atque immobilis , nec circumagere 
le poterat , nec hoc , qui a fronte paulo 
ant^ pedem referentes , tunc ultro territis 
inftabant, patiebantur. Ad hoc, loco etiam 
premebantur , quia jugum , ex quo pugna- 
verant , dum per prochve pulfos infequun- 
tur , tradiderant hofti ad terga fua circum* 
dudo. Paulifper in medio caefi , deinde , 
omiifis plerique armis , capeffunt fiigam. 

X. Philippus cum paucis peditum equi- 
tumque primb tumulum altiorem inter ce- 
teros cepit , ut fpecularetur , quae in laeva 
parte fuorum fortuna effet ; deinde , poft- 
quam fugam effiifam animadvertit, & omnia 
circ4 juga fignis atque armis fulgere,tum & 
ipfe acie exceffit. Quintius , quum inftitiffet 
cedentibus , repent^ quia erigentes haftas 
Macedonas confpexerat , quidnam pararent 
incertus, paulifper novitate rei conflituit 
ftena ; deinde , ut accepit hunc morem efle 
Macedonum tradentium fefe , parcere vic- 
tis in animum habebat. Ceterum ab igna- 
ris miUtibus omiffam ab hofle pugnam , 6c 
guid imperator vellet , impetus in eofdem 
fadus , & , primis caefis , ceteri in fugam 
diffipati funt. Rex effiifo curfu Tempe pe- 
X\u Ibi ad Gonnos diem unum fubftitit ad 
excipiendos , fi qui pro^lio fupereffeot. Ro-^ 



dbyGoogle 



?sv. 



LiBER XXXIII. 149 

mani vidores in caftra hoftium fpe praedas a 
irruunt ; veriim ea magna jam ex parte^* 
direpta ab ^tolis inveniunt. Caefa eo die** *'^' 
odo hoftium millia, quinque capta. £z vic- 
toribus feptingenti terme ceciderUnt. Si 
Valerio quis credat, omnium rerum im- 
modic^ numerum aueenti , quadraginta miK 
lia hoftium eo die iunt caeia ; capta, ubi 
modeftius mendacium eft , quinque milli^ 
feptingenti , figna militaria ducenta unum 
& ^uadraginta. Claudius quoque duo &; 
triginta millia hoftium csfa fcribit , capta 
quatuor millia & trecentos. Nos non mi- 
nimo potiilimhm numero credidimus , fed 
Polybium fecuti fumus , non incertum auc- 
torem quum omnium Romanarum re- 
rum , tum praecipu^ in Graccia geftarum. 

XI. Phihppus, colleftis exfuga , qui, ya- 
Tiis cafibus pugnae diffipati , vefligia e]us 
fecuti fuerant , mifiifque Lariflam ad com- 
mentarios regios comourendos , ne in hof« 
tium venirent poteftatem , ih Macedoniam 
conceffit. Quintius , captivis praed^que ve- 
numdatis , partim militi conceffis , Larif- 
fam eft profe£his, hauddum-fatis gnarus, 
quam regionem petiflet rex , quidve para- 
ret. Caduceator eb re^us venit , fpecie ut <^'«'«- 
induciae effent , d«nec toUereritur ad fepul- ^ph^^T 
turam, qui in acie cecidiiFent ; re vera ad^J^^^^^^^ 
peteiidam veniam legatis mittendis. Utrum- mircic. 
que ab Romano impetratum. Ad)eda 6c 
illa VQX, B^no anmo ejferegem ut juberet^ 

G iij 



dbyGoogle 



150 T. L I r 1 1 

■II quae maxim^ ^tolos offen^it, jam tmnen^ 
V.c.^s^. xts querentefque , Afi5«tf/tf/» vlhoria hmpera» 
JEtoio'. torem* Ante pugnam omnia magna parvaque 
r X *S" C0mmunicare cum fociis folitum ; nunc om^ 
«rrojon- ^iuffg expertcs conjiliorum effe ; fuo ipjum af" 
bitrio cuniia agere : cum Philippo jam gra^ 
iia privatas locum quetrere ; ut dura atque 
ajpera belli Mtoli exhauferint , pacis gratiam 
6* frudum Romanus in fe vertat. £t haud 
di^i^ deceiTerat iis aliquantum konoris ; 
fed , cur negltgerentur, ignorabant. Donis 
redis imminere credebant invidi ab ea a>> 
piditate animi vinim : fed & fuccenfebat 
tion immeritb £tolis « ob infatiabilem avi- 
ditatem praedae , & arrogantiam eorum , 
vidoriae gloriam in fe rapientium , quae 
vanitate iua omnium aures ofiendebat ; & » 
Philippo fublato, fra£lis opibus Macedo- 
nici regni , iEtolos habendos Gr«ci« do- 
minos cernebat. Ob eas caufas muha fe« 
dulb , ut viliores leviorefque apud omne^ 
eflent & viderentur , faciebat. 

XII. Induciae quindecim dierum data^ 
hofti erant , 6c cum ipfo rege conflitutum 
colloquium ; cujus priufquam tempus ve« 
niret , in confilium advocavit focios. Re* 
Cor^fid" tulit , quas leges pacis placeret dici. Amy-» 
/«7. ''* nander Athan:ianum rex paucis fententiam 
abfolvit : Ita componendam pacem ejfe , tu 
Gracia , etiam abfentibus Romanls , Jatis po^ 
(ens tuendafmulpacis libertatifque eJet.Mta* 
lorum afperior oratio fuit , qui pauca pre^ 




dbyGoogle 



LiBER XXXIIL 151 

fkti , ReBe atque ordine imperatorem Roma" -i 1 

numfaceres qubd, quos belli focios f^buif^-^W*^ 
fet , cum iis communicaret pacis conjilia* * 
Falli autem eum totd re^fi aut Romanispa" 
cem , aut Gnecia libertatem fatis firmam fe 
credat relidurum , nifi Philippo aut *occifo , 
aut regno pulfo ; qua utraque procUvia ejfe , 
fifortund uti vellet. Ad hsc Quintius ne* 
gare , uEtolos aut moris Romanorum memo- 
res , aut fibi ipfis convenientem fententiam 
dixijfe. Et illos prioribus omnibus conciliis 
colloquiifque de conditionibus pacis fempery 
non ui ad intemecionem bellaretur , dijfc^ 
ruijfe; & Romanos ^prcuer vetujiijfimum mo^ 
rem viSis parcendi ,pracipuum clemtntia do'- 
cumentum dedijfe , pace Annibali & Carthap- 
nienfibus datd. Omittere fe Carthaginiinjes. 
Cum Philippo ipfo quoties ventum in colUh 
quium ? nec umquam , ut cederet regno , aflupi 
ejje ? An^ quia viHus pnelio foret ^ inexpia» 
bile bellum faHum ? Cum armato hofie in^ 
fejlis animis concurri debere ; adversus vic- 
tos , mitijjimum quemque^ animum maximum 
habere. Libertatir Gracia videri graves Ma-- 
cedonum reges ; fi regnum genfque tollatur , 
Thracas, Illyrios , GaUos deinde , gentesfe^ 
ras & indomitas , in Macedoniam fe & in 
Graciam effitfuras. Ne,proxima quaque amo- 
tiendo , majoribus gravioribufque aditum ad 
fe facerent, Interfanti deinde Phaneae prae- 
tori iEtolormn , teftificantique , (i elapfus 
co tempore Philippu^ foret , mox graviiw 

G iv 



dbyGoogle 



i^x T. L I r I I 

w ' ■ «um rebellaturuin, Dejiftitc tumubuari ^itt* 

Sc.r^ \ 5"**> '^^' confultandum eft. Non iis condhioni' 

' ius illieabitur pax , ut movere bellum poj^» . 

CoUo- XIII. Hoc dimifTo concilio , poftero dic 

Jv""e* rex ad feuces , qua ferunt in i empe (i$ 

J;^"/*''.datus crat locus coUoquio ) venit : tertio 

die datur ei Romanorum ac fociorum fre- 

quens concilium. Ibi Philippus perquam 

prudenter , iis , fme quibus pax impetrari 

non poterat , fui podus voluntate omiffis , 

quam ut altercando extorquerentur , qiise 

priore coUoquio aut ixnperata aRomanis, 

aut poftulata ab fociis efient , omnia fe coh- 

cedere ; de ceteris fenatui permiflurum di-* 

xit. Quamquam vel inimicifSmis omnibus 

praeclufiffe vocem videbatur , Phaeneas ta- 

.men iEtolus , cundis tacentibus , Qtdd ? 

nobis ( inquit) Philippe , reddifne tandem 

Pharfalum , & Larijfam Cremaften , 6» Echi' 

D\f<ip* num , & Thebas Phthias ? Quum Philip- 

It^Aom. pus nihil morari diceret, quominus reci- 

J^^^'*" perent ; difceptatio inter imperatorem Ro- 

manum & ^tolos oita eft de Thebis : 

nam , eas populi Romani jure belli fadas 

efte , Quintius dicebat , qu6d , inteeris re- 

bns , exercim ab fe admoto, vocati m ami- 

citiam , quum poteftas libera defcifcendi 

ab rege eftet , regiam focietatem Romans 

Eraepofuiflent. Phaeneas, & pro focietate 
elli, quae antc bellum habuiflent, reftitui 
^tolis asquum cenfebat , $£ ita in foeder« 
primo cautum «(Te » ut belli praeda , re« 



dbyGoogle 



LiBER XXXI IL 153 

rumqbe , quae ^rri agique poflent, Ronuir sasBBBa 
nos ; ager urbefque captae ^tolos feque^ u.c.555. 
rentur, Vos , inquit , ipft\^ Qaitttiu»»y0cidT ** 
tatis ^us Uges mpifiis., quo umpQre , rk* 
liftis nobis , cutn Philippo pactm feciJBs .; 
qu^ fi mancret , captamm tamen urhium illa 
Ux jforet : Thejfalia civitates fud voluntate 
in ditionem noftram venerunt. Haec , cuib 
omnium fociorum aiTenfu dida , ^tolis 
non in praefentia modo gravia auditu, fed 
xnpx belli etiam caufie , magnaruilique ex 
fiOt qladium , iis (uerunt. Cum Pfailippo tta P^x 
x^nrjfnit , ut Demetrium filium & quof- ••'"^*'^* 
dam ex aoiiconim numero obfides ^ & du* 
centatalenta daret ; de ceteris Romam mifi^ 
teret leeatos ; ad eam rem quatuor men* 
fium induciae eflent. Si pax non impetrata 
,ab fenatuforet, obfides pecuniamque reddi 
Philippo receptum eft. taufa Rontano imr 
peratori fion aliifi major fuifle dicitur.cjtih 
cis 9i»tunindJ^,qu^Ql quod Ahtfcichum b^** 
lum tf aaAtumqiiej in Europam mioliri 99|r 
ftabat. ' .r ..:.'.'. n: . 

- XIV, Eodem tempore, atqMe,Hit quir And*/- 
dam tradidere, eodem die ad Gorintmil» J?*^.*' 
Ach»i ducem re^um Androflheaeit^ )i}flK> tAiimciMi 
proelio (uderunt. £am urbemprO)/arfejhar^»gi!^/ 
^biturus Philippus adversiis Gtf^ciaejcivit^, 
teSj & principes i^de evocatosr^ pe^ Ype^ 
ciem colloauendi, quamum. eqi^tUm dare 
Corinthii ad bellum poflent , i etinuerat pf p 
obfidibus, &» praeter.quing^tQ^ Mii^f4i^ 

G V 



dbyGoogle 



154 T. L 1 r I 1 

iT ■ ■ »as,fliixtofque ex omnigeiiere auxUiofaifi 
J^-5n. odingentos , quod Jara anti ibi fiierat , 
'*^'inille.MacedoD«m eb miftrat, & milfe ae 
dncentos Illyrios , Thfacafque , & Cre* 
teiifes , qtii in utraaue parte militabant ^ 
i;xEHngentos. His additi Boeoti , TheiTaH* 
tfue , 6c Acarnanes mille , fcutati omnes , 
oc ex ipforum Corinthiorum juventute , im* 
pletaut effent fex milKa armatorum, fi-> 
duciam Androftheni fecerunt acie decer* 
iiendi; Nicoilratus- praetor Achsonim Si- 
;' tjone iratcum duobus millibus peditam^ 
centuni equitibus : fed , imparem fe &'nu* 
mero & genere militum cefnens , mceni- 
i>us non excedebat. Regia copias peditum 
«quitumque yag» Pelienenfem , & Phlia- 
^ium , '& Qeonaeurn agrum depopulaban» 
fur. Poftremb, exprobrantes metum hofti» 
ilir fines Sicyoniorum tranflcendebaiit : na- 
^ibtW Jetlam-circumve^lt offtnm oraft 
'Acha.!a; yaftabarit. Quctm id etifiitiiishoftes^ 
76£>,- lit -fitab nimia fidnci^ ,: nei^genti^s 
etiam facerent , Nicoftratus , fpem na^s 
siec opiaantes^ eos apgrediendi , circa fim- 
timas dvitates nuntium occultum mittk , 
, ^uo die, & quot ex quaque civitate ar- 
.Vijua-ihatii ad Apelaurum ( Stymjjhaliae terne 
ite locutf eft)convertii«nt.Ofttrtibiif ad diem 
-^i^ani pavatis , prdfeftus inde extemplo , 
pt)c Phliafiorum fines> node Cleonas, iii- 
«lliis omnibHS,quid pararet, f^ervenit: igrant 
'nufem cutn<e>^qinnque fiMllia peditom » et 



i 



dbyGoogle 



LlBER XXXI ILl^^ 

qaibus annatum levis, & trecenti ecpu- 
tes, cum iis copiis dimiffi , qui fpecula-j|, 
>enmr , quam in partem hoftes efiunderent 
fefe , opperiebantur. 

XV. Androfthenes, omnium ignanis» 
Corintho profedus , ad Nemeam ( amnis 
eft G>rinthium & Sicyonium interftuens 
agrum ) caftra locat* Ibi parte dimidii exet' 
citi^s dimiflk , dimidiam tri&riam divifit , 
& omnes equites difcurrere ad depopu- 
landos fimul Pellenenfem Sicyoniumque 
agros , & Phliafium , jubet. Hxc tria di^ 
verfa aemina difcefiere. Quod ubi Cleo- 
nas ad Nicoftramm perlatum eft , extem- 
plo yalidam mercenariorum manum pral- 
•fniflam ad occupandum faltum, per quem 
tranfitus in Corinthhim eft agrum, ante 
figna equitibus , ut praegrederentQr , loc^ 
ris , ipfe confeftim agmine duplici fequitun 
Parte uni mercenarii milites ibant cum leyi 
armatura, akerSl clTpeatl , dein aliaruHi 
genrium exercitds robuf erat. Jam hatfd 
procul caftris aberant pedites equitefque » 
6c Thracum quidam in-vagos palatoiqde 
-per agros hoftes impetum tecerunt ^ quum 
repens terror cdftris infertur. Trepidarfe 
•dux , ut qui hoftes nufquam , nifi rarb in 
collibus ante Sicyonem , lion audentes ag- 
*Aicn deAiittere in camp^s^, vidifl*et j^ ad; 
'Cleoirias quidem ^ccefluros' mimfquam cre- 
*^idiflet : fevocari tubjL jubet vagos a caf- 
tris dSla^os. Ipfe , raptim capere arma \oi- 

G vj 



a.C. 197« 



dbyGoogle 



156 T. L I r 1 t 

cass fismilitibns^tn&ec^endagmineponliegrel^ 
y.c-m fus , fuper flumen inftruit aciem. Ceter» 
copiae 9 vuc coliigi atque inltnu quum po* 
tuiflent , jprimum hoffium impetum non tu- 
krunt» Macedones & mazim^ onmium fre'^ 
quentes ad figna fiierant , & dki anc^item 
vi£loriae fpem fecerunt : poftremb fiigsL ce- 
• terorum nudati, quum duae )am acies hoP* 
tium ez diverfo , levis armatura ab latere, 
dypeati cetratique a fironfte urgerent , & 
ipfiy re inclinata, primb retulere pedem » 
deinde tmpulfi terga vertunt, & plerique» 
abjeftis armis , nuUa fpe caftrorum tenendo- 
nim relidi ^ Corinthum petierunt. Nicof- 
tratus, mercenarib militiDus ad lios perfe» 
quendos , equitibus Thracumque atuuliis in 
populatores agri Sicyonii minis , magnana 
ubique cxdem edidit ; majorem propi y 
quim in prcelio ipfo. £x iis quoque , qui 
Pellenen Phliuntaque depopulati erant^iti* 
compofiti partim omniumque ignari, ad 
caftra revertentes» in hoflium ftationes» 
tamquam in fuas , illati funt ; partim , ex 
difcurfu id, quod erat, fufpicati» ita fein 
fugam paifim iparferant , ut ab ipfis agreft^ 
l>us errante^ circumvenirentur. Ceciderunt 
eo die mille & quingenti , capti trecenti« 
Achaia omnis ipagno liberata metu. 
Actna* . ]^YI»Privrqua|ndiinicare^rad|Cynofise* 
fodtu"' pi^\9i& % L. Quintius ,_ Cor^yramfexciti» 
tem A«- Acarnanum principibus , qu» fola Graeciae 
r'/fuit, ge^tium m focietate MaceaonuiA mank^ 



dbyGoogle 



LisER XXXI 11. 157 

tftt , initium quoddam ibi motiis feciL Duae — *^ 
autem maxim^ caufae eos tenuerant in ami- ^-^-^^f* 
citia reg^s j una , fides infita genti , alte- '* '"^* 
ra , metus odiumque ^tolorum. Concilium 
Leucadem indidum eft. £6 neque cun^ 
convenere Acamanum populi , nec ipfiis, 
quiconvenerant , idem placuit : fed & pri»- 
cipes & magiftratus pervicerunt , ut pri- 
vatum decretum Romanae focietatis fieret» 
Id omnes, qui abfuerant,sgre pafii ; & in 
hoc fi-emitu gentis a Philippo miffi duo 
principes Acarnanum, Androcles & Ecbe^ 
demus , non ad toUendum modo decretum 
Romanae focietatis valuerunt , fed etiamut 
Archelaiis & Bianor , principes gentis am« 
bo , quod auSores ejus fententiae fiiiflent^ 
proditionis in concilio damnarentur , & 
Zeuxidae prstori , quod de ea re retulif- 
fet, imperium abrogaretur. Rem temera* 
riam , ied eventu profperam , damnati fe- 
cerunt. Suadentibus namque amicis cede- 
rent tempori, & Corcyram ad Romanos 
abirent, ftatuerunt offerre fe multimdini^ 
& aut eo ipfo lenire iras , aut pati , quod 
cafus tulifTet. Quum fe frequeoti concilio 
intuliflent , prim6 murmur ac frenutus ad* 
mirantium , filentium mox a verecundia 
fimul priftin» dignitatiS), ac mifericoxdia 
prsfentis fprtunae ortum eft. Poteftate jjuor 
que dicendi fafta , principio fuppli^iter , 
procedente ai^tem oratione , ubi ad crimina 
«Ulu^da Teomin eft, cum uaxi fiducia ^ 



dbyGoogle 



158 T. L I r I I 

M-Bs quantam innocentia dabat , difleraenmt : 
fcC^r*' poftrcmb , ultro alxquid etiam queri , & 
'^' caftigare iniquitatem fimul in fe crudelita- 
temque aufi , ita affecerunt animos , ut 
omnia, qus in eos decreta erant , frequentes 
tollereht ; neque e6 miniis redeundum ifi 
Ibcietatem Phiiippi , abnuendamque Roma- 
tiorum amxcitiam , cenferent. 
£.o«w- XVII. Leucade hac funt decreta : id 
clTJcm^' caput Acamani» erat , e6que in concilium 
•pfugnat omnes populi conveniebant. Itaque , quum 
hxc repentina mutatio Corcyram ad legar 
tum Flamininum perlata eflet, extemplo cum 
ckffe profedus , Leucade ad Heraeum , 
quod vocant, naves applicuit. Inde cum 
omni genere tormentorum machinarum^ 
que , quibus expugnantur urbes , ad mur 
. ros acceffit , ad primum terrorem ratus in- 
cHnari animos pofTe. Poftquam pacati nihil 
oftendebatur ; tum vinfeas turreique erige- 
re , & arietem adniovere muris coepi^ 
Acarnania univerfa , inter ^toliam atqiie 
Epirum pofita , folem occidentem & mare 
^^««"''w Siculum fpedat. Leucadia nunc iniula, & 
vadofo freto , quod perfoffum manu eft ; 
ab Acamania divifa , tum peninfula erat , 
Occidentisreeione ar£Ks fiiucibus cohaerens 
Acamaniae. Qnin^nto^ ferme paffus lon^ 
gae fauces erant ; Jatsfe haud amplibs ceni- 
tum & vighiti : iri his anguftiis Leucas po^ 
fita eft , colli applicata verfo in OrienteiA 
& Acamamattu Imanrbis plana funt, ja- 




dbyGoogle 



LiB£R XXXIII. 159 

centia ad mare, quo Leucadia ab Acama- ^ss 
nia dividitur. Inde terra marique expugna- JJ^^-J"; 
bilis eft : nam & vada funt ftagno umi*^ 
liora , quam mari ; 6c campus terrenus 
onmis operique facilis. Itaque multis fimul 
locis aut fubruti , aut ariete decufli rue- 
bant muri. Sed qu4m urbs ipfa opportuna 
oppugnanribus erat , tam inexpugnabiles 
houium animi : die ac nod^e intenti refi- 
cere quaflata muri , obftruere , qus pate* 
fada ruinis erant , proelia impigre inire , — 

& armis magis muros , quam fe ipfos moe* 
nibus tutari ; diutiufque fpe Ramanoruin 
obfidionem eam eztraxiflent , ni exfules 
quidam Italici generis^ Leucade habitan- 
tes , ab arce milites accepiflent : eos ta^ 
men , ex fuperiore loco magno cum tu* 
multu decurrentes , acie in foro inftrufti , 
|ufto proelio aliquamdin Leucadii fuftinue- 
runt. Interim & fcalis capta multis locis 
moenia, & per ftragem lapidum ac ruinas 
tranflcenfum in urbem ; jamque ipfe le- 
gatus magno agmine circumvenerat pugnan- 
tes : pars in medio caefi , pars , armis ab- 
jedis , dedideruntfefe vidori. Et poft dies 
paucos , audito proelio , quod ad Cynofce* 
phalas pugnatum erat, osrines populi Acar* jtcanut. 
nanias in dedttionem legati venerunt. '^^y**" 
XVin. liidem diebns, omnia fimul iiik ^^^ wa 
clinante fortuni , Rhodii quoque ad vin*^^!»^^ 
dicandam a Philippo continentem regioi""'* 
aem ( Pemam Tocant y pofleffam a majoi* 



dbyGoogle 



i6o T. L j r I 1 

isssa ribus fais , Paufiftratum praetorem cum oe^ 
^'c.lU*. *"*g^"^* Achacis peditibus , mille & non- 
'gends fer^ annatis^ ez vario genere au- 
zilionim coUedb , mifenint : Galli , & Pi- 
fuetae, & Nifuetae, & Tamiani , & Arei » 
ex Africa, & Laodiceni ex Afia erant : 
icum hb copiis Paufiftratus Tendebain Stra- 
tonicenfi agro locum peropportunum , igna- 
ris regiis , qui tenuerant , occupavit. In 
tempore & ad id ipfum excitum auxilium ^ 
mille Achaei pedite» cum centum equitibns 
fupervenerunt. Theoxenus iis praeerat. Di«> 
nocrates , regius praefefhis , recuperandi 
caftelli causi, primo caftra ad ipla Ten* 
deba movit , inde ad aherum caftellum ^ 
itcm Stratonicenfis ^ri ( Aftragon vocant) 
omnibufque ex prashdiii, quae multiEu-iam 
disjeda erant, devocatis, & ab ipfaStra- 
tonicea Theflalorom auxiliaribus , Alaban- 
da , ubi hoftes erant , ducere pergh. Nec 
Rhodii pugnam detre6bivenint ; atque , caf^ 
tris in propinquum collatis, extemplo in 
aciem defcenfum eft. Dinocrates quingen- 
tos Macedonas dextro comu, lacvo Agria- 
nas locat : in niedium accipit contrados 
ex caftellorum ( Gu-es maxim^ erant ) prae^ 
fidiis : equites comibus circumdat, & Cre- 
tenfium auxiliares Tfacacuhique.. Rhodii 
Achaeos dextro comu , finiftro mercena- 
rios milites ,ileSam peditiim manum,ha* 
buere ; medios mixta ex plnribus gendbtis 
auxilia : equites > levifquie armaturae, qnod 




dbyGoogle 



F.c.j^^ 



LlBEK XXXIII. l6l 

erat, cornibus circumjedhim. Eo die fte^ ^ 
terunt tantiim acies utraeque fuper ripam , ^q--^ 
qui tenui aqua interfluebat , torrentis ; pau- 
cifque telis emiflis, in caftra receperunt 
fefe. Poftero die eodem ordine inftru&i 
snajus aliouantb proelium, quam pro nu« 
mero edidere pugnantium ; nec enim plus 
tema millia peditum fuere , & centeni fer- 
me equites ; ceterum non numero tan- 
tiim, nec armorum genere , fed animi$ 
quoque paribus, & aequa fpe pugnave- 
runt. Achsi primi , torrente fuperato , ia 
Agrianas impetum fecere ; deinde tota pro- 
p^ curfu tranfgrefla amnem acies eft.Diu 
anceps pugna ftetit : numero Achaei mille 
& ipfi quadringentos loco expulere. In« 
cUnat dein dextrum omne cornu. Macedo- 
aes , ufque dum ordine &. velut ftipata 
phalanx confiftebat , moveri nequiverunt: 
poftquam, laevo latere nudato, circum- 

{acere haftas in venientem ex tranfverfo 
lofiem conati funt , turbati extemplo tu* 
multum primb inter fe fecerunt ; terga 
deinde vertunt ; poftremb » abje£Hs armis , 
in praecipitem fugam effufi , Bargylias pe^ 
tentes fugerunt. Eodem & Dinocrates per* 
fogit. Rhodii , quantum diei fuperfuit fe- 
cuti , receperunt fe ad caftra. Satis con» 
ftat, fi confeftim viftores Stratoniceam pe- 
tiiTent , recipi eam urbem fine certamin^ 
potuifTe. PraBtermifla ejus rei occafio cft, 
dum in ciiftellis vicifque P^raew rQcipion* 



dbyGoogle 



i6i T. L I r I 1 

■ f> dis tempus teritnr. Interim animi eornm i 

U^'5fS aui Stratoniceam praefidio obtinebant , con- 

* *^* tirmati funt ; mox & Dinocrate.s cum iis , 

quae proelio fupererant , copiis intravit mu- 

ros. Nequidquam inde obiefla oppugnata- 

que urbs eft ; recipi, nifi aliquantb pbft , 

J>er Antiochum non potuit. Hsec in Thef^ 
alia , haec in Achaia , haec in Afia per eo(^ 
dem dies ferme gefta. 
mi/. XIX. Philippus quum audilTet , Darda^ 
^dano»^' nosy tranfgrcflos fines ab contemptu con- 
t^H concufli tum regni , fuperiora Macedonias 
evaftare, quamvrs toto prop^ orbe terra- 
rum, undique fe fuofque profligante for- 
tuni , urgebatur , tamen morte triftius ra- 
tus, Macedoniae etiam pofleflione pelli ^ 
dele£tu raptim per urbes Macedonum ha- 
bitd , cum fex millibus peditum & quin- 
gentis equitibus circa Stobos Paaoniae im* 
proviso hoftes oppreflit. Magha multitudo 
nominum in proelio , major praedandi cu- 
pidine palata per agros caefa eft : quibns 
tiiga expeditior fuit , ne tentato quideni 
caTu pugnae , in fines fuos redierunt. Ei una 
expeditione non pro reliquo ftatu fortunje 
fafta , refeftjs fuorum animis , Theflaloni- 
Antioehi cam fcfe recepit. Non tam in tempore Pu- 
^moiiiio-' nicum belhim terminatum erat , ne fimul 
«'• &. cum Philippo foret bellandum , quani 
opponun^ , jam Antiochp in Syria mo- 
Jiente bellum , Phiiippus eft fuperatus : 
nam , prasterquam quod facilius cum ftor 



KjbyGoogle 



LlBEK XXXIII. 163 

galis 9 qu^m fi in unum ambo fimul con^ 1 lu 

tulifTent vires, bellatum eft ; Hifpania quo- ][^q;JJJj 
que fub idem tempus magno tumultu ad * * 
bellum confurrexit. Antiochus quum , orio* 
re seftate omnibus , quae in Coele-^yria 
funt , ciyitatibus Ptolemsei in fuam pote(^ 
tatem redadis , in hiberna Antiochiam con- 
ceflifTet ; nihilb quietiores poftea res ha- • 
buit ; omnibus enim regni viribus conni- 
xus 9 quum ingentes copias terreftres ma- 
riumafque comparaiTet , principio veris 
praemims terr4 cum exercitu filiis duobus , 
Ardye ac Mithridate, juflifque Sardibut 
fe opperiri , ipfe cum claiTe centum teda- 
rum navium, ad hoc levioribus navi^t 
cercurifque ac lembis ducentis , proficilci* 
tur ; fimul per omnem oram Ciliciaeque 
& Cariae tentaturus urbes , quae in ditione 
Ptolemaei eiTent ; fimul Philippum ( nec- . 
dum enim debellamm erat) exercitu na** 
vibufque adjumrus. 

Xa. Multa egregia Rhodii pro fide erga, Ltfsti^ 
populum Romanum , proque univerfo no* ^^^^^'^ 
mine Graecorum , terri marique aufi funt ; ^«'«>- 
nihil magnificentius , quim qu6d el tem- ' ""* 
peftate , non territi tanti mole imminen- 
tis belli, legatos ad regem miferunt Nc- 
phelida ( promontoriuro Ciliciae eft , in- 
clytum foedere antiquo Athenienfium ) il 
eo non contineret copias fuas , fe obvikm 
imros ; non ab odio uUo , fed ne coniungt 
cum Pbilippo pateremur, & impedimeuto 



dbyGoogle 



164 T. L I r I 1 

aasass efle Romanis liberantibus Graeciam. C>fai^ 
^•^•{^5' cefium eo tempore Antiochus operSbus 
** *'^' oppusnabat. Zephyrio , & Solis , & Aphro- 
.dihade , & Coryco , & , fiiperato Anemi> 
rio ( promontorium id quoque Ciliciae eft ) 
Selinunte recepto , omnibus his aliifque 
ejus ors caftellis , aut metu , aut volunta- 
te , fine certamine , in deditionem accep- 
tis , Coracefium prster fpem daufis portis 
tenebat eum. Ibi legati Rhodiorum auditi ; 
& quamquam ea legatio erat , qus accen- 
dere regium animum poflet, temperavit 
irae , & , Legatos fe Rhodum miffurum refpon- 
.dit, iifque mandaturum , ut renovarent ve* 
tuflajura^ cum ea civitate , fua majomm" 
que fuorum ; & vetarent eos adventum per^ 
timefcere regis, nihil his aut fociis eontm 
noxct futurum fraudive : nam , Romanorum 
amicitiam fe non viokiturum , argumento & 
fuam recentem ad eos legationem ejfe , & fi* 
natus honorifica in fe decreta refponfa^ue» 
Tum forte leead redierant ab Roma, co- 
miter audid dimiffique , ut temous poftu* 
labat, incerto adhuc adversiis Fhilippum 
eventu belli. Quum haec legati regis tn 
concione Rhodiorum agerent , nuntius ve- 
nit, debellatum adCynofcephalas efle.^Hdc 
nuntio accepto , Rhodiis , dempto metu a 
jPhilippo omni , erat confilium obviam euh-' 
di clafle Antiocho. Illam akeram curam 
non pmiferunt , tuendx libertatis civitatum 
/pciarum Ptolema^i , quibus bellum ab Aa« 



dbyGoogle 



LiBER XXXIII. 165 

tlocho imminebat ; nam alias auxiliis ju-zsssss 
▼erunt , alias providendo ac praemonendo ^c^JJ^; 
conatus hoflis ; caufaque libertatis fueront 
Cauniis , Myndiis , HalicarnafTenfibus , Sa- 
miifque. Non operae eft perfequi, ut quxque 
a6^a in his locis fint, quum ad ea, quae 
propri^ Romani belli funt , vix fufficiam. 

AXI. Eodem tempore & Attalus rex , Attaii 
aeger Thebis Pergamum advedhis , mori- j;^^,f 
tur , altero & feptuagefimo anno , quum 
quatuor & quaaraginta annos reenaflet. 
Huic viro , praeter divitias , nihil ad fpem 
regni fortuna dederat : his fimul pruden- 
ler , fimul magnificfc utendo , effecit , pri- 
miim ut fibi , deinde ut aliis non indignus 
videretur regno. Vidis deinde proelio uno 
Gallis , quae tum gens recenti adventu ter- 
ribilior Afiae erat , regium adfcivit nomen , 
cujus magnitudini femper animum aequa- 
vit. Summ4 juftitil fuos rexit : unicam fi- 
dem fociis praeftitit : nxorem ac liberos 
quatuor fuperftites habuit : mitis ac mu- 
nificus amicis fuit : regnum adeo ftabile ac 
firmumreliquit , ut ad tertiam ftirpem pof-' 
feflio ejus defcenderit. Quum is ftatus re- 
nim in Afia^ Graeciaque , & Macedonia 
efifet , vixdum terminato cum Philippo bel- 
lo , pace cert^ nondum perpetrata , in- 
gens in Hifpania uheriore coortum eft bel- Moptt 
him. M. Helvius eam provinciam obtine-Sjf^** 
bat. Is litteris fenatum certiorem fecit, 
Colcam & IfUfimum ngulos in amis ejfe ^ 



dbyGoogle 



i66 T. L 1 r I 1 

mmmm. cum Colca dicem & feptem oppida , aim 
U^.fff iMfcmo validss urbes ^ Cardonem & Bardo» 
nem : & maruimam oram omnem , quse nonr 
dum animos nudaverat , ad finitimorum mo^ 
tus confurre&iram. His litteris a M. Sergio 
praetore , cujus jurifdi6Uo inter cives erat , 
recitatis , decreverunt Patres , ut comitiis 

frsetorum perfedis , cui praetori provincia 
[ifpania obvenifTet , is primo quoque tem- 
pore de bello Hifpaniae ad fenatum referret* 
€ojr. XXII. Sub idem tempus confules Ra- 
fru^. mam venerunt , quibus in aede Bellonae ie- 
^utt'J1' oatum habentibus , poftulantibufque trium- 
^iteri nU phum ob res pr<^ere bello geftas, C. Ati- 
'''"* oius Labeo , & CL Urfanius tribuni plebis, 
i)t feparatim de triumpho agerent confa- 
les, poftularunt : Communem je relationem> 
de ea re fieri non paffuros , ne par honos in 
djfpari merito effet. Quumque Minucius 
utrique provinciam Italiam obtigiiTe dice- 
ret , communi animo confilioque fe & col-> 
legam res geftifTe ; Comelius adjiceret , 
Boios adversiis fe tranfgredientes Padum , 
ut Infubribus Cenomaniique auxilio eflent , 
depopulante vicos eorum atque agros col- 
iega , id fua tuenda averfos efTe ; tribuni 
Res tantas bello gejffijfe Comelium fateri , ut 
non magis de triumpho ejus, quam de ho^ 
nore diis immortalibus habendo dubitari pof- 
fit. Non tamen nec illum , nec quemquam 
alium civem tantum gratid atque opibus va-- 
litijftj ut^ quum fibimet triumphum impe*^ 



dbyGoogle 



LlBER XX XI 11. 167 

Mjffit , colUgct eumdem honorem impudenter ■ 1 ■■ i g 
petenti daret. Q. Minucium in Liguribus /«- u.c.^j^. 
via pralia , vix digna diSiu , feciffe ; in GaU *' *'*'* 
lia magnum numerum militum amifijfe. No- 
xxiinabant etiam tribunos mllitum T. Ju- 
ventium , & Cn. Labeonem ejus fratrem , 
qui adyersi. pugnsl cum mulds aliis viris 
fortibus , civibus ac fociis , cecidiflent. 
Oppidomm paucorum ac vicorum falfas, & 
in tempus fimulatas , fine ullo pignore dc 
ditiones fakas effe. Hae inter confules tri- 
bunofque altercationes biduum tenuerunt, 
vidique perfeverantia tribunorum confules 
feparatim retulerunt. 

XXIII. C. Cornelio omnium confenfu 
decretus triumphus : & Placentini Cremo- 
nenfefque addiderunt favorem confuli , 
gratias agentes commemorantefque , obfi- 
dione fe effe ab eo liberatos ; plerofque 
etiam , quum apud hoftes effent , fervitute 
exceptos. Q. Minucius , tentati tantum 
relatione, quum adverfum onmem fena- 
tum videret, in monte Albano fe trium- 
phaturum , 6c jure imperii confularis , 6c 
multorum clarorum virorum exemplo , 
dixit. C. Cornelius de Infubribus Ceno- Corn».. 
manifque in magiftratu triumphavit ; muha aiV" 
figna militaria tulit , muha GalUca fpoUa 
captivis carpentis tranivexit : muki nobiles 
Galli ante currum tradudii ; inter quos, 
quidam,Amilcarem ducem Poenorum fuif- 
ie 9 audores futit. Ceterum magis in f^ 



dbyGoogle 



i68 T. L I r 1 I 

sssse conveitit ocnlos Cremonenfium Placenti- 
^•«rnorumque colonorum turba pileat^rum, 
'^'currum fequentium.Tulit in triaoipho du- 
centa triginta feptem millia, quingentos 
cris, argenti bigad feptuaginta novem mil- 
Ua : fepmagenos aeris militibus diviiit , da- 
MinMdmt plex equiti , triplex cenmrioni. Q. Minu- 
5/*^* ^*°* conful de Lieuribus Boiifque Gallis in 
irtum- monte Albano tnumphayit ; is triumphus, 
'^* ut loco , & faml rerum geibrum , & qubd 
fHmptum non erogatum ex srario omnes 
fciebant, inhonoratior fiiit ; ita fignis, car- 
pentifque , & fpoiiis ferme squabat. Pe- 
cuniae etiam propfe par fumma fuit : suis 
tranflata ducenta & quinquaginta quatuor 
millia , argenti Agati quinquaginta tria 
millia & ducenti : miiitibus centurionibuf- 
que & equidbus item in fingulos datnm , 
quod dederat collega. 
c^mitia. XXIV. Secundiun triumphiim confularia 
comitia habita ; creati confules L. Furius 
Purpureo & M. Claudius Marcellus. Prae- 
tores poftero die hiEd , Q. Fabius Buteo , 
Ti. Sempronius Longus , Q« Minucius 
Ther mus , Manius Acilius Glabrio , L. Apuf* 
tius Fullo, C.Laelius. Exitu ejus anni Iit« 
terae a T.Quintio venerunt, fe fignis col« 
latis cum rege Philippo in Theflalia pugnaf- 
fe : hoflium exercimm fiifum fugatumque. 
Hs litterae priiis in fenatu a Sergio prae- 
tore , deinde ex auAoritate Patrum in con- 
cione funt recitats* Ob res profpere geflas • 

in 



1 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIIL 169 

ift dies qtiinc{ue fupplicationes decfetae. 

Brevi pbft legati & a T. Quintio , & ab u.c.V 
rege Yenerunt. Macedones dedufti extra AidilSl 
urbem in villam publicam , ibique iis locus /tJiSto '* 
& lautia praebita ; 6c ad aedem Bellons 
fenatus ell habitus. Haud multa verba 
fa6la , quum Macedones , quascumque fe* 
natus cenfuiffet , id regem fafturura effe , 
dicerent. Decem legati more majorum , 
quorum ex confilio T. Quintius imperator 
leges pacis Philippo daret ^ decreti ; ad-» 
jeaumque , ut in eo numero legatorum 
P. Sulpicius & P. Villius effent , qui con- 
fules provinciam Macedoniam obtinuiffent. 
Cofanis eo die poftulantibus, ut fibi colo- 
norum numerus augeretur , mille adfcribi 
juffi ; dum ne quis in eorum numero effet, 
qui poft P. Comelium & Ti, Sempronium 
conmles hoftis fuiffet» 

XXV. Ludi Romani eo anno in circo 
fcenaque ab sedilibus curulibus , P. Cor- 
nelio Scipione & Cn. ManHo Vulfone , & 
magnificentiiis, quam alias , fa6^i , & Isetiiis 
propter res bello bene geftas fpe6^ati, toti- 
que ter inftaurati : plebeii fepdes inftaurati* 
Acilius Glabrio, QLaelius eos ludos fece- 
runt. £x argento multaticio tria figna aenea, 
Cereri , Liberoque , & Liberae , pofucrtjnt. _^_^ 
L. Furius & M. Claudius Marcellus , confu- uTTiT. 
latu inito, quUm de provinciis ageretur,*'L''i?Jr 
& Italiam utrique provinciam fenatus de- Ji<» * m. 
cerneret, ut Macedoniam cum Italia forti-c »?. * 

Tomus F. H 



dbyGoogle 



xyo T. L 1 r 1 I 

% rentar, petebant. Marcellus, provinciae ctt« 
m'q\\ P'^*^*^ > pacem fimulatam ac fallacem di- 
*'' 'cendo, oc rebellaturum , fi exercitus inde 
deportatus eflet , regem , dubios fententis 
iAac ?* '^^*^®* fccerat. Et fomtan obtinuiflent con- 
nthul "' fules , ni Q. Marcius Rex &t C. Atinius 
Labeo, tribuni plebis^fe intercefTuros di- 
xifTent , ni priiis ipfi ad plebem tuliflent , 
vellent juberentne cum rege Philippo pa- 
cem effe* £a rogatio in Capitolio ad ple- 
bem lata eft : omnes quinque &. triginta 
tribus, uti rogatx, jufTerunt* Et qub magis 
pacem ratam efle in Macedonia vulgb lae- 
tarentur, triflis ex Hifpania nuntius alJatus 
Trijiit effecit , vulgataeque litters , C Scmpromum 
^Hi/pt. TuditanumproconfuUm, in ckeriore Hi/pania 
*"• fralio viSbim : txercitum ejus fiifum fugor' 
tumque, & illuftres viros in acit cecidijfe. 
Tuditanum , cum gravi vulnere latum ex 
. pralio , haud ita multb phft exfpiraffe. Con- 
fulibus ambobus Italia provincia cum his 
legionibus , quas fiiperiores confules ha- 
buiiTent, decreta ; & ut quatuor leeiones 
novas fcriberent , duas , quae , qub i^natus 
cenfuifTet, mitterentur. Et T.Quintius Fla- 
mininus cum duabus leeionibus provin- 
ciam eodem exercitu obtmere jufliis : im- 
petium ei prorogatum fatis )am ant^ vi- 
deri effe. 
' XXVL Praetores deinde provincias for- 

titi , L. Apuftius Folto urbanam jurifdidio' 
. nem , Maaiuft Acilias Glabiio inter cives 



dbyGoogle 



LlBEK XXXIIL 171 

& peregrinos, Q.Fabius Buteo Hifpaniam n m 
\ilteriorem, Q, Minucius Thermiis citerio- ^r^ll^ 
l^em , C. Laelius Siciliam , Ti. Sempronius *' 
Longus Sardiniam. Q. Fabio Buteoni & 
Q. Minuc^o , quibtts Hifpani» provincias 
cvenerant , confules legiones fmgulas ex >^ 
cuatuor ab fe fcriptis, auas videretur, ud 
darem , decretum eft ; u>cium ac nominis 
Latini qiiateraa millia peditum , trecenos 
equites ; hique jprimo quoque tempore ia. 
provincias ire juffi. Bellum in Hifpania 
quinto poft anno exortum eft , quam iimul 
cum Punico bello fuerat £nitum. Priufquara 
hi praetores ad bellum prop^ novum, quia 
tum primum fuo nomine , nullo Punico 
exercitu aut duce , ad arma ierant , profi* 
cifcerentur, aut ipfi confuies ab urbe mo- 
verent , procurare , ut afTolet , prodigia , TtoAU 
quas nuntiabantur , juffi. L. JuHus Sequeftris , S'«* 
in Sabinos proficifcens , fulmine ipfe equuf- 
que exanimati fuerant : aedes Feroniae in 
Capenate de coelo tada erat : ad Monetas 
duarum haftarum fpicula arferant : lupus , 
Efquilin^ porta ingreiTus , frequentimma 
parte urbis , quum in forum decurrifTet , 
T ufco vico , atque Intemelio , per portam 
Capenam propl intaftus evaferat. Haec 
prodi^ia majoribus hoftiis funt procurata. 

XXVIL iifdem diebn^ Cn. Comelius Untxdu% 
Lentulus» qui ante Semprotiium Tuditanum "J*^*^ 
citeriorem Hiipaniam obtinuerat , ovans ^^grtH'* 
ex fena^tufconiulto urbem eft ingreftus/^^* 

Hij 



dbyGdogle 



ryi T. l I r I 1 

■■' Tulit pra fe auri mille & quingenta quiii* 
fcC iq6* ^^^*"^ pondo , argenti viginti millia, fignati 
denarios triginta quatuor millia, & quin- 
gentos quinquaginta. L« Stertinius ex ulte- 
riore Hifpania , ne tentata quidem trium* 
phi fpe , quinquaginta millia pondo argenti 
m serarium tulit ; & de manubiis duos for- 
nices in foro Boario ante Fortuns acdem 
& matris Matutse , unum in maximo Circo 
fecit ; & his fomicibus figna aurata impofuit. 
Haec per hiemem ferme ad^a. Hibemabat 
eo tempore Athenis Quintiu^ , a quo quum 
muha locii peterent , Boeoti petierunt im- 
petraveruntque , ut hi , qui fuae gentis mi*- 
litafTent apudPhilippum,fibi reftituerentur: 
id a Quintio facil^ impetratum ; non quia 
fatis dignos eos credebat , fed quia , An- 
docho rege jam fufpeftp , favor conciiian- 
dus nomini Romano apud civitates erat. 
Reftitutis , confefiim apparuit , quam nulla 
inita apud Boeotos gratia effet : nam & ad 
Philippum gradas agentes pro redditis ho- 
minibus , perinde atque ipfi id a Quintio 
& Romanis datum ellet , miferunt ; & co- 
mitiis proximis Boeotarchen nuUam aiiam 
Brmchyi- ob caufam Brachyllam quemdam , quam 
il^JaT quod praefe^his fioeotorum apud regem 
miiitantium fiiiflet , fecerunt ; prseteritis 
Zeuxippo , & Piiiftrato , aliiique ^ qui Ro- 
manae focietatis audores fuerant. Id aegr^ 
& in praefentia hi pafli , & in fummm etiam 
.metum ceperunt ^ quum ad portas propi 



dbyGoogle 



LlBER XXXIII. I7J 

£;deiite exercitu Rotnano ea fierent,quid«- sssasa 
nam fe ftiturum effet, profe6^is in Italiam ^^*;J^ 
Romanis ; Philippo ex propinquo focios 
ad]uvante,&infeilo his, qui partis adverfae 
fuiflent. 

XXVIIL Dum Romana arma propinqua 
habebant , tollere Brachyllam , principem 
fautorum regis , flatuerunt ; 6c tempore ad 
eam rem capto,quum in publico epulatus 
revcrteretur domum temulentus, profe- Otti&- 
quentibus mollibus viris , qui joci causl '"^' 
convivio celebri interfiierant ; ab fex ar« 
matis , quorum tres Italici , tres ^tolici 
erant , circumventus occiditur. Fusa comi- 
tum , & quiritatio &£la , & tumuTtus toti 
.urbe difcurrentium cum luminibus : per- 
cufTores proxima pordL evaferunt. Luce 
prima concio frequens , velut exftante in- « 
dicio, ad vocem praeconis convocata in 
theatro erat. Palam ab fuo comitatu & 
obfcoenis illis viris fremebant interfe^m ; 
animis autem Zeuxippum au6^orem defli- 
nabant csedis. In praefentia placuit com- 
prehendi eos , qui ilmul fuiflent , quaeftio-* 
nemque ex Ids haberi : qui dum quasrun- 
tur,Zeuxippus, confimili animo avertendi 
ab fe criminis caussL in concionem pro- 
grefTus , errare ait homines , qui tam atro- 
cem caedem pertinere ad iilos femiviros 
crederent ; muhaque in eam partem pro-. 
babiliter argumentatur, quibus fidem apud 
quofdam fecit, numquam, fi confcius eiiet» 

H iij 



dbyGoogle 



174 T. L I r 1 1 

KHBS9K oblaturum fe mnltitudini , mentioMmTe 
!!cI!q6 ^*^** ♦ nviXo laceflente , fadurum fuifle. 
^ ^ ' Alii non dubitare , obviam eundo impu- 
denter criminis fufpicionem averti. Torti 
pbft paulb infontes, quum fcirent ip£ opi- 
nionem onminm, ei pro indicio uu , Zeu- 
xippum &Pififtramm nominaTeruiit;-nu]lo 
adjedo, cur fcire quidqnam viderentnr» 
argumento* Zeuxippss tamen cum Strato* 
nida quodam node perfiigit Tanagram « 
fuam magis confcientiam, qukn iiidicium 
liominum nuUius rei confciorum metnens. 
Pififtrams , fpretis iadicibns ,Thebi6 manfit. 
Servus erat Zenxippo, totius intemuntius 
& minifter rei ; quem indicem Pififtratus ti- 
mens,eo ipfo timore ad indiciam protraxir. 
litteras ad Zenzippum mittit , Sirvum con- 
. fclum tollem..NoB tam Uoneum ad ctlamdam 
nm eum videri fibi, quam ad agendam fiieriu 
Has qui tuHt Htteras, juffit Zeuxippo dare 
quamprimum : is^quia non fibi conveniendt 
ejus copia fiiit , ipfi ilH fervo , quem ex 
omnibus domino ndifHmum credebat, tra- 
didit ; & adjecit, a Pififtrato de re magno<* 
pere pertinente ad Zeuxippum tSi^. 0>n- 
lciential iffais , quum ejctemplo traditurum 
eas afErmaflet , aperit. Perle£Hs Utteris ; 
pavidus Thebas refugit. £t Zeuxippns qui- 
dem , fuga fervi motus , Athenas , tutiorem 
exfilio locum ratus , conceftit. De Pififtrata 
filiquae qucftiones tormentis habitas ,. Qk 
fumptum fuppticium eft« 



dbyGoogle 



LiSER XXXIII. 175 

XXIX. Efferavit ea caedes Thebanos ==ss9 

Boeotofque omnes ad exfecrabile odium J^-^;^|; 

Romanorum ; Zeuxippum principem gentis ^**'^*" 

id facinus confcifTe : ad rebellanaum neque tff^lT/- 

vires , neque ducem habebant. Proximum 

bello quod erat , in latrocinium verfi 9 alios 

hofpites , alios vagos per hibema milites , 

ad varios commeantes ufus , excipiebant : 

quidam in ipfis itineribus, ad notas latebras 

infidiantibus , pars in deferta per fraudem 

deverforia devedi dedu£Kque, opprime- 

bantur : poftremb non tantiim odio , fed 

etiam aviditate prsdas ea fiacinora facie- 

bant ; quia negotiandi ferme causa argentum 

in zpnis habentes , in commcatibns erant. 

Quum primb pauci , deinde in dies plures ' 

defiderarentur, infamis eife Boeotia omnis 

coepit ; & rimidiiis , quam in hoftico , egredi 

caftris miles. Tum Quintius legatos ad que- 

rendum de latrociniis per civitates mittit. 

Plurimi pedites circa Copaidem paludem 

inventi : ibi ex limo eruta extradtaque ex 

ftagno cadavera , faxis aut amphoris , ut 

pondere traherentur in profundum , annexa : 

multa £acinora AcraBphi» & Coroneae fa£Va 

inveniebantur.Quintius primo noxios tradi 

fibi juflk, & pro quingentis militibus (tot 

cnim intercepti erant ; quingenta talenta 

Boeotos conferre. Quorum neutrum quum 

fieret, verbis tantiim civitates excufarent, 

nihil publico confilio fadum efle ; miflis 

Athenas & in Achaiam legatis , qui tefta-^ 

Hiv 



dbyGoogle 



ijS T. L 1 r 1 1 

>■ rentur fociis , jufto pioque bejlo fe perfe^ 

^.c'\% cutunim Bceotos , & cum parte copiarmn 
Faeem P, Qaudio Acrxphiam ire juffo , cum par- 

JL*«r?'te Coroneam circumfedit ; evaftatis priiis 
agris, qua ab Elatia duo diverfa agmina iere*. 
Iiac perculd clade Boeoti , quam omnia 
terrore ac foga compleffent, legatos mit- 
tunt ; qui quum in caftra non admitteren- 
tur, Achaei Athenienfefque fupervenerunt* 
Plus auftoritatis Achaei habuerunt , depre- 
cantes ; ac , ni impetraffent pacem Boeotis ^ 
bellum fimul gerere decreverunt. Per 
Achaeos &. Boeotis copia adeundi allo- 
quendique Romanum ra6^ eft, juftifque 
tradere noxios , & multa& nomine triginta 
talenta conferre , pax Viata ; & ab op- 
pugnatione receffum. 

XXX. Poft paucos dies , decem legati 

ab Roma venerunt, quorum ex contilia 

i^cs pax data I%ilippo in has leges eft. Qmnts 

'^hiuZ'^ Gracomm civitates, qua in Eurvpa^ quaque 
in AJia ejfenty Ubertatem ac fuas leges habe* 
rent: qu<z earumfub ditione Philippi fuiffent ^ 
prajidia ex his Philippus deduceret : his, quA 
in Afia effenty Euromo, Pedajifque, & Bar^ 
gyliis , & lajfo , 6» Myrika , & Abydo , ^ 
Thaffo , & Perintho : eas quoque enim pla^ 
cere liberas ejfe. De Cianorum libertate ^ 
Quintius Prujice Bithynorum regi fcriberet ,' 
quid fenatui & decem legatis placuijfet. 
Captivos transfugafque reddere Philippuai 
Romanisj&naves omncs te^s tr^cre^ ^uin 



dbyGoogle 



Ljser XXX II L 177 

fr regiam unam , inhabilis propl magnitudi-: ■■ • ^ 
ni^^ quam fexdecim vcrfus remorum ^g^bant,^'^^^^\ 
Ne plus quingentis armatorum haberet , neve 
elephantum ullum, Bellum extra Macedonia 
fines ne injujfu fenatus gereret. Mille talen^ 
tum daret populo Romano ; dimidium pra» 
fens ^ dimidium penfionibus decem annorum^ 
Valerius Antias, quaternum milliutn pondo 
argenti veftieal in decem annos, triginta 
duaterna millia pondo , & ducenta , praer 
lens viginti millia pondo ; iden^ nominatim 
adjeftum fcribit , ne cum Eumene Attali 
filio (novus is tum rex erat) bellum gereret. 
In haec obfides accepti, inter quos Deme- 
hius Philippi filius. Adjicit Valerius Antias , 
Attalo abienti -ffiginam infulam elephan- 
tofqvie dono datos , & Rhodiis Stratoni- 
ceam Cariae , atqu6 alias. urbes ^ qaas Phi- 
lippus tenuifiet : Athenienfibus infulas da- 
tas , Paron , Imbrum , Delum , Scyrum. 

XXXI.OmnibusGraeciaecivitatibushanc jEtoto^ 
pacem approbantibus , foli iEtoli id decre- '•^" <"** 
tum decem legatorum clam muflantes car- 
pebant. Litteras tnanes vana fpecie liberta-- 
tis adumbratas effe. Cur enim aUas Romanis 
tradi urbes^ nec nominari eas ; aViat nomi^ 
nari, & fine traditione juberi liberas effe ? 
nifi ut , quic ia Afia fint ,, Uberentur ^ longin" 
quitate ipsd tutiores ; qu4B in Gracia fint , 
yie nominata intercipiantur ^^ Corinthus , fi» 
Chalcis , & Oreum , cum Eretria & Demcr- 
triade. Nec tota ex vano criminatio erat j 

Hv 



dbyGoogle 



17* T. L I r 1 I 

fe=Bs dubitabatnr enim de Corihtfto , & Je Chat 

Scut ^^^ ' ^ Demetriade , quia in fenatiifcon-^ 

*"' * fulto , quo miffi decem legati ab urbe erant , 

ccterae Grxciae atque Auae haud dubi^ li^ 

berabantur ; de his tribus urbibus legati ^ 

quod tempora reipublicae poftulaffent , iJ 

e republica fideque fua facere , ftatuere jufli 

crant. Antiochus rex erat^quem tranfgreffur 

rum in Europam , quum primiim ei res fuae 

phcuiffent , non dubitabant ; ei tam oppor- 

tunas ad occupandum patere urbes nole-^ 

bant. Ab Elatia Anticyram cum decem le»' 

patis , inde Corinthum trajecit ; ibi confi* 

fia decem legatorum traftabantur. Identi- 

Confui. dem Quintius , Liberandam omnem Gra" 

iibvJ- ^^^^ 9 fi-^tolorum linguas retundere, fi vcr 

da Gr»- ram caritatemy majefiatem, apud omnes no^ 

minis Rpmani vellent tjfe ; fi fidem facere ^ 

adliherandam Graciam^ non ad transfenn^ 

dum aP-hilippo adfe imperium,fe mare tru'^ 

jecifie, Nihil contra ea de libertate urbium 

alii dicebant ; ceterum ipfis tutius ejfe , /wtf- 

nere pautifper fub tuteta pntfidii^ Romani , 

quampro Philippo Antiochum dominum ac* 

dpi^ rpftremb ita decremm eft : Corinthus 

reddetetur Achais , ut in AcrocoAntho tamen 

prafidium ejfet : Chatcidem ac Demetriadem 

retineri , donec cura de Antiocho decejfifi[et, 

jfihmu XXXII. IfthmioTum ftatum ludicrurtt 

"^* aderat ; femper quidem & alias frequens ^ 

quum propter fpedacuTi ffudium tniltun:» 

{enti^ quo certamina omnis genetis artimn:. 




dbyGoogle 



LiBER XXXIIh 179 

irirkifnqae , ac pemidtads , vifimtar ; tndv m^ssm 
«uia propter opportunitatem loci , per dua ^q^^^ 
oiveria maria , oinnium Graecorum undi-«>*' 
c{ue conventus erat. Sed exfpedatione ereo 
ti 9 qui deinde fiatus iiiturus GraBcise, quaii 
fiia tortuna efTet ; alii non taciti foUim opi<^ 
nabantur, fed fermonibus ettam ferebant»; 
Romani ad fpedaculum confederunt ; 6c 
praeco cum tubicine , ut mos efl , in me^ 
diam arenam , unde folenni carmine ludW 
erum indici folet , proceffit , & tubcL ^ 
lentio fa^o , ita pronuntiat : Senatus Ro tunrw 
MAKus, ET T. QxnNTius Iacperator , f/j^^ij, 

PhILIIVO HEGE MaCEDOKIBCTSQCT DEVIC- 9o<«* 
TIS , LIBEROS , IMMUNES , SUIS LEGIBU& 
CSSE JUBET CORINTHIOS , PhOCENSSS ^ 
LOCRENSESQUE OMNES , ET INSULAM Evw 
B<E AM , £T MaGNETAS , ThESS ALOS , PeR^ 

RH jEBOS ,' AcHi£Os Phthiotas. Percen- 
fiieratomnes gentes,qutt fub ditionej^»^ 
fippi regis fiierant. Auditd^ voce prscon^ ^ 
ma]Us gaudium iuit , quam quod univet^ 
Aim homines .caperent. Vix fatis credere 
fe quifque audiue : alii alios intueri , mi^ 
rabundi velut fommi vanamfpeciem : quo<l 
ad quemque pertineret , fiianim aurium fr* 
dei minimiim credentes , proxiflios inter-» 
rogabant. Revocatus prasco, quum unu£« 
quifque non audire, led videre Hbertati* 
ftiae nuntium averet , iterum pronumiaret . ~ 
eadem. Tum ab certo jam gaudio tantu» 
cum elamore plaufus eft.ortus , totiefq;tt« 

H vi 



dbyGoogle 



'iSo T. L I r I I 

fiBSBe rfpetttas , nt facil^ apparenet » nihit ofO^ 
■u clg6* '"^"* bonorum multitudini gratius , quam 
libertatem efTe. Ludicrum deinde ita rap^ 
tim peradum efl , ut nullius nec animi , nec 
oculi fpedaculo incenti eflent : adeo umu» 
flaiKliam prxoccupaverat omnium aliaruin 
{enfum voluptatum. 

XXXIII. Ludis verb dimtiffis, curfu pro» 
pi omnes tendere ad imperatorem Roma* 
aum ; ut , niente turba in unum , adire » 
contingere dextram cupientium , corona* 
lemniicofque jaciemium , haud procul pe-^ 
nculo fberir. Sed crat trium ferme & tn^ 
ginta annorum ; & quum robur juventae». 
mm gaudinm ex tam infigni gkrtae fru^ » 
rires fuppeditabant. Nec prafens omnium: 
modb efFufa laetitia eft, fed per multoa 
dies gratis 6c co^tationihus » 6c iermoni* 
bus revocata : Effe aliquam mnerris ge/z- 
Um , quetfua imptnsa , fuo lahore ac peri^ 
<uU> beila gerat pro libertate aliarum ; nec 
ioc finitimis » aut propinqua vicinitatis ho^ 
mintbus, aut terns continenti junHis prajhet ;, 
maria trajiciat^ ne quod toto orbe terrarum 
tnjufium imperium fit, & ubique jus yfas^ 
lex potentijjima fint. Una voce pneconis U* 
beratas omnes Gracia atque ^fice urbes, Hoc 
/pe concipere audacis animi fiiiffe ;.ad effec-^ 
Uim adducere , virtutis & fiyrtuna ingentis^ 
i^*ri!" XXXIV. Secundiim ifta ja» Quintius 
fum,e*n' Si decem legati , legationes resum > gj&n* 
^lTtL^rtiiini , civitatuna^e audiyerei, Primi omr; 



fi 



dbyGoogle 



LtBER XXXI 11. i8x 

hiafn regis Antiochl vocati legaci funt ; his «esssa 
eadem , qua fer^ Romas erant , verba fine ^•^.11^ 
lide rerum ja^ata. Nihil jam perplex^ , ut 
ant^ , quum dubiae res incolumi Philippo 
mnt , fed apert^ pronuntiatum , ut exce- 
deret Afias urbibus , quas aut Philippi , aut 
Ptolemaei regum fuiflent ; abftineret libe* 
ras, omnefque Grsecas. Ante omnia de- 
nuntiatum , ne in Europam aut ipfe tranfi* 
ret , aut copias trajiceret. Dimiffis regis 
leeatis , conventus gentium civitatumque 
eit haberi coeptus ; eoque maturius perage- 
batur , quod decreta decem legatorum ct- 
vitates nominatim pronuntiabant. Oreftis 
( Macedonum ea gens eft ) qubd primi ab 
rege defeciffent, hiae leges redditae. Ma- 
gnetes, & Perrhaebi , & Dolopes, liberi 
qiibque pronuntiati. Theffalorum genti , 
praeter libertatem conceffam , AchaeiPnthio- 
tae dati , Thebis Phthioticis & Pharfalo ex- 
cepto. iEtolos de Pharfalo & Leucade poi^ 
tulantes , ut ex foedere fibi reftituerentur, 
fid fenatum rejecerunt : Phocenfes ,Locren- 
fefque , ficut ant^ faerant , adj.e6^a decreti 
auaoritate, his contribuerunt. Corinthus ^ 
& Triphyfia , & Heraea ( Peloponnefi & 
jpfa urbs eft ) reddita Achaeis- Oreum & 
Eretriam decem legati Eumeni regi , At- 
tali filio , dabant : diffentiente Quintio , 
venit res in arbitrium fenatus : fenatus li- 
bertatem his civitatibus dedit , Caryfto ad'- 
jefio* Pleurato Lycus & Pardiini dati : Vk 



dbyGoogle 



i?x r. L 1 r 1 1 

■==* Ijytiorum utraque gens fub dmonePhi^pl 
S^;5J^;meT4t. Am^mandrum tenere jufferum ca& 
tella , quae per belH teix^us Philippa captd 
ademiflet. 

\ XXXV. Dimiflb convettfu , decem le^ 
gati partiti munia inter fe, ad fiberandaf^ 
luaB qmfque re^onb civttates difceflerunt: 
P. Lentulus Bargylias , L. Stertinius He- 
Diiaeftiam , & Thafum , & Thraciat urbes , 
F. Villius & L. Terentius ad regeni An- 
Cn, Cor^ tiochum , Cn. CorneKus ad Phinppum : 
Inmp^ qui , de minoribus rebus editis mandatis ^ 
jww *•«- jpercunftatus , fi confilium non utile foliim , 
fed etiam falutare admitterc auribus poP 
fet , quum rex , gratias quoqne fe a£^urum, 
diceret , fi quid , quod in rem fuam eflet , 
^xpromeret, magnopere ei fuafit , quoniam 
pacem impetraflet , ad focietatem amici* 
tiamque petendam mitteret Romam lega-r 
tois , ne , fi quid Antiochus moveret , ex- 
fpeftafle , & temporum opportunitates cap- 
tafle ad bellandum , videri poflet. Ad Ten> 
jpe Theflaiica Philippus eft conventus ; qul 
buum fe miflurum extemplo legatos re* 
Mox fpondiflet; Comelius Thermopylas, ribi 
Wdium''' frequens Graeciae ftatis diebus effe folet 
^*'** conventus ( Pylaicum appellant ) venit : 
!^tolos praecipu^ monuit , ut conftanter & 
fideliter in amicitia populi Romani per- 
manerent. ^tolorum principes afii inter- 
quefti funt j qubd non idem erga fuam gen- 
tem Romanorum animus eflet poft vidor 



dbyGoogle 



LihE^ XXKItl. 185 

riam , qui in fcello fliifiet : aTii feracilis in» ■■ 'i 
«ufarunt, exprobrarantque , Ab/i ma^ ^''^^^iicrt-A 
J?«r Xtolis Philippttm ^ fed ne tranjht qui^ 
dem in Grxciam Romanos pottufft, Ativer* 
^bs ea refpondere (ne in altercationemr 
excederet res ) quum fuperfediflet Rom»' 
Aus , omnia eos aequa impetramros , fi Ro- 
inam mififfent , dixit ; itaque ex au€britate 
ejus decreti legati funt. Hunc finem feel-» 
lum cumPhilippo habuit. 

XXXVI. Quum haec in Graercta Mace- Servo»' 
doniaque & Afia gererentur , Etruriam irt'^"7atioT« 
feftam prop^ conjuratio fervorum fecit j^^^truru^ 
ad quaerendam opprimendamtjae eam Ma« 
iiius Acilius praetor, cui inter ci\nes pere^ 
grinofque jurifHiftio obtigerat , cum tma ex 
duabus le^one urbana miffus , alios jan» 
congregatos pugnando vicit ; ex his muhr 
occifi , muhi capti : alios verberatos cru-r 
cibus afHxit , qui principes conjuratiottrs 
fuerant : alios dominis refthuit; Confu;les BoUR^^ 
in provincias profedi funt. Marcellum Bdio-» ^^X'f.- 
rum ingreffum fines , fatigato per diem to- 
ium milite via facienda, caftra in tumulo 

Suodam ponentem , Corolamus , regulus 
oiorum, cum magna manu adortus ad 
tria millia hominimi occidit ; & iliuftres 
viri aliquot in illo tumulmario proelio co^ 
cidenint , inter quos prafe6H fi)ci3m ^ Ti.. 
Sempronius Gracchus , M. Junius Silanu^ y, 
Sc tribuni militum. de legione fecunda ,, 
A» OguTrtias 6c P. Cfaudius jcaftratame» 



6byGoog\e* 



184 T. L I r i I 

■>e!S9 tb Romanis impigrl permunita tetenta^ 
uq'}%^ que , quum hoftes a profpera pugna h^ 
<^uidquam oppugaaiTent. Scativis deinde 
eifdem per mes aliquot fefe tenuit , dum 
& faucios curaret , & a tanto terroire ani- 
mos milimm reficeret. Boii, ut eft gens 
fninim^ ad mors ta&dium pati ens , in cai^ 
r^erMtella fua vicofque dilapfi funt. Marcellus 
^< /«/L- Pado confeftim traiedo , in agrum Comen- 
krikms. f^ijj ^ yjjj Infubres , ComenUbus ad arma 
excitis , caftra Kabebant , ducit legianes ; 
in ipfo itinere proelium committunt ; &L 
primb adeo acriter invaferunt, ut anteii- 
^nanos impulerint. Ouod ubi animadver- 
^ tit , veritus ne moti lerael pellerentur , co- 
bortem Marforum oppofuit, & equitum 
Latinorum omnes turmas in hoftem enu- 
fit. Quorum quum primas fecundufque im- 
petus retudiflet inferentem fe ferociter hof 
tem I confirmata & rellqua acies Romana 
.reftitit primb , deinde ligni acriter intu- 
Kt : nec ultra fuftinuerunt certamen Gzlli » 
>quin terga verterent, atque effusfe fuge- 
rent. In eo proelio fupra quadraginta mil- 
lia hominum caefa, Valerius Antias fcri* 
bit ; & quingenta feptem figna militaria 
capta , & carpenta quadringenta triginta 
duo , & aureos torques multos , ex quir 
bus unum magni ponderis Claudius. in Ca« 
pitolio Jovi donum in aede pofitum fcri- 
oit. Caftra eo die Gallorum expugaata dir 
reptaque ^ & Comum oppidum intra die» 



dbyGoogle 



LiBER XXXIII. 185 

pft&cos captum. Caftella inde duodetriginta 1* 

ad confulem defecenint. Id quoque mter ^^qX^ 
fcriptores ambigitur, utrum in Boio5 prius, 
an infubres , conful exercitum induxerit , 
adverfamque profperl pugn4 obKterave- 
rit ; an vi6^oria , ad Comum parta , dcfor- 
mata clade in Boiis accepta fit. 

XXXVII. Sub haec tam varii fortunS^ 
gefta , L. Furius Purpureo alter conful per 
tribum Sappiniam in Boios venit. Jam caf- 
tro Mutilo appropinquabat , quum, veri- 
tus ne intercluderetur fimul a Boiis Liguri- 
bufque , eadem vi^, qui adduxerat , redu- 
xit , & magno circuitu per aperta , eaque 
tuta loca , ad collegam pervenit. Dein junc- Uttrfi» 
tis exercitibus primtim Boiorum agrum uf- ^pj^;^ 
que ad Felfinam oppidum populantes per- Hr^i /'o- 
agraverunt. Ea urbs , ceteraque caftella , ^** *'"'* 
& Boii fer^ omnes , praeter juventutem , 
Guae praedandi causa in armis erat (tunc in 
ctevias fylvas recefferat ) in deditionem ve- 
nerunt. In Ltgures deinde tradud^us exet^ 
citus.Boii negligentiiis coaftum agmen Ro- 
manorum , quia ipfi procul abeffe videren- 
tur , improvisb aggreffuros fe rati , per oc- 
cultos faltus fecuti funt ; quos non adepti , 
Pado repent^ navibus trajefto , Laevos Li- 
buofque quum pervaftaffent , redeuntesinde 
Ligurum extremo fine , cum agrefti PJ'»- 
da , in agmen incidunt Romanum. Cele- 
rius proelium acriufque commiffum, quam 
il tempore locoque ad certaaiea deftioa» 



dbyGoogle 



i86 T. L I r t I 

•==to$, praeparatis animis concurriiTent. Ibi 

J!c'.'i^ quantam vim ad ftimulandos animos ira 

Fiiicim-haberet, apparuit ; nam ita caedis magi^, 

Si«r" quam vi^oriae avidi pugnarunt Romani , 

ut vix nuntium cladis hofti relinquerent, 

Ob eas res geftas , confulum litteris Ro- 

mam allatis, fupplicatio in triduum de^ 

Marw/- creta eft. Brevi pbft Marcellus Romam ve- 

iriii"^' *iit ; triumphufque ei magno confenfu Pa- 

fhM, trum eft decretus. Triumphavit in magif- 

tram de Infubribus,Comenfibufque. Boio« 

nim triumphi fpem collegae reliquit ; quia 

ipfi propri^ adveria pugna in ea gente eve- 

nerat , coUegae fecunda. Muha IpoUa hoC* 

tium captivis carpentis traduda ; multa mi« 

litaria ugna lata , .setis trecenta Vjginti mil- 

lia , argenti bieati ducenta trigtnta quatuof 

millia : in pedites fmgulos dati ofRngemi 

aeris : triplex equiti , centurionique. 

^atio- XXXVlII. Eodem anno Antiochus rex» 

€hHi A^ quum hibernafFet Ephefi , omnes Afiae ci- 

vitates in antiquam mipeni tormulam re- 

digere eft conatus : reUquas quidem, ant 

quia locis planis pofitae erant , aut quia pa- 

rum mcenibus armifque ac juventuti .fidc- 

bant , haud difHcuker jugum accepturas. 

Smyrna & Lampfacus Hbertatem ufurpa- 

bant ; periculumque erat , ne , fi concef^ 

fum his foret , quos in Theba Smymam in 

JEolide loniaque , I^ampfacum in Hellef- 

ponto, aUae urbes fequerentur. Igitur & 

ipfe ab Epheib ad Smyrnam obudendaoi 



capare 
nititur. 



dbyGoogle 



LiBER XXXII L 187 

fnUit ; & qua Abydi copis erant , prae- . 1 . " 1 

fidio tantiim modico relido , duci ad ^^.^4, 

Lampracunr oppugnandum juilit. Nec vi 

tantiim terrebat ; fed per legatos leniter 

alloquendo caftigandoque temeritatem & 

pertinaciam , fpem conabatur facere , brevi 

quas peterent habituros ; fed quum fatis 

oc iplis y & omnibus aliis appareret , ab 

rege impetratam eos libertatem , non per 

occafionem raptam habere. Adversbs quae 

refpondebant, Nihil neqne mirariy neque 

fuccenftre Antiochum debere , Ji fpem liher- 

tatis differri nonfatis aquo animo paterenr- 

tun ipte initio veris, navibus ab Ephefo Chtrf— 

profeaus , Hellefpontum petit : terreftres ""Jpru^' 

copias Madytum trajicit, Cherfoneii ur- 

bem : terreftri navalem exercitum junxit : 

&, quta clauferant portas, circumd-edit 

moenia araiatis ; & jam opera admoventi,, 

deditio eft fa^a : idem metus tum inco- 

lentes alias Cherfonefi urbes in deditionem 

dedit. Lyfimachiam inde omnibos fimttl 

navalibus terreftribufque copiis venit ; quam 

quum defertam ac ftratam prop^ ruinis 

inveniffet ( ceperant autem direptamque 

incenderant Thraces paucis ant^ annis) cu*- 

pido eum reftituendi nobilem urbem , & 

loco fitam opportuno , cepit. Itaque omrti 

cura fimul eft aggreftiis , & teda murof- 

que reftituere , & partim redimere fervien- 

tes Lyfimachienfes , partim fuga fparfos f'^^^'^ 

per H^ttefpQntum Qi^rfQnefmnque eonsr«/u"^iu 



dbyGoogle 



i r I I I 



i88 r, L 

«■99 qiurere contraliereque, pardm novos co^ 
1UC.I96! lo»os>fpe commodorum propofita , adfcri' 
' bere , & omni modo frequentare : (imulut 
Thracum fummoverecur metus » ipfe parte 
dimidii terreftrium copiarum ad depopu- 
landum proxima Thraciae eft profe^, 
partem , navalefque focios otnnes reliquit 
m operibus reficiendae urbis. 
Lti»t0. xXXIX. Sub hoc tempus & L. Comc- 
'i^Hj^ hus miflus ab fenatu ad dirimenda inter 
'tiTchlr Antiochum Ptolemaeumque reges certami- 
*•«•! na , Selymbriae fubftidt ; & decem le^ar 
«'^*- torum P. Lentulus a Bargyliis , P. ViJlius 
& L.Terentius a Thaflo , Lyfimachiam 
petierunt ; e6dem 6c a Selymbria L.G>r' 
nelius , & ex Thracia po|l paucos dies An- 
tiochus convenerunt. Primus congreiTus cum 
legatis, & deinceps inviptio benigna & 
hofpitalis fuit. Ut de mandatis , Aamque 
prxfenti Afiae agi coeptum eft , animi exaf 
perati funt. Romani , omni^ ada ejus , ex 
quo tempore e Syria clafle folviiTet , dif^- 
plicere fenami non diffimul|bant , reflitui- 
que Ptolemaeo civitates omt^s , quae ditio- 
nis ejus fuiflent, squum ceinfebant. Nam 
^uod ad eas civitates attinereij quas a Phh 
lippo pojfejfas Antiochus per occafionem^ 
averfo Phiiippo in Romanum ^ellum , inter- 
cepijfet , id verb ferendum nori ejfe , Roma^ 
nos per tot annos terra marique tanta peri' 
cula ac labores exhaujijfe , Antiochum belH 
■pramia Aaberc, Sed ut in Afiam advcruiU 



dbyGoogle 



LlBBR XX XI 11. i%<) 

ejus diffimulari ab Romanis , tamquam ni- ^sssssss 
hil ad eos pertinens , fotueiit ; qubd jam ]^'q^^A\ 
etiam^ in Europam omnibus navalibus terrej^ 
tribufque copiis tranfierit, quantum a bello 
aperto Romanis abejfe ? Illum quidem , etuimfi 
in Italiam trajiciat , negaturum, 

XL. Ad ea rex , Satis jam ante videre 

fe Romanos inquirere , quid regi Antiocho 

faciendum ; at , quoufque terra marique pro* 

grediendum fuerit ipfis , non cogitare. Afiam 

nihil ad populum Romanum pertinere ; nec 

magis illis inquirendum ejfe , quid Antiochus 

in Afia , quam Antiocho , quid in Iralia 

populus Romanus faciat, Quod ad Ptole^ 

maum attineat , cui ademptas civitates que^ 

rantur ;fibi cum Ptolemao & amicitiam ejfe , 

& id agerefe ut brevi etiam affinitas jungO' 

tur, Nec ex Philippi quidem adverfa fortuna 

fpoUa ullafe petijfe ; aut adversus Romanos 

in Europam trajecijffe, [ fed ut Cherfonefi 

urbes & loca recuperaret : quam, quum 

Lyfimachi ] fuerit ( quo vifio omnia , qua 

illius fuiffent , jure belli Seleuci faEla fint ) 

exiflimare fu(Z ditionis ejfe. Occupatis ma" 

joribus fuis rerum aliarum alid curd, primb 

qu(zdam ex his Ptolemceum , deinde & Phi^ 

lippum y ufurpando aliena , pojfedijfe ; ficut 

quadam exproxima Thracia, qua indubitatk 

Lyfimachi juerint, Ad ea facienda in anti^ 

quum venijfe ; & Lyfimachiam , deletam 

Thracum impetu, de integro condere , ut Se- 

leucus filius eam fedem regni habeat* 



dbyGoogle 



190 T. L i r t I 

e-.-f .' XLI. Mis difceptationibus per dies att* 
«^c 106 ^^^ habitis , ruitior fine uUo fatis certo 
VR««-auftore allatus de morte Ptolemaei regis, 
^'fJt^f ut nullus exitus imponeretur fermonibus ; 
nam'diflimulabat pars utraque fe audiffe : 
& L. Cornelius , cui legatio ad duos re- 
ges , Antiochum Ptolemaeumque « mandata 
erat , fpatium modici temporis ad conve- 
niendum Ptolemasum petebat, ut» priuf- 
quam inoveretur aliquid in nova pofTef&one 
regni , perveniret in ^gyptum ; & Antio- 
chus fuam fore ^gyptum , fi tum occafio 
eflet y cenfebat. Itaque dimiflis Romanis » 
relidoque Seleuco filio cum terreftribus 
copiis ad reftituendam , ut inflituerat^ Ly- 
fimachiam ; ipfe omniclafle nav^ansEphe- 
fum , legatis ad Quintium mims , qui ad 
fidem de focietate agerent , oram Ahae le- 
gens , pervenit in Lyciam ; Patarifque co- 
cnito vivere Ptolemasum , navigandi qui- 
dem in JEgyvtam omifTum con^lium eft* 
Cyprum nihilominus tendens, Quum Che* 
Hdonium promontorium fuperallet , pau* 
lifper feditione remigum eft retentus in 
Pamphylia circa Eurymedontem amnem. 
Inde profeftum eum ad capita ( quae vo- 
cant ) Sari fluminis foeda tempeicas oborta 
prop^ cum onmi clafTe demerfit : multae 
naves eje6^ae ; multae ita hauflas mari , ut 
nemo in terram enaverit. Magna vis ho- 
minum ibi interiit , non remigum tantiun 
inilitumque ignotorum , fed etiam infi- 



I 



dbyGoogle 



LiSER X XXI II. 191 

fnium amicoFum. CoUef^is reliquiis nau- '-jujua 
ragii, quum res non in eo effet, ut Cy-JJ^^J^' 
pnim tentaret , minus opulento agmine , 
auam profe^tus erat , Seleuciam rediit : ibi 
iubducL navibus ju(Iis(jam enim &hiems 
inftabat ) ipfe in hiberlia Antiochiam pro- 
ceflit. In hoc ftam regum erant res, 

XLII. Rom^ eo primum anno trium- Triun- 
viri epulones fa^i,C. licinius Lucullu.szi^M?''' 
tribunus, qui legem de creandis his tule- 
rat , P. Manlius , & P. Porcius Laeca : his 
triumviris, item ut pontificibus , lege da- 
tum togae prastextas habends jus. Sed ma- 
gnum certamen cum omnibus facerdotibus 
eo anno fiiit quaeftoribus urbanis , Q. Fa- 
bio Labeoni Sc L. Aurelio. Pecunia opus 
erat , qubd uhimam penfionem pecuniae in 
bellum coUatae perfolvere placuerat priva- 
jtls. Quaeftores ab auguribus , pontificibuf- Trihutum 
que , <Juod ftipendiam per bellum non do^tb^" 
contulillent , petebant; ab facerdotibus tri- /•'»«««• 
' buni nequidquam appellati , omniumque 
annorum, per quos non dederant , exadum 
eft. Eodem anno duo mortui pontifices , 
novique in eorum locum fuffefti , M. Mar- 
cellus conful in locum C. Sempronii Tu- 
ditani , qui praetor in Hifpania decefferat ; 
& L. Valerius in locum M. Comelii Ce- 
thegi. £t Q. Fabius Maximus augur mor- 
tuus eft admodum adolefcens, priufquam 
ullum ma^ratum caperet ; nec eo anno 
augur in ejus locum eft fuffedlus. Comitia c^muisi 



dbyGoogle 



191 r. L 1 r I i 

s ■ .i:, inde confularia habita a M. Marcello cofl- 

^cVdb ^"^^ ' creati confules L. Valerius Flaccus , 

' M. Porcius Cato. Praetores inde fa6H C. Fa- 

bricius Lufcinus , C. Atinius Labeo , Cn. 

Mantius Vulfo , Ap. Claudius Nero » P. 

Manlius « P. Porcius Laeca. .£diles curules , 

M. Fulvius Nobilior & C. Flaminius , tri* 

tici decies centum millia binis aeris populo 

diviferunt : id C Flaminii honoris causi 

ipfius , patrifque , advexerant Siculi Ro- 

mam. Flaminius gratiam e)us communi^ 

caverat cum collega. Ludi Romani & ap- 

parati magnific^ funt , & ter toti inftau- 

rati. ^diles plebis Cn. Domitius Aheno- 

barbus , & C Scribonius Curio , multos 

pecuarios ad populi judicium adduxerunt : 

tres ex his condemnati funt : ex eomm 

multaticia pecunia aedem in infula Fauni fe- 

cerunt. Ludi plebeii per biduum inftaii- 

rati , 6c epuium fiiit ludorum causa. 

._- XLIIL L. Valerius Flaccus & M. Por- 

J^'^ ;5^^7- cius , quo die Magiftratum inierum , de 

*L.\i-provinciis quum ad fenatum retuliflTenty 

M.**pir- tatres cenfuerunt , Quum in Hifpania tanr- 

^Prowf- tum^lifcertt hcllum , utjam con/ulari & duce 

€ia, ^ excrcitu opus effet , placere , confuUs Hif^ 

paniam citeriorem & Itatiam provincias aut 

comparare interfe^ autfortiri, Utri Hifpania 

provincia eveniffet , eum duas lepones & quki- 

que millia focium Latini nominis , 6* quin^ 

gentos equites fecum portare , & naves lon» 

gas viginti dueere. AUer conful duas legio^ 

nes 



dbyGoogle 



LiBER XXXI 11. 195 

ntsfcnbtrtu Ifis Galliam provinciam obti" ■ , ■" 
mri /atis effe , fradis proximo anno Infu-^-^^^f- 
brium & Boiorum animis, Cato Hifpaniam , ' ' 
Valerius Italiam eftfortitus* Praetores dein- 
de provincias fortiti , C. Fabricius Lufci- 
nus urbanam, C. Atinius Labeo pereeri- 
nam , Cn. Manlius Vulfo Siciliam , Ao. 
Claudius Nero Hifpaniam ulteriorem , r. 
Porcius Laeca Pifas , ut ab tergo Liguribus 
eflet: P.,Manlius in Hifpaniam citeriorem 
adjutor confuli datur. T. Quintio , fufpec- 
tis non foliim Antiocho & iEtolis , fed 
etiam Nabide LacedaBmoniorum tyranno , 
prorogatum in annum imperium eft, duas 
iegiones ut haberet : in eas fi quid fup- 
plementi opus eftet, confules fcribere, 6c 
mittere inMacedoniam juffi. Ap. Claudio 
praeter legionem , quam Q. Fabius habue- 
rat , dao millia peditum , &L ducentos equi- 
tes novos conicribere permiffum. Par nii- 
merus peditum equitumque novorum P. 
Manlio in citeriorem Hifpaniam decretus ; 
& legio eadem, quae fuerat fub Minucio 
praetore , data. Et P. Porcio Laecae ad Etm- 
riam circa Pifas duo millia peditum, 6c 
quingenti equites ex Gallico exercitu de- 
creti. In Sardinia prorogatum imperium 
Sempronio Longo. 

XLIV. Provinciis ita diftributis , confu- p^t^ 
les , priufquam ab urbe proficifcereniur ,^^^Jj;j 
ver lacrum ex pontificum juifu fecere , ^«jflT. 
quod A. Comelius Mammula praetor vo- 

Tomus V. I 



dbyGoogle 



194 ^* L 1 V i 1 

a.-g^ verat de fenatfis fententia populique juiTu 5 
^•c.?57- Cn. Servilio , C. Flaminio confulibus : an- 
''^^ nis pbft uno ac viginti fadum eft , quam 
vomm. Per eofdem dies C. Claudius , Ap. 
filius , Pulcher augur in Q. Fabii Maid- 
;mi locum , qui priore anno mormus erat , 
le^his inauguratufque eft. Mirantibus jam 
vulgb hominibus , quod Hifpania movif- 
Tisi e fet , bellum negligi , litterae a Q. Minucio 
Sc^*"" allatae funt , Se ad Turbam oppidum cum 
SifitiL Sudarc & Befafide, imperatoribus Hifpatdsy 
fi§nis coUatis profpere pugnajfe ; duodecim 
millia hoftium caja ; Budarem imperatorem 
captum ; ceteros fiifos fugatofque^ His litte- 
ris le&is , minus terroris ab Hifpanis erat , 
unde ingens bellum exfpedatum fuerat* 
Omnes cur» , poft advenmm utique de- 
cem legatorum , in Antiochum regem con- 
verfae. ni , expofitis priiis , quae cum Phi- 
Jippo a£^a effent, & quibus kgibus data 
pax , non minorem belli molem reftare ab 
Antiocho docuerunt. Ingenti clajfe, ^g^eao 
terreftri exercitu, in Europam eum trajecijfe : 
nifi avertiffet vana fpes , ex vaniore rumore 
orta , Mgypti invadendst , mox bello Grct^ 
ciam arfuram fuijfe ; ruque enim ne JEtolos 
quidem quieturos , quum ingenio inquietam, 
tum iratam Romanis gentem, Harere & aliud 
in vijieribus Gracia ingens malum,Nabin, 
nunc Lacedamoniorum , mox, fi liceat, uni» 
verfz Gracia futurum tyrannum ; avaritid & 
crudelitate otnnes farad cdch^aios . tyrannos 



\ 



KjbyGoogle 



LiSER XXXI 11. 195 

^uantem. Cui J! Argos, vetut arctm Pelo» m 
ponmefo impojiiam, tcnere liceat, deportatis "r'{^!* 
in Italiam Romanis exercitibus, nequidquam. *' 
libtratam a Philippo Graciam fire ; pro 
rege , fi nihil aliud > longinquo g v^inum 
iyrannum dominum habituram, 

XLV. Haec quum tum ab gravibus 
au£^oribus , tum qui omnia per feipfbs 
explorau referrent, audirentur, major res, 
quod ad Antiochum attineret, maturanda 
jna^s , quum rex quacumque de caufa iti 
Syriam concefliiTet, de tyranno confiilta* 
tio vifa eft. Quum diu difceptatum eflet^ 
iitrum jam caufae fatis videretur, cur de- 
cerneretur , an permitterent T. Quintio ; 
fluod ad Nabin Laceddemonium attineret, 
faceret qus e republica cenferet efle, 
permiferunt , eam rem efie rati , quae ma-* 
turata dilatave non tam magni momenti 
ad fummam rem populi Rbmani eflet : 
snagis id animadvertendum efle» auid An« ji^gt 
nibai & Girthaeinienfes , fi cum Antiocho ^ ^^- 
ortum foret beflum, a^hiri eflent. Adverfae nui/^* 
Aniubali fa£Bonii homines principibus Ro-^"^'"**' 
jnanis , amicis quifque fuis , idenudem fcri* 
hebant , Nuntios litterafque ab Annibale 
^d Antiochum miffas, & ab rege ad eum 
clam legatos veniffe. Ut feras quafdam 
numquam mitefcere y fic immitem /itnvlacabi^ 
lem ejus viri animum effe : marce/cere otio 
fituque civitatem queti eum^ & inertid operis; 
f^cc finc armomm /onitu txcitari poffe. 

lij 



dbyGoogle 



T96 T. L I r t 1 

e=~=rHxc probabilia memoria prioris belli,' 

tJ.c.f57. per unum illum non magis gefti, quam 

' *'' moti , faciebat. Irritaverat etiam recenti 

fado multorum potentium animos. 

7i/^ic«i XLVL Judicum ordo Carthagine el 

giZ Vx tempeftate dominabatur ; eb maxime^qubd 

^«li?"" iidem perp6mi judices erant« Res , fama , 

fafiyAa- vitaque omnium in illorum poteftate erat : 

ci^trA, qui unum ejus ordmis , idem omnes ad* 

verfos habebat ; nec accufator apud judi- 

ces infenibs deerat. Horum in tam impo- 

tenti regno (nemie enim civiliter nimiis 

opibus utebantur) prstor fadus Annibal , 

vocare ad fe quaeftorem. Idem pro nihilo 

habuit ; nam & adverfae fa6^ionis erat ; 

. & , quia ex quxftura in judices , poteh- 

tifSmum ordinem, referebantur, Jam pro 

fiituris mox opibus animos gerebat. £nim<- 

vero indignum id ratus Annibal , viatorem 

ad prehendeiidum quxftorem mifit ; fiib- 

du£tumque in concionem , non ipfum ma- 

gis , auam ordinem judicum , prae quorum 

luperbia atque opibus nec leges quidquam 

cuent, nec magiftratus, accufavit. Et, ut 

fecundis auribus accipi orationem animad- 

vertit , & infimorum quoque libertati gra- 

vem efle fuperbiam eorum ; legem extem- 

plo promulgavit permlitque, Ut infingulos 

dnnos judices legercntur ; ne quis biennium 

continuum judex ejjet. Ceterum , quantam 

eo fafto ad plebem inierat gratiam , tantum 

snagns partis principujn offendebat animosw 



dbyGoogle 



LiBER XXXI 11. 197 

A<l}ecit aliud , quod , bono publico , fibi i- ^ 

proprias fimultates irritavit. Ve6ligalia pu-i|;(;;JJ^;, 
blica partim negligenti^L dilabebantur ; par- 'jSrarn 
tim praedse ac divifiii principum quibufdam Zldtw 
& magiftratibus erant : quin & pecunia , ><««•*'''• 
quae in fiipendium Romanis fiio quoque 
anno penderetur , deerat , tributumque 
grave privatis imminere videbatur. 

XLVII. Annibal poftquam , ve6^igalia 
quanta terreftria maritimaque eflent, & 
in quas res erogarentur , animadvertit , & 
quid eorum ordinarii reipublics ufiis con- 
iumerent, guantum peculatus averteret; 
omnibus reuduis pecuniis exa£lis , tributo 
privatis remiflb , iatis locupletem renipu- 
blicam fi>re ad vedigal prxftandum Ro- 
xnanis pronuntiavit in concione, & praefti- 
■rit promifliim. Tum verb ifti , quos pave- 
rat per aliquot annos publicus peculatus , 
"velut bonis ereptis , non fiirto eorum ma- 
nibus extorto , infenfi &, irati Romanos in 
Annibalem , & ipfos caufam odii quaeren- 
tes , inftigabant. Itaque , diu repugnante J^^^^ 
Scipione Africano , quia parum ex populi f^m 
Romani dignitate efle ducebat, fubfcribere ^^?';;,*^* 
odiis accuiatibnibufque Annibsdis, & faftio- yi ««- 
nibus Carthaginienfium inferere publicam TmuU^ 
au6toritatem , nec fatis habere bello vicifle ^*"** 
Annibalem , nifi veluf accufatores calum- 
niam in eum jurarent, ac nomen deferrent, 
tandem pervicerunt, ut legati Carthagi- 
uem mitterentur, qui apud lenatum eorum 

I iij 



dbyGoogle 



19S T. L I r I 1 

■BBss argoereiit Amubalem cmn Antiocho rege 
^'^'H'« coafilia belli £u:iendi inire. Legati tres 
^ ''^* miffi , C Servilios 9 M. Clan^s Marcelliis , 
Q.Terentins Colleo : qoi qonm ▼emflent, 
ex confilio inimicomm Annibalis,qnaeren- 
tibos cau(am adventds , dici juiTemnt, re- 
nifle ad controverfias , quae cum Mafiniflk 
rege Nomidamm Canbaginienfibns eflent, 
dirimendas : id credimm vulgb. Annibalem 
nnum fe ped ab Romanb non falld^at ; &L 
iu pacem Cartha^ienfibus datam efle, at 
inexpiabile bellum adversiis fe unnm ma- 
neret. Itaque cedere tempori , & fortunae 
fiatuit ; & , praeparatis )am omnibus anti 
ad fiigam, obverfams eo die in foro aver- 
tends fnfpicionis causl, primis tenebris 
veftitu forenfi ad portam cum duobus co- 
mitibus ienaris confilii eft egreflus. 
''«As'^ XLVIU. Quum equi , quo in loco juffi 
Anau,ai. ^^^ ^ prgeftb fujflent , noae vii cita re- 
gionem quamdam agri Vocani tranfgreA 
lus , poflero die man^ inter AchoUam &C 
Thapfum ad fuam turrim pervenit. Ibi 
eum parata inflrudaque remigio excepit 
navis : ita Afirici Annibal ex^eflSt , faeplus 
patriae, quam fuorum eventus miferatus. 
£lo die in Cercinam infulam trajecit ; ubi 
quum in porm naves aliquot onerarias' 
cum mercious inveniflet, & ad egrefliim 
eum e nave concurfus falutantium efiet 
fadus ; percontantibus legatum fe Tyrum 
dici }uifit : veritus tamen , ne qua earom 



dbyGoogle 



Ljber XXXI IL 199 

naris node profeda Thapfum aut Achol- -shss* 

lam nuntiaret, fe Cercinae vifum, facrificio ^c UV* 

apparari juflb , maejilros ndvium merca- 

torefque invitari )umt ; & vela cum an« 

tennis ex navibus corrogari , ut umbra 

(etenim media aftas fort^ erat) ceenanti- 

bus in littore fieret.Quantum res &tempus 

patiebantur, apparatae celebrataeque e)us . 

diei epttlae funt ; multo^ue vino in ferum 

nodis convivium produdum. Annibal , 

quum primiim fallendi eos, qui in porta 

erant, tempus habuit^ navem folvit : ceteri 

fopiti quum poftero die tsmdem ex (omno 

pleni crapulae furrexiffsnt, id quod ferum 

erat, aliqoot horas remis tn naves coUocai>> 

dis , & aptandis armamentis abfumpferunt. 

Girthagine & muhitudinis, affiietae domum 

Annibalis firequentare , concurfus ad vefti* 

bulum aedium eft ladus ; & , ut non com* 

parere eum vulgatum eft, in forum turba 

convenit, principem civitatis quaerentium : 

&'alii fugam confciffe (id quod erat) alii 

fraude Romanorum interfemm, idque tas& 

gis , ferebant ; variofque vultus cerneres ^ 

ut in civitate aliorum alias partes foven-* 

tium fadKonibus, Vifum deinde Cercinae 

eum,tandem allatum efL 

XLIX. Romani legati quum in fenatu 
expofuiflent , Compenum Patribus Romanis 
ejft, & PhUippum regem anti, ab Annibale 
maximl accenfiim , bellum populo Remano 
ficijfe , & nunc Utteras nuntiojque ab eo ad^ 

I iv 



dbyGoogle 



\oo T.Lirii LiB.XXXIIL 

■jj — L Antiochum regem profeSios ; haud qutetumm 

Uc'5'^* /i«/i, quam hellum toto orbe terrarum confcif' 

* feu Ne his debere impune ejfe, fi fatisfacere 

Carthaginienfes poputo Romano vellent, nihil 

eorum fud voluntate , nec publico confilio 

faQum effe : Carthaginienfes refponderunt , 

quidquid sequum cenfuiirent Romani , fa£h}- 

ros effe. Annibal profpero curfu Tyrum 

pervenit ; exceptufque a conditoribus Car- 

thaginis, ut alia patria, vir tam clarus omni 

genere honorum, paucos moratus dies, An- 

tiochiam navigat : ibi profedhim jam regem 

quum audiffety & filium ejus folenne ludo- 

rum ad Daphnen celebrantem conveniflet, 

comiter ab eo exceptus, nullam moram na- 

Ttrvtni vigandi fecit. Epheli regem efl confecutus , 

'^^~ 'fluduantem adhuc animo , incertumque de 

Romano bello ; fed haud parvum momen- 

tum animo ejus ad moliendum adventus 

Annibalis fecit. ^tolorum quoque eodem 

tempore alienati ab focietate Romana ani* 

mi lunt ; quorum legatos Pharfalum & Leu- 

cadem, & quafdam alias civitates ex primo 

foedere petentes, fenatus ad Quintium re- 

jecit. 



mdAn.i 



dbyGoogle 



E P I T O M E 
LIBRI XXXIV LIVIANI. 

JLjEX Oppia , quam C. Oppius tribunus 
plebis bello Punico de finicndis matronarum 
cultihus tulerat , cum magna contentipne 
abrogata eft ; quum Porcius Cato au&or 
fiiijjet, ne ea lex aboleretur. Is , in ffi/pa" 
niam profeStus , bello, quod Emporiis orfus 
eft , citeriorem Hifpaniam pacavit, T. Quin" 
tius Flaminmus bellum adversus Lacedamo- 
nios & tyrannum eorum . Nabidem profperh 
geftum, datd iis pace, quatem ipfe voluit, 
liberatifque Argis , qui fub ditione . tyranni 
erant, finivit. Senatus tune primum jecretus 
a populo ludos fpedavit : ut id fieret, Sex. 
j^lius PiZtus & C. Comtlius Cethegus cen-^ 
fores intervenerunt , cum indignatione plebism 
Colonia plures deduBtE funt. M. Porcius 
Cato de Hifpania triumphavit. Res pnzterea^ 
in Hifpania , & advefsus Boios & Infubres 
Gallos feliciter geftce referuntur. T. Quiritius 
FlamininuSy qui Philippum Macedonum regem 
d* Nabidem Lacedamoniorum. tyrannum vice^ 
ra$9 Graciamque omnem liberaverat, ob hanc 
rerum geftarum multitudinem triduo triumpha- 
vit, Legati Canhaginienfium nuntiaverunt , 
AnnibaUm , qui ad Antiochum confugerat » 
bellum cum eo moUri^ Tentav^rat amm 

Iv 



dbyGoogle 



aoi T. L I r I i 

Annlbal ptr Ariftonem Tyrium, fine Utteris 
Carthapnem mijfum, ad rebellandum Pcenos 
cofuitare* 

LIBER XXXIV. 



«« ■ L Anter bellorum fnagnorum, aut Tir* 
•lc.i^f*. <lum finitorum , aut immineatium cnras , 
tSnTdl "^^^''ceffit res parva diftu , fed quaB ftudiis 
lelToj^ ht magnum certamen exceiTerit. M. Funda* 
'"' nius & L.Valerius tribuni plebel ad ple- 
bem tulerunt de Oppia iege abroeanda* 
Tulerat.eam COppius tribunus plebis, 
Q. Fabio , Ti. Sempronio confulibus , in 
snedio ardore Punici belli , Ne qua muiier 
plus femunciam auri haberet; neu veftimentQ 
verficolon uteretur ; neu junHo vehiculo in 
urbe oppidove, aut propius inde miUepaJfus, 
jufi facrorum publicorum caufd , veheretur» 
M. & P. Junii Bruti tribuni plebis legem 
Oppiam tuebantur, nec eam fe abroeari 
pafluros aiebant. Ad fuadendum difruaaen- 
cumque multi nobiles prodibant» Capito- 
lium turbl hominum faventium adyerfan« 
tiumque legi complebatur. Matronae nuM 
Bec au£k>ritate , nec yerecundi& , nec im- 
perio yirorum , jcontineri limine poterant : 
emnes yias urbis aditufque in forum ob- 
£debant , yiros defcendentes ad forom 
orantes , ut florente republicsl , crefcente 



dbyGoogle 



LlBEK XXXIK lOJ 

ui dies privata ommum fortunsL , matronis ■■ i fa 
quoque priftinum omatum reddi pateren-^-^ 5^7« 
tur. Augebatur hsc frequentia mulierum *' ' ^ * 
in dies ; nam etiam ex oppidis concili»- 
bulifque conveniebant* Jam & confules 
prstorefque & alios magiflratus adire & 
rogare audebant : ceterum minim^ exora- 
bilem alterum utique confulem M. Por- 
cium Catonem habebant, qui prb lege, 
quae abrogabatur, ita differuit. 

11. Si in fua^ quifque nofflrum mairtfami' Oratio 
/?« , Quirites , jus & majeftatem viri retinen co/,"^ro 
inftituiffet , minus cum wdverfis feminis ne- ^*f ' ^/^ 
gotii haberemus : nunc domi viSla liberias 
noftra impotentid muliebri^ hk quoque in 
foro ohtentur 6* calcatur ; & , quia fin^las 
fuftinere non potuimus , univerjas horremus^ 
Equidemfabulam & fifiam rem ducebam effe ^ 
virorum omne genus in aliqua infula conju^ 
ratione muliebn ab fflirpe fublatum ejfe, Ab 
nullo genere non fummum periculum effl,fi 
cottus , & concilia « & fecretas confitltatione^ 
effe finas, Atque ego vix fflatuerc apud ani^ 
mum meum poffum , utrum pejor ipfa res , 
4n pejore exemplo agatun Quorum alterum 
ad nos confuUs reliquofque magiftratus , alte^ 
rum ad vos , Quirites , magis pertineret : nam 
utrum e repuhlica fit , necne , Id quod ad vos 
firtur, veftra exiftimatio eft^ qui in fuffi-a" 
gium ituri eftis. Hctc confttmatio muUebris, 
Jivefudfpionteyfivt ^uShrihus vobis , M, Fwir 
daui & £. Valeri,fafta efi, haud duhie ai 

1 vj 



dbyGoogle 



104 ^* L I r I t 

1.11 cttlpam magjftratuum pertinens , nefch vo^ 
ic.T^ ^w, tribuni, an. con/ulihus , magis fit di^ 
' formis ; vobis ,fifeminas ad concitandas trir 
bunicias feditiones jam adduxiftis ; nobis , 
fi ut plebis quondam, fic nunc mulierumfe' 
cejjione leges accipienda funt, Equidem rion 
fine rubere quodam pauld ante per medium 
agmen mulierum inforum perveni, Qubd nifi 
me verecundia fingularum magis majeftatis & 
pudoris , qudm univerfarum , tenuijfet , ne 
compellata a confule viderentur, dixiffem : 
Qui hic mos eft in publicum procurrendi, &^ 
obfidendi vias, &viros alienos appellandi? 
Iftud ipfum fuos quaque domi regare non 
potuiftis ? An blandiores in publico , quam 
in privato , &^ alienis , qudm veftris , eftis ? 
Quamquam ne domi quidem vos, fi fui ju* 
fis finibus matronas contineret pudor^ qua 
leges hic ro^arentur^ abrogarenturve , curare 
decuit, Majores noftri, nullam , ne privatam 
quidem , rem agere feminas fine aitkore , vo» 
luerunt ; in manu ejfe parentum , fratrum , 
virorum : nos (fi diis placet) jam etiam rem' 
publicam capejfere eas patimur, & fi>ro pro» 
pk , & concionibus , G* comitiis immijceru 
Quid enim'nunc aliud per vias & compita 
faciunt , qudm rogationes tribunorum plebis 
fuadent , alict Ugem abrogandam cenfent ? 
Datefrenos impotenti natura & indomito ani^ 
mali, & fperate ipfas modum licentict faftu^ 
ras , nifi vos feceritis, Mmimum hoc conm 
^ft, qutt iniquo animo femina fibi aut mQrir 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 105 

\us dut Ugihus iftjunBa patiuntur : omnium -9= 
rerum libcrtatcm , immo licentiam {fi vtra ^-^-^ 
dicert volumus ^ dcfiderant. Quid tnim % fi * 
hoc expugnavennt , non tentabunt F Recen' 
fite omnia muliehria jura , quibus licentiam 
€arum alligaverint majores noftri , per qua" 
que fiibjecerint viris ; quibus omnibus con" 
ftriSas vix tamen continere poteftis, Quid ? 
fi carpere fingula , & extorquere, & exaquari. 
ad extremum viris patiemini , tolerabiles vo-. 
bis eas fore creditis ? Extemplo , fimul pa" 
res ejffe caperint , fiiperiores emnt, 

ifi. At, Herculcy ne quid novum in eas. 
rogetur , recufant : non jus , fed injuriam de» 
precantiw. Immo ut, quam accepiftis yjujif 
tis fujfragiis veftris legem , quam ufu tpt an» 
norum & experiendo comprohaftis , hanc ut 
abrogetis ; id efl , ut unam toUendo legem 
ceteras infirmetis. NuUa lex fatis commoda 
omnibus eft : id modb - quaritur , fi majori 
parti j& in fummam prodeft, Si , quod cui^ 
quam privatim officiet-jus , id deftruet ac de^ 
molietur, quid attinebU univerfos rogare le- 
ges^quas mox ahrogare^ in quos latafunt , 
pojjmt ? Volo tamen audire quidfit , propter 
quod matronct conjlemata procurrerunt in pu-- 
tlicum, ac vix/orofe & concione abftinent^ 
Ut captivi ah Annibale redimantur , parerv- 
tes , viri , liberi , fiatres earum ? ProcuL 
abeft, abfitque femper talis fortuna reipubli-- 
ca ; fed tamen quum fitit , negaftis hocpiis 
pmibus earum, At non pittas , nec lollir 



195% 



dbyGoogle 



2o6 T. L I r I I 

•saa-s-r citudo pro fuis , fed rtligio , congregavU easr 
ibfc*^. ioj. •^^'"f"* Idaam a PeJlinunte ex Phrygia ve- 
' nientem acceptunt funt. Quid honeftum diBu- 
faltem feditioni praUndkurmuUebti ? Ut 
auro & vurpurd fulgeamus , inquit ; ut car-, 
pentis ffeftis profiftifque diebus , vetut tnum-- 
phantes de lege viita & ahrogata , & captis^ 
& ereptis fuffragiis veftris , per urbem vec^ 
iemur : ne uUus modiis fumptibus, ne iu" . 
xuriaftt» Sape nu querentem de feminamm , 
fitpe de virvrum, nec de vrivatorum modb ,- 
fed etiam magiftratuum , Jumptibus audiftis ;- 
dhverfifque duobus vitiis , avaritid & luxu^ 
ridf civitatem laborare ; qua peftes omnia 
magna imperia everterunt. ffac ego , qub me-^ 
lior lasiorque in dies fortuna reipubUca eft , 
imperiumque crefcit , & jam in Graciatn 
Afiamque tranffcendimus ^ omnibus Ubidinum 
iUccebns repletas , & repas etiam aitreBa" 
mus ga^as , eb plus horreo , ne illa magis 
res nos ceperint , qudm nos ilias* Infefta , 
mihi cre<6tt,figna ab Syracufis illata fiuu 
kuic urbi ; jam nimis multos audio Corinthi 
& Athenarum Qmamerua laudantes miran" 
tefque , & antefixa fiBi&a deorum Romano^ 
rum ridenus. Ego hos malo propitios deos^ 
& ita fpero futuros , fi in fuis manere fedi^ 
hus patiemur. Patrum noftrorum memoridper 
legatum Cineam Pyrrhus non virorum modb , 
fed etiam muUerum , animos donis tentavit : 
nondum lex Oppia ad coercendam luxuriam 
mUebrem lata erat ; tanun nulla accepiu 



dbyGoogle 



LlBER XXXIF. XOJ 
^um caufam fuiffe cenfttis > Eadem fuit, p* 
^um majoribus noftns nihil de hac re ^^ "r*12i 
Janciendi : nulla erat luxuria, qum coerce^^' 
retur. Sicut antk morhos neceffe eft cognitos 
effe , quam remedia eorum ; fic cupiditates 
pnus natce funty qU^ l^^s^ qua iis mo- 
dum facerent. Quid legem Liciniam excita» 
^it de quingentis jugeribus , nifi ingens cu^ 
pido agros continuandi ? Quid legem Cin^- 
€iam de donis & muneribus , nift quia veiO^ 
galis jam & ftipendiaria plehes effe fenatui* 
cctperat ? Itaque minime mirum eft , nec Op^- 
piam , nec aliam uUam tum legem deftdero' 
tam effe , qua modum fumptibus muUerum' 
faceret, quum aurum & purpuram data &' 
oblata ultro non accipiebant, Si nunc cum 
illis donis Cineas urbem circumiret , ftantes 
in pubiico inveniffet , qua acciperent. 

iV* Atque ego nonnuUarum cupiditatum 
ne caufam quidemaut rationem inire pqffum : 
nam ut, quod alii liceat, tibi non bcert ^ 
aliquid fortaffe naturaUs aut pudoris aut iw 
eUgnationis habeat ; fic aquato omnium cul» 
tu , quid unaquaque veftrum veretur , ne in 
fe confpiciatur ? Peffmus quidem fudor eft 
vel parcimonia , vel paupertatis ; fed utrum- 
que lex vobis demit , quum id, qucJ habere 
non Ucety non kabetis. Hanc , inquit, ipfam- 
exaquationem non fero , illa locupUs, Cur 
non infignis auro & purpurd confpicior ? cur 
paupertas aliarum fub hac legis fpecie latet ^ 
ut quod habere non paffunt , habitura ^fi ih 



dbyGoogle 



2o8 T. L J r I I 

flBSBs ceret , fiuffi videantur ? Vultis hoc certamen 
^'^U7' uxorihus veflns injicere, Quirites ^ ut di^n^ 
*^^'tes id habere velint^ quod nuUa alia pof» 
fit i pauperes, ne oh hoc ipfum coTUenman^ 
tur, fupra vires fe extendant ? N^ , janul 
pudere , quod non oporut , cceperit ; quod 
oportet , non pudehk. Qum de fuo poterzt > 
parahit ; qua non poterit , virum roga^il» 
Miferum illum virum , & qui exoratus , ^ 
^ui non exoratus erit ! quum quod ipfe non 
dederit , datum ah alio videhit. Nuric vulgi^ 
aiienos viros rogant , 6- , quod majus eft , 
legem & fujfragia rogant , & a quihufdajn 
impetrant , adversus te,& rem tuam , & li" 
heros tuos inexorahiUs, Simul lex modum 
fiimptihus uxoris tuafacere defierit, tu num- 
quam facies. Nolite eodem loco exifiimare , 
Quirites , futuram rem , quo fitit, antequam 
lex de hoc ferretur. Et hominem improhum 
non accufaii tiuius eft , qudm ahfolvi ; 6^- 
luxuria non mota tolerahilior W^r, qudmi 
erit nune , ipfis vinculis , ficut Jera heftia^ ^ 
irritata , deinde emiffa. Ego nullo modo ahro^ 
gandam legem Oppiam cenfeo ; vos quod/a^ 
xitis , deos omnes fortunare velim^ 

V. Poft haec tribuni quoque plebei , qui 
fe intercefturos profeffi erant , ouum pauca 
in eamdem fententiam adjeciflent ; tuni 
L. 'flif L. Valerius pro rogatione ab fe promul- 
%b."ad- &^^ ^^^ differuit ; Si privati tantummodo ad 
yrsii fuadendum diffuadendumque id , quod a no^ 
6\7um, his rogatur, procejjiffent ^ ego quoque, qtiutti 



dbyGoogle 



LiBER XXXir. 109 

faus di&um pro utraque parte exiflimarem , i .m 

tacitus fuffragia veftra exfpeEiaffem ; nunc , J^r VV. 

quum vir gravijjimus conful M. Porcius , non *' 

auSloritate foliim , quet tacita fatis momenti 

habuiffet , fed oratione etiam longd & accu' 

ratd infeSiatus fit rogationem noftram ; ne* 

ceffum eft paucis refpondere : qui tamenplura 

verba in caftigandis matronis , quam in ro» 

gationenoftra dijffuadenda confumpjit; & qui" 

dem , ut in dubio poneret^ utrum id , quod 

reprehenderet , matrona fud fponte , an nobis 

au^oribus , feciffent. Rem defendam , non. 

nos ; in quos jecit magis hoc conful verbo 

tenus , qudmut re infimularet. Catum, &fi' 

ditiones, & interdum fecejponem muliebrem 

appeHavit , qubd matrona in publico vos 

rogajfent , ut legem in fe latam per bellum 

temporibus duris, in pace 6* florente ac heatd 

republicd , ahrogaretis, Verha magna , qunt 

rci augenda causd conquirantur ^ & hac, & 

alia ejfe fcio ; & M, Catonem oratorem non 

folum gravem , fed interdum etiam trucem , 

ejfe fcimus omnes , quum ingenio fit mitis^ 

Nam quid tandem novi matrona fecerunt ^ 

quhd frequentes in c^ufa ad fe pertinente in 

publicum procejftrunt ? Numquam ante hac, 

tempus in publico apparuerunt ? Tuas adver* 

siis te Origines revolvam. Accipe , quoties 

id fecerinty & quidem femper hono publko^, 

Jam a principio, regnante Romulo , quum^ 

Capifolio ah Sabinis capto , medio in foro 

fignis collatis dimicaretur, nonrtc intercurfn 



KjbyGoogle 



2IO T. L 1 r I t 

BaBHKs nuUfonamm inter acies duas prctUum ftda» 

JJ-^-J^"' tum eft ? Quid ? regihus exaSis , quum , Oh 

fiolano Marcio duce , legiones Voljcorum caf 

ira ad quintum lapidem pofuiffent ^ nonne 

id agmen , quo ohruta hac urhs tffet , «tf- 

tronct averterunt ? Jam , urhe capta a Gat" 

Usy quo rtdempta urhs eft ? nempc aurum 

matrona confenju omnium in puhlicum con^ 

tuUrunu Proximo heUo {^ne antiqua repe^ 

tam) nonne & quum pecunia opus fiiit ^ 

viduarum pecunia adjuverunt ararium , ^ » 

qtutm dii quoqtie novi ad opem ferendam 

duhiis rehus arceffifentur , matronct univerfa 

ad mare profeSa funt , ad Matrem Idaani 

accipiendam ? Dijfaniles , inquis , caufa 

ftint. Nec mihi caufas aquare propofitum eft: 

mhil novifa^m^purgare fatis efL Ceterum^ 

quod in rehus ad omnes pariter viros femi" 

nafque pertinentihus feciffe eas nemo mira- 

tus ejT, in caufa proprie ad ipfas pertinente 

miramur feciffe ? Quid atuem fecerunt ? Sw 

perhas , me Dius fidhts, aures hahemus ,Jia 

quum domini fervorum nonfaftidiant preces, 

nos rogari ah honeftis feminis indignamur^ ' 

VI. Venio nunc ad id^ de quo agitur : in 

quo duplex confulisoratio fiiit ; nam & k- 

gem ullam omnino ahrogari eft indignatus ; 

& eam pracipuh legem , qua luxurice mutit' 

hris coercenda causd lata effet. Et illa corrt» 

mttnis pro legihus , vifa confularis oratio eft; 

& hac adversus luxuriam feverij^mis mori' 

hus convtniehat* Itaque pcriculum eft^nifii' 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. air 

^nid in utraqut re vani fit , docuerimus , ne m 
quis error vobis offimdatur, Ego enim^ ^"'''*" J!c.Iot! 
admodum ex his legiBuSy quce non in tem» 
pus aliquod , fed verpetua utilitatis causd 
in eetemum latct funt, nuUam abrogari de^ 
berefateor, nifi quam aut ufus coarguit, aut 
ftatus aliquis reipublica inutilem fecit ; fic, 
quas tempora aliqua defiderarunt leges , mor* 
tales ( ut ita dicam ) & temporibus ipfis mu^ 
tahiUs effe video, Qtut in pace latct funt , 
plerumque bellum abrogat ; quce in bello , 
paai^: ut in navis adminifiratione alia infe» 
cundam , alia in adverfam tempeftatem tifui 
funt, Hctc quum ita naturd diftinSiafint, ex 
utro tandem genere ea lex effe videtur, quam 
abrogamus ? An vetus regia lex , fimul curn 
ipfa urbe nata ? An ( quod fecundum eft ) 
ab Dccemviris ad condenda jura creatis in 
duodecim tabulis fcripta ? pne qua quum 
majores noftri non exiftimarint matronate de* 
cus fervaripoffe , nobis quoque verendum fit^ 
ne cum ea pudorem fan&itatemoue femina* 
rum abrogemus ? Quis igitur nefcit , novam 
iftam legem effe , Q, Fabio , Ti. Sempronia 
confulibus viginti annis anth latam ? fine 
qua quumper tot annos matrona optimis mo^ 
ribus vixerint , quod tandem , ne abrogatd 
ed effundantur ad luxuriam , periculum eft? 
Nam fi ifta lex ideo lata effet , ut finiret Zp- 
bidinem muliebrem , verendum foret , ne abro* 
gata incitaret : curfit autem lata , ipfum in^ 
dicavit tempus^ Annibal ia Itdia erat vic* 



dbyGoogle 



212 T. L I r 1 1 

i I tor ad Cannas : jam Tarentum,jam jirpos] 
^•^•^^"'jam Capuam habebat : ad urbem Romam ad» 
'^^'moturus exercitum videbatur : defecerant fih 
cii : non milites in fupplementum , non focios 
navales ad clajfem tuendam , non pccuniam 
in arario habebamus : fervi , quibus arma 
darentur^ ita ut pretium pro iis bello peT" 
fe6lo dominis folveretur , emebantur: ineam^ 
dem diempecunia ^frumentum 6* cetera, qua 
helli ufus poftulabant , prabenda publicani fe 
conduSuros profejji erant : fervos ad remumy 
numero ex cenfu conftituto, cum ftipendio 
noftro dabamus : aurum & argentum omney 
ah fenatoribus ejus rei initio orto , in puhU" 
cum conferebamus : vidua & pupilli pecU' 
nias fuas in ararium deferebant : cautum 
erat , quo ne plus auri & argenti fa^i^, quo 
ne plus fgnati argenti & aris domi habert', 
mus. Tali tempore in luxuria & omatu mO' 
trona occupata erant, ut ad eam coercen* 
dam lex Oppia defiderata fit ? quum , quia 
Cereris facrificium , lugentibus omnibus ma* 
tronis^ intermiffum erat,fenatus finiri luc^ 
tum triginta diebus jujpt^ Cui non apparet , 
inopiam & miferiam civitatis , quia omnium 
pnvatorum pecunia in ufum publicum ver^ 
tenda erant , iftam legem fcripfiffe , tamdk 
manfuram , quamdiu caufa fcribenda leps 
manfiffet ? Namfi, qua tunc temporis causd 
aut decrevit fenatus , aut populus jujjlt , i/i 
pcrpetuum fervari oportet ^ cur pecunias red* 
dlmus privatis ? cur publica prafcnti pecur. 



dbyGoogle 



LlBBK XXXIV. 113 

nii locamus ? cur fervi^ qui militent , non u m 

emuntur ? cur privati non damus remiges , ^^5-5 57« 
ficut tunc dedimus ? •• • **^* 

VII. Omnes alii ordines, omnes homines 
mutationem in meliorem flatum reipublica 
fmtient ; ad conjuges tantum noftras pacis 
& tranquillitatis publica fhiMus non perve^ 
niet ? Purpurd viri utemur , pratextati in 
magiftratibus , in facerdotiis ; libtri noftri 
pmtextis purpurd togis utentur ; magiftrati^ 
bus in coloniis municipiifque , hic Romce in^ 
fimo generi magiftris vicorum toga pratext(t 
habenda jus permittemus ; nec id ut vivi fo^ 
liim habeant tantum infigne^fed etiam ut 
cum eo crementur mortui : feminis duntaxat 
purpura ufum interdicemus ? 6» , quum tibi 
viro liceat purpurd in vefte ftragula uti , ma^ 
trcm familia tuam purpureum amuulum ha* 
bere non fines ? o* equus tuus fpeciofiiis 
inftratus erit , quam uxor veftita ? Sed in 
purpura , qua teritur^ abfumitur , injuftam 
quidem , Jed aliquam tamen caufam tenaci" 
tatis video ; in auro verb ^ in quo prater 
manus pretium nihil intertrimenti fit , qua 
malignitas eft ? Prafidium potius in eo eft 
& ad publicos , & adprivatos ufus , ficuti 
experti efiis. Nullam amulationem inter fi 
fingularum , quando nulla haberet , ^ aie* 
bat. At, Hercule ^ univerfis dolor & indi" 
gnatio efi^ quum fociorum Latini nominis 
uxoribus vident ea conceffa omamenta , qua 
fibi adcmptafint ; quum infipies eas ejfe aurQ 



dbyGoogle 



114 T. L I r 1 I 

■■■^ & furfurA , quum Ulas vehi ptr uAem , /i ' 
m,Q.V^\ptdihus fequi^tamquam in illamm civitati- 
hus , non in fua , imperium fit. VirQrum hoc 
animos vulnerare pojjet ; quid muliercularum 
tenfttis , quas etiam parva mavent ? Noa 
mapftratus, nee facerdotia ^ nec triumphi ^ 
nec infignia , nec dona , aut Jpolia hellicA 
his contingere poJjTunt, Munditiet 9 d* omatus, 
& cultus , heec feminatum infignia funt : his 
gaudent & gloriantur : hunc mundum mu" 
liebrem appellarunt majores noftrL Quid aliud 
in luBu, quAm purpttram atque aurum ie* 
ponunt ? quid , quum eluxerunt , fumunt ? 
quid in gratulationihus fupplicationihufque , 
tufi excellentiores omatus, adjiciunt ? Sci' 
licet , fi legem Oppiam ahrogaveritis , non 
veftri arhitrii erit , fi quid ejus vetare volut' 
ritis , quod nune Ux vetat ; minits filiA g 
uxores , fororts etiam quibufdam in manti 
erunt. Numquam , falvis fuis , exfiiitur ftf' 
vitus muliebris ; S^ ipfpt Ubertatem , fuam 
viduitas S^ orbitas facit , deteftantur. In vef* 
tro arbitrio fuum omatum, qudm in legis, 
malunt effe, Et vos in manu & tutela , non 
in fervitio , debetis hahere eas ; & maUcpa" 
tres vos aut viros^ quam dominos^ dicLln' 
vidiofis nominibus utcbatur thodb conful^ft' 
ditioncm muliebrem , & feccjfionem appeUan' 
do. Id enim periculum eft » ne Sacmm mon» 
tem , ficut quondam irata plebs y aut Aven" 
tinum capiant.Patiendum huic infirmitatiefiy 
quodcumque vos cenfueritis : qub plus po* 
teftls , eb tnoderatms imperio uti debetis» 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 115 

VIII. Haec quum contrd legem proque -sHeaaa 
lege difta effent , aliquantb major frequen- ^^'^^^^* 
tia mulierum poftero die feie in publi-* * '6\pil 
cum effudit , unoque agmine omnes tribu- '«^*^ 
norum januas obiederunt , qui collegarum ' 
rogationi intercedebant ; nec ant^ «£{lite* 
Tunt » qu^ remiiTa interceffio ab tribunis 
eflet. iMulla deinde dubitatio fuit , quin 
onines tribus legem abrogarent : anno vige* f«fo u 
fimfo pbft abrogata eft,auam lata* M.Por>J^'*' 
cius conful, poftquam abrogata eft Oppia 
lex 9 extemplo viginti quinque navibus jon« 
gis ( quinque fociorum erant ) ad Lunas 
portum profedus, e6dem exercitu coxi- 
venire juftb , & , edido per oram mariti- 
mam miflb, navibus omnis generis con« 
tra^s , ab Luna proficifcens edixit , ut ad 
portum Pyrenaei fequerentur : inde fe fre- 
quenti claire ad hoftes iturum. Prstervedi 
Liguftinos montes finumque Gallicum , ad 
diem , quam edixerat, convenerunt : inde 
Rhodam ventum ; & praefidium Hifpano* 
mm 9 quod in caftello erat » vi dejedum. 
Ab Rhoda fecundo vento Emponas per- 
rentum : ibi copiae omnes , praeter focios 
aavales , in terram expofitae* 

IX. Xam mnc Emporiae duo oppida erant i^f^ 
muro divifa. Unum Graeci habebant, a^</r»'» 
Phocaea , unde & Maffilienfes , onundi ; ti»''^'^ 
aherum Hifpani : fed Graecum oppidum 
in mare expofimm, totum orfoem muri 
miaiis quadringentos paflus patentem ha« 



dbyGoogle 



ii6 T. L I r I I 

w bebat ; Htfpanis retradior a mari trloffl 

^•^•TT7* millium pauuum in circuim murus erat, 
•«95« Tertium genus , Romani coloni ab Divo 
Csefare , poft devi&os Pompeii liberos , 
adje^ Nunc in corpus unum conflifi otn- 
nes ; Hifpanis priils , poftrem6 & Graecis 
in civitatem Romanam adfcitis. Miraretur, 
qui tum cemeret , aperto mari ab altera 

Earte , ab altera Hifjpanis , tam ferae & bel* 
cofae genti, objeaos quae res eos tttta- 
retur : difciplina erat cuftos infirmitatis , 
quam inter validiores optim^ timor con- 
tinet. Partem muri verfam in agros egre- 
gi^ munitam habebant, un& tantum in eam 
regionem porti impofiti ; cujus affiduus 
cuftos femper aliquis ex magiftratibus erat: 
no&e pars tertia civium in muris excuba- 
bant ; neque moris ttntiini aut legis au- 
si, fed, quantlL fi hoftis ad portas eflet, 
& fervabant vigilias , & circumibant , curi 
Hifpanum nemmem in urbem recipiebant; 
ne ipfi quidem temere uibe excedebant ; 
ad mare patebat omnibus exitus. Portl ad 
Hifpanorum oppidum versi numquam niii 
frequentes , pars tertia fer^ , cujus proximH 
noae vigilias in muris fuerant , egredieban- 
l tur. Caufa exeundi hasc erat : commercio 

eorum Hifpani , imprudentes maris , gau- 
debant ; mercarique & ipfi ea , qus ex- 
terna navibus inveherentur , & agrorum 
exigere fru^us , volebant : hujus mutui 
us&s deilderium, ut Hifpana urbs; Graecis 

pateret, 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 117 

pat^^ret ^ faciebat. Erant etiam e6 tutiores , ■ > ■ h 
qubd fub umbra Rotnanas amicitias late- U-^»?st- 
bant ; quam ficut minoribus viribus , qu^m ** **'^" 
MaflUienfes, pari colebant fide : tunc quo- 
que confulem exercitiimque comiter ac oe* 
nign^ acceperunt. Paucos ibi moratus dies 
Cato , dum exploraret , ubi & quantae hof- 
tium copjs elFent ; ut ne mora quidem 
fegnis elTet , omne id tempus exercendis 
militibus confumpfit. Id erat fort^ tempus 
anni , ut frumentum in areis habefent : 
itaque, redemptoribus vetitis frumentum 
parare , ac Romam dimifiis ^ Belhun , in«- 
quit , fiipfum aUt. Profedus ab Emporiis 
agros hoitium urit vaftatque : omnia fugl 
6c terrore complet. 

X. Eodem tempore M. Helvio , dece- ceitae" 
denti cx ulteriore Hifpania cum praefidio ^*^^ ^^" 
fex miUium , dato ab Ap. Claudio prsto- »f. 
re , Celtiberi agmine ingenti ad oppidum 
lUiturg^ occurrerunt. Vieinti millia armsb» 
torum fuiife , Valerius icribit ; duodecim 
millia ex iis caefa ; oppidum IUimm re- 
ceptum, & puberes omnes interte6^os» 
Ittde ad caftra Catonis Helvius pervenit; 
& , quia tuta jam ab hoftibus regio erat» 
praefidio in ulteriorem Hifpanxam remiflb „ 
JBLomam eft profedus^ & ob rem feliciter 
geftam ovans urbem eft ingreflus. Argenti OrMt 
infedi tulit in aerarium quatuordecim mil- "jijilwr 
lia pondo feptineenta triginta duo ; & fi- 
gnatibig^torumleptemdecimmillia viginti 

Tomiis K K 



dbyGoogle 



iti T. L I r I t 

Bi tria ; Sc Ofcenfis afgenti centum yv^ 

^^•${7* millia qaadringentos triginta odo. Oafa 

'''^^' triumphi ne^uidi fenatui fuit^ qubd alieno 

«ufpicio & in aliena provinda pugnafTet 

.Ceterum biennio pbit redierat, quum, 

proviacia^ fucceffori Q. Mimicio tradita, 

annum tnfequentem retentus ibi longo & 

gravi morbo finiTet. Itaque duobus modo 

menfibus ant^ Helvius ovans urbem eft in- 

HwiM greffus , quam fucceffor ejus Q. Minucius 

Lliir" *"unipharet. Hic quoque tolit argenti pon- 

do tri^ta qsiatuot miUiar o£tingenta , b^i- 

gtomm feptuaginta odo milfia , & Ofcen^ 
amnti ducenta feptua^ta odo millia* 
ittrttut XL In Hiipania imerim coafel haud pro- 
r^o«r- ^^ Emporiis caftra habebat. Eb l^ati tres 
/<- ab Hergetum regulo Biliftage > in quibus 
unus filius e)us erat > venerunt > querentes , 
CafteUafua oppugnan, ntc fpem uilam tffc 
rejiftendi , nifi prafidio Ranuams miies effcu 
Tria miUia nuikmn fatis effe ; mec hoflUi 
fi tama manus ven'^et , manfmms. Ad ea 
conful 9 Moven qmdem fi vd pericuh eo^ 
rum , vel mem , dicete. Sed fibi nequa^m 
tantum copiarum ejfe , ut , quummaffiavis 
hoftium haud procul abfit 9 6* ^ qkam mox 
fignis collatis dimicandum fit , in dies ex' 
fpeBet , dividendo exercitum minuere tuth 
vires poffet. Legati , ubi haec aadierunti 
flentes ad genua coafulis provolvuxttur. 
Orant , Ne fe in rebus tam trepuOs deferat. 
Qu6 enimfe, r^ulfxu sk Riomams^kurBsf^ 



huit. 



dbyGoogle 



NuUosfi fbctors ^ iahil ufquam m tertis aliad ==«• 
fpei habere. Potuiffe fe exira id periculurti ^'q^x^%\ 
effi yfi dtcedete fide , fi conjurare cum cete* 
ris voluiffent : huUis minis , nullis terricu^ 
lis fe motos, fperanUs fatis opis & auxilit 
fibi in Romanis effe, Id fi nuttum fit , fifibi 
a confule negitur , deos homintfque fe teftes 
facere.y invitas & coaBosfe ^ ne eadem , qust 
Saptntini p^finty patiantur^ defefiuros ; 
£r cum ceteris padus Hifpams , qudm folos | 
perituros effe. 

XII. Et iOo quidem die fic fiiie refponTo 
diinHfiu Confulenxno^e , qua infecuta eft» 
anceps cora ag^tare : nolle deferere focios « 
nolk minuere exereitnm ; quod aut mo^ 
ram £biad diniic2ndimi,aut in dimicando 
periculmn afferre pofietv Stat fentemia ^ 
non minnere copias , ne quid interim hof- 
tes tf^ant ignominiae : ibciis fpem pro re 
oftoMandam cenfet: fsepe vana pro veris» 
maxim^ tn bello , yahiiife ; & credentem 
fe aliqnid anxilii habere , perinde atque 
haberet, ips4 fiduci^, & fperando atque 
«zdendo fervatum. Poftero die legatis re« 
fpondsr , Quamquam vereatur ne fuas vires, c»tonU 
aliis eoT commodando , minuat ; tamen illo^ (iratag<» 
nm fe tempons ac pencun maps^quamfut 
ratiowem hahere, Denuntiari militum parti 
teitt» ex omnibas coliortibus jubet , ut ci* 
bum, qaem in naves impofiainj itiatnr^ 
cdqiMnt ; navefque irt diem terttum expe- 
dki )i^t. DfiQs ez legatfs Bilifiag» acqu^ 



dbyGoogle 



%xo T. L I r I 1 

»>■»— Uergetibus nuntiare ea jubet ; filium regufi 
^•^•?57» comiter habendo , & muneiibus apud fe 
** *'^^' retinet. Le^ati non ante . profeSi , quam 
impofitos m naves milites viderunt : id 
pro haud dubio jam nuntiantes , non fuos 
tnodb , fed etiam hoftes , fama Romani 
auxilii adventantis impleverunt. 

XIIL Conful ubi fatis , quod in fpeciem 
(uit , oftentatum eft , revocari ex navibus 
milites jubet ; ipfe , quum jam id tempus 
anni appeteret , quo geri res pofTent , caf: 
tra hibema tria millia pafiuum ab Empo- 
riis pofuit : inde |>er occafiones , nunc hac 
parte , nunc illa , modico prsfidio caftris 
reHdo 9 prsdatum milites in hoftium agros 
educebat, Nodle ferme proficifcebantur , 
ut & quam longifiim^ a caftris procede- 
rent , oc inopinantes opprimerent. Et exer- 
cebat ea res novos milites , & hoftium 
magna vis excipiebatur ; nec jam eeredi 
extra munimenta caftellorum audebant. 
Ubi fatis admodum & fuorum & hoftium 
animos eft expertus , convocari tribunos, 
prsefedofque , & equites omnes, & cen* 
Cflfow» turiones juflit. Tempus^ inquit, quod fape 
]!^iu\,'!^ optaftis , venit, quo vobis poteftas fieret viP' 
tutem veftram oftendendi, Adhuc preedonum 
magis i quam beUaruium , milifaftis more : 
nunc juftd pugnd hoftes cum hoftibus confe» 
r^tis f^num ; non agros inde populari^ fed 
urbium opes exkaufire licebit, Patres noftri, 
quiim mjpania Canhfginienfim 9 & impc* 



dbyGoogle 



LlBER XXXIV. 111 
Tdtarts ibi & <xercitus effent , ipfi nullum vsssts» 
imperatorem , nuUos in ea milites haberent, ^'^'\^\\ 
tam^n addere hoc in fctdere voluerunt , C/t^ ' 
imperii fui Iberus fiuvius effetfinis* Nunc , 
quum duo pratoresy quum conful^ quum tres 
exercitus Romani Hifpaniam obtineant, Car- 
thaginienfium jam prope decem annis nemo 
in his provinciis fit , imperium nobis citrd 
Iberum amijfum eft. Hoc armis & virtute rc" 
cuperetis oportet ; & nationem , rebellantem 
magis temere, qudm conftanter bellantem^ 
jugum quofe exfuit , accipere rurfus cogatis. 
lii hunc modum maxim^ adhortatus , pro- 
nuntiat , fe no£^e ad caftra hoftium du£lu« 
rnm ; ita ad corpora curanda dimiffi. 

XIV. NoSe medii , quum aufpicio ope- 
ram dedifTet, profedus , ut locum , quem 
vellet, priufquam hoftes fentirent, cape- 
ret, prater caftrahoftium circumducit, & 
prima luce acie inftrud^i , fub ipfum val- 
lum tres cohortes mittit. Mirantes barbari 
ab tergo apparuifle Romanum , difcurrerei 
ipfi ad arma. Interim conful apud fuos , 
Nufquam , rufi in virtute , fpts eft y milites , 
inquit , d» ego fedulb , ne ejfet , feci : inter 
caftra noftra & nos medii hoftes : ab tergo 
hoftium ager eft : quod pulchenimum , idem 
tutijfimum eft , in virtute fpem pofitam ha^ 
bere* Sub haec cohortes recipi )ubet , vXHofttiat 
barbaros fimulatione fuga eliceret. Id , ^^"f";^" 
quod crediderat , evenit : pertimuifTe 8c 
cedere rati Romanos , porta erumpunt \ 80 

K iij 



dbyGoogle 



tii T. L I r 1 I 

mtBtBBE quantum inter caftrk fna & hoftium aciem 

^•^•f 17- reUdum erat loci ^ armmtis compiem. Dom 

**^' trepidant acie in^buendi, coninl , }am pa* 

ratis ordmattfqne omnibus y incompoutos 

aggreditur : equites primos ob otroque cor- 

nu in pugnam educit ; fed in dextro ez- 

templo puUi ', cedentefque trepidi etiam 

pediti terrorem iotttlere. Quod ubi vidit 

conful , duas cohortes dekdas sb dextro 

htere hoftium ctrcumduci jahetg ti ab 

tergo fe oftendere , prinfquam concurre- 

rent peditum acies. Is taror objeAus hofti 

rem , metu Romanoram equitum incfiBib- 

tam , aequavit : tamen aded turfaad erant 

dexter» abe equttes pediteftpie^ ut qaof* 

dam conful manu ipCt reprehenderit , & 

averfos in hoftem yerterit. Ita » & qaaiiH 

diu miffilibus pugnatum eft , anceps pugna 

erat ; & jam ab dextra parte, unde ter* 

ror & fiiga ceeperat , »gr^ Romanus re« 

ftabat. Ab finiftro comu , & ab fronte ur- 

pebantur barbari, & cohortes ab tergo 

inftantes pavidi re^idebant. Ut , effli& 

foliferreis fiilaricifqiiB, gladios ftiinxerum^ 

tum vekit redintegrata eft pugna : non cc- 

cis i£Hbus procul ex improvik» vulneraban- 

ntr ; fed , pede coUato , tota in yirtute ac 

viribus foes erat. 

$tfugttt^ XV, Feftbs jam fiios conful , ex fccund^ 

acie fubfidiatiis cohottibus in pugnam in-^ 

du£Hs, accendit: nova acies h&z: integri 

(eceotibus telis fatigatos «dorti boft^s p'^ 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 113 

mum acri impetu , velut cuneo , percule- 



nint ; deinde diflipatos in fiieam aTerte-y.c.557. 
runt ; efiufoque per agros cumi, caftra re-** '*^'* 
petebaatur. Ubi omnia fiigsL compkta vi* 
dit Cato , ipfe ad fectmdam legiooem , qu« 
in fubfi^o pofita erat , equo revehitur ; 
& figna prae fe ferri, plenooue gradu ad 
caftra hofiium oppugnanda 'mocedere )u-- 
bet :£ quis extra ordmem avidiks procar* 
m , & ipfe intereqoitans fparo percutit , ^ 
& tribunos centurioneOque caftigare jnbet* 
Jam caftra hoftium oppQ|nabantur ; faxif- 
que 9 & fttdibus^ & omni geoere teU>rum 
utmmoTebantnr a vailo Romani. Ubi re- 
cetts admota legb «ft , tum & oppugnan- 
tibtis animiB crevit^ & infeniHis hoftes 
pro vallo pi^abant. Conftd omnia oculis 
periuftrat^ ut, quk minim^ vi refiftitur , 
^%L parte irrumpat: ad ftntftram portam in« 
frequentes videt ; eb fecundae legionis prin- 
cipeshaftatofque inducit. Non iuftinuit im- 
petum eorum ftatio , cpiae portas oppoftta 
erat; & ceteri , poftquam intra vallum hof- 
tes vident , ipfis caftris exfvti , figna arma* 
que abjiciant : cadnntur in ponis , fuomet 
ipfi agmine in ardo hserentes : fecundam 
terga hoftinm caedunt ; ceteri caftra diri- 
piunt. Valerius Amias &pra quadradnta 
millia hoftium caefa eo &t fcribit. Cato 
ipfe , haud fan^ detradator laudum fua- 
rum , multos csefos ait ; numerum non 
adfcribh. 

K iv 



dbyGoogle 



124 ^- L r r 1 I 

meaBaea XVI. Tria eo die laudabilia fedfle pti-^ 

jU-^«7« tatur ; unum , qubd , circumdudo exerd* . 

' tu , procul navibus fuis caflrifque , nbt 

fpem nifi in virtute haberent , inter me- 

dios hoiles proelium commifit ; altenim, 

qubd cohortes ab tergo hoflibus objecit ; 

tertium , qubd fecun&m legionem , cet^ 

ris omnibus*effiifis ad fequendos hoftes, 

pleno gradu fub fignis compofitam inftruc- 

tamque fubire ad portam caflrorum juffit. 

l>f ihil deinde a viaoria ceifatum : quum , 

receptui figno dato , fuos fpoliis onuftos 

in caftra reduxifiet , paucis horis nodis ad 

quietem datis , ad praedandum in agros du- 

xit. Eflufius , ut fparfis hoflibus fugi , prae- 

dati funt ; quae res non miniis , qujbtn pn- 

mfpari gna pridie adverfa^ Emporitanos Hifpanos 

{LIL ''' accolafque eorum in deditionem compu- 

lit : multi & aliarum civitatum, qui Em- 

porias perfugerant^ dediderunt fe ; quos 

omnes , appellatos benign^ , vinoque & 

cibo curatos , domc^ dimifit. Confeflim 

inde caflra fnovit ; & , quacumque ince- 

debat agmen , legati dedentium civitates 

fuas occurrebant ; & quum Tarraconem 

venit , jam omnis cis Iberum Hifpania per- 

domita erat , captivique & Romani , & fo- 

cium ac Latini nominis, variis cafibus in 

Hifpania oppreffi , donum confuli a barba- 

ris reducebantur. Fama deinde vulgatur , 

CQnfulem in Turdetaniam exercitum duc- 

turum , &: ad devios mgntanos profe^^ 



dbyGoogle 



LiBSR XXXIV. 215 

ruixi etiam fals6 perlatum eft. Ad honc va- ^ 

num & fine auaore ullo rumorem , B^r-^.^w- 
giflanorum civitatis feptem caftella defe-*' 
cerunt : eos, dedudo exercitu, conful fine 
memorando proelio in poteftatem redeeit. 
Haud ita multb poft iidem , regreflb Tar* 
raconem confule , priufquam inde qu6quam 

S>rocederet, defecerunt. Iterum fubadi ; 
ed non eadem venia vifiis fiiit : fub co* 
rona veniere omnes, ne faepius pacem 
follicitarent. 

^ XVIL Interim P. Manlius prstor, exer- ?,Mm* 
citu vetere a Q. Minucio , cui fucceflerat ,5«^?" 
accepto , adjunfio & Ap* Claudii Neronis «'«'«^ 
ex ulteriore Hifpania vetere item exerci- 
tu , in Turdetaniam proficifcitur. Omnium 
Hifpanorum maxime imbelles habentur 
Turdetani : fireti tamen multitudine fui 
obviam ierunt agmini Rqmano. Eques im- 
miflus turbavit extemplo aciem eorum : per 
deftre proelium nuUius ferme certaminis 
fiiit : milites veteres , periti hoftium bel- 
lique , haud dubiam puenam fecerunt. Nee 
tamen ei pugnl .deDeriatum eft : decem 
millia Celtiberfim mercede Turduli con- 
ducunt ; alienifque armis parabant bellum. 
Conful interim ^ rebellione Bergiftanorum 
i£his , ceteras quoque civitates ratus per 
occafipnem idem fa£kuras , arma omnious Caf 
cis Iberum Hifpanis ademit ; quand r^m ^om^lu 
adeo aegr^ pafli, ut multi mortem fibimet jj»^""» 
Ipfi confcifcerent \ ferox genus , nuUam J!,*^ 

K V 



dbyGoogle 



xi6 r. L i r 1 1 

■ I. Titam mi fine armis effe. Quod ubi coi^ 
v.c.ff7. fuii renuntiatum eft , fenatores omniun» 
civitatum ad le vocari jumt, atque iis, 
jVJnt u«fixi/i y inqait, maps , qu^ vtftNL fv- 
ftn , vos mon^T^fdiart ; pptidem id ma^orc 
Hifpanamm maio , fuim txtrckus R^maiu 
lahm , femptr adkMc faBum tft^ Id ut w 
fiat^ uno modo artkwr cavtn p^ , fi ff" 
ftSum erit , nt pojfitis ithtUaH, Poh id fuam 
moiiijffimd vid conftfui : vos qm>^ in ta 
rt confilio mt adjuvatt ; nullum thhtntius 
frqnar , qudm ^tod vofma ipfi aftuieritis. 
Tbcentiinis ipatium (e ad' deliberaftduim 
dienini paucoram dare dixit : €|ttum revo» 
oati fecundo qnoque concifio taciiifient y 
Diruit «no die muris omnium dirutis , ad «os y 
^ qui nondum parebaat , profedus , ut in 
qmmque regkmem vetierat , omnes y_ qiB 
oirca incolebaiit, populos in deditionem 
«ccepit. Segeflicam tantiun , gravem atque 
iDpulentam dvitatem , vineis&pluteisceph; 
' XVIIL Eb majorem hd^elKrt diRicutta'- 
tem in iubigendis boflibus, quam qui prinn 
^enerant in Hifpaniam , auod ad iUos tae- 
"dio imperii Carthaginienuum Hifpani de^ 
fici^bant ; huic ex ufurpata libeitate in fep- 
vitutem velut ailerendi erant ; & ita mota 
"Oiiimia accepit , ut klii in armis eiSeBt , aln 
A^bfidiQinead defe^ionein cogere>ntuf > nec, 
ttlfi inr tempore fubventmn foret , uItF& 
l^^entaturi tuerint* Sed in confule ea vis 
acque ingefiii fvai , ut otfmia tnaTOiati 



eorum 
mutros. 



dbyGoogle 



LiSER XXXI K 217 

(ktmimaque per fe adiret atque ageret ; nec ■ ■ ^ ^ 
codtaret modb imperaretque , qua in rem "^"7. 
«ftent, fed pleraque ipfe per fe tranfige-*' **^* 
ret ; nec in quemquam omnium grayiuA 
feveriufi:{ue quam in femet ipfum , impe- 
rium exerceret ; parcimoni^ , & vigiliis , 
& labore cum ultimis militum certaret ^ 
nec quidquam in exercitu fuo praecipui , 
prster honorism atque imperium , haberet. 

XIX. Difficilius bellum in Turdetania ^/u<r«t 
prstori P. Manlio Celtiberi , mercede ex- ^71111" 
citi ab hoftibus , ficnt ant^ di^m eft , fa* 
ciebant : itaque eb conful , arceftitus lit- 
teris praetoris , legiones duxit. Ubi eb ve- 
nit ( caftra feparatim Celtiberi & Turde- 
tani habebant ) cum Turdetanis extemplo 
levia preelia , mcurfantes in ftationes eo- 
rum , Komani fecere ; femperque vtdores 
ex quamvis temere coepto certannne abire. 
Ad Celtiberos in coHoquium tribunos mi"* 
litum ire conful , atque iis trium conditto- 
num ele^ionem f erre , jubet. Primam , fi 
tranfire adRomanos velint , 8c duplex fli- 
pendium accipere , <|aam quantttm a Tur« 
detanis pepigiffent ; akeram , fi <domos afcir 
re , publica fide accepta , nxhil eam rem 
noiae futuram , c^bd noftibtrs fe Romano'* 
rum )unxiffent ; tertiam , €1 utique bellum 
placeat , diem locumque conftituant , ubi 
lecum armts decernant. A Geltiberis dies 
ad coiifuhandum petita : concilium immix- 
t» Tmdetanis fcaoitum magno com tvanvir 

K vj 



dbyGoogle 



ixZ T. L I V I 1 

u ■!■■ tu : eb miniis decer m quidquam p6tiA^ 
^'^'jf7* Quum iocertum, bellum an pax cum Cek 
*'*^* tiberis eflet, commeatus tamen, haud fe- 
cus qulim in pace , ex agris caftellifque 
hoftium Romani portabant ; dein faepe mu- 
nimenta eorum , yelut communi pado com* 
mercio privatis induciis, ingredientes. Con- 
iul ubi hoftes ad pugnam elicere nequit , 
ptimiim praedatum fub (ignis aliquot ex** 
peditas cohortes in agrum integrs regionis 
ducit : deinde audito , Segundse Celtibe- 
riim omnes farcinas impedimentaque re^ 
lida , eb pergit ducere ad oppugnandum. 
Foftquam nulM movenmr re , perfoluto fti* 
pendio , non fuis modb , fed etiam prae* 
toris militibus, relidouue omni exercitu 
in caftris praetoriis , iple cum feptem co* 
hortibus ad Iberum eft regrefliis. 

XX. £i tam exigui manu oppida ali* 
quot cepit : defecere ad eum bedetani , 
Aufetani, Suefleuni. Lacetanos, deviam 
& fylveftrem gentem , quum inftta feri- 
tas continebat m armis , tum confcientia, 
dum conful exercimfque Turdulo bello eft 
occupatus, depopulatorum fubitis incur* 
fionious fociorum. I^tur ad oppidum eo^ 
rum oppugnandum conful ducit non Ro- 
manas mod6 cohortes , fed juventutem 
etiam meritb infenforumiis focionim. Op- 
pidum longum , in latitudinem haudqua* 

2uam tanmmdem patens habebant : quar 
riogentos inde fert^e paflus coMtitujt fi« 



dbyGoogle 



LiBSR XXXIV. 119 

goa. Ibi delefianim cohortium (lationem =-e=x 
relinquens , praecepit eis, ne fe ex eo loco ^*^;-J^7r 
ant^ moverenty quim. ipfe ad eos venif-*' **'^* 
fet t ceteras copias ad ulteriorem partem 
urbis circumducit. Maximum ex omnibus 
auxiliis numerum SuefTetans juventutis ha- 
bebat : eos ad murum oppugnandum fubire. 
jubet. Quorum ubi arma fignaque Lace-^ 
tani cognovere ; memores , quam faepe in 
agro eorum impun^ perfultaUent , quoties 
ipfos fignis collatis fudifTent fugaflentque , 
patefada repent^ port^, univerfi in eos 
erumpunt. Vix damorem eorum , nedum 
impetum , Suefletani tulere : quod poft« 
auam , ficut fiiturum ratus erat , conful 
neri etiam vidit ; equo citato fubter mur 
nun hoflium ad cohortes advehitur ; atque 
eas arreptas , ef&ifis omnibus ad fequen* 
dos Suefletanos , qua filentium ac folitudo 
erat , in urbem inducit ; priufque omnia 
cejpit , quam fe reciperent Lacetani : mox 
ipios , nihil prster arma habentes , in de- 
ditionem accepit. 

XXL Confeftim inde vifior ad Vergium 
caflrum ducit : receptaculum id maxim^ 
praedonum erat ; 6c inde incurfiones in 
agros pacatos provinciae e]us fiebant.Tranf« 
fiigit inde ad confulem princeps Vergefiar 
nus ; 6c purgare fe ac populares coepit , 
Non ejfe in manu ipfis nmpublicam : pra^ 
donts nccptos totum fuct potejlatis id caf^ 
tmmfecijfe, Conful eum domum redire ^ 



dbyGoogle 



130 T. L I r t t 

m confidl aliqul prol>abili , cur abfuiflet f 

iHcV]' ^*"^^> juffit. Quum fi muros fubiffe ceme» 

' rtt , intentofque pradones ad tuenda mcenis 

effe ; tum uti cum Jua fa^ionis hominihus 

meminiffet areem occupare, Id , uti praece- 

perat , fadum. Repenti anceps terror , hinc 

muros adfcendentibus Romanis, iilinc arce 

captl , barbaros circumyafit* Hujus poti- 

tus loci conful eos , qui arcem tenuerant , 

liberos efle cum cognatis , fuaque habere 

Juffit, Vergeftanos ceteros , quaeftori , ut 

Yenderet , imperavit : de praedonibus fup- 

plicium fumpiit. Pacati provincii, veai- 

galia magna inftituit ex ferrariis ai^entat* 

riifque ; quibus tum inftitutis , locuptetior 

in dies provincia fuit. (% has res geftas 

in Hifpania fupplicationem in triduum Pa^ 

y^u^ tres decreverunt. Eadem aeftate alter con- 

'aJi^i^' fiil L. Valerkis Flaccus in Gallia cum Boio- 

vuui: mm manu propter Litanam fylvam , fignis 

collatis, fecundo prceiio conffixit. Odo 

miliia Gailonim csfa traduntur : ceteri , 

omiflb belio, in vicos fuos atque agros 

diiapfi. Confui reliquum «ftatis circa Pa- 

dum Piacenti» & Cremonas exercitum ha<- 

buit , reftituitque , quae in iis oppidts bello' 

diruta fiierant. 

GrMtu XXIL Quum hic ftatus rerum in Italia 

/•tus. Hifpaniaque eflet , T. Quintio , in Grscia 

ita hibemis a£^is , ut , exceptis ^toiis , qui- 

bus nec pro fpe vidoriae praemia contige-^ 

Mat, tl^c diu^ies placere poterat^ tnu- 



dbyGoogle 



LiBER XXXI K 231 

veifa Graecia , fimul pacis Ubertadrqne per- 1 
fruens bonis. eeresie ftatu fuo gauderet, u^Sfr» 
cec tnagis in bello virtutem Romani do- 
cis , quam in vi^ria tempenumam juft»- 
tiamque & moderationem maranetur , ie- 
natuuonfultum , quo belhnn adTerstis Na- 
bia Lacedaemomum decretum etat,afler- 
tur. Quo le&o , Quintius ^ conremu Co- 
rinthum ommm lociarum dvitamm lee»* 
tionibus in diem certam edi6^o , ubi cre* 
quentes undiqne prindpes conTeneruat ^ 
ita ut ne ^oli quidem abeiTent , taii or»* 
tione eft ufus : Bdbtm advmiis PhUippum (^tdntn 
tion magis vommuni animo ^enfiU^e Ro^.cracpt 
mani & Gmei geffimnt , fnim uuifuefitJU «^* *j|J^* 
caufas Mii habtfenmu Nam 6» Romanonm NlbldJL 
amicuiam , nnnc Canhaginienfis hoftes eo\ . 
rum juvundo , nunc hic fociis noftris •ppu* 
gnandis , viola^erat ; & in vos talis fitit , 
iit nobu , etiamfi nojirarum ohUvifceremur in* 
furiarum , vtftr» injwiee fcuis dipia caufa 
beUifntrmt. Hodiemu confuUatio sota en 
vohis pendet. Refiro enim ad vos , utrum 
ArgOfS,ficut fchis ipfi, ab Nahide occupa- 
ios pati vtUtis fub ditione ejus effe ; an 
eequum cenfeatis nobiliffimam vetuftiffimam' 
que civitatem , in media Gracia fitam , r<r- 
peti in IBertatem , & eadem ftatu , quo cete» 
ras urbes Pdoponnefi 6» Grcuia , effe. HsiC 
^onfukatio , eu videds , tota de re pertinentt 
SLd vos eft 4 Romanos nihil contingit ^ nifi 
quatema liberfux Gmcm^ unius civiifui^ 



dbyGoogle 



131 T. L 1 r 1 1 

■ I ftrvUus j non pUnam , nec integram gtonaitf 

afc.ilfl ^ fi^U. Ceurum fi vos nec cura ejus civi» 

' tatis, nec exemplum , nec periculum movtl^- 

neferpat latms coruagio ejus maU ; nos cequi 

honique facimus^ De hac re vos confulo ^ fia'» 

turus eo , auod plures cenfueritis. 

XXIII. Poft orationem Romani impera- 
torb , oercenferi aliorum fententi» coeptas 
funt. Quu™ legatus Athenienfium , quan* 
tum poterat gratiis agendis, Romanorum 
in Graeciam merita extuliflet , Imploratos 
auxilium , adversus PhiUppum tuliffe opem ; 
non rogatosy ultro adversus tyrannum Nabin 
offerre auxilium ; indignatuique efiet, hac 
tanta merita fermonibus tamen aliquorum 
tarpi , fiitura calumniantium , quum fateri 
potius prctteritqrum gratiam dehtrent ; appa- 
rebat inceili ^tolos. Igitur Alexander 
princeps gentis inve&is primiun in Athe- 
nienfes , libertatis quondam duces & au&o- 
res, afTentationis propriae gratii commo- 
nem caufam prodentes ; queflus deinde» 
JEt^io. Achaos Philippi quondam milites, poftre^ 
ITm,^'''' miim ab inclinata ejus fortuna transjugas^ 
& Corinthum recepiffe, & id agere, ut Argois 
habeant ; Mtolos, primos hoftes PhHtppi^ 
femper focios Romanorum, paHos in fvtdert 
fuas urhes agrofque fore devi^o Phtlippo , 
fiaudari Echino & Pharfalo ; infimulaytt 
fraudis Romanos : Qubd, vano titulo liher- 
tatis oftentato , Chalcidem & Demetnadtm 
prtefidiis tenerent ; qui Philippo , ounSanu 



dbyGoogle 



5S7- 



LiBER XXXIV. 13J 

dtductrt indt frctfidia^ ohjictrt ftmptr folin 
Jint, numqudmy dontc DtmttriaSy Chalcifqut^ ^'^\ 
& Corinthus ttntrtntur , libtram Graciam 
fort ;poftrtmb , qui rtmantndi in Gracia rtti^ 
/itndiqut txtrcitus Argos & Nabin caufam 
factrtnt. Dtportartnt Itgionts in ItaUam. 
JEtolos voUictri , aut conditionibus & vo^, 
hintatt jud Nahin prafidiwn Argis dtduHu^ 
rum^ aut vi atqut armis coa^ros inpottftatc 
€onfentitntis Gracia tj/i. 

XXIV. Hac vaniloquentia primiim Anf* jiehm^ 
taenum prstorem Achaeorum excitavit, J^^i^fJc." 
Nt iftucy inquit, Jupittr Optimus Maximus '«'('!* **• 
Jint, Junoqut rtgina^ cujus m tuttla Argt 
funt^ ut illa civitas inttr tyrannum Lact^ 
damonium & latronts JStolos prctmium fit 
pofita^ in to difcrimint, ut mifiriiis a vobis 
rtcipiatur, quam ab illo capta tft. Mart 
inttrjt^m ab iftis pradonibus non tuttur 
nos^ r. QuintL Quid, fi in mtdia Ptlopon" 
ntfo arctm fibi ftcerint , futurum nohis tft ? 
Linguam tantum Grctcorum hahent ^ ficut 
fptcitm hominum. Moribus ritibufqut ejft^ 
ratiorihuSf, quam ulU barbari^ immanes hel* 
lua vivunt, Itaqut vos rogamus, Romani, 
ut & ah Nahidt Argos rtcuptrttis i & ita res 
Gracia conftituatis, ut ab latrocinio quoqut 
^tolorum fatis pacata hctc rtlinquatis. 
Romanus^ cundis undique increpantibus 
^tolos , Rtfponfurum ft fulfft iis , dixit , 
nifi ita infenfos omnts in tos vidtret , ttt 
ftdmdi potiiis , quam irritandi , ^Jitit,. 



dbyGoogle 



234 T. L I r I 1 

»^— Conttntum itaque opinione ed, qua de Ro^ 

^•5|<7- manis jEtolifque ej/et, rtferrefe, dixit, quid 

' ^^' deNahidis bello placeret, nifi redderet Achads 

Bdium Argos, Quum omnes bellum decrefTent ; 

lurXnNn- auxilia ut pro viribus fuis quaeque ciyitates 

butm. mitterent , eft hortatus. Ad -fitolos legatum 

etiam mi{it,magis ut nudaret animos^id 

fiod evemt, qukm fpe impetrari pofle. 
ribunis miKtum , ut exercitum ab uatia 
arcefferent, imperavit. Per eofdem dies 8c 
Antiochi iegatis, de focietate agemibus, 
refpondit, Nihilfe, abfentibus decem legatis^ 
fintentia hahert : Ramam eiindum ad fina^ 
tum iis ejffe. 
Quintiut XXV. Ipfe copias adduQas ab Elatia 
tclfHlum ducere Argos pergit ; atque ei circa Cko- 
^«««. nas Ariftaenus praetor, cum decem millibns 
Achaeorum , equitibus mille , occurrit ; 8c 
haud procul inde , )un6^is exercitibus , po- 
fuerunt caftra. Poftero die in campam 
Argivorum defcenderunt ; & quatuor fer- 
me millia ab Ards locum caftris caplunt. 
Praefedus prsfimo Laconum erat Pytha- 
goras , gener idem tyranni , & uxoris ejus 
&ater ; qui fub adventum Romanorura & 
iitrafque arces (nam duas habent Argi) Sc 
loca alia, quse aut opportuna, aut fuipeda 
crant, validis praefidiis firmavit : fed inter 
agenda haec pavorem inje&um adventa 
Romanorum diffimulare haudquaquam po- 
terat ; & ad externum terrorem inteftina 
etiam feditio acceftit. Damocles erat Ar« 



i 



dbyGoogle 



LiSER XXXIV. 235 

prus , adolefcens majoris animi , quam i^ '. a 
confilii ; qui prim6, jurejurando interpo- J^j^*|^> 
fito, de jwaefidio expellendo cum idoneis *' **^^* 
coUocutus, dum vires adjicer« conjura* 
tioni ftudet^incautior fidei «ftimator fuit. 
Colloquentem eum cum ibis fat^lies a 
praefe^ miflus quum arcefferet , Tenfit 
proditum confiiium effe ; Korcatuiqcie con- 
)uratps , qui aderant , ut potitts , quam ex« 
torti moreremtur, arma (ecum caperent ; 
atque ita cum paucis in forum ire pergit , 
clamitans ^ ut , qui falvam rempublicam 
vellent , aufiorem & ducem fe libertatis 
fequerentur. Haud ian^ ^novit quemquam , 
auia nihil ufquam fpei propinquas , nedum 
iatis firmi prapfidii , c«rnebant. Haec voci- 
ferantem eum Lacedsmonii , circumven- 
tum cum fuis, interfocerunt ; comprehenfi 
detftde quidam & alii : ex iis occiu plures , 
pauci in cuftodiam conje^i ; multi Ffoxi« 
mi node, funibus per murum demiui, ad 
Romanos transfugenmt. 

XXVI. Quimius, affirmantibus iis, fi ad 
portas Romanus exercitus fiiiffet , non fine 
effedu futiviun eum motum fuiffe , & , fi 
propiiis caftra admoverentur , non quietu- 
ros Argivos, mifit expeditos pedites equi- 
tefque , qui circa Cylarabin ( gymnafium 
id eft minlis trecentos paffus ab urbe ) cum 
erumpentibus a porta Lacedaemoniis proe* 
lium commiferunt, atque eos haud magno 
eertamine compulcrunt in urbem. £t caftra 



dbyGoogle 



1^6 T. L I r 1 I 

«sBssse eo ipfo loco, ubi pugnatum erat, impera^ 

u.c.ts?. tor Komanus pofuit. L>iem inde unum in 

**^^' fpeculis fait, u ouid novi mot&s oriretur : 

poftquam oppreliam mem ciyitatem vidit, 

advocat concilium de oppugnandis Areis. 

Omnium principum Graeciae , praeter Ariiis- 

num, eaaem iententia erat, Quum caufa 

belli non alia eflet , inde potii&miun or- 

diundi bellum. Quintio id nequaquam pla« 

cebat , fed Ariftsnum , contra omnium con- 

fenfum diflerentem , cum haud dubia ap- 

probatione audivit : & ipfe adjecit, Quum 

pro Argivis adversus tyrannum bellum fuf> 

ceptumfits quidminus conveniens effey quam 

omijfo hojle Argos oppugnari ? Se verb caput 

belli Lacedcemoncm & tyrannum pttiturum. 

£t , dimiftb concilio , n-umentatum expe- 

ditas cohortes mifit. Quod maturi erat 

circa, demeffum & convedum eft ; viride, 

ne hoftes mox haberent, protritum & cor- 

ruptum. Caftra deinde movit , & , Parthe- 

nio fuperato monte , prater Tegeam tertio 

die ad Caryas pofuit caftra : ibi , priufquam 

hoftium intraret agrum , fociorum auxiiia 

ra«j«. exfpeSavit. Venerunt Macedones a Philip- 

/«i /r po mille quingenti , & Theffaiorum equites 

quadringenti : nec jam auxilia, qnorum 

affatim erat , fed commeatus nnitimis 

urbibus imperati morabanmr Romanum. 

Navales quoque magna copiae convenie- 

bant. Jam ab Leucade L. Qqintius cum 

quadraginta navibus venerat : jant Rhodis» 



dbyGoogle 



LiSEK XXXIK 137 

decetn & odo te&ae naves : jam Eumenes -■ ■ ■ 
rex circa Cycladas infulas erat cum decem y-^j'^; 
te^is navibus, triginta lembis, mixtifque 
aliis minoris formas navigiis : ipforum 
quoqueLacedeemoniorum exfules permulti, 
^rannonim injuria pulfi , fpc recuperandae 
patrij» in caftra Romana convenerant : multi 
autem erant, )am per aliquot aetates, ejc 
quo tyranni tenebant Lacedaemonem , alii 
ao •aliis pulfi. Princeps erat exfulum Age* 
fipolis , cujus jure gentis regnum Lacedae- 
mone erat, pulfus in6ans ab Lycurgo ty« 
ranno poft mortem Cleomenis, qui primus 
tyrannus Lacedaemone fiiit. 

XXVIL Quum terri marique tantum ^r/»*- 
belli circumftaret tyrannum , & propi S.*^ 
nulla fpes eflet ver^ fuas hoftiumque 
aeftimanti vires, non tamen omiftt bellum : 
ied & a Creta mille deledos juvenmtis 
eorum excivit , quum mille )am haberet ; 
& tria millia mercenariorum militum , de- 
cem millia popularium cum caftellanis 
agreftibus in armis habuit ; 6c fofl^ val- 
loque urbem communivit ; 6c , ne quid 
inteftini motus oriremr, metu & acerbi- 
tate poenarum tenebat animos , quoniam , 
ut falvum vellent tyrannum, fperare non 
poterat. Quum fufpeftos quofdam civium 
haberet,edudis in campum omnibus copiis 
( Dromon ipfi vocant ) pofitis armis , ad 
concionem vocari )uffit Lacedaemonios ^ 
atque eorum xon^loni fatellhes armatos 



dbyGoogle 



238 T. L I r 1 I 

m m circumdedit. £t pauca pfaefatus , Cur JiA 
V.c.ff7. omnia timcnti cavcntique ignofcendum in 
••C.I95. ^^ ^<r/nPO« font ; & ivforum referre , fi 
quos fufpedos ftatus prajens rerum faceret g 
prohikeri potiits , ne quid moliri poffint , 
fuam puniri molientes, Itaque qmjfdam ft 
in cuftodia hahiturum, donec ea^ qu^Hnftet^ 
umpeftas pratereat. Hoftihus repulfts (« ^i- 
hus^fimodb proditio inteftina Jatis caveatur^ 
minks periculi ejfe) exumplo eos emijfunim. 
Sub lusc citari nomina odoginta ferme 
principum juventutis juflit ; atque eos, ut 
auifque ad nomen refponderat , in cufto- 
oiam tradidit : no&e infequ^nti omnes iiir 
terfedi. Uotarum deinde quidam (hi funt 
jam inde antiquitus caftellani , agrefte ge* 
nus ) transfiigere volwfre infimulati , pet 
omnes vicos fub verberibus adi necamur : 
hoc terrore obftupuerunt multitudinis ani« 
mi ab omni conatu novorum confiliorum» 
Intra munitiones copias continebat^ nec 
parem fe ratus, fi dimicare acie vellet ; 6c 
urbem relinquere y tam fufpenfis & incertis 
omnium animis , metuens. 

XXVIII. Quintius , fatis jam omnibus 
paratis , profe6his ab ftativis , die altero 
ad Sellafiam fuper Oenunta fiiivium per- 
venit ; quo in loco Antigpnus, Macedonunai 
rex, cum Cleomene,Lacedaemonionim ty^ 
rannoy fignis collatis dimicafre dicebatur? 
inde , quum audiflet adfcetifom difficilis & 
ar&a viae effe^ brevi ptir montes circuita 



dbyGoogle 



195. 



LisER XXX ir. X39 

praetflSif&s, qai mufiirent viam, bto fads &c -sss 

patenti limite ad Eurotam amnem,rub ipfis ^'^*J 

prop^ fluentem moenibus , pervenit : ubi 

caflra metantes Romanos Quintiamque ip- 

fum , cum equiitibus atque expeditis prse* 

grefTum , auxiliares tyranni adorti » in ter- 

rorem ac tumultum conjecerunt,nihil tale 

exfpe^lantes 9 quia nemo his obvius toto 

itmere fiierait, ac veluti pacato agro tran{ie« 

raiit. Aliiqaamdiu peditibus equites » equi- jiuxuia- 

tibus pedltes vocantibus $ quum in fe cui- 74/i"^ 

qae minimum fiduci» eflet, tre[^datum •« "^^»»* 

eft: tandem figna legionum fuperrenerunt } 

&,^um primi agminis cohortes indu^i^de 

in proelium effent , qui tnodb terrori fue» 

rant , trepidantes in urbem compulii funt* 

Romani , quum tantum a muro receffiif^ 

fent , ut extra idum teU effent , acie di- 

reda paulifper fieterunt. Poftquam nemo 

hoAimn contra exibat , redierunt in cailra. 

PoAero die Qnimiii» prope flumen praeter 

urbem fub ipfas Meneltti montis radices 

ducere copias inftrudas pergit : primae le^ 

g'oBariae cohortes ibant ; levis armatura 
: equites agmen cogebant. Nabis intra 
murum isiftru£^os paratofque fub fignis 
habebat mercenarios milites ( in qumus 
omnis fiducia erat ) ut ab tergo hoftem 
aggrederetur : poftquaoa; extremum agmen 
prasteriit, tum ab oppidor, eodem quo pri- 
cBe amperant tuinuhu, plnribus finml locis 
erumpunt. Ap»ClaudiiUs agmeQ cogebat^/ttj/n^ 



dbyGoogle 



240 T. L I V i 1 

g qui ad id , qood futuram erat , tit itiopi* 

•^c. !^^* natum accideret , prasparatis fuoruiH ani- 
' ' ' mis , figna extemplo convertit , totumque 
in hoftem agmen circumegit« Itaque , velut 
reds acies concurriflent , juflum aliquam* 
diu proeliiun fuit. Tandem Nabidis miHtes 
in fugam inclinarunt ; quae minhs trepida 
fuiflet, ni Achsei locorum prudentes infU- 
tifTent : hi & csedem ingentem ediderunt» 
& difperfos paflim fuga plerofque armis 
exAierunt. Quintius prope Amyclas pofuit 
caftra : inde, quum perpopukitus omnia 
circumjeda urbi frequentis & amoeni agri 
loca euet, nuUo jam hoftium portam ex- 
cedente, movit caftra ad flumen Eurotam : 
inde vallem Taygeto fub)e£^am agrofque 
ad mare perdnentes evaftat. 
cythvjLm XXIX. Eodem fer^ tempore L. Quin- 
2J^"J^* tius maritima orae oppida, partim volun« 
tate , partim metu , aut vi recepit : certior 
deinde fa^his^Gydiium oppidum omnium 
maritimarum rerum Lacedeemomis reccptar 
culum efTe^nec procul a mati caftraRomana 
abefTe^omnibus id copiis ageredi conftituii^ 
£rat eo tempore jvalida unbs, & multim- 
dine civium incolarumque & omni bellico 
apparam inftru^h. In tempore Quintio , 
rem haud fiacilem aggredienti , rex Eume- 
nes & ciaflis Rhodiorum fupervenerunt .• 
ingens multitudo navaiium fociorum , e 
tribus contrada claf&bus, intra paucos dies 
omnia, quae ad oppugnationem urbis terri 

marique 



i 



KjbyGoogle 



LlBMR XXX IK 141' 

fnarique munitae &cienda opera erant, effe- ' ■ ■^ 
cit. Jam teftudin3>as admotis murus fubnie- u.c.f f7* 
batur : jam arietibus quatiebatur. Itaque *' **'^*" 
una crebris idibus cvena eft turris , quod- 
que circa muri erat, cafu e}us proftratum : 
& Romani fimul a portu , unde aditus 
planior erat, ut diftenderent ab apertiore 
toco hoftes , limul per patefadum ruinl 
iter irrumpere conabantur. Nec multum 
abfoit , quin , qua intenderant , penetrarent ; 
fed tardavit impetum eorum (pes objeda 
dedendae urbis,mox deinde eadem turbata. 
Dezagoridas & Gorgopas pari imperio 
praeerant urbi. Dexagoridas miferat ad 
legatum Romanum, traditurum fe urbem ; 
& quum ad eam rem tempus & ratio 
cohyeniflet , a Gorgopa proditor interfici-» 
tur ; intenti^fque a£ uno urbs defendeba^ 
tur ; & difficilior fitfia oppugnatio erat » 
ni T. Quintius cum quatuor millibus de-> 
ledorum militum fuperveniifet. Is quum 
fupercilio haud procul diftantis tumtui ab 
nrbe inftrudam aciem oftendilFet, & ex 
altera parte L«Quintius ab operibus fuis 
terri marique inftaret ; tum verb defpe* 
ratio Gorgopam quoque coegit id confilii ^ 
quod in akero morte vindicaverat, capere ; 
& padus, ut abducere inde milites, quos 
praefidii causl habebat , liceret , tradidit 
Quihtio urbem. Priufquam Gythium traj^ 
deretur , Fythagoras , praefedus Argis re-^ 
fi6his , traditft cuftodil urbis Timocrati' 
Tomus V. L 



dbyGoogle 



%^% : T. L I r i i . \ 

^ Pellenenfi, cum tnille metcenariis intliti'* 

V.c.sf? bus^ & duobus millibus. Ar^rorum » La* 

^ *^'' cedamonem ad Nabin venit. 

NM, . XXX. Nabis , ficut primo adrentu Ro^ 

*«|^ nuuue claflis , & traditione oppidorum ma^ 

r*tit- ptimae oras conterritus erat, uc , parvi fpe 

quum acquieviilet, Gythio ab fiiis retento, 

Soflquam id quoque traditum Romanis au« 
ivit efle , quum ab terra , omnibus circ^ 
hoftibus , nihil fpei eflet, a mari quoque 
toto fe interclufiim , cedendum fortunae ra- 
tus, caduceatorem primiun in caftra mifit 
ad explorandum , u paterentur legatos ad 
ie mitti ; qu^ impetrati re ^ Pjrthagoras ad 
imperatorem venit , nullis cum aliis mao* 
datis , quam ut tyranno colloqui cum im* 
peratore liceret. Confilio advocato , quum 
omnes dandum coUoquium cenfuiuent, 
<lies locufque conftituitur. In medias re- 

e'op\$ tumulos , modicis copiis fequenti- 
is , qunm trenUrent, relidis ibi in ftadone 
fonfpeda utrimqae cobordbus , Nabis cum 
deleais cuftodibos corporis,C^intius cum 
Iratre & Eumene reg^ , & Sofilao Rho- 
dio ) & Ariftaeno Acha^orum praetore , tri-* 
bnnifque militum paucis , defcendit. 
Tyranai XaXI. Ibi penuiflb , ut, feu dicere 
•""'^* priiis, feu audire mallet, ita ccepit tyran- 
nus. Si ipfipir me, T.Quintt, vofque^ qid 
mdifiis , taujam 4X€ogitare, cuf mihi sui in^ 
dixijfetis heUum t sut infimtis ^ poffem ; ta* 
4tus evtntuM^ finm^ m$^ ji^^afftm i 



\ 



dbyGopgle 



LiiMit XXXir. X45 

minc imperart animo ntquhi , quin , fmfi wemm^ 
quam ptrirem , cur perimrus effem , /cirem. Uc^ffT* 
£t , hervuk /R taUs ejfetis , ^les ejfe Car- '' ^***' 
thaginienfes /ama eft, apud quos nUul fo* 
cictatis fides fanSi haberet ; in me qitoqut 
vobis quid faceretis minits penfi effe , non mi" 
rarer, Nunc , quum vos intueor, Romanoa 
ejfe video, qm ferum divinanm fkdera , ku^ 
manarum fidem fociakm fanStifflmam habea» 
tis. Quum me ipfe rejpexi , eum ejfe fperd , 
cui & publici^faut ceteris Lacedtmoniis 9 
vobifcum vetujlij/imum fistdus fU ; & meo 
wnune privatim amicitia ac focietas , nuper 
Philippi belUy renov^ta' At enim ego ^am 
violavi & everti , qubd Arpvomm crvitaum 
tauo. Quontodo hoc tucar ? re , an umpore? 
Res mihi duplicem d^enfiontm prahet ; nam 
^9 i/y& vocantibus ac tradentibus , urbem 
eam acccp^M non occupavi ; ^ accepi, quum 
PhHippi partium ,non in Veftra focietate ef 
ftt. Tempus autem eo me liieratp qubd, quum 
jam Argos habere^ , focietas mthi vobifcum 
convenit ; & , tu vobis mitterem ad bellum 
auxilia , non ut Arps prc^dium deducerem, 
pcpiffftis. At , hercU ,inea controverfia , qum 
4e Argis eft, fuperior fum & aquitate rei, 
qubd non veftram urbem , fidhojhum ; qubd 
volentem , non vi coaBam , accepi ; & vef^ 
tra canfeffiorvt, qubd in cmiitionibus focie* 
tatis auhi Argos reliquijiis* Ceteram nomen 
tyranni & faSa me premunt, qubdfervos ad 
Ubertatcm yqco , qttbd in agros inogem pU* 



dbyGoogle 



144 T. Li r I i 

«assss htm dtiuco. Dt nommt koc rtfpondere pof 
^'^^M'fum , me , quallfcumqut fum , tumdem tjft, 
**^'^^' qui fid , quum m ipft mecum, T. Quind, 
focittattm ptpigiftL Tum mt rtgtm apptUan 
a vobis memini ; nunc tyrannum vocari vh 
deo. Itaqut fi ego nomtn imptrii mutaffim, 
mihi mea inconftantia ; quum vos mutttis , 
vohis vtfirct rtdatnda ratio tft, Quod ad mxt/- 
titudintm ftrvis lihtrandis auSam , & tgtw- 
tihus divifum agrum attintt ; pofjiim qui' 
dtm & in hoc me jurt temporis tutari. Jam 
feceram hac, quaUacumque furu , quumfo' 
cietattm mecttm pepigiftis , & auxilia in htllo 
• advtrsus Philippum acctpiftis. Std fi nunc 
eaftciffim , non dieo , quid in to vos la- 
fifftm , aut vtfiram amicitiam violajfem ?ftd 
illudf mt more atque inftituto majorumft' 
cifft, Noliu ad vtftras tegts atqut infiituta 
exigere ea , quet ' Lacedamone fiunt. Nihil 
comparoH fingula nectfft tfi^ Vos d ctnfu 
tquutm , a ctnfu peditem Itgitis ; &paueos 
txcellere opthus^ pkhem fuhjt^m tffi iUis, 
vuttis: Nofttr Itgumlator non in 'paucorum 
manu rempuhlicam effe voluit, quem vosfe^ 
natum appeUatis ; ntc txctUert unum aut 
aktrum ordintm in civitatt : ftd per aqua' 
tiontm fortuna ac dignitatis fort treJMu 9 
ut mtdti tfftnt , qui arma pro putria fet* 
rtnt. Plurihtts me pertgiffe, qudm pro pa^ 
triet ftrmont hrtvitatis, fatton Et hreviter 
ptroratum tfft potuit ; nihil mt, pofiqttam 
vohifcum dmiciiiam infti$ui, cur tjus vos 
foniteret, commififfe^ 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIV. ^45 

• XXXn* Ad haec imperator Romanus : i ■ ■ 
Amicitia & focietas nohis nuUa ttcum,fed^'^'\^'^' 
cum Pelopt, rege Lacedamoniorum jujlo ac Ktff^n^ 
iegitimo 9 fafia efl ; cujusjus tyranni quo^^^to. 
que , qui poftea per vim tenuerunt Lacedor 
mone imperium (quia nos bella nunc Puni" 
ca, nunc Gallica, nuncaliaex aliis occU" 
paverant ) ufurparunt ; fUut tu quoque hoc 
Macedonico heUo feciftL Nam quid minus 
conveniretj qudm eos^ qui pro Ubertate Gra^ 
cia adversus Philippum gereremus beUum > 
cum tyranno inftituere amicitiam ; & ty» 
ranno quAm , qui umquam , favijjimo 6* vio' 
UntiJJimo in fuos ? Nobis verb , etiamfi Ar- 
gos nec cepijfes per fiaudem. , nec teneres , /i- 
berantibus omnem Graciam^.Lacedamon quo- 
que vindicanda in antiquam Ubertaum erat 
atque in Ugesfuas ; quarum modb , tamquam 
amulus Lycurgi^ mentionem fecifti. An^ut 
ab laffo h BargyUis prafidia PhiUopi dt" 
ducantur^ cura erit nobis ; Argos Q^ Lacc" 
damonem^ duas ciariffimas urbes , iumina 
quondam Gracia , fub pedibus tuis reUnque^ 
mus , qua titulum nobis Uberata Gracidfer* 
vientes deforment ? At enim cum Phiiippo 
Arpvi fenfemnt. Remittimus hoc tibi , ne 
noftram vicem irafcaris, Satis compertum ha^ 
benms, duorum, aut fummum trium in ea 
re , non civitatis , culpam ejfe ; tam hcrcle , 
quAm in te tuoque prafidio arceffendo acci^ 
piendoque in arcem nihii fit pubUco confiUo 
a&im. Theffahs , & Phocenfis , 6» Locreti^. 

L ii) 



igitizedbyGoOgle 



146 T^ L I r I I 

wBBmKfts^ eonfinfu omniam fcimus pafdum Phh- 
«!c!iqi'. 'W^ Ai^ * umtn c0m cctcm lihcravimMs 
' GracioM Quid tandcm ccnfos inArffvis , quc 
infenus puhlici corifilii fau , faBuros ? Ser- 
vorum ad lihcnatcm vocatorum^ & cgetttk- 
hus kominihus agri dhvifi crimina Mi ifijici 
dicchas» Non qutdcm ncc ipfa mcdioeria ifcd 
quid ifta fitnt prct iis , quct a U tuifqtu qua^ 
tidic aUafupcraUafacinora cdunsur? ExMhe 
Uhcram concioncm vcl jirgis , vcl Laeeds^ 
monc , fi audirc juvat vcra dominationis m»- 
potcntijfimu crimina. Ut omnia aiia vctuf' 
tiora omittam^ quam cudcm Arps Pytitag»' 
ras ific gcncr tuus pcnc in oculis mcis «iS- 
dit ? quam tu ipfi^ quum jam propi in fi-^ 
nihus Laccdumoniorum cffem ? Agcdum, fuas 
in coneionc comprchcnfis ^ otnMus audien-^ 
tihus civihus tuis, in cufiodia tc hahitttntm 
cjfc pronuntiafii ^ juhc ^vinSos produci , ut 
'*^ mifcri parcnHs ^ qttos falsb higcnt , vivcre 
fiiant. At cnim , ut jam ita fint hac , quid 
ad vos » Romani ? Hoc tu dicas lihcranti^ 
hus Graciam ? hoc iis , qui ut Uhcrarc pof» 
fcnt y marc trajcccrunt , tcrrd mariquc gcffi* 
runt hcllum ? Vos tamcn , inquis, vcfiram* 
que amicitiam ac ficictatcm proprii non vio^ 
lavi, Quotics vis U id arguamfcciffc ? Scd 
nolo plurihus ifummam rcm complcGian Qtti* 
hus igitur rchus amicitia violatur ? Ncmpc 
his maximi duahus, fificios mcos pro hof- 
tihus hahcas ; fi cum hoftthus tc conjungas^ 
Utrum non 4 ufaHum cfi ? Nam fy Sfif* 



KjbyGoogle 



LiBEA XXXI y. 147 

finni^ wio atque todem jurt fitdtris , quo & mmnm 
Laetdnmonem , in amichiam nofiram acctf' |[|cli h*. 
tam ,focius ipft fociam nobis uAtm vi atque 
armis ctpiJU ; 6* cum Philippo , hoftt nof- 
tro , non focietattm folum , Jtd, fi diis pla- 
ctt , afiinitattm ttiam per Philoclem prifec-' 
tum ejus pepigifti ; fe heUum adversus nos 
ftrtns , mare circa Maltam inftftum navh- 
hus piraticisftci^i ; &plurtspropi civts Ro^ 
manos^ quAm Philippus , ctpifti atqut occi- 
difti ; tutiorque Macedonim ora^ qudm pro^ 
tnontonum Malett commeatus ad exereitus 
uoftros portantihus navihusfiiit, Proindepat^ * 
xt^fis, fidem ac jurafocietatis jaBare ; &, 
omissi populan cratione , tamquam tyran^ 
gi tf ^ Ag/ gtf hquere, 

XXXllL Sub iiaec Ariftmus iranc cio- 
jiere Nabin , nunc etiam orare , ut , dum 
liceret , dum occafio eflet, iibi ac fbrtunis 
fui» confuleret. Referre deinde nominatim 

Sirrannas civitatum finitimarum coepit , qui , 
epofito imperio , reftitutftque libertate 
iiiis , non tutam modb , M etiam hono- 
Tatam inter cives fene^tem e^fTent. His 
diftis in vicem auditifque , nox prop^ di- 
remit colloquium. Poftero die Nabis, Ar- ^'{i» 
gis fe cedere ac deducere praefidium , ll^^lL 
ouando ita Romanis placeret , & captivos A^'^r"- 
oc perfiigas redditurum dixit. Aliud u quid 
polhilarent, fcriptum ut ederent, pedit^ 
iit deliberare cum amicis poflet. Ita & ty* 
tanno ad confultandum tempus datum eu i 

Liv 



dbyGoogle 



148 T. L I r I 1 

kmmmSL Qinndus, fociorum etiatn piincipSfctts 
u.c.f57.adhiEitis, habuit confitium. MsnKsmae pair- 
^aiMiLin fententia erat , Per/everandum in telio 
Jt? wfr <S^ » *• tolUndum tyrannum : nunujuam ali^ 
g *•"/ ter tutam libertatem Gmcia fore.SaiiMis nudth 
fitijfe, non moveri hellum adversus eum, 

Judm omitu motum. Et ipfitm yeltu compro- 
ata dominationefirmiorem fiiturum ^ auBore 
injufii imperii affiunpto populo Romano ^ 6t 
exemplo multos in aliis civiuuihus ad infi^ 
diandum libertati civium fitorum incitattti' 
^•€Usrum. Ipfius imperatoris animus ad pacem 
tor'Il^inclinatior erat : videbat enim , compulfo 
intra moenia hofte , nihil prseter olmdio- 
nem reftare. Eam' auum fore diuturruMm. 
Non enim Gythium , quod ipfitm tamen tra-' 
ditum f non expugnatum ejfet,fed Laccdct* 
monem , validijpmam uriem viris armifqtte , 
oppugnaturos.UnamfpemfuiJfe^fi qua ad^ 
moventihus exercitum dijfenfio inter ipfbs ac 
feditio excitaripojfet: quum figna ponis projf^ 
inferri cemerent , neminem fe movijje» Ad)i- 
ciebat , Et cttm Aruiocho infidam pacem 
Villium iegatum inde redeuntem nuntiare : 
multh majorihtUi quam antH , terrefiribus nd* 
valihufque copiis in Europam eum tranfijfe. 
Si occupajjet ohfidio Lacedamonis exerct^ 
tttm , quihus alus copiis adversus fegem tam 
validum ac poteruem heUum gefluros ? H«c 
propalam dicebat: illa tacita luberat cura; 
ne noYus conful Grxciam provinciam for« 
tiretur , & inchoati belli vidoria fucccf* 
ibri tradenda eflet. 



dbyGoogle 



LiSBK XXXIV. 249 

^ XXXIV« Quum adversbs tendendo ni- r ' . ' ■'■- . 
hil moveret locios ; {Imulando fe tranflre u.c.^s^. 
in eorum fententiam , omnes in affenfum ^ *'^* 
confilii fui traduxit. Btnt vertat , inquit ; 
quando ita placet\ obfideafnus LacedamO' 
nem. Cetemm, quum res tatn Unta, quam 
ipfifcitis , oppugnatio urhiumRt ^ & ohfidenr 
tibus prius fzpe , qudm obfejfis^ ttedium afr 
ferat ; jam nunc hoc ita proponere vos ani- 
mis oportet , hibemandum circa LacedamO" 
nis mcenia ejfe, Qua mora fi laborem tan^ 
tkm ac periculum haberet , ut & animis & 
corporibus ad fuftinenda ea parati ejffetis , 
hortarer vos. Nunc impensd quoque magnd 
eget in opera , in machinationes , & tormen" 
ta , quibus tanta urbs oppugnanda eft ; ki 
cmmeatus vobis nobifque in hiemem expe^ 
diendos. Itaque, ne aut repente trepidetis , 
aut rem inchoatam turpiter deftituatis , fcri" 
behdum ante veftris civitatibus cenfeo , explo* 
randumque, quid quaque animij quid vi- 
jium habeat, Auxiliomm fatis fuperque ha* 
beo ;fed qub plures fumus , plurihus rebus 
egebimus. Nihiljam prteter nudum folum ager 
hoftium habet. Ad hoc hiems accedit , ad 
comportandum ex longinquo difficilis. Hasc 
oratio primiim animos omnium ad refpi- 
cienda cuique domeftica mala convertit ^ 
fegnitiam , mvidiam & obtrefiationem do- 
mi manentium adversiis miKtantes , liber- 
tatem difficilem ad confenfum , inopiain 
,publicam 9 maUgmtatem conferendi ex pd* 

L V 



KjbyGoogle 



2^o T. L I r I I 

fKsssvato. Verfis itaqae fnbitb voluntaribus, 
w.c.$57. facere , quod e republica populi Romani 
** *?'' focionimqae effe crederet , imperatori per- 
miferunt. 
uga XXXV. liide Quintius , adhibtti? legatis 
'*'iiii« ^otiiin tribunifque militmn , conditiones» 
22^** in quas cum tyranno pax fieret , has con- 
fcripfit. S<x menfium inducm ut ejpat Na^ 
bidi Romanifque , & Etmtni regi, & Rho- 
diis. Legatos extemplo mittertnt Romam T^ 
Ouintius & Nahis , ut pax ex auHoritau 
Jenatus confirmaretur. Ex qtta die fcripta 
conditiones pacis edita Naiidi fif^^ » ta 
dies ut induciarum principium tjfet ; & ut 
ex ea die intra decimum diem ab Arps ct» 
urifqut oppidis , qua in Arpvorum agro tfi 
ftnt , prttfidia omnia dtductrtntur ; vacua- 
qut & libera tradertnturRomanis : ^ nt quod 
indt mancipium rtgium pubUcmnve aut pri-^ 
vatum educeretur ; &, fi qua ante eduSta fo^ 
rent^ dominis reBi reftituerentur. Naves , qtuts 
civitattlms maritimis adtmifjtt , reddertt ; ntvc^ 
ipft navem uUam,prctter duos Itmbos , qui 
non plus qudmfexdecim remis agerentur , na' 
beret. Perfiigas & captivos omnibus focus 
populi Romani civitatibus rtddertt , 6^ Mef 
fmiis omnia , quA comparertnt , qwBtqux do^ 
mini cognofierent. ExfuHbus quoque Lact' 
damoniis libefvs & conjugts r^tueret , f«« 
tsrum viros fequi volutffent ; tnvita ne qna 
exfuiis oomes effet. Mercenariorum nnlitum 
Nabidis , qui aut in civitates fitas , aut ad 



dbyGoogle 



LiSER XXXI K 251 

/tomanos tranfijjent , us ns fiut omnts rt&^ sssis 
rtddtrtntur. In Crtta infiila nt quam urhtm ^i-^^^* 
habtrtt ; quas hahuijftt^ rtddtrtt Romanis.^ **^ ' 
Nt quam focittattm cum ullo Crtttnfium aut 
quoquam alio inftitutrtt, ntu btlUim gtr&^ 
rtt, Civitatihus omnibus , quas ipfc rtftUuifi 
ftt , quaqut ft fuaqut in fidtm ac ditiontm 
popuU Romani tradidlffint , omnia prttfidia 
dtductrtt ; ftqut ipft fuofque ah his ahftk' 
ntrttm Nt quod oppidum, nt quodcafttUum 
snfuo atitnoiit agro condtrtt. Ohjidts , taita 
futura y dartt qutnqut^ quos imptratori i?a- 
mano pUcuiJftt , fiJium in his fuum ; & t^ 
ienta jctntum argenti in pntfinti^ & quin^ 
quaginta taltnta in fingulos annos ptr atf 
nos oB$* 

. XXXVI. Hsc conTcripta, cajftris pro- £«frr/i 
•piiks UTDem mods, Lacedkmonem mtttun^J,^/' ^^ 
tnr : nec fani quidqaam eorum faris pUe 
cebat t^rranno, nifi qubd, praeter fp<^:» 
xedttcendorum exfiiittm mentio nuUa hSU 
erat : maxim^ autem omnium ea res df- 
fendebat , qu6d & naves » & maritimie ci- 
vitates adempcae erant. Fuerat autem ei 
magno frudui mare , •mnem oram M4* 
leae praedatoriis navibus infefiam habenti : 
juventutem praeterea civitatum earum ad 
iiipplemenmm longi optimi generis mili- 
.tnm habebat. Has conditiones , quanupam 
ipfe in fecreto volutaverat cum amicis » 
.Tulgib tamen omnes fam^ ferebant, vanis^ 
«t ad ceteram fidem , fic ad fecreta tegei>- 

L V j 



dbyGoogle 



251 T. L I r 1 1 

da, fatellituin reporun ingenus. Non taA 
V^*ff7* omnia univerfi , quam ea, qu» ad quem- 

''''*que pertinerent , finguli carpebant. Qui 
exfiilumconjuges in matrimonio habebant, 
aut ex bonis eorum aliqind poflederant, 
tamquam amifluri^ non reddituri , indigna- 
bantur. Servis liberatb a tyranno non ir- 
riu mod6 futura fibertas , ied niultb fce- 
dior , quam fuiflet ant^ , fervitus redeun- 
tibus in iratoram dominoram poteflatem 
ante oculos obverfabacur. Merceaarii mi- 
lites & pretia militiae cafura in pace atgrh 
ferebant , & redttum fibi nuUunft efle in 
Civitates videbant , infenfas non tyrannis 
^oams , qu^m fatellitibus eorum. 

JlXXvII. Haec inter fe prim6 in circu- 
Ks ferentes fremere ; detnde ad arma /11- 
. bitb difcurrerunt. Quo tumuttu quum per 
ie fatis irrttatam muititudinem cemeret ty- 
rannus , concionem advocari juifit : ibi quum 
«a, que imperaretttur ab Romanis, expo- 
fuiffet , & graviora atque indigniora qua^ 
^m falsb affinxiilet , 6c ad fingula , nunc 
sdb univerfis,-^nunc a partibus concionis, 
acclamaretur , interrogavit, Quhd fcrefponf* 

TmrtLt dere ad es , sut quid facert vetUnt? Prop^ 
£«|[i. **"^ y^^^ omnes , Nihil refpondere, belkm 
pri juflerant ; & pro fe quifque , qualta 
multitudo folet , bonum animum babere, 
& bene fperare jubentes, Fones fortunam 
adjttwut ^ 2kth2nu His vocibus incitatns 
tjrranaus , 6c Anjiochuffi ftofofquf adjor . 



_ DigitizedbyVjOOQlC 



LiBEK XXXI K 153 

tliros pronuntiat ; & fibi ad obfidionem ^ssssm 
fiifUnendam copiarum af&tim efle. Exci- ^c.l^| 
4erat pacis mentio ex omnium animis ; & 
in ftationes , non ultrk quieturi , difcur» 
runt. Paucorum laceffendum excurfio , 8c 
emifla jacula extemplo & Romanis dubita- 
tionem , quin bellandum eflet, exemerunt» 
I^eria inde proelia per quatriduum primiim 
fine uUo (atis certo erenm commifla : 
(juinto die prop^ jufti pugnl adeo paven* 
tes in . oppidum Lacedaemonii compulfi 
fi^it ) ut quidam milites Romani , terga f^ 
gientium caedentes , pTer intermifla, ut tunc 
erant , moenia urbem intrarint. 

XXXVIIL Et tunc quidem Quimius , 
£ms eo terrore coercitis excurfionibus hof- 
tium , mhil praeter ipfius oppugnationem 
nrbis fuperefle ratus , miffis , qui omnes 
navales locios a Gythio arceflerent , ip£e 
interim cum tribunis militum ad vifendum 
urbis fitum moenia circumvehimr. Fuerat Sp^rtm 
quondam fine muro Sparta : tyranni nu- 
per locis patentibus planifaue objeceraat 
muram ; altiora loca, & diniciliora aditu, 
ftationibus armatorum pro munimento ob- 
]edis tutabantur. Ubi (atis omniainfpexit, 
coron^L oppugnandum ratus , omnibus co- 
piis (erant autem Romanorum fociorunv- 
que , fimul pedimm equitumque , fimul 
terreftrium ae navalium copiarum , ad quin- 
CTua^ta millia hominum) urbem cinxit. ^^^'JlJlf 
Alii fcaJas» alii ignem, alii alift^ qmbusov. 



mututm» 
ncfa 



dbyGoogle 




L I r I I 

nt modb, fed ctiain terre- 
•!cl9^ <^t,poits£aiit. Joffi damore fnblato fabire 
* andicpie omnes , at , qu^ primimi occur- 
teretit, qii4ye opem ferrent, ad omnia 
fimul paventes lacedaemonii ignorarent» 
Qood roboris in ezercitu erat , trifariam 
divifimi : parte nn& a Phoebeo, altei^ 
a Didjrnneo , tertil ab eo loco , cpxem 
Heptag<mias appeilant ( omnia antein haec . 
aperta fine muro k>ca funt) aggredi jubet. 
X^iKun tantns undique terror uibem cir- 
cumvafiflet ; primb tyr^mus & ad cla- 
'nores repentinos , & ad nuntios trepidos 
motus,ut quifque maxim^ laboraret locas, 
auf ipfe occurrebat, aut afiquos mittebat: 
deinde, drcumfufo undique pavore , ita 
obtorpuit , ut nec dicere , quod in rem 
eflet, nec audire poffist ; nec inops modo 
confilii , fed vix mentis compos eflet» 

XXXIX. Romanos primb luftinebaat ki 

anguftiis Lacedaemonii ; temaeque adcs 

tempore uno lods diverfis pugnabsmt : 

deiade, crefcente certamine, nequaqnam 

erat proefium par : miffilibus enim Lace- 

- dcmonii pugnabsmt , a ouibns fe & magni- 

tudine fcuti perfacil^ Romanus tuebatur 

miles, & qu6d alii Tani, afii leves admo- 

dnm «£his erant : nam ptopter anguftias 

loci confertamque tnrbam non mod6 ad 

^mittenda cum procurfu, qno plurimiim 

•concitantur tela , fpatium habebant ; fed 

ae ttt de gradu quidem fibero ac ftabili 



dbyGoogle 



LlSEK XXXIV. 2^5 
«Miarentur. Itaunie ex adverfo tnifla telajsseae 
nulia in corponbus, rara in fcutis h^rc-^c.^^** 
bant : a circnmftantibus ex fuperioribus 
locis vulnerati quidam fust ; mox pro» 
ereflos jam etiam ex tedis non tela modb, 
led teguls quoque^nopxnantes percuierunt. 
Sublads deinde fupra capita fcutis, conti- 
anatififue ita inter fe, ut non modb ad 
caecos idus,fed ne ad inferendum qnldem 
ex propinquo telum loci quidquam eflet, 
teftudin^fadl fubibant. £t primse anguftise 
paulifper, fu^ hoftiumque refertae mibi^ 
tenuerunt : poftquam in patentiorem riam 
urbis pauktim urgentes hoftem proceflere, 
sion uln Tis eorum atque in^etus ftiflir 
iieri poterant. Quum terea vertiflent La- 
cedsmonii, & eflusi fiigf fuperiora pete- 
rent loca ; Nabis quidem , ut capti nrbe 
trepidans, cra&nam ipfe evaderet, circum^ 
lpedsd>at. Fythagoras quum ad cetera 
animo oflicioque ducis fungebatur, tnm 
ver6 nnus ^ ne caperetur utIm , caufa fuit : 
iuccendi enim «edificia proxima muro juflit ; s ccukm 
que <ninm momento temporis ariiflent, nt ^TJi^i^ 
adjuvantibus ignem , qui alias ad exifan- domus 
guendum opem ferre folent, ruere in Ro-"';^'''* 
manos teda ; nec tegularum modb fragnien- 
ta, fed etiam aml:^a tigna, ad armatos 
pervemre ; &L flamma lati fiindi ^ fimius 
' terrorem etiam majorem, qul^m periculum^ 
facere. Itaqoe &qui extra urbem erant Ro* 
snanonisi> tum maximi impetos £Kientes^ 



dbyGoogle 



ijfi T. L 1 r i i 

^ssBs^ receflere a muro ; & qai )affl intrsnrerant; 

•!c!im' ^^ inc6n<iio ab tergo oriente intercladereii* 

'tur ab fms , recepenmt fefe* Et Qdintitts, 

poftquam qiud rei eflet vidit, recepta 

canere juffit : ita }am a capta prop^ urbe 

fevocati rectiemnt in caftra. 

XL. Qmntias plus ex dmore hoftiuin , 
quSkm ez re ipfa, fpei nados, per tridunm 
infequens territavit eos \ nunc proeliis bh- 
ceflendo , nunc operibus interfepiendo 
qnaBdam , ne entus ad fugw «flet. Hts 
comminationibus compulfus tyrannus Py- 
tbagoram rurfus oratorem mtfit , quem 
Qumtius primb afpematum excedere caftris 
luffit ; deinde fuppliciter orantem, advo- 

^««ani lutumque genibus, tandem audivit. Prima 

jrai^ oratio (uit omiua permittentb arbitrio Ro- 
tnanorum : dein, quum ea yelut vana & 
fine effedu nihil proficerent,eb deduda res 
eft , ut his conditionibus , qu« ex fcripto 
pancis ant^ diebus edit» erant , induci^ 
fierent ; pecuniaque & bbfides acceptL 
ArM Dum oppugnatur tyrannus, Argivi, nuntiis 

^&cf^. aliis prop^ fuper aUos afferentibus^tantbm 
non ]am captam Lacedaemonem efle , eredi 
& ipfi , fimul eb qubd Pythagpras cum 
parte validiflima praefidii ezceflerat ,. coq« 
temptl paucitate eorum, qui in arce erant, 
duce Archippo quodam » prsfidium expu- 
krunt. Timocratem Pellenenfem^ quia cle- 
menter praefueratyvivum fide dati emifo* 
mnu Huic l«titi« Quiutitts fuperyeait;. 



dbyGoogle 



LisBR XXXI K 157 

pace datl tyraimo, dinui&rque ab Lacc- . 1 1 ■ 
daMnone Eumene , & Rhodiis , & L. Quin- JJ^JJJ; 
tio fratre ad claflem. 

XU. Laeta civitas celeberrimum feflo* ^«<m« 

rum dierum ac nobiltf ludicrum Nemeo-**^***^*'* 

nim , die ftati propter belli mala praeter^ 

miflum, in adventum Romani exercitfis 

duciTque indixerunt ; praefeceruntque ludts 

ipfum imperatorem. Multa erant,quae gaur 

oium cumularent : redudi cives ab Lace* 

daemone erant , quos nuper Pythagoras , 

quofque ant^ Nabis, abouxerant : redie- 

rant, qui poft compertam a Pythagora 

conjurationem, & caede jam cceptl, effu- 

gerant : libertatem ex longo intervaUo, 

nbertatifque audores Romanos , quibus 

caufa bellandi cum tyranno ipfi fuiflent , 

cemebant : teftata quoque ipfo Nemeorum 

die voce praeconis libertas eft Argtvonim. 

Achaeis quantum reftituti Ard in commune 

Achsuae concilium laedtiae anerebant ; tanr 

tum ferva Lacedaemon reli£b, 6c lateri 

adbaerens tyrannis,non fincerum gaudium 

praebebat. ^toli vero eam rem omnibus 

conciliis lacerare. Cum Philippo non anth Qmt^ 

4efitum betlari , quam amnibus excedent^]^'^ 

Gmia urbibus. Tyranno reliBam Lacedct^ 

monem : regem autem legitimum, qui in RO' 

■manis fiierat caftris , celerofque nobiliffimos 

fives in exfilio viBuros. Nabidis dominantis 

fatellitem ta&um populum Rqmanum. Qyxwa* 

•tios ab Argis Elatiam » unde ad beUuoi 



dbyGoogle 



i-jS T. L 1 r I I 

wmaaas- Spartannm profedas erat, copias rediodt 
uciSi' ^^* ' ^ ^^ ^ oppido profidfceatem 
bellum eef&fle mamium tradant , fed 
caftris adversiis Romana caftra pofitis; 
diuque cundatiim,quumiEtolormn auxilia 
exfpefiaiTet, coafium ad eztremum acie 
coniligere, impetu in pabulatores fuos ab 
Romams hJBto ; eo proelio v^um , cafbif- 
«ue ezfutum, pacem petifie ; qoum ceci- 
ciffent quindecim milHa militum) capta 
plus quatnor millia eflent. 

XLIL Eodem feri teffq>ore & a 
T. Quintio de rebus ad Lacedamionem 
geftis, &ab M.Porcio confaie ex Hifpa- 
nia Htterae allatae : utriufque nomine in 
dies temos fupplicatio a leitata decreta eft. 
L. Valeriiis confnl, quum poft fiifos circa 
Litanam fylvam Boios quietam provin- 
ciam habuiiTet, comitioram causi Romaffl 
rediit ;^ & creavit confuks P* Comelium 
Scipionem Africanum iterom & TL Sem- 
pronium Longunu Horum patres prim6 
anno fecundi runici belli confoles foeraat. 
Ctfmuu, Praetoria mde comitia habita: cread P.Cor' 
neUus Scipio , & duo Cn.Comeiii , Mereoda 
& Blafio , 6c Cn« Domitius AheBobadMis, 
& Sex. Digitias , & T. Juventias Thalna. 
Comitiis perfedis, conful in provindam 
rediit. Novum jns eo anno a Ferendnatilnis 
tentatum , ut Latini , qai in coloniam Rbma- 
nam nomina dediifent, cives Romani effent. 
^ .Pttteolosy Saleraumque , & Buxentum ad- 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 159 
lcripti colohif qm nofnina deda^t, quum mmtB^ 
ob id fc pro civibus Romanis ferrent >][Jc;5!J* 
fenatus jucIicaYit, non effe eos cives Ro-** 
manos. 

XLIII. Principio anni, quo P« Scipio ^ ^ ^ " 
Afrieanus iterum & 71. Sempronius Lon-a. 0.194! 
gus confules fberunt, legati Nabidis ty- J^n^ff^ 
ranni Romam yenerant : iis extra urbem '^^ ^.^- 
in sde Apollinis fenams dams eft : paz , %^? 
quae cum T. Quintio conveniffet, ut rata ^^"^ 
e^et petierunt , impetraveruntque. De pro- 
vinciis quum relatum effet, lenatus fre- 
quens in eam fententiam ibat , ut, quoniam • 
in Hifpnia & Macedonia debellatum foret» 
confutibus ambobus Italia provincia effet. 
Scipio fatis effe Italiae unum confulem cen* 
febat;alteridecemendamMacedoniam effe. 
BeUum grave ab Antiocho imminere ''jam 
qjfwn fud fponte in Europam tranfgrtjjhm, 
Quid deinde fafhimm cenferent, quum hinc 
Mtoli haud dubik hoftes vocarent ad heUum^ 
Uline Annibal, Romanis cladibus infignis 
imperator, flimularet ? Dum de provinciis 
confulum difceptatur, praetores fordti funt. 
Cn.Donutio orbana jurifdidio^TJuventio 
peregrina evenit : P. Cornelio Hifpania ulte- 
rior,Sex.Digitio citerior : duobus Cn.Cor« 
neliis, Blafioni Sicilia, Merendae Sardtnia^ 
In Macedoniam novum exercitum tranf- 
portari non placuit : eum , qui effet ibi » re« ~ 
duci in Italiam a Quintio, ac dimitti : item 
eiim exercitum dinutti, qui cum M«Porcia 



dbyGoogle 



l6o T. L 1 r 1 1 

■B9S» Catone in Hifpania eflet. 0>Rfulibus atnbo^ 

«^'£194' ^^^ Italtam provinciam efle , & duas urba- 

nas eos legiones fcribere ; ut diipiflis , quos 

fenatus ceniiiiflet, exercidbus, odo omnino 

Romans leeiones eflent. 

rrr/c- XLIV. Ver facrum fadum erat priore 

*''*^ anno , M. Porcio & L. Vaierio confulibus : 
id quum P; Licinius pontifex non efle reft^ 
fa&um collegio primiim, deinde ex audo- 
ritate collegii Patribns , renuntiaflet, de in- 
tegro faciendum arbitratu pontificum cen- 
fuerunt ; ludofque Magnos , qui una voti 
eflenty tantl pecunt4, quantl aflbleret, hr 
dendos. Ver facrum videri pecus, quod 
natum eflet inter KaL Martias , & ptidfe 
. Kalendas Maias , P. Cornelio Scipione 6c 

c«/cre-. Ti. Sempronio Longo confulibus. Cefefo- 
rurh inde comitia habita funt : creati cen- 
fores Sex.iBlius Paetus & CComelius Ce^ 
thegus principem fenat^s P. Scipioaem 
(^onluiem , qnem & priores cenfores lege- 
rant, legerum : tres omnino fenatores, ne- 
minem curuli honore ufum, praet^riefiint. 
^•MAGratiam quoque ingentem apud eum or- 

ST^. dinem pepererunt, qu6d, ludis Romanis, 
edilibus curulibus imperarunt , ut loca fe- 
natoria fecernerent a populo ; nam antea 
in promifcuo fpe£Ubant. Equitibus quoque 
perpaucis adempti eqm , nec in ullum or- 
dinem faevitum. Atrium Libertatis ficVilia 
publica ab eifdem refe6^a atnplificataque. 
* Vcr facrum ludique Votivi» <po% voyem 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIV. i6# 

P» Sulpicius Galba confur, fa£B. QaumeBBsa 
fpe£^acuIo eorum occupati animi omnium y*^-|f^* 
efTent, Q. Pleminius, qui propter multa*'//^ 
in deos hominefcjue fcelera Locris admiffa, JjJi,^ 
in carcerem conjedus fuerat , comparaye- 
rat homines , qui pluribus fimul locis urbis 
node incendia facerent ; ut in conflemata 
no^rno tumultu civitate refringi carcer 
poflet : ea res indicio confciorum palam 
fa6ia, delataque ad fenatum eft. Pleminius 
in inferiorem demiffus carcerem eft , ne- 
catufque. 

XLV. Colonis civium Romanorum eo Co/m2« 

anno deduda funt Puteolos, Vultumum,5jjS^ 

Litemum ; treceni homines in iingulas. 

Item Salemum Buxentumque coloniae ci- 

vium Romanorum dedudae funt : dedu- 

xere triumviri ,Ti. Sempronius Loneus , qui 

tum conful erat, M. Servilius , Q. Minucius 

Thermus. Ager divifus eft, qui Campano- 

Tum fiierat. Sipontum item in agmm , qui 

Arpinoram fuerat, coloniam civium Ro-* 

manonun alii triumviri, D. Junius Bratus, 

M« Baebius Tamphilus , M. Helvius deduxe- 

tunt* Tempfam item & Crotonem civium 

Romanoram coloniae dedudae. Tempfanus 

ager de Brattiis captus erat ; Brattii Grse- 

cos expulerant. Crotonem Graeci habebant* 

\. Triumviri Cn. 0£bvius , L. .£milius Paulus, 

C Plaetorius Crotonem ; Tempfam L.Cor- 

nelins Merala & C. Salonius deduxerunt. Pro^ 

Pfodigia quoqa^ alia viia eo anno Romief^* 



dbyGoogle 



«Si T. L 1 V 1 i 

'■'■ ' funt, alia ntintiata. In foro» & comitiot & 
Uc.ns Gipitolio faneuinis eutts vifs funt ; & ter- 
ra abquoties pluit ; oc caput Yulcani amt» 
Nuntiatum eft Nare anmi lac fluxifle ; pue- 
ros ineenuos Arimini fine oculis ac nafo ; 
& in ftceno agro non manus , aon pedes 
habentem namm. Ea prodiria ex pontifi- 
cum decreto proeurata. £t lacrificium no- 
remdiale fiidum , cubd Adriani nuntiaye-; 
rant , in agro fuo lapidibus pluifle. 

XLVI. In GaUia L. Valerius Flaccus 

proconful circa Mediolanum cum Gallis 

Infubribus , & Boiis , qui Dorulaco duce 

ad concitandos Infubres Padum tranfgrefli 

erant, fignis collatis depugnavit : decem 

r«toaij millia hoftium fiint caefa. Per eos dies 

JS^ coUega ejus M. Porcius Cato ex Hifpania 

triumphavit : tulit in eo trinmpbo argenti 

infedi vi^nti quinqne millia pondo, bigati 

cenmm viginti tria millia , Ofcenfis quin» 

eenta quadrafl^nta ; auri pondo mille qua- 

dringenta. Militibus ex pr»da divifit, in 

fingulos, ducenos feptuagenos aeri$ , triplex 

Stmff equiti. Ti. Sempronius conful , in provin^ 

tlftT^d,^ ^^^ profe£his,in Boiorum primum agrum 

^tn^» legiones duxit. Boiorix tum regulus eonim , 

^*^'' cum duobus fiatribus tota gente concitatl 

ad rebellandum, caflra locis apertis pofuit; 

ut apparerfit dimicaturos , fi hoftis rnies in- 

traflet. Confi)! ubi , quant» cofHias , quanta 

fiducia eflet Iio{li« fenfit, nuntium ad col- 

legam mittit, Ut^ fi, vid$rctur u, maturara 



dbyGoogle 



LiBEK XXXir. a6j 

^adre : fe ttrpveHando in adventum ejus =sae 
rem cxtraGtumm. Quae caufa confuli cun-JJ-^;j^* 
dandi » eadem Gallis ( praeterquam qubd 
cun&atio hoftium animos faciebat } rei 
maturands erat, ut, priufquam conjunge- 
rentor confulum copiae , rem tranfigerent : 
per biduum tamen nihil aliud, qu^m ftete* 
runt parati ad pu^nandum , fi auis contri^ 
eg^ederetur : tertio fubiere ao vallum , 
caftramie ab omni ftmul parte aggreffi funt. 
Conful extemplo arma capere milites juflit: 
armatos inde paulifper condnuit ; ut & fto- 
lidam fiduciam hofti augeret , & difponeret 
copias , quibus quseque portis erumperent» 
Duae leeiones duabus principalibus portif 
figna efterre ju{& ; fed in ipfo exim ita 
conferti obftitere Galli^ut clauderem viam. 
Diu in aneuftiis pugnatum eft ; nec dextris 
magis ^ladiifque gerebatur res , qu^ fcutis 
corponbufque ipfts obnixi urgebant Ro* 
mani , ut ugna foras efferrent ; Galli , ut 
aut ipft in caftra penetrarent» aut exire Ro- 
manos prohiberent : nec ant^ in hanc, aut 
iUam partem moveri acies potnerunt,qu^m 
Q. Vidorius primipili centurio , & C. Ati« 
nius tribunus militumy quartas hic , ille fe- 
cundsiegionis (rem in afperis proeliis faepe 
tentatam) figna adempta ligniferis in hoftes 
injecenmt : dum repetunt enix^ fignum » 
priores fecundani pgrtl fe ejecere. 

XLVIL Jam hi extra vallum pugnabant; 
qoarti legione in porta haBreme ^quam siliui 



dbyGoogle 



164 T^ L t r 1 1 

■Bss tumultus ex arerfa parte caiftroniffl ^ 
^cilit ^*<>^* • "* portam qtutftoriam irrnpennt 
Galli ; refiftemefque perdnaciiis occiderant 
L.Poftumiiun qua^orem , coiTympano fiiit 
cognomen , & M. Atimum , & P. Sempro- 
nium,pnefedos fociiilm,&dncentosferffle 
tmlites. Capta ab ea parte cs^ra erant, 
donec cohors eztraordinaria9nuf& a confnle 
ad tuendam quaeftoriam portam,& eos,^ 
intra rallum erant, partim occidit , partmi 
CTKpulit caftris , & irrumpentibus ooftitit 
Eodem ferb tempore & quarta leg^o cmn 
duabus extraorduiariis cohortibus portl 
erupit : ita fimul tria prcelia circa caftra 
locis diftantibus erant ; clamorefque diffom 
ad incertos fuornm erentns a prsfenti 
certamine animos pugnantium avertebant. 
Ufque ad meridiem aequis Tiribus , ac pro- 
p^ pari^pe, pugnatum eft : labor & aeftus 
moClia & ftuida corpora Gallorum, & mi- 
nim^ patienda (itis, quum decedere puenl 
coegiliet, in paucos reftantes impetum Ro- 
mani fecerunt, fiifofque compulerunt in 
caftra. Sgnum inde receptm a confole 
datum eft , ad quod pars ma)or receperunt 
iefe ; pars , certaminis ftudio ^ & fpe po- 
tiundi caftris hoftium , perftitit ad vallunu 
Eorum paucitate contempt^,Galli univerfi 
ex caftris erumpunt : fiifi inde Romani , 
quae imperio comiilis noluerant^fuo pavore 
ac terrore caftra repetunt : ita vana hinc 
M;que illinc miac fuga , nunc vifiona foit. 

Gallorum 



dbyGoogle 



LiBER jtxxir. 165 

Gallorum tamen ad undecim millia , Ro*- ■ = — a 
manorum quinque millia ,* funt occifa. ^'^ l^ 
Galli recepere in intima finium Mq, Con- 
ful Placentiam legiones duxit. Scipionem 
alii , conjun&o exercitu cum coUega , per 
Boiorum Ligurumque agros populantem 
iffe , quoad progredi fylva paludefque 
paffae Unt, fcribunt : alii, nulla memora- 
bili re gefti , comitiorum dtusa rediiffd 
Romam. 

XLVIII. Eodem hoc anno T. Quintius 
Ela^ae , qub in hiberna reduxerat copias , 
totum hiemis tempus jure dicundo con- 
fumpfit , mutandifque iis , qua: aut ipfius 
Philippi , aut praefeftorum ejus licentia in 
dvitatibus feda erant , quum, fuse faftio- 
nis hominum vires augendo , jus ac liber- 
tatem aliorum deprimeret. Veris inifio Co- Quintiia 
rinthum , conventu edifto , venit : ibi om- reiu!^'^ 
nium civitatum legationes in concionis mo- J^*"f f* 
dum circumfufas eft allocutus, orfus dbfoei^rum 
inita primiim Romanis amicitia cum Grae- '****"•• 
corum gente , & imperatorum , qui ante fe 
in Macedonia fuiffent , fuifque rebus eef- 
tis. Omnia cum approbatione ingenti lunt 
audita ; praeterquam quum ad mentionem 
Nabidis ventum effet, id minim^ conve- 
niens Uberanti Graeciam videbamr , tyran- 
num reliquiffe , non fuae folum patriae gra- 
vem, fea omnibus circa civitatibus me- 
taendum, haerentem vifceribus nobilifli- 
mae civitatis. Nec ignarus hujus habitus ani* 
Tomus V* M 



dbyGoogle 



266 T. L I r 1 I 

t morum Quincius , Si fine excidio Lacedct* 

^cV^ /»o««/efi potuijfct, fatebatur , pacis cum 
' ^^'^' tyranno mentionem admittendam auribusnon 
piifft: nunc, quum aliter, quam ruindpa^ 
vijjimct civitatis , opprimi noa pojftt , fatius 
vifum ejfe , tyranmim dehilitatum , ac totis 
propc viribus ad nocendum cuiquam ademp' 
tis , relinqui , quam intermori vehementiori" 
bus , quam ^jfta pati pojfet, remediis civita- 
tem finere , in ipfa vindiHa libertatis perir 
turam. 

XLIX. Praeteritorum commemorationi 
fuhjecit , Proficifci Jibi in Italiam , atque 
omnem exercitum deportare , in animo effe* 
Denutriadis Chalcidifque prajidia intra dc' 
cimum diem audituros deduHa : Acrocorin- 
thum ipjis exumplo videntibusvacuam Achais 
traditurum ; ut omnes fcirent , lUrum Roma" 
nis , an JEtolis mentiri mos ejfet, qui male 
commijfam libertatem populo Romano fer^ 
monibus diflulerint , & mutatos pro Macedo- 
nibtis Romanos dominos. Sed illis nec quid 
dicerent , nec quid facerent , quidquam um" 
quam penfifuiffe. Reliquas civitates monere^ 
ut exfoBis , non ex di^is , amicos penfent; 
imelligantque , quibus credendum , & a qui- 
bus cavendumjit, Libertate modice utantur: 
temperatam eam,falubrem &Jingulis , 6» ci' 
vitatibus ejfe ; nimiam , & aliis gravem , & 
ipfis , qui habeant , ejffrenatam & pracipitem 
effe. Concordia in civitatibus , principes S* 
grdines inter fe , & ia commune omnes civi' 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 167 

tates j coi^uUrtnU Adversus confintientes nec T—T"«t 
regem quemquam fatis validum , nec tyranr U-c-^?P« 
num fore. Difcordiam & feditionem omnia '* '*^' 
opportuna injidiantihus facere , quum pars, 
qu<z domeflico certamine inferiorfit ^ extemo. 
potius fe applicet, quam civi cedat. Alienis 
armis partam , extemd fide redditam liherta* 
temfudcurd cuftodirtnt fervarentque ; utpo^ 
pulus Romanus dignis datam lihertatem , ac 
munus fuum bene pofitum fciret» 

L. Has velut parentis voces quum au- 
dirent, manare omnibus gaudio iacrymas, 
adeo ut ipfum auoque confunderent dicen« 
tem. Paulifper tremitus approbantium di£ta 
fiiit , monentiumque aliorum alios , ut eas 
voces , velut oracu^o miflas, inpedora ani*» 
mofque demitterent. Silentio deinde fado , 
petiit ab iis, ut cives Romanos, fi qui 
apud eos in fervitute eflent^ conquifitos 
intra duos menfes mitterent ad fe in Theft 
faliam. Ne ipfis quidem honejfum ej/e, inli' 
berata terra Uberatores ejus fervire, Onuies Cives 
acclamarunt , gratias fe inter cetera ^tiam ?,f ^"i 
ob hoc ^ere, qubd admoniti effent , ut virtane 
tam pio , tam neceffario ofEcio fungeren- ^f "^ 
tur. Ingens numerus erat bello Punico cap- '***' 
torum , quos Annibal , auum a fuis non 
redimerentur , venumdederat. Multitudinis 
eorum argumentum fit , quod Polybius fcri<» 
bit , centum talentis eam rem Ach«is fle- 
tiffe ; quum quingenos denarios pretium 
in capita , quod redderetur dominis , fta«4 

M ij 



rcLco» 



dbyGoogle 



i68 T. L I r 1 I 

e^.xj tuiffent> Mille enim ducentos el ratione 

u c.^js. Achaia habuit. Adjice nunc pro portione, 

•. C.194. ^^^^ verifimile fit totam Graeciam habuifle. 

LL Nondum conventus dimiffus erat , 

quum refpiciunt praefidium , ab Acroco- 

rintho defcendens , protinus ad portam 

jicroco- duci atque abire. Quorum agmen imperar 

cTJuL' *^^ fecutus , profequentibus cunflis , fer- 

&heme vatorem liberatoremque acclamantibus , fa- 

wir lutatis dimiffifque eis , eadem , qul vene- 

rat , visL Elatiam rediit : inde cum omni- 

bus copiis Ap. Claudium legatum dimit- 

tit : per Thellidiam atque Epirum ducere 

Oricum jubet, atque ibi fe opperiri ; inde 

namque in animo effe exercimm in Ita- 

Kam trajicere. Et L. Quintio fratri , legato 

& praefedo claffis , fcribit , ut onerarias ex 

omni Grxciae ora e6dem contraheret. Ipfe 

Chalcidem profedus , dedudis non a Chal- 

cide foliim , fed etiam ab Oreo atque Ere- 

tria , praefidiis , conventum ibi Euboicarum 

civitatum habuit ; commonitofque , in quo 

ftatu rerum accepiffet eos , & in quo re- 

linqueret , dimifit. Demetriadem inde pro- 

ficilcitur ; dedu6^oque praefidio , profequen- 

\ tibus cunftis , ficut Corinthi & Chalcide , 

pergit ire in Theffaliam, ubi non liberan- 

dae mod6 civitates erant , fed ex omni col- 

Kivione & confufione in aliquam tolera- 

bilem formam redigendae. Nec enim tem- 

porum modo vitiis , ac violentia, & licen- 

tti regia turbati erant ; fed inquicto etiaai 



R 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 169 

ingenio gends, nec comida, nec conven- ai 

tum , nec concilium ullum , non per fedi- ^c J^,?; 
tionem ac tumultum , Jam inde a principio 
ad noftram ufque aetatem , traducentes. A 
cenfu maxim^ & fenatum & judices le- 
git ; potentioremque eam partem civita- 
tum tecit ,, cui falva tranquillaque omnia 
ma^is efTe expediebat. 

LII. Ita quum percenfuiiTet Theflaliam , 
per Epirum Oricum , unde erat trajedu- 
rus., venit. Ab Orico copiae omnes Brun- Quint\i 
difium tranfportatae : inde per totam Ita- ^"^ 
liam ad urbem prop^ triumphantes , non 
minore agmine rerum captarum, quam fuo , 
prae fe a5o , venerunt. Poftquam Romam 
ventum eft, fenatus extra urbem Quintio 
ad res geftas edifl*erendas datus eft ; trium- 
phufque meritus ab lubentibus decretus, 
Triduum triumphavit : die primo arma , 
tela, fignaque aerea & marmorea tranftu- 
lit, plura Philippo adempta, qu^m quas ex 
civitatibus ceperat : fecundo die aurum 
argentumque, fadum infe6^umque & (i- 
gnatum. Infe6li argenti fuit decem & 06^0 
millia pondo , & ducenta feptuaginta fac* 
ti : vala multa omnis generis , caelata ple- 
raque , qu^dam eximiae artis : ^ ex aere 
multa fabrefa6^a ; ad hoc clypea argentea 
decem. Signati argenti oftoginta quatuor 
millia fiiere Atticorum ; tetradrachma vo- 
cant : quatuor fer^ denariorum in fingulis 
argenti eft pondus, Auri pondo fuit tria 

M iij 



dbyGoogle 



27<> T. L I F I I 

•aasBs millia feptingenta quatuofdecim , & cly" 

v.c.s^g. peum unum ex auro totum : & Philippei 

mimmi aurei quatuordecim miliia , quinr 

genti quatuordecim. Tertio die coronae au- 

reas , dona civitatum , tranflatae centum qua- 

tuordecim : & hoftiae duSae : & ante cur- 

rum muhi nobiles captivi obfidefque , in- 

ter quos Demetrius regis Philippi filius 

fuit, & Armenes, Nabidis tyranni filiiis , 

Lacedamonius. Ipfe deinde Quintius in 

urbem eft inveftus : milites feputi currum 

frequentes , ut omni ex provincia exercitu 

^eportato. His duceni quinquageni seris in 

pedites divifi : duplex cenmrioni , triplex 

equiti. Praebuerunt fpeciem triumpho capiti- 

bus rafis fecuti,qui fervimte exempti fuerant* 

LIII. Exitu hujus anni Q. iEIius Tubero 

Coioma tribunus plebis ex fenatufconfuko tulit ad 

itduT*. plebem , plebefque fcivit , Ht Latina duct 

colonia , una in Bruttios , altcra in Thuri' 

num agrum , deducerentur, His deducendis 

triumviri creati , quibus in triennium im- 

perium effet , in Bruttios Q. Naevius , M, 

Minucius Rufus , M. Furius Craflipes : iu 

Thurinum agrum Cn. Manlius , Q. JSXixxs , 

L. Apuftins : ea bina comitia Cn. Domi- 

tius praetor urbanns in Capitolio habuit. 

^dtt ^des eo anno aliquot dedicatae funt : una 

dtdicau. Junonis Sofpita in foro olitorio , vota lor 

catague quadriennio ant^ a C. Comelio 

conuile Gallico bello ; cenfor idem dedi- 

cavit : altera Fauni : aediles eam biennia 




dby Google 



LibER XXXIV. 171 
Hnti ex multaticio argento faciendam lo- gg-i^ 
carant, C. Scribonius & Cn. Domitius ;^c!1m. 
mii praetor urbanus eam dedicavit. £t aedem 
Fortuns Primigeniae in colle Quirinali de* 
dicavit Q. Marcius Ralla , duumvir ad id 
ipfum creatus : voverat eam decem annis 
ant^ Punico bello P. Sempronius Sophus ; 
locaverat idem cenfor. Et in infula Jovis 
aedem C. Servilius duumvir dedicavit : 
vota erat fex annis ant^ Galiico bello ab 
I- Furio Purpureone praetore ; ab eodem 
poflea confuie locata. Hxc eo anno ada. 
LIV. P, Scipio ex provincia Gallia ad 
confules fubrogandos venit, Comrtia con- ^<""»'^«' 
fulum fuere, quibus creati funt L. Cor- 
nelius Merula & Q. Minucius Thermus. 
Poftero die creati funt praetores L. Cor- 
nelius Scipio , M. Fulvius rJobilior , C. Scri- 
bonius , M. Valerius Meffalla j L. Porctus 
Licinus , & C. Flaminius, Megalefia , lu- «^J|'^** 
dos fcenicos , C. Atilius Serranus , L. Scri- t^^^rL 
bonius Libp aediles curules primi fecerunt. ^j^^j, ^** 
Horum aedilium ludos Romanos primum />«^y « 
fenatus a populo fecretus fpe6iavit , prae- fJu-M* 
buitque fermones ( ficut omnis novitas fo- 
let) aliis , Tandem , quod multb antc dchite' 
rit , tributum cenfentibus amplijjimo ordini ; 
aliis , demptum ex dignitate populi , quid-^ 
quid majeftati Patrum adjeSium ejfet , inter- 
pretantibus. Et omnia difcrimina talia , qui* 
bus ordines difcemerentur ^ & concordice , & 
'tibetiatis aqux minuenda ejfe. Ad quinge/h 

M iv 



dbyGoogle 



vjx T. L I V I I 

maesst ttfimum quinquagefimum oSiavum annum Ik 
}^q'V^ P^^ifi^ fpcllatum cjfc, Quid repente /ac* 
tum , cur immifcerifibi in cavea Patres vh' 
hem nollent ? cur dives pauperem con/ejph 
rem faftidiret ? Novam & fuperbam lihidir 
nem, ab nullius ante gentis fenatu nequc 
defideratam , neque inftitutam, Poftremb 
ipfum quoque Atiricanum , Qubd coniiil auc- 
tor ejus rei fuiiTet , poenituille ferunt. Adeo 
nihil motum ex antiquo, probabile eft : 
veteribus , nifi qux uius eyidenter arguit ^ 
ftari malunt. 
u c.s?9 LV' Principio anni , quo L. Comelius , 
*i^c!r Q* Minucius confules fuerunt, terrae raO' 
mYxo [ tus ita crebri nuntiabantur , ut non rei tan- 
S^dJ**' tum ipfius , fed feriarum quoque objd in- 
c^. did^arum , homines taederet : nam neque 
w^tu!^ fenatus haberi , neque refpublica adminin- 
trari poterat , facrihcando expiandoque oc- 
cupatis confulibus* Poflremb , decemviris 
adire libros juffis , ex refponfo eorum fup- 
plicatio per triduum fuit : coronati ad om- 
nia pulvinaria fupplicaverunt ; edi£himque 
e{l , ut omnes , qui ex una familia eflent , 
pariter fupplicarent : item ex auAoritate fe- 
natus confules edixerunt , ne quis , quo 
die , terrae motu nuntiato , feriae indidae 
efTent , eo die alium terrs motum nuntia- 
Proviti' ret. Provincias deinde confules priiis , tum 
SylyiT. praetores fortiti. Cornelius Galliam , Minu- 
cius Ligures fortiti funt. C. Scribonius ur* 
banamy M,Valenus peregrinam, L. Corne;^. 



dbyGoogle 



LiBEK XXXIV. i7> . 

lius Siciliam , L. Porcius Sardiniam , C. Fla- ■■ 

tninius Hifpaniam citeriorem , M. Fulvius^-^J^|* 
Hifjpaniam ulteriorem. ** '*' * 

LVL Nihil belli eo anno exfpe&antibus 
confulibus , litterae M. Cincii ( prafe£his 
is Pifis erat ) allatae : Ligurum viginti mil" Li^urmm 
lia armatorum, conjuratione per omnia co/i- JfJJf"''*' 
ciliabula univerfsc gentisfaSid , Lunenfem pri- 
mumagrum depopulatos , Pifanum deindefi^ 
nem tranfgreffos , omnem oram maris peragraf 
fe, Itaque Minucius conful, cui Ligures pro- 
vincia evenerat , ex auftoritate Patrum in 
Roftra afcendit, & edixit , Ut legiones duct 
urhance , quas. fuperiore anno confcriptte ef' 
fent , pojl diem decimum Arretii adejfent :in 
tarum locumfe duas legiones urbanasfcriptU" 
rum, Item fociis & Latino nomini, ma- 

flftratibus legatifque eortflfli , qui milites 
are debebant , cdixit , ut in Capitolio fe 
adirent. lis quindecim millia peditum 6c 
cjuingentos equites , pro numero cujufque 
juniorum , defcripfit ; & inde e Capitolio 
protinus ire ad portam , & , ut maturare- 
tUr res , proficifci ad deleftum juflit. Ful- 
vio Fiaminioque terna miliia Romanorum 
peditum & centeni equites in fupplemen- 
tum , & quina millia focium Latmi nomi- 
nis & duceni equites decreti ; mandatum- 
que praetoribus , ut veteres dimitterent mi- 
lites , quum in provinciam veniffent. Quum 
milites , qui in legionibus urbanis erant , fre- 
quentes tribunos plebis adiffent , uti caufas 

M V 



dbyGoogle 



. 174 T. L I r i 1 

fcj cognofcerent eorum , qiubus aut emerita 

^'q\^^' ftipendia , aut morbus caufae effent , quo- 

* '*^ * minus militarent ; cam rem litterae TL Sem- 

pronii difcufferunt , in quibus fcriptum erat , 

Ligumm decem mtllia in agrum Placeminum 

veniffe ; & eum ufque ad ipfa colonia mct- 

nia & Padi ripas cum cadiius & incendiis 

perpopulatos ejfe. Boiorum quoque gentem ad 

THmtd- rehelUonem fpefiare. Ob eas res tumuhum 

S^tiat ejfe decrevit fenatus ; trihunos plebei non 

/M«n(i. placere caufas militares cognofcere ^ quomi^ 

nus ad edi6ium conveni/tnt» Adjecerunt 

etiam , ut focii nominis Latini , qui in exer- 

citu P. Cornelii , Ti. Sempronii fiiiffent , 

& dimiffi ab iis confulibus effent, ut ad 

quam diem L. Comelius conful edixiffet , 

8c in quem locum edixiffet Etruriae , con- 

venirent : & ut L. Cornelius conful , in 

provinciam proficifcens , in oppidis agrif- 

que , qua iturus effet , ii quos ei videre- 

tur, milites fcriberet, armaretque, & du- 

ceret fecum ; dimittendique ei , quos eo- 

rum , quandoque vellet , jus effet, 

itgdtie' LVII. Poftquam confules , deledu habi- 

^il eT to , profefti funt in pro vincias , tum T. Quin- 

4A*' tius poftulavit , ift de his , qua^ cum decem 

tegatis ipfe flatuijfet , fenatus audiret ; ea^ 

que , Ji videretur^ auhoritate fud conjirma^ 

ret. td eos facilius faSiuros ^ Ji legatorum vtf/v 

%a , qui ex univerfa Gmcia & magna parte 

^Jia, quique ab regibus veniffent, audijfent* 

Iw legatioues a C. Scribonio prsetore ur* 



I 



dbyGoogle 



LiSER XXXIV. 275 

"l^ano in fenatum introdudas ftint ; beni- ^ - ■ «i 
gnique omnibus refiponfum. Cum Antio- u.c.^jo. 
cho quia longior dilceptatio erat , decem ** **' * 

-legatis, quorum pars in Afia, aut Lyfi« 
xnachiae apud regem fuerant , deleeata eft. 

'T. Quintio mandatum, ut, adhibitis iis , 
legatorum regis verba audiret ; refponde- 
retque iis, qux ex dignitate atque utilitate 
populi Romani refponderi pofTent. Menip- 
pus & Hegefianax principes regiae legatio- 
nis erant : ex iis Menippus , Ignorare fe , omtim 
dixit , quidnam perpkxi jua legatio haberet , 'jf,*^"^J 
quum fimpUciter ad amicitiam petendam jun" tuchi, 
gendamque focietatem veniffent» EJTe autem 
tria genera fcedemm , quihus inter Je pacifce- 
rentur amicitias civitates regefque, Unum , 
quum bello viBis dicerentur leges ; ubi enim 
omnia ei, qui armis plus pojjet , dedita e/- 

fent,qua ex iis habere viBosy quibus mul' 
tari eos velit , ipfius jus atque arbitiium ejfe. 
AUerum, quum pares bello aquo fadere in 
pacem atque amicitiam venirent ; tunc enim 
repeti reddique per conventionem res ,& , fi 
quarum tufbata bello pojfejfio fit , eas aut 
€X formula juris antiqui , aut ex partis utriuf 
que commodo componi. Tertium effe genus^ 
quum, qui hoftes numquamfuerint , ad ami- 
citiam Jociali fotdere inter fe jungendam co" 
eant ; eos neque dicere , neque accipere /e- 
fes ; id enim viSioris & viBi ejje. Ex eo ge' 
nere quum Antiochus effet^ mirari fe, qubd 

^Rgmani aquum cenfeant , ei Uzes dicere , 



dbyGoogle 



176 T. L I r I 1 

w ^uas Apet urhutm liberas & mmunis^qu^ 

^^]'^^' ftipendiarias effi velint ; quas intrart pntfi^ 

dia regia regemque vetent. Cum Philippo enim 

hofte pacem^ non cum Amiocho amico focit' 

tatis foedus ita fanciendum ejfe. 

Rtf^ LVIIL Ad ea Qiiinnus : Quoniam vobis 

SiiiT. ^ifti'^^ ^g^f^ ^^ 9 ^ genera jungendarum 

amicitiarum enumerare , ego quoque duas corf 

didones ponam, extra quas nullam ejfe rep, 

nundetis amicitut cum populo Romano jun- 

genda. I7nam,ft nos nihil, quod ad mbes 

AfiA attinet , curare velit , ut & ipfe omai 

Europd abftineat ; aluram ^ fi fe Ule Afim 

finibus non contineat , & in Europam tranf' 

fcendaty ut & Romanis jus fit, Afue ctvi^ 

tatum amicitias & tueri , quas habeant , & 

Difcef-novas compleSti» Enimvero id auditu etiam 

VJtottm <ljccre indignum effe Hegefianax, Thracia 

cnaiRo- £• Cherfonefi urbibus arceri Antiochum ; qust 

**""' Seleucus proavus ejus , Lyfimacho rege bello 

viBo 6* in acie cctfo , perfummum decus parta 

reliquerit ; pari cum laude partim ah Thra* 

cibus poffejfa armis receperit Aruiockus , par^ 

tim deferta y ficut ipfam Lyfimachiam , & /v- 

vocatis cultoribus frequentaverit , & y qua 

ftrata ruinis atque incendiis erant ^ ingentibtis 

impenfis adificaverit. Quid igiturfimile ejfe , 

ex ea poffeffione ita parta , ita recuperata., 

deduci Antiochum , & Romanos abfiinere 

Afid , qua numquam eorum fuerit ? Ami^i" 

tiam Romanorum expetere Antiochum ; fed 

qua impetrata glorie fibi, non pudon j fit* 



n 



dbyGoogle 



' LiBER XXXIV. 177 

!Ad hsc Quintius : Quandoquidcm , inquit^ ■ ' -J 
honefta penfamus , ficut aut fola , aut prima ^Jc;}^?' 
certe penfari decetprincipi orbis terrarum pO" ^ ' 
pulo & tanto regi ; utrum tandem videtur ho' 
neftius , liheras velle omnes , qute uhiquefunt^ 
Gracia. urhes , an fervas & veSiigales face* 
re ? Si fihi Antiochus pulchrum effe cenfet^ 
quas urhesproavus belli jure habuerit , avus 
paterque numquam ufurpaverint pro Juis , eas 
repetere in fervitutem ; & populus Romanus, 
fufceptum patrocinium Uhertatis Gracorum 
non deferere , fidei conftantiaque fua ducit 
efie, Sicut a Philippo Graciam Uberavit.^ 
ita & ab Antiocho Afict urbes , qua Graii 
nominisfint , liberare in animo habet, Neque 
enim in JEoUdem loniamque colonia, infer' 
vitutem regiam mijfce funt ; fed ftirpis au" 
genda causd j gentifque yetuftijfima per orbem 
terrarum propaganda» 

LIX. Quum hxiitaret Hegefianax , nec 
inficiari poffet , honeftiorem caufam liber- • 

tatis , quam fervitutis , praetexi titulo ; Quia 
mittimus ambages ? inquit P. Sulpicius , qui 
maximus natu ex decem legatis erat. Alter 
ram ex duabus conditionibus , qua modb di' 
fertk a Quintio datct funt,Ugite ; autfuper- 
fedete de amicitia agere, Nos verb , inquit 
Menippus, nec volumus , nec pojfumus pa- 
cifci quidquam^ quo regnum Antiochi mi^ 
nuatur, Poftero die Quintius legationes uni- 
verfas Graeciae Afixque quum in fenatum 
introduxiffet, ut fcirent, quali animo pot 



dbyGoogle 



27$ T. L i r 1 1 

e-j — pulus Romanas » onali Atitiochus erga ci- 
•VcIj!. ^^^. Graecia effent ; poftulata & fua , 
* & regis expofuit RtnuniutTtnt chnutihiu 
fuis ^vopuhim Romanum , qud virtuu , qud" 
que pde lihertaum eorum a Philippo vindi' 
caverit , eddem ab Antiocko , nifi decedat 
Europd , vindicaturum. Tum Menippus de- 
precari & Quintium & Patres inftitit, Ne 
feftinarent decemere, quo decreto turhaturi 
Orhem terrarum ejffint. Tempus& fibifufiU' 
rent ^ & regi ad cogitandum darent. Cogita' 
turum , quum renuntiata conditiones ejfint; 
& impetraturum aliquid , aut pacis causi 
tmtm confenfitrum. Ita integra dilata res eft : le- 
^ntiocKo 8^^5 '"'"i ad regem eofdem , qui Lyfi- 
difftrutr, machix apud eum fiierant , placuit,P.Sul- 

picium, P. Villium, P. ^lium. 

Annihti LX. Vixdum ii profedi erant , auum a 

ihum\d Carthagine legati , bellum haud dubi^ pa- 

JfllSiui *^^^ Antiochum , Annibale miniftro , attur 

* lerunt , injeceruntque curam , ne fimul & 

Punicum bellum exdtaretur. Annibal, pa- 

tril profugus , pervenerat ad Amiochum , 

iicut ant^ didum eft ; & erat apud regem 

in magno honore , nulk alil arte , nifi qubd 

vohtanti diu confilia de Romano bello , 

nemo aptior fuper tali re particeps feraio- 

nis effe poterat. Sententia ejus una atque 

^ eadem lemper erat, ut in Italia belluffl 

ut (n /ca! gereretur. Italiam & commeattts £• mUitm 

iim*^il prctbituram extemo kofti. Si nihil ibi mo- 

rMur, veatur, liceatque populo Romano vtribus & 



dbyGoogle 



LiBER XXXIV. 179 

€6ptis Italict extra Itatiam heliutn gerere y ne- 1 a 
qu€ regem , neque gentem jullam parem Ro* JJc Jt?V 
manis ej/e. Sibi centum tedas naves 9 & ' 
decem millia peditum , mille equites de« 
pofcebat. Ed fe clajfe primum Afncam pe^ 
titurum : magnppere confidere, & Carthap^ 
nienfes ad rebeUandum ab fe compelli ppffe^ 
Si illi cundentur, fe aliqtid parte Italict beU 
lum excitaturum Romanis, Regem eum cf- 
teris omnibus tranjire in Europam debere , & 
in aliqua parte Gracia copias continere , nC" 
que trajicientem , & (^quod in/peciemfamam" 
que bellifatis Jit) varatum trajicere^ 

LXI. In hanc lententiam quum addu- coaciMr« 
xiffet regem , prasparandos fibi ad id po- p^'!^*^^ 
pularium animos ratus , litteras , ne qiio Arjkoa* 
cafu interceptae palam ficerent conata , Cartha^ 
fcribere non eft aufus. Ariftonem quem- ^* '"'*• 
dam Tyrium nadus Ephefi , expertufaue 
folertiam levioribus minifteriis, partim do- 
nis , partim fpe praemiorum onetatum , qui- 
bus etiam ipfe rex annuerat , Carthaginem 
^um^maindatis mittit : edit nomina eorum 
mibtts conyentis opus effet : inftruit etiam 
iecretisnotis , per quas haud dubie agnofce- 
Tent fua mandata effe. Hunc Ariftonem 
Carthagine obverfantem non priiis amici , 
quam inimici Annibalis , qua de caufa ve- 
«iffet , cognoverunt, Et primb in circulis 
conviviifque celebrata fermonibus res eft; 
deinde in fenatu quidam , Nihil a6tum ejfe , 
idicere, exjilio Amibalis^Ji abfens qudque 



dbyGoogle 



i8o r. L 1 r 1 1 

«==* novas moliri ns ^foUicitandoque anifnosho^ 
i^C.^j ^^'^^ turhare ftatum civitatis pojfet. Anft(h 
nem quemdam , Tyrium advenam , inftruBum 
mandatis ab Annibale 6* ab Antiocho rege^ 
venijffe : certos homines quotidic cum eo ft* 
creta colloquia ferere ^&in occulto colloquif 
quod mox in omnium pemiciem en^tumm 
effet. Condamare omnes , Focari Ariflo^ 
nem debere^ & quceri, quid venijfet ;&, nifi 
txpromeret , cum legatis Romam mittiifatis 
pro tenuritate unius hominis fuppUciomm 
penfum ejfe, Privatos fuo periculo peccatu* 
ros ; rempublicam non extra noxam modoy 
fed etiam extrafam^ noxa , confervandam 
ejfe, Vocatus Arifto purgare fefe , & fir- 
miffimo propugnaculo uti , qubd nihil lit- 
terarum ad quemquam attuliffet : ceterum 
nec caufam adventus fatis expediebat , & 
in eo maxim^ haefitabat , quod cum Bar- 
cinse foliim faf^ionis hominibus coUocU'^ 
tum eum arguebant. Orta deinde alterca- 
tio eft , alii^ pro fpeculatore comprehendi 
)am & cuftoairi jubentibus , aliis neganti- 
bus , tumultuandi caufam effe. Mali rem 
exempli ejfe , de nihilo hofpites corripi Idem 
Carthaginienftbus , & Tyri , & in aliis em- 
poriis , in quce frequenter commeent , eventU' 
rum. Dilata eo die res eft. Arifto , Punico 
ingenio inter Poenos ufus , tabellas con- 
fcriptas celeberrimo loco fupra fedem quo- 
tidianam magiftratuum prim^ vefpera fut 
pendit : ipfe de tertia vigilia navem coi>; 



ii 



dbyGoogle 



LlBER XXXIV. l8l 

fcendit & profugit. Poftero die,quum Suf-sH«i 
fetes ad Jus dicendum confediflent , con-^'^{^*>* 
fpe6iae tabellae , demptaeque , & leftaBb** 
Dcriptum erat , Aristonem privatim ad 

NEMINEM , PUBLIci: AD SENIORES ( ita fc- 

natum vocabant ) mandata habuisse. 
Publicato crimine , miniis intenta de pau- 
cis quaeftio erat : mitti tamen legatos Ro- 
mam , qui rem ad confules <& ad fenamm 
deferrent , placuit ; fimul qui de injuriis 
Mafmiffae auererentur. 

LXII. Mafinifta poftquam & infames Ma^^ 
Carthaginienfes , & inter fe ipfbs difcor-Jj-Setf' 
des fenfit ; principes propter c<^Uoqui2i ^'/^^J, 
Ariftonis fenatui , fenatum propter indi-* 
cium ejufdem Ariftonis populo fufpedum ; 
locum injuriae efle ratus, agrum mariti- 
mum eorum & depopulatus eft , & quaf- 
dam urbes ve£ligales Carthaginienfium fibi 
coegit ftipendium pendere. Emporia vo- 
cant eam regionem : ora eft minaris Syr- 
tis, & agri uberis ; iina civitas ejus Lep- 
tis : ea fineula in dies talenta ve^ligal Car- 
thaginienfibus dedit. Hanc tum regionem 
& totam infeftam Mafinifla , & ex qua- 
damj)arte dubise pofieflionrs , fui regni , 
an Cfartha^nienfium effet , effecerat. Et 
quia fimul ad purganda crimina , & queC- 
tum de fe Romam eos ituros comperit j 
qui & illa onerarent fufpicionibus , & de 
jure veftigalium difceptarent , legatos 8c> 
ipfe Romam mittit, Auditi de Tyrio ad- 



dbyGoogle 



iSi T. L 1 V 1 1 

^^^'vena primtiin Carthaginienfes curam inje- 
•.cl^j cere Patribus , ne cum Antiocho fimul & 
jL<f i». Poenis bellandum eflet : maxim^ eb fufpi- 
'*"*>^ cio crimen urgebat, qubd , quem compre- 
jM./ni/.Tienfum Romam mitti placuiflet , nec 
M«ve ipfum, nec navem ejus cuftodifTent. De 
agro deinde cum regis legatis difceptari 
coeptum. Carthaginienfes jure finium cau- 
fam tutabantur, Qubd intra eos urmnos 
tjftt , auihus P» Scipio vidor agmm , qiu 
juris effet Carthaginienfium , finijfet ; & con- 
feflione reds , qui, quum Aphirem profugiim 
ex regno fuo , cum parte Numidarum vagaif 
tem circa Cyrenas ^ perfequeretur , precarib ab 
fe iter per eum ipfum agrum y tamquam haud 
duhi^ Carthaginienfium juris , petfffet, Numi- 
dse & de terminatione Scipionis mentiti eos 
arguebant ; & ,fi quis veram originemjuris 
exigere vellet , quem proprium agrum Cartha* 
g^nienjtum in Africa effe ? Advenis , quanr 
tumfe^o bovis tergo ample&i loci potuerint , 
iantum adurbem commtmiendamprecarih da- 
tum ; quidquid Byrfam fedem fuam excejfe- 
rint, vi atque injurid partum habere, Neque 
eum , de quo agatur , probare eos poffe , non 
modb femper^ ex quo caperint ^ Jed ne diu 
quidem eos poffediffe, Per opportunitates , 
nunc illos , nunc reges Numidarum , ufur- 
paffe jus ; femperque penes eum poffejfionem 
fuiffe , qui plus armis potuijfet. Cujus con- 
ditionis resfuerit, priufquam hofies Romanis 
Carthaginienfis ,fbcius atque amicus rex Nu* 



dbyGoogle 



LlBER XXXIV. 183 

mUamm effit, cjus finerent ejfe ; nee fe in* ssasass^ 
icrponerent^ quominus qui poJTent . tenerent.^^^-^^^' 
Kefponderi legatis utriulque partis placuit, 
fniauros fe in Africam , qui inter popu- 
lum Carthaginienfem & regem in re pra- 
fenti difceptarent, Miffi P. Scipio Africa- Sdpf 
nus , & C. CorneHus Cethegus , 8c M. Mi- ^^7f\, 
nucius Rufus, auditsl infpeaique re , fuf- ««"*"»/- 
penfa onmia , neutrb inclinatis fententiis , *"' 
reliquere. Id utrum fui fponte fecerint , an 
quia mandatum ita fuerit , non tam certum 
eft , qu^m yidetur tempori aptum fuifle , 
integro certamine eos relinqui. Nam , ni 
ita eiTet , unus Scipio vel notitiSl rei , vel 
audoritate , ita de utrifque meritus , finire 
nutu difceptationem potuiflet. 




dbyGoogle 



^ ' > 



E P I T O M E 

LIBRI XXXV LIVIANI. 

JLtrB. Scipio Africanus legatus ad Anti(h 
chum Epheji cum Annibale ^ qui fe Antich 
cho junxerat , collocutus efl ; ut^fificri pof 
fety metum ei , qucm ex populo Romano conr 
ceperat^ eximeret, Inter alia quum quartrtt , 
quem fuiffe maximum imperatorem Armibd 
crederet, refpondit : Alexandrum Macedo- 
nura regem , qubd parva manu innumera- 
biles exercitus fiidifret ; quodque ultimas 
oras , quas vifere fupra fpem humanam ef- 
fet , peragraffet, Quarenti deinde , quem fe- 
cundum poneret , Pyrrhum , inquit , caflra 
metari primum docuiffe ; ad hoc neminem 
elegantiiis loca cepiffe , prasfldia difpofuifle. 
Exfequenti , quem tertium diceret , femet 
ipfum dixit. Ridens Scipio , Quidnam tu 
diceres , fi ine , inquit , viciffes ? Tunc ve- 
rb , inquit^ me & ante Alexandrum , & 
ante Pyrrhum , & ante alios pofuiffem. /«- 
ter cetera prodigia , qua plurima fiiijfe tra- 
duntur^ bovem Cn. Domitii confulis locu" 
tum , Roma , cave tibi , refertur. Apparant 
in Antiochum bellum Romani, Nabis Lact" 
damoniorum tyrannus , incitatus ab JEtolis , 
qui & Philippum & Antiochum ad infercn* 
dum bcllum populo Romano follicitabant^ a 



dbyGoogle 



T.Lirn LiB.xxxr. 185 

opulo Romano defcivit ; & , hello adversus 
^hilopamenem Achaorum pmtorem gefio, ab 
^totis & ab Alexameno duce eorum inter^ 
cBus eft. JEtoli quoque ab amicitia populi 
^omani defecerunt ; cum quibus focietate 
un6ld y Antiochus Syria rex , quum bellum 
Qr^ecia intuliffet , complures urbes occupavit ; 
Inter quas Chalcidem, & totam Eubaam, Res 
pratcrea in Lipiribus geftas, 6* apparatum 
belli ab Antiocho continet. 



LIBER XXXV. 

La RiNClPio anni, quo haec gefta funt . „ 
bex. Digitius praetor m Hijjpania citeriorea.c.yj. 
cum civitatibus iis , quae poft profeaionem^^^jf^' 
M. Catonis permultae rebellaverant , cre- 
bra magis , quam digna didu proelia fe- 
cit , & adeo pleraque adverfa , ut vix di- 
midium militum , quam quod acceperat ^ . 
fucceffori tradiderit. Nec aubium eft , quin 
omnis Hifpania fublatura animos fuerit, ni 
alter praetor P. Cornelius Cn. F. Scipio trans 
Iberum multa fecunda proelia feciftet ; quo . 
terrore non miniis quinquaginta oppida ad 
eum defecenint. Praetor haec geilerat Sci- 
pio. Idem propraetore Lufitanos , pervaftati 
ulteriori provincia, cum ingenti praeda do* 
mum redeuntes , in ipfo itinere aggreflus , . 
ab hora tertia diei ad oflavam incerto eveo: 



dbyGoogle 



iS6 T. L 1 r I 1 

1 tu pugnavit , numero militum impar , fn« 

U.C.JS9. perior aliis ; nam & acie frequenti arma- 
'^^' tis adversus longum & impeditum turM 
pecorum ajgmen , & recenti milite adver- 
siis feflbs foneo itinere concurrerat. Ter- 
tii namque vigilii exierant hofles : huic 
nodumo itineri tres diumae horae acceffe- 
rant ; nec uUi quiete dati , laborem vis 
proelium exceperat. Itaque principio puens 
vigoris aliquid in corporibus animiique 
fiiit ; & turbaverant primb Romanos : dein- 
de squata paulifper pugna eft. In hoc dif- 
crimine ludos Jovi , fi fudiflet cecidiffet- 

3ue hoftes, proprstor vovit. Tandem era- 
um acriiis intulere Romani , cefCtquelu- 
fitanus : deinde prorfus terga dedit ; & 

3uum inftidffent fiigientibus vidores, ad 
uodecim millia hoftium funt caefa : capti i 
quingenti quadraginta^ omnes feri equi- 
tes : & figna militaria capta centum tri- 
gintaquatuor : de exercim Romano fep- 
tuaginta & tres amiffi. Puenatum haud pro- 
ctil Ilipa urbe eft. E6 viSorem opulentum 
praedae exercimm P, Cornelius reduxit : ea 
omnis ante urbem expofita eft ; poteftaf- 
que dominis fuas res cognofcendi fa3a ; i 
cetera vendenda quaeftori data : quod inde 
refe£^um eft, militi divifum. I 

II. Nondum ab Roiiia profedhis crat 
C. Flaminius praetor , quum haec in Hifpa- i 
nla gerebantur: itaque tam adverfas, quam . 
fdcundae res per ipium amicofque ejus ina- ' 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 187 

gnis fermonibus celebrabantur ; & tenta- ! 



verat , qiioniam bellum ingens in provin- Uc.559. 
cia exariiffet, & exiguas reliquias exerci- 
tus ab Sex, Digitio , atque eas ipfas ple- 
nas pavoris ac fugas , accepturus efTet , ut 
unam fibi ex urbanis legionibus deceme- 
rent ; ad quam quum militem ab fe ipfo 
fcriptum ex fenatufconfulto adjeciffet , eli- 
geret ex omni numero fex millia & quin- 
gentos pedites , & equites trecentos,- E^ 
Je legione ( nam in Sex. Digitii exercitu haud 
multumfpei ejffe) remgeflurum^ Seniores ne- 
gare, Ad rumoreSi a privatis temere in^ra* 
tiam magiflratuum cohfiSios , fenatufconjulta 
facienda ejfe : niji quod ^ut pratores ex pro* 
vinciis fcriberent , aut legati renuntiarent , 
nihilratum haberi debere. Si tumultus in Hif 
pania ejfet,placere , tumultuarios milites ex" 
tra Italiam fcribi apratore, Mens ea fena- 
tus fuit , ut in Hifpania tumultuarii milites 
legerentur. Valerius Antias & in Siciliam 
navigaffe dele£lus causa C. Flaminium fcri- 
bit ; & ex Sicilia Hifpaniam petentem p 
tempeftate in Africam delatum , vagos mi- 
lites de exercitu P. Africani facramento 
rogaffe : his duarum provinciarum delefti- 
bu? tertium in Hifpania adjeciffe. 

III. Nec in Italia fegniiis Ligurum bel- /?*• Lm 
lum crefcebat. Pifas jam quadra^inta mil-*^**' 
lia hominum, afBuente quotidie multitu- 
dine ad famam belli fpemque praeda , cir* 
cumfedebant. Minucius conful Arretium 



dbyGoogle 



i88 T. L I r I 1 

m die , quem dizerat ad conveniendum mi« 

u-^.f {9. litibus , venit : inde quadrato agmine ad 

*" *'^'' Pifas duxit'; & , quum hodes mille pafluum 

ab oppido trans fluvium movifTent caftra ^ 

conml urbem, haud dubi^ fervatam ad- 

Miiw-venm fuo , eft ingreflus. Poftero die & 

*^*Ug^ip{c trans fluvium fer^ quingentos paiTus 

ritf. ao hofte pofuit caftra : inde Tevibus proe- 

liis a populationibus agrum fociorum ta- 

tabatur: in aciem exire non audebat, noYO 

milite 4 & ez multis generibus hominum 

colledo f necdum noto fatis inter fe » ut 

fidere alii aliis poflent. Ligures multitudine 

freti & in aciem exibant , parati de fumma 

rerum decernere ; & abundantes militum 

numero paflBm multas manus per extrema 

finium ad prsdandum emittebant ; Sl^ 

quum coada vis magna pecorum prd&daB- 

que eflet , paratum erat prasfidium , per 

quod in caftella eorum vicofque ageretur. 

L.co- IV. Quum bellum Liguftinum ad Pifas 

;;j;i'" conftitiflet , conful alter 1. Comelius Me- 

^^ rula per extremos Ligurum fines exerci- 

tum in agrum Boiorum induxit, ubi long^ 

alia belli ratio , quam cum Liguribus^ erat. 

Conful in aciem exibat, hoftes pugnam 

detre^abant ; prsdatumque , ubi nemo 

obviam exiret , difcurrebant Romani ; Boii 

diripi fua impun^, quim tuendo ea con- 

ferere certamen , malebant. Poftquam om- 

hia ferro ignique fatis evaftata erant , con- 

ful agro hoftium exceflit , & ad Mutinam 

agmine 



dbyGoogle 



LiBER XXXK 189 

«Lgmine incauto , ut inter pacatos , duce- saM 
bat. Boii ubi egreflum e finibus fuis hoflem ^.€.559« 
fenfere, fequebantur {itenti agmine, lo-** '*^** 
cum infidiis querentes : node praetergreffi 
ca.ftra Romana, faltum, qpik tranfeundum 
erat Romanis , infederunt. Id quum panim 
occulte fecifrent , conful , qui muIdL node 
folitus erat movere caftra, ne nox terro- 
rem in tumultuario proelio augeret , lucem 
exfpedavit ; & , quum luce moveret , ta- 
men turmam equitum exploratuni mifit» 
Poftquam relatum eft, quantae copiae, & 
in quo loco eflent , totius, a^minis farcinas 
in medium conjici juffit, & triarios vai- 
lum circumjicere ; cetero exercitu inftnido 
ad hoftem acceffit. Idem 6c Galli fece- 
runt , poftquam apertas effe infidias , 6c 
re£lo ac jufto proelio > ubi vera virtos vin- 
ceret , dimicandum viderunt. ^ 

V. Hori fecundi ferme cdncurftim-eft : 
finiftra focioruip ala, & extraoMlinariipri- 
ma in acie pugnabant : praeerant duo xon* 
fulares legati , M. Marcellus. •fic Ti. Sbm^ 
pronius , prioris ahni conful. 'Novu& ^on* 
iul nunc ad prima figna erat , ntinc le^o* 
nes continebat in funfidiis , ne certaminis 
ftudio priiis concUrrerent , qu^m datum 
fignum eflet : equites earum extra atiem 
in locum patentem Q. & P. Minucios tri- 
bunos miUtum edocere JHffit: Inde,quum 
fium dedijfet^ impttfim ex apeno facerent. 
£c agenti nuntius v^nit a Ti. §empror 
Tomus r. N 



dbyGoogle 



^90 T. L i r 1 1 

^mmmmmm fuo LongO , Nofi fuftmcre extraordhdnos 
.D.c.5^9 impetum GaUorum , o^ ca/bs permuiios effe ; 
^c.i9|.^. ^fiipgffi^^ fdrtm UAore^ partm metu 
attr^fiffe ardarem pupM : ie^onem aUeram 
Tex duahts, fi videretur, fuhmktepet, priuf- 
'quam^ iatominia acciperetur. Secunda legio 
iniffii eft 9 & extraordkiani recepti* Tum 
•redkitegratsi eft pugna. Qutim & recens 
miiks , & frequens ordinibus legio fuccef- 
iiAet, '& finiftra ala ex prcklid fubdnda 
•eft ; dextra in primam aciem fbbiit. Sol 
ingenti ardore torrebat «linim^ patiencia 
«n&s c«rpora Gallorum : deniis tamen or- 
•dinibas nunc alii in iilios , ilunc in fcuta 
tncnmbentes , fuftinebant impetus Roma- 
«orum. Quod ubi animadveFtit 'cot^ttl^ ad 

Erturbandos ordines eommCLiviam Sa« 
atotem, qui pr&erat alariis eqaitU>aS) 
qu^ concitatimmos equos itnmittere )ih 
i)et ; & 1egiona#io$ eqnites in fobfidiis 
•efte. Htec 4>mcel}a eqneMs prini^ cod- 
4idkf& turb^t, deii^e 4}ftip3ay>ft aciem 
45allontm, non tam^n , ut terga darent. 
Obftsd^amidudes , tei^Hb\is>e»d^ntes terga 
trepicl»ftium , >& tedit^ 'm^^a^s cogen- 
tes -: fed interequitantes dlarii non patie- 
i>anmr. Coifful obteft^ttir mititses , Ut 
paubsluffi admHrentur : viHoHam in mani' 
4ttit ^e ': dum ferturiatos €• trtpidafHes 5*/- 
tderentyinflarent "z fi repkd ^ordmes flffent, 
irttegt-o mfus eosifr6glio'^4u^io \dimicmuTos. 
inf<$rre ye:>dlla(rias jHiBt^igAa : oHaiies-cen: 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 291 

taixi tandan avertertinc hoftem. Poftquam -sssam, 
.ter^a dabant, & in fugampaffim efFunde»|^^^-5^J; 
bamnr ; tum ;^ |>errequenaos eos ledo- ** 
jiarii equites imcQuIi. Quatuordecim millia 
fioiorum eo die €«fa Tunt ; yivi capti mille 
nona^nta duo , equites feptingenti viginti 
unus , tres duces eorum , iiena militaria 
.ducenta duodecim « carpenta fexaginta tria. 
Nec Romanis incruenta vidoria iiiit : fupra 
quinque •millia militum , ipfornm aut fo- 
ciorum , funt amifla , centuriones tres & 
viginti, pr«fe£H fociumquatuQr , & M. Ge-* 
Wcius , $c M. Marcius » tribuni miiitum 
fecundae iegioni^. 

VI. Eodem fer^ .tempore .duomm con- 
fulam litteree allatee funt , L. Comelii de 
.proelio ad Mutinam cum Boits fado , & 
jQ. Miaucii a Piiis : C^ttuiia fux, fimis effe ; 
^eterum adeo fiifpe^fa «mcitf in Lipiahnsfe 
Jiabere^ ui ajbfcedi inde^fuu fcmicie foclo^ 
mm & dsmno r^utlka »' tum poffit^ $i ita 
videreAur Pautbus, mitterem ad cdllegam , ut 
is, qtii profiigatum bellum haberet, adcomi' 
lia Romam rediret : fi id facere gravaretur , 
quod nonfiiafortis id negotium effet, fe aui" 
dem fa^mim # quodcum^ue fenatus cenfuif' 
ftt ; fed etiam atque etiam vidtrent , ne ma" 
* ^is e ref^Uca ejfet igaemffium iniri , auam 
ab fit in^ Amu rdinqtu pmfindam* ^ena* 
tus C Scriboaio neeQUum dedit,<utdubs 
legiatos ex ordine ienatorio mitteret ad 
1«. CQmeliom iconfukm • mii Htteras col- 

Nij 



dbyGoogle 



a^i T. L I r I I 

« I ■ legse ad fenatum miilas deferrent ad enmi 

^'^ f ^9- & nuntiarent fenatuih » ni is ad magiftra- 

'*^^*tus fubrogandos Romam veniret, potiiis, 

quam Q. Minucius a bello integro avoca- 

retur, interregnum iniri paflurum. Mi{& 

legati renuntiarunt , L. Cornelium ad ma- 

fiftratus fubrogandos Romam venturunu 
>e litteris L. Cornelii , quas fcripferat fe* 
cundiim proelium cui^ Boiis fadum , dif- 
ceptatio in fenam fiiit , quia Drivatim ple-> 
riique fenatoribus legatus M. Claudius 
fcnpferat, Fonuna populi Romani & mi" 
litum virtuti gratiam habendam, qubd res 
bene gefta ejfet. Confulis operd & militum 
4ilifuantum amiffum, & hoflium exercittim , 
€ujus delendi oblatafortmafiierity elapfimu 
Milites eh plures periffe , qubd tardius ex 
fubfidiisj qui laborantibus opem ferrent,fuc^ 
ceffiffent. Hofles e manibus emiffos , quhd 
tquitibus legionariis 6^ tardius datumfignum, 
effet, & perfeqid fiigientes non licuiffet, De 
ea re nihil temere decerni placuit : ad fre- 
quentiores confultatio dilata eft. 
CtviMf VIL Inflabat enim cura alia , qabd ci- 
^ublrlu v>**s foenore laborabat ; & qubd , quum ' 
multis foenebt^bus legibus cQnlbida avari* 

. tia tS&t , viattraudis inita erat , ut in fo-. 
cios , qui non tenerentur iis legibus , no- 
mina tranflcriberent : ita libefX) feenore 

* obruebant debitores. Cu jus coercendi qanm 
ratio quaereretiir , diem iiniri placuit Fera- 
lia, quae proximi fuiflent ; ut, qui poft 




dbyGoogle 



LtBER XXXV. 293 

eam dlem focii civibus Romanis cfedidif^g— ■ 
fent pecunias , profiterentur ; & ex ea die ^ q;*^'; 
pecuniae creditae , <juibus debitor vellet lc- ** *^'* 
gibus , jus crediton diceretur. Inde , poft- 
quam profeffionibus deteda eft magnitudo 
aeris sdieni , per hanc fraudem contrafti , 
M. Sempronius tribunus plebis ex audori- 
tate Patrum plebem rogavit , plebefque fci- 
vit , ut cum fociis ac nomine Latino pecu- 
niae creditae jus idem , quod cum civibus 
Romanis , euet. Haec in Italia domi mili- 
tiaeque ada. In Hifpania nequaquam tan- 
tum belli fiiit , quantum auxerat fama. G ^<f ^^ 
Flaminius in citeriori Hifpania oppidum'***^ 
Iluciam in Oretanis cepit : deinde in hi- 
bema milites deduxit ; & per hiemem proe- 
lia aliquot , nulla memoria digna , aaver- 
shs latronum magis , qu^m holcium excur- 
iiones , vario tamen eventu , nec fine mi- 
limm ja^hira , funt fa£la. Majores res eeflBB 
a M. Fulvio. Is apud Toletum oppidum 
cum Vaccaeis Veftonibufque & Cekiberis 
lignis collatis ditnicavit : exercitum eamm 
gentium fudit fugavitque : regem Hiler- 
mum vivum cepit. 

Vni. Quum haec in Hifpania gereban- x.co^ 
tur , comitiorum jam appetebat dies : ita- 2y;"J,o/- 
que L. Comelius conful , relido ad exer-'«f«<_ 
citum M. Claudio legato , Romam venit. ^^hHl^fAi 
Is in fenam quum de rebus ab fe geftis ''«««^«•- 
diffemiffet , quoque in ftatu provincia ef-r 
fet \ queftus eft cumPatribus Confcriptis, 

N iij 



dbyGoogle 



294 ^* L I r 1 1 

■exBsqabdytanto bello unl fecundl pugdl tam 

^^•^^» feliciter perfedo, non eflethabttns dib im- 
*'''*mortalibus honos. Poftukvit deinde, ut 
fupplicationein iimul triumphumque dece^ 
nerem. Prihs tamen quam relatxo fieret, 
Q. Metellus , qui coniul difbtorqne (be- 
rat, Uueras eodem tempore, dixit, & con- 
fulis L. Comelii adfinatum ,^M^ MarcelH 
dd magnam partem fendtortem ^ allatas effe^ 
wnter fe puftiantes ; eSque dilatam effe con- 
fultationem , ut prafentihus auSbribus eamm 
litterarum difceptaretur. ItaqueexfpeBaffefefe , 
ut conful^ qtu fciret ah iegato fuo adversus 
fe fcriptum aiiquid,quum ipfi veniejidum ef 
fetj deduceret eum fecum Romam ; qunm 
atiam verius effet^ Ti. Sempronio imperium 
kahenti tradi exercieum , quam le^to, Nunc 
videri ejfe dmotum de indufirta , qui ea, quct 
fcripfiffet^ prafens dicerety aut argueret co^ 
rdm ; ^ fi quid vani afferret, arguipoffet, 
donec ad iiquidum veritas expiorata effet, Ita* 
que nihii eotum , qute poflularet conjtit , de^ 
Nee iiK. cemendum in prajentia cenfere. Quum per- 

'" *' geret nihilo fegniiis referre , ut fupplica- 
tio decemeretiu- , triumphantique ubi ur- 
bem invelii liceret ; M. & C. Titinii tri* 
buni plebis , fe interceffuros , fi de ea re 
fieret fenatufconfultum , dixerunt. 
lufirum IX. Cenfores erant priore anno crcati 

*«"-^-Sex.iElius Patus & C Cornelius Ce^ 
thegus. Cornelius luflrum condidit : cenfa 
Cunt civium capita centum quadraginta tria 



dbyGoogle 



Li^fR XXXV. i^f 

millia , feptjngenta quatuor. Aqum iiyft*: ■ ■■ 
tes eo anno fuenint ; & TiWfis locA {^antf ^•^•9(9-^ 
nrbis inundavit. Circa poftam Flumjsnt»-)'' i>roS£^ 
nam etiam coUapfa quaedam ruinis/funt;.'^** 
& porta CoeHmontana fuinaA&< \&a efty 
mivufque Circi. nuiltis locis de ccelo xj^oi^ 
tus. Et Ariciae , & Lanuvii » & ia Avcn^ 
tino 9 lapidibus pluit. £t a Cafyna auntiaK 
tum eft, examen yefparunn iogen& i» £cm 
rum advolafie , & in Martis ae^ confedifi 
fe : eas coUedas cum cura > & igni cre^ 
matas ejOfe. Horum prodigiorum causl^ de« 
cemviri libros adire juffi » &. novemdiale 
fiicram fadum, & fupplkittio ifldida eft, 
atqoe urbs luftrata. lifqem diebus aedtcu<« 
lam Vi^o(ria( Virgiois » pf opie adem Vic<^ 
toriae , M. Porciu; C^to dedicavit biennia 
pbft , quam vovit. Eodc^ anno col^omaiii 
t<atinam in agrum Thurinum triumviri de«« 
duxerunt Oit Manlius Vulfo , L. Apuftins 
FuUo , Q. JElius Tuberoy cujus lege dedcrt 
cebatur : tria miitia peditum iere., trecenti 
equites ; numerus exiguus pro copia.agri, 
Kiri potuere tricena juetra in pedites^ 
fexagena in equites. ApuAk> audore, xexh 
tia pars agri aempta efl, qub poft^a, il 
vellent, novos coionos adfcribere pofFent. 
Vicena jugera pedites , quadragena equites 
acceperunt. j 

X. In exim )am atmus erat , oc ambitio foumtM 
tnagis ,^u^m umquam alias , exarferat con» "TJ,^^ 
folaribus coQiitiis : ttuh^ & potentes pe*^ ^t^* 

N iv 



dbyGoogle 



%^6 T. L 1 r I 1 

iftsaBtebaiit patricii plebeiiqne : P. Comefios 

2c*!S* ^^^ Scipio, qui ex Hifpania provin- 

"cia nuper deceflerat magnis rebus gefHs, 

& L. Quintius Flamininus^ qui ckffi in 

Qraecia praefuerat, & Cn. Manlius Vutfo ; 

hi patricii : plebeii autem C. Laslius , Cn. 

Donutius 9 G Livius Salinator , Manius 

Acilius : fed omnium oculi- in Quintium 

Comeliumque conjedi ; nam & in unum 

locum peteoant ambo.patricii, & rei mi- 

litaris gloria recens utrumque comxnenda- 

bat. Ceterumante omnia certamen accen- 

debant fratres candidatorum, duo clariffi- 

xni aetatis (iiae imperatores. Major glona in 

Scipione ; & , qub major , eb propior in- 

vidiam : Quintii recentior, ut qui eo anna 

triumphaflet. Accedebat , qnbd alter deci- 

mum jam prop^ ahnum aitiduus in oculis 

hominum fuerat ; qua& res miniis verien- 

dos ma^os homines ipsa fatietate facit : 

conful iterum pofl deridhim Annibalem, 

cenforque fuerat. In Quintio nova & re- 

centia omnia ad gratiam erant : nihil nec 

petierat a popnlo pofl triumphum , hec 

adeptus erat : Pro pratn germano , non pa^ 

trueU j fe petere aiebat ; pro tegato & par- 

ticipe adminiftrati belli : fe terrd , fratrem 

Seipio ffiari , rem gefjiffe* His obtiouit , ut praefer* 

^iJitu. retur candidato , quem Africanus frater du- 

cebat ; quem ComeHa gens , Cotnelio con- 

fule comitia habente ; quem tantum prae- 

judicium fenatiis , virum e civitate opti« 




dbyGoogle 



LiBER xxxr. 297 

i&um judicatuin, qul matrem Idsam Pef* ' ^ 
fmunte veniemem in urbem acciperet. L. u^?s9- 
Quinrius & Cn. Domitius Ahenobarbus* '^** 
confules &6ti ; adeo ne in plebeio qui- 
dem confule , quum pro C, Laelio nitere- 
tur, Africanusvaluit. Poilero die praetores 
creati L. Scribonius Libo , M. Fulvius Cen^ 
tumalus , A. Atilius Serranus , M. Bxbius 
Tamphilus , L. Valerius Tappus, Q. Sa- 
lonius Sarra. ^dilitas infignis eo anno fuit 
M. iEmilii Lepidi & L. ^milii Pauli. Mul- 
tos pecuarios damnarunt : ex ea pecunia 
clypea inaurata in faili^o Jovis asdis po- 
fuerunt. Porticum unam extra portam Tri- 
geminam , emporio ad Tiberim adjedo ; 
adteram a porta Fontinali ad Martis aram , 
qua in Campum iter eiTet , perduxerunt. 

XL Diu nihil in Liguribus dignum me- K*tftf^ 
mori^ geftum erat. Extremo ejus anni bis ^li^^^^ 
in magnum periculum res adduda eft : 
nam & caftra confulis oppugnata, aegr^ 
funt defenfa ; & non ita muTto pbft per 
falmm anguftum quum duceretur agmen 
Romanum, ipfas fauces exercitus Ligurum 
infedit ; qua quum exitus non pateret , con- 
verfo agmine redire inftltit conful. £t ab 
tergo fauces faltus occupatae a parte hof- 
tinm erant ; Caudinaeque cladis memoria 
non animis modb , fed prop^ oculis, obver- 
fabamr. Numidas oftingentos ferme equi- uumida- 
tes inter auxilia habebat : eorum pratec- ^JJ™ *^** 
tus confuli poUicetur , St parte , mrd vc^ 

N V 



dbyGoogle 



i^S t. L I r I I 

■iiii let , cum fttis erupmrum. Tantian uti dke^ 
JJ-' j?9-m, utra pars fiequentior vicis effet : in eot 
'fe impetum fafturum ; & nihil priits t^u^m 
fiammam teBis injeBurum, ut is pavor cogt' 
nt Zijpires excedere faltu , quem obfidertnt , 
& dijcurrefe ad ovem ferendamfuis, Cpllau- 
datum eum conuil fpe praemiorum onerat 
Numidae equos confcendunt , & obequitare 
ftationibus hoftiiim , neminem laceflentes, 
coeperunt, Nihil primo adipedu contemp- 
tius : equi hominefque paululi & graci- 
les ; dilcindus & inermis eques , praeter- 
ouam qubd jacula fecum portat ; equi iine 
frenis , deformis ipfe curlus rigida cervice 
& eztento capite currentium. Hunc con- 
temptum de indudria augentes , labi ex 
cquis , & per ludibrium fpe6laculo efie* Ita- 
que , qui primb intenti paratique , fi la- 
ceflerenmr , in ftationibus fuerant , jam iner- 
mes fedentefque pars maidma fpe£^abant. 
Numidae adequitare, dein refiigere, fed 
propibs faltum paulatim evehi , vehit quos 
miM>tentes regendi equiinvitos efFerrent: 
poftremb fubditis calcaribus inter medias 
ftationes hoftium erupere ; & , in agnim 
latiorem evefti , omnia propinqua viae tefla 
incendunt : proximo deinde vico inferunt 
lenem , ferro flammaque omnia pervaflanf. 
z^crarFumiis primo confpe^his , deinde clamor 
J^'''^^.trepidantium in vicis aiiditus, poftrembfe- 
niores puerique refugientes tumultum ifl 
caftris tecerunt : itaque fine confifio; fint 



dbyGoogle 



LlBBK XXXV. x^ 

knpefio , pro fe quifque curfere ad fua n m 
tuenda ; moinentoque temporis caftra re- J^-^J^?* 
li&a erant , & ohildione liberatus conAil ^ ** '^''^ 
qub *intenderat , pervenit. 

XIL Sed neque Boii , neque Hifpaiu » jEtou^ 
wm qiabus eo anno bellatum erat , tam' r^T^^ir 
inuxiia infeltique erant Komaiys , quam 
iEtoiorum gens. li poft deportatos ex Grae^ 
cia exercitus primb in fpe fuerant » & An^ 
tiochum in vacuam Europas poffeffionem 
venturum ; nec Philippum , aut Nabin qui««^ 
tiv^os. Ubi nihilufquam moveri yiderunt,. 
agitandum aliquid mifcendumque rati, w 
cundando fenefcerent conillia , conciliain» 
Naupadum indixerunit. Ibi Thoas prastor. 
eorum , conqueilus injurias Romanorum^ 
ftatumque iEtoliae , Qudd onuuum GnB^\<9^ 
gentium civitstumqui uJtonoratiffimi pofi cam^, 
viBoriam tjftnt, cujus caufa \pfi fuiffint >. 
legatos cenfuit circa reges mittendQS vqui. 
non foliim tentarent animos eorum, fed (v^ 
quemque fiimulis moverent ad Roinanvm. 
hellum. Damocritua ad Nabin , i^fic^ndefv Cond- 
ad Philippum, Dicaarchus frat^ fvWmi^t'raT 
ad Antiochum eft miflus.TyfWi«^4aced«^*'""'" 
iponio Damocntus , AdtmptU' tu4rmm$s ci-^aum. 
vitatihus enervatam tyrannidem ,. dicere i 
inde milium , inde naves navalefque focio^* 
hahuijfe : inclufum fuis prope muri^ Achao^ 
videre dominantes inPeloponnefi\: numqUAfm 
Miturum recuperanH fua occa^onem9'.»fit 
Mu,.qtta tum efek, prauritti^t^:Nuilumi 



dbyGoogle 



300 T. L t r 1 1 

■■BK exemmm Rtmuumm U Gntas tffi ; wt 
^;^ff 9* mofUT Gyikimm , sai wurmmos aHos Lacc^ 
^'^'msi,£pMcsmfamtxifflbnai^ 

cur Ugiones in Gmeiam nufiu iranjmittanu 
Hcc ad incitaiidiiiii aniinuin tyranni dice- 
Innmr) ut, qsmn in Gnedam Antiodiiis 
tnjeci&t, confcientii Tiolatae per ibdoram 
injiirias^ Romaiiae amicitix, conjungeret fe 
cnm Antioclio.£t nuUppum Nicanoer haud 
diflimili oratione indtaoat : eiat etiam ma- 
|or orationi materia, qub ex altiore fsSa^ 
lex , qdkm tyrannus , detra&us erat , qn6- 
qoe pfures ademptae res. Ad hoc vetufta re* 
gamMaee<W £una,peTagnmiraneOrbis 
terramm yiaonis ejus gentis referebatare 
Et iutum vcl inecpio, vclcvcntujc confilium 
sfftrrt : nam ncque, ui antcfe movcat PAiiqh 
pus, quam Antiochus cum cxcrcitu tranfitrit 
in Graciam, fuadcrc ; &, aui fine Antiocho 
advcrsus Romanos JEiolofquc iamdiu fitfii-' 
Tmcrii^ heUum , ei, adjmnSo AmiocAo^ ficiis 
jSKto&s^ qui ium graviorcs hoftes, qudm Ro' 
manii fiurint^ quibus tandcm viiihus rcfiftert 
^Romunos poffe >? Adjidebat de duce Afiiii- 
l>ale , nato adrersiis Romanos hofte , qui 
plures 6c dttces & mitites eorum occidiflet y 
qollm quot fupereflent. Haec Philippo Ni- 
cander. Atia Dicsarchus Antiocho ; & 
omnium primum , Pr^tdam de Philippo Ro-^ 
manorum tffe'' dicere , viihriam JEiolomm ; 
& adimm in Graciam Romanis nuUos alios, 
fUiUn JEtohs^ dtdiffe ; & ad yiffctudmk vi* 




dbyGoogle 



LiBEK XXXK 301 



rts eofdem prahuiffi : deinde quantas pedi- «=* 
mn eauitumoue copias pmbituri Antiocho^c;j^|* 
ad beUum euent ; quae loca terreftribns 
copiis , quos portus maritimis* Tum de 
Philippo & Nabide libero mendacio abu- 
tebatur : Paratum utrumque ad nbcllandum 
ejfe ; & primam quamqut occafionem recu^ 

f>erandi ea, qua bello amifijfeni, arripturos. 
ta per totum fimul Orbem terranim^toli 
Romanis concitabant bellum : reges tamen 
aut non moti , aut tardiiis moti funt. , 

XIII. Nabis extemplo circa omnes vicos sm 
maritimos dimifit , ad feditiones in iisJjJ^JJ^, 
mifcendas ; & alios principum donis ad'"'\ 
fuam caufam perduxit , alios pertinaciter 
in focietate Romana manentes occidit. 
Achaeis ompium maritimorum Laconum 
tuendorum a T. Quintio cura mandata 
erat : itaque extemplo & ad tyrannum 
legatos miferunt, qui admonerent fcede* 
ris eum Romani , denuntiarentque , ne 
pacem , quam tantopere petifTet , titrba- 
ret ; & auxiiia ad Gythium y quod jam 
oppugnabatur a tyranno , & Romam , qui 
ea nuntiarent , legatos miferunt. Antio'- 
chus rex , ea hieme Raphiae in Phoenice 
Ptolemaeo regi JEgypti filia in matrimo- 
nium dat^ , quum Antiochiam fe rece- 
piiTet , per Ciliciam , Tauro monte fupera- 
to , extremo jam hiemis Ephefum perve- 
nit : inde principio veris , Antiocho fiUo 
nuflb in Syriam ad cuftodiam ultimarum 



dbyGoogle 



joi T. L 1 V 1 I 

■S9B9-S partium regni , ne ouid , abfenie fe , ab 

iiJcl"^! tereo moveretur , ipfc cum omnibus ter- 

' reftribus copiis ad Pifidas , qui circa Si- 

dam incolunt, oppuenandos eft profedus. 

jj^^^Eo tempore legati Romani P.Suipicius & 

P. Villius , qui ad Antiochum ( iicut ant^ 

didum eft ) miffi erant , juffi priiis Eu-^ 

menem adire, Elaeam venere ; inde Perga^ 

mum (ibi reeia Eumenis fuit) efcenderunt. 

O^idus belli adversiis Antiochum £ume« 

nes erat , gravem , fi pax efTet , accolam 

tantb potentiorem regem credens ; eum* 

dem, fi motum bellum eflet, non ma^is 

J>arem Romanis fore, quam Philippus fuiA 
et : & aut fiinditus fublatum iri ; aut , it 
pax vido daretur, multa illi detra6^a ^bi 
accefliira , ut facil^ deinde fe ab eo , fine 
uUo Romano anxilio , tueri poflet : etiam , 
fi quid adverfi cafurum foret , fatius efie 
Romanis fbciis quamcumque fortunam fu- 
bire , qu^m folum aut imperium pati An« 
tiochi, aut ahnuentem vi atque armis cogi« 
Ob haec , auantum aufioritate , quantum 
confilio valebat , incitabat Romanos ad 
bellum. 

XIV. Sulpicius ager Perganu fubftitit. 
Viilius , quum Pifidia bello occupatum 
cffe regem audifTet , Ephefum profe^us , 
dum paucos ibi moratur dies,. dedit ope-r 
ram , ut cum Annibale , qui tum ibi fort^ 
crat, faepe congrederetur ; ut animum ejus 
& tentaret, fi qua poflbt^ Sc menim defia^r 



dbyGoogle 



LiSER XXXV. 30} 

vet periculi ei quidauam ab Romanis ^'^. msBsae 
His colloquiis aliua quidem adum nihil ^•^•|^9-^ 
cft ; fecutum tamen fiill fponte eft, velut** '**''' 
confilio petitum eflet , ut vilior ob ea re« 
gi Annibal , & fufpedior ad omnia fieret* 
Clattdius 9 fecntus Graecos Acilianos libros, 
P.Africanum in ea fuifle legatione tradit, . . 
eumque Ephefi coUocutum cum Annibale* 
Et fermonem etiam unum refert, quo 
quasrenti Africano , Qutm fitiffe maximum coiu* 
imperatorem Annibal crtdtrtt , refpondifle , ^y^j"J^_ 
AUxaridrum Macedonum regem ; qubd parva i^^ ^«'» 
majm innumerahiles exercitus fitdiffet ^ qud(^ ««* a« 
^ite oras , qtias vifere fiipra fpem humanam 
tffet , peragrajfet. Quaerenti deinde , quem 
Jecundum poneret ; Pyrrhm dixiiTe : caflra 
metari primum docuiffe ; ad hoc neminem 
eUgantius loca cepiffe, prajidia difpofuiffe : 
artem etiam conciliandi fibi homines eam 
habuiffe , ut Italica gentes regis extemi , 
quam populi Romani , tamdiu principis in 
ta terra , imperium effe malUnt. Exie" 
Guenti , quem ternum duceret ; haud dubii 
^jemtt ipfum dixifle. Tum rifum oboruim 
Scipioni , & fabjecifle : Qiiidnam tu dice^ 
res, fi me viciffes ? Tum me ver6 , inquit, 
& ante AUxandmm , & ante Pyrrhum , 6r 
ante omnes alios imperatores effe, Et per- 
plexum Punico aflu refponfiim , & impro- 
vifum aflentationis genus Scipionem mo* 
vifle , quod e grege fe imperatorum velu» 
inaeftimabilem fQcreviflet. 



dbyGoogle 



304 T. L I r 1 I 

XV. VUlins ab Ephefo Apameam pm^ 



[^'^[^9-ceffit : eb & Antiochas, auduto Roauno- 
^'' rum le^torum adventu , occurrit. Apames 
congrems difceptatio eadem ferme £uit,qQS 
Ronue inter Qumtium &le^tos re^sfiierat. 
Moriinf Mors nuntiata Antiochi, nlii regis, quem 
^ ^ miflum paulo ant^ dixeram in Syiiam , 
direnut colloquia* Ma^us ludus in regia 
(iiit, mafpumoue ejus juvenis defideriiun. 
Id enim jam ipecimen fui dederat , ut , ii 
vita lon^or conti^flet , magni juftique regis 
in eo indolem fume appareret. Qub caiior 
acceptiorqiie omnibus erat » eb mors ejos 
fu^edior fiut, gravem fuccefforem eum 
inftare feneduti fuac patrem credentein, 
per fpadones quoJTdam , talium miniftenis 
facinorum acceptos regibus» veneno fuftu- 
liffe. Eam quoque caufam clandeftino 
£icinori adjiciebant , qubd , quum Seleuco 
filio Ljrfimachiam decUflet, Antiocho quam 
fimilem daret fedem , ut procul ab fe ho- 
nore eum quoque ablegaret,non habuiflet. 
Magni tamen ludfis fpecies per aliquot dies 
regiam tenuit ; legatufque Romanus , ne 
alieno tempore incommodus obverfaretur, 
Pergamum conceflit.RexEphefum,omiiro, 
quod inchoaverat, bello, rediit : ibi, per 
ludum regia claus^,cumMinionequodam, 
qui princeps amicorum ejus erat, fecreta 
conhlia agitavit. Minio , ignarus omnium 
externorum , virefque acftimans regis ex 
rebus in Syria aut Afu geflis, non causi 



dbyGoogle 



LiSER XXXV. 505 

modb fuperiorem efle Antiochum» qubdssaKi 
nihil aequi poftnlarent Romani, fed bello^-<$*v^9* 
quoque fuperaturum credebat. Fugienti 
re^ difceptationem cum legatis , feu )am 
experto eam miniis profperam , feu moe- 

' rore recenri confufo » profeiTus Minio, fe, 
quae pro caufa eflent, didurum, perfuafit, 
ut a Pereamo arceiTefentur legati. 

XVI. Jam convaluerat Sulpicius : itaque Cono» 



/f 



ambo Ephefum venerunt, Rex a Minione ^,^^„ 

excufatus» & abfente eo res aei coepta eft, '^'""^v 

Ibi prseparati oratione Minio , Sp€ciofo*^nu 

titulo, inquit, uti vos^ Romani, Gmcarum 

civitatum libcrandarum video ; fed fa&a . 

vefira orationi non conveniunt ; & aliud 

Antiocho juris ftatuijlis , alio ipfi utimini, 

Qui enim magis Smyrruu Lamvfaceniquc 

Graci funtf qudm Neapolitani, & Rhegini^ 

& Tarcntini , a quibus flipendium , a qidbus 

navcs ex ftfdere exigitis ? Cur Syracufas , 

atque in alias Sicilia Gracas urhes prato^ 

rem quotannis , cum imperio & vireis & fe^ 

euribus, mittitis ? Nihil aUud proje&b dica^ 

tis , qudm armis fuperatis vos iis has Uges 

impofuiffe, Eamdem de Smyma & Lampjaco 

civitatibufque , qua lonuz aut JEolidis funt, 

caufam ab Antiocho accipUe. Bello fuperatai 

a majoribus , &' Jlipenaiarias ac veSligales 

faHas , in antiquum jus repetit. Itaque ad 

hctc ei refponderi velim % fi ex aqua dif* 

ceptatur, fy non belli caufa quiEfit^r, Ad ea 

Sulpicius : fecit verecund^^ inquit^^/irw^ 



dbyGoogle 



5o6 T. L 1 r 1 1 

mmsB ehus, fui, fialispro eaufa cjus non eransl 
V.c.ff9.^ie diceriMtur^ fuemiihet ifta ^ quam fe, 
^ **^^* dicere mabuL Quid emm fimile habet ci- 
^itatum earum , quas eamparafii , caafa ? 
jih Rhepnis, & Neapolitanis , & TaroMr 
ttis, ix quo in /tofiram verterunt porefiatm^ 
uno &perpetuo tenorejuris, ferrsper ufurfoto^ 
numquam iutermijfo, qttet ex feedere debent, 
exigimus, Potefiie tandem dicere, ut iipopuli 
non per fe, non per alium quemquam fitduj 
ututaverint, fie Afiee civitates, ut femcl ve* 
turunt in majonem AntiocM pouftatem, k 
perpetua poffejfiorte regni vefin permanjiffe ; 
& non alias eantm in Philippi, alias in 
Pfolemai fuifie poteftate , alias per mult^s 
annos nuUo amhigente lihertatem ufurpajft?^ 
Nam fi , quhd aliquando fervierunt > ten^ 
porum iniquitate prejfi, jus poji tot fecuU 
ajferen^ eos in fervitutem fadet ; quid 
abeft , quin aiium nobis nmil fit^ quoi 
a Pkilippo liheravimus Graciam , & reft- 
tant pofteri ejus Corinthum, Chalcidem, De- 
metriadem , & Thejfalorum totam gentem ? 
Sed quid ego eaufam civita^um ago, quam^ 
ipfis agentibtts , & nos & regem ipfum 
COgnofcere ctquius eft ? 

XVII. Vocari deinde civitatum lega- 
tiones juflit 9 prseparatas jam ant^ & 
inftrudas ab Eumene, crui , quanturacum* 
que virium Antiocho aecemfTet , fuo id 
acceflurum re^o ducebat. Admiffi plures, 
dum fiias qmfque nunc querelas , nuoC 




dbyGoogle 



LiB EK XXX K 307 

^bftolationes inTerit , & aeqtia iniqois mU waeam 
cent, e difceptadone ahercationem fece-J'-®-?'^* 
Tvtot z itaque, neque remif& uild re, neque^' '*'** 
impetrata, aequ^ ac venerant, omnium in« 
certi legati Romam redienint, Rex, dimif* ^^^^jj^^ 
iis iis , confilium de bello Romano habuit4 'i^lit"'^ 
Ibi alius alio ferociiK (quia qu6 qui^ue /^z';.^'*' 
afperiiis adversiis Romanos locutus efiet 4 
eb fpes gratiae ma)or erat)raiias foperbiant 
pomilatonim increpare , tamqoafn Nabsdi 
\\Gta y fic Antiocho, maximo Afiae regum 9 
imponentium leges : Qaamquam Nahidi 
tamen dominationem in fatriam fitam, 6^ 
patriam Laaddmonem , rtmiffam ; Antiock^ 
fi Smyma 6* Lampfaeus imperata fiiciani , 
indiptum viden, Alii , Parvas & vi» diBm 
digjftoj Mli catsfas tanto ftgi tss civitoH^ 
^IP^ 9 fi^ i^ium ftmptr a parvis injufta 
imperandi fieri : nifi ertdertnty Perfas^ ^uum 
aquam terramque ab Lacedetmoniis pttierunt, 
glehd teme &hauftu aqua egmffe,Perfimilem 
tentationem Romanis de duabus civitatikus 
agi ; & alias civitatds , fimul duas jugum 
exfuiffi vidiffent, ad likeratorem poputum 
defeBuras. Si non lihertas fervitute potio^ 
fit , tamen omni prafenti ftatu fyem cuiquo 
novandi res fuas blandiorem effe. 

XVin, Alexander Acarnan in confilio 
erat , Philippi quondam amicus , nuper re* 
li6lo eo fecutus opulendorem regiam An« 
tiochi ; & , tamquam peritus Grascia , nec , 

ignarus Romanorum > in eum grsidam amit 



dby Google 



5o8 T. L i r 1 1 

iBEBse ddae re^ , ut confiliis qaoque arcanls 
u.^.tt9- intereffet, acceptus erat, Is, tamquam non, 
** ***''mruin bellandum effet, nec ne, confnle- 
retur, fed nbi » 6c qui ratione bellum ge- 
reretur, VtSonamft haud dubiam propontrt 
ammo af&rmabat, fi in Europam tranfijfet 
nXf & in aliqua Grecitt parte ftdcm bello 
tepijftu Jam primiim JEtolos, qui umbiUcum I 
Gracim incoUrtnty in armis tum invtrUurm, 1 
anttfignanos ad afptrrima quttqut btUi pa' I 
ratos. In duobus velut comibus Gracia , I 
Nabin a Ptloponnefo concitaturum omma^ \ 
repetentem Argivorum urbtm , repttentem ma- | 
ritimas civitates^ quibus tum depulfumRo^ , 
mani Lactdeemonis muris indufijjftnt ; a Ma^ 
cedonia PhiUppum ^ ubi primum beUicum cani 
audijjet , arma capturum* Noffe fe fpuitus 
ejus , nojfe animum : fcire ferarum modo , 
quet clauftiis aut vinculis ttntantur^ ingentes 
jamdiu iras tum in pt&ore volvere ; mtm" 
nijft etiam ft^ quoties in bello precari omnes 
dtos folitus fit^ ut Antiochum fibi darmt 
adjutortm : cujus voti fi compos nunc fiat^ 
nullam moram rtbtllandi fa&urum. Tantitn 
non cunHandum , ntqut ceffandum ejfe ; in 
eo tnim vi£loriam vtrti ^ fi & loca oppor» 
tuna , & focii praoccupartntur. Annihalem 
quoqut fint mora mittendum in Jfncam effi 
ad difiringtndos Romanos, 
jnn\hai XCL Annibal non adhibitus in CQnfH 
iigif^' lium , propter coUoquia cum Villio fuf- 
peftus re^ , & in nullo poftea hoaoro 



d.byGoogle 



LfBMK XXX K 309 

habltus, primb eaiti cofttumeliam tadtuse-a^ 
tuUt ; deinde melias effe ratus, & per-U.c.^j^* 
cundari cau£im repentinae alienationis, &** *'^'* 
pur^re fe) tempofe apto, quaefiti iim«' 
pliciter iracundisfe Causa auditaque, Pater Stfum 
u4milcary inquit, Atitioche^ paruitm admo^-^^* 
dum tne ^ quum faaificaret ^ altaribus admc 
tum jurejurando adegitj nu/itquam amicum 
fore populi Ramani» Sub hoc Jacramento fex 
^ tnginta annos militavi : hoc me in pacc 
patrid med expulit : hoc patrid extorrem itt 
tuam regiam adduxit : hoc duce, fi tufpem 
meam deftitueris^ ubicumque vires^ ubi arma 
tjfe fciam , huc veniam , toto Orbe terrarum 
^uarens aliquos Romanis hoftes. Itaque^ fi 
quibus tuorum meis criminibus apud u crefi 
cere libet^ atiam materiam crefcendi ex me 
qtiarant. Odij odioque fum Romanis : id mt 
verum dicere^ paterAmikar & dii teftes funt» 
Proinde quum de bello Romano cogitabis^ 
inter primos amicos Annibalem habeto : fi 
qua res te ad pacefn compeUet , in id confr 
lium alium , eum quo deUberes , quctrito. 
Non movit modb talis oratio regem , fed 
etiam reconciliavit Annibali. Ex confilio 
ita difceffum eft , ut bellum gereretur. 

XX. Rom» deftinabant quidem fermo- U.C.560I 
nibus hofteiii Antiochum , fed nihildum*£^Jg; 
ad id bellum prseter animos parabant.cio,cii. 
Confulibus ambobus Italia provincia de-c^£^ 
creta eft ; ita ut inter fe comforarent > «^^'''Jjj; 
fortirenturve , uter comitiis ejus anni/<u 



dbyGoogle 



jio T. L I r I t 

ceass» pneeflet : ad utmm ea non pertin^et cii* 
u^.f6o. xa 9 ut paratus eflet ^ fl qu6 eum extra 
** ''^ltaBam <^s effist dtioere kgjiones» Hoic 
wiifuli perfEiiflufn » ut duas le^ones fcri- 
beret aovas , & ibciiim Latiai nominis 
viginti nullia , & equites ^i6^getttos, 
Alteri coofuli duas le^ones decretae, quas 
L. Comelius conful fiu>enoris anni ha- 
buiflet ; & focium ac Latuii noa^nis ex 
«odem exercitu quindecim millia) &L equi- 
ces quingenti. Q. Minucio cum ezercitu^ 
quem in L^uribus hal>ebat , .prorogatum 
imperium : adciUtum, in fpppiememum ut 
quatuor mitHa peditum Romanorum fcrn 
l)erentur« & centum quinquaginta eqmtes ; 
•& fociis eodem quioque miilia peditum im- 

Srarentur , duceati quiinqu^ginta .equites. 
i.Domitio extcattaliam, qu6 fenatus cen- 
iiiiflk, provincia evenit : L.Quintio Gallia, 
£l comitia .habenda. Prvetores deinde pro- 
vincias fortiti : AdLFolyins Cei^tumal«s urba- 
^am , L. Scribo&ius Ltbo pere&^niun , {« Var 
ierius Tappus "Siciliam , Q»5aloni\i$ $arra 
Sardiniam,M«Bae^iu5 Tamphilus Hiipaniam 
citeriorem , A. Atilius Serranus iikeriorem. 
Sed hzs duohtts pring^m ienatufcQnfulto , 
deinde plebis etiam fcito permutatae pro- 
'vincias iunt. A^Uo clfkSis 6c Macedonia , 
Baebio Briittai decretk Flaminio Fulvio- 
que in Hifpaniis prorciga^uin imperium. 
fiaebio Tamphilo in Bruttios duae legi<Hies 
. .decretie^quaB.prioire wiQurban^fuiflentj 




dbyGoogle 



6c tit fociis e6dem miilia peditum quifi- « 
decitn imperarentur , & quingenti equites. u-^f6o. 
Atiliiis triginta naves quinqueremes lacere * cu^* 
^vffus , & ex navalibus veteres deducere , fi p^''^'^^ 
jmiM adles effent, 6c fcribere navales fecios» 
£t confulibus imperatam , ut ei duo millia 
ibci&m ac Latini nominis, & mille pedites 
^arent Romanos. Hi duo praetores & duo 
«xercitus , terreftris navalifque , adversiis 
-Nabin , apert^ )am oppugnantem focios 
popnli Romani , dicebantur parari. Cete- 
«om legati ad Antiochum mifE exfpeda« 
i>antar ; ^ priufquam ii rediifent , vetuerat 
€n.Domitium confulem fenatus ab urbe 
tlifcedere. 

XXL Praetot^us Fulvio & Scribonio , 
iquibus , ttt }us dicerent Romae , provincia 
erat , negotium <latum , ut , prseter eam 
daffem , cni Atilius prarfuturu^ erat , cen* 
ttim^quinqueremespararent. Priufquam con- 
ia\ p4ratoreique in provincias proficifce- 
Tentur , fi^pHcatio f uit prodigiorum causa. 
Capram fex hoedos uno foetu edidifle , eic Prod!^ 
Piceno nmitiatum eft : & Arretii puerum''"* 
natum unimaniim : Amitemi terram plutfle : 
FopmSis portam finirumque de coelo ta6^a : 
& (^nod maxim^ terrebat ) confulis Cn. 
Domitii bovem locumm , roma. , cave 
TiBi. CeteFOFUm prodigiorum cau$& fup* 
plicatum eft : 'boyem cam cura fervari ali- 
que atu^ipices jufrerunt. Tiberis , infeftiore 
quamfriore impetuiUatus ttPbi,.dtto pon^ 



dbyGoogle 



■■ . ■ tes , sdificia multa ^ maxim^ circa portasn 

i;.c.f6o. Flumentanam , evertit. Saxum ingens , Hy^ 

'^'^' imbribus » (ive motu terrae leviore , quam 

ut alioqui fendretur » labefa&atum , in vi* 

cum Jugarium ex Capitolio procidit , & 

multos oppreifit. In agris pamm inundatis 

Pecua ablata, villarum ftraiges fada efL 
riufquam L* Quintius conml in provin- 
ciam perveniret , Q. Minucius in agro Pi- 
fano cum Liguribus fignis collatis pugna- 
irit : novem millia holtium occidit : cete« 
Tos (ufos fixgatofque in caftra compulit. 
iffiircj £a ufque in nodem magno certamine op- 
MiMmtu, puenata defenfaque funt : node clam pro* 
zeCTi Ligures ; primsi luce Romanus va- 
cua caftra invaut : praedae miniis inventum 
, eft » qubd fubinde fpolia agrorum capta 
domos mittebant. Minucius nihii deinde 
laxamenti hoflibus dedit : ex agro Pifano in 
Ligures profedus , caftella vicofque eonim 
igni ferroque pervaftavit : ibi prsdi Etru^ 
ci, qu« mifta a populatoribus fiieraty re- 
pletus eft miles Ronlanus. 

XXU. Sub idem tempus legati ab red- 

bus Romam reverterunt ; qui ouum nihil , 

quod fatis maturam cauiam beUi haberet , 

nifi advershs Lacedaemonium tyrannum, 

attulifient, quem & Achaei legati nuntia- 

bant contra ioedus mariiimam oram Laco- 

Atnius num oppugnare ; Atilius praeto^ cum clafle 

Hltui inifliis eft in Gi^ciam ad focios tuendos. 

mijfHs. Confules, quando nihil ab Antiocho infta- 

ret. 




dbyGoogle 



LlS ER XXXV. 315 

f et \ proficiftii ambo in provincias placuit. saaisai 
Domitius ab Arimino, qu2i proximum fuit , ^*i'J*** 
Quintius per Ligures in Boios venit, Duo *" 
confulum agmina diverfa lat^ agrum ho& 
tium pervaftarunt : primb equites eorum 
pauci cum praefedis , deinde univerfus fe- 
natus , poflremb in quibus aut fortuna ali- 
qua, aut dignitas erat» ad mille quingend 
ad confules transfugerunt. Et in utraque Rt%wii\ 
Hifpania eo anno res profper^ geflae : nam '• '"' 
6c C. Flaminius oppidum Litabrum , muni- 
tum opulentumque , vineis expugnavit , 
& nobilem r^Ium Corribilonem vivum 
cepit ; & M. Fulvius proconful cum duo- 
bus exercitibus" hoftium duo fecunda proe- 
lia fecit : oppida duo Hifpanorum , Vefce- 
liam Holonemque , & caftella multa ex- 
pugnavit ; alia voluntate ad eum defece- 
runt : tum in Oretanos progreflbs , 6c ibi 
duobus potitus oppidis , NoUbi & Cufibi , 
ad Tagum amnem ire pergit. Toletum ibi 
parva urbs erat , fed loco munito : eam 
qaum oppugnaret , VeSonum maenus exer- 
citus Toletanis fubfidio venit. (Jum his fi- 
gnis collatis profper^ pugnavit ; & , fufis 
Veftonibus , operibus Toletum cepit. 

XXIIL Ceterum eo tempore mintis ea 
bella , quae gerebantur , curae Patribus erant , 
quam exfpeftatio nondum coepti cum An- 
tiocho belli : nam etfi per legatos identi- 
dem omnia explorabantur , tamen rumo- 
res, temere fine ullis attftor3)us orti , multa 

Tomus r. O 



dbyGoogle 



314 T. L I r II 

^gsBssL (alfa yeris mifcebant. loter cjiue allatum 

Ujj.j«o erat, quum in ^toliam vemflet Ando* 

^ ''^ chus, extemplo claflem eum in SiciHam 

£«g«fi mifTurum. Itaque fenatus , etfi prstorem 

il^^iHif, Atilium cum clafTe miferat in Graeciam , 

A tamen quia non copiis modb , fed etiam 

audoritate opus erat ad tuendos fociorum 

animos,T. Q^intium,6c Cn.Ofiavium, 

& Cn. Servilium ,, 8c P. Villium legatos 

in Graeciam mifit ; &, ut M..Baebius ez 

Bruttiis ad Tarentum & Brundifium pro- 

moveret legiones , decrevit , ut inde , ii 

res pofceret, in Macedoniam trajiceret ; 

& ut M. Fulvius praetor claffem navium 

tri^ta mitteret ad mendam Sicilix oram; 

& ut cum imperioeflet , qiu claiTem eam 

duceret ( duxit L. Oppius Salinator , qui 

priore anno aedilis plebis fuerat ) & ut 

idem praetor L. Valerio collegs fcnberet, 

Periculum effe , ne cUffUregu Antiochi ex 

JEtolia in Siciliam trajicera : itaque pla^ 

cere finatui , ad eum exercitum , quem ka* 

herct , tumultuanarum.militum.ad duodeam 

millia, & quadrinffntos:eqtmesfcribere eum , 

quihus oram maritimam provinciA^ quavef' 

geret in Graciam , t^eri pojfet. £um delec^ 

tum prstor non ex Sicilia ipfa tantdm, 

fed etiam ex circumjacentibus infulis ha- 

buit ; oppidaque omnia.maritbna, quae in 

^^^^Graeciam veria erant, praefidiis firmavit. 

^"'«^ . Addidit alimenta nuxmmis. advenms At« 

R^L" tali, Eumems^lramsy^ qfii.numiayit) Ao^ 



dbyGoogle 



LlBEK XXXV. 31J 

dbchitm regem Melierpontum ciim exercim , ■! 
traniHre ; & iEtolos ita fe parare » ut fub u.c.f^^. 
advemum ejus in armbeflent. Et Eumeni*'^'*^*' 
abfenti , & praefenti Attalo gratiae adae ; 
& aedes libeirae , locus > lautia decreta , & 
munera data , equi duo , bina equeftria 
arma , & vafa argentea centum pondo , 6d 
aurea vieinti pondo» 

XXlVl Quum alii atque alii nuntii bel« 
lum inAare afferrent , ad rem pertinere vi- 
fum eft, confules primo quoque tempore 
creari. Itaque fenatufconfultum fadum eft , 
ut M* Fulvius praetor litteras extemplo ad 
confulem mitteret , quibus certior fieret , 
fenatui piacere , provinda exercituque tra- 
dito legatis , Romam reverti eum ; 6c 
ex itinere prasmittere edi^um, quo co-^ 
mitia confulibus creandis ediceret. Pa- cjmifia^ 
ruit his litteris confut , & , praemiiTo edido, 
Romam venit/ Eo quoque anno ftiagna 
«mbitiofuit, quod patricii tres- in unum . 
locum petierunt , P. Comfelius Gn. F. Sci- 

Eio, qui priore anno repuifam tulerat, 6c 
.. Comelius Scipio , & Cn. Manlius Vul- 
fo. P. Scipioni , ut dilatum viro tali , non 
negatum, honorem appareret, confulams 
datus eft : additur ei de plebe coUega Ma- 
nius Acilius Giabrio. Poftero die praetores 
creati , L. ^milius Patilus ,M. ^milius Le!- 
pidtts , M. Junius Bt^itus , A. Comelius 
Mammuk , C. Livitis , & L. Oppius ; utri-« 
cpie QOCiim -S^^tclr cognomen erat; Op^ 



dbyGoogle 



3i6 T. L 1 r t 1 

f ■ pias is erat , qui claiTein^triginta na^iun in 
U.c.s6o. Siciliam duxerat. Interim dum novi magii^ 
*^''^**tratus fortirentur provincias , M. Bsebiusa 
Brundifio cum omnibus copiis tranfire io 
Epirum eft juflus , & circa Apolloniam co- 
pias continere : & M. Fulvio prsetori ur- 
bano negotium datum eft , ut quinquere- 
mes novas quinquaginta &ceret. 

XXV . £t populus quidem Romanus iti 

fe ad omnes conatus Antiochi praeparabat. 

f9j,i^ Nabis jam non difFerebat bellum , led fum- 

Cythium niSt vi Gythium oppugnabat ; & infenfos 

•/!f"f~ ^^jjjgjs ^ qubd miferant obfeffis pracfidiam « 

Achmx agros eorun), vaftabat. Achaei , non antea 

»«i/i««ui gufi capeiTere bellum , quam ab Roma rc- 

«croiuK. vertifTent legati, ut, quid fenatui place* 

ret, fcirent, poft reditum legatonun & Si« 

cyonem concilium edixerunt, & leeatos 

ad T. Quintium miferunt, qui conmium 

ab eo peterent. In concilio omnium ad 

bellum extemplo capeflendum inclinatse 

fententiae erant : litterae T. Quintii cnnSa- 

tionem injecerunt , quibus audor erat prs- 

torem daflemque Romanam exfpe^bndi. 

Quum principum alii in fententia perma- 

nerent ; alii utendum ejus , quem ipfi con- 

fuluiflent , • confilio cenferent ; multitudo 

Philopoemenis fententiam exfpedabat. Prs' 

tor h tum erat , & omnes eo tempore & 

prudentii & au£torit£(te anteib^. Is prae- 

tatus , Bfne ^omparati^ apud JEtolos effe, 

Hf prator, quum dt ^cUq confuluijpit , if[9 

J 




dbyGoogle 



LlSEK XXXV. 3x7 
fintentiatn diceret ; ftatuere quamprimum ■ ^ ■ «i 
ipfos , quid vellent juffit. Pratorem decreta U.c.s6o. 
torum cumfide & curd exfecuturum ; anni^^^''^ 
xurumque, ut, quantum in confiUo humano 
pofitum ejfet , nec pacis eos pctniteret , net 
belli^ Plus ea oratio momenti ab incitan- 
dos ad bellum habuit , quam fi apert^ fua- 
dendo cupiditatem res gerendi oftendiffet. 
Itaque ingenti confenfu bellum decretum 
cft : tempus &Tatio adminiftrandi ejus li- 
bera praetori permiffa funt. Philopoemen , 
praeterquam qubd ita Quintio placeret , & 
ipfe exiftimabat claffem Romanam exfpec- 
tandam, qua a mari Gythium tueri pof- 
fet ; fed metuens , ne dilationem res non 
pateretur , & non Gythium folum , fed 

Ersfidium quoque miffum ad tuendam ur- 
em amitteretur, naves Achaorum de- 
duxit. 

XXVI. Comparaverat & tyrannus mo- 
dicam claffem ad prohibenda , fi qua ob- 
feffis mari fubmitterentur , jpraefidia , tres 
teftas naves , & lembos priftefque , traditll 
vetere claffe ex fcjedere Komanrs. Harum 
novarum tum navium ajgilitatem ut expe- 
riretur, fimul ut omnia fatis apta ad certa- 
men effent , proveSos in altum quotidie re- 
migem militemque fimulacris navalis pu- 
gnae exercebat, in eo ratus verti fpem ob- 
fidionis , fi praefidia maritima interclufif- 
fet. Praetor Achaeorum , ficut terreftriurii 
certaminum arte querftvis clarorum impe- 

O iij 



dbyGoogle 



}i8 T. L I r I I 

>■ 'JL ratoram yel ufu vel ingenio sqnabat , ita 
»!ai^I rudis in re nayali crat ; Arcas , meditena- 
''^ ' neus homo , externomm etiam omnium , 
nifi qubd in Creta prasfedhis auidlionim 
militaverat, ignarus. Navis erat qu^drire- 
mis vetus , capta annis o£^ogxnta ant^ , 
quum Crateri uxorem Nicseam ad> Naa- 
pado Corinthum veheret : hujus famamo' 
tus (fuerat enim nobiie in clafle regiaquonr 
dam navigium ) deduci ab ^gio putrem 
jam admodum & vetuftate dilabentem juf' 
iit. Hac tum prstorill nave praecedente 
cufe clalTem, quum in ea Patrenfis Tifo prae- 
FhUopct- feftus claflis veheremr , occurrerunt a Gy- 
»««• thio Laconum naves j & primp ftatim in? 
curfu ad novam & firmam navem yetus, 
quse per fe ipfa omnibus compagibus aquam 
acciperet , divulfa efl ; captique omnes , 
qui in nave erant : cetera claffis , prsetoria 
nave amiflSl , quantum quaque remis va- 
luit , fiigerunt : ipfe Pbilopoemen in levi 
fpeculatoria nave fugit ; nec ant^ fugae fi- 
nem , quam.Patras ventum efl, fecit. Nir 
hil ea res animum militaris viri , & mul- 
tos experti cafus, imminuit : quin contrai 
fi in re navali , cujus efTet ignarus , oSen- 
diffet , eb plus in ea , quorum ufu calle- 
ret , fpei naSus , breve id tyranno gaur 
dium le eSedurum afKrmabat. 

XXVII. Nabis , quum profperi elatos 
re , tum fpem etiam haud dubiam na6his, 
nilUl jam a mari periculi fore , & tenefr 



^ 



zedbyGoOgle 



LiBER XXXV. 319 

tres aditus clandere opportun^ pofitis pr»- *=as 
fidiis voluit : tertil parte copiarum ab ob- ijcjji; 
iidione Gythii abda£Hl , ad Pleias pofuit 
cafira. Imminet is locus & Leucis , & 
Acriis, qnlividebanturhoftes exercitum ad« 
moturi. Quum ibi ftativa effent , & pauci 
tabemacula haberent , multitndo alia ca- 
fas ex arundine textas fronde , quas um« 
bram' modb praeberet, texiilent ; priut- 
quam in confpedhim hofHum veniret Phi- 
lopoemen, necopinantem eum improvifo 
penere belK aggredi ftatuit, Navigia parva wwui» 
m ftationem occultam agri Argivi contra- ^^j^llaN 
xit : in ca expeditos milites , cetratos ple- ^ 
rofque , cum fbndis & jaculis , & alio levi 
eenere armaturs, nnpofuit : inde littora 
legens , quum ad propincruum caftris hof- 
tium promontorium venillet , egreflus cal- 
libus notis , noi£te Heias pervemt ; & , fo- 
pitis vigil^s , nt in nullo propinquo me- 
tu , ignem cafis ab omni parte caftrorum 
injecit. Multi prius incendio abfumpti funt , 
ouam hoftium advenmm fentirent ; &, qui 
ienferant, nullam opem ferre potuerunt. 
Ferro flammlque omnia abfumota : per- 
pauci tamen ex tam ancipiti pefte ad G^- 
thium in majora caftra pertugerunt. Ita 
perculfis hoftibus, Philopoemen protinus 
ad depopulandam Tripolim Laconici agri , 
oui proximus finem Megalopolitarum eft, 
duxit ; & magnl vi pecorum hominumque 
inde abrepti , priufquam a Gythio tyran* 

O iv 



dbyGoogle 



310 T. L i r 1 I 

iesssBs nus prsfidium agris mitteret, diiceffit. Inde 

•!c.i9^ Teeeam exercitu contrado , concilidque 

e6dem & Achxis & Tociis indido ^ in qoo 

& Epirotarum & Acamanum fiiere pri» 

cipes » ftatuit , quoniam fatis & fuorum a 

pudore maritimx ignominiae reitituti ani- 

mi, & hoftium conterriti effent, ad Lace- 

daemonem ducere ; eo modo uno ratus ab 

obfidione Gythii hoftem abduci poffe. Ad 

Caryas primiim in hoftium terra pofuit 

Cythium caftra. Eo ipfo die Gythium expugnanun 

55521.' ^^ > ^"J**5 ^^^ ignarus Philopoemen , caftra 

ad Barbofthenem f mons eft decem millia 

paffuum ab Lacedsmone) promovit. Et 

Nabis, recepto Gythio, cum expedito exer- 

citu inde profeSus , quum pra&ter Laced^- 

monem raptim duxiUet , Pyrrhi ( quae vo- 

cant ) Caftra occupavit ; quem peti locum 

ab Achaeis, non dubitabat : inde hoftibus 

occurrit. Obdnebant autem longo agmine 

propter anguftias viae prop^ quinque mi7- 

iia pafluum : cogebatur agmen ab equiti- 

bus , & maxim^ a parte auxiliorum ; qubd 

exiftimabat Philopoemen , t^rrannum mer- 

cenariis militibus, quibus jplurimum ^der 

iet , ab tergo fuos aggreuuram* Duas res 

iimul inopinatae percuTerunt eum : una, 

praeoccupatus , quem petebat , locus ; aJ- 

tera, qubd primo agmini occurriffe hoftem 

cernebat, ubi, quum per loca confragora 

iter effet , fine levis armaturae prseildiQ &^. 

gna ferri non videbat poffc. 




dbyGoogle 



LiBEK XXXV. 321 

XXVIII. Erat autem Philopoemen prae- i n '■ 
cipuse in ducendo agmine locifque capicn- J^*^*J*J^ 
dis folertis atque usus ; nec belli tantiim 'p/u/o- 
temooribus , fed etiam in pace , ad id ma-^jJJJ^j* 
xime animum exercuerat. Ubi iter qu<S- ^^^l{%^ 
piam faceret « & ad difBcilem tranfitu fal- /i^u 
tum veniffet , contemplatus ab omni parte 
loci naturam , quum lolus iret , fecum ipfe 
agitabat animo \ quum comites haberet , 
ab iis qnasrebat , Si hoflis co loco apparuif' 
fct , quid, fi a frontc , quid ^fiah latcrc hoc 
aut illo , quidy fi ab tcrgo adorirctur, capic/i' 
dum confilii forct ? Pojc inftruCios rcBd acic , 
pojfc inconditum agmcn , & tantummodo 
aptttm via , occurrcrc, Qucm locum ipfc captu» 
rus cjfct, cogitando aut quaerendo exfe«* 
quebatur ; aut quot armatis , aut quo ecncrc 
armorum {plurimum cnim intcrcjfc) ufurus ; 
qub impcdimcnta, qubfarcinas, qub turtam 
incrmcm rcjiccrct ; quanto ca , aut quali prk* 
fidio cuflodirct ; & utrum pcrgcrc , qud cdtr- 
piffct irc vid -, an cam , qud vcnijfet , rcpc^ 
tcrc mclius cffct ; caftris quoquc qucm locum 
capcrct 9 quantum munimcnto ampU&crctur 
laci, qud opportuna aquatio ^ qud pahuH 
lignommquc copia cjfct , quApoftcro dic caf-^ 
tra movcnti tutum maximh itcr^ qua forma 
agminis forct. His curis cogitationibufque 
ita ab ineunte astate animum agitaverat » 
ut nuUa ei nova in taH re cogitatio eflet» 
£t tum omnium primiim agmen conftituit: 
d^in Cret^nfes auxiliar^s , & , qaos Ta- 

O T 



dbyGoogle 



jii T. L 1 r 1 J 

baas» rendnos yocabant , equites , binos feeuffi 
•!c'i^. ^^^^^^ equos , ad prima iigna mifit ; 
' &, iuffis equitibns iiibfequi , fuper torren' 
tem , unde aquari poflent , rupem occii^ 
pavit. £b impedimenta onmia, & caloflum 
turbam conje&am armatis circumdedit» & 
pro natura loci caftra communirit : tai>er« 
nacula (latuere in afpretis & inaequalHfi fob 
difficile erat. Hoftes quin^ntos paffus ab» 
erant : ex eodem riyo utnmque cum ipnt" 
fidio leyis armatura aquati funt ; &, priuf^ 
quam (qnalia in propinquis caftris folent) 
contraheretur certamen > nox intervenit. 
Poftero die apparebat pugnandum peo amia- 
toribus circa riyum atTe : node in yiile a 
confpeAu hoftium ayerfa » quantam xDxir 
^tudinem locu^ oceulere poterat , condi^ 
dit, cetratorum. 
''"«J"" XXIX. Luce ortJ, Cretenfium leyis ar-r 
lofmm»' tnatura & Tarentim equites funer torrefr> 
/f«»Mif tem proelium conmiiferunt. Teleasaftus 
Cretenfis popularibus fuis» equitibas Ly-» 
^ortas MegalopoHtanos prseerat. Cretemes 
^ hoftium auxiliares, equitumque idem 
genus Tarentiini , pr^dio aquatoribus 
eraQt. Aliquamdiu dubium proefium fiiit » 
ut eodem ex parte utraaue hominum ge^ 
nere , $c armis paribus. Frocedente certa* 
mine , & numero yicere tjranni aoxilia» 
f es , & quia ita praecepmm a Philopffiffleoe 
praefe.4iis erat, ut, modico edito prcelio,ia 
fi^m iojclinase^t , hoftemqne ad iaiii£»! 



dbyGoogle 



LiBER xxxr. 313 

fQtn locam peftraherent. ESusJ^ fecuti (u^ s=9 
gientes per convallem , plericue & vulne- ^i^j^J; 
rati , & inteife^i funt , priufquam occul- ** 
tam hoftem viderent. Cetrati ita, qnan- 
tfun latitttdo vallis patiebamr , inftrudi 
federant , ut facili per intervalia ordinum 
fogientes fuos acciperent. Confurgunt dein- 
de ipfi integri , recentes , inftru6^i ; & in 
boftes inordinatos , eftufos , labore etiam 
& vulneribus feflbs , impetumfadunt. Nec 
dubia vidoria- fuit : esEtemplo terga dedit 
tyfattni miles ; & haud paiilb concitatiore 
cttHii , qu^m fec^ntus erat , ftigiens , ad 
caftra eft coiiTpuIfus : multi caefi capti- 
que in ea fuga fvnt. Et in caftris quoque 
foret trepidamm , ni Philopoemen receptui 
cani jumiret ; loca ma^s confragofa , & , 
quacumque temere proceffiftet , iniqua , 
qo^ boftem, metuens. Inde & ex for-' 
tnna pugn» , & ex ingenio ducis con)ec- 
tans , in quo tum is pavore eifet , unum 
dc, auxiiiaribus fpecie transfugas mittit ad' 
eum, qui pro comperto alFerret, Achso$ 
ikfuiile poftero die ad Eurotam amnem , 
qoi prope ipfis afiluit md^nibus , progredi , 
m interduderent iter ; ne aut tyrannus , 
<{uum vellet , receptum ad urbem hab^ 
ret ; aut commeatus ab urbe in caftra por- 
tarentur : fimul etiam tentaturus , fi quo- 
mm animi folfidtari ad defeflionem a ty- 
raimo ppfrent. Non tam fidem diftis per- ^^^*^'^ 
foga fecit , quam percuifo mem relinquendi 7rJ'4'w. 

O yj 



dbyGoogle 



J.14 . T* L I r i t 
caftra caufam probabilem prsbuit Pcfftero 
u.e.560. die Pythagoram cum auxiliaribus & equj- 
'*'** tatu ftationem agere pro vallo juffit ; ipfe , 
tamquam in aciem cum robore exerclt^ 
c^relTus , figna ociiisferri.ad arbem juffit. 
XXX. Phil(^>oemen. poftquam citatum 
agmen per angnftam oc procliyem viam 
duci raptim vidit, equitatum onmem » 6c 
Cretenuum auxiBares in ftationem hof» 
tium , quas pro caftris erat , emittit. lUi ». 
id>i hoftes adefTe , & a fuis fe defertos vi« 
derunt , prim6 in caftra recipere fe cooati 
funt ; djeinde, poftquam inftrufb acies tota 
Achaeorum admovebatur , metu oe eum 
ipfts caftris caperentur ^ fequi fuorum 
a^men aliquantum pra^greftum infiftunt. 
Extemplo cetrati Achaeorum in caftra im- 
petum taciunt : ceteri ad perfequendos hof- 
tes ire pergunt. Erat iter tale , per qupd 
vix tranquiUum ab hoftili metu agmen ex- 
FuniUur pediri poffet. Ut verbi ad poftremos prie- 
ciiM. lium ormm eft , clamorque ternbihs a terg^ 
paventium ad primaiigna eft perlatus» pro 
le quifque , armis abje^Hs , in circymjedas 
itineri lylvas diffu^unt , momentoque tem- 
poris ftrage armorum fepta via eft, maxi- 
m^ haftis , quas , pleraeque adverfas cadeiv- 
tes, velut vallo obje&o iter in^pediebam. 
Philopoemen, utcumque pofTent, infiare 
& perfequi auxiliaribus jums ( utique enim 
equitibus haud facilem futuram fugam }. ipfe 
gravius agmen via patentiore aa Eurotam. 



dbyGoogle 



LiBSR XXX K 315 

iBimnem deduxit : ibi caflris fub occafum ■ ■ "4 
folis pofitis 5 levem armaturam , quam ad ^'q\^\ 
perfequendum reliquerat hoftem, opperie- 
batur : qu» ubi priml yigilil venerunt, nun- 
tiantes , tyrannihn cum paucis ad urbenP 
penetraife , ceteram multitudinem inermeni 
toto fparfam ragari ialtu, corpora curare 
eos jubet ; ipfe ex cetera copia miiitum 
( qui , quia priores in caftra venerant , 
reied^i & cibo fumpto , & modicH quiete 
erant) deiedos, mhil prxter gladios fe- 
cum fereotes , extemplo educit , & dua- 
Tvm portarufn ittneribns , qme Pheras , quae- 
^ue Barboftheaem ferunt, eos inftruxit, 
qua ex &ga recepturos fefe hoftes crede- 
bat. Nec eum opinio fefeUit : nam Lace- 
daemonii , quoad iucis fuperfuit quidquJam , 
deviis callibus medioTaitu fe recipiebant» 
Primo vefpere ut lumin^ in caftrishoftium 
coiifpex^re,,eTegione eorum occultis fe* 
xnitis fe tenuerant : ubi ea funt prsegrefB » 
|am tutum rati, in patentes vias defcen» 
derunt : ibi excepti ab iniidente hofte paf*^ 
fim ita multi caefi captique font , ut vir 
quarta pars de toto exercitu evaferit. Phi- 
lopoemen , inclufo tyranno in urbem , in- 
fequentes dies prop^ tridnta vaftandis 
agris Laconum abfumpftt ^ debilitatifque ac 

Srop^ fra£Hs tyranni viribus , domum re-^ 
iit, «quantibus eum glpria rerum Achaeis 
imperatori Romano, & , quod ad Laconi- 
f\m b^tlivn attiper^t , prisiereotibtt» etiam« 



dbyGoogle 



526 T. L 1 r 1 1 ^ 

■ XXXI. Dam int€r Achseos & tyrafinafiff 

^;5;jjj; bellum erat,legati Romanorum circumire 
£c;<iirfocionim uf^ , folliciti , ne JBtdi partitf 
<h«cul ailicu)us animos ad Antiocfaiuii arertiflent ; 
mfaimum opers in Achaeis adeundis con- 
fumpfenmt, quos^ quiaNabidi infefti erant, 
ad cttera quoqqe fatis fidos cefifebant efle. 
^^'AAenas primimi, itide Chalcidem, inde 
uisdHia, inTheflaham iere ; aUocutiqne concilio fre-v 
quenti Theflalos , Demetriadem iter fle- 
xere : eb Magnetqm concifium indidinnr 
•ft* Accurador ibi habenda omtio iuk «^qub^ 
pars principum aUefiati a Rofnatris , ' to« 
tique Antiochi & ^tolonnn erant ; qiua ,* 
qnum teddi filium obfidem Philippo all»* 
sum eflet, ftipencKnmque ifnpoutum re^ 
mitti , inter cetera yana allatum erat , De-* 
metriadem quoque ei reddituros Romano^ 
«fle. Id ne fieret , Eurylochns princeps Ma-^ 
gnetum , fiifiionifque ejus quidam , othnts 
BOTari^tolorum Atttiochique adventu ma^ 
lebant. Advershs eos ita diflbrendum erat» 
ne, timorem vafnmi iis demendo , fpes in* 
cifa Philippom dMienaret ; in quo plus »$ 
omnia moraenti, qnkn in Magnetibus ^ 
eflet. Ulatanthm commemorata , Quum to^ 
ttm Graeiam htntficio Uieriatis ohnoxiam 
Romanis tjfcy mm eam avitatem pnectpuL 
Ui emm non pretfidium modb Macedonum 
fidfpt , fed regiam exadtfieatamf ut preefens 
femperin oculis hahendus effet dominus. Cr- 
terum nequidfuam ta.faSa , fi jEtoli jdrt^ 



i 



dbyGoogle 



LiSEK XXXV. 317 

docAum in Philippl regiam adducertnt, & saessa^ 

bendus r^pn ejfif. Magpetarcben lummum ^j^ 
ma^flratum Tocant : is tm Eurylochus ^«r«2r 
crat ; ac potfftate esl fretu«, negarit difcj^;^.^ 
fimulandum fibi & Maoietibus efle , qu^ m r^K. 
£ama vulgata de reddendaDemetriade Phi«i 
lippp foret : id ne fieret , omnia flc co-> 
nanda & audenda Magnetibus effe. £t in« 
ter dicendi contentionem inconfuitiUs e vee-^ 
tus projecit , Tim quoquefpecie liberam Pe^ 
metriadm eM : re vera omnia ad nufum Ro» 
manorum fieri* Sub hanc vocem fr^mitu% 
variantis multitudiivs fuit partim aflTen- 
ium , partiin indi^nationem 9 dicere id au-y 
Aim eum. Quintius quidem ^deo e^ariit 
ira, ut manus ad coelum tendens, deo» 
teftes ingrati ac p^rlidi anjmi M^ietum 
invocaret. Hac voce perterritis omnibust, 
Zenoy ex principibus unus > magn<e tum oh 
eleganter adam vitam audoritatis, tuo^ 
ciu6d femper Romanorum haud dubii paF^ 
ta fuerat, ab Quintio legauiqne aliis flens 
petiit , Ne unius amensiam civitati affigiea^ 
rent* Suo qu$mque pencuh furere. Magne» 
tas non lihertatm modh, fid omnia,qua ho-^ 
minibus fanSta caraque fint , 7. Quintio & 
poputo Romano dehere. Nihil quemquam ak 
diis immortaBbus precari pojfej quod nof^ 
Magneus ab ittis haberent ; & in corpora^ 
fiia citius per furorem favituros j quam ^ 
Ranumam micitiam vioUmu 



dbyGoogle 



3i8 T. L 1 r t t 

- XXXn. Hujus orationem fubfecuts mul' 

u.c.(6o. dtudinb preces funt. Eurylochus ex con- 

*'^'*'*cilio itineribus occulds ad portam, atque 

jBfU inde protinus in ^toliam profugit. Jam^ 

i5£*i" ^^^ y & '^^ *»*g** *" ^^^* y ^oh defec- 

<<«u. ttonem nudabant ; eoque ipfo fort^ tem- 

pore Thoas , princeps gentis , quem mife- 

rant ad Antiochum , redierat , indeque Me- 

nippum fecum adduxerat, reos legatum. 

Sui , prittfquam concilium iis daretur^ im- 
everant omnium aures , terreftres nava- 
lefque copias commemorando ; Ingentm 
vhn peduum equitumque venire : ex India 
tltphantos : ante omnia ( quo maxim^ mo- 
▼eri credebant multitudmis animos ) tait- 
tum advefd auri, ut ipfos emere Romanos 
poffit. Apparebat , quid ea oratio in con- 
cilio motura eflet ; nam & venifle eos , 
& , quae agerent ^ omnia Romanis legatis 
deferebantur : &, quamquam propi abldfa 
res erat , tamen non ab re efle Quintio vi- 
liim eft , fociorum aliquos legatos interefle 
ci concilio , qui admonerent Romanae fo- 
cietatis ^tolos , qui vocem liberam mit- 
tere advershs regis legatum auderent. Athe- 
nienfes maxim^ in eam rem idonei viii 
. funt , propter & civitads ^jgnitatem , & 
vetuftam focietatem cum ^olis : ab iis 

tuirPl. Q"^'*^*^' P**^* » "^ legatos ad Panaetoli- 

MM/i-^cum concilium mitterent Thoas primus in 

*^* eo concilio renuntiavit legationem. Menip- 

pus poft eum intromiffus^ Optimumfiujk 



dbyGoogle 



LiBER XXX K 319 

cmmbus , qui Gntciam Afiamque incoUrent, i 'ti 
ait , integris rebus Philippi potuiffe inurve- ^^^'q\^\ 
nire Antiochum : fua quemque hahiturum 
fuijfe 3 neque omnia fub nutum ditionemque 
Romanam perventura. Nunc quoque , inquit, 
fi modb vos , qua inchoafiis, confilia conflan^ 
ter perducitis ad exitum , poterit , diis ju'^ 
vantihus , & JEtolisfociis , Antiochus quam^ 
vis inclinatas Gracia res reftituere in prifti^ 
nam dignitatem: Ea autem in libertate po^ 
fita eft , quee fuis ftat viribus , non ex alieno 
arbitrio pendet. Athenienfes , quibus pri- 
mis , poft regiam legationem , dicendi , 
qnx vellent, poteftas fada eft, mentione 
omni regis praetermiflSl , Roman» focieta* 
tis ^tolos , meritorumque in univerfam 
Graeciam T. Quintii , admonuerunt : Ne 
temere eam celentate nimid confiliorum ever- 
terenu Confilia calida 6» audacia primd fpe* 
cie Uua , tra^atu dura , eventu triftia effe^ 
Legatos Romanos , & in iis T. Quintium , 
hattd procul inde abejffe. Dum integra omnia 
ejfenty yerbis potms de iis , qua ambigerenr 
tur, difceptarent , quAmAfiam Europamque 
ad funeftum armarent belhim. 

XXxni. Multitudo avida novandi res , 
Antiochi tota erat ; & ne admittendos qui- 
dem in concilium Romanos cenfebant : 
principum maxim^ feniores auftoritate ob- 
tinuere , ut daremr iis concilium. Hoc de« 
cretum Athenienfes quum retulifrent , tm* 
dum in £toiiam Quintio vifum eft. Aak 



dbyGoogle 



330 T. L I r I I 

kBossacnim motumm aliquidy aut omnes homines 
I!cll^* /(/?« fore , penes JEtolos beUi culpam tffe: 
itfati Romanos jufia ac propi necejfaria fumptum 
Stc'^ arma. Poftquasn ventum eft eb , Qumtms 
iUm€unt\]x concilio , orfus a priAcipio focietads 
^tolonim cum Rotnanis, &. quoties abiis 
fides mota foederis eflet « pauca de jure 
civitatum , de quibus ambigereeur , &&• 
ruit. Si quid tamen Ofui fe hahtrc arkitra' 
^ rcntury quantb effe fatius Rowtam mitta^ U* 
gatos , feu difceptarc^ feu rvgoit feaatum 
mallent , qudm populum Rpmanum cum M" \ 
tiocho , lanifiis Mtolis , non fiat matu ma* i 
gno generis humani , & peraicie Grada d> \ 
micare ? Nec ullos prius cladem ejus helli ' 
fenfuros, quam qui mov{ffeni. Hasc n^i<i'' i 
jEtoii Guam velut vaticinatus Romanus. Tnoas 
Vjm^An* oeinde ceterique fa&ionis ejufdem , cmn 
dochiwi affenfu omnium auditi , peryicerum , m, 
0^ ne dilato quidem coiitilio , & abfentibus 
Komanis , decretum fieret , quo arcefifare» 
tur Antiochus ad liberandam Graeciasn, 
difceptammaue interiStoIos &Romaiios. 
Huic tam mperbo decreto addidit pro* 
priam contumeliam Damocritus prstor eo» 
rum : nam quum id ipfum decretum pofce» 
ret eum Quintius , non veritus majeftatein 
viri, Aluid in prdfentiai tpuod maps infiof* 
ret , pravertendum fihi ejffc , dixit : decretum 
refponfumque brevi in Italia, cafiris fupei 
ripam Tiberis pofitis » daturum : tantus fu- 
ror illo tempore gentem i£tolorum , taQ«! 
tufque magiftratus eorum cepit. 




dbyGoogle 



LiBER xxxr. 331 

XXXIV. Quintius legatique Corinthum -1 < 
rediemnt : inde , ut quaeque de Antiocho , ^q^^ 
nihil per fe ipfi moti , & fedentes exfpec- 
tare adventum viderentur reg^s , concilium 
quidem univerfae gemis poft dimiflbs Ro- 
manos non habuerunt ; per apocletos aiv- 
tem ( ita vocant faaAius confilium : ex 
deledis conftat viris) id agitabaat, quoi- 
nam modo res in Grseda novarentur. In« 
ter onmes conftabat , in civitatibus prin- 
cipes , optimum quemoue , Romanae focie- 
tatis efle , & praefenti ftatu gaudere : mul- 
titudinem, & quorum x^ non ex fenten- 
da ipforum eftent, omnia novari velle* 
JEtoli confilium uno die fpei quoque qoq 
audacis modb , fed etiam impudentis , ce- 
pemnt, Demetriadem , Chalcldem , & La- 
cedaemonem occupandi. Singuli in fingijr 
las mifli funt principes ; Thoas Chalcidem, 
Alexamenus Lacedaemonem , Diocles De- 
metriadem. Hunc exfiil Eurylochus , de /7«««. 
cujus fiaea caufaque fiigae ante diftum eft, l'^^^"*^^ 
qnia reditfts in patriam nuUa fpes alia^^'"^' 
erat , adjuvit. Litteris Eurylochi admpaiti 
propinqui amidque , & qui ejufdem fac- 
tionis erant, liberos & conjugem ejus cum 
fordida vefte , tenentes velamenta fuppli- 
cum , concionem frequentem adire jubent , 
* fingulos univerfofque obteflantes, ne in- 
fontem , indemnatum confenefcere in exfi- 
lio finerent. Et fimplices homines miferi^ 
cordia , & improbos feditiofofque \nm£* 



dbyGoogle 



33i T. L I r I I 

*=« cendi res tumultu ^tolico fpes movit t 

•!c!i9a*. P^® ^^ quifque revocari jubebant. His prae- 
paratis , Diocles , cum omni equitam ( & 
erat tunc praefeftus equimm ) fpecie redu- 
centis exiulem hofpitem profe6^us , die ac 
tiode ingens iter emenlus , quum millia 
fex ab urbe abeffet , luce primi tribus elec- 
tis turmis, ceteri multitudine equitum fub- 
fequi jufni , prseceffit : poftquam portae ap- 
propinquabat , defilire omnes ex equis juf- 
lit , & loris ducere equos , itineiis maxi- 
m^ modo , folutis ordinibus ; ut comitatus 
magis praefe£H videretur, quam praefidium. 
Ibi una ex turmis ad portam relida , ne 
excludi fubfequens equitams po(ret,media 
urbe ac per forum , manu Eurylochum te- 
nens , muitis occurrentibus gratulantibuf- 
que , domum deduxit. Mox equitum plena 
urbs erat , & loca opportuna occupaban- 
tur : tum in domos miili , qui principes ad- 
verfae fadionis interficerent. Ita Demetrias 
^tolorum fada eft. 
nmh XXXV, Lacedaemone non urbi vis af- 

pLat!& ferenda, fed tyrannus dolo capiendus erat; 

ccujunt, quem , fpoliatum maritimis oppidis a Ro- 
manis , tunc intra moenia etiam Lacedae- 
monis ab Achseis compulfum, qui occu- 
paflet occidere, eiim totius eratiam rei 
apud Lacedaemonios laturum. Caufam mit- 
tendi ad eum habuerunt , qubd fatigabat 
I>recibus , ut auxilia fibi , quum ilHs au^o- 
ribus rebeliaflet , mitterentur. Mille pedh: 




dbyGoogle 



LiSER XXX K 33^ 

tes Alexameno dati funt , & triginta de- 1 ■ *■ 
ledi ex juventute equites. His a praetore u.c.ffo. 
Damocrito in confilio arcano gentis , de ** '*^* 
quo ant^ didum eft , denuntiatum 9 Ne fe 
ad Mlum Achaicum aut rem ullam , quam 
fud iuifaue opinione pracipere pojfet , crede» 
rent miffbs ejfe : quidquid Alexamenum res 
monidjffet fuhiti confiUi capere ,adid, quam» 
vis inopinatum ^ temerarium ^ audax , obe^ 
dlenter exfequendum parati ejfent 9 ac pro eo 
acciverent , tamquam ad id unum agendum 
mjfbs ab domo fe fiirent. Cum his ita prs- 
paratis Alexamenus ad tyrannum venit » 
quem adveniens extemplo fpei implevit. 
Antiochum jam in Europam tranfiffiy mox 
in Gr^ia jore : terras , maria , JKIks , vi- 
ris compUturum. Non cum Philippo rem ejfe 
credituros Romanos : numerum iniri peditum^ 
equitumque ac navium non pojfe : elephan* 
torum aciem confpedu ipfo debellaturam. ^to» 
los toto fuo exercitu paratos ejfe venire La^ 
cedamonem, quum res pofcat ; fed frequen" 
us armatos offlendere advenienti regi voUtiJfe. 
Nabidi quoque & ipfi faciendum effe^ut, 
quas haberet copias , non fineret Jub teSUs 
marcefiere otio ; fed educeret , & in armis 
decurrere cogeret,fimul animos acueret , & 
eorpora exerceret. Confuetudine leviorem la- 
horem fore; & comitate ac benignitate ducis 
itiam non injucundum fieri poffe. Educi inde 
frequenter ante urbem in campum ad £u- 
rotam sunnem coepere. SatelUtes tyranni 



dbyGoogle 



334 T. L I r I 1 

sa= media feri in acie confiftebant : tjrnahflos 
U.C.56-. cum tribus fummum equitibus , inter quos 
*■ **^' plerumque Alexamenus erat , ante ugna 
yedabamr , comua extrema invifens : in 
dextro comu^toli erant, & quiant^aa" 
ziliares tyranni fiierant, & qui venerant 
mille cum Alexameno. Fecerat fibi morem 
Alexamenus, nunc cum tyranno interpau" 
cos ordines circumeundi , monendique 
eum , quae in rem efle yidebantur ; nunc 
in dextrum comu ad fuos adequitandi ; 
mox inde , velut imperato , quoa res po- 
pofciflet , recipiendi fe ad tyrannum. Sed, 
quem diem patrando ^acinori ftatuerat, eo 
paulifper cum tyranno vefl^atus , quum ad 
iuos c Acefliflet , tum equitibus ab domo 
fecum miflds , Agenda , inquit^ rts eji,ju' 
venes , auJendaque , quam me duce impigrc 
exfequi jujffi eftis, Parate animos dextn^que, 
nequis in eo , quod me viderit jkciemem , 
cejjet. Qui cunBatus fiierit , & fuum confi* 
lium meo interponet , fciat fibi reditum ad 
penates non ejje. Horror cundos cepit : & 
meminerant , cum quibus mandatis exif^ 
fent. Tyrannus ab laevo comu veni^t. 
Ponere haftas equites Alexamenus jubet, 
& fe intueri : coUigit & ipfe animum con* 
fufum tantae cogitatione rei. Poftquam ap- 
propinquabat^impemm facit, & , transfixo 
equo , tyrrannum deturbat. Jacentem equi- 
tes contodiunt : multis fruftra in loricam 
i^us datis , tandem ia nudum corpus Tul- 



dbyGoogle 



LiBER, XXXV. 335 

fieta perveneruftt ; & ^ priufquaxn a inedia 'saesssk 
acie luccurreretur, exfpiravit. u.c.s6»« 

XXXVI. Alexamenus cum omnibus Sxf^ *' * *^ 
lis citato gradu ad regiam occupandam per- 

f'it* Corporis cuftodes , quum res in ocu-» 
s sereretur , pavor primb cepit : deinde , 
poiupiam abire ^tolorum agmen vid^e ^ 
concurrunt ad relidum trranni corpus ; & 
fpedatorum turba ex cuftodibus vitae mor- 
tifque ultoribus eft fafia. Nec moviflet fe 
quifquam , fl extemplo , pofitis armis , vo« 
cata in concionem multitudo fuifTet, & 
oratiohabitatemporiconveniens , frequen- 
tes inde retenti in armis ^toli fine injuria 
cujufquam : fed , ut oportuit in confilio 
fiiaude coepto , omnia in maturandam per^ 
niciem eorum qui fecerant , funt a£^a. Dux 
regia incbifus diem ac nodem in fcrutan* 
dis thefauris tyranni confumpfit : .£toli , 
velut capta urbe ^ quam liberalTe videri vo« 
lebant, m praedam verfi. Simul indignitas 
rei , flmul contemptus , animos Lacecuemoo 
niis ad coeundum fecit : alii dicere , exTun» 
bandos £tolos , j6c libertatem , quum re- 
ftitui videretur , interceptam repetendam ; 
aiii , ut cslput agendae rei efTet , re^i ge- 
neris aUquem in fpeciem afTumendum. La- tAui^^ 
conicus ejus ftirpis erat puer admodum , "^*^^^ 
educatus cum bberis tyranni : eum in dum 
equum imponunt, & , armis arreptis , -£to- ^"^^** 
los vagos per urbem caedunt* Tum re»ani 
invadunt ; ibi Alexamenum cum paucis re^ 



dbyGoogle 



336 T. L I r I I 

iesBsss Mentem obtmncant. ^toli circa Chalci<K« 
u.^.|6o. con ( Minenrae eft templum afeum ) con- 
** ' ^ gregati caeduntur. Pauci , armis abjeftis , 
parsTegeam,parsMegalopolim perfneiunt: 
ibi , comprehenfi a magiftratibus , mb co- 
ThUi^ rona vemerunt. Philopoemen , aucUti csde 
^""'"«« tyranni, profedus Lacedsmonem , quum 
fjXia^ omnia turbata mem inveniffet ; evocatis 
r*m*u^ principibus , & oratione habitl , qnalis ha- 
'"■***• benda ab Alexameno fiierat , foeietati 
Achaeorum Lacedsmonios adjunxit ; eo 
etiam facilius , qubd fort^ ad idem tem* 
pus A* Atilius cum quamor & vi^ti quin- 
queremibus ad GTthium acceffit. 
Tuss XXXVII. lifdem diebus circa Chalcif- 
"^^^ dem Thoas, per Euthymidam prindpeni, 
^kHti' P^^^"^ opibus eorum , qui Romanae fo- 
Mt. *^ cietatis erant, poft T.Quintii legatoramque 
advenmm , & Herodorum Cianum mer- 
catorem, fed potentem Chalcide propter 
divitias, praeparatis ad proditionem iis, qui 
Euthymidae faidionis erant , nequaquam 
eamdem formnam , qui Demetrias per £u« 
rylochum occupata erat , habuit. Euthy- 
midas ab Athenis ( eum domicilio delege* 
rat locum ) Thebas primiim , hinc Saiga« 
nea proceffit ; Heroclorus ad Throniunu 
Inde haud procul in Maliaco iinu duo mil- 
lia peditum Thoas & ducentos equites, 
onerarias leves ad triginta habebat : eas 
cum fexcentis peditibus Herodorus traji- 
cere in infulam Atalantam juffus ; ut inde , 



dbyGoogle 



LiBER XXXr. '^Yf 

Jium pedeflres copias appropinquare jam \ 
ulidi atque Euripo renliuet , Chakidem u.c.s^». 
trajiceret : iple ceteras copias ^ nochimis 
maxim^ itineribus , quanta poterat celeri- 
tate, Chalcidem ducebat. 

XXXVHL Miaio & Xenoclides, pe- 
nes quos tum fumma rerum , pulfo £utny« 
mida ,. Chalcide erat , feu ipfi per fe fufpi- 
cati , feu indicat& re , primo pavidi , nihil 
ufquam fpei , nifi in fuga , ponebant : dein- 
de , poftquam refedit terror , & prodi & 
deferi non patriam modo, i^ ettam Ro- 
manorum focietatem cemebant , confilio 
tati animum adjecemnt. Sacrum anniver- 
farium eo forte tempore Eretrise Ama- 
rynthidis Dians erat ; quod non popula- 
rium modb , fed Caryftiomm etiam coetu 
celebratur. Eb miferunt , qui orarent Ere-. 
trienfes Caryftiofque y Ut & fuamm for- 
tunarum iri eadem infula geruti mifererentur ^ 
6» Romanam focietatem refpicereru : nefine- 
rent JEtolorum Chalcidem fieri. Euboeam hof 
lituros , fi Chakidem habuijfent, Graves 
fuiffe Macedonas dominos ; multb minus to^ 
lerahiles fiituros ^tolos. Romanomm ma- 
xim^ re^edus civita:tes movit , & vittu- 
tem nuper in bello , & in viSoria juftiriam 
benignitatemque expertas : itaque^ quod 
roboris in juventute erat , utraque civitas 
armavit mifitque. His tuenda moenia Chal»- 
cidis oppidam quum tradidiffent , ipfi om- 
nibuscopiis tranfgreffi Euripum , ad Salga- 
Tomus V. ? 



dbyGoogle 



33^ T. L I r 1 1 

iiessn nea pofuenint caftra : inde caduceator pti« 
•^cii^I miim , deinde legati ad ^tolos miiH per- 
'cnndatum, quo fuo dido fadove lodi 
atque amici ad fe oppugnandos venirent ? 
Refpondit Thoas dux iEtolorum , Non ad 
eppugnandos ,Jid ad liherandos ^i^ Roma^ 
nis , venire fefe. Splmdidiore nunc eos ca» 
tend^fed multb graviore^ vin&os ejfe, qudm 
quum prajidium Macedonum in arce habuif 
Jent, Se verb , negare Chalcidenfes, ^ic/y^- 
vire ulli, aut prctfidio cujufquam egere. Ita 
digreiS ex colloquio legad ad fuos. Thoas 
& ^toli ) ut qui fpem onmem in eo, ut 
improvisb opprimerent, habuiifent, ad 
juftum bellum oppugnationemque urbis 
mari ac terri munitse haudquaquam pares, 
domum rediere. Euthymidas , pouquam 
caftra popularium ad dalganea eue , PfO* 
fedofoue ^tolos audivit , & ipfe a The- 
bis Athenas rediit. £t Herodorus , quum 
per aliquot dies intenms ab Atalanta fi« 
gnum nequidquam exfpedairet, miiQ fpe* 
culatoria nave , ut , quid moras tSet^ ici- 
ret, poftquam rem omiflam a fociis vidit, 
Thronium , unde venerat , repctit. 

XXXIX. Quintius quoque , his auditis , 
ab Corintho veniens navibus, in Chald- 
dis Euripo Eumeni regi occurrit. Placait , 

Sj^entos milites praefidii causi relinqui 
lcide ab Eumene rege ; ipfum Athe- 
ivftffiie- -nas ire. Quintius , quo profedus erat , De- 
*"' metriadem contendit, ratns Chalcidem 11^ 







dbyGoogle 



LiBEK XXXV. 539 

befatam momenti aliquid apud Magnetas .^4 
ad repetendam focietatem Romanam fec- u.c.s6o. 
turam. Et, ut praefidii aliquid effet fua*^"'*' 
partis hominibus , Eunomo praetori Thef- 
lalorum fcripfit , ut armaret juventutem , 
& Villium ad Dcmetriadem praemifit ad 
tenta&dos aiumos ; non aliter , nifi pars 
aliqua inciinaret ad refpedum priftihaE fo- 
cietatis , rem agereffurus, ViUius quinmie- 
remi nave ad oltium portils eft invedus. 
E6 multimdo Magnetum' omitis quum fe 
effndiffet , qtOBfivit Villius , utrum ad ami- 
cos , an ad hoftcs feie vCniffe mallent ? 
Refponciyit Magnetarcbcs Eurylochus , Ad 
amicos vemffi eum ; ftd ahfiineret portu ,& 
fineret Magnttas ui coneordia & lihertate effe , 
nec ptr eoUotfiai fpeeiem muttitudinem CoU 
HcitareL Altcrcatio ind^, non fermo, fuit; 
quum Romanus ut ingratos increparet Ma^ 
^etas , imminentefqQe pFsditer^t clades ; 
multitudo obftrcperet , nunc fenamm , 
minc Quindum accufando : ita irrito tfi- 
cepto VilHus ad Quintium fefe recepit. At 
Qttintius , nuntio ad pratorem miiK> , ut 
rednceret domum copias , ipfe navibus 
Corimhum rediit. 

XL. Abftttlerunt me vetut de fpatioGra»- 
ciae res imfmxtst Romanis ; non quia ipfas 
operae pretitor efkt perferibere , fed quia* 
caaf^ ftrerunt cum A>ntiocho^ bdfi. Con- j^^j^^ 
ftklSbiM defignatis (inde hamq<ue diverte-^i«« 

a) L» Quiatul9 & Cn.- Domitius coh« 

Pij 



dbyGoogle 



340 T. L 1 r 1 1 

■ fules in pioviiidas pioCefii fnnr ; Qoifitiitf 

c C.56C. in Ligpres , Domitiiis adTersiis Boios. Boii 
^ ''^* quieveniiit ; atqoe etiam fenatos eomm cmd 
liberis^ & praefedi cmn emiitatn (fimima 
omninmmille & qningenti^ confidi dedi" 
demm fefe. Ab altero conlule ager ligU' 
mm lat^ eft yaflatns, cafteilaque aliqoot 
capu ; nnde non praeda modb omnis ge- 
neris cum captivis parta , fed recepti quo- 
qne aliquot mts fodique , qui in nomnm 
poteftate fiierant. Eodem hoc anno Vibo- 
nem colonia deduda eft ex fenatufconfulto 
plebeique fcito : tria millia & ieptingenti 
' peditesiemnt,trecenti equites. Triumviri 
deduzerunt eos , Q. Naevius , M. Mimi- 
cius , M« Furius Craffipes : quina dena jn- 
giera agri data in fingulos pedites fnnt 9 du- 
plex equitibus. Brattiorum prozim^ fue- 
rat a^er : Brntrii ceperant de Graecis. Ro« 
Bis per idem tempus duo manmi fiie- 
runt terrcn^es ; diutinus alter , fed fegaior. 
Terra dies duodequadra^ta movit : per 
totidem dies feriae in follicitudine ac meta 
fiiere : in triduum ejus rei caus^ fuppHca- 
tio habita eft. Ille non pavor vanus ^ fed 
vera multorum cladeis fiiit : incendio aforo 
Boario orto , diem nodemque aedificia in 
Tiberim vetfa arfere , taberaaeque omnes 
cum maeni pretii mercibus conflagraverunt. 
-^ffJ^J- XLI. 7am fere in exitu annus erat ; & 
l?v<rAi'in dies ma^is £una de Antiochi bello, & 
ihuml cura Patribus crefc^b^t, Itaque deproYJfr; 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 341 

ciis magiftratuum defignatonim , qu6 in- " ^ 
tentiores efTent omnes , a^tari coeptum eft. «.'cl^al 
Decrevere , ut confulibus Italia , & qub 
fenatus cenfuiflet ( jam efle bellum adver- 
siis Antiochum regem omnes fciebant ) 
provinciae effent : cujus ea fors effet , qua- 
tttor miliia peditum civium Romanorum, 
& trecenti equites , fex millia focium La- 
tini nominis cum quadringentis equitibus 
funt decreta. Eorum deleoum habere L. 
.Quintius confui juffus ; ne quid morare- 
tur , quominus conful novus , qub fenatus 
cenfuiiTet , extemplo proficifci poffet. Item 
de provinciis prstorum decretum eft ; pri- 
ma ut fors duas , urbanaque & inter cives 
ac peregrinos jurifdi6^io effet ; fecunda, 
Bruttii ; tertia , claflis , ut navigaret , qu6 
fenatus cehfuiffet ; quarta , Sicilia ; quin- 
ta, Sardinia ; fexta , Hifpania uherior : im* 
peratum prsterea L. Quintio confuli eft , 
ut duas legiones civium Romanorum nO- 
vas confcriberet ; & focii^m ac Latini no- 
minis viginti milha peditum , & o6Hngen- 
tos equites : eum exercimm preetori , cui 
Bruttii provincia eveniffet, decreverunt. 
JEdes duae Jovi eo anno in Capicolio de- 
dicatse funt. Voverat L. Furius Purpureo 
praetor Gallico beilo unam , akeram con- 
lul : dedicavit Q. Marcius Ralla duumvir. 
Judicia in foeneratores eo anno muha fe- '««•- 
ver^ funt fa6b , accufantibus privatos aedi- 'd^mMti. 
Itbus curulibus ^ M. Tuccio & P. Junia 

P iij 



dbyGoogle 



341 T. L I V I I 

nsneBruto : de multa damnatorum qaaidngs 

Jlcl*** *"*'!'*** "* Capitolio poiitae in cella Jovis 

** ''^* fupra fiiftigium aedicul» , & duodecim c\y* 

pea inaurata ; & iidem porticnm extra por- 

tam Tngeminam inter ligparios fecerunt. 

XLIir Intentis in apparatum novi belfi 
Romanis, ne ab Antiocho quidem cefla* 
batur. Tres eum civitates tenebant , Smyr* 
Ba , & Alexandria Troas , & Lampiacus , 
quas neque yi expugnare ad eam diem 
poterat , neque condidonibus in amicitiam 
perlicere , neque a tergo relin^ere traji- 
AnOtcU ciens ipfe in Europam volebat. Teniut eum 
tiu^di & ^^ Annibale deliberatio. Et primb na?- 
li^irMiP, ves apertae , quas cum eo mifliiras in Afn* 
cam merat , moratae fnnt : deinde , an om- 
nino mittendus effet , confultatio mota eft, 
maxim^ a Thoante ^tolo , qui , omnibas 
in Graecia tumultu completis, Demetria- 
dem alFerebat in poteftate efte ; & , qui<- 
bus mendacib de rege , multiplicando ver- 
bis copias ejus, erexerat mnltorum in Grae^ 
cia animos , iifdem & reg}s fpem inflabat : 
Omnium votis €um arteffi : concmfum ad lit^ 
torafutuTum, unde elaffem re^amprofpexij^ 
fent. Hic idem aufus de Annibale eft mo« 
vere fententiam prop^ jam certam regis : 
nam Neque dimittendam fartem navtum a 
clajfe rtgia cenfebat ; neque^Jimittenda na^ 
ves forent^ minus quemquam ei claffiyqudm 
AnnibaUm, pneficiendum. Exfulem illum & 
Pctnum ejfe ^ cui mUk m dies nova confitia 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 343 

vtl firtuna fua , vel ingenium poffU facere. •■sai 
Etipfam eam doriam belli , qud velut dote^'^^^^ 
Annibal concilietur y nimiam in pnefeSto re- 
po ejfe. Regem confpici , regem unum ducem , 
unum imperatorem videri debere, Si clajfem , 
fi exercitum afhittat Annibal , idem damni 
fore , ac fi per alium ducem amittantur : fi 
quid profpere eveniat , AnnibaUs eam , non 
Antiochi , gloriamfore, Si verb univerfo bello 
vincendi Romanos fortuna detur ; quamfpem 
ejfe , fub rege vi^urum Annibalem uni fub' 
je6bim , qui patriam propi non tulerit ? Non 
ita fe a juventa eum gefpffe , fpe animoque 
complexum Orbis terrarum imperium, ut in 
feneiiute dominum laturus videatur. Nihil 
opus effe regi Annibale duce ; comite & con^ 
fiUario eodem ad beUum uti pojfe. Modicum . 
flruSum ex ingenio talineque gravem , neque 
inutilem fore ; fi fumma petantur , & dan* 
tem , & accipientem prctgravatura. 

XLIII. Nulla ingenia tam prona ad in- Conjt- 
vidiam funt , quam eorum , qui genus ac ^^"2^. 
fortunam fuam animis non aequant ; quia jjjj/j^'" 
virtutem & bonum alienum odenint. £z- abiicintr. 
templo confilium mittendi Annibalis , quod 
unum in principio belli utiliter cogitatum 
erat, abjeftum eft. Demetriadis maximfe 
defedione ab Romanis ad ^tolos elatus , 
non ultr^ differre profedionem in Gra- 
eiam conftituit. Priufcjuam fojveret naves, Anti^ 
Ilium a mari adfcendit , ut Minerva facri- j^'"^^jf« 
ficaret, Indc ad claflem regreffus , profi- «/«/«*»• 

P iv 



dbyGoogle 



344 T'* L 1 r 1 i 

t cifcitnr quadra^nta tedis navibus , apertis 



^&iu' ^^^&^^ 9 & ducentae onerariae cum om- 
' nis generis commeatu bellicoque alio ap- 
paratu fequebantur. Imbrum primb in(u- 
iam tenuit : inde Sciathum trajecit ; ubf , 
coUedis in alto , qus diffipatse erant , na- 
vibus , ad Pteleum primum continentis ve- 
nit. Ibi Eurylochus ei Magnetarches prin- 
cipefque Magnetum ab Demetriade occur- 
rerunt ; quorum firequentia laetus , die oot 
tero in urbis portum navibus eftinveous. 
Copias haud procul inde expofuit : decem 
miilia peditum fuere , & quingenti eqjur 
tes , fex elephanti ; vbc ad Graeciam nur 
dam occupandam fatis copiarum , nedum 
ad fuftinendum Romanum bellum.^toli, 
poftquam Demetriadem veniffe Antio- 
chum allatum eft, concilio indiflo, de- 
cretum , quo arceflerent eum , fecenint 
Jam profedus ab Demetriade rex , qula ita 
decreturos fciebat, Phalara in finum Ma- 
liacum procefTerat : inde , decreto accepto , 
Lamiam venit, exceptus ingenti favore 
multitudinis , cum plaufibus clamoribuf* 
que , & quibus aliis Ixtitia eflufa vulgi fi- 
gnificamr. 

XLIV. In concilium ut ventum eft , aegri 

a Phaenea praetore principibufque intro- 

du6his, inde fafio filentio , rex dicere 

.rf«tj6cW ^jrfus^ Prima eius oratio fiiit excufantis, 



,«oncUio Quhd tantb minoribus fpe atque opmme 
^*'"" omnium copiis vcniJlit, Id/ua impcnfe (rga 



dbyGoogle 



LiBBR XXXV. 345 

&>svoluntatU maximum debere indicUim effe, j 1 

qiidd nec paratus fatis ulld re,& ''"'IP^'"^ ^C.I^*. 
ad navigandum immaturo , vocantibus lega^ 
tis eoTum , haud gravath obfecutus ejfet , cre- 
didijfetque , quum fe vidijfent JEtoli, omnia 
vel in fe uno pojita prctjidia exijtimaturos 
tjfe, Ceterum eorum quoque fe , quorum f x- 
fpeSiatio deftituta in prafintia videatur , fpem^ 
ahundk expleturum, Nam Jimui pnmum 4nni 
tempus navigabiie prabuijfet mare^ omnem 
fe Graciam armis , viris, equis , omnem oram 
maritimam ciajjibus compieturum. Nec im^ 
penfce, nec iabori , nec perictdo parfurum , 
donec , depulfo cervicibus eorum imperio Ro^ 
mano , iiheram verh Graciam , atque in ea 
principes JBtolos fecijfet : cum exercitibus 
commeatus quoque omnis generis ex AJia ven- 
turos. Invrafentia cum ejfe JEtolis debere^ 
ut copiajrumenti fuis , & annona tolerabilis 
rerum aliarum fuppeditetur, 

HIN. In hanc fententiam rex cum ma- 
gno omnium aiTenfu locutus difceffit. Pofl 
difceffijm regis , inter duos principes ^to- 
lorum , Phasneam & Thoantem , <:onten- 
tio fuit. Phaeneas , reconciliatore /pacis & 
difceptatore de iis , quas in controverfia 
cum populo Romano efTent , utendum po- 
tHis Antiocho cenfebat , quam ^ys&rain % 
'Adventum ejus & majeftaten* ^^ ^dUre nec 
faciendamRomani^^f*^^ * ,,- u.Uo fi» jr- 
qu^m arm^att TmUicr^, ^«^ v 
ce(r^ " 



dbyGoogle 



346 r. L I r I 1 

&99BSS mis cop non pojj^. Thoas negare , Pad 

V.f.^f»\^uder€ Phaneam ; fed difcutere apparatum 

kelli velle , ut tadio & impetus retangittjcat 

reps y & Romani tempas ad comparandum 

habeant. Nihil enim aqui ah Romanis im» 

petrari pojfe j totiu legationihus miffls Ro^- 

* mam j toties cum ipfo Quintio difceptando y. 

fatis expertum ejfe ; nec , nifi ahfcisa omni 

fpe , attxilium Antiochi imploraturos futffiu 

Quo cekrius fpe omnium ohlato , non ejji 

elanguefcendum , fed orandum potius regem , 

ut , qtioniam , quod maximum Jiterit , ipfc 

vindex Gracict venerit^ copias qaoqua /er- 

reftres navalefque arcejfat* Armatum regeat 

aUquid impetratumm : inermem nonpro uSEto^ 

lis modb , fed ne pro fe quidem ipfo , /uo^ 

jmrtr^-^tui ullius fumrum apud Romanos. Hsc 

J^"^_ vicit fententia ;iinperatoremque regem ap- 

toii «/. pellandiim cenfuerunt » & triginta princfr- 

ftUanu pgj^ ^yjjj quibus, fi quaveUety caniultd- 

ttt 9 delegerunt» lu , dimiiTo concifio , mul- 

timdo omnis in fuas civitates dilapia eft. 

XLVI. Rex pofiero die cum apocIeti& 
eorum, unde l>ellum ordketur, coafiika^ 
tktiitx^ bat. Optismm Tifum eft , Chalcidem , fruP-^ 
-W^2i nuper ab ^olis tentatam, primum 
efisH^ & celeritate in eam rem ma^>^ 
»^ Efentetr^c&^nam & apparaeu, opus 
Pitocidem eft • *ijr*\pedidfc«8 rex , qui 

•^jJunionmipaucM eyocatttyyiicipes 



dbyGoogle 



iiBEK xxxr. 347 

roneam occurrenint , & decem 'conftratis b 

navibus fecuti funt. Rex , ad Salganea caf-^^ j^^- 

tris pofitis , navibus if>fe cum principibus 

iEtolorum Euripum traj ecit y &. quum haud 

procul portu egreflus efTet, magiftratus 

qaoque Chalcidenftum & principes ante 

portam proceflerunt. Pauci utrimque ad 

coUoquium congrefli (iint. JEtoli magpo- 

pere fuadere, Ut^ falvd Romanomm amU 

cuia^rtgtm quoque ajfumerent (bcium atquc 

amicum. Neque enim eun^ injerendi belli., 

fed Ubtranda Gracia causd in Europam tra- 

jecijfe ; & liheranda re , non verbis & fi-^ 

mulatione , quod fecijfent Romani. Nihil au-^ 

iem utilius Gracia civitatibus ejfe, quagi 

utramque comple&i amicitiam : ita enim ab 

utriufque injuria tutam alterius femper-prce- 

fidio & fiducid fore, Nam fi non recepijfent 

regem , viderent quid patiendum iis extemplo 

foret ; quum Romanorum procul auxUium , 

hojlis Antiochus , cui rtfifiere viribus fuis non 

pojfent , ante portas ejet. Ad haec Mi£Ho , 

onus ex principibus, Mirari Ji , dixit, ad 

}uos Uberandos Antiochus , reli&o regno 

Jiio y in Europam trajecijfet. Nullam enim 

civitatem fe in Gracia nojffe, qua aut pra* 

fidiumhaheaty autJUpendium Romanispen-' 

dat 3 aut fadere iniquo alligata , quas no^ 

lity leges patiatur* Itaque Chalcidenfes nf 

^ue vindice Ubtrtatis ulh egere^ quum liheri 

firU , neqm prafidio , quum pacem tjufdtm 

fofuli Romani beneficio & lihertatem Atf- 



V 
fi 



dbyGoogle 



34* T. L 1 r I 1 

rssxssheant. Amichiam reps non aJpeman,neqU9 
^Q^^ipforum ^tolomm. Id primum eosproand' 
* cisfa&uros, fi infiild excedant , atque abeant : 
nam ipjis certum effe , non modb non reci" 
pere manibus , fed ne focietatem quidem iJ- 
lam pacifci , nifi ex atHSoritate Romanorum. 
XLVIL Haec renuntiata re^ adnaves, 
ubi reftiterat , quum efTent ; in praefentia 
(neque enim iis venerat copiis , ut vi agere 
quidquam poflet) reverti Defnetriadem pla- 
cuit : ibi , quoniam primum vanum incep» 
tum evafiflet, confultare cum^tolis rex , 
ouid deinde fieret. Placuit, Achsos & 
Amynandrum, regem Athamanum, ten- 
tare. Bceotorum gentem averfam ab Ro- 
manis jam inde a Brachyllas morte , & quae 
fecuta eam foerant , cenfebant» Achaeorum 
Philopoemenem principem , aemulatione 
eloriae in bello Laconum, infeftum invi- 
uimquc effe Quintip credebant. Amynan* 
der uxorem Apamiam , filiam Alexandri 
cujufdam Megalopolitani , habebat ; qui fe 
oriundum a Magno Alexandro ferens , 6- 
liis duobus Philippum atque Alexandrum , 
& fiHae Apamiam nomina impofuerat ; 
quam , regiis inclytam nuptiis , major ex 
fratribus Philippus fecutus in Athamaniam 
fuerat. Hunc , tort^ ingenio vanum , ^tolt 
& Antiochus impulerant in ipem , qnbd 
Is yer^ regum ftirpis effet, regni Mace- 
doniae, fi Amynandrum AthamahefqueAn» 
tiocho conjuiuiiret > & ea vamtsis i^otsai^ 



I 



dbyGoogle 



LtBER XXXV. 349 

ibrum ^ non apud Philippum. modb , fed '==s« 
etiam apud Amynandrum , valuit^ I! cltv 

XLVIII. In Achaia lemtis Antiochi Sxo- ^^jjjjj 
lorumoue , coram T. Quintio , .£gii da- s^^^/Eto^ 
tum eft concilium. Antiochi legatus prior» JjJJl^ 
quam ^toli, eft auditus. Is , ut plerique» 
quos opes reeia alunt , yaniloquus , mar 
ria terrafqtie mani fonitu verborum com- 
plevit. Equitum innumerahilem vim trajici 
Hellefponto in Europam , partim loricates , 
quos eataphraCbs voeant ; partim fagittis ex 
cquo utentes, &,a quo nihil fatis teHifit^ 
averfos nfugiente equo certius figentes. His 
eqtuftribus copiis quamquam vel totius Eu* 
ropa, exercitus in unum coafH obrui poffent, 
aajiciebat multiplices copias peditum , St 
nominibus quo^e gentium vix fando au- 
ditis terrebat, Dahas^ Medos, Elymaeot 
que , & Caddufios appellans. Navalifim 
verb copiarum, quas nuUi portus capere in 
Gracia poffent , dextrum comu Sidonios & 
Tyrios , finiflrum Aradios , & ex Pamphy- 
lia Sidetas tenere ; quas gentes nuUa umi» 
quam nec arte , nec vinute navali etquajfentm 
Jam pecuniam , jam alios belli avparatus 



referre , fupervacaneum effe : fcire ipfos^ abun- 
daffe femper auro regna Afict. Itaque non 
cum Philippo , nec Annibale rem futmam 
Romanis , principe aUero civitatis , altem 
Macedonia tantum regni finibus inctufo i 
fed cum magno Afict totius partifque Eu^ 
ropc rege, Eum tamcn > quamquam ak ulur. 



dby Google 



350 T. L 1 r I 1 

wasBssmis Orientis temdms ad liherandam Gr£f 
JJ'^;J^cifjfi vcnuu, nihil poftulare ab Acheeis ^ in 
* quo fides eorum adversus Romanos , prioru 
joeios atque amicos^ Utdatur. Non enim , ut 
feeum advershs eos arma capiant, fid ui 
neutri parti fefe conjungant , petere^ Pacem 
utrique parti ^ quod medios deceat amicos , 
optent ; heUo fe non interponant* Idem ferme 
& ^tolonim legatus Archidamus petiit ^ 
nt, quas £sicillima & tadffima eflet, quie^ 
tem praeftarent , fpeSatorefque belli ^ ior« 
tunarum alienarum eyentum fine ulio dii^ 
crimine r^rum fuarum opperirentur. Pro- 
▼edus deinde eft intemperantia linguae iii 
maledida , nunc communiter Romanonim » 
nnnc propri^ ipfius Quintii', Ingratos ap« 
pellans , & exprobrans Non viSoriam modh 
de PhiUppo virtute JEtolomm partam , fed 
etiam /alutem ; ipfumque & exercitum fua 
operdfervatos, Quo enim illum umquam sm* 
peratoris funBum officio eji ? Aufpicantem^ 
immolantemque i & vota nuncupantem facri^ 
ficuli vatis modo in acie vidijfe^ quum ipfe 
corpus fuum pro eo telis kaftium ohjiceret. 
Borum XLIX. Ad ea Quintius y Coram quiBus 
^Ttoffi^ f^^p^ » quam apud quos verha faceret ^ di- 
lii?"*"" ^^'^* Archidamum rationem hahuiffe. Achaos 
tnim probk fcire , JEtolontm omnemfirociam 
in verbis , non in faBis ejfe ; & in conci^ 
liis magis concionihufque , quam in aeie ^ 
apparere : itaque parvi Achctorum exiftimof 
tionem , quibus notos ejfe feftirent , ficiffi -: 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 35r 

Ugatis rtgis, & per eos ahfenti regi eum fi ■' ■ 
jaSlaJfe. Quod fi quis antea ignorajffet^ ^"^nCaSu 
res Antiochum & JEtolos eonjunxiffet g ex ' ' 
legatarum fermone potuijfe apparere : men^ 
tiendo in vicem jadandoqut vires , quas non 
haberent, inflajfe vand fpe , atque inflatos 
ejfe ; dum hi ah fe PhUippum vi&um , fud 
virtute proteBos Romanos, & qua modd au^ 
diebatis , narrant ; vos ceterafque civitaus 
6» gentes fuamfeSam ejfe fecuiuros : rex con^ 
trapeditum equitumque nubes ja&at , 6^conr 
fternit maria fuis claffibiu. EJl autem res fi^ 
millima coena Chalcidenfis ho/pitis mei, ho* 
minis & boni , & fciti convivatoris ; apud. • 
quemfolftitiali tempore eomiter acetpti, quum 
miraremur, unde illi eo umpore anni tam 
multa & varia venatio;homo non, quam ifli 
funt, glorioJiiSg renidens, condimentis ait va- 
rietatem illam', & Jpeciem ferirut camis , ex: 
manfueto fue jfaBam, Hoc dici apth in ec^ 
pias regis , qum paulb antijafiatii fint , pojffe^ 
Varia enim genera armorum , & muha nomina 
gentium inauditarum , Dahas , £» Medos , £*• 
Caddufios , & Efymaos ^ Syros omnes ejfe ; 
haud paulbt mancipiorum melius , propter fep- 
vi&a inmenia ;^qudm mil^um genus. Et uti* 
nam fubjicere oculis veftris , Achai , pojfem 
concurfationem regis magni ab D^metriade, 
nunc Lamiam in coneilium jEtohrum y nunc 
Chalcidem ? Fideretis vix duamm maU plf 
narum legiuneularum inftaY in caftris regis r 
vidcrttis refm ^-amc mendicantem propefrus^ 



dbyGoogle 



te thentum at JSltoUs , quod miliu admitb^ 

Y,q\\^'J^'' » ^^'^^ mutuas pecunias fomore inftipenr 

* dium quarenttm ; nunc ad portas Chalcidis 

ftantem ; & mox inde exclujum, nihil aliud 

ouAm Aulide atque Euripo jpeBatis , in JEuh 

tiam redeuntem^ MaU credidtrunt & Antio» 

<hus Mtolis , & JEtoli regia vanitatL Qud 

minus vos decipi detetis , Jed experta potitis 

fifeSatetque Romanorum fidei credere, Nam 

muod optimum ejfe dicant^ non interponivos 

tello ; nihil immo tam alienum rebus vejbis 

eft, Quippe fine gratia , fine dignitate, pra- 

mium vi^ris eritis» 

Adkni L. Nec abfurd^ adversiis utrofque ref- 

itl^ pondifTe vifus eft , & £cicile erat orationem 

jEtcUs *P"*^ feventes aequis auribus accipi : nulla 

mmntUiH tnim nec difceptatio , nec dubitatio fuit , 

/«*«/. q^jj omnes , eofdem genti Achaeorum hof- 

tes & amicos , quos populusHomanus cen- 

fuifTet , judicarent , bellumque & Antio- 

cho , & JEtolis nuntiari juberent. Auxilia 

etiam , ou6 cenfuit Quintius , quingento- 

rum militum Chalcidem , quingeYitorum 

Piraeeum extemplo miferunt. Erat enim 

haud procul feditione Athenis res , trahen- 

tibus ad Antiochum quibufdam fpe largi- 

tionum venalem pretio multitudinem ; do- 

nec ab iis, qui Romanae partis erant, 

Quintius eft accitus , & , accufante Leonte 

3uodam, Apollodorus audor defefiionis 
amnatus, atqiie in exfilium eft e]e6h]s. 
Et ab Achaeis quidem cum trifii refponfo 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 35} 

l€|atio ad regem rediit. Boeoti nihil certi 09^ 
reiponderunt : Quum Antiochus in Bototiam ^'q^^ 
venijfit , tum , quidfibi faciundum effet^ft 
deliberaturos ejfe. Antiochus,quum ad Chat 
cidis praefidium , & Achasos & Eumenem 
regem mififTe audiflet , maturandum ratus , 
ut 6c prxvenirent fui , & yenientes , fi pof- 
fent , exciperent , Menippum cum tribus 
ferme millibus militum , & cum omni clalTe 
Polyxenidam mittit : ipfe paucos poft dies 
fex millia fuorum miHtum, & ex ea co* 
pia, quae Lamiae repent^ colli^ potuit , 
non ita multos ^tolos ducit. Achaei quin- 
genti , & ab Eumene rege modicum au- 
xilium mifilim , duce Xenoclide Chalci- * 

denfi, nondum obfeflis itineribus , tutb 
tranfgreffi Euripum , Chalcidem" pervene- 
runt. Romani milites , quingenti terme & 
ipfi y quum )am Menippus caftra ante Sal- 
ganea ad Hermaeum , qua tranfitus exBoeo* 
tia in Euboeam infulam e(l , haberet , ve- 
nerunt. Mi£Ho erat cum iis , legatus a ChaU 
cide ad Quintium, ad id ipfum praefidium 
petendum , mifTus ; qui pofiquam obfefTas 
ab hofiibus fauces vidit , omifTo ad AuU- 
dem itinere, Delium convertit , ut inde 
in Euboeam tranfmifiurus, 

LI. Templum eft ApollinisDelium, im- Ad d^ 
minens mari : quinque millia pafluum a'X/,'^ 
Tanagra abeft : miniis quatuor millium indc 'io/na«. 
in proxima Euboeae eft mari trajeftus, Ubi 
& in fano luQoque , ea religione & eo ]ure 



dbyGoogle 



354 ^- L 1 r I I 

^asam fando , quo funt templa ( afyla Gneci ap- 
J^-^;J^pellant) & nondum aut indi£lo belloyaot 
ita coinmifro , ut ftridos gladios , aut fan- 
guinem ufquam fadum audifFent , quum 
per magnum otium milites , alii ad fpe£b- 
culum templi ludque verfi , alii in Iittore 
inermes yagarentnr , magna pars per agros 
lignatum pabulatumque dilapfa eifet ; re- 
pent^ Menippus , palatos pamm aggreflus , 
eos cecidit , ad cpiinqua^ta vivos cepit : 
perpauci eflugerunt ,in quibus Midio parvi 
onerarii nave exceptus. Ea res Quindo 
Romanifque, ficut jaoura militum molefta, 
ita ad jus inferendi Antiocho belli adje- 
Ck^u ciife aliquantum videbatur. Antiochus , ad- 
ISTthJ^' moto aa Aulidem exercitu , quum rurfus 
•««•/««. oratores , partim ex fuis , parrim ^tolos , 
Chalcidem mififlet , qui eadem illa , qus 
nuper, cum minis eravioribus s^erent , 
nequidquam contrk Midione & Xenodide 
tendendbus , facil^ tenuit , ut portae iibi 
aperirentur. Qui Romans pards erant, fub 
adventum regis urbe exceflferunt. Achaeo* 
rum & Eumenb milites Salganea tenebant. 
£t in Euripo caftellum Romani milites 
Dauci cuftodix caasl loci communiebant. 
dalganea Menippus , rex ipfe caftellum Eu- 
ripi oppugnare eft adorms. Priores Achaei 
& Eumenis milites pa£H , ut fine fraude 
liceret abire , praefidio excefferunt. Peni- 
naciiis Romani Euripum tuebantur. Hi quo- 
que tamen , quum teni marique obflder 



dbyGoogle 



LiBER XXXV. 355 

kientur , & iam machinas tormentaque com- - i < 
portari viderent , non tulere obhdionem. J^jJ J^ 
Quum id , quod caput erat Euboeae , te- '* 
neret rex , ne ceterae quidem ejus infulae 
urbesimperium abnuerum;magnoque prin- 
cipio fibi orfus bellum videbatur , qu6d 
tanta infula & tot opportunae urbes in iuam 
ditionem veniiTent* 




dbyGoogle 



N OT iE 

IN T, LIVII HISTORIARUM 

LIB. TRIGESIMUM PRIMUM. 

JL P X T O M E. Cum aliis popularihus fitis, Ita 
plures codtces , ez quibus Sigonius dudum eroen- 
davit Tulgatum eum aliis plunkus fuis. Infra pro 
fuadragefimo aano , re^i idem Sigonius repofuit 
fuinquagefimo, 

Ut ferri opem populus quoque juhent, Vulgati 
poft Gruterum omittunt vocem quoque, 

Millia hominufk trigintafix, Ita fcripti & ediu 
Ttteres pro r^entiorum triginta quinque. 

Cap. I. Vetuftaque fama gentis, Vulgo yett^ 
taqu€ fami gentis, Correxit Jac. Gronovius e 
fuis mff. ijuibus accedunt plerique Crevierii & 
Drakemberchii codices. 

Quum JSioli & helli & pacis fuiffent eaufa. 
Ita fcripti & editi ante Heiniium , qui primus 
edidit caufii, 

2. Qui tunc in pralio cum Boiis eranu Hcc 
corrupta & falfa : neque enim ambo confulei 
cam provtnciam habebant , fed folus P. ^us , 
altero Cn. Cornelio Siciliam fortito. Plerique 
codices ignorant praspofitionem cum , unde ^tO' 
babiliter Rubenius , qui tunc in proyinciis erant ; 
idqiie Gronovio & Crevierio prebantibus adtni- 
£mus. 

Per Umhriam ( quam trihum Sappiniam vo-^ 
cant, Per ea«k Umbriae partem , quam Umbri 
tribum Sappiniam vocant, Ejufdem regionis Sap- 
piois mentio infra iib. 33 • 27. Sic iib. 9 > 4ii 



dbyGoogle 



tjf LiB. XXXI. 357 

alUm partem Umbriae pUgam Matirinam yo^ 
cabant. 

4. P. jEUo (onfuU comitla hahente. Vnlg^ 
conjulum. Emendarunt Sigonius & Gronovius ex 
mff. recfepitque in contextum Crevierius. 

5. Anno qttingentcpmo quinquagefimo fecundo»^ 
Ita legendum effe docet Dodwell. quem Tequun- 
tvtrClericus &Crevierius.Comipti hoc loco mff. 
babent anno quingentefimo quadragefimo primo. 

Tum refpondete placere. Dukerus , probante 
Crevierio , mallet refponderi, 

6. Alteri confulum Aurelio. Ita tefte Jac. Gro- 
novio plures & quidem optimi codices , pro 
vulgato alteri confuli. 

7» In campo Mariis comitiis hahitis. Non fo- 
let ita loqui Livius , nifi omnibus , quae comitiis 
agenda erant , pera^is : at hic demum ida co- 
mitia ineuntur. Itaque Jac. Gronovio obfecuti 
fumiis delenti' vocem hahitis , qux neque exftat 
in duobus Crevierii codicibus , & quam ab om- 
mbus omnino fcriptis fuis abeffe teftatur Dra- 
kemborchius. 

Pyrrho certt ttquahitis. Pyrrho dico ! quantum 
vel vir viro , vel gens genti pr^flat ? Ita refti 
ad mentem loquentis locum emendavit Vale* 
rius , mutatl interpun^ione , & reftituta voce 
Pyrrhc , quam , quia iteratur, omiferat loco pof- 
teriore librarius. Vulgo editur Pyrrho aquahi-' 
tis : dico , quantum . . . prctfiat. Qua in Ie£lione 
nec fenfus , nec verba cohaerent. 

Noftra nunc compara. Immo comparate , ut 

vult Gronovius , & orationis contextus flagitat. 

1 S. Ohfecratique .... dii , ut. Voculam ut , 

I omiffam in vulgatis , reftituit ex fuis mff. Cre- 

vierius. 
I Qui corum minimk multa flipendia hahcrct. Im* ' 
mo hahirtnt , inquit Muretus* 



dbyGoogle 



55* N T JS 

9. Qm nmthmmt. Has Yoces , tainqiian fa^ 
penracuas plane , delendas cenfet CreTierius. 

Negarit ex ineena peamia yovere dchere, Ut 
infii , reponi Jiatim debere , ita hic legendum 
roveri dchere cenfet Crevierius , qui fufpicatar 
aliquid mendi fubefle in yerbis fequentibus : 
pofle tamen utcumque exponi , acdpiendo par- 
ticulam fi pro fi quidem , hoc fenfu , voTeri oon 
debere ex ineerta pecunia , quia pecunia femel 
vota non jam poflet in bellum ufui eSt : to- 
veri autem ex pecunia ex aerario ^eproiMnda, 
quae nifi definita fit , ac ftatim fepofita , totas 
aerarii pecuniam obligari voto , ac proinle sra- 
rii publici ufum in bellum nullum fore. 

Referrt conful juffus , fi poffet, Pardculam f. 
pro an ponere non infolitum Livio. Occummt 
paflim exempla. 

Quinqucnnalia rouu Quae fufcipiebaatar , fi 
in quin<[ue annos eodem ftatu refpublica ftaret. 
Vide lib. 21 , 16. 

10. Excitis Salyis» Salyos , qui inter Rho- 
danum & Alpes incolebant , nihil fiuc pertinere 
monet CreTierius. Nihil certi ex codicibus , 
adeo inter fe difcrepant. Id unum conflat sob 
alios hic a LiTio appellari , quam e Liguria po- 
pulos. 

£. Furius Pwpnreo fui tum provimeidt praenu, 
Vociilam quiy quam fcripti non agiiofcunt , ecar 
fimus. 

11. Ac magnam partcm, Voculam ae omit- 
tunt vulgatt , quam fcripti & editi veteres con- 
ftanter retinent, 

Ut Vcrmintt pacis dent leges , liherum arhi" 
trium ejus populo Romano permittenti* K. e* fi 
liberum arbitrium ejus pacis dandae populo Ro- 
nidoo Yennina perauttat. l^dc ialxi cap. i^* 



dbyGoogle 



iN Ltn. XXXL 359 

Vulg^ edttur drhitruun eis pro ejus , fed inyitit 
(jcriptis & editis veteribus. Pro yulgato permit^ 
tenu , dedimus permittetui ex emendatione Ru« 
benii , i^fuam praecedentia poftulant. 

Sp, Lucrttius. Ita fcripti conftanter & editi 
aate Gruterum , a quo tSi yulgatum P. Lucrt* 
tius. 

13. Solrendo ttre alieno. Re£k loquendi nor* 
ina ac confuetudo poftuLat «ri. 

Trientius Tabuliufque is ager . • . appellatus» 
Quia fcil. datus erat pro triente feu tertia parte 
pecuniae , quae ex tabulis publicis debebatur. 

14. Et militum copiis, ExcidiiTe hic vocem 
eziftimat Crevierius , legendumque & exiguis 
aut parpit militum copiis» 

Navaliius certaminibus , neutro feliciter prm* 
Uom Hoc loco idem Crevierius unam deelTe vo« 
cem , unam fuperefTe exiftimat , legendumque 
iuchus navalihus certaminihus , neutro ( nempe 
certamine ) feliciter , vires expertus. 

15. Qjut mifftt, in conciontm recitautqut funt^ 
Ita fcripti & edtti ante Gruterum , qui primus 
CQpulam ejecit. 

Occupantemqut GrdtcUt opportuna loca, Imm9 
Thraciae : hujus enim funt ^nus & Maronea « 
& cetera , quae mox enumerantur loca. Hanc 
GroBOvii conje£^uram probat etiam Crevierius* 

17. /n navu • . . congeri. Ita praeeunte Gro- 
novio e veftigiis codicum dedit Crevierius prd 
vulgato cogi vel conjici , quod nullus codex ad-> 
mittit. 

7«« miliuris mtas jurare, Verbum jurare in- 
eleganter & fupervacu^ poiitum , atque adeo 
recidendum judicat Crevierius , ita ut ex pt«r 
cedenti fuppleatur , jurefurando adaBa, 

i8* Ut repente prQditos rau • # t • repenti omm 



dbyGoogle 



jto N O T M 

tus, Vacat tlterutro loco voz repentel 

19. Indc in Nnnudiam ad regcs profiSL Ma* 
fihiflaifi 8c Venninaft , <{ui infra nominantor. 
Plerique fcripd & edid habent ad rcgm ^ de 
folo Mafinifla. 

10. jlsrr duo millia fuadringenta quin^aginu, 
Ultimam Tocem omiiit Gronovius quam rcriptt 
& editt vetetes agnofcunt. 

21. /a alas divi/um fociaUm exercimn hahe" 
hat, Lege cum Sigonio hahebant, Alas autem 
▼ocabant partes illas fociorum , quia pleruinque 
ut alae in avibus , ita partes Ulae corpus legio- 
Qum tegebant. Id autem tunc moris fuifle ideo 
aotat Liyius , quod ipiius «Vo res immutata 
erat : non enim jam focii ; fed civitatem Roma* 
fiam adepti , in ipfas legiones contribuebantur. 
Unius autem dextrae alae foclorum mentio fit , 
quia fortaife finiftra juflu confulis in Etruria 
fubfliterat. 

In unum iocum eonnixi, Ita fcripti & editi 
ante Grutenun , cu)us eft Yuigatum anmxu 

JEdemque deo JovL Mendum latet in yoce 
deo. Lege cum Sigonio vel adefque duas JovL 
Vel ademque Dijovi : Jupiter enim Dijovis & 
diefpiter ab antiquis dicebatur. 

Cctfa aut capta, Ita codices pro vulgato ctfa 
& capta, Mox' cum fignis militarihus fiptuagaua* 
Grutcrus dedit oHoginta « fed invitis fcriptis & 
editis veteribus. 

* 24. Ad portas , ad muros difiurrunt, Ita ple- 
rique codices & veteres editi. Recentiores , ad 
portas , poji ad muros , vel ad portas & od &c, 

Diu optatd cade ..... expleturum, Nempe fe 
Tel fuam iram, Tale quid videtur excidiife. 

15. Quantum , , • militum fcriheretur, Ita ple- 
tifque ex codicibus Jac* GronOvius , pro vul- 
gato confcriberctur^ 26« 



dbyGoogle 



tif liB. XXXI. 361 

yi6* A Virtua yenienus, Ita fcripti & editi 
ante Gruterum , qui primus omifit prxpofitio* 
nem. Vide Cic. ad Att. 7,3. 

ay. Iluui ... vi capstur. Mendum latere ^ln 
AOinine urbis indicat yarietas fcriptorum. Jac. 
Gronovius ex conjeftura reponebat Cnidus , 
quam urbem Illyrici fuifTe contendit. 

49. Primi Macedones .... auditi funt, Itt 
codlces & typis dercripti anti(juiorc$ , pro vul- 
^ato , primb Macedoncs , ut primus edidit Gro« 
novius. 

Primb in SiciUam eanfcendcnmu Mallet Crc< 
vierius tranjfccnicnmu 

Cum. aliattgcnis. Vulgati poft Gtutcrum cum 
alicnis. Prifcam le^lioBem revocavit Crevierius» 
31. Httc pf nohis diSa fau, Scripti feri & 
editi veteres diSta funt» Emendavit Afcenfius. 

^T.. In Panatolico & Pylaico concilio» Hic & 
lib. 95 , 35^ Livius videtur errore nominis de- 
ceptus fuifle. PdnatoUcum fnit folius gentis 
^tolorum coflcilium , quod habebatur in urbe 
^toliae Thermo. Pylaicum vero totius Graeci» 
concilium ad Thermopylas. Polybius utroque 
loco loquitur de folo ^tolorum conciiio in 
urbe Thermo. 

33. Copias Demctriadcm in Thejaliam contra-' 
hebat. Ita conftanter fcripti & editi ante Gru- 
terum , qui primus edidit in Thejfalia, 

Ad Lyncum, Ita nomen efferunt codices & 
veteres editi. Quidam Lycum reponunt , aili 
Lychnidum» 

.34. Paulo plus ducentqs paffus, Videtur er- 

toft effe in numero : nam cap. feq. Rofnana 

acies pauJh plus quingentos paffus abeife dicitur. 

^^,, Ab Romanis autem ( aberat acies &c. .) 

Vel lege cum Gronovio » ab Romanis item j 

Tomus V. j^ *" 



dbyGoogle 



561 N O T M 

vel tranfpofiti voce , dh Romanis ( aherat au^ 
um acUs &c, ) 

36. Oclo foTiu indc millia , inttrvallo &c* 
Ita ex mfT. & prifcis editis liegendus , ac diftin- 
guendus locus , pro yulgatp , octo fermc indc 
millium intervallo &c, 

Parum • • . enufit • . . cian partc. Ita pleri- 
que codices : quidam cum Tulgatis habent /tfr- 
tim ; idque minus piacet , quia fequitur , cwn 
fortc» 

37. Di/jferfi . . • • qitidam aherramnt. Minu9 
re^h Tulgati poft Grutemm *, dtjperfi • . • quidcm 
aherrarunt. 

39. Inde adPlurinam* Sigonius dedit adPel- 
liaam,, fed inyitis fcrlptis & editis veteribos. 

Sed ea quojue ipfa. Id babent codices & editi 
ante Gruterum , qoi primus vUlgavit » fed qutt 
quoque ipfi. 

40. Adventum in Oreum, Prcpoiitionem , mo- 
nente Gronovio , & volentibus miT. delevimus. 

41. Paulb plus quxngentorum paffuum, Cre- 
vierius mailet pautb pluit qiiingentos pajfus , ut 
alibi Livius loquitur. 

41. Sequentihus eos hoftihusm h. e. (i forte 
eos fequerentur hoftes. 

43. Sex nulUa peditum & equites, Sine du- 
bio excidit numerus equitum. Gronovius fufpi- 
«atur quingentos aut mille , quod nods nume- 
rallbus fcriptum librarii tamquam incognitum 
faepe omiferunt. Infra partem pauorum ex mfl*. 
& prifcis editis reftituit Crevierius , pro vul« 
gato partem juniorem , cujus audor Heinfius. 

44. PUhefque fcivit, Ita dediffe Livium indi- 
cat confenfus fcriptornm ^ editoitmi ante Gru- 
terum , qui prinnis virigavit plehjque fcivit, 

Nominttfkt nmm% 6itU«tis ftatttls & imagi- 



dbyGoogle 



iN Lis. XXXI. 36J 

«iibus » etiam nomina , feu infcriptiones earum 
tolIel>antur. Itaque Dukerus delet vocem tfa- 
rum i & nomina putat efle ea , qUs aliis ope- 
ribus infcripta erant, 

AddUumque decreto. Copulam induximus , 
quam ignorant fcripti & editi veteres. 

45. jEque immodicis . . . atque in Ira fuerant, 
Ita Crevierii codez Vtft. cui accedunt plures 
DrakemboFchii .-, "j^tq vulgato , ac qua. in iram. 
fuerant, 

Succedentium mttros. Ita fcripti & editi ante 
Afcenfiura , cujus ~eft vulgatum , fuccedentium 
muro. 

46. Ad Zelafium miferunt ( Tfihmia, id fup^r^ 
Demetriadem &c. ) Zelafium , Ifihmia , inc6gnita . 
fivnt nomina. GrQnovius conjicit ad Phalafiam 
mifemnt , Ifliaotidos fuper Demetriadem promon- 
toriunt eft , hoc eft , e regione Demetriadis. 
De Fhalafa & Ifliaotis vide Cellarium Geogr. 
Antiq. 

Et cunieulos » fupple agebant. Priore oppu- 
piatione. De qua vide lib. 28,6. ^ . 

Et pmuZ minarum. "Voculam & delevinius , 
^uam ignorant^^plerique codices. ' '^ ' 

^geleon , nihil minus timentihus. Supple o'p» 
pidanis ,. vel lege ciim Crevierio tiruenfes. 

4S. 5i non cum prtttoris , fed confitis exer-^ , 
citu rcm geri voluerit. Res profewo ,ge^a eft 
confulari exercitu , ut «bnftat ex capp. i i & 
IJ, fupra. Itaque cenfet Creyierius hfc aliquid 
effe mendi , legitque fi non duBu pratoris , fed 
confulis rem gcri voluerit.^ j . , ', ^ 

49. Ut veritas r^rum gefflarum . . .„^ttJZic«. V/^^ 
^tfrefttr. Edebatur olimj utvirtutpf^rihjm ^ffi^r^ 
fum . . . yiderentur^ nullb fenfu. yuIg?.tW?n"'-.^ 
a 6igoaio , qiil qujdem t Crc.vier^o^^udi(je^ n^n^^ 



dbyGoogle 



364 N O T M 

tem Livii attigit, fed verba ejus parum felicl* 
ter reftituit. 

50. X. Tenntio MaJJiUottL Ita Gelenius , 8c 
c6 ducunt codices. Vulgo editur Mafsd , quod 
«ft cognomen Bxbioriun ; eft autem MaJfUiota 
Tprentiorum. Vide iib. 38 , 42. 

Qucm prafcntem creaverant. £t hic (ine canfa 
difceiTit a fcriptis & editis Gruterus : eft enim 
ejus vulgatum crearant, 

IN UBRUM TRIGESIMUM SECUNDUM. 

Epitome. ConfuUs frater» Addunt vulgati na- 
y4Zc pralio , de quo neque apvid Livium , ne- 
que in miT. pluribus mentio ulla. Mox pro £n 
iuhaam & maritimam oram trajcSus , Eretriam 
expugnavit. Crevierio ex capp. 16 & 17 le- 
gendum videtur in Euhaam trajcSui ^ Eretriam 
O Caryflum cepit. 

Carthaginienfium ohfidtbus, Ita codices pro vul- 
gato Cdrthaginienfibus ohfidihus. Mox duo millia 
nccati funt , haec verba in editis recentioribus 
Omittuntur , quia Livius narrat infra cap. 26 , 
de quingentis modo fupplicium fumptum fuifle. 
Sed viri do^i obfervarunt au^orem epitomarum 
faepius' ab Livii narratione in diverfa abire. 

Cap. I. ^Quoi ficrilegii compertos. Vide fu^ 
pra lib. 31 , 11 & 13. 

Et in Ade Herculis capiUum enatum» Merxto 
haeret fuper hac re Titius , & iegendum conji* 
cit caprificuni ehdtum* 

2. Centum redditi ohfidts. Atqui lib. 30, 27; 
cet)tum omnind obiides Poeni.dare jubentur. Fieri 
poleft ut (upri Livius Polybium exfcripferit i 
mc autefft aIIos'au£l6res fecutus iit. 
^ t^ cdU/f^}v^'4iaUf1t* cogerftuu Ita ftripti g^ 



dbyGoogle 



IN LiB. XXXIL 36$ 

«diti ante Frobenium , qui maluit dugtretur, 

3. Duo nuUia ea milUum fiiere. Ita Gelenius 
ex tbS, & editis veteribus. Pronomen ea omit- 
tunt recentiores. 

ConfeHos jam fe lahore , opere. Vulgo 6^ opere : 
fed copulam ignorant fcripti & editi veteres. 

4. Quas cala vocant ; Theffaliaque 6»c. Lo« 
cum levi mutatione adjuvandum cenfet Crevie- 
rius , ac iegendum , ipfis faucihus imminentes , 
^uas cetla vocant Theffalim , qua ( fcil. TheiTa- 
lia ) tranfounti confragofa loca • . • . immaifa 
panditur plamtits &c, 

5. Datd quantacumqut quiete temporis. Ha|.id 
difplicet Crevierio Jac. Gronovii conjeAura le- 
gentis , quanticumque quiete temporis, 

Laxaverat annus. Vulgo laxaverat animus : 
quae le^tio (bre nequit. Correxit Gronovius ex 
conjeftura , quam in contextum recepit Dra- 
kemborchius. Annus dicitur anni tempeilas non 
jam bello gerendo idonea. 

Eleis Alipheram, Non dubitat Crevierius quin 
legendum fit non Eleis , fed Magalopolitis cum 
Gronovio. Id patet quum ex iis qus fequun^ 
tiir, tum ex lib. 18 , 8. ubi Megalopolitis pri* 
vatim , non communi Achaeorum reftituitur AU* 
phera , quam "^idetur poftea Philippus in fuam 
poteftatem iterum redegifte. 

Macedo^um animos fihi conciliavit cum H^ra» 
cUde. Locus de menda fufpe^^us. Plerifque in 
mfT. ac prifcis editis defunt voces fihi concilia- ■ 
vit cum , ut forte legendum ftt , Macedonum 
animos Heraclide , feu puniendo Heraclidem , 
fubintelle^o ex prscedenti frmahat. 
^ Tum magnd curd apparavit, Ita codices pro 
vulgato cum mdgna cura, 

6* Et quia rcSo itinere. Copulam ignorant 

Qiij 



dbyGoogle 



366 N O T M 

fcripti & e£ti aote Heinflum , ut & mfra triginta 
& dtto. At paulo poft y ia «o pralio , vulgati male 
Omittunt pronomen «> , quod fervant fcripti & 
cditi omnes ante Frobenium. 

•8. Pnttorihus ^uoftu jujfi fcr^ere militct trdnu 
Kempe confules juffi erant , Mareclla &c. Vul- 
gata le^io pratorts ferri non poteft. Emeodavtt 
CreTierius minimsk mutatione , aut potius nulla » 
i;aum errori anfam dederk ratio fcribendi com- 
pendiaria prat. quod non pratorct , fed prtctori^ 
hus erat reddendum. 

Id gratum fcnatui effc. Ita fcriptr & editi ante 
Gronovium , qui primus dedit fore. 

Gratum enm faBurum & fcnatui, Non difplicet 
Rubenii conje^lura tegentis gratum ei ( nempe 
populo Romano ] futurum & fcnatui. 

^. Vim facerc conaretur. Ita Groaoyius. Alit 
Viam faccrt conaretar. Utraque le^io 6c fcriptis. 
8t edrtis pnoribus nititur : unde Drakembor^ 
diius fufptcatur fcripfifle lAy\\m vi viam faccra 
€onarctur. 

xo. Arhittio , fuo vtttcnt ^ populQmm. Legi^ 
)ubet Gronoviiis guorum veUcnt populorum. Vi-» 
de'tur tamen vulgatum defendi poife hoc co-> 
lore , quod pronomen relativum fsepe cafu ref-t 
pondeat voti pracedenti vel fequenti , licet 
oratio alium cafum requirat. 

jtptum urgendis regiis. Ita Gelenius ex verbis ' 
corruptiffimia codicum , ex quibus Gronoyius; 
putat legi pofTe , aptum urgendo cominus. 
• II. Ut poUiccretur. Ita conftanter fcripti & 
«diti ante Frobenium , cujus eft vulgatum pol^ 
Uccatur. Infrji dedimus ex iifdem fcriptis & edi« 
tit tradit pro tradidit. • 

13. Efi in Tripkylia temz Melotidis* Hac 
iorrupta ; cft enim in Peioponnefo Triphylia | 



dbyGoogle 



IN LiB. XXXIL 367 

cerra autem Melotis prorfus ignota. £x conje- 
Anra Gronovius emendabat , tfi Stymphaliam 
inttr & Elmiotidem* Stymphalia {)c Elimiotis 
funt regiunculae in Macedonia , non procul ab 
Aoo flumine. 

Indt pofttro dit ( ingtns ittr agminis , fid mt-^ 
tus urgthat. ) Ita ex (fonje^hira Gronovii Dra- 
kemborchius , 9f, favent codices , pro vulgato , 
inde pofltro die ingtati itinert agminis ( & me- 
ttu urgebat ) in monttm Lingon ptrvtnit : ipji 
montes Epiri funt, In his poftremis aliquid eie 
vitii judicat Crevierius ex ipfa orationis dru» 
Aura , & ex yarietate numerorum in eadem re» 
& ex nomine montis parum noto. 

laclinavit fintentia fiium in Thtffaliam agmtn 
dtmittert, Ita Gronovius , 8c favent codices ', 
pro vuigato dimitttnt, Idem pro fiuun » <)uod 
friget , reponit eitum, 

PalApharus, Ita plericpie fcripti & cditi ve- 
teres. Recentiores PaUphatus , non minus igno- 
tum nomen. Ortelius fcribendum cenfet PaU^ 
phatfalus, 

Quod Athamanum, Vox cornipta , pro qua 
Rubenius reponit Thaumacos, 

14. Eo demum metu, Ita codices Flor. & Lov. 
ut conjecit Perizonius probatque Crevierius pro 
vulgato eodem metu, 

1 5. Primam urhium . . • Phaloriam, Ita hic & 
iib. 36 , xS, fcribitur nomen urbis , nonPAiS- 
leriam, Infra pro Pitra , quod nomen rufpecr 
tum , reponit Sigonius Pialia, 

Utrum Ltucadtm ^ an finum Amhracium, Ita 
fcripti & editi veteres. Vulgati poft Gruterum^. 
Leucadtm ac finum Amhracittm, 

1 6. Ad Zamam infulam, Alio nomine Samcn » 
quam plerique eamdem ^i![e cum Cephalenia pu* 
tant. Q iv 



dbyGoogle 



368 N o T M 

Jujfis ceuris . • . maturarc ftqid, Tca pferf^e 
Ccripti & editi veteres , ut voluit GronoTrus, 
probatque Crevierius , pro volgato maturatt f> 
ftti. T 

17. Longiorem atrocioremque oppugnationcm* 
Admitteada videtur Grooovii conjedura legen- 
ti$ longioreffi Atracis , V6l ad Atracem oppugna" 
tioncm hahuit. Vide fupr4 c. ly; niii forte vox 
Atracis excidit ^ legendumque , longiorem atro-' 
doremque Atracis oppugnationem haiuit : nam 
omnes fcripti vitiofam le^onem retinent. 

Ee fi quas incidiffent .... hafiilia » • • ircbit 
vaUum explebant. Ita fcripd & edtti veteres. 
Vulgata le^io , fi quam incidiffent .... hajizla 
cxplcbat , quae vel Ftobenium vel Gelenium ZMf 
Aorem habet , nullo codice nititur. 

18. Araicyra in Phocidc. Hanc urbem Livius 
lib. 26, 26, pofuit in Locride ^: fed nimirum 
Phocidis & Locridis fine& , ad maris oram , ^nt 
admodum incerti. 

20. Pro hono aique utiii fitdere dcfendendtan» 
Immo fore defcndendum « quam Perizonii conje- 
Auram Crevierius probat, & illuftrat exemplo 
ex lib. 38 , 59, fore erubefcendum, 

21. Et modh. pofiulat.. Voculam & omiiTam 
10 vulgatis fcripti & editi veteres conftanter 
cxhibent. 

AchsU portus. Locus corruptus« Senfus requi- 
rit , ut conjidt Gronovius , Jki c»ercitus vel 
Ju^ viret*. 

Nec duce canfuU^, ncc exercitu^ Monet Cre- 
vierius legendum. ,. nec duce. confule , nec cxercitu 
ConfiUari^ Nec enim a confularibus , fed ab ipiis 
confulibus pofterius hoc bellum geritur. 

Ne Jint cum Philippo res^ Mallet Dukerus ne 
fit cum Philippq rcs ^ $c id h^c Ccnf^ frequCQ^ 
tiu« eft« 




dbyGoogle ' 



i)f Lta. XXXIL 369 

11. Datniurgos focant» Ita htc & Jilibi codl» 
ces fcribunt , non demiurgos, 

23. £f /uffragio ertatum fuo^ imperio ji{fio 
patiebantar, Hcc comipta. Gronovius conjicit , 
& fyjfiagio treatum fuo imptratorem » jt^fium fd- 
tiehaiituu 

Omnis inde fpes pugnantihus, Immo. oppu- 
gnantibus , ut emendat Gronovius , probatque 
Crevierius. 

2f. Adhortatoir, Ver^ omnino Gronovius re* 
ponit , ad hos orator . . . miffus* 

Nihil fatus , tantummodo . . . refpondit» Hcc 
yvL Livii judicat eiTe vir doihis apud Grono- 
vium , velletque « nihil ftatu mutato , vel niAi/ 
/tffu motus .... rejpondit, Quam conje^uram 
plures mif. verifimilem reddunt. 

26. Cogendis redire in colonias, Abundat vdx 
reiir< » quam delendam cenfet Gronovius. 

27. Jkf. Sergius Silus, Ita prxnomen exbi- 
bent cbdices & veteres editi , non Manius , ut 
primus dedi^ Sigonius. £x iifdem fcriptls & edS^ 
tis vetuiUorlbus dedimus infri curules mdiles , 
quem vocum ordinem invertunt recentiores 
editl. 

28. Nunc quofue in hihema profeBum. Vulg^ 
nanc prope, Correxit Crevierius ex conje^raH, 
quam omnino veram putamus. Splent autem 
voces quoque Sc prope permntari a .librariis* r 

OSona millia peditum , , , & quadringeni equi» 
tes, Ita iegendum fuadent plerique codices & 
veteres editi , qui habent partim quadringeni , 
partim quadrigeni , «at^quadrageni, Vulgo edi- 
tur oBona wUUia peditum , , » , & quadringeiui 
equites y ubi numeri diftributivus & cardinalis 
junguntur , contra fanam loquendi rarionem* 

3.^. Trecen^ famiU^ lu cum prifcis editis 

Q V 



dbyGoogle 



J70 N O T JB 

pleriquc eodices« Quidam ]iatf>ent ftxetnftmt "^ 
aut etiam tricen^, Solent autem triceni aut ire^ 
€eni ab tndo^tis librariis commutarL 

Clajadimn , , . Ligurum* Alibi Galliee ai^fcri— 
Utur. Itaque iion fioe caufa Srgonius reponir 
Catifium, Vide Cellarium Geogr. Antiq. 

|o* &yf€f amnis Mincd rifOMu Editt vulg^ 
fftptfi » fed inritts codicibus. 

In iis AmiUarem Pantfrum^ tmperatorem, De 
qno Tide fupri lib. )x , 21. Htc & infra lib.. 
33 » 23, non Auusy (ed aliorumopiBionem rei» 
itn Livius. 

51. Hiems jam «e umpere erat ^ qmm T» 
Quiniins ^. H«c vitiola diftin^o recenttore» 
•ditos obfedit. Prifcam levocavit Crevierius. 

jx. Ufque in adrentum ejus. Ita codices ^ 
ipiod praeftat vuigato , ujque ad adventum ejus. 

Id fravath coneeffum regi eft , non quin cupe'- 
ru Quintius. Hiat oratio , inquit Gronovius ^ 
cujus conjef^ura videtur tffe admtttenda iegen- 
tis , id^ non gravatc concejfum regi eft , quum 
auperet Quintins, 

Ut nuUa ftdks fit. Gelenu eft faac It^o r 
nam fcripti & editi veteres babent , ut in nulia 
*fdear fit , unde Gronovius conjicit ^ ut in dw 
Mo fidts fit. 

5}. jid Quum, Ita fcripti & editr Grutere 
priores , ut ex Polybio reftituit Crevierius ^ 
1>ro vulg^to ad Cium, 

Nicepkorium, Lucum in A£a ,. sh Eumene rege 
|>lantatum , ^uem Phili^puS exciderat. 
- £t P-erinthum By\antks. ka legi jubet Sigo^ 
^us ex^.o}ybio , & ipfo Livio 11 b. ^3 , 30» 
iCodices vari6 P^toplum , Penopium * Penopo^ 
htm^ un^ vulgati Panepolim. 

54. ^lRiimit di exercm* Yoce^ ife ixeratu » 



dbyGoogle 



lif LiB. XXXll. 37 1 

vitiofas eife cenfet Crevierius , & pro iis re- 
ponit dtaretum » de quo folo loquitur Polybius. 

35. Quintius poftcro die ad Nicaam, Videtur 
fizcidiiTe nafits aut i^rum, 

Philippi nuUus ufquam, Videtur legendum efie 
cum Dukero PhHippus nuUus ufquam, 

Nec amquam • • • eau/as certamimim diponcre. 
Immo dcfore , ut «onjicit Gronovi\is. 

36. Ut fpecicm UgatiorU adjiceret , & Q, Fa* 
^ium • • . • mifit* Ita ' e fuis raS, dedtt Drakem- 
f>orchius , ut voluit Crevierius. Vulgo editur , 
lUqut /ptciem legationi adjicertt , Q, Fabium, .• 
mifit ^ fen£u pian^ contrario. Nam legatioai 
ipeciem adde]»at Aioynandri regium- noxnen , 
<ion tres Romani iimiil a Quintio mifli. 

37. Hovcrunt ,eo majfime finatum. Voculam 
eo delet Gronovius , nifi malis , moyentnt ver6 
juaxinU fenatum, 

38. Rogauonem promulgavit. Crevierius cea- 
•let legendum rogaiiones^ quum duas mox me- 
jnorentur. 

39. Haud proctti wie Mycenica vocatur, Sci^ 
tam 'hanc fefmonis brevitatem fic exponit -Gro- 
Aovius; haud procul urbe Argis locus eft, qui 
•Idycenica vocatur : in eo loco. 

Inermis Quintius . . . inermi item regL Vulg6 
fnemUs item ugi, fed invitis plerifque codicibus. 

Neqtte enim fi illos eimere dixit, Vocem uiti*- 
«am , quae poiTet abeife , -confenfu retinent fcri- 
pti & editi veteres. 

40. Firmato prafidio Argis, £x mpM <Livii 
mallet Gronovius , firmatis prafidio Argis^ 

Sed & poflremb, Infertam in vulgads copu<- 
lar? deUyimus , quam codices noA .agaofcunW 

Qvj 



dbyGoogle 



57* N T M 

IN UBRUM TRIGESIMUM TERTIUM: 

Epitome. Qu^ captu tfi AauTuuuim, Vulgali 
omittunt Tcrbum eft ^ quod conftanter ferYaiit 
icripti & editi ante Gruterum. 

Cap. !• Legionh kaftatU ( ea duo mUlia au* 
iitam trant. ) Crevierio dtfpUcet vo^ legicnis fie 
wM pofita : obfexyat deinde haftatos mod» 
mille ducentos in quaque legione fiufle : repo- 
nendum igitur cenfet , duarum ieghmtm haftatisi 
quos non mirum effe duo tantum miilia BiiSk 
•nte acceptum ab Roma fupplementura. 

/tt/ps * . . haftatit . . . fiqui fe..» diftantes^ 
Vitio(ae orationis ftrudurs medetur GronoTius 
deleti voce iiftanu* ^ qu« poteft abefle fine 
reosOs dirpendio. 

Ante UBorem turhi aSU» Placet Gronovii 
€On)eAura , antl UBonim turhi aBL 

1. Segnior jam» lumo /enior jam > inquit Gr6* 
fiovius p qui ingenio fagaci atque induftria ufus 
eft in eluendis libri buju& iiiafiuHs\ fcriptorum 
codicum ope deftitutus. Nam prima pars ex unic* 
codice Bambergenfi prodiit anno i6i6, quum 
nltera a cap. 17« ex unico item codice Mogui»> 
tino prodiiflet anno 1518. 

Et dum regem aufknmt. Nempe e concilio, 
fofemntqua in hofpitium. 

Et quando tuta ea* Ita ex unici codtcis jum 
priores editi , pro vulgato > quoniam* 

3. A fedecim anniu Codex & priores editi 
liabent per notas numeraies xvt. 

Duce Cydamte, Ita fcribit codex unicus a. re» 
4Iq cafu Cydas. Horrion maluit Cydate^ 

5. Qud evulsd, Ita dedit Drakemborchius^ ^ 
propii^ inh«rens veftigiis €odici« ^ prionm 



dbyGoogle 



tH LiJB. XXXIII. 57J 

«edttorum ^qux vulfa, ,■ ande vulgatum qui milsi. 
l/t nequ€ qtut cujufque fiipitu palmafit, Deefl« 
hic membrum orationis conjicit ex Poljbio Cre« 
Tierius » quod quidem ita coocipi pofltt , ntqm 
pus cujujque palnut fiipes pervtderi poffit, 

6. Quando prttter fptm hoJUs o.ccurri$ &e. 
, Codex unicus » ut fupra cap. 2 » fcribit quo. Id 

re&h Querengius exponit quando, Vulgati mi^ 
lius red^ quum aut fi qtddene aut etiam quo^ 
ntodo^ 

7. MiUe pedite*. Lege ex Poljrbio » milk 
veUtes, 

S. Ne ipfi quidem in tuto jam receptus erai. 
Hetnfius mali ac ne ipfi quidem^ additi voculi^ 
quam codex & priores editi tgnorant. 

Haftis pofitis , gladiis rem gerere jubet, Crer 
vierius dubitat an Livius Ttdk Polybium expref- ' 
ferit^ quem yide lib. 17 , ao. Jubentur phalan- 
g;itae , haftis no~B poiitis , fed demiflis , & ant^ 
fe pro vallo projeOis , hoftem invadere ; & hoc 
crat proprium robur phalangis» Vide lib. ^x , 
17. Sequentia , dimidiMim de jfronte demptum/m-' 
trorfus porreHis ordinihus dupUcat y idem Cre- 
▼ierius per hypallagen accipit , pro , dimidi^ 
de fronu dempto , iatrorfus porreHos ordines du^ 
plieat, 

9. Phalanx , qu4t venerat. Legendum conjicit 
GroBOvius qux Uva erat , aut qum modh vene^ 
tat , ut fuipicatur Crevierius. 

In dextro comu, Res ipfa clamiat legeBdum 
in Uvo comu , aut in altero comu, 

Extemplo confiUo capto, Dukerus mallet ex 
tempore confiUo capto , pro extsmpU ^ & errocx 
locum dace potuit vox eadem paulo fuperius 
pofita. 

10, Tum & ipfe acie excejfiu Groaoviu* exfc^ 



KjbyGoogle 



^74 lio T M 

fiiinat €X A«n. quod jerat RomMu , fa^m «fie 
<i(JM > 6c fic legendutn , fignU Atqut amus /ulgere 
Romgnis , & ipfi acU txceffu , & quidem pGdy- 
bius ezprelsi Romanorum in hac re meminit. 

Impetiu in eofiem faSusm Ita ex cpdice prio^ 
res editi. Vulg6 impetus in eosfaSus, 

1 1. InMMcedoniam concefii» Ita priores t^d^ 
pro recenttorum ceffit» 

Jam tum€ntes. Nempe iri. Ita ez ipib codtce 
typis defcripti , pro timentes jam , quae eft c«ti- 
jeftura Querengii. 

1^«« ( fcil. arrogantia ) ranitate fua ofini^ 
iat» GronoTittS mallet ^ud yanitau ojfendehat, 

II. Negart ^toUs aut moris Romanonm nw 
wtores, Legit Gronovius menufrem ut referat^^ 
«d fententiam. Aut fihi ipfos , ex more Uvii , 
-pro aut fihi ipfis, 

Aiitijimum quentqut animmm manimum kahere, 
Vox animum non eft in fcripto , unde Querecw 
gius legebat mitijfimum quemque » masimum ha* 
^eri , feu maximi animi yirum. 

Non iis conditionihus iiligahiiur pax^, ImQio 
jpaeis , ut Terbum ad Philippum -refe^tur , 9c 
ita voluit Grotnbvius. 

13. Is datus erm Uau eoUoquio, Gfonoyiiis 
mavult diHus y & ita folet in hac re Livius. . 

Contentio . . . orta efi de Tkehis, Quintiu^ li- 
tem non mevit ^tolis de Thebis Hitioticis , 
quas y utpote bello captas , iifdem reddendas 
«ODcedebat , fed de ceteris Pharfalo , Lariifa , 
Cremafte , Echino , quae voluntate in ditionem 
Romanorum venerant , & ideo non poterant 
dici capta , de quibus foUs foedere cum Romd- 
tiis ftatutum fuerat. Vide Polyb. Exc. legat. 6. 

BelU etiam . . . caufa fiunmt, Crevierio ma.- 
gts placeret caufa^ 



dbyGoogle 



iN LiB. XXXIIL 375 

\ 14« ^l^^od jam antk ihi /uerat. Yidetax e^ci« 
•difle vox fratfidium» 

Ctntum equitihus, Editi ex codice fcabent mo* 
do & cquitibus : ubi vocula & videtur fuiffe 
nota numeralis cl , hoc eft , centum quiaqua^ 
glnta* ' 

Ex quihus armatura hris , & trtcenti equitcs^, 
4rc, Locum corruptum alii aliter eracndant^ o.m- 
nium felicifHm^ Perizonius , qui ratus excidiffe 
numerum armaturae levls militum y cetera fic 
refingit : erara autem cum eo quinque PiUHa mi'- 
Utum\ ex quibus . • • armatwA levis , 6* trecenti 
equites, Cum iis copiis , dimifis , qui Jpecularcn» 
tur , quam in partem hofles effundertnt Jefc , op" 
ftriehatur, 

l^, Parte dimidid exercitis dimifsd, Senfus 
fiagitat , ut prb dimifsa, legarous, yelfecum re^ 
tentd cum Cr<vierio , vel conjidere jufsd cuok 
Drakemborcbxo : aIio<juin nftlium caftris prxfl^ 
£dium reli^^um eflfet. 

Alterd cfypeati , dein aiiarum gciuium &C.. 
Crevierius , addita voce , legit alterd clypeati 
Ackaorum y dein aiiarum gentium , exercitus ro^ 
hir erat» 

NuUd fpe cafirorum ttnendorunu Ita ex co- 
tfce priores editi* Gruterus vulgavit tuendo^ 
mm, 

i6. Sed & principes, Sufpeftae Cronovio vo- 
ces fed & , fub quibus latere putat duo princi^ 
pes , nempe Archelaus & Bianor. 

17. Cum clajfe profiBus , Leueade ad He-^ 
raum ( templum Junonis ») . * . naves applicuit^ 
Ita editi ex codice priores , pro vulgato ^j^ro-^ 
fictus Leucadem ^c, 

ArBis faucihus coharens Acamania, Ab hls 
Tocibus incipit ^pers altera Ubri buiuS' ex cft^ 



dbyGoogle 



1 



)7^ N b T 2B 

^ke Mogantino , fed depraTatis » qiram in ed 
eflet itf pMrtihu , pro tfr£# faacibas , ut habok 
codez Bambergenfis. 

l8. Ad vhtduamJam • • • . comtrneatem ngi9~ 
tuau Continentis regionem. Dukerus. 

Ignsris ngiU , f lu teamerant, SuTpete menfi 
da« Toces poftrenue. Rubenius reponit, fd 
Thtrm traau Utbs eft Persae ref^nis , oppofiti 
Rhodo. 

Equiu* conuhtts draandat' . • . . Rkodia eo- 
hors . • • hahacre. Corruptiifimi hujus loci pal- 
fluris emendatio Perizonii , quam poft Clericiim 
tn conteztnm recepimus. 

Numero Achid mille & ipfi oSiagento* loce 
tMpdere* Ex his yiz ullum fenfum elid pofle 
cenfet Crerierius 9 & legenihun conyicit ^ Affie-' 
tuu Achti mille & ifjos loco expuUrt, 

Incliruu dein dextrum omme cormt, Macedoaes, 
Haec corrupta fic {td mentem LiTii refingit Gco- 
novius , uulinat ^ein omnis media aciet, DtS' 
trum comu Mscedones , ufyue dum &c. 

19. Ah cotttemptu coucuffi tum regnL Vulg6 
tonctjp. tum regni. Errorem , ut Tidetur , QrpO" 
graphicum emendayit Gronoyius^ 

20. Tum fone leguti redierttut uh Roma, Ita 
paritei: idem Gronovius emendayit yulgatuA /»■ 
dierunt, 

21. j^iMi. nandum animos nudaverdtm louno 
nudaverit, Eft enim indirefta oratio. 

22. Duhitari pojit. Ita Moguntini aliicpie prio- 
res. Eft a Frobenio yulgafum dubitari pofeL 

Sine uUo pignore , i. e. neque obfidibai ac- 
ceptis , neque armis ademptis. 

23. Seryitute exceptos, Gronovius mallet es* 
emptos yel enptos, 

AndUarem , • ^fiujfe auBores fiau^ Yide ad lib» 



dbyGoogle 



is Lis. XXXIIL 377 

14* Quiuumqiu finatus cenfuiffct , id regem 
foBurum, Gronoyius legi jubet yet quodcumquc 
vel M. Vide tamen ad lib. 30 , 17. 

15. C Sempronium .... procohfulem. Immo 
pTdUorem y niii forti circa haec tempora id pne* 
cipuum Hifpaniae datum eft , ut prztoribus in 
eam milHs daretur imperiiim proconfulare , un« 
de , quamvis ptxtores aut propraetorcs , faepius 
tamen proronfules di^i funt. Infri pro Uuum 
tx pralio , mallet Crevierius eUtum. 

Duas , putf qub finatus ccnfuiffet , mittersn-m 
tur, Apparet ex cap. feq. miflas in Hifpaniam 
eflfe : fed qiiid de duabus reliquis fa^lum fit non 
indicatur , quas ad urbem manfifle colligitur ex 
cap. 36. Putat igitur Drakemborchius ante haec 
▼erba quaedam excidifle , haec Tei fimili modo 
fupplenda : duas , qtut md urhcm mnnerent , duas 
qna qu^ fiuuuus &c» Idque indicant yoces quae 
fequuntur , cum dndhus legionihus , quas eo loco 
otiofas ac delendas cenfet Crevierius. Nimirum 
additae yidentur , ut ita conftaret , ad quem ufum 
duae ill« legipnes reliquae adhibits eflfent. 

26. Beltum in Hifpania . • . exortum eft, SciU 
aemorabile & majore curl adminiftrandum. Fue<- 
rant quidem per hos annos bella quaedam , fed 
levia , quse vix attigtt Livius. 

X. Jidius Sequcfirik Cogoomen fiifpe^hun Dvt^ 
kero , qui legendum conjicit X. Julius eques. \.. 
frofdfcens, 

Tufco vico atque IntemeUo, Ita codex unicusL» 
unde Frobenius vulgavit atque inde Melio : fed 
vicorum Melii aut IntenulU miUa alibi mentio. 
17. Ovans ex fenatufconfuho urbem eft inr- 
greffus, Hanc conje^^uram Pighii accepit Dra* 
kembprchius. Codex unicus mendos^ , quum^,,^ 
vrbem effet ingreffus, ^Jimirum Ubrariui cx ovoiwr 
fecit quum , ^ Inde tffit pro efl. 



dbyGoogle 



37? Ngtje 

Deaarias triginta quatuor millia» Ita Te€th co* 
dex & priores edid , non dcnariiim ^ ut voiuit 
Scaliger , qui pro triginta mailet trectnta, 

H^emaba^, • . • Athenis, ^ Immo Elatia , ut 
fcribit Pol/bius , & ipfe Livius innuit infra 
cap. 39. 

28. rivx ^toUei erant. Ita ex conice pno- 
res editi ufque ad Frobenium , qui dedit trts 
JEtoli erant. 

Mttltaque • • • argoMewtatus , qtuhus fiem . , . 
fieit. Vel lege arptmentatur , yel dele yocera 
quihus, 

Juffit Zeuxippo dare quamprimum : is ^iia, 
Codex Moguntinus ignorat pronoraea is , quo 
deleto , lege cum Gronovio , juffus Ze^ippo 
dare quamprimum , qui^i &c. 

De Pififrato aliqna quafi^ones, Repoait Jac. 
Gronovius , de Pifflrato alii/que quafiiotus ka- 
hitst, 

29. Efferavit ea eaits Thehanos. Efi hoc ab 
Gelenio. Moguntinus codex , efferaverat eades, 
unde Perizonius emendat , efferavcrat ea res Tke- 
hanos Bceotofque omnes . . . Zcuxippum in prin- 
eipcm ( Braciuilam ) id facinus confciffe , idque 
probat Crevierius. 

Ad notas latehras infidiantihus , i. e. B«otis 
ad notas fibi latebfas infi^antjbus , vel iniiden- 
tibus. Crevierius. 

Qui teftarentur fociis, Immo focios. Et it? 
fcripiiire Liviiun judicat idem Crevierius. 

Quum omnia terrore ac fugd compleffcnt. Vel 
lege cum Gronovio , quum omnia terror ac fiiga. 
eompleffent, 

Ac ni impetrafftnt. Ita Frobenius. Melius Gro- 
novius, namni impetraffent , bellum fimul gerere 
decreverunt , aempe adversds Bgeotos, 



dbyGoogle 



iH LiB. XX XI 11. 37J 

^o* Omnes Gracomm civitatcs. Hutc decreto^ 
fliuod a Livio in pluribus deformatum eft , opr 
ponit Crevierius idem illud decretum , quale a 
Polybio defcriptum eft, purum ac (incerum, & 
optim^ confentiens cum iis , quae mox narra^» 
buntur. Scnatufconfulti > inquit «Polybius , prti^ 
cipua capita erant , ut ceteri omnes Graci , & 
qui in Afia Jegunt , & qui in Europa » lihert 
fint j fuifque lcgihus utantur : ut qui in Philippi 
ditionc funt , & fi quas.ilU urhes Gr^corum prte^ 
fiiis tenei , eas ante ceUhrationem ludicri Ifih'^ 
miorum Pkilippus Romanis tradat» Euromum , 
Pedafa , Bargylia , Jaffum , item Ahydum , Tha-- 
fum , Myrinam , Perinthum , deduHis prafidiis ^ 
liheras effe finat* Excerp. leg. 9» 

Naves omnes teHas tradere ^ quln & regiam. 
Videtur ex Polybio legendum , naves ornnes te^ 
Has tradere , prater lemhos quinque & regiani, 

Ne plus quingentis, Pighius reponit , ne plus 
quinque millihus, De hoc capite nihil habet Po« 
lybius. 

Triginta quatema miUia pondo. Nihil potefl 
«rui ex his corruptis , quae Crevierto & alils 
interpretibus yidentur ranari non pofTe fine li- 
bris. 

3 X . Qu^ in Grttcia fint ^ nt nominattf. Lege 
cum Gronovio , non nomimust intercipiantur. 

Ah Elatia, Dukerus reponit , Quintius ak 
Elatia. ReA^ , neque enim fuppleri poteft no« 
men , quod jamdiu non fuerit appellatum. 

Si veram caritatem , majefiatem. Lege cun» 
Roellio , fi veram caritatcm , fi majefiatem ... 
velUnt effe. 

31. Qute fita fortuna effet. Dukerus fufpica- 
tur hic excidiiTe quaedam , & Livium dixiiTe ho* 
mines , tum folito frequeotiores ad fpe^^aculuoi 
concurniTe. 



dbyGoogle 



]j80 N O T M 

Senattts Romaiuu & T. Qjdntius, Ita pnores 
^diti. Pighii con)e6hiram , finatus populufyuc 
Romamts , in contextum recepit Gruterus ; fed 
Polybius f quem exfcribit Livius , & Piutarchus 
iinllam populi mentionem faciunt. 

Qttod ad qutmque pmineret. Hsc verba nihil 
Livio dignum Habere , fed potius ofcitante li- 
brario , monet Crevierius , eaque vel reci- 
denda , vel immutanda efle. Idem cenfet Du^ 
kerus. 

Iterum prommtuaret eadem. Lege vel cum Gro- 
novio , iterum pronuntiare eadem , vel cum Cre- 
vierio , iterum pronuntiavit eadem , ut verba iint 
non revocantium pneconem , fed Livii narran- 
tis , quid fecerit prsco. 

34. His eadem^ qute fere Romit erant , rer- 
^tf . • . jaSata* Deleti voce erant , legit Gele- 
nio monente Gronovins , his eadem , ^11« fere 
Ronut , verha • • • . jaBantihus , nihil jant per" 
plexe pronuntiatum, 

Ahftinertt liheras , omnefque' Gracas» Bofius 
cmendabat , kas fineret liheras omnefque Gracas. 
Qubd deereta . • • civitates pronuntiahant, Haec 
corrupta (ic ad mentem Livii refingit Crevie-- 
rius , quhd deereta decem Ugatorum in eivitates 
nominatim pronuntiahantur. 

Phocenfes , Locrenfefqu^ , fi^ut ante fueram* 
Ita Uriinus ex Polybio emendavit locum in 
vulgatis mendofura , Phocenfes , Locrenfes , C^ 
qu€t ficut ante fuerant adjcBa , decreti &c, 

Pleurato Lyeus, Videtur legeiidum cx Poly- 
bio f I^cnidus» 

3 5« Thermopylas , uhi frequens • . . convtnttis 
( Pylaicum appellant ) venit. Palmerius erroris 
Livium arguit , quod quae Polybius de concilio 
^tolorum Thermaico dixerat , ille intellexit de 



d byGoogle 



tN Lia. XXXllI. 381 

concilio GraBcorum Pylaico ad Thermopylas* 
Vide ad 31 , 32. Ab eodem errore dedit infri» 
JEtolos pracipui monuit j fed vox prttcipu^ non 
reperitur apud Polybium. Paulo poft alU inter^ 
qutfli funt. Verbum eft rariflimum , & cujui 
haud facile aiiud exemplum reperias , unde 
Crevierius reponit ex Polybio , alii Uniter quit» 
fti funt* 

36. Minimh ad mora tadium patiens, Ita ex 
archetypo editi priores. Ab Grutero eft vulga-» 
tum ) ob mortt tadium, Crevierius mallet , vo- 
cibus tranrpefttis , minimc ob tadium mont pam 
ticns, 

In CapUotio Jovi .... in ^dc, Voces in ttdt 
delendas cenfet Crevierius , vel ejeila prapo- 
fitione iegendum , CapaoUno Jovi . , , in adc, 

37. Pcr apcrta , caquc tuta loca. Ita codex 
& editi ante Gronovium , qui primus edidit , 
^6quc tuta loca. 

In dcditioncm vcncrunt. Gruterus maluit in 
dUioncm vcncnmt. Utraque ledio proba , & 
apud Livium occurrit. 

In pcdites fingulos dati oSingenti etris. Immo 
eSogeni , ut refte emendant Glareanus & Gro- 
novius. Corneiius , qui de iifdem Infubribus & . 
praeterea Cenomanis triumphavit, feptuagenos 
^ris militibus divifit fupri c. 23. 

38. Quos in Theba. Locus fradus. Emenda- 
bat Gronovius quafi tabe. His vocibus recifis 
fenfus conftat. 

Et jam opeta admoventi. Gronovius legit fcd 
jam opcra. Mox voces tum incolentcs otiofas & 
inelegantes judicat Ctevierius , in quibus for- 
tafte latet aliquod vitium. 

39. Q^antum a bello apcrto ^Romanis, Gra* 
novius ioferit prspofitioncm , cum Romanis a^ 
cjfe. 



dbyGoogle 



jSa N o T JB 

40. Sed »t Qier/onefi urhes & loca recuptfo^ 
tet : quam quum. Lyfimachi. Ita Crevierius ez 
Pol/bio fupplevit ea, quae hic in Livio dee« 
rant. 

Renan alianan alii earH. Legendom conjidt 
Gronoviiis , rerum aliarum ex aliis curtL 

Ad ea facienda in antiquunu Senfus patet t 
verba iic refingit Gronovius > ad ea rcdigenda, 
in antiquum jus five ftatum» 

^i. Ut nullus exitus. Ante hxc verba vocem 
fecit excidiffe monet Crevierius. 

Si tum occafio ejfet, Emendat Crevierius , fi 
mfus occafione ejfet. 

Qui ad fidem de focietate agerent, Voces ad 
fdtm vel delendas , vei corrigendas monet Cre- 
vierius. Forte , inquit Gronovius « qui ihidcm dc 
focietate agerent, 

42. C, Licinitts LucuUus trihunus . . • P. Aftfn- 
Uus & P. Porcius Laca, Ita dedit Drakembor- 
chius ex emendatione certi(fima Gronovii. Co- 
dex unicus , & ex eo priores editi habent C. Li* 
cinius LucuUus , T, Romuleius. Sed vocem 7V. 
i. e. trihunus^ fxpe degeneraiTe in J. RomuUius 
certum eft. Exempla paflim in mfl*. Livii. No- 
men autem alterius triumviri , quem P. Man- 
tium fuiiTe probat Sigonius ex lib. 40 , 42 > a 
fibrariis refe^um eft , quum fine eo tres nomi- 
aatos viderent. 

Ah auguribus poatificiht^que, Yulgati poft Fro- 
beiiium omittunt copulam. 

C Scrihonius Curio. Addimt viilgati maximus: 
quam vocem hic temere adje^m docet Crevie* 
rius , & Curio co^nomen efle Scribonii , non 
titulum Sacerdotfi. Kam Curio maximus hoc tem- 

fore fuit C. Mamilius Yitulus , qiii lib. 27 , 
, dicitur primu$ ex pUbe creatiu Curio nuuu« 



dbyGoogle 



ly Its. XXXIII. 383 

mus : is autem demum mortuus narratur lib. 
41 , 21. Itaque vocem maximus poft Drakem« 
borchium e contextu ejecimus. 

Ludi PUbtU, Ita editi ante Gruterum , qui 
primus vulgaVtt btdi pUhis, Mox notat Dukerus 
^Livium non epulum fimpliciter , fed tpulum Jo* 
vu ludorum causd folere dicere» 

45. Hac quum jam . . . audirentur , majorts , 
quod ad Antiochum attinertt , maturanda magis* 
Ita vitios^ codex unicus & ex eo priores editi* 
Perizonius feliciflimlL conje^hira , quam fequi- 
mur, locum fic levi duarum vocum mutatione 
perfanavit : Atec quum tum . . . audirentur , ma" 
joT rts « quod ad Antiochum attineret , maturanda 
magis. 

Cur dectmeretur. Supple vel adde bellum, 
Et inertid operu, Non incommode Rubenius ^ 
& inertid fopiri , cui verbo opponitur excitari, 

46. Idem pro nihilo habuit. Lege cum Peri- 
zonio , is rem pro nihilo habuit. 

Adjecit aliud , quod ; bono publico. Ita ex a]> 
chetjpo ediri priores , pro , quo &c, 

Suo quoque anno. Gronovius fiio quteque anno* 

47« Repugnante Scipione Africano , quia pa» 
ram* Mallet Crevierius , qui parum &c. 

Calumniam in eum jurarent, Solebat accufator 
jurare calumniam , five de calumnia , hoc eft , 
jurejurando profiteri fe non calumnise nec ve- 
xandi causi accufationem fufcepifTe. 

48. Stepius patrue qudm fiiorum, Gronovius 
emendat , qudm fuos eventus miferatus. 

Quantum res & tempus patUhantur. Vulgo pa^ 
tichatur , invito codice & editis prioribus. 

Id quod ferum erat. Conjicit Gronovius , UL 
■quod quafitum drat.y nempe ab Annibale. 

Ut itt civitatc aUontm alias partcs fovpttiuu 



dbyGoogle 



^84 N o T M 

fiiHionihms. Crevierius yoceiii plena aut diJMSbL 
^eefle opinatur , ut fit , in civitate plena aut 
diftra^ fa£tionibus alxonim alias paites foven* 



49* Ntt ias dehert impum effe, Conjicit Cre> 
vierius , nec id debere impune effe , nempe An- * 
nibali & fociis ejus. 

QuoTMm legatoj, Ita Moguntinus & ex eo 
priores editi , pro vulgato , quoniam legatos^ 

IN LIBRUM TRIGESIMUM QUARTUM. 

£pitonie. Colonia piuns deduS^ funt, Ita plu* 
res fcripti & editi veteres , probatque Crevie- 
rius , pro vulgato colonitt pler^ue, 

Cap. z. Ne ■plu» Jemunciam auri haiertt. Ita 
plerique icripti & editi priores ,' recepitque Dra- 
kemborchius , pro vulgato pbis femuncid, 

Nam etiam e* oppidis • • . eonreniehant, Yul* 
go conyenerant, Priorem le^ionem xeAe Dra- 
kemborchius revocavit : nqn enira freqaentia 
mulienun in dies augebatur , quia «x eppidis 
cottvenerant , fed quod fubinde conveniehant, ■ 

3. Ah nullo genere non fummum perieulun efi, 
Vulgo non ttque fummum » fed vocem etque , in- 
fertam a Sigonio , ignorant fcripti & editi ve- 
teres. i 

Es foro prope & eoncionihus & comitiis im" i 
mifcerL Ita le&k Aldus , ex codice Mogontino. ' 
Vulgatum fubftituit Sigonius , & foro quoque ; 
fed nequaquam foro , multo minds concionibus 
^ comitiis fefe immifcuerant mulieres , quae 
cap. feq. dicimtur vix foro fe & concione abf- 
rinere. 

Quid enim nunc aliud . . • faciunt , ^uam ro- 
gationts^,^ • * fuadtntt Vulg^ ^udm ^ubd alia : 

" fed 



dbyGoogle 



IN LiB. XXXIV. 389 

Ted voc€$ qu6d aUa exfulant a mf. Verbum 
^uoqiie faciunt a mala manu profeaum cenfet 
IDukerus. 

^ifi nos ficerUis. Ita Modius ex Mogunti- 
»0 , pro vulgato facUtis aut facietis, 

3. ProcurreruTU in puhlicum , ^ vixforofe, 
S' concione ahfiinent , fumpfit ab optimo Mo- 
guntino Modius procurrerunt & ahftinent ^ pr» 
Vulgatis procurrant & ahfiineant, 

Ne luxurU fit. Ita fcripti & cditi veteres. 
Vulg6 editur , nec luxuria fit. 

5 . In quosjecit magis hoc ConfuL Vulg6 hac, Ce4 
invitis plerifque mff. & editis veteribus. 

Jam urhe capta a Gallis , quo redempta urhs 
efi ? Nempe aurum matrante. Ita ex Mogunti- 
no Modius & Dukerus , recepitque Drakem- 
borchius. In vulgata leAione , aurum qUo rfr. 
dfimpta urhs eft , nempe matronee &c. minus 
eft vehemens orator, ab interrogatione , qua 
6c ante & poft utitur , ad reftam orationcm 
tranfiens* 

Dijfimiles , inquls , cauft funt. Ita codex 
idem Moguntinus & alii plures , oratione ad 
ipfum converia , pro vulgato inquit. 

6. Ipfum indicavit umpus. Ita veteres editi 
ex plerifque codicibus, Quidam habent indicat , 
xiullus indicahity ut voluit Gronovius. 

7. Nifi excellentiores omatus. Ita fcripti " & 
editi ante Frobenium , qui vulgavit excellen» 
iiorem omatum. 

S. Viginti quinque navihus longis ( qninque 
fbciorum erant. ) Vulgo , quarum quinque focio^ 
rum erant : fed primam vocem ignorant co« 
<iices. 

10. Cehiberi . . . oceurrum. Dedimus occut" 
tcrunt , ex fcriptis & editis vctuftioribus. 
Tom. F. R 



dbyGoogle 



590 N o T M 

Ei Ofemfis targenti etntum VighuimiUU ^ 
iringentos triginta ocU>, Ita fcripti' & edid ante 
Gruterum , qui numeruiti centenarium omifit* 
Putavit fcil. hic fupplendam efle Tocem /m>s- 
do , quum fubintelligi potius debeat vox «o»- 
mum yel nummos, Livium enim loqui de figna* 
to argento verba praecedentia oftendunt. Ar- 
genti autem iignati non pondus , fed numerus 
indicari folet. Signati Ofcenfis nummos memo; 
rat Livius lib. 40 , 43. 

Proyincid fueccffori Q* Minueio oradittL Hic 
Tidetur lapfus efle memorii Livius. Helvius 
€nim ex Hifpania ulteriore decedebat , in qua 
fucceiTorem habuit Q. Fabium. Minucius autem 
fortitus erat Hifpaniam citeriorem, ipfo Livio 
tt^t lib. 53 , 26. 

II. Ja quihus unus flius ejus erat* Vulgati 
poft Frobenium omittunt vocem ejus. 

Nifi prxfidio Romanus miles effet, Tria. miU 
lia i^c, Ita ex codice Moguntino dedit Dra- 
kemborchius , pro vulgato , nifi frttfidium Ro' 
mani mififfent, Quina millia &e. 

Et quam mox dimicandum fit , in dies tx* 
fpecUt, Ita ex plerifque mC Jac. Gronovius 
emendavit vulgatum cum qua mox dimicandum 
fibi indies exJpeSet» 

Ne eadem , qwt Saguntini pajfi fint , patiaif 
tur, Ita Dukerus ex plerifque codicibus pro 
vulgato , paffi funu 

13. Tria nullia paffuum, Ita ex optimo co- 
dice Modius , pro vulgato milU pajfmtnu £x 
eodem codice dedimus infra conferetis manum, 
fx. mox opes exhaurire. Vulgo manus & haurire, 

14. NoSie medid. Hunc vocum ordinem fervant 
(cripti & editi -veteres. Yul^zti medid nocU. 

Et averfos in Jiojlem vcrterit* Hanc codicis 



a 



dbyGoogle 



Jtn Lts. XX XIV. 39f 

Moguntmi le^ionem cum Aldo prctulimus val* 
gatae verteritque in hoflem, 

15. HMid fane detraclator laudum fiiM*^^^ 
Yulgo ietre^tor , fed invitis fcriptis & ecU s 
antiqiuoribus. 

16. Ubi Jpem nifi in virtute haherent. Vifto- 
rius » Turnebus &c. exiftimant yocem nifi in- 
terdum habere vim duplicis negationis , & fur 
roi pro non. . • . nifi, Dubitat Gronovius , & 
in iis , quae allegantur , negandi particulam ex- 
cidiffe , aut fupplendam effe ex fenfu. 

Et ad devios montanos profe^urum etiam falso 
perlatum efl. Locus eft corruptus. Crevierius 
conjicit f & ad devios montanos etiam falsb per* 
Uta eft, 

17. Ne pojjitis rehellare, Poftremam vocem 
non efTe Livii , fed ex margine efTe exiftimat 
Gronoyius. 

1 8. Qu^ qui primi venerunt, Vulgati vene-^ 
rant , fed Moguntini codicis praevalet au^o- 
ritas. 

II. Provincue ejus. Superfluam vocem ejus 
delet Crevierius. Provincia nude & fine addi» 
tamento pofita fignificat regionem parentem Ro* 
manis. 

*ii. Senatusconfultum , quo hellum ... dc* 
cretwm erat, £0 non ipfum bellum decretum » 
fed Quintio permiiTum erat , ut faceret quae e 
republica cenferet effe. 

23. Implordtos auxilium • • . tulijfe opem ; non 
regatos , ultro . . . offerre auxilium» Vox ulti- 
ma fapit additamentum. Gronovio videtur fcrip- 
iiffe Livius , imploratos auxilium adversus Phi^ 
Uppum tulijfe ; opem non rogatos uUrb adversus 
tyrannum Nabin offerre ; indignatusque effet, 

In Athcnicnfcs • • • communem caujam prodcBm 

Rij 



dbyGoogle 



5$4 N O t M 

ies. Ita codices & edltio Romana prin€eps» 
Vulgo in AthenUnfes qui , . . prodcrent. 

Qui Philippo . . . objicere femper foliti fni* 
Vulgo foUti funt,, EmeAdavit ex pluribus vaS* 
Perizonius. 

a^. Hac vaniloquaui& . . • eMiitavit, Nempe 
Alexander. Ita habent fcripti & editi yeteres , 
pro yulgato , hac vaniloquentia, 

Ut nuferius a vohis fecipiatur, Vulgo a nohis , 
contra mentem dicentis* EmendaTit ex quatuot 
mfT. Drakemborchius. 

15. Ipfe copias adducias dh Etatia, Vulgo 
tduBas , fed invitis plerifque codicibus. 

i6. Sententia erat • . . inde potijfimum cr^ 
diundi hellum, Ita codex Moguntinus & veteres 
editi , pro vulgato ordiendi helli , vel ordien^ 
dum hellum, 

Per aliquot tetates, De annis non ita multis 
dicit : nam Cleomenes vix quadraginta annis 
ante haec tempora tyrannidem inierat. 

27. yere fuas hoftiumquc afiimami vires, Ita 
Moguntinus codex , idque Gronovius prsfert 
vulgato , vires fuas hoftiumque aftimantu 

28. Qwt minus infida ac trepida fitiffet. Vo* 
•es infida ac , infertas a Frobenio , quas ple- 
rique codices ignorant , delevimus. 

29. Miferat . . • traditurum fe urhem, Prifcam 
hanc le^onem , quam firmat codex Mogunti- 
nus , revocavit Drakemborchius , pro vulgata , 
traditurus urhem, 

PrafeBus Argis reliSus, Ita fcripti & editi 
plerique ante Gronovium , qui maluit Argis 
reliBis, 

30. CoUoqui cum imperatore Uceret, Ita con- 
fianter fcripti & editi aAte Gruterumy cujus 
^ft vulgatiun Uceatt 



dbyGoogle 



iN Lis. XXXIV. 393 

31. Pcrmijfo, ut . . , Jtu maUct, Particulam 
lu vacare , immo turbare monet Crevierius , 
ac proind^ effe refecandam. 

Nomtn tyranni & facU me premunt, Prono- 
men me , quod ejecit Gronovius , fervant editi 
priores, & codex Mogimtinus. 

Nihil comparare fingula necejfe ejl, Haud rec- 
te omittitur in vulgatis verbum efi , invitis 
fcriptis & editis veteribus. 

32. Cum Pelope rege. Nomen regis ejus , 
quocum focfetas vetus a Romanls fa^a eft , 
vitiatum effe oftendit Crevierius : nam Pelopem 
non poffe dici juftum & iegitimum regem » 
Lycurgi tyranni filium , quem Nabis interfe- 
ciffe dicitur , poftquam mortuo Machanida ty- 
ranno , ipfe tyrannidem invafit. Itaque aliquid 
peccafTe aut librariorum manum , aut ipfius 
Livii memoriam. 

Tamen ( fupple eos ) eum cetera liheravimus 
Gracia, Hanc priorum editorum leftionem re- 
vocavimus , quam fenfus poilulat , & flrmant 
plerique codices , in quibus fcribitur liberavi" 
mus. -Vulgo editur , tamen quum ceteram libe" 
raverimus Graciam. Sed refte obfervat Crevie- 
rius non hic Quintium argumentari a libertate 
toti Graeciae reddita , fed a iibertate Theffali& 
&c. conceffa. 

At enim ut jam ita fint hac, Ita codex 
Moguntinus 6c editi ante Gronovium , qui pri- 
mam vocem ejicit , abeffe teffatus a fuis mff. 

34. Bene vertat , inquit , quando ita placet , 
ohfideamus &c, £t infri in commeatus vohis 
nohifquc . • . expediendos, Hunc Vocum ordinem 
fervant codex Moguntinus & priores editi. 

3 5 . Perfugas & captivos, Male copulam omit« 
Huotvulgati poft Gruterum* 

R uj 



dbyGoogle 



594 N o T JE 

Vhens & CMJuges, Vocem h!c exciSSe 
cenfet Crevierius, legendamque hona » Ubtros 
& eonjuges. Appaf et enim ex cap. feq. juflum 
efle Nabin hona refiituere exfulibus. 

38. Conmd cppugnandum rntus, Ita fcripti 
& editi ante Gronoyium , qui dedit ofpu^ 
piandam, 

Simul terrefimm ae mavalium eopiamm, Al-> 
dus» invitis fcriptis 8c editis prioribus Tulga^r 
Yit fimul terrefiriumque t dv* 

39. Et prinut anguftia, Ita , ut voluit Cre- 
Tierius , fcripti & editi ante Frobenium , cpu 
primus dedit & primos anguftia. 

40. Quem Quintius primo afpematum, Volgo 
itfpemams, Veterum codicum & editorum lec- 
tionem reyocavit Drakemborchius f & qoidem 
participtum hujus verbi pafliv^ adhtbere Colet 
Livius. 

Quum ea , , , nihil profcerent, Gronovius mal- 
let profceret y nempe oratio. 

41. Et lateri adkarens tyrannis non fincerum 
gaudium pnebebat. Scripti & editi veteres pra?- 
ferunt tyranni, Correxit Perizooius. Recentio* 
rum cft tyrannus « & prstbebant, 

43. Legati Nahidis , . . vcnerunt : iis extra 
ttrbem. Ita ex Moguntino Modius. Alii codices 
praeferunt venerunt duo : extra urbem, Sed ex 
primis litteris voculae iis natum t^t numernm 
binarium re£^i judicat Drakemborchius. Duas 
urhanas eos legiones fcrihert, Ita codex unus 
Drakemborchii , ut voluit Gronovius , pro duas 
mrbanas eh legiones fcribere , quod aperte falfum 
cfH urhana enim illae legiones ad cuilodiam 
vrbis deftinabantur , ut nomen ipfum indicio eft* 
Yide infra cap. 56. 

44. Ludofyue magnos « qui uni voti ejfent^ 



dbyGoogle 



JN Lis. XXXIV. 35 j 

H!c non intelUgendi vldentur ludi , qui tini 
cum yere facro voti erant : fa^ fuerant jam pri* 
dem , ut conilat ex lib. 17 , 33. Sed ludi ma- 
gni , quos quinquennio ant^ voverat P. Sulpi- 
cius Galba Conful. Vide 3 1 » 9* Fort^ fcriptum 
fuit per compendium V."*' a. Unde faftum 
eft wiiy quum eflet quinquennio ante, 

Quos yoverat Publhis Sulpicius, Vulgo Ser» 
Sulpicius, Sed vide iib. 3 1 , 5 & 9. 

Q. PUminius , qui propter muba . . . fcchra 
Locris admiffa, Vide quae de eodem fcripfit LiviuS 
fupri Ub. 29 , 11. 

45. A^tT divifus eft t qui Campanorum fiurai, 
Non dicitur coionis his divifus fuiiTe ager Cam- 
panus , fed ager qui Campanorum fuerat. Hi 
autem tn Picentinis & Lucanis finltimis agros 
habere potuerunt. 

Et C, ^alonius. Nomen tertli triumviri dcs 
fideratur. 

Nuntiantm eft Nare amni lae fluxiffe. Vulg^ 
editur Interamna lac fluxifft. Correxit Jac. Gro- 
novius e veftigiis omntum ferme codicum , in 
quibus fcribitur Narrie , Nartc , Narre lac 
fiuxiffc. 

46. 0/cenfis quingenta quadraginta fupple 
niilia nummiim, vel nummos. Vide fupra ad 
cap. 10. 

Triplex equiti. Ante hsc verba videntur ex« 
cidifTe voces duplcx ccnturioni, 

Tcrtib vi fuhiere. Media Vox, quae Crevierio 
dirplicuit^, abeil ab omnibus fer^ fcriptis & 
editis veteribus. Hanc igitur expunximus. 

In koftes injcecrunt. Ita Aldus ex codice Mo- 
guntino , quae le^io obtinuit ufque ad Gro- 
novium , qui maluit jcccrunt, 

47. Nune fuga , nune viSoria fitit. Ita co- 

T iv 



dbyGoogle 



39^ N o T JB 

dices. Vulgati inverfo ordine , nmc vi^aria i 
nunc fuga fuit. 

50. Multuudinis corum argumentum fit. Vut 
go argumcntum cfL Codicem Moguntinum (e- 
quimur. 

52. P«r Epirum in Oricum venit, Praspafi* 
tionem in ignorant plerique codices , quan> , 
nonente Sigonio , delevimus. Sic fupra ducere 
Oricum jubet, 

Argenti . . • ducenta feptuaginta facii. Nume- 
rum argenti fa^i laborare menda exiftimat Cre- 
vieriut: nam ducenta feptuaginta parvum pon- 
dus efle , nimium forta(fe , (i addas miUia. 

Tetradrachma vocant : quatuor fere dcnario^ 
rum in fingulis efi pondus, Ita Budxus lib. de 
affe , & Gronovius ita Livium fcripfifle docet , 
nifi fecum & cum omnibus antiquis pugnare 
▼oluit. Gruterus Tetradrachmum vulgavit ^ ac 
deind^ trium fere denariorum, 

53. Cn. Manlius^ Q, jEUus, Ita re£le Si- 
gonius emendavit vulgatum, A, Manlius , P, 
JElius. Vide lib. 35 , 9. 

P, Sempronius Sophus, Alibi dicitur Tudita- 
nus : fed nihil vetat habuiffe eum duo cogno* 
inina. Locaverat idem cenfor, At quinque annis 
ant^ cenfor fuit quam conful. Livium hic , ut 
faepe ali4s parvis in rebus « dormitaiTe exiilimat 
Crevieritfs. 

54. i'. Scipio • . , ad confules fubrogandos 
venit, Ita ex Moguntino codice Modius , pro 
vulgato rediit, 

Libertatis ^qu^ minuend<t ejfe* Ita plerique 
CX editis principibus , pro vulgato aque , quod 
^dverbium parum hic aut neceffarium aut utile 
cffe judicat Cfevier. 

^6t PrafcHus is Pifis erau Vulgati proji«« 



i 



KjbyGoogle 



tK Lis. XXXtV. 397 

foeA omittunt , quod fervant Mog. & editi 
veteres. 

Ligurum decem milUa, Ita plures & integrio- 
res fcripti cum prifcis editis. Sigonius dedit 
quindecwu 

58. Vrbihus arceri . . . qua Seleucus partarc' 
liquerit, Notanda infignis anomaiia difcordan- 
^um generum. Haud ab(imiliter Salluflius earum 
rtrum , qutt prima mortales ducunt. £t Livius 
aliis in. iocis ab fimili anomalia non abftinuit* 

59. Ex duahus conditionihus , qua a Quin» 
tto dat^ funt» Immo lata. Et infra , aut pacis 
caufa confenfurum, Immo conceffurum, £t ita le- 
gendum cenfet Gronovius. 

60. Et decem miHia peditum, Copulam omit- 
tont vulgati , fervat codex Mogunt. 

61. Et in occulto coUoqui, Dixit fuperius » 
fiereta coUoquia ferere. Itaque lege cum Cre- 
vierio ^ & in. occulto coqui , i. e. parari , ftrui » 
fuod mox &c. 

Ad Confules & ad Senatum. Sic habet, ite- 
rata prspofitione , codex Mog. 

62. Legatos & ipfe Romam mittit. Ita co- 
dices inter quos Moguntinus , pro vulgato 
mifit. 

Sed ne diu quidem eos poffediffe. Ratio gram- 
maticae poftulat , ut legatur , fed nc diu quidem 
fe poffediffe, non eos. 

IN LIBRUM TRIGESIMUM QUINTUM. 

Epitome. Ah JEtolis & ab AUxamene. Sic 
iterata prxpoiitione mfl*. 

Cap. I. Qu^m quod acceperat Gronovio vi- 
detur delenda vox media. Si vi fiidiffet. Mediim 
vocem nec fcripti nec editi veteres agnofcvint ; 
l^nc igitur deleviiQvis* 

K Y 



dbyGoogle 



\ 



398 N O T M 

2. EUgent ftx millia & qumgentas pediuii 
Hanc Moguntini codicis le^ionem , quam AI- 
dus adoptavit , revocavit Drakemborchius. Vul- 
gata le^io , eligeret tria millia. & ducentos pe^ 
ditcs , nullo codice nititur, & aperte mendo* 
fa ea. 

3. Pi/as jam quadragjbua millia hominum • • • 
chrcumfedehant, Vulgo editur quadraginta miUi- 
hts, Correxit Jac. Gronovius , & recepit Dra- 
lcemborchius. Idem infra ex codice Moguntino 
^edit , die , quem dixerat , pro cdixerat, 

Milie p^ttum ah oppido . . . moviffent cafira, 
Ita ex codice Moguntino Aldus , vulgo 110« 
phis paffuum tribus TiuUihus, 

Fere quingentos paffus, Vulgo firmi ndlU 
paffus. Correxit Aldus ez Mog. codice i & 
recepit Drakemborchius. 

5. Siniflra fociotum equieum ala, Hic de fo- 
lis focioram peditibus agitur : itaque mal^ ad* 
ctitam vocem equitum expunxit Lipfius. 

Tum redintegrata efi pugna, Quum & recens 
miles . • . fucceffiffet , & finifira ala, Ita locum 
exhibent & diHinguunt fcrijpti & editi veteres. 

Dum perturbatos viderent, Vulg^ turhatjks, Si 
refiitui ordines fiffent, Vulgo fiviffent, Utrumque 
ex mflT. reftituit Drakemborchius. 

7. Et qubd quum multis &c. vocem quhd ad-^ 
didimus ex codice Moguntino. £x eodem pau- 
16 poft dedimus , x^jvts eoercendi pro vulgato 
eemendi, 

8. Quum lutc gerehaniur, Hanc cddicis Mo<- 
guntini le^lionem praeferendam duximus vui- 
gatae dum hae agereritur* 

Aut argueret cordm, Addita vocul^ legendum 
cenfet Crevierias, ^ kut arguerdt cotiit^ Att^ 
fi quid vmi &c* 



dbyGoogle 



jj\r LiB. XXXV. 399 

In arhm inveki» Praepofitionem ignorat opti« 
tous Moguntinus. 

9» Ccnfa funt civium capita centum &c, Nu« 
meri rufpe^li Pighio , qui fufpicatur Livium 
fcripiiiTe ducenta. Id videntur fuadere numeri 
ejus luftri , cujus proxim^ prxceflit mentio fu- 
pril lib. 29 , 87. Et luftri fequentis infra 3S, 36*' 

10. Major gloria in Scipione , & qub major^ 
eo pr»pior invidiam. Ita ex Mog. & aliis miT* 
dedit Drakemborchius , ut voluit Crevierius « 
pro vulgato , major gloria Scipionis, d* • . . pro^ 
pior invidia» 

Panicipe adminijhrati helli, Vulgati poft Fro- 
benium adnUniftrandi , fed invitis fcriptis 8c 
editis veteribus , ex quibus paulo pofl dedi- 
snus ducebat > pro vulgato deducehat. 

1 1. Inter nudias ftationes hoftium. Ita ex Mo- 
guntino Modius , probatque Gronovius. Vul- 
^o per medias, 

12. Nec propter Gythium, Gronovio mediam 
Vocem delenti affentitur Crevierius. 

13. Et ad tyrannum legatos miferunt, Tol» 
le otiofam & mal^ inculcatam vocem ultimam ^ 
^uae eadem reperitur in fine totius periodi. 

Indc Pergamum , , , efcendcrunt, Ita Grono- 
vii ex mff. quorum tamen nonnulli mendos^. 
icribunt defcenderunt. 

14. Quodque ultimas oras. Abeft a codice 
Moguntino vox ultima , quam ex gloffa inter- 
pretis additam expunxit Drakemborchius. 

16. Et aliud Antiocho juris ftatuiftis. Immo 
ftatuitis , ut volunt Jac. Gronovius & Crevie- 
rius. ^ ^ . 

Jus poft tot fecula • . . faciet, Ita fcripti & 
cditi priores Grutero , a quo eft vulgat^un 
faeit. 

Tvj 



dbyGoogle 



400 tf O T M 

17. Ejl mqmA uuftus mifctnt, Ita ex Mog. codw 
ce Modius , pro ▼ulgato , gtfua iniquis mijccntes». 

AUms fipcrhiam pojiulatorum incrcparc, Vo« 
cem mlLu non efle LiTii re^ judicat Crerie- 
tius , immiffam ab iis , qui non viderunt ita 
cokaerere orationera , alias alio fcrocius • • . • 
fmpahiam pofimlatomm incrcparc, 

RomuMis dc duabus cifitatihus agL PrsmittiC 
CronoTius praepofitionem a Ronumis, Mox pro 
& alias mallet Crevierius fid alias, 

19. Uoc mu patrid mud cxpulit, Vuigati poft 
Gniterum cxudit. Emendavit CreTierius , prif- 
ca ledione revocata. 

Aliam matcriam crcfccndi cx mc qumrant» Vul* 
{ati fuam cx mu quarant. Inferta voce , quam 
plerique codices & editi plures ignorant. 

20. Etcquitcs oSingentos, Vulgati poft Gra^ 
tertun nongtntos , invitis fcriptis & editis prio- 
zibus. 

Ex codcm excrcitu. Addunt vulgati pedites Tel 
jteditmm , quam vocem omittunt codices. 

Et confulibus imperatum ^ ut ei . , » darcnt* 
Ita codices & editi ante Gruterum , qui vulga-^ 
/it , & confuli impcratum , ut ei » . , daret, 

21. Terram pbuffe, Ita plerique codices cum 
cditis veteribus , & fic interdum Livius. Fro-^. 
benius primus dedit tcrrd pluijfe, 

Infefiiorc , quam priore impetu, Dukenxs mal- 
let infefiiore , quamprius^ impetu, Vide fupra c. 9* 

22. Quem & Acfuei le^ati nuntiahant, Gni- 
terus , invitis fcriptis & editis prioribus , vul- 
gavit annuntiahant, 

Oppida duo Hijparuirum, Mediam vocem omi- 
fe Gronovius , incertura , an dedita opera. Vef^ 
celiam Holoncmque , nomina parum nota. 

fafva mhf crat, fed Iqcq munitQ, It« fcripti 



dbyGoogle 



ti^ Ijs. XXXV. 40t 

& editi veteres , pro fed loco munita, 

23. Ad tutndos fociorum animos , immo ad 
£enendos , ut viris do£tis placuit , de qua emen^ 
^«itxone minim^ dubitandum videtur. 

Et ut cum imperio ejfct. Voculam ut omifit 
Klodius , quam fervant fcripti & editi priores. 
At eamdem voculam fupri » ut indk, melius 
abfuturam cenfet Crevierius. 

Militum ad duodccim millia, Addunt vulgati 
pcditts , quam vocem , volentibus fcriptis & edic 
tis veteribus delevimus. 

24. Additur ci dc plehe collega. Ita Mog. 6c 
plures alii codices , pro vulgato additus. 

25. Bene comparatum apud AEtolos. Immo 
^pud Acfucos ejfe , ut emendat Gronovius. Quid 
enim prxtori Achaeorum cum ^tolis , ut eo« 
xum inftituta fibi fequenda elTe- exiftimet ? 

26. Nec antc/ugx finem ^ quam Patras vcn^ 
gum cfi , fccit. Ita codices Viftorinus & Lova- 
Siieniis pro vulgato vcntum fit , quod fane Gro* 
fiovio difplicuit. 

ay. Ad PUias. Nomen corruptum. MeurAus 
reponit ad Baas. Certe Bxas , Acrias » Leu« 
cas y vicinas fiiifle difcimus ex Polybio iib. 5» 

Cafas cx arundinc tcxtas. Ita Mog. codex pro 
ax arundinihus. 

Et maximh a partc auxiliorum. Lege cum 
Oronovio & maximd parte auxiliorum» 

28. Ex eodcm rivo utrimque • . • aquati funt* 
Ita Aldus ex Mog. At priores editi cum ple- 
rifque mff. utriquc praeferunt. 

^9. TcUmnafius Cretenfis. Nomen , corrup- 
tum in vulgatis , reftituit ex Polybio Valefius , 
tt. eodem ducunt plures mff. 

Ad Eurotam amnem . . . progrcdi, Ita AlduS 
t% Mog* prg Yulgato profcdtrct 



dbyGoogle 



401 N T M 

SimalitiMm untatunu. Ita codices optiim 9c 
editi anti Aidum , qoi dedit tentaturos, Vox de 
Philopoemene » non de Achcis accipi debet. 

30. 2n €aftrd impttum fkciunt mc diripiunu 
Duas voces poftremas , additas quidem ex Mo« 
guntino, fed quas ceteri codices & reteres 
editi non agnofcunt, delevit, monente Gro-i 
novio , Crevierius. 

3 1 . Fremitus variantis multitudinis fuit far» 
tim affenfum « partim indipiationem, Ita ex opd* 
mis & long^ pluribus mff. dedit , moneate Gro- 
novio , Drakemborchius , pro vulgato partim af» 
fentientium « parttm indignantium. Duae voces tfA 
finfum & Mi£^iM££0/i«flipendentaverbo vananas 

a^ve fumpto. 

3 2. Ante omnia . . . tantum advehi auri, £f{ 
id a codice Mog. & ex eo editis ante Grono- 
Tium , qui revocavit prifcam leAionem ad onuua* 

34. Ut qu4tqut de Antiocho, Locus £ra£bis, 
cujus tamen fenfum fic indicat Crevierius » 
^toli, ne tamquam omnia reponentes in An- 
tiocho , nihil per fe ipfi moti , & fedentes 
compreflis , ut aiunt , manibus, exfpe^re ad« 
Tentum Regis viderentur , coneiUum &c. 

Revoeari ju9tiant, Ita Sigonii iiber vetus , 
6c plures alii codices » idque Crevierius pras* 
fert vuigato revocare. 

35. Ponere, i. e. Redinare, demlttere Atf/?i<* 
juhet , ne , fi ere^ae effent , confpe^m fui 
interciperent equitibus , quos fe intueri jube» 
bat. Utrum ponere hafias eo fenfu dici pointj 
dubitat Crevierius. Vid. lib. 33 , 8. 

36. Et fpeclatorum turha ex . , , ultonhus efi 
faHa, Gruterus , invitis fcriptis & editis prio- 
nbus, omifit verbum efi. Quo omiflb , Jac, 
Gronovius delebat copulam , ot hsrc per ap* 
f>ofitionem di^ intelligerentur. 




dbyGoogle 



ttf LtB. XXXV, 40) 

Fnqutntts inik rtenti in armis ^t&li , fupple 
fiiifftnt, Ita Mog. & ceteri codices ; & prio* 
res editi eddem alludunt. Gronovius cx conjec* 
tura*TuIgaviti fnquentihtu indi rtttntis in «r- 
mis JEtolis, 

40. ConfuUhus dtfignatis • . • Cokfult* in prom 
9inciAs profeHi funt, Notat Crevierius haec con- 
ciliari non podfe cum iis » quae fupri capp. 
22 9 & 14. narravit Livius , qui videtur hoc 
loco argui poiTe indiiigentix. 

Ex Stnatutconfulto, Prxpoiitionem mali omi* 
£t Gruterus, quem vulgati fecuti funt. 

41. Inttr lignarios, Loci nomen tffe putat 
Crevierius , fic di^i a itgnarijs opiiicibus , e»* 
dem forma , qulL lib. 1,8. Inter duos lutos» 

4.%, Quas nequt vi txpugnare ad tam ditm po^ 
Strat. Mallemus cum Crevierio pqfuerat, 

43. Phalara . . . procejferat, Recentiores mal^ 
lioc loco habent Phaleram ^ alibi femper Pha^ 
iara^ quod verum eft nomen. 

45. Nt heUare neceffe fit, Sic Aldus ex co- 
dice Mog. « quod videtur melius vulgato , nt 
htlUrmt, £t c. 47. vanum inceptum pro inant* 

46. Neque vindice lihertatis ullo tgtre, lu 
fcripti & editi veteres , pro vulgato indigtrt, 
quod primus recepit Aldus* 

47. Placuit Aehaos & Amynandrum , . . /<»• 
iare, £x iis qus fequuntur probat Perizonius 
•xcidifle hic vocem Baotos, 

49. Nam qudd optimum effe dicant, Ita fcrip* 
fi & editi veteres , pro recentiorum dicunt, 

51. Eos ceeidit, !n voce eos latere mendunt 
fufpicatur Crcvierius, & Livium voluiffe exift» 
tisnat numerum eorum exprimere , qui caeii fuii% 

F r N I s. 



dbyGoogle 



IND EX RERUM 

MEMORABILIUM, 

Qm€ M lihu Lhu XXXL-^XXXV conuanuar. 
A 

xILbtdus, HellcfpoDd urbs , XXXII. 33. 
XXXIIl. 30. Oppagnata a Pbilippo , XXXI. 14, 
& 16. Abydeni in rabiem verli fefe per om- 
nes vias lethi interficinnt, 17» 18. 

Academia, gymnafium Atbenis, XXXI. 24. 

Acantbus , wbs vi capitnr ac diripimr , XXXI. 4f. 

Acaroanes ob duos juvenes in Cereris loids ab 
Atbeoienfibus interfedos Atticam depopttlaDfur, 

XXXI. 14. Refpuunt focietatem Rom. XXX/U. 
16. In deditionem populi Romani vemunt , 17. 

Acaroania inter ^tollam atque Epirum po&ta , 
XXXIU. 17. 

Acbaeorom concilium Argis , nbi de bello confaK 
tant adversus Nabin , XXXI. 25. Achai pepi- 
cerunt fe quotanois iuraturos in verba Piiilippi, 

XXXII. 5. lis qusdam urbes redduotar, Hid^ 
£os a focietate Philippi abducere coDator T. 
Quintius Conful , 19. Fot> longam & aacipitem 
deliberationem Romanis fe adjuneuot 10 ^fiq^» 
Proelio fundunt Androftfienem XXXIIl. 14. Oni- 
nem eornm oram vaftnnt copix PbiHppi , ihid, 
lis fuai redduntur urbes , 34. Et Acrocorinthas 
tradttur , XXXIV. 50. Bellam adversus Nabio 

• decerount , XXXV. 25. Eos tentat Antiocbus , 47. 

Achsi Pbtbiotae tiberi efle mbentur , XXXIII. 31. 

AcboIIa, XXXlll. 48* 

Achortae opp. XXXII. 13. 

Acies Romanai , XXXIII. 8. Macedonum , i8» 

* Rhodiorum , ihid, 

C, Acilius, Tribwos plebis, XXXll. 29, 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 40^ 

IW. Acilius Glabrio, duumvir ricrorum , XXXI. 
50. Prattor, XXXllI. 24. Sonitur jurifdiftionem 
inter civcs & peregrinos , a6. Servos vincit in 
Etruria, 36. Ambit confulatum , XXXV. 10. 
Acraephia , oppidum , XXXIIt. 29. 
Acraea Juno , XXXII. 23. 
Acrocorinthus , XXXUI. 31. 
-ffdes albacapuae, XXXII. 9. ApoUinis, XXXIV. 
45. Bellonac, XXXI. 47. Fauni , XXXIV. 53. 
Feronia , XXXIII. 26. Fortunae , XXXIII. 27. 
Fortunae Priraigeniae, XXXIV. 53. Herculis , 
XXXII. 9. Jovis Formiis , XXXII. 1. Lanuvil , 
XXXII. 9. Oftiac, XXXII. i. Jovis capitoli- 
ni , XXXII. I. XXXV. 41- Junonis fofpitae , 
XXXIV. 53. Matris, XXXV. 9. Matris matu- 
ta. XXXIU. 27. Mincrvae , XXXV. 36. San- 
d, XXXIV. 43. Summani , XXXII. 29. Vul- 
cani, XXXII. 29. 
^dicula Viftoriat virginis , XXXV. 9. 
^geleos uits opprimitur ab Attalo , XXXI. 46. 
^gina infula, XXXI. 14. 
^£ginium oppidum , XXXII. i jr. 
^gypto imminent Philippus Macedoniae, & An- 

tiochus Syrise reges , XXXI. 14. 
P. iClius Paetus, decemviragro dividundo, XXXF. 
4. triumvir rebus coloniae Narnienfis ordinan- 
dis, XXXII. 2. Cenfor 7. 
Q. i£lius Tubero , tribunus plebis fcrt ad plebem 
de duabus coloniis Latinis deducendis , XXXIV. 
53. Triumvir, XXXV. 9. 
S. ^lius Paetus , aedilis curulis, XXXI. yo. triiim- 
vir rebus colonix Narnienfis ordinandis , XXXIL 
a. Conful , 7. in Capitolio fenatum habet , 8. 
proficifcitur in Galllam , 9. nihil memorabile 
gerit, 26. Cenfor, XXXIV. 44, XXXV. 9. 
L. iCmilius Paulus , triumvir coloniae deducendae , 
XXXIV. 45. itdilis , XXXV. 10. Prator , 24. 
JVI. i¥lmilius Lepidus , Legatus ad Ptolemaeuni , 
XXXI. 2. ferociter cum Phirppo agit , 18. 
Pontifex , XXXII, 7. iEdiUs , XXXV. io. Pr«. 
tor, 24. 



dbyGoogle 



'406 INDEX RERUM. 

^efidemQs pymaeas, prsfe£tus prsfidii Acbxo- 
ramArgls, 5CXXII. 14. 

JEjBm oppiduffl « XXXI. 16. proditione capitor 
a PhilippO • ibid, 

^ei, XXXI. 31. 

^olis, XXXIII. 38. 

^ninodium aatomnale , XXXI. 47. 

^aioodiam vernam, XXXIIL 3. 

^ropas moDS, XXXII. $^ 

JExoVk , ad eos legatos mittit Philippas , ne ad- 
venta Romanoram fidem matent, XXXI. i8. 
cam Atbamaribas bellum infenint Pbilippo , & 
ab eo csduntar , 41. deferant caftra, & in JEx(h 
liam fagicnt, 41. eoram javentas in iSgyptum 
aveda , 43. ^toloram legatoram cnm Attalo 
& Romanis colloqaium, 46. 

^tolorom concilium Heradeam indiSam, XXXIII. 
). ab eoram eciaitibttsregii fugantar,6. eoram 
eqaes in Grscia eft long^ optimus , pedite in- 
ter finittmos vincuntur, 7. eoram qucrels,in- 
fatiabilis aviditas prsds , & arrogantia, 11. in- 
ter eos & Quintium de Thebis Pbtiiioticis dif- 
ceptatio , 13. pacis cum Philippo leges non 
approbantt 31, 35. i^tolorum anhni cur alie^ 
nati a focietate Romana , 40. invebnntur in Atbe- 
nienfes, & Romanos inOmulaQt fraudis , XXXIV. 

Concitant reges ad bellum Romanum , XXXV. 
II. decretum faciunt, quo arcelTatur Antlochas 
ad liberandam Grsciam, 33. occupant Deme- 
triadem urbem , 34. Nabin internciunt, 3f. 
csduntur a Lacedsmociis , 36. Chalcidem op- 
pugnare tentant , 37. Antiochum appellant im- 
peratorem ,45. ^toloram nrincipum cum Cbal- 
cidenGbus colloquium , 46. tentant focios Ro« 
manorum, 47. 

'^toligens inqufeta, XXXI. aS.vaniifima & ia« 
gratiflima , XXXVI. 17. 

^toli umbilicum Grscis incolunt, XXXV. 18. 

Agri aifignati prlvatls pro pecunia XXXI. 15. 



dbyGoogle 



JNDEX RERUM. Atyf 

agris donati tnilites Sc!picnis , XXXI. 4. 4^ 
Ager facer Apoliinis , XX.XII. 40. 
Agefinibrotus praeeft ciaffi Rbodiorum , XXXI. 46. 

XXXII. 16. 31, 
AgeGpolis , princeps exfulum LacedsmoQiorum , 

Agmen ouadratum , XXXI. 37. 
Agr«i, ^tolis populus , XXXII. 34. 
Aerianes, XXXllI. 18. 
Ais , divifus focialis exercitns . XXXI. 21. 
Alabanda , oppidum , XXXIII. i8. 
Alarii equites , XXXV. y. 
Albanus mons , in eo triumpbamm , XXXUI. 23» 
Albx sdes Capus , XXXII. 9. 
Alexamenus , princeps ^tolorum , )CXXV. ^4« 
Nabin occidit , 55. obtruncatur a Laceds- 

moniis, 36. 
Alexander , magifter. equitum apud Epirotas , 

XXXII, io« 
Alexander priaceps ^toloram , ejufque oratio tn 

Philippum , XXXIl. 33. Romanos infimulat frau- 

dis, XXXIV. 23. 
Alexander Meffalopolitanus , fe oriundum a ma- 

gno Alexandro fert , XXXV. 47. 
Alexander Acarnan , XXXV. 18. e)us oratio , ih. 
Aiexandria Troas , XXXV, 42. 
Alopecennofum oppidum recipit Philippus , XXXI. 

16. 
Amarynthidis Dians facrum anniverfarium Ere- 

trias , XXXV. 38. 
Ambracius fmus , XXXII. 14. 
Ambryfos, urbs, XXXIl. 18. 
Amiicar Poenus, dux Gallorum invadit Placen- 

tiam , XXXI. 10. exlilio multatur a Carthagi- 

nienfibus, & bona e)us publicantur, 19. carlit 

!n proclio ad Cremonam ,21. alii captum in 

proelio ad Mincium amnem tradunt , xXXII. 

30. & ante currunv triumphantis Confulis duc- 

tum fuiflc , XXXIII. 23. 
Amphilochiaregio olim iCtolorum faerat«XXXIL34« 



dbyGoogle 



;|08 INDEX RERUMi 

Amydat , XXXIV. 28. 

Amynander Athamanum rex , venit in caftra Ro^ 
manorum , iifaue anxilia promitdt , XXXI. 2% 
Phecam oppidum capit & Gomphos * atque 
Theflaliam populatur, XXXII. 14. cum Atba- 
manum peditum ducentis & mille fe iuneit Quin- 
tio Confuli , XXXllI. 3. tenet caftelia, quat 
per belli tempus Philippo ademerat, 34. eum 
tentat Antiochus , XXXV. 47. 

Androcles , prioceps Acamanum , XXXIII. 16. 

Androfthenes , dux prafidii Macedonici Corindium 
defendit adversds Romanos & Achxos , XXXII. 
23. csdirar ad Corinthum, XXXllI. 14* eJQS 
imprudentia, if. 

Andrus, infnhi,XXXI. 15. capta a RomaDi$4^ 

Anemurium , promontorium Cilicise , XXXUI. 20. 

Anges , oppiduQi , XXXII. 13. 

Annibal nuntios & htteras ad Antiocbum mifilTe 
inGmulatur, XXXIII. 45. prstor judicum po- 
tentiam , gravem libertati , minuit. 46. ve^ga- 
lium publicorum rationes cum fiae & pruden- 
tia adminiftrat & corrigit , ihid, & 47. Romani 
Carthagine Annibalem accufant, ibid, aufugit 
ad regem Antiochum , 48. 49. quem ad bei- 
lum concitat , XXXIV. 60. concitare conatiir 
Poenos , 61. elus cum P. Villio , & P. Scipione 
Africano colloquium » XXXV. 14. propter 
colloquia cum Villio fufpedus , fb apud Antio- 
chum oratione purgat, 19. 

Antefixa fiflilia deorum Romanorum , XXXIV. 4* 

Antigonia Epiri , XXXII. 5. 

Antiochia, XXXIII. 19. 

Antiochus macnms , rex Syrls , foedus icit cum 
Philippo XXXI. 14. bellum , tranQtumqoe in 
EuroDam molitur, XXXIII. 13. omnes civita- 
tes Ptolemxi in Coelefyria in fuam poteHatem 
redigit, 19. Legati Rhodiorum ad eum , 10. 
& Romanorum, 35. hibernat EpheG, & ejns 
res gefts in Afia , 3S. Comelius legatiis miiriis 
ab Senatu, ad dirimenda inter Antlocbum & 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 40^ 

Ptolemsaum certamina , 30. regis refponfum , 
40. redit in Afiam Antiochus , patiturque nau« 
fragium , 41. ab eo bellum imminere Roma* 
m decem legati nuntiant, 44. ad eum fugit 
Annibal , 49. 

Molitur bellum adversds Romanos , XXXV. ij« 
ejus cum Villio legato difceptatio , ij. trajicit 
Hellefpontum , 23. venit Demetriadem , arcef- 
fitus ao ^tolis » 43. ejus in concilio ^tolo- 
rum oratio , 44. imperator appellatur ab i£to- 
lis, 45. tentat Romanorum focios , 47. ei por- 
tas aperiunt Chalcidenfes > Salganeam & cailel- 
lum ad Euripum capit, 51. 

Antipatria urbs capitiv a Romanis, XXXI. 27. 

Antiphilus , prstor Boeotorura , XXXIII. i. 

Aous amnis, XXXII. 5.13. XXXIII. 4. 

Apamea urbs, XXXV. ly. 

Apamia , filia Alexandri Megalopolitani, XXXV, 47; 

Apelaurus Styrophalia: terrac locus , XXXIII. 14« 

AphrodiQas , caftellum Cilicia , XXXIII. ao. 

Apocleti, fanftius iEtolorum confillum , XXXV. 

. 34. 46. 

Apodeota, XXXIl. 34. 

Apollinisin atde fenatus datus, XXXIV. 43« agw 
facer redimitur Sicyone ab Attalo , XXXII. 40« 
ades Velitris, XXXII. i. 

Apollodorum , audorem defe£lionis ab Romanis * 
Athenienfes in exfilium ejiciunt, XXXV. jo« 

Appolloniata trecenti jungunt fe Quintio, XXXIII. 3. 

Apfus , flumen , XXXI. 27. 

L. Apuftius, legatus P. Sulpicii confujis popula- 
tur extrema macedonia , oc Antipatriam aliaque 
oppida capit , XXXI. 27. 

L. Apuftius Fullo , adilis plebis. XXXI. 4 . prae- 
tor, XXXlll. 24. fortitur urbanam jurifdiaio- 
nem , 26. Colonix Latinae in ThurinuTn agrum 
deducendae triumvir , XXXIV. 53. XXXV. 9« 

Ara Martis in campo , XXXV« lOt 

Aradii populi^XXXV. 4^* 



dbyGoogle 



4XO INDEX RERUM; 

Arcadam concilium, XXXIL 5. 

Archelaiis , prlnceps Acaroanum , XXXIII. i5« 

Archidamus , dux i£toIoram , cocit Philippiim ob« 
fidionem Thaumacoram urbis folvere , XXXIL 
4. legatus' mittimr ad Achxorom conciliam « 
XXXV. 48. cjus iBfijtattia. iUd, 

Arcbippos, dux Argivus, expellit prs&Gdiani Na- 
bidis ex urbe Argis , XXXIV, 40. 

Ardues , filius Antiochi , XXXIIL 19, 

Arei , XXXIII. iS. 

Argens, oppldum, XXXII. 14« 

Argentum bigatum , XXXIII. 15 , 37. &&um H 
infeftum, XXXIV. 51. Ofcenfe, XXXIV. 10. 

Argentarise & fe^rarise in Hifpania a Catone cos. 
mttituta , XXXIV. 21. 

Ar:g;i , nobilitati morte Pyrrhi , XXXI. 7. con- 
cilium Achsorum Argis , 2;. Argi produntur 
Philodi, XXXU. 25. Argi a Philippo traduii* 
tur Nabidi , ^. fpoliantur ab uxore Nabidis » 
40. Argi duas arces habent, XXXiV. 15. Ar- 
gis celebrata Nemea , 41. iis rettituitar tiber- 
tas , ibid, 

Argivi oriundos ab fe reges Macedonum credunt» 
XXXIL 21. abeunt ex concilio Acbsorum, 
ihid, primo comitiorom die folent prs&tores 
proDuntiare Jovem , ApoIIinem , Herculem , 2^« 

Anes, XXXL 46. XXXII. 23. 

Ariftaenus , practor Achatorum , XXXII. 19. e]uf- 
que ad Achacos oratio, 20, 21. fuadet Boeotls 
ut fe Romanis adjungant , XXXIII. 2. caQigat 
iEtoIorom vaniloquentiam , XXXIV. 24. oc- 
currit Quintio cof. cum decem millibus Achso» 
rom, & equitibus mille, 25. 

Aritto Tyrius mittitnr ab Annibale Carthaginem , 
ad concitandum Poenos ad bellum, aXXIV» 
6x. deprehenditur & aufitgit, ihid. 

Afnaus mons , XXXIL y. 

Attragos cattellum , XXXIIL iS. 

Afyla- apud Graecos, XXXV. 51« 

Atalanta, infula, XXXV, 57» 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 41% 

Athacus , urbs , XXXI. 34. 

Atbamanes , XXXI. 28. inferunt cnm iCtoIis bel- 
lum Philippo» qui eos csdit , 41. fiigiunt in 
iEtoliam ,41. populantur Theffaliaili , XXXII. 14, 

AthenieDfes implorant auxilium a Romanis , XXXI. 
5, caufa belli inter Athenienfes & Phiiippum» 
14. Philippus adversds Athenas ducit exercitum, 
24« omnia vaftat , ihi<U & 26. omnes Philippi 
ftatu£ Atbenis delentur, 44. 

Athenis oratio plurimCim valet , favore multita» 
dinis. XXXr. 24. 

Athenienfes litteris verbifquefolis valent, XXXI. 44. 

Athenagoras, prsefeftus Philippi , XXXI. 27, 3^. 
adontur Dardanos , 43. in Chaoniam ad occu- 
pandas fauces mittitur , XXXII. 5. repellit Ro- 
manos, XXXHL 7. 

A. Atilius Serranus praetor , XXXV. 10. praefi- 
cimr clafii , 20. mitdtur contra Nabidem , 22« 

C. Atilius Serranus , aedilis curuiis, XXXIV, ^j^ 

L. Atilius , praetor , XXXII* 27. 

C. Atinius , tribunus milimm guartae legionis i 
fignum ademptum fignifero lacit in hoftes , 

xkxiv. 46. 

C. AtiniusLabeo • tribunus plebis XXXIII. 22 , 
13. praetor , 42. 

M. Atmius, praefeftus focIAm , occidimr a Boiis« 
XXXIV. 47. 

Atrax oppidum , decem ferm^ milfia ab Larifla « 
obfidetur a Romanis , XXXII. ly. qui re ia- 
feai abeunt, 17 , 18. vidt & XXXIIL 4. 

Attalus , rex Afiaj , venit Pirateum rcnovandat cum 
Athcnienfibus focietatis caufS, XXXI. 14. allo- 
quiturpopuIumfcripto,i5. honores eiabAthe- 
nienQbus decred, ihid. cum Romanis Oreum 
oppuenat & capit , 46. opprimit ^geleon , i*. 
e)us legati monent fenamm fines regni fui vaf* 
tari ab Amiocho , XXXII* 8. in concilio Boeo- 
torum primus verba facit, &loquens concidit, 
XXXIIl, 2. Pergamum adveto moritur ; eju»^ 
laudes, %u 



dbyGoogle 



;»« 1NDE.X RERUM. 

Attalos Eumenis frater , nuntiat fenatui AntTo^* 

chum cum exercitu Hellefpontum traiecifTe , 

XXXV. 23. 
Attalis tribus Athenis, XXXI. i^. 
Attica terra, XXXL 14. devaftatur, ihid^ mar- 

moris copi^ & ingeniis artificum eximi^ cxor« 

nata, 26. 
AqUs oppidum, XXXV. 37, 50. 
C. Aurekus Cotta , cof. XXXI. 4. Italiam pro^ 

vinciam obtinet , 6. viit & 47. 
L. Anrelios , qusftor lu-banus , cum Sacerdotlbas 

de tributo folvendo certat , XXXIIL 42. 

B 

Cn.OjLBius Tamphilus, defignamr pmtor i 
quum sdilis plebeius efTet , XXXI. 49 r ^o, 
frxtor, temere ingreditur Galloram Iniubrium 
bnes , XXXII. 7. a confule L. Lentulo probris 
incre^itus provinciSi excedere jubetur, ibid^ 

M. Baebius Tamphilus , triumvir coloniae deducen- 
d«, XXXIV.45. prafctor, XXXV. 10. iubetur 
tranGre in Epirum, x^. 

Q. Bsbius , trib. plebis , XXXL 6. 

Barbofthenes mons , XXXV. 17 , ^o. 

Bardo , urfos Hifpanis» XXXIIL it. 

Bargyliae oppidum. XXXIL 33, XXXULiS, 39. 

Bato , Longari 6lius, deficit ad Romanos^XXXi. aS« 

Bellonx in sde Senatus datus , XXXI. 47« 
XXXIIL ai. 

Bergiftanorum civitas a Catonefubafla , XXXIV. i6« 

Bcfalides , imperator Hifpanus , XXXIII. 44. 

Bevus flumen , XXXI. 33. 

Bianor princeps Acarnanum, XXXIII. i6* 

Bfeatum argentum, XXXIII. 23. 

Biliftac^es , re^iihis Ilergetum auxilium petit a Ro- 
manis, XXXIV. n. 

Boebe palus , XXXI. 41. 

Boeotia , XXXIIL i. 

Boeoti junguntfocletatemcum RomsmiSi XXXIII. 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 415 

2. efferati odio in RomaDOs per htrocima nul- 
tos interficiunt, 19. muItantQr a T« Quimio.iK 

Boeotarchae, XXX 111. 27. 

Boiorum agnim invadit C. Oppius, quem cacdunt» 
XXXI. 2. duce Amilcare Poeno mvadunt Fla- 
centiam , 10. jungunt fe Infubribus & Cepoma- 
nis , XXXII. 30. eoram agrum urant cofl^ iK 
6* 31. csdunt Romanos, XXXIII. 36. eonun 
agrum populantur Romani , 37. Csduntur a L« 
Valerio , xXXIV. 22 , 46. Dppugnant caftra 
Romana, ihid^ ingreifi repelluntar, 47. in eo- 
rum agram exercitum inducit L. Cornelius Me- 
rnla cof. XXXV* 4. Boii vincuntur , 5. fe dc- 
dont Romants , 40 

Boiorix, regulus Boiorum, XXXIV. 46, 

Boreas venms , XXXI. 45. 

Brachylias Bcsotarcha occifus , XXXIII. 27 , 28, 

Brixia , urbs caput Cenomanorum gentis , XXXII. 
30. 

Brnttii , conjurationes in Brattiis adverftis rempa- 
blicam , XXXII. i. 

in Brattios colonia dedufta , XXXIV. 53. 

Brianium, XXXL 39. 

Bndares, Imperator Hifpanus, capitur a Romanis» 
XXXIU. 44. 

Buxentum , XXXII. 29. e6 colonia dedu^ « 
XXXIV. 4?. 

Byrfa , arx Carthaginis , XXXIV .62 

Byzantii, XXXIK 33. 



V>ADDVSii populi, XXXV, 4^. 
Caduceator a Pbilippo ad Romanos milTus , XXXI; 

38. XXXIL 32. XXXIU. IX. 
Q. Caecilius Meteilus, decemviragro dividnndo» 

XXXL 4. 
Calathana vicus, XXXII. 13. 
Caligo tam denfa , ut neque figniferi viam » nec 

figna milites cemerenty XXXul<7« 

Tomus r. S 



dbyGoogle 



414 INDEX RERUM. 

CallipoGs Cberfonefi, XXXI. 16. 
CalUtbera, oppidam, XXXII. 13. 
L. Calpurahis , legatus Ronunus ad concilHnn 

Acfaaeoroin, XXXII. 19. 
Cnmpi Argivorom, XXXIV. 25. 
Campi TheOalic, XXXI. 41. 
Ca&aftranim Pallenes , XXXI. 45. 
Capdvi Bon minus decem poodo compedilras vnic- 

o , in publici carceris cufto(tia rervantnr « 

XXXII. 26. 
Captivi Romani , apnd Acbsos fervitatem fisF- 

vientes » iiberantnr » XXIV. ^o. 
Capitibns rafis feqnnntur cnrram T. Qniotii trhim- 

phantis qoi fervitute ab ea eiempti fiieranc » 

XXXIV. 51» 
Carales, XXXIII. 40. 
Carcer inferior, XXXIV. 44. 
.Carcer Lautnmiaramf XXXII. 16. 
Cardo » nrbs Hifpanis , XXXIIL ii, 
Caria,XXXIU. 39. 
Cares , XXXIII. 18. 
Carmen folenne ab ter novenis virginibns per iff- 

bem cani iuiTum, XXXI. la. 
Carais in feriis Lacinis dands mos, XXXIL i« 

leRati ab Ardea querantur fibi Latiois non datam 
, efie caroem , inde inflauratx Laiins , Aid. 
Carthagine judicum ordinis potentia , XXXIU. 46. 
Carthasinienfn primum Iiibamm ibfamnt Ro- 

manis , XXXIU 2. 
Carya , XXXIV. 26. XXXV. 27. 
Caryftus , urbs Euboes , capitur a Romanis, XXXII. 

16, 17. 
Carvftiomm agri vaaantur , XXXI. 45. XXXil. 16. 
Xlafe texts ex arandiaibus • XXXV. 117. ' 

Caftellani agreftes , five Uots »ud Laoedcina- ' 

Wos, XXXIV. 27. I 

Cafira Pyrrhi, locus, XXXII. 13. XXXV. 17* 
Caftram Mutilum • XXXL 2. 
-Caflrum Salenii, XXXU. 39. I 

Catapbraai eqatot XXXV. 48. I 

i 
i 
I 
I 
I 
I 

DigitizedbyCjOOQlC I 



INDEX RERUM. 415 

Caimei , five Caunii , XXXUl. 10. 

Ceielates popiili fe deduDt Romanis^ XXXII. t^, 

Celetrum oppidum , captum a Romanis , XXXI. 

40. ejus fitus , ih'id„ 
Celtiberi ingenti 'agmine ad oppidum lUitargi M. 

Helvio occurrunt , XXXIV, 10. cseduntur, iW, 

Celtiberiim decem miliia mercede conducunt 

Turduli , 17. fundontur & fugantur a M. Falvio. 

XXXV, 7. . 

Cenchreae , Corinthioram emporium , capiuntur., 
XXXII. 17,13. 
Cenoroani duce Amilcare Pttno mvadunt Placen- 

tiam , XXXI. 10. conciliantarRomanis, XXXII. 

30. 
Cenfos , XXXV. 9. 
Centurionibus quautum diviferint triumpfaantes im- 

peratores , XXXIV. 52. 
Cercetius roons , XXXII. 14* 
Cercinium oppidum captum & incenfum , XXXI. 41. 
Ccrcuris navigii genus , XXXIII. 19. 
Cerdiciates populi fe dedunt Romanis , XXXII. 29« 
Cereris teroplum AtlierNs ingrefii dub iuvenes 

Acaruanes , imprudentes religionis , interfickia- 

tur, XXXL 14. 
Ccreris Initia, XXXl. 47« 
Cereri Ggnum ^eum ex multatitio argento po« 

fimm,XXXl!l. ly. . 
Cctrati, XXXI. 36. XXXlII.4, 8. XXXV. 30. 
Cetrati, Peltaftai vocati , XXXIII. 4- 
Cbalcidem occupant Romani , & OTreptslm re- 

linquunt , XXXI. 13. eam frtJftra teatat Thoas 

^tolomm princeps, XXXV. 37. 
Cbalcidcnfes colloquuntur cum ^olis , XXXV. 

38, 46. portas aperiunt Antiocbo , yi. 
Chalcidenfis hofj^itis coena , XXXV. 49. 
Chalcioecon, templum Minerv» a:reum, XX;XV. 36. 
Cliaonia, XXXII. 5. 
Charopus, princeps Epirotarum Villio & Quintio 

coflf milem operam praibet, XXXII. 6, n. 
Chelidooium promontonum, XXXIII. 41* 

Sij 



dbyGoogle 



4i6 INDEX RERUM. 

Cberfonefas, XXXI. x6. 

Cia , XXXI. 15. 

Ciani, XXXI. 31. XXXIII. 30. 

aiicia , XXXIII. 19. 

Cincia lex de donis & muneribus , XXXIV. 4. 

M. Cincius , prxfeftus Pifis , de Licurum conju- 

ratione ad Senatum fcribit. XXXIV. 56. 
Cithsronis fattus , XXXI. 26. 
Cius , urbs funditus everfa, XXXIL 33. 
Ctaffis Acbsorom , XXXV. 16. 
Attali , XXXll. x6. 
Nabidis , XXXV- 26. 
Rhodiorom, XXXII. 16. 
Ap. Claudius , tribunus oiilitum , XXXIL 3$. mittJmr 

Romaro 36. legatus , XXXIV. 51. 
Ap. Claadius Nero , pnctor , fortitur Hifpaniam ul- 

teriorem, XXXIlL 41, 43. 
C. Claudius Nero , legatus ad Ptolemxum , XXXI. i. 
C. Chuditts Centho cum copiis mittitur ad aa- 

xilium Athenarum a Maceaonibus obfeilarmo, 

XXXI. 14. 
C. Claudius Ap. F. Pulcher , augur in Q. Fabii 

Maximi locum ieJlus, XXXIII. 44. 
P. Claudius, trib. mil. de legione fecunda, cadit 

in proelio cum Boiis , XXXIII. 36. 
Cleomedon , legatus Philipni , XXXil. 11. 
Cleomedes primus tyrannus Lacedsmone , XXXIV. 

26. 
Cleona oppidum, XXXIII. 14 . 15. XXXIV. if. 
Cleonaeum acrum depopulantur copis Pbilippi » 

XXXIII. 14. 
Clypea inaurata. tn faftigio cdis Jovis ab sdili- 

bus pofita, XXXV. 10. Vii. & XXXV. 41. 
Cnidus , urbs lUyrici , XXXI. 27. 
Codrio , oppidum munitum , deditur Romaois , 

XXXI. 27. 
Coela » Euboicus Sinns , XXXI. 47« 
Coela Theffalix, XXXII. 4 
Coelo-Syria, XXXIII. 19. 
Cohors cetrata, XXXU 36. XXXIIL 46« 




dbyGoogle 



INDEX RERUM. 417 

Cohors Marforum , XXXIIL 36. 
Colcas regulus duodetrigima oppidorom Hifpanis 
nlterioris , XXXllL 21. cum eo decem & feptem 
oppida confurcunt adversus Romanos « ihid* 
Colonia in Bruttios , XXXIV. 53. 

Buxentum, XXXIV. 45. 

Croton, ihid. 

Liternum, ihid^ 

Puteoli , ihid. 

Salernum , ihid. 

Sipontum, ihid. 

Tempfa, ihid, , ^ 

In Thurinum agnim, XXXIV. 53. 

Vibo. XXXV. 40. 

Vulturnum, XXXIV. 45, 
Colonls Latins, XXXIV. n. 
Come Macra, oppidum, aXXII. 13. 
ComenQs aeer, XXXIII. 36. 
Compedes Graecis , Demetrias , Cbalcis , Corin* 



thus, XXXII. 37. 
Comuni oppidum cnpitur a Romanif. XXXIII. 36, 
ConciHum Acarnanum , XXXIIL 16. 

iEtolorum , XXXI. 19. XXXIIL 3. Pa- 
nxtolicum , XXXV, 11. 
Arcadum , XXXtt. 5. 
Boeotorum , XXXIIL 2. 
Magnemm, XXXV. 31. 
Pylaicum, XXXL 32. 
Concio apud Graecos in tlieatro habita, XXXIII. iSj 
Conjurationes , XXXIIL 36. 
Ad Confulatum ex qusftura falms , XXXII. 7. 
Copais palus, XXXlIL 29. 
Coracehum oppidum ab Antiocho oppugnatur , 

XXXIIL 20. 
Corcyra infula , & urbs , XXXL 18 , 22 , 44. 

XXXIL 6. 
Corintbus in Achaia , XXXL 22. oj> 
XXXII. 23. redditur Acbaeis , 
Vid€ & XXXIV. 50. 
Convelia gens , XXXV. 10. 

S iij 



dbyGoogle 



4i8 INDEX RERUM. 

A. Coroelius Mammula , prxtor , XXXV. 24« 

C. CoraeRos LemiAis, XXXU. 2. 

C« CoroeliQs Cechegos , procoDfal viadt Hilpa- 
Bos » XXXI. 49. abfens creatnr xdifis carafis» 
fo. magno apparata facit hidos Romanos , 

XXXII. 7. creator confiil, 27. pro&cifcitar m 
Galliam, 19. Infubres vincit, 50. triamphat , 

XXXIII. 23. Amilcar ante ejas curram tradoc- 
tns, ihii, cenfor creatur, XXXIV. 44. ludis 
Romanis loca fenatoria fecemit a popolo, ihid^ 
luftrum condit, XXXV. 9. 

C. Comelins Cethegas, legatas in Africam , 

XXXIV. 61. 

Cn. Cornelius Blafio, prxtor, XXXIV. 42. 

Co. Cornelius Lentuhis , ei proconfun fmperiaoi ift 
Hifpaoia eflfe plebs jubet , XXX!. 50. ex fe- 
natusconfttlto ovans urbem iosreditor, XXXIIli 

Co. Comelius Merenda creaturDrstor, XXXIV. 41. 

Cn. Cornelius Scipto , pontifex io locom Galba 
Aificftus, XXXIL 7. 

L Cornelius Meruta , practor , XXXIL 7 , 26. 
triomvir coloni^ deducendae , XXXIV. 45. cot 
54. inducit exercitam !n Boiorum agrum , XXXV. 
4. eos vincit prGslio» s. poilulat nipplicationem 
& triumphum, 9. nihil impetrat, ihid. 

L. Cornclius Scipio , frater P. Com. Scip. crca- 
tur prator, XXXIV. 54. 

P. Cornelios Lentulus , legatus, XXXIIL 35. 

P. Cornelios Scipio Africanus, creatur cenfor, 
XXXII. 7. panim ex dignitate populi Romani 
elTe ducit Annibalem pervicaci odio perfequi ^ 
XXXIIL 47. conful iterum, XXXIV. 4^. 
princeps fenatfls le£his , 44. legatus mittitur 
in Africam , 62. ejus cum Annibale collo- 
quium , XXXV. 14. 

P. Coroelios Cn. F. Scipio ad fopplendum Venu- 
finis colonoram onmeram triumvir creatar , 
XXXI. 49. sdllis curalis, XXXIIL 25. prstor« 
XXXIV, 42. hi Hifpania multa fecunda proe- 



dbyGoogle 



INDEX RERUML 419 

fia fiacit , XXXV i, Proprattor vbcit Lu&. 

tanos , ihid» petens conrolatam repulfaai pad- 

tur, 10. conial aeatar, 14. 
Corolamus, regulus Bolorum csdit Romanos » 

XXXIIL 36. 
Coronatus populos ad omnia pulvinaria fuppUcat • 

XXXIV. 55. 
Coronea , oppidum , XXXIIL 19. 
Corrafl[um caftellum capitur , XXXI. 17. 
Corribilo , nobilis regulus Hifpanus , vivin capt- 

tur , XXXV. M. 
Corycns «rbs Cilicix , XXXIU. 20. 
Crat«i» , XXXV. 16. 
Cremafte Lartflk , XXXI 46. 
Cremonsmi obfidem GftRI , XXXL lo. ad Cremo- 

Bam a Ln. Forio vtncmtur GalU, 11. Cremo- 

n» quod bello dirumm fuerat , reftituit L. Va- 

lerius Flaccus cof. XXXiV. t\. 
Creta inftila , XXXIV. 27. 
CreteDfes pediti Roombo parwn metiiendi , XXXI. 

39. 
Cuneus Macedonum , plfalanx , XXXH. 17. 
M*. Curius , tribunus ptebis , XXXIL 7. 
Curibi , oppidum Hifpani^ , XXXV, %u 
Cyclades infula, XXXIV. 26. 
Cycliadas , prstor Achaorum , XXXI. 25> tra- 
hens res ad Philippum expeHitur, XXXII. 19. 
apud Philippum exful, 32. 
Cydas , dux CretenQum , iungit fe Qnintfo , 

XXXllL 3. 
Cylarabis , cymnafium trecentos paflbs ab Argls , 

XXXIV. 26. 
Cymines oppidi potiuntur ^tdi, XXXIL 13. 
Cynofarges , templmn Herculis , incenditar a Phi- 

lippo , XXXI. 24. 
Cynoscephals tumuli » XXXIIL 7. ibl magnt 

pugn& vincitur Piiilippus , 7 , 10 16. 
Cyphara, XXXIL 13. 
Cyprus infula , XXXIIL 45- 
Cypfela caftellum occupat Philippus , XXXI. x^ 

S iv 



KjbyGoogle 



410 INDEX RERUM. 

Cyretix, urbs in Theflalia capiti 

XXXI. 41- 
CytlAiis infala > XXXl. 15 , 4T 



D 



' A H JE , populi , XXXV. 4S. 
Damiurg!, five Demiurgi, Achsoram ttagiflnitas» 

XXWI. 21. 
Damocles , Argivus adolefcens , in libertatta Ar- 

gos vindicare volens , occiditur , XXXIV. 2;. 
Damocritus , prstor ^tolorum , Pbilippo adversus 

Romaoos favet, XXXI. 32, legatus mittitur ab 

<^tolis ad Kabin, ut eum concitet ad belhun 

Romanum, XXXV. 12. ejus ad T, Quimiaai 

fuperbum refponfum , 33. 
D3phne,XXXlfl. 49. 
Dardani caeduntur a Philippo , XXXIL 19. 
Daflaretii populi fines populatur P. Sulpicios . 

XXXI. 33. 
Decemviri facrorom infpiciunt libros Sibyllinos . 

XXXIV. 55. xxxv; 9. 

Decemviri agris inter milites veteranos dividen- 

dis creati » XXXI. 4. 
Delium, urbs Bocotiae , XXXI. 4f. & Apoli/ofs 

templum imminens mari , XXXV. 51. e')us 

tempti religio, ibid, 
Delus infula , XXXIII. 30. 
Demetrias, urbs Tbeflalis , XXXI. 04. una e 

compedibus Graxri» , XXXII. 37. occupatur 

ab Atolis , XXXV. ^4- 
Demetrius , Philippl IVfacedonis regis pater . 

XXXI. 28. 
Demetrius , filius Philippi , XXXIIl. 13. obfes 

a patre datur Romanis » 30. ante cumim trium« 

phalem T. Quintii ducitur, XXXIV. 52. 
Dexagoridas , proditurus Romanis urbem Gytbiam^ 

interBcitur a Gorgopa , XXXlV. 29. 
Dianx sdes Abidi « aXXL 17. 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 4*1 

Dians Amarynthidis facrum anDiverfarium Ere- 

tria, XXXV. 38. 
Dicsarchi PlatxeoUs rogatio, XXXIII. 1. 
Dicasarchus , i^tolorum legatus , mittitur ad Antio« 

ctinm , ut eum concitet ad bellum Romanum , 

XXXV. II. 
Didynneum , locus prope Spartam , XXXIV. )8* 
Sex. Digitius, prstor, XXXIV 41. parum fcit^ 

aut fortunat^ rem gerit in Hifpania citeriore • 

XXXV. I , 2, 
Dinocrates.praefeOus Philippi« fugit, XXXIII. i8. 
Diocles , princeps /Etolorum , occupat Demetria- 

dem, XXXV. 34. 
Dionyfiodorus , iejatus Attali, XXXII. 31. 
Dioxippus defendit Athenas adversds Philippum » 

XXXl. 14. 
Dipylus Athenis , XXXI. 24. 
Divitis corrupere imperium Romanum , XXXIV. 4. 
Dium, urbs Macedonis, XXXIII. 3. 
Dolopes pronuntiantur liberi , XXXIlf. 34. 
Cn. Domitius Ahenobarbus , sdilisplebis , XXXIII. 

41. creatur prxtor , XXXIV. 41, conful , XXXV. 

10 , 20. ei fe dedunt Boii, 22 , 40. procon- 

ful , XXXV. 37. ^ 
Doriicon caOellum occupat Philippus,XXXI. i6» 
Dorulacus , dux Boiorum , XXXI V. 46. 
Dromos , campus ad Lacedxmonem , XXXIV. 27. 
Dymsi abeunte concilio Achsorum, in qno fo- 

cietas cum Romanis adversiis Pliilippum ini- 

batur , XXXII. 22. 

E 

fiCHEDEMus » princeps Acamaniim , 

XXXIII. i6. 
Echinus « oppidum , XXXII. 33. 
Elstts , oppidum , XXXI. i6. 
Elephantis quando primiim Romani ufi , XXXI. 36. 
EleuQnem fruftra tentat PbiHppus , XXXI. 25. 

& Philocles , unus ex Pbilippi prsfefiis , 26^ 
£limsa, regio, XXXI. 40« 

S V 



dbyGoogle 



k 



4az ^ INDEX RERUM. 

Etimci popdi, XXXV. 4S. 

Eqiporianun fitos , XXXIV. 9. 

Emporitani HifpaDi fe dedunt Catooi eof. XXXIV. 

16. 
Emporiam ad Tiberim , XXXV. 10. 
Eordaea, XXXI. 39. Eordss aditus , XXXIII. S» 
Epbefas, XXXIil. 3S. 
Epirots tentant pacem Pbilippmi Inter & Roma* 

nos ehiftra , XXXIi. 10. 
Epiri fouces , XXXIl. 16. 
Epiri momes, XXXIl. 13. 
Epalones triamviri qtiaiKlo primiim cread» XXXIII. 

41. iis , at pontiBclbos , datam )us tog« prs- 

texts hibeodae , ihid. numems ilioram ad fep- 

tem auaos, XXXIII. 42. 
Equitatus i£tolorum longi optlmns in Grxcia » 

XXXIll. 7. Numidaram defcriptos , XXXV. 11. 
Equites Alarii , XXXV. 5. Loricati , quos ca« 

taphraftos vocant, ihld, 48. 
Equitibus quanmm diviferint imperacores triooi- 

phantes, XXXIV. 46, 5^« 
Eretria Tti€frali«, XXXII. 13. 
Eretria Eubces , XXXII. 16. XXXIII. ^4. 
Erigonus fluvius ex Illyrico per Paeoniam flttens 

in Axiam amoem eaitur, aXXI. 39. 
Euboes anguftix, XXXI. 23. Coela , 47« 
Ettboicarum civitatum conventas, XXXIV. 51. 
Euboieus Sinus , XXXI. 47. 
Eubydriam opfMdttffl vanatur a Philippo, XXXII. x^ 
Eamenes rex , Attali fllitts , XxXIII. 30. , 34. 

auxilittm fert T. Qttiotio confuIi.^XXXIV. 26» 

30. incitat Romanos ad beUum contra Antio- 

cbam , XXXV. 13. 
Eunomtts , prstor Theflalorttm , XXXV. 39. 
Euripi cafleiium oppugnat Antiochtts * XXXV. 5X« 
Euromttm , XXXIII. 30. qu« & Earomenfiaoi 

mrbs, XXXII. 33. 
Earotas amnis , XXXIV. sS. XXXV. 29. 
Ettryloclitts , princeps Magnetom , profogit in /Bto- 

liam» XXXV. 31 , 52., revocator 34, 



dbyGoogle 



IJfDEX RERUM. ^aj 

Eutrmedon amnis in panH)hylia , XXXIIJ. 4^. 
Eutfiymidas princeps Clialcide pulfus Imdra tea- 
trttpatriam in Doteftatem i£toIorum redigere^ 

Exfecratio Atbenienfium in Pbilippum , XXXL 44, 
Exfules Lacedsmonii , XXXIV. ih. 
Exta vidimarum Ixta prolationem fiaium, vifto- 
riam U triumphumporteiidum, XXXI. f. 

F 

Q« Jr ABius , uxoris T. Qttintii Flamimni fo« 

roris filiqs, s^titur Rpna^i, XXX}U 36, 
Q. Fabitts Buteo , prstor fortitur Hirpaniam ake- 

riorem, XXXllI. 24, ^6, 
Q. Fabius labeo , quyftor urbanm , XXXIII. 42. 

ei mag^um certameu cuni (aeerdotibos propier 

tributum folvendum, i>/4. 
C. Fabricius lutipintts prsior » fordtor url^aBgm 

iurifiiidioBem , XXXiII. 42 • 43. 
Fances ad Antigoniam , XXXi). 5. 
Fauces Ifitimi. XXXII. ai. 
Fances the(raliam ab Athamania 4iviil«Qtes » 

XXXII 14. 
Fauces <ius terant la Tiempe, XXXIII. 13* 
Fauni »des , XXXIU. 41. dedicjita, XXXIV. 13. 
Fedalium collegium con6i}mm de ratione in^i'" 

cendi beUi . XXXI. 8. 
Fclcina joppWum, XXXIU. 37- 
Feris Latinx ob terrs motum per dies duode* 

quadrigiBtft « XXXV. 40 
Ferraris U argentfrix in Hil^.anTa , XXXIV. ai. 
C. Flftmkiius , »dilis cumlis , XXXUl 4^« tfitici 

decies eentum BHUia binis «ris populo dividit , 

Hid. matnr pnetor , XXXIV. 54. ip Hifpa- 

nia expugnat Litabrum oppidum, XXXV. 21. 
Q. Fiaminius creatur decemvir agro dividundo , 

XXXI, 4. 
F«dfifium trla geiera, XXXIV. 57. 
Fcsdus Romanorum cum Ph4lppp « }pCXUU 39, 



dbyGoogle 



424 INDEX RERUtL 

Foedos cnin Nabide, 34. 3^. 

FoeDore obniti dcbitores , XXXV. 7; 

FoeDeratores ex Sardtnia fagantur , XXXH. ix* 

Fontinalis porta , XXXV. 10. 

Forrolat» XXXV. 21, 

Fomices duo de manabiis fadi ab L. Siertinio ^ 

XXXIII. vj. 

FortoDs Primigenix sdes in- colle Quirinali ^ 

XXXIV. 53! 

M* Fulvios tribanus plebis , XXXII. 7. 

M« Fulvius Centumalus prattor, XXXV. 10, xo-, 

M. Fulvius Flaccus , decemvir agro dividundo , 
XXXI. 4. 

M. Fulvius nobilior » xdilis cumlis , XXXIII. 42. 
creatur prxtor » XXXIV* 54. fortitur Hifpa* 
niam olteriorem » 55. Vaccaeos , Vedones 6c 
Celtiberos fiindit fiigatque , XXXV. 7. Pf6- 
confol multa profpere gerit, 22. 

M. Fnndanius , tribunus plebis , ad blebem fert. 
de lege oppia abroeanda , XXX i 7. r. 

Fnriae genti faco quodam data Gallica beila ^^ 
XXXl. 48. 

L. Furtus Purpureo, praetor, XXXI. 4. Gallos 
vtncit, 21. petit triumphum, 47. de ea re va* 
m in fenam fententiie , 48. triumpbat, 49» 
creatnr cooAil , XXXIII. 24. per tribnm Sap- 

Slniam in Boios venit, 37. populatur agTuni 
oioram « ibid. aedes ab eo votae , XXXIV» 
yj. XXXV- 40. 
L. Furius Pnrpureo » les;^atus ad concilinm .£to- 

loram , XXxI. 29. e|us oratio , 31. 
M. Fnrius Craffipes , coloniae deducendae trium-- 
Tir , cni in triennium imperium eflet , crea* 
tur, XXXIV. 53. m fi» XXXV. 40. 



Ltaditanis remi(fiam»tte prsefeaus Gades 
siitteretar, XXXil. 1. 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 425 

Ganymedes praefe^tus Ptolemsi , prodk Philippo 

ifLnum oppidum , XXXI. 16.* 
Garitenes hofpes Phifippi, ab eo occifas , XXXII. 11 • 
Gaureleos , portns Andri infuie , XXXI. 45. 
M. Gennctus tribunus militum fecnndse legionls y 

interiicitur in proelio cum Boiis • XXXV. {• 
GersOus, nobiHs Euboes portus, XXXI. 4^. 
Gerrunium caftellum, XXXL 27. 
Gladius & parma funt arma velitum, XXXI. 3;. 
Gomphi , urbs ThefiaKs , XXXI. 41. XXXIl. 14* 
Gorgopas prxeft urbi Gythio , XXXIV. »9. inter- 

ficit Dexagoridam , urbem prodere volentem 

Romanis, Aid. 
Gortinii quingenti, dnce Cydante , fe jangnnt 

Quintio confuU , XXXIII. 3. 
Grscia libertate donata a Romanis, XXXIII. 31. 
Graeci barbaris funt natur!! lioftes, XXXI. 29. 
Gymna&um Cynofarges Athenis, XXXI. 24. 
Gymnafium Cylarabis Argis , XXXIV. 26. 
Gythium , urbs valida , omniumque maritimanira 
remm Lacedxmoniis receptaculum , XXXIV. 

. 20. capitur a T. Quintio , ihU. oppugnatur % 
Nabide , & capitur , XXXV, 27. 



H. 



H 



Lalicarnassenses , XXXIIL 10. 

£x Haftis , qa« in terram cadentes infixx ftete- 

rant, vallum, XXXV. 30. 
Hegeftanax legatus Antiochi ad Romanos , XXXIV* 

57» 5^» 59- 
Hellefpontus , XXXI. 15. XXXU. 3?. 
C. Helvius creatur prartor , XXXII. 7 , 26. 
M. Helvius, pr«tor , XXXII. 27. eius de raom 

Hifpanorum ad fenatnm litteras, XXXIIL 21. 

caedit Celtibcros , XXXIV. 10. ovans ingre- 

ditur urbem, iM, triumvir colonia deducen- 

ds creatur ,45. 
Hemerodromi Grxcis • ineens nno die curfu c«a- 

ficientes fpatium ^ XXXU 24* 



dbyGoogle 



4ft6 INDEX RERUM. 

Uephsftia, urbs Thracic, XXXltl. 3^ 
Heptagvmis , locus prope Spartaiii , XXXiV. ^ 
HeracTides claffi praficitur a Pbilippo rege» XXXi* 

i6. eoaiicttttr ia vincula , XXXIL 5. 
Hercam , XXXlll. 17. 
Hermxum , XXXV. f o. 
Herodorut Ctaqu« mercator , XXXV. 37. 
Hilermus, rex quondam Hifpams popuiorom , 

vivus capitur, XXXV. 7. 
Hifpani aigre ferunt fibi adempta arma , midtiqiie 

fibi coDfcircunt necem, XXXiV. 17. . 
Holo , oppidum Hifpnis , XXXV. 11. 
Hoftiis roaioribns rem divinam facere lubenmr 

confiiles, XXXI. 5. 
L & A. Hoftilii Catones creantur decemviri agris 

dividundis, XXXI 4. 
Hyampolis urbs , XXXil. 18. 

J 

Jassus oppidam, XXXII. $$. 

Cts Iberam Hifpanis onnibus arma a^mlt M. 

Porcius Cato co«. , XXXIV. 17. 
Icus , infula , XXXI. 45. 
Ilton , urbs Macedonis , XXXL 27. 
lllpa , urbs Hifpanis, XXXV. x. 
Uiura oppidum , XXXV. 43. 
Uots , cafliellani, genos agrefte apud Lacads* 

monios , XXXIV. rj, 
Uvates Ligures, exciti a GaKs , imndwt, <kiee 

Amilcare Poeno , Placentiam , XXXL 10. ve- 

niunt in ditloaem RomaDoniro, XXXII. 31. 
Iluciam opptdum in Oretanis cai^ C FfaiBmutts, 

XXXV. 7, 
Imbrus inVala . XXXIII. 50. XXXV. 43. 
Infans, incerfiiun marculus an femina «Ifet, Batus, 

& exfiemplo in roare deportatus , XXXI. i». 
lagaani , gens Ligurum : cum iis foedus kit P, 

^Blius cof. XXXI. 2. 
Initia Cereris » XKXL 14. 47, 




dbyGoogle 



INDEX RERUM. AVf 

Io(ubres invadnnt* duc« Amilcare Pocno, Placen- 

tiam , XXXI. to. circQmveniunt Cn. Bxbinn » 

& fupra fex millia & fexcentos roilites cs- 

dunt, XXXil. 7. csdftntur ab L Valerio Flacco • 

XXXIV. 46. 
Intertrimentum argenti , XXXII. i« 
IreGx oppidum vaftator a Pliilip|>o« XXXH. tt. 
lOaici Lembi, XXXll. 21. 
Iftbmia ludicrum . XKXIIL 31. in quo promul- 

sata Grsciae libertas , ihid, 
' Judicum ordo Carthagine nimram potens , lege An- 

nibalis coercetur» XXXIIL 46. 
L. JuHus fequeftris, in Sabioos proficifcens , ful- 

mine ipfe & eqout, exanfmantur , XXXIII. 26* 
D. Junius Bruras , triumvir colouis deduccnds 

creamr, XXXIV. 45. 
M. Junius Brutus, tribunos plebis , XXXIV. i. 

tuetur legem oppiam de cuItQ matronarum , ih» 

creatur prstor , XXXV. 24. 
M. Junius Silanus» prsfcQus foci^m, occiditcur 

in tumulmario proetio, XXXIII. 36. 
P. JuDius Brutus , tribunus plebis, tuetur legem 

Oppiam , XXXIV. i. sdilis curali$,XXXV.4i. 
Juno Acrsa, XXXII. 23. 
Jano Sofpita , ei «des vota a C» Comelio Ce« 

thego confule, XXXIL 30. dedicata , XXXIV. 57. 
Jovis «des dux in Capttolio dedicats , XXXV. 41* 
Jurare non poteft flamen Diafis , atque adeo aliuni 

dat, qui pro k piret, XXXL fo. 
T. Juventins , tribunns militum caait in pugna » 

XXXIII. 21. 
T. Juvemius Thalna civatur prstor , XXXIV. 4^* 



Cn.l.j A Bs o , tribnnus miJitam , cadit in pog« 

na, XXXIIL 22. 
Lacedsmon , validilfima nrbt viris armisque » 

XXXIV. 3. Vid. Sparta. 
Lacedcmonii pugnant ffliffifibus » XXXIV. ^% 



dbyGoogle 



4a8 INDEX REHUM. 

Lacedsmonionim exfules roulti , pulfi a rais tv^ 

ranois , veniunt in caftra Romanorom , XXXIV. 

a6. 
C. Lslias creatur prstor, XXXiU. 14. fortitor 

provinciam SiciUam , 26. ambiens confulatain 

repulfam patitur, XXXV 10. 
Cn. Lstorias, legatus L. Furii prietoris , XXXI. 21. 
Lamia urbs , XXXIL 4. XXXV. 43. 
Lampfacns urbs libertatem fuam defendit adversiis 

Antiochum , XXXlll. 38. Vid. & XXXV. 4^. 
Lamprus , urbs The(&lis , XXXII. 14. 
Larina, arx Argis. XXXII. ly. 
Larifla , urbs nobilis Theflalis , XXXI. 46. 
LariOa Cremafte , XXXI. 46. 
LarifTenfes, XXXI. 31. 
Latemnaftus Cretenfis , XXXV. 29. 
Lautumiarnm carceris cuftodiam intentiorem babe- 

re jubentur triumviri, XXXll. 26. 
Lecha^us portus, XXXII. 23. 
Legati Acnsi nuntiant Nabidem contra foedus ma- 

ritimam oram Laconum oppugnare , XXXV. 22. 

Fid. & Achsi. 
Legad Antiochi Romam , eoromqueoratio , XXXIV. 

Legati ab Ardea querantur in fenatu fibi in monte 

Albano Latinis carnem non efle datam , XXXIII. i. 

Legati Afix & Grscis Roms auditi , XXXIV. 57. 

Legati Athen:enfium implorant auxitium Romano- 

rum, XXXL 5. 
Lesati Attali queruntur de Philippo » XXXI. 2. 
XXXil. 8. coronam auream ducentorum qua- 
draginta fex pondo in Capitolio ponunt . 
XJ&II. 27. 

Grscis, Afisque Romx auditi, XXXIV. 
57- 

Macedones dedofti extra urbem in villam 
publicam, ibique iis locus & lauua prsbita , 
XXXIII. 24. 

Nabidis, XXXIV. 4*. 

Poeaonim & Mafiniirs Rom« de agr<> 



i 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 419 

difceptantium , XX XIV. 62. 
Legati Ptoiemsi , XXXI. 9. iis in fingnlos nra* 
nera quinum miiliam aris ex fenaturconfulto 
data • ihid, 

Rliodioram ad Antiochum , XXXIII. 10. 

Romant ad Antioctium , XXXI. i. ad Ma- 
Gniifam, ii. 

Decemadconftituendas res Grxcic, XXXIIU 



Verni 



d Antiocbum & Philippum , XX XIII. 

vermins Romam, XXXI. 11 
Legatis hoftium in sde Bellons fenatos datus • 

XXXIII. 24. 
Leronarii equites , XXXV. y. 
Lembi Iflaici , XXXII. 11. 
Leucadia , olim peniafula , poftea tnfula , divifa 
ab Acamania freto vadofo , quod perfofTum 
manu eft , XXXIII. 17. 
Leucas, caput Acamanis, XXXII. if. XXXIII. 
17. Leucadem indiflum concilium Acarnanum ^ 
XXXIII. 16. eam oppu^nat Flamininus • 17. 
Leucadis fitus , ihid, capitur nroditione , ihid, 
Lex Gncia de donis & muneriDus, XXXIV. 4« 
Leges Foenebrcs, XXXV. 7. 
Lex Oppia de cultu matronarum , XXXIV. i.* 

abrogntur , 8. . 
Libero libersque (igna «nea ex argento multati- 

tio pofita, XXXIII. 2s. 
C. Licinius Lucuilus , tribunus , triumvir Epulo 
creatur , qui legem de creandis triumviris £pu- 
lonihus tulerat, XXXIII. 42. 
P. Licinius Tegula carmen condit, qnod ab ter 

novenis virginibus cani juflum , XXXL 12. 
Ligures Celelates, Cerdiciates, XXXII. 29. 

Ilvates ,. ihid. 
UgnOini populi, XXXI. 18. Liguftini Ilvates , 

XXXII. 31. 
Liguftini montcs , XXXIV, 8. 
Lingos mons, XXXU. 13, 



dbyGoogle 



430 INDEX RERUM. 

Lifins, urbs Thcflai», XXXIL 14^ 

Litabnim , oppidun in H fpaoia rountaB & opu- 

lenmm, vineis enugpat C. Fianiiiius , XXXV. 22. 
Literous fluvius , XXXIL 29. 
Litcmum coloiiia deduaa , XXXIL 29. XXXIV. 4^. 
Litttbium , oppidiim Ufluum » & dedic Romanis « 

XXXII. 29. 
C Livius pr«eft equitibiis alariis in pqna ad- 

▼erstis Boios , XXXV. 5. petit conftilatn» , 

M repuiram patitnr, 10. 
C Livius Salinator creamr pmtor , XXXV. .^ 
Locorum divtfio in Qiedaciuis, XXXiV. ^4. 
Longans beHom cin Demdrto, Pliilippi Maced. 

Te^s patre , geffit , XXXI. 28. 
Loricati equites, XPCXV. 49. 
Sp. Lucretius , legams in Africam miflus , XXXI. 11 . 
Loci fonaque farrofim^ , XXXV. 51. 
Ludi editi a confulihus, XXXI. 9. ab aiiis In- 

neratoribus, 49. 
In Ludis fenatoria loca fecreta a poputo, XXXIV. 

ludi primiim de inccrta pecuma voii , XXXI. 9. 
Luns porttts, XXXIV. 8. 
Lunenlem agrom deMqNdantur Ligures , XXXiV. f 6. 
Lufcinus , regulus HiiJMnis ukerioris , XXXIIi. 21. 
Lnfitani vincumur a P. Coroelio Sdpioae ^ c«fif 

duodecim miHibus , XXXV. l. 
Luftrata utbs • XXXV. 9. 
Luxus Romam inve^lu» ab exercim Afiatico . 

XXXIV. 4. 

Lyceum Adienis incenfum a Philippo • XXXI. 24. 

Lycurgns , tyrannus Lacedatmoniorom , XXXIV. 26. 

Lyacus in Daflfaretiis . XXXI. 33. XXXU. 9. 

Lyfimachia, urbs, XXXU. 34. XXXIV. 57. di- 
ripitur & incenditur a Tbracibus, XXXIiI.3S. 
eam reftitaere cupit Antiochus » ihid. ut Se- 
leuco filio eam det regni fedem » 40. Kid. & 

XXXV. ij. 



dbyGoogle 



M 



IN£>EX RERUM. 431 

M. 



▲CEDQKUM geDds nobiKtas , XXXI. i» 
Maeedonid belli caufs cum Philippo , iUd^ 
Macedones terrentur foeditate vQlnerum Rorna- 
nis armis iifattoram , XXXI. $4. Macedonum 
animos fibi conciliare (hidet Philippas, XXXII. 
5. Macedonnm cmn Rom. pngoa ad Cynos- 
cephalas, XXXIII. 7, 10. 

Macra, Come oppidnm, XXXII. 13. 

Mady^Q», Cherfonefi urbs, XXXI. 16. XXXIII. 3S. 

Magiftratnm geftnri, intra guintum diem in leges 
Jurare debebant , XXXI. 50. 

MagtftratQs minores Homx circumire vimlias iuffi , 
XXXII. 26. 

Magnetes prommtiantar Itbeii, XXXIII. 32, 34. 
eorara concilium Demetriade> XXXV. 31. ad 
Magnetas legatoram Romanoram oratio» ihid, 
res fraftra- temat T. Ouimius, 39. 

Magnetarches , fummus Magnetum magjiflratQS » 

IVIalea , X3^XI, 44. XXXII. i6. 

Males promontorium , XXXIV. 41. 

Maliacas linus , XXXI. 46. XXXII. 4 » B^* 

Mallsa Perrhsbis , XXXI. 41. 

Cn. Manlns Vulfo , sdilis curahs , XXXIII. i^ 
creatnr prstor , 42. fortimr Siciliam provinciam » 
43. colonlae deducendc tnnmvir , XXXIV. 53. 

l. Manlttts vnlfo , prattor , XXXIL 27. 

P. Manlius triumvir Epulo faQas , XXXill. 42. 
creatur prxtor, ihid, in Hifpaniam citeriorem 
adjutor confuli datur , 43. vmcit Turdetanos , 
XXXIV. 17. 

M. Claudins Marcellns , sdilis cnralis , XXXI. 
50. prstor , XXXII. 7. ei Sicilia forte evc- 
nit , 8 , 27. conful creatur » XXXIII. 24. trium* 
phat de Infubribus dc ComeQTibus , 37. legattts , 
XXXV» J » 8« 



dbyGoogle 



43» INDEX RERl/M. 

M. Marcios, tribunus militum fecunds leeionts * 

intfrficitur in proelio cum Boiis, XXXV. ;. 
Q- Marcius Ralla , decemvir xdibus dedicandis , 

XXXIV. 53. XXXV. 41. 

Q. Marcius rex, tribunus plebis, XXXIII. 25. 

Mare Siculum, XXXlll. 17. 

Maronea, orbs Tbracis, expogDator a PhUippo, 
XXXI. 16. 

Maronitae, XXXI. 31. 

Martis ara, XXXV. 10. 

Marforom cobors, XXXIII. 36. 

Martiis Idibus magiftratus initus , XXXI. 5. 

MaQniflz gratulantur Romani , eigue dona mit- 
tunt, XXXI XI. mitdt Romanis anzilia , 19. 
& XXXII. 27. populator agnim Carthaginien- 
fium , & quafdam urbes veaigales eorum iibi 
cogit ftipendiom pendere » XXXIV. 62. 

Medi populi , XXXV 48- 

Megalopolis coi^dita , multis vicls oppidifaue Ar- 
cadrs in unam urbem contributis , XXXII. f. 

Mecalopolitani reftituti in patriam ab AQtigono 
Maccdonia rege, XXXIII. 21. 

Melambium , Scotnflbi a«ri , XXXIIL 6« 

Melius vicus Romae , XXXIII. 26. 

Mclotis terra , XXXII. 13. 

Memnon Demiurgos apud Achsos , XXXII. 22. 

Mendis , maritimus vicus , XXXI. 45. 

Menelaius mons, XXXIX. 28. 

Menippus , legatus Antiochi ad Romanos, XXXIV. 
57. ejus oratio, ibid, mittitur ad >£tolos, apud 
quos vires Antiocfai in immenfum extollit , 

XXXV. 31. 

MiAion , Cbalcidenfis princeps , XXXV. 38. fi- 

dus Romanis • 4^. 
Milites voluntarii , XXXI. 8. 
Milites donantur a^ris , XXXI. 4 , 49* 
Militum dona in triumpbis , XXXIII. 23. XXXIV* 

Mindii , XXXIII. 20. 

Minerva , arcis Athenarum prafes , XXXI. 50. 
Pirsei templum ei dicatum , ihid. 




dbyGoogle 



tNDEX RERUM. 43) 

Hltinervs Lacedsmone templum «reum , Chalcis- 

cos, XXXV. 36. 
Minio, ^princeps anticoram Antiochi , XXXV* 
1$. eius cum legatis Roroanis colloqaiiim, i6. 
M. Minucius Rufus , prxtor* XXXIl. 17. trium* 
vir colonis Vibonem deducends , XXXIV. 53« 
XXXV. 40» legatns in Africam, XXXIV, 62. 
P. Minucius , tribunus militum , XXXV. y. 
Q> Minucius , tribunus militum , ibid, 
Q. Minucius Rufus, prstor fddus, quum sdilil 
plebise(fet,XXXI, 4« fcribit fenatui pecuniam 
e fano Proferpins fublatam , 11. perveftigat 
facrilegium , pecuniamque reddit Proferpins , 
13. ei prorogatur imperium , XXXII. i. creatur 
conful, 17. ejus res ceftx inGallia, 29, 31. 
ei ne^atur triumphus , XXXIII. 21, 23. trium« 
pbat in monte Albano , ihid, 
Q. Minucins Thermus , sdilis curalis , XXXII. 
27. triumvir colonis deducendis , 29. & XXXlV. 
4T. prator , XXXIII. 24. fortitur Hifpaniam 
citenorem , 26. cxdit Hifpanos , 44. triumpbat t 
XXXIV. 10 conful, 54. ejus in Licuria res 
cefta , XXXV. 5. el cum exercitu in Liguri- 
Eus prorogatum imperium , XXXV. 20. cum 
Ligunbus profpere pugnat , 2t. 
Mithridates, filius Antiochi, XXXIII. 19. 
Mortui cum inQgnibus honorum cremantur » 

XXXIV. 7, 
Muliebris fervitus numquam falvls fuis exfuitur , 

ihidem, 
Mulieres Argivx fpoliantur auro , vefte & mun* 

do ab uxore Nabidis , XXXll. 40. 
Blulieram finitus lcge Oppifi cultus , XXXIV. i. 
Wundus muliebris , XXXII. 40. Vid. & XXXIV. 7. 
Muri omniuni cis Iberam civitatum dejefti » XXXIV. 

17. 
Mutilum caftmm , XXXL i. XXXIII. 37. 
Mutina , XXXV. 4. 

Mycenica , locus haud procul Argis , XXXIL 39, 
Myrioa, urbs, XXXII. i. 30. 



dbyGoogle 



434 INDEX RERUM. 
M 



N. 



'abis Lacedsmooiomm tyraonu vafiat fi* 
Dtitnonim agros, XXXL 2f. et tradimtur i 
PbnipM> Ar^ , XXXII. )8. e}os cem T. Qaio- 
tio Fbmiomo cof. coUoqmwn , 39. M»iJa 
mictit Romams , & iDdncias com Actuels facit^ 
ihid, SpoUat Ar^os « 40. mittit nxoziem fiiam 
Argos ad (poliaodas femloas • Aid, de l)ello ei 
raierendo deliberaat Patres , & T. Qointio rem 
totam permittQot » XXXIil. 44. 

Bdlomadversi^enmdecretDm, XXXIV. zi* 24« 
apparatns t>eni , 26. 27. odo^ta princiDes jo- 
▼eotntis Lacooicv interfacit , ihid. I)elmm aaversiu 
eom terrft marique geritnr , iS , 29. petit at Ofai 
coHoqni cnm T. Qnintio ficeat, 30. ^ns oratio 
ad T. Qnintinffl, 31* refj^ndet Qnintius, 32. 
conditiones pacis a Qoinuo (cripts, 35. quas 
refpnit, 36 , 37. Laceacmonem oppn^at Quin- 
^ • 3^ > 3?« indnciae , 40. Nabis mittit legatos 
Homam , 001 pacem impetrant , 4t. 

Nabis , coDcitantibas ^toiis , denno bellum moli- 
tnr adversiu Romanos, XXXV. 12, 13. con- 
tra enm mittitur Atilius praetor. 22. Nabis op« 
pngoat Gytbittm, 25. vafiat Acbatorum agros, 
ihid^ parat daflem , 26. vindt proelio oavali 
Aclisos , ihid. fbgamr ab Acbxis , iS , 30. 
occiditur ab Alexameoo principe ^tolonun , 3;. 

Q. Nsvins cotoofs deducendx trinmvir , cai in 
triennmm imperium effet, creatnr» XXXIV» 
n. yid. & XXXV. 40 

Naraia colonia ranDleta , XXXIL 2. 

Nanpaanm , XXXV. 12. 

Ne^belis , promontorinm Gllcie , XXXIIL 20, 

Nicander ab ^tolis legatns mittitnr ad Pbilippura , 
nt eum concitet ad beilum Romannm, XXXV. 12. 

Nicaoof, uDus ex pnrparads Philippi , XXXIII. 8. 

Nice|4iociuffl , lucns ad Pergamum, XXXIL 33, 34. 

Nicoiliatas» Acbsorum prstor , XXXII. 39, 40 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 435 

eius ftratagema, XXXIII. 14. & viQoria 15« 
Nifuetae , XXXIU. 18. 
NoKba , oppiduni HUfMnis * XXXV. 22. 
Numids liberanc exercitum Romanum, XXXV* 

II* eorum equorumque defcriptio» ihid. 

O 

v^BSECRATio circa omnia pulvinaria , XXXI. 9. 
Obfides Cardiag^ienriumSeti£cuftoditi,XXXII.i6. 
ObQdibus in publicom prodeundi facukas negata» iK 
Obfides in triampho dadi, XXXIV. $2. 
Cn. -O^aviiis iegatus in Africam mittitor, XXXI. 
14, creatur triumvir coloBiKdedttcends , XXXIV» 

45- 

Oftolapham , five Oftolophus » lod nomen » 

xxia. 36. 

(Enns flavius , XXXIV. 28. 

A. Ogulnius, tribunus militum de legione liocun- 

da • cadit in mefio com Bolis , XXXllI. 36* 
Oncheftos, amits in TtieOalia, XXXUI. 6. 
Ojftpia iex de caktt matronaram , XXXIV. x. pro 

ea oratio M. Catonis confulis , 2. adversiis 

eam oratio L. Valerii trib. pl. 5. abr(»atur,8. 
C« Opplus , praefedos fociAm . Invadit tumolmarid 

manu ^rum Boiorttm , XXXI. a. circomven- 

tus a Boiis cxditur , ihid. 
C. Opphis tribunus pk bis , XXXIV. i. 
L. Oppius triboiusflebis , XXXU. ^ 
L. Oppius Salinator > poli xdithatem plebis , hi 

Siciliam clalian triginta naviwn docere jobetttr » 

XXXV. a^. creatur pmtor , 24. 
Oratio i^tolorum contra Romaaos , XXXI. 29» 
Alexandri Acmants, XXXV. iS. 
Alexandri iEtoIi contra Philippum , XXXII. 

Annibalis ad Antiocbum , XXXV. i^. 

Aniiochi in condlio ^totorum , xXXV. 
44. LecBrti tifos irt tomcirro Achaorum, 48. 

Ariitsni la cxmciiio Achsonun , XXXII. 
10« 2i. ■ 



dbyGoogle 




4^6 INDEX RERUM. 

Qratio AtbenieDriui» leeatoram , XXXI. 50. iQ con- 
dlio Panattolico, 50CXV. 31. 

Meiuppi legati Amiochi , XXXIV. J7. 
Minionis Aotiochi amici , ad legatos Ro- 
manos, XXXV. x6. 

Nabidis , Lacedxnionioram tyranni , ad T. 
Quintium , XXXiV. 31. 

Fhilippi legatoram in concilio iEtoloram 
cOQtra Romanos, XXXI. 29. 

M. Porcii Catonis cof. contra luxum mu- 
liebrem, XXXIV. 2. ad milites , 13. 

T. Quintii Flaminini ad Grxcos , XXXIV. 
22. ad Nabidem , 32. ad Grxcos , 49. ad 
iEtolos, XXXV. 33. ad Acbsos, 49. 

Romanoram legatoram ad iEtolos, XXXL5 1. 
Subicii Galbte , confulis , XXXI. 7. ejuf- 
dem remondemis Minioni, XXXV. i6. 

L. Valerii trib. pleb. in legem Oppiam , 
XXXIV. 5. 

Zenohis ad Quintiam & legatos , XXXV. 31. 
Orchomenos , urbs reddita Achzis , XXXII. 5. 
(Ordinum in ludis difceroendorum mos incipit , 

XXXIV. 54- 
Ordo ampliffimus, ihid» 
Orefts , lis qu6d primi ab r^e Philippo defectf* 

fent, ftts leges redditx, XXXIII. 54« 
Oreftis regio , XXXI. 40. 
Oreum , urbs in Euboea , AU. 
Oreo libertas datur, XXXIII. 34. 
Orgeflum caftellum, XXXI. 27. 
Ongines M. Catonis , XXXIV. y. 
Ofcenfe argenmm, XXXIV. xo. 46« 
Ofpliagus fiuvius, XXXI. 39. 
Ovatio , XXXI. 20. XXXlll. 27. 

P 

Jr jBONiA , xxxni. 19. 

Palsphatus oppidum vaftatura PhiUppo,XXXII.i)« 

Pallene regio , XXXI, 45* 

PamphyKa , XXXIII. 41. XXXV. 48. . 

Panstolicaa 



dbyGoogle 



.i^oDetolicuin coircilium i^tQlerom , X^Xl. 29. 

Vid. & XXXV. 31. 
Farma & Giadius, arma velimm, XXXI. jv* 
l^aros , infula , XXXI. 15. XXXIU. jo. Parii , 

XXXL 31. 
Parthenitts mons-, XXXIV. a6» 
PaOor a ChaFOpo Epirota midus , roagno uTui eft 
, T. Quintio ^of. XXXIL u; I 

.Paufanias grsto/ £pirotarum y XXXIl. 10. 
Pau.riftratus pr^tor EhodiorQm,. XXXIU. i$«^ 
Pacis conditiQoes cum Pt^ilippo, XXXIIl. |e. 
Pecuarii GOn^emnad , & . ^ mvltatuia pecunfi 

atdes in infula Fauni fafta , XXXIIL ^4X. & cly- 

f»ea inaurata m Mmo aedis Jovis poBta :, 

fccxv. 10. 
.De pecunia incerta Indi. voti , XXXI. 9. . 
Pedafa urbs Afia , XXXIU. jo.. 
Peditibus in triumphis ^bamr.ab Imperaroribus trlenf 

ejusquod dividetjatur equitibus, AX^lV.46,.fi, 
Pelagonia , Pelagones • xXXl. 2S , 39. 
Petfum urbem vi capitiBt Romani , XXXL 40. 
Pellenenfis ager., XXXllL 14. eum depopulantir 

Philippi copiae, ibid, 
PeloponaeTus peninfula.eft, XXXH. xi. 
Pelopj, Laccdaimoniorqip. r« , XXXIV» 3^1 
Peltaft» , XXXl. 36. XXXlfl.. 4^ i 

Peneiis. amms, XXXII. 25, i 

Peparethus , XX.XL i8* ; 

Peraia regio , XXXIL 33- XXXIIL iS. , ',. 
Per^us,XXXV.i/3. circa Pergamum facri^ p^Ei* 

naque urit PHIinpus , XXXL 46. 
Pergamenorum regum origo,XXXIIL ai. ; 
Permtbns. urbs , XXXllL 30, 
Perrhabia , XXXL 41. XXXIL ly. ^ 
Perrh^bl pronuntiantur liberi > XXXIII. 34. 
Perik ab Lacedamiouiis aquam & terram peti^e , 

XXXV. if. l 

Perfeqs , Philippi regis Mac, filius.,, qdn^P^um 

puer , mittitur ad obfidenda^ aQguIiia^ t ^ivia ad 
. PelagOBiaBT fu^, XXXI. )$. 

Tomus^F. *T 



dbyGoogle 



506 tNJ}£X RERUM. 

•PliacRiiD oppiduoi vaftatuDi a Pbitippo , XXXII. ij* 

PtMeneas « princeps i£toIorom , adeft colloqQio 
QuiDtii cum Philippo , XXXII. 31. in eum Phi- 
Itppi jocQs , 34* venit ad Quiotium cum /Eto- 
loram auxiliis , XXXIII. 3. ejus altercatio com 
Qointio de Tbebis Phdiiis, 13. inter eum & 
Thoantem comemio, XXXV. 45. 

Pbalanx cuneus Macedonnm ^ & robur exercitfis, 
XXXU. 17, XXXIIl. 8. duptex phalanx , Ua- 
caf^idnm, & Aglafpidum , reuCbalcarpidoffl» cnJQS 
asminis incommoda, XXXl. 39. 

Pbalara.five Pbalera, oppidum in Omi Malia« 
co, XXXV. 4«. 

Pbaleria , urbs Theirallx • capitur a Romanis , m* 
cendimr & diripimr, XXXII. 15. 

Phanota Pbocidis capta a Romaois , XXXIL i8« 

Pharfalla terra, XXXIII. 6. 

Pharfalus urbs , XXXll. 33* 

Pbeca. oppidum , XXXII. 14. 

Phecadus , urbs , XXXI. 41. 

Pher«, oppldum , XXXII. 13. XXXHI. 6. Phe- 
ris excluftts Philippus redit in Macedoniamt 
XXXII. 13. 

Pberx in Laconico agro , XXXV. 30. 

Pberinum , XXXII. 14. 

Philippei numml aurei , XXXIV. 52. 

Pbillppo Macedonnm rem belium indidmn , XXXI. 
5 ,8. oppugoat Abydum, 14. foedus ejus cnm 
Antiocha ^ris rege , ihid, beUum inter eom 

* & AthenieRfes,i^Af. quum sgre fultinerec At- 
talum Rhodiosque boftes, ne Romano quidem 
bello terretur , 16. Abydum capit , ihid, & 17. 
eum auda6ter alloqulmr M. i£milius Legams 
Romanus, 18 infueto vera audire ferocior vi- 
detur Legati oratio , ihid, Pbilippus petit Atfae- 

' ' nas , 04. edit proelium memorabile cum Athe- 
nienGbus , ihid, recedit , & omnia circa Adie- 
nis diruit , ihid. Achsos Romano illigare beljo 
fruftra conatur , 25. Athenas & Pirseum fruftra 
tentat , 26. dlrait templa cirea Athenas . ihid. 
cjos ajfaratus, 28. legatos mittit ad JExo^w, 




dbyGoogle 



INDEX RE^UM. 5C7 

ihid, niratur RomQnonim caftra s 34* detre^at 
pugnam, ^6. csdit vagos frumentatores Ro- 
manos , ihid, repellitur , 37. m magno eft pe- 
riculo , ihid. recedit, 18. cadit iCtoloi» 41 « 
42. in eum Athenienfium decreta , 44. 

Tliaumacos fruDra tentatos deferit Pbilippns , 
XXXII. 4. eius anxietas & curae, ;. concifiat 
fihi Grxcos & Macedonas , ihid. occupat fau- 
ces Amigonis, ibid, caftra ponit ad Aoum , 
ihid. ejus colloquium cum T. Quintio confule , 
zo. eum aggreuuur Qulntius, & fugere cogit. 
!n TbeiTaliam , ii. in Macedoniam PhiUppus 
redit, 13. ejus focietate rellQft Achai fe aaiun- 
[^t Romanis , 19 , 13, ejus nomen in comi- 
tiis Argivorum recitatum poft Jovem , ApoIIi- 

. iiem, oeHerculem, 15. ejas prcfedo Pbilocll 
Araos proditUTy ihid, e)us ccm Quintio cof. 
coHoquium , 31 , 36. Phllippus dicacior qui^m 
regem decet i 34. petita Quintio «t Ief>at0fi 
Romain mittere liceat , 36. impetrat inducias 
indaosmenfcs, ihid. ejuslegatire infefta difce* 
dunt Romd , 37. focdns facit cum Kabide , 38. ' 
Argivorum urbem fiduciariam Mabidi tradit ^ 
ibid. & feqq, 

Ejus apparatus XXXIII. 3. ad eum contendH 
Qttinims confuU ihid. copiamm Philippi nu- 

* merus , 4. caftra ponit ad Cynofcepfaalas , 7. 
proelium ouo vincitur , 7 , 10/ caduceatorem 
mittit ad Romanos, 11. ei induciae quindecim 
dierum datx, ii. colloquium adTempe , 13, 
pacis leges cum Pbilippo ihid, & 30. csdit 
Dardanos , 19. pox cum eo a populo iuira , 
25. de eo triumphat Quintius, XXXIV. ^i. 
Demetrius ejus filius anter cunum trium- 
pbantis du6hi$ , ihid, eum ad beilum renovan- 
dum incitant iEtoli, XKXV. 12. 

Philippus, filias Alexandri megalopoUtant, XXXV. 

47. 
Pbilocles , prvfeQus Pbilippi mitticnr ad populandos 
AtbenienUom agros , XXXL16. fruftra oppugiui 

•Tij 



dbyGoogle 



|ot iNDEX RERUliC 

Elenfiaem & Atheoas « 06. depopaljtnr fsm 

Atbenienfion , Aid, Cbalcidem teDet, XXXII. 

i6. CorinthtHD ebGdiODe iiberat» 23. ei Ar- 

(os proditw« ftT* 
Philopoenen, prarior Aefaaonnn , XXXV. 15. 

adversus Nabn claflem edudt, 36. vincitar, 

ihU, incendit caOTa Habidis , xt» popalator 
. «gro« Lacomcos , Aid. epis in ducendo agmine 

SociTqQe capiendis folertja & nfns » 2^. vnicit 

& ftteat Lacedaenontos^ 39. fociotati Acb«o- 

rom lacedxmonios KJHpneit , |6« 
fhliafil, XXXUL 14. 
Pbliafias a^r, XXXiH.14. enoi depopolanmrco- 

pic i^ilippi , f^/. 
Pbocidii nroes captx a RomaBiSf XXXIL il 
Phoebetm , nif fonmge ^ettthak ^' Epkeheun , 

Jocus fine muro apeicus prope Sparan ,1 XXXiV. 

Pbthioc» Achaei Ttberi efle inbentur » XXXIU. 32. 

Thefiaioram «nti contrioonntiir» 94. 
Pieria . Mut mtMi» fcrtaffe. Pialia • arb» Theftt- 

li«,XXXlL ly. 
Pileati eapite rafo iiberti, XXXUL 23. XXXIV. ^i. 
Pirxens Atfaenarum , XXXL 14 , \i r 23. i'i- 

n^m> fmftra ientat Phili|^ns , ibidi 26« 
eifas eircnmfideit quadcasinta millLf Ligonio 

xxxv. t. 

PiBdtt« XXXV. i^. 

Pififtratid». X^l. 44- 

Pififlr^tiis » prinoeps B«eotonim, foctetatis Ronians 

au^or, XXXUI. 27.. interficiendum cnnit Bra- 

chyllam Boeotarcheilt'* 28« de eo fumicar iUppli- 

cium , ihid^ 
Placeatini captivl ad dao miiria liberoraa aph 

tum cedditi colonis , XXXI. 21. 
Placentinum agonn , ufque ad ipfn coloais vms' 
.'.i^* ^tHte csdjbus & iacsDdiis 'depottuiaamr Li« 

eores, X3CX1V. 56. 
P)d)tfdmm , nr cnm foctn ac mtslifw Latino pe-» 
. cnnis creditc. jos idenv, qnod oam ciVwtf 

fiomaoi^efet, XXXV. 7. 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. %^ 

PitWtfiupotiis Boes, locus }iiLac9iHca,XXXy.a7. 

Q. Pleminius, XXXIV. 44. 

C. Pletorius , trimiivirdiedadeini^ coloniae: creamr ^ 
XXXIV. 45. 

Fleuratus , Scerdilaedi iilin» , pollicenir mixirmny 
Romanis, XXXL 28^. ei Lycus & Parthint 

, tfati, XXXIU. .54. 

Pluvina urbs , XXXL jo-. 

Polybius fcriptor,. XXXIV. ja 

Pontifices babem jus togs prstextx , XXXIII. 4i# 

A Pontificrbus &. atigaiibus tribmum , qood per 
beliunr non contuferant , . ejctgitur , ibid^ 

Populus de belh) indicendo e^nrulitar , XXXI. 6^ 

L. Porctus Liciniis creattfr 'pnAbT^^XXlY, 5% 

M. Porcius Cato, aedilis plebis, XXXlL-y. crea- 
tur. pr»tdr , ihd, <»btnet $ai^i(n&m ^ ^. <e(r 
afperior in coercendix feenore » 'iBid^ Creatttf^ 

, «ODfifl , XXXIH. 4li Tortitiif Hlfpaniam pro« 
vmcian) , 49« efii» contra 4uxUni nmliebrem pro^ 
kgeOppia oratio^ XXXlV. a.- pofieircimr in^ 
Hiibaniam , S; e)us de belto diehim y '9. uriC 
boahmi a^ros , ibid, iA ^}iis genoa provoFvun* 
tnr l^ti Btfiilagis, Hergcitim re^i, iauKiliuQi 
ab eo petentes, 11. ejus cOiifiHa , 11. llrataT 
gema , 13 « opatlo ad milites i iiid, Hi()yano^ 
ad piigaam elicit» 14. qups^.fugat & caRr» eo- 
. rum oppugnat dr capit , ibid, & iy.' ei Te de«^ 
dunt Hii^ani , i4. ekarttat omnes< els Ibenuif 
Hifpanos , & urbium muros unft die diruie^ 17« 
^edicam opulentam ^ cl^iratW capft ^ iBid. 
€)us vigilantia Ik parcimonia* ^ i^* proficifcimr 
in Turdetaniam , 19. follicitat Celtiberos fruftfa» 
ihid, regretfitur cum feptem* cohortibus ad Ibe- 
run , ibid. ad eum deficmnt Sedetant ^ Aufe- 
tani & SaeiTetaiii , v>i eppiignat Lacetanoruar 
oppidum , quod capir , ihid: trimnphat , 46^ 
, ttdicutam vi&oris' virgints dedicat, XXXV. 9^ 
M. Pprcius L«ca, tribunus plebis, XXXII. 7. 
P, Porcius Lftca » trinmvfr q>ulo , XXXUI, 42» 
fns^otfihid^ foctitnr Plfaa , 43. 

Tii> 



dbyGoogle 



^ 



510 INDEX RERUM. " 

Porta caftromai decuaiana , eadcm qasftorii i 

XXXV. 47. 
Poftictts da« ei peoiarionim daiDnatonim fadx • 
XXXV. 10. aiia porticus extra portam trige- 
minam inter Ltgnaiios fada, XXXV. 4>* 
Portoria venatium Capu% PuteoIHqae , & poito* 
rium ca(Yronim fruendum locaot cenfores i 
XXXII. 7. 
Porros Gaoreleos , XXXL 45. 
Gercftns, ihid. 
lechseum , XXXII. 23. 
Luns, XXXIV. %. 
Pirenai , /*af. 
L. Poftiimius Tympanus qosdor occiditnr a Bons, 

XXXIV. 47- 
Prafis contioentis Atticc k>cns » XXXL 45« 
Prattores fex, XXXII. 17. 
A Prxtoribns Areis, primo comitiomm die, Jnpiter , 
Apollo , & Hercttles » omiAis cafif^ , proDim* 
tiari foliti, XXXII. af. 
Priftis , navis genna , XXXV. xf • , 
Prodigia. iEdes ApNoUinis & Sanci de ccelotac- 
t«, XXXII. I* item Vnlcani Summaniqne , 19. 
Opis in Capitollo , 11. 
Agnus natus cum Suillo capite • XXXI. 11. bi« 

ceps com quinqne ped<bus , XXXII. 29. 
CapiIIttseDatnsin^eHercQlis,XXXIl.i. 

Ca^ra (ex bsdos uno ^u . edidit , XXXV. 
ai* 

Haftaram fpicnla arferant , XXXIIL 27* 
Julius fequeftris (olmine tpfe & eqaus esa* 
Bimati funt» XXXUi. %\. 
Lac auxit, XXXIV. 45. 
Laurea in puppi navis longs enata, XXXIli* 
Puer natus non pedes , non manus babeos, 
XXXIV. 45. unimanns , XXXV. 21 . 

Pueri ingenoi fine oculis & nafo nati , 
XXXIV. 45. 

Polli ^altinacel cnm ternispedibos ,XXXUi. 
Sanguinis gutts. ia Foro oc Conutio <c €a- 




dbyGoogle 



INDEX RERUM. Sii 

pitolio vif«« XXX IV. 45« 

Tiberis loca plana urbis inuodavit » XXXV.9. 
Vefpanun ioeens agmen Capus in Forum 
advolavit , & in raartis aede confedit , ihid, 
Via pablicaLanavii de codotaaa, XXX1I.9* 
Volcani caput ariit, XXXI V. 45* 
Fromontoriom Anemuriam , XXXIII. ao« 
Chelidonium » XXXIII. 41. 
Janonis Acrss, XXXII. 23. 
Males, XXXIV. 30. 
Nepbelis . XXXIII. aa 
Sunium Attics terrs, XXXIL 17. 
Torons, XXXI. 45. 
. Zeldfium , XXXI. 46. 
Froferpinae thefauri expilati, XXXI. n, i). • 
PruTias , focius & amicus Fbilippi , XXXII. 34. Bi« 

thyniie rex, XXXIII. }o. 

Pteleum oppidum , XXXV. 43, 

Ptolemsut Epipbanes , rex ^eypti, XXXI. a. ad 

eum legati Romani miffi , mtf. e)tts ad Roma« 

nos legatfo ,9. Antiochi filiam ducit, XXXV. \\* 

Purpurae ufus quibus licitus , XXXIV. 7. quando 

deponendus, ihid. 
Puteolos colonia dedoQa , XXXIV. 45. 
Pyl« , XXXII. 4. 

Pylalcum concilium, XXXI. 31. Vid* & XXXIII.35. 
Pyrenacl portus , XXXIV. 8. 
Pyrrbi caftra , locus , XXXV. »7. 
Pythagoras , gener Nabidis & uxoris ^m frater, 
eft prsfe^s prsfidii Laconum ArgtrrXXXIV. 
25. cum mille mercenariis & duobus millibus 
Argivomm Lacedsmonem ad Nabidem venit » 
29. mittitnr tn caftra Romana ad T. Quin- 
tinm I 30. itemm 40. 

Q 

Ex VJ[yjESTURA confulatum petit & adipiP* 

citurT. Quiniius, XXXII. 7 
Qttinqueonalia vou, XXXL 9. 

Tir 



dbyGoogle 



L. Qniatins FlaminiDm f. kM$ canilis , XXXk 
4. pmtor , 49* fratre T. Quintle FkiminiDO con* 
Aie belhmi adversfti Phitippim) «reate prseft; 
daffi, XXXiL t^ ejus res in Graecia ^cft^ ^ 
ikid,'&fe^, creator CoBfal , XXXV. 10. ejus 
gefta in confiriatur, 10, iir, 24, 40 ^ 41» 

T. Quittt^ tnaaiiQlBus , trfttnvir ad {w^\^vm- 
Veoufinis coioaoran naiD^um creatar , XXXL 
49* ex. qudiftura icoii(alatum petit, & daobus- 
tribunis plebis reclamantititts adfpifc^r ^ XXXII. 
7« fortitur provindHm IVhce4bnidm , 9. profi-- 
cifci maturar, ^i^jiu cttn Pbilippo collo^uium , 
10. ejiis res^ geftx-) si, r^» if , 17 & i3. 
andorr eo ^ legati a fratre eju» L. Qiiintio 
ad AtHso^ iiittttBtur, 19» Etatiam cvplt , 24, 
fi firoi^ogatiir imperium , iS. e}tM Cttm ref^ 
Pbifippo colioqnium ;» ^ y(^f . ei Mlertim 
arbitnum pacis ac beRl a ftnatu pevn^fon, $7; 
Mabin tyranmim RomaA% ctMitiliat , y^ 

1 ih doeotiam , XXXUL 1. ibgreditur l%ebii« , 
i^U, Bceotos 1» 6>cietatetn adfaifcit , 2. cd^ 
Tliemiepylas venit, ^. pro|rediittr %n^s. /f* 
contendit ad Pliitippum , iS*d. m«vet ad Tbe- 
bas Phtl)i6ticas , 5. proeiio adCjr^^^^P^^^^ ^mciX 
Pbilippum , 7.. & fiqq, ifetnlos. oiendit ,. 
.Si. conMittm habet de paee , ii. e)ut colk»- 
quium ad Tempe eum PiiMippo \ t^. itidHcias» 
ei quatuor iriettfiiim concedit'. ibuL BaeotOs ». 
^oM itttHton Remanos per lat^nia o«erAe.- 
nnt , Riid^ ., 2% pft^uigarl' in Indts ffilMis. 
eurat iibertatem GoBMie , it , 34^ di prorb^a* 
tur In^eriiim , 4^ 

|)tts iui^itla %i temperamia^, XXXV. ^, «d eHm- ^ 
fenatusconfuttum mifftHii, '^wo a^tosiis. Kal^ia- 
bcllum decretum , ibi^. conventum omnhim fo- 
ciarum civitatum. legatte^nibus edicit Cerinthum »^ 
. ibid, ejus adi GracQs opatio , ibidi eijeriituna 
•docit ftrgos ^ 2ff 4 pe^ L&c^dttQidti^,>6. e}iM^ 
re& gefta m €b belloi a6 , 29, cdlloquiunt 
com. Nabidc:, ^ylx* K>cios ad pacedi bortar 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 513 

^i^» 33 t 14- pax convenire non poteft « 35 t 
36. corona oppuena^ Spartam, 38. reced<t , 39. 
inducias concedit Nabidi , 40. prseficitiir Nemeis 9' 
41. iEtoiorum in T. Qnimlum aiierels , ihid» 
Grsciam relinquens, alloquitur lociorum lega- 
tos , 48, 49. petit ab iis , nt cives Romanotii 
li qui apud eos tn fervitute eflent , liberarent» 
50. Acrocorinthum , Chalcidem, & Demettiadenr 
liberat* 51. triduum triumphat , fi. ante e)ut 
currum roulti nobiles captivi obfidesque du(li , 
inter quos Demetrius , Fhilippi reg s » & Arme- 
ties , Nabidis , filii , ihid, 
Legatus in Graeciam mittitur, XXXV. 13. quid 
e^erit in ea legatione narratur , 31 , 33» 39« 
cjus oratio in concitio Achsonun, 49. 

R 

Jtv £ Gii nomints honor pro magnis erga fe me* 
ritis datos regibus a Romanis, XXXI. 11. 

Religio Ronianorum in fufcipiendis votis, XXXI» 9« 

Remulco trahere naves, XXXII. 16. 

Rbifiafus Pellenenfis » XXXIL 22. ejus contra 
fitium Damiurgum , nomine Mepmonem , certa- 
men, ihidi 

Rhodus , infttla , XXXI. 15. 

Rhodii legati nuntiant Romam Afiae clvitates a 
Philippo follicitari, XXXI. 2. navafe Rhodio* 
ram cenamen cum Philippo , ihii. 14. ab Athe- 
nienfibus corond aured, dc.civitate donantur » 
15. eomm vigrnti naves Roman» ciaffi fcjun* 
gunt • 46. Vid, & XXXII. 16. eorum legati 
ad Acbcos, 19 cum iis focietatem jnneunt- 
Achau , 23. Rhod'i recuperant Persam, XXXUI. ; 
18. mittunt legatos ad Antiochum , 20. tuentur* 
focios Ptoleiiisi , ihid. accipiunt Stratoniceam 
Caris, ali!ifque urbes, 30. 

Phomphaa Thracum , XXXI. 39. 

Rogatio de bello Macedonico « XXXI. 6. de pa* 
ce cum Macedooibus» in Capitolro ad piebeni: 

• • ' Tt 



dbyGoogle 



if4 HTDEX fiEkUhL 

lata, XXXIU. ij. 
Romanoram rebdoRis cura , XXXl 9. 
£rfudttieat2^ XXXIV. 61. 



d^et&^orES coalti (tfpentilftin i&rt inr 
. bellam» XXXUL 41. 
&cer(totes lUtyfteni cum inMis ad dtdendam 

PbiUppo arbem mitiuotttr , XXXU 17;. 

Atbenlenres cum infignibtts fuis obiHam At— 

talo Dtodemc, XXXI« 14. 

ufecuri quotannis )ubentur Pbffipj^m , 

llfoeros ejus* ce^numque . XXXI. 44. 
Sacrificium Dovemdiale , XxXlV. 45. 
Sacram^ anniverfarium £rciri« Amaryntiudi» Dia» 

nae . XXXV. 38. 
Samiatina rafiies.^ XXXI. 17^ ... 

Saferoi caftram, XXXII. 29. 
Saleniom colonia deduQa* XXXIV. 4^. 
Salganea , XXXV. yj , 4? , .5 V . ^ , ^., 
C Salomo» trlumvir coloaut deoucitffidat 1 XXXXV*. 

4^ 
Saltus ad*' Aoum amneni » XXXII. & 
Saltos Citbaeronls • XXXI. a6. 
Salyi^ce Amdeare Pceuo , invadUDt Pl&entiaffl »• 

Samii , XXXHL do. ^. 

Saoci «des de coeld iada» X^Cxll. r.. 
S^ppinia tribos« Umbnei.pari ^.XXXL %. F^Sc^ 

xxxiii, 57. 

Sardes*. XXX12I. 19* 

Sanis flavitts , XXXUI. 4r. 

Saxum inaeos io vicum JttgaDUtn ex OpHtMb ft&^ 

cidit, &. maltos bpprelfit, XXXTV. 11« 
Scarphsa , urBs Loctidis , XXXIU. }> 
Scenici ludi Roniaoi magBificL fafti ab ^iSb» 
.^ralibai. XXJth 4* ^ 

SfimH»:», orb». baud^ igBobilifk^ XXXI^ 39.^ C*^ 



dbyGoogle 



rtrSEx Rtittr». ^v$ 

Scetttflf»» ager» XXXIU 6. 

C. Scribonius,.«diris plebis, XXX{&. 41; Vid. 
5c XXXIV. ^fj. prakDr'54» ; ^ " 

Scriptor a. Livio .mtmormus ... GatO •» XXXIVi, j^ 
PoIybiuf^»:XXXlV. jo^ , 

Scyflsain , XXXI. 44. . 

Scyrus ,, -iriTuU , XXXIII. 5»; ' ' 

Sedetdni ad Gatenem c^iaotem d^ftdHiirt XXXIT." 
20. 

Seditio militiitn Roimmoram-, HXXH. f. 

Seeefticfl , civitas Hifpaflis eravrs <c oputeata « 
XXXIV. 17. Mtn vineis & plttteis capit Cato* 
confttl, Aiii, 

Seguntioa, oppidnm Hifpanqe ,. XXXIV. 19. 

Screucia, XXXIII. 4*. 

Seleuctts Aotioebi iilius , ihii: d Lyfimadila Mt^- 
a patre darar, XX3CV. 16. ' ' ^ 

Selinm oppidum Cilicis . XXXIIL la. 

Sella curuiis dono fflifla mabisSBk.iiXXL ii. 

Sellafia-, XXXIV. aSi 

Selyrobria , XXXIL 59;. 

€.. Sempronius Tttditanor , ^ft wiin «dflls pfeiflf^ 
effet, pr«tor creatur, XJOai. 17. fortitui' Hif- 
paniam citeriorem ^ iB, viftus proelio afir Hifpa-' 
nis^, ex vttlnefe morRor ,. XXXllL ^* pdmites^ 
fuerat, 42. 

n. Semproniu» Tnditanosv trtbiinus^ plebis ,. vt- 
aiifloritate pacmm plebem rc^at , ttt com focSs^ 
& nomine jLatrno pecunis creck^t» yas idem ,^ 
aaod cum civibns' Homanis eifet, XXXV. 7« 

P. Sempronlus • prsfef^us fociilm , XXXIV. 47; - 

Ti. Sempponius Gracclitis . cadit ^ proelio coio^ 
Bous, XXXim 36» 

Ti« Seippronitts Loneus.tribmraf pFebis- , XXXL 20«^ 
aedilis cttrulis , idCXli. 27.. triumvir coloniis de-- 
ducendis ». 39^ pcstor,. XXXI II. 24. fortitur 
Sardiniam provinciam\ iB, ei prorogatum impe-»^ 
Kurar 43:. «reatur conful ,.XXXIV. 42. trinm-' 
«r colonnc deducei]^:y.4t« preiicifcitur in Boios^ 



dbyGoogle 



fi6 INDEX RERUM. 

& adversiis eos pusnat , 46 , 47. leflatiu c<Mi« 

fularis.XXXV. f. 
Sen^tmcoQfultuin de beUo adversi^s Nab:n Lace- 

datmotthiQi» XXXIV. xx. de colooiis deducen- 

dis, 5j. 
Sepukra dirnu Athenfs a Pbilippo • XXXI. 24« 

fiiper €1 re Atbenieoliam quere 1« , ^'^. 
Ca. Sergios llancus , prctor , XXXI. 4 , 6. ei 

prorofatum impetium , XXXIl. i. 
M. SergMis SHns , pnttor » XXXiL 27. 
Senbeum caftellmn occupat Philippos , XXXL 16. 
Al.Servili.iS decemvir asris dividundis , XXXL 4* 

triumvir coloniis dedncendis » XXKll. 29. & 

XXXIV. 45. 
P. Servilins , decemvtr ai^ris divfdnndis , XXXI. 4. 
Servx indkes €on)arationis » XXXIL 26. iis vice- 

na qnina miHia sris & tibertas data» ihid, 
Servorum coajuratio in Etruria , XXXUL 36. vin- 

cuntur a M'. Acilfo praetore , ihii, princlpet 

coninrationis adfiguntur cmcibos, ihid. 
Seftos Hellefponti urbs, XXXIL'33. 
Sicyooe Romanonun aliorumque pomilonim lega-. 

tis datum Acbsoram coociuumi XXXIL 19, 
Sicyonius ascr, XXXIIL 15. 
Sda, oppinum, XXXV. 13« 
Sidets , poputi , XXXV. 48. 
Sidonii • populi , ihid, 
Signa snea quinque ex multatitio areento in sra- 

rio pofita, XxXI. 50. triaCereri,ubero,Libe- 

rsque pouta, XXXUL 25. 
Sinns Ambracius, XXXU. 14. 
Euboicus, XXXI. 47« 
Gallicus , XXXIV. 3. 
MaHacus, XXXV. 37. 
Spontum colonia civium RoniaDonim dedofta • 

XXXIV. 45. 

Sipyrriiicas , princeps i£to^os , XXXL 46. 
Smyrna urbs ufurpat Iibertatem , XXXIII. 38. 
obfidetur ab Aotiocbl copus » ihid. Vid. & 

XXXV. 43U 



dbyGoogle 



96ir, Cificis urbs, XXXIII. ao. 

SoUferrea , tela fidlica , XXXIV, 14. 

Sopater Acarnan^ DiadoSti» Qiakiifi5> mterfich- 
^ur XXXL 25; 

So&laus Rhoditts. ^ XXXIV» 3^0;. 

Spadones r^n) , XXXV. if. 

Sparta , Fzde tacedaunon. Oppagnatnr cprfiiii& a X. 
Quintio, XXXLV. 5«, 40. 

S^arta .quomlain fine miiro^ilCKXIV. 3i8..tyrannl 
addiderant mnntm , ihid, 

Sparos, agrefte telum , XXXiV, i^ 

Speculator contemplatus regium agmen e ^texbi f. 
properat Atbenas, XXIQ. v^ 

Spercbiar» XXXU. 13^ 

Statua Fhilfppkregis Macedommi , XXJCI. 2^^ 44^ 

Stena Gmeft , fauces^ Laiiiiis , XXXIL f * 

L« Stertiniu» proconlul in Hi^aniam mittitiir 9 
XXXk fa rediint qttlmjuaginia miUia pondo* 
argenti in (erarium fert , 6t di manubiis dUbt- 
fornkes facit , XXXIIL ^* legatos ,. $f* 

Stimon, XXXiL 14- 

Stobi Poeonis , XXXIII. 19^ 

Stratagema M. Porcii Catonis , XXXIV. 12. 

Stratonicea , urbs Caris , XXXIIL 18. datnr Rbo- 
diis , 30. 

Stratoniceofis ager , XXXIIL iS^ 

Stubera , urbs , XXXI. iQ; 

StympRalia terra, XXXIll. 14. 

Su(fibos & faiis , ii omm eenere telamii fflmmo» 
ventur a- vallo bofiium BOiDani , XXXIV. vf* 

Sttfietes , XXXIV. Su 

€. Sulpicius Galba moritmr,. XXXU. 7. 

P. Sulpieius Gaiba , iterum conful • XXKI. 4. de 
bello adversi\s Pbilippum ttfiert ad Senatum , j^ 
ei evenit provincia Macedonia., rogafionero pro- 
mulgat dfe bello Macedonico , Ald, ejus oratio » 
7. confulit fiBcialcs debello PhiHppa rcgi indi* 
cendo , I: ei permiOnm ut d^ exercitu , (juenr. 
P. Scipto ex Africa deportaflet , voUmtarios ^ 
fpo& poflfet». dttceret , ibid. paludatus cum lid<K 



dbyGoogle 



ftS INDEX RERUhL 

ribas proficirdtiir in Macedoniam , 14. circa 
ApoIlODiam blbemat , 21 & 27. ejns res geftae » 
3 1 , 40. legams additur T. Qaintio » XXXIt. 
29. legaros in decem ad res Macedoni» & Grs- 
cis componendas , XXXUI. 24. legatus mittitor 
ad Aadocbum , XXXIV. 59. veolt ad £amenem« 
XXXV , 13 , 14. ejos cum Minione coUo* 
(|aiam , i6« 
Snpplicado ob beOnm Pbilippo decretnm , XXXL 
8* 9* 

Ob ▼iftoriam de Gallis reportatam « 
XXXI» 22. 

Ob prodigimB , XXXII. i , 9. XXXV. 21. 

Ob res bene geftas in Gallia in qaatriduum, 
XXXIL 31. 

Ob res in Tbeifidia bene geftas in dies qolih 
qw , XXXIII. 24. 

Ob res bene geftas in I^ania intridaun* 
XXXIV. 21 & 4». 

Ob terrs motns, XXXIV. 55. 
Sbs manfueta variis condimentis ad&mulata ferise. 

cami , XXXIV. 49. 
Syri baud pau!6 mandpionmi melius , qn^ mili- 

tnm genus , XXXV. 49. 
Syrtis minor, XXXIV. ji« 



X ABEEirjft omnes cnm magn! pfetii merdbas 

conflagraverunt , XXXV. 40. 
Taberaacnhim Pbilfppi in conTpedo maxim^ tn- 

mulo pofiram, xxXIL 5. 
Tabnls prifcs artis . invents Eretris, XXXIL i€. 
Tabulc novs.XXXIL 38. 
Tamiani, XXXIIL i8. 
Tanagra , XXXV. fi. 
Tarentini equites , XXXV. 28 , a^ 
Taums mons, XXXV. 13. 
Taygetos, XXXIV.28. 



KjbyGoogle 



INDEX RERUM. fsf 

Tegea » nrbs , XXXIV. a6. XXXV. 17. 
TempeTheflalica,XXXlI. 15. XXXIII. 10,13, 35, 
Tefflplum Apolitnis . XXXV. 51. 
Cereris. XXXI. 14 
Junonis Sofpitae , XXXI. 11. 
Minervc xreum, XXXV. 31. 
Templa Deflm, qus Atiienienfes pagatim habe* 
^ bant , dirui atque incendi jubet Phtlippus , 

XXXI. w. 
Templa Defim Grxcis azyla, XXXV. 51. 
Tempfa, XXXIV. 45. Tempfam colonta civiuia 

Romanorum deduda , ihid. 
Tempfanus aser de Brottlit captus » XXXIV. 45« 
Tendeba , XXXIU. 18. 
Tenedus , XXXI. 16. 
C. Terentius Varro, legatus Hi Africam mittitur, 

XXXI. II. triumvir creatur ad fupplendum Ve- 

BuGnis coloDorem numenun , 49. 
L. Terentius , legatus ad Antiochum niflus , 

XXXm. 3f. 
L. Terentius Maffiliota , «dilis plebis , XXXI. jo. 

?>. Terentius Cnlleo , leeatus , XXXIII. 47. 
erra motns, XXXIV. 55. XXXV. 40. 
Teftodo e fcutis denfatfs , XXXi. 39. XXXIV. 39. 
Tetradrachmum , XXXIV. 53. 
Thafns, XXXIII. 30, 35. 
Thanmaci ubi fiti , & onde appellati , XXXII. /u 
Thaumacos fhifira teotatos deflsrit Philippus , ih. 
Tbebs , caput Boeotis, XXXIU. 1. 
7 bebs Pbmic , maritimnm emporiun « XXXII, 

33. xxxm. 5. 

Theoxenus , dux Achaeus , XXXIIL 18. 
Thermopyte, XXXm. 3J. Thermopylis frequcns 

Grsciae ftatis diebus folet efle conventtts,i^i<l. 
Tliermopylarom faltus & angofts fiauces » XXXI. 

»3. XXXIIL 3- 
ThelTalis campi, XXXI. 41« 
Theffalos primos omnium liberandos PhiKppo no- 

mlnat T. Qulntius, XXXII. 10. liberi pronun- 

tiantor , XXXIII. 32. iis prseter liherutem coa- 



dbyGoogle 



fft9 INDEX RERUM. 

ceflam Acinii Ptiduoi» dati , ihii. Tfaeflali , t 
inqaieto iOBeDio ,. XXXIV. {k TlieffiUi iSie-^ 
rantur a T. Qniotio , flc ex omni coUuvioDe dc 
confafione . ad aliq,ttai» tolerabllem formam' vo- 
dinmtnr, ihid, . 

Ttietidiwn Pbaiialiae teirx:, XXXHI. f , 7; 

Tbcoma victts exoagpiatar« XXXU. i^. 

Thimanmi , XXXll« 14^ . 

Tboas , prstor iGtoloram , conqaeritor injiirias Ko« 
manoram , & reges ad beRam.condtat , XXXV.r 
II. fruflra temat Cbalcidiem ^ J7* Annibalem 
Andocbo farpedom fiicit, 4x. cyas con Phsnea' 
comentlo , 4f. 

Thraces pagnant longis rdmpbcls, XXXI. 39^ 

Tbronium, XXXIL 36. XXXUI. 3. XXXV. 37. 

Tbnrinamin agmm cokmia deduaa , XXXiV« 53«/ 

Tiberis exundaiiones , XXXV. ^^ ai. 

Timocrates-Pelieneafis prselVAras* XKXIV4 19. 

Timon»priB€epsThetanunPhtbloocarom,XXXniw5l 

Tironesab decem & fex aimis miliaes icri&irTbi- 
Jtppos, XXXilL ^ 

Tifo Patrenfis , XXXV. xf. 

€. Titinto», tribantis plebis, XXXV. 9*. 

N. Titlnius „ tribonas plebis , iHd, 

P. Titrnius , Tegatus^ XXXI ai. 

Ton prstexts habends|as, ot Pontificibo»,' Ita* 
<Btnm triudivffis ^bnibus , XXXIU. 4%, fns^ 
textis togis quinam nKMtttr» .XXXIV. 7, 

Toea pnrpurea , XXXL i^.. 

Toietam,ttrb» par«a, fed iooo mam*ta., XXXV^ 
7, 22. operibus Totetum capit M. {fd^us^ Ko* 
Dilior,procon(bl, Aii, ^fiq^. 

Toron» promontorium , XXaL 4^, 

Torqufs aoreus magni ponderis in CapitDtto Jovr 
donam in sde pofitis, XXXHL 36^ 

Tralles , (Tve TraUi » Uiyriorum^ gcnaa., XXXI; 
J5. XXXIIL 4. . 

Tricca, urbs, XXXIL r^^ 

Trientios TaboliQfque ager , qparc' fic cBQa»». 
XXXlt 13^ 



dbyGoogle 



iNDEX RERVXL %tt 

Tniflqrlia » XXXIL 5. XXXUI. 34. 
Tripolis Laconici agri , XXXV. 27. 
TrnuDpbam petens , qtiom fine ma^iftratn res ge^ 

fiflet L. Cornelias Lentulss , ovatiooem impe- 

trat , XXXI, ao. 
ItnunBi^btis , in qiio neqae captlvi ante cnrram 

dndi , nemie fpolia pradata » neque imlites feca- 

Trinm^rifoloniis dedncendis » XXXI. 49. XXXIL 

^. 
Trinmvrri capitales, XXXll. ^, 
Tnunnnri Epulones ^ndo primiim creati , XXXHL 

42. iis , nt Pontificibus « dacum jns togac prae- 
.' texts babends , ihid, 
IVl. Tuccias , sdilts cundis , XXXV. 41. 
TnimHms fervilis, XXXII. 16« 
Turdetania , XXXIV. 16. in Turdetaniam proficii^ 
. citair cam.cxercttu P. Manlius prstor , 17. 8c 

M. Porcius Cato conful , aedta» a. M^nlia 
• nratori, 19. 
Tyms , XXXIII. 4«. 
Ty rii , XXXV. jfi. <:onditores Cartfbagmis, XXXIIL 

^9- ■ ^ 

▼ ALERius Antias « Hiftoris Rodianx (brip* 
. tor , XXXII.. 6. 
C. Valerius Flaccas , flamen Dialis , sdHis cnniT 

Its.XXXL 50. XXXIL 7. 
L. Valerius in locum M. Comefii Cetbegi fufii- 
. citur i>omifex , XXXIIf . 42. 
t. Vaierins, tribunus plebts , ad popuhim tulit de 

lege Oppia abroganda , XXXI v« i. e}us contra 

Catonem cof. oratio » 5. 
L. ValerinsFIaccus, adiWscoroi», XXXI. 4. crea- 
. tur prstor , 49. conftit-, XXXTtP. 41. fortitur 

Italiam, 4). efos 1» geftte, XXXlV. 21,46« 
L. Valeritts Tappu» ereatttr pratof , XXXV. 10. 
jyt» Valerias L«vitias^ pfoprattor , cum daffe mit- 

«tpradvffiii WBppta m MaeedOBiam » XXXL 



dbyGoogle 



%i% INDEX RERUAL 

3. eins mortis caafli a P. <Sc AL fifiis, todi Fn^ 

nebres fafti , 50. 
Fl. Valerios Me&lla creatur prxtor, XXXIV. 54* 
Vallam Macedonum , XMUll. 5. 

Romanoram , ibid, 
Vafa argemea & aarea Romani donant Attdo Exh 

menis firatri , XXXV. 13. 
Vedi^alia magna ex ferrariis & argentaiiTs in Hif- 

pania inftituit Cato , XXXiV. 21. 
Veitones fandantur & fagantnr ab M. Fulvio praB- 

torc , XXXV. 7. 
Ve^lonom magnus exercitus Toletanis fabfidio ve« 

nit. XXXV. la. 
Venatio omnis ^eneris ex fuemanfneto, XXXV. 49. 
Vennfina colonia fnppieta , XXXI. 4Q. 
Ver facmm ex pontifictim iofitt confales fiacmBt • 
. XXXIII. 44« Ver facrum inftaurator , XXXIV. 44« 
Vermina, filios Sj^pliacis, XXXI. ii. a Romanis 

leges pacis accipit , lo. 
Vefcelia, oppidam Hifpanift, expognatnrab M. Fnl- 

vio Nohiliore, XXXV. xi. 
Veftimenta ad exercitus mi(& , XXXIL 27. 
Veterani donantur agris , XXXI. 4. 
Vibonem colonia deduda , XXXV. 40 
ViAoris Virginis cdicula prope xdem Vidorfs » 

XXXV- 9. 
Q. Vidorius , primipili centurio » fignum ademp« 

tum fignifero iacit in hoftem , XXXIV. 46. 
Vicus Metias , XXXIII. 26. 
L. ViHius Tappuius praetor , XXXI. 49« 
P. Vjtlius Tappulus decemvir a^s dyvidaindis , 

XXXi. 4. confulvproficifciturm Macedoniam, 

XXXII. j. nitiil memorabile ab eo adum, 6, 

legatos fuD T. Qulntio, 28. iubetar efle in nu* 

mero decem legatorum » ex quorum confilio' 

pacis leges Philippo daret T. Qttintias , XXXIH. 

34. it ad Antiocbura , 35. eTos & coUegarum 

congreiTus cum rege , 39 • 40. rurfum mittitur ad 
* Antiocbam,XXXtv. 59. Elaeam venttiXXXV. 13. 

congredttur cnni Anolbaie 1 aua Aotiocho 1 15. 



dbyGoogle 



INDEX RERUM. 515 

legams In Grsciam mittimr , 23« teatat Ma« 

gnetas fmftra, 39. 
Vinearam ufus in oppugoationibas , XXXII. 4« 

XXXV. 12. 
Viroram omnegenusin infulaJLemno conjuratiooe 

muliebri fublamm , XXXIV. 2. 
Virgines ternovens canunt carmen ia Junonem 

Reginam, XXXI. 12. 
Umbiucum Grxctx incolunt iCtoli, XXXV. i9« 
Vocanus ager in Africa , XXXIII. 48. 
Vomm incerts pecunis an poffit fufcipt , XXXI. 9« 
Vota quinquennalia , XXXi. 9. 
Drbes dirots» ne venirent in hof^ium poteftatem. 

XXXI. 28. 
Urbibus parcebant veteres Macedones , qu6 habe* 

rentimperium opulentius, XXXII. ^5. 
C. Urfanius t tribunus plebis , XXXIIL 22« 
Vulmraum colonia dedufta , XXXIV. 4j. 

X 

./L ENOCLiDES.. ChalcidenGs princepSt amicns 

Roraanis. XXXV. 38, jo, 51. 
Xenophon Achsus , XXXII. 32. 
Xynis oppidum, XXXII. 13. XXXIII. %. 



Lj AMA,/v6/0itd/r<!Sameinfula, XXXII. i6. 

Zeiafram promontonum , XXXI. 46. 

Zeno , princeps Magnetum , vir magns audoritatis , 
T. Quintium Magnetibus placat , XXXV. 31, 

Zepfayrium oppidum, XXXIII. 20. 

Zeuxidas , Acaroanum practor , XXXIII. i6. 

Zeuxippus, prioceps Boeotorum , au^or Roman» 
focietatiSfOb hanc caafamnoncreaturBoeotarcha, 
XXXIII. 27. Brachyliam Boeotarcben tollendum 
curat, 28. accufamr cxdis, ihid, fugit Tanagram , 
deinde Athenas , ihii, 

F J N l $. 



dbyGoogle 



a 



dbyGoogle 



dbyGoogle 



KjbyGoogle 



dbyGoogle 



^. 



«• • 



(ik 



dbyGobgle
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Titi Livii Patavini Historiarum ab urbe condita libri qui supersunt xxxv"

See other formats
