Skip to main content

Full text of "Tuba danica, hoc est, Dissertatio theologica de aureo cornu in Cimbriâ invento, qvo, ceu tubâ clangente, Deus Opt. Max. nos, qvi regnum Daniae incolimus, excitat ex infelici securitatis somno ..."

See other formats


iajnt«a«><u<HMMtt«f*»if**i".ji-^'a»««iiiJA«'^tf'Himf«  ouj 


I 


i 


■'**»ff¥l^»S»«Bwww*W»  «if  *'»";"ifV-j" 


^  ?;W>'"™" 


-  *.       -**li*B,'T. 


fln^^a»  #5?SilP<fi-,.'  •^rij9fV*''''Sf^™raii<" 


4 


/W 


TUBA  DANICA, 

Hocefl: 

DISSERTATIO 

THEOLOGIC  A , 

De  AuREo  CoRNuiiiCimbriainven- 

tOjqvo,  ceu  tuba  clangencej  Deus  Opt.  Max.  nos,qvi  Regnum 

Danice  incolimus/^  excitat  ex  infelici  lecuritatis  fomno ,  ut_. 

immenfa  beneficia  nobis  &  majoribus  nollris  divinitus  col- 

lata  grati  agnofcamus :  nefandam  vero  ingratitudinem  & 

contumaciamnoftram,  qvairamDei  horrendam  ac  pcenas 

graviflimascontraximus,  (eriodeploremus,  &culpam 

omnem  apudipfius  tribunal  per  meritum  Jefu 

Chriftifupplices  deprecemuii^. 

Autor^ 

Envaldo  Nicol.  Randulffo* 

P.  R. 


Amos  3, 6. 
Numdanget  tuha  in  ci^uitate,  (fpopulmnon  expanje/cet? 


HA  U  N I  ^  ,  Anno  1 6  44. 

TyplsSALOMONis  Sartoriij  Acad.  Typogr, 
ImpenfisJoACHiMi  MoLTKENii  Bibliop. 


i.Cor'mth.2,4* 


_^kkJAk  k  kk  kkkkkkkkkkkkkkkkk 


SERENtSSlMO,lLLUSTRISSlM0  Ac  CeL- 


SISSIMO  DOMINO 

STIANO, 

Danoriim  &  Norvegorum 

.:,.;,,Principi  eleclo, 
t)ommofm  ckmentifimo. 
5.^!^?;^^t^^R3Ec!arum  eft  &  pcrpetua  dignum  obfervationc-* 

*  ^""  '     '  ^X^^it^tWm^SEREN  1  SSIME  P  RlNCEPSfDOMl-' 

M E  Clement  1  ssiME ,  qvod tradit Ecclefiafti- 
cus  cap.  39.  \ er(.i%.  Non dtcere oportet de uUa re creA' 
ra :  J^lv'  / hocfibi vult  ?  atU  qtcm  boc  habet uftm ?fingti- 
'a  namcj,  acI  certos  ufmfunt  creata.  Qv^o  m  o  r  e  m  u  r, 
inminutiflimisqvoq^rebus  conlpici  admirabi- 
lia  lapientixdivinsveftigia  ,  ncc  qvicqvam  eflc  tam  exiguumac 
pufillumjqvodnon  ruomodo&honoriCreatoris&ufui  hominis 
i  h  fc  rvi  a  t :  C  u  m  non^fruftra  ac  fine  catiSii  qtfid facere ^dignum  Deofit,cft>od 
ahhorret ah ho7?)iHii  conffantia  Cic.z.  deDivin.  Id  qvod  evidentiflimd 
apparetin  eo,qvod  nunc  tracftareaggrediorarguipento.  Ecqvid 
enimCornuvilius&abjecfliusvideripoten:?  utpote  qvod  infron- 
tepecoris  ,  veluti  excrementum  aliqvod  (uperflutim,  fuccrefcit, 
pmnis  vita?,  fucci  &  fangvinis  expers ,  Cervo  etiam  qvotannis deci. 
dit,  necrar6Aricti,Tauro,aliisqjcornigcrisabfcinditur,absqi  o- 
ranivitafpericuloautfanitatisjaclura  :  Et  tamen  hancccrem  tara 
levem&exiguamnonfruftraeirc,  necufufuocarere,  hinc  patct, 
qvod  in  monumcntis  facris  ab  ipfo  fpiritu  Deiadhibetur  fajpiufcu- 
leadres  plurimas&nobiliffimasdefignandas,ut:Dan. 7,7.8.^0.11, 
i^iCap.Sjj.  &feq.  Zacha,i8.  &feq.  Apoc.13,1.11.  c.i7,3.i2.&c. 

Similiter  de aureo Cornu,  qvod  jam in ter  KeijULijXict T.  CeU 
fitudinisaflervatur,judicandumduco.  Vulgus  qvidcmexiftimat, 
cafuillud&fortuitoa  puella  ruftica  inventum,  acfigurisaliqvot 
hominum  &animaliumarbitrioartificisexornatum,tantinon  ef- 
fe.utineoexplicando&characlcribuscjuidcmevolvendisplufcu- 
lum  temporis  ac  opera:  collocctur.  Nos  ver6,qvibus  cordi  eftmo- 
nitumEcclefiaftici,longeaIiterientimus,  qvin  plane  ftatuimus, 
DEumOpt.Max.  qvicertojuftoqiconfilioomnia  moderatur,tam 
rarumantiqvitatismonumcntum,&qvidem  hoc  tempore  tammi- 
rabiliter  e  luto  &  qvifqviliis  terra:  crutum,non  fruftra  ncc  finegra- 

az  viflimis 


vinimis  caufis  irinoftrum  protuliffe  confpeclum :  fed  hoc  ctiam-. 
niimtnndumef^cintCTopen  DOMiNJ  magK/fica,qv2£izf\cnthm,ho- 
nitatem,  julliriam&vircutcm  ipfiiuscommendant  ,  ideoqi  a  piiS 
omnibus  diligenter &;religiose  pervefl;iganda,Pr.iii,  z.  Qvpd  hac 
inpartcfi  plane  neglexerimus,omnin6metuendumeft,  utneftu- 
por&focordia  illa  jure  nobis  imputari  qveat  ,  qvam David  per- 
ftringit  Pf.  92, 7.  rir  injiptens  nnn cognefcitjff  fiultiis  nonintetligit  bic. 

,  Hccc itaq3  cogitatio,  ut alios  dudum  Viros  ClarifTimos,  noru 
foJumex  noftratibuSjfedexItalisqvoqi&Germanisirapulit  ,  ad 
ingenia  fuain  hoc  fubjedtolaudabiliterexercenda^itamihietiam 
extorfithocpaucarum  paginarumfcriptumj  qvonoftrishomini- 
bus  oftendo ,  q  vomodo  hoc  cornu  &  fingula  ejus  emblemata  duftu 
Scnpturae  lacrae  confiderent  atq,  in  ulum  fuum  falutaritcr  con- 
vertant. 

Hocautemqvicqvideft,.^£/f£Ar/557Af£p;f/ivCfW,  augufti(Timi 
noministuimrcriptionemgcminojureexpofcit,  rcfpeccu  fcilicet 
fuce&materis&autoris. 

Matenam  ^\  fpedes,  cum  Comu  aureum^zxtnx^.  T.  Celfitudi- 
neni  agnofcatDominum&pofiefTorem  ,  utiqi  hancceejusfobo- 
lcm  in  tuum  qvoq^arbitrium  venire  acpoteftatemfaseft:qvono- 
ininchocopufculumnonmgratumSerenifl^.T.  Celfitudini  futu- 
Vumeileconfido. 

Autoremqvodattinct,  jurcnon  tantum  illocomrnuni,qvod 
Principifubdicum,Domino  fervum,  fcd  infuperfingulari,  qvod 
Evergetacclienremobftringit,  obftri<ftum  Sercnift'.  T.  Celfitudini 

mcfentio&  agnofco  :  ideoqi  hacTTpocrCPiWj/j^creipublicaqvalem- 
cunq^  gratitudinem  &  humilimam  promptitudinem  meam  decla- 
rarevolui,  modisrogans,  qvibus  pofl^um,  omnibus,  dignetur 
S.T.  C.hunclibellum,  ceufubmilTae  obfervantiae  fignum,  fcrcn^ 
fronteadmittere  ,  &illum  nonexfuopondere,  fed  argumento, 
qvodtradiat^&afFe-ftu^qvoofFertur^judicare^mihiq^gratis&fa- 
vorisfuiauram  porroafpirare  clementiflimie.  Qvodreftat  S.T. 
Celfitudinem,  cumllluftriflimaConjugeac  tot^  Domo  Regi^  di- 
vince  protedioni  etiam  atqj etiam  commendo,  & pro veftr^  falutc 
atq;long2vitatcvotafacerenondefifto,  Roefchildixzo.  Oclo- 
i>risj,.i64j. 

Seremfi.  T.  Celftudinis 

Suhjeaif 
EnVALDUS  NlCOL.R/lNDllLFFUS. 


Do. 


DoElrinhj^virtute  jpietate^ prudmtia 

pr&ftantij^tme  VI R, 

Dn.M.ENVALDENlCOLAE  RAN- 

DULF,  in  Ecclefia  CathedralijqvEeRoefchildiceeft, 

Paftorprimarie,  CanonicedignilTimc,  &Sommcnfis 
Pr£epofitemeritiflime,fraterinChrifl:o 
cariffime^ : 

Uam  ,  de  aureo  SerenilTimiPrincipis, 
CHRISTIANI,Cornu,hieroglyphi- 
cisnotisinfignijdifTertationemlegi ;  in 
qva,  &  tua  Pietas-f^mgeniidy^^^lvoia.^  &  in 
"  literis  facris frigularisperitja-^aX^ixi  elucet. 
•  P/f/^ell:,eaqjCommendatione  dignilTima :  te_^ 
omnesacruiguhisaureiCornuformas  atqj  figurasita 
interprctari  ,  ut  hominum  animisafFedibusqjin  me- 
lius  mutandis  apteinferviant.  Nec  novum  eft  &  in- 
iblens,autinfacra  ,  autprophanahiftoria ,  pietatem_. 
atq-,bonosmoresfubejufmodifigurarumintegumen- 
tisdocerijpariter&tectahacatqiumbratili  inftitutio- 
nisrationeenormem  vitamfeveriuscaftigari.  -^gy- 
ptiis  hic  docendi  modus  familiarifTmius  fuit.  Py- 
thagoram  etiam  ob  hanc  fapientiam  omnibus  admi- 
rationifuilTeqvinefcit  j  is,  qvaede  Pythagorafcriptis 
veterum  proditafunt^nefcit.  Platonem  qvoq;  abhac 
docendirationenonabhorruin'e,haudilegabunt,qui- 
buslediofcriptorumPIatonicorumpaulofamiliarior 
eft.  Taceonumifmataprifca:  inqvibusfapientiashie- 
roglyphicae  documentn  extantplura,  qvamutfacil8 
numeraripoftint.  NonattingoPoetarumfcripta,irL^ 
qvibusintelligendisanimifxpecaligabuntjnififcientia 
hieroglyphicafacempra-tulerit.  Qviddicamdehifto- 
ria Prophetica,de  hiftoria  Euangelica  ?  Nam  in utraqj 
fapienti^ehieroglyphicasveftigiamanifeftiflimafuntL^. 
Qvocircaqvituum.jVirReverende  &CL.  improbare 

aj  volec 


voletconatnm,  tanqvam  inutilem  &  ineptnm  :  hic 
funminm.elioreantiquitateinfantiam&excremamm- 
'ditatemturpiterprodeL^.  i 

hncmvt\'6wgemitui  "vigor  m  hac  commentatione 
nonobfcurcemicat, dnm  nexu  adeo  concinno  junClas  mones 
monftrasq;  in  Cornu aureo figuras  hieroglyphicas ,  uc  elegan- 
nnimaqv.tdauniveriajdoclrinajChnft!anarepicomehiccon- 
rincrivideatur.  Nam  &  rniferiam  iIlam,inqvaraperprimo- 
nimparentumlapfum  inrehciterprxcipitatirumus ,  &  naturie 
congenitam  maHriam  ;  ic  expedirnm  viam  rationem^; ,  qv3 
^tancismaHsm)(eriisq;rut6eJU(5larihcet;  tantaverifimihcudi- 
jneinaureohocCornuinvenirioftendis,  ucqvinad  mencem 
/enrentiamcjj  auctorisqvam  proxime  accefleris,  vixdubitare 
poilimus. 

'  ^Ari^/W/ deniq;edis  \\oz[zx\^io (j^ecimen r ari profeB lu in 
facrismontimentis  \  Necenimtuamde  minutillimis  qvlbus- 
dve  aurei  Cornufiguriscoramentationem  tantafelicitate  un- 
qvaeHterisiacrisconfirmare  potuilfes,  nih  monumentadivi- 
nanon  modo  Vir,  ied  etiam  outto  ^os(D-dC  Im^ukri  induflri^ 
tradailes:  ita  utoptandumcnetinveniri  in  ordine  iacrolon^ 
gepiurimos,qvi  tuam  in  legendislcripris^-fDTrj/ij/fCicindiH 
ftriamimitarentur,  SicenirahandHcerecdubicarcqviniacri 
ordinishomines  otficio  iuo  belle  fungi  pollenc,  {ive  verica,S 
confirmanda,five  vericaci  oppbiitaFallicas  confucanda  eflet.  " 
Et  \\x  iuntcaufx,  ob  qvascuam  de  aurco  SerenilTimi  Prift- 
cipisGornuCommencationem  tanti  facio,  utcam,&raagn3^ 
noministuilaude,&publicobonoevulgar-ipoilenonramlpea' 
rem,  qvam  confidam.  Vale,  Vir  l^everende  &  Dodi(I]mej5d 
qvasad  ledium  RDeichiIdi<e  auditorium  habuifti  e  Cathedra;, 
facrainoblcurioraProphctaru  icripca  homilias,charci5  maniu-., 
riscommcnda,&cypographo  vulgandascommicre;  fic  hicu- 
rum  eftjUtelegancis  ingeniiftridurie,  qv.r  in  hoc  (cfipto  emi- 
cant ,  pleno  jubare  fplendeanr.  Hafniae  XXVI.  Ocftbbr.  AnnP 
Y^Jtii  ''^  si^  'i '  ^=  -•'  '^  ^^  ■  ■■  fi 

;ni;:jijn{  fT;};  .'1     '5i?-.  ^^vittobclcgantls  Mimi  dotesamat  r*| 

1  Emii< ::  ■A\{\i.m  r.rgij-iav :i5;ftrj ym.  ,\ 

Sicdoiqfni  .13  iS  ^hLvJC.^^SP.ERASM.BROCHMANDyD,) 

3^|[qy  z  r,     Sela^idid  Epifiopus. 


Occafio,  Summa^SGopus  & 

Divino  hujus  Opulculu 

P^^^flgT^Ncidi  nuper  in  tra<5l4tiim  CLirifHnii  Viri  Dn.D.  O  l  a  i  Wo  rm  ii, 
S^'f^S  i^^'^'^  p.itriiE  rioftrx  antlqvis  .Tiontlfneniis 7q"vem  lid  avidius  coepi  ^er- 
g^J  i^^Jcurrere^ftatimfeobttilithiftdriaCornuhujusaureij^decjvomulta 
"^rf*J^  ^^l^qviJc.Ti  fandoaudiverain  ,  fed-  icohcrti  i^firiliem  vidCTelfbndurrtL 
*-S^^^?^^conrigerat.  Miratus  ium.ipfain  opcns  tani  rari  llrufturam  ,  & 
inif)rJmis  varios in  eo  formatDs  charaderfii., •qvi-.om.uJBddh^-ftiGurtiaiiqvid  & 
reconditum  fapere  viJebantur.  Q\'aniqbrem  non  potui ,  qv;n  in  hoc  inonu- 
mcntq , &  <iyideJT>  eo ioco,  tem^pore 6cm^(io;e  iatebris  te«de  eruto,agnofierer^ 
fingularerh  Dei  tempeftive  omniagtlbernantisprovidentiam,  qvi[nXQ.cuWii- 
bio  i  per  iftud  fivnfiocviei  homines  noftrosjrerum  haud  vulgarium  voluit  cbm- 
moiKfacere.  Qvod  raihi  eo  certli^s  perfvadeo  ,  qvo  ireqvcntius  in  iacris  ct- 
Tamlueris,  &cornuufiguraresgravililmas, publicfiimphmisE'ccicfiar'iiitftci* 
pub.ftatum  conccrnentes,  adumbrantur,'5Si  univerla  hujus  CornuEmbiemata 
ht3rinio^aocfeHirrtintfre<rnixanaqvQqv&hieroely|>hicaifefigiianti:  : 
•h  •1'Mareriam itaq; aeftimavi hau J indignam>dii uiieiiaijdJcutrendg  tempus  Qccafio. 
aliqvod  f;;bcifivum  &  fubfccundariumicnpeniicreni-^. 

;£■  I ,  iGfoi  aii/cjt}  menjeri\&:-p;ropofirum  Peitiul^vam  velefiicraGiter4n^9gar<?> 
j«lfej|jciteraireqvi"liceat,  nifiinverborevelato,  ad  qvoa  abiegantur.  abipfo 
Salvatore,  qvicunqjmyfterividivina  falutariter  fcrutari  cupiunt,  Johati.  5,39. 
Idem  &egol"ecutuscorthliun>,c6nllituiicr:ptur2efaci;3e_adirepenctralia,  &:  i- 
pfum  osDomimimerrogare.:  [  Efa.  30,2.]  Qv'idnam  fibi  velit  hoc tam fixigulare 
antiqvitatis  .K^.ujjAijy^  5t  deq  vibus  nos  molieredebeat  ac  pcffit  ? 

Qvodutcofiat  commodius,  pnmiimin  geaered;fqviretur,  dehujusmo-  Summa^ 
niinaenti  &:forma  videl:  Cor»'/,,.&r°^atma  yidd:  /««r^j&,variisnotisac  figuris, 
qvid  iiimirum  fingula  fighificcnt  apud Scirivtores facrds  St  '^oTniev^if':" Un^e 
poftrpodumpromptiuscrit  conjicere,  ,qvid  itidemde  cornu  noftro  fentien- 
dum  -,  &  qvrctiart  hyxrdTJgm-att^  at  rtioaita-ckrivandatatq;  ad  ufum iH-6innijei-- 
t^fahh.ircm  transfercnda_-, 

Neqvaqvamautemanimuseft,  haclaelibrationeqvicqvam  detrahere  a-  Scopiu^ 
li<»niijic.TuditisinaureumCorni!ComTnentariis  ,  &  imprimis  cxccllentiffitni- 
Dn.D.WoRMiinoftjijqvi  hancglacicm  pnmusfregit,  .&mihi  atq;  aliisan-^ 
fampraebuitde  tam  ncbili:ji3tcri.a  iilteriu^jcogitandi.  _..Qyoniamver6diver- 
lisprOgrcdimurprincipiis,  minimcmiriyneft,  fidiverfa,nonnunqvam  afF^fi- 
mits.Vprsfertini cum  hic hoH a^bdifticis artumCntis  j led ibliisnitarnur cbnje- 
cluns.  Mihi  a  vcibi  divini  tiamite  veluQevem  latum  diicederc  rcligio  eft,cu- 
jusdudtuhocago  pra:cipue  ',^  ut  immahem  iilum  Huporeih  ac  fecuritatis  fo- 
mnum,qvinollrofecu!o[  prolidolorTpI^Erasq^VDbruit  mortalium,  perftrin- 
g^^Hi,\q^emfihjecinflataametubaunil"aitemhomini  e^^cutiat ,  voiifijfcggrti-j 

cwinputabo.  .^sjiljrjM  ' .% 

*\    Compleiftarfeqvuturamdifrertationemduabuspartibus,  qvaj-umpraeci-  "DiviRo^ 

ptta"capit.aftriftim  ficnabo.  -,      ,  ■      -  ,'  '.'."    '      " 

.dj  .foi  ^  .  .:*iiJiDdoijioriiJ3ii.ii.j;.;i:!i:iil2'!-  .^i 


PARS  PRIOR  ET  GENERALIS 

TRIA  CONTINET  CAPITA. 


Capui 


itprimuni. 

VarUQovnxxfigmficationes  (ffigur^  afferuntur. 

SECT.  I. 

Rabbinorum  commenta  de  gentis Judaicz  dccem  cornibus.  fol.|. 

Sect,  2. 
NotioncsCornuqvoadmateriam.  fol.f. 

SECT-S* 

Significationcs  Cornu  fecundum  figuram.  fol.z. 

Sect.  4, 
QyidCornudenotetjuxtautramq5&  raateriam  &  formam  feu  fi- 

guram.  fol*^ 

Sect.  /,  '■ 

Acccptioncs  Cornurationefitus.  fol.  3. 

SECT.  6. 

QvomodoCornuufurpeturrefpcduufus ,  qvcmprzbct,  haEreri,s 
adliucincapiteanimalis.  fol.4. 

Sect,  7. 

QvidCornudefignetrefpedluufus ,  qvcm  habct  jam  rcfedlum  & 
amputatum.  fol.J. 

itfecundum 


Capui 


Promuntur  Auri  hieroglyphka. 

e_i.W«lV\c  SECT.    l. 

Qvare^i^r«/wmetalIorumfitpretiofifiimum.  fol.9. 

Qvpmodo  Scriptura  4ffn  prctiofitatcm monftrct  comparative. 

fol.  ip,. 

,vja<ic^V'   .         •  SECT.  J.  , 

Qvomodopretiofitas/f«r/exprimaturappellativd.  foI^iQ,*' 

Caput  tertium. 

Pr£cipua  Emblemataj  in  hoc  Cornu  contenta,eorumqg 
.fef..fc3  notionesexmonumenttsdi^mvs 

eruuntur,ut: 

i.  Serpens.  fol.  n. 

z.  Nuditas.  fol.  if. 

.v."^wy  Indumentum.  fohi6. 

4.  Beftiahumanafeuhomobeftialis-  fol.  16. 

f.   Pjfcis.  fol.ig. 

-  'f  6.VuI- 


6.  VuItur&Milvus.' 

T 

fol.in 

7.,  Eqves. 

fol.zz. 

8.  Virga&BacuIus. 

foi.  16. 

9.    Gladius&ArcuSi 

foi.ig. 

lo.Securis. 

fol.  29. 

1 1.  Funis. 

\ 

fol.  JO. 

I  z.SpecuIum. 

• 

.HfnoD  2;j[i; ■;    fol*  32. 

15.  Stclla. 

. :,.". 

foL  33. 

i4.LiIium. 

fol.J4. 

15.  Vermis. 

♦V^     .T^i-d^i 

fol.  35. 

i^.OlTanuda. 

fol.jji 

17.  Cor. 

fol.  36. 

ig.  NumerusNovenari^s.. 

r 

-  '    ■:  ■  f:    -': 
<-■■  .    t    t    -J 

fol.37. 

.1 


PARSPOSTERIOR  ETSPECIALIS 

DUOBliS  ABSOLVITyR  CAPITIBUS, 

''''''  Caput  primunl. 

ly^o-uem  finem  Cy  njum  ,  itemcfvo  tempore-,^  cjvo  Aii 

torcfahrkntum  fit  hoc  ccrmt ,  f^  q^vid fnmia 
;  ,    ejusEnihlemataprdfferant, 

^■^loz  •^^C7>'.^|»  ,  ,  ■/■  " 

Defcopo&fineEmblematum.qva  inCornunoflro  apparent. 

foI.4i*t 

Omnes  hiijus  Cornu'CircuIi  ftridim  &  fummatim  delineantunr 

.  - .       .     -,     ..  fol.42. 

EnodanturEmblemata,  qvseextant  in  primi  eirculi  priori  fcrio. 

Sect.   4.  -i 

ExpohitnturEmhlemata,qva:  emicantin  ejufderacirculi  altera_* 

ferie.  fol.47. 

Sect.  j.  .' 

EhudeanturEmblemataCirculi  fecundii  fol.  jz, 

Sect.    6. 

ExpIicanturEmblemataCirculi  tertii;  fol.^A. 

'1  "-^•'  SECT.     7.  ■  .^.i 

ExpediunturEmbiemataCirculiqvarti.  fol.jo. 

Sect.    s. 
ExplananturEmblemata  Circuli  qvinti.  fol.  60P 

Sect.  ^. 
PromunturEmblemataCirculifexti.  fol.6i. 

Sect^ 


SeCT.  Vg. 
DifcutiunturEmblemataCirculifeptimi.  fol.  6i. 

SECT.     II.  .: 

Indicanturunivcrfaliaqvsdamin  diverfis  Circulis  obfervanda-u^ 

fol.  6j. 

SECT.     12. 

DcztatchujusCornu.  '  fol.64. 

SncT.    ij, 
DcAutoreejufdem.  ^  fol.  65» 

Sect.   144 
De  ufu  ejufdem.  fol.  67. 

Caput  alterum. 

/«  quemfinerh  Cf  ujum  hoc  tempore  e  latebrisprotra- 
Elumft  cornu  noJirum.f(f  cjuidDsus  per 

illudnobU  fuggerat  at^  inculcet. 
Sect.    I. 

EnumeraiiturprsecipuaDeibeneficia,  Danis  inhunc 

ufqi  diem  cxhibita,  &  imagine  hujus  Gornu 
adumbrata ,  uc_>: 

i^i^v^Rcgni  Danici  vetuftas.  fol.  6%. 

2.     RegumDanizcontinuaferies&fuccefTio.  fol.69. 

jt-jrrDanorumantiqvaVirtus ,    &  in  exierisdebellandisfelicitas^ 

4.-  Singularis  Dei  tutela  adverfus  tria  Germanorum  Cornua  j  qvas 
imperium  Danicum  evertere,  &  imprimis  CimbricamChcr.^ 
foncfumcontercreneqvicqvamtent^runt.  fol.  74» 

5.     Terrs  Danicaefoecunditas.  fol.  77. 

64;  SacrofandiEvangeliirevelatio.  :.       fol.78.rf 

Sect.  2. 
Qyomodo hoc  corfyj  accufetnefandamnoftram  ac  ftupcndam  cr- 
ga  Deum  beneficum  contumaciam  atqvc  ingratitudinem... 

fol.  83. 
Sect,  j. 
Qvomodo  hoc  Cornu  denunciet  immincntes  poenas  &  calami- 
tatesgraviflimas.  fol.86.  - 

Sect.    4, 
Qvomodo  Cornu  noftrum  oltendatrationemcfFugicndi  hxc  ma- 
Ia_..  fol.  91. 


Cum 


Cum  hiftoria  inveati  Cornu  nonnuira  condneat  inemoratu  digniflima  ,  qvd* 
rum  accurata  confideratio  huic  dilTertationi  non  parum  lucis  afFundere 
poteft}  opera:pretiumduxi,eandemqvoc[;,  qvcmadmoduma  Dn.  D. 
Wormio  enarratur,huc  translatam  in  ipfo  veliibulo  cxhibcrcj. 

CORNU  AUREI 

inventi  Hiftoria_>, 

recenfento 

D.  OLAO  VFORMIO. 

ANNO  i^jp.  regnarHeinDanUCHRISTIANO  ^^ARTO ,  Ddm£ yNor^ 
vegm,  iS^c.  Rege  angufiijfimo ,  menfis  Jnlij  die  XX  piiella  qvjidam  Dano-» 
Chrijhna  Svf/ionisfilia  nomine  ipngi  Qftcxbtj  dtfiantn  a  Mage/tundero  Dia- 
cefis RipenfisojiptdoyVix dtmtdiomilliari,eoitura  ,  in  ittnere  inCornu  boc 
aurettm,  cafu  tncidit.  '  ^}vod  cum  annofx  arborU prominetitcm  exifttmaret  radicem 
[  cceno  emm  (f  luto  tindig,  ohfitum  erat^qrodf  tn  confi>e5liirn  dedit'^  baculo  qvcm  ma- 
Vibiu  ttmgeflabat ,  qvidrei  eJfet,  qrodhicgt  ejfiim  moraretiir  ,pertent?tre  ccpit.  Sed 
tum  hoc  medio,  ntljc  detegeret.,  qvod .tntmtimpell  ceret ,  nullius precij radictm  effe^ 
AUttimans ,  iterfuumperfcqvendo,  intacliim  tlludreliqvit.  Ocltduo  elapfo  rurfut  0- 
fterbya  MeltUHderam  tcndens.,  duahus  aliii  comitita  ancillis ,qv£  ad pagum  Galhufam 
nomine,  nonproculinde  dtliantem,profic!fcebanttir ,  iterato  tn  bivio  in  tdcm  tmpegit 
(ornu.  ^vod  cum  diligtntms  aliqvanto ,  non  fine  indignatione  liiflraffst  ,rarur/i^ 
qvid  1  nec  radici^ propaginem  effe  anirnadvertit.  ^Qvia  vero  bacuh  tiir»  defiitneba- 
tur  adminiculo ,  digitis  terramfudere  mciptt,  m.tgnoq^  conatu  obviiim  eruerc.  Dum 
ita  operi intenta  effet,perguntm  ttinere reitqv.i -;  nonpriits  tamen  defiitit., qvam  tottim 
•uiftimma  eriitum,  manihm  teneret.  Aliqvousg..  proarejf.is  comttcs  ,  in  allera  bivii 
femitTi  Galhufam  tendente,  mox  Utu  acclamavtt  ,fefifierent,  atit  accelerarent ,  viftim 
qvidrari  ofienderit.  Ertitam pmul traciantes pridam ,  nilaliud ,  qvam  cafcum  ve- 
vatoriam  cornu  ejfe  eoncludehant ,  qvodtanqv.tm  inntile ,  nullitug.;  momenti.,ut ahji- 
ceret-,  hortubantur,  At  tlla  j  qvta  tanto  miht  confiitit  lahorc ,  adurbem  ferre  non—» 
recufabo.  Progrefifa  ulterms,  in  aqv£  dulcLs  incidit  rivum  ,  cujt^slatice  eruttim cor- 
nu  ahluere ,  Sf  a  cceni  ^  luti-qvisqvtltis ,  qvihus  obduEium  erat  ,ptirgare  ceptt.  Tum 
commune  cornu  venatortis  ufibtts  dcptititttim  effe  ut  crcdcrct ,  et  difvadehat  (S'  ope- 
ris  moles ,  ^ pondiu,  CT'  met.tlli.,paulatim  deteUx,  micantesfiri^.  Hinc  animofior 
faBa,omnino  \_dtfvadentibiis comittbtts ob pondcris (^ gmvitatis molem  ,  onusfrrci- 
n£  qvamgefiah.^t,  duplicatnram  ]  in  oppidum  feciim  deferendum  decrevit.  Ctt-leo 
igitur  inclufum  Tunderam  dettilit.  Scd  qvia  ex  xre  confcBum  putabat ,  tunc  temporif 
nemint  examinandum  trndidit.  Domiim  reverfa ,  reltqvis  cjiifdem  familin  ofiendit ; 
qvifiultitiamiS'  temerttatempueUieincrepabant ,  qvodinrcnanci  ,  tanttim  pofuertt 
opera.  At  illa.,feqventt  dte,  ulteriii^ poliendo  cornu  incubutt  \  in  qve  dum  occiip.t- 
tur  tmpenfius,  intervenere  viri duo ,  de  con.it u  interroganies,  qvtbus refiiondit ,  fe  tn- 
"ventum  hert  cornu  mundare,  ut  ex  qvo  confiet  metallo  commOdius  e.xplorarepo(fet.  Il- 
li  opus  aliqvantulum  lufirantcs  ,Tiibicinem  qvcnd.tm  hoc  olim  ufum  fuijfe,regerebant, 
eamq~rem  ftbi  commodam  fitluram  ,  fi  talis  rurfum  venderet  profefitonis  homini, 
Puella  in  errore  eos  'verftri  arguehat,  ex  eo,  qvodtot  confi.tretp.irttbtts  [  diim  eniytv^ 
violenter  e  terra  illud  evellehat,  annulos  qvofdam  ex  tis.,  qvtbtis  interior  cingitur  lami- 
va^a  reli^vo  corpore  extraxit  ]  THndinim  fe  rnrfum  ituram  ajferens.,  ut  certiui  de  ufif 


i^  materiahujtu  cornii  ab  aliis  edxiceretiir.  Eo  iterum  uhtfe  contnlijfct,  famins  cui- 
dam ,  aurifabro  examinandam  utojferret ,  ejiu  tradidtt  particutam  :  [  irrebatur 
namq.fi perfe  negottum  expediret ,  ne  decipcretur ,  veritatem  dtjfimul.tiitc  Anifct^  J 
Redttt  illa,/ententta  Aurtficis  aurum  ejfe  refcrens.  G^o  rejponfo  qvantiimfit  recrea- 
ta  avivisfacile  colligtt.  Hincfama  de  aureo  invento  cornudonge  lateg^Jpargcbatur., 
Tnultos^pellicebat  Oflerbyam,vifum thcfttmim ut tenderent.T.tndcm adTunderen- 
femPrxfeSlumdelamres tibifutt ,nunciumpuellxmiftt .,  ad fe  ut  advoLirct .,  tnven- 
tum^fectimdeferretthefaurum.  lllaparensmonttU.,fecornuq~flitit  ,  rogans ftbi 
fictiltatemcurrum^dari.  (jvo  Regiam  Majeflatcm  conim  convenire  y  inventum^j 
cornnofferrepojfet.  At  tUe pritts  Pr^fidt  Regio  territorit  Rtpenfis  monflrandii>n  tir- 
ftt.  Non'repugnavitpuclIa  ^una  igituritineri  Ripas  verfus  fe  accingunt.  Eo  ubi 
perventum ,  Pr,ifidem  non  invenere ,  alio  enim  ncgotiorumpublicortim  cur.tndorinn-3 
caiifa,  conccjfcr.tt.  In  ejus  igttur  adventtnn  cornu  affcrv.tndum  rattis  arcis  Scriba, 
fuelUm  domiim  dimtfit ,  fe  cuncia  acctirate  expedittirum  pollicitus.  Prsfies  ubi  re- 
ditt  .^puell.tm  adfe  vocarijuflit ,  remgcfl.imprtficns  ut  e.vponerct.,  atrj.  num  pliira  ejus 
generis  tbidcni  loci  reperinpoffent,  edoceret.  Illa  dtfertis  qp£  j.im  rctuli  cff.ita  ,  fe 
nefcire  anplura  ejusgeneris  in  di^o  extent  bivioproteflata  f /?.  Interimfi perictdum^ 
facere  luberet.,  loctim  monfirattiram.  Mox.,  ducepuell.i,  ableg.ttifint.,qvt  diligentius 
cunBa  Itiflrarent,  terram  effoderent,  &"  in  thcfiuros  accurate  inqvirerent.  Sed  nthil 
invenere  momenti  qvod  effet  alicujus. 

Interea Tychopolim, qvam  Glukfladiiim vulgo  vocant[t'bi tiim  cum.  filio Prin- 
cipe  commorabatur  Rex  nofler  Chrtfltaniflimus  ]  appultt  qvidarn ,  tnter  foctos  remge- 
ftamnarrans,aiirei§;hujuscornupr£flantiammtris  encomiis  depradicans  :  tnnttim 
thefaurum  folis  Res^ibtii  (S" Principibus digntim ,  ab  indignis tra[l.iri .,  nefas  effe  judi- 
cans.  llnde  ad  atircs  Regias  delata  hacftm.i.,  an  vera  narraret  homo ,  dtligentius  in- 
qvi>-ijuffum  eH.  Ille  non  modo  remgeflam,  titfide  dignorum  relatione  accepit ,  nar- 
rare  ,fed(£  loctim.,  &" tempus,  (^ pucllam,^ reliqvas circtimflantias ,  a primo  ovo  e- 
numerarepergens,  tihijam  hoc  exmrct  Miireum  Cornu.,Jubjungere  non  deflttit.  Me- 
ruit narratiofdem ;  rrntum^-  apudmagiflrattim  obtinuit ,  /// advena  acrius affertio- 
nem  dociimentis  cvidentibus  confirmante  (^  defendente,  ablegatus  fit  prob^fidet  vir, 
qvi  cunciaaccttratius  exploraret  iS'  inventum  cornu  ad  Regiam  Majeflatem  aButtim 
deferret.  Is  rediens  &  aurum  ipfum  (^ rei geftii.feriemliteris coufign.ttamatttdit. 
SpeBactilo  tamjuciindo  dum  oculos p.tfctint prdifcntes  j  animadvertit  Majcflas  Regin 
SereniffmumPrtncipemmagnopereeo  deleiiari.  Liberalt  igitiir  animo  dono  dedity 
titg^  in  reimemoriam  iS" anttcjvttntis honorem,  exeopoculum  conficerecur.iret  ,  ^vod 
terenne  effet  inventi  thefauri  montimentum  injunxit.  Tam  prsclartim  antiqvitatii 
y.SilJi,ii^tov,  deflruendiim  .wt  temer.tndum  ,f%no  confilio  ,  diffvafere  confiliarij  ,  auto- 
res^Juere  Frincipi,  afordibuspurgari  curaret ,  nitidum^  in  poculi  uftim  ut  conver- 
teret :  cum  ex  htfioriis  confiet,  majores  noflros  cornibuspoculortim  loco.,tn  htfce  regio- 
nibusufosfutffe  anti^vitus.  Non  dijplicuere  Prtnctpi  confilia ,  qvocirca  non  fohim_3 
aurifabro  mundandum  (S" poltendtim  tradtdit }  fcd  iS"  vocatam  ancillam,  qva  illude 
terra  eruit,  ubi  rem  gejlampr^fens  accurate  expofiiiffet,  amplo  ditnvit  honorario.Ptir- 
gattim  aurtim ,  nttidtjfimum  (^  prettofiffmumjampr^betpoculum ,  in  qvo  arteprifca 
i;ari£emicanthomtntim(^ animalttim  figtirxhicroglypbica ,  qvs  myflicum  earufn.j 
fenfum  indagantitm  ingema  indiesfatigant. 


DIS- 


«s?r% 


I 


f 


I. 


')!SSERTATiONIS 

THEOLOGIC^  DE  . 

CORNll   DANICO 
Paus  Frima  &  Generalis. 

CaputPrimum 

Pc  vr.riis  Corrju  fisnificationibus  2cfi2!uns. 

Shcrio  I. 

R.-ihbincru^^iCOfnmcMade  gentis  ludau 

cfdccem  cormbas. 


^^1 


^^^'-^/(coiMcirinmrccepturostranslata-.. 


j:.;\„!  I  r-tj;;''.', 4^""*^'f  Primum  coniu  fait  Abnih£.  de  qvo  diiflum cfl:  Efn.j. 

r>iiy  V^l  °-  Vo^  'i'' ^  Vineafiatdtleno  mco  in  corfirtfilio  olct.  Secundum  cornu 
u'/i5Si>^.Mi">=&j:?a  «''^iy^/^cdeqvofcriptumeftGcn.za.  Et  eccc  anes  unwre' 
teKtii-f  m dc-iifitr.tc  T;sr cornusfii/i.  Tertium  covnujofipb  ,  id  eft  cornu  Rcgni  dc 
PjVo  dicitur  JJ-ciUv 2-'iy.  Et  corKUitrkmazcratiicormiacjus,  Qyartumcornu 
Mops ,  deqvo  Ejrod.  54.  ^via cornim erat cutis facteiejiis.  Qyintura,cornu 
f)r<->//Crtie,6.e  qvo  r?Rcw.:. Eiamztt H.i?inA.(^ di.xit :  E.xttltTivit  cor  meiitn inDo- 
tj^fiif  ,&" e.xitti:nt!lmefi cornu maiw.  Se::timi CornuZi?^//,  dcqvoHab.  j.jE/ 
iUto  cortiHa  de  miiveria>ejiu  «'.:  Scprimum  Cornu Sacerdntij ,  de  qvo  Pfal.  lll. 
C:'r*-»t!ejns-exate:tibitKringloria.  0(;l-avumCornuZrz';^/'//W}de  qv01.Par.z5. 
iymyf.es  tJhfiyHemAnvidentisRe^y^^eminvfrMsDeijadcxait^indtiTrt-Corritt.  No- 
num  Cormvfertf/^^oM^dcsivo-fial.yz.Etaeorm^iaifnicorniumexaudifti  »/c^. 
■fyi:tirri-inTi  CornnRe^is Milliaj,deqvo  j.Reg^.i. Et dabit  fortitudinem  Regi  fHo, 
(S fnbhma^it  cc^nm Mcfji^fui.  Et fic  di cit  Pfrd.  i jz.  Ibt  gcrnnnart  factam  corntf 
fS.ii,'id:-^p.imvi{4irernamMe^is4itneo.  Qyandoautcm  pcccavitlfrael ,  ablata_. 
ffivruntei  cornnahacc,  &datagcntibusfeculi  ,  ficut  dictum  eft  Dan.7.  f$H 
vi^difns  fufin-^  vifiaM  x&dtis,  &'c£ce  iieftta  qvarti  terribiUs  atg.  mirabilis ,  (^fortis  ni- 
viis  ,  (^  dentes  ferreos  habebat  magnos ,  comedit  i^  conn»intiit,(^  refiduumpedi- 
btis  (iiis  conciilcavit.  P.t  ipfa  diff.milis  ab  omnibits  befttis ,  cjv.ifuerunt  ante  tpfam, 
ti'' cjraua dcccni h.:bebat .  Afiimilata;enimfuntgcatcskciili,hujufmodiferis. 
^"■•-  A  Omni 


1  Dissert.Theolog.  DeCor.nuDanico 

Omni  autcai  temporcjqvo  cornua  gentium  feculi  fana  fuerint,ccwnua  Ifrael 
confrada  erunt,ficutdi(5lumefl:  Thrcn.  z.  Confregit inira  furorit omne cornu 
Ifrael.  Haclenus  traditio  Rabbinorum  ,  citante  Galatino ;  qvi  plufcula-. 
qvidem  fcripturx  adlcifcunt  loca,  lcd  pleraq;  mifcre  dcpravant,&  ad  fenfum 
plane  alienum  detorqvent.  Id  qvod  cuivis  palpare  obvium  erit ,  &  ulctrius 
patefcet ex iifdem  locis infra  accuratius  difcutiendis,  proinde  non  eft ,  qvod 
hifce  nunc  rcfellendis  iramoremui:_^. 

SeCT.    2. 

Notwnes  Cornu,  q^voadmateriam—'. 

•IlTa  igitur  omni  circuitione^properamusrcda  adcodiccmficrum, 

qvi  q vamplurima  con tinet  oracula^de  rcbus  variis  &  diverlis  titu- 

>  cornuum  infignitis,  in  qvibus  cnumcrandis  atq;  enudeandis  nc 

'«.■fSfffiautconfufioncobruamur ,  rcdigcrnusomniain  ccrtas  ali- 

qvotclafTcs.     Namr<?r«//proutdiverfis  modisconfidcratur,ita  diverfis  et- 

lamrebusdivcrso  rcfpcclucompctcntcrapplicatur.      Fotcftautcmconfidi- 

rari  vcl  lecundum  fn.uer;aw,\e\  /<jr>».*»?,vci/////.Y/,vcl  ufunL^, 

Potentia-.,  Materia  conin  lolida  atq;  dura  cft ,  hinc  freqventiftime robur  dcnotat-. 

&  potcntiam,  ut  Amos  6,13.  ita  dcfcribitur vox  arrogans  Ifraelitarum ,  in(o- 

lcfcentiumvidoriisaliqvotcontra  hoftes  ,  &Yettrum  tcrminorumrcftitu- 

tionc.  KnmqvidnoH  in fortittidme nojirA Affutvpf.mm nobis csrnua  ?\\o(it^,x.zvi.- 

tasnobisvirtutcnoil:ravircsacqvifivimus,potentiam  comparavimus,ut  nul- 

lum  ampiius  hoftcm  mctuamus.     Eodcm  modo  mteliigenda  cfTe  exiftimo 

hxc  loca  Ezech.zpjzi.  Pf 75,11.  Pf 89>i8-  P^-HSjH-  Thren.z,!/.  &:c.  Huc  ctiam 

fpcdlr.t  imprimis  locus  iile  Apoc.5,6,  Ubi  Chrilto  agno  Dci  occifo  &  rcdivi- 

Omnipo-     vo  afiigncnturyfjf/fw cormia  ob  infinitam  potcntiam  [  M.ntth.zg;,!^.]  ut  &_/?- 

tentiaDei.  ^^f;^cf;///obimmenfam  fapientiam,  [Coll.z,^.] 

SEcr.  ^. 
Stgmficationes  C  o  r  n  u  jecundumfguranL^. 

Flgura  Cor«//  tortuofa  eft  &  pyramidalis,  unde  hoc  nominc  appcUaban- 
turavatuor  illaTieiliafcu  coiumnulx  ,  qvacfurfum  egredicbantur  ex 
Altans  qvatuor  r.ngulis  Exod.ij,!.  Lev.  8,15.  Pial.iigiZT.Jer.i/jl.Amos 
.3,14.  Apoc.  9,15.  &c. 

Excrcitusetiamadprxluiminftru(ftus,dcxtrum  &  finiftrum  Corm 

Acies exer-  habcre  dicitur ,  ob  binas  aciei  partes,  qvas  ab  utroq; latcrc ,  ut  cornua  acuta , 

citut,      €Xtcndit.     Hinc  dux  Nicanor  ita  excrcitum  fuum  ordinafTc  perhibetur  ,ut_. 

cqvitatus  cfict  K^'yJ^i  difpofitus  z.Mac.iSjio.  Et  Nicanorc  cum  exercitu  dc- 

lcto ,  Demctrius  alios  duces  mififle  in  Jud«am  dicitur  cum  dextro  c-ornu ,  hoc 

cft,cle(Sifi[imis  militibus  in  dextra  acie  pugnarc  folitis,i.Mac.9,i. 

Suntqvi  j'///j'j'.<whacrationcetiamC(>w// vocari  putent  Efa.5,1.  qvod 
fituseiusfpeciem  tor«/^refcrat,autorcForcrio  :  fcd  meam  de  hac  appella- 
tioncfcntentiam  pofteapromam.  Annectiam  particula  illa  Selandia:no- 
ftrac ,  qvac  vcrgit  ad  Favoniuin,  cornu  inftar  in  mari  promineat ,  hincq;  for- 
titanomcniporns^CWt/acfidiceres  piovinciamcornutam,  difpicicndunu. 
aliis  rdin(|vo. 

Sect. 


i?ARS  PrIOREt  GENERAI,lSi  } 

Sectio  ^. 

QvjdComu.  denotetjuxta  utramj^^  materiam  ^ 

formam  Jeu  fguram-}. 

ADutramq;cla{l"cm  jam  anobisindigitatam  rcferripoteft ////5</,  ccr- 
tumfcilicctinllrumentum  muficum,qvod  hoc  nomine  interdum-. 
donatur,  partim,  qvia  figura  cornu  imitatur,  licet  cx  alia  conftet  ma- 
teria;  utiliqvct in hocaureoro;-»«ScreniiIimiPrincipis noftri  :  Cu- 
jusgenerisft>r««iliudfuifl'ercor,  cjvodfimul  cunl  aliis  inflrumentis  muficis 
infonuit,  inconfccrationcil^atuxiliiusaurex  aNabuchodonoibrccredac^ita 
ijvidcm  diclum  ob  cxtcrnara  formam,  materiam  vcro  aurum  vei  aliud  pretio- 
lum  metallumfuiiTc  probabilceft,  qvia  hiclhituxilliusdedicatio  maxima_^ 
cum  pompa,fpicndore,  &maicftatcpcragcbaturDan.3,5.7.io.i5.Partimc}via 
materiam  cornufimulparticipat,uti  patct  Jofd,^.  Ubibuccinailla,adcujus 
clangoremcoUapfiiuntjCrichunrismuri,  nominaturpp  ^~^2Vn  rornu.i- 
ncum  ,non.  tantum  (^via  fuit  unacx  fcptcm  illis ,  qvibus  infiatis  Saccrdotes 
annum  Jubilxum  promulgareiolcbant,Levit.i5,9.qvodinnuitvcrfio  vulga- 
ta,  ita  circumfcribens&hanc&fcxrcliqvas  tubas,v.3.^p.w.'»«///7««7;«  ^n- 
■hH.to.  Et  LXX.  in  gcncre  nuncupant  (m,\7nyfa/; \s^(;tubA{f4.cr.ts:  verum  hiccC 
titulusnulqvanioccurritin  ttxtuMoiaico  ,ubi  tubailLinon  nrictum  dicitur 
■Cedj^^V^^^ri  j"^'^''ti(r»u  ,feuvoftffmtion^fLevit.2'),  g.  conferNum.lo.5,6,9. 
Unum  tamcn  j-avet  huic cxpofitioni,qvod  initium  anni  Jubilaei  fcmper  inci- 
debat  in feftum  propitiationis,ita ut  clangercnt  hac  buccina  ipso  die  feftivo, 
qvo  fummus  pontifex  prseterduos  illos  hircos,alterum  Deo  immolatum ,  al' 
tcrum  cum  peccatis  populi  folcnnitcr  fibi  impolitisin  dcferta  ablcgatu,ctiam 
arietem  offerebat  in  holocauftum  fuum  ac  populi  Lev.16.  ^,/,24.  Idq;  cx  fcri- 
tentia  Lyrs  in  mcmoriam  arictis  qvondam  pro  Ifaaco  immolati.  Sed  ha:c  ra- 
tio  admodiim  vacillat,ut  omnino  flatuam  fuiflc  tubam  illam  vcrum  cornu  & 
qvidcmarictinumqvodnccimprobaturB.Hieronymo,qviinGen.c.  22cor- 
itu  clanxille  Judaeosputatinfignum  Arietis  ,  qvcm  vidit  olim  Abraham_, 
cornibus  harrcntcm  inter  vcprcs ,  &I0C0  filii  Ifaaci  immolavit ,  Gcncf  22,^5. 
Qyo  D.  Auguflinus  lib.i6.  de  Civit.  Dei,  cap.  ^z.  prarfigUrari  vult  Redcmpto- 
lemjefum  C^rijf/m/, qvHp\nca  in  capitecoronafuit  rcdimuus,antcqvam  in^ 
aracrucisfefcoflerrctPatriinholocaufl:umMatth.27,29.  Eafdem  qvoq;fuif~ 
fc  buccinas  verifimile  efl:,qvibus  qvondam  clangentes  Gideonis  milites  Ma- 
dianitarum  turbarunt  cafl:ra,qvg  procul  dubio  relpicientes  L  X  X.  cas  a  ma- 
teria  vocant  Kf^7j;aj,f  crw*/,  Jud.7.8.20,22. 

Sscr.  f. 
yicceptionesConm  ratione  ftm. 

Sltum  cornuum  qvod  attinet,in  capitc,fuprcma  videltcctparte animalis 
&eminent^  &  m  altumqvafiaflurgunt,unde/fmi«c(?r««rfdicunturab 
Ovid.  lib.  5.  faft.  Qvin  ctiam  caput Ccrvi^tauri,arietisnon  parufn  con- 
dccorant ,  &  rcgiac  inflar  coronasexor nant.  Qvo  fpecSat  illud :  EXeut.jj, 
•17-  ^'ifiprimogenitiuurtptilchritUiloejM.  Hinc  nonpaucaeoriuntur  figoi- 
ficationes,qvarum.prarc:puaslibabimus. 

HoG  rcfpcftu  dcnotat  Conu  fuperbianivJnimi  elationem  &  ja^antiam. 

A  z  Homi- 


Tuba_i* 


Rcgid  ma 
jeftas. 


4  DissERt.  Theolog.  DeCornu  Danico 

Infolentia.    Homines  rnim  amlMtiofi & arrogantes,  qvi  f.iftii  cumcnt[Pf.37,35.pr.73,7.](Sc 

fuisdivitiis,lionoribiis,pocentia,eiuditione,&:c.  inioielcunc,  cornu /iitimdi- 

cuntur  attoller-e i» altnmVLjy^^.G.  Et  Lacinis  cornua  iumere  cft  fujierbue ,  le. 

cundumiiludOvidii:  Tuncpanpercornuafuntit. 

2,  Nominefi?w«indigicatur  pulcliritndo,decus,gIoria,dignicas.Sicfp!en- 

Gloria_j.  dor  illcqvi  radiab.U  infncicMolis,redeuntis  a  collocivio  cumJeliova,in  moii- 
te  Sinai  h'abito,titulo  CorKu  infignitur^Exod.j^,  29. 30.   A  Pauio  autem  oi^ot 

Piilcliritu-    vocatur:,z.Cor.3,7.EcJobusfilix  fux  pulchcrrime  a  Cornu  nomen  indidit-. 

'^°*  n^Sn  t"lp  ^-42,14.  Dc  hominc  benigno  &  liberali in  pauperes  dicitur  Pf  ^2,9. 

Cornu cj/ts ex.j/tnl/it/ir if7gloria,hoc ci^, & hkabomnibus  bonis  celebrabitur, 

&ibi  alori.!  coelcfti&actcrna  ornabitur.  In  hac  fignificationereperitur  Co/-- 

;;//,Job.i6,i5.  i.Sam.2,1.10.  Sir.47,15,  cap.49,7.  &c. 

j,  Eodem  refpeiflu  coritu  eciam  defignat  regnum  Dan.  7,7.  &  feq.  cap.  8,3. 

Regnum_i,    Itcm  Reges  &  Principes  Apoc.17,12  16.  Dan.7,24. Necnoneorum  majeAatem 

^^ges.  .Tcq;imperandi  potcfiatem  i.Mac.  2,48.  Qvam  obcaufamReges  olim  gella- 
bantCi?A-»//.z,utSymboluiTi  Regict  dignitatis.  QyodPlutarchusdePyrrhoaf- 
iivn\ai\s :  J'^nitfes ,\nc^vit,/itii  !['/i  e.xiftiiti crif.t if  corfJil/M l/irci»if.\' u^Aius  iti- 
dem  .ALuca;  tancjvam  Rcgi  tnbuit :  / 

Enfcmgj  clypeum^.  (^rubrdi  cornud  cri/Jj!.  Lib.iz.iEneid. 
LlndcPern\iumMonarchia  depingicur  imagmcarietisduobus  cornibuscon- 
l"picua,Dan.8,4.  Ec  Gr^coru  Imperacordeiign.uur  fpeciehirci,infigne  inter 
oculoscornugefi:ancis,ib.v.5.Kiicreferendum,qvodVal.Max.libr.5.  cap.539. 
commemoracdeGcnitioCippo,prcTCoreRomano,cuiTiincapiceeius  portam 
egredicntisfubito  vcluticGrnuaemergerenc,reiponiumcftaboracuIo ,  eum 
Regem  fore,fi in urbem  rcvertiflet:  Qvod ne accideret.voluntarium  ac  perpe- 
tuum  fibimetindixitexilium.  Hodic  ctiam  ilkiflrillimiDucacusMegapoiita. 
ni  Inliguia  capucexhibent  tauri  cornigerum.Q\'id?  qvod  cornu<i  appareant, 
ceuSymbolum&indiciumdivincEAIajeftatisacOmnipccentiXjHab.j,^.     , 

Sect.  6. 

Qvomodo  Covnuufiirpeturrejpedii  ufiLSyqi^empKebet) 
-  V 1 :  .  hcerens  adhuc  tn  capite  aniynalis. 

USuscornuumduplicitcrfpedatur,  velutemincntadhuc  in  cnpirca»- 
nimalisjvcl  ut  refecla  jam  funt&  feparata.  In  fronrcpecoris  ha;ren- 
tiacornuadupliciinferviunt  ufui  :faciunt  cnim  &ad  dcfcnlionem.. 
&adofFcnfionemj.  L.7p5f.  j, 

QvemadmodumTaurusautcervusoppugnantiumi(3:us,ruborecornuum 
cxceptos,acorpore  avertit ;  Ita  cornuum  nomme  vcnirepolIunc,t]va:cunqve 
adhiberi  folent,ad  hoftium,&imprimis  publicorum  ,impetus  &inlulcus  lu- 
Tut  1    D'     ftii^cri^ios  atq;impediendos:inqvorumcenfupr.Tcipue  numcrarnusarccs& 
vina»        urbesfnunitas.  Hincilludarnigma  f  cujusmeminit  Strab«l  Dcmctrii  Ph-ale- 
rii  ad  Regem  Macedonias  Philippum  :     Utro^ cornu boveK^i co/itinebit ■^iaii. 
cans  Pelo  ponncfum  ciTc  inftar  bovis ,  qvi  dcbcilari  ncqvit , niii  u trumq;  cor- 
nn,h\Tixi\\xirQZS.,Acrocorif3thuiScIthomeTfri\.\iCafrint\iv.      Eadem  racione 
tuti(nmaDeidefenlio&tuteIa,qvxaliascomparatur///mProv.i8,io.Pwrf', 
Pf.31,4.  Pf.71,3.  itrci  ?Li^^,i.mtinitiont  Nah.1,7.  miiro  igneo  Zach.2,5.&c.C<T«« 
,r       ctiam  nuncupatur  Pf  18,3. 2.Sam.22,j. 

"^  Cornua 


Divina  ma 
jefiat. 


Pars  Prior  Et  Generalis.  y 

Cornuafuntarmataurorum,arietum,unicornium  ,&c.  ofFenfiva ,  q vi-  j, 

bus  non  modo  in  hoftcm  pugnare  rolent,juxta  illud  Viigilii  2.  Georg. 

Interfc  adverfis  luSlantur  cornibiu  hjidi. 
Sed  igtcrdum  etiam  obvium  q vem vis  profternunt  atq,-  conculcant,vid.EXod. 
21,  2g.  Cornu  igitur  hocrefpcdu  primu  fignihcat  vim  &  violentiam  ,uti  cer-  Violcntiam 
nereeftE2ech.54,2i.  Ubi  tyrannis  &  itXQC\?ipecorumpingvuim^\\ozc'&. ,  homi- 
numpotentiorum/«/'ff^>wWi««/^«cr,h.e.  hominespauperesacdcbiJcs,itade- 
icribuur:  Latertbu4^ humerls imptngebatis ^,^ cormbuivefru  ventilabatiso- 
mniainflrmafecor.t,donec difpergcrentur  for.is.  Huc  tendit  fufpirium  Davidis, 
vclpotius  ipfiusChrifti  ?i.ii.,ii.Eripeme.icorn!busunicornitim^  h.e.  afurorc 
&violentiaTyrannorum.  Etvernacula;  noiiratfamiliarisen-hseclocutiode 
iis,qvibus  alios  violenter  petere  ac  lasdcre  volupc  eif  :  ipant»  l)afFllcr flltib  ^i:X\\ 
l@tt)CIip4al)(ltltKm.  Qv-ae  fortaffis  etiam  caufaell,  cur  immani  illi  belliae 
Apoc.15,1.  deccm  tribuantur  cornua.iOh  iniignem  videlicet  graiTandi  laevitiam, 
&atrocillimam  contra  pi.os  perfecutioncm. 

Deinde  vocula  Cow«  notacipfumbellum,utpote  omniafzvajinjnfta-.  Bellunu^ 
violenta  fccum  trahens,leges  vero  &  aeqvitatem  plane  peifundans.  S\c  cornu.t 
^w/«»z,h.e.hoftesfcrociflimi[uti  iamexplicabimus]dicuntur/fZ'4^'f«)r»«/«- 
per  tcrramjuda,ut  dtjpergerent  e.t!n,Z?ic\\.i.,ii.  h.e.  gravilfmii  Juda:is  intuliirc 
bellum,utrurfum  ejedtosepatria  in  varias  orbispartcsdiireminarcnt.  Hinc 
qvoq;  Romani  olim  populo  cuiqvam  bellum  illaturi ,  arictem  per  foecialem 
inhoftiumfinesimmittebant,qvieosqvaricornibusimpeteret&:arietaret. 

Porro  nominc  etiam  Cornu  haud  inepte  cxprirauntur  media  illa,q  vibus 
bellum  gcritur  &  oppofitac  hoftium  vires  atteruntur:  in  qvorum  cenfu  fingu- 
laritcr  reputomilitesacres&generofos,  qvorum  impnmis  opera  &fortitu-  Mihtes. 
dinefuperantur  hoftes,reportatur  vidloria.  Hinc  de  tribu  Ephraim  ob  Regcs 
bcllicofiflimos  &  viros  fortifllmos  ex  illa  oriundos  perhibccMofcsDcut.33,17.  DeQt.jjjijf, 
Erunt cornua tUius cornua unicornis^c^v X.  rcliqvorumanimalium  cornua  robo- 
re  &foliditatelongefupcrant  )/»/yp///('cornibus)^'f»/';/.«^/>(infugamconji- 
ciet  &  profligabit^f»rw(vicinos  hoftes)«/g(^  ad terminos terrjs{]uA?\'icx.)  Ubi 
Cornua  non  de  turribus,arcibus,munim.entis,aut  rebus  aliis  fixis ,  qvac  hofti- 
bus  opponi  iolent,fedderobufta  militum  manu  eoidcm  non  modo  vinccn- 
tium,verum  etiam  ufq;  ad  terra:  feu  Regni  pomceria  propellentium  &  perfc- 
qventium,  accipiendaeiTe^nemonon  videt.  Unde  e  veftigioadjicitur:  Ha 
ftmt multitudinesEphraim,&' hac miUtaManalfe.,\\oc  eft,ex  tot  tantisq;  vidoriis 
conftabitjbinasiftas  tribus,fibiinvicemaffines,fimulq;a  Jofephodefcendcn- 
tcs,efrepopulofilfimas,acfcraciflimasfortiumvirorum,qviegregiaminpro- 
piilfandis  hoftibus  patrias  navabunt  operamj. 

Atq;  hic  locus  accurate  explanatus  oftendit  qvoq;  verba  illa  Davidis : 
Exaltnbitur.,ficutumcornis,cornu  tneiim,Vi^.<)i)  11.  commodifl^me  exponi  de  ex-  pfaj.  „2,  u, 
crcitus  Davidici  profpero  &  felici  in  hoftes  progreflu  :  Qvod  fimul  compro- 
bat&verficulusproximepraecedenshoftibusEcclefiKdiinpationem  atq;  in- 
tcritum  annuncians ;  &  Siracides  cap.47,  p.  De  Davide  inqviens :  Gontrivit  51^,4.7  o, 
undi^  ho(les,(S'  Philifltnos  adverfariosfuos  delevit,  contrivit  cornu  eorum  f'  po- 
tcntiflimum  exercitum) «^i^g^  tnhodiernumdiem ,  ut  videlicet  non  reftent  illis 
niilites,q vibus  opprimere aut infcftare Ifraelicas  amplius  poflint.  Refpicerc 
videturadeaqvaeextant2.Sam.8,i.&i.Par.i9,i.ubiDavidisinfignis  viiloria 
dePhiliftinis parca  defcribitur  :  qvaillis  mon modo  eripuit  dominium,q vod 

A3  habue-- 


V 


6  DissHRT.  Theolog.  De  Cornu  Danico 

hnbiicmnt  iii  urbemGath  &  vicina  oppida,fcd  ipforum  vires,c!clcto  cxcrcitu, 
ita  proculcavit ,  ut  poftca  non  audercnt  arma  lumerc  aut  mutirc  ad verfus  If- 
raciitas.  Q\'od  ipfa  hiftoria  facra  luculcnter  confirmat.  Nam  antza Pbi/i/fini 
tanqvam  hodcscapitalcs&infcnfiflimi  fxpiuspopulum  Deiafflixcrunt  gra- 
vifllrae  Jiid.ro, 7-8.  c.14,4.  i.Sam. 4,1.10. c.31,1.  &  leq.  i.Par.io,i.  &  let^.  Polt:  ifta 
veroacccptamclndcmalongotcmporenihil  magni  ahillistcntatu  Jcgimus. 

Jer.^8)2S'  Eodemmodo  cxplicandumarbitror  illud  Jcr.48,  25.  Ahfcijfum  eft  Coruu 

AfotibyiS' br.tchiuM  cjus  cenlrttum  esf.  Qyod  cnim  homini  brachium,tauro  cor- 
nu,id  rcgno  cft  validus  &  bcnc  inftrudtus  excrcitus ,  qvod  qvcmadmodum  dc 
altcramcraphora/?r*rf/;^Jiqvidum  eftex  z.Par. 32, g.  Ezech. 30,24.  Pf  44,4,  Ita 
hicconftatdefigura  c(?r»«cxiis,  qvac  primittunturde  militibus  Moabiticis, 
fortibusqvidc&bcllicofis  V.14.  &  tandera  trucidatisv.15.de  univerfocorun- 
demcxcrcitu  infugam  vcrfo  jV.i^.imoinftar  virgatfortis&baculi  gloriofi, 

Pfal.44,6,  confratfto,  V.17.  Hucctiam  facitJocusillcPf44,6.Ubicxcrcitus  viditoriolus 
hoftcs  fuos  ca:dens  ac  profligans  dicitur  coscorriuventilare :  Qva  phrali  alJu- 
dcrevidetur  PfalmilLiad  partcsaciei  ab  utroq;  latere  tnnqvam  cornua  pro- 
minentcs  atq;  in  hoftem  fe  profundcntes ,  dc  qvibus  acftum  clt  fupcrius. 

Thren.i,  j.  li^  hifcc  elicitur  ctiam  vcrus  Sc  gcnuinus  fenfus  qvcrclae  Thrcn.1,5.  Can- 

frc^it(Dom\nus)iM ir.ifiiroris omne cornu  Ifnie/.  Inqvo  loco  cxponcndoadmo- 
dum  variant  Intcrprctcs.  Q\'ihic  icci^mnt  m  Cornu  vcldc  ipfo  rcgno,vcJde 
principibus,cornuum  inftar,inregnocmincntibus,  vel  de  gloria  &dignitate 
gcntis  Judaice,vcl  dc  munitionibus  &  propugnaculis,Jercmias  inancm  qvan- 
damalfingunttautologiam :  fiqvidemhajcomniafingulatimperfccutusfuc- 
rat  in  utroq;  verfu  proximr  antccuntc.  O^cn^cvnt^lori/t?» Ifraelts projetlahi 
ccelitin  in  terrAm  ,  v.  i. M/iKittones c]afdcm  a'c/?;7/ff/f5-atq;  funditus  dirutas,  nec 
non  ipfum  Re^num (^ principes cjus pollutos^  v.2.  Qvi  autem  omnes iftas  expli- 
cationesfimulcomplcxi  ,  ingcncrcintcrprctantur  OwwCo/-»«dcunivcrfo 
Judxorum  roborCjpofnti.T  &  viribus,qvibus  refiftcre  hofi-i  fuo  pofirent,men- 
ti  &mcthodoProphrcr  pIaneadvcrfanrur,utpotecuiconftitutumcft,in  hoc 
priorihuju?  capitismeiTibTo  JudjEoVum  acccptas  cladcs  diftincte&particu- 
iatim  enumerare,idc'bc];  hifcc  eriam  vcrbis  ccrtam  mali  fpecicm  fcn  fingula- 
rem  aliqvam  ftragem  notari  ccnfco ,  &  qvidem  militum  Judaicorum  fivc  dc- 
leitioiiemfivcenervafionertu.. 

Poftqvam  enini  Jcrcmfasin  vcrficulo  priccdcnfe  comcmoravit  divcr- 
fasjudaeorii&privat.^is&publicascaiamitatesiin  hcc&fcqvcnti  verfumodu 
&occafiondmcarundcmfubjicit,nc'mpcmilitiiJux1afci'ftragern,&  hoftisvi- 
(fforiam.Qvaerimcrito  poffct^cum  rcgnum  judaicWm  f^treritpopuJohflimintti 
&  plenum  virorum,cur  non  illi  virosfc  prxftitevinr,cu-r'non  pro  ptitriaifbcis 
&  aris  fortiter  dcccrtarint?  cur  non  munitioncs  ui4>is  lua:  tufari,R.cgis rcgni- 
'•- '  qvc  incoJumitatcm  afierucTint?  Rcfpondct  Prophcra :  Coinfregit  (Dominus ) 
otnne  Cornu Ifniel,  h.c.  univcrfam  J»d,rorom  Juvcntifcem  jam  cnCrvaram  ,  o- 
feniq;  cxutam  virtutc,Chaldeis  ca:d«ncam  prapi'navit,animos  intcrim  ac  vi  - 
rcshoftibusaddcndo,ut,tanqvam  cornuaferrcaobviumqvodvis  contunde- 
rcnt,vid.  2.11^^.25, 5. (.^odDcuscffc(ffupidedit&pTivativc,  dexfnmfuiimre- 
trovertenilo .ifucie i>iimici,\\.c.  auxilium  &opcmfuam  confvctam  Judeisfub- 
tra'hcndo,V.3.  &  ^oC\uvh,trcifmfuiinitcHde>tdo  .,C^  dextminfnummortboflisfir-. 
mu>:d0,\\.c.  tcla  &i(flus  hdftium  in  ipfos  dirigendo  ac  promov«ndo,v.  4.  Un- 
deduplcxrefultavitcffcdus:  alterapudcxercitumChaIdaic!um,(]vicx  Judeo- 
"rijfn  (;ladc,fuoc];  felici fuccefiu  fpirftus  atq;  vircs  (\imtn%)e.xarfit in iancm flum- 

tn.mtem. 


\ 


PArsPrior  Et  Generalis.  7 

mantem,  fcincillas  fxvitix  ac  truculcntis  fuae  undicj;  projicieiitem  &  obvijL. 
cjvaevisdevorantcm v.j.Confcr  Jcr. 21,14. Joel.2, 3.  altcrapud Judaros^cxdes 
nimirum  fiiiorum  [  qvificuti  cornuH  vocantur  ob  robur  &  virtutem  ita_. 
ry  '^'Ori^dejtdcritim  ocuhicu  defiderahilesvifu^^Autmtur  ob  elcgantiamfor- 
ma:  &  florentcm  actatcm  vi d.  Sir.30,5.  Prov.17,16.  Pfi^/^^.j.  ]  &  tnbernaculiji- 
//.«^/owjhoccli,  templi  &univerracurbisf(?w^/z^n;r/o  V.  4.  confer  Amos  2,5. 
2.Rcg.25,9.  Duplex  autem  clades  ifta  alia  qvoq j  pJurima  &  triftiflima  mala  fc- 
cum  traxic,qv3;  in  leqventibus  a  Jcremia  ordineexponuntur. 

Manet igitur qvod  tituio Cor»^ freqventerinfignianturMilites  & prac- 
fertimcotum ipforum  agmcn feu excrcitus,  hac tamen differentia, ut militcs 
acres  &animoli,qvi  vim  hoftiumnon  modo  fullincrc ,  fed  etiam  propulfare 
valent ,  finc  qvafi  cornua  firma ,  valida^  invida ,  qvalia  funt /.wrorww  Deutcr. 
35,i7.veJqveefnbricanturcxfcrroautaEre.  Hinc  Dcus  fepopuIumfuum_j 
robore  &  viribus  infl:rufturum ,  qvibus  hofles  doment  ac  profligant,poJIici- 
tus,  inqvit :  Coniiituiimpoy!.imferreiim^uriguUstHAS£reai^commmutsfo- 
^«/(>x»w//,9.',Mich.4,i3.EtSedcchiasPfeudoprophcta  Regi  Achabo  ejusqvC 
cxercituifelicem  adverfus  Syriosprogreflum  accertam  fpondcns  viefloriam 
cor>iuA  {'ibi  ferrea  paravit ,  qvibus  vim  ac  robur  militis  Achabici  confcrre  non 
dubitavir,i.Reg.22,n.  2.ParaI.  18,10. 

EconrranocumDeusviros  forfesenervaverit ,  omnibusanimi  corpo- 
risq;  viribus  debilitatis ,  ut  Dama  fugaciores  fianr,  qvorum  antea  virtus  farpe 
in  maximispericulisfpefl:atafueratEfa.i5,7.cap.5o,i7.  Jer.  46, 5.  cap.  51, 30. 
Amos  2,14.16.  Nah.3,13.  &c.  Jam  totum  ipforum  agmcn  &  numcrofus  etiam 
excrcitus  illimatur  q  vafi  cornu  flaccidum  &  debile  armis  hoftium  facile  cer- 
toq;  conterendum  Pf.  75,11.  Sir.47,9.  Dan.8,7.8.  cap.  7,8. 

CKuiflime elucct  hoc ipfum Zach.i.v.i8ji9520,2i.  Ubi Propheta qvatnor 
cernit  cortiua.,  qvibus,  iplo  AngcJo  interprete,  adumbrantur  gentes  vicinx  & 
circumjacences.qvaeaqvacuor  mundi  cardinihusJuda:osinfeftabant:  Abal- 
tera  vero  parte  confpiciun tur  qvatuorfabri,  inif rufti  mallcis  &  fecuribus ,  ut 
cornuaifta  noxia  confringantatq;exfcindant.  Qva  vifioncdoccmur,Deo  D*»"''*»";- 
nunqvam  deefle  rnedia,  qvibus  cornua  ctiam  firmiffima  frangat,hoc  cft,fero- 
ciamhoftiumrecundat,  &  vires  antea  indomitasqvafiincudcmalJcis  com- 
minuat.  Undehoftibusoppreflis,  adverfarius  cxcrcitus  dicitur  tanqvanu. 
Comu  UaicorKisexa/tTtri  Pf  92. 10,11.  Pf.89. 24, 25.  Qvantum  erat  cornu  exerci- 
tus  Aflyriacus ad  mocnia  HierufoJymae ,  qvam  ccleritcr autem  truncatum  Sc 
contritum  i.  Regmu  19, 35.  Efa.  57, 36.  Qyalenam  cornu  fuit  Pharao  cum-. 
fuiscurribus&eqvitibus,  fedqvam  inopinato  amputatum  &  in  profundo 
rubri mnris demerfum Exod.  14. 27, 28. Hinc Rex BabyJonicus  ob  fortiflimas 
gentesab  ipfodevi^flas,  potcntiflimoscxcrcitusdeJctos  vocatur  malleus  uni- 
verfi  terrs.,  a  Perfis  autcm  fraftus  &  conqvaifatus  Jcr.50,23. 

Imo  veJuti  tauri  feroces  inter  fc  dccertantcs ;  non  raro  cornua  ipfi  invi- 
ccmfibiconfringunt  :  SicDeusnonnunqvamipfahoftiumcornua  interfe 
committerefolct,  ut  in  fe  invicem  facviant  ,  doncc  alterum  abaltcrode- 
ftruatur.  Patet  hoc  in  hiftoriis  Jud.  7, 22.  z.Paral.  20. 22,23.&c.  ItcirL. 
in  fuccefToribusAlcxandriMaccdonis ,  qvi  inter  fe  commiflimutuisbellis 
•&Ianienistandemconcidcrunt.  Cujus  gcnerisexcmpUnollroctiamfecuIo 
non  pauca  vidimus. 

Sect, 


cornua-it 


$  DlSSER-T,  Theolog,  D  e  C  ornu  Dan  I  co 

Sect.  7. 

Q%)idCovnu  defignetrefpeBuufiiJjq^vem  habctjam 

refielium  ^  amputatum. 

Tcjilixfigniricationesnafcunturcxiifucornuum ,  qvatcniis  infixa.. 
funtaelhucnnimaliumfrontibus:  adempta  vero  jam  &;cxi"cd.icor-, 
nua  variisetinm  ufibusinfervirepoflunt,  inqvibus  ind.igandismul- 
tus  cfl:  Dn.  D.N!v'okmihs.     Monumenta  facra ,  qvod  icia!n,dupliccm 
tantum  cxprimunt  ufumrw»//  truncati.     Prior  eiT-,  qvod  vices  tub.^  leu  buc-; 
cina:fuilimiit  &in  belhs&in  facriliciis,utifupcriusoftcnfum.    Altcrqvod 
in  vafecorneoancrvatum  fuit  okinyi  iWw^  f.icriim  cc  pretiofum,  qvoRcges 
qvondam  Ifraclitnrum  inungebanturi.Sam.16,13.  i.Reg.1,39.  Wn^zcornuoici 
facrihocvasmcritoappeilaripotiiit.      Qvemetiflm  titulumparticipattcrra 
Juoa:a_j.     Judaica,3  VatcEIaia  C«>;'w/////.'j-i9/«nuncupatacap.5,i.  Idqi[utmihiqvidcm, 
vidcturl  obfummam  hujus  terra:  fcrtilitatem,  &  olei  ibidcm  provcnientis 
ai^undanilam ,  utcilet  Judira  qvafi  cornii  fragrantilllmi  o/wcopia  jugiter  cxu- 
bcransDeur.gjg.  cap.3j,z4.Jcr.3i,i2.Hof2.5,8,2i.  cap.UjZ.Pfal.io^,!^.  I.  Rcg, 
5,11.  Job.29,6. 

Porro  cum  O/tv/OTin  facra  pagina  freqvcntcr  dcnotct  ictitl.nn,  Pnil.23,'?. 
Efa.(^l,3.Ecc!ef.9,g.G«//'/.?»?/7wr//i/^/^/?/Pf.  45,8.Pi-89,'2l.  Hcb.1,9.  J///?/7Vo^- 
Ai.miS!Cconfol,itioi:emEv.viae!ic.mi]J\\Q.io,i,^.'E[;\.l,6.V(^.<>i.,il.   Hxc  autcmo- 
Chriftus,    mni.lnobiscontingantbeneficioftmerito  uniciSalvatorisnoilri  JciuChri- 
fMVhincilic  C5r/,'7/,/C"///.'//>nppell.TtwrLuc.i,69.  Non  fohim  qvia  gratiic  divinsi. 
&falutisa:tcrn3eoleumuufqvam  ni'iin  hocr<?r«/;rcperitur  ACt.4.11.12.  Scd; 
ctiam  qvoniam  Chrijins  eft  CorrM  abundans  &  pcrpctua  qvafi Scaturigo, qvK 
nunqv.lrridcficit,  fcd  perenneftill.itatq; cxuberat  oleogratia; 6c variorum_t 
b  c  n  e  fi  c  i  p  r  u  m  D  e  i  J  o  h .  T ,  1 4 .  G  6*1 .1 , 1 6 .  Uc  /■.i-  ipfinsp  linitudm  e  onir.c:  .rccipi.mjiis 
_■-■■    •        £r/iti^mpr'o£r.:/i.t]oh!i,i6.Qvcd  fivirtiltem&rcgimen  Spiritus  fancii  cxo- 
r  j.irsjT  r..  ptas,cxhdcCornuc{fanditur, Joh.14, 26. cap. 15,26.    Gratiam&mifcricor- 
'"'''•'•■  tnamDEiqviris,inhoc(!!'crw//invcnics'Hcb.4,6.Si  peccatorumrcmiinoncni 
defideraV,'inhocCt7;-//.'/c!sTiibeturLoc.24,47.  A(5l-.io,43.  Si  vcramJulHtiairu. 
■  ^'farilVftatcimaffi^crnSjCrhoc  coTnupromanatvi-Gor.i,^.  2.Cor.5, 21.  Sidc- 
niiq,-ad  vifam&bcnrrruditiemxtcrn-amafjiiras,  ex  hoc  cormi  hauritur  Joh. 
r6,io.cap.i-',j.  i.Johan-.  5,  ii.Matth^iM^i.Itifumma  coclefte  hoc  w;///fonris 
i"Hft.arpcrchniflni cxptyfimdilfima  mortis  &  vulnerum fuorumScnturigina 
pcrpctuo  fuppcdit.it  frifflhsts  fol.itiuw,  •vinUisfelKtiotiem^c.tptiv-ibberntcyrt^ 
Ela.6i.i,:.  lAbonifinpas ^nyieKitis ref}<ci!LiticKentlsiin\\.n,  23.  lafjis  recjvienui 
ibid.v.2  0.  rfijro//V;?.'-.-7'r/.l^,'PCi4r,3lPf^:53,5.  Iitorti'.isi)irain'\o\\.\\,2<^.5<.z.\i\iz 
ctiamacfcrri  &optinnt'app!icari]>o(ftrnr,qvceh.'ibenturEfa.66. 11,12, 15. 
_":      Hscc  eft'hujus  Mcraphorxdlvki(Uma'mcditatio,  qvx  longe  melius  & 
mqnt'i  c.T.ncpti5  Zachiirrx^can  fonat ,  &'  confcicntias  afflic^as  rciid  t ,  qvam  at 
teraiila  Co/,7//trtnliimGhrifl^oimp!uans,obrcgni<i(intaxatrobur&  porcn.- 
tiam..    Siqvidtfm  Conm  Iiic  iTo.n  potentia'  i^dfklmi*  appellatur  ,  nccZacha; 
riaslibc  loco  tamClil-ifl'i  cclebratomnipotentiam,  qvamfnlutaromhuma^ 
nigenf  ris  rcdemptioncnrabipvio  p.iftam.-     Etalibi  hoc  ipfum  cor/in  oizo  vcr 
ritatis  &  mifcricordix  divinx  qvafi  luperflucns  nobis  porrigitur  Pllilm.8p,2.f. 
yi^.Jqvodipfum  vaticiniumDavidishiccitatum  oftcndatrww/  iilud  ^irr- 

.  mi?i/irc 


«w 


Par.sPriorEtGenerai.is.  9 

min.vc  impnmis  facrofandliEvangelii  pr2edicatione,vcrnmfalutcm  cum_. 
Iscticiafpirituali  ceu  oleum&  balfamumfragrantiflimum  piorum  animis  in- 
(lillante,  Pf.152, 16.17.  confer  Rom.1,16. 

Poteftctiamnonincommode  liicceMefliartitulus  fenfu  allegorico  rc- 
fcrri  adaltare  thymiaterii,cujus  cornua  Poniifcx  maximus  cjvotannis  iemci 
l'angvincvidima:alpergens,  conccptis  precibus  ,  populuin  Dco  lolcnniter 
^reconciliabat  Exod.50,10.  Chnii\ii]t(a%c{^ Mreim illud alran'  coniiitum ,  ex- 
mns in  conjpeSliiDci  Apoc.^jij.cap.g,}.  In  qvofolo  oblata  precum,  laiidum-., 
^liorumq;  operum  noftrorum  holocaufta ,  Patri  coelefti  accepta ,  gratacj;  re- 
putantur,Ephef.i,6.  Nec  nifiinhujus  falutifcriscornibus,  nicruo  videliccc 
& interceillone peccata  noftra expiancur,!.  Joh.2,2. Heb.io,  14.  preces  exau- 
diuntur,Joh.i6,23. 2.Cor.i,20. 

Adfow«<«di(fti  Altarisjtanqvam  ad  certum  aliqvod  afylum  confugie- 
bant  fontcs  capitali  afficiendi  fupplicio,iisq;apprehenl!S  ietutos&pcriculi 
expertes  ntq;  immuncs  forefperabanr,i.Rcg.i,5o.  51.  cap.2,2S.  Chnrti  <:i)r«//^, 
h.e.  paflmnem,mortemrefurredtionem,&c.qvicunq;firmafidc3pprchende- 
rit,omnesDiaboli,lethi,inferni  minas&infultusfccurus  irridebit,cumPau- 
lo,Rom.8,35.34.  Hacc,inqvam,cxpofitioaltcri  priusa  nobisallatxpulcherri- 
mcrefpondet,&qvafifubordinatur.  Sicuticnimpriorbonainnuitpofitiva, 
qv.Thoc  C«7r»//'/^/«/'Af  credentibusluppeditat:  Itahxcpofterior  bona  indigi- 
tat  privativa,qva:y4/«/ar/f  illudf<)^»«fecumfert,extrema  ab  liidcm  malade- 
pellcndo. 

Caput  Secundam. 

De  notionibus  &  figuris  Auri. 

Sectio  1. 

Qvare  Aurum  inter  metalla  pretioJ?pmf/M  haheatur. 

Idimus  formam  feufiguram  monunientinoftri,  exigit  ordinij 
inftituti  ratio,ut  paucis  ctiam  cxpendamus  materiam  ,  qva?  cft 
■  aurum  pra:ftantifllmum,&  puriflimum,  tefte  Dn.D.WoRMlo. 
/4«r//»iautemcxccllit  intcrmetalla  (Efa.6o,i7.Dan.2,32.53.^non 
propter  ufum  &  x\tzt^\tzizm:Ferrum  fiqvidem  longe  majorem, 
qvam  aurum,pra:ftat  gcncrihumano  ufum  in  comniunivita,in  rcpra:fertim 
domeftic^,agraria,militari,nautica,&c.qvin  &  refpublics  nonunqvam  flo- 
rentiflrim3e^//r/ufumqvedaignorarunt,u_t6V)YZ'/^^,  qvedam  proculaferepu- 
]crunt,ut5]£'4mw<«,&  tamen  feliciter  egerunt ,  qvamdiuyirri^non  auro  dedc- 
runtoperam.  Nihilominusomnium  veluticonfenfuamntur  &KftimatuE^ 
Aurum^oh  ccrtas  aliqvot  proprietates  facris  ctiam  dccantatas  fcripturis. 

Prim6<««r/commendat  pretiofitatem  incorrupttbUitas ^  qvod  necignc^ 
violari,necrubiginecxedipoteft,necufudeteri  ,morealiorum  metallorum} 
qvinipsatemporislonginqvitatefitpretiofius,tcftePliniolib.33.c.?.Q^vo  no- 
mine  homines  pii  &  conftantes  in  tribiiyationibus  afllmilantur .^//w,  Sir.2,5. 
Deinde  pretiofumeft4«r//»«ob///f»^tfrf»«:  undchoc  nomine  donatur 
aeris  fcrenitas,  Job.37,22. 

Aurum  asftimaturetiam  propter puritntem :  undc  hoc  titulo  ornatur  o- 
lcum:,Zach.4,i2, 

B  Auttim 


lo  Dissert.Theolog.  DeCornuDanico 

A,  Auriim  in  prctio  eft  ob  Kjriatem :  qvo  refpedii  comparatur  auro ,  qvic- 

qvid  charum  efl:  &  acqvifitu  difficile.  Qvo  rcfpicit  Eiaias  vates  cap.  13,12.  Ubi 
ingentemiiiamrtr.igcra,qva:Babyioniosad  extremam  redegit  paucitatem_., 
ita  delineat.  Pretioftar  erit  Virauro,^  homo  mundo  obrtzo. 

SeCT.    2. 

Qvomodojcripturahun  prttiofitatem 

iridtcet  comparative. 
iEpilTimeindigitatfcriptura  dignitatem  acpretiofitatcm4«n,qvando 
}  rcs  praEftantiiiimas,qva:  ob  prenofitatem  luam  sltimari  neqveunt,4/</-» 
confert^/j//;'^  pracfcrt,ut : 

1.  J''(?/-^//»7Z)f/,Pr.i9,n.l'f.  119,72. 

2.  feramjidenii  i.  Pet.  1,7. 

3.  6'//^/>«/-/./w. Job. 28, 15.16  i^.Prov.j, 14.0.8,10, n.c.i6,i6.Bar.3,3o.Sap.7,9.Sir.5i,37 

4.  !-ermo»i'm&'  doc}nnamviripnide>Jtis,?]:o\.io,iyCA^.i^,ll,Sn,ii,il. 

5.  Honcftamf.tmam,Vrov.ii.i\. 

6.  Bon.im  corforii  valetudincm  (S'  fanit^tem  ,S'n. 10,16.  cui  congruit  illud  Hora* 

tii1.Epift.12. 

Si  ventri  bcne,fi  lateri  cft,  pedibusq;  tuis^nil  , 

Divitix  poceruntrcgalesaddcremajus. 

7.  PiamSf  cordatiimu.vorem,Sir.j,io.cap.z6,io. 
g.        Syncerum  amicum^Six  .j  .i().  confcr  c.6,i6. 

o.        Eleemo[y7i!ts f-H liber.tlir^rtcm  !Kpa/'pcres,Toh.ii,i7r.  Sir. 29,14,. 

10.  Homifiesgenere^opibusjwnorei}  clytoSjThrcn.^,!. 

1 1.  Hominespios (S'  m .tdverfispatientes ,  Sap.3,  6.  Sir.  2, 5.  Job.  23,10.  Pioverb.i^jj, 

cap.  27,21." 

SECr.  J. 

Qyomodo  pretio(itas  A  uri  exprimattir  appellati^ve. 

'/Ecqvidemcomparative  arguunt  Aari  pretiofitatcm,  qvaecviden- 

tiusadhucapparebitexearumrerumenuineratione,qvae  ob  fuam^ 

liibiimitatem,utilitatem,jucunditatcm,pulchntudinem,  in  pretio  a- 

pud  homincs  eiTe  folent,  eoqjnomine  noni«n  .rf//r/participanc,  jiin 

in  abftraclo ,  jam  in  concrcto. 

y^//r/titulofanamacl'alutarem  verbi  divini  do(flrinam  condccoratA- 
poftolusi.Cor.3,i2.inqvicns  :  Si cjvis  fuperftruit fuper fun d.imcntum koei^  Jeiutn 
Chriftum )  aurum argentumjiipides prettofos  (\\.f:.  vcra  &  folida  dogmata  cuni 
vcrbo  Dei  congxutntia.')tigna.ifocnum,ftipulam{\i.Q.  traditioncs  humanas,opi- 
niones  frivoias  &:  rationjs  comuienta)  cttjuuj.,  opus manifeftiimfet,&cc. 

Aurt  nomineexprimi t  Chriftus  meriti  iui  efficaciam ,  veram  nimirumj 
Juftitiam  fidenobis  imputandam,Apoc.3,  ig-  Dum  ita  atfatur  Ecclcfiam  Lao- 
dicenfcm  :  /i'.f//to/'/^/p/«fri'//»/(r(  vcrafide  &devotisprecibusEla.55,i. )  ait- 
rum  ignepurgatum,ut  locuplesfias. 

/^//r'/'notioneinfinuatur  vcrusDei  cultus&  legitima  facra  Thren.  4,1. 
ubicultumdivinumincendiotempli&popuii  dillipationc  plane  labefada- 
tum  ita  deplorat  Jcrem ias  :  ^vomodo  ohfiuratum  eBattrum ,  mutntttm  eHau- 
rumoptimum.^^diJperfi/unt/apidesfaniiuartf^^civcs&cmcmhraEcclcGxJudaicx 
j,Pct.2,5.  /«  r./^//'f  (introitu  )  omniumpLitearum (  provinciarumBabyJonica- 
rum)2.Rcg.2y,u.Deut.28,64.  Fidcs 


^       ParsPriorEtGeneralis.  ii 

Fidcs  falvifica  cjuscj;  fruftus  feu  virtutes  Chriftianae  nomine  auri  vc-       a, 
niuntPl'.45,io.     Qvibus  ornata  Ecc\sC\a, cQX\]un-x. Oaxim dizimv  adflaread 
dextram  ejiu in anro  O/A/rjhoccHjpuriilimo  &:  prasftantiflimo. 

Ipfum  itidem  miniftcrium  Eccleliafticum  nominari  reor  Candelabrum-j> 
^«w/wZach.4,2.  G?w<^fAr/^A-//»«qvidcmob  hiccm&.Tplendorem,  qvemaudi- 
toribusmentem  tencbrisobrcuratamhabcntibusaftuudit^Luc.i,-^.  Anreiim 
vero  ob  infigncm  vitae  pariter  &  dodrma:  puritatcm  atq;  conftantiam,  Matt. 
11,7.  HincChriftus  Apoftolosaiiosq;cx  Judaiimoconverlbs  ,  &c  Evangelio 
pra:dicandodeftinatos,  aScoriisPhariraiimi^///-^^?^dicitur,  qvafiauriim^ 
argent'.im^z\.\  ,\. 

EcclefiatruimphansfcucceIeftisHierofolvma^//r//w;  qvoq;  vocatur  &       g, 
qvidemKa5£«^i',///^//'/«,aScoriisdefcc.Ttiinmum,Apoc.2i,ig.    Oblummam 
vidclicetpuritatem,landitatcm,fynceritatcm  :    nihilcnimfordidiaut  pro- 
phani  admixtum  habebit  ibid.v. 27.^^^.22,15.  i.Cor.6,9. 

Chriftiani  excellentes  ipiritu  (Sc  virtuce  Apollolo  funt  vafa  aurea^,       7, 
2.Timoth.2,20. 

//«?-//»« fignificat  etiam  opes&divitias,  qvaepotifi^mum  in  auro  confi-       g, 
ftunt,Sir.ji,5,g.  Zach.  9,3.  cap.  14, 14.  Tob.  12, 12.  Unde  homini  divitiis  abun- 
danti  competitilludHoratiilib.  i.Epift.12. 

—   llt  /Cj 

Confefthn  liqvidusfortun^  rivits  inanret. 

Luxus  in  veftitu  &  nimuis  corporis  cultus  atq;  ornatus  interdum  qvo-      o, 
qve  haccxprimiturappcllationc:  fiqvidcm  cx/«///7^confici  folentornamen- 
ta illa,nt  monilia,annuli,armilli,torqves,diadcmata ,  &  ejufmodi  alia ,  q vi- 
busexornarefefehominesfuperbiamant,i.Tim.2,9.i.Pet.3,3.Jac.2, 2.  Apoc. 
18,16.  Efa. 3,19.21. 

Deniq;rcgnum  feuregiadignitas ,  etiam^//r/infignitur  notione.  Sic  io« 
RegnumBabylonicumdiciturf/i/af  ^«/-w/K,  ob  gloriam  &:potcntiamDan. 
2,39.  Calix  vero  aureus ,  ob  luxum  &  opulentiam^Jcrem.^i,^.  Hinc  Magos  O- 
ricntales  Jefu  intantulo  rccens  nato  oftcrentes aurum  ( Matth.2,11.)  regiam  i- 
pfius  innuiire  majeftatcm  docent.  D.  Auguftinus  Scrm.36.  de  tempore.Grego- 
rius Nyfien. Scrm.  de  Chrifti nativit.  p.37.  tlilarius  can. 2.  in Matth. Irenasus 
lib.^.cap.io.Qvo  Ipeclat  illudScdulii: 

Aurea  nafcenti  fuderunt  niunera  Regi. 

CaputTeitium 

DepraEcipuisEmblematibusinCornuaureo 

extantibus:  qvaj  fiint_. 

1. 

Serpens, 

OnfideravimusetiAmmatcriamf<?rw/noftri  ,  faciamus  accef- 

fum  ad  notas  illas  hicrogly[hicas,qvx  in  eodem  apparcnt  ,ubi 

major  fe  offcrt  difficultas,qvoniam  omnia  hic  obfcura  &  intri- 

I  cata,  fed  ad  facrarum  literarum  trutinam  pondcratajpauld  cla- 

rius  [  ut  fpcro  ]  elucefcent^. 

B  2  Initio 


u  Dissert.Theolog.  De  CornuDanico 

Initioconfpiciimturin  hoc  cornu.S'irr/'cwf/plulculi  Viiriaruiii  &diver- 
farum  fpccicrum ,  proportionumjcapitum,(ituuni,  effeiluum :  Ita  &  coder 
lacernon  tantum/(''-/'Wi'fwingencrenobiscommonilrat,feclfimulctiam  di- 
verfas  ejufdem  exhibet Ipecics,  uzDmcoves  Ela.  34, 13.  Jerem.  14, 6.Mich.i,  g. 
y^yy;//;^wEla.n,8.Pf  140,4.  r//fWiEfa. 50,6.  Ad.28, 3. A',fy/7//f(7iPf  91,13. E(a. 59,5. 
AV(?//'/o«(J  Deut.8,ij.Luc.ii,iz.&:c.  Qvamvismhilcc  Ipeciebusnommandis 
& diftingvendis nec  verfio LXX.  Int. gra;ca,nec Latina  vulgata ubiq;  textum 
originnlemaccurateimitetur  ,  qvod  piuribus  dcducere  hujus  nec  locieft, 
necmftituti. 

Mihi  (h-pentii  hieroglyphica  altius  in  fcripturis  ^£a7nev<^ig  indaganti 

duae  potiflimx  ejufdcm  occurrunt  proprictatcs ,  qvibus  omnes  illa:  notiones, 

qvxhuic  imponunturanimali ,  vclunbafi  luallarcattjj  omnino  niti  viden- 

5erpcntis      tur ;  C.j//////K7x,inqvam,& /0/-///w^/.7-.  prior  defcribitur  Gen.3,  i.  Pofterioris 

Aftucia   &  mentio  fit  Dcut.^z,^;.  Tob.20,16.  Pfal.58,  <;. Ob  iftas  vero  proprietates  coniun- 

Sernentis      i.^as  maxima  poliet//-7;pf«j-noccndi  potcntia  :   Cujus  maniteihlhmum  extat 

Potentia       documentum  Num.21, 6.  Ubi  igniti  lerpcntes  divinitus  immiin  morfufuo 

nocendi.      mortiferomagnamlfraelitarummultitudinem  confcftimproftcrnunt.  Hac 

dc  caiifa  cxpedabant  Mehtcnfes,ut  Paulus,a  vipera  idus  venenata  ,  mortuus 

ftatimconcideret,Ad.28,6.Hincl^erpcntcs&  fcorpiones  numerantur  inter 

fcverasillasp!agas,qvibusiufticiaNuminis  ob  peccata  homincs  afflis;erc_. 

confvevit, Sir. 39,38- Jer-Si'?-  ^nio  qva;cunqihominibus vehcmentillime  no- 

cent  &jegerrimcfaciunt,ferpentum,vermium,alpidum,fGorpionum,&:c. 

vcneno,acu!co,morlui,  rofioni  adimilantur,  ut :  malamnlicr  adinim ptovo- 

c.imSn.i^iiS.i-j.c^^.i^^^.ViniimmiTTiodcmtef.D-nptHmVi^ow.i],  ii.Impwiimo- 

J>esma/isani/;u-{coyr/tfi,]oh.lo,iyi6.  Angor coHfitcntixSw.ii,  Z. Crnciatiu iy}fer. 

^-/£13.51,8.  cap.66,24.  Eodcmrclpcftu  comparat  Johanncs  vim  nocendi  ma- 

''''''■         ximam  &  lcthalcm  cx\mpotelt.iteScorpiout:mterrejlriiim,h^oc.(),i.^.  Etfiaaell.i 

Aculeau  eandem  ob  atuhmfiorptoniim  nomine  vccantur  z.Paral.io^ii.rj^ji^jT 

Hoc,proculdubio,incauiafuit,  curDiabolusferpentcmimprimisele- 

gcrit,  qvo  tanqvarn inftrumcnto utcretur  ad  fcduccndam  Evam ,  in  ferpente 

cum  ea  locutus  &  ratiocinatus,Gen.3,i.&  feq.  z.Cor.ii,^.  Aftutifllmum  cnim 

&  pcrniciofiflimum  cum  fit  hoc  animal,  utiq;  ad  nefarium  illud  facinus  vide- 

Diaboluj,     baturaptiflimum  :    cujusproindc  nomen  poilca  rctinuit  Diabolus ,  utpotc_. 

cujus  proprietatibus  fumma  ipfius  verfutia  &  Ixdendi  cupidi tas  nppofite  ad- 

umbratur ;  qvi  hinc  Draco  m/tgnus  ^fierpcnsAtniqvits appellatur ,  Apoc.  iz,  ^. 

cap.20,z. 

QyaproptcrCacodasmonferpcntem,  utfuiefligiem  acimaginem  ,  ob 
didas  rationes  in  deliciis  habcre  putatur,  ejusq;  forma  ad  dccipiendos  homi- 
ncslibcntiiis  utitur,  ad pnmi fiABt  memoriHin  commeriditndam  ,  (jvod  fit  ei 
av£dam  cttmhoc gcnere fAmiliarims  ,  doccnte  Auguflino  lib.  11.  de  Gen.  ad  lit. 
cap.28.  Qyiafcilicetin  primailladcceptione  expertus  hancfibi  fraudemex 
voto fucceffifre.  Cujusreiexeinplum,  qvomodoDaemon  in  forma  Draco- 
nis  juvcni  cuidam  apparuerit ,  narrat  Grcgorius  hom.  19.  in  Evang.  &  lib.4. 
dial.c.37.  Taceo  hiftorias  prophanas ,  qva; Draconcm[hoc  efi,Diabolum  fub 
fpccic  Draconis  ]  in  fomnis  vifum  matriiportcndiffe  Alexandro  Magno,  ut_. 
&  Scipioni, Augufto, Aureliano,Severo,  aliisq;  imperium  amplum  atq;  illa- 
ftrc,  tcftantui:^. 

Qvin  c6  tandem  dcmentiac  perpulit  homincs  hoftis  illc  infcrnalis ,  ut 

ipfum 


Pars  PrIor  Et  Generalis.  ij 

ipfum  angviiica  pelle  veilicum  rcligiofo  cultu  vencrarentur  ,  qvod  non  tau- 
tamEthtiicorum  hil}ori.tloqvuncur,feddivina  etiamallciuntmonuiucnt.i, 
Dan.^,22.  Sap.ii,i6.  Rom.i,i3.Ncc  tancum  Ethnicos  ica  excoscavitjfcd  qvoi- 
dam  ctiam  hanecicos in  hunc  execrandum crrorem  protraxic,  ut coiubrum-j, 
qviicduxitEvam,  proiplo  Chriftohaberenc,  idcoq;  vivmn  alercnc&:  colc- 
rent  ierpencem,  cuiinEuciianll:ia  pancmlambendum  &  coniecrandum  of- 
ferrent :  Unde abominanda hxc fecla Ophimriim nomcn ioitica efl:.  Dc cjvi 
Auguftinus  de  Haerei.  cap.  17.  Adeo  nimirum  huicnefarujhumani  generis 
impofl:ori  placec,  lefe  in  ferpentinoillo  fubinde  oHcncare  prcciidiolo ,  ex  qvo 
olim  cladcm  hominibus  primam  ac  funcftillimam  iuculic. 

Qvemadmodiim  aucem  homines  impii  ac  icelcraci  Sathanx  PatrisiSc 
Ancciignairifui  typumgerunc,dudlumfeqvuntur  [  Joh.8,4i.44.1fcrpentum  Diaboli 
vcrluciam  £>(.  viruienciauiimitando:  Ita  cumcodcniicrpentistitulummcri-  membraj» 
to  participanc,Sir.i2,zo.2i.Ut  ://.£W/«&:faHidoclores.N;atih.3,7.cap.23,33. 
Ela.59,5.  Tyr.znni]cr.)i,i^.  Eia.51,9.  Ezech.z^,;.  cap.^z,  z.  C.ihi.nniatorts  &  Sy- 
cophanca:Pi"al.i40, 4.  PacMores obfiinati ,  rcpudianccs  p;a(Scfalutaria  verbi 
monuaPf  58,5.6.6cc. 

Nec  folum  impia  illaDiaboli  mcmbra,lcd  etiam ipfa  pcccaca  &  flagicia,  Pcccata 
qvshorum  opcrd,illiusinlT:inclu,pcrpecrancur,lcrpcntiuo  nomine  veniunt,  enormia_it 
partimobmorfus&aculeos,  qvibusconfcientia  peccatorisiutiis  diicrucia- 
tur,Sir.2i,2.conierPi.3g,3.4.  Job.6^4.Sap.4-,2o.  2.Cor.i2,2.-.  i.Tim.4, 2.  par- 
timob  damnum  &  pernicicm,qvx  hinc  aliis  impingiiur,Rora.3,i3.  Deut.^Z;,^. 

A  Cacodxmone  cjusq;  alTeclis  transfertur  hic  titulus  ad  bcllatorcs:  par-  B«''*tores» 
titnobaIl:utiambcllandi&:  variaftratagemata  ;  hinc  tribus  Daniticaitadc- 
pingitur  Czn.ji^t:).,\y . Ertt D.tn  coluberm  vta^cemfles liifcnntit ,  nijrdenstitigulas 
eqvi^iUt cad.itafcenfor  ejusrctro  :  partim  ob  cladcs,qvas  hoftibus  inriigunt,qvo 
nominc Ezechias,  Rcx  alias  pius  &  benignus ,  B.ifilifus & voLit:s dr.ico  tgnitiu 
appellatur,Efa.i4,29. 

Porro  cum  ferpens  verfutiam  & calliditatem  fuam  excrcc.it  non  modo 
inlatdendis  aliis,  fedetiaminfe,  vitaq;  lua  cuenda;commendat  hocnominc 
Salvatoromnibuspiisferpcntisprudcntiam,Matth.io,i6.  Q\-orumofiicium 
proprictatesaliqvotferpcntina:repra:fcncanc.   Na.Ti.. 

Serperts  [  uc  doccnc  Phyfici]  hybcrno  ccmpore  profundas  terr:E  cavcr-       '•. 
naspecit,  ucrrigora  vicec  &  pingvior  nat  :   iic&:  nos  ingrucntc  hycmelccu-        a    t, 
ritacis,  fuperbix,feducT:ionis  ,&:c.  dclcendamus  infepulclirum    mcdicando 
accurace  morcalitatem  noftram  ,ita  nec  fidcs  noftra  torpefccc ,  nec  charitas 
frigefcet,fcdinbonisindiesopcribuscalidiores&:  pingvioresevademus.Hoc 
eft,  qvod  Siracides  inculcat  cap. 7,40.  David exoptac  Pf 39,5.  Pf.90,12. 

Serpens  verno  tempore  ex  hybernis  progrediens  latebris,  pcr  anguftifli-  t, 
mum  foramenle  traducic,  qv6  concradlas  iordcs  &:.membranam  corporis 
obdudam  abftergac,&  ica  Kcatcm  ac  formam luam  qvafi renovct.  Hac ima- 
gine  iniinuatur  vera  atq;  cflrcax  poenitentia ,  q va  peccatores  converfi  verc- 
rem  hominem  cxuunt ,  priora  peccata  deponunt ,  ficq,-  vcr^  fide  cjusq;  frucfti- 
bus  ad  imaginem  Dei  ref ormati  q vall  rejuvenci~cunc,Pf  103,5.  Huc  percincn c, 
qv3E  habencur  Ela.i,i6.  Eph.4,22.23.  Rom.6,4.  Co1.2,t2. 

^fr^fw/miraqvadamiagacicaceobcurat  aures  fuasadvcrfusincantato-       1« 
rem,cujus vocem  artemq;  hoc  modo  cludit ,  q vod innuitur  qvoq;  Pfal.  58, 5. 
Eandcminfpiricuahbusimitatiaftutiam,  obfirmemusaures,oculos&  ani- 

B3  mos 


i4  DissERT,  Theolog.  DeCornuDanico 

mos  advciTus  mundi  hujus  Sirenes  &  fallaces  voluptacum  iJlecebras  Tit.2,  n. 
I.Joh.2,15. 
A  ^r;ywj"C3ctcrisomnibusanimnlibusexofus  ,nulli  animahfidit,  fed  c- 

mniafugit,  fibiq;abiiscavct:Ita  &nosSathanamciusq;membra  avcrfemiir 
2.Cor.6,i7. impiorum confortia  vitemusPi.26, 4. 5. peccandi  occafiones  fur' 
giamus,Sir.2i,2. 
j,  >S'f;yf»i'cum  vitamincapitepoci(Iimumgerat,dehoc  imprimis  follici-^ 

tusjintcrdimicandurnomne  reliqvumcorpus  opponit,ut  caput  protegat :- 
Confimiliccr  &  nos  in  pugna  cum  Diabolo ,  mundo,  Harreticis  Chriftii  ium-r 
mumcaputrcligionis  &:fontemvitxnofl:rxunicum  cotisviribus  propugne- 
mus ,  &  ut,hunc  vera  fide amplexi  retineamus,  rcs  omnes  terrenas , ipfamq; 
vitam  libenter  contcmnamus,Pf  73,  25. 

Intclligimusautcm  talcm  prudcntiam^qvsfitcumjufticia  ,  integritarc 
&  fynccritacc  conjund:a,alioqvi  non  prudentiac  nomen  fed  calliditatis  mcre- 
tur.      Unde  SaW^tov iu  noh'\spr//deMti.-im iniungit fo^pcf^iin.m! i  ut  fimuJ  rc- 
qviratJif)7j>/icir:7eemcol»ml>i».tm;Matth.io,i6.     Hanc  ,  uccandidi  ,aperti& 
fraudiscxpertes  fimus,c|voad  vitae convcrfationem  &  morum innoccntiam : 
Illam,utimpofturas&doJis  plenashoftiumartcscavcamus ,   ne  fanda  illa_. 
fimplicitas,  ciimnoilrje,  tum  aliorum  faluti  incommodct ,    acq;ita  in  noir 
qvadret  iJJud  \-ioi^.j.,ii.Fiiit  Ephr.iim  qv/iji  columba  fidnll.ijine  corde.     In  qverri 
locum  figni-ficantcrfcribicHieronymus:   Prscipit Domtnm i» Ev.wgflio  ,  ttt 
fimiis  fsmpbces  veliit  coliimbs.,^  /tfiiiti  qvafifeypentcs ,  ne  alijs  nocerepojjlmns.,  nee 
ab  d.l!jspatiamnr  infdias )fedfimplicitnte  & priidenti.i  exhibenmus  hominem  tem- 
perattiry! .,qviapriidentia  absq.  bonit:tte m.ditia  esi,^ fimplicttns  absj.  7:itione  ^tl- 
titianominatiir.    Utraq;  conjundf im  prardicatur  dc  Davide  Pf  J%,yi.  EtpaVit 
f oj, [ifracli tas]  in  innocefitia cordisfni:  &" in />zz'f//f^i^//<f[prudentia]  mantiv.m 
fiiariim deduxit cos.  Ubi  duo  praecipua  boni  principis  indigctanturmunera: 
Synccritascordis,&in  rebusadmiiiiilrandisncccflariaprudencia.    Eadcm-> 
iterantur  /^f.101,2.  Pf  119,104.  &c. 
Chriftus,  Nec  ccntentafcripturain  rebus  humanis  fcrpentum  oflcntaneimagi- 

nes,  altius  noscvchitad  JefumChrillum^rcdemptoremnoftrum^qvifcrpen- 
ti  kipfum  aflimilarc  haud  dedignatur  Joh.3,14.  Remi ttens  nos  ad  hiftoriarri 
Num.21,6.  &  feq.  defcriptam ,  ubi  fcrpens  jencus  in  tiacdelam  Ifraelitarum  ab 
.  ,  ignicisierpentibusvulncratorumcrcdus,typugefiitChrifl:ipronobisincrui 
cc  cxaltatijUt  ipfius  fideli  intuitu  fanati,vita  ac  Jalutem  ccterna  confeqvamui*. 
Qvcmadmodum  igitur  Chrifluswi^w^-  mors  &  r^yrrw/jpfy?^  [Hof  15,14.]  ita  St 
ferpentis  [Diaboli]/^^«7/,h.c.  deflrudio  rire  appellacur.  Siqvidcmmorce  & 
paflionc  f ua  peccatum  abolendo  ,ficc];fimul  Diaboli  vires  &  regnum  dcflru^ 
endoTC.tpiitfcrpentis  contrivijfe  ^xzitmGzn.t,.,^.  Qvod  ubertuse:splicat  Apo- 
fl:o]us,Hcb.2.i4.  Affirmans  Qhu^wmmortc fiia  abalevijje  enm.,qvi  mortis  hd- 
bebat imperinm^Diaboltim.,^  liberosrcddidiffe ,  qvotqvbt  mettt  mvrtis per  omnerrt 
vit^m  obnoxij  emntfervituti. 

Idcm  ultcniis  elFeftumdcditSalvator,  pracdicatione&  propagationcJ 
Evangclii  per  Apoftolos  eorumq;  fidelcs fucceJfores ,  qvorum  opera  Pagani- 
fmumintergcntcs  adfidem  convcrfas  deflruxit,  &  ita  Draconem  iJlum& 
ferpentem antiqvtimligavit, i^ in abyjfiim  infcrnaJem detrtiJit,Apoc.io,].  Huc, 
proculdubio,refpiciensChriftus,  deditApoftoIisjpo/f/?/r/'(f»?  ca/cahdi  &  tof- 
tendiferpcntes  atq^fcorpitines  lihsQ^somtii  noxa  &  pericuIo,Luc.io,i(?.Mar.i6,ig 

con. 


Pars  PrioPsEt  GeneraLis.  ij 

confcr  Pr^ijIJ-  Qyod  non  tantum  de  miraculosS  dcfenfione  contra  vene- 
na  &  morfus  ferpencum,ut  Ad.  28,6. fcd  vel  imprimis  de  vidoria  contraCA- 
codjEmonem  ,  ejusq;  icrvos ,  qvantumvis  malitiofos  &  \  enenatoSj,accipicn-^ 
dumeirc,innuitPaulusRom.i6,io.inqviens:  DeiufaciiiOnteretSatnnamfub 
fedes  veftros  brevi,&cc. 

Nec  hodie  delillit  Chriflus  ferpentis  qvafTarc  caput,  Diaboli  cjusq;  afle- 
clarum  vires  frangcndo,  conatus  impcdicndo  ,  infidias  reprimcndo :  id  qvod 
appoliccadumbraturprslioillo  h^oz.li^j.^. ^. c^^o Draco cum Angelisfulsvi- 
ciusc^ecxlo  {Ecdeiix)/{eturb.itusfuit.  Et  nifi  Chriftus  Eccelinm  fuam,  ejusq; 
membra  a  furore  atq;  iinpctu  Satana:  protegeret,  &  inter  tot  tentationes,he- 
rcfcs,turba5,perfecutiones  fuftentaret,  adum  de  iis  dudum  6c  conclamacum 
eflec,Apoc.i2.i3.  &:  fcq.  Pf  124,1.  &  leq, 

2. 

Nuditof. 

OMnes  qvi  in  cornu  noftro  confpiciuntur  homincs  «W/  apparcnt^, 
praetcr  unicum  &  ultimum  illum  in  circulo  fecundo.  j 

Eftautem  nuditns homini  nativa  &:  naturalis,qva:,utProtopla-  Hominis 
(lasin  creatione,  ita  nos  innativitatc  comitatiir :  IngenereigitUE_  conditio 
denotat  nativum ftatum  &  conditionem hominis  in  vitae  &  ingrellu  &  egrcf-  """'"*''''■ 
fu,Job.i,2i.  Eccl.5,14.  i.Tim.6, 7.  j^ 

Nuditns corpons humani  ,  ut in  ftatu innocentiac  fuit honefta,  fanda_,, 
cafta  &  gloriofa  Gen.2,2j.  ita  poft  lapfum  turpis  fafta  eft  &  ignominiofa  Gen. 
3,7.Nimirum  propter  inordinatos  &obfccenosearnis  affedus  &motus  ad- 
verfusrationemrebellantes,vjd.Auguftin.decivitaccDeilib.i4,cap.i7.Hinc  ^'*°'"''« 
nuditas  nonnunqvam  fignificatturpe,foedum,pudendum,Gen.9.2i.23i  Exod. 
zo,26.Lev.ig,6.Judit.9.2.Era.5,i7.cap  47,2.Jer.i5,26.Hab.2,i5.  >. 

Cumnivi  &  imperfeclionescorporis  vefte  opcriantur,hacver6exuta,  Notum» 
omnium  oculis  pateanr, nv.dum  ctiam  appellatur, qvod notuni, obvium ma- 
nifeftumeft,Job.26,6.  Hcb. 4,13. Hab.  3,9.   .  Unde  arcana  dicuntur  (/c««</^«, 
qvando  revelantur,aiiisq;  communicantur,Sir.4,2i.  cap.6,10.  cap. 27,16.     Ec 
gladius»W.i///r,qvando  e  vagina  educiturEzech.5,2.  cap.28,7.  4. 

Cum  veftimentanos  muniant  afrigorc,a:ftu  &  aliiscoeli  injuriis,  qvi-  Inermo» 
bus  Hudi  homines  obnoxii  funt,  hoc  refpedtu  miles  amiflls  armis ,  qvibus  fe- 
fe  tueatur  adverfus  hoftes ,  nudus  perhibetur,2.Mac.n,I2.  Amos  2, 16.  Tcrra_* 
<jvoq;««;^.iVocatur,qvxcaretmunitionibus,Gen.42,9.  Etnudart dicitutLj, 
cum  hoftibus  diripienda  &  vaftanda  exponitur,Pf.i37,2.  Efa.i^.,!.  Thren.4,21. 
Ezcch.;6,39.  cap.23,29.  Hof  2,3.  Qyapropter  jubetur  Vates  Efaias  plane  Kudut 
incedcre,uthocinfolitoacftupendofuo  habitu  denunciet  ingentem  cladem 
&  vaitationem  .iEgypco  ac  jEthiopia;  fuperventuram,Efa.20,2.3.Nec  non  po- 
pulus  ob  enormia  flagitia,di vino  deftitutus  patrocinio ,  mdatus  dicitur,  hoc 
cft,  imbcllis,infirmus  &  hoftium  tyrannidi  aclibidini  objedius ,  Exod,  32,  25. 
i.paral. 28,19.  confer  Num.14,9.  ;. 

Qyoniamhominibusmagnapaupercateprenisplerumqjdeeft,  qvoa-  ^*"?*"*» 
miftumfibicomparent,  unde  laceratis  veftibus  &  fcminudifxpius  confpi-     "'^* 
ciuntur :  hinc  nuditns  non  raro  extremam  defignat  paupertatem  corporaletn 
Deut.28,48. 2.ParaI. 28,15.  Job.22,6.  Tob.1,20,  Efa.58,7.  Ezech.18,17.  Matth.  25, 
43.B.om.§;35.l.Cor.4,n,2.Cor.ii,27.Jac.z,i5.,.. 

Cum 


«?n  ;; 


Ni 


\6  DissERT,  Theolog.  DeCornuDanico 

^^  Ciimillijqvimagnatriftifia&clplore  animi  cx  improvifoobruuntur, 

Luftus,        veftesiuas  rcinderc,&caput>W/f^-cconlveverint,Gen.44,i5.  jud.ii,^5  iReg. 

21,^7.  Job.i,zo.  A'//r//metiam  indicat  ingcntemiudum;&  prxlertiaitalem, 

7.  qvi  externis  fe  prodit  indiciis,Mich  i,8.Levit,io,6. 

Paupcrtas  Dcniq;  "^um  homo  per  Japfum  amilerit  omnem  ornatum  funm  fpiritua- 

*"'"*         lcm  ,  qvi  ipfi  incrcatus,veluti  vellis  regia,  aniniam  corpusq;  ipfius  condeco- 

rabat.     Ergo nndms exprimit privationem  primaeva:  illius  majcitatis  &  de- 

fedum  verx  jufticicr^ianditatis,  innoccntix,immortaiitatis ,  aliorumq;  do- 

norum  primitus humanzeinditorum  natura-^Ezcch  16, 7.  z.Cor.^,^.  Apoc.5, 

I7.l8.cap.16.15.  j. 

Jndumentuni_,. 

OtionibusiV>/i5?/>:7mnoninepte  adjici  pofFent  hicroglyphica  indii- 
ntcnti  1  utpoteqvod  nuditati  e  diamctro  advcrfatur ,  ideoq;fub  ean- 
dem  cadit  fcientiam.  Sicuti  enim  nudins  turpitudinem,reve]atio- 
nem,infirmitatcm,ludum,paupertatem,&c.fignificat :  hmndii- 
wf/;/-/w;ccontrari6denotat  ornatum,  Jud.io.5.Efa.5z,i.Plal.95,i.Pfal.i04,i. 
Occultationem  Matth.^^i^.  arma  &  vires  pugnandijEfa.^p,!^.  Lxtitiam ,  Ec- 
clefQjg.  divitias  Exod.ii-35.Efa.3, 6.7.  Luc.  7,25.  cap.i6, 9.  Etqvemadmodum 
w/<////r?j  cxprimit  pcccati  lotditatem  naturalilabecontradam  ,  fic  veftis  vcl 
«'«/^//wwwwinfinuat  vcram  juftitiam  ,">.  Chriftopartam  &  lide  nobis  imputa- 
tam  atq,  indutam in  Baptifmo,  Ela,.6i,iu. Matth.22.12. Gal.],i7.  z.Corint.  5, 3. 
Apocal.3,18. 

Veriim  cum  nonnifiunicus  homooccurratinhoccornuvcftitus^cujus 
»w-  hieroglyphicum  facili  ncgotio cxpediri  poterit,non eft,  qvod  hujus  dilqvifi- 

tiQ.nidiutius  immoremui:.,, 

.      .      ^-  . 

HomobeJliaUsyfeuheftia  humana. 

Eftiac  variis  formisextant  ixi  cornii  noftro,q vacda  totam  fpccicm  beJlui- 
nam  rcprifcntant;  alia:  caput  humanum  in  belluinogcftant  corpore,.!  • 
lixhominecorporcjbcftiamfacieoftcntant.  Confimiliter  paginafacra 
nonfolumfi,gura&  indole  brutorumanimaJium  hominemlui  admonet  of- 
ficii,fcdbcft.iasin  huncfinemexhibetqvoq;monftrofas,utApoc.l3,i.  2.11.^.17, 
j.7.8ll.Dan.7,5,&fcq.cap.  8,3.5.  &c.  qvafdamctiam  humana  facie  compa- 
rentcs,ut  Apoc.4,7.  Ezech.i.  5.  &  feq.  Qvs  loca  pluribus  dilcuterc  a  noftro  a- 
lienumcftpropofito,     SufFeceritimpra:fentiarumnotafte^qvodSpiritus,Dei 
inmonumentisfacrisfa:piinmcjumentorum,  pccudum,ferarumproprieta- 
tibusvitiahominumarguatatq;cxaggcret,utProv.z8il5-Pf7i3'  Pfio,^.  PfaJ, 
22,13.14.  Pf  32,9.Pf.49,2i.  Pf  68,51. Pf.74,19.  Pf  80)i4-  Efa. 54,6.7.  Ezcch.19, 2.3. 
cap.59, 17.18-  Hofiojii.  Amos4.i.Matth.7,i5.cap.25,32.}5.Tit.i,u.&c.  Hinc 
D.Hicronymus  in  hxc  vcrba  Ezcch.  5, 17.  Immitmm  in  vos  beJ}iaspejJimas.^iS'e. 
ita  fcribit :  DiJfenfiones.,h£refes ,fchifmatit ydtmulationes .,  invtdtji,  trijUct^ ,  det-i7i- 

■Qiones  ,difideriamaU,avantia ,  tjvx eB ntdi.v omnium  malarum ,  befiApeffmt 

funt\  cp><i  cumfuerint  in  nohts ,  mcremiir  audire :  corripiet  te  prsvaricatio  tua^,; 

precamur^  (^  dicimus :  ne  tradas  beftiis  ammam  confitentemtibi ,  (S^c. 

t^..:.i.  Exprimituritaq;hacfiguradcplorandahominumftultitia,qviratione 
&intelligcntiadivinitusprxditi,  hujusautcmimmemorcsfu?  dignitatis  ac 


B! 


Pars  PriorEt  Generalis.  \-j 

praEftantise,  neeledto Deo,jJd  cuius  imasincm  conditi  funt ,  ut  eum  asnofcant, 
colebrent,  &  vitamdivinamin  his  terns.iciaiit ;  pecudummore  fecarnis  cupi-  "''"^°''s- 
ditatibns  immerguiit ,  6c  in  qvxvis  hagitia  bruto  qvoaam  impctu  f-eruntur,do-  fjntatem, 
nec  tandcmineundemcum  jumcntis,h.e.  perpetuum  cadant  interitum  juxta_> 
ilhid  Pf  49,21.  confer.  z.Pet.2,i2.  Qyapropter  Chrilhis  Herodem  i//(^i'»; Luc.  13, 
31.  Paulus  Ncronem  lconemiTlww.A^^xj.  Holcas  populum Ihaeiiticum  vitnlani-j 
cap.io,ii. Efaias  Pfeudoprophctas c.wes  mutos  cap.  56, 10.  Johanncs Eaptilta-. 
Phaiifaeos;rr9jfW/Vw«  viperaram Matth.  3,7.  vocitare  non  dubitarunt.  Huc  ap- 
prime  qvadrant,  qvx  habct  Chryjollomus  Homil.12.  in  Genei.  Scnpturabomif- 
ries  malos  canesifocat ,  ohmfiidentiam  {S'  impetitm  job  Ubtdmem  eqvos ;  ob  fiuptdt- 
tTttcmSf  rudctjtemafnjos.,  koficsSf  pardas  ob  rapacimtem:,  afpides  ob fraudiilcn- 
ti.tm,&zc.  EtruriusHomiLz^.adpppulumAntiocheri:  undc  pntero  te  fidelem 
aotiofccre ,  diilis omr.tom  c0itrarta proteft,. zntibns ? qvidverofidelern  dico ?  nec  enim 
es homo ,  cntn  tanqvam  afinus  recalcitres .,  iafcivt^s ut  iaiiriis ,  ut  eqvus  poft mtilieres 
binnia5.,venirtmyiqvamurf^stndi.ilgeas.,iicmiiluscarnemi»fingves.,rapiasutliipti5.,i- 
rafcaris  utferpens^  fcriof  utfcorpiuSy^sfubd^iiu  ut  Vulpes.. 

Elcg  jntcr  Roetius  lib.;..  confol.  phil.  proia.  31  ollendit ,  qvomodo  vitia_. 
hominemfuahumanitat.edeiiciant-&,inbcltiain  transformcnt:,  Avaritta  fm- 
q  .'  i  t,  fcrvet  sHenarum  opum  viole;nus  ereptor :  fimiiemjnpi  dixeris.  Ferox  ata.  in- 
-qvictus linqvamlittoiis ex^erc-et  ?  cani  comparabis.  Ittfidtator  occuitus fstrripuilfk_> 
fraudibus gatt.iet .iVulpcaii-t^  ex^rfvitttr.  ■  lrainfempet;a'f!s  fremit?  Lconis  animum 
'•ef.trecred.itttr.  Pavidns  S^fugaxnenmetuendaferpudat?  Cervi  fi/miis  babea- 
tttr yfignis &" fl-ipidiis lorpet?  Af;yi.umviv.it<  Levtf at^inconfians fiu.diapcrmiitat? 
ynbil  ab .iv.bus  differt. ,  Tffdis  immundisd;  libidinibus immerittiir  ?  SordiJje  fuis 
voluptate dcttnetur.  ■  ttnfit.,tit qvi,probttfite deftrta. homo ejfi deficrit ,  cumindi- 
vinam  conditionem  tranfire  nonpofjit,  vcrtatttr  in  belluani^. 

Nec  'aliud  indicare  voluilTe  videtuf.Pythagorasper  fuamjtt£7i(ti4't/';^4;(n:' 
Gum  dixifVanimas  fceleratorum  migrare  in  b':ftia%li..e.  brutos  &belluinos  mo- 
resindueie.  Idem  mcflcrevoluit,HomCT-us,qvitinxit,fociosUlyfiIsaCirce_j 
invariasbeUu3stransformatos,llb'ilcm  autcmcb  virtuteirnkjfajjicntiamnQn 
potuiircCircaeispoculisdemcntaii.  .th,.^ir. 

ScripturahocipfumdepingitmetamorphofiRegisNabucadnczaris,  qvi 
ob  luperbiam  &  infolentiam  aliaq,vitia  ad  formam  &  conduiou,ein  belcix  red- 
acflus ,  atq;  ex  hominum  contubernio  exturbatus ,  per  integrum  jc,ptcnniun>in 
folitudine inrer  feras  fub dio  nodu  dieq; oberravit^Dan.^,!^. 22.30,; -.T  i^.")  ^•i^', 

Porrpftuporiftebelluinusapudhomincs  nonnunqvamjta  invalefcitj,nt 
brutis  non  modd  fimiles  fed  longe  dcteriores  evad;1nt.   Hinc  Efa.i^^.judsEis  r^-  Homine$ 
bellibus  &  ingratis  non  eqvus  generafns,  non  canis  fagax ,  fedftolidifrima  ani-  dcteriorej 
m:[{\.!i,Bos  ii  .-Ifimis ,  prxferuntur.  .    Eorundem  focordiam  pqrftringens  Jerc-  beftiis. 
miascap.8>4-fol«ftiamccrtarurn  ayium  allegac.ftatatemporaabcundicc  rcd-        ., 
eundi  qc.curate  obfervantium.      Et-j|cGfca,p.;i,i§.l2.<  ^Mmentauig(tmfc^e.^rtn,eM-    .liqm) 
tu  bo!itnpcrt)idxa  effe ,  ©"  beftiai  agn  ad-J^ofmnitmc^apjare  pcj,liibqn.s ,,  ,?perte  i;.^at 
ncfandum hominum  ftuporcni ,  qyi i^'eGmanurn,IJei  arati agij^jfcunt,  necpec- 
catafuaqvibus  merucrunthocmalumiferiu-deplorant.  ,,Sjt^d^j^criHm  Cerai 
anhelantis  ad  rivos aqyarum  Pl.^Zj?,  Vig.ilantia  Cqv.fmatutipi^.tcmpore e,c^- 
b:li  fuo  egredientis  ad  paftum  Pf  22.,iXant.2,9.  pihgcntta/tf^A'Y-.«.  iabpre.fem- 
pcftivo  coUigentis  cibum  Prov.6-,6.  &:  feq.  Volatu^fy///>K^.tiii;)ftera  luutn  ac,cj- 
pitrcmfumma  celeritatefugientisPf  55,7.Rcnovatio//^p/7u;priij:inas  vires.far- 
■mamq,  recuperantisPf  103,5.  ^-^-  ^O'.^'-  Crocitus  &.  chmox  pnili  ior^;tni?Ci^j',cf 

C        ■  ■       Job. 


ig  DissERT.  Theolog.  DeCornuDanico 

Job.3g,3.Gcncrofitas  &  fortitudo koniiGcn.^i^,^.  A poc.5,5.  Laboribfiras  /ijim, 
Gcn.4'9,14.  'Ot'.'<fpacicnri.nEf.i.55,7.  y/w»nnnocenna  i.Pet.3,19.  Oai/iKs :\ffe€zus 
in  p'u'!lt^s  Mntr.2?,37.&c.  Hn;,incj vam,&  alia:  aliorum  animalium  vircutes  nobis 
ii«ria;pcpropf)nuntiiracl  semulandum  inrebuslpiricualibus,  ^cficliei  picrntisc^; 
cxcrciriis.  Qvamobrcm  fobus  in  generc  nos  ablegacad  bruta  animaii^T/eluti 
prxcones clivinx virtutis  &: fiipicncia: :  Ifitcrrog.ijiimcntj  ^ dotebutitte ;  ^ vo- 
'Littli/i  ca4i-,  '■&  indicstOunt  tib!^]oh.u,y. 

Irnoqvemadmod.umanimalia  ufurationis&IoqveIidefl:itura,virtntibus 

"tjv.T-.natiu-ali-cduntinllindujhomininon  raroantcccllunt :    Ira  rurfushomo 

omnium  bcUuarum  vitiafua  malignitate  non  jcqvat  modo  fed  longe  ctiam  cx- 

ccdir.     Kfim  eqvum  luperar/fror/.?  j  /,rr'ww/rrucu!cnti"i;  ttrfii}»i(xx\nijHpiim 

T,'oracitatc  ;  -jiihcm  ailutid  ycnnem  irividia ;  pivovem  fupei  bia_ ;  //wwingluvie  5 

'^nlhfn  libidine&ficd-einceps.     Llndc  infacvifiimis  beftiis  nonnunqvammajor 

'dcprchcndirur  humanicas,  qvam  in  ipfishominibus.     Danicli,qvemin  lacum 

■^onjcceruirt  Medi,parccbantlconcs,Dan.6,23,24.  Eliam,  qvem  hoftiliter  A- 

chab  perfccutuscfi,  palcebanccorvi1.Reg.17,  6.     Qv'o  rcfpiciens  Cyprianus 

-traftac.  dcorac.  Domin.  0  hum.-tn.e  m^litis..,  inqvit ,  detcjlanda  cru.iclir:js  !  fer£ 

Oninir.inj   p-,ircunr.,aves pafcuntjiS' homines infdiantur /icfkviunt^     Qyin  eo  candemmali- 

bcftiarum     tia  per venic  humana , uc omnia  vitia ,  qva"fingu!a  tantiim  in  fingulis  beftiis in- 

vitiacon-    -vcniuntur  ,  inuno  interdum  homineimpio  &fcc!crato  concurrant  fimul  uni- 

currunt  in  yj.ff.,_  Kmc  Paulus  con  Juioncm  hominis  nacuraJem  &  carnalcrnicadcfcribic, 

'c^\-odi\\:7ntrea,i/Jj.@<'\s^  Ttiv  a(/«/)7Ya*Rom.7)i4.  utqvicocuspcccatiiervicio 

'rtianciptus  fit,  qvod  ipli  ptoHas domin/!tur Qi'  regnat  w  mertttli  ipfus corpor^, 

'Cap.f',  12.14. 

FifcU. 

|Tgiirir/'//?/>aIiqvoticsfe  ofFertincornuncftro  ,  qvemintcrcibosdclica- 

tiores  olimctiamfuifie  tcftanturnonmodo  fcriptoresprophani,&inter 

CSterosSvctonius,qvi  in  famofifllmailla  coena,VitellioImperatori  data 

afratre,  duomillialecliflimorumpilcium  appofitafuiflTetradit :    fedhuc 

"  '^ti.inialludilnthiflorixfacrre^&prxfertim  illadc  murmurantibuslfraelitisin 

defcrto.qviimprimisrccordabantur  pifcium,  qvosin/E.gvptograris  comede- 

^fSilt,Num-.iiJ5.      Etpoflmodum  cfu.m  pifcium  Judsris  valdegratum  &familia- 

rem  fuifle  intlicant  plurima  fcriprura;  loca,ur Tob.6, 7.  Matth.7, 10.  Marc.  g,  7. 

""£110.24,42.  Joh.6,9.&c.  Pifccm  igitur  fymbolum  e/1'e  voluptatis  &  delicata:  vi- 

esalmoH    t^jjCxtra  controvcrfiam  efh 

'"'     '     '     '■      IpfeauteTnSalvatoromnesingenerchom.incs/^ewfljparitcr  &  »?///cj- afli- 

"iwH'atpifcibus,ob  varia  lciiicctpifcium  &  vitia  &virtutcs,Marth.i3, 47.48. 

'•  •      Vitia  pilcium  qvodattincr,  primo  proprcr  lummam  frigidiratem  &  hu- 

'"'"'•     "rtifditatcmftolidi&indocilesfunf, necullomododomariaut  cicurari  polliinr. 

-Hocnom^ine/.ingencrefchcmatafunr  peccarorum  pertinacium&obdurato- 

■rum  ,  'qvi  nulla  dodrinaautexhortationcapccc3tisabduci,&admcliofcm.j 

^WCnrem reduci  poflunr,Efa.65,2. Prov.1,24.25.  2.  In  fpecicnotantur hac pifci- 

"iimconditionebibuli  &cbriofi,qvihumidirarcgaudcnr,h.e.continuiscompo- 

''tationibuS&hclluationibusindu!gcnt,hincq-,  nihilrcfti,jufl-i,eommodiauc_. 

"Iaud.1ridefignant',Hof4,n.'Efai,-e  5,11.  n.  Amos6,6.'-Rtmian.i^>13.-SiT.'l<?,  2. 

"Ffov.io^r.cap.  2^,20.  ?o. 

'^ol  Pifce 


Fi 


,■> 


ParsPriorEtGeneralis»  i^ 

Pifcesventreincubantaqvis,  &latcreamantinlimo,algajgurgitibus:hnc  u 
rationeinfinuanthominesterreflrres,  qvi  hujus  mundidelitiis,  vokiptatibus, 
divitiis ,  honoribus  ita  fe  immcrgunt,  ut  illinc  diificulter  extrahi ,  &  ad  veram_. 
lapientiam ,  virtutem,  beatitudincm  alpirare  qvcant,Luc.g,i4.  caii.21,34.  De 
iivibus?au[\is?hi\. ly^.^orumDeusveneerelifif^/oria  i/i  confiijione ijpfirnm_j,, 
^vi  wrren.tf.tpHint. 

Pifcium  omne  genus  vorax  &  gulofum  eft  teftcArift.l.^.de  part.Anim.c.14.       3' 
Ita  non  minima  parshominum in  gulam  &  ingluviem  propenfa^Amos  6,4.Sir. 
57,34.35.36.  Prov.23,20.  Ecclei  jo,i6.  Luc. 21,19.  &c. 

Pifceslongclatecj;  vagantur&oberrant,  acpropter  cibummodo  exmari       4» 
cgrediunturin{lumirta,mod6f  fluminibusfugiunt  in  pontum  vid.  Ariftotel. 
lib.9. hilt.  Anim.  c.37.   Hoc refpedu  repraeicntant  hommes  avaros , & maxime 
mercatores,  cupidoslucri  &divitiarum  ,c]vi  omnes  terrse  &  marisrectflus  oer- 
vagantur,per  faxa  per  ignesdifcurrunt  PI.^q,?. 

Interpifcesnon  uJla  juftitia,fedvis&  violentiadominatuf^dummajores  f. 
devorant  minorcs,  Arift.iib.^.Hillor.Animal.cap.^.  Uiinam  in  communiho- 
minum  vita  &  converfationenoncadem  violcntiaacinjufta  crudelitas  nimis 
ufurparetur,  ncc  tamcrebro  viderccnet,  utyi'//'ffx»;.f^»/,  hoceft,qviviribns,au- 
torii.ite,potentia,  polIent,jp.?rt'(?jatt];  mileros  degkuianr,eorundembona,do- 
mos,fundos,  lubltantiam  ad  fe  iniqviflmic  rapiendo,  Mich.3,3'  Prov.  i,  12.  Pf. 35, 
25.  Pf  i42,3.Thren.2,!6.  Job.20,15. Marc.20,14.  Matth.  23, 14.  &c.  Huc  impri- 
misfacitqverel.i  illa  Hab.1,13.14.  ^are ref^uls  ftdper wicjva .igentes 0 tmes^de- 
vorante  tmptojtiflioremfe  ?  Etfiicieshomines  qvAfipifces  mitrii  ,  (^  avafireptile  non 
babensPrincipcm.  Vrz^Qlzvc^a^Aiushom.  ■/ .Wey.^vti. Af.-ijor pars pifcium ,  ait  ,/i' 
gurittnt ,  alter  alternf}}.,  ($' mnior  apud lUos  efca  majoris  eB.  Etfi evenc-it ,  ut  is avi 
minorem  ftiperaverat,  atteriuspr^ddfiat ,  ambo  tuni  fimul  deglutiuntttr  i^  una  ultimi 
pifies  immerfiventrem  ingrednmtur.  ^vidigitur  nos  homines  aliudagimus,  cunt-i 
vim  inferimtis  infcriortbm  ? 

Pifces  perfa;pe  in  medio  cutfu  &  lufu  capiuntur  ex  improvifo :  idem  homi-  6. 
nibus  impiis  contingcrc folet ,  q vi dum  omnis  metus expertes  carnalibus  affe- 
ftibus&voluptatibusfecureindulgentjfubitaneo&improvifo  obruuntur  in- 
tcritu.  DeqvomonctEcclefiaftescap.  9,12.  ISIefcit homo  finem fuum ;  fed ftcut 
pifces  capiuntur  hamo,  &"  avcs  laqveo  comprehcndnntttr ,  fic  captuntur  homines  iri—i 
temporc  mala.,  cum eis  extemplo fupervenerit .  Adde  Luc.21,35.  i.Thcft.5,3. 

Hoc paifto  pifccs  cffigiem  exhibent  hominum  malorum  &  reproborum_. '.      pii, 
CumautemChnftus  affirmcthamo  fuononlbliimmalos  fed  etiam  bonospi- 
fcescontincri  ,  leqvitur,   pios&  hdclcs  non  minuspifcium  notione  &  iigura 
reprxfcntariiidq;  propter  nonnullas  pilcium  proprietatcs. 

Pifccs  ficuti  in  aqva  gencrantur,ita  in  cadem  manent,vivunt,  nutriuntur,  |, 
undeamari  tanqvamluo  domicilio  &manfioneplxrumq,denominantur  Gen. 
1,26.28.  cap.9,2.  Num.  11,22. Job. 12,8. Pf  8,9.  &c.  Q\'o  nominc  cxprimunt  mo- 
rem&ingeniumhominispii,prudentis,&fibiconftantis,qvi  inft.qtu&officio, 
inqvo  divinitus  conftitutusfit,perpctu6manct,nec  ukr6  mutationcmqvajrit 
Pfal.37,3.Sir.5,i6. 

Pifces  nunqvam  clemcntum  fuum  ad  infidias  aliis  ftruendas  transgrc-      j, 
diuntur,Hincpifccsefle  hicroglyphicum  innocentix  docet  Picrius  hicrogj.31. 
Ideoq;Pythagoram  cavifle,ut  homines  abftinercnt  pifcibus,ne  vidclicet  infon- 
tesperfcqverentur,  traditLitiusGiraldus  in  lymbolis  Pythagorae.     Qyocirca 
etiamPythagoras,  teftcPlutarcho  ,  apifcatorcretisjad:umcmiflrefertur,  ut 

C  2  qvic« 


9» 


2G  Dissert.Theolog.  DeCornuDanico 

qvicqvidpifciumeo  jaducaperct,ftatimcmictcrct.  Scriptura  fane  idem  cxi- 
eit  a qvovis  Chriiliano,uc  hoc  modo  pifccs  imicacus ,  innocuum  fe  crga  omnes 
prasbcat,  Pi".i5,3.Tit.ijii. 

Pifces  aqvam  6c  iiumidicatem,ut  nutrimentum  fuum  intime  amant ,  dc- 
fiderantjin  dehciis  habcnt,  eaq;  deftituti,  non  diu  iapcrftitcs  cHe  podunt ;  qvod 
etiam  innuitur  Ela.50,2.  Conllmiliter  mcns  pia  &  devota  omnem  luam  laeti- 
iiam,refedtionem,voluptatcmuniccqva:rit&hauritin  aqva  viva&  pura  di- 
vini  verbijqvafidcfticuatur,  eft  vciuti  cervus  nijriais  Aei rivos /(i^v4rum,Vi'.^z,i. 

/'ifcibus  oculi  lunt  lubrici ,  propter  circumfufi  humoris  crafiamentumj, 
utifcribit  Ariitot.lib.2,capii3.ItapiorumocuHnonrar6  crafnticm  &:  lubrici- 
tacem  centrahuntac  pcnc  caligan:  praelachry^jiarum  abundantia,  qvas  nodu 
&interdiufundimtpropccr  peccata  ,  &iramDei  cum  pceuismulcivariis  hinc 
provocatam.  Exemp]avidePf6,7.Thren.i,2.cap.:!,4g.5i. 

,  Piiccsperpctiiisferefludibus  agicantur  maris  procellofi  atq;  aftuantis: 

ItafideliaChrifti  membra  variistcntationum,afHiclionum  &  mucaciunum  x- 
ftibus  jadancur ;  experciillud :  Ff  42,8-  &  Pf  69,1. 2. 

i^  Pifrem  non  modo  homini  cibum  ,  fcd  ctiam  mcdicinam  fuppeditareo- 

ftendithiftoriaTob. 11,13. UbiTobiasJuniorfclIe  pilcis  coecosPatris  inungcns 
oculosvifumilli  rcftituit:Itahomo  vcreChnftianustotis  viribus  liiccurrit  a- 
liorum  ncccfiitati  arqjinopia;;  famelicis  cibum,£cgrotismcdclam,miferisau- 

xiliumiubcntiiniparticnsan:moj,Efa.58i7-Tob.4,8- 
.    .  Obhafcerationescomparanturcum  pifcibushominespii.icprobi.     Re- 

fl:at  adhuc  conditio qva:dam  pifcium,qva(;  hominibus  aptata  ,  diverfo  rcfpcdu, 
&  vitio  vcrti  &  ad  virtutem  rcfcrri  poteil:,ideOq;  nunc  vituperio,nunc  laudc  di- 
gnacenletur  :funtenimpifcesp]ancmuti&vocisbcncficiodefiituti. 

Hnnc  pifcium  proprietatem  armulantur  ab  una  partc  homines  prorfus 
impii  &obllinati,qviade6obnuucicunt,  ut  nccDcoconfitcri  peccata,nccho- 
mcnejusinadverfisinvocarc,autproacceptisbcneficiiscelebrarc,  nccproxi- 
mum  vel  triftcm  erigere ,  vel  crrantem  revocare  in  viam  fuflinean t :  q valc  filen- 
tiuminiuftumpcrftringiturPf.^Sil-Digni  itaq;qvi&  hicinafflisftionibusacae- 
rumnis  dcfperabundi  conticcfcant,!  Sam.2,9.  Et  ibi  in  dic  Judicii  coratn  fupre- 
mojudice  tandem,veluti  pilces,  obmutefcant,Maith.25,46. 

Abalcera  parte  fynccri  &  fidelcsjefu  Chrifti  fervi  pifciumimitanturfi- 
icntium ,  vcra  paticntia  fub  crucc  &  calamitatibus ,  dum  ncqvaqvath  murtiiu- 
rantautuUam  voccm  cdunt,  qva;Dcumauthominesoffcndcrepoirit  :  fed  pa- 
tientcr  &  humilitcr  omnia  Domino  committunt ,  ejusq;  opem  cxpc(flant,&  ita 
f:\im]ohofn^»H?fiappomKton/uo,]oh.:^(),7^^.  ponuntinpulvereos fuuml^w.i^K). 
filent  Afacie  Domini,Zo^hor\.\,7..CoritjV!eJ(;unt  /i>/im.i  fiiuin  Deo,V^.6i,i.  Injiletitto 
(^ j^e  o^tnd\ii\t  fo>tittit/inem/iia>?i,E[n.^o,\y.  &c. 

Porro  fi  pifcium  c  mari  extradio  humana: applicetur  conditioni ,  rcs  iti- 
dem  duas  diverfiffimas  nobis  ob  oculos  ponit,gratiam,itiq  vam  ,&  iram  Dei. 

Qyando  marc  confidcratur  ut  locus  pilcibus  commodus  &  ordinarius ,  cx 
qvo  protrahun tur  inviti ,  dcnotare  poteft  patriam  ac  domum  ,  qvam  incolac  li- 
bcntcrinhabitant,  undectiamxgcrrimeejiciuntur  &  abducunturabexternis 
hoftibus,qvihinc^//?.?w^/^audiunt,Jcr.l6,i6.Etcorumvis,robur,cxercitusyi- 
eena  &  rete  nominatur^Hab.i,!^. 

Qvando  vero  mare  vel  in  fc  confidcratur ,  ut  cfl:  pcriculi  pleniffimum ,  Sir. 
45,26. vclrefpeftuhominum,  qvi  in  mari  vivcrc  neqvcunt,  vclrhinorumpi- 
fcium,qYiinmaiiam.ijoribusabforbcntuf,figtiificat»?KW//wjinqvoceu  va- 

fto 


ParsPrior  Et  GeneraliS;  zi 

ftoacturbidomari,cummultisacvariismalis^ha:icfibiis,  tcntationibus ,  le- 
dudionibus  conflidiandumcft :  Exqvoperdodrinam  &  pracdicationcm  Ev- 
angelii  homines  in  Dci  rcgnum  protrahuntur  &  congrcgancur.  Unde  ipl  jm 
verbumDeipraEdicatumaiHmilaturrm^»  m.tre proje^o  ,  ivlatth.l^,^/.  ejuscj; 
^xxconts  pifcitores  hommum  vocantutjMatth.^,  19. 

Deniq;  cum  pifcis  in  tcrram non  nifi  captus  trahatur ,  in  terra  invitus ma- 
ncat,  nec  diu  vivac ,  ibiq;  coiifeftim  omnes  nmittat  vires ,  uti  apparet  Tob.6,5.6. 
haud  abfurde  ftatuitur  hoc  nomine  Symbolum  Iiominis  captivi ,  peregrini ,  in- 
firmi ,  morcui :  qva  etiam  ratione  exprimit  llatum  &  conditioriem  humani  ge' 
nerisnaturalcm.  Sumus  enimnaturac.f/'/;lub  poteftste  S.uhana;  Pfal.  141,3. 
Co^JlriciiVif!C/ihs xtern^  maledictionis ,  Ela.  61,1.  peregriiii  &cxror:esaccciclti 

patriaPf.39,l3.Heb  15. 14. /;;//■««; acdebilcscorpore&aninia,Pl. 6,3.  Pial.jgj  8- 9- 
'Mor[Ui^eii3tfac£eccaiis,Ephci.i,i.  Coi.2,13. ikc, 

Vulttir  (5^  Mihu^. 

PIfcibuscommodefucceduntaves,utpoteqvibusmagna  cum  pifcibus  ih- 
tercedic cognatio,qvod  etiam  notavit  Ambrofius iib.i.Hexam.cap.14.  U- 
triusq;enimfami!iascxcadem  materia  ,  niminiii)  exaq\a  producinscITe 
docetMoiesGen.  1, 2o.Etinterutriusq;membraacmotusadmirabilern_. 
analogia.magnofcunt  rcrum  naturaliumScriptores.  Voiucres  autcm  vcluti 
tcites  divina:  providentia:,citac  Chriftus,Mattii.6, 26. 

Vcrum  cnimvero  cum  in  hoc  cornu  non  nifi  dux  cxtcnc  A Vcs ,  &  qr iderrL.. 
utraq;pilcem  roftro  fuo  rodens, voraces  fe  &  rapaccs  atq;  pr rdatrices  elTe  indi-  I uxus  & 
cant:  qvo  nomineduoexecrandainfinuant  vitia  ,  qvamplurimis  mortaliunij  '«?*'■"»• 
hodie(prohdolor)nimis  nota&familiaria^/w^/rtz^/Vw?, inqvani,&K^4(r/zs?/e«;, 
qvaeplaerumqjfimulfefeinvicemcomitarifolent.  Ha;c  namq;  efl:  prxcipua_> 
caufa,  cur  alter  alterius  bonis  &  lubftantiis  adeo  infidictur,  ut  habcat ,  qvodlu- 
xuprofundat,Amos2,8.  cap.4,i.Hab.2,5.  &c. 

Qyemadmodumauccmavesrapaccs,ut  Aqvila,vultur,^(ilvus,  Accipitcf, 

&c.  magnaplaerum.q;pollcntfagacitate,&diligcntiamadhibenc  incredibilcm 

ad praedandum ; dum cclerrime volant,Deut.28,49. Thren.4,19. Zach. 5, 9.  &  o- 

doratu ac  vifu  ica  valenc,Job.2S,7.  ut prsdam  procul  fitam  fentire  poffincMact. 

24,28. Ita injufti & crudcles illi pracdacoresad omncs incehci  occaiiones,  millc 

fallcndi  &  rapiendi  artes  no\zT:um,prudentiorcs  hac  in  partc^^p.f»///^'  lucii  infno 

_g«frf,Luc.i6,8.    Deindc  harumavium  qvardam  vivis  animalibus  maxime  in. 

fidiantur,  &pra:fertim  domefticis.videlicct  puiiis  anierum,gallinarum,&c.  ut 

Milvus  & Accipiter :   qv^edam  cadaveribus inhiant,  ut Vulcur &  Aqvila.      Ita 

nihiltutumautimmuneabhominumavaritia  ,    qvi  p.nupercs  &  vivoscmun- 

gunt,  cum  pane  &  vidu  fimul  fangvuiem  ac  viiam  ipfis  crijiicndojSir.j.-^.,  22. 13. 

Et  mortuos  in  rclidis  hxredibus  ,    viduis  &  pupilliscrudelitetexfpoliant_>i 

Mich.2,9. 

Qvidqvod  Vulturcsimprimis  tanta  fagacitatc&  odoratu  valerc  perhi- 
bcantur,ut  per  ccntena  milliaria  ex  aliis  locis  etiam  trans  marc  advolent ad  di- 
lanianda  cadavera :  Imo  magnas  q voq;  clades  &  cccdes  prtfagirc  dicunturjun- 
dcmagnisgregibuscomicancurmilitesprodeuntcs  in  praelium.  Sunt  igicur 
Tivaimagoeorum,qvi  mortcsaliorumexfpedanr,  diccfccrcfperantescxha;re- 
ditatibus;qvosSenccafciteperftringitEpift.  6.  ^vi,mc\yit-idmico ixgro afidet., 
bgreditntii  cAufu^vtiltur  f /?,  cad^-jer  e.xljacijit. 

Cj  D.Wolff 


22  DlSSERT.  Theolog.  De  C  O  RNU  D  AN  I  c  o 

D.WolfF.Frantziusinfua  hiftoria  Animalium  VuJturibuSjprafcntienti- 
buscadavcrn  tridiio  ,  depingirtatuitmultorum  curiofitatcm  &avaritiam  ,  qvi 
magnaexp!orantfolcrt!a,qva[:nam  bonafeudalia  autEcclefiaftica  af.-nibusaut 
SEgnstcncanturjUtillamaturiiisa  principibusemendicent,  viventibusadhuc 
pnoribuspo;Tefroribus,c[vorumcadaveribus,vulturum  inftar^inhiarc  rectifTi- 
medicuntur_.. 

Sicuti  etiam  vultures  reliqvias  prardarum  non  relinqvunt  aliis  avibus ,  ut 
faccrefolct  Aqviln,  fedpullisfuisinnidumdeferunt ;  Sic  cjufmodi  bonotum,. 
fcudalium  vel  Ecclefiai^icorum  captatores  prx  nimia  tcnacitatc  &  avaritia  ni- 
hil  cxpcndunt,in  fuflentationcm  pauperum,  Scholarum,  Ecclefiarum^fed  qvic- 
qvidcorradimt,fibifuisq;  tantum  reicrvant.  Contrapra:ceptumSalomonisj 
Prov.  5,16.  Foritcs tiii denventiirforas^^zc. 

Qvam  e>:tremeautemDeusaverlcturrapinasatq;deprsdationes,etiarrL. 

co  declararc  voluit ,  qvod  in  lcge  aves  omncs  rapaccspronunciavit  immundas, 

qvarumcfum  populo  iuo  prorlusinterdixitXcv.ii,!^.  Deut.^jiz.ij.    Hocipfo 

monens,  non  imitandas  eficharum  avium  turpesproprietates,  nifi  Deo&ho- 

'  minibus  abominationi  cffe  vclimus,Pfal.5,7. 

Deniq;  Vultur,Milvus,Ardca,Accipiter,&c.  nidificantin  locisdefertis& 
abditis,utillorum  nidi  nunqvam  videantur  :underegio  vaf}ata&  defolata  ha- 
rumaviiimdicitur  habitaculum  Efa.34,14.15.  EtDavid  temporea-rumnofo  non 
modoaiociis  &amieisdciertus  ,  fed  ctiam  propter  fummum  moerorem  ultro 
fugienshominumcommercia,alllmi!atfeejufmodiavibusfolitudinesinco]cn- 
tibusPfioz,^.  Qvolignificatiir,qvid  tandem  maneatinjuftos  raptores  &  pau- 
pcrumcxpilatorcs,  afacieDei  &  S.Angclorum  &beatorum  hominum  confor- 
lio  procul  arcendos  atq;  ad  Tartara  diflurbandos,Matth.7, 23.  cap.  25, 41.  Apoc. 

2I,27.Cap.22,I5.&C. 

7- 
Eq^ves. 

-Nterplurimas  Eqviproprictatcsdu.-epotifrimum  cdcbranturinSacrocodi- 

cc ,  Fortitudo  &  Velocttas :  Hujus  mentio  fit  Jcr.4,13.  cap.12,5.  Amos  2,i5.Hab. 

1,8. &c.  Illiusjob.39  10.  Pf  147,10.  Obqvasnon  foliimin  trahcndis  curribus 

"&  vchiculis,fed  ctiam  in  bcllis  ac  prsliis  Eqvi  fcmpcr  magnus  fuit  ufus ,  uti 

liqvetExod.i5,i.2.Sam.i5,l.  Provcrb.2i,3i.Jer.6,i5.cap.46,4.Ezech.38.i5.  Zach. 

Aiixilium     io,3.&c.Unde  Eqvusdenotatqvodvisgcnus  auxilii  humani,  prifertim  mili- 

humanum.  taris,Pf  20,8-  Pf  33,17-  Efa.31,1.  cap. 43,17.^6^,51,21.  Hof  14. 4.  Mich.  5, 10.  Hag.  2, 

23.  &c.  Qv'ocirca  vetuit  Dominusln  lege ,  Judacorum  Rcgc;,  nimium  alerc  eqvi- 

tatum,   ncicilicet  vel  hocfrcti  bcllainjurtavclnon  necefiariamoverent   ,  vel 

huic  magis  qvam  Deo  belli  tcinpore  confidercnt,Deur.  17, 16.  Eandem  ob  cau- 

fam  jubcntur  Ifraelit=e hoftiumCananseorum  captos  eqvos  fubnervare,ut  difce- 

rcnt  omnem  impofterum  fiduciam  fuam  collocare  in  iolum  Deum  non  in  e- 

qvorum  multitudincm,Jof  11,6.  Qyaproptcr  populumDei  in  bellis  fere  pedita- 

tu,nunqvam  autraroeqvitatu^ufumefle  ofi^endithifloriafacra.     Impiiautem 

Reges  ciperunt  magno  eqvitatu  &  uti  &  delcdari,uti  patcr  dejoram  2.Par.2i,9. 

QvodctiamEfaiasexprobratproccribusJudseorum,   ({wodrepletTi fitterraipjh' 

rum  eqvis  £5'  inmimerabilibus  qvadrigis  cap.z,^. 

I.  Hinceft,qvody^»^f//adopcmpiisadverfusholl^esferendamccelitusemif^ 

^"?^''         fi^plirumqjapparucrint/w/^Wf/f^PHiqvaficelcres  &  feflini  ad  pugnandum, 

eqvitcs,       2.Reg.6,i7. 2.Maccab.3,25.  cap.  10,29.  cap.  n.g, 

Qvin 


li 


■a 


PARS  PrIOR  ET  GeNERALIS.  2J 

Qviri&  ijp^cDiusijieqvif^fecielifQ^KutiiMdiciturDeut.ii^iS.ECa.io,:.  Pf.  2 
l8:lI.TLim,qviacotimiindo,qv?(ilciroreqvo,  infidet^omiiiacjihabenis  provi-  "^"'0^1:1=. 
dcntixAiscregic&gvrat  pro  arbitrioPl.i35,6.Tum,qvod  ubiq;adef^,&celerri-  ^"^  ^■''■•"'•'i 
mcac  rcpenreadv^^i-ic-T^^iiitierandosrms&everccndosholles^Pf.j^ii^.Pf.QM^. 
I-JucproculdubjipjrpeftantvcrbaillaHab.jjg.  Afiendijfipiper cqvos tnos^C^f  qva- 
dfigAtu^Salvir':.  Ubi  pereqvos  &qvadrigas  inteliiguntur  aqva;  rubri  ma- 
ri>',qvibus,  utfortiliiaioeqvitatu  &curribus  talcatis  JchovaiuiEgyptios  im- 
prellionemfecit,  epsq;  proftravit  infalutcmpopulifuijExod.13, 21. 

Dco^peccatoribusjuftam  infligcnti  panam,  eqviniii:iistx\iuvx  tribuitur;  ?. 

Tum,qviafecuris&  nihil  talemetucntibusfubico  &celeritcr  imminet,  l.Thell.  r)^"»pec- 
«j^  Tum,qviaiIlosfl:rip.CTit&coercct,nonlccusac  eqvescqvum  freno  domflt,   „     ■'"F"" 
cakaribus  cxagitat,Hol,io,ii. 

OrigencsiaEsod.  cap.15.  &Hieronymus  inPr.7j.qvemvishominem  im-        4« 
,pium&carnalemdicuntf^p//w2,  qvilc{rorcmhabctDiabolum,aqvo  ducituc_.,      '*°"'"s« 
-^gitur,ftimulatur,iitin  qvrevis  ruatflagitia.   Cui  congruitilludjer. 8,6.  Omnci 
. convcrfi funt ad curfiir,! fiium  [adlcelera  &  flagitia]  qv.fi iqv.is impitwu.tdcr.s  ad 
prs/iJ072-i. 

Hominesimpii  &fcroces,qvi  miferisacp.mperibus  conturacliosc  6cpc-         j. 
•ttiilancerinfulcant,eosq;ut  vilcaliqvodiumentum^crudciitertraitanc^y^/f^ii^-i:.?-      'n^p'!. 
fitfi/pfonini  cqvimre dicuntur,Pf  66,12. 

Pii  a  Deoadteraporalem  felicitatcm,  &  impriinisadopum  abundantiam  "'. 
.evecli  eqviturefupeyexcclf.ttcrr.t^zx\\\\>Q\\m\  Deut.52,15.  Efi. 5^,14. QvMmvis  po-  •  ' 
fteriorem  hunclocumHieronymus&Gregorius^i.moral.  c.p.Item  ex  novitiis 
Occolampadi^.CorneliusaLapide&alii  interprctririmalinrdcvirtute&lub- 
limi  indole  verorum  Chri(tianorum,qvi  in  coeicftibus  &  divinis  mente  fixi,ter- 
rena omnia, etiamcmincntiinma, magno animo contemnunt,&, amore  xter^ 
nitatisjcalcanr.  Vcrum  huic  cxpofitioni  nimis  coadie  &  ipfe  contextus,  &  u- 
triiifq;  loci  jam  citati  accurata  collacio  aperte  reclamat. 

Rcdius&convcnientiusadhibecur  eqvitsndi-  vcrbum  ad  exprimcndaiTLi         ~>- 
&  ad.umbrandam  prardicationcmEvangelii :  ubi  facrofindlum  minifteriuinj  Chriflus» 
.■cftEqvus  vclox&generofus,  cuiipfeChrillusgratia&virtutefpiritus  fui  infi- 
densjcordahominum  voce&concioneEvangeliiingreditur,caq;falvificaDei 
cognitione,vera  fide,cjusq;  frudibus  bcat,  &  1  ta  ad  vitam  pracparat  sternani-.. 
"S^Wiceqviare  6i\c\tux fipcr  verbim  venmtis  Pf.  45,5. 

Iluiusf^Pi^rii^w/^j-infignisextat  picTiuraZach.i,  p.&feq.UbiPropheta  in  Zjch.i.  |, 
vifione  fibi  oblata,  cerni  t  eqvitcm,fede'/itemin  cqvo  rnfg,  iS>  confflentev: i.nter  m) r-  ^  '^^^- 
-tos.,qV£inv.dleprofund,i(S'  obfcura  coKft.ee}iSj:t.  A  tergo  ejui  conjpiciuntur  cqyi 
rnf,vartj,  [difcolorcsjif?'^//';.  pvoruna  conditiofcifcitantiZacharixitaex- 
plicatur:  Hifunt,qvosmifitBomv,ius^uipfr.',nihnlc,itternim.  Q\'o  dicto,mox 
ipfi,  q  vafi  iam  rcverfi  ab  itinereilio,xxpe(luionisfiia:  .ti;i,!dum  ,&,effed;um  ita  cx- 
pon,unt :  perAmhuldvimus temim.,  ^ eccc toia tiiK>-'-  dcfifiet^^ qviefcit.  Qyam  vo- 
ccm  eyici^it  Jngc/usje/jov^  [pqves  illeinteruiyrcos]diligenti  projud^isinter- 
_  ceflione :  Domine  excrcittium  yqvoMscj..tii.rion  mifereharii  HiertifiAlem  (S"  civitntia^ 
"^ndiii  qvibtis  ir.itus.es  ?  (^c. 

Dehacvifionciadcqodumobfcur.l  variejiinc^fi^rpfetum  fententia;,  qvas 
..ticfingulasrccenfcreautexaminarefuperledeo.      Confideranti  mihi  &  dili- 
gentiiisomniaexpende.ntivideturdepingi  hocloco  vis.&ctficaciar^itiifterii 
:  racri,cujusautoreftJefusChriilus,£^i?f.r/&i«^^pfl>^ir/y.<'»^(r>  »/)r^f«,&c. 

£^prjappclatur  obcclcrcmEvangclii  ciirfum  ,  qvodminiftrorHmqpera         >• 

'    "     & 


24  Di^sERT.  Theolog.  De  C O RNU  D AX I c o 

&  fplritus  fandi  efficacia  hominum  inllillat  animis,  Adlor.  2,  37.  cap.l(5,i4. 
iifa.  50,;.  .■V.30I- 

2.  iv^!»(?.'>'y?;'/rr/7;y6'colbrisignei&:Tangvinci j  parnmobeffufioncm  fangvi- 

nisluinibicundi  in  niorte(?cp>iffionc,c|Vogratiam  Dei  &  peccat6r'um/'««<7y'(v- 
rum  [  Efa.  i ,  18.  ]  remilTTontm  in  Evangelio  nobis  cxhihita.ii  acqviiivit,  Luc.  z^, 
Aj.  Paitimpropter  vim*ig"ncam  &  virtutemctficaciiiimam,  qv.Mnomovet^ 
verbiprsdicati  ciurumPi.i^/jij.partimpropterignem  rribulationis>qvopia_. 
EcGJefia:  mcmbrain  hac  vitapurgantur  i.Pct.  ^jiiz.l-artimdenia;  ob  fangvina- 
riam  &  igneam  vindidam,(}vam  ab Evangelii  hoftibus  jufto  judicio  exigic,Ela. 
63,1.  &-i'eq. 

j,  CcfiftliitintcrTr.yrtosjJiiTi.iwproffffido.     Tum,cjvodante  manifefl-ationem 

incarnelatuit  cummyderioEvangeliifuifubdensa  &  obfcura  umhra  myrto- 
>//w,h.e.  variorum  typorliir! ,  facrificiorumj  cerem.oniarum  ^promiflionunij, 
prouhctiarum,&c.  Heb.10,1.  Tum,qviapoflnativicatem  continuicfeintraf.ia: 
gentis  pomoerium  & iiiyrtetum  Matth.10,6.  cap.15,24  Ador.13,46.  Qyo  tem- 
pore  populus  Judaicus,  [  c]vi  olirii  tanqvam  myrtus,  hoc  eft,  arbor  amoena  tra- 
giansq;plantacusfucrata  Domino  inhac  tcrra  Pf.  go,  9.  Efi.^i.  19.]  qvafi  in.. 
profundumtcncbr.irum  ,crrorum,hcr:e/ii!m  cratdemerfusLuc.1,79. 

4.  Atergopliircih.ihcteqvos:  Apoftolos,  &' hdeles  veritatis  prarcones,  va- 
riislingvis  dk  dotibusinftrudos^cjvosftatim  abarcenfionc  nblegavit  in  univer- 
i;imtcrram,utfiapra:dicationeperorbem  ccrra»;iim  Chriftum  ejusq;  Evangc- 
liumcircumferrent;'Mnrc  i^,!";, Pfio,^;^.  Incerhofceprsccipuusfuic  D.  Faulus, 
qvipfurimisrcgionibusperagracis,  fuadodlrina  &  concionc  Chriflum  in  Gal- 
liciam,  Antiochi.im,Cappat{ociam,&:inItaliamdcniq;Romam  ufq;portavit, 
omninq;a  Jv.dxa  ufq;adlllTri'ciimfdcrofan(ftoimplevitEvangclio.  Nec  ho- 
diccellantgcncrofTcqviafclToreruo  Chrifto  incicarihunccurrerecurlum  ,  do- 
clrinam  cccleftcni  pro  virili  pVopagan-Ho^Jcr.Jjio.  Eph.4,n. 

5.  £/^p.Ml!i//.'»/aliir/'/r,alii  .ilSt^jXxw.incg.tti ,  fcu  divcrfi  Vel  mcdii  coloris, 
qvibus  varia  6c  di vdrfaMiniftorum  vcrbiofTicia  adumbrari  cenlco.  /f/yf  funt, 
dumcxlegeiram  Deiciimsternadamnationecoiriminancurobftinacis:  AlH, 
dum  inEvangelicgrariamDei  &3?cernamfaluttniannuncjanrrefipifcencibu's: 
Piinicci ,  feu  coloris  raifti&mcdii,  dtim  omnia  ricetemperanc  ,  &:qvodvislut3 
loco  &remDorepromunc,&  audiroribus  convenienteraptant_,. 

6,  Eftedus  Apoftolorum  ac  fidelium  Paftorum  ci^ .,red({ere terjmn c^vVet&m  & 

tranqvdLxm:  dum  vidriicet  dulci  confolacione  Evangelica  paccm  &  tranqvil- 
licatemcurbatis  afteruntconfcienciis  juxca  [WwA^Kom. ^;\.Ji/Jtific.iti ex fide-pvi- 
ccm  habemns  crga  Dciimper  Dominnmfefitm  Chrijium,  vide  i.Pet.3, 21.  Ephel.  2'yli7. 
Col.3,is.  Pf  51,10.  Pf  19,9.  Efa.35,3.4.cap.40,i.2.  cap.52,7.  cap.^^,  i;?.cap.6i,'f;2, 
Macth.ii,28.&c.  '      .       '  iwilT 

7,  Exhoc  camfeliciprogrciru  EvangeliiapudGciKcs  converfas  occafroiiefn  < 

i\im\x.AngelusJehoz'£  [  h.  e.  filius  Dei  ad  dexcram  pacris  confidciis-japud  Potrem 
intercedendi  pro  Judxis  frarribus  fecundum  carnem  Rom.o,  5;  rie  proptCr  ext- 
crandamfccuritatem  luam&pcrtinaciaminperpetuumrejiciantur,  qvcmad- 
inodummeruerant;lcdutexemploEthnicorum  provocaci,candem  ref)pifc'ant> 
atq;cximmaniilla  coecicate&obduracione,  qvasperfeptuagefimalemillamca- 
ptivitaremBabylonicamolimadumbratafuic,  liberaci,  Evangelium  Chrifti  ■A- 
deli  corde  ampleclcndo ,  cum  Deo  in  gra tiam  redeant,  &  falutem  xternam  coA- 
feqvantur.  Qya^omniaplcnius  deducipoffunt  ex  capite  undccimo  Epift.^^ad 
Romanos  &  prxfcrcim  verf  14,31, 

Hoc 


PaRS  PRIOR  Et  (jENER.ALIS.  2j 

Hoc  modo  vifionemiftamoptime&commodinimeexponi  poflereor^cu- 
jissfummamcompendioramrepetercvidetuiZachariasinfracap.iOjj.  Ubiper  z^jh 
ProphetampolliccturDorainus>feiiilocum  pravorum/'.//^r,w/«  i^ bircorurn^ 
[h.  e.  Pharifa:orum  &  Scribarum]  meliores  furrogaturum  dodlores,  Apoftolos 
nimirum  eoruniq;  fidos  fucccflores,^i'(?x^£;«f/" qv.ifi  cqvum glorijt  m  pr^lio  ,  h.  e. 
in  IruetfublimibusSpirituslandi  donis,  uttancjvamecjvi  generoli&ad  bcl- 
liimaptiiChriilumfeflToremcordahominumexpugnantem  ,  &impcrio  fuo 
fpirituali  fubjugantem  animofc  circumvehant_^. 

Sunt  qviinhuncctinm  (enfum  traliant  vifionem  ejufdem  Zacharixcap.  7  h6 
5vi.  &feq.defcriptam,  ^tqvatuorqvadrigisexmedioduorummontium^neorume-  &  feq. 
gredientibus , qvoseqvi robuiii diverforum coloruni tr/thunt , &c.  Ubi  ailegorice 
ncvqv/ttuor  illas  qv.tdrigas  intcUigunt  ^)W//<)/-  EvaKgclut ,  per  duos  nio;nes .tneos 
duo  teftamenta,per£^pw Apoftolos ,  ^zi  diverfos colores  varias  dotes  ac  virtu- 
tes,  qvibuSi^poftoliimbuti  ialutarcm  Evangeiiidodrinani  ad  qvatuor  mundi 
cardines,  h.e.  pcr  totum  oi  bem  extenderunt_. 

/{«// funthieqviob/clumardentem,Ad.<^  ,10.15.  &martYriumJoh.i6,2>  j. 

'Niorio\)  modeftiam  C.int.  5,ii.delpeiflumCant.i,  ^.Thren.  4,1.  2.  tribula-       2. 
tionesThren.z,i.Joel.2,2.  Sophon.i,  15.  &!n  obicurisChrifti  myftenisenodan- 
dis  miram  ac  profundam.  iapien tiam,i.Cor.i^,i2. 

.(t?//'/propterdodtrina:puritdtcm  ,  cordiscandorem,  vitx  integritatem_., 
Pf5/,9.  Apoc.7,13. 

^.//•«[c^niO  hoceft,  gr^ndinei  fcu  maculisconfperfi]  ob  variamira-       ,, 
cula,qvxediderunt ,  mala,  qva:  perpefli  iunt;gcntes,qvasconvertcrunti 

Robujltoh  perpetuam  in  his  omnibus  ngendis  &  perferendis  conftantiam.        r, 
Vide  Hicronymum  in  hunc  locum  &  Alcafar.in  cap.^.Apocal.notat.^. 

Infpice&  confer  qva-  habentur  Apoc.6,2.cap.t9,ii.  Ubi  Chriftus  confpi-   Apoc.fi.z, 
citur^.//'o/»/;(!/f»xf^po,  perqvemintelhgimus  Apoftolos  &  viros  Apoftolicos,  c-^p.ijjii. 
qvi,  inftareqvi  velocitercurrentis,  fidemjefu  Chrifti  toto  orbeceleriterpro- 
pagarunt_-, 

Gregoriuslib,  31.  Moral.  c.  11.  huc  qvoq;  trahit  verba  Jobi  39, 19. 20.  Kum ■  job.^9,10, 

qvidprxbebis  eqvo  fortitudinem ,  autcircumd^bis  collo  ejus hmnitum?  Numqvidfu-       lo, 

/citnbis  ei4m  qv.iji  locujlas  ?   Gloria  narium  ejus  terra ,  ternim  ungul.ifodit ,   exultnt 

audacicr-,  in occurfum pergit armatis^&iz.  Qvce  omnia  Gregorius  dodtori  applicat 

Evangelico  :  £^P/^/eft,inqvit, pra:dicator,qvihabetyc?m></^/«pw?  ,  qvia   ad- 

verfaconftantertolcrat,  habet  hwnitum.,  qviaadfupernablandiens  vocac-.: 

EqvofuoDominus&cum  adionisy(;;-i'/>/////wf/'/««//'//w  vocis  ,  &cum  hinnitu 

xocisfortitudinemminMrat  actionis.     Terram ungu/afodit,id  cft  ,  qvicqvid  iiL. 

mentefuatcrrenum  verfariconfpicit ,    hoc  nimirum  fuperdufta:  pcenitentiac 

duris  percuflionibus  rumpit.     Eqvus Dei  exult7it.tudaner,&c  exteriora  tormen- 

ta  non  metuit,qviainternam  delcftationem  qvacrit :  poteftatum  mundi  iracun- 

diam  non  formidat ,  qvia  ipfius  qvoq;  vitee  pracfen tis  defiderium  pcr  mentiscx- 

ceflumcalcat.     In  occitrfumpergit .nrm.ttis  \  intuerilibet  illum  felToris  fui  cal- 

caribus  excitatum  contra  armatos  hoftes,&c.  qvantus  Paulum  fervor  accende- 

rat,  qvando  eum  Ephefi  ad  irrumpendas  theatri  turbas  zeli  flamma  rapiebat_,, 

Adlor.i^.  &  21.  £f  o,inq  vi  t,  nonfolum  alligari^fed  cf  mtri  mjerufiiemparatus  fum 

pro nomine Dommijefu : contcmnit pavorem ,  nec cedit  gladio,&c.  Ha:c & plu- 

rahabetibidcmGrcgorius. 


26  DlSSERT,  Theolog.  D  E  C  O  RNU  D  AN  I  c  o 

8' 


D 


Firga  GT  Baailtis. 

Uooccurrunt/^/?f«//inhoccornii  divcrriflimiforma:  :  aher  extat  in^ 
I  primi  circuli  pofteriori  ferie, qvi  ob  renuitatem  haud zhi^urAhvirga  di- 
cerctur:  altcrin  qvarto  apparct  circulo,  denfior  atq;firmior,qvi  pro 
pcilopjftoritio  non  mepte  accipitur.  Solet  autem  Baculus  non  unum_. 
ufumpra-berepafbori.  i.  Efl:ipfil~cipioicufukrum,cuife(lusinnititur.  2.  Eft 
index  fcu  fccptrum,qvo  monftrat  viam,&  rcgit  oviculas,  ne  a  paicuis  abcrrcnt. 
3.  Efl:  virga,  qva  percutit  dilapfuras  alio  aut  tcmere  divagantes ,  aut  etiam  ne- 
gligentcrfcqvcntcs.  4.  Efl  deniq;  telum,  qvo  pugnatinlupos.aliasq;  feras 
rapaccs.  Rcipeduufusilliusqvadruplicis,  in  qvatuor diflribucmus  clafTes, 
qva:cunq;  Spiritus  Dei  nomine  aut  ligura  Baculi  innuit  in  facris  monumentis. 
I.  Cum  non  modo  Pafl:ores  baculis ,  qvibus  fe fuftincant,  uti  confvevcrint-., 

fedctiam  l'cnciZach.8,4.Claudi&  debileb,2.Sam.3,2j?.Exod..zi,i9.  Item  viato- 
res  pcdibus  itcr  aliqvo  facientes  Gcn.52,10.  cap.38,18.  Exod.12,11.  Marc.d.g.  No- 
tatur  voce5.?t-«//omnisgeneris  auxilium  &lublidium,  qvonititur  qvis  &  fu- 
Q»od»is       ftentntur.  Sic  hlius  dicitur B/ioi/w/enenum  parentum ,  Tob.5,25.  confer  C.10,5. 
u    1  lum,    £j^,j„Qf  fpy  {^■^,|[y^3pjnis,qvac  nosalit&lult:inet,^^c///«inominatur,Levit.26, 
Deiis  auxi-  26.  Pf  105,16. Ezech.4,16.  cap.5,16.  cap.14,13.  Efa.3,1.    Hoc  pado  ipfe  DeusBacu- 
lians,  /K/auditpiorum  jcujusinnixi  prsElidio,  fortitcr  excipiunt  omniumtempcfla- 

tum  &  adverfitatumiiudus2.Sam  22,i9.Pl.i8.,i9.Pf23,4.  Unde  vetercsDcr.m_. 
figurabantqvaIi£//r////^»/y?./«/w/,  teflePieriolib.  33.Hieroglyph.qviapcrpetuo 
inexcubiisftat  profaluteluorum  :  Vcl ,  utCyrillusloqviturlib.  ^.contra  Jul. 
aviaftat  nnTriobitif, omni.tftiftmens  ^ funtans.  E  contrario  auxilia  humana,qva: 
magisnoxiaqvamfalutariacflelolent,  nomine^/««///  fcd  arundinei  infigniun- 
tur,2.Reg.i8,2i.  Era.56,6.  Ezech. 20^.7.  &c. 
»•  Cum  baculum  feu  Virgam!«hibcat  Paflor  inovibusrcgendisparitcr& 

numcrandis Lev.27,32.  Jer.33,13.  Symtolum eft regni ,  dominationis ,  autorita- 
tis,potentia:,  ut ;  Gen. 49,10.  Jer.^gji^.  Pf  74,  2.  Unde  Rcges  q vondam  pro  fcc- 
Sceptrutn..  ptro  gcrcbant  virgam  pafloralcm  feu  bacuUim  ligneum  ,  uti  conflat  ex  Ezech. 
regalo-  cap. 19,11. Hoc  ipfo  indican tcs ,  (ift officium boni  paftoris  in fubditis  fuis,  qvafi 
ovibusbenigne  rcgcndis&  tradandis  excqvi.Qyamobrem  Homcrus  Agame- 
mnonem  wocznrotfjSpa,  Ka.m'  fafiorempopulorum.  Ita  Aaronisvirga,  qva:fu- 
bito  germinans ,  produxerat  amygdalas,figura  &  indicium  fuit  poteftatis  &  re- 
giminis  ccclefiaftici  ei  cjufq;  familiardiv  initus  confignati  Num.17,8.  Et  Mofesa 
qvo  tempore  princcps&magiftratusaDominoconftitutusfuerat,  fempcrufus 
cft  virga  lua  loco  lceptri  in  populo  docendo,  gubernando ,  &  miraculis  qvam- 
plurimisedendis:utlcgcreeftExod.cap.4.&  kq. 

Ipfi  etiam  Chrifto  in  regno  fpirituali  Ecclefia:  fua:  crigendo&  admini- 
ftrando^i/r^^  tribuiturPfal,iio,2.  more  videlicetRegum  mundanorum  virgas 
aureasfeufccptrajUtSymbolamajcftatis  potentiaegeftantium  Efther.  4, 11.  c. 5. 
6.&C.  Davidi  etiam  haec  annuncianti  adfunt  duo  nobiliffimi  Intcrprctes, 
J^/^f/^cap.^^^.&M/Vi&f/ti-cap.  4, 2.  qviuno  orc  nobis  exponunt  ,  qvidnanij 
per  i'/>ff.i»/illampr(>rf'////K/»2ci'/(?«fintelligendum,dicentes  :  de  Ston  exibit  lex., 
(^ zcrbumD  0 M I N I dejertifilcm.  Hocnimirumfceptro,^f/-^c>Z)  OMINI, 
conlfituitur&adminiflraturRcgnumChrifti,  nonarmis  ,  nbngladioautvi 
corporali.  Egrefla  fuit  virga  illa  e  Sion  cum  Apoftoli  in  urbe  Hierofolymita- 
naftatimpofteftufionemSpiritus  faridfi  initiumfacerentprxdicationis  Evan- 


ParsPriorEtGeneralis.  vj 

gelii,qvod  poftea  magna  Spiritus  S.  virtute  pcr  totum  terrarum  orbem  difFude- 
runt,Luc. 14,47. 

Poxro  regalis  haecce  virga  Chrifti  cximio  ornatur  epitheto,  Pfal.  45, 7.  ubi 
VQZZXWX  virga  direElionvi'^\ij'\'Q\\o<iz'^,  reditudinis,aec|vitatis,  vel  (ut  Apofto" 
lusHeb.i,§.cum  LXX.  interpretatur  )f(;3wTi-J]i;^.  Qya  vocenon  tantum  ex- 
pri.mituriutliirimahujusRegisdominatio,  qviabsq;  omni  'u;^<mmKr,-'\A,ct  jus 
aeqvaliteradminiftrabit, necproaffcdruaciibidmenuncinhanc,  nuncinillam 
partemcurvabitaut  indccftcc  :fed  vclimprimisinnuitur  vera  indolcs  Evangc- 
lii  pricdicati,  a^ QdiVti  ?^a rcclitHdmn vaQ.xno  audit :  Tutn,  qvia  reftam  &inf-al- 
libilcmcommonftrat  viam(Chriftumcum  iuornciito)qvaincedent,qvicunq; 
ad  vita;  i.v  be.itiriidinis  .^jtcrnrr  conlortium  pcrvcnirecupiunt^Joh.i^,  6.  Tum, 
qviare(ft^&:  dirccle  nb::q;  omni  odioautt^avorcomnibii';  nncnitentiam  agenri- 
bus  &  vera  tideconfugientibusadChriftum  ,  gratiam  &  vitam  ,  impiis  vero 
pcrtinaciter  incontuiiiacia  iuapcrlcvcrantibusirani  &  niortcm  srtcrnam  an- 
nunciar,{klarc.i6,i6.  Tumdemq;,  qvia  rediim  homiuis  converfiofficium  dc- 
fcribit ;  qvidnimiruiv  Riciat,fugiac,  fcrar ,  qvo  iidemiuam  rcdis  &genuini$ 
frudibusrcitam  & in|.>-nuame{fcdcmonrrrer,Efa. 48,17.  Mich. 6,8. 

Ncqvisvero  autLiinctipiritualem  huncRcgcm ,  qvaii  officii  luipaftoritii 
interimoblKum  ,  fuhditos  rcgni  fiii  niitcr  ac  oves  tra(flare,  ecccprodit  Vates 
ivlicheas,&  uoniine  totuisEcclcfia:  ab  ipi o  poftu'at,ui  hanc  virgjm  iuam  ( ice- 
ptrum  regium)more  benigni  Patf  oris  exnedire  dignetur :  P ,^fce pofuhim  tiiumm 
virgatua. , Mich.7,14.  Cui  ipfe Salvator  q vatl  refpondet,Zach.ii,  7. le  in  pafcen- 
disovibiisfuis//,'.'/?r(ibi  affumpi.iilewrM.f,  qvarumalteram  vocat r—^iVil  h.e. 
*tmcenimti'm^  altcram  C^"* SzH  h.  c.funnulos  :  Ovibusduas  partes  capitaies  do- 
«ftrinae  coeleftis ,  le^f?»  &  £z'.^«^f/M<»?  dcfignari  ftatuunt  unanimiter  cum  B.  Lu- 
thero  meliores  i  hcolngi.  Eft  namq;  concio  Evangelii  fp^ivis  &" jucunda  per- 
turbatisconfcientiis  Pi.19,11.  Pf.ji^it).  uf^otCjO^vxmedetur  co.itritis corde.,^ pr£-  ' 

dicatcaptivisindalgentiamEiii. 6i.,i.Comi-^do&nnaLegis  terroribus  &  angu- 
ftiisitaftringit&  coar("atpeccatorisconfcicntiam,ut  qvaficarceri  &  vinculis 
irretitam  fe  fcntiat,P1.6,3.4.  Job.19,8. 

Nolim  hic 3  tam  nobili  materia  abducere Leiflorem  ad  vetercm  Chaldxo- 
Tuvn 'paQSofjietvr&iiui y  c[vi  per  baculosetiam  divinabant,  fecX  horum  infpC(flio- 
nefuturr.  cognolcere&  agendi  modum  addifcere  pofle  arbirrati.  Romanos 
qvoqyaus^unapervirgr.soIimcxcrcuiffeannotatLiviuslibro  primoinRomuli 
hiftoria.  Qyonam  autcm  modo  ac  ritu  hoc  fa(ftumfit,commemorat  Rhodigi- 
nuslib.  4, 19.  &  Delrio  iiS.  4.  difqvifit.M.igic.  cap.  i^f^.j.StH.  i.  Qyam  fuper- 
ftitionemldololatricam  tandcmetiamapudjudacosinvaluille  ,  qvcritur  Ho- 
feas  Vates  ca^.jfjV.ii.Poputuimcns  in  lignofuo  mterrogavit,i^  Baculus  ejifs  annutt' 
ciavit  ci,6cc. 

Tertiusufusbaculifeuvirgjeeft,qvod  hocinftrumenro  non  modoPaftor  3. 
pecudes  ferocicntes  coerceat,Num.22,27.  fcd criam  Parer  filium  immorigerum 
caftigetProverb.  23,13.14.^^^.29,15.  Dominusferviimflagitioiumcsdat,Exod. 
2i,zo.  Hoc  refpeiftu  eft  hieroglyphicum  correptionis  &  caftigationis  Prov.  10,  *^^"'g*t'°' 
13.  praefcrtimdivinas  Jer.i,ii.Mich.6,9.  Qyae  nonnunqvamtf^^Af  tantum  per- 
agitur  a  Concionatore  cordato  auditores  ob  peccata  graviter  objurgante;  qvo- 
modohancphrafinufurpatPaulus,inqviens  :i.Cor.4,2i.  ,^idr>ultis?  ut  ciim_3 
virga  [  hoc eft,  acri  &  feverS  objurgatione ]  vemam  advos  ,  an  citm  charitaie  0* 
Ipiritu  manfvetudtnis ?  Item  Efaias  cap.n,4.^<'rf«/-/f/'  [Chrhhis  ]  terram  vir^a  oris 
fui}^J^irttu labiorumfuoru?n interfieiet  impium.  Confcr  Kum.24, 17.  &  2. Thcf  2,8. 

D?       ,  S^pe 


28     •  DlSSERT.TlIEOLOG.  DE  CoRNUDANICO 

SxpcetiamaDco  corripiuntiirhomincs;-f/f///'fr:.li.e.  c.iiamitatibus  &  miferiis^ 
q vac  hac  rationc  i7;v/i' nomin antur,]ob. 21,9.  Pl. 89,33.  Ezcch. 20, 37. 
4,  Deniq;  Bacuhis  telum  qvoq;  elt  non  modo  pallorale  ied  etiam  miiitarc,uti 

liqvet  Ezcch,  39,9.  Hinc  Davidegrcflurus  inducllum  adverlus  Goiiathem_,, 
nbjcdo  giadio,  bacuhun  leu  pedum  fuum  allumpfit,  utpotc  qvo  dudum  leonem 
atq;urlumconfeccrat,i.Sam.i7, 35.40.  Nccrarofortiiljmietiam  bellatoresi-u- 
ftibus  fcu  grandioribusbacuhsremegerunt,obahorum  armorum  dekclum_. 
Pliniuslib.^.cap.^^.  refcrt,  qvcdprariium  Afri  contra/Egyptios  primifecerinL 
fuflibus ,  qvos  vocant  phaianget.  Virgilius  ^./Enead.  intcr  arma,qvx  plebi  ira- 
txminiftratfurorj,reccnfet/«^fj-jprj'///7/;.'-.  Hoc  refpedu  Baculus  cft  typus 
Ultionisdivinx,qv.xbclio  autaliis  malis  publicisexercetur;  operaTyranno- 
rj.  ■  rum,ceuaptoinftrumento:undetitulumt/r^.e&^.f«///  participant  &  ipfi  ty- 
ranni,Efa.io,5.  &  immanisipforum  fxvitia  Pf.u^,].  Prov.22,§.  Efa.9, 4.  cap.  10, 
24.  cap.14,5.  cap.jo,^!.  Ezech.  7,11.  Mich.4,14. 

Prxterea  cum  hxc  Dei  virga  longe  ali  ter  fe,habeat  in  impiorum  qvam  pio- 

rum  caftigatione ,  diverfas  fortitur  deicriptiones  &  epirheta.      Poena  namqve 

piis  qvocunq;  modo  inflida  appellatur  virgavirerum  (y  plagafiliornm  hominiim 

mana_.  '     zSam.^,!^.  Qyod  fcilicct  more  non  hoilili  fed  humano  &  paterno  Dcus  pccnas 

fumit  den.iis:  qva:  fententia  uberiusexpIicaturPf  89,34.  Hof  11,8.9.  Malumve- 

Virgafuro-  r6,qvo  improbi  acpa;nitcrenefcii  flagellantur,  dicitur  zvr^^  &  baculyj  furoris, 

''''•  qvodperillud  Dominusiram  atq;  indignationem  fuam  in  ipfoscflundit ,  Efa. 

Vireafer-     10,5. Thrcn. 3,1.  liemvirga  ferrea  ■,  (\\odis^c\\t  &  nullo  negotioTyranni  &  ho- 

rea.         flcs  Ecclefix,  qvantumvis  magnis  vn  ibu;,  videanturinflrudi ,  hac  virga  vindi- 

&.X  divinxeverti  poflunt  atq;  in  xternum  detrudi  cxicium  Pf  2, 9.  Apocal.  12, 5. 

cap. 19,15. Confcr £13.30,14.  Jcr.19,10.  Auguflinusenarrat  in  Pfal.  LVTII.  bre- 

viter  ied  fcite  cxplanat  hanc  phrafin  ,  inqviens  :    Illf  Rex virgamferream gerit, 

qva(^ regtt  (ff frangit.      Et  paiilo  poll  qvxrit :  ^vosregtt  ?  qvos  contcrit  ?   Refp. 

regit  obedientes.,  coHtentrcfijlcntes,S)ZQ, 

Gladiiis  (S  ^rcm. 

GLadiiis^Arcm  erant  qvondam  pra:cipuamilitum  arma,  qvi  cominus 
gIadio,cminus  arcu  pugnabant  in  hoflem :  unde  hxc  duo  tela  non  rard 
dcnotant  ipfum  bclliim  ,  item  aHiim aut  vim  &  virtutcmprsliandi  ,  vcl 
ambo  conjundim  politi ,  Gen.48,22. 10^24,12.  Efa.21,15.  cap.41, 2.  Hof. 
1,7.  cap.2,18.  Pf  44,7.&c.  vel  feparatim  ut  GladitcsLe\.i6,j.^.  2.Sam.ii,25.  Efa.  2, 
4.  Jcr.9,16.  cap.14,13.  cap. 29,17.  Thrcn.1,20.  Ezech.5,12.  cap.6,3.  cap.7,15.  cap.ri, 
8.cap.3g,2i.Mich.4,3.cap.5,6.&c..r^m«Pf.46,io.  Jer.5o,i4.cap.5i, 11.56.  Ezech. 
39^3.Thrcn.2,4.Zach.9,io.  Pfi8,35,&c. 

CiimGladius,  Arcus  &  Sagittac  in  eo  conveniant,q vod  corpus  hominum-» 
vehementer  lardere ,  vulnerare ,  nccare  poflint ,  fignificant  hoc  refpedu  renij 
Qfxvis  res  qvamUbct  vaIdcnoxiam,ut»;o//>/o«/'/0'fo^?<7r/^//>///en/»/adverfus  piosPl.ii,  2. 
valde  no-  Pl.37,14.  Lingvammendacem  ,minacem,  ra//(mniatrtcem,Joh.^,l').Vi.')'),iz.?{'. 
57,5.  Pf  59,8.  Pf  64,4.  Prov.25,i8.cap.26,i8.Jcr.9,8.Sir.  2g,20.  C^des  (f  intcme^ 
cioncs,\yt\it.]i,  42.  2.  Sam.l2, 10.  Imo  c^wti^xngraviores pccnas  ^  calamimtes ,  uti 
conftat  \(tgladto,  Efa.1,20.  Jer.25,27.29.  Luc.2,35.  Acarcti  Deut.  32, 23.  Pfal.  64,  g. 
de/wogTjPfal.^ji^.i^. 

Porro  expulfa  arcu  fagitta  hoc  fibi  prac  gladio  peculiaritcr  vcndicat,  qvod 
I.  celerrimcperacrem  transeat,nullumfui  reiinqvens  vcftigium.     2.  non  tan- 

tuia 


XI 


Pars  Prior  Et  Generalis.  29 

tumpropeflantes^fedetiamproculdiftantesfcriat.    z.   altiuspenetret &peri- 
culofiusiaucict.     hxempla  vid.  i.Keg.22,54.  z.Reg.9,24.  z.ParaJ  35,25.  In  prmio       ^^ 
refpedu  ell:  hgura  vitji hum.in^^  umnium^ reriimtcrrenaniM  Sap.5, 13.  Item  fidgu-   Fiilgiira_i. 
r//»?&:/'ff«'Vw//wPf.i8,l5.Pl.77,l8-Pi-i445<^-Hab.3,ii.     Iii  fecundo  denotat/d"-  P>;ftis. 
j}cm  Pf.  9I,5./.iWfwEzech.5,i6.  &  imprimis  ejfcclum lingv£ c.ilnmriuiyitisVi'.  120, 3.  F^">". 
In  tertio  refpectu  adumbrat  internos  AnimiAoioxzs^lkangorcmaffliil^  conjcicn-   /  ""^"'^«^ 
r/W  Job.6,4.  Pi.385)-  &  praefertim  maligniJl>iritnitcntstiones,E^h..6,6.  fcientis: 

Contra^Giadiusnonmodoinpublicobelli  confliclu,utarcus,  fed  inqva- 
visctiamaliaoccatione,ell:ordinariumfcretclum,  cjvohomines  alii  alios  in- 
terficiunt.     Qvo  nomine dcfignat in genere mortcm viokntnm qvocunq; modo  ^"''^ '■*>' 
illatamExod.i8,4-P^-"j^'-P'-i44?lo-Job.27,i4.Rom.8,35.Heb.ii,37.&c.    Nec  ui"j^jj.ii 
riOnipiamultiunemdivinamii.igitia  hominumlethif-ens  vindicantemfuppli-       ^^ 
ciisLev.26,25.  Ela.27,1.  cap.34,6.  Jer.i2,i2.  cap.50, 55.36.37.  Ezech.2i,  8. 15.16.  cap. 
58,21-  Amos  9,1.  &c.  Hinc  Angeli  iudicium  Dci  execururi  fsepillime  vifiiilnt  gla- 
diosftridosgcll;aremanibiis,Gcn  3,  23.Num.22,3i.Jof  5,13.  Ezech.9,2. 

Reftat  ut  duo  hx-ccc  ic\a,gladium  &  arciim  cum  fagittis  dc  rebus  q  voq;  my- 
ft-icis  &fpiritualibusuiurpata  perpendamus.  Pfaimus^^.  Jeiu  ChrilH  coeleftis 
fponfiornatum  paritcr  &  Jarmaturam  deicribensj,  pingicillum  tk gladioaccin. 
tlum  V.4.  Scfigittis injiru3iimv.6,  Qyemadmodum autem  ipfe  coramPilato  pro- 
fellli s  eft,  regnumfium non effe  de hoc miindo  ,•  i ta  nec  ar^na  milithe ejus  carnaha  rf- 
/f,  cum  Apoftolo  merit6ftatuimus,2.Cor.io,4.Proindeaccipicndafunchs:c  tc- 
la  non  tam  de  robore  &  fortitudine  bellica  hujus  Regis,qva  hoftes  externos  ad- 
verlusEcclefiam  infLirgentesreprimcreac  dcpellere,  &fuosdefendereabiniu- 
riapolTit;qvamdecincacia  vcrbipraEdicaci,qvoceu  gladio  ancipiti  &  iagittis  Efflcacui 
ncutiftimis  transfigit  corda  hominum,ut  \lit(t  illi  totosdedant ,  &  obfeq  vio  eius  "^"^- 
fubiiciant,2.Cor.io,4.5  6.  HincMeffiam  ficloqventcm  introducit  Efaias  cap. 
49,2.  Pofi(ii{Dominus)os  mciim  qv.ifigladtum  .icutum.,in  umbramanui  f-.x  prote- 
xit m.e,(^ pofuit meficut figittam  eleclam ,  in pharetra fiia  abfcondens me.  Eft  enim 
idem  ac  fi  diceret :  armavit  mc  verbo  fuo  ofncacifTimo,  qvod  propter  vim  penc- 
trandi  gladio&lagittiscomparatur.  Dehacfagitta  &gladio  dici  meritopo- 
teft,  &  iurc  potiori,  qvodDavid  qvondam  pratdicavit  de  iagitca  Jonathae  &  gla- 
AioS^\i\\s, z.S^m.i,!!. Sagitt:^  Jonath^ minrp^am reditt retrorfum,&' gladiHi  Saulis 
non  eslreverfnsin.wis.  Plura  vidcantur  de  hac  fignificationeG/rf^//,Ephef.6,l7. 
Hcb.4,12.  Pf.149,6.  Apoc.i,i6.cap.i9,i5.y^m^/Zach.9,i3.  Apoc.6,2.&c. 

Seciins. 

Ladio  &  Arcui  fubiungimus5'fir//w/;,  utpote  qvae  ab  illis  non  adeo  dii"- 
crepat  necefteiflu  neclignificatu.  Duae  autemin  hoc  cornu  conipi- 
ciuntur  fecures,  una  in  tcrtio,  altera  in qvarto  circulo,  utraq;  in  altum 
fublata  &  parata  ad  ca;dendunxj. 
^r'«/r/»;&  aiciaminter  inftrumenta  fabrilia  pra!cipue  numerari  ,  nemo 
ignorat,  qva  non  modo  arbores in  fylvis fucciduntur,Deut.i9,5.  cap.20, 19.  Jud. 
9,15.  2.Reg.6,5.  cap.18,4.  &c.  fedlignactiam  iecantur,fabricantur,pr3cparan- 
tur,Efa.  44,15.  Jer.10,5.  i.Reg.6,7.  cap.7,2.12.  Cum  igitur  homines  arboribus,ur- 
bes  &  refpublica:  fylvis  feu  lucis  aflfimilentur ,  uticj;  non  raro  &illorum  interi- 
tumacmortem  violentam,&harum  everfionem ,  nomine  eiufmodifArf//7<?«/f, 
qvxlecuri  pcrpetrarifolet,  exprimitfcripturaeftylus  :  uti  patet  dehominibus  «„_. 
l'f.37,22.58.Prov.2,22.Efa.ii,i3.cap.i5>,20.cap.22,25.Jerem.44,7.Ezech.i4,i3.i7.  interneclo. 

D  3  .  cap.2i, 


?o 


DissERT. Theolog.  DeCornuDanico 


nim  evei 
fio. 


Hoft 


is. 


extremum 

excidiuai. 


cnp.21,5.4.  cnp. 25,15.  Amos  1,5.8  cap,  2,5. Mich.  5,  S-Mal.  2,  iz.  &c. deintegra  fa- 
Urbiiim  &  milia i.Reg.14,14. 2.Reg.9,8.&:c.  de  tota  tribu Jud.21,6. de  universa gente Jor. 23, 
imperio-       ^  i.Rcg.0,7.  de  urbibiisMich.5,10.  de  imperiis  Ela.14,12.  Jer.^c^^.&c. 

MiucPlalmiitadcrcribenshorribilem  iftamurbis  &  templi  Hierofolymi- 
tani  vailationem,  pingit  hoilcshxcperpetrantesnon  aliter  ac  fi  qvisinlylvis 
majTnasarborcsiecuridejiciat  IM.74,5.6.  Et  Jeremias  exercitumChalda:orum 
fuiidcntium  milites  .lEgyptios ,  eorumqi  tcrram ,  viilas ,  civitates  milerrime  di- 
ruentium,comparatcumlignatoribus,  qvitotumfaltumfecuribus  exfcindunt. 
Ciim  excrcitn^  i  n  q  vi  t,  propetulnint,  &"  ci,mfecuribus  venient-,  ei,qvafi  c^dentes  ligna; 
fiiccidernntfiltum  ejil^,aitDomiMHs^  qvifnpptitsrir:onpoten.,(.3^. 46,22. 23.  Rex  iti- 
dem  AflyriorumSennacherib  nomine/i?(r</;-«appellatur,Efa.io,i5.  Ubi  magna 
ipriusinlolentia,  qvifibifuarq;  ind;.iftriK,fapientiae  &fortitudini  tribuebatillas 
viftorias,  qvibusDeus  Judxos  aliasq,  gentes  attriverat.  redarguiturhac  ob- 
jcclione :  Numqvid  glortabitur  fcijrii  contra  eum ,  qvtfecatm  ea? 

Dcniq;  hucrefpiciens  Joli.inncsBaptifta,cxcidiumextremum&atrocifli- 
mum  populo  immincns  Judaico,  hac  delineatfimilitudine  :  Jamfectfris ad radi- 
ccm  arborum pofita  eU :  Omnis  ergo  arbor.,  nonfactensfruclum  bonum ,  excidituri^ 
in  ignem  cotijiciturjhl^uh.y^io.Luc.i.c^. 

IL 

Funis. 

rdimu5divcrfarn.lhumcnta,  qvibus  corpora&hominnm  &bel!uarum 
violari,  laiiciari,occidi  poffunt:  leqvituryi/»/f«/;<,f,  qvi  ui  hiccollurru 
invoivit  bci^iarcapitc  humanoprxditae,in  altera  feriecirculi  primi  abs- 
qveulteriori  noxajitahomines  vclbertiascoercerepotiusqvam  laedcre 
aLitaffligerefoletL^. 

Qven^ndmodumy/.-wif  adhibetur  ad  cfHcicndas  resvarias&diverfiflimas, 
it  a  etiam  alias  atq;  alias  recipit  lignificanoncs  apud  Scriptores  facros  ,  qva:  ad 
duasclafiesrevocaripoHunt  :  Alia  eiiim  denotat  qvatenus  rebusinanimatisj 
aliaq\  ntenus  animatisapplicatur.  /'rioris  gencrisfignificata,  utalienioraa 
prcelenti  negotio,pnrciu5  libabimus. 

Funiculis olim  dimetiebanturagros,  dividebanthacreditates,  projiciebanc 
foftes,Mich. 2,5.  Amos  7,17.  Qvodetiamnumapud  noflratesin  uiuefl:  ,  qvo- 
ties  incidit  controverlia  dc  lim i tibus  agrorum,rurum,fylvarum  ,  de  qvo  plura^ 
tradit  JusDanicum  fltbcfU  til{AC<be/&c.  Hinc///«/V»/«/ftyloScriptur2notac 
hireditatcm,  portionemautfortem  cuiq^debitamDeut.^^.y.  ^0^17,14.?^  16,6. 
Pf  78,55.  Pf-lo/,il.Ezcch. 47,13.  Sophon. 2, 5.&C. 

Funieulo  utitur  Architedus,qvem  acqva  extenfum  reditudine  librarefolct 
pondere  plumbeo,  utadperpcndiculumaidificia  vel  conflruat,vel  defl^ruenda_. 
complanet,neqvidina:qvale,curvum,  hiansvelimpolitum  relinqvatur.  Hinc 
funiculusrefpedtuurbiumidomuumjxdiliciorum  fignificat  nunc  adificatio- 
nem  ut  Ezcch.40,5.  cap.47,3.Znch.2,i.  nunc  veroplennm  demolitionem  &  va- 
ftitatem  ut  Thrcn.  2, 8-2. Reg. 21,13.  fiab  xdificiis  ad  ipfos  homines  transferre  hoc 
libeat,exemplumextat2.Sam.8,i2.degenteMoabitica,  qvamDavidafe  devi- 
(3:am  &  humi  proftratam  ita  mcnfus  eft  funiculo,ut  duabus  partibusinternecio- 
ni  defignatis,tertinm  fibi  in  fervitia  refervarcL,. 

Cum  exfunibusetiamfiantNervi  arcuum  ,qvibuscxcutiunturfagitta:acl 
fcriendum ;  fagittx  autcm  cxcuflx  denotent  plagas  vehcmentes  &  acerbas ,  uti 
antca oflicndimus : Hinc Deus  dicitur tnftimbttsfuis dingere   [  fcilicct  fagittas ] 

contra 


Demenfuni 


.^dificio- 
rum  exrru- 
<ftio&  de- 
ftruftio. 


Vindiaa- 
divina-i. 


Pars  Prior  Et  Generalis.  31 

contmfaciemimportimV^.ilfll.    Qyando  Qimirumpoenasjuftas  ac  dcbitas  illis 
immittit. 

Hsc  &  hujus  gencris  alia  mittentcs,tantum  ea  difpiciemus,qvae  notionc_i 
funicuiorumexprimunrur,cjvatenubhominesvelanimaliaillaqvcant  ,  ficuti 
apparet  incornunoilro  bcltiahumano  capite,  qvaeobtorto  collo  trahiturfu- 
niculo.  Hocrelpeflufuncsinterdum  i'unt^'//7f«/^  ,  qvibusligantur  captivi, 
Jud.i5,i}.cap.i6,8.  Exhmibusparancur/^^p«,  qvibusaves  aut  fcrz  irretiun- 
tur  Eccl.  9,iz.  funibusyW^^alliganturad  coIIaboum,&c.  Qyemadmodum  au- 
tcmvincnl.i\\om\ncs^laqveiiQv:ii  &avcs,y'/('o^;»bovesnon  nihinvitos  conftrin- 
gunt,exqvibusextricarcfefetotis  viribusallaborant  :  Itaqva?cunq;  nomine 
&  iigura/}<»/«///veniunt  in  facris  monumentis  hoc  qvidcm  refpedu,  qvandam 
iervitutcm  &  fLibjeftioncm  infcrunr,ut,Jer.2,2o.  cap.  27,  z.  ideoq;  homini  ad- 
■verfa,  violenta,molelta  vel  lunt  vcl  clle  ialtem  putantur,qvrproinde  ad  duo  re- 
feruntur  gcnera.  Ad  prius  pertirient,q vac  i n  l'e  revera  funt  mala ,  ad  pofterius 
qvx  in  hotninum  opinionc  rantum  mala  efle  vidcntun_.. 

Intcrres  veremaias&rioxias  primoloco  nominamuspeccata  .,^vx  futies  ,. 
appellantur,qvoniamimpios  ,.iqvibusprotcrveperpetrantur  ,  ficvind:os&  Peccjtum. 
qvafi  conftriclostenent ,  ut  debitum  fceleribusfuisfuppliciumeffugcrenun- 
qvam  poflmt.  Id  qvod  Salouion  infinuat  Prov.5,22.  Iniqvimtcs fniz  c.ipiuntim- 
piumi  & funibiupeccatorumfiiorum  conjhingitur.  Ex  hoc  loco  etiam  manifefte 
patet,qvinamfic/.«^Pf«j'illeD/'<?^y//',  qvoimpiosac  impoenitentes  capti-josdu- 
r.'/,2.Tim.2,i6.  confer  qvoad  phrafin,  Eia.30,28.  Thren.  1, 14.  qvo  ad  rem  Joh.  g, 
3^.,  Ephef  2,2. 

Deindepoenxpcccatorum&ingentcspracrertim  calamitateshoc  qvoqvc      j. 
dotantur  titulo,  uti  patetexlocoillo  Job. 36,8.  jr;y//frz;,Y /«r/^/^fw/f^Ioq viturdc-.  Ingensca- 
Kc^\hus'\m'^\\s](S'vincianturfanibtts.tffi£lionis.,S:Cc.    Qyaeverbanon  tam  de_j  l-n»"*. 
corporalialiqvacaptivitate  ,   qvx  injuftos  etiamRcgesacPrincipes  juftoDei 
Judicio nonnunqvam  manct,ut>.Ianairem,Zedcchiam , &c. qvam  de qvibufvis 
in  genere  gravioribus  milcri  s,  ut  morbo,fame ,  paupcrtatc,fervitute ,  qvx  cor- 
pus,ut  trilHcia,&  curis,qv3E  animum ,  inftar  compcdum  &  vinculorum  ,   con- 
ftringerc  &  irretire  foIent^vid.Thren.^,/.^.  Pf.142,8.  Pf  68,7.  Pf  107, 10.     Opti- 
mc  hoc  explicat  Gregorius  homil.  12.  in  Ezechiel :    Habemus-,  inqvit , compedes, 
ipftminfirmitutemi^  corruptionemmort2ilit7itisnoftr£  :  fedcttm  tribulationobisif 
gemitusadditur-,  tpf^natur^e  compedes  aggnivantur .    Atq;  hi  funt  laqvet  [mala  fu- 
bita&inopinata]  qvos pluit Dominus [itper peccatoresV(.li,6.  ^vivemuntbofti- 
busDeiinopinato?C.,]^,^.ECa.Zi^.,lj.Jcv.^^.,j{^.Tnqvosmenfteort<mconvertitur  Pf. 
69,23.   Qyibusolim  circumdattimfutjfe  a  ffiiiliHimum  Jobum  affirmat  Eliphas, 

Job. 22,10. 

In  fpecievoxyv/w/Vdefignat    i,    Vim  &tyrannidemillam,qvamimpiicx-       ?. 
crccnt in  fidcles,Pf  129,4. confPf  124,7.     2.  Callida  eorundem  confilia, fraudes  Tjranno- 
&  confpirationes  adverfus  pios  Efa.5,i8.Pf.n9,6i.  Pf  140,6.  Job.  18,10.  confei:_.  [""^ "" 
Pf  55,7,  Pf  38,13.  Pf  64, 6.  Pf  119,110.  Pf.i42,4.Jer.i8,22.Hof  5,1.  &c.    3.  Dolores  Terror 
niortis&  terjoresinferni,Pfi8,5.6.2.Sam  22,6.  conferProv.13,14.  mortis& 

Porro  nonnulla fignificatyv/»/V////«- , qvac homini  qvidcm  moleftiam intcr-  '"ferni, 
dum  creare  videntur  ,   fed  revera  bonum  &  commodum  ipfius  promovent-. : 
ceufunt-.: 

Ipfa  dodrina  Jefu  Chrifti  minifterioApoftoIorum  ad  Ethnicos  etiam  pro-       r. 
mulgata, qvamilliduriftimamcaptivitateminterpretati,  partim,qviarationi  Doflrfna 
humanaeediamctr6adverfatur,Rom.7,23.Gal.5,i7.2.Cor.io,j-.partim  ,  qvia_.  ^^"^'f 

fupcr- 


?2 


DlSSERT.THEOLOG.  DE  CoRNUDaNICO 


Organa_« 
converlio- 
nis  noftrx. 


Magiftra- 
tue. 


fuperftitiones&cultusidololatricosabipfispro  arbitrio  inftitutos  rcdarguif, 
Joh.i6j,z.partimqvodpeccatorum  commilTorum  abominationcm  exaggerat, 
fimulq;  iram  Dei  &  poenas graviflimas  denunciat,Rom.i,i8.  &  feq.  Partim  dc^ 
niq;  qvod  mores  &  vitam  iplorum  in  ordinem  cogere  &  reikingerc  ad  prasfcri- 
ptumEvangeliiprac(umit,Tit.2,i2.  Qyare  oderunt&execranturhancdodlri- 
nam ,  tanqvam  vincula  &  carccres ,  q vam  ideo  oppugnant  &  delcre  conantur : 
DifriiTnp/^mui  vinculn  fowwLApollolorum  «Sc fidelium  doi\.ovum'jf>-ojicumusfu- 
nes ipforum Pf 2,5.  Confer  qvoad  phrafin Jer.5,5. Zach.  11, 7 . Matth.  11, 30.  qvoad 
rem  Sap.2,12.14.15.  Job. 21,14.  Luc.19,14. 

Praetcrea  nominc  funiculi  indigitan tur  omnia  illa  media  ,  qvibus  utitur-. 
Deus  in  homine  convertcndo  &  ad  oboedientiam  llatutorum  luorum  pcrdu- 
ccndo,ut  funt :  feria:  adhortationes,  promiffiones  jucundaEjVaria  beneficia,ca- 
ftigationespaternx,&c.  Itaaccipiendam  eflercorpromiflionem  illamHof  u, 
4.  Funicutii  hommum[hoc  eft-,  humanis,amabilibusjUt  2.83^.7.15.]  trabam  eos, 
iiuculls  .mioris^  &c.  confer  Jercm.31,3.  Cant.i,  ^.Nefcio  anhucreferredebeam_, 
iilud  Bernhardi,  qvi  triplici  vinculo  dicit  animam  colligari  Deo.  i.  honejiate 
(Sf  prorniffionc qvafifune.  2.  timore  inferniqviifc/avis^deqvodiciturVCn^.  Con- 
Jige  timore  tuo  c.irncs  mcas  :  ajudtciis  e/inn  tuii  timui.   5.  Amore  qwifghitino,  &c. 

Peryi/«f»7intelligitur  imperium,  dominafio  &autoritasM<igiftratus,cu- 
juslegibus&mandatis ,  veluti  funibut  qvibufdam  colliganturfubditi,  nonfe- 
cusacjumenta  injcdisfr^nis^habenisjcapiftris^domanturjCoerccntur,  regun- 
tur,Pf.52,9.  Atq,  huncefrefenfumautumoqverela:  johicap.^Oiii.  funLmmeum 
[  h.e.  autoritatcm  mcam  ,  qvj  priuscoerccbam&continebaminofficioiftos 
homincs ] /blvie [Dens'j(S' afflixit  mc :  & //7/?[homines  vililluTii] //-.c»//OTy«//r/2_t 
cor.imficie mea  dimtfcrum^  hoc  cfl:,  nunc  qvafi  excullo  obcdientiac  &  rcvercntiac 
fracno  fuperbe  adverfusmcinfurgunt,conferJob.i2j2i.Pf  107,40. 

12. 

SpeculuirL^. 

■Aiflenusinilliscnodandisoccupati  fuimus,  qv.thominem  tangerc&. 

contrcftare  folenr :  feqvuntur  nonnulla ,  q vx  extra no5,ob  oculos  ta- 

mcn  nofIros,conftituta  jresgraviflimas  conmionflrant.  Inter  qvae  pri- 

'mum  locum  fibi  vcndicatfpeculum,  qvod  apparct in  circulo  qvinto. 

Verbum  Specuhtm  in  facris  hieroglypiiicum  efie  verbi  revelati ,  &  prarfertim  legis 

revelatum,    divinar,  nemofacileibitinficias.    Unde  Auguffinus  tradatum  fuum,extantera 

in  tomo  tertio  operum  ipfius,  &  fclecftiora  totius  Scriptura:  loca  dc  bonis  mori- 

bus&operibusChriftianorumcomple(flentcm,infcripfit.S^f«////w.-  fi  moddli- 

bellusidefit  Auguftinoaflcribendus. 

Duplici  autem  nomine  fuftinet  \\\incjpecuh  titulum  Verbum  feu  Scriptura 

facra.  i.  Refpeftunoftri.  2.  Refpeftu  ipfiusDei. 

X.  Cum  (pcculum  purum  &  accuratum  vivam  qvafi  imaginem  exhibcat  vultus 

Speculun»     humani,  &  qvid  in  eo  pulchrum  ac  decorum  ,  q vid  itidem  deforme  &  maculo- 

offlinis.      fumfit,  manifcflcabsq;omni  tergiv0rfationcofIendat,hincfigura  &  typusle- 

gisdivinacmeritoexiftimatur,qvaenatul-aj  noflraccorruptionem  ac  hummam 

depravationem  detegit,  &  aperte  indicat,  q  vid  nobis  defit  tum  in  externa  vita, 

tiim  inintimocordisreceflu,Rom.3,20.   Hinc  Jacobus  Apoftolus  homincnL. 

conciones  qvidcm  lcgisaudientem,  indeq;  na:vos,  fordcs ,  maculas  &  vitia  fua 

animadvertentcm,feddeiisabflergendis&emendandiiparumfollicitum,ita-. 

dcfcribit :  ,5"/ qvis audiAtverdum,  nec  lUudfa^ii exprimat,  hicfimilis  eHviro,  confi- 

derami 


H' 


PijRs  Prtor  EtGeneralis.  jj 

ierdntifadem  nativmtUfua  in  jpeculo : .  Confidemvit  eriimfeipfum ,  iS"  abiit  (^  con- 
tinuo  oblitiu  eli,  qvali-s  ejfct^cA^.\,ii^i^. 

1.  Deindeipliuseciam  Dciimaginemrcpraefcntathocverbi  divinifpeculLim,  speculum 
ejusqi&volunta.cem&  en'cnciamdelcribicjoh.5,39.     Qyo  rcfpeiSuScripcura_,  Dc, 
ticulo  fpcculi  donacur  a  Paulo  i.Cor.i^^u.  Ccmimufnunc  [Deum  ']peyf}'ciulu-,>'i m 
inigw.itc,  tuncautem  aftcie.idftciem,6i.c.  cnnf.  z.Cor.3,18.  Et  Salornon  vcram^ 
fapicnciam in  verbo revelatam  wozat jpeculummajeJtatisDei,expersmacuU  ,  ^ 
imaginem  bonitntis  ejuijS^^^.j^i^. 

StelU. 

Srr/y.fcommenc^anturimprimisapulchernmafualucc,  qvacxordinatio- 
ne divina  totuni orbcm  noftu  illuftfanr.Sap.10,17.  .fer.?!,^^. Bar.3,34.35.  Pf 
116, o.\inizA\znnimJ,'clLcmicaiites](.,h.i%,ii./iellaluminvs\>(.i/s^%.,l.V.o<rfj^ 
(poTi&z)V ,  ornacus  lUi.minans  in  altiffmts Demim  Sir.43,11.  Proinde  hoc  no- 
miuciUat.mtum  condecorantur,qve  velconipicuisvirtutumradiiscorufcant, 
,Velfuoeti.imjub.ire&lumine?.lios  (imu!irrndiant_>. 

'  IpfeChriftus/^f/y^/appellaturNum.z^,!/.  Apoc.2,z8.cap.2i,i6.  Cujusap-         \ 

pcllationisratiorcdditur]oh.i,9.c.;,i9.c.8,i2. c.9,5.c.i2,46.Luc.i,79.  i.Pet.i-i^.        ''  "*' 

Angclosbonostumproptercfrcntiamiuamlpiritualem  ,  puram&ple-       j. 
■namlucis,Pf  104,4. tum  proptcrcxccUcntia  iua  dona  ,  fiellas  nuncupanlta-  Angsli. 
tuunt  illi,  qvide  AngeiisintcrprctanturlocumJob.^Si^.W^''''''*^^''*''»»»*/^/^^^- 
rcntfim"l/rflra  mjtati,:a,&'jubilaient  omnes fi'ijDei,Conf.  Efa.  6,3. 

Steila  illa  peculiari&  miracul  :sa , qvas  facem  qvondam  prajtuIitMagis  ad 


'Chriftum  recensnatumcontendentibus  Matth.2,2.  figurari  vcrbum  Domini     "  ""^ 


crb 

docentfanioresTheologi.     Hancqvippcft:cilam  aDcoinmcdiocoelieccIefia- 
ftici  ctiamnum  pofitam  videmus,  dc  qva  Petrus  Apoftolus  2.Epift.i,i9.  Habemus 

'  frmioremfermoncm  Prophettctm,cui  attendentes  ccu  luccrn^  lucenti  in  loco  caligino  • 

' fu,  re£fef,:citi(,Si:c.  Ec  David  Pf  119,105.  Lucernapedibtumeisverbumtuum  ,  £f ///- 
menfimitismeis.  Hanclucem &facem fifidelitcr feqvamur ,  nunqvam  in  cr- 
roremreligionisincidemus,neq;  infcelus  aliqvodYuemus  ,  multo  minus  in_. 
aEternasccncbrasabforbebimur,   fedduftu  illius  ad  Chriftum  in  regnapervc- 

'  niemus  ccelcl>ia,Luc  n,28  R-om.i,i6.&c. 

Dodoresqvoq,-Ecclefiaehocticulofa:piusdotantura  Spiricu  S.  qvod  ra-      4-' 

'  diisfyncers  doftrina:,  vicaeqifanftimoniaficauditoribus  prasluccre  debcant_.     "^°^0' 
in  Ecclefia,utftellcclucences  in  firmamcncototum  illuftrantmundum.      Hinc 

"nominantm:  luxmundi  Matth.5,14.  vidc  Dan.8,10.  Sir.jo^^S.  Apoc.i,i6.zo.cap.  g, 
10.  cap.9,1.  cap.12,4.  &c. 
••~      DcniqjomnesfandosaEternxbeatitudinisparcicipes  cum  ftcllis.confert       ^*- 

'h'^o^o\\x^\.Cox.v^.,A^\.SteUa.Sx\c\^\i,afcUadiffertingloria:  ficiS" refurreRtomor-  Omne»  ") 
tuerum.     Singulxqvidcmftellac  fua  pollent  kice&clarit.ite  ,  cvidens  tamen^  ' 

-earundcm  conlpiciturdifcrimen,dumunaaltcram  magnitudine  ac  fplendorc 
exuperat :  fic  omncs  & finguli  eledi  coeleftis  illius beatitudinis  communi  gau- 
■  dio&groiiafimulfrucntur,  erunccamcn  diverfihujusgloriae&hoooris  gra-        « 
:.dus;ucenimqvisq;in  hacvira  donisfuisad  Dei  gloriam&proximiutilitaccin       rf  t.«;v 
pT3cahisbeneufus,&deecclefiaaucrepub.praEclare[exfide]  meritasfucrit,  ita     '^  «"'^ 
inaltera  vitamajorectiamgloriaprasaliisornabitur.     IdqvodetiamDaniclis  ''  '** 

. comprobaturtcftimonio c  12,3. ubiait  :  ^vi autem do^t  ftiermt ^fulgtbunt qvr^fi 
'fplendor  firmamtntiy^  qvt  adjuftttiam  erudtuntmultos  yqvAfifiellte  mperpetuas  £ter- 
matts.  E  '      Lilium 


34  DlSSERT.THEOLOG.DECoRNUDANICa 

14. 


F' 
' 


iLofculus  ^cMliimni  illud ,  qvod  charadlercs  claudic  pcnultimi  circuli ,  po- 
rtulatl'uiqvoq;haberirationcm.  Indeliciishabetur//////»?^  partim  ob 
Ipeciemeiegantcm  &  candorem finguiarem  [  Matt.6,29. ]  partim ob  fva- 
vifrimumodorcm&fragrantiam.  UndeTheophyladlusin  cap.i^.HoH 
Kejvov  Xafjksr^mTov  f ;^h  ■njf  ivoiO^^v ,  fit-yf&^^  *>c  i';^«,  i.  c.  Lilium  candore^ 
f^kndidtfjimumodorufragrAnttamh.ibet-,  mAgmtudinem  non  hahet.  Qvocirca_. 
convivantesolimfcrtacx  rofis,  liJiis,  aliiscji  flonbusgerebant,utvinomadidi 
atqjcxhilarati,  fimul  fvaviifimis  odonbus recrearentur  &  oblcdarentur.  Qyo 
percinetilludSap. 2,7.8.  Ezcch..?5,4Z. 
,^  Lilitim  itaqj  in  gencrc  dcnotatqvaccunq;  homines  ut  grata ,  jucunda  >pre- 

Chrlftns  &  tiofa  fufpiciunt,  expctuntq;.  In  qvorum  ccnfu  primo  rccenfemus  Chrtflum-» 
Bcclefi.-i_,,  &£ffAy?^f«;,utfponfum&fponfam.  NamCant.2,i.2.ChriftusalloqvensEc- 
clefiam  fuam,  dicit :  Egofumfles  campi ,  iS' hltum  convaUium :  ficHt  lilium  inter 
^inas^ia amtcameitinter  filiM.  Ltho  autem  imprimis  comparari  puto  fimul 
Iponluin  &  fponfam  ob  fragrantiam  cc5elcftis  dodrinae,qva  mutuus  amor  Chri- 
fl:i&EcclcfixcDnciliatur,Joh.i4,25.  HincfelicitasEcdefiarNovi  Tcftamenti 
hac  dcpingitur  figura  Efa.35,1,2.  Florebit ^vafl lilium^germinam germinabtt,  &c. 
Conf.Hof.14, 5.  QyodimprnTiisfit,qvandohabetpurumDeiverbum&lcgi- 
timuniSacramentorumufuni,unacumpraeclaris  Dodoribus,  qvorum  fidcli 
miniflerio  excitata  Ecclefia,ubercs  vera;  fidei  frudus  profert_,. 
j.  Omncs&fingulosChrifiifcrvosadumbratimago  Jilii,qvositaconfpellat 

Qrilibet       Ecclcfiafticus  cap. 50,17.18,  Aufci<ltatemthifiiijfanEii,(^germinateqvafi  rofa plan- 
Chriftunus  tstnadfiumenhtimid^um:  producuc  fiorcm  qvafiiilium ,  edite  edorem  ,iS'  laudatc^ 
c4ntico,di.c.     Ubi  caulaslimulcxponit,    curhoctitulo  dccorenturpia  Chrifti 
membra, qvod  vidclicet germinantfide, florent charitate ,  &  fragrantifllmuin 
'precum laudumqjqvotidie  cxhalanc  odorem.     Hinc  illud  Theophylafli :  Cum 
in  Ecclefia  viderii  aiiqvem  bene  vivcre^  (3"  luce  virtutum  coram  hominibus  f^lendere., 
iUumvccato  Itlium-j. 
j,  PrcECones  vcrbi  divini  pcculiariter  exacqvantur  liliis.,  uti  patet  Sir. 50,8. 

Dnaores'    Ubi  SimonfiltHS  Onid  frmmu-s  Ponttfex  comparatur  cum  liliis  adexitum  aqv£plan- 
Ecclelii,      tntis.     Qvodfanecncomium  cuivisfideliEccleficE  competitDod^ori  ,   qvi  ad 
fontem  vivum  vcrbi  puri  &  falvifici  pullulans ,  &  gratii  Spiritus  fandli  irriga- 
tus, fvaveolcntia dodrinx lux auditorum  animos rcficit 2.Cor.2, 15. &  candore 
morum  ac  fpicndore  virtutum  omnibus  praclucet,  2.^0^.1,12.17. 
4*  Petrus  Galatinus  lib.  j.  de  arcan.  cathol.  vcrit.  cap.  17.  refcrt  HcbrsoruiTL. 

Cordis lyn-  (jo^oi.es in Midnis tehiUim ad titulumPfal. /^yLWio cordis/j/ncerimtem fignifica- 
ri,  arbitratosfuifie:   Qyalicutlilium  germinans  &  florcnsfolia  fursum  crj- 
git ;  ica  &  nos  poenitentiam  agentes  ,   corda  furfum  habeamus  ordinata  ^ 
ereda... 
^,  Haseqvidcmnotionesfuppeditat  Lilium  refpeftu  fuae  venuftatis  &  fva- 

Vin  hu-     veolcncisc.     Cumauteminfecxtremefragile&caducum,fubit6marcefcatac 
mani  con-  jcji(jar, hincexprimitctiam  vitachumanaefortem&conditionem,  qvacfplctt- 
dct  interdum  honore,  divitiis,  voluptatibus,  fed  cito  tranfit  &  cvanefcit,  vidc_. 
Efa.40,6.7.  c.28, 1.4.  Pf  90,6. Pf  i02,i2. Prio3,i/.i6.  Job.  14,2. Sir.14,18.  Jac.i,is. 
I.Pct.1,24,  Elegantcr  hanc  vita:  noflrae  fragilitatcmperftringithacipsafigura 

Grege- 


PARS  PRIOR   Et   GeNERALIS.  jj 

(5regoriusl.ii.moral.26.inilludJob.i4,2;  Homo-^\n^\\t^more fiQris procidu  ex  oc~ 
CHlto,^fubtto  apparet  mpnblico ,  qvtftatim  expublicoper  mortem  retrAhitiir^Jtd  oc~ 
ctiltiim.  Carnis  nos  viriditas  oftendtt :  fed  ariditns  pidvern  ,ib  alpcftibt^sretrahit. 
^ajiflos  apparnimiifiqvi  non  eramus :  qvafiflos  arefcmm  >  qvi  temporaitter  appa- 
reb.tmiu. 


D 


ii 


Uz  laCef  tkrum  feu  gf«hdiorum  vctmium  combinationes  in  ultimo  ap'- 
parcrif  circuld,  qvdfum  aitera  charadcres  ejufdem  incipit,aJtera  clau- 
dit.    Signific"atFi'*'»zSf  resqvidem  vnrias&divcrrasjomnestamenia..  ■t 

eo  convcnientes,  qvod  lint  viles,inj>rat>r,moleftae,  velin  ie,  vel  honii-i  ®i^»'»'"'^   f 
nuniopmione-..  -..  n 

Cum/Vwwplcrumcj;  nafcatarex  putredine,    qv.x  in  materiahumida  &'  j^,  *'„ 
putidafoetorem&gravcolentiam  lecum  terens,  hominibus  nauieam  movct_^ 
Exod.i6,zo. hinc  typus ell extr&mi  conte.mptus  &abje(Sionis ,  & de  illis  pra:di- 
catur^qvos  defpiciuht  omncs  &  averianrur.     Qyaproptcr  Chriftus,qvod  tem-- 
porcpallionisomnium  ludibrio  ,  fubiannationi ,  confpuitioni-,  conculcationi' 
expofituselTetj^-^^i^^^/fi^sw^ow/wmefredJcitPf  Z2,  7.  Ecclefiaetiamejui^dem  EccIeGa_.. 
confors  conditionis^qvac  coram  mundo  tanqvam  rcs  focda  &.  abomiHanda,pie- 
rumq;  contemnitur  &  variis  probris  ac  contumcliis  dcformatur,  cundcm  qvo- 
qvecumcapitefuo  participans  titulum^Fifm^Jrffe^  vdc.iturjEfa.^i,!^. 

■  Qyonianlcadavcrhominisproducitvermes,  q\^i  Carnem  defunfti  depa-  .'-,-'■ 
fcuntSir.10,11.  Fcr«?iVfymbojumeii:mortalitatishun^ana;  &  llatuscorporis  **'"' 
noftri  poft obitum  Job.ij,!^.  cap.21,26.  cap.24,20.  cap.25,6.  Efa.i^j  if.  cap.  51 ,  g, 
l.Macc.2,  62.  Undehomincsfuperbiacprotcrvi,  qvifuaj'bblitimdr'talitatis, 
divinosfibiarrogarunt  iionorc5,nonnunqvamitb'p'unitifijnt,ut  vividdhuc  ve- 
ftigia  mortisirlcorporefuo  fonfcrint,  a  vermibusexeodemundiqvaq;fcatu- 
rientibusmifefrimeconfumpti :  Velutioftenduntexempla^w/of/^/^^.Macc.p,^ 
SzHerodtsAH.iZ}!]-  Eadcm  pcena  denunciatur  iis,  qvi  ebrietati  &  fcortationi 
{edcduntifoTcnimivum^m putredo (f  ver'mesh£redtte»tipfos,h.e.m  favismor- 
bis  corrcpti,verraibus  fcateant  vivi,&  mifere  pereant,Sir.i9,;!.  •  ■• 

CumFcrwM  vivorum  iiominumautanimaliumrodenscorpora,  acerbif-'    %'''''y 
fimosexcitetcruciatus,  hincintcrnamanimicuram  &triftitiam  prarfigurat^,  ■*"g°''« 
juxtailludProv.25.20.  SicutttneaveflimentOjC^vermiiltgno  .,tta  triflitiavirino-  jj°"  "^'*" 
cetcordi.     Qyam  icntcntiam  textus  latinus  vulg.  egrxco  LXX.  translatam  ha- 
bct,qvamvisinHebraeononlegatur.     Imprimis  notantur  hoc  titulodolores 
&  tormenta  mala:  confcicntiaE,&  pra:fertim  illa,qv3e  pcrpetuo  lentient  damna- 
ti  ininfcrno,Efa. 66,24.  cap. 51,8.  Judit.i6, 21. Sir. 7,18.  Marc.9, 44.46. 4g. 

Chryfoftomushomil.35.  imagincFlfrwi/^fdepingiputatnaturam&cfFcLLum      4. 
invidia:.  Sicuticnim  Vcrmisipfumlignum,exqvo  nafcitur,priusabfumit :  Ita  InridijL,», 
hoc  vitium  illam  prius,  q vx  fc  pcperit,animam  mordet  atq;  excruciat ,  juxta  il- 
lud  -.putredo  ofliiim  eIlinvtdia,?iov.l^,Jii " 

16. 

Ojfanudd.  -.xm^uK 

i^/^hominisdupliciter  confidcrantur,  i.  Qyatenusadhuccarne&cii- 
tcncrvis  &  veniscircumdata,i'untparsvel  potius  fundamentum  cor- 
porishumani,&fulcTummembrorum:  qvo  refpetflu  multaiaenota- 

£z  biles 


o 


j6  DISSE.RT,  Theolog.  DeCornuDanico 

bilesexfepariuntfignificationcs,qvas,utabhocinfl:itutoplanciilicnas  ,  ficco 
prscteiimus pede.    2.  Qyatcnus  nudaca  funtolTa  excoriata  [qvaliaduo  confpi- 
ciuntur  in  ultimo  circulo  cornu  noitri  J  de  rebus  etiam  divcrfis  nos  admonent. 
j^  Cum  moritur  homo,  mox  cadavcr  cjus  producit  fcrpcntcs,bufones,  lum- 

Statushu-     bricos  &  alios  vermes,  qvi  omnem  carncm  defundi  rcdunt  &  depafcunt  ufqvc 
manicor-     adofla,  cumq;nihilampliusrcilat,  qvopafcantur,   cmoriuntur  lcnfim  (Sc  ver- 
poris  poft     tuntur  in  terram,  relidis  offibus.     Ergo  ofla  imprimis  crurum  hoc  modo  exu- 
or  ein...    {3(.3rne&  cutcrepra:fentant  &  ipfammortem  6rconditionem  corporis  noltri 
poft  fata.     Hi  nc  Chriftus  indicans  q  vidnam  intus  fervcnt  fepulchra,defun(fto- 
iumz\xh'\lia,A\Qh  pleKaeJfeoffibusmortitorum-iOmmgj  J}iKrcitvj,Mdu\\.ii,ij. 
1.  Qvoninmo^/  funt  ultimx  corporisreliqvia:,'qv£e  non  niodo  lupcrlunt_^ 

Rerurredbo  poft  carncm  conlumptarji ,  fed  ctiam  in  extremo  die  rurfus  cute  &  carne  veftita' 
uiortuoru.    feviyilcent, hinc refurrcdlionis nonfolumfymbolafunt  & tcftimonia,  fed  et- 
■■  .    iamfeminaria.     Sicut  hoc  in  vilionc  Ezechieli  Propheta:  cxhibita  manifefte 
a|iparet:   ubicernicprophctaqvampiurimaoiralicca&arida  palfimincampo 
fparfajqvjemoXjjulTutJivino, iibiinviccmcongrueaptata,&  fuo  qvaEq;loco 
colligata,non  modo  ncrvos ,  carnem&cutcm  priftinam ,  fed  fpiritumctiam-. 
vitalemjecipiunt,H2cch,37, 1.  &fcq.     Cui  congruic  promillio  illaEfa. 66,14.' 
Gaudelnt  cqr  vejlrtmi ,  &'  ojfa  veftra  [  qva:  jam  pridem  in  monumen tis  emortua  & 
x.:{b\^A']^zehit\.u']civjfiher!;4germi>iitbunt.     Unde Ambrofius  lib.dc  fiderefurr. 
Offa  hominum  injlpulchrlsjacentta  vocatfemtna  ^ternttatis,     Et  Hilarius  i  n  Pf.ji. 
dicit,j^r«?  £ternttztis  in  ojfbtisjtgmjicari. 
j.  Hominesingenciopprei]icalamitate,exqvanul!avi  aut  ope  humana  e- 

Homiaffli-  Juclaripoflunt, ailimilantujT  aridisolfibus,  omnisfucci  ac  vigoris  expertibus. 
imus.  HincJuda:orum,dumingravilIima  fcrvitute&captivitateBabylonica  confti-' 
tuti,  &fqvaIoreconfedl;ifucrunt ,  conditionem  pcr  olfa  illa  ficca  Ezechieli  o- 
rtcnfa  adumbrari  i ndicarurJEzech.jy,!!^  OIJli  hxc  itntverfi domtu  ip-.iel  eR  ;  ipfi 
dicunt :  aruerunt  ojja  nojira ,  i^periitjpes noftra iS' fucciji fumus.  Eorum  vero li- 
beratio&  inpatriamreftitutioitadclincatur  :  Ecce ego aperiam tumulos veftros 
(^  educam  vos  de  Jlpulchrvs  veftrls  (^ inducam  vos in  terr.tm Ifrael ,  v.u.  Et  indam-t 
vobif  Jpiritum  meum,  ut  rev'ivtj'catis,  ^  reqviefcere  vosfaciam  in  terra  veftr.i,w.ij^. 
4.  Deniq;  ojfa  excoriata  &  carne  nudata  imagincmexhibenthominum  mi- 

Paupcrum    ferorum,qvibuspotentiorcscrudcliflimeexpilatisbona&fubftantias,ipforum 
^^  * '"'    i'udoreSi.lahotepartas,eT\pucrantfi6eo(i;dic\intntrapuiJJeptUemeorumal>eisif 
carnentaboj/ibtu  ipJorum^Mich.z,]. 

Cor, 

llm  homo  duabus  conftctpartibuseflcntialibuSjC^jr^orf  &^w;/«i«,  qvai 
inmortca  feinvicem  dirimuntur&  feparantur;  corporis iutemfofio- 
fbitum  conditionem  pidura  angvium&oflium  inpoftremo  circulodu- 
durn  latis  rcprasfentavcrit, ammajn  qvoq; ,  cjusq;  ftatum  adumbrari  re- 
or  imagine  cordium  in  eodcm  circulo  cxiftentium.  Nam  intcr  alias  cordis  ac- 
ccptioncj  qvamplurimas,  qvac  in  facro  codice  crebro  occurrunt ,  &  nunc  a  no- 
bis  confulto  pra:termittuntur,  hatc  praccipua  &  freqventiflima  cft,  qvod  videlj- 
AniaL4.  cct  C<?rproanimahominisfumatur,  eiq;omnes  potcntia:  rationalcs  tribuan- 
tur.  HincCordcnotatipfum  wf/ya^wwj^Exod.]!,^.  cap. 35,10.1.^^^.3,9.  Job. 
9,4. Pf  14,1. Pf 95,10.  Efa.6,9. Hof  4,11.  Rom.i,2i.&c.  Volunmem  1.  ParaJ.  12, 38. 
cap.28,p.  Pf.jjU.  Pf.n,z.  Pf.62,n.  Pf./gji/.  Prov.zz,!/.  &c.     Animum  Exod.n,io. 


Ci 


ParsPrior  EtGeneralis.  yj 

Jer.5,25.  cap.7.24.  Mentem^\<\.A\.i^,(i.  Ador.^,^.:}..  Scnttntiam  ^.Par.jo,  u.  EzccH. 
u,l().propofit/imi.Ssm.i^.,j.  z.Sam./,^.^!.  i.Faral.zpjio.  Con/i!ey}ti.t»H.]oh.i,zo. 
FotifmA&..ii.,iz.  Z)f/?^«"///i>«Plal.62,9.Thren.i,i9.cap.3,ii.  .rimoremi.Sa\r\.i<.,6. 
HoCio,!. I>3ti>9>osfinfus?i^.j,lo.?Li6,i.  co^ttattones  Gcn.6,y  <:A]^.^,ii,Mait.6,ii. 
t-e»//7.'.4  Pr.20,5.  niachinationes  Prov.21,2.  &;c. 

Qvemadmodumautem  C(7r  hominis,  utpote  jam  poftlapfum  extremedc- 
pravatum,  eftprimusomnismali  fons,omniumq,  lcelerum&  pcccatorum  offi-  C-ir  feni 
cina:   fiqvidemf.vCo^-^i^i^velutiexradicepravapullulant&icaturiuntfo^/w//*-  ""  '* 
nes  m.il£,c£des,adtilteri.t,fi:tpra,fiirtn,f.ilf.t  tcjiimoma,  [/Lijphcmix,  qvA  homincm^ 
mipitrttm,hoc cl\,Dco  abominabiicmrf^rf';/^;/,  Matth.15,  19.I1C  vice  vcrsa  nullus 
ab  homiue  cultus  Dco  gratus  >k  acceptus  pra:fi:ari  potelt  ,   nili  proficilcarur  ex 
corderenato,  Convcrfo  &(angvinc  Chrilti  pcr  fidcm  purihcato.      Hinc  cxig.tt   Etboni. 
sl  nobis  divina  majellas  ,iu  ipli  cornofiritm pr£he.tr>;us'?Tov.ii,i6..idipf!imccrcl.-i 
pojiraelezrmj^s,T\\i-it\.i,A^i.-jcro  corde accedam/islieb.10,11.  Cor.im  tpfo  corda  no- 
fir.i  clfiindamHs,?^.^!,!^.  Ijjfim toto  cordediligamtts,  Deut.  6,  5. qv£r.tmus  Jer.  29, 13. 
tnvot  cmiis  n^.i^j-.&c. 

lliacetignreftjCjvod  fupremus  illc  judcx  neqvaqvam  nos  xftimct  fecun- 

dum  opcra  noftra  externa,  fcd  ncs  omniaq;  opcra  noftra  atq,  Cliriftianifmi  ex- 

crcitia  judicct  accenfcat  iccundumiuternum  cordis  fiatum  :    qvalis  efl  Itatus 

cordistui,    talisin  conlpeiluDciapparcs ,  taliafunt  verba  ,  talialunt  opera_. 

T^  .  '  V        •  r  ■    ■  ■  1      ■        Deus  cor 

tu,^.      Dcuscnimneqvaqvam  morchominum  ,  ea  relpicit,  qvasin  oculosin-   ■ 

currnnt,lcdf)?ripfum?////w//ri.Sam.l6,7.    .  Neciilisfavercporefl,^p/^/-<'y7/(7  ipjl 

apprupinqvant ,  ^  labiis  eum  glorificant ,  corde  interimabipfo  procnl  recedente^-, 

Elaixio,!?. 

Dcniq;  qvcmadmodum  tota  impiorum  maiitia  ad  cor  ipforum  pervcr-  Ciirpefll- 

fum,ceu  venenofumfontcm  &fcaturigincmrctertur  :  unde  dicitur  for^«?z///ij«  nium_,, 

'\ti.i-7,<).ricqvamS>\r.i,i6.pcJftmum'?TO\.i6,zi.Vanum'?L'^,\o.infipiens'2<.om.\,i\. 

d»phxSn.i,i6. Dtviftm Hol.io,i.pervcr/iim  Prov.17,20.  rebelle  Jerem.5,  23.  indo- 

mjbile  Eicch.2,4.  obcoccdtum  'Mavc.6,'^i.incredulum Heb.3,12.  impamtens  Rorn.2, 

5.  incircftmcifim]e\-.<),i6.incmff.itttm  Pf.119,70.  Matt.i3,i5.////r//w  £^1.46,12.^/^/- 

deumEzech.n,ig.cap.2i6,i6.adamantinitm'Ziich.j,ii.&Cc.     Sic  ccontrano  pio-  &  optimu, 

rum  probitas  &  pietas  ex  cordeipforum  elicitur.  Hincf(?rillis  tribuiturwffw»* 

Ezech.36,26.  wi//W//wPf24,4.Pf  51,12. Matth. 5,8.60«//»?  Luc.  8,15. />;/fffr«wPfal. 

ioi,2./>fr/c't7//wi.Paral.28,9.;/£7/.7//Pl.7,ii.  Pf  64,11.  fmple.x  Gcn.10,6.  Job.33,3. 

fde/eKehcm.<),2.immacu/atfimri.nQ,^o.carKeitm  [  hoceft,  mollc  &flexibile] 

Ezcch.16,16.  &c.  H«ec  de  Cordis  notionibus  didafufficiant  pro  noftro  inftituto. 

"Mumerus  Nonjeviarim. 

CAlunc,  an  ftudio  ac  certo  Autoris  confilio  fadfum  fit,  qvod  imngo  cor- 
disnoviesrepetitaconfpiciaturin  ultimocirculo/ro/-»//  noflri  ,non  fa- 
cilil  dixerim  ;  ipfa  fanc  Circuli  latitudo  iftas  cordis  figuras  necplures 
capcre,nec  paucioribus  compleri  potuitL... 
Augullinuslibr.  z.qvxft.  Evang.  40.  w«»/fr//»/  novtnarium  ideo  imperfc- 
ctionis  arguir,  qvodi^o-y^»?  indigent  tino ,  ut  qvadam  unitatis  forma  coagulcn- 
tur, &deccmfiant  ;  W«//»/ver6non  cis  indigct  ,ut  cuftodiatunifatem,&c.  I- 
demtotidcmpeneverbisrepetit  Bcda  Homil.  in  Dom.  14.  poft  Trinitat.  Scd 
nullonegotio  invertitur  argumcntum  :  fiqvidem  novenarms  numerusin  fo 

E5  unus 


f   ' 


J8 


DissERT.  Theolog.  DeCornuDanicc 


iinu<;  (Sc  fTmnlcx,  acccdenteunitate, inDff/wwwtransformanir,  &ita  limpiici- 
tateiuaamifs.i,  labjiciturcompofitioni.  Simplicitatem  autem  perfedionis, 
ut  compofitionem  econtrario  imperfciftionis  indicemelle  ,  necno  ignorac-. 
Suntrationes  non  paucas,  militantcs  pro  pertec^ioneA^offw^ryjqvashujusnu- 
meri  partim  natura  ac  indoles,partim  ulus  iubminiftrar. 

Novcn^iriiinn  numcrorumfimplicium  ultimus,  itamaximus  cftqvemvis 
Arfumen-  reliqvorum  intra  fc  complexus,  &  omnium  vcluticomplemcntum  :  ad  qvcnij 
xi  pioper-  cumperventumfucritnumerandojnonlicetultraprogredi  ^  nifinirfus  ad  u- 
feaiono     numredeatui:^. 

ovenarii  t^^^^  Auguftiuus  lib.i.Mufic.c.  12.  docet  numcrum  imparcm  efle  pcrfedio- 

eiiiCdem       rcm  pari  5   qvoniam  illeprincipio ,  incdio  (Scfine  conftat,  hic  tantum  in  duds 
petita_..       partes  Ki^valcsdividitur.     Jam  vcr6iV»zr«.w;«- veifolusinter  fimpliceseftTTi- 
*•         £^c.-a';cK  ro^icus'5  ;  impariter  impar  ,  qvem  impar  numerusmetiturperimpa- 
rem,  u t  ipfe  totus  impar  in  tres  impares,in  tres  videlicet  tcrnarios  refolvi  poflit. 
j.  Cum  71?r;?.fr//.'j,ceu  primus  numerus  multitud)nis,lymbolum  fit  pcrfecftio- 

nis,teile  Arillrotelclib.i.decoelo  c.i.  ideoq;  magnamcopiam  &  multitudinetn 
denotet,Efa.  40,12.  Ecclef  4,12. Matth.13,33.  WuncmttmNovenariustev  1  h.  e. 
perfcflilTimeincludat  •.Lxgo Novcnariuf  mti^num  cum.ulumadderetperfedio- 
ni,triplamq;  pcrfedtionem  fignificare  merito  ccnlctur.^. 
4.,  SeptenAriiis.,Q^\  conflaturex  Teri7sir/o,(^v'\  efiprimus  numerus  totus  impar, 

&:ex^z-'.jrt'r«/rm,  qvieil-primus  totuspar&qvadratus,pro  numeroitidcm  my- 
llico,pcrfedo&  lymbolo  plenitudinis  rccenfetur,i.Sam.2,5.  Jer.15,9.  Ezcch.:;o, 
9.  Pf.  110,164. Prov. 24, 16.  Eccl.iij2.    (>v'od  prolixe  cxplicat  ipfe  Auguftinus  lib. 
II.  dccivit.  Dcic.31.  (Srlib.lj.cap.^.      Jam  ver6.S'(y/f».fr////per  leipfum  multi- 
plicatus  producit  nobis N^ovcKdnum,  nam  ieptiesleptem  luntqvadragintaA^^o- 
verfi :  Cujusnnmerationis  qvondam  vd  imprirais  habitamfuiflc  rationem  in-' 
anno  jubilxo  Juda:orum  computando;,parctcxLcVit.25,8.   Etqvidcm  fcptenA- 
>•/'(?  magnam  cwmNovenarw  intercederecognationcm  indeqvoq,  conftat^qvod 
leptcmfeptcnniaannum  qvidem  climadericum  minorcm^p.     Novemvero 
leptenniam.'.jorcm  &  prasgnantiorcm  63.       Novem  deniq;  novennia  maxi- 
mum&pcriculofifTimum  gi.  cfHciant^. 
j,  Necparumeoetiamnomincpcrfedionemfuamnobis  comprobatiV^»^'if- 

»./r//w,  qvodper  qvemvisnumcrum  multiplicatus,indolem  fuam  femper  reti- 
neat,|&  feipfum  perpetuo  producat.  Exemp.  gratia : 

Bis  9  Tunt  lg"j 

45 

71 

90 
126 
13 


Qyinqvies  9 

funt 

Oities 

9 

func 

Novles 

9 

func 

Decies 

9 

funt 

Novies 

'4 

funt 

Novies 

'7 

fiint 

Novies 

20 

fiint 

Novles 

16 

fiint 

Novies 

JO 

funt 

Novies 

4T 

funt 

Novles 

73 

funt 

Novies 

9» 

funt 

Novies 

i3<5 

func 

Novies 

189 

funt 

Novies 

275 

funt 

Novies 

S55 

funt 

Novies 

i68j 

func 

Novies 

Ii9i6 

funt 

234 


NB. 
ViJes,  utqvilibet  nume- 
rus  exhifce  refulcans  multi- 


I  <).    .    I  u  5 

J70  (  pllcationlbus  ,    ipfifTimunLj 
40J  )  Novenarium  exa^e  reddatj 


<57 

882 

I124 

1701 

247J 

4595  j 

24'47 

»25604,^ 


vel  femel)Vel  aliqvoties. 


Farcius 


Pars  Prior  Et  Generalis.  59 

Parcius  qvidem  attingunt  hunc  numerum  Scriptores  QsiTrysvqrn  ,  nec  Ufus  Nore- 
prorsiis  tamen  negligunt.  naniinfcri- 

Jud2iqvondam«o«iiqvovisannonovisterraEfrudibu6  demum  frui  coc-  P^"^^"  '*' 
peruntexdecretodivino  j    poftqvamannis  tribus  proxime  praccedencibusan-  "^^' 
nona  veteriex  proventu  fcxti  anni  collcddiiefe  furtcntaffcnt,Levit. 15,^2. 

Iplarum  etiam  terrs  frugum  Dccimis  cultui  divino  confecratis  rcliqva:       *' 
partes  »<?z/f«.«  abunde  luificiebant  toti  alcndo  populo  ;  qvibus  tantumabeft 
qvicqvamliocmododecefliiie,utiilispotius  divma:  benediftionis  magnus  ac- 
cederct  cumulus,  Prov.3, 9. 

ConfmulitcrJudarireduccsecaptivitateBabylonica,  decimam  partem_>       J» 
cxuniverlopopuli  coetu  fortelegerunt,  qv.^in  urbem  Hierofolymam  migra- 
ret  ,    Cc-Eteris  tiovtnis  partibus  totam  interim  terram  Judaicamoccupantibus, 
Nehem.11,1. 

Horamwo»i?wprecibus&fupplicationibus  imprimisdellinatam  fuifle_.,       4. 
tcftaturhiftoriafacra.     Nam  Petrus  &  Johannes  pcrhibentur  afcendifle  in,. 
izm^\\xm^adhommprccat:o»!6nonam,h.i!ioz.\^\.  EtCornelius  Centurio  ,  ai:_,, 
hhor.i  nona  oraffein  domofita^h(k.  10, 50. 

In  ortu  qvoq;  hominis  oflcntat  fe  A^t^^^fW/^Wwjifiqvidemfoetus  in  utero  ma-      5- 
terno«opfw  mcnfium  curritulo  gellari  dicitur,z.Mac.7,2g. 

Et  vitnm  humanamqvs  facere  beatiorcm  videntur,  compleditur  hocnu-      '• 
meroEccleiiafiicus  cap.25,7.  inqviens  :  Novcmcogttntaj^r^dicavibeatri  ejfiexa- 
mmomeoj&iz. 

!picmundiSalvatorA^cxr«.fri//»;  mortefuanobilitavit, utpote  qvi  circa_,       7, 
KO»-«wdieihoram  in  cruce  expiravit  :  wti  colligimus  ex  Matth.27, 45.46.  50. 
Marc.15,33. 34.57X^^.23,4  4.46. 

Deniq;  terrx  motu  illo  fpirituali  per  Evangelii  prasdicationem  fufcitato,       j, 
decimam  partem  Ci vi tatis  Sodomitica;  [  hoc  eft,papatus  ]  cccidiflc fcrtur,  cum 
noven£  partes[hoc  cft,maxima  hominum  multitudo]  adhuc  fub  jugo  Antichri- 
fti  captivae  teneantur,Apoc.ii,i3. 

SiaSacris  adprophanosprogredimurScriptorcs,nechiA^<?Z'f».i/rw«no-  Ufus  nove 
ftrum  plane  rcliqverunt  intadum-..  nani  apud 

(>,'antiPoeta;huncfecerint  numerum,  ipfifatisfupcrq;declararunt,dum  "'""'*«• 
non  folumeodcmMufarumcomprehenderuntchorum  :  fed  etiamfinxerunt,        * 
fi  qvis  Deus  gentium  pcr  ftygiam  paludem  pejcraffet ,  illam  propofitam  fuifTc^  '-' 

^oenam,  ut  per«ox'f/«annos  nec'tare&  ambrofia,    atqve  omniDeorumcon-  '; 

fvctudineabftineret,  Hefiod.inTheogon.Item  delacuTriconicoin  Africa  ta- 
lecommentifunt  prodigium,fiqvis  ibi  «opfw  vicibusfe  immerferit,  extemplo 
in  avem  mirabiliter  tran!,formari,fumpti3q;  pennis  evolitare,0  vid.libr.15.  Mc- 
tatnorph.  '      . 

Mediciadcundemrcfpicientes,  inmorbiscurandis»o»«wdiem,utCritU    '"'ai' 
gumjimprimisobfervant-j. 

NecPhyficiantiqviorespra:terire.^/'(?Z'f»<im/wvoluerunt,  qvi  novem  oXf      3» 
besconftitueruntcoEleftcs.  '       ' '' 

Grxcifuo  maloexpertifunt,  qvidfecumferati^opf»ir«W  ;  dumpeftiferse      4* 
Apollinis  fagktxnovem  diebus  ipforum  pervafit  exercitum,Homer.Iliad.  i.Nec 
non  i^Cinovem  annis  ad  Trojae  haeferunt  mcenia  Hom.Odys.  ^.Ovid.u.Metam. 

Trojanos  olim  novem  dics  impendifTe  facris  fuis  folenniterperagendis,      5= 
autor  eft  Virgil.lib.5.  .lEncid : 

■fam^;dtesepulataao\cmgensomnk.,i^arU 
fanii<honos.,(S'c.  Roma- 


.f  .<;■•.: 


^O  DlSSERT.  THEOLOG.  DE  CORNU  DANICO 

Romani  non  parrimxftimantcshuncniimerum  ,    &  infantes  «owi  diei 

Tuo natali  acjva  &  igne lulhabant ,  illisqi  nomen  imponebant  &  mortuis  fuis 

tifl}?o  die,  poiiqvamerantfepulti,  parcntabant,  unde  facrum  A^i^ziw^/We  appel- 

lationem  fortitiim  ,  cujus  iple  Augullinus  meminit,iib.i-  qvxft.fup.  Gen.  c.172. 

Fuit  &  aliud  acnus  Novendtalif  facri,  a  numero  dierum,  pcr  qvos  continuo  age- 

bntur,  ita  dicTti,qvo  expiare  pubiica  Iblebant  prodigia  ,  dc  qvo  Liviuslib. l.  dcc. 

1.  &-lib.i7-  dcc.3. 

Mulieres  etiam^  qvibus  facra  erant  traftanda,  per  novem  dics  nodesqvo 

abftinere  ab  omni  libidinc  &  aftu  Venereo  tenebantur  Ovid.libr.io.Metanj. 

Propcrt.lib.z.eleg.  33. 

NundinasitidemaKowodienomen  accepiflefcribitMacrobius  libr.  i.  Sa- 

turnaI.cap.i6.QviEaRomanisJtainflitut2cperhibentur,utO(fto  «jvidem  diebus 

inafTfis  Ruftici  opusfacerent,»c//<?  nutemdierepetcrenturbemadmercatum.., 

lecrcsqjaccipiendas  ,  &  ut  lcita  atq;  confulta  freqventiore  populo  referren- 

tur,&:c. 

..  Hincqvoq;Pontificiifij;mentumfuumdeHierarchia  Angc]icainfignire 

hocnumeroamant,&«oz'^w  Angelorum  diflmdlosfaciuntordines. 

UfiisNove-  Dani  imprimisA^oz^fW^r/wwmaximeoblervarunt.     Nam^ 

nani  apud  O^ovnnor/')  mcnieKOz/f»;  dies  (acris  luis  impendebantjfingulisqjw^^z/fWLj 

no  ra  e  ,     jjjefjys^^^,^^  animantium  generaDiisfuis  immoiabant.     Et  »«)»o  qvovis  an- 

!nomajusacfo!cnniuspcragentesfacrificium,  99.  homines,   &totidemeqvos 

cumcanibus&  gallis  pro  accipitnbus  oblatis  nefana  litatione  madabant.^, 

videDn.D,Worm.lib.ijmonum.Dan.cap.5. 

j  Ad  hunc  qvoq;  numcruni  fpeftafie  imprimis  videntur  majores  nof^ri, 

dum  Cimbriamin^^c-z/fwdiftinxfruntducatus;  totidcm  cordisimaginibusex- 

preffos  inin/ignibusRcgum  Daniar.      Diff^inftionem  autcm  terrae  Danica:  in 

certasProvincias  &  Ducatuscoepifie  fub  Haraido  6.  ^luaMnb  cognominato 

comperio;  an  verotunc  Cimbriain  novem  illos  Ducatuscxadedivulfa  ,  &hi 

ftatimfiguracordiuminfigniti  fuerintjindagandumaliisrelinqvo.  '•- 

j,  Nechodie  vernacuJa:  noftrsinfreqvensefl-,A''(?z'f»^r///winfiniteufurparc: 

,   NamphrafiS^UWlUJCinfignemmultitudincm  :9^lfcol)bcltmagnitudinemfeuper- 

fedlionemnotamus. 

ur    Nove-  Qyodjfiigituromninohuicnumerofenfusmyflicusacfingularis  hoc  in., 

niriiiiihoc  locofittribuendus,  propofitum  fuifTe  Autoriautumo,  novena  illa  cordium  re- 

loco,  'petitione,moncre,utomn;a&fingula,qva:cordisimaginedefignavit,hucrefcr 

rantur,  eaq;  indies  &feri6  inculcentur  ,  &  ad  animum  penficulate  fumantur_., 

'&  praxi  deniq;  qvotidiana  fidelitcr  exprimantur,vide  infra  commentationemj 

noftram  in  hunc  locumLi. 

Conclufio  Et  ita ingenere  tantum  explicavimus Emblemata  prxcipua  & impeditio» 

cap.J.   "       ra,  qv*innoftroemicantcornu:namminutiffimaqvxq;  perfeqvi  ,  priferrim 

ea  j  qvaeperfcplanaatqjobviafunt,  non  tam  necefTarium  qvam  txdiofuBU 

Foret.,. 

d 


/iOr: 


Pars 


PARS  POSTERIOR  Et  Sp£C1AL1S.  4I 

PARS  POSTERIOR  ET 

SPECIALISSEUPROPRIA. 

Hadlcnus  viam  ftravimus,    qvx  nos  retfladeducerin  pfetioflflimi  hujus  Continua- 
moiiamenfi  plcniorcm  noritiam,    cjvac  ur  eo  comm.odiiis&dillitidlubtraciii       ^''•'" 
'  poilit^univcrlum  ncgotium  duobus  capitibus  compledemut-.. 

CapiitPrinium. 

In  qvem  fineni  &iiium ,  irem  qvo  tempore &  qvo  Au 

tore fabricatum  fithoccornu,»:  qvid  (ingula  ejus 
emblemataprae  le  fciant 

Sect.  I. 

Defeo^o  C^fine  Emblerfiatmn^  qu£  in  cornu 

nojiro  apparent. 

«-77^  vid  de hoc cormi  itatuendum lit ^rugaerent  nobis  ncts  & fieursin 
illo  formatje, c] vibus  vel planc ncgledis vel inepte cxpofitis ,   fi^u- 
ftra  omnis  conlumeturlabor,  hic  Rhodus,hic  ialtusefto  :  hinc  er- 
gonobisinchoandamelle  partcm  alteram  &  fpccialioremdiiicr- 
^^  tationis  noftrae  ducimus.     Qv-ilqvis  autem  ea  , ;  qvac.  fuperius,.! 
"nobisaIIarafunt,probe tenuerit,  manifcfte videbit&paipabit,   omnia  huius  .^'^'i^''  '^"' 
Cornuembiemataex  ipfis  Scripturs  abditisacpenetralibus  iiuimis  depromt.i,  '"^     "'"" 

r        X  '    r       \     \  LJ  •  >rfr  '  •      «■•.niblemata 

limuk];tacilideprehendet  ncgotio,  neqvaqvam  ruillementem  autoris  prsca-  occurnmc 
pue  ipfadogmatafideiautreligionisChriftianiprincipiaiifdem  defcribere_..  '"  la|Crisl!- 

Nulhim  hic  certum  extat  veftigium  vel  creationis  Mundi ,  vcl  n3tivitat;i$,  j_ 
miraculorum  ,  crucifixionis ,  refurrcftionis ,  afcenfionis  Chnfti ,  vel  eff"ufionis 
Spiritus  fnndi ,  veialteriusarticuii  ipfumfundamentumrehgionis  noiirxcon- 
cernentis :  nulia  hic  depingitur  hiftoria  in  facro  codiceexprcfsedefcripta^. 
Nullum  etiam  Romanx  Ecclcfi<T  [qvar  ninc  temporis ,  cum  ad  nos religio  Chri- 
ftipropagaretur  ,  dudumadulterari ,  &apriiTicvapuritatedeclinare  cceperat] 
fymbolum  aut  indicium  apparet,utfigura  crucis,imago  B.  Virginis ,  aliorum^; 
Tanftorum,vel  aliudqvidhujusgcnerisaciarinoe.  . 

Necconiultumfuiiretjdivinarnyftcria, qvxinftccculta  ,  &  imperveftj-      s. 
gabilia  funt,  omnemqi  captum  &  intelle<ftum  humanum  longe  excedunt ,  ejuf- 
modi  hieroglyphicorum  implicare  nodis,  arq,-  obfcuris  snigmatum  involvcrc    .;;,  >J  ,^ 
tencbris,qvxpotiuscIarc&per(picuetradend.a,  piad;hmplicitatefimplicibus 
hominum  animis  inftillanda  ,ex  prarfcripto  &  excmplo  Apoftoli  j.  Corint,2,  i. 
•&feqv.      ---       '  ■  ,^ 

Qvantumegoqvidem  judicarcpofliim,  voluit  Autor  hifcccharaderibus 
non  tam  fidei  articulos  tra<ftare,  qv.Tm  mores  hominuminformare.,  &  vitia-^ 
ftupenda  ac  mdnftrola  eo  feculo  graftantia  redargucre :  Rcs  enim  ipfi  videtun..  Scopus 
fuiilecumhominibusplaneimpiis&protervis,  qvibus  facrofancla  Evangeiii       toris, 
dodrina  ofterebatur  indies ,  fed  fordebat  ingratillimis  contemtoribus,  qvi  eam 


au- 


extre- 


c; 


41  DissERT.  Theolog.  DeCornuDanico 

cxtrcme  avcrfati,  in  cjufdem  praecones  &  confefTores  vchemcnter  faeviebant-., 
&  interini  in  omnis  gcnerisliagitia  lccuri  ferebantur.  Horum,  inqvam,  pro- 
terviam  tnxatSc  perltringit  Autorhocjnllrumcnto,  in  cjvemhnemoblcuras 
hafcenotascfacrislitcrispctitas,  fedi&rebus  mundanis  ac  prophanis  magnl 
parteqvotidieobvias&inoculosomnium  incurrcntes,  inipforum  produxic_. 
confpciflum,  ut  harum  &  intuitu  admoniti  &  explicatione  accurata  cruditi,  ad 
mcliorem  rcdircnt  mcntctii,&  taiidcm  in  fcfc  dcfccndentesj  fuam  &  coeci  tatcm 
horrcndam,  &  mifcriam  dcpiorandam  agnofcerent ,  pcrtinaciam  deponercnr, 
ac  Chri.flo  cjuscjj  verbo obludari  deiinentcs,  ipfius leniflimo  jugo  colla  fua  fub^ 
derentacfubjiccrcnt:  Qvo  totcorporis  animajqipcricuhs^qvibusindiesexpo- 
fiti  crant,  libcrati,  pL-Jcida  &  bcata  morte  obdormirent ,  &  rigorem  Judicii  ex- 
trcmi  una cum  cruciatibus Inferni cfFugcrent.  Qvae  omnia  manifcflius  pate- 
bunt  ex  fingulorum  cmblematum  dextra  &  accurata  enodationcj. 

SeCT.    2. 

Omneshujm  Cornu  cinulijlMim  (fjiim- 
matim  delineantur. 

Onftituit  igitur  Autor  notis  hifce  hicroglyphicis  corruptiflimos  fui  fe- 
cuh  caftigarc  morcs  ,  &  imprimis  odium  religionis  ac  vcrbi  prafdicati 
[  ncgleifhuTi :  QyodqvomodoefTedum  dederit,    nunc  porrd  difpicic- 
mus.  Diftribuit  autcm  univerfa  iffa  Emblcraata  in  ieptem  divcrfos  cir- 
culos,qvorum&  fummam  compcndiofam  ,&ncxus  ac  cohcrentiz  concinni- 
ratem  priusingencrcoftendamj. 
I.  Primi  Circuh  pnor  feries  figuram  cxhibct  miferiae  humanar ,  hujusq;  prar- 

cipunscaufasfcitepcrftringit  :  Altera  rationem  infinuat  dcclinandihocma- ' 
lum  &  procul  dcpellendi. 
».  Cum  autcmha:cema]iscludandivia  ncc  hominibus  natur.aliterpatcat, 

neceam  ingredi  atit progredi  in  ipforum  viribus  fitum  fit,  commonflrat  Circu- 
lus  fecundus  crdinarium  illud  medium,  qvo  Deus  illis  &  fcitu  necelTaria  fugge- 
rit ,  &  vires  agcndi  fubminiftrat ;  Verbum  icilicet  divinum  opera  &  minifl:erio 
fideliiimdodorumpraedicatum  ,  &  ad  diverli  gcnerishomincsdcxtreappli- 

CatUtTLj. 

%.  Ad  hujus  verbi  normam,fi  vi  tam  ante  acftam  vcl  mcdiocri  ftudio  cxamina- 

vcrint, ftatimapparebit^  qvid  hadenus  egerint  ,&  qvalesfepraefliterint  :  Id    ■ 
qvodindicantimaginesmonflrola:  Circuli  tertii. 
4^,  Qvidporrohinc  fibicxpeclentaDeo,ut  iuffofcelcrum  vindice,  fiinpra- 

vitatciftaperfcverarint!  Qyidcontraabeodcm^ut benignoPaflore,  fibi  pol- 
liceanLur, fi  mox  refipuerint,exponit  Circuius  qvartus. 
J.  &  6,  Q\'am  vero  fint iili  falutis  fux  negligentcs,q vantaq;  pcrtinacia  confihuin 

Deicrgafcrefpuantaccontemnant ,  depingunt  vana  SchcmataCirculorumL. 
qvinti&fexti. 
7.  Deniq;qvcmnam  fincmhabiturafit  extrcmailla  obftinatio  atq;Numinis 

contemtus,indigitantfimulachraCirculifeptimi  &ultimi. 

Pracmifsa  haccc  brcvi  &  nuda  dclineationc,prcfniis  rcm  aggredicmur,  fin- 
gulorum  Circulorum  fingula  Emblcmata  fingula tim  & diftindc  enodaturi. 

Suct. 


PARS  POSTERIOKEt  SPECIALISi  4). 

Sect.  ?. 
IZnodantnr  Emhlemata ,  qi}^  extant  In  primt 
Ctrcuii  priori  feri^. 

'i-BM'  j^  fgviras  hieroglyphicas  in  hac  apparerites  ferie^eo  imprimis  direilas  cfie_-, 
'tKda  utmiferiam generis humani adumbrcnt, antca diximus :   qvae^pi^imfimL' 
-■■>•'  V«?^>?f^e&  fnmmatimdcpingitur  ,    deinde /Ite.fr.wiuxta  canfaspraeci-  Oi^aScne^' 
■^^    -puascxprimitur.     y??' wwr  delcribitur  milcrrima  hommisconauiooi.  .,  ^,,„_ 
:jp>/'z//r/'/wanudicateluanai:u}-ai-i&:ipiritt!a4i,  oc pojttive  apericuloob  tyranni-  ;„  prwi 
demDiaboli.ejiisq^ariccluram.     /A',^^iY/f  exponuhtUFordinariaorgnna,  qvi-   rerie  cxi- 
busutiturpiffriim-qsCacodjemon  adpropofiium  luum  maligiium,adverfus  ho-  Rentium.-» 
-miiH«sexpedicnd'Hm:  -HcecW.i^fem funEveli«/-tW/i,  ihip!e-honiine-'(iM)  velPA:^  '    ' 
'  ^f/M/f  ,exti-nipfumpofita:     Media,  feucaulkcalamitatumnoftrarutfiintcrns 
imprimis  dua;  funt :  ^Ate\-Tiiiiftvcf/^/ii,ut,  natura:  noltra:  p;  avitas ,  akera/v?^.'.'- 
•/«#«», innat<i;videlicethYp«crifis.       Caui-i^  fAr/^/-«,£  du-^idi  poflunc  io /'//^/j-rfji' 
6c pi-ivarris :  /)//////f.«funtHceretici&Tyraniii.     ATC///«funt vel/f»ifJ,utvolu- 
ptatesmundanae  :  vel//,otr.<;-, qvx'hominem  inleftantvcl  cLmcuhim,  utCaUi- 
mniatorcs :  v'Aapert£) uc cxpilatores.  Nuiic ordinefmgula d ifcutiemus. 

HoiTioii!eexpandcnsn-.anus  pedcsc];fefubjc£tumel]cmiferiis&£Erumnis        '• 

'graviflimisconqventur:    Hicenimgeltusefteiulantis,    qveritantis  &  alio-  mamrum 

rumopcmvehementerimplorantis,  utiliqvct  Eldr.  9,5.  Thren.i,  17.  Pfal.143, 

6.  Pfal.88,10.  tercm.4,;!.&c.  •    Sunt  qvi  hunc  geilum  derivatum  velint  a  more 

&confvetudincparturientis&morientis,  qvsEviribusdifloIutiscollabitur ,  & 

-manusexpandit,tum  utprecabundaauxiliumaftantiurnimploret,  tum  qvia  a 

-fpiritibus  vitalibusdelerta,  virium&animspatitur  deliqvium  :   unde  manus 

■&c  membracontinere  non  valet,  fedeacxpandi&diilipari  finit.      Favent  huic 

■^expolicioni,qv3ehabentur  jcrem.4,51.     Voccm  qvafi partu^ientis audivi ,  angu- 

(liA^sut ptfcrnerx ;  vox fili£S'on  interntortrntis  ,  cxp/indentiscj.^rnayius  ftiiti  :     va 

miiii^qviadefecitanimamea^&!.z.     Indicacitdqi  hocgeftu,  fe  ingentibuscala- 

-mitatibus itaoneratum efle,  ut  propemodum  dcliciat  ,    &  contra  hanc  mifc'- 

rinm  haud  qvicqvaiTi  auxilii  aut  folatii  vel  in  .1-1  pfo  invenire ,  vel  ab  aliis  impe- 

trare  pofte.     Exprimit  autem  qverelam  illam  Thren.1,17.  Exp.rnditSion  rnantn 

fuM,&  non  eU,civi  confoletf.r  fiarn_=. 

Qvjeris:  qvsnamfubfit  caufa  tantx  trifticia:&  lamentationis  ?  allegat_.       *• 
duashocfchcma,a!ieram/r/tv//'i'^//«  ^pcftiza?» aheram.     Priorem  indigicat  NuJitas, 
hic  homo cxterno  &  infolito  habitu, qvi,  dum nudus  confpicitur , ut &  reiiq vi 
omnesin  hoccirculo  ,    admonet  fpcftatoresde  fuaconditione&naturaH& 
fpiritunii. 

Etiamfi  aliqvamdiii  potiantur  opibus &  dcvitiis , affluant voluptatibus  &  Naturalii, 
dcliciis,f^iorcantdignitate&  potentia,  tamen,  fiftatumfuiim  refpexerint  natu- 
ralcm,  non  habent ,  qvo  infolelcanc :  Nam  nt/di,  pauperes,inopes ,  uti  fucrunt 
in  nativitate,  ita  rurius erunt  in  mortc ,  nihilq;  fecum  auferent,Pf.49,ig.  i.Tim. 
<i,7.  Vultigicurnudus  iftc  hoc  habitu  inculcare  illud  Job.1,21.  Nudteiegrejfui 
fum  de tttero  matris nie£.i(S>  fuida^  revertar illiic. 

DcindeGenrilesabsq;dubioinfuafuperftitione  &idoloIacria  tunc  tem-  Spiritualis. 
porisfibi  magnopereblnndicbantur  ;  fiqvidcm  omnem  fuam  profperitatem_.> 
ut  agrorum  uberrimos  provcntus,  fecundos  advcrllis  hoftem  fucceflus,divitiasi 
honores,&id  gcnus alia ,  fuis illis  Diis atq; idolis falso  afcripferunt ,  a  qvibus 
.n--  fi  ob 


44  Dissr.RT.  TnEOLOG.  De  CornuDanico 

ob  pravos  &  fuperftit iofos  illos  cukus  hxc omnia  fibi  contingere  autumabant, 
unde  nou  parum  tumebant,  opinionc  fanftitatis &  dignitatis  fux.  Hof.z,  ^Jer. 
44,17.  Ergo  ftultx  ipforum  confidcntixoccurrithomonudus ,  qviftupendo 
ifto  habitu  illoscommonefacit  fpiritualis  inopi.t  ac  nuditatis,  ut  nimirum  non 
modo  dcftituti  fint  omni  vcro  dccorc,  fanflitate ,  juftitia,  aliisq;  don is  &  bonis 
primitiisconcrcatis,  fcdinfupcretiam  feipfos  perhorrendafualieigitia  omni 
ope ,  gratia  &  auxilio  divino  plane  orbarinc,  ut  jam  nudi  & inermes ,  Diaboli, 
lethi,inferni,omniumq;hoftium&:corporahum  &  Ipiricualium  furori  acin- 
juriaeobnoxiifint.  Ergo  nuditate  fuaallcgatiliud  Apocal.3,17.  ^vjadicis: 
dives fum,(^ loctipleatiu.,&' mtUitu egeo :  (Snefik^  (jvod tu es mifir ,  & miferahilis, 
(^pauper  C  ccecus  ac  NUDUS. 
^^  Pofiivc  indicant  caufam  &  originem  miferiac  humanaebini  illicohjbri, 

Aftus  Dla-  hominem  nudum&lamentantem  abutroq;  hitere  adorientes  ,  qvibus  expri- 
''°'''  munturaftus&infidixDiaboH,  qvi,ut  primum  pcccatum  intuhtmundo,per 
primxvam  Evsdcccptioncm  ,ita  adhuc  etiam  variis  modis&artibus  hocagir, 
ut  nos  ad  horrenda  fiagitia  pelhciat ,  ficcj; in  iram  Dci,  fecuritatemt,  defperatio- 
nem,  pocnns  temporales  &  aetcrnam  perniciem  praEcipitet.  Ideotj;  nunc  a 
dextra  nos  aggreditur  trucibus  Mimdi  inimicitiis  ,  odiis,  periccucionibus; 
nunc./y/«//?/'</nospctitoccultistentationibus  &pravisinfpirationibus.  Nunc 
perdextK/m ,  hoc  cit ,  felicitatem  mundanam  fccuros  reddere  ;  nunc per  fint- 
flnim ,  hoccli:,  contmuasafilidioncs,  delperationiimplicare  nos  fludct.  A 
</f.vrr/7fcili}it,  qvandoin  Angelum  lucis  transformatur, z.Corinth.ii,!^.  A 
yf«//?r.7  proctdu,di.im  Iconisinf]arrugicntiscbambiiiat,i.Pet.5,g.  Imo  cjvocun-  . 
qveinflatuhomincsoircudit,  fcmpcrcommodas  &  convenicntes  illis  parat-, 
deceptioncs.  Aiiusnamq;lKtis,aliustriitibus,aliustimidis,  aliuselatis  mo- 
ribus  exittit.  Lattisiuxuriam proponit,  libidinum  fomenta  fuppeditat:  tri- 
jlibus  iracundiam  ingcnerat,  difcordia-  poculum  porrigit :  timidos  terroribus 
&confcicntiaf:morfibusaffiigit :  clatos  flimulis  fuperbi.i:  &  ambitionis  inci- 
tat,&c.  Itn fingtdis  horninibwi  i'itiis  corrvenic?nibiu infidtatur ,  utiloqvitur  Gre- 
goriuslibr.ii.Moral.  Qvocunq;igitur tevertas,ubiq;cumhocmilelloacnu- 
dohominc,  abimminentibus  tibilerpentibus,fci].  a  Diaboli  ejusq;  membro- 
rumafiibus,technis,  fcJuciionibus,  afilidiionibuscinflumteatq;  circumvalla- 
tum  lcnties.  Suggericergo  Autor  haccfngieillud  Ezcch.z,  6.  Tii fili  hominis, 
cumScorpiontbtts habitas.  CuircfpondetPfaltesregius :  Contrivifii  nosinloea 
Draconum^?L^^,io. 

Polliqvamprimum  Emblemamiferiem&periculum  hominis  in  gener£_, 

&^r/Wr/'':;f  &/'(?/7rra^dclincavic,  fubiiciunturaliaEatq;aliasfiguras,qvibuscau- 

fas  hujus  mali  praccipuae  & f pccialiores  figillatim  cxprirnuntur ,  qvas  plurimum 

faciunt  ad  homincs  a  rcdi  tramitc  abfiucendos,&  in  f  cclera  pariter  ac  £erumna« 

conjiciendos.    Secundum  igiturEmblemaduascaufasexhibetinternas ,  altc- 

ram  ttntverfidem^^hcn^im  fingularem-.'. 

4,  Priorcftcongcnitanaturaedepravatxcontumacia  ,  qvam  deplorarc  vi- 

Labesna-     denturduo  illi  homines,  qvi  manibusincoelum  fublatis,  monftrumcapitishu- 

turalis,       mani,  corporisferini  ,commonftrant :  Simulachrum  fane  perappofitumho- 

minis  non  rcnati,  q vi  ipfam  qvidcm  eflentiam  ,  ut  &  externam  faciem  ac  for- 

mam  hominis  rctinuit,  ut  humano  more  fentiat,  vidcat ,  audiat ,  loqvatur,  ra- 

tiocinetur,&c.  ScdomnesejusvircsacfacuItatesinternaE  &externaE  itafunt_. 

dcpravat3e,ut»o« habitet  tn ipfo.,fi'u  carneipfitts, boaitm, Kom.y.i^.  ut  nihil huma- 

num ,  hoc cll: , rcdum ,  juftum ,  laudabile defignct , fcd meram  fapiat beftialita- 

tcm. 


PARS  POSTERIOR  ET  SPECIALIS.  i4.ii 

tem.  Intelleciiim  hihetienehrisobfaimtum^Ephcf.^,!^.  Cor pravtma puerma-^y 
Gsn.g,!!.  affenum Deo inimicujr.-i^om.^ij .  legem  peccati  in  membrls  fnii  rebellan- 
/cwz^yzV/z-vwA',  Rom.7,2;!.  HarcicTbcs  (Scpravitas  nacuralis  cjvotidiefe  excrit  va- 
nisacmultisriagitiis  ,  qvibushomohoministitulo  indignusefiicitLir  ,  infra-^ 
cj vodvis  brutum  pecus  abjicicndus.  Hic  repetantur  &  huic  appHcentur  pidu- 
rx,qvxiupra  hoc  nomineprolixiusdidusimus.  Reprallentat  autemEmbiema 
lilud  l'i.^0i2i.  llomo  ciim  in honore  cjfet, non  mtelle.xit ,  comparatui efl  jumentis  in- 
fpientibus  ,(S^ firnilii  faSlu!  csi  illis, 

Hs-c  cauia  clt  intcrna  & univcrfalis,qvam  oftendit  beftia  illa  humano  pr^-  ?♦ 
ditacapice:  qva: videtur  infuperhngulare  aliqvod  infinuarevitium  ,  qvodin  y?°"-  *• 
Frotopiallisiiatim  emicuit  a  violacoDci  mandato.  Qvamprimumemmfen- 
ierunc  peccaci  fccdi tatem  cx  lapiu  contraftam ,  non  iine  ingcnti  pudorc  &  con- 
fu(ione»//rtfe/fwfuamanimadverterites ,  qv:e  antea  in  ftatu  innoccncre  illis 
non  dedccorijibQornamento  fucrat,  mox  eliculneis  foliisperizomata  &:cin- 
ifioria  coniueranc,  qvibusparcescorpons  ignobiliores  conregerent,  Gen.3,  7. 
Ufq; adeo  nimiruma Diabolo erant excoccati ,  ut Dei  qvoq; peripicaccs  oculos 
l"coccxcarcpolie,ltultiiIimc!ibiperfvaderent:  qvaiidivinx  mentisradii  leve_i 
Vci3mencumpenccrare,afq;xiVamlibiJinoi"3:carnisfoliisutcunq;prxtextumj 
concuerinon  polfcnt.  Neq;  verohiciiftituripforum  ftoliditasiCumenim 

audirent  voccm  }ehova:ambuiantis  in  horroad  auram  diei  ^corifpectum  iphus 
Kigientes,(S:lacibulaqva:reates,abi"condebantfeinrerarboresParadifi,veri.  g. 
acfiIatitareporrenteosocuios,qvi  omniacoliuftranr,  Pfal.10,14.  abfcondita_i 
co;  dium  icrutantur  Pial. 44,22.  Sir.23,29-  A  qvibus  nemo  fc  poteft  fubtrahere_^, 
Pial. 159,7.11 12.  Jerem.23,24.     Cum  autem  ad  vocem  Dei  citantis  &  com.pellan- 
tis,comparereomnin6cogerentur,falios  qvxruntprastextus :  Adamusomnerrt 
culpam  cransfertin  uxorem,  v,i2.     Hxcrurfus  in  ferpenrem,  v.13.   Nemopec- 
cacum  Deoingcnueconiiceri  ,e)usq;  milericordiam  implorare  vdluit.  Efthxc 
nacivaimago  hypocril'eos,qva;fummam  impiecatemac  nefanda  flagitia  iimu- 
Jationcpietatis,&:i"pecioioprrecexcuafFedaC3einnocenta:palliare(fc  tegere  co- 
ramoculisDeiconatur.     Qyodvitiurri^utaprimisparcntibuspoftcrorumple- 
risq;ingeneratum,itapra:cipueincaunieft,  cur  homines  facrofandam verbi 
divini  dodtrinam  &  vcritatem  avcrfentur ,  &  in  ejufdem  prxcones  crudeliteE_, 
iniurgant ,   q  vod  lcntiunr  ab  hiice  corpusfnum  hejliale denudari,  hoc  eft,  pecca- 
taabominanda,qva:cupiunt occuItarc,carpi&manifeftari :  Cum  econtra- 
rio  iatiseircducant,   /jum.^num  ofentare c.iput,hoce^,ey:zi:tno  ove  S^:f2c'\e,vcr- 
bis  &;  geftibus  opinionem  lanclitatis  iibi  conciliare  :  licet  interim  omncs  &: 
animx  faculcaces  &:  corporis  rnembra  interna  pariter  &:  externa  fceleribus 
plus  qvam  bclluinis  polluta,atq;  ita  abfcor.ditalateant  omnis  generis  mala  fub 
hociid.^iandimonixoperculo.     Hanciiguram  perfpicuis  verbis  explanat_. 
ipfeSpiritusDei,dum  itamorem&indolem  hypocritarumdefcribit  :    Q\'od 
Domino  appropiucjvent  orefuo,  &  labmftii  eum  bonorent ,  cor  autemfuum  proculab 
ipfo  amoveant ,  Efa.29,13.     Qvodformam  habeantpiet^itis ,  fcdvim  ejus abnegcnty 
z.Timoth.5 ,5.     Qyod  vemant in  veftitu  ovium,  intrinfecm autemfint  lupi  rapaces, 
Matth.7,ij.     Qyod  dic.wt  fe  noffc Deum ,  ^ prsceptn e']usnon fervent ,  i.Joh.2,4. 
Qyod  enarrent fl.ttutnDEI ,  (^  orefuo  focdus ejus  ja^iitent :  &"  tamen  odiohabeant 
omntmretiam  aimonittonem  ,(^ verbaD  E I abficiant po^  teraiim  fuum  ,  Pfal.50, 
17. I8.      Qyod  dcniq;  DEU.M  [verbis]  profiteantur  fe  noffe  ,  fa^is  autem  ne- 
gent :  cumfint  abominabiles ,   iS"  ctntumaces  at^-ad  omne  oprn  bonutn  reprobi.^ 
Tit.  1. 16. 

Fj  Fucrunt 


Haereiicoru 
ac  Tyian- 
noriiin  con 
fpiracio. 


7- 
Hxretici. 


^6  DissERT.  Xheolog.  DeCornuDanico 

Fiici"untcnurce////f/-^4;  vitam  moresq;  hominis  corrumpenres,  pietatisve^ 
V6fl:udiumimjiei1icntcs :  nimirum  natura:  nolhx  pravitas  &li(;ta  fandtitatis 
ipccics  ac  limulatio.  Siicccdunt  i?.v/f;;«.«,   qv3evel^//(('//c^  lunt,  vcl/'/-w//- 

t£.  Publicx  duplicis  funtgencns,  videlicet//.£rmc/^  qvi  f-alfisfuis.&erroneis 
dogmatibusanimoshominuminficiunt,|.Tim.4,i.&7J7;/«w  ,  qvi  viexterna 
atq;armisfaEviuntinbon3j!kcorporaiidelium,  2.1'im.3,ii.  Amboiiicoconye- 
'hiunt,qvod  veram  religiohcmopprimcre,&  in-tenebrisinfciti£eaciecuritatis 
reHncrcmortalesallaborent.  Utrosq;expertiiuntinfel1:iffimosholtes  ;  qvi 
faiutarcm  Chrillinotitiamadmajoresnoltros  detiilerunt-..  .  ., 
g,  PieudoprpphetxfeuI^y:ll:je,id6!oriim,  cum  &  qvxftum  &autoritarerrL>' 

fuamomnem  ruituram  v.idcrA.nt,  fi  CHRISTI  U0'f!:rina  publice  admittere- 
tur,nuiihcisart!buseandcmopLiLignatites,  toto  cjiccre  rcgno  conabanruti>> 
jam  populuna,clandeftin%a<ii'n«»'tionc;in  priftinis  &.avitis  fuperftiticnibus 
confirmanda  :  jani  veritaxis  prKcones  fallis  criminibus  apudRegem  proce- 
i;csq;gravando  ,qvibusartibiis  lubinde  atrocillimas  excitarunt  perfecutiones 
adverfus ChrliH cukorcs,qyi facpiuscxperti iilud^Pfal.^^, 23.  Morftficamurto- 
ta  die,  £ffiniatifuniiis^ficHt  oves  occifoni-s.  Hoc  igitur  eft ,  q  vod  depingi  t  Embie- 
raa  ,  oftcndtnsfcrpenceminfinuantcmichoininitelojfcu  liafta  vel  gladioar- 
mato,  cjusq;  dcxirani  fibi  porredVamvelutilambentematqjexofculantcnxj: 
qvoindicatjUtrumij;  jam  cunfenlu  proriusunnnimi  inpcrniciem  Chriftiano- 
rum  cynlpir-iiie,  eitans  iilud,Pfal.g!,6.  Cot/fnLiinint  iinammitcr  fnml ,  advcrfus 
tefacdiis  fepigcruKt. 

Ergo  icrpens  iilcfefc  incurvans,&  orcb]andicns,homini  fpicnium  manu' 
YJ-brancijaptilinne  notat  ingc:n!timh.:ereticorum.,qvi  oreqvidem  biandiuntur, 
verbis  fvavibus  &  frauduieotisadiilantur  :  icd  cauda,hoc  eft ,  in  fine  venenuitLi' 
hxrcfeos  &  ieduciionis  hominlim  animis  inftiliant,  ^tnz per bLindiloqventiam., 
^ .ijfvr.tntionern deciptunt corda fr,ipLc:jir?i-^Kom.i6^\%.  Refpicit  forta.lis nutoL_, 
hac  pidura  ad  Eitulum  ilium-Phanfaeis  inditum  Matth.zj,^^  Ser^entes^progenie^f 
vipfraruni,  qvomodo  effugtetus judKitmigehennx  ?  '  ' 

Hoir.o,qvidcxtraannuitb!andienticolubro,  finiftraautem  teium  mon-: 
ftrat ,  qvo  pcti  tioni  cjus  ftuisfaciat ,  imago  eft  Tjf.nworMfft-,  qvi  pla:rumqi  a  falt, 
fis iftis  do(Sbribus  &  fupcfftitionis  patronis exacerbati , brachio fa:cuiari ,  hoc, 
cft,  exrerna  vi  &  violentia  veViim  Chrifti  cuitum  nbolore  tentant,  atq,  in  inno- 
xiosDEifervosatrocitcrdcbacchantur.  Inhorum  numero  imprimis  recen- 
ftndus  eft  Rex  Gormo  3.  q vi  adco  infcnfi  erga  rcl igionem  fuit  animi,ut  Ciirifti^.; 
cbiarum  perindeac  tcterrimorum  hominum  rcfpedum  extingvcie  cuperec_,, 
«cirefertSaxo  lib.  ^.hiftor.Dan.ITacigiturfigura  innuerevoluit  Auror,  tunc 
impictumfuiflc  vaticihiuniSaivatoris]oh.i6,2,  Venietten]ftu,ut,qviiqvii  in- 
terfict.itvosjziideatnr  culttini  prxf.ireDEO. 

PcrpcndimuSjp//////'f<«jmiferia:human2  caufas:  fcqvuntuiy5/TC4/.£',qva:nos 
vel  per  jucunda  &  ienia  ad  malitiam  in vitant,  vel pcr  dura  &  adverfa  a  virtutcj 
abfterrenc_i. 
j,  Prioris  generis  funt  illccebr^  vohiptatiim ,  q vas  Vultur ,  avis  vcraciftima_., 

repraefentat ,  pifcem  roftro  fuo  avidius  rodens ,  typus  hominis  iuxuriofi  ,  qvi' 
non  contentus  ncceilario  viitu  ,  qvotidie  epulis  exq vifitilfimis  fefe  iaginat,ter- 
rampariter  &marelatig3ns,  utgula:fuxfatisfaciat,LucBei6, 19.      Hoc  vitium 
aiia  non  pauca  (ecum  trahere  foiet ,  ut :  Ebru't:ttem,  Aaios  6, 4.6.     Libidinem., 
Gcn.151,33.  Amenttam,Vroverh.2o,i.  Hof.4,11.  Securifatem,ECa.^,ii.Am.os6,6. 

verhi 


8 

Tycanni, 


PARS  POSTERIOR  EtSpECIALIS.  47 

verbi divininegleilim.L\xc.%^ii^.  cap.  16,19,  Clamores^jurgia ,  hLiJphentias ,  &  fex- 
centa  alia  mala^Provcib. 23,19. 30.  Qyibus  homines  guloli non  tantum  leipfos 
immergunt,  ledaliosetiamluomonitu  &exe;iiplo  adeadem  inltigant.  Pro- 
inde  Vuitur  pifci  taata  inhians  aviditate  ^  fpedatores  ita  videtur  compellarei^ : 
Vemtei^  fniamiir  bonii.,(^  ummur  creatura.,t7incjvamin  juventute  celenter^^^.1,6. 
Comed.unus  ^  bibanms  :  cras  enimmoriemur,lc.iz.ii,\ij.\.Qoz.\yiip.. 

QvosautQmdeliciis  mundanisfeducereneqvitCacodaemon  ,eos  duris& 
Skfperisattentat,nunc6iC(-.Y//^pcr  caiumniatoros,  nunc^?/>Wf  perpra;datores:  a 
qvibuslegravifhmeafflictumdolctiSc  conqventurhomoilie  nudus,  atqve  la- 
mentabundus,expandens  palmas. 

A  dextra  lerpcntcm  habec  a  lc  qvidcm  avcrium  ,  fed  collum  ferociter  eri-         ib. 
gcntem,  &oreimmanc  ringcntem  atq;  annuentem  Vulturi  rodentipilcem_. :  Calumnia- 
(^oqvidaptuisindolem/Jfo^^/z»raw«?&/«///r/-(?w/zwexprimcreqveat,non  vi-  '*"'"'• 
deo.    Solcntidgenushomineseorum,  qvos  iingva  fua  mendaci  acvirulenta 
petunt,  congicilum  iugcre,  a  conlpcdtuie  fubducerc,  iiiis  vero  leie  allocianc_^ 
po.tiflimum,qvigul£eindulgent&:luxuri.T,  cujusparticipesfiericupicntes,  co- 
ram  iis,  utpote  rerum  novarum  avidis,  &garrulitatis  amantibus ,  abfenres  va- 
riis  gravant  calumniis  &  obtreclationibus,  qvo  innocentium  famamlasdnnt_, 
vitaeacfortuuisiniidicntur.    Qvodaudaciusinhosattentant, qvos««i^<?x,  h.e.       ' 
amicis&patronisdelritutosciicanimadvertunt.     Proindehxc  Serpenris  efii- 
gies  comprobac  iilam  obcredatorum  deicriptionemPl'.i.|.o,4.  Jcueniiithnfvas 
fuMjicut  firpentes :   vcnenum  ajpidumfitb labiis eortim-^^  ■i  ■;■•  ■ 

A  la;va fccnlpicitur-y//i'/^,  a vis  rapaciinma,  pifcem  roftro  dilanians ,  qvi  '  '• 
magnacuminiinuatavaritiam,  rap!nas,cxpilationes,c]vibuspifccs,h.e.  viduas,  ^''P''*"'* 
pupilIos,peregrinos,  alioscji  imbecilliores  &  impriaiis  Chriiti  cultores  miferri- 
mumin  modumopprimebant,exh2uriebant,  deglubebant.  Hos  fcilicet  al- 
loqviturEmblcma  verbisipiius  Jehov2eapudMicheamcap.3,i.2. 3.  Numqvid 
noh  vejirum  esl fiiire  judicium  ?  qvi  odio  habetis  bonum  &'  diltgitvs  maltim  :  qvt  ra- 
pitis  cutem  eorum  ab  ipjis ,  iST  carnem  ab  offibui  ipforum  :  qvi  vbratis  carnem  populi^ 
i^ pellem  eorum  defuper  excoriatis  .,^Ci     , 

Sect.  ^. 

ExponiffittirEmhlcmatajqute  emicant  in 

Circtdi  primi  altera  fcri^. 

POAqvam  hujus  Circuli  prior  fcries  gcneris  humani  miferias &  calamita-  Continua- 
tes ,  catumq;  praecipuas  caufas  dclineavit ,  jam  haecce  polierior  rationem  ""• 
ofT:cndit,qvahaccmalaelFugiamus.     Hanc  autem  in  vera  &;nonfucati 
pcenitentiaconiiftere,  cxfcripturisdocemur  :  qva:  cumproprie  fit  con- 
verlio  ad  Deum  Efa.45,2Z.  Joel.2,12.  Jer.3,7,  Zach.1,3. Mal.3,7.  &c.    reqvirit  im  - 
primis,utfcri(>peccatorum  noltrorum  examinefad-o,qvibus  priiisa  Deodif- 
ceffimus Thren.3,40.  ad  ipfum  redeamus  vcra  fide &fiducia  Salvatoris,ne  jufli-  Suinma_i. 
tiac&majelVatisipfiusterroribusfuperati  fuccumbamus.     Atfidcsifta  ,  fiae- 
nuinafit,  variisfefeexeritindiciis,dum  vitam&moresemendamus  ,  peccato- 
rum  occafioncs  vitamus,&  patienter  nosDeo  caftiganti  fubjicimus ; Mundi  vc- 
ro  deliciis  &  voluptati  carnali  penitiis  renunciamus. 

Depinguntitac|;hujusferieilchemataveraeacfaIutarispoenitenti^  I.  £/I  DivjSo. 
fentidmkn partes.     z.  fru5lus.     ].  ejfeclits.     /'<?m'jdu.'efunt,  i.  Peccati agni- 
tio^  qvs  fimul  includi t  contritionem  cordis  &  confcflioeem  oris.  2.  Vera  fides 
-■  ■■  & 


Peccatia- 

gnitio  & 
confelllo. 


Fide'  Obje- 
(ftum  Chri- 
ftus. 


:>■<. 


QvaKs  fiie- 
rir  Chriftus 
tcmporo  , 
paHionis» 


4> 
Qvalis  ap- 
pareatChri 
ftus  homini 
affli&o  Sc 
tentato. 


48  Dissert.Theolog.  De  CornuDanico 

&  plenafiducia mcriti  & fatisfaftionis  Jefu Chrifti.  Fru£ius convenientes poc- 
nitcntixfacithomo  convcrfus  ,dum  le  gerit  decenter  i.  contraDiabokim.  1. 
lircafeipfiuTi.  5,  ErgaDeum.  ^.  adverfusMundum.  £^if7«f  &commodu[n 
i>a;nitentiieefllolatiumdivinum,&incolumitasaDiabolo. 

Imagines  ilirc ,  qvx  in  prarccdenti  fene  hominis  arguebant  miferiam  ,  & 
pixfcrtnn mnat.mi  pravitatcm ac corruptionem  5  in fecunda hac  lene  iterats 
apparent  eadem  forma ,  nudi  tate,  monrtro.Gtate,&c.  Qyo  docere  (procui  du- 
bio)voluit  Autor,  peccata  neqv.iqvatn  tcgenda,  diffimulanda,  pallianda  ,  aut_. 
ii!loprxtcxtue.Kcufandaeile,  nullashiclatebras,  nullaetfugiaqvaerenda  ,  led 
apertc&finedoloadDeumacccdcndum  ,  &libera  confelfionedelidtaomnia-. 
iaconlpedtu  ipfiusdcnudanda.  Qyemadmoduni  enimjqvimorbumalicjvem 
fuuu2,autvulnuscelat  veletijiTi  cxrenuat,magnumlfbi  vitxaccerfit  periculum: 
fic q VI  deftftiones,  iethales anmi.T  morbos &  vulnera ,  diflimulat ,  in manife- 
ftumxterna;morti3difcrimenl"econjicit.  IdqvodDavid  innuitfuoexpertus 
cxcmpio  1^1.52,3.4.5.  &vo>v.M>!t:icut  ,  inveternverunt  ojjamcainrugttu  meotota 
dic ,  qvia  intcrdm  £5"  yio£iu  aggrayatn  esl  fuper  me  mantts  tua ,  converjiu  esl  humor 
nii  lis  tnftccii.ttes  sjhvas,  Selab.  Ergo  deltntiv:  meum  notum  ttbt  feci ,  ^  tntqvita- 
tcm  meam  ncn  abfcondt.  Dt.ri :  Confetebor  adverfus  me  tntqvmtem  meamjehov^t, 
(^ tu  remifijh  noxtampcccatimei^  &c.  Qvapropter  in  genere  h*c  fcries,repeti- 
t.i  li:atuarum&  iniaqinume.idein  pene  figura  &  dilpofitione  ob  oeuios  nobis 
ponitaxiomail!ud,i-rov, 28,13.  G^i abfcondit fcilera fia ,non pyoj^erabttur  :  qvi 
dutem  confeffuf  fitcriii^  rsliqverit  ea,  rmfericordtam  confeqvetiir. 

Verum  nc  peccatorum  oncie  opprelli  demergamur  in  dcfperationemj, 
hauddiiiperfifiendum  in  horum  contemplatione  ,  fed  reda  pergeiidum  vera . 
animi  fiducia  ad  Sah^atorem  lefum  Chriftum  \Kaqr\ejov  [Rom.5,25. ']plenumgra- 
ttxi^venmtus  \  johan.r,!^.  |ut  c.x  nleritudinc ejus accipiamtts gratiarn pro gtatia 
[ibid.  V.16.]  juxta  monitum  &  coniiliuin  Apoftoli :  Accedamus igtttir  cutn  fiductti 
ad  thronum  g>ati£ ,  trt.confeqv'amur'mi(ericordtam.,(5'  gratiaminveniamus  ad  oppor- 
tunumau.\-t/tur»Heb.t^,i6.  Hocell-qvodmeoqvidemiudiciofuggerit  Emblema 
primum, ho.m'nemoi1:entans,qviinterduosangvespolitus,  aiteri  fibi  immi- 
ncnti  ob vcrtit  tergum,  aiterius a  fe averfi auxilium  fublatis  implorat manibus. 
Inliacfigura  noil:rum&Ar//w//w,  meritum  vidclicct  mortis&palRonis  Domi- 
xiica: ;  ^rcmcdtum, peccatoris  nimirum  vere  refipilccntis  ofScium  ,  ciariffimc 
licetcontempiari. 

Serpci:s  ilie,  q  vi  iii  ipfi)  limine  &  ingreffu  piuribns  fefe gyris  &  nexibus  in- 
volvit,velutimagnafatigatubangullia  ,  haud  inepte  adumbrat&  ChrtJiumSn. 
qyemvlsChrifianuni^.  .  _  ^ 

IpfeChriiiubiion  tantummalediftiopro  vobis  fa(flus,&  in  ligno  crucis 
exaitatus,  fe  alumihzSerpcnti  ]oh..'„i4.  led  ctiam  variis  ac  graviflimis  &  dolori- 
bus&ludibriisatqvcontumeliisobrutus^^^frwfwzfeappellat,  fignificansfeica 
abjecT:um  f.iifle,  utneqvidcm  in  numero  hominum  aut  animantium  amplius 
fit  habitus , fed  tanqvam  res  foeda  &  viiifllma  ,  ab  omnibus  contemptus  & con- 
culcatus:  qvo  rcfped,u  nominatur  etiam  ab  Efaia  Novtpmtts virorum  cap.^j,  j- 
Ex  hac  igitur  defpecla  &  colubrina  forma  qvafi  ingeminat  qverelamluam  Pfal. 
ii.j.Egofitmvcrmisi^ nonhomo.  ..  i 

Porro  q vod ab  homine  fibi  fupplicantc  fe  avertat  &  caput  fuum  veluti qc- 
cultethic  ferpcns.,  co  ipfoinfinuargraviliimam  tentationcmdcabjetfl^ione^qVc^e 
nonrar6nobisobrepens,animosnoftros triftiflimeaffiigit,  dum  nuilura  ali- 
qvandiufcntimusvciintusincordcfolatium  ,  velexcrain  oper«  auxiliuiiLiC 


c 


Pars  PosTERioR  Et  Specialis.  49 

lin Je  nobis  fubcunt  ha;  cogitationes ,  qvod  Dcus  oculos  fuos  claudat ,  faciem_. 
abfcondat,h.e.  qvod  pl.ine  nos  neghgatj,&  nuila  noftri  cura  tangatur ;  qvo ma- 
jus  ctiam  &c  propius  pcnculum  ,  eo  raagis  hic  tentatio  atq;  follicitudo  nos  an- 
git.  Ubi  tamcnHrmiter  teaendumeltjChriltuni  nunqvam  avertcre  oculosa 
piis,aut  eorumcuramabjicere  ,  fcd  ita  nobisnonnunqvamvidcriexfcnfu  & 
judiciocarnis,  dumilieinadvcrfis  nonftatmi  reipsaoltendit,  nosfibi  cur2&- 
cordi  elle  Ela.49,15.  Cum  econtrario  Spiri tus  S.  perfpicue  tcftetur ,  nos  inftac_r 
thefauri  ac  pcculii  pretiofiftimi  ab  ipfo  obfervari  &  cuftodiri,  vide  Pfaimos  10/. 
lzi.i55.l48.&alios.  Expendaturimprimisoracuhmi  iliud  confolationis  ple- 
niftlmum.Pf.33,i8ji9.  QyodafiirmatDominumpcrpetuo  qvafi  cxcubias  agerc 
pro laiute piorum , & nunqvam  vcl in graviftimismahs ac  pcricuhs.mortis cu- 
rain,qvamproluisgcrit,remittcre.  Exprimit  autem  Emblcma  ufitatam  ho- 
iminis  afflicti  qvcrimoniam.  ^are,Dom/»e,  recejfiflilonge ,  abfcondis  te  iribu- 
latwnistemporc?  ?i^\.iOii.£hoii^cf^oblivifccrismeiorf2nmo  ?  qvousg^avertisf.iciem 
tiuin  a  me  ?  ViAl.i],!. 

Sirurl'usattendimus,uthicfcrpensfefeincurvet,utcaput  fuum  declineti  5- 

recondatj&objcdu  totius  corponsgyraticontegat,  Ciuiilianaeprudcntixin-  f'aeilufla, 
tucmurcftigicm;  qvandotidcIisDei  cultorcum  variis  ludans  tentationibus, 
a-rumnis ,  angoribus ,  omnes  nervos  ac  vires  animi  &  corporis  in  hoc  intcndit, 
o;nncsfortunas&rcsterrenasqvamvischarifhnias,ipfamq;adc6  vitamin  hoc 
impcnditlibcnt£r,utvcram&ialutaremfidemrctineat,  qvaChriftounicoca- 
piti luo  ccu  ir.embium indi viduum adha:rens, nullis  Diaboli,mundi,carnis ar- 
tibus ab  ipfo  divcUi qveat  [  Rom. 8, 55.  ]  fed hasres futurus Regni  caleftis ,  dul- 
ciftima  confvctudine  capitis  &  Rcdemptoris  fui  in  stcrnum  fruatur ,  Jch.  14, 3. 
cap.17,24-  In  gcnere  nobisha:c  injungit  figura  prxceptum  Chrifti,  Matth. 10,15. 
Efloteprudciites  vuliitifcrpentes,  In  Ipecie  comraendatconfilium  ejufdem,Apoc< 
3,U.  Tene  qvodhabcSytit  nemoaccipiat  corouam  tuaryLs, 

Practcrca  indolcs  fidci  vera  ^  genuina  non  in  nuda  confiftit  thcoria,nempe         5. 
in fola  noticia  &  aft"enfu,qvalem  fidem  Jacpbus  Apoftolus  ipfis  aftlgnat  Diabo-  Fidel pra- 
lii,fed imprlmis  cxercre  lc debet filiali fiducia,qve  temporc duro,vulncrantibus  ^"* 
pr^efcrtim  confcientiam  pcccatorum  ftimulis,copfugi t  unice  ad  Chrifti  meritu 
&  fatisFaftionem ,  illius  '^ti^  vulneribus  inferit ,  in  i;fdcm  falutem  &  medclam_. 
(jvsritjinipfointimiscordisfufpiriisgratiam&remiflTioncma  Deopctit.     Id 
qvod  innuit  homo,qvi  porrcftis  manibus  ab  incurvato  fcrpente,qvamvis  aver- 
fo  &  protrito,anxie flagitat  auxilium,moncns,credcndum efle  cura  Abrahamo 
Tiap'  iKmlcL  tTir' 'iXTTi^k  Rom.  4,  ig.    Et  ubi  nulla  etiam  mica  apparet  ullius  opis, 
folatii,faiutis,deficientibus  omnibus  creaturis ,  cum  etiamipfe  Chriftus  fubdu-, 
ccre  facicm  &  gratiam  fuam  a  nobis  videtur,tamcn  hinc  non  omnino  abjicicn- 
diimanimum,nccluccumbendumdefperationi,fedplenoanimivigore&7rafl- 
poi^t  [  Ephef  3,  II.  ]  fublatis  non  folum  corporis  fed  cordis  qvoq;  manibus  im- 
netrandam  fupcrne  liberationem.     Etita  inculcat  figura  monitum  Jeremia 
H^xitn.ij^i.  Levemus  cordanoflra,ci!mmanibtis  adDomifnm,&tic. 

Expofuit  Autoripfameflfentiampoenitcntise,  jam  frudusejufdemprceci-  ^<^"'""f'* 
puosindigitat.    Namparum  gratusacceptibcneficiixftimatorcenferi  poteft, 
<jvi  iifdem  malis  fe  denuo  immergit,  qvibus  pcr  Dci  gratiam  libcratus  eft :  Ergo 
nifi  vitam  ferio  tmznd^nics,  faciamusfru5ius,qvideceantpomitentiam[PiiAU.i,%.'\ 
^cpaenitentiafruftra  gloriamur,Luc. 11,24.25. 26. 

Homaigifur  converfus  &  gratiam  Dei  in  Chrifto  per  fidem  nadus  non  fa-         i» 
tis  habeatjfchiei  abdicaflc  peccata,fed  in  pofterum  q voq;  fummo  ftudio  &  cau-  9"^"'^""' 


^o'-  DissEiiT.  Theolog.  DeCornuDanico 

tione opus eft,nc  riirfus Diaboli  laqvcis  implicctur :  Proinde magnoper^  ipfius 
arccscaveamas^infidiascleclinemus,  peccandioccafioncs  vitemus,  pcccatorum 
commcrciafngiamus,Era.5z,ii.Pr.26,4.5.  :.Cor.6;,l4.Tit.  5,io.Idqvodinculcat 
im3godid:ihominis,c]vigrandioremilIumferpentera  fibia  tcrgo  inhiantem_. 
planeaverfatur,eiq;tergumobvertir.  Moicsrefugienscolubrum  incoiumis 
manfit,Exod.4,3.  Eva  ferpenti  appropinqvans  &  attendens  loqventi  mifere  fc- 
dudtafuitGen.3,2.5.:fcq.QvodoptimeexplanatEcc!efiaft:icusioqviens  :  ^ii 
Tniferetiturinc.viatoristiferpcritemorfij.vn  omnnm  acccdcntitm  bejiiii?  fic  hcminii 
t/ecc.itorem  acccdentis  \^ jc  .idmifccntispeccdtis  ejiu  nemo  mfertiirus  f/?,Sir.i2,2c  .zr. ' 
Hucfpedtatconfilium  Apoit.Jacobi  c.^^j.ReflliteDtabolo^&^fugict.tvobis.liwic 
Dxmon  Job.4,11.  juxtaLXX.  vocatar|WW|M>;;ioA/4)f,fcil./(?r»z/M/f£?,  qvod  feo- 
llendattimidistcrribilemiUtZffj;  fortibus&refiftentibus  eftimbellis  &  imbe- 
cillis,ut  formica.  Qvocirca  Bernhardus  Fidcr  e^inqvk,  fiatres ,  qv.im  debi/isell 
hgjiisnoftcr^qvinonvinatniftvolcntcs.  Obtem.perandumitaqjEccIcfiafticifa-  ■ 
lubcrrimoprn:centocap.2i,2.  ^lvjifaftciefrpentisfugepeccatum:  n,i>» faccef 
feris  tpf.m.,mordcbit  te,&cc. 
j  NccfuliRcitbcnccapifireinhocpoenitentiarexcrcitio ,  acSaranamejusqve 

Perfeveran.   membra  &  opcrafc.mcl  cjuraflc,  nifi  pia  perfcvcrantiaipfumfcopum  falutisiiu 
duiiu.         Chriflonobispropofitum  dextrcatcmgamus^Matt.io,^^.  Apoc.2,10.  Qvodin-- 
finuat  hic  ipfe  homo  ,  qvi  ChrifVo  oculis  &  animi  fcnfibus  ita  infixushasrec ,  ut 
nonampliiisrefpicerca  tergoadDrnconemantiqvudignetur,rcdarguenshoc 
ipfo  multorum  inconfiantiam^qvi  pa-nitcntiam  agercqvidcm  incipiunt,fedin 
mcdio  curfu fubfifi^unt,anteqvam  ad  metam  fibi  propofitam  pervcnianc ,  &  vel 
carnis  aftedibus  abrepti,  vclMundi  illecebris  fiiperaci ,  a  tergo  refpiciunc:qvo- 
rum  excmpla  in  Lochi  uxorc  [Gcn  ivi,26.]&  in  Ifraelicis  adcarnium  ollas  in  JE-' 
gyptum  refpicientibus[Exod.i6,v]  fcriptura  proponit.    Qyapropteradmonct 
nos  Emblcma  verborum  Chrifti  L\ic.'^,6i.Ncmo.,qvimaniifiia/idmot.t  .tr.ttro  ,  re- 
^  ,     j^excrit atergo^.apttucHrcgnoBEI. 
•.i^  .■..■;a  -      j\f  cniiTjyerohuncpoenitentixcurfurrifideliterconficientimagnafeofFert 
<Jifficultas,multa  hic  lufcipicnda  pra:lia,fubeunda  pericuIa,devoradK  molcftia*.- 
NamDiaboiuspeccacilaqveasrursiimnobisinjicerecentat^jamclandcftinisin- 
fpirationibusjjam  cxcernisMandi  deliciis,  odiis,  perfccucionibus  ,  uci  in  priori 
ferie  oftenfum  eft :  runc  nil  dcbet  cfie  nobis  cam  charum  auc  iucundii,cujus  non 
jadluram  faccregeftiamus,  anceqvam  vclimus  in  peccaca  confentire  non  tantu ' 
di vicias,honorcs,volupcaces  fedecia  incimoscordisaffeclusabdicare,  imo  ipsa' 
vitam  potius  profundere  paraci,  qvam  Spiricus  maligni  tcntationibus  lliccuai-^' 
bercVclveritatem  mctumortisaiiculliuspcriculiabnegnrc  ,  exemplojofephi, 
qvi,reli(ftoadulcera:palIio,nuduscff"ugcremaluit,qvammerecriciiscupiditati-' 
Siniftrama-  busfeie  mancipare,Gcn. 39,12.  Hocindicarevideturille,  qvifiniftram  manum_.-' 
nusampu-   ^^gpj,  Qf^ejitans  truncacam,noshorcatur,  ut vitiofosafFcdus,  qvi  corpori  blan» 
diuncur,anima:ver6detrimencum  afterunc,  &adfiniftram  in  perdicionemdu-; 
cunc,compefcamus  ,  nec  Gnamus  pecc.ittm  in  mortnli  corpore  noflro  deminari 
[Rom.6,i2.]fed  potius  mortificemus  membra  noflra  terrefiriA,ut,fiormcationem,im- 
mtindiciemdibidincm,conaiptficentiam  malam  (S'  avarittam  ,  qv£  eflfimulachrorum 
culttts, Col.i,y  Ergo  manushaec  ampucaca  inculcac  Chrifti  commonefadioneiu 
Matt.ig,8. Simanus tua autfestutu ofendat te, abficindeva,(S' projiceabs te,&:c.  '''^ 
^,  Ica  qvidem  geret  fc  homoconverfus  erga  feipfum:qvale  vero  Deo  fc  exhibeat 

monftrac  fubfeqvens  Emblcma,qvod  beftiae  humano  capite  cande,q  v^  apparuit 
inpriori  ferie,concincc  cfligie,  cui  duo  affidcnt  homines ,  alter  virga  fcu  bacului 
ipfioftendcns,alterfuniculoilJa(jveatumobtortorecrahen$Gollo.  Qvomone- 

.  rauri 


Co\,ttm- 
tus  Mundi 


PARS  POST2K.IOR  ET  SpECIALIS.  5I 

mur,  fifortcpoll  aftam  pcenitsntiambcftialcillud  capiu  reilirgere  ,  hoccft,  Piifentiaa 
piiorn  vitia  rcpullulare  &  aftcdhis  carnalcs  dominiiim  rccuperare  pra^rumaiu, 
noneneprarfcntiusrcmedium  ,  qvam  ut  baculo  nosdirigi,  &  funiculocoJla... 
noftfa  conftringi  patiamur,h.e.totosnosvcrbi  Deidifcipiinae,  i^x.'  [11  ita  velit] 
cruci  eriam&afflidionibus  parientcr  fubjiciamus  :  Hxc  euim  Juo  rcmcdia_> 
adhibcreconfvevitDominus  ad  carnem  dumandam,  &  vitiofos  ejus  impetus 
refrsenandos^Ef  28, 26.&feq.Utrum^;autem&:^^f«/fl&/i»/«//(!(  notari  con- 
ftat  ex  iis,  Qvx  fupra  in  hanc  fententiam  copiofius  diJTeruimus. 

Aker  itacj;  homo  virgam  oftendens  oinnibuspeccaiiitimulospoilcon-  Virgij. 
vcrfionem  fentientibusoccinitilhidPaulinumi.Cor.4, 2i.,^/(5^w///w.''  an  ciim 
vir?avcr/:.vn.idvo%?  Item  comminationcmdivinam,Pf  89,33.  Vift^iboinvirg.i 
iniqviates  corma,  (S'  in  verbenbns pcccan  eurutiLji, 

Altcr  vcroa  tcrgo  colium  hominisbeftiahsfune,  qvafifrcnoinjeAo^con-  '''.''"unu,. 
flringens,urgcr  monitum  ,Oa\-idis,Pf52,9.   Nc ftisjicut ccjviis ^ mulns ,  expcrtes 
■ihtclliginnit-yqvoyirrtnnftxdLic.ipiliroi^  frcnocor.jiririge»d,i^i^{i.A^Ac¥_,ii.y7.iy-j. 

Seqviturtertiaautorisinftrudiodeofficiohominisnuperconverficrga^         5 
Miindum,  cujus  illcccbras  &  dehcias  non  tam  abnegandas  [ Tit.z,r2.  ]  q[vam  pe- 
nitiis  conculcandas  eflTe ,  monet  monftrum  lilud  pilccm  pedibus  calcans ,  cocjvc 
gcfta  ingeminatillam  Apoftoli  glonationcm,GaL6,ii^. Per  CJjriJhim mihi Mitn- 
duscriicifixiref}. 

Poeniten tix  frucflus prascipuos, ex  q vibus de conditionc & indole  ejufdem  •'"•''iffiiti; 
licetjudicare,  rcpracfentarunt  ahqvot  hujusferiei  (imulachra  :  fucceditEfFcftus  ^  <-'"»• 
feuBonum  &commodum  vcrxacfcrix  poenitentiae ,  qvodfigurauhima  ,  fcr- 
pentem  cxhibens  adnnSantem  homini  q viete  lcdcnti,  &  utramq;  manum  com- 
plicatam  adJideratollenti  ,fcitedepingit.  Qyemadmodum  autem  duos  iiu 
h.i'  feric  Judum  contemplati  fumus  Serpentes,  rerum  diverfifiimarum  indiccs ; 
prior  enim  Chriftum  ejusq;  mcmbra,  aker  Diabolum,ejusq;  aflTecias  denotavit: 
ita  ha;c  iniago  ad  utrumq;  haud  abfurde  referri  poteft. 

Prior  i!leferpens,qvi  ab  homincgravifllme  afflifto  &opcm  fuamimpto-  „,  '',. 
rante,  ic['e  averterat  &  qva fi  occultaverat ,  nunc  rurfus  ad  eundcm  fc  convcrti  t,   prjejgntia  ' 
ejusq;  annuit  petitis  ,*  &cum  an tea  roftro  oblongo  &  acuto,  ac  hiante  ore  con-  gratiofa_.. 
fpiceretur,jarn  cernitur  blanda  facie  &  ore  plano.     Exprimit  hocSchema  mo- 
rcm  &  confvetudinem  Chrifti,qvi  poftqvam  ab  hominibus  ingcnti  tentatione 
'&defperationcGonflidlatisproculabfui(re  velfaltemfacicm  luam  abfcondiflc 
vifus  fit,  tandem,parta  vitftoria  &fuperatis feliciter  tentationibus,pracfcntiam 
fuam  exoptatifllmam  illis  &  interno  cordis  iolatio  &  externo  ac  manifcftocon- 
firmat  auxilio ;  &  qvo  magis  iratus  atqj  crudelis  prius  apparuerat ,  juxta  illud : 
Mutstus esmihi iri crt4delem,?)Cc.]oh. 10, ii.conunc  fvaviorem  ic  exhibetacbe- 
nig;niorem,  (atisfacicnspromiffofuo:  'Ei^.'jj3f.,j.%.Ad  fT^omentumparvumdcreli- 
qvemm  te  jfedmifemtiembusmagnts  congregabo  te:  In  momento  indignationis  ab- 
fcondcramfaciem  meam  parumpcr  a  tc^fedmifericordtafempiterna  mifereor  ttti ,  ait^ 
rtdcmptor  tuiis  Dominus. 

Qyod  autemappropinq  vat  homini  precanti  &  manus  ad  fidera  porrigen- 
ti,  eo  innuitur  ,  preces&gemitus  ardentesdevotJeanimxChriftumcum  fua 
gratia  virtutc,  ope,  confolatione  hbi  attrahere ,  juxta  aiTcrtioncm  Davidis ,  Pl^ 
145,18.  Fropmqviu eH  Jehovaommbiu  invocantibus  tpfum  ,  omnibus  qvi  invocant 
ipfum  in  veritutt^. 

Siqvisvero  contendat ,  ferpentem  hunc  efTc  malignum  &  qvidemcun-  ,    *.♦ 
dem,qvipnustergonominisatHictungruebat ,  nunc  autein  apertaviac  vio-  ^^^^Yi\  . 

G  l  ientia  bolo. 


52  Di  ssert.Theolog.  De  CornuDanico 

lentiain  ipfum  irriiat,  nil  eqvidcm  profert  abfurdi ,  fiqvidcm  ore  uterq;  fibi  ex- 
amulTimcorif^ruir.  Ubi  tamcnnotari  velim,  qvod  angvis  illchomini  nudo& 
inerml  minirabundus  inhict,led  illum  neqvaqvam  ore  attingat  planc,mordeat- " 
ve.  Confimiiiterfpiritusmalignuscunctisfuisartibus,technis,infidiishomi- 
nem  pium  &  nomen  Domini  fcrio  invocantcm  nc  tantillum  qvidem  Irdere va- 
let.  Hacc  igitur  figura  repracfentat  dulciirimampromiflioncm  ,  £ia.ii,8-9. 
Obleniihif  fi:laUens  fuper  foKimtn  /ijjiuiis ,  i^  nuper  abl.iilattu fuerit^manumfiiam 
injictct  in  cavcrnam  BaftUfci :  Non  necehuntne^  ocadent  in  univerfo  montefAn£li' 
atismej!,Coni.h.^ocAi-,^.'j. 

S  ECT.     f . 

Emicleantur  Emblemata  Cir- 
culifecundt. 

•IcCircuUisdclincatminiftcrium  vcrbi,qvoChriftusutituradexcitan- 
dam  in  cordibus  hominum  veram  fidem  &pcEnitentiam ,  ac  a:tcrnam-. 
Siimmi-..  8  1  corumfalutcm  procurandam,Luc.24,47.  Nam  exnobisipfisnonin- 
'teiligimus  ca,  qvac  adnoftram  falutcm  faciunt,  &  licctnonnulla  intel- 
ligamus ,  freqventi  tamcn  admonitione  nos  in  officio  retineri  oportct ,  cum_. 
multa  indiesoccurrant,qv2Enosa  viafalutisrevocant.  Ideo  paflim  nos  Dcus 
ad  verbumfuum  relcgat  ,qvodctiam  z:erbiimvitj acfalutis  6.iQ\.iux ,  qvia  veram 
faluris  rationem  nobis  tradit,Joh.6,68.  AcT:.i3,26. 

Deftribuntautemhujuscirculi  EmblcmatafacrofandliMiniftcrii  &  cau- 
ivi  10,     y^^ effcientem ,  qva:  Yt\pri7jcjpalis cft,  nim  :  ipfe  Chriftus,  vel infirumentalif ,M'\At- 
licet  pii  Dodlorcs ;  S^partcs  pra:cipuas ,  qvae  dua:  funt.     i.  fecuros  increpare^, 
2.Tim.4,2.Tit.i,9.   2.   tnjhs confolart.,)^'^^. 4^0^,1. 
,  Primoproditf^Pfj'/'/?/?/»/'/^-,  perqvem,  fidubitas,qvisfignificctur,  confu- 

Jeqvscin  partcprioridcdita  &  didudla  opcradehocegmiusargumcnto,  &  ma- 
jy.  .„  .-  nifeftepatcbit,  C/i?7/?//wefIehunceqvitcm,qvi  nonnifif^vo,  hoceft,lacrofan- 
eqvusChri-  "^o  miniftcrio  verbum  divinum fideliter pra;dicancc corda hominum  ingrcflus, 
fti,  eadcm  Spiritus  fui  gratia  &  cfficacia occupat  atq;  exornat,Joh.i4,25.    Figurani 

dcrivafle  videtur  Autorex  loco  Pf  45, 5.  Et decore tuo projpere eqvitn ,  cumverbo 
veritatii  iS"  proloqvercJiijlitiam,S^c. 
j,  Ntidu.s  incedit hic  eq ves,  ut indicet Chriftum  cum beneficiis fuls  jam  non, 

Chriftus       utin VeteriTeftamcnto,oblcuris  typis  ac  figurisadumbratum,  icd nude ,\ioc 
nudus pre-  cft,  rcaliter  &  manifefte  nobis  in  Evangeiio  exhiberi ,  aiiegans iiiud,Hebr.  10, r, 
*       Lexumbnim  obtinens futurorum  bonorum ,  non tpfamim.tginem  rerum,hoc  eft,  rca- 
Jem.     HaecuberiuscxplicanturCol.2,17.  ^.e[pra:ccpta  Jegis  ceremonialis] 
/iint  umbra  rerumfutumrum,  corptu  autem  Chrtfti. 

Porro  oftendit  hic  annulus  utramq;  verbi  prasdicandi  do(flrinam,Z<'^f/«  & 
Evangeliu?»^. 
_  „  .  Zf^ff  efficaciamcordahominum  nenetrantis  Scaperientis,  necnonpcc- 

Legis,  ^^^  fcnfum  ac  doiorem  in  iis  cxcitant  is  duorum  hominum  dua:  commonftrant 

imagines.     Priorutraq;manu  vibrans  giadios  utrinq;  acutos  ic  incidentcs> 
repraefcntat  vim  &  cfficaciam  iiiam  verbi  praedicati  defcriptam,Hebr.  4, 14. 
Gladluj.       yivtts  efl/ermo  Dei  (f  efficax  ^ penetranttor  qvovisgladto  ancipiti,S<.c.      Aiter  q  vi 
.  intenfo  arcu  profternerc  feram  conatur,  provocat  ad  locumjZach.p,!].  Extendi 

mihijudam  qvafiarcum,  &c. 
5ervi  Dei  Uterq; »;///«/ apparct,  ut  vcrbi  concionatoresdcduobus  moncat.  i.  Ut_. 

nudeagant,  fermo 


PaRS  POSTERIOR  Et  SPECIALIS.  JJ 

fermonem  Domini  praediecnt  »»i^f,hocefl:,  fimplicitcr  &  perfpicue,absq;  omni 
orationis  fuco  atq;  lenocinio^fine  oftentatione  humana:  fapientiac^cruditionis, 
eloqventiae,&c.l.Cor.2,i.  2.  Utintaxandis  hominum  delidis  tiude ^  hoc  eft, 
candide  &  apcrtc  agantabsq;  omniaftedlu,  adulatione,  ■w^c:i)7ra\Yi\^a,-,  obtem- 
perantes iuflui divino  :  Clamaexguttarc,nemimfarca^!^ iifa.581  '•  peccantcsco- 
ram  omnibui argue.  i.T im.^^-iio.lnjtatempeftive^intenweftrje:  arguc,  tncrepa ,  ex- 
hormre ,i.Tim,  j^,z.  Dicas  eis:  Hxc  dictt  Domtnus ijive audiant ■,  Jive  negltgant, 
Ezech.z,^.^. 

Vir  illebarbatusjpra:cinftus  vefteohlonga  talari  ,  &corrtu  manibus  te-  pnroEu- 
nens ,  typusellPracconis  Evangelici ,  qvi  lvavillimisfuisconcionibuserigerc_j  angelu, 
novit  alfliclas  ac  pcrturbatas  confcicntias , confternatas , Icgis  comminationi- 
bus,&fanarecordafenfuirxDeilcthalitervulnerata:  atq;  ita  confulari  popu- 
Inm  Domtm  <S' loqviadcor  Jeruf.tlem  Eia..^o,i.medert  contrtcis  cordc  iS  alltgare do- 
loreseorum,  Plal.i.^7,3  Ela.t6i,i.  Confortnremantis  dtfjhlutas (^ gemia dcbtlia  robo- 
rarcEia.T,'),]. 

B.irbattcs eyii({:k,  utpote  qvi  proveciiorisefta?tatis[«4wHebr.  Va\Jimtilde-        i» 
notaK^fene^utemi^barbam^itn^i^MiiswiAicemj^iAzhzxn.iifK^.iQ.  cap.19, 27.  ^•"''^^'  "^^ 
ii.i.Sam.2i,i;.2.Sam.io,4.5.Efdr.9,3.  Pf  j;,  2.   Efa.yj^o.Ter.^iiSO.  Ecclef  dji^.l  ''r 
idcoq,nonlolumcruclitioneocdoctrina,  leaexperientiaqvoqve,aclongo  ro- 
rum  variarumufuconfpicuus:   o^\^in fenibiis eH ftpientia  iS" in  multotemport^ 
j)rt:de>itia,]oh.n,u.  Q\'o  innuitur ,  funilioncm  Ecclcfiailiicam  &  prefcrtim  prc- 
cipuasejuldem  partes  haudconfulto  iiuiioribus&  impcntiscommitti,qvinon- 
dumexercitati  nuUa  pollenc  velautontatc  vel  prudcntia,  de  qvibus  illud  Na- 
zianzcni  orat.in  laud.  Athanaf.  ufurpabitur:   Her:  ficroramcxpertes ,  hodie fa- 
crornmduce'.     Apoftoli  qvondam  talesEccIeficcdocendar  &  gubernandspre- 
iiciebant^qvidicipoterantTrfeo-lSt/ii^iji.Pct.j^i.  EtPaulusinEpifcoporeqvi-  '• 

rit,utnefitNfe(?5t;T@-,I.Tim.3,6. 

VeftitHs  eft  &  qvidem  folus  Prxco  nofter ,  cum  cceteri  omncs  hujus  cornu       ». 

homines  nudi  confpiciantur,qvoduoindicantur.i.  Chriftumcos,qvibusIegi-  Dona  ne- 

timedoeendi  munusinEcclefia  concrcdidit,neceirariisdotibusinftruere,&  fin-        ^'      * 

guIarigratiainducreSpiritus  S.  qvi  illisfuggerit,  qvseadgloriam  Dei  &ajdifi- 

cationcmEccIefiaeloqvantur,  Matth.10,19.  2.  Horumopera&minifterio  vcra  Fldemfal- 

incordibus  noftrisexcitarifidcm,qva  veftem  induimus  pretiofilTimam,  ncmpe  ^ificam  m 

iuftitiam  Chrifti,qvi  fuainnocentia&fanftiftlmo  mcrito  peccatorumnoftro-  *^"j  '  "^ 

r     j  ,r  j-  i^  c       \  r  i         -     i        audtorun» 

rum,roedulimam  nuditatem  tegit,  necoram  Deoconrundamur,  ied  vereglo-  exciteu». 

riari  qveamus  :  Jnduit  me  veftimentis  faiutis  ,  pallio  jufittiii  amictvit  me ,  icc. 

Efa.  61, 10. 

Cornu,  qvod  utraq;  tenens  manu,  fitientibus  &  anhelantibus  qvafi  porri-      ?• 

gitjinfinuatTcfumChrifturr  Cornu Sa/utis,Luc.i,  60.  cx  qvoefficaciffimus  hau-  ^^  Chnttu 

■  •  a  C   ■  I  1   n.-  T    1  ducao, 

ritur  potus ,  animas  noltras  rehciens ,  curas  levans ,  moleltias  mitigans,  Johan. 

4,15,  Matth.11,28.     Exprimit  pidura  notam  pra:cipuam  pii  &  fidelis  conciona- 

toris,  qviauditoresfuos  non  ad  fandos  demortuos  ,    nonad  ulla  humana_. 

merita  acprzfidia,  fedadfolum  Chriftum  ducit,  tanqvam  unicum  Evangelii 

fcopum ,  falutis  t'ulcrum,ccEliviam,vitaEjanuam,Joh. 10, 9.^3^.14,6.  Necipfc 

folum  judicat  cum  Vaulofenibi/aliud  fcirenifijefum  Chnfittm  &" hunc crucifixum 

I.Cor.2,2.  fcd  omnibus  qvoq;  indics  acclamat:  Non  effe  tn alioqvocjvam  falutem, 

nec  altud  nomen  vffefub  ceelo  dajum  hominibus ,  in  qvo  oporttat  nos  falvos  fieri  jprte- 

ter  nomenJSfu  Chrtftt,  A  (ft.4,12. 

Mihi  autcm difpicienti,  cx  qvonara Scriptura^loco hoc  dcpromptum  fit_. 

Gj  "  Emblc- 


^4  DlSSERT»  Theolog.  De  CbRNU  Danico 

tt,i}i,i6.i7  Emblema,  commode  occurrit dulciflima promillio  cxtans Pf.  151, 16. 17. 8c hunc 
virum  cum  fuo  Cornu  &  amidu  ad  vivum  dcpingens,  qva;  ita  habet :  Sacerdotes 
i:JMtndiiamfalttte^\\.t. m\n\{kxoi  Ecclcfix commodis  &  neceffariis  dotibus  in- 
ilruam,ut  munere  iiio  rcde  fungantur,  &  hominum  falutcm  unice  procurcnt, 
docendo  fidclitcr  Evajigelium ,  qvod  elr  potentia  Dei  ad fahitem  omni  credcn- 
ti,Rom.i,i6.  Etfan^t  ejui  exiiltntwne exiilniOunt, hoc  eft,omnes  aufcultantcs  Ev- 
angeliiconcionibusfcntientindeinafflidaconfcieniia  gaudium  Pf  51,  lo.pa- 
ccm  &l2etitiam,Rom.5,l.  Illic germinare faciam  CornttDavid,\\Qzt^ yhlt^x^m.c. 
fl.irpcDavidisoriunduminftarfurculi«nafcentisextruncoarborisrcfedl:ac,Efa. 
11, 1.  p.irabo  Iticern.nn  Chrifto  W(?o,h.e.  cxcitabo  dodores  pios  &  cordatos ,  qvi  fi« 
dem  fefuChriftiomnibusannunciabunt&:infl.illabunt,  ut  ipfe,  veluti  luxcla- 
riiTima&:  verus  fol  juftitix  detcrsa  omnifuligine&fqvalorc  jmpietatis&in- 
fcitias ,  undiq;fulgeat,  undiq;  corrulcct ,  fuiq;  meriti  &  mortis  efficaciam  con- 
ipiciendam  &  guliandam  onuubus  prasbeat^Mal,  4;,i.LuciE  1,79.  Joh.1,4. 5.  &c. 

Sect.  6. 
ExplicanturEmblemata  circuli  tertii. 

-YUncdemiim  Autor  attingicfcopumfuum,adqvem  praecipuc  collima- 

^  \  vcr.it,  horumnotationeEmblematum,ndqvcmetiam  hadenusviam 

itravit,utnimirum  iummamhoftium  Chrifti  fa:vitiam  &  immanita- 

tcmivivisdfpidam  coloribus,omniumoculis  fubjiciat. 

De  duobusaguntimprimishujuscirculi  fimulachra  :  primum  homicidii 

atrocitatcm  reprcefentat ,  reliqya  ingenium  &  indolcm  homicidarum  perftrin- 

gunt-..  ^ 

Homo  homincm  a  fc  maftatum  in  pcflore  geftans,  injuftx  cxdis  &  homi- 
cidii fceditatem  oftendit.  Qyod ficnim hiftorias cvolvamus ,homicidii  fcclus 
fercapudomnes  gentesatrociflmium  vifumfuilTeconftabit,  qvod  novis&  in"- 
folitispiaculisexpiarioportc.u.  SicutiapudPaufauiaminThefei  hiftoria  pa- 
tct,qvi  propter  occifos  Pallantis  filiosTrarzencm  profcdus  cft  purgationis  cau- 
fa.  EtapudHerodotum  Adraftusfimilide  causa  ad  Croefum  Rcgemabiiflc  lc- 
gitur.  Qvoetiamreferri  meretur,qvoddcMelitenfibus,A6i:or.2g,4.traditur, 
qvicumPaulirccensexnaufragio  elapfi  manum  a  vipera  fubito  invadi  vide- 
rent,  moxhomicidamefleputarunt,  qvcm  vindiftadivina  perfeqvatur,  &  cx 
mari  falvatum  vivcre  nolit.  i  linc  qvoq;  Nautis,  qvamvis  hominibus  barbaris 
&ingentilifmoinftitutisgravilfimum  videbatur,  Jonam  in  mareprojiccrc_', 
qvemmanifeftoDciJudicioad  mortcmpoftulari  videbant,  ncc  adextremumj 
hoc  medium  confugcrunt  prius  qvam  omnia  ncqvicqvam  tentaflent,  &ad 
prcccs  infuper  ardentifllmas  converfi,  culpam  coram  Domino  deprccati  effcnt. 
Etfanefirem  ipfampenitiusinlpiciamus,  non  temere  Deum  hominibu» 
hunc  naturae  fenlum  inlcvifie  patcbit ,  ut  ab  homicidiis  tantopere abhorreant. 
Primo  cnim  homicidio  in  ipfas  natura:  leges  peccatur ,  qvae  ut  communi 
necefljitatis  vinculo  nos  ud  mutua.m  beneficentiam  obftrinxit,  ita  inermcs  qvo- 
qve creavit,  ne vindidlam  nobis  commiflam  putemus.  Ergo  ab  hominis  natu- 
ra  &fenfu omnium nihil magis alienum  eft,  qvam illum  occifum  &  exftindum 
vellc,  qvemejufdcm  tccumnatura;&  conditionis  confortem  Deus  crcavit-.. 
Etlcg«mhancbrutaanimaliaim6immaniflrma:feracagnofcunt,qva£vclnun- 
qvam vel  ccrte  rariiis, &  non  nifi  maximis de caufis ,  cum  fuis  generis  beftis  de 
vitadimicant.  Redeigitur  JuftinusMartyraitq.io.  adorthod.  Ntn  abforbtt 
liome  htminem  nAtura. 
.■j\  Dcinde 


5uBiina.<. 


Divifio. 


Homicidii 
atrocitasi 


Pars  PosTERidR.  EtSpecialis*  fj 

DeindeinipfarcligionisChriftianjE  myfteria  pcccatqvifqvisptoximiini      ^^ 
toccidir,  ciimqvoejuideni  corporis  membriim  eft  fiib  Chrifto  capice ,  qvi  nos  in 
Spiricus  unicace  conjunctos  cile  vuk^Ephel.^,  ^,^.  Llnde  ab  Ecciclia'  &  ipintua- 
lis  &  ccci^ltis  comraunione  femetipfos liomicida;  cxcludunc ,  Gai.  5,  zi.  Apocal. 
2ij8.cap.22,i5. 

Pr^terca  in  ipfum  Deum  fcelus  hocnefandum  redundat,  qvi  hominem  ad      , 
fuam  imaginemcondidit,&poftlapiumfiiii  fuimerito  relHtuic ,    ejusq;  viti 
deledlatur,qvem  proindcviolariimpunenonfinit :  undehomicidacaDiabolo, 
hoileDciinfenfiflimongit.iriperhibentur^Joh. 5^,44. 

Taceonunc,  qvodcommunihominumfocietati,  fineqva  vita  nobisncc       ^, 
comrnoda  nccjucunda  cfie  poreil-,nihil  inagis  advcrftcur  :  i]qvidem  homicidiis 
impunegrallancibusjnccpubiicapaxncc  pnvatahominum  incolumitas  con- 
fifterc  poceft.  ■'•■.• 'j'n!r 

Qv'aproptcr  ab  ipsa  rerii  originc  icges  tulit  Deiis,  qvibns  cardes  &;  fnngvi-  f, 
niscifulIonemmiraicvcnLateprohibuit.  Nampriuiqvam  populifji  pojitiam 
pcrMofen  conftitucrct,  ftatimin  ipio  xMundi  cxordio  cadesfc  odif[e  &  punire 
CainicxcmpiodocuuGcn.4,10.  &i"cq.Dcindcpoftdiiuviumrcnafcenti  Mun- 
4plrgcmdfdic  his  vcibis  :  £^ij-  cfiindu latjgvmcm bomMM .,  biiju!: fjf:gvis per hotTii- 
nem  ejfundetur.,qvo»iam Mmagme Dci homincm  fecitGsn.<^,6.  In  lege  vero  carrl 
mulca  tariiq;graviaejusgenerispra:ceptaoccurrunt ,  utiliiscommemorandis 
imniorarinonfitopus,vide£xod.2i,iz.Nu!n.55,7,i.32.  Dcut.i9,i2.i5.&c.  Illud 
tamen  nunq vam  non  animis  6c  oculis  noftris  obverfari  dcbet ,  qvod  ipie  Chri- 
ftus  hiomicidii  vetcrcm  lcgem ,  primo  in  tcrris  agens  [Macch.26,5z.]deinde  cce- 
lkLisinrevelacionc^i'ua[Apoc.!3,io.]fui  p.ominis  aucoritacellabilire  voluic, 

Necdeniq;pra:tcreundumeft,  qvodipfaterra  pollui  malitiosc  commifsa     ^- 
caede  ,  necaliter  nifi  fangvinehomicidipurgaripofle  perhibctur,Num.35,55. 
undcDeusetiam  honiicidiuminccrtoautorefadum  pubUce  &  folcnnitcrcx- 
piariiuint,neilliusreatuscivitaci  imputetur,  intracujus  limitcs  illud  pcrpe- 
tratum  fuit,Deut.2i,i.  &  lcq. 

Hxc,inq vam,hac  iniagine  depingere  voluit  Autor,  partitn  perftringcns 
infciicem  fui  laECuli  crudelitatem  &  toc  cxdcs  illicitas  publicc  &  privatim  com- 
miflas,  adeo  ut  undiq,  conlpiceretur  »;///r<:V«^£?  confojforum  t^ ingens numertu  ca-  . 
dAvenir/i^ozc.NAlxi^^.Etc^des.tiiaa/iisfcrentcontigii^jHol.^,  2.  Partim  dcfcri* 
bens  triftiffi.mam  homicidarum  conditionem  ;  qvantos  nimirum  confcientiac  ' 
terrores  &;confternationesfibi  ipfisadlciicant,  qvantaconfufione&  ignomi- 
niafint  apparituri  in  judicio  e.Ktremo,  ubi  proximus ab eis  intcrfedusjverfabi- 
turcruentatus  adhucanteoculos;&qvafiinhserenspccT:oriipforum,  plcnam_» 
ac  ultimam  lupremi  Judicis  expoicet  fen  tcntiam,  qvam  deprecatur  David  ?UL 
'^l,\6\Libe!-amedefangvinibusDeKs.,Deusfatutisme£.  Depromptum  videturEm- 
blcma  ex  Efa.cap.26j2i.  Rez'elahitterrafangvincmfmm,^non  operiettiltraijitcr- 
fgUos  fuos. 

Si  adtemporisilliushiftoriamjqvofabricatumfuifle  cornu  noHmm  in-. 
fra  oftendemusjcxadte  rcfcrre  libct  hanc  effigicm ,  comparcbunt  variae  homici- 
diorum  fpecies,tunc  gralllux,hic  notata;. 

Primoloconominamusfacraillahorrenda&abominanda,  olicnetiairu,     i, 
maioribusnoftrisufurpata,qvorumfuperilitionislicentia  eo  ufq;  progrcfla_.  Vfdlimae 
cfl,utDeosfuoshumanisviuimispIacariputarent&  religionem  in  parricidio  tutnarl*,' 
c[va:rcrcnt :  qvemadmodum  ClarilT.Dn.D,  Wormiusfocdahajc  atq;exccranda 
ipforum  facrificia prolixc perlcqvitiir lib.monum. Danvcap.j.  Mirum fane vi. 

dcri 


<j6  Dissert.Theolog.  DeCornuDanico 

deri  poterac,  homines  contra  naturx  leges  eo  vefanix  devcnifle,  nifi  Dci  popu- 
lum  eadem  facli taflc  conftaret,&  qvidem  poilqvam  legem  a  Dco  accepiflet,tjva 
impietas hxc  non  absq; diris comm.inationibus prohibctur :  vid.  z.  Reg.17, 17. 
cap.21,6.  cap.25,10.  Mich.6.7.  &:c. 

DeindeinvehiturAutorhocfchcmatcinbarbaram  iliam  Danorumcon- 
DuelliL.      fvctudinem,  qvitum  temporis  litcs&controverfiasnonjureacjudicio  ,  fed 
ducllo  atq;  monomachia  dirimcbant ;   qvo  ikpius  evcnic,  ut  non  tara  jufliores 
qvamfortiorcsobtincrcntcaufam,   nec  parum  innoccntis  humanifangvinis^ 
malitiosc  efFundcrctur :  donec  tandem  lub  Svenone  i.  abrogata  fui t  impia  Wxo 
confvctudo ,  poftqvam  minifterio  /'(?/'/'o».v,profligatis  gentilium  luperiiitioni- 
busChriftianafucccflTiflentfacra.     Utinamvero  inhacEvangeiiilucegcntilis 
il]a&  plufqvambclluinabarbarieshaudrurfusinternosvigerct,  &apudillos 
etiam  vel  prxcipue  invaluilfct^qvos  ab  omni  barbaric  alieniflimos  elle  &  genus 
jubet&profefrio,nontotimmaniflimaeindiescontingerentc3:dcs  ,  nec  terra: 
noftr.ie  innoxio  pollutasfangvine  indignatio  divina  ac  clades  graviflima;  attra- 
hercn  turEzech. 36,18.  Intueanturilli,qva:fo,hancfiguram,&videantqvantuni 
onusfibifuxq;injiciantconlcientiac,qvibus  hominem  jugularenunclufusjo- 
cu5q;videtur;  cxqvo  facinorenonnullictiamprxcipuam  fortitudinislaudem 
vcnantur.     .yed  Poppofie  aliqvo  opus  fuerit ,  qvi  miraculose  opinionem  ilhus 
glorio!a:,qvam  captant  hoc  modo,cx  animis  eorum  radicitusevellat. 
?•  Accufatinfuper hxcpidluraeorumimprimis  furorem  &  fxvitiam,  qvi 

Perlecutio-  fgi-yosac  cultores  Chrifti , vario  injuriarum  gencrefatigatos ,  accrbifllme  per- 
leqvebantur,&  nonfolum  calumniis ,  ignominiis ,  exiliis ,  bonorum  confifca- 
tionibus,fedpluresetiam  morteob  EvangeliiconfelTionem.  muldabant.     Hfs- 
igiturpr.-ecipucmonftrat  Emblema.qvamflolide&atrociteragant;  i.   Dum_. 
ipfum  Chriffum  in  membris  fuis  q vafi  maflant  ac  rurfum  crucifigunc Heb.  6, 6. 
qvi  hocnominecuiq;ipforumacclamat!  ^^i^fHeperfeijpefMr'  A&.Qi^.i.Dum. 
nonmodopiishominibusafeiniqve  afflidis  gemitus  &  l"uipiriaextorqvenc_. 
Proverb.29,2.  atq;  ita  tyrannica  f  ua  crudeli tate  ziiros  tn  civiattbxs gemere  GT' /zni' 
niasvulner.7tortimclam.ire  facii:nt]oh.iJf.,\r.  fed  ctiam  clamorem  occiforuin.. 
vindidlamatq;ultionem///':-7>7/Jwexpctcntium  infederivant;  idqvodfingulari 
vifione revclatur  Johanni  Apoc.6,9.10.  Jldifiib  /tltan animas interfenorum pro- 
fterverbnmBei^ teftimonttim: qvodhabebant :  Et  clamabant  vocemagna^  dtcen- 
tes :  tifqveqvo  Domine,  qviftn^us  es  Cf' verax ,  nonjudic.ts  ac  vtndicas  fingvinenL^ 
noflrtim  de  his.qvi  babitnnt ;;;  terr.i  ?  Excmplum  vidc  Gcn.  4,  n.  de  fangvine  Abe- 
lis,  a  fratre Caino  immanifllm.c  trucidati,  in  ccslum  clam.ante  &  vindiftam  po- 
ftulante_j. 
^  ExprobratetiamhsccfEgiesiniufta  &  non  neccfTaria  bella   ,  qv.TDani' 

Bella  inju-  gentiles  ea  tempcftatcfubinde  in  populos  movebant  vicinos ,  Chrifti  facris  ad- 
"*-•*  didtos,  veIutiSaxoncs,Frifios  &alios,   partimodioreligionis  partimfcrocia- 

acpraedaecupiditate:  inqvibus&  aliorum  bona  iniqve  diripuerunt ,  &illoS', 
nonraroocciderunt ,  aqvibusnuilaunqvamlififucrantinjuria,   nec  ncn  fe- 
ipfos  temere  in  pcriculum  adduxerunt.     Qyo  nominc  fe  fuasq';  terras  &  civi- 
tatcsobnoxiasreddideruntcomminationiProphetae,  Nah.3,1.  Va  civimti  fan-^' 
gvintim.,qv£  tota  eBplcna  mendacio  &  rapina. 
Belli  mali»  Atq;  hiic  imprimis  tendunt  non  mcdo  hoccc  primum  fcd  omnia  etiam  fe- 

qvcntiahujuscirculiEmbIcmata,utBeIIiminimcbellimala&incommodano- 
bisoboculosponant.  Sicutcnimintcrarmafilcntlcges,  ita&virtutumftudia 
ncgliguntur  &  abjiciuntur.     NuUus  eftinbello  locus  mifcricordia!  feu  boni- 

tati. 


Pa^S  POSTERIOKETSPEClALISi'  jf 

jtAti,feclpotiiiscrudel:tasdominaturi  qva;pa[limin  eorpora  &  facultatcs  ho- 
tnuinm  ixvit.  NuilaerL  veritas  aut iidtsui  padis:  lcd  pertldiajdoiis&frau- 
dibusccrtatur.  Nuliacolitiu- jullitia:  qvialabej-aclata  judiciorumautoritate> 
-aut  turbatoordineinrcpubj  6c  nervis  judiciorum  incilis,  eoerceri  petulantes 
■&rapiadpcenasnon  poliunr.  Hinchomines  variisaliiciuntur  injuriisj  va- 
•ftanturoppida.ttagri, vitianturuxores& virgine5,diripiunturtcmpla  ,  pro- 
iphananturfacr.a.,compkncuromniaca:dibusi3clatrociuiis,  &triti:ifhmaubi- 
jqvcmorcis.imag^o  occurric.  Bellum  igicur  iucer  omnes  poenas  corporales,qvi.. 
bus  Deus  iu  horHinum  peccata  animadvercit ,  duriilimam  ac graviliimam  cllc_» 
_ paiam  cft.  Legei.evic.  Gap.TC&.D-euCiiT,  & p^.  Eia.  13.  Jercin.^.&.^.&ii.  Thren.  z. 
'z.Sam.z4,  v.i3.i.:;..&c.  >  , 

-n:  Hoccagrtent,<^vieXia'flGKniTaregn.indi&J)otentiSrTift!amaugendiIibiJi-  PaJ^n""  . 
-nc belia vei injulleiulcjipiijmt^veilegitiiiieetiamfuicepca  rurlusdeponcreno-     ■       " 
lunt :    Ecprd;lcrtim  ,!i  inliL^^ni  aliqvacl.^de  vireshoiiHini  i'uoruma'ctnverint_>> 
chanchbi  div.rrirtas  contig-iflc  feiicicacem  iciant ,  iion  uc  flammam  fuiorisj 
•d'Kviriii&avaritia:iu.^>;in  perriiciemhLmjaui  gencrismagis  magisqj  fpargant,  r.-.- 
jion  uc  oinnia  longc  iateu-,ca:dtbus,  ianicnis^rapinis,  i.icrilegiis  milceanL-., 
Jiondcniqvcjucqvodvisin  qvcmvispioiibitaltatuailt :  leduteo  coinaiodiiis 
pacem  aeqvam  aeialutarcm  Mundo  reftitua.nt,tocqve  EccieiiEe  &  Pvcipub. le; 
ihaiibus  vuliijeribus  medeaatur.     Qyemifcopum  qyineutiqvam  iibi  propoii- 
tumin  bello  habent  ,   non  bellum  gercrc  lcgitimum  led  apercum  exerccrcla- 
-trocinium' meriCG  dicii.itur:  nec  aiiud  iude  ,  qvam  temporaiem  confuiio- 
-ncm  &sbrnam  perditioaemrcportabunc,  Efa.47,  1?.  Ezechicl.  zj,  z.&fcqq. 
.Pfalm.i09,,i5.r(J.'      ■-•.!;•:>■•: 

£i-i   .TciiacurhocEx'pcrienttainfinicis  pcnecxemplis,  antiqvis  &  modcrnis; 
eorum,  qviinexcingvibiiibellandiardorcfiagrantes,  nullum  fxvitias  fus  im- 
.nDnerciinempotuerunt,   icdbcllabeliisierendo,aliam  poil  aliarn  evertcre_, 
.regioncm  pcrrexerunc  ^  aonec  iph  tandem  judicio  divmo  ignommioseperi-        .... 
cuntes,pacefimultemporaii  &a'ternaorbati,  fuimcmoriam  odiofam  atqve_>  rantium 
.omnibuslkculisexecrandamreiiqvcrunt,  Efa.14.4.  &i"eq.Jer.5i,4o.Joel.z,zo,  pa:na_., 
i  •        Qyodii  hzc  illos  parum  moveat  confideratio ,  infpiciant  ,  qvaslb ,  Cornu 
Itioftrum,  &  ccrto  fibi  perivadcant ,  qvcmadmodum  hic  homo  hominem  a  ic_j 
■^trucidatufnpcrpetuo  (ibhimpo{ituportarecogicur,itainipforumha;rerecon-  .-.  .^j 

.fcicncianon  unumialtem  cadaver  ,  fed  multas  hominum  myriades,  in  diu- 
.turnohoccil:funei]:ifl!mo.beilo,famejgladio,aliisqj  tnodisccnlumptorum,  dc 
qvorum  fangvine  &  interitu  fupremo  Judici  aliqvando  rationem  exade  & 
iiverc  lunt  reddituri ,  atqve  ita  experturi  vim  comminationis  JESU  CHRl-^ 
STI  :  Ut  veniat  fuper  ves_omnii  ftngvii  jujltu  ,  qvi.  effufm  cH  fupcr  tcnntn-j^ 
■ivIatthaEiz3,35.        •  \  ■  ,''v--y--- 

Si  ^(?r««hujus  fabricationem  Regi  Svcnoni  i.  afcribereplacet,  optim^ 
.qvadrabitin  adaipiiushocEmblema,  qvi  a  magnatibus  &  proceribus  regni 
impull'u3,ciuratamaiercligionemChriil:ianam  profligare  ex  toco  Dania;  re-  Svenotlio» 
.gnoconatus,  &magnacrudelicatcin  confeflorcs  ejufdcmgrairacus,  armaad-  ".'*  parrici* 
vcrfus  patrem //.«r^?/////w,  hocnominectiam  fumpfit,  qvibusparens  iplius  non     '"     * 
.foliim  regno  ejedius,  iedvitaqvoq;ipoliatusfuit.     Hmc  [procuidubio]  onus 
intolerabilcfuaeimpofuirconfcientiae,  qvamanxiisfubinde  morfibusac  doio-     - 
,ribu-s  vellicari  &  miferandLim  in  modum  difcruciari  ienfit,  dum  cruentaparcn- 
tisfuaculpaoccifiimagonocledieqjipfius&oculisobvcrfari  &  pedori  incu- 
bareminitabundavideb,atm:,undeqveritari  neceile  habuic  :  ^on  eflfAX  ojfi-' 
•i.    .  '  H  '  i"*i 


58 


DissERT.  Theolog.  DeCornuDanicg 


carnificinam olim ex  impietate , pairicidio , contemptu Numinis  nliisq; fccle- 
ribus  contraclam ,  hac  pidura  innotelcerc  omnibus  voluit  Speno ,  ut  fuo  terri  ti 
exemplo,  a  fimilibus  flagitiis  dcfiftercn t ,  &  ChrilH  imprjmis  dodlrmam  odille, 
ejusq;  Ixdere  cultores  ccirarent ;  ne  &  ipfi  tandem  opprefli  confcientiac  ango- 
rum  &  tormcntorum  onere ,  in  defpcrationem  abriperentur ,  fenluri  illud ,  Pi". 
1%,'^.  Iniqvitntes me^mnsgrejf^  funt captn meum ,  ficut  onus grave,  aggr.ivat£  funt 
fupcrme.  Sed  hoc  potius  agerent ,  ut  vera  fide  &  convcrfione  peccatorum  onus 
apc(florefuorejicerentinChriftum,/?^««wZ)«^p//(7&>/>fffrf/srw««^;Joh.i,29. 
Verum  hoc  infra  prolixius  ventilabitur ,  ubi  de  Autore  cormt  noftri  difqvircn- 
dumcriL,. 

Q\'emadmodum.  figuraprimaipfum  rcatum  fcu  fcclus  homicidii  dcpin- 

xit ,  ita  reliqvas  hujus  annuli  imagines  cxprimunt  indolcm  corum  ,  qvi  hoc  tla- 

gitiocontaminarefefenonerubeicunt. 

i.  Ccntaurus  iile fuperiore  partc  homo ,  inferiore  Eqvus  vclociter  currens, 

Belljtorum  repraefentat  iftorum  hommum  efFrenem  atq;  indomitam  liccntiam ,  &  prxfra- 

coiituma-     (^amcontLimaciam,  qvi,  omnibusdifciplinas  frenis&repaguhsqvafiruptis, 

plcno  ac  fLiriofo  impecu  feruntur  ad  q  vodvis  flagitium,  adcoq;  in  certum  ruunt 

cxicium ,  nec  ullius  hominis  monitis  &  adhortationibus  rctrahi  fcfc  patiuntur. 

Qyibus  competitillud  Jcrem.8,3.      Omnes  converftfuntadcurfum,    qvafi  eqvus 

impetu  v/tAens  adpr^liunuj. 

l.  Duo  illa  monftra,  humano  corpore ,  &  belluina  facic,  oftendunt  manife- 

Monftrofi-   ^^a^n  omnium  fcclerum  licentiam  ,  con jundam  cum  immani  &  Cyclopico  fu- 

"'•  prcmiNuminis  contemptu.     QyalisdefcribiturExod.j,z.Pf  lOji^.j.Efa.i,^. 

cap.  50,  9. & feq.  Jer.44,16.17. Hof  4, i. 2. 2.  Reg.  17, 14. 15. Prov. i,  24.25.  &c.His 

mcrito  aftignatur  non  tam  vcnter,humcrus,  colluaut  aliud  aliqvod  membrum 

qvamr.f/wferinaeforma::  fiqvidem  inhachumani  corporis  principc  partc_. 

potiflimum  fcfe  exerit  omnis  vis  rationis,  fenfuum  intcrnorum &  cxtcrnorum. 

Qyicqvid  igitur  cjufmodi  homines  cfFcrati  in  capite  agunt  vcl  in  cerebro  medi- 

tando,vcloculis  videndo,naribu5odorando,auribusaudicndo,orcguftando, 

dentibus mordendo, lingva loqvcndo,&c.  id omncmeram redolet beiluinamj 

infolcntiam,fcrocitatem,maIiciam-.. 

Capitis  Libctneaudircfcripcuramferini  hujus  capitispartcsmonftrofasfingula- 

Bionftrofi     i\y^  reccnfcntem  ?  qvod videlicet/rowx  fit  chalyl/ea^^Ed.^^.,^.  cervix ferrea, ihii. 

e  criptio.    a,ircspr£putiat£,]tTcm.  6, 10.  ocuH obccecati^i.  Johan.  2, 11.  Osbiitngve,  Proverb. 

8, 15  Lingva  flagellum ,  Job.  5, 21.  Dentcshafl^ (if f.tgift.e,  Pfal.  57, 5.  molares  cultrt, 

Provcrb.  30, 40. Labiagladtt ,  Plal.  59,  g,  Gutturfepulcorumpatcns., Pfal.  jjio./vf- 

«V/  T'f  «r«^  ///•? » j",  Hab .  1 , 9 .  &  c . 

Qya:ris,qvidnammonftraillahominumhorrendo  hoc  capite  fcrant,a- 
gitent,  cfficiant  ?  Refpondct  codcx  iaccr :  Faciem fuprapetram  indurant.,  Jer.  5,  j, 
Vultumprocactter  obfrmant ,  Provcrb.21,29. yj-ow/fw» mtretricls  oflentant,  Jercm, 
3,4.  aures  furdas,\A\<^.j^vj.  obturanr,?[alm.  ^2i  ^-  ^ggfiivant,Zach.y,u.  a  ie- 
ge  Dei  avertunt,?rQVCvh.i%,^.  oculls  infatiabilibtu,  Sir.  I4, 9.  pienis  adulterij,i.Vci. 
2, 14.  nutant,  Efa.  3,  ly.fcortxntur,  Ezech.  6, 9.  Ospravum ,  Prov.  4,24.  abundaas 
malttia,?fal.  50, 9.  plenum  execratione ,  amaritudinei^  dolo,  ?{a\.io, y.ponunt  in^ 
ctelum,  73,  9.  ddatnnt  contraproximum,  Pfalm.  33, 21.  Dentibus  ferreis,  Daniel.  7, 7. 
leoninis,  Jocl.  i,  6.  frendent,  Pfal.  35,  \6.  fremunt,  Job.  16,  9.  Thren.i, iS.ftrident, 
Marc. 9,18-  In labiis ignem ardenttm,?vov.i6,ij.  fub  labiis  venenum ajpidum ge- 
runtffii.  140, 4.  Lin£pa,c]yAmm^l4dium,?{.6^,^.  AcumtficHt  S*rp{ntet^?i.l^o,^. 

fr«xi' 


Capitit 

nionftrofi 

a&ionct. 


ParsPosterior  EtSpecialis.  59 

fro.\iK:i!mpercunri»t,]c]:.i%,i^.&:c.   Qyidqvjefoeil:  hominem  csuere  ,  &mon- 
{ti-Liin  immanc  ac  horrcndum  mducre,  h  hoc  non  elt  ? 

Ha'c  in  genere  dc  capitc  monilrolo  dida  fiinto ;  In  fpecie  perfcqvi  pofTem         x. 
huncfermonctn  ,  &monitrare,qvomodo  £/i^i'/  ikC.tnis^  qvorum  hicies  homi-  Lupinj  & 
nes  ifli  ctFcraci  habere  videntur,  vstiofasproprietatesxmuientur  j  &:  Lupicxxx-  Camnain- 
dciitatem,artutiam,voracitatcm,rapacitatem,ululatum,&c.  C^kw  iracundiam,  ""'**• 
rabiem,invidiam,impudcntiam,morfum.  Iatratumj3cc.  imicencur:  ut  ,  qvi  ab 
his  impetitur  ,  ft&CjiCanihm  circitmd.iri  Plai.  22, 17.  &(.  a Lupti  'vejpertinii  'v/ijiari 
Jer.5,6.  Jure mcritoq;  conqveratur.     Scd  ha;c  perfpicaci  icdori  uiccrius  lcru- 
tandarelinqvo. 

Dcniq;nonabsq;causahominesilJi  fcrin.ifac!epinguncurarmati,&qvi-        /*   . 
dem  alter  iiridum  gladium  iaicacum^alter  iecurim  expedicnsad  icriendamjUt- 
pore,qvi  juilitiam,  xq vitatem  ,  manfvetudinem  flocci  faciunt^nihil  jureaut  le- 
gibusagunt,omniavi,furore,impecu  perpctrant,Pl'.ii.73,7.8.  Frov.iSjiJ.Dan.j, 
Ip.I-Iab.^^g.&c. Exemplum  inligne  escati.Sam.20,53. 


Expedi 


u  E  C  T.    7. 

'iunturEmblemata  Circuli  q^vartL 


Vemadmcdum  incer  fcptem  illos  circulos  hic  qvartus  &  medius  cfl:,ita  Suffima_.- 
medium  qvoq;  tencc,  &  qvafi  dividit  inter  probos  &  improbos,inter_, 
gratiam&  iram^  inrcr  vitam  &mortem^  &fi<:  pianedejincatprotefta- 
tionem  lUam  MoQisDcm.io^icf.Tcjies invoco hodic coslum (S' [crr.!?!i.,e}Vod 
propofucnm  vobtivtam  ^ morterrt ,  bencdiSiionem  (^  •Malcdi-Bionem :  Eltgcergo  vi- 
tum,  ttti^  m  vivas  ^  fcmen  tuumyicc. 

IntroducirurPaftordextr.i^rii^A^^ifeubacuIum  tcnens,  qvo  pafcatpecora         j, 
maciienta,famelica,  morigeraZach.H,7.Siniii-ra  ver6yff«rw/Jcvans,qvo  ma-  Chrillus 
«Secpingvia,  incraflata,intradabilia,Deut.32,i5.Jer.i2,3.Hofi3,6.  Paftor. 

Qyicu'nq;cum  pecude  illaminori  in  extrema  partehujus  annuli  ad  Chri-       * 
ftum  vocancem  &invirantcmlcl'pontcconvertunt&  qvali  aflurgunt,  devota  -'°'  f"' 
vcrbiaulcultationc,  precibus,fide,poenitcntia,&c.Joei.  2,11. Zach.  1,3.  Efa.45. 
iz.cz'^.'^'j.,6.j .,&c(ic pamti funt in occurfam Dciftii Kmos A-^l^-  His^inqvam,/'?^^? 
dextrxlux  pollicetur  bencficia  fua  palloralia  veIuti/?/7y?/;7«PlaL25,2.  Ela.40,11. 
</;rf  ^w«f;?i,  Joh. 10, 4.  Pf  25,3.^^25, g.//f/r»/7o?;f»j,Efa. 4,6.  Joh. 10, .?8.  .?.««<? /■w»cw 
Vi^lo^,].Pf.i/^7,7,.mund.<ttionem.,l.]oh.l,y.refocillationem,M^ttb.n,i2.  Plal.23, 3* 
&  hujus  generis  alia  fimilia:  &qvafircpctit  promillionem  fuam  Ezcch.34,11. 
14.15.16.  EccecgoipfercqvtramovesmeaSfi^ vifinjbo e.ii.     Etpafcam  casinmonti- 
busIfr.icl,adrivulosaqv.irum,^incitn[l!4fedibusterr£  :    in pafcuis  uberrimvs pa- 
fcim  eas,  (J' in  monttbus  cxcelfis I/rael  erit  caiila  earum,  &c,     Ego  eas  accubare  fa- 
ciam:  qvodperier.tt,rcqviram,&' qvoderrabundumeratreducam  y  (^  qvod  confra- 
ilttmfuerat  obligabo,  (S"  ^vod  tnfrmumfuerat  confirmabo ,  ^  qvod  pingvc  &" fert<Lj>     > 
cufiodidm,&cc.  ■•      ■-,', 

Contra  qvi  cum  duobus  illis  prioribus  &  grandioribus  beftiis  a  fideli  hoc  J- 
Pafiore  fefe  non  modo  avertunt  ac  procul  abcunt ,  fed  ferociter  etiam  adverfus  ^"^?^°^  "^a 
iplum  rccalcitrant,Deut. 32,15.  Verbi  ejus  dodrinam  repudiando  ,  praecepta„. 
negligendo,Dodores  perl'eqvendo,Sap.2,i2.i5.  Matth.23.34. 37.  iWis  fecurim^ 
oflenditelevatam,  veluti  indicem  certiinmi  exitiicervicibusipforum  jamjam.. 
imminentis,  exprimcns  iiiud  Lwc.x,  <^.  Jam  fccuru ad  radtcem  M-bornmj^oCito-^ 
fi?,&c. 

H  2  Con. 


Aans  fecu» 
ri. 


6o  DissERT.  Theolog.  De  Cornu  Danico 

Continctitaq;hic  annulus  fimul&dulciffimani  promiflionem  &gravil" 

fuTinm  commin<uionem,c|vasconiunctiin  invenies,£ia.ia9  20.  Si  ^u\]v,efcemt 
tit .tiidiatts  me,  bonis  terrafniemim  :fln  atitem  rerniatis  At^.  rebelletU ,  «LiUio  cur^u • 
memini,S:ZC. 

Sect.   S' 
Promuritur  EmhUr/iata  circidi  q^vintL 

Contir.u:-    w-  -w-Iis  qvidem  duas,  alteram  c(xli,gratiaE-,vitx,falutis :  alteram  inferni,ira:, 
tio.  ^   /  niortisdamnationispraccedensmonflraveratcircuius :  Qyanam  vero 

^U     potvfliniumincedant  pieriq;mortaiium  ,  nunc  porroindicatur.     De- 
ping't  autem  hicce  qvintus  ut  &  proximc  iubleqvenslextus  Circulus 
5umma_<.    fnmmam  hominum  obdurationcm  &  pertinaciam  immedicabilem  ,qvi  facro- 
Jancftum  Dei  verbum  prorsus  contemnunt ,  nec  ullis  admonitionibus  lele  cor- 
rigi  patiuntur,Jer.6;io.Zach.7,ll.iz.     Ubi  tamen  hzecanimadvcrtitur  differen- 
tia;  priorinnuit ,  qvomodohomineslegeruntergaLcgis  correptiones  ;  po- 
Divlfio.        ilcrior,  ovalcsfeprKllanterga  Evangelii  mf-ormationes.     In  hoc  annulofor- 
mata  Emblemataduplicisiuntgencns:PnusDeibeneficium  nobislegem  fuam 
patcfacientisadumbiat  ;  rcliqva  hominum  taxant  maleficiiim  ,  qvi  univerfas 
iegis  concionesnefaric  aipernantur,  ?i\ir\\)\.Mfiirdi^oYcmtiti.,m\rciofcroccs. 
I.  Bini  illi  homincs,  qvi  Ipecuium  alfabrc  exornacum  fubjedaroftendHnt-- 

befl-ix-ut  irl  co  fceditatem  ac  deformitatem  luam  contempletur ,  typi  funt  con- 
cionatoiumndelium&coidatorum  ,qvilegem  Dei  [  qvam  Ipcculo  defignari 
r,ex   fxpli-  lupradocuimusj  ita&explicant  &auditGribusapplicant,uthincdelidorum 
canda    oc.     gravitatem  acfuam  beftialitatem  agnolcentes,  iram  &  maledidioncm  divinani 
app  icai.  a.  pu,.^  pQ^j^jj  j,Q^p(-,,-j|ji[jus  &  aetcrnis  lerio  peccntorum  dolore  &  poenitentia  a- 
vertcreatq-,  humiliterper  vulnerajefu  Chrifti  deprecari  nitantur,  Ephei.  ijig. 
RcmittitnosEmblema  ail?!iu\\n\oimi\\\iA:Perlegem/igmtiopccc4ti.iKom.i.,zo, 
1.  Verum  qvonam  modo  maxima  parsauditorum  conciones  admittant  !c- 

Pcccatores   galcs ,  fcqventia  loqvuntur  fi.mulachra.      AVwfrd:  lunt  ad  audicnda  vcrbi  mQ- 
e     inati,     nita  Efa.'6,io.eap.42,2o.  Jcr.7,24.     AliLw7««ad  peccatorum  confeffionemGen. 
3,10.  Pf  52, 5.      Aliigraviirmibinfurguntfremitu&  tunuiltuantur  adverfus  ve- 
ritat:spra:conesGen.i9,9.  Jer.38,6.Matth.i4,5.  Aci:.7,54.57.  - 

r.  PrimxclaflisauditoresreprajfentatyZr^wj-ille  grandiori  &  qvafi  inflatp 

Surdi.  capitc,  tergum  iis,  qvi  ipeculum  ofiendunt,  obvertenscitansq;  ijlud  Pl.5,5.6. 
Furor  illif  fectindiimjimthtiidtnemferpcntis  ,  fcnt  .ijpidks  fi:yd£  (S' ol/.tiiniKtis  a/tr.€,s 
fnas,qv£ndnexatidiet  voccm incant:i-4tium .,<3' veneficiincantantisfiptcnter.  Gugi 
qvibus  coincidunt  q vas  cxtant  Zach.7,11.  Noluertim attendcre, 6? pbvtrtcrmH.bu- 
mcriimref-aBartum ,(Si' auresfias aggnzvariint^neatt^ircnt.  ,».  ,    ^ 

2.  Secundigencnshominumfigura  cft^^^/ir^,  animal  mutumaeVocis  cxpejs 

^*""*       ideoq;  objicicns  illud,P1.58,i.iV»w  vcromutiefli6,utnonloqvaminijufitti4mofl^ 
homtnunts.  ,_,,■  ; 

,  Tertiascla{Iisauditoresdenotat<rW«iJtf^ultimushujuscirc.u^; ,  ^vi  ricftu  & 

Feroces,  hiatu  oris  omnia  mfefia  minatur  minori  illi  angvi  feu  vermi ,  qvi  .^dmoto  c^- 
piteipfumfui  admonetofficii :  Itanimiriim  contirmatqverelani  Amos  5,10. 
oderunt  corripienttm  inporta,  (^  loqventem  perfe5leabomtnantnr. 


Sect, 


Pars  POSTERIOR   Et  SPECIALIS.  6l 

Sect.  p. 
Expl.T/jantur  Emklemata  circulifexti. 

■k  Circulusargumeiitoconvcnit  cuinantecedente;niriqvodilIehomi-   Sunitna.., 
numcontuinacianicontralcgem,hicfafl:idium&contemptum  aciver- 
fusEvangclium  prxcipuedcpingat. 

Stellam  iymbolum  efll-&  Chrifti  &  Evangelii  acminiftroTumejuf-       j, 
dem  antea  annotavimus :  ab  hac  fc  plane  avcrtit grande  illud  caput cirratunu. 
iUc];oculisdei]:itutum  ,  nccduas  illas  bcltiasutrincijplcnocurfuin  fe  irrucntcs 
curaraut  animadvcitit.      Hominum  itaq;lummam  obftinationem  &  crecita-   Contcm- 
teni  notat  Emblcma  ,  qvi  magis  tenebrnrum  qvam  lucis  amantes  ,  ad  claram_.   P^"*  Evan- 
Evangclii  pra:dicati  lucem  oculosmaligneclaudunt,  nec  ineaRedemptorein_.  ^     * 
fuum  J»fumChrifl-um,mortisq,.ic  paflu^nisipfiusmeritum  falutari  fide  rcfpi- 
cere&ampledidignantur;  acchorrendam  lupremi  Numinis  iram  atq;  a:ter- 
nam  damnationcm  hbi  ob  pcccua  impendcntem  efFugere  aut  avcrtere  labo- 
rant,  adeoq;  in  fedevivantincrepationemdivinam,  Efa.^Zji^».     G^i^  cixcm  nifi 
ferviu  meiu  ?  iS'  ftirdus  niji  dd  qvcm  nuyitios  meosmifi? 

SiqvaEris,qvidnamfubluc.iuf:E,curhomincsfa]utis  fuae  adeo  fint  necrli.        i, 
gcntes,  &acterna  tcmporalibus,ccelcfliamundanis  poflponant  ?  Ecce  flos  leu   Caduca  no 
Wwwinfinehuiusapparensannuli,  imaaogioriaeacfelicitatis  mundanx  :  cu-  '■^'■"*'"- 
jusfplcndornon  rarc)  hominumocii]osanimosq;ita  perflringit  ,  utqvidDeo   runlur. 
acccptum ,  fibiq,-  falutare  fir,  nullo  modo  vidcre  aut  intelligerc  pofhnt.      Adco 
veraeflaflertio  Apofloli,i.Joli.2,i5.  Si qvii  diligit mimdum^non  e^ charitns patris 
irien,      Qvidautem  ibidem  perw/<'?.'i///»^intelligat ,   ftatim  cxplicat  Apoftolus 
vcrf  i6.  ^hncqvid  esl  in  miindo  ,  veluti  coKcttpifccntia  carnis,,  Q'  conctipifccnti.t  ocU' 
lonim  &'  fafltis  vtt£ .)  noncR  ex  pdtrefdexmundo.        Cui  confonat  illudB.  Au- 
gufliiii'.  Amor rerum terrcnartim  eslvifcus(f>irituaiiiimpennarum.    Confer  Efa.  <., 
VL.  FxemploeflZ)f7«/ji-,deqvofcribit  Paulus2.Tim.4,io.  Dctnas mc  dc reliqvit , 
xmplexuspriefensfculum.  Mnndi  fe- 

Flori  meritocomparatur  temporalisillafelicitas,  qvseconfiflitfnmundi  '"^ '^^  "^" 
^,onoribus,divitiis,deliciis,qvoniamhominibus  maxime  arridet,  inftar  flofcu-  '^''"  ^"'* 
lielcgantis&  fvaveolentis  ;fedfubit6cicoq;evancfcit :  ficuti  monetur  i.  Joh. 
2,17.   Mnndus  tranft  (^  conciipifcntia  cjiu.     Translatum  videtur  Emblema  ex 
£fa.  40,6  7.     Omnis  carofcenum  (^  omnU gloria  ejiis  qvafi  fos  agri :   exficcatum  esi 
fanum,iS'  cecidttflos,  qvia  Spiritus  Dominifitfflavit  in  eo. 

Sbct.  10. 

Difcutiimttir  Emhlemata  Circuli 

feptimi  ^  uitimi. 

INultimo  hoc  circulo  ultima  etiam  atq;  eflicaciflTma  promit  Autorargu-  SummjLj. 
menta,qvibus  avocare  homincs  a  pra:frada  illa  &  obfirmata  peccandi  pcr.^- 
tiniciaconatur:  fi  nimirum  oculis&animisipforumpcrpetuoobvcrfentur 
-■    qvatuorillanovifTima,  I.  Mortis  miferia.  r.  RefurreBioniscertitudo.   3.  Jw  Q^''*'^'»' 
'dhiffcveritns.    4.    Inferni  cruciatus.     Qvorum  tria  priora  omnibus  in  univcr-  ""^'  '"'*' 
fum  hominibus  incumbunt,  q vartum  folos  impios  ac  obftinatos  maner.     Uti- 
nam  vero  haec  meditatio  pcnitifiune  cordibus  noftris  maneret  infixa !  utiqve_> 
exftirparetur  facilius  lccuritas ,  rcprimerctur  iniqvitas,&/iir/«/w/  noflram  cum-> 
timore^ tremore diligentius  ojieraremur.  Phil.2, 12,  In  genere  inculcat  hic  circu- 
•'"'--  H5  lus 


62 


Dissert.Theolog.  De  CornuDanico 


Murs* 


RcfurreAio 


Judicmntj 
cxtcemum. 


Novenariy 
nnmeruts 


4- 
Binatio, 


lus  prxceptnm  Sir.icidis  cap.  7,  jg.  In  ommbm  operibui tuii  memorare  novi^ma-» 
ttu,8cc. 

Prior  vermium  fivc  angvium  combinatio  nos  n&flrrz  admonet  non  modo 
moftalitatis ,  fcd  etiam  poft  obitum  conditionis,  occinens  iJlud  Sir.  lo,  12.  Cum 
mortctur  komo h^reditnbitferpentes  &" bcflias ,  (Sf  vermcs.  Ciii  refpondct  iilud  Jo- 
bi  c^^.ijtl^-Dtxiputredini: Patcrrneus es jif  vermtbus :m.iterme.-i(S'forormea. 

DuoillanudacrurumolTaabangvibusrodcntibus  relifta  ,  corporis  hu- 
mani  non  modo  ftatum  poll  mortcm  ,  icd  etiam.  certillime  futuram  aliqvando 
refurredionemdelignant :  cumViAeVic^tvenerit  hora,qva  omrtes,  qvi  in  moitu- 
Mentiijunt  [  nihil  autcm  in  monumcntis  reiiqvum  eft  practer  of]a  Matth.ij,  27.] 
audtentvoceniftlijbor/iiuii,^ prodibiint ,  qvibona  fecerint,in  refurrenionem  vits, 
qvivero mala egerunt ,iH rcfiirreniv>:cm  Judtcij  Joh.  ')■>!%.  29.  Vidccur  Emb!cma_. 
propone  re  imerrogationem  Jehova:,Ezech.37,3. /?// /&o«?/«^^//r/f/«f/fr;^<>^o> 
/;/  revivifcant  ojfa  ijlj->  ? 

ProximeadofTaillalocatsefunt  cordisnudi  novem imagines,  qvibus  in- 
dicariputoinevitabiiejudiciumDei  extremumjcui  omnes  polt  niortem  rcfu- 
lcitati  fiiicmur,  moncntc  Aponolo  W<i\>  .q  ,1" .  f  attitum  ell  homniibus  fmd  mori, 
tof  hoc autemjndicium.  Uhi cordahomimim  dcnudabtiHtur ,  hoced,  intimxic 
occuitiffim3:cogitationes,coi)filia,machinationesin  confpedu  fupremi  Ju- 
dicisomniumq;&  Angelorum  &;hominumrcvcL!buntur:  Qvandonimiriim_. 
ipfc  illtiflrabit occulta ttnebntrtim, ^ maniftflabit confha cordium,i.Cor.j^,^. 

Qvod  vero  corda ha:c Novenario  numero comprehcndantur ,  tanto  vide- 
licet,  cjvantum  capere  poterat  annuh  Jatitudo ;  co  monemur  ,  omnes  omnino 
&univeri'as  ac  finguhis  cordis  nolbi  Jatcbras  oculis  fuinmi  Judicis  patere_'. 
Heb.  4,l3.qVi  ir.  ilJodieofntiiadid:a,facla,  cogitataarcana  etiam  &  abilrufif- 
fima  qva^q;  ,qvaenuuc  in  imo  aliintur  rcccffu,  prodLicct  in  lucem  ,  ac  omnibus 
conipicua  reddet,necqvicqvam  latcretcdiumdabiconditumfinct.  Proinde 
ftovena  hjcc  cordisrcpctitioinfinuatillud,Eccief  12,16.  Deus  in  judtciumaddtt- 
cet  0'MNE  opus  curn  O M N I  re  occulta:  fvebonumfueritftvem.ilm.  Qyod 
&  iple  Salvator  alhrm3t,Luc.i2,2.  Nibil eR operttim,  qvodhonrevelabitur  :  nihil 
occultur»,qvod non  cognofetur.  Confcr  Matth. 10,26. Marc.ij.,22.Lucje  8,17.  Ncc 
potuit  conditiojudicii  cxtrcmi ,  utpote  ftrenui ,  julH  ac  leveri,  alio  numero 
aptius  adumbrari :  Nam,ut  lcribit  Hieronymus  in  Ezech.  cap.  24.  Novenarius 
fanarum acdolorufn  numerus eR,  ^fempcrfeqvtturjufttiam.  Faxit  Dcus,ut  tam 
tremendi  judicii  metuabftincamus  apeccatis,  vigHemus ,  fobrij fmtis ,  ^ indef- 
nentur preccmiir,ut  Lccat  nobii  ejfugere  iftaomnia,  qvx  futurafunt^^  fiaxe  ante  p- 
ltumhominis,Luc.i\,\6, 

Improbi  autem  EvangcliTcontcmptores  5c  perfecutores,qvorum  hic  pcc- 
cata  non  proptcr  Chrifti  meritii fide  apprehenfum, condon.ita]er.  31, 34.  non  te- 
iia,  Pf  32,1.  non  ^f/m,Ela.43,2^,  non  inprofundo  maris demerfa  fuerint,Mich,7, 
19.  lUi,  inqvam,inenarrabiliftupentcs  pavore,  audienthorribilemcontra  fe_, 
Judicisfententiam,  qv.i  cum  execrabili  confufione  rclegabuntur  adGehennx 
fupplicia  &  cruciatus  nunqvam  finicndosMatth.25,41.  Atq;  hoc  eft,  qvod  ulti- 
ma  ultimi  hujus  circuli  oftendit  figura,  combinationem  continens  laccrtarum 
feugrandiorumvcrmium, &  qvafi intonansilJud^Ela. 66, 24.  Vermiseortimnon 
morietur.S/Cc. 


Sect, 


Pars  PosTERioR  Et  Specialis.  6} 

Sect.   II. 

Indkanturiminjerfalia  quddani  in  di^erjis 

Ctrculii  objer^vanda, 

ANteqvam  horum  Emblematum  explicationi  Colophoncm  addamus, 
expedienda  funt  qvxdam  notatu  digniffima ,  qva:  in  aliis  atq;  aliis  cir- 
culi,si'ccurrunt_j. 

Inipfoiitu  (ScformaSerpentum,  qviin^diverfisannulisconfpici-       i 
iintur,  haudcxigua  deprehenditurvarietas  ,  dumaliimagiserediatqjcxtenfi  Diaboliufn 
allurgunt,  nlii  in  piureslpiras  &gyrosinvohiti  compHcantur:  depingitur  hoc  *f"aslpe- 
niodo  ingeni Lim  DiaboH  cjuscj; allcclarum , qvi modo  diretfte &  apcrta  vi in  Ec-  ^^^^^^ 
clcdamChrifti  graflantur  ,    modoobliq;  tortuofisnexibus  &variisfraudibus  mao, 
candem  aggrcduuitur.     Vcre Cafilius  in  Pfahn.  32.  Di,tliolM.,'\n<^Y'it,varioshal>ct 
flexiii^  qvibits  hominem invadit ,  iS"  impcllit  ^idvfiri^t  CT  contraria  vitiorum  generA. 
Qvo  impriraisreferri  potcll-JocusEla.  17,  i.Ubidupiexnominaturferpensgla- 
dio  vindidx  divina:  occidcndus  ;  altcr  dicitur  ^f^;/ ,  hoceft,dire(!lrus&ob- 
longusinmodum  vedis:  alter?ow/o/;'/j-apptllatur.         Qyifanelocus,  fidex- 
trc  fuerit  difculTus,  huic  difq  vifitioni  lucem  non  mediocrem  afFundet.    De  Scr- 
ncnte/^(?'7f  viJe  Job.26,13.  6,ztortuofoS\-i.vi.\t>i'=).  *» 

Deindc  in  cornu  no.lro  pra;ter  ierpcntes  perfpicue  in  eodcm  cxaratos,oc- 
curruntplulciiLi:imagincsi'erpentina:,fubobfcur2,  varieintricatK&punftu- 
listantum  cKtrcmxluperticiei  ejufdem  impreflac  ,  qva:  umbras  potiiis  exiles 
qv?mexpre(Tasferpentum  iconesrepra:fentant,  ita  ut  nonnuliis  lora  aut  an- 
gvilla:,&qvidvis  aliudpotius,qvam  versEicrpentumvideanturimagines.  Clanculum 

Qyo  indic.itur,Diaboliim  nonnunqvam  tamoccultas&clandeftinas  mo-  nobis  infi- 
verc  infidics,  ut  vixacne  vix  qvidemientiamus.  Nonfecusacvenenum.^y^;^«  diatur, 
leniftimum  pariter  &  perniciofiftimum  perhibetur,  dum  morfus  tam  obfcuros 
infligere  folct ,  u t  eorum  indicia  vix  accrrimo  ctiam  vifu  pracditis  appareant_,, 
&tamen  hisipfisprsefentiftimam  perniciem  &mortcm  certiflimamaccelerri- 
inamafi^ert.     IdemfiguraturinCrw/?^,qviinfabuloitafeabfcondit ,  ut  nihil 
praeter  eminentias  ejus  appareat ,  ad  qvas  tanqvam  idoneas  efcas  cum uno im- 
petu  advolant  aviculx,facile  capiuntur  cx  improvifo  &  in  prsdam  ejus  ccdunt. 
Ita  latent  facpe  in  occulto  noccntifllma:  Da;monis  infidia^, ubi  nihii fraudis  fub- 
efle  exiftimatur.     Haec  &  hujus  generis  alia  depingunt eadem  ctiam  imagine_» 
Scriptores  facri :  ut  Ecclcf  10, 11.  A\c\zvn  ferpens mordere in  flcntio ,ium  videli- 
cetnontimeturnec  virusejusincantationecohibetur.      Homo  itidem  ,   qvi 
jam  videtur  omne  cvitafte  pcriculum,  &  in  locum  tutum  venifl!e ,  ubi  nihil am- 
pliusmaiimctucns,certiftimoexitioinvolviturinopinato,itadefcribitur,qvod 
fiigtensaconfpeUuLeonisincidatinurfmn  [  beftiam  faeviorem  &  immaniorcmj 
praefertimamifliscatulis]  &  hujusqvoq;  rabiematqjridumelapfus,  domi'\n' 
traprivatos  fav'\ctesa colui/ro in ^ariete  latitnnte  mordeatur  Amosj, ij).  confer 
cap.9,5.  %' 

Qyod duo  poftcriores circuli  obfcuris hifce fcrpentum figuris omnino ca-  SpirituaU- 
rcant,indiciumeftmoris&confvetudinisSatana:,  qvi  velapertos  Chriftiho-  "'^"  "'* 
ftcs&Evangeliii:ont«mptorespIaneobduratosatq;  exccecatos  [Jer.  5,21.]  vcl  mortuo» 
jammortuosac  judicio  Dci  fiftendos  [Hcb.9. 27.]  occultis  illis  tentationibus  defpicit. 
&  clandeftinis  infidiis  infeftare  nec  curat,  nec  opus  habet.  Siqvidem  illos  [ob- 
^UiAios^^^Viinm in laqvcis fuii ca^tivos ducitprefuA ltbidme,i!I'im.i)iS.  Dc  ho- 

rum 


164  Dis-sji;R;3%  Theolog.  De  CornuDanico 

rum  [  mortuoriim  ]  pocnitentia  aut  dcprecatione  non  cft  qvod  metua: ,  utpote 

avx  polr  fata  non  ampiius  liabt  t  locum,  Luc.16j25.26.  z.Per.z,^.  Rccic  Cyprir.-' 

nus  tradat.  r.  tonrra  Dcmetr.  ^Qv.indo  tpmc exccjfamfuerit ,  nuHm  jam  loctis poe-^ 

nitent'i£ elt, vnUtisfttisfatkfatlianU  efffili^: Hicvita  aiit amit/iturautienetiir., 6cc^ 

Proindcbinis  hifceannulii  rinud  incptcdelineari  xqox .irentt.i  iWc^laca  [in  qvi- 

bus  nuUusFonsvitxeffluit  utiloqvitur  HiiafiusGan.  i2.inMatslT.fl'i^p.*^fA«'- 

bhUtjmrnitndiisSpiritiLrpoJlqvamexieriti(tbhotrJm[^f(!i]^'\(c^nzc]Jfi'^rtf;syeqiiipn 

i^ noni-rrjenit^  Matth.i2,4v  Q}'osenim  Diaboluslaqveis  fuis  diiduriumplicitgi.s 

acfuaspotcitatipToriusi-nancipaiostenet, indignos jwdicat,  q\^6sampiiusoc- 

n. '  cultis  artibus  & iniiindibus  excrceatT>qvin  potilTs-ip^ '[  adhtic^vivJs ]  ktiiUr&d 

Conclulia    j/ijtos  Aiictrpandos  ilf  everrcndos.,  uti  monetGreg.life.iij..  moral.c.14;''    ■  '-  .•'■"■•'■ 

Emblema-  Atqj  hacc  mihi  videturoptima  &  aptillima  iratio'Cxplicandi'Co/-«y  Ml^iis 

tumj.  ^//miimuiachra,.  qvjEnuiqvamatrapiit*  divin&tfcrljituraedilcedit,  nufqvam 

»  afideianalogiacvrrcligionisChrilhaiiisprincipiisdeviat,  advcram  aurempie- 

tarcmacmorum.  emendationemncn  parum  tacit; "  riecullo  rnodo  [utifperoj- 

impingitvelin  ordmemiplbrum  CivculorumfibiJhvicem  aptiffihiefucceden- 

tium,  vel  in-  cujusqvoJTi  circuJiEmblcmatum  elegantiflimiTm  neSum  arq;Co-' 

hsercntiam.   Siqvis  ytro  aliamcadem  adhucexadiiiis^&commcdiuscxpedien- 

dimonftraverit  viam>:Jremfanemihigrati(limam;pr=£fl:abit.      Cumenimhic 

.  •>*       noncertisdemonflrationibus ,  icd  nudrslolummodo  conjcfturis  agere  Jiceatj 

proxima  tyrannidi  arrogantiatorct-piacitaRuteuiqvam  utimmorn  acindubi- 

tataobtrildcre vclIc,&G4  •  iofiui.'.. 

Rcljqvum  eli^ut  paqcis  fcncent;ia'ih ■meam  exponam  dc  cornii  noflri  £tatel 
4ittore,iifii^)\  ^      •    '.    .'ijT-ii       f     .    (  '■'.  :  .■:!-^'--' 

'Dv  £tat^hujuscorm. 

XhacEmb!ematurticnadationc'qvodartmdcI,oetiami:onjicerelicetde^' 
a:tate  cornu  noftri,  qvtod  tunl  fabrefafturn  puto,  cum  Ciirifiiana  Rcligiq 
in  hifce  qvidem  regnis  innotcfccre  &:  publica pra:dicari  cxniikt, lcd  cur-" 
fus  &  propagatio  cjufdem  fummopere  impedirctur  a  plxrisq;  incolaruni 
qvi  diu  in  priffina  fuperftitione  &  cultibus  idololatricis  pertinaciirmie  pcrfifte- 
bant.  NamabannoChrifligzg.  circaqvem  juxta  lupputationem  Is:  ]?ontani 
Anjgarittf,  vir  pietate  &  doArina  confpicuus ,  initium  pr^dicationis Evangcli- 
caeinhocregnofecir,fa:vifnma:fubindetempe(l:ates  &  pcrfecutioncs  abidolo- 
rumPatronis  excitatsfuntin  vcros  Evangelii  dociorcspariter  5:  confelTores, 
„    .  pra:fertimfubregibusi?f_^wroicMir0C3/£wtf^afll/  Gsr»«(?»f  tertio'&fubpri- 

iTiisaufpiciisi^POTOw/^^^illffllcffCjj.  QvsRcligionis  orthodoxKvaria  fortuniu»' 
acfubindeiterataperfccutioduravitufqveadannumcirciter  993.  cuti  Svcno 
^juffucffcg  poft  feptcflnalc  cxilium  non  tantum  priflinam  rccupcravir  potcn-' 
tiam,  fcd fimul  ctiam  in  fandum  Rcligionis ftudiuni  magna  cura  incubiiit ,  cu- 
jus opcra ut  &  fandiflimi  Viri  Popponis  Frifii concionibus ac  ferri  prxfcrtimj 
ignitimiraculoadadlusuniverfusDaniacpopulustandem  Chrifti  cultiim  una- 
nimiter  fufccpit.  Ea  igitur  tcmpcftate  inter annum  fcilicct  828.  &  993.  ortiiny" 
vidctur  aureum  hoc  cornu. 

Sect, 


nnaurei* 


■?ARS  POSTERIOR  Et  SpECIALISj  <| 

Sect.  IJ. 
De  Autore  bujns  Cornu, 

Slpondus&pretiumaureihujus  nionurnenrifpcftes ,  tion  privati  cujuf-» 
qvamfedRegisautPrincipis  ditillimmi  iiimptibus  ?.c  impenlis  fabrica- 
tumcfiedeprehcndes  :  fin  Emblemataineodcmformataexpendas,  noa 

abEthnicojfed  Chriftiano&  qvidcm  infigni  Theologo  in  monumentis 
lacrisverfatiflimo  profedtafuiifeconftabit.  ^lihi  hiitoriam  illius  temporis 
diligentiusrecokntinonunusfoluinoccurrit,  qvi.Kocx«ft;j'A««4'  fibi  fiio  (^viifi 
jure  vendicat—.. 

Si qvishocopusafcribendum  ^ut^t Mafchiom S.'e/wicef}fi  ,  qvem  Impera-      .,, 
torRomanusConii:ituta;ibidem  afeCblonia;  pra:feccrat,  partim  ut  imperii  li-  R^arcb'o 
mitcm  abincurlionibus  Danorum  tueretur  ,  partim  utfacra  ChrifHana  cora-  SlesWic^n- 
modivisadipfos.propagnrct,  meo  qvidcm  judicionihil  profert  inepti.     Nam_.     " 
I.  ipfelocus,ubiinvehtum  fuit,  nonadeoproculdifl:ansStefwico5neqvaqvani 
repunat.      i.  iVlajoresnoftriea  tempeRateinfenfilTimumerga  Religionem  gc- 
rentes  animum  variis  malis  &  injuriis  fatigarunt  Chriflicolas  Slciftricenfes, 
adeoq;  adverfus  mifcllum  hunc  populum  talesomriinAfepraEftiterunt,  qva- 
les  delcnbuntur  in  cornu  noftro.     Nam  pra;ter  alias  clades  Dani  fjb  Gonnone 
tertiofplendidumillud  templum  Slefwici  abErico  I.  qvondam  in  honorem-. 
Chrifli  conditum,  tanqvam  facrilegumaliqvod  impietatis  domiciiium  ,  abi- 
inis  erutCm  fundamentis everterunt :  Et fub Hnmldo '^[qiKanb  a|3ud Slcf«'icen- 
fesipfumMarchioncmeximprovifo  cumlcgatis  ImperJitoris  circumventumLj 
trucid.irunt;delctainiuperibidemloci  GermariorumColoniS.     Qyodflergo 
Sleswicenfcfit  hoccornu,  vcl  in  hoc  velin  alio  qvodamcum  Dahisconf.idua- 
miffum  fuifTe  veriflmilc efc,  &  pra;fcrtim ,  cum  Impcrator  Ottho  fugitnti  umilis 
e  Cimbria  reduceret  exercTrum ,  &  cxtremum  ejus  agmeh  in  hoc  ipfo  traflUjUti 
potcRegniutriufqilimite,  abcxercituOa-fiorumfundcrctur.  . 

Si  qvismalit  tantiptetiiacpondcrisopusRegi  alicui  Datioruth  afligna-       ^ 
rCj  ita  tamen,  ut  regio  q  videm  juflu  &  regiis  inipenfis  fabrefadtum  fic ,  inventio 
vero  Emblematum  ui  eo  cxtantium  viro  dodo  &  facrarum  literarurh  apprimc 
ccritoimputctui,  nonvideoqvicqvamabfurdi  ifta  contineri 'fentcntia.      Ita  PrJmzTi 
^^/^«(^««'''«^autor  crithorumEmblcmatum  aut  Collegaejus  Authebcrttcs  ,  vcl  Danorum 
poftmodiimZ/»«o//rfwZ'.vr^f»/?/ veldemumPrjEfulEccicfia:Ripenfi3,Sleswicen-  Do<Sores» 
-fisautaliusqvis  Evangcliiprarcofidelis&eruditus ;  jubenteacfumptusfuppe- 
ditante  pio  qvodam  Regc  ea  tempeftate  regnante,  mH.iralJo  ^\a^I Erico prit^io,  ""«**« 
Erico  fecundo  '^doxw  pofl  converfioncm,  Frothone  jixto.,  vcl  irsiprimis  Hanildo  j.  '6'°"'* 
S5((J<lt<tnt>/qvi  tanto  fervebatftudioreligionis  promovendae,  invitisetiamfub- 
ditiSjUt  hanc  prxcipue  ob  caufam  regno  paritcr  &  vita  fuerit  orbatus. 

Mihi  autemfoUicitecircumfpicicnti,  hujus  ram  rari  &  prajclarimonui  J*  . 
mcntiautoremcommodiiIImefeofFertRcx5ff«(;^r/»?«.f ,  <X\z%  Svenatho  voca=  ^**°'""®» 
tus ,qvi primum cum ip^tic Hara/do  verx religionis noticia imbutus ,  eandenij 
poftea ex  inftindu procerum  regni  non  modo  ejuravit ,  fed  eciam  totam  cjuC- 
demftirpcm  dradiccconvulfir,  eoq,  autore  Dani  fufceptum  Divinitatiscul- 
tum  repetitafuperftitionc  mutarunt.  Rurfus  vero  &  ad  Chriftum  converfus  & 
ad fceptrum regium  reverfusi^pfwi?  nihi!  prius aut antiqvius habuit ,  q vam  cu). 
«umGhriftiaclegitimafacrainftaurare,  qvodaliqvando  obincolarpraodilim 

I  & 


66  DisSERT.  Theolog.  DeGornuDanico 

&  hollilem  animum  adverfus  dodtrinam  Chrifti  diffcrre  coadus  fuit,  Duplex 
igicur  ratio  infinuat  didum  Svenonem  hujus  cornu  autorem.,. 

t,  Qyia  monftrofam  ac  vcfanam  illam  contumaciam  adverfus  concioncs 

verbi  pracdicati  pcr  notas  cornu  noftri  figuratam  non  tam  in  aliis  expertus, 
qvamipfemaligneexcrcuerat,  adeocjiinfuaconfcientia  &  intimis  pricordiis 
fcnfcrat  carundcm  vim  &  efficaciam.  Taceo  qvod  imprimis  EmbJemata  cir- 
culitertiiexacteqvadrentinhunci^fwo^f»?,  qvicharaderibusiftis  forte  deli- 
nearevoluitacerbosconfcienti2;fuaen:imulos&  aculeos  ,    qvibus  indics  tor- 

Ejus  parri-  qvebatur  obprioraflagitia,&prxfcrtimduosmaximosreatus./»4ma</i«»«atq; 

cidium  &  picri/eoi!m,unde  ctiam  totidem  graviffimis  fuppiiciis ,  captivimte  &  exilio  mul- 
'  *8'"'  (5tatusfuerat,uthocmodo  populi  animos  a  fimilibus  flagitiis  &  pra^cipue  ab 
illo  Religionis  odio  ac  contemptu  abfterreret.  Videantur  qvae  fupra  ad  primuni 
EmbJema  circuli  tertii  notavimus. 

j,  Deindchancfententiamnonparum  flabiliunt,  qvaeSaxo  nofl:erde  arii" 

mo  &  propofito  hujus  Svenonis  pofl:  reccptum  domifccptrum  prolixe  commc- 
moratlibr.io.  Im,in<^\'h,Sveno  eodcm pene  tempore  ^  religwm paruit  (^ pa- 
Studlum       triapotitus  eU.     Neautem.,  qvorum  favoremimpiet:ite  contraxerat  ,fanRiutisir- 
religionis,    ritamento  odia  in  fe  repente  trajiceret ,  publice  diffimulata  religione  ,  privatim^ 
exhibita  ,  pium  mentis babitumtexit.     Itacj.diverfimottuiifdemprjicordiis  inclu- 
fi ,  fumma formido  ac  fan£iifftma  devotio  animum  eJM pcrplexa  cunilatione  dijira- 
£lum  ad  ultimam  pene  hdftationem  redegerant.      Hinc  emm  perdendi  regni ,  inde 
Udendt  Numinis  mettu  peEloris  ejus  munimentum  ancipiti  periculo  vtdnerabAt. 
Faftidit^  fqvidem  Religioni^  ultorem  D  £UM ,  plebem  cu/t<e  vindicem  metue- 
tat.    ,Qp<£  tnm  diffona  fludia  attentiore  animi  compar.nione  expcndens  ,  flus  di- 
vini  qvam  hum.mi  ttmoris  viribus  indulgendum  previdit.      Privatim  itag^.  majo- 
res  aggfcfftu ,   cland-tftma  admonitione  ficris  rittbus  fubjicere  perfeverahat  dtjfe- 
rendi  offcium ,  qvod  a  Uteris  donrm.tq^  non  traxcrat ,  rudi  at^  impolito  ingent^ 
perfecutus :   adeo  Prxccptoris  partes ,  qvas  folerti.i  ac  confvetudine  farum  comple- 
'        xus  fuerat  ,  a  fundand^  Religienis  ctipidine  mutuabatur.      Veritm  medeU  faltt- 
brtutem  ab  incolumi  c.ipite  qv^fitnm  ,  ab  aridis  atq^  indignantibus  membris  evo- 
mi  crederes.      Ncg^  entm  amator  vetertm  populus  docilem  intiftntis  antmumprji- 
bere ftifinuit :  qvmetiam  externi  cultus  t/dio  patrium  temulattts  esJ.     Hadtenus 
Saxo.         Hic  judicet ,  q  vxfo ,  candidus  Ledor,  an  ullius  magis  ftatui ,  tempo- 
ri,  conatui ,  qvam  hujus  Svenonis  convcniant  Cornu  noftri  Emblemata  ?   qvae 
manifefte  depingunt  populiillius  vefarum  malitiam  fuo  Principi  inncgotio 
tam  fando  ac  pio  ncfaric  obludantis. 

Necaliudremediumaptius&convcnicntius  adhiberi  potuiflic  tum  tcm- 
porisvidecurad  convinccndoshominesadeo  pcrtinacesatc];  ad  frugeni  revo- 
candos :  prxfertim  cum  publicum  verbi  prxconium  nec  Rex  potuifl!e  audadcr 
nfurpare ,  ncc  popuUis  admittere  ullo  modo  voluiflTe  vidcrctur.  In  charadtcri- 
bus  vero  illis  notandis ,  ac  formandis  ufum  fuilTe  Svenonem  confilio  cordati  ali» 
Poppo,  cujusThcoIogicredibileeft  ,  &fortafrc/'i3//'o»;if  i7'//5'/virireIigiofifnmi ,  qvi 
prius  incolarum  animos  falutaribus  monitis  &concionibus  fledere  ncqvic- 
ijvam  tcntavit,qvam  ad  miraculum  flagrantis  fcrri  progrederctur. 

Sect* 


r. 


'  Pars  PostERios.  E'T  Specialis,  6f 

.    ■    Sect.  i^.  \ 

De  ufu  hujm  cornu. 

•Ifceicaexpcditis  nonmagnoperelaboramusdeuru^cjvemaliasprJEbc- 
repotuenthoc  cornu.  Autorisfuilkmcntem  ,  ucEmblernatain  eo  '"'^"•"""s 
contenta,  eorum<]ifignificata&:qvamplurimisinnotelccrcnt,&  qvam  '^ '' 
'freqvenciHime  occurrcrenc,  ncmo  lacilc  ibic  ialicias ,  fi  igicur  m  folen- 
nibus  comitiis  ac  conventibus,  m  qvibus  de  publjcis  Regai  negotiis  confulcan- 
dumeircr,  adhibitum  fuiflcadpopulum  convocandumitacuamus,  nujla  nobis 
(utlpero)  jureimputaripotcritabfurditas.  Siqvidcm  noftratibusetiam  hodie 
iiifitatumeltpublica  comitia  tubarumdcnunciareclangore_j, 

.:  PnmacviseciamChriHianisIococampanEinferviille.  Cornn  attreiim  Sc  ^- 
prarfjrtim  abeximio  aliqvo  doiilore,  utAnfg4rio,U)inoJ!e,Poppone\c\  alioqvo-  '"-■*^''"« 
dam  inflatum,ad  cogendam  concionem,qvoties  verbi  divini  praedicacio  infti- 
tucndafuir,  noninepteaflcricur.  Nam  vcrbi  inllar  vifibilis  elfc  pocuic,  qvod 
Gencilcs  ,qyi  hocionicu  excitatiob  novitatem  rei  fimul  accurrebanc,  ucheri 
iolet,fua:admolteretlfultii:i3e;&miicria°.  Siqvidcm  non  foliim  Judasos  fed 
Ethnicos  q  voq,-  tubarum  clangorc  facra  fua  cclebraiTe,  patct  ex  Dan.3,5.  &c. 

In  bcllislituiaurbuccin.^vices  furdnuiilc  nonnunqvam  f<?w«  ilhid  con-  j. 
cedimus,  fednon  niliin  belliSneceflariis  &legitiiTiis,qva'Reges  autPrincipes  In  bellis. 
Chriitiani  in  fui  defenfionem  adverfus  idololatrica;  iuperftitionisallertoreslu- 
fcjpere  inaics  cogcbantur  :  cujufmodi  bclIagellafuncab//.^;:?/t/(7  .3\,(ucf  contra 
/ff^'«r/^//;>2ioi3()VOg/a/"^'o/^i?ff<?6.iidrecupcrandasprovincias^qvxaRegno  Dani- 
co  defccerant,  ab  Impcratoribus/7V»//(:(?/?««/^f  &  Othone  ejusq;  Vicario  Mar- 
chioneSlcIVicenfiadverfusDanos  Gentilcs,ab //«;:////»  Q31c5(3tiUlb  adverfus  fi- 
iium  Svenothoncm ,  &  ab  hoc  pofl:  ea  &  in  rcgni  recuperatione  adverfus  Sveco.s, 
&ab  hujusfilioC/?«///'o'magnoatq;  aliisfuccelloribusimprimisadverfusSlavos 
infidclcs. 

Nccaconviviisprxfertim  publicis  ac  epulisregiis /■£)>-»// noflrum  ,  plane       4. 
cxclufum  velim :   ubi  vel  poculi  vel  inffrumcnti  Mufici ,  vel  utriufq;  etiam  vices  I"  t""^'- 
fubirepocuir.      Cum  familiareficvirismiIicaribusejufdeminfl:rumenti,foni-  *'"* 
tu,  qvo  ad  fortitudinem  in  prxlio  excitari  conlveverunt ,  inter  convivandumj 
qvoq;maximedeIcd:ari.      Verum  fuointuitu  convivis  nonIuxum&  dmi)TiaM, 
fed  temperantiampotius  commendavit  :  qvcmadmodum  &  .(Egyptiifolebanc 
conviviisinferrecadaver  fivelcelcrum,  uthoc  vifoita  ederencacbibcrcnc  ,  ne 
morcalicacisfua;ob!iviicercncun_.. 

Qv'id  fi  dicam,infonuifle,qvoq;  cubam  noflram  in  foienni  Regum  acPrin-  5- 
cipum  fepultura  ?  ut  nimirum  univerfam  procerum  &  populi  coronam  provo-  P  pofnpis 
caretad  tmblcmataulcimi  priclertimCirculicoaccuratiusinlpicienda&  dili- 
gentius  pcnfitanda.  Judaei  enim  ( Islacth.  0, 23. )  nec  non  Grxci  (  Plutar:  in  vi- 
ti  Dcmctr.  j & Roraani  ( Cic.lib.i.  dcleg.  Ovid.  lib.  6.  Fafl:or. )  tibicines  qvon- 
damadhibucruntmortuorumexcqviis:  qvinmorisfuiffc  ,  ut  majoris  xcatis 
funeraad  cubam  efferrentur  ,  minoris  vero  ad  tibias ,  fcribici^ervius  in  5.  &- 
neidos. 

-i        In  idololatrarum  vero  ufum  fabrefaiflrum  hoc  cornu  tantum  abeffe  reor,ut       ^•. 
potius  horum  fl:ultitiam  ac  vefaniam  imprimis  perftringat ,  uti  liqvet  cx  fupc-  ^°\T^f' 
fiusallatis.  tuQo, 


I2  Ca- 


6%  Dissert.Theolog.  DeCornuDanico 

CaputAlterum. 

In  qvem  finem  &  ufum  hoc  tempore  e  latebris  protra- 

dum  fit  cornu  noftrum ,  &  qvid  Dcus  pcr  illud  nobis 
fuggcrat  atqjinculcct. 

Vicunq-,ea,cjvaehadlenusanobisprolixedirputata  funt ,  probc 
obfcrvavcrit  &  ad  noftri  faeculi  condi tionem  ritc  aptaverit ,  noiu. 
adeo  magno  comperiet  ncgotio ,  qvidnam  Deus  opt.  max.  nobis 
per  hoc  tam  rarum  ac  fingulare  antiqvitatis  monumentum  &  qvi- 
I  dem  hoc  tempore  tam  mirabiliter  invcntum  fuggercre  vclit.  Ne 
autemincerti  circahanc  vagemurmateriam,  univerfaca^  de  qvibuscornuil- 
lud  monerc  nos  debeat^qvatuor  fedionibus  complcdcmut-.. 

Sect.  I. 
Enumeranturprascipua  DeibeneficiaDanisinhunc. 

ufqj  diem  exhibita  &  imagine  hujuj 

cornu  adumbrata. 

Ut_ 

/. 

Rc^ni  Danici  ijetujioj. 

Vod  tot  faiculis  in  luto &  co:no  delitucri t for»« noftrum ,  &  illscfuni* 
tamcn  confervatum,  non  modo  pretiofitatem  antiqvam  fed  notas  et- 


Q 


iam  fibi  incifas  retinuerit  inteeras,  argumcntum  &  indicium  cft  nobi- 
Aurura  in-      rf^^^lis  ipfius materiae, /rwr/fciJicet  purilTimi  ac  praertantiflimi.    Siccnim.. 
corrupti-      exalioqvovismetallo  conftitiffet,  sniginedudiimnon  tamcorruptumqvam^ 
cxefum  fuifiet.     Ergo  hoc  refpedu  dehgnat  regni  Danici  vctuftatem  &  ftabili- 
tatem,  q  vod  anno  ante  Chriftum  in  terris  natum  mille  fimo  trigefimo  nono  (uti 
fupputant  Chronologi)  aZ)</w  HumbiifiHoconftitutum,  &  appellationcm_. 
fortitum  duravit  tot  fa;culorum  voluminibus  ad  hunc  uiq;  diem  feliciter  conti- 
Regnamiin  nuatum:  Dum  interim  pla;raq;  ac  prxcipuaorbis  terrarum  imperia  a  fc  invi- 
danj  a  fo  ccm coniumpta exfpir.Munr.     ^egnum  AJ])ricMT?] k^ahylonmcwtxi^um:  Baby- 
ftruuntur^"  ''*'""'■"* '■"''^'^^ ^  Medis  &  Perfis  deftrudlum  :   Perftrtim  ^oilczz^i  AlexandroMa- 
gno  proftratum ,  cujus  lucccflores  partim  mutuis  bellis ,  partim  Romanorum_. 
armisexcififunt.    i?tf»?.f«//»2porr6imperiumaGothis,Hunnis,Vandahs,Lon- 
gobardis  &:  aliis  horum  fimihbus  populis  dilaniatum  cft :    ex  cujus  reliqviis  ac 
ruderibusprodieruntpoftmodum  pixraq;  illarcgna,  qvaenuncpertcrrarum.. 
orbem  vigent ,    qvod innuitur  Dan. 7, 24. qvorum  nonnulla dcmum  amiflo  ti- 
tulo  &  dccoreregiojexterorum  jugo  fuccubucrunt ;  ut  in  Oricnte :  Conflannno- 
folianiim,  /Egyptiaciim^&ic.   In  Occidcnte :  Gothicum,  Neaphtnnum,SiculunLj, 
Liifittznicum.,  Himgaricum.,Bohemicum,Hybernicum^  6cc. 

Interea  in  hoc  terrarum  angulo  extremoq;  Borea  RcgnumD/JwW  auguftif- 

fimum  immobili  ftetitpede,nulli  cverfioni  aut  mutationi  univcrfali  obnoxium: 

RegniDa-    &qvamvis  [veluti  aurcum hoc cornu  tcrrspulvcriq;  ad  tempusimmerfunx..") 

jjjj^  Dania  qvoq;  adverfis  nonnunqvam  cafibus  &  cJadibus  aftlidafucrit,uti  fcrunt 

reshuman«,qv«nunqvamfolida6;9oj3Cufsagaudent  fclicitate,  fed  volubiJi 

fortu- 


ParsPosterior  EtSpecialis.  69 

forrunac  rotantur  curfu  ;  fempcr  tamcn  rurfus  emcrfit,caputq;  extulit ,'  &  non 
priftinam  modo  reciiperavit  potentiam,  fed  ctiam  alias  lubinde  gentcs  rerras- 
tjve  laspius fubegit ,  ut  Angli.im^ScotiamiHyhernidm^ Svtciam^  Nayvegijm,  S^.\j- 
niam,Frifiam,Slaviam^Rtij[fttim,Livoniam,.'{Lftoniam,&cc.  Nec  non  hodierno 
dicopibus,  potentia,  jul^iciarioret,  &fplcndoremfuumlongeJateq;ditFundir. 

H^scautcm  Rfgm  D/inict  itabilitas  no  coeco  fortunaE:  ludibrio  nec  viribus  aut  ^*"' "'  ' 
conliliishumanis,l'edfoliDeo,RegumRegiacfupremorerumomniumImpe.  1"°"^" 
ratori  afczihenda,  in ci/Jtts manu esipofeftas nrr.e^Sir.lo,^.  A  cujitsnutu pendenc 
regna  h onunnm  D  a  n . ^,  2  2 .  ^fvi  atiij.  terr£  iS popttloftios  conftitutt  termtnos  P f.  7 4, 
17.  Dcut.  32,  g.  Ador.17,26.  Idqvodetiamianioresinter  Ethnicos  haud  igno- 
rafle  lcriptaipforumoftendunt.  Ciccro  pro  Rabinioinqvit :  Deiope^ auxilio 
mnlto  magis  rcmpub.  Roman.tm  qvam  ratione  homtnum  (3" conftlio gubernart.  E t  ve- 
riinmaeltillavoxPlatonis  ^.■mkmniv ;  UbtnonDeus fedmortalis altqvii prxeH^ 
ibi  malorumn'illum  esl  eftugntm^. 

Rcgum  Dam£  conttnua  feries  ^ 
fiiccefiQ. 

FTgura  cornuumnon  modoRegna,  fed  Regnorum  qvoqve  ^toderatorcs, 
Regesatq;Principes  notari,anteamonftravimus.    Ergo  pretiolillimum  pj,,:^  r^ 
hoccornuoftentatnobisetiamDanorum  Reges  maximos  &  potentilll-  gibusfdiji 

mos,totfa:culislibiinvicemcontinuafericacordme  fuccedentes;  qvi  fi 
numerumrel'picias,centenariumexcedunt:  fifacla&rcs  geftas  intueris  pls-  ^ 

riq;prudentia,  animorum  naagnitudine,  felicitatc,  aliisq;  dotibusac  virtuti- 
busexcellucruut.     Cum  contradcprchendas,  cartera  imperia  &rcgna,praefer- 
tim  magna  illa  &  univerfalia,ut :  Affyritm,  Chaldaicum,PerftcumSx.Romanum-ii  ^upra  c*- 
plurcspravosqvamlaudatoshabuilleRccflores,  plures  Tyrannos  qvam  patriac  tera  mundi 
Patres  fuftinuiire,pluribus  monftris  qvam  hom.inibus  paruilTe-j.  Cgna_.. 

Regnum  Afi^  a  Medis  ad  Perfas  tranllulit  Q'/-«/,  cujusfilio  Cambyfedi'  AGaticum, 
tindo ,  arripucrunt  illud  Magt ,  qvod  his  fublatis  Daritu  fraude  &  aftutia  oc- 
cupavit-.. 

Mortuo.'//£':f^«//ripimperiumMaccdonicum:nterducesdivifum,necqvic-  Macedoni- 
f^vam/^/e.v.<«^//liberisacrcgia:fl:irpireli(ftum,   intra  pauculos  tandemannos  cuni_, 
penitus  exfpiravit-,. 

Imperium  Romanum  ad fe  traxit C.J«/«« Cisftr,  fed  nec ipfe  ,  nec  qvif-  Roraanum, 
qvam  Csefarianae fHrpis  ;mperatorum  filium  habuit  tantas potentia: haercdeni_» 
&  fucceirorem  ,donccprogenies  Ca;farum  in  Cn.  Demitio  Nerone  prorlum  de- 
fccic:  HincdiunuliapropefuitlegitimalmperatorumRomanorumfucceflio, 
fed  fere  per  latrocinia  &  parricidia  imperium  invafcrunc  homines  obfcuri, 
qvos  coeca  ambitio  &  impictatis  fpititus  exagicabant. 

Gallicum  itidem  regnum vehemnntilfimis  fubinde motibus &  mutationi-  Callicum, 
busagitatumfuit,  praefertimcum^/if^opf-iM-^ademptumfamiliaEa/^f/woejusqj 
fiiio  Carolo  Magno  occuparctur ,  &  horum  rurfus  pofteris  ercptum,cedcret /fa- 
goni  Capet  cognominato. 

Ejufmodi  viciflitudines  alia  qvoq;  Europca  concuircrunt  regna  ,   qvas  Ifracliticu, 
riuncrecenferefupcrfedeo.     Unumautemimprimisobfervarimcrctur,  qvod 
videlicec  Rcgnum  Ifraeliticum  di  vinitus  Sauli  qvidcm  collatum,  Verum  ob  im- 
|)ietatcm  ac  contumaciam  rurlus  ipfi  ejufq;  poftcricati  abkcw fit,i.Sam.i j,  2?.28. 
.  Ij  "Cui 


'O 


Dissert.-Theolog.  DeCornuDanico 


retuftlffi- 
ma  Regum 
Danixpro- 
fapia^. 


RexChri- 

ftianus 

pritnus. 


u 


DomusOl- 
denburgi- 
ca_>. 


Rex  Chri- 

(lianus 
qvartus. 


Cuipoftmodiim2)4z;i:^,iubcntcipfoDomino,prxfcctus,  illudtamen  integrura 
atq;indivifumnon  ultcriusqvamad  nepotcm/Jo^o^/w/c/w  transmittcrc  potuit, 
2.Regumiz,l7. 

Dcusitac];fummusRegnorum  arbitcr  hoc  bcneficio  plane  fingulari  no- 
ftrambcavitpatriam,qvodhabucrit  pcrpctuam  Regum  e  rcgia  ftirpe  luccel- 
fioncm:  &qvamvisnonnullainterdummcidcrintdc  jurercgnandi  diihdia  ac 
bella  inteft:ina,femper  tamenvera  &  lcgitima  rcgise  ihrpis  pragenies princi- 
patumobtinuit ,  &  continua  qvadam  ac  nufqvam  interrupta  lene  propagata_^ 
ell:ad;l//«r^,?r;?;7W2'WaldemariQ\-artiDanorum  Regisfiliam,HaqvJni  vcroRc- 
gisNorvegici  conjugcm ,  qvae  Daniac  Norvcgiam  hxreditate,SvccialTi  bello  ad-. 
jccit.  Huic  poflobitum  Ol/ii  filii  humanis  ercpts  fucceilit  Eria^s Pomemfius 
cjusnominisOdavusMargaritxexfiliaSororis  abnepos  &  ab  ca  in  liliumac 
regniconfortiumadoptatus:  Q\'o  tandemabdicato  Cbrijiophoras  Bavarus  eii 
Erici  forore  germana  &  ncpte  Margarita:  Rcgina;  prognatus  ad  Iceptrum  &  fa- 
fligiumhujusregnicvedusefl:;  Hoc  autem  linclibcrisdefundo  ,  &  cumco  fi- 
niulcxtinfta  vctuftiflimaaboriginumDanixRcgum  profapia,Ccr»«  vctzAiirc- 
itm  regii  fangvinis  qvafi terra  &  pulvere  obrutum  jacuit, 

Verumfingulari  providentia;divinxdccre[ocvenit  ,  ut  pereundum  tra- 
61:um,ubiinventumcitfow«noftrum  ,  afcitus  atqjaddudus  fuerit  Chrtfiuniu 
^/vw^tf  adgubernacularegniDanici  capeilcnda  ,  absq;  omni  intcftino  motu, 
aut  dilFidio^ liberis  proccrum  fufiragiis,  omniumq;  ordmum  unanimi  ccnfcn- 
fu.  Hicfan.eaclusDei  teropt.  max.  inaeftimabilecontinensbeneficium  ,  in 
(ornu  noftro  qvafi  revivifcerc  atq;  obverfari  omnium  oculis  videtur. 

SiGUti/J«rf««jhoc  ccwweiqvalorc&qvisqviiiis  terras,  in  qvibus  tot  faecu- 
laoccultatum  dclituerat,  tandemerntum,  a  fordibus  purgatum,  nitideq;  ex- 
politum  nunc  ab  illuftriftimo  Dania;Principe,  utK«x>7'A/(?»  pretiofillirnum,  di- 
ligitur  &charumhabctur.  ■  itatum  temporis  antiqvum  ftcmma  Oldcnburgi' 
cum ,  qvodanteahonefto.qvidem  fedobfcuriorihjeferat  loco ,  alcendit  ad  funi- 
mumhonorcmactriumrcgnorum  potentiflimorumimperium,utYereglcr!a- 
ri  polfet :   Cornu mc/m/ ex/i/tTititw eIlingioria?i.iii-,<p. 

Deindc  qvemadmodum  hoc  fcw«initioex  xreconfe(flumputabatuii_,, 
poftca  vcro  abartificeexaminatum  ,  apparuitex  puriinmo&prarftantifllmo 
conftare  obryzo ,  cui  hodie  qvodvis  aliud  aurum  comparatum  pene  a:s  videtury 
tefteClaiirT. Dn.D.WoRMio.  Confimiliterdomus  Oldcnburgicd.,oV\m  tantun» 
fow////f/«,qvamprimum  autcin;'f^/>lacl:a  ftatim.^/<Tf<«,  hoceft,  pretiofifllma_. 
apparuit,  npn  folum  qvia  plurimis  virtucibus  &  pra:fertim  moderatifsimo  im- 
perio^rf//r/inftnr,  fplcndere,  acomnibusgratifsimaefl^e  coepit :  fed  imprimis 
qvod  prxtcr  plurimos  alios  Principes  Clarifsimos ,  fex  ordine  nobis  fuppedita- 
vit  Regesgenerofifsimos  [  Chriftiernum  fecundum  ut  cornu  confradlum  con- 
fultopraEterimusJqvorumfimilesvelindolisbonitate  ,  vcl  animi  invidoro- 
bore,velinnata  clementia,  velpietatisexercitio,  velxqvabili  juftitia:  admini- 
ft-ratione,  vel  aliis  dotibus  vere  regiis  vix  uUa  unqvam  vidit  aetas  in  uno  q  videm 
folo  folioq;  fibi  con  tinue  fuccedentes. 

Inter  omnes  vero,  veluti  fol  inter  reliqva  fydcra ,  corufcat  auguftifsim.ns 
Monarcha  Chripianur  ^vartus  hodicrnodieh3ecregnafelicitcrgubernans,in 
qvemunum, qvafiin  centrum,virtutumomniumradiiconjuraticonfiuxerunt, 
utqvaemirarifingulafolemusinfublimibus  naturis  &  ingeniis  cxcellentibus, 
caipfejundimpofsidcatuniverfa.  Plusille  unusprxftitit  in  ornanda  patria 
noflra^  in  conftituendis  Ecclcfiis ,  Scholis  Icgibus,  bonis  moribus^in  procuran- 

da 


^ARs  PosteriorEtSpecialis.  71 

da & ftabilicnda lubditoium falu rc, commodo, incolumitate ,  qvam omnes  ([- 
mul  antccefforcs :  hinc  dudum  nominis  ac  virtutum  luarum  IplendoreDaniam 
perfudit, Europara  illuihavit,orbemimplcvit,  Sub  hujus  itaq;  laudatiffimi 
Regisexoptatillimo  impcrio  &;  latcbris  terrx  prodiens^«rf;/»;  hoc  corfju  nobis 
qvaliacclamat,  ut  ipium  lulpiciamus  veluti  curn/i  vere  aiircum  dtvinitus  eredum 
Pf.i^Sii^-^^^^^^-f^^-^^^^^^^^^^^^P^^^-li^i^-lvodutinfrontePatrias  noftra:  dulciffi- 
mxemincat  qvamdiuriffimcin  fubditorumprotedionem,  hoftiumconfufio- 
jiem, faxit  illc ,  cujus in  manibus  funt  omnia  terra:  impcria^. 

Porro  qvod  Rex  Sercnillimus  cornu  illud  adfe  delatum  haud  retinuerit-.,  Princeps 
fcdflatimilluitriirimo  Principi  Ctfr?/?««opromptiffima  liberaiitate  donaverit  Chriftianus 
intcr  Ccllicud.  iplius K«p;'Aia  aflervandum : hinc auguramur , imo  votis  optU-     • 
mus  intimis , ut  auguftiffimo  pirenti  lediffimus  filius  aliqvando  (  qvod  diu  ad- 
hwcdiiFcratDeus^nontantiiminimpcrio&poteltateregnandi,  iedfimulin.. 
fplendidiffimis virtu tibus i^eiiciter fucccdat :   q v<i  &: ipfe  cornu glorix ac Iplen- 
dorisfuiundiq;ofl:endat,&aurcam  Ecclcfix  ac  reipub.  incolumiratem  unice 
procuret,   adeoq;  fpem  fubditorum  deCelfitudinisipfius/>/WtW2y?<««/'//«  &  con- 
flanti pieme^\\ii<Yf^m  auream  impleat ,  liiperetqve.     Deics  jiidiciiim  tutim  Re- 
gi  da ,  (^jujlitiam  tuamfilto  Rcgii :  titjudicet  poptilum  tttum  m  jujhtia ,  iS"  faupertt 
tuosin  judicio^&cc-i  Pfal.71,1.2. 

H^c  omnia  ita  intueamur  in  cornu  nofiro,ut  insflimabileDei  benificium 
hoc  nomine  nobis  exhibitum  condigne  a:fl:imcmus,reputantes : 

Dcumefle,  c{viRcgesconJlitiitt(^ tolltt.,Dan.z,  21.  qvuitiles (S" bonosfufiitnt       '• 
/'r/««/w,Sir.io,4.  qvii'^y2/m/crfw/i^m4/-,Sap.6,3.Jer.27,6,Dan.2,37.cap.5,i8.    .''"^"''^*' 
Efdr.  \,\.prudentia tnftrutt,  Proverb. 8,14.15.16.  cap.2o,iz.  l.Reg.  3, 9. 12.  atttorttTtte  Dei^^donuia 
»«««//■,  ]of  4,14.  i.Sam.io,i6.  i.Reg.3. 28.  i.Paral.14, 17. 2.Par.30,i2.Job.2  9,7.8.  Pf. 
i8;48.Pf2i,6.Dan.5,i8.i9-H.ig.2,28.&c. 

Rcgnonihilcffi;ialutariusqvampium,prudentem&  juflumRcgem,  qvi  *■ 
fua autoritate  &pbtentia  rcde  utitur  ad  publicam  lalutem,Sap.9,26.  Judic.  2, 7.  ^'"g"'"^-» 
Qvcmadmodum  e  contrario  nullum  eidem  majus  aut  pcriculofius  infligi  potelt 
vulnus,  qvam  fi legi timo  Magiftratu  orbatum ,  alicne  potcftati  fubjedum  qvall 
in  fervitutem  tradatur,Lev.26.,  17.  Deut.28,36. 46.  Et ficuti  illud  inter  praicipua 
Deibencficia  commemoraturMich. 6, 4.^1^.10,4.5.  Ita  hoc  pro  dira  &  gravi 
pocna  divinitus.,  inflida  rccenfetur  Hof  3,4.  Efa.3,2.j.  ^0^,34,30.  Prov.28,2. 

Tcftanturnamq;hiftorix. piorumRcgum&  Principum,'obitusmaximo- 
rum  malorum  prxludia  fuiirc  :  qvod  apparuit  in|Jofia ,  qvem  e  mcdio  fuftulic_* 
Deus,nehorrendumgcntis&urbisexcidium  ac  foedam  rcligionis  diffipatio- 
ncmvideret,2.Reg.22,2o.ConferEfa.26,20.cap.57,i2.Zach.ii,2.  Obad.v.8.  Un-; 
dc  Eliacus  regius  thefaurarius ,  qvi  regni  totius  commoda  fideliter  procuravit, 
comparaturcumpaxillototumgubernationisonusfuftinentc  ,  cujus  fuccifid 
ingcntem  Reip.  attraxit  ruinam,Efa.22,v.  23,24,25. 

ViderunthocoIimDavidisminiftri  &  confiliarii,  qvi  illum  Lucernam-J^ 
^4e/«dixcrunt,necpaffi;funteumprxliisinterell'camphus,ne  ipfius  intcritus 
pubhcialicujusmalicaufaeflet,2.Sam.2i,i7. 

Huc  ctiam  fpedat  vo tum  &  precatio  Mofis  jam  moribundi :  Conftituat Z)** 
minus^Detu  fpirituum  omnls  carnvs ,  virum,  qvipr^fit  hmc  multitudini ,  (^pojft  exirt 
(^  intrare  ante  eos ,  tT'  cduccre  eos  vel  introducere ,  nefitpopulus  Dei ,  ficut  oves  abs^ 
PAjiare^\im.ij,\6.lj.  Q\'oindicat,  tamoptatum  &  neceflTarium  regno  cflTtj 
bonumPrincipem ,  qvam  ovibus  paftorem, qvo  fi  deftituantur fubdi ti ,  infini- 
tispenemalisfuntexpofui.     Qvodexpertiqvondamfucrunt  Ifraelitae  in  fcr- 

vitute 


62 


DissERT.THEOLOd.  De  CornuDanico 


Danfs  divi- 
ol'us  exhi- 
bitum» 


Danoriim 
eXi'ediiio- 
ne.  "1  fini. 
titnott 


ff)  Inngid» 


vitutei€gyptiaca,  JudaciincaptivitateBabylonJca  :  cxpcriuntur  hodie  noil» 
tantumavilubiugogemuntturcico  ,  lcdetiamGermaniaenon  pauciincolx, 
ijvilegitimomagiliratu  velpuiibjvciitaattrito,  ut  nihil  inde  opis  cxpedari 
ponit,ext€rorumviolentaopprcirityrannidc,milleqvotidic  mala  ipfa  mortc 
accrbiora  patiuntur. 

Nobi£ha:cipra  confideratio  ing«ntemaddatfl:imulum,  qvoexcitatiim- 
menfum  illud  Dei  immortalis  benchcium,regiam  intcr  nos  domum  &  majefta- 
temmagnonoftro  bonoconfervantis.ea,qvapareft,animigratitudine,  fufpi- 
ciamusatq;exofculcmur,  &utdeinccpsctiamconfcrvet  ,  ac  magismagisqvc 
ftabiiiat,  qvotidianis prccbus exoptcmus,Pfal.i2Z.6. JcT.29,7.  ^^  qvod ratio  fe- 
culi  hujus  pericu!ofift[imi  imprimis  cxigit  ,qvod  tot  vidit  iUuftriflrmas Regum, 
Elcdorum,Ducum,Comitum,&c. domos  pcffundatas,familias exftirpatas,  tot 
refpublicaspluribusinlocis  miferabilitercverfas,  itaut  ftatus  politicus  jam_. 
jampedibus  pcneluteis&fragilibusinfiftat,  alapidemali  cujufdam  improviS 
facilccomminuendus,  vclutiiplendidifsimailla  ftaruaDan.2,33,  pracfcrtimcunl 
tanto  furore & conatu undiq;  fe ingcrat  Diabolus in  aulas Princip-um ,  confilia 
jufta&faiutaria  totis  vinbusimpcdiendo,  iniqvaver6&  noxia  promovendo, 
Dan.io,i},QvodnobisamplifliiTiumhocrcgnum  inhabitantibus,  fingulariter 
didum  efto,qvosadhuncufq;diem  lummaDei  bonitasfubturela  plane  pater- 
ni  tam  pii  &ntinqvamfatislaudatircgisinaltiflima  paceclementer  fuftcnta- 
vit,  Efa.  52,18.  Pl. 91,10.  cundisinteiimrcgionibus  vicinisafuncftifljmohoc 
bdlo  mifcrrime  afflidis  atq;  liaccratis  Jer.  4,20.  Joel.  2,3.  Qyaproptcr  noftra- 
rumomninofcntparrium  pro  tam  cxoptaciMagiftratus&felicigubernationc 
&  vitadiiiturnaDco  ardcntifsimisfufpiriisqvotidicfupplicareBar.l,ii.i2.  i.Ti- 
moth..2,T.Pf.2o,r.  &icq.Pf.6i,7.8.'&c.  ut  fub  cjufdcm  fatvocinio m>7^rnl/afftt 
.pidm&' hon(Ji,inivimm degenn's,i.'Y\m.z,i.<i'f.'pz(k^mm\^t\  -TtiKnixifxtinofirum in 
C4vlffJitmum&incoMcuJpim¥hil.i,io.]ohAn.io,z$.  l.Pctr. i.^.Hebr.ij,!^. 

Danorum  antiq^va  'vtrtas  ^  m  exterli 
debtUandis  fiiicitas. 

MMites  armatos  &  in  acie  ad  pra;Hnm  inftrucf^os  titulo  colnuum  itidein 
jonari,  anteamonulmus:  qvalcqvidhoc  etiamror»//  repra^fentat-., 
n  eoprsfertim  Jocoinvcntum,ubilimite^utriufq;  Regni  Danici  & 
Romani  cjire  &  attingere  fe  inviccm  incipiunt,qvod  hinc  nobis  ifi_. 
mcmoriam  fevocat  tot  qvondam  bella  in hifccDrix gefta, tot prtelia  commifla, 
tot  excrcitus  delctos. 

TaceonuncexpeditionesqvampIiTrimas,qvsdiverfistemporibusimmc- 
diatcexDaniaejusc];imprimisprovinciaCimbricafadxfuritinfinitimosGer- 
•  manixpopulos  •,\itSaxones.,FrfJios,Slavos,  Wagros ,Holfatos ,  Dithmarfos ,  &c. 
fub  RcgibuS Uelgorie,  WermtPido,  Frothone 4,  Gotrico ,  Rcgnero  io^bvoeg/  Cdntn» 
Magno,  Svenonej,  Waldemaro  i,  Canutoj,  Waldemaro  2,  Aiele ,  Erico  6,  Erico  7, 
Waldemaro  ^,Johknne,  Fridcrico  fecundo  &  aliis. 

Tantum  memori  mcntcrecordcmiir,qvoto]imqvamq;  bcllicofi  populi, 
Cimhrijinc^vzm^Gorhi jLongobardi ,  Angli ,Normanni ,Vandalt ,S)it.  e  Regni» 
hifce  fcptcntrionalibus  ^grefsi,  &  plxrumq;  cundem  illum  tradum  ,  qvi  Cortttt 
Aureiim  ram  diu  occulratum  tcnui t,transgrefsi ,  per  totam  fcr^  Europam  nomi- 
ixis  &  armorum  fuorutn  tcrroicm  circumtulcrunt  tanqvam  corriHaferrea  £5* 


Pars  PosTERioR  Et  Specialis.  7^ 

thalybea :  Mich. 4, 13. Et bello  Romanum  non  modo  laccflere fed tandem  ctiam 

ovcrtere  impcriumadorti,  univerfapcnercgnaEuropxa  graviter  qvalsarunt; 

^wn&cLomb.tnUamltAV^XjNormJnniamGAWix  nobililhniasprovincias  ,   nec 

non  Angliam  Inlulae  Britannic^e  potifliniaiu  partem  nominaoc  appeliationes 

accipere  a  fe  compulcrunt-.. 

UbillaLuendumefljiraprellioneshofliiuminalienaregna  &  ditiones  nec 

fortuitoheri  , necfolishumanisconfiliisdirigi,fed juflu&  decreto  Dei  cxpe- 

diri ,  Thr.3,57.  q vi  qvemadmodu  hoc  cornu e  tcrrxlatebris  eruu acq;  in  confpe-  *^0"^5  ^ , 
CL        X  ,       ■  ■  I  ,1-  11/1  Deoimmit- 

ftumhominum  produxit, ua  ui  populum,qvcmca(tigatum  vult,lioiies  ctiam  jmj.y^ 

Jonginqvos  fac.ili  ntgono  VQcat ,  Ela.  13,3.  Thren.  i,  15.  Zophori.  1,7.  excitat.,  Efa. 

5,  z6.rfm.f/,Eia.i3,5.  w»i/w,  Efa.io,6. 2. Reg. 2.^,2.  <///«/,  Efa..).5,i.Jer.5,iy.  Joel.  2, 

li.  Deut.28,.ij.9.  EianimHm,vires ^roburhuicj!ibtn'.hit.,hs\'n.z6.,l6.Dzmtv.  28,25. 

•Efa,i3, 7.  cap.-3Q,.i7.  Jerem.  46, 5,  cap.  51, 50.  Joel.  2, 6.  Amos  2, 14. 16.  Obad.  v.  9. 

.Nah.2,8.  cap.3.f3;Pfal.76,6.7.  «/./if /?,-/^//'  Amos^,^.  Pfal.ig^jj.^^.^o.^^.Pfal.^gj^d 

Fiai.144,1. 2.&C.    Luculenterhocapparuitin  liraelitispopulo  inermi  ac  im- 

belii ,  qvi  cx  vEgypto  profugi,  fed  virtutc  divinitus  armati ,  tot  validifllima  cor- 

nuacontrivcrunc,/^;^«/jMi/;7jpra:iio  vicerunt  Exod.17,  i3.^/rf^//?«//s;7/««regio- 

iies  vartaruntNum.31,8.  &fcq.    C/««^«.«o/ferocillimos  debcllarunc  omni  iplb- 

rum  terraoccupata,Jofii,  &fcq.  Amos2,9.2.Paral.20,7. 

Qvapropterfiqvandorcsbeneprofpercq;advcrfushoflcs  fuccelTcrit,  vi-  vi(floria_. 
<5toriam  foli  Dco  acceptam  feramus ,  cum  Da vidc  PIalm.76,8.  Pfal. 89^14.  Cuitl.  Deo  aftn- 
Jofaphat0  2.Paral. 20,6.  Nihilautem  C<?r»«  »(>/?;•(?, hoceft,  propri^  fortitu-  benda_.. 
dinivel  prudciitixtribuamus,  nechujusfiduciainfolcfcamus,  ne  ex  horumfi- 
mus  numero ,  ipnattoHunt  m  altum  cornufuum  Pfal.  75,-6.  dicentes :  Nunqvidnon 
infortitudine  nvflra  affumpfimtis nobis cornua?  Amos.6, 13. Fortttudo  noflra  Cf  robur 
manus ?)oftr£hdC}iobii omniaprdftiterunt ,  Deut.8,17.  Qyonomine  Sennacherib 
perftringitur,  qvod  propria  virtucc&  induiiriagentesabs  fe  domitas  fuiflc_>, 
gloriaretur ,  qvas  Deusipfi  fubjecerac  Efa.iOji^.Nec  non  Ncbucadnizar.,^'\  de- 
vicHris  omnibus  vicinis  populis,  eorumq;  dicionibus  poccflaci  fuae  fiibjedis ,  im- 
molavttftgendcfi£  i^ ftcrificavit retifuo  ,   hoc  eft ,  fua;  luorumq;  milicum  vircuci 
bellica:  hunc  afcripfit  fucceflum,Hab.i,i6. 

Efthoc  ingensfcelus,qvod,  ucDeumdcbico  fpoliachonore, eundcm  vero  VJ^loril 
creacurisaccribuit,  ita  laspiusincausacft,  cur  hoftesparta  vid:oriainlolenccii_.  nor»  abu- 
abutanturEfa.10,7.  cap.  47,6.  Qyo  tandemgratiamDei&  confvctam  profpe-  tendum. 
ritacem  amittunt ,  e  contrario  iramDei  cum  certa  pernicic  fibi  accerfunt ,  Pfal. 
109,15.16.  Ela.47,9.Ezech.  32,2.  &feq. 

MoveathocPrincipes&rerump.Pra:fides,ucfibi  fuisq;  ditionibus  inva-  Ratio  dt" 
fionem  hoftilcm  imminere  confpicaci ,  inicium  confulendi  &  refiftendi  faciant  cUnandi 
a  licaniis  precibusq;  publicis  &  privacis,  adjunda  fimul  vera  rcfipifcentia  ac  fe-  P«""°^» 
rio  dolore  ob  flagicia,qvac  hoc  malum  attrahere  folentjoel.i^i^.i^.  cap.  2,15.16. 
i^.Jon.  2, 5.&feq.  NifienimDcus,  qvihominum  peccatis  vchementcr  irrita- 
tur ,  hifce  mediis  placatus,  levatum  in  nos  cornu  fupprimat ,  hoc  eft ,  hoftium_. 
decreta  dirimac ,  ferociam  frangat ,  bellandi  ardorem  extingvat,Diaboli  etiam 
conatus  gentem in gentem  exacerbare fatagcntis reprimat , Pf.  46, lo. Ela.  g, 9, 
xo.  Nullumconfiliumhumanum,nullaars  aut  prudencia  vcl  unico  momentd 
bellum  impendens  detinere,pacem  retincrc  valec_-. 


K  Sm- 


y^  Dissert.Theolog.de  CornuDanico 

Singularls  Dei  tutelaad^verJmtriaGermanorum  cornua, 

qnja  imperium  Danicum  cvertere  ,  (f  imprimis 

Cimbricam  Cherfonejum  conterere 


D 


veqvicqvam  tent/>runt. 
Eitutdamacpi-xfidium  ,  qvofuospropugnat  &dcfenditcontraDia- 
boium  ejusq;  afTeclas,  cernu  nomine  infignin  fupra  oftenfum  efliqvod 
itidcmin./«rc(7hocf!?rA;«fufpicioat(j;coiuemplor.  Tria  ncimq;  va- 
lidifTimacornua  diverfisfaecuiise  Romano  cgreifa  impcrio&prxfcr- 
tim  e  vicini  Gcrmania  hanc  ipiam  ptovinciam  Cimbricam(in  o^zccynu  noftru 
tanidmfepultum  jacuit )  totumc];  regnum  contundere&cverteretenfarunt_.j 
fed  cornu  firmillima:  tutela:  ac  defenfionis  divinar  cadem  repulia  &  reprefTa  ab- 
fcedcre  cocgit^ut  omnino  nos  &  ma jores  noftri  experti  fimus  iilud  Davidicum: 
Jehovaprotctiorme;u(^cornufalutUmes,'?{.\'^i  3. 
I,  PrimumGermanorum  cornu  iuhCrrolusMAgmu  ,  imperatorRomanut 

Cjrolus  actotiusferc  Occidentisdominatcr  ^cjvi,  poflqvam  compertum  eft,  Saxones, 
M«gnuj,  frifios,  alia5q;gentesfinitimas  a  G^tfmfs^Danorum  Rege  fortiffimo  fubadasj 
fruftrafeopponentelmperatorisfilio,  ftatim  cum  numerofiflimo  advolat  cx- 
crcitu  ex  uuivcrfis  imperii  partibus ,  ex  GalJia,Germania  &  Italia  collcdo  ,  & 
ad  Alarx  Albistj;  iiuminum  confiuentes  pofitis  caftris  ,  qvamprimum  cum_» 
Gotrico ,  fibi  cum  robore  Danica:  juventutis  (Sccurrenteconliigendum ,  atq;  in- 
depromotisarmis  inipfamDaniamomnembelli  impetum  transfercndum  dc- 
cetnit.  Verumcum  jam  adtantammolcm  expeditionemcjj  adfatim  cuncflaL.» 
feflent  comparata ,  Lcgioncs ,  cq vita tus,  auxilia,  commeatus,  arma  ,  tormcnta : 
ccce  exorta  repente  in  caRris  Danorum  fcditionc  ,  ipfoq;  Rege  fraude  proprii 
fatellitisoccifo,totusdifrolviturexercitus,  Daniq^cumclafTeuniversadilapfi, 
reliftisFrifiacportubus, domumrcdiere.  Q^-antaigiturtempcftas  tunc  huifc 
Re^no  &vicinaeprxfertimCimbriacincubuit,utpoteiamomni  ope  &  auxilio 
humano  deflitutx !  Sed  Deus  Rcgni  Danici  fidcliffimus  propugnator  tum  prae- 
cipue  tcmporis  cornu  optatiflimse  fuac  tutclac  pro  incolumitate  ejufiiem  exeruit, 
atq^immifTain  hoflem  iracoeli  &peflegraviflima  ,  qvajin  homincspariter& 
iumentagraffabatur,  Ctri>/«wdefiflere  apropofito  &  reducere  exercitum  coc- 
gi t,  qvi  hmc  etiam  ob  cafum  Gotrici  efFufo  exukavitgaudio ,  eo  nihil  nnqvam.. 
fortunasfuae  jucundiusobveniffcconfefTus. 

Alterum  cornu  Germanicum  Daniam  noflram  infeftare  aggrcfTum  fuit_. 


3. 


Otlio  Pri-     Otho  ejus  nominis  primus ,  Imperator  Germanorum ,  qvi ,  Marchionc ,  qvettLj. 

«Duj,  Uenricus  Auceps  apud  Slcfwicenfes  adverfus  Danorum  incurfus  tuendo  limiti 

conftituerat,d  Danis  trucidato,&Saxonum  colonia  ibidem  loci  infiiper  delcta, 
tantae  impatiens  ignonimiac,cxercitum  in  cos  confeflim  duxit,  &  facili  ncgotio 
in  Jutiam  irrupit,  utpote  regio  dudu  &  pracfidio  vacuam  ,  Kege Haraldo  Sexto 
jprocul  rebus  Sveticis  diftento ;  fed  huic  nulla  vi  humana  refiflente,  opportune 
Deus  oppofuit  cornu  tutiflima:  dcfenfionis  fux  in  favorem  gentis  noflrac  rurfu  j 
lcvatum,  dumvidelicetLymnicusfinus  vehcmentcr  exundans,  &  Vendalani-. 
aqvis  claudens,  progredi  ulterius  vetuit  Imperatorcm  :  qvi  cum  excrcitii 
in  littore  fubfiflens ,  lanccam  in  undas  indignabundus  projeciffc mcmoratuL., 
fuumqvc  freto  nomen  indidiffe  ,  qvod  hinc  ^tl\)i^imb  hodic  ctiam  vocita- 
tur.     Compulfus  etiamrumore  &  fama  Hara/cii  Kegii  valido  ciimcxcrcitu 

"  ac 


PaR,S  PoStERlOK  Et  SPECIALlSi  ^f 

jtcomnibusregni  viribusadopemCimbris  fuis  fercndam  praccipiti  celeritate 
advehtantis,ftatimreflexoin  Germaniam  itinere,  reditumfugae  fimijlimunij 
habuit :  qvin  &  Dani^bscedennum  hoftium  tcrgis  inftltentes ,  Ej>OKem extrcmi 
agmmis  ducem  cum  lociis  trucidaruntL_.. 

Tertiumcornuhorrendumfane&  extremamminitanshuicregnoperni-  J« 
ciem  vidimus  ante  annos  circi  tcr  i6.  c  Germania  in  nos  irruere,  cum  poft  acre_. 
illudpra:iiumLuttcrenieini-eliciteranoftriscommi(rum,  Caefaris  Feydinandi  Fcdman- 
iccundiexercitusexinnumerapropcmodum  variarumgcntium  conflatus  col-  ,"'  ***"*' 
kivie ,  fubi to  &  repente  Cimbriam  Holfatiamtj;  pene  omnem  fluminis  inftac-, 
rapaciflimiinundaretj&practeromnium  opinionem,  omnia  longe  lateq;oc- 
cuparet,  ut  i ncolarum  plaericj; experti  illud,  i.Thefr.^,^. Ela.  zg,!^. Jer.4, 20.  in- 
geminarentqverelam  ]cremiaeThren.4,i2.  Ncc  occupavit  folum  atq-,  inpotc- 
ftatcmredegichoftisinfenhftlmusnobiiiffimamRegni  provinciam  ,  fcdinte- 
grumctiam  bicnniumtranqvillapofleflione  recinuitvitautde  nobis  aftum  vi- 
derctur,  necaliudjam  fuperelic,  qvam  utvidori  manus,  ferroccrvices,  prsdo- 
nibonai-ortunasq^  ultrodarem.us.  Sed  Deusfummusrcgni  Danici  patronus 
&maximus  aflcrtor  ,  eciam  hoctcmporcteftari  voluit ,  le  adhuc  excubare_. 
prolaiii.cnoftra,  rteqidum  priftinaraillamciiram,  qvamtotfdeculispropatria 
Koftrageftir.depoluifle.  £renim  piorum[proculdubio]  lachrymis&fufpi- 
riiscxoratusjbrachio  tandem  &cornu  potentiaefuae  cociis  exertoitafregit^ 
& contudit hoihtim f<?>-ff«,  hoc eft ,  vires  &animos ,  ut dum poflidebant Cim- 
briam  &  Hoifatiam>a  lardendis  incolis  abflinerent,  nufq  vam  ferro  aut  flammis 
graflarentur;  &qvamvisreligioninoftra:infenfifllmi,  hoc  tamcn  nomincne 
tantillum  inqvenqvam  tentarent.  Q^rod  miraculum  non  minorisccftiman-' 
dum  clle  reor,  q vam  qvod  oUrti  in  .!?igypto  fangvis  agni  pafchalis  Ifraelitas  in- 
tados  ab  cxiciali  clade  Angeli  pcrcuflorisprxftarctjExod. 12.13.  qvam  qvod  eof- 
dein  filius  Dei  in  columna  nubis  apparcns  tutos  ab  impctu  exercitus  .iEgyptiaci 
occultaret,Exod.i4,2.qvamqvodipfe  Sodomitascoecitateobrutosabinvaden- 
disLothixdibusrepelIeret,Gen.ig,n.  '     ' 

Nec  contentusjehova  Cimbris  &  Holfatis  vitam  &  fortunas  illacfas  con-  Pas tnirii 
fervalfc,  reiigioncm  lilibatam  prsftirifle ,  pace  infuper  illos  eaq;  optatifllma  &  ^'  '^"  "' 
gloriofiilimapra;tcr  omnium  Ipem  &  cxpeftationcm  admirabiliter  beavit_.t  ' 

iumhbftis  velutpanico  qvodam  terrorc  compulfus,  licct  reruin  omnium  u-  ' 

bertate  aftlucns ,  copiisq;  militaribus  abundans ,  pacem  ultro  honorificentifll- 
niisobtulitconditionibus,omniaq;  imperiiDaniciloca,  qva:forti  manu  oc- 
cupatabiennium  tenuiflTet,  fincullacompcnfatione  reddidit  integra&illaefa. 
Elucet  in  hac  Cimbria:  hbcratione non minus ftupemdum  bonitatis ,  fapientiae 
& potentiss divinae documentum, qvam  cum  Saulcm  Regem  nuncio  Philiftseo- 
t-um  irruptionis  in  oras  fuas  compulfum  retrahcrct  a  Davidecapiendo  &  truci- 
dando,i.Sam.2?,27.qvam  cumSyrosfonitucurruum  ,  eqvorum  atq,- ingcntis 
iqvafi  exercitus  turbatos  ab  obfidionc  Samariac  arceret,2.Reg.  7, 6. 7.  qvam  cum 
exercitumScnnacheribiab  Angelofufum  moenibus  Hierofolymarum  avertc- 
ret,2.Reg.  19,55.56. 

Sicce/"w«iilud.z//rf«wrriinifterio  rufticaj&paupsrculac  virginis  h  luto  & 
iqvifqviliis  cxtratium  Gimbricam  repraelentat  Cherfonefum ,  qvac  confimili ter 
e  tenebris&fqvalore  mirabiliterexpedita  ,  priftinum  recepit  fplcndorem  ac 
felicitatem  o^tv^pueU^imbellii^,  h.  e.  finc  armis ,  fine  pracUis,  finccaede ,  fine  fan- 
gvine,amiea,dulci,  jucunda  transadione.  Dumhaecaltiusmecumreputo,&  A^cS 
fimulfixisocuiisintueormifeIlamillam&  rufticanam  puellam,  cjyxaureunt:^  nt^"    **' 

K<t  sornu 


j^  DissERT.  Theoloc.  DeCornuDanico 

«>!■««  baculi  ctiam  defticuta  adminiculo,nudis  manihusdigicisq;  e  terr^  crutunx 
primanobisoftentavit,  incidit  mihi ,  qvodlcgiffcmcaliqvando  in  hiftoriis 
Gallicismeminidevirgineitidcmpaupercula  J^Atf  D'  Arc  nominata,  rufticia 
nataparentibus  ,ruricducata&grcgi  tantum  pafcendo  affvcta ,  qvaDeusta- 
men  ad  res  magnas&praeclaras  gcrcndas ufus  fuit  juxta iilud Sir.3,2i.Cum  cnim 
rcgnum  Gailieum  tum  tcmporis  fub  Cityolo  cju^  nominis  feptimo  ad  extrcman» 
pcne  perniciem  effct  redaftum  ,  pluribus  provinciis  amillis  ,  praccipuis  urbi- 
bus&munitionibusvelcaptisvelobfcffis  ,  Principibus&proceribus  indies  » 
E.egc  deficientibus ,  hoftibus  interim  potcntiffimis  &  infenfiffimis,  Anglo,Bur- 
gundo&Sabaudo,  ferociterinftantibus,itautJ3m  omnis  Regis  regniq^  fakia 
propemodum  defperata  vidcretur :  Eccc  virgo  hxc  pagana  divinitus  fulcitata, 
viam  prima  &  monftravit  &  ingrcffa  eft,  q  va  hoftium  vires  attritx ,  regni  liber- 
tasafferta,  &paxt3ndempartafuitacftabUita.  Annonfimileqvid  apud  nos 
cciamcontigiffecxiftimabimus,dumDcusfuneftiffimum  illudbellum  a  cervi- 
cibus  noftrisdepulfum  pacc  infperata  fedavit  ,  ufus  imprimis  opera  illuftris 
Da.HanmLilis Bifronis Schaiiml/uygenjis,\'\n  qvide  fortiffimi  &in  exercituCaefa- 
riano  frXGubiarum  prsfcfti  primarii,fed  tunc  a  noftris  capti  &  ad  ftatum  pucilx 
iftermis  q  vafi  redacli,qvi  pacis  illius  fundamentum  fideliter  jccit,  negorlum  di- 
iigencerpromovit,  &  poftmodum  Lubecxadcam  pangcndam  atq;  conficicn- 
d*m  non  parum  acttilit  momenti. 
Confervata  Porrononfohim  Jchova  pacem  nobis  mirabilicerreftituit ,  fedetiamrc' 

ftitutam  in  hunc  uiq;  dicm  confervavit  illibatam ,  ut  omnis  pcriculi  immunej- 
fab  pacrocinio  &  nmbm  alarum  alttjfimi  latituntes  [  Pf.  91,  i.  ]  ipfius  qvafi  finu  fo- 
veamur,  amplexu  haereamus :  dum  intcrim  univerfa  fcre  Europa  crucntohuic 
involuta  belto  ,  innumerrs  penc  turbis ,  ca:dibu5,  lanienis ,  inccndiis,  dircptio- 
tiibus,&iexcenEisalii3  malisqvotidieconqvafiatur,  ac  plxraq;  cjus  rcgnavd 
cum  externis  hoftibus  vcl  internis  diffidiis  milerrime  conflidantur. 
Pax  donura  Hoc  ita  expendendum,ut  nibil  nobis,  noftrae  prudentiae,  lanftitati,  digni- 

*^*'*  tati,  fed  omnia  ftupendx  Dei  gratije  &  milericordise  feramus  accepta :  Illc fum- 

musbelli  fkix^is^fZxkixw  formanslticemi^ creanstentbras ^ifaciens  facem  O*  cre- 
ansmnlumji.^A.A^^i-j .  ^lvf  cejfare facttfr£lia  ufs^adcxtremumterrs  ,  ^vi  conterit 
arcHmtConfnngu  lanceam  Cf  cnrrus  exurtt  /^»/,Pf  46,10.  adde  Hof.2,lg. 
Grat^cele-  Noftrumigitur  crit  tam  divinum  donum  bonumq;grata  mcntc  celebra* 

brandum.  i-e^  cjusq;  jugi  memoria  &  digna  aeftimatione  jndies  cxcitari ,  uc  huic  tam  largo 
pacisdacori  & autori  nos  totos confccremus, noftra  obfeqvia o9cramus,ftudia 
approbemus,vitam  impendamus ;  qvo  pacem  & intema?n confcientiac  retine»- 
mus,Phil.4,7.  &  extemam  cum  proximo  pro  virili  colamusjRom  12, Ig.  Et  tan- 
dem  omnibus faftidiofiftimaE hujus  vitx airumnis liberati ,  vitae  altcrius &  mic- 
lioris  perfcctifsima  ac  profundifsima  pace,  copiofifsimo  gaudio^iaeticiaqj  nun- 
qvam  interrumpcndain  confpcdudivinxMajeftatis  perpetuo  fruamur  ,  Efa. 
31,18.  cap.}5,io.cap.66,iLi2.Pf.i6.v.ult.  Pf^d^^.Apoc.^jr^.&c. 

Qvod  ha^cnus  de  publica  hu  jns  Regni  admiranda  defenfione  &  fuftenta- 
tioncdifferuimus  ,  unusqvisq;  fibi  privatim  qvoq;aptabit,&fiingrucritali-' 
qvando  pcriculiim,  petct  &  cxpcdabit  firmd  fiducia  certifsimam  opcm  &  libe- 
Deusfuof  rationem  ab  invifto  cornu  divinat  potcntia:  ac  tutclje  ,qvodiilum  plcnifjimji 
defendit.  tueri  potcft  adverfus  qvofvis  non  modo  hominum  fed  ctiamDiabolorum& 
portarum  iofernalium  infulcus,id  q  vod  ipfe  Spiritus  Dei  faepius  inculcat,Pf.J8,  j 
Pf3l,4.2i.  Pf  91 ,1.2.  Pf  144,2.  Efa.6,4.  cap.25,4.Jcr,i6,i9.&c.  Qyamtutum  pra:- 
{licit  hoc  cornu  Lothum  a  SodotQitarum  Tioleaii^,  Gen.  t^  ii.  Jaetbtim  Patriar- 

cham 


PAHS  POSTERIOE.  Et  SpECIALIS.  jj 

<;hamabirafracnsEfavi,Gen.35,i.  (Scfeq.ab  incurfuavuncuULabaai,  cap.3i,i<|. 
iJ4w,!/if»za  perfecucione  Saulis.i-Samij,!/.  a  calumniis  Doeg  Idumaei  i.Sam.i^» 
9.10.  ab  aflu  Achirophelis,  2.  Sam.  17, 14.  a  crudelitate  Abfolonis  2.  Sam.  ig,  14. 
£//<«w  ab  impetu  miluum,2.Reg. 1,10.12..  £///?«««  ab  excrcitu  Syriorum, 2.  Regum 

ImoqvemadmodurhaccidereinterdumfQletiUtqvi  tauroefFerato  temc-  £<"''"" 
rcoccurfaCjipfiuscornibus  vchcmentifsimc  contufus  profternatur:  idemiibi  ■  ^^ 
poUiccantur,  qvicunqia(ioriri,premere&affligere  amant  hominem  puim  & 
innoccntem  fub  umbra  &btibuio  altifsimi  habitancera ,  in  ilium  ceu  cornufcr- 
reitm  (^  aheneum  omnesinimici  turpifsimeimpingenc,  propriacapitacommi- 
nucnt,  &  cum  univcrfis  fuis  viribus ,  minis ,  confdiis ,  machinationibus  fubito 
corruentatq;conculcabuntur.  Atq;hocclt,qvod  David  aliqvories  manife- 
flifsime  fcnfit,ex  tanta  hoftium  rabie  &  periculorum  magnitudine  feliciter  elu- 
<Satus,Pf.z7,2.  Qyo  Dominus  aiiirrium  Jcremix  valde  perturbatum  engit,  onus 
gravifsimumPropheticimunerisip(iimponens,Jer.i,i9.QyodDeus  totilluftri- 
bus  exemplis  Eccleiiacfua;  ejusq;  membris  teftatum  fccit :  ut  nimirum  Rcx  Pha' 
rao  impegerit  in  Ifraelitas  :  Core , Daan  &c  Abjron  inMolen  &  Aaronem  :  S^iuly 
Abfolon  &  Acbitophelin  Davidcm : dtto  ilii Senes fycophants  in  Sufannam  :  pro- 
teresBa^yiontct  mDaniclem  :  //^»7.^»inMardochaeum,&c.  Anneomnesiliipo- 
tcnterrcpulfijdivina  tandem  u\t\ont cecidcrunt  in foveam,  qvam aliispara-iicrant^ 
Pf.  y,  16.  ift  laqveum  qvem  alitspofuerant  ?  Pf.35,7.8. 

Qyoties,  q va:fo,  hoc  ipfum  qvotidianis  confirmatur  excmplis ,  in qvibus 
operahei admtrabiliA  intueremtir  octilisHoJlris  [  Pf.  91,  g.  ]  fi  modo  eofdcm  rite  ape- 
rirc  vellemus;  dshhaintentioneopusDotmnirc^icientes  ,  (f  opera  manuum  ejui 
conJidcrantes,Eiz..'jyiz. 

Terr£  Damcxfecunditas. 

TErram  Judaicamc(?r»«etiamappellariantcaindicavimus ,  unde&ter-  Cimbric» 
ram  atq;fnndumimperiiDanicihocf*y»«haud  ineptc  dclincari  rede  , 
condudimus.     Annc ctiam  tpCa  Cherfonefus Cimbnca  ,   qvaecornuno- 
flrum.  totfaeculisoccultavit  ,   &  figuraoblongaacpyramidaliinteru- 
trumq;  mareprogreditur^cornulpcciemexhibeat,   chorograph.is  accuratius 
inqvirendum  committo. 

Unumeft, qvopatrianoflranonmodocumjudacafedqvovisetiam  orbis  ^!'"'^''^** 
territorio  cemrcviietur  ,fo/tvidc\icetubertas(f  fundtfoecundi^s.  Qyamvis 
enim  vini  aut  olei  non  fit  ferax,rebus  tamen  aliis  amnibus  ad  huraanum  ufum 
nccelfai iis  ita  abundac,  uc  ifiedefedus  milliesrependatur.  Tantahicqvotan- 
nis  copia  f rumcnti,  butyri,  mellis ,  pecorum,  pccudurn,pif cium,&c.  provcnit, 
utnonmodoincolisabundefufficere,fedcxtcrisetiamnationibusIiberalitec-. 
profpiccrcpofsit:  AdeohiclargamDeifentimusmanurjijPi.io/^yZ^.fubmimJiratt' 
tii  emnia  nobis  affatim  adfruendum.,i.Tim.6,v/. 

Qyod  igitur  dc  cornu  copia  fabulantur  Poctae  omnis  generis  frugibus  jugi- 
ter cxuberante,  id  Daniae  noftra:,  mifsa  procul  omni  fabula,vcrifsime  congruiti  . 

Exhacqvippeceuc(»w<copiofifsimo&praimptuariolocupletifsimoindiesde-     ^"'^    "* 

.'•'■,,.  S  1         1-  r  n  I      •■  ropa-cella 

promitur,qvodplurimosEuropaepopulosaluatq;fuft:encat,  utgforian  meri-  penaria-., 

to  qveamus  ex  Pf.  144)13.  Promptuana  nofirafttntplcna-^  eruElantia  ex  hoc  in  tllud, 

i»oecft|ita  abundantia  omnis  generis  fruitibusjiit  unam  fpeciem  pofl  aliam  co- 

K3  piosfi 


Horat.  u 


fcecundi- 
tjs  cerrs  i 


Haraldut 


Anfgariut» 


firicatt, 


7I  Dissert.Theolog.  DeCohnuDanicc 

pios^  cxhibcant.     Et  in  terram  noftram  deriv^rc^qvod  olim  «ecinit  Poeta  dc* 
ubcrtateagriltalici. 

Aurea  fruges 
laliit plerto  diffudit  copia  cornu. 
Hanc  terri  Danica:  fertilitatem  rerumcji  omnium  abundantiam  non  cauw 
fis  fccundis  tribuamus , ncc  noftro  labori  aut  induftrise  tranfcribamus ,  fed foli 
Deo  bonorum  omnium  largitori  [  Jac.1,17.]  acceptam  feramus.  IUe  cnim  eft, 
qvi  ipfam ,  qvam  incolimus,terram  dedit  Pf.  115, \6.  cjuidem  gcrminandi  virc» 
adauget,Pf.65,io.  Pf  104, 14.  candem  pluvia  tempcftiva  irrigat  &  fcecundat ,  Pf. 
65,n.Pfi47,8-Ador.  14,17. abeademventorum,tcmpcftatum,  grandinumin- 
commoda  avertit^Jer.^,!^. 

6. 

SacrofanBi  E^vangelii  re^velatio. 

MAgna  funt,fatcor,qv:c  hadenus  reccnfuimus,fedlongemajora ,  qvss 
feqvuntur.  Qyando  cnim  intueor  f<?rw«  noikum,qvod  tam  diu  fub 
tcrra,  coeno  lutoqjobfitum  jacuit,  nunc  vcro  nonfolum  priftino 
Iplcndori  rcftitutum ,  fcd  etiam  Screnifsimo  Dahiae Principi  in  amo- 
re  atq-,  ih  deliciis  eft,  &:  advenis  tanqvam  vcncrandum  antiqvitatis  monumen- 
tum,  confpiciendum,contre(ftandum,ebibendum  exhibetur:  viderc  mihi  vi- 
deorC(?rw/ illud/'//«mLuc.i,69.  [JefumChriftum  cumfuo  Evangelio&falutari 
ftoticiaJqvodprimogentilisidololatri^E,  dcindePapifticcEfuperiHtionisfordi- 
busimmerfum,  nunc  vero  rurfuspurgatum  &  aff^abreexpolitumnitct  fplen- 
didifsime^atq;  indies  apparetiis.,  qvi in tenebrui^ tfmbra morti6\y.i\xmz\im\ ,  pa« 
patus  ]ytv/f  ^^»r,  addingcndospedes  ipforum  m  vi4mpacif,Luz.i,y(p. 

PrimaoccafioChriftianarReligionisad  nosdeferendaefuitexiliumWiin»/- 
di S\ldd,c[\'ivcgno  pulfus  z.Rcgncro  ioMjrcCiJ  circaannum  Chrifti  8z6.adlmpc- 
ratoremZ,K^<?z'w/winextrcmisrebusfuisconfugit  :  Kic  opcm  fuam  &auxi* 
iium  largiter  ipfi  fpopondit,  modo  Chrifti  cultum  nomenq;fufciperet.  Haral- 
dits  avide,  accepta  conditione  Maguncii  una  cum  uxore  ac  fratre  Erico  aliisqve 
regni  proceribus  per  Baptifmum  Chrifto  nomen  dcdit :  Atq;  inde  Saxonicis  ro- 
boratusauxilii5regnumrecuperavit,iifq;frctus,  in  territorio  Slefijricenfi  di- 
candam  beoxdemmukisfollicitemolliebaturimpenfis:  prophanata  veroEth- 
nicorumerrorcdelubradiruit,  viAimariosprofcripfit,  flaminium  abrogavit, 
atq,  incondita:  patrire  Chriftianifmi  facra  primus  Daniac  Regum  intulit. 

Girca  annum  gig.  Anfgarius\j\m  populorum  feptentrionalium  Apoftolus 
juremeritoq-,  appellatur]  a/,K//(?z'zVoCaEfareemiftus  ,  fvadente  &  pctentc  id- 
ipfum Haraldo,  per  hafce oras,  ubi  ihvcntum  cft  cornu  noftrum,  venit  in  Dani. 
am  adprxdicandumChriftiEvangelium:ubi  poft  varia  pericula&  multos  la- 
borcscxantlatosmagnamplebismukitudincmad  veriDei  cultum  traduxit,o- 
pcram  fideliter  confcrcnte,  qvem  fibi  collcgam  laborumq;  focium  aftumpfcratj 
Autheherto.  Verum  facva  mox  tempeftate  ab  idolorum  patronis  excitata  fub 
impcrioJJif^«mlegitimamChriftiReligioncm  vehcmenter  averfantis  &  pro- 
fcribentis  ccdere  Anfgaritu  &  rcpctcrc  Gcrmaniam  cogcbatur.  Qvem  q  videm 
Ludovictu  circa  annum  834.  Archiepifcopum  conftituit  Hamburgenfcm,  ejusq} 
curae  feptcntrionis  populos  dodtrina  Chrifti  imbuendos  commifit :  fed  poftea_. 
circa  annum  840.  Hamburgo  a  noftris funditus  cxcifo,S..r^«/(^/fr/W  deftitutus  o- 
mni  prxfidio  humano  cum  paucis  aliq  vot  nudus  miferq;  evafit-.. 

Cir&aannum853.rediitinDaniam^i(7/^4r/«fp&Rcgcm£w*z«/.  haud  i 

Chrifti 


PaKS  POSTERIOR  Et  SPECIALlir  79 

'Chridiridemagnopcrealienum  ,utpoteMagunciaEilnacumfratre  Jf>«>;?WoBa- 
ptifmiiacrisjamantcinuiatum  ,  compcllavit&c  in  vera  fideac  pictatemagis 
magis<],  tirmavit,  qvi  moRitu&  inflindLi  fideliinmi  hujus  dodoris  nonmodd 
templum,  in  qvo  Ghrifti  dodrrina  fonarct,SlclVici  exltruxit ,  fedetiam  pcr  uni- 
verfum  regnum  omnibus  fubditis  jibcrum  verx religionis  permifit  exercitium: 
qva  occalione  infinita  Ethnicorum  mukitudo,  rclidJs  idolis,  Chnllum  confef- 
famemoratuiij. 

V-oivoEncoi.  intcrcmpto  cum  SuccefrorcjOs  Erints  ^drtl  Paganifmo  ad»  Ericut 
hac  imbutus ,  &  Chnlli  cultum  abolere  cotis  viribus  conatns,  religiofillimuitij,  ^A1>n» 
qvemq;  aut  fupphciis  in feq vi -,  aut  rebus  exuere,  cxiiioq;  muldare pcrfeverarct; 
^»/^,f/-/;^exSvecia  rcdux  [ubijadla  fidelitcr  Evangelii  fcmentehaudexiguam_» 
laboris  lui  melTem  rcportaverat  ]  magno  animo  ac  fpiritu  Regem  aggrellus,  il- 
lum  faiutaribus  fuis  monitis  c6  fi-cxit>  ut  facrilcgac  mentis  errorc depofito,qvic- 
qvidpcreJLifdeminfolenriam  commiferat,  abundeexpiaret,  feq;  pietatis  vC- 
rum  alumnum&  CHltorem  omnibusin  poftcrum  approbaret.  Qyin  &  edito 
inpubiicummandato,  ReligioncmChriftianam  peruniverfa  Regni  territoria 
promuipan,  fingulisq^icrio  &fcvere  comm.endari  volLiit,  cxftruda  infupct_» 
inDei  iempiterni  honureni  infigni  arud  Ripenfes  Ecclefia.  Ita  «.w/w /«  ^a-co- 
lendaReligwne  fe gejjlt ^cfvmifam  egeratin  afljern.inda  \  uti  loq vi tur  Saxo  noftcr. 

Hocmodoleminpniminpntria  noflra  Evangclii  femcn  paulatim  magis 
magisq;.puli;ilarcacuberiora  indics  fumere  co:pit  incrcmenta.  Namcirca_. 
annuiK  i^oi.KcxFrot/js  tf. qvi  in  Anglia  jampridem  Chrifliianifmi  pcrita,  fufce-  ErothoS» 
jTtoBaptifmilavacro  ,  lacris  Chriftianisinitiatusfuerat ,  privatam  falutem_. 
fuaminpublicamexubcrarecupicns,  non  modo  Slefwicenfem  &  Ripcnfeiri_» 
Ecclefiasbcllisfuperioribusdcjedas  redintegrari,  fed  tertiam  ipfemct  e  folo 
noviterexcitatamconilitui  apud  Arhufienfescuravit :  qvin&  a"Pontifice  Ro- 
mano[qvemSaxo.:(!7.?jC/.v/walii^^r/.?»//»2vocant]  Daniam  Chriftiana  imbui 
Rcligionepctivit,qvod  anteqvam  votisexcqveretur.morteprasventusefi:. 

Hujns  filius  Gormo  Anglicus  a  pietate  Chrirtiana  qvidcm  alienior ;  fed  ne-  fiormo 
pos(7(?r>»(?j\accrrimuscjufdcmperlecutorfuit,qvifuccrcfcentem  Chrifliani-  Anglicut. 
fmum  in  ipsa herba  jugularc conatus,  in  Chrifi:icolas  pcrindeac  tcterrimos  ho-  "°'™°  t* 
minesfummacrudclitaLCvarioq;injuriarumgcncredebacchatu$,templumet- 
iam  Slcfwicenfe  ab  imis  fundamentorum  partibus  demolitus  eft,  ut  ibi  prifcum 
delubris cultum refiitucrct.  Sed  tunc  Deus  t%ttmx.C9rnu potentiae fu3E  in falu- 
temafflidiinmxEcclclia::  fiqvidemDani  poftqvamnon  folum  in  Saxoniamj 
arma  tranftulifTent,  verum  vicinam  etiam  Frifiam  imperii  provinciam  fcrro  & 
ignevaftafirentablmpcratore//f»r/Vo.,^//f//^<'cumcopiis  profedto  in  dorfunij 
ufq;CimbricacChcrfoncfi  magna  cladeafFcdifunt,  fuprema  Numinis  provi- 
dentia  ita  bellum  adminiftrante,  in  magnum  gentis  noltraEbonum.  Nam  hac 
occafioneSlcfwicum,5^C&cb)^tumdicl:um,  validumac  florens  oppidum  in  ca- 
ptum  praefedo  tuendum  dcdit ,  eumq;  Marchionem  feu  limitis  comitem  appel- 
lavit,conftituta  fimul  ibidem  Saxonum  colonia  circa  annum  pig.  qvac  cum  con- 
ftitcTithominibusChriiHanis,  iili(proculdubio)  poftmodum  non  exiguam 
opcramprasftiteruntin  vicinisDanis&CimbrisprxfertimChriftoadducendis. 
Qyin&Regemipfum  G^;'/^<)«fw  Evangelio  Chrifti  infenfiflimum  vidricibus 
iifdemarmiscompulit  jliberamrelrgionis  noftrse  profcflionem,  deinceps  in- 
tra  rcgnum  fuum  admittere,pacemq;  aeqvam  cum  impcrio  colerc_,. 

EadcmufusoccafioneZ;««(?HamburgenfiumidtemporisPraefulinDaniam  UnnoHain° 
Sveciamqj  enavigansp  magno  ibi  fervorc ,  nec  fine  fruilu  Chriftum  deprsdica-  burgenfisj, 

vit, 


go  dissert.Theolog.  DeCornuDaNico 

vitjCotiftitutis  pafTim  novcllis  Ecclefiis :  &  licct  Gormonem  ad  faniora  inflcde- 
Haruldiis  rc  neqvicrit ,  Hiius  tamcn  cjus//.fr^///«j-  dodrina  fidei  fcmet  crudiri  libentcr  jicr- 
^Slfldtflnfc  mifit,  amatre7)'r,«  Anglor^mRcgisfiJia  jamanteChriftianisconciliatus,  cu- 
iusillepoileaacerrimumegit  ailcrtorem  ,  pofl:cjvam  defunfto  patrc  regnum_. 
obtinuiflet.  Occafionemvero  ilii  conlortium  Catiiolicae  Religionis  arctius 
ampledendi  dedit  Germanorum  fub  Othone  Auguflo  inCimbnamirruptio, 
qvibusfortiter  repreinsinfl:itutoc[;  cum  Impcratore,  coUoqvio  ac  rcbus  com- 
pofitis,  Kti.H/iraldtu  cum  conjugc  G//A////3',zfiIioq;^>OT0Wi?acuniversd  lamilia 
lacrofandoBaptiimatisfonteablutushiit,  idqve  (  utnonnulli  tradunt )  non_. 
proculSleiVicOjin  hisipfisoris,  qvaereddideruntnobishoc^//rrawforw/,  jux- 
tarivum,qviinde/iff/-di(il:us,  vulgo  JpcHtgC  Q^CCfc.  A  qvo  tcmpore[Chritlido- 
ctrinampcr  hocrcgnummagno  ftudiopromoverecoepit//,7«'7A'//«  ,  adlcitis  e 
Germania Epilcopis,  qvi  rudcm  populum  de  vero  Dei  cultu  inilrituerent. 

Verum  cumDanorum  pla;riq;priflinis  adhuc  fupcrftitionibus  tenaciter 
inha:rcntes,no  vamEvangelii  doftrinam  prorfus  rcfpuercnt,induxerunt  filiurn 
Svenotho,  Haraldi  Svcnoncm  [  Svcyiotbonem  vulgo  vocant  Jutfumptis  armis  patrem  rcgno 
ejicerct,&fimulChrifl:ianam  religioncm,  qvamfubditisfcicbat  cire  exolam, 
&ipfeejuraret,&ex totaditioncexftirparet:  Qvipoftea  parricidii  pariter  & 
facrilcgii  meritas  luit  poenas.  Nam  Deo  jufto  &  levero  contemptus  lui  vindi* 
ccomnemilliiucceirum&profperitatcm  fubtrahente,tribus  Julinenfesnava- 
libuspr.jeIiisaggreflrus,totiesabiildeni viduscaptusq;,  poftea  a  Sveco  ctiam.-. 
regno  pulfus ,integrum  feptennium  cxtorris  inter  exteros  egit,  ab  omnibus  fe- 
rencglcdus  atq;  faftiditus.  Donec  tandem  tot  tantisq;  sErumnis  ad  amplc- 
(flendam  rurfus  Religiouis  charitatem  adadlus ,  prioris  vita:  facinora  maximo- 
pcredetcftari ,  &  plcnis  pccnitcntia;Iachrymis  cxpiarecoepit :  undcpropitii 
NuminisfavoVeRegnumamiflumfciititcr  recuperavit ,  proexiIiopatriam_.> 
pro  paupcrtate amplifljmum  decus ac  lunimam  potfntiam ,  & (  qvod  praecipu- 
um  eft )  pro  acterna  morte  vitam  naifius  fcmpiternani-j. 

Tunc  eqvidcm  Svvy:o  incrcdibili  propaganda;  Religionis  flagrabat  defidc- 
rio ,  haud  tamen  aufus  fubditos  fuos,  qvos  plane a  Chrifliano  cultu  avcrfos  no- 
vcrat,  interinitia  prjefcrtimrcccptiregnioffendere.    Scddum  haec  cogitatio 
Poppo  Fri-  animumejus  anxietorqvetjccccopportunc/^i^jpjpo />//////  ,  vir  dodrina&vitx 
Cus»  fan6limoniacximius,divinitiisexcitafusprr traftumhuneCimbricum  inDa- 

niam  profedus,  non  modo  falutaribus monitis  &  concionibus,  Icd  fimul qvoq; 
ftupendo  miracuJoj,fcrrum  videlicet  candcns  nudis  &  tamen  illefis  manibns  ap- 
prehendendo  ,  itafingulorum  pcrculit  animos  ,  utunivcrfiinChrifti  cultum 
confentirent. 

At(\; iiccti^m  fjol/ii (Danis) ercxit Deits cor>7t/ /It/t/tii  i»  domo  David-,  hoc 
cft,  veraEccIefia,  qvae  tunc  inomnibuspcneprovinciispauIatimcmergcrc& 
plantaricoepit.  Nam  i^pwo,  Princcpsreligiofiflimus,divinis  rcbus  infatiga- 
bilem  curam  tribui t ,  &  magna libcralitatc  amplifllmum  patrimonium  Chrifto 
erogans,  ipfius  cultum  novislaccrdotiis  auxit,  ccllisatq;  facrariis  dccoravit: 
inde  variisinlocis  variiconftitutiPra:fulcs,  Popponi  Arhufium,  Harico  Slef- 
wicus,LefdagoRip£Eccfla-unt.  Doncctandemfub.yrwo»/^  filio,C/?w///(7jW.^- 
gno,  Principe  fand:ifllrao  paritcr  &  fortilhmo ,  Catholica  Religio ,  extcrmina- 
to  ubiq;  Ethnicifmo,  caput  fuum  excrens,pcr  uni  vcrfas  Rcgni  oras  fplcndorem 
fuum  diffudit :  nam  practcr  nominatos  fupcriiis  Epifcopos ,  Regnerns  Fioniac, 
Bcrnh.trdiis  Scania;,  Gcrhnndits  (  aliis  //f;-/^««////.f )  SclandiaE  Praeful  conftitutus^ 
nihilq;  in  Religione  propaganda,  cxcolenda  atq;  ornanda  intermiflum.         '  o 

At 


PaRS  POSTER.IOR  tx  SpKCIALIS.  S^ 

'''  At  enimvtrd  Romaiia  Ecclcfia  dccurfu  tcmporis  ab  avita  fide  &  pietatc_* 
deficiens,  matcromnisconfufionis  faftaefl:,  dum  prifiinam  reJigionis  purita' 
temacfimplicitatemin  cxtcrnum  faltum  &  fucum  mutavit ;  Chriftum  vero  .xi-l'  .r1 
cum  mortisfuacAJT^&;,merito&efficacia  humanis  traditionibus  involutumj 
pene  fepclivit ,  &  a  mcntibusoculisqjhominumamotumablegavit:  unde_f 
in  oculis Domini  foetcre coepit ,  &  verx EcclcfitC nomcn  ac cohdmonem  peni- 
tusamifit-.. 

Sed  tandem  divina  fecit  Clementia,  ut  hoc  cornu  /ri/z/rwe  fordibus  &  qvif-" 
qvJhis  papiftic^fupcrftitionisemergensj  rursuspriftinum  vigorem  ac  fplen- 
dorem  acqvireret.  Qvod  tentatum  qvidcm  fuit  primuliimapud  Anglos  ^ 
Wiclevio  SniJohjnyiePnrneo ,  apud  Gallos  a  Gerfone^  Thoma Rhodonico  i>i  Mtttthik 
Pitrijienji^  apud  Italos  a F':nicifco  Petrarcha S>f:Hieronytm SavanoroU-,  a pud  Bohc- 
mos  iJohanneHnfflo  &  Hieronymo Pragenfi:  efteclum  autem  fingulari  Dei  omni- 
potentisgratiaapudGcrmanOsajV.</>'^w<?Z,.'//'/-;f;-i9,  qvidivinonumiae  (Scfpiri-  Lutherun 
tu  afllatus ,  dcpuhis  idololarrix  pontificix  nebulis ,  Evangehi  lucem  ftriptis  & 
concionibus fuis  accendit  arej;  obtenebrato  raundo  reltituit ,  qva; etiam  e  Ger- 
maniaper  tradum  ilhimCimbricum  ,  qvi  protulit  cortiithocaii!-si:m  ,  adnos 
penctransffjrww/f^fiw^//»/,  rcgnumvidclicet  Antichrifti  cx  auguiiiilmio  hoc 
regnopenitus  cxterminavit,  noscji  jubare  vcritatis&cognitionisDeiiliuftra- 
vit,  ut  de  terra  noftra  mefito  ufurpetur  vox  Jacobi  Patriarchae : H:c uon  vH.tlnid 
cjvam domus Deiiffportrt civt!,Gtn.i%,]y. litm^j)orc  (^wiAcxn  Salomonis  tantaHie- 
rofolymisauri  &argenti  fuitcopia^  margemtim  tamviilgare  ejfetqvam  laptdes-., 
i.Regum  10,27.  Sed  in  nos  hodi  c  congcflit  Deus  divitias  fpirituaies,  verbi  fci- 
licetannunciationem,  nominislui  noticiam,fidem,  remiftionem  Dcccaiorumj 
conlcicntijc  pacem  &  varria  atq;  cximia  Spiritus  fandi  dona  cum  ccrtillima  fpe 
hsrcAitatisincorruptihiltc- ,  immarccjftbtUi  dJ'  £tcrn£  in  ccelis  >-fp(7yfru;,  i.Pctrii, 4-. 
qvae  cuivisauro&obryzo ,  imoomnibusopibusmundanis  longe  pr^efercnda, 
videEfa.60,17. 

Hicinfupcrnobisperpendendumcft,  qvantoconftitcrit  fmgvine  Evan- 
gcIiipropagatiOadrcliqvasplxrasq;gentcs&nationes,  ubi  toc  exortae  perle- 
cutioncs,  coedes,  martyria  i  dum  antiqvus  illcDraco,  infaniens adverfus  Chri- 
ftum  atq;  nomcn  ipfius  delere  cupicns  [  Apoc.  12, 5.  ]  impuiit  mundi  rnagnates, 
utincjufdem  cultorcs&  confelTores  ferro  &ignibusfaevirent;  qvi  furor  non- 
nullis  in locis  tandcm  erupit  in  horrendas confufiones,feditioncs,beIia  civilia,  . 
necdumhodicfopita.     Apudnoftratescontrapromulgatumcft  Evangelium_,  p 
absq;omnitumuItu,  finecoede&fangvine,  jubentcmagiftratu,  fcifcenteple-  ^j  ^^„1, 
bc,  defiderantibuscundis,folisEpifcopistantumPontificiis  metu  amittenda:  pr»pagatu 
autoritatis  & potentix  fruftra obnitentibus.     In  ifto  communi  omnium  mira-  absq;  tu- 
bili  confenfu  Religionis  &  inferenda:  &  accipiendac  apparuit  luculenter  illud  ™"''"« 
T)^V\6^vc\im:Mifericordia^vertt:isobviartintfibt.iJj<flittaiS'  PaxfeKiutuoofcidat^t 
fnnt :   Veritns  e terragerminavit ,  &Jufttta  e  cccloprojpexit. 

Meq;ncgligcndum,qvamvaria:aliisinIocis  poftortamEvangelii  luccnt 
fuccrevcrintfcdae&harrefes, qvae  velutiZizanianoxia  veritatis  femen  in  ips& 
herbafufFocarunt,Matth.i?,7.25.  Qvot,qv3efo,  loca  hilceannis  rurius  occu- 
pavit  Antichriftus  ?  ubi ,  fana  &  falutari  Chrifti  dodrina  prorfus  eliminata , 
nuncmerae  traditioncs  humana:,mera dogmata Daemoniorum  audiuntur. No-  Purum  jc 
bisintcrimdivinabonitasReligionisEvangclicae  veritatcm  puram  intadtamj  illibatuin. 
confcrvavit,  bonoiiloPailorcjeruChriftoluposabovUifuo  fideliter  arcente, 
cornu  illo  falutis  eofdem  procul  depellente_,.  .^ 

I.  Qvem* 


ii  Dis9SRt.T«EOLpG.  DeGornuDanico 

Qvcmadmodum  auccm  Cornu  ccrvum,taurum,hircum,arjetein  qvali  co- 

tonac&pulchri  inftardiadcmatisexornac,uti  anccamonuimus:   Ita  huncdi- 

DaniaBprae.  vinae  voluncacis  patcfadionem.&  inllicurionemveri&iegicimicultusprofum- 

cipua  glo-     ^g  gloria  &  prascipuo  iplcndorc  rcgni  Danici.habeamus ,  qvod  hoc  nomine_. 

"*^*  ^omiciliutfimajeJl.ttM (^ ghrui ^/wW  nuncupari  potcH:  Pial.  26,8.  Efa.  60, 7.   Uhi 

Jehovabftilurem  (5'  glorumfiiam  ^^r,Ela. 46,15.  magnijiienti<*m  cf  dccoremfitiim  &  • 

fie»dit,VCa\.()6,6.  Confer.Zach.z,  5. 

Jadencaliaregnamagnilicasopes,  lata  territoria  ,  munitiffimapropu- 
gnacuia,commodaslegcs,  freqventiam  civuatum,  eopiamincoiarum  &  hu- 
jus  cenlus  res  alias,qvae  variis  cailbus  cxpofica:  ad  veram  falutem  ae  gloriam  pc- 
fennemhaudqvicqvamfaciunt.    Dania  veronorrrahabcc,  dc  qvo  jure  meri- 
toq;gloriecur,Jercm.9,24.  legicimuni,:nqvam,verbi  miniilerium&  iacrofan- 
cTi  Evangclii  veram  cognicionem,    qva  nihii  meiiusaucprsilabiiiushumano 
generi  concingcre  potell,  uCpoce  cujus  opera  &  fenfu  fidcs  in  nobis  excitatur^* 
Rom.io,i7.qva'C(JfielHsgloriae,  vitae&beatitudinisconfortesredditjjohan.  3, 
15.16.  cap.(7,5. fine qvihus  bonis  nihii prodeflet  omnibus Mundi  bonis  ac  donis 
nosaffluercMattb.i6,i6.      Atq;hoceif,qvodjunudivinofugoeric  Vaces  Hag- 
g£ih  ienioribus  Judxis,  qvibus  infigni  affedis  mcerorc  ob  cempii ,  qvode  capci- 
viDaccBabylonica  reducLSjedificarecoepcrant,cenuicacem&:anguIi:iam,  ccrco 
i^onact ,m.ijoyem  foie glorum domus huJM poj}erwrii[^o\i  Chriuum  in  hacsde.* 
concionacurum  &  miraeu]aedicurum]^r.'?w/////*r/'^/o>'i!rjCempii  videlicecqvon- 
damaSalomoneiacrcdibili  fumptu&  magnifictntiao^ftrudi  Hag.2;,io.    Hoc 
ipfo  perfpicuedoccns,  veramalicujusioci  majeliatemaeifimandamene,  non_. 
cxfpiendoreexcerno,magnificail!uclura,auri,argcnti  autgemmarumcopia, 
poiicis&aftabrefadislapidibus,  aliifvcrcbuscaducis,  qvac  hominum  oculos 
perftringunc,  fcd  firain  pociuseflcin  Evangciiireda  prxdicationc,  lcgitima 
iacramentorum adminiftracione & lynccro  Dei  cultu  Pf 26,7.^.    Qvi  thefaurus 
omnibusPerfaruraGazislongeantefercndusPfii9,i4.  Etqvibusdivinitushoc 
Contigitbcneficium,  veregloriari  pofTunt :    inb.jbitritglornttnterranoJlraVhl. 
85,10.  Coronagloyiiiimpofim csi capitinoJiro'EitQ.)\.\6,n.  Qvibusautemhoccre- 
ptumfuerit,jurejulliirimoconqvcruntur,/rrf«//jJC7»?f^^/mrf»»^  terrafua^  l, 
S<iin.^.,iuiz.cecidiJfedec.ipiiefiiocoronamglori£,]ei:.i^,l^.JhTen.^,l6. 
Hinc  Deo  iEqviillmuni  icaq;ei1:,  tantam  Dei  in  nosbenignitatem  grata  mente  exo.. 

gratifitnus.  feulari,  excmplo  DavidisPf  103,7. operamq;  fedulo  dare,  ut  non  modo  verbi 
coelcilisKMiWJiAiocinflar  thefauri  pretiofilTimi  cufloditumad  polteros  iliibatutn 
transmittereifudeamus  ,verumetiam  vitam  ad  ejus  praefcriptum  diligentcr_. 
conformcmus ,  neluce  perdita  novisitcrum  tcnebris  involvamur  Johan,  12,35, 
Qyodc6promptiusexeqvemur,fi  cogitaverimus,  maximam  partem  gcncris 
humanijqv^ectficaducisgaudcatbonisj  tamen  hoe  fummo  bono  carcrc,  ad- 
eoq;  oppreiTam  cfle  triftiffimis errorum  tenebris Luc. i,  79.  &  horribili  idolola- 
tria  atq;  aliis nefandis  haerefibus aut  fceleribus contaminatam  ,  a  Deo  plane_, 
exularc.     Cumintcreain  hiclociscolligatDeusEcclcfiam  ,  cuiin  verbo  prar- 
dicatofanftiirimam voluntatemfuamapcriatPf  147,19  Efa.^S^i^.  Sapicntiam 
&iuft:itiamcominunicetPf  5i,g.gratiam,  rcmifnonem  peccatorum  &  vitatnj 
ofFcrat  aeternam Luc.24,47.  Joh.3,15.16.   Id  igitur  qvi  non  agnofcit  atq; ejus  co- 
gitationeadgratiasDcoagcndasneqvicqvamaccenditur,  cumnonefTc  ftupi- 
dum  tantunij  fed  impium  prorsus  &  inDeum  &  in  fe  (jyoq;  nccclTc  i:ii,EC..i^i,ip. 

Sncn 


PA?vS  POSTERIOR  Et  SPECIALlSi  ti 

SeCT.  2. 

Qyomodohoc  Cornuaccuret  nefaiidam  noftramirt 

Deum  beneficium  contumaciam  atqj 
ingratitudinerrLi. 

EFfatum  illud  Alphoiifi  Regis :  Anignoras ,  ingentibmeficio  non  nijl  ingenli 
tHgratitudtiitf.itii  (['mperpcn?  [  Pnnorniitan.lib.z.de  rebus  gefHs  Alphon-  ingratitiii 
fi]  ia  nobis  [  proh  dolor]  Deus  Opt.  Max.  indies  experitur.    Tanta  lunt,  do  nailr»« 

qvxcontuht  Deusin.gcnrem  noiiram.bencncia  ha<3:enusenumera/a_>, 
ucilla  vciraxisemoUicndisfuflicercdeberent :  fedqvotuscjvifq;  cn.  >  qvi  hasu 
agnofcit,a;iHmer,  acipiicorumnomincdebitasrefertgratias  ?  Ea  efl  ingenii 
noitri  perv'er!itas&'con,tumacia,m:>i5vomagisdonisluisnos  allieuDeus  ,  co 
longiusabilloreccdamus,&probe!icfkiisacceptismalciicia  ipiireponaihii.s. 
Gratuudinis  oBicium  ex  communis  naturae  lcgibus  omnes  obiervan[_j 
creatura:;  unde&bruta3nirnaliafuo3bcncfa(floresagnofcuht  &  ftudiose  fu- 
fpiciunt ,  Novit hos pvffjjorcinfiuni  & iijiniu prxfcpe  hcri  fui^  Efa.i,<.  folUs  homo  Pfufqvam 
bcneficiorumDei  imnicmor  ,cxillis  plcerumq;  laicivicndi  occaiioncmarripit,  belfuKM, 
&pefTimarumcupidiratumfludiisimmerfus,  creatorisfimui&beneia-lorisfui 
oblivifcicur  ,  deri  v.Tta  in  fc  qvcreld  lila  DQUf.ii,6.Hjeccinercdcl!6Dcmiiso  ,  popii- 
lcfiiiltc  (5  infipicns  ? 

Infpic!amus(7(7^^Knoil:rum,  percurramus  omnia  &  fingulaeiusEmbie- 
mata,nihi!hiccam  monfrrofum,  tam  foedum,Korrendum,  qvod  non  noftris 
fubindeexprimamus-fiagitiis,utmerit(3nosfenatacculatio,  Eia.  cap.  i,.|.  Vs 
gentipeccatrici.,papulogr.wt  intqvtate ,  femmi  neqv/im^fihiffcelemti4\,?^z. 

Inter  vicia  autem  hodie  graifancia  cKorum  ducit  verbi  divini  concem-  Contcm- 
ptus,qvimorbusadc6internnsinvaluit,  ut  vimomnemrefpnacmedicin3c,nec  pcusverbr, 
ullisvelDei  minis,  vel  Magiift-atus  mandacis,  vel  dodorum  monitisfahan 
qveat.  Q\'ot,  qva:fo,,vidcmus,qviconcionesfaer3splanefaftidiunt  ,  &  illis 
rariflime  necniii  inviti  &coaci:iituereiledignancur.  Unde  fidelis  praico  fa:- 
piufculeqvericcgitur:  Cui loqvar : qvemcontejlabcr  ,iitaiidiat?  Ecce prjiputia- 
txfnnt anres eoriim.,^ audirenonpoffunt :  ecceverimmDeifantimefl  eis  in  oppro- 
brtum  ,  i^ averfitntur illud,]ct:.6,io.  Alii  templaqvidemfreqventant,&  vcrbuni 
audiunt,  fed  non  obtemperanc, non ad  ufum  transferunc ,  nec  indc  emendaci 
curant,Efa.42,23.  Ezech.^j^iji.jz.Zophon.i,!. Pfal. 50,16. Jacj,!^.  E  cohtrarid  e- 
juldem  pracceptafecuvi  calcant,  Jer. 4.^,16.  admonitioncs  fpernunt,2.ilcg.i7,i4. 
40.  minas  rident  2.Paral.36,i6.  Efa.5,19.  Jer.17,15.  Ezech.12,22. 2.Pet.3,3.  &  ieq. 

Ex  hoc  verbi  contemptu,  veluti  venenosa qvadam  fcacurigine,  orca  eil:  cf-  ^caturtgo 
frenisomniumfcelerumlicentia,qv3eapudplxrosq;  in  pcccandi  confvetudi-  piur. pec- 
nematq;contumaciamdcgencravK,&diluvi^infl:arterramimundavitunivei:-  ^***'"'''» 
fam;  utfiredivivushodie VatcsHofeasnosconfpiceret,jureinnonfliingeret 
aGcufationemfuam,cap.4,i.2.  Noneflveritxs,nec beni^nit;js\nec  cogrntto  Deiin^ 
terra  [  h  ac  ]  Pejcrare  (!)  ?nentiri,  (S"  occtdere^  (S'  furari  GT  mxchari  inundant ,  (^ fan- 
gvisfangvinem  contingtt.     Itanimirum  Chriltiani  nominis  profeilores  vrtatri-. 
fuam inftituunt  .ut  vel  prophanis gentibus horrori &  abominationi fiu t ,  ac  il- 
lorum  judicio  damnari  qveant^Jer. 2,7.3.  Amos 3,5»,  i.Cor.5,1. 

Etcjvod  imprimisdolcndum  efljtanta  inierimpla:rosq;comitaturfecuri-  Secwitai. 
tas,  utnulloplanc  timorcDci  tangantur,  &,  qvamvis  vitiis  &fiagit'is  cooper- 
tJ,itatamen2gant,acfiDcusaucnullusefrec,  auccoecus,  qvinihilviderec,  aut 

Lj  igna- 


ii 


DissERT.  Theolog.  De  Cornu  I>anico 


ignavus,qvinihilcuraret,  autmcmoriaejuslabilis,  cuicitoexciderct  ,  qvod 
novcrat ,  ac  proinde  nunqvam  fibi  cfTe  rationem  coramipfo  reddendam  Pf.  lo, 
4.11.  Pf  14,11.  Pf.  32,2.  Hof  7, 2. 

Atqj  h^c  prophana  fecuritas  &  fpes  impunitatis  caufa  eft  praecipua ,  cue_. 

homincsqvidvisperpetrandiaudaciamfibiiumant  ,  &  fceJera  fceleribuspro- 

terveaccumulent:  '^am  qvi dicunt w  cordefuo  ^  ntn  esl Deus ,  facile  corriimpun- 

tm\^  abominabilesjiiintininiqvimibu,s^utnonfttintereosqvtfaciatbomim  Pf  55,2. 

Seculi  no-    Qyamobrem  mirum  noil  cft,  qvod  homines  noftri  a  hemine  corrigi  aut  taxari 

ftn  perTcr-  ^^  ^^^^^^^^  patiantur ,   fed  cxtrcme  oderint  &  perfeqvantur ,  qvicunq;  cos  vcl 

*  tantillumrcdarguit.  Hincillafaeculinoftrideplorataperverfitas :   hodiecum 

luxu,  fupcrbia,  ftupris,  adulteriis, rapinis, impofturis  &  omnis  generis  fceleri- 

busomniapcrftrepant,nosadhuctamenfecuri  deliciamur,  &  nobis  atrocem 

injuriamfieriputamus,    fi  qvis  ifta  pauloliberiusrcprehendat  ,  Amos5,io. 

Sap.2,  iz. 

Cum  igitur  furdis  auribus  committantur, qvx  de  peccatorum  foeditatc  & 

immincnti  Dei  vindida  dicuntur,  jam  oculos  noftros  Deus  cxternis  &  vifibili- 

Hoc  cornu  j^y,  fignis  ccepit  perftringere ,  qvalia  funtterrsc  morus,diluvia,tempeftatesin- 

portento-     j.Q^(\r(>f^  ^  j  j  genus  alia ,  in  qvibus  merito  numeramus  hujus  cornu  tam  rarum 

"""'^    *     opus&  varioscharadcrcs:   qvodidcoexabditis  terrac  mirabiliter  protraxifle 

vidctur,  ut  cjus  intuitu  nos  citet  ad  tribunal  fuum ,  ac  fcclera  noftra  atrociflima 

accufec,  intonans  illud  Hof  4,1.  Audite vcrbum Domtm,filij Ifrael\_T)zn\] Natn-i 

lis  eHDomino  ctim  babtatoribiu  hiijus  tcrr£,&LC.  vide  Mich.6,  2. 

ProdicrgoinconlpedumDci  ,  qvi  monumentum  hoc  aut  iconcm  cjus 

intueris,&  in  cn  te  tuamq;  malitiam  contemplare acdeplora. 

Redarsuit  ^u  eqvidcm  indign.iiis ,  qvod  aureum illud KHfirfAiov  tot  fxculis in pulve- 

prxcipua_.   rc  &  fordibus  tcrrac  jacuerit  fepultum :  ncc  attendis  pcr  flagitia  tua  abominan- 

ficuliflagi-  da  Corw^i^/z/^/MjcfumChriftumqvotidie  pcdibus  conculcari  &  luto  ignomi- 

nia:  afpergi,Hebr.6,6. 

Tuccrnis,  ut  cornua  itTfuprcmo  fronte  fcrocientis  tauri  fublimiaemi- 
neant,  atq;aflurgantinattum  :  ncc  unqvamcogitasdetua  ambitionc  ,  fupcr- 
bia,arrogantiadeponenda,  a^vzatto!Iisina/tumcornututim.,?C.y^,6. 
i»  Tu  expavcfcis,  qvoties  taurus  cS^eratus  minora  pecora  fuis  profternit  cor- 

nibus:necccfl!ascornuftvitijetua:homincs  miferos  &  imbcciiles  infeftaro, 
Ezech.?4,2i. 
^^  Tunudos  tothominesin  hoc  apparcntes  comu  ftudiose  fcrutaris  :  nec 

cordis  tui  fcediflTimam  ftuditatem  ac  turpitudincm  pudendam  animadvcrtis, 
Apoc.5,17. 
if.  Tu  horres  ferpentes  varios,  variis  formis  5c  figuris  in  cornu  noftro  extan- 

tes :  nec  crubefcis  virulentia  Sc  verfutia  plufqvam  ferpentina  proximum  tuum 
Ixdere  &  afili(ftare,Jcr. 51.34.  Pfal.140,4. 
i,  Tumirarisbeftiashumanoconfpicuascapite  :   nectefentisfubforma& 

capite  hbniinis  belluinam  circumfcrre  feritatcm,  ftuporem,immanitatem,&c. 
Proverb.  2g,  15. 

7.  Tuftomacharis&moleftefers,qvodpifcesab  avibus  crudelitcr lacercn- 
tur :  nec  te  efl"c  /Uum  Milvum,  illum  Vulturem  intelligis,  qvi  bona  aliis  iniqvit 
fime  erepta  luxu  &  ingluvic  abforbes,Job.20,i5.  Amos  2,8.  c.i. 

8.  Tu  Firga  es  &  BacuIus  indignationis divinit,  qvi  filios  Dei  immaniter  cacdis 
affligis,Efa.io,5. 

Tu 


2. 


PARS  POSTERI^R  Et  SPECIALIS.  gjf 

Tu  rctibus  &  funiculis  proximum  implicas ,  qvcm  fraudibus  ,  dolis  &  in  j, 

fidiiscircumvfncunieverceixparas,Pf  140,6. 

Tneqvitns fttpcr captnilrQminum ^  qvibusa  tc  fubverfis  infultas  pctulantif-         10. 
fime,Pf.66jii.  &:  comens fuper fuherem terrji  capim pauperum,h.mos  2,7. 

Lingva  tua  c.Tlumniatrix  ci\^^!adtiisflr!clus  Pi'.^^,ii.figirt7i  act/ajPi^al.  120,3.        « i- 
qvafKpiiisfamam  aiiorumgravillimefauciaih. 

Tuo  pcdon  &  confciencia:  incubat  non  unus  homo  a  te  proflratus ,  q vem         «, 
finonferrojugula!}!,  tamenvelodioprofecutusesjMatth.j,  22.  i.  Joh.  j^i^.vcl 
obtrcdantelingva  percu(nfti,Jer.i8,i8-  vel  llibftantiis  l"poliafti,Sir.  34, 26.  vel  a- 
lio  injuriarum  gcnere  atFecifti. 

TuCentaurusille,  qvi  omniadifciplinxdifrumpenslora  curfu  plufqvam         '?• 
cqvino  in  tuum  ruis  cxiciumjer.g,^. 

Tumonrtrumhumanocorporc,  fcrinafacic,  qvi  crudelitatcm  lupinam,        ^^' 
Jer.5,6.  rabiem  cxerces  caninam,  PI.22 ,  17. 

Tugladium  lcvas&fecurim,  qviomnia  violcnteragis  Sap.2,11.  Pauperes         '^ 
iniqvc  opprimis  Pf.  rz,  6.  In  fcrvos  Chrifti  atrociter  fa:vis  Jer.  20,  2. 

Tu  Humerandus  intcrbel}iasferocicntes,vocantiPaf!:oriobvertentes  tcr-       '  liJ. 
ga,  qvi  contumacicer  pias  rcpellis  admoniciones,coniiliafalutariarepudias, 
ambulans in  via  non  bona  polt  cogitationes  tuas,  Efa.  65, 2. 

Tu  viroaHimi!aiis,contempiancifaciemfuaminfpeculo,fedejusformam        17, 
ftatim  oblivifccnti ,  qvi  verbum  Dei  audis,  necilludfadis  vitaq;exprimis  Jac.i, 

Tu  furdior  aipidc,  qvi  adcorrcptionem  lcgisdivinxaurcsobturas,  ani-         ij, 
mumobduras,P1.5g,  6. 

Tu  mutior  pilce,  qvi  necdelidlaconfiteri,  necDeum  prccibusinvocarc,         19, 
laudibus  celcbraic,  ncc  tnfticiam  proximi  vcrbisfacftisqjlcvarcunqvamftu- 
dcsjPfal.jg,  I. 

Tu  caput  iliud  coccum,  qvi  oculos  habcs  &  non  vides  Jcrem.5,21.  Efa.6,10.         ao. 
Matth.i3,i4.Rom.ii,8.  qvinectuumfentispcriculum,  nec  gratiamDei  merito 
Jcfu  Chrifti  partam  &  inEvangelii  duIciHimis  concionibus  cibi  inftar  ftelL-c  ful- 
gidiftimxallucenccmullarefpicisfiducia,  necoperaDominimagnifica,  Pf.  iii, 
2.  dcbica  attcntione  intueris,Efa.5,i2. 

TwAznic^^  fiorcm campi  (f  liliitm  convallium  Cant.  2,1.  [Salvatorem  tuum, 
ejusqidodrinam&Ecclefiam]  pIaneafpernatus,caducisMundihujusfloribus, 
veluti  divitiis,honoribus,  voluptatibus  totoanimoita  infixus  haeres  ,  utncc 
mortis  acerbitatem ,  nec  Rcfurredionis  veritatem,  nec  Judicii  feveritacem,  nec 
Jnfcrni  cruciatum  unqvam  expcndas ,  idcoq;  in  malitia  tua  tam  obftinate  pro- 
grcdcris ,  qvafi  fadus  percuffiffes  cum  morte  ^  cum  infernopaUumfectJfesfc.i^.z^.,^, 

Hic curfus  eft falutaris,  qvem  non  absq;  fruiftu  fingulari  inftituere  qvoti- 
dic  poffumus  per  hoc  cornu,  ejufdcm  &  annulos  diligenter  cxcuterc  &  univcr- 
fafimulachraredenobisappiicare  :  Itanemo  noftrum  erit  tam  integcr  vitac 
fcelerisc};  purus,  q vi  non  hic  invcniat^qvod  ipfum  rcdarguat.  Qvis  enim  po- 
tcft  dicerc :  Mundum  cU  cormeum.,puru4fum  apeccato  ?  Pro v.20,9. 

Sed  haec  parum  proficient  apud  pertinaccs  &  obduratos ,  nifi  ulteriiis  per- 
gens ,  poenas  ipforum  dcbitas  contumacix ^  &  in  cornu  noftro  dclineatasjfimul 
txplicavcrim. 


Sect, 


«6 


DissERT.  Theolog.  DeGoknuDanico 


Immanis 

hominutru 

ftupor. 


QyemeSt- 

cutiethoc 
coinu. 


iPcBnJECon- 
tempti  Ev- 
angelfi. 


Veritatis 
privatio. 


Adumbra- 
ta  hoccor. 
fiu. 


'■'  Sect.  J. 

Q  vomodo  hoc  cornu  denunciet  imminentes 

poenas&calamitates  graviflimas. 

^»      -^ Otum cft illud, Sir.5,7. Mifiricordia(5' iraapiidDeum citafunt  \_ hoc  cfi) 

j^^  I  Deus  cam  cito  irafci  poteft,qvam  mifereri  ^fid  fuper peccatorei  incuba- 

I    ^y  hitejusindignAtio,     Qyibus  verbis  eorum  perftringicur  ftulticia,  qvl 

libi in  fcelcnbus luis  blandientcs,  perpetuam  fibi  promittunc  impuni-r 

tatem :  ideoq;  immensa  Dei  mifericordia  &  longanimitatc  petulanter  ad  fecu* 

ritatem  & peccandi  licentiam  abutuncur, donec  eandem  convertant  in  juftifti- 

mamiramatq,;indignationem,Pf.  50,21.  Deusenimqvomajorchomines  an- 

teafueratamorecomplcxus,e6  vehementiusiraejuspoftea  in  illos  exardet_.t 

Efa.5,25.  Ec q v6  plura  acceperanc  ingrati  beneficia ,  eo  graviora feqvuntur fup- 

j)licia,Dcut.28,63.Undcconftat,  qvidnobis  tandemfiteventurum  ,  qvi  omnis 

generis  fceleribus  fecure  indulgentcs ,  divitia.!  cUtncnti£  &"  bomtatis divina  nc-k 

ii^tik.contemnimusjthefaurum  ver6;>.ecjufdemnobis magis magisq;  iudies  coa- 

ccrvarnus, Kom.z,^.^. 

Cum  autem  tantus fit  ftupo)-  ac  coscitas  mcntium  humanarum ,  ut  paucif- 
fimi  inveniantur,  qvi  gravitatcm  irx  Divinx  agnofcant ,  aut  in  vero  ejus  timo- 
reperpendantPla].90,ll.Eccein  mcdium  producitur  {7or»«noftrum  ,  &nobis 
ob  oculos  ponic  iram  illam  Dct  horrendam  ,  qvam  peccatis  noftris  provocavi- 
mus :  ex  qva  veluti  cx  igneacccnfo  [  Deut.4, 24.  ]  omnis  gencris  calamitates, 
tanqvam  ardenccs  carboncs  profiliunt,  &  peccatores  lecurosacpGenicerenC'- 
fciias  confumunCjPf.^O^y. 

PorrodocccScripturapeccatallla,  qvacinhoc  cornu  notantur&inten^ 
nos hodie graiUintur,  acq;  iniprimis  vcrbi  divini  concemptum  a  Deo  irato  dua- 
bns  potiflimiim  pocnis  putiicis  vindicari,  qvarum  altera  fpiritualis,  altera cor- 
poralis  eft :  ucraq;  ihtIigitatur,Macth.  Z3, 38-  3p.  &  in  hoc  monumento  manifc-i 
ft^adumbratuE_,. 

Prior  pccna,  qvxattrahiturSS.  Evangclii  cohtemptu ,  eftoccaecatio  &  vc- 
ricacis  creptio,  dc  q  va  Paulus  loqvitur,2.Theft,2,io.  11.  n.Preptetea  qvod  amorem 
veritatis  mn  recepcrunt,  utfalvificrent,  mittet  illis  Deus  ejficaciam  errorUjUt  credant 
mendacio :  tit  judicentur  omnes ,  qvi  iion  crcdidernnt  vtritttti ,  fed  approbaverunt 
iniqvitutem.  Eft  hoc  jufticia:  divina?  cohfentaneiim,  ut,  qvi  veritatem  verbi  di- 
vinituspacefadiimprobeafpcrnantur,  mcndaciis  hacrecicorum  mifere  deci- 
piancur;qvilucem  meridianam  odcruuc,nodlurni3  tenebrisobruantur^Pf  gl^ 
11,13.  qvi  cibum  fvavixnmUm  faftidiunc ,  fame  prcmantur,  Amos  g,il. 

Intuere,c] vacfo,  Cornu noftrum  qvod initio  cx  auro  purifijmo  magna  cura 
&  impchsa  conflatum  atq;  in fummo  pietio  a  Regibus  habitum,  fpedatores fu- 
os de rebusgravifl^mis  ac ucilifiimis admonebat :  fed  vel poircfloris negligentia 
atq;  ofcitantia  amiirum,  vel  a  fugieiite  ex  praslio  abje(ftum,atq;  ita  ab  hominum 
oculisfubdudum&uicococnoq;immerfumfub  terra  totfascuiisiatitavit  :  ex 
qvacumrurfusprominerecoepiflet  ,  utarborearradicispropago  nulliuspretii 
negligebatur:  Poftqvatnveroeterracrutumfuit,  ptimo  rufticis  ac  fervilibiis 
contredatum  manibus  ,  tanqvam  inutile  pondus  rurfus  abjiciendum  judica- 
batur.  Undc  prima  inventrix  cjusq;  comites  indigna;  fuerunt ,  q va:  HnfiijMov 
tam  nobile  diii  vcl  rctinerent  vel  oculis  fuis  ufurparent :  fcd  ad  Reg.  Majefta- 
fcm,utpareftjdclatum,  tandcm  ceflitScreniflimoPrincipi  ,  (jvitantithefauri 

juftuj 


Pars  PosteriorEtSpecialis."  f7 

juftus  arftimatorjmundari  & poliri  iliud curavic,arq; adhuc  in  amore  &  deliciis 
habec-.. 

Ha:c  ita  perp^ndas,  ut  fimul  obferves ,  (jvomodo  Evangelium  Jefu  Chrifti, 
coniJtiliaASalucuvcreaureum,  vere  preciolam  nobisindies  vilefcat,  ac  peni- 
tus  fordefcac.  QVot,qviefo,invcnrjncur,  qvidieml^Jomini  fand^ihcarc&con- 
ciones  facras audire , intolerabile onuselfc ducunt ?  Amos  g,^. qvi omnem  mo- 
vent  lapidem  ,  uc  verbi  dodrinas  &  ptcKcepca ,  utpoce  fuis  delidcnis  ac  pravis 
fludiisinimica,  tanqvamresnulliusmomenti,  a  lc  repellant&  pedibus  con- 
cuJcent  Ff2,3.  Qvidergoaliudexpedandum,  qvam  ucDeusjuftiffimus  judex 
VerbiluithefauruminaEftuiiabilemabmgratiffimis  oculisauribusq,  noftris  au- 
fcratatq;fubducat? 

Neq;  vero  hic  fubfiftnmus ,  fed  contemplemur  Emblemata  Cornu  noftri,  Przfcrtfra 
&imprirhiscaput  lIludgraaQe,oculisdeftitutum  ,  qvodinSexto  appare:  cir-  'nCircul* 
<fulo,imaginemfinc  pcrqvam  aptamconditionis  nolhse:  fiqvidem  Deus  jufto  "^'*''- 
lijojudicionosvcrbiluilandiinmidefticutosjtradident  inreprobam  mentem, 
dtq;  ita  nobis  ocu/osdcd^r\t'irf!i,/iuresai{Jit»ca/-eKtes,Kom.ii,  g. 

ElUiKcpoenarum,qvi'inhujus  vitx  ftadio  currentibus  acciderepoftunt, 
omnium  graviilima.  Uc  eiiim  verbi  revelatio  indicium  eft  cerciftunum  divini 
favoris  &  patcrnx  bonit.uis  ^1.147,19.  Ita  fummse  indignationis  fignum  eft  ,  (i 
illud  Deus  aufcrat  Deut.z^,!/.  nosq;  ccu  abdicfltos  alloqvio  fuo  dedignetur  Efa. 
1,15.  Ezech.i^,;. Dcmde  ut  corpus finc  alimento  confervari  impofllbile  eft  :  Ita 
anima  ,  niti  Dei  verboconfirmetur  ,  nec  vivere,  nec  intertentationum  aeftus 
confifterepotcftP!. 04,19. prii9,9i.  Ecficucfamescorporalisadhorrenda&di- 
riftima  qvxq;  facinora  homines  adigic,  uc  vel  per  fcelera  gravifllma  vidtum  fibi 
qv3Eranr,Prov.3o,0.vclin  proprios  libcrosDcuc.igjj^.Levic.zd,  29.  Jerem.19,9. 
Ezcch.5,9.  autctiam  propriosarrus  trudelirabiegrajrencur ,  cujus  in  hiftoriis 
excmpla  pafllmcxtant:  ItacumDEi  Verbodefticuunturhomines ,  in  adverfis 
horribilcsanimxcrucistu-, fenciunc,  qviilloscogunceafacerc,  a  qvorum  co- 
gitacioneal'eniflimic(fcdcbebant.  Accufantur  cnim  a  propria  confcicntia, 
^vx  mille  teftium  inftar  antcacla  Facinora  in  mcntem  revocat Pf  38,5.  Thren.r, 
14.  Oboculos  autcm  verfaturperpctuoDeiira,  qva  nihiiatrocius  excsgitari 
poteftJob.6,4.Pf3l5,3. 

Conqveruncurdehis  pii  qvoqve  ,'iicet:  vcrbi  confolationem  nunqvam-.  OmDinmi 
plane  ami ttant,  ficu ti in Ditvide Pfal.  6, 4.  Pf  31, 23.  Pf  77, 3.  &c.  Jeremia Thren.  calamitata 
3,18.  &mulcisaliiseftvidere.     Impii  ver6,qvosnulla  iuftentat  confolatio  vel  »"ft'^»«, 
induratiinomnefcelus  ruunt,Deoq;[utolim/'/&<««7(7Exod.5,2.]  fcfe  hoftiliter 
opponunt :  vel  defperatione  toti  abforbencur ,  cum  nihil  in  Deo  viderepoflint, 
practer  Juftitiae  rigorem  ,    qvoillis  urfiaut  leonis  inftar  occurrit  Hof  .3,7.  g. 
Excmplum  hujus  rei  horrendum  in^^Wf  habemus ,  qvi  cum  Samuclis  vivi  mo- 
iiitaimpierepudiaftet,  tandem  extremis  circumvcntus  anguftiis  mortuUm  au- 
dire  cupit ,  &  ad  Pythonicas  artes  converfus ,  per  illas  Dei  oracula  fcifcitatUL^, 
qvac illis  majoris  defperationis ,  imo interitus  praecipua  fuit caufa  i. Sam.  zg. & 
31.  Simiiiaetiamin  C/?/««>,7'"^''P''oditore&hodieinmultis  videmus,qvidefpc- 
ratione  fuperati  fibi  iplis  mailus  violentas  inferunt. 

Qvod  fi  in  privatis  horniriibus  tam  gravis  eft  contempti  verbi  vindidta_. 
qvanto  graviorcmhanc  fore  putabimus ,  fi  totus  populus  verbi  divini  dodrina 
&  confolationc  pri vetur  ?  de  q  vo  Salomon  monet  Proverb.  29,  ig.  Cum Prophe- 
tia defeccnt,  dijfipaturpoptilu-s ,  h.  e.  feparatur  &  a  fe  invicem  variis  crroribus  & 
inimiGitiis,  &  a  Dei  gratia  in  haevitS,  & gloria  in  futura,&c. 

Eranc 


gg*  DissERT.  Theolog.  DeCoknuDanico 

Erant  hxcdiligentius  confidcranda  hoc  aoftro  racculo  ,  qvando  multa_> 

Nobis  im-  funt,  qv^eingrnto&infelicimundohanc  panam  ininantur.      Videmuseqvi- 

pendens.      dem  fingularc  Dei  beneficium ,  qvi  diu  abfconditam  Evangelii  lucem  revelare_. 

dignatuseft  ;  &hoc  jamindeab  Apoftolorum  temporibus  vix  unqvam  tanca 

libertate  prsdicatum  fuifle  conftat.     At  q votusqvisq;  efl: ,  qvi  hoc  Dei  bencfi- 

ciumagnofcat?  Pla:risq;hil'usiocusq;vidcntur,qva:dicuntur.     Aliidocflrinx, 

vcritatis  ftudium  qvidem  profitentur ,  fcdilliusmonita  fecuri  negliguntEzech. 

33,31.  &fubhujuspractextu  affeduumfuorum  corruptilfimorum  ftudiafedan- 

tur,Pfal.i6,i7.  &leq.     Non  temere  ergo  metuunt  homincs pii  &  cordati ,  forcj 

ut  verbum  Evangclii  Deus  nobis  eripiat;,&  tenebris  ipfo  papatu  gravioribus  a- 

liqvando  nos  obruat. 

Ov  malii  Praeludiahujusmalinoncontemnendaapparent  in  Judacorum  exemplo, 

expertijut    qvosDeus  horribili  judicio  absfe  rejcdos totiusmundi  expofuitludibrio  :  nec 

judsi.      qVicqvam  impocnitentibus  profuerunt  infignes  illx  prasrogativx,  qvibus  hunc 

pbpulum  Deus  prx  aliis  gcntibus  dotaverac  Rom.3.2.  cap.9,4.5.  Pf  147. 20,  &c. 

Undcqvidnobisitidcmimpendcat,  facile  colligimus ,  fuggerentc  Apoftolo, 

Rom.ii,zi. 

.j.   .  ■  Terrcantnos  tot  Ecclefiarum  Afiaticarumruinac  ,  qvaccum  olimabipfis 

Apoftolis  plantata:,  noftris  tum  vetuftatCj,  tumfidei  &pietatis  exiftimationc_. 

longeprxftantioresfuerint,  nunc  totaccxtindtaejacent :  qvales  Antiochenam, 

Alexandrinam,  Ephcfinam,  &infinitasaliasfuiftelegimus,    inqvarum  locis 

hodic  immanisTurcaiumtyrannisgraflatur,  &  infelicis  Mahumeti  deliria_. 

dominantuc.,. 

HorreamusinfupcrinfpicientcspotioremEuropac  partem  hodie  partim 

Nec  pauci    tenebris  ac  fucG  Antichrifli  obfiifc.^tam^partim  totaliisfe(ftis&  ha-refibusim- 

fcuropati.      jnerfam,utfubindeingeminarcillud  Davidicumnecelfefit:  Defecitfanlfus^im- 

tninimfurit  ver.iccs  afliis  horniinim^^ .\.i  ,i. 

Imprimis  nos  moveat  vicinje  Gcrmaniae  miferrimiis  ftatus ,  in  qva  aliqvot 

Germani      annorum  dccurfu  totEcclefix  Chrifti  difllpatac  :    qvin  &  integra:  regiones  & 

provinciiE,  vcluti,  Bohemia,  Auflria,  Moravia,  Silefia  &  aliac  rurfus  Antichri- 

fti  jugo  fuccubuerunt>  facrofanc^a  Evangelii  dodrina  penitus  profligata. 

_-....  Qvamobrem  noneft.qvodinhiiccorisChriftumcumeratia  &  Evanee- 

nosmetua-  ,.    ^  ^   ,  .    .     ,.      ,r         ^.         ,,  ,  »,,,.&. 

iDus.  lioiuonobisindivuIionexuitaadha£rerearburemur,utnunqvam  anobisemi- 

graturusfit,qvocunq;etiammodonosgeramus.     Mecuendum  potius  idenij 

malum,  qvod  alios  in  codem  ha:rentcs  luto  dudum  concuflit ;    idq;  eo  certius, 

qvo  pluresDeus  colligit[ad  fe  qvotidicfidelcs  Qperarios,&  qvo  pauciores  fuper- 

funt,  qvi  ingruentimalorcfiftant  aut  refiftere  poflrnc  :   Cum  eorum  ,  qviillis 

fuccederedcbebant,nonexigua  pars  vclinfana  &infanii  morum  licentia,qvaE 

hodic(prohdolor)in  nofl:roordinefereregnat,  autoritatem  fuam  turpitciL_. 

proftituat  vcl  fuis  potius  commodis  aut  honoribus,  qvam  laluti  public3E,inten- 

ta  ,  negotium  Dei  frigidifllme  agat ,  Jercm.  48, 10.     Qyid  ergo  cxpedtemus  ? 

qvambreviapudnosqvoq;famemiftamfpirituaIem  [  Amosgjii.Jgraffaturam, 

cujus  vimintolcrabilem  efletunc  cxperienturmagnofuo  malo,  qvi  nuncmi- 

nas  ejufmodirident,&  peccandi  licentiam  Dei  verbo  an teponunt. 

Haccomniacommonefacercnosdebent, neampliusoblatam  gratiam  di- 

vinam  tam  proterve  relpuamus ,  neve,  pofthabito  verbo  Salutis ,  affeefHbus  no- 

ftris  indulgeamus,  fcd  cum  timoreillud audiamus ,  auditum  fide  ampleflamur, 

eiq;  conftanter adhasrcamus :    Dcum  infuper q votidie intimis fufpiriis invoce- 

mus,ut  ne  pretiofifllmum  hunc  anima:  thcfaurum  ob  fummam  noftram  d'^a^- 


PARSPoSTERIOREtSpECIALIS.  J9 

<naji  eripiat :  ingeminantes  illud  Pfal.  119^45.  Ne  duferas  ab  ore  meo  verbum  ve- 

AltcrapcEaapublica,qva:adfcifciturimpriniiscontemptu  Evangelii  efl: 
fi<'////»7,qvonomineomniapublicata&privata  mala  fimul  comprehendi  pof-  ^^""'" 
funt , hcuti  antca in Circ:  3. indicavimus.  Nam  hic non  tantum  humanus lan-  njaiunu. 
gvis  inftar  aqva:  cffunditur  Pfal. 79, 3.  Sed  etiam  urbes  dcftruuntur  Deut.  zg,  jz» 
regiones  devaftantur Jcrcm.4,20.  Ecclefia:  &  fcholi  diflipantur,  toti  nonnun- 
qvdm  popuii  exldndunturjEfa.^.i^.  Amos  2,9.  cap,4,2.Hof 4,6.  Regna  &  rcf- 
publicacnonrarovelevcrtunturAmosp,  g.veltyrannidi  aut  percgrino  impc« 
cio  fubjiciuntur  Job.34,50. 

Hancverocalamitatempricipucattrahi  contemptu  verbi  divini  fipt-.  Inferturob 
Lnnuit fcriptura,  u.t  Deut.iS,^^.  &  fcq.i. Regum  9,6.7. 2.Regum  i/^i^.ig.^^.  Efa.  «fbi  con- 
24,5.  cap.3o,i2.&fcq. cap. 42,24.  Jcrem.j, 9.  &feq.cap.6,io.u.i2.cap.7,i3.&feq.  ""^Pt"™. 
Ezcch.i4,i3.Hof4,6.Matth.25,38.&c. 

Teftantur  omnium  fxculorum  hiftoriae,  nuilam  unqvamgentemaut_> 
reropubiqvaehocvitiofcinfecerit,  impunc  tulifle,  fedtriftillimseconcuftioni,  ,. 

necrarouniverialideftrudionifuiflTeobnoxiam.  Ecce oculiBom-.ni  in  regnum 
impeccans^ut dcleatillud 4 fuperficie  terra  Amos^,?.  Ob hocflagitiumprimi 
mundi  incols  pericrunt  diluvio  :  Sodomaei  everfi funt igne & ardente lulphu- 
re  c;3elitus emilTo :  iEgypciis  variis  plagis  graviflime afflidi.  Hasc itidem  cau- 
faTuit,  cururbsHierolblymaadeomiferabilitcr  vaftata,  ejusq;  cives  tamcru- 
dcliter  fintexcifiLuc.i9j44.  .- 

ImprimisoculosconvertamusinafflidifllmamGermaniam,  qv^cruen-  TeftJsGer- 
to  &  funeftilTimo  hoc  belio  tot  annos  vexata,  tot  cladibus  ,lanienis ,  incendiis>  '"*'"'*^» 
direptionibus  conculTa,  documcntumdat,  qvantoiraracfuroris  a:ftuDominus 
verbifuivindicetcontemptum,qvodintegrumfecuiumanteortumhocbellum 
opera  B>  Lutheri  Gcrmanis  innotuit :  Undc  promptum  eft  colligere ,  eadem  no- 
bisingruercmala,  finonmajoractiamatqjterribiliorajuxtailiudLuc.13,3.  Si* 
qvidem  nos  noa  tantiim ,  ut  vicini  Germani ,  minis  verbi  divini , fed ipforum_. 
ctiamexemplomoniti,afimilicontumacia&fccUritatcnon  abftinemus:    id-         .3* 
eoq;  in  nos  congruir iUud :  Servui  tUe,  fjvi novitvoluntutem  Dominifui ,  (^ notL^         .^ 
prsparavitfe  ,    nec  fecit  fecunduM  voluntntem  ejus  -,    pUgis  vapulabit  multis^ 
Luc.12,47. 

Idem  nobis  muitifariam  inculcat  hoc  Cornu.     Nam  primum  in  genwtj  Repr«feo. 
conftat  cx  iis,  qva:  fupra  expofuimus ,  nomine  Cornu  defignari  vim  violcntianu  '«"r '"  =>«• 
tyrannicamPfal.22,22.Ezech.34,2i.  &infpecietalem,  qvaEinbellisexercetur,  •«<"•»«»»• 
Zach.i,2i.NecnonipfosbcilatoresDeut.33,i7.  corumqjaciemjam  adpratlium 
inftrudlam  2.Macc.i5,2o.unde  facile  conjiciturjqvid  Deus  fibi  velit  hoc  porten- 
to.,qvod  tam  fubito  &  inopinato  in  noftrum  prodiit  confpedum ,  &  qvidem  c- 
greirumcxuitimahujusregni  provincia  Germanico  iinitima  irapcrio  ,  qvod 
tam  diu  tot  cornibus  bellicis  ventilatum  &  qvalTatumnobit,  vclatipariesprexi»' 
w««f  We»j-,candcm  calamitatem  comminatur. 

Deindeqvidfccumfcrattcrribileil]udbeliiC<)m/,qvando  alDeb  irato  in  Infptcic», 
hominumpernicicmexpeditur,   perfpicue  monftrant  plurima  <:tfrff»aoftrifi-    ,,   .        > 
mulachraj. 

Cumundiq;inomnibuspenecirculishomines  confpiciantur  »«</i ,  mo« 
Hcmur,&  nos  ob  fpretam  Evangelii  dodrinam  nudos  cflc,  h.  c.  orbatos  Dci  gra- 
tia  &  auxilio  Exod.32,25.  Et,nifi  refipucrimus,  terram  noftram  nudaadam,  h.  c. 
ab  hoftibus  crudeliterdiripicndam  efliC,Eia.24,i. 

M  Oc« 


m"  dissert.Theolog.  De  CornuDanico 

B»  Occurrunt  hic  diverfa  tela,ut  baciilus,gladiin,  arcus,fecurii,SiCC.  qvs  often- 

dunt ,  ■qvid  nobis  indies  fit  expeclandum.     Nanij 
1,  -Qvi  verbi  haculo  rcgi  &  corripi  detredarunt ,  a  virga  furorU if  baculo  indi- 

?«/?now*<^/^'««^>h.e.  afaEviflimo  hoftc,tiagellabuntur,Era.io,5. 
a»  Qyianimum  obduraruntadverfusChrifti^V/trt^wwjiSfy^^zr/^rj-,  dodrinanij 

l<;iiicet&admonitionem,fentietcorpusfuumabhoflium  gladio  confumi  Jer. 
I2,i2.  fagittis  pcrcuti,z.Reg.z2,34. 
j,  Qyijutarborcsputridae^nonbonosfideitulerunt  fruftus,hoftium_/ff«/-i- 

l>uf  ceu  ligna  inucilia,  excidcntur,Jer.46,22. 
.  ^  Qvi  Chrifto  eqvituntifupcr  verbum  veritntis  [  Pf  4^ ,5.  ]  pedora fua  occlufc- 

^,.  ij-iisli    runtjfentient  immjniirimos  hofl:esy?<w/«f^p//77rff/z^7>/^«f  Pf.66,12. 
-  V  Qyicollafuadodrinac  Chrifl:icontumacitcrfubtraxerunt,/u«/i/«&  vin- 

culis  hollium  conrtringcntur,  2.Paral.35,ii. 
,  Qyi  mpifces  concumaces  projedum  Evangelii  rete  [  Matth.4, 19.]  effuge- 

runt,ab  hoftibus,uc  ingencibus  bala:nis>degluciencur,Hab.i,i3. 
Bellatoriim  Prxtcrea  plasrorumq;  militum  hodie  belligeran tium  fasvitiam  &  immani- 

defcfiptio.    tatem  infinuantnon  paucaco>'«//noftri  Emblcmata_,. 

Sunt/tvyra.w^ijvi  nuncfraudibus&ftratagematibus(Gen. 49,17 .)nuncvi 
*         &  vchcmentia  nos  invadunt.Ela.14,29. 

Sunt^(/?/4:,qva2omncm  humanitatcmexucrunt,&furorebelIuinohuma- 
numfangvinemefFanduntPfal.79,3. 
.,  SuntT'.'/////m,qvi  omnium  facuItacesdiripiuntj&carncsroduntMich.j,^, 

-t30v?5  '  Sunt^i//^:/ow,qvivio]cntiaEfuaEfagenaincolas  epatria,  tanqvam  pifccs 

'  '     cxunda,  invitosprotinhunt  Jer  16,16. 

Sunt  Cmiifces,  qvi  fcvcramlupremi  Judicis  fcntentiaminmaleficos  flre- 
nueexcqvuntur  Jocl.Zjll.  ■r^^.c^.l  lilbniv 

5^  Sunt  Cfw/:7/im,  qvi  Aqviia:  iiidiir  inrcgionem  involant,  Dcut.  28, 40.& 

kviorespardis,velocioreslupisvejperii>jis  omms^ccltTnmzocQU^anijViAh.lyO.^. 
-  .        •.Sunt/>/^/,qvi  miicrasovescrudeliterdilaniant,Ezcch.22,27. 

g.         -;/     SuntCi««c/,qvi  immanirabieinprOpriafxviuntfpeciem  Jcr.ijj^.Pf.zZjl^. 
5,  >Suntdeniq;L./«//,jqvihominestanqvam  pecudesmadant^Zophon.i,^.) 

eorumq; corpora  avibus ac  feris  voranda  profternunt,Jer.i6,4.  IM.79,2. 

Qvanta  fit  calamicaseiufmodi,  non  dicam  hominum^fed  belluarum ,  fei 

.n»l*-ja3.:  manftrorumexpofitumcflefurori,  cxpertifunt&  experiuntur  adhuc  Germa- 

.Bsit'-iu)u!  niaEqvamplurimiincolae,qvilegitimi  Magiftratusfui tutela  &patrocinioor-' 

i-assiovM  ijat^exterorum vcr6hoflii'm  violentu  tyi-annide  opprefTi,  partim.r-ladio,fa- 

nie,aliisq;miferiispcrierunt,  partim  adhuefuperflites  mille  qvotidie  mala  i- 

psSmorteduriGrapatiuntur,utgemere,cogantureX  Pf.44,23.  Occidimurqvoti' 

die.,  ttJiirKati  fntiuffciit  oves  manationis.  '.■,)■' 

i.        HaEcita  confidcranda,utDeopt-DttanqvilIo&pacificohujus  rcgni  flatu 

•gratias ex  animoagamus,  qvi  in hurcufq; diem veHes portnrum  Kofir.-.rum  con- 

frmavit^fnibus  noflrispacem  dijpojuit  Pf  147,13.14.  adeoq;  nos muro igneo  circun- 

.       .   j  dfltos,  abhoftium  ineurfionibustutosprxftititZach.z,^. 

Gontrahos  ''       IHum  porrocalidifRirvis  votis  rogemus,  uihorrcndaiftairae  fuxflagella». 

precibus      procul a noflris  finibus, domiciliis,  cervicibus  arceat &  propulfet  Pial. 91, 10. & 

pugn»nd5.   immincnte  cladem  vcl  planc  avertat Joel.  2, 10.  Ef  37, 29-  vel  clementer  mitigct 

]er.io.,n.Vi.n'^,l%.\n\^v'\\wsver6mpact&'vefii:ite^ah\\\ztindiebC)noftrisEf.i<^,%. 

-HaefuntduxgraviflimaEcalamitates  publicas  ,  qvae  contemptum  Evan- 

geIiicomitarifolent,&  obcundem  nobis  crrtiflime  ingruunt,     Qyi  auteraj 

aee 


PARS  POSTERIOR   Et  SpECIALIS.  ipi 

nec  iifdem  Ctfe  revocari  ad  pietatem  tetrahi  in  viam  patiuntur^fcntient  tandem  UltitnuHiJ 
ultimum  illud  &  fempiternum  fuppliciumin  ultimoC(?;'««  noftricircuload-  'lit-plitium 
umbratum,  nempe  extremi  Judicii  horrendam  fcntcntiam  [  Matth.  15,  41.  ]  & 
hincrodentcminfcrni /-'(?/•»««»  nunc]vammoriturum,Efa. 66, 24. 

Qyamvis  enimaetcrnacondemnatio  omncs  &  fingulos  maneat  pcccato-  Ejus  pra- 
rcs  in  flagitiis  qvibufvis  pertinacitcr  &  finalitcrperfiitentesj  tamencxverbi  "^ipuacauw 
negledu  pra:cipue  originem  trahit  :  fiqvidem  a:terna  nec  vita  apprchen- 
dinec  morscvitaripotell:absq;vcra&falvifi<:afideMarc.l6, 16.  Joh.jjig.  jFzdes 
zmzmcx auJitueii^auditttiveroprrverbiiriDei  Rom.10,17.  Q\'icunq;  igituiij 
verbtim  Andircjt^ tn corde hcnejlo tic bono  rfi^wfrf  negHgunt,  Luc.  g,  15.  iili  nec  fi- 
-dcmconcipiunt,nccfidei  rhefaurum  [Chrlftum  cumgratta&merir6riio]po{l 
"Cdent  [  Ephel".5,i7.ncc  fidei  frndum  in  vita  pia  &  honeda  faciunt  [Matth.7,18.] 
necfidci  virLuteminiud-aadvcrfusmundumtiusq;  principem  Diabolum  eire- 
Tunt  [.1. Johi.5,4.  Hebr.if.,f5.]  nec  deniqi^^c/  finemfalutem  animarum  reportnnt, 
i.Pet.ijio.  Qyem?.dmodum-hoccxplicatipfeSalvat6rLuc.8,iz.  ubide  ofcitati- 
-tibusauuitoribusaflirmat,  ({yo^Di.ibolu-itolLitfermonemecordceenim  ,  unde_i 
■txAiRimxieKjwiiui:  ]iiikav'i  ,ne  credanttdeo^-  nec  falvi  fiant. 

Sect.  ^. 
-ir       Q\'6modo  Cornu  noftrum  oftendatratio- 

nemeffugiendihxc  mala.^. 

REpcKtelo^vor  ad^Oirfiugentem  {^adverfui  regnurn,  itt  eradicem  ^  dcflrtiam 
&  dtjhcrdam  tlliid:  fveropamtentiam  egerttgens  illa  a  maloftio ,  agam  (^ 
eoo pwnitmttjKJ  fupcr  malo,qvod  co^itavt ,  tit  f.icerem  ei ,  &c.  Jcr.ig ,  7.  g. 
Eixc  ipfinsDeifvavilTimavoxregiam  nobis  commonftrat  viam  ,  qva 
efFugiamushorribileejus  judicium  &  ingruentia  mala  dcclinemus  :  nimirum  Foenttenti* 
cogirandum ferio  de  vera  refipifcentia&  emendatione  morum  inftituenda.Poe-  «fficaci*-.. 
nitentibuscnim  nonmodopeccatacoramDeoita  condonantur  [Luc.  24, 47. 
Sap.i2,r9.]  neilhsadstcrnam  damnationemimpurenTur(  Ezech.35,11.1.  Pct.2, 
.j.^fcdetiam  poena:corporales  Velomnino  tolluntur  (  Pfal.  91,10.  Jon.3,9.)  vd 
ccrtemitiganturE(a.39,g.Jer.5o,ii. Pfiigiig.  Hocitaq,  mcdium  avertendi  pu- 
blicas  cladcs  la:pius  inculcat  fpiritus Dei,  Deut.30, 2.3.  Jer.^jii.  cap.  26, 2.3.  Efa. 
55,7.Joel.2,i3.i4. 

Porro  cum  poenitentia  vcra, fcria aUt  efficax  arftimari  neq veat,nifi  dignos 
fccumferatfrufirusMatth  3,8.poftulatipfaratio&neccIIitas,ut,  fi  hocmodo  Friiftuj» 
gratiamDcii7i'<erf/-^(Amos  5,4.6.)  &/»z'm/>f  (Hcb.4,16.  Jgcftiamus  peccata_. 
xecenfitaprorfusabdicantcs,  contrariis virtutibus  fedul6ftudeamus,&fici/f- 
tUnantes amalofactamtu bonum  i.Pet.3,n.  Efa.l,l6. 17. 

Qyomodoautem  praefensmonumentumnonmododcralutariilla  pccni-  innolej  fii. 
tcntianoscommonefaciat,  fcdcjufdemqvoqi&vcramindolem  &  pratcipuos  perius  de- 
fruftusdcpingat,exiispatet,qv3cfuprainferiealteraprimi  circuli  fufiustra-  P"^»-'» 
<ftavimus,ad  qvx  ledorem  remiflum  volumus,ne  hic  aftum  agere  cogamur. 

Dcindeaprimocirculodefcendcndumcftadfeptimum&  ultimum  ,  irij  ftdt»» 
qvo  cordii  extat  imago  novies  rcpetita,  doccns  omnes  fcriam  adturos  pceniten- 
tiam,cxtcrnavocc,gcftibus,ad:ionibusin  oculoshominum  incurrcntibus  ni- 
hil  profici  apud  Dcum ,  nifi  converfio  &  devotio  ipforum  »ox/fw,hoceft,omne$ 
cordis  pcnetrct  recelTus,  &  ex  intimis  animi  penetralibus  proficifcatur,  qvo  ita 
td  Penm  acccdant  cum  vero  cgrde  Hebr.  lo,  22.  Qvod  qvomodo  in  fingulis 
i  M  X  P«ni- 


.  9^  D15SEKT.  Theolqg.  DeCornuDanico 

poenitcntia:  partibu*  &  gcnuinisfrudlibus  qvotidie  expedicndum  Cit,  patids  in- 

dicabo. 
Pj,{(,^  Compleftiturvcrapcenitcntiapartcsduascflcntiales. 

CotitrieioKem kuCeriumdoioiCn^  ob  commiffa  peccata,  (]vi/(r«i«««W/«_f 
*•     ;     ^dfalutemhaudpoemtendamp/irityi.Qor.y.io.     Hicautcmneqvaqvamconfiilit 
■   incxternis  tantiim  vcrbis,  lachrymis,qvereIis,gelT:ibus,  ledreqviritintimcs 
cordis  aftcdlus,  mcerintMpalpitetfC  58,11.  contremifiatfl.  ^'y,').  magnomcerore^ 
{^ar)gufiiacor2fli5tetur^C.i'),ij.&.c.  UndeSpiritusDci  for  hominis  conftituit^ 
verumlocum acfcdem pcenitcntisc.  Convertiminiadmetntotocerdevefiro, &c. 
Scindite  cor  vefirum  (^  non  vefiimenu  vefint,  Joel.  i,ii.\i.    ^^^  etiam  &  efficacia 
pcenitentixnonalibiqvam  incordeleprodit:  Hmc Dominiu prope adejfe  dici- 
tur  coufm&is corde  (iffiervare contritosjpirttu  Pfal.34,19.  Hinc Spiritiu  contrttus  O* 
coraffi£iumn\\n.cn^3,t\iTfiacrificium  i^vodDtuinondcJpicictVi.^yi^i^). 
2^  Fidem ,  qva  gratiam  Dci  mcritoChriftipartamapprehendamusnobisqi 

applicemus.  Haec  aucem  in  iplo  cordc  potiflimum  exerere  fe  debet ,  ut  corde^ 
ctedatur adjufiitiam  Rpm, 10,10.  Fidci  itidem  thefaurum  Jefum  Chriftum  cumj 
AwTfi)  morcis  fuac  copdcimprimis  amplcdlamur  &  foveamus,ut/'/«^//^fr  Chrifius 
perfidcm in cordibus nofirisE^hcC.i^^j.wcxumc^woa^;  gaudium  &  lolatium  con" 
fcientiac  ex  fiducia  fatisfadionis  Chrifti  refultansnonnifiincordefcntituii_.: 
Hinc  Spiri  tus  S.  qvotics  vcri  hujus  gaudii  mentionem  facir,cor  plxrumqi  nomi- 
nat  ceu  foncem  &c  fcacuriginem  ejufde,m,vid.Pf.4,8. Pf.13,6.  Pf.73,z6.  Pial.105,  J. 
Plai6,8.  Joh.i6,22.&c.     ■' 

Novam  obedientiam<\\o^  attinet ,  c\\7tfiruElusferat  dignospanitentid,  Matf. 

3,8.  ncc  ill^  con tcnta  cft  extcrna  folum  difciplina  &  morum  fanditate ,  nifi  ac- 

cedat  fimul  internac^jrdis  intcgritas ,  ut  in  co  odium,  ira,  in  vidia,  fccuritas,  fu* 

perbia,  libido,  avaritia,  aliiqi pravi  ac  vitiofi aftedus ,  fi non  penitus  extirpen- 

tur,faltemdom,entur  &conipefcantur,  neexhorum  numerofimus,^p//om^7» 

/'>«^f«^/'/ftt/if,/e/((w>»e//w/r^».c_^4w/2.Tim.3,5.ProbehocDavidintellexu,idcoqi 

Deo  reconciliatus,  &  novam  vitam  inchoaturus , divinitus  pecit ,    non  novos 

ocuIos,aures,pedcs,manus,&c.fcditaingemifcit :  Cor  mundum creainme DeKs^ 

(S" Jpiritttm rc5{um  innovd invificcribus meisVL-y^^li.viiizDcut.-j^K).  c7i^.6,'j.Vi.jjf 

7.Pf.U9,l4.5.Luc.6,45.Rom.u,io.Ephef5,i9.&c.  ''^ 

Ncctantiifnomnibusingenereoftenditcornunoftrum  ,   qvid  faciant_j» 

qvid  fugiant,  ut  imminens  fupplicium  rcmictatur,  fcd  infupcr  illos  in  fpecie  fui 

admonet  officii,  qvi  cornuum  inftar  pr^acaliis  cminent ,  iisq^  divinitiis  praepofi- 

j,     ,  ti,  inftatuvelEcclefiafticojVclPolitico,  velOeconomico,deipforumfalutc-» 

corporali  &fpiritua|iDeorationemaliqvandofuntrcddituri. 

OfiieiDm  Nos,  qvorum  curae  Chriftus  gregem  fuum  pafccndum  atq;  erudienduraj 

Mniftroru   concrcdidit,idagcreomniftudioacconatuoporcet,  utipfeveluti  pretiofunxj 

Verbi,         iUudfow«  .Jrf/wmopcra&minifterionoftrocxlutoignorantisE,  incredulitacis 

& fcGuritatis  hurrianje crutum,  omnium  non  modp  auribus oculisq;,  fed etiant 

j,^ ,     cordibusinfinuctur.     Qvodtumdemumefte^lumdabimusifitanqvamfpccii- 

Iatores&tubicinesdivinitusconftituti[Ezech,5,8.]indcfincntcr  tuba  concio» 

.,r_     num&adliprtationumnoftrarumhominesejc.p.rofundofccuritatisvcternofu- 

fcitatos  j  a£agitiis  cnprmibus ,  ab  ira Dei  & a&tcrna pernicie avocaverimus ,  zdi 

ritamautcn^&falutema,Chriftocomparatam&in  Evangelio  oblatamvoca- 

vcrjmus.     Hincpraccipit  Dominus, ut/«^«//«»'r»^y?/-o  /7r///^/«Hof.8,i.ut^pw^ 

tffl^Am  exaltemus  vocem  nofiram,aHnunciantes populoficelera(^  peccai:t  fua'Ef.')%,it 

£t  <][vamvi$  multi$  concionibus  diu  nihil  pxoficiamusapudpertiaaces^ 

noa 


ParsPosterior  EtSpecialis.  (^^ 

non  tamcn  nobis  ideo labafcendum  aut  remijfnus  in  officio  noftro  pergendum, 
Ted  inftantius  agendum  tuba  comminationum  divinarum,  doncc  frangatur  au- 
ditorumduritics, &, (laliudobtinerinon  poHit ,  impoenitentes  faltcm  fianL- 
<z#a7i5Ae'j4jTO»Rom.i,20.  Nos  veroredimamusanimasnoftras  ,  prout  facere_. 
jubcmur  Ezcch.3,10.  Qvx me  imprimis  animavit  confidcratio  ad  infiandam_. 
hanccctubam,  qvafiftuporfecuritatis  vel  unius  hominis  pecfori  excutiatuLj, 
abundcmihidehacmeaqvalicuncj;opeJi.i  latifadument.  Sedj>/antctP^utIiif, 
ri:getApolloiDeu^dabitincrementum-,l.Cor.i^6. 

Qvonam  vero  modo  &  diicrimine  verfandum  in  hac  palaeftra ,  &  rcfpedu 
diverfi  generis  auditorum ,  nunc  tuba  Legis ,  nunc  buccma  Evangelii  clangen- 
dumjindicantEmbicmatacircuiifecundianobis  fatis  expofita  :  Ergo  cram- 
bem  bis  coftam  apponere  fuperfcdemus. 

MagilfratuscciamPohticushicfui  admonctiirofScii,  Utimmiuentespa-  offirlnrij 
trix  clades&calamitatcsamoliatur.     Qvotiesenimalpicithoc  cornu']u[\\iS>c  Magiftracj. 
cura  Scrcnifllmi  Princfpis  noftri  fordibus  purgatum  &  nitid^  poHtum,coties  in- 
ftigari  fc  putct  ,   utjelum  Chriftum  Salittis  Cornu  in  fuoEvangelio,  il-rvis  & 
mcmbris  indies  magis  magisq-,  foveat  a  tq;  exornet,  ficqj  ofculctur  lilium  Pf.2,B 
Id  qvod  imprimis  efficit.-. 

Vcrum  Dei  cultum  diligcnter  promovcndo  Pf.24,7.  Pf.72,10.11.  Pf  123, 3.^.  i, 

Dcut.i7ji8jo^i78-i-Sam.7,2.3.i.Regum4,5.2.Regumi8, 4.  2.ParaI.i7,3.&feqi 
Efa,49,25.  &c. 

Jus  &  jnftitiam.  a£qvabilite-r  adminiftrando^Lcvit.ic^jij.Deut.i,!^.  Prov.20         », 
8.cap.28,i2.cap.29,4.i4.Efa.;2,i.Zach.7,8.Sap.i,l[.    -, 

Suppliccsbenig.neadmittcndoProv.2o,u.cap.r6,i5.cap.i9,i2.2.Reg.6,18.         j, 
Luc.  22,25. 

Abinfirmis&oppjefIisviminjuriampropulfandoPf82,3.4.Efa.i,i7.Jer.         4, 
22,3.  Job.29,12. 

PuUulantia peccata  jufta  fcveritate  coercendo  Deut.19, 20. 21.  Exod.  32, 27.         y. 
iS.l-Reg-Zj^-P^-l^^iiS-Sir.io^i.Rom.i;,^. 

Subditos  clementer&manfvctetra<ftandoProV.20,28.c.29,4.r4.Ezech.5,5.         6*   ., 

CoramDeo  &  hominibus  fe  humiliando,Gcn.i8,27.  cap.32,r6.  z.Sam.^,!/.         7- 
Pf.i3i,l.Mich.6,8.  Sir.5ji7.1-8- Matth.n,29.  cap.igji.  cap.2o,  25.  Joh.  ijyiz.  Ram.  ji 
10.16.  Ephcf  4,1.2.  Phil. 2,3.  Col.3,12.  i.Pet.5,5.6. 

Pii qvoq; parences pro ^nov\x\\\falutiferum hoc cornu eitaltare allabordnf,  Officium 
ciimdcliberisfuisritceducandisfolliciti,  verampictatcm  ftatimaprima  pue-  ^''«"'"'n» 
ritiitcncrisipforumanimisinftiUaricuranc^utfATOA-f /«/^/7//«w£r  latlentium^ 
Chrifto/7/Wcf«rCornu,hoccft,r(?WiSr'^/o/-//jPfal.8,3.Idqv6dfcri6urgetSpi- 
f itus Dei  Ephcf 6,4.  Deut.6,7. Pf.78i5- & feq.  Hic juventutis diligens educacio 
nonparumfacitadpatriaeincolumitatem  anTcrendam  :  pueruli  cnim  pie  inftis. 
tuti)  utpote  Chrifto  charillimi  ( Marc.10,14.16.)  &  Angelorum  cuftodia  muniti 
(Matth.lSiI^o.  Gen.16,17.  cap.32,r. )  fa:piiis  in  caufa  funt ,  cur  totae  nonnunqvam 
ci vitatcs,regiones,  regna plurimis divinitus & bonis cumulentur ,  &  malis  li- 
bercntur.  Documcnto  CcUrbsNinivitica,cuiob  parvulorum  imprimis  co- 
piam  impunitas  concefla,Jon.4,n. 

Unumadhucreftat,qvod.v«w/»*nobisf£»-»afuggercre  potcft  &debeL_.,  Surfutn 
monentcA.Auguftinocnarrat:inPlaIm.97.  Omnia  olla  funt  cuce  obdudla,,,  ""^  *"** 
earne involuta,  folum  Cornu  carncm  cutemq;  cxccdcns ,  in  altum  porrigituL.. : 
confimilitcr  omnes  veri  &  fideles  Chrifti  cultores  furfum  tendunt  dcfideno,  ex- 
ccdunt  rcs  omnes  tcrrenas,tranfccndunt  carnales  aiFcdus ,  afpirant  ad  fuperna 

Mj  & 


Ofanilum. 


Pii  Deo 
runr  cordi 
dc  curz. 


Coadullo. 


-i^S     DlSSERT.  ThEOL,  DE  CoRNU  DAN.    PARS  PoST.  Et  SPiiCIALlS. 

&  cccleftia,  atq-,  fic  carMcalcant  te/ram 0'  SpiritH  (Yumpunt in  coelum ,  u!. loqvitiir 
ibidem  Auauftinus.  Qvod  congruit  conriiio  Pauli  Col.  i^i.i.fuperna  qv<erite_j,f 
itbi  ChriflHS  eHaddexwm  Dttjedens :  fuperna  curate,  non  terreflria^. 

Deniq,-cumnihilhorum,qvaEhadleTius'enarravimus,  in  noftris  fitumfit 
viribusac  notz{!i^Oi  jUf^oiz  c\winon  tdoneifumtu ex fjohi^ ipfls cogit^ire qvicqvaTn^ 
(bonum  &  faiucare)/»»^?/?»»  exnobvs  ipfis  i.Cor.i^').  Imitemur  nudos  illos  homi- 
nes ,  qvi  in  utraq;  feric  circuli  primi  complicatas  manus  ad  ccehim  tollentes, 
divinam  implorant  opem  :  ita  noftrum  efl:,  dtvotisqvotidie  prccibus  apud  De- 
Umomnisbonidatorem&autoreminftare,  dignetur  virtute  Spiritus  fui  fan- 
difiimioperariin  nobis,  ;(^tb  ^Aeiv  ff^Tosvs^y^v  tjgrs-f  t^?  io^oxitx^  Phil.z,!^. 
Et??/f  (fpiritufuoperverbumjwwcowT^Wf^f  ,«/■(  vere&efHcaciter)  converttt- 
7M«r,Ter.3i,i8Thren.5,2i.  Ax.(\\(\cinnobtsoptisbonumnonmoA6incipere  fed  ct- 
ia.mperficereuf^jaddiemJcfuChri[it,?hili,6. 

HxCjinqvam,  ccrta,  tuta  ac  verc regia  eft  via  efugiendifuttmmiram  Luc.  3, 
■/.qvamfidextreingreiri^fideUtcrperrcKcrimuSjclademimmincnrcmDeusopt. 
max.velplanetoller,Pf  91,10.  velclcmcntcrmitigabitjcrcm. 50,11.  Pf  118,18.  &c. 
Imo  qvicqvid  tatidcm  evcnerit ,  novit  tamcn  Dominus  modum  fidelcs  fuos  ex 
publicis  malis  &  periculis  cripiendi  Pf.33,18.19.  Pf  91,7.  Pf  105,15.  Job.^gjii.Qvod 
oftenduntexcmplaA^oAieindiluviocumfuis  fervati  Gcn.d.&j.IoA^rabigne-* 
Sodomam  fubvertcnte  crcptijGen.ip,!^.  Populilfr^eluiciin  mcdiis  plagis.^gy- 
ptiacis  illaefi  Exod.  11,7.  £f c/r/?rf  C/'/7/?M»(?r«»2/r/«(;;/z'<e,  q va:  ante  ulrimum  Hie- 
Tofolyma;excidium  moncnte  oraculo  Pellam  ,urbem  Agrippx  RegisRomano- 
rum  amici, le  recepitjEufcb.lib.^.cap.^. Egefip.iib.^.cap. 2.  Vcl fietiam fapien- 
tifTimx  ipfius  voluntati  placucrit ,  pios  fimul  communibus involverc calamita- 
tibus  Ecclef  9,z.  nunqvam  tamcn  curam ,  qvam  pro  iis  fufccpit,  dcponct,  neci- 
•pfosfupra  vires  tentarifinetjfedcum  tentjitiene  Urgtetur  eventum,  utfuffcrre  qveant. 
l.Cor.iOjij.  Interim  omnia  (  ctiam  bella,  cxdes,  dircptiones,&c. )  iUiiin  bonum^ 
cooperabuntur ;  nec  qvicqvam  unqvam  erit^qvodpojflt  ipfos  a  charimte  Deifepararcs 

Rom.8,28  35-58-39- 

Hdcfunt  mea,  deaureo  hoc  Cornu  cogitata,  qu^omnU 
bm  honis  (^pm  ex^endenda ,  <ejlimanda ,  cenfenda  offero 
atj^committo. 


Roefchild.  prid.  Kalend.  Scptembr. 
Annoi643. 


EnvaldusNicoLR* 


V.  c. 

Dn.M.  ENVALDO  NICOLAI 
Olaus  WormS.  D. 

^IC'*^^-'^'^  Riidientn  tuum  de  aureo  cornu  commeneariitm  avidi  Derle- 
^^  |#!#^^:5^i  g^'  Nonpoeuit  non  pUcere  tam  pium ,  tant^  egregiumj 
^^  iM^^tJ^  tuum  tnflieutum ,  qVo  gentU  m(ir&  feiurttatcm  ,  pertina.- 
•^^1  W"^^^  ''''^'" '  ^■'^P^ototaDco  opt  max.  Hcbis  ccllatts  hnejicius  ifj- 
3^'  ^tl^f^"^^ gratititdinem  ^  -oelhxicnicdio  ex.ut^re  ingemose  aHahoras. 
■Sfe\s^-fis^*v  ^^piQ g.^iffj  cjVifiae  cjy^od  externiiejufniodi  in  ocutos incttr- 
rentihtu  rxAgisqloandoj.n^overtfoleatuulgus^  qyt.im  ipfs  verbi divtni  ex' 
hortattontbM.^admonUioinbics ,  (^  oys.  tndies proclamrfHur ,  com^ninAtioni' 
bus.     Ni(i forfartj 

Segniusirritentahifnosdemifiaperauresj 
Qvamqvxruntoculiscomuiiffa  fidelibus. 
D.  P.mhimimitanmthivideriiq^i^lB.KVll.  vts.i  Ethnicorum  qVi  .^the- 
nii  erat  araignoto  Deo  confecrata ,  lilam  apte  propofto  fuo  appltcuit  ac  indzji 
anfitn  arripuie,  de  rebus  vere  Divinis  differendi ,  acfemina  Religionis  Chri  • 
Jlian^ (eliciter  (pargendi.     ^pte  Cf  concinrj  e  vivt<s  ifraelis  fontibiufingU' 
la  derivoi ,  ut  vtx  credam  qVenqVamfore,  qVijure  ql>idqVam  de(idtrarepof- 
Jit ,  qtiodad  vitampie  eran(tgendam  req^^^iratttr.      Ex  ee  jam  difcae  dtvtno  • 
rum  benefciorum  atidacultu  cotuemptor.  nobile  boc  (tibjeBum  dignHm  effe  in 
^lDO bonas bor.ts coUocee  « ,  qt^i  lieerai ,  qVt  hnnefatem.,  qVipietatem  amat.  /it 
A  Rege  a/iqVo  Chrifitano  claboratum  ut  credam  boc  cortiu  nondum  mibi  per- 
f^eadere  valeo^ 

Videmus primittvs  Ehclefijt  patres .,  nttUam  plane  intermififie  occa» 
Jionem.,q^aChrifti merteum ac pafiionem  ,  fi alta  neqVtrene ,rudtumAni' 
mis  infnuarene.,  velcrticisftgno ,  veljESu  nomine.,  velaliis  ejufmodi.      De 
Labaro  Confiantini  aliis^  ejus  generis  nibtl  dtcam.      Cornua  antmalium^ 
^Vibuspotum admtnifirabant majores no(lri,ejufmodi  notis inftgntta  tnmU' 
f&o  meo  ntiper  apud  me  vidi(lt.,  ($"  qyitdni  horum  veftigium  aliqlsod  in  aure» 
boc  reliqyiifient  ?  cbaracieribm  m  eo  extantibu*  non  tam  fdei  articulos^ 
q);>ammores  hominum  informare  ac  vitia  ,  fittpendamon/irofag^eofcu- 
lograffantia  redarguere  voluiffe  Autoremfacilis  largior.      In  eo  enim  ade» 
optrofosfuiffe  Etbnicorum  multos,  tit  Cbrt(iianis  vix  cefierint,  qiois  ignorat? 
Conjule  Stoicos.,  EptEietum.,  Senecam,  altos^  ejaifeiis ,  in  qvibus  vix  ql>ic- 
qtam.^pri.ter  veram  in  Chriftumfidem  defiderabis.       Nec  tamen  qvisqlBam 
txinds  ^>i?  dprmpta  tradtderint  benejiati  ac  civtli  convsrfndem  songruo-t^ 

Cbri' 


.9<5. 

ChrifttAHesfuiJfe  coUegerit.  At  dices,  exaBefaerls  literU  congruere  dogfH4' 
ta,  cjt>&  ex  bifce  Embtemntis  eruuntur,  ut  ex  lU  plane  defumpta  fuijfefateri 
vecejfum  babeamus.  In  aliisprofanispi6iuris  idem  experirtf  qVis  'velit-,  ra- 
rum  eritfino»  ingeniofs.fe  aecommodaverint  appdcationi.  Tentarunt  id 
in  Ovtdif  meramsrphofi  ojVtdam,  nonfinefucceffu  \  adeo  ut  integras  hiftortoi 
facrasex  ejm  elicuerint  fabulis.  Inde  tamen  Nafonem  Chrtftianis  facrU 
inttiatumfiiiffe  nemofacile  dixerit.  ,^in  necper  JEnigmata  (f  Hterogly- 
pbica  docendt  modum,prtfci6patrilicu  Cbrtfttanis ,  in  ufufutjfe  antmadver- 
timus.  Planam  ^perjptcuam  (^  cujusvis captni  aptam  req\)irebant  metbo' 
dttm  ^qtiiab  omm  ferme  bumanitate  alienis ,  Chriftum  tnfinuarent  cructfi' 
xum  ac  fecundttm  ejm  normam  vttiendi  leges  traderent.  A  qloa  (^"oantitnt 
b&c  dtflet^  novtt  is  (jVi  in  hocpu/vere  defudavit,  Oedipo  certe  opiu  foretper' 
pettio ,  epDiqyiotiesctin^  boc  cornu  in  ufum  venit ,  ex  ejusfigillis  argumenta^ 
depromeret-valida ,  ad animospercellendos  ,ac  a  vtttorum  ceeno  in  virttttis 
femitam  pertrabendos.  Conjeduris  tjoidem  bic  ag  imt^ :  Jed  qlw  probahi' 
liores  ebfirmiores  acponderis  majoris. 

Interim  largimurfaciles,  ut  exftercore  Ennii^  margaritas  foUcgit  Ma- 
ro:  ita  ex  profanis ,  divinis  confona  dicipoffe  dogmata  nonfihe  maxitm 
njulgiemolumento.  In  hoc  cumjeliciter  adeo  dejudafe  te  vtdeam^  ut  vix  al' 
terpalmamttbi  ftt, pr^repturus ^  grattilor^  utj..pia4  hafce  meditaciones  in^ 
Cbriftigloriam  (fpietatts  apudnos  incrementttm  pluribm  commnnesfaciasy 
hortor,  hHhimeisq^conatibm  tantum  abcFl  adverfart  tit putemut potitis 
defbavi  confenfu  gaude^m  j  inprimi^  cj^^odfcoptim  metim  ajfecuttim  mejam 
videatn,'fiioprs.claris tngeniii  de n-, bi!i  boc  JttbjeBo  ulterius  cogitandi  occa- 
fionempys.bere allahora  vi.  Vale  (S' vive Ecclefixhono.  HafniiX.  fdib,  Noyt 
AnraO^i,  DC.    XLUI. 

fAbes,Ledor,  fiidieiumCiarifrtmi  Db-.  D.  Wormii  de  hoc  tractatif, 
':}.vode6pluni£ido,cjvo  felicius  ViriJicdudiim  jn  hoc  pulvcrc  defu- 
davit.  Cum  i^icur  de ipsa  rci  lumma,  & imprirais  ^tiiju , qvcm  hodie 
prxflare  debeac  inventum  Conin,  intcr  nos  probe  conveniat,  non  cfly 
(jvodde.-f///(j>-^magnopcrccontendamus.ideqvonihiJ,  qvod  dcfinitum  (itauc 
certumhaberi  pgtcft.  WoRMiuscqvidem  ,qvi  iua  derivavit  e  Scriptonbus 
prophanisjprophanum  etiamatq;  echnicum  ejufdem  non  immerito  ftatuic^" 
Autorcm.  Aftego.ciim  hujus  monumenti  &foi-mam,&materiam ,  &fingu- 
JaEmbicmatamanifeftoin  divinisrcperiamfcriptuns,  nonpoflum  non  opus 
ipfum  hom  jni  Chriiliano  &  qvidem  facrariim  literarum  apprime  perito  ferrc_» 
acccptuiTu.  ■   \. 

Qyemadrnoduraautempmniscognitiono.ftra  primordiumducit  a  iciifi- 
bus,  ita&notitiaDeiftfc  perduosimprimisfenfusnobisinfinuat,  y^ei vifioM-^y 
inqv^m Sc /luiiitum,  qviproptercj  in  pagina  facra  fjepiiis  conjunguncur,  uc_* 
Matt  11,4.  cap.13,13.  Lucii, 23.24.  Acl.4,20.  Rom.Ujg.  Dcut.  29, 4.  Efa.  6, 10.  capj, 
52,15.  Eiech  ■u,^.  cap.40,4.  Scc.  -j 

Auiiim  unice  verfatur  circa  verbum  prardicatum,  qvo  Chriftus  crucifixus 
morcuus&rcdivivuspJane  &perfpicue  annunciatur,  cjusq;  noticia  iaJutaris 
unacumverafide&  poenitentia  hominum  animis  inftiJJatur.     Hincortus  &? 

genc- 


97. 

gcneratio  fidci  afcribitur" auditui  Kpman.io,  17.  Confer Xuc.11,28.  ^(^0^.2,37. 
cap.  10,44.  cap.16,14.  &c. 

rV/;/<foccupatur  potiffimuminexternisDeioperibus,' in  hac  videlicet_i 
pulcherrimacoelitcrraEcj;  machina  ,  ac  finguiis  ejuspartibus&crcaturis,  in^ 
qvibus  illuftriaconfpiciuntur  teftimonia  divinae  virtutis,  fapientiae,  bonitatis, 
Rom.i,  ^o.Pfiy,  l.  2.  Job.  z6,j.  &  feq.  cap.  381 4-  &  fcqvcnt.  Sir.  43,1.  &c.  Un- 
dcBafiliustheatrum  Mundi  nuncupat  7rou§ivT^f/ov  t^j  S^oyvaxnaf  t(ffj^^u)^ui/ 
P^oyiKoii/  Si^ctJKaheiovj  vid.  Chryfoft.  Homih  9.  ad  pop.  Antioch.  Hoc  itaq;  rc- 
fpcdu  Fifia  etiam  a  nobi s  freq ventiffime  exigi tur,  Joh,^,^^.  Rom.  n,  22.  i.Cof . 
l3,i2.Hcbr.  2,9.Efa.j-2,8.io.i5.Mich.7,9.Hab.2,i.&c. 

HaccporroqvaliscunqiDcinoticia,  qvacexCreaturarum  contcmplatio- 
nchauritur,Ethnico5Ctiam  ad  verumejuscuituminducerepotuiiret ,  nifi  ipfi 
fua  ingratitudine  &  msiJin.i  pofuifTent  objcem,Rom.I,2i.  Cum  enim  vcra  &Jc- 
gitima  verumDeumcok'ndi  rationeutiqvamilJisinnotefceiet  ex  foJa  creatu- 
rarum  inlpeiflione,  occafionem  hinc  arnperc  mcrito  dcbuiflent  ultcrius  inqvi- 
rendi,  necpriusdefiftendiqvamadtutam  &regiam  viam  pcrveniflent,  nempe 
ad  verbum  revelatum,qvod  tunc  poft  afcenfione  Domini  ubiq;  locorum  omni- 
bus  peac  gentibus  pra:dicari  coepit^Pfal.i^^^.j.  Unde  Paulus  hoc  pr.Tfertim  np- 
mineEthnicospronunciata*ct7n)Aoj^'T^5,  Roman  1,20.  Hinceft,qvodSpiri- 
tusS.  totiesadvifibilia&confpicuaDcioperaprovocct,Sap.i3,i.  ac  verbi  con- 
temptorcs  abJegct  ad  fa'///w,Pl"al.  19,2. Efa.40, 26.  Sir. 43,1.  ejusq;  fydera Sir.43, 
j.  6.9.  &  feqvcnt.  aiiJereme]usq;  nubes,Job.  26,  g.  meteora  ,Sir.  43, 12.  &  feqq. 
Volatilia,  Job  12,7.  Jercm.  8,4,  Matt.  6, 16.  ad  Tcrmm ,  Job.  12.  8.  cap.^g^^.ejus- 
qve  ]umenta,Elaije  1,3.  Job.  12,7.  lilia,  Matt.6, 28.  ad  M.ire,  Jer.  5,22.  ejufq;  pifces 
Jpb.  12,  8-  &c.  Qvod  imprimis  obfervarunt  Dodorcs ^oTrvtv^oi,  q vando  ncgo- 
tium  ipfis fuit  cum  gcntilibus ,  q vos  primum  ex  operibus  externis in  oculos  in- 
currcntibus  divinam  aeftimare  providentiam  jufterunt ,  ut  ita ferventes defide- 
rio  cognofcendi  verum  iJlum  Dcum  tempcftivc  omnia  moderantem  ,  eo  avi- 
diusex  oblatofibiEvangelionoticiameflentia:  ,  voluntatis  ac  bencficiorum_. 
ipfius  acqvirerent,  &  fic  fidem  falutarem  tandem  conciperent.  Hoc  modo  A- 
poftoliPaulus  &  Barnabas  aggrefll  funt  civcs  Lyftrenfes,  cumobhominemj 
claudummiraculosefanatumipfis,  velutiDiis  humana  apparcntibus  forma, 
honores  di vinos  tribucre  ac  yidimas  immolare  pararent ;  Lyftrcnfium  fupcr- 
ftitioni&idololatriaeobviamicrunthocpotiftimumargumcnto  :  qvod  veru» 
3c  vivusDeus,cuifolicultus  religiofus  debetur,  non  fivit  feipfnm  ay^aipTVfiev, 
hoced.,  tejlimonii  expfrtem,qv^»dpqvtdern  beneficta  fua  de  calo  fempcr  contulit, 
dans pluvias  ^foccunda  tempora,  implens  cibo  iS"  Uticia cordahominum,h.St..\±,\y. 
Idem  poftca  Paulus  Athenicnfibus  inculcavit  Philofophis  ,  qvibus  ignottim  il- 
lumD£U,A/,qvcmcoIcbantignorantes,  infinuavitnonCrucisfigura,  non_, 
jEfunomineautaliiscjufmodi  fignis,  qvs  ex  verbo  revclato  pctenda  funt_., 
fed  externis  &  vifibilibus  cjufdem  operibus ,  &  univerfali  providentia ,  q va  to- 
tum  tcrrarum  orbcm,  cum  rebus  omnibus ,  ac  praclertim  gcnus  hpmanum  & 
creavit&adhucaugetacfuftentat;  fecttqj  ex  unofangvine  omne  genas  hominum 
it}habitarefuper  univerfam  faciem  terr£,prjifiniens  fiatuta  tempora  (^  (trminos  ha- 
bieitionis eoriim :  ut qvererentD£um,fi forte palpent eumi^ inveni^nf  ,  qv^mvit 
tfenlongiabfit  abunoqvo^nofirumjScc.  A£io^.iy,i6.ij. 

Cumver6hpminese6pcrtin*cii&dcmentixj>roccflcrinf,ytpp|imodo 

N  auribu» 


2. 


98.  ' 

auribus  ad  vocemD  e  i  in  verbo  fonantcm ,  fed  etiam  oculis  ad  imaginem  ejlis 
in  creaturarelucentemmaligneclaulis  ,  ncc audirefcripturam  ,  necintueri 
naturamdignencpr:  Spiritusfandus  tertiumnonnunqvam  medium  &  ex  u- 
troq;mixtum  adhibere  confvcvit ,  diverla  hominum, animalium ,  &  rerum  ia 
naturaexcantium,  velmonlkorum  etiam  in  eadem  fubinde  provenientium-r 
producendo fimulachra , qvorum  tamen fenfus & fignificata fub  iifdem figuris, 
cxhibentur  mfcriptura,at4;indedextreexplicari,  &  fpedatoribus  commode 
applicari  poilun;:^  ut  ita  (imul  &  inipicientium  oculos  &  audientium  aures  pcr- 
ccllpnt.  Prophetisufitatifliinumqvondamfuifle  hunc  per  snigmata  &figu- 
rashierow]yphicnsdoccndimodum,noruntqvotqvoteorumfcripta  alimine_, 
falutarunt.  Ne  qvis  vero  morem  illuminNovoTeftamentoplanc  abroga- 
turtiputct,expendat,qvcefo,^rfionemillamPetro  Apoftolo  oblatam,A<ftor.io, 
ll.&feq.  Petro  namq;ut  &cxteris  Apoftolisdiferte  Chriftus  in  mandatis  de- 
icvit.,ntAhsq-,on\mf^(m7rpAti\l4a^ocerefitom»es^entes,M:itth.i^,i<).prce(iica- 
re»tEvaMaelumommcreatu)'ie,hiaTC.i6,i'),addeLuc.zj^,.^j.AdoT.i,^.8i.c.  Vc- 
rum  cum  Pecrus  hic  tergiverfaretur , &  cxprefTum  Magiftri  lui  mandatum  ne- 
glicTeret,Ethnicorum  converfationcm  vehementeraverfatus:  jam  figuris  hu- 
jufmodi  agebac Chriftus  ,  & fummiffo  c  coelis  in  terf biil  vafe veluti  linteo  ma- 
sno  ,in  awo  con{p\ciehant\n  omni^  fpadrupedia terr£ ,  iefii^^-  (f  reptilij  (fvo' 
lAtiiiJCce/i,ip^^m  fui  adr.icnc:batofficii,&c.  Idem  deprehendcre  licct  in  Apo- 
calypfi Johannis,  qvae  variarum  imaginum  ac  typoruminvolucrisEcclefiac 
tonditioiiem  adur.ibr.it  ,  calamitates  di.-linc.u,  Dinbolj  cjufqvc.Tlfeclaruni.. 
fsEvitiam&inalicisiiidepingit,   prxclaras  autcm  confolationis  fimul  fubmi- 

niftrat-.. 

■  Qvidergo  vcr.Tt  ,  qvinad  eandem  clafTem  rcfcramu$/fWY//W2hoc  Curw.v, 
qyod  fub  iconibus  illarum  reruni ,  qvx  in  natura  qvotidic  oculis  noftns  ob- 
verfintur,  prarclara  vobisi^iifinuat  ddgmata,  qvae  tamen  iifdemfiguris  in  fk- 
croctiam  codice  esprintiifttur :  id  qvod  fingulorum  Emtlemacum  enodatio 
fevidenceroftendit_..     " 

Inqvis :  Ethnicoyiim  multi  infgnia'tradidertiyit pr£ceptn  devirtutibtu colen- 
dis,  vittis  fitgiendls  ,ncc  tnmeri  qvifqv.irh  inde  Chrifiiitnosfltiffc  collegerit.  Refporif; 
vircutcsillas,qvasimprimis  cornu  noftrum  delineat ,  ut:  vcram  pcenitcnciam 
ejufq;  frudus  genuinos ;  &  vitia ,  qv*  pncipue  taxat ,  ut  pravitacem  hominii 
nacuralem ,  contemptum  Evangelii,  perfccutionem  fidclium,  &c.  Ethnici  ncc 
intelligerc  nec explicare  pocucrunt—.. 

Regcri s :  Ovtdij Mety.morphojis fif  Aliafabui^  ac piHui^a prophaH<t  haud iti' 
(pti  fcriptttris  factis  appltcari  poffnnt  :  Inde  tamen  Nafonem  Chrifiianis  facrtt 
tnttiattim  ftaffe  nemo  faciie  dixertt.  Refponf  I.  Nonnulla  ex  libris  Mofi j, 
lic :  Creationis  Mundf  hiftotia,  diluvium  , aedificacio  curris  Babel ,  &  fimiliaij', 
Echnicis  innocucrnnc  Scriptoribus,  qvas  fabulis  camcn  dcformata,vcl  snigma- 
tumhieroglyphicorum  cenebrisinvoluta,  fcriptisfuis  inferucrunt.  Pychago- 
fam  aurea  fua  dogmaca  dc Deo  deq;  moribus  & virtucibus ,  qvx  per  fymbola_i 
tradidic  ,  aMofe &Prophecisdidiciire,  docencEufebius libr.io.  depra:parad 
EvanCT. cap.z.Theodor.  lib.z.dcPrincipiis.  Origcn.libr.  i.  contra  Cclfumj. 
Ambrof  lib.j.epift.zo.adlrencEum.  Clemens  Alexandr. lib.i.Scromat.  Jofei 
phuslib.i.concra  Apionem,&c.  PlatoneminiEgypcum  profcdum  fuiftt-., 
acqve  ibidcm  fapienciam  ,  qvam  /£gyptii  a  Jercmia&Hcbra^is  hauferant_., 
perdidicilTc  ,  &  imprimis  fcripta  Mofaica  legiffe  ,  atqve  hinc  multa  in.. 
fuos  tranftuIifFc  libros  ,  fcribunt  Juftinus  Martyr  in  Paraclefi  ad  gcn- 
..  tej. 


<J9^ 

tes.  Eufcb.  inpr3cpar.Evang.Theodor.de  Grxcomm affedionihus ,  8cc<.  Uri» 
deNumcnius  Philorophus  dixille  fertur  :   x/  cJii  nAflCTWf  i;  Mctivenig  a^rJiKli^uv, 
hoceil,  ^)vid(BpUto  mfi  Mpyfes  attictjfans  ?  Rcuchlin. libr. z.dearc. CabaL 
Qyoslccutippllmodum  Poctse&PhiJofbphi  Graeci  &  Romani,    multas  fuas 
gnomas,  dodrinas,fabulascx  facrisderivatasinmedium  protulerunt  ;  qvx 
proinde  non  adco  difficili  negotio  ex  involucris  Poetarum  erui ,  &  ad  hiftorias 
facras  revocari  atq;  in  locum  fuum  reftitui  pollunt.     VeriimdeEmblematis 
Cor/?ii<nofi:rialiterfentiendum :   fiqvidem  eo  atvo,  qvo  illud  elaboratum  il^a- 
tuitD.Wo  RMius  ,  DaniGraecarumpariter&Romanarum  literarum  planc 
ignari,  nihiJ  fcriptorum  illorum  opcex  monumentis  divinis  defumere,atq;  ob- 
fcuris xnigmatum ,  figuris impJicare potuerunt.      2.  Deinde  non dubium cit, 
qvin  Poetas  finguiis  fuis  fabulis  ac  figmen tis  occulte  pra:cepta  utilillima  de  vitje 
Ironeftate  &  moribus  ritc  informandisfuppeditare  voJuerint :  cum  autem  idem 
argumentumfiepiusetiam  in  fcripturisdivinisurgeatur, promptumutiq;  erie 
cViivis  in  facris  mediocriter  verfato,  ipfiimfnateriale ,\\oz  eft,  moralia  iJla  ad  fa- 
crumcodicem  traducere  ,    &  iuum  cuiq;Jocurn  atq;fedemibidemafl)gnarc_/. 
Scduniverfa  ilJafimulachr.i  &figurashieroglyphicas,  in  Metamorphoii  Ovi- 
diana,aJiisq;Ethnicorum  fcriptis  occurrentes,qvibuslana  ejufmodi  dogmata 
acmonita  continentur,in  facrisqvoq;litcrisreperiri  ,atq;indefecundumfor- 
mam  pariter  d:  materiam  commodeexplicaripoirc,  qvemadmodum  hoc  prae- 
ftiti  in  omnibuscornu  aurci  cmbkmatibas ,  hoc  ell  qvod  diferce  ncgo  ,  6c  peri- 
cuJum  fi  q  vis  fecerit,  contrariuiri[procul  dubio^.-Aperieturij. 

Chnftum  crucifixum  non  per  oblcura  xnigmata  aut  charadteres  hiero-  ». 
g'lyphicos,  fcdclare  &  exprcfse  voce  viva  &do(ftrina  perfpicua  hominum  mcn- 
tibusmrmuandumeJle&  ego  dico  &pluribusetiam  probavipart.  z.cap.  i.  Se<fi:. 
I.  &8.  Hujufmodi  autem  Symbolis  ac  piduris  in  oculosincurrentibusnoiL, 
parum  raovcri  nec  raro  ctiam  praeparari  folcnt  animi  hominum ,  ut  verfeurrij 
jprsdicaturafaltemaudiant, atq;hinc  Christum  nolTe  &  vcrafidcamplcdti 
difcantjj&c. 

Inftas :  Oedtpoopiufoyetperpetuo,  qviqvotiescun§~boccornui»iifumvenit,  i^t 
ex  ejusfgilhs  argumentn  dcpromeret  valida  ad  animosperccUendos ,  (^  a  vitiorum^ 
caenoinvirtutis femitnm pertrahendos^^c.  Refp.  Aptiflimum fuifle hoc inftru- 
mcntumadconvmccndosDanorumanimosindecoJJigitur,  qvodmajoresno- 
ftri  qvondam  afTvcti  fucrint  fymboJis  illis  hieroglyphicis  :  Runa:  fiqvidem  &c 
ScaJdrifacrafuaarcanaperejufmodi  aniraalium  figuras  aliarumq;  rcrum  pa- 
radigmata  rudi  populo  infinuarc  confveverant ,  teftc  ipfoWoRMio.  Unde  ea- 
dem  ratio  Christi  qvoq;  facra  inftillandi  noftra:  gcnti  haud  incommoda  pri- 
macvis  Doctoribus  videri  potuit ;  Exemplo  ipfius  Dei,  qvi  fe  hominum  accom- 
modans  ,ingeniis,  media  converfionis  qvam  maximc  ipfis  apta  confentaneaq; 
concedercfolet:  qvemadmodumMagisOrientalibus,  Aftroftomisperitisno- 
vamincoeloftcIlamexhibuit,Matth.2,2. 

Ex  hifcc  [  uti  fpero  ]  manifefte  conftat ,  conjcduram ,  qva  pretiofum  hoc 
opusChriftianoafcribimus  Autori,  nec  abfurdam  nec  plane  improbabileraj 
eilc:  qvamvishic  certiqvicqvam  velaffirmandovclncgandodcfinirenolim_., 
Satis  eft,  hoc  temporc  Chriftianis  illud  oblatum  efFcjac  proinde  Chriftiano  mo- 
retradandum,atq;inChriftigloriam&Chriftianorum  commodum  ac  falu- 
tcm  impendendum.  Imitemur  Ifraelitas ,  qvi  veftes  pretiofas  nec  non  vafa^ 
aurca  &  argcntea ,  qvae  mutuo  acceperant  ab  ^Egyptiis ,  hominibus  idololarri- 
cis&  fuperfticiofis,  [Exod.  12, 36.  ]  poftea  ad  ftruduram  tabernaculi  facri  prom- 

Na  ptiflimc 


lod."» 


ptiffimc  contulerunt  Exod.  25.  Ita  &  frxfenstmfiri^av  a  qvocunq;  etlam  profc-'* 
dum  fit  Autore ,  in  ufum  noftrum  convertamus ,  &  ad  Dei  gloriam  i.Cor.io,}!. 
atqjEcclefiseaedificationcmfpontetransferamus  ;  i.  Cor.14,  26.  monente  A*l 
Auguftino  lib.  2 .  de  Dodr.  Chrift.  cap.  4.  Ethnici  fi  qv&  forte  vera  ^fidei  nofir&  ■ 
accommodadixerunt;nonfoliimformidandanonfunt,fedabiii  etiam  tanqvam  »»- 
jufiispoffcjforibui  tn  ufnm  nofirum  vendicando-a,  ■  -\ 


SUSPIRIUM. 


'1 


DEum ,  mifericordiae  patrem  [  2.  Cor.  1. 3.  ]  votis  in- 
voco  ardentifTimis ,  ut  trifti  ac  turbulento  hoc 
temporeconfvetum  cornuprEefidii&auxilii  fui 
[i.Sam.ii,^.]  ecoelis  exerere[Pfal.i8.  i7.]infaluterrL> 
Ecclefiaeacpatriaenoftraedulciffimaej  [Pfal.g^jS-]  hofa 
renda  vero  Diaboli^Mundi, omniumqj hoftium ,  tara 
fpintualium  qvam  corporalium  levata  in  nos  cornuaj 
[Zach.i,zi.]potenterconterere  [Jer.^gji^.^dignetur: 
Qv6&hicliberiametuinimicorum  ipfilerviamusin 
fan<^itate  &  juftitia  cun(9:is ,  vitae  noftras  diebus  [  Luc.i, 
74.75.]    &  ibi  glori^e  atqve  l2>ticias  coeleftis  participes' 
[ Pf  16, 11.]  Jefu  Chrifto  cornu  falutis  [  Luc.  1, 69.]  cotir 
jun6i:i[Joh.i4,3.  cap.  17,24.]  facrofandtamTrinitatem 
facie  ad  faciem  perpetuo  videamus,  [i.Cor.13, 12. 1.  JohV 
3,2.]Ameru. 


OB-^ 


OBSCURA  ALTQVOT  SCRIPTURiE 

LOCA  IN  HOC  OPUSCULO 

OBITER  EXPLICATA. 

ERit  Dan  colubcr  in  via ,  Cerafles  iiifemia,  mordem mgtflas  eqvi ,' ut  cadat a-  Gen.^g,  17» 
fcenforejusretro.                                                                               fZ-^i* 

CornuaRhinoccrotiiCorrittaillim,iniffiventiUbitgentesuf^  ad  terminoi  Deuc.jj.i^j 
terriS:                                                                                            pag-S^ 

Sacerdotcs  rollentfiptem  bucctnas ,  qvarum  tifus  cfl  injubiUo.  f^g-j-  Jof 6, 4. 

Arguam  eurn  in  virga  Virorum ,  (S' inplagafiliorum homtmm.  pag.  28-  i.Sam  7,14 

iJumqvidpr^hebis  eqvofo^titudmem  ,aiitcircumdabis  coUoejus  hii^nitum?  i^um-  Job.  j^,  i^, 
'-;-'•  'qvtdfifcjtnbps  eurn  qvafilocufias  ?  gloria  naritcm  ejju  terror,  terram  ungiilafo-      *°' 
^**-  '  '  dtt,  exultT^t audaRer,m  occurfumpergit armati/s.                                  pag.z^. 

Ftinem  meumfi Ivit S'  affuxit me :  i^  ipfi frenumfuum corawfacie mea dimiferunt.  Job.jo.f i, 

Sifu€rintinc)itervis,(^ vinciantur  finibusaffinionis,  pag.p.  Job  jtJjg. 

Difrumpamtts vinctda  eorum  iprojiciamusfunes  ipforum»  P^g-S^-  '''•*'  '• 

Infunihus tuis dirioescontra facicmcorum.  piig.^o.  Pfif.ij. 

Et  dccQrc  tuoprfljpere  eqvitn  cum  verbo  veritntis;  pa^.jz.  i^ j2.  \  f  45,  y. 

Firga  dirc£}ionis ,  virgaregnt  tui.  pag.  zy.  Ibid  v.  7. 

/idJi.itRegipaadextcristuiitnauroOpbir.  pag.ii.  Ibid.v.io. 

Eqvitarefectfi.ihominesfiipercapiranofira.  pag.zj.  tLbfs,^, 

Ifolite  exaltnre  cornu: noltte  extollere  in  altitm  cornu  vifirum.  /'^^•^-  Pf-75i'?  i. 

Exaltabitur,fitcutUnicorniscornumeum.  i^g-5-  ,P.f 92,11- 

Virgamvirtiitis tuaemittet ex Sion.  pag.26.  Pf.iio,i. 

Cornuejtuexaltnbittiringloria.  p^g-i--  P^tiu.^. 

Sacerdotes  ejus  induamfiahite,& fianUi  cjtts  exulmtione  exultnbunt :  lUicgerminart^  pr  132,16,1.7 

faciamcarnuDavid,parabohicernamChrifiome^.  pag.j^.       "*■        ' 

Jniqvitntesfiu£capiuntimpttim,  (S" fnntbuspeccatorumfiiorum  confiringittir.     p.jt.   ProT.j,ij, 
ObleEiabitfie  laBensfiuper foramen  ajpidis ,  i^ qvinuper  ablaUatus fuertt ,  manum^ 

fuam  injiciet  in  cavcrnam  Bafihfici.  pag.j2.  Efa.n.g. 

Revelabit terrafangvtnem fiuum,(^ non operiet ultrainterfenos fuos.  pag.  jj.  Efa.i^}  t, 

Jn  die  iUa  vifiitabit  Dominus  ingladiofiuo  dtiro  ,  (5" grandt  Q"  forti ,  fuper  Letjiathan—t  Efg.i;,^. 

ferpentemve6lem,& fuperLevtathanferpentemtortuoftim.  P^Z-^i'     "^    " 

fofitit  os  metim  qvafigladtum  acutum,  in  timbra  manusfiu£protexit  me  ,($  pofutt  me  Efa.^o.j. 

ficutfiagittxm  elcRam,  inpharetrafiua  abfcondensmz-»'  pag.20. 

Eqvitaretefiaciamfiuperaltitudmesterrx.  pag.2-}.  Efa.58, 14. 

Ojfaveflraqvafiherbagerminabunt.  pa^.^4.  ^fa.  «6,jd,. 

Succiierunt faltum eju-s , qvifiipputari nonpotefi.  P^l.-P-  Jer.46,21, 

Abficiffim  eH  cornu  Moab ,  CT  brachtum  ejus  contritum  eH-  pag.  6.  Jer,  4X, «. . 

Confregit  in  ira  furorkfui  omne cornu  Ifrael.  P^g-  ^-  Thren.2, |. 

€homado  obficuratum  e§l  aiirum ,  mutntum  eH  aiirim  optirfium  ?  dif^erfi funt  lapt-  Xhtejn.^.i, 

desfianEluarijincapiteomntumplatearim.  pau.\o. 

Lateribus  (^  humeris  impingebatis ,  (5'  cQrnibusveftyi^.  pentilabatis  grnnia  infrma-s  £2£cjij4,j^i ' 

pecora,donec  dijpergerentiirforas.  P^^g-S- 

Populus  metis  in  hgnofuo  interrogavit ,  0'  baculusejtis  annunciavit  ei.  pag.  27.  Hof.^,  u, 

Tranfivifiuper pidchritudtnem  coUi  ejiu ,  afcendantftiper Ephraim.  pag.  2j.  Hof,io,ii, 

l^  i  Funi- 


102. 

Hof.ii,4»      FunicttUshominim!trahAm€OS,vinculi4amorit.  \  f*g-i'': 

Amoj  tf ,i|.  Nunqvtdinfortitudwe  noflra  ajfumpjimus  nobis  cernua  ?  pag.  i. 

Mich.<f, ij.  Cornu tuumponatnferreumf^ungulas tuas <£reas,(If comminues populos multos. 

.h":  h^fi  Jh.  pag.7. 

Hab.i,i£.    Jmmolabitfagenxfua^facrificabitretifuo.  pag.i9.(^yj. 

Hab,|,8.      Afcendifiifupereqvos  tuos0  qvadrig£tUi£falvatio,  pag^z^, 

Zach.  1, 8.    Vidiper  nohem,  (S'  ecce  vir  afcendensfiper  eqvum  rufum ,  C  ipfe  ftabat  inter  mji* 
9.10«  iit  |2«  set^i,  qv£  erant  inprofundo,  iS" poft  eum  eqvi  ruf^  varij  (^  albi :  Et  dixi :  ^vii 

funt  ifti,  Dominc  mi  ?  iS"  dixit  adme  Angelus ,  qvi  loqvebatur  in  me :  Ego  often- 
damtibiqvidfinthdc.  Etreft>onditvir ,  qviftabatinter  myrtetu  ■,  &  dixit  : 
iftifunt ,  qvos  mtfit  Dominus  utperambulent  terram.  Et  rejponderunt  Angelo 
Domini,  qvift.tbat  inter  myrteta,^  dixerunt :  peramhulavimus  terr.im,(S'  ecce 
omnis  terra  habttatur  (!f  qviefcit.  Et  reftiondit  Angeliis  Domini,  (3"  dixit :  Do- 
mine  exercituum  ufj^  qvo  tu  non  mtfcreberUJerufalem  (^  Urbiumjuda  ,  qvibns 
iratuf  es?  iftejamfeptuagefmus  annus  f /?,  pag.  2ji 

Ibid.  r.  18,  Et levavi oculos meos,(S' vidi :  df  ecceqvatuor,     Et  dixi  adAngelum,  qvi  loqve- 
19. 10.21,  '  baturinrne:  ^vjdfunth£c?(^ dixit adme:  H£{ funt cornua^qvtiventilave- 

runtjudam ,  C  IfacL  fiT  Jerufalem.  Et  ofiendit  Dominus  mihiqvatuot  fa» 
bros.  Et  dixi :  ^hid  tftt  veniuntfacere?^viait,dicens:H£cfuntcornua, 
qv£  ventiiaverunt  Judam  ptr  fingulos  viros ,  (^  nemo  eorum  levavit  capxtfu' 
um :  (S"  venerunt  ifti  deterrere  ea,ut  dejiciant  cornua  gentiiim  3  qvtt  levave- 
runt  Cormtfiper  terram  Juda  ,  ut  dijpergerent  eam.  fi-S-  ^7- 

Zach  4.,  1.    yidi,(f  ecce  Candelabrum  aureum  totum,(^c.  P^S-  "• 

Zach,  6, 1.    Etconverfus  fum  (S' le1'avi  oculosmeos^^S^vidi:  (^  eccsqvatuorqvadrig£ ,  egre- 
3.3,  &rcq.  dtentesdemedioduorummontium:  (^  montes .,  montes  aurei.     In  qvadriga 

primaeqvtruf:  (^ in  qvadrig.i fccunda  eqvinigri :    (^ in  qvadriga  ttrtiaeqvi 
alhi :   (S" m  qvadriga  qvarta  eqvi  vanj  (S' fortcs ,(^ c,  pag.  2j. 

7    h  oM    Etpofniteosqvafeqvumglori£fu£inbeUo.-  pag.2j. 

Z  ch  II  r    Et affumfftmihtduas virgas :  unamvocaviDecorem  ,    (!f  alteram  vocavi  Eunicu- 
luni^.  P^g-^7' 

g\f. .  j^      Mfericordia  (3  ira  apudDeum  cit^funt ,  fed  fuper  peccatores  incubabit  ejus  tndi- 
gnatio.  pag.  S6. 

£ir.i9,v      futredo(^vermesh£reditabunteum.  f^SSS- 

Sir.  47,9.     Contrivit  Cornu  eorum  uf^  in  hodiernim  diem.  P^i-J- 

Mac.iz,4j.  Cum  immundm ftirittu  exierit  abhomine,  ambulatper  loca  arentia,qv£rens~reqviem 
(^  non  tnvenit.  pag.6^. 

Mat.i?,  J5.  ^t  veniatfiper  vos  omnis fangvif juftus ,  qvi  cffiifus  eHfuper  terram.  P^i-J7' 

Luc.  1,69.    Et  erexit  Corni.f.h/tis  nobi-s  In  domo  David,puertjiit.  pag.  g, 

tuc.10,19.   Ecce  do  vohispoteftatem  calcandifuperferpentes  ,  (S'  fuper  omnem  virtutem  inimici, 
(^  nihilvobtsnocebit.  pae.t^. 

i.Cor.  5,1».  Siqvisfiperftruitfuperfindamentum hoc a:irum,argtntum,lapides prttiofos^foetrum, 
fttpulam :  cujusejj  Opus  mamfcftumfiet.  pag.  10. 

Apoc  },iS'  Svadeo  tibi  emere  .i  me  aurum  igne purgatum  ut  locuplesfias.  pag.  10, 

Apoc.ii,  j  EtiniUahorafaRuseHterr£motusmagnw,(^ decimapars Civiatiscecidit  pag.jp, 
Apoc^i j,  u  ^t  yidi  coelum  apertum,  ($  tcce  eqvus  albui :  (^  qvifedebatfuper  eum ,  vocabatur  Fi' 
delis(^Vtrax,(^c.  P^g-^S' 


;!?©©« 


Emendanda^. 


JPriornumeruspaginam,pofteriorline^ 

amdefignac. 
TiJ^. l. lin. ly. leg. rhinocerotii. lin. z6. Pf.22.  fag.  j.  20. r~iy^"in  4- Sp^cherrT' 
m£.  6.jj.  deletionem.  7.  z/f..  cito^. ,  lin.j6.  z.Reg.ig.pag.  2p.  Hcbr.^,i6.p.^g.  12. 2j. 
Job.20.pag.2y.j2.terror.  ^S.SS.pofttn.  ig.j6.velafciam.  j6.2.(^  excertatn.  ^j. 
2^f..Efa.2g.pag.^8.ii.addere.  ^o.j.Ub,y.  pag.^^.jS.divitiis.fi.j.qvimiper.  jy, 
18.Pf.1S3. 2.Jer..^i.j.  Ezech.j.  i.  pag.j.f..f6.  ctimfui generts bejhts.  SS-jj-  iHieAliU. 
SJ.jy  hoc  ^.  jS.  ^6.  Pfjj.  PfjS-  ^i.  p^g.  60.  jj.  Pf  ^S.  p^g.  62.1^.  ut  revivifcant. 
d^.zg.ptiblice.  6j.is.rept<gnat.  6S.2i.Sienim.  ji.^-.e latebrii.lin.26.  Hag.2,2jf. 
lin.2S.S.tp^6.lin.j7.c.tp.sj,i.2.  pag.jj.2p.Gen.1p.  p.tg.jS-ji.moliebatur.  jp 
^o.vicaptnm.  S2.2.Iiah.inc.  SS.SS.innndavit  lin.sp.innos.  ^7. /j.  verbi  lui 
didde:doElrina (S' confohiione orbatos ,nec nongratia Spiritti^fui.  lin.sS. Hofij. Im 
^2.  qv.-eiffi.  SS-  p.  Pf-il-So.,  16.  ij.  pag.  Sp.  ^.pubtica.  lin.  2.^.  Mgyptij. po.  6.fentient. 
pS.  ip.  Pfal.  122.1  s..f.  lin.s_2.  Rom.  12,  j.  pag.pj.l.ii.  hortationibns.  lin.2j.  Ecclefu.p^tg. 
j)6.  t.j.  Metnmorph.  lin.iS.  duct.  lin.  22.  dele :  ut  ipittem, 

Rcliqva  minoris  funt  momenti. 


^(>^^f^H.         I^Qw    ['^Jc.' 


SPECIAL      5S-5 


THej.  ..^iiii 


■f     T 


\. 


y      .js.=^'.=sc 


;-■! 


\ 


«»Vi-,-Sj-»TC>.>v    ./< 


4vV'^^vWvi*9'.    ^i9iwvf!tv>vt'     -  J ';•*