Full text of "Vitae parallae"

See other formats

( οοσίς 


ΤῊΪ5 ἰδ ἃ αἰ 5 Ἰ[8] οορν οἵ ἃ ΒΟΟΚ [Πδ] ννὰβ ργοβογνοι [ὉΓ βο πογδι!οη5 οἡ ΠΌΓΑΓν 5ΠΟΙνο 5 ὈΘΙΌΓΟ Ἰξ νυ 5 ΘΔΓΟΓΠν βοαπηοα Ὀν ΟΟΟρ]ο ἃ5 ρᾶτί οἵ ἃ ργοΐθοι 
ἴοὸ πιᾶκο [ἢ νου! 5. ῬΟΟΚ5 (ἰἸβοονογαθ]ς οπ]Ϊπο. 

Τι Πὰ5 βιιγνῖνοα Ιοπρ ὁποιιρῇ [ῸΓ [πο ΘΟργγίρῃι το ΟΧρίγο 8Π6 (ΠῸ ΒΟΟΚ ἴο οπίογ {πὸ ρα ΠΟ ἀοπγαΐπ. Α ΡΌΡΙο ἀοπηαίη ΒΟΟΚ 15 ὁπὸ {Πδι ννὰβ πονογ βιδήθοι 
ἴο οορυτίρἢϊ οΓ νΠοβο ΙΘρᾺ] ΘΟρυγΙρῃϊ ἴογπὶ Πὰ5 οχρίγοα, ΔΝ ΠΟΙΠΟΓ ἃ ΒΟΟΚ 15 ἴῃ [ΠῸ ΡΌΡΠΟ ἀοπηαη πλὰν νΆΓΥ ΘΟΙΠΙΓΥ [0 ΘΟμπίγν. ΡῈ]1ο ἀοπηαίη ΒΟΟΚ5. 
ΓΟ ΟἿΓ βαίονναγϑ ἴ0 [Π0 ραβδί. γοργοβοηιίηρ ἃ ϑνθΆ ἢ Οἵ ΠΙβίογυ. οὐ]ίιτο ἀπ Κπον]οάρο {Πᾶ1᾿5 οἴϊοη (Ποῖ τὸ ἀἰβοονοτ. 


Μᾶγκβ, ποίδιϊοηβ ἃΠᾺ4 Οἴ ΠΟΥ Π]ΔΓΡῚ ΠΑΠ1ὰ ργοβοηΐ ἴῃ [ΠΟΥ ΒΊΠΔ] ΝΟ πιο νν}}} ἀρροὰγ ἴῃ (ἢ15 ΠΙΟ - ἃ το πη πο ΟΥ̓ (Π15 ΒΟΟΚ᾽ 5 ΙοηΡ Ἰοιγπον ἴτοπι (ῃς 
ῬΌΡΙΒΠΟΓ τὸ ἃ ΠΠΌΓαγν ἃΠ4 ΠΠΑΠ]Υ ἰὸ γοιι. 


ἴϑαρε βιυ  ο! πε5 
Οὔὐοριῖο 15 ργουα [0 ρδγίπογ νυ] ἢ ΠΡγα 5 τὸ ἀἸρῚΖο ρα Π1ο ἀοπιδῖη πιδίογ!ἃ]5 ἃΠα πηᾶΚο [ΠῸΠῈ νυ] ἀοἸν Δοοοββ 16. ῬΌΡΠ]Ο ἀοπγαὶη ΒΟΟΚ5 ὈΟΙΟηρ ἴὸ (ῃς. 


ῬΌδΙΪς ἃΠα νν ἃγο ΠΊΟΓΟΙΎ {ΠΟῚΓ ΟμβιοαἸᾶη5. ΝΟνΟΓ ΠΟΙ 55, [Π15 νΟγΚ 15 Οχροηβῖνο, 50 ἴῃ Ἵγάου 0 ΚΘῸρ ργον! πρὶ (Π15 γοβοιγοο, ννο Πᾶνο (Κη βίορβ ἴὸ 
Ῥτγονοηΐ ἄθιιδο ὈῪ ΘΟΠΙΠΊΟΓΟΙΔΙ ραγΪο 5, ἱπο! μα Ἰηρ ΡΙΔοΙηρ ΤΘΟΠΠΙΟΔ] γοβιγ οι ἢ5 Οἡ δι οπγαίοα αμογγίηρ. 


Δ 150 δβΚ {Πᾶΐ γοιι: 


Ἔ Μακε ποη- ομιηιθγοὶαὶ τι56 Οὗ 16 ἢ ]65 Νς ἀσβίρποα Οοόρ!ς ΒΟῸΚ ϑοάγοῃ [ῸΓ το Ὀ. ἱπα  ν] ἀι8] 
Ῥοβοηδὶ, ΠΟη-ΟΟΠΊΠΊΟΓΟΪΔΙ ριΓρΟΒ085. 


ἈΠ4 ννῈ τοαιοϑβί [Πα γοιι τβ6 (Ποβς Π]Ο5 [ὉΓ 


Ὁ Κεῤγαίη ΠΌπι απτοπταῖθα ψιθγγίηρ ΤῸ ποί 50Π6 διιοπιαίοα αιογίοβ οἵ ἂην βοτί ἰὸ ΘΟ Ρ Θ᾽ 5 βυβίοπη: ΠῚ γοῖι ἅγὸ οοπα ποι Γοβθάγοῃ ΟἹ πη Πίπο. 
ττηδηβ]ίοη, Ορεϊοα] ΟΠαγδοίογ ΓΟ οορ ΠΠΟῚ ΟΥ ΟΙ ΠΟΙ ἀγοὰβ νυ ΠΟ ἃροΟ 55 (0 ἃ Ιᾶγρο ἃπηοιηΐ Οἵ τοχὶ 15 ΠΟΙΡΓ], ΡΙοάβο οοπίδοι τι5. ΝΥίς ὁποοιγαρο (ΠῸ 
ἀιδο Οἵ ριδ] 1. ἀοπγαίῃ πηδίο γα }5 [ῸΓ [Πο56 ρι!ΠΡΟ565 ΔΠᾺ πηὰν δ 806 ἴὸ ΠΟΙρ. 


Ἢ Μαϊπιαϊΐη αἰγὶ ριΠοη Τῆς ΟΟΟρο “να ογπηαγκ᾽᾿ γοῖι 566 Οη ΘΔΟἢ ΠΙῸ 15 ΘβΒΟΠΕ18] [ὉΓ ΠΙΌΓΠΉΪ Πρ ρΘΟρΙΟ ἃθοιι {Π|5 ργο]θοῖ ἀπα ΠοΙρίπρ πο πὶ ἢπα 
ΔαΘΙΙΟΠΑ] πηδίογί]5 [πγοιιρῃ ΟΌΟρΡ]ο ΒΟΟΚ ϑράγοῃ. ΡΊοαβο 40 ποί γοπηονὸ Ἰ{. 


Ἔ ΚΘῸΡ ἱἰ ἰόραὶ ΜΝ ΠΝαΐονου γι τιβο, ΓΟΠΙΘΠΊΒΟΥ {Πα γοῖϊ ἃΓῸ ΤΟΒΡΟΠΒΙΒΙΟ [ῸΓ Θηβυγίηρ {Πὰὶ νυ δὶ γοιι ἄγο ἀοηρ ἰ5 ΙθρΆ]. [0 ποῖ ἀββιιπηο (Παΐ {5 
Ὀροδιιβο ννο ΒΟ ίονο ἃ ΒΟΟΚ [5 ἴῃ ἴΠ ρΌΡΙ1Ο ἀοπηαίη [ῸΓ πιβογβ ἴῃ ἴῃς ὈΠπΊιοα Βιαίο5, (παΐ [Π νου 15 150 ἴῃ (ῃς ρῈ]1ο ἀοπηαίη [ὉΓ ᾿βοΓβ ἴῃ Οἵ Ποῦ 
οοιηίῆοδ. Δ ΠΟΙΠΟΓ ἃ ΒΟΟΚ [5 5{ΠΠ] ἴῃ σορυγίρῃϊ νάγίο 5 ἔΓΟΠῚ ΟΟΙΠΙΓΥ [0 ΘΟμΠίΓγ, ἈΠ ννο ολη ἴ ΟἸΤΟΓ συϊάδπος οἡ νυ ΠΟΙ ΠΟΙ ἂηγ Βρθοῖῆο τ5 οἵ 
ὯΠΥ Βρθοῖς ὈΟΟΚ ἰ5 ΔΠΠοννοα. ΡΊθαβο 40 ποί ἀββιιπις {Πᾶϊ ἃ ὈΟΟΚ᾽ 5 ἀρροάγαπος ἴῃ ΟΌΌρΙς ΒΟΟΚ ΒΘΆγΟῃ ΠηρδΠ5 1ἴ ΟΠ Ὀ6 π50(] ἴῃ ΔΠῪ ΠΊΔΠΠΟΓ 
ΔηγννΠοτο ἴῃ {πὸ ννογ!. (οργγῖρηι ᾿π τι προπιοπί ΠΔΌΠΠν οὰπη Ὀο αυο βονοτο. 


ΑΡοιυΐ Οοορῖο ΒΟΟΚ Βθάγοῃ, 


Οὐορ θ᾿ 5 πηἰβδίοη 15 [0 ὀγρδηΐζο [Π6 ννου 45. ἱπΓογπηδιοη ἃπα 0 πηᾶκο ἰΐ πΠΙ νογβ  Πν ΔΟΟΘΒ5ΙΌ]6. ἃπα τ50 Ὁ]. Οὐορ!ς ΒΟΟΚ ϑθάγοῃ ΠΟΙΡΒ ποδάρια 
αἴβοονογ [πο νου! ᾽ 5 ΒΟΟΚ5 ννΠ]]ς ΠΟΙρΙ πρὶ Διί ΠοΓβ Πα ΡΠ 5ΠῸΓΒ γοδοῃ πονν δι Ἰοποῦβ. Ὕοιι οδπ βοάγοῃ (Πγοιρῇ [πο [ὉΠ] τοχὶ Οἵ (Π]5 θΟΟΚ οἡ (ἢ ννοῦ. 
αἰπεερ: 7 ΈΘΟΚΞ. σοοα16. σοπι] 


ΚΟΙσθΘο 8 - 


ῃατθατο (τοϊεχε ΒΕ ίδτατῃ 


ΒΈΆΟΜ ΤΗΕ ΙΙΒΒΑΒῪ ΟΕ 


ΘΕΞΟΝΟΕῈΣ ἈΘΑΜ ΞΟΗΜΙΤΊΎ 
ΟΕ ΒΟΒΤῸΝ 


Ιπβίγυσίοσ ἱπ σδγτηιδη ἰπ Ηδγναγὰ {Ππἰνευβιιγ 
1856-1863 
Οδρίαΐπ ἰπ {πε 2οίἢ Μαββ. Νοἱβ. 
1861- 1863 


δ. Ὅρος. τ, 1827 
4. 8ερί, 91, ιϑοϑὶ 


Ἐερείνεὰ 8ερί. 15, 1899 


““«Ψ΄ ΄’΄ «Κ΄ οὔτι" ΡῈ --Ξ -.- “-«- " σταν"...--ἰὐνεσανει»" -“; 


ΒΙΒΙΙΟΤΉΕΟΑ 
δΟΒΙΡΤΟΆΙΗ ΘΒΛΕΘΘΆΠΝ ΕΤ ἈΘΜΑΝΘΆΒΝ 
ΤΕΌΒΝΕΒΙΑΝΑ, 


ΡΙΠΤΑΒΟΗΙ 
ΥΠΤΑΝ ΡΑΒΑΙΜΕΤΑΙ, 


ἹΤΕΒΌΜ ἘΕΟΟΟΝΟΥΙΤ 
ΟΑΒΟΙΒ ΒΙΝΤΕΝΙΒ. 


γ01,.1. 


ΟΜ Δ λυ 1 αυπλνδυδ ΓΡΟΘΗΒΏΙΔΝΔ, 


Ἠογδυδροχοῦθη υοῆ: 


Η. 1. ΑΗΒΕΗΒ (1) --- [μμ. ΒΕΕεπε (2) -- Ο, ΕρΡ. ΒΕΝΒΕΙΞΕ (8) --- 
ΤΕ. ΒΕΒακ (4) --- “. ΒεΕεπαυβ (5) --- α. ΒΕΒΝΒΑΒῸΥ (6) --- α΄. ΒΟΞΗΜΕ (7) 
-- ΕΗ. ΒΟΞΙΤΖ (8) --- Εἰ, ΒοΝπκι, (θ) --- Ο. ΆΒΕΜΒΕΒα (10) ---- Ε. ΘΙΕΥΒΟΗ 
(11) --- ΤῷὸΉ ΘΙΝΡΟΒΡ (12) --- . Ὀιπροῖν ([8) --- Ο, Τ΄. ὉΒΈΒΒΣ κα (14) 
--Ἠ Α. ΕἸΕΟΚΕΙΒΕΝ (15) --- Ἡ. Ἐ. ΕῸΒ5 (16) -- ἘᾺΝ. ΕΈΑΝΚΕ (17) -- 
ΒΕ. ΟἜἼΕΒ (18) -- Επ. λάβε (19) --- Ο, Α. Ἡλεσκεεμακνε (20) “-- 
Κ΄. Ηλυμ (2!) --- ΕΒ. ΗΈΒΟΗΕΕ (22) --- Κ. Εἰ. Ηξέμανν (23) --- Μ, ἨΕΕΤΖ 
(24) --- Ο, ΦΑσοβιτς (28) --- “Φ. Ο. ὅλην (26) --- "2. ν. Φὰκν (27) -- ὅ. 5“ΞΕὃὦΡ 
(28) --- Η. Και: (20) --- Β. Κτιοτς (80) --- Η. Κὄσπισ (31) --- Α. ΜΕΙΝΕΚΕ 
(82) --- Ξ. Μκεκει, (88) --- Α-. Ναάυσκ (84) --- Κ. ΝΊΡΡΕΒΡΕΣ (8) --- Ἐ'. 
ΟΕΒΙΕΒ (96) --- α. Οὐεξοκ (87) --- ἘῈᾺ. Εττβοβι, (88) --- α. Βοκρεκ (39) 
-- Α. Εοβββαάοε (40) --- Ο. 15. Εοτη (41) --- Ο. ΚΟΗΕΙΒΕ (42) -- ΤΕ. 
ΘΗ (49) --- Εἰ, Ὑ. Β͵οππειρεέσιν (44) --- ἡ. Ἡ. Ο. ἢσηυβαδε (45) --- 
Ο. ΒΙΝΤΕΚΝΙΒ (46) --- 2. ΚΡεκαει, (47) --- 1,. ΌΒΙΙοπΒ (48) --- . ὙὙΥ ὦκια- 
ΒΕΝΒΟΕΝ (49) --- ΕἙ. Ξε (50) --- Εἰ. γόσνειν (51) ---- Α. ΘΕΡΕΒΙΟΗ 
(52) --- α. Εἰ. ΘΟΉΟΕΜΑΝΝ (58) --- Α. ΚΊΒΟΗΒΟΡΕ (54) --- ΕἸ. ΜΈΗΓΕΕΒ (δ5) 
--- Δ. ΒΑυΜΕΙΒΤ (986) --- ας, ΤῊΣ (67) --- ΚΕ. βσπενει, (58) --- Εἰ. ΗΠ ΒΟΗΚΕ 
(69) --- α. ΒΤΕΙΝΗΑΒῚ (060) --- Β. ΘΟόμΒαβ (61) --- (. )σπθμστε (62) 
-- Α. ν. αυτβοημιν (65) -- ΕἙ. Ἡυττβοη (64) -- Β. ὈΙΝΤΕΞ (θδ). 


ἘγΒΟδίοβοι δἰπᾶ 815 [οἐεί 


ΔΑ, Ονιθοβίβορο Δαΐζογθῃ. 
(δίς 7σάἄοικπ οἰπξοίμοπ Αμίον' δείφεγαισίσ Ζαλὶ ὀεείολέ «ἰοὺ αἱ Ὁ ὅἄσπ ογαμεσεῦσν, 
τὔσέολεντ ἀανπαοὴ απ ὅδηο οὐδησίελοκάξη Ῥογτείολκῖσες φνειολέϊολ ἐπε.) 


ε2.5 ὑἱὸ Αυβεαθοη δῖ ἰθίμοσοπι Ῥαρίοσ βίη νοσ ] ἰδιηἄδείᾳ ἸΠΘΊΓΟΣ. 
Αϑβοβίηὶβ ογϑιοηθβ (17). .. “ (Ἢ [μμεἰδηΐ οροτὰ (2ὅ), 8 ν0}1. . . “2 


ΑΘΒΟδΥΣ ἰγδροθάϊδο (1) . . . -- 1ὸ (Αὔαοκ τη θ οἷηζ. ΑὈΓ16116}.) 

-- 16.465 Βιῦεῖς οἴηζοῖη. .. ἃ - 8 Πγευτααβ (42 . . .«ὄ .- .... ὁ - 6 
Αδξορίεδθ ἴδθυϊδο (21) . . . . -- 7 | [υγάυβ ἀθ οβίθηι8 (62), . . . . “α 18 
Αρο]ϊοάογαβ (2) . . . .ὄ . .- 10 1ιγβῖαα ογδίϊοημθβ (42). . . . .: - τ 
Αρο]οιϊὶ Βμοάϊὶ Αγροηδϑαῖ. (383). -- 9 Δηρῖμπο (31). . . . ...... --Ἠ 12 
Αρρίδηϊ μἷδῖ, Κοπιδηδ (2), 2 νὸ]}]. 1 2.2 Μοϊτοϊορίεἰ δογίρίοτος (04), νοὶ]. ἴ. -- 27 
ΑΥἱβίορ δι σοπηοδάϊδο (4) 2 νο}}]. --- 27 Νοηπὺβ (81), 2 νόο]].. . . . - ὃ - 

-- Αὐοδὰ :6άες Βιίεῖς οἰηΖοίη, ἃ --- ὅ || Οποδδηάοῦ (8) . . . . . . - 1 
Αὐυΐϊδηὶ ὀχρϑαάϊἶο Αἰοχ. (18)... -- 9 Ῥαυκαηΐδβ (46), 2 νοὶ]. - . . -. 1- 

- - - υἱ Και. . . ... -- 1ϑᾷκ  ΡΙηάανὶ εδγίαῖμα (44. . . . - -- 9 

-ἕἥ - -- τεῦϊρία πιΐποτα (22) .νῳ.«- 10 ΡΙδιοηῖὶς ἀϊαϊορί (28), ὁ νο}}.. . 221 
ΑἸμδηδϑυβ (832), το]. [--11.., 8 -- (Αὐο ἢ 15 ΚΙ οἴη. ΑΒ Ι] 6.) 

Βαδϑεϊ: [δραΐϊαα (4) . . . .. - 6 ΡΊ]οιΐπαβ (84), 2 νοῸ}]}. . .Ἡ .. 124 
Βυςο] εἰ ἀταθοὶ (1). . . . .. --Ἠ ὃ ΡΙυίατοιὶ νἱΐδο (46), ὅ νο}}. . . 2 9 
δοιπιοβι θηΐβ οσϑίϊοηθς (18), 8 γοὸ}]}]. 1 736 (Αὐεὴ ἴῃ 14 οἷηζ. ΑὈϊμ6114.} 

(Αὐςῖ ἴῃ θ᾽ οἷῃΖ. ΑΒ. 61]5Ὼ.) Ῥοϊγαθηυβ (58) . . . . 0... 1 10 
Ῥὶο Οδβεῖὶυβ (12), υοἱ, 1 κτὩὑί Ν, .8ὃ86δ Ῥοιφαγτίυο (3). . . .ὄ .... «18 


Ὁῖο Ομυγβοβίομηυϑβ (12), 2 νο]}]. , 118 αἰηΐυς διηγΓγηδοὰβ (δ) κι ώ...-.:.1} 
Ὠὶοάοτυς βου] (2), 4 νοὶ]... . 2.27 Ὠοίογϑας ἀγϑοοὶ (47), ὃ υοἱ].. . 
Ετοιϊϊεϊ βογίρίοτεβ (22), 2 υοἱ], . 212 | ϑορῃου δε ἱγαροθάΐδο (13. . . . -- 12. 
Εατὶρίἀεε (34), 2 νο]. . . ... - 27 -- 8068 Θιῦοϊ οἶηΖο]) . . ἃ -- 8 


ΗεΙϊοάογὰβ (2) . . . ......5- 2215. } Θιουδοῖ δον] οσίαπι (82), 4 νοῖ]. 8 .- 
Ἠοετοάΐδηυβ (2). . .«ὄ .«Ὄ ... --12 --- δοΐορϑο (82), 2 γὸ}}. . . 23 -- 
Ηδετοάοῖίὶ Ὠἰδίοτῖδα (11), 2 υοἱ]].. -- 22 Θίγαδο (82), 8 γο]. . . . . . 121 
Ηοιποῦὶ ΠΠ85 (18), 2 γὺ]}. . ... - 12 ΤἈΘοργαϑίὰβ γος (60), 8 νοἱ]. 2 -- 
-- -ς τοἷί ΕἸΏ] οἷ. ν. Βοοροθυδοῦ .--- 18 ΒΘΟρΡἢγαβὶὶ ὁμαγδοίοσο (160) . . -- 12 
- Οάγεβοα (18), 2 υοἱ]. . . . -- 1210] Τιυοσγάϊάο5 (7), 2 νο]].. . . . - 18 
-- “αὐταὶ Εἰ τ οὶ. ν. ϑδθαβοῖ “- 18 Χοπορδοπίίβ οχρϑά ο Ογτὶ (12) -- ὁ 
Ηγπιηὶ Ηοτογϊοὶ (66). . . . . -- 71: -- .«- κκιἱδίογία ργδεοὰ (12) - Ἰ 
πἰδάΐα σαγΐηδ ΧΝῚ (3) . . , 1 --Ὁ- - -- ἰἱμεϊπαῖίο Ογεὶ (12) -- ἴὥ 
Ιοβορῃυβ, ΕἸανιυ5 (2), 6 νο]]. . 818 -- «-- κροαπθϑείδεϊι (12). -- 8 
ἴδρδουβ (23. . .ὄὄ «το... -- ..-- ἐδοιὶρία νἱβοῖδ (12) -- ἢ 


.-- 711. 
ἱποσταίξα οταϊΐοηϑε (8), 2 υ0}}. . -- 2222 


ΡΙΌΤΑΒΟΗΙ 
ΨΙΤΑῈ ΡΑΒΑΙΠΙΙ,ΛΕ. 


---......ὕ..........Ἅ..»-«»..ὕ.ὕ-..-... 


ΓΈΕΕΌΜ ΒΕΟΟΘΟΝΟΥῚΤ' 


ΟΑΒΟΙΌΜΒ ΒΙΝΤΈΕΈΝΙΒ, 


ΝΟΙ. 1. 


ΓΊΙΊΡΒΙΑΕΚΝ 
ΒΌΟΜΡΤΙΒΌΒ ΕἿ ΤΥΡΙΒ Π. 5. ΤΕΌΒΝΕΕΙ. 


τς ΜΡΟΌΟΟΙΧΙΨ. 


ΚΟ ΙΘ ον, ἢ 
πσιινν αι κι μο . ““ . 
β σέ 5. ὁ τ 7 ΘΙ δ τε τς 
Φ ι. - ἀν 
Ηαγνασ Οολιθρο λυ χαΥΨ, 
᾿ Βυρῦ. 1.0, 1899 


ΒΊΟΙΩ ἴὯΘ ζἱῦγχδσγν Οὗ 
αἀϑοσῶθ Δ δὲ Ομ εἶδ, 


τῷ 


ΜΑΌΒΙΟΙΟ ΗΑΌΡΤΊΟ 


ΑΜΙΟΘΟ. 


ΡΒΑΒΕΑΤΊΙΟ. 


Ἡλονοοαία5 δὰ ΡΙαἴαγοιὶ Υἱδβ ἐξογαπι 6488 πιοαπι 6886 
Ῥαΐϊανὶ γΟΥθ8 οἷ ἀθη0 0 ΘΧΘΙΉΪΠΔΓΘ οἱ 4086 γοὶ 086 πιοάϊδηὰο 
δἀβοουΐιβ 6886πὶ γὙ6] Δ 8118 γϑοῖίθ δἀπιἰπἰβιΓαία υἱάθγεπι δὰ 
Θιῃθπἀδίϊοποιι ϑογαπι ΘΟΒΙΘΓΓΘ. 480 ποίαἱ δηδἰ ἐἰοβίαβ 6χ- 
οΥπαῖδ ἢοΟ 000 ἰδοίδι: 8818 Βα 8018 ᾿06]5 βίηρ!η δα 51Π|010]-- 
ἴογ δἀποῖίαβϑ8θ. 408 1 ΓΘ 810 γϑυβϑίι8 80πι. ἱ Ρ͵6Π0 ἢδη0 6ἀ6]- 
ἐἰοποπὶ γϑοθηϑὰ ΘΟΓὰΠῚ ἸΟΟΟΓῸΠῚ ᾿πδίγυΘΓαπι 40] ΘΟΙΪΓΆ ΕἸΌΓΟῸΒ 
ΩΔΠΌΒΟΥΙΡΙΟΒ 6Χ 5018 Θά ογαπι) ΘΟΠΙ ΘΟΙΌΓΙΒ ΘΟΥΓΘΟΙΙ δβ8θηῖ, οἱ 
ΡΛ ΟἸΔΠΘ5 6Π0 4πᾶϑὶ Οδία!α σΟΠΡΓΘΙθηὰϊ ροββϑϑηῖ. 1ΐὰ ἴδοϊβ86 
ΠᾺΪΠῚ Ὑἱάθοῦ αυοά οἱ στδίαπι ποι πῖθ5 ἀΟοΙ8 οἱ }}16 βογὶρίουϊ 
οβϑεὲ ἔυϊαγαπι. ἴδπογὶ ἐσ: ΒΟΟ ΥΟ0]0 ἃ ἰϑοίογθυβ. αἱ ἀ6 αυϊ- 
θὺ8 η18}}} γι ἀογιηὶ δἀποίδιαπι 6386. 68 ᾿ἰδτοόγιπι 6 οἀϊ δ 6886 
οχἰϑι δηξ. ῬΟΓΓΡΟ ἰη ἰοοἷ8 γὙγ6] ἀθβϑρογδιβ γὙϑ9ὶ] ποπάυπι 8818 ὉΓΟ- 
ΒΑΌΔ ΟΣ σογγοοῖΐα ΟΥ ΠΙΘΟΓῸ ΠῚ ΘΟΠΔΠΙη8 ᾿ΠαΟαΥΪ. Ὡ66 4186 
ῬτορΡίοΡ ἰαα5 ὙἹ}] βιβρθοία οϑϑϑηΐ γ6] δ θη άδγο γα] δαάποίδγθ 
πο οχί. ἱπίογραποίίομοια δογγοχὶ οἱ γοβηχὶ ἰοίδπι ἀποθπὶ 86- 
ουΐα5 Ππηπηδηπ 616 πὶ ΒΟΚΚΘΡΙΙΙ ΡΓΆΘΟΪΆΓΟ 60 Βομηΐη6 ἀθ ΡΙυἴΔΓΟ Ο 
τ  Υ1 πη}. 


Ὦ. ϑογγοβϑίδο ΑΒ δ  ογυπι πὶ. Νογο τὶ ἃ. ΜΌΟΟΘΟΘΙΥΙΙ. 


ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΒΙΤΙΟΘΑ. 


ΙΝΌΕΧ ΝΟΤΑΒΌΜ. 


Βγν-Ξ-Ξ ΒΥ δΒῸ8. 8. - ϑιίιηϊεηϊδ. 
Ο -ῷξ Οογϑεα. 50. ΞΞ- ϑοβιβοίογῃβ. 
Ἀ -Ξο Βεἰβκίπβ. δὲ -Ξ διορθδηυβ. 


Χ --Ξ Χγίδμπαον. 


γιὰ ΤῊ 686] Ρ. 1. 1 Σύσεξ ΒΟΙΙΚΟΓαΒ, ἰάοπι Ροβαί Ὀίοη. 1 
οἰ 8 ἰά ἔδοθγο Βϑπιοϑίῃ. 1 Απίοη. 84. --- 8) 1. ᾿Αϑηνέων 
508.: .4“ϑηναίων νοὶ] ᾿Αϑηνῶν ἰδεῖ. --- 13 διηπάτησε] ἐξηπά- 
τησε Οοβοίῃβ γἍγ. Ἰθοῖ. ῥ. 319. --- 4, 29 σέβονται Υαϊ. ἰὰ οδὶ 
σοάοχ γαϊϊοδηιβ: σέβουσε ν. --- ὅδ, 16 τὲ καὶ βιάξεσϑαι 8" 
βιάξεσϑαί. τε καὶ γοῖ καὶ βιάξεσϑαι καὶ γεὶ βιάξεσϑαί τε καὶ 
1ϑτὶ, ---- 83 ἐξηγούμενος] διηγούμενος Οοβοίυϑ ᾿. 219. --- 6, 21 
αὐτόν] αὐτός Ἷ 8. --- 23 λόγῳ καὶ δόξῃναϊ.: δόξῃ καὶ λόγῳ Υ͂. 
-- 7. 8 φορούμενον] τὸ φορούμενον 5. -- 8. 82 Ἕρμει Ὁ: 
Ἑρμεῖ! ΡαἸπιογΐυδ, ἑρμεόνῃ εοάϊοο8, Ἑομίονι Υ. -- - 9, 82 ταύτῃ 
5: ταῦτα Υ. --- τέμνων] τεμῶν 8.-- 10, 14 δ᾽ ὁ] δὲ 8. ---- 
11, 8 Ἑ καλήσια Ὁ. --- 5 Ἑκαλένην Ο: Ἑ καλήνην ν. ---- 11, 18 
ἐνέσκηψε ργο ἐπέσκηψε οἴΐαπι Υ αὶ. ---- 12, 32 ἔοικε γαρ] ἔοικε δ᾽ 
ἄρ᾽ Ὁ 8. ---- 96 καὶ λοιδορούμενος ἀο]. Οοθεῖα Ρ. 66. --- 13, ὅ 
μέρος ἔχει γτο μέρος μετέχει οἰΐδπι Υ αἱ. --- 82 πρίνου Μοπίγϊα- 
08: πρινός Υ. ---- 14. 9 Σκέρου ἱερῷ οορ᾿ δπάππι αἴγαπι οοη- 
Ροπὶ ροϑϑὶί οὔπι πρῷ “Δρτέμιδος ο. 81. δῃὴ ἰὰ χαοαθ βι.5ρ6- 
- οἴυπι 511 πΠαθθηάσμι. Πἴο φυϊάοπι σκέρωνος οἀϊ!ξ. γοῖϊ.. ἀθ 40 
οἵ. Ηδγροογαιίοη νυ. Σκέρον. --- 16 ἐπὶ ϑαλασσαν ἀ6]. σοβεῖαβ 
Ρ. 81]. --- 156, 17 Ἰδοῦπδπι ποίαυϊξ 8. --- 16. 94 τῶν αἀά. Β. ---- 
19 ὁμοίας Ο δὲ γαὶϊ.: ὁμοίως ν. ---- 38 περιελίξεις Βι. --- 18. 
28 γίνεσϑαι β0Ἀ.: γενέσθαι ν. --- 19, ὅ κύλικ᾽ εὐξώρου οἴνου 
μεϑύουσι καϑεύδειν αοἀά. ΗδΓΙΠΙΔΠΠΙΒ 6]. Εἰγπιο]. πι. ν. εἰρε- 
σιώνη. - ὁ γίνεσϑαι 8: γενέσθαι Υ. --- 29 ὀσχούς Υαῖ.: 
οἰσχούς ν. ---- 30, 17 οὖν δἀὰ. Ὁ. --- 21, 22 δημιουργῶν 808. 
οἱ γαϊ.: τῶν δημιουργῶν Υ. --- 25, 238 ἀριστειῶν 5. οἹ. ΑἸοῖ- 
Ρβγοη. 60. ὃ, 86, 2 γυναῖκας» ὡς ἔλεγεν. ἐκ τῆς λείας ὑπὸ τῶν 
στρατηγῶν ἀριστείας αὐτῷ γέρας δεδόσϑαι: ἀριστεῖον ν, 


προ περ τ να τυθῖγο αθ.»α. ἰεβάρ εξ σὰς ὐὐρα ΒΘΝΆς::.. τ ὙΕΟΟςς κι πρεΝβιημρνα,» 


ἈΑΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΑ, ΥΠ 


ᾳυοὰ ἀεὶ. σοδοίαβ Ρ. 60. --- 81 οὔτε] οὔτι γοὶ οὐδὲ. 8. --- 
44. 14 τὸ δὲ δεξιὸν Ο. --- 16 ἤκειν] ἀνήκειν 8. ---- 96. 37 καὶ 
διὸ Ἱκετίδων ἰγδηβροηὶ! 8. -- 28, 3 “Δυγκέως μοοροϊάμα: 
.“Δυγγέως γ. --- 9 ἱερῷ “Αρτέμεδος] οἵ. δά 14, 9. ---- 99, 13 ἐλ- 
θεῖν γαϊ.: ἐπελϑεῖν ν. ---τ 31 50 ΒΟ ΒΑΓ ᾿Ακαδημίας οἱ ΠΙΟΧ 
᾿“Ικαδημίαν. .--- 45 ᾿Ἐχέμου] Ἐχεδήμου Χ. οἵ. Μοϊποκὶπα δά 
ίορη. ΒΥΣΖ. Ρ. 362. -- 80 Διοσκούροις, ΒΡ οὗ γαϊ.: Δίισσκου- 
οἔδαις γ. --- 80. 4 εὐρυχόρῳ Ροτῖυ: εὐρυχώρῳ γυ. -- 8᾽4οἱ- 
δνας Χ: ᾿Αϑήνας ν. --- 88 καὶ τοῦτο Υγαϊ.: τοῦτο Υ. --- 81.1 
ἹΜουνίτου ἸΒοεἰϊτίδουΒ. --- 6 ἐν Θεσσαλίᾳ τὸν ΤΊαριν Ο. ---- 
22 τῷ δἀαϊάϊ! Υ αἱ. -- 34 αὖθις Ἀ. - 96 τὸ ---- τῷ Χ: τῷ --- 
τὸ ν. --- 82, 6 ἐξήτει] ἀπήτει ὀχραυποῖο ἀπολαβεῖν σοβϑεὶπ 
Ρ. 871. -- 29 Κίμων Βν.: καὶ Κίμων Υ. ---- 88, 7 φύξιμον 5 
φύξιον ν. --- 83, 22 ἀσφάλειον Οοβϑεῖαβ Ρ. 87: ἀσφαλιον Υ. 

γα Κοπι αὶ 84,3 οὗ δ᾽ ἀσκάνιον τὸν γαϊ., οἱ δ᾽ ᾽άσκα- 
νίῳ τοῦ Χ, οἵ δ᾽ ᾿Δσκανίῳ τῷ 86}.. --- 86, 8 σωϑέντος 800- ᾿ 
ὨΥΙαΒ: σωθέντας γ. Ἰαουπδιη Ῥοϑῖ ἀπροσδοκήτως ποίαν!ς Βοἰς- 
ΚΘΓΌΒ. ---- 33 δοϑησομένας] δοθησομέναις 3. .-- 86. 8 ὁ Πί-. 
κτωῶρ 8: οὐέκτωρ οοάΐοοβ, Πίκτωρ Υ. --- 36 λάϑοι Υαϊ.: λάϑῃ 
γ. ---- 99 Φαυστύλον ΔΠΟΒΥΠΊΙΒ; φαιστύλον Υ οἱ ροβῖδδ. --- 
87, ὅ Κερμαλὸν Χ:  κερμανὸν ᾿Ιἰδτὶ. --- 80 θύουσιν οὗ Υαϊ.: 
ϑύουσι Υ. ---- 31 αὐτῇ ἀοϊοπάμπι οὐπὶ ΒΘΏΒΘΙΘΓΟ ἀθ ἢ!αίι Ρ. 817. 
- 38. 7 τιϑείς] ϑεὶς 5. -- 13 ϑεοῦ ἕξοντος ῬΙαἰαΓοῦυπι πΠΟἢ 
ΒΟΥ ρβἶβ8ο οϑγίαπι ϑϑί. ---- 89. 27 ἀμύνασϑαι γαῖ.: ἀλέξασϑαι 
ψ. --- 41, 13 ἴσως ὕστερον γαϊ.: ὕστερον ἴδως Υ. ---- 35 ὕφο- 
ρώμενος] ἐρωτώμενος ΒΟΚΚοτ8. γαϊραίαπι ἰορὴξ Ζοπαγαβ 7, 3. 
---- 57 περὶ ΖοηδΓαΒ: πρὸς ΠἰΡὈγὶ. -- 38 ἀποκρίσεις γαῖ. Ζο- 
ΠΑΓΔΒ: ἀνακρίσεις ΤΥ, τ’ 80 παιδία γαῖ.: παιδάρια Υ. -- 
43. 19 αὐτὸς 5: αὐτοῖς ν. --- 38 ἅμα δὲ 5: ἀμὰ δὴ ν. --Ὸ 
48.231 ἑκουσίων ΒΓ: ἑκουσίως Υ. --- 44, 81 δαὶ ἐχλεύασε δαϊ 
ἐγένετο 5. -- 46, ὃ Πλειστῖνος Φαυστῖνος Κὶ οοαπάπηι ὨἸΟΠΥ͂Β. 
ἃ. Γ. 1, 84 υδὶ ΡΓῸ Φαυστύλῳ οχ ὕτδίη. οὐ ΟΝ 8. βογί δεπάυπι 
Φαυστίνῳ. - 11 Ῥεμορέᾳ ῬΓο Ῥεμωρία εχ οοἀά. φυϊδυβάδπι 
ῬΓΟΡΙΟΓ ὀρξϊιπογαπι ΠΠθτογαπι σΟὨ ΒΘ η88πι ΟΣ 1, 85. βυργᾶ 
44, 4 οταὶ Ῥεμώνιον. --- 46, ἃ τῶν 3: τῶν τε ΎΥ. --- 11 Παρί- 
λια ᾿ιϑορο]άπ8: Παρήλια Υ οἱ ἰπῖγα. --- 47, 8 γεγονέναι τοῦ 
Ῥωμύλου Υαϊ.: τοῦ Ῥωμύλου γεγονέναι Υ. --- 48, 18 ξσέροις 
Ἀ: ἑτέρους Υ. -- 49, 18 συμμενεῖν Ἀ: συμμένειν Υ. -- 51. ὅ 
τὸν Ταλάσιον ἐβόων Ὑγαι.: ἐβόων τὸν Ταλασιον ν. ----  παρα- 


ΨΠΠ ΑΡΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΊΟΑ. 


μένει, γαϊ.: παραμένειν γ. --- 8. Ἰόβας Υαῖ.: ὁ Ἰόβας Υ. -- 
94 μὴ εἰσελθεῖν υποὶβ Βορβὶ! ΒΕΚΚΟΡαΒ. ---- 28. τοῖς αἰτίοες 
ταῖς αἰτίαις Ο. --- 39 μὲν δοοοβδὶ! οχ γαῖ. --- 52, 6 ἀποδόντα 
5: ἀποδιδόντα Υν. --- δ4, 1 ἀνελεῖν γεῖ καϑελεῖν Ῥῖο ἑλεῖν 8. 
--- 19 Ῥυμετάλκης βου δὲ ταν ΠΊΟΓ. 207", “Ῥοιμητάλκης ἴῃ ἴη.-- 
βου ρ οπίθαβ. ---- 566, ὅ ὑπὲρ γαϊ.: ὑπὸ Υ. τ 10 παραὶ Βε: 

παρὰ Υ. --ο 13 σκηπτούχῳ Ἀ: σκηπτούχων Υ. ---- 18 φόνον 
αοἀά. Ηδεγιπδπβῆμβ: φόνου Υ. ---- ῶ38 ἔμελλον δποηγπῖῦθ: ἔμελ- 
λεν ν. --- 86, 36 περιχεομένης Ἀ : περιεχομένης Υ. --- 67, 8 
Ῥήγιαν σ: Ῥήγειανγτ. --- 56 δ᾽ Βαμβείογαβ: δῇ υ. ---- 9 ὀλολυγ- 
μοῦ Ζοπαγδβ 7, 4: ἀλαλαγμοῦ ν. --- 58. 81] “ουκερήνσης ῦ: 

“Μουκερνήσης Υ. --- 69. 5 εἶναι ἐκείνων) ᾿ἐκείνων εἶναι 8. --- 
19 καλῆς] ἱπιπιο Κακίας γ6] Κακοῦυ οἱ. Ὠϊοάον. 4, 21 ϑοίνορ- 
Ι6γ.- Βἰδίουγ. ἤοπι. 1) 878. ---- 39 ὃ}] ἕν Ἀ. --- 60, 21 καρμένα 5: 

κάρμενα γ. -- 61. 1 περὲ ΔΠΟΠΥΠΙΙΒ: παρὼ ν. --- 68, 28 
ἀσμένῳ Ά: ἀσμένως, ν. --- 81 χρώμενον ἐν πᾶσιν εὐνοίᾳ 8, 

χρώμενον εἰς πᾶν εὐμενεῖ ΒΕΚΚΟΡυΒ. --- 64. 17 ἀφορίαις -- 
ἀγονίαις Ἀ: ἀφορίας ---- ἀγονέας γ. -- “7 8016 ἀδ ἢ. 1. ἱπάϊ- 
οαγὶὶ (ἃ. Α. ΒΟΟΙΚΟΓῸΒ δηξῖᾳ. τοηϊ. 1. 177. --- 66. 19 ἐν ἀ6]. Βεοη- 
ΒΘΙΘΓΙΒ. --- 81 γὲ δἀὰ. Υαὶ, --- 66, 6 Σεπτεμπάγιον Χ: σεπτε- 
μάγιον γ. - 67, 4 γὰρ ἀ6]. 5. -- 6 τὸ δημόσιον ΔΠΟΏΥΠ8: 

τὸν δῆμον ν. --- νῦν 5: καὶ νῦν ν. -- 10 ᾿Αλβανοῖς Χ: Σαβί- 
ΨΟΙς Υ͂. --- καὶ Ἀ: δὲ καὶ ν. --ς δεδογμένον ἐκείνῳ 5 οἸ. Ζοπα- 
86 7, 4: πεπραγμένον ἐκείνους (ἐκεῖνοι αϊ.) Υ. ---- 81 πίστιν] 
πύστιν Β. --- 69, 8 παρελϑόντα 5: προελθόντα Υ. --- 14 ἐκεῖ- 
ϑεν ὄντας ναϊρο Ροϑὶ χρόνον οοἸ]οοαῖδ ἰγδηβροϑαὶί 8, οἵ. ΖΟΠΔΓ. 

1. 1. --- 18 καὶ διὰ γαϊ.: καὶ ν. --ο 70. 7 εἰπεῖν] ἀνειπεῖν 
γ6] ἀνελεῖν 85. --τ 18 ϑείοις ΒΓ: ϑεοῖς γ. --- 11 ἑατέον] λε- 
χτέον Ἀ. --α 232 καὶ ἀρίστη γαϊ.: ἀρίστη γ. αὔη γὰρ ψυχὴ 
ἀρίστη Ἀ. --- 11. 4 οὗ δὲ πολίτην ὅ τι ᾿ἰδγὶ ἄσο βυβρεοοῖίδο δά]. 

--- 6 κῦριν Βαδοτίαϑ: κυρῖνον γ. --- ΤΙ, 11 ἐστι οπὶ ὁ0- 
ἄοχ. --- 17 Μάρκου “Δουκίου Χ οἱ. Οαπι !]. 88: Μαρκέλλου 
καὶ γν. ---. 18. 12 τῶν “ατίνων] τῶν Ῥωμαίων 8. ---- προ- 
καλύμμασε 81: προκαλύμματι ν. 

18. 80 παραβαλεῖν 8: παραβάλλειν Υ. -α 14, 4 πλεύ- 
σας 8: πλεῦσαι ν. ---- 16. 16 τὴν --- ὁδὸν Ἀ: τῆς --- δδοῦ 
γ. --- 24 Ἐρεχϑηΐδων͵ ---- Κεκροπίδων Οοβοίυβ ν. 1. Ρ. 890: 
᾿Ερεχϑηϊδῶν -- Κεκροπιδῶν γ. --- 80 ἀγάμοις 8: ἀγαϑοῖς 
Υ. --᾿ 81 τῇ περὶ Υαϊ.: περί Υ-. 


ΑΡΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΑ. ΙΣ 


για Γγδανρὶ 78. 81 δοῖο ἐπεὶ ποὴ π8}18 οχοὶ 1886 8ι- 
δρίοαϊαν 5. δὲ δηΐθ πλεῖστοι 79,1 ἰπϑϑῦαΐ ΒΕΚΚΟΓα8 ροϑὲ διή- 
γησιν οοπιπιαίθ ἀἰβιϊπριθη8. --- 79, ὃ Εὐρυπῶντα γαϊοκοπᾶ- 
τὶυβ δὰ ΤΏΘΟΟΥ. δάοη. ρ, 267 οἱ ἰηἴτα Εὐρυπωντέδας: Εὐρυ- 
τίωνα οἱ Εὐρυτιωνίδας Υ οἱ “ἀείποορβ. --- 6 Ζιευτυχίδας Βυ: 
δὲ Ἐυτυχίδας ν. - 12 ΚἈλειτορίων 1ϑοροϊάυϑ: ,Κλιτορίων ν. 
--- 1ὅ τῶν δρκίων ὁμολογιῶν] τῶν δρκέων καὶ ὁμολογιῶν ϑὲ, 
ὁμολογιῶν ἀο]. Οομοίαβ ρ. 371. τῶν ὁρκωμοσιῶν 8, --- 80, ὃ 
γενέσϑαι Ἀ: ἔσεσϑαι γ. -- 98 ὡς δἀὰ. 81. --- 81.1 πειρώμε- 
νον Ἐ: πειρώμενοι Υ. --- 82, 4 Κρεωφύλου σ. -- 17 Ἑλληνι- 
κῶν ϑ8ιῖ: Ἑλλήνων καὶ ν. ---- 83, 4 ἄρξεται 868: ἄρξηται ν. ---- 
18 τῶν “υκούργου ἔργων} ὐκούργῳ τῶν ἔργων 8. ---- 236 
εἴη Οδἰακοῦαβ οἱ. ποῦ. 665 2318" 6814: οὐκ εἴη ν. --- 84, 8 
ἕρμα Οαβαυδοπυβϑ: ἔρυμα γν. --- 32 Συλλανίου --- Συλλανίας] 
“ἰλλανίου --- Ἑλλανίας Βν., 864 ν. Νιεϊπεοίκίι8 δά ϑίερ. ΒΥΖ. 
Ρ- 579. --- ἵδρυσάμενον Βν: ἰδρυσάμενος ν. --- 36 ἀπελλάξειν] 
ἀπελλάξοντα 8. --- Κνακιῶνος ϑαυρρίπϑ ΘΡ. οΥῖ!. Ρ. 68: Κνα- 
κίωνος Υ-. --ς 36 δάμῳ δὲ τὰν κυρίαν ἡμεν καὶ κράτος 5: Ιἱ- 
Βτὶ γαμωδᾶν γοριᾶν ἢ μὴν γοῖ] γαμωδὰν γηριανίμην 9 ᾳυοὰ Ὁ 
σογγοχίὶ δάμω δὲ κυρείαν εἶμεν. ---- 28. διελεῖν Βι: διέχειν Υ. 
---- 85 ροϑὲ Βαβύκαν Ἰδοῦ η8ΠΙ ἰηάϊοανὶε Οανὶῖυ5 Ῥοϊοροπποϑὶ 2, 
816. --- 86, 11 ἐφεῖτο ΒΥ: ὑφεῖτο γ. ---- 16 ἕλοιτο Ο: ἔροιτο 
γ. -- 17 ἦμεν ΒοκΚΚαγαΒ: εἶμεν γ. --- 38 οἴκαδ᾽ ἔἕνεικαν Χ: 
οἵ τάδε νικᾶν ν. --- 86, 3 πρώτων Ἀ: πρῶτον Υ. --- 87. 16 
διερχόμενον ῥογρηγγίαβ ἀθ αὐβιίῃ. 4, 8: διεξερχόμενον γ. --- 
Ω8 κυρωϑέντος ῬΟΓΡΈΥΓ.: ἐπιχυϑέντος Υ, -- 88, 16 αὐτὴ Ῥοτ- 
Ρῆγτ.: αὐτὴν γ. ---α 16 πολλὰ Ῥογρῆγτ.: τὰ πολλὰ Υ. -- 17 
ἐγκατῳκοδομημένης ῬΟΤΡΆΥΤ.: ἐγκατῳκοδομουμένης γ. -- 34 
προσισχόμενα ῬοΡΡΙγΓ. : προισχόμενα Υ. --- 89. 2 κατακλινέν- 
ΤΑΟῪ Ομ ͵888πὶ αἀά. Καὶ ὁχ ῬΟΓΡΆΥΤ.» υ κατακλίναντας, --- εἰς 
ῬΟΓΡΉΥΓ. : ἢ Υ. --α ὃ χερσὶ ῬογρΒγτ.: ἐν χερσὶ ν. ---- δεομένην 
Ρογρ γγ.: δεομένων γν. --- 15 βλέπεσϑαι Ῥοτρῃγτ.: σώξεσϑαι Υ. 
-- 36 ἐξέπεσε! ἐξέπαισε Οοθοία8 Ρ. 121. --- 90, 19 Ὀπτιλῖτιν 
[οθθοκίαβ ραΐμο]. ῥ. 119: Ὀπετιλέτιν ν. --- 37 ἀνδρεῖα Οοθ6- 
ἰὰ8 Υ. 1. Ρ. 87: ἄνδρια Υ. ---- 91, 8 συσσίτων ῬΟΓΡΆΥΓ.: συσσι- 
τίων Υ. -- ἃ ἡμίμναια ΔΠΟΠΥΠΙΙΒ: ἡμέμνεα ν. --- 18 εὐθέξοντο) 
ἠϑίξοντο ῬΟΡΡΆΥΤ.: εἴϑιξον γ. --- 28 δ᾽ ἐκκρίνων Ἀ: δὲ κρένων 
Υ. --- 82 συνεῖναι ἀποηγπη8: συνεέναι ν. --- κεκαδδίσϑαι Οὶ αυὶ 
οἱ ἐκκεκαδίσϑαι: κεκαδδεῖσϑαι γ. ---- 92, 8 μηδὲ Ἀ: μήτε ν, --α 


Χ ἈΑΘΝΟΤΑΤΙΟ ΟΒΙΤΙΟΑ. 


ὅ τοῦ ξωμοῦ καταχεομένους οογΓαρὶα δαηξ. δοηϊοπιΐα ΤΟΠΌΪΓΟΓΘ 
Υἱάἀείαν τῷ ξωμῷ καταρκουμένους γοὶ βἰπιί!ο. --- 17 γὰρ Ἀ: 
οὖν ν. ---- 2] πὰν τῆς Ο: πάσης ν. ---- 93, 9 συναρμόξεσϑαι Ἀ: 
ἴσην ἁρμόξεσϑαι Υ. --- 4] νομιξόμενα] κομιξόμενα 8. ---- 
94, 3 ἀπολείπειν Ο: ἀπολιπεῖν Υ. --- 7 γεννωμένων Βτ: γι- 
νομένων γΥ. ---- 18 πομπεύειν Αἰηϊοία8: πολιτεύειν Υ. ---- 96, ὃ 
γυμνοπαιδίαις 8: γυμνοπαιδιαῖς ν. -- 16 εἰπὼν 8: αὐτῷ 
εἰπὼν ν. --- 96, 8 γενέσϑαι ἐνίοις] ἐνίοις γενέσϑαι 5. --- 7 οὐ 
διακορεῖς 8: οὐδὲ διακορεῖς ν. --- 18 καὶ τεκνώσεως] τεκνώ- 
σεως Ἀ. --- κοινωνεῖν Ἀ: κοινωνίαν Υ͂. -- 97, 296 Ταὔγετον ΒΕ: 
Ταὔγετον τὸν ν. --- 98, 10 τοὺς 5: τῶν ν. ---- 42 ἀεὶ ἀρ]. 85. 
--99. 18 νουϑετοῦντος ρΡοδὲ Απιϊοίυπι ΒΓ: νομοϑετοῦντος Υ. 
-- 1τοῦ, 28 Ὀρϑίας Χ: Ὀρνιϑείας γν. -- ἐναποϑνήσποντες 8Π0- 
ΠΥ̓́ΠΙΙ28 : ἀποϑνήσκοντες Υ. -- 102,1 μάλιστα ποῦ. 191": μύ- 
λις ν. --- 8 τὰς πολιτείας] τῆς πολιτείας 1,ϑοροί ἀπ8. ---- 18 ἐρᾶτε 
ἦμεν Ἠαϊπσοτιθ: ἐρατέημεν Υ. --- 19 ανδρείοις ἀνδράσι ΏΟΓ. 
228". --- 108, 19 εἶχε Β: ἔχει γ. --- 104, 83 ἀριστεύοντι Ο: 
ἀριστευόντων Υ. --- 106, 4 ῥέπει 108. ϑοα)ψον: ἕρπει Υ. --- 
τῶ σιδάρω ὙΥ οἰοἰιθγα8: τῷ σεδάρῳ ν. ---- 9 τῶν μαχομένων] οὗ 
μαχόμενοι 5. ---- 10 τότε Ῥαοοείαϑ: ποτέγ, ---- 14 περὶ] παρὰ 
ΥΥ γι ΘΒ δολίυ8. ---- 93 τῆς ΕΒ: ἅμα τῆς Υ. --- 90 ἐμβαινόντων 
ἈΠΟΠΥΠΊΙΒ : ἐκβαινόντων Υ. ---- 106, 11 ἐκβεβαεώσασϑαι Ἀ: ἐμ- 
βεβαιώσασϑαι Υ. --- στρατειῶν ΒΡ: στρατιῶν Υ, στρατηγιῶν 
Ἀ. --α 107, 14 παρεσκεύασε 8: παρεσκεύακεν. ---- 16 ἀφϑονία 
8ι: ἀφϑονίαν γ. ---- 235 ἐλευϑερίας ΒΡ: ἐλευϑερίαν γν. --- 
108, 18 μηδὲ 5: μήτεν, ---- 396 Πολυκρατέδας πῖον. 9331΄: Πει- 
σιστρατέδας Υ. --- 100. 1] οὐδὲ ἐν ΒΠΟΠΥΠΙΙΒ: οὐδὲ γ. ---ἰ 
110, 9 αὐτὸς] αὐτοῖς ΒΥ. -- 18 γυναικὸς τῶν ἱερῶν] γυναικὸς 
ἱερῶς 18τὶ ποῦ Π0}}}, πυπὶ γυναικὸς ἑερείας ἣ οἵ. Ἠογοάοί. 2, δ4. 
-- 22 κατεμίγνυε Ἀ: κατεμιγνύετο Υ. -- 26 ἰόντας] πάντας 
Ἀ. 8οἀ Ιαἰοὶ αἰϊιὰ. ---- 98 διαφόρων ΒΓ: διαφορὰν ν. -- 11.132 
κρυπτεία 8. οἱ ροβίοα: κρυπτία γ. --- 1ὃ ἐνειργασμένη. ΒΕ: 
ἀνειργασμένη Υ. --- 28 τοὺς ἀγροὺς Ο: τοῖς ἀγροῖς ν. -- 
112, 11 ἐργάσασϑαι ὅ0Ἀ: εἰργάσϑαιγν. --- 33 ἐχτεθραμμένης Ἀ: 
ἐκτετραμμένης Υ. --- 118, ὃ ἐμμενεῖν καὶ χρήσεσϑαι Ἀ: ἐμμέ- 
νειν καὶ χρήσασϑαι ν. ---- 10 ἐπανέλϑῃ ο “υκοῦργος] ἐπαν- 
ἐλϑῃ “υκοῦργος 8. --- 16 διαμενεῖν Βι: διαμένειν γ. --- 
114, 9 διὰ μύυσανδρον ΒΡ: δι᾽ ᾿Αλέξανδρον μᾶλλον δὲ διὰ 40ύ- 
σανδρον Υ. --- 115.) 6 ἐνεργάσασϑαι ΒΓ: ἐργάσασϑαε γν. --- 


ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΒΙΤΙΟΑ. ΧΙ 


8 οὐδὲ χρήματα Β0Ὰ: οὔτε χρήματα Υ. ---- 116, ὅ προενεγκάμε- 
νος Ἀ: προσενεγκάμενος Υ. ---- 19 καὶ γενέσθαι] καὶ οἵ ΠΡεὶ 
ἄπο. αἰγυπχαρ ἀο]. 5, 

γιὰ Ναπιδθ 117, 16 φαινομένας] φερομένας Οοδοῖα 
Ρ- 121. -- 118, 1 τιν᾽ Ἀ: τὴνν. --- 119, δὲ ΒΡ: τε ν. --- 
16 ἀπεργάσεται ΒΕκΚοΙαΒ: ἀπεργάσηται Υ. ---- 19 Κυρίνῳ 66]. 
Μυγοίαβ. ---- 190. 16 “Κύρεων ΔΠΟΗΥ 09: Κυριτῶν Υ. --- 16 ἀνα- 
πραϑεῖσι Αὐταία8: ἀνακηρυχϑεῖσι ν. ---- 17 Πομπωνίου] Πόμ- 
πῶνος 8. ἀἰδδοτί. ἀθ μαῖα Ρ. 12. --- 28 καὶ κακοπαϑείας] καὶ 
ἀπαϑείας 5. -- καὶ φιλοσοφίας οι οοὐάδχ. «“--- 81] οὐδὲν Ε: 
οὐδὲ ν. --- 191,1 ἰδιωτεύοντος ΒΟΠΒΟΙθγα8: ἐδεώτου ὄντος γ. ---- 
99 ἄλλοι τε περὶ ἄλλων Ο: ἄλλων τε πολλῶν ν, --- 24 “λόγον 
508}: λόγος Υ. .---- 199, 8 ᾧ Μυτεῖαδ: οὗ ν. --- 10 αὐτῷ χρᾶν 
ἰατθαπὶ βίγαοίαγαηι. --- 193, 12 ἐν δἀὰ. 8ι. --- 18 γεγονημέ- 
νής] γεγεννημένης Ὁ. --- 17 μήτ᾽ ἄπεστι Ἀ: μηδ᾽ ἄπεστιν. --: 
28 ἐπιβουλεῦσαι δι: ἐπιβεβουλεῦσϑαι Υ. --τ 81 ὅ τὲ ἀποηγπα8: 
ὁ δὲ ν. --- 194, 8 τἀμὰ Ἀ: τἄλλα ν. --τι 80 ἔστι 8: ἔσται ν. ---- 
195. 9 πόλεων Βοκογα8: πολιτῶν Υ. --- 2] περιφέρων Ὁ: 
προφέρων Υ͂. --- 80 καὶ δεξιοὶ ἀοὶ. 5. -- 196, 7 8ογΙ ΒοθαῖΡ 
φλαμένα οἱ φλαμένας. --- 18 λαίνας 81: λεαίνας Υ. --- 
15 Καδμῖλον τοφυΐγοθαὶ τοὶ γοΡ [68 ΡΓῸ Καμιλλον, φυοά 4υ 
ἀοἰθαι [4}}} γἱἀοπίαν. ---- 21 τότ᾽ ΒΡ: τοῦτ᾽ γΥ. --- συστάσα Ἀ: 
συστάντων Υ. --- 80 ἐπηγάγετο Ἀ: ἠγάγετο Υ. --- 157, 9 ἀγχι- 
στεία] ἁγιστεία ΒΓ. --- 36 ἔνεαν Χ: νέαν γ. --- 81 τε Ο: 
ὃδ ν. ---- 128, 8 γε Ἀ: τε Υ. --- 16. ἕτερον ΒΡ: ἕτεροι Υ. --- 
96 πιστεύεσθαι) πιστοῦσϑαι Ἀ. --- 129, 2 δυνατῶν) ἀδυνάτων 
Πογαϊάυ8. --- 10 αὐτῆς ἀποηγαιυδ: αὐτὴν ν. --- 16 ταμεεύον- 
τοςἾ τιμητεύοντος ΒΘΟΙΚΕΟΓαΒ Δη  4α1. ΓΟπ,. 1. 695. ---- 80 παρα- 
τιϑεμένου Βτ: παρατιϑεμένους Υ. --- 180. οὔ φασι δεῖν Ἀ: 
ὅ φασι μὴ δεῖν ν. --- 9 ἀνάπτοντας ΔΠΟΠΥΠΙΙΒ : ἀνάπτοντα Υ. 
-- 25 Βερηνίαν] Βερανίαν Ἠαδδβίαβ, Οὐηρανίαν ΒοΚΚΘΡα8. -- 
“7 διατηρῆσαι} διατηρεῖσθαι Ο.. --- 181. 0 ἐν ῇ τίς ἔστε τὸ 
ἐν ἢ ἐστί τις Ἰϊδτὶ ἄμο. --- 182, 80 “Διβίτιναν) γϑοιϊίπ8, αἱ Υἱάθ- 
ἴαγ, 8118] δραὰ ΡΙαἴδτομαπι Διβιτένην. ---- 138.1 μιᾶς Ἀ: μέαν 
γ. -- 11 Φιτιαλέων εἴ 18 Φιτιαλεῖς 8: Φιτιαλίων οἱ Φιτια- 
λιοε. --- 80 μαρτυράμενοι Ἀ: μαρτυρόμενοε Υ. ---- 36 δικαίου 
ἈΠΟΠΥΠΙΘΒ: δίκαιον γ. --- 39 ξερέων 8: ἱερῶν Υ͂. -- 184,17 
ἐκσπόνδου καὶ ἀπίστου 8: ἔκσπονδον καὶ ἄπιστον γν. ---- 
16 τοιαύτης Ῥδυρκίαδ: τῆς τοιαύτης Υ. -- 30 λόγον λέγεσθαι 


τῶ  ἀπαρταν - - 


ΧΙ ἈΝΟΤΑΊΤΊΙΟ ΟΕΙΤΙΟΘΑ. 


λόγεσϑαι λόγον 5. -- 136, 8 Οὐετούριον 5: Βετούριον γ. -- 
186, ἃ οὐ Οὐετούριον 8: οὐετούριον Υ οἱ ἀοϊπάθ ἄλλος ῥσο 
ἀλλά. --- 9 αὑτὸν β0Ὰ: αὐτοὺς γ. --- 12 δερέων] ἑερῶν δηοηγ .- 
ἴη08. ---- 187, " τοὺς πολλοὺς ΔΠΟΠΥΠΠΒ: πολλοὺς Υ. --- 8 δό- 
ξειε Ἀ: δόξῃ Υ. -«- 188, 12 Πανὼν δποηγυθ: Τιτάνων ν. --- 
139, 7 ϑύοντι ροδὶ αὐτῷ δἀάἀοπάυπι 6886 βθουηάσιπη Ζοπδγδθ 7. ὅ 
βυδρὶ οἰ 5. - 11 οὗτος 8: αὐτὸς ν. --- 140, 8 αὐτῶν Ἐ: 
αὐτῷ Ιἰρδτὶ ἴγεβ, αὐτὸ Υ. --- 141. 9 ἕν ΒΕ: ἕν μὲν ν. -- 96 δέκα 
μόνον Ἀ: δεκαάμηνον γ9] δέκα μησὶν "ρτὶ. -- 149, 4 τάξις δοῖ: 
τάξις ἔκαλει ν. ---- 18 αἱ γυναῖκες ἐστεφανωμέναι., 6 ὁοἀϊΐοθ- 
ἐστεφανωμέναι αἷ γυναῖκες γν. --- 19 “Ἥρας Απιϊοία8: ὥρας ν. 
-- 38 ἐφεξῆς δύο Βτ. --- 39 αὑτοῦ προσωνυμίαις οχ οοάϊοί- 
δα6: αὑτοῦ ἐπωνυμίαις Υ. ---- 148, 19 ἡν Ἀ: ἢ ν. --- 144. 7 
διαχεομένης Βν: διαδεχομένης Υ. --- 9 αἰϑὰν 81: ἔνϑα δ᾽ γ. --- 


πόρπαξιν 81: πορπάξειν νοὶ] πορπάζξειν ΠϊΒτὶ. --- 11 βου δ δον 
χαλκέων. ---- 19 δαίμονος] δαιμόνιος Βτ. --- 145, 3 ἀκύμονος 
Ὑνγι θη δοβία8 ἴῃ ἱπάϊοθ: ἀμύμονος Υ. - ὃ πολιτείας ΔηΘΩΥ- 


πλ8: βοηϑείας Υ. ---- 18 γένους ἐντίμου] γένος ἔντιμον 8. --- 
19 προστιϑέντων) προτιϑέντων 8. --- 146, 12 οὖν ἀἀά. 81. --- 
19 τὰς ἱερὰς βίβλους βαβρεοοῖα τοἀάϊξ ΠΡΡογαπι Πποίιπαἰϊο. --- 94 
γεβγ: τε ν. --- 3 πραγματείας ΒΓ: καὶ πραγματείας ν. ---- 36 ἐκ- 
δοθείσης ΒΓ: ἐκδοϑείσας Υ. --- 141. 9 ὁρμῆσαι] κομέσαι οοἀ. ῬᾺΓ 
ΟΧ 4ὺ0 δἀάϊίιπι λέγων ἃ ὔοταθ ἀδϑἰ ἀϑγαἴαπι. ---- 36 μὲν οὖν ἀε!. 5. 

148, 10 ἐδίᾳ] ἰδίων ΒΘπΒΘΙθΓα8. ---- 21 περὶ ἀο}]. 1,6 0ρ0]- 
ἀι5. --- 34 τοὺς πολίτας καταϑέσϑαι] καταϑέσϑαι τοὺς πολί- 
τας ΒΘΏΒΘΙΘΓΌΒ. --- 149, 2338 ουν δὐὰ, Ἀ. --- 98 ἀκράτως ΒΓ: 
ἀκρατῶς Υ. --- 160, 38 28 ἐμποιοῦντες ἀμφότεροι ΒΕ: ἐμποιούσης 
ἀμφοτέροις ν. --- 161. 6 καὶ τὰ ταράττοντα ϑοι: ἐκταρατ- 
τοντα Υ. ---- ἢ ξηλοτυπίαις Ἀ: ξῇν λύπαις καὶ ξηλοτυπίαις γ.--- 
8 αἰσχυνομένη ἀτυφία Υἱῖὶϊ βυβροοία βαηΐῖ. ---- 13 ἄϑηλυς Χ: 
ϑῆλυς ν. --- 38 νέορτον ν ἸοΚθπατΡίαδ: νεοργὸν Υ. ---- ἃς ἔτ᾽ 
Αὐγαΐαϑ: ἄσετ᾽ἢ Υ. --- 86 γενέσϑαι 5: γίνεσϑαι Υ. -- 163. 16 
Γεγανίαν δι: Γετανίαν ν. --- 29 τὸ μὲν --- τὸ δὲ ἀποηγπιυδ: 
τὰ μὲν --- τὰ δὲ ν. ---- 168, 14 πρῶτον] πρότερον ΒΟΚΚΘΓΙΒ. ---- 
9 ἀνέδευσε ἐνέδευσε Ἀ. ---- 96 ἰσχυρῶς ΒΕΚΚοΡυϑ: ἰσχυρᾶς Υ. 
-- 154. 18 ἰδτὶ ρ  γ4αθ πάντας οὐκ ἄλλως: Ιαϊοῖπο πάντας 
ὁμαλῶς 

γι ΒΟ] ο8 1565. 7 τυφόμενα Ζίου α. Ηρνπιαππι8 δὰ 
ἘπτὶρΡ. ΒδοοΝ.. 8: τυφομένην ἁδροῦ ν. ---- 11 βΒογθοθαίυν ᾿άκα- 


ΑΡΝΟΎΥΤΑΤΙΟ ΟΒΙΈΙΟΑ. ΧΙ 


δημίᾳ. ---- 166, 8 ἐπὴν καὶ] ἐπήν κεν 6. Ἠοτπιαπηὰβ ἀθ ἂν 
Ραγιίϊουϊα ὑ. 190. --- 4 ἁρμοδία Ο εχ ΤΗοορπίἀοἷδ: ἁρμονία ν. 
--- 16 Πρῶώτις Μοπβίαβ δὰ Ζαβιίῃ. 48, 8, 8: Πρῶτος ν. -“--- 
167, 3 παράγων ΒΓ: περιάγων Υ. ---- 159, 82 υἱὸς οι ΠΡ τὶ ἄπο. 
--- 161], 8 πεπαῦσϑαι)] πεπρᾶάχϑαι ᾿ἰδτὶ ἄπο, παρατετάχϑαι 
αἰΐυ8. πεφράχϑαι ΒΓ. --- 28 πιλίδιυν ΒΡ: πλινϑίον 11δτὶ γ]οτὶ- 
409, πιλίον γ. --’- 168. 1 κελεύοντα] κελεύσοντα Ἀ. ---- 19 ἰδου- 
πᾶπὶ ἱπάϊσαν! 5. 0]. ῬΟΙγδθηὶ 1, 20: οἵ δὲ Μεγαρεῖς τῇ ὄψει 
τῶν ἀγενείων καὶ τ ἐσϑῆτι τῶν γυναικῶν ἐξαπατώμενοι 
τῶν νεῶν ἀποβάντες Ἴαιρῶίτο συλλαμβάνειν, οἷα δὴ γυναῖ- 
κας. οἵ δὲ σπασάμενοι τὰ ἐγχειρίδια μάλα δὴ ἀντὶ γυναικῶν 
ἄνδρες, ἐφάνησαν, τοὺς πολεμίους ἔκτειναν, τῶν νεῶν ,ἐπέβη- 
σαν, τῆς Σαλαμῖνος ἐκράτησαν. ---- 96 κόλποις 501: κόλπος Υ͂. 
-- 168, 3 Εὔβοιαν] Νίσαιαν 8. ---- 6 τῶν πολεμίων] τὰ τῶν 
πολεμίων Βν. ---- 17 Ἰαούπαπι ἱπάϊοαν!! 5, --- 81 «ἴαντος υἱοὶ] 
οὗ Αἴαντος υἱοὶ οοάϊοε5 ἄυο, οὗ “ἄζαντος ἀοϊοῖο υδοὲ 5. ---- 
165. 38 προφαίνεσϑαι 8: προσφαίνεσϑαι Υ. --- 167, 1 ἔκτη- 
μόριοι] ἑκτήμοροι Ο. ---- 169, 6 ἄριστον] ἄπιστον ὙΥ οϑίου- 
ΠΙΘΏΠΌΒ. ---- 30 τιμὴν} τιμῆς 8. «--Ἠὄ (70. ὃ συνάδει Βτ: συνά- 
δεῖν ν. --- 9 ἀνήγαγεν βθοιπάππι Ατί βιϊὶϑ ΡῈ 897 768}.: ἀπή- 
γαγεν Υ-. ---- 10 οὐκέτ᾽ Ατἰβιίά68: οὐκ γ. --- 12 δουλίην Ανἰϑιὶ- 
ἀεβ: δουλείην Ἰϊθτί ἴγο8, δουλοσύνην Υ. --- 171, 31 δῆμον] 
ϑυμὸν Οδπίαγηϑ. ---- 39 δρίσαι σ: δρίσαντα Υ. -- 178, ὃ ἐπαρ- 
κεῖ] ἀπαρκεῖ Ὁ. --- 14 ἑνὸς μέρους] ἑνὸς σώματος μέρη Χ. -- 
114, 10 ἔφευγον 8: ἔφυγον ν. ---- 2ῶ8. δοκεῖ καὶ γελοῖος ὁ 1ἰδτὶ 
ἄπο: καὶ γελοῖος δοκεῖ ὃ γ. ---- 82 συνεῖναι ἈΠΟΙΥΠ8: συνεέ- 
νΑΙΓΎ. --α 176. 9 κατατραγοῦσαν Ο: συγκατατραγοῦσαν. Υ. -- 
19 γένεσϑαι Ο: γενέσϑαι γ. ---- 88 μετοικίσεε 51: μετοικήσει ν. 
- 176, 12 ἐνίοις] ἔσως Υ̓γιϊθηθδοβία, ἐνίοτε 8. ---- 92 δεσμῶν} 
δεσμῷ 808. --- 177, 29 δὲ 5: τεῦ, --- 118, 12 λέγων Ἀ: λέγω ν. 
- ᾿φᾳ λυκιδέα Χ: λυκίδα ν. --- 119. 3 Γελέοντας] γε δέοντας 
γ0] τελέοντας ᾿1υτὶ. ---- 9 ἀπέχει 5: ἀπεῖχε ν. --- 181. 18 ἐμ- 
βάλλειν Ο: ἐμβαλεῖν γ. --- 17 ἄτοπον ---- ἐπίφϑονον Ἡ: ἐπί- 
φϑονον -- ἄτοπον ν. ---- 184,9 ἀϑαρσοῦς Οοδθοῖαϑ ν. 1. Ρ. 156: 
εὐθϑαρσοῦς Υ͂. - 181, 138 γϑυβαπι ρΓἰπιυηιῖ ἰογ απ [δοϊαηϊ Ὀ]10- 
σθη68 1, 52 ὈίοάοΡυβ δχο. γαΐ. ρ. 24. --- 188. 14 ῥύματα]) ῥύ- 
σια Ὀίορθη68. -- 189, 35 ᾿Ἐρέσιος Χ: Ἐφέσιος ν. 

για Ρυδ] οἶδ 6 190, 356 μέχρε Οὶ οἱ οοάοχ: καὶ μέχρε 
γ. ---- 192, 16 συνεκβαλεῖν Ο οἱ οοάοχ: συνεκβαάλλειν γι --- 


ΧΙ. ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΒΙΤΙΟΑ. 


41 οἱ Ὦ τὸν --- τὸν Ἀ: τῶν --- τῶν Υ. --- 23 ἔχοντα Βν: ἔχον -- 
τας Ύ. --- 1092, 38 φιλανϑρώποις] φιλανθρώποις τρόποις ΡοΣ- 
ΒΟΏΠΒ δύνογβ. ῥ. 185. --- 194. 16 περιβαλόντες ῬΓῸ περιβαλ-. 
λοντες 8ι. --- 81 ὦ Τιβέριε Χ: Οὐαλλέριε "θεῖ Ρίοτίᾳαθ., ὦ 
Οὐαλλέριε Υ. --- 197, 4 ἐνέβαλλον 80} οἱ οοάοχ: ἐνέβαλον νυ. 
-- 8 τῶν 808} οἱ ἰδεῖ ἀπο: τῶν δ᾽ ν. --- 82 Οὗρσον ἄλσος} 
δἰϊνὰ Αὐδὶδ[νο 2. 7 Ὑ Ιοσῖο ΜΝ. 1, 8, 56 ππᾶο ᾿Ἄρσιον ἄλ- 
σος οογγθοίαπι Ροϑὲ Απηϊοίαπι. --- 199, 36 ὑπὲρ Ε: υπὸν. -- 
200, 12 Οὐίκας πότας Ο οχ [ἰνὶϊ 5, 7: οὐίκας πόκας Ρἰογῖαθο, 
οὐίκος πόπλεκος Υ. --- 16 μέγα ποιῶν Ἀ: μεταποιῶν Υ. --- 
80 τὸν γενησόμενον 8: τὸ γενησόμενον Υ. ---- 901, 5 γενέσϑαε: 
5. οἱ Πυγὶ ἀσο: γεγενῆσθαι Υ. --10 πολιτῶν) πολλῶν 50Ἐ. --- 
202, 12 μυριάδες 8: μυριάδας γν. ---- 30 ἸΩράτιος] πι}}ὰ5 ἰδ Υ 
Ὁράτιος, 560 ἰπῖγδ. “--- 80 ἐμβαλόντων Ἀ: ἐμβαλλόντων γν. --- 
Φ08., 14 ὡς δοιι: ὡς δ᾽ ν. --- 304, 4 κλήρῳ] κληρουμένων γοτ- 
ἰδμάο ὀχργοβϑὶξ Χ. --- 206, 1] ἂν δἀὰ. Ὁ. --- 11 τοῦ καλοῦ] 
καὶ τοῦ καλοῦ 3. --- 81 Δάραν 8: Κλάραν ν. --- Πορσίναν) 
908 ΠΡ Πορσήναν, π60 ἰπἴγα. --ὀἔ 206.14 συνεπεσπάσαντο 
Ῥῇυρ Κίὰϑ οἱ 1 τὶ ἀπο: συνεσπάσαντο Υ. ---- ῶ56 “άρπιος 8 οαδὶ 
Ὀιοηγδίο 3 Ρ. 898 ἡγῖο 3, 10: “Δουκρήτιος Υ. --207,.9 αὐτῷ 
ὙἹΗΣ δυφαὶ Ηἰαίαϑ. --- 17 ἐπεξῆλϑε Ἀ: ὑπεξῆλϑε ν. --το 308. 2 
τὸν ( οἱ οοάοχ: τὸ γ. ---- 1 Σάνδωνος Ῥοτϊξοηίυδ δὰ Αεἰΐδηὶ 
ν. ἢ. 12. 16: Σάνδων ν. --- 309. 2 καὶ ἡ Ἀ. --- 211,2 τὸ 
τέταρτον δῦ0880 Β}}} 5. --- 212, 17 καταστῆναι Ἀ: καταστῆ- 
σαὶ ν. --ο 80 οὗ δἀά. δε δὲ ᾿ἰδγὶ ἀπο. --- 314, 4 ἕκαστον 
ΡΓῸ ἕκαστος οὐάρχ. --- συνεισενεγκεῖν 8: συνεισήνεγκεν Υ. - 
1 οὕτως 8: οὗτος ν. --- 11 ὑπήνεγκεν)] ὑπενεγκεῖν 8. 

216.) 6 μακαριζομένης Ο οἱ ᾿ϊδτὶ ἄπο: μακαριουμένης Υ. 
-- ὃ ποιήσαιμι] καλλείποιμι ϑίοβαθαβ ΟΧΧΙ. --- 18 ἐπιούσης 
Ηαϊησοταϑ: ἐπούσης ν. --- 28 μὲν γὰρ β08 οἱ ΠΠὈτὶ ἀπο: 
μὲν γ. -- 417, 9 μέλλοντα Ο: μέλλοντε ν. --- 2918, 10 δίκῃ Βτ: 
ψίκῃ Υ. 

γιὰ ΤῊ παι 8.06 1}8. 219, 19, Δυκομιδῶν 5. εἰ Ροβίθα: 
“Ἰυκομηδὼν γν. ---- 290, 11 ἀμύνεσθαι Ο οἱ οοάοχ: ἀμύνασθαι 
ν. -- 321. 11 φαίνωνται 8: φαίνονται οοάθχ, γένωνται Υ. --- 
19 πορευόμενος Δποηγπλμι8: πορευόμενον γ. --- 91 Κείου ΟΧχ 
Υἱΐα Αγ βιὰ. 2: Τηΐου Υ. ---- .228, 18 αὐτοὺς ἀποηγπιαθ: αὐτοῖς 
Υ. --- 296, 4 καὶ παῖδας αὐτοῦ 6]. σοθοίαβ γ. ἰ. Ρ. 871. -- 
12 ἔπειϑεν 80: ἔπεισεν Υ. --- 83 ᾿Αἀφεταῖς ΒοΚΙΘΓαΒ᾽ 4φέ- 


ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΑ. ΧΥ 


ταΊς Ύ. -- 226. 16 τριηρίτας 5: πολίτας Υ.--- 227, 8 ὅϑι τὸ 
ὅτι 8. -- 10 αὐτῷ] αὐτὸν Ἀ. ---- 26 δι᾿ ἀρετὴν καὶ 5 οἱ οο- 
ἀοχ: καὶ δι᾿ ἀρετὴν δ. στ δὶ διὰ τῶν Ἀ οἱ οράοχ: διὰ ν. --- 
238, 17 οὗ πολλοὶ Ἀ: ὅπερ οὗ πολλοὶ ν. ---- 230, 8 ᾿Αϑηνάων 8: 
᾿Αϑηναίων ν. ---- 36 γενεὰς 8. οἱ οοάοχ: γονέας Υ. --- 330,2 
ἐκπεσεῖν ΨΥγυϊοπθδοϊίις: ἐμπεσεῖν Υ. --- 8 μιποϑυμήσας 
ΒΟΚΚΘΓαΒ: λειποϑυμήσας Υ. ---α 331. 1] ἄνωϑεν τῆς νεὼς ἀοϊ. 
σολοίαιδ ν. 1. μ. 871. ---- 34 στενῶν Ἀ: στενωπῶν Υ. --- 332. 4 
ἤσϑη καὶ τέλος οἵκ οοάθχ, --- 30 Τηνία Ῥαϊπιθνία8: Τενεδία Υ, 
ουἱ φαοὰ δυο αίαΓ. “μία ἀο!. Ἀ. --- 2338, 6 καϑιερεῦσαι 5: 
καϑιερῶσαε γ. ---- πάντας --- προσευξάμενον] πάντων --- 
προσευξαμένων 5. “-ὸῷ 19 τραγῳδίᾳ ἀ6]. Οοδοῖιδ᾽ Ρ. 871. --- 
81 ἁλιτενεῖς ΒΡ: ἀτενεῖς Υ. -- 284.) 18 ἐξαγόντων Ο οἱ ἰδ τὶ 
ἄπο: ἐξαγαγόντων ν. --- 286. 38 ἀπαλλαγήσεται Ἀ: ἀπαλλα- 
γήσηται γ. --- 336, 81 περικειμένους 5: περικείμενα Υ. --- 
237. 16 ὑστεραίαν 8: ὑστέραν Υ. --- 288, 38 προσέμαξεν Χ 
προσέμιξεν Υ, ---- 339, 256 προῆγον Ἀ: προήγοντο Υ. - 240,9 
ἐπεὶ (οἀ. Ἠθγπιαπαῦβ (ορυ80. 5, 198): ἐπεὶ δὲ Υ. --- 12 ἀργυ- 
ρίοις σκυβαλικτοῖσι Βοτιπαππυδ: ἀργυρίοισι σκυβαλικοῖσι Υ. --- 
18 πάτραν ἨρδτδΗπαδ: πατρίδα Υ. -- 18 ἀργυρίων] ἀργυρέων 
Ἡδγπδηπυ5. --- δὲ πανδοκεὺς ΗδΡΙπαπηπ8: δ᾽ ἐπανδόκευε γε] 
δὲ πανδόκευε ᾿ἰρθνὶ. --- 20 Θεμιστοκλεὺς Ἠοτγπιαππυ8: Θεμίστο- 
κλέους Υ" Θεμιστοκλῆ᾽ ἐκέσϑαι Οοβθοίαϑ Ρ. 68. --- 82 μοῦνος] 
μοῦνος ὃς Βογιβαπηῦϑ. -- ὁρκιατομεῖ ΗδΡι δηηυ8: ὅρκια τέ- 
μοι οἵ ὅρκια τομὴ οἱ ὅρκια τέμνει ἰ0τὶ. ---- 341..1 οὐχ] κοὐκ 
Ηογιβδηπυβ. --- ὅ μνημονεύων ΒΓ: μβνημονεῦο ἕνων Υ. ---- 
27 “εωβώτης Οοβοίπβ Ρ᾿. 869: “εωβότης ν. ---- ᾿ἀγραυλῆϑεν) 
Βἷο οἰΐαπι ΑἸΟΙΡ. 22, 21. -- 242, 16 ἔγραφεν] ἔγραψεν 5. -- 
40 ἄγειν Ο: ἐνάγειν γ. -- 248, 80 φησὶ καὶ πλεῦσαι] καὶ 
πλεῦσαί φησιν 85. .-- 946. ἃ δ᾽ οὖν 8 οἱ οοάοχ: γοῦν Υ. --- 
22 συνταττομένοις] συντεταγμένος οοάοχ, συντεταγμένοις 5. 
-ο- 4246. 19 ἐπεὶ δ᾽ οὖν Βοηβοίθγυδ: ἐπειδὴ οὖν ν. -- 947, 18 
ϑύραις Ἐ: ϑύραρ ν. ---- 240, 81 ἐϑεᾶτο Ο οἱ οοάοχ: ἐθεάσατο 
Υ. --- 89 εἶδε δὲ Ο: εἶδε καὶ γ. ---- 950. 81 ἄλλους 5. οἱ δοάεχ: 
ἄλλως ν. ---- 252, 9 περὶ αὐτὴν] ἐπ᾽ αὐτῇ Ο. ---- 18 τούς τ᾽ 
ἐκπλέοντας] ος ἐκπλέοντάς τ᾽ τ᾿ ΒΕΚΚΘταΒ. ---- 14 ἅμιλλα] ἅμιλλ ἡ 
Ῥογβοηῦϑ. 

γιὰ απ }}}} 268, 38 ἐπὶ] ἀπὸ οοάοχ. --- 36 τιμη- 
τεύοντος 5: τιμητοῦ ὄντος ν. --- 38 τὸ καὶ 5: καὶ τὸ ν. --- 


ΧΥ͂Ι ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΒΙΤΙΟΑ. 


31 Οὐηιεντανοὺς Χ: Οὐενετανοὺς γ. --- 255, Ὥ λογέων Ἡ: 
λόγων ν. --- 36 ἔφη μόνον ἐνηνοχέναι οοᾶοχ: μόνα ἔφη ἔνη- 
νοχέναι γ. .-. 356, 19 ἀνωϑεῖν σ: ἄνωθεν Υ. --- 258. 329 παΐ' 
δὐά. Ο δἱ ὁϑάθχ. ---- 259, 26 ἀχρήματος ἄσμενος Ἀ: χρηματε- ; 
σάμενος γΥ. -- 260, 6 τούτων Ο: τούτῳ γ.-- 1} πρὸς 6 σοάΐσο 
ΡΤῸ εἰς. --- 23 ὁμολογοῦντι ἐπιλαϑέσϑαι) ὁμολογοῦντε λα- 
ϑέσϑαι 8. --- 361, 14 ἀπεκήρυττον Ἀ οἱ οοάοχ: ἐπεκήρυττον 
γΥ. --- 262. 14 αὖϑις 51 ῥρτὸ αὐτούς. ---- 268, 1 πατέρα καὶὲ 
ϑεὸν ἀνακαλοῦντες οροάοχ: ϑεὸν καὶ πατέρα ἀνακαλοῦντες νυ. 
--- 10 ϑαῦμά τε 81 ῥτὸ ϑαυμάξειν. -- 264. 10 καὶ τοὺς συν- 
ἄρξαντας οπὶ σοάοχ. --- 99 ἀσσάριον γὰρ ἦν] ἀσσαρίων γὰρ ε΄ 
ἣν ϑοαῖσοῦ. --- 266, 8 Ἰουλίου τοῦ τιμητοῦ ροβὶ Απιοΐαπι Χ: 
Ἰουλίου μηνὸς ἡ τοῦ τιμητοῦ ν. --- 13 Καιδίκιος 5. οἱ ροβῖθδ: 
Κεδίκιος ν, καὶ δίκιος οοάθχ. --- 356 γενόμενοι Ἀ: γενόμεναι 
Υ. --- 80 ΒοΡΙ ΒΟ ΔΙΌ Σεννώνων. - Κελτορίων) Κελτῶν Βτ,, 
Κελτιβήρων Ο. ---266.1 ἔκφρονες -- πᾶντες δῖ ὑτο ἔκφρο- 
νας --- πάντας. --- ῶ γενεὰς 8. οἱ Ζοπαγαβ 7, 32: γονέας Υν. --- 
19 δαπάναις Ο οἱ Πἰδτὶ το: καὶ δαπάναις Υ. --ο 268, 29 τὸ 
τῶν Ἀ: τῶν Υ. --- 369. 6 ἀπολεῖσθαι βοὴ οἱ οοάοχ: ἀπολέσϑαι 
Υ. -- 210.11 ὀρϑῶς Ἡ: μὴ ὀρϑῶς ν. --- 390 Κερησσῷ Ῥαϊπιεγίῃ5: 
Γεραιστῷ Υ. --- 35 δ᾽ δά. ἀποηγιηυϑ. --- 371, 1 Θαργηλιῶνος 
46]. Ἀ. -- 19 Καιπίωνος Χ: Σκηπίωνος Υ. --- 2172, 19 ἔφευ- 
γον ἁρπασάμεναι σοάοχ: ἁρπασάμεναι ἔφυγον ν. ---- 38 κατ- 
εἶχε] κατέχει 50}, --- 278,9 πιϑίσκων Ο: πίϑων Υ, πιϑήκων 
δοάοχ. ---- 29 ἀγορᾷ καϑῆντο 5: ἀγορᾷ ἐκάϑηντο ν. --- 274. δ 
βοαχὺ νοὶ βραχεῖ Ὁ: βραχὺν ν. ---- 976. 12 προσδιέφϑειραν σ. 
οὐ οοάεχ: προσδιέφϑειρον Υ. ---- 18 δὲ Ὁ οἱ οοάοχ: δὲ καὲγ.--- 
96 ἀνδρὸς 5! ῥτὸ τοῦ ἀνδρός. --- 216. 117 μέσας ὁ οοἀϊΐοθ: μέ- 
σας τὰς Υ͂. -- 277. 8 στρατηγῶν ἀλλότρια ὁ0416068 ἀυο: στρα- 
τηγοῦ ἀλλότριαν. ---4 περιβαλόμενοι Ἡ: περιβαλλόμενοιν. - 
6 αὐτοὶ "τὰ ὅπλα ὁ οοἀϊοο: τὼ ὅπλα αὐτοὶ ν. .--- Ἴ οὐδ᾽ 508: 
οὐϑ᾽ ν. -- 12 ὑπακούειω] ὑπακούσειν Ο.. --- 80 τῷ] ἐν τῷ Βτ. 
- 2718. 91 οὕτω --- 94 πολεμίοις ἀε]. Β. --- 280, 17 χύδην ς: 
καὶ χύδην γ. ---τ 281. 28 τὸ μὲν χρυσίον ΖοπαγαΒ 7. 28: τὸν 
μὲν χρυσὸν ν. ---- 985, ὁ προῆλθον 8. εὐ οὐάοχ: παρῆλϑον ν. 
-- 16 Γαβινίαν Χ: Σαβινίαν γ. ---Ξ- 2988, 34 δημαγωγιῶν Βι: 
δημαγωγῶν Υ. --- 9384, ἃ ἠρία Β: ἡρῷα γν. ---- 18 σωϑέντας ΒΓ: 
συνϑέοντας Υ. --- 286, 14 καλιάδα Ἀ: καλλιάδα γ. --- 81 ἐμ- 
βαλλόντων Ἀ: ἐμβαλόντων γ. ---- 986, 8 βουλομένόυς Βτ: 


ΑΡΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΔ. ΧΥᾺ 


βουλευομένους ν. ---- 281, 4 πύλης Βν: πόλεως Υ. --- 11 συνε- 
πελαμβανομέναις ΒοΚΚοΓαΒ: συνεπιλαμβανομέναςν. ---- 17 κατὰ 
ταύτην Ἀ: κατ᾽ αὐτὴν Υ. --- 288, 8 ἐπιέναι ἐπεξιέναι σ. -- 
18 πυροβόλα 5: πυρὰ πολλὰ ν. --- 16 βέλεσι καὶ κραυγῇ καϑ᾽ 
ἕτερον μέρος Ἀ οἱ οοάοχ;: βέλεσι καὶ καϑ᾽ ἕτερον μέρος 
κραυγῇ Υ-. -- 38 καταλειφϑέντας ΒΓ: καταληφϑέντας γ. --- 
292. 19 Σατρίαν Χ: Σουτρίαν γ. -τ- 296. 11 τὸ δημοτικὸν σ: 
τῶν δημοτικῶν ν. -- 34 αὐτοὺς Ο οἱ οοάοχ: αὐτὸς νυ. - 
8] συγκλίσεις ΒΓ: συγκλείσεις γ. --- 297, 10 παρέργῳ Ἀ: 
παρέργῳ Υ. --- 12 χαλεπώτερος] καὶ χαλεπώτατος Ἀ,- 4 ἀ ἂν- 
τιταττομένης Ο οἱ οοάοχ: ἀντιπραττομένης γ. --- 298, 6 εὔξατο 
Κάμιλλος ὁ οοάΐοθ: ηὔξατο ὁ Κάμιλλος ν. 

για Ρ ΘΓ 0115 298, 82 ἐπεὶ Ἀ: ἐπεὶ κυνῶν τε καὶ πιθή- 
κῶν ἔκγονα γ. ὑπάθ ν. 32 κυνῶν τε καὶ πιϑήκων ἔκγονα βου ὶ- 
θοπάππι 6886 Βι 8010 Δ1Ὸ 5. - 299, 4 τῆς πληγῆς Ἀ: τὴν πλη- 
γὴν ν. -- 16 ἱστορήμασι"] ἱστορήσασιν Ἀ. ---- 94 οὕτω οπὶ 60- 
ἀθχ, αἰΐυβ τῷ, αἰΐῃ8 τό: τοὶ 5. ---- 38 νέμει ῥγὸ νέμῃ 81. --- 
800, ἃ Φιλητᾶς ΒΡ: Φιλήμων γν. ---- 801, 9 Χείρωσι δ68: Χεί- 
ροσι γ. --- 10 Κρόνος ἈΠΟΙΥ͂ΠΙΙΒ: χρόνος ΥΥ-. --- 18 καραιὲ Μοϊ- 
ποθ: κάριε οοἀϊο68 ἄπο, μακάριξ Υ, καραῖε 5. -- 34 μουσικὴν 
Βγ: μουσικὴν ἂν γ. ---- 802, 4 ὥς φασι, Χείρων Οοθοίιι5 οὉ- 
ΒΟΓΥ. Ρ. 188. --- 20 ἐν μεμιγμένοις Ἀ: ἐμμεμιγμένοις γ. --- 
808. 20 ὅσην οἱ ἐνεργάξεται Βποηγπιυ8: ὅση οἱ ἐργάξεται γ. --- 
804. 10 γέγονε Ἀ: γεγονέναι ν. ---- 18 λέγοντες τοῦ σημείου) 
τοῦ σημείου λέγοντες 8. --- 806. 16 ἐστι ΒΡ: ἐπὲ ν. ---- 34 ἕτέ- 
θους Θθο| 18: ἑταίρους γ. --- 806, 3 βαφὴν ΒΡ: βαφῇ ν. --- 1] 
τῷ ἀνδρὶ Ἀ οἱ δοάοχ: τῷ ἀνδρὶ αὐτῷ Υ. --- 18 Μελησίου 5: 
"Μιλησίου ν. ---- 807, 8 ἃ παρέχουσι Βτν: ἅπερ ἔχουσι Υ. ---- 28 
Δὰαμωνίδου τοῦ Ὄαϑεν 5. 0]. δίορῃ. Βγπ. ν. Ὄα: 4ημωνίδου 
τοῦ Οἴηϑεν Υ͂. --- 808. 14 “ακεδαιμονέων στρατῷ μεγάλῳ] 
στρατῷ μεγάλῳ “ακεδαιμονέων 8. ---- 14 Ταναγρικὴν 5: Τα- 
ναγραϊκὴν ν. ---- 90 ἐρρωμενέστατα τὴν Οοβθοίαβ ν. 1], Ρ. 159: 
ἐρρωμενεστάτην ν. --- 933 συνεπῃτιᾶτο) συνεπῃτίατο Οοβοεὶυς 
Ρ. 391. -- 29 κατελϑὼν 8: ἀπελθὼν ν. --- 810, 11 ἦν ἈΠΟΙΥ- 
ππ8: ἡ Υ- --- διπλόη Βυβηϊκοηΐαβ δά Τίπι. Ρ. 86: διαπλοκὴ γ. 
-- 311. 8 ἐκείνην ΒΡ: ἐκείνη ν. ---- 4 τοῦτο ἀῃοηυπυϑ: τούτῳ 
Υ. -- 25 γενομένων --- γινομένων ΔΏΟΠΥΠΙΙΒ: γινομένων - 
γενομένων Υ. ---- 812, 11 καὶ δἀᾷ. Ἀ. --- 14 λινουργοὶ Χ: λι- 


ϑυυργοὶ γ. -- 98 ὑπερβάλλεσϑαι β6}: ὑπερβαλέσϑαι γ. --- 
ΡΤ. ΤΙ, 1. 


ΧΥΙΠ ΑὨΝΟΥΑΤΙΟ ΟΕΙΤΊΙΟΑ. 


ὩἹ ποτὲ Χ: τότε ν. --- 39 δ᾽ ἐν] δὲ ὙΥγυθπθοβίυϑ. --- 818, 3 
πρὸς] εἰς Οοβοῖι5 .,Ρ. 14. -- ὁ καινότης τις ἄϑικτον 5: 
καινότης ἀεί τις ἄϑικτον |ἰδτὶ ΡΙογίᾳυθ, τις καινότης ἀεὶ. 
ἄϑικτον Υ, φυοὰ οτίαπι ἀεβθοῖ δ6ᾳ. ἀειϑαλές. --- 16 ἐΞξυπέτιο:) 
Ἐυπεταιὼν Οοβοίαβ Ρ. 386. --- 35 λόγοισι ΡγΓῸ λόγοις 81. --- 
προάγει Ἀ: προσάγει γ. --- 29 ὁ σχινοκέφαλος Ζευς ὁδὶ 
προσέρχεται ἢ ὁ Περικλέης Μεϊποκίῃϑ, ὁ σχινοκέφαλος Ζεὺς 
ὅδε | προσέρχεται τὠδεῖον ἐπὶ τοῦ κρανίου ] ἔχων Οοθεία8 


Ρ. 372. --- 82 πρῶτον Β οἱ οοὐοχ: «πρῶτα Υ. --- 314. 10 
ϑογ βοθαίαν Ὑγείας. --- 18 εἶναι ἀεὶ. 8. ---- 816.) 4 ἀνεγκλίτῳ 
Επιρογίυβ οἱ οοάεχ: ἀνεγκλήτῳ γ.-- 7; προσβιβάζξων ὅ0 1: 


πρυσβιάξων Υ. -- 9 ἀβλαβεῖς Ε: εὐλαβεῖς Υ͂. -- 817, ὅ τὰ δὲ 
αὐτὰ οογγίφυηϊ τάχα δ᾽ αὐτὰ νοὶ τότε δ᾽ αὐτὰ νοὶ] τὰ δὲ 
ταὐτὰ γ6] εἶτ᾽ αὐτά, --- 14 διηνεκῆ Ῥδυρκίαε: διήνεγκε ν. --- 
82 ἀπάδοντα ΥΑϊοκΚοπαγίαβ ἀϊδῖγ. ῥ. 323: ἅπαντα Υ. ---- 319. 6 
᾿Αχαιοὺς Βαθιγίιϑ: καὶ ᾿4χαιοὺς ν. --- 8 κοινοπραγίᾳ δποηγ- 
18 : καινοπραγίᾳ Υ. ---- 16 παραβαλλεσϑαι) παραβαλέσϑαι δ... 
-- 820, 16 πολλὴν Ἐπιρθγίαβ: πόλεν ἰἰδτί ρ]ογίᾳφαθ, πόλεις ν. 

--- 524 Οἰνιάδας 5: Οἶνεάδας γ. ---- 8322, 4 ἐχπεπολεμωμένοι Χ: 

ἐκπεπολεμημένοι Υ. -- 33 καλοῖς 8: κακοῖς Υ. --- 828, δ μὲν 
δε: δὲ ν. --- 1 κατῴκισε, μόνοις Ἀ: μόνους κατῴκισε Υ. --- 
824, 30 Καταπυγοσύνη ἘΕπηροΓίαβ: καὶ καταπυγοσύνην γ. --- 
48 δήμοις Χ: δημοσίοις Υ͂. --- 396, 32 ὑόπρωρος σ: ὑπόπρωρος 
Υ. -- 28 φορτοφορεῖν Ὁ: ποντοπορεῖν γ. -- 26 τυράννου] 
τοῦ τυράννου 5. - 828,2 ἡμέρας Ἀ: ἡμέραις γ. --- 829..1] 
κολούων ΔΠΟΠΥΠΙΙΒ: κωλύων νγ. --- 830, 1 γ)ὲ ΒΡ: τεὺ. -- 
7 πρεσβείας --- ἀφιγμένης Βτ: πρεσβεῖς --- ἀφιγμένους γ. -- 
86 πάτριον Ἀ οἷ οὐάεοχ: πατρικὸν γ. --- 98 Θριασίας Ἀ: Θρια- 

σίους ν. --- 831, 28 ἠλέγχοντο 808: ἐλέγοντο ν. --- 333. 2: 

ἀδικίου Κ: ἀδίκου Υ. --- 38 καὶ προὔπεμψεν οὰ Πἰδγὶ ἀυο. --- 
334. 14 δηλοῖ ποιήσαντος 5: δηλοποιήσαντος ΠΡΡῚ Ῥγϑθίοι 
ἀπαπη 2 αὶ δηλοποιεῖ τά. --- 18 ψυχὴν δὲ Τέλητος ὑπέστης] 

ψυχὴ δὲ Τέλητος ὕπεστιν Ἐπιροτῖυ9. -- 18 ἀκόνῃ σκληρᾷ 
Μυγοίυβ: ἀκόνη σκληρὰ ν ν. το 98 παραϑηγομένου Μυτο- 
ἰῃ8: παραϑηγομένη ν. βρύχεις ἀποηγπιιϑ: βρύχει ν, 
βρφύκεις Η. Τ]δοοδὶ ἱπά. ἀιοιϊοπὶν ΟΟπι. 8. Υ͂. --- 886, 12 
καϑάπερ Ἀ: καϑάπερ πρὸς ν. “--- 886, 27 διατεταραγμένῳ 
Ἀ: διατεταραγμένων γ. ---- 80 Τισάνδρου 5: Ἰσάνδρου ν. 

--- 387. 80 δ᾽ νυ! ὸο ροβὲ ποϑούσης ροβίζαπι πο ἰγᾶπβρο- 


ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟἘΙΤΙΟΘΑ. ΧΙΧΣΧ 


βυΐ: ΒΕΚΚΘΡαΒ. --- 840, 18 ἀνωμολογοῦντο Ἀ: ἀνωμολόγουν 
το Υ. 

για Εαθὶΐ 841, 9 καὶ μεγάλους Ἀ: μεγάλους ν. --- 10 
Ῥούλλου ρτοὸ Ῥυλάου ἘΝ Ῥυάλου Χ. --- 16 βραδυτῆτα 5: βα- 
ρὕύτητα Υ. --- 36 ἀπραγίαν Χ: εὐπραγίαν ν. ---- 843, 1 “ιγύων 
Χ οἱ οοάεχ: “ιβύων γ..-- 848, 3 ἐπιπέμποντας 5: ἐπιπέμπειν 
τὰς γν. --- 8 αὑτῇ Ἀ: αὑτὴν ν. --- 8 Κάμιλλος ρτο Καλλίμαχος 
Απιϊοίι8. --- 14 Θρασυνίαν] ϑρασέδαν οοἄϊοο8 ἀυ0. Θρασυμέ- 
νῊν ἈΠΟΠΥΠΙΠΒ ; Θρασουμενίαν 5. -- 21 ἡγνοεῖτο τὸ Ἀ: ἠγνόει 
τὸ. --- 844, 9 συνήχϑησαν] συνηνέχϑησαν Ο. - 846. 6 ἀλλὰ 
Ο: ἀλλὰ καὶ ν. ---τ 1 ἐργαξόμενος] ἐνεργαξόμενος ΒΓ. -- Ἰὸ 
χρησίμων] χρησμίωνἈ. --- 11 ὄρη Χ: ὅροι ν. --- 27 ἀρχὴ] ἀρ- 
χὴν Ἀ. --- 846. 11 παρέχειν Ο: παρεῖχεν Υ. --- παράγων Ο εἰ 
σοάϊοοθβ ἀυο: παραγαγὼν γ. --- 841, 24 ὁ “οϑρόνος ἀϑὶ. 
σ. -- 848. 7 προσμάχεσϑαι ΒΡ: προμάχεσϑαι γ.-- 7 
ἀπ᾽ δηοπγπιαθ: ἐπ᾿ νυ. --- 849, 6 καὶ ἀο]. Ο. --- 39 
προσδιέβαλε Ο δἰ οοάΐϊοαβ ἴγθ8: προσδιέβαλλε ν. ---- 860, 4 
ὡμολογήκεισαν Ἀ: ὦμολογήκει γ. --- ἢ τὸν κομιξόμενον Ἀ: 
τῶν κομιξομένων γν. --- 11 οὐδὲ Ο: οὔτε ν. --- 80 τῷ 
ὑπολειπομένῳ Ἀ: τῶν ὑπολειπομένων Υγ. -το 861. 6 ἢ τὴν 
ἀτυχίαν ΒΡ ον 8. οἱ. πον. 106", --- 16 χρόνον. Ἀ: χρόνῳ γ. 
--- 16 ὡς κρατοῦντι] καὶ κρατεῖν ἢ 5. --- 19 οὐδ᾽ Ἀ: οὐδὲν Υ͂. 
-- 852, 16 Βουτεῶνα ὑγὸ Βουλεῶνα ΑπιοίμΒ. --- 26 ἄγνοιαν] 
ἄνοιαν Βίφοῖι8. --- δδδν 9 μόνος ἄρξων οοἀΐοθ8: μόνον 
ἄρχειν Υ. --ο βέλτιον 8: βέλτιόν τι ὃν Υ, τὲ οπὶ [ἰδ τ] 
ἴγ08. --- 864, 8 ἐπὲ τοῦ Κ: ἐπὶ ν. --- 10 ἀπὸ Ἀ: ἐπὶ ν. -- 
366, 8 Μάρκου ΡΙῸ Μαρκίου 851. -- 4 ἀνὴρ] ὁ ἀνὴρ 


508. --- 866, 1 μὴ ἀεὶ. 86, --- 30 χρηστὸν υὑποῖβ 86ρβίϊ 
ΒΕΚΚογυϑ. --- 857, 6 μενεῖν Ο: μένειν γν. --- 156 πολλῶν Υ ροϑὶ 
καταπλῆγα ροβίϊαμιη ἐγδηδροβυὶ Β. --- 17 ἀνίστη ΗΕ: ἀνέστη Υ. 


- 868, 94 εἶναι] ἰέναι ὅ08. --- 27 οὕτως 86Ὰ: οὕτως 
ὡς Υ. --- 859, 4 αὐτῷ γὑτο «αὐτῶν ἈΠΟΠΥΠΏΙΒ. --- ὅ αὐτὸ Βε: 
αὐτὸς γν. --- Ἴ χρησόμενος β508!: χρησάμενος ν. --τ 18 ὕπεκ- 


κλέναντες Ἀ: ἐπεκκλίναντες Υ. --- 869, 81 ἐπὶ] ἔτι Ἀ. --- 
860.1 πένϑει]} πάϑει Ο. ----- 34 ἄμ᾽ ἀεὶ. 5. ---- συνεπεισπεσεῖν) 
συνεισπεσεῖν οοάθχ. --- 861, 9 ἔγχει] εἶχε 5. --- 8638, 23 
φιλοπτολέμους ΡΓῸ φιλοπολέμους δι. --- ὅ τρόπῳ Ἀ: τῷ 
τρόπῳ γ. “-- 14 συνηϑείᾳ] συντονέᾳ Ο. ---- 16 παρερρήγνυτο 


5: παρερρηγνύετο γ. ---- 866: 16 μενεῖν Ἀ: μένειν γ. --- 
»Ἐ 


ΧΧ ἈΡΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΑ. 


28 εἰς Τάραντα Υ Ροϑῖ ἀδελφὴν Υ. 28 ροδίϊα ἰγδηβροβυὶβ 8. -- 
866, 97 ἀπολουμένους Βν: ἀπολλυμένους γΥ. --- 868,1 τό τὲ ἢ: 
τὸ γ. --- 10 Μάρκος ργο Μάρκιος 8ιῖ. --- Δΐἴβιος ΡΓΟ «ἀεῦς. 
κιος Χ. --- 869. 10 συνεξελϑεῖν 5: συνελϑεὶν ν. ---- 870. 
δέους Ἀ: δέος ν. --- 6 ἔπεισε 50: ἔπειϑε Υ. --- 10 μὴ δα. 5 
- 871, 30 ἀεὶ εὐτυχεῖν] εὐτυχεῖν ἀεὶ νοὶ διευτυχεῖν 5. 

8378, 8 ἐνεορτάσαι ΡΓΟ ἑορτάσαι 8ι. ---- 9 φυλάξαι Ἀ: φυ- 
λάξασϑαι γ. - 15 ὁρμωμένῳ] ἐρρωμένῳ Ἀ, ἡρμοσμένῳ Ὁ. --- 
2] τῷ ἀ6]. Ο. .--- 80 Φούλβιον Ρτο Φούριον νοὶ] Φρούριον Χ. 
- 874, 96 ϑάρσος ἀἰὀθποτιβ: ϑράσος Υ. ---- 376, 18 τούτων Ἀ: 
τούτῳ Υ. 

Ὑιϊα ΑἸ οἰ δὲ ἀϊβ 876, 16 ᾿Αλκιβιάδου οὐδὲν γἹ} ἀγραῖὶ 
δἰαία8. --- 577, 4 κλασαυχενεύεται Βνε: κλαυσαυχενεύεταιγ. -- 
1 πρὸς αὐτὸ καὶ Ἀ: καὶ πρὸς αὑτὸ ν. --- 94 καὶ μετὰ βοῆς: 
μετὰ βοῆς καὶ ν. --- 318,1 ἕκαστον ΟἸαΒβδοηυδ: ἑκαστου ν. --- 
18 ἄσωστον] ἀβίωτον Οοθοίιβ γν. 1. Ρ. 886. ---- 31 ἅ γε ΒΓ: 
ἅτε Υ. ---- 98 ἐνορῶ} ὁρῶν 8. --- 88 οὐδένα Ἀ: οὐδὲν ν. --- 
879, 4 ὡς Ο: ὅσοις γ. ---- 880, 16 προσελϑὼν) προελϑὼν Β. ---- 
21 τελῶναι ἐξηπορήϑησα") ᾿τελῶναι διηπορήϑησαν Οοβοίυ5 
Ρ. 3220. -- 34 ἀργύριον διδόντες} διδόντες ἀργύριον 8. --- 
881. 28 γράμματα διδάσκεις Ὅμηρον ἐπανορϑοῦν ἱκανὸς ὦν: 
οὐχὲ τοὺς νέους παίδεύεις ;] γράμματα διδάσκεις; Ὅμηρον 
ἐπανορϑοὺν ἱκανὸς ὧν σύ γε τοὺς νέους παιδεύεις; 8. -- 
8883, 9 ἔδει τὸ ργὸ ἐδεῖτο δηοηγπιαβ. --- 11 ἐπελθὼν Ο: 
ἐπεξελϑὼν Υ. --- 82 γένεσϑαι Ο: γενέσϑαι γ. --- 884, 356 καὶ 
τὸ νικῆσαι δὲ] τὸ δὲ καὶ νεκῆσαε ΒοκΚΚοταΒ. --- 80 ὁ δὐά. Β. 
--- 838ὅ. 1 δὶς] Διὸς (. Ηοταιδηπυβ. --- βοὰν ργο βοᾶν 
ΙΙψαοῦ 118]. --- 4 πόλεων ΡῬΓῸ πολεμίων Απϑϊοίι8. --- 886, 19 
κατὰ τοῦ Ὑπερβόλου γτὸ τῷ Ὑπερβόλῳ κάτω" ΔΕΟΠΥ͂ΠΊΙΒ ; 
κάτω οἵχ |ἰδγὶ ἰγθβ. --- 387. ς 322 ἀποληφϑέντας σ: ἄπο- 
λειφϑέντας Υ. --- 96 κωλύει" κωλύει Ἀ. -- 888, 6 κἂν] καὶ 
νῦν ἀνῇ 85. --- 1 ἀγνωμονήσει ΡΓῸ ἀγνωμοσύνῃ Χ. --- 
22 πρᾶξαι ἨδΙΠρΘΓΟΒ: πράξειν γ. -- 389. 1 ᾿᾿ϑηνῶν Ἀ: 
᾿Αϑηναίων γ. --τ 21 ᾿Δγραύλου Μαϊοβίαδ: ᾿ἀγραύλῳ Υ. -- 
προβαλλόμενον ΜουΓβίθ8: προβαλλόμενος Υ. --- 27 ὑβρίσματα 
Ἀ: ὑβρίσματά τε ν. --- 890, 1 ἅπερ ἀθ]. Βν. --- 8392. 14 ἐν 
τοῖς ΒΓ: ἐνίοις Υ. -- 853 σημεῖον Ρτο σημείων οἵ πιοχ 
τετολμημένον τὸ τετολμημένων ἈΠΟΠΥΠΙΙΒ. --- 898. 6 δῆμος 
Ο οἱ σοάΐοο5 ἀπο: δῆμος ὡς ν. ---- 394, 10 προσήκειν ῥΓῸ 


ΑΌΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΙΟΑ. ΧΧῚ 


προσήκει ΒΠΟΝΥΠΉΙΒ. ---- 808, 16 ὃ δὐἀά. Ο, καὶ γοϊαθταὶ ΒΓ. --- 
896. 19 χρῆσϑαι δ'0ι! Ὁ: κεχρῆσϑαι Υ. --- 30 τοῖς Β΄: τῶν Υ͂. -- 
897. 4 μητρὶ] “μητρίδι' Αοἰίδπαβ γ. ἢ. 18, 88. --- 10 τὴν 4η- 
μήτραν καὶ τὴν Κόρην ἀεὶ. Ο. ---- 1] δεικνύοντα] δεικνύντα 
οὐ πιοχ δεέκνυσι (ομοίυ8 Ρ. 379 4αὶ οἱ ὁ ἱεροφάντης οἱ 1ὅ 
Φηγαιὰ ρτο Φηγεέα. --- 14 Πουλυτίωνα γτο Πολυτίωνα 
οὐ πὶ ΒΙΡΓΆ 808. 1] Ργδθθυ δβθπὶ Ετὶ 10 4αοααθ τ βιὰ θπάμπι 


ἐαϊ!. ---- 96 τὸ ΗδὶησογαΒ: τότε Υ͂. -- 80 πρότερον ΡἈΓῸ πρό- - 


τερος ΔΗΟΠΥΠΊΒΒ. ---- 8] παραγενόμενος προϑύμωςἾἢ προϑύμως 
παραγενόμενος Β. --- 898, 23 ἐν Θετταλοῖς Βαρρίον! 8, 
ἐν Θετταλίᾳ Αἰ]. ---- 399, 7 τὰς ὀπαδοὺς Ἀ:!: τοὺς ὀπαδοὺς γν. 
--- 80 ἤδη ἱπ αἰίφαοι ΠΗΡῚ5 ροβὶ φιλοτεμότατοι φροβίϊυμι ἀ6- 
Ιδπάσπι 6586 Βυβρίοαί αν 5. ---- 400, 16 ἕνεκεν καὶ] ἕνεκα 8. --- 
401. 1 οὐδεμέα ἢ; οὐδεμιᾶς ν. --- 16 Δειραδεώτης ῬαἸπιθ 8: 
Διραδιώτης 1 γ. ---- 403, 31 μαλιστα] ἢ “μάλιστα Β. -- 404. 12 
ἀπράκτοις] ἃ ἄπρακτος ἢ. ---- 406, 17 νὴ Ο: μὰ ν. ---- 36 ἤδη) 
ἤδη ναυμαχεῖν ΥΘ] 5Βἰπ|}}]6 φυϊά ἀθδίἀθταὶ 85. --- 406, 17 κᾶλα 
Βερρίυβ: καλὰ ν. --- ἀπεσσούα Ο: ἀπέσσουα νοϊ ᾿ὡπέσσονα 
Πθρὶ ρ]ογί4αθ. -- 81 δ᾽ δὰὰ. Ο. ---- 407. 1 ἀνεμέίγνυντο Ἀ: 
ἀνεμίγνυτο ν. ---- 16 ἐξαγαγὼν 5. συναγαγὼν Υ͂. --- 408, 4 
Σηλυβριανοῖς ᾿4ϑηναίους Βε: Σηλυβριανοὺς ᾿Αϑηναίοις Υν. -- 
ὅ ἐναντία] ἐναντία τὰ Οοθοίαβ ῥ. 886. --- 409, 16 ὑπεξελόμενοι 
ὑτο ὑπεξελεῖν ἈΠΟΠΥΠΙΙ8. ---- 410, 7 Καλλιππίδην 808: Καλ- 
λιπίδην ν. --- 8 ξυστίδας ---- ἀμπεχομένους σ: ξυστίδα --- ἀμ- 
πεχόμενον γ. --- 10 ἐπικωμάξοντος Ὁ: ἐπικωμαΐζοντας Υ. --- 
98 δάκρυον] τὸ δακρῦον Βγ. ---- 411. 27 Πραξιεργίδαι Ἀ: 
Πραξειεργίδαι ν. --- 413, 2 αἷς ---- ἔμελλε 5: αἷ ---- ἔμελλον ν. 
- 25 ἐπαναγαγὼν : ἐπαγαγὼν Υ. -ῦἍ͵ὔ" στρατιὰν Βν: στρα- 
"τηγίαν Υ. - 418. πράξῃ καὶ] παραστῇ γ9] παρασχῃ 3. 


-- 10 κοινῶν] καινῶν Ηδ προ γα. --- [14 ἀπιστίᾳ Βυ: 
ἀπιστίαν Υ. - 416, 8 ορμοῦσιν Β: ὁρμῶσιν Υ. -- 417, 
δ οὐκ ἔστι Μυτοίυδ: οὐκέτε γν. --ὀ 18 μεϑ᾽ αὑτοῦ 808: 


μετ᾽ αὐτοῦ ν. 

γίϊα σοτίοϊα πὶ 418, 36 ᾿άγκος ὁ Νομᾶ ΡΓῸ Γαΐϊος 
ὄνομα οἱ Τύλλον Ρτὸ Τύλλιον Χ, --- 419, 11 χρώμενον Ἀ: 
χρώμενος Υ΄ ---- 38 μαρτυρεῖ τὸ ῥΡΓῸ ἐμαρτυρεῖτο οἱ 81 ἐξηρ- 
τυμένον ὕτὸ ἐξηρτημένον Ματοίυκ. --- 4320, 10 συγκατήγον} 
κατῆγον 5. -- ῶ4 πολίτου ὑτὸ πολλῇ τοῦ Χ οἱ οοἀϊοο8. ᾳυϊ- 
ἄδπι. ---- 27] μελίτειον Ο: μελέτιον γ. ---- 451. 17 ἐρέξοντας 


ΝΙΝ πα Β -- 


ΧΧΠ ΑὈΝΟΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΊΟΑ. 


μαρτυρίαις ο, διϊφυϊὰ οχοΐά 886 βυδβρίοαί 5᾽., οοίγα καὶ 


μαρτυρίας ὑπερβαλέσθαι πποὶϑ Βορβὶ; ΒΌίκθγιιβ. --- 422, 12 
ἐδέξαντο] ἀνεδέξαντο Υ 5. -- 18 Μάρκον ΡΓῸ Μάρκιον 5ι. -- 
“4. ὑφέεσϑαι] ὑφέσϑαι 5. ---- 4523, 11 'Μενήνιος ΡγΓοὸ Μενίνεος 
ἈΠΟΠΥΠΊΙΒ. ---- 424, 18 ἐπεξῆλθον Ο: ὑπεξῆλϑον γ. ---- 495. 9 
ἀναμεμιγμένος ρτο ἀναμεμιγμένους Μυτείυδ, 14 “Ἰαρκίῳ γῬτο 
Μαρκίῳ ἰάθμι. ---- 34 προκεχώρηπος ΒΓ: προσκεχωρηκὸς Υ. --- 
426, 6 περιεπτύξατο) περιέπτυξέ τε 8. --- 81 “αρκίου 5: 
Μαρκίου Υ. --- 428, 8 τὸν Β οἱ οοἀΐοεδ ἀπο: τὸ Υ, --- 6 δὲ 
τρίτῳ] τρίτῳ δὲ 5. --- ἐχρήσαντο σ: ἐχρήσατο Υ. --- 429, 26 
ἂν αὐὰ. ϑ0}. ---- 38 αὐτοὺς Ἀ: αὐτῷ ν. ---- 81 νοσεροῦ ἈΚ 6, 
οοάϊοοϑ: τοῦ νοσεροῦ Υ. ---- 480, 14 κατέδραμεν ΡΓὸ κατέδρα- 
μον 8. -- 39 ἐκταπεινοῦντας --- δεικνύντας Βοι!: ἐκταπει- 
νοῦντες ---- δεικνύντες γ, --- 88 δήπου ΒΓ: δήμου γ. --- 
431. 1 προσιέναι Ἀ: προιέναι Υ. ---- 34 μηδὲν] μηδένα 8ι. --- 
432, 10 ἐραστὴν ρτὸ ἐραστὴς 5... --- 433.9 ἀναρχίας Ῥβυρκίυϑ: 
ἀναρχίαν Υ. --- 484, 24 ἀπολυόμενοι ἢ: ἀποδυόμενοι ν. -“---- 
435, 9 αὑτὸν 8: αὐτὸν ,Ὗ τ 12 τοὺς ἀο]. 5. -- 30 ἐπειδὴ Ἀ: 
ἐπεὶ δὲ γ. --- 438,2 οὖν Ε: αὖ ν. --- 439, 8 ἀναστῆσαι ἐπ᾽ 
αὐτοὺς βαβροοία τοὰάϊι μἰαία8. -α 27 ἐκώθισε Ο᾽ εἰ οοάϊοοδ: 
ἐκαάϑιξεν. ---- 445, 20 μικρὰς Ἀ: μικρᾶς γν. --- 36 γίνεσθαι) 
γενέσϑαι 8. --- 448. 11 ὕσας ἀφήρηνται ρτῸ ὅσαι ἀφήρηνται 
5ι. -- 29 συνεξελϑεῖν Ε: συνελθεῖν γΥ. -- 444. 12 φύλακα 
ΡΓῸ φύλακας οἱ 18 αὐτὸν ῥγο αὑτῶν Ὀαοοηίαβ. ---- 80 προσδε- 
χόμενος Μυτοίιδ: προσδεχομένων Υ. -- 445, ὅ “Δαουικανοὺς 
Ρρῖο Οὐικάνους Χ. --- 392 συστάσεσι ΗΕ: συστάσει. ---- 446. 18 
Κλοιλίας 80: Κλοιλείας ν. --- 83 ὄγκου ΒΡ: ὄχλου γ. --- 
4417. 95 πάντα Ἀ: πάντα ταῦτα Υ. --- 27 οὐδὲν ἐν Ἀ:! οὐδ᾽ ἐν 
Υ. --48.6 ὑφέσϑαι Ο: ὑφεῖσϑαι ν. ---- 10 γενήσεσϑαι ὕτὸ 
γενέσϑαι οἱ 12 ἀποκρίνεσθαι ῥτὸ ἁποκρίνασϑαι Ο. -- 21 
ὀργιασταὶ ἤ ἢ ὀργιασταὶ καὶ Βομθοίογαβ. ---- 34 ἦν Κ: ἐνῆν ν. 
--ὐ 95 ταῦτα 8: ταῦταν. --- 449, 6 τῶν ---- λεγομένων --- πεῖ- 
ϑον] τῷ ---- λεγομένῳ --- πείϑοντι Ἀ, --- Ἰά ἤ τι Ἠοπιοτυδβ 
Οἀ. 9, 389: ἤτοι ν. --- 460, 10 δοκεμώταται ΡΙῸ δοκεμώτατοι 
ἈΠΟΠΥΠΗΙΒ, --- 29 σωτηρίαν] σωτήρια Ο. ---- 451, 3] τό 
τ᾽ οἰκτρὸν Ἀ: τότε οἰκτρὰν γ. --- 81 εἶτα Ἀ: ἔτι ν. --- 
462, 19 περιμενῶ Ἀ: περιμένω γ. --- 31 ἀντὶ αἀὰ. 80}. --- 
454, 32 συμβαλόμεναι ϑ0ῃ. οἱ οοάδχ: ,συμβαλλόμεναι Υ͂, -- 
455, 24 οὐδ᾽ εἰ ϑομδοίοτιι οἱ οοὐΐοθ85: οὔτ᾽ εἶ γ. ---- 81 πάλαι Ἀ: 


ΑὈΝΟΊΤΑΤΙΟ ΟΕΙΤΊΙΟΑ. ΧΧΊΤΙΙ 


πάνυ ν. --ο 88 φϑόνον β0}: φόβον ν. ---- 467, 7 Αἰκανοὺς ρτὸ 
Σικανοὺς Χ. 

4568, 11 ἐξεπολέμωσε ΒΥ: ἐξεπολέμησε ν. ---- 32 οὐδένα 
ργο οὐδὲν δι. ---- 23. Δίων] Ἴων ΒΡ, 4αδ6 οογγθοιίο ρῥ ογίβαὰθ 
Ῥγοθαῖία ἀδθοὶ δάἀιποάππι ληοθγία Υἱάθῦὶ οὐπὶ ὁχ οοάΐοο γΊπάο- 
Βοποηϑὶ πυηο σοβηϊίαπι 851} γὙϑυβαβ 4] Βα θη Γ ἀραὰ 5[Οθδθιπι 
ΧΧ, 6 Μοπαπάνγὶ 6886. --- 238 ἐφήσϑη 861: ἐπείσϑη ν. --- 
459. 6 ἄγνοιαν Ῥαυρ κα: ἄνοιαν γ6] ἀνέαν ᾿ἰδνὶ. ---- οὐδ᾽ 
ΘΒ: οὔτ᾽ γν. --- 8 ροϑὲ ἐπανῃρημένος Ἰαοίπαπι ἱπάϊοαν!! ΒΘΚ- 
Κογὰβ βογγαίο δὲ ροβὶ τούτῳ. ---- 11 εἶχεν] ἔχειν 86ἢ. ---- 
460, 8 πολλάκις ροβὶ ἕνια ἀποὶβϑ βορβὶϊ ΒΟ ΚΘ. -- 461. 2 
ἀχάριστος] ἄχαρις ὡς 8. ---- 33 Μάρκιον ΒΡ: Μάρκιος ν 


ΠΛΛΠΟΥΤΑΡΧΟΥ͂Ι͂ 
ΠπΠπ4"»4 4 4Η 4 Α 


Ἢ ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΑ4Η.401.. 


᾿ 
««: 


ΠΛΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 
ΘΗ Σ ΗΕ Υἱ Σ. 


11. Ὥσπερ ἐν ταῖς γεωγραφίαις, ὦ Σόσσιε Σιενεκίων, 
οἵ ἱστορικοὶ τὰ διαφεύγοντα τὴν γνῶσιν αὐτῶν τοῖς 
ἐσχάτοις μέρεσι τῶν πινάκων πιεξοῦντες αἰτίας παρα-- 
γράφουσιν ὅτι... Τὰ δ᾽ ἐπέκεινα ϑῖνες ἄνυδροι καὶ 
ϑηριώδεις"““ ἢ ..πηλὸς ἀϊδνὴς ““ ἢ .. Σκυϑικὸν κρύος ““ δ 
ἢ πέλαγος πεπηγός͵ “ οὕτως ἐμοὶ περὶ τὴν τῶν βίων 
τῶν παραλλήλων γραφὴν τὸν ἐφικτὸν εἰκότι λόγῳ καὶ 
βάσιμον ἱστορίᾳ πραγμάτων ἐχομένῃ χρόνον διελ-- 
ϑόντι περὶ τῶν ἀνωτέρω καλῶς εἶχεν εἰπεῖν ., Τὰ δ᾽ 
ἐπέκεινα τερατώδη καὶ τραγικά, ποιηταὶ καὶ μυϑο- 10 
γράφοι "νέμονται καὶ οὐκέτ᾽. ἔχει πίστιν οὐδὲ σαφή- 
νειαν.“ς Ἐπεὶ δὲ τὸν περὶ Τυκούργου τοῦ νομοϑέτου 
καὶ Νομᾶ τοῦ βασιλέως λόγον ἐκδόντες ἐδοκοῦμεν 
οὐκ ἂν ἀλόγως τῷ Ῥωμύλῳ προσαναβῆναι πλησίον 
τῶν χρόνων αὐτοῦ τῇ ἱστορίᾳ γεγονότες, σκοποῦντι 16 
δέ μοι 

- τοιῷδε φωτὶ (κατ Αἰσχύλον) τίς ξυμβήσεται;: 

τίν᾽ ἀντιτάξω τῷδε; τίς φερέγγυος; 
ἐφαίνετο τὸν τῶν καλῶν καὶ ἀοιδίμων οἰκιστὴν ᾿48ϑη- 
νῶν ἀντιστῆσαι καὶ παραβαλεῖν τῷ πατρὶ τῆς ἀνυκή--90 
του καὶ μεγαλοδόξου Ῥώμης, εἴη μὲν οὖν ἡμῖν ἐκκα-- 

ΡΤ. ὙΤ. 1. 1 


) 


ῷ ΠΙΙΟΥ̓ΤΑΡΧΟΎ' 


ϑαιρόμενον λόγῳ τὸ μυϑώῶδες ὑπακοῦσαι καὶ λαβεῖν 

ἱστορίας ὄψιν, ὅπου δ᾽ ἂν αὐθαδῶς τοῦ πιϑανοῦ πε-- 

ριφρονῇ καὶ μὴ δέχηται τὴν πρὸς τὸ εἰκὸς μῖξιν, εὐ- 

γνωμόνων ἀκροατῶν δεησόμεθα καὶ πράως τὴν ἀρ- 
δ χαιολογίαν προσδεχομένων. 

ΠΙ. Ἐδόκει δ᾽ οὖν ὁ Θησεὺς τῷ Ῥωμύλῳ κατὰ πολ- 
λὰς ἐναρμότεειν ὁμοιότητας" ἄμφω μὲν ἀνεγγύω καὶ 
σκοτέω γενόβεγοε δόξαν ἔσχον ἐκ θεῶν γεγονέναι, 

Ἄμφω δ᾽ αἰχμητὰ, τό γε δὴ καὶ ἴδμεν ἅπαντες, 

τ0καὶ μετὰ τοῦ δυνατοῦ τὸ συνετὸν ἔχοντες. Πόλεων ὃ 
τῶν ἐπιφανεστάτων ὁ μὲν ἔχτισε τὴν Ῥώμην, ὁ δὲ 
συνῴκισε τὰς ᾿άϑήνας ἁρπαγὴ δὲ γυναικῶν ἑκατέρῳ 
πρύσεστιν. Οὐδέτερος δὲ δυστυχίαν περὶ τὰ οἰκεῖα 
καὶ νέμεσιν ἐγγενῆ διέφυγεν. ἀλλὰ καὶ τελευτῶντες 

16 ἀμφότεροι λέγονται τοῖς ἑαυτῶν προσκχροῦσαι πολί-- 
ταις. εἴ τι τῶν ἥκιστα τραγικῶς εἰρῆσϑαι δοκούντων 
ὄφελός ἐστι πρὸς ἀλήϑειαν. 

ΠΙ. Θησέως τὸ μὲν πατρῷον γένος εἰς Ἐρεχϑέα καὶ 2 
τοὺς πρώτους αὐτόχϑονας ἀνήκει, τῷ δὲ μητρῴῳ Πε-- 

20 λοπέδης ἦν. Πέλοψ γὰρ οὐ χρημάτων πλήϑει μᾶλλον 
ἢ παίδων μέγιστον ἴσχυσε τῶν ἐν Πελοποννήσῳ βασι-- 
λέων, πολλὰς μὲν ἐκδόμενος ϑυγατέρας τοῖς ἀρίστοις, 
πολλοὺς δὲ ταῖς πόλεσιν υἱοὺς ἐγκατασπείρας ἄρ-- 
χοντας" ὧν εἷς γενόμενος Πιτϑεὺς ὁ Θησέως πάππος 

90 πόλιν μὲν οὐ μεγάλην τὴν Τροιξηνίων ᾧκισε, δόξαν 
δὲ μάλιστα πάντων ὡς ἀνὴρ λόγιος ἐν τοῖς τότε καὶ 
σοφώτατος ἔσχεν. Ἦν δὲ τῆς σοφίας ἐκείνης τοιαύτη 
τις, ὡς ἔοικεν, ἰδέα καὶ δύναμις, οἵα χρησάμενος 
Ἡσίοδος εὐδοκίμει μάλιστα περὶ τὰς ἐν τοῖς '"Ἔργοις 

ϑογνωμολογίας. Καὶ μίαν γε τούτων ἐκείνην λέγουσι 
Πιτϑέως εἶναι 
Μισϑὸς δ᾽ ἀνδρὶ φίλῳ εἰρημένος ἄρκιος ἔστω. 


ΘΗΣΕΎΣ. 8 


Τοῦτο μὲν οὖν καὶ ᾿Δριστοτέλης ὁ φιλόσοφος εἴρηκεν, 
ὁ δ᾽ Εὐριπίδης τὸν Ἱππόλυτον ἁγνοῦ Πιτϑέας 
σι αέδευμα προσειπὼν ἐμφαίνει τὴν περὶ τὸν Πιτϑέα 
δόξαν. Αἰγεῖ δὲ παίδων δεομένῳ τὴν Πυϑίαν ἀνελεῖν 
λέγουσι τὸν ϑρυλούμενον χρησμόν, διακελευομένην ὅ 
μηδεμιᾷ γυναικὶ συγγενέσϑαι πρὶν ἐλθεῖν εἰς ᾿4ϑή- 
Ψψας,. οὐ πάνυ δὲ τοῦτο φράξειν εὐδήλως δοκοῦσαν" 
ὅϑεν εἰς Τροιζῆνα παρελϑὼν ἀνεκοινοῦτο Πιτϑεῖ τὴν 
τοῦ ϑεοῦ φωνὴν οὕτως ἔχουσαν" 

᾿Ισκοῦ τὸν προὔχοντα πόδα. μέγα φέρτατε λαῶν, 10 

μὴ λύσῃς πρὶν δῆμον ᾿4ϑηνέων εἰσαφικέσϑαι" 
ἃ δῆλον ὅτι νοήσας ὁ Πιτϑεὺς ἔπεισεν αὐτὸν ἢ διη-- 
πάτησε τῇ Α4ἴϑρᾳ συγγενέσϑαι. Συνελθὼν δὲ καὶ 
γνοὺς ἐκεῖνος, ὅτι τῇ Πιτϑέως ϑυγατρὶ συγγέγονε, 
καὶ κύειν αὐτὴν ὑπονοήσας, ἀπέλιπε ξίφος καὶ πέδιλα 15 
κρύψας ὑπὸ πέτραν μεγάλην ἐντὸς ἔχουσαν κοιλότητα 
συμμέτρως ἐμπεριλαμβάνουσαν τὰ κείμενα" φράσας 
δὲ πρὸς μόνην ἐκείνην καὶ διχκελευσάμενος, ἂν υἱὸς 
ἐξ αὐτοῦ γένηται καὶ λαβὼν ἀνδρὸς ἡλικίαν δυνατὸς 
ἦ τὴν πέτραν ἀναστῆσαι καὶ ὑφελεῖν τὰ καταλει--30 
φϑέντα, πέμπειν πρὸς αὐτὸν ἔχοντα ταῦτα μηδενὸς 
εἰδότος. ἀλλ᾽ ὡς ἔνεστι μάλιστα λανθάνοντα πάντας 
(ἐσχυρῶς γὰρ ἐδεδοίκει τοὺς Παλλαντίδας ἐπιβου-- 
λεύοντας αὐτῷ καὶ διὰ τὴν ἀπαιδίαν καταφρονοῦν-- 
τας" ἦσαν δὲ πεντήκοντα παῖδες ἐκ Πάλλαντος γεγο-- 36 
νότες), ἀπῇει. 

ΙΝ. Τεκούσης δὲ τῆς Αἴϑρας υἱὸν οἵ μὲν εὐθὺς 
ὀνομασϑῆναι Θησέα λέγουσι διὰ τὴν τῶν γνωρισμά- 
των ϑέσιν, οἵ δὲ ὕστερον ᾿4ϑήνησι παῖδα ϑεμένου 
τοῦ Αἰγέως αὐτόν. Τρεφόμενον δὲ ὑπὸ τοῦ Πιτϑέως 80 
ἐπιστάτην ἔχειν καὶ παιδαγωγὸν ὄνομα Κοννίδαν, ᾧ 
μέχρι νῦν ᾿4ϑηναῖοι μιᾷ πρότερον ἡμέρᾳ τῶν Θησείων 


4 ΠΛΟΥΊΤΦΡΧΟΥ 


κριὸν ἐναγίζουσι, μεμνημένοι καὶ τιμῶντες πολὺ δι-᾿ 
καιότερον ἢ Σιλανίωνα τιμῶσι καὶ Παρράσιον, εἰκό-- 
νῶν Θησέως γραφεῖς καὶ πλάστας γενομένους. 
ν. Ἔϑους δὲ ὄντος ἔτι τότε τοὺς μεταβαίνοντας 
δ ἐκ παίδων ἐλθόντας εἰς “Ιελφοὺς ἀπάρχεσϑαι τῷ ϑεῷ 
τῆς κόμης" ἦλθε μὲν εἰς Ζ“Ιελφοὺς ὁ Θησεὺς καὶ τόπον 
ἀπὶ αὐτοῦ τὴν Θησείαν ἔτι νῦν ὀνομάξεσϑαι λέγουσιν, 
ἐκείρατο δὲ τῆς κεφαλῆς τὰ πρόσϑεν μόνον, ὥσπερ 
Ὅμηρος ἔφη τοὺς Ἄβαντας" καὶ τοῦτο τῆς κουρᾶς τὸ 
1Ιθ0γένος Θησηῖς ὠνομάσϑη δι᾽ ἐκεῖνον. Οἱ δὲ Ἄβαντες 
ἐκείραντο πρῶτοι τὸν τρόπον τοῦτον οὐχ ὑπ᾿ ᾿'ἀράβων 
διδαχϑέντες, ὡς ἔνιοι νομίζουσιν, οὐδὲ Μυσοὺς ξη- 
λώσαντες, ἀλλ᾽ ὄντες πολεμικοὶ καὶ ἀγχέμαχοι καὶ 
μάλιστα δὴ πάντων εἰς χεῖρας ὠϑεῖσϑαι τοῖς ἐναντίοις 
16 μεμαϑηκότες. ὡς μαρτυρεῖ καὶ ᾿'Δρχίλοχος ἐν τούτοις " 
Οὔ τοι πόλλ᾽ ἐπὶ τόξα τανύσσεται οὐδὲ ϑαμεὶ 8. 
σφενδόναι, εὖτ᾽ ἂν δὴ μῶλον "άρης συνάγῃ 
ἐν πεδίῳ, ξιφέων δὲ πολύστονον ἔσσεται ἔργον" 
ταύτης γὰρ κεῖνοι δαίμονές εἶσι μάχης 
0 δεσπόται Εὐβοίας δουρικλυτοί. 
Ὅπως οὖν μὴ παρέχοιεν ἐκ τῶν τριχῶν ἀντίληψιν τοῖς 
πολεμίοις ἀπεκείραντο. Τοῦτο δὲ ἀμέλει καὶ ᾿4λέξαν-- 
δρον τὸν Μακεδόνα ἐννοήσαντά φασι προστάξαι τοῖς 
στρατηγοῖς ξυρεῖν τὰ γένεια τῶν Μακεδόνων, ὡς 
96 λαβὴν ταύτην ἐν ταῖς μάχαις οὖσαν προχειροτάτην. 
ὙΙ. Τὸν μὲν οὖν ἄλλον χρόνον ἔκρυπτεν Αἴϑρα 
τὴν ἀληϑινὴν τοῦ Θησέως γένεσιν" ἦν δὲ λόγος ὑπὸ 
τοῦ Πιτϑέως διαδοϑείς, ὡς ἐκ Ποσειδῶνος τεκνωϑ εἴη. 
Ποσειδῶνα γὰρ Τροιξήνιοι σέβονται διαφερόντως͵ καὶ 
80ϑεὸς οὗτός ἐστιν αὐτοῖς πολιοῦχος, ᾧ καὶ καρπῶν 
ἀπάρχονται καὶ τρίαιναν ἐπίσημον ἔχουσι τοῦ νομί-- 
ὅματος. Ἐπεὶ δὲ μειράκιον ὧν ἅμα τῷ τοῦ σώματος 


ΘΗΣΕΎΥΣ. δ 


ῥώμῃ διέφαινεν ἀλκὴν καὶ φρόνημα μετὰ νοῦ καὶ 
. συνέσεως βέβαιον, οὕτως αὐτὸν ἡ Αἴϑρα πρὸς τὴν 
σεέτραν προσαγαγοῦσα καὶ φράσασα περὶ τῆς γενέ-. 
ὅεως τἀληϑές, ἐκέλευσεν ὑφελεῖν τὰ πατρῷα σύμβολα 
καὶ πλεῖν εἰς ᾿4ϑήνας. Ὁ δὲ τὴν μὲν πέτραν ὑπέδυ 5 
καὶ ῥᾳδίως ἀνέωδε, πλεῖν δὲ ἀπέγνω, καίπερ οὔσης 
ἀσφαλείας καὶ δεομένων τοῦ τε πάππου καὶ τῆς μη- 
τρός. Χαλεπὸν γὰρ ἦν πεξῇ πορεύεσϑαι τὴν εἰς ᾿49ή-- 
νας ὁδὸν οὐδὲν μέρος καϑαρὸν οὐδὲ ἀκίνδυνον ὑπὸ 
λῃστῶν καὶ κακούργων ἔχουσαν. Ὁ γὰρ δὴ χρόνος 190 
ἐκεῖνος ἤνεγκεν ᾿ἀνθρώπους χειρῶν μὲν ἔργοις καὶ 
ποδῶν τάχεσι καὶ σωμάτων ῥώμαις, ὡς ἔοικεν; ὑπερ-- 
φυεῖς καὶ ἀκαμάτους, πρὸς οὐδὲν δὲ τῇ φύσει χρω-- 
μένους ἐπιεικὲς οὐδὲ ὠφέλιμον, ἀλλ᾽ ὕβρει τε χαί-- 
ροντας ὑπερηφάνῳ καὶ ἀπολαύοντας τῆς δυνάμεως 16 
ὠμότητι καὶ πικρίᾳ καὶ τῷ κρατεῖν τε καὶ βιάξεσϑαι 
καὶ διαφϑείρειν τὸ παραπῖπτον. αἰδῶ δὲ καὶ δικαιο-- 
σύνην καὶ τὸ ἴσον καὶ τὸ φιλάνθρωπον, ὡς ἀτολμέᾳ 
τοῦ ἀδικεῖν καὶ φόβῳ τοῦ ἀδικεῖσϑαι τοὺς πολλοὺς 
ἐπαινοῦντας, οὐδὲν οἰομένους προσήκειῳ τοῖς πλέον 30 
ἔχειν δυναμένοις. Τούτων Ἡρακλῆς τοὺς μὲν ἐξέ- 
κοπτὸ καὶ ἀνήρει περιϊὼν, οἵ δὲ: λανθάνοντες ἐκείνου 
παριόντος ἔπτησσον καὶ ἀνεδύοντο καὶ παρημελοῦντο 
ταπεινὰ πράττοντες. Ἐπεὶ δὲ Ἡρακλῆς ἐχρήσατο συμ- 
φορᾷ καὶ κτείνας Ἴφιτον εἰς Δυδέαν ἀπῆρε καὶ συχνὸν 26 
ἐχεῖ χρόνον ἐδούλευε παρ᾽ Ὀμφάλῃ, δίκην τοῦ φόνου 
ταύτην ἐπιϑεὶς αὑτῷ, τότε τὰ μὲν Τυδῶν πράγματα 
πολλὴν ἔσχεν εἰρήνην καὶ ἄδειαν ἐν δὲ τοῖς περὶ τὴν 
Ἑλλάδα τόποις αὖϑις ἐξήνθησαν αἵ κακίαι καὶ ἀνερ-- 
ράγησαν οὐδενὸς πιεξοῦντος οὐδὲ κατείργοντος. Ἦν 8( 
οὖν ὀλέϑριος ἡ πορεία τοῖς ᾿Αϑήναξε πεξῇ βαδίξουσιι 

ἐκ Πελοποννήσου" καὶ τῶν κακούργων ἕκαστον ἐξη» 


. 
τ. 4....-. 


6 ΠΛΑΛΟΥΤΑΡΧΟΎΥ͂' 


γούμενος Πιτϑεὺς ὁποῖος εἴη καὶ ὁποῖα δρῴη περὲ 

τοὺς ξένους͵ ἔπειϑε τὸν Θησέα κομέίζεσϑαι διὰ ϑαλάτ-- 
της. Τὸν δὲ πάλαι μέν, ὡς ἔοικε, λεληϑότως διέκαιεν 
ἡ δόξα τῆς Ἡρακλέους ἀρετῆς, καὶ πλεῖστον ἐκείνου 

6 λόγον εἶχε καὶ προϑυμότατος ἀχροατὴς ἐγίνετο τῶν 
διηγουμένων ἐκεῖνον, οἷος εἴη, μάλιστα δὲ τῶν αὐτὸν 
ἑωρακότων καὶ πράττοντι καὶ λέγοντι προστετυχηκό- 
των᾿ τότε δὲ παντάπασιν ἦν φανερὸς πεπονθὼς ὅπερ 
ὕστερον χρόνοις πολλοῖς Θεμιστοκλῆς ἔπαϑε καὶ εἷ- 

ἴοπεν., ὡς καϑεύδειν αὐτὸν οὐκ ἐῴη τὸ Μιλτιάδου τρό- 
παιον- οὕτως ἐκείνῳ τοῦ Ἡρακλέους ϑαυμάζοντι τὴν 
ἀρετὴν καὶ νύκτωρ ὄνειρος ἦσαν αἴ πράξεις καὶ μεϑ᾽ 
ἡμέραν ἐξῆγεν αὐτὸν ὁ ξῆλος καὶ ἀνηρέϑιξε ταὐτὰ 
πράττειν διανοούμενον. 

195. ΥΙΙ.. Ἐτύγχανον δὲ καὶ γένους κοινωνοῦντες ἐξ 
ἀνεψιῶν ὄντες. Αἴϑρα μὲν γὰρ ἦν Πιτϑέως ϑυγάτηρ, 
᾿Δλχμήνη δὲ “Μυσιδίκης, “υσιδίκη δὲ καὶ Πιτϑεὺς 
ἀδελφοὶ γεγονότες ἐξ Ἱπποδαμείας καὶ Πέλοπος. Ζ1ευ-- 
νὸν οὖν ἐποιεῖτο καὶ οὐκ ἀνεκτὸν ἐκεῖνον μὲν ἐπὶ 

ϑοτοὺς πανταχοῦ πονηροὺς βαδίζοντα καϑαίρειν γῆν 
καὶ ϑάλατταν, αὐτὸν δὲ τοὺς ἐμποδὼν ἄϑλους ἀπο-- 
διδράσκειν, τὸν μὲν λόγῳ καὶ δόξῃ πατέρα καταισχύ-- 
νῶν διὰ ϑαλάττης φυγῇ κομιξόμενος, τῷ ὃΣ ὄντε 
προσφέρων γνωρίσματα πέδιλα καὶ ξίφος ἀναίμακτον, 

55 οὐκ ἔργοις εὐθὺς ἀγαϑοῖς καὶ πράξεσι παρέχων ἐμ- 
φανὴ χαρακτῆρα τῆς εὐγενείας. Τοιούτῳ φρονήματε 
καὶ τοιούτοις λογισμοῖς ἐξώρμησεν ὥς ἀδικήσων μὲν 
οὐδένα, τοὺς δὲ ὑπάρχοντας βίας ἀμυνούμενος. 

ὙΠ. Καὶ πρῶτον μὲν ἐν τῇ Ἐπιδαυρίᾳ Περιφή-- 

80 την ὅπλῳ χρώμενον κορύνῃ καὶ διὰ τοῦτο Κορυνήτην 
ἐπικαλούμενον ἁπτόμενον αὐτοῦ καὶ κωλύοντα προ- 
ἄγειν συμβαλὼν ἀπέκτεινεν: ἡσϑεὶς δὲ τῇ κορύνῃ 


ΘΗΣΕΥ͂Σ. { 


λαβὼν ὅπλον ἐποιήσατο καὶ διετέλει χρώμενος, ὥσπερ 
ὁ ᾿ἩΗρακλῆς τῷ δέρματι τοῦ λέοντος. Ἐκείνῳ μὲν οὖν 
ἐπέδειξις ἦν φορούμενον ἡλίκου τὸ μέγεϑος ϑηρίου 
κρατήσειεν, οὗτος δὲ τὴν κορύνην ἐπεδείκνυεν ἦτ-- 
τημένην μὲν ὑπ᾽ αὐτοῦ, μετ᾽ αὐτοῦ δὲ ἀήττητον οὐ-- ὁ 
σαν. Ἔν δ᾽ ᾿Ισϑμῷ Σίνιν τὸν πιτυοκάμπτην ᾧ τρόπῳ 
πολλοὺς ἀνήρει, τούτῳ διέφϑειρεν αὐτός, οὐ μεμε-- 
λετηκὼς οὐδ᾽ εἰθισμένος. ἐπιδείξας δὲ τὴν ἀρετὴν ὅτι 
καὶ τέχνης περέεστι καὶ μελέτης ἁπάσης. Ἦν δὲ τῷ 
Σένιδι καλλέστη καὶ μεγίστη ϑυγάτηρ ὄνομα Περι-- 10 
γούνη. Ταύτην τοῦ πατρὸς ἀνῃρημένου φυγοῦσαν 
ἐξήτει περιϊὼν ὁ Θησεύς" ἡ δ᾽ εἰς τόπον ἀπελϑοῦσα 
λόχμην ἔχοντα πολλὴν στοιβήν τὲ πλείστην καὶ ἀσφά-- 
ραγον͵ ἀκάκως πάνυ καὶ παιδικῶς ὥσπερ αἰσϑανομέ- 
νῶν δεομένη προσεύχετο μεϑ᾽ ὅρχων. ἂν σώσωσιν 1ὅό 
αὐτὴν καὶ ἀποκρύψωσι,͵ μηδέποτε λυμανεῖσϑαι μηδὲ 
καύσειν. ᾿Δἀνακαλουμένου δὲ τοῦ Θησέως καὶ πίστιν 
διδόντος, ὡς ἐπιμελήσεται καλῶς αὐτῆς καὶ οὐδὲν 
ἀδικήσει, προῆλϑε᾽ καὶ τῷ μὲν Θησεῖ συγγενομένη 
Μελάνιππον ἕτεκε, Ζ΄ηϊονεῖ δὲ τῷ Εὐρύτου τοῦ Οἰ-- 30 
χαλιέως ὕστερον συνῴκησε Θησέως δόντος. Ἐκ δὲ 
Μελανέππου τοῦ Θησέως γενόμενος Ἴωξος Ὀρνύτῳ 
τῆς εἰς Καρίαν ἀποικίας μετέσχεν ὅϑεν Ἰωξίϑαις καὶ 
Ἰωξίσι πάτριον κατέστη μήτε ἄκανθαν ἀσφαράγον 
μήτε στοιβὴν καίειν, ἀλλὰ σέβεσϑαι καὶ τιμᾷν. 36 
ΙΧ. Ἡ δὲ Κρομμυωνία σῦς, ἣν Φαιὰν προσωνό-- 
μαζον, οὐ φαῦλον ἦν ϑηρίον, ἀλλὰ μάχιμον καὶ χα- 
λεπὸν κρατηϑῆναι. Ταύτην ὁδοῦ πάρεργον, ὡς μὴ 
δοκοίη πάντα πρὸς ἀνάγκην πονεῖν, ὑποστὰς ἀνεῖλε, 
καὶ ἅμα τῶν μὲν ἀνθρώπων τοῖς πονηροῖς ἀμυνόμε-- 80 
νον οἰόμενος δεῖν τὸν ἀγαϑὸν προσφέρεσϑαι. τῶν δὲ 
ϑηρίων καὶ προεπιχειροῦντα τοῖς γενναίοις μάχεσϑαι᾽ 


8 ΠΙΛΟΥΤΑΡΧΟΎ' 


καὶ διακινδυνεύειν. Ἔνιοι δέ φασι τὴν Φωαν ῃς- 

στρέδα γενέσϑαι γυναῖκα φονικὴν καὶ ἀκόλαστον, αὐὖ-- 

τόϑε κατοικοῦσαν ἐν Κρομμυῶνι. σῦν δὲ ἐπονοεεα-- 

σϑεῖσαν διὰ τὸ ἦϑος καὶ τὸν βίον εἶτα ὑπὸ Θησέως 
δ ἀποϑανεῖν. 

Χ. Σκείρωνα δὲ πρὸ τῆς Μεγαρικῆς ἀνεῖλε ῥῤέψας 
κατὰ τῶν πετρῶν, ὡς μὲν ὁ πολὺς λόγος λῃστεύοντα 
τοὺς παριόντας, ὡς δ᾽ ἔνιοι λέγουσιν ὕβρει καὶ τρυφῇ 
προτείνοντα τὼ πόδε τοῖς ξένοις καὶ κελεύοντα νέ- 

Ι0 πτειν. εἶτα λακτίξοντα καὶ ἀπωϑοῦντα νίπτοντας εἰς 
τὴν ϑάλατταν. Οἱ δὲ Μεγαρόϑεν συγγραφεῖς ὁμύσε 
τῇ φήμῃ βαδίζοντες καὶ τῷ πολλῷ χρόνῳ, κατὰ 
Σιμωνέδην, πολεμοῦντες οὔτε ὑβριστὴν οὔτε λῃ- 
στὴν γεγονέναι τὸν Σκείρωνά φασιν, ἀλλὰ λῃστῶν 

15 μὲν κολαστὴν, ἀγαϑῶν δὲ καὶ δικαίων οἰκεῖον ἀν-- 
δρῶν καὶ φίλον. Αἰακύν τε γὰρ Ἑλλήνων ὁσιώτατον ὅ 
νομέίξεσϑαι καὶ Κυχρέα τιμὰς ϑεῶν ἔχειν ᾿4ϑήνησι 
τὸν ΣΙαλαμίνιον, τὴν δὲ Πηλέως καὶ Τελαμῶνος ἀρε-- 
τὴν ὑπ᾽ οὐδενὸς ἀγνοεῖσϑαι. Σκείρωνα τοίνυν Κυ- 

20 χρέως μὲν γενέσϑαι γαμβρόν, Αἰακοῦ δὲ πενϑερόν, 
Πηλέως δὲ καὶ Τελαμῶνος πάππον, ἐξ Ἐνδηΐδος γε- 
γονότων τῆς Σκείρωνος καὶ Χαρικλοῦς ϑυγατρός. 
Οὕὔκουν εἰκὸς εἶναι τῷ κακίστῳ τοὺς ἀρίστους εἰς κοι-- 
νωνίαν γένους ἐλϑεῖν. τὰ μέγιστα καὶ τιμιώτατα λαμ-- 

36 βάνοντας καὶ διδόντας. ᾿4λλὰ Θησέα φασὶν οὐχ ὅτε 
᾿ς πὸ πρῶτον ἐβάδιξεν εἰς ᾿ἀϑήνας, ἀλλ᾽ ὕστερον Ἐλευ-- 
σῖνά τε λαβεῖν [Μεγαρέων ἐχόντων, παρακρουσάμε-- 
νον Ζιοκλέα τὸν ἄρχοντα, καὶ Σκείρωνα ἀποκτεῖναι. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἔχει τοιαύτας ἀντιλογίας. 
80 ΧΙ. Ἐν δὲ Ἐλευσῖνι Κερκύονα τὸν ἐξ ᾿ἀρκαδίας 
καταπαλαίσας ἀνεῖλε: καὶ μικρὸν προελϑὼν Ζίαμά- 
στην ἐν Ἕρμει τὸν Προκρούστην, ἀναγκάσας αὑτὸν 


ΘΗΣΕΥ͂Σ. 9 


ἀπισοῦν τοῖς κλιντῆρσιν ὥσπερ τοὺς ξένους ἐκεῖνος." 
ἜἜπραττε δὲ ταῦτα μιμούμενος τὸν Ἡρακλέα. Καὶ γὰρ 
ἐκεῖνος αἷς ἐπεβουλεύετο τρόποις ἀμυνόμενος τοὺς 
σιροεπιχειροῦντας ἔϑυσε τὸν Βούσιριν καὶ κατεπά-- 
λαιδε τὸν ᾿ἀνταῖον καὶ τὸν Κύκνον κατεμονομάχησε ὅ 
καὶ τὸν Τέρμερον συρρήξας τὴν κεφαλὴν ἀπέκτεινεν. 
᾿4φ᾽ οὗ δὴ καὶ τὸ Τερμέρειον κακὸν ὀνομασϑῆναι λέ- 
γουσι" παίων γὰρ, ὡς ἔοικε, τῇ κεφαλῇ τοὺς ἐντυγ- 
χάνοντας ὁ Τέρμερος ἀπώλλυεν. Οὕτω δὴ καὶ Θησεὺς 
κολάξων τοὺς πονηροὺς ἐπεξῆλϑεν, οἷς μὲν ἐβιάξοντο 10 
τοὺς ἄλλους, ὑπ᾽ ἐκείνου καταβιαξομένους. ἐν δὲ τοῖς 
τρόποις τῆς ἑαυτῶν ἀδικίας τὰ δίκαια πάσχοντας. 

ΧΙ. Προϊόντι δὲ αὐτῷ καὶ γενομένῳ κατὰ τὸν 
Κηφισὸν ἄνδρες ἐκ τοῦ Φυταλιδῶν γένους ἀπαντή-- 
όαντες ἠσπάσαντο πρῶτοι, καὶ δεομένου καϑαρϑῆναι 15 
τοῖς νενομισμένοις ἁγνίσαντες καὶ μειλίχια ϑύσαντες 
εἰστίασαν οἴκοι, μηδενὸς πρότερον αὐτῷ φιλανϑρώ- 
που καϑ' ὁδὸν ἐντυχόντος. Ἡμέρα μὲν οὖν ὀγδόῃ 
λέγεται Κρονίου μηνός, ὃν νῦν Ἑκατομβαιῶνα κα-- 
λοῦσι. κατελθεῖν. Κατελϑὼν δὲ εἰς τὴν πόλυν εὗρε 30 
τά τὸ ποινὰ ταραχῆς μεστὰ καὶ διχοφροσύνης καὶ τὰ 
περὶ τὸν Αἰγέα καὶ τὸν οἶκον ἰδίᾳ νοσοῦντα. Μήδεια 
γὰρ ἐκ Κορίνϑου φυγοῦσα φαρμάκοις ὑποσχομένη 
τῆς ἀτεκνίας ἀπαλλάξειν “ἰγέα συνὴν αὐτῷ. Προαι- 
σϑομένη δὲ περὶ τοῦ Θησέως αὕτη, τοῦ δὲ “ἰγέως 36 
ἀγνοοῦντος, ὄντος δὲ πρεσβυτέρου καὶ φοβουμένου 
πάντα διὰ τὴν στάσιν, ἔπεισεν αὐτὸν ὡς ξένον ἔστι-- 
ὥντα φαρμάκοις ἀνελεῖν. Ἐλϑὼν οὖν ὁ Θησεὺς ἐπὶ 
τὸ ἄριστον οὐκ ἐδοκέμαξε φράξειν αὑτὸν, ὅστις εἴη, 
πρότερος, ἐκείνῳ δὲ βουλόμενος ἀρχὴν ἀνευρέσεως 80 
παρασχεῖν κρεῶν παρακειμένων σπασάμενος τὴν μά-- 
χαιραν, ὡς ταύτῃ τέμνων, ἐδείκνυεν ἐκείνῳ. Ταχὺ 


10 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 


δὲ καταμαϑὼν ὁ “ἐἰγεὺς τὴν μὲν κύλικα τοῦ φαρμά-- 
κου κατέβαλε, τὸν δὲ υἱὸν ἀνακρένας ἠσπάξετο καὶ 
συναγαγὼν τοὺς πολέτας ἐγνώριξεν ἡδέως δεχομένους 
διὰ τὴν ἀνδραγαθίαν. “έγεται δὲ τῆς κύλικος πεσου-- 
ὅ σὴς ἐκχυϑῆναι τὸ φάρμακον ὅπου νῦν ἐν Ζελφινέῳ 
τὸ περίφρακτόν ἐστιν, ἐνταῦϑα γὰρ ὁ Αἰγεὺς ᾧκει, 
καὶ τὸν Ἑρμῆν τὸν πρὸς ξω τοῦ ἱεροῦ καλοῦσιν ἐπ᾿ 
“ἰγέως πύλαις. 
ΧΙ. Οἱ δὲ Παλλαντέδαι πρότερον μὲν ἤλπιξον 
10 αὐτοὶ τὴν βασιλείαν καϑέξειν Αἰγέως ἀτέκνου τελευ-- 
τήσαντος- ἐπεὶ δὲ Θησεὺς ἀπεδείχϑη διάδοχος, χαλε- 
πῶς φέροντες, εἰ βασιλεύει μὲν Αἰγεὺς ϑετὸς γενό- 
μδνος Πανδίονι καὶ μηδὲν Ἐρεχϑείδαις προσήχων, 
βασιλεύσει δ᾽ ὁ Θησεὺς πάλιν ἔπηλυς ὧν καὶ ξένος, 
ι6 εἰς πόλεμον καθίσταντο. Καὶ διελόντες ἑαυτοὺς οἵ 
μὲν ἐμφανῶς Σφηττόϑεν ἐχώρουν ἐπὶ τὸ ἄστυ μετὰβ 
τοῦ πατρός, οἵ δὲ Γαργηττοῖ κρύψαντες ἑαυτοὺς ἐνή- 
δρευον, ὡς διχόϑεν ἐπιϑησόμενοι τοῖς ὑπεναντίοις. 
Ἦν δὲ κῆρυξ μετ᾽ αὐτῶν ἀνὴρ ᾿Ἁγνούσιος ὄνομα Δεώς. 
0 Οὗτος ἐξήγγειλε τῷ Θησεῖ τὰ βεβουλευμένα τοῖς Παλ-- 
λαντίδαις. Ὁ Ὁ δὲ ἐξαίφνης ἐπιπεσὼν τοῖς ἐνεδρεύουσι 
πάντας διέφϑειρεν. Οἱ δὲ μετὰ τοῦ Πάλλαντος πυϑύό-- 
μενοι διεσπάρησαν. Ἐκ τούτου φασὶ τῷ Παλληνέων 
δήμῳ πρὸς τὸν ᾿Ὡἀγνουσίων ἐπιγαμίαν μὴ εἶναι, μηδὲ 
36 κηρύττεσθαι τοὐπιχώριον παρ᾽ αὐτοῖς ᾿Ακούετε 
λεῴ" μισοῦσι γὰρ τοὔνομα διὰ. τὴν προδοσίαν τοῦ 
ἀνδρός. 
ΧΙΥ͂. Ὁ δὲ Θησεὺς ἐνεργὸς εἶναι βουλόμενος, ἅμα 
δὲ καὶ δημαγωγῶν. ἐξῆλθεν ἐπὶ τὸν Μαραϑώνιον 
ϑοταῦρον οὐκ ὀλίγα πράγματα τοῖς οἰκοῦσι τὴν Τετρά-- 
πολιν παρέχοντα" καὶ χειρωσάμενος ἐπεδείξατο ξῶντα 
διὰ τοῦ ἄστεος ἐλάσας, εἶτα τῷ ᾿Απόλλωνι τῷ “,ελφι- 


ΘΗΣΕΎΥΣ. 11 


νέῳ κατέθυσεν. Ἡ δὲ Ἑκάλη καὶ τὸ περὶ αὐτὴν μυϑο- 
λόγημα τοῦ ξενισμοῦ καὶ τῆς ὑποδοχῆς ἔοικε μη πά- 
ὅσης ἀμοιρεῖν ἀληϑείας. Ἔϑυον γὰρ Ἑκαλήσιον οἵ 
πέριξ δῆμοι συνιόντες Ἑκάλῳ 4ιῖΐ καὶ τὴν Ἑχάλην 
ἐτίμων Ἑκαλίνην ὑποκοριξόμενοε διὰ τὸ κἀκείνην δ 
νέον ὄντα κομιδῇ τὸν Θησέα ξενίξουσαν ἀσπάσασϑαι 
πρεσβυτικῶς καὶ φιλοφρονεῖσϑαι τοιούτοις ὑποκο-- 
ρισμοῖς. Ἐπεὶ δὲ εὔξατο μὲν ὑπὲρ αὐτοῦ τῷ 4ιΐ βα-- 
δέξοντος ἐπὶ τὴν μάχην, εἰ σῶς παραγένοιτο ϑύσειν, 
ἀπέϑανε ὃὲ πρὶν ἐκεῖνον ἐπανελθεῖν. ἔσχε τὰς εἰρη-- ἴ᾿ὸ 
μένας ἀμοιβὰς τῆς φιλοξενίας τοῦ Θησέως κελεύσαν-- 
τος, ὡς Φιλόχορος ἱστόρηκεν. 

ΧΥ. Ὀλίγῳ δὲ ὕστερον ἧκον ἐκ Κρήτης τὸ τρίτον 
οἵ τὸν δασμὸν ἀπάξοντες. Ὅτι μὲν οὖν ᾿Ανδρόγεω 
περὶ τὴν ᾿ἀττικὴν ἀποϑανεῖν δόλῳ δόξαντος ὅ τὸ Μί- ᾿ό 
νῶς πολλὰ κακὰ πολεμῶν εἰργάξετο τοὺς ἀνθρώπους 
καὶ τὸ δαιμόνιον ἔφϑειρε τὴν χώραν (ἀφορία τε γὰρ 
καὶ νόσος ἐνέσκηψε πολλὴ καὶ ἀνέδυσαν οἷ ποταμοί) 
καὶ τοῦ ϑεοῦ προστάξαντος ἱλασαμένοις τὸν Μίνω καὶ 
διαλλαγεῖσι λωφήσειν τὸ μήνιμα καὶ τῶν κακῶν ἔσε-- 20 
σϑαι παῦλαν, ἐπικηρυκευσάμενοι καὶ δεηϑέντες ἐποι-- 
ήσαντο συνθήκας, ὥστε πέμπειν δι᾽ ἐννέα ἐτῶν δα-- 
σμὸν ἠϊϑέους ἑπτὰ καὶ παρθένους τοσαύτας, ὁμολο-- 
γοῦσιν οἵ πλεῖστοι τῶν συγγραφέων . τοὺς δὲ παῖδας 
εἰς Κρήτην κομιξομένους ὁ μὲν τραγικώτατος μῦϑος “6 
ἀποφαίνει τὸν Μινώταυρον ἐν τῷ “αβυρίνϑῳ δια- 
φϑείρειν͵ ἢ πλανωμένους αὐτοὺς καὶ τυχεῖν ἐξόδου μὴ 
δυναμένους ἐκεῖ καταϑνήσκειν. τὸν δὲ Μινώταυρον, 
ὥσπερ Εὐριπίδης φησὶ, 

Σύμμικτον εἶδος κἀποφώλιον βρέφος 80 
γεγονέναι καὶ 
Ταύρου μεμῖχϑαι καὶ βροτοῦ διπλῇ φύσει. 


12 ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΎ' 


ΧΥΙ. Φιλόχορος δέ φησιν οὐ ταῦτα συγχωρεῖν 
Κρῆτας, ἀλλὰ λέγειν, ὅτι φρουρὰ μὲν ἦν ὁ Μαβύ- 
ρινϑος οὐδὲν ἔχων κακὸν ἀλλ᾽ ἢ τὸ μὴ διαφυγεῖν τοὺς 
φυλαττομένους, ἀγῶνα ὃὲ ὁ Μίνως ἐπ᾽ ᾿ἀνδρόγεῳ 

δ γυμνικὸν ἐποίει καὶ τοὺς παῖδας ἀϑλα τοῖς νικῶσεν 
ἐδίδου τέως ἐν τῷ Δαβυρίνϑῳ φυλαττομένους " ἐνέκα 
δὲ τοὺς προτέρους ἀγῶνας ὁ μέγιστον παρ᾽ αὐτῷ δυ- 
ψάμενος τότε καὶ στρατηγῶν ὄνομα Ταῦρος, ἀνὴρ 
οὐκ ἐπιεικὴς καὶ ἥμερος τὸν τρόπον, ἀλλὰ καὶ τοῖς 

[0 παισὶ τῶν ᾿Αϑηναίων ὑπερηφάνως καὶ χαλεπῶς προσ-- 
φερόμενος. ᾿Δριστοτέλης δὲ καὶ αὐτὸς ἐν τῇ Βοττιαέων 
πολιτείᾳ δῆλός ἐστιν οὐ νομέξων ἀναιρεῖσθαι τοὺς 
παῖδας ὑπὸ τοῦ Μίνω, ἀλλὰ ϑητεύοντας ἐν τῇ Κρήτῃ 
καταγηράσκειν" καί ποτε Κρῆτας εὐχὴν παλαιὰν ἀπο- 

16 διδόντας ἀνθρώπων ἀπαρχὴν εἰς Ζελφοὺς ἀποστέλ-- 
λειν, τοῖς δὲ πεμπομένοις ἀναμιχϑέντας ἐκγόνους 

. ἐκείνων συνεξελϑεῖν" ὡς δὲ οὐκ ἦσαν ἱκανοὶ τρέφειν 
ἑαυτοὺς αὐτόϑι, πρῶτον μὲν εἰς Ἰταλίαν διαπερᾶσαι ἢ 
κἀκεῖ κατοικεῖν περὶ τὴν Ἰαπυγίαν, ἐκεῖϑεν δὲ αὖϑις 

20 εἰς Θράκην κομισϑῆναι καὶ κληϑῆναι Βοττιαίους" διὸ 

τὰς κόρας τῶν Βοττιαίων ϑυσίαν τινὰ τελούσας ἐπά- 
δειν- Ἴωμεν εἰς ᾿ϑήνας. Ἔοικε γὰρ ὄντως χαλε-- 
πὸν εἶναι φωνὴν ἐχούσῃ πόλει καὶ μοῦσαν ἀπεχϑά- 
ψεσϑαι. Καὶ γὰρ ὁ Μίνως ἀεὶ διετέλει κακῶς ἀκούων 
96 καὶ λοιδορούμενος ἐν τοῖς ᾿Αττικοῖς θεάτροις, καὶ 
οὔτε Ἡσίοδος αὐτὸν ὥνησε βασιλεύτατον οὔτε 
Ὅμηρος ὀαριστὴν Ζιὸς προσαγορεύσας, ἀλλ᾽ ἐπι-- 
κρατήσαντες οἷ τραγικοὶ πολλὴν ἀπὸ τοῦ λογείου καὶ 
τῆς σκηνῆς ἀδοξίαν αὐτοῦ κατεσκέδασαν ὡς χαλεποῦ 

80 καὶ βιαίου γενομένου. Καίτοι φασὶ τὸν μὲν Μίνω βα- 

σιλέα καὶ νομοϑέτην. δικαστὴν δὲ τὸν Ραδάμανϑυν 
εἶναι καὶ φύλακα τῶν ὡρισμένωι ὑπ᾽ ἐκεί-ου δικαίων. 


ΘΗΣΕῪΣ. 18 


ΧΥΙΙ. Ἐπεὶ δ᾽ οὖν. καϑῆχεν ὁ χρόνος τοῦ τρίτου 
δασμοῦ καὶ παρέχειν ἔδει τοὺς πατέρας ἐπὶ τὸν κλῆρον 
οἷς ἦσαν ἠΐϑεοι παῖδες, αὖϑις ἀνεφύοντο τῷ Αἰγεῖ 
διαβολαὶ πρὸς τοὺς πολίτας ὀδυρομένους καὶ ἀγανα- 
κτοῦντας, ὅτι πάντων αἴτιος ὧν ἐκεῖνος οὐδὲν μέρος ὁ 
ἔχει τῆς κολάσεως μόνος, ἀλλ᾽ ἐπὶ νόϑῳ καὶ ξένῳ παιδὶ 
τὴν ἀρχὴν πεποιημένος αὐτοὺς περιορᾷ γνησίων ἐρή- 
μους καὶ ἄπαιδας ἀπολειπομένους. Ταῦτ᾽ ἡνία τὸν 
Θησέα. καὶ δικαιῶν μὴ ἀμελεῖν. ἀλλὰ κοινωνεῖν τῆς 
τύχης τοῖς πολέταις, ἐπέδωκεν ἑαυτὸν ἄνευ κλήρου 10 
προσελθών. Καὶ τοῖς μὲν ἄλλοις τό τε φρόνημα ϑαυ-- 
μαστὸν ἐφάνη καὶ τὸ δημοτικὸν ἠγάπησαν. ὁ δὲ “41{- 
γεὺς “ἐπεὶ δεόμενος καὶ καϑικετεύων ἀμετάπειστον 
ἑώρα καὶ ἀμετάτρεπτον, ἀπεκλήρωσε τοὺς ἄλλους 
παῖδας. Ἑλλάνικος δέ φησιν οὐ τοὺς λαχόντας ἀπὸ 16 
κλήρου καὶ τὰς λαχούσας ἐκπέμπειν τὴν πόλιν, αὐτὸν 
ὃς τὸν ἱΜένω παραγινόμενον ἐκλέγεσθαι καὶ τὸν Θη-- 
σέα πάντων ἐλέσϑαι πρῶτον ἐπὶ τοῖς ὁρισϑεῖσιν" ὧρι-- 
σμένον δ᾽ εἶναι τὴν μὲν ναῦν ᾿4ϑηναίους παρέχειν, 
ἐμβάντας δὲ πλεῖν σὺν αὐτῷ τοὺς ἠϊϑέους μηδὲν ὅπλον 20 
ἀρήϊον ἐπιφερομένους, ἀπολομένου δὲ τοῦ Μινωταύ-- 
ρου πέρας ἔχειν τὴν ποινήν. Πρότερον μὲν οὖν ὀὐδε-- 
μία σωτηρίας ἐλπὶς ὑπέκειτο" διὸ καὶ μέλαν ἱστίον 
ἔχουσαν. ὡς ἐπὶ συμφορᾷ προδήλῳ, τὴν ναῦν ἔπεμ-- 
πον τότε δὲ τοῦ Θησέως τὸν πατέρα ϑαρρύνοντος καὶ 56 
μεγαληγοροῦντος, ὡς χειρώσεται τὸν Μινώταυρον, 
ἔδωκεν ἕτερον ἱστίον λευκὸν τῷ κυβερνήτῃ, κελεύσας 
ὑποστρέφοντα σωξομένου τοῦ Θησέως ἐπάρασϑαι τὸ 
λευκόν, εἰ δὲ μὴ. τῷ μέλανι πλεῖν καὶ ἀποσημαίνειν 
τὸ πάϑος. Ὁ δὲ Σιμωνίδης οὐ λευκόν φησιν εἷναι τὸ 80 
δοϑὲν ὑπὸ τοῦ “Αἰγέως. ἀλλὰ φοινέκεδον ἱστίον 
ὑγρῷ πεφυρμένον πρίνου ἄνϑει ἐριϑάλ- 


14 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


λοῦ" καὶ τοῦτο τῆς σωτηρίας αὐτῶν ποιήσασϑαε ση- 
μεῖον. Ἐχυβέρνα δὲ τὴν ναῦν ᾿Δμαρσυάδας Φέρεξελος, 
ὥς φησι Σιμωνίδης. Φιλόχορος δὲ παρὰ Σκίρου φησὶν 
ἐκ Σαλαμῖνος τὸν Θησέα λαβεῖν κυβερνήτην μὲν Ναυ- 
56 σίϑοον. πρωρέα δὲ Φαίακα, μηδέπω τότε τῶν ᾿49η- 
ναίων προσεχόντων τῇ ϑαλάττῃ᾽" καὶ γὰρ εἶναι τῶν 
ἠνθέων ἕνα Μενέσϑην Σκχέρου ϑυγατριδοῦν. Μαρτυ- 
ρεῖ δὲ τούτοις ἡρῷα Ναυσιϑόου καὶ Φαίακος εἰσαμέ- 
νον Θησέως Φαληροϊζ πρὸς τῷ τοῦ Σκίρου ἱερῷ. καὶ 
10 τὴν ἑορτὴν τὰ Κυβερνήσιά φασιν ἐκείνοις τελεῖσϑαε. 
ΧΥΠΙ. Γενομένου δὲ τοῦ κλήρου παραλαβὼν τοὺς 
λαχόντας ὁ Θησεὺς ἐκ τοῦ πρυτανείου καὶ παρελϑὼν 
εἰς “Ζελφένιον, ἔϑηκεν ὑπὲρ αὐτῶν τῷ ᾿Αἀπόλλωνι τὴν 
ἱκετηρίαν. Ἦν δὲ κλάδος ἀπὸ τῆς ἱερᾶς ἐλαίας ἐρέῳ λευ-- 
1ὃ κῷ κατεστεμμένος. Εὐξάμενος δὲ κατέβαινεν ἔκτῃ μη-- 
νὸς ἐπὶ ϑάλασσαν ἱσταμένου Μουνυχιῶνος, ἢ καὶ νῦν 
ἔτι τὰς κόρας πέμπουσιν ἱλασομένας εἰς Δελφίνιον. 
“Μέγεται δὲ αὐτῷ τὸν μὲν ἐν Δελφοῖς ἀνελεῖν ϑεὸν 
᾿Αφροδίτην χαϑηγεμόνα ποιεῖσθαι καὶ παρακαλεῖν 8 
50 συνέμπορον. ϑύοντι δὲ πρὸς ϑαλάσσῃ τὴν αἶγα ϑή- 
λειαν οὖσαν αὐτομάτως τράγον γενέσθαι" διὸ καὶ 
καλεῖσθαι τὴν ϑεὸν Ἐπιτραγίαν. 
ΧΙΧ. Ἐπεὶ δὲ κατέπλευσεν εἰς Κρήτην, ὡς μὲν οἷ. 
πολλοὶ γράφουσι καὶ ἄδουσι., παρὰ τῆς ᾿Δριάδνης 
55 ἐρασϑείσης τὸ λίνον λαβὼν καὶ διδαχϑείς, ὡς ἔστι 
τοῦ λαβυρένϑου τοὺς ἑλιγμοὺς διεξελθεῖν. ἀπέχτεινε 
τὸν Μινώταυρον καὶ ἀπέκλευσε τὴν ᾿Δριάδνην ἀνα- 
λαβὼν καὶ τοὺς ἠϊϑέους. Φερεκύδης δὲ καὶ τὰ ἐδάφη 
τῶν Κρητικῶν νεῶν φησιν ἐκκόψαι τὸν Θησέα τὴν 
80 δίωξιν ἀφαιρούμενον. Δήμων δὲ καὶ τὸν Ταῦρον 
ἀναιρεϑῆναί φησι τὸν τοῦ Μίνω στρατηγὸν ἐν τῷ 
λιμένι διαναυμαχοῦντα τοῦ Θησέως ἐχπλέοντος. Ὡς 


᾿ 


ΘΗΣΕΥΣ. 15 


δὲ Φιλόχορος ἱστόρηκε. τὸν ἀγῶνα τοῦ Μίνω συντε-- 
λοῦντος ἐπίδοξος ὧν ἅπαντας πάλιν νικήσειν ὁ Ταῦ--: 
ρος ἐφϑονεῖτο. Καὶ γὰρ ἡ δύναμις αὐτοῦ διὰ τὸν τρό-- 
σον ἦν ἐπαχϑὴς καὶ διαβολὴν εἶχεν, ὡς τῇ Πασιφάῃ 
«πλησιάζων. Ζιὸ καὶ τοῦ Θησέως ἀξιοῦντος ἀγωνίσα-- 5 
Όϑαι συνεχώρησεν ὁ Μίνως. Ἔϑους δὲ ὄντος ἐν Κρήτῃ 
ϑεᾶσϑαι καὶ τὰς γυναῖκας͵ Δριάδνη παροῦσα πρός τὸ 
τὴν ὄψιν ἐξεπλάγη τοῦ Θησέως καὶ τὴν ἄϑλησιν ἐθαύ-- 
μαδε πάντων κρατήσαντος. Ησϑεὶς δὲ καὶ ὁ Μίνως 
μάλιστα τοῦ Ταύρου καταπαλαισϑέντος καὶ προπη-- 1ὸ 
λακισϑέντος ἀπέδωκε τῷ Θησεῖ τοὺς παῖδας καὶ ἀνῆκε 
τῇ πόλει τὸν δασμόν. Ἰδίως δέ πῶς καὶ περιττῶς ὃ 
Κλείδημος ἀπήγγειλε περὶ τούτων, ἄνωϑέν ποϑὲεν ἀρ-- 
ξάμενος. ὅτι δόγμα κοινὸν ἦν Ἑλλήνων μηδεμίαν ἐκ-- 
πλεῖν τριήρη μηδαμόϑεν ἀνδρῶν πέντε πλείονας δε-- 15 
χομένην" τὸν δὲ ἄρχοντα τῆς 4ργοῦς Ἰάσονα μόνον 
περιπλεῖν ..... ἐξείργοντα τῆς ϑαλάττης τὰ λῃστήριᾳ. 
Δαιδάλου δὲ πλοίῳ φυγόντος εἰς ᾿ϑήνας, Μίνως παρὰ 
τὰ δόγματα μακραῖς ναυσὶ διώκων ὑπὸ χειμῶνος εἰς 
Σικελίαν ἀπηνέχϑη κἀκεῖ κατέστρεψε τὸν βίον. Ἐπεὶ 50 
δὲ “ευκαλίων ὃ υἱὸς αὐτοῦ πολεμιπῶς ἔχων πρὸς 
τοὺς ᾿4ϑηναίους ἔπεμψεν, ἐκδιδόναι Ζαίδαλον αὐτῷ 
κελεύων ἢ τοὺς παῖδας ἀποκτενεῖν ἀπειλῶν οὖς ἔλα-- 
βεν ὁ ὁμήρους ὁ Μίνως, τούτῳ μὲν ἀπεκρίνατο πράως 

ὁ Θησεὺς, παραιτούμενος ἀνεψιὸν ὄντα “Δαίδαλον κά-- 38 
κείνῳ κατὰ γένος προσήκοντα, μητρὸς ὄντα Μερόπης 
τῆς Ἐρεχϑέως, αὐτὸς δὲ ναυπηγίαν ἐπεβάλετο, τὴν 
μὲν ἐν Θυμαιταδῶν αὐτόϑι μακρὰν τῆς ξενικῆς ὁδοῦ, 
τὴν δὲ διὰ Πιτϑέως ἐν Τροιξῆνι, βουλόμενος λανϑά- 
νειν. Γενομένων δὲ ἑτοίμων ἐξέπλευσε τόν τὲ ΖΙαΐ- 80 
δαλὸν ἔχων καὶ φυγάδας ἐκ Κρήτης καϑηγεμόνας᾽" 
οὐδενὸς δὲ προειδότος, ἀλλὰ ναῦς φιλίας οἰομένων 


16 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


τῶν Κρητῶν προσφέρεσθαι, τοῦ λιμένος κρατήσας καὲ 
ἀποβὰς ἔφϑασεν εἰς τὴν Κνωσσὸν παρελθών. καὶ μά-- 
χην ἐν πύλαις τοῦ ΔΜαβυρένϑου συνάψας ἀπέχτεδενε 
τὸν Δευκαλίωνα καὶ τοὺς δορυφόρους. Ἐν δὲ τοῖς 
πράγμασι τῆς ᾿Δριάδνης γενομένης σπεισάμενος πρὸς 
αὐτὴν τούς τὸ ἠϊϑέους ἀνέλαβε καὶ φιλίαν ἐποίησε τοῖς 


᾿4ϑηναίοις πρὸς τοὺς Κρῆτας ὀμόσαντας μηδέποτε πο-- 


λέμου κατάρξειν. 
ΧΧ. Πολλοὶ δὲ λόγοι καὶ περὶ τούτων ἔτι λέγονται 

10 καὶ περὶ τῆς ᾿4ριάδνης οὐδὲν ὁμολογούμενον ἔχοντες. 
Οἱ μὲν γὰρ ἀπάγξασϑαί φασιν αὐτὴν ἀπολειφϑεῖσαν 
ὑπὸ τοῦ Θησέως, οἱ δὲ εἰς Νάξον ὑπὸ ναυτῶν κομι-- 
σϑεῖσαν Οἰνάρῳ τῷ ἱερεῖ τοῦ “ιονύσου συνοικεῖν, 
ἀπολειφϑῆναι δὲ τοῦ Θησέως ἐρῶντος ἑτέρας" 

15 41εινὸς γάρ μὲν ἔτειρεν ἔρως Πανοπηΐδος “ἴγλης. 
Τοῦτο γὰρ τὸ ἔπος ἐκ τῶν Ἡσιόδου Πεισίστρατον ἐξε-- 
λεῖν φησιν Ἡρέας ὁ Μεγαρεύς, ὥσπερ αὖ πάλιν ἐμβα-- 
λεῖν εἰς τὴν Ὁμήρου νεκυίαν τὸ 

Θησέα Πειρέθοόν τε ϑεῶν ἀριδεέκετα τέκνα 9 

40 χαριξόμενον ᾿ 4ϑηναίοις" ἔνιοι δὲ καὶ τεκεῖν ἐκ. Θησέως 

᾿Δριάδνην Οἰνοπίωνα καὶ Στάφυλον" ὧν καὶ ὁ Χῖος 
Ἴων ἐστὶ περὶ τῆς ἑαυτοῦ πατρίδος λέγων" 

Τὴν ποτε Θησείδης ἔκτισεν Οἰνοπέων. 
Ἢ δ᾽ ἐστὶν εὐφημότατα [τῶν"] μυϑολογουμένων πάν-- 


φῦ τες, ὡς ἔπος εἰπεῖν, διὰ στόματος ἔχουσιν. Ἴδιον δέ τινα 


περὶ τούτων λόγον ἐκδέδωκε Παίων ὁ ᾿“μαϑούσιος. 
Τὸν γὰρ Θησέα φησὶν ὑπὸ χειμῶνος εἰς Κύπρον ἐξενε- 
χϑέντα καὶ τὴν ᾿ἀριάδνην ἔγκυον ἔχοντα, φαύλως δὲ 
διακειμένην ὑπὸ τοῦ σάλου καὶ δυσφοροῦσαν, ἔκβι-- 
80 βάσαι μόνην, αὐτὸν δὲ τῷ πλοίῳ βοηϑοῦντα πάλιν εἰς 
τὸ πέλαγος ἀπὸ τῆς γῆς φέρεσϑαι. Τὰς οὖν ἐγχωρίους 
γυναῖκας τὴν ᾿ ριάδνην ἀναλαβεῖν καὶ περιέπειν ἀϑυ-- 


ΘΗΣΕΥΣ. 17 


μοῦσαν ἐπὶ τῇ μονώσει καὶ γράμματα πλαστὰ προσ- 
φέρειν, ὡς τοῦ Θησέως γράφοντος αὐτῇ, καὶ περὶ τὴν 
ὀδῖνα συμπονεῖν καὶ βοηϑεῖν " ἀποϑανοῦσαν δὲ ϑάψαι 
μὴ τεκοῦσαν. Ἐπελϑόντα δὲ τὸν Θησέα καὶ περίλυπον 
γενόμενον τοῖς μὲν ἐγχωρίοις ἀπολιπεῖν χρήματα, συν--ὃ 
τάξαντα ϑύειν τῇ “4ριάδνῃ, δύο ὃὲ μικροὺς ἀνδριαν-- 
τίσκους ἱδούσασϑαι., τὸν μὲν ἀργυροῦν, τὸν ὃὲ χαλ-- 
κοῦν. Ἐν δὲ τῇ ϑυσίᾳ τοῦ Γορπιαίου μηνὸς ἱσταμένου 
δευτέρᾳ κατακλινόμενόν τινα τῷν νεανίσκων φϑέγγε--: 
σϑαι καὶ ποιεῖν ἅπερ ὠδίνουσαι γυναῖκες" καλεῖν δὲ 10 
τὸ ἄλσος ᾿Δἀμαϑουσίους, ἐν ᾧ τὸν τάφον δεικνύουσιν, 
᾿Δριάδνης ᾿ἀφροδίτης. Καὶ Ναξέων δέ τινες ἰδίως ἴστο-- 
ροοῦσι δύο Μίνωας γενέσϑαι καὶ δύο ᾿Δριάδνας, ὧν 
τὴν μὲν Διονύσῳ γαμηϑῆναί φασιν ἐν Νάξῳ καὶ τοὺς 
περὶ Στάφυλον τεκεῖν, τὴν δὲ νεωτέραν ἁρπασϑεῖσαν 15 
ὑπὸ τοῦ Θησέως καὶ ἀπολειφϑεῖσαν εἰς Νάξον ἐλϑεῖν, 
καὶ τροφὸν μετ᾽ αὐτῆς ὄνομα Κορκύνην, ἧς δείκνυ-- 
Όϑαι τάφον. ᾿4ποϑανεῖν δὲ καὶ τὴν ᾽'ἀριάδνην αὐτόϑι 
καὶ τιμὰς ἔχειν οὐχ ὁμοίας τῇ προτέρᾳ. Τῇ μὲν γὰρ 
ἡδομένους καὶ παίζοντας ἑορτάξειν, τὰς ὃὲ ταύτῃ 30 
δοωμένας ϑυσίας εἶναι πένϑει τινὶ καὶ στυγνότητι 
μεμιγμένας. 

ΧΧΙ. Ἐχ δὲ τῆς Κρήτης ἀποπλέων εἰς Ζ7ῆλον κα- 
τέσχε᾽ καὶ τῷ ϑεῷ ϑύσας καὶ ἀναϑεὶς τὸ ἀφροδίσιον, 
ὃ παρὰ τῆς ᾿Δριάδνης ἔλαβεν, ἐχόρευσε μετὰ τῶν 25 
ἠθέων χορείαν, ἣν ἔτι νῦν ἐπιτελεῖν Δηλίους λέγουσι, 
μίμημα τῶν ἐν τῷ “αβυρίνϑῳ περιόδων καὶ διεξόδων 
ἔν τινι ῥυϑμῷ παραλλάξεις καὶ ἀνελίξεις ἔχοντι γιγνο-- 
μένην. Καλεῖται ὃὲ τὸ γένος τοῦτο τῆς χορείας ὑπὸ 
Δηλίων γέρανος, ὡς ἰστορεῖ “ικαίαρχος. Ἐχόρευδε δὲ 80 
περὶ τὸν Κερατῶ ναβωμόν, ἐκκεράτων συνηρμοσμένον 


δὐωνύμων ἁπάντων. Ποιῆσαι δὲ καὶ ἀγῶνά φασιν 
ῬὺυΤ. σνἱτ. 1. 2 


18 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


αὐτὸν ἐν 4ήλῳ, καὶ τοῖς νικῶσι τότε πρῶτον ὑπ᾽ ἐκεί- 
νου φοίνικα δοϑῆναι. β 
ΧΧΙΙ Τῇ δὲ ᾿“ττικῇ προσφερομένων ἐκχλαϑέσϑαι 
μὲν αὐτὸν, ἐχλαϑέσϑαι δὲ τὸν κυβερνήτην ὑπὸ χαρᾶς 
δ ἐπάρασϑαι τὸ ἱστίον, ᾧ τὴν σωτηρίαν αὐτῶν ἔδει γνώ- 
ριμον τῷ «Αἰγεῖ γενέσϑαι" τὸν δὲ ἀπογνόντα δῖψαι 
κατὰ τῆς πέτρας ἑαυτὸν καὶ διαφϑαρῆναι. Καταπλεύ-- 
σας δὲ ὁ Θησεὺς ἔϑυε μὲν αὐτὸς ἃς ἐχπλέων ϑυσέας 
εὔξατο τοῖς ϑεοῖς Φαληροῖ, κήρυκα δὲ ἀπέστειλε τῆς 
10 σωτηρέας ἄγγελον εἰς ἄστυ. Οὗτος ἐνέτυχεν ὀδυρομέ- 
νοις τὲ πολλοῖς τὴν τοῦ βασιλέως τελευτὴν καὶ χαί- 
φουσιν, ὡς εἰκὸς, ἑτέροις καὶ φιλοφρονεῖσϑαι καὶ στε- 
φανοῦν αὐτὸν ἐπὶ τῇ σωτηρίᾳ προϑύμοις οὖσι. Τοὺς 
μὲν οὖν στεφάνους δεχόμενος τὸ κηρύκειον ἀνέστεφεν. 
15 ἐπανελθὼν δὲ ἐπὶ ϑάλασδσαν οὕπω πεποιημένου σπον-- 
δὰς τοῦ Θησέως ἔξω περιέμεινε μὴ βουλόμενος τὴν 
ϑυσίαν ταράξαι. Γενομένων δὲ τῶν σπονδῶν ἀπήγ--. 
γεΐλε τὴν τοῦ Αἰγέως τελευτήν. Οἵ δὲ σὺν κλαυϑμῷ 10 
καὶ ϑορύβῳ σπεύδοντες ἀνέβαινον εἰς τὴν πόλιν. 
40Ὅϑεν καὶ νῦν ἐν τοῖς ὠσχοφορίοις στεφανοῦσϑαι μὲν 
οὐ τὸν κήρυκα λέγουσιν, ἀλλὰ τὸ κηρύκειον, ἐπιφω- 
νεῖν δὲ ἐν ταῖς σπονδαῖς, Ἐλελεῦ, Ἰοὺ, Ἰοὺ, τοὺς 
παρόντας" ὧν τὸ μὲν σπεύδοντες ἀναφωνεῖν καὶ παι-- 
ὠνίζοντες εἰώϑασι, τὸ δὲ ἐκπλήξεως καὶ ταραχῆς ἐστι. 
95 Θάψας δὲ τὸν πατέρα τῷ ᾿4πόλλωνι τὴν εὐχὴν ἀπεδί- 
δου τῇ ἑβδόμῃ τοῦ Πυανεψιῶνος μηνὸς ἱσταμένου" 
ταύτῃ γὰρ ἀνέβησαν εἰς ἄστυ σωϑέντες. Ἧ μὲν οὖν 
ἔψησις τῶν ὀσπρίων λέγεται γίνεσθαι διὰ τὸ σωϑέν-- 
τας αὐτοὺς εἰς ταυτὸ συμμῖξαι τὰ περιόντα τῶν σι- 
δοτίων καὶ μέαν χύτραν κοινὴν ἕψήσαντας συνεστιαϑῆ-- 
ναι καὶ συγκαταφαγεῖν ἀλλήλοις. Τὴν δὲ εἰρεσιώνην 
ἐκφέρουσι κλάδον ἐλαίας ἐρίῳ μὲν ἀνεστεμμένον, ὥσ-- 


ΘΗΣΕΎΥΣ. 19 


περ τότε τὴν ἱκετηρίαν, παντοδαπῶν δὲ ἀνάπλεων 
καταργμάτων διὰ τὸ λῆξαι τὴν ἀφορίαν, ἐπάδοντες" 

Εἰρεσιώνη σῦκα φέρει καὶ πίονας ἄρτους 

καὶ μέλι ἐν κοτύλῃ καὶ ἔλαιον ἀποψήσασϑαι 

καὶ κύλικ᾽ εὔξωρον, ὡς ἂν μεϑύουσα καϑεύδῃ. 5. 
Καέτοι ταῦτά τινες ἐπὶ τοῖς Ἡρακλεέδαις γένεσϑαι λέ- 
γουσιν οὕτως διατρεφομένοις ὑπὸ τῶν ᾿4“ϑηναίων᾽" οἵ 
δὲ πλείονες ὡς προείρηται. 

ΧΧΠΙ. Τὸ δὲ πλοῖον ἐν οὗ μετὰ τῶν ἠτϑέων ἔπλευσε 
καὶ πάλιν ἐσώϑη, τὴν τριακόντορον, -ἄχρι τῶν Ζημη-- τὸ 
τρέουτοῦ Φαληρέως χρόνων διεφύλαττον οἵ ᾿4ϑηναῖοι, 
τὰ μὲν παλαιὰ τῶν ξύλων ὑφαιροῦντες, ἄλλα δὲ ἐμ-- 
βάλλοντες ἰσχυρὰ καὶ συμπηγνύντες οὕτως, ὥστε καὶ 
τοῖς φιλοσόφοις εἰς τὸν αὐξόμενον λόγον ἀμφιδοξού-- 
μενον παράδειγμα τὸ πλοῖον εἶναι, τῶν μὲν ὡς τὸ αὐτό, 16 
τῶν δὲ ὡς οὐ τὸ αὐτὸ διαμένοι λεγόντων. "ἄγουσι δὲ καὶ 
τὴν τῶν ὠσχοφορίων ἑορτὴν Θησέως καταστήσαντος. 
Οὐ γὰρ ἁπάσας αὐτὸν ἐξαγαγεῖν τὰς λαχούσας τότεπαρ-- ᾿ 
ϑένους, ἀλλὰ τῶν συνήϑων νεανίσκων δύο ϑηλυφανεῖς 
μὲν ὀφϑῆναι καὶ νεαρούς, ἀνδρώδεις δὲ τὰς ψυχὰς καὶ 30 
προϑύμογς, λουτροῖς τὸ ϑερμοῖς καὶ σκιατραφίαις καὶ 
ταῖς περὶ κόμην καὶ λειότητα καὶ χροιὰν ἀλοιφαῖς καὶ 
κοσμήσεσιν ὡς ἔστιν ἐξαλλάξαντα κομιδῇ, καὶ διδά-- 
ξαντα φωνὴν καὶ σχῆμα καὶ βάδισιν ὡς ἔνι μάλιστα 
παρϑένοις ὁμοιοῦσϑαι καὶ μηδὲν φαίνεσϑαι διαφέ- 55, 
ροντας, ἐμβαλεῖν εἰς τὸν τῶν παρϑένων ἀριϑμὸν καὶ 
διαλαϑεῖν ἅπαντας" ἐπεὶ δὲ ἐπανῆλϑεν͵ αὐτόν τε πομ-- 
πεῦσαι καὶ τοὺς νεανίσκους οὕτως ἀμπεχομένους ὡς 
νῦν ἀμπέχονται τοὺς ὀσχοὺς φέροντες. Φέρουσι δὲ 
Διονύσῳ καὶ ᾿Δριάδνῃ χαριξόμενοι διὰ τὸν μῦϑον, ἢ 30 
μαλλον ὅτι συγκομιξομένης ὀπώρας ἐπανῆλθον αἵ δὲ 
δειπνοφόροε παραλαμβάνονται καὶ κοινωνοῦσι τῆς 


20 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ϑυσίας ἀπομιμούμεναι τὰς μητέρας ἐκείνων τῶν λα- 
χόντων" ἐπεφοίτων γὰρ αὐτοῖς ὄψα καὶ σιτία κομέ- 
ξουσαι - καὶ μῦϑοι λέγονται διὰ τὸ κἀκείνας εὐθυμίας 
ἕνεχα καὶ παρηγορίας μύϑους διεξιέναι τοῖς παισί. 
δ Ταῦτα μὲν οὖν καὶ Δήμων ἰστόρηκεν. Ἐξῃρέϑη ὃΣ καὶ 
τέμενος αὐτῷ καὶ τοὺς ἀπὸ τῶν “Ξαρασχόντων τὸν 
ϑασμὸν οἴκων ἔταξεν εἰς ϑυσίαν αὑτῷ τελεῖν ἀποφο-- 
ράς" καὶ τῆς ϑυσίας ἐπεμελοῦντο Φυταλίδαι, Θησέως 


ἀποδόντος αὐτοῖς ἀμοιβὴν τῆς φιλοξενίας. 


10 
ΧΧΙΡ. Μετὰ δὲ τὴν Αἰγέως τελευτὴν μέγα καὶ 


ϑαυμαστὸν ἔργον εἰς νοῦν βαλόμενος συνῴκισε τοὺς 
τὴν ᾿Αττικὴν κατοικοῦντας εἰς ὃν ἄστυ, καὶ μιᾶς πό- 
λεως ἕνα δῆμον ἀπέφηνε τέως σποράδας ὄντας καὶ 
16 δυσανακχλήτους πρὸς τὸ κοινὸν πάντων συμφέρον, 
ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ διαφερομένους ἀλλήλοις καὶ πολεμοῦν-- 
τας. Ἐπιὼν [οὐνὴ] ἀνέπευιϑε κατὰ δήμους καὶ γένη, τῶν 
μὲν ἰδιωτῶν καὶ πενήτων ἐνδεχομένων ταχὺ τὴν παρά- 1] 
κλησιν αὐτοῦ, τοῖς δὲ δυνατοῖς ἀβασίλευτον πολιτείαν 
40 προτείνων καὶ δημοκρατίαν αὐτῷ μόνον ἄρχοντι πο-- 
λέμου καὶ νόμων φύλακι χρησομένην, τῶν δὲ ἄλλων 
παρέξουσαν ἅ ἅπασιν ἰσομοιρίαν, τοὺς μὲν ταῦτα ἔπει- 
ϑεν, οἱ δὲ τὴν δύναμιν αὐτοῦ δεδιότες μεγάλην « οὖσαν 
ἤδη καὶ τὴν τόλμαν ἐβούλοντο πειϑόμενοι μᾶλλον ἢ 
96 βιαζόμενοι ταῦτα συγχωρεῖν. Καταλύσας οὖν τὰ παρ᾽ 
ἑκάστοις πρυτανεῖα καὶ βουλευτήρια καὶ ἀρχάς, ἕν δὲ 
ποιήσας ἅπασι κοινὸν ἐνταῦϑα πρυτανεῖον καὶ βου- 
λευτήριον ὅπου νῦν ἴδρυται τὸ ἄστυ, τήν τε πόλιν 
᾿4ϑήνας προσηγόρευσε καὶ Παναϑήναια ϑυσίαν ἐποί- 
80 σε κοινήν. Ἔϑυσε δὲ καὶ Μετοίκια τῇ ἕκτῃ ἐπὶ δέχα 
τοῦ Ἑκατομβαιῶνος ἣν ἔτι νῦν ϑύουσι. Καὶ τὴν βασι- 
λείαν ἀφείς, ὥσπερ ὡμολόγησε, διεκόσμει τὴν πολι- 


.μ"μἁ...-.-... .-.--........ "".... 


ΘΉΣΕΥΣ. 9] 


τείαν ἀπὸ ϑεῶν ἀρχόμενος" ἧκε γὰρ αὐτῷ χρησμὸς ἐκ 
ΖΙελφῶν μαντευομένῳ περὶ τῆς πόλεως" 

“Αἰγείδη Θησεῦ, Πιτϑηΐδος ἔχγονε κούρης, 

πολλαῖς τοι πολίξσσι πατὴρ ἐμὸς ἐγκατέϑηκε 

τέρματα καὶ κλωστῆρας ἐν ὑμετέρῳ πτολιέϑρῳ. δ 

ἀλλὰ σὺ μή τι λίην πεπονημένος ἔνδοϑι ϑυμὸν 

βουλεύειν" ἀσκὸς γὰρ ἐν οἴδματι ποντοπορεύσει. 
Τοῦτο δὲ καὶ Σίβυλλαν ὕστερον ἀποστοματίσαι πρὸς 
τὴν πόλιν ἱστοροῦσιν ἀναφϑεγξαμένην " 

Ζσκὸς βαπτίζῃ" δῦναι δέτοι οὐ ϑέμις ἐστίν. 10 

ΧΧΥ͂. Ἔτι δὲ μᾶλλον αὐξῆσαι τὴν πόλιν βουλόμε- 
νορ ἐκάλει πάντας ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ τὸ Ζ' εὔ ρ᾽ τε 
πάντες λεῴ κήρυγμα Θησέως γενέσθαι φασὶ πανδη-- 
μίαν τινὰ καϑιστάντος. Οὐ μὴν ἄτακτον οὐδὲ μεμιγ-- 
μένην περιεῖδεν ὑπὸ πλήϑους ἐπιχυϑέντος ἀκρίτου 16 
γενομένην τὴν δημοκρατίαν, ἀλλὰ πρῶτος ἀποκρίνας 
χωρὶς Εὐπατρίδας καὶ Γεωμόρους καὶ Ζημιουργούς, 
᾿ Εὐπατρίδαις δὲ γινώσκειν τὰ ϑεῖα καὶ παρέχειν ἄρχον-- 
τας ἀποδοὺς καὶ νόμων διδασκάλους εἶναι καὶ ὁσίων 
καὶ ἱερῶν ἐξηγητὰς, τοῖς ἄλλοις πολέταις ὥσπερ εἰς 50 
ἴσον κατέστησε, δόξῃ μὲν Εὐπατριδῶν, χρείᾳ δὲ Γεω-- 
μόρων, πλήϑει δὲ “ημιουργῶν ὑπερέχειν δοκούντων. 
Ὅτι δὲ πρῶτος ἀπέκλινε πρὸς τὸν ὄχλον, ὡς ᾿άριστο--: 
τέλης φησέ, καὶ ἀφῆκε τὸ μοναρχεῖν, ἔοικε μαρτυρεῖν 
καὶ Ὅμηρος ἐν νεῶν καταλόγῳ μόνους ᾿4ϑηναίους 36 
δῆμον προσαγορεύσας. Ἔκοψε δὲ καὶ νόμισμα, βοῦν 
ἐγχαράξας ἢ διὰ τὸν Μαραϑώνιον ταῦρον ἢ διὰ τὸν 
Μίνω στρατηγὸν ἢ πρὸς γεωργίαν τοὺς πολίτας πα-- 
ρακαλῶν. ᾿4π᾿ ἐκείνου δέ φασι τὸ ἑκατόμβοιον καὶ τὸ 
δεκάβοιον ὀνομασϑῆμκαι. Προσκτησάμενος ὃὲ τῇ ᾽4τ--80 
τικῇ τὴν Μεγαρικὴν βεβαίως, τὴν ϑρυλουμένην ἐν 
᾿Ισϑμῷ στήλην ἔστησεν, ἐπιγράψας τὸ διορέξον ἐπί- 


δ» ἡ 


γραμμα τὴν χώραν δυσὶ τριμέτροις, ὧν ἔφραξε τὰ μὲν 
πρὸς ἕξω 

Τάδ᾽ οὐχὶ Πελοπόννησος, ἀλλ᾽ Ἰωνία" 
τὰ δὲ πρὸς ἑσπέραν 

8- Τάδ᾽ ἐστὶ Πελοπόννησος, οὐκ Ἰωνία. 
Καὶ τὸν ἀγῶνα πρῶτος ἔϑηκε κατὰ ξῆλον Ἡρακλέους, 
ὡς δι᾽ ἐκεῖνον Ὀλύμπια τῷ “Ιιΐ, καὶ δι᾽ αὐτὸν Ἰσϑμια 
τῷ Ποσειδῶνι φιλοτιμηϑ εὶς ἄγειν τοὺς Ἕλληνας. Ὁ 
γὰρ ἐπὶ Μελικέρτῃ τεϑεὶς αὐτόϑι νυκτὸς ἐδρᾶτο, τε-- 
10 λετῆς ἔχων μᾶλλον. ἢ ϑέας καὶ πανηγυρισμοῦ τάξιν. 
᾿ς Ἔνιοι δέ φασιν ἐπὶ Σκαχείρωνι τὰ Ἴσϑμεια τεθῆναι, τοῦ 
Θησέως ἀφοσιουμένου τὸν φόνον διὰ τὴν συγγένειαν" 
Σκείρωνα γὰρ υἱὸν εἶναι Κανήϑου καὶ Ἡνιόχης τῆς 
Πιτϑέως. Οἱ δὲ Σίνιν, οὐ Σκείρωνα, καὶ τὸν ἀγῶνα 
16 τεϑῆναι διὰ τοῦτον ὑπὸ Θησέως, οὐ δι᾽ ἐκεῖνον. Ἔτα- 
ξεν οὖν καὶ διωρίσατο πρὸς τοὺς Κορινϑίους ᾿4ϑη- 1 
ναίων τοῖς ἀφικνουμένοις ἐπὶ τὰ ᾿Ισϑμια παρέχειν 
προεδρίαν ὅσον ἂν τόπον ἐπίσχῃ καταπετασϑὲν τὸ τῆς 
ϑεωρίδος νεὼς ἱστίον, ὡς Ἑλλάνικος καὶ "άνδρων ὁ 
30. Δλικαρνασεὺς ἱστορήκασιν. 

ΧΧΥ͂Ι. Εἰς δὲ τὸν πόντον ἔπλευσε τὸν Εὔξεινον, 
ὡς μὲν Φιλόχορος καί τινες ἄλλοι λέγουσι, μεϑ᾽ Ἧρα- 
κλέους ἐπὶ τὰς ᾿“μαξόνας συστρατεύσας καὶ γέρας ἀρυ- 
στειῶν ᾿Αντιόπην ἔλαβεν" οἵ δὲ πλείους, ὧν ἐστὶ καὶ 

96 Φερεκύδης καὶ Ἑλλάνικος καὶ Ἡρόδωρος, ὕστερόν 
φασιν Ἡρακλέους ἰδιόστολον πλεῦσαι τὸν Θησέα καὶ 
την ᾿Δμαξόνα λαβεῖν αἰχμάλωτον, πιϑανώτερα λέγον-- 
τες. Οὐδεὶς γὰρ ἄλλος ἰστόρηται τῶν μετ᾽ αὐτοῦ στρα- 
τευσάντων ᾿Δμαξζόνα λαβεῖν αἰχμάλωτον. Βίων δὲ καὶ 

80 ταύτην παρακρουσάμενον οἴχεσϑαι λαβόντα: φύσει 
γὰρ οὔσας τὰς ᾿μαξόνας φιλάνδρους οὔτε φυγεῖν τὸν 
Θησέα προσβάλλοντα τῇ χώρᾳ, ἀλλὰ καὶ ξένια πέμ-- 


22 ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


᾿ ΘΗΣΕΙΥ͂Σ... Ω8 


σξειν᾽ τὸν δὲ τὴν κομίζουσαν ἐμβῆναι παρακαλεῖν εἰς 
τὸ πλοῖον". ἐμβάσης δὲ ἀναχϑῆναι. Μενεκράτης δέ 
τις ἱστορίαν περὶ Νικαίας τῆς ἐν Βιϑυνίᾳ πόλεως ἐκ- 
δεδωκὼς Θησέα φησὶ τὴν ᾿Αντιύπην ἔχοντα διατρῖψαι 
στερὶ τούτους τοὺς τόπους τυγχάνειν δὲ συστρατεύ- ὅ 
οντας αὐτῷ τρεῖς νεανίσκους ἐξ ᾿4ϑηνῶν ἀδελφοὺς 
ἀλλήλων, Εὔνεων καὶ Θόαντα καὶ Σολόεντα. Τοῦτον 
οὖν ἐρῶντα τῆς ᾿Αντιόπης καὶ λανθάνοντα τοὺς ἄλλους 
ἐξειπεῖν πρὸς ἕνα τῶν συνήϑων᾽ ἐχείνου δὲ περὶ τού- 
τῶν ἐντυχόντος τῇ ᾿Αντιόπῃ, τὴν μὲν πεῖραν ἰσχυρῶς 10 
ἀποτρίψασϑαι, τὸ δὲ πρᾶγμα σωφρόνως ἅμα καὶ πράως 
ἐνεγκεῖν καὶ πρὸς τὸν Θησέα μὴ κατηγορῆσαι. Τοῦ δὲ 
Σολόεντος ὡς" ἀπέγνω ῥίψαντος ἑαυτὸν εἰς ποταμόν 
τινα καὶ διαφϑαρέντος, ἠἡσϑημένον τότε τὴν αἰτίαν 
καὶ τὸ πάϑος τοῦ νεανίδκου τὸν Θησέα βαρέως ἔνεγ- 15 
κεῖν, καὶ δυσφοροῦντα λόγιόντι πυϑόχρηστον ἀνενεγ- 
κεῖν πρὸς ἑαυτόν εἶναι γὰρ αὐτῷ προστεταγμένον ἐν 
Δελφοῖς ὑπὸ τῆς Πυϑίας, ὅταν ἐπὶ ξένης ἀνιαθῇ μά- 
λιστα καὶ περίλυπος γένηται, πόλιν ἐκεῖ κτίσαι καὶ τῶν 
ἀμφ᾽ αὐτόν τινας ἡγεμόνας καταλιπεῖν. Ἐκ δὲ τούτου 5ὴ 
τὴν μὲν πόλιν, ἣν ἔκτισεν, ἀπὸ τοῦ ϑεοῦ Πυϑόπολιν 
προσαγορεῦσαι, Σολόεντα δὲ τὸν πλησίον ποταμὸν 
ἐπὶ τιμῇ τοῦ νεανίσκου. Καταλιπεῖν δὲ καὶ τοὺς ἀδελ- 
φοὺς αὐτοῦ, οἷον ἐπιστάτας καὶ νομοϑέτας, καὶ σὺν 
αὐτοῖς Ἕρμον ἄνδρα τῶν ᾿4ϑήνησιν Εὐπατριδῶν" ἀφ᾽ 35 
οὗ καὶ τόπον Ἑρμοῦ καλεῖν οἰκίαν τοὺς Πυϑοπολίέτας, 
οὐκ ὀρθῶς τὴν δευτέραν συλλαβὴν περισπῶντας καὶ 
τὴν δόξαν ἐπὶ ϑεὸν ἀπὸ ἥρωος μετατιϑέντας. 

ΧΧΥΙΙ. Πρόφασιν μὲν οὖν ταύτην ὁ τῶν ᾿4μαξό- 
νῶν πόλεμος ἔσχε" φαίνεται δὲ μὴ φαῦλον αὐτοῦ μηδὲ 30 
γυναικεῖον γενέσθαι τὸ ἔργον. Οὐ γὰρ ἂν ἐν ἄστει 
κατεστρατοπέδευσαν οὐδὲ τὴν μάχην συνῆψαν ἐν χρῷ 


- 


24 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 


περὶ τὴν ἤνυκα καὶ τὸ Μουσεῖον, εἰ μὴ κρατοῦσαι τῆς 
χώρας ἀδεῶς τῇ πόλει προσέμιξαν. Εἰ μὲν οὖν, ὡς 
Ἑλλάνικος ἱστόρηκε, τῷ Κιμμερικῷ Βοσπόρῳ παγέντι 
διαβᾶσαι περιῆλθον, ἔργον ἐστὶ πιστεῦσαι" τὸ δὲ ἐν 
δ5τῇ πόλει σχεδὸν αὐτὰς ἐνστρατοπεδεῦσαι μαρτυρεῖται 
καὶ τοῖς ὀνόμασι τῶν τόπων καὶ ταῖς ϑήκαις τῶν πε-- 
σόντων. Πολὺν δὲ χρόνον ὄκνος ἦν καὶ μέλλησις ἀμ-- 
φοτέροις τῆς ἐπιχειρήσεως" τέλος δὲ Θησεὺς κατά τι 
λόγιον τῷ Φόβῳ σφαγιασάμενος συνῆψεν αὐταῖς. Ἢ 
1τὸ μὲν οὖν μάχη Βοηδρομιῶνος ἐγένετο. μηνὸς ἐφ᾽ ἡ τὰ 
Βοηῤρόμια μέχρι νῦν ᾿4ϑηναῖοι ϑύουσιν. Ἱστορεῖ δὲ 
Κλείδημος, ἐξακριβοῦν τὰ καϑ᾽ ἕκαστα βουλόμενος τὸ 
μὲν εὐώνυμον τῶν ᾿Δμαξόνων κέρας ἐπιστρέφειν πρὸς 
τὸ νῦν καλούμενον ᾿Δμαξόνειον, τῷ δὲ δεξιῷ πρὸς τὴν 
15 Πνύκα κατὰ τὴν Χρύσαν ἥκειν. Μάχεσϑαι δὲ πρὸς 
τοῦτο τοὺς ᾿4ϑηναίους ἀπὸ τοῦ Μουσείου ταῖς ᾿άμα-- 
ξόσι συμπεσόντας καὶ τάφους τῶν πεσόντων περὶ τὴν 
πλατεῖαν εἶναι τὴν φέρουσαν ἐπὶ τὰς πύλας παρὰ τὸ 13 
Χαλκώδοντος ἡρῷον, ἃς νῦν Πειραϊκὰς ὀνομάζουσι. 
90 Καὶ ταύτῃ μὲν ἐκβιασϑῆναι μέχρι τῶν Εὐμενίδων καὶ 
ὑποχωρῆσαι ταῖς γυναιξίν, ἀπὸ δὲ Παλλαδίου καὶ 
᾿Δρδηττοῦ καὶ “υκείου προσβαλόντας ὥσασϑαι τὸ δε-- 
ξιὸν αὐτῶν ἄχρι τοῦ στρατοπέδου καὶ πολλὰς κατα- 
βαλεῖν. Τετάρτῳ δὲ μηνὶ συνθήκας γενέσϑαι διὰ τῆς 
95 Ἱππολύτης" Ἱππολύτην γὰρ οὗτος ὀνομάξει τὴν τῷ 
Θησεῖ συνοικοῦσαν, οὐκ ᾿Δντιόπην. Ἔνιοι δέ φασι 
μετὰ τοῦ Θησέως μαχομένην πεσεῖν τὴν ἄνϑρωπον 
ὑπὸ ΜΜολπαδίας ἀκοντισϑεῖσαν, καὶ τὴν στήλην τὴν 
παρὰ τὸ τῆς Ὀλυμπίας ἱερὸν ἐπὶ ταύτῃ κεῖσθαι. Καὶ 
80 ϑαυμαστὸν οὐκ ἔστιν ἐπὶ πράγμασιν οὕτω παλαιοῖς 
πλανᾶσϑαι τὴν ἱστορίαν, ἐπεὶ καὶ τὰς τετρωμένας 
φασὶ τῶν ᾿“μαξόνων ὑπ᾽ ᾿ἀντιόπης εἰς Χαλκέδα λάϑρα 


ΘΗΣΕΥ͂Σ. 26 


διαπεμφϑεέσας τυγχάνειν ἐπιμελείας καὶ ταφῆναί τι-- 
νας ἐκεῖ περὶ τὸ νῦν ᾿Δμαξόνειον καλούμενον. ᾿4λλὰ͵ 
τοῦ γε τὸν πόλεμον εἰς σπονδὰς τελευτῆσαι μαρτύριόν 
ἐστιν ἥ τε τοῦ τόπου κλῆσις τοῦ παρὰ τὸ Θησεῖον, 
ὅνπερ Ὁρκωμόσιον καλοῦσιν, ἥ τε γινομένη πάλαιδ 
ϑυσία ταῖς ᾿Ἵμαξόσι πρὸ τῶν Θησείων. “Ζεικνύουσι δὲ 
καὶ Μεγαρεῖς ᾿Δμαξόνων ϑήκην παρ᾽ αὑτοῖς ἐπὶ τὸν 
καλούμενον Ῥοῦν βαδίξουσιν ἐξ ἀγορᾶς, ὅπου τὸ Ῥομ-- 
βοειδές. 4έγεται δὲ καὶ περὶ Χαιρώνειαν ἑτέρας ἀπο-- 
ϑανεῖν καὶ ταφῆναι παρὰ τὸ ῥευμάτιον, ὃ πάλαι μὲν, 10 
ὡς ἔοικε, Θερμώδων, “ἵμων δὲ νῦν καλεῖται" περὶ ὧν 
ἐν τῷ Ζημοσϑένους βίῳ γέγραπται. Φαίνονται δὲ μηδὲ 
Θεσσαλίαν ἀπραγμόνως αἰ “μαξόνες διελϑούσαι" τά- 
φοι γὰρ αὐτῶν ἔτι καὶ νῦν δείκνυνται περὶ τὴν Σίκο-- 
τουσαίαν καὶ τὰς Κυνὸς κεφαλᾶς. 16 

ΧΧΥΙΠ, Ταῦτα μὲν οὖν ἄξια μνήμης περὶ τῶν 
᾿“μαξόνων. Ἣν γὰρ ὃ τῆς Θησηΐδος ποιητὴς ᾿“μαξό-- 
νῶν ἐπανάστασιν γέγραφε, Θησεῖ γαμοῦντι Φαίδραν 
τῆς: Αντιόπης ἐπιτιϑεμένης καὶ τῶν μετ᾽ αὐτῆς 2Ζμα- 
ξόνων ἀμυνομένων καὶ κτείνοντος αὐτὰς Ἡρακλέους, 50 
περιφανῶς ἔοικε μύϑῳ καὶ πλάσματι. Τῆς δὲ ᾿άντιό-- 
πης ἀποϑανούσης ἔγημε Φαίδραν, ἔχων υἱὸν Ἱππόλυ-- 
τον ἐξ ““ντιόπης, ὡς δὲ Πίνδαρός φησι, Ζημοφῶντα. 
Τὰς δὲ περὶ ταύτην καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ δυστυχίας, 
ἐπεὶ μηδὲν ἀ ἀντιπίπτει παρὰ τῶν ἱστορικῶν τοῖς τρα-- 55 
γικοῖς, οὕτως ἔχειν θετέον, ὡς ἐκεῖνοι πεποιήκασιν 
ἅπαντες. 

ΧΧΙΧ. Εἰσὶ μέντοι λόγοι περὶ γάμων Θησέως καὶ. 
ἕτεροι, τὴν σκηνὴν διαπεφευγότες, οὔτε ἀρχὰς εὐγνώ-- 
μονας οὔτε εὐτυχεῖς τελευτὰς ἔχοντες. Καὶ γὰρ ᾿ἀναξώ 30 
τινα Τροιξηνίαν ἁρπάσαι λέγεται καὶ Σένιν ἀποκτεί-- 
ψας καὶ Κερκύονα συγγενέσϑαι βίᾳ ταῖς ϑυγατράσιν 


ΦΌ ΠΛΑΟΥΊΔΦΡΧΟΥ 


αὐτῶν γῆμαι δὲ καὶ Περίβοιαν τὴν Αἴαντος μητέρα 
φεαὺ Φερέβοιαν αὖϑις καὶ Ἰόπην τὴν Ἰφικλέους - καὶ 
ϑιὰ τὸν 4ἴγλης ἔρωτα τῆς Πανοπέως, ὥσπερ εἴρηται; 
τὴν ᾿Δριάδνης ἀπόλειψιν αἰτιῶνται μὴ καλὴν 7ενέ- 
ὅσϑαι μηδὲ πρέπουσαν ἐπὶ πᾶσι δὲ τὴν Ἑλένης ἄρπα-. 
γὴν πολέμου μὲν ἐμπλῆσαι τὴν ᾿4ττικήν, αὐτῷ δὲ εἰς 
φυγὴν καὶ ὄλεθρον τελευτῆσαι" περὶ ὧν ὀλίγον ὕστε- 
ρον εἰρήσεται. Πολλῶν δὲ τότε τοῖς ἀρίστοις ἄϑλων 
γενομένων Ἡρόδωρος μὲν οὐδενὸς οἴεται τὸν Θησέα 
10 μετασχεῖν, ἀλλὰ μόνοις “απέϑαις τῆς κενταυρομαχίας" 
ἕτεροι δὲ καὶ μετὰ Ἰάσονος ἐν Κόλχοις γενέσϑαε καὶ 
Μελεάγρῳ συνεξελεῖν τὸν κάπρον καὶ διὰ τοῦτο πα- 


ροιμέαν εἶναι τὴν Οὐκ ἄνευ Θησέως" αὐτὸν μέν- 1: 
τοι μηδενὸς συμμάχου δεηϑέντα πολλοὺς καὶ καλοὺς 


ἰ6 ἄϑλους κατεργάσασϑαι καὶ τὸν 4λλοςοὕὗτος Ἡ ρα- 


κλῆς λόγον ἐπ᾽ ἐκείνου κρατῆσαι. Σ)υνέπραξε δὲ καὶ 
᾿δράστῳ τὴν ἀναίρεσιν τῶν ὑπὸ τῇ Καδμείᾳ πεσόν-- 
των, οὐχ ὡς Εὐριπίδης ἐποίησεν ἐν τραγῳδίᾳ, μάχῃ 
τῶν Θηβαίων κρατήσας, ἀλλὰ πείσας καὶ σπεισάμενος" 
80 οὕτω γὰρ οἱ πλεῖστοι λέγουσι: Φιλόχορος δὲ καὶ 
σπονδὰς περὶ νεκρῶν ἀναιρέσεως γενέσθαι πρώτας 
ἐκείνας. Ὅτι δὲ Ἡρακλῆς πρῶτος ἀπέδωκε νεκροὺς 
τοῖς πολεμίοις ἐν τοῖς περὶ Ἡρακλέους γέγραπται. 
Ταφαὶ δὲ τῶν μὲν πολλῶν ἐν Ἐλευϑεραῖς δείκνυνται, 
85 τῶν δὲ ἡγεμόνων περὶ Ἐλευσῖνα, καὶ τοῦτο Θησέως 
4δράστῳ χαρισαμένου. Καταμαρτυροῦσι δὲ τῶν Εὐ-- 
ριπίδου κετίδων οἵ Αἰσχύλου Ἐλευσίνιοι, ἐν οἷς καὶ 
καῦτα λέγων ὁ Θησεὺς πεποίηται. 
ΧΧΧ, Τὴν δὲ πρὸς Πειρέϑουν φιλίαν τοῦτον τὸν 
80 τρόπον αὐτῷ γενέσϑαι λέγουσι. Δόξαν εἶχεν ἐπὶ ῥώμῃ 
καὶ ἀνδρείᾳ μεγίστην" βουλόμενος οὖν ὁ Πειρίϑους 
ἐξελέγξαι καὶ λαβεῖν. διάπειραν ἠλάσατο βοῦς ἐκ Μα- 


ΘΗΣΕῪΣ. 27 


οαδϑιώνοςαὐτοῦ, καὶ πυϑόμενος διώκειν μετὰ τῶν ὅπλων 
ἐκεῖνον οὐκ ἔφυγεν, ἀλλ᾽ ἀναστρέψας ἀπήντησεν. 
ἕῆς δὲ εἶδεν ἅτερος τὸν ἕτερον καὶ τὸ κάλλος ἐϑαυ- 
μαδε καὶ τὴν τόλμαν ἠγάσϑη, μάχης μὲν ἔσχοντο, Πει-- 
οίϑους δὲ πρύτερος τὴν δεξιὰν προτείνας ἐκέλευσεν δ 
αιτὸν γενέσϑαι δικαστὴν τὸν Θησέα τῆς βοηλασίας" 
ἑκὼν γὰρ ὑφέξειν ἣν ἂν δρίσῃ δίκην ἐκεῖνος. Θησεὺς 
δὲ καὶ τὴν δίκην ἀφῆκεν αὐτῷ καὶ προὐκαλεῖτο φέλον 
εἶναι καὶ σύμμαχον" ἐποιήσαντο δὲ τὴν φιλίαν ἔνορ-- 
γον. Ἐκ δὲ τούτου γαμῶν ὁ Πειρέϑους “Πηϊδάμειαν 10 
ἐδεήϑη τοῦ Θησέως ἐλϑεῖν καὶ τὴν χώραν ἱστορῆσαι 
καὶ συγγενέσϑαι τοῖς Δαπίϑαις. Ἐτύγχανε δὲ καὶ τοὺς 
Κενταύρους κεκληκὼς ἐπὶ τὸ δεῖπνον. Ως δὲ ἠσέλ-- 
γαινον ὕβρει καὶ μεϑύοντες οὐκ ἀπείχοντο τῶν γυναι- 
κῶν, ἐτράποντο πρὸς ἄμυναν οἵ Δαπέϑαι" καὶ τοὺς 15 
μὲν ἔκτειναν αὐτῶν, τοὺς δὲ πολέμῳ κρατήσαντες 
ὕστερον ἐξέβαλον ἐκ τῆς χώρας τοῦ Θησέως αὐτοῖς 
συμμαχομένου καὶ συμπολεμοῦντος. Ἡρόδωρος δὲ 
ταῦτα πραχϑῆναί φησιν οὐχ οὕτως, ἀλλὰ τοῦ πολέμου 
συνεστῶτος ἤδη τὸν Θησέα βοηϑοῦντα τοῖς “απίϑαις 90 
παραγενέσϑαι, καὶ τότε πρῶτον ὄψει γνωρίσαι τὸν 
Ἡρακλέα, ποιησάμενον ἔργον ἐντυχεῖν αὐτῷ περὶ Τρα- 


᾿ἀῖνα πεπαυμένῳ πλάνης ἤδη καὶ ἄϑλων᾽ γενέσϑαι δὲ 


μετὰ τιμῆς καὶ φιλοφροσύνης καὶ πολλῶν ἐπαίνων 
ἀμφοτέροις τὴν ἔντευξιν. Οὐ μὴν ἀλλὰ μᾶλλον ἄ ἂν τίς 95 
πρόσχοι τοῖς πολλάκις ἐντυχεῖν αὐτοὺς ἀλλήλοις ἔστο-- 
ροῦσι: καὶ τὴν μύησιν Ἡρακλεῖ γενέσϑαι Θησέως 
σπουδάσαντος καὶ τὸν πρὸ τῆς μυΐσεως καϑαρμὸν ὡς 
δεομένω διά τινας πράξειρ ἀβουλήτους. 

ΧΧΧΙ. Ἤδη δὲ πεντήκοντα ἔτη γεγονώς, ὥς φησιν 80 


Ἑλλάνικος, ἔπραξε τὰ περὶ τὴν Ἑλένην, οὐ καϑ' ὥραν. 
Ὅϑεν ὡς δὴ μέγιστον ἐπανορϑούμενοι τοῦτο τῶν ἐγ- 


28 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


κλημάτων ἔνιοι λέγουσιν οὐκ αὐτὸν ἁρπάσαι τὴν 
Ἑλένην, ἀλλὰ Ἴδα καὶ Δυγκέως ἁρπασάντων παρα-- 
καταϑήκην λαβόντα τηρεῖν καὶ μὴ προΐεσθαι τοῖς 
Διοσκούροις ἀπαιτοῦσιν" ἢ νὴ Δία Τυνδάρεω παρα-- 
8 ϑόντος αὐτοῦ, φοβηϑέντος Ἐναρσφόρον τὸν Ἵππο- 
κόωντος ἔτι νηπίαν οὖσαν βιαξύμενον τὴν᾽ Ἑλένην λα-- 
βεῦν. Τὰ δὲ εἰκότα καὶ πλείστους ἔχοντα μάρτυρας 
τοιαῦτά ἐστιν. Ἦλϑον μὲν εἰς Σπάρτην ἀμφότεροι 
καὶ τὴν κόρην ἐν ἱερῷ ᾿Δρτέμιδος Ὀρϑίας χορεύουσαν 
10 ἁρπάσαντες ἔφυγον: τῶν δὲ πεμφϑέντων ἐπὶ τὴν 
δίωξιν οὐ πορρωτέρω Τεγέας ἐπακολουϑησάντων, ἐν 
ἀδείᾳ γενόμενοι καὶ διελϑόντες τὴν Πελοπόννησον 15 
ἐποιήσαντο συνθήκας, τὸν μὲν λαχόντα κλήρῳ τὴν 
Ἑλένην ἔχειν γυναῖκα, συμπράττειν δὲ ϑατέρῳ γάμον 
16 ἄλλον. Ἐπὶ ταύταις δὲ κληρουμένων ταῖς ὁμολογέαις 
ἔλαχε Θησεύς" καὶ παραλαβὼν τὴν παρϑένον οὔπω 
γάμων ὥραν ἔχουσαν εἰς ᾿Αφέδνας ἐκόμισε" καὶ τὴν 
μητέρα καταστήσας μετ᾽ αὐτῆς ᾿Αφέδνῳ παρέδωκεν 
ὄντι φίλῳ, διακελευσάμενος φυλάττειν καὶ λανθάνειν 
20 τοὺς ἄλλους. Αὐτὸς δὲ Πειρέϑῳ τὴν ὑπουργίαν ἀπο-- 
διδοὺς εἰς Ἤπειρον συναπεδήμησεν ἐπὶ τὴν ᾿Δϊδωνέως 
ϑυγατέρα τοῦ Μολοσσῶν βασιλέως, ὃς τῇ γυναικὶ 
Φερσεφόνην ὄνομα ϑέμενος, Κύρην ὃὲ τῇ ϑυγατρὶ, 
τῷ δὲ κυνὶ Κέρβερον, ἐκέλευε τούτῳ διαμάχεσθαι τοὺς 
95 μνωμένους τὴν παῖδα καὶ λαβεῖν τὸν κρατήσαντα. 
Τοὺς βέντοι περὶ τὸν Πειρέϑουν οὐ μνηστῆρας ἥκειν, 
ἀλλ᾽ ἁρπασομένους κυνϑανόμενος συνέλαβε" καὶ τὸν 
μὲν Πειρίϑουν εὐϑὺς ἠφάνισε διὰ τοῦ κυνός, τὸν δὲ 
Θησέα καϑεέίρξας ἐφύλαττεν. 
88ὁ ΧΧΧΙ, Ἐν δὲ τῷ χρόνῳ τούτῳ Μενεσϑεὺς ὁ Πε-- . 
τεὼ τοῦ Ὀρνέως τοῦ Ἐρεχϑέως πρῶτος, ὥς φασιν, 
ἀνϑρώπων ἐπιϑέμενος τῷ δημαγωγεῖν καὶ πρὸς χάριν 


΄ 


ΘΗΣΕῪΣ. 29 


ὄχλῳ διαλέγεσϑαι, τούς τε δυνατοὺς συνίστη καὶ πα- 
ρώξυνε πάλαι βαρυνομένους τὸν Θησέα καὶ νομέζον-- 
τας ἀρχὴν καὶ βασιλείαν ἀφῃρημένον ἑκάστου τῶν 
κατὰ δῆμον εὐπατριδῶν εἰς ἕν ἄστυ συνείρξαντα πάν-- 
τας ὑπηκόοις χρῆσϑαι καὶ δούλοις, τούς τε πολλοὺς 6 
διετάραττε καὶ διέβαλλεν, ὡς ὄναρ ἐλευϑερίας δρῶν-- 
τας; ἔργῳ δὲ ἀπεστερημένους πατρίδων καὶ ἱερῶν, 
ὅπως ἀντὶ πολλῶν καὶ ἀγαϑῶν καὶ γνησίων βασιλέων 
πρὸς ἕνα δεσπότην ἔπηλυν καὶ ξένον ἀποβλέπωσι. - 
Ταῦτα δὲ αὐτοῦ πραγματευομένου μεγάλην ῥοπὴν ὃ 10 
πόλεμος τῷ νεωτερισμῷ προσέϑηκε τῶν Τυνδαριδῶν 
ἐπελϑόντων᾽" οἵ δὲ καὶ ὅλως φασὶν ὑπὸ τούτου πει- 
σϑέντας ἐλϑεῖν. Τὸ μὲν οὖν πρῶτον οὐδὲν ἠδίκουν, 
ἀλλ᾽ ἀπήτουν τὴν ἀδελφήν. ᾿Δἀποκριναμένων δὲ τῶν 
ἐν ἄστει μήτε ἔχειν μήτε γινώσκειν ὅπου καταλέλει-- 16 
πται, πρὸς πόλεμον ἐτράποντο. Φράξει δὲ αὐτοῖς 
᾿κάδημος ἠσθημένος ᾧ δή τινι τρόπῳ τὴν ἐν ᾿4φί- 
δναις κρύψιν αὐτῆς. Ὅϑεν ἐκείνῳ τε τιμαὶ ξῶντι παῤὰ 
τῶν Τυνδαριδῶν ἐγένοντο, καὺ πολλάκις ὕστερον εἰς 
τὴν ᾿4ττικὴν ἐμβαλόντες Δακεδαιμόνιοι καὶ πᾶσαν 920 
ὁμοῦ τὴν χώραν τέμνοντες τῆς ᾿Δκαδημείας ἀπείχοντο 
διὰ τὸν ᾿ἀκάδημον. Ὁ δὲ “:καέαρχος Ἐχέμου φησὶ 
καὶ Μαράϑου συστρατευσάντων τότε τοῖς Τυνδαρέ- 
δαις ἐξ ᾿ἀφκαδίας ἀ ἀφ᾽ οὗ μὲν Ἐχεδημίαν πφοσαγορευ- 
ϑῆναι τὴν νῦν ᾿Δκαδήμειαν, ἀφ᾽ οὗ δὲ “Μαραθῶνα τὸν 95 
δῆμον, ἐπιδόντος ἑαυτὸν ἑκουσίως κατά τι λόγιον 
σφαγιάσασϑαι πρὸ. τῆς παρατάξεως. Ἐλϑόντες οὖν 
ἐπὶ τὰς ᾿Αφίδνας καὶ μάχῃ κρατήσαντες ἐξεῖλον τὸ 
χωρίον. Ἐνταῦϑά φασι καὶ άλυκον πεσεῖν τὸν Σκεί- 
φῶνϑς υἱόν, συστρατευόμενον τότε τοῖς “Πιοσκούροις, 30 
ἀφ᾽ οὗ καὶ τόπον τῆς Μεγαρικῆς ᾿Αλυκον καλεῖσθαι 
τοῦ σώματος ἐνταφέντος. Ἡρέας δ᾽ ὑπὸ Θησέως 


80 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 


αὐτοῦ περὶ ᾿Αφίδνας ἀποθανεῖν τὸν ἔάλυχον ἔστό- 
ρηχε καὶ μαρτύρια ταυτὶ τὰ ἔπη παρέχεται περὶ τοῦ 
᾿λύχου:ς ., 
. τὸν ἐν εὐρυχόρῳ ποτ᾽ ᾿Αφίδνῃ 
δ μαρνάμενον Θησεὺς Ἑλένης ἕνεκ᾽ ἠὐκόμοιο 
κτεῖνεν. 
Οὐ μὴν εἰκὸς αὐτοῦ Θησέως παρόντος ἁλῶναι τήν τε 
μητέρα καὶ τὰς ᾿Δφέδνας. . 
ΧΧΧΠΙ, Ἐχομένων δ᾽ οὖν τῶν ᾿ἀφιδνῶν καὶ τῶν 
ιοὲν ἄστει δεδιότων, ἔπεισε τὸν δῆμον ὁ Μενεσϑεὺς 
δέχεσϑαι τῇ πόλει καὶ φιλοφρονεῖσθαι τοὺς Τυνδα- 
ρίδας, ὡς μόνῳ Θησεῖ βίας ὑπάρξαντι πολεμοῦντας, 
τῶν δὲ ἄλλων εὐεργέτας ὄντας ἀνθρώπων καὶ σωτῆρας. 
Ἐμαρτύρει δὲ αὐτῷ καὶ τὰ παρ᾽ ἐκείνων οὐδὲν γὰρ 16 
16 ἠξίωσαν ἁπάντων κρατοῦντες ἀλλ᾽ ἣ μυηϑῆναι, μηδὲν 
ἧττον Ἡρακλέους τῇ πόλει προσήκοντες. Καὶ τοῦτο 
οὖν ὑπῆρξεν αὐτοῖς, ᾿ἀφίδνου ποιησαμένου παῖδας, 
ὡς Πύλιος Ἡρακλέα" καὶ τιμὰς ἰσοϑέους ἔσχον ἄνακες 
προσαγορευϑέντες, ἢ διὰ τὰς γενομένας ἀνοχὰς ἢ διὰ 
20 τὴν ἐπιμέλειαν καὶ κηδεμονίαν τοῦ μηδένα κακῶς πα-- 
ϑεῖν στρατιᾶς τοσαύτης ἔνδον οὔσης. ἀναχῶς γὰρ 
ἔχειν τοὺς ἐπιμελομένους ἢ φυλάττοντας ὁτιοῦν" καὶ 
τοὺς βασιλεῖς ἴσως ἄνακτας διὰ τοῦτο καλοῦσιν. Εἰσὶ 
δὲ οἵ λέγοντες διὰ τὴν τῶν ἀστέρων ἐπιφάνειαν ἴάνα-- 
96 κας ὀνομάξεσϑαι" τὸ γὰρ ἄνω τοὺς ᾿Δττικοὺς ἀνέκας 
ὀνομάξειν καὶ ἀνέχαϑεν τὸ ἄνωϑεν. 

ΧΧΧΙΨΥ. “4ἴϑραν δὲ τὴν Θησέως μητέρα γενομενην 
αἰχμάλωτον ἀπαχϑῆναι λέγουσιν εἰς “ακεδαιμονα 
κἀκεῖθεν εἰς Τροίαν μετὰ Ἑλένης" καὶ μαρτυρεῖν 

80 ὅμηρον, ἔπεσϑαι τῇ Ἑλένῃ φάμενον 

“4ἴϑρην Πιτϑῆος ϑύγατρα Κλυμένην τε βοώπιν. 

Οἱ δὲ καὶ τᾳῦτο τὸ ἔπος διαβάλλουσι καὶ την περὶ 


ΘΗΣΕΥΣ. ͵ 81 


ΜΜουνύχου μυϑολογίαν, ὃν ἐκ ΖΙημοφῶντος Δαοδίκης 
κρύφα τεκούσης ἐν Ἰλίῳ συνεκϑρέψαι τὴν Αἴϑραν 
λέγουσιν. Ἴδιον δέ τινα καὶ παρηλλαγμένον ὅλως λό-- 
γον ὃ Ἴστρος ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τῶν ᾿Αττικῶν ἀνα-- 
φέρει περὶ Αἴϑρας, ὡς ἐνέων λεγόντων, ᾿4λέξανδρον 5 
μὲν τὸν ἐν Θεσσαλίᾳ Πάριν ὑπ᾽ ᾿Αχιλλέως καὶ Πατρό-- 
κλου μάχῃ κρατηϑῆναι παρὰ τὸν Σπερχειόν, Ἕκτορα 
ὃὲ τὴν Τροιξηνίων πόλιν λαβόντα διαρπάσαι καὶ τὴν 
- Ἄὔζϑραν ἀπάγειν ἐκεῖ καταλειφϑεῖσαν. ᾿4λλὰ τοῦτο μὲν 
ἔχει πολλὴν ἀλογίαν. 10 
ΧΧΧΥ. ᾿Διδωνέως δὲ τοῦ Μολοσσοῦ ξενίζοντος 
Ἡρακλέα καὶ τῶν περὶ τὸν Θησέα καὶ Πειρίϑουν κατὰ 
τύχην μνησϑέντος, ἃ τε πράξοντες ἦλϑον καὶ ἃ φωρα- 
ϑέντες ἔπαϑον, βαρέως ἤνεγκεν ὃ Ἡρακλῆς, τοῦ μὲν 
ἀπολωλότος ἀδόξως, τοῦ δὲ ἀπολλυμένου. Καὶ περὶ 1Ὁ 
Πειρέϑου μὲν οὐδὲν ᾧετο ποιήσειν πλέον ἐγκαλῶν, 
τὸν δὲ Θησέα παρῃτεῖτο καὶ χάριν ἠξέου ταύτην αὐτῷ 
δοϑῆναι. Συγχωρήσαντος δὲ τοῦ ᾿Διδωνέως λυϑ εὶς ὁ 
Θησεὺς ἐπανῆλϑε μὲν εἰς τὰς ᾿Αϑήνας, οὐδέπω παντά- 
πασι τῶν φίλων αὐτοῦ κεκρατημένων, καὶ ὅσα ὑπῆρχε 50 
τεμένη πρότερον αὐτῷ τῆς πόλεως ἐξελούσης ἅπαντα 
καϑιέρωσε τῷ Ἡρακλεῖ καὶ προσηγόρευσεν ἀντὶ Θη-- " 
σείων Ἡράκλεια, πλὴν τεσσάρων, ὡς Φιλόχορος ἴστό-- 
ρηκεν" εὐθὺς δὲ βουλόμενος ὡς πρότερον ἄρχειν καὶ 
καϑηγεῖσϑαι τοῦ πολιτεύματος εἰς στάδεις ἐνέπεσε καὶ 96 
ταραχάς, οὗς μὲν ἀπέλιπε μισοῦντας αὐτὸν εὑρίσκων 
τὸ μὴ φοβεῖσϑαι τῷ μισεῖν προσειληφότας, ἐν δὲ τῷ 
δήμῳ πολὺ τὸ διεφϑαρμένον ὁρῶν: καὶ ϑεραπεύεσθαι 
βουλόμενον ἀντὶ τοῦ ποιεῖν σιωπῇ τὸ προσταττόμενον. 
Ἐπιχειρῶν οὖν βιάξεσϑαι κατεδημαγωγεῖτο καὶ κατε-- 80 
στασιάξετο καὶ τέλος ἀπογνοὺς τὰ πράγματα τοὺς 
μὲν παῖδας εἰς Εὔβοιαν ὑπεξέπεμψε πρὸς ᾿Ἐλεφήνορα 


82 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΎ 


τὸν Χαλκώδοντος. αὐτὸς δὲ Γαργηττοῖ κατὰ τῶν 
᾿“ϑηναίων ἀρὰς ϑέμενος. οὗ νῦν ἔστι τὸ καλούμενον. 
᾿Αρατήριον, εἰς Σκῦρον ἐξέπλευσεν, οὔσης αὐτῷ πρὸς 
τοὺς ἐκεῖ φιλίας. ὡς ᾧετο, καὶ χωρίων ἐν τῇ νήσῳ 
. δπατρῴων. Ἐβασίλευε δὲ “υκομήδης τότε τῶν Σκυ- 
ρίων. Πρὸς τοῦτον οὖν ἀφικόμενος ἐζήτει τοὺς ἀγροὺς 
ἀπολαβεῖν. ὡς αὐτόϑι κατοικήσων᾽ ἔνιοι δέ φασε πα- 
ρακαλεῖν αὐτὸν βοηϑεῖν ἐπὶ τοὺς ᾿4ϑηναέους. ὋὉ δὲ 
Μυκομήδης, εἴτε δείσας τὴν δόξαν τοῦ ἀνδρός, εἴτε 
10τῷ Μενεσϑεῖ χαριξόμενος, ἐπὶ τὰ ἄκρα τῆς χώρας 
ἀναγαγὼν αὐτόν, ὡς ἐκεῖθεν ἐπιδείξων τοὺς ἀγρούς, 
ὧσε κατὰ τῶν πετρῶν καὶ διέφϑειρεν. Ἔνιοι δ᾽ ἀφ᾽ 1] 
ἑαυτοῦ πεσεῖν φασι σφαλέντα, μετὰ δεῖπνον, ὥσπερ 
εἰώϑει, περιπατοῦντα. Καὶ παραυτίκα μὲν οὐδεὶς 
18 ἔσχεν αὐτοῦ λόγον οὐδένα τεϑνηκότος, ἀλλὰ τῶν μὲν 
᾿4ϑηναίων ἐβασίλευσε Μενεσϑεῦύς, οἵ δὲ παῖδες ἐδεω-- 
τεύοντες Ἐλεφήνορι συνεστράτευσαν εἰς Ἴλιον. Ἐκεξζ 
δὲ Μενεσϑέως ἀποθανόντος ἐπανελϑόντες αὐτοὶ τὴν 
βασιλείαν ἀνεκομίσαντο. Χρόνοις δ᾽ ὕστερον ϑη- 
0 ναίους ἄλλα τε παρέστησεν ὡς ἤρωα τιμᾷν Θησέα, καὶ 
τῶν ἐν Μαραϑῶνι πρὸς Μήδους μαχομένων ἔδοξαν 
οὐκ ὀλίγοι φάσμα Θησέως ἐν ὅπλοις καϑορᾶν πρὸ αὖὐ-- 
τῶν ἐπὶ τοὺς βαρβάρους φερόμενον. 
ΧΧΧΥΙ. Μετὰ δὲ τὰ Μηδικὰ Φαίδωνος ἄρχοντος 
ω 6 μαντευομένοις τοῖς ᾿᾿ϑηναίοις ἀνεῖλεν ἡ Πυϑία νὰ. 
Θησέως ἀναλαβεῖν ὀστᾶ καὶ ϑεμένους ἐντίμως παρ᾿ 
αὑτοῖς φυλάττειν. Ἦν δὲ καὶ λαβεῖν ἀπορία καὶ γνῶ-- 
ναι τὸν τάφον ἀμιξίᾳ καὶ χαλεπότητι τῶν ἐνοικούν-- 
τῶν Ζολόπων. Οὐ μὴν ἀλλὰ Κίμων ἑλὼν τὴν νῆσον, 
80 ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γέγραπται. καὶ φιλοτιμούμε-- 
νος ἐξανευρεῖν. ἀετοῦ τινα τόπον βουνοειδῆ κόπτον- 
τος; ὥς φασι, τῷ στόματι καὶ διαστέλλοντος τοῖς ὄνυξι 


: 


ΡΩΜΥΖΟΣ. 88 


ϑείαᾳ τινὶ τύχῃ συμφρονήσας ἀνέσκαψεν. Εὐρέϑη δὲ 
ϑήκη τε μεγάλου σώματος αἰχμή τε παρακειμένη χαλ- 
κῇ καὶ ξίφος. Κομισϑέντων δὲ τούτων ὑπὸ Κίμωνος 
ἐπὶ τῆς τριήρους, ἡσϑέντες οἵ ᾿4ϑηναῖοι πομπαῖς τε 
λαμπραῖς ἐδέξαντο καὶ ϑυσίαις ὥσπερ αὐτὸν ἐπανερ- ὁ 
χόμενον εἰς τὸ ἄστυ. Καὶ κεῖται μὲν ἐν μέσῃ τῇ πόλει 
παρὰ τὸ νῦν γυμνάσιον, ἔστι δὲ φύξιμον οἰκέταις καὶ 
πᾶσι τοῖς ταπεινοτέροις καὶ δεδιόσι κρείττονας, ὡς 
καὶ τοῦ Θησέως προστατικοῦ τινος καὶ βοηϑητικοῦ 
γενομένου καὶ προσδεχομένου φιλανθρώπως τὰς τῶν 10 
ταπεινοτέρων δεήσεις. Θυσίαν δὲ ποιοῦσιν αὐτῷ τὴν 
μεγίστην ὀγδόῃ Πυανεψιῶνος, ἐν ἦ μετὰ τῶν ἠϊϑέων 
ἐκ Κρήτης ἐπανῆλϑεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ταῖς ἄλλαις 
ὀγδόαις τιμῶσιν αὐτόν, ἢ διὰ τὸ πρῶτον ἐκ Τροιξῆνος 
ἀφικέσϑαι τῇ ὀγδόῃ τοῦ Ἑχατομβαιῶνος, ὡς ἰστόρηκε 15 
Διόδωρος ὁ περιηγητής , ἢ νομέζοντες ἑτέρου μᾶλλον 
ἐκείνῳ προσήκειν τὸν ἀριϑμὸν τοῦτον ἐκ Ποσειδῶνος 
γεγονέναι λεγομένῳ. Καὶ γὰρ Ποσειδῶνα ταῖς ὀγδύαις. 
τιμῶσιν. Ἧ γὰρ ὀγδοὰς κύβος ἀπὶ ἀρτίου πρῶτος οὖσα 
καὶ τοῦ πρώτου τετραγώνου διπλασία,τὸ μόνιμον καὶ 30 
δυσχίνητον οἰκεῖον ἔχει τῆς τοῦ ϑεοῦ δυνάμεως. ὃν 
ἀσφάλειον καὶ γαιήοχον προδονομάξομεν. 


͵ 


ΡΩΜΥΛΟΣ. 95 


Ι. Τὸ μέγα τῆς Ῥώμης ὄνομα καὶ δόξῃ διὰ πάντων 
ἀνθρώπων κεχωρηκὸς ἀφ᾽ ὅτου καὶ δι᾽ ἣν αἰτίαν τῇ 
πόλει γέγονεν, οὐχ ὡμολόγηται παρὰ τοῖς συγγρα- 
φεῦσιν, ἀλλ᾽ οἵ μὲν Πελασγοὺς ἐπὶ πλεῖστα τῆς οἷ- 80 
κουμένης πλανηϑέντας ἀνθρώπων τε πλείστων κρα- 


τήσαντας αὐτόϑι κατοικῆσαι καὶ διὰ τὴν ἐν τοῖς ὅπλοις, 
ῬΓΌΤ. νἹΤ. 1, 8 


84 ΠΟΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ῥώμην οὕτως ὀνομάσαι τὴν πόλιν͵ οἵ δὲ Τροίας ἄλι- 
σκομένης διαφυγόντας ἐνίους καὶ πλοέων ἐπιτυχόντας 
ὑπὸ πνευμάτων τῇ Τυρρηνίᾳ προσπεσεῖν φερομένους 


καὶ περὶ τὸν Θύμβριν ποταμὸν ὁρμέσασϑαι" ταῖς δὲϊ 


5 γυναιξὶν αὐτῶν ἀπορουμέναις ἤδη καὶ δυσανασχετού- 
σαις πρὸς τὴν ϑάλασσαν ὑποϑέσϑαι μίαν. ἣ καὶ γένει 
προὔχειν καὶ φρονεῖν ἐδόκει μάλιστα, Ῥώμην ὄνομα, 
καταπρῆσαι τὰ πλοῖα" πραχϑέντος δὲ τούτου πρῶτον 
μὲν ἀγανακτεῖν τοὺς ἄνδρας, ἔπειτα δί' ἀνάγκην ἴδρυν- 

10 ϑέντας περὶ τὸ Παλλάντιον, ὡς ὀλίγῳ χρόνῳ κρεῖττον 
ἐλπίδος ἔπραττον, ἀγαϑῆς τε πειρώμενοι χώρας καὶ 
δεχομένων αὐτοὺς τῶν προσοίκων, ἄλλην τε τιμὴν 
ἀπονέμειν τῇ Ῥώμῃ καὶ τὴν πόλιν ἀπὶ αὐτῆς, ὡς αἱ- 
τίας, προσαγορεύειν. Ἐξ ἐκείνου τε παραμένειν λέ- 

1Ι6γουσι τὸ τοὺς συγγενεῖς τὰς γυναῖκας καὶ οἰκεέους 
ἄνδρας ἀσπάξεσϑαι τοῖς στόμασι" καὶ γὰρ ἐκείνας, ὅτε 


τὰ πλοῖα κατέπρησαν, οὕτως ἀσπάξεσϑαι καὶ φιλοφρο-- 
νεῖσϑαι τοὺς ἄνδρας͵ δεομένας αὐτῶν καὶ παραιτου- ο 


᾿ς μένας τὴν ὀργήν. 

0 11. άλλοι δὲ Ῥώμην, Ἰταλοῦ ϑυγατέρα καὶ Δευ- 
καρίας, οἵ δὲ, Τηλέφου τοῦ Ἡρακλέους. «Αἰνείᾳ γα- 
μηϑεῖσαν. οἵ δ᾽ ᾿Ασκανίου τοῦ Αἰνείου, λέγουσι τοῦ- 
νομα ϑέσϑαι τῇ πόλει" οἵ δὲ Ῥωμανόν, Ὀδυσσέως 
παῖδα καὶ Κέρκης. οἰκίσαι τὴν πόλιν" οἵ δὲ ἹῬΡῶμον ἐκ 


46 Τροίας ὑπὸ Διομήδους ἀποσταλέντα τὸν Ἠμαϑίωνος, 
οἵ δὲ Ῥῶμιν Δατένων τύραννον, ἐκβαλόντα Τυρρηνοὺς 


τοὺς εἰς Μυδίαν μὲν ἐκ Θετταλίας, ἐκ δὲ Δυδίας εἰς 


Ἰταλίαν παραγενομένους. Οὐ μὴν οὐδ᾽ οἵ Ῥωμύλον 


τῷ δικαιοτάτῳ τῶν λόγων ἀποφαίνοντες ἐπώνυμον 
80ὺ τῆς πόλεως ὁμολογοῦσι περὶ τοῦ γένους αὐτοῦ. Οἵ 
μὲν γὰρ Αἰνείου καὶ ΖΔεξυϑέας τῆς Φόρβαντος υἱὸν 


ὄντα νήπιον εἰς Ἰταλίαν κομισϑῆναι καὶ τὸν ἀδελφὸν 


-- 


ΡῬΡΩΜΥΜΟΣ. 85 


αὐτοῦ Ῥῶμον᾽ ἐν δὲ τῷ ποταμῷ -πλημμύρφαντι τῶν 
ἄλλων σκαφῶν διαφϑαρέντων, ἐν ᾧ δὲ ἦσαν οἵ παῖδες 
εἰς μαλακὴν ἀποκχλινϑέντος ὄχϑην ἀτρέμα σωϑέντος 
ἀπροσδοκήτως. ὀνομασϑῆναι Ῥώμην. Οἱ δὲ Ῥώμην 
ϑυγατέρα τῆς Τρωάδος ἑκείνης Ματένῳ τῷ Τηλεμάχου 6 
γαμηϑεῖσαν τεκεῖν τὸν Ῥωμύλον. οἵ δὲ Αἰμυλίαν τὴν 
“«ἐνείου καὶ Δαβινέας Ἄρει συγγενομένην᾽ οἵ δὲ μυ- 
ϑώδη παντάπασι περὶ τῆς γενέσεως διεξίασι. Ταρχε-- 
τίῳ γὰρ ᾿Δλβανῶν βασιλεῖ παρανομωτάτῳ καὶ ὠμοτά-- 
τῷ φάσμᾳ δαιμόνιον οἴκοι γενέσϑαι" φαλλὸν γὰρ ἔκ 10 
τῆς ἑστίας ἀνασχεῖν καὶ διαμένειν ἐπὶ πολλὰς ἡμέρας" 
εἶναι δὲ Τηϑύος ἐν Τυρρηνία χρηστήριον, ἀφ᾽ οὗ 
κομισϑῆναι τῷ Ταρχετίῳ χρησμόν, ὥστε συμμῖξαι τῷ 
φάσματι παρϑένον᾽" ἔσεσϑαι γὰρ ἐξ αὐτῆς παῖδα κλει-- 
νότατον ἀρετῇ καὶ τύχῃ καὶ ῥώμῃ διαφέροντα. ὥρά-- 16 
ὅαντος οὖν τὸ μάντευμα τοῦ Ταρχετίου μιᾷ τῶν ϑυ- 
γατέρων καὶ συγγενέσϑαι τῷ φαλλῷ προστάξαντος͵ 
αὐτὴν μὲν ἀπαξιῶσαι, ϑεράπαιναν δὲ εἰσπέμψαι. Τὸν 
ὃὲ Ταρχέτιον, ὡς ἔγνω, χαλεπῶς φέροντα συλλαβεῖν 
μὲν ἀμφοτέρας ἐπὶ ϑανάτῳ, τὴν δ᾽ Ἑστίαν ἰδόντα 40 
κατὰ τοὺς ὕπνους ἀπαγορεύουσαν αὐτῷ τὸν φόνον, 
ἷστόν τινα παρεγγυῆσαι ταῖς κόραις ὑφαίνειν δεδεμέ- 
ναιβ,) ὡς ὅταν ἐξυφήνωσι, τότε δοϑησομένας πρὸς 
γάμον. Ἐκείνας μὲν οὖν δι᾽ ἡμέρας ὑφαίνειν, ἑτέρας 
ὃὲ νύχτωρ τοῦ Ταρχετέου κελεύοντος ἀναλύειν τὸν 9ὅ 
ἱστόν. Ἐκ δὲ τοῦ φαλλοῦ τῆς ϑεραπαινίδος τεκούσης 
δίδυμα, δοῦναί τινι Τερατίῳ τὸν Ταρχέτιον ἀνελεῖν 
κελεύσαντα. Τὸν ὃ ϑεῖναι φέροντα τοῦ ποταμοῦ 
πλησίον" εἶτα λύκαιναν μὲν ἐπιφοιτᾶν μαστὸν ἐνδι--, 
δοῦσαν. ὄρνιϑας δὲ παντοδαποὺς ψωμίσματα κομί- 80 
ξοντας ἐντιϑέναι τοῖς βρέφεσιν, ἄχρι οὗ βουκόλον 
ἰδόντα καὶ ϑαυμάσαντα τολμῆσαι προσελθεῖν καὶ 


86 ΠΛΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥ͂ 


ἀνελέσϑαι τὰ παιδία. Τοιαύτης δὲ τῆς σωτηρίας αὖ- 
"τοῖς γενομένης ἐκτραφέντας ἐπυθέσϑαι τῷ Ταρχετίῳ 
καὶ κρατῆσαι. Ταῦτα μὲν οὖν Προμαϑίέων τις ἵστο-ἷ 
ρέαν Ἰταλικὴν συντεταγμένος εἴρηκε. 
5. Π|. Τοῦ δὲ πέστιν ἔχοντος λόγου μάλιστα καὶ πλεί- 
στους μάρτυρας τὰ μὲν κυριώτατα πρῶτος εἰς τοὺς 
Ἕλληνας ἐξέδωκε Ζ4ιοκλῆς Πεπαρήϑιος, ᾧ καὶ Φάβεος ὁ 
Πίκτοωρ ἐν τοῖς πλείστοις ἐπηκολούϑηκε. Γεγόνασι δὲ 
καὶ περὶ τούτων ἕτεραι διαφοραί" τύπῳ δὲ εἰπεῖν 
Ιοτοιοῦτός ἐστι. Τῶν ἀπὶ Αἰνείου γεγονότων ἐν Αλβη 
βασιλέων εἰς ἀδελφοὺς δύο, Νομήτορα καὶ ᾿“μούλιον, 
ἡ διαδοχὴ καϑῆκεν. ᾿Δμουλίου δὲ νείμαντος τὰ πάντα 
δίχα, τῇ δὲ βασιλείᾳ τὰ χρήματα καὶ τὸν ἐκ Τροίας 
κομισθέντα χρυσὸν ἀντιϑέντος. εἵλετο τὴν βασιλείαν 
16ὁ Νομήτωρ. Ἔχων οὖν ὁ ᾿Αμούλιος τὰ χρήματα καὶ 
πλέον ἀπ αὐτῶν δυνάμενος τοῦ Νομήτορος, τήν τε 
βασιλείαν ἀφείλετο ῥᾳδέως, καὶ φοβούμενος ἐκ τῆς 
ϑυγατρὸς αὐτοῦ γενέσϑαι παῖδας ἱέρειαν τῆς Ἑστίας 
ἀπέδειξεν, ἄγαμον καὶ παρϑένον ἀεὶ βιωδομένην. 
50 Ταύτην οἱ μὲν Ἰλίαν. οἵ δὲ Ῥέαν, οἱ δὲ Σιλουΐαν ὀνο- 
μάξουσι. Φωρᾶται δὲ μετ᾽ οὐ πολὺν χρόνον κυοῦσα 
παρὰ τὸν καϑεστῶτα ταῖς Ἑστιάσι νύμον. Καὶ τὸ μὲν 
ἀνήκεστα μὴ παϑεῖν αὐτὴν ἡ τοῦ βασιλέως ϑυγάτηρ 
᾿ἀνϑὼ παρῃτήσατο, δεηϑεῖσα τοῦ πατρός" εἴρχϑη δὲ 
96 καὶ δίαιταν εἶχεν ἀνεπίμικτον, ὅπως μὴ λάϑοι τε- 
κοῦσα τὸν ᾿Δμούλιον. Ἔτεκε δὲ δύο παῖδας ὑπερφύυ εἴς 
μεγέϑει καὶ κάλλει. 41: ὃ καὶ μᾶλλον δ᾿ Δμούλιος φο- 
βηϑεὶς ἐκέλευσεν αὐτοὺς ὑπηρέτην λαβόντα ῥῖψαι. 
Τοῦτον ἔνιοι Φαυστύλον ὀνομάξεδϑαι λέγουσιν, οἵ 
80 δ᾽ οὐ τοῦτον, ἀλλὰ τὸν ἀνελύμενον. Ἐνϑέμενος οὖν 
εἰς σχάφην τὰ βρέφη κατέβη μὲν ἐπὶ τὸν ποταμὸν ὡς 
ῥίψων, ἰδὼν δὲ κατιόντα πολλῷ ῥεύματι καὶ τραχυ- 


ῬΟΜΎΜΟΣ. 87 


νόμενον ἔδεισε προσελϑεῖν, ἐγγὺς δὲ τῆς ὄχϑης κα-- 
καϑεὶς ἀπηλλάσσετο. Τοῦ δὲ ποταμοῦ κατακλύξοντος 
ὦ πλημμύρα τὴν σκάφην ὑπολαβοῦσα καὶ μετεωρί- 
δασαὰ πράως κατήνεγκεν εἰς χωρίον ἐπιεικῶς μαλϑα- 
φοὸν. ὃ νῦν Κερμαλὸν καλοῦσι, πάλαι δὲ Γερμανόν, δ 
ὡς ἔοικεν. ὅτι καὶ τοὺς ἀδελφοὺς γερμανοὺς ὀνομά-- 
ξουσιν. 

ΓΝ. Ἦν δὲ πλησίον ἐρινεός, ὃν Ῥωμινάλιον ἐκώ-- 
λουν, ἢ διὰ τὸν Ῥωμύλον. ὡς οἵ πολλοὶ νομέξουσιν, 
ἢ διὰ τὸ τὰ μηρυκώμενα τῶν ϑρεμμάτων ἐκεῖ διὰ τὴν 10 
σκιὰν ἐνδιάξειν, ἢ μάλιστα διὰ τὸν τῶν βρεφῶν ϑη-- 
λασμόν. ὅτι τήν τε ϑηλὴν ῥοῦμαν ὠνόμαζον οἵ πα-- 
λαιοὶ καὶ ϑεόν τινα τῆς ἐχτροφῆς τῶν νηπίων ἐπιμε-- 
λεῖσϑαι δοκοῦσαν ὀνομάξουσι Ῥουμιλέαν͵ καὶ ϑύουσιν 


αὐτῇ νηφαάλια καὶ γάλα τοῖς ἱεροῖς ἐπισπένδουσιν. 16 


ἘἘνταῦϑα δὴ τοῖς βρέφεσι κειμένοις τήν τε λύκαιναν 
ἱστοροῦσι θϑηλαξομένην καὶ δρυοκολάπτην τινὰ παρ- 
εἶναι συνεκτρέφοντα καὶ φυλάττοντα. Νομίξεται δ᾽ 
"ἄφεως ἱερὰ τὰ ξῷα᾽ τὸν δὲ δρυοκολάπτην καὶ διαφε-- 
ρόντως Λατῖνοι σέβονται καὶ τιμῶσιν ὅϑεν οὐχ ἥκι-- 30 
στα πίστιν ἔσχεν ἡ τεκοῦσα τὰ βρέφη τεκεῖν ἐξ Ἄρεως 
φάσκουσα. Καίτοι τοῦτο ἀαϑεῖν αὐτὴν ἐξαπατηϑ εἴ- 
δαν λέγουσιν, ὑπὸ τοῦ ᾿Δἀμουλίου διαπαρϑενευϑεῖσαν 
ἐν ὅπλοις ἐπιφανέντος αὐτῇ καὶ συναρπάσαντος. Οἵ 
ὃξ τοὔνομα τῆς τροφοῦ δι᾽ ἀμφιβολίαν ἐπὶ τὸ μυ-- 36 
ϑῶδες ἐχτροπὴν τῇ φήμῃ παρασχεῖν. Μούπας γὰρ 
ἐκάλουν οἵ Ματῖνοι τῶν τε ϑηρίων τὰς λυκαίνας καὶ 
τῶν γυναικῶν τὰς ἑταιρούσας " εἶναι δὲ τοιαύτην τὴν 
Φαυστύλου γυναῖκα τοῦ τὰ βρέφη ϑρέψαντος, άχκαν 
“αρεντέαν ὄνομα. Ταύτῃ δὲ καὶ ϑύουσιν οἱ Ῥωμαῖοι 80 
καὶ χοὰς ἐπιφέρει τοῦ ᾿Δἀπριλλίου μηνὸς [αὐτῇ] ὁ τοῦ 
'άφεως ἱερεύς,καὶ Δαρεντίαν καλοῦσι τὴν ἑορτήν. 


88 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ν. Ἑτέραν δὲ τιμῶσι Λαρεντίαν ἐξ αἰτίας τοιαύ- 
της. Ὁ νεωκόρος τοῦ Ἡρακλέους ἀλύων, ὡς ἔοικεν, 
ὑπὸ σχολῆς προὔϑετο πρὸς τὸν θεὸν διαχυβεύειν, 
ὑπειπών, ὅτι νικήσας μὲν αὐτὸς ἔξει τι παρὰ τοῦ 

6ϑεοῦ χρηστόν, ἡττηϑεὶς ὃὲ τῷ ϑεῷ τράπεζαν ἄφϑονον: 
᾿ παρέξει καὶ γυναῖκα καλὴν συναναπαυσομένην. ἜἙαὶ 
τούτοις τὰς μὲν ὑπὲρ τοῦ ϑεοῦ τιϑείς, τὰς δ᾽ ὑπσπὲρ 
αὑτοῦ ψήφους ἀνεφάνη νικώμενος. Εὐσυνϑετεῖν δὲ 
βουλόμενος καὶ δικαιῶν ἐμμένειν τοῖς ὁρισθεῖσε. ὃ εἴ- 
ιοπνόν τε τῷ ϑεῷ παρεσκεύασε καὶ τὴν Δαρεντίαν οὖ- 
σαν ὡραίαν, οὕπω δὲ ἐπιφανῆ, μισθωσάμενος. εἴ- 
στίασεν ἐν τῷ ἱερῷ, κλένην ὑποστορέσας καὶ μετὰ τὸ 
δεῖπνον συνεῖρξεν, ὡς δὴ τοῦ ϑεοῦ ξξοντος αὐτήν. 
Καὶ μέντοι καὶ τὸν ϑεὸν ἐντυχεῖν λέγεται τῇ γυναικὶ 
16 καὶ κελεῦσαι βαδίζειν ξωϑεν ἐπὶ τὴν ἀγορὰν καὶ τὸν 
ἀπαντήσαντα πρῶτον ἀσπασαμένην ποιεῖσϑαι φέλον. 
᾿“πήντησεν οὖν αὐτῇ τῶν πολιτῶν ἀνὴρ ἡλικέας τὲ 
πόρρω ἥκων καὶ συνειλοχὼς οὐσίαν ἱκανήν, ἄπαις δὲ 
καὶ βεβιωκὼς ἄνευ γυναικός, ὄνομα Ταρρούτιος. Οὖ-- 
δ0τὸος ἔγνω τὴν Μαρεντίαν καὶ ἠγάπησε, καὶ τελευτῶν 
ἀπέλιπε κληρονόμον ἐπὶ πολλοῖς καὶ καλοῖς κτήμασιν, 
ὧν ἐκεένη τὰ πλεῖστα τῷ δήμῳ κατὰ διαϑήκας ἔδωκε. 
Μέγεται δὲ αὐτὴν ἔνδοξον οὖσαν ἤδη καὶ θεοφιλῆ 
νομιξομένην ἀφανῆ γενέσϑαι περὶ τοῦτον τὸν τόπον, 
᾿φό ἐν ᾧ καὶ τὴν προτέραν ἐκείνην Λαρεντίαν κεῖσϑαι. 
Καλεῖται δὲ νῦν ὁ τόπος Βήλαυρον,͵ ὅτι τοῦ ποταμοῦ 
πολλάκις ὑπερχεορμένου διεπεραιοῦντο πορϑμείοις 
κατὰ τοῦτο τὸ χωρίον εἰς ἀγοράν" τὴν δὲ πορϑμείαν 
βηλατούραν καλοῦσιν. Ἔνιοι δὲ λέγουσι τὴν εἰς τὸν 
80 ππόδρομον φέρουσαν ἐξ ἀγορᾶς πάροδον ἰστέοις κα- 
ταπεταννύναι τοὺς τὴν ϑέαν παρέχοντας, ἐντεῦϑεν 
ἀρχομένους" ῥωμαϊστὶ δὲ τὸ ἱστίον βῆλον ὀνομάξουσι. 


΄Ἱ 


ΡΩΜΎΟΩΖΟΣ. 39 


“Διὰ ταῦτα μὲν ἔχει τιμὰς ἡ δευτέρα “αρεντία παρὰ 
Ῥωμαίοις. 

ΥΙ. Τὰ δὲ βρέφη Φαυστύλος ᾿Δμουλίου συφορβὸς 
ἀνείλετο λαϑὼν ἅπαντας. ὡς δ᾽ ἔνιοί φασι τῶν εἰκό-- 
τῶν ἐχόμενοι μᾶλλον, εἰδότος τοῦ Νομήτορος καὶ 
συγχορηγοῦντος τροφὰς κρύφα τοῖς τρέφουσι. Καὶ 
γράμματα λέγονται καὶ τἄλλα μανθάνειν οἵ παῖδες εἰς 
Γαβίους κομισϑέντες, ὅσα χρὴ τοὺς εὖ γεγονότας. 
Κληϑῆναι δὲ καὶ τούτους ἀπὸ τῆς ϑηλῆς ἱστοροῦσι 
Ῥωμύλον καὶ Ῥῶμον, ὅτι θϑηλάξοντες ὥφϑησαν τὸ [0 
ϑηρίον. Ἢ μὲν οὖν ἐν τοῖς σώμασιν εὐγένεια καὶ 
νηπίων ὄντων εὐδὺς ἐξέφαινε μεγέϑει καὶ ἰδέᾳ τὴν 
φύσιν" αὐξόμενοι δὲ ϑυμοειδεῖς ἦσαν ἀμφότεροι καὶ 
ἀνδρώδεις καὶ φρονήματα πρὸς τὰ φαινόμενα δεινὰ 
καὶ τόλμαν ὅλως ἀνέχπληκτον ἔχοντες" ὁ δὲ ἹΡωμύλος 15 
γνώμῃ τε χρῆσϑαι μᾶλλον ἐδόκει καὶ πολιτικὴν ἔχειν 
σύνεσιν, ἐν ταῖς περὶ νομὰς καὶ κυνηγίας πρὸς τοὺς 
γειτνιῶντας ἐπιμιξίαις πολλὴν ἑαυτοῦ παρέχων κα- 
τανόησιν ἡγεμονικοῦ μᾶλλον ἢ πειϑαρχικοῦ φύσει 
γεγονότος. Διὸ τοῖς μὲν ὁμοφύλοις ἢ ταπεινοτέροις 50 
προσφιλεῖς ἦσαν, ἐπιστάτας δὲ καὶ διόπους βασιλι-- 
κοὺς καὶ ἀγελάρχας, ὡς μηδὲν αὐτῶν ἀρετῇ διαφέ- 
ροντας, ὑπερφρονοῦντες οὔτ᾽ ἀπειλῆς ἐφρόντιξον 
, οὔτε ὀργῆς. Ἐχρῶντο δὲ διαίταις καὶ διατριβαῖς 
ἐλευθερίοις, οὐ τὴν σχολὴν ἐλευϑέριον ἡγούμενοι 25 
καὶ τὴν ἀπονίαν, ἀλλὰ γυμνάσια καὶ ϑήρας καὶ δρό-- 
μους καὶ τὸ λῃστὰς ἀμύνασθαι καὶ κλῶπας ἑλεῖν καὶ 
βίας ἐξελέσϑαι τοὺς ἀδικουμένους. Ἦσαν δὴ διὰ ταῦτα 
περιβόητοι. 

ΨΙ. Γενομένης δέ τινος πρὸς τοὺς Νομήτορος 80 
βουκόλους τοῖς ᾿Δμουλέου διαφορᾶς καὶ βοσκημάτων 
ἐλάσεως, οὐκ ἀνασχόμενοι συγκόπτουσι μὲν αὐτοὺς 


40 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


καὶ τρέπονται, ἀποτέμνονται δὲ τῆς λείας συχνήν. 
᾿Δγανακτοῦντος δὲ τοῦ Νομήτορος ὠλιγώρουν" συν- 
ἦγον δὲ καὶ προσεδέχοντο πολλοὺς μὲν ἀπόρους, πολ- 
λοὺς δὲ δούλους, ϑράσους ἀποστατικοῦ καὶ φρονή- 
ὅμᾶτος ἀρχὰς ἐνδιδόντες. Τοῦ δὲ Ῥωμύλου πρός τινα 
ϑυσίαν ἀποτραπομένου (καὶ γὰρ ἦν φιλοϑύτης καὶ 
μαντικὸξ), οἵ τοῦ Νομήτορος βοτῆρες τῷ Ῥώμῳ μετ' 


ὀλίγων βαδίζοντι προστυχόντες ἐμάχοντο. Καὶ γενο--21 


μένων πληγῶν καὶ τραυμάτων ἐν ἀμφοτέροις ἐκρά-- 
Ιθτησαν οἷ τοῦ Νομήτορος καὶ συνέλαβον ξῶντα τὸν 
Ῥῶώμον. ᾿ἀναχϑέντος οὖν αὐτοῦ πρὸς τὸν Νομήτορα 
καὶ κατηγορηϑένταος, αὐτὸς μὲν οὐκ ἐκόλασε χαλεπὸν 
ὄντα δεδιὼς τὸν ἀδελφόν, ἐλθὼν δὲ πρὸς ἐκεῖμον 
ἐδεῖτο τυχεῖν δίκης ἀδελφὸς ὧν καὶ καϑυβρισμένος 
16 ὑπὸ οἰκετῶν ἐχείνου βασιλέως ὄντος. Συναγανα- 
κτούντων ὃδὲ τῶν ἐν Ἄλβῃ καὶ δεινὰ πάσχειν οὐομέ- 
νῶν τὸν ἄνδρα παρ᾽ ἀξίαν, κινηϑ εὶς ὁ ᾿Δμούλιος αὐτῷ 
παραδίδωσι τῷ Νομήτορι τὸν Ῥῶμον ὅδ τι βούλοιτο 
χρήσασϑαι. Παραλαβὼν δὲ ἐκεῖνος, ὡς ἧκεν οἴχαδε, 
30 ϑαυμάξων μὲν ἀπὸ τοῦ σώματος τὸν νεανίσκον ὕπερ-- 
φέροντα μεγέϑει καὶ ῥώμῃ πάντας, ἐνορῶν δὲ τῷ 
προσώπῳ τὸ ϑαρραλέον καὶ ἱταμὸν τῆς ψυχῆς ἀδού-- 
λωτον καὶ ἀπαϑὲς ὑπὸ τῶν παρόντων, ἔργα δὲ αὐτοῦ 
καὶ πράξεις ὅμοια τοῖς βλεπομένοις ἀκούων, τὸ δὲ 
36 μέγιστον, ὡς ἔοικε, ϑεοῦ συμπαρόντος καὶ συνεπευ-- 
ϑύνοντος ἀρχὰς μεγάλων πραγμάτων, ἁπτόμενος ἐπι-- 
νοέᾳς καὶ τύχῃ τῆς ἀληϑείας ἀνέχρινεν, ὅστις εἴη καὶ 
ὅπως γένοιτο, φωνῇ τὲ πραείᾳ καὶ φιλανθρώπῳ βλέμ-- 
ματι πίστιν αὐτῷ μετ᾿ ἐλπέδος ἐνδιδούς. Ὁ δὲ ϑαρρῶν 
80 ἔλεγεν" ,.4111᾽ οὐδὲν ἀποχρύψομαί σε’ καὶ γὰρ εἶναι 
δοκεῖς ᾿Δἀμουλίου βασιλικώτερος. ᾿Αἀκούεις γὰρ καὶ 
ἀνακρίνεις πρὶν ἢ κολάξειν" ὁ δ᾽ ἀκρίτους ἐκδίδωσι. 


πᾳ. 


ΡΩΜΥΔΟΣ. τ 41 


Πρότερον μὲν ἑαυτοὺς οἰκετῶν βασιλέως Φαυστύλου 
καὶ “αρεντίας ἠπιστάμεϑα παῖδας (ἐσμὲν δὲ δίδυμοι), 
γενόμενοι δὲ ἐν αἰτίᾳ πρὸς σὲ καὶ διαβολαῖς καὶ τοῖς 
περὶ ψυχῆς ἀγῶσιν ἀκούομεν μεγάλα περὶ ἑαυτῶν" 
εἰ δὲ πιστά, κρίνειν ἔοικε νῦν ὁ κένδυνος. Γοναὶ μὲν ὅ 
γὰρ ἡμῶν ἀπόρρητοι λέγονται. τροφαὶ δὲ καὶ τιϑηνή-- 
εις ἀτοπώτεραι νεογνῶν, οἷς ἐρρίφημεν οἰωνοῖς καὶ 
ϑηρίοις, ὑπὸ τούτων τρεφόμενοι. μαστῷ λυκαίνης 
καὶ δρυοκολάπτου ψωμίσμασιν ἐν σκάφῃ τινὶ κεέμενοι 
σιαρὰ τὸν μέγαν ποταμόν. Ἔστι δ᾽ ἡ σκάφη καὶ σω--10. 
ξεται, χαλκοῖς ὑποξώσμασι γραμμάτων ἀμυδρῶν ἐγ-- 
κδχαραγμένων, ἃ γένοιτ᾽ ἂν ἴσως ὕστερον ἀνωφελῆ 
γνωρίσματα τοῖς τοκεῦσιν ἡμῶν ἀπολομένων.“ Ὁ μὲν 
οὖν Νομήτωρ ἔκ τε τῶν λόγων τούτων καὶ πρὸς τὴν 
ὄψιν εἰκάξων τὸν χρόνον οὐκ ἔφευγε τὴν ἐλπέδα σαί-- 16 
νουσαν. ἀλλ᾽ ἐφρόντιξεν, ὅπως τῇ ϑυγατορὶ περὶ τού-- 
τῶν κρύφα συγγενόμενορ φράσειεν" ἐφρουρεῖτο γὰρ 
ἔτι καρτερῶς. 

ὙΙΠ. Ὁ δὲ Φαυστύλος ἀκούσας τήν τὸ σύλληψιν 
τοῦ Ῥώμου καὶ τὴν παράδοσιν. τὸν μὲν Ῥωμύλον 30 
ἠξίου βοηϑεῖν,τότε σαφῶς διδάξας περὶ τῆς γενέσεως" 
πρότερον ὃδ ὑπῃνίττετο καὶ παρεδήλου τοδοῦτον, 
ὅσον προσέχοντας μὴ μικρὸν φρονεῖν" αὐτὸς δὲ τὴν 
σκάφην κομίξων ἐχώρει πρὸς τὸν Νομήτορα σπουδῆς 
καὶ δέους μεστὸς ὧν διὰ τὸν καιρόν. Ὑποψίαν οὖν 30 
τοῖς περὶ τὰς πύλας φρουροῖς τοῦ βασιλέως παρέχων 
καὶ ὑφορώμενος ὑπ᾽ αὐτῶν καὶ ταραττόμενος περὶ 
τὰς ἀποκρίσεις, οὐκ ἔλαϑε τὴν σκάφην τῷ χλαμυδίῳ 
περικαλύπτων. Ἦν δέτις ἐν αὐτοῖς ἀπὸ τύχης τῶν τὰ 
παιδία ῥῖψαι λαβόντων καὶ γεγονότων περὶ τὴν ἔκϑε-- 80 
σιν. Οὗτος ἰδὼν τὴν σκάφην τότε καὶ γνωρίσας τῇ 
κατασκευῇ καὶ τοῖς γράμμασιν. ἔτυχεν ὑπονοίᾳ τοῦ 


42. ΠΛΑΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ὄντος καὶ οὐ παρημέλησεν, ἀλλὰ φράσας τὸ πρᾶγμα 
τῷ βασιλεῖ κατέστησεν εἰς ἔλεγχον. Ἐν δὲ πολλαῖς καὶ 
μεγάλαις ἀνάγκαις ὃ Φαυστύλος οὔτ᾽ ἀήττητον ἑαυ- 
τὸν διεφύλαξεν οὔτε παντάπασιν ἐχβιασϑεὶς σώξε- 
δσϑαι μὲν ὡμολόγησε τοὺς παῖδας, εἶναι δ᾽ ἄπωθεν 
τῆς 4λβης ἔφη νέμοντας" αὐτὸς δὲ τοῦτο πρὸς τὴν 
Ἰλίαν φέρων βαδίζειν, πολλάκις ἰδεῖν καὶ θιγεῖν ἐπ᾽ 
ἐλπίδι βεβαιοτέρᾳ τῶν τέχνων ποϑήσασαν. Ὅπερ οὖν 
οὗ ταραττόμενοι καὶ μετὰ δέους ἢ πρὸς ὀργὴν πράτ- 
ἰοτοντες ὁτιοῦν ἐπιεικῶς πάσχουσι, συνέπεσε παϑεῖν3 
τὸν ᾿άμούλιον. ἄνδρα γὰρ ἄλλῃ τε χρηστὸν καὶ τοῦ 
Νομήτορος φίλον ὑπὸ σπουδῆς ἔπεμψε, διαπυϑέσϑαι 
τοῦ Νομήτορος κελεύσας, εἴ τις ἥκοι λόγος εἰς αὐτὸν 
ὑπὲρ τῶν παίδων ὡς περιγενομένων. ᾿Αφικόμενος 
Ιδοὖν ὁ ἄνϑρωπος καὶ θεασάμενος ὅσον οὕπω τὸν Ῥώ-- 
μον ἐν περιβολαῖς καὶ φιλοφροσύναις τοῦ Νομήτορος, 
τήν τε πίστιν ἰσχυρὰν ἐποίησε τῆς ἐλπέδος καὶ παρε- 
κελεύσατο τῶν πραγμάτων ὀξέως ἀντιλαμβάνεσθαςε, 
καὶ συνῆν αὐτὸς ἤδη καὶ συνέπραττεν. Ὁ δὲ καιρὸς 
40 οὐδὲ βουλομένοις ὀκνεῖν παρεῖχεν. Ὁ γὰρ Ῥωμύλος 
ἐγγὺς ἦν ἤδη καὶ πρὸς αὐτὸν ἐξέϑεον οὐκ ὀλίγοι τῶν 
πολιτῶν μίσει καὶ φόβῳ τοῦ ᾿Δμουλίου. Πολλὴν δὲ 
καὶ σὺν αὑτῷ δύναμιν ἦγε συλλελοχισμένην εἰς ἔκα- 
τοστύας" ἑκάστης δὲ ἀνὴρ ἀφηγεῖτο χόρτου καὶ ὕλης 
956 ἀγκαλέδα κοντῷ περικειμένην ἀνέχων - μανέπλα ταύ- 
τας Λατῖνοι καλοῦσιν" ἀπ᾽ ἐκείνου δὲ καὶ νῦν ἐν 
τοῖς στρατεύμασι τούτους μανιπλαρίους ὀνομάζουσιν. 
“ἅμα δὲ τοῦ μὲν Ῥώμου τοὺς ἐντὸς ἀφιστάντος, τοῦ δὲ 
Ῥωμύλου προσάγοντος ἔξωϑεν. οὔτε πράξας οὐδὲν ὁ 
δοτύραννος οὔτε βουλεύσας σωτήριον ἑαυτῷ διὰ τὸ 
ἀπορεῖν καὶ ταράττεσϑαι καταληφϑεὶς ἀπέϑανεν. Ὧν. 
τὰ πλεῖστα καὶ τοῦ Φαβίου λέγοντος καὶ τοῦ Πεπαρη- 


απ. - ,τπάὶοὌ .... 


ΡΩΜΥΔΑΟΣ, ες 48 


Βίου “Ιιοκλέους, ὃς δοκεῖ πρῶτος ἐχδοῦναι Ῥώμης 
κτίσιν, ὕποπτον μὲν ἐνέοις ἐστὶ τὸ δραματικὸν καὶ 
σιλασματῶδες. οὐ δεῖ δὲ ἀπιστεῖν τὴν τύχην ὁρῶντας 
οἵων ποιημάτων δημιουργός ἐστι, καὶ τὰ Ρωμαίων 
πράγματα λογιξομένους, ὡς οὐκ ἂν ἐνταῦϑα προὔβηδ 
δυνάμεως, μὴ ϑείαν τινὰ ἀρχὴν λαβόντα καὶ μηδὲν 
μέγα μηδὲ παράδοξον ἔχουσαν. 

ΙΧ. ᾿Ζμουλέίου δὲ ἀποϑανόντος καὶ τῶν πραγμά- 
τῶν καταστάντων "“ἄλβην μὲν οὔτ᾽ οἰχεῖν μὴ ἄρχοντες 
οὔτ᾽ ἄρχειν ἐβούλοντο τοῦ μητροπάτορος ζῶντος, 10 
ἀποδόντες δὲ τὴν ἡγεμονίαν ἐκείνῳ καὶ τῇ μητρὶ 
τιμὰς πρεπούσας ἔγνωσαν οἰκεῖν καϑ' ἑαυτούς, πόλιν 
ἐν οἷς χωρίοις ἐξ ἀρχῆς ἐνετράφησαν κτίσαντες" αὕτη 
γὰρ εὐπρεπεστάτη τῶν αἰτιῶν ἐστιν. Ἦν δ᾽ ἴσως 
ἀναγκαῖον οἰκετῶν καὶ ἀποστατῶν πολλῶν ἠϑροισμέ- 16 
νῶν πρὸς αὐτοὺς ἢ καταλυϑῆναι παντάπασι τούτων 
διασπαρέντων ἢ συνοικεῖν ἰδίᾳ μετ αὐτῶν. Ὅτι γὰρ 
οὐκ ἠξίουν οἵ τὴν "άλβην οἰκοῦντες ἀναμιγνύναι τοὺς 
ἀποστάτας ἑαυτοῖς οὐδὲ προσδέχεσθαι πολίτας, ἐδή-- 
λωσε πρῶτον μὲν τὸ περὶ τὰς γυναῖκας ἔργον, οὐχ" 
ὕβρει τολμηϑέν, ἀλλὰ δι’ ἀνάγκην, ἑκουσίων ἀπορέᾳ 
γάμων" ἐτίμησαν γὰρ αὐτὰς ἁρπάσαντες περιττῶς. 
Ἔπειτα τῆς πόλεως τὴν πρώτην ἴδρυσιν λαμβανούσης 
ἱερόν τι φύξιμον τοῖς ἀφισταμένοις κατασκευάσαντες, 

ὃ Θεοῦ ᾿Ασυλαίου προσηγόρευον, ἐδέχοντο πάντας͵ 4.6 
οὔτε δεσπόταις δοῦλον οὔτε ϑῆτα χρήσταις οὔτ᾽ ἄρ-- 
χουσιν ἀνδροφόνον ἐχδιδόντες, ἀλλὰ μαντεύματι πυ-- 
ϑοχρήστῳ πᾶσι βεβαιοῦν τὴν ἀσυλίαν φάσκοντες, ὥστε 
πληϑῦσαι ταχὺ τὴν πόλιν" ἐπεὶ τάς γε πρώτας ἑστίας 
λέγουσι τῶν χιλέων μὴ πλείονας γενέσϑαι. Ταῦτα μὲν 30 
οὖν ὕστερον. Ὁρμήσασι δὲ πρὸς τὸν συνοικισμὸν αὐ-- 
τοῖς εὐθὺς ἦν διαφορὰ περὶ τοῦ τόπου. Ῥωμύλος μὲν 


44 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


οὖν τὴν καλουμένην Ῥώμην κουαδράτην, ὅπερ ἐστὶ 
τετράγωνον, ἔκτισε καὶ ἐχεῖνον ἐβούλετο πολίζειν τὸν 
τόπον, Ῥῶμος δὲ χωρίον τι τοῦ ᾿4βεντίνου καρτερόν͵ 
ὃ δι᾿ ἐκεῖνον μὲν ὠνομάσϑη Ῥεμώνιον, νῦν δὲ Ῥιγνά- 
- ὅριον καλεῖται. Συνϑεμένων δὲ τὴν ἔριν ὄρνεσεν αἱ- 
σίοις βραβεῦσαι καὶ καϑεζομένων χωρές, ξξ φασι τῷ 
Ῥώμῳ, διπλασίους ὃὲ τῷ Ῥωμύλῳ προφανῆναι γῦπας. 
Οἵ δὲ τὸν μὲν Ῥῶμον ἀληϑῶς ἰδεῖν, ψεύσασϑαι δὲ τὸν 
Ῥωμύλον: ἐλθόντος δὲ τοῦ Ῥώμου. ν τότετοὺς δώδεκιε 
Ιοτῷ Ῥωμύλῳ φανῆναι, διὸ καὶ νῦν μάλιστα χρῆσϑαι 
γυψὶ Ῥωμαίους οἰωνιξομένους. Ἡρόδωρος δὲ ὁ Πον- 
τικὸς ἱστορεῖ καὶ τὸν Ἡρακλέα χαίρειν γυπὸς ἐπὶ πρά- 
ξει φανέντος. Ἔστι μὲν γὰρ ἀβλαβέστατον ἑῴων ἁ ἄπαν- 
τῶν, μηδὲν ὧν σπείρουσιν ἢ φυτεύσυσιν ῇ ἢ νέμουσιν 
16 ἄνϑρωποι σινόμενον, τρέφεται δὲ ἀπὸ νεκρῶν σωμύ- 
τῶν, ἀποκτίννυσι δ᾽ οὐδὲν οὐδὲ λυμαίνεται ψυχὴν 
ἔχον, πτηνοῖς δὲ διὰ συγγένειαν οὐδὲ νεκροῖς πρόσει- 
σιν. ᾿᾽Δετοὶ δὲ καὶ γλαῦκες καὶ ἱέρακες ξῶντα κόπτουσι 
τὰ ὁμόφυλα καὶ φονεύουσι" καίτοι κατ᾿ «Αἰσχύλον 
40 Ὄσρνιϑος ὄρνις πῶς ἂν ἁγνεύοι φαγών; β 
Ἔτι τάλλα μὲν ἐν ὀφθαλμοῖς. ὡς ἔπος εἰπεῖν, ἀνα- 
στρέφεται καὶ παρέχει διὰ παντὸς αἴσϑησιν ἑαυτῶν" 
ὁ δὲ γὺψ σπάνιόν ἐστι ϑέαμα καὶ νεοσσοῖς γυπὸς οὐ 
ῥαδίως ἴσμεν ἐντετυχηχότες, ἀλλὰ καὶ παρέσχεν ἐνίοις ἑ 
46 ἄτοπον ὑπόνοιαν, ἔξωϑεν αὐτοὺς ἀφ᾽ ἑτέρας τινὸς 
γῆς καταίρειν ἐνταῦϑα, τὸ σπάνιον καὶ μὴ συνεχές, 
οἷον οἵ μάντεις ἀξιοῦσιν εἶναι τὸ μὴ κατὰ φύσιν μιηδ' 
ἀφ᾽ αὑτοῦ, πομπῇ δὲ ϑείᾳ φαινόμενον. 
Χ. Ἐπεὶ δ᾽ ἔγνω τὴν ἀπάτην ὁ Ῥώμος, ἐχαλέπαενε, 
δοκαὺ τοῦ Ῥωμύλου τάφρον ὀρύττοντος ᾧ τὸ τεῖχος 
ἔμελλε κυκλοῦσθαι, τὰ μὲν ἐχλεύαξε τῶν ἔργων, τοῖς 
δ᾽ ἐμποδὼν ἐγένετο. Τέλος δὲ διαλλόμενον αὐτὸν οἱ 


ΡΩΜΎΜΖΟΣ. 45 


μὲν αὐτοῦ Ῥωμύλου πατάξαντος, οἵ δὲ τῶν ἑταίρων 
τινὸς Κέλερος, ἐνταῦϑα πεσεῖν λέγουσιν. Ἔπεσε δὲ 
καὶ Φαυστύλος ἐν τῇ μάχῃ καὶ Πλειστῖνος., ὃν ἀδελ-- 
φὸν ὄντα Φαυστύλου συνεκϑρέψαι τοὺς περὶ τὸν 
Ῥωμύλον ἱστοροῦσιν. Ὁ μὲν οὖν Κέλερ εἰς Τυρρη--ὖ 
νίαν μετέστη καὶ ἀπὶ ἐκείνου τοὺς ταχεῖς οἵ Ῥωμαῖοι 
καὶ ὀξεῖς κέλερας ὀνομάξουσι" καὶ Κόϊντον Μέτελλον, 
ὅτι τοῦ πατρὸς ἀποϑανόντος ἀγῶνα μονομάχων ἡμέ- 
ραις ὀλίγαις ἐποίησε, ϑαυμάσαντες τὸ τάχος τῆς πα- 
ρασκευῆς Κέλερα προδηγόρευσδαν. 10 
ΧΙ. Ὁ δὲ Ῥωμύλος ἐν τῇ Ῥεμορίᾳ ϑάψας τὸν Ῥώ-- 
μον ὁμοῦ καὶ τοὺς τροφεῖς ᾧκιξε τὴν πόλιν, ἐκ Τυρ-- 
ρηνέας μεταπεμψάμενος ἄνδρας ἱεροῖς τισε θεσμοῖς 
καὶ γράμμασιν ὑφηγουμένους ἕκαστα καὶ διδάσκοντας 
ὥσπερ ἐν τελετῇ. Βόϑρος γὰρ ὠρύγη περὶ τὸ νῦν Κο.-- 1ό 
μέτιον κυκλοτερὴς, ἀπαρχαί τε πάντων, ὅσοις νόμῳ 
μὲν ὡς καλοῖς ἐχρῶντο, φύσει δ᾽ ὡς ἀναγκαίοις. ἀπε-- 
τέϑησαν ἐνταῦϑα. Καὶ τέλος ἐξ ἧς ἀφῖχτο γῆς ἕκαστος 
ὀλέγην κομίζων μοῖραν ἔβαλλον εἰς ταῦτα καὶ συνεμί-- 
γνυον. Καλοῦσι δὲ τὸν βόϑρον τοῦτον ᾧ καὶ τὸν 30 
ὄλυμπον ὀνόματι μοῦνδον. Εἶτα ὥσπερ κύκλον κέν-- 
τρῳ περιέγραψαν τὴν πόλιν. Ὁ δ᾽ οἰκιστὴς ἐμβαλῶν 
ἀρότρῳ χαλκῆν ὕνιν, ὑποξεύξας δὲ βοῦν ἄρρενα καὶ 
ϑήλειαν. αὐτὸς μὲν ἐπάγει περιελαύνων αὔλακα βα-- 
ϑεῖαν τοῖς τέρμασι. τῶν δ᾽ ἑπομένων ἔργον ἐστὶν ἃς 25 
ἀνίστησι βώλους τὸ ἄροτρον καταστρέφειν εἴσω καὶ 
μηδεμίαν ἔξω περιορᾷν ἐκτρεπομένην. Τῇ μὲν οὖν 
γραμμῇ τὸ τεῖχος ἀφορίξουσι καὶ καλεῖται κατὰ συγ- 
κοπὴν πωμήριον., οἷον ὄπισϑεν τείχους ἢ μετὰ τεῖχορ" 
ὕπου δὲ πύλην ἐμβαλεῖν διανοοῦνται, τὴν ὕνεν ἐξε-- 80 
λόντες καὶ τὸ ἄροτρον ὑπερϑέντες διάλειμμα ποιοῦ-- 
σιν. Ὅϑεν ἅπαν τὸ τεῖχος ἱερὸν πλὴν τῶν πυλῶν 


46 ΠΩΟΥΤΑΡΧΟΥ 


νομίέξουσι᾽ τὰς δὲ πύλας ἱερὰς νομίζοντας οὐκ ἦν ἄνευ 
δεισιδαιμονίας τὰ μὲν δέχεσθαι, τὰ δ᾽ ἀποπέμπειν τῶν 
ἀναγκαίων καὶ μὴ καϑαρῶν. β 
ΧΙ. Ὅτι μὲν οὖν ἡ κτίσις ἡμέρᾳ γένοιτο τῇ πρὸ 
5 ἕνδεκα καλανδῶν Μαΐων ὁμολογεῖται" καὶ τὴν ἡμέραν 
ταύτην ἑορτάξουσι Ῥωμαῖοι, γενέϑλιον τῆς πατρέδος 
ὀνομάξοντες. Ἐν ἀρχῇ δ᾽, ὥς φασιν, οὐδὲν ἔμψυχον 
ἔϑυον, ἀλλὰ καϑαρὰν καὶ ἀναίμακτον ᾧοντο δεῖν τῇ 
πατρίδι τὴν ἐπώνυμον τῆς γενέσεως ἑορτὴν φυλάτ- 
Ιοτεῖν. Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ πρὸ τῆς κτίσεως βοτηρικπή τις" 
ἦν αὐτοῖς ἑορτὴ κατὰ ταύτην τὴν ἡμέραν καὶ Παρίλια 
προσηγόρευον αὐτήν. Νῦν μὲν οὖν οὐδὲν αἴ Ῥωμαῖ- 
καὶ νουμηνίαι πρὸς τὰς Ἑλληνικὰς ὁμολογούμενον 
ἔχουσιν - ἐκείνην δὲ τὴν ἡμέραν, ἡ τὴν πόλιν ὃ Ῥωμύ- 
16λος ἔκτιξεν, ἀτρεκῆ τριακάδα τυχεῖν λέγουσι" καὶ 
σύνοδον ἐκλειπτικὴν ἐν αὐτῇ γενέσθαι σελήνης πρὸς 
ἥλιον, ἣν εἰδέναι καὶ ᾿ἀντέμαχον οἴονται. τὸν Τήξον 
ἐποποιόν, ἔτει τρίτῳ τῆς ἔχτης ὀλυμπιάδος συμπε-- 
σοῦσαν. Ἔν δὲ τοῖς κατὰ Βάρρωνα τὸν φιλόσοφον 
20 γρόνοις, ἄνδρα Ῥωμαίων ἐν ἱστορίᾳ βιβλιακώτατον, 
ἦν Ταρούτιος ἑταῖρος αὐτοῦ, φιλόσοφος μὲν ἄλλως 
καὶ μαϑηματικός, ἁπτόμενος δὲ τῆς περὶ τὸν πίνακα 
μεϑόδου ϑεωρίας ἕνεκα καὶ δοκῶν ἐν αὐτῇ περιττὸς 
εἶναι. Τούτῳ προὔβαλεν ὁ Βάρρων ἀναγαγεῖν τὴν 
Φο' Ῥωμύλου γένεσιν εἰς ἡμέραν καὶ ὥραν, ἐκ τῶν λεγο- 
μένων ἀποτελεσμάτων περὶ τὸν ἄνδρα ποιησάμενον 
τὸν συλλογισμὸν, ὥσπερ αἴ τῶν γεωμετρικῶν ὑφη- 
γοῦνται προβλημάτων ἀναλύσεις " τῆς γὰρ αὐτῆς 
ϑεωρίας εἶναι χρόνον τε λαβόντας ἀνθρώπου γενέ- 
δ0 σεως βίον προειπεῖν καὶ βίῳ δοϑέντι ϑηρεῦσαι χρό-- 
νον. Ἐποίησεν οὖν τὸ προσταχϑὲν ὁ Ταρούτιος, καὶ 
τά τε πάϑη καὶ τὰ ἔργα τοῦ ἀνδρὸς ἐπιδὼν καὶ χρόνον 


ΡΩΜΥΜΟΣ. ες 47 


ξωῆς καὶ τρόπον τελευτῆς καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα συν-- 
ϑεές, εὖ μάλα τεϑαρρηκότως καὶ ἀνδρείως ἀπεφήνατο 
τὴν μὲν ἐν τῇ μητρὶ γεγονέναι τοῦ Ῥωμύλου σύλληψιν 
ἔτει πρώτῳ τῆς δευτέρας ὀλυμπιάδος, ἐν μηνὶ κατ᾽ 
«Αἰγυπτίους Χοιὰκ τρίτῃ καὶ εἰκάδι τρέτης ὥρας, καϑ' ὅ 
ἣν ὃ ἥλιος ἐξέλιπε παντελῶς" τὴν δ᾽ ἐμφανῆ γένεσιν 
ἐν μηνὶ Θωύϑ' ἡμέρᾳ πρώτῃ μετ᾽ εἰκάδα περὶ ἡλίου 
ἀνατολάς. Κτισϑῆναι δὲ τὴν Ῥώμην ὑπ᾽ αὐτοῦ τῇ 
ἐνάτῃ Φαρμουϑὶ μηνὸς ἱσταμένου μεταξὺ δευτέρας 
ὥρας καὶ τρίτης" ἐπεὶ καὶ πόλεως τύχην, ὥσπερ ἀν--10 
ϑοώπου, κύριον ἔχειν οἴονται χρόνον, ἐκ τῆς πρώτης 
γενέσεως πρὸς τὰς τῶν ἀστέρων ἐποχὰς ϑεωρούμενον. 
᾿Δλλὰ ταῦτα μὲν ἴσως καὶ τὰ τοιαῦτα τῷ ξένῳ καὶ πε- 
φιττῷ προσάξεται μᾶλλον ἡ ἢ διὰ τὸ μυϑῶδες ἐνοχλήσει 
τοὺς ἐντυγχάνοντας αὐτοῖς. 18 
ΧΠΙ. Κτεισϑείσης δὲ τῆς πόλεως πρῶτον μὲν ὅσον 
ἦν ἐν ἡλικίᾳ πλῆϑος εἰς συντάγματα στρατιωτικὰ 
διεῖλεν. ἕκαστον δὲ σύνταγμα πεξῶν τρισχιλίων ἦν 
καὶ τριακοσίων ἱππέων. ᾿Ἐκλήϑη δὲ λεγεὼν τῷ λογά-- 
δας εἶναι τοὺς μαχίμους ἐκ πάντων. Ἔπειτα τοῖς μὲν 50 
ἄλλοις ἐχρῆτο δήμῳ καὶ ποπούλους ὠνομάσϑη τὸ 
πλῆϑος" ἑκατὸν δὲ τοὺς ἀρίστους ἀπέδειξε βουλευτάς, 
καὶ αὐτοὺς μὲν πατρικίους, τὸ δὲ σύστημα σενᾶτον 
προσηγόρευσεν. Ὁ μὲν οὖν σενᾶτος ἀτρεκῶς γερου-- 
σίαν σημαίνει" πατρικίους δὲ τοὺς βουλευτὰς κλη-- 35 
ϑῆναι λέγουσιν οἵ μὲν ὅτι παίδων γνησίων πατέρες 
ἦσαν, οἵ δὲ μᾶλλον ὡς αὐτοὺς ἔχοντας ἑαυτῶν ἀπο-, 
δεῖξαι πατέρας. ὅπερ οὐ πολλοῖς ὑπῆρξε τῶν πρώ- 
τῶν εἰς τὴν πόλιν συρρεόντων" οἱ δὲ ἀπὸ τῆς πα- 
τρωνείας. Οὕτω γὰρ ἐκάλουν τὴν προστασίαν καὶ 80 
καλοῦσιν ἄχρι νῦν, οἰόμενοι Παάτρωνά τινα τῶν σὺν 
Εὐάνδρῳ παραγενομένων, κηδεμονικὸν τῶν ὑπο- 


48 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


δεεστέρων ὄντα καὶ βοηϑητικόν, ἀφ᾽ αὑτοῦ τῷ πράγ- 
ματι ταύτην τὴν προσηγορίαν ἀπολιπεῖν. Μάλεστα 
δ᾽ ἄν τις τυγχάνοι τοῦ εἰκότος, εἰ νομίζοι, τὸν Ρω- 
μύλον ἀξιοῦντα τοὺς πρώτους καὶ δυνατωτάτους πα- 
ϑτρικῇ κηδεμονίᾳ καὶ φροντίδι προσήχειν ἐπιμελεῖσθαι. 
τῶν ταπεινοτέρων, , ἅμα δὲ τοὺς ἄλλους διδάσκοντα 
μὴ δεδιέναι μηδ᾽ ἄχϑεσϑαι ταῖς τῶν κρειττόνων τι- 
μαῖς. ἀλλὰ χρῆσϑαι μετ᾽ εὐνοίας καὶ νομίζοντας καὶ 
προσαγορεύοντας πατέρας, οὕτως ὀνομάσαι. Καὶ γὰρ 
10 ἄχρι νῦν τοὺς ἐν συγκλήτῳ τελοῦντας οἵ μὲν ἔξωϑεν 
ἄνδρας ἡγεμόνας καλοῦσιν, αὐτοὶ δὲ Ῥωμαῖοι σατατέ-2 
ρας συγγεγραμμένους, τῷ μέγιστον μὲν ἀξίωμα καὶ 
τιμήν, ἥκιστα δὲ φϑόνον. ἔχοντι χρώμενον τῶν ὀνο- 
μάτων. Ἐν ἀρχῇ μὲν οὖν πατέρας αὐτοὺς μόνον, 
16 ὕστερον δὲ πλειόνων προσαναλαμβανομένων, πατέ- 
ρας. συγγεγραμμένους προσηγόρευσαν. Καὶ τοῦτο μὲν ᾿ 
ἦν ὄνομα σεμνότερον αὐτῷ τῆς πρὸς τὸ δημοτικὸν τοῦ 
βουλευτικοῦ διαφορᾶς" ἑτέροις δὲ τοὺς δυνατοὺς ἀπὸ 
τῶν πολλῶν διήρει πάτρωνας ὀνομάξων, ὅπερ ἐστὶ 
40 προστάτας, ἐκείνους δὲ κλίεντας, ὅπερ ἐστὶ πελάτας" 
ἅμα δὲ πρὸς ἀλλήλους ϑαυμαστὴν εὔνοιαν αὐτοῖς καὶ 
μεγάλων δικαίων ὑπάρξουσαν ἐνεποίησεν. Οὗτοι μὲν 
γὰρ ἐξηγητάς τε τῶν νομέμων καὶ προστάτας δικαζο-- 
μένοις συμβούλους τε πάντων καὶ κηδεμόνας ἑαυτοὺς 
56 παρεῖχον, ἐκεῖνοι δὲ τούτους ἐθεράπευον οὐ μόνον 
τιμῶντες, ἀλλὰ καὶ πενομένοις ϑυγατέρας συνεχδι- 
δόντες καὶ χρέα συνεκτίνοντες. Καταμαρτυρεῖν τϑὸ 
πελάτου προστάτην, ἢ προστάτου πελάτην, οὔτε νό-- 
μος οὐδεὶς οὔτε ἄρχων ἠνάγκαξεν. Ὕστερον δὲ, τῶν 
80 ἄλλων δικαίων μενόντων, τὸ λαμβάνειν χρήματα τοὺς 
δυνατοὺς παρὰ τῶν ταπεινοτέρων αἰσχρὸν ἐνομίσϑη 
καὶ ἀγεννές. Ταῦτα μὲν οὖν περὶ τούτων. 


͵, 


"- ᾿Ξ 


ΡΩΜΎΟΜΟΣ. 49 


ΧΙΥ. Τετάρτῳ δὲ μηνὶ μετὰ τὴν κτίσιν, ὡς Φάβιος 
ἱστορεῖ, τὸ περὶ τὴν ἁρπαγὴν ἐτολμήϑη τῶν γυναν- 
κῶν. Καὶ λέγουσι μὲν ἔνιοι τὸν Ῥωμύλον αὐτὸν τῇ 
φύσει φιλοπόλεμον ὄντα καὶ πεπεισμένον ἔκ τινων 
ἄρα λογίων, ὅτι τὴν Ῥώμην πέπρωται πολέμοις τρε-- δ 
φομένην καὶ αὐξομένην γενέσϑαι μεγίστην, βίας 
ὑπάρξαι πρὸς τοὺς Σαβίνους" οὐδὲ γὰρ πολλάς, ἀλλὰ 
τριάκοντα μόνας παρϑένους λαβεῖν αὐτόν, ἅτε δὴ πο-- 
λέμου μᾶλλον ἢ ῇ γάμων δεόμενον. Τοῦτο δὲ οὐχ εἰκός" 
ἀλλὰ τὴν μὲν πόλιν ὁρῶν ἐποίκων εὐϑὺς ἐμπιπλαμέ- 10 
νην, ὧν ὀλίγοι γυναῖκας εἶχον, οἱ δὲ πολλοὶ μιγάδες ἐξ 
ἀπόρων καὶ ἀφανῶν ὄντες ὑπερεωρῶντο καὶ προσε-- 
δοκῶντο μὴ συμμενεῖν βεβαίως, ἐλπίξων δὲ πρὸς τοὺς 
Σαβίνους τρόπον τινὰ συγκράσεως καὶ κοινωνίας 
ἀρχὴν αὐτοῖς τὸ ἀδέκημα ποιήσειν ἡμερωσαμένοις τὰς 15 
γυναῖχας, ἐπεχείρησε τῷ ἔργῳ τόνδε τὸν τρόπον. Ζ1ιε-- 
δόϑη λόγος ὑπ᾽ αὐτοῦ πρῶτον, ὡς ϑεοῦ τινος ἀνευ--: 
ρήκοι βωμὸν ὑπὸ γῆς κεκρυμμένον. Ἰῶνόμαζξον δὲ τὸν 
ϑεὸν Κώνσον, εἴτε βουλαῖον ὄντα (κωνσίλιον γὰρ ἔτι 
νῦν τὸ συμβούλιον καλοῦσι καὶ τοὺς ὑπάτους κων-- 30 
σούλας, οἷον προβούλουρ)͵ εἴτε ἵππιον Ποσειδῶ. Καὶ 
γὰρ ὁ βωμὸς ἐν τῷ μείζονι τῶν ἱπποδρόμων ἔστιν, 
ἀφανὴς τὸν ἄλλον χρόνον, ἐν δὲ τοῖς ἱππικοῖς ἀγῶσιν 
ἀνακαλυπτόμενος. Οἵ δὲ καὶ ὅλως φασὶ τοῦ βουλεύ- 
ματος ἀπορρήτου καὶ ἀφανοῦς ὄντος ὑπόγειον οὐκ 35 
ἀλόγως τῷ ϑεῷ βωμὸν γενέσϑαι κεκρυμμένον. Ὡς δ᾽ 
ἀνεφάνη, ϑυσίαν τε λαμπρὰν ἐπ᾽ αὐτῷ καὶ ἀγῶνα καὶ 
ϑέαν ἐκ καταγγελίας ἐπετέλει πανηγυρικήν. Καὶ πολ- 
λοὶ μὲν ἄνϑρωποι συνῆλϑον, αὐτὸς δὲ προὐκάϑητο 
μετὰ τῶν ἀρίστων ἁλουργίδι κεκοσμημένος. Ἦν δὲ 30 
τοῦ καιροῦ τῆς ἐπιχειρήσεως σύμβολον ἐξαναστάντα 
τὴν ἁλουργίδα πτύξαι καὶ περιβαλέσϑαι πάλιν. Ἔχον-- 

ΡΕῦΤ. νἹΤἹ. 1. ά 


50 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


τες οὖν ξίφη πολλοὶ προσεῖχον αὐτῷ, καὶ τοῦ σημείου 
γενομένου σπασάμενοι τὰ ξίφη καὶ μετὰ βοῆς ὁρμή-- 
σαντες ἤρπαξον τὰς ϑυγατέρας τῶν Σαβίνων, αὐτοὺς 
ὃὲ φεύγοντας εἴων καὶ παρίεσαν. ““ρπασϑῆναι δέ 
δ φασιν οἵ μὲν τριάκοντα μόνας, ἀφ᾽ ὧν καὶ τὰς φρα- 
τρίας ὀνομασϑῆναι, Οὐαλλέριος δὲ ᾿Αντίας ἑπτὰ καὶ 
εἴκοσι καὶ πεντακοσίας , Ἰόβας δὲ τρεῖς καὶ ὀγδοή- 
κοντα καὶ ἑξακοσίας παρϑένους ὃ μέγιστον ἦν ἀπο- 
λόγημα τῷ Ῥωμύλῳ: γυναῖκα γὰρ οὐ λαβεῖν ἀλλ᾽ ἢ 
10 μίαν, Ἑρσιλέαν, διαλαθοῦσαν αὐτοὺς, ἅτε δὴ μὴ μεϑ᾽ 
ὕβρεως μηδ᾽ ἀδικίας ἐλϑόντας ἐπὶ τὴν ἁρπαγήν, ἀλλὰ 
συμμῖξαι καὶ συναγαγεῖν εἰς ταὐτὸ τὰ γένη ταῖς μεγί- 
ὅταις ἀνάγκαις διανοηϑέντας. Τὴν δ᾽ Ἑ ρσιλίαν. οἵ 
μὲν Ὁστίλιον γῆμαι λέγουσιν, ἄνδρα Ῥωμαίων ἐπιφα- 
1δ νέστατον, οἱ δὲ αὐτὸν Ῥωμύλον, καὶ γενέσϑαε χαὶ 
παῖδας αὐτῷ, μίαν μὲν ϑυγατέρα Πρίμαν, τῇ τάξει τῆς 
γενέσεως οὕτω προσαγορευϑεῖσαν, ἕνα δ᾽ υἱὸν μόνον, 
ὃν ᾿Δόλλιον μὲν ἐκεῖνος ἀπὸ τῆς γδνομένης ἀϑροίσεως 
ὑπ᾽ αὐτοῦ τῶν πολιτῶν ὠνόμασεν, οἵ δ᾽ ὕστερον 
40 Αβίλλιον.᾿4λλὰ ταῦτα μὲν ἱστορῶν Ζηνόδοτος ὁ Τρου- 
ξήνιος πολλοὺς ἔχει τοὺς ἀντιλέγοντας. 

ΧΥ. Ἐν δὲ τοῖς ἁρπάξουσι τὰς παρϑένους τότε 
τυχεῦν. λέγουσι τῶν οὐκ ἐπιφανῶν τινας ἄγοντας κό- 
ρην τῷ τε κάλλει πολὺ καὶ τῷ μεγέϑει διαφέρουσαν. 

95 Ἐπεὶ δ᾽ ἀπαντῶντες ἔνιοι τῶν κρειττόνων ἐπεχείρουν 
ἀφαιφεῖσϑαι, βοᾶν τοὺς ἄγοντας, ὡς Ταλασίῳ κομέ- 
ξοιεν, αὐτὴν, ἀνδρὶ νέῳ μὲν, εὐδοκίμῳ δὲ καὶ χρηστῷ" 
τοῦτ᾽ οὖν ἀκούσαντας εὐφημεῖν καὶ κροτεῖν ἔπαι-- 
νοῦντας, ἐνίους δὲ καὶ παρακολουϑεῖν ἀναστρέψαντας 

80 εὐνοίᾳ καὶ χάριτι τοῦ Ταλασίου μετὰ βοῆς τοὔνομα 
φϑεγγομένους. 4φ᾽ οὗ δὴ τὸν Ταλάσιον ἄχρι νῦν, 
ὡς “Ἔλληνες τὸν Ὑμέναιον, ἐπάδουσι Ῥωμαῖοι τοῖς 


ΡΩΜΥΔΟΣ. 51 


᾿ ψάμοις᾽ καὶ γὰρ εὐτυχίᾳ φασὶ χρήσασϑαι περὶ τὴν 
᾿ ψυναῖκα τὸν Ταλάσιον. Σέξτιος δὲ Σύλλας ὁ Καρχη- 


δόνιορ, οὔτε μουσῶν οὔτε χαρίτων ἐπιδεὴς ἀ ἀνὴρ, ἔλε-- 
γεν ἡμῖν, ὅτι τῆς ἁρπαγῆς σύνϑημα τὴν φωνὴν ἔδωκε 
ταύτην ὁ Ῥωμύλος. “ἅπαντες οὖν τὸν Ταλάσιον ἐβόων ὅ 
οἵ τὰς παρϑένους κομέζοντες" καὶ διὰ τοῦτο τοῖς γά-- 
μοις παραμένει τὸ ἔϑος. Οἱ δὲ πλεῖστοι νομέξουσιν, 
ὧν καὶ Ἰόβας ἐστὶ, παράκλησιν εἶναι καὶ παρακέλευσιν 
εἰς φιλεργίαν καὶ ταλασίαν, οὕπω τότε τοῖς Ἕλληνι-- 
κοῖς ὀνόμασι τῶν Ἰταλικῶν ἐπικεχυμένων. Ἐϊ δὲ 10 
τοῦτο μὴ λέγεται κακῶς, ἀλλ᾽ ἐχρῶντο Ῥωμαῖοι τότε 
τῷ ὀνόματι τῆς ταλασίας, καϑάπερ ἡμεῖς, ἑτέραν ἄν 
τις αἰτίαν εἰχάδειδ πιϑανωτέραν. Ἐπεὶ γὰρ οἵ Σαβῖνοι 
πρὸς τοὺς Ῥωμαίους πολεμήσαντες διηλλάγησαν, ἐγέ- 
νοντο συνϑῆκαι περὶ τῶν ᾿ γυναικῶν, ὅπως μηδὲν ἄλλο 15 
ἔργον τοῖς ἀνδράσιν ἢ ῆ τὰ περὶ τὴν ταλασίαν ὑπουρ- 
γῶσι. Παρέμεινεν οὖν καὶ τοῖς αὖϑις γαμοῦσι τοὺς 
διδόντας ἢ παραπέμποντας ἢ ὅλως παρόντας ἀἄναφω- 


᾿ νεῦν τὸν Ταλάσιον μετὰ παιδιᾶς, μαρτυρομένους, ὡς 


ἐπ᾽ οὐδὲν ἄλλο ὑπούργημα τῆς γυναικὸς ἢ ταλασίαν 30 
εἰσαγομένης. Διαμένει δὲ μέχρι νῦν τὸ τὴν νύμφην 
αὐτὴν ἀφ᾽ αὑτῆς μὴ ὑπερβαίνειν τὸν οὐδὸν εἰς τὸ 
δωμάτιον, ἀλλ᾽ αἰρομένην εἰσφέρεσϑαι, διὰ τὸ καὶ τότε 
κομισϑῆναι βιασϑείσας μὴ εἰσελϑεῖν. Ἔνιοι δὲ λέγουσι 
καὶ τὸ τὴν κόμην τῆς γαμουμένης αἰχμῇ διακρίνεσθαι 55 


δορατέου σύμβολον εἶναι τοῦ μετὰ μάχης καὶ πολεμι-- 


κῶς τὸν πρῶτον γάμον γενέσϑαι- περὶ ὧν ἐπιπλέον 
ἐν τοῖς Αἰτίοις εἰρήκαμεν. Ἐτολμήϑη μὲν οὖν ἡ ἀρ- 
παγὴ περὶ τὴν ὀκτωκαιδεκάτην ἡμέραν τοῦ τότε μὲν 
Σεξτιλίου μηνός, Αὐγούστου δὲ νῦν, ἐν ἥ τὴν τῶν 80 
Κωνσαλίων ἑορτὴν ἄγουσιν. 

ΧΥ͂Ι. Οἱ δὲ Σαβῖνοι πολλοὶ μὲν ἦσαν καὶ πολεμικοί, 


, 
. 
»,χ-κ» .κκαἀδο. ταν 


δὅ2 ΠΠΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 


κώμας δὲ ὥκουν ἀτειχίστους, ὡς προσῆχον αὐτοῖς μέγα 
φρονεῖν καὶ μὴ φοβεῖσθαι Δακεδαιμονίων ἀποέκοες 
οὖσιν. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ ὁρῶντες αὑτοὺς ἐνδεδεμένους 
μεγάλοις ὁμηρεύμασι καὶ δεδιότες περὶ τῶν θυγατέ- 
δρῶν, πρέσβεις ἀπέστειλαν ἐπιεικῆ καὶ μέτρια προκα-- 
λούμενοι, τὸν Ῥωμύλον ἀποδόντα τὰς κόρας αὐτοῖς 
καὶ λύσαντα τὸ τῆς βίας ἔργον, εἶτα πειθοῖ καὶ νόμῳ 
πράττειν τοῖς γένεσι φιλίαν καὶ οἰκειότητα. Τοῦ ὃΣ 
Ῥωμύλου τὰς μὲν κόρας μὴ προιεμένου, παρακαλοῦν-- 
Ἰθ0τος δὲ τὴν κοινωνίαν δέχεσθαι τοὺς Σαβίνους, οἱ μὲν 
ἄλλοι βουλευόμενοι καὶ παρασκευαζόμενοι διέτριβον, 
'άχρων δὲ βασιλεὺς Κενινητῶν, ἀνὴρ ϑυμοειδὴς καὶ 
δεινὸς ἐν τοῖς πολεμικοῖς, τά τε πρῶτα τολμήματα τοῦ 
Ῥωμύλου δι ὑποψίας εἶχε, καὶ τῷ πραχϑέντι περὶ τὰς 2Τ 
16 γυναῖκας ἤδη φοβερὸν ἡγούμενος πᾶσιν εἶναι καὶ οὐκ 
ἀνεκτόν, εἰ μὴ κολασϑείη, προεξανέστη τῷ πολέμῳ καὶ 
μετὰ πολλῆς ἐχώρει δυνάμεως ἐπ᾽ αὐτόν. καὶ ὁ Ῥω-- 
μύλος ἐπ᾽ ἐκεῖνον. Γενόμενοι δ᾽ ἐν ὄψει καὶ κατιδόν-- 
τὲς ἀλλήλους προὐκαλοῦντο μάχεσϑαι, τῶν στρατευ-- 
40 μάτων ἐν τοῖς ὅπλοις ἀτρεμούντων. Εὐξάμενος οὖν ὃ 
Ῥωμύλος, εἰ κρατήσειε καὶ καταβάλοι, τῷ “Ζεῖ φέρων 
ἀναϑήσειν αὐτὸς τὰ ὅπλα τοῦ ἀνδρός, αὐτόν τε κατα-- 
βάλλει κρατήσας καὶ τρέπεται τὸ στράτευμα μάχης 
᾿ ψενομένης, αἱρεῖ δὲ καὶ τὴν πόλιν" οὐ μὴν ἠδίκησε 
36 τοὺς ἐγκαταληφϑέντας, ἀλλ᾽ ἢ τὰς οἰκίας ἐκέλευσε κα-- 
ϑελόντας ἀκολουϑεῖν εἰς Ῥώμην, ὡς πολίτας ἐπὶ τοῖς 
ἴσοις ἐσομένους. Τούτου μὲν οὖν οὐκ ἔστιν ὅ τι μᾶλ-- 
λον ηὔξησε τὴν Ῥώμην, ἀεὶ προσποιοῦσαν ἑαυτῇ καὶ 
συννέμουσαν ὧν κρατήσειεν: ὁ δὲ Ῥωμύλος, ὡς ἂν 
80 μάλιστα τὴν εὐχὴν τῷ τὸ Δεῖ κεχαρισμένην καὶ τοῖς 
πολίταις ἰδεῖν ἐπιτερπῇ παράσχοι, σκεψάμενος, ἐπὶ 
δτρατοπέδου δρῦν ἔτεμεν ὑπερμεγέϑη καὶ διεμόρφω-- 


ῬΩΜΤΥ͂ΖΟΣ:. 58 


δεν ὥσπερ τρόπαιον καὶ τῶν ὅπλων τοῦ "ἄκρωνος 
ἕκαστον ἐν τάξει περιήρμοσε καὶ κατήρτησεν" αὐτὸς 
δὲ τὴν μὲν ἐσθῆτα περιεξώσατο, δάφνῃ δὲ ἐστέψατο 
τὴν κεφαλὴν κομῶσαν. Ὑπολαβὼν δὲ τῷ δεξιῷ τὸ 
τρόπαιον ὦμῳ προσερειδόμενον ὀρϑὸν, ἐβάδιξεν ἐξάρ-- 8 
χων ἐπινικίου παιᾶνος ἐν ὅπλοις ἑπομένῃ τῇ στρατιᾷ, 
δεχομένων τῶν πολιτῶν μετὰ χαρᾶς καὶ θαύματος. 
Ἢ μὲν οὖν πομπὴ τῶν αὖϑις ϑριάμβων ἀρχὴν καὶ 
ξῆλον παρέσχε᾽ τὸ δὲ τρόπαιον ἀνάϑημα Φερετρίου 
“Ζιὸς ἐπωνομάσϑη. Τὸ γὰρ πλῆξαι φερῖρε ἹῬωμαῖοι 10 
καλοῦσιν" εὔξατο δὲ πλῆξαι τὸν ἄνδρα καὶ καταβα-- 
λεῖν" ὀπίμια δὲ τὰ σκῦλα, φησὶ Βάρρων, καϑότι καὶ 
τὴν περιουσίαν ὅπεμ λέγουσι. Πυιϑανώτερον δ᾽ ἄν τις 
εἶποι διὰ τὴν πρᾶξιν ὅπους γὰρ ὀνομάξεται τὸ ἔργον. 
Αὐτουργῷ δὲ ἀριστείας στρατηγῷ στρατηγὸν ἀνελόντι 15 
δέδοται καϑιέρωσις ὀπιμίων. Καὶ τρισὶ μόνοις τούτου 
τυχεῖν ὑπῆρξε Ῥωμαίοις ἡγεμόσι, πρώτῳ Ῥωμύλῳ, 
κτείναντι τὸν Κενινήτην᾽. ᾿ἄχρωνα, δευτέρῳ Κορνηλίῳ 
Κόσσῳ, Τυρρηνὸν ἀνελόντι Τολούμνιον, ἐπὶ πᾶσι δὲ 
Κλαυδίῳ Μαρκέλλῳ, Βριτομάρτου κρατήσαντι Γαλα-- 30 
τῶν βασιλέως. Κόσδος μὲν οὖν καὶ “Μάρκελλος ἤδη 
τεθρίπποις εἰσήλαυνον αὐτοὶ τὰ τρόπαια φέροντες" 
Ῥωμύλον δ᾽ οὐκ ὀρϑῶς φησιν ἅρματι χρήσασϑαι Ζ1|ιο-- 
νύσιος. Ταρκύνιον γὰρ ἱστοροῦσι τὸν Ζημαράτου τῶν 
βασιλέων πρῶτον εἰς τοῦτο τὸ σχῆμα καὶ τὸν ὄγκον 36 
ἐξᾶραι τοὺς ϑριάμβους" ἕτεροι δὲ πρῶτον ἐφ᾽ ἄρματος 
ϑριαμβεῦσαι Ποπλικόλαν. Τοῦ δὲ Ῥωμύλου τὰς εἰκόνας 
ὁρᾶν ἔστιν ἐν Ῥώμῃ τὰς τροπαιοφόρους πεξὰς ἁπάσας. 
ΧΥΙΙ. Μετὰ δὲ τὴν Κενινητῶν ἅλωσιν ἔτι τῶν 
ἄλλων Σαβίνων ἐν παρασκευαῖς ὄντων συνέστησαν οἵ 30 
Φιδήνην καὶ Κρουστουμέριον καὶ ᾿ἀντέμναν οἰκοῦντες 
ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους" καὶ μάχης γενομένης ἡττηϑέντες 


54 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ὁμοέως, τάς τε πόλεις Ῥωμύλῳ παρῆκαν ἑλεῖν καὶ τὴν 
χώραν δάσασϑαι καὶ μετοικέσαι σφᾶς αὐτοὺς εἰς Ῥω-- 
μην. Ὁ δὲ Ῥωμύλος τὴν μὲν ἄλλην κατένειμε χώραν 
τοῖς πολίταις, ὅσην δ᾽ εἶχον οἵ τῶν ἡρπασμένων παρ-- 
5 ϑένων πατέρες, αὐτοὺς ἔχειν ἐκείνους εἴασεν. Ἐπεὶ 
τούτοις βαρέως φέροντες οἵ λοιποὶ Σαβῖνοι Τάτιον 
ἀποδείξαντες στρατηγὸν ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐστράτευσαν - 
ἦν δὲ δυσπρόδοδος ἡ πόλις ἔχουσα πρόβλημα τὸ νῦν 
Καπιτώλιον, ἐν ᾧ φρουρὰ καϑειστήκχει καὶ Ταρπήζος 
10 ἡγεμὼν αὐτῆς, οὐχὶ Ταρπηΐα παρϑένος, ὡς ἔνιοι λέ- 
γουσιν, εὐήϑη τὸν Ῥωμύλον ἀποδεικνύοντες" ἀλλὰ 
ϑυγάτηρ ἡ Ταρπηϊατοῦ ἄρχοντος οὖσα προὔδωκε τοῖς 
Σαβίνοις, ἐπυϑυμήσασα τῶν χρυσῶν βραχιονιστήρων, 
οὗς εἶδ ε περικειμένους, καὶ ἤτησε μισϑὸν τῆς προδο- 28 
15 σίας ἃ φοροῖεν ἐν ταῖς ἀριστεραῖς χερσί. Συνϑεμένου 
δὲ τοῦ Τατίου, νύκτωρ ἀνοίξασα πύλην μίαν ἐδέξατο 
τοὺς Σαβίνους. Οὐ μόνος οὖν, ὡς ἔοικεν, ᾿Αντίγονος 
ἔφη προδιδόντας μὲν φιλεῖν, προδεδωκότας δὲ μισεῖν. 
οὐδὲ Καῖσαρ, εἰπὼν ἐπὶ τοῦ Θρακὸς Ῥυμιτάλκου. 
40 φιλεῖν μὲν προδοσίαν, προδότην δὲ μισεῖν" ἀλλὰ 
κοινόν τι τοῦτο πάϑος ἐστὶ πρὸς τοὺς πονηροὺς τοῖς 
δεομένοις αὐτῶν, ὥσπερ ἰοῦ καὶ χολῆς ἐνίων ϑηρίων 
δέονται" τὴν γὰρ χρείαν ὃ οτε λαμβάνουσιν ἀγαπῶντες͵ 
ἐχϑαίρουσι τὴν κακίαν ὅταν τύχωσι. Τοῦτο καὶ πρὸς 
25 τὴν Ταρπηΐαν τότε παϑὼν ὁ Τάτιος ἐκέλευσε μεμνη-- 
μένους τῶν ὁμολογιῶν τοὺς Σαβίνους μηδενὸς αὐτῇ 
φϑονεῖν ὧν ἐν ταῖς ἀριστεραῖς ἔχουσι. Καὶ πρῶτος 
ἅμα τὸν βραχιονιστῆρα τῆς χειρὸς περιελὼν καὶ τὸν 
ϑυρεὸν ἐπέρριψε. Πάντων δὲ αὐτὸ ποιούντων βαλλο- 
80 μένη τε τῷ χρυσῷ καὶ καταχωσϑ εἴσα τοῖς ϑυρεοῖς ὑπὸ 
πλήϑους καὶ βάρους ἀπέϑανεν. Ἕάλω δὲ καὶ Ταρπήϊος 
σ“«ροδοσίας ὑπὸ Ῥωμύλου διωχϑεὶς, ὡς Ἰόβας φησὶ 


ΡΩΜΎΥΜΟΣ. 89 


Τάλβαν Σουλπίκιον ἱστορεῖν. Τῶν δ᾽ ἄλλα περὶ Ταρ-- 
πηΐας λεγόντων ἀπίϑανοι μέν εἰσιν οἵ Τατίου ϑυγα- 
τέρα τοῦ ἡγεμόνος τῶν Σαβίνων οὖσαν αὐτήν, Ῥω- 
μύλῳ δὲ βίᾳ συνοικοῦσαν, ἱστοροῦντες ταῦτα ποιῆσαι 
καὶ παϑεῖν ὑπὲρ τοῦ πατρός" ὧν καὶ “Ἵντίγονός ἐστι. ὅ 
Σιμύλος δ᾽ ὁ ποιητὴς καὶ παντάπασι ληρεῖ μὴ Σαβί- 
νοις οἰόμενος, ἀλλὰ Κελτοῖς τὴν Ταρπηΐαν προδοῦναι 
τὸ Καπιτώλιον ἐρασϑεῖσαν αὐτῶν τοῦ βασιλέως. Δέγει 
ὃξ ταῦτα" 

Ἢ δ᾽ ἀγχοῦ Τάρπεια παραὶ Καπιτώλιον αἷπος 10 

ναίουσα Ῥώμης ἔπλετο τειχολέτις, 

Κελτῶν ἢ στέρξασα γαμήλια λέκτρα γενέσθαι 

σκηπτούχῳ πατέρων οὐχ ἐφύλαξε δόμους. 
Καὶ μετ᾽ ὀλίγα περὶ τῆς τελευτῆς" 
Τὴν δ᾽ οὕτἄρ Βόϊοί τε καὶ ἔϑνεα μυρία Κελτῶν 16 
χηράμενοι ῥείϑρων ἐντὸς ἔϑεντο Πάδου" 

ὅπλα δ᾽ ἐπιπροβαλόντες ἀρειμανέων ἀπὸ χειρῶν 

κούρῃ ἐπὶ στυγερῇ κόσμον ἔϑεντο φόνον. 

ΧΥΠΙ. Τῆς μέντοι Ταρπηΐας ἐκεῖ ταφείδσης ὃ λόφος 
ὠνομάξετο Ταρπήϊος, ἄχρι οὗ Ταρκυνίου βασιλέως 30 
Διῖ τὸν τόπον καϑιεροῦντος ἅμα τε τὰ λείψανα μετη-- 
νέχϑη καὶ τοὔνομα τῆς Ταρπηΐας ἐξέλιπε. Πλὴν πέ- 
τραν ἔτι νῦν ἐν τῷ Καπιτωλίῳ Ταρπηΐαν καλοῦσιν ἀφ᾽ 
ἧς ἐρρίπτουν τοὺς κακούργους. Ἐχομένης δὲ τῆς 
ἄκρας ὑπὸ τῶν Σαβίνων ὅ τε Ῥωμύλος ὑπ᾽ ὀργῆς εἰς 36 
μάχην αὐτοὺς προὐκαλεῖτο καὶ ὁ Τάτιος ἐθάρρει, καρ-- 
τεράν, εἰ βιασϑεῖενς ἀναχώρησιν ὁρῶν αὐτοῖς ὑπάρ-- 
χουσαν. Ὁ γὰρ μεταξὺ τόπος, ἐν ᾧ συμπίπτειν ἔμελ-- 
λον, ὑπὸ πολλῶν λόφων περιεχόμενος ἀγῶνα μὲν 
ὀξὺν ἐδόκει καὶ χαλεπὸν ὑπὸ δυσχωρίας ἀμφοτέροις 80 
παρέξειν, φυγὰς δὲ καὶ διώξεις ἐν στενῷ βραχείας. 
Ἔτυχε δὲ τοῦ ποταμοῦ λιμνάσαντος οὐ πολλαῖς πρό- 


56 ΠΔΜΟΥΤΑΡΧΟΤ' 


τερον ἡμέραις ἐγκαταλελεῖφϑαι τέλμα βαϑὺ καὶ τυ- 
φλὸν ἐν τόποις ἐπιπέδοις κατὰ τὴν νῦν οὖσαν ἀγοράν- 
ὅϑεν οὐχ ἦν ὄψει πρόδηλον, οὐδ᾽ εὐφύλακτον, ἄλλως 
δὲ χαλεπὸν καὶ ὕπουλον. Ἐκπὶ τοῦτο τοῖς Σαβένοις 
5 ἀπειρίᾳ φερομένοις εὐτύχημα γίγνεται. Κούρτιος γὰρ 
ἀνὴρ ἐπιφανὴς, δόξῃ καὶ φρονήματι γαῦρος, ἵπον 
ἔχων πολὺ πρὸ τῶν ἄλλων ἐχώρει" δεξαμένου ὃὲ τοῦ 
βαράϑρου τὸν ἵππον ἄχρι μέν τινος ἐπειρᾶτο πληγῇ 
καὶ παρακελεύσει “ἀρώμενος ἐξελαύνειν ὡς δ᾽ ἦν 
10 ἀμήχανον, ἐάσας τὸν ἵππον ἑαυτὸν ἔσωξεν.- Ὁ μὲν οὖν 
τόπος δι ἐκεῖνον ἔτι νῦν Κούρτιος λάκκος ὀνομάξεται" 
φυλαξάμενοι δὲ τὸν κίνδυνον οἵ Σαβῖνοι μάχην καρ- 
τερὰν ἐμαχέσαντο κρίσιν οὐ λαβοῦσαν, καίτοι πολλῶν 
πεσόντων, ἐν οἷς ἦν καὶ Ὁστίλιος. Τοῦτον ἙἭἬρσιλίας 39 
- 18 ἄνδρα καὶ πάππον Ὁστιλίου τοῦ μετὰ Νομᾶν βασιλεύ- 
σαντος γενέσϑαι λέγουσιν. Αὐὔὖϑις δὲ πολλῶν ἀγώνων 
ἐν βραχεῖ συνισταμένων, ὡς εἰκός, ἑνὸς μάλιστα τοῦ 
τελευταίου μνημονεύουσιν, ἐν ᾧ Ῥωμύλου τὴν κεφα- 
λὴν πληγέντος λίϑῳ καὶ πεσεῖν ὀλίγον δεήσαντος τοῦ 
40 τ᾿ ἀντέχειν ὑφεμένου τοῖς Σαβίνοις ἐνέδωκαν οὗ Ῥω- 
μαῖοι καὶ φυγῇ πρὸς τὸ Παλάτιον ἐχώρουν ἐξωϑουύ- 
μενοι τῶν ἐπιπέδων. Ἤδη δὲ ὁ Ῥωμύλος ἐκ τῆς πλη- 
γῆς ἀναφέρων ἐβούλετο μὲν εἰς τὰ ὅπλα χωρεῖν τοῖς 
φεύγουσιν ἐναντίως, καὶ μέγα βοῶν ἴστασϑαι καὶ μά-- 
95 χεσϑαι παρεκάλει. Πολλῆς ὃὲ τῆς φυγῆς αὐτῷ περε- 
χεομένης καὶ μηδ ενὸς ἀναστρέφειν τολμῶντος, ἀνατεί- 
νας εἰς οὐρανὸν τὰς χεῖρας εὔξατο τῷ 4 εἴ στῆσαι τὸ 
ι στράτευμα καὶ τὰ Ῥωμαίων πράγματα πεσόντα μὴ 
περιϊδεῖν, ἀλλ᾽ ὀρθῶσαι. Γενομένης δὲ τῆς εὐχῆς 
80 αἰδώς τε τοῦ βασιλέως ἔσχε πολλοὺς καὶ θάρσος ἐκ 
μεταβολῆς παρέστη τοῖς φεύγουσιν. Ἔστησαν οὖν 
πρῶτον οὗ νῦν ὃ τοῦ Διὸς τοῦ Στάτορος ἵδρυται 


ΡΩΜΎΥ.ΟΣ. 57 


νεῶς, ὃν ἐπιστάσιον ὧν τις ἑρμηνεύσειεν᾽ εἶτα συν- 
ασπίσαντες πάλιν ἔωσαν ὀπίσω τοὺς Σαβίνους ἐπὶ 
τὴν νῦν Ῥήγιαν προσαγορευομένην καὶ τὸ τῆς Ἑστίας 
ἕερόν. 

ΧΙΧ. Ἐνταῦῆϑα δ᾽ αὐτοὺς ὥσπερ ἐξ ὑπαρχῆς μά- ὅ 
χεσϑαι παρασκευαζομένους ἐπέσχε δεινὸν ἰδεῖν ϑέαμα 
καὶ λόγου κρείττων ὄψις. Αΐ γὰρ ἡρπασμέναι ϑυγα- 
τέρες τῶν Σαβίνων ὥφϑησαν ἀλλαχόϑεν ἄλλαι μετὰ 
βοῆς καὶ ὀλολυγμοῦ διὰ τῶν ὅπλων φερόμεναι καὶ 
τῶν νεκρῶν, ὥσπερ ἐκ ϑεοῦ κάτοχοι, πρός τε τοὺς 10 
ἄνδρας αὑτῶν καὶ τοὺς πατέρας. αἱ μὲν παιδία κομί- 
ξουσαι νήπια πρὸς ταῖς ἀγκάλαις, αἱ δὲ τὴν κόμην 
προϊσχόμεναι λελυμένην, πᾶσαι δ᾽ ἀνακαλούμεναι τοῖς 
φιλτάτοις ὀνόμασι ποτὲ μὲν τοὺς Σαβίνους, ποτὲ δὲ 
τοὺς Ῥωμαίους. Ἐπεκλάσϑησαν οὖν ἀμφότεροι καὶ 16 
διέσχον αὐταῖς ἐν μέσῳ καταστῆναι τῆς παρατάξεωρ" 
καὶ κλαυϑμὸς ἅμα διὰ πάντων ἐχώρει καὶ πολὺς οἶκτος 
ἦν πρός τε τὴν ὄψιν καὶ τοὺς λόγους ἔτι μᾶλλον, εἰς 
ἱκεσίαν καὶ δέησιν ἐκ δικαιολογίας καὶ παρρησίας τε- 
λευτῶντας. ,.Τί γὰρ (ἔφασαν) ὑμᾶς δεινὸν ἢ λυπηρὸν 30 
ἐργασάμεναι, τὰ μὲν ἤδη πεπόνϑαμεν, τὰ δὲ πάσχο-- 
μεν τῶν σχετλίων κακῶν; Ἡρπάσϑημεν ὑπὸ τῶν νῦν 
ἐχόντων βίᾳ καὶ παρανόμως, ἁρπασϑεῖσαι δ᾽ ἠμελή-- 
ϑημδὸν ὑπ᾽ ἀδελφῶν καὶ πατέρων καὶ οἰκείων χρόνον 
τοσοῦτον, ὅσος ἡμᾶς πρὸς τὰ ἔχϑιστα κεράσας ταῖς 35 
μεγίσταις ἀνάγκαις πεποίηκε νῦν ὑπὲρ τῶν βιασαμέ- 
νῶν καὶ παρανομησάντων δεδιέναι μαχομένων καὶ 
κλαίειν ϑνησκόντων. Οὐ γὰρ ἤλθετε τιμωρήσοντες 
ἡμῖν παρϑένοις οὔσαις ἐπὶ τοὺς ἀδικοῦντας, ἀλλὰ 
νῦν ἀνδρῶν ἀποσπᾶτε γαμετὰς καὶ τέκνων μητέρας, 80 
οἰκτροτέραν βοήϑειαν ἐκείνης τῆς ἀμελείας καὶ προ-- 
δοσίας βοηϑοῦντες ἡμῖν ταῖς ἀϑλίαιβς. Τοιαῦτα μὲν 


58 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥῪ 


ἠγαπήϑημεν. ὑπὸ τούτων, τοιαῦτα δὲ ὑφ᾽ ὑμῶν ἐλεού- 
μεϑα. Καὶ γὰρ δἰ δι᾽ ἄλλην αἰτέαν ἐμάχεσϑε, σεαύσα- 
σϑαι δι᾽ ἡμᾶς πενϑεροὺς γεγονότας καὶ πάππους καὶ 
οἰκείους ὄντας ἐχρῆν. Εἰ δ᾽ ὑπὲρ ἡμῶν ὁ πόλεμυῦ; 
5 ἐστι, κομέσασϑε ἡμᾶς μετὰ γαμβρῶν καὶ τέχνων καὶ 
ἀπόδοτε ἡμῖν πατέρας καὶ οἰκείους, μηδὲ ἀφέλησϑε 
παῖδας καὶ ἄνδρας. κετεύομεν ὑμᾶς μὴ πάλιν ἀέχμά- 
λωτοι γενέσϑαι.“ς“ Τοιαῦτα πολλὰ τῆς Ἑρσιλέας περου- 
γορευούσης καὶ τῶν ἄλλων δεομένων ἐσπείσϑησαν 
10 ἀνοχαὶ καὶ συνῆλθον εἰς λόγους οἵ ἡγεμόνες. «ἱ δὲ 
γυναῖκες ἐν τούτῳ τοῖς πατράσι καὶ τοῖς ἀδελφοῖς τοὺς 
ἄνδρας προσῆγον καὶ τέχνα, προσέφερόν τε τροφὴν» 
καὶ ποτὸν τοῖς δεομένοις καὶ τοὺς τετρωμένους ἐϑε- 
ράπευον οἴκαδε κομίζουσαι" καὶ παρεῖχον ὁρᾶν ἀρχού- 
16 σας μὲν αὑτὰς τοῦ οἴκου, προσέχοντας δὲ τοὺς ἄνδρας 
αὐταῖς καὶ μετ᾽ εὐνοίας τιμὴν ἄπασαν νέμοντας. Ἔχ 
τούτου συντίϑενται τῶν μὲν γυναικῶν τὰς βουλομέ-ὶ 
νας συνοικεῖν τοῖς ἔχουσιν, ὥσπερ εἴρηται, παντὸς 
ἔργου καὶ πάσης λατρείας πλὴν ταλασίας ἀφειμέναξ' 
50 οὐκεῖν δὲ κοινῇ τὴν πόλιν Ῥωμαίους καὶ Σαβίνους, 
καὶ καλεῖσϑαι μὲν Ῥώμην ἐπὶ Ῥωμύλῳ νὴν πόλιν, 
Κυρίτας δὲ Ῥωμαίους ἅπαντας ἐπὶ τῇ Τατίου πατρίδι, 
βασιλεύειν δὲ κοινῇ καὶ στρατηγεῖν ἀμφοτέρους. Ὅπου 
ὃὲ ταῦτα συνέϑεντο μέχρε νῦν Κομίτιον καλεῖται" 
95 χομῖρε γὰρ Ῥωμαῖοι τὸ συνελϑεῖν καλοῦσι. 
ΧΧ. Διπλασιασϑείσης δὲ τῆς πόλεως, ἑκατὸν μὲν 
᾿ ἔκ Σαβίνων πατρίκιοι προσκατελέχϑησαν, αἱ δὲ λε- 
γεῶνες ἐγένοντο πεξῶν μὲν ἑξακισχιλέων, ἱππέων δὲ 
ἑξακοσίων. Φυλὰς δὲ τρεῖς κατασυήσαντες ὠνόμασαν 
80 τοὺς μὲν ἀπὸ Ῥωμύλου Ῥαμνήνσης, τοὺς δὲ ἀπὸ Τατίου 
Τατιήνσης᾽ τρίτους δὲ “Δουκερήνσης διὰ τὸ ἄλσος, εἰς 
ὃ πολλοὶ καταφυγόντες, ἀσυλίας δεδομένης, τοῦ πολι- 


ΡΩΜΎΜΟΣ. 50 


ὕματος μετέσχον" τὰ δ᾽ ἄλση λούκους ὀνομαξουσιν. 
τι δ᾽ ἦσαν αἵ φυλαὶ τοσαῦται, τοὔνομα μαρτυρεῖ" 
γέβους γὰρ ἔτι νῦν τὰς φυλὰς καλοῦσι, καὶ τριβού-- 
ους τοὺς φυλάρχους. Ἑ χάστη δὲ φυλὴ δέκα φρατρίας 
'χεν, ἃς ἔνιοι λέγουσιν ἐπωνύμους εἶναι ἐκείνων τῶν ὅ 
πυναικῶν. Τοῦτο δὲ δοκεῖ ψεῦδος εἶναι" πολλαὶ γὰρ 
χουσιν ἀπὸ χωρίων τὰς προσηγορίας. "4λλα μέντοι 
ολλὰ ταῖς γυναιξὶν εἰς τιμὴν ἀπέδωκαν, ὧν καὶ ταῦτά 
στιν ἐξίστασϑαι μὲν ὁδοῦ βαδιξούσαις, αἰσχρὸν δὲ 
νδένα μηδὲν εἰπεῖν παρούσης γυναικός, μηδ᾽ ὀφϑῆ--10 
αὐ γυμνόν, ἢ δίκην φεύγειν παρὰ τοῖς ἐπὶ τῶν φονι-- 
ὧν καϑεστῶσι, φορεῖν δὲ καὶ τοὺς παῖδας αὐτῶν τὴν 
'αλουμένην βούὔλλαν ἀπὸ τοῦ σχήματος, ὅμοιον πομ-- ᾿ 
ρόλυγι περιδέρραιόν τι καὶ περιπόρφυρον. Ἔβου- 
ἰδύοντο ὃὲ οἵ βασιλεῖς οὐκ εὐθὺς ἐν κοινῷ μετ᾽ ἀλλή-- 15 
ἰών, ἀλλ᾽ ἑκάτερος πρότερον ἐδία μετὰ τῶν ἑξκατόν; 
εἶτα οὕτως δἰρ ταὐτὸν ἅπαντας συνῆγον. Ὥικει δὲ 
Τάτιος μὲν ὅπου νῦν ὁ τῆς Μονήτης ναός ἐστι, Ῥω-- 
μὐλορ δὲ παρὰ τοὺς λεγομένους βαϑμοὺς καλῆς ἀκτῆς. 
Οὗτοι δὲ εἰσὶ πεῤὴ τὴν εἰς τὸν ἱππόδρομον τὸν μέγαν 30 
ἐκ Παλατίου κατάβασιν. Ἐνταῦϑα δὲ καὶ τὴν κράνειαν 
ἔφασαν τὴν ἱερὰν γεγονέναι, μυϑολογοῦντες, ὅτε πει-- 
ρώμενος ὁ Ῥωμύλος αὑτοῦ λόγχην ἀκοντίσειδεν ἀπὸ 
τοῦ ᾿Αουεντίνον τὸ ξυστὸν ἔχουσαν κρανείας" κατα-- 
δύσης δὲ τῆς αἰχμῆς εἰς βάϑος, ἀνασπάσαι μὲν οὐδεὶς 25 
πειρωμένων πολλῶν ἴσχυσε, τὸ ὃὲ ξύλον ἔστεξεν ἡ ῆ γῇ 
ξώφυτος οὖσα καὶ βλαστοὺς ἀνῆκε καὶ στέλεχος δὐμέ- 
γεϑες κρανείας ἔϑρεψε. Τοῦτο δ᾽ οἵ μετὰ Ῥωμύλον 
ὡς ὃν τι τῶν ἁγιωτάτων ἱερῶν φυλάττοντες καὶ σεβό- 
μενον περιετείχισαν. Ὅτῳ δὲ προσιόντι δόξειε μὴ ϑα- 59 
λερὸν εἶναι μηδὲ χλωρόν, ἀλλ᾽ οἷον ἀτροφεῖν καὶ 
φϑίνειν, ὁ μὲν εὐθὺς ἔφραξε κραυγῇ τοῖς προστυγχά-- 


60 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


νουσιν, οἵ δ᾽, ὥσπερ ἐμπρησμῷ βοηϑοῦντες, ἔβό 
ὕδωρ καὶ συνέτρεχον κανταχόϑεν ἀγγεῖα πλήρη 3:0. 
ξοντες ἐπὶ τὸν τόπον. Γαΐου δὲ Καίσαρος, ὥς φοεα. 
τὰς ἀναβάσεις ἐπισχευάαζοντος καὶ τῶν τεχνετῶν τ 

δ ριορυττόντων τὰ πλησίον, ἔλαϑον αἵ ῥίζαι καρεο» Ὁ εἴα 
παντάπασι καὶ τὸ φυτὸν ἐμαράνθη. 
ΧΧΙ, Μῆνας μὲν οὖν οἵ Σαβῖνοι τοὺς ἹΡωμαίς 
ἐδέξαντο, καὶ περὶ αὐτῶν ὅσα καλῶς εἶχεν ἐν τῷ Νοι 
βίῳ γέγφαπται" ϑυρεοῖς ὃὲ τοῖς ἐκείνων ὁ Ῥωμυ; 
10 ἐχρήσατο καὶ μετέβαλε τὸν ὁπλισμὸν ἑαυτοῦ τε κα: 
τῶν Ῥωμαίων, ᾿ΜΔργολικὰς πρότερον ἀσπίδας φοροῦν 
τῶν. Ἑορτῶν δὲ καὶ ϑυσιῶν ἀλλήλοις μετεῖχον, ἃς μὲ: 
ἦγε τὰ γένη πρότερον οὐκ ἀνελόντες, ἑτέρας δὲ θέμε: 
νοι καινάς, ὧν ἢ τε τῶν Ματρωναλίων ἐστέ, δυϑεῖσα 
16 ταῖς γυναιξὶν ἐπὶ τῇ τοῦ πολέμου καταλύσει, καὶ ἢ τῶν 
Καρμενταλίων. Τὴν δὲ Καρμένταν οἵονταί τενες μοῖ- 
ραν εἶναι κυρίαν ἀνθρώπων γενέσεως" διὸ καὲ τεμὰ 
σιν αὐτὴν αἱ μητέρες. Οἱ δὲ τὴν τοῦ Εὐάνδρου τοὶ 
᾿ρκάδος γυναῖκα, μαντικήν τινα καὶ φοιβαστιτήν 
90 ἐμμέτρων χρησμῶν γενομένην, Καρμένταν ἐπονομα- 
σϑῆναι (τὰ γὰρ ἔπη κάρμινα καλοῦσι)" Νικοστράτῃ 
δὲ ἦν ὄνομα κύριον αὐτῇ. Καὶ τοῦτο μὲν ὁμολογεϊτω" 
τὴν δὲ Καρμένταν ἔνιοι πιϑανώτερον ἀφερμηνεύον 
ὅιν οἷον ἐστερημένην νοῦ διὰ τὰς ἐν τοῖς ἐνθουσιε 
45 σμοῖς παραφροσύνας. Τὸ μὲν γὰρ στέρεσϑαι δεαρῆρε, 

τς μέντεμ δὲ τὸν νοῦν ὀνομάξουσι. Περὶ δὲ τῶν Περι 
λίων προείρηται. Τὰ δὲ “Μουπερκάλια τῷ μὲν χροόνῷ 
δόξειεν ἂν εἶναι καϑάρσια" δρᾶται γὰρ ἐν ἡμιέραις 
ἀποφράσι τοῦ Φεβρουαρίου μηνός, ὃν καϑάρσεον ἄν 
80 τις ἑρμηνεύσειξ, καὶ τὴν ἡμέραν ἐκείνην τὸ παλαιὸ» 
ἐκάλουν Φεβράτην τοὔνομα δὲ τῆς ἑορτῆς. ἑλληνισὲὶ 
σημαίνει Δύκαια, καὶ δοκεῖ διὰ τοῦτο παμπάλαιος ὦπ᾽ 


ΡΩΜΥΜΟΣ. 61 


κάδων εἶναι τῶν περὶ Εὔανδρον. ᾿4λλὰ τοῦτο μὲν 
ρενόν ἐστι" δύναται γὰρ ἀπὸ τῆς λυκαίνης γεγονέναι 
οὔνομα. Καὶ γὰρ ἀρχομένους τῆς περιδρομῆς τοὺς 
ἰουπέρφκους ὁρῶμεν ἐντεῦϑεν ὅπου τὸν Ῥωμύλον ἐκ-- 
εϑῆναι λέγουσι. Τὰ δὲ δρώμενα τὴν αἰτίαν ποιεῖ 6 
υστόπαστον" σφάττουσι γὰρ αἶγας, εἶτα μειρακίων 
ἱυοῖν ἀπὸ γένους προσαχϑέντων αὐτοῖς, οἵ μὲν ἡμαγ-- 
νένῃ μαχαίρᾳ τοῦ μετώπου ϑιγγάνουσιν, ἕτεροι δ᾽ 
ἰπομάττουσιν εὐϑύς, ἔριον βεβρεγμένον γάλακτι προσ- 
ρέροντες. Γελᾶν δὲ δεῖ τὰ μειράκια μετὰ τὴν ἀπόμαξιν. 10 
κ δὲ τούτου τὰ δέρματα τῷν αἰγῶν κατατεμόντες 
δπιαϑέουσιν ἐν περιξώσμασι γυμνοί, τοῖς σκύτεσι τὸν 
ἱμποδὼν παίοντες. ΑἹ δ᾽ ἐν ἡλικίᾳ γυναῖκες οὐ φεύ- 
γουσι τὸ παίεσϑαι "νομέξουσαι πρὸς εὐτοκίαν καὶ κύη--: 
σιν συνεργεῖν. Ἴδιον δὲ τῆς ἑδορτῆς τὸ καὶ κύνα θύειν 16 
τοὺς Δουπέρκους. Βούτας δέ τις αἰτίας μυϑώδεις ἐν 
ἐλεγείοις περὶ τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀναγράφων φησὶ τοῦ 
᾿Δμουλίου τοὺς περὶ τὸν Ῥωμύλον κρατήσαντας ἐλθεῖν 
δρόμῳ μετὰ χαρᾶς ἐπὶ τὸν τόπον, ἐν ᾧ νηπίοις οὖσιν 
αὐτοῖς ἡ λύκαινα ϑηλὴν ὑπέσχε, καὶ μίμημα τοῦ τεῦρ. 
δρόμου τὴν ἑορτὴν ἄγεσθαι καὶ τρέχειν τοὺς ἀπὸ γέ- 
νους τοὺς 
Ἐμποδίέους τύπτοντας, ὅπως τότε φάσγαν᾽ ἔχοντες 
ἐξ Ἄλβης ἔϑεον Ῥωμύλος ἠδὲ Ῥέμος. 
Καὶ τὸ μὲν ξέφος ἡμαγμένον προσφέρεσθαι τῷ μετώπῳ 5: 
τοῦ τότε φόνου καὶ κινδύνου σύμβολον, τὴν δὲ διὰ 
τοῦ γάλακτος ἀποκάϑαρσιν ὑπόμνημα τῆς τροφῆς 
αὐτῶν εἶναι. Γάϊος δὲ᾽ “Αχίλιος ἱστορεῖ πρὸ τῆς κτίσεως 
τὰ ϑρέμματα τῶν περὶ τὸν ἹΡωμύλον ἀφανῆ γενέσθαι" 
τοὺς δὲ τῷ Φαύνῳ προσευξαμένους ἐκδραμεῖν γυ-- 30 
μνοὺς ἐπὶ τὴν ξήτησιν, ὅ ὅπως ὑπὸ τοῦ ἰδρῶτος μὴ ἐνο-- 
χλοῖντο' καὶ διὰ τοῦτο γυμνοὺς περιτρέχειν τοὺς 4ου-- 


60 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ψνουσιν, οἵ δ᾽, ὥσπερ ἐμπρησμῷ βοηϑοῦντες, ἐβόων 
ὕδωρ καὶ συνέτρεχον πανταχόϑεν ἀγγεῖα πλήρη κομί- 
ξοντερ ἐπὶ τὸν τόπον. Γαΐου δὲ Καίσαρος, ὡὥΐς φασι, 
τὰς ἀναβάσεις ἐπισχευάξζοντος καὶ τῶν τεχνιτῶν πε 

δ ρεορυττόντων τὰ πλησίον, ἔλαϑον αἴ ῥίξαι κακωϑ εἴσαι 
παντάπασι καὶ τὸ φυτὸν ἐμαράνθη. 

ΧΧΙ. Μῆνας μὲν οὖν οἵ Σαβῖνοι τοὺς Ρωμαίων 
ἐδέξαντο, καὶ περὶ αὐτῶν ὅσα καλῶς εἶχεν ἐν τῷ Νο 
βίῳ γέγφαπται" ϑυρεοῖς δὲ τοῖς ἐκείνων ὁ Ῥωμύλος 

10 ἐχρήσατο καὶ μετέβαλε τὸν ὁπλισμὸν ἑαυτοῦ τε κα 
τῶν Ῥωμαίων, ᾿Δργολικὰς πρότερον ἀσπίδας φορούν- 
τῶν. .Ἑορτῶν δὲ καὶ ϑυσιῶν ἀλλήλοις μετεῖχον, ἃς μὲν 
ἦγε τὰ γένη πρότερον οὐκ ἀνελόντες, ἑτέρας δὲ ϑέμε- 
νοι καινάς, ὧν ἥ τε τῶν Ματρωναλίων ἐστί, δοϑεῖσα 

15 ταῖς γυναιξὶν ἐπὶ τῇ τοῦ πολέμου καταλύσει, καὶ ἡ τῶν 
Καρμενταλίων. Τὴν δὲ Καρμένταν οἴονταί τινες μοῖ- 
ραν εἶναι κυρίαν ἀνθρώπων γενέσεως" διὸ καὶ τιμῶ 
σιν αὐτὴν αἱ μητέρες. Οἱ δὲ τὴν τοῦ Εὐάνδρου τοῦ 
᾿ρκάδος γυναῖκα, μαντικήν τινα καὶ φοιβαστιχὴν 3 

90 ἐμμέτρων χρησμῶν γενομένην, Καρμένταν ἐπονομα- 
σϑῆναι (τὰ γὰρ ἔπη κάρμινα καλοῦσι)" Νυιικοστραάτῃ 
δὲ ἦν ὄνομα κύριον αὐτῇ. Καὶ τοῦτο μὲν ὁμολογεῖται" 
τὴν δὲ Καρμένταν ἔνιοι πυθανώτερον ἀφερμηνεύου- 
όιν οἷον ἐστερημένην νοῦ διὰ τὰς ἐν τοῖς ἐνθουσια- 
46 σμοῖς παραφροσύνας. Τὸ μὲν γὰρ στέρεσϑαι καρῆρε, 

ο΄ μέντεμ δὲ τὸν νοῦν ὀνομαάξουσι. Περὶ δὲ τῶν Παρι- 
λίων προείρηται. Τὰ δὲ Δουπερκάλια τῷ μὲν χρόνῳ 
δόξειεν ἂν εἶναι καθάρσια" δρᾶται γὰρ ἐν ἡμέραις 
ἀποφράσι τοῦ Φεβρουαρίου μηνός, ὃν καϑάρσιον ἄν 

80 τις ἑρμηνεύσειε, καὶ τὴν ἡμέραν ἐκείνην τὸ παλαιὸν 
ἐκάλουν Φεβράτην' τοὔνομα δὲ τῆς ἑορτῆς ἑλληνιστὶ 
σημαίνει Δύκαια, καὶ δοκεῖ διὰ τοῦτο παμπάλαιος ἀπ᾽ 


ἐὶ 


ΡΩΜΥΜΟΣ. 61 


᾿Δρκάδων εἶναι τῶν περὶ Εὔανδρον. ᾿ΑΔλλὰ τοῦτο μὲν 
κοινόν ἐστι" δύναται γὰρ ἀπὸ τῆς λυκαίνης γεγονέναι 
τοὔνομα. Καὶ γὰρ ἀρχομένους τῆς περιδρομῆς τοὺς 
“Μουπέρκους ὁρῶμεν ἐντεῦϑεν ὅπου τὸν Ῥωμύλον ἐκ- 
τεϑῆναι λέγουσι. Τὰ δὲ δρώμενα τὴν αἰτίαν ποιεῖ 6 
δυστόπαστον" σφάττουσι γὰρ αἶγας, εἶτα μειρακέων 
δυοῖν ἀπὸ γένους προσαχϑέντων αὐτοῖς, οἵ μὲν ἡμαγ-- 
μένῃ μαχαίρᾳ τοῦ μετώπου ϑιγγάνουσιν, ἕτεροι δ᾽ 
ἀπομάττουσιν εὐϑύς, ἔριον βεβρεγμένον γάλακτι προσ-- 
φέροντες. Γελᾶν δὲ δεῖ τὰ μειράκια μετὰ τὴν ἀπόμαξιν. 10 
Ἐκ δὲ τούτου τὰ δέρματα τῷν αἰγῶν κατατεμόντες 
διαϑέουσιν ἐν περιξώσμασι γυμνοί, τοῖς σκύτεσι τὸν 
ἐμποδὼν παίοντες. «Δ δ᾽ ἐν ἡλικίᾳ γυναῖκες οὐ φεύ- 
γουσὶ τὸ παίεσϑαι ννομέζουσαι πρὸς εὐτοκίαν καὶ κύη- 
σιν συνεργεῖν. Ἴδιον δὲ τῆς ἑορτῆς τὸ καὶ κύνα θύειν 15 
τοὺς “ουπέρπους. Βούτας δέ τις αἰτίας μυϑώδεις ἐν 
ἐλεγείοις περὶ τῶν Ῥωμαϊκῶν ἀναγράφων φησὶ τοῦ 
᾿Δμουλίου τοὺς περὶ τὸν Ῥωμύλον κρατήσαντας ἐλϑεῖν 
δρόμῳ μετὰ χαρᾶς ἐπὶ τὸν τόπον, ἐν ᾧ νηπίοις οὖσιν 
αὐτοῖς ἡ λύκαινα ϑηλὴν ὑπέσχε, καὶ μέμημα τοῦ τε 90 
δοόμου τὴν ἑορτὴν ἄγεσθαι καὶ τρέχειν τοὺς ἀπὸ γέ- 
νους τοὺς 

Ἐμποδίους τύπτοντας, ὅπως τότε φάσγαν᾽ ἔχοντες 

᾿ἐξ 4λβης ἔϑεον Ῥωμύλος ἠδὲ Ῥέμος. 

Καὶ τὸ μὲν ξίρος ἡμαγμένον προσφέρεσϑαι τῷ μετώπῳ 9. 
τοῦ τότε φόνου καὶ κινδύνου σύμβολον, τὴν δὲ διὰ 
τοῦ γάλακτος ἀποκάϑαρσιν ὑπόμνημα τῆς τροφῆς 
αὐτῶν εἶναι. Γάϊος δὲ ᾿Ακίλιος ἱστορεῖ πρὸ τῆς κτίσεως 
τὰ ϑρέμματα τῶν περὶ τὸν Ῥωμύλον ἀφανῆ γενέσθαι" 
τοὺς ὃὲ τῷ Φαύνῳ προσευξαμένους ἐκδραμεῖν γυ-- 80 
μνοὺς ἐπὶ τὴν ξήτησιν, ὅ ὅπως ὑπὸ τοῦ ἰδρῶτος μὴ ἐνο-- 
χλοῖντο" καὶ διὰ τοῦτο γυμνοὺς περιτρέχειν τοὺς Δου-- 


ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


γκους. Τὸν δὲ κύνα φαίη τις ἂν, εἰ μὲν ἡ ϑυσία 
λαρμός ἐστι, ϑύεσθαι καϑαρσίῳ χρωμένων αὐτῷ" 

«γὰρ Ἕλληνες ἔν τε τοῖς καθαρσίοις σκύλακας ὧς- 
γουσι καὶ πολλαχοῦ χρῶνται τοῖς λεγομένοις περι- 
υλακισμοῖς" εἰ δὲ τῇ λυκαίνῃ χαριστήρια ταῦτα καὶ 
Ἰφεῖα καὶ σωτήρια Ῥωμύλου τελοῦσιν, οὐκ ἀτόπως 
τύων σφάττεται- λύκοις γάρ ἐστι πολέμιος. εἰ μὴ 
Ζία κολάζεται τὸ ξῷον ὡς παρενοχλοῦν τοὺς “ου- 
γκους ὅταν περιϑέωσι. 

ΧΧΠ. Δέγεται δὲ καὶ τὴν περὶ τὸ πῦρ ἁγιστείαν 
"μύλον καταστῆσαι πρῶτον, ἀποδείξαντα παρϑένους 
ἃς Ἑστιάδας προσαγορευομένας. Οἱ δὲ τοῦτο μὲν 
Νομᾶν ἀναφέρουσι, τὰ δ᾽ ἄλλα τὸν Ῥωμύλον ϑεο- 
7ῆ διαφερόντως, ἔτι δὲ μαντικὸν ἱστοροῦσι γενέ- 
αι,καὶ φορεῖν ἐπὶ μαντικῇ τὸ καλούμενον λέτυον, 
τι δὲ καμπύλη ῥάβδος, ἡ τὰ πλινϑία καϑεξομένους 
' οἰωνῶν διαγράφειν. Τοῦτο δ᾽ ἐν Παλατίῳ φυλατ- 
ἱἔνον ἀφανισϑῆναι περὶ τὰ Κελτικὰ τῆς πόλεως 
γύσης᾽ εἶτα μέντοι τῶν βαρβάρων ἐκπεσόντων εἰρε-- 
ναι κατὰ τέφρας βαϑείας ἀπαϑὲς ὑπὸ τοῦ πυρὸς ἐν 
σι τοῖς ἄλλοις. ἀπολωλόσι καὶ διεφϑαρμένοις. Ἔϑηκε 
καὶ νόμους τινάς, ὧν σφοδρὸς μέν ἐστιν ὁ γυναικὶ 
διδοὺς ἀπολείπειν ἄνδρα, γυναῖκα δὲ διδοὺς ἐκβα- 
ν ἐπὶ φαρμακείᾳ τέκνων ἢ κλειδῶν ὑποβολῇ καὶ δὴ 
ιχευϑεῖσαν᾽ εἰ δ᾽ ἄλλως τις ἀποπέμψαιτο, τῆς οὐ- 
'ς αὐτοῦτὸ μὲν τῆς γυναικὸς εἶναι, τὸ δὲ τῆς Δήμη-- 
)ς ἱερὸν κελεύων" τὸν δ᾽ ἀποδόμενον γυναῖκα 
εσϑαι χϑονίοις ϑεοῖς. Ἴδιον δὲ τὸ μηδεμίαν δίκην 
τὰ πατροχτόνων ὁρίσαντα πᾶσαν ἀνδροφονίαν πα- 
οκτονίαν προσειπεῖν, ὡς τούτου μὲν ὄ ὄντος ἐνα- 
ὕς; ἐκείνου δὲ ἀδυνάτου. Καὶ μέχρι χρόνων πολλῶν 
γξεν ὀρθῶς ἀπογνῶναι τὴν τοιαύτην ἀδικίαν" Ν 


ΡΩΙΜΥ͂ΖΟΣ. 608 


δεὶς γὰρ ἔδρασε τοιοῦτον οὐδὲν ἐν Ῥώμῃ σχεδον ἐτῶν 
ἑξακοσίων διαγενομένων, ἀλλὰ πρῶτος μετὰ τὸν 
᾿ἀννιβιακὸν πόλεμον ἱστορεῖται Αεύκιος Ὅστιος πα-- 
τροκτόνος γενέσϑαι. Ταῦτα μὲν οὖν ἱκανὰ περὶ 
τούτων. 6 
ΧΧΙΠ. Ἔτει δὲ πέμπτῳ τῆς Τατίου βασιλείας 
οἰκεῖοί τινες αὐτοῦ καὶ συγγενεῖς πρέσβεσιν ἀπὸ 
“Μαυρέντου βαδίζουσιν εἰς Ῥώμην ἐντυχόντες καϑ' 
ὁδὸν ἐπεχείρουν ἀφαιρεῖσϑαι τὰ χρήματα βίᾳ καὶ μὴ 
προϊεμένους, ἀλλ᾽ ἀμυνομένους ἀνεῖλον. Ἔργου δὲ 10 
δεινοῦ τολμηϑέντος, ὁ μὲν Ῥωμύλος εὐϑὺς δεῖν ὥετο 
κολάξεσϑαι τοὺς ἀδικήσαντας, ὁ ὁ δὲ Τάτιος ἐξέκρουε 
καὶ παρῆγε. Καὶ τοῦτο “μόνον αὐτοῖς ὑπῆρξεν αἴτιον 
ἐμφανοῦς διαφορᾶς" τὰ δ᾽ ἄλλα κατακοσμοῦντες ἕαυ- 
τοὺς ὡς ἔνι μάλιστα κοινῶς ἐχρῶντο καὶ μεϑ' ὁμονοίας 15 
τοῖς πράγμασιν. Οἷ δὲ τῶν ἀνῃρημένων οἰκεῖοι πάσης 
ἐξδιργόμενοι δίκης νομίμου διὰ τὸν Τάτιον ἀποκειν-- 
νύουσιν αὐτὸν ἐν “ἀβινίῳ ϑύοντα μετὰ Ῥωμύλου 
προσπεσόντες, τὸν δὲ Ῥωμύλον ὡς δίκαιον ἄνδρα 
προὔπεμψαν εὐφημοῦντες. Ὁ δὲ τὸ μὲν σῶμα τοῦ 90 
Τατίου κομέσας ἐντίμως ἔϑαψε, καὶ κεῖται περὶ τὸ κα- 
λούμενον ᾿Αρμιλούστριον ἐν ᾿Δουεντίνῳ, τῆς δὲ δίκης 
τοῦ φόνου παντάπασιν ἠμέλησεν. Ἔνιοι δὲ τῶν συγ- 
γραφέων ἱστοροῦσι τὴν μὲν πόλιν τῶν “αυρεντίων 
φοβηϑεῖσαν ἐκδιδόναι τοὺς αὐτόχειρας Τατίου, τὸν δὲ 96 
Ῥωμύλον ἀφεῖναι φήσαντα φόνον φόνῳ λελύσθαι. 
Τοῦτο δὲ λόγον μέν τινα παρέσχε καὶ ὑποψίαν, ὡς 
ἀσμένῳ γέγομεν αὐτῷ τὸ τοῦ συνάρχοντος ἀπαλλα- 
γῆναι, τῶν δὲ πραγμάτων οὐδὲν διετάραξεν, οὐδὲ διδ- 
στασίασε τοὺς Σαβίνους, ἀλλ᾽ οἵ μὲν εὐνοίᾳ τῇ πρὸς 30 
αὐτόν, οἵ δὲ φόβῳ τῆς δυνάμεως, οἱ δ᾽ ὡς ϑεῷ χρώ- 
μενοι εἰς πᾶσαν εὔνοιαν ϑαυμάξοντες διετέλουν. 


δέ ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


Ἐϑαύμαζξον δὲ πολλοὶ καὶ τῶν ἐχτὸς ἀνθρώπων τὸν 
Ῥωμύλον" οἱ δὲ προγενέστεροι Δατῖνοι πέμψαντες 
αὐτῷ φιλίαν ἐποιήσαντο καὶ συμμαχίαν. Φιδήνας δὲ 
εἷλεν, ἀστυγείτονα τῆς Ῥώμης πόλιν, ὡς μὲν ἔνιοί φα- 

5 σιν, ἐξαίφνης τοὺς ἱππέας πέμψας καὶ κελεύσας ὑπο- 
τεμεῖν τῶν πυλῶν τοὺς στρόφιγγας, εἶτα ἐπιφανεὶς 
αὐτὸς ἀπροσδοκήτως" ἕτεροι δὲ λέγουσι προτέρους 
ἐκείνους ἐμβαλόντας ἐλάσασϑαί τε λείαν καὶ καϑυ- 
βρίσαι πολλὰ τὴν χώραν καὶ τὸ προάστειον, ἐνέδρας 

10 δὲ τὸν Ῥωμύλον. “ϑέμενον αὐτοῖς καὶ διαφϑείραντα 
πολλοὺς λαβεῖν τὴν πόλιν. Οὐ μὴν ἀνεῖλεν οὐδὲ κα- 
τέσχαψεν, ἀλλὰ Ῥωμαίων ἐποίησεν ἀποικίαν δισχι- 
λέους καὶ πεντακοσίους ἀποστείλας οἰκήτορας εἰδοῖς 
᾿Δπριλλίαις. 

155 ΧΧΙΥ. Ἐκχτούτου λοιμὸς ἐμπέπτει ϑανάτους μὲν 
αἰφνιδίους ἀνθρώποις ἄνευ νόσων ἐπιφέρων, ἁ ἁπτό- 
μενος δὲ καὶ καρπῶν ἀφορέαις καὶ ϑρεμμάτων ἀγονίαις. 
ὕἼγσϑη δὲ καὶ σταγόσιν αἵματος ἡ πόλις, ὥστε πολλὴν 
προσγενέσϑαι τοῖς ἀναγκαίοις πάϑεσι δεισιδαιμονίαν. 

40 Ἐπεὶ δὲ καὶ τοῖς τὸ Δαύρεντον οἰκούσιν ὅμοια συνέ- 
βαινεν, ἤδη παντάπασιν ἐδόκει τῶν ἐπὶ Τατίῳ συγ- 
κεχυμένων δικαίων ἐπί τε τοῖς πρέσβεσι φονευϑεῖσι 
μήνιμα δαιμόνιον ἀμφοτέρας ἐλαύνειν τὰς πόλεις. 
Ἐκδοϑέντων δὲ τῶν φονέων καὶ κολασθέντων παρ᾽ 

46 ἀμφοτέροις ἐλώφησεν ἐπιδήλως τὰ δεινά " καὶ καθαρ- 
μοῖς ὁ Ῥωμύλος ἥγνισε τὰς πόλεις͵ οὖς ἔτε νῦν ἴστο 
ροῦσιν ἐπὶ τῆς Φερεντένης πύλης συντελεῖσθαι. Πρὶν 
ὃὲ λῆξαι τὸν λοιμὸν ἐπέθεντο Καμέριοι Ῥωμαίοις καὶ 88 
κατέδραμον τὴν χώραν ὡς ἀδυνάτων ἀμύνεσϑαι διὰ 

80τὸ πάθος. Εὐϑὺς οὖν ὁ Ῥωμύλος ἐστράτευσεν ἐπ᾽ 
αὐτοὺς χαὶ μάχῃ κρατήσας ξξακισχιλίους ἀπέκτεινε" 
φ«αὺ τὴν πόλιν ἑλών, τοὺς μὲν ἡμίσεις τῶν περιγονο- 


ἢ 
. ἡ 


ὶ 


ῬΡΩΜΥΖΟΣ. θ8 


μένων εἰς Ῥώμην ἐξῴκισε, τῶν δ᾽ ὑπομενόντων διπλα- 
σίους ἐκ Ῥαμης κατῴκισεν εἰς τὴν Καμερίαν Σεξτιιλίαις 
καλάνδαις. Τοσοῦτον αὐτῷ περιῆν πολιτῶν ἑκκαίδεκα 
ἔτη σχεδὸν οἰκοῦντι τὴν Ῥώμην. Ἐν δὲ τοῖς ἄλλοις λα-- 
φύροις καὶ χαλκοῦν ἐκόμισε τέϑριππον ἐκ Καμερίας "8 
τοῦτο δὲ ἀνέστησεν ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Ἡφαΐέστου, ποιησά-- 
μενος ἑαυτὸν ὑπὸ Νέκης στεφανούμενον. 

ΧΧΥ. Οὕτω δὲ ῥδωννυμένοις τοῖς πράγμασιν οἷ μὲν 
ἀσϑενέστεροι τῶν προσοίκων ὑπεδύοντο καὶ τυγχάνον-- 
τες ἀδείας ἠγάπων ' οἵ δὲ δυνατοὶ δεδιότες καὶ φϑονοῦν--1ὸ 
τὲς οὐκ ᾧοντο δεῖν περιορᾷν, ἀλλ᾽ ἐνίστασϑαι τῇ αὐξή-- 
ὅει καὶ κολούειν τὸν Ῥωμύλον. Πρῶτοι δὲ Τυρρηνῶν 
Οὐήϊοι, χώραν κεκτημένοι πολλὴν καὶ πόλιν μεγάλην 
οἰκοῦντες, ἀρχὴν ἐποιήσαντο πολέμου Φιδήνας ἀπαιτεῖν, 
ὡς προσήκουσαν αὐτοῖς. Τὸ δ᾽ οὐκ ἄδικον ἦν μόνον, 15 
ἀλλὰ καὶ γελοῖον, ὅτι κινδυνεύουσι τότε καὶ πολεμου-- 
μένοις οὐ προσαμύναντες, ἀλλ ἐάσαντες ἀπολέσϑαι τοὺς 
ἄνδρας, οἰκίας καὶ γῆν ἀπαιτοῖεν ἄλλων ἐχόντων. Καϑυ-- 
βοισϑέντες οὖν ὑπὸ τοῦ Ῥωμύλου ἐν ταῖς ἀποκρίδεσι 
δίχα διεῖλον ξαυτούς, καὶ τῷ μὲν ἐπέκειντο τῷ Φιδηνῶν 50 
στρατεύματι, τῷ δὲ πρὸς Ῥωμύλον ἀπήντων. Πρὸς μὲν 
οὖν Φιδήναις δισχιλίους Ῥωμαίων κρατήσαντες ἀπέχτει-- 
ναν, ὑπὸ Ῥωμύλου δὲ νικηϑέντες ὑπὲρ ὀκτακισχιλίους 
ἀπέβαλον. «Αὖθις δὲ περὶ Φιδήνην ἐμαχέδαντο" καὶ τὸ 
μὲν πλεῖστον ἔργον αὐτοῦ Ῥωμύλου )γενέσϑαι, τέχνην 25 
τε μετὰ τόλμης πᾶσαν ἐπιδειξαμένου ὃ ῥώμῃ τε καὶ ποδο-- 
κείᾳ πολὺ δόξαντος ἀνθρωπίνης κρείττονι κεχρῆσθαι, 
πάντες ὁμολογοῦσι" τὸ δ᾽ ὑπ᾽ ἐνίων λεγόμενον κομιδῇ 
μυϑοδές ἐστι. μᾶλλον δὲ ὅλως ἄπιστον; ὅτι μυρίων. καὶ 
τετρακισχιλίων πεσόντων ὑπερημέσεις ἦσαν. οὖς αὐτὸς 80 
ἰδία χειρὶ Ρωμύλος ἔκτεινεν, ὅπου γε καὶ Μεσσήνιοι 
κόμπῷ χρήσασϑαι δοκοῦσι περὶ ᾿ἡριστομένους λέγοντες, 

ΡυῦΤ. νἱτ. ]. ὅ 


ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ρὶς ἑκατομφόνια ϑύσειεν ἀπὸ Δακεδαιμονίων. Γε- 
νης δὲ τῆς τροπῆς ἀφεὶς φεύγειν τοὺς περιόντας ὁ 
ὕλος ἐπ᾽ αὐτὴν ἐχώρει τὴν πόλιν" οἵ δ᾽ οὐκ ἦνές 
τὸ μεγάλης συμφορᾶς γενομένης, ἀλλὰ δεηϑέντες 
ογίαν ἐποιήσαντο καὶ φιλίαν εἰς ἔτη ἑκατόν, χώραν 
γλλὴν προέμενοι τῆς ἑαυτῶν, ἣν Σεπτεμπάγιον κα- 
ἵν, ὅπερ ἐστὶν ἑπταμόριον, καὶ τῶν παρὰ τὸν πο- 
ν ἐκστάντες ἁλοπηγίων καὶ πεντήκοντα τῶν ἀρί- 
᾿ ὁμήρους ἐγχειρέσαντες. Ἐϑριάμβευσε δὲ καὶ ἀπὸ 
ὧν εἰδοῖς Ὀκτωβρίαις, ἄλλους τε πολλοὺς αἰχμαλώ- 
ἔχων καὶ τὸν ἡγεμόνα τῶν Οὐηΐων, ἄνδρα πρεσβύ- 
ἀφρόνως δόξαντα καὶ παρ᾽ ἡλικίαν ἀπείρως τοῖς 
'μασι κεχρῆσϑαι. “!ὸ καὶ νῦν ἔτι ϑύοντες ἐπινίκια 
ντα μὲν ἄγουσι δι᾽ ἀγορᾶς εἰς Καπιτώλιον ἐν περι- 
γύρῳ, βοῦλλαν αὐτῷ παιδικὴν ἅψαντες, κηρύττει δ᾽ 
φυξ Σαρδιανοὺς ὠνίους. Τυρρηνοὶ γὰρ ἄποικοι 


γιανῶν λέγονται , Τυρρηνικὴ δὲ πόλις οἵ Οὐήϊοι. 


ΧΥ͂Ι. Τοῦτον ἔσχατον πόλεμον ὁ Ῥωμύλος ἐπολέ- 


ν. Εἶθ᾽, ὃ πολλοί, μᾶλλον δὲ πλὴν ὀλίγων πάσχουσι 
ἐς οἵ μεγάλαις καὶ παραλόγοις ἀρϑέντες εὐτυχίαις. 


ὕναμιν καὶ ὄγκον, οὐδ᾽ αὐτὸς διέφυγε παθεῖν, ἀλλ 
Ἰαρρηκὼς τοῖς πράγμασι καὶ βαρυτέρῳ φφονήματι 
'ενος, ἐξίστατο τοῦ δημοτικοῦ, καὶ παρήλλαττεν εἰς 


ρχίαν ἐπαχϑῆ καὶ λυποῦσαν ἀπὸ τοῦ σχήματος πρῶ- Ὁ 


ᾧ κατεσχημάτιξεν ἑαυτόν. “Δλουργῆ μὲν γὰρ ἐνε-ϑ 
5 χιτῶνα καὶ τήβεννον ἐφόρει περιπόρφυρον, ἐν 
Ὁ δ᾽ ἀνακλίτῳ καϑήμενος ἐχρημάτιξεν. Ἦσαν δὲ 
αὐτὸν ἀεὶ τῶν νέων οἵ καλούμενοι Κέλερες ἀπὸ τῆς 
τὰς ὑπουργίας ὀξύτητος. Ἐβάδιξον δὲ πρόσϑεν 
"» βακτηρίαις ἀνείργοντες τὸν ὄχλον, ὑπεξωσμένοι 
'άντας, ὥστε συνδεῖν εὐθὺς οὗς προστάξειε. Τὸ δὲ 
τε Δατῖνοι πάλαι μὲν λιγᾶρε, νῦν δὲ ἀλλιγᾶρε καλοῦ- 


ῬΩΜΥΖΟΣ. 67 


σιν" ὅϑεν οἵ τε ῥαβδοῦχοι λικτώρεις αἵ τὸ ῥάβδοι βάκυλα 

καλοῦνται διὰ τὸ χρῆσϑαι τότε βακτηρίαις. «Εἰκὸς δὲ 

λικτώρεις ἐντιϑεμένου τοῦ κάππα νῦν ὀνομάξεσϑαι, 

πρότερον [γὰ9] λιτώρεις, Ελληνιστὶ δὲ λειτουργοὺς 

ὄντας. Δήιϊτον γὰρ τὸ δημόσιον ἔτι νῦν Ἕλληνες καὶδ 
λαὸν τὸ πλῆϑος ὀνομάζουσιν. 

ΧΧΥΊΙ. Ἐπεὶ δὲ τοῦ πάππου Νομήτορος ἐν ἌἌλβῃ 
τελευτήσαντος αὐτῷ βασιλεύειν προσῆχον εἰς" μέσον 
ἔϑηκε τὴν πολιτείαν δημαγωγῶν καὶ κατ᾽ ἐνιαυτὸν 
ἀπεδείκνυεν ἄρχοντα τοῖς ᾿Αλβανοῖς. ἐδίδαξε καὶ τοὺς 10 
ἐν Ῥώμῃ δυνατοὺς ἀβασίλευτον ξητεῖν καὶ αὐτόνομον 
πολιτείαν, ἀρχομένους ἐν μέρει καὶ ἄρχοντας. Οὐδὲ γὰρ 
οὗ καλούμενοι πατρίκιοι πραγμάτων μετεῖχον, ἀλλ᾽ 
ὄνομα καὶ σχῆμα περιῆν ἔντιμον αὐτοῖς, ἔϑους ἕνεκα 
μᾶλλον ἢ γνώμης ἀϑροιξομένοις εἰς τὸ βουλευτήριον. 18 
Εἶτα διγῇ προστάττοντος ἠκροῶντο" καὶ τῷ πρότεροι 
τὸ δεδογμένον ἐκείνῳ πυϑέσϑαι τῶν πολλῶν πλέον 
ἔχοντες ἀπηλλάττοντο. Καὶ τάλλα μὲν ἦ ἦν ἐλάττονα᾽ τῆς 
δὲ γῆς τὴν δορίκτητον αὐτὸς ἐφ᾽ ἑαυτοῦ δασάμενος τοῖς 
στρατιώταις καὶ τοὺς ὁμήρους τοῖς Οὐηΐοις ἀποδούς, 20 
οὔτε πεισϑέντων οὔτε βουλομένων ἐκείνων, ἔδοξε κομιδῇ 
τὴν γερουσίαν προπηλακίζειν. Ὅϑεν εἰς ὑποψίαν καὶ 
διαβολὴν ἐνέπεσε παραλόγως ἀφανισϑέντος αὐτυῦ μετ 
ὀλίγον χρόνον. Ἠφανίσϑη δὲ νώναις Ἰουλέίαις, ὡς νῦν 
ὀνομάζουσιν, ὡς δὲ τότε, Κυντιλίαις, οὐδὲν εἰπεῖν βέ- 46 
βαιον οὐδὲ ὁμολογούμενον πυϑέσϑαι περὶ τῆς τελευτῆς 
ἀπολιπών, ἀλλ᾽ ἢ τὸν χρόνον, ὡς προείρηται. ΖΙρᾶται 
γὰρ ἔτι νῦν ὅμοια τῷ τότε πάϑει πολλὰ κατὰ τὴν ἡμέραν 
ἐκείνην. Οὐ δεῖ δὲ ϑαυμάξειν τὴν ἀσάφειαν, ὅπου Σκη- 
πίωνος ᾿ἀφρικανοῦ μετὰ δεῖπνον οἴκοι τελευτήσαντος 30 
οὐκ ἔσχε πίστιν οὐδ᾽ ἔλεγχον ὁ τρόπος τῆς τελευτῆς, ἀλλ᾽ 
οἵ μὲν αὐτομάτως ὄντα φύσει νοσώδη καμεῖν λέγουσιν, 


ΛΜΟΥΤΑΡΧΟΥ ] 


φαρμάκοις ἀποθανεῖν, οἵ δὲ τοὺς 
ἀπολαβεῖν αὐτοῦ νύκτωρ παρειο- 
Ἱπίων ἔκειτο νεκρὸς ἐμφανὴς ἰδεῖν 
τἴχε πᾶσιν ὁρώμενον ὑποψίαν τινὰ 
σιν - Ῥωμύλου δὲ ἄφνω μεταλλέ- 
Ἢ σώματος οὔτε λείψανον ἐσθῆτος. 
"τῷ ἱερῷ τοῦ Ἡφαίστου τοὺς βου- 
αὐτῷ καὶ διαφϑείραντας,, νείμαν- 
ἕκαστον ἐνθέμενον εἰς τὸν κόλποι 
γἴονται μήτε ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Ἥφαΐ- 
᾽ βουλευτῶν παρόντων γενέσϑα 
τυχεῖν μὲν ἔξω περὶ τὸ καλούμενον, 
ἐκκλησίαν ἄγοντα τὸν Ῥωμύλον, 
τὶ κρείττονα λόγου περὶ τὸν ἀέρι 
εταβολὰς ἀπίστους" τοῦ μὲν γὰϊ 
ν, νύκτα δὲ κατασχεῖν, οὐ πρᾳεῖαν. 
ιοντάς τε δεινὰς καὶ πνοὰς ἀνέμοι 
"ταχόϑεν ἔχουσαν." ἐν δὲ τούτῳ τὸν 
χσϑέντα φυγεῖν, τοὺς δὲ δυνατοὺς 
ἥλων ἐπεὶ δ᾽ ἔληξεν ἡ ταραχὴ καὶ 
ὧν πολλῶν εἰς ταὐτὸ πάλιν συνερ- 
ιοῦ βασιλέως καὶ πόϑος, οὐκ ἐᾶν 
εἰν οὐδὲ πολυπραγμονεῖν, ἀλλὲ 
᾿ πᾶσι καὶ σέβεσϑαι Ῥωμύλον, ὁϊὲ 
γὺς καὶ ϑεὸν εὐμενῆ γενησόμενον 
χσιλέως. Τοὺς μὲν οὖν πολλοὺς 
αὶ χαίροντας ἀπαλλάττεσϑαι μεΐ 
σκυνοῦντας᾽ εἶναι δέ τινας, οἱ τὸ 
Ἰυσμενῶς ἐξελέγχοντες ἐτάραττον 
μέβαλλον, ὡς ἀβέλτερα τὸν δῆμον 

δὲ τοῦ βασιλέως αὐτόχειρας ὄντας, 
» ἄνδρα τῶν πατρικίων γένει πρῶ- 


ΡΩΜΎΥΖΟΣ. - 69 


τον ἤϑει τε δοκιμώτατον αὐτῷ τε Ῥωμύλῳ πιστὸν καὶ 
συνήϑη, τῶν ἀπ᾿ Ἄλβης ἐποίκων, Ἰούλιον Πρόκλον. εἰς 
ἀγορὰν παρελϑόντα καὶ τῶν ἁγιωτάτων ἔνορκον ἱερῶν 
ἁψάμενον εἰπεῖν ἐν πᾶσιν, ὡς ὁδὸν αὐτῷ βαδίζοντι Ῥω-- 
μύλος ἐξ ἐναντίας προσιὼν φανείη. καλὸς μὲν ὀφϑῆναιδ 
καὶ μέγας, ὡς οὔποτε πρόσϑεν. ὅπλοις δὲ λαμπροῖς καὶ 
φλέγουσι κεκοσμημένος. Αὐτὸς μὲν οὖν ἐκπλαγεὶς πρὸς 
τὴν ὄψιν 5 Ὦ, βασιλεῦ "- φάναι; οτέ δὴ παϑὼν ἢ δια- 
νοηϑεὶς ἡμᾶς μὲν ἐν αἰτίαις ἀδίκοις καὶ πονηραῖς, πᾶσαν 
δὲ τὴν πόλιν ὀρφανὴν ἐν μυρέῳ πένϑει προλέλοιπας 6610 
ἐκεῖνον δ᾽ ἀποχρένασϑαι, .. Θεοῖς ἔδοξεν, ὦ Πρόκλε, 
τοσοῦτον ἡμᾶς γενέσθαι μετ᾽ ἀνθρώπων χρόνον, καὶ 
πόλιν ἐπὶ ἀρχῇ καὶ δόξῃ μεγίστῃ κτίσαντας αὖϑις οἰκεῖν 
οὐρανὸν ἐκεῖϑεν ὄντας. ᾿4λλὰ χαῖρε καὶ φράξε Ῥωμαίοις, 
ὅτι σωφροσύνην μει ἀνδρείας ἀσκοῦντες ἐπὶ πλεῖστον 15 
ἀνϑρωπίνης ἀφίξονται δυνάμεως. Ἐγὼ δὲ ὑμῖν εὐμενὴς 
ἔσομαι δαίμων Κυρῖνος.“ς“ Ταῦτα πιστὰ μὲν εἶναι τοῖς 
Ῥωμαίοις ἐδόκει διὰ τὸν τρόπον τοῦ λέγοντος καὶ διὰ τὸν 
ὅρκον" οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ δαιμόνιόν τι συνεφάψασϑαι πά-- 
θὸς ὅμοιον ἐνθουσιασμῷ" μηδένα γὰρ ἀντειπεῖν, ἀλλὰ 30 
πᾶσαν ὑπόνοιαν καὶ διαβολὴν ἀφέντας εὔχεσϑαι Κυρίνῳ 
καὶ ϑεοκλυτεῖν ἐκεῖνον. Ἔοικε μὲν οὖν ταῦτα τοῖς ὑφ᾽ 
Ἑλλήνων περί τε ᾿Αἀδιστέου τοῦ Προκοννησίουικαὶ Κλεο-- 
μήδους τοῦ ᾿Δἀστυπαλαιέως μυϑολογουμένοις. Αριστέαν 
μὲν γὰρ ἔν τινι κναφείῳ τελευτῆσαί φασι καὶ τὸ σώμα 35 
μετιόντων αὐτοῦ τῶν φίλων ἀφανὲς οἴχεσθαι" λέγειν δέ 
τινας εὐθὺς ἐξ ἀποδημίας ἥκοντας ἐντυχεῖν ᾿Δριστέᾳ τὴν 
ἐπὶ Κρότωνος πορευομένῳ" Κλεομήδη δὲ, δώμῃ καὶ 
μεγέϑει σώματος ὑπερφυᾶ γενόμενον ἔμπληκτόν τὸ τῷ 
τρόπῳ καὶ μανικὸν ὄντα, πολλὰ δρᾶν βίαια, καὶ τέλος ἂν 80 
τινι διδασκαλείῳ παίδων τὸν ὑπερείδοντα τὴν ὀροφὴν 
κίονα πατάξαντα τῇ χειρὶ κλάσαι μέσον καὶ τὴν στέγην 


ΥΤΑ:) 


» δὲ τῶν παίδων διωκόμενον 
ιεγάλην καὶ τὸ πῶμα κατακλεί- 
ἴστε ἀποσπάσαι μὴ δύνασθαι 
υρ᾽ κατασχίσαντας δὲ τὴν χι- 
νϑρῶπον εὑρεῖν οὔτε νεκρόν. 
ἴλαι ϑεοπρόπους εἰς Ζελφούς, 


Ἰομήδης ᾿4στυπαλαιεύς. 


τμήνης ἐκκομιξομένης νεκρὸν 
δὲ φανῆναι κείμενον ἐπὶ τῆς 
τοιαῦτα μυϑολογοῦσι͵ παρὰ τὸ 
τὰ τῆς φύσεως ἅμα τοῖς ϑ είοις. 
ἅπασι τὴν ϑειότητα τῆς ἀρετῆς 
τνῷ δὲ μιγνύειν γῆν ἀβέλτερον. 
ἰς ἀσφαλείας, κατὰ Πίνδαρον. 
παι ϑανάτῳ περισϑενεῖ, ξρρὺν 
ωλον" τὸ γάρ ἐστι μόνον ἐλ, 
, ἐκεῖ δ᾽ ἄνεισιν, οὐ μετὰ σώ- 
τα σώματος ἀπαλλαγῇ καὶ δια- 
ἢν παντάπασι καὶ ἄσαρκον καὶ 
ηρὴ καὶ ἀρίστη καϑ' Ἡράκλει- 
ους διαπτάμένη τοῦ σώματος 
καὶ περίπλεως σώματορ,, οἷον 
ἡ ὁμιχλώδης, δυσέξαπτός ἐστι 
δὲν οὖν δεῖ τὰ σώματα τῶν 
ταρὰ φύσιν εἰς οὐρανόν, ἀλλὰ 

ἃς παντάπασιν οἴεσθαι κατὰ 

μὲν ἀνθρώπων εἰς ἥρωας, ἐχ 

δὲ δαιμόνων, ἂν τέλεον ὥσπερ 

ἰσιωϑῶσιν ἅπαν ἀποφυγοῦσαι 

γοὐ νόμῳ πόλεως, ἀλλ᾽ ἀλη- 


| ῬΩΜΥ2ΟΣ. 11 


ϑείᾳ καὶ κατὰ τὸν εἰκότα λόγον εἰς ϑεοὺς ἀναφέρεσϑαι, 
᾿ φὸ κάλλιστον καὶ μακαριώτατον τέλος ἀπολαβούσας. 
ΧΧΙΧ. Τὴν δὲ γενομένην ἐπωνυμίαν τῷ Ῥωμύλῳ 

τὸν Κυρῖνον οἱ μὲν Ἐνυάλιον προσαγορεύουσιν" οἵ ὃὲ 
ὅτι καὶ τοὺς πολίτας Κυρίτας ὠνόμαζον " οἵ δὲ τὴν αἰχμὴν ὁ 
ῆ τὸ δόρυ τοὺς παλαιοὺς κῦριν ὀνομάξειν, καὶ Κυρίτιδος 
Ἥρας ἄγαλμα καλεῖν ἐπὶ αἰχμῆς ἱδρυμένον, ἐν δὲ τῇ Ῥη- 
γίᾳ δόρυ καϑιδρυμένον" Ἄρεα προσαγορεύειν καὶ δόρατι 
τοὺς ἐν πολέμοις ἀριστεύοντας γεραίρειν" ὡς οὖν ἀρήϊόν 
τινα τὸν Ῥωμύλον ἡ ῆ αἰχμητὴν ϑεὸν ὀνομασϑῆναι Κυρῖ- 10 
γον. Ἱερὸν μὲν οὖν αὐτοῦ [ἐστι] κατεσκευασμένον ἐν τῷ 
λόφῳ τῷ Κυρίένᾳ προσαγορευομένῳ δι᾽ ἐκεῖνον, ἡ δ᾽ 
ἡμέρα, ἢ μετήλλαξεν, ὄχλου φυγὴ καλεῖται καὶ νῶναι 
απρατίναι διὰ τὸ ϑύειν εἰς τὸ τῆς αἰγὸς ἕλος ἐκ πόλεως 
κατιόντας" τὴν γὰρ αἶγα κάπραν ὀνομάξουσιν. Ἐξιόντες 15 
ὃξ πρὸς τὴν ϑυσίαν πολλὰ τῶν ἐπιχωρέων ὀνομάτων 
φϑέγγονται μετὰ βοῆς, οἷον Μάρκου, “Μουκίου, Γαΐου, μι- 
μούμενοι τὴν τότε τροπὴν καὶ ἀνάκλησιν ἀλλήλων μετὰ 
δέους καὶ ταραχῆς. Ἔνιοι μέντοι τὸ μίμημα τοῦτό φασι 
ἡ φυγῆς, ἀλλ᾽ ἐπεέξεως εἶναι καὶ σπουδῆς, εἰς αἰτέαν 90 
τοιαύτην ἀναφέροντες τὸν λόγον. Ἐπεὶ Κελτόϊ τὴν Ῥώ-- 
μην καταλαβόντες ἐξεκρούσϑησαν ὑπὸ Καμέλλου καὶ δι᾽ 
ἀσϑένειαν ἡ πόλις οὐκέτι ῥαδίως ἑαυτὴν ἀνελάμβανεν, 
ἐστράτευσαν ἐπ᾽ αὐτὴν πολλοὶ τῶν «Αατίνων ἄρχοντα 
Δίβιον Ποστούμιον ἔχοντες. Οὗτος δὲ καϑίσας τὸν 95 
στρατὸν οὐ πρόσω τῆς Ῥώμης ἔπεμπε κήρυκα, βούλε-- 
σϑαι λέγων τοὺς Δατίνους ἐκλιποῦσαν ἤδη τὴν παλαιὰν 
οἰκειότητα καὶ συγγένειαν ἐχξωπυρῆσαι, καιναῖς αὖϑις 
ἀνακραϑέντων ἐπιγαμίαις τῶν γενῶν. ἄν οὖν πέμψωσι 
παρϑένους τὲ συχνὰς καὶ γυναικῶν τὰς ἀνάνδρους. εἰ-- 30 
ρήνην ἔσεσϑαι καὶ φιλίαν αὐτοῖς, ὡς ὑπῆρξε πρὸς Σαβί- 
νους πρότερον ἐκ τῶν ὁμοίων. Ταῦτα ἀκούσαντες οἵ 


Ἴ2 


ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


τόν τὸ πόλεμον ἐφοβοῦντο καὶ τὴν παράδοσιν 
«κῶν οὐδὲν αἰχμαλωσίας ἐπιεικέστερον ἔχειν 
᾿Δποροῦσι δ᾽ αὐτοῖς ϑεράπαινα Φιλωτίς, ὡς 

ϊΙέγουσι, Τουτόλα καλουμένη, συνεβούλευσε 
ποιεῖν, ἀλλὰ χρησαμένους δόλῳ διαφυγεῖν 

τόλεμον καὶ τὴν ἐξομήρευσιν. Ἦν δ᾽ ὃ δόλος 
τὴν Φιλωτίδα καὶ σὺν αὐτῇ ϑεραπαινίδας εὐ- 
)σμήσαντας ὡς ἐλευϑέρας ἀποστεῖλαι πρὸς τοὺς 
- εἶτα νύκτωρ τὴν Φιλωτίδα πυρσὸν ἄραι, τοὺς 
ους ἐπελθεῖν μετὰ τῶν ὅπλων καὶ χρήσασϑαι 
γις τοῖς πολεμίοις. Ταῦτα δ᾽ ἐδρᾶτο πεισϑέν- 
ἰατίνων καὶ τὸν πυρσὸν ἀνέσχεν ἡ Φιλωτὶς ἔκ ᾿ 
'"εοῦ περισχοῦσα προκαλύμμασι καὶ παραπετά- ὦ 
᾿ 

! 

! 


αἰσϑεν, ὥστε τοῖς πολεμίοις ἀόρατον εἶναι τὸ 
δὲ Ῥωμαίοις κατάδηλον. 'Ὡς οὖν ἐπεῖδον, εὐ- 
ἂν ἐπειγόμενοι καὶ διὰ τὴν ἔπειξιν ἀλλήλους 
τύλας ἀνακαλοῦντες πολλάκις. Ἐμπεσόντες δὲ 
κίοις ἀπροσδοκήτως καὶ κρατήσαντες ἐπινί- 
σι τὴν ἑορτήν. Καὶ Καπρατῖναι μὲν αἴ νῶναι 
διὰ τὸν ἐρινεὸν καπρίφικον ὑπὸ Ῥωμαίων 
ἵνον, ἑστιῶσι δὲ τὰς γυναῖκας ἔξω, συκῆς κλά- 
γμένας. ΑἹ δὲ ϑεραπαινίδες ἀγείρουσι περιϊοῦ-- 
ἰξουσιν, εἶτα πληγαῖς καὶ βολαῖς λέϑων χρῶν- 8] 
ἰλλήλας, ὡς καὶ τότε τοῖς Ῥωμαίοις παραγε- 
αἱ συναγωνισάμεναι μαχομένοις. Ταῦτ᾽ οὐ 
οσίενται τῶν συγγραφέων͵ ἀλλὰ καὶ τὸ μεϑ᾽ 
γῆσϑαι τῇ ἀνακλήσει τῶν ὀνομάτων καὶ τὸ 
ἴος τὸ τῆς αἰγὸς ὡς ἐπὶ ϑάλατταν βαδίξοντας 
προτέρῳ λόγῳ προστίθεσθαι μᾶλλον, εἰ μὴ 
ς αὐτῆς ἡμέρας ἐν χρόνοις ἑτέροις ἀμφότερα 
τυνέτυχε γενέαϑαι. Λέγεται δὲ Ῥωμύλος τέσ- 
ἔτη καὶ πεντήχοντα γεγονώς, ὄγδοον δὲ 


ΘΗΣΈΩΣ ΚΑῚ ΡΟΜΥΜΟΥ ΣΎΓΚΡΙΣΙΣ. 78 


4 


΄ ; 
βασιλεύων ἐκεῖνο καὶ τριακοστὸν ἐξ ἀνθρώπων ἄφα- 
᾿ ψισϑῆναι. 


[(ΘΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΡΩΜΥΔΟΥ ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ] ὅ 


1. Ἃ μὲν οὖν ἄξια μνήμης πυϑέσϑαι περὶ Ρωμύλου 
καὶ Θησέως συμβέβηκεν ἡμῖν ταῦτ᾽ ἐστί. Φαίνεται δὲ 
πρῶτον ὁ μὲν ἐκ προαιρέσεως, οὐδενὸς ἀναγκάξοντος, 
ἀλλ᾽ ἐξὸν ἀδεῶς ἐν Τροιξῆνι βασιλεύειν διαδεξάμενον 10 
ἀρχὴν οὐκ ἄδοξον͵ αὐτὸς ἀφ᾽ ἑαυτοῦ μεγάλων ὀρεχϑείς"᾿ 
ὁ δὲ δουλείας φυγῇ παρούσης καὶ τιμωρίας ἐπιφερομέ- 
νης, ἐκεῖνο τὸ τοῦ Πλάτωνος, ἀτεχνῶς ὑπὸ δέους ἀν-- 
δρεῖος γενόμενος καὶ φόβῳ τοῦ τὰ ἔσχατα παϑεῖν ἐπὶ τὸ 
δρᾶν μεγάλα δι᾽ ἀνάγκην παραγενόμενος. Ἔπειτα τού-- 15 
του μὲν ἔργον ἐστὶ τὸ μέγιστον ἀνελεῖν ἕνα τὸν ᾿Ἵλβης 
τύραννον, ἐκείνου δὲ πάρεργα καὶ προάγωνες ἦσαν ὁ 
Σκείρων, ὁ Σίνις, ὁ Προκρούστης, ὁ Κορυνήτης, οὖς 
ἀναιρῶν καὶ κολάξων ἀπήλαττε τὴν Ἑλλαδα δεινῶν τυ-- 
ράννων πρὶν ὅστις ἐστὶ γινώσκειν τοὺς ὑπὶ αὐτοῦ σωξο-- 90 
μένους. Καὶ τῷ μὲν παρῆν ἀπραγμόνως κομέξεσϑαι διὰ 
ϑαλάτντης ἀδικουμένῳ μηδὲν ὑπὸ τῶν λῃστῶν, Ῥωμύλῳ 
δ᾽ οὐ παρῆν μὴ πράγματα ἔχειν ᾿ἡμουλέου ξώντος. Μέγα 
δὲ τούτου τεκμήριον" ὁ μὲν γὰρ οὐδὲν αὐτὸς ἀδικού-- 
μένος ὥρμησεν ὑπὲρ ἄλλων ἐπὶ “τοὺς πονηρούς, οἵ δ᾽ 25 
ὅσον αὐτοὶ κακῶς οὐκ ἔπασχον ὑπὸ τοῦ τυράννου πε-- 
ριεώρων ἀδικοῦντα πάντας. Καὶ μὴν εἰ μέγα τὸ τρω- 
ϑῆναι μαχόμενον Σαβένοις καὶ ἀνελεῖν ᾿ἄκρωνα καὶ 
πολλᾶν μάχῃ κρατῆάααι πολεμίων; τούτοις μὲν ἔστι τοῖς 
ἔργοις κδνταυρομαχίαν καὶ τὰ πρὸς ᾿Δμαξόνας παρα- 80 
βαλεῖν" (1.) ὃ δ᾽ ἐτόλμησε Θησεὺς περὶ τὸν Κρητικὸν 
δασμόν,. εἴτε τινὶ ϑηρίῳ βοράν, εἴτε πρόσφαγμα τοῖς 


τ ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


᾿Ἁἀνδρόγεω τάφοις, εἴθ᾽, ὃ κουφότατόν ἐστι τῶν λεγομέ- 
νῶν, λατρεύειν παρ᾽ ἀνδράσιν ὑβρισταῖς καὶ δυσμενέσιν 
ἀκλεῆ λατρείαν καὶ ἄτιμον ἐπιδοὺς ἑαυτὸν, ἑκουσίως 
μετὰ παρϑένων πλεύσας καὶ παίδων νέων, οὐκ ἂν εἴποι 
ὅτις ἡλίκης ἐστὶ τόλμης ἢ μεγαλοφροσύνης. ἢ δικαιοσύ- 
νῆς περὶ τὸ κοινὸν ἢ πόϑου δόξης καὶ ἀ ἀρετῆς. “Ὥστ᾽ 
φαίνεται μὴ κακῶς ὁρίζεσθαι τοὺς φιλοσόφους 
ὦτα ϑεῶν ὑπηρεσίαν πρὸς ἐπιμέλειαν καὶ σωτη- 
ἔων. Ὁ γὰρ ᾿Αριάδνης ἔρως παντὸς μᾶλλον ἔοικεν 
ϑεοῦ καὶ μηχανὴ γενέσϑαι σωτηρίας ἕνεκα τοῦ 
» Καὶ οὐκ ἄξιον αἰτιᾶσϑαι τὴν ἐρασϑεῖσαν,, ἀλλὰ 
ἔειν εἰ μὴ πάντες οὕτω καὶ πᾶσαι διετέθησαν. εἰ 
ίνη μόνη τοῦτ᾽ ἔπαϑεν, εἰκότως ἔγωγε φαίην ἂν 
ἀξιέραστον ϑεῷ γεγονέναι, φιλόκαλον καὶ φιλά- 

καὶ τῶν ἀρίστων ἐρωτικὴν οὖσαν. 

᾿Δἀμφοτέρων τοίνυν τῇ φύσει πολιτικῶν γεγονό- 
ὑδέτερος διεφύλαξε τὸν βασιλικὸν τρόπον" ἐξέστη 
μετέβαλε μεταβολὴν ὁ μὲν δημοτικήν, ὁ δὲ τυρα»- 
, ταὐτὸν ἀπ᾽ ἐναντίων παϑῶν' ἁμαρτόντες. Δεῖ 
,ν ἄρχοντα σώξειν πρῶτον αὐτὴν τὴν ἀρχήν᾽ σώ- 
δ᾽ οὐχ ἧττον ἀπεχομένη τοῦ μὴ προσήκοντος ἢ 
ομένη τοῦ προσήκοντος. Ὁ δ᾽ ἐνδιδοὺς ἢ ἢ ἐπιτεί- 
ὑ μένει. βασιλεὺς οὐδὲ ἄ ἄρχων, ἀλλ ἢ δημαγωγὸς 
'ότης γιγνόμενος ἐμποιεῖ τὸ μισεῖν ἢ καταφρονεῖν 
Ἰχομένοις. Οὐ μὴν ἀλλ ἐκεῖνο μὲν ἐπιεικείας δοκεῖ 
λανϑρωπίας εἶναι, τοῦτο δὲ φιλαυτίας ἁμάρτημα 
λεπότητος. 

Εἰ δὲ δεῖ καὶ τὰ δυστυχηϑέντα μὴ παντάπασι 
ϑαι δαίμονος, ἀλλ᾽ ἠϑικὰς καὶ παϑητικὰς ξητεῖνϑὲ 
τοῖς διαφοράς, ϑυμοῦ μὲν ἀλογίστου καὶ τάχος 
1ς ἄβουλον ὀργῆς μήτε τις ἐκεῖνον ἐν τοῖς πρὸς 
λελφὸν ἀπολυέτω μήτε τοῦτον ἐν τοῖς πρὸς τὸν 


ΘΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΡΩΜΥΜΟΥ͂ ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ. 15 


υἷόν" ἡ δὲ κινήσασα τὸν ϑυμὸν ἀρχὴ μᾶλλον παραιτεῖται 
τὸν ὑπὸ μείζονος αἰτέας ὥσπερ ὑπὸ πληγῆς χαλεπωτέρας 
ἀνατραπέντα. Ῥωμύλῳ μὲν γὰρ ἐκ βουλῆς καὶ σκέψεως 
περὶ κοινῶν συμφερόντων διαφορᾶς γενομένης οὐκ ἂν 
ἠξίωσέ τις ἄφνω τὴν διάνοιαν ἐν τηλικούτῳ πάϑει γενέ-ὃ 
ὄϑαι" Θησέα δὲ πρὸς τὸν υἱόν, ἃ πάμπαν ὀλίγοι τῶν 
ὄντων διαπεφεύγασιν, ἔρως καὶ ζηλοτυπία καὶ διαβολαὶ 
γυναικὸς ἔσφηλαν. Ὃ δὲ μεῖξόν ἐστιν, ὁ μὲν Ῥωμύλου 
ϑυμὸς εἰς ἔργον ἐξέπεσε καὶ πρᾶξιν οὐκ εὐτυχὲς ἔχουσαν 
τέλος, ἡ ὃδ Θησέως ὀργὴ μέχρι λόγου καὶ βλασφημίας 10 
καὶ κατάρας πρεσβυτικῆς προῆλθε, τὰ δ᾽ ἄλλα φαίνεται 
τῇ τύχῃ χρήσασϑαι τὸ μειράκιον. Ὥστε ταύτας μὲν ἄν 
τις ἀποδοίη τῷ Θησεῖ τὰς ψήφους. 

ΙΝ. Ἐκείνῳ δὲ πρῶτον μὲν ὑπάρχει μέγα τὸ μικροτά- 
τας λαβεῖν ἀρχὰς ἐπὶ τὰ πράγματα. Ζοῦλοι γὰρ δὴ καὶ 16 
συφορβῶν παῖδες ὀνομαξόμενοι, πρὶν ἐλεύϑεροι γενέ- 
ϑαι, πάντας ὀλίγου δεῖν ἠλευϑέρωσαν Δατίνους, ἑνὶ 
χρόνῳ τῶν καλλίστων ὀνομάτων ἅμα τυχόντες. φονεῖς 
ἐχϑρῶν καὶ σωτῆρες οἰκείων καὶ βασιλεῖς ἐθνῶν καὶ οἱ-- 
κισταὶ πόλεων, οὐ μετοικισταί, καθάπερ ἦν ὁ Θησεύς, 90 
᾿ ἔκ πολλῶν συντιϑεὶς καὶ συνοικοδομῶν ὃν οἰκητήριον, 
ἀναιρῶν ὃὲ πολλὰς πόλεις ἐπωνύμους βασιλέων καὶ 
ἡρώων παλαιῶν. Ῥωμύλος δὲ ταῦτα μὲν ὕστερον ἔδρα, 
τοὺς πολεμέους ἀναγκάξων τὰ οἰκεῖα καταβάλλοντας καὶ 
ἀφανίζοντας τοῖς νενικηκόσι προσνέμεσϑαι" τὸ δὲ πρῶ- οὅ 
τον οὐ μετατιϑεὶς οὐδ᾽ αὔξων τὴν ὑπάρχουσαν, ἀλλὰ 
ποιῶν ἐξ οὐχ ὑπαρχόντων καὶ κτώμενος ἑαυτῷ χώραν 
ὁμοῦ .υ πατρίδα, βασιλείαν, γένη, γάμους, οἰκειότητας, 
ἀνήρει μὲν οὐδένα οὐδὲ ἀπώλλυεν, εὐεργέτει δὲ τοὺς 
ἐξ ἀοίκων καὶ ἀνεστέων δῆμον ἐθέλοντας εἶναι καὶ πολί- 80 
τας. Δῃστὰς δὲ καὶ κακούργους οὐκ ἀπέκτεινεν, ἀλλ᾽ 


16 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἔθνη προσηγάγετο πολέμῳ καὶ πόλεις κατεστρέψατο καὶ 
βασιλεῖς ἐθριάμβευσε καὶ ἡγεμόνας. 

Ὑ ἀρ πὸ μὲν Ῥώμου πάϑος ἀμφισβητούμενον ἔχει 
α,καὶ τὸ πλεῖστον εἰς ἑτέρους τῆς αἰτίας τρέ- 
᾿ξ μητέρα διολλυμένην ἔσωσε περιφανῶς καὶ 
ἀκλεῶς δουλεύοντα καὶ ἀτίμωρ: εἰς τὸν Αὐ- 

ἐκάϑισε. Καὶ πολλὰ μὲν ἑχὼν εὐεργέτησεν, 
ἡτὸν οὐδὲ ἄκων. Τὴν δὲ Θησέως λήϑην καὶ 
περὶ τὸ ἱστίον ἐντολῆς μόλις ἂν οἶμαι μακρᾷ 
σει καὶ ἐν ῥαϑύμοις δικασταῖς αἰτίαν ἀπο-- 
"κτονίας᾽ ὃ δὴ καὶ συνιδών τις Δττικὸς ἀνὴρ 
ὅν ἐστι βουλομένοις ἀπολογεῖσϑαι, πλάττει 
'ς νεὼς προσφερομένης ὑπὸ σπουδῆς ἀνα- 
ὃς τὴν ἀκρόπολιν ϑέας ἕνεκα καὶ σφαλλόμε- 
εἴν, ὥσπερ ὀπαδῶν ἔρημον, ἢ τὴν ἐπὶ ϑά- 
σπεύδοντι μὴ παρούσης τινὸς ϑεραπείας. 
μὴν τὰ περὶ τὰς ἁρπαγὰς τῶν γυναικοῦν 
Θησεῖ μὲν εὐσχήμονος ἐνδεᾶ προφάσεως 
ὅτον μὲν ὅτι πολλάκχιρ" ἥρπασε γὰρ ᾿4φιά- 
τιόπην καὶ ᾿Δναξὼ τὴν Τροιξηνίαν, ἐπὶ πά-- 
ϑλένην, παρηκμακὼς οὐκ ἀχμάξουσαν, ἀλλὰ 
ἴωρον αὐτὸς ὥραν ἔχων ἤδη γάμων πεπαῦ- 
είμων - ἔπειτα διὰ τὴν αἰτίαν" οὐ γὰρ ἀξιώ-. 
τδοποιοὶ τῶν ᾿Αϑήνησιν Ἐρεχϑηίδων καὶ 
αἵ Τροιζηνίων καὶ Δακώνων καὶ ᾿Δμαξζόνων 
"ατέρες ἦσαν. ᾿Αὰ ταῦτα μὲν ὑποψίαν ἔχει 
καὶ καϑ᾿ ἡδονὴν πεπρᾶχϑαι. Ῥωμύλος δὲ 
ὀκτακοσίων ὀλίγον ἀριϑμῷ δεούσας ἁρπά-- 89 
ας, ἀλλὰ μίαν, ὥς φασιν, Ἑρσιλίαν ἔλαβε, 
διένειμε τοῖς ἀγάμοις τῶν πολιτῶν" ἔπειτα 
'ἃ τιμῇ καὶ ἀγαπήσει καὶ δικαιοσύνῃ τῇ περὶ 
; ἀπέδειξε τὴν βίαν ἐκείνην καὶ τὴν ἀδικίαν 


ΘΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΡΩΜΥΜΟΥΎ ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ. 77 


κάλλιστον ἔργον καὶ πολιτικώτατον εἰς κοινωνίαν γενο--: 
μένην. Οὕτω συνέμιξεν ἀλλήλοις καὶ συνέπηξε τὰ γένη 
καὶ παρέσχε "πηγὴν τῆς εἰς αὖϑις εὐνοίας καὶ δυνάμεως 
τοῖς πράγμασιν. -Αἰδοῦς δὲ καὶ φιλίας καὶ βεβαιότητος, 
ἣν εἰργάσατο περὶ τοὺς γάμους, ὁ χρόνος ἐστὶ μάρτυς. ὃ 
Ἐν γὰρ ἔτεσι τριάκοντα καὶ διακοσίοις οὔτε ἀνὴρ ἐτόλ-- 
μησε γυναικὸς οὔτε γυνὴ κοινωνίαν ἀνδρὸς ἐγκαταλι-- 
πεῖν, ἀλλ ὥσπερ ἐν Ἕλλησιν οἱ σφόδρα περιττοὶ τὸν 
πρῶτον ἔχουσιν εἰπεῖν πατροκτόνον ἢ μητροφόνον, οὕτω 
Ῥωμαῖοι πάντες ἴσασιν, ὅτι Καρβίλιος Σπόριος ἀπεπέμ-- 10 
ψατο γυναῖκα πρῶτος ἀπαιδίαν αἰτιασάμενος. Τῷ δὲ 
τοσούτῳ χρόνῳ συμμαρτυρεῖ καὶ τὰ ἔργα. Καὶ γὰρ ἀρχῆς 
ἐκοινώνησαν οἷ βασιλεῖς καὶ πολιτείας τὰ γένη διὰ τὴν 
ἐπιγαμίαν ἐκείνην - ἀπὸ δὲ τῶν Θησέως γάμων ᾿'4ϑηναίοις 
φιλικὸν μὲν οὐδὲν οὐδὲ κοινωνικὸν ὑπῆρξε πρὸς οὐδένα 1ὅ 
συμβόλαιον. ἔχϑραι δὲ καὶ πόλεμοι καὶ φόνοι πολιτῶν 
καὶ τέλος ᾿ἀφέδνας ἀπολέσαι καὶ μόλις ὑπ᾽ οἴκτου τῶν 
πολεμίων, προσκυνήσαντας καὶ θεοὺς ἀνειπόντας μὴ πα-- 
ϑεῖν. ἃ Τρῶες ἔπαϑον δι᾽ ᾿4λέξανδρον. Ἢ μέντοι μήτηρ 

ἡ Θησέως οὐκ ἐκινδύνευσεν, ἀλλ᾽ ἔπαϑε τὰ τῆς Εκάβης, 30 
ἐγκαταλιπόντος καὶ προεμένου τοῦ παιδός, εἴγε μὴ π- 
πλασται τὰ τῆς αἰχμαλωσίας, ὡς ἔδει γε καὶ τοῦτο ψεῦ--: 
δὸς εἶναι καὶ τὰ πλεῖστα τῶν ἄλλων. Ἐπεὶ καὶ τὰ περὶ 
τοῦ θείου μυϑολογούμενα πολλὴν ποιεῖ διαφοράν. Ῥω-- 
μύλῳ μὲν γὰῤ ἡ σωτηρία μετὰ πολλῆς ὑπῆρξε ϑεῶν εὐ-- 96 
μενείας, ὁ δ᾽ Δἰγεὶ δοϑεὶς χρησμός, ἀπέχεσϑαι γυναικὸς 
ἐπὶ ξένης, ἔοικεν ἀποφαίνειν παρὰ γνώμην ϑεῶν γεγο-- 
νέναι τὴν Θησέως τέκνωσιν. 


--οἰἰἰρουσππόσα ἀπό ὐσπσασπ ἸΡΒΉ,. 


78 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ΔΥΚΟΥΡΓΟΣ. 


Ι. Περὶ Μυκούργου τοῦ νομοϑέτου καϑόλου μὲν οὐ-- 

δ δὲν ἔστιν εἰπεῖν ἀναμφισβήτητον. οὗ γε καὶ γένος καὶ 
ἀποδημία καὶ τελευτὴ καὶ πρὸς ἅπασιν ἡ περὶ τοὺς νό-- 
μους αὐτοῦ καὶ τὴν πολιτείαν πραγματεία διαφόρους 
ἔσχηκεν ἱστορίας, ἥκιστα δὲ οἵ χρόνοι. ν καϑ' οὗς γέγονεν 
ὁ ἀνὴρ, ὁμολογοῦνται. Οἱ μὲν γὰρ Ἰφίτῳ συναχμάσαι 

10 καὶ συνδιαϑεῖναι τὴν Ὀλυμπιακὴν ἐκεχειρίαν λέγουσιν 
αὐτόν, ὧν ἐστι καὶ ᾿ἀριστοτέλης ὁ φιλόσοφος , τεκμήριον 
προσφέρων τὸν Ὀλυμπίασι δίσκον, ἐν ᾧ τοὔνομα τοῦ 
“υκούργου διασώξεται καταγεγραμμένον " οἱ δὲ ταῖς 
διαδοχαῖς τῶν ἐν Σπάρτῃ βεβασιλευκότων ἀναλεγόμενοι 

1ὅ τὸν χρόνον, ὥσπερ Ἐρατοσϑένης καὶ ᾿Δπολλόδωρος, οὐκ 
ὀλίγοις ἔτεσι πρεσβύτερον ἀποφαίνουσι τῆς πρώτης 
Ὀλυμπιάδος. Τίμαιος δὲ ὑπονοεῖ, δυεῖν ἐν Σπάρτῃ γε- 
γονότων “υκούργων οὐ κατὰ τὸν αὐτὸν χρόνον, τῷ 
ἑτέρῳ τὰς ἀμφοῖν πράξεις διὰ τὴν δόξαν ἀνακεῖσϑαε- 

90 καὶ τόν γε πρεσβύτερον οὐ πόρρω τῶν Ὁμήρου γεγονέναε 
χρόνων, ἕνιοι δὲ, καὶ κατ ὄψιν ἐντυχεῖν᾽ Ομήρῳ. Ζίδωσι 
δὲ καὶ Ξενοφῶν ὑπόνοιαν ἀρχαιότητος ἐν οἷς τὸν ἄνδρα 40 β 
λέγει γεγονέναι κατὰ τοὺς Ἡρακλείδας. Γένει μὲν γὰρ 
Ἡρακλεῖδαι δήπουϑεν ἦσαν καὶ οἱ νεώτατοι τῶν ἐν 

96 Σπάρτῃ βασιλέων, ὁ δὲ ἔοικε βουλομένῳ τοὺς πρώτου. 
ἐκείνους καὶ σύνεγγυς Ἡρακλέους ὀνομάξειν Ἡρακλεί- 
δας. Οὐ μὴν ἀλλὰ, καίπερ οὕτως πεπλανημένης τῆς: 
ἱστορίας, πειρασόμεθα τοῖς βφαχυτάτας ἔχουσιν ἀντν- 
λογέας ἢ γνωριμωτάτους μάρτυρας ἑπόμενοι τῶν γε- 

80 γραμμένων περὶ τοῦ ἀνδρὸς ἀποδοῦναι τὴν διήγησιν. 
(1.) ἐπεὶ καὶ Σιμωνέδης ὁ ποιητὴς οὐκ Εὐνόμου λέγει 
τὸν Μυκοῦργον πατρὸς, ἀλλὰ Πρυτάνιδος καὶ τὸν “υ-- 


ΔΥΎΚΟΥΡΓΟΣ. 10 


κοῦργον καὶ τὸν Εὔνομον, οἵ πλεῖστοι σχεδὸν οὐχ οὕτω 
γενεαλογοῦσιν, ἀλλὰ Προκλέους μὲν τοῦ ᾿Δἀριστοδήμου 
γενέσϑαι Σόον, Σόου δὲ Εὐρυπῶντα, τούτου δὲ Πρύ- 
τανιν, ἐκ τούτου δὲ Εὔνομον, Εὐνόμου δὲ Πολυδέ- 
κτὴν ἐκ προτέρας γυναικὸς; Δυκοῦργον δὲ νεώτερον ἐκό 
Διιωνάσσης. ὡς “!ιξυτυχίδας ἱστόρηκεν, ἕκτον μὲν ἀπὸ 
Προκλέους, ἑνδέκατον δὲ ἀφ᾽ Ἡρακλέους. 

Π. Τῶν δὲ προγόνων αὐτοῦ μάλιστα μὲν ἐϑαυμάδϑη 
Σύος. ἐφ᾽ οὗ καὶ τοὺς εἵλωτας ἐποιήσαντο δούλους οἵ 
Σπαρτιᾶται καὶ χώραν προσεκτήσαντο πολλὴν ᾿ἀρκάδων 10 
ἀποτεμόμενοι. Μέγεται δὲ τὸν Σόον ἐν χωρέῳ χαλεπῷ 
καὶ ἀνύδρῳ πολιορκούμενον ὑπὸ Κλειτορέων ὁμολογῆ-- 
σαι τὴν δορίκτητον γῆν αὐτοῖς ἀφήσειν. εἰ πέοι καὶ αὖ----- 
τὸς καὶ οἵ μετ᾽ αὐτοῦ πάντες ἀπὸ τῆς πλησίον πηγῆς. 
Γενομένων δὲ τῶν ὁρκίων ὁμολογιῶν συναγαγόντα τοὺς 16 
μεϑ᾽ ἑαυτοῦ διδόναι τῷ μὴ πιόντι τὴν βασιλείαν" οὐδε-- 
νὸς δὲ καρτερήσαντος, ἀλλὰ πάντων πιόντων, αὐτὸν ἐπὶ 
πᾶσι καταβάντα καὶ περιρρανάμενον ἔτι τῶν πολεμέων 
παρόντων ἀπελθεῖν καὶ τὴν χώραν κατασχεῖν, ὡς μὴ. 
πάντων πιόντων. ᾿Αλλὰ καίπερ ἐπὶ τούτοις ϑαυμάξοντερ 50 
αὐτὸν οὐκ ἀπὸ τούτου τὴν οἰκίαν, ἀλλὰ τοῦ παιδὸς αὖ-- 
τοῦ προσηγόρευσαν Εὐρυπωντίδας, ὅτι δοκεῖ πρῶτος 
Εὐρυπῶν τὸ ἄγαν μοναρχικὸν ἀνεῖναι τῆς βασιλείας 
δημαγωγῶν καὶ χαριξόμενος τοῖς πολλοῖς. Ἐκ δὲ τῆς 
τοιαύτης ἀνέσεως τοῦ μὲν δήμου ϑρασυνομένον. τῶν 95 
δ᾽ ὕστερον βασιλέων, τὰ μὲν ἀπεχϑανομένων τῷ βιά- 
ξεόϑαι τοὺς πολλοὺς, τὰ δὲ πρὸς χάριν ἢ δι᾽ ἀσϑένειαν 
ὑποφερομένων, ἀνομία καὶ ἀταξία κατέσχε τὴν Σπάρτην 
ἐπὶ πολὺν’ χρόνον" ὑφ᾽ ἧς καὶ τὸν πατέρα τοῦ Δυκούρ-: 
γου βασιλεύοντα συνέβη τελευτῆσαι. Διερύκων γὰρ 80 
ἁψιμαχίαν τινὰ μαγειρικῇ κοπίδι πληγεὶς ἀπέϑανε, τῷ 
πρεσβυτέρῳ παιδὶ Πολυδέκτῃ καταλιπὼν τὴν βασιλείαν. ᾿ 


80 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ΠΙ. ᾿ἀποϑανόντος δὲ καὶ τούτου μετ ὀλίγον χρόνον 
ἔδει βασιλεύειν, ὡς πάντες ὥοντο, τὸν Αυκοῦργον . καὶ 
πρίν γε τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ φανερὰν γενέσθαι κῦ.- 
ουσαν ἐβασίλευεν. Ἐπεὶ δὲ τοῦτο τάχιστα σϑετο, τὴν 

: μὲν βασιλείαν ἀπέφηνε τοῦ παιδὸς οὖσαν, ἄνπερ ἄρρην 
γένηται, τὴν ὃὲ ἁ ἀρχὴν αὐτὸς ὡς ἐπίτροπος διεῖπε. Τοὺς 
δὲ τῶν ὀρφανῶν βασιλέων ἐπιτρόπους Δακεδαιμόνιοι 
προδίκως ὠνόμαξον. Ὡς ὃὲ ἡ γυνὴ προσέπεμπε κρύφα 
καὶ λόγους ἐποιεῖτο, βουλομένη διαφϑεῖραι τὸ βρέφος 

10 ἐπὶ τῷ συνοικεῖν ἐκείνῳ βασιλεύοντι τῆς Σπάρτης, τὸ 
μὲν ἦϑος αὐτῆς ἐμίσησε, πρὸς δὲ τὸν λόγον αὐτὸν οὐκ 
ἀντεῖπεν. ἀλλ᾽ ἐπαινεῖν καὶ δέχεσϑαι προσποιούμενος, 
οὐκ ἔφη δεῖν ἀμβλίσκουσαν αὐτὴν καὶ φαρμακευομένην 
διαλυμαίνεσϑαι τὸ σῶμα καὶ κινδυνεύειν" αὐτῷ γὰρ με- 
16λήσειν. ὅπως εὐϑὺς ἐκποδὼν ἔσται τὸ γεννηϑέν. Οὕτω ᾿ 
δὲ παραγαγὼν ἄχρι τοῦ τόκου τὴν ἄνϑρωπον, ὡς ἤσϑετο 
τίκτουσαν, εἰσέπεμψε παρέδρους ταῖς ὠδῖσιν αὐτῆς καὶ 
φύλακας, οἷς ἦν προστεταγμένον, ἐὰν μὲν ϑῆλυ τεχϑῇ, 
παραδοῦναι ταῖς γυναιξίν, ἐὰν δὲ ἄρρεν. κομίσαι πρὸς 
90 ἑαυτὸν ὅ τι ἂν τύχῃ πράττων. Ἔτυχε δὲ δειπνοῦντος 41 
αὐτοῦ μετὰ τῶν ἀρχόντων ἀποκυηϑὲν ἃ ἄρρεν" καὶ παρῆ- 
σαν οἵ ὑπηρέται τὸ παιδάριον αὐτῷ κομίζοντες. Ὁ δὲ 
δεξάμενος, ὡς λέγεται, καὶ πρὸς τοὺς παρόντας εἰπὼν, 
Βασιλεὺς ὑμῖν γέγονεν. ὦ Φ:Ηπαρτιᾶται. .““ κατέκλινεν ἐν 
46τῇ βασιλικῇ χώρα καὶ Χαρίλαον ὠνόμασε διὰ τὸ τοὺς 
πάντας εἶναι περιχαρεῖς, ἀγαμένους αὐτοῦ τὸ φρόνημα 
καὶ τὴν δικαιοσύνην. Ἐβασίλευσε δὲ μῆνας ὀκτὼ τὸ 
σύμπαν. Ἦν δὲ καὶ τἄλλα περίβλεπτος ὑ ὑπὸ τῶν πολιτῶν, 
καὶ πλείονες ἐγένοντο τῶν ὡς ἐπιτρόπῳ βασιλέως καὶ 
80 βασιλικὴν ἐξουσίαν ἔχοντι πειϑομένων οἵ δι᾽ ἀρετὴν 
προσέχοντες αὐτῷ καὶ ποιεῖν ἐθέλοντες ἑτοίμως τὸ προσ-- 
ταττόμενον. Ἦν δέ τι καὶ τὸ φϑονοῦν καὶ πρὸς τὴν αὖὔ- 


ΛΥΚΟΥΡΓΌΣ. 81 


ξησιν ὄντι νέῳ πειρώμενον ἐνίστασθαι, μάλιστα μὲν οἵ 
συγγενεῖς καὶ οἰκεῖοι τῆς τοῦ βασιλέως μητρὸς ὑβρίσϑαι 
δοκούσης, ὁ δὲ ἀδελφὸς αὐτῆς Δεωνίέδας καὶ ϑρασύτερόν 
ποτε τῷ “υκούργῳ λοιδορηϑ εἰς ὑπεῖπεν, ὡς εἰδεέη σαφῶς - 
μέλλοντα βασιλεύειν αὐτόν, ὑπόνοιαν διδοὺς καὶ προ--ὅ 
καταλαμβάνων διαβολῇ τὸν “Μυκούὔύργον., εἴ τε συμβαίη 
τῷ βασιλεῖ παϑεῖν, ὡς ἐπιβεβουλευκότα. Τοιοῦτοι δέ 
τίνες λόγοι καὶ παρὰ τῆς γυναικὸς ἐξεφοίτων" ἐφ᾽ οἷς 
βαρέως φέρων καὶ δεδοικὼς τὸ ἄδηλον ἔγνω φυγεῖν 
ἀποδημίᾳ τὴν ὑπόνοιαν καὶ πλανηϑῆναι μέχρις ἂν δῚ10 
ἀδελφιδοῦς ἐν ἡλικίᾳ γενόμενος τεκνώσῃ διάδοχον τῆς 
βασιλείας. 

Ιν. Οὕτως ἀπάρας πρῶτον μὲν εἰς Κρήτην ἀφέκετο" 
καὶ τὰς αὐτόϑι πολιτείας κατανοήσας καὶ συγγενόμενος 
τοῖς πρωτεύουσι κατὰ δόξαν ἀνδράσι, τὰ μὲν ἐξήλωδσε 1ὅ 
καὶ παρέλαβε τῶν νόμων. ὡς οἴκαδε μετοίσων καὶ χρη-- 
σόμενος,, ἔστι δ᾽ ὧν κατεφρόνησεν. Ἕνα δὲ τῶν νομιξο-- 
μένων ἐκεῖ σοφῶν καὶ πολιτικῶν χάριτι καὶ φιλίᾳ πείσας 
ἀπέστειλεν εἰς τὴν Σπάρτην, Θάλητα, ποιητὴν μὲν δο- 
κοῦντα λυρικῶν μελῶν καὶ πρόσχημα τὴν τέχνην ταύτην 0 
πεποιημένον, ἔργῳ δὲ ἅπερ οἵ κράτιστοι τῶν νομοϑετῶν 
διαπραττόμενον. “4όγοι γὰρ ἦσαν αἱ ὠδαὶ πρὸς εὐπεί-- 
ϑειαν καὶ ὁμόνοιαν ἀνακλητικοὶ διὰ μελῶν ἅμα καὶ 
ῥυϑμῶν πολὺ τὸ κόσμιον ἐχόντων καὶ καταστατικόν, 
ὧν ἀκροώμενοι κατεπραῦνοντο λεληθότως τὰ ἤϑη καὶ 96 
συνῳκειοῦντο τῷ ξήλῳ τῶν καλῶν ἐκ τῆς ἐπιχωριαξού-- 
σης τότε πρὸς ἀλλήλους κακοϑυμίας ὥστε τρύπον τινὰ 
τῷ “υκούργῳ προοδοποιεῖν τὴν παίδευσιν αὐτῶν ἐκεῖ-- 
νον. ᾽4πὸ δὲ τῆς Κρήτης ὁ “υκούργος ἐπὶ ᾿4σίαν ἔπλευσε, 
βουλόμενος, ὡς λέγεται, ταῖς Κρητικαῖς διαίταις. εὐτε-- 80 
λέσιν οὔσαις καὶ αὐστηραῖς, τὰς Ἰωνικὰς πολυτελείας 
καὶ τρυφὰς, ὥσπερ ἰατρὸς σώμασιν ὑγιεινοῖς ὕπουλα 

Ῥιυῦτ. νιτ. ]. 6 


΄ 


82 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


καὶ νοσώδη, παραβαλὼν ἀποϑεωρῆσαι τὴν διαφορὰν 
τῶν βίων καὶ τῶν πολιτειῶν. Ἐκεῖ ὃὲ καὶ τοῖς Ὁμήρου 
ποιήμασιν ἐντυχὼν πρῶτον. ὡς ἔοικε, παρὰ τοῖς ἐκγό- 
νοις τοῖς Ἀρεοφύλου ϑιατηρουμένοις, καὶ κατιδὼν ἐν 
δαύὐτοῖς τῆς πρὸς ἡδονὴν καὶ ἀκρασίαν διατριβῆς τὸ πο- 
λιτικὸν χαὶ παιδευτικὸν οὐκ ἐλάττονος ἄξιον σπουδῆς 
ἀναμεμιγμένον, ἐγράψατο προϑύμως καὶ συνήγαγεν ὡς 
δεῦρο κομῶν. Ἦν γάρ τις ἤδη δόξα τῶν ἐπῶν ἃ ἀμαυρὰ 
«ἀρὰ τοῖς Ἕλλησιν͵ ἐκέκτηντο δὲ οὐ πολλοὶ μέρη τινὰ 
Ἰοσποράδην τῆς ποιήσεως, ὡς ἔτυχε, διαφερομένης" γνω-- 
ρέμην ὃὲ αὐτὴν καὶ μάλιστα πρῶτος ἐποίησε “Δυκοῦργος. 
Αἰγύπτιοι δὲ καὶ πρὸς αὑτοὺς ἀφικέσϑαι τὸν μυκοῦργον 
οἴονται, καὶ τὴν ἀπὸ τῶν ἄλλων γενῶν τοῦ μαχίμου διά- 
κρισιν μάλιστα ϑαυμάσαντα μετενεγκεῖν εἰς τὴν ΣΙπάρ- 
δτην καὶ χωρίσαντα τοὺς βαναύσους καὶ χειροτέχνας 
ἀστεῖον ὡς ἀληϑῶς τὸ πολίτευμα καὶ καϑαρὸν ἀποδεῖ- 
ξαι. Ταῦτα μὲν οὖν Αἰγυπτίοις ἔνιοι καὶ τῶν Ἑλληνικῶν 
συγγραφέων μαρτυροῦσιν ὅτι δὲ καὶ Διβύην καὶ Ἰβη-- 
ρίαν ἐπῆλθεν ὃ Μυκοῦργος καὶ περὶ τὴν Ἰνδικὴν πλα-- 
οονηϑεὶς τοῖς Γυμνοσοφισταῖς ὡμίλησεν. οὐδένα πλὴν 
᾿Δριστοχράτη τὸν Ἱππάρχου Σπαρτιάτην εἰρηκότα γι. 
νώσκομεν. 
Υ. Οἵ δὲ “ακεδαιμόνιοι τὸν “Δυκοῦργον ἐπόϑουν β 
ἀπόντα καὶ μετεπέμποντο πολλάκις, ὡς τοὺς μὲν βασι- 
35 λεῖς ὄνομα καὶ τιμὴν. ἄλλο δὲ μηδὲν διαφέρον τῶν πολ- 
 λὼν ἔχοντας. ἐν ἐκείνῳ δὲ φύσιν ἡγεμογικὴν καὶ δύνα- 
μὲν ἀνθρώπων ἀγωγὸν οὖσαν. Οὐ μὴν οὐδὲ τοῖς βασι- 
λεῦσιν ἦν ἀβούλητος ἡ παρουσία τοῦ ἀνδρὸς, ἀλλ ἤλ- 
πιξον ἐκείνου συμπαρόντος ἧττον ὑβρίζουσι χρῆσϑαι 
80 τοῖς πολλοῖς. Ἐπανελθὼν οὖν πρὸς οὕτω διακειμένους 
εὐϑὺς ἐπεχείρει τὰ παρόντα κινεῖν καὶ μεθιστάναι τὴν 
πολιτείαν, ὡς τῶν κατὰ μέρος νόμων οὐδὲν ἔργον οὐδὲ 


4. 


ΔΊ ΚΟΤΡΓΟΣ. 88 


ὄφελος, εἰ μή τις ὥσπερ σώματι πονηρῷ καὶ γέμοντι 
παντοδαπῶν νοσημάτων τὴν ὑπάρχουσαν ἐχτήξας καὶ 
μεταβαλὼν κρᾶσιν ὑπὸ φαρμάκων καὶ καϑαρμῶν ἑτέρας 
ἄρξεται καινῆς διαίτης. Φιανοηθϑεὶς δὲ ταῦτα πρῶτον 
μὲν ἀπεδήμησεν εἰς Δελφούς" καὶ τῷ ϑεῷ θύσας καὶδ 
χρησάμενος ἐπανῆλϑε τὸν διαβόητον ἐκεῖνον χρησμὸν 
κομίζων, ᾧ ϑεοφιλῆ μὲν αὐτὸν ἡ Πυϑία προσεῖπε καὶ 
ϑεὸν μᾶλλον ἢ ἄνϑρωπον, εὐνομέας δὲ χρήξοντι διδόναι 
καὶ καταινεῖν ἔφη τὸν ϑεὸν ἣ πολὺ κρατίστη τῶν ἄλλων 
ἔσται πολιτειῶν. Ἐπαρϑεὶς δὲ τούτοις πφοσῆγε τοὺς 10 
ἀρέστους καὶ συνεφάπτεσϑαι παρεκάλει, κρύφα διαλε- 
γόμενος τοῖς φίλοις πρῶτον, εἶτα οὕτως κατὰ μικρὸν 
ἁπτόμενος πλειόνων καὶ συνιστὰς ἐπὶ τὴν πρᾶξιν. Ὡς 
δ᾽ ὁ καιρὸς ἧκε, τριάκοντα τοὺς πρώτους ἐχέλευσε μετὰ 
τῶν ὅπλων ξωϑεν εἰς ἀγορὰν προελϑεῖν ἐκπλήξεως ἕνεκα 1δ 
καὶ φόβου πρὸς τοὺς ἀντιπράττοντας. Ὧν εἴχοσι τοὺς 
ἐπιφανεστάτους Ἕρμιππος ἀνέγραψε . τὸν δὲ μάλιστα 
τῶν “υκούργου ἔργων κοινωνήσαντα πάντων καὶ συμ- 
πραγματευσάμενον τὰ περὶ τοὺς νόμους ᾿ἀρϑμιάδαν 
ὀνομάξουσιν. ᾿Ἀρχομένης ὃὲ τῆς ταραχῆς ὁ βασιλεὺς 30 
Χαρίλαος φοβηϑεὶς, ὡς ἐπ᾽ αὐτὸν ὅλης τῆς πράξεως 
συνισταμένης, κατέφυγε πρὸς τὴν Χαλκίοικον" εἶτα 
πεισθεὶς καὶ λαβὼν ὅρκους ἀνέστη καὶ . μετεῖχε τῶν 
πραττομένων΄, φύσει πρᾶος ὦν" ὥς που καὶ λέγεται 
συμβασιλδύοντα τὸν ᾿Δρχέλαον αὐτῷ πρὸς τοὺς ἔγκο--- 36 
μιάξοντας τὸν "εανίσκον εἰπεῖν, ,γγΠῶς δ᾽ ἂν εἴη Χα- 
ρίλαος ἀνὴρ ἀγαϑὸς, ὃς οὐδὲ τοῖς πονηροῖς χαλεπός 
ἐστι;"- Πλειόνων δὲ καινοτομουμένων ὑ ὑπὸ τοῦ Αυκούρ- 
γου πρῶτον ἦν καὶ μέγιστον ἡ ἡ κατάστασις τῶν γερόντων, 


ἤν φησιν ὁ Πλάτων τῇ τῶν βασιλέων ἀρχῇ φλεγμαινού--80 ᾿ 


ὅῃ μιχϑεῖσαν καὶ γενομένην ἐσόψηφον εἰς τὰ μέγιστα 
σωτηρίαν ἅμα καὶ σωφροσύνην παρασχεῖν. “ἰωρουμένη 
6 


ΓᾺΑ͂ΡΧΟΥ 


ουσα νῦν μὲν ὡς τοὺς βασι- 
ὡς τὸ πλῆϑος ἐπὶ δημοκρα- 
Ἰρόντων ἀ ἀρχὴν ἐν μέσῳ ϑ8ὲ- 
᾽ ἀσφαλεστάτην τάξιν ἔσχε 
τὼ καὶ εἴκοσι γερόντων τοῖς 
Ὧν ὅσον ἀντιβῆναι πρὸς δη- 
τοῦ μὴ γενέσϑαι τυραννίδα 
Τοσούτους δέ φησι κατα- 
Ιφιστοτέλης, ὅτι τριάκοντα 
γυ γενομένων δύο τὴν πρᾶ- 
ἵντες. Ὁ δὲ Σφαῖρος ἐξ ἀρ- 
αι τοὺς τῆς γνώμης μετα- 
τοῦ ἀριϑμοῦ δι᾿ ἑβδομάδος 
'΄ς ἀποτελούμενον, καὶ ὅτι 
ετὰ τὴν ἐξάδα τέλειός ἐστιν. 
τους ἀποδεῖξαι τοὺς γέρον-- 
ἵκοντα, τοῖς ὀκτὼ καὶ εἴκοσιν 
"εμένοιν. 
ἡν ἐσπούδασε τὴν ἀρχὴν ὃ 
ἐκ Δελφῶν κομίσαι περὶ 
᾿. Ἔχει δὲ οὕτως" .,», Διὸς 
λανίας ἱερὸν ἱδρυσάμενον, 
ὠβάξαντα, τριάκοντα. γε- 
ἀστήσαντα, ὥρας ἐξ ὥρας 
τε καὶ Κνυακιῶνος, οὕτως 
- δάμῳ δὲ τὰν κυρίαν ἦι ἦμεν 
ἐν φυλὰς φυλάξαι καὶ ὠβὰς 
τνεῖμαι τὸ πλῆϑος εἰς μερί-- 
; δὲ ὠβὰς προσηγόρευκεν. 
γονται, τὸ δὲ ἀπελλάξειν, 
αἱ τὴν αἰτίαν τῆς πολιτείας. 
ἘΣΒαβύκαν ..... καὶ τὸν Κνα- 


ΑΏΚΟΥΡΓΟΣ. 85 


κιῶνα νῦν Οἰνοῦντα προσαγορεύουσιν ᾿Δριστοτέλης δὲ 
τὸν μὲν Κνακιῶνα ποταμὸν, τὴν δὲ Βαβύκαν γέφυραν. 
Ἐν μέσῳ δὲ τούτων τὰς ἐκκλησίας ἦγον, οὔτε παστάδων 
οὐσῶν οὔτε ἄλλης τινὸς κατασκευῆς. Οὐϑὲν γὰρ ᾧετο 
ταῦτα πρὸς εὐβουλίαν εἶναι. μᾶλλον δὲ βλάπτειν, φλυα-ὅ 
ρώδεις ἀπεργαξόμενα καὶ χαύνους φρονήματι κενῷ τὰς 
διανοίας τῶν συμπορευομένων. ὅταν εἰς ἀγάλματα καὶ 
γραφὰς ἢ προσκήνια θεάτρων ἢ στέγας βουλευτηρίων 
ἠσκημένας περιττῶς ἐκκλησιάξοντες ἀποβλέπωσι. Τοῦ 
δὲ πλήϑους ἀϑροισϑέντος εἰπεῖν μὲν οὐδενὶ γνώμην 10 
τῶν ἄλλων ἐφεῖτο. τὴν δ᾽ ὑπὸ τῶν γερόντων καὶ τῶν 
βασιλέων προτεϑεῖσαν ἐπικρῖναι κύριος ἦν ὁ δῆμος. 
Ὕστερον μέντοι τῶν πολλῶν ἀφαιρέσει καὶ προσϑέσει 
τὰς γνώμας διαστρεφόντων καὶ παραβιαξομένων. Πο-- 
λύδωρος καὶ Θεόπομπος οἵ βασιλεῖς τάδε τῇ ῥήτρα 15 
παρενέγραψαν" ...4} δὲ σκολιὰν ὁ δᾶμος ἕλοιτο, τοὺς 
πρεσβυγενέας καὶ ἀρχαγέτας ἀποστατῆρας ἦμεν," τοῦτ᾽ 
ἔστι μὴ κυροῦν, ἀλλ ὅλως ἀφίστασϑαι καὶ διαλύειν τὸν 
δῆμον, ὡς ἐκτρέποντα καὶ μεταποιοῦντα τὴν γνώμην 
παρὰ τὸ βέλτιστον. Ἔπεισαν δὲ καὶ αὐτοὶ τὴν πόλιν, ὡς 30 
τοῦ ϑεοῦ ταῦτα προστάσσοντος, ὥς που Τυρταῖος ἐπι- 
μέμνηται διὰ τούτων" 
Φοίβου ἀκούσαντες Πυϑωνόϑεν οἴκαδ᾽ ἔνεικαν 
μαντείας τε ϑεοῦ καὶ τελέεντ᾽ ἔπεα" 
ἄρχειν μὲν βουλῆς ϑεοτιμήτους βασιλῆας, 26 
οἷσι μέλει Σπάρτας ἱμερόεσσα πόλις. 
πρεσβύτας τὸ γέροντας, ἔπειτα δὲ δημότας ἄνδρας, 
εὐϑείαις ῥήτραις ἀνταπαμειβομένουρ. 

ὙΠ. Οὕτω τὸ πολίτευμα τοῦ “υκούργου μίξαντος 
ὅμως ἄκρατον ἔτι τὴν ὀλιγαρχίαν καὶ ἰσχυρὰν οἵ μετ᾽ 830 
αὐτὸν ὁρῶντες σπαργῶσαν καὶ ϑυμουμένην, ὥς φησιν 
ὁ Πλάτων, οἷον ψάλιον ἐμβάλλουσιν αὐτῇ τὴν τῶν 


86 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἐφόρων δύναμιν, ἔτεσί που μάλιστα τριάκοντα καὶ ἔκα- 
τὸν μετὰ Δυκοῦργον πρώτων τῶν περὶ Ἔλατον ἐφόρων 
κατασταϑέντων ἐπὶ Θεοπόμπου βασιλεύοντος" ὃν καί 
φασιν ὑπὸ τῆς ἑαυτοῦ γυναικὸς ὀνειδιζόμενον ὡς ἐλάτ- 
ἥτῶ παραδώσοντα τοῖς παισὶ τὴν βασιλείαν ἢ παρέλαβε, 
οΜαείξω μὲν οὖν“ εἰπεῖν ,ὅσῳ χρονιωτέραν.ς Τῷ γὰρ 
ὄντι τὸ ἄγαν ἀποβαλοῦσα μετὰ τοῦ φϑόνου διέφυγε τὸν 
κίνδυνον, ὥστε μὴ παϑεῖν ἃ Μεσσήνιοι καὶ ᾿Δργεῖοι τοὺς 
παρ᾽ αὐτοῖς βασιλεῖς ἔδρασαν, μηδὲν ἐνδοῦναι μηδὲ χα- 
10 λάσαι τῆς ἐξουσίας ἐπὶ τὸ δημοτικὸν ἐθελήσαντας. Ὃ καὶ 
μάλιστα τὴν Δυκούργου σοφίαν καὶ πρόνοιαν ἐποίησε 
φανερὰν εἰς τὰς Μεσσηνίων καὶ ᾿Δργείων, συγγενῶν καὶ 
γειτόνων, δήμων καὶ βασιλέων στάσεις καὶ κακὺπολι-- 
τείας ἀφορῶσιν, οἵ τῶν ἴσων ἀπὶ ἀρχῆς τετυχηκότες, ἐν 
16 δὲ τῷ κλήρῳ καὶ πλέον ἔχειν ἐκείνων δόξαντες, οὐκ ἐπὶ 
πολὺν χρόνον εὐδαιμόνησαν, ἀλλ᾽ ὕβρει μὲν τῶν βασι- 
λέων. οὐκ εὐπειϑείᾳ δὲ τῶν ὄχλων, τὰ καϑεστῶτα συν- 
ταράξαντες ἔδειξαν. ὅτι θεῖον ἦν ὡς ἀληϑῶς εὐτύχημα αὶ 
τοῖο Σπαρτιάταις ὁ τὴν πολιτείαν ἁρμοσάμενος καὶ κε-- 
50 ράσας παρ᾽ αὐτοῖς. Ταῦτα μὲν οὖν ὕστερον. 


ΥΠ]Ι. Ζεύτερον δὲ τῶν “υκχούργου πολιτευμάτων 
καὶ νεανικώτατον ὃ τῆς γῆς ἀναδασμός ἐστι. “εινῆς 
γὰρ οὔσης ἀνωμαλίας καὶ πολλῶν ἀκτημόνων καὶ ἀπό- 
ρῶν ἐπιφερομένων τῇ πόλει, τοῦ δὲ πλούτου παντάπα- 

9 σιν εἰς ὀλίγους συνερρυηκότος, ὕβριν καὶ φϑόνον καὶ 
κακουργίαν καὶ τρυφὴν καὶ τὰ τούτων ἔτι πρεσβύτερα 
καὶ μείξω νοσήματα πολιτείας, πλοῦτον καὶ πενίαν, ἐξε- 
λαύνων, συνέπεισε τὴν χώραν ἅπασαν εἰς μέσον θέντας 

ἐξ ἀρχῆς ἀναδάσασϑαι καὶ ξῇν μετ ἀλλήλων ἅπαντας 

80 ὁμαλεῖς καὶ ἰσοκλήρους τοῖς βίοις γενομένους, τὸ δὲ 
πρωτεῖον ἀρετῇ μετιόντας, ὡς ἄλλης, ἑτέρῳ πρὸς ἕτερον 
οὐκ οὔσης διαφορᾶς οὐδὲ ἀνισότητος, πλὴν ὅσην αἷ- 


«ΥΚΟΥΡΓΙΓΌΣ. 87 


σχρών ψόγος ὁρέζει καὶ καλῶν ἔπαινος. Ἐπάγων δὲ τῷ 
λύγῳ τὸ ἔργον ἔνειμε τὴν μὲν ἄλλην τοῖς περιοίκοις Αα- 
κῳωνικὴν τρισμυρίους κλήρους, τὴν δὲ εἰς τὸ ἄστυ τὴν 
Σπάρτην συντελοῦσαν ἐνακισχιλέίρυς " τοσοῦτοι γὰρ ἐγέ- 
ψνοντο κλῆροι Σπαρτιατῶν. Ἔνιοι δέ φασι τὸν μὲν ““υ--ὅ 
κοὔργον δξακισχιλέους νεῖμαι, τρισχιλέους δὲ μετὰ ταῦτα 
προσϑεῖναι Πολύδωρον. οἵ δὲ τοὺς μὲν ἡμίσεις τῶν ἐνα- 
κισχιλίων τοῦτον, τοὺς δὲ ἡμίσεις Δυκοῦὔργον. Ὁ δὲ 
κλῆρος ἦν ἑκάστου τοσοῦτος, ὥστε ἀποφορὰν φέρειν 
ἀνδρὶ μὲν ἑβδομήκοντα κριϑῶν μεδέμνους, γυναικὶ δὲ 10 
δώδεκα, καὶ τῶν ὑγρῶν καρπῶν ἀναλόγως τὸ πλῆϑος. 
᾿Αρκέσειν γὰρ ὥετο τοσοῦτον αὐτοῖς, τῆς τροφῆς πρὸς 
εὐεξίαν καὶ ὑγείαν ἱκανῆς, ἄλλου δὲ μηδενὸς δεησομέ- 
νοιρ. Δέγεται δ᾽ αὐτὸν ὕστερόν ποτε χρόνῳ τὴν χώραν 
διερχόμενον ἐξ ἀποδημίας ἄρτι τεϑερισμένην. ὁρῶντα 1ὅ 
τοὺς σωφοὺς παραλλήλους καὶ ὁμαλεῖς μειδιᾶσαι καὶ εἰ--" 
πεῖν πρὸς τοὺς παρόντας, ὡς ἡ Δακωνικὴ φαίνεται πᾶσα 
πολλῶν ἀδελφῶν εἶναι νεωστὶ νενεμημένων. 

ΙΧ. ἘἘπιχειφήσας δὲ͵ καὶ τὰ ἔπιπλα διαιρεῖν, ὅπως 
παντάπασιν ἐξέλοι τὸ ἄνισον καὶ ἀνώμαλον, ἐπεὶ χα-- 30 
λεπῶς ἑώρα προσδεχομένους τὴν ἄντικρυς ἀφαίρεσιν, 
ἑτέρᾳ περιῆλθεν ὁδῷ καὶ κατεπολιτεύθατο τὴν ἐν τού- 
τοις πλεονεξίαν. Πρῶτον μὲν γὰρ ἀκυρώσας πᾶν νό-- 
μισμα χρυσοῦν καὶ ἀργυροῦν μόνῳ χρῆσϑαι τῷ σιδηρῷ 
προσέταξε" καὶ τούτῳ δὲ ἀπὸ πολλοῦ σταϑμοῦ καὶ ὅ ὄγκου 3ὅ 
δυύμαμιν ὀλίγην ἔδωκεν, ὥστε δέκα μνῶν ἀμοιβὴν ἀπο-- 
ϑήκχης τε μεγάλης ἐν οἰκέᾳ δεῖσϑαι καὶ ξεύγους ἄγοντος. 
Τούτου δὲ κυρωϑέντος ἐξέπεσεν ἀδικημάτων γένη: σπολ-- 
λὰ τῆς “ακεδαίμονος. Τίς γὰρ ἢ κλέπτειν ἔμελλεν ἢ δω-- 
ροδοκεῖν ἢ ἀποστερεῖν ἢ ἁρπάξειν ὃ μήτε κατακρύψαι 80 
δυνατὸν ἦν μήτε κεκτῆσθαι ξηλωτὸν, ἀλλὰ μηδὲ κατα- 
κόψαι λυσιτελές" ὄξει γὰρ, ὡς λέγεται, διαπύρου σιδή- 


88 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ρου τὸ στόμωμα κατασβέσας ἀφείλετο τὴν εἰς τἄλλεε 
χρείαν καὶ δύναμιν, ἀδρανοῦς καὶ δυσέργου γενομένου. 
Μετὰ δὲ τοῦτο τῶν ἀχρήστων καὶ περισσῶν ἐποιεῖτο 
τεχνῶν ξενηλασίαν. Ἔμελλον δέ που καὶ μηδενὸς ἐξε-- 
5 λαύνοντος αἵ πολλαὶ τῷ κοινῷ νομίσματι συνεκπεσεῖ-- 
σϑαι διάϑεσιν τῶν ἔργων οὐκ ἐχόντων. Τὸ γὰρ σιδη-- 
ροῦν ἀγώγιμον οὐκ ἦν πρὸς τοὺς ἄλλους Ἕλληνας οὐδ᾽ 
εἶχε τιμὴν καταγελώμενον, ὥστε οὐδὲ πρίασϑαί τι τῶν 
ξενικῶν καὶ ῥωπικῶν ὑπῆρχεν, οὐδ᾽ εἰσέπλει φόρτος 
Ιοἐμπορικὸς εἰς τοὺς λιμένας, οὐδὲ ἐπέβαινε τῆς “ακωνι-- 
κῆς οὐ σοφιστὴς λόγων, οὐ μάντις ἀγυρτικός, οὐχ ἕταν- 
ρῶν τροφεύς. οὐ χρυσῶν τις, οὐκ ἀργυρῶν καλλω- 
πισμάτων δημιουργὸς, ἅτε δὴ νομέσματος οὐκ ὄντος. 
᾿Αλλὰ οὕτως ἀπερημωϑεῖσα κατὰ μικρὸν ἡ τρυφὴ τῶν 
ιὅ ξωπυρούντων καὶ τρεφόντων αὐτὴ δι᾽ αὑτῆς ἐμαραΐί- 
νετο" καὶ πλεῖον οὐδὲν ἣν τοῖς πολλὰ κεκτημένοις 45 
ὁδὸν οὐκ ἐχούσης εἰς μέσον τῆς εὐπορίας, ἀλλ᾽ ἐγκατῳ- 
κοδομημένης καὶ ἀργούσης. Διὸ καὶ τὰ πρόχειρα τῶν 
σκευῶν καὶ ἀναγκαῖα ταῦτα, κλιντῆρες καὶ δίφροι καὶ 
οοτράπεξαι, βέλτιστα παρ᾽ αὐτοῖς ἐδημιουργεῖτο, καὶ κω-- 
ϑὼν ὃ Μακωνικὸς εὐδοκέμει μάλιστα πρὸς τὰς στρατείας, 
ὥς φησι Κριτίας. Τὰ γὰρ ἀναγκαίως πινόμενα τῶν ὑδά- 
τῶν καὶ δυσωποῦντα τὴν ὄψιν ἀπεκρύπτετο τῇ χρόα, καὶ 
τοῦ ϑολεροῦ προσκόπτοντος ἐντὸς καὶ προσισχομένου 
οὀτοῖς ἄμβωσι., καϑαρώτερον ἐπλησίαξε τῷ στόματι τὸ 
πινόμενον. Αἴτιος δὲ καὶ τούτων ὁ νομοϑέτης" ἀπηλ- 
λαγμένοι γὰρ οἵ δημιουργοὶ τῶν ἀχρήστων ἐν τοῖς ἀναγ- 
καίοις ἐπεδείκνυντο τὴν καλλιτεχνίαν. 
Χ. Ἔτι δὲ μᾶλλον ἐπιϑέσϑαι τῇ τρυφῇ καὶ τὸν ξῆλον 
δοἀφελέσϑαι τοῦ πλούτου διανοηϑεὶρ τὸ τρίτον πολίτευμα 
καὶ κάλλιστον ἐπῆγε, τὴν τῶν συσσιτίων κατασκευήν, 
ὥστε δειπνεῖν μετ᾽ ἀλλήλων συνιόντας ἐπὶ κοινοῖς καὶ 


ΦΎΚΟΥΡΓΟΣ. 89 


τεταγμένοις ὄψοις καὶ σιτίοις, οἴκοι δὲ μὴ διαιτᾶσϑαι 
κατακλινέντας εἰς στρωμνὰς πολυτελεῖς καὶ τραπέζας, 
χερσὶ δημιουργῶν καὶ μαγείρων ὑπὸ σκότος, ὥσπερ 
ἀδηφάγα ξῶα, πιαινομένους καὶ διαφϑείροντας ἅμα τοῖς 
ἤϑεσι τὰ σώματα πρὸς πᾶσαν ἐπιϑυμίαν ἀνειμένα καὶ ὅ 
πλησμονήν. μακρῶν μὲν ὕπνων. ϑερμῶν δὲ λουτρῶν, 
πολλῆς δὲ ἡσυχίας καὶ τρόπον τινὰ νοσηλείας καϑημε-- 
ρινῆς δεομένην. Μέγα μὲν οὖν καὶ τοῦτο ἦν, μεῖζον 
δὲ τὸ τὸν πλοῦτον ἄξηλον, ὥς φησι Θεόφραστος, καὶ 
ἄπλουτον ἀπεργάσασθαι τῇ κοινότητι τῶν δείπνων καὶ 10 
τῇ περὶ τὴν δίαιταν εὐτελείᾳ. Χρῆσις γὰρ οὐκ ἦν οὐδὲ 
ἀπόλαυσις οὐδὲ ὄψις ὅλως ἢ ἐπίδειξις τῆς πολλῆς παρα-- 
σκευῆς, ἐπὶ τὸ αὐτὸ δεῖπνον τῷ πένητι τοῦ πλουσίου 
βαδίξοντος" ὥστε τοῦτο δὴ τὸ ϑρυλούμενον ἐν μόνῃ τῶν 
ὑπὸ τὸν ἥλιον πόλεων τῇ Σπάρτῃ βλέπεσϑαι, τυφλὸν 1ὅ 
ὄντα τὸν πλοῦτον καὶ κείμενον ὥσπερ γραφὴν ἄψυχον 
καὶ ἀκένητον. Οὐδὲ γὰρ οἴκοι προδειπνήσαντας ἐξῆν 
βαδίζειν ἐπὶ τὰ συσσίτια πεπληρωμένους; ἀλλ᾽ ἐπιμε-- 
λῶς οἵ λοιποὶ παραφυλάττοντες τὸν μὴ πένοντα μηδὲ 
ἐσθίοντα μετ’ αὐτῶν ἐκάκιξον ὡς ἀκρατῆ καὶ πρὸς τὴν 20 
κοινὴν ἀπομαλακιξόμενον δίαιταν. 

ΧΙ. Διὸ καὶ μάλιστά φασι τῷ Μυκούργῳ πρὸς τοῦτο 
τὸ πολίτευμα χαλεποὺς γενέσϑαι τοὺς εὐπόρους, καὶ 
συστάντας ἐπὶ αὐτὸν ἀϑρόους καταβοᾷν καὶ ἀγανακτεῖν" 
τέλος δὲ βαλλόμενος ὑπὸ πολλῶν ἐξέπεσε τῆς ἀγορᾶς 96 
δρόμῳ. Καὶ τοὺς μὲν ἄλλους ἔφϑασεν εἰς ἱερὸν κατα-- 
φυγών; εἷς δέ τις νεανίσκος, ἄλλως μὲν οὐκ ἀφυὴς, ὀξὺς 
ὃὲ καὶ ϑυμοειδής. “ἄλκανδρος, ἐπικείμενος καὶ διώκων 
ἐπιστραφέντος αὐτοῦ τῇ βακτηρίᾳ πατάξας τὸν ὀφϑαλ-- 
μὸν ἐξέκοψεν. Ὁ μὲν οὖν Δυκοῦργος οὐδὲν ἐνδοὺς πρὸς 80 
τὸ πάϑος, ἀλλὰ στὰς ἐναντίος ἔδειξε τοῖς πολέταις τὸ 
πρόσωπον ἡμαγμένον καὶ διεφϑαρμένην τὴν ὄψιν" αἱ- 


90 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


δὼρ δὲ πολλὴ καὶ κατήφεια τοὺς ἰδόντας ἔσχεν, ὥστε, 
παραδοῦναι τὸν "δλκανδρον αὐτῷ καὶ προπέμψαε μέχρι 
τῆς οἰκίας συναγανακτοῦνταρ. Ὁ δὲ Δυχούργος ἔἐκεί- 
νους μὲν ἐπαινέσας ἀφῆχε, τὸν δὲ ἄλκανδρον εἰσαγαγὼν 
6 οἴκαδε κακὸν μὲν οὐδὲν οὔτ᾽ ἐποέησεν οὔτ᾽ εἶχεν, ἀπαλ- 
λάξας δὲ τοὺς συνήϑεις ὑπηρέτας καὶ θεραπενετῶρας 
ἐκεῖνον ἐκέλευσεν ὑπηρετεῖν. Ὁ δὲ οὖς ὧν ἀγεννὴς 
ἐποίει τὸ προσταττόμενον σιωπῇ. καὶ παραμένων ἅμα 
τῷ “υκούργῳ καὶ συνδιαιτώμενος ἐν τῷ κατανοεῖν τὴν 
10 πραότητα καὶ τὸ ἀπαϑὺς αὐτοῦ τῆς ψυχῆς καὶ τὸ “τερὶ 
τὴν δίαιταν αὐστηρὸν καὶ τὸ πρὸς τοὺς πόνους ἄκαμ- 
ἄτον, αὐτός τε δεινῶς διετέϑη περὶ ᾿ τὸν ἄνδρα καὶ πρὸς 
τοὺς συνήϑεις [71 φίλους ἔλεγεν, ὡς οὐ σκληρὸς οὐδ᾽ 
αὐϑάδης ὁ Αυκοῦργορ, ἀλλὰ μόνος ἥμερος καὶ πρᾶός 40 
16 ἐστι τοῖς ἄλλοις. Οὕτω μὲν οὖν οὗτος ἐκεκύλαστο καὶ 
τοιαύτην ὑπεσχήκει δίκην, ἐκ πονηροῦ νέον καὶ αὐϑά- 
δους ἐμμελέστατος ἀνὴρ καὶ σωφρονικώτατος γενόμε- 
νος. Τοῦ δὲ πάϑους ὑπόμνημα “υκοὔργος ἰδρύσατο 
τῆς ᾿Αϑηνᾶς ἱερὸν, ἣν Ὀκτιλῖτιν προσηγόρενσε" τοὺς 
"0 γὰρ ὀφθαλμοὺς ὀπτίλους οἱ τῇδε “Ιωριεῖς καλοῦσιν. 
Ἔνιοι μέντοι τὸν Μυκοὔργον, ὧν καὶ Ζοσκορίδης ἐστὶν 
ὁ συντεταγμένος τὴν Δακωνικὴν πολιτείαν, πληγῆναι 
μέν φασιν, οὐ τυφλωϑῆναι δὲ τὸν ὀφθαλμόν, ἀλλὰ καὶ 
τὸ ἱερὸν τῇ ϑεῷ τῆς ἀκέσεως χαριστήριον ἰδρύσασϑαι. 
25 Τὸ μέντοι φέρειν βακτηρίαν ἐκκλησιάζοντες οἵ Σπαρ- 
τιᾶται μετὰ τὴν συμφορὰν ἐκείνην ἀπέμαϑον. 

ΧΙΙ. Τὰ δὲ συσσίτια Κρῆτες μὲν ἀνδρεῖα, Δακεδαιμό- 
νιοι δὲ φιδίτια προσαγορεύουσιν, εἴτε ὡς φιλέας καὶ φι- 
λοφροσύνης ὑπαρχόντων, ἀντὶ τοῦ 1 τὸ ὃ λαμβάνοντες, 

80 εἴτε ὡς πρὸς εὐτέλειαν καὶ φειδὼ συνεϑιξζόντων. Οὐδὲν 
6ε κωλύει καὶ τὸν πρῶτον ἔξωϑεν ἐπικεῖσθαι φϑόγγον, 
ὥσπερ ἔνιοί φασιν, ἐδιτίων παρὰ τὴν δίαιταν καὶ τὴν 


ΑὙΓΚΟΥΡΓΟΣ. 9: 


ἐδῳδὴν λεγομένων. Συνήρχοντο δὲ ἀνὰ πεντεκαίδεκα 
«αὐ βραχεῖ τούτων ἐλάττους ἢ πλείους. Ἔφερε δὲ ἔχα- 
στος κατὰ μῆνα τῶν συσσίτων ἀλφίτων μέδιμνον, οἴνου 
χόας ὀκτώ, τυροῦ πέντε μνᾶς, σύκων ἡμιμναῖα πέντε, 
πρὸς δὲ τούτοις εἰς ὀφωνίαν μικρόν τι κομιδῇ νομέσμα-ὄ 
τος. ᾿Αλλῶς δὲ καὶ ϑύσας τις ἀπαρχὴν καὶ ϑηρεύσας μέ- 
ρος ἔπεμψεν εἰς τὸ συσσίτιον. Ἐξῆν γὰρ οἴκοι δειπνεῖν 
ὁπότε ϑύσας τις ἢ κυνηγῶν ὀψίσειε, τοὺς δὲ ἄλλους ἔδει 
παρεῖναι. Καὶ μέχρι γε πολλοῦ τὰς συσσιτήσεις ἀκριβῶς 
διεφύλαττον. "άγιδος γοῦν τοῦ βασιλέως. ὡς ἐπανῆλθεν 10 
ἀπὸ τῆς στρατείας καταπεπολεμηκὼς ᾿ϑηναίους. βου-- 
λομέμου παρὰ τῇ γυναικὶ δειπνεῖν καὶ μεταπεμπομένου 
τὰς μερίδας. οὐκ ἔπεμψαν οἵ πολέμαρχοι. Τοῦ δὲ μεϑ' 
ἡμέραν ὑπὶ ὀργῆς μὴ ϑύσαντος ἣν ἔδει ϑυσίαν, ἐξημίω-- 
σαν αὐτόν. Εἰς δὲ τὰ συσσίτια καὶ παῖδες ἐφοίτων, ὥσπερ 15 
εἰς διδασκαλεῖα σωφροσύνης ἀγόμενοι, καὶ λόγων ἠκρο-- 
ὦὥντο πολιτικῶν καὶ παιδευτὰς ἐλευθερίας ἑώρων, αὐτοί 
τε παίζειν εἰϑίξοντο καὶ σκώπτειν ἄνευ βωμολοχίας καὶ 
σκωπτόμενοι μὴ δυσχεραίνειν. Σφόδρα γὰρ ἐδόκει καὶ 
τοῦτο Μακωνικὸν εἶναι, σκώμματος ἀνέχεσϑαι" μὴ φέ-320 
ροντα δὲ ἐξῆν παραιτεῖσθαι, καὶ ὁ σκώπτων ἐπέπαυτο. 
Τῶν δ᾽ εἰσιόντων ἑκάστῳ δείξας ὁ πρεσβύτατος τὰς 
ϑύρας., .»4ιὰ τούτων“ φησὶν ,, ἔξω λόγος οὐκ ἐκπορεύε-- 
ται. Δοκιμάξεσϑαι δὲ τὸν βουλόμενον τοῦ συσσιτίου 
μετασχεῖν οὕτω φασί. Μαβὼν τῶν συσσίτων ἕκαστος 35 
ἀπομαγδαλίαν εἰς τὴν χεῖρα. τοῦ διακόνου φέροντος 
ἀγγεῖον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς. ἔβαλλε σιωπῇ καϑάπερ ψῆ- 
φον, ὁ μὲν δοκιμάξων ἁπλῶς, ὁ δ᾽ ἐκκρίνων σφόδρα τῇ 
χειρὶ πιέσας. Ἡ γὰρ πεπιεσμένη τὴν τῆς τετρημένης ἔχει 
δύναμιν. Κἂν μίαν εὕρωσι τοιαύτην. οὐ προσδέχονται 80 
τὸν ἐπεισιόντα, βουλόμενοι πάντας ἡδομένους ἀλλήλοις 
συνεῖναὶϊ. Τὸν δὲ οὕτως ἀποδοκιμασθέντα κεκαδδίσϑαι 


92 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


λέγουσι" κάδδιχος γὰρ καλεῖται τὸ ἀγγεῖον, εἰς ὃ τὰς 
ἀπομαγδαλίας ἐμβάλλουσι. Τῶν δὲ ὄψων εὐδοςέμεε 
μάλιστα παρ᾽ αὐτοῖς ὁ μέλας ξωμός., ὥστε μηδὲ κρεαδέου 
δεῖσϑαι τοὺς πρεσβυτέρους, ἀλλὰ παραχωρεῖν τοῖς νεα-- 
δνίσκοις, αὐτοὺς δὲ τοῦ ξωμοῦ καταχεομένους ἐστιᾶσϑαε. 
“4έγεται δέ τινα τῶν Ποντικῶν βασιλέων ἕνεκα τοῦ ξω- 
μοῦ καὶ πρίασϑαι ΔΜακωνικὸν μάγειρον" εἶτα γευσάμε- 
νον δυσχερᾶναι" καὶ τὸν μάγειρον εἰπεῖν" ,,Ὧ, βασιλεῦ, 
τοῦτον δεῖ τὸν ξωμὸν ἐν τῷ Εὐρώτᾳ λελουμένους ἐπο- 

10 ψᾶσθϑαι. ( Πιόντες δὲ μετρίως ἀπίασι δίχα λαμπάδος. 
Οὐ γὰρ ἔξεστι πρὸς φῶς βαδίζειν, οὔτε ταύτην οὔτε 
ἄλλην ὁδόν, ὅπως ἐθίξζωνται σκότους καὶ νυκτὸς εὐ- 
ϑαρσῶς καὶ ἀδεῶς ὁδεύειν. Τὰ μὲν οὖν συσσίτια τοιαύ-- 4] 
την ἔχει τάξιν. 

15 ΚΧΠΙ|. Νόμους δὲ γεγραμμένους ὁ Μυκοῦργος οὐκ 
ἔϑηκεν, ἀλλὰ μέα τῶν καλουμένων ῥητρῶν ἐστιν αὕτη. 
Τὰ μὲν γὰρ κυριώτατα καὶ μέγιστα πρὸς εὐδαιμονίαν 
πόλεως καὶ ἀρετὴν ἐν τοῖς ἤϑεσιν ᾧετο καὶ ταῖς ἀγωγαῖς 
τῶν πολιτῶν ἐγκατεστοιχειωμένα μένειν ἀκίνητα καὶ 

40 βέβαια, ἔχοντα τὴν προαίρεσιν δεσμὸν ἰσχυρότερον τῆς 
ἀνάγκης. ἣν ἡ παίδευσις ἐμποιεῖ τοῖς νέοις νομοθέτου 
διάϑεσιν ἀπεργαξομένη περὶ ἕκαστον αὐτῶν. Τὰ δὲ 
μικρὰ καὶ χρηματικὰ συμβόλαια καὶ μεταπίπτοντα ταῖς 
χρείαις ἄλλοτε ἄλλως βέλτιον ἦν μὴ καταλαμβάνειν ἐγ- 

25 γράφοις ἀνάγκαις μηδὲ ἀκινήτοις ἔϑεσιν, ἀλλ᾽ ἐᾶν ἐπὶ 
τῶν καιρῶν προσϑέσεις λαμβάνοντα καὶ ἀφαιρέσεις., ἃς 
ἂν οἱ πεπαιδευμένοι δοκιμάσωσι. Τὸ γὰρ ὅλον καὶ πᾶν τῆς 
νομοϑεσίας ἔργον εἰς τὴν παιδείαν ἀνῆψε. Μία μὲν οὖν 
τῶν ῥητρῶν ἦν, ὥσπερ εἴρηται. μὴ χρῆσϑαι νόμοις ἐγ- 

80 γράφοις. Ἑτέρα δὲ πάλιν κατὰ τῆς πολυτελείας, ὅπως 
οἰκία πᾶδα τὴν μὲν ὀροφὴν ἀπὸ πελέκεως εἰργασμένην 
ἔχῃ, τὰς δὲ ϑύρας ἀπὸ πρίονος μόνου καὶ μηδενὸς τῶν 


ΠΥΚΟΥΡΓΌΣ. 98 


ἄλλων ἐργαλείων. Ὅπερ γὰρ ὕστερον Ἐπαμεινώνδαν εἰ- 
στεῖν λέγουσιν ἐπὶ τῆς ἑαυτοῦ τραπέξης, ὡς τὸ τοιοῦτον 
ἄριστον οὐ χωρεῖ προδοσίαν, τοῦτο πρῶτος ἐνόησε 4υ-- 
κούργος, ὡς οἰχία τοιαύτη τρυφὴν οὐ χωρεῖ καὶ πολυ-- 

. τέλειαν, οὐδ᾽ ἔστιν οὐδεὶς οὕτως ἀπειρόκαλος καὶ ἀνόη-- 8 
τος. ὥστε εἰς οἰκέαν ἀφελῆ καὶ δημοτικὴν εἰσφέρειν κλί- 
νας ἀργυρόποδας καὶ στρωμνὰς ἁλουργεῖς καὶ χρυσᾶς 
κύλικας καὶ τὴν τούτοις ἑπομένην πολυτέλειαν, ἀλλ᾽ 
ἀνάγκη συναρμόξεσϑαι καὶ συνεξομοιοῦν τῇ μὲν οἰκέᾳ 
τὴν κλένην, τῇ δὲ κλένῃ τὴν ἐσθῆτα, ταύτῃ δὲ τὴν ἄλλην 10 
χορηγίαν καὶ κατασκευήν. Ἐκ δὲ ταύτης τῆς συνηϑείας 
φασὶ καὶ Δεωτυχίδην τὸν πρεσβύτερον ἐν Κορένϑῳ 
δειπνοῦντα καὶ ϑεασάμενον τῆς στέγης τοῦ οἴκου τὴν 
κατασκευὴν πολυτελῆ καὶ φατνωματικήν, ἐρωτῆσαι τὸν 
ξένον, εἰ τετράγωνα παρ᾽ αὐτοῖς τὰ ξύλα φύεται. Τρέτην 15 
δὲ ῥήτραν διαμνημονεύουσι τοῦ Μυκούργου τὴν κωλύ-- 
ουσαν ἐπὶ τοὺς αὐτοὺς πολεμίους στρατεύειν, ἵνα μὴ 
πολλάκις ἀμύνεσϑαι συνεϑιξόμενοι πολεμικοὶ γένωνται. 
Καὶ τοῦτό γε μάλιστα κατηγοροῦσιν ᾿4γησιλάου τοῦ 
βασιλέως ὕστερον. ὡς ταῖς συνεχέσι καὶ πυκναῖς εἰς τὴν 50 
Βοιωτίαν ἐμβολαῖς καὶ στρατείαις τοὺς Θηβαίους ἀντι-- 
πάλους τοῖς Μακεδαιμονίοις κατασκευάσαντος. ΖΙιὸ καὶ 
τετρωμένον αὐτὸν ἰδὼν ᾿Ανταλκίδας. ., Καλὰ, ἔφη, τὰ 
διδασκάλια παρὰ Θηβαίων ἀπολαμβάνεις, μὴ βουλομέ- 
ψους αὐτοὺς μηδὲ εἰδότας μάχεσϑαι διδάξας. ( Τὰ μὲν 95 
οὖν τοιαῦτα νομοϑετήματα ῥήτρας. ὠνόμασεν, ὡς παρὰ 
τοῦ ϑεοῦ νομιξόμενα καὶ χρησμοὺς ὄντα." 

ΧΙΥ. Τῆς δὲ παιδείας, ἣν μέγιστον ἡγεῖτο τοῦ νομο-- 
ϑέτου καὶ κάλλιστον ἔργον εἶναι, πόρρωϑεν ἀρχόμενος 
εὐθὺς ἐπεσκόπει τὰ περὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς γενέσεις. 30 
Οὐ γάρ. ὡς ᾿Δριστοτέλης φησῖν, ἐπιχειφήσας σωφρονί- 
ξειν τὰς γυναῖκας ἐπαύσατο μὴ κρατῶν τῆς πολλῆς ἀνέ- 


9έ ΠΑ ΟΥ̓ΤΑΡΧΟΥ͂ 


ὅεως καὶ γυναικοκρατίας διὰ τὰς πολλὰς στρατείας τῶν 

ἀνδρῶν. ἐν αἷς ἠναγκάζοντο κυφίας ἀπολείπειν ἐκείνας, 
καὶ διὰ τοῦτο μᾶλλον τοῦ προσήκοντος αὐτὰς ἐϑερά- 
πευον καὶ δεσποίνας προσηγόρευον". ἀλλὰ καὶ τούτων 
δτὴν ἐνδεχομένην ἐπιμέλειαν ἐποιήσατο. Τὰ μέν γε σώ- 
ματα τῶν παρϑένων δρόμοις καὶ πάλαις καὶ βολαῖς 
δίσκων καὶ ἀκοντίων διεπόνησεν, ὡς ἥ τε τῶν γεννω- 
μένων ῥίξωσις ἰσχυρὰν ἐν ἰσχυροῖς σώμασιν ἀρχὴν λα- 
βοῦσα βλαστάνοι βέλτιον, αὐταί τὸ μετὰ ῥάμης τοὺς 
Ἰοτόκους ὑπομένουσαι καλῶς ἅμα καὶ ῥαδίως ἀγωνίζοιντο 
πρὸς τὰς ὠδῖνας. ᾿ἀφελὼν δὲ θρύψιν καὶ σχιατραφίαν 
καὶ ϑηλύτητα πᾶσαν οὐδὲν ἧττον εἴϑισε τῶν κόρων τὰς 

κόρας γυμνᾶς τὸ πομπεύειν καὶ πρὸς ἱεροῖς τισὲεν ὀρχεῖ-- 48 
σϑαι καὶ ἄδειν τῶν νέων παρόντων καὶ ϑεωμένων. Ἔστι 
15 δὲ ὅτε καὶ σκώμματα λέγουσαι πρὸς ἕκαστον εὐχρήστως 
ἐπελαμβάνοντο τῶν ἁμαρτανομένων " καὶ πάλιν εἰς τοὺς 
ἀξίους αὐτῶν ἐγκώμια μεῖ ὠδῆς πεποιημένα διεξιοῦσαι 
φιλοτιμίαν πολλὴν καὶ ξῆλον ἐνεποίουν τοῖς νεανίσχοες. 
Ὁ γὰρ ἐγκωμιασϑεὶς ἐπ᾿ ἀνδραγαϑίᾳ καὶ κλεινὸς ἐν ταῖς 
90 παρϑένοις γεγονὼς ἀπῇει μεγαλυνόμενος ὑπὸ τῶν ἐπαί- 
νων" αἵ δὲ μετὰ παιδιᾶς καὶ σκωμμάτων δήξεις οὐδὲν 
ἀμβλύτεραι τῶν μετὰ σπουδῆς νουϑετημάτων ἦσαν, ἅτε 
δὴ πρὸς τὴν ϑέαν ὁμοῦ τοῖς ἄλλοις πολέταις καὶ τῶν 
βασιλέων καὶ τῶν γερόντων συμπορευομένων. Ἢ δὲ 
οὁ γύμνωσις τῶν παρϑένων οὐδὲν αἰσχρὸν εἶχεν. αἰδοῦς 
μὲν παρούσης, ἀκρασίας δὲ ἀπούσης, ἀλλ᾽ ἐθισμὸν 
ἀφελῆ καὶ ξῆλον εὐεξίας ἐνειργάξετο καὶ φρονήματος 
τὸ ϑῆλυ παρέγευεν οὐκ ἀγεννοῦς, ὡς μηδὲν ἧττον αὐτῷ 
καὶ ἀρετῆς καὶ φιλοτιμίας μετουσίαν οὖσαν. Ὅϑεν αὖ- 
80 ταῖς καὶ λέγειν ἐπήει καὶ φρονεῖν οἷα καὶ περὶ Γοργοῦς 
ἱστόρηται τῆς “εωνίδου γυναικόρ. Εἰπούσης γάρ τινος, 
ὡς ἔοικε, ξένης πρὸς αὐτὴν ὡς, Μόναι τῶν ἀνδρῶν 


᾿ΔΥΚΟΥΡΓΌΣ. β 95. 


ἄρχετε ὑμεῖς αἵ Δάκαιναιςς,, Μόναι γὰρ “ ἔφη »τίχτομεν 
ἄνδρας." . 

ΧΥ. Ἦν πὲν οὖν καὶ ταῦτα παρορμητικὰ πρὸς γά- 
μον" λέγω δὲ τὰς πομπὰς τῶν παρϑένων καὶ τὰς ἀπο-- 
δύσεις καὶ τοὺς ἀγῶνας ἐν ὄψει τῶν νέων, ἀγομένων ὁ 
οὐ γεωμετρικαῖς. ἀλλ᾽ ἐρωτικαῖς. ὥς φησιν ὃ Πλάτων, 
ἀνάγκαις" οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ἀτιμίαν τινὰ προσέϑηκε τοῖς 
ἀγάμοις. Εἴργοντο γὰρ ἔν ταῖς γυμνοπαιδίαις τῆς ϑέας" 
τοῦ δὲ χειμῶνος οἵ μὲν ἄρχοντες αὐτοὺς ἐκέλευον ἐν 
κύκλῳ γυμνοὺς περιϊέναι τὴν ἀγορὰν, οἵ δὲ περιϊόντες 10 
δον εἰς αὑτοὺς ῥδήν τινα πεποιημένην, ὡς δίκαια πά-- 
ὄχοιδν. ὅτι τοῖς νόμοις ἀπειϑοῦσι" τιμῆς δὲ καὶ ϑερα- 
πείας, ἣν νέοι πρεσβυτέροις παρεῖχον, ἐστέρηντο. Ὅϑεν 
καὶ τὸ πρὸς Δερκυλλέδαν φηϑὲν οὐδεὶς ἐμέμψατο, καί 
περ εὐδόκιμον ὄντα στρατηγόν. Ἐπιόντι γὰρ αὐτῷ τῶν 16 
νεωτέρων τις ἔδρας οὐχ ὑπεῖξεν εἰπών 5» Οὐδὲ γὰρ 
ἐμοὶ σὺ τὸν ὑπείξοντα γεγέννηκας.“ς“ Ἐγάμουν δὲ δι᾿ 
ἁρπαγῆς, οὐ μικρὰς οὐδὲ ἀώρους πρὸς γάμον, ἀλλὰ καὶ 
ἀκμαξούσας καὶ πεπείρους. Τὴν δὲ ἁρπασϑεῖσαν ἡ νυμ- 
φεύτρια καλουμένη παραλαβοῦσα, τὴν μὲν κεφαλὴν ἐν 50 
χρῷ περιέκειρεν, ἱματίῳ δὲ ἀνδρείῳ καὶ ὑποδήμασιν ἐν-- 
σκευάσασα κατέκλινεν ἐπὶ στιβάδα μόνην ἄνευ φωτός. 
Ὁ δὲ νυμφίος οὐ μεϑύων οὐδὲ ϑρυπτόμενος, ἀλλὰ νή-- 
φωῶν, ὥσπερ ἀεὶ, δεδειπνηκὼς ἐν τοῖς φιδιτίοις, παρεισ- 
ελϑὼν ἔλυε τὴν ξώνην καὶ μετήνεγκεν ἀράμενος ἐπὶ 25 
τὴν κλίνην. ΣΙυνδιατρίψας δὲ χρόνον οὐ πολὺν ἀπῇει 
κοσμίως οὗπερ εἰώϑει τὸ πρότερον. καϑευδήσων μετὰ 
τῶν ἄλλων νέων. Καὶ τὸ λοιπὸν οὕτως ἔπραττε, τοῖς 
μὲν ἡλικιώταις συνδιημερεύων καὶ συναναπαυόμενος, 
πρὸς δὲ τὴν νύμφην κρύφα μεύ εὐλαβείαρ φοιτῶν. αἰ-- 80 
σχυνόμενος καὶ δεδοικὼς μή τις αἴσϑοιτο τῶν ἔνδον. 
ἅμα καὶ τῆς νύμφης ἐπιτεχνωμένης καὶ συνευπορούσης; 


90 ΠΦΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ὅπως ἂν ἐν καιρῷ καὶ λανθάνοντες ἀλλήλοις συματο- 
φεύοιντο. Καὶ τοῦτο ἔπραττον οὐκ ὀλίγον χρόνον. ἀλλ᾽ 


ὥστε καὶ παῖδας γενέσθαι ἐνίοις πρὶν ἐς ἡμέραν ϑεάσα- 
σϑαι τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας. Ἧ δὲ τοιαύτη σύνοδος οὐ 
δ μόνον ἐγκρατείας καὶ σωφροσύνης ἄσκησις ἦν, ἀλλὰ τοῖς 
τε σώμασι γονίμους καὶ τῷ φιλεῖν ἀεὶ καινοὺς καὶ προσ- 
φάτους ἦγεν ἐπὶ τὴν κοινωνίαν, οὐ διακορεῖς οὐδ᾽ ἔξε- 
τήλους ταῖς ἀνέδην κοινωνίαις, ἀλλ᾽ ἀεί τι λείψανον καὶ 
ὑπέκκαυμα πόϑου καὶ χάριτος ἐναπολείποντας ἀλλήλοις. 


10 Τοσαύτην δὲ τοῖς γάμοις ἐπιστήσας αἰδῶ καὶ τάξιν, οὐ--40 


δὲν ἧττον ἐξέβαλε τὴν κενὴν καὶ γυναικώδη ζηλοτυπίαν, 
ἐν καλῷ καταστήσας ὕβριν μὲν καὶ ἀταξίαν πᾶσαν εἴρ- 
γειν ἀπὸ τοῦ γάμου, παίδων δὲ καὶ τεκνώσεως κοινωνεῖν 
τοῖς ἀξίοις, καταγελῶντας τῶν ὡς ἄμικτα καὶ ἀκοινώ- 
1Ιόνητα ταῦτα μετιόντων σφαγαῖς καὶ πολέμοις. Ἐξῆν μὲν 
γὰρ ἀνδρὶ πρεσβυτέρῳ νέας γυναικὸς, εἰ δή τινα τῶν 
καλῶν καὶ ἀγαϑῶν ἀσπάσαιτο νέων καὶ δοκιμάσειεν, 
εἰσαγαγεῖν παρ᾽ αὐτὴν καὶ πλήσαντα γενναίου σπέρμα-- 
τος ἴδιον αὑτοῖς ποιήσασϑαι τὸ γεννηϑέν. Ἐξῆν δὲ πάλιν 
20 ἀνδρὶ χρηστῷ τῶν εὐτέκνων τινὰ καὶ σωφρόνων ϑαυ- 
μάσαντι γυναικῶν ἑτέρῳ γεγαμημένην πεῖσαι τὸν ἄνδρα 
συνελθεῖν, ὥσπερ ἐν χώρᾳ καλλικάρπῳ φυτεύοντα καὶ 
ποιούμενον παῖδας ἀγαϑοὺς, ἀγαϑῶν ὁμαίμους καὶ συγ- 
γενεῖς ἐσομένους. Πρῶτον μὲν γὰρ οὐκ ἰδίους ἡγεῖτο 
95 τῶν πατέρων τοὺς παῖδας, ἀλλὰ κοινοὺς τῆς πόλεως ὁ 
“υκοὔῦργος, ὅϑεν οὐκ ἐκ τῶν τυχόντων, ἀλλ᾽ ἐκ τῶν 
ἀρίστων ἐβούλετο γεγονότας εἶναι τοὺς πολίτας. Ἔπειτα 
πολλὴν ἀβελτερίαν καὶ τῦφον ἐνεώρα τοῖς περὶ ταῦτα 
τῶν ἄλλων νομοϑετήμασιν. οἵ κύνας μὲν καὶ ἵππους 
80 ὑπὸ τοῖς κρατίστοις τῶν ὀχείων βιβάξουσι χάριτι πεί- 
ϑοντες ἢ μισϑῷ τοὺς κυρίους, τὰς δὲ γυναῖκαρ ἐγκλει-- 
σάμενοι φρουροῦσιν, ἐξ αὐτῶν μόνων τίκτειν ἀξιοῦντες, 


ΔΥΚΟΥΡΓΟΣ. 97 


κἂν ἄφρονες ὦσι, κἂν παρήλικες. κἂν νοσώδεις, ὡς οὐχὶ 
“πρώτοις τοῖς κεκτημένοις καὶ τρέφουσι τῶν παίδων γι- 
νομένων πονηρῶν, ἐὰν ἐκ πονηρῶν γένωνται. καὶ τοὐ- 
ναντίον χρηστῶν, ἂν τοιαύτης τύχωσι γενέσεως. Ταῦτα 
ὃς οὕτως πραττόμεμα φυσικῶς καὶ πολιτικῶς τότε το--ὅ 
δοῦτον ἀπεῖχε τῆς ὕστερον λεγομένης γενέσϑαι περὶ τὰς 
γυναῖκας εὐχερείας. ὥστε ὅλως ἄπιστον εἶναι τὸ τῆς 
μοιχείας παρ᾽ αὐτοῖς. Καὶ λόγος ἀπομνημονεύεται Γε- 
ράδα τινὸς Σπαρτιάτου τῶν σφόδρα παλαιῶν, ὃς ἐρω-- 
τηϑεὶς ὑπὸ ξένου, τί πάσχουσιν οἵ μοιχοὶ παρ᾽ αὐτοῖς, 10 
εἶπεν" ο᾽Ὦ, ξένε, οὐδεὶς γίνεται μοιχὸς παρ᾽ ἡμῖν.“ς“ Ἐκεί- 
νου δὲ ὑπολαβόντος, Ἐὰν οὖν γένηται“, Ταῦρον ““ 
ἔφη ὁ Γεράδας .,ἐκτίνει μέγαν, ὃς ὑπερκύψας τὸ Ἑαῦ- 
γετον ἀπὸ τοῦ Εὐρώτα πίεται.“ Θαυμάδαντος δ᾽ ἐκείνου 
καὶ φήσαντος" Πῶς δὲ ἂν γένοιτο βοῦς τηλικούτορ κ΄ 16 
γελάσας ὁ Γεράδας, »Πῶς. δ᾽ ἄν". ἔφη ..ἐν Σπάρτῃ μου- 
χὸς γένοιτο; Ταῦτα μὲν οὖν ἰστόρηται περὶ τῶν γάμων. 
ΧΥΙ. Τὸ δὲ γεννηϑὲν οὐκ ἦν κύριος ὁ γεννήσας τρε- 
φειν, ἀλλ᾽ ἔφερε λαβὼν εἰς τόπον τινὰ λέσχην καλού- 
μενον, ἐν ᾧ καϑήμενοι τῶν φυλετῶν οἵ πρεσβύτατοι 30 
καταμαϑόντες τὸ παιδάριον, εἰ μὲν εὐπαγὲς εἴη καὶ ῥω-- 
μαλέον, τρέφειν ἐκέλευον, κλῆρον αὐτῷ τῶν ἐναπισχι-- 
λίων προσνείμαντες εἰ δ᾽ ἀγεννὲς καὶ ἄμορφον, ἀπέ- 
πεμπον εἰς τὰς λεγομένας ᾿4ποϑέτας, παρὰ Ταὔῦγετον 
βαραϑρώδη τόπον, ὡς οὔτε αὐτῷ ξὴῆν ἄμεινον οὔτε δ 
τῇ πόλει τὸ μὴ καλῶς εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς πρὸς εὐεξίαν καὶ 
ῥώμην πεφυκός. Ὅϑεν οὐδὲ ὕδατι τὰ βρέφη, ἀλλ᾽ οἴνῳ 
'περιέλουον αἷ γυναῖκες, βάσανόν τινα ποιούμεναι τῆς 
κράσεως αὐτῶν. Ζέγεται γὰρ ἐξίστασϑαι τὰ ἐπιληπτικὰ 
καὶ νοσώδη πρὸς τὸν ἄκρατον ἀποσφακελίζξζοντα, τὰ δ᾽ 80 
ὑγιεινὰ μᾶλλον στομοῦσϑαι καὶ κρατύνεσϑαι τὴν ἕξιν. 


Ἦν δὲ περὶ τὰς τροφοὺς ἐπιμέλειά τιβ μετὰ τέχνης, ὥστ᾽ 
ΡΤ. νἹτ. 1. Ἵ 


΄ 


98 ΠΙΑΟΥΤΖΡΧΟΥ 


ἄνευ σπαργάνων ἐκτρεφούσας τὰ βρέφη τοῖς μέλεσι καὶ 
τοῖς εἴδεσιν ἐλευϑέρια ποιεῖν. ἔτι δὲ εὔκολα ταῖς διαί- 
ταις καὶ ἄσικχα καὶ ἀϑαμβῆ σκότου καὶ πρὸς ἐρημέαν 
ἄφοβα καὶ ἄπειρα δυσχολίας ἀγεννοῦς καὶ κλαυϑμυ- 
δρισμῶν. Διὸ καὶ τῶν ἔξωϑεν ἔνιοι τοῖς τέχνοις “ακω- 
νικὰς ἐωνοῦντο τιτϑάς" καὶ τήν γε τὸν ᾿4ϑηναῖον ᾿4λκι- 
βιάδην τιτϑεύσασαν ᾿“μύκλαν ἱστοροῦσι γεγονέναι “46- 
καιναν. ᾿4λλὰ τούτῳ μὲν, ὡς Πλάτων φησὶ, Ζώπυρον 
ἐπέστησε παιδαγωγὸν Περικλῆς, οὐδέν τι τῶν ἄλλων 
10 διαφέροντα δούλων" τοὺς δὲ Σπαρτιατῶν παῖδας οὐκ 5 
ἐπὶ ὠνητοῖς οὐδὲ μισϑίοις ἐποιήσατο παιδαγωγοῖς ὁ Δυ-- 
κοὔῦργος, οὐδ᾽ ἐξῆν ἑκάστῳ τρέφειν οὐδὲ παιδεύειν ὡς 
ἐβούλετο τὸν υἱὸν, ἀλλὰ πάντας εὐϑὺς ἑπταετεῖς γενο- 
μένους παραλαμβάνων αὐτὸς εἰς ἀγέλας κατελόχιξε καὶ 
16 συννόμους ποιῶν καὶ συντρόφους μετ᾽ ἀλλήλων εἴϑεξε 
συμπαίξειν καὶ συσχολάξειν. Γάρχοντα δ᾽ αὐτοῖς παρί- 
στατὸ τῆς ἀγέλης τὸν τῷ φρονεῖν διαφέροντα καὶ ϑυ- 
μοειδέστατον ἐν τῷ μάχεσϑαι" καὶ πρὸς τοῦτον ἀφεώρων 
καὶ προστάττοντος ἠκροῶντο καὶ κολάζοντος ἐκαρτέρουν, 
40 ὥστε τὴν παιδείαν εἶναι μελέτην εὐπειϑείας. Ἐπεσκό- 
πουν δὲ οἵ πρεσβύτεροι παίξοντας αὐτοὺς. καὶ τὰ πολλὰ 
μάχας τινὰς ἐμβάλλοντες ἀεὶ καὶ φιλονεικίας οὐ παρέρ- 
γῶς κατεμάνϑανον, ὁποῖός ἐστι τὴν φύσιν ἕκαστος αὖ- 
τῶν πρὸς τὸ τολμᾷν καὶ μὴ φυγομαχεῖν ἐν ταῖς ἁμέλλαις. 
96 Γράμματα μὲν οὖν ἕνεκα τῆς χρείας ἐμάνθανον" ἡ δ᾽ 
ἄλλη πᾶσα παιδεία πρὸς τὸ ἄρχεσϑαι καλῶς ἐγίνετο καὶ 
καρτερεῖν πονοῦντα καὶ νικᾶν μαχόμενον. Ζιὸ καὶ τῆς 
ἡλικίας προερχομένης ἐπέτεινον αὐτῶν τὴν ἄσκησιν. ἐν 
χρῷ τε κείροντες καὶ βαδίζειν ἀνυποδήτους παίξειν τε 
80γυμνοὺς ὡς τὰ πολλὰ συνεϑίξοντες. Γενόμενοι δὲ δωδε- 
καετεῖς ἄνευ χιτῶνος ἤδη διετέλουν, ἕν ἱμάτιον εἰς τὸν 
ἐνιαυτὸν λαμβάνοντες, αὐχμηροὶ τὰ σώματα καὶ λουτρῶν" 


ΔΥΚΟΥΡΓΟΣ. 99 


καὶ ἀλειμμάτων ἄπειροι" πλὴν ὀλίγας ἡμέρας τινὰς τοῦ 

ἐνιαυτοῦ τῆς τοιαύτης φιλανϑρωπίας μετεῖχον. Ἐκά- 

ϑευδὸν δὲ ὁ ὁμοῦ κατ᾽ ἴλην καὶ ἀγέλην ἐπὶ στιβάδων, ἃς 

αὑτοῖς συνεφόρουν τοῦ παρὰ τὸν Εὐρώταν πεφυκότος 

καλάμου τὰ ἄκρα ταῖς χερσὶν ἄνευ σιδήρου κατακλάσαν--5 
τες. Ἐν δὲ τῷ χειμῶνι τοὺς λεγομένους λυκόφονας ὑπε- 

βάλλοντο καὶ κατεμίγνυσαν ταῖς στιβάσι, ϑερμαντικὸν 

ἔχειν τι τῆς ὕλης δοκούσης. 

ΧΥΠ. Ἤδη δὲ τοῖς τηλικούτοις ἐρασταὶ τῶν εὐδοκί- 
μῶν νέων συνανεστρέφοντο" καὶ προσεῖχον οἱ πρεσβύ--10 
τερον καὶ μᾶάλλοι ἐπιφοιτῶντες εἰς τὰ γυμνάσια καὶ 
μαχομένοις καὶ σκώπτουσιν ἀλλήλους παρατυγχάνοντες, 
οὐ παρέργως, ἀλλὰ τρόπον τινὰ πάντες οἰόμενοι πάντων 
καὶ πατέρες εἶναι καὶ παιδαγωγοὶ καὶ ἄρχοντες, ὥστε 
μήτε καιρὸν ἀπολείπεσϑαι μήτε χωρίον ἔρημον τοῦ νου--1ό 
ϑετοῦντος τὸν ἁμαρτάνοντα καὶ κολάξοντος. Οὐ μὴν 
ἀλλὰ καὶ παιδονόμος ἐκ τῶν καλῶν καὶ ἀγαϑῶν ἀνδρῶν 
ἐτάττετο, καὶ κατ᾽ ἀγέλας αὐτοὶ προΐσταντο τῶν λεγομέ- 
νῶν εἰρένων ἀεὶ τὸν σωφρονέστατον καὶ μαχιμώτατον. 
Εἴρενας δὲ καλοῦσι τοὺς ἔτος ἤδη δεύτερον ἐκ παίδων 20 
γεγονότας, μελλείρενας δὲ τῶν παίδων τοὺς πρεσβυτά- 
τους. Οὗτος οὖν ὁ εἴρην εἴκοσι ἔτη γεγονὼς ἄρχει τὲ 
τῶν ὑποτεταγμένων ἐν ταῖς μάχαις καὶ κατ᾽ οἶκον ὑπηρέ- 
ταις χρῆται πρὸς τὸ δεῖπνον. Ἐπιτάσσει δὲ τοῖς μὲν 
ἁδροῖς ξύλα φέρειν. τοῖς δὲ μικροτέροις λάχανα. Καὶ 36 
φέρουσι κλέπτοντες οἷ μὲν ἐπὶ τοὺς κήπους βαδίξοντες, 
οἵ δὲ εἰς τὰ τῶν ἀνδρῶν συσσίτια παρεισρέοντες εὖ μάλα 
πανούργως καὶ πεφυλαγμένως ἂν δ᾽ ἁλῷ, πολλὰς λαμ- 
βάνει πληγὰς τῇ μάστιγι, δαϑύμως δοκῶν κλέπτειν καὶ 
ἀτέχνως. Κλέπτουσι δὲ καὶ τῶν σιτίων ὁ τι ἂν δύνων- 80 
ται. μανϑάνοντες εὐφυῶς ἐπιτίϑεσϑαι τοῖς .καϑεύδου-- 
σιν ἢ ῥῳϑύμως φυλάττουσι. Τῷ δὲ ἁλόντι, ξημέα πληγαὶ 


100 ΠΙΗΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂' 


καὶ τὸ πεινῆν. Γλίσχρον γὰρ αὐτοῖς ἐστι δεῖπνον, ὅπως 
δι’ αὑτῶν ἀμυνόμενοι τὴν ἔνδειαν ἀναγκάξωνται τολμᾶν 
χαὶ πανουργεῖν. Καὶ τοῦτο μὲν ἔργον τῆς ὀλιγοσικέας " 
πάρεργον δέ φασι τὴν τῶν σωμάτων αὔξησιν. Φέρεται 

5γὰρ εἰς μῆκος ν᾽ ὅταν τὸ πνεῦμα μὴ πολλὴν σχῇ διατρεβὴν 
καὶ ἀσχολίαν ὑπὸ πλήϑους τροφῆς εἰς βάϑος καὶ πλάτος 
πιεζόμενον. ἀλλ᾽ ἄνω βαδίξῃ διὰ κουφότητα, τοῦ σώ-"] 
ματος ἐκλύτως καὶ ῥαδίως ἐπιδιδόντος. Τὸ δ᾽ αὐτὸ τοῦτο 
καὶ καλοὺς δοκεῖ ποιεῖν " αἵ γὰρ ἰσχναὶ καὶ διάκενοι μᾶλ-- 

1ο λον ξξεις ὑπακούουσι πρὸς τὴν διάρϑροωσιν,͵ αἴ δὲ ὀγχό- 
δεις καὶ πολύτροφοι διὰ βάρος ἀντιβαίνουσιν. ὥσπερ 
ἀμέλει καὶ τῶν -ἐν τῷ κύειν καϑαιρομένων γυναικῶν 
ἰσχνὰ μὲν, εὐειδῆ δὲ καὶ γλαφυρὰ γένεται τὰ βρέφη διὰ 
τὴν ἐλαφρότητα τῆς ὕλης κρατουμένης μᾶλλον ὑπὸ τοῦ 

16 τυποῦντος. ᾿4λλὰ γὰρ ἡ μὲν αἰτία τοῦ συμβαίνοντος ἐν 
μέσῳ προκείσϑω σκοπεῖν. 

ΧΥΠΙ. Οὕτω δὲ κλέπτουσι πεφροντισμένως οἱ παῖ-- 
δες, ὥστε λέγεταί τις ἤδη σκύμνον ἀλώπεκος κεκλοφὼς 
καὶ τῷ τριβωνέῳ περιστέλλων, σπαρασσόμενος ὑπὸ τοῦ 

40ϑηρίου τὴν γαστέρα τοῖς ὄνυξι καὶ τοῖς ὀδοῦσιν, ὑπὲρ 
τοῦ λαϑεῖν ἐγκαρτερῶν ἀποϑανεῖν. Καὶ τοῦτο μὲν οὐδὲ 
ἀπὸ τῶν νῦν ἐφήβων ἄπιστόν ἐστιν, ὧν πολλοὺς ἐπὶ τοῦ 
βωμοῦ τῆς Ὀρϑίας ἑωράκαμεν [ἐν ἢαποϑνήσκοντας ταῖς 
πληγαῖς. “ειπνήσας ὃὲ ὁ εἴρην κατακείμενος τῷ μὲν 
25 σαι προσέταξε τῶν παίδων, τῷ δὲ ἐρώτημά τι προῦβαλε 
πεφροντισμένης δεόμενον ᾿ἀποκρίσεως " οἷον, ὅστις 
- ἄριστος ἐν τοῖς ἀνδράσιν, ἢ ποία τις ἡ τοῦδε πρᾶξις. 
Ἐκ τούτου δὲ καὶ κρίνειν τὰ καλὰ καὶ πολυπραγμονεῖν 
εὐθὺς ἐξ. ἀρχῆς εἰϑίξοντο περὶ τῶν πολιτῶν. Τὸ γὰρ 
80 ρωτηϑέντα, τίς πολίτης ἀγαϑὸς, ἢ τίς οὐκ εὐδόκιμος, 
ἀπορεῖν τοῦ ἀποκρίνασϑαι, νωϑρᾶς ἐποιοῦντο καὶ πρὸς 
ἀρετὴν ἀφιλοτίμουν ψυχῆς σημεῖον. Ἔδει δὲ καὶ τὴν ἀπό- 


ΜΥΚΟΤΡΓΌΣ. 101 


κρισιν μετ᾽ αἰτίας εἶναι καὶ ἀποδείξεως εἰς βραχύν τινα 
συνηγμένης λόγον καὶ σύντομον" ὁ δὲ πλημμελῶς ἀπο- 
κρινάμενος ἐκολάξετο δήγμαλαμβάνων ὑπὸ τοῦ εἴρενος 
εἰς τὸν ἀντίχειρα. Πολλάκις δὲ καὶ πρεσβυτέρων παρόν- 
τῶν καὶ ἀρχόντων ὁ εἴρην ἐκόλαξε τοὺς παῖδας, ἀπόδει-- 5 
ξιν διδούς, εἰ μετὰ λόγου καὶ ὡς δεῖ κολαάξει. Καὶ χολά-- 
ξων μὲν οὐκ ἐχωλύετο, τῶν δὲ παίδων ἀπελθόντων εὐ- 
ϑύνας ὑπεῖχεν, εἰ τραχύτερον τοῦ δέοντος ἐπετίμησεν ἢ 
τοὐναντίον ἐχλελυμένως καὶ ἀτόνως. Ἐκοινώνουν δὲ οἵ 
ἐρασταὶ τοῖς παισὶ τῆς δόξης ἐπὶ ἀμφότερα: καὶ λέγεταί 19 
ποτε παιδὸς ἐν τῷ μάχεσϑαι φωνὴν ἀγεννῆ προεμένου 
ξημιωϑῆναι τὸν ἐραστὴν ὑπὸ τῶν ἀρχόντων. Οὕτω δὲ 
τοῦ ἐρᾶν ἐγκεκριμένου παρ᾽ αὐτοῖς, ὥστε καὶ τῶν παρϑέ- 
νῶν ἐρᾶν τὰς καλὰς καὶ ἀγαϑὰς γυναῖκας, τὸ ἀντερᾶν οὐκ 
ἦν, ἀλλὰ μᾶλλον ἀρχὴν ἐποιοῦντο φιλίας πρὸς ἀλλήλους 15 
οἵ τῶν αὐτῶν ἐρασϑέντες . καὶ διετέλουν κοινῇ σπουδά- 
ξοντες, ὅπως ἄριστον ἀπεργάσαιντο τὸν ἐρώμενον. 

ΧΙΧ. Ἐδίδασκον δὲ τοὺς παῖδας καὶ λόγῳ χρῆσϑαι 
πικρίαν ἔχοντι μεμιγμένην χάριτι καὶ πολλὴν ἀπὸ βρα-- 
χείας λέξεως ἀναϑεώρησιν. Τὸ μὲν γὰρ σιδηροῦν νό--30 
μιόμα μικρὰν ἔχειν ἐποίησεν ἀπὸ πολλοῦ σταϑμοῦ δύ-- 
ναμιν ὁ Δυκοῦργος, ὡς εἴρηται, τὸ δὲ τοῦ λόγου νόμισμα 
τοὐναντίον ἀπ᾽ εὐτελοῦς καὶ ὀλίγης λέξεως εἰς πολλὴν 
καὶ περιττὴν κατεσκεύασε διάνοιαν, τῇ πολλῇ σιωπῇ 
τοὺς παῖδας ἀποφϑεγματικοὺς καὶ πεπαιδ ευμένους πρὸς 26 
τὰς ἀποκρίσεις μηχανώμενος. “ὃς γὰρ τὸ σπέρμα τῶν 
πρὸς τὰς συνουσίας ἀκολάστων ἄ ἄγονον ὡς τὰ πολλὰ καὶ 
ἄκαρπόν ἐστιν, οὕτως ἡ πρὸς τὸ λαλεῖν ἀκρασία κενὸν 
τὸν λόγον ποιεῖ καὶ ἀνόητον. Ἶγις μὲν οὖν ὁ βασιλεὺς, 
σχκχώπτοντος ᾿Δττικοῦ τινος τὰς Μακωνικὰς μαχαίρας εἰς 80 
τὴν μιχρότητα καὶ λέγοντος, ὅτι ῥαδίως αὐτὰς οἵ ϑαυ-- 
ματοποιοὶ καταπίνουσιν ἐν τοῖς ϑεάτροις, .. Καὶ μὴν 


102 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ' 


μάλιστα““ εἶπεν ., ἡμεῖς ἐφικνούμεϑα τοῖς ἐγχειριδέοις 
τῶν πολεμίων "“4 ἐγὼ δὲ καὶ τὸν λόγον ὁρῶ τὸν Δα- 
κωνικὸν βραχὺν μὲν εἶναι δοκοῦντα, μάλιστα δὲ τῶν 
πραγμάτων ἐφικνούμενον καὶ τῆς διανοίας ἁπτόμενον 

δτῶν ἀκροωμένων. Καὶ γὰρ ὃ Δυκοῦργος αὐτὸς βραχυ- 52 
λόγος τις ἔοιχε γενέσθαι καὶ ἀποφϑθεγματικός, εἰ δεῖ 
τεκμαίρεσθαι τοῖς ἀπομνημονεύμασιν" οἷόν ἐστι τὸ περὶ 
τὰς πολιτείας πρὸς τὸν ἀξιοῦντα ποιεῖν δημοκρατίαν ἐν 
τῇ πόλει" .»Σ)ὺ γὰρ“. ἔφη “πρῶτος ἐν τῇ οἰκίᾳ σου ποέη- 

10δσον δημοκρατίαν.“Ξ Καὶ περὶ τῶν ϑυσιῶν πρὸς τὸν πυ- 
ϑόμενον, διὰ τί μικρὰς οὕτω καὶ εὐτελεῖς ἔταξεν" ἵνα 
μή ποτείς ἔφη .,τιμῶντες τὸ ϑεῖον διαλίπωμεν.““ Καὶ 
περὶ τῶν ἀϑλημάτων, ταῦτα μόνα μὴ κωλύσαντος ἀγω-- 
νίζεσϑαι τοὺς πολίτας. ἐν οἷς χεὶρ οὐκ ἀνατείνεται. Φέ- 

16 ρονται δὲ αὐτοῦ καὶ δι᾽ ἐπιστολῶν ἀποκρίσεις τοιαῦται 
πρὸς τοὺς πολίτας. Πῶς ἂν πολεμέων ἔφοδον ἀλεξοί- 
μεϑα; ,νσ4Ὦν πτωχοὶ μένητε καὶ μὴ μέσδων ἅτερος ϑατέρω 
ἐρᾶτε ἦμεν.“ Καὶ πάλιν περὶ τῶν τειχῶν" ,,Οὐκ ἂν εἴη 
ἀτείχιστος πόλις, ἅτις ἀνδρείοις, καὶ οὐ πλίνϑοις ἐστε-- 

40 φάνωται.“Ξ Περὶ μὲν οὖν τούτων καὶ τῶν τοιούτων ἐπι-- 
στολῶν οὔτε ἀπιστῆσαι ῥάδιον οὔτε πιστεῦσαι. 

, ΧΟ. Τῆς δὲ πρὸς τὰ μήκη τῶν λόγων διαβολῆς δείγ-- 
ματα τοιαῦτα τῶν ἀποφϑεγμάτων ἐστί. Λεωνίδας ὃ 
βασιλεὺς ἀκαέρως τινὸς περὶ πραγμάτων οὐκ ἀχρήστων 

45 διαλεχθέντος, ,,2, ξένε". εἶπεν ,,οὐκ ἐν δέοντι χρέῃ τῷ 
δόέοντι.“ς Χαρίλαος δὲ ὁ ἀδελφιδοῦς τοῦ Μυκούργου περὶ 
τῆς ὀλιψότητος αὐτοῦ τῶν νόμων ἐρωτηϑεὶς εἶπεν, ὡς 
οὗ λόγρις μὴ χρώμενοι πολλοῖς οὐδὲ νόμων δέονται 
πολλῶν. ᾿Δρχιδαμίδαρ δὲ μεμφομένων τινῶν Ἑκαταῖον 

δοτὸν σοφιστὴν. ὅτι παραληφϑεὶς εἰς τὸ συσσίτιον οὐδὲν 
ἔλεγεν. ..0 εἰδὼς“ ἔφη ,.λόγον καὶ καιρὸν οἶδεν.“ Ἢ δὲ 
τῶν πικρῶν ἔφην ἀπομνημονευμάτων οὐκ ἀμοιρεῖν χά-- 


“" 


ΛΥΚΟΥΎΥΡΓΟΣ. 108 


φριτος, τοιαῦτ᾽ ἐστί. “ημάρατος ἀνθρώπου πονηροῦ κό- 
πτοντὸος αὐτὸν ἀκαίροις ἐρωτήμασι καὶ δὴ τοῦτο πολ’- 
λάκις ἐρωτῶντος, Τίς ἄριστος Σπαρτιατῶν; ἔφη" ..0 
τὶν ἀνομοιότατορ.“ς ἶάγις δὲ, ἐπαινούντων τινῶν τοὺς 
Ἠλείους ὧς καλῶς τὰ Ὀλύμπια καὶ δικαίως ἄγοντας. 5 
Καὶ τί μέγα““ ἔφη .Ηλεῖοι ποιοῦντι δι’ ἐτῶν πέντε 
ἁμέρᾳ μιᾷ χρώμενοι τᾷ δικαιοσύνᾳ;““ Θεόπομπος δὲ 
ξένου τινὸς εὔνοιαν ἐνδεικνυμένου καὶ φάσκοντος, ὡς 
παρὰ τοῖς αὑτοῦ πολίταις φιλολάκων καλεῖται, .» Καλὸν 
ἦν τοι“ εἶπεν .»ὦ ξένε, φιλοπολίταν καλεῖσϑαι.“ς Πλει-- 10 
στῶναξ δὲ ὁ Παυσανίου ῥήτορος ᾿4ϑηναίου τοὺς “ακε- 
δαιμονέους ἀμαϑεῖς ἀποκαλοῦντος, ..Ορϑῶς" ἔφη ..λέ- 
γεις" μόνοι γὰρ Ἑλλάνων ἄμμες οὐδὲν κακὸν μεμαϑή- 
καμὲν παρ᾽ ὑμῶν.“ ᾿ἀρχιδαμέδας δὲ πρὸς τὸν πυϑόμε- 
νον, πόσοι εἰσὶ Σπαρτιᾶται, .»Ἱκανοὶ“ εἶπεν ,.ὦ ξένε, 
τοὺς κακοὺς ἀπερύχειν."ς Ἔστι δὲ καὶ τοῖς μετὰ παιδιᾶς 
εἰρημένοις ὑπὶ αὐτῶν τεκμήρασϑαι τὸν ἐθισμόν. Εἰὐϑί- 
ξοντο γὰρ μηδέποτε χρῆσϑαι τῷ λόγῳ παρέργως μηδὲ 
ἀφιέναι φωνὴν, ἥτις οὐκ ἁμῶς γέ πως εἶχέ τινος θεωρίας 
ἀξίαν διάνοιαν. Ὁ μὲν γὰρ ἀκοῦσαι τοῦ μιμουμένου τὴν 20 
ἀηδόνα παρακαλούμενος, ...Αὐτᾶς“ ἔφη .,ἄκουκα τήναρ."“ 
ὁ ὃὲ ἀναγνοὺς τὸ ἐπίγραμμα τοῦτο 

Σβεννύντας ποτὲ τούδδε τυραννίδα χάλκεος [άρης 

εἷλε: Σελινοῦντος δ᾽ ἀμφὶ πύλας ἔϑανον. 

»“4ικαίωρ" εἶπε ,.τεϑνάκαντι τοὶ ἄνδρες " ἔδει γὰρ ἀφέ- 35 
μὲν ὅλαν αὐτὰν κατακαᾶμεν.“ς Νεανίσκος δὲ πρὸς τὸν 
ἐπαγγελλόμενον αὐτῷ δώσειν ἀλεκτρυόνας ἀποϑνή- 
ὅόκοντας ἐν τῷ μάχεσϑαι, Μὴ σύ γε“. εἶπεν ..ἀλλὰ δός 
μου τῶν ἀποκχτεινόντων ἐν τῷ μάχεσϑαι.“ς Ἕτερος δέ τις 
ἰδὼν ἐν ἀποχωρήσει ϑακεύοντας ἐπὶ δίφρων ἀνϑρώ-- 30 
πους, ..Μὴ γένοιτο“ εἶπεν ..«ἐνταῦϑα καϑίσαι, ὅϑεν οὐκ 
ἔστιν ὑπεξαναστῆναι πρεσβυτέρῳ.“ Τὸ μὲν οὖν τῶν 


ἰ ...] 


6 


104 . ΠΙΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἀποφϑεγμάτων εἶδος ἦν τοιοῦτον, ὥστε καὶ λέγειν τενὰς 
οὐκ ἀτόπως, ὅτι μᾶλλόν ἐστι τὸ φιλοσοφεῖν ἢ τὸ φελο-- 
γυμναστεῖν λακωνίζειν. 
ΧΧΙ. Ἡ δὲ περὶ τὰς φὁδὰς καὶ τὰ μέλη παίδευσις οὐχ 53 
δ ἧττον ἐσπουδάζετο τῆς ἐν τοῖς λόγοις εὐξηλίας καὶ καϑα- 
ριότητος, ἀλλὰ καὶ τὰ μέλη κέντρον εἶχεν ἐγερτικὸν ϑυ- 
μοῦ καὶ παραστατικὸν ὁρμῆς ἐνθουσιώδους καὶ πραγμα-- 
τικῆς καὶ ἡ λέξις ἦν ἀφελὴς καὶ ἄϑρυπτος ἐπὶ πράγμασι 
σεμνοῖς καὶ ἠθοποιοῖς. Ἔπαινοι γὰρ ἦσαν ὡς τὰ πολλὰ 
Ἰτοτῶν τεϑνηκότων ὑπὲρ τῆς Σπάρτης εὐδαιμονιξομένων, 
καὶ ψόγοι τῶν τρεσάντων, ὡς ἀλγεινὸν καὶ κακοδαίμονα 
βιούντων βίον, ἐπαγγελία τε καὶ μεγαλαυχία πρὸς ἀρε-- 
τὴν πρέπουσα ταῖς ἡλικίαις - ὧν ἕνεκα δείγματος οὐ χεῖ- 
ρόν ἐστιν ἕν τι προενέγκασϑαι. Τριῶν γὰρ χορῶν κατὰ 
16 τὰς τρεῖς ἡλικίας συνισταμένων ἐν ταῖς ἑορταῖς, ὃ μὲν 
τῶν γερόντων ἀρχόμενος ἧδεν" 
άμμες πόκ᾽ ἦμες ἄλκιμοι νεανίαι. 
ὁ δὲ τῶν ἀκμαξόντων ἀμειβόμενος ἔλεγεν" 
"ἄμμες δέ γ᾽ εἰμέν - αἱ δὲ λῇς, πεῖραν λαβέ. 
“ὁ ὁ δὲ τρίτος ὁ τῶν παίδων" 
"ἄμμες δέ γ᾽ ἐσσόμεσϑα πολλῷ κάρρονες. 
Ὅλως δὲ ἂν τις ἐπιστήσας τοῖς Δακωνικοῖς ποιήμασιν, 
ὧν ἔτι καϑ' ἡμᾶς ἔνια διεσώξετο, καὶ τοὺς ἐμβατηρίους 
ῥυϑμοὺς ἀναλαβὼν, οἷς ἐχρῶντο πρὸς τὸν αὐλὸν ἐπά- 
96 γοντες τοῖς πολεμίοις, οὐ κακῶς ἡγήσαιτο καὶ τὸν Τέφ- 
πανδρον καὶ τὸν Πίνδαρον τὴν ἀνδρείαν τῇ μουσικῇ 
συνάπτειν. Ὁ μὲν γὰρ οὕτως πεποίηκε περὶ τῶν Δ4ακε- 
δαιμονίων" ᾿ 
Ἔνϑ᾽ αἰχμά τε νέων ϑάλλει καὶ μοῦσα λίγεια 
80 καὶ δίκα εὐρυάγυια --- --- 
Πίνδαρος δέφησιν" ἔνϑα βουλαὶ γερόντων 
καὶ νέων ἀνδρῶν ἀριστεύοντι αἰχμαὶ 


.« 


ΔΥΚΟΎΥΡΓΟΣ. 108 


καὶ χοροὶ καὶ Μοῦσα καὶ ἀγλαΐῖα. 
"ΜΜἭουσικωτάτους γὰρ ἅμα καὶ πολεμικωτάτους ἀποφαΐί- 
νουσιν αὐτούς" 

Ῥέπει γὰρ ἄντα τῶ σιδάρω τὸ καλῶς κιϑαρίσδεν, 
ὡς ὁ Μακωνικὸς ποιητὴς εἴρηκε. Καὶ γὰρ ἐν ταῖς μάχαις ὅ 
προεϑύετο ταῖς Μούσαις ὁ βασιλεὺς ἀναμιμνήσκων, ὡς 
ἔοικε, τῆς παιδείας καὶ τῶν κρίσεων, ἵνα ὦσι πρόχειροι 
παρὰ τὰ δεινὰ καὶ λόγου τινὸς ἀξίας παρέχωσι τὰς πράξεις 
τῶν μαχομένων. 

ΧΧΙΙ. Τότε δὲ καὶ τοῖς νέοις τὰ σκληρότατα τῆς ἀγω--1ὸ 
γῆς ἐπανιέντες οὐκ ἐκώλυον καλλωπίξεσϑαι περὶ κόμην 
καὶ κόσμον ὅπλων καὶ ἱματίων, χαίροντες, ὥσπερ ἵπποις, 
γαυριῶσι καὶ φρυαττομένοις πρὸς τοὺς ἀγῶνας. Διὸ 
κομῶντες εὐϑὺς ἐκ τῆς τῶν ἐφήβων ἡλικίας μάλιστα περὶ 
τοὺς κινδύνους ἐθεράπευον τὴν κόμην λιπαρᾶν τε φαί- 15 
νεσϑαι καὶ διακεκριμένην, ἀπομνημονεύοντές τινα καὶ 
“υκούργου λόγον περὶ τῆς κόμης, ὅτι τοὺς μὲν καλοὺς 
εὐπρεπεστέρους ποιεῖ, τοὺς δὲ αἰσχροὺς φοβερωτέρους. 
Ἐχρώῶντο δὲ καὶ γυμνασίοις μαλακωτέροις παρὰ τὰς στρα- 
τείας, καὶ τὴν ἄλλην δίαιταν οὐχ. οὕτω κεκολασμένην 20 
οὐδ᾽ ὑπεύϑυνον τοῖς νέοις παρεῖχον, ὥστε μόνοις ἀν- 
ϑροώπων ἐκείνοις τῆς εἰς τὸν πόλεμον ἀσκήσεως ἀνά- 
παυσιν εἶναι τὸν πόλεμον. Ἤδη δὲ συντεταγμένης τῆς 
φάλαγγος αὐτῶν καὶ τῶν πολεμίων ὁρώντων ὁ βα-᾿ 
σιλεὺς ἅμα τήν τε χίμαιραν ἐσφαγιάξετο καὶ στεφανοῦ-- 36 
ὅϑαι παρήγγελλε πᾶσι καὶ τοὺς αὐλητὰς αὐλεῖν ἐκέλευε 
τὸ Καστόρειον μέλος" ἅμα δ᾽ ἐξῆρχεν ἐμβατηρίου παιᾶ- 
νος, ὥστε σεμνὴν ἅμα καὶ καταπληκτικὴν τὴν ὄψιν εἶναι 
ῥυϑμῷ τε πρὸς τὸν αὐλὸν ἐμβαινόντων καὶ μήτε διά- 
σπαόμα. ποιούντων ἐν τῇ φάλαγγι μήτε ταῖς ψυχαῖς 80-- 30 
ρυβουμένων. ἀλλὰ πράως καὶ ἱλαρῶς ὑπὸ τοῦ μέλους 
ἀγομένων ἐπὶ τὸν κένδυνον. Οὔτε γὰρ φόβον οὔτε ϑυμὸν 


ῖ. 


106 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΥῪ 


ἐγγίνεσϑαι πλεονάζοντα τοῖς οὕτω διακειμένοις εἰκός 
ἐστιν, ἀλλ᾽ εὐσταϑὲς φρόνημα μετ᾽ ἐλπίδος καὶ ϑράσους, 
ὡς τοῦ ϑεοῦ συμπαρόντος. Ἐχώρει ὃὲ ὁ βασιλεὺς ἐπὶ 
[, τοὺς πολεμίους ἔχων μεϑ' ἑαυτοῦ στεφανίτην ἀγῶνα 
ὀνενικηκότα. Καί φασί γέ τινα χρημάτων πολλῶν ἐν 54 
Ὀλυμπίοις διδομένων αὐτῷ μὴ δεξάμενον, ἀλλὰ πολλῷ 
πόνῳ καταπαλαίσαντα τὸν ἀνταγωνιστὴν, ὥς τις εἶπεν 
αὐτῷ ., Τί σοι πλέον, ὦ Δάκων, γέγονε διὰ τῆς νίκης,“ 
φάναι μειδιάσαντα .,) Πρὸ τοῦ βασιλέως τεταγμένος μα- 
10 χοῦμαι τοῖς πολεμέοις.“ Τρεψάμενοι δὲ καὶ νικήσαντες 
ἐδίωκον ὅσον ἐχβεβαιώσασϑαι τὸ νίκημα τῇ φυγῇ τῶν 
πολεμίων, εἶτα εὐθὺς ἀνεχώρουν, οὔτε γενναῖον οὔτε 
Ἑλληνικὸν ἡγούμενοι κόπτειν καὶ φονευειν ἀπολεγομέ- 
νους καὶ παρακεχωρηκότας. Ἦν δὲ οὐ μόνον καλὸν 
Ιθ τοῦτο καὶ μεγαλόψυχον, ἀλλὰ καὶ χρήσιμον. Εἰὐδότες 
γὰρ οἵ μαχόμενοι πρὸς αὐτοὺς, ὅτι τοὺς ὑφισταμένους 
ἀναιροῦσι, φείδονται δὲ τῶν ἐνδιδόντων, τοῦ μένειν τὸ 
φεύγειν ἡγοῦντο λυσιτελέστερον. 
ΧΧΠΙ. “ὐτὸν δὲ τὸν Δυκοῦργον Ἱππίας μὲν ὁ σοφι-- 
90 στὴς πολεμικώτατόν φησι γενέσθαι καὶ πολλῶν ἔμπειρον 
στρατειῶν, Φιλοστέφανος δὲ καὶ τὴν κατ᾽ οὐλαμοὺς τῶν 
ἱππέων διανομὴν “υκούργῳ προστέϑησιν" εἶναι δὲ τὸν οὐ- 
λαμὸν, ὡς ἐκεῖνος συνέστησεν, ἱππέων πεντήκοντα πλή- 
ϑος ἐν τετραγώνῳ σχήματι τεταγμένων. Ὁ δὲ Φαληρεὺς 
26 2Πημήτριος, οὐδεμιᾶς ἁψάμενον πολεμικῆς πράξεως ἕν 
εἰρήνῃ καταστήσασϑαι τὴν πολιτείάν. Ἔοικε δὲ καὶ τῆς 
Ὀλυμπιακῆς ἐκεχειρίας ἡ ἐπίνοια πράου καὶ πρὸς εἰρή- 
νην οἰκείως ἔχοντος ἀνδρὸς εἶναι. Καίτοι φασί τινες, 
ὡς Ἕρμιππος μνημονεύει, τὸν Δἡυκοὔργον οὐ προσέχειν 
80 οὐδὲ κοινωνεῖν ἐν ἀρχῇ τοῖς περὶ τὸν Ἴφιτον, ἀλλὰ τυγ- 
χάνειν ἄλλως ἐπιδημοῦντα καὶ θεώμενον" ἀκοῦσαι δὲ 
φωνὴν ὥσπερ ἀνθρώπου τινὸς ἐξόπισϑεν ἐπιτιμῶντος 


ΔΥΚΟΥΡΓΟΣ. 107 


αὐτῷ καὶ ϑαυμάξοντος, ὅτε τοὺς πολίτας οὐ προτρέπεται 
κοινωνεῖν τῆς πανηγύρεως: ὡς δὲ μεταστραφέντος οὐδα-- 
μοῦ φανερὸς ὁ φϑεγξάμενος ἦν, ϑεῖον ἡγησάμενον, οὕτω 
πρὸς τὸν Ἴφιτον τραπέσϑαι καὶ συνδιακοσμήσαντα τὴν 
ἑορτὴν ἐνδοξοτέραν καὶ βεβαιοτέραν καταστῆσαι. δ 
ΧΧΙΨ. Ἡ δὲ παιδεία μέχρι τῶν ἐνηλίκων διέτεινεν. 
Οὐδεὶς γὰρ ἦν ἀφειμένος ὡς ἐβούλετο ξῆν, ἀλλ᾽ οἷον ἐν 
στρατοπέδῳ τῇ πόλει καὶ δίαιταν ἔχοντες ὡρισμένην καὶ 
διατριβὴν περὶ τὰ κοινὰ καὶ ὅλως νομίξοντες οὐχ αὑτῶν, 
ἀλλὰ τῆς πατρίδος εἶναι διετέλουν. εἰ μή τι πράττειν 10 
ἕτερον εἴη προστεταγμένον ἐπισκοποῦντες τοὺς παῖδας 
καὶ διδάσκοντές τι τῶν χρησίμων ἢ μανθάνοντες αὐτοὶ 
παρὰ τῶν πρεσβυτέρων. Καὶ γὰρ ἕν τι τοῦτο τῶν καλῶν 
ἦν καὶ μακαρίων, ἃ παρεσκεύασε τοῖς ἑαυτοῦ πολίταις 
ὁ Δυκοῦργος, ἀφϑονία σχολῆς. οἷς τέχνης μὲν ἅψασθαι 15 
βαναύσου τὸ παράπαν οὐκ ἐφεῖτο, χρηματισμοῦ δὲ 
συναγωγὴν ἔχοντος ἐργώδη καὶ πραγματείαν οὐδ᾽ ὁτιοῦν 
ἔδει διὰ τὸ κομιδῇ τὸν πλοῦτον ἄξηλον γεγονέναι καὶ. 
ἄτιμον. Οἱ δὲ εἴλωτες αὐτοῖς ἐἰργάξοντο τὴν γῆν ἀπο-- 
φορὰν τὴν εἰρημένην τελοῦντες. Ἐπιδημῶν δέ τις 30 
᾿Αϑήνησι δικαστηρίων ὄντων καὶ πυϑόμενός τινα δίκην 
ἀργίας ὠφληκότα βαδίξειν ἀϑυμοῦντα καὶ προπεμπόμε-- 
νον ὑπὸ τῶν φίλων συναχϑομένων καὶ βαρέως φερόντων, 
ἐδεῖτο δεῖξαι τοὺς συμπαρόντας αὐτῷ, τίς ἐστιν ὁ τὴν 
ἐλευϑερίας ἑαλωκὼς δίκην. Οὕτω δουλοπρεπὲς ἡγοῦντο 95 
τὴν περὶ τὰς τέχνας καὶ τὸν χρηματισμὸν ἀσχολίαν. 41(- 
και δὲ, ὡς εἰκός. ἐξέλιπον ἅμα τῷ νομίσματι. μήτε πλεο-- 
νεξίας μήτε ἀπορίας αὐτοῖς παρούσης. ἰσότητος δὲ ἐν 
εὐπορίᾳ καὶ ῥαστώνης δι’ εὐτέλειαν γεγενημένης. Χοροὶ 
δὲ καὶ ϑὰλίαι καὶ εὐωχίαι καὶ διατριβαὶ περί τὸ ϑήρας 80 
καὶ γυμνάσια καὶ λέσχας τὸν ἅπαντα χρόνον ἐπεχωρίαξον, 
ὅτε μὴ στρατευόμενοι τύχοιεν. 


ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


Ἶ. Οἱ μέν γε νεώτεροι τριάκον" 
τέβαινον εἰς ἀγοράν, ἀλλὰ διὰ 
θαστῶν ἐποιοῦντο τὰς ἀναγκαίο 
:σβυτέροις αἰσχρὸν ἦν συνεχῶς 
ἴβουσιν, ἀλλὰ μὴ τὸ πλεῖστον 
ἰσια καὶ τὰς καλουμένας λέσχ 
ὰρ εἰς ταύτας συνιόντες ἐπιει: 
ων; οὐδενὸς μεμνημένοι τῶν πρὸς χρηματισμὸν ἡ 
, ἀγοραῖον συντελούντων" ἀλλὰ τὸ πλεῖστον ἦν 
ναύτης διατριβῆς ἔργον ἐπαινεῖν τι τῶν καλῶν ἢ 
ἐσχρῶν ψέγειν μετὰ παιδιᾶς καὶ γέλωτος ἐλαφρῶς 
ἔροντος εἰς νουϑεσίαν καὶ διόρθωσιν. Οὐδὲ γὰρ 
ἦν ἀκράτως αὐστηρὸς ὁ Δυκοῦργος" ἀλλὰ καὶ τὸ 
ἕλωτος ἀγαλμάτιον ἐκεῖνον ἱδρύσασθαι Σωσίβιος 
᾿;, τὴν παιδιὰν, ὥσπερ ἥδυσμα τοῦ πόνου καὶ τῆς 
'ς) ἐμβαλόντα κατὰ καιρὸν εἰς τὰ συμπόσια καὶ τὰς 
τας διατριβάς. Τὸ δὲ ὅλον εἴϑιξε τοὺς πολίτας μὴ 
σϑαι μηδὲ ἐπίστασϑαι κατ' ἰδίαν ζῆν, ἀλλ᾽ ὥσπερ 
ιλέττας τῷ κοινῷ συμφυεῖς ὄντας ἀεὶ καὶ μετ ἀλλή-- 
'λουμένους περὶ τὸν ἄρχοντα, μικροῦ δεῖν ἐξεστῶ-. 
υτῶν ὑπ᾿ ἐνθουσιασμοῦ καὶ φιλοτιμίας, ὅλους εἶναι 
ατρίδος" ὡς ἔστι καὶ φωναῖς τισιν αὐτῶν ἀπο- 
ἴσαι τὴν διάνοιαν. Ὁ μὲν γὰρ Παιδάρητος οὐκ 
γεὶς «εἰς τοὺς τριακοσίους ἀπήει μάλα φαιδρὸς, 
"χαίρων, ὅτι βελτίονας αὐτοῦ τριακοσίους ἡ, πόλις 
Πολυκρατίδας δὲ ὁ πρεσβεύων πρὸς τοὺς βασιλέως 
ηγοὺς μεϑ' ἑτέρων, ἐρομένων αὐτῶν, πότερον ἰδίᾳ 
τιν ἢ δημοσίᾳ πεμφϑέντες, εἶπεν, ,γ4ἴκα τύχωμεν, 
ίᾳ, αἴκα ἀποτύχωμεν, ἐἰδίᾳ.ς Ἡ δὲ Βρασίδου 
᾿Αργιλεωνὶρ, ὡς ἀφικόμενοί τινες εἰς “Δακεδαίμονα 
᾿Δμφιπόλεως εἰσῆλθον πρὸς αὐτήν, ἠρώτησεν, εἰ 
ὁ Βρασίδας ἀπέϑανε καὶ τᾶς Σπάρτας ἀξίως" 


“ΎΥΚΟΥΡΓΟΣ. 109 


μεγαλυνόντων δὲ ἐκείνων τὸν ἄνδρα καὶ λεγόντων, ὡς 
οὐκ ἔχει τοιοῦτον ἄλλον ἡ Σπάρτη" ., Μὴ λέγετε". εἶπεν 
οοὐ ξένοι" καλὸς μὲν γὰρ ἦν καὶ ἀγαϑὸς ὁ Βρασίδας, 
στολλοὺς δὲ ἄνδρας “ακεδαίμων ἔχει τήνου κάρρονας."“ 
ΧΧΥΙ. Τοὺς δὲ γέροντας αὐτὸς μὲν, ὡς εἴρηται, κατ-- 

ἔστησε τὸ πρῶτον ἐκ τῶν μετασχόντων τοῦ βουλεύματος’ 
ὕστερον δὲ ἀντὶ τοῦ τελευτῶντος ἔταξε καϑιστάναι τὸν 
ἄριστον ἀρετῇ κριϑέντα τῶν ὑπὲρ ξξήκοντα ἔτη γεγονό- 
τῶν. Καὶ μέγιστος ἐδόκει τῶν ἐν ἀνθρώποις ἀγώνων 
οὗτος εἶναι καὶ περιμαχητότατος" οὐ γὰρ ἐν ταχέσιιο᾽ 
τάχιστον οὐδ᾽ ἐν ἰσχυροῖς ἰσχυρότατον, ἀλλ᾽ ἐν ἀγαϑοῖς καὶ 
σώφροσιν ἄριστον καὶ σωφρονέστατον ἔδει κριϑέντα νι-- 
κητήριον ἔχειν τῆς ἀρετῆς διὰ βίου τὸ σύμπαν, ὡς εἰπεῖν, 
κράτος ἐν τῇ πολιτείᾳ, κύριον ὄντα καὶ θανάτου καὶ 
ἀτιμίας καὶ ὅλως τῶν μεγίστων. Ἐγίνετο δὲ ἡ κρίσις 15 
τόνδε τὸν τρόπον. Ἐκκλησίας ἀϑροισθείσης ἄνδρες 
αἱρετοὶ καϑείργνυντο πλησίον εἰς οἴκημα, τὴν μὲν ὄψιν 
οὐχ ὁρῶντες οὐδὲ ὁρώμενοι, τὴν δὲ κραυγὴν μόνον 
ἀκούοντες ἐκκλησιαξόντων. Βοῇ γὰρ ὡς τάλλα καὶ τοὺς 
ἁμιλλωμένους ἔκρινον, οὐχ ὁμοῦ πάντων, ἀλλ᾽ ἑκάστου 20 
κατὰ κλῆρον εἰσαγομένου καὶ σιωπῇ διαπορενομένου τὴν 
ἐκκλησίαν. Ἔχοντες οὖν οἵ κατάκλειστοι γραμματεῖα 
καϑ' ἕκαστον ἐπεσημαίνοντο τῆς κραυγῆς τὸ μέγεθος, 
οὐκ εἰδότες, ὅτῳ γένοιτο, πλὴν ὅτι πρῶτος ἢ δεύτε-- 
ρος ἢ τρίτος ἢ ὁποστοσοῦν εἴη τῶν εἰσαγομένων. Ὅτῳ 25 
δὲ πλείστη γένοιτο καὶ μεγίστη, τοῦτον ἀνηγόρευον. 
Ὁ δὲ στεφανωσάμενος περιΐήει τοὺς ϑεούς" εἵποντο δὲ 
πολλοὶ νέοι ξηλοῦντες τὸν ἄνδρα καὶ μεγαλύνοντες, 
πολλαί τε γυναῖκες ἐγκωμιάξουσαι δὶ’ δῆς τὴν ἀρετὴν 

6 καὶ τὸν βίον εὐδαιμονίξουσαι. Τῶν δὲ ἐπιτηδείων ἔκα-- 30 
στος αὐτῷ δεῖπνον παρατιϑεὶς ἔλεγεν, ὅτι ἡ πόλις ταύτῃ 
τιμᾷ τῇ τραπέζῃ. Περιελϑὼν δὲ εἰς τὸ συσσίτιον ἀπῇει" 


110 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


καὶ τὰ μὲν ἄλλα ἐγίνετο συνήϑως, δευτέρας δὲ μερίδος 
αὐτῷ παρατεϑείσης ἐφύλαττεν ἀράμενος" καὶ μετὰ τὸ 
δεῖπνον ἐπὶ ταῖς θύραις τοῦ φιδιτίου τῶΐ οἰκείων παρου- 
σῶν γυναικῶν ἣν μάλιστα τυγχάνοι τιμῶν προσεκαλεῖτο. 
5καὶ διδοὺς τὴν μοῖραν ἔλεγεν ὅτι ταύτην αὐτὸς λαβὼν 
ἀριστεῖον ἐκείνῃ δίδωσιν, ὥστέ κἀκείνην ξηλουμένην 
ὑπὸ τῶν ἄλλων προπέμπεσϑαι γυναικῶν. 
ΧΧΥΙΙ. Καὶ μὴν καὶ τὰ περὶ τὰς ταφὰς ἄριστα διεκό- 
ὅμησεν αὐτός. Πρῶτον μὲν γὰρ ἀνελὼν δεισιδαιμονίαν 
10 ἅπασαν ἐν τῇ πόλει ϑάπτειν τοὺς νεκροὺς καὶ πλησίον 
ἔχειν τὰ μνήματα. τῶν ἱερῶν οὐκ ἐκώλυσε, συντρόφους 
ποιῶν ταῖς τοιαύταις ὄψεσι καὶ συνήϑειρ τοὺς νέους, 
ὥστε μὴ ταράττεσϑαι μηδ᾽ ὀρρωδεῖν τὸν ϑάνατον ὡς 
μιαίνοντα τοὺς ἁψαμένους νεκροῦ σώματος ἢ διὰ τάφων 
15 διελθόντας. Ἔπειτα συνθάπτειν οὐδὲν εἴασεν, ἀλλὰ ἐν 
φοινικέδι καὶ φύλλοις ἐλαίας ϑέντες τὸ σῶμα περιέστελ- 
λον. Ἐπιγράψαι δὲ τοὔνομα ϑάψαντας οὐκ ἐξῆν τοῦ 
νεκροῦ, πλὴν ἀνδρὸς ἐν πολέμῳ καὶ γυναικὸς τῶν ἱερῶν 
ἀποϑανόντων. Χρόνον δὲ πένϑους ὀλίγον προσώρισεν, 
20 ἡμέρας ἕνδεκα" τῇ δὲ δωδεκάτῃ ϑύσαντας ἔδει “ήμητρι 
, λύειν τὸ πάϑος. Οὐδὲν γὰρ ἦν ἀργὸν οὐδὲ ἀφειμένον, 
ἀλλὰ πᾶσι κατεμίγνυε τοῖς ἀναγκαίοις ἀρετῆς τινα ξῆλον 
ἢ κακίας διαβολήν" καὶ κατεπύκνου παραδειγμάτων 
πλήϑει τὴν πόλιν, οἷς ἀναγκαῖον ἦν ἐντυγχάνοντας ἀεὶ 
95 καὶ συντρεφομένους ἄγεσθαι καὶ κατασχηματίζξεσϑαι 
ἰόντας πρὸς τὸ καλόν. Ὅϑεν οὐδ᾽ ἀποδημεῖν ἔδωκε τοῖς 
βουλομένοις καὶ πλανᾶσϑαι ξενικὰ συνάγοντας ἤϑη καὶ 
μιμήματα βίων ἀπαιδεύτων καὶ πολιτευμάτων διαφόρων. 
᾿Αλλὰ καὶ τοὺς ἀϑροιξομένους ἐπὶ οὐδενὶ χρησίμῳ καὶ 
80 παρεισρέοντας εἰς τὴν πόλιν ἀπήλαυνεν, οὐχ, ὡς Θουκυ- 
δίδης φησί. δεδιὼς μὴ τῆς πολιτείας μιμηταὶ γένωνται 
καὶ πρὸς ἀρετήν τι χρήσιμον ἐκμάϑωσιν, ἀλλὰ μᾶλλον 


“ΦΜΥΚΟΥΡΓΟΣ. 111 


ὅπως μὴ διδάσκαλοι κακοῦ τινος ὑπάρξωσιν. “ἅμα γὰρ 
ξένοις σώμασιν ἀνάγκη λόγους ἐπεισιέναι ξένους᾽ λόγοι 
ὃΣ καινοὶ κρίσεις καινὰς ἐπιφέρουσιν. ἐξ ὧν ἀνάγκη 
πάϑη πολλὰ φύεσθϑαι καὶ προαιρέσεις ἀπαδούσας πρὸς 
τὴν καϑεστῶσαν πολιτείαν, ὥσπερ ἁρμονίαν. Διὸ μᾶλ-ὅ 
λον ὥετο χρῆναι φυλάττειν τὴν πόλιν ὅπως ἡϑῶν οὐκ 
ἀναπλησϑήσεται πονηρῶν ἢ σωμάτων νοσερῶν ἔξωϑεν 
ἐπεισιόντων. 

ΧΧΥΠΙ. Ἐν μὲν οὖν τούτοις οὐδέν ἐστιν ἀδικίας ἴχνος 
οὐδὲ πλεονεξίας, ἣν ἐγκαλοῦσιν ἔνιοι τοῖς Δυκούργου [0 
νόμοις, ὡς ἱκανῶς ἔχουσι πρὸς ἀνδρείαν, ἐνδεῶς δὲ πρὸς 
δικαιοσύνην. Ἡ δὲ καλουμένη κρυπτεία παρ᾽ αὐτοῖς, 
εἴ γε δὴ τοῦτο τῶν Λυκούργου πολιτευμάτων ἔν ἐστιν, 
ὡς ᾿Δριστοτέλης ἱστόρηκε, ταύτην ἂν εἴη καὶ τῷ Πλάτωνι 
περὶ τῆς πολιτείας καὶ τοῦ ἀνδρὸς ἐνειργασμένη δόξαν. 1ὅ 
Ἣν δὲ τοιαύτη" τῶν νέων οἵ ἄρχοντες διὰ χρόνου τοὺς 
μάλιστα νοῦν ἔχειν δοκοῦντας εἰς τὴν χώραν ἄλλως 
ἐξέπεμπον. ἔχοντας ἐγχειρίδια καὶ τροφὴν ἀναγκαίαν, 
ἄλλο δὲ οὐδέν οἱ δὲ μεϑ᾽ ἡμέραν μὲν εἰς ἀσυνδήλους 
διασπειρόμενοι τόπους ἀπέκρυπτον ἕξαυτοὺς καὶ ἀἄν-- 30 
ἐπαύοντο, νύκτωρ δὲ κατιόντες εἰς τὰς ὁδοὺς τῶν εἴλώ-- 
τῶν τὸν ἁλισκόμενον ἀπέσφαττον. Πολλάκις δὲ καὶ 
τοὺς ἀγροὺς ἐπιπορευόμενοι τοὺς ῥδωμαλεωτάτους καὶ 
κρατίστους αὐτῶν ἀνήρουν. Ὥσπερ καὶ Θουκυδίδης ἐν 
τοῖς Πελοποννησιακοῖς ἱστορεῖ, τοὺς ἐπ᾿ ἀνδρείᾳ προ- 25 

57 κριϑέντας ὑπὸ τῶν Σπαρτιατῶν στεφανώσασϑαι μὲν ὡς 
ἐλευϑέρους γεγονότας καὶ περιελϑεῖν τὰ τῶν ϑεῶν ἱερά, 
μικρὸν δὲ ὕστερον ἅπαντας ἀφανεῖς γενέσϑαι. πλείονας 
ἢ δισχιλίους ὄντας, ὡς μήτε παραχρῆμα μήτε ὕστερον 
ἔχειν τινὰ λέγειν, τῷ τρόπῳ διεφϑάρησαν. ᾿Αφιστοτέλης 80 
δὲ μάλιστά φησι καὶ τοὺς ἐφόρους, ὅταν εἰς τὴν ἀρχὴν 
καταστῶσι πρῶτον, τοῖς εἴλωσι καταγγέλλειν πόλεμον, 


11 ΠΛΟΥΤΑΡΧι 


ὅπως εὐαγὲς ἢ τὸ ἀνελεῖν. Καὶ τἄλλα σὲ τραχέως προσε- 
φέροντο καὶ σκληρῶς αὐτοῖς͵ ὥστε καὶ πίνειν ἀναγ- 
κάξζοντες πολὺν ἄκρατον εἰς τὰ συσσίτια παρεισῆγον, 
ἐπιδεικνύμενοι τὸ μεϑύειν οἷόν ἐστι τοῖς νέοις. Καὶ 
δῴῳδὰς ἐκέλευον ἄδειν καὶ χορείας χορεύειν ἀγεννεῖς καὶ 
καταγελάστους, ἀπέχεσϑαι δὲ τῶν ἐλευϑέρων. “Ἰεὸ καί 
φασιν ὕστερον ἐν τῇ Θηβαίων εἰς τὴν Μακωνικὴν στρα- 
τείᾳ τοὺς ἁλισκομένους εἵλωτας κελευομένους ἄδειν τὰ 
Τερπάνδρου καὶ ᾿Δλκμᾶνος καὶ Σπένδοντος τοῦ Δάκωνος 
1τοπαραιτεῖσϑαι, φάσκοντας οὐκ ἐθέλειν τοὺς δεσποσύνους. 
Ὥστε τοὺς λέγοντας, ἐν Δακεδαίμονι καὶ τὸν ἐλεύϑερον 
μάλιστα ἐλεύϑερον εἶναι καὶ τὸν δοῦλον μάλιστα δοῦλον, 
οὐ φαύλως τεθεωρηκέναι τὴν διαφοράν. Τὰς μὲν οὖν 
τοιαύτας χαλεπότητας ὕστερον ἐγγενέσϑαι τοῖς Σπαρτιά- 
1ὅταις νομέξω, μάλιστα μετὰ τὸν μέγαν σεισμόν, ᾧ συνεπι- 
ϑέσϑαι τοὺς εἵλωτας μετὰ Μεσσηνίων ἱστοροῦσι καὶ 
πλεῖστα κακὰ τὴν χώραν ἐργάσασϑαι καὶ μέγιστον τῇ 
πόλει περιστῆσαι κίνδυνον. Οὐ γὰρ ἂν ἔγωγε προσ- 
ϑείην Δυκούργῳ μιαρὸν οὕτω τῆς κρυπτείας ἔργον 
30 ἀπὸ τῆς ἄλλης αὐτοῦ πραότητος καὶ δικαιοσύνης τεχμαι- 
φόμενος τὸν τρόπον, ᾧ καὶ τὸ δαιμόνιον ἐπεμαρτύρησε. 
ΧΧΙΧ. Κατειλημμένων δὲ τοῖς ἐθισμοῖς ἤδη τῶν κυ- 
φιωτάτων ὑπ᾿ αὐτοῦ καὶ τῆς πολιτείας ἐκτεϑραμμένης 
ἱκανῶς καὶ δυναμένης φέρειν ἑαυτὴν καὶ σώξειν δι᾿ ἑαυ- 
δοτῆς, ὥσπερ ὁ Πλάτων φησὶν ἐπὶ τῷ κόσμῳ γενομένῳ καὶ 
κινηϑέντι τὴν πρώτην κίνησιν εὐφρανθῆναι τὸν ϑεὸν, 
οὕτως ἀγασϑεὶς καὶ ἀγαπήσας τὸ τῆς νομοθεσίας κάλλος 
καὶ μέγεϑος ἐν ἔργῳ γενομένης καὶ ὁδῷ βαδιξούσης 
ἐπεθύμησεν, ὡς ἀνυστὸν ἐξ ἀνθρωπίνης προνοίας, 
δυἀϑάνατον αὐτὴν ἀπολιπεῖν καὶ ἀκίνητον εἰς τὸ μέλλον. 
“Συναγαγὼν οὖν ἅπαντας εἰς ἐκκλησίαν τὰ μὲν ἄλλα με- 
τρίως ἔχειν ἔφη καὶ ἱκανῶς πρὸς εὐδαιμονίαν καὶ ἀρετὴν 


ΔΎΚΟΥΡΓΟΣ. 113 


τῆς πόλεως, ὃ δὲ κυριώτατόν ἐστι καὶ μέγιστον οὐκ ἂν 
ἐξενεγκεῖν πρότερον πρὸς αὐτοὺς ἢ χρήσασθαι τῷ θεῷ. 
Δεῖν οὖν ἐκείνους ἐμμένειν τοῖς καϑεστῶσι νόμοις καὶ 
μηδὲν ἀλλάσσειν μηδὲ μετακινεῖν, ξως ἐπάνεισιν ἐκ 
Δελφῶν αὐτός" ἐπανελϑὼν γὰρ ὅτι ἂν τῷ ϑεῷ δοκῇό 
ποιήσειν. Ὁμολογούντων δὲ πάντων καὶ κελευόντων 
βαδίζειν, ὄρκους λαβὼν παρὰ τῶν βασιλέων καὶ τῶν 
γεράντων, ἔπειτα παρὰ τῶν ἄλλων πολιτῶν. ἐμμενεῖν 
καὶ χρήσεσϑαι τῇ καϑεστώσῃ πολιτείᾳ μέχρις ἂν ἐπαν-- 
ἔλϑῃ ὁ Δυκοὔργος, ἀπῆρεν εἰς ΖΙελφούς. Παραγενόμε--10 
νος δὲ πρὸς τὸ μαντεῖον καὶ τῷ ϑεῷ ϑύσας ἠρώτησεν, εἰ 
καλῶς οἵ νόμοι καὶ ἱκανῶς πρὸς εὐδαιμονίαν καὶ ἀρετὴν 
πόλεως κείμενοι τυγχάνουσιν. ᾿Δἀποχριναμένου δὲ τοῦ 
ϑεοῦ “καὶ τοὺς νόμους καλῶς κεῖσϑαι καὶ τὴν πόλιν ἐν-- 
δοξοτάτην διαμενεῖν τῇ Δυκούργου χρωμένην πολιτεία, 15 
τὸ μάντευμα γραψάμενος εἰς Σπάρτην ἀπέστειλεν. 40-- 
τὸς δὲ τῷ ϑεῷ πάλιν ϑύσας καὶ τοὺς φίλους ἀσπασάμε- 
νος καὶ τὸν υἱόν, ἔγνω μηκέτι τοῖς πολέξαις ἀφεῖναι τὸν 
ὄρκον, αὐτοῦ δὲ καταλῦσαι τὸν βίον ἑκουσίως. ἡλικίας 
γεγονώς; ἐν ἡ καὶ βιοῦν ἔτι καὶ πεπαῦσϑαι βουλομένοις 30 
ὡρφαῖόν ἐστι καὶ τῶν περὶ αὐτὸν ἱκανῶς πρὸς εὐδαιμο-- 
νίαν ἔχειν δοκούντων. Ἐτελεύτησεν οὖν ἀποκαρτερή-- 
δ8 σας, ἡγούμενος χρῆναι τῶν πολιτικῶν ἀνδρῶν μηδὲ τὸν 
ϑάνατον ἀπολίτευτον εἶναι μηδὲ ἀργὸν τὸ τοῦ βίου 
τέλος, ἀλλ᾽ ἐν ἀρετῆς μερίδι καὶ πράξεως γενόμενον. 36 
«Δφὑτῷ τε γὰρ ἐξειργασμένῳ τὰ κάλλιστα τὴν τελευτὴν ὡς 
ἀληϑῶς ἐπιτελείωσιν εἶναι τῆς εὐδαιμονίας καὶ τοῖς πο-- 
λίταις ὧν διὰ τοῦ βίου παρεσκεύασε καλῶν καὶ ἀγαϑῶν 
᾿ φύλακα τὸν ϑάνατον ἀπολείψειν, ὀμωμοκόσι χρῆσϑαι 
τῇ πολιτείᾳ μέχρις ἂν ἐκεῖνος ἐπανέλθῃ. Καὶ οὐ διεψεύ--80 
σϑη τῶν λογισμῶν" τοσοῦτον ἐπρώτευσεν ἡ πόλις τῆς 
Ἑλλάδος εὐνομίᾳ καὶ δόξῃ, χρόνον ἐτῶν πεντακοσίων 
ΡΓΌΤ. ΨΙΤ. ]. 8 


παι ἀν" πον 


114 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


τοῖς ἡυκούργου χρησαμένη νόμοις, οὗς δεκατεσσάρων 
βασιλέων μετ᾽ ἐκεῖνον εἰς “ἅγιν τὸν ἀρχιδάμου γενομέ- 
ψῶν οὐδεὶς ἐχίνησεν. Ἢ γὰρ τῶν ἐφόρων κατάσεασις 
οὐκ ἄνεσις ἦν, ἀλλ᾽ ἐπκέτασις τῆς πολιτείας, καὶ δοκοῦσα 

δπρὸς τοῦ δήμου γεγονέναι σφοδροτέραν ἐποίηδε τὴν 
ἀριστοκρατίαν. 

ΧΧΧ. “Ἄγιδος δὲ βασιλεύοντος εἰδερρύη νάμισμα 
πρῶτον εἰς τὴν Σπάρτην καὶ μετὰ τοῦ νομίσματορ πλεο- 
νεξία καὶ πλούτου ζῆλος ἐπέβη διὰ “ύσανδρον, ὃς αὐτὸς 

10 ὧν ἀνάλωτος ὑπὸ χρημάτων ἐνέπλησε τὴν πατρέδα φιλο-- 
πλουτίας καὶ τρυφῆς, χρυσὸν καὶ ἄργυρον ἐκ τοῦ πολέ- 
μου καταγαγὼν καὶ τοὺς Δυχούργου καταπολιτευσάμε- 
νος Ψόμους. Ὧν ἐπικρατούντων πρότερον οὐ πόλεως 
ἡ Σπάρτη πολιτείαν, ἀλλ᾽ ἀνδρὸς ἀσκητοῦ καὶ σοφοῦ 

16 βίον ἔχουσα, μᾶλλον δ᾽, ὥσπερ οἱ ποιηταὶ τὸν Ἡρακλέα 
μυϑολογοῦσι δέρμα καὶ ξύλον ἔχοντα τὴν οἰκουμένην 
ἐπιπορεύεσθαι κολάώξοντα τοὺς παρανόμους καὶ η- 
ριώδεις τυράννους, οὕτως ἡ πόλις ἀπὸ σκυτάλης μιᾶς 
καὶ τρέβωνος ἄρχουσα τῆς Ἑλλάδος ἐχούσης καὶ βουλο- 

0 μένης κατέλυε τὰς ἀδίκους δυναστείας καὶ τυραννίδας ἐν 
τοῖς πολιτεύμασι καὶ πολέμους ἐβράβευε καὶ στάσεις 
κατέπαυε, πολλάκις οὐδ᾽ ἀσπίδα κινήσασα μίαν, ἀλλ᾽ ἕνα 
πέμψασα πρεσβευτήν, ᾧ πάντες εὐθὺς ἐποίουν τὸ προσ- 
'τασσόμενον, ὥσπϑρ αἴ μέλισσαι φανέντος ἡγεμόνος, συν- 

5 τρέχοντες καὶ κατακοσμούμενοι. Τοσοῦτον περιῆν εὑ- 
νομέας τῇ πόλει καὶ δικαιοσύνης. Ὅϑεν ἔγωγε ϑαυμάξω 
τῶν λεγόντων, ὡς ἄρχεσθαι μὲν ἤδεσαν, ἄρχειν δὲ οὐκ, 
ἠπίσταντο Δακεδαιμόνιοι. καὶ τὸν Θεοπόμπου τοῦ βα- 
σιλέως ἐπαινούντων λόγον, ὃς, εἰπόντος τυνὸς σώξε- 

30 ὅϑαι τὴν Σπάρτην διὰ τοὺς βασιλεῖς ἀρχικοὺς γεγονότας, 
9 Μᾶλλον“ εἶπε ..διὰ τοὺς πολίτας πειϑαρχικοὺς ὄντας “" 
οὐ γὰρ ἀκούειν ὑπομένουσι τῶν προστατεῖν μὴ δυναμέ- 


ΑὙΚΟΥΡΓΙΌΣ. 115 


νῶν, ἀλλ᾽ ἡ κειϑαρχία μάθημα μέν ἔστιν ἄρχοντος 
(ἐμποιεῖ γὰρ ὁ καλῶς ἄγὼν τὸ καλῶς ἔπεσϑαι" καὶ χαϑά-- 
σέξρ ἱππικῆς τέχνης ἀποτέλεσμα πρᾶον ἔπιον καὶ πειϑή. 
νιον παρασχεῖν, οὕτω βασιλικῆς ἐπιστήμης ἔργον ἀν- 
ϑρώποις εὐπείϑειαν ἐνεργάσασϑαι), “Δακεδαιμόνιοε δὲ ὅ 
οὐχ εὐπείθειαν. ἀλλ᾽ ἐπιθυμίαν ἐνεοργάξοντο τοῖς ἄλ-- 
λοις τοῦ ἄρχεσθαι καὶ ὑπαχούειν αὐτοῖς. Ἤιτουν γὰρ 
οὐ ναῦς οὐδὲ χρήματα παρ᾽ αὐτῶν οὐδὲ ὁπλίτας πέμκον-- 
τες. ἀλλὰ ἕνα Σπαρτιάτην ἡγεμόνα: καὶ λαβόντες 
ἐχρῶντο μετὰ τιμῆς καὶ δέους, ὥσπερ Γυλίππῳ Σικελιῶ-- 10 
ται κπιὼ Βρασίδα Χαλκιδεῖς, Δυσάνδρῳ δὲ καὶ Καλλι- 
κρατέδα καὶ ᾿4γησιλάῳ πάντες οἵ τὴν ᾿4σίαν οἰκοῦντες 
Ἕλληνες. τοὺς μὲν ἄνδρας ἁρμοστὰς καὶ σωφρονιστὰς 
τῶν ἑκασταχοῦ δήμων καὶ ἀρχόντων ὀνομάζοντες, κρὸς 
ὃς σύμπασαν τὴν τῶν Σπαρτιατῶν πόλιν ὥσπερ παιδα-- 1ὅ 
γωγὸν ἢ διδάσκαλον εὐσχήμονος βίου καὶ τεταγμένης 
πολιτείας ἀποβλέποντες. Εἰς ὃ καὶ Στρατόνιχος ἐπι- 
σχῶψαι δοκεῖ μετὰ παιδιᾶς νομοϑθενών καὶ κελεύων 
᾿4“ϑηναίους ἄγειν μυστήρια καὶ πομπάς, Ἠλείους δὲ 
ἀγωνοϑετεῖν, ὡς κάλλιστα τοῦτο ποιοῦντας, “ακεδαι-- 30 
μονίους δὲ ἂν ᾿ἁμαρτάνωσιν οὗτοι δέρεσϑαι. Καὶ τοῦτο 
μὲν εἴρηται χάριν τοῦ γελοίου" ᾿Αντισϑένης δὲ ὃ Σωκρα- 
τικὸς ἀπὸ τῆς ἐν Δεύκτροις μάχης ὁρῶν τοὺς Θηβαίους 
50 μέγα φρονοῦντας, οὐδὲν αὐτοὺς ἔφη διαφέρειν παι-- 
δαρίων ἐπὶ τῷ συγχόψαι τὸν παιδαγωγὸν γαυριώντων. “6 
ΧΧΧΙ. Οὐ μὴν τοῦτό γε τῷ σμούργῳ κεφάλαιον ἦν 
τότε, πλείστων ἡγουμένην ἀπολιπεῖν τὴν πόλιν" ἀλλ᾽ 
ὥσπερ ἑνὸς ἀνδρὸς βέῳ καὶ πόλεως ὅλης νομίζων εὖδαι- 
μονίαν ἀπ᾽ ἀρετῆς ἐγγίνεσθαι καὶ ὁμονοίας τῆς πρὸς 
αὑτήν, πρὸς τοῦτο συνέταξε καὶ συνήρμοσεν, ὅπως 80 
᾿ ἐλευϑέριοι καὶ αὐτάρκεις γενόμενοι καὶ σωφρονοῦντες 
ἐπὶ πλεῖστον χρόνον διατελῶσι. “Ταύτην καὶ Πλάτων 


116 ΠΛΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἔλαβε τῆς πολιτείας ὑπόϑεσιν καὶ “4ιογένης καὶ Ζήνων 
καὶ πάντες ὅσοι τι περὶ τούτων ἐπιχειρήσαντες εἰπεῖν 
ἐπαινοῦνται, γράμματα καὶ λόγους ἀπολιπόντες μόνον. 
Ὁ δὲ οὐ γράμματα καὶ λόγους. ἀλλ᾽ ἔργῳ πολιτείαν 
6 ἀμίμητον εἰς φῶς προενεγκάμενος καὶ τοῖς ἀνύπαρκτον 
εἶναι τὴν λεγομένην περὶ τὸν σοφὸν διάϑεσιν ὑπολαμβά- 
ψουσιν ἐπιδείξας ὅλην τὴν πόλιν φιλοσοφοῦσαν, εἰκότως 
ὑπερῆρε τῇ δόξῃ τοὺς πώποτε πολιτευσαμένους ἐν τοῖς 
Ἕλλησι. Δι᾿ ὅπερ καὶ ᾿Δριστοτέλης ἐλάττονας σχεῖν 
10 φησι τιμὰς ἢ προσῆκον ἦν αὐτὸν ἔχειν ἐν Δακεδαίμονε, 
καίπερ ἔχοντα τὰς μεγίστας. ἹἽερόν τε γάρ ἐστιν αὐτοῦ 
καὶ ϑύουσι καϑ᾽ ἕκαστον ἐνιαυτὸν ὡς ϑεῷ. “Δέγεται δὲ 
καὶ τῶν λειψάνων αὐτοῦ κομισϑέντων οἴκαδε κεραυνὸν 
εἰς τὸν τάφον κατασκῆψαι" τοῦτο δὲ οὐ ῥαδίως ἕτέρῳ 
16 τινὶ τῶν ἐπιφανῶν πλὴν Εὐριπίδῃ συμπεσεῖν ὕστερον 
τελευτήσαντι καὶ ταφέντι τῆς Μακεδονίας περὶ ᾿ἀρέϑου- 
σαν. Ὥστε ἀπολόγημα καὶ μαρτύριον μέγα εἶναι τοῖς 
ἀγαπῶσι τὸν Εὐριπίδην τὸ μόνῳ συμπεσεῖν αὐτῷ μετὰ 
τελευτὴν καὶ γενέσϑαι ἃ τῷ ϑεοφιλεστάτῳ καὶ ὁσιωτάτῳ 
20 πρότερον συνέπεσε. Τελευτῆσαι ὃς τὸν “υκοῦργον οἵ 
μὲν ἐν Κίρρα λέγουσιν, ᾿4πολλόϑεμις δὲ εἰς Ἦλιν κομι- 
σϑέντα, Τίμαιος δὲ καὶ “φιστόξενος ἐν Κρήτῃ καταβιώ- 
σαντα᾿ καὶ τάφον ᾿Δριστόξενος αὐτοῦ δείκνυσϑαί φησιν 
ὑπὸ Κρητῶν τῆς Περγαμίας περὶ τὴν ξενικὴν ὁδόν. Υίὸόν 
45 δὲ λέγεται μονογενῆ καταλιπεῖν ᾿Δἀντίωρον- οὗ τελευτή- 
σαντος ἀτέκνου τὸ γένος ἐξέλιπεν. Οἱ δ᾽ ἑταῖροι καὶ 
οἰκεῖοι διαδοχήν τινα καὶ σύνοδον ἐπὶ πολλοὺς χρόνους 
διαμείνασαν κατέστησαν καὶ τὰς ἡμέρας, ἐν αἷς συνήρ- 
χοντο, “Δυκουργίδας προσηγόρευσαν. ᾿Αριστοκράτης"δὲ 
80 ὁ Ἱππάρχου φησὶ τοὺς ξένους τοῦ Δυκούργου τελευτή- 
σαντος ἕν Κρήτῃ καῦσαι τὸ σῶμα καὶ διασπεῖραι τὴν τέ- 
φραν εἰς τὴν ϑάλατταν, αὐτοῦ δεηϑέντος καὶ φυλαξαμέ- 


ΝΟΜΩΑ͂Σ. 117 


ψου, μή ποτε ἄρα τῶν λειψάνων εἰς “ακεδαίμονα κομι-- 
σϑέντων, ὡς ἐπανήκοντος αὐτοῦ καὶ τῶν ὅρκων λελυμέ- 
νῶν, μεταβάλωσι τὴν πολιτείαν. Ταῦτα μὲν οὖν περὶ 
τοῦ Μυκούργου. 


ΝΟΜΑΣ. 


Ι. Ἔστι δὲ καὶ περὶ τῶν Νομᾶ τοῦ βασιλέως χρόνων, 
καϑ' οὗς γέγονε, νεανικὴ διαφορά, καίπερ ἐξ ἀρχῆς εἰς 10 
τοῦτον κατάγεσϑαι τῶν στεμμάτων ἀκριβῶς δοκούντων. 
᾿Δλλὰ Κλώδιός τις ἐν ἐλέγχῳ χρόνων (οὕτω γάρ πως 
ἐπιγέγραπται τὸ βιβλίον) ἰσχυρίξεται. τὰς μὲν ἀρχαίας 
ἐκείνας ἀναγραφὰς ἐν τοῖς Κελτικοῖς πάϑεσι τῆς πόλεως 
ἠφανίσϑαι, τὰς δὲ νῦν φαινομένας οὐκ ἀληθῶς συγ- 16 
κεῖσϑαι δ ἀνδρῶν χαριξομένων τισὶν εἰς τὰ πρῶτα γένη 
καὶ τοὺς ἐπιφανεστάτους οἴκους ἐξ οὐ προσηκόντων 

60 εἰσβιαξομένοις. Αεγομένου δ᾽ οὖν. ὡς Νομᾶς γένοιτο 
Πυϑαγόρου συνήϑης, οἵ μὲν ὅλως ἀξιοῦσι μηδὲν᾽ Ελλη- 
νικῆς παιδεύσεως Νομᾷ μετεῖναι, καϑάπερ ἢ φύσει δυ-- 30 
νατὸν καὶ αὐτάρκη γενέσϑαι πρὸς ἀρετὴν ἢ βελτίονι Πυ-- 
ϑαγόρου βαρβάρῳ τινὶ τὴν τοῦ βασιλέως ἀποδοῦναι παί- 
δευσιν" οἵ δὲ Πυϑαγόραν μὲν ὀψὲ γενέσϑαι, τῶν Νομᾶ 
χρόνων ὁμοῦ τι πέντε γενεαῖς ἀπηλειπόμενον, Πυϑα- 
γόραν δὲ τὸν Σπαρτιάτην Ὀλύμπια νενικηκότα στάδιον δό 
ἐπὶ τῆς ἑκκαιδεκάτης ᾿Ολυμπιάδος,, ἧς ἔτει τρίτῳ Νομᾶς 
εἰς τὴν βασιλείαν κατέστη, πλανηϑέντα περὶ τὴν Ἰταλίαν 
συγγενέσϑαι τῷ Νομᾷ καὶ συνδιακοσμῆσαι τὴν πολι-- 
τείαν . ὅϑεν οὐκ ὀλίγα τοῖς Ῥωμαϊκοῖς ἐπιτηδεύμασι 
τῶν Δακωνικῶν ἀναμεμῖχϑαι Πυϑαγόρου διδάξαντος. 80 
ἄλλως δὲ Νομᾶς γένος μὲν ἦν ἐκ Σαβίνων, Σαβῖνοι δὲ 
βούλονται “Μακεδαιμονίων ἑαυτοὺς ἀποίκους γεγονέναι. 


118 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


Τοὺς μὲν οὖν χρόνους ἐξακριβῶσαι χαλεπόν ἐστι. καὶ 
μάλιστα τοὺς ἐκς τῶν Ὀλυμπιονικῶν ἀναγομένους, ὧν 
τὴν ἀναγραφὴν ὀψέ φασιν Ἱκπίαν ἐκδοῦναι τὸν Ἤλεϊον 
ἀπ᾽ οὐδενὸς ὁρμώμενον ἀναγκαίου πρὸς πίστιν" ἃ δὲ 

ὁπαρειλήφαμεν ἡμεῖς ἄξια λόγου περὶ Νομᾶ, διέξιμεν 
ἀρχὴν οἰκείαν λαβόντες. 

11. Ἕβδομον ἐνιαυτὸν ἡ Ῥώμη καὶ τριακοστὸν ἤδη 
Ῥωμύλου βασιλεύοντος ὠκεῖτο- πέμπτῃ δὲ ἱσταμένου 
μηνὸς, ἣν νῦν ἡμέραν νώνας Καπρατίνας καλοῦσι. θυ- 

10 σίαμι τινὰ δημοτελῆ πρὸ τῆς πόλεως ὁ Ῥωμύλος ἔϑυε 
περὶ τὸ καλούμενον «Αἰγὸς ἕλος, καὶ παρῆν ἥ τε βουλὴ καὲ 
τοῦ δήμου τὸ πλεῖστον. ᾿Εξαίφνης δὲ μεγάλης περὶ τὸν 
ἀέρα τροπῆς γενομένης καὶ νέφους ἐπὶ τὴν γῆν ἐρείσαν-- 
τος ἅμα πνεύματι καὶ ξάλῃ, τὸν μὲν ἄλλον ὅμιλον ἐκ- 

16 πλαγέντα συνέβη φυγεῖν καὶ σκεδασϑῆναι. τὸν δὲ Ῥω- 
μύλον ἀφανῆ γενέσϑαι, καὶ μήτε αὐτὸν ἔτει μήτε σῶμα 
τεϑνηκότος εὑρεθῆναι, χαλεπὴν δέ τιν᾽ ὑπόνοιαν ἅψα- 
σϑαι τῶν πατρικίων καὶ ῥυῆνα λόγον ἐν τῷ δήμῳ κατὶ 
αὐτῶν, ὡς πάλαι βαρυνόμενοι τὸ βασιλεύεσϑαι καὶ με-- 

λοταστῆσαι τὸ κράτος εἰς αὑτοὺς ϑέλοντες ἀνέλοιδν τὸν 
βασιλέα. Καὶ γὰρ ἐδόκει τραχύτερον ἤδη προσφέρεσϑαι 
καὶ μοναρχικώτερον αὐτοῖς. ,4λλὰ ταύτην μὲν τὴν 
ὑποψίαν ἐθεράπευον, εἰς ϑεῶν τιμὰς ἀνάγοντες ὡς οὐ 
τεϑνηκότα τὸν Ῥωμύλον, ἀλλὰ κρείττονος ὄντα μοίραρ᾽ 

46 καὶ Πρόκλος, ἀνὴρ ἐπιφανής, διωμόσατο Ῥωμύλον ἰδεῖν 
εἰς οὐρανὸν σὺν τοῖς ὅπλοις ἀναφερόμδνον καὶ φωνῆς 
ἀκοῦσαι κελεύοντος αὐτὸν ὀνομαζξέσϑαι Κυρῖνον. Ἑτέρα 
δὲ ταραχὴ καὶ στάσις κατελάμβανε τὴν πόλιν ὑπὲρ τοῦ 
μέλλοντος ἀποδειχϑήσεαϑαι βασιλέως, οὔπω τῶν ἐπη- 

ϑ0ολύδων κομιδῇ τοῖς πρώεοις συγκεκραμένων πολέταις, 
ἀλλ᾽ ἔτι τοῦ τε δήμου πολλὰ κωμαίμοντος ἐν ἑαυτῷ καὶ 
τῶν πατρικίων ἐν ὑποψίαις ἐκ νοῦ διαφόρου πρὸς ἀλλή- 


ΝΟΜΩΣ. 119 


λους ὄντων. Οὐ μὴν ἀλλὰ βασιλεύεσθαι μὲν ἐδόκει 
πᾶσιν, ἥρισαν δὲ καὶ διέστησαν οὐχ ὑπὲρ ἀνδρὸς μόνον, 
ἀλλὰ καὶ γένους, ὁπότερον παρέξει τὸν ἡγεμόνα. Καὶ 
γὰρ οἵ μετὰ Ῥωμύλου πρῶτοι συνοικέσαντες τὴν πόλιν 
οὐκ ἀνασχετὸν ἐποιοῦντο, πόλεως καὶ χώρας τοὺς Σ--ὅ 
βίνους μεταλαβόντας ἄρχειν βιάξεσϑαι τῶν ἐπὶ ταῦτα 
δεξαμένων, καὶ τοῖς Σαβίνοις ἦν τις εὐγνώμων λόγος, 
ἐπεὶ Τατίου τοῦ βασιλέως αὐτῶν ἀποθανόντος οὐκ ἐστα-- 
σίασαν πρὸς Ῥωμύλον, ἀλλ᾽ εἴασαν ἄρχειν μόνον, αὖθις 
ἀξιούντων τὸν ἄρχοντα γενέσϑαι παρ᾽ αὑτῶν. Οὔτε γὰρτ 
ἐκ ταπεινοτέρων κρείττοσι προσγενέσθαι καὶ προσγενό-- 
μενοι πλήϑει τὸ ῥῶσαι καὶ προαγαγεῖν εἰς ἀξίωμα πό- 
λεῶς ἐκείνους μεϑ᾽ ἑαυτῶν. Ὑπὲρ μὲν οὖν τούτων ἐστα-- 
σίαξον. Ὅπως δὲ μὴ σύγχυσιν ἐκ τῆς ἀναρχίας ἡ στάσις 
ἀπεργάσεται, μετεώρου τοῦ πολιτεύματος ὄντος, ἔταξαν 15 


61 οἱ πατρίκιοι, πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν ὄντων αὐτῶν, ἕκα-- 


στον ἐν μέρει τοῖς βασιλικοῖς παρασήμοις κοσμούμενον 
ϑύειν τε τοῖς θεοῖς τὰ νενομισμένα καὶ χρηματίξειν ἕξ 
μὲν ὥρας τῆς νυκτός, ἕξ δὲ τῆς ἡμέρας [Κυρίνῳ)]. Καὶ 
γὰρ ἡ διανομὴ τῶν καιρῶν ἑκατέρου πρὸς ἰσότητα καλῶς “0 
ἔχειν ἐδόκδι τοῖς ἄρχουσι καὶ πρὸς τὸν δῆμον ἡ μεταβολὴ 
τῆς ἐξουσίας ἀφαιρεῖν τὸν φϑόνον, ὁρῶντα τῆς αὐτῆς 
ἡμέρας καὶ νυκτὸς τὸν αὐτὸν ἰδιώτην ἐκ βασιλέως γυνό-- 
μενον. Τὸ δὲ σχῆμα τοῦτο τῆς ἀρχῆς μεσοβασιλδέων 
Ῥωμαῖοι καλοῦσιν. δ 
1Π. ᾿4λλὰ καίπερ οὕτω πολιτικῶς καὶ ἀνεπαχθῶς 
ἀφηγεῖσθαι δοκοῦντες ὑπονοίαις καὲ ϑορύβοις περι- 
ἐπιπτον. ὡς μεϑιστάντες. εἰς ὀλιγαρχίαν τὰ πράγματα 
καὶ διαπαιδαγωγοῦνυεᾳ ἐν σφίσιν αὐτοῖς τὴν πολιτείαν, 
βασιλεύεσθαι δὲ οὐκ ἐθέλοιεν. Ἐκ τούτου συνέβησαν 30 
ἀμφότεραι πρὸς ἀλλήλας. αἱ στάσεις, ὥσεε τὴν ἑτέραν 
ἐκ τῆς ἑτέρας ἀποδεῖξαι βασιλόωι " μάλιστα γὰρ ἂν οὕτως 


120 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἔν τὸ τῷ παρόντι παύσασϑαι τὴν φιλονεικίαν, καὶ τὸν 
ἀποδειχϑέντα πρὸς ἀμφοτέρους ἴσον γενέσϑαι. τοὺς μὲν 
ὡς ἑλομένους ἀγαπῶντα, τοῖς δὲ εὔνουν ὄντα διὰ συγ- 
γένειαν. Ἐπιτρεψάντων δὲ προτέροις τοῖς Ρωμαίοις τῶν 

ὅ Σαβίνων τὴν αἵρεσιν, ἔδοξε μᾶλλον ἐλέσϑαι Σαβῖνον αὐ- 
τοὺς ἀποδείξαντας ἢ παρασχεῖν Ῥωμαῖον ἐκείνων ἑλομέ- 
νῶν. Καὶ βουλευσάμενοι καϑ' ἑαυτοὺς ἀποδεικνύουσιν ἐκ 
Σαβίνων Νομᾶν Πομπίλιον, ἄνδρα τῶν μὲν εἰς Ῥώμην 
ἀπῳκισμένων οὐ γενόμενον, γνώριμον δ᾽ οὕτω δι ἀρετὴν 
Ἰθῦντα πᾶσιν, ὥστε τῶν ἑλομένων προθυμότερον ὀνομα- 
σϑέντος αὐτοῦ δέξασθαι τοὺς Σαβίνους. ὥράσαντες οὖν 
τῷ δήμῳ τὰ δεδογμένα πρέσβεις ἐκπέμπουσι πρὸς τὸν 
ἄνδρα κοινῇ τοὺς πρωτεύοντας ἀπ᾽ ἀμφοτέρων, ἥκειν 
δεησομένους καὶ παραλαβεῖν τὴν βασιλείαν. Ἦν δὲ πό- 
16 λεῶς ; μὲν ὁ ὁ Νομᾶς ἐπιφανοῦς ἐν Σαβίνοις τῆς Κύῤεων, 
ἀφ᾽ ἧς καὶ Κυρίτας Ῥωμαῖοι σφᾶς αὐτοὺς ἅμα τοῖς ἀνα- 
κραϑεῖσι Σαβίνοις προσηγόρευσαν, υἱὸς ὃὲ Πομπωνίου, 
ἀνδρὸς εὐδοκίμουν, τεσσάρων ἀδελφῶν νεώτατος" ἡμέ-- 
ρᾳ δὲ γεγονὼς κατὰ δή τινα ϑείαν τύχην ἐν ἡ τὴν Ῥώμην 
40 ἔκτισαν οἵ περὶ Ῥωμύλον" αὕτη δέ ἐστι πρὸ δεκαμιᾶς 
καλανδῶν Μαΐων. Φύσει δὲ πρὸς πᾶσαν ἀρετὴν εὖ κε- 
κραμένος τὸ ἦϑος, ἔτι μᾶλλον αὑτὸν ἐξημέρωσε διὰ παι- 
δείας καὶ κακοπαϑείας καὶ φιλοσοφίας, οὐ μόνον τὰ λοι- 
δορούμενα πάϑη τῆς ψυχῆς. ἀλλὰ καὶ τὴν εὐδοκιμοῦσαν 
96 ἐν τοῖς βαρβάροις βίαν καὶ πλεονεξίαν ἐχποδὼν ποιησά- 
μενοβ, ἀνδρείαν δὲ ἀληϑῆ τὴν ὑπὸ λόγου τῶν ἐπιϑυμιῶν 
ἐν αὑτῷ κάϑειρξιν ἡ ἡγούμενος. Ἐκ δὲ τούτου πᾶσαν οἵἴ- 
κοϑὲν ἅμα τρυφὴν καὶ πολυτέλειαν ἐξελαύνων, παντὶ 
ὃ πολίτῃ καὶ ξένῳ χρῆσϑαι παρέχων ἑαυτὸν ἄμεμπτον 
80 δικαστὴν καὶ σύμβουλον, αὐτὸς δ᾽ ἑαυτῷ σχολάξοντι 
χφώμενος οὐδὲν πρὸς ἡδυπαϑείας καὶ πορισμούς, ἀλλὰ 
ϑεραπείαν ϑεῶν καὶ θεωρίαν διὰ λόγου φύσεώς τε αὐὖ-- 


ΝΟΜΑ͂Σ. ᾿ς 291 


τῶν καὶ δυνάμεως, ὄνομα μέγα καὶ δόξαν εἶχεν, ὥστε καὶ 
Τάτιον τὸν ἐν Ῥώμῃ συμβασιλεύσαντα Ῥωμύλῳ, μιᾶς 
αὐτῷ ϑυγατρὸς οὔσης Τατίας, ποιήσασϑαι γαμβρὸν 
ἐκεῖνον. Οὐ μὴν ἐπήρϑη γε τῷ γάμῳ μετοικίσασϑαι 
πρὸς τὸν πενθερὸν. ἀλλ᾽ αὐτοῦ περιέπων πατέρα γη--ὅ 
ραιὸν ἐν Σαβίνοις ὑπέμενεν. ἅμα καὶ τῆς Τατίας ἑλομέ- 
νης τὴν τοῦ ἀνδρὸς ἰδιωτεύοντος ἡσυχίαν πρὸ τῆς ἐν 
Ῥώμῃ διὰ τὸν πατέρα τιμῆς καὶ δόξης. Αὕτη μὲν οὖν λέ- 
γεται τρέτῳ καὶ δεκάτῳ μετὰ τὸν γάμον ἔτει τελευτῆσαι. 
ΙΝ. Ὁ δὲ Νομᾶς ἐκλείπων τὰς ἐν ἄστει διατριβὰς 10 
ἀγραυλεῖν τὰ πολλὰ καὶ πλανᾶσθαι μόνος ἤϑελεν ἐν 
ἄλσεσι ϑεῶν καὶ λειμῶσιν ἵεροῖς καὶ τόποις ἐρήμοις 
θ2 ποιούμενος τὴν δίαιταν. Ὅϑεν οὐχ ἥκιστα τὴν ἀρχὴν ὁ 
περὶ τῆς ϑεᾶς ἔλαβε λόγος, ὡς ἄρα Νομᾶς ἐκεῖνος οὐκ 
ἀδημονίᾳ τινὶ ψυχῆς καὶ πλάνῃ τὸν μετὰ ἀνθρώπων 15 
ἀπολέλοιπε βίον, ἀλλὰ σεμνοτέρας γεγευμένος ὁμιλίας 
καὶ γάμων ϑείων ἠξιωμένος, Ἠγερίᾳ δαίμονι συνὼν 
ἐρώσῃ καὶ συνδιαιτώμενος, εὐδαίμων ἀνὴρ καὶ τὰ ϑεῖα 
πεπνυμένος γέγονεν. Ὅτι μὲν οὖν ταῦτα πολλοῖς τῶν 
πάνυ παλαιῶν μύϑων ἔοικεν, οὖς οἵ Φρύγες τε περὶ 30 
ἌἌττεω καὶ Βιϑυνοὶ περὶ Ἡροδότου καὶ περὶ Ἐνδυμίω-- 
νος ᾿ἀρκάδες ἄλλοιτε περὶ ἄλλων εὐδαιμόνων δή τινων καὶ 
ϑεοφιλῶν γενέσϑαι δοκούντων παραλαβόντες ἠγάπησαν, 
οὐκ ἄδηλόν ἐστι. Καί που λόγον ἔχει τὸν ϑεὸν οὐ φίλιπ-- 
πον οὐδὲ φίλορνιν., ἀλλὰ φιλάνϑρωπον ὄντα τοῖς δια-- 36 
φερόντως ἀγαϑοῖς ἐθέλειν συνεῖναι, καὶ μὴ δυσχεραίνειν 
μηδὲ ἀτιμάξειν ἀνδρὸς ὁσίου καὶ σώφρονος ὁμιλίαν. Ὡς 
δὲ καὶ σώματος ἀνθρωπίνου καὶ ὥρας ἐστί τις ϑεῷ καὶ 
δαίμονι κοινωνία καὶ χάρις. ἔργον ἤδη καὶ τοῦτο πει- 
σϑῆναι. Καίτοι δοκοῦσιν οὐκ ἀπιϑάνως Αἰγύπτιοι διαι-- 80 
ρεῖν, ὡς γυναικὶ μὲν οὐκ ἀδύνατον πνεῦμα πλησιάσαι 
ϑεοῦ καί τινας ἐντεκεῖν ἀρχὰς γενέσεως, ἀνδρὶ δὲ οὐκ 


122 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἔστι σύμμιξις πρὸς ϑεὸν οὐδὲ ὁμιλέα σώματος. ᾿ἀγνοοῦσε 
ὃΣ ὅτι τὸ μιγνύμενον ᾧ μίγνυται τὴν ἴσην ἀνταποδίδωσε 
κοινωνίαν. Οὐ μὴν ἀλλὰ φιλίαν γε πρὸς ἄνϑρωπον εἶναι 
ϑεῷ καὶ τὸν ἐπὶ ταύτῃ λεγόμενον ἔρωτα καὶ φυόμενον 
6 εἰς ἐπιμέλειαν ἤϑους καὶ ἀρετῆς, πρέπον ἃ ἂν εἴη. Καὶ οὐ 
πλημμελοῦσιν οἱ τὸν Φόρβαντα καὶ τὸν Ὑάκινθον καὶ 
τὸν "δδμητον ἐρωμένους ᾿4πόλλωνορ γεγονέναι μυϑολο-- 
, γοῦντες, ὥσπερ αὖ καὶ τὸν Σικυώνιον Ἱππόλυτον. ᾧ δὴ 
καί φασιν, ὁσάκις τύχοι διαπλέων εἰς Κίρραν ἐκ Σικυῶ- 
τόνος, [αὐτῷ χρᾶν] τὴν Πυϑίαν, οἷον αἰσθανομένου τοῦ 
ϑεοῦ καὶ χαίροντος, ἀποϑεσπίξειν τόδε τὸ ἡρῷον᾽ 
Καὶ δ᾽ αὐὖϑ' Ἱππολύτοιο φίλον κάρα εἰς ἅλα βαίνει. 
Πινδάρου δὲ καὶ τῶν μελῶν ἐραστὴν γενέσϑαι τὸν Πᾶνα 
μυϑολογοῦσιν. ᾿Δπέδωκε δέ τινα τιμὴν καὶ ᾿Αρχιλόχῳ 
16 καὶ Ἡσιόδῳ τελευτήσασι διὰ τὰς Μούσας τὸ δαιμόνιον. 
Σοφοκλεῖ δὲ καὶ ξῶντι τὸν ᾿Ασκληπιὸν ἐπιξενωθῆναι 
“λόγος ἐστὶ πολλὰ μέχρι δεῦρο διασώξων τεκμήρια, καὶ 
τελευτήσαντι τυχεῖν ταφῆς ἄλλος ϑεὸς, ὡς λέγεται, 
παρέσχεν. ζἦρα οὖν ἄξιόν ἐστι,ταῦτα συγχωροῦντας ἐπεὶ 
40 τούτων, ἀπιστεῖν, εἰ Ζαλεύκῳ καὶ Μίνῳ καὶ Ζωροάστρῃ 
καὶ Νομᾷ καὶ “Ζυκούργῳ βασιλείας κυβερνῶσι καὶ πολι- 
τείας διακοσμοῦσιν εἰς τὸ αὐτὸ ἐφοίτα τὸ δαιμόνιοπ, ἢ 
τούτοις μὲν εἰκός ἐστι καὶ σπουδάζοντας ϑεοὺς ὁμελεῖν 
ἐπὶ διδασκαλίᾳ καὶ παραινέδει τῶν βελτίστων. ποιηταῖς 
46 δὲ καὶ λυρικοῖς μινυρίξζουσιν. εἴπερ ἄρα, χρῆσϑαι κπαί- 
ξοντας; δὲ δὲ λέγει τις ἄλλως, κατὰ Βακχυλίδην, Πλα- 
τεῖα κέλευϑος. Οὐδὲ γὰρ ἅτερος λόγος ἔχει τε φαῦ- 
λον, ὃν περὶ Τυκούργου καὶ Νομᾶ καὶ τοιούτων ἄλλων 
ἀνδρῶν λέγουσιν, ὡς δυσκάϑεκτα καὶ δυσάρεστα πλήϑη 
80 χειρούμενοι: καὶ μεγάλας ἐπιφέροντες ταῖς πολενδίαις 
καινοτομίας. προσεποιήσαντο τὴν ἀπὸ τοῦ ϑεοῦ δόξαν, 


ΝΟΜΑ͂Σ. 193 


αὐτοῖς ἐκείνοις, πρὸς οὖς ἐσχηματίξζοντο, σωτήριον 
οὖσαν. 

Ψ. ᾿Δλλὰ γὰρ ἔτος ἤδη διατελοῦντι τῷ Νομᾷ τεσ-- 
σαρακοστὸν ἦκον ἀπὸ Ῥώμης οἵ πρέσβεις παρακαλοῦντες 
ἐπὶ τὴν βασιλείαν. Τοὺς δὲ λόγους ἐποιήσατο Πρόκλος ὅ 
καὶ Οὐέλεσος. ὧν πρότερον ἐπίδοξος ἦν ὁ δῆμος αἰρή-- 
δεσϑαι τὸν ἕτερον βασιλέα, Πρόκλῳ μὲν τῶν Ῥωμύλου 
λαῶν. Οὐελέσῳ δὲ τῶν Τατίου μάλιστα προσεχόντων. 
Οὗτοι μὲν οὖν βραχέα διελέχϑησαν, οἰόμενοι τῷ ΝΝομᾷ 
τὴν συντυχίαν ἀσπαξομένῳ γεγονέναι" ἦν δ᾽ οὐ μικρόν, 10 
ὡς ἔοικεν, ἔργον, ἀλλὰ καὶ λόγων πολλῶν καὶ δεήσεως 
τὸ πεῖσαι καὶ μεταστῆσαι γνώμην ἀνδρὸς [ἐν ἢ ἡσυχίᾳ καὶ 
δἰρήνη βεβιωκότος εἰς ἀρχὴν πόλεως τρόπον τινὰ καὶ γε-- 
88 γενημένης πολέμῳ καὶ συνηυξημένης. Ἔλεγεν οὖν τοῦ 

τε πατρὸς αὐτοῦ παρόντος καὶ Μαρκίου, τῶν συγγενῶν 16 
ἑνός, ὡς Πᾶσα μὲν ἀνθρωπίνου βίου μεταβολὴ σφα- 
λερόν- ᾧ δὲ μήτ᾽ ἄπεστί τι τῶν ἱκανῶν μήτε μεμπτόν 
ἐστι τῶν παρόντων, τοῦτον οὐδὲν ἄλλο πλὴν ἄνοια 
μετακοσμεῖ καὶ μεϑίστησιν ἐκ τῶν συνήϑων " οἷς κἂν εἰ 
μηδὲν ἕτερον προσείη, τῷ βεβαιοτέρῳ διαφέρει τῶν ἀδή--30 
λων. ᾽4λλ: οὐδὲ ἄδηλα τὰ τῆς βασιλείας τοῖς Ῥωμύλου 
τεκμαιρομένῳ παϑήμασιν, ὡς πονηρὰν μὲν αὐτὸς ἔλαβε 
δόξαν ἐπιβουλεῦσαι τῷ συνάρχοντι Τατίῳ, πονηρὰν δὲ 
τοῖς ὁμοτίμοις περιεποίησεν ὡς ἀνῃρημένος ὑπὶ αὐτῶν. 
Καίτοι Ῥωμύλον μὲν οὗτοι παῖδα ϑεῶν ὑμνοῦσι φήμαϊς,36 
καὶ τροφήν τινα δαιμόνιον αὐτοῦ καὶ σωτηρίαν ἄπιστον 
ὅτι νηπίου λέγουσιν" ἐμοὶ δὲ καὶ γένος ϑνητόν ἐστι καὶ 
τροφὴ καὶ παίδευσις ὑπ ἀνθφώπων ὧν οὐκ ἀγνοεῖτε γε-- 
γενημένη᾽ τὰ δ᾽ ἐπαινούμενα τοῦ τρόπου βασιλεύειν 
πόρρω μέλλοντος ἀνδρός. ἡσυχία τε πολλὴ καὶ διατριβὴ 80 
περὶ λόγους ἀπράγμονας ὅ τε δεινὸς οὗτος καὶ σύντρο-- 
φορ δἰρήνης ἔρως καὶ πραγμάτων ἀπολέμων καὶ ἀνθρώ-- 


124 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


πῶν ἐπὶ τιμῇ ϑεῶν καὶ φιλοφροσύναις εἰς τὸ αὐτὸ συν-- 

ἐόντων, τὰ δὲ ἄλλα καϑ᾽ ἑαυτοὺς γεωργούντων ἢ νεμόν-- 

των. Ὑμῖν δὲ, ὦ Ῥωμαῖοι, πολλοὺς μὲν ἴσως ἀβουλήτους 

ἀπολδριπε πολέμους Ῥωμύλος, οἷς ἀντερείδοντος ἡ πό- 
τείρου δεῖται βασιλέως καὶ ἀκμάζοντος" πολλὴ δὲ 
"ἤϑεια καὶ προϑυμία δὲ εὐτυχίαν γέγονετῷ δήμῳ, 
Ἰένα λέληϑεν αὔξεσϑαι καὶ κρατεῖν ἑτέρων βουλό- 
ὥστε καὶ γέλως ἂν εἴη τἀμὰ ϑεραπεύοντος ϑεοὺς 
ἣν τιμᾶν, βίαν δὲ καὶ πόλεμον ἐχϑαίρειν διδά-- 
ς πόλιν στρατηλάτου μᾶλλον ἢ βασιλέως δεο- 
κ 


Τοιούτοις λόγοις ἀφοσιουμένου τὴν βασιλείαν 
δρός͵ οἵ τε Ῥρωμαῖοι πᾶσαν. ἐποιοῦντο σπουδὴν 
λοῦντες καὶ δεόμενοι μὴ σφᾶς αὖϑις εἰς στάσιν 
ἵν καὶ πόλεμον ἐμφύλιον, οὐκ ὄντος ἑτέρου, πρὸς 
"ότεραι συννεύσουσιν αἵ στάσεις, ὅ τε πατὴρ καὶ 
«οὐ ἐκείνων μεταστάντων ἰδίᾳ προσκείμενοι τὸν 

ἔπειϑον δέχεσθαι μέγα καὶ ϑεῖον δῶρον. ..Εὲ δὲ 
οὔτε πλούτου δέῃ δι᾽ αὐτάρκειαν οὔτε δόξαν ἀρ-- 
ὶ δυναστείας ἐξήλωκας κρείσσονα τὴν ἀπὶ ἀρετῆς 
ἀλλ᾿ ὑπηρεσίαν γε θεοῦ τὸ βασιλεύειν ἡγούμενος, 
ἰνίστησι καὶ οὐκ ἐᾷ κεῖσθαι καὶ ἀργεῖν τὴν ἐν σοὶ 
ἣν δικαιοσύνην, μὴ φεῦγε μηδὲ ἀποδίδρασκε τὴν 

ἀνδρὶ φρονίμῳ πράξεων καλῶν καὶ μεγάλων οὐὖ- 
ραν, ἐν ἡ καὶ ϑεραπεῖαι ϑεῶν μεγαλοπρεπεῖς εἰσι 
ὃς εὐσέβειαν ἀνθρώπων ἡμερώσεις ῥᾷστα καὶ τά- 
τακοσμουμένων ὑπὸ τοῦ κρατοῦντος. Οὗτοι καὶ 
ἔστερξαν ἔπηλυν ἡδεμόνα καὶ τὴν Ῥωμύλου μνή- 
οϑεοῦσι ταῖς τιμαῖς. Τίς δὲ οἶδεν, εἰ καὶ νικῶντι 
Ἰολέμου κόρος ἐστὶ καὶ μεστοὶ ϑριάμβων καὶ λα-- 
γεγονότες ἡγεμόνα πρᾷον καὶ δίκης ἑταῖρον ἐπὶ 
Ἐ καὶ εἰρήνῃ ποθοῦσιν; εἰ δὲ δὴ καὶ παντάπασιν 


ΝΟΙΜΑ͂Σ. 125 


ἀκρατῶς ἔχουσι καὶ μανικῶς πρὸς πόλεμον, ἄρ᾽ οὐχὶ 
βέλτιον ἀλλαχόσε τὴν ὁρμὴν αὐτῶν τρέπειν διὰ χειρὸς 
ἔχοντα τὰς ἡνίας, τῇ δὲ πατρίδι καὶ παντὶ τῷ Σαβίνων 
ἔϑνει σύνδεσμον εὐνοίας καὶ φιλίας πρὸς πόλιν ἀκμά- 
ξουσαν καὶ δυνατὴν γενέσϑαι;““ Τούτοις προσῆν." ὡς δ 
λέγεται. σημεῖά τε χρηστὰ καὶ σπουδὴ τῶν πολιτῶν καὶ 
ξῆλος, ὡς ἐπύϑοντο τὴν πρεσβείαν, δεομένων βαδίζειν 
καὶ παραλαμβάνειν τὴν βασιλείαν ἐπὶ κοινωνίᾳ καὶ συγ-- 
κράσει τῶν πόλεων. 
ΨΙΙ. Ὡς οὖν ἐδέδοκτο, ϑύσας τοῖς ϑεοῖς προῆγεν εἰς 10 
τὴν Ῥώμην. ᾿Δπήντα δὲ ἡ βουλὴ καὶ ὁ δῆμος ἔρωτι ϑαυ-- 
θά μαστῷ τοῦ ἀνδρός, εὐφημίαι τε πρέπουσαι γυναικῶν ἐγί- 
γνοντοὸ καὶ ϑυσίαι πρὸς ἱεροῖς καὶ χαρὰ πάντων. ὥσπερ 
οὐ βασιλέα τῆς πόλεως. ἀλλὰ βασιλείαν δεχομένης. Ἐπεὶ 
δὲ εἰς τὴν ἀγορὰν κατέστησαν.,, ὁ μὲν ταῖς ὥραις ἐκείναις 15 
συνειληχὼς μεσοβασιλεὺς Σπόριος Οὐέττιος ψῆφον ἐπέ- 
δωκε τοῖς πολίταις καὶ πάντες ἤνεγκαν, προσφερομένων 
δ᾽ αὐτῷ τῶν βασιλικῶν παρασήμων ἐπισχεῖν κελεύσας 
ἔφη δεῖσϑαι καὶ ϑεοῦ τὴν βασιλείαν ἐμπεδοῦντος αὐτῷ. 
"Παραλαβὼν δὲ μάντεις καὶ ἱερεῖς ἀνέβαινεν εἰς τὸ Καπι-- 30 
τώλιον: Ταρπήϊον αὐτὸ λόφον οἵ τότε Ρωμαῖοι προση--" 
γόρευον. Ἐνταῦϑα τῶν μάντεων ὁ πρωτεύων τὸν μὲν 
εἰς μεσημβρίαν τρέψας ἐγκεκαλυμμένον, αὐτὸς δὲ παρα-- 
στὰς ἐξόπισϑεν καὶ τῇ δεξιᾷ τῆς κεφαλῆς ἐφαπτόμενος 
αὐτοῦ κατεύξατο, καὶ περιεσκόπει τὰ παρὰ τῶν ϑεὼῶν ἐν 25 
οἰωνοῖς ἢ συμβόλοις προφαινόμενα, πανταχόσε τὰς ὄψεις 
περιφέρων. Σιγὴ δὲ ἄπιστος ἐν πλήϑει τοσούτῳ τὴν 
ἀγορὰν κατεῖχε καραδοχούντων καὶ συναιωρουμένων 
τῷ μέλλοντι, μέχρι οὗ προὐφάνησαν ὄρνιϑες ἀγαϑοὶ 
καὶ δεξιοὶ καὶ ἐπέτρεψαν. Οὕτω δὲ τὴν βασιλικὴν ἄνα- 80 
λαβὼν ἐσθῆτα κατέβαινε Νομᾶς εἰς τὸ πλῆϑος ἀπὸ τῆς 
ἄκρας. Τότε δὲ καὶ φωναὶ καὶ δεξιώσεις ἦσαν ὡς εὐσεβέ- 


196 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟ΄ 


στατον καὶ ϑεοφιλέστατον δεχομέ 
τὴν ἀρχὴν πρῶτον μὲν τὸ τῶν τριο 
λυσεν, οὗς Ῥωμύλος ἔχων ἀεὶ πε 
προσηγόρευσεν, ὅπερ ἐστὶ ταχεῖς 
δηαπιστεύουσιν οὔτε βασιλεύείν ἀπισι 
τερον δὲ τοῖς οὖσιν ἱερεῦσι Διὸς κ' 
μύλου προσκατέστησεν, ὃν Φλάμι 
μασεν. Ἐκχάλουν δὲ καὶ τοὺς προγ 
ἀπὸ τῶν περικρανίων πίλων, οὗ“ 
τὸ φοροῦσι πιλαμένας τινὰς ὄντας, ὧι 
ληνικῶν ὀνομάτων τότε μᾶλλον ἡ νῦν τοῖς Δατίνοις 
ἀνακεκραμένων. Καὶ γὰρ ἃς ἐφόρουν οἵ ἱερεῖς λαίνας 
ὁ Ἰόβας χλαίνας φησὶν εἵναι,καὶ τὸν ὑπηρετοῦντα τῷ 
ἱερεῖ τοῦ Διὸς ἀμφιθαλῆ παῖδα λέγεσϑαι Κάμιλλον, ὡς 
το καὶ τὸν Ἑρμῆν οὕτως ἔνιοι τῶν Ἑλλήνων Καδμῖλον ἀπὸ 
τῆς διακονίας προσηγόρευον. 

ΥΠΙ. Ταῦτα δὲ ὁ Νομᾶς ἐπ᾽ εὐνοίᾳ καὶ χάριτι τοῦ 
δήμου πολιτευσάμενος εὐθὺς ἐπεχείρει τὴν πόλιν, ὥσπερ 
σίδηρον, ἐκ σκληρᾶς καὶ πολεμικῆς, μαλακωτέραν ποιῆ- 

40 σαι καὶ δικαιοτέραν. ᾿Δτεχνῶς γὰρ ἣν! “Πλάτων ἀποκαλεῖ 
φλεγμαίνουσαν πόλιν ἐκείνη τότ᾽ ἦν, συστᾶσα μὲν 
εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τόλμῃ τινὶ καὶ παραβόλῳ ϑρασύτητι τῶν 
ϑρασυτάτων καὶ μαχιμωτάτων ἐκεῖ πανταχόϑεν ὠσαμέ- 
νῶν; ταῖς δὲ πολλαῖς στρατείαις καὶ τοῖς συνεχέσε πολέ- 

26 μοις τροφῇ χφησαμένη καὶ αὐξήσει τῆς δυνάμεως, καὶ 
καϑάπερ τὰ καταπηγνύμενα τῷ σείεσϑαι μᾶλλον ἑδρά- 
ξεται, ῥώννυσϑαι δοκοῦσα διὰ τῶν κινδύνων. Οὕτω δὴ 
μετέωρον καὶ τετραχυμένον δῆμον οὐ μικρᾶς οὐδὲ φαύ- 
λης οἰόμενος εἶναι πραγματείας μεταχειρίσασϑαι καὶ 

80 μεταχοσμῆσαι πρὸς εἰρήνην, ἐπηγάγετο τὴν ἀπὸ τῶν 
ϑεῶν βοήϑειαν, τὰ μὲν πολλὰ ϑυσίαις καὶ πομπαῖς καὶ 
χορείαις, ἃς αὐτὸς ὠργίασε καὶ κατέστησεν, ἅμα σεμνό- 


ΝΟΜΑ͂Σ. ' 127 


τητι διαγωγὴν ἐπίχαριν καὶ φιλάνϑρωπον ἡδονὴν ἐχού- 
ὅαες δημαγωγῶν καὶ τιϑασεύων τὸ ϑυμοειδὲς καὶ φιλο- 
πόλεμον: ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ φόβους τινὰς ἀπαγγέλλων παρὰ 
τοῦ ϑεοῦ καὶ φάάματα δαιμόνων ἀλλόχοτα καὶ φωνὰς 
οὐκ εὐμενεῖς ἐδούλου καὶ ταπεινὴν ἐποίει τὴν διάνοιαν ὅ 
αὐτῶν ὑπὸ δεισιδαιμονίας. Ἐξ ὧν καὶ μάλιστα λόγον 
ἔσχεν ἡ σοφία καὶ ἡ παίδευσις τοῦ ἀνδρός, ὡς Πυϑαγόρᾳ 
συγγεγονότος. Μέγα. γὰρ ἦν μέρος, ὡς ἐκείνῳ τῆς φιλο- 
σοφίας καὶ τούτῳ τῆς πολιτείας ἡ περὶ τὸ θεῖον ἀγχιστεία 
καὺ διατριβή. “ἔγεται δὲ καὶ τὸν ἔξωϑεν ὄγκον καὶ σχη-- 10 
ματισμὸν ἀπὸ τῆς αὐτῆς Πυϑαγόρᾳ διανοίας περιβαλέ- 
5 σϑαι. Καὶ γὰρ ἐκεῖνος ἀετόν τε δοκεῖ πραῦναι φωναῖς 
τισιν ἐπιστήσας καὶ καταγαγὼν ὑπεριπτάμενον, τόν τὰ 
μηρὸν ὑποφῆναι χρυσοῦν Ὀλυμπίασι διαπορευόμενος 
τὴν πανήγυριν" ἄλλας τε τερατώδεις μηχανὰς αὐτοῦ 15 
καὶ πράξεις ἀναγγέλλουσιν, ἐφ᾽ αἷς καὶ Τίμων ὁ Φλιάα- 
όιος ἔγραψε" 
Πυϑαγόρην ὃὲ γόητας ἀποκλίψοντ' ἐπὶ δόξας. 
ϑήρῃ ἐπὶ ἀνδρώπων., σεμνηγορίης ὀαριστήν" 
τῷ δὲ Νομᾷ δρᾶμα ϑεᾶς τίνος ἢ νύμφης ὀρείας ἔρως ἦν 30 
καὶ συνουσία πρὸς αὐτὸν ἀπόρρητος. ὥσπερ εἴρηται, καὶ 
κοιναὶ μετὰ Μουσῶν διατριβαί. Τὰ γὰρ πλεῖστα τῶν ᾿ 
μαντευμάτων εἰς ούσας ἀνῆγε, καὶ μέαν ΜΜοῦφαν ἐδέως 
καὶ διαφερόντως ἐδίδαξε σέβεσϑαι τοὺς Ῥωμαίους, Τα- 
κίταν προσαγορϑύσας., οἷον σιωπηλὴν ἢ ἐνεάν" ὅπερ 50 
εἶναι δοκεῖ τὴν Πυϑαγόρειον ἀπομνημονεύοντος ἐχε-- 
μυϑίαν καὶ τιμῶντος. Ἔστι δὲ καὶ τὰ περὶ τῶν ἀφιδρυ- 
μάτων νομοϑετήματα παντάπασιν ἀδελφὰ τῶν Πυϑα- 
γόρου δογμάτων. Οὔτε γὰρ ἐκεῖνος αἰσϑητὸν ἢ παϑητόν, 
ἀόρατον δὲ καὶ ἀκήρατον καὶ νοητὸν ὑπελάμβανεν εἶναι 30 
τὸ πρῶτον, οὗτός τε διεκώλυσεν ἀνθρωποειδὴ καὶ ξῳό- 
μορφον. εἰκόνα ϑεοῦ Ῥωμαίους νομέξειν. Οὐδ᾽ ἦν παρ᾽ 


. 128 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


αὐτοῖς; οὔτε γραπτὸν οὔτε πλαστὸν εἶδος ϑεοῦ πρότερον, 
ἀλλ᾽ ἐν ἑκατὸν ἑβδομήκοντα τοῖς πρώτοις ἔτεσι ναοὺς μὲν 
οἰκοδομούμενοι καὶ καλιάδας ἱερὰς ἱστῶντες, ἄγαλμα δὲ 
οὐδὲν ἔμμορφον ποιούμενοι διετέλουν, ὡς οὔτε ὅσιον 
δ ἀφομοιοῦν τὰ βελτίονα τοῖς χείροσιν οὔτε ἐφάπτεσϑαι 
ϑεοῦ δυνατὸν ἄλλως ἢ νοήσει. Κομιδῆ δὲ καὶ τὰ τῶν 
ϑυσιῶν ἔχεται τῆς Πυϑαγορικῆς ἁγιστείας - ἀναέμακτοι 
γὰρ ἦσαν αἵ γε πολλαί, δι᾽ ἀλφίτου καὶ σπονδῆς καὶ τῶν 
εὐτελεστάτων πεποιημέναι. Χωρὶς δὲ τούτων ἑτέροις 
10 ἔξξωϑεν ἐπαγωνίζονται τεκμηρίοις οἵ τὸν ἄνδρα τῷ ἀνδρὲ 
συνοικειοῦντες. Ὧν ὃν μέν ἐστιν, ὅτε Πυϑαγόραν Ῥω-- 
μαῖοι τῇ πολιτεία προσέγραψαν, ὡς ἱστόρηκεν Ἐπίχαρμος 
ὁ κωμικὸς ἔν τινι λόγῳ προς ᾿ἀντήνορα γεγραμμένῳ, 
παλαιὸς ἀνὴρ καὶ τῆς Πυϑαγορικῆς διατριβῆς μετεσχη- 
16 κα: ἕτερον ὃ, ὅτι τεσσάρων υἱῶν βασιλεῖ Νομᾶ γενο-- 
μένων ἕνα Μάμερκον ἐπὶ τῷ Πυϑαγόρου παιδὶ προση-- 
γόρευσεν. ᾿4π' ἐκείνου δὲ καὶ τὸν Αἰμιλίων οἶχον ἀνα-- 
μιχϑέντα τοῖς πατρικίοις ὀνομασθῆναί φάσιν. οὕτως 
ὑποκοριξομένον τοῦ βασιλέως τὴν ἐν τοῖς λόγοις τοῦ 
90 ἀνδρὸς αἰμυλίαν καὶ χάριν. Αὐτοὶ δ᾽ ἀκηκόαμεν πολλῶν 
ἐν Ῥώμῃ διεξιόντων. ὅτι χρησμοῦ ποτε Ῥωμαίοις γενο-- 
μένου τὸν φρονιμώτατον καὶ τὸν ἀνδρειότατον Ἑλλήνων 
ἰδρύσασϑαι παρ᾽ αὑτοῖς. ἔστησαν ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς εἰκόνας 
χαλκᾶς δύο, τὴν μὲν ᾿Δλκιβιάδον. τὴν δὲ Πυϑαγόρον. 
46 Ταῦτα μὲν οὖν ἀμφισβητήσεις ἔχοντα πολλὰς καὶ τὸ 
κινεῖν διὰ μακροτέρων καὶ τὸ πιστεύεσϑαι μειρακιώδους 
ἐστὶ φιλονεικέας. 
ΙΧ. Νομᾷ δὲ καὶ τὴν τῶν ἀρχιερέων, οὗς Ποντίφικας 
καλοῦσι. διάταξιν καὶ κατάστασιν ἀποδιδόασι, καί φασιν 
ϑοαὐτὸν ἕνα τούτων τὸν πρῶτον γεγονέναι. Κεκλῆσϑαι δὲ 
τοὺς Ποντίφικας οἵ μὲν. ὅτι τοὺς ϑεοὺς ϑεραπεύουσι 
δυνατοὺς καὶ κυρίους ἁπάντων ὄντας" ὁ γὰρ δυνατὸς 


ΝΟΜΑ͂Σ. 129 


ὑπὸ Ῥωμαίων ὀνομάξεται πότηνς᾽ ἕτεροι δέ φασι πρὸς 
ὑπεξαίρεσιν γεγονέναι τοὔνομα τῶν δυνατῶν, ὡς τοῦ 
νομοϑέτου τὰς δυνατὰς ἐπιτελεῖν ἱερουργίας τοὺς ἱερεῖς 
κελεύοντος, ἂν δὲ ἢ τι κώλυμα μεῖξον οὐ συκοφαντοῦν-- 
τος. Οἱ δὲ πλεῖστοι μάλιστα καὶ τὸ γελώμενον τῶν ὀνο-- ὅ 
μάτων δοκιμάξουσιν, ὡς οὐδὲν ἀλλ᾽ ἢ γεφυροποιοὺς 
τοὺς ἄνδρας ἐπικληϑέντας ἀπὸ τῶν ποιουμένων περὶ 
τὴν γέφυραν ἱερῶν, ἁγιωτάτων καὶ παλαιοτάτων ὄντων" 
πόντεμ γὰρ οἵ Λατῖνοι τὴν γέφυραν ὀνομάξουσιν. Εἶναι 
μέντοι καὶ τὴν τήρησιν αὐτῆς καὶ τὴν ἐπισκευήν, ὥσπερ 10 
ἄλλο τι τῶν ἀκινήτων καὶ πατρίων ἱερῶν, προσήκουσαν 

66 τοῖς ἱερεῦσιν. Οὐ γὰρ ϑεμιτόν, ἀλλ ἐπάρατον ἡγεῖσϑαι 
Ῥωμαίους τὴν κατάλυσιν τῆς ξυλίνης γεφύρας. Λέγεται 
δὲ καὶ τὸ πάμπαν ἄνευ σιδήρου κατὰ δή τι λόγιον συγ-- 
γεγομφῶσϑαι διὰ τῶν ξύλων. Ἡ δὲ λιϑίνη πολλοῖς ὕστε-- 16 
ρον ἐξειργάσϑη χρόνοις ὑπ᾽ Αἰμιλέου ταμιεύοντος. Οὐ 
μὴν ἀλλὰ καὶ τὴν ξυλίνην τῶν Νομᾶ χρόνων ἀπολείπε-- 
όϑαι λέγουσιν, ὑπὸ Μαρκίου τοῦ Νομᾶ ϑυγατριδοῦ βα--: 
σιλεύοντος ἀποτελεσϑεῖσαν. Ὁ δὲ μέγιστος τῶν Ποντι-- 
φίκων οἷον ἐξηγητοῦ καὶ προφήτου, μᾶλλον δὲ ἱεροφάν-- 20 
του τάξιν εἴληχεν, οὐ μόνων τῶν δημοσίᾳ δρωμένων 
ἐπιμελούμενος, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἰδίᾳ ϑύοντας ἐπισκοπῶν 
καὶ κωλύων παρεχβαίνειν τὰ νενομισμένα καὶ διδάσκων 
ὅτου τις δέοιτο πρὸς ϑεῶν τιμὴν ἢ παραίτησιν. Ἦν δὲ 
καὶ τῶν ἱερῶν παρϑένων ἐπίσκοπος, ἃς Ἑστιάδας προσ-- 95 
αγορεύουσι. Νομᾷ γὰρ δὴ καὶ τὴν τῶν Ἑστιάδων παρ- 
ϑένων καϑιέρωσιν καὶ ὅλως τὴν περὶ τὸ πῦρ τὸ ἀϑά- 
νατον, ὃ φυλάττουσιν αὗται, θεραπείαν τε καὶ τιμὴν 
ἀποδιδόασιν, εἴτε ὡς καϑαρὰν καὶ ἄφϑαρτον τὴν τοῦ 
πυρὸς οὐσίαν ἀκηράτοις καὶ ἀμιάντοις παρατιϑεμένου 80 
σώμασιν. εἴτε τὸ ἄκαρπον καὶ ἄγονον τῇ παρϑενίᾳ συν-- 
οἰκειοῦντος. Ἐπεί τοι τῆς Ἑλλάδος ὅπου πῦρ ἄσβεστόν 

ΡΤ. ΥἹΤ. ἴ. 9 


᾿ 


130 


ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἧς Πυϑοῖ καὶ ᾿Αϑήνησιν, οὐ παρϑένοι, γυναῖκες 
υμέναι γάμων ἔχουσι τὴν ἐπιμέλειαν ἐὰν δὲ ὑπὸ 
ινὸς ἐκλίπῃ, καθάπερ᾿Αϑήνησι μὲν ἐπὶ τῆς ᾿4ρι- 
λέγεται τυραννίδος ἀποσβεσϑῆναι τὸν ἱερὸν 
, ἐν “ελφοῖς δὲ τοῦ ναοῦ καταπρησϑέντος ὑπὸ 
γ περὶ δὲ τὰ “Μιϑριδατικὰ καὶ τὸν ἐμφύλιον Ῥω- 
τόλεμον ἅμα τῷ βωμῷ τὸ πῦρ ἠφανίσϑη, οὔ 
ἵν ἀπὸ ἑτέρου πυρὸς ἐναύεσϑαι, καινὸν δὲ ποιεῖν 
ν ἀνάπτοντας ἀπὸ τοῦ ἡλίου φλόγα καϑαρὰν καὶ 
ν. Ἐξάπτουσι δὲ μάλιστα τοῖς σκαφείοις, ἃ κατα- 
ται μὲν ἀπὸ πλευρᾶς ἰσοσκελοῦς ὀρθογωνίου 
"υ κοιλαινόμενα, συννεύει δ᾽ εἰς ἕν ἐκ τῆς περυ- 
κέντρον. Ὅταν οὖν ϑέσιν ἐναντίαν λάβῃ πρὸς 
»ν, ὥστε τὰς αὐγὰς πανταχόϑεν ἀνακοπτομένας 
σϑαι καὶ συμπλέκεσϑαι περὶ τὸ κέντρον, αὐτόν 
φένει τὸν ἀέρα λεπτυνόμενον καὶ τὰ κουφότατα 
ὅτατα τῶν προστιϑεμένων ὀξέως ἀνάπτει κατὰ 
ἔρεισιν͵ σῶμα καὶ πληγὴν πυρώδη τῆς αὐγῆς λα-- 
Ἔνιοι μὲν οὖν οὐδὲν ὑπὸ τῶν ἱερῶν παρϑένων 
τὸ ἄσβεστον ἐκεῖνο φρουρεῖσθαι πῦρ νομζουσιν" 
τ εἶναί τινά φασιν ἀϑέατα τοῖς ἄλλοις ἱερὰ κρυ- 
τ) περὶ ὧν ὅσα καὶ πυϑέσϑαι καὶ φράσαι ϑεμιτὸν 
ἀμέλλου βίῳ γέγραπται. 
Πρῶτον μὲν οὖν ὑπὸ Νομᾶ καϑιερωϑῆναι λέ: 
᾿εγανίαν καὶ Βερηνίαν, δεύτερον δὲ Κανουληζαν 
πηΐαν" ὕστερον δὲ Σερβίου δύο προσϑέντος ἄλ- 
ἐριϑμῷ διατηρῆσαι μέχρι τῶν χρόνων τούτων τὸ 
, Ὡρίσϑη δὲ ταῖς ἱεραῖς παρϑένοις ὑπὸ τοῦ βα- 
ἐγνεία τριακονταέτις, ἐν ἡ τὴν μὲν πρώτην δε- 
ἃ χρὴ δρᾶν μανϑάνουσι, τὴν δὲ μέσην ἃ μεμα- 
δρῶσι, τὴν δὲ τρίτην ἑτέρας αὐταὶ διδάσκουσιν. 
"εἴται τῇ βουλομένῃ μετὰ τὸν χρόνον τοῦτον ἤδη 


ΝΟΜΜἝΑ͂Σ. 181 


καὶ γάμου μεταλαμβάνειν καὶ πρὸς ἕτερον τραπέσϑαι 
βίον ἀπαλλαγείσῃ τῆς ἱερουργίας. Δέγονται δὲ οὐ πολ-- 
λαὶ ταύτην ἀσπάσασϑαι τὴν ἄδειαν, οὐδὲ ἀσπασαμέναις 
χρηστὰ πράγματα συντυχεῖν, ἀλλὰ μετανοίᾳ καὶ κατη-- 
φείᾳ συνοῦσαι τὸν λοιπὸν βίον ἐμβαλεῖν τὰς ἄλλας εἰς 5 
δεισιδαιμονέαν, ὥστε μέχρι γήρως καὶ ϑανάτου διατε-- 
λεῖν ἐγκαρτερούσας καὶ παρϑενευομένας. Τιμὰς δὲ με-- ᾿ 
γάλας ἀπέδωκεν αὐταῖς, ὧν ἔστι καὶ τὸ διαϑέσϑαι ξῶν-- 
τος ἐξεῖναι πατρὸς καὶ τἄλλα πράττειν ἄνευ προστάτου 
διαγούσας, ὥσπερ αἴ τρίπαιδες. Ραβδουχοῦνται δὲ προῖ- 10 
οὔσαι" κἂν ἀγομένῳ τινὶ πρὸς ϑάνατον αὐτομάτως συν- 
τύχωσιν, οὐκ ἀναιρεῖται. Δεῖ δὲ ἀπομόδαι τὴν παρϑένον 
ἀκούσιον καὶ τυχαίαν καὶ οὐκ ἐξεπίτηδες γεγονέναι τὴν 
67 ἀπάντησιν. Ὁ δὲ ὑπελθὼν κομιξομένων ὑπὸ τὸ φορεῖον 
ἀποϑνήσκχει. Κόλασις δὲ τῶν μὲν ἄλλων ἁμαρτημάτων 16 
πληγαὶ ταῖς παρϑένοις, τοῦ μεγίστου Ποντέφικος κολά-- 
ξοντος ἔστιν ὅτε καὶ γυμνὴν τὴν πλημμελήσασαν ὀϑόνης 
ἐν παλινσκίῳ παρατεινομένης" ἡ δὲ τὴν παρϑενίαν κα-- 
ταισχύνασα ξῶσα κατορύττεται παρὰ τὴν Κολλίνην λε- 
γομένην πύλην" ἐν ἡ τις ἔστιν ἐντὸς τῆς πόλεως ὀφρὺς 20 
γεώδης πάρατείνουσα πόρρω᾽ καλεῖται δὲ χῶμα διαλέκτῳ 
τῇ Δατίνων. Ἐνταῦϑα κατασκευάξεται κατάγειος οἶκος 
οὐ μέγας ἔχων ἄνωϑεν κατάβασιν. Κεῖται δὲ ἐν αὐτῷ 
κλένη τε ὑπεστρωμένη καὶ λύχνος καιόμενος ἀπαρχαί τὲ 
τῶν πρὸς τὸ ξῆν ἀναγκαίων βραχεῖαί τινες, οἷον ἄρτος, 25 
ὕδωρ ἐν ἀγγείῳ, γάλα, ἔλαιον, ὥσπερ ἀφοσιουμένων τὸ. 
μὴ λιμῷ διαφϑείρειν σῶμα ταῖς μεγίσταις καϑιερωμένον 
ἁγιστείαις. Αὐτὴν δὲ τὴν κολαξομένην εἰς φορεῖον ἐν- 
ϑέμενοι καὶ καταστεγάσαντες ἔξωϑεν καὶ καταλαβόντερ 
ἱμᾶσιν, ὡς μηδὲ φωνὴν ἐξάκουστον γενέσθαι, κομέξουσι 80 
δι᾽ ἀγορᾶς. Ἐξίστανται δὲ πάντες σιωπῇ καὶ παραπέμ-- 
πουσιν ἄφϑογγοι μετά τινος δεινῆς κατηφείας. οὐδὲ 


--Ἁ 


182 ΠΑΟΊ 


ἐστὶν ἕτερον ϑέαμα φρικτότερον, οὐδ᾽ ἡμέραν ἢ πόλις 
ἄλλην ἄγει στυγνοτέραν ἐκείνης. Ὅταν δὲ πρὸς τὸν τό- 
πον κομισϑῇ τὸ φορεῖον, οἱ μὲν ὑπηρέται τοὺς δεσμοὺς 
ἐξέλυσαν, ὃ δὲ τῶν ἱερέων ἔξαρχος εὐχάς τινας ἀπορρή- 
ὅτους ποιησάμενος καὶ χεῖρας ἀνατείνας ϑεοῖς πρὸ τῆς 
ἀνάγκης ἐξάγει συγκεκαλυμμένην καὶ καϑίστησιν ἐπὶ 
κλέμακος εἰς τὸ οἴκημα κάτω φερούσης. Εἶτα αὐτὸς μὲν 
ἀποτρέπεται μετὰ τῶν ἄλλων ἱερέων τῆς δὲ καταβάσης 
ἥ τε κλίμαξ ἀναιρεῖται καὶ κατακρύπτεται τὸ οἴκημα γῆς 

10 πολλῆς ἄνωϑεν ἐπιφορουμένης, ὥστε ἰσόπεδον τῷ λοιπῷ 
χώματι γενέσϑαι τὸν τόπον. Οὕτω μὲν αἴ προέμεναι τὴν 
ἱερὰν παρϑενέαν κολάξονται. 

ΧΙ. Νομᾶς δὲ λέγεται καὶ τὸ τῆς Ἑστίας ἱερὸν ἐγκύ- 
κλιον περιβαλέσϑαι τῷ ἀσβέστῳ πυρὶ φρουράν, ἀπομι- 

Ἰὸ μούμενος οὐ τὸ σχῆμα τῆς γῆς ὡς Ἑστίας οὔσης, ἀλλὰ 
τοῦ σύμπαντος κόσμου, οὗ μέσον οἵ Πυϑαγορικοὶ τὸ 
πῦρ ἰδρῦσϑαι νομίζουσι, καὶ τοῦτο Ἑστίαν καλοῦσι καὶ 
μονάδα- τὴν δὲ γῆν οὔτε ἀκίνητον οὔτε ἐν μέσῳ τῆς 
περιφορᾶς οὖσαν, ἀλλὰ κύκλῳ περὶ τὸ πῦρ αἰωρουμένην 

30 οὐ τῶν τιμιωτάτων οὐδὲ τῶν πρώτων τοῦ κόσμου μορίων 
ὑπάρχειν. Ταῦτα δὲ καὶ Πλάτωνά φασι πρεσβύτην γε- 
νόμενον διανενοῆσϑαι περὶ τῆς γῆς ὡς ἐν ἑτέρᾳ χώρᾳ 

ἧς» τὴν δὲ μέσην καὶ κυριωτάτην ἑτέρῳ τινὶ 
: προσήκουσαν. 

30 ΧΙ. Οἱ δὲ Ποντίφικες καὶ τὰ περὶ τὰς ταφὰς πάτρια 
τοῖς χρήξουσιν ἀφηγοῦνται, Νομᾶ διδάξαντος μηδὲν 
ἡγεῖσϑαι μίασμα τῶν τοιούτων, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐκεῖ ϑεοὺς 
σέβεσϑαι τοῖς νενομισμένοις, ὡς τὰ κυριώτατα τῶν ἡμε- 
τέρων ὑποδεχομένουρ- ἐξαιρέτως δὲ τὴν προσαγορευο- 

80 μένην Λιβίτιναν, ἐπίσκοπον τῶν περὶ τοὺς ϑνήσκοντας 
ὁσίων ϑεὸν οὖσαν, εἴτε Περσεφόνην εἴτε μᾶλλον, ὡς οἱ 
λογιώτατοι Ῥωμαίων ὑπολαμβάνουσιν, ᾿Αφροδίτην, οὐ 


ΝΟΜἝΣ. 188 


κακῶς εἰς μιᾶς δύναμιν ϑεοῦ τὰ περὶ τὰς γενέσεις καὶ 
τὰς τελευτὰς ἀνάπτοντες. Αὐτὸς δὲ καὶ τὰ πένϑη καϑ' 
ἡλικίας καὶ χρόνους ἔταξεν" οἷον παῖδα μὴ πενϑεῖν νεώ-- 
τερον τριετοῦς͵ μηδὲ πρεσβύτερον πλείονας μῆνας ὧν 
ἐβέωσεν ἐνιαυτῶν μέχρι τῶν δέκα. καὶ περαιτέρω μηδε--ὅ 
μίαν ἡλικίαν, ἀλλὰ τοῦ μακροτάτου πένϑους χρόνον 
εἶναι δεκαμηνιαῖον., ἐφ᾽ ὅσον καὶ χηρεύουσιν αἴ τῶν 
ἀποϑανόντων γυναῖκες. Ἢ δὲ πρότερον γαμηϑεῖσα βοῦν 
ἐγκύμονα κατέϑυεν ἐκείνου νομοϑετήσαντος. Πολλὰς δὲ 
καὶ ἄλλας Ννομᾶ καταδείξαντος ἱερωσύνας ἔτι δυεῖν μνη--ἴὸ 
σϑήσομαι, τῆς τε Σαλίων καὶ τῆς τῶν Φιτιαλέων, αἵ μά-- 
δϑλιστα τὴν εὐσέβειαν τοῦ ἀνδρὸς ἐμφαίνουσιν. Οἱ μὲν 
γὰρ Φιτιαλεῖς εἰρηνοφύλακές τινες ὄντες. ὡς δ᾽ ἐμοὶ 
δοκεῖ, καὶ τοὔνομα λαβόντες ἀπὸ τῆς πράξεως, λόγῳ τὰ 
νείκη κατέπαυον͵ οὐκ ἐῶντες στρατεύειν πρότερον ἢ τό 
πᾶσαν ἐλπίδα δίκης ἀποκοπῆναι. αὶ γὰρ εἰρήνην Ἔλ-- 
ληνες καλοῦσιν ὅταν λόγῳ, μὴ βίᾳ, πρὸς ἀλλήλους χρώ- 
μενοι λύσωσι τὰς διαφοράς. Οἱ δὲ Ῥωμαίων Φιτιαλεῖς 
πολλάκις μὲν ἐβάδιξον ὡς τοὺς ἀδικοῦντας αὐτοὶ πεί- 
ϑοντες εὐγνωμονεῖν " ἀγνωμονούντων δὲ μαρτυράμενοι 30 
ϑεοὺς καὶ κατευξάμενοι πολλὰ καὶ δεινὰ καϑ' αὑτῶν 
αὐτοὶ καὶ τῆς πατρίδος. εἰ μὴ δικαίως ἐπεξίασιν. οὕτω 
κατήγγελλον αὐτοῖς τὸν πόλεμον. Κωλυόντων δὲ τού-- 
τῶν ἢ μὴ συναινούντων͵ οὔτε στρατιώτῃ θεμιτὸν οὔτε 
βασιλεῖ Ρωμαίων ὅπλα κινεῖν, ἀλλὰ παρὰ τούτων ἔδει 95 
τὴν ἀρχὴν τοῦ πολέμου δεξάμενον ὡς δικαίου τὸν ἄρ-- 
χοντα, τότε σκοπεῖν περὶ τοῦ συμφέροντος. “έγεται δὲ 
καὶ τὸ Κελτικὸν ἐκεῖνο πάϑος τῇ πόλει γενέσϑαι τούτων 
τῶν ἱερέων παρανομηϑέντων. Ἔτυχον μὲν γὰρ οἵ βαάρ- 
βαροι Κλουσένους πολιορκοῦντες - ἐπέμφϑη δὲ πρεσβευ--80 
τὴς Φάβιος ᾿άμβουστος εἰς τὸ στρατόπεδον διαλύσεις 
πράξων ὑπὲρ τῶν πολιορκουμένων. Δαβὼν δὲ ἀποκρί- 


1834 ΠΛΗΟΥΤΑΡΧΟΥ 


σεις οὐκ ἐπιεικεῖς καὶ πέρας σχεῖν αὑτῷ τὴν πρεσβείαν 
οἰόμενος ἐνεανιεύσατο πρὸ τῶν Κλουσίνων ὅπλα λαβὼν 
προκαλέσασϑαι τὸν ἀριστεύοντα τῶν βαρβάρων. Τὰ μὲν 
οὖν τῆς μάχης εὐτυχεῖτο καὶ καταβαλὼν ἐσκύλευσε τὸν 
ἄνδρα" γνωρίσαντες δὲ οἵ Κελτοὶ πέμπουσιν εἰς Ῥώμην 
κήρυκα τοῦ Φαβίου κατηγοροῦντες ὡς ἐχσπόνδου καὶ 
ἀπίστου καὶ ἀκατάγγελτον ἐξενηνοχότος πρὸς αὐτοὺς 
πόλεμον. Ἐνταῦϑα τὴν μὲν σύγκλητον οἱ Φιτιαλεῖς 
ἔπειϑον ἐλδιδόναι τὸν ἄνδρα τοῖς Κελτοῖς, καταφυγὼν 
ιοδὲ ἐκεῖνος εἰς τοὺς πολλοὺς καὶ τῷ δήμῳ σπουδάξοντε 
χρησάμενος διεκρούσατο τὴν δίκην. Μετ᾿ ὀλίγον δὲ 
ἐπελϑόντες οἵ Κελτοὶ τὴν Ῥώμην πλὴν τοῦ Καπιτωλίου 
διεπόρϑησαν. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἐν τοῖς περὶ Καμέλλου 

. μᾶλλον ἀκριβοῦται. 

1. ΚΧΠΙ|. Τοὺς δὲ Σαλέους ἱερεῖς ἐκ τοιαύτης λέγεται 
συστήσασϑαι προφάσεως. Ἔτος ὄγδοον αὐτοῦ βασιλεύ--: 
οντος λοιμώδης νόσος περιϊζοῦσα τὴν Ἰταλίαν ἐστρόβησε 
καὶ τὴν Ῥώμην. ᾿ἀϑυμούντων δὲ τῶν ἀνθρώπων ἴστο-- 
ρθεῖται χαλκῆν πέλτην ἐξ οὐρανοῦ καταφερομένην εἰς τὰς 

490 Νομᾶ πεσεῖν χεῖρας. Ἐπὶ δὲ αὐτῇ ϑαυμάσιόν τινα λόγον 

λέγεσθαι ὑπὸ τοῦ βασιλέως, ὃν Ἠγερίας τὸ καὶ τῶν 
Μουσῶν πυϑέσϑαι. Τὸ μὲν γὰρ ὅπλον ἥκειν ἐπὶ σωτη- 
ρίᾳ τῆς πόλεως, καὶ δεῖν αὐτὸ φρουρεῖσϑαι γενομένῳν 
ἄλλων ἔνδεκα καὶ σχῆμα καὶ μέγεϑος καὶ μορφὴν ἐκείνῳ 

26 παραπλησίων, ὅπως ἄπορον εἴη τῷ κλέπτῃ δι᾽ ὁμοιότητα 
τοῦ διοπετοῦς ἐπιτυχεῖν" ἔτι δὲ χρῆναι Μούσαις καϑιε- 
ρῶσαι τὸ χωρίον ἐκεῖνο καὶ τοὺς περὶ αὐτὸ λειμῶνας, 
ὅπου τὰ πολλὰ φοιτῶσαι συνδιατρίβουσιν αὐτῷ τὴν δὲ 
πηγήν, ἣ κατάρδει τὸ χωρίον, ὕδωρ ἱερὸν ἀποδεῖξαι 

᾿ δυταῖς Ἑστιάσι παρϑένοις, ὅπως λαμβάνουσαι καϑ᾽ ἡμέ- 

ραν ἁγνίξζωσι καὶ ῥαίνωσι τὸ ἀνάκτορον. Τούτοις μὲν 
οὖν ὠαρτυρῆσαι λέγουσι καὶ τὰ τῆς νόσου παραχρῆμα 


ΝΟΜΑ͂Σ. 185 


παυσάμενα. Τὴν δὲ πέλτην προϑέντος αὐτοῦ καὶ κελεύ-- 
σαντος ἁμιλλᾶσθαι τοὺς τεχνίτας ὑπὲρ τῆς ὁμοιότητος, 
τοὺς μὲν ἄλλους ἀπειπεῖν, Οὐετούριον δὲ Μαμούριον 
ἕνα τῶν ἄκρων δημιουργῶν οὕτως ἐφικέσϑαι τῆς ἐμφε-- 
φείας. καὶ κατασκευάσαι πάσας ὁμοίας, ὥστε μηδ᾽ αὐτὸν 6 
ἔτι τὸν Νομᾶν διαγινώσκειν. Τούτων οὖν φύλακας καὶ 
ἀμφιπόλους ἀπέδειξε τοὺς Σαλίους ἱερεῖς. Σάλιοι δὲ 
ἐκλήϑησαν, οὐχ, ὡς ἔνιοι μυϑολογοῦσι, Σαμόϑρᾳκος 
ἀνδρὸς ἢ Μαντινέως. ὄνομα Σαλίου, πρώτου τὴν ἐνό-- 
πλιον ἐκδιδάξαντος ὄρχησιν, ἀλλὰ μᾶλλον ἀπὸ τῆς ὁρ-- ἴ᾿ὸ 
χήσεως αὐτῆς ἁλτικῆς οὔσης, ἣν ὑπορχοῦνται διαπο-- 
ρευόμενοι τὴν πόλιν, ὅταν τὰς ἱερὰς πέλτας ἀναλάβωσιν 
ἐν τῷ Μαρτίῳ μηνί, φοινικοῦς μὲν ἐνδεδυμένοι χιτω-- 
69 νίσχους,. μίτραις δὲ χαλκαῖς ἐπεξωσμένοι πλατείαις καὶ 
κράνη χαλκᾶ φοροῦντες, ἐγχειριδίοις δὲ μικροῖς τὰ ὅπλα 15 
κρούοντες. Ἢ δὲ ἄλλη τῆς ὀρχήσεως ποδῶν ἔργον ἐστί: 
κινοῦνται γὰρ ἐπιτερπῶς, ἑλιγμούς τινας καὶ μεταβολὰς 
ἐν ῥυϑμῷ τάχος ἔχοντι καὶ πυκνότητα μετὰ ῥώμης καὶ 
κουφότητος ἀποδιδόντες. Αὐτὰς δὲ τὰς πέλτας ἀγκύλια 
καλοῦσι διὰ τὸ σχῆμα: κύκλος γὰρ οὐκ ἔστιν οὐδὲ ἀπο-- 30 
δίδωσιν, ὡς πέλτη, τὴν περιφέρειαν, ἀλλ᾿ ἐκτομὴν ἔχϑι 
γραμμῆς ἑλικοειδοῦς, ἧς αἴ κεραῖαι καμπὰς ἔχουσαι καὶ 
συνεπιστρέφουσαι τῇ πυκνότητι πρὸς ἀλλήλας ἀγκύλον 
τὸ σχῆμα ποιοῦσιν" ἢ διὰ τὸν ἀγκῶνα περὶ ὃν περιφέ- 
εορονται. Ταῦτα γὰρ ὁ Ἰόβας εἴρηκε γλιχόμενος ἐξελληνίέ- 96 
σαι τοὔνομα. Δύναιτο δ᾽ ἂν τῆς ἀνέκαϑεν φορᾶς πρῶ- 
τον ἐπώνυμον γεγονέναι͵ καὶ τῆς ἀκέσεως τῶν νοσούν- 
τωῶν͵ καὶ τῆς τῶν αὐχμῶν λύσεως, ἔτι δὲ τῆς τῶν δεινῶν 
ἀνασχέσεως, καϑ' ὃ καὶ τοὺς Ζ“ιοσκούρους ἄνακας ᾿4ϑη- 
ναῖοι προσηγόρευσαν, εἴ γε δεῖ πρὸς τὴν Ἑλληνικὴν 80 
διάλεκτον ἐξάγειν τοὔνομα. Τῷ δὲ Μαμουρίῳ λέγουσι 
μισϑὸν γενέσϑαι τῆς τέχνης ἐκείνης μνήμην τινὰ δι᾽ 


1836 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΊ 


ὀδῆς ὑπὸ τῶν Σαλίων ἅμα τῇ πυρρὶ 
Οἵ δὲ οὐ Οὐετούριον “Μαμούριον 
μενον, ἀλλὰ Οὐετέρεμ μεμορίαμ, 
μνήμην. 

8. ΧΙΨ. Ἐπεὶ δὲ διεκόσμησε τὰς 
πλησίον τοῦ τῆς Ἑστίας ἱεροῦ τὴν 
οἷόν τι βασίλειον οἴκημα" καὶ τὸ : 
χρόνου διέτριβεν ἱερουργῶν ἢ διδι 
προς ἐννοίᾳ τινὶ τῶν ϑείων πρὸς ὁ 

10 κίαν δ᾽ εἶχεν ἑτέραν περὶ τὸν Κυρίνι 
τὸν τόπον ἐπιδεικνύουσιν. Ἐν δὲ’ 
ὅλως τῶν ἱερέων ταῖς πομπαῖς προι 
τὴν πόλιν ἐλινύειν κελεύοντες καὶ 
οντες. Ὡς γάρ φασι τοὺς Πυϑαγ 

19 παρόδου προσκυνεῖν καὶ προσεύχε; 
οἴχοϑεν εὐθὺς ἐπὶ τοῦτο γνώμῃ πὰ 
δίξειν, οὕτως ᾧὥετο Νομᾶς χρῆναι 
ἀκούειν τι τῶν ϑείων μήτε ὁρᾶν ἐν : 
ἀλλὰ σχολὴν ἄγοντας ἀπὸ τῶν ἄλλ 

ϑυτὴν διάνοιαν ὡς πράξει μεγίστῃ τῇ 
ψόφων τε καὶ πατάγων καὶ στεναγι 
τοῖς ἀναγκαίοις καὶ βαναύσοις πόι 

. τὰς ὁδοὺς ταῖς ἱερουργίαις παρέχει 
μέχρι νῦν διασώξοντες, ὅταν ἄρχων 

ὁσίαις διατρίβῃ, βοῶσιν, Ὃκ ἄγε" ς 
τοῦτο πρᾶσσε, συνεπιστρέφουσα καὶ 
προστυγχάνοντας. Ἦν δὲ καὶ τῶν ἄλ 
αὐτοῦ πολλὰ τοῖς Πυϑαγορικοῖς ἔοι» 
παρήνουν ἐπὶ χοίνικος μὴ καϑῆσϑαι 

ϑ0 σκαλεύειν, καὶ βαδίξοντας εἰς ἀποδη 
σϑαι, καὶ τοῖς μὲν οὐρανίοις περισσὰ 
χϑονίοις, ὧν ἑκάστου τὴν διάνοιαν 


ΝΟΜΑ͂Σ. 137 


τοὺς πολλούς, οὕτως ἔνια τῶν Νομᾶ πατρίων ἀπόρρη- 
τον ἔχει τὸν λόγον" οἷον τὸ μὴ σπένδειν ϑεοῖς ἐξ ἀμπέ- 
λῶν ἀτμήτων μηδὲ ϑύειν ἅτερ ἀλφίτων" καὶ τὸ προσ-- 
κυνεῖν περιστρεφομένους καὶ τὸ καϑῆσϑαι προσκυνή- 
ὅαντας. Τὰ μὲν οὖν πρῶτα δύο τὴν γῆς ἐξημέρωσιν ὁ 
ἔοικε διδάσκειν. ὡς μόριον εὐσεβείας οὖσαν " ἡ δὲ περι-- 
στροφὴ τῶν προσκυνούντων λέγεται μὲν ἀπομίμησις 
εἶναι τῆς τοῦ κόσμου περιφορᾶς, δόξειε δ᾽ ἂν μᾶλλον 
ὁ προσκυνῶν, ἐπεὶ πρὸς ξω τῶν ἱερῶν βλεπόντων ἀπέ- 
ὄτραπται τὰς ἀνατολάς, μεταβάλλειν ἑαυτὸν ἐνταῦϑα 10 
καὶ περιστρέφειν ἐπὶ τὸν ϑεόν, κύκλον ποιῶν καὶ συν-- 
ἅπτων τὴν ἐπιτελείωσιν τῆς εὐχῆς δι᾽ ἀμφοῖν" εἰ μὴ νὴ 
Ζία τοῖς Αἰγυπτίοις τροχοῖς αἰνίττεταί τι καὶ διδάσκει 
70 παραπλήσιον ἡ μεταβολὴ τοῦ σχήματος, ὡς οὐδενὸς 
ἑστῶτος τῶν ἀνθρωπίνων, ἀλλ᾽ ὅπως ἂν στρέφῃ καὶ 1ό 
ἀνελίττῃ τὸν βίον ἡμῶν ὁ ϑεός, ἀγαπᾶν καὶ δέχεσϑαι 
προσῆκον. Τὸ δὲ καϑέξεσϑαι προσκυνήσαντας οἰωνι-- 
σμὸν εἶναι λέγουσι τοῦ βεβαιότητα ταῖς εὐχαῖς καὶ δια-- 
μονὴν τοῖς ἀγαϑοῖς ἐπιγίνεσϑαι. Λέγουσι δὲ καὶ πρά- 
ἕξεων διορισμὸν εἶναι τὴν ἀνάπαυσιν. ὡς οὖν τῇ προ--320 
τέρᾳ πράξει πέρας ἐπιτιϑέντας καϑέξεσθαι παρὰ τοῖς 
ϑεοῖς, ἵνα ἑτέρας πάλιν ἀρχὴν παρ᾽ ἐκείνων λάβωσι. 
Δύναται δὲ καὶ τοῦτο τοῖς εἰρημένοις ὁμολογεῖν. ἐϑέ- 
ξοντος ἡμᾶς τοῦ νομοϑέτου μὴ ποιεῖσϑαι, τὰς πρὸς τὸ 
ϑεῖον ἐντεύξεις ἐν ἀσχολίᾳ καὶ παρέργως οἷον σπεύ-- 36 
δοντας, ἀλλ᾽ ὅταν χρόνον ἔχωμεν καὶ σχολὴν ἄγωμεν. 
ΧΥ. Ἐκ δὲ τῆς τοιαύτης παιδαγωγίας πρὸς τὸ ϑεῖον 
οὕτως ἡ πόλις ἐγεγόνει χειροήϑης καὶ κατατεϑαμβημένη 
τὴν τοῦ Νομᾶ δύναμιν, ὥστε μύϑοις ἐοικότας τὴν ἀτο-- 
πίαν λόγους παραδέχεσϑαι καὶ νομίξειν μηδὲν ἄπιστον 80 
εἶναι μηδὲ ἀμήχανον ἐκείνου βουληϑέντος. “έγεται 
'γοῦν ποτε καλέσας ἐπὶ τὴν τράπεξαν οὐκ ὀλίγους τῶν 


158 ΠΦΟΥΤΑΡΧΟΥ! 


πολιτῶν σκεύη τε φαῦλα καὶ δεῖπνον εὐτελὲς πάνυ προ- 
ϑέσϑαι καὶ δημοτικόν" ἀρξαμένων ὃς δειπνεῖν ἐμβαλὼν 
λόγον, ὡς ἡ ϑεός, ἡ σύνεστιν, ἥκοι πρὸς αὐτόν, αἰφνέ- 
διον ἐπιδεῖξαι τόν τε οἶκον ἐκπωμάτων πλήρη πολυτε- 
6 λῶν καὶ τὰς τραπέξας ὄψων τε παντοδαπῶν καὶ παρα- 
σκευῆς δαψιλοῦς γεμούσας. Πᾶσαν δὲ ὑπερβέβληκεν 
ἀτοπίαν τὸ ὑπὲρ τῆς τοῦ Διὸς ὁμιλίας ἱστορούμενον. 
"ΜΜυϑολογοῦσι γὰρ εἰς τὸν ᾿4βεντῖνον λόφον οὔπω μέρος 
ὄντα τῆς πόλεως οὐδὲ συνοικούμενον, ἀλλ᾽ ἔχοντα πη-- 
10 γάς τε δαψιλεῖς ἐν αὑτῷ καὶ νάπας σκιερὰς. φοιτᾶν δύο 
, ϑαέμονας Πῖκον καὶ Φαῦνον" οὗς τὰ μὲν ἄλλα Σατύρων 
ἄν τις ἢ Πανῶν γένει προσεικάσειξ , δυνάμει δὲ φαρμά- 
κῶν καὶ δεινότητι τῆς περὶ τὰ ϑεῖα γοητείας λέγονται 
ταὐτὰ τοῖς ὑφ᾽ Ἑλλήνων προσαγορευϑεῖσιν Ἰδαίοις 
16 Δακτύλοις σοφιξόμενοι περιϊέναι τὴν Ἰταλέαν., Τού- 
τους φασὶ χειρώσασϑαι τὸν Νομᾶν οἴνῳ καὶ μέλιτι κερά- 
σαντα τὴν κρήνην, ἀφ᾽ ἧς ἔπινον συνήϑως. Δηφϑέντας 
ὃδ πολλὰς μὲν ἰδέας τρέπεσϑαι καὶ μετεκδύεσθαι τὴν 
αὑτῶν φύσιν, ἀλλόκοτα φάσματα καὶ φοβερὰ τῆς ὄψεως 
90 προβαλλομένους" ἐπεὶ δὲ ἔγνωσαν ἑξαλωκότες ἰσχυρὰν 
καὶ ἄφυκτον ἅλωσιν, ἄλλα τε προϑεσπίσαι πολλὰ τῶν 
μελλόντων καὶ τὸν ἐπὶ τοῖς κεραυνοῖς ἐκδιδάξαι καϑαρ- 
μόν, ὃς ποιεῖται μέχρι νῦν διὰ κρομμύων καὶ τριχῶν καὶ 
μαινέδων. Ἔνιοι δὲ οὐ τοὺς δαίμονάς φασιν ὑποϑ ἔσϑαι 
6 τὸν καϑαρμὸν, ἀλλ᾽ ἐκείνους μὲν καταγαγεῖν τὸν Δία 
μαγεύσαντας,͵ τὸν δὲ ϑεὸν ὀργιξόμενον τῷ Νομᾷ προσ- 
τάσσειν, ὡς χρὴ γενέσθαι τὸν καϑαρμὸν κεφαλαῖς" 
ὑπολαβόντος δὲ τοῦ Νομᾶ, κρομμύων; εἰπεῖν, ἀνθρώ- 
πων" τὸν δὲ αὖϑις ἐκτρέποντα τὸ τοῦ προστάγματος 
80 δεινὸν ἐπερέσϑαι. ϑριξέν; ἀποκριναμένου δὲ τοῦ Διὸς 
ἐμψύχοις. ἐπαγαγεῖν τὸν Νομᾶν μαινίσι; ταῦτα λέγειν 
ὑπὸ τῆς Ἠγερίας δεδιδαγμένον. Καὶ τὸν μὲν ϑεὸν᾽ 


ΝΟΜΜΑ͂Σ. 189 


ἀπελϑεῖν ἵλεω γενόμενον, τὸν ὃὲ τόπον Ἰλίκιον ἀπ᾿ 
ἐκείνου προσαγορευϑῆναι καὶ τὸν καϑαρμὸν οὕτω συν- 
τελεῖσϑαι. ' Ταῦτα μὲν οὖν τὰ μυϑώδη καὶ γελοῖα τὴν 
τῶν τότε ἀνθρώπων ἐπιδείκνυται διάϑεσιν πρὸς τὸ 
ϑεῖον, ἣν ὁ ἐθισμὸς αὐτοῖς ἐνεποίησεν. Αὐτὸν δὲ τὸν ὁ 
Νομᾶν οὕτω φασὶν εἰς τὸ ϑεῖον ἀνηρτῆσϑαι ταῖς ἐλπίσιν, 
ὥστε καὶ προσαγγελίας αὐτῷ ποτε γενομένης, ὡς ἐπέρ- 
χονται πολέμιοι. μειδιᾶσαι καὶ εἰπεῖν " Ἐγὼ δὲ ϑύω.΄ 
ΧΥΙ. Πρῶτον δέ φασι καὶ Πίστεως καὶ Τέρμονος 
ἱερὸν ἰδούσασϑαι. Καὶ τὴν μὲν Πίστιν ὄρκον ἀποδεῖξαι 10 
Ῥωμαίοϊς μέγιστον, ᾧ χρώμενοι μέχρι νῦν διατελοῦσιν" 
ὁ δὲ Τέρμων ὅρος ἄν τις εἴη καὶ ϑύουσιν αὐτῷ δημοσίᾳ 
καὶ ἰδίᾳ κατὰ τοὺς τῶν ἀγρῶν περιορισμούς, νῦν μὲν 
71 ἔμψυχα, τὸ παλαιὸν δὲ ἀναίμακτος ἦν ἡ ϑυσία, Νομᾶ φι- 
λοσοφήσαντος, ὡς χρὴ τὸν ὅριον ϑεὸν εἰρήνης φύλακα 15 
καὶ δικαιοσύνης μάρτυν ὄντα φόνου καϑαρὸν εἶναι. 
Δοκεῖ δὲ καὶ ὅλως οὗτος ὁρίσαι τὴν χώραν ὁ βασιλεύς, 
Ῥωμύλου μὴ βουληϑέντος ἐξομολογήσασϑαι τῷ μέτρῳ 
τοῦ οἰκείου τὴν ἀφαίρεσιν τοῦ ἀλλοτρίου" δεσμὸν γὰρ 
εἶναι τῆς δυνάμεως τὸν ὅρον, ἂν φυλάττηται, μὴ φυ-- 90 
λαττόμενον δὲ τῆς ἀδικίας ἔλεγχον. Οὐ μὴν οὐδὲ ἦν δα- 
ψιλὴς χώρα τῇ πόλει κατ᾽ ἀρχάς, ἀλλὰ τὴν πολλὴν αἰχμῇ 
προσεχτήσατο Ῥωμύλος: καὶ ταύτην πᾶσαν ὁ Νομᾶς 
διένειμε τοῖς ἀπόροις τῶν πολιτῶν, ὡς ἀνάγκην τῆς 
ἀδικίας ἀφαιρῶν τὴν ἀπορίαν καὶ τρέπων ἐπὶ γεωργίαν 35 
τὸν δῆμον ἅμα τῇ χώρᾳ συνεξημερούμενον. Οὐδὲν γὰρ 
ἄλλο τῶν ἐπιτηδευμάτων οὕτως ἔρωτα δριμὺν εἰρήνης 
ἐργάξεται καὶ ταχύν, ὡς ὁ ἀπὸ γῆς βίος, ἐν ᾧ καὶ τῆς 
πολεμικῆς εὐτολμίας τὸ μὲν ὑπερμαχητικὸν τοῦ οἰκείου 
διαμένει καὶ πάρεστι, τὸ δὲ εἰς ἀδικέαν καὶ πλεονεξίαν 30 
ἀνειμένον ἐκκέκοπται. Διὸ καὶ τὴν γεωργίαν ὁ Νομᾶς 
οἷον εἰρήνης φίλτρον ἐμμέξας τοῖς πολίταις καὶ μᾶλλον 


140 ΠΙΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ὡς ἠϑοποιὸν ἢ πλουτοποιὸν ἀγαπήσας τέχνην, εἰς μέρη 
᾿ φὴν χώραν διεῖλεν, ἃ πάγους προσηγόρευσε. καὶ καϑ' 
ἕκαστον ἐπισκόπους ἔταξε καὶ περιπόλους. Ἔστι δ᾽ ὅτε 
καὶ αὐτὸς ἐφορῶν καὶ τεκμαιρόμενος ἀπὸ τῶν ἔργων 
δτοὺς τρόπους τῶν πολιτῶν τοὺς μὲν εἰς τιμὰς καὶ πίστεις 
ἀνῆγε, τοὺς δὲ ῥαϑύμους καὶ ἀμελεῖς ψέγων καὶ κακίξων 
ἐσωφρόνιξε. 
ΧΥΠ. Τῶν ὃὲ ἄλλων αὐτοῦ πολιτευμάτων ἡ κατὰ 
τέχνας διανομὴ τοῦ πλήϑους μάλιστα ϑαυμάξεται. Τῆς 
10 γὰρ πόλεως ἐκ δυεῖν γενῶν, ὥσπερ εἴρηται, συνεστάναι 
δοκούσης. διεστώσης δὲ μᾶλλον καὶ μηδενὶ τρόπῳ μιᾶς 
γενέσϑαι βουλομένης μηδὲ οἷον ἐξαλεῖψαι τὴν ἑτερότητα 
καὶ διαφοράν, ἀλλὰ συγκρούσεις ἀπαύστους καὶ φιλο- 
νεικίας τῶν μερῶν ἐχούσης, διανοηϑεὶς ὅτι καὶ τῶν 
16 σωμάτων τὰ φύσει δύσμικτα καὶ σκληρὰ καταϑραύοντες 
καὶ διαιροῦντες ἀναμιγνύουσιν. ὑπὸ μικρότητος ἀλλή-- 
λοις συμβαίνοντα μᾶλλον, ἔγνω κατατεμεῖν τομὰς πλεέο-- 
νας τὸ σύμπαν πλῆϑος ἐκ δὲ τούτων εἰς ἑτέρας ἐυβαλὼν 
διαφορὰς τὴν πρώτην ἐχείνην καὶ μεγάλην ἀφανίσαι ταῖς 
90 ἐλάττοσιν ἐνδιασπαρεῖσαν. Ἦν δὲ ἡ διανομὴ κατὰ τὰς 
τέχνας, αὐλητῶν, χρυσοχόων, τεκτόνων. βαφέων., ὄκυ-- 
τοτόμων, σκυτοδεψῶν., χαλκέων. κεραμέων. Τὰς δὲ 
λοιπὰς τέχνας εἰς ταὐτὸ συναγαγὼν ἕν αὐτῶν ἐκ πασῶν 
ἀπέδειξε σύστημα. Κοινωνίας δὲ καὶ συνόδους καὶ ϑεῶν 
οὅ τιμὰς ἀποδοὺς ἑκάστῳ γένει πρεπούσας, τότε πρῶτον ἐκ 
τῆς πόλεως ἀνεῖλε τὸ λέγεσϑαι καὶ νομίξεσϑαι τοὺς μὲν 
Σαβίνους. τοὺς δὲ Ῥωμαίους, καὶ τοὺς μὲν Τατίου, τοὺς 
δὲ Ῥωμύλου πολίτας, ὥστε τὴν διαίρεσιν εὐαρμοστίαν 
καὶ ἀνάμιξιν πάντων γενέσϑαι πρὸς πάντας. Ἐπαινεῖται 
80 δὲ τῶν πολιτικῶν αὐτοῦ καὶ τὸ περὶ τὸν νόμον διόρϑωμα 
τὸν διδόντα τοῖς πατράσι τοὺς παῖδας πιπράσκειν, ὑπεξ- 
ἑλομένου τοὺς γεγαμηκότας,, εἰ τοῦ πατρὸς ἐπαινοῦντος 


ΝΟΜΜἝΗ͂Σ. 141 


καὶ κελεύοντος ὁ γάμος γένοιτο. Δεινὸν γὰρ ἡγεῖτο τὴν 
ὡς ἐλευϑέρῳ γεγαμημένην γυναῖκα δούλῳ συνοικεῖν. 
ΧΥΠΙΙ. Ἥψατο δὲ καὶ τῆς περὶ τὸν οὐρανὸν πραγμα- 

τείας οὔτε ἀκριβῶς οὔτε παντάπασιν ἀϑεωρήτως. Ῥω- 
μύλου γὰρ βασιλεύοντος ἀλόγως ἐχρῶντο τοῖς μησὶ καὶ ὅ 
ἀτάκτως, τοὺς μὲν οὐδὲ εἴκοσιν ἡμερῶν. τοὺς δὲ πέντε 
καὶ τριάκοντα, τοὺς δὲ πλειόνων λογιξόμενοι,. τῆς δὲ 
γινομένης ἀνωμαλίας περὶ τὴν σελήνην καὶ τὸν ἥλιον 
ἔννοιαν οὐκ ἔχοντες, ἀλλ᾽ ἕν φυλάττοντες μόνον, ὅπως 
ἑξήκοντα καὶ τριακοσέων ἡμερῶν ὁ ἐνιαυτὸς ἔσται. Νο-- 10 
μᾶς δὲ τὸ παράλλαγμα τῆς ἀνωμαλίας ἡμερῶν ἕνδεκα 
γένεσϑαι λογιξόμενος, ὡς τοῦ μὲν σεληνιακοῦ τριακο-- 
σίας πεντήκοντα τέσσαρας ἔχοντος ἡμέρας, τοῦ δὲ ἡλια-- 
κοῦ τριακοσίας ξξήκοντα πέντε, τὰς ἔνδεκα ταύτας ἡμέ- 

δ ρας διπλασιάξων ἐπήγαγε παρ᾽ ἐνιαυτὸν ἐπὶ τῷ Φεβρου-- 16 
αρίῳ μηνὶ τὸν ἐμβόλιμον, ὑπὸ Ῥωμαίων Μερκηδῖνον κα-- 
λούμενον. εἴκοσι καὶ δυοῖν ἡμερῶν ὄντα. Καὶ τοῦτο μὲν 
αὐτῷ τὸ ἴαμα τῆς ἀνωμαλίας μειξόνων ἔμελλεν ἰαμάτων 
δεήσεσθαι. ΜΜετεκίνησε δὲ καὶ τὴν τάξιν τῶν μηνῶν" 
τὸν γὰρ Μάρτιον πρῶτον ὄντα τρίτον ἔταξε. πρῶτον δὲ 20 
τὸν Ἰανουάριον, ὃς ἦν ἑνδέκατος ἐπὶ Ῥωμύλου, δωδέ- 
κατος δὲ καὶ τελευταῖος ὁ Φεβρουάριος. ᾧ νῦν δευτέρῳ 
χρῶνται. Πολλοὶ δέ εἰσιν, οὗ καὶ προστεϑῆναι τούτους 
ὑπὸ Νομᾶ τοὺς μῇνας λέγουσι, τόν τε Ἰανουάριον καὶ τὸν 
Φεβρουάριον, ἐξ ἀρχῆς δὲ χρῆσϑαι δέκα μόνον εἰς τὸν 36 
ἐνιαυτόν, ὡς ἔνιοι τῶν βαρβάρων τρισί, καὶ τῶν Ἐλλή-- 
νῶν ᾿Αρκάδες μὲν τέσσαρσιν, ἕξ δὲ ᾿Δκαρνᾶνες, Αἰγυ- 
πτίοις δὲ μηνιαῖος ἦν ὁ ἐνιαυτός, εἶτα τετράμηνος, ὥς 
φασι. Διὸ καὶ νεωτάτην χώραν οἰκοῦντες ἀρχαιότατοι 
δοκοῦσιν εἶναι καὶ πλῆϑος ἀμήχανον. ἐτῶν ἐπὶ ταῖς γε-- 80 
νεαλογίαιρ καταφέρουσιν. ἅτε δὴ τοὺς μῆνας εἰς ἐτῶν 
ἀριϑμὸν τιϑέμενοι. Ν 


ΠΑΟΥ͂Ί 


Χ. Ῥωμαῖοι δὲ ὅτι μὲν 
»ν, οὐ δώδεκα, τεχμήρ 
- δέκατον γὰρ αὐτὸν ἄ, 
τὸν πρῶτον, ἡ τάξις" 1 
υν πέμπτον" ἔχτον ὃ 
Ἱμοέως ἕκαστον, ἐπεὶ υν. εὐ κνυνψενν πον συν πος 
ίριον πρὸ τοῦ Μαρτίου τιϑεμένοις συνέβαινεν αὐὖὐ- 
τὸν εἰρημένον μῆνα πέματον μὲν ὀνομάζειν, ξβδο- 
ἃ ἀριϑμεῖν. "άλλως δὲ καὶ λόγον εἶχε τὸν Μάρτιον 
καϑιερωμένον ὑπὸ τοῦ Ῥωμύλου πρῶτον ὀνομά- 
«' δεύτερον δὲ τὸν᾿ ἀπρίλλιον, ἐπώνυμον ὄντα τῆς 
δίτης, ἐν ᾧ ϑύουσί τε τῇ ϑεῷ καὶ ταῖς καλάνδαις 
ναῖκες ἐστεφανωμέναι μυρσίνῃ λούονται. Τινὲς δὲ 
τὴν ᾿Δἀφροδίτην τὸν ᾿4πρίλλιόν φασιν, ἀλλ᾿ ὥσπερ 
οὔνομα ψιλόν, ᾿Δπρίλλιον κεκλῆσϑαι τὸν μῆνα τῆς 
ἧς ὥρας ἀκμαζούσης ἀνοίγοντα καὶ ἀνακαλύπτοντα 
βλαστοὺς τῶν φυτῶν" τοῦτο γὰρ ἡ γλῶττα σημαί- 
Γῶν δ᾽ ἐφεξῆς τὸν μὲν Μάϊον καλοῦσιν ἀπὸ Μαίας - 
γὰρ ἀνιέρωται" τὸν δὲ Ἰούνιον ἀπὸ τῆς Ἥρας. 
δέ τινες οἵ τούτους ἡλικέας ἐπωνύμους εἶναι λέ- 
ς πρεσβυτέρας καὶ νεωτέρας" ματώρεις γὰρ οἵ 
Ἰύτεροι παρ᾽ αὐτοῖς, ἰουνιώρεις δὲ οἵ νεώτεροι 
ἧνται. “Τῶν δὲ λοιπῶν ἕκαστον ἀπὸ τῆς τάξεως, 
Ὁ ἀριθϑμοῦντες, ὠνόμαζον πέμπτον, ἕκτον, ξβδο- 
ὄγδοον, ἔνατον, δέκατον" εἶτα ὁ πέμπτος ἀπὸ Καί- 
: τοῦ καταγωνισαμένου Πομπήϊον Ἰούλιος - ὁ δὲ 
«Αὔγουστος ἀπὸ τοῦ δευτέρου μὲν ἄρξαντος, Σε- 
ιῦ δὲ ἐπικληϑέντος ὠνομάσθη. Τοὺς δὲ ἐφεξῆς 
τιανὸς εἰσεποίησε ταῖς αὑτοῦ προσωνυμίαις οὐ 
» χρόνον; ἀλλὰ τὰς αὑτῶν ἀναλαβόντες πάλιν 
γυ σφαγέντος ὁ μὲν ἕβδομος, ὁ δὲ ὄγδοος καλοῦν-- 
Μόνοι δ᾽ οἵ τελευταῖοι δύο τὴν ἀπὸ τῆς τάξεως 


5. 


ΝΟΜΑ͂Σ. 148 


κλῆσιν, ὥσπερ ἔσχον ἐξ ἀρχῆς, διεφύλαξαν. Τῶν δὲ 
ὑπὸ Νομᾶ προστεϑέντων Ἃ μετατεϑέντων ὁ μὲν Φε-- 
βρουάριος οἷον καϑάρσιος ἄν τις εἴη- καὶ γὰρ ἡ λέξις 
ἔγγιστα τοῦτο σημαίνει καὶ τοῖς φϑιτοῖς ἐναγίζουσι τότε 
καὶ τὴν τῶν “ουπερκαλίων ἑορτὴν εἰς τὰ πολλὰ καϑαρ--ὅ 
μῷ προσδεοικυῖαν τελοῦσιν ὁ δὲ πρῶτος Ἰανουάριος 
ἀπὸ τοῦ Ἰανοῦ. Δοκεῖ δέ μοι τὸν Μάρτιον ὁ Νομᾶς 
ἐπώνυμον ὄντα τοῦ “άρεως ἐκ τῆς προεδρέας μεταστῆσαι, 
βουλόμενος ἐν παντὶ τῆς πολεμικῆς δυνάμεως προτιμᾶ-- 
σϑαι τὴν πολιτικήν. Ὁ γὰρ Ἰανὸς ἐν τοῖς πάνυ παλαιοῖς 10 
εἴτε δαίμων εἴτε βασιλεὺς γενόμενος πολιτικὸς καὶ κοι--᾿ 
νωνικὸς ἐκ τοῦ ϑηριώδους καὶ ἀγρίου λέγεται μετα-- 
βαλεῖν τὴν δίαιταν. Καὶ διὰ τοῦτο πλάττουσιν αὐτὸν 
ἀμφιπρόσωπον,. ὡς ἑτέραν ἐξ ἑτέρας τῷ βίῳ περιποιή-- 
σαντα τὴν μορφὴν καὶ διάϑεσιν. Ιὅ 
8 ΦΧΧ. Ἔστι δὲ αὐτοῦ καὶ νεὼς ἐν Ῥώμῃ δέϑυρος, ὃν 
πολέμου πύλην καλοῦσι. Νομίξεται γὰρ ἀνεῷχϑαι μὲν 
αὐτὸν ὅταν ἡ πόλεμος . κεκλεῖσθϑαι δὲ εἰρήνης γενομένης. 
Ὃ δὴ χαλεπὸν ἦν καὶ σπανίως γινόμενον, ἀεέτινι συνηρ-- 
τημένης πολέμῳ τῆς ἡγεμονίας, διὰ μέγεϑος τοῖς κύκλῳ 20 
περικεχυμένοις γένεσι βαρβάροις ἀντερειδούσης. Πλὴν 
ἐπί γε τοῦ Σεβαστοῦ Καίσαρος ἐκλείσϑη καϑελόντος 
᾿Δντώνιον" καὶ πρότερον ὑπατευόντων Μάρκου ᾿Δτιλίου 
καὶ Τίτου Μαλλίου χρόνον οὐ πολύν. εἶτα εὐθὺς ἀνε- 
ὠχϑη πολέμου συρραγέντος. ᾿41λ: ἐπί γε τῆς Ν͵ομᾶ βα-- 36 
σιλείας οὐδεμέαν ἡμέραν ἀνεῳγμένος ὥφϑη, τρία δὲ καὶ 
τετταράκοντα ἔτη συνεχῶς ἔμεινε κεκλεισμένος" οὕτως 
ἐξήρητο παντελῶς τὰ τοῦ πολέμου καὶ πανταχόϑεν. Οὐ 
γὰρ μόνον ὃ Ῥωμαίων ἡμέρωτο καὶ κατεκεκήλητο τῇ δι- 
καιοσύνῃ καὶ πραότητι τοῦ βασιλέως δῆμος, ἀλλὰ καὶ 80 
τὰς κύκλῳ πόλεις, ὥσπερ αὔρας τινὸς ἐκεῖϑεν ἢ πνεύ- 
ματος ὑγιεινοῦ φέροντος, ἀρχὴ μεταβολῆς ἔλαβε καὶ 


ΟΥ 


ἢ εἰ 

γέφ 

}αλ 

νῶϊ 

οἷοι 

ν ἐπεισρεόντων εἰς ἅπαντας καὶ 
κεῖνον γαλήνης" ὥστε καὶ τὰς 
"δεῖν πρὸς τὴν τότε κατάστασιν 
δαροδέτοις πόρπαξιν αἰ- 
τς καί: ,εὐρὼς δάμναταΐ 
ἐφεά. τ᾽ ἀμφήκεα, χαλκεᾶν 
ὧν κτύπος, οὐδὲ συλᾶται 
πὸ βλεφάρων.“ Οὔτε γὰρ 
ὕτε νεωτερισμὸς περὶ πολιτείαν 
ὕοντος" οὐ μὴν οὐδ᾽ ἐπ᾿ αὐτὸν 
ὄνος ἢ δι᾽ ἔρωτα βασιλείας ἐπι- 
ρῶν, ἀλλ᾽ εἴτε φόβος ϑεῶν προ- 
γῦ ἀνδρὸς εἴτε τῆς ἀρετῆς αἰδὼς 
σης κακίας ἄϑικτον ἐπ᾽ ἐκείνου 
'ουσα τὸν βίον ἐναργὲς ἐξήνεγκε 
νὸν τῆς Πλατωνικῆς φωνῆς, ἣν 
λίγοις χρόνοις γενόμενος ἐτόλ- 
“τείας, ὡς μία κακῶν παῦλα καὶ 
» ἔκ τινος τύχης ϑείας εἰς ταὐτὸ 
λικὴν συμπεσοῦσαν δύναμιν ἐγ- 
τῆς κακίας τὴν ἀρετὴν καταστῆ- 
Ὁ αὐτὸς ὁ σώφρων ὡς ἀληϑῶς, 
ε τῶν ἐκ τοῦ σωφρονοῦντος στό-- 
ἵἄχα γὰρ οὐδὲ ἀνάγκης τινὸς δεῖ 
ἀπειλῆς, αὐτοὶ δὲ τὴν ἀρετὴν ἐν 
αἱ λαμπρῷ τῷ βίῳ τοῦ ἄρχοντος 
γονοῦσι καὶ συμμετασχηματίζον-- 


ΝΟΜΑ͂Σ. 145 


ται πρὸς τὸν ἐν φιλίᾳ καὶ ὁμονοίᾳ τῇ πρὸς αὐτοὺς μετὰ 
ὀικαιοσύνης καὶ μετριότητος ἀκύμονα καὶ μακάριον βίον, 
ἐν ᾧ τὸ κάλλιστον ἁπάσης πολιτείας τέλος ἐστί, καὶ βα-- 
σιλικώτατος ἁπάντων ὁ τοῦτον τὸν βίον καὶ ταύτην τὴν 
διάϑεσιν τοῖς ὑπηκόοις ἐνεργάσασϑαι δυνάμενος. Ταῦτα δ 
μὲν οὖν Νομᾶς παντὸς μᾶλλον φαίνεται συνεωρακώς. 
ΟΧΧΙ. Περὶ δὲ παίδων αὐτοῦ καὶ γάμων ἀντιλογίαι 
γεγόνασι τοῖς ἱστορικοῖς. Οἱ μὲν γὰρ οὔτε γάμον ἄλλον 
ἢ τὸν Τατίας λαβεῖν αὐτὸν οὔτε παιδὸς ἑτέρου γενέσϑαι 
πατέρα πλὴν μιᾶς θυγατρὸς Πομπιλίας λέγουσιν " οἵ δὲ 10 
πρὸς ταύτῃ τέσσαρας υἱοὺς ἀναγράφουσιν αὐτοῦ, Πόμ-- 
πῶνα, Πῖνον, Κάλπον, Μάμερκον, ὧν ἕκαστον οἴκου 
διαδοχὴν καὶ γένους ἐντέμου καταλιπεῖν. Εἶναι γὰρ ἀπὸ 
μὲν τοῦ Πόμπωνος τοὺς Πομπωνίους, ἀπὸ δὲ Πίνου 
Ἰἡλτοὺς Πιναρίους, ἀπὸ δὲ Κάλπου τοὺς Καλπουρνίους, 16 
ἀπὸ δὲ Μαμέρκου τοὺς Μαμερκίους, οἷς διὰ τοῦτο καὶ 
Ῥῆγας γενέσϑαι παρωνύμιον. ὅπερ ἐστὶ βασιλέας. Τρί- 
τοι δέ εἰσιν οἵ τούτων μὲν κατηγοροῦντες. ὡς χαριξομέ- 
νῶν τοῖς γένεσι καὶ προστιϑέντων οὐκ ἀληϑῆ στέμματα 
τῆς ἀπὸ Νομᾶ διαδοχῆς; τὴν ὃὲ Πομπιλίαν οὐκ ἐκ Τατίας 30 
γεγονέναι λέγοντες, ἀλλ᾽ ᾿ἐξ ἑτέρας γυναικός, ἡ ἣν ἤδη βα- 
σιλεύων ἔγημε, Μουκρητίας" πάντες δ᾽ οὖν ὁμολογοῦσι 
τὴν Πομπιλίαν Μαρκίῳ γαμηϑῆναι. Παῖς δὲ ἦν ὁ Μάρ-- 
κιος ἐχείνου Μαρκίου τοῦ Νομᾶν παρορμήσαντος ἐπὶ 
τὴν βασιλείαν" καὶ γὰρ συμμετῴκησεν εἰς Ῥώμην αὐτῷ 36 
καὶ τῆς συγκλήτου μετέσχε τιμώμενος καὶ μετὰ τὴν Νομᾶ 
τελευτὴν Ὁστιλίῳ περὶ τῆς βασιλείας εἰς ἀγῶνα καταστὰς 
καὶ ἡττηϑ εὶς ἀπεκαρτέρησεν. Ὁ δὲ υἱὸς αὐτοῦ Μάρκιος 
ἔχων τὴν Πομπιλίαν κατέμεινεν ἐν Ῥώμῃ καὶ Μάρκιον 
᾿Ἄγκον ἐγέννησεν, ὃς μετὰ Τύλλον Ὁστίλιον ἐβασίλευσε. 80 
Τοῦτον, ὡς λέγεται, πενταετὴ καταλιπὼν ὁ Νομᾶς ἔτε- 
λεύτησεν, οὐ ταχείας οὐδ᾽ αἰφνιδίου γενομένης αὐτῷ 
ΡΙΌΤ. ὙἹΤ. 1. 10 


146 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


τῆς τελευτῆς, ἀλλὰ κατὰ μικρὸν ὑπὸ γήρως καὶ νόσου 
μαλακῆς ἀπομαραινόμενος,. ὡς ἰστόρηκε Πείσων. Ἔτε- 
λεύτησε δὲ χρόνον οὐ πολὺν τοῖς ὀγδοήκοντα προσβιώσας. 
ΧΧΠ. Ζηλωτὸν δὲ αὐτοῦ καὶ τῷ τάφῳ τὸν βίον ἐποίη- 

ὅ σαν οἵ τε σύμμαχοι καὶ φίλοι δῆμοι, συνελθόντες ἐπὶ τὰς 
ταφὰς ἅμα δήμοσίαις ἐπιφοραῖς καὶ στεφάνοις οἵ τε πα- 
τρίκιοι τὸ λέχος ἀράμενοι, καὶ συμπαρόντες οἵ τῶν ϑεῶν 
ἱερεῖς καὶ παραπέμποντες, ὁ δ᾽ ἄλλος ὅμιλος ἀναμεμιγ- 
μένων καὶ γυναικῶν καὶ παίδων οὐχ ὡς βασιλέως τα- 
10 φαῖς γηραιοῦ παρόντες, ἀλλ᾽ ὥς τινα τῶν φιλτάτων ἔκα- 
στος ἐν ἀκμῇ βίον ποϑούμενον ϑάπτων, μετ᾽ οἰμωγῆς καὶ 
κλαυϑμῶν ἑπόμενοι. Πυρὶ μὲν οὖν οὐχ ἔδοσαν τὸν νε- 
κρὸν αὐτοῦ κωλύσαντος, ὡς λέγεται, δύο δὲ ποιησάμε- 
νοι λιθίνας σοροὺς ὑπὸ τὸ Ἰάνοκλον ἔϑηκαν. τὴν μὲν 
16 ἑτέραν ἔχουσαν τὸ σῶμα, τὴν δὲ ἑτέραν τὰς ἱερὰς βίβλους, 
ἃς ἐγράψατο μὲν αὐτὸς, ὥσπερ οἵ τῶν Ελλήνων νομο- 
ϑέται τοὺς κύρβεις, ἐκδιδάξας δὲ τοὺς ἱερεῖς ἔτι ξῶν τὰ 
γεγραμμένα καὶ πάντων ἕξιν τε καὶ γνώμην ἐνεργασά- 
μενος αὐτοῖς ἐκέλευσε [τὰς ἱερὰς βίβλους] συνταφῆναι 
ἀομετὰ τοῦ σώματος, ὡς οὐ καλῶς ἐν ἀψύχοις γράμμασι 
φρουρουμένων τῶν ἀπορρήτωῦ. Ὧι λογισμῷ φασι μηδὲ 
τοὺς Πυϑαγορικοὺς εἰς γραφὴν κατατίϑεσϑαι τὰ συνταγ- 
ματα, μνήμην δὲ καὶ παίδευσιν αὐτῶν ἄγραφον ἐμποιεῖν 
τοῖς ἀξίοις. Καὶ τῆς γε περὶ τὰς ἀπόρους καὶ ἀρρήτους 
96 λεγομένας ἐν γεωμετρίᾳ μεϑόδους πραγματείας πρός 
τινα τῶν ἀναξίων ἐκδοϑείσης ἔφασαν ἐπισημαίνειν τὸ 
δαιμόνιον, μεγάλῳ τινὶ καὶ κοινῷ κακῷ τὴν γεγενημένην 
παρανομίαν καὶ ἀσέβειαν ἐπεξερχόμενον. Ὥστε συγγνώ- 
μὴν ἔχειν πολλὴν τοῖς εἰς τὸ αὐτὸ Πυϑαγόρᾳ Νομᾶν φι- 
80 λοτιμουμένοις συνάγειν ἐπὶ τοσαύταις ὁμοιότησιν. Οἵ 
δὲ περὶ ᾿Αἀντίαν ἱστοροῦσι δώδεκα μὲν εἶναι βίβλους ἕερο- 
φαντικάς, δώδεκα δὲ ἄλλας Ἑλληνικὰς φιλοσόφους τὰς 


»« 


λ] 


4 


ΝΟΜΜἝΑ͂Σ. 147 


εἰς την σορὸν συντεϑείσας. ͵Τετρακοσίων δέ που διαγε- 
νομένων ἐτῶν ὕπατοι μὲν ἦσαν Πόπλιος Κορνήλιος καὶ 
Μάρκος Βαίβιος:" ὄμβφων δὲ μεγάλων ἐπιπεσόντων καὶ 
χώματος πεφιρραγέντος ἐξέωσε τὰς σοροὺς τὸ ῥεῦμα. καὶ 
τῶν ἐπιϑημάτων ἀποπεσόντων ἡ μὲν ἑτέρα κενὴ παντά-- ὅ 
πασιν ὥφϑη καὶ μόρος οὐδὲν οὐδὲ λείψανον ἔχουσα τοῦ 
σώματος, ἐν δὲ τῇ ἑτέρᾳ τῶν γραμμάτων εὑρεϑέντων 
ἀναγνῶναι μὲν αὐτὰ λέγεται Πετίλιος στρατηγῶν τότε, 
πρὸς δὲ τὴν σύγκλητον ὁρμῆσαι, μὴ δοκεῖν αὐτῷ ϑεμιτὸν 
εἶναι λέγων μηδὲ ὅσιον ἔκπυστα πολλοῖς τὰ γεγραμμένα 10 
γενέσϑαι" διὸ καὶ κομεσϑείσας εἰς τὸ Κομίτιον τὰς βίβλους 
κατακαῆναι. Πᾶσι μὲν οὖν ἔπεται τοῖς δικαίοις καὶ ἀγα- 
ϑοῖς ἀνδράσι μείξων ὁ κατόπιν καὶ μετὰ τὴν τελευτὴν 
ἔπαινος, τοῦ φϑόνου πολὺν χρόνον οὐκ ἐπιξῶντος, 
75 ἐνίων δὲ καὶ προαποϑνήσκοντορ᾽ οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἐκείνου 186 
γε τὴν δόξαν αἴ τῶν ὕστερον βασιλέων τύχαι λαμπροτέ-. 
ραν ἐποίησαν. Πέντε γὰρ γενομένων μετ᾽ αὐτὸν ὁ μὲν 
ἔσχατος ἐκπεσὼν τῆς ἀρχῆς ἐν φυγῇ κατεγήρασε, τῶν δὲ 
τεσσάρων οὐδεὶς κατὰ φύσιν ἐτελεύτησεν. ἀλλ᾽ οἵ μὲν 
τρεῖς ἐπιβουλευϑέντες ἐσφάγησαν. Ὁστίλιος δὲ Τύλλος, 30 
ὃς μετὰ Νομᾶν ἐβασίλευσε καὶ τὰ πλεῖστα τῶν ἐκείνου 
καλῶν, ἐν δὲ πρώτοις καὶ μάλιστα τὴν περὶ τὸ ϑεῖον εὐ-- 
λάβειαν ἐπιχλευάσας καὶ καϑυβρίσας ὡς ἀργοποιὸν καὶ 
γυναικώδη πρὸς πόλεμον ἔτρεψε τοὺς πολίτας. οὐδ᾽ αὐ-- 
τὸς [μὲν οὖν] ἐνέμεινε τοῖς νεανιεύμασι τούτοις, ἀλλ᾽ 26 
ὑπὸ νόσου χαλεπῆς καὶ πολυτρόπου τὴν γνώμην ἀλλασ-- 
σόμενος εἰς δεισιδαιμονέαν ἐνέδωκεν οὐδέν τι τῇ κατὰ 
Νομᾶν εὐσεβείᾳ προσήκουσαν, ἔτι δὲ μᾶλλον ἐνεποίησε 
τοῖς ἄλλοις τὸ τοιοῦτον πάϑος, ὡς λέγεται, καταφλεχϑ εὶς 
ὑπὸ κεραυνῶν. 80 


10} 


148 - ΠΩΔΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 


[{ΔΤΓΚΟΥ̓ΡΓΟΎ' ΚΑΙ] ΝΟΜΑ ΣΥΓΆΚΡΙΣῚΙΣῚ 


Ι. ᾿4λλ:᾿ ἐπεὶ τὸν Νομᾶ καὶ Πυκούργου διεληλύϑαμεν 

δ βίον, ἐκκειμένων ἀμφοῖν, εἰ καὶ χαλεπὸν ἔργον, οὐκ 
ἀποκνητέον συναγαγεῖν τὰς διαφοράς. 4 μὲν γὰρ κοι- 
νότητες ἐπιφαίνονται ταῖς πράξεσιν, οἷον ἡ δωφροσύνη 
τῶν ἀνδρῶν, ἡ εὐσέβεια, τὸ πολιτικόν, τὸ παιδευτικὸν, 
τὸ μίαν ἀρχὴν παρὰ τῶν ϑεῶν ἀμφοτέρους λαβεῖν τῆς 
10 νομοϑεσίας- τῶν δὲ ἐδίαᾳ ἑκατέρου καλῶν πρῶτόν ἐστι 
Νομᾷ μὲν ἡ παράληψις τῆς βασιλείας, “υκούργῳ δὲ ἡ 
παράδοσις. Ὁ μὲν γὰρ οὐκ αἰτῶν ἔλαβεν, ὁ δὲ ἔχων 
ἀπέδωκε. Καὶ τὸν μὲν ἕτεροι κύριον αὑτῶν κατέστησαν 
ἐδιώτην καὶ ξένον ὄντα, ὁ δὲ αὐτὸς αὑτὸν ἰδιώτην ἐκ 
15 βασιλέως ἐποίησε. Καλὸν μὲν οὖν τὸ κτήσασϑαι δικαιο-- 
σύνῃ τὴν βασιλείαν, καλὸν δὲ τὸ προτιμῆσαι τὴν δικαιο-- 
σύνην τῆς βασιλείας. Ἡ γὰρ ἀρετὴ τὸν μὲν οὕτως ἔν-- 
δοξον κατέστησεν, ὥστε βασιλείας ἀξιωθῆναι, τὸν δὲ 
οὕτω μέγαν ἐποίησεν. ὥστε βασιλείας καταφρονῆσαι. 
40 4εύτερον τοίνυν ἐπεὶ καϑάπερ ἁρμονικοὶ λύρας, ὁ μὲν 
ἐκλελυμένην καὶ τρυφῶσαν ἐπέτεινε [περὶ] τὴν Σπάρτην, 

ὁ δὲ τῆς Ῥώμης τὸ σφοδρὸν ἀνῆκε καὶ σύντονον, ἡ μὲν 
χαλεπότης τοῦ ἔργου τῷ “υκούργῳ πρόσεστιν. Οὐ γὰρ 
ϑώρακας ἐκδῦναι καὶ ξίφη τοὺς πολίτας καταϑέσϑαι 
95 ἔπειϑεν, ἀλλὰ χρυσὸν καὶ ἄργυρον ἀφεῖναι καὶ στρω-- 
μνὰς ἐκβαλεῖν πολυτελεῖς καὶ τραπέξας, οὐδὲ παυσαμέ- 
νους πολέμων ξορτάξειν καὶ ϑύειν, ἀλλὰ δεῖπνα καὶ 
πότους ἐάσαντας ἐν τοῖς ὅπλοις καὶ ταῖς παλαίστραις 
διαπονεῖσθαι καὶ ἀσκεῖν. Ὅϑεν ὁ μὲν δι᾽ εὐνοίας καὶ 
ϑοτιμῆς ἅπαντα πείϑων ἔπραξεν, ὁ δὲ κινδυνεύων καὶ 
βαλλόμενος μόγις ἐπεκράτησεν. Ἤμερος μέντοι καὶ φι-- 
λάνϑρωπος ἡ τοῦ Νομᾶ μοῦσα πρὸς εἰρήνην καὶ δικαιο-- 


«ΔΥΚΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΝΟΜΑ͂ ΣΥΎΓΚΡΙΣΙΣΣ 1490 


σύνην μεϑαρμοσαμένου καὶ καταπραὔύναντος ἐξ ἀκρατῶν 
καὶ διαπύρων ἠϑῶν τοὺς πολίτας. Εἰ δὲ καὶ τὸ περὶ τοὺς 
Εἵλωτας ἀναγκάσει τις ἡμᾶς εἰς τὴν ἡυκούργου ϑέσϑαι 
πολιτείαν. ὠμότατον ἔργον καὶ παρανομώτατον. μακρῷ 
τινι τὸν Νομᾶν ἑλληνικώτερον γεγονέναι νομοϑέτην ὁ 
φήσομεν. ὅς γε καὶ τοὺς ὡμολογημένους δούλους ἔγευσε 
τιμῆς ἐλευϑέρας,͵ ἐν τοῖς Κρονέοις ἐστιᾶσϑαι μετὰ τῶν 
δεσποτῶν ἀναμεμιγμένους ἐϑίσας. Καὶ γὰρ τοῦτο τῶν 
Νομᾶ πατρίων ὃν εἶναι λέγουσιν. ἐπὶ τὰς τῶν ἐτησίων 
ἀπολαύσεις καρπῶν τοὺς συνεργοὺς παραλαμβάνοντος. 10 
Ἔνιοι δὲ τοῦτο ὑπόμνημα τῆς Κρονικῆς ἐκείνης ἰσονο-- 
μίας ἀποσώξεσϑαι μυϑολογοῦσιν, ὡς μηδενὸς δούλου 
μηδὲ δεσπότου, πάντων δὲ συγγενῶν καὶ ἰσοτίμων νο-- 
μιξομένων. 

11. Ὅλως δὲ φαίνονται πρὸς τὴν αὐτάρκειαν ἀμφό--15 
τεροι καὶ σωφροσύνην ὁμοίως ἄγοντες τὰ πλήϑη, τῶν 
δὲ ἄλλων ἀρετῶν ὁ μὲν τὴν ἀνδρείαν μᾶλλον, ὁ δὲ τὴν 
δικαιοσύνην ἠγαπηκώς εἰ μὴ νὴ Δία διὰ τὴν ὑποκειμέ- 
νην τῶν πολιτευμάτων ἑκατέρου φύσιν ἢ συνήϑειαν, 
6ούχ ὁμοίαν οὖσαν. ἀνομοίας ἔδει παρασκευῆς. Οὔτε γὰρ 20 
Νομᾶς διὰ δειλίαν κατέλυσε τὸ πολεμεῖν, ἀλλ᾽ ἐπὶ τῷ μὴ 
ἀδικεῖν, οὔτε Μυκοῦργος εἰς ἀδικίαν κατεσκεύασε πολε-- 
μικοὺς, ἀλλ᾽ ὑπὲρ τοῦ μὴ ἀδικεῖσϑαι. Τὰς οὖν ὑπερβο-- 
λὰς ἀφαιροῦντες ἀμφότεροι καὶ τὰς ἐνδείας ἀναπλη-- 
ροῦντες τῶν ὑπαρχόντων περὶ τοὺς πολέτας ἠναγκά-- 36 
ξοντο μεγάλαις χρῆσϑαι μεταβολαῖς. Καὶ μὴν τῆς τε 
διατάξεως καὶ τῆς διαιρέσεως τῶν πολιτευμάτων ὀχλικὴ 
μὲν ἀκράτως ἡ τοῦ Νομᾶ καὶ ϑεραπευτικὴ τοῦ πλήϑους. 
ἐκ χρυσοχόων καὶ αὐλητῶν καὶ σχυτοτόμων συμμιγῇ 
τινα καὶ παμποίκιλον ἀποφαίνοντος δῆμον, αὐστηρὰ δὲ 30 
ἡ Δυκούργειος καὶ ἀριστοκρατική, τὰς μὲν βαναύσους 
ἀποκαϑαέρουσα τέχνας εἰς οἰκετῶν καὶ μετοίκων χεῖρας, 


150 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΎ 


αὐτοὺς δὲ τοὺς πολέτας εἰς τὴν ἀσπίδα καὶ τὸ δόρυ συν-- 
ἄγουσα. πολέμου χειροτέχνας καὶ ϑεράποντας άρεως 
ὄντας. ἄλλο δὲ οὐδὲν εἰδότας οὐδὲ μελετῶντας ἢ πεί- 
ϑεσϑαι τοῖς ἄρχουσι καὶ κρατεῖν τῶν πολεμίων. Οὐδὲ 
δ γὰρ χρηματίζεσθαι τοῖς ἐλευϑέροις ἐξῆν, ἵνα ἐλεύϑεροι 
παντελῶς καὶ καϑάπαξ ὦσιν. ἀλλ᾽ ἦν ἡ περὶ τὰ χρήματα 
κατασκευὴ δεδομένη δούλοις καὶ Εἴλωσιν, ὥσπερ ἡ περὶ 
τὸ δεῖπνον καὶ ὄψον διακονία. Νομᾶς δὲ οὐδὲν διέκρινε 
τοιοῦτον, ἀλλὰ τὰς μὲν στρατιωτικὰς ἔπαυσε πλεονεξίας, 
Ἰοτὸν δὲ ἄλλον οὐκ ἐκώλυσε χρηματισμόν, οὐδὲ τὴν τοιαύ-- 
την κατεστόρεσεν ἀνωμαλίαν, ἀλλὰ καὶ πλούτῳ προϊέναι 
μέχρι παντὸς ἐφῆκε καὶ πενίας πολλῆς ἀϑροιξομένης καὶ 
ὑπορρεούσης εἰς τὴν πόλιν ἠμέλησε, δέον εὐθὺς ἐν ἀρχῆ, 
μηδέπω πολλῆς μηδὲ μεγάλης ἀνισότητος οὔσης. ἀλλ᾽ ἔτι 
16 τοῖς βίοις ὁμαλῶν καὶ παραπλησίων ὄντων, ἐνστῆναι 
πρὸς τὴν πλεονεξίαν, ὥσπερ Δυκούὔῦργος. καὶ φυλάξα-- 
σϑαι τὰς ἀπ αὐτῆς βλάβας, οὐ μικρὰς γενομένας, ἀλλὰ 
τῶν πλείστων καὶ μεγίστων κακῶν, ὅσα συνηνέχϑης 
σπέρμα: καὶ ἀρχὴν παρασχούσας. Ὁ δὲ τῆς γῆς ἀναδα-- 
20 σμὸς οὔτε τὸν Αυκοῦργον, ἐμοὶ δοκεῖν, ποιεῖ ψεκτὸν 
γενόμενος οὔτε τὸν Νομᾶν μὴ γενόμενος. Τῷ μὲν γὰρ 
ἕδραν καὶ κρηπῖδα τῆς πολιτείας ἢ ἰσότης αὕτη παρέσχε, 
τὸν δὲ προσφάτου τῆς κληρουχίας οὔσης οὐδὲν ἤπειγεν 
ἄλλον ἐμβαλεῖν ἀναδασμὸν οὐδὲ κινεῖν τὴν πρώτην νέ- 
4ὁμησιν, ὡς εἰκός ἐστι, κατὰ χώραν μένουσαν. 

ΠΙ. Τῆς ὃὲ περὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς τεκνώσεις 
κοινωνίας τὸ ἀξηλότυπον ὀρϑῶς καὶ πολιτικῶς ἐμποι- 
οὔντες ἀμφότεροι τοῖς ἀνδράσιν οὐ κατὰ πᾶν εἰς τοῦτο 
συνηνέχϑησαν, ἀλλ᾿ ὁ Ῥωμαῖος μὲν ἀνὴρ ἱκανῶς ἔχων 

80 παιδοτροφίας. ὑφ᾽ ἑτέρου δὲ πεισϑεὶς δεομένου τέκνων, 
ἐξίστατο τῆς γυναικὸς, ἐκδόσϑαι καὶ μετεχδόσϑαι κύριος 
ὑπάρχων, ὁ δὲ Μάκων, οἴκοι τῆς γυναικὸς οὔσης παρ᾽ 


πω 


ΜΔΜΥΚΟΥΡΓΟΥ ΚΑΙ ΝΟΜΑ͂ ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ. 151] 


αὐτῷ καὶ τοῦ γάμου μένοντος ἐπὶ τῶν ἐξ ἀρχῆς δικαίων, 
μετεδίδου τῷ πείσαντι τῆς κοινωνίας εἰς τέκνωσιν. Πολ-- 
λοὶ δὲ. ὥσπερ εἴρηται, καὶ παρακαλοῦντες εἰσῆγον ἐξ ὧν 
ἂν ἐδόκουν μάλιστα παῖδας εὐειδεῖς καὶ ἀγαθοὺς γενέ- 
σϑαι. Τίς οὖν ἡ διάκρισις τῶν ἐϑισμῶν; ἢ ταῦτα μὲν 8 
ἐσχυρὰ καὶ ἄκρατος ἀπάϑεια πρὸς γαμετὴν καὶ τὰ 
ταράττοντα καὶ κατακαίοντα ζηλοτυπίαις τοὺς πολ. 
λοὺς. ἐκεῖνα δὲ ὥσπερ αἰσχυνομένη ἀτυφία τις παρακά-- 
λυμμα τὴν ἐγγύην ἐφελκομένη καὶ τὸ δυσκαρτέρητον 
ἐξομολογουμένη τῆς κοινωνίας; Ἔτι δὲ μᾶλλον ἡ περὶ10 
τὰς παρϑένους φυλακὴ κατέαταλται τῷ Νομᾷ πρὸς τὸ 
ϑῆλυ καὶ κόσμιον" ἡ δὲ τοῦ Δυκούργου παντάπασιν 
ἀναπεπταμένη καὶ ἄϑηλυς οὖσα τοῖς ποιηταῖς λόγον 
παρέσχηκε. Φαινομηρίδας τὸ γὰρ αὐτὰς ἀποκαλοῦ- 
σιν. ὡς Ἴβυκος. καὶ ἀνδρομανεῖς λοιδοροῦσιν. ὡς Εὐ-- 18 
ριπίδης. λέγων" 

«αὐ σὺν νέοισιν ἐξερημοῦσιν δόμους 

γυμνοῖσι μηροῖς καὶ πέπλοις ἀνειμένοις. 


ἢ Τῷ γὰρ ὄντι τοῦ παρϑενικοῦ χιτῶνος αἴ πτέρυγες οὐκ 


ἦσαν συνερραμμέναι κάτωθεν, ἀλλ᾽ ἀνεπτύσσοντο καὶ 30 
συνανεγύμνουν ὅλον ἐν τῷ βαδίξειν τὸν μηρόν. Καὶ 
σαφέστατα τὸ γινόμενον εἴρηκε Σοφοκλῆς ἐν τούτοις", 

Καὶ τὰν νέορτον, ἃς ἔτ᾽ ἄστολος χιτὼν 

ϑυραῖον ἀμφὶ μηρὸν 

πτύσσεται. Ἑρμιόναν. “6 
“!ὸ καὶ ϑρασύτεραι λέγονται γενέσϑαι καὶ πρὸς αὐτοὺς 
πρῶτον ἀνδρώδεις τοὺς ἄνδρας, ἅτε δὴ τῶν μὲν οἴκων 
ἄρχουσαι κατὰ κράτος, ἐν δὲ τοῖς δημοσίοις πράγμασι 
καὶ γνώμης μεταλαμβάνουσαι καὶ παρρησίας περὶ τῶν 
μεγίστων. Ὁ ὃὲ Νομᾶς ταῖς γαμεταῖς τὸ μὲν ἀξίωμα καὶ 80 
τὴν τιμὴν ἐτήφησε πρὸς τοὺρ ἄνδρας ᾽ ἣν εἶχον ἀπὸ Ῥω-- 
μύλου ϑεραπευόμεναι διὰ τὴν ἁρπαγήν. αἰδὼ δὲ πολλὴν 


162 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἐπέστησεν αὐταῖς καὶ πολυπραγμοσύνην ἀφεῖλε καὶ νή- 
φειν. ἐδίδαξε καὶ σιωπᾶν εἴϑισεν. οἴνου μὲν ἀπεχομένας 
τὸ πάμπαν, λόγῳ δὲ μηδὲ ὑπὲρ τῶν ἀναγκαίων ἀνδρὸς 
ἄνευ χρωμένας. “4 ἔγεται γοῦν ποτε γυναικὸς εἰπούσης 
δδίκην ἰδίαν ἐν ἀγορᾷ πέμψαι τὴν σύγκλητον εἰς ϑεοῦ 
πυνϑανομένην, τίνος ἄρα τῇ πόλει σημεῖον εἴη τὸ γεγε- 
νημένον. Καὶ τῆς ἄλλης εὐπειϑείας καὶ πραότητος αὖ- 
τῶν μέγα τεκμήριον ἡ μνήμη τῶν χειρόνων. Ὡς γὰρ 
παρ᾽ ἡμῖν οἷ ἱστορικοὶ γράφουσι τοὺς πρώτους ἢ φόνον 
10 ἐμφύλιον ἐργασαμένους ἢ πολεμήσαντας ἀδελφοῖς ἢ πα- 
τρὸς αὐτόχειρας ἢ μητρὸς γενομένους, οὕτω Ῥωμαῖοι 
μνημονεύουσιν, ὅτι πρῶτος μὲν ἀπεπέμψατο γυναῖχα 
Σπόριος Καρβίλιος, μετὰ τὴν Ῥώμης κτίσιν ἔτεσι τριά-- 
κοντα καὶ διακοσίοις οὐδενὸς τοιούτου γεγονότος, πρώ- 
1δτη δὲ γυνὴ Πιναρίου Θαλαία τοὔνομα διηνέχϑη πρὸς 
ἐκυρὰν αὑτῆς Γεγανίαν Ταρκυνίου Σουπέρβου βασι-- 
λεύοντος. Οὕτω καλῶς καὶ κοσμίως τεταγμένα τὰ τῶν 
γάμων ἦν ὑπὸ τοῦ νομοϑέτου. 

ΙΥ. Τῇ δὲ ἄλλῃ τῶν παρϑένων ἀγωγῇ καὶ τὰ περὶ τὰς 
90 ἐκδόσεις ὁμολογεῖ, τοῦ μὲν Δυκούργου πεπείρους καὶ 
ὀργώσας νυμφεύοντος, ὅπως ἢ τε ὁμιλία. δεομένης ἤδη 
τῆς φύσεως, χάριτος ἦ καὶ φιλίας ἀρχὴ μᾶλλον ἢ μίσους 
καὶ φόβου παρὰ φύσιν βιαξομένων, καὶ τὰ σώματα ῥώμην 
ἔχῃ πρὸς τὸ τὰς κνήσεις ἀναφέρειν καὶ τὰς ὠδῖνας. ὡς 
95 ἐπ᾿ οὐδὲν ἄλλο γαμουμένων ἢ τὸ τῆς τεκνώσεως ἔργον, 
τῶν δὲ Ῥωμαίων δωδεκαετεῖς καὶ νεωτέρας ἐκδιδόντων᾽ 
οὕτω γὰρ ἂν μάλιστα καὶ τὸ σῶμα καὶ τὸ ἦϑος καϑαρὸν 
καὶ ἄϑικτον ἐπὶ τῷ γαμοῦντι γίνεσθαι. 4ῆλον οὖν, ὅτι 
τὸ μὲν φυσικώτερον πρὸς τέχνωσιν, τὸ δὲ ἠϑικώτερον 
80 πρὸς συμβίωσιν. ᾿Αλλὰ μὴν ἐπιστασίαις τὲ παίδων καὶ 
συναγελασμοῖς καὶ παιδαγωγίαις καὶ χοινωνίαις περέ τἢ 
δεῖπνα καὶ γυμνάσια καὶ παιδιὰς αὐτῶν ἐμμελείαες καὶ 


ΜΥΚΟΥΡΓΟΥΎ ΚΑῚ ΝΟΜΑ͂ ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ. 158 


διακοσμήσεσιν οὐδέν τι τοῦ προστυχόντος νομοϑέτου 
βελτίονα τὸν Νομᾶν ὁ Δυκοῦργος ἀποδείκνυσιν, ἐπὶ ταῖς 
τῶν πατέρων ποιησάμενον ἐπιϑυμίαις ἢ χρείαις τὰς τῶν 
νέων ἀγωγάς, εἴτε τις ἐργάτην γῆς βούλοιτο ποιεῖν τὸν 
υἱὸν εἴτε ναυπηγὸν ἢ χαλκέα διδάσκειν ἢ αὐλητήν, ὥσπερ ὁ 
οὐ πρὸς ὃν τέλος ὀφείλοντας ἐξ ἀρχῆς ἄγεσϑαι καὶ συνε- 
πιστρέφεσϑαι τοῖς ἤϑεσιν, ἀλλ᾽ οἷον εἰς ναῦν ἐπιβάτας 
ἕτερον ἐξ ἑτέρας ἥκοντα χρείας καὶ προαιρέσεως ἐν τοῖς 
κινδύνοις μόνον φόβῳ τοῦ ἰδίου συνίστασθαι πρὸς τὸ 
κοινόν, ἄλλως δὲ τὸ καϑ' αὑτὸν σκοπεῖν ἕκαστον. ΧΚαὶ [0 
τοῖς μὲν πολλοῖς οὐκ ἄξιον ἐγκαλεῖν νομοϑέταις ἐλλεί- 
πουσιν ἢ δι᾽ ἄγνοιαν ἢ δι᾽ ἀσϑένειαν" ἀνδρὶ δὲ σοφῷ 
βασιλείαν παραλαβόντι δήμου νεωστὶ συνισταμένου καὶ 
πρὸς μηδὲν ἀντιτείνοντος περὶ τί πρῶτον ἦν σπουδάσαι 
πφοσῆκον ἢ παίδων ἐχτροφὴν καὶ νέων ἄσκησιν, ὅπως 16 
᾿ς μῇ διάφοροι μηδὲ ταραχώδεις γένοιντο τοῖς ἤϑεσιν, ἀλλ᾽ 
Ἴ8 εἰς ἕν τι κοινὸν ἀρετῆς ἴχνος εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς πλαττο-- 
μένοι καὶ τυπούμενοι συμβαίνοιεν ἀλλήλοιρ; ὃ δὴ πρός 
τε τὰ ἄλλα καὶ σωτηρίαν νόμων ὠφέλησε τὸν Δυκοῦρ- 
γον. Μικρὸς γὰρ ἦν ὁ τῶν ὅρκων φόβος. εἰ μὴ διὰ τῆς 30 
σταιδείας καὶ τῆς ἀγωγῆς οἷον ἀνέδευσε τοῖς ἤϑεσι τῶν 
παίδων τοὺς νόμους καὶ συνῳκείωσε τῇ τροφῇ τὸν δῆλον 
τῆς πολιτείας, ὥστε πεντακοσίων ἐτῶν πλείω χρόνον τὰ 
κυριώτατα καὶ μέγιστα διαμεῖναι τῆς νομοϑεσίας, ὥσπερ 
βαφῆς ἀκράτου καὶ ἰσχυρῶς καϑαψαμένης. Νομᾷ ὃς ὅπερ 35 
ἦν τέλορ τῆς πολιτείας, ἔν εἰρήνῃ καὶ φιλίᾳ τὴν Ῥώμην 
ὑπάρχειν, εὐθὺς συνεξέλιπε- καὶ μετὰ τὴν τελευτὴν 
ἐκείνου τὸν ἀμφέϑυρον οἶχον, ὃν κεκλεισμένον αὐτὸς 
συνεῖχεν, ὥσπερ ὄντως ἐν αὐτῷ τιϑασεύων καϑειργμέ-- 
γον τὸν πόλεμον, ἐξ ἀμφοτέρων ἀναπετάσαντες αἵματος 80 
καὶ νεχρῶν τὴν Ἰταλίαν ἐνέπλησαν. καὶ οὐδὲ ὀλίγον 
χρόνον ἡ καλλέστη καὶ δικαιοτάτη κατάστασις ἔμεινεν, 


᾿Ὶ 


154 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἅτε δὴ καὶ τὸ συνδετικὸν ἐν αὑτῇ, τὴν παιδείαν, οὐκ 
ἔχουσα. Τί οὖν. φήσει τις, οὐκ ἐπὶ τὸ βέλτιον ἡ Ῥώμη 
προῆλϑε τοῖς πολεμικοῖς ; ἐρωτῶν ἐρώτημα μακρᾶς ἀπο- 
κρίσεως δεόμενον πρὸς ἀνθρώπους τὸ βέλτιον ἐν πλού- 

ὁ τῷ καὶ τρυφῇ καὶ ἡγεμονίᾳ μᾶλλον ἢ σωτηρίᾳ καὶ πραό-- 
τητι καὶ τῇ μετὰ δικαιοσύνης αὐταρκείᾳ τιϑεμένους. Οὐ 
μὴν ἀλλὰ καὶ τοῦτο Μυκούργῳ που δόξει βοηϑεῖν,. τὸ 
Ρωμαίους μὲν τὴν ἐπὶ ΪΝΝομᾶ κατάστασιν ἐξαλλάξαντας 
ἐπιδοῦναι τοῖς πράγμασι τοσοῦτον, “ακεδαιμονέους δὲ 

ι0 ἅμα τῷ πρῶτον ἐκβῆναι τὴν Πυκούργου διάταξιν ἐκ με-- 
γίστων ταπεινοτάτους γενέσθαι καὶ τὴν τῶν Ἑλλήνων 
ἡγεμονίαν ἀποβαλόντας κινδυνεῦσαι περὶ ἀναστάσεως. 
Ἐκεῖνο μέντοι τῷ ΝΝομᾷ μέγα καὶ ϑεῖον ὡς ἀληϑώς ὑπαρ-- 
χει, τὸ ξένῳ τε μεταπέμπτῳ γενέσϑαι καὶ πάντα πειθοῖ με- 

ιὸ ταβαλεῖν καὶ κρατῆσαι πόλεως οὔπω συμπεπνευκυίας 
μήτε ὅπλων δεηϑέντα μήτε βίας τινός, ὡς Δυκοῦργος ἐπὶ 
τὸν δῆμον ἦγε τοὺς ἀρίστους, ἀλλὰ σοφία καὶ δικαιοσύνῃ 
πάντας προσαγαγόμενον καὶ συναρμόσαντα. 


20 ᾿ 
ΣΟΜ0Ω Ν. 


Ι. Δίδυμος ὃ γραμματικὸς ἐν τῇ περὶ τῶν ἀξόνων 

τῶν Σόλωνὸός ἀντιγραφῇ πρὸς Δσκληπιάδην Φιλοκλέους 
96 τινὸς τέϑεικε λέξιν, ἐν ἡ τὸν Σόλωνα πατρὸς Εὐφορίω- 
νος ἀποφαίνει παρὰ τὴν τῶν ἄλλων δόξαν, ὅσοι μέμνην- 
ται Σόλωνος. Ἐξηκεστίδου γὰρ αὐτὸν ἅπαντες ὁμαλῶς 
γεγονέναι λέγουσιν, ἀνδρὸς" οὐσίᾳ μὲν, ὥς φασι, καὶ 
δυνάμει μέσου τῶν πολιτῶν, οἰκίας δὲ πρώτης κατὰ 
20γένος" ἦν γὰρ Κοδρίδης ἀνέχκαϑεν. Τὴν δὲ μητέρα τοῦ 
Σόλωνος Ἡρακλείδης ὁ Ποντικὸς ἴστορεῖ τῆς Πεισι-- 
στράτου μητρὸς ἀνεψιὰν γενέσϑαι. Καὶ φιλία τὸ πρῶ-- 


ΣΟΖΩΝ. 155 


τον ἦν͵ αὐτοῖς πολλη μὲν διὰ τὴν συγγένειαν, πολλὴ δὲ 


᾿ἡρδιὰ τὴν εὐφυΐαν καὶ ὥραν, ὡς ἔνιοί φασιν, ἐρωτικῶς 


τὸν Πεισίστρατον ἀσπαξομένου τοῦ Σόλωνος. Ὅϑεν 
ὕστερον, ὡς ἔοικεν. εἰς διαφορὰν αὐτῶν ἐν τῇ πολιτείᾳ 
καταστάντων οὐδὲν ἤνεγκεν ἡ ἔχϑρα σκληρὸν οὐδ᾽ ὅ 
ἄγριον πάϑος, ἀλλὰ παρέμεινεν ἐκεῖνα τὰ δίκαια ταῖς 
ψυχαῖς καὶ παρεφύλαξε τυφόμενα Δέου πυρὸς ἔτι 
ξῶσ αν φλόγα, τὴν ἐρωτικὴν μνήμην καὶ χάριν. Ὅτι 
δὲ πρὸς τοὺς καλοὺς οὐκ ἦν ἐχυρὸς ὁ Σόλων οὐδ᾽ ἔρω-- 
τι ϑαρραλέος ἀνταναστῆναι πύκτης ὅπως ἐς χεῖ-τ 
ρας. ἔκ τε τῶν ποιημάτων αὐτοῦ λαβεῖν ἔστι καὶ νόμον 
ἔγραψε διαγορεύοντα δοῦλον μὴ ξηραλοιφεῖν μηδὲ παι-- 
δεραστεῖν. εἰς τὴν τῶν καλῶν μερίδα καὶ σεμνῶν ἐπιτη-- 
δευμάτων τιϑέμενος τὸ πρᾶγμα, καὶ τρόπον τινὰ τοὺς 
ἀξέους προκαλούμενος ὧν τοὺς ἀναξίους ἀπήλαυνε. 4έ-16 
γεται ὃὲ καὶ Πεισίστρατος ἐραστήρι, Χάρμου γενέσϑαι καὶ 
τὸ ἄγαλμα τοῦ Ἔρωτος ἐν ᾿Ακαδημείᾳ καϑιερῶσαι, ὅπου 
τὸ πῦρ ἀνάπτουσιν οἷ τὴν ἱερὰν λαμπάδα διαϑέοντες. 

Π. Ὁ δ᾽ οὖν Σόλων τὴν οὐσίαν τοῦ πατρὸς ἐλαττώ-- 
σαντος εἰς φιλανθρωπίας τινὰς, ὥς φησιν Ἕρμιππος, 50 
καὶ χάριτας, οὐκ ἂν ἀπορήσας τῶν βουλομένων ἐπαρκεῖν, 
αἰδούμενος δὲ λαμβάνειν παρ᾽ ἑτέρων ἐξ οἰκίας γεγονὼς 
εὐθισμένης. ἑτέροις βοηϑεῖν, ὥῤμησξε νέος ὧν ἔτι πρὸς 
ἐμπορίαν. Καίτοι φασὶν ἔνιοι πολυπειρέας ἕνεκα μᾶλλον 
καὶ ἱστορίας ἢ χρηματισμοῦ πλανηϑῆναι τὸν “Σόλωνα. 26 
Σοφίας μὲν γὰρ ἦν ὁμολογουμένως ἐραστῆς. ὅς 78 καὶ 
πρεσβύτερος ὧν ἔλεγε 

Γηράσκειν αἰεὶ πολλὰ διδασκόμενος. 
πλοῦτον δ᾽ οὐκ ἐϑαύμαξεν, ἀλλὰ καί φησιν ὁμοέως πλου- 
τεῖν ᾧ τὸ 80 
πολὺς ἄργυρός ἐστι 
καὶ χρυσὸς καὶ γῆς πυροφόρου πεδία 


156 ΠΑΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἵπποι ϑ᾽ ἡμέονοέτε, καὶ ὦ μόνα ταῦτα πάρεστι, 
γαστρί τε καὶ πλευρῇ καὶ ποσὶν ἁβρὰ παϑεῖν, 
παιδός τ᾽ ἠδὲ γυναικὸς, ἐπὴν καὶ ταῦϑ' ἀφίχηται. 
ἤβη, σὺν δ᾽ ὥρη γίνεται ἁρμοδία. 
56.411: ἑτέρωϑι λέγει" 
Χρήματα δ᾽ ἱμείρω μὲν ἔχειν, ἀδίκως δὲ πεπᾶσϑαι 
οὐκ ἐθέλω πάντως ὕστερον ἦλϑε δίκη. 
Κωλύει δὲ οὐδὲν τὸν ἀγαϑὸν καὶ πολιτικὸν ἄνδρα μήτε 
τῶν περιττῶν τὴν κτῆσιν ἐν σπουδῇ τίϑεσϑαι μήτε τῆς 
τοχρείας τῶν ἀναγκαίων καὶ ἱκανῶν καταφρονεῖν. Ἐν δὲ 
τοῖς τότε χρόνοις, καϑ᾿ Ἡσίοδον, ἔργον οὐδὲν ἦν 
ὄνειδος, οὐδὲ τέχνη διαφορὰν ἔφερεν, ἐμπορία δὲ καὶ 
δόξαν εἶχεν οἰκειουμένη τὰ βαρβαρικὰ καὶ προξενοῦσα 
φιλίας βασιλέων καὶ πραγμάτων ἐμπείρους ποιοῦσα πολ-- 
:6 λῶν. Ἔνιοι δὲ καὶ πόλεων οἰκισταὶ γεγόναδι μεγάλων, 
ὡς καὶ Μασσαλίας χρῶτις ὑπὸ Κελτῶν τῶν περὶ τὸν 
Ῥοδανὸν ἀγαπηϑείς. Καὶ Θαλῆν δέ φασιν ἐμπορία γχρή-- 
σασϑαι καὶ Ἱπποκράτην τὸν μαϑηματικὸν, καὶ Πλάτωνι 
τῆς ἀποδημίας ἐφόδιον ἐλαίου τινὸς ἐν Αἰγύπτῳ διά- 
40ϑεσιν γενέσϑαι. 
1Π. Τὸ δ᾽ οὖν εὐδάπανον τῷ Σόλωνι καὶ ὑγρὸν πρὸς 
τὴν δίαιταν καὶ τὸ φορτικώτερον ἢ φιλοσοφώτερον ἐν 
τοῖς ποιήμασι διαλέγεσϑαι περὶ τῶν ἡδονῶν, τὸν ἐμπο- 
ρικὸν οἴονται βέον προστετρῖφϑαι" πολλοὺς γὰρ ἔχοντα 
45 κινδύνους καὶ μεγάλους ἀνταπαιτεῖν πάλιν εὐπαϑείας 
τινὰς καὶ ἀπολαύσεις. Ὅτι δ᾽ αὑτὸν ἐν τῇ τῶν πενήτων 
μερίδι μᾶλλον ἢ τῇ τῶν πλουσίων ἔταττε,δῆλόν ἐστιν ἐκ 
τούτων᾽ 
Πολλοὶ γὰρ πλουτεῦσι κακοὶ, ἀγαϑοὶ δὲ πένονται" 
30 ἀλλ᾽ ἡμεῖς αὐτοῖς οὐ διαμειψόμεϑα 
τῆς ἀρετῆς τὸν πλοῦτον ἐπεὶ τὸ μὲν ἔμπεδον αἰεὶ, 
χρήματα δ᾽ ἀνθρώπων ἄλλοτε ἄλλος ἔχει. 


ΣΟΖΩΝ. 157 


80 Τῇ δὲ ποιήσει κατ᾽ ἀρχὰς μὲν εἰς οὐδὲν ἄξιον σπουδῆς, 
ἀλλὰ παίξων ἔοικε προσχρήσασϑαι καὶ παράγων ἑαυτὸν 
ἐν τῷ σχολάξειν ὕστερον δὲ καὶ γνώμας ἐνέτεινε φιλο- 

σόφους καὶ τῶν πολιτικῶν πολλὰ συγκατέπλεκε τοῖς 
ποιήμασιν. οὐχ ἱστορίας ἕνεκεν καὶ μνήμης, ἀλλ᾽ ἀπο-- Ὁ 
λογισμούς τε τῶν πεπραγμένων ἔχοντα καὶ προτροπὰς 
ἐνιαχοῦ καὶ νουϑεσίας καὶ ἐπιπλήξεις πρὸς τοὺς ᾽48η- 
ναίους. Ἔνιοι δέ φασιν, ὅτι καὶ τοὺς νόμους ἐπεχείρησεν 
ἐντείνας. εἰς ἔπος ἐξενεγκεῖν, καὶ διαμνημονεύουσι τὴν 
ἀρχὴν οὕτως ἔχουσαν" 10 
- Πρῶτα μὲν εὐχώμεσϑα Διὶ Κρονίδῃ βασιλῆϊ 
ϑεσμοῖς τοῖσδε τύχην ἀγαϑὴν καὶ κῦδος ὀπάσσαι. 
Φιλοσοφίας δὲ τοῦ ἠϑικοῦ μάλιστα τὸ πολιτικόν, ὥσπερ 
οἱ πλεῖστοι τῶν σοφῶν, ἠγάπησεν. Ἐν δὲ τοῖρ φυσικοῖς 
ἁπλοῦς ἐστι λίαν καὶ ἀρχαῖος. ὡς δῆλον ἐκ τούτων᾽ 1ὅ 
Ἐκ νεφέλης πέλεται χιόνος μένος ἠδὲ χαλάζης" 
᾿ βροντὴ δ᾽ ἐκ λαμπρᾶς γίνεται ἀστεροπῆς: 
ἐξ ἀνέμων δὲ ϑάλασσα ταράσσεται" ἣν δέ τις αὐτὴν 
μὴ κινῇ πάντων ἐστὶ δικαιοτάτη. 
Καὶ ὅλως ἔοικεν ἡ Θάλεω μόνου σοφία τότε περαιτέρω 20 
τῆς χρείας ἐξικέσϑαι τῇ ϑεωρίᾳ᾽ τοῖς δὲ ἄλλοις ἀπὸ τῆς 
πολιτικῆς ἀρετῆς τοὔνομα τῆς σοφίας ὑπῆρξε. 

ΙΝ. Γενέσθαι δὲ μεν ἀλλήλων ἔν τε Δελφοῖς ὁμοῦ 
λέγονται καὶ πάλιν ἐν Κορένϑῳ, Περιάνδρου σύλλογόν 
τινα κοινὸν αὐτῶν καὶ συμπόσιον κατασκευάσαντος. 95 
Ἔτι δὲ μᾶλλον εἰς ἀξίωμα καὶ δόξαν αὐτοὺς κατέστησεν 
ἡ τοῦ τρίποδος περίοδος καὶ διὰ πάντων ἀνακύκλησις 
καὶ ἀνϑύπειξιρ μετ᾽ εὐμενείας φιλοτέμου γενομένη. Κώων 
γὰρ. ὥς φασι, καταγόντων σαγήνην, καὶ ξένων ἐκ Μιλή- 
του πριαμένων τὸν βόλον οὕπω φανερὸν ὄντα, χρυσοῦς 30 
ἐφάνη τρίπους ἑλκόμενος, ὃν λέγουσιν Ἑλένην πλέου- 
σαν ἐκ Τροίας αὐτόϑι καϑεῖναι χρησμοῦ τινος ἀναμνη- 


158 ΠΩΛΩΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


σϑεῖσαν παλαιοῦ. Γενομένης δὲ τοῖς ξένοις πρῶτον ἀν- 
τιλογίας πρὸς τοὺς ἁλιέας περὶ τοῦ τρίποδος. εἶτα τῶν 
πόλεων ἀναδεξαμένων τὴν διαφορὰν ἄχρι πολέμου προ- 
ελϑοῦσαν, ἀνεῖλεν ἀμφοτέροις ἡ Πυϑία τῷ σοφωτάτῳ 
ὁ τὸν τρίποδα ἀποδοῦναι. Καὶ πρῶτον μὲν ἀπεστάλη πρὸς 
Θαλὴν εἰς Μίλητον, ἑκουσίως τῶν Κῴων ἑνὶ δωρουμένων 
ἐκείνῳ περὶ οὗ πρὸς ἅπαντας ὁμοῦ Μιλησίους ἐπολέμη-- 
σαν. Θάλεω δὲ Βίαντα σοφώτερον ἀποφαίνοντος αὑτοῦ 
πρὸς ἐκεῖνον ἧκεν ἀπὶ ἐκείνου δ᾽ αὖϑις ἀπεστάλη πρὸς 
10 ἄλλον ὡς σοφώτερον. Εἶτα περιϊὼν καὶ ἀναπεμπόμενος 
οὕτως ἐπὶ Θαλῆν τὸ δεύτερον ἀφίκετο, καὶ τέλος εἰς Θή-- 
βας ἐκ Μιλήτου κομισθεὶς τῷ Ἰσμηνίῳ ᾿“πόλλωνι καϑιε-- 
ρώϑη. Θεόφραστος δέ φησι. πρῶτον μὲν εἰς Πριήνην 
Βίαντι τὸν τρίποδα πεμφϑῆναι, δεύτερον δ᾽ εἰς Μίλητον 
15 Θαλῇ Βίαντος ἀποπέμψαντος" οὕτω δὲ διὰ πάντων πάλιν 
εἰς Βίαντα περιελθεῖν, τέλος δὲ εἰς Φελφοὺς ἀποσταλῆ- 
ναι. Ταῦτα μὲν οὖν ὑπὸ πλειόνων τεϑρύληται, πλὴν ὅτι 
τὸ δῶρον ἀντὶ τοῦ τρίποδος οἵ μὲν φιάλην ὑπὸ Κροίσου 
πεμφθεῖσαν, οἱ δὲ ποτήριον Βαϑυκλέους ἀπολιπόντος 
40 εἶναι λέγουαιν. 
Ψ. Ἰδίᾳ δ᾽ ᾿ἀναχάρσεώς τε πρὸς Σόλωνα καὶ πάλιν 
᾿ θΘάλεω συνουσίαν τινὰ καὶ λόγους ἀναγράφουσι τοιού- 
τους. ᾿ἀνάχαρσιν μὲν εἰς ᾿ἀϑήνας φασὶν ἐπὶ τὴν Σόλωνος 
᾿οὐἰκέαν ἐλϑόντα κόπτειν καὶ λέγειν, ὡς ξένος ὧν ἀφκται 
36 φιλέαν ποιησόμενος καὶ ξενίαν πρὸς αὐτόν. ᾿4ποκρινα- 
μένου δὲ τοῦ Σόλωνος ὡς οἴκοι βέλτιόν ἐστι ποιεῖσθαι 
φιλίας ., Οὐκοῦν“ φάναι τὸν Ἀνάχαρσιν γ»Ε αὐτὸς ὧν 
οἴκοι σὺ ποίησαι φιλίαν καὶ ξενίαν πρὸς ἡμᾶς. «Οὕτω δὴ 
ϑαυμάσαντα τὴν ἀγχίνοιαν τοῦ ἀνδρὸς τὸν Σόλωνα δέ- 
80 ξασϑαι φιλοφρόνως, καὶ χρόνον τινὰ κατασχεῖν παρ᾽ αὖ-- 
τῷ, ἤδη τὰ δημόσια πράττοντα καὶ συνταττόμενον τοὺς 8] 
νόμους. Τὸν οὖν ᾿ἀνάχαρσιν πυϑόμενον καταγελᾶν τῆς 


ΣΟΖΩΝ. 159 


πραγματείας τοῦ Σόλωνος, οἰομένου γράμμασιν ἐφέξειν 
τὰς ἀδικίας καὶ πλεονεξίας τῶν πολιτῶν. ἃ μηδὲν τῶν 
ἀραχνίων διαφέρειν, ἀλλ᾽ ὡς ἐκεῖνα τοὺς μὲν ἀσϑενεῖς 
καὶ λεπτοὺς τῶν ἁλισκομένων καϑέξειν, ὑπὸ δὲ τῶν 
δυνατῶν καὶ πλουσίων διαρραγήσεσθαι. Τὸν δὲ Σό--ὅ 
λωνα πρὸς ταῦτά φασιν εἰπεῖν. ὅτι καὶ συνθήκας ἄν-- 
ϑρωποι φυλάττουαιν, ἃς οὐδετέρῳ λυσιτελές ἐστι παρα-. 
βαίνειν τῶν ϑεμένων " καὶ τοὺς νόμους αὐτὸς οὕτως ἀρ- 
μόξεται τοῖς πολίταις, ὥστε πᾶσι, τοῦ παρανομεῖν βέλ-- 
τιον ἐπιδεῖξαι τὸ δικαιοπραγεῖν. ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν ὡς ἴς 
᾿ἀνάχαρσις εἴκαξεν ἀπέβη μᾶλλον ἢ κατ᾿ ἐλπίδα τοῦ Σό-- 
λωνος. Ἔφη δὲ κἀκεῖνο ϑαυμάξειν ὁ ᾿άἀνάχαρσις ἐκκλη-- 
σίᾳ παραγενόμενος, ὅτι λέγουσι μὲν οἱ σοφοὶ παρ᾽ Ἔλ- 
λησι. κρίνουσι δὲ οἵ ἀμαϑεῖς. 

ὝΙ. Πρὸς Θαλῆν δ᾽ εἰς Μίλητον ἐλθόντα τὸν Σό-- 16 
λωνα ϑαυμάζξειν, ὅτι γάμου καὶ παιδοποιΐας τὸ παράπαν 
ἠμέληκε. Καὶ τὸν Θαλῆν τότε μὲν σιωπῆσαι, διαλιπόντα 
δ᾽ ὀλίγας ἡμέρας ἄνδρα παρασκευάσαι ξένον ἀρτίως ἥκειν 
᾿ φάσκοντα δεκαταῖον ἐξ ᾿4ϑηνῶν. Πυϑομένου δὲ τοῦ Σό-- 
λωνος,, εἶ δή τι καινὸν ἐν ταῖς ᾿ἀϑήναις, δεδιδαγμένον ἃ 90 
χρὴ λέγειν τὸν ἄνϑρωπον ,,οὐδὲν““ εἰπεῖν ,»ἕτερον, εἰ μὴ 
νὴ Δία νεανίσκου τινὸς ἦν ἐχφορὰ καὶ προὔπεμπεν ἡ 
πόλις. Ἦν γὰρ υἱός, ὡς ἔφασαν. ἀνδρὸς ἐνδόξου καὶ 
πρωτεύοντος ἀρετῇ τῶν πολιτῶν" οὐ παρῆν δέ, ἀλλ᾽ 
ἀποδημεῖν ἔφασαν αὐτὸν ἤδη πολὺν χρόνον.“ .,'δὸς 560 
δυστυχὴς ἐκεῖνος" φάναι τὸν Σόλωνα. .. Τίνα δὲ ὠνό- 
μαξον αὐτόν; ““͵, Ἤκουσα“. φάναι .. τοὔνομα ““ τὸν ἄν- 
ϑοώπον ..ἀἄλλ᾿ οὐ μνημονεύω᾽ πλὴν ὅτι πολὺς λόγος ἦν 
αὐτοῦ σοφίας «αἱ δικαιοσύνης.““ Οὕτω δὴ καϑ' ἑκάστην 
ἀπόκρισιν τῷ φόβῳ προσαγόμενον τὸν Σόλωνα καὶ τέλος 80 
ἤδη συντεταραγμένον αὐτὸν ὑποβάλλειν τοὔνομ τῷ ξέ- 
νῷ πυνϑανόμενον, μὴ Σόλωνος ὁ τεϑνηκὸς υἱὸς ὠνομά- 


160 ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ξετο. Φήσαντος ὃὲ τοῦ ἀνθρώπου, τὸν μὲν ὁρμῆσαι 
παίειν τὴν κεφαλὴν καὶ τάλλα ποιεῖν καὶ λέγειν, ἃ συμ- 
βαίνει τοῖς περιπαϑοῦσι. τὸν δὲ Θαλῆν ἐπιλαβόμενον 
αὐτοῦ καὶ γελάσαντα ταῦτά τοι" φάναι »»ὐ Σόλων, 
5 ἐμὲ γάμου καὶ παιδοποιΐας ἀφίστησιν. ἃ καὶ σὲ κατερεί- 
πει τὸν ἐρρωμενέστατον. ᾿Δλλὰ ϑάρρει τῶν λόγων ἕνεκα 
τούτων᾽ οὐ γάρ εἰσιν ἀληϑεῖς.“ς“ Ταῦτα μὲν οὖν Ἔρμιπ- 
πος ἰστορεῖν φησι Πάταικον, ὃς ἔφασκε τὴν Αἰσώπου 
ψυχὴν ἔχειν. 
ι0 ὙΠ. ἤάτοπος δὲ καὶ ἀγεννὴς ὁ τῷ φόβῳ τῆς ἀποβολῆς 
τὴν χτῆσιν ὧν χρὴ προϊέμενος" οὕτω γὰρ ἄν τις οὐ 
πλοῦτον, οὐ δόξαν. οὐ σοφίαν ἀγαπήσειε παραγενομέ- 
νην, δεδιὼς στέρεσϑαι. Καὶ γὰρ ἀρετήν. ἧς κτῆμα μεῖζον 
οὐδὲν οὐδ᾽ ἥδιον, ἐξισταμένην ὑπὸ νόσων καὶ φαρμά-- 
Ιό κων ὁρῶμεν" αὐτῷ τε Θαλῇ μὴ γήμαντι πλέον οὐδὲν εἰς 
ἀφοβίαν. εἰ μὴ καὶ φίλων κτῆσιν ἔφυγε καὶ οἰχείων καὶ 
πατρίδος. ᾿4λλὰ καὶ παῖδα ϑετὸν ἔσχε ποιησάμενος αὖ-- 
τὸς τὸν τῆς ἀδελφῆς, ὥς φασι, Κύβισθον. Ἐχούσης γάρ 
τι τῆς ψυχῆς ἀγαπητικὸν ἐν ἑαυτῇ καὶ πεφυκυίας, ὥσπερ 
90 αἰσθάνεσθαι καὶ διανοεῖσθαι καὶ μνημονεύειν, οὕτω καὶ 
φιλεῖν, ἐνδύεταί τι τούτῳ καὶ προσφύεται τῶν ἐκτὸς οἷς 
οἰκεῖον οὐδέν ἐστι. καὶ καθάπερ οἶκον ἢ χώραν γνησίων 
ἔρημον διαδύχων τὸ φιλόστοργον ἀλλότριοι καὶ νόϑοι 
παῖδες ἢ ϑεράποντες εἰσοικισάμενοι καὶ καταλαβόντες 
45 ἅμα τῷ φιλεῖν τὸ φροντίζειν καὶ δεδιέναι περὶ αὐτῶν 
ἐνεποίησαν. “Ὥστ᾽ ἴδοις ἂν ἀνθρώπους στερροτέρα τῇ 
φύσει περὶ γάμου καὶ γενέσεως παίδων διαλεγομένους, 


εἶτα τοὺς αὐτοὺς ἐπὶ παισὶν οἰκοτρίβων ἢ ϑρέμμασι παλ--82 


λακῶν νοσοῦσι καὶ ϑνήσκουσι παρατεινομένους πόϑῳ 
80καὶ φωνὰς ἀγεννεῖς ἀφιέντας. Ἔνιοι δὲ καὶ κυνῶν 9α-- 
νάτῳ καὶ ἵππων αἰσχρῶς καὶ ἀβιώτως ὑπὸ λύπης διετέ- 
ϑησαν. ᾿᾽4λλ᾽ ἕτεροί γε παῖδας ἀγαϑοὺς ἀποβαλόντες 


ΣΟΜΩΝ. 101 


οὐδὲν ἔπαϑον δδινὸν οὐδ᾽ ἐποίησαν αἰόχρόν, ἀλλὰ καὶ 
χρώμενοι τῷ λοιπῷ βέῳ κατὰ λόγον διετέλεσαν. ᾿4σϑέ- 
νειὰ γὰρ, οὐκ εὔνοια, λύπας ἀπεράντους ἐπάγεται καὶ 
φόβους ἀνθρώποις ἀνασκήτοις ὑπὸ λόγον πρὸς τύχην, 
οἷς οὐδ᾽ ἀπόλαυσις ἐγγένεται τοῦ ποϑουμένου παρόντος, ὅ 
τοῦ μέλλοντος ὠδῖνας ἀεὶ καὶ τρόμους καὶ ἀγῶνας, εἰ 
στερήσονται, παρέχοντος αὐτρῖς. Δεῖ δὲ μήτε πενίᾳ 
πρὸς χρημάτων πεπαῦσϑαι στέρησιν μήτε ἀφιλίᾳ πρὸς 
φίλων ἀποβολὴν μήτ᾽ ἀπαιδίᾳ πρὸς τέκνων ϑάνατον, 
ἀλλὰ τῷ λογισμῷ πρὸς πάντα. Καὶ ταῦτα μὲν, ὡς ἐν τῷ 10 
παρόντι, πλείονα τῶν ἱκανῶν. 

ΥΠΙ. Ἐπεὶ δὲ μακρόν τινα καὶ δυσχερῆ πόλεμον οἵ 
ἐν ἄστει περὶ τῆς Σαλαμινίων νήσου Μεγαρεῦσι πολε-- 
μοῦντες ἐξόκαμον, καὶ νόμον ἔϑεντο μήτε γράψαι τινὰ 
μήτ᾽ εἰπεῖν αὖϑις, ὡς χρὴ τὴν πόλιν ἀντιποιεῖαϑαι τῆς 1ό 
Σαλαμῖνος ἢ θανάτῳ ξημιοῦσϑαι, βαρέως φέρων τὴν 
ἀδοξίαν ὁ Σόλων καὶ τῶν νέων ὁρῶν πολλοὺς δεομένους 
ἀρχῆς ἐπὶ τὸν πόλεμον, αὐτοὺς δὲ μὴ ϑαρροῦντας ἄρξα- ἡ 
σϑαι διὰ τὸν νόμον, ἐσκήψατο μὲν ἔκστασιν τῶν λο-- 
γισμῶν, καὶ λόγος εἰς τὴν πόλιν ἐκ τῆς οἰκίας διεδόϑη 320 
παρακινητικῶς ἔχειν αὐτόν͵ ἐλεγεῖα δὲ κρύφα συνϑ εὶς 
καὶ μελετήσας. ὥστε λέγειν ἀπὸ στόματος, ἐξεπήδησεν 
εἰς τὴν ἀγορὰν ἄφνω πιλίδιον περιϑέμενος. Ὄχλου δὲ 
πολλοῦ συνδραμόντος ἀναβὰς ἐπὶ τὸν τοῦ κήρυκος λίθον 
ἐν δῇ διεξῆλϑε τὴν ἐλεγείαν, ἧς ἐστιν ἀρχὴ 36 

“ψὁὐτὸς χῆρυξ ἦλϑον ἀφ᾽ ἱμερτῆς Σαλαμῖνος, 
κόσμον ἐπέων δὴν ἀντ᾽ ἀγορῆς ϑέμενος. 
Τοῦτο τὸ ποίημα Σαλαμὶς ἐπιγέγραπται καὶ στίχων ἕκα-- 
τόν ἐστι, χαριέντως πάνυ πεποιημένον. Τότε δὲ ἀσϑέν-- 
τος αὐτοῦ καὶ τῶν φίλων τοῦ Σόλωνος ἀρξαμένων 80 
ἐπαινεῖν, μάλιστα. δὲ τοῦ Πεισιστράτου τοῖς πολίταις 
ἐγκελευομένου καὶ παρορμῶντος πεισϑῆναι τῷ λέγοντι, 
Ρυστ. νττ. 1. 11 


162 ΠΛΗΟΥΤΑΡΧΟΎ 


λύσαντες τὸν νόμον αὖϑις ἥπτοντο τοῦ πολέμου προστη- 
σάμενοι τὸν Σόλωνα. Τὰ μὲν οὖν δημώδη τῶν λεγομέ- 
νῶν τοιαῦτ᾽ ἐστὶν, ὅτι πλεύσας ἐπὶ Κωλιάδα μετὰ τοῦ 
Πεισιστράτου: καὶ καταλαβὼν αὐτόϑι πάσας τὰς γυναῖκας 
ϑτῇ 4ήμητρι τὴν πάτριον ϑυσίαν ἐπιτελούσας, ἔπεμψεν 
ἄνδρα πιστὸν εἰς Σαλαμῖνα προσποιούμενον αὐτόμολον 
εἶναι, κελεύοντα τοὺς Μεγαρεῖς, εἰ βούλονται τῶν ᾿'4ϑη- 
ναίων τὰς πρώτας λαβεῖν γυναῖκας, ἐπὶ Κωλιάδα μετ᾽ 
αὐτοῦ πλεῖν τὴν ταχίστην. Ὡς δὲ πεισϑέντες οἵ Μεγαρεῖς 
10 ἄνδρας ἐξέπεμψαν ἐν τῷ πλοίῳ καὶ κατεῖδεν ὁ Σόλων τὸ 
πλοῖον ἐλαυνόμενον ἀπὸ τῆς νήσου, τὰς μὲν γυναῖκας 
ἐκποδὼν ἀπελθεῖν ἐκέλευσε, τῶν δὲ νεωτέρων τοὺς 
μηδέπω γενειῶντας ἐνδύμασι καὶ μίτραις καὶ ὑποδήμασι 
᾿ τοῖς ἐκείνων σκευασαμένους καὶ λαβόντας ἐγχειρέδια 
16 χρυπτὰ παίζειν καὶ χορεύειν προσέταξε πρὸς τῇ ϑαλάσσῃ, 
μέχρις ἂν ἀποβῶσιν οἵ πολέμιοι καὶ γένηται τὸ πλοῖον 
ὑποχείριον. Οὕτω δὴ τούτων πραττομένων ὑπαχϑέντες 
οὗ Μεγαρεῖς τῇ ὄψει καὶ προσμίξαντες ἐγγὺς ἐξεπήδων 
ὡς ἐπὶ γυναῖκας͵ ἁμιλλώμενοι πρὸς ἀλλήλους ....-.. ᾿ 
40 ὥστε μηδένα διαφυγεῖν, ἀλλὰ πάντας ἀπολέσϑαι καὶ 
τὴν νῆσον ἐπιπλεύσαντας εὐθὺς ὄχειν τοὺς 4ϑηναίους. 
ΙΧ. “Ἄλλοι δέ φασιν οὐ τοῦτον τὸν τρόπον γενέσϑαι 
τὴν κατάληψιν, ἀλλὰ πρῶτον μὲν αὐτῷ τὸν ἐν Δελφοῖς 
“ϑεὸν χρῆσαι 
26 “Αρχηγοὺς χώρας ϑυσίαις ἥ ἥρωας ἑνοίκους 

ἴλασο, τοὺς κόλποις ᾿ἀσωπιὰς ἀμφικαλύπτει, 

ο φϑίμενοι δέρκονται ἐς ἠέλιον δύνοντα" 89 
τὸν δὲ Σόλωνα διαπλεύσαντα νυκτὸς δεἰρ. τὴν νῆσον ἐν-- 
τεμεῖν σφάγια Περιφήμῳ καὶ Κυχρεῖ τοῖς ἥρωσιν. Εἶτα 

80 παρὰ τῶν ᾿4“ϑηναίων ἐθελοντὰς λαβεῖν πεντακοσίους, 
δόγματος γενομένου τούτους, ἂν κατασχῶσι τὴν νῆσον, 
κυρίους εἶναι τοῦ πολιτεύματος. ᾿ἀναχϑέντα ὃὲ συχναῖς 


ΣΟΔΜΩΝ. 168 


ἁλιάσιν ἅμα τριακοντόρου συμπαραπλεούσης ὑφορμίέ- 
σασϑαι τῇ Σαλαμῖνι κατὰ χηλήν τινα πρὸς τὴν Εὔβοιαν 
ἀποβλέπουσαν. Πυϑομένους δὲ τοὺς ἐν Σαλαμῖνι Με- 
γαρεῖς ἔκ τινος φήμης οὐδὲν βέβαιον, αὐτοὺς μὲν εἰς τὰ 
ὅπλα ϑορυβουμένους βαδίζειν, ναῦν δ᾽ ἀποστεῖλαι κατα-- 5 
σχεψομένην τῶν πολεμίων" ἧς ἐγγὺς ἐλθούσης κρατῆσαι 
τὸν Σόλωνα καὶ καϑεῖρξαι τοὺς Μεγαρεῖς. Ἐμβιβάσαι 
δὲ τῶν ᾿4ϑηναίων τοὺς κρατίστους κελεύσαντα πλεῖν ἐπὶ 
τὴν πόλιν ὡς ἂν ἐνδέχηται μάλιστα κρύπτοντας ἑαυτούς" 
ἅμα δὲ τοὺς ἄλλους ᾿4ϑηναίους ἀναλαβόντα πεξῇ συμφέ- 10 
ρεσϑαι τοῖς Μεγαρεῦσι" καὶ τῆς μάχης ἔτι συνεστώσης 
φϑάσαι τοὺς ἀπὸ τῆς νεὼς καταλαβόντας τὴν πόλιν. 
Ἔοικε δὲ τῷ λόγῳ τούτῳ καὶ τὰ δρώμενα μαρτυρεῖν. 
Ναῦς γάρ τις ᾿Δττικὴ προσέπλει σιωπῇ τὸ πρῶτον, εἶτα 
κραυγῇ καὶ ἀλαλαγμῷ προσφερομένων εἷς ἀνὴρ ἔνοπλος 16 
ἐξαλλόμενος μετὰ βοῆς ἔϑει πρὸς ἄκρον τὸ Σκιράδιον 
ἐνννον ἐκ γῆς προσφερομένοις. Πλησίον δὲ τοῦ Ἐννυα- 
λίου τὸ ἱερόν ἐστιν ἰδουσαμένου Σόλωνος. Ἐνέχησε γὰρ 
τοὺς Μεγαρέας, καὶ ὅσοι μὴ διεφϑάρησαν ἐν τῇ μάχῃ, 
πάντας ὑποσπόνδους ἀφῆκεν. 90 

Χ. Οὐ μὴν ἀλλὰ τῶν Μεγαρέων ἐπιμενόντων πολλὰ 
κακὰ καὶ δρῶντες ἐν τῷ πολέμῳ καὶ πάσχοντες ἐποιή-- 
σαντο Μακεδαιμονίους διαλλακτὰς καὶ δικαστάς. Οἱ μὲν 
οὖν πολλοὶ τῷ Σόλωνι συναγωνίσασϑαι λέγουσι τὴν 
Ὁμήρου δόξαν: ἐμβαλόντα γὰρ αὐτὸν ἔπος εἰς νεῶν 96 
κατάλογον ἐπὶ τῆς δίκης ἀναγνῶναι" 

᾿ Αἴας δ᾽ ἐκ Σαλαμῖνος ἄγεν δυοκαίδεκα νῆας, 

στῆσε δ᾽ ἄγων ἵν᾽ ᾿4ϑηναίων ἵσταντο φάλαγγες. 
“«υὐυτοὶ δ᾽ ᾿4ϑηναῖοι ταῦτα μὲν οἴονται φλυαρίαν εἶναι, 
τὸν δὲ Σόλωνά φασιν ἀποδεῖξαι τοῖς δικασταῖς, ὅτε Φι-- 80 
λαῖος καὶ Εὐρυσάκης. «Αἴαντος υἱοί, ᾿4ϑήνησι πολιτείαρ 
μεταλαβόντες παρέδοσαν τὴν νῆδον αὐτοῖς καὶ κατῴκη-- 


104 ἩΜΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


σαν ὁ μὲν ἐν Βραυρῶνι τῆς ᾿Αττικῆς, ὁ δὲ ἐν Μελίτῃ" 
καὶ δῆμον ἐπώνυμον Φιλαίου τῶν Φιλαϊδῶν ἔχουσιν, 
ὅϑεν ἦν Πεισίστρατος. Ἔτι δὲ μᾶλλον ἐξελέγξαι τοὺς 
Μεγαρέας βουλόμενον ἐσχυρίσασϑαι περὶ τῶν νεκρῶν, 
6 ὡς οὐχ ὃν τρόπον ἐκεῖνοι ϑάπτουσι κεχηδευμένων, ἀλλ᾽ 
ὃν αὐτοί. Θάπτουσι ὃΣ Μεγαρεῖς πρὸς ξω τοὺς νεχροὺς 


στρέφοντες. ᾿Αϑηναῖοι δὲ πρὸς ἑσπέραν. Ἡρέας δὲ δ᾽ 


Μεγαρεὺς ἐνιστάμενος λέγει καὶ Μεγαρεῖς πρὸς ἑσπέραν 
τετραμμένα τὰ σώματα τῶν νεχρῶν τιϑέναι" καὶ μεῖξον 

10 ἔτι τούτου. μέαν ἕκαστον ᾿4ϑηναίων ἔχειν ϑήκην, δ4ε-- 
γαρέων δὲ καὶ τρεῖς καὶ τέσσαρας ἐν μιᾷ κεῖσθαι. Τῷ 
μέντοι Σόλωνι καὶ Πυϑικούς τινας βοηϑῆσαι λέγουσι 
χρησμούς, ἐν οἷς ὁ ϑεὸς Ἰαονίαν τὴν Σαλαμῖνα προση- 
γόρευσε. Ταύτην τὴν δίκην ἐδίκασαν Σπαρτιατῶν σέντε 

Ἰόἄνδρες, Κριτολαῖδας, ᾿Δμομφάρετος, Ὑψηχίδας, ᾿ἀναξί- 
λας, Κλεομένης. 

ΧΙ. Ἤδη μὲν οὖν καὶ ἀπὸ τούτων ἔνδοξος ἦν ὁ ; Σό- 
λων καὶ μέγας. Ἐϑαυμάσϑη δὲ καὶ διεβοήϑη μᾶλλον ἐν 
τοῖς Ἕλλησιν εἰπὼν ὑπὲρ τοῦ ἱεροῦ τοῦ ἐν Δελφοῖς. ὡς 

30 χρὴ βοηϑεῖν καὶ μὴ περιορᾷν Κιρραίους ὑβρίζοντας εἰς 
τὸ μαντεῖον, ἀλλὰ προσαμύνειν ὑπὲρ τοῦ ϑεοῦ Δελφοῖς. 
Πεισϑέντες γὰρ ὑπ ἐκείνου πρὸς τὸν πόλεμον ὥρμησαν 
οἵ ᾿Δμφικτύονες, ὡς ἄλλοι τε μαρτυροῦσι καὶ ᾿Αριστοτέ- 
λης ἐν τῇ τῶν Πυϑιονικῶν ἀναγραφῇ Σόλωνι τὴν γνώ- 


50 μην ἀνατιϑείς. Οὐ μέντοι στρατηγὸς ἐπὶ τοῦτον ἀπε- 8ά 


δείχϑη τὸν πόλεμον, ὡς λέγειν φησὶν Ἕρμιππος Εὐάνϑη 
τὸν Σάμιον" οὔτε γὰρ «ἰσχίνης ὁ ῥήτωρ τοῦτ᾽ εἴρηκεν, 
ἕν τε τοῖς Δελφῶν ὑπομνήμασιν ᾿Δλχμαίων,. οὐ Σόλων, 
᾿4ϑηναίων στρατηγὸς ἀναγέγραπται. 

80 ΚΧΠ. Τὸ δὲ Κυλώνειον ἄγος ἤδη μὲν ἐκ πολλοῦ διε- 
τάραττε τὴν πόλιν, ἐξ οὗ τοὺς συνωμότας τοῦ Κύλωνος 
ἱκετεύοντας τὴν ϑεὸν Μεγακλῆς ὁ ἄρχων ἐπὶ δίκῃ κατελ-- 


ΣΟΔΜΩΝ. ᾿ 1608 


ϑεῖν ἔπεισεν ἐξάψαντας δὲ τοῦ ἔδους κρόκην κλωστὴν 
καὶ ταύτης ἐχομένους, ὡς ἐγένοντο περὶ τὰς σεμνὰς ϑεὰς 
καταβαίνοντες αὐτημάτως τῆς: κρόκης ῥαγείσης, ὥρμησε 
συλλαμβάνειν ὁ Μεγακλῆς καὶ οἵ" συνάρχοντες, ὡς τῆς 
ϑεοῦ τὴν ἱκεσίαν ἀπολεγομένης" καὶ τοὺς μὲν ἔξω κατέ-- δ 
' λευσαν,. οἵ δὲ τοῖς βωμοῖς προσφυγόντερ ἀπεσφάγησαν" 
μόνοι δ᾽ ἀφείϑησαν οἵ τὰς γυναῖκας αὐτῶν ἱκετεύσαντες. 
Ἐκ τούτου δὲ κληϑέντες ἐναγεῖς ἐμισοῦντο καὶ τῶν Κυ- 
λωνείων οἵ περιγενόμενοι πάλιν ἦσαν ἰσχυροὶ καὶ στα- 
σιάξοντες ἀεὶ διετέλουν πρὸς τοὺς ἀπὸ τοῦ Μεγακλέους. 10 
Ἐν δὲ τῷ τότε χρόνῳ τῆς στάσεως ἀκμὴν λαβούσης μά- 
λιστα καὶ τοῦ δήμου διαστάντος, ἤδη δόξαν ἔχων ὁ Σό-- 
λων παρῆλϑεν εἰς μέσον ἅμα τοῖς ἀρίστοις τῶν 49η- 
ναίων, καὶ δεόμενος καὶ διδάσκων ἔπεισε τοὺς ἐναγεῖς 
λεγομένους δίκην ὑποσχεῖν καὶ κριϑῆναι τριακοσίων 15 
ἀριστένδην δικαζόντων. Μύρωνος δὲ τοῦ Φὥλυέως κατη- 
γοροῦντος ἑάλωσαν οἵ ἄνδρερ, καὶ μετέστησαν οἱ ξῶντες" 
τῶν δ᾽ ἀποϑανόντων τοὺς νεκροὺς ἀνορύξαντες ἐξέρρι-- 
ψαν ὑπὲρ τοὺς ὅρους. Ταύταις δὲ ταῖς ταραχαῖς καὶ Με- 
γαρέων συνεπιϑεμένων ἀπέβαλόν τε Νίσαιαν οἵ ᾿'4ϑη-- 30 
ναῖοι καὶ Σαλαμῖνος ἐξέπεσον αὖϑις. Καὶ φόβοι τινὲς ἐκ 
δεισιδαιμονίας ἅμα καὶ φάσματα κατεῖχε τὴν πόλιν, οἵ 
τὸ μάντεις ἄγη καὶ μιασμοὺς δεομένους καϑαρμῶν προ-- 
φαίνεσθαι διὰ τῶν ἱερῶν ἠγόρευον. Οὕτω δὴ μετά-- 
πέμπτος αὐτοῖς ἧκεν ἐκ Κρήτης Ἐπιμενίδης ὁ Φαίστιος, 36 
ὃν ἕβδομον ἐν τοῖς σοφοῖς καταριϑμοῦσιν ἔνιοι τῶν οὐ 
προσιεμένων τὸν Πεφίανδρον. Ἐδόκει δέ τις εἶναι θο-- 
φιλὴς καὶ σοφὸς περὶ τὰ ϑεῖα τὴν ἐνθουσιαστικὴν καὶ. 
τελεστικὴν σοφίαν, διὸ καὶ παῖδα νύμφης ὄνομα Βάλτης 
καὶ Κούρητα νέον αὐτὸν οἵ τότε ἄνϑρωποι προσηγό- 80 
ρευον. Ἐλϑὺὼν δὲ καὶ τῷ Σόλωνι χρησάμενος φίλῳ πολλὰ 
προσυπειργάσατο καὶ προωδοποίησεν αὐτῷ τῆς νομοϑε-- 


“ 


166 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


σίας. Καὶ γὰρ εὐσταλεῖς ἐποίησε τὰς ἱερουργίας καὶ περὶ 
τὰ πένϑη πραοτέρους, ϑυσίας τινὰς εὐθὺς ἀναμίξας πρὸς 
τὰ κήδη, καὶ τὸ σχληρὸν ἀφελὼν καὶ τὸ βαρβαρικὸν, ᾧ 
συνείχοντο πρότερον αἴ πλεῖσται γυναῖκες. Τὸ δὲ μέ- 
5 γιστον, ἱλασμοῖς τισι καὶ καϑαρμοῖς καὶ ἰδρύσεσι κατορ-- 
γιάσας καὶ καϑοσιώσας τὴν πόλιν ὑπήχοον τοῦ δικαίου 
καὶ μᾶλλον εὐπειϑῆ πρὸς ὁμόνοιαν κατέστησε. Μέγεται 
ὃξ τὴν Μουνυχίαν ἰδὼν καὶ καταμαϑὼν πολὺν χρόνον 
εἰπεῖν πρὸς τοὺς παρόντας. ὡς τυφλόν ἐστι τοῦ μέλλον-- 
ἴότος ἄνϑρωπος" ἐκφαγεῖν γὰρ ἂν ᾿Αϑηναίους τοῖς αὑτῶν 
ὀδοῦσιν, εἰ προήδεσαν, ὅσα τὴν πόλιν ἀνιάσει τὸ χωρέον. 
Ὅμοιον δέ τι καὶ Θαλῆν εἰκάσαι λέγουσι" κελεῦσαι γὰρ 
αὐτὸν ἔν τινι τόπῳ τῆς Μιλησίας φαύλῳ καὶ παρορωμένῳ 
τελευτήσαντα ϑεῖναι, προειπὼν ὡς ἀγορά ποτε τοῦτο 
16.Μιλησίων ἔσται τὸ χωρίον. Ἐπιμενίδης μὲν οὖν μάλιστα 
ϑαυμασθ εἰς, καὶ χρήματα διδόντων πολλὰ καὶ τιμὰς με-- 
γάλας τῶν ᾿Αϑηναίων, οὐδὲν ἢ ϑαλλὸν ἀπὸ τῆς ἱερᾶς 
ἐλαίας αἰτησάμενος καὶ λαβὼν ἀπῆλϑεν. 
ΧΠΙ. Οἱ δ᾽ ᾿4ϑηναῖοι τῆς Κυλωνείου πεπαυμένης 
40 ταραχῆς καὶ μεϑεστώτων. ὥσπερ εἴρηται, τῶν ἐναγῶν 
τὴν παλαιὰν αὖϑις στάσιν ὑπὲρ τῆς πολιτείας ἐστασία-- 
ξον, ὅσας ἡ χώρα διαφορὰς εἶχεν, εἰς τοσαῦτα μέρη τῆς 
πόλεως διαστάσης. Ἦν γὰρ τὸ μὲν τῶν Ζιακρίων γένος 85 
δημοχρατικώτατον, ὀλιγαρχικώτατον ὃς τὸ τῶν Πε- 
45 διέων" τρίτοι δ᾽ οἵ Πάραλοι μέσον τινὰ καὶ μεμιγμένον 
αἱρούμενοι πολιτείας τρόπον ἐμποδὼν ἦσαν καὶ διεκώ--: 
λυον τοὺς ἑτέρους κρατῆσαι. Τότε δὲ τῆς τῶν πενήτων 
πρὸς τοὺς πλουσίους ἀνωμαλίας ὥσπερ ἀκμὴν λαβούσης 
παντάπασιν ἐπισφαλῶς ἡ πόλις διέκειτο καὶ μόνως ἂν 
80 ἐδόχεε καταστῆναι καὶ παύσασϑαι ταραττομένη τυραν-- 
νέδος γενομένης. “ἅπας μὲν γὰρ ὁ δῆμος ἦν ὑπόχρεως 
τῶν πλουσίων. Ἢ γὰρ ἐγεώργουν ἐκείνοις ἔκτα τῶν 


Φ 


ΣΟΖΩΝ. 1607 


γινομένων τελοῦντες, ἑχτημόριοι προσαγορευόμενοι καὶ 
ϑῆτες, ἢ χρέα λαμβάνοντες ἐπὶ τοῖς σώμασιν ἀγώγιμοι 
τοῖς δανείξουσιν ἦσαν, οἵ μὲν αὐτοῦ δουλδύοντες, οἵ δ᾽ 
ἐπὶ τὴν ξένην πιπρασκόμενοι. Πολλοὶ δὲ καὶ παῖδας 
ἰδίους ἠναγκάξοντο πωλεῖν (οὐδεὶς γὰρ νόμος ἐκώλυξ)δ 
καὶ τὴν πόλιν φεύγειν διὰ τὴν χαλεπότητα τῶν δανει-- 
στῶν. Οἵ δὲ πλεῖστοι καὶ ῥωμαλεώτατοι συνίσταντο καὶ 
παρεκάλουν ἀλλήλους μὴ περιορᾷν. ἀλλ᾽ ἑλομένους ἕνα 
προστάτην ἄνδρα πιστὸν ἀφελέσϑαι τοὺς ὑπερημέρους 
καὶ τὴν γῆν ἀναδάσασϑαι καὶ ὅλως μεταστῆσαι τὴν πο-- 1ὸ 
λιτείαν. 

ΣΙΥ. Ἐνταῦϑα δὴ τῶν ᾿Αϑηναίων οἵ φρονιμώτατοι 
συνορῶντες τὸν Σόλωνα μόνον μάλιστα τῶν ἁμαρτημά- 
τῶν ἐκτὸς ὄντα καὶ μήτε τοῖς πλουσίοις κοινωνοῦντα τῆς 
ἀδικίας μήτε ταῖς τῶν πενήτων ἀνάγκαις ἐνεχόμενον, 16 
ἐδέοντο τοῖς κοινοῖς προσελθεῖν καὶ καταπαῦσαι τὰς δια- 
φορᾶς. Καίτοι Φανίας ὁ Δέσβιος αὐτὸν ἱστορεῖ τὸν Σύό-- 
λωνα χρησάμενον ἀπάτῃ πρὸς ἀμφοτέρους ἐπὶ δωτηρίᾳ 
τῆς πόλεως ὑποσχέσϑαι κρύφα τοῖς μὲν ἀπόροις τὴν νέ- 
μησιν. τοῖς δὲ χρηματικοῖς βεβαίωσιν τῶν συμβολάίέων. 50 
᾿4λλ᾽ αὐτὸς ὁ Σόλων ὀκνῶν φησι τὸ “πρῶτον ἄἅψασϑαι 
τῆς πολιτείας, καὶ δεδοικὼς τῶν μὲν τὴν φιλοχρηματίαν, 
τῶν δὲ τὴν “ὑπερηφανίαν. Ἡιφέϑη ὃς ἄρχων μετὰ Φε- 
λόμβροτον ὁμοῦ καὶ διαλλακτὴς καὶ νομοϑέτης, δεξαμέ- 
νῶν προϑύμως αὐτὸν ὡς μὲν εὔπορον τῶν πλουσίων, “6 
ὡς δὲ χρηστὸν τῶν πενήτων. Δέγεται δὲ καὶ φωκμή τις 
αὐτοῦ περιφερομένη πρότερον εἰπόντος, ὡς τὸ ἴσον πό- 
λεμον οὐ ποιεῖ, καὶ τοῖς χτηματικοῖς ἀρέσκειν καὶ τοῖς 
ἀκτήμοσι, τῶν μὲν ἀξίᾳ καὶ ἀρετῇ, τῶν δὲ μέτρῳ καὶ 
ἀρυϑμῷ τὸ ἴσον ἕξειν προσδοκώντων" ὅϑεν ἐπὶ ἐλπέδος 30 
μεγάλης ἑκατέρων γενομένων οἵ προϊστάμενοι προσέ- 
κειντο τῷ Σόλωνι τυραννίδα προξενοῦντες καὶ ἀναπεί- 


108. ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ϑοντες εὐτολμότερον ἅψασθαι τῆς πόλ 
νόμενον. Πολλοὶ δὲ καὶ τῶν διὰ μέσου πολιτῶν τὴν ὑπὸ 
λόγου καὶ νόμου μεταβολὴν δρῶντες ἐργώδη καὶ χαλεπὴν 
οὖσαν͵ οὐκ ἔφευγον ἕνα τὸν δικαιότατον καὶ φρονιμώτα-- 
ϑτον ἐπιστῆσαι τοῖς πράγμασιν. Ἔνιοι δέ φασι καὶ μαν- 
τείαν γενέσθαι τῷ Σόλωνι Πυϑοῖ τοιαύτην" 
. Ἦσο μέσην κατὰ νῆα κυβερνητήριον ἔργον 
εὐθύνων πολλοίτοι ᾿4ϑηναίων ἐπίκουροι. 
Μάλιστα δὲ οἵ συνήϑεις ἐκάκιζον, εἰ διὰ τοὔνομα δυσω-- 
10 πεῖται τὴν μοναρχίαν, ὥσπερ οὐκ ἀρετῇ τοῦ λαβόντος 
εὐθὺς ἂν βασιλείαν γενομένην, καὶ γεγενημένην πρό-- 
τερον μὲν Εὐβοεῦσι Τυννώνδαν, νῦν δὲ Μιτυληναίοις 
Πιττακὸν ἡφημένοις τύραννον. Τούτων οὐδὲν ἐξέχρουσε 
τὸν Σόλωνα τῆς αὑτοῦ προαιρέσεως, ἀλλὰ πρὸς μὲν τοὺς 
15 φίλους εἶπεν, ὡς λέγεται, καλὸν μὲν εἶναι τὴν τυραννίδα 
χωρίον, οὐκ ἔχειν δὲ ἀπόβασιν, πρὸς δὲ Φῶχον ἐν τοῖς 
ποιήμασι γράφων 
εἰ δὲ γῆς, φησίν, ἐφεισάμην 86 
πατρίδος, τυραννίδος δὲ καὶ βίης ἀμειλίχου 
30 οὐ καθηψάμην μιάνας καὶ καταισχύνας κλέος, 
οὐδὲν αἰδεῦμαι" πλέον γὰρ ὧδε νικήσειν δοκέω 
πάντας ἀνθρώπους. 
Ὅϑεν εὔδηλον, ὅτι καὶ πρὸ τῆς νομοθεσίας μεγάλην 
δόξαν εἶχεν. Ἢ δὲ φυγόντος αὐτοῦ τὴν τυραννίδα πολ- 
35 λοὶ καταγελῶντες ἔλεγον, γέγραφεν οὕτως" 
Οὐκ ἔφυ Σόλων βαϑύφρων οὐδὲ βουλήεις ἀνήρ" 
ἐσϑλὰ γὰρ ϑεοῦ διδόντος αὐτὸς οὐκ ἐδέξατο. 
περιβαλὼν δ᾽ ἄγραν ἀγασϑεὶς οὐκ ἐπέσπασεν μέγα 
δίκτυον, ϑυμοῦ ϑ᾽ ἁμαρτῇ καὶ φρενῶν ἀποσφαλείς. 
80 ἤϑελεν γάρ κεν κρατήσας, πλοῦτον ἄφϑονον λαβὼν 
καὶ τυραννεύσας ᾿Αϑηνῶν μοῦνον ἡμέραν μίαν, 
αὐτὸς ὕστερον δεδάρϑαι κἀπιτετρῖφϑαι γένος. 


- ΣΟΜΩΝ. 169 


4 

ΧΥ. Ταῦτα τοὺς πολλοὺς καὶ φαύλους περὶ αὐτοῦ 
πεποίηχε λέγοντας. Οὐ μὴν ἀπωσάμενός γε τὴν τυραν-- 
νέδα τὸν πραότατον ἐχρήσατο τρόπον τοῖς πράγμασιν, 
οὐδὲ μαλακῶς οὐδ᾽ ὑπείχων τοῖς δυναμένοις οὐδὲ πρὸς 
ἡδονὴν τῶν ὁλομένων ἔϑετο τοὺς νόμους" ἀλλ᾽ ἡ μὲν δ 
ἄριστον ἦν, οὐκ ἐπήγαγεν ἰατρείαν οὐδὲ καινοτομίαν, 
φοβηϑεὶς., μὴ συγχέας παντάπασι καϊταράξας τὴν 
πόλιν ἀσθενέστερος γένηται τοῦ καταστῆσαι 
πάλιν καὶ σδυναρμόσασϑαι πρὸς τὸ ἄριστον" ἃ δὲ 
καὶ λέγων ἤλπιξε πενϑομένοις καὶ ἠροσάγων ἀνάγκην 10 
ὑπομένουσι χφήσασϑαι, ταῦτ᾽ ἔπραττεν, ὥς φησιν αὐτός, 

ὁμοῦ βίην τε καὶ δίκην συναῤμόσας. 

Ὄϑεν ὕστερον ἐρωτηϑείς, εἰ τοὺς ἀρίστους ᾿4ϑηναίοις 
νόμους ἔγραψεν, οο»ὧν ἂν“ ἔφη προσεδέξαντο τοὺς ἀρί- 
στους. ( Ἢ δ᾽ οὖν οἵ νεώτεροι τοὺς ᾿4ϑηναίους λέγουσι 16 
τὰς τῶν πραγμάτων δυσχερείας ὀνόμασι χρηστοῖς καὶ 
φιλανϑρώποις ἐπικαλύπτοντας ἀστείως ὑποκορίξεσϑαι, 


᾿τὰς μὲν πόρνας ἑταίρας, τοὺς δὲ φόρους συντάξεις, φυ- 


λακὰς δὲ τὰς φρουρὰς τῶν πόλεων, οἴκημα ( δὲ τὸ δεσμω- 
τήριον καλοῦντας, πρώτου Σόλωνος ἦν, ὡς ἔοικε, σό-- 50 
φισμα τὴν τῶν χρεῶν ἀποχοπὴν σεισάχϑειαν ὀνομάσαν- 
τος. Τοῦτο γὰρ ἑπουή σατο πρῶτον πολίτευμα, γράψας 
τὰ μὲν ὑπάρχοντα τῶν χρεῶν ἀνεῖσϑαι,. πρὸς δὲ τὸ λοι-- 
πὸν ἐπὶ τοῖς σώμασι μηδένα δανείζειν. Καίτοι τινὲς 
ἔγραψαν, ὧν ἐστὶν ᾿ἀνδροτίων, οὐκ ἀποκοπῇ χρεῶν, 46 
ἀλλὰ τόκων μετριότητι κουφιδϑέντας ἀγαπῆσαι τοὺς 
πένητας, καὶ σεισάχϑειαν ὀνομάσαι τὸ φιλανθρώπευμα 
τοῦτο καὶ τὴν ἅμα τούτῳ γενομένην τῶν τὸ μέτρων 
ἐπαύξησιν καὶ τοῦ νομίσματος τιμήν. Ἑκατὸν γὰρ 
ἐποίησε δραχμῶν τὴν μνᾶν πρότερον ἑβδομήκοντα καὶ 80 
τριῶν οὖσαν, ὥστ᾽ ἀριϑμῷ μὲν ἴσον, δυνάμει δ᾽ ἔλατ-- 
τον ἀποδιδόντων, ὠφελεῖσθαι μὲν τοὺς ἐκτίνοντας με-- 


110 ΠΔΦΟΥΤΑΡΧΟῪ 


γάλα, μηδὲν δὲ βλάπτεσθαι τοὺς κομιξομένους. Οἱ δὲ 
πλεῖστοι πάντων ὁμοῦ φασι τῶν συμβολαίων ἀναίρεσιν 
γενέσϑαι τὴν σεισάχϑειαν, καὶ τούτοις συνάδει μᾶλλον 
τὰ ποιήματα. Σεμνύνεται γὰρ Σόλων ἐν τούτοις, ὅτι 
δτῆς τε προῦποκειμένης γῆξε 

Ὅρους ἀνεῖλε πολλαχῆ πεπηγότας" 

πρόσϑεν δὲ δουλεύουσα, νῦν ἐλευϑέρα" 
καὶ τῶν ἀγωγέμων πρὸς ἀργύριον γεγονότων πολιτῶν 
τοὺς μὲν ἀνήγαγεν ἀπὸ ξένης. 

10 γλῶσσαν οὐκέτ᾽ ᾿Δττικὴν 
ἱέντας ὡς ἂν πολλαχῆ πλανωμένους" 
τοὺς δ᾽ ἐνθάδ᾽ αὐτοῦ δουλέην ἀεικέα 
ἔχοντας 

ἐλευϑέρους φησὶ ποιῆσαι. Πρᾶγμα δ᾽ αὐτῷ συμπεσεῖν 
16 λέγεται πάντων ἀνιαρότατον ἀπὸ τῆς πράξεως ἐχείνης. 
Ὡς γὰρ ὥρμησεν ἀνιέναι τὰ χρέα καὶ λόγους ἀρμόττον-- 
τας ἐξήτει καὶ πρέπουσαν ἀρχὴν, ἐχοινώσατο τῶν φέλων 
οἷς μάλιστα πιστεύων καὶ χρώμενος ἐτύγχανε, τοῖς περὶ 
Κόνωνα καὶ Κλεινίαν καὶ Ἱππόνικον, ὅτι γῆν μὲν οὐ 
40 μέλλει κινεῖν, χρεῶν δὲ ποιεῖν ἀποκοπὰς ἔγνωκεν. Οἵ δὲ 87 
προλαβόντες εὐϑὺς καὶ φϑάσαντες ἐδανείσαντο συχνὸν 
ἀργύριον παρὰ τῶν πλουσίων καὶ μεγάλας συνεωνή-- 
σαντο χώρας. Εἶτα τοῦ δόγματος ἐξενεχϑέντος τὰ μὲν 
κτήματα καρπούμενοι, τὰ δὲ χρήματα τοῖς δανείσασιν 
φδούκ ἀποδιδόντες εἰς αἰτίαν τὸν Σόλωνα μεγάλην καὶ 
διαβολὴν, ὥσπερ οὐ συναδικούμενον, ἀλλὰ συναδι- 
κοῦντα, κατέστησαν. ᾿4λλὰ τοῦτο μὲν εὐθὺς ἐλύϑη τὸ 
ὄγχλημα τοῖς πέντε ταλάντοις" τοσαῦτα γὰρ εὑρέϑη δα- 
νείξων, καὶ ταῦτα πρῶτος ἀφῆκε κατὰ τὸν νόμον. Ἔνιοι 
80 ὃὲ πεντεκαίδεκα λέγουσιν, ὧν καὶ Πολύξηλος ὁ Ῥόδιός 
ἐστι. Τοὺς μέντοι φίλους αὐτοῦ χρεωκοπίδας καλοῦντες 
διετέλεσαν. 


ΣΟΙΘΩΝ. 111 


ΧΥ͂Ι. Ἤρεσε ὃ οὐδετέροις, ἀλλ᾽ ἐλύπησε καὶ τοὺς 
πλουσίους ἀνελὼν τὰ συμβόλαια καὶ μᾶλλον ἔτι τοὺς 
πένητας, ὅτι γῆς ἀναδασμὸν οὐκ ἐποίησεν ἐλπίσασιν 
αὐτοῖς, οὐδὲ παντάπασιν, ὥσπερ ὁ “υκοῦργος, ὁμαλοὺς 
τοῖς βίοις καὶ ἴσους κατέστησεν. ᾿41λλ᾽ ἐκεῖνος μὲν ἔνδέ-5 
κατος ὧν ἀφ’ Ἡρακλέους καὶ βεβασιλευκὼς ἔτη πολλὰ 
τῆς ΔΜακεδαίμονος ἀξέωμα μέγα καὶ φίλους καὶ δύναμιν 
οἷς ἔγνω καλῶς περὶ τῆς πολιτείας ὑπηρετοῦσαν εἶχε, 
καὶ βίᾳ μᾶλλον ἢ πειϑοῖ χρησάμενος, ὥστε καὶ τὸν 
- ὀφθαλμὸν ἐκχοπῆναι, κατειργάσατο τὸ μέγιστον εἰς 10 
σωτηρίαν πόλεως καὶ ὁμόνοιαν, μηδένα πένητα μηδὲ 
πλούσιον εἶναι τῶν πολιτῶν Σόλων δὲ τούτου μὲν οὐκ 
ἐφέκετο τῇ πολιτείᾳ δημοτικὸς ὧν καὶ μέσος, ἐνδεέστερον 
ὃὲ τῆς ὑπαρχούσης δυνάμεως οὐδὲν ἔπραξεν, ὁρμώμενος 
ἐκ μόνου τοῦ βούλεσθαι καὶ πιστεύειν αὐτῷ τοὺς σπ0--1ὅ 
λίτας. Ὅτι δ᾽ οὖν προσέχρουσε τοῖς πλείστοις ἕτερα 
προσδοκήσασιν, αὐτὸς εἴρηκε περὶ αὐτῶν, ὡς 

Χαῦνα μὸν τότ᾽ ἐφράσαντο νῦν δέ μοι χολούμενοι 
λοξὸν ὀφθαλμοῖς ὁρῶσι πάντες ὥστε δήϊον. 
Καέτοι φησὶν, ὡς, εἶ τις ἄλλος ἔσχε τὴν αὐτὴν δύναμιν, 90 
Οὔτ᾽ ἂν κατέσχε δῆμον οὔτ᾽ ἐπαύσατο, 
πρὶν ἃ ἂν ταράξας πῖαρ ἐξέλῃ γάλα. 
, Ταχὺ μέντοι τοῦ συμφέροντος αἰσϑόμενοι καὶ τὰς ἰδίας 
αὑτῶν μέμψεις ἀφέντες ἔϑυσάν τε κοινῇ, σεισάχϑειαν 
τὴν ϑυσίαν ὀνομάσαντες, καὶ τὸν Σόλωνα τῆς πολιτείας 95 
διορϑωτὴν καὶ νομοϑέτην ἀπέδειξαν, οὐ τὰ μὲν, τὰ δ᾽ 
οὐχὶ, πάντα δ᾽ ὁμαλῶς ἐπιτρέψαντες, ἀρχὰς, ἐκκλησίας, 
δικαστήρια, βουλὰς, καὶ τίμημα τούτων ἑχάστου καὶ 
ἀριϑμὸν καὶ καιρὸν ὁρίσαι λύοντα καὶ φυλάττοντα τῶν 
ὑπαρχόντων καὶ καϑεστώτων ὅ τι δοκοέη. 80 

ΧΥΙΠΙ. Πρῶτον μὲν οὖν τοὺς Ζ“Ιράκοντος νόμους ἀνεῖλε 

πλὴν τῶν φονικῶν ἅπαντας διὰ τὴν χαλεπότητα καὶ τὸ 


172 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


μέγεϑος τῶν ἐπιτιμίων. Μία γὰρ ὀλίγου δεῖν ἅπασιν 
ὥριστο τοῖς ἁμαρτάνουσι ζημία θάνατος, ὥστε καὶ τοὺς 
ἀργίας ἁλόντας ἀποθνήσκειν καὶ τοὺς λάχανα κλέψαντας 
ἢ ὀπώραν ὁμοίως κολάξεσϑαι τοῖς ἱεροσύλοις καὶ ἀνδρο-- 
δ φόνοις. Ζ4ιὸ 4ημάδης ὕστερον εὐδοκίμησεν εἰπών, ὅτι 
δι᾽ αἵματος, οὐ διὰ μέλανος, τοὺς νόμους ὁ Δράκων 
ἔγραψεν. Αὐτὸς δ᾽ ἐκεῖνος, ὥς φασιν, ἐρωτώμενος, διὰ 
τί τοῖς πλείστοις ἀδικήμασι ξημίαν ἔταξε θάνατον. ἀπε-- 
κρίνατο ᾽ τὰ μὲν μικρὰ ταύτης ἄξια νομέξειν, τοῖς δὲ με-- 
10γάλοις οὐκ ἔχειν μείζονα. 

ΧΥ͂ΠΙ. Δεύτερον δὲ Σόλων τὰς μὲν ἀρχὰς ἁπάσας, 
ὥσπερ ἦσαν, τοῖς εὐπόροις ἀπολιπεῖν βουλόμενος, τὴν 
δ᾽ ἄλλην μῖξαι πολιτείαν, ἧς ὁ δῆμος οὐ μετεῖχεν. ἔλαβε 
τὰ τιμήματα τῶν πολιτῶν, καὶ τοὺς μὲν ἐν ξηροῖς ὁμοῦ 

15 καὶ ὑγροῖς μέτρα πεντακόσια ποιοῦντας πρώτους ἔταξε 


καὶ πεντακοσιομεδίμνους προσηγόρευσε" δευτέρους δὲ 88 


τοὺς ἵππον τρέφειν δυναμένους ἢ μέτρα ποιεῖν τριαχό-- 
σια" καὶ τούτους ἱππάδα τελοῦντας ἐχάλουν" ξευγῖταε 
δ᾽ οἵ τοῦ τρίτου τιμήματος ὠνομάσϑησαν, οἷς μέτρον ἦν 
50 συναμφοτέρων διακοσίων. Οἱ δὲ λοιποὶ πάντες ἔχα- 
λοῦντο ϑῆτες. οἷς οὐδεμίαν ἄρχειν ἔδωκεν ἀρχήν. ἀλλὰ 
τῷ συνεκκλησιάξειν καὶ δικάξειν μόνον μετεῖχον τῆς 
πολιτείας. Ὃ κατ᾽ ἀρχὰς μὲν οὐδέν, ὕστερον δὲ παμμέ- 
γεϑὲς ἐφάνη" τὰ γὰρ πλεῖστα τῶν διαφόρων ἐνέπιπτεν 
.- 46 εἰς τοὺς δικαστάς. Καὶ γὰρ ὅσα ταῖς ἀρχαῖς ἔταξε κρί- 
νεῖν, ὁμοίως καὶ περὶ ἐκείνων εἰς τὸ δικαστήριον ἐφέ- 
σεις ἔδωκε τοῖς βουλομένοις. “έγεται δὲ καὶ τοὺς νόμους 
ἀσαφέστερον γράψας καὶ πολλὰς ἀντιλήψεις ἔχοντας αὖ-- 
ξῆσαι τὴν τῶν δικαστηρίων ἰσχύν" μὴ δυναμένους γὰρ 
80 ὑπὸ τῶν νόμων διαλυϑῆναι περὶ ὧν διεφέροντο συνέ- 
βαινεν ἀεὶ δεῖσθαι δικαστῶν καὶ πᾶν ἄγειν ἀμφισβή-- 
τημα πρὸς ἐκείνους͵ τρόπον τινὰ τῶν νόμων κυρίους 


.ΣΟΔΩΝ. 178 


ὄντας. Ἐπισημαίνεται δ᾽ αὐτὸς αὑτῷ τὴν ἀξίωσιν 
οὕτως" 
4ήμφ; μὸν. γὰρ ἔδωκα τόσον κράτος, ὅσσον ἐπαρκεῖ, 
τιμῆς οὔτ᾽ ἀφελὼν οὔτ᾽ ἐπορεξάμενορ᾽ 
οὗ δ᾽ εἶχον δύναμιν καὶ χρήμασιν ἦσαν ἀγητο, ἔὅὄ 
καὶ τοῖς ἐφφασάμην μηδὲν ἀεικὲς ἔχειν. 
ἔστην δ᾽ ἀμφιβαλὼν κρατερὸν σάκος ἀμφοτέροισι" 
νικᾶν δ᾽ οὐκ εἴασ᾽ οὐδετέρους ἀδίκως. 
Ἔτι μέντοι καὶ μᾶλλον οἰόμενος δεῖν ἐπαρκεῖν τῇ τῶν ποᾶλ- 
λῶν ἀσϑενείᾳ, παντὶ λαβεῖν δίκην ὑπὲρ τοῦ κακῶς πε-10 
πονϑότοξ ἔδωκε. Καὶ γὰρ πληγέντος ἑτέρου καὶ βια-- 
σϑέντος ἢ βλαβέντος ἐξῆν τῷ δυναμένῳ καὶ βουλομένῳ 
γράφεσϑαι τὸν ἀδικοῦντα καὶ διώκειν, ὀρϑῶς ἐθίξοντος 
τοῦ νομοϑέτου τοὺς πολίτας ὥσπερ ἑνὸς μέρους συναι-- 
σϑάνεσϑαι καὶ συναλγεῖν ἀλλήλοις. Τούτῳ δὲ τῷ νόμῳ 16 
συμφωνοῦντα λόγον αὐτοῦ διαμνημονεύουσιν. Ἐρωτη- 
ϑεὶς γάρ, ὡς ἔοικεν, ἥ ἥτις οἰκεῖται κάλλιστα τῶν πόλεων, 
»»ἐκείνη (ς εἶπεν .,ἐν ἧ τῶν ἀδικουμένων οὐχ ἧττον οἵ 
μὴ ἀδικούμενοι προβάλλονται καὶ κολάξουσι τοὺς ἀδι-- 
κοῦντας. 20 
ΧΙΧ. Συστησάμενος δὲ τὴν ἐν ᾿ἀροίῳ πάγῳ βουλὴν 
ἐκ τῶν «κατ᾽ ἐνιαυτὸν ἀρχόντων, ἧς διὰ τὸ ἄρξαι καὶ 
αὐτὸς μετεῖχεν, ἔτι δ᾽ ὁρῶν τὸν δῆμον οἰδοῦντα καὶ. 
ϑρασυνόμενον τῇ τῶν χρεῶν ἀφέσει, δευτέραν προσ- 
κατένειμε βουλὴν ἀπὸ φυλῆς ἑκάστης. τεττάρων οὐσῶν, 56 
ἑκατὸν ἄνδρας ἐπιλεξάμενος, οὖς προβουλεύειν ἔταξε 
τοῦ δήμου καὶ μηδὲν ἐᾶν ἀπροβούλευτον εἰς ἐκκλησίαν 
εἰσφέρεσϑαι. Τὴν δ᾽ ἄνω βουλὴν ἐπίσκοπον πάντων καὶ 
φύλακα τῶν νόμων ἐκάϑισεν. οἰόμενος ἐπὶ δυσὶ βου-- 
λαῖς ὥσπερ ἀγκύραις ὁρμοῦσαν ἧττον ἐν σάλῳ τὴν πόλιν 80 
ἔσεσϑαι καὶ μᾶλλον ἀτρεμοῦντα τὸν δῆμον παρέξειν. Οἵ 
μὲν οὖν πλεῖστοι τὴν ἐξ ᾿ἀρείου πάγου βουλὴν ὥσπερ 


114 ΠΙΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


εἴρηται, Σόλωνα συστήσασϑαί φασι" καὶ μαρτυρεῖν αυ- 
τοῖς δοκεῖ μάλιστα τὸ μηδαμοῦ τὸν Ζίρακοντα λέγειν μηδ᾽ 
ὀνομάξειν ᾿Δφεοπαγίτας, ἀλλὰ τοῖς ἐφέταις ἀεὶ διαλέγε- 
σϑαι περὶ τῶν φονικῶν. Ὁ δὲ τρισκαιδέχατος ἄξων τοῦ 
ο.Σόλωνος τὸν ὄγδοον ἔχει τῶν νόμων οὕτως αὐτοῖς ὀνό- 
μασι γεγραμμένον. .γΑ4τίμων ὅσοι ἄτιμοι ἦσαν, πρὶν ἢ 
Σόλωνα ἄρξαι, ἐπιτίμους εἶναι πλὴν ὅδοι ἐξ ᾿Φρείου πά- 
γου ἢ ὅσοι ἐκ τῶν ἐφετῶν ἢ ἐκ πρυτανείου καταδικα- 
σϑέντες ὑπὸ τῶν βασιλέων ἐπὶ φόνῳ ἢ σφαγαῖσιν ἢ ἐπὶ 
᾿ γρτυραννίδι ἔφευγον ὅτε ὁ ϑεσμὸς ἐφάνη ὅδε.“ς Ταῦτα δὴ 
πάλιν ὡς πρὸ τῆς Σόλωνος ἀρχῆς καὶ νομοϑεσίας τὴν ἐξ 
᾿Δρείου πάγου βουλὴν οὖσαν ἐνδείκνυται. Τίνες γὰρ 
ἦσαν οἵ πρὸ Σόλωνος ἐν ᾿Αρείῳ πάγῳ καταδικασϑέντες, 
εἰ πρῶτος Σόλων ἔδωκε τῇ ἐξ ᾿Αρείου πάγου βουλῇ τὸ 

ι6 κρένειν; εἰ μὴ νὴ Δία γέγονέ τις ἀσάφεια τοῦ γράμματος 89 
ἢ ἔκλειψις, ὥστε τοὺς ἡλωκότας ἐπὶ αἰτίαις. αἷς κρίνουσι 
νῦν οἵ ᾿ἡρεοπαγῖτανι καὶ ἐφέται καὶ πρυτάνεις, ὅτε ὁ 
ϑεσμὸς ἐφάνη ὅδε. μένειν ἀτίμους τῶν ἄλλων ἐπιτίμων 
γενομένων. Ταῦτα μὲν οὖν καὶ αὐτὸς ἐπισκόπει. 

0. ΑΧΧ. Τῶν δ᾽ ἄλλων αὐτοῦ νόμων ἴδιος. μὲν μάλιστα 
καὶ παράδοξος ὁ κελεύων ἄτιμον εἶναι τὸν ἐν ὅτάσει 
μηδετέρας μερίδος γενόμενον. Βούλεται δ᾽, ὡς ἔοικε, 
μὴ ἀπαϑῶς μηδ᾽ ἀναισϑήτως ἔχειν πρὸς τὸ. κοινόν, ἐν 
ἀσφαλεῖ ϑέμενον τὰ οἰκεῖα καὶ τῷ μὴ συναλγεῖν μηδὲ 

6 συννοσεῖν τῇ πατρίδι καλλωπιξόμενον, ἀλλ᾽ αὐτόϑεν 
τοῖς τὰ βελτίω καὶ δικαιότερα πράττουσι προσϑέμενον. 
συγκινδυνεύειν καὶ βοηϑεῖν μᾶλλον ἢ περιμένειν ἀκιν- 
δύνως τὰ τῶν κρατούντων. ἤάτοπος δὲ δοκεῖ καὶ γελοῖος 
ὁ τῇ ἐπικλήρῳ διδοὺς, ἂν ὁ κρατῶν καὶ κύριος γεγονὼς 

80 κατὰ τὸν νόμον αὐτὸς μὴ δυνατὸς ἡ πλησιάξειν, ὑπὸ τῶν 
ἔγγιστα τοῦ ἀνδρὸς ὀπύεσϑαι. Καὶ τοῦτο δ᾽ ὀρϑῶς ἔχειν 
τινές φασι πρὸς τοὺς μὴ δυναμένους συνεῖναι, χρημάτων 


ΣΟΛΩΝ. 175 


δ᾽ ἕνεκα λαμβάνοντας ἐπικλήρους καὶ τῷ νόμῳ κατα-- 
βιαξομένους τὴν φύσιν. Ὁρῶντες γὰρ ᾧ βούλεται τὴν 
ἐπίκληρον συνοῦσαν ἢ προήσονται τὸν γάμον ἢ μετ᾽ αἱ-᾿ 
σχύνης καϑέξουσι, φιλοπλουτίας καὶ ὕβρεως δίκην δι-- 
δόντες. Εὐ δ᾽ ἔχει καὶ τὸ μὴ πᾶσιν, ἀλλὰ τῶν συγγενῶν ὃ 
τοῦ ἀνδρὸς ᾧ βούλεται διαλέγεσθαι τὴν ἐπίκληρον, 
ὅπως οἰκεῖον ἡ καὶ μετέχον τοῦ γένους τὸ τικτόμενον. 
Εἰς τοῦτο δὲ συντελεῖ καὶ τὸ τὴν νύμφην τῷ νυμφίῳ 
συγκαϑείργνυσϑαι μήλου κυδωνίου κατατραγοῦσαν, καὶ 
τὸ τρὶς ἑκάστου μηνὸς ἐντυγχάνειν πάντως τῇ ἐπικλήρῳ 10 
τὸν λαβόντα. Καὶ γὰρ εἰ μὴ γένοιντο παῖδες. ἀλλὰ τιμή 
τις ἀνδρὸς αὕτη πρὸς σώφρονα γυναῖκα καὶ φιλοφροσύ-- 
νη πολλὰ τῶν συλλεγομένων ἑχάστοτε δυσχερῶν ἀφαι-- 
ροῦσᾶ καὶ ταῖς διαφοραῖς οὐκ ἐῶσα παντάπασιν ἀπο-- 
στραφῆναι. Τῶν δ᾽ ἄλλων γάμων ἀφεῖλε τὰς φερνάς, 18 
ἱμάτια τρία καὶ σκεύη μικροῦ νομίσματος ἄξια κελεύσας, 
ἕτερον δὲ μηδὲν. ἐπιφέρεσθαι τὴν γαμουμένην. Οὐγὰρ. 
ἐβούλετο μισϑοφόρον οὐδ᾽ ὦνιον εἶναι τὸν γάμον. ἀλλ᾽ 
ἐπὶ τεκνώσει καὶ χάριτι καὶ φιλότητι γίνεσϑαι τὸν ἀν-- 
δρὸς χαὶ γυναικὸς συνοικισμόν. Ὁ μὲν γὰρ “]ιονύσιος 30 
ἀξιούσης τῆς μητρὸς αὐτοῦ δοϑῆναί τινι τῶν πολιτῶν 
πρὸς γάμον ἔφη τοὺς μὲν τῆς πόλεως νόμους λελυκέναι 
τυραννῶν. τοὺς δὲ τῆς φύσεως οὐκ εἶναι δυνατὸς βιά--: 
ξεσϑαι, γάμους νυμφαγωγῶν παρ᾽ ἡλικίαν" ἐν δὲ ταῖς 
πόλεσι τὴν ἀταξίαν ταύτην οὐ δοτέον, οὐδὲ περιοπτέον 35 
ἀώρους καὶ ἀχαρίτους ἐπιπλοκὰς καὶ μηδὲν ἔργον γα- 


᾿μήλιον ἐχούσας μηδὲ τέλος. ᾿4λλὰ γέροντι νέαν ἀγομένῳ 


φαίη τις ἂν ἐμμελὴς ἄρχων ἢ νομοϑέτης τὸ πρὸς τὸν Φι-- 
λοχτήτην β 
εὖ γοῦν ὡς γαμεῖν ἔχεις τάλας, 80 
καὶ νέον ἐν δωματίῳ πλουσίας πρεσβύτιδος, ὥσπερ οἵ 
πέρδικες, ἀπὸ συνουσίας παχυνόμενον ἐξανευρὼν μετοι-- 


---“ ἡ »«.. .. .. - πὰρ πο --- - 


. 
᾿ 3 
-«--. “5 


110 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


κέσει πρὸρ παρϑένον νύμφην ἀνδρὸς δεομένην. Ταῦτα 
μὲν οὖν περὶ τούτων. 
ΧΧΙ. Ἐπαινεῖται δὲ τοῦ Σόλωνορ᾽ καὶ ὃ κωλύων νύ- 
μος τὸν τεϑνηχότα κακῶς ἀγορεύειν. Καὶ γὰρ ὅσιον 
δετοὺς μεϑεστῶτας ἵεροὺς νομίζειν καὶ δίχαιον ἀπέχεσϑαι 
᾿τῶν οὐχ ὑπαρχόντων καὶ πολιτικὸν ἀφαιρεῖν τῆς ἔχϑρας 
τὸ ἀΐδιον. Ζῶντα δὲ κακῶς λέγειν ἐκώλυσε πρὸς ἕεροῖς 
καὶ δικαστηρίοις καὶ ἀρχείοις καὶ ϑεωρέας οὔσης ἀγώ- 
νῶν" ἢ τρεῖς δραχμὰς τῷ ἰδιώτῃ, δύο δ᾽ ἄλλας ἀποτένειν 

10 εἰς τὸ δημόσιον ἔταξε. Τὸ γὰρ μηδαμοῦ κρατεῖν ὀργῆς 
ἀπαίδευτον καὶ ἀκόλαστον" τὸ δὲ πανταχοῦ χαλεπὸν, 
ἐνίοις δὲ ἀδύνατον. δεῖ δὲ πρὸς τὸ δυνατὸν γράφεσθαι 
τὸν νόμον, εἰ βούλεται χρησίμως ὀλίγους, ἀλλὰ μὴ πολ- 

᾿Λλοὺς ἀχρήστως κολάξειν. Εὐδοκίμησε δὲ κἀν τῷ περὶ 

16 διαϑηκῶν νόμῳ πρότερον γὰρ οὐκ ἐξῆν, ἀλλ᾽ ἐν τῷ 
γένει τοῦ τεϑνηχότος ἔδει τὰ χρήματα καὶ τὸν οἶκον 
᾿καταμένειν, ὁ δ᾽ ᾧ βούλεταί τις ἐπιτρέψας, εἰ μὴ παῖδες 
εἶεν αὐτῷ. δοῦναι τὰ αὑτοῦ, φιλέαν τε συγγενείας ἐτί- 
μῆσε μᾶλλον καὶ χάριν ἀνάγκης, καὶ τὰ χρήματα κτήματα 

δοτῶν ἐχόντων ἐποίησεν. Οὐ μὴν ἀνέδην γε πάλιν οὐδ᾽ 
ἁπλῶς τὰς δόσεις ἐφῆκεν, ἀλλ᾽ εἰ μὴ νόσων ἕνεκεν ἢ 
φαρμάχων ἢ δεσμῶν ἢ ἀνάγκῃ κατασχεϑεὶς ἢ γυναικὶ 
πειϑόμενος, εὖ πάνυ καὶ προσηκόντως τὸ πεισϑῆναι 
παρὰ τὸ βέλτιστον οὐδὲν ἡγούμενος τοῦ βιασϑῆναι δια- 

46 φέρειν, ἀλλ᾽ εἰς ταὐτὸ τὴν ἀπάτην τῇ ἀνάγκῃ καὶ τῷ 
πόνῳ τὴν ἡδονὴν ϑέμενος, ὡς οὐχ ἧττον ἐκστῆσαι λο- 
γισμὸν ἀνθρώπου δυναμένων. Ἐπέστησε δὲ καὶ ταῖς 
ἐξόδοις τῶν γυναικῶν καὶ τοῖς πένϑεσι καὶ ταῖς ἑορταῖς 
νόμον ἀπείργοντα τὸ ἄτακτον καὶ ἀκόλαστον" ἐξιέναι 

80μὲν ἱματίων τριῶν μὴ πλέον ἔχουσαν κελεύσας, μηδὲ 
βρωτὸν ἢ ποτὸν πλείονος ἢ ὀβολοῦ φερομένην. μηδὲ 
κάνητα πηχυαίου μείξονα, μηδὲ νύχτωρ πορεύεσθαι 


ΣΟΔΏΩΝ. 171 


πλὴν ἁμάξῃ κομιξομένην λύχνου προφαίνοντος. ᾿Αμυχὰς 
δὲ κοπτομένων καὶ τὸ ϑρηνεῖν πεποιημένα καὶ τὸ κωκύ-- 
εἰν ἄλλον ἐν ταφαῖς ἑτέρων ἀφεῖλεν. Ἐναγίζειν δὲ βοῦν 
οὐκ εἴασεν, οὐδὲ συντιϑέναι πλέον ἱματίων τριῶν, οὐδ᾽ 
ἐπ᾿ ἀλλότρια μνήματα βαδίζειν χωρὶς ἐκκομιδῆς. Ὧν τὰδ 
πλεῖστα καὶ τοῖς ἡμετέροις νόμοις ἀπηγόρευται᾽ πρόσ-- 
κειται δὲ τοῖς ἡμετέροις ξημιοῦσϑαι τοὺς τὰ τοιαῦτα 
ποιοῦντας ὑπὸ τῶν γυναικονόμων, ὡς ἀνάνδροις καὶ γυ-- 
ναικώδεσι τοῖς περὶ τὰ πένϑη πάϑεσι καὶ ἁμαρτήμασιν. 
ἐνεχομένους. 10 
ΧΧΙΙ. Ὁρῶν δὲ τὸ μὲν ἄστυ πιμπλάμενον ἀνθοώπων 
ἀεὶ συρρεόντων πανταχόϑεν ἐπὶ ἀδείας εἰς τὴν ᾿Δἀττικήν, 
τὰ δὲ πλεῖστα τῆς χώρας ἀγεννῆ καὶ φαῦλα, τοὺς δὲ 
χρωμένους τῇ ϑαλάττῃ μηδὲν εἰωϑότας εἰσάγειν τοῖς 
μηδὲν ἔχουσιν ἀντιδοῦναι. πρὸς τὰς τέχνας ἔτρεψε τοὺς 16 
πολίτας, καὶ νόμον ἔγραψεν, υἱῷ τρέφειν τὸν πατέρα μὴ 
διδαξάμενον τέχνην ἐπάναγκες μὴ εἶναι. Τῷ μὲν γὰρ 
“υκούργῳ καὶ πόλιν οἰκοῦντι καθαρὰν ὄχλου ξενικοῦ 
καὶ χώραν κεκτημένῳ πολλοῖς πολλὴν, δὶς τοσοῖόσ- 
δὲ πλείονα, κατ Εὐριπίδην. καὶ τὸ μέγιστον, εἴλω--90 
τικοῦ πλήϑους. ὃ βέλτιον ἦν μὴ σχολάξειν, ἀλλὰ τριβό-- 
ἱξενον ἀεὶ καὶ πονοῦν ταπεινοῦσϑαι, περικεχυμένου τῇ 
“ακεδαίμονι. καλῶς εἶχεν ἀσχολιῶν ἐπιπόνων καὶ βα- 
ναύσων ἀπαλλάξαντα τοὺς πολίτας συνέχειν ἐν τοῖς 
ὅπλοις, μίαν τέχνην ταύτην ἐκμανϑάνοντας καὶ ἀσκοῦν-- 36 
τας" Σόλων δὲ τοῖς πράγμασι τοὺς νόμους μᾶλλον ἢ τὰ 
πράγματα τοῖς νόμοις προσαρμόξων, καὶ τῆς χώρας τὴν. 
᾿φύσιν ὁρῶν τοῖς γεωργοῦσι γλίσχρως διαρκοῦσαν, ἀρ-- 
γὸν δὲ καὶ σχολαστὴν ὄχλον οὐ δυναμένην τρέφειν. ταῖς 
τέχναις ἀξίωμα περιέϑηκε καὶ τὴν ἐξ ᾿'Δρείου πάγου βου--80 
λὴν ἔταξεν ἐπισκοπεῖν, ὅϑεν ἕχαστος ἔχει τὰ ἐπιτήδεια, 
καὶ τοὺς ἀργοὺς κολάξειν. Ἐκεῖνο δ᾽ ἤδη σφοδρότερον, 
ΡυΤ. νἱτ. 1. - 12 


178 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


τὸ μηδὲ τοῖς ἐξ ἑταίρας γενομένοις ἐπάναγκες εἶναι τοὺς 
πατέρας τρέφειν, ὡς Ἡρακλείδης ἱστόρηκεν ὁ Ποντικός. 
Ὁ γὰρ ἐν γάμῳ παρορῶν τὸ καλὸν οὐ τέκνων ἕνεκα δῆ- 
λός ἐστιν, ἀλλ᾿ ἡδονῆς ἀγόμενος γυναῖχα, τόν τε μισϑὸν 
6 ἀπέχει καὶ παρρησίαν αὑτῷ πρὸς τοὺς γενομένους οὐκ 
ἀπολέλοιπεν. οἷς αὐτὸ τὸ γενέσϑαι πεποίηκεν ὄνειδος. 
ΧΧΙΠ. Ὅλως δὲ πλείστην ἔχειν ἀτοπίαν οἵ περὶ τῶν 
γυναικῶν νόμοι τῷ Σόλωνι δοκοῦσι. Μοιχὸν μὲν γὰρ 
ἀνελεῖν τῷ λαβόντι δέδωκεν ἐὰν δ᾽ ἁρπάσῃ τις ἐλευ- 
1Ἰ0ϑέραν γυναῖκα καὶ βιάσηται, ξημίαν ἑκατὸν δραχμὰς. 
ἔταξε: κἂν προὰαγωγεύῃ, δραχμὰς εἴκοσι. πλὴν δσαι9ὶ 
πεφασμένως πωλοῦνται. λέγων δὴ τὰς ἑταίρας. Αὗται 
. γὰρ ἐμφανῶς φοιτῶσι πρὸς τοὺς διδόντας. Ἔτι δ᾽ οὔτε 
ϑυγατέρας πωλεῖν οὔτ᾽ ἀδελφὰς δίδωσι, πλὴν ἂν μὴ 
165 λάβῃ παρϑένον ἀνδρὶ συγγεγενημένην. Τὸ δ᾽ αὐτὸ 
πρᾶγμα ποτὲ μὲν πικρῶς καὶ ἀπαραιτήτως κολάξειν, 
ποτὲ δ᾽ εὐκόλως καὶ παίξοντα, πρόστιμον ξημίαν τὴν 
τυχοῦσαν ὁρίζοντα, ἄλογόν ἐστι" πλὴν εἰ μὴ σπανίξοντος 
τότε τοῦ νομίσματος ἐν τῇ πόλει μεγάλας ἐποίει τὰς 
50 ἀργυρικὰς ξημίας τὸ δυσπόριστον. Εἰς μέν γε τὰ τιμή- 
ματα τῶν ϑυσιῶν λογέξεται πρόβατον καὶ δραχμὴν ἀντὶ 
μεδίμνου" τῷ δ᾽ Ἴσϑμια νικήσαντι δραχμὰς ἔταξεν ἕκα- 
τὸν δίδοσθαι, τῷ δ᾽ Ὀλύμπια πεντακοσίας λύκον δὲ τῷ 
κομίσαντι πέντε δραχμὰς ἔδωκε, λυκιδέα δὲ μίαν, ὧν 
«ὖ φησιν ὃ Φαληρεὺς “1ημήτριος τὸ μὲν βοὸς εἷναι, τὸ δὲ 
προβάτου τιμήν. Ἡς γὰρ ἐν τῷ ἑκκαιδεκάτῳ τῶν ἀξόνων 
ὁρίζει τιμὰς τῶν ἐκκρίτων ἱερείων, εἰκὸς μὲν εἶναι πολ- 
λαπλασίας, ἄλλως δὲ κἀκεῖναι πρὸς τὰς νῦν εὐτελεῖς εἰσιν. 
᾿Αρχαῖον δὲ τοῖς ᾿4ϑηναίοις τὸ πολεμεῖν τοῖς λύκοις, βελ- 
80 τώονα νέμειν ἢ γεωργεῖν χώραν ἔχουσι. Καὶ τὰς φυλὰς 
εἰσὶν οἵ λέγοντες οὐκ ἀπὸ τῶν Ἴωνος υἱῶν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τῶν 
γενῶν, εἰς ἃ διῃρέϑησαν οἵ βίοι τὸ πρῶτον, ὠνομάσϑαι, 


3 


ΣΟΖΩΝ. 179 


τὸ μὲν μάχιμον Ὁπλίτας, τὸ δ᾽ ἐργατικὸν Ἐργάδεις" 
δυεῖν δὲ τῶν λοιπῶν Γελέοντας μὲν τοὺς γεωργούς. 4{- 
γικορεῖς δὲ τοὺς ἐπὶ νομαῖς καὶ προβατείαις διατρίβον-- 
τας. Ἐπεὶ δὲ πρὸς ὕδωρ οὔτε ποταμοῖς ἐστιν ἀενάοις 
οὔτε λίμναις τισὶν οὔτ᾽ ἀφϑόνοις πηγαῖς ἡ χώρα διαρ--ὅ 
κής, ἀλλ᾽ οἱ πλεῖστοι φρέασι ποιητοῖς ἐχρῶντο, νόμον 
ἔγραψεν, ὅπου μέν ἐστι δημόσιον φρέαρ ἐντὸς ἱππικοῦ, 
χρῆσϑαι τούτῳ᾽ τὸ δ᾽ ἱππικὸν διάστημα τεσσάρων ἦν 
σταδίων ὅπου δὲ πλεῖον ἀπέχει. ξητεῖν ὕδωρ ἴδιον - ἐὰν 
δὲ ὀρύξαντες ὀργυιῶν δέκα βάϑος παρ᾽ ἑαυτοῖς μὴ εὕ-1( 
ρῶσι,. τότε λαμβάνειν παρὰ τοῦ γείτονος ξξάχουν ὑδρέαν 
δὶς ἑκάστης ἡμέρας πληροῦντας ἀπορίᾳ γὰρ ᾧετο δεῖν 
βοηϑεῖν. οὐκ ἀργίαν ἐφοδιάξειν. Ὥρισε δὲ καὶ φυτειῶν 
μέτρα μάλ᾽ ἐμπείρως. τοὺς μὲν ἄλλο τι φυτεύοντας ἐν 
ἀγρῷ πέντε πόδας ἀπέχειν τοῦ γείτονος κελεύσας, τοὺς 18 
δὲ συκῆν ἢ ἐλαίαν ἐννέα. Πορρωτέρω γὰρ ἐξικνεῖται 
ταῦτα ταῖς ῥίξαις καὶ οὐ πᾶσι γειτνιᾷ τοῖς φυτοῖς ἀσι-- 
νῶς, ἀλλὰ καὶ τροφὴν παραιρεῖται καὶ βλάπτουσαν ἐνίοις 
ἀπορροὴν ἀφίησι. Βόϑρους δὲ καὶ τάφρους τὸν βουλό-- 
μενον ἐκέλευσεν ὀρύσσειν, ὅσον ἐμβάλλει βάϑος, ἀφιστά-- 30 
μενον μῆκος τἀλλοτρίου - καὶ μελισσῶν σμήνη καϑιστά- 
μενον ἀπέχειν τῶν ὑφ᾽ ἑτέρου πρότερον [δρυμένων πό-- 
δας τριακοσίους. 

ΧΧΙ͂ΥΡ. Τῶν δὲ γινομένων διάθεσιν πρὸς ξένους 
ἐλαίου μόνον ἔδωκεν, ἄλλα δ᾽ ἐξάγειν ἐκώλυσε" καὶ 29 
κατὰ τῶν ἐξαγόντων ἀρὰς τὸν ἄρχοντα ποιεῖσθαι προσ-- 
ἕταξεν ἢ ἐκτίνειν αὐτὸν ἑκατὸν δραχμὰς εἰς τὸ δημόσιον. 
Καὶ πρῶτος ἄξων ἐστὶν ὃ τοῦτον περιέχων τὸν νόμον. 
Οὐκ ἂν οὖν τις ἡγήσαιτο παντελῶς ἀπιϑάνους τοὺς λέ- 
γοντας,, ὅτι καὶ σύκων ἐξαγωγὴ τὸ παλαιὸν ἀπείρητο καὶ 80 
τὸ φαίνειν ἐνδεικνύμενον τοὺς ἐξάγοντας κληθῆναι συ-- 
κοφαντεῖν. Ἔγραψε δὲ καὶ βλάβης τετρυαόδων νόμον, 

ι 


΄ 


ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ὰ κύνα δακόντα παραδοῦναι κελεύει κλοιῷ τρυ- 
εδεμένον" τὸ μὲν ἐνθύμημα χάριεν πρὸς ἀσφά- 
Παρέχει δ᾽ ἀπορίαν καὶ. ὁ τῶν δημοποιήτων νό-- 
ι γενέσθαι πολίταις οὐ δίδωσι πλὴν τοῖς φεύ- 
ἀειφυγίᾳ τὴν ἑαυτῶν ἢ πανεστίοις ᾿Αϑήναξε 
ἰομένοις ἐπὶ τέχνῃ. Τοῦτο δὲ ποιῆσαί φασιν αὐ--92 
οὕτως ἀπελαύνοντα τοὺς ἄλλους ὡς κατακαλού-- 
4ϑήναξε τούτους ἐπὶ βεβαίῳ τῷ μεϑέξειν τῆς πο-- 
καὶ ἅμα πιστοὺς νομίζοντα τοὺς μὲν ἀποβεβλη-- 
ὴν ἑαυτῶν διὰ τὴν ἀνάγκην, τοὺς δ᾽ ἀπολελοιπό-- 
τὴν γνώμην. Ἴδιον δὲ τοῦ Σόλωνος καὶ τὸ περὲ 
δημοσίῳ σιτήσεως, ὅπερ αὐτὸς παρασιτεῖν κέ-- 
Τὸν γὰρ. αὐτὸν οὐκ ἐᾷ σιτεῖσϑαι πολλάκις, ἐὰν 
τϑήκει μὴ βούληται, χολάξει, τὸ μὲν ἡγούμενος 
αν, τὸ δ᾽ ὑπεροψίαν τῶν κοινῶν. 
γ. Ἰσχὺν δὲ τοῖς νόμοις πᾶσιν εἰς ἑκατὸν ἐνιαυ-- 
Ὡκε" καὶ κατεγράφησαν εἰς ξυλίνους ἄξονας ἐν 
ἐς περιέχουσι στρεφομένους, ὧν ἔτι καϑ᾽ ἡμᾶς 
τανείῳ λείψανα μικρὰ διεσώξετο" καὶ προσηγο-- 
αν, ὡς ᾿Δριστοτέλης φησὶ, κύρβεις. Καὶ Κρατῖνος 
τὸς εἴρηκέπου" 
γὸς τοῦ Σόλωνος καὶ Ζράκοντος οἷσι νῦν 
"ύγουσιν ἤδη τὰς κάχρυς τοῖς κύρβεσιν. 
Ἰέ φασιν ἰδίως ἐν οἷς ἱερὰ καὶ θυσίαι περιέχονται, 
ἢ» ἄξονας δὲ τοὺς ἄλλους ὠνομάσϑαι. Κοινὸν μὲν 
ψυεὲν ὅρκον ἡ βουλὴ τοὺς Σόλωνος νόμους ἐμπε- 
» ἴδιον δ᾽ ἕκαστος τῶν ϑεσμοϑετῶν ἐν ἀγορᾷ πρὸς 
Ῥ}ι καταφατίξζων,, εἴ τι παραβαίη τῶν ϑεσμῶν, ἀν-- 
τ χρυσοῦν ἰσομέτρητον ἀναϑήσειν ἐν Δελφοῖς. 
ἢν δὲ τοῦ μηνὸς τὴν' ἀνωμαλίαν καὶ τὴν κίνησιν 
τἰήνης οὔτε δυομένῳ τῷ ἡλίῳ πάντως οὔτ᾽ ἀνί- 
συμφερομένην, ἀλλὰ πολλάκις τῆς αὐτῆς ἡμέρας 


ΣΟΔΜΦΝ. 181 


καὶ καταλαμβάνουσαν καὶ παρερχομένην τὸν ἥλιον, αὖ-- 
τὴν μὲν ἔταξε ταύτην ἕνην καὶ νέαν καλεῖσϑαι, τὸ μὲν 
στρὸ συνόδου μόριον αὐτῆς τῷ πασυομένῳ μηνὶ, τὸ δὲ 
λοιπὸν ἤδη τῷ ἀρχομένῳ προσήκειν ἡγούμενος, πρῶτος, 
ὡς ἔοικεν. ὀρθῶς ἀκούσας Ὁμήρου λέγοντος, 5 
Τοῦ μὲν φϑίνοντος μηνὸς, τοῦ δ᾽ ἱσταμένοιο, 
τὴν δ᾽ ἐφεξῆς ἡμέραν νουμηνίαν ἐκάλεσε. Τὰς δ᾽ ἀπ᾽ 
εἰκάδος οὐ προστιϑείς, ἀλλ᾽ ἀφαιρῶν καὶ ἀναλύων, 
ὥσπερ τὰ φῶτα τῆς σελήνης ἑώρα, μέχρι τριακάδος 
ἠρίϑμησεν. Ἐπεὶ δὲ τῶν νόμων εἰσενεχϑέντων ἔνιοι 10 
τῷ Σόλωνι καϑ᾽ ἕχάστην προσήεσαν ἡμέραν ἐπαινοῦν- 
τες ἢ ψέγοντες ἢ συμβουλεύοντες ἐμβάλλειν τοῖς γε-- 
γραμμένοις ὅ τι τύχοιεν ἢ ἀφαιρεῖν, πλεῖστοι δ᾽ ἦσαν 
οἵ πυνθανόμενοι καὶ ἀνακρίνοντες καὶ κελεύοντες αὐτὸν 
ὅπως ἕκαστον ἔχει καὶ πρὸς ἣν κεῖται διάνοιαν ἐπεκδυ-- 1Ὁ 
δάσκειν καὶ σαφηνίξειν, ὁρῶν, ὅτι ταῦτα καὶ τὸ πράττειν 
ἄτοπον καὶ τὸ μὴ πράττειν ἐπίφϑονον, ὅλως δὲ ταῖς ἀπο-- 
ρέαις ὑπεκστῆναι βουλόμενος καὶ διαφυγεῖν τὸ δυσά- 
ρεστον καὶ φιλαίτιον τῶν πολιτῶν (ἔρφργμασι γὰρ ἐν 
μεγάλοις πᾶσιν ἁδεῖν χαλεπόν, ὡς αὐτὸς εἴρηκε),20 
πρόσχημα τῆς πλάνης τὴν ναυκληρίαν ποιησάμενος ἐξέ 
πλευσε δεκαετῇ παρὰ τῶν ᾿4ϑηναίων ἀποδημίαν αἰτη-- 
σάμενος. ᾿Ἤλπιξε γὰρ ἐν τῷ χρόνῳ τούτῳ καὶ τοῖς νόμοις 
αὐτοὺς ἔσεσϑαι συνήϑεις. 

ΧΧΥΙ. Πρῶτον μὲν οὖν εἰς Αἴγυπτον ἀφίκετο καὶ 95 
διέτριψεν. ὡς αὐτός φησι, 

Νείλου ἐπὶ προχοῇσι Κανωβίδος ἐγγύϑεν ἀκτῆς. ὦ 
Χρόνον δέ τινα καὶ τοῖς περὶ Ψένωφιν τὸν Ἡλιουπολέτην 
καὶ Σώγχιν τὸν Σαΐτην, λογιωτάτοις οὖσι τῶν ἱερέων, 
συνεφιλοσόφησε' παρ᾽ ὧν καὶ τὸν ᾿4τλαντικὸν ἀκούσας 80 
λόγον.. ὡς Πλάτων φησὶν, ἐπεχείρησε διὰ ποιήματος 
ἐξενεγκεῖν εἰς τοὺς "Ἕλληνας. Ἔπειτα πλεύσας εἰς Κύ- 


΄ 


162 ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 


προν ἠγαπήϑη διαφερόντως ὑπὸ Φιλοκύπρου τινὸς τῶν 
ἐχεῖ βασιλέων, ὃς εἶχεν οὐ μεγάλην πόλιν ὠκισμένην 
ὑπὸ Δημοφῶντος τοῦ Θησέως περὶ τὸν Κλάριον ποτα-- 
μὸν ἐν χωρίοις ὀχυροῖς μὲν, ἄλλως δὲ δυσχερέσι καὶ 
οφαύλοις κειμένην. Ἔπεισεν οὖν αὐτὸν ὁ Σόλων ὑπο-- 93 
κειμένου καλοῦ πεδίου μεταϑέντα τὴν πόλιν ἡδίονα καὶ 
μδίζονα κατασκευάσαι. Καὶ παρὼν ἐπεμελήϑη τοῦ συν-- 
οἰκισμοῦ καὶ συνδιεκόσμησε πρός τε διαγωγὴν ἄριστα 
καὶ πρὸς ἀσφάλειαν, ὥστε πολλοὺς μὲν οἰκήτορας τῷ 
ι0 Φιλοκύπρῳ συνελϑεῖν. ξηλῶσαι δὲ τοὺς ἄλλους βασι-- 
λέας" διὸ καὶ τῷ Σόλωνι τιμὴν ἀποδιδοὺς Αἰπεῖαν τὴν 
πόλιν καλουμένην πρότερον ἀπ᾽ ἐκείνου Σόλους προσ-- 
ηγόρευσε. Καὶ αὐτὸς. δὲ μέμνηται τοῦ συνοικισμοῦ" 
προσαγορεύσας γὰρ ἐν ταῖς ἐλεγείαις τὸν Φιλόκυπρον 
ιό6 Νῦν δὲ, φησὶ, σὺ μὲν Σολίοισι πολὺν χρόνον ἐνθάδ᾽ 
ἀνάσσων 
τήνδε πόλιν ναίοις καὶ γένος ὑμέτερον" 
αὐτὰρ ἐμὲ ξὺν νηΐ ϑοῇ κλεινῆς ἀπὸ νήσου 
ἀσκηϑῆ πέμποι Κύπρις ἑἰοστέφανος" 
40 οἰὐἰκισμῷ δ᾽ ἐπὶ τῷδε χάριν καὶ κῦδος ὀπαξοι 
ἐσϑλὸν καὶ νόστον πατρίδ᾽ ἐς ἡμετέρην. 

ΧΧΥΙΙ. Τὴν δὲ πρὸς Κροῖσον ἔντευξιν αὐτοῦ δοκοῦ-- 
σιν ἔνιοι τοῖς χρόνοις ὡς πεπλασμένην ἐλέγχειν. Ἐγὼ 
ὃὲ λόγον ἔνδοξον. οὕτω καὶ τοσούτους μάρτυρας ἔχοντα 

οὅ καὶ, ὃ μεῖξόν ἐστι. πρέποντα τῷ Σόλωνος ἤϑει καὶ τῆς 
ἐκείνου μεγαλοφροσύνης καὶ σοφίας ἄξιον, οὔ μοι δοχῶ 
προήσεσϑαι χρονικοῖς τισι λεγομένοις κανόσιν, οὗς μυ- 
ρέοι διορϑοῦντες ἄχρι σήμερον εἰς οὐδὲν αὑτοῖς ὁμολο-- 
γούμενον δύνανται καταστῆσαι τὰς ἀντιλογίας. Τὸν δ᾽ 
δ80οὖν Σόλωνά φασιν εἰς Σάρδεις δεηθέντι τῷ Κροίσῳ 
παραγενόμενον παϑεῖν τι παραπλήσιον ἀνδρὶ χερσαίῳ 
' κατιόντι πρῶτον ἐπὶ ϑάλατταν. Ἐκεῖνός τε γὰρ δρῶν 


ΣΟΖΜΩΝ. 183 


ἄλλον ἐξ ἄλλου ποταμὸν ᾧετο τὴν ϑάλασσαν εἶναι, καὶ 
“τῷ Σόλωνι τὴν αὐλὴν διαπορευομένῳ καὶ πολλοὺς ὁρῶντι 
τῶν βασιλικῶν κεκοσμημένους πολυτελῶς καὶ σοβοῦντας 
ἐν ὄχλῳ προπομπῶν καὶ δορυφόρων ἕκαστος ἐδόκει Κροῖ- 
σος εἶναι, μέχρι πρὸς αὐτὸν ἤχϑη πᾶν ὅσον ἐν λίϑοις, ἐν 6 
βαφαῖς ἐσθῆτος, ἐν τέχναις χρυσοῦ περὶ κόσμον ἐκπρε- 
πὲς ἔχειν ἢ περιττὸν ἢ ξηλωτὸν ἐδόκει περικείμενον, ὡς 
δὴ ϑέαμα σεμνότατον ὀφϑείη καὶ ποικιλώτατον. Ἐπεὶ δ᾽ 

ὁ Σόλων ἄντικρυς καταστὰς οὐτ᾽ ἔπαϑεν οὐδὲν οὔτ᾽ εἶπε 
πρὸς τὴν ὄψιν ὧν ὁ Κροῖσος προσεδόκησεν, ἀλλὰ καὶτὸ 
δῆλος ἦν τοῖς εὖ φρονοῦσι τῆς ἀπειροκαλίας καὶ μικρο-- 
πρεπείας καταφρονῶν. ἐκέλευσεν αὐτῷ τοῦς τὸ ϑησαυ- 
ροὺς ἀνοῖξαι τῶν χρημάτων καὶ τὴν ἄλλην ἄγοντας ἐπι-- 
δεῖξαι μηδὲν δεομένῳ κατασκευὴν καὶ πολυτέλειαν. Ἤρ-- 
κει γὰρ αὐτὸς ἐν ἑαυτῷ τοῦ τρόπου κατανόησιν παρα-Ἰ1δ5 
σχεῖν. Ως δ᾽ οὖν αὖϑις ἤχϑη γεγονὼς ἁπάντων ϑεατής, 
ἠρώτησεν αὐτὸν ὁ Κροῖσος, εἴ τινα οἷδεν ἀνθρώπων αὖ- 
τοῦ μακαριώτερον. Ἡποφηναμένου δὲ τοῦ Σόλωνος, ὅτι 
οἷδε Τέλλον αὑτοῦ πολίτην, καὶ διεξελϑόντος. ὅτι χρη-- 
στὸς ἀνὴρ ὁ Τέλλος γενόμενος καὶ παῖδας εὐδοκίμους 90 
καταλιπὼν καὶ βίον οὐδενὸς ἐνδεᾶ τῶν ἀναγκαίων ἐτε-- 
λεύτησεν ἐνδόξως ἀριστεύσας ὑπὲρ τῆς πατρίδος, ἤδη 
μὲν ἀλλόκοτος ἐδόκει εἶναι τῷ Κροίσῳ καὶ ἄγροικος, εἰ 
μὴ πρὸς ἀργύριον πολὺ μηδὲ χρυσίον τῆς εὐδαιμονίας 
ποιεῖται τὴν ἀναμέτρησιν, ἀλλὰ δημοτικοῦ καὶ ἰδιώτου 26 
βίον καὶ ϑάνατον ἀνθρώπου μᾶλλον ἢ τοσαύτην ἀγαπῴη 
δύναμιν καὶ ἀρχήν. Οὐ μὴν ἀλλὰ πάλιν ἠρώτησεν αὐτόν, 
εἰ μετὰ Τέλλον ἄλλον ἔγνωκεν ἀνθρώπων εὐδαιμονέστε-- 
ρον. Πάλιν δὲ τοῦ Σόλωνος εἰπόντος εἰδέναι Κλέοβιν 
καὶ Βίτωνα, φιλαδέλφους καὶ φιλομήτορας διαφερόντως 80 
ἄνδρας, οἵ τὴν μητέρα τῶν βοῶν βραδυνόντων ὑπο- 
θ4 δύντες αὐτοὶ τῷ ξυγῷ τῆς ἁμάξης ἐκόμισαν πρὸς τὸ τῆς 


184 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


Ἥρας ἱερὸν εὐδαιμονιξζομένην ὑπὸ τῶν πολιτῶν καὶ χαί- 
φουσαν, εἶτα ϑύσαντες καὶ πιόντες οὐκ ἔτι μεϑ' ἡμέραν 
ἀνέστησαν, ἀλλὰ τεθνηκότες ἀναλγῆ καὶ ἄλυπον ἐπὶ 
δόξη τοσαύτῃ ϑάνατον ὄφϑησαν, Ἡμᾶς δ᾽“ εἶπεν ἤδη 
ργὴν ὁ Κροῖσος ., εἰς οὐδένα τίϑης εὐδαιμόνων 
ν ἀνϑρώπων;““ Καὶ ὁ Σόλων οὔτε κολακεύειν 
ιενος αὐτὸν οὔτε περαιτέρω παροξύνειν, ,“Ἔλλη-- 
πεν ,,0ὖ βασιλεῦ Δυδῶν, πρός τε τἄλλα μετρίως 
ϑεὸς ἔδωκε καὶ σοφίας τινὸς ἀϑαρσοῦς, ὡς ἔοικε, 
ιοτικῆς, οὐ βασιλικῆς οὐδὲ λαμπρᾶς, ὑπὸ μετριό-- 
Ἱμῖν μέτεστιν, ἣ τύχαις ὁρῶσα παντοδαπαῖς χρώ-- 
ἀεὶ τὸν βίον οὐκ ἐᾷ τοῖς παροῦσιν ἀγαϑοῖς μέγα 
ν οὐδὲ ϑαυμάξειν ἀνδρὸς εὐτυχίαν μεταβολῆς 
ἔχουσαν. Ἔπεισι γὰρ ἑκάστῳ ποικίλον ἐξ ἀδήλου 
ἴον" ᾧ δ᾽ εἰς τέλος ὁ δαίμων ἔϑετο τὴν εὐπρα- 
οὔτον εὐδαίμονα νομίζομεν. Ὁ δὲ ξῶντος ἔτι καὶ 
εὔοντος ἐν τῷ βίῳ μακαρισμός, ὥσπερ ἀγωνιξο-- 
κήρυγμα καὶ στέφανος, ἐστὶν ἀβέβαιος καὶ ἄκυ-- 
Ταῦτ᾽ εἰπὼν ὁ Σόλων ἀπηλλάττετο λυπήσας μὲν, 
ϑετήσας δὲ τὸν Κροῖσον. 
ΥἼΠΙ. Ὁ δὲ λογοποιὸς Αἴσωπος. ἐτύγχανε γὰρ εἰς 
ς μετάπεμπτος γεγονὼς ὑπὸ Κροίσου καὶ τιμώ-- 
ἠχϑέσϑη τῷ Σόλωνι μηδεμιᾶς τυχόντι φιλανϑρω- 
αἱ προτρέπων αὐτὸν, Ὦ, Σόλων" ἔφη. ,τοῖς βασι- 
εἶ ὡς ἥκιστα ἢ ὡς ἥδιστα ὁμιλεῖν."ς- Καὶ ὁ Σόλων 
1“. εἶπεν ,,ἀλλ᾽ ὡς ἥκιστα ἢ ὡς ἄριστα.“ς Τότε 
ν ὁ Κροῖσος οὕτω τοῦ Σόλωνος κατεφρόνησεν' 
Κύρῳ συμβαλὼν ἐκρατήϑη μάχῃ καὶ τὴν πόλιν 
τὲ καὶ ξῶν ἁλοὺς αὐτὸς ἔμελλε καταπίμπρασϑαι 
'ομένης πυρᾶς ἀνεβιβάσϑη δεδεμένος ϑεωμένων 
ν ἁπάντων καὶ Κύρου παρόντος, ἐφ᾽ ὅσον ἐξικνεῖ-- 


λυνατὸς ἦν τῇ φωνῇ φϑεγξάμενος ἀνεβόησε τρὶς 


Ν 


ὶ 


ΓΝ 


ΣΟΔΜΩΝ. ᾿ς 185 


Ὦ, Σόλων. Θαυμάσας οὖν ὁ Κῦρος ἔπεμψε τοὺς ἐρησο-- 
μένους, ὅστις ἀνθρώπων ἢ ϑεῶν οὗτός ἐστιν ὁ Σόλων, 
ὃν τύχαις ἀπόροις μόνον ἀνακαλεῖται. Καὶ ὃ Κροῖσος 
οὐδὲν ἀποχρυψάμενος εἶπεν ὅτι .. Τῶν παρ᾽ Ἕλλησι 
σοφῶν εἷς οὗτος ἦν ὁ ἀνήρ. ὃν ἐγὼ μετεπεμψάμην οὐκϑ 
ἀκοῦσαί τι βουλόμενος οὐδὲ μαϑεῖν ὧν ἐνδεὴς ἤμην, 
ἀλλ ὡς δή μοι ϑεατὴς γένοιτο καὶ μάρτυς ἀπίοι τῆς εὐ- 
δαιμονίας ἐκείνης, ἣν ἀποβαλεῖν ἄρα μεῖξον ἦν κακὸν ἢ 
λαβεῖν ἀγαϑόν. 4όγος γὰρ ἦν καὶ δόξα τἀγαϑὸν παρού- 
σης αἷ μεταβολαὶ δέ μοι αὐτῆς εἰς πάϑη δεινὰ καὶ συμ--10 
φορὰς ἀνηκέστους ἔργῳ τελευτῶσι. Καὶ ταῦτ᾽ ἐκεῖνος 
ὁ ἀνὴρ ἐκ τῶν τότε τὰ νῦν τεχμαιρόμενος ἐκέλευε τὸ 
τέλος τοῦ βίου σκοπεῖν καὶ μὴ ϑρασυνόμενον ἀβεβαίοις 
ὑπονοίαις ὑβρίξειν.“ς Ἐπεὶ δὲ τοῦτ᾽ ἀνηνέχϑη πρὸς τὸν 
Κῦρον, ἅτε δὴ σοφώτερος ὧν τοῦ Κροίσου καὶ τὸν λό-- 16 
γον τοῦ Σόλωνος ἰσχυρὸν ἐν τῷ παραδείγματι βλέπων, 
οὐ μόνον ἀφῆκε τὸν Κροῖσον, ἀλλὰ καὶ τιμῶν ἐφ᾽ ὅσον 
ἔξη διετέλεσε" καὶ δόξαν ἔσχεν ὁ Σόλων ἑνὶ λόγῳ τὸν 
μὲν σώσας, τὸν δὲ παιδεύσας τῶν βασιλέων. 

ΧΧΙΧ. Οἱ δὲ ἐν ἄστει πάλιν ἐστασίαζον ἀποδημοῦν-- 40 
τος τοῦ Σόλωνος" καὶ προειστήκει τῶν μὲν Πεδιέων 
“υκοῦργος, τῶν δὲ Παράλων Μεγακλῆς ὁ ᾿Δλκμαίωνος, 
Πεισίστρατος δὲ τῶν Διακρίων. ἐν οἷς ἦν ὁ ϑητικὸς 
ὄχλος καὶ μάλιστα τοῖς πλουσίοις ἀχϑύμενος - ὥστε χρῆ-- 
σϑαι μὲν ἔτι τοῖς νόμοις τὴν πόλιν, ἤδη δὲ πράγματα 26 
νεώτερα προσδοκᾶν καὶ ποϑεῖν ἅπαντας ἑτέραν κατά- 
στασιν, οὐκ ἴσον ἐλπίζοντας. ἀλλὰ πλέον ἕξειν ἐν τῇ 
μεταβολῇ καὶ κρατήσειν παντάπασι τῶν διαφερομένων. 
Οὕτω δὲ τῶν πραγμάτων ἐχόντων ὁ Σόλων παραγενό- 
μενος εἰς τὰς ᾿4ϑήνας. αἰδῶ μὲν εἶχε καὶ τιμὴν παρὰ 80 


95 πᾶσιν, ἐν δὲ κοινῷ λέγειν καὶ πράσσειν ὁμοέως οὐκ ἔτ᾽ 


ἦν δυνατὸς οὐδὲ πρόϑυμος ὑπὸ γήρως, ἀλλ᾽ ἐντυγχάνων 


186 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἰδία τοῖς προεστῶσι τῶν στάσεων ἀνδράσιν ἐπειρᾶτο 
διαλύειν καὶ συναρμόττειν, μάλιστα τοῦ Πεισιστράτου 
προσέχειν δοκοῦντος αὐτῷ. Καὶ γὰρ αἰμύλον τι καὶ 
προσφιλὲς εἶχεν ἐν τῷ διαλέγεσϑαι καὶ βοηϑητικὸς ἦν 
βτοῖς πένησι καὶ πρὸς τὰς ἔχϑρας ἐπιεικὴς καὶ μέτριος. 
Ὑ δὲ φύσει μὴ προσὴν αὐτῷ, καὶ ταῦτα μιμούμενος ἐκπι-- 
στεύετο μᾶλλον τῶν ἐχόντων. ὡς εὐλαβὴς καὶ κόσμιος 
ἀνὴρ καὶ μάλιστα δὴ τὸ ἴσον ἀγαπῶν καὶ δυσχεραίνων, 
εἴ τις τὰ παρόντα κινοίη καὶ νεωτέρων ὀρέγοιτο" τούτοις 
ι0γὰρ ἐξηπάτα τοὺς πολλούς. Ὁ δὲ Σόλων ταχὺ τὸ ἦϑος 
ἐφώρασεν αὐτοῦ καὶ τὴν ἐπιβουλὴν πρῶτος ἐγκατεῖδεν " 
οὐ μὴν ἐμίσησεν, ἀλλ᾽ ἐπειρᾶτο πραῦνειν καὶ νουϑετεῖν 
καὶ πρὸς αὐτὸν ἔλεγε καὶ πρὸς ἑτέρους, ὡς εἴ τις ἐξέλοι 
τὸ φιλόπρωτον αὐτοῦ τῆς ψυχῆς καὶ τὴν ἐπιϑυμέαν ἰά- 
15 σαιτο τῆς τυραννίδος, οὐκ ἔστιν ἄλλος εὐφυέστερος πρὸς 
ἀρετὴν οὐδὲ βελτίων πολέτης. ᾿ἀρχομένων δὲ τῶν περὶ 
Θέσπιν ἤδη τὴν τραγῳδίαν κινεῖν καὶ διὰ τὴν καινότητα 
τοὺς πολλοὺς ἄγοντος τοῦ πράγματος, οὔπω δ᾽ εἰς ἄμιλ-- 
λαν ἐναγώνιον ἐξηγμένου, φύσει φιλήκοος ὧν καὶ φιλο-- 
20 μαϑὴς ὃ ὁ Σύλων, ἔτι μᾶλλον ἐν γήρα σχολῇ καὶ παιδιᾷ καὶ 
νὴ 4ία πότοις καὶ μουσικῇ παραπέμπων: ἑαυτόν, ἐθεά- 
σατο τὸν Θέσπιν αὐτὸν ὑποκρινόμενον, ὥσπερ ἔϑος ἡ ἤν 
τοῖς παλαιοῖς. Μετὰ δὲ τὴν θέαν προσαγορεύσας αὐτὸν 
ἠρώτησεν, εἰ τοσούτων ἐναντίον οὐκ αἰσχύνεται τηλι- 
95 καῦτα ψευδόμενος. Φήσαντος δὲ τοῦ Θέσπιδος, μὴ δεν- 
νὸν εἶναι τὸ μετὰ παιδιᾶς λέγειν τὰ τοιαῦτα καὶ πράσ- 
δειν, σφόδρα τῇ βακτηρίᾳ τὴν γῆν ὁ Σόλων παταξας" 
.9 Ταχὺ μέντοι τὴν παιδιὰν ““ ἔφη «ταύτην ἐπαινοῦντες 
οὕτω καὶ τιμῶντες δὑρήσομεν ἐν τοῖς συμβολαίοις. Ἰὼ 
0. ΑΧΧΧ. Ἐπεὶ δὲ κατατρώσας αὐτὸς ἑαυτὸν ὁ Πεισί- 
στρατος ἧκεν εἰς ἀγορὰν ἐπὶ ξεύγους κομιξόμενος καὶ 
παρώξυνε τὸν δῆμον ὡς διὰ τὴν πολιτείαν ὑπὸ τῶν 


ΣΟΜΩΝ. 187 


ἐχϑρῶν ἐπιβεβουλευμένος καὶ πολλοὺς εἶχεν ἀγανα-- 
κτοῦντας καὶ βοῶντας, προσελθὼν ἐγγὺς ὁ Σόλων καὶ 
παραστάς, Οὐ καλῶς“ εἶπεν ..ωὦὅ παῖ Ἱπποκράτους, ὑπο- 
κρίνῃ τὸν Ὁμηρικὸν Ὀδυσσέα" ταῦτα γὰρ ποιεῖς τοὺς 
πολίτας παρακρουόμενος, οἷς ἐκεῖνος τοὺς πολεμίους δ 
ἐξηπάτησεν αἰκισάμενος ἑαυτόν.“ Ἐκ τούτου τὸ μὲν 
πλῆϑος ἦν ἕτοιμον ὑπερμαχεῖν τοῦ Πεισιστράτου καὶ 
συνῆλθεν εἰς ἐκκλησίαν ὁ δῆμος. ᾿Δρίστωνος δὲ γρά- 
ψαντος, ὅπως δοϑῶσι πεντήχοντα κορυνηφόροι τῷ Πει-- 
σιστράτῳ φυλακὴ τοῦ σώματος, ἀντεῖπεν ὁ Σόλων ἀνα- 10 
στὰς καὶ πολλὰ διεξῆλθεν ὅμοια τούτοις οἷς διὰ τῶν 
ποιημάτων γέγραφεν". 
Εἴς γὰρ γλῶσσαν. ὁρᾶτε καὶ εἰς ἔπη αἰμύλου ἀνδρός. 
Ὑμῶν δ᾽ εἷς μὲν ἕκαστος ἀλώπεκος ἴχνεσι βαίνει, 
σύμπασιν δ᾽ ὑμῖν χαῦνος ἔνεστι νόος. 16 
Ὁρῶν δὲ τοὺς μὲν πένητας ὡρμημένους χαρίξεσϑαι τῷ 
Πεισιστράτῳ καὶ ϑορυβοῦντας, τοὺς δὲ πλουσίους ἀπο-- 
διδράσκοντας καὶ ἀποδειλιῶντας. ἀπῆλϑεν εἰπών, ὅτι 
τῶν μέν ἐστι σοφώτερος, τῶν δὲ ἀνδρειότερος" σοφώ-- 
τερος μὲν τῶν μὴ συνιέντων τὸ πραττόμενον. ἀνδρειό-- 40 
τερος δὲ τῶν συνιέντων μὲν, ἐναντιοῦσϑαι δὲ τῇ τυραν-- 
νίδι φοβουμένων. Τὸ δὲ ψήφισμα κυρώ σας ὁ δῆμος οὐδὲ 
περὶ τοῦ πλήϑους ἔτι τῶν κορυνηφόρων διεμικρολογεῖτο 
πρὸς τὸν Πεισίστρατον, ἀλλ᾽ ὅσους ἐβούλετο τρέφοντα. 
καὶ συνάγοντα φανερῶς περιεώρα μέχρι τὴν ἀκρόπολιν 36 
κατέσχε. Γενομένου ὃὲ τούτου καὶ τῆς πόλεως συντα- 
ραχϑείσῆς͵ ὁ ὁ μὲν Μεγακλῆς εὐϑὺς ἔφυγε μετὰ τῶν ἄλ- 
θθλων ᾿Αλκμαιωνιδῶν, ὁ δὲ Σόλων ἤδη μὲν ἦν σφόδρα 
γέρων καὶ τοὺς βοηϑοῦντας οὐκ εἶχεν. ὅμως δὲ προῆλ- 
ὃὲεν εἰς ἀγορὰν καὶ διελέχϑη πρὸς τοὺς πολίτας, τὰ μὲν 80 
κακίξων τὴν ἀβουλίαν αὐτῶν καὶ μαλακίαν, τὰ δὲ παρο-- 
ξύνων ἔτι καὶ παρακαλῶν μὴ προέσϑαι τὴν ἐλευϑερίαν" 


ΝΕ 


188 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ὅτε καὶ τὸ μνημονευόμενον εἶπεν, ὡς πρώην μὲν ἦν εὐ- 
μαρέστερον αὐτοῖς τὸ κωλῦσαι τὴν τυραννίδα συνιστα-- 
μένην. νῦν δὲ μεῖξόν ἐστι καὶ λαμπρότερον ἐκκόψαι καὶ 
ἀνελεῖν συνεστῶσαν ἤδη καὶ πεφυκυῖαν. Οὐδενὸς δὲ 
6 προσέχοντος αὐτῷ διὰ τὸν φόβον ἀπῆλϑεν εἰς τὴν οἰκίαν 
τὴν ἑαυτοῦ, καὶ λαβὼν τὰ ὅπλα καὶ πρὸ τῶν ϑυρῶν ϑέ- 
μενος εἰς τὸν στενωπὸν «(Ἐμοὶ μὲν“. εἶπεν ,.ὡς δυνατὸν 
ἦν βεβοήϑηται τῇ πατρίδι καὶ τοῖς νόμοις. «ς Καὶ τὸ λοι-- 
πὸν ἡσυχίαν ἦγε καὶ τῶν φίλων φεύγειν παραινούντων 
Ἰοοὐ προσεῖχεν, ἀλλὰ ποιήματα γράφων ὠνείδιξε τοῖς 
᾿4“ϑηναίοις" 
Εἰ δὲ πεπόνϑατε λυγρὰ δι᾽ ὑμετέρην κακότητα, 
μή τι ϑεοῖς τούτων μῆνιν ἐπαμφέρετε. 
αὐτοὶ γὰρ τούτους ηὐξήσατε ῥύματα δόντες, 
15 καὶ διὰ ταῦτα κακὴν ἔσχετε δουλοσύνην. 

ΧΧΧΙ. Ἐπὶ τούτοις δὲ πολλῶν νουϑετούντων αὐτὸν 
ὡς ἀποθανούμενον ὑπὸ τοῦ τυράννου καὶ πυνϑανομέ- 
νῶν, τένι πιστεύων οὕτως ἀπονοεῖται ..Τ1ῷ γήρᾳ" εἶπεν. 
Οὐ μὴν ἀλλ᾽ ὁ Πεισίστρατος ἐγκρατὴς γενόμενος τῶν 

“0 πραγμάτων οὕτως ἐξεϑεράπευσε τὸν Σόλωνα τιμῶν καὶ 
φιλοφρονούμενος καὶ μεταπεμπόμενος, ὥστε καὶ σύμ-- 
βουλον εἶναι καὶ πολλὰ τῶν πρασσομένων ἐπαινεῖν. Καὶ 
γὰρ ἐφύλαττε τοὺς πλείστους νόμους τοῦ Σόλωνος ἐμ-- 
μένων πρῶτος αὐτὸς καὶ τοὺς φέλους ἀναγκάζων" ὅς γε 

36 καὶ φόνου προσκληϑ εὶς εἰς ἴάρειον πάγον ἤδη τυραννῶν 
ἀπήντησε κοσμίως ἀπολογησόμενος. ὁ δὲ κατήγορος οὐχ 
ὑπήκουσε: καὶ νόμους αὐτὸς ἑτέρους ἔγραψεν, ὧν ἐστι 
καὶ ὁ τοὺς πηρωϑέντας ἐν πολέμῳ δημοσίᾳ τρέφεσϑαι 
κελεύων. Τοῦτο δέφησιν Ἡρακλείδης καὶ πρότερον ἐπὶ 

80 Θερσίππῳ πηρωϑέντι τοῦ Σόλωνος ψηφισαμένου μιμή- 
όσασϑαι τὸν Πεισίστρατον. Ὡς δὲ Θεόφραστος ἱστόρηκε, 
καὶ τὸν τῆς ἀργίας νόμον οὐ Σόλων ἔϑηκεν, ἀλλὰ Πει- 


ΣΟΖΩΝ. 189 


σίστρατος, ᾧ τήν τὲ χώραν ἐνεργοτέραν καὶ τὴν πόλιν 
ἠρεμαιοτέραν ἐποίησεν. Ὁ δὲ Σόλων ἁψάμενος μεγάλης 
τῆς περὶ τὸν ᾿Ατλαντικὸν λόγον ἢ μῦϑον πραγματείας, 
ὃν διήκουσε τῶν περὶ Σάϊν λογίων προσήκοντα τοῖς 
᾿ϑηναίοις, ἐξέχαμεν. οὐ δι᾽ ἀσχολίαν, ὡς Πλάτων φη- ὁ 
σίν. ἀλλὰ μᾶλλον ὑπὸ γήρως, φοβηϑεὶς τὸ μέγεϑος τῆς 
γραφῆς. Ἐπεὶ σχολῆς γε περιουσίαν αὐτοῦ μηνυουσιν 
αἵ τοιαῦται φωναί" 
Γηράσχω δ᾽ αἰεὶ πολλὰ διδασκόμενος" 
καὶ 10 
Ἔργα δὲ Κυπρογενοῦς νῦν μοι φίλα καὶ Διονύσου 
καὶ Μουσέων. ἃ τίϑησ᾽ ἀνδράσιν εὐφροσύνας. 

ΧΧΧΙ͂Ι. ἴῶς δὲ χώρας καλῆς ἔδαφος ὁ Πλάτων ἔρημον, 
αὐτῷ δέ πὼς κατὰ συγγένειαν προσῆκον. ἐξεργάσασϑαι 
καὶ διακοσμῆσαι φιλοτιμούμενος τὴν ᾿Δ4τλαντικὴν ὑπό-- 15 
ϑδιεσιν, πρόϑυρα μὲν μεγάλα καὶ περιβόλους καὶ αὐλὰς 
τῇ ἀρχῇ περιέϑηχεν, οἷα λόγος οὐδεὶς ἄλλος ἔσχεν οὐδὲ 
μῦϑος οὐδὲ ποίησις, ὀψὲ δὲ ἀρξάμενος προκατέλυσε τοῦ 
ἔργου τὸν βίον. ὅσῳ μᾶλλον εὐφραίνει τὰ γεγραμμένα, 
τοσούτῳ μᾶλλον τοῖς ἀπολειφϑεῖσιν ἀνιάσας. Ὡς γὰρ ἡ 30 
πόλις τῶν 4ϑηναίων τὸ Ὀλυμπιεῖον, οὕτως ἡ Πλάτωνος 
σοφία τὸν ᾿Δτλαντικὸν ἐν πολλοῖς καλοῖς μόνον ἔργον 
ἀτελὲς ἔσχηκεν. Ἐπεβίωσε δ᾽ οὖν ὁ Σόλων ἀρξαμένου 
τοῦ Πεισιστράτου τυραννεῖν, ὡς μὲν Ἡρακλείδης ὁ Πον-- 
τικὸς ἱστορεῖ, συχνὸν χρόνον. ὡς δὲ Φανίας ὁ Ἐρέσιος. 25 


97 ἐλάττονα δυοῖν ἐτῶν. Ἐπὶ Κωμίου μὲν γὰρ ἤρξατο τυ-- 


ραννεῖν Πεισίστρατος. ἐφ᾽ Ἡγεστράτου δὲ Σόλωνά φησιν 

ὁ Φανίας ἀποϑανεῖν τοῦ μετὰ Κωμίαν ἄρξαντος. Ἢ δὲ 
διασπορὰ κιατακαυϑέντος αὐτοῦ τῆς τέφρας περὶ τὴν 
Σαλαμινίων νῆσον ἔστι μὲν διὰ τὴν ἀτοπίαν ἀπίϑανος 830 
παντάπασι καὶ μυϑώδης, ἀναγέγραπται δ᾽ ὑπό τε ἄλλων 
ἀνδρῶν ἀξιολόγων καὶ ᾿Δριστοτέλους τοῦ φιλοσόφου. 


190 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ΠΟΠΑΙΚΟΔΜΑΣ. 


Ι. Τοιούτῳ δὴ γενομένῳ τῷ Σόλωνι τὸν Ποπλικόλαν 

δ παραβάλλομεν, ᾧ τοῦτο μὲν ὕ ὕστερον ὁ “Ρωμαίων δῆμος 
ἐξεῦρεν ἐπὶ τιμῇ τοὔνομα, πρὸ τοῦ δὲ Πόπλιος Οὐαλ-- 
λέριος ἐκαλεῖτο, Οὐαλλερίου δοκῶν ἀπόγονος εἶναι τῶν 
παλαιῶν ἀνδρὸς αἰτιωτάτου γενομένου Ῥωμαίους καὶ 
Σαβίνους ἐκ πολεμίων ἕνα γενέσϑαι δῆμον " ὁ γὰρ μά- 
1θολιστα τοὺς βασιλεῖς εἰς ταὐτῦ πείσας συνελθεῖν καὶ 
διαλλάξας ἐκεῖνός ἐστι. Τούτῳ δὴ κατὰ γένος προσήκων 

ὁ Οὐαλλέριος, ὥς φασι, βασιλευομένης μὲν ἔτι τῆς Ῥώ-- 
μης ἐπιφανὴς ἦν διὰ λόγον καὶ πλοῦτον, ὧν τῷ μὲν, 
ὀρϑῶς καὶ μετὰ παρρησίας ἀεὶ χρώμενος ὑπὲρ τῶν δι-- 
16 καίων, ἀφ᾽ οὗ δὲ τοῖς δεομένοις ἐλευϑερίως καὶ φιλαν-- 
ϑρώπως ἐπαρκῶν δῆλος ἦν εὐθύς, εἰ γένοιτο δημοκρα-- 
τία, πρωτεύσων. Ἐπεὶ δὲ Ταρκύνιον Σούπερβον οὔτε 
λαβόντα τὴν ἀρχὴν καλῶς. ἀλλ᾽ ἀνοσίως καὶ παρανόμως, 
οὔτε χρώμενον αὐτῇ βασιλικῶς, ἀλλ᾽ ὑβρίξοντα καὶ τυ-- 
90 ραννοῦντα μισῶν ὁ δῆμος καὶ βαρυνόμενος ἀρχὴν ἀπο-- 
στάσεως ἔλαβε τὸ Λουχρητίας πάϑος αὑτὴν ἐπὶ τῷ βια- 
σϑῆναι διεργασαμένης,, καὶ “εύκιος Βροῦτος ἁπτόμενος 
τῶν πραγμάτων τῆς μεταβολῆς ἐπὶ πρῶτον ἦλϑε τὸν 
Οὐαλλέριον καὶ χρησάμενος αὐτῷ προϑυμοτάτῳ συνεξέ- 

56 βαλε τοὺς βασιλεῖς, μέχρι μὲν ἐπίδοξος ἡ ἡν ὃ δῆμος ἔ ἕνα 
χειροτονήσειν ἀντὶ τοῦ βασιλέως στρατηγὸν, ἡσυχίαν 
ἦγεν ὁ Οὐαλλέριος, ὡς τῷ Βρούτῳ μᾶλλον ἄρχειν προσ-- 
ἧκον ἡγεμόνι τῆς ἐλευϑερίας γεγενημένῳ δυσχεραινο-- 
μένου δὲ τοῦ τῆς μοναρχίας ὀνόματος καὶ δοκοῦντος ἂν 
80 ἀλυπότερον τοῦ δήμου μερισϑεῖσαν ὑπομεῖναι τὴν ἀρχὴν 
καὶ δύο προβαλλομένου καὶ καλοῦντος, ἐλπίζων μετὰ τὸν 
Βροῦτον αἰρεϑήσεσϑαι καὶ συνυπατεύσειν διήμαρτεν. 


,Α ΔΩ ώ, λέ. νὼ “-ὠ 


εἰ πααφ' πα τ ἂὰπ  . -“----- ---ὦ πττὸ 


“- 


“γι ΟΠΔΙΚΟΜΛΑ͂Σ. 191 


Ἡιρέϑη γὰρ ἄκοντι τῷ Βρούτῳ συνάρχων ἀντὶ τοῦ 
Οὐαλλερίου Ταρκύνιος Κολλατῖνος ὁ “Δουκχρητίας ἀνήρ, 
οὐδὲν ἁ ἀρετῇ Οὐαλλερίου διαφέρων, ἀλλ᾽ οἵ δυνατοὶ δε-- 
διότες τοὺς βασιλεῖς ἔτι πολλὰ πειρῶ ντας ἔξωϑεν καὶ 
μαλάσσοντας τὴν πόλιν ἐβούλοντο τὸν ἐντονώτατον αὖὐ-- δ 
τοῖς ἐχϑρὸν ἔχειν στρατηγὸν ὡς οὐχ ὑφησάμενον. 

Η. ᾿“γανακτῶν οὖν ὁ Οὐαλλέριος, εἰ μὴ πιστεύεται 
πάντα πράττειν ἕνεκα τῆς πατρίδος, ὅτι μηδὲν ἰδίᾳ κακὸν 
ὑπὸ τῶν τυράννων πέπονϑε, τῆς τε βουλῆς ἀπέστη καὶ 
τὰς συνηγορίας ἀπεῖπε καὶ τὸ πράττειν τὰ κοινὰ παντε--10 
λῶς ἐξέλιπεν. ὥστε καὶ λόγον τοῖς πολλοῖς παρασχεῖν καὶ 
φροντίδα φοβουμένοις, μὴ δι᾿’ ὀργὴν προσϑέμενος τοῖς 


98 βασιλεῦσιν ἀνατρέψῃ τὰ πράγματα καὶ τὴν πόλιν ἐπι-- 


σφαλῶς ἔχουσαν. Ἐπεὶ δὲ καὶ πρὸς ἑτέρους τινὰς ὑπο-- 
ψίαν ἔχων ὁ Βροῦτος ἐβούλετο διὰ σφαγίων ὁρκῶσαι τὴν 10 
βουλὴν καὶ προεῖπεν ἡμέραν, καταβὰς μάλα φαιδρὸς εἰς 


. ἀγορὰν ὁ Οὐαλλέριος καὶ πρῶτος ὀμόσας μηδὲν ἐνδώ-- 


σειν μηδ᾽ ὑφήσεσϑαι Ταρπκυνίοιρ; ἀλλὰ πολεμήσειν κατὰ 
κράτος ὑπὲρ τῆς ἐλευϑερίας, ἡδονήν τε τῇ βουλῇ καὶ 
ϑάρσος ἅμα τοῖς ἄρχουσι παρέσχεν. Εὐϑὺς δὲ καὶ τὰ 30 
ἔργα τὸν ὅρκον ἐβεβαίου. Πρέσβεις γὰρ ἧκον ἀπὸ Ταρ-- 
κυνίου γράμματα κομίζοντες ἐπαγωγὰ τοῦ δήμου καὶ 
λόγους ἐπιεικεῖς, οἷς μάλιστα τοὺς πολλοὺς ᾧοντο δια- 
φϑείρειν λεγομένοις παρὰ βασιλέως ἀφεικέναι τὸ φρό-- 
νημα καὶ μετρίων δεῖσϑαι δοκοῦντος. Τούτους εἰς τὸ 26 
πλῆϑος οἰομένων δεῖν τῶν ὑπάτων προαγαγεῖν οὐκ εἴα-- 
σεν ὁ Οὐαλλέριος, ἀλλ᾽ ἐνέστη καὶ διεκώλυσεν ἀνθρώ-- 
ποις πένησι καὶ βαρυνομένοις μᾶλλον τῆς τυραννίδος 
τὸν πόλεμον ἀρχὰς καὶ προφάσεις νεωτερισμῶν ἐγγε-- 
νέσϑαι. 80 
1Π. Μετὰ δὲ ταῦτα πρέσβεις ἧκον ἕτεροι τῆς τε βασι-- 
λείας ἀφίστασϑαι καὶ πολεμοῦντα παύσασϑαι τὸν Ταρ-- 


102 ἩΔΦΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


κύνιον λέγοντες, ἀπαιτεῖν δὲ τὰ χρήματα καὶ τὰς οὐσίας 
αὑτῷ καὶ φίλοις καὶ οἰκείοις, ἀφ᾽ ὧν διαβιώσονται φεύ- 
γοντες. Ἐπικλωμένων δὲ πολλῶν καὶ μάλιστα τοῦ Κολ- 
λατένου συναγορεύοντος. ἄτρεπτος ὧν ἀνὴρ καὶ τραχὺς 
“ὐργὴν ὁ Βροῦτος ἐξέδραμεν εἰς ἀγοράν, προδότην ἀπο- 
χαλῶν τὸν συνάρχοντα, πολέμου καὶ τυραννέδος ἀφορμὰς 
χαριξόμενον οἷς δεινὸν ἦν ὄντως ἐφόδια φυγῆς ψηφίσα- 
σϑαι. Συνελθόντων δὲ τῶν πολιτῶν πρῶτος ἰδιώτης 
ἀνὴρ εἶπεν ἐν δήμῳ τότε Γάϊος Μινούκιος, τῷ τε Βρούτῳ 
10 διακελευόμενος καὶ τοῖς Ῥωμαίοις παραινῶν ὁρᾶν ὅπῶς 
τὰ χρήματα μετ᾽ αὐτῶν ὄντα πολεμοίη πρὸς τοὺς τυράν- 
νους μᾶλλον ἥ μετ᾽ ἐκείνων πρὸς αὐτους. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ 
ἔδοξε τοῖς Ῥωμαίοις τὴν ἐλευθερίαν ἔχουσιν, ὑπὲρ ἧς 
ἐπολέμουν. μὴ πρφοέσϑαι τὴν εἰρήνην ἕνεκα χρημάτων, 
12 ἀλλὰ συνεκβαλεῖν καὶ ταῦτα τοῖς τυράννοις. Ἦν δὲ ἄρα 
Ταρκυνίῳ λόγος μὲν ἐλάχιστος τῶν χρημάτων, ἡ δ᾽ ἀπαί- 
τησις ἅμα πεῖρα τοῦ δήμου καὶ κατασκευὴ προδοσίας. 
Καὶ ταῦτ᾽ ἔπραττον οἵ πρέσβεις ὑπομένοντες ἐπὶ τῇ τῶν 
χρημάτων προφάσει, τὰ μὲν ἀποδίδοσθαι, τὰ δὲ φυλάτ-- 
40τειν. τὰ δ᾽ ἀποπέμπειν φάσκοντες, ἄχρι οὗ διέφϑειραν 
οἴκους δύο τῶν καλῶν κἀγαϑῶν νομιζομένων τὸν ᾿4κυλ- 
λίων τρεῖς ἔχοντα βουλευτὰς καὶ δύο τὸν Οὐϊτελλίων. 
Οὗτοι πάντες ἦσαν ἀπὸ μητέρων ἀδελφιδοῖ Κολλατένου 
τοῦ ὑπατεύοντος, ἰδίᾳ δὲ Οὐϊτελλίοις ἑτέρα πρὸς Βροῦ- 


45ὅτον οἰκειότης ὑπῆρχεν. ᾿4“δελφὴν γὰρ αὐτῶν ὁ Βροῦ- 


τος εἶχε καὶ παῖδας ἐξ αὐτῆς πλείονας" ὧν δύο τοὺς ἐν 
ἡλικέᾳ συγγενεῖς ὄντας ἅμα καὶ συνήθεις οἵ Οὐϊτέλλιοι 
προσηγάγοντο καὶ συνέπεισαν ἐν τῇ προδοσίᾳ γενέσϑαι 
καὶ καταμίξαντας ἑαυτοὺς εἰς γένος μέγα τὸ τῶν Ταρκυ- 
80 νέων καὶ βασιλικὰς ἐλπίδας ἀπαλλαγῆναι τῆς τοῦ πατρὸς 
ἀβελτερίας καὶ χαλεπότητος" χαλεπότητα μὲν τὸ ἀπαραί- 
τητον αὐτοῦ πρὸς τοὺς πονηροὺς λέγοντες, τῇ δ᾽ ἀβελ-- 


99 


ΠΟΠΑΙΚΟΜΑ͂Σ. 193 


τερίᾳ προσποιήματι καὶ παρακαλύμματι πολὺν χρόνον, 
ὡς ἔοικε, χρησάμενος ἀσφαλείας ἕνεκα πρὸς τοὺς τυράν-- 
νους οὐδ᾽ ὕστερον ἔφυγεν αὐτῆς τὴν ἐπωνυμίαν. 

ΙΝ. Ὡς δ᾽ οὖν συνεπείσϑη τὰ μειράκια καὶ τοῖς 
᾿Ακυλλίοις εἰς λόγους ἦλϑεν. ὅρκον ὀμόσαι μέγαν ἔδοξε ὁ 
πᾶσι καὶ δεινόν, ἀνθρώπου σφαγέντος ἐπισπείσαντας 
αἷμα καὶ τῶν σπλάγχνων ϑιγόντας. Ἐπὶ τούτοις εἰς τὴν 
᾿ἀκυλλίων οἰκίαν συνῆλθον. Ἦν δ᾽ ὁ οἶκος, ἐν ᾧ ταῦτα 
δράσειν ἔμελλον, οἷον εἰχὸς, ὑπέρημος καὶ σχοτώδης. 
Ἔλαϑεν οὖν αὐτοὺς οἰκέτης ὄνομα Οὐινδίύκιος ἔνδον 10 
καταχρύψας ἑαυτόν͵ οὐ κατ᾽ ἐπιβουλὴν ἢ προαίσϑησίν 
τινα τοῦ μέλλοντος, ἀλλ΄ ἔνδον ὧν ἔτυχε καὶ προσιοῦσιν 
αὐτοῖς μετὰ σπουδῆς ὀφϑῆναι φοβηϑεὶς ὑπέστη, λάρνακα 
κειμένην πρὸ αὑτοῦ ποιησάμενος, ὥστε καὶ τῶν πρατ-- 
τομένων ϑεατὴς γενέσϑαι καὶ τῶν βουλευμάτων ἐπήκοος. 16 
Ἔδοξε δ᾽ αὐτοῖς τοὺς ὑπάτους ἀναιρεῖν, καὶ ταῦτα δηλού-- 
σας γράψαντες ἐπιστολὰς πρὸς τὸν Ταρκύνιον ἔδωκαν 
τοῖς πρέσβεσι" καὶ γὰρ ὥκουν αὐτόϑι, τῶν ᾿ἀκυλλίων 
ξένοι γεγονότες, καὶ τότε τῇ συνωμοσίᾳ παρῆσαν. Ὡς δὲ 
ταῦτα πράξαντες ἀπηλλάγησαν, ὑπεξελθϑὼν ὁ Οὐινδίκιος 90 
λάϑρα χρήφασϑαι τοῖς προσπεσοῦσιν οὐκ εἶχεν, ἀλλ᾽ 
ἠπορεῖτο, δεινὸν μὲν ἡγούμενος. ὥσπερ ἦν, πρὸς πα- 
τέρα Βροῦτον υἱῶν ἐξάγιστα κατηγορεῖν ἢ πρὸς ϑεῖον 
ἀδελφιδῶν τὸν Κολλατῖνον, ἰδιώτην δὲ Ρωμαίων οὐδένα 
νομίξων ἐχέγγυον ἀπορρήτων τηλικούτων. Πᾶν δ᾽ αὖ 
μᾶλλον ἢ δυνατὸς ὧν ἡσυχίαν ἄγειν, ἐλαυνόμενος δὲ τῷ 
συνειδότι τοῦ πράγματος, ὥρμησέ πως πρὸς τὸν Οὐαλ-- 
λέριον, μάλιστα τοῖς κοινοῖς καὶ φιλανθρώποις ἐπαχϑ εἰς 
τοῦ ἀνδρὸς. ὅτι πᾶσιν εὐπρόσοδος ἦν τοῖς δεομένοις καὶ 
τὴν οἰκίαν ἀεὶ παρεῖχεν ἀνεῳγμένην καὶ λόγον οὐδενὸς 30 
οὐδὲ χρείαν ἀπερρίπτει τῶν ταπεινῶν. 


Ψ. Ὡς οὖν ἀνέβη πρὸς αὐτὸν ὁ Οὐινδίκιος καὶ κατ- 
Ρυῦτ. νἱτ. 1. 18 


ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


᾿ λέγοντες, ἀπαιτεῖν δὲ τὰ χρήματα καὶ τὰς οὐσίας 
αὶ φέλοις καὶ οἰκείοις, ἀφ᾽ ὧν διαβιώσονται φεύ-- 
. Ἐπικλωμένων δὲ πολλῶν καὶ μάλιστα τοῦ Κολ-- 
υ συναγορεύοντος, ἄτρεπτος ὧν ἀνὴρ καὶ τραχὺς 
ὁ Βροῦτος ἐξέδραμεν εἰς ἀγοράν, προδότην ἀπο- 
’ τὸν συνάρχοντα, πολέμου καὶ τυραννίδος ἀφορμὰς 
μενον οἷς δεινὸν ἦν ὄντως ἐφόδια φυγῆς ψηφίσα- 
Συνελθόντων δὲ τῶν πολιτῶν πρῶτος ἰδιώτης 
εἶπεν ἐν δήμῳ τότε Γάϊος Μινούκιος, τῷ τε Βρούτῳ 
λευόμενος καὶ τοῖς Ῥωμαίοις παραινῶν ὁρᾶν ὅπως 
νήματα μετ᾽ αὐτῶν ὄντα πολεμοίη πρὸς τοὺς τυράν-- 
μᾶλλον ἢ μετ᾽ ἐχείνων πρὸς αὐτούς. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ 
: τοῖς Ῥωμαίοις τὴν ἐλευϑερίαν ἔχουσιν, ὑπὲρ ἧς 
μουν. μὴ προέσϑαι τὴν εἰρήνην ἕνεκα χρημάτων, 
: συνεκβαλεῖν καὶ ταῦτα τοῖς τυράννοις. Ἦν δὲ ἄρα 
κυνίῳ λόγος μὲν ἐλάχιστος τῶν χρημάτων, ἡ δ᾽ ἀπαί- 
ς ἅμα πεῖρα τοῦ δήμου καὶ κατασκευὴ προδοσίας. 
ταῦτ᾽ ἔπραττον οἵ πρέσβεις ὑπομένοντες ἐπὶ τῇ τῶν 
μάτων προφάσει, τὰ μὲν ἀποδίδοσθαι, τὰ δὲ φυλάτ-- 
», τὰ δ᾽ ἀποπέμπειν φάσκοντες, ἄχρι οὗ διέφϑειραν 
ους δύο τῶν καλῶν κἀγαθῶν νομιζομένων τὸν ᾿4χυλ- 
»ν τρεῖς ἔχοντα βουλευτὰς καὶ δύο τὸν Οὐϊτελλίων. 
τοι πάντες ἦσαν ἀπὸ μητέρων ἀδελφιδοῖ Κολλατίνου 
ῦ ὑπατεύοντος, ἰδίᾳ δὲ Οὐϊτελλίοις ἑτέρα πρὸς Βροῦ-- 
ν οἰκειότης ὑπῆρχεν. ᾿4δελφὴν γὰρ αὐτῶν ὁ Βροῦ- 
ς εἶχε καὶ παῖδας ἐξ αὐτῆς πλείονας" ὧν δύο τοὺς ἐν 
“κίᾳ συγγενεῖς ὄντας ἅμα καὶ συνήϑεις οἵ Οὐϊτέλλιοι 
ϑοσηγάγοντο καὶ συνέπεισαν ἐν τῇ προδοσίᾳ γενέσθαι 
χὶ καταμέξαντας ἑαυτοὺς εἰς γένος μέγα τὸ τῶν Ταρκυ- 
ὧν καὶ βασιλικὰς ἐλπίδας ἀπαλλαγῆναι τῆς τοῦ πατρὸς 
βελτερίας καὶ χαλεπότητος" χαλεπότητα μὲν τὸ ἀπαραί- 
τον αὐτοῦ πρὸς τοὺς πονηροὺς λέγοντες. τῇ δ᾽ ἀβελ-- 


ν᾿ π 


ΠΟΠΑΙΚΟΜΑ͂Σ. 193 


τερέᾳ προσποιήματι καὶ παρακαλύμματι πολὺν χρόνον, 
ὡς ἔοικε, χρησάμενος ἀσφαλείας ἕνεκα πρὸς τοὺς τυράν-- 
νους οὐδ᾽ ὕστερον ἔφυγεν αὐτῆς τὴν ἐπωνυμίαν. 

ΙΝ. Ὡς δ᾽ οὖν συνεπείσϑη τὰ μειράκια καὶ τοῖς 
᾿Ακυλλίοις εἰς λόγους ἦλϑεν, ὅρκον ὀμόσαι μέγαν ἔδοξε ὅ 
πᾶσι καὶ δεινόν, ἀνθρώπου σφαγέντος ἐπισπείσαντας 
αἷμα καὶ τῶν σπλάγχνων ϑιγόντας. Ἐπὶ τούτοις εἰς τὴν 
᾿Ακυλλίων οἰκίαν συνῆλθον. Ἦν δ᾽ ὁ οἶκος, ἐν ᾧ ταῦτα 
δράσειν ἔμελλον. οἷον εἰκὸς, ὑπέρημος καὶ σκοτώδης. 


Ἔλαϑεν οὖν αὐτοὺς οἰκέτης ὄνομα Οὐινδέκιος ἔνδον 10 


κατακρύψας ξαυτόν͵ οὐ κατ᾽ ἐπιβουλὴν ἢ προαίσϑησίν 
τινα τοῦ μέλλοντος, ἀλλ᾽ ἔνδον ὧν ἔτυχε καὶ προσιοῦσιν 
αὐτοῖς μετὰ σπουδῆς ὀφθῆναι φοβηϑεὶς ὑπέστη,λάρνακα 
κειμένην πρὸ αὑτοῦ ποιησάμενος, ὥστε καὶ τῶν πρατ-- 
τομένων ϑεατὴς γενέσϑαι καὶ τῶν βουλευμάτων ἐπήκοος. 1ὃ 
ἜἜδοξε δ᾽ αὐτοῖς τοὺς ὑπάτους ἀναιρεῖν, καὶ ταῦτα δηλού-- 
δας γράψαντες ἐπιστολὰς πρὸς τὸν Ταρχύνιον ἔδωκαν 
τοῖς πρέσβεσι" καὶ γὰρ ὥκουν αὐτόϑι;, τῶν ᾿Ακυλλίων 
ξένοι γεγονότες, καὶ τότε τῇ συνωμοσίᾳ παρῆσαν. (Ὡς δὲ 
ταῦτα πράξαντες ἀπηλλάγησαν, ὑπεξελθὼν ὁ Οὐινδίκιος 90 
λάϑρα χρήφασϑαι τοῖς προσπεσοῦσιν οὐκ εἶχεν, ἀλλ᾽ 
ἠπορεῖτο, δεινὸν μὲν ἡγούμενος, ὥσπερ ἦν, πρὸς πα-- 
τέρα Βροῦτον υἱῶν ἐξάγιστα κατηγορεῖν ἢ πρὸς θεῖον 
ἀδελφιδῶν τὸν Κολλατῖνον, ἰδιώτην δὲ Ῥωμαίων οὐδένα 
νομέξων ἐχέγγυον ἀπορρήτων τηλικούτων. Πᾶν δ᾽ αὖ"δ 
μᾶλλον ἢ δυνατὸς ὧν ἡσυχίαν ἄγειν, ἐλαυνόμενος δὲ τῷ 
συνειδότι τοῦ πράγματος, ὥρμησέ πως πρὸς τὸν Οὐαλ-- 
λέριον, μάλιστα τοῖς κοινοῖς καὶ φιλανθρώποις ἐπαχϑεὶς 
τοῦ ἀνδρὸς, ὅτι πᾶσιν εὐπρόσοδος ἦν τοῖς δεομένοις καὶ 
τὴν οἰκίαν ἀεὶ παρεῖχεν ἀνεῳγμένην καὶ λόγον οὐδενὸς 80 
οὐδὲ χρείαν ἀπερρίπτει τῶν ταπεινῶν. 


ΨΥ. Ὡς οὖν ἀνέβη πρὸς αὐτὸν ὁ Οὐινδίκιος καὶ κατ-- 
ῬΌΤ. ὙἹτ. 1]. 18 


» 


191 ΠΛΟΥΊΤΑΡΧΟΥ 


εἴπε πάντα Μάρκου τε τοῦ ἀδελφοῦ παρόντος αὐτῷ 
μόνου καὶ τῆς γυναικός, ἐκπλαγεὶς καὶ δείσας ὁ Οὐαλ- 
λέριος οὐκέτι προήκατο τὸν ἄνϑρωπον, ἀλλὰ κατακλεέ- 
σας εἰς τὸ οἴκημα καὶ φύλακα τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ταῖς 
ϑϑύραις ἐπιστήσας. τὸν μὲν ἀδελφὸν ἐκέλευσε τὴν βασι-- 
λικὴν ἔπαυλιν περισχόντα τὰ γράμματα λαβεῖν, ἂν δυ- 
νατὸν ἧ, καὶ τοὺς οἰκέτας παραφυλάττειν: αὐτὸς δὲ 
πελατῶν τε πολλῶν καὶ φίλων ἀεὶ περὶ αὐτὸν ὄντων καὶ 
ϑεραπείας συχνῆς ἐβάδιξε πρὸς τὴν οἰκέαν τῶν ᾿Α4κυλ- 
10 λέων οὐκ ἔνδον ὄντων. Ζιὸ μηδενὸς ἂν προσδοκήσαντος 
ὠσάμενος διὰ ϑυρῶν ἐπιτυγχάνει τοῖς γράμμασι κειμέ- 
νοις ὅπου κατέλυον οἷ πρέσβεις. Ταῦτα δ᾽ αὐτοῦ πράτ-- 
τοντος οἵ ᾿Δκύλλιοι δρόμῳ προσεφέροντο καὶ -περὶ τὰς 
ϑύρας συμμίξαντες ἐξήτουν ἀφελέσθαι τὰς ἐπιστολάς. 
16 Οἱ δ᾽ ἠμύνοντο καὶ τὰ ἱμάτια περιβαλόντες αὐτῶν τοῖς 
τραχήλοις ὑπὸ βίας καὶ μόλις ὠθούμενοι καὶ ὠθοῦντες 
διὰ τῶν στενωπῶν εἰς τὴν ἀγορὰν ἐνέβαλον. Τὰ δ᾽ αὐτὰ 
καὶ περὶ τὴν ἔπαυλιν ἅμα τὴν βασιλικὴν ἐγίνετο, τοῦ 
Μάρκου γραμμάτων ἑτέρων ἐν τοῖς σκεύεσι κομιξομέ- 
δῦ νῶν ἐπιλαμβανομένου καὶ τῶν βασιλικῶν ὅσους δυνατὸῤς 
ἦν ἕλκοντος εἰς τὴν ἀγορᾶν. 

ΥΙ. Ἐπεὶ δὲ τὸν ϑόρυβον κατέπαυσαν οἵ ὕπατοι καὶ 
τοῦ Οὐαλλερίου κελεύσαντος ἐκ τῆς οἰκίας ὁ Οὐινδίκιος 
προήχϑη καὶ γενομένης κατηγορίας ἀνεγνώσϑη τὰ γράμ-- 

95 ματα καὶ πρὸς οὐδὲν ἐτόλμησαν ἀντειπεῖν οἷ ἄνδρες, ἦν 
μὲν κατήφεια καὶ σιωπὴ τῶν ἄλλων, ὀλίγοι δὲ βουλό- 
μενοι τῷ Βρούτῳ χαρίξεσϑαι φυγῆς ἐμέμνηντο. Καί τι 
“καὶ Κολλατῖνος αὐτοῖς ἐλπίδος ἐπιεικοῦς ἐνεδίδου δε-- 
δακρυμένος καὶ Οὐαλλέριος σιωπῶν. Ὁ δὲ Βροῦτος 

80 ὀνομαστὶ τῶν υἱῶν ἑκάτερον προσειπὼν ,..4Κγε. οὁ Τίτες 
εἶπεν, ἄγε, ὦ Τιβέριε, τέ οὐκ ἀπολογεῖσϑε πρὸς τὴν 
κατηγορίαν ;" Ὡς δ᾽ οὐδὲν ἀπεκρίναντο τρὶς ἐρωτηϑέν-- 


ΠΟΠΩΖΙΚΟΜΑ͂Σ. 195 


τες, οὕτως πρὸς τοὺς ὑπηρέτας ἀποστρέψας τὸ πρόσωπον 
»Ὑμέτερον ἤδη εἶπε ᾿οτὸ λοιπὸν ἔργον. ς Οἱ δὲ εὐϑὺς 
συλλαβόντες τοὺς νεανίσκους περιερρήγνυον τὰ ἱμάτια, 
τὰς χεῖρας ἀπῆγον ὀπίσω, ῥάβδοις ἔξαινον τὰ σώματα, 
τῶν μὲν ἄλλων οὐ δυναμένων προσορᾶν οὐδὲ καρτε--ὁ 
ρούντων,, ἐκεῖνον δὲ λέγεται μήτε τὰς ὄψεις ἀπαγαγεῖν 
ἀλλαχόσε μήτ᾽ οἴκτῳ τι τρέψαι τῆς περὶ τὸ πρόσωπον 
ὀργῆς καὶ βαρύτητος, ἀλλὰ δεινὸν ἐνορᾶν κολαξομένοις 
τοῖς παισὶν ἄχρι οὗ κατατείναντες αὐτοὺς ἐπὶ τοὔδαφος 


100 πελέκει τὰς κεφαλὰς ἀπέκοψαν. Οὕτω δὲ τοὺς ἄλλους 10 


ἐπὶ τῷ συνάρχοντι ποιησάμενος ὥχετ᾽ ἐξαναστάς, ἔργον 
εἰργασμένος οὔτ᾽ ἐπαινεῖν βουλομένοις ἀξίως οὔτε ψέ- 
γειν ἐφικτόν. Ἢ γὰρ ἀρετῆς ὕψος εἰς ἀπάϑειαν ἐξέστησε 
τὴν ψυχὴν ἢ πάϑους μέγεϑος εἰς ἀναλγησίαν. Οὐδέτερον 
δὲ μικρὸν οὐδ᾽ ἀνθρώπινον, ἀλλ᾽ ἢ ϑεῖον ἢ ϑηριῶδες. 16 
Δίκαιον δὲ τῇ δόξῃ τοῦ ἀνδρὸς τὴν κρίσιν ἔπεσϑαι μᾶλ-- 
λον ἢ τὴν ἀρετὴν ἀσϑενείᾳ τοῦ κρίνοντος ἀπιστεῖσθαι. 
Ῥωμαῖοι γὰρ οὐ τοσοῦτον ἔργον οἴονται Ῥωμύλου γενέ- 
σϑαι τῆς πόλεως τὴν ἵδρυσιν, ὅσον Βρούτου τὴν κτίσιν 
τῆς πολιτείας καὶ κατάστασιν. 90 

ὙΠ. Ὡς δ᾽ οὖν ἀπῆλϑεν ἐξ ἀγορᾶς τότε, πολὺν μὲν 
χρόνον ἔκπληξις εἶχε καὶ φρίκη καὶ σιωπὴ πάντας ἐπὶ 
τοῖς διαπεπραγμένοις" πρὸς δὲ τὴν Κολλατίνου μαλα- 
κίαν καὶ μέλλησιν ἀνεϑάρρησαν οἵ ᾿Ακύλλιοι, καὶ χρόνον 
ἠξίουν λαβόντες ἀπολογήσασϑαι, καὶ τὸν Οὐινδέκιον αὖ-- 95 
τοῖς ἀποδοϑῆναι δοῦλον ὄντα, καὶ μὴ παρὰ τοῖς κατηγό-- 
ροις εἶναι. Βουλομένου δὲ ταῦτα συγχωρεῖν καὶ διαλύ-- 
οντος ἐπὶ τούτοις τὴν ἐκκλησίαν, ὁ Οὐαλλέριος οὔτε τὸν 
ἄνϑρωπον οἷός τ᾽ ἦν ἀφεῖναι τῷ περὶ αὐτὸν ὄχλῳ κατα-- 
μεμιγμένον οὔτε τὸν δῆμον εἴα προέμενον τοὺς προ-- 80 
δότας ἀπελϑεῖν. Τέλος δὲ τοῖς σώμασιν ἐπιβαλὼν τὰς 
χεῖρας ἐπεκαλεῖτο τὸν Βροῦτον, καὶ τὸν Κολλατῖνον ἐβόα 

κ 


. ἢ ὦ . »νὉἈὉὸ}]}Ὁ ὉὃΘὃὅἑζΖ2ΖζΖζΖζΖΦΖΦΖἭΦήὌἭἌΦἌΦΨἑΚζΨὌ 


106 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


δεινὰ ποιεῖν, εἰ τῷ συνάρχοντι παιδοφονίας ἀνάγκην 
προστριψάμενος αὐτὸς οἴεται δεῖν καταχαρίξεσϑαι ταῖς. 
γυναιξὶ τοὺς προδότας καὶ πολεμίους τῆς πατρίδ ος. 4γα-- 
νακτοῦντος δὲ τοῦ ὑπάτου καὶ κελεύοντος ἀπάγεσϑαε 
δτὸν Οὐινδίκιον, οἵ μὲν ὑπηρέται διωσάμενοι τὸν ὄχλον 
ἥπτοντο τοῦ ἀνθρώπου καὶ τοὺς ἀφαιρουμένους ἔτυ-- 
πτον. οἵ δὲ φίλοι τοῦ Οὐαλλερίου προέστησαν ἀμυνό-- 
μενοι" καὶ ὁ 0 δῆμος ἐβόα κελεύων παῤεῖναι τὸν Ἐροῦτον. 
Ἧκεν οὖν αὖϑις ὑποστρέψας καὶ γενομένης αὐτῷ σιω-- 
10 πῆς εἶπεν, ὅτι τοῖς μὲν υἱοῖς αὐτὸς ἀποχρῶν ἦν δικαστής, 
“περὶ δὲ τῶν ἄλλων τοῖς πολίταις ἐλευϑέροις οὖσι ψῆφον 
δίδωσι" λεγέτω δὲ ὁ βουλόμενος καὶ πειϑέτω τὸν δῆμον. 
Οὐκέτι μέντοι λόγων ἐδέησεν, ἀλλὰ τῆς ψήφου δοϑείσης 
πάσαις ἁλόντες ἐπελεκίσϑησαν. Ὁ δὲ Κολλατῖνος ἦν μέν, 
16 ὡς ἔοικεν, ἐγ ὑποψίᾳ τινὶ καὶ διὰ συγγένειαν τῶν βασι-- 
λέων, ἤχθοντο δ᾽ αὐτοῦ καὶ τῷ δευτέρῳ τῶν ὀνομάτων; 
ἀφοσιούμενοι τὸν Ταρκύνιον. “ὡς δὲ καὶ ταῦτα συνέβη, 
παντάπασι προσκρούσας ἀφῆκε τὴν ἀρχὴν ἑκὼν καὶ τῆς 
πόλεως ὑπεξῆλϑεν. Οὕτω δὴ πάλιν ἀρχαιρεσιῶν γενο-- 
90 μένων ὕπατος ἀπεδείχϑη λαμπρῶς ὁ Οὐαλλέριος ἀξίαν 
ἀπολαβὼν τῆς προϑυμίας χάριν: ἧς οἰόμενός τι δεῖν 
ἀπολαῦσαι τὸν Οὐινδίκιον ἐψηφίσατο πρῶτον ἀπελεύ-- 
ϑέρον ἐκεῖνον ἐν Ῥώμῃ γενέσϑαι πολίτην καὶ φέρειν 
ψῆφον ἧ βούλοιτο φρατρίᾳ προσνεμηϑέντα. Τοῖς δ᾽ 
9 ἄλλοις ἀπελευϑέροις ὀψὲ καὶ μετὰ πολὺν χρόνον ἐξου-- 
σίαν ψήφου δημαγωγῶν ἔδωκεν ππιος- ἡ δὲ παντελὴς 
ἀπελευϑέρωσις ἄχρι νῦν οὐινδίκτα λέγεται δι᾽ ἐκεῖνον, 
ὥς φασι, τὸν Οὐινδίκιον. 
ΨΠΙ. Ἐχ τούτου τὰ μὲν χρήματα τῶν βασιλέων διαρ-- 
80 πάσαι τοῖς Ρωμαίοις ἔδ ὠκαν, τὴν δὲ οἰκίαν κατέσκαψαν 
καὶ τὴν ἔπαυλιν" τοῦ δ᾽ ᾿Δρείου πεδίου τὸ ἥδιστον ἔκε-- 
χτητο Ταρκύνιος, καὶ τοῦτο τῷ ϑεῷ καϑιέρωσαν. Ἔτυχε 


-- 


ΠΟΠΖΙΚΟΜΖΑ͂Σ. 107 


[ 


δὲ τεϑερισμένον ἄρτι͵ καὶ κειμένων ἔτι τῶν δραγμάτων 
οὐκ ᾧοντο δεῖν ἀλοᾶν οὐδὲ χρῆσϑαι διὰ τὴν καϑιέρωσιν, 
ἀλλὰ συνδραμόντες ἐφόρουν τὰς ἀμάλλας εἰς τὸν ποτα- 
μόν. Ως δ᾽ αὕτως καὶ τὰ δένδρα κόπτοντες ἐνέβαλλον, 
ἀργὸν παντάπασι τὸ χωρίον ἀνιέντες τῷ ϑεῷ καὶ ἄκαρ-- δ 
πον. Ἰϑουμένων δὲ πολλῶν ἐπ᾽ ἀλλήλοις καὶ ἀϑρόων 
ὑπήγαγεν ὁ ῥοῦς οὐ πολὺν τόπον, ἀλλ᾽ ὅπου τὰ πρῶτα 
συνενεχϑέντα καὶ περιπεσόντα τοῖς στερεοῖς ὑπέστη, τῶν 
ἐπιφερομένων διέξοδον οὐκ ἐχόντων, ἀλλ᾽ ἐνισχομένων 

101 καὶ περιπλεκομένων, ἐλάμβανεν ἡ σύμπηξις ἰσχὺν καὶ 10 
ῥίξωσιν αὐξανομένην ὑπὸ τοῦ δεύματος. Ἰλύν τε γὰρ 
ἐπήγαγε πολλήν, ἢ προσισταμένη τροφὴν παρεῖχεν ἅμα 
καὶ κόλλησιν, αἴ τε πληγαὶ σάλον οὐκ ἐποίουν, ἀλλὰ 
μαλακῶς πιέξουσαι συνήλαυνον εἰς ταὐτὸ πάντα καὶ 
συνέπλαττον. Ὑπὸ δὲ μεγέϑους καὶ στάσεως ἕτερον 16 
αὐτὸ μέγεϑος ἐκτᾶτο καὶ χώραν ἀναδεχομένην τὰ πλεῖ-- 
στα τῶν ὑπὸ τοῦ ποταμοῦ καταφερομένων. Τοῦτο νῦν 
νῆσός ἐστιν ἱερὰ κατὰ τὴν πόλιν, ἔχει δὲ ναοὺς ϑεῶν 
καὶ περιπάτους. καλεῖται δὲ φωνῇ τῇ Δατίνων Μέδη 
δυοῖν γεφυρῶν. Ἔνιοι δὲ τοῦτο συμπεσεῖν ἱστοροῦσιν 30 
οὐχ ὅτε Ταρκυνίου καϑιερώϑη τὸ πεδίον, ἀλλὰ χρόνοις 
ὕστερον ἄλλο χωρίον ὁμοροῦν ἐκείνῳ Ταρκυνίας ἀνεί- 
σης. Ἧ δὲ Ταρκυνία παρϑένος ἦν ἱέρεια, μία τῶν Ἑστιά-- 
δων, ἔσχε δὲ τιμὰς ἀντὶ τούτου μεγάλας. ἐν αἷς ἦν καὶ 
τὸ μαρτυρίαν αὐτῆς δέχεσϑαι μόνης γυναικῶν" τὸ δ᾽ 25 
ἐξεῖναι γαμεῖσϑαι ψηφισαμένων οὐ προσεδέξατο. Καὶ 
ταῦτα μὲν οὕτω γενέσϑαι μυϑολογοῦσι. 

ΙΧ. Ταρκύνιον δὲ τὴν ἐκ προδοσίας ἀπογνόντα τῆς 
ἀρχῆς ἀνάληψιν ἐδέξαντο Τυρρηνοὶ προϑύμως καὶ με-- 
γάλῃ δυνάμει κατῆγον. ᾿Δντεξῆγον δὲ τοὺς Ρωμαίους 80 
οἵ ὕπατοι καὶ παρέταξαν ἐν χωρίοις ἱεροῖς, ὧν τὸ μὲν 
Οὖρσον ἄλδος, τὸ δὲ Αἰσούειον λειμῶνα προσαγορεύ- 


198 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ουσιν. ᾿ἀρχομένων δὲ αὐτῶν συνάγειν εἰς χεῖρας άρρων 
ὁ Ταρκυνίου παῖς καὶ Βροῦτος ὁ Ῥωμαίων ὕπατος οὐ 
κατὰ τύχην ἀλλήλοις περιπεσόντες. ἀλλ᾽ ὑπὶ ἔχϑους καὶ 
ὀργῆς, ὁ ὁ μὲν ὡς ἐπὶ τύραννον καὶ πολέμιον τῆς πατρίδος, 
οὁ δὲ τῆς φυγῆς ἀμυνόμενος ὥρμησαν ὁμόσε τοῖς ἵπποις. 
Θυμῷ δὲ μᾶλλον ἢ λογισμῷ προσμίξαντες ἠφείδησαν 
. αὑτῶν καὶ συναπέϑανον ἀλλήλοις. Οὕτω δὲ δεινοῦ γε-- 
νομένου τοῦ προάγωνος οὐκ ἔσχεν ὁ ἀγὼν τέλος ἐπι-- 
εἰκέστερον, ἀλλὰ καὶ δράσαντες ἴσα καὶ παϑόντες οἵ 
10 στρατοὶ διεκρίθησαν ὑπὸ χειμῶνος. Ἦν οὐν ἐν ἀπόροις 
ὁ Οὐαλλέριος, οὐκ εἰδὼς τὸ τῆς μάχης πέρας, ἀλλὰ τοὺς 
στρατιώτας ὁρῶν τοῖς μὲν αὑτῶν νεκροῖς ἀϑυμοῦντας, 
ἐπαιρομένους δὲ τοῖς τῶν πολεμέων" οὕτως ἄκριτος ἦν 
καὶ παράλληλος ὑπὸ πλήϑους ὁ φόνος. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ 
15 ἑκατέροις ἐγγύϑεν ὁρώμενα τὰ οἰκεῖα μᾶλλον ἐβεβαίου 
τὴν ἧτταν ἢ τὴν νίκην εἰκαξύμενα τὰ τῶν πολεμέων. 
Ἐπελθούσης δὲ νυκτὸς οἵαν εἰκὸς οὕτω μεμαχημένοις, 
καὶ γενομένων ἐν ἡσυχία τῶν στρατοπέδων. λέγουσι 
σεισϑῆναι τὸ ἄλσος, ἐκ δ᾽ αὐτοῦ φωνὴν ἐκπεσεῖν με-- 
90 γάλην φράξουσαν, ὡς ἑνὶ πλείους ἐν τῇ μάχῃ τεϑνήκασι 
Τυρρηνῶν ἢ Ῥωμαίων. Ἦν δ᾽ ἄρα ϑεῖόν τι τὸ φϑεγξά--: 
μενον" εὐϑύς τε γὰρ ὑπ᾽ αὐτοῦ τοῖς μὲν ἀλαλάξαι παρέ- 
στη μέγα καὶ ϑαρραλέον, οἵ δὲ Τυρρηνοὶ περίφοβοι 
γενόμενοι καὶ συνταραχϑέντες ἐξέπεσον ἐκ τοῦ στρα- 
95 τοπέδου καὶ διεσπάρησαν οἷ πλεῖστοι. Τοὺς δὲ κατα- 
λειφϑέντας ὀλίγῳ πεντακισχιλίων ἐλάσσους ἐπελθόντες 
εἷλον οἵ Ῥωμαῖοι καὶ τἄλλα διήρπασαν. Οἱ δὲ νεκροὶ 
διαριϑμηϑέντες εὑρέϑησαν τριακόσιοι μὲν ἐπὶ χιλίοις 
καὶ μυρίοις οἵ τῶν πολεμίων, οὗ δὲ Ῥωμαίων παρ᾽ ἕνα 
80 τοσοῦτοι. Ταύτην τὴν μάχην λέγουσι γενέσϑαι πρὸ 
μιᾶς καλανδῶν Μαρτίων. Ἐϑριάμβευσε δ᾽ ἀπ᾽ αὐτῆς 
Οὐαλλέριος εἰσελάσας τεϑρίππῳ πρῶτος ὑπάτων. Καὶ 


ΠΟΠΑΙΚΟΛΜΑ͂Σ. 109 


τὸ πρᾶγμα δεμνὴν καὶ μεγαλοπρεπῆ παρέσχεν ὄψιν, οὐκ 
ἐπίφϑονον οὐδ᾽ ἀνιάσασαν, ὡς ἔνιοι λέγουσι, τοὺς 
ὁρῶντας" οὐ γὰρ ἂν ἔσχε ξῆλον τοσοῦτον οὐδὲ φιλοτι-- 
μίαν εἰς ἔτη πάμπολλα διαμένουσαν. ᾿4ποδέξαντο δὲ τοῦ 
Οὐαλλερίου καὶ τὰς εἰς τὸν συνάρχοντα τιμάς, αἷς ἐκ-- ὅ 
κομιξόμενον καὶ ϑαπτόμενον ἐκόσμησε" καὶ λόγον ἐπ᾽ 

109 αὐτῷ διεξῆλθεν ἐπιτάφιον, ὃς οὕτως ὑπὸ Ῥωμαίων 
ἠγαπήϑη καὶ τοσαύτην ἔσχε χάριν, ὥστε πᾶσι τοῖς ἀγα-- 
ϑοῖς καὶ μεγάλοις ὑπάρχειν ἐξ ἐκείνου τελευτήσασιν ὑπὸ 
τῶν ἀρίστων ἐγκωμιάξεσϑαι. Δέγεται δὲ καὶ τῶν λλη-- 10 
νικῶν ἐπιταφίων ἐκεῖνος γενέσϑαι πρεσβύτερος, εἴγε 
μὴ καὶ τοῦτο Σόλωνός ἐστιν, ὡς ᾿ἀναξιμένης ὁ ῥήτωρ 
ἱστόρηκεν. 

Χ. ᾿Αλλὰ δι᾽ ἐκεῖνα μᾶλλον ἤχϑοντο τῷ Οὐαλλερίῳ 
καὶ προσέκρουον, ὅτι Βροῦτος μέν, ὃν πατέρα τῆς ἐλευ-- 16 
ϑερίας ἐνόμιξεν ὁ δῆμος. οὐκ ἠξίωσε μόνος ἄρχειν, ἀλλὰ 
καὶ πρῶτον αὑτῷ συνάρχοντα προσείλετο καὶ δεύτερον᾽ 
οὑτοσὶ δ᾽, ἔφασαν, εἰς αὑτὸν ἅπαντα συνενεγκάμενος 
οὐκ ἔστι τῆς Βρούτου κληρονόμος ὑπατείας μηδὲν αὐτῷ 
προσηκούσης, ἀλλὰ τῆς Ταρκυνίου τυραννίδος. Καίτοι 30 
τί δεῖ λόγῳ μὲν Βροῦτον ἐγκωμιάξειν, ἔργῳ δὲ μιμεῖσϑαι 
Ταρκύνιον, ὑπὸ ῥάβδοις ὁμοῦ πάσαις καὶ πελέκεσι κα- 
τιόντα μόνον ἐξ οἰκίας τοσαύτης τὸ μέγεϑος, ὅσην οὐ 
καϑεῖλε τὴν τοῦ βασιλέως; καὶ γὰρ ὄντως ὁ Οὐαλλέριος 
ᾧκει τραγικώτερον ὑπὲρ τὴν καλουμένην Οὐελίαν οἰκίαν 36 
ἐπικρεμαμένην τῇ ἀγορᾷ καὶ καϑορῶσαν ἐξ ὕψους ἅπαν- δ 
τα, δυσπρόσοδον δὲ πελάσαι καὶ χαλεπὴν ἔξωϑεν, ὥστε 
καταβαίνοντος αὐτοῦ τὸ σχῆμα μετέωρον εἶναι καὶ βασι-- 
λικὸν τῆς προπομπῆς τὸν ὄγκον. Ὅσον οὖν ἐν ἀρχῇ καὶ 
πράγμασι μεγάλοις ἀγαϑὸν ἦν ἔχειν ὦτα παρρησίαν ἀντὶ 80 
κολακείας προσιέμενα καὶ λόγους ἀληϑ εἴς, ἔδειξεν. ᾿Δκού- 
δας γὰρ ὅτι τοῖς πολλοῖς ἁμαρτάνειν ἐδόκει τῶν φίλων 


200 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 


διεξιόντων, οὐχ ἐφιλονείκησεν οὐδ᾽ ἠγανάκτησεν, ἀλλὰ 
ταχὺ πολλοὺς συναγαγὼν τεχνίτας ἔτι νυκτὸς οὔσης 
κατέβαλε τὴν οἰκέαν καὶ κατέσκαψεν εἰς ἔδαφος πᾶσαν, 
ὥστε μεϑ'’ ἡμέραν τοὺς Ρωμαίους ὁρῶντας καὶ συνιστα-- 
5 μένους τοῦ μὲν ἀνδρὸς ἀγαπᾶν καὶ θαυμάξειν τὴν μεγα-- 
λοφροσύνην, ἄχϑεσϑαι δὲ τῆς οἰκίας καὶ ποϑεῖν τὸ μέ- 
γεϑὸς καὶ τὸ κάλλος, ὥσπερ ἀνθρώπου, διὰ φϑόνον οὐ 
δικαίως καταλελυμένης, τοῦ δὲ ἄρχοντος, ὥσπερ ἄνε-- 
στίου, παρ᾽ ἑτέροις οἰκοῦντος. ᾿ἘἘδέχοντο γὰρ οἵ φίλοε 
Ἰοτὸν Οὐαλλέριον, ἄχρι οὗ τόπον ἔδωκεν ὁ δῆμος αὐτῷ 
καὶ κατεσκεύασεν οἰκίαν ἐκείνης μετριωτέραν ὅπου νῦν 
ἱερόν ἐστιν Οὐίκας πότας ὀνομαξόμενον. Βουλόμενος δὲ 
μὴ μόνον ἑαυτόν, ἀλλὰ καὶ τὴν ἀρχὴν ἀντὶ φοβερᾶς χει-- 
ροήϑη καὶ προσφιλῆ ποιεῖν τοῖς πολλοῖς, τούς τε πελέ- 
1όκεις ἀπέλυσε τῶν ῥάβδων, αὐτας τε τὰς ῥάβδους εἰς ἐκ-- 
κλησίαν παριὼν ὑφῆκε τῷ δήμῳ καὶ κατέκλινε, μέγα 
ποιῶν τὸ πρόσχημα τῆς δημοκρατίας. Καὶ τοῦτο μέχρε 
νῦν διαφυλάττουσιν οἵ ἄρχοντες. Ἐλάνϑανε δὲ τοὺς 
πολλοὺς οὐχ ἑαυτόν, ὡς ᾧοντο, ποιῶν ταπεινόν, ἀλλὰ. 
90 τὸν φϑόνον τῇ μετριότητι ταύτῃ καϑαιρῶν καὶ κολούων, 
αὑτῷ δὲ προστιϑεὶς τοσοῦτον μέγεϑος δυνάμεως, ὅσον 
ἀφαιρεῖν ἐδόκει τῆς ἐξουσίας ὑποδυομένου μεϑ᾽ ἡδονῆς 
αὐτῷ τοῦ δήμου καὶ φέροντος ἑκουσίως. Ὥστε καὶ Πο- 
πλικόλαν ἀνηγόρευσεν αὐτόν" σημαίνει δὲ τοὔνομα δη- 
36 μοκηδῆ᾽ καὶ τοῦτο μᾶλλον ἴσχυσε τῶν ἀρχαίων ὀνομά- 
των, ᾧ καὶ ἡμεῖς χρησόμεϑα τὸν λοιπὸν βίον τοῦ ἀνδρὸς 
ἱστοροῦντες. 
ΧΙ. Ὑπατείαν μὲν γὰρ ἔδωκε μετιέναι καὶ παραγγέλ-- 
λειν τοῖς βουλομένοις" πρὸ δὲ τῆς καταστάσεως τοῦ 
δοσυνάρχοντος οὐκ εἰδὼς τὸν γενησόμενον, ἀλλὰ δεδιὼς 
ἀντίπραξιν ὑπὸ φϑόνου τινὸς ἢ ἀγνοίας ἐχρήσατο τῇ 
μοναρχίᾳ πρὸς τὰ κάλλιστα καὶ μέγιστα τῶν πολιτευ--: 


ΝΗ ᾿ ΐ“-“ππΠ᾿ 
πᾳπν Ὶ 


ΠΟΠΑΙΚΟΜΩΑ͂Σ. 201 


μάτων. Πρῶτον μὲν γὰρ ἀνεπλήρωσε τὴν βουλὴν ὀλυ- 
γανδροῦσαν" ἐτεϑνήκεσαν γὰρ οἵ μὲν ὑπὸ Ταρκυνίου 
πρότερον. οἷ δὲ ἔναγχος ἐν τῇ μάχῃ. Τοὺς δ᾽ ἐγγραφέν-- 
τας ὑπ᾽ αὐτοῦ λέγουσιν ἑκατὸν καὶ ἑξήκοντα τέσσαρας 
γενέσϑαι. Μετὰ δὲ ταῦτα νόμους ἔγραψεν, ὧν μάλιστα 
μὲν ἰσχυροὺς ἐποίησε τοὺς πολλοὺς ὁ τὸν δῆμον ἀπὸ τῶν 

108 ὑπάτων τῷ φεύγοντι δίκην ἐπικαλεῖσθαι διδούς" δεύ- 
τερος ὁ τοὺς ἀρχὴν ἀναλαβόντας, ἣν ὃ δῆμος οὐκ ἔδωκεν, 
ἀποϑνήσκειν κελεύων "- τρίτος δὲ μετὰ τούτους, ὃς ἐβοή-- 
ϑησε τοῖς πένησιν, ᾧ τὰ τέλη τῶν πολιτῶν ἀφεῖλε καὶ 10 
προϑυμότερον ἄπτεσϑαι τῶν ἐργασιῶν ἐποίησεν ἅπαν-- 
τας. Ὁ δὲ γραφεὶς κατὰ τῶν ἀπειϑούντων τοῖς ὑπάτοις 
οὐχ ἧττον ἔδοξε δημοτικὸς εἶναι καὶ πρὸς τῶν πολλῶν 
μᾶλλον ἢ δυνατῶν γεγράφϑαι. Ζημίαν γὰρ ἀπειϑείας᾿ 
ἔταξε βοῶν πέντε καὶ δυεῖν προβάτων ἀξίαν. Ἦν δὲ τιμὴ 1ό 
προβάτου μὲν ὀβολοὶ δέκα, βοὸς δὲ ἑκατόν, οὔπω νομί- 
ὅματι χρωμένων πολλῷ τότε Ῥωμαίων, ἀλλὰ προβατείαις 
καὶ κτηνοτροφίαις εὐθηνούντων. Διὸ καὶ τὰς οὐσίας 
ἄχρι νῦν ἀπὸ τῶν προβάτων πεκχούλια καλοῦσι, καὶ τῶν 
νομισμάτων τοῖς παλαιοτάτοις βοῦν ἐπεχάραττον ἢ πρό--30 
βατον ἢ σῦν. Ἐτίϑεντο δὲ καὶ παισὶν αὑτῶν Συΐλλους 
καὶ Βουβούλκους καὶ Καπραρίους ὀνόματα καὶ Πορ- 
κίους" κάπρας μὲν τὰς αἶγας, πόρκους δὲ τοὺς χοίρους 
ὀνομάξοντες. 

ΧΙ. Οὕτω δὲ περὶ ταῦτα δημοτικὸς γενόμενος νο-- 36 
μοϑέτης καὶ μέτριος ἐν τῷ μετρέῳ τὴν τιμωρίαν ὑπερέ- 
τείνεν. Ἔγραψε γὰρ νόμον ἄνευ κρίσεως κτεῖναι διδόντα 
τὸν βουλόμενον τυραννεῖν" κτείναντα δὲ φόνου καϑαρὸν 
ἐποίησεν, εἰ παράσχοιτο τοῦ ἀδικήματος τοὺς ἐλέγχους. 
Ἐπεὶ γὰρ οὐ δυνατὸν ἐπιχειροῦντα τηλικούτοις λαϑεῖν 80 
ἅπαντας, οὐκ ἀδύνατον δὲ τὸ μὴ λαϑόντα τοῦ κριϑῆναι 
φϑάσαι κρείττονα γενόμενον, ἣν ἀναιρεῖ τὸ ἀδίκημα 


202 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


κρίσιν προλαβεῖν ἔδωκε τῷ δυναμένῳ κατὰ τοῦ ἀδι-- 
κοῦντος. Ἐπῃνέθη δὲ καὶ διὰ τὸν ταμιευτικὸν νόμον. 
Ἐπεὶ γὰρ ἔδει χρήματα πρὸς τὸν πόλεμον εἰσενεγκεῖν 
ἀπὸ τῶν οὐσιῶν τοὺς πολίτας͵ οὔτ᾽ αὐτὸς ἄψασϑαι τῆς 
δοἰκονομέας οὔτε τοὺς φίλους ἐᾶσαι βουλόμενος οὔϑ'᾽ 
ὅλως εἰς οἶκον ἰδιώτου παρελθεῖν δημόσια χρήματα, 
ταμιεῖον μὲν ἀπέδειξε τὸν τοῦ Κρόνου ναόν, ᾧ μέχρι 
νῦν χρώμενοι διατελοῦσι, ταμίας δὲ τῷ δήμῳ δύο τῶν 
νέων ἔδωκεν ἀποδεῖξαι" καὶ ἀπεδείχϑησαν οἵ πρῶτοι 
Ιο Πούπλιος Οὐετούριος καὶ Μινούκιος Μάρκος καὶ χρή-- 
ματα συνήχϑη πολλά. Τρισκαίδεκα γὰρ ἀπεγράψαντο 
μυριάδες, ὀρφανοῖς παισὶ καὶ χήραις γυναιξὶν ἀνεϑεί- 
δης τῆς εἰσφορᾶς. Ταῦτα δὲ διοικήσας ἀπέδειξεν ἑαυτῷ 
συνάρχοντα τὸν Δουκρητίας πατέρα Λουκρήτιον, ᾧ τῆς 
165 ἡγεμονικωτέρας ἐξιστάμενος ὄντι πρεσβυτέρῳ τάξεως 
παρέδωκε τοὺς καλουμένους φάσκης " καὶ τοῦτο διεέ-- 
μξινεν εἰς ἡμᾶς τὸ πρεσβεῖον ἀπ᾽ ἐκείνου τοῖς γεραιτέ- 
θοις φυλαττόμενον. Ἐπεὶ “δ᾽ ὀλίγαις ἡμέραις ὕστερον 
ἐτελεύτησεν ὁ “ουκρήτιος πάλιν ἀρχαιρεσιῶν γενομέ- 
ὁ νῶν ἠρέϑη Μάρκος ϑράτιος, καὶ συνῆρχε τῷ Ποπλικόλᾳ 
τὸν ὑπολειπόμενον χρόνον τοῦ ἐνιαυτοῦ. 

ΧΠΙ. Ταρκυνίου δὲ Ῥωμαίοις δεύτερον πόλεμον ἕν 
Τυρρηνίᾳ κινοῦντος. μέγα σημεῖον λέγεται γενέσθαι" 
βασιλεύων γὰρ ἔτι καὶ τὸν νεὼν τοῦ Καπιτωλίου Διὸς 

96 ἔχων ὃ Ταρκύνιος ὅσον οὔπω συντετελεσμένον, εἶτ 
μαντείας γενομένης εἶτ᾽ αὐτῷ δόξαν ἄλλως, ἄρμα κατὰ 
κορυφὴν ἐπιστῆσαι κεραμεοῦν ἐξέδωκε Τυρρηνοῖς τιόιν 
ἐξ Οὐηΐων δημιουργοῖς, εἶτ᾽ ὀλίγον ὕστερον ἐξέπεσε τῆς 
ἀρχῆς. Τῶν δὲ Τυρρηνῶν διαπεπλασμένον τὸ τέϑριπ- 

ϑῦπον ἐμβαλόντων εἰς κάμινον οὐκ ἔπαϑεν ἃ προσήκει 
πάσχειν πηλὸν ἐν πυρί, πυκνοῦσϑαι καὶ συνιξάνειν, 
ἐκτηκομένης τῆς ὑγρότητος, ἀλλ᾽ ἐξέστη καὶ ῥδησε καὶ 


ΠΟΠΛΔΙΚΟΜΑ͂Σ. ᾿ 908 


μέγεϑος ἔσχεν ἅμα δώμῃ καὶ σκληρότητι τοσοῦτον, ὥστε 
μόλις ἐξαιρεϑῆναι τὴν ὀροφὴν ἀποσκευασαμένων τῆς 
καμίνου καὶ τῶν τοίχων περιαιρεϑέντων. Ως οὖν ἐδόκει 
τοῖς μάντεσι ϑεῖον εἶναι σημεῖον εὐτυχίας καὶ δυνάμεως 
παρ᾽ οἷς ἔσοιτο τὸ τέϑριππον. ἔγνωσαν οἵ Οὐήϊοι μὴ δ 
προέσϑαι τοῖς Ῥωμαίοις ἀπαιτοῦσι, καὶ ἀπεκρίναντο 
τοῦτο Ταρκυνίοις, οὐ τοῖς Ταρκυνίους ἐκβαλοῦσι 
104 προσήκειν. Ὀλίγαις δ᾽ ὕστερον ἡμέφαις ἦσαν ἵππων 
ἀγῶνες αὐτοῖς. Καὶ τὰ μὲν ἄλλα ϑέαν καὶ σπουδὴν 
εἰωϑυῖαν παρεῖχε, τὸ δὲ νικῆσαν τέϑριππον ὁ μὲν ἡνί- 10 
οχος ἐξήλαυνε τοῦ ἱπποδρόμου σχέδην ἐστεφανωμένος, 
οἵ δὲ ἵπποι πτοηϑέντες ἀπ᾽ οὐδεμιᾶς ἐμφανοῦς προφά- 
σεως, ἀλλὰ κατά τι δαιμόνιον ἢ τύχην ἵεντο παντὶ τάχει 
πρὸς τὴν Ῥωμαίων πόλιν ἔχοντες τὸν ἡνίοχον, ὡς οὔ-- 
δὲν ἦν ἔργον αὐτοῦ κατατείνοντος οὐδὲ παρηγοροῦν-- [5 
τος, ἀλλ᾽ ἥρπαστο, δόντα τῇ ῥύμῃ καὶ φερόμενον, ἄχρι 
οὗ τῷ Καπιτωλίῳ προσμίξαντες ἐξέβαλον αὐτὸν ἐνταῦϑα 
παρὰ τὴν πύλην, ἣν νῦν Ῥατουμέναν καλοῦσι. Γενομέ- 
νου δὲ τούτου ϑαυμάσαντες οἱ Οὐήϊοι καὶ φοβηϑέντες 
ἐπέτρεψαν ἀποδοῦναι τὸ ἅρμα τοῖς τεχνίταις. 90 
ΧΙΥ. Τὸν δὲ νεὼν τοῦ Καπιτωλίου Διὸς εὔξατο μὲν 
ἀναϑήσειν Ταρκύνιος ὁ Δημαράτου πολεμῶν Σαβίνοις, 
φκοδόμησε δὲ Ταρκύνιος ὁ Σούπερβος υἱὸς ὧν ἢ υἱωνὸς 
τοῦ εὐξαμένου: καϑιερῶσαι δὲ οὐκ ἔφϑασεν, ἀλλὰ μι-- 
κρὸν ἀπελείπετο τοῦ τέλος ἔχειν ὅτε Ταρκύνιος ἐξέ-- 35 
πιπτεν. Ὅς οὖν ἀπείργαστο τελέως καὶ τὸν προσήκοντα 
κόσμον ἀπεῖχεν, ἦν τῷ Ποπλικόλᾳ φιλοτιμία πρὸς τὴν 
καϑιέρωσιν. Ἐφϑόνουν δὲ πολλοὶ τῶν δυνατῶν καὶ 
ἤχϑοντο ταῖς μὲν ἄλλαις τιμαῖς ἧττον, ἃς νομοϑετῶν 
καὶ στρατηγῶν ἐκ προσηκόντων ἔσχε" ταύτην δ᾽ οὖσαν 30 
ἀλλοτρίαν οὐκ ᾧοντο δεῖν αὐτῷ προσγενέσθαι, καὶ τον 
ἙὩὩράτιον προετρέποντο καὶ παρώξυνον ἀντιποιεῖσϑαι 


ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ταϑιερώσεως. Γενομένης οὖν τῷ Ποπλικόλᾳ στρα- 
ἀναγκαίας, ψηφισάμενοι τὸν ἱΩράτιον καϑιεροῦν 
ον εἰς τὸ Καπιτώλιον, ὡς οὐκ ἂν ἐκείνου περιγε-- 
νοι παρόντος. Ἔνιοι δέ φασι κλήρῳ τῶν ὑπάτων 
'ν ἐκεῖνον ἐπὶ τὴν στρατείαν ἄκοντα, τοῦτον δὲ ἐπὶ 
ταϑιέρωσιν. Ἔξεστι δὲ περὶ τούτων ὡς ἔσχεν εἰκά-- 
τοῖς πραχϑεῖσι περὶ τὴν καϑιέρωσιν. Εἰδοῖς οὖν 
᾿εμβρίαις, ὃ συντυγχάνει περὶ τὴν πανσέληνον μά-- 
ε τοῦ Μεταγειτνιῶνος, συνηϑροισμένων ἁπάντων 
ὃὸ Καπιτώλιον, ὁ μὲν 'Ωράτιος σιωπῆς γενομένης τά 
ἰλα δράσας καὶ τῶν ϑυρῶν ἁψάμενος, ὥσπερ ἔϑος 
.γ ἐπεφϑέγγετο τὰς νενομισμένας ἐπὶ τῇ καϑιερώσει 
ἐς" ὁ δ᾽ ἀδελφὸς τοῦ Ποπλικόλα Μάρκος ἐκ πολλοῦ 
τὰς ϑύρας ὑφεστὼς καὶ παραφυλάττων τὸν καιρὸν 
ἦπατε“ εἶπεν ,,ὁ υἱός σου τέϑνηκεν ἐν τῷ στρατο- 
νοσήσας." Τοῦτο πάντας ἠνίασε τοὺς ἀκούσαντας " 
Ἰϑράτιος οὐδὲν διαταραχϑεὶς, ἀλλ᾽ ἢ τοσοῦτον μό-- 
ὑπὼν ,»Ἐίψατε τοίνυν ὅποι βούλεσϑε τὸν νεχρὸν, 
γὰρ οὐ προσίεμαι τὸ πένθος“: ἐπέραινε τὴν λοιπὴν 
ἔρωσιν. Ἦν δὲ τὸ προσηγγελμένον οὐκ ἀληϑές; ἀλλ 
'ρκος ὡς ἀποστήσων τὸν ἱΩράτιον ἐψεύσατο. Θαυ- 
ὃς οὖν ὁ ἀνὴρ τῆς εὐσταϑείας, εἴτε τὴν ἀπάτην ἐν 
ὅ βραχεῖ συνεῖδεν εἴτε πιστευθεὶς ὁ λόγος οὐκ ἐκί- 
ν αὐτόν. 
Υ. Ἔοικε δὲ καὶ περὶ τὸν δεύτερον ναὸν ὁμοία τύχη 
"αι τῆς καϑιερώσεως. Τὸν μὲν γὰρ πρῶτον, ὡς 
αι7) Ταρκυνίου κατασκευάσαντος, ἹὩρατίου δὲ κα-- 
ὅσαντος, ἐν τοῖς ἐμφυλίοις πολέμοις πῦρ ἀπώλεσε" 
ἸῈ δεύτερον ἀνέστησε μὲν Σύλλας, ἐπεγράφη δὲ τῇ 
τρώσει Κάτουλος Σύλλα προαποθανόντος. Τούτου 
ἔλιν ἐν ταῖς κατὰ Οὐϊτέλλιον στάσεσι διαφθαρέντος 
ρέτον τῇ πρὸς τἄλλα καὶ τοῦτο χρησάμενος εὐποτμίᾳ 


ΠΟΠΑΙΚΟΜΑ͂Σ. 205 


Οὐεσπεσιανὸς ἐξ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἀναγαγὼν ἐπεῖδε 
γενόμενον καὶ φϑειρόμενον μετ᾽ ὀλίγον οὐκ ἐπεῖδεν,. 
ἀλλὰ τοσοῦτον εὐτυχίᾳ Σύλλαν παρῆλϑεν, ὅσον ἐκεῖνον 
“μὲν τῆς ἀφιερώσεως τοῦ ἔρχου, τοῦτον δὲ τῆς ἀναιρέ- 
σεως προαποϑανεῖν. “ἅμα γὰρ τῷ τελευτῆσαι Οὐεσπε-5 
105 σιανὸν ἐνεπρήσϑη τὸ Καπιτώλιον. Ὁ δὲ τέταρτος οὗτος 
ὑπὸ Δομετιανοῦ καὶ συνετελέσϑη καὶ καϑιερώϑη. 4έ- 
γεται δὲ Ταρκύνιον εἰς τοὺς ϑεμελίους ἀναλῶσαι λέτρας 
ἀργυρίου τετρακισμυρίαρ᾽ τούτου δὲ τοῦ καϑ' ἡμᾶς τὸν 
μέγιστον ἐν Ῥώμῃ τῶν ἰδιωτικῶν πλοῦτον ἐκλογισϑέντα 10 
τὸ τῆς χρυσώσεως μὴ τελέσαι [ἂν ἢ ἀνάλωμα, πλέον ἢ 
δισχιλίων καὶ μυρίων ταλάντων γενόμενον. Οἷἵ δὲ κίονες 
ἐκ εοῦ Πεντελῆσιν ἐτμήϑησαν λίϑου κάλλιστα τῷ πάχει 
πρὸς τὸ μῆκος ἔχοντες εἴδομεν γὰρ αὐτοὺς ᾿4ϑήνησιν. 
Ἐν δὲ Ῥώμῃ πληγέντες αὖϑις καὶ ἀναξυσϑέντες οὐ το-- 5 
σοῦτον ἔσχον γλαφυρίας, ὅσον ἀπώλεσαν συμμετρίας 
τοῦ καλοῦ, διάκενοι καὶ λαγαροὶ φανέντες. Ὁ μέντοι 
ϑαυμάσας τοῦ Καπιτωλίου τὴν πολυτέλειαν. εἰ μίαν 
εἶδεν ἐν οἰκίᾳ ΖΙομετιανοῦ στοὰν ἢ βασιλικὴν ἢ βαλα-- 
νεῖον ἢ παλλακίδων δέαχιταν, οἷόν ἐστι τὸ λεγόμενον 20 
Ἐπιχάρμου πρὸς τὸν ἄσωτον 
Οὐ φιλάνϑρωπος τύ γ᾽ ἐσσ᾽ - ἔχεις νόσον" χαίρεις 
διδούς" 
“τοιοῦτον ἄν τι πρὸς Ζομετιανὸν εἰπεῖν προήχϑη- Οὐκ 
εὐσεβὴς οὐδὲ φιλότιμος τύ γ᾽ ἐσσί" ἔχεις νόσον" χαέρεις 38 
κατοικοδομῶν, ὥσπερ ὁ Μίδας ἐκεῖνος ἅπαντά σοι χρυσᾶ 
καὶ λίϑινα βουλόμενος γένεσϑαι. "Ταῦτα μὲν οὖν περὶ 
τούτων. 
ΧΥΙ. Ὁ δὲ Ταρκύνιος μετὰ τὴν μεγάλην μάχην, ἐν ἥ 
καὶ τὸν υἱὸν ἀπώλεσε μονομαχήσαντα Βρούτῳ, κατα-- 80 
φυγὼν εἰς τὸ Κλούσιον ἵκέτευσε άραν Πορσίναν, 
ἄνδρα καὶ δύναμιν μεγίστην ἔχοντα τῶν Ἰταλικῶν βα-- 


206 ΠΩΟΥΤΑΡΧΟΎ' 


σιλέων καὶ δοκοῦντα χρηστὸν εἶναι καὶ φιλότιμον ὃ δ᾽ 
ὑπέσχετο βοηϑήσειν. Καὶ πρῶτον μὲν ἔπεμψεν εἰς ῬΡω-- 
μην κελεύων δέχεσθαι τὸν Ταρκύνιον. ὡς δ᾽ οὐχ ὑπή- 
κουσαν οἵ Ρωμαῖοι, καταγγείλας αὐτοῖς πόλεμον καὶ χρό- 
ὄνον, ἐν ᾧ, καὶ τόπον, εἰς ὃν ἔμελλεν ἐμβαλεῖν, ἀφέκετο 
μετὰ πολλῆς δυνάμεως. Ποπλικόλας δ᾽ ἠρέϑη μὲν ἀπὼν 
ὕπατος τὸ δεύτερον καὶ σὺν αὐτῷ Τίτος “ουκρήτιος᾽ 
ἐπανελθὼν δὲ εἰς Ῥώμην. καὶ βουλόμενος τῷ φρονήματι 
πρῶτον ὑπερβαλέσϑαι τὸν Πορσίναν ἔκτιξε πόλιν Σι- 
10 γλιουρίαν ἤδη πλησίον ὄντος αὐτοῦ. Καὶ τειχέσας μεγά- 
λοις ἀναλώμασιν ἑπτακοσίους ἐποικοὺς ἀπέστειλεν, ὡς 
ῥαδίως φέρων καὶ ἀδεῶς τὸν πόλεμον. Οὐ μὴν ἀλλὰ 
προσβολῆς ὀξείας τῷ τείχει γενομένης ἐξεώσϑησαν οἵ 
φύλακες ὑπὸ τοῦ Πορσένα, καὶ φεύγοντες ὀλίγου συν-- 
15 ἐπεσπάσαντο τοὺς πολεμίους εἰς τὴν πόλιν. Ἔφϑη δὲ 
πρὸ τῶν πυλῶν ἐκβοηϑήσας ὁ Ο Ποπλικόλας, καὶ μάχην 
συνάψας παρὰ τὸν ποταμὸν ἀντεῖχε πλήϑεε βιαξομένοις 
τοῖς πολεμίοις, ἄχρε οὗ τραύμασι νεανικοῖς περιπεσὼν 
ἀπεκομέσϑη φοράδην ἐκ τῆς μάχης. Τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ Δου-- 
40 κρητέου τοῦ συνάρχοντος αὐτῷ παϑόντος ἀϑυμία τοῖς 
Ῥωμαίοις ἐνέπεσε, καὶ φυγῇ πρὸς τὴν πόλιν ἔσωξον ἕαυ-- 
τούς. ϑουμένων δὲ τῶν πολεμέων διὰ τῆς ξυλίνης 
γεφύρας ἐκινδύνευσεν ἡ Ῥώμη κατὰ κράτος ἁλῶναι. 
Πρῶτος ὃς Κόκλιος “ἀράτιος καὶ σὺν αὐτῷ δύο τῶν ἐπι-- 
95 φανεστάτων ἀνδρῶν, Ἑρμίνιος καὶ Δάρκιος, ἀντέ- 
στησαν περὶ τὴν ξυλίνην γέφυραν. Ὁ δ᾽ ἀράτιος τὸν 
Κόκλιον ἐπωνύμιον ἔσχεν ἐν πολέμῳ τῶν ὀμμάτων ϑα-- 
τερον ἐκκοπείς" ὡς δ᾽ ἔνιοι λέγουσι, διὰ σιμότητα τῆς 
ῥινὸς ἐνδεδυκυίας, ὥστε μηδὲν- εἶναι τὸ διορίξον τὰ 
80 ὄμματα καὶ τὰς ὀφρῦς συγκεχύσϑαι, Κύκλωπα βουλό- 
μενοι καλεῖν αὐτὸν οἱ πολλοὶ τῆς γλώττης ὀλισϑαινού- 
σης ἐκράτησεν ὑπὸ πλήϑους Κόκλιον καλεῖσϑαι. Οὗτος 


ΠΟΠΖΙΚΟΜΛΑ͂Σ. 207 


ἑστὼς πρὸ τῆς γεφύρας ἠμύνετο τοὺς πολεμίους, ἄχρι οὗ 
διέκοψαν οἵ σὺν αὐτῷ κατόπιν τὴν γέφυραν. Οὕτω δὲ 
μετὰ τῶν ὅπλων ἀφεὶς ἑαυτὸν εἰς τὸν ποταμὸν ἀπενή--: 
ἕατο καὶ προσέμιξε τῇ πέραν ὄχϑῃ δόρατι Ῥυρρηνικῷ 
βεβλημένος τὸν γλουτόν. Ὁ δὲ Ποπλικόλας τὴν ἀρετὴν 5 
106 ϑαυμάσας αὐτίκα μὲν εἰσηγήσατο Ῥωμαίους ἅπαντας, 
ὅσην ἕκαστος ἐν ἡμέρᾳ τροφὴν ἀνήλεσκε, δοῦναι συνεισ-- 
ἐνεγκόντας , ἔπειτα τῆς χώρας ἣν αὐτὸς περιαρόσειεν ἐν 
ἡμέρᾳ. Πρὸς δὲ τούτοις εἰκόνα χαλκῆν ἔστησαν [αὐτῷ] 
ἐν τῷ ἱερῷ τοῦ Ἡφαίστου, τὴν γενομένην ἐκ τοῦ τραύ-- 10 
ματος τῷ ἀνδρὶ χωλότητα μετὰ τιμῆς παρηγοροῦντες. 
ΧΥΠ. Ἐπικειμένου δὲ Πορσίνα τῇ πόλει καὶ λιμὸς 
ἥπτετο τῶν Ῥωμαίων, καὶ Τυρρηνῶν ἕτερος στρατὸς αὐ-- 
τὸς καϑ' αὑτὸν εἰς τὴν χώραν ἐνέβαλε. Ποπλικόλας δὲ 
τὸ τρίτον ὑπατεύων Πορσένᾳ μὲν ἀτρεμῶν καὶ φυλάτ-- 16 
τῶν τὴν πόλιν ᾧετο δεῖν ἀντέχειν, τοῖς δὲ Τυρρηνοῖς 
ἐπεξῆλϑε καὶ συμβαλὼν ἐτρέψατο καὶ πεντακισχιλίους 
αὐτῶν ἀνεῖλε. Τὸ δὲ περὶ Μούκιον εἴρηται μὲν ὑπὸ 
πολλῶν καὶ διαφόρως, λεκτέον δὲ ἦ μάλιστα πιστεύεται 
καὶ ἡμῖν. Ἦν ἀνὴρ εἰς πᾶσαν ἀρετὴν ἀγαϑός. ἐν δὲ τοῖς 90 
πολεμικοῖς ἄριστος᾽ ἐπιβουλεύων δὲ τὸν Πορσίναν ἀνε-- 
λεῖν παρεισῆλθεν εἰς τὸ στρατόπεδον Ῥυρρηνίδα φορῶν 
ἐσθῆτα καὶ φωνῇ χρώμενος ὁμοίᾳ. Περιελϑὼν δὲ τὸ 
βῆμα τοῦ βασιλέως καϑεξομένου, καὶ σαφῶς μὲν αὐτὸν 
οὐκ εἰδὼς, ἐρέσϑαι δὲ περὶ αὐτοῦ δεδιώς, ὃν φήϑη μά-- 26 
λιστα τῶν συγκαϑεξομένων ἐκεῖνον εἶναι σπασάμενος τὸ 
ξίφος ἀπέκτεινεν. Ἐπὶ τούτῳ δὲ συλληφϑεὶς ἀνεκρένετο" 
καί τινος ἐσχαρίδος πῦρ ἐχούσης μέλλοντι τῷ Πορσίνᾳ 
ϑύειν κεκομισμένής ὑπερσχὼν τὴν δεξιὰν χεῖρα καιο-- 
μένης τῆς σαρκὸς εἰστήκει πρὸς τὸν Πορσίναν ἀποβλέ- 80 
πῶὼν ἱταμῷ καὶ ἀτρέπτῳ τῷ προσώπῳ, μέχρι οὗ ϑαυμάσας 
ἀφῆκεν αὐτὸν καὶ τὸ ξίφος ἀποδιδοὺς ὥρεξεν ἀπὸ τοῦ 


ΦῸΒ τς ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


βήματος" ὃ δὲ τὴν εὐώνυμον προτείνας ἐδέξατο. Καὶ 
διὰ τοῦτό φασιν αὐτῷ γενέσϑαι τὸν Σκαιόλαν ἐπίκλησιν, 
ὅπερ ἐστὶ ΔΛαιόν. Ἔφη δὲ τὸν φὄβον τοῦ Πορσίνα νενι-- 
κηκὼς ἡττᾶσϑαι τῆς ἀρετῆς, καὶ χάριτι μηνύειν ἃ πρὸς 
5 ἀνάγκην οὐκ ἂν ἐξηγόρευσε. ,, Τριακόσιοι γὰρ Ῥωμαέων"“ 
ἔφη «ς«τὴν αὐτὴν ἐμοὶ γνώμην ἔχοντες ἐν τῷ στρατοπέδῳ 
σου πλανῶνται καιρὸν ἐπιτηροῦντες " ἐγὼ δὲ κλήρῳ λα- 
χὼν καὶ προεπιχειρήσας οὐκ ἄχϑομαι τῇ τύχῃ,διαμαρτὼν 
ἀνδρὸς ἀγαϑοῦ καὶ φίλου μᾶλλον ἢ πολεμέου Ῥωμαίέοις 
10 εἶναι πρέποντος.“ Ταῦϑ'᾽ ὁ Πορσίνας ἀκούσας ἐπίστευσε 
καὶ πρὸς τὰς διαλύσεις ἥδιον ἔσχεν, οὐ τοσοῦτό. μοι 
δοκεῖ, φόβῳ τῶν τριακοσίων, ὅσον ἀγασϑεὶς καὶ ϑαυ- 
μάσας τὸ φρόνημα καὶ τὴν ἀρετὴν τῶν Ῥωμαίων. Τοῦ- 
τον τὸν ἄνδρα Μούκιον ὁμοῦ τι πάντων καὶ Σκαιόλαν 
16 καλούντων ᾿Αϑηνόδωρος ὁ Σάνδωνος ἐν τῷ πρὸς Ὀκτα-- 
ουΐαν τὴν Καίσαρος ἀδελφὴν καὶ Ὀψέγονον ὠνομάσϑαει 
φησίν. 

ΧΥΠΙ. Ὁ μέντοι Ποπλικόλας αὐτὸς " οὐχ οὕτω πολέ-- 

μίον ὄντα τὸν Πορσίναν βαρὺν ἡγούμενος, ὡς ἄξιον 
20 πολλοῦ τῇ πόλει φίλον γενέσϑαι καὶ σύμμαχον, οὐκ 
ἔφευγεν ἐπὶ αὐτοῦ δίκῃ κριϑῆναι πρὸς Ταρχύνιον, ἀλλ᾽ 
ἐθάρρει καὶ προὐκαλεῖτο πολλάκις ὡς ἐξελέγξων κάκιστον 
ἀνδρῶν καὶ δικαίως ἀφαιρεϑέντα τὴν ἀρχήν. ᾿άποκρι- 
ναμένου δὲ τοῦ Ταρκυνίου τραχύτερον, οὐδένα ποιεῖς 
οὅσϑαι δικαστήν, ἥκιστα δὲ Πορσίναν, εἶ σύμμαχος ὧν 
μεταβάλλεται, δυσχεράνας καὶ καταγνοὺς ὁ Πορσίνας, 
ἅμα δὲ τοῦ παιδὸς ἔάρροντος δεομένου καὶ σπουδάξον-- 
τος ὑπὲρ τῶν Ῥωμαίων. κατελύσατο τὸν πόλεμον ἐξι-- 
σταμένοις ἧς ἀπετέμοντο, τῆς Τυρρηνίδος χώρας καὶ 
δϑ0τοὺς αἰχμαλώτους ἀποπέμπουσι, κομιξομένοις δὲ τοὺς 
αὐτομόλους. Ἐπὶ τούτοις ὁμήρους ἔδωκαν ἐξ᾽ εὐπᾶτρι - 


ς 


ΠΟΠΔΙΚΟΛΜΑ͂Σ. 209 


δῶν περιπορφύρους δέκα καὶ παρϑένους τοσαύτας, ὧν 
ἣν καὶ Ποπλικόλα ϑυγάτηρ Οὐαλλερία. 

ΧΙΧ. Πραττομένων δὲ τούτων τοῦ τε Πορσίνα πᾶσαν 
ἤδη τὴν πολεμικὴν ἀνεικότος παρασκευὴν διὰ πίστιν, αἵ 
παρϑένοι τῶν Ῥωμαίων κατῆλθον ἐπὶ λουτρὸν ἔνϑα δὴ δ 

7 μηνοειδής τις ὄχϑη περιβάλλουσα τὸν ποταμὸν ἡσυχίαν 
μάλιστα καὶ γαλήνην τοῦ κύματος παρεῖχεν. Ὡς δ᾽ οὔτε 
τινὰ φυλακὴν ἑώρων οὔτε παριόντας ἄλλως ἢ διαπλέον-- 
τας, ὁρμὴν ἔσχον ἀπονήξασϑαι πρὸς ῥεῦμα πολὺ καὶ δένας. 
βαϑείας. Ἔνιοι δέ φασι μίαν αὐτῶν, ὄνομα Κλοιλέαν, 10 
ἵππῳ διεξελάσαι τὸν πόρον ἐγκελευομένην ταῖς ἄλλαις 
νεούσαις καὶ παραϑαρρύνουσαν. Ἐπεὶ δὲ σωϑεῖδφαι πρὸς 
τὸν Ποπλικόλαν ἧκον, οὐκ ἐθαύμασεν οὐδ᾽ ἠγάπησεν, 
ἀλλ᾽ ἠνιάϑη, ὅτι Πορσίνα κακίων ἐν πίστει φανεῖται καὶ 
τὸ τόλμημα τῶν παρϑένων αἰτίαν ξξει κακούργημα Ῥω-- 15 
μαέων γεγονέναι. Διὸ συλλαβὼν αὐτὰς πάλιν ἀπέστειλε 
πρὸς τὸν Πορσίναν. Ταῦτα δ᾽ οἷ περὶ τὸν Ταρκύνιον 
προαισϑόμενοι καὶ καϑίσαντες ἐνέδραν τοῖς ἄγουσι τὰς 
παῖδας ἐν τῷ περᾷν ἐπέϑεντο πλείονες ὄντες. Ἐκείνων 
δὲ ὅμως ἀμυνομένων, ἡ Ποπλικόλα ϑυγάτηρ Οὐαλλερέα 30. 
διὰ μέσων ὁρμήσασα τῶν μαχομένων ἀπέφυγε͵ καὶ τρεῖς 
τινες οἰκέται συνδιεκπεσόντες ἔσωζον αὐτήν. Τῶν δ᾽ 
ἄλλων οὐκ ἀκινδύνως ἀναμεμιγμένων τοῖς μαχομένοιρ, 
αἰϑόμενος “άρρων ὁ Πορσίνα υἱὸς ὀξέως προσεβοήϑησε, 
καὶ φυγῆς γενομένης τῶν πολεμέων περιεποίησε τοὺς 96 
Ῥωμαίους. Ὡς δὲ τὰς παρϑένους κομισϑείσας ὁ Πορσί- 
νας εἶδε. τὴν καταρξαμένην τῆς πράξεως καὶ παρακελευ-- 
δαμένην ταῖς ἄλλαις ἐξήτει. ᾿άκούσας δὲ τὸ ὄνομα τῆς 
Κλοιλέας προσέβλεψεν αὐτὴν ἵλεῳ καὶ φαιδρῷ τῷ προσ- 
ὥπῳ, καὶ κελεύσας ἵππον ἀχϑῆναι τῶν βασιλικῶν κεκο-- 80 
σμημένον εὐπρεπῶς ἐδωρήσατο. Τοῦτο ποιοῦνται μαρ-- 


τυριον οἵ μόνην τὴν Κλοιλίαν λέγοντες ἵππῳ διεξελάσαι 
ΡΓΌΤ. τἱτ. ]. 14 


ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἵν. Οἱ δ᾽ οὔ φασιν, ἀλλὰ τιμῆσαι τὸ ἀνδρῶδες 
Τυρρφηνόν. ᾿Δνάκειται δὲ τὴν ἱερὰν ὁδὸν πο- 
: εἰς Παλάτιον ἀνδριὰς αὐτῆς ἔφιππος. ὅν 
ἧς Κλοιλίας, ἀλλὰ τῆς Οὐαλλερίας εἶναι λέ- 
δὲ Πορσίνας διαλλαγεὶς τοῖς Ῥωμαίοις ἄλλην 
πολλὴν μεγαλοφροσύνην ἐπεδείξατο τῇ πεόλει 
“«ατοὺς Τυρρηνοὺς ἀναλαβεῖν κελεύσας, ἄλλο 
ἀλλ᾽ ἐκλείπειν τὸν χάρακα σίτου τε πολλοῦ 
τῶν γέμοντα παντοδαπῶν παρέδωκε τοῖς Ῥω- 
τὸ καὶ καϑ᾽ ἡμᾶς ἔτι πωλοῦντες τὰ δημόσια 
γύττουσι τὰ “Πορσίνα χρήματα, τιμὴν τῷ ἀνδρὶ 
ς ἀΐδιον ἐν τῇ μνήμῃ διαφυλάττοντες. Εἰστή- 
ιαλκοῦς ἀνδριὰς αὐτοῦ παρὰ τὸ βουλευτήριον, 
Ἰ ἀρχαικὸς τῇ ἐργασίᾳ. 
[ετὰ δὲ ταῦτα Σαβίνων ἐμβαλόντων εἰς τὴν 
"πος μὲν ἀπεδείχϑη Μάρκος Οὐαλλέριος, ἀδελ- 
κόλα, καὶ Ποστούμιος Τούβερτος. Πραττομέ-- 
ἵν μεγίστων γνώμῃ καὶ παρουσίᾳ Ποπλικόλα 
ἐς μεγάλαις ὁ Μάρκος ἐνίκησεν, ὧν ἐν τῇ 
ηδένα Ῥωμαίων ἀποβαλὼν τρισχιλίους ἐπὶ 
ἰν πολεμέων ἀνεῖλε. Καὶ γέρας ἔσχεν ἐπὶ τοῖς 
οἰκίαν αὐτῷ γενέσϑαι δημοσίοις ἀναλώμασιν 
». Τῶν δ᾽ ἄλλων τότε ϑυρῶν εἴσω τῆς οἰκίας 
σίον ἀνοιγομένων, ἐκείνης μόνης τῆς οὐκίας 
ἱκτὸς ἀπάγεσθαι τὴν αὔλειον, ὡς δὴ κατὰ τὸ 
κ τῆς τιμῆς ἀεὶ τοῦ δημοσίου προσεπιλαμβά- 
δ᾽ Ἑλληνικὰς πρότερον οὕτως ἔχειν ἁπάσας 
πὸ τῶν κωμῳδιῶν λαμβάνοντες, ὅτι κόπτουσι 
σι τὰς αὑτῶν ϑύρας ἔνδοϑεν οἵ προϊέναι μέλ-- 
'ῶς αἴσϑησις ἔξω γένοιτο τοῖς παρερχομένοις 
ἴσι καὶ μὴ καταλαμβάνοιντο προϊούσαις ταῖς 
εἰς τὸν στενωπόν. 


Ὁ 


ΠΟΙΠΖ1ΚΟΔΑ͂Σ. 211 


ΧΧΙ. Τῷ δ᾽ ἑξῆς ἔτει πάλιν ὑπάτευε Ποπλικόλας τὸ 
τέταρτον" ἦν δὲ προσδοκία πολέμου Σαβίνων καὶ 4Δα- 
τίνων συνισταμένων. Καί τις ἅμα δεισιδαιμονία τῆς 
πόλεως ἥψατο" πᾶσαι γὰρ αἵ κυοῦσαι τότε γυναῖκες 
ἐξέβαλλον ἀνάπηρα, καὶ τέλος οὐδεμία γένεσις ἔσχεν. ὁ 

108 Ὅϑεν ἐκ τῶν Σιβυλλείων ὁ Ποπλικόλας ἱλασάμενος τῷ 
“4ιδῃ καί τινας ἀγῶνας πυϑοχρήστους ἀναλαβὼν καὶ ταῖς 
ἐλπίσι πρὸς τὸ ϑεῖον ἡδίονα καταστήσας τὴν πόλιν, ἤδη 
τοῖς ἀπ᾿ ἀνθρώπων φοβεροῖς προσεῖχε. Μεγάλη γὰρ 
ἐφαίνετο κατασκευὴ τῶν πολεμίων καὶ σύστασις. Ἦν 10 
οὖν "ἄππιος Κλαῦσος ἐν Σαβίνοις ἀνὴρ χρήμασί τε δυ-- 
νατὸς καὶ σώματος ῥώμῃ πρὸς ἀλκὴν ἐπιφανὴς, ἀρετῆς. 
δὲ δόξῃ μάλιστα καὶ λόγου δεινότητι πρωτεύων. Ὃ δὲ 
πᾶσι συμβαίνει τοῖς. μεγάλοις οὐ διέφυγε παϑεῖν, ἀλλ᾽ 
ἐφθονεῖτο" καὶ τοῖς φϑονοῦσιν αἰτίαν παρέσχε κατα- 15 
παύων τὸν πόλεμον αὔξειν τὰ Ῥωμαίων ἐπὶ τυραννίδι 
καὶ δουλώσει τῆς πατρίδος. “ἰσϑόμενος δὲ τοὺς λόγους 
τούτους βουλομένῳ τῷ πλήϑει λεγομένους καὶ προσ- 
κρούοντα τοῖς πολεμοποιοῖς καὶ στρατιωτικοῖς ἑαυτόν, 
ἐφοβεῖτο τὴν κρίσιν" ἑταιρείαν δὲ καὶ δύναμιν φίλων 20 
καὶ οἰκείων ἔχων ἀμύνουσαν περὶ αὑτὸν ἐστασίαξε. Καὶ 
τοῦτ᾽ ἦν τοῦ πρλέμου διατριβὴ καὶ μέλλησις τοῖς Σαβί- 
νοις. Ταῦτ᾽ οὖν ὁ Ποπλικόλας οὐ μόνον εἰδέναι ποιού-- 
μενος ἔργον. ἀλλὰ καὶ κινεῖν καὶ συνεξορμᾶν τὴν στά- 
σιν, εἶχεν ἄνδρας ἐπιτηδείαυς, οἵ τῷ Κλαύσῳ διελέ- 36 
γοντο παρ᾽ αὐτοῦ τοιαῦτα, ὡς ὁ Ποπλικόλας ἄνδρα σε 
χρηστὸν ὄντα καὶ δίκαιον οὐδενὶ κακῷ δεῖν οἴεται τοὺς 
σεαυτοῦ πολίτας ἀμύνεσθαι. καίπερ ἀδικούμενον" εἰ δὲ 
βούλοιο σώξων ἑαυτὸν μεταστῆναι καὶ φυγεῖν τοὺς μι- 

“ σοῦντας, ὑποδέξεταί δὲ δημοσίᾳ καὶ ἰδίᾳ τῆς τε σῆς ἀρε-- 80 
τῆς ἀξίως καὶ τῆς Ῥωμαίων λαμπρότητος. Ταῦτα πολ-- 
λάκις ἀνασκοποῦντι τῷ Κλαύσῳ βέλτιστα τῶν ἀναγκαίων 


φ - 


ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΙ 


ἃ τους φίλους συμπαρακαλῶν, ἐκείνων τε 
ίως συναναπειϑόντων, πεντακισχιλίους οἵ- 
σας μετὰ παίδων καὶ γυναικῶν, ὕπερ ἦν ἐν 
ύρυβον μάλιστα καὶ βίου πράου καὶ καϑε- 
»ν, εἰς Ῥώμην ἦγε, προειδότος τοῦ Ποτελι-- 
μένου φιλοφρόνως καὶ προϑύμως ἐπὶ πᾶσι 
ὺς μὲν γὰρ οἴκους εὐθὺς ἀνέμιξε τῷ πολι-- 
χώραν ἀπένειμεν ἑκάστῳ δυεῖν πλέϑρων 
ὥνα ποταμὸν, τῷ δὲ Κλαύσῳ πλέϑρα πέντε 
; ἔδωκεν, αὐτὸν δὲ τῇ βουλῇ προσέγραψεν, 
ας λαμβάνοντα ταύτην, ἡ χρώμενος ἐμ- 
φαμεν εἰς τὸ πρῶτον ἀξίωμα καὶ δύναμιν 
", καὶ γένος οὐδενὸς ἀμαυρότερον ἐν Ῥώμῃ 
ἀφ᾽ αὑτοῦ κατέλιπε. 
δὲ Σαβίνων οὕτω διακριϑέντα τῷ μετοι- 
νδρῶν οὐκ εἴασαν οἵ δημαγωγοῦντες ἀτρε-- 
αταστῆναι, σχετλιάξοντες, εἰ Κλαῦσος ἃ 
ἔπεισε διαπράξεται φυγὰς γενόμενος καὶ 
1 δοῦναι δίκην Ῥωμαίους ὧν ὑβρᾷουσιν. 
στρατῷ μεγάλῳ περὶ Φιδήνας κατηυλί- 
να λόχον ϑέμενοι πρὸ τῆς Ῥώμης ἐν χωρίοις 
ταὶ κοίλοις δισχιλίους ὁπλίτας, ἔμελλον ἅμ᾽ 
ὡς ὀλίγοις ἱππεῦσι λείαν ἐλαύνειν. Εἴρητο 
'αν τῇ πόλει προσελάσωσιν, ὑποφεύγειν, 
ν εἰς τὴν ἐνέδραν τοὺς πολεμίους. Ταῦϑ᾽ 
; αὐθημερὸν πυϑόμενος παρ᾽ αὐτομόλων 
το πρὸς πάντα καὶ διένειμε τὴν δύναμιν. 
μὲν γὰρ Βάλβος ὁ γαμβρὸς αὐτοῦ τρισχι- 
΄ς ἑσπέρας ἔτι προελϑὼν καὶ καταλαβὼν 
ιους, ὑφ᾽ οἷς ἐνήδρευον οἵ Σαβῖνοι; παρε- 
δὲ συνάρχων Λουκρήτιος ἔχων τὸ κουφό- 
τόλει καὶ γενναιότατον ἐτάχϑη τοῖς ἐλαύ- 


ΠΟΠΖΔΊΙΚΟΜΑ͂Σ. 913 


νουσι τὴν λείαν ἱππεῦσιν ἐπιχειρεῖν, αὐτὸς δὲ τὴν ἄλ-- 
λην ἀναλαβὼν στρατιὰν κύκλῳ περιῆλϑε τοὺς πολεμίους. 
Καὶ κατὰ τύχην ὁμίχλης βαϑείας ἐπιπεσούσης περὶ δρ-- 
οον ἅμα “Ποστούμιός τε τοὺς ἐνεδρεύοντας ἐμβοήσας 

09 ἔβαλεν ἀπὸ τῶν ἄκρων, καὶ τοῖς προϊππασαμένοις ἐφήκεῦ 
τοὺς περὶ αὑτὸν ὁ Μουκρήτιος, Καὶ Ποπλικόλας προσέ- 
βαλε τοῖς στρατοπέδοις τῶν πολεμίων. Πάντη μὲν οὖν 
ἐκακοῦτο τὰ Σαβίνων καὶ διεφϑείρετο" τοὺς δ᾽ ἐνταῦϑα. 
μηδ᾽ ἀμυνομένους, ἀλλὰ φεύγοντας, εὐϑὺς ἔκτεινον οἵ 
Ῥωμαῖοι, τῆς ἐλπέδος αὐτοῖς ὀλεϑριωτάτης γενομένης. 10 
Σώξεσϑαι γὰρ οἰόμενοι τοὺς ἑτέρους οἵ ἕτεροι τῷ μάχε-- 
σϑαι καὶ μένειν οὐ προσεῖχον, ἀλλ᾽ οἵ μὲν ἐκ τῶν ἐρυμά-- 
τῶν πρὸς τοὺς ἐνεδρεύοντας, οἵ δὲ πάλιν ὡς ἐκείνους 
εἰς τὸ στρατύπεδον ϑέοντες ἐναντίοι φεύγουσιν ἐνέπι- 
πτον πρὸς οὖς ἔφευγον καὶ βοηϑείας δεομένοις οὺς ἤλ--1δ 
πιξον αὐτοῖς βοηϑήσειν. Τὸ δὲ μὴ πάντας ἀπολέσϑαι 
τοὺς Σαβίνους, ἀλλὰ καὶ περιγενέσϑαι τινὰς ἡ Φιδηνα-- 
τῶν πόλις ἐγγὺς οὖσα παρέσχε, καὶ μάλιστα τοῖς ἐκ τῶν 
στρατοπέδων, ὅϑ'᾽ ἡλίσκετο, διεκπίπτουσιν. Ὅσοι δὲ 
Φιδηνῶν διήμαρτον διεφϑάρησαν ἢ ξῶντες ἀπήχϑησαν 20 
ὑπὸ τῶν λαβόντων. 

ΧΧΠΙ. Τοῦτο τὸ κατόρϑωμα Ῥωμαῖοι, καίπερ εἑω-- 
ϑότες ἅπασι τοῖς μεγάλοις ἐπιφημίξειν τὸ δαιμόνιον, 
ἑνὸς ἔργον ἡγοῦντο τοῦ στρατηγοῦ γεγονέναι. Καὶ τῶν 
μεμαχημένων πρῶτον ἦν ἀκούειν, ὅτε χωλοὺς καὶ τυ-- )ό 
φλοὺς αὐτοῖς καὶ μόνον οὐ καϑείρξας τοὺς πολεμίους 
Ποπλικόλας παρέδωκε χρῆσϑαι τοῖς ξίφεσιν. Ἐρρώσϑη 
δὲ καὶ χρήμασιν ὁ δῆμος ἐκ τῶν λαφύρων καὶ τῶν αἰχμα-- 
λώτων. Ὁ δὲ Ποπλικόλας τόν τε ϑρίαμβον ἀγαγὼν καὶ 
τοῖς μετ᾽ αὐτὸν ἀποδειχϑεῖσιν ὑπάτοις παραδοὺς τὴν 80 
πόλιν εὐθὺς ἐτελεύτησεν, ὡς ἐφικτόν ἐστιν ἀνθρώποις 
μάλιστα τοῖς νενομισμένοις καλοῖς καὶ ἀγαϑοῖς τὸν ἑαυ- 


314 ΠΛΟΥΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


τοῦ βίον ἐκτελειώσας. Ὁ δὲ δῆμος ὥσπερ οὐδὲν εἰς 
ξῶντα τῶν ἀξίων πεποιηκὼς, ἀλλὰ πᾶσαν ὀφείλων χά-- 
φιν, ἐψηφίσατο δημοσίᾳ ταφῆναι τὸ σῶμα καὶ τεταρτη-- 
μόριον ἕκαστον ἐπὶ τιμῇ συνεισενεγκεῖν. Αἱ δὲ γυναῖκες 

δἰδίᾳ πρὸς αὑτὰς συμφρονήσασαι διεπένϑησαν ἐνιαυτὸν 
ὅλον ἐπὶ τῷ ἀνδρὶ πένϑος ἔντιμον καὶ ζηλωτόν. Ἐτάφη 
δὲ καὶ οὕτως τῶν πολιτῶν ψηφισαμένων ἐντὸς ἄστεος 
παρὰ τὴν καλουμένην Οὐελίαν, ὥστε καὶ γένει παντὶ τῆς 
ταφῆς μετεῖναι. Νῦν δὲ θάπτεται μὲν οὐδεὶς τῶν ἀπὸ 

τὸ γένους, κομέσαντες δὲ τὸν νεκρὸν ἐκεῖ κατατίϑενται καὶ 
δᾷδά τις ἡμμένην λαβὼν ὅσον ὑπήνεγκεν,, εἶτα ἀναιρεῖ- 
ται, μαρτυρόμενος ἔργῳ τὸ ἐξεῖναι, φείδεσθαι δὲ τῆς 
τιμῆς, καὶ τὸν νεχρὸν οὕτως ἀποκομίζουσιν. 


16 
[ΣΟΛΩΝΟΣ ΚΑΙ ΠΟΠΔΊΚΟΔΜΑ ΣΥΓΆΡΙΣΙΣΙ] 


ΝΠ, ᾿49᾽ οὖν ἴδιόν τι περὶ ταύτην τὴν σύγκρισιν ὑπάρ-- 
χει καὶ μὴ πάνυ συμβεβηκὸς ἑτέρᾳ τῶν ἀναγεγραμμένων, 
δοτὸν ἕτερον γεγονέναι μιμητὴν τοῦ ἑτέρου, τὸν ἕτερον δὲ 
μάρτυν; Ὅρα γὰρ ἣν ὁ Σόλων ἐξήνεγκε περὶ εὐδαιμο-- 
νίαρ ἀπόφασιν πρὸς Κροῖσον, ὡς Ποπλικόλᾳ μᾶλλον ἢ 
Τέλλῳ προσήκει: Τέλλου μὲν γὰρ, ὃν εἶπε γεγονέναι 
μακαριώτατον δι᾽ εὐποτμίαν καὶ ἀρετὴν καὶ εὐτεκνίαν, 
45 οὔτ᾽ αὐτὸς ἐν τοῖς ποιήμασιν ὡς ἀνδρὸς ἀγαθοῦ λόγον 
ἔσχεν οὔτε παῖδες οὔτ᾽ ἀρχή τις εἰς δόξαν ἦλθεν" Ποπλι-- 
κόλας δὲ καὶ ξῶν ἐπρώτευσε δυνάμει καὶ δόξῃ δι᾽ ἀρετὴν 
Ῥωμαίων, καὶ τεϑνηκότος ἐν τοῖς ἐπιφανεστάτοις γόνεσι 
καὶ στέμμασιν ἔτι καϑ᾽ ἡμᾶς Ποπλικόλαι καὶ Μεσσάλαι 
ϑολαὶ Οὐαλλέριοι δι᾿ ἐτῶν ἑξακοσίων τῆς εὐγενείας τὴν 
ϑύξαν ἀναφέρουσι. Καὶ Τέλλος μὲν ὑπὸ τῶν πολεμίων 
ὡς ἀνὴρ ἀγαθὸς ἔν τάξει μένων καὶ μαχομενος κατε- 


ΣΟΛΩΝΟΣ ΚΑῚ ΠΟΠΑΙΚΟΜΑ ΣΥΓΆΚΡΙΣΙΣ, 915 


στρεψε᾿ Ποπλικόλας δὲ τοὺς μὲν πολεμέους κτείνας. ὃ 

τοῦ πεσεῖν δὐτυχέστερόν ἐστι. τὴν δὲ πατρέδα νικῶσαν 

ἐπιδὼν δι’ αὑτὸν ἄρχοντα καὶ στρατηγοῦντα, τιμηϑεὶς 

ὃὲ καὶ ϑριαμβεύσας ἔτυχε τῆς ξηλουμένης ὑπὸ Σόλωνος 

καὶ 'ἱμακαριξομένης τελευτῆς. Ἔτι τοίνυν οἷς πρὸς ΜΩδ 

μνερμον ἀντειπὼν περὶ χρόνου ξωῆς ἐπιπεφώνηκε" 
Μηδέ μοι ἄκλαυστος ϑάνατος μόλοι, ἀλλὰ φίλοισι 

ποιήσαιμι ϑανὼν ἄλγεα καὶ στοναχὰς. 

110 εὐδαίμονα τὸν Ποπλικόλαν ἄνδρα ποιεῖ. Τελευτήαας 
γὰρ οὐ φίλοις οὐδ᾽ οἰκείοις μόνον. ἀλλὰ τῇ πόλει πάσῃ, 10 
μυριάσι πολλαῖς, δάκρυα καὶ πόϑον καὶ κατήφειαν ἐφ᾽ 
αὑτῷ παρέσχεν: αἵ γὰρ Ῥωμαίων γυναῖκες ἐπένϑησαν 
αὐτὸν ὥσπερ υἱὸν ἢ ἀδελφὸν ἢ πατέρα κοινὸν ἀποβα- 
λοῦσαι. 

Χρήματα δ᾽ ἱμείρω μὲν ἔχειν, φησὶν ὁ Σόλων. ἀδίκως 16 

δὲ πεπᾶσϑαι 
οὐκ ἐθέλω, 

ὡς δίκης ἐπιούσης " Ποπλικόλᾳ δ᾽ ὑπῆρχεν οὐ μόνον μὴ 
κακῶς πλουτεῖν, ἀλλὰ καὶ καλῶς ἀναλίσκειν δὖ ποιοῦντι. 
τοὺς δεομένους. Ὡστ᾽ εἰ δυφώτατος ἁπάντων ὁ Σόλων, 40 
εὐδαιμονέστατος ὃ ὁ Ποπλικόλας. Ἢ γὰρ εὔξατο τῶν ἄγα- 
ϑῶν ἐκεῖνος ὡς μέγιστα καὶ κάλλιστα, ταῦτα καὶ κτή- 
σαόσϑαι Ποπλικόλᾳ καὶ φυλάξαι χρωμένῳ μέχρι τέλους 
ὑπῆρξεν. 

11. Οὕτω μὲν ὁ Σόλων χεκόσμηκε τὸν Ποπλικόλαν, 25 
τὸν Σόλωνα δ᾽ αὖ πάλιν ἐκεῖνος ἐν τῇ πολιτείᾳ παρα- 
δειγμάτων κάλλιστον ἀνδρὶ χοσμοῦντι δημοκρατίαν ϑέ- 
μενος" τῆς μὲν γὰρ ἀρχῆς τὸν ὄγκον ἀφελὼν εὐμενῆ 
πᾶσι καὶ ἄλυπον κατέστησε, νόμοις δὲ πολλοῖς ἐχρήσατο 
τῶν ἐκείνον. Καὶ γὰρ ἀρχόντων καταστάσεως κυρίους 80 
ἐποίησε τοὺς πολλοὺς καὶ τοῖς φεύγουσι δίκην ἐπικαλεῖ- 
σϑαι τὸν δῆμον, ὥσπερ ὁ Σόλων τοὺς δικαστάς, ἔδωκε. 


216 ΠΩΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥΤ 


Καὶ βουλὴν μὲν ἑτέραν οὐκ ἐποίησεν, ὥσπερ ὃ Σόλων, 
τὴν δ᾽ οὖσαν ηὔξησεν ἀριϑμῷ μικροῦ διπλασιάσας. Ἢ τε 
τῶν ταμιῶν ἐπὶ τοῖς χρήμασι κατάστασις ἐκεῖϑεν ἦλθεν, 
ὅπως ὁ ἄρχων μήτ᾽ εἰ χρηστός ἐστιν ἀσχολίαν ἔχῃ πρὸς 
5 τὰ μείζω, μήτ᾽ εἰ φαῦλος ἀφορμὰς τοῦ ἀδικεῖν μᾶλλον, καὶ 
τῶν πράξεων καὶ τῶν χρημάτων κύριος γενόμενος. ΤῸ 
δὲ μισοτύραννον ἐν τῷ Ποπλικόλα σφοδρότερον. Εἶ γάρ 
τις ἐπιχειροίη τυραννεῖν, ὃ μὲν ἁλόντι τὴν δέκην ἐπιτέ- 
᾿ϑησιν. ὃ δὲ καὶ πρὸ τῆς κρίσεως ἀνελεῖν δίδωσι. Σεμνυ-- 
ι0 νομένου δὲ τοῦ Σόλωνος ὀρϑῶς καὶ δικαίως. ὅτι καὶ τῶν 
πραγμάτων αὐτῷ διδόντων τυραννεῖν καὶ τῶν πολιτῶν 
οὐκ ἀκουσίως δεχομένων ἀπεῖπεν, οὐχ ἧττον ὑπάρχει 
καλὸν τῷ Ποπλικόλᾳ τὸ λαβόντα τυραννικὴν ἀρχὴν 
ποιῆσαι δημοτικωτέραν καὶ μηδ᾽ οἷς ἐξῆν ἔχοντα χρή-- 
15 σασϑαι. Καὶ τοῦτο δ᾽ ἔοικε συνιδεῖν πρότερος ὁ Σόλων, 
ὅτι δῆμος 
ὧδ᾽ ἂν ἄριστα σὺν ἡγεμόνεσσιν ἕποιτο, 
μήτε λίην ἀνεϑεὶς μήτε πιεξόμενος. 

1Π. Ἴδιον δὲ τοῦ Σόλωνος ἡ τῶν χρεῶν ἄνεσις, ἢ 

90 μάλιστα τὴν ἐλευϑερίαν ἐβεβξίωσε τοῖς πολίταις. Οὐδὲν 
γὰρ ὄφελος νόμων ἰσότητα παρεχόντων, ἣν ἀφαιρεῖται 
τὰ χρέα τοὺς πένητας" ἀλλ᾽ ὅπου μάλιστα χρῆσϑαι τῇ 
ἐλευϑερίᾳ δοκοῦσι, δουλεύουσι μάλιστα τοῖς πλουσίοις, 
ἐν τῷ δικάξειν καὶ ἄρχειν καὶ λέγειν ἐπιταττόμενοι καὶ 
25 ὑπηρετοῦντες. Τούτου δὲ μεῖξον, ὅτι πάσῃ χρεῶν ἀπο-- 
. κοπῇ στάδεως ἑπομένης, ἐκείνῃ μόνῃ, καϑάπερ φαρμάκῳ 
παραβόλῳ μέν, ἰσχυρῷ δὲ χρησάμενος εὐκαίρως καὶ τὴν 
οὖσαν στάσιν ἕλυσε, τῇ περὶ αὐτὸν ἀρετῇ καὶ δόξῃ τῆς 
τοῦ πράγματος ἀδοξίας καὶ διαβολῆς περιγενόμενος. 
80 Τῆς δ᾽ ὁλῆης πολιτείας τῇ μὲν ἀρχῇ λαμπρότερος ὁ Σό- 
λῶν" ἡγήσατο γὰρ καὶ οὐκ ἠκολούϑησε καὶ καϑ'᾽ αὑτόν, 
οὐ μεϑ᾽ ἑτέρων, ἔπραξε τὰ πλεῖστα καὶ μέγιστα τῶν 


ΣΟΖΩΝΟΣ ΚΑΙ ΠΟΠΖΙΚΟΜΖΜΑ4Α ΣΥΓΚΡΙ͂ΣΙΣ. 917 


κοινῶν τῷ τέλει δὲ ἅτερος εὐτυχὴς καὶ ξηλωτός. Τὴν 
μὲν γὰρ Σόλωνος πολιτείαν αὐτὸς ἐπεῖδε Σόλων κατα- 
λυϑεῖσαν, ἡ δὲ Ποπλικόλα μέχρι τῶν ἐμφυλίων πολέμων 
διεφύλαξεν ἐν κόσμῳ τὴν πόλιν" ὁ μὲν γὰρ ἅμα τῷ ϑέ- 
σϑαι τοὺς νόμους ἀπολιπὼν ἐν ξύλοις καὶ γράμμασιν ὃ 
ἐρήμους τοῦ βοηϑοῦντος ᾧχετ᾽ ἀπιὼν ἐχ τῶν ᾿4ϑηνῶν, 
ὁ δὲ μένων καὶ ἄρχων καὶ πολιτευόμενος ἴδρυσε καὶ 
κατέστησεν εἰς ἀσφαλὲς τὴν πολιτείαν. Ἔτι δ᾽ ἐκείνῳ 
μὲν οὐδὲ μέλλοντα κωλῦσαι προαισϑομένῳ Πεισέστρα-: 
τον ὑπήρξεν, ἀλλ᾽ ἡττήϑη συνισταμένης τῆς τυραννίδος “10 

1Ιοὗτος ὃὲ βασιλείαν ἰσχύουσαν ἐκ πολλῶν χρόνων ἤδη 
καὶ κρατοῦσαν ἐξέβαλε καὶ κατέλυσεν. ἀρετὴν μὲν ἴσην 
καὶ προαίρεσιν ὁμοίαν παρασχόμενος, τύχῃ δὲ καὶ δυνά- 
μει τελεσιουργῷ πρὸς τὴν ἀρετὴν χρησάμενος. 

ΙΥ. Τῶν μέντοι πολεμικῶν Σόλωνι μὲν οὐδὲ τὰ πρὸς 15 
Μεγαρεῖς Ζαΐμαχος ὁ Πλαταιεὺς μεμαρτύρηκεν, ὥσπερ 
ἡμεῖς διεληλύθαμεν: Ποπλικόλας δὲ τοὺς μεγίστους 
ἀγῶνας αὐτὸς καὶ μαχόμενος καὶ στρατηγῶν κατώρϑωσε. 
Καὶ μὴν ἔτι πρὸς τὰς πολιτικὰς πράξεις ὁ μὲν ἐν παιδιᾶς 
τινι τρόπῳ καὶ προσποίημα μανίας ἀναλαβὼν ὑπὲρ Σα- 90 
λαμῖνος ἐρῶν προῆλϑεν" ὁ δ᾽ αὐτόϑεν ἀναρρέψας τὸν 
περὶ τῶν μεγίστων κίνδυνον ἐπανέστη τε Ταρκυνίοις καὶ 
τὴν προδοσίαν ἐφώρασε' καὶ τοῦ κολασϑῆναι καὶ μὴ 
διαφυγεῖν τοὺς πονηροὺς αἰτιώτατος γενόμενος οὐ τὰ 
σώματα μόνον τῶν τυράννων ἐξέβαλε τῆς πόλεως. ἀλλὰ 26 
καὶ τὰς ἐλπίδας ἐξέκοψεν. Οὕτω δὲ τοῖς δεχομένοις 
πράγμασιν ἃ ἀγῶνα καὶ ϑυμὸν καὶ ἀντίταξιν ἐρρωμένως 
καὶ ἀτενῶς ἀπαντήσας ἔτι βέλτιον ἐχρήσατο τοῖς ὁμιλίας 
ἀπολέμου καὶ πειϑοῦς ὑπεικούσης δεομένοις, Πορσίναν 
ἄμαχον ἄνδρα καὶ φοβερὸν ἐμμελῶς" προσαγαγόμενος 80 
καὶ μεταστήσας εἰς φιλίαν. Καίτοι φήσει τις ἐνταῦϑα 
τὸν μὲν Σόλωνα προεμένοις ἀναλαβεῖν ᾿4ϑηναίοις Σα- 


277. ΣΟΑ͂. Κι ΠΟΠΑ. ΣΥΓΚΡ. 


“Ποπλικόλαν ἧς ἐκέκτηντο Ῥωμαῖοι χώρας 
εἴ δὲ πρὸς τοὺς ὑποκειμένους καιροὺς τὰς 
τν. Ποικίλος γὰρ ὧν ὁ πολιτικὸς ᾧ τρόπῳ 
ιστον εὔληπτόν ἐστι μεταχειρίσασϑαι,, καὶ 
πολλάκις ἔσωσε τὸ πᾶν καὶ μιαρῶν ἀπο- 
ἔτυχεν, ὥσπερ ἐκεῖνος ὁ ὁ ἀνὴρ τότε τῆς 
χώρας ἀποστὰς ἔσωσε τὴν ἑαυτοῦ ῦ βεβαέως 
ἦν μέγα τὴν πόλιν διαφυλάξαι προσεκτή- 
ολιορκούντων στρατόπεδον, ἐπιτρέψας δὲ 
Ἱκαστῇ γενέσθαι, καὶ περιγενόμενος τῇ 
βεν ὅσα δόντας ἀγαπητὸν ἦν νικῆσαι" καὶ 
ὃν διέλυσε καὶ τὴν παρασκευὴν τοῦ πολέ- 
αὐτοῖς διὰ πίστιν ἀρετῆς καὶ καλοκαγα- 
ἴων ὑπὲρ ἁπάντων ἐνεποίησεν αὐτῷ. 


ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΠΜΗΣ. 


Ι. Θεμιστοκλεῖ δὲ τὰ μὲν ἐκ γένους ἁμαυρότερα πρὸς 
δόξαν ὑπῆρχε" πατρὸς γὰρ ἦν Νεοκλέους οὐ τῶν ἄγαν 
᾿ ἐπιφανῶν ᾿4ϑήνησι, Φρεαρρέου τῶν δήμων ἐκ τῆς Δεον--: 
τέδος φυλῆς. νόϑος δὲ πρὸς μητρός, ὡς λέγουσιν 
᾿βρότονον Θρήϊσσα γυνὴ γένος" ἀλλὰ τεκέσθϑαι 5 
Τὸν μέγαν Ἕλλησίν φημι Θεμιστοκλέα. “ 
Φανίας μέντοι τὴν μητέρα τοῦ Θεμιστοκλέους οὐ Θρᾶτ-- 
ταν, ἀλλὰ Καρένην, οὐδ᾽ ᾿Αβρότονον ὄνομα, ἀλλ᾽ Εὐ- 
τέρπην ἀναγράφει. Νεάνϑης δὲ καὶ πόλιν αὐτῇ τῆς 
119 Καρίας “4λικαρνασσὸν προστέϑησι. Ζιὸ καὶ τῶν νόϑων 10 
εἰς Κυνόσαργες συντελούντων (τοῦτο δ᾽ ἐστὶν ἔξω πυ-- 
λῶν γυμνάσιον Ἡρακλέους, ἐπεὶ κἀκεῖνος οὐκ ἦν γνήσιος 
ἐν ϑεοῖς, ἀλλ᾽ ἐνείχετο νοϑείᾳ διὰ τὴν μητέρα ϑνητὴν 
οὖσαν) ἔπειϑέ τινας ὁ Θεμιστοκλῆς τῶν εὖ γεγονότων 
νεανίσκων καταβαίνοντας εἰς τὸ Κυνόσαργες ἀλείφεσϑαι 16 
μετ᾽ αὐτοῦ. Καὶ τούτου γενομένου δοκεῖ πανούργως τὸν 
τῶν νόϑων καὶ γνησίων διορισμὸν ἀνελεῖν. Ὅτι μέντοι 
τοῦ δΔυκομιδῶν γένους μετεῖχε δῆλός ἐστι" τὸ γὰρ Φλυῆσι 
τελεστήριον, ὅπερ ἦν “υκομιδῶν κοινόν, ἐμπρησϑὲν 
ὑπὸ τῶν βαρβάρων αὐτὸς ἐπεσκεύασε καὶ γραφαῖς ἐκό-- 90 
ὅμησεν, ὡς Σιμωνέδης ἰστόρηκεν. 

Ἡ. Ἔτι δὲ παῖς ὧν ὁμολογεῖται φορᾶς μεστὸς εἶναι, 
καὶ τῇ μὲν φύσει συνετός, τῇ δὲ προαιρέσει μεγαλοπράγ- 
μῶν καὶ πολιτικός. Ἐν γὰρ ταῖς ἀνέσεσι καὶ σχολαῖς ἀπὸ 

. τῶν μαϑημάτων γινόμενος οὐκ ἔπαιξεν οὐδ᾽ ἐφρᾳϑύμει, "6 
καϑάπερ οἱ λοιποὶ παῖδες, ἀλλ᾽ εὑρίσκετο λόγους τινὰς 
μελετῶν καὶ συνταττόμενος πρὸς ἑαυτόν. Ἦσαν δ᾽ οἵ 


220 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


λζθον “απορνοίᾳ τινὸς ἢ συνηγορία τῶν παίδων. Ὅθεν 
πρὸς αὐτὸν ὁ διδάσκαλος ὡς οὐδὲν ἔσῃ, 
ν, ἀλλὰ μέγα πάντως ἀγαθὸν ἢ κακόν.““ 
παιδεύσεων τὰς μὲν ἠϑοποιοὺς ἢ πρὸς 
ἃ χάριν ἐλευϑέριον σπουδαξζομένας ὀκνη- 
"ύμως ἐξεμάνϑανε, τῶν δὲ εἰς σύνεσιν ἢ 
ἵνων δῆλος ἦν ὑπερορῶν παρ᾽ ἡλικέαν, 
τστεύων. Ὅϑεν ὕστερον ἐν ταῖς ἐλευϑε- 
χες λεγομέναις διατριβαῖς ὑπὸ τῶν πεπαι-- 
ντῶν χλευαξόμενος ἠναγκάζετο φορτικαῤ- 
ναι, λέγων, ὅτι λύραν μὲν ἁρμόσασϑαι καὶ 
κε ψαλτήριον οὐκ ἐπίσταται, πόλιν δὲ μυ- 
ν παραλαβὼν ἔνδοξον καὶ μεγάλην ἀπερ- 
τοι Στησίμβροτος ᾿ἀναξαγόρου τε διακοῦ-- 
"οκλέα φησὶ καὶ περὶ Μέλισσον σπουδάσαι 
ὑκ εὖ τῶν χρόνων ἁπτόμενος. Περικλεῖ 
εώτερος ἦν Θεμιστοκλέους, Μέλισσος μὲν 
πολιορκοῦντι Σαμέους, ᾿Αναξαγόρας δὲ 
Μᾶλλον οὖν ἄν τις προσέχοι τοῖς Μνησυ- 
μστοκλέα τοῦ Φρεαρρίου ξηλωτὴν γενέ- 
, οὔτε ῥήτορος ὄντος οὔτε τῶν φυσικῶν 
ἰοσόφων, ἀλλὰ τὴν καλουμένην σοφίαν, 
ὅτητα πολιτικὴν καὶ δραστήριον σύνεσιν, 
ποιημένου καὶ διασώξοντος ὥσπερ αἵρεσιν 
τὸ Σόλωνος" ἣν οἵ μετὰ ταῦτα δικανικαῖς 
τς καὶ μεταγαγόντες ἀπὸ τῶν πράξεων τὴν 
οὖς λόγους, σοφισταὶ προσηγορεύϑησαν. 
ν ἤδη πολιτευόμενος ἐπλησίαξεν. Ἐν δὲ 
τῆς νεότητος ὁρμαῖς ἀνώμαλος ἦν καὶ 
τ8 τῇ φύσει καϑ'. αὑτὴν χρώμενος ἄνευ 
δείας ἐπ᾽ ἀμφότερα μεγάλας ποιουμένῃ 
’ ἐπιτηδευμάτων καὶ πολλάκις ἐξισταμένῃ 


8 ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ͂Σ. 221 


πρὸς τὸ χεῖρον, ὡς ὕστερον αὐτὸς ὡμολόγει, καὶ τοὺς 
τραχυτάτους πώλους ἀρίστους ἵππους γίνεσϑαι φάσκων, 
ὅταν ἧς προσήκει τύχωσι παιδείας καὶ καταρτύσεως. 
δὲ τούτων ἐξαρτῶσιν ἔνιοι διηγήματα πλάττοντες, ἀπο-- 
κήρυξιν μὲν ὑπὸ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ, ϑάνατον δὲ τῆς 5 
μητρὸς ἑκούσιον ἐπὶ τῇ τοῦ παιδὸς ἀτιμίᾳ περιλύπου 
γενομένηρ δοκεῖ κατεψεῦσϑαι" καὶ τοὐναντίον εἰσὶν οἵ 
λέγοντες, ὅτι τὰ κοινὰ πράττειν ἀποτρέπων αὐτὸν ὁ 
πατὴρ ἐπεδείκνυε πρὸς τῇ ϑαλάττῃ τὰς παλαιὰς τριήρεις 
ἐρριμμένας καὶ . παρορωμένας. ὡς δὴ καὶ πρὸς τοὺς 10 
δημαγωγοὺς, ὅταν ἄχρηστοι φαένωνται, τῶν πολλῶν ᾿ 
ὁμοίως ἐχόντων. 

ΠΙ. Ταχὺ μέντοι καὶ νεανικῶς ὅ κεν ἅψασθαι τοῦ 
Θεμιστοκλέους τὰ πολιτικὰ πράγματα καὶ σφόδρα ἡ πρὸς 
δόξαν δρμὴ κρατῆσαι. Ζι᾿ ἣν εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς τοῦ πρω-- 16 

[18 τεύειν ἐφιέμενος ἰταμῶς ὑφέστατο τὰς πρὸς τοὺς δυναμέ- 
νους ἐν τῇ πόλει καὶ πρωτεύοντας ἀπεχϑείας., μάλιστα 
δὲ΄ Δριστεέδην τὸν Δυσιμάχου, τὴν ἐναντίαν ἀεὶ πορευό-- 
μενος αὐτῷ. Καίτοι δοκεῖ παντάπασιν ἡ πρὸς τοῦτον 
ἔχϑρα μειρακιώδη λαβεῖν ἀρχήν " ἠράσϑησαν γὰρ ἀμφό-- 20 
τερον τοῦ καλοῦ Στησίλεω, Κείου τὸ γένος ὄντος, ὡς 
᾿Δρίστων ὁ φιλόάοφος ἱστόρηκεν. Ἐκ δὲ τούτου διετέ- 
λουν καὶ περὶ τὰ δημόσια στασιάξοντες. Οὐ μὴν ἀλλ᾽ ἡ 
τῶν βίων καὶ τῶν τρόπων ἀνομοιότης ἔοικεν αὐξῆσαι 
τὴν διαφοράν. Πρᾷος γὰρ ὧν φύδει καὶ καλοκαγαϑικὸς 55 
τὸν τρόπον ὁ ᾿Δριστεέδης͵ καὶ πολιτευόμενος οὐ πρὸς 
χάριν οὐδὲ πρὸς δόξαν, ἀλλ᾽ ἀπὸ τοῦ βελτίστου μετὰ 
ἀσφαλείας καὶ δικαιοσύνης, ἠναγκάξετο τῷ Θεμιστοκλεῖ 
τὸν δῆμον ἐπὶ πολλὰ κινοῦντι καὶ μεγάλας ἐπιφέροντι 
καινοτομέας ἐναντιοῦσϑαι πολλάκις, ἐνιστάμενος" αὐτοῦ 80 
πρὸς τὴν αὔξησιν. Δέγεται γὰρ οὕτω παράφορος πρὸς 
δόξαν εἶναι καὶ πράξεων μεγάλων ὑπὸ φιλοτιμίας ἐρα-- 


δὃ᾽ ΘΕΜΙΣΤΟΚΜΗΣ. 228 


τὸ δόρυ καὶ τὴν ἀσπίδα τῶν πολιτῶν παρελόμενος εἰς 
ὑπηρέσιον καὶ κώπην συνέστειλε τὸν ᾿4ϑηναίων δῆμον. 
ἜἜπραξε δὲ ταῦτα Μιλτιάδου χφατήσας ἀντιλέγοντος . ὡς 
ἰσταρεῖ Στησίμβροτος. Εἰ μὲν δὴ τὴν ἀκρίβειαν καὶ τὸ 
μκαϑαρὸν τοῦ πολιτεύματος ἔβλαψεν ἢ μὴ ταῦτα πράξας,5 
ἔστω φιλοσοφώτερον ἐπισκοπεῖν " ὅτι δὲ ἡ τότε σωτηρία 
τοῖς Ἕλλησιν ἐκ τῆς ϑαλάσσης ὑπῆρξε καὶ τὴν ᾿4ϑηναίων 
πόλιν αὖϑις ἀνέστησαν αἴ τριήρεις ἐκεῖναι. τά τ᾽ ἄλλα 
λοεχὶ Ξέρξης αὐτὸς ἐμαρτύρησε. Τῆς γὰρ πεξικῆς δυνά- 
μεῶς ἀϑραύστου διαμενούσης ἔφυγε μετὰ τὴν τῶν νβῶν 10 
ἥτταν, ὡς οὐκ ὧν ἀξιόμαχος, καὶ [Μαρδόνιον ἐμποδὼν 
εἶναι τοῖς Ἕλλησι τῆς διώξεως μᾶλλον ἢ δουλωσόμενον 
αὐτοὺς, ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, κατέλιπεν. 

114 ὙΟ. Σύντονον δὲ αὐτὸν γεγονέναι χρηματιστὴν οἵ [ μέν 
τινές φασι δι᾽ ἐλευϑεριότητα" καὶ γὰρ φιλοθύτην ὄντα 15 
καὶ λαμπρὸν ἐν ταῖς περὶ τοὺς ξένους δαπάναις ἀφϑόνου 
δεῖσθαι χορηγίας᾽ οἷ δὲ τοὐναντέον γλισχρότητα πολλὴν 
καὶ μικρολογίαν κατηγοροῦσιν, ὡς καὶ τὰ πεμπόμενα 
τῶν ἐδωδίμων πωλοῦντος. «Ἐπεὶ δὲ Φιλίδης ὁ ἱπποτρό-- 
φος αἰτηθεὶς ὑπ᾽ αὐτοῦ πῶλον οὐκ ἔδωκεν. ἠπείλησε 20 
τὴν οἰκίαν αὐτοῦ ταχὺ ποιήσειν δούβφειον ἵππον αἰνιξά-- 
μενος ἐγκλήματα συγγενικὰ καὶ δίχας τῷ ἀνθρώπῳ πρὸς 
οὐκείους τινὰς ταράξειν. Τῇ δὲ φυλοτεμίᾳ σάντας ὑπερ- 
ἔβαλεν, ὥστ᾽ ἔτι μὲν'νέος ὧν καὶ ἀφανὴς Ἐπικλέα τὸν ἐξ 
Ἑομιόνης κιϑαριστὴν σπουδαζόμενον ὑπὸ τῶν᾿ 4θηναίων 35 
ἐκλιπαρῆδαι μελετᾶν παρ᾽ αὐτῷ, φιλοτιμούμενος πολ-- 
λοὺς τὴν οἰχίαν ξητεῖν καὶ φοιτᾶν πρὸς αὐτόν. Εἰς δ᾽ 
Ὀλυμπίαν ἐλθὼν καὶ διαμιλλώμενος τῷ Κίμωνι περὶ 
δεῖπνα καὶ σκηνὰς καὶ τὴν ἄλλην λαμπρότητα καὶ παρα- 

᾿δκευήν, οὔκ' ἤρεσκε τοῖς Ἕλλησιν. Ἐκείνῳ μὲν γὰρ ὄντι 80 
νέῳ καὶ ἀπ᾽ οὐκέας μεγάλης ὥοντο δεῖν τὰ τοιαῦτα συγ- 
χωρεῖν" ὁ δὲ μήπω γνώριμος γεγονώς, ἀλλὰ δοχῶν ἐξ 


224 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 6 


οὐχ ὑπαρχόντων καὶ παρ᾽ ἀξίαν ἐπαίρεσθαι προσωφᾶλέ- 
ὅκανεν ἀλαζονείαν. Ἐνίκησε δὲ καὶ χορηγῶν τραγῳδοῖς, 
μεγάλην ἤδη τότε σπουδὴν καὶ φιλοτιμίαν τοῦ ἀγῶνος 
ἔχοντος, καὶ πίνακα τῆς νίκης ἀνέθηκε τοιαύτην ἔσεε- 
ἴοντα" 5γΘεμιστοκλῆς Φρεάρριος ἐχορήγει, 
ἰδίδασκεν, ᾿Δδείμαντος ἦρχεν.“ Οὐ μὴν ἀλλὰ 
ἰς ἐνήρμοττε, τοῦτο μὲν ἑκάστου τῶν πολετῶν 

ἰγων ἀπὸ στόματος, τοῦτο δὲ κριτὴν ἀσφαλῆ 

μβόλαια παρέχων ἑαυτόν, ὥστε που καὶ πρὸς 

᾿ ᾿ τὸν Κεῖον εἰπεῖν, αἰτούμενόν τι τῶν οὐ με- 

᾽ αὐτοῦ στρατηγοῦντος, ὡς οὔτ᾽ ἐκεῖνος ἂν 

"ητὴς ἀγαϑὸς ἄδων παρὰ μέλος οὔτ᾽ αὐτὸς 

ἴων παρὰ νόμον χαριξόμενος. Πάλιν δέποτε 

ίδην ἐπισκώπτων ἔλεγε νοῦν οὐκ ἔχειν, Κο- 

τὸν λοιδοροῦντα μεγάλην οἰκοῦντας πόλεν, 

τοιούμενον εἰκόνας οὕτως ὄντος αἰσχροῦ τὴν 

ἰόμενος δὲ καὶ τοῖς πολλοῖς ἀρέσκων τέλος 

σε καὶ μετέστησεν ἐξοστρακισϑέντα τὸν ᾿4ρ,- 


δὲ τοῦ Μήδου καταβαίνοντος ἐπὶ τὴν Ἑλ- 
ὧν ᾿Α4ϑηναίων βουλευομένων περὶ στρατηγοῦ, 
ἴλλους ἑκόντας ἐκστῆναι τῆς στρατηγίας λέ- 
ἐπληγμένους τὸν κίνδυνον, Ἐπικύδην δὲ τὸν 
"᾽ δημαγωγὸν ὄντα δεινὸν μὲν εἰπεῖν. μαλα- 

ψυχὴν καὶ χρημάτων ἥττονα, τῆς ἀρχῆς ἐφίε- 
θατήσειν ἐπίδοξον εἷναι τῇ χειροτονίᾳ. Τὸν 
Ὀκλέα δείσαντα, μὴ τὰ πράγματα διαφϑαρείη 
τῆς ἡγεμονίας εἰς ἐκεῖνον ἐμπεσούσης, χρή- 
τλοτιμέαν ἐξωνήσασϑαι παρὰ τοῦ Ἐπικύδους. 

δ᾽ αὐτοῦ καὶ τὸ περὶ τὸν δίγλωττον ἔργον ἐν 
γεῖσιν ὑπὸ βασιλέως ἐπὶ γῆς καὶ ὕϑατος αἴτη-- 
"ἐα γὰρ ὄντα συλλαβὼν διὰ ψηφίσματος ἀπέ-- 


7 ΘΕΜΙΣΤΟΚΔΗΣ. 225 


κτεινεν ὅτι φωνὴν Ἑλληνίδα βαρβάροις προστάγμασιν 
ἐτόλμησε χρῆσαι. "Ἔτι δὲ καὶ τὸ περὶ ᾿ἄρϑμιον τὸν Ζε- 
λεέτην- Θεμιστοκλέους γὰρ εἰπόντορ καὶ τοῦτον εἰς τοὺς 
ἀτίμους καὶ παῖδας αὐτοῦ καὶ γένος ἐνέγραψαν, ὅτι τὸν 
ἐκ Μήδων χρυσὸν εἰς τοὺς Ἕλληνας ἐκόμισε. Μέγιστον δ 
ὃὲ πάντων τὸ καταλῦσαι τοὺς Ἑλληνικοὺς πολέμους καὶ 
διαλλάξαι τὰς πόλεις ἀλλήλαις, πείσαντα τὰς ἔχϑρας διὰ 

. τὸν πόλεμον ἀναβαλέσϑαι" πρὸς ὃ καὶ Χείλεων τὸν ΄᾽4ρ-- 
κάδα μάλιστα συναγωνίδασϑαι. λέγουσι. 

ΨΙΙ. Παραλαβὼν δὲ τὴν ἀρχὴν εὐθὺς μὲν ἐπεχείρει 10 

[15 τοὺς πολέτας ἐμβιβάξειν εἰς τὰς τριήρεις, καὶ τὴν πόλιν 
ἔπειϑεν ἐκλιπόντας ὡς προσωτάτω τῆς Ἑλλάδος ἀπαντᾶν 
τῷ βαρβάρῳ κατὰ ϑάλατταν. Ἐνισταμένων δὲ πολλῶν 
ἐξήγαγε πολλὴν στρατιὰν εἰς τὰ Τέμπη μετὰ “ακεδαιμο-- 
νίων, ὡς αὐτόϑι προκινδυνευφόντων τῆς Θετταλίας οὕπω 15 
τότε μηδίξειν δοκούσης ἐπεὶ δ᾽ ἀνεχώρησαν ἐκεῖθεν 
ἄπρακτοι καὶ Θετταλῶν βασιλεῖ προσγενομένων ἐμήδιξε 
τὰ μέχρε Βοιωτίας, μᾶλλον ἤδη τῷ Θεμιστοχλεῖ προσ- 

᾿εἴχον οἵ ᾿Αϑηναῖοι περὶ τῆς ϑαλάσσης καὶ πέμπεται μετὰ 
νεῶν ἐπ᾽ ᾿Ἁρτεμίσιον τὰ στενὰ φυλάξων. Ἔνϑα δὴ τῶν 50 
μὲν Ἑλλήνων Εὐρυβιάδην καὶ Μακεδαιμονίους ἡγεῖσθαι 
κελευόντων, τῶν δ᾽ ᾿᾿ϑηναίων, ὅτι πλήϑει τῶν νεῶν 
σύμπαντας ὁμοῦ τι τοὺς ἄλλους ὑπερέβαλλον, οὐκ ἀξι-- 
οὐύντων ἑτέροις ἔπεσϑαι, συνιδὼν τὸν κίνδυνον ὁ Θεμι-- 
στοκλῆς αὐτός τε τὴν ἀρχὴν τῷ Εὐρυβιάδῃ παρῆκε καὶ 26 
κατεπράνε τοὺς ᾿Αϑηναίους, ὑπισχνούμενος, ἂν ἄνδρες 
ἀγαϑοὶ γένωνται πρὸς τὸν πόλεμον, ἑκόντας αὐτοῖς παρ-- 

ν ἕξειν εἰρ τὰ λοιπὰ πειϑομένους τοὺς Ἕλληνας. Διόπερ 
δοκεῖ τῆς σωτηρίας αἰτιώτατος γενέσϑαι τῇ Ἑλλάδι καὶ 
μάλιστα τοὺς ᾿4ϑηναίους προαγαγεῖν εἰς δόξαν, ὡς ἀν- 30 
δρείᾳ μὲν τῶν πολεμίων, εὐγνωμοσύνῃ δὲ τῶν συμμά-- 


χῶν περιγενομένους. Ἐπεὶ δὲ ταῖς ᾿ἀφεταῖς τοῦ βαρβα- 
ῬᾺΌΤ. ὙἹΤ. 1. 15 


ὩρΒ - ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 8 


ρικοῦ στόλου προσμέξαντος ἐκπλαγεὶς ὁ Εὐρυβιάδης τῶν 
κατὰ στόμα νεῶν τὸ πλῆϑος, ἄλλας δὲ πυνϑανόμενος 
διακοσίας ὑπὲρ Σκιάθου περιπλεῖν, ἐβούλετο τὴν ταχέ- 
στην εἴσω τῆς Ἑλλάδος κομισϑεὶς ἄψασϑαι Πελοπκοννή.- 
ὅ σου καὶ τὸν πεζὸν στρατὸν ταῖς ναυσὶ προσπεριβαλέσϑαι, 
παντάπασιν ἀπρύσμαχον ἡγούμενος τὴν κατὰ ϑάλατταν 
ἀλκὴν βασιλέως. δείσαντες οἵ Εὐβοεῖς, μὴ σφᾶς οἵ ἜΔλ-- 
ληνες πρόωνται, κρύφα τῷ Θεμιστοκλεῖ διελέγοντο, Πε-- 
λάγοντα μετὰ χρημάτων πολλῶν πέμψαντες. λαβὼν 
10 ἐκεῖνος, ὡς Ἡρόδοτος ἰστόρηκπδ, τοῖς περὶ τὸν Βὐρυβιά- 
δὴν ἔδωκεν. Ἐναντιουμένου δ᾽ αὐτῷ μάλιστα τῶν πολε- 
τῶν Αρχιτέλους, ὃς ἦν μὲν ἐπὶ τῆς ἱερᾶς νεὼς τριήραρ- 
χος, οὐκ ἔχων δὲ χρήματα τοῖς ναύταις χορηγεῖν ἔσπευ--: 
δὲν ἀποπλεῦσαι. παρώξυνεν ἔτι μᾶλλον ὁ Θεμιστοκλῆς 
1ὅ τοὺς τριηρίτας ἐπ᾿ αὐτόν, ὥστε τὸ δεῖπνον ἁρπάσαι συν-- 
δραμόντας. Τοῦ δ᾽ ᾿Αρχιτέλους ἀϑυμοῦντος ἐπὶ τούτῳ 
καὶ βαρέως φέροντος, δἰσέπεμψεν ὁ Θεμιστοκλῆς πρὸς 
αὐτὸν ἐν κίστῃ δεῖπνον ἄρτων καὶ κρεῶν, ὑποϑεὶς κάτῶ 
τάλαντον ἀργυρίου καὶ κελεύσας αὐτόν τὸ δειπνεῖν ἐν 
"τῷ παρόντι καὶ μεϑ' ἡμέραν ἐπιμεληϑῆναι τῶν τριήρυ- 
τῶν εἰ δὲ μὴ; καταβοήσειν αὐτοῦ πρὸς τοὺς πολέτας ὡς 
ἔχοντος ἀργύριον παρὰ τῶν πολεμίων. Ταῦτα μὲν οὖν 
Φανίας ὁ Δέσβιος εἴρηκεν. 
ΥΠΙ. 41 δὲ γενόμεναι τότε πρὸς τὰς τῶν βαρβάρων 
46 ναῦς περὶ τὰ στενὰ μάχαι κρίσιν μὲν εἰς τὰ ὅλα μεγάλην 
οὐκ ἐποίησαν, τῇ δὲ πείρᾳ μέγιστα τοὺς “Ἑλληνὰς ὥνη- 
σαν, ὑπὸ τῶν ἔργων παρὰ τοὺς κινδύνους διδαχϑέντας, 
ὡς οὔτε πλήϑη νεῶν οὔτε κόσμοι καὶ λαμπρότητες ἐπισή- 
μωὼν οὔτε κραυγαὶ κομπώδεις ἢ βάρβαροι παιᾶνες ἔχουσί 
80 τι δεινὸν ἀνδράσιν ἐπισταμένοις εἰς χεῖρας ἐέναι καὶ μά- 
χέσϑαι τολμῶσιν, ἀλλὰ δεῖ τῶν τοιούτων καταφρονοῦν-- 
τας ἐπ᾽ αὐτὰ τὰ σώματα φέρεσϑαι καὶ πρὸς ἐκεῖνα δια-- 


9 ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗ͂Σ. φοΦ 


γωνίζεσϑαι συμπλακέντας. Ὃ δὴ καὶ Πίνδαρος οὗ κακοῖς 
ὅοικδ συνιδὼν ἐπὶ τῆς ἐν ᾿Αρτεμισίῳ μάχης εἰπεῖν 
ὅϑι παῖδες ᾿ἀϑαναίων ἐβάλοντο φαεννὰν 
κρηπῖδ᾽ ἐλευθερίας. 
ἀρχὴ γὰρ ὄντως τοῦ νικᾶν τὸ ϑαρρεῖν. Ἔστι δὲ τῆς Εὐ-- 5 
βοίας τὸ ᾿4ρτεμίδσιον ὑπὲρ τὴν Ἑστέαιαν αἰγιαλὸς εἰς βο-- 
ρέαν ἀναπεπταμένος. ἀντιτείνει δ᾽ αὐτῷ μάλιστα τῆς 
ὑπὸ Φιλοκτήτῃ γενομένης χώρας Ὀλιξών. Ἔχει δὲ ναὸν 
116 οὐ μέγαν ᾿Αρτέμιδος ἐπίκλησιν Προσηῴας, καὶ δένδρα 
πϑρὺὶ αὐτῷ πέφυκε καὶ στῆλαι κύκλῳ λίθου λευκοῦ πε-- 1ὸ 
πήγασιν- ὃ δὲ λέϑος τῇ χειρὶ τρυβόμενος καὶ χρόαν καὶ 
ὀσμὴν κροπέξουσαν ἀναδίδωσιν. Ἐν μιᾷ δὲ τῶν στηλῶν 
ἐλεγεῖον ἦν τόδε γεγραμμένον" 
Παντοδαπῶν ἀνδρῶν γενεὰς ᾿Ασίης ἀπὸ χώρας . 
παῖδες ᾿4ϑηναίων τῷδέ ποτ᾽ ἐν πελάγει 16 
ναυμαχίῃ δαμάσαντες. ἐπεὶ στρατὸς ὥλετο Μήδων, 
σήματα ταῦτ᾽ ἔϑεσαν παρϑένῳ ᾿Αρτέμιδι. 
Δείκνυται δὲ τῆς ἀκτῆς τόπος ἐν πολλῇ τῇ πέριξ ϑινὶ χό-- 
νιν τεφρώδη καὶ μέλαιναν ἐκ βάϑους ἀναδιδούς, ὥσπερ 
πυρίκαυστον. ἐν ᾧ τὰ ναυάγια καὶ νεκροὺς καῦσαι δο-- 50 
κοῦσι. 

ΙΧ. Τῶν μέντοι περὶ Θερμοπύλας εἰς τὸ ᾿Αρτεμέσιον 
ἀπαγγελϑέντων πυϑόμενοι Δεωνίδαν τε κεῖσθαι καὶ κρα- 
τεῖν Ξέρξην τῶν κατὰ γῆν παρόδων, εἴσω τῆς Ἑλλάδος 
ἀνεχομίξζοντο, τῶν ᾿ϑηναίων ἐπὶ πᾶσι τεταγμένων δι᾽ 26 
ἀρετὴν καὶ μέγα τοῖς πεπραγμένοις φρονούντων. Παρα- 
πλέων δὲ τὴν χώραν ὁ Θεμιστοκλῆς, ἧπερ κατάρσεις ἀναγ-- 
καίας καὶ καταφυγὰς δώρα τοῖς πολεμίοις, ἐνεχάραττε 
κατὰ τῶν λίϑων ἐπιφανῆ γράμματα, τοὺς μὲν εὑρίσκων 
ἀπὸ τύχης. τοὺς δ᾽ αὐτὸς ἱστὰς περὶ τὰ ναύλοχα καὶ τὰς 30 
ὑδρείας, ἐπισκήπτων Ἴωσι διὰ τῶν γραμμάτων, εἰ μὲν 
οἷόν τε.. μετατάξασϑαι πρὸς αὐτοὺς πατέρας ὄντας καὶ 


4.8 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 10 


προκινδυνεύοντας ὑπὲρ τῆς ἐχείνων ἐλευθερίας, εἰ δὲ 
μή, κακοῦν τὸ βαρβαρικὸν ἐν ταῖς μάχαις καὶ συνταράτ-- 
τειν. Ταῦτα δ᾽ ἤλπιζεν ἢ μεταστήσειν τοὺς Ἴωνας ἢ 
ταράξειν ὑποπτοτέρους τοῖς βαρβάροις γενομένους. ἐξέρ-- 

δ ξου δὲ διὰ τῆς Ζωρίδος ἄνωϑεν ἐμβαλόντος εἰς τὴν Φὥο- 
κίδα καὶ τὰ τῶν Φωκέων ἄστη πυρπολοῦντος οὐ προσ- 
ήμνυναν οἱ Ἕλληνες, καίπερ τῶν ᾿4ϑηναίων δεομένων 
εἰς τὴν Βοιωτίαν ἀπαντῆσαι πρὸ τῆς ᾿Αττικῆς, ὥσπερ αὐ- 
τοὶ κατὰ θάλατταν ἐκ᾽ ᾿Αρτεμίσιον ἐβοήϑησαν. Μηδενὸς 

10 δ᾽ ὑπακούοντος αὐτοῖς͵ ἀλλὰ τῆς Πελοποννήσου περεε- 
χομένων καὶ πᾶσαν ἐντὸς ᾿Ισϑμοῦ τὴν δύναμιν ὡρμημέ- 
νῶν συνάγειν, καὶ διατειχιξόντων τὸν Ἰσϑμὸν εἰς ϑάλατ- 
ταν ἐκ ϑαλάττης, ἅμα μὲν ὀργὴ τῆς προδοσίας εἶχε τοὺς 
ϑηναίους, ἅμα δὲ δυσϑυμέα καὶ κατήφεια μεμονωμέ- 

Ιόνους. Μαχεσϑαι μὲν γὰρ οὐ διενοοῦντο μυριάσι στρα-- 

, τοῦ τοσαύταις ὃ δ᾽ ἦν μόνον ἀναγκαῖον ἐν τῷ παρόν-- 
τι, τὴν πόλιν ἀφέντας ἐμφῦναι ταῖς ναυσίν, οἵ πολλοὴ 
χαλεπῶς ἤκουον. ὡς μήτε νίκης δεόμενοι μήτε σωτη-- 
ρέαν ἐπιστάμενοι ϑεῶν τε ἱερὰ καὶ πατέρων ἠρία προῖε-- 

80 μένων. 

Χ. Ἔνϑα δὴ Θεμιστοκλῆς ἀπορῶν τοῖς ἀνθρωπίνοις 
λογισμοῖς προσάγεσϑαι τὸ πλῆϑος, ὥσπερ ἐν τραγῳδίᾳ 
μηχανὴν ἄρας, σημεῖα δαιμόνια καὶ χρησμοὺς ἐπῆγεν αὖ- 
τοῖρ᾽ σημεῖον μὲν λαμβάνων τὸ τοῦ δράκοντος, ὃς ἀφα- 

46 νὴς ἐκείναις ταῖς ἡμέραις ἐκ τοῦ σηκοῦ δοκεῖ γενέσθαι" 
καὶ τὰς καϑ᾽ ἡμέραν αὐτῷ προτιϑεμένας ἀπαρχὰς εὑρί- 
ὄχοντες ἀψαύστους οἵ ἱερεῖς, ἐξήγγελλον εἰς τοὺς πολ- 
λούς. τοῦ Θεμεστοκλέους λόγον διδόντος, ὡς ἀπολέλοιπε 
τὴν πόλιν ἡ ϑεὸς ὑφηγουμένη πρὸς τὴν ϑάλατταν αὖ- 

δοτοῖς. Τῷ δὲ χρησμῷ πάλιν ἐδημαγώγει: λέγων μηδὲν 
ἄλλο δηλοῦσϑαι ξύλινον τεῖχος ἢ τὰς ναῦς" διὸ καὶ τὴν 
- Σαλαμῖνα ϑείαν, οὐχὶ δεινὴν οὐδὲ σχετλίαν καλεῖν τὸν 


11 ΘΕΜΙΣΤΟΚΖῊΣ. 9990 


θεόν, ὡς εὐτυχήματος μεγάλου τοῖς Ἕλλησιν ἐπαάνυμον 
ἐσομένην. Κρατήσας δὲ τῇ γνώμῃ ψήφισμα γράφει. τὴν 
μὲν πόλιν παρακαταθέσθαι τῇ ᾿4ϑηνᾷὰ τῇ ᾿Αϑηνάων 
μεδεούσῃ, τοὺς δ᾽ ἐν ἡλικίᾳ πάντας ἐμβαίνειν εἰς τὰς 
τριήρεις, παῖδας δὲ καὶ γυναῖκας καὶ ἀνδράποδα σώξειν ὅ 
ἔχαστον ὡς δυνατόν. Κυρωϑέντος δὲ τοῦ ψηφίσματος οἵ 
σλεῖστοι τῶν ᾿4ϑηναίων ὑπεξέθεντο γονέας καὶ γυναῖκας 
εἰς Τροιξῆνα, φιλοτέμως πάνυ τῶν Τροιξηνίων ὑποδε- 
1117 χομένων καὶ γὰρ τρέφειν ἐψηφέσαντο δημοσίᾳ, δύο ὁβο-- 
λοὺς ἑκάστῳ διδόντες, καὶ τῆς ὀπώρας λαμβάνειν τοὺς 10 
παῖδας ἐξεῖναι πανταχόϑεν, ἔτε δ᾽ ὑπὲρ αὐτῶν διδασκά- 
λοις τελεῖν μισϑούς. Τὸ δὲ ψήφισμα Νικαγόρας ἔγραψεν. 
Οὐκ ὄντων δὲ δημοσίων χρημάτων τοῖς ᾿Αϑηναίοις, “4ρι- 
στοτέλης μέν φησι τὴν ἐξ ᾿Αρείου πάγου βουλὴν πορίσα-- 
σαν ὀκτὼ δραχμὰς ἑκάστῳ τῶν στρατευομένων αἰτιωτά-- 18 
τὴν γενέσϑαι τοῦ πληρωϑῆναι τὰς τριήρεις, Κλείδημος 
δὲ καὶ τοῦτο τοῦ Θεμιστοκλέους ποιεῖται στρατήγημα. 
Καταβαινόντων γὰρ εἰς Πειραιᾶ τῶν ᾿4ϑηναίων, φήσὶν 
ἀπολέσθαι τὸ Γοργόνειον ἀπὸ τῆς ϑεοῦ τοῦ ἀγάλματορ" 
τὸν οὖν Θεμιστοκλέα προσποιούμενον ξητεῖν καὶ διερευ- 90 
νώμενον ἅπαντα χρημάτων ἀνευρίσκειν πλῆϑος ἐν ταῖς 
ἀποσκευαῖς ἀποκεκρυμμένον, ὧν εἰς μέσον κομισϑέντων 
εὐπορῆσαι τοὺς ἐμβαίνοντας εἰς τὰς ναῦς ἐφοδίων. Ἐκ-- 
πλεούσης δὲ τῆς πόλεως τοῖς μὲν οἶκτον τὸ ϑέαμα,, τοῖς 
δὲ ϑαῦμα τῆς τόλμης παρεῖχε, γενεὰς μὲν ἄλλῃ προπεμ-- 35 
πόντων, αὐτῶν δ᾽ ἀκάμπτων πρὸς οἰμωγὰς καὶ δάκρυα 
γονέων καὶ περιβολὰς διαπερώντων εἰς τὴν νῆσον. Καί- 
τοι πολλοὶ μὲν διὰ γῆρας ὑπολειπόμενοι τῶν πολιτῶν 
ἔλεον εἶχον" ἦν δέ τις καὶ ἀπὸ τῶν ἡμέρων καὶ συντρό-- 
φων ξῴων ἐπικλῶσα γλυκυϑυμία͵, μετ᾽ ὠρυγῆς καὶ πό-- 80 
ϑου συμπαραϑεόντων ἐμβαίνουσι τοῖς ἑαυτῶν τροφεῦ 
σιν. Ἐν οἷς ἱστορεῖται κύων Ξανϑίππου τοῦ Περικλέους 


ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 13 
ἀνασχόμενος τὴν ἀπ᾽ αὐτοῦ μόνωσιν ἐνελέ-- 
ἱστῃ καὶ τῇ τριήρει παρανηχόμενος ἐκαδσεῖν 
ἐμῖνα καὶ λιποθυμήδσας ἀποθανεῖν εὐθας - 
ἐκνύμεγον ἄχρι νῦν καὶ καλούμενον Κυνὸς 1 
εἶναι λέγουσι. 
τά τε δὴ μεγάλα τοῦ Θεμιστοκλέους καὶ τοὺς 
Ἰόμενος ποϑοῦντας ᾿Δριστείδην καὶ δεδιό-- 
ὀργὴν τῷ βαρβάρῳ προσϑεὶς ἑαυτὸν ἀνα- 
ἄγματα τῆς Ἑλλάδος (ἐξωστράκιστο γὰρ «τ-ρὸ 
καταστασιασθεὶς ὑπὸ Θεμιστοκλέους), γρά- 
γ τοῖς ἐπὶ χρόνῳ μεϑεστῶσιν ἐξεῖναι κατεῖ-- 
εἰν καὶ λέγειν τὰ βέλτιστα τῇ Ἑλλάδι μετὰ 
:ολιτῶν. Εὐρυβιάδου δὲ τὴν μὲν ἡγεμονέαν 
οντος διὰ τὸ τῆς Σπάρτης ἀξίωμα, μαλακοῦ 
κένδυνον ὄντος, αἴρειν δὲ βουλομένου καὶ 
ν᾿Ισϑμὸν, ὅπου καὶ τὸ πεξὸν ἤϑροιστο τῶν 
ίων, ὃ Θεμιστοκλῆς ἀντέλεγεν" ὅτε καὶ τὰ 
ἕνα λεχϑῆναί φασι. Τοῦ γὰρ Εὐρυβιάδου 
εἰπόντος" ,,2 Θεμιστόκλεις, ἐν τοῖς ἀγῶσι 
νισταμένους δαπίξουσιςς, Ναὶ“ εἶπον ὁ. Θε- 
ἐλλὰ τοὺς ἀπολειφϑέντας οὐ στεφανοῦσιν."“ 

δὲ τὴν βακτηρίαν ὡς πατάξοντος, ὁ΄ Θεμι-- 
εγΠάταξον μὲν, ἄκουσον δέ.““ Θαυμάααν-- 
φᾳότητα τοῦ Εὐρυβιάδου καὶ λέγειν κελδύ-- 
'ν Θεμιστοκλῆς ἀνῆγεν αὐτὸν ἐπὶ τὸν λόγον. 
τινος, ὡς ἀνὴρ ἄπολις οὐκ ὀρθῶς διδάσκει 
; ἐγκαταλιπεῖν καὶ προέσϑαι τὰς πατρίδας, 
ἧς ἐπιστρέψας τὸν λόγον. ,ἡἩΗμεῖς τοι“ εἶἷ-- 
μηρὲ, τὰς μὲν οἰκίας καὶ τὰ τείχη καταλελοί-- 
ξιοῦντες ἀψύχων ἕνεκα δουλεύειν, πόλις δ᾽ 
γίστη τῶν Ἑλληνίδων, αἴ διακόσιαι τριήρεις, 
ὑμῖν παρεστᾶσι βοηϑοὶ σώξεσϑαι δι᾽ αὐτῶν 


18 ΘΕΜΙΣΤΟΚΜΔΗΣ. 231 


βουλομένοις, εἰ δ᾽ ἄπιτε δεύτερον ἡμᾶς προδόντες, αὐ- 

τέκα πεύσεταί τις Ελλήνων ᾿4ϑηναίους καὶ πόλιν ἐλευ-- 

ϑέραν καὶ χώραν οὐ χείρονα κεκτημένους ἧς ἀπέβαλον." 

Ταῦτα τοῦ Θεμιστοκλέους εἰπόντος ἔννοια καὶ δέος ἔσχε 

τὸν Εὐρυβιάδην τῶν ᾿4ϑηναίων, μὴ σφᾶς ἀπολείποντες 5 

.118 οἴχονται. Τοῦ. δ᾽ Ἐρετριέως πειρωμένου τι λέγειν πρὸς 
αὐτόν , Ἦ γὰρ“ ἔφη ,,καὶ ὑμῖν περὶ πολέμου τίς ἐστι λό- 
γος, οἵ καϑάπερ αἷ τευϑίδες μάχαιραν μὲν ἔχετε, καρ- 
δίαν δὲ οὐκ ἔχετε ;"“ 

ΧΙΙ. «“έγεται δ᾽ ὑπό τινων τὸν μὲν Θεμιστοκλέα περὶ 10 
τούτων ἀπὸ τοῦ καταστρώματος ἄνωϑεν τῆς νεὼς διαλέ- 
γδσϑαι, γλαῦκα δ᾽ ὀφϑῆναι διαπετομένην ἀπὸ δεξιᾶς 
τῶν νεῶν καὶ τοῖς καρχησίοις ἐπικαϑίξουσαν - διὸ δὴ καὶ 
μάλιστα προσέϑεντο τῇ γνώμῃ καὶ παρεσχευάξοντο ναυ- 
μαχήσοντες. ᾿Α41λλ᾽ ἐπεὶ τῶν πολεμίων ὅ τε στόλος τῇ .4τ-- 1ό 
τικῇ κατὰ τὸ Φαληρικὸν προσφερόμενος τοὺς πέριξ ἀπέ- 
κρυψεν αἰγιαλοὺς αὐτός τε βασιλεὺς μετὰ τοῦ πεζοῦ στρα-- 
τοῦ καταβὰς ἐπὶ τὴν ϑάλατταν ἄϑρους ὥφϑη, τῶν δὲ δυ-- 
νάμεων ὁμοῦ γενομένων, ἐξερρύησαν οἱ τοῦ Θεμιστο-- 
κλέους λόγοι τῶν Ἑλλήνων καὶ πάλιν ἐπάπταινον οἱ Πε-- 30 
λοποννήσιοι πρὸς τὸν ᾿Ισϑμόν, εἴ τις ἄλλο τι. λέγοι χαλε-- 
παίνοντες. ἐδόκει δὲ τῆς νυκτὸς ἀποχωρεῖν καὶ παφήγ- 
γέλλετο πλοῦς τοῖς κυβερνήταις, ἔνϑα δὴ βαρέως φέρων 
ὁ Θεμιστοκλῆς. δἰ τὴν ἀπὸ τοῦ τόπου καὶ τῶν στενῶν 
προέμενοι βοήϑειαν οὗ Ἕλληνες διαλυϑήσονται κατὰ πό-- 25 

.λεις, ἐβουλεύετο καὶ συνετίϑει τὴν περὶ τὸν Σίκιννον 
πραγματείαν. Ἦν δὲ τῷ μὲν γένει Πέρσης ὁ Σίκιννος, 
αἰχμάλωτος, εὔνους δὲ τῷ Θεμιστοκλεῖ καὶ τῶν τέκνων 
αὐτοῦ παιδαγωγός. Ὃν ἐκπέμπει πρὸς τὸν Ξέρξην κρύφα, 
κελεύσας λέγειν, ὅτι Θεμιστοκλῆς ὁ τῶν ᾿4ϑηναίων στρα-- 80 
τηγὰὸς αἱρούμενος τὰ βασιλέως ἐξαγγέλλει πρῶτος αὐτῷ 
τοὺς Ἕλληνας ἀποδιδράσκοντας, καὶ διακελεύεται μὴ παρ- 


239 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 1 


δῖναι φυγεῖν αὐτοῖς, ἀλλ᾽ ἐν ᾧ ταράττονται τῶν πεξῶν 
χωρὶς ὄντες ἐπιϑέσϑαι καὶ διαφϑεῖραι τὴν ναυτεκὴν δύ- 
ναμιὲν. Ταῦτα δ᾽ ὁ Ξέρξης ὡς ἀπ᾿ εὐνοίας λελεγμένα δεξά- 
μενος ἤσϑη, καὶ τέλος εὐθὺς ἐξέφερε πρὸς τοὺς ἡγεμόνας 
δ τῶν νεῶν. τὰς μὲν ἄλλας πληροῦν καϑ'᾽ ἡσυχίαν, διακο- 
σίαις δ᾽ ἀναχϑέντας ἤδη περιβαλέσϑαι τὸν πόρον ἐν 
κύχλῳ πάντα καὶ διαζῶσαε τὰς νήσους, ὅπως ἐκφύγοι 
μηδεὶς τῶν πολεμέων. Τούτων δὲ πραττομένων ᾿4ριστεί- 
δης ὁ Δυσιμάχου πρῶτος αἰσθόμενος ἧκεν ἐπὶ τὴν σκη- 
10 νὴν τοῦ Θεμιστοκλέους, οὐκ ὧν φίλορ, ἀλλὰ καὶ δι᾽ ἐχεῖ- 
νον ἐξωστρακισμένος. ὥσπερ εἴρηται" προελθόντι δὲ τῷ 
Θεμιστονλεῖ φράξει τὴν κύκλωσιν. Ὁ δὲ τήν τὸ ἄλλην 
καλοκαγαϑίέαν τοῦ ἀνδρὸς εἰδὼς καὶ τῆς τότε παρουσίας 
ἀγάμενος λέγει τὰ περὶ τὸν Σέκιννον αὐτῷ καὶ παρεχά- 
16 λει τῶν Ἑλλήνων συνεπιλαμβάνεσθϑαι καὶ συμπροθυμεῖ- 
σϑαι πίστιν ἔχοντα μάλλον, ὅπως ἐν τοῖς στενοῖς ναυμα- 
χήσωσιν. Ὁ μὲν οὖν ᾿Δριστείδης ἐπαινέσας τὸν θεμιστο-- 
κλέα τοὺς ἄλλους ἐπῇει στρατηγοὺς καὶ τριηράρχους ἐπὶ 
τὴν μάχην παροξύνων. Ἔτι δ᾽ ὅμως ἀπιστούντων ἐφάνη 
30 Τηνία τριήρης αὐτόμολος, ἧς ἐναυάρχει Παναίτιος, ἀπαγ-- 
γέλλουσα τὴν κύκλωσιν, ὥστε καὶ ϑυμῷ τοὺς Ἕλληνας 
ὁρμῆσαι μετὰ τῆς ἀνάγκης πρὸς τὸν κίνδυνον. 
.ΧΙΠ. “ἅμα δ᾽ ἡμέρᾳ Ξέρξης μὲν ἄνω καϑῆστο τὸν 
στόλον Ἐἐποπτεύων καὶ τὴν παράταξιν, ὡς μὲν Φανόδη.-- 
96 μός φησιν, ὑπὲρ τὸ Ἡράκλειον, ἡ βραχεῖ πόρῳ διεέργε-- 
ταῦ τῆς ᾿Αττικῆς ἡ νῆσος, ὡς δ᾽ ᾿Ακεστόδωρος, ἐν μεϑο- 
ρέῳ τῆς 'Μεγαρέδος ὑπὲρ τῶν καλουμένων Κεράτων, χρυ- 
δοῦν δίφρον ϑέμενος καὶ γραμματεῖς πολλοὺς παραστη-- 
σάμενος, ὧν ἔργον ἦν ἀπογράφεσϑαι τὰ κατὰ τὴν μάχην 
80 πραττόμενα. Θεμιστοκλεῖ δὲ παῤὰ τὴν ναυαρχέδα τριήρη 
σφαγιαξομένῳ τρεῖς προσήχϑησαν αἰχμάλωτοι, κάλλιστοι 
μὲν ἐδέσϑαι τὴν ὄψιν, ἐσϑῆσι δὲ καὶ χρυσῷ κεκοσμημέ- 


- “ἡ 


16 ΘΕΙΜΙΣΤΟΚΜΖΗΣ. 2838 


νοι διαπρεκῶς. Ἤλέγοντο δὲ Σανδαύκης παῖδες εἶναι 
τῆς βασιλέως ἀδελφῆς καὶ ᾿Δρταὔχτου. Τούτους ἰδὼν 
Εὐφραντίδης ὁ μάντις, ὡς ἅμα μὲν ἀνέλαμψεν ἐκ τῶν 

ι9 ἱερῶν μέγα καὶ περιφανὲς πῦρ, ἅμα δὲ πταρμὸς ἐκ δε- 
ξιῶν ἐσήμηνε, τὸν Θεμιστοκλέα δεξιωσάμενος ἐκέλευσεν 
τῶν νεανίσκων κατάρξασϑαι καὶ καϑιερεῦσαι πάντας 
ὠὁμηστῇ Διονύσῳ προσευξάμενον" οὕτω γὰρ ἅμα σωτη-- 
ορέαν τε καὶ νίχην ἔσεσθαι τοῖς Ἕλλησιν. ᾿Εκχπλαγέντος 
δὲ τοῦ Θεμιστοκλέους ὡς μέγα τὸ μάντευμα καὶ δεινὸν, 
οἷον εἴωϑεν ἐν μεγάλοις ἀγῶσι καὶ πράγμασι χαλεποῖς, 10 
μᾶλλον ἐκ τῶν παραλόγων ἢ τῶν εὐλύγων τὴν σωτηρίαν 
ἐλπίζοντες οἵ πολλοὶ τὸν θεὸν ἅμα κοινῇ κατεκαλοῦντο 
φωνῇ καὶ τοὺς αἰχμαλώτους τῷ βωμῷ προσαγαγόντες 
ἠνάγκασαν, ὡς ὁ μάντις ἐκέλευσε, τὴν θυσίαν συντελε--: 
σϑῆναι. Ταῦτα μὲν οὖν ἀνὴρ φιλόσοφος καὶ γραμμάτων 15 
οὐκ ἄπειρος ἱστορικῶν Φανίας ὃ “έσβιος εἴρηκε. 

ΧΙΥ. “Περὶ δὲ τοῦ πλήϑους τῶν βαρβαρικῶν νεῶν 
«Αἰσχύλος ὁ ποιητὴς ὡς ἂν εἰδὼς καὶ διαβεβαιούμενος. ἐν 
τραγῳδίᾳ Πέρσαις λέγει ταῦτα" , 

Ξέρξῃ δὲ, καὶ γὰρ οἶδα, χιλιὰς μὲν ἦ ἦν 90 

Νεῶν τὸ πλῆϑος: αἱ δ᾽ ὑπέρκομποι τάχει 

Ἑκατὸν δὶς ἦσαν ἑπτά ϑ᾽ " ὧδ᾽ ἔχει λόγος. 
Τῶν δ᾽ “Δττικῶν ἑκατὸν ὀγδοήκοντα τὸ πλῆϑος οὐσῶν 
ἑκάστη τοὺς ἀπὸ τοῦ καταστρώματος μαχομένους ὁ ὀκτω- 
καέδεκα εἶχεν, ὧν τοξόται τέσσαρες ἦσαν, οἱ λοιποὶ δ᾽ 25 
ὁπλῖται. Ζοκεῖ δ᾽ οὐκ ἧττον εὖ τὸν καιρὸν ὁ Θεμιστο- 
κλῆς ἢ ῆ τὸν τόπον συνιδὼν καὶ φυλάξας μὴ πρότερον ἀν-- 
τιπρύρους καταστῆσαι ταῖς βαρβαρικαῖς τὰς τριήρεις, ἢ 
τὴν εἰωϑυῖαν ὥραν παραγενέσθαι, τὸ πνεῦμα λαμπρὸν 
ἐκ πελάγους ἀεὶ καὶ κῦμα διὰ τῶν στενῶν κατάγουσαν "30 
ὃ τὰς μὲν Ἑλληνικὰς οὐκ ἔβλαπτε ναῦς ἁλιτενεῖς οὔσας 
καὶ ταπεινοτέρας, τὰς δὲ βαρβαρικὰς ταῖς τε πρύμναις 


2534 ΠΔΦΟΥΤΑΡΧΟΎΥ' ι6 


ἀνεστώσας καὶ τοῖς καταστρώμασιν ὑψορόφους αὲὶ βα- 
ρείας ἐπιφερομένας ἔσφαλλε προσπῖχτον καὶ καρδδέδου 
πλαγίας τοῖς Ἕλλησιν ὀξέως προασφερομένοις καὶ τῷ Θε- 
μιστοκλεῖ προσέχουσυν, ὡς ὁρῶντι μάλιστα τὸ συμφέρον, 
5 καὶ ὅτι καὶ ἐχδῖμιον ὁ Ξέρξου ναύαρχος ᾿Δριαμένης ναῦν 
ἔχων μεγάλην ὥσπερ ἀπὸ τείχους ἐτόξευε «αἱ. ἠκόντεξεν, 
ἀνὴρ ἀγαϑὸς ὧν καὶ τῶν βασιλέως ἀδελφῶν σολὺ πρά- 
τιστός τε καὶ δικαιότατος. Τοῦτον μὲν οὖν ᾿ἡμεινέας ὁ 
4εκελεὺς καὶ Σωκλῆς ὁ Πεδιεὺς ὁμοῦ πλέομτες. εἷς αἱ 
ιονῇῆες ἀντίπρωροι προσπεσοῦσαι καὶ συνερείσασαι τοῖς 
χαλκώμασιν ἐνεσχέϑησαν, ἐπιβαίνοντα τῆς αὐτῶν τρή- 
ρους ὑποστάντες καὶ τοῖς δόρασι τύπτοντες εἰς τὴν δά- 
λασόαν ἐξέβαλον" καὶ τὸ σῶμα μετ᾽ ἄλλων διαφερόμενον 
ναυαγέων. “Αρτεμισία γνωρίσαδα πρὸρ  έρξην ἀ ἀνήνεγκεν. 
ι5. ΚΧΥ.. Ἐν δὲ τούτῳ τοῦ ἀγῶνος ὄντος φῶς μὲν ἐκλάμ-- 
ψαι μέγα λέγουσιν ᾿Ελευσινόϑεν, ἦχον δὲ καὶ φωνὴν τὸ 
Θριάσιον κατέχειν πεδίον ἄχρι ϑαλάττης, ὡς ἀνθρώπων 
ὁμοῦ πολλῶν τὸν μυστικὸν ἐξαγόντων Ἴακχον. Ἐκ δὲ 
τοῦ πλήϑους τῶν φϑεγγομένων κατὰ μικρὸν ἀπὸ γῆς 
90 ἀναφερόμενον νέφος ἔδοξεν αὖϑις ὑπονοστεῖν καὶ κατα- 
σκήπτειν εἰς τὰς τριήρεις. Ἕτεροι δὲ φάσματὰ καὶ εἴδωλα 
καϑορᾶν ἔδοξαν ἐνόπλων ἀνδρῶν ἀπ᾽ Αἱγένης τὰς χεῖρας 
ἀνεχόντων πρὸ τῶν Ἑλληνικῶν τριηρῶν᾽ οὗς εἴκαξον 
Αἰακίδας εἶναι παρακεκλημένους εὐχαῖς πρὸ τῆς μάχης 
45 ἐπὶ τὴν βοήϑειαν. Πρῶτος μὲν οὖν λαμβάνει ναῦν “υκο-- 
μήδης, ἀνὴρ ᾿4ϑηναῖος τριηραρχῶν, ἧς τὰ παράσημα πε- 
ρικόψας ἀνέϑηκεν ᾿4πόλλωνι δαφνηφόρῳ Φλυῆσιν. Οἱ 
δ᾽ ἄλλοι τοῖς βαρβάροις ἐξιδούμενοι τὸ πλῆϑος ἐν στενῷ 
κατὰ μέρος προσφερομένους καὶ περιπίπτοντας ἀλλήλοις 
80 ἐτρέψαντο, μέχρι δείλης ἀντισχόντας, ὡς εἴρηκε Σιμωνέ- 
δης, τὴν καλὴν ἐκείνην καὶ περιβόητον ἀράμενοι νώτην, 
ἧς οὔϑ᾽ Ἕλλησιν οὔτε βαρβάροις ἐνάλιον ἔργον εἴργα- 


17 . ΘΕΜΙΣΤΟΚΔΗΣ. 385 


σται λαμπρότερον, ἀνδρείᾳ μὰν καὶ προθυμίᾳ κοινῇ τῶν 
ναυμαχῃσάνπων, ψκώμῃ δὲ καὶ δεινότητι Θεμιστοκλέους. 

Ὁ ΧΥΙ. Μετὰ δὲ τὴν ναυμαχίαν Ξέρξης μὲν ἔτι ϑυμο-- 
μαχῶν προς την ἀπότευξιν ἐπεχείρει διὰ χωμάτων ἐπά-- 
γεῖν τὸ πεξὸν τοῖς ᾿Ἔλλησιν εἰς Σαλαμῖνα. ἐμφράξας τὸν ὁ 
διὰ μέσου πόραν". Θεμιστοκλῆς δ᾽ ἀποπειρώμενος ᾿4ρι- 
στεέδου λόγῳ γνώμην ἐποιεῖτο λύειν τὸ ξεῦγμα ταῖς 
ναυσὶν ἐπιπλεύσαντας εἰς Ἑλλήσποντον (Ὅπως “ ἔφη. 
οὐτὴν ““σίαν ἐν τῇ Εὐρώπῃ λάβωμεν."“ “υσχεραένοντος 
δὲ τοῦ ᾿Ἡριστείδου καὶ λέγοντος ὅτι .. Νῦν μὲν τρυφώῶντι 0 
τῷ βαρβάρῳ πεπολεμήκαμεν, ἂν δὲ κατακλείσωμεν εἰς 
τὴν Ἑλλάδα καὶ καταστήσωμεν «εἰς ἀνάγκην ὑπὸ δέους 
ἄνδρα τηλικούτων δυνάμεων κύριον. οὐκέτι καϑήμενος 
ὑπὸ σπιάδι χρυσῇ ϑεάσεται τὴν μάχην ἐφ᾽ ἡσυχίας, ἀλλὰ 
πάντα τολμῶν καὶ πᾶσιν αὐτὸς παρὼν διὰ τὸν κένδυνον 16 
ἐπανορϑώσεται τὰ παρειμένα καὶ βουλεύσεται βέλτιον 
ὑπὲρ τῶν ὅλων οὐ τὴν οὖσαν οὖν“ς ἔφη ..δεῖ γέφυραν, 
ὦ Θεμιστόκλεις, ἡμᾶς ἀναιρεῖν, ἀλλ᾽ ἑτέραν, εἴπερ οἷόν 
τε, προσκατασκευάσαντας ἐκβαλεῖν διὰ τάχους τὸν ἄν-- 
ϑρῶπον ἐκ τῆς Εὐρώπης."ς ..Οὐκοῦν"“ εἶπεν ὁ Θεμιστο-- 30 
κλῆς .υεἰ δοκεῖ ταῦτα συμφέρειν. ὥρα σκοσεῖν καὶ μηχα-- 
νᾶσϑαι πάντας ἡμᾶς, ὅπως ἀπαλλαγήσεται τὴν ταχίστην 
ἐκ τῆς ᾿Ελλάδος.“ς Ἐπεὶ δὲ ταῦτα ἔδοξε, πέμπει τινὰ τῶν 
βασιλικῶν εὐνούχων ἐν τοῖς αἰχμαλώτοις ἀνϑδυρὼν, .49-- 
νάκην ὄνομα, φράξειν βασιλεῖ κελεύσας, ὅτι τοῖς μὲν 25 
Ἕλλησι δέδοκται τῷ ναυτικῷ κεμρατηκότας ἀναπλεῖν εἰς ᾿ 
τὸν ᾿Ελλήσποντον ἐπὶ τὸ ξεῦγμα καὶ λύειν τὴν γέφυραν, 
Θεμιστοκλῆς ὃδ κηδόμενος βασιλέως παραινεῖ σπεύδειν 
ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ φάλατταν καὶ περαιοῦσϑαι , μέχρις αὐτὸς 
ἐμποιεῖ τινὰς διατριβὰς τοῖς συμμάχοις καὶ μελλήσεις 80 
πρὸς τὴν δίωξιν. Ταῦϑ'᾽ ὁ βάρβαρος ἀκούσας καὶ γενό-- 
μένος περίφοβος διὰ τάχους ἐποιεῖτο τὴν ἀναχώρησιν. 


286 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ Ι 


Καὶ πεῖραν ἡ Θεμιστοχλέους καὶ ᾿Αριστείδου φρόνησι 
ἐν Μαρδονίῳ παρέσχεν. εἴγε πολλοστημορέῳ τῆς ἐξέρξοι 
δυνάμεως διαγωνισάμενοι Πλαταιᾶσιν εἰς τὸν πεδρὲ τῶν 
ὅλων κένδυνον κατέστησαν. 

6 ΧΥΠ. Πύλεων μὲν οὖν τὴν Αἰγινητῶν ἀρεστεῦσα 
φησιν Ἡρόδοτος, Θεμιστοκλεῖ δὲ, καίπερ ἄκοντες ὑπὶ 
φϑόνου, τὸ πρωτεῖον ἀπέδοσαν ἅπαντες. Ἐπεὶ γὰρ ἀνε. 
χωρήσαντες εἰς τὸν ᾿Ισϑμὸν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ τὴν ψῆφον 
ἔφερον οἵ στρατηγοί, πρῶτον μὲν ἕκαστος ἑαυτὸν ἀπέ 

ἰόφαινεν ἀρετῇ. δεύτερον δὲ μεϑ᾽ ἑαυτὸν Θεμισκοχλέα. 
“ακεδαιμόνιοε δ᾽ εἰς τὴν Σπάρτην αὐτὸν χαταγαρύντες 
Εὐρυβιάδῃ μὲν ἀνδρείας, ἐκείνῳ δὲ σοφίας ἀριστεῖον 
ἔδοσαν θαλλοῦ στέφανον, καὶ τῶν κατὰ τὴν πόλιν ἀρμά- 
τῶν τὸ πρωτεῦον ἐδωρήσαντο καὶ τριαχοσίους τῶν νέων 

16 πομποὺς ἄχρε τῶν ὅρων συνεξέπεμψαν. Μέγεται δ᾽ 
Ὀλυμπίων τῶν ἐφεξῆς ἀγομένων καὶ παρελθόντος εἰς 
τὸ στάδιον τοῦ Θεμιστοκλέους͵ ἀμελήσαντας τῶν ἀγων- 
στῶν τοὺς παρόντας ὅλην τὴν ἡμέραν ἐκεῖνον ϑεᾶσϑαι 
καὶ τοῖς ξένοις ἐπιδεικνύειν ἅμα ϑαυμάξοντας καὶ κρο- 

40 τοῦὔντας, ὥστε καὶ αὐτὸν ἡσϑέντα πρὸς τοὺς φίλους ὁμο- 
λογῆσαι τὸν καρπὸν ἀπέχειν τῶν ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος αὖ- 

- τῷ πονηϑέντων. 

ΧΥΙΙ. Καὶ γὰρ ἦν τῇ φύσει φιλοτιμότατος. εἶ δεῖ 
τεκμαέρεσθαι διὰ τῶν ἀπομνημονευομένων. “ΑΙἴρεϑεὶς 
26 γὰρ ναύαρχος ὑπὸ τῆς πόλεως οὐδὲν οὔτε τῶν ἐδίων 
οὔτε τῶν κοινῶν κατὰ μέρος ἐχρημάτιξεν, ἀλλὰ πᾶν 
ἀνεβάλλετο τὸ προσπῖπτον εἰς τὴν ἡμέραν ἐκείνην. καϑ' 
ἣν ἐκπλεῖν ἔμελλεν, ἵν᾽ ὁμοῦ πολλὰ πράττων πράγματα 
καὶ παντοδαποῖς ἀνθρώποις ὁμιλῶν μέγας εἶναε δοκχῇ 

80 καὶ πλεῖστον δύνασϑαι. Τῶν δὲ νεκρῶν τοὺς ἐχπεσόντας 
ἐπισκοπῶν παρὰ τὴν θάλατταν, ὡς εἶδε περικειμόνους 
ψέλια χρυσᾶ καὶ στρεπτοὺς, αὐτὸς μὲν παρῆϑε. τῷ δ᾽ 


19 ΘΕΜΙΣΤΟΚΔΗ͂Σ. 287 


ἑπομένῳ φίλῳ δείξας εἶπεν" .νυ.4Δνελοῦ σαυτῶ:" σὺ γὰρ 
οὐκ εἶ Θεμιστοκλῆς." Πρὸς δέ τινα τῶν καλῶν γεγονό-- 
τῶν, ᾿Αντιφάτην. ὑπερηφάνως αὐτῷ κεχρημένον πρό- 
τερον. ὕστερον ὃὲ ϑεραπεύοντα διὰ τὴν δόξαν ..ὯὮ, μει-- 
ράκιον““ εἶπεν οοὐψὲ μέν, ἀμφότεροι δ᾽ ἅμα νοῦν ἐσχή--ὅ 
καμεν."ἐ Ἔλεγε δὲ τοὺς ᾿4ϑηναίους οὐ τιμᾶν αὐτὸν οὐδὲ 
ϑαυμάξειν, ἀλλ᾽ ὥσπερ πλατάνῳ χειμαξομένους μὲν 
ὑποτρέχειν κινδυνεύοντας, εὐδίας δὲ περὶ αὐτοὺς γενο-- 
μένης τίλλειν καὶ κολούειν. Τοῦ δὲ Σεριφίου πρὸς αὖ-- 
τὸν εἰπόντος, ὡς οὐ δι᾽ αὑτὸν ἔσχηχε δόξαν, ἀλλὰ διὰ τὸ 
τὴν πόλιν" ..4ληϑῆ λέγεις ““ εἶπεν .. ἀλλ᾽ οὔτ᾽ ἂν ἐγὼ 
Σερέφιος ὧν ἐγενόμην ἔνδοξος, οὔτε σὺ ᾿4ϑηναῖος."“ 
Ἑ τέρου δέ τινος τῶν στρατηγῶν. ὡς ἔδοξέ τε χρήσιμον 
διαπεπρᾶχϑαι τῇ πόλει. ϑρασυνομένου πρὸς τὸν Θεμι-- 
στοκλέα καὶ τὰς δαυτοῦ ταῖς ἐκείνου πράξεσιν ἀντιπα-- τὸ 
ραβάλλοντος, ἔφη τῇ ἑορτῇ τὴν ὑστεραίαν ἐρίσαι λέγου- 
ὅαν. ὡς ἐκείνη μὲν ἀσχολιῶν τὲ μεστὴ καὶ κοπώδης 
ἐστίν, ἐν αὐτῇ δὲ πάντες ἀπολαύουσι τῶν παρεσκευα-- 
σμένων σχολάζοντες" τὴν δ᾽ ἑορτὴν πρὸς ταῦτ᾽ εἰπεῖν" 
.».ληϑὴ λέγεις" ἀλλ᾽ ἐμοῦ μὴ γενομένης σὺ οὐκ ἂν 90 
ἦσϑα΄““ »κἀμοῦ τοίνυν““ ἔφη .»υτότε μὴ γενομένου, ποῦ 
ἂν ἥτε νῦν ὑμεῖς ;ς Τὸν δὲ υἱὸν ἐντρυφώντα τῇ μητρὶ 
καὶ δι᾿ ἐκείνην αὐτῷ σκώπτων. ἔλεγε πλεῖστον τῶν ἘΔλ-- 
λήνων δύνασθϑαι- τοῖς μὲν γὰρ Ἔλλησιν ἐπιτάττειν ᾽'4ϑη- 
ναίους, ᾿4ϑηναίοις δ᾽ αὐτόν, αὐτῷ δὲ τὴν ἐκείνου μητέρα, 95 
τῇ μητρὶ δ᾽ ἐκεῖνον. Ἴδιος δέ τις ἐν πᾶσι βουλόμενος 
εἶναι χωρίον μὲν πιπράσχων ἐκέλευε κηρύττειν. ὅτι καὶ 
γείτονα χρηστὸν ἔχει" τῶν δὲ μνωμένων αὐτοῦ τὴν ϑυ- 
γατέρα τὸν ἐπιεικῇ τοῦ πλουσίου προκρένας ἔφη ξητεῖν 
ἄνδρα χρημάτων δεόμενον μᾶλλον ἢ χρήματα ἀνδρός. 30 
Ἐν μὲν οὖν τοῖς ἀποφϑέγμασι τοιοῦτός τις ἦν. 

ΧΙΧ, Γενόμενος δ᾽ ἀπὸ τῶν πράξεων ἐχείνων εὐθὺς 


288 ΠΛΙΟΥΤΑΡΧΟΥ Ἅ 


ἐπεχείρει τὴν πόλιν ἀνοικοδομεῖν καὶ τειχέξειν, εὃς μὲν 
ἱστορεῖ Θεόπομπος, χρήμασι πείσας μὴ ἐναντεεοϑοῆναι 
τοὺς ἐφόρους, ὡς δ᾽ οἵ πλεῖστοι, παρακρουσάμενος. 
ἜΪχε μὲν γὰρ εἰς Σπάρτην ὄνομα πρεσβείας ἐπειγραψά- 
ὅμενος - ἐγκαλούντων δὲ τῶν Σπαρτιατῶν, ὅτι τεεχέξουσι 
τὸ ἄστυ, καὶ Πολυάρχου κατηγοροῦντος ἐπίτηδες ἐξ “1. 
γένης ἀποσταλέντος. ἠρνεῖτο καὶ πέμπειν ἐκέλευεν εἰς 
᾿ϑήνας τοὺς κατοψομένους, ἅμα μὲν ἐμβάλλων τῷ τει- 
χισμῷ χρόνον ἐκ τῆς διατριβῆς, ἅμα δὲ βουλόμενος ἀντ 
10 αὐτοῦ τοὺς πεμπομένους ὑπάρχειν τοῖς ᾿4ϑηναίοις. Ὃ 
καὶ συνέβη. γνόντες γὰρ οἵ ΔΜακεδαιμόνιοε τὸ ἀγϑὲς 
οὐκ ἠδίκησαν αὐτόν, ἀλλ᾽ ἀδήλως χαλεπαίνοντες ἀπέ- 
πεμψαν. Ἐκ δὲ τούτου τὸν Πειραιᾶ κατεσκεύαξε,τὴν τῶν 
λιμένων εὐφυΐαν κατανοήσας καὶ τὴν πόλιν ὅλην ἄρμοτ- 
Ἰδτόμενος πρὸς τὴν ϑάλατταν, καὶ τρόπον τινὰ τοῖς πα- 
᾿ λαιοῖς βασιλεῦσι τῶν ᾿43ϑηναίων ἀντιπολιτευόμενος. 
᾿Ἐκεῦνοι μὲν γάρ . ὡς λέγεται, πραγματευόμενοι τοὺς 
πολέτας ἀποσπάσαι τῆς ϑαλάττης καὶ συνεϑίσαι ξῆν μὴ 
πλέοντας, ἀλλὰ τὴν χώραν φυτεύοντας, τὸν περὶ τῆς 
20᾽4ϑηνᾶς διέδοσαν λόγον, ὡς ἐρίσαντα περὶ τῆς χώρας 
᾿ δὸν Ποσειδῶ δείξασα τὴν μορίαν τοῖς δικασταῖς ἐνώκησε. 
Θεμιστοκλῆς δ᾽ οὐχ, ὡς ᾿Αριστοφάνης ὁ κωμικὸς λέγει, 
τῇ πόλει τὸν Πειραιᾶ προσέμαξεν, ἀλλὰ τὴν πόλιν 
ἐξῆψε τοῦ Πειραιῶς καὶ τὴν γῆν τῆς ϑαλάττης" ὅϑεν καὶ 
96 τὸν δῆμον ηὔξησε κατὰ τῶν ἀρίστων καὶ ϑράσους ἐνέ- 
πλησεν,. εἰς ναύτας καὶ κελευστὰς καὶ χυβερνήτας τῆς 
δυνάμεως ἀφικομένης. Διὸ καὶ τὸ βῆμα τὸ ἐν Πνυκὶ πε- 
ποιημένον ὥστ᾽ ἀποβλέπειν πρὸς τὴν ϑάλασσαν ὕστερον 
οὗ τριάκοντα πρὸς τὴν χώραν ἀπέστρεψαν. οἰόμενοι τὴν 
ϑομὲν κατὰ ϑάλατταν ἀρχὴν γένεσιν εἶναι δημοκρατίας, 
ὀλιγαρχίᾳ δ᾽ ἧττον δυσχεραίνειν τοὺς γεωργοῦντας. 
ΧΧ. Θεμιστοκλῆς δὲ καὶ μεῖξόν τι περὶ τῆς ναυτικῆς 


οἱ ΘΕΜΙΣΤΟΚΖΔΗΣ. 239 


2 διενοήϑη δυνάμεως. Ἐπεὶ γὰρ ὃ τῶν Ἑλλήνων στόλος 
ἀπηλλαγμένου Ξέρξου κατῆρεν εἰς Παγασὰς καὶ διεχεί-- 
μαξε. δημηγορῶν ἐν τοῖς ᾿4ϑηναίοις ἔφη τινὰ πρᾶξεν 

ἔχεεν ὠφέλιμον μὲν αὐτοῖς καὶ σωτήριον, ἀπόφρητον δὲ 
πρὸς τοὺς πολλούς. Τῶν δ᾽ ᾿4ϑηναίων ᾿Αριστείδῃ φρᾶ-- 5 
σαν μόνῳ κελδυόντων͵ κἂν ἐκεῦνος δοκιμάσῃ περαίνειν, 
ὁ μὲν Θεμιστοχλῆς ἔφρασε τῷ ᾿Αριστείδῃ, τὸ νεώριον 
ἐμπρῆσαι διανοεῖσϑαι τῶν Ἑλλήνων" ὁ δ᾽ ᾿Αριστείδης 
εἰς τὸν δῆμον παρελϑὼν ἔφη τῆς πράξεως, ἣν διανοεῖται 
πράττειν ὁ Θεμιστοκλῆς, μηδεμίαν εἶναι μήτε λυσιτελε-- τ 
στέραν μήτ᾽ ἀδικωτέραν. Οἱ μὲν οὖν ᾿4ϑηναῖοι διὰ ταῦτα 
παύσασϑαι τῷ Θεμιστοκλεῖ προσέταξαν. Ἐν δὲ τοῖς ᾽'4μ-- 
φικτυονικοῖς συνεδρίοις τῶν “ακεδαιμονίων εἰσηγουμέ- 
νῶν, ὅπως ἀπείργωνται τῆς ᾿Αἀμφικτυονίας αἱ μὴ συμ- 
μαχήσασαι κατὰ τοῦ Μήδου πόλεις. φοβηϑεὶς., μὴ Θετ-- 15 
ταλοὺς καὶ ᾿Αργείους, ὅτι δὲ Θηβαίους ἐκβαλόντες τοῦ 
συνεδρίου παντελῶς ἐπικρατήσωσι τῶν ψήφων καὶ γέ- 
νηται τὸ δοκοῦν ἐκείνοις, συνεῖπε ταῖς πόλεσι καὶ μετέ- 
ϑηκε τὰς γνώμαρ τῶν πυλαγόρων, διδάξας, ὡς τριάκοντα 
καὶ μέα μόναι πόλεις εἰσὶν αἱ μετασχοῦσαι τοῦ πολέμου,20 
καὶ τούτων αἵ πλείους παντάπασι μικραί" δεινὸν οὖν, 
εἰ τῆς ἄλλης Ελλάδος ἐκσπόνδου γενομένης ἐπὶ ταῖς μέ- 
γέσταις δυσὶν ἢ τρισὶ πόλεσιν ἔσται τὸ συνέδριον. Ἐκ 
τούτου μὲν οὖν μάλιστα τοῖς Δακεδαιμονέοις προσέ- 
κρουδε" διὸ καὶ τὸν Κίμωνα προῆγον ταῖς τιμαῖς, ἀντί-- 36 
παλον ἐν τῇ πολιτείᾳ τῷ Θεμιστοκλεῖ καθιστάντες. 

ΧΧΙ. Ἦν δὲ καὶ τοῖς συμμάχοιρ ἐπαχϑὴς περιπλέων 
τὲ τὰς νήσους καὶ χρηματιξόμενορ ἀπ᾽ αὐτῶν οἷα καὶ 
πρὸς ᾿ἀνδρίους ἀργύριον αἰτοῦντά φησιν αὐτὸν Ἧρό 
δοτορ εἰπεῖν τὸ καὶ ἀκοῦσαι. 4200 γὰρ ἥκειν ἔφη ϑεοὺς 80 
κομίζων, Πειϑὼ καὶ Βίαν" οἵ δ᾽ ἔφασαν εἶναι καὶ παρ᾽ 
αὐτοῖς ϑεοὺς μεγάλους δύο, Πενέαν καὶ ᾿Ἵπορίαν, ὑφ᾽ 


240 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟ.. -ι 


ὧν κωλύεσθαι δοῦναι χρήματα ἐκείνω. Τιμοκρέανν δ᾽ ὁ 
Ῥύδιος μελοποιὸς ἐν ἄσματι καθάπτεται πικρότερον τοῦ 
Θεμιστοκλέους, ὡς ἄλλους μὲν ἐπὶ χρήμασι φυγάδας δια-- 
πραξαμένου κατελθεῖν, αὐτὸν δὲ ξένον ὄντα καὶ φίλον) 
δπροεμένου δι᾽ ἀργύριον. Δέγει δ᾽ οὕτως" 
᾿41λῖ εἰ τύγε Παυσανίαν ἢ καὶ τύγε Ξάνθιππον αἰνεῖς ἢ, 
ἢ τύγε “Αευτυχίδαν, ἐγὼ δ᾽ ᾿Αφιστείδαν ἐπαινέαν 
ἄνδρ᾽ ἱερᾶν ἀπ᾿ ᾿Αϑανᾶν 
ἐλθεῖν ἕνα λῷστον" ἐπεὶ Θεμιστοκλῆ᾽ ἤχϑαρε Δατώ, 
10 Ψεύσταν, ἄδικον, προδόταν, ὃς Τιμοκρέοντα ξεῖνον 
ἔοντ᾽ 


ἀργυρίοις σκυβαλικχτοῖσι πεισϑεὶς οὐ κατᾶγεν 
εἰς πάτραν Ἰάλυσον, 
λαβὼν δὲ τρί᾽ ἀργυρίου τάλαντ᾽ ἔβα πλέων εἰς ὄλε- 
15 ϑρον, 
τοὺς μὲν κατάγων ἀδίκως, τοὺς δ᾽ ἐκδιώκων, τοὺς δὲ 
καίνων 
ἀργυρίων ὑπόπλεως, Ἰσϑμοῖ δ᾽ ἐπανδόκευε γελοίως 
ψυχρὰ κρέα παρέχων" 
0 οἵ δ᾽ ἤσϑιον κηὔχοντο μὴ ὥραν Θεμιστοκλεῦς γενέ- 
σϑαι. 
Πολὺ δ᾽ ἀσελγεστέρᾳ καὶ ἀναπεπταμένῃ μᾶλλον εἰς τὸν 
Θεμιστοκλέα βλασφημίᾳ κέχρηται. μετὰ τὴν. φυγὴν ὁ αὐτοῦ 
καὶ τὴν καταδίκην ὃ Τιμοκρέων ᾧ ἄσμα ποιήσας, οὗ ἐστιν 
36 ἀρχή" 


“Μοῦσα τοῦδε τοῦ μέλεος 
κλέος ἀν᾽ Ἕλλανας τίθει, 
ὡς ἐοικὸς καὶ δίκαιον. 
“Δέγεται δ᾽ ὁ Τιμοκρέων ἐπὶ μηδισμῷ φυγεῖν συγκατα- 
δοψηφισαμένου τοῦ Θεμιστοκλέους. Ὡς οὖν ὁ Θεμιστο- 
κλῆς αἰτίαν ἔσχε μηδίξειν, ταῦτ᾽ ἐποίησεν εἰς αὐτόν " 
Οὐκ ἄρα Τιμοκρέων μοῦνος Μήδοισιν ὁρκιατομεῖ, 


28 ᾿ ΘΕΜΙΣΤΟΚΔΗΣ. 94] 


.4λλ ἐντὶ κάλλοι δὴ πονηροί- οὐχ ἐγὼ μόνα κόλουρις" 
ἸἘΕνετὶ καὶ ἄλλαι ἀλώπεκες. 

ΧΧΙΙ. Ἤδη δὲ καὶ τῶν πολιτῶν διὰ τὸ φϑονεῖν ἡδέως 
τὰς διαβολὰς προσιεμένων ἠναγκάξετο λυπηρὸς εἶναι 
τῶν αὑτοῦ πράξεων πολλάκις ἐν τῷ δήμῳ μνημονεύων -ὃ 
καὶ πρὸς τοὺς δυσχεραίνοντας ἡ Τί κοπιᾶτε" εἶπεν οὗ πὸ 
τῶν αὐτῶν πολλάκις εὖ πάσχοντες ;““ Ἠνίασε δὲ τοὺς 
πολλοὺς καὶ τὸ τῆς ᾿Δρτέμιδος ἱερὸν εἰσάμενος, ἣν 4ρι- 
στοβούλην μὲν προσηγόρευσεν, ὡς ἄριστα τῇ πόλει καὶ 
τοῖς Ἕλλησι βουλευσάμενος, πλησίον δὲ τῆς οἰκίας κατε-- 10 
δκεύασεν ἐν Μελέτῃ τὸ ἱερὸν, οὗ νῦν τὰ σώματα τῶν 
ϑανατουμένων οἵ δήμιοι προβάλλουσι καὶ τὰ ἱμάτια καὶ 
τοὺς βρόχους τῶν ἀπαγχομένων καὶ καϑαιρεϑέντων ἐκ-- 
φέρουσιν. Ἔκειτο δὲ καὶ τοῦ Θεμιστοκλέους εἰκόνιον ἐν 
τῷ ναῷ τῆς ᾿Δἀριστοβούλης ἔτι καϑ᾽ ἡμᾶς" καὶ φαίνεταί τό 
τις οὐ τὴν ψυχὴν μόνον, ἀλλὰ καὶ τὴν ὄψιν ἡρωϊκὸς γε-- 
νόμενος. Τὸν μὲν οὖν ἐξοστρακισμὸν ἐποιήσαντο κατ᾽ 
αὐτοῦ κολούοντες τὸ ἀξίωμα καὶ τὴν ὑπεροχὴν, ὥσπερ 
εἰώϑεσαν ἐπὶ πάντων. οὖς ὥοντο τῇ δυνάμει βαρεῖς καὶ 
πρὸς ἰσότητα δημοχρατικὴν ἀσυμμέτρους εἶναι. Κόλασις 40 
γὰρ οὐκ ἦν ὁ ἐξυοστρακισμός., ἀλλὰ παραμυϑία φϑόνου 
καὶ κουφισμὸς ἡδομένου τῷ ταπεινοῦν τοὺς ὑπερέχοντας 
καὶ τὴν δυσμένειαν εἰς ταύτην τὴν ἀτιμίαν ἀποπνέοντος. 

ΧΧΠΙ. Ἐκπεσόντος δὲ τῆς πόλεως αὐτοῦ καὶ διατρί- 
βοντος ἐν Γάργει τὰ περὶ Παυδανίαν συμπεσόντα κατ᾽ 95 
ἐκείνου παρέσχε τοῖς ἐχϑροῖς ὦ ἀφορμάς.. Ὁ δὲ γραψάμενος 
αὐτὸν προδοσίας “Δεωβώτης ἦν ὁ ᾿Δλκμαίωνος γραυ- 
λῆϑεν. ἅμα συνεπαιτιωμένων τῶν Σπαρτιατῶν. Ὁ γὰρ 
Παυσανίας πράττων ἐκεῖνα δὴ τὰ περὶ τὴν προδοσίαν 
πρότερον μὲν ἀπεκρύπτετο τὸν Θεμιστοκλέα, καίπερ 30 
ὄντα φίλον" ὡς δ᾽ εἶδεν ἐκπεπτωκότα τῆς πολιτείας καὶ 
’, φέροντα χαλεπῶς ἐθάρσησεν ἐπὶ τὴν κοινωνίαν τῶν 


} 


Ριυτ. νιν. ]. 


242 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


πραττομένων παρακαλεῖν, τὰ γράμματα τοῦ βασιλέα 
ἐπιδεικνύμενος αὐτῷ καὶ παροξύνων ἐπὶ τοὺς “λ΄ ληνα 
ὡς πονηροὺς καὶ ἀχαρίστους. Ὁ ὃὲ τὴν μὲν δέησι 
ἀπετρίψατο τοῦ Παυσανίου καὶ τὴν κοινωνέχαν ὅλο. 
δ ἀπείπατο, πρὸς οὐδένα δὲ τοὺς λόγους ἐξήνεγοεεν οὐδ 
κατεμήνυσε τὴν πρᾶξιν. εἴτε παύσεσθαι προσδοκῶϊ 
αὐτὸν, εἴτ᾽ ἄλλως καταφανῆ γενήσεσϑαι σὺν οὐδενὶ 120- 
γισμῷ πραγμάτων ἀτόπων καὶ παραβόλων ὀρεγόμενον. 
Οὕτω δὴ τοῦ Παυσανίου ϑανατωϑέντος ἐπιστολαί τινες 
10 ἀνευρεϑεῖσαι καὶ γράμματα περὶ τούτων εἰς ὕποψών 
ἐνέβαλον τὸν Θεμιστοκλέα' καὶ κατεβόων μὲν αὐὐσοῦ 
“Μακεδαιμόνιοιϊ κατηγόρουν δ᾽ οἵ φϑονοῦντες τῶν πο- 
λιτῶν, οὐ παρόντος, ἀλλὰ διὰ γραμμάτων ἀπολογου- 
μένου μάλιστα ταῖς προτέραις κατηγορίαις. Ζηιαβαλλο- 
15 μένος γὰρ ὑπὸ τῶν ἐχϑρῶν πρὸς τοὺς πολέτας ἔγραφεν, 
ὡς ἄρχειν μὲν ἀεὶ ξητῶν, ἄρχεσϑαι δὲ μὴ πεφυκὼς μηδὲ 
βουλόμενος, οὐκ ἄν ποτε βαρβάροις καὶ πολεμίοις αὐτὸν 
ἀποδόσϑαι μετὰ τῆς Ελλάδος. Οὐ μὴν ἀλλὰ συμπεισϑ εὶς 
ὑπὸ τῶν κατηγορούντων ὁ δῆμος ἔπεμψεν ἄνδρας,, οἷς 
40 ξἴρητο συλλαμβάνειν καὶ ἄγειν αὐτὸν κριϑησόμενον ἐν 
τοῖς Ἕλλησιν. 

ΧΧΙΨ. Προαισϑόμενος δ᾽ ἐχεῖνος εἰς Κέρκυραν διε- 
πέρασεν. οὔσης αὐτῷ πρὸς τὴν πόλιν εὐεργεσίας. Γενό- 
μδνος γὰρ αὐτῶν κριτὴς πρὸς Κορινϑίους ἐχόντων δια- 

46 φοράν, ἔλυσε τὴν ἔχϑραν εἴκοσι τάλαντα κρίνας τοὺς 
Κορινθίους καταβαλεῖν καὶ Δευκάδα κοινῇ νέμειν ἀμ- 
φοτέρων ἄποικον. Ἐκεῖθεν δ᾽ εἰς Ἤπειρον ἔφυγε" καὶ 

- διωκόμενος ὑπὸ τῶν ᾿4ϑηναίων καὶ τῶν Μακεδαιμονέων 
ἔρριψεν αὑτὸν εἰς ἐλπίδας χαλεπὰς καὶ ἀπόρους κατα- 

80 φυγὼν πρὸς “Ἄδμητον, ὃς βασιλεὺς μὲν ἦν Μολοττῶν, 
δεηϑεὶς δέ τι τῶν ᾿4ϑηναίων καὶ προπηλακισϑεὶς ὑπὸ 
τοῦ Θεμιστοκλέους, ὅτ᾽ ἥκμαξεν ἐν τῇ πολιτείᾳ, δι’ ὀργῆς 


95 ΘΕΜΙΣΤΟΚΜΗΣ. φά8 


εἶχεν αὐτὸν ἀεὶ καὶ δῆλος ἦν, εἰ λάβοι, τιμωρησόμενος. 

124 Ἐν δὲ τῇ τότε τύχῃ μᾶλλον ὁ Θεμεστοκλῆς φοβηϑεὶς 
συγγενῆ καὶ πρόσφατομ φϑόνον ὀργῆς “παλαιᾶς καὶ 
βασιλικῆς. ταύτῃ φέρων ὑπέϑηκεν ἑαυτόν, ἰχένης τοῦ 
᾿δμήτου καταστὰς ἴδιόν τινα καὶ παρηλλαγμένον τρό-- 5 
πον. Ἔχων γὰρ αὐτοῦ τὸν υἱὸν ὄντα παῖδα πρὸς τὴν 
ἑστέαν προσέπεσε, ταύτην μεγίστην καὶ μόνην σχεδὸν 
ἀναντίρρητον ἡγουμένων ἰχεσίαν τῶν Μολοσσῶν. Ἔνιοι 
μὲν οὖν Φϑέαν τὴν γυναῖκα τοῦ βασιλέως λέγουσιν ὑπο-- 
ϑέσϑαι τῷ Θεμιστοκλεῖ τὸ ἰχέτευμα τοῦτο καὶ τὸν υἱὸν 10 
ἐπὶ τὴν ἑστίαν καϑίσαι μετ᾽ αὐτοῦ" τινὲς δ᾽ αὐτὸν τὸν 
“δμητον, ὡς ἀφοσιώσαιτο πρὸς τοὺς διώκοντας τὴν 
ἀνάγκην, δι᾽ ἣν οὐκ ἐκδίδωσι τὸν ἄνδρα, διαϑεῖναι καὶ 
συντραγῳδῆσαι τὴν ἱκεσίαν. Ἐκεῖ δ᾽ αὐτῷ τὴν γυναῖκα 
καὶ τοὺς παῖδας ἐχκλέψας ἐκ τῶν ᾿ϑηνῶν ἙἘπικράτης Ὁ 16 
᾿Αχαρνεὺς ἀπέστειλεν" ὃν ἐπὶ τούτῳ Κίμων ὕστερον κρέ- 
νας ἐθανάτωσεν. ὡς ἱστορεῖ Στησέμβροτος. Εἶτ᾽ οὐκ 
οἶδ᾽ ὅπως ἐπιλαϑόμδνος τούτων ἢ τὸν Θεμιστοκλέα 
ποιῶν ἐπιλαϑόμενον πλεῦσαί φησιν εἰς. Σικδλίαν καὶ 
παρ᾽ Ἱέρωνος αἰτεῖν τοῦ τυράννου τὴν᾽ ϑυγατέρα πρὸς 30 
γάμον, ὑπισχνούμενον αὐτῷ τοὺς “Ἕλληνας ὑπηκόους 
ποιήσειν" ἀποστρεψαμένου "δὲ τοῦ Ἰέρωνος . οὕτως εἰρ 
τὴν ᾿σίαν ἀπᾶραι. 

ΧΧΨΥ. Ταῦτα δ᾽ οὐ" εἰκός ἐστεν οὕτω γενέσθαι. Θεό- 
φραστος γὰρ ἐν τοῖς Περὶ βασιλείας ἱστορεῖ τὸν Θεμι--95 
στοκλέα πέμψαντος εἰς Ὀλυμπίαν Ἱέρωνος ἵππους ἀγω- 
νιστὰς καὶ σκηνήν τινὰ κατεσκευασμένην πολυτελῶς 

- στήσαντος, εἰπεῖν ἐν τοῖς Ἕλλησι λόγον, ὡς χρὴ τὴν 
σκηνὴν διαρπάσαι τοῦ τυράννου καὶ κωλῦσαι τοὺς ἵἴπ-- 
πους ἀγωνέσασϑαι. Θουκυδίδης δέ φησι καὶ πλεῦσαι 30 
αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἑτέραν καταβάντα ϑάλασσαν ἀπὸ Πύδνης, 
οὐδενὸς εἰδότος ὅστις εἴη τῶν πλεόντων, μέχρι οὗ 


- 


244 ὩΜΟΥΤΑΗΡΧΟΥ͂ 26 


πνεύματι τῆς ὁλκάδος εἰς Νάξον καταφερομένης ὑπὸ 
᾿Αϑηναίων πολιορκουμένην τότε φοβηϑεὶς ἀναδεέξεεεν 
ἑαυτὸν τῷ τε ναυκλήρῳ καὶ τῷ κυβερνήτῃ, καὶ τὰ μὲν 
δεόμενος, τὰ δ᾽ ἀπειλῶν καὶ λέγων. ὅτι κατηγορήσοε 2εαὶ 
δ καταψεύσοιτο πρὸς τοὺς ᾿4ϑηναίους, ὡς οὐκ ἀγνοοῦντες, 
ἀλλὰ χρήμασι πεισϑέντες ἐξ ἀρχῆς. ἀναλάβοιεν αὐτὸν, 
οὕτως ἀναγκχάσειε παραπλεῦσαι καὶ λαβέσϑαι τῆς ᾿Ασίας. 
Τῶν ὃδ χρημάτων αὐτῷ πολλὰ μὲν ὑπεκκλαπέντα δεὰ 
τῶν φίλων εἰς ᾿Ασέαν ἔπλει" τῶν δὲ φανερῶν γενομένων 
10 καὶ συναχϑέντων εἰς τὸ δημόσιον Θεόπομπος μὲν ἑκατὸν 
τάλαντα, Θεόφραστος ὃΣ ὀγδοήκοντά φησι γενέσϑαι τὸ 
πλῆϑος, οὐδὲ τριῶν ἄξια ταλάντων κεκτημένου τοῦ 
Θεμιστοκλέους πρὶν ἄπτεσϑαι τῆς πολιτείας. 
ΧΧΥΙ. Ἐπεὶ δὲ κατέπλευσεν εἰς Κύμην καὶ πολλοὺς 
ι6 ἤσϑετο τῶν ἐπὶ  ϑαλάττῃ παραφυλάττοντας αὐτὸν λαβεῖν, 
μάλιστα δὲ τοὺς περὶ Ἐργοτέλη καὶ Πυϑόδωρον αν γὰρ 
ἡ ϑήρα λυσιτελὴς τοῖς τὸ κερδαίνειν ἀπὸ παντὸς ἀγα-- 
πῶσι, διακοσίων ἐπικεκηρυγμένων αὐτῷ ταλάντων ὑπὸ 
τοῦ βασιλέως), ἔφυγεν εἰς «Αἰγάς, Αἰολικὸν πολισμάτιον. 
0οὑπὸ πάντων ἀγνοούμενος πλὴν τοῦ ξένου Νικογένουρ, 
ὃς Αἰολέων πλείστην οὐσίαν ἐκέκτητο καὶ τοῖς ἄνω δυ- 
νατοῖς γνώριμος ὑπῆρχε. Παρὰ τούτῳ κρυπτόμενος 
ἡμέρας ὀλίγας διέτριψεν" εἶτα μετὰ τὸ δεῖπνον ἐκ ϑυσίας 
τινὸς Ὄλβιος ὃ τῶν τέκνων τοῦ Νικογένους παιδαγωγὸς 
46 ἔχφρων γενόμενος καὶ ϑεοφόρητος ἀνεφώνησε μέτρῳ 
ταυτί 
Νυκτὶ φωνήν, νυκτὶ βουλήν, νυκτὶ τὴν νέκην δίδου. 
Καὶ μετὰ ταῦτα κοιμηϑεὶς ὁ Θεμιστοκλῆς ὄναρ ἔδοξεν 
ἐδεῖν δράκοντα κατὰ τῆς γαστρὸς αὐτοῦ περιελιττόμενον 
80 καὶ προσανέρποντα τῷ τραχήλῳ" γενόμενον δ᾽ ἀετὸν, ὡς 
ἥψατο τοῦ προσώπου, περιβαλόντα τὰς πτέρυγας ἐξᾶραι 
καὶ κομίξειν πολλὴν ὁδόν, εἶτα χρυσοῦ τινὸς κηρυκείου 


ΓΟ ἘΥΝΝ 


27 ΘΕΜΙΣΤΟΚΠΜΖΗ͂Σ. 245 


φανέντος. ἐπι τούτου στῆσαι βεβαίως αὐτὸν ἀμηχάνου 

25 δείματος καὶ ταραχῆς ἀπαλλαγέντα. Πέμπεται δ᾽ οὖν 
ὑπὸ τοῦ Νικογένους μηχανησαμένου τι τοιοῦτον. Τοῦ 
βαρβαρικοῦ γένους τὸ πολὺ καὶ μάλιστα τὸ Περσικὸν 
εἷς ξηλοτυπίαν τὴν περὶ τὰς γυναῖκας ἄγριον φύσει καὶ δ 
χαλεπόν ἐστιν. Οὐ γὰρ μόνον τὰς γαμετάς. ἀλλὰ καὶ τὰς 
ἀργυρωνήτους καὶ παλλακευομένας ἰσχυρῶς παραφυ-- 
λάττουσιν, ὡς ὑπὸ μηδενὸς ὁρᾶσϑαι τῶν ἐκτὸς, ἀλλ 
οἴκοι μὲν διαιτᾶσϑαι κατακεκλεισμένας,, ἐν δὲ ταῖς ὁδοι-- 
σορέαις ὑπὸ σκηνὰς κύκλῳ περιπεφραγμένας ἐπὶ τῶν 10 
ἁρμαμαξῶν ὀχεῖσθαι. Τοιαύτης τῷ Θεμιστοκλεῖ κατα- 
δκευασϑείσης ἀπήνης καταδὺς ἐκομίξετο, τῶν περὶ αὐ-- 
τὸν ἀεὶ τοῖς ἐντυγχάνουσι καὶ πυνθανομένοις λεγόντων, 
ὅτι γύναιον “Ἑλληνικὸν ἄγουσιν ἀπ᾿ Ἰωνίας πρός τινα 
τῶν ἐπὶ ϑύραις βασιλέως. 

ΧΧΥ͂ΙΙ. Θουκυδίδης μὲν οὖν καὶ Χάρων ὁ Μαμψακη--: 
νὸς ἱστοροῦσι τεϑνηκότος Ξέρξου πρὸς τὸν υἱὸν αὐτοῦ 
τῷ Θεμιστοκλεῖ γενέσϑαι τὴν ἔντευξιν" Ἔφορος δὲ καὶ 
Δείνων καὶ Κλείταρχος καὶ Ἡρακλείδης. ἔτι δ᾽ ἄλλοι 
πλείονες, πρὸς αὐτὸν ἀφικέσϑαι τὸν Ξέρξην. Τοῖς δὲ 20 
χφονικοῖς δοκεῖ μᾶλλον ὁ Θουκυδίδης συμφέρεσϑαι, 
καίπερ οὐδ᾽ αὐτοῖς ἀτρέμα συνταττομένοις. Ὁ δ᾽ οὖν 
Θεμιστοκλῆς γενόμενος παρ᾽ αὐτὸ τὸ δεινὸν ἐντυγχάνει 
πρῶτον “Αρταβάνῳ τῷ χιλιάρχῳ λέγων . Ἕλλην μὲν εἶναι, 
βούλεσϑαι δ᾽ ἐντυχεῖν βασιλεῖ περὶ μεγίστων πραγμά--35 
τῶν καὶ πρὸς ἃ τυγχάνει μάλιστα σπουδάζων ἐκεῖνος. Ὁ 
δέ φησιν" ὦ ξένε, νόμοι διαφέρουσιν ἀνθρώπων" ἄλλα 
δ᾽ ἄλλοις καλά" καλὸν ὃς πᾶσι τὰ οἰκεῖα κοσμεῖν καὶ 
σώξειν. Ὑμᾶρ μὲν οὖν ἐλευϑερίαν μάλιστα ϑαυμάξειν καὶ 
ἰσότητα λόγος" ἡμῖν δὲ πολλῶν νόμων καὶ καλῶν ὅ ὄντῶν 30 
κάλλιστος οὗτός ἐστι, τιμᾶν βασιλέα, καὶ προσκυνεῖν ὡς 
εἰκόνα ϑεοῦ τοῦ τὰ πάντα σώξοντος. Εἰ μὲν οὖν ἐπαινῶν 


18 


46 ΠΠΟΥΤΑΡΧΟΥ 28 


τὰ ἡμέτερα προσκυνήσεις, ἔστι σοι καὶ ϑεάσασϑαε βα- ᾿ 
σιλέα καὶ προσειπεῖν" εἰ δ᾽ ἄλλο τι φρονεῖς, ἀγγέλοις 
ὁτέροις χρήσῃ πρὸς αὐτόν. Βασιλεῖ γὰρ οὐ πάτερεον 
ἀνδρὸς ἀκροᾶσθαι μὴ προσκυνήσαντος.““ Ταῦτα δ΄ Θε- 
δμιστοκλῆς ἀκούσαρ λέγει πρὸς αὐτόν ..4,λ΄᾽ ἔγωγε τὴν 
βασιλέως, ὦ ᾿άἀρτάβανε, φήμην καὶ δύναμιν αὐξήσων 
ἀφῖγμαι, καὶ αὐτός τε πείσομαι τοῖς ὑμετέροις νόρεοες, 
ἐπεὶ ϑεῷ τῷ μεγαλύνοντι Πέρσας οὕτω δοκεῖ, καὶ δε᾽ ἐμὲ 
πλείονες τῶν νῦν βασιλέα προσκυνήσουσιν. Ὥστε τοῦτο 
Ιομηδὲν ἐμποδὼν ἔστω τοῖς λόγοις, οὗς βούλομαι πρὸς 
ἐκεῖνον εἰπεῖν.“ Τίνα δ᾽ ““ εἶπεν ὁ ᾿Αρτάβανος., ἘΖ- 
λήνων ἀφῖχϑαί σε φῶμεν: οὐ γὰρ ἰδιώτῃ τὴν γνώμην 
ἔοικας.“ Καὶ ὁ Θεμιστοκλῆς" .. Τοῦτ᾽ οὐκέτ᾽ ἂν“ ἔφη 
»πυϑοιτό τις, ᾿Αρτάβανε, πρότερος βασιλέως.“ Οὕτω 
1Ιό μὲν ὁ Φανίας φησίν. Ὁ δ᾽ Ἐρατοσθένης ἐν τοῖς Περὶ 
πλούτου προσιστόρησε,. διὰ γυναικὸς Ἐρετρικῆς, ἣν ὁ 
χιλίαρχος εἶχε, τῷ Θεμιστοκλεῖ τὴν πρὸς αὐτὸν ἔντευξιν 
γενέσϑαι καὶ συστασιν. 
ΧΧΥ͂ΠΙ. Ἐπεὶ δ᾽ οὖν εἰσήχϑη πρὸς βασιλέα καὶ προσ-- 
40 υνήσας ἔστη σιωπῇ, προστάξαντος τῷ ἑρμηνεῖ τοῦ βα- 
σιλέως ἐρωτῆσαι, τίς ἐστι, καὶ τοῦ ἑρμηνέως ἐρωτήσαν-- 
τος, εἶπεν" ΣΉκω σοι, βασιλεῦ, Θεμιστοκλῆς ὁ ᾿4ϑηναῖος 
ἐγὼ φυγὰς ὑφ᾽ Ἑλλήνων διωχϑείς, ᾧ πολλὰ μὲν ὀφείέ- 
λουσι Πέρσαι κακᾶ. πλείω δὲ ἀγαϑὰ κωλύσαντι τὴν 
“6 δίωξιν, ὅτε τῆς Ελλάδος ἐν ἀσφαλεῖ γενομένης παρέσχε 
τὰ οἴκοι σωξόμενα γαρίσασϑαέ τι καὶ ὑμῖν. Ἐμοὶ μὲν οὖν 
πάντα πρέποντα ταῖς παρούσαις συμφοραῖς ἐστι. καὶ 
παρεσκευαάμόνος ἀφῖγμαι δέξασθαί τε: χάρεν εὐμενῶς 
διαλλαττομένου καὶ παραιτεῖσθαι μνησικακοῦντος .ὁρ-- 
80γήν᾽ σὺ δὲ τοὺς ἐμοὺς ἐχθροὺς μάρτυρας θέμενος ὧν 
εὐεργέτησα Πέρϑας͵ νῦν ἀπάχρησαι ταῖς ἐμαῖς τύχαις 
πρὸς -ἐπίδειξον "ἀρετῆς μᾶλλον “ἢ πρὸς ἀποπλήρωσιν 


49 ΘΕΜΙΣΤΟΚΔΗΣ. 247 


ὀργῆς. Σώσεις μὲν γὰρ ἱκέτην σόν, ἀπολεῖς δ᾽ Ἑλλήνων 
ΣΘπ-πολέμεον γενόμενον.“ Ταῦτ᾽ εἰπὼν ὁ Θεμιστοκλῆς ἐπε-- 
ϑείασε τῷ λόγῳ προσδιελϑὼν τὴν ὄψιν, ἣν εἶδεν ἐν Νυ- 
κογένους, καὶ τὸ μάντευμα τοῦ Ζ“ῳωδωναίου 4ιὸς, ὡς 
κελευσϑεὶς πρὸς τὸν ὁμώνυμον τοῦ ϑεοῦ βαδέξειν συμ--5 
φρονήσειε πρὸς ἐκεῖνον ἀναπέμπεσθαι" μεγάλους γὰρ 
ἀμφοτέρους εἶναί τὸ καὶ λέγεσϑαι βασιλέας. ᾿Δκούσας δ᾽ 
ὁ Πέρσης. ἐκεένῳ μὲν οὐδὲν ἀπεκρένατο, καίπερ ϑαυ- 
μάσας τὸ φρόνημα καὶ τὴν τόλμαν αὐτοῦ μακαρίσας δὲ 
“τρὸς τοὺς φίλους ἑαυτόν, ὡς ἐπ᾽ εὐτυχίᾳ μεγίστῃ, καὶ 10 
κατευξάμενος ἀεὶ τοῖς πολεμέοις τοιαύτας φρένας διδό-- 
ναι τὸν ᾿Δριμάνιον. ὅπως ἐλαύνωσι τοὺς ἀρίστους ἐξ 
ἑαυτῶν, ϑύσαί τε τοῖς ϑεοῖς λέγεται καὶ πρὸς πόσιν 
εὐθὺς τραπέσϑαι καὶ νύκτωρ ὑπὸ χαρᾶς διὰ μέσων τῶν 
ὕπνων βοῆσαι τρίς 9 ἔχω Θεμιστοκλέα τὸν ᾿4ϑηναῖον.““ 15 
ΧΧΙΧ. “Ἅμα δ᾽ ἡμόραᾳ συγκαλέσας τοὺς φίλους εἰσῆ-- 

- )}ὲν αὐτὸν μηδὲν ἐλπίζοντα χρηστὸν ἐξ ὧν ἑώρα τοὺς ἐπὶ " 
ϑύραις, ὡς ἐπύϑοντο τοὔνομα παρόντος αὐτοῦ, χαλεπῶς 
διακειμένους καὶ κακῶς λέγοντας. Ἔτι δὲ Ῥωξάνης ὁ 
χιλέαρχος. ὡς κατ᾽ αὐτὸν ἦν ὁ Θεμιστοκλῆς προσεών, 20 
καϑημένον βασιλέως καὶ τῶν ἄλλων σιωπώντων, ἀτρέμα 
στενάξας εἶπεν Ὄφις Ἕλλην ὁ ποικίλος, ὁ βασιλέως δὲ 
δαῆιων δοῦρο ἤγαγεν.“Ξ Οὐ μὴν ἀλλ᾽ εἰς ὄψιν ἐλϑόντος 
αὐτοῦ καὶ πάλιν᾽ προσκυνήσαντος, ἀσπασάμενος καὶ 
προσειπιὰν φιλοφρόνως ὃ βασιλεὺς, ἤδη μὲν ἔφησεν 96 
αὐτῷ διακόσια τάλαντα ὀφείλειν" κομίσαντα γὰρ αὑτὸν 
ἀπολήψεσϑαι δικαίως τὸ ἐπικηρυχϑὲν τῷ ἀγαγόντι" 

πολλῷ δὲ πλείω τούτων ὑπισχνεῖτο καὶ παρεϑάρρυνε 
καὶ λέγειν ἐδέδου περὶ τῶν Ἑλληνικῶν, ἃ βούλοιτο, 
παρρησιαζόμενον. Ὁ δὲ Θεμιστοκλῆς ἀπεκρένατο, τὸν 30 
λόγον ἐοικέναρ τοῦ ἀνθρώπου τοῖς ποικίλοις στρώμασιν" 
ὡς γὰρ ἐκεῖνα καὶ τοῦτον ἐχτεινόμενον μὲν ἐπιδείκνυ- 


248 ἩΜΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ϑι 


σϑαι τὰ εἴδη. συστελλόμενον δὲ κρύπτειν καὶ δεαφϑ εἴ- 
ρειν- ὅθεν αὐτῷ χρόνου δεῖν. Ἐπεὶ δὲ, ἡσϑέντος τοῦ 
βασιλέως τῇ εἰκασίᾳ καὶ λαμβάνειν κελεύσαντος, ἔνεαυ- 
τὸν αἰτησάμενος καὶ τὴν Περσίδα γλῶτταν ἀποχρεόντοως 
6 ἐκμαϑὼν ἐνετύγχανε βασιλεῖ δι᾽ αὑτοῦ, τοῖς μὲν ἐκτὸς 
δόξαν παρέσχε περὶ τῶν Ἑλληνικῶν πραγμάτων δεειλέ. 
χϑαι, πολλῶν δὲ καινοτομουμένων περὶ τὴν αὐλὴν καὶ 
τοὺς φίλους ὑπὸ τοῦ βασιλέως ἐν ἐκείνῳ τῷ καιρῷ, φϑό- 
νον ἔσχε παρὰ τοῖς δυνατοῖς. ὡς καὶ κατ᾿ ἐκείνων παρ- 
10 φησίᾳ χρήσασθαι πρὸς αὐτὸν ἀποτετολμηκώς. Οὐδὲν 
γὰρ ἦσαν αἴ τιμαὶ ταῖς τῶν ἄλλων ἐοικυῖαι ξένων, ἀλλὰ 
καὶ κυνηγεσίων βασιλεῖ μετέσχε καὶ τῶν οἴκοε διατρι- 
βῶν, ὥστε καὶ μητρὶ τῇ βασιλέως εἰς ὄψιν ἐλϑεῖν καὶ 
γενέσϑαι συνήθης, διακοῦσαι δὲ καὶ τῶν μαγικῶν λόγων 
16 τοῦ βασιλέως κελεύσαντος. Ἐπεὶ δὲ Δημάρατος ὁ Σπαρ- 
τιάτης αἰτήσασϑαι δωρεὰν κελευσϑεὶς ἠἡτήσατο τὴν κί- 
ταριν, ὥσπερ οἵ βασιλεῖς. ἐπαράμενος εἰσελάσαε δεὰ 
Σάρδεων, Μιϑροπαύστης μὲν ἀνεψιὸς ὧν βασιλέως εἶπε 
τοῦ Δημαράτου τῆς τιάρας ἁψάμενος" ,,»4ὋὍὕτη μὲν ἡ κίέ- 
40 ταρις οὐχ ἔχει ἐγκέφαλον. ὃν ἐπικαλύψει" σὺ δ᾽ οὐκ ἔσῃ 
Ζεὺς ἂν λάβῃς κεραυνόν" ““ ἀπωσαμένου δὲ τὸν “ημά- 
ρατον ὀργῇ διὰ τὸ αἴτημα τοῦ βασιλέως καὶ δοκοῦντος 
ἀπαραιτήτως ἔχειν πρὸς αὐτόν, ὃ Θεμιστοκλῆς δεήθϑ εὶς 
ἔπεισε καὶ διήλλαξε. “έγεται δὲ καὶ τοὺς ὕστερον βασι- 
46 λεῖς, ἐφ᾽ ὧν μᾶλλον αἵ Περσικαὶ πράξεις ταῖς Ἑλληνικαῖς 
ἀνεκράϑησαν, ὁσάκις δεηϑεῖεν ἀνδρὸς Ἕλληνος, ἐπαγ- 
γέλλεσϑαι καὶ γράφειν ἕκαστον, ὡς μείξων ἔσοιτο παρ᾽ 
αὐτῷ Θεμιστοκλέους. Αὐτὸν δὲ τὸν Θεμιστοχλέα φασὶν 
ἤδη μέγαν ὄντα καὶ ϑεραπευόμενον ὑπὸ πολλῶν λαμ- 
ϑ0πρᾶρ ποτε τραπέζης παρατεϑείσης πρὸς τοὺς παῖδας 
εἰπεῖν: ,͵Ω παῖδες, ἀπωλόμεϑα ἂν, εἰ μὴ ἀπωλόμε- 
ϑα.. Πόλεις δ᾽ αὐτῷ τρεῖς μὲν οἵ πλεῖστοε δοϑῆναι 12] 


-- 


1 ΘΕΜΙΣΤΟΙΚΠΔΗΣ. . 249 


Ἁ 


ἰέγουσιεν εἰς ἄρτον καὶ οἶνον καὶ ὄψον, Μαγνησίαν καὶ 
“άμψακον καὶ Μυοῦντα: δύο δ᾽ ἄλλας προστίϑησιν ὃ. 
Κυξικηνὸς Νεάνϑης καὶ Φανίας, Περκώτην καὶ Παλαί--: 
δκηψιν εἰς στρωμνὴν καὶ ἀμπεχόνην. 

ΧΧΧ. Καταβαίνοντε δ᾽ αὐτῷ πρὸς τὰς Ἑλληνικὰς 5 
στράξεις ἐπὶ θάλατταν Πέρσης ἀνὴρ Ἐπιξύης ὄνομα, σα-- 
τραπεύων τῆς ἄνω Φρυγίας, ἐπεβούλευσε, παρεσκευα- 
«ἐς ἔκπαλαι Πισίδας τινὰς ἀποκτενοῦντας, ὅταν ἐν 
τῇ. καλουμένῃ πόλει “Δεοντοκεφάλῳ γενόμενος καταυ- 
λισϑῇ. Τῷ δὲ λέγεται καϑεύδοντι μεσημβρίας τὴν μη-- τὸ 
τέρα τῶν ϑεῶν ὄναρ φανεῖσαν εἰπεῖν" .,Ὦ, Θεμιστόκλεις, 
ὑστέρει κεφαλῆς λεόντων, ἵνα μὴ λέοντι περιπέσῃ. 
᾿Εγὼ ὃδ' ἀντὶ τούτου σε αἰτῶ ϑεράπαιναν Μνησιπτολέ- 
μαν.“ς Διαταραχϑεὶς οὖν ὁ Θεμιστοκλῆς προσευξάμε-- 
νος τῇ ϑεῷ τὴν μὲν λεωφόρον ἀφῆκεν . ἑτέρᾳ δὲ περιελ- 15 
ϑὼν καὶ παραλλάξας τὸν τόπον ἐκεῖνον ἤδη νυκτὸς 
οὔσης κατηυλίσατο. Τῶν ὃὲ τὴν σκηνὴν κομιξόντων 
ὑποξυγέων ἑνὸς εἰς τὸν ποταμὸν ἐμπεσόντος. οἵ τοῦ ἡ 
Θεμιστοκλέους οἰκέται τὰς αὐλαίαρ διαβρόχους γενομέ-- 
νας ἐκπετάσαντες ἀνέψυχον οἵ δὲ Πισίδαι τὰ ξίφη λα-- 80 
βόντες ἐν τούτῳ προσεφέροντο, καὶ τὰ ψυχύμενα πρὸς 
τὴν σελήνην οὐκ ἀκριβῶς ἰδόντες φήϑησαν εἶναι τὴν 
σκηνὴν τὴν Θεμιστοκλέους κἀκεῖνον ἔνδον εὑρήσειν 
ἀναπαυόμενον. Ὥς δ᾽ ἐγγὺς γενόμενοι τὴν αὐλαίαν 
ἀνέστελλον, ἐπιπίπτουσιν αὐτοῖς οἵ παραφυλάσσοντες 9ὅ 
καὶ συλλαμβάνουσι. ΖΔιαφυγὼν ὃΣ τὸν κίνδυνον οὕτω 
καὶ ϑαυμάσας τὴν ἐπιφάνειαν τῆς ϑεοῦ ναὸν κατεσκεύ-- 
αδεν ἐν Μαγνησίᾳ Ζινδυμήνης καὶ τὴν ϑυγατέρα Μνη- 
σιπτολέμαν ἱέρειαν ἀπέδειξεν. 

ΧΧΧΙ, Ὡς δ᾽ ἦλϑεν εἰς Σάρδεις καὶ σχολὴν ἄγων 80 
ἐθεᾶτο τῶν ἱερῶν τὴν κατασκευὴν καὶ τῶν ἀναϑημάτων 
τὸ πλῆϑος, εἶδε δὲ ἐν μητρὸς ἱερῷ τὴν " καλουμένην 


250 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟῪ 


ὑδροφόρον κόρην χαλκῆν, μέγεϑος δίπηχυν, ἢ» αὐτὸ 
ὅτε τῶν ᾿4θήνησιν ὑδάτων ἐπιστάτης ἦν͵ ἑλεὸν τοὺ; 
ὑφαιρουμένους τὸ ὕδωρ καὶ παροχετεύοντας, ἀνέθηκε 
ἐκ τῆς ξημίας ποιησάμενος, εἴτε δὴ παθών τι περὸς τῇ, 
δαἰχμαλωσίαν τοῦ ἀναθήματος εἴτε βουλόμενος ἐνδ είξα- 
σϑαι τοῖς ᾿4ϑηναίοις, ὅσην ἔχει τιμὴν καὶ δύναμιν ἐν 
“τοῖς βασιλέως πράγμασι, λόγον τῷ “υδίας σατράπῃ 
προσήνεγκεν αἰτούμενος ἀποστεῖλαι τὴν κόρην εἰς τὰς 
᾿ϑήνας. Χαλεπαίνοντος δὲ τοῦ βαρβάρου καὶ βασιλεὶ 
10 γράψειν φήσαντος ἐπιστολήν, φοβηϑεὶς ὁ Θεμιστοχήῆς 
δ εἰς τὴν γυναικωνῖτιν κατέφυγε καὶ τὰς παλλακίδας αὐ-- 
τοῦ ϑεραπεύσας χρήμασιν ἐχεῖνόν τε κατεπραῦνε τῆς 
ει ὀργῆς καὶ πρὸς τὰ ἄλλα παρεῖχεν ἑαυτὸν εὐλαβέστερον, 
ἤδη καὶ τὸν φϑόνον τῶν βαρβάρων δεδοικώς. Οὐ γὰρ 
16 πλανώμενος περὶ τὴν ᾿Ασίαν. ὥς φησι Θεόπομπος. ἀλλ 
ἐν Μαγνησίᾳ μὲν οἰκῶν, καρπούμενος δὲ δωρεὰς μεγά- 
λας καὶ τιμώμενος ὅμοια Περσῶν τοῖς ἀρέστοιρ, ἐπεὶ σπτο- 
λὺν χρόνον ἀδεῶς διῆγεν, οὐ πάνυ τι τοῖς Ἑλληνικοῖς 
πράγμασι βασιλέως προσέχοντος ὑπ᾽ ἀσχολιῶν περὶ τὰς 
90 ἄνω πράξεις. Ὡς δ᾽ Αἴγυπτός τε ἀφισταμένη βοηϑούν- 
τῶν ᾿“ϑηναίων καὶ τριήρεις Ελληνικαὶ μέχρι Κύπρου 
καὶ Κιλικίας ἀναπλέουσαι καὶ Κίμων ϑαλαττοκρατῶν 
ἐπέστρεψεν αὐτὸν ἀντεπιχειρεῖν τοῖς Ἕλλησι καὶ χω- 
λύειν αὐξανομένους ἐπ᾽ αὐτόν, ἤδη δὲ καὶ δυνάμεις 
45 ἐκινοῦντο καὶ στρατηγοὶ διεπέμποντο καὶ κατέβαινον εἰς, 
Μαγνησίαν ἀγγελέαι πρὸς Θεμιστοκλέα, τῶν Ἑλληνικῶν 
ἐξάπτεσθαι κελεύοντος βασιλέως καὶ βεβαιοῦν τὰς ὕπο- 
σχέσεις, οὔτε δι᾽ ὀργήν τινα “παροξυνθεὶς κατὰ τῶν 
πολιτῶν οὔτε ἐπαρϑεὶς τιμῇ τοσαύτῃ καὶ δυμάμει πρὸς 
δ0ὺ τὸν πόλεμον. ἀλλ᾽ ἴσως μὲν οὐκ ἐφικτὸν ἡγούμενος τὸ 
᾿ ἔργον. ἄλλους τὲ μεγάλους τῆς Ἑλλάδος ἐχούσης στρα- 
τηγοὺς τότε καὶ Κίμωνος ὑπερφυῶς εὐημεροῦντος ἐν] 


3 ΘΕΜΙΣΤΟΚΜΗΣ. 251 


οὖς σεολεμικπκοῖς,, τὸ δὲ πλεῖστον αἰδοῖ τῆς τε δόξης τῶν 
γραξεων- τῶν ἑαυτοῦ καὶ τῶν τροπαίων ἐκείνων, ἄριστα 
δουλευσάμενος ἐπιϑεῖναι τῷ βίῳ τὴν τελευτὴν πρέπου-- 
᾽χαν, ἔϑυσε τοῖς ϑεοῖς͵ καὶ τοὺς φίλους συναγαγὼν καὶ 
δεξιωσάμενος, ὡς μὲν ὁ πολὺς λόγος, αἷμα ταύρειον 5 
πεῶν. ὡς δ᾽ ἔνιοι, φάρμακον ἐφήμερον προσενεγκάμε-- 
νος. ἐν Μαγνησίᾳ κατέστρεψε πέντε πρὸς τοῖς ἑξήκοντα 
βεβιωκὼς. ἔτη καὶ τὰ πλεῖστα τούτων ἐν πολιτείαις καὶ 
ἡγεμονίαις. Τὴν δ᾽ αἰτίαν τοῦ ϑανάτου καὶ τὸν τρόπον 
σπυϑόμενον βασιλέα λέγουσιν ἔτι μᾶλλον θαυμάσαι τὸν 10 
ἄνδρα καὶ τοῖς φίλοις αὐτοῦ καὶ οἰκείοις χρώμενον δια-- 
τελεῖν φιλανθρώπος. 

ΧΧΧΙ. ᾿Ζ“πέλιπε δὲ Θεμιστοκλῆς παῖδας ἐκ μὲν 
᾿Αρχίππης τῆς Τυσάνδρου τοῦ ᾿4λωπεκῆϑεν ᾿Δρχέπτολιν 
καὶ Πολύευκτον καὶ Κλεόφαντον, οὗ καὶ Πλάτων ὁ φι-- ἴ5 
λόσοφος ὡς ἱππέως ἀρίστου. τάλλα δ᾽ οὐδενὸς ἀξίου γε-- 
νομένου μνημονεύει. Τῶν δὲ πρεσβυτάτων Νεοκλῆς 
μὲν ἔτι παῖς. ὧν ὑφ᾽ ἵππου δηχϑεὶς ἀπέϑανε, Ζιοκλέα 
δὲ “ύσανδρος ὁ πάππος υἱὸν ἐποιήσατο. Θυγατέρας δὲ 
πλείους ἔσχεν, ὧν Μνησιπτολέμαν μὲν ἐκ τῆς ἐπιγαμη-- 30 
ϑιείσης γενομένην ᾿Αρχέπτολις ὁ ἀδελφὸς οὐκ ὧν ὅὃμο-- 
μήτριος ἔγημεν. Ἰταλίαν δὲ Πανϑοίδης ὁ Χῖος, Σύβαριν 
δὲ Νικομήδης ὁ ᾿4ϑηναῖος" Νικομάχην δὲ Φρασικλῆς ὁ 
ἀδελφιδοῦς Θεμιστοκλέους, ἤδη τετελευτηκότος ἐκείνου, 
πλεύσας εἰς Μαγνησίαν ἔλαβε παρὰ τῶν ἀδελφῶν, νεω-- "δ 
φάτην δὲ πάντων τῶν τέκνων ᾿σίαν ἔϑρεψε. Καὶ τάφον 
μὲν αὐτοῦ λαμπρὸν ἐν τῇ ἀγορᾷ Μάγνητες ἔχουσι" περὶ 
δὲ τῶν λειψάνων οὔτ᾽ ᾿Φνδοκίδῃ προσέχειν ἄξιον ἐν τῷ 
Πρὸς τοὺς ἑταίρους λέγοντι, φωράσαντας τὰ λείψανα 

διαρρῖψαι τοὺς ᾿4θηναίους (ψεύδεται γὰρ ἐπὶ τὸν δῆμον 80 
παροξύνων τοὺς ὀλιγαρχικοὺς), ὅ τε Φύλαρχος, ὥσπερ 
ἐν τραγῳδίᾳ τῇ ἱστορίᾳ μονονοὺ μηχανὴν ἄρας καὶ προ- 


252 ΠΑΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


αγαγὼν Νεοκλέα τινὰ καὶ Ζημόπολιν. υἱοὺς Θεμισ 
κλέους, ἀγῶνα βούλεται κινεῖν καὶ πάϑος, ὃ οὐδ᾽ ἃ: 
τυχὼν ἀγνοήσειεν ὅτι πέπλασται. Διόδωρος δ᾽ ὁ πε 
γητὴς ἐν τοῖς Περὶ μνημάτων εἴρηκεν ὡς ὑπονοῶν 

'ϑλον ἢ γινώσκων, ὅτι περὶ τὸν μέγαν λιμένα τοῦ 
ραιῶς ἀπὸ τοῦ κατὰ τὸν ἴάλκιμον ἀκρωτηρίου πρόκχει 
τις οἷον ἀγκών, καὶ κάμψαντι τοῦτον ἐντὸς͵ ἡ τὸ ὑπεν 
διον τῆς θαλάττης͵ κρηπίς ἐστιν εὐμεγέϑης καὶ τὸ πε 
αὐτὴν βωμοειδὲς τάφος τοῦ Θεμιστοκλέους. Οἴεται δὲ 

10χαὶ Πλάτωνα τὸν κωμικὸν αὐτῷ μαρτυρεῖν ἐν τούτοες" 

Ὁ σὸς δὲ τύμβος ἐν καλῷ κεχωσμένος 

τοῖς ἐμπόροις πρόσρησις ἔσται πανταχοῦ, 
τούς τ᾽ ἐχπλέοντας εἰσπλέοντάς τ᾽ ὄψεται, 
χώπόταν ἅμιλλα τῶν νεῶν ϑεάσεται. 

165 Τοῖς δ᾽ ἀπὸ γένους τοῦ Θεμιστοκλέους καὶ τιμαί τινε: 
ἐν Μαγνησίᾳ φυλαττόμεναι μέχρι τῶν ἡμετέρων χρόνον 
ἦσαν, ἃς ἐκαρποῦτο Θεμιστοκλῆς ᾿4ϑηναῖος, ἡμέζτερο: 
συνήϑης καὶ φίλος παρ᾽ ᾿ἀμμωνίῳ τῷ φιλοσόφῳ γενό- 
μενος. 

420 


ΟΚΑΜΊΙΔΆΜΟΣ. 


Ι. Περὶ δὲ Φουρίου Καμίλλου πολλῶν καὶ μεγάλων! 
λεγομένων ἴδιον εἶναι δοκεῖ μάλιστα καὶ παράδοξον. ὅτι 
45 πλεῖστα μὲν ἐν ἡγεμονίαις καὶ μέγιστα κατορϑώσας,, ὃδι- 
κτάτωρ δὲ πεντάκις αἰρεϑείς, ϑριαμβεύσας δὲ τετράκις, 
κτίστης δὲ τῆς Ῥώμης ἀναγραφεὶς δεύτερος, οὐδὲ ἅπαξ 
ὑπάτευσε. Τούτου δ᾽ αἴτιον ἡ τῆς τότε πολιτείας κα- 
τάστασις, ἐκ διαφορᾶς τοῦ δήμου πρὸς τὴν σύγκλητον 
80 ὑπάτους μὲν ἐρίσαντος μὴ ἀποδείχνυσϑαι, χιλιάρχους δὲ 
χειροτονοῦντος ἐπὶ τὴν ἡγεμονίαν, ὦν, καίπερ ἀπ᾿ ἐξου- 
σίας καὶ δυνάμεως ὑπατικῆς ἅπαντα πραττόντων, ἧττον 


ΚΑΜ|]44ΟΣ. νι 258 


᾽ ἐπαχϑὴς ἡ ἀρχὴ διὰ τὸ πλῆϑος. Τὸ γὰρ ξξ ἄνδρας, 
ἰλὰ μὴ δύο, τοῖς. πράγμασιν ἐφιστάναι. παρεμυϑεῖτο 
"ὃς βαρυνομένους τὴν ὀλιγαρχίαν. Κατὰ τοῦτο δὴ 
χεροῦ μάλιστα τῇ δόξῃ. καὶ τοῖς πράγμασιν ἀκμάσαρ ὁ 
Φέμειλλος ὕπατος μὸν οὐκ ἠξίωσεν ἄκοντι τῷ δήμῳ γε-8 
ἔσϑαι. καίπερ ἐν τῷ διὰ μέσου δεξαμένης ὑπατικὰς ἀρ-- 
χερεσίας τῆς πολιτείας πολλάκις, ἐν δὲ ταῖς ἄλλαις ἡγε- 
ονίαις πολλαῖς καὶ παντοδαπαῖς γενομέναις τοιοῦτον 
τὸν παρέσχεν. ὥστε τὴν μὲν ἐξουσίαν καὶ μοναρχοῦν- 
ος εἶναι κοινήν, τὴν δὲ δόξαν ἰδίαν καὶ μεϑ᾽ ἑτέρων 10 
πρατηγοῦντος" ὧν τοῦ μὲν ἡ μετριότης αἴτιον ἀνεπι-- 
γ»ϑόνως ἄρχοντος, τοῦ δ᾽ ἡ φρόνησις, δι᾽ ἣν ὁμολογου--: 
"ἕνως ἐπρώτευεν. 

Π. Οὔπω δὲ τότε περὶ τὸν τῶν Φουρίων οἶκον 
γὥσης μεγάλης ἐπιφανείας αὐτὸς ἀφ᾽ ἑαυτοῦ πρῶτος εἰς 1ξ 
δόξαν προῆλϑεν ἐν τῇ μεγάλῃ μάχῃ πρὸς Αἰκανοὺς καὶ 
ύυολούσκους ὑπὸ δικτάτορι Ποστουμίῳ Τουβέρτῳ 
“τρατευόμενος. Προϊππεύων γὰρ τοῦ στρατοῦ καὶ πλη-- 
γῇ περιπεσὼν εἰς τὸν μηρὸν οὐκ ἀνῆκεν, ἀλλ᾽ ἐγκείμε-- 
νον τῷ τραύματι παρέλκων τὸ ἀκόντισμα καὶ συμπλε-- 20 
πόμενος τοῖς ἀρίστοις τῶν πολεμίων τροπὴν ἐποίησεν. 
Ἑκ δὲ τούτου τῶν τ᾽ ἄλλων γερῶν ἔτυχε καὶ τιμητὴς 
ἀπεδείχϑη, μέγα τῆς ἀρχῆς ἀξίωμα ταύτης ἐπὶ τῶν τότε 
χρόνων ἐχούσης. Μνημονεύεται ὃὲ αὐτοῦ τιμητεύον-- 
τος καλὸν μὲν ἔργον τὸ τοὺς ἀγάμους λόγοις τε πείϑοντα 36 
καὶ ξημίαις ἀπειλοῦντα συγκαταξεῦξαι ταῖς χηρευούσαις 
γυναιξὶ (πολλαὶ δ᾽ ἦσαν αὗται διὰ τοὺς πολέμους), ἀ ἄναγ- 
καῖον δὲ τὸ καὶ τοὺς ὀρφανοὺς ὑποτελεῖς ποιῆσαι πρό-- 
τερον ἀνεισφόρους ὄντας. Αἰτίαι δ᾽ ἦσαν αἵ συνεχεῖς 
στρατεῖαι μεγάλων ἀναλωμάτων δεόμεναι, καὶ μάλιστα 80 
κατήπειγεν ἡ Οὐηΐων πολιορκία. Τούτους ἔνιοι Οὐηϊεν-- 
τανοὺς καλοῦσιν. Ἦν δὲ πρόσχημα τῆς Τυρρηνίας ἡ 


254 ΠΙΗΟΥΤΑΡΧΟΥ 


πόλις, ὅπλων μὲν ἀρεϑμῷ καὶ πλήϑει τῶν στρατενομ 
νῶν οὐχ ἀποδέουσα τῆς Ῥώμης, πλούτῳ. δὲ γεαὶ βίω 
ἁβρότητι καὶ τρυφαῖς καὶ πολυτελείαις ἀγαλλομένη ποὶ 
λοὺς καὶ καλοὺς ἀγῶνας ἠγωνίσατο περὶ δόξης καὶ δυνι 
δστείας πολεμοῦσα Ῥωμαίοις. Ἐν δὲ τῷ τότε χρόνῳ τὶ 
μὲν φιλοτιμίας ἀφειστήκει συντριβεῖσα μεγάλαες μάχαι: 
ἐπαράμενοι δὲ τείχη μεγάλα καὶ καρτερὰ καὶ τὴν πόλι 
ὅπλων καὶ βελῶν καὶ σίτου καὶ παρασκενῆς ἁστάσης ἐμ 
πλήσαντες, ἀδεῶς ὑπέμενον τὴν πολιορχίαν, μακρὰϊ 
Ιομὲν οὖσαν, οὐχ ἧττον δὲ τοῖς πολιορκοῦσιν ἐργώδη καὶ 
χαλεπὴν γενομένην. Εἰϑισμένοι γὰρ οὐ πολὺν χρόνο 
ἅμα ὥρα ϑέρους ἔξω στρατεύειν, οἴκοι δὲ διαχειμάξειν, 
τότε πρῶτον ἠναγκάσϑησαν ὑπὸ τῶν χιλιάφχων φρού- 
θια κατασκευασάμενοι καὶ τὸ στρατόποδον τειχίσαντες 
15 ἐν τῇ πολεμέᾳ χειμῶνα καὶ ϑέρος συνάπτειν, ἤδη σζε- 
δὸν ἔτους ἑβδόμου τῷ πολέμῳ τελευτῶντος. Ὥστε κε 
τοὺς ἄρχοντας ἐν αἰτίᾳ γενέσϑαι καὶ μαλαχῶς σ“πολιορ. 
κεῦῖν δοκοῦντας ἀφαιρεϑῆναι τὴν ἀρχήν. ἑτέρων αἴρε: 
ϑέντων ἐπὶ τὸν πόλεμον: ὧν ἦν καὶ Κάμιλλος τότε χ- 
40 λιαρχῶν τὸ δεύτερον. Ἔπραξε δὲ περὶ τὴν πολιορκίαν 
οὐδὲν ἐν ἐκείνῳ τῷ χρόνῳ, λαχὼν Φαλερίοις καὶ ΚΚαπη- 
νάταις πολεμεῖν. οἵ δι᾽ ἀσχολίαν τότε πολλὰ τὴν χώραν 
καϑυβρίσαντες καὶ παρὰ πάντα τὸν Τυρρηνικὸν πόλε- 
μὸν ἐνοχλήσαντες ἐπιέσϑησαν ὑπὸ τοῦ Καμίλλου κὰ 
96 συνεστάλησαν εἰς τὰ τείχη πολλοὺς ἀποβαλόντες. 

ΠΙ|. Ἐκ τούτου τὸ περὶ τὴν ᾿Δλβανίδα λίμνην πάϑο: 
ἀκμάξοντι τῷ πολέμῳ συνενεχϑὲν οὐδενὸς ἧττον τῶν 
ἀπίστων πυϑέσϑαι ϑαυμάτων αἰτίας κοινῆς ἀπορέᾳ καὶ 
λόγου φυσικὴν ἔχοντος ἀρχὴν ἐφόβησεν. Ἦν μὲν γὰρ 

80 ὥρα μετοπωρινή, καὶ τὸ ϑέρος ἔληγεν οὔτ᾽ ἔπομβρον 
οὔτε πνεύμασι νονέοις χαλεπὸν ἐπιδήλως γενόμενον 
πολλὰς δὲ λίμνας καὶ ποταμοὺς καὶ νάματα παντοδαπὰ 


27 ΚΑΜΈΊΙ4ΜᾷΟΣ. 255 


τῆς Ἰταλίας ἐχούσης τὰ μὲν ἐξέλιπε κομιδῇ, τὰ δ᾽ ἀντ- 
ἐσχε. γλίσχρως καὶ μόλις, οἵ δὲ ποταμοὶ πάντες ὥσπερ 
ἀεὶ κοῖλοι καὶ ταπεινοὶ διὰ ϑέρους ἐρρύησαν. Τὺ δὲ τῆς 
᾿Αλβανέδος λίμνης ἀρχὴν ἔχον ἐν ἑαυτῷ καὶ τελευτήν, 
ὄρεσιν εὐγείοις περιεχόμενον, ἀπ᾿ οὐδενὸς αἰτίου, πλὴν ὃ 
εἴ τι ϑεῖον, αὐξόμενον ἐπιδήλως διωγκοῦτο καὶ προσί- 
στατο ταῖς ὑπωρείαις καὶ τῶν ἀνωτάτω λόφων ὁμαλῶς 
ἐπέψαυεν͵ ἄνευ σάλου καὶ κλύδωνος ἐξανιστάμενον. Καὶ 
πρῶτον μὲν ἦν ποιμένων ϑαῦμα καὶ βοτήρων᾽ ἐπεὶ δὲ, 
τοῦ διείργοντος ἀπὸ τῆς κάτω χώρας οἷον ἰσϑμοῦ τὴν 10 
λέμνην ὑπεκραγέντος ὑπὸ τοῦ πλήϑους καὶ βάρους͵ μέγα 
δεῦμα κατέβαινε διὰ τῶν ἀρουμένων καὶ φυτευομένων 
ἐπὶ τὴν ϑάλατταν. οὐ μόνον αὐτοῖς παρεῖχε Ῥωμοέοις 
ἔκπληξιν, ἀλλὰ καὶ πᾶσιν ἐδόκει τοῖς τὴν Ἰταλίαν κατ-- 
οἰκοῦσι μηδενὸς μικροῦ σημεῖον εἶναι. Πλεῖστος δ᾽ 16 
αὐτοῦ λόγος ἦν ἐν τῷ στρατοπέδῳ τῷ πολιορκοῦντι τοὺς 
Οὐηΐους, ὥστε κἀκείνοις ἔκπυστον γενέσϑαι τὸ περὶ τὴν 
λίμνην πάϑος. 

“ 1Υ. Οἷα δ᾽ ἐν πολιορκέᾳ διὰ χρόνου μῆκος ἐπιμιξίας 
τε πολλὰς ἐχούσῃ καὶ κοινολογέας πρὸς τοὺς πολεμέους͵ 50 
ἐγεγόνει τινὶ Ῥωμαίῳ συνήϑεια καὶ παρρησία πρὸς ἕνα 
τῶν πολιτῶν, ἄνϑρωπον ἔμπειρόν τε λογέων παλαιῶν 
καί τὸ καὶ πλέον εἰδέναι νῶν ἄλλων ἀπὸ μαντικῆς δο-- 
κοῦντα. Τοῦτον οὖν ὁ Ῥωμαῖος, ὡς ἤκουσδ τὴν ἐπέ- 
δοσιν τῆς λίμνης, ὁρῶν ὑπερηδόμενόν τῷ καὶ καταγε-- 36 
λῶντα τῆς πολιορκίας, οὐ ταῦτ᾽ ἔφη μόνον ἐνηνοχέναι 
ϑαυμαστὰ τὸν παρόντα χρόνον, ἀλλ᾽ ἕτερα τούτων ἀτο-- 
πώτερα σημεῖα Ῥωμαίοις γεγονέναι, περὶ ὧν ἐϑέλειν 
ἐκείνω κοινωσάμενος, δἴ τι δύναιτο, ϑέσϑαι τῶν ἰδίων " 
ἄμεινον ἐν τοῖς κοινοῖς νοσοῦσιν. Ὑπακούσαντος δὲ τοῦ 80 
ἀνθρώπου προϑύμωρ καὶ διδόντος ἑαυτὸν εἰς κοινολο-- 
γίαν, ὡς ἀπορρήτων τινῶν ἀκροατὴν ἐσόμενον. κατὰ 


950 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ “ 


μικρὸν οὕτω διαλεγόμενος καὶ ὑπάγων αὐτόν, οὡς πορ- 
ρωτέρω τῶν πυλῶν ἐγεγόνεισαν, αἴρει τε μετέωρον εὐ- 
ρωστότερος ὧν καέτινων ἀπὸ στρατοπέδου προσδραμόν- 
τῶν χειρωσάμενος καὶ κρατήσας παρέδωκε τοῖς στρατη- 
δγοῖς. Ἔν τούτῳ δ᾽ ἀνάγκης γεγονὼς ὁ ἄνϑρωπος καὶ 
μαϑὼν ἄρα τὸ πεπρωμένον ὡς ἄφυκτον εἴη,λόγια περοῦ- 
φαινεν ἀπόρρητα περὶ τῆς ἑαυτοῦ πατρίδος. ὡς οὐκ 
οὔσης ἁλωσίμου πρότερον ἣ τὴν ᾿4λβανίδα λίμνην ἐχχυ- 
ϑεῖσαν καὶ φερομένην ὁδοὺς ἑτέρας ὥσαντες ὀπέσω καὶ 
10περισπάσαντες οἱ πολέμιοι κωλύσουσι μίγνυσθαι τῇ ϑα- 

λάττῃ. Ταῦτα τῇ συγκλήτῳ πυϑομένῃ καὶ διαπορούσῃ 1 

καλῶς ἔχειν ἔδοξε πέμψαντας εἰς Δελφοὺς ἐρέσθαι τὸν 

ϑεόν. Οἷἱ δὲ πεμφϑέντες ἄνδρες ἔνδοξοι καὶ μεγάλοι, 

Κόσσος Δικίννιος καὶ Οὐαλλέριος Ποτῖτος καὶ Φαβιος 

δ Αμβουστος, πλῷ τὸ χρησάμενοι καὶ τῶν παρὰ τοῦ ϑεοῦ 

τυχόντες ἧκον ἄλλας τε μαντείας κομίζοντες, αἵ πατρέων 

τινῶν περὶ τὰς καλουμένας Δατίνας ἑορτὰς ὀλεγωρέαν. 
ἔφραξον αὐτοῖς. καὶ τὸ τῆς ᾿4λβανίδος ὕδωρ ἐκέλευον 
εἴργοντας ὡς ἀνυστόν ἐστι τῆς ϑαλάσσης ἀνωθεῖν εἰς 

40 τὸν ἀρχαῖον πόρον͵ ἢ τοῦτο μὴ δυναμένους ὀρύγμασι καὶ 

τάφροις παράγειν εἰς τὸ πεδίον καὶ καταναλίσκειν. 

᾿4παγγελϑέντων δὲ τούτων οἵ μὲν ἱερεῖς τὰ περὶ τὰς ϑυ- 
σίας ἔπραττον, ὁ δὲ δῆμος ἐχώρει πρὸς τὰ ἔργα καὶ τὸ 
ὕδωρ ἐξέτρεπεν. 

25 ν. Ἡ δὲ σύγκλητος εἰς τὸ δέκατον ἔτος τοῦ πολέμου 
καταλύσασα τὰς ἄλλας ἀρχὰς δικτάτορα Κάμιλλον ἀπέ- 
δειξεν" ἵππαρχον δ᾽ ἐκεῖνος αὑτῷ προσελόμενος Κορ- 
νήλιον Σκηπίωνα, πρῶτον μὲν εὐχὰς ἐποιήσατο τοῖς 

᾿ϑεοῖς ἐπὶ τῷ πολέμῳ τέλος εὐκλεὲς λαβόντι τὰς μεγάλας 

80ϑέας ἄξειν καὶ νεὼν ϑεᾶς, ἣν μητέρα Ματοῦταν κα- 
λοῦσι Ῥωμαῖοι, καϑιερώσειν. Ταύτην ἂν τις ἀπὸ τῶν 
δρωμένων ἰερῶν μάλιστα Δευκοϑέαν νομίσειεν εἶνξιι. 


9 ΚΑΜ1440ΟΣ. 251 


Καὶ γὰρ ϑεράπαιναν εἰς τὸν σηκὸν εἰσάγουσαι ῥαπίξου-: 
σιν, εἶτ᾽ ἐξελαύνουσι ᾿'κἀὶ τὰ τῶν ἀδελφῶν τέκνα πρὸ 
τῶν ἐδίων ἐναγκαλίξονται καὶ δρῶσι περὶ τὴν ϑυσίαν ἃ 
ταῖς “ϊΠιονύσου τροφοῖς καὶ τοῖς διὰ τὴν παλλακὴν πά-- 
ϑεσι τῆς Ἰνοῦς προσέοικε. Μετὰ δὲ τὰς εὐχὰς ὁ Κάμιλ--5 
λος εἰς τὴν Φαλίσκων ἐνέβαλε, καὶ μάχῃ μεγάλῃ τούτους 
τε καὶ Καπηνάτας προσβοηϑήσαντας αὐτοῖς ἐνέκησεν. 
"Ἔπειτα πρὸς τὴν πολιορκίαν τραπόμενος τὠώνΟὐηΐων καὶ 
τὸν ἐκ προσβολῆς ἀγῶνα χαλεπὸν καὶ δύσεργον ὁρῶν 
ὑπονόμους ἔτεμνε, τῶν περὶ τὴν πόλιν χωρέων ἐνδι-- 10 
δόντων τοῖς ὀρύγμασι καὶ καταδεχομένων εἰς βάϑος 
ἄγειν ἄδηλον τοῖς πολεμίοις τὰ ἔργα. Διὸ καὶ προϊού-- 
σης ὁδῷ τῆς ἐλπίδος αὐτὸς μὲν ἔξωϑεν προσέβαλλεν, ἐκ-- ἡ 
καλούμενος ἐπὶ τὰ τείχη τοὺς πολεμίους, ἄλλοι δ᾽ ἀδή-- 
λῶως ὑποπορευόμενοι διὰ τῶν ὑπονόμων ἔλαϑον ἐντὸς 16 
γενόμενοι τῆς ἄκρας κατὰ τὸ Ἥρας ἱερόν, ὃ μέγιστον 
ἦν ἐν τῇ πόλει καὶ μάλιστα τιμώμενον. Ἐνταῦϑα λέγε-- 
ται τυχεῖν κατ᾽ ἐκεῖνο καιροῦ τὸν ἡγεμόνα τῶν Τυρρη- 
νῶν ἐφ᾽ ἱεροῖς" τὸν δὲ μάντιν εἰς τὰ σπλάγχνα κατιδόντα 
καὶ μέγα φϑεγξάμενον εἰπεῖν, ὅτι νίκην ὁ ϑεὸς δίδωσι 90 
τῷ κατακολουϑήσαντι τοῖς ἱεροῖς ἐκείνοις" ταύτης δὲ 
τῆς φωνῆς τοὺς ἐν τοῖς ὑπονόμοις Ῥωμαίους ἐπακού-- 
σαντας ταχὺ διασπάσαι τὸ ἔδαφος, καὶ μετὰ βοῆς καὶ 
ψόφου τῶν ὅπλων ἀναδύντας, ἐκπλαγέντων τῶν πολε-- 
μίων καὶ φυγόντων, ἁρπάσαντας τὰ σπλάγχνα κομίσαι 95 
πρὸς τὸν Κάμιλλον. ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν ἴσως ἐοικέναι δόξει 
μυϑεύμασιν. ᾿4λούσης δὲ τῆς πόλεως κατὰ κράτος καὶ 
τῶν Ῥωμαίων ἀγόντων καὶ φερόντων ἄπειρόν τινα 
πλοῦτον, ἐφορῶν ὁ Κάμιλλος ἀπὸ τῆς ἄκρας τὰ πρατ- 
τόμενα, πρῶτον μὲν ἑστὼς ἐδάκρυσεν, εἶτα μακαρισθϑ εὶς 80 
ὑπὸ τῶν παρόντων ἀνέσχε τὰς χεῖρας τοῖς ϑεοῖς καὶ 


προσευχόμενος εἶπδ' ,)»Φεῦ μέγιστε καὶ ϑεοὶ χρηστῶν 
Ρυστ. νἹΤ. 1]. 17 


258 ΠΛΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ῳ 


ἐπίσκοποι καὶ πονηρῶν ἔργων . αὐτοί που σύνιστε Ῥο- 
μαίοις, ὡς οὐ παρὰ δέκην, ἀλλὰ κατ᾽ ἀνάγκην ἄμυνό. 
μενοι μετερχόμεϑα δυσμενῶν ἀνδρῶν καὶ παρανόμων 
πόλιν. Εἰ δ᾽ ἄρα τις" ἔφη ,,κκαὶ ἡμῖν ἀντέστροφος ὀφεί- 
δλεται τῆς παρούσης νέμεσις εὐπραξίας, εὔχομαι ταύτην 
ὑπέρ τε πόλεως καὶ στρατοῦ Ῥωμαίων εἰς ἐμαυτὸν ἐλα- 
χίστῳ κακῷ τελευτῆσαι.“ Ταῦτ᾽ εἰπών, καϑάπερ ἐστὶ 
Ῥωμαίοις ἔϑος ἐπευξαμένοις καὶ προσχυνήσασιν ἐπὶ δε- 
. ξιὰ ἐξελίττειν, ἐσφάλη περιστρεφόμενος. Διαταραχϑέν- 
τότων ὃὲδ τῶν παρόντων πάλιν ἀναλαβὼν ξαυτὸν ἐκ τοῦ 
πτώματος εἶπεν, ὡς γέγονεν αὐτῷ κατ᾽ εὐχὴν σφάλμα 
μικρὸν ἐπ᾽ εὐτυχίᾳ μεγίστῃ. 
ΥΙ. Διαπορϑήσας δὲ τὴν πόλεν ἔγνω τὸ ἄγαλμα τῆς 3, 
Ἥρας μεταφέρειν εἰς Ῥώμην, ὥσπερ εὔξατο. Καὶ συν- 
Ιδελϑόντων ἐπὶ τούτῳ τῶν τεχνιτῶν, ὃ μὲν ἔϑυε καὶ 
προσεύχετο τῇ ϑεῷ δέχεσϑαι τὴν προϑυμίαν αὐτῶν καὶ 
εὐμενῆ γενέσθαι σύνοικον τοῖς λαχοῦσι τὴν Ῥώμην 
ϑεοῖς, τὸ δ᾽ ἄγαλμά φασιν ὑποφϑεγξάμενον εἰπεῖν, 
ὅτι καὶ βούλεται καὶ συγκαταινεῖ. Διούϊος δέφησιν εὖ- 
40χεσϑαι μὲν τὸν Κάμιλλον ἁπτόμενον τῆς ϑεοῦ καὶ πα- 
ρακαλεῖν, ἀποκρίνασθαι δέ τινας τῶν παρόντων, ὅτι 
καὶ βούλεται καὶ συγκαταινεῖ καὶ συνακολουϑεῖ προϑύ- 
μως. Οἱ δ᾽ ἰσχυριξόμενοι καὶ τῷ παραδόξῳ βοηϑοῦντες 
μεγίστην μὲν ἔχουσι συνήγορον τὴν τύχην τῆς πόλεως, 
46 ἣν ἀπὸ μικρᾶς καὶ καταφρονουμένης ἀρχῆς ἐπὶ τοσοῦτον 
δόξης καὶ δυνάμεως προελϑεῖν δίχα ϑεοῦ πολλαῖς καὶ 
μεγάλαις ἐπιφανείαις ἑκάστοτε συμπαρόντος ἀμήχανον᾽ 
οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ συνάγουσιν ὁμοειδῆ τινα, τοῦτο μὲν 
ἱδρῶτας ἀγαλμάτων πολλάκις ἐκχυϑέντας, τοῦτο δὲ 
80 στεναγμοὺς ἀκουσϑέντας ἀποστροφάᾶς τε δεικνύντες καὶ 
καταμύσεις ξοάνων, ἃς ἱστορήκασιν οὐκ ὀλίγοι τῶν πρό-- 
τερον. Πολλὰ δὲ καὶ τῶν καϑ' ἡμᾶς ἀκηκοότες ἀνθρα-- 


41 Ι ΚΑΜΙ44ΟΣ. ; 259 


πῶν λέγειν ἔχομεν ἄξια ϑαύματος, ὧν οὐκ ἄν τις εἰκῇ 

καταφρονήσειεν. ᾿4λλὰ τοῖς τοιούτοις καὶ τὸ πιστεύειν 

σφόδρα καὶ τὸ λίαν ἀπιστεῖν ᾿ ἐπισφαλές ἐστι διὰ τὴν ἀν-- 

ϑρωπένην ἀσϑένειαν ὅρον οὐκ ἔχουσαν οὐδὲ κρατοῦσαν 

αὑτῆς, ἀλλ᾽ ἐκφερομένην ὅ ὅπου μὲν εἰς δεισιδαιμονίαν 5 
καὶ τῦφον, ὅπου δ᾽ εἰς ὀλιγωρίαν τῶν θεῶν καὶ περι- 

φρόνησιν" ἡ δ᾽ εὐλάβεια καὶ τὸ μηδὲν ἄγαν ἄριστον. 

ΨΙΙ. Ὁ δὲ Κάμιλλος εἴτε μεγέϑει τοῦ ἔργου, πόλιν 
ἀντέπαλον τῆς Ῥώμης ἔτει δεκάτῳ τῆς πολιορκίας καϑῃ- 
ρηκὦώς, εἴτε ὑπὸ τῶν εὐδαιμονιξόντων αὐτὸν εἰς ὄγκον 10 
ἐξαρϑεὶς καὶ φρόνημα νομίμου καὶ πολιτικῆς ἀρχῆς ἐπα-- 
χϑέστερον, τά τε ἄλλα σοβαρῶς ἐθριάμβευσε καὶ τέ- 
ϑριππον ὑποξευξάμενος λευκόπωλον ἐπέβη καὶ διεξή- 
λαδσε τῆς Ῥώμης, οὐδενὸς τοῦτο ποιήσαντος ἡγεμόνος 
πρότερον οὐδ᾽ ὕστερον. Ἱερὸν γὰρ ἡγοῦνται τὸ τοιοῦ-- 1ὅ 
τον ὄχημα τῷ βασιλεῖ καὶ πατρὶ τῶν ϑεῶν ἐπιπεφημι--: 
σμένον. Ἔκ τὲ δὴ τούτου διεβλήϑη πρὸς τοὺς πολέτας 
οὐκ εἰθισμένους ἐντρυφᾶσϑαι, καὶ δευτέραν ἔλαβεν αἱ- 
τίαν ἐνιστάμενος νόμῳ διοικίξοντι τὴν πόλιν. ἘΕἰση-- 
γοῦντο γὰρ οἵ δήμαρχοι τόν τε δῆμον καὶ τὴν σύγκλητον 30 
ἴσα μέρη δύο νεμηϑῆναι, καὶ τοὺς μὲν αὐτόϑι κατοικεῖν, 
τοὺς δὲ κλήρῳ λαχόντας εἰς τὴν αἰχμάλωτον μεταστῆναι 
πόλιν, ὡς εὐπορωτέρων ἐσομένων καὶ δυσὶ μεγάλοις 
καὶ καλοῖς ἄστεσι τήν τε χώραν ὁμοῦ καὶ τὴν ἄλλην εὐ-- 
δαιμονίαν φυλαξόντων. Ὁ μὲν οὖν δῆμος ἤδη πολὺς 96 
γεγονὼς καὶ ἀχρήματος ἄσμενος ἐδέξατο, καὶ συνεχὴς ἦν 
τοῖς περὶ τὸ βῆμα ϑορύβοις αἰτῶν τὴν ψῆφον ἡ δὲ 
βουλὴ καὶ τῶν ἄλλων οἵ κράτιστοι πολιτῶν οὐ διαίρεσιν, 
ἀλλ᾽ ἀναίρεσιν ἡγούμενοι τῆς Ῥώμης πολιτεύεσϑαι τοὺς 
δημάρχους καὶ δυσανασχετοῦντες ἐπὶ τὸν Κάμιλλον κατ- 30 
ἔφυγον. Κἀκεῖνος ὀρρωδῶν τὸν ἀγῶνα προφάσεις ἐνέ- 
βαλλε τῷ δήμῳ καὶ ἀσχολίας, δι᾽ ὧν ἀεὶ τὸν νόμον ἐξέ- 


260 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 42 


κρουεν. Ἦν μὲν οὖν διὰ ταῦτα λυπηρός. Ἢ δὲ φανε- 
ρωτάτη καὶ μεγίστη τῶν ἀπεχϑειῶν αὐτῷ πρὸς τὸν δῆ- 
μον ἐκ τῆς δεκάτης τῶν λαφύρων ὑπῆρξεν, οὐκ ἄλογον, 
εἰ καὶ μὴ πάνυ δικαίαν ἀρχὴν τῶν πολλῶν λαβόντων. 
56 Εὔξατο μὲν γὰρ ἐπὶ τοὺς Οὐηΐους, ὡς ἔοικε, βαδέξων, 
εἰ τὴν πόλιν ἕλοι, τῷ ϑεῷ τούτων τὴν δεκάτην καϑιε- 
ρώσειν. ᾿4λούσης δὲ τῆς πόλεως καὶ διαρπασϑείσης, εἶτ᾽ 
ὀκνήσας ἐνοχλῆσαι τοῖς πολίταις. εἴτε λήϑη τις αὐτὸν 
ὑπὸ τῶν παρόντων πραγμάτων ἔλαβε τῆς εὐχῆς. περεεῖ- 
10δὲν ὠφεληϑέντας. Ὕστερον δὲ χρόνῳ τῆς ἀρχῆς ἐκείνης 
ἤδη πεπαυμένος ἀνήνεγκε περὶ τούτων πρὸς τὴν σύγχλη- 


τον, οἵ τὸ μάντεις ἤγγελλον ἐπὶ τοῖς ἱεροῖς προφαίνε- 188 


σϑαι ϑεῶν μῆνιν ἱλασμοῦ καὶ χαριστηρίων δεομένην. 
. ΥΠΙ. ψηφισαμένης δὲ τῆς βουλῆς τὴν μὲν ὠφέλειαν 
16 (χαλεπὸν γὰρ ἦν) ἀνάδαστον μὴ γενέσϑαι, τοὺς δὲ λα- 
βόντας αὐτοὺς σὺν ὅρκῳ τὴν δεκάτην παραφέρειν εἰς 
μέσον, ἐγένετο πολλὰ λυπηρὰ καὶ βίαια περὶ τοὺς στρα- 
τιώτας, ἀνθρώπους πένητας καὶ πολλὰ πεπονηκότας, 
ἀναγκαξομένους ὧν ἐκέκτηντο καὶ κατεκέχρηντο μέρος 
90 εἰσφέρειν τοσοῦτον. Θορυβουμένῳ δ᾽ ὑπ᾽ αὐτῶν τῷ 
Καμίλλῳ καὶ προφάσεως ἀποροῦντι βελτίονος εἰς τὸν 
ἀτοπώτατον τῶν λόγων συνέβαινε καταφεύγειν, ὁμολο-- 
γοῦντι ἐπιλαϑέσϑαι τῆς εὐχῆς. Οἱ δ᾽ ἐχαλέπαινον. εἰ 
τὰ τῶν πολεμίων δεκατεύσειν εὐξάμενος τότε νῦν δεκα- 
956 τεύει τὰ τῶν πολιτῶν. Οὐ μὴν ἀλλὰ πάντων ὅσον ἔδει 
μέρος εἰσενεγκόντων ἔδοξε κρατῆρα χρυσοῦν κατασκευά-- 
σαντας εἰς Ζἰελφοὺς ἀποστεῖλαι. Χρυαίου δ᾽ ἦν σπάνις 
ἐν τῇ πόλει" καὶ τῶν ἀρχόντων ὅϑεν ἂν πορισϑείη σκο-- 
πούντων, αἴ γυναῖκες αὐταὶ καϑ' αὑτὰς βουλευσάμεναι 
80 τὸν ὄντα χρυσοῦν ἔχάστη περὶ τὸ σῶμα κόσμον ἐπέδω-- 
καν εἰς τὸ ἀνάϑημα, σταϑμῷ χρυσίου γενόμενον ὀκτὼ 
ταλάντων. Καὶ ταύταις μὲν ἡ σύγκλητος ἀποδιδοῦσα 


43 ΚΑΜΊΙΑΜΟΣ. 96] 


τιμὴν πρέπουσαν ἐψηφίσατο μετὰ ϑάνατον ὥσπερ ἐπὶ 
τοῖς ἀνδράσι καὶ ταῖς γυναξὶ λέγεσϑαι τὸν ἄξιον ἔπαι-- 
νον" οὐ γὰρ ἦν εἰθισμένον πρότερον ἐγκωμιάξεσϑαι 
γυναῖκα δημοσίᾳ τελευτήσασαν" ἑλόμενοι δὲ τρεῖς ἄν-- 
- δρας ἐκ τῶν ἀρίστων ϑεωροὺς καὶ ναῦν μακρὰν εὐαν--ὖ 
δροῦντι πληρώματι καὶ κόσμῳ πανηγυρικῷ καταδκευά- 
ἄαντες ἐξέπεμψαν. Ἦν δ᾽ ἄρα καὶ χειμὼν καὶ , γαλήνη 
ϑαλάσσης ἀργαλέον, ὡς ἐκείνοις συνέτυχε τότε παρ᾽ 
οὐδὲν ἐλϑόντας ἀπολέσϑαι διαφυγεῖν αὖϑις ἀπροσδο-- 
κήτως τὸν κίνδυνον. Ἐπέπλευσαν γὰρ αὐτοῖς Διπαρέων 10 
τριήρεις περὶ τὰς Αἰόλου νήσους τοῦ πνεύματος ἐκλι-- 
σόντος ὡς λῃσταῖς. Δεομένων δὲ καὶ προϊσχομένων 
χεῖρας ἐμβολῆς μὲν ἔσχοντο, τὴν δὲ ναῦν ἀναψάμενοι 
καὶ καταγαγόντες ἀπεκήρυττον ἅμα καὶ τὰ χρήματα καὶ 
τὰ σώματα, πειρατικὰ κρίναντες εἶναι. Μόλις δ᾽ ἑνὸς 16 
ἀνδρὸς ἀρετῇ καὶ δυνάμει Τιμησιϑέου τοῦ στρατηγοῦ 
πεισϑέντες μεϑῆκαν. Ὁ δὲ καὶ προσκαϑελκύσας ἴδια 
πλοῖα παρέπεμψε καὶ συγκαϑιέρωσε τὸ ἀνάϑημα" δι᾽ ὃ 
καὺ τιμὰς ἔσχεν, ἃς εἰκὸς ἦν, ἐν Ῥώμῃ. 

ἼἽΧ. Τῶν δὲ δημάρχων αὖϑις ἐπεγειρόντων τὸν 50 
περὶ τοῦ διοικισμοῦ νόμον, ὁ πρὸς Φαλέσκους πόλεμος ἐν 
καιρῷ παραφανεὶς ἔδωκε τοῖς πρώτοις ἀνδράσιν ἀρχαι- 
ρεσιάσαι κατὰ γνώμην καὶ Κάμιλλον ἀποδεῖξαι μεϑ' 
ἑτέρων πέντε χιλίχρχον. ὡς τῶν πραγμάτων ἡγέμόνος 
δεομένων ἀξίωμα καὶ δόξαν μετ᾽ ἐμπειρίας ἔχοντος. 36 
Ψηφισαμένου δὲ τοῦ δήμου λαβὼν δύναμιν ὁ Κάμιλλος 
εἰς τὴν Φαλίσκων ἐνέβαλε" καὶ πόλιν ἐρυμνὴν κατε- 
σκευασμένην πᾶσιν εἰς πόλεμον καλῶς Φαλερίους ἐπο-- 
λιόρκει; τὸ μὲν ἑλεῖν οὐ μικρὸν ἔργον οὐδὲ χρόνου τοῦ 
τυχόντος ἡγούμενος, ἄλλως. δὲ τρίβειν τοὺς πολίτας καὶ 30 
περισπᾶν βουλόμενος. ὡς μὴ σχολάξοιεν οἴκοι καϑήμε- 
νοι δημαγωγεῖσϑαι καὶ στασιάξειν. Ἐπιεικῶς γὰρ ἀεὶ 


202 ΠΗΙΟΥΊΤΦΡΧΟΥ 44 


φαρμάκῳ τούτῳ χρώμενοι διετέλουν, ὥσπερ ἰατροδ. τὰ 
ταρακτικὰ πάϑη τῆς πολιτείας ἔξω τρέποντες. 
Χ. Οὕτως δὲ τῆς πολιορκέας κατεφρόνουν οὗ Φὥῷα- 
λέριοι τῷ πανταχόϑεν ἐξωχυρῶσϑαι πιστεύοντες. ὥστε 
ὁπλὴν τῶν τὰ τείχη φυλαττόντων τοὺς ἄλλους ἐν ἱματέοις 
κατὰ τὴν πόλιν ἀναστρέφεσθαι, τοὺς δὲ παῖδας αὐτῶν 
εἴς τε τὰ διδασκαλεῖα φοιτᾶν καὶ παρὰ τὰ τείχη περέπα- 
τήσοντας καὶ γυμνασομένους ὑ ὑπὸ τοῦ διδασκάλου κατα-- 
βιβάξεσϑαι. Κοινῷ γὰρ ἐχρῶντο τῷ διδασκάλῳ, ὥσπερ 

0 Ἔλληνες, οἵ Φαλέριοι; βουλόμενοι συντρέφεσϑαι καὶ ;.1δὲ 
συναγελάξεσϑαι μεῖ ἀλλήλων εὐϑὺς ἐξ ἀρχῆς τοὺς παῖ- 
δας. Οὗτος οὖν ὁ διδάσκαλος ἐπιβουλεύων τοῖς Φαλε- 
ρέοις διὰ τῶν παίδων ἐξῆγεν αὐτοὺς ἡμέρας ἑκάστης ὑπὸ 
τὸ τεῖχος ἐγγὺς τὸ πρῶτον. εἶτ᾽ ἀπῆγεν αὖϑις εἴσω γυ-- 

10 μνασαμένους. Ἐκ δὲ τούτου κατὰ μικρὸν ὑπάγων εἴθισε 
ϑαρρεῖν ὡς πολλῆς οὔσης ἀδείας. καὶ τέλος ἔχων ἅπαν-- 
τας εἰς τοὺς προφύλακας τῶν Ῥωμαίων ἐνέβαλε καὶ παρ-- 
ἔδωκεν, ἄγειν κελεύσας πρὸς τὸν Κάμιλλον. ᾿᾽4χϑεὶς ὃ 
καὶ καταστὰς εἰς μέσον ἔλεγε παιδευτὴς μὲν εἶναι καὶ 

20 διδάσκαλος, τὴν δὲ πρὸς ἐκεῖνον χάριν ἀντὶ τούτων ἐλό- 
μδνος τῶν δικαίων, ἥκειν αὐτῷ τὴν. πόλιν ἐν τοῖς παισὶ 
κομίξων. Δεινὸν οὖν ἀκούσαντι τὸ ἔργον ἐφάνη Κα- 
μίλλῳ" καὶ πρὸς τοὺς παρόντας εἰπών, ὡς χαλεπὸν μέν 

ἐστι πόλεμος καὶ διὰ πολλῆς ἀδικίας καὶ βιαίων περαυς- 
96 νόμενος ἔργων, εἰσὶ δὲ καὶ πολέμων ὃ ὁμῶς τινὲς νόμοι 
τοῖς ἀγαϑοῖς ἀνδράσι, καὶ τὸ νικᾶν οὐχ οὕτω διωκτέον, 
ὥστε μὴ φεύγειν τὰς ἐκ κακῶν καὶ ἀσεβῶν ἔργων χάρι-- 
τας (ἀρετῇ γὰρ οἰκείᾳ τὸν μέγαν στρατηγὸν, οὐκ ἀλλο-- 
τρίᾳ ϑαρροῦντα κακίᾳ χρῆναι στρατεύειν), προσέταξε 
δοτοῖς ὑπηρέταις τοῦ μὲν ἀνθρώπου καταρρηγνῦύναι τὰ 
ἱμάτια καὶ τὰς χεῖρας ὀπίσω περιάγειν, τοῖς δὲ παισὶ 
διαδοῦναι ῥάβδους καὶ μάστιγας, ὅπως κολάζοντες τὸν 


45 ΚΑΜΙΜΜΟΣ. 268 


σιροδότην ἐλαύνωσιν εἰς τὴν πόλιν. ἴάρτι δὲ τῶν Φαλε-- 
ρέων ἠσϑημένων τὴν τοῦ διδασκάλου προδοσίαν καὶ τὴν 
μὲν πόλιν, οἷον εἰκός, ἐπὶ συμφορᾷ τηλικαύτῃ ϑρήνου 
κατέχοντος, ἀνδρῶν δ᾽ ὁμοῦ καὶ γυναικῶν ἐπὶ τὰ τείχη 
καὶ τὰς πύλας σὺν οὐδενὶ λογισμῷ φερομένων. προσῆ--ὅ 
γον οἵ παῖδες τὸν διδάσκαλον γυμνὸν καὶ δεδεμένον 
προπηλακίζοντες, τὸν δὲ Κάμιλλον σωτῆρα καὶ πατέρα 
καὶ ϑεὸν ἀνακαλοῦντες, ὥστε μὴ μόνον τοῖς γονεῦσι 
τῶν παίδων. ἀλλὰ καὶ τοῖς ἄλλοις πολίταις ταῦϑ᾽ ὁρῶσι 
ϑαῦμαά τε καὶ πόϑον ἐμπεσεῖν τῆς τοῦ Καμίλλου δικαιο--10 
σύνης. Καὶ συνδραμόντες εἰς ἐκκλησίαν πρέσβεις ἔπεμ- 
ψαν ἐκείνῳ τὰ καϑ' ἑαυτοὺς ἐπιτρέποντες, οὖς ὁ Κά- 
μιλλος ἀπέστειλεν εἰς Ῥώμην. Ἐν δὲ τῇ βουλῇ κατα- 
στάντες εἶπον, ὅτι Ῥωμαῖοι τῆς νίκης τὴν δικαιοσύνην 
προτιμήσαντες ἐδίδαξαν αὐτοὺς τὴν ἧτταν ἀγαπῆσαι 16 
πρὸ τῆς ἐλευϑερίας, οὐ τοσοῦτον τῇ δυνάμει λείπεσϑαι 
δοκοῦντας, ὅσον ἡττᾶσϑαι τῆς ἀρετῆς ὁμολογοῦντας. 
᾿Αποδούσης δὲ τῆς βουλῆς πάλιν ἐκεένῳ τὸ κρῖναι καὶ 
διαιτῆσαι ταῦτα, χρήματα λαβὼν παρὰ τῶν Φαλερίων καὶ 
φιλίαν πρὸς ἄπαντας Φαλίσκους ϑέμενος ἀνεχώρησεν. 30 
ΧΙ. Οἱ δὲ στρατιῶται διαρπάσειν προσδοκήσαντες 
τοὺς Φαλερίους͵ ὡς ἐπανῆλϑον εἰς Ῥώμην κεναῖς χερσὶ, 
κατηγόρουν τοῦ Καμίλλου πρὸς τοὺς ἄλλους πολίτας ὡς 
μισοδήμου χαὶ φϑονήσαντος ὠφεληϑῆναι τοῖς πένησιν. 
Ἐπεὶ δὲ τὸν περὶ τοῦ διοικισμοῦ νόμον οἵ δήμαρχοι προ--36 
ϑέντες αὖϑις ἐπὶ τὴν ψῆφον ἐκάλουν τὸν δῆμον, ὁ δὲ 
Κάμιλλος οὐδεμιᾶς ἀπεχϑείας οὐδὲ παρρησίας φεισάμε-- 
νος ἐφάνη μάλιστα πάντων ἐκβιαξόμενος τοὺς πολλοὺς, 
τὸν μὲν νόμον ἄκοντες ἀπεψηφίσαντο, τὸν δὲ Κάμιλλον 
δι᾿’ ὀργῆς εἶχον͵ ὥστε καὶ δυστυχήσαντος αὐτοῦ περὶ τὰ 8ὺ 
οἰκεῖα (τῶν γὰρ υἱῶν ἀπέβαλε τὸν ἕτερον νοσήσαντα) 
μηδὲν οἴκτῳ τῆς ὀργῆς ὑφέσϑαι. Καίτοι τὸ πάϑος οὐ 


264 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 4 


μετρίως ἤνεγκεν ἀνὴρ ἥμερος φύσει καὶ χρηστὸς » “11ἃ 
τῆς δίκης προγεγραμμένης αὐτῷ διὰ πένϑος οἰκούρεν 
καϑειργμένας μετὰ τῶν γυναικῶν. ᾿ 
ΧΠ. Ὁ μὲν οὖν κατήγορος ἦν Δεύκιος ᾿ἀπουλήζτος, 
δἔγκλημα δὲ κλοπῆς περὶ τὰ Τυρρηνικὰ χρήματα. Καὶ 
δῆτα καὶ ϑύραι τινὲς ἐλέγοντο χαλκαῖ παρ᾽ αὐτῷ φανῆ- 
ναι τῶν αἰχμαλώτων. Ὁ δὲ δῆμος ἐξηρέθιστο καὶ δῆλος ᾿ 
ἦν ἐκ πάσης προφάσεως κατ᾽ αὐτοῦ τῇ ψήφῳ χρησόμε- ᾿ 
νος. Οὕτως οὖν συναγαγὼν τούς τὸ φίλους καὶ τοὺς 

Ἰοσυστρατευσαμένους [καὶ τοὺς συνάρξαντας) οὐκ ὀλέγους 
τὸ πλῆϑος ὄντας, ἐδεῖτο μὴ περιϊδεῖν αὐτὸν ἀδίκως ἐπ᾽ τϑ5 
αἰτίαις πονηραῖς ὀφλόντα καὶ καταγέλαστον ὑπὸ τῶν 
ἐχϑρῶν γενόμενον. Ἐπεὶ δ᾽ οἵ φίλοι βουλευσάμενοι καὶ 
διαλεχϑέντες ἑαυτοῖς ἀπεκρίναντο, πρὸς μὲν τὴν κρέσιν 

18 αὐτῷ μηδὲν οἴεσϑαι βοηϑήσειν, τὴν δὲ ξημίαν ὀφλόντι 
συνεκχτίσειν, οὐκ ἀνασχόμενος ἔγνω μεταστῆναι καὶ φυ-- 
γεῖν ἐκ τῆς πόλεως πρὸς ὀργήν. ᾿ἀσπασάμενος οὖν τὴν 
γυναῖκα καὶ τὸν υἱὸν ἐπὶ τῆς οἰκίας προήει σιωπῇ μέχρε 
τῆς πύλης" ἐκεῖ δὲ ἐπέστη, καὶ μεταστραφεὶς ὀπίσω καὶ 

20 τὰς χεῖρας ἀνατείνας πρὸς τὸ Καπιτώλιον ἐπεύξατο τοῖς 
ϑεοῖς, εἰ μὴ δικαίως, ἀλλ᾽ ὕβρει δήμου καὶ φϑόνῳ προ- 
πηλακιξόμενος ἐκπίπτει, ταχὺ Ῥωμαίους μετανοῆσαι καὶ 
πᾶσιν ἀνθρώποις φανεροὺς γενέσϑαι δεομένους αὐτοῦ 
καὶ ποϑοῦντας Κάμιλλον. 

36 ΧΠΙ. Ἐχεῖνος μὲν οὖν, ὥσπερ ὁ ᾿Δχιλλεὺς, ἀρὰς 
ϑέμενος ἐπὶ τοὺς πολίτας καὶ μεταστὰς ὦφλε τὴν δίκην 
ἐρήμην, τίμημα μυρίων καὶ πεντακισχιλίων ἀσσαρίων 
ἐ Ψψ. Ὃ γίνεται πρὸς ἀργυρίου λόγον χίλιαι δραχ- 
ε-- - πεντακόσιαι" ἀσσάριον γὰρ ἦν τὸ ἀργύριον, καὶ 

δοτὸ δεκάχαλκον οὕτως ἐκαλεῖτο δηνάριον. Οὐδεὶς δ᾽ ἐστὶ 
Ῥωμαίων, ὃς οὐ νομίζει τὰς εὐχὰς τοῦ Καμίλλου ταχὺ 
τὴν Δίκην ὑπολαβεῖν, καὶ γενέσϑαι τιμωρίαν αὐτῷ τῆς 


47 ͵ ΚΑΜΊΙΖ4Μ2ΟΣ. 265 


ἀδικέας οὐχ ἡδεῖαν, ἀλλ᾽ ἀνιαράν, ὀνομαστὴν δὲ καὶ 
περιβόητον᾽ τοσαύτη περιῆλϑε τὴν Ῥώμην νέμεσις, καὶ 
τοσοῦτον ἄγων φϑόρον καὶ κίνδυνον ἅμα μετ αἰσχύνης 
ἐφάνη καιρὸς ἐπὶ τὴν πόλιν, εἴτε τῆς τύχης οὕτω συνελ--: 
ϑούσης͵ εἴτε καὶ ϑεῶν τινὸς ἔργον ἐστὶ μὴ παραμελεῖν 5 
ἀρετῆς ἀχαριστουμένης. 

ΧΙΥ. Πρῶτον μὲν οὖν ἔδοξε σημεῖον γεγονέναι κακοῦ 
μεγάλου προσιόντος Ἰουλίου τοῦ τιμητοῦ τελευτή᾽ μά-- 
λιστα γὰρ δὴ Ῥωμαῖοι σέβονται καὶ νομίζουσιν ἱερὰν τὴν 
τῶν “τιμητῶν ἀρχήν. Δεύτερον δὲ πρὸ τῆς Καμίλλου 10 
φυγῆς ἀνὴρ οὐκ ἐπιφανὴς μὲν οὐδὲ ἐκ τῆς βουλῆς, ἐπιει-- 
κῆς ὃὲ χαὶ χρηστὸς εἶναι δοκῶν, Μάρκος Καιδίκιος, 
ἀνήνεγκε πρὸς τοὺς χιλιάρχους πρᾶγμα φροντέδος ἄξιον. 
Ἔφη γὰρ ἐν τῇ παρῳχημένῃ νυκτὶ καϑ' ὁδὸν βαδίξων, ἣν 
Καινὴν ὀνομάξουσι, κληϑεὶς ὑπό τινος φϑεγξαμένου 16 
μεταστραφῆναι, καὶ ϑεάσασϑαι μὲν οὐδένα, φωνῆς δὲ 
μείζονος ἢ κατ᾽ ἀνθρωπένην ἀκοῦσαι τάδε λεγούσης" 
»».ἅγε, Μάρκε Καιδέκιε, λέγε πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἕωϑεν 
ἐλθὼν ὀλίγου χρόνου Γαλάτας προσδέχεσθαι.“ Ταῦτ᾽ 
ἀκούσαντες οἵ χιλίαρχοι γέλωτα καὶ παϊδιὰν ἐποιοῦντο. 30 
Καὶ μετ᾽’ ὀλίγον συνέβη τὰ περὶ Κάμιλλον. 

ΧΥ. Οἱ δὲ Γαλάται τοῦ Κελτικοῦ γένους ὄντες ὑπὸ 
πλήϑους λέγονται τὴν αὑτῶν ἀπολιπόντες, οὐκ οὖσαν. 
αὐτάρκη τρέφειν ἅπαντας, ἐπὶ γῆς ξήτησιν ἑτέρας δρμῆ-- 
ὅαι" μυριάδες δὲ πολλαὶ γενόμενοι νέων ἀνδρῶν καὶ 36 
μαχίμων, ἔτι δὲ πλείους παίδων καὶ γυναικῶν ἄγοντες, 
οἵ μὲν ἐπὶ τὸν βόρειον ΘΘκεανὸν ὑπερβαλόντες τὰ Ῥι- 
παῖα ὄρη δυῆναι καὶ τὰ ἔσχατα τῆς Εὐρώπης κατασχεῖν, 
οἱ δὲ μεταξὺ Πυρρήνης ὄρους καὶ τῶν “Ἄλπεων ἴδρυϑέν-- 
τὲς ἐγγὺς Σενώνων καὶ Κελτορίων κατοικεῖν χρόνον 80 
πολύν" ὀψὲ δ᾽ οἴνου γευσάμενοι τότε πρῶτον ἐξ Ἰταλίας 
διακομισϑέντος οὕτως ἄρα ϑαυμάσαι τὸ πόμα καὶ πρὸς 


2606 ΠΑΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 48 


τὴν καινότητα τῆς ἡδονῆς ἔκφρονες γενέσθαι πάντες, 
ὥστε ἀράμενοι τὰ ὅπλα καὶ γενέας ἀναλαβόντες ἐπὲὶ τὰς 
"άλπεις φέρεσϑαι καὶ ξητεῖν ἐκείνην τὴν γῆν. ἢ τοεοῦτον 
καρπὸν ἀναδίδωσι. τὴν δ᾽ ἄλλην ἄκαρπον ἡγεῖσθαε καὶ 
δ ἀνήμερον. Ὁ δ᾽ εἰσαγαγὼν τὸν οἶνον πρὸς αὐτοὺς καὶ 
παροξύνας ἐπὶ τὴν Ἰταλίαν μάλιστα καὶ πρῶτος φρρων 
λέγεται γενέσϑαι Τυρρηνός, ἀνὴρ ἐπιφανὴς καὶ φύσει 
μὲν οὐ πονηρὸς, συμφορᾷ δὲ τοιαύτῃ χρησάμενος. ἯΙν 
ἐπέτροπος παιδὸς ὀρφανοῦ πλούτῳ τε πρώτου τῶν πολι- 
ιο τῶν καὶ ϑαυμαξομένου κατ᾽ εἶδος. ὄνομα ΔΜουκούμωνος. 
Οὗτος ἐκ νέου παρὰ τῷ Γάρρωνι δίαιταν εἶχε, καὶ μει--18ι 
ράκιον ὧν οὐκ ἀπέλιπε τὴν οἰκίαν, ἀλλὰ προσεκοιεῖτο 
χαίρειν συνὼν ἐκείνῳ. Καὶ πολὺν χρόνον ἐλάνϑανε 
διεφϑαρχὼς αὐτοῦ τὴν γυναῖκα καὶ διεφρϑαρμένος ὑπ᾽ 
16 ἐκείνης" ἤδη δὲ πόρρω τοῦ πάϑους ἀμφοτέρων γεγονό- 
τῶν καὶ μήτ᾽ ἀφεῖναι τὴν ἐπιϑυμίαν μήτε κρύπτεεν ἔτι 
δυναμένων, ὃ μὲν νεανίσκος ἐπεχείρει φανερῶς ἀποσπά- 
σὰς ἔχειν τὴν ἄνϑρωπον, ὁ δ᾽ ἀνὴρ ἐπὶ δίκην ἐλθὼν καὶ 
κρατούμενος πλήϑει φίλων καὶ χρημάτων δαπάναις ὑπὸ 
οὐοτοῦ “ουκούμωνος ἐξέλιπε τὴν ἑαυτοῦ" καὶ πυϑόμενος 
, τὰ τῶν Γαλατῶν ἧκεν εἰς αὐτοὺς καὶ καϑηγήσατο τῆς εἰς 
τὴν Ἰταλίαν στρατείας. 
ΧΥΙ. Οἱ δ᾽ ἐμβαλόντες εὐθὺς ἐκράτουν τῆς χώρας 
ὅσην τὸ παλαιὸν οἵ Τυρρηνοὶ κατεῖχον, ἀπὸ τῶν "Ἄλπεων 
96 ἐπ᾿ ἀμφοτέρας καϑήκουσαν τὰς ϑαλάσσας. ὡς καὶ τοῦ- 
. Ψψοόμα μαρτυρεῖ τῷ λόγῳ. Τὴν μὲν γὰρ βόρειον ϑάλατταν 
᾿Δδρίαν καλοῦσιν ἀπὸ Τυρρηνικῆς πόλεως ᾿Αδρίας, τὴν 
δὲ πρὸς νότον κεκλιμένην ἄντικρυς Τυρρηνικὸν πέλα- 
γος. Πᾶσα δ᾽ ἐστὶ δενδρόφυτος αὕτη καὶ ϑρέμμασιν 
80 εὔβοτος καὶ κατάρρυτος ποταμοῖς. Καὶ πόλεις εἶχεν 
ὀχτωκαίδεκα καλὰς καὶ μεγάλας καὶ κατεσκευασμένας 
πρός τε χρηματισμὸν ἐργατικῶς καὶ πρὸς δίαιταν πανη- 


-᾿ 


.-Ὁ 


ι9 ΚΑΜΙ4ΜΟΣ. 267 


γυρικῶς, ἃς οἵ Γαλάται τοὺς Τυρρηνοὺς ἐκβαλόντες 
χὐτοὶ κατέσχον. ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν ἐπράχϑη συχνῷ τινι 
χρόνῳ πρότερον. 

ΧΥΠΙ. Οἱ δὲ Γαλάται τότε πρὸς πόλιν Τυρρηνέδα 
Κλούσιον στρατεύσαντες ἐπολιόρκουν. Οἱ δὲ Κλουσῖ--8 
νοι καταφυγόντες ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους ἠτήσαντο πρέσβεις 
παρ᾽ αὐτῶν καὶ γράμματα πρὸς τοὺς βαρβάρους. Ἐπέμ-- 

φϑησαν δὲ τοῦ Φαβίων γένους τρεῖς ἄνδρες εὐδόκιμοι 
καὶ τιμὰς μεγάλας ἔχοντες ἐν τῇ πόλει. Τούτους ἐδέ- 
ξαντο μὲν οἱ Γαλάται φιλανθρώπως διὰ τὸ τῆς Ῥώμης 10 
ὕνομα, καὶ παυσάμενοι τῆς πρὸς τὰ τείχη μάχης εἰς λ6-- 
γους συνῆλθον. Πυνϑανομένων δ᾽ αὐτῶν, ὅ τι παϑόν- 
τες ὑπὸ Κλουσίνων ἥκοιεν ἐπὶ τὴν πόλιν, γελάσας ὁ 
βασιλεὺς τῶν Γαλατῶν Βρέννος - ,.,,4δικοῦσιν ἡμᾶς ““ 
ἔφη .. Κλουσῖνον γῆν καὶ χώραν ὀλίγην μὲν γεωργεῖν 18 
δυνάμενοι, πολλὴν δὲ κατέχειν ἀξιοῦντες καὶ μὴ μετα- 
διδόντες ἡμῖν ξένοις οὖσι καὶ πολλοῖς καὶ πένησι. Ταῦτα 
δ᾽ ἄρα καὶ ὑμᾶς ἠδίκουν, ὦ Ρωμαῖοι, πρότερον μὲν ᾿4λ- 
βανοὶ καὶ Φιδηνᾶται καὶ ᾿Δρδεᾶται, νῦν δὲ Οὐήϊοι καὶ. 
Καπηνᾶται καὶ πολλοὶ Φαλίσκων καὶ Οὐολούσκων" ἐφ᾽ 30 
οὗς ὑμεῖς στρατεύοντες. ἐὰν μὴ μεταδιδῶσιν ὑμῖν τῶν 
ἀγαϑῶν, ἀνδραποδίξεσϑε καὶ λεηλατεῖτε καὶ κατασκά- 
πτετε τὰς πόλεις αὐτῶν, οὐδὲν οὐδὲ ὑμεῖς γε δεινὸν οὐδὲ 
ἄδικον ποιοῦντες, ἀλλὰ τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν νόμων ἀκο-- 
λουϑοῦντες. ὃς τῷ κρείττονι τὰ τῶν ἡττόνων δίδωσιν 25 
ἀρχόμενος ἀπὸ τοῦ ϑεοῦ καὶ τελευτῶν εἰς τὰ ϑηρία. Καὶ 
γὰρ τούτοις ἐκ φύσεως ἔνεστι τὸ ζητεῖν πλέον ἔχειν τὰ 
κρείττονα τῶν ὑποδεεστέρων. Κλουσίνους δὲ παύσασϑε 
πολιορκουμένους οἰκτείροντες, ὡς μὴ καὶ Γαλάτας δὲ-- 
δάξητε χρηστοὺς καὶ φιλοικτέρμονας γενέσϑαι τοῖς ὑπὸ 80 
Ῥωμαίων ἀδικουμένοις. ( Ἐκ τούτων τῶν λόγων ἔγνοω-- 
σαν οἵ Ῥωμαῖοι τὸν Βρέννον ἀσυμβάτως ἔχοντα, καὶ 


208 ΠΛΟΥΤΊΤΆΡΧΟΥ ὃ 


παρελθόντες εἰς τὸ Κλούσιον ἐϑάρρυνον καὶ παρώρμοι 
τοὺς ἄνδρας ἐπεξελϑεῖν τοῖς βαρβάροις μετ᾽ αὐτῶ, εἴτ 
τὴν ἐκείνων ἀλκὴν καταμαϑεῖν εἴτε τὴν ἑαυτῶν ἐπιδεῖ- 
ξασϑαι ϑέλοντες. Ἐχδρομῆς δὲ τῶν Κλουσίνων "εαὶ μα- 
δ χης παρὰ τὰ τείχη γενομένης εἷς τῶν Φαβίων. όξντο; 
άμβουστος, ἵππον ἔχων ἐξήλασεν ἀντίος ἀνδρὲ μεεγάλο 
καὶ καλῷ Γαλάτῃ πολὺ προϊππεύοντι τῶν ἄλλων, ἀγνοη- 
ϑεὶς ἐν ἀρχῇ διὰ τὸ τὴν σύνοδον ὀξεῖαν γενέσϑαε καὶ τὰ 
ὅπλα περιλάμποντα τὴν ὄψιν ἀποκρύπτειν. Ὡς δ᾽ ἐπι- 
10 κρατήσας τῇ μάχῃ καὶ καταβαλὼν ἐσκύλευε τὸν ἄνϑρω- 
πον, γνωρίσας ὁ Βρέννος αὐτὸν ἐπεμαρτύρατο ϑεοὺς.Ἷ 
ὡς παρὰ τὰ κοινὰ καὶ νενομισμένα πᾶσιν ἀνθρώποις 
ὅσια καὶ δίκαια πρεσβευτοῦ μὲν ἥκοντος, πολέμια δὲ 
εἰργασμένου. Καταπαύσας δὲ τὴν μάχην αὐτέκα Κλου- 
15 σίνους μὲν εἴα χαίρειν, ἐπὶ δὲ τὴν Ῥώμην τὸν στρατὸν 
ἦγεν. Οὐ βουλόμενος δὲ δόξαι τὴν ἀδικίαν αὐτοῖς ὥσπερ 
ἀσμένοις γεγονέναι καὶ δεομένοις προφάσεως, ἔσεεμψεν 
ἐξαιτῶν ἐπὶ τιμωρίᾳ τὸν ἄνδρα καὶ προῆγεν ἅμα σγο- 
λαίως. 

4. ΚΧΥΠΠ. Ἐν δὲ Ῥώμῃ τῆς βουλῆς συναχϑείσης ἄλλοι τε 
πολλοὶ τοῦ Φαβίου κατηγόρουν, καὶ τῶν ἱερέων οἵ καλού- 
μενοι Φητιαλεῖς ἐνῆγον ἐπιϑειάξοντες καὶ κελεύοντες τὸ. 
τῶν πεπραγμένων ἄγος τὴν σύγκλητον εἰς ἕνα τὸν αἵ- 
τιον τρέψασαν ὑπὲρ τῶν ἄλλων ἀφοσιώσασϑαι. Τού- 
οδ τους τοὺς Φητιαλεῖς Πομπίλιος Νομᾶς, βασιλέων ἡμερο- 
τατος γενόμενος καὶ δικαιότατος, κατέστησε φύλακας μὲν 
εἰρήνης, ἐπιγνώμονας δὲ καὶ βεβαιωτὰς αἰτιῶν, αἵ σὺν 
δίκῃ πόλεμον συνάπτουσι. Τῆς δὲ βουλῆς ἐπὶ τὸν δῆμον 
ἀνενεγκαμένης τὸ πρᾶγμα καὶ τῶν ἱερέων ὅμοια τοῦ 
80 Φαβίου κατηγορούντων. οὕτω περιύβρισαν οἱ πολλοὶ 
τὰ ϑεῖα καὶ κατεγέλασαν, ὥστε καὶ χιλίαρχον ἀποδεῖξαι 
τὸν Φάβιον μετὰ τῶν ἀδελφῶν. Οἱ δὲ Κελτοὶ πυϑό- 


5. ΚΑΜΙΑΜΟΣ. 969 


ἕψενοι ταῦτα καὶ χαλεπῶς φέροντες οὐδὲν ἐμποδὼν ἐπου- 
οὔντο τῆς σπουδῆς, ἀλλ᾽ ἐχώρουν παντὶ τάχει" καὶ πρὸς 
τὸ πλῆϑος αὐτῶν καὶ τὴν λαμπρότητα τῆς παρασκευῆς 
καὶ βίαν καὶ ϑυμὸν ἐκπεπληγμένων τῶν διὰ μέσου, καὶ 
τήν τε χώραν ἀπολωλέναι πᾶσαν ἤδη καὶ τὰς πόλεις εὐὖ--5 
ϑιὺς ἀπολεῖσθαι δοκούντων, παρ᾽ ἐλπίδας οὐδὲν ἠδίκουν 
οὐδ᾽ ἐλάμβανον ἐκ τῶν ἀγρῶν, ἀλλὰ καὶ παρὰ τὰς πό-- 
λεις ἐγγὺς παρεξιόντες ἐβόων ἐπὶ τὴν Ῥώμην πορεύεσϑαι 
καὶ μόνοις πολεμεῖν Ῥωμαίοις, τοὺς δ᾽ ἄλλους φίλους 
ἐπέστασϑαι. Τοιαύτῃ δὲ χρωμένων ὁρμῇ τῶν βαρβάρων 10 
ἐξῆγον οἵ χιλίαρχοι τοὺς Ρωμαίους ἐπὶ τὸν ἀγῶνα, πλήϑει 
μὲν οὐκ ἐνδεεῖς (ἐγένοντο γὰρ ὁπλῖται τετρακισμυρίων 
οὐκ ἐλάσσους), ἀνασκήτους δὲ τοὺς πολλοὺς καὶ τότε 
σιρῶτον ἁπτομένους ὅπλων. Ἔτι δ᾽ ἐξημέλητο τὰ τῶν 
ϑεῶν αὑτοῖς οὔτε καλλιερήσασιν οὔτε μάντεις ἃ πρὸ 16 
κινδύνου καὶ μάχης εἰκὸς ἦν ἐρομένοις. Οὐδενὸς δὲ 
ἧττον ἐπετάραττεν ἡ πολυαρχία τὰ πραττόμενα. Καίτοι 
πρότερόν γε καὶ πρὸς ἐλάττονας ἀγῶνας εἵλοντο πολλά- 
κις μονάρχους, οὖς Ζικτάτορας καλοῦσιν, οὐκ ἀγνοοῦν-- 
τες. ὅσον ἐστὶν εἰς ἐπισφαλῆ καιρὸν ὄφελος μιᾷ χρωμέ- 90 
νους γνώμῃ πρὸς ἀνυπεύϑυνον ἀρχὴν ἐν χερσὶ τὴν 
δίκην ἔχουσαν εὐτακτεῖν. Οὐχ ἥκιστα δὲ καὶ Κάμιλλος 
ἀγνωμονηϑεὶς ἔβλαψε τὰ πράγματα, τοῦ μὴ πρὸς χάριν 
μηδὲ κολακεύοντας ἄρχειν φοβεροῦ γενομένου. Προελ-- 
ϑόντες οὖν ἀπὸ τῆς πόλεως σταδίους ἐνενήκοντα παρὰ 95 
τὸν ᾿4λίαν ποταμὸν ηὐλίσϑησαν, οὐ πόρρω τοῦ στρατο--. 
πέδου τῷ Θύμβριδι συμφερόμενον. Ἐνταῦϑα δὲ τῶν 
βαρβάρων ἐπιφανέντων αἰσχρῶς ἀγωνισάμενοι δι᾽ ἀτα- 
ξίαν ἐτράποντο. Καὶ τὸ μὲν ἀριστερὸν κέρας εὐθὺς 
ἐμβαλόντες εἰς τὸν ποταμὸν οἱ Κελτοὶ διέφϑειραν" τὸ 80 
δὲ δεξιὸν ὑπεκκλῖναν τὴν ἐπιφορὰν ἐκ τοῦ πεδίου πρὸς 
τοὺς λόφους ἧττον ἐξεκόπη καὶ διεξέπεσον ἀπὸ τούτων 


970 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


εἰς τὴν πόλιν οἵ πολλοί. Τοῖς δ᾽ ἄλλοις, ὅσοι τῶν πο 
μέων ἀπειπόντων πρὸς τὸν φόνον ἐσώϑησαν, εἰς Οὐηϊΐ 
αἵ φυγαὶ διὰ νυχτὸς ἦσαν, ὡς τῆς Ῥώμης οἰχομιένης 
τῶν ἐκεῖ πάντων ἀπολωλότων. 


δὃ8 ΧΙΧ. Ἐγένετο δ᾽ ἡ μάχη μετὰ τροπας ϑερενὰς πε 


τὴν πανσέληνον, ἧ καὶ πρότερον ἡμέρα μέγα πάθος συν- 
ἔβη τὸ περὶ τοὺς Φαβίους᾽ τριακόσιοι γὰρ ἐκ τοῦ γένου; 


ἄνδρες ὑπὸ Τυρρηνῶν ἀνῃρέϑησαν. Ἐχράτησε δὲ τὴν 


ἡμέραν ἀπὸ τῆς δευτέρας ἥττης ᾿Αλιάδα μέχρι νῦν καλεῖ- 


10σϑαι διὰ τὸν ποταμόν. Περὶ δ᾽ ἡμερῶν ἀποφράδω», εἶξε, 
χρὴ τίϑεσϑαί τινας, εἴτε ὀρθῶς Ἡράκλειτος ἐκέπληξενῖ 


Ἡσιόδῳ τὰς μὲν ἀγαϑὰς ποιουμένῳ, τὰρ δὲ φαύ- 


λας, ὡς ἀγνοοῦντι φύσιν ἡμέρας ἁπάσης μέαν οὐσιν 


ἑτέρωϑι διηπόρηται. Τῇ δ᾽ ὑποκειμένῃ γραφῇ τὸ μνη- 
16 μονεῦσαι παραδειγμάτων ὀλίγων ἴσως ἂν ἁρμόσειε. 
Τοῦτο μὲν τοίνυν Βοιωτοῖς Ἱπποδρομέου μηνὸς. ὡς δ᾽ 
᾿4ϑηναῖοι καλοῦσι “Ἑκατομβαιῶνος, ἱσταμένου πέμπτῃ 
δύο λαβεῖν συνέβη νίκας ἐπιφανεστάτας, αἷς τοὺς Ἔ)- 
ληνας ἠλευϑέρωσαν, τήν τε περὶ Δεῦκτρα καὶ τὴν ἐαὶ 
40 Κερησσῷ ταύτης πρότερον ἔτεσι πλείοσιν ἢ διακοσίοις 
ὅτε Ματταμύαν καὶ Θεσσαλοὺς ἐνίκησαν. Τοῦτο δ᾽ αὐ 
πάλιν Πέρσαι μηνὸς Βοηδρομιῶνος ἔκτῃ μὲν ἐν Μλρα- 
ϑῶνι, τρίτῃ δ᾽ ἐν Πλαταιαῖς ἅμα καὶ περὶ Μυκάλην ἡτ- 
τήϑησαν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων, πέμπτῃ δὲ φϑένοντος ἐν 
456 4ρβήλοις. Οἱ [δ᾽ ")᾿ 4ϑηναῖοι καὶ τὴν περὶ Νάξον ἐνέχων 
ναυμαχίαν, ἧς Χαβρίας ἐστρατήγει, τοῦ Βοηδρομιῶνος 
περὶ τὴν πανσέληνον, ἐν δὲ Σαλαμῖνι περὶ τὰς εἰκάδας. 
ὡς ἡμῖν ἐν τῷ Περὶ ἡμερῶν ἀποδέδεικται. Ἐνήνοχε δὲ 
καὶ ὃ Θαργηλιὼν μὴν τοῖς βαρβάροις ἐπιδήλως ἀτυχέας" 
80 καὶ γὰρ ᾿4λέξανδρος ἐπὶ Γρανικῷ τοὺς βασιλέως στρατη- 
γοὺς Θαργηλιῶνος ἐνίκησε, καὶ Καρχηδόνιοι περὶ Σιεκε- 
λίαν ὑπὸ Τιμολέοντος ἡττῶντο τῇ ἑβδόμῃ φϑίνοντος, 


δ8 ΚΑΜΊΜΜΟΣ. 271 


σεερὶ ἣν δοκεῖ καὶ τὸ Ἴλιον ἁλῶναι. Θαργηλιῶνος, ὡς 
"Ἔφορος καὶ Καλλισϑένης καὶ “Ιαμάστης καὶ Φύλαρχος 
ἱστορήκασιν. ᾿δνάπαλιν δ᾽ ὁ Μεταγειτνιών, ὃν Βοιωτοὶ 
Πάνεμον καλοῦσιν, τοῖς Ἕλλησιν οὐκ εὐμενὴς γέγονε. 
Τούτου γὰρ τοῦ μηνὸς ἔβδόμῃ καὶ τὴν ἐν Κρανῶνιϑ 
μάχην ἡττηϑέντες ὑπ᾽ ᾿Αντιπάτρου τελέως ἀπώλοντο, 
καὶ πρότερον ἐν Χαιρωνείᾳ μαχόμενοι πρὸς Φίλιππον 
ἠτύχησαν. Τῆς δ᾽ αὐτῆς ἡμέρας ταύτης ἐν τῶ Μετα- 
γειτνιῶνι κατὰ τὸν αὐτὸν ἐνιαυτὸν οἱ μετ᾽ ᾿Αρχιδάμου 
διαβάντες εἰς Ἰταλίαν ὑπὸ τῶν ἐκεῖ βαρβάρων διεφϑά--10 
ρησαν. Καρχηδόνιοι δὲ τὴν ἐνάτην φϑίένοντος ὡς τὰ 
πλεῖστα καὶ μέγιστα τῶν ἀτυχημάτων αὐτοῖς ἀεὶ φέ- 
ρουσαν παραφυλάττουσιν. Οὐκ ἀγνοῶ δ᾽ ὅτι περὶ τὸν 
τῶν μυστηρίων καιρὸν αὖϑις Θῆβαί τὸ κατεσκάφησαν 
ὑπὸ ᾿4λεξάνδρου, καὶ μετὰ ταῦτα φρουρὰν ᾿Αϑηναῖοι 16 
ΜΜμωκεδόνων ἐδέξαντο περὶ αὐτὴν τὴν εἰκάδα τοῦ Βοη- 
δρομιῶνος. ἧ τὸν μυστικὸν Ἴακχον ἐξάγουσιν. Ὁμοίως 
δὲ Ῥωμαῖοι τῆς αὐτῆς ἡμέρας πρότερον μὲν ὑπὸ Κίμ- 
βρων τὸ μετὰ Καιπίωνος ἀπέβαλον στρατόπεδον, ὕστε-- 
φον ὃὲ Δευκούλλου στρατηγοῦντος ᾿Δἀρμενίους καὶ Τι-- 30 
γράνην ἐνίκησαν. άτταλος δ᾽ ὁ βασιλεὺς καὶ Πομπήϊος 
Μάγνος ἐν τοῖς ἑαυτῶν γενεϑλίοις ἀπέθανον. - Καὶ ὅλως 
ἐστὶ πολλοὺς ἐπ᾽ ἀμφότερα ταῖς αὐταῖς χρησαμένους 
ἀποδεῖξαι περιόδοις. ᾿4λλὰ Ῥωμαίοις αὕτη μία τῶν ὁ 
μάλιστα ἀποφράδων ἐστὶ, καὶ δι᾿ αὐτὴν ἑχάστου μηνὸς 36 
ἕτεραι δύο, τῆς πρὸς τὸ συμβὰν εὐλαβείας καὶ δεισιδαι-- 
μονίας ἐπὶ πλεῖον. ὥσπερ εἴωϑε., ῥυείσης. Ταῦτα μὲν 
οὖν ἐν τῷ Περὶ αἰτιῶν Ῥωμαϊκῶν ἐπιμελέστερον διή-- 
φρῆται. 
ΧΧ. Μετὰ δὲ τὴν μάχην ἐκείνην δἰ μὲν εὐθὺς ἐπηκο-- 80 
λούϑησαν οἵ Γαλάται τοῖς φεύγουσιν. οὐδὲν ἂν ἐκώλυσε 
τὴν Ῥώμην ἄρδην ἀναιρεϑῆναι καὶ πάντας ἀπολέσϑαι 


272 ἩΔΟΥΤΗΡΧΟΥ͂ ξ 


τοὺς ἐν αὐτῇ καταλειφϑέντας" τοσοῦτον οἵ φεύγοντε 
ἐνειργάζοντο δεῖμα τοῖς ὑποδεχομένοις, καὶ τοσαύτη 
πάλιν ἐνεπίμπλαντο ταραχῆς καὶ παραφροσύνης. ΙΝ νυ» 
δ᾽ ἀπιστίᾳ τοῦ μεγέϑους οἱ βάρβαροι τῆς νίκης καὶ “πρὺ: 
6 εὐπάϑειαν ἐκ τοῦ περιχαροῦς ἅμα καὶ νεμήσεες τῶν ἔε- 
λωκότων ἐν τῷ στρατοπέδῳ χρημάτων τραπόμενοε,, τῷ 
μὲν ἐκπίπτοντι τῆς πόλεως ὄχλῳ ῥᾳστώνην φυγῆς παρέ. 
σχον, ἐλπίσαι δ᾽ ἔτι καὶ παρασκευάσασϑαι τοῖς ὑὕπομέ- 
ψουσι. Τὴν γὰρ ἄλλην πόλιν προέμενοι τὸ Καπετώλιον 
10 ἐφράξαντο βέλεσι καὶ διατειχίσμασιν. Ἐν πρώτοις δὲ 
τῶν ἱερῶν ἃ μὲν εἰς τὸ Καπιτώλιον ἀνεσκευάσαντο, τὸ 
ὃὲ πῦρ τῆς Ἑστίας αἴ παρϑένοι μετὰ τῶν ἱερῶν ἔφευγον 10 
ἁρπασάμεναι. Καίτοι τινὲς οὐδὲν εἶναι τὸ φρουρούμε- 
γον ὑπὶ αὐτῶν ἕτερον ἢ πῦρ ἄφϑιτον ἱστοροῦσε., ΝΝομᾶ 
ΙἸδτοῦ βασιλέως καταστήσαντος ὡς ἀρχὴν ἁπάντων σέβε- 
σϑαι. Κινητικώτατον γὰρ ἐν τῇ φύσει τοῦτο" κίνησις δέ 
τις ἢ σύν τινι κινήσει πάντως ἡ γένεσις" τὰ δ᾽ ἄλλα τῆς 
ὕλης μόρια θερμότητος ἐπιλιπούσης ἀργὰ κεέμενα καὶ 
νεκροῖς ἐοικότα ποϑεῖ τὴν τοῦ πυρὸς δύναμιν, ὡς ψυχὴν, 
30 καὶ προσελϑούσης ἁμῶς γέπως ἐπὶ τὸ δρᾶν τι καὶ πάσχειν 
τρέπεται. Τοῦτ᾽ οὖν ἅτε δὴ περιττὸν ἄνδρα τὸν ΙΝομᾶν 
καὶ λόγον ἔχοντα ταῖς Μούσαις συνεῖναι διὰ σοφέαν 
ἐξοσιῶσαι καὶ φρουρεῖν ἀκοίμητον ἐν εἰκόνι τῆς τὰ 
πάντα κοσμούσης ἀϊδίου δυνάμεως. Οἷ δὲ τὸ μὲν πῦρ, 
46 ὥσπερ παρ᾽ Ἕλλησι, πρὸ ἱερῶν αἴϑεσθαι καϑάρσιον, 
ἄλλα δὲ τὰ ἐντὸς ἀϑέατα κρύπτεσϑαι πᾶσιί,, πλὴν ταύ- 
ταις ταῖς παρϑένοις, ἃς Ἑστιάδας ἐπονομάξουσι. ζΧαὶ 
πλεῖστος μὲν λόγος κατεῖχε τὸ Τρωϊκὸν ἐκεῖνο Παλλά- 
διον ἀποκεῖσθαι δι᾽ Αἰνείου κομισϑὲν εἰς Ἰταλίαν" εἰσὶ 
80 δ᾽ οἵ τὰ Σαμοϑράκια μυϑολογοῦντες Δάρδανον μὲν εἰς 
Τροίαν ἐξενεγκάμενον ὀργιάσαι καὶ καϑιερῶσαι κτί- 
σαντα τὴν πόλιν, Αἰνείαν δὲ περὶ τὴν ἅλωσιν ἐκκλέ- 


- 


"5 ΚΑΜΙΖΖΟΣ. 278 


ἵαντα δεασῶσαι μέχρι τῆς ἐν Ἰταλίᾳ κατοικήσεως. Οἵ 
δὲ προσποιούμενοι πλέον ἐπίστασϑαί τι περὶ τούτων 

δύο φασὺν οὐ μεγάλους ἀποκεῖσϑαι πίϑους, ὧν τὸν μὲν 

ἀνεῳγό τα καὶ κενὸν, τὸν δὲ πλήρη καὶ κατασεσημασμέ- 

νον. ἀμφοτέρους δὲ ταῖς παναγέσι μόναις παρϑένοις ὁ 
ὁφατοὺς εἶναι. “Ἄλλοι δὲ τούτους διεψεῦσθαι νομέξουσι 
τῷ τὰ πλεῖστα τῶν ἱερῶν τότε. τὰς κόρας ἐμβαλούσας εἰς 
πέϑους δύο χρύψαι κατὰ γῆς ὑπὸ τὸν νεὼν τοῦ Κυρίνου, 
καὶ τὸν τόπον ἐκεῖνον ἔτι καὶ νῦν τῶν Πιϑίσκων φέρε-- 
σϑαε τὴν ἐπωνυμίαν. 

ΧΧΙ. Τὰ δὲ κυριώτατα καὶ μέγιστα τῶν ἱερῶν αὗται 
λαβοῦδσαε φυγῇ παρὰ τὸν ποταμὸν ἐποιοῦντο τὴν ἀπο-- 
χώρησιν. Ἐνταῦϑα Λεύκιος ᾿Αλβῖνος ἀνὴρ δημοτικὸς ἐν 
τοῖς φεύγουσιν ἔτυχε τέκνα νήπια καὶ γυναῖκα μετὰ 
χρημάτων ἀναγκαίων ἐφ᾽ ἁμάξης ὑπεκκομίζων. Ὥς δ᾽ 15 
εἶδε τὰς παρϑένους ἐν τοῖς κόλποις φερούσας τὰ τῶν. 
ϑεῶν ἕερὰ ϑεραπείας ἐρήμους παραπορευομένας καὶ 
κακοπαϑούσας, ταχὺ τὴν γυναῖκα μετὰ τῶν παίδων καὶ 
τῶν χρημάτων καϑελὼν ἀπὸ τῆς ἁμάξης ἐκείναις παρέ- 
δῶκεν ἐπιβῆναι καὶ διαφυγεῖν εἴς τινα τῶν Ἑλληνίδων 40 
πόλεων. Τὴν μὲν οὖν ᾿Δλβίνου πρὸς τὸ ϑεῖον εὐλάβειαν 
καὶ τιμνὴν ἐν τοῖς ἐπισφαλεστάτοις καιροῖς ἐκφανῆ γενο-- 
μένην οὐκ ἄξιον ἦν ἀμνημόνευτον παρελϑεῖν. Οἱ δὲ 
τῶν ἄλλων ϑεῶν ἱερεῖς οἵ τε γηραιοὶ τῶν ὑπατικῶν καὶ 
ϑριαμβικῶν ἀνδρῶν τὴν μὲν πόλιν ἐκλιπεῖν οὐχ ὑπέ- 35 
μξιναν, ἱερὰς δὲ καὶ λαμπρὰς ἀναλαβόντες ἐσϑῆτας, ἐξη- 
γουμένου Φαβίου τοῦ ἀρχιερέως͵ ἐπευξάμενοι τοῖς ϑεοῖς, 
ὡς ἑαυτοὺς ὑπὲρ τῆς πατρίδος τῷ δαίμονι καϑιεροῦντες, 
ἐπὶ τῶν ἐλεφαντίνων δίφρων ἐν ἀγορᾷ καϑῆντο κεκο-- 
δμημένοι, τὴν ἐπιοῦσαν τύχην ὑπομένοντες. 

ΧΧΠ. Τρίτῃ δ᾽ ἀπὸ τῆς μάχης ἡμέρᾳ παρῆν ὁ Βρέν-- 


νος ἄγων ἐπὶ τὴν πόλιν τὸ στράτευμα᾽ καὶ τάς τε πύλας 
ῬΙΔΙΤ. ΨΙΤ. Ι. 18 


10 


80 


974 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥῪ 56 


εὑρὼν ἀνεῳγμένας καὶ τὰ τείχη φυλάκων ἔρημα. περωῦτον 
μὲν ἔδεισεν ἐνέδραν καὶ δόλον, ἀπιστῶν οὕτω παντά- 
πασιν ἀπειρηκέναι τοὺς Ῥωμαίους. Ἐπεὶ δ᾽ ἔγνω» τὸ 
ἀληϑές, εἰσελάσας διὰ τῆς Κολλίνης πύλης εἷλε τὴν 
δ' Ρώμην ξξήκοντα καὶ τριακοσίων ἐτῶν πλείονα βραχὺ 
χρόνον ἀπὸ τῆς κτίσεως ἔχουσαν. εἴ τῷ πιστὸν ἀσετοσώ- 
ξεσϑαί τινα τῶν χρόνων ἀκρίβειαν. οἷς καὶ περὶ νεωτέ- 
ρῶν ἄλλων ἀμφισβήτησιν ἡ σύγχυσις ἐκείνη παρέσχε. 
Τοῦ μέντοι πάϑους αὐτοῦ καὶ τῆς ἁλώσεως ἔοικεν μυ- 
10 δορά τις εὐθὺς εἰς τὴν Ελλάδα φήμη διελθεῖν. Ἥρακλες. 1: 
δης γὰρ ὃ Ποντικὸς οὐ πολὺ τῶν χρόνων ἐκείνον ἐπο-- 
λειπόμενος ἐν τῷ Περὶ ψυχῆς συγγράμματί φησιν ἀπὸ 
τῆς ἑσπέρας λόγον κατασχεῖν, ὡς στρατὸς ἐξ Ὕπερβο- 
ρέων ἐλϑὼν ἔξωϑεν ἡρήκοι πόλιν Ελληνίδα Ῥώμην, ἐκεῖ 
ἰὅόπου κατῳκημένην περὶ τὴν μεγάλην ϑάλασσαν. Οὐκ ἂν 
οὖν ϑαυμάσαιμι μυϑώδη καὶ πλασματίαν ὄντα τὸν Ἥρα- 
᾿ κλείδην ἀληϑεῖ λόγῳ τῷ περὶ τῆς ἁλώσεως ἐπικομπάσαι 
τοὺς Ὑπερβορέους καὶ τὴν μεγάλην ϑάλατταν. ᾿ἄρεστο- 
τέλης δὲ ὁ φιλόσοφος τὸ μὲν ἁλῶναι τὴν πόλιν ὑπὸ Κελ- 
ϑοτῶν ἀκριβῶς δῆλός ἐστιν ἀκηκοώς, τὸν δὲ σώσαντα “εύ- 
κιον εἶναί φησιν: ἦν δὲ Μάρκος, οὐ Δεύκιος, ὁ Κάμιλ- 
λος. ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν εἰκασμῷ λέλεκται. Κατασχὼν δὲ 
τὴν Ῥώμην ὁ Βρέννος τῷ μὲν Καπιτωλίῳ φρουρὰν περι- 
ἔστησεν, αὐτὸς δὲ καταβαίνων δι᾽ ἀγορᾶς ἐθαύμαξε τοὺς 
26 προχκαϑημένους ἄνδρας ἐν κόσμῳ καὶ σιωπῇ θεώμενος, 
ὡς οὔϑ᾽᾽ ὑπεξανέστησαν ἐπιόντων πολεμίων οὔτ᾽ ὄψεν ἢ 
χρόαν ἔτρεψαν, ἀλλὰ δαϑύμως καὶ ἀδεῶς ἐγκεκλιμένοι 
τοῖς σκίπωσιν, οὖς ἔφερον, καὶ προσβλέποντες ἀλλήλοις 
ἡσύχαξον. Ἦν οὖν ϑαῦμα τοῖς Γαλάταις πρὸς τὴν ἀτο- 
80 πίαν, καὶ πολὺν χρόνον ὀκνοῦντες ἄψασϑαι καὶ προσελ-- 
ϑεῖν ὡς κρείττοσι διηπόρουν. Ἐπεὶ δὲ τολμήσας τις ἐξ 
αὐτῶν ἐγγὺς παρέστη Παπειρίῳ Μάρκῳ καὶ προσαγαγὼν 


67 ΚΑΜΙΔΑΜΟΣ. 975 


τὴν χεῖρα πράως ἥψατο τοῦ γενείου καὶ κατῆγε τὴν ὑπή-- 
νὴν βαϑεῖαν οὖσαν, ὁ μὲν Παπείριος τῇ βακτηρίᾳ τὴν 
κεφαλὴν αὐτοῦ πατάξας συνέτριψεν, ὁ δὲ βάρβαρος σπα- 
ὅάμενος τὴν μάχαιραν ἀπέκτεινεν ἐκεῖνον. Ἐκ δὲ τούτου 
καὶ τοὺς. λοιποὺς ἀνήρουν προσπεσόντες͵ καὶ τῶν ἄλλων 5 
ὅσοις ἐπιτύχοιεν διεχρῶντο͵ καὶ τὰς οἰκέαρ ἐπόρϑουν ἐφ᾽ 
ἡμέρας πολλὰς ἄγοντες καὶ φέροντες, εἶτα κατεπίμπρα-- 
σαν καὶ κατέσχαπτον Ὀργιξόμενοι τοῖς ἔχουσι τὸ Καπι-- 
τώλιον, ὅτι καλούντων αὐτῶν οὐχ ὑπήκουον, ἀλλὰ καὶ 
προσβάλλουσι πληγὰς ἔδοσαν ἀπὸ τοῦ διατειχίσματος 10 
ἀμυνόμενοι. Ζιὰ ταῦτα μὲν οὖν ἐλυμήναντο τὴν πόλιν 
καὶ προσδιέφϑειραν τοὺς ἁλισκομένους, ὁμοίως μὲν 
ἄνδρας καὶ γυναῖκας. ὁμοίως δὲ πρεσβύτας καὶ παῖδας. 

ΧΧΠΙ. Τῆς δὲ πολιορκέας μῆκος λαμβανούδης ἐπι-- 
σιτισμοῦ τοῖς Γαλάταις ἔδει" καὶ διελόντες ἑαυτοὺς οἵ 16 
μὲν τῷ βασιλεῖ παραμένοντες ἐφρούρουν τὸ Καπιτώλιον, 
οἵ δὲ τὴν χώραν περιϊόντες ἐλεηλάτουν καὶ τὰς κώμας 
ἐπόρϑουν προσπίπτοντες. οὐχ ὁμοῦ πάντες, ἄλλοι δ᾽ 
ἄλλῃ καϑ'᾽ ἡγεμονίας καὶ συντάγματα, τῷ μέγα φρονεῖν 
ὑπὸ τῶν εὐτυχημάτων καὶ δεδιέναι μηδὲν ἀποσκιδνά-- 90 
μενοι. Τὸ δὲ πλεῖστον αὐτῶν καὶ μάλιστα συντεταγμέ-- 
νον ἐχώρει πρὸς τὴν ᾿Αρδεατῶν πόλιν, ἐν ἦ διέτριβε 
Κάμιλλος ἀργῶν ταῖς πράξεσι μετὰ τὴν φυγὴν καὶ ἰδιω-- 
τεύων, ἐλπίδας δὲ λαμβάνων καὶ διαλογισμοὺς οὐχὶ τὸ 
λωϑεῖν καὶ διαφυγεῖν τοὺς πολεμίους ἀγαπῶντος ἀνδρός, 96 
ἀλλ ὅπως, εἰ παραγένοιτο καιρός. ἀμυνεῖται δκοποῦν-- 
τος. Διὸ καὶ τοὺς “ρδεάτας ὁρῶν πλήϑει μὲν ἱκανοὺς 
ὄντας. ἐνδεεῖς δὲ τόλμης δι᾽ ἀπειρίαν καὶ μαλακέαν τῶν 
στρατηγῶν, ἐνέβαλε λόγον εἰς τοὺς νέους πρῶτον, ὡς 
οὐ χρὴ τὴν Ῥωμαίων ἀτυχίαν ἀνδρείαν Κελτῶν νομίξειν, 80 
οὐδ᾽ ἃ κακῶς φρονήσασι συνέβη παϑεῖν ἐκείνοις ἔργα 
τῶν οὐδὲν εἰς τὸ νικῆσαι παρασχόντων, ἀλλὰ τύχης ἐπέ- 

8 ᾿ 


Φ70 ΠΠΟΥΤΑΡΧΟΤΥ' δὲ 


δειξιν ἡγεῖσϑαι. Καλὸν μὲν οὖν εἶναι καὶ διὰ κενδ ύνω» 
ἀπώσασθαι πόλεμον ἀλλόφυλον καὶ βαρβαρικόν. ςὖ τοὶ 
κρατεῖν πέρας, ὥσπερ τῷ πυρὶ, διαφϑαρῆναι τὸ νεκώ- 
μενον" οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ ϑαρροῦσι καὶ προϑυμουμένοις 
αὐτοῖς ἀκίνδυνον ἐν καιρῷ τὴν νίκην παρέξειν. ἼΤου- 
τους τοὺς λόγους τῶν νέων δεξαμένων ἐπὶ τοὺς ἄρχον- 
τᾶς ἥει καὶ τοὺς προβούλους τῶν Φρδεατῶν ὁ Κάμελδλος."ὶ 
Ὡς δὲ κἀκείνους συνέκεισεν͵ ὥπλισε τοὺς ἐν ἡλικέᾳ πάν- 
τας καὶ συνεῖχε τοῦ τεέχους ἐντός, ἀγνοεῖσϑαι βουλόμενος 
ι0ὸ ὑπὸ τῶν πολεμίων ἐγγὺς ὄντων. Ἐπεὶ δὲ τὴν χώραν ὅε- 
πασάμενοι καὶ βαρεῖς ὄντες ὑπὸ πλήϑους τῶν ἀγομένων 
καὶ φερομένων ἀμελῶς καὶ ὀλιγώρως ἐν τῷ πεδίῳ κατε- 
στρατοπέδευσαν,. ἔκ δὲ τούτου νὺξ ἐπῆλθε μεθύουσιν 
αὐτοῖς καὶ σιωπὴ κατέσχε τὸ στρατόπεδον, πυϑόμενος 
15 ταῦτα παρὰ τῶν κατασκόπων ὁ Κάμιλλος ἐξῆγε τοὺς 
᾿Δρδεάτας" καὶ διελθὼν καϑ' ἡσυχίαν τὸν μεταξὺ τόπον 
περὶ μέσας νύκτας προσέμιξε τῷ χάρακι κραυγῇ τε 
χρώμενος πολλῇ καὶ ταῖς σάλπιγξι πανταχόϑεν ἔκχτα- 
ράττων ἀνθρώπους κακῶς ὑπὸ μέϑης καὶ μόλις ἐκ τῶν 
40 ὕπνων ἀναφέροντας πρὸς τὸν ϑόρυβον. Ὀλίγοι, μὲν οὖν 
ἀνανήψαντες ἐν τῷ φόβῳ καὶ διασκευασάμενοι τοὺς περὶ 
τὸν Κάμιλλον ὑπέστησαν, ὥστ᾽ ἀμυνόμενοι πεσεῖν " τοὺς 
ὃΣ πλείστους ἔτι κρατουμένους ὕπνῳ καὶ οἴνῳ καταλαμ- 
βάνοντες ἀνόπλους ἔκτεινον. Ὅσοι δὲ νυκτὸς ἀπέδρασαν 
46 ἐκ τοῦ χάρακος οὐ πολλοὶ, τούτους μεϑ᾽ ἡμέραν σαο- 
ράδας ἐν τῇ χώρᾳ διαφερομένους ἐπελαύνοντες ἵἱπαεῖς 
διέφϑειρον. 
ΧΧΙΡ. Ἡ δὲ φήμη ταχὺ διαγγέλλουσα τὴν πρᾶξιν ἐπὶ 
τὰς πόλεις ἐξεκαλεῖτο πολλοὺς τῶν ἐν ἡλικίᾳ συνισταμέ- 
βϑόνους, μάλιστα δὲ Ῥωμαίων ὅσοι διαφυγόντες ἐκ τῆς ἐπὶ 
᾿Δλίᾳ μάχης ἐν Οὐηΐοις ἦσαν" καὶ ὠδύροντο κατὰ σφᾶς 
αὐτοὺς, ..Οἷον ἡγεμόνα τῆς Ῥώμης ὁ δαίμων ἀφελόμενος 


59 ΚΑΜΊΙΜ4ΜΟΣ. 977] 


“4 φδεάτας ἐκόσμησε τοῖς Καμίλλου κατορθώμασιν, ἡ δὲ 
γεεναμένη καὶ ϑρέψασα τοιοῦτον ἄνδρα πόλις οἴχεται καὶ 
ἀπόλωλεν. Ἡμεῖς δ᾽ ἀπορίᾳ στρατηγῶν ἀλλότρια τείχη 
σεεριβαλόμενοι καϑήμεϑα προέμενοι τὴν Ἰταλίαν. Φέρε, 
πέμψαντες ᾿Αρδεάτας ἀπαιτῶμεν τὸν ἑαυτῶν στρατηγόν, 5 
ἢ λαβόντες αὐτοὶ τὰ ὅπλα πρὸς ἐκεῖνον βαδίζωμεν" οὐκέτι 
γάρ ἐστι φυγὰς οὐδ᾽ ἡμεῖς πολῖται πατρίδος οὐκ οὔσης, 
ἀλλὰ κρατουμένης ὑπὸ τῶν πολεμίων.“ Ταῦτ᾽ ἔδοξε καὶ 
πέμψαντες ἐδέοντο τοῦ «Καμίλλου δέχεσϑαι τὴν ἀρχήν. 
Ὁ ὃδὲ οὐκ ἔφη πρότερον ἢ τοὺς ἐν τῷ Καπιτωλίῳ πολίτας 10 
ἐπιψηφίσασϑαι κατὰ τὸν νόμον. Ἐκείνους γὰρ ἡγεῖσϑαι 
πατρίδα σωξομένους, καὶ κελεύουσι μὲν ὑπακούειν προ- 
ϑύμως. ἀκόντων δὲ μηδὲν πολυπραγμονήσειν. Τῆς μὲν 
οὖν εὐλαβείας καὶ καλοκαγαϑίας τὸν Κάμιλλον ἐθαύ-- 
μασαν. Ἦν δ᾽ ἀπορία τοῦ ταῦτα διαγγελοῦντος εἰς τὸ 18 
Καπιτώλιον" μᾶλλον δ᾽ ὅλως ἀδύνατον ἐδόκει τῶν πο-- 
λεμίων. ἐχόντων τὴν πόλιν ἄγγελον εἰς τὴν ἀκρόπαλιν 
παρελϑεῖν. 

ΧΧΥ. Ἦν δέ τις ἐν τοῖς νέοις Πόντιος Κομίνιος τῶν 
ξἕσων κατὰ γένος πολιτῶν. δόξης δὲ καὶ τιμῆς ἐραστής" 30 
οὗτος ὑπέστη τὸν ἄϑλον ἑχούσιος. Καὶ γράμματα μὲν 
οὐκ ἔλαβε πρὸς τοὺς ἐν τῷ Καπιτωλίῳ, μὴ ληφϑέντος 
αὐτοῦ φωράσωσιν οἵ πολέμιοι δι᾽ αὐτῶν τοῦ Καμίλλου 
τὴν διάνοιαν, ἐσθῆτα δὲ φαύλην ἔχων καὶ φελλοὺς ὑπ᾽ 
αὐτῇ κομέξων τὴν μὲν ἄλλην ὁδὸν ἡμέρας ἀδεῶς διῆλθεν, 36 
ἐγγὺς δὲ τῆς πόλεως γενόμενος ἤδη σκοταῖος, ἐπεὶ κατὰ 
γέφυραν οὐκ ἦν τὸν ποταμὸν περᾶσαι τῶν βαρβάρων 
παραφυλαττόντων, τὴν μὲν ἐσθῆτα τῇ κεφαλῇ περι- 
δπειράσας οὐ πολλὴν οὐδὲ βαρεῖαν, τοῖς δὲ φελλοῖς 
ἐφεὶς τὸ σῶμα καὶ συνεπικουφίξων τῷ περαιοῦσθαι 80 
πρὸρ τὴν πόλιν ἐξέβη. Καὶ παραλλάττων ἀεὶ τοὺς ἐγρη-- 
γορότας, τοῖς φέγγεσι καὶ τῷ ϑορύβῳ τεκμαιρόμενος, 


218 ΤΠΜΟΥΤΑΡΧΟΎ δῦ 


ἐβάδιξε πρὸς τὴν Καρμεντίδα πύλην, ἢ πλείστην εἶχεν 
ἡσυχίαν͵ καὶ μάλιστα κατ᾽ αὐτὴν ὄρϑιος ὁ τοῦ Καπετω- 
λίου λόφος ἀνέστηκε καὶ πέτρα κύκλῳ πολλὴ καὶ τραχεῖα 
περιπέφυχε- δι᾿ ἧς ἀνέβη λαϑὼν καὶ προσέμεξε τοῖς 
δ φυλάττουσι τὸ διατείχισμα χαλεπῶς καὶ μόλις κατὰ τὸ 
λαγαρώτατον. ᾿Ασπασάμενος δὲ τοὺς ἄνδρας καὶ φράσας 
ἑαυτὸν ἐξ ὀνόματος, ἀναληφϑεὶς ἐχώρει πρὸς τοὺς ἐν 
τέλει τῶν Ῥωμαίων. Ταχὺ δὲ συγχλήτου γενομένης [ἢ 
παρελϑὼν τήν τε νίκην ἀπήγγειλε τοῦ Καμίλλου “πρό- 
τΙοτερον οὐ πυϑομένοις͵ καὶ τὰ δοκοῦντα τοῖς στρατεώταες 
διηγεῖτο" καὶ παρεκάλει τῷ Καμίλλῳ βεβαιῶσαι τὴν ἀρ-- 
χὴν, ὡς μόνῳ πεισομένων ἐκείνῳ τῶν ἔξω πολιτῶν. Οἱ 
δ᾽ ἀκούσαντες καὶ βουλευσάμενοι τόν τε Κάμιλλον ἀπο- 
δεικνύουσι δικτάτορα, καὶ τὸν Πόντιον αὖϑις ἀποπέμ-- 
16 πουσι τὴν αὐτὴν ὁδὸν ὁμοίως ἀγαϑῇ τύχῃ χρησάμενον. 
. Ἔλαϑε γὰρ. τοὺς πολεμίους καὶ τὰ παρὰ τῆς βουλῆς 
ἀπήγγειλε τοῖς ἔξω Ῥωμαίοις. 
ΧΧΥΙ. Ἐχείνων δὲ δεξαμένων προϑύμως ἀφικόμενος 
ὁ Κάμιλλος ἤδη μὲν ἐν ὅπλοις δισμυρίους κατέλαβε, 
οοπλείονας δὲ συνῆγεν ἀπὸ τῶν συμμάχων καὶ παρεδκευ- 
ἄξετο πρὸς τὴν ἐπέϑεσιν. [Οὕτω μὲν ἠρέϑη δικτάτωρ ὁ 
Κάμιλλος τὸ δεύτερον καὶ πορευϑεὶς εἰς Οὐηΐους ἐνέ- 
τυχε τοῖς στρατιώταις καὶ συνῆγε πλείους ἀπὸ τῶν συμ- 
μάχων ὡς ἐπιϑησόμενος τοῖς πολεμίοις.] Ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ 
46 τῶν βαρβάρων τινὲς ἐκείνῃ κατὰ τύχην παρεξιόντες, ἡ διὰ 
νυχτὸς ὁ Πόντιος προσέβη τῷ Καπιτωλίῳ, καταμαϑόντες 
πολλαχῆ μὲν ἴχνη ποδῶν καὶ χειρῶν. ὡς ἀντελαμβάνετο 
καὶ περιεδράττετο, πολλαχῆ δὲ τῶν ἐπιπεφύκότων τοῖς 
κρημνοῖς ἀποτριβὰς καὶ περιολισϑήσεις τῶν γεωδῶν, 
δ φράζουσι τῷ βασιλεῖ. Κἀκεῖνος ἐπελϑὼν καὶ ϑεασάμε- 
νος τότε μὲν ἡσύχαξεν, ἑσπέρας δὲ τοὺς ἐλαφροτάτους 
τοῖς σώμασι καὶ πεφυχότας ὀρειβατεῖν μάλιστα τῶν Κελ-- 


-- 


61 ΚΑΜΙΑΜΟΣ. 979 


τῶν συναγαγών, Τὴν μὲν ὁδὸν“ εἶπεν «ἡμῖν ἐφ᾽ ξαυ-- 
τοὺς ἀγνοουμένην οἵ πολέμιοι δεικνύουσιν ὡς οὔτ᾽ ἀπό-- 
ρευτος οὔτε ἄβατος ἀνθρώποις ἐστίν, αἰσχύνη δὲ πολλὴ 
τὴν ἀρχὴν ἔχοντας ἐλλείπειν πρὸς τὸ τέλος καὶ προέσϑαι 
τὸν τόπον ὡς ἀνάλωτον, αὐτῶν τῶν πολεμίων ἡ ληπτός 5 
ἐστι διδασκόντων. ἯΙ γὰρ ἑνὶ προσβῆναι ῥάδιον, οὐδὲ 
“πολλοῖς καϑ' ἕνα δύσκολον. ἀλλὰ καὶ δώμη καὶ βοήϑεια 
στολλὴ μετ᾽ ἀλλήλων ἐπιχειροῦσι. Ζωρεαὶ δὲ καὶ τιμαὶ 
σιρέπουσαι τῆς ἀνδραγαϑέας ἑκάστῳ δοθήσονται." 

ΧΧΥΠΙΙ. Τοιαῦτα τοῦ βασιλέως διαλεχϑέντος ὑπέ- 10 
ὅτησαν οἱ Γαλάται προϑύμως, καὶ περὶ μέσας νύχτας 
ἐπιβάντες ἅμα πολλοὶ τῆς πέτρας ἐχώρουν ἄνω μετὰ 
σιωπῆς. ἐμφυόμενοι τοῖς χωρίοις ἀποτόμοις οὖσι καὶ. 
χαλεποῖς, οὐ μὴν ἀλλὰ μᾶλλον ἢ προσεδοκήϑη πειροω-- 
μένων αὐτῶν προσιεμένοις καὶ παρείκουσιν, ὥστς τοὺς 16 
πρώτους ἁψαμένους τῶν ἄκρων καὶ διασκευασαμένους 
ὅσον οὐκ ἤδη τοῦ προτειχίσματος ἄπτεσϑαι καὶ τοῖς 
φύλαξιν ἐπιχειρεῖν κοιμωμένοις" ἤσϑετο γὰρ οὔτ᾽ ἄν- 
ϑρῶπος οὔτε κύων. ᾿4λλὰ χῆνες ἦσαν ἱεροὶ περὶ τὸν 
νεὼν τῆς Ἥρας τρεφόμενοι τὸν ἄλλον χρόνον ἀφϑόνως, 30 
τότε δὲ τῶν σιτέων ἤδη γλίσχρως καὶ μόλις αὐτοῖς διαρ-- 
κούντων ἀμελούμενοι κακῶς ἔπραττον. Ἔστι μὲν οὖν 
καὶ φύσει πρὸς αἴσϑησιν ὀξὺ καὶ ψοφοδεὲς τὸ ξῷον" 
ἐκεῖνοι δὲ καὶ διὰ λιμὸν ἀγρυπνητικοὶ καὶ ϑορυβώς- 
δεις γεγονότες ταχὺ τὴν ἔφοδον ἤσϑοντο τῶν Γαλα- 35 
τῶν, καὶ μετὰ δρόμου καὶ κλαγγῆς φερόμενοι πρὸς αὖ-- 
τοὺς ἐπήγειραν ἅπαντας. ἤδη καὶ τῶν βαρβάρων διὰ τὸ 
μὴ λανθάνειν ἀφειδούντων ϑορύβου καὶ βιαιότερον ἐπι-- 
τιϑεμένων. “ἀρπάδαντες ὀὖν ὑπὸ σπουδῆς ᾧ τις ἕκαστος 
ὅπλῳ προσετύγχανεν, ἐκ τοῦ παρόντος ἐβοήϑουν. Παν-- 80 
τῶν δὲ πρῶτος Μάλλιος, ἀνὴρ ὑπατικὸς, τό τε σῶμα 
ῥωμαλέος καὶ φρονήματι ψυχῆς ἐπιφανής, ἀπαντήσας 


9280 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΎ 62 


δυσὶν ὁμοῦ τῶν πολεμίων τοῦ μὲν ἔφϑασε δεῃομένου 
κοπέδα τῷ ξίφει τὴν δεξιὰν ἀποκόψας, τὸν ὃὲ τῷ ϑυρεῦ 
πατάξας εἰς τὸ πρόσωπον ξωδεν ὀπίσω κατὰ τῆς πέ 
τρας. Ἐπιστὰς δὲ τῷ τείχει μετὰ τῶν συνδραμόντων καὶ 
5γενομένων περὶ αὐτὸν ἀπέστρεψε τοὺς ἄλλους, οὔτε ποΐ- 
λοὺς ἄνω γενομένους οὔτε πράξαντάς τι τῆς τόλμης 
ἄξιον. Οὕτω δὲ τὸν κένδυνον ἐκφυγόντες ἄμ᾽ ἡμέρα! 
τὸν μὲν ἄρχοντα τῶν φυλάκων ἔρριψαν εἰς τοὺς πολε- 
μίους κατὰ τῆς πέτρας, τῷ δὲ Μαλλίῳ τῆς νίκης ἀριστεῖα 
τυπρὸς τιμὴν μεγάλην μᾶλλον ἢ χρείαν ψηφισάμενοε συν-- 
ἤνεγκαν ὅσον ἡμέρας ἕκαστος ἐλάμβανεν εἰς τροφὴν. 
σίτου μὲν ἡμέλιτρον ἐπιχωρίου (οὕτω γὰρ καλοῦσιν 
αὐτὸ), οἴνου δὲ κοτύλης Ἑλληνικῆς τέταρτον. 
ΧΧΥΗΙ. Ἐχ τούτου τὰ τῶν Κελτὼν ἦν ἀϑυμότερα. 
15 Καὶ γὰρ ἐπιτηδείων ἐσπάνιξον εἰργόμενοι προνομῆς 
φόβῳ τοῦ Καμέλλου,͵ καὶ νόσος ὑποικούρησεν αὐτοὺς ἐν 
νεχρῶν πλήϑει χύδην καταβεβλημένων σκηνοῦντας 
ἐν ἐρειπίοις, τό τὸ βάϑος τῆς τέφρας ἀέρα ξηρότητι 
καὶ δριμύτητι φαῦλον ὑπὸ πνευμάτων καὶ καυμάτων 
40 ἀναϑυμιώσης ἐλυμαίνετο τὰ σώματα διὰ τῆς ἀναπνοῆς. 
Μάλιστα δ᾽ ἡ μεταβολὴ τῆς συντρόφου διαίτης ἐκ τόπων 
σκιερῶν καὶ ϑέρους καταφυγὰς ἀλύπους ἐχόντων ἐμβα- 
λόντας εἰς χώραν ταπεινὴν καὶ κεκραμένην ἀ ἀφυῶς πρὸς 
τὸ μετόπωρον ἐκένησεν αὐτούς͵ ἥ το πρὸς τῷ Καπιτωλέῳ 
“5 καϑέδρα καὶ σχολὴ γενομένη χρόνιος. Ἕβδομον γὰρ 
ἐκεῖνον οἰκούρουν μῆνα πολιορκοῦντες. Ὥστε φϑορὰν 
εἶναι πολλὴν ἐν τῷ στρατοπέδῳ καὶ μὴδὲ ϑάπτεσϑαι διὰ 
πλῆϑος ἔτι τοὺς ἀποϑνήσκοντας. Οὐ μὴν περὶ τοῦτο τὰ 
πράγματα βελτίω τοῖς πολιορχουμένοις ἦν. Ἐπέτεινε 
80γὰρ ὁ λιμός, ἥ τε τῶν περὶ Κάμιλλον ἄγνοια παρεῖχε 
δυσθυμίαν οὐδεὶς γὰρ ἐφοίτα παρ᾽ αὐτῶν διὰ τὸ φρου- 
ρεῖσϑαι τὴν πόλιν ἀκριβῶς ὑπὸ τῶν βαρβάρων. Ὅϑεν 


4 


63 ο΄ ΚΑΜΙΆΛΟΣ. 981 


οὕτω πράττουσιν ἀμφοτέροις ἐγίνοντο συμβατικοὶ λόγοι 
διὰ τῶν προφυλάκων τὸ πρῶτον ἀλλήλοις ἐντυγχανόν-- 
τῶν εἶτα, ὡς ἔδοξε τοῖς κρατίστοις, συνελθόντος εἰς λό-- 
γους Βρέννῳ Σουλπικίου τοῦ χιλιάρχου τῶν Ῥωμαίων, 
ὡμολογήϑη τοὺς μὲν χιλίας λίτρας χρυσίου καταβαλεῖν, 
τοὺς δὲ λαβόντας ἐκ τῆς πόλεως αὐτίκα καὶ τῆς χώρας 
ἀναχωρεῖν. Ἐπὶ τούτοις γενομένων ὅρκων καὶ τοῦ χρυ- 
σίου κομισϑέντος, τῶν δὲ Κελτῶν περὶ τὸν σταϑμὸν 
ἀγνωμονούντων κρύφα τὸ πρῶτον, εἶτα καὶ φανερῶς 
ἀφελκόντων καὶ διαστρεφόντων τὴν ῥοπήν, ἠγανάκτουν 10 
οἵ Ῥωμαῖοι πρὸς αὐτούς. Ὁ δὲ Βρέννος οἷον ἐφυβρίζων 
καὶ καταγελῶν ἀπολυσάμενος τὴν μάχαιραν ἅμα καὶ τὸν 
ξωστῆρα προσέϑηκε τοῖς σταϑμοῖς. Πυνϑανομένου δὲ 
τοῦ Σουλπικίου .. Τί τοῦτο; ““,, Τί γὰρ ἄλλο“ εἶπεν .., 
τοῖς νενικημένοις ὀδύνη" τοῦτο μὲν οὖν ἤδη παρου- 16 
μεώδης λόγος γέγονε. Τῶν δὲ Ῥωμαίων οἱ μὲν ἠγανά- 
κτουν καὶ τὸ χρυσίον ᾧοντο δεῖν λαβόντας αὖϑις ἀπιέναι 
καὶ τὴν πολιορκέαν ὑπομένειν" οἵ δὲ συγχωρεῖν ἐκέλευον 
ἀδικουμένους μέτρια, καὶ μὴ τῷ πλέον διδόναι προσλογί- 
ξεσϑαι τὰ αἰσχρόν, αὐτό γε τὸ δοῦναι διὰ τὸν καιρὸν οὐ 90 
καλῶς ἀλλ᾽ ἀναγκαίως ὑπομένοντας. 

ΧΧΙΧ. Οὔσης δὲ περὶ τούτων πρός τε τοὺς Κελτοὺς 
καὶ πρὸς αὑτοὺς διαφορᾶς ἄγων τὸν στρατὸν ὁ Κάμιλλος 
ἐν ταῖς πύλαις ἤν" καὶ πυϑόμενος τὰ γινόμενα τοὺς ἄλ-- 
λους ἐκέλευσεν ἐν τάξει καὶ σχέδην ἐπακολουϑεῖν, αὐτὸς 26 
δὲ μετὰ τῶν ἀρίστων ἐπειγόμενος εὐθὺς ἐπορεύετο πρὸς 
τοὺς Ῥωμαίους. Διαστάντων δὲ πάντων καὶ δεξαμένων 
αὐτὸν ὡς αὐτοκράτορα κόσμῳ καὶ σιωπῇ, τὸ μὲν χρυ- 
σίον ἄρας ἀπὸ τοῦ ξυγοῦ τοῖς ὑπηρέταις ἔδωκε, τὸν δὲ 
ξυγὸν καὶ τὰ σταθμὰ τοὺς Κελτοὺς λαβόντας ἀποχωρεῖν 30 
ἐκέλευσεν εἰπών, ὡς σιδήρῳ πάτριόν ἐστι Ῥωμαίοις, οὐ 
χρυσῷ τὴν πατρίδα σώξειν. ᾿Δ4γανακτοῦντος δὲ του 


982 ΠΛΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥ 6έ 


Βρέννου καὶ φάσκοντος αδικεῖσϑαι λυομένης τῆς ὁμο- 
λογίας, ἀντεῖπε μὴ νομίμως γεγονέναι μηδὲ κυρέας εἶναι 
τὰς συνθήκας" ἤδη γὰρ αὐτοῦ δικτάτορος ἡρημένου καὶ 
μηδενὸς ἄρχοντος ἑτέρου νόμῳ πρὸς οὐκ ἔχοντας ἔξου- 
δσίαν ὁμολογηϑῆναι. Νυνὶ δὲ χρῆναι λέγειν εἴ τε βού- 
λονται" νόμῳ γὰρ ἥκειν κύριος γεγονὼς συγγνώμην τε 
δεομένοις δοῦναι καὶ δίκην, εἰ μὴ μετανοοῦσιν. ἐπεϑεῖναι 
τοῖς αἰτίοις. Πρὸς ταῦτα ϑορυβηϑεὶς ὁ Βρέννος ἥψατο: 
μὲν ἁψιμαχίας, καὶ προῆλϑον ἄχρι ξιφουλκίας ἑκάτεροι 
10καὶ διωϑισμῶν ἀναμεμιγμένοι πρὸς ἀλλήλους, ὥσπερ 
εἰκὸς, ἐν οἰχίαις καὶ στενωποῖς ἀναστρεφόμενοι καὶ 
χωρίοις δέξασθαι παράταξιν οὐ δυναμένοις. Ταχὺ δὲ 
συμφρονήσας ὁ Βρέννος ἀπήγαγε τοὺς Κελτοὺς εἰς τὸ 
στρατόπεδον οὐ πολλῶν πεσόντων. Καὶ νυχτὸς ἀναστή- 
ἰιόσας ἅπαντας ἐξέλιπε τὴν πόλιν, καὶ προελϑὼν“ ξξήκοντα 
σταδίους κατεστρατοπέδευσε παρὰ τὴν Γαβινίαν ὃδόν. 
“Ἅμα δ᾽ ἡμέρᾳ παρῆν ὁ Κάμιλλος ἐπὶ αὐτὸν ὡπλισμένος 
λαμπρῶς καὶ τεϑαρρηκχότας ἔχων τότε τοὺς Ῥωωμαέους" 
καὶ γενομένης ἰσχυρᾶς μάχης ἐπὶ πολὺν χρόνον αὐτούς 
0 τε τρέπεται πολλῷ φόνῳ καὶ λαμβάνει τὸ στρατόπεδον. 
Τῶν δὲ φευγόντων οἵ μὲν εὐθὺς ἀνῃρέϑησαν καταδιω- 
χϑέντες, τοὺς δὲ πλείστους διασπαρέντας ἐπεχϑέοντες ἐκ 
τῶν πέριξ κωμῶν καὶ πόλεων ἔκτεινον. 
ΧΧΧ. Οὕτω μὲν ἡ Ῥώμη παραλόγως ἥλω καὶ παρα- 
5 λογώτερον ἐσώϑη, μῆνας ἑπτὰ τοὺς πάντας ὑπὸ τοῖς 
βαρβάροις γενομένη. Παρελϑόντες γὰρ εἰς αὐτὴν ὁλ'- 
γαις ἡμέραις ὕστερον τῶν Κυιντιλέων εἰδῶν περὶ τὰς 
Φεβρουαρίας εἰδοὺς ἐξέπεσον. Ὁ δὲ Κάμιλλος ἐθριάμ- 
βευδε μέν, ὡς εἰκὸς ἦν, τὸν ἀπολωλυίας σωτῆρα πατρί- 
80 δὸς γενόμενον καὶ κατάγοντα τὴν πόλιν αὐτὴν εἰς ἕαυ-- 
τήν" οἵτε γὰρ ἔξωϑεν ἅμα παισὶ καὶ γυναιξὶν εἰσελαύ-- 
νοντος αὐτοῦ συγκατήεσαν, οἵ τε πολιορχηϑέντες ἐν τῷ 


66 ἈΔΜΙ4Μ4ΟΣ. 289 


Καπιτωλίῳ, μικροῦ δεήσαντες ἀπολέσϑαι διὰ λιμόν, 
ἀπήντων περιβάλλοντες ἀλλήλους καὶ δακρύοντες ἀπι- 
στία τῆς παρούσης ἡδονῆς. ἱερεῖς τε καὶ ξάκοροι ϑεῶν, 
ὅσα φεύγοντες αὐτόϑι τῶν ἀβεβήλων ἔχρυψαν ἢ σὺν 
αὑτοῖς ἐξέκλεψαν, ἀνασωξόμενα κομίζοντες ἐπεδείκνυντο δ 
σποϑουμένας ὄψεις τοῖς πολίταις δεχομένοις μετὰ χαρᾶς, 
ὥσπερ αὐτῶν τῶν ϑεῶν αὖϑις εἰς τὴν Ῥώμην συγκατερ- 
χομένων- ϑύσας δὲ τοῖς ϑεοῖς καὶ καϑάρας τὴν πόλιν 
ἐξηγουμένων τῶν περὶ ταῦτα δεινῶν. τὰ μὲν ὄντα τῶν 
ἱερῶν κατέστησεν, αὐτὸς δὲ ἱδρύσατο νεὼν Φήμης καὶ 10 
Κληδόνος, ἀνευρὼν ἐκεῖνον τὸν τόπον. ἐν ᾧ νύχτωρ ἢ 
καταγγέλλουσα τὴν τῶν βαρβάρων στρατιὰν ἐκ ϑεοῦ τῷ 
Καιδικίῳ Μάρκῳ φωνὴ προσέπεσε. 

ΧΧΧΙ. Χαλεπῶς μὲν οὖν καὶ μόλις αἱ τῶν ἱερῶν 
ἀνεκαλύπτοντο χῶραι φιλοτιμίᾳ τοῦ Καμέλλου καὶ πόνῳ 16 
πολλῷ τῶν ἱεροφαντῶν ὡς δὲ καὶ τὴν πόλιν ἀνοικοδο-- 
μεῖν ἔδει παντάπασι διεῴφϑαρμένην, ἀϑυμία πρὸς τὸ 
ἔργον ἐνέπιπτε τοῖς πολλοῖς καὶ μέλλησις ἦν ἐστερημέ- 
νοις ἁπάντων καί τινος ἐν τῷ παρόντι ῥαστώνης καὶ 
ἀναπαύσεως ἐκ κακῶν δεομένοις μᾶλλον ἢ κάμνειν. καὶ 50 
ἀποτρύχειν ἑαυτοὺς οὔτε χρήμασιν οὔτε σώμασιν ἐρρω-- 
μένους. Οὕτω δὲ ἡσυχῇ πρὸς τοὺς Οὐηΐους αὖϑις ἀπο-. 
στρεφόμενοι, πόλιν ἅπασι κατεσκευασμένην καὶ διαμέ- 
νουσαν. ἀρχὰς δημαγωγεῶν ἐνέδοσαν τοῖς πρὸς χάριν 
εὐϑισμένοις ὁμελεῖν, καὶ λόγων ἠκροῶντο στασιαστικῶν 36 
πρὸς τὸν Κάμιλλον, ὡς ἐκείνου φιλοτιμίας ἕνεκα καὶ 
δόξης ἰδίας ἀποστεροῦντος αὐτοὺς πόλεως ἑτοίμης καὶ 
βιαξομένονυ σκηνοῦν ἐρείπια καὶ πυρκαϊὰν τοσαύτην 
ἐγείρειν, ὅπως μὴ μόνον ἡγεμὼν Ῥώμης καὶ στρατηγός, 
ἀλλὰ καὶ κτίστης λέγηται παρώσας Ῥωμύλον. Ἐκ τούτου 80 
φοβηϑεῖσα τὸν ϑόρυβον ἡ βουλὴ τὸν μὲν Κάμιλλον οὐκ 
εἴχσε βουλόμενον ἀποϑέσϑαι τὴν ἀρχὴν ἐντὸς ἐνιαυτοῦ, 


.- 


οδά ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 6 


καίπερ ὃξ μῆνας οὐδενὸς ὑπερβαλόντος ἑτέρου δεκτά.- 
τορος, αὐτὴ δὲ παρεμνθεῖτο καὶ κατεπράῦνε σεεέϑουσε 
καὶ δεξιουμένη τὸν δῆμον, ἐπιδειχνυμένη μὲν ὠρφέα καὶ 
τάφους πατέρων, ὑπομιμνήσκουσα δὲ χωρέων Γερῶν καὶ 
δτόπων ἁγίων. οὖς Ῥωμύλος ἢ Νομᾶς ἥ τις ἄλλος αὐτοῖς 
τῶν βασιλέων ἐπιϑειάσας παρέδωνεν. Ἐν πρώ τοες δὲ 
τῶν ϑείων τήν τε νεοσφαγῆ κεφαλὴν προὔφερον ἐν τῆ! 
ϑεμελιώσει τοῦ Καπιτωλίου φανεῖσαν, ὡς τῷ τόξεῷ πε- 
πρωμένον ἐχείνῳ τῆς Ἰταλίας κεφαλῇ γενέσϑαι., καὶ τὸ 
ιοτῆς Ἑστίας πῦρ, ὃ μετὰ τὸν πόλεμον ὑπὸ τῶν παρϑεένων 
᾿ ἀναπτόμενον αὖϑις ἀφανίζειν καὶ σβεννύναι τοὺς προ-- 
λιπόντας τὴν πόλιν, ὄνειδος αὐτοῖς ἐσόμενον. ἂν τε ὑπ᾽ 
ἄλλων οἰκουμένην ὁρῶσιν ἐπηλύδων καὶ ξένων ἄν τ᾽ 
ἔρημον οὖσαν καὶ μηλόβοτον. Τοιαῦτα καὶ πρὸς ἕκαστον 
το ἰδίᾳ καὶ χοινῇ πολλάκις ἐν τῷ δήμῳ σχετλιάξοντες ἐπε- 
κλῶντο πάλιν ὑπὸ τῶν πολλῶν τὴν παροῦσαν ὀλοφυρο- 
μένων ἀμηχανίαν, καὶ δεομένων μὴ σφᾶς ὥσπερ ἐκ ναυ- 
αγίου γυμνοὺς καὶ ἀπόρους σωϑέντας προσβιάξεσϑαι 
τὰ λείψανα τῆς διεφϑαρμένης συμπηγνύναι πόλεως, ἕτέ- 
οη θᾶς ἑτοίμης παρούσης. 

ΧΧΧΙ͂Ι. Ἔδοξεν οὖν βουλὴν προϑεῖναι τῷ Καμέλλῳ" 
καὶ πολλὰ μὲν αὐτὸς διεξῆλϑε παρακαλῶν ὑπὲρ τῆς 
πατρίδος, πολλὰ δὲ καὶ τῶν ἄλλων ὁ βουλόμενος τέλος 
ὃὲ τὸν πρῶτον εἰωϑότα λέγειν γνώμην Δεύχιον Δου- 

οδ Ἀρήτιον ἀναστήσας ἐκέλευσεν ἀποφήνασθαι πρῶτον, 
εἶτα τοὺς ἄλλους ἐφεξῆς. Γενομένης δὲ σιωπῆς καὶ τοῦ 
“ουκρητίου μέλλοντος ἐνάρχεσϑαι, κατὰ τύχην ἔξωϑεν 
ἑκατοντάρχης ἄγων τάγμα φυλακῆς ἡμερινῆς παρεπο- 
ρεύετο, καὶ τὸν φέροντα πρῶτον τὸ σημεῖον μεγάλῃ φωνῇ 
20 προσαγορεύσας ἐκέλευσεν αὐτοῦ μένειν καὶ τὸ σημεῖον 
τίϑεσϑαι" κάλλιστα γὰρ ἐνταῦϑα καϑεδεῖσθϑαι καὶ με- 
νεῖν. “ἅμα δὲ τῷ καιρῷ καὶ τῇ περὶ τοῦ μέλλοντος ἐννοίᾳ 


61 ΚΑΜ1|Ι4Μ4ΟΣ. 985 


καὶ ἀϑηλότητι τῆς φωνῆς γενομένης͵ ὅ τε “Δουκρήτιος 
ἔφη προσκυνήσας τῷ ϑεώ προστίέϑεσϑαι τὴν ἑαυτοῦ 
γνώμην καὶ τῶν ἄλλων ξκαστος ἐπηκολούϑησε.. Θαυ- 
μαστὴ δὲ καὶ τὸ πλῆϑος ἔσχε μεταβολὴ τῆς ὁρμῆς, ἀλ-- 
λήλους παρακαλούντων καὶ τρεπομένων πρὸς τὸ ἔργον, ὅ 
οὔ ἐκ διανομῆς τινος ἢ τάξεως, ἀλλ᾽ ὡς ἕκαστος ἕτοι-- 
μότητος ἢ βουλήσεως εἶχε τῶν χωρέων καταλαμβανομέ- 
νῶν. 4ΔΙιὸ καὶ τεταρκγμένην τοῖς στενωποῖς καὶ συμ- 
πεφυρμένην ταῖς οἰκήσεσιν ἀνήγαγον τὴν πόλιν ὑπὸ 
σπουδῆς καὶ τάχους. Ἐντὸς γὰρ ἐνιαυτοῦ λέγεται καὶ 10 
τοῖς τείχεσι καινὴ καὶ ταῖς ἰδιωτικαῖς οἰκοδομαῖς ἀνα-- 
στῆναι πάλιν. Οἱ δὲ τοὺς ἱεροὺς τόπους ἀναλαβεῦν καὶ 
ὁρίσαι ταχϑέντες ὑπὸ τοῦ Καμίλλου, συγκεχυμένων 
ἁπάντων, ὡς ἧκον ἐπὶ τὴν καλιάδα τοῦ άρεως περιο-- 
δεύοντες τὸ Παλάτιον. αὐτὴν μέν, ὡς τὰ ἄλλα, διε-- 15 
φϑαρμένην καὶ κατακεκαυμένην εὗρον ὑπὸ τῶν βαρ- 
βάρων, σκευωρούμενοι δὲ καὶ καϑαίροντες τὸ χωρίον 
ἐντυγχάνουσι τῷ μαντικῷ ξύλῳ τοῦ Ῥωμύλου κατὰ τέ- 
φρας πολλῆς καὶ βαϑείας καταδεδυκότι. Τοῦτο δ᾽ ἔστι 
μὲν ἐπικαμσὲς ἐκ ϑατέρου πέρατος, καλεῖται δὲ λέτυον "20 
χρῶνται δ᾽ αὐτῷ πρὸς τὰς τῶν πλινϑίων ὑπογραφὰς 
ὅταν ἐπὶ ὄρνισι διαμαντευόμενοι καϑέξωνται. ὡς κἀκεῖ- 
νος ἐχρῆτο μαντικώτατος ὦν. Ἐκειδὴ δ᾽ ἐξ ἀνθρώπων 
ἠφανίόσϑη, παραλαβόντες οἵ ἱερεῖς τὸ ξύλον ὥσπερ ἄλλο 
τι τῶν ἱερῶν ἄψαυστον ἐφύλαττον. Τοῦτο δὴ τότε τῶν 25 
ἄλλων ἀπολωλότων ἀνευρόντες διαπεφευγὸς τὴν φϑο- 
οὰν ἡδίους, ἐγένοντο ταῖς ἐλπίσιν ὑπὲρ τῆς Ῥώμης, ὡς 
ἀΐδιον αὐτῇ τὴν σωτηρίαν τοῦ σημείου βεβαιοῦντος. 
ΧΧΧΠΙ, Οὔπω δὲ τῆς περὶ ταῦτα πεπαυμένουις ἀσχο-- 
λίας αὐτοῖς ἐπιπίπτει πόλεμος, Αἰὐἰκανῶν μὲν ἅμα καὶ 80 
Οὐολούσχων καὶ Ματίνων εἰς τὴν χώραν ἐμβαλλόντων, 
Τυρρηνῶν ὃὲ πολιορκούντων Σούτριον. συμμαχίδα 


οὔθ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ δι 


Ῥωμαίων πόλιν. Ἐπειδὴ δ᾽ οἵ τὴν ἡγεμονέαν ἔχοντε; 
χιλίαρχοι στρατοπεδευσάμενοι περὶ τὸ Μάρξεον ὅρου: 
ὑπὸ τῶν Δατίνων ἐπολιορχοῦντο χαὶ κινδυνεύοντες 
ἀποβαλεῖν τὸ στρατόπεδον εἰς Ῥώμην ἔπεμψαν, ἀἄπο- 
6 δείκνυται τὸ τρίτον Κάμιλλος δικτάτωρ. Περὲ τούτου 
τοῦ πολέμου διττοὶ λόγοι λέγονται" δίειμι δὲ τὸν μυ- 
ϑώδη πρότερον. Φασὶ τοὺς Λατίνους, εἴτε πιεροφάσει 
χρωμένους εἴτε βουλομένους ὡς ἀληϑῶς ἀναμέξασθϑαι 
τὰ γένη πάλιν ἐξ ὑπαρχῆς, πέμψαντας αἰτεῖν παρὰ τῶν! 
ΙΟωμαίων παρϑένους ἐλευϑέρας γυναῖκας. ᾿ἀπορούντων 
δὲ τῶν Ῥωμαίων, τί χρὴ ποιεῖν (καὶ γὰρ τὸν χολεμον 
ὠρρώδουν οὕπω καθεστῶτες οὐδ᾽ ἀνειληφότες αὑτούς, 
καὶ τὴν αἴτησιν τῶν γυναικῶν ὑπώπτευον ἐξομήρευσιν 
εἶναι, τοῦ δ᾽ εὐπρεποῦς χάριν ἐπιγαμίαν καλεῖσϑαι), 
15 ϑεραπαινέδα τοὔνομα Τουτούλαν, ὡς δ᾽ ἔνιοι λέγουσι, 
Φιλωτίδα. τοῖς ἄρχουσι παραινέσαι πέμπειν σὺν αὐτῇ 

᾿ τῶν δμωΐδων τὰς ἐν ὥρᾳ μάλιστα καὶ ταῖς ὄψεσιν ἐλευ- 
ϑερίους͵ κοσμήσαντας ὡς νύμφας εὐγενεῖς, τὰ λοεπὰ δ᾽ 
αὐτῇ μελήσειν. Πεισϑέντας δὲ τοὺς ἄρχοντας ἐπελέξα- 
ἀ0σϑαι τῶν ϑεραπαινέδων ὅσας ἐκείνη πρὸς τὴν χρείαν 
ἐδοκέμασε, καὶ κοσμήσαντας ἐσθῆτι καὶ χρυσῷ παρα- 
δοῦναι τοῖς Δατέίνοις οὐ πάνυ πόρρω τῆς πόλεως στρα- 
τοπεδεύουσι. Νύκτωρ δὲ τὰς μὲν ἄλλας ὑφελέσϑαι τὰ 
ἐγχειρέδια τῶν πολεμίων, τὴν δ᾽ εἴτε Τουτούλαν εἴτε 
36 Φιλωτίδα προσβᾶσαν ἐρινεῷ μεγάλῳ καὶ παρατείνασαν 
ὀπίσω τὸ ἱμάτιον ἄραι πυρσὸν εἰς τὴν Ῥώμην. ὥσπερ ἡν 
συγκείμενον αὐτῇ πρὸς τοὺς ἄρχοντας, οὐδενὸς ἄλλου 
τῶν πολιτῶν εἰδότος. Ζι᾿ ὃ καὶ ϑορυβώδη γενέσϑαι τὴν 
τῶν στρατιωτῶν ἔξοδον, ὡς κατήπειγον οἵ͵ ἄρχοντες, 
80 ἀλλήλους ἀνακαλούντων καὶ μόλις εἰς τὴν τάξιν καϑι- 
σταμένων. Ἔπελϑόντας δὲ τῷ χάρακι τῶν πολεμίων οὐ 
προσδεχομένων καὶ καθευδόντων ἑλεῖν τὸ στρατόπεδον 


69υ ΚΑΜΙΛΔΜΟΣ. 287 


"αὐ διαφϑεῖραι τοὺς πλείστους. Τοῦτο δὲ γενέσθαι 
ταῖς νυν Ἰουλίαις, τότε δὲ Κυϊντιλίαις νώναις, καὶ τὴν 
ἀγομένην ξορτὴν ὑπόμνημα τῆς πράξεως ἐκείνης εἶναι. 
Πρῶτον μὲν γὰρ ἐξιόντες ἀϑρόοι. διὰ τῆς πύλης πολλὰ 
τῶν ἐπιχωρίων καὶ χοινῶν ὀνομάτων βοῇ φϑέγγονται, ὃ 
Γάϊον, Μάρκον, Δούκιον καὶ τὰ τούτοις ὅμοια, μιμού- 
μενοε τὴν τότε γενομένην μετὰ σπουδῆς ἀλλήλων ἀνά- 
κλησιν" ἔπειτα κεκοσμημέναι λαμπρῶς αἱ ϑεραπαινίδες 
π«εριεξασι παίξουσαι διὰ σκωμμάτων εἰς τοὺς ἀπαντῶντας. 
Γίνεπαι δὲ καὶ μάχη τις αὐταῖς πρὸς ἀλλήλας, ὡς καὶ τότε 10 
τοῦ -πρὸς τοὺς “ατίνους ἀγῶνος συνεπιλαμβανομέναιρ. 
Ἔστι μεναι δὲ καϑέξονται κλάδοις συκῆς σκιαξόμεναι “ 
καὶ πὴν ἡμέραν νώνας Καπρατίνας καλοῦσιν, ὡς οἴον-- 
ται διὰ τὸν ἐρινεόν, ἀφ᾽ οὗ τὴν παιδίσκην τὸν πυρσὸν 
ἄραι" τὸν γὰρ ἐρινεὸν καπρίφικον ὀνομάξουσιν. “Ἑτεροι]δ 
δὲ τούτων τὰ πλεῖστα δρᾶσϑαι καὶ λέγεσϑαί φασιν ἐπὶ 
τῷ τοῦ Ῥωμύλου πάϑει' κατὰ ταύτην γὰρ ἀφανισϑῆναι 
τὴν ἡμέραν αὐτὸν ἔξω πύλης, ξόφου καὶ ϑυέλλης ἄφνω 
περισχούσης, ὡς δ᾽ ἔνιοι νομίζουσιν, ἐκλείψεως ἡλίου 
γενομένης. καὶ τὴν ἡμέραν ἀπὸ τοῦ τόπου νώνας Κα--.30 
πρατίνας κληϑῆναι, τὴν γὰρ αἷγα κάπραν ὀνομάζξου-- 
σιν" ὁ δὲ Ῥωμύλος ἠφανίσϑη δημηγορῶν περὶ τὸ τῆς 
αἰγὸς ἕλος προσαγορευόμενον, ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου 
γἔγραπται. 

ΧΧΧΙΨΥ., Τὸν δ᾽ ἕτερον λόγον οἵ πλεῖστοι τῶν συγ--3ὅ 
γραφέων δοκιμάξοντες οὕτω λέγουσιν. ᾿Αποδειχϑεὶς 
δικτάτωρ τὸ τρίτον ὃ Κάμιλλος καὶ πυϑόμενος τὸ μετὰ 
τῶν χιλιάρχων στράτευμα πολιορκούμενον ὑπὸ τῶν 4α- 
τίνων καὶ τῶν Οὐολούσκων, ἠναγκάσϑη καὶ τοὺς οὐκ 
ἐν ὥρᾳ τῶν πολιτῶν, ἀλλ᾽ ἤδη παρηβηκότας καϑοπλί--80 
σαι. Περιελϑὼν δὲ μακρὰν περίοδον περὶ τὸ Μάρκιον 
ὕρος καὶ λαϑὼν τοὺς πολεμίους ἵδρυσε τὴν στρατιὰν 


988. ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ β τὸ 


κατόπιν αὐτῶν, καὶ πυρὰ πολλὰ καύσας διεσήμηνε τὴν 
ἑαυτοῦ παρουσίαν. Οἱ μὲν οὖν πολιορχούμενοι Θ᾽ χρρή- 
σαντες ἐπιέναι διενοοῦντο καὶ μάχην συνάπτειν - οὗ δὲ 
“Ματῖνοι καὶ Οὐολούσκοι συστείλαντες εἴσω τοῦ χάρακος 
5 ἑαυτοὺς ἀπεσταύρουν ξύλοις πολλοῖς καὶ διεφράγνυντο 
πανταχόϑεν τὸ στρατόπεδον, ἀμφίβολοι γεγονότες ὑπὸ 
τῶν πολεμίων καὶ περιμένειν ἐγνωκότες ἑτέραν ὀἕκοϑεν 
δύναμιν, ἅμα δὲ καὶ Τυρρηνῶν προσδεχόμενος βοή- 
ϑειαν. Τοῦτο δ᾽ αἰσϑόμενος ὁ Κάμιλλος καὶ δεδοιπὼς 
10 παϑεῖν ὅπερ ἐποίησεν αὐτὸς τοὺς πολεμίους κυκλωσαΐ- 11 
μενος ἔσπευδε προλαβεῖν τὸν καιρόν. Ὄντος δὲ τοῦ 
περιφράγματος ξυλίνου καὶ πνεύματος μεγάλου κατιόν- 
τος ἀπὸ τῶν ὀρῶν ἅμα φάει, πυροβόλα παραδκευασά- 
μενος καὶ περὶ τὸν ὄρϑρον ἐξαγαγὼν τὴν δύναμιν τοὺς 
16 μὲν ἄλλους ἐκέλευσε χρῆσθαι βέλεσι καὶ χραυγῇ καϑ' 
ἕτερον μέρος, αὐτὸς δὲ τοὺς τὸ πῦρ ἀφήσειν μέλλοντας 
ἔχων ὅϑεν εἰώϑει μάλιστα προσπίπτειν ὁ ἄνεμος τῷ 
χάρακι τῶν πολεμέων ἀνέμενε τὴν ὥραν. Ἐπεὶ δὲ συν- 
εστώσης τῆς μάχης ὅ τε ἥλιος ἀνῇει καὶ τὸ πνεῦμα λαμ- 
80 πρὸν ἐξέπιπτε, σημήνας ἐπιδρομὴν κατέσπειρε τοῦ χά- 
θακορ ἄφϑονα τῶν πυροβόλων. Ταχὺ δὲ τῆς φλογὸς 
ἐν ὕλῃ πυκνῇ καὶ σταυρώμασι ξυλένοις ἀνατραφείσης 
καὶ κύκλῳ περινεμομένης. οὐδὲν ἄκος οὐδὲ σβεστήριον 
ἔχοντες οἵ “Δατῖνοι παρεσκευασμένον, ὡς πλῆρες ἦν ἤδη 
26 τὸ στρατόπεδον πυρός, ἐπὶ ὀλίγον συστελλόμενοι τόπον 
ἐξέπιπτον ὑπ᾽ ἀνάγκης πρὸς ὡπλισμένους καὶ παρατε- 
ταγμένουρ πρὸ τοῦ χάρακος τοὺς πολεμίους. Καὶ τού-- 
τῶν μὲν ὀλίγοι διέφυγον, τοὺς δὲ καταλειφϑέντας ἐν τῷ 
στρατοπέδῳ πάντας διέφϑειρε τὸ πῦρ, μέχρι οὗ κατα- 
80 σβέσαντες οἵ ῬφΡωμαῖοι τὰ χρήματα διήρπασαν. 
ΧΧΧΥ, ΓΕεγονότων δὲ τούτων ἀπολιπὼν ἐπὶ τοῦ 
στρατοπέδου τὸν υἱὸν Δεύκιον φύλακα τῶν ἡλωκότων 


11 ΚΑΜΊΜΖΜΟΣ. 289 


ἀνθρώπων καὶ χρημάτων αὐτὸς εἰς τὴν τῶν πολεμέων 
ἐνέβαλε. Καὶ τὴν Αἰκανῶν πόλιν ἐξελὼν καὶ προσαγα- 
γόμενος τοὺς Οὐολούσκους εὐθὺς ἦγε τὴν στρατιὰν 
σρὸς τὸ Σούτριον, οὔπω τὰ συμβεβηκότα τοῖς Σουτρί- 
νοις πεπυσμένος, ἀλλ᾽ ὡς ἔτι κινδυνεύουσι καὶ πολιορ-- ὁ 
κουμένοις ὑπὸ τῶν Τυρρηνῶν βοηϑῆσαι σπεύδων. Οἷ 
δ᾽ ἔτυχον ἤδη τὴν μὲν πόλιν τοῖς πολεμίοις παραδεδω-- 
κότες. αὐτοὶ δὲ πάντων ἐνδεεῖς ἐν ἱματίοις μόνον ἀφει-- 
μένοι" καὶ καϑ᾽ ὁδὸν ὄντι τῷ Καμέλλῳ μετὰ παίδων καὶ 
γυναικῶν ἀπήντων ὀδυρόμενοι τὰς ἑαυτῶν τύχας. τὸ 
ὃξ Κάμιλλος αὐτός τε πρὸς τὴν ὄψιν ἐπικλασϑεὶς καὶ 
τοὺς Ῥωμαίους ὁρῶν ἐμφυομένων αὐτοῖς τῶν Σουτρί- 
νῶν δακρύοντας καὶ δυσανασχετοῦντας ἐπὶ τοῖς γεγενη-- 
μένοις, ἔγνω μὴ ποιεῖσϑαι τῆς τιμωρίας ἀναβολήν, ἀλλ᾽ 
εὐϑὺς ἄγειν ἐπὶ τὸ Σούτριον ἐκείνης τῆς ἡμέρας. λογι-- 16 
ξόμενος ἀνθρώπους εὐδαίμονα καὶ πλουσίαν πόλιν ἄρτι 
κατειληφότας καὶ μηδένα τῶν πολεμίων ὑπολελοιπότας 
ἐν αὐτῇ μηδὲ προσδεχομένους ἔξωϑεν, ἐκλελυμένους 
παντάπασι καὶ ἀφυλάχτους εὑρήσειν" ὀρϑῶς λογισά- 
μενος. Οὐ γὰρ μόνον τὴν χώραν ἔλαϑε διελθών, ἀλλὰϑ0 
καὶ πρὸς ταῖς πύλαις γενόμενος καὶ τὰ τείχη καταλαβών' 
ἐφύλαττε γὰρ οὐδείς, ἀλλ᾽ ἐν οἴνῳ καὶ συνουσίαις ἦσαν 
ἐσκεδασμένοι κατὰ τὰς οἰκίας. Ἐπεὶ δὲ ἤσϑοντο τοὺς 
πολεμέους κρατοῦντας ἤδη. οὕτω διέκειντο μοχϑηρῶς 
ὑπὸ πλησμονῆς καὶ μέϑης, ὡς μηδὲ πρὸς φυγὴν ὁρμῆσαι 35 
πολλούς. ἀλλ᾽ ἐν ταῖς οἰκίαις αἴσχιστα πάντων ὑπομέ- 
νοντας ἀποθνήσκειν ἢ παραδιδόναι σφᾶς αὐτοὺς τοῖς 
πολεμίοις. Τὴν μὲν οὖν Σουτρίνων πόλιν ἡμέρα μιᾷ, 
δὶς ἁλοῦσαν οὕτω συνέβη καὶ τοὺς ἔχοντας ἀποβαλεῖν, 
καὶ τοὺς ἀφῃρημένους ἀπολαβεῖν διὰ Κάμιλλον. 80 
ΧΧΧΥΙ. Ὁ δ᾽ ἀπὸ τούτων ϑρίαμβος ἀὐτῷ χάριν οὐκ 


ἐλάττονα καὶ κόσμον ἤνεγκε τῶν πρώτων ᾿δυεῖν. Καὶ 
ῬΠΟΤ. ὙἹΤ. 1]. 


) 


290 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 72 


γὰρ τοὺς πάνυ βασκχαίνοντας τῶν “πολιτῶν καὶ πάντα 
βουλομένους εὐτυχίᾳ τινὶ μᾶλλον ἢ δι᾽ ἀρετὴν κατωρ- 
ϑῶσϑαι, τότ᾽ ἠνάγκαξον αἴ πράξεις τῇ δεινότητι καὶ τῷ 
δραστηρίῳ τοῦ ἀνδρὸς ἀποδιδόναι τὴν δόξαν. Ἔν δὲ 
δ τῶν διαμαχομένων αὐτῷ καὶ προσφϑονούντων ἐπιφανέ- 
στατος Μάρκος Μάλλιος. ὁ πρῶτος ὠσάμενος τοὺς Κελ- 
τοὺς ἀπὸ τῆς ἄκρας ὅτε τῷ Καπιτωλίῳ διὰ νυκτὸς ἐπέ- 
ϑεντο καὶ διὰ τοῦτο Καπιτωλῖνος ἐπικληϑείς. Οὗτος 
γὰρ ἀξιῶν πρῶτος εἶναι τῶν πολιτῶν καὶ μὴ δυνάμενος 
ιτο τὸν Κάμιλλον ἀπὸ τοῦ βελτέστου τρόπου τῇ δόξῃ παρεΖ-- 
ϑεῖν, ὑπόϑεσιν τυραννίδος ἐποιήσατο κοινὴν καὶ συν-- [43 
ἤϑη, δημαγωγῶν τοὺς πολλοὺς, μάλιστα δὲ τῶν ὄφευ- 
λόντών χρέα τοῖς μὲν ἀμύνων καὶ συνδικῶν ἐπὶ τοὺς 
δανειστὰς. τρὺς δ᾽ ἀφαιρούμενος βίᾳ καὶ κωλύων ἄγε- 
16 σϑαι πρὸς τὸν νόμον, ὥστε πολλοὺς τῶν ἀπόρων ταχὺ 
περὶ αὐτὸν γενέσϑαι καὶ πολὺν φόβον παρασχεῖν τοῖς 
βελτίστοις τῶν πολιτῶν ϑρασυνομένους καὶ ταράττον-- 
τας τὴν ἀγοράν. Ἐπεὶ δὲ κατασταϑεὶς ἐπὶ ταῦτα δικτά- 
τῶρ Κούιντος Καπιτωλῖνος εἰς τὴν εἰρκτὴν ἐνέβαλε τὸν 
ὁ0.Μάλλιον, ὁ δὲ δῆμος γενόμένου τούτου μετέβαλε τὴν 
ἐσθῆτα, πρᾶγμα γινόμενον ἐπὶ συμφοραῖς μεγάλαις καὶ 
δημοσίαις, δεέσασα τὸν ϑόρυβον ἡ σύγκλητος ἐκέλευσεν 
ἀφεϑῆναι τὸν Μάλλιον. Ὁ δ᾽ οὐδὲν ἦν ἀφεϑεὶς ἀμεί- 
νῶν, ἀλλὰ δσοβαρώτερον ἐδημαγώγει καὶ διεστασίαζξε 
τὴν πόλιν. Αἱροῦνται δὴ πάλιν χιλέαρχον τὸν Κάμιλ- 
λον. Εἰσαγομένων δὲ τῶν κατὰ τοῦ Μαλλίου δικῶν 
μεγάλα τοὺς κατηγόρους ἔβλαπτεν ἡ ὄψις. Ὁ γὰρ τόπος, 
ἐφ᾽ οὗ βεβηκὼς ὁ Μάλλιος ἐνυκτομάχησε πρὸς τοὺς 
Κελτούς, ὑπερεφαίνετο τῆς ἀγορᾶς ἀπὸ τοῦ Καπιτωλίου 
80 καὶ παρεῖχεν οἶχτον τοῖς ὁρῶσιν" αὐτός τὲ τὰς χεῖρας 
ὀρέγων ἐκεῖσε καὶ δακρύων ὑπεμίμνησκε τῶν ἀγώνων, 
ὥστε τοὺς κρίνοντας ἀπορεῖν καὶ πολλάκις ἀναβάλλε- 


4. ΚΑΜΙΕΜΊΟΣ. 291 


ςΝ 


σϑαι τὴν δίκην, μήτ᾽ ἀφεῖναι βουλομένους ἐπὶ τεκμηρίοις 
φανεροῖς τὸ ἀδίκημα μήτε χρήσασϑαι τῷ νόμῳ δυναμέ- 
Ψψους ἐν ὀφθαλμοῖς τῆς πράξεως οὔσης διὰ τὸν τόπον. 
Ὃ δὴ συμφρονήσας ὁ Κάμιλλος μετήγαγεν ἔξω πύλης τὸ 
δικαστήριον εἰς τὸ Πετηλῖνον ἄλσος᾽ ὅϑεν οὐκ ὄντοςδ 
τοῦ Καπιτωλίου καταφανοῦς ὅ τε διώκων ἐχφήσατο τῇ 
κατηγορίᾳ καὶ τοῖς χρένουσι παρεχώρησεν ἡ μνήμη τῶν 
γεγονότων ἀξίαν λαβεῖν ὀργὴν ἐπὶ τοῖς παροῦσιν ἀδική-- 
μασιν. Ὁ μὲν οὖν Μάλλιος ἁλοὺς εἰς τὸ Καπιτώλιον 
ἀπήχϑη͵ καὶ κατὰ τῆς πέτρας ὠσϑεὶς τὸμ αὐτὸν τόπον 10 
ἔσχε καὶ τῶν εὐτυχεστάτων ἔργων καὶ τῶν μεγίστων 
ἀτυχημάτων μνημεῖον. Οἵ δὲ Ῥωμαῖοι τὴν οἰκίαν αὐτοῦ 
κατασκάψαντες ἱερὸν ἱδρύσαντο ϑεᾶς, ἣν Μονῆταν κα- 
λοῦσι. καὶ τὸ λοιπὸν ἐψηφέσαντο μηδένα τῶν πατρικίων 
ἐπὶ τῆς ἄκρας κατοικεῖν. 16 

ΧΧΧΥΠ Ὁ δὲ Κάμιλλος ἐπὶ χιλιαρχίαν ἕκτην καλού-- 
μενος παρῃτεῖτο, γεγονὼς μὲν ἡλικίας ἤδη πρόσω καί 
πού τινὰ καὶ φϑόνον δεδιὼς καὶ νέμεσιν ἐπὶ δόξῃ τοσαύ-- 
τῃ καὶ κατορθώμασιν" ἡ δὲ φανερωτάτη τῶν αἰτιῶν ἦν 
ἀρρωστία σώματος: ἐτύγχανε γὰρ νοσῶν περὶ τὰς ἡμέ- 30 
ρας ἐκείνας. Οὐ μὴν παρῆκεν αὐτῷ τὴν ἀρχὴν ὁ δῆμος, 
ἀλλὰ βοῶν μήτε ἱππεύοντος αὐτοῦ μήτε ὁπλομαχοῦντος 
ἐν τοῖς ἀγῶσι δεῖσϑαι, βουλευομένου δὲ μόνον καὶ προσ-- 
τάττοντος, ἠνάγκασεν ὑποστῆναι τὴν στρατηγίαν καὶ 
μὲεϑ᾽ ἑνὸς τῶν συναρχόντων Δευκίου Φουρίου τὸν στρα-- 96 
τὸν ἄγειν εὐϑὺς ἐπὶ τοὺς πολεμίους. Οὗτοι δ᾽ ἦσαν 
Πραινεστῖνοι καὶ Οὐολοῦσκοι μετὰ πολλῆς δυνάμεως 
τὴν συμμαχίδα τῶν Ῥωμαίων πορϑοῦντες. Ἐξελϑὼν δὲ 
καὶ παραστρατοπεδεύσας τοῖς πολεμίοις αὐτὸς μὲν ἠξίου 
τρίβειν τὸν πόλεμον χρόνῳ, κἂν εἰ μάχης δεήσειε ῥώσας 30 
τὸ σῶμα διαγωνίσασθαι. Δευκίου δὲ τοῦ συνάρχοντος 
ἐπιϑυμία δόξης φερομένου πρὸς τὸν κίνδυνον ἀκατα-- 

»κ 


Φ02 ΠΛΑΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 14 


σχέτως καὶ συνεξορμῶντος ἅμα ταξιάρχους καὶ λοχα- 
γούς, φοβηϑεὶς μὴ φϑόνῳ δή τινι δοκῇ κατόρϑωμα καὶ 
φιλοτιμίαν ἀφαιρεῖσϑαι νέων ἀνδρῶν συνεχώρησεν 
ἄκων ἐκείνῳ παρατάξαι τὴν δύναμιν, αὐτὸς δὲ διὰ τὴν 
56 ἀσθένειαν ὑπελείφϑη μετ ὀλίγων ἕν τῷ στρατοπέδῳ. 
Τοῦ δὲ Μευκίου προπετῶς χρησαμένου τῇ μάχῃ "αὶ σφα- 
λέντος, αἰσθόμενος τὴν τροπὴν τῶν Ῥωμαίων οὐ κατέ- 
σχεν αὑτὸν, ἀλλ᾽ ἀναϑορὼν ἐκ τῆς στιβάδος ἀπήντα 
μετὰ τῶν ὀπαδῶν ἐπὶ τὰς πύλας τοῦ χάρακος, διὰ τῶν 
Ἰοφευγόντων ὠϑούμενος εἰς τοὺς διώκοντας, ὥστε τοὺς 
μὲν εὐθὺς ἀναστρέφειν καὶ συνακολουθεῖν, τοὺς δὲ 
προσφερομένους ἔξωθεν ἴστασϑαι πρὸ αὐτοῦ καὶ συν-- 
ασπίέξειν, παρεγγυώῶντας ἀλλήλοις μὴ ἀπολείπεσθαι τοῦ 
στρατηγοῦ. Τότε μὲν οὖν οὕτως ἀπετράποντο τῆς διώ- 
16 ξεως οἵ πολέμιοι" τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ προαγαγὼν τὴν δύνα- 
μὲν ὁ Κάμιλλος καὶ συνάψας μάχην αὐτούς τε νικᾷ κατὰ 
κράτος καὶ τὸν χάρακα λαμβάνει συνεισπεσὼν τοῖς φεύ- 
γουσι καὶ διαφϑείρας τοὺς πλείστους. Ἐχ ὃὲ τούτου 
πυϑόμενος πόλιν Σατρίαν ὑπὸ Τυρρηνῶν ἑαλωκέναι 
20 καὶ τοὺς οἰκήτορας ἀπεσφάχϑαι Ῥωμαίους ἅπαντας ὅν- 
τας, τὴν μὲν πολλὴν καὶ βαρεῖαν τῆς δυνάμεως εἷς Ῥω- 
μην ἀπέστειλεν, αὐτὸς δὲ τοὺς ἀχμάξοντας μάλιστα καὶ 
προϑυμοτάτους ἀναλαβὼν ἐπέβαλε τοῖς τὴν πόλιν ἔχουσι 
Τυρρηνοῖς, καὶ κρατήσας τοὺς μὲν ἐξήλασεν αὐτῶν, τοὺς 
46 δὲ ἀπέχτεινεν. 

ΧΧΧΥΠΙ. Ἐπανελϑὼν δὲ μετὰ πολλῶν λαφύρων εἰς 
Ῥώμην ἐπέδειξε φρονιμωτάτους ἁπάντων τοὺς μὴ φο-- 
βηϑέντας ἀσϑένειαν καὶ γῆρας ἡγεμόνος ἐμπειρέαν καὶ 
τόλμαν ἔχοντος, ἀλλ᾽ ἑλομένους ἐκεῖνον ἄκοντα καὶ 

δο νοσοῦντα μᾶλλον ἢ τῶν ἐν ἡλικίᾳ τοὺς δεομένους καὶ 
σπουδάξοντας ἄρχειν. 4ιὸ καὶ Τουσκλανῶν ἀφεστάναι 
λεγομένων ἐκέλευον ἐξιέναι τὸν Κάμιλλον ἐπ᾽ αὐτοὺς 


15 ΚΑΜΙ4Μ4ΟΣ. . 293 


ξἕνα τῶν πέντε συστρατήγων προσελόμενον. Ὁ δὲ, καί- 
σερ ἁπάντων βουλομένων καὶ δεομένων, ἐάσας τοὺς 
ἄλλους. προσεέλετο Δεύκιον Φούριον οὐδενὸς ἂν προσ- 
δοκήσαντος. Ἐκεῖνος γὰρ ἦν ὁ παρὰ γνώμην τοῦ Κα- 
μέλλου διαγωνίσασϑαι προϑυμηϑ εὶς ἔναγχος καὶ δυστυ--ὅ 
χήσας περὶ τὴν μάχην: ἀλλὰ βουλόμενος, ὡς ἔοικεν, 
ἀποκρύψαι τὴν συμφορὰν καὶ τὴν αἰσχύνην ἀπαλλάξαι 
τοῦ ἀνδρὸς ἀντὶ πάντων τοῦτον προῆγεν. Οἱ δὲ Του-- 
σκλανοὶ τὴν ἁμαρτίαν ἐπανορϑούμενοι πανούργως, ἤδη 
βαδίξοντος ἐπ᾽ αὐτοὺς τοῦ Καμίλλου τὸ μὲν πεδίον ἀν-- 10 
ϑρώπων ὡς ἐν εἰρήνῃ γεωργούντων καὶ νεμόντων ἐνέ- 
πλησαν, τὰς δὲ πύλας εἶχον ἀνεῳγμένας καὶ τοὺς παῖδας 
ἐν τοῖς διδασκαλείοις μανϑάνοντας, τοῦ δὲ δήμου τὸ 
μὲν βάναυσον ἐπὶ τῶν ἐργαστηρίων ἑωρᾶτο περὶ τὰς 
τέχνας. τὸ δ᾽ ἀστεῖον ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς ἐν ἱματίοις" οἵ δ᾽ 1ἅ 
ἄρχοντες περιήδσαν σπουδῇ καταλύσεις τοῖς Ῥωμαίοις 
ἐπαγγέλλοντες, ὡς οὐδὲν κακὸν προσδοκῶντες οὐδὲ 
συνειδότες. Τούτων δὲ πραττομένων ἀπιστεῖν μὲν οὐκ 
ἔπει τῷ Καμίλλῳ τὴν προδοσίαν. οἰκτείρας δὲ τὴν ἐπὶ 
τῇ προδοσίᾳ μετάνοιαν αὐτῶν ἐκέλευσε πρὸς τὴν σύυγ-- 20 
κλητον ἐλϑόντας παραιτεῖσϑαι τὴν ὀργήν" καὶ παραι-- 
τουμένοις συνέπραξεν αὐτὸς ἀφεϑῆναί τὸ τὴν πόλιν 
αἰτέας ἁπάσης καὶ μεταλαβεῖν ἰσοπολιτείας. Αὗται μὲν 
οὖν ἐγένοντο τῆς ἔκτης χιλιαρχίας ἐπιφανέσταταν 
πράξεις. 9ὅ 
ΧΧΧΙΧ. Μμετὰ δὲ ταῦτα Δικιννίου ΣΙτόλωνος ἐν τῇ 
πόλει τὴν μεγάλην στάσιν ἐγείροντος. ἣν ὁ δῆμος ἐστα-- 
σίαξε πρὸς τὴν σύγκλητον βιαζόμενος δυεῖν ὑπάτων 
καϑισταμένων τὸν ἕτερον πάντως ἐκ δημοτῶν εἶναι καὶ 
μὴ συναμφοτέρους πατρικίους. δήμαρχοι μὲν ἠρέϑη-- 80 
σαν, τὰς δ᾽ ὑπατικὰς ἀρχαιρεσίας ἐπιτελεσθῆναι διδ-- 
κώλυσαν οἵ πολλοί. Καὶ τῶν πραγμάτων δι᾽ ἀναρχίας 


294 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 76. 


φερομένων ἐς μείζονας ταραχὰς ἀποδείκνυται δικτάτωρ 
ὁ Κάμιλλος ὑπὸ τῆς βουλῆς ἄχοντι τῷ δήμῳ τότέταρτον, 
οὐδ᾽ αὐτὸς ὧν πρύϑυμος οὐδὲ βουλόμενος ἐναντιοῦ-. 
σϑαι πρὸς ἀνθρώπους παρρησίαν ἔχοντας ἀπὸ πολλῶν 
5 καὶ μεγάλων ἀγώνων πρὸς αὐτόν, ὡς πλείονα δεαπε- 

πραγμένος ἐν στρατηγίαις μετ᾽ αὐτῶν ἢ μετὰ τῶν πατρι- 
κέων ἐν πολιτείαις, καὶ νῦν διὰ φϑόνον ἐκείνων ἡρημέ- 
νορ ὑπὶ αὐτῶν, ὅπως ἢ καταλύσειε τὸν δῆμον ἐσχύσας 
ῆ καταλυϑείη μὴ κρατήσας. Οὐ μὴν ἀλλὰ πειρώμενος 
τὸ ἀμύνειν τοῖς παροῦσι, τὴν ἡμέραν γνούς, ἐν ἡ νομοθϑθε-- 15 
τεῖν οὗ δήμαρχοι διενοοῦντο, προέγραψε στρατιᾶς κα-- 
τάλογον καὶ μετεκάλει τὸν δῆμον ἐκ τῆς ἀγορᾶς εἰς τὸ 
πεδίον μεγάλας ζημίας ἀπειλῶν κατὰ τοῦ μὴ ὑπακού- 
σαντος. Τῶν δὲ δημάρχων ἐκεῖθεν αὖ πάλιν ἄντανι- 
1Ιόσταμένων ταῖς ἀπειλαῖς καὶ διομνυμένων πέντε μυριά- 
σιν ἀργυρίου ξημιώσειν, εἰ μὴ παύσαιτο τοῦ δήμου τὸν 
νόμον ἀφαιρούμενος καὶ τὴν ψῆφον, εἴτε δείσας φυγὴν 
ἑτέραν καὶ καταδίκην, ὡς ἀνδρὶ πρεσβύτῃ καὶ κατειρ-- 
γασμένῳ μεγάλα μὴ πρέπουσαν, εἴτε τοῦ δήμου τὴν 
20 βίαν ἄμαχον οὖσαν καὶ δυσνίκητον ὑπερβαλέσϑαε μὴ 
δυνάμενος μηδὲ βουλόμενος, τότε μὲν ὑπεχώρησεν οἵ- 
καδε᾿ ταῖς δ᾽ ἑξῆς ἡμέραις σκηψάμενος ἀρρωστεῖν ἐξω- 
μόσατο τὴν ἀρχήν. Ἢ δὲ σύγκλητος ἕτερον δικτάτορα 
κατέστησε" κἀκεῖνος ἀποδείξας ἵππαρχον αὐτὸν τὸν 
96 ἡγεμόνα τῆς στάσεως Στόλωνα παρῆκεν ἐπικυρῶσαι τὸν 
νόμον τὸν μάλιστα λυποῦντα τοὺς πατρικίους. Ἐχέ- 
λευσε δ᾽ οὗτος μηδένα πλέϑρων. πεντακοσίων πλείονα 
χώραν κεχτῆσϑαι. Τότε μὲν οὖν λαμπρὸς ὃ Στόλων 
ἐγεγόνει τῇ ψήφῳ κρατήσας" ὀλίγῳ δ᾽ ὕστερον αὐτὸς 
80 δάλω κεκτημένος ὅσην ἔχειν ἐκώλυεν ἑἕτέρους͵ καὶ κατὰ 

τὸν αὑτοῦ νόμον δίκην ἔδωκεν. 

ΧΙ,. Ὑπολειπομένης δὲ τῆς περὶ τῶν ὑπατικῶν ἀρ- 


77 ΚΑΜΊ]Ι144ΟΣ. 205 


χαιρεσιῶν φιλονεικίας, ὃ δὴ χαλεπώτατον τῆς στάσεως 
ἦν καὶ πρῶτον ἦρξε καὶ πλεῖστα πράγματα τῇ βουλῇ 
σαρ ἔσχε διαφερομένῃ πρὸς τὸν δῆμον, ἀγγελέαι προσέ- 
σέεσον σαφεῖς, Κελτοὺς αὖϑις ἀπὸ τῆς ᾿Αδριατικῆς ἄραν-- 
τας ϑαλάσσης μυριάσι πολλαῖς ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐλαύνειν. ὁ 
“ἅμα δὲ τῷ λόγῳ καὶ τὰ ἔργα τοῦ πολέμου παρῆν πορ-- 
ϑουμένης τῆς χώρας καὶ τῶν ἀνθρώπων, ὅσοις μὴ ῥά- 
διον ἦν εἰς τὴν Ῥώμην καταφυγεῖν, ἀνὰ τὰ ὄρη σκεδαν-- 
νυμένων. Οὗτος ὃ φόβος κατέπαυσε τὴν στάσιν, καὶ 
συνελϑόντες εἰς ταὐτὸ τοῖς πολλοῖς οἵ κράτιστοι καὶ τῇ 10 
βουλῇ τὸ δημοτικὸν εἵλοντο πάντες ἐκ μιᾶς γνώμης δὲιὲυ-- 
κτάτορα τὸ πέμπτον Κάμιλλον. Ὁ δ᾽ ἦν μὲν σφόδρα 
γέρων καὶ μικρὸν. ἀπέλειπεν ὁ ὀγδοήκοντα ἔτη γεγονέναι" 
συνορῶν δὲ τὴν ἀνάγκην καὶ τὸν κύνδυνον, οὔτε ὑποτί- 
μησιν εἰπών; ὡς πρότερον, οὔτε προφάσει χρησάμενος, 18 
ἀλλ᾽ αὐτόϑεν ὑποστὰς τὴν σερατηγίαν κατέλεγε τοὺς 
μαχηδσομένους. Εἰδὼς δὲ τῆς τῶν βαρβάρων ἀλκῆς τὴν 
βιαιοτάτην ἐν ταῖς μαχαίραις οὖσαν, ἃς βαρβαρικῶς καὶ 
σὺν οὐδεμιᾷ τέχνῃ καταφέροντες ὥμους ᾿μάλιστα καὶ κε-- 
φαλὰς διέκοπτον, ἐχαλκεύσατο μὲν κράνη τοῖς πλείστοις 90 
ὁλοσίδηρα καὶ λεῖα ταῖς περιφερείαις, ὡς ἀπολισϑαένειν 

ῇ κατάγνυσϑαι τὰς μαχαίρας. τοῖς δὲ ϑυρεοῖς κύκλῳ 
περιήρμοσε λεπίδα χαλκῆν, τοῦ ξύλου καϑ' αὐτὸ τὰς 
πληγὰς μὴ στέγοντος᾽ αὐτοὺς δὲ τοὺς στρατιώτας ἐδί- 
δαξε τοῖς ὑσσοῖς μακροῖς διὰ χειρὸς χρῆσϑαι καὶ τοῖς 25 
ξίφεσι τῶν πολεμίων ὑποβάλλοντας ἐκδέχεσθαι τὰς κα-- 
ταφορᾶς. 

ΧΙ. Ἐπεὶ δὲ πλησίον ἦσαν οἵ Κελτοί, περὶ τὸν ᾿Ανί-- 
ὥνὰα ποταμὸν στρατόπεδον βαρὺ καὶ μεστὸν ἀφϑόνου 
λείας ἔχοντες. ἐξαγαγὼν τὴν δύναμιν ἴδρυσε κατὰ νά--80 
τῆς μαλακῆς καὶ συγκχλίσεις πολλὰς ἐχούσης, ὥστε τὸ 
μὲν πλεῖστον ἀποκρύπτεσθαι, τὸ δ᾽ ὁρώμενον δοκεῖν 


- 


΄σ' 


296 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΎ' 78 


ὑπὸ δέους εἰς χωρία προσάντη κατειλεῖσϑαι. Ταύτην 
δὲ τὴν δόξαν αὐτῶν ὁ Κάμιλλος αὔξειν βουλόμενος οὐ 
προσήμυνε τῶν ὑπὸ πόδας πορϑουμένων, ἀλλὰ τὸν 
χάρακα φραξάμενος ἠρέμει, μέχρι, οὗ τοὺς μὲν ἐν προνο- 
δ μαῖς ἐσκεδασμένους κατεῖδε, τοὺς δ᾽ ἐν τῷ στρατοπέδῳ 
πᾶσαν ὥραν ἐμπιπλαμένους ἀφειδῶς καὶ μεϑύοντας. 
Τότε δὲ νυκτὸς ἔτι τοὺς ψιλοὺς προεχπέμψας ἐμποδὼν 
εἶναι τοῖς βαρβάροις εἰς τάξιν καϑισταμένοις καὶ διατα- 
ράττειν εὐθὺς ἐπεξιόντας͵ κατεβίβαξεν ὄρϑρου τοὺς 
10 ὁπλίτας καὶ παρέταττεν ἐν τοῖς ἐπιπέδοις͵ πολλοὺς χαΣ751 
προϑύμους, οὐχ ὥσπερ οἵ βάρβαροι προσεδόκων, ὁ4έ- 
γους καὶ ἀτόλμους φανέντας. Πρῶτον μὲν οὖν τοῦτο 
τῶν Κελτῶν ἀνέτρεψε τὰ φρονήματα παρ᾽ ἀξίαν ἐπιχει-- 
ρεῖσϑαι δοκούντων. Ἔπειτα προσπίπτοντες οἵ ψιλοὶ καὶ 
15 πρὶν ἢ τὸν συνήϑη λαβεῖν κόσμον καὶ διακριϑῆναι κατὰ 
λόχους κινοῦντες αὐτοὺς καὶ βιαξόμενοι πρὸς τὸ συν- 
τυχὸν ἀτάκτους ἠνάγκασαν μάχεσθαι. Τέλος δὲ τοῦ 
Καμίλλου τοὺς ὁπλίτας ἐπάγοντος, οἵ μὲν ἀνατεινάμενοι 
τὰς μαχαίρας συνδραμεῖν ἔσπευδον, οἱ δὲ τοῖς ὑσσοῖς 
90 ἀπαντῶντες καὶ τὰ δεσιδηρωμένα μέρη ταῖς πληγαῖς ὑπο-- 
φέροντες ἀνέστρεφον τὸν ἐκείνων σίδηρον μαλακὸν ὄντα 
καὶ λεπτῶς ἐληλαμένον, ὥστε κάμπτεσϑαι ταχὺ καὶ δὲ- 
πλοῦσϑαι τὰς μαχαίρας, τοὺς δὲ ϑυρεοὺς συμπεπάρϑαι 
καὶ βαρύνεσϑαι τῶν ὑσσῶν ἐφελκομένων. Διὸ καὶ μεϑ-- 
οδἰστάμενοι τῶν ἰδίων ὅπλων ἐπειρῶντο τοῖς ἐκείνων 
συστρέφεσϑαι καὶ τοὺς ὑσσοὺς παραφέρειν ἐπιλαμβα- 
νόμενοι ταῖς χερσίν. Οἱ δὲ Ῥωμαῖοι γυμνοὺς ὁρῶντες 
ἤδη τοῖς ξίφεσιν ἐχρῶντο, καὶ φόνος μὲν ἦν πολὺς τῶν 
προτάκτων; φυγὴ δὲ τῶν ἄλλων πανταχόσε τοῦ πεδίου. 
80 Τοὺς γὰρ λόφους καὶ τὰ ὑψηλὰ προκατειλήφει Καμιλ-- 
λος, τὸ δὲ στρατόπεδον διὰ τὸ ϑαρσεῖν ἄφρακτον ἔχον-- 
τὸς ἤδεσαν οὐ χαλεπῶς ἁλωσόμενον. Ταύτην τὴν μάχην 


719 ΚΑΜΙΑΜΟΣ. 997 


ἔτεσιν ὕστερον τρισκαίδεκα γενέσϑαι λέγουσι τῆς Ῥώ-- 
μης ἁλώσεως, καὶ βέβαιον ἐξ αὐτῆς φρόνημα κατὰ τῶν 
Κελτῶν ἐγγενέσϑαι Ῥωμαίοις σφόδρα δεδοικόσι τοὺς 
βαρβάρους, ὡς τὸ πρῶτον διὰ νόσους καὶ τύχας παρα-- 
λόγους, οὐ κατὰ κράτος, ὑπ αὐτῶν νενικημένους. Οὕτω 5 
δ᾽ οὖν ὁ φόβος ἦν ἰσχυρός, ὥστε ϑέσϑαι νόμον ἀφεῖσϑαι 
τοὺς ἱερεῖς στρατείας χωρὶς ἂν μὴ Γαλατικὸς ἦ πόλεμος. 
ΧΙΠ. Τῶν μὲν οὖν στρατιωτικῶν ἀγώνων οὗτος 
ἠγωνίσϑη τῷ Καμίλλῳ τελευταῖος. Τὴν γὰρ Οὐελιτρα-- ἡ 
νῶν πόλιν εἷλεν ἐν παρέργῳ ταύτης τῆς στρατείας ἀμαχεὶ 10 
προσχωρήσασαν αὐτῷ. Τῶν δὲ πολιτικῶν ὁ μέγιστος ᾿ 
ὑπελείπετο χαλεπώτερος πρὸς τὸν δῆμον ἰσχυρον ἐπ-- 
ανήκοντα τῇ νίκῃ καὶ βιαξόμενον ἐκ δημοτῶν ὕπατον 
ἀποδεῖξαι παρὰ τὸν καϑεστῶτα νόμον, ἀντιταττομένης 
τῆς βουλῆς καὶ τὸν Κάμιλλον οὐκ ἐώσης ἀποϑέσϑαι τὴν 15 
ἀρχήν, ὡς μετ᾽ ἰσχυρᾶς καὶ μεγάλης ἐξουσίας τῆς ἐκείνου 
μαχηδσομένων ἂν βέλτιον ὑπὲρ τῆς ἀριστοκρατέας. Ἐπεὶ 
δὲ προκαϑημένου τοῦ Καμίλλου καὶ χρηματίζοντος ἐπὶ 
τῆς ἀγορᾶς ὑπηρέτης πεμφϑεὶς παρὰ τῶν δημάρχων 
ἐκέλευσεν ἀκολουϑεῖν καὶ τὴν χεῖρα τῷ σώματι προσῆ-- 50 
γεν ὡς ἀπάξων, κραυγὴ δὲ καὶ ϑόρυβος, οἷος οὔπω, 
κατέσχε τὴν ἀγοράν, τῶν μὲν περὶ τὸν Κάμιλλον ὠϑούν-- 
τῶν ἀπὸ τοῦ βήματος τὸν δημόσιον, τῶν δὲ πολλῶν 
κάτωϑεν ἕλκεν ἐπικελευομένων., ἀπορούμενος τοῖς πα- 
ροῦσι τὴν μὲν ἀρχὴν οὐ προήκατο, τοὺς δὲ βουλευτὰς 96 - 
ἀναλαβὼν ἐβάδιξεν ἐπὶ τὴν σύγκλητον. Καὶ πρὶν εἰσελ-- 
ϑεῖν μεταστραφεὶς εἰς τὸ Καπιτώλιον εὔξατο τοῖς ϑεοῖς 
κατευϑῦναι τὰ παρόντα πρὸς τὸ καλλιστοντέλος,ὑποσχό-- 
μένος ναὸν Ὁμονοίας ἱδρύσασϑαι τῆς ταραχῆς καταστά-- 
σης. Μεγάλου δ᾽ ἀγῶνος ἐν τῇ συγκλήτῳ γενομένου πρὸς 830 
τὰς ἐναντίας γνώμας, ὅμως ἐνίκησεν ἡ μαλακωτέρα καὶ 
ὑπείκουσα τῷ δήμῳ καὶ διδοῦσα τῶν ὑπάτων τὸν ἕτερον 


408 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 80 


ἀπὸ τοῦ πλήϑους ἀρχαιρεσιάσαι. Ταῦτα δ᾽ ὡς τῇ βουλὴ 
δοχοῦντα τοῦ δικτάτορος ἀνειπόντος ἐν τῷ δήμφ,παρα- ἢ 
χρῆμα μέν, οἷον εἰκός, ἡδόμενοι τῇ βουλῇ διηλλάττοντο 
καὶ τὸν Κάμιλλον οἴκαδε κρότῳ καὶ βοῇ προέπεμπον. 
6 Τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ. συνελϑόντες ἐψηφίσαντο τῆς μὲν Ὅμο. 
νοίας ἱερόν, ὥσπερ εὔξατο Κάμιλλος, εἰς τὴν ἄγον 
ραν καὶ τὴν ἐχκλησίαν ἄποπτον ἐπὶ τοῖς γεγενημένοι; 
ἰδρύσασϑαι,, ταῖς δὲ καλουμέναις Δατίναις μίαν ἡμέραν 
προσϑέντας ξορτάξειν τέτταρας, παραυτίκα ὃὲ ϑύειν χαὶϊδ 

10 στεφανηφορεῖν Ῥωμαίους ἃ ἅπαντας. Τῶν δ᾽ ἀρχαιρεσίων 
βραβευϑέντων ὑπὸ Καμίλλου κατεστάϑησαν ὕπατοι 
Μάρκος μὲν Αἰμίλιος ἐκ πατρικίων, “εύκιος δὲ Σἕξτιος 
ἐκ δημοτῶν πρῶτος. Καὶ τοῦτο πέρας αἱ Καμίλλου πρά- 
ξεις ἔσχον. 

165 ΧΠΠΙ. Ἐν δὲ τῷ κατόπιν ἐνιαυτῷ λοιμώδης νόσος 
ἐμπεσοῦσα τῇ Ῥώμῃ τὸν μὲν ἄλλον ὄχλον οὐ περεληπτὸν 
ἀρυϑμῷ διέφθειρε, τῶν δ᾽ ἀρχόντων τοὺς πλεέστους. 
Ἐτελεύτησε δὲ καὶ «Κάμιλλος, ἡλικίας μὲν οὕνεκα καὶ 
βίου τελειότητος, ὡς εἴ τις ἄλλος ἀνθρώπων ὡραῖος, 

40 ἀνιάσας δὲ Ῥωμαίους ὡς οὐδὲ σύμπαντες οἵ τῇ νόσῳ 
κατ᾿ ἐκεῖνον τὸν χρόνον ἀποϑανόντες. 


ΠΕΡΙΚΛΔΗΣ. 


Ι. ξένους τινὰς ἐν Ῥώμῃ πλουσίους κυνῶν τέκνα καὶ 
πιϑήκων ἐν τοῖς κόλποις περιφέροντας καὶ ἀγαπῶντας 
«ἰδὼν ὁ Καῖσαρ, ὡς ἔοικεν, ἠρώτησεν, εἰ παιδία παρ᾽ 
αὐτοῖς οὐ τίκτουσιν αἴ γυναῖκες, ἡγεμονικῶς σφόδρα 
δονουϑετήσας τοὺς τὸ φύσει φιλητικὸν ἐν ἡμῖν καὶ φιλό- 
στοργον εἰς ϑηρία καταναλίσκοντας ἀνθρώποις ὀφειλό- 
μενον. Ἶ᾽ οὖν. ἐπεὶ φιλομαϑές τι κέχτηται καὶ φιλο- 


81 ΠΕΡΙΚΔΗΣ. 999 


ϑέαμον ἡμῶν ἡ ψυχὴ φύσει, λόγον ἔχει ψέγειν τοὺς 
καταχρωμένους τούτῳ πρὸς τὰ μηδεμιᾶς ἄξια σπουδῆς 
ἀκούσματα καὶ θεάματα, τῶν δὲ καλῶν καὶ ὠφελίμων 
παραμελοῦντας; Τῇ μὲν γὰρ αἰσϑήσει κατὰ πάϑος τῆς 
πληγῆς ἀντιλαμβανομένῃ τῶν προστυγχανόντων ἴσως ὁ 
ἀνάγκη πᾶν τὸ φαινόμενον, ἄν τε χρήσιμον ἄν τ᾽ ἄχρη-- 
στον ἧ, θεωρεῖν, τῷ νῷ δ᾽ ἕκαστος εἰ βούλοιτο χρῆσϑαι, 
καὶ τρέπειν ἑαυτὸν ἀεὶ καὶ μεταβάλλειν ῥᾷστα πρὸς τὸ 
δοκοῦν πέφυκεν ν ὥστε χρὴ διώκειν τὸ βέλτιστον, ἵνα 
μὴ ϑεωρῇ μόνον, ἀλλὰ καὶ τρέφηται τῷ ϑεωρεῖν. Ὡς 10 
γὰρ ὀφθαλμῷ χρόα πρόσφορος. ἧς τὸ ἀνθηρὸν ἅ ἅμα καὶ 
τερπνὸν ἀναξωπυρεῖ καὶ τρέφει τὴν ὄψιν, οὕτω τὴν 
διάνοιαν ἐπάγειν δεῖ ϑεάμασιν ἃ τῷ χαίρειν πρὸς τὸ οὐ- 
κεῖον αὐτὴν ἀγαϑὸν ἐκκαλεῖ. Ταῦτα δὲ ἔστιν ἐν τοῖς ἀπ᾽ 
ἀρετῆς ἔργοις, ἃ καὶ ξῆλόν τινα καὶ προϑυμέαν ἀγωγὸν 15 
εἰς μέμησιν ἐμποιεῖ τοῖς ἰστορήμασιν ἐπεὶ τῶν γ᾽ ἄλλων 
οὐκ εὐθὺς ἀκολουϑεῖ τῷ ϑαυμάσαι τὸ πραχϑὲν δρμὴ 
πρὸς τὸ πρᾶξαι" πολλάκις δὲ καὶ τοὐναντίον χαίροντες 
τῷ ἔργῳ τοῦ δημιουργοῦ καταφρονοῦμεν, ὡς ἐπὶ τῶν 
μύρων καὶ τῶν ἁλουργῶν, τούτοις μὲν ἡδόμεϑα, τοὺς 30 
ὃὲ βαφεῖς καὶ μυρεψοὺς ἀνελευϑέρους ἡγούμεϑα καὶ 
βαναύσους. Διὸ καλῶς μὲν ᾿Αντισϑένης ἀκούσας ὅτι 
δπουδαῖός ἐστιν αὐλητὴς Ἰσμηνίας, »..4λλ᾽ ἄνϑρωπος““ 
ἔφη υμοχϑηρόρ" οὐ γὰρ ἂν οὕτω σπουδαῖος ἦν αὐλη-- 
τής" ἐς ὃ δὃὲ Φίλιππος πρὸς τὸν υἱὸν ἐπιτερπῶς ἔν τινι 25. 
πότῳ ψήλαντα καὶ τεχνικῶς εἶπεν. »»Οὐκ αἰσχύνῃ κα-- 
λῶς οὕτω ψάλλων ;"ς ᾿άρκεῖ γὰρ, ἂν βασιλεὺς ἀκροᾶσϑαι 
ψαλλόντων σχολάξῃ, καὶ πολὺ νέμει ταῖς Μούσαις ἐτέ- 
ρων ἀγωνιξομένων τὰ τοιαῦτα ϑεατὴς γιγνόμενος. 

.153. Π.Ἡ δ᾽ αὐτουργία τῶν ταπεινῶν τῆς εἰς τὰ καλὰ ῥαᾳ-- 30 
ϑυμίας μάρτυρα τὸν ἐν τοῖς ἀχρήστοις πόνον παρέχεται 
καϑ'᾿ αὑτῆς" καὶ οὐδεὶς εὐφυὴς νέος ἢ τὸν ἐν Πίσῃ θεα-- 


800 ΠΜΔΟΥΤΑΡΧΟΊ 83. 


σάμενος Ζώα γενέσϑαι Φειδίας ἐπεθύμησεν ἢ τὴν ἝἜΖραν 
τὴν ἐν ργει Πολύκλειτος, οὐδ᾽ ᾿ἀνακρέων ἢ ἤ Φιλητᾶς 
ἢ ᾿Αρχίλοχος ἡσϑεὶς αὐτῶν τοῖς ποιήμασιν. Οὐ γὰρ ἄναγ- 
καῖον, εἰ τέρπει τὸ ἔργον ὡς χάριεν, ἄξιον σπουδῆς 
δ εἶναι τὸν εἰργασμένον. Ὅϑει οὐδ᾽ ὠφελεῖ τὰ τοεαῦτα 
τοὺς ϑεωμένους, πρὸς ἃ μιμητικὸς οὐ γίνεται ξῆλος 
οὐδὲ ἀνάδοσις κινοῦσα προϑυμίαν καὶ ἃ ἀφορμὴν ἐπὶ τὴν 
ἐξομοίωσιν. ᾽4λλ᾽ ἥ ἤ γε ἀρετὴ ταῖς πράξεσιν εὐθὺς οὕτω 
διατίϑησιν. ὥστε ἅμα ϑαυμάξεσϑαι τὰ ἔργα καὶ ξηλοῦ- 
ἰοσϑαι τοὺς εἰργασμένους. Τῶν μὲν γὰρ ἐκ τῆς τυγης 
ἀγαϑῶν τὰς κτήσεις καὶ ἀπολαύσεις, τῶν δ᾽ ἀπ᾽ ἀρετῆς 
τὰς πράξεις ἀγαπῶμεν,, καὶ τὰ μὲν ἡμῖν παρ᾽ ἑτέρων, τὰ 
δὲ μᾶλλον ἑτέροις παρ᾽ ἡμῶν ὑπάρχειν βουλόμεϑα. Τὸ 
γὰρ καλὸν ἐφ᾽ αὑτὸ πρακτικῶς κινεῖ καὶ πρακτικὴν εὐ- 
16 ϑὺς ὁρμὴν ἐντέϑησιν, ἠϑοποιοῦν οὐ τῇ μιμήσει τὸν ϑεα- 
τὴν, ἀλλὰ τῇ ἱστορίᾳ τοῦ ἔργου τὴν προαίρεσιν παρε- 
χόμενον. Ἔδοξεν οὖν καὶ ἡμῖν ἐνδιατρῖψαι τῇ περὶ τοὺς 
βίους ἀναγραφῇ, καὶ τοῦτο τὸ βιβλίον δέκατον συντε- 
τάχαμεν τὸν Περικλέους βίον καὶ τὸν Φαβίου Μαξίμου 
ὁοτοῦ διαπολεμήσαντος πρὸς ᾿Αννίβαν περιέχον, ἀνδρῶν 
κατά τε τὰς ἄλλας ἀρετὰς ὁμοίων, μάλιστα δὲ πραότητα 
καὶ δικαιοσύνην, καὶ τῷ δύνασϑαι φέρειν δήμων καὶ 
συναρχόντων ἀγνωμοσύνας ὠφελιμωτάτων ταῖς πατρίσι 
γενομένων. Εἰ δ᾽ ὀρϑῶς στοχαξόμεϑα τοῦ δέοντος, ἔξε-- 
οὐ στι κρένειν ἐκ τῶν γραφομένων. 

ΠΙ. Περικλῆς γὰρ ἦν τῶν μὲν φυλῶν ᾿᾿καμαντίδης, 
τῶν δὲ δήμων Χολαργεῦς, οἴκου δὲ καὶ γένους τοῦ πρώ- 
του κατ᾽ ἀμφοτέρους. ἢάνϑιππος γὰρ ὁ νικήσας ἐν Μυ- 
κάλῃ τοὺς βασιλέως στρατηγοὺς ἔγημεν ᾿Αγαρίστην Κλει- 

δοσϑένους ἔγγονον, ὃς ἐξήλασε Πεισιστρατίδας καὶ κατέ- 
λυσὲε τὴν τυραννίδα γενναίως καὶ νόμους ἔϑετο καὶ 
πολιτείαν ἄριστα κεκραμένην πρὸς ὁμόνοιαν καὶ σωτη- 


83 ΠΕΡΙΚΠΖΗ͂Σ. 801 


φέαν κατέστησεν. Αὕτη κατὰ τοὺς ὕπνους ἔδοξε τεκεῖν 
λέοντα, καὶ μεϑ᾽ ἡμέρας ὀλίγας ἔτεκε Περικλέα, τὰ μὲν 
ἄλλα τὴν ἰδέαν τοῦ σώματος ἄμεμπτον, προμήκη δὲ τὴν 
κεφαλὴν καὶ ἀσύμμετρον. Ὅϑεν αἱ μὲν εἰκόνες αὐτοῦ 
σχεδὸν ἅπασαι κράνεσι περιέχονται, μὴ βουλομένων, ὡς 5 
ἔοικε. τῶν τεχνιτὼν ἐξονειδίξειν. Οἵ δ᾽ ᾿Δ4ττικοὶ ποιηταὶ 
σχινοκέφαλον αὐτὸν ἐκάλουν " τὴν γὰρ σκίλλαν ἔστιν ὅτε 
καὶ σχῖνον ὀνομάξουσι. Τῶν δὲ κωμικῶν ὃ μὲν Κρατῖ- 
νος ἐν Χείρωσι" Στάσις δὲ (φησὶ) καὶ πρεσβυγε- 
νὴς Κρόνος ἀλλήλοισι μιγέντε μέγιστον τί--10 
κτετον τύφαννον, ὃν δὴ κεφαληγερέταν ϑεοὶ 
καλ ἕουσι" καὶ πάλιν ἐν Νεμέσει- Μόλ᾽, ὦ Ζεῦ ξέ- 
νιε καὶ καραιέ. Τηλεκλείδης δὲ ποτὲ μὲν ὑπὸ τῶν 
πραγμάτων ἠπορημένον καϑῆσϑαί φησιν αὐτὸν ἐν τῇ 
πόλει καρηβαροῦντα, ποτὲ δὲμόνον ἐκ κεφαλῆς 16 
ἑνδεκακλίνου ϑόρυβον πολὺν ἐξανατέλλειν. 
ὁ δ᾽ Εὔπολις ἐν τοῖς Δήμοις πυνθανόμενος περὶ ἑκάστου 
τῶν ἀναβεβηκότων ἐξ ἔδου δημαγωγῶν, ὡς ὁ Περικλῆς 
ὠνομάσϑη τελευταῖος" 
Οτι περ κεφάλαιον τῶν κάτωϑεν ἤγαγες. 

ΓΝ. Ζιδάσκαλον δ᾽ αὐτοῦ τῶν μουσικῶν οἵ πλεῖστοι 
Ζάμωνα γενέσϑαι λέγουσιν, οὗ φασι δεῖν τοὔνομα βρα- 
χύνοντας τὴν προτέραν συλλαβὴν ἐκφέρειν " ᾽δριστοτέ- 
λης δὲ παρὰ Πυϑοκλείδῃ μουσικὴν διαπονηθῆναι τὸν 
ἄνδρα φησίν. Ὁ δὲ Δάμων ἔοικεν ἄκρος ὧν σοφιστὴς 25 
καταδύεσϑαι μὲν εἰς τὸ τῆς μουσικῆς ὄνομα πρὸς τοὺς 

154 πολλοὺς ἐπικρυπτόμενος τὴν δεινότητα, τῷ δὲ Περικλεῖ 
συνῆν καθάπερ ἀϑλητῇ τῶν πολιτικῶν' ἀλείπτης καὶ 
διδάσκαλος. Οὐ μὴν ἔλαϑεν ὁ Δάμων τῇ λύρᾳ παρα- 
καλύμματι χρώμενος, ἀλλ᾽ ὡς μεγαλοπράγμων καὶ φι-- 80 
λοτύραννος ἐξωστρακίσϑη καὶ παρέσχε τοῖς κωμικοῖς 


20 


802 ΠΛΟΥΊΤΑΡΧΟΥ 8ὲ 


διατριβήν. Ὁ γοῦν Πλάτων καὶ πυνϑανόμενον αὐτοῦ 
τινα πεποίηκεν οὕτω" 

Πρῶτον μὲν οὖν μοι λέξον, ἀντιβολῶ: σὺ γὰρ, 

ὥς φασιν. ὁ Χείρων ἐξέϑρεψας Περικλέα. 

δ Ζιήκουσε δὲ Περικλῆς καὶ Ζήνωνος τοῦ Ἐλεάτου πραγ- 
ματευομένου περὶ φύσιν, ὡς Παρμενίδης, ἐλεγκτικὴν 
δέ τινα καὶ δι᾽ ἀντιλογίας κατακλείουσαν εἰς ἀπορίαν 
ἐξασκήσαντος ξξιν, ὥσπερ καὶ Τίμων ὁ Φλιάσιος εἴρηκε 
διὰ τούτων᾿ 

10 ᾿μφοτερογλώσσου τε μέγα σϑένος οὐκ ἀλαπαδνὸν 

Ζήνωνος, πάντων ἐπιλήπτορος. 

Ὁ δὲ πλεῖστα Περικλεῖ συγγενόμενος καὶ μάλμοτα πξου- 
ϑεὶς ὄγκον αὐτῷ καὶ φρόνημα δημαγωγίας ἐμβριϑέστε- 
ρον, ὅλως τε μετεωρίσας καὶ συνεξάρας τὸ ἀξέωμα τοῦ 

16 ἤϑους ᾿ἀναξαγόρας ἦν ὁ Κλαξομένιος, ὃν οἱ τότ᾽ ἄνϑροω- 
ποι Νοῦν προσηγόρευον, εἴτειτὴν σύνεσιν αὐτοῦ μεγά- 
λην εἰς φυσιολογίαν καὶ περιττὴν διαφανεῖσαν ϑαυμά- 
ὅαντες, εἴθ᾽ ὅτι τοῖς ὅλοις πρῶτος οὐ τύχην οὐδ᾽ ἀνάγκην 
διακοσμήσεως ἀρχήν, ἀλλὰ νοῦν ἔπέστησε καϑαρὸν καὶ 

20 ἄκρατον ἐν μεμιγμένοις πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἀποκρένοντα 
τὰς ὁμοιομερεέας. 

Ψ. Τοῦτον ὑπερφυῶς τὸν ἄνδρα θαυμάσας ὁ Περι- 
κλῆς καὶ τῆς λεγομένης μετεωρολογίας καὶ μεταρσιολε- 
σχίας ὑποπιμπλάμενος οὐ μόνον, ὡς ἔοικε, τὸ φρόνημα 

45 σοβαρὸν καὶ τὸν λόγον ὑψηλὸν εἶχε καὶ καϑαρὸν ὀχλικῆς 
καὶ πανούργου βωμολοχίας, ἀλλὰ καὶ προσώπου σύστα- 
σις ἄϑρυπτος εἰς γέλωτα καὶ πραότης πορείας καὶ κατα- 
στολὴ περιβολῆς πρὸς οὐδὲν ἐκταραττομένη πάϑος ἐν 
τῷ λέγειν καὶ πλάσμα φωνῆς ἀϑόρυβου,͵ καὶ ὅσα τοιαῦτα 

80 πάντας ϑαυμαστῶς ἐξέπληττε. Δοιδορούμενος γοῦν ποτε 
καὶ κακῶς ἀκούων ὑπό τινος τῶν βδελυρῶν καὶ ἀκολά-- 
στῶν ὅλην ἡμέραν ὑπέμεινε σιωπῇ κατ᾽ ἀγορᾶν, ἅμα τι 


8ὃ9 ΠΕΡΙΚΔΗ͂Σ. 808 


τῶν ἐπειγόντων καταπραττόμενος- ἑσπέρας δ᾽ ἀπήει 
κοσμέως οἴκαδε παρακολουϑοῦντος τοῦ ἀνθρώπου καὶ 
σζάσῃ χρωμένου βλασφημίᾳ πρὸς αὐτόν. Ὡς δὲ ἔμελλεν 
εἰσιέναι σχότους ὄντος ἤδη, προσέταξέ τινι τῶν οἰκετῶν 
φῶς λαβόντι παραπέμψαι καὶ καταστῆδσαν πρὸς τὴν οὐ- 5 
κέαν τὸν ἄνϑρωπον. Ὁ δὲ ποιητὴς Ἴων μοϑωνικήν φησι 
τὴν ὁμιλίαν καὶ ὑπότυφον εἶναι τοῦ Περικλέους, καὶ ταῖς 
μεγαλαυχίαις αὐτοῦ πολλὴν ὑπεροψίαν ἀναμεμῖχϑαι καὶ 
περιφρόνησιν τῶν ἄλλων" ἐπαινεῖ δὲ τὸ Κίμωνος ἐμ-- 
μελὲς καὶ ὑγρὸν καὶ μεμουσωμένον ἐν ταῖς περιφοραῖς. 10 
᾽4λλ᾽ Ἴωνα μέν͵ ὥσπερ τραγικὴν διδασκαλίαν, ἀξιοῦντα 
τὴν ἀρετὴν ἔχειν τι πάντως καὶ σατυρικὸν μέρος ἐῶμεν" 
τοὺς δὲ τοῦ Περικλέους τὴν σεμνότητα δοξοκοπίαν τε 
καὶ τῦφον ἀποκαλοῦντας ὁ Ζήνων παρεκάλει καὶ αὐτούς 
τι τοιοῦτο δοξοκοπεῖν, ὡς τῆς προσποιήσεως αὐτῆς τῶν 1ὅ 
καλῶν ὑποποιούσης τινὰ λεληϑότως ξῆλον καὶ συνή-- 
ϑειαν. 

ΥΙ. Οὐ μόνον δὲ ταῦτα τῆς ᾿Αἀναξαγόρου συνουσίας 
ἀπέλαυσε Περικλῆς. ἀλλὰ καὶ δεισιδαιμονίας δσκεῖ γενέ- ᾿ 
σϑαι καϑυπέρτερος, ὅσην πρὸς τὰ μετέωρα ϑάμβος ἔνερ--20 
γάξεται τοῖς αὐτῶν τε τούτων τὰς αἰτίας ἀγνοοῦσι καὶ 
περὶ. τὰ ϑεῖα δαιμονῶσι καὶ ταραττομένοις δι᾽ ἀπειρίαν 
αὐτῶν, ἣν ὁ φυσικὸς λόγος ἀπαλλάττων ἀντὶ τῆς φοβε- 
ρᾶς καὶ φλεγμαινούσης δεισιδαιμονίας τὴν ἀσφαλῆ μετ 
ἐλπίδων ἀγαδῶν εὐσέβειαν. ἐργάξεται. “ἔγεται δέ ποτε 35 
κριοῦ μονόκερω κεφαλὴν ἐξ ἀγροῦ τῷ Περικλεῖ κομὲ- 
σϑῆναι, καὶ Αάμπωνα μὲν τὸν μάντιν, ὡς εἶδε τὸ κέρας 
ἰσχυρὸν καὶ στερεὸν ἐκ μέσου τοῦ μετώπου πεφυκός, 

158 εἰπεῖν, ὅτι δυεῖν οὐσῶν ἐν τῇ πόλει δυναστειῶν, τῆς 
Θουκυδίδου καὶ Περικλέους. εἰς ἕνα περιστήσεται τὸ 830 
κράτος παρ᾽ ᾧ γένοιτο τὸ σημεῖον " τὸν δ᾽ ᾿δναξαγόραν 
τοῦ χρανίου διακοπέντος ἐπιδεῖξαι τὸν ἐγκέφαλον οὐ 


804 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 86 


πεπληρωκότα τὴν βάσιν, ἀλλ᾽ ὀξὺν ὥσπερ ὠὸν ἐκ τοῦ 
παντὸς ἀγγείου συνωλισϑηχότα κατὰ τὸν τόπον ἐἔκεϊνον, 
ὅϑεν ἡ ῥίζα τοῦ κέρατος εἶχε τὴν ἀρχήν. Καὶ τότε μὲν 
ϑαυμασϑῆναι τὸν ᾿ἀναξαγόραν ὑπὸ τῶν παρόντων, ὀλί- 
ὅ γῳ δ᾽ ὕστερον τὸν “άμπωνα, τοῦ μὲν Θουκυδέδου κατα- 
λυϑέντος, τῶν δὲ τοῦ δήμου πραγμάτων ὁμαλῶς ἁπαν- 
τῶν ὑπὸ τῷ Περικλεῖ γενομένων. Ἐκώλυε δ᾽ οὐδέν, 
οἶμαι, καὶ τὸν φυσικὸν ἐπιτυγχάνειν καὶ τὸν μέντιν͵ 
τοῦ μὲν τὴν αἰτίαν, τοῦ δὲ τὸ τέλος καλῶς ἐκλαρμβά- 
Ιονοντος" ὑπέκειτο γὰρ τῷ μέν, ἐκ τίνων γέγονε χκαὲὶ πῶς 
πέφυκε, ϑεωρῆσαι, τῷ δέ, πρὸς τί γέγονε καὶ τέσηρεε.. 
νει. προειπεῖν. Οἵ δὲ τῆς αἰτίας τὴν εὕρεσιν ἀναίρεσιν 
εἶναι λέγοντες τοῦ σημείου οὐκ ἐπινοοῦσιν ἅμα τοῖς 
ϑείοις καὶ τὰ τεχνητὰ τῶν συμβόλων ἀϑετοῦντες, φύ- 
Ἰόφους τε δίσκων καὶ φῶτα πυρσῶν καὶ γνωμόνων ἀπο- 
'σκιασμούς" ὧν ἕκαστον αἰτίᾳ τινὶ καὶ κατασκευῇ σημεῖον 
εἶναί τινος πεποίηται. Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως ἑτέρας ἐστὶ 
πραγματείας. 
γΠ. Ὁ δὲ Περικλῆς νέος μὲν ὦν σφόδρα τὸν δῆμον 
40 εὐλαβεῖτο. Καὶ γὰρ ἐδόκει Πεισιστράτῳ τῷ τυράγνῳ τὸ 
εἶδος ἐμφερὴς εἶναι. τήν τε φωνὴν ἡδεῖαν οὖσαν αὐτοῦ 
κιὺ τὴν γλῶτταν εὔτροχον ἐν τῷ διαλέγεσθαι καὶ ταχεῖαν 
οὗ σφόδρα γέροντες ἐξεπλήττοντο πρὸς τὴν ὁμοιότητα. 
Πλούτου δὲ καὶ γένους προσόντος αὐτῷ λαμπροῦ καὶ 
96 φίλων., οὗ πλεῖστον ἠδύναντο, φοβούμενος ἐξοστρακι- 
σϑῆναι, τῶν μὲν πολιτικῶν οὐδὲν ἔπραττεν. ἐν δὲ ταῖς 
στρατείαις ἀνὴρ ἀγαϑὸς ἦν καὶ φιλοκίνδυνος. Ἐπεὶ δ᾽ 
᾿Δριστείδης μὲν ἀποτεϑνήκει καὶ Θεμιστοκλῆς ἐξεπεπτώ- 
χει. Κίμωνα, δ᾽ αἵ στρατεῖαι τὰ πολλὰ τῆς Ἑλλάδος ἔξω 
30 κατεῖχον, οὕτω δὴ φέρων ὃ ὁ Περικλῆς τῷ δήμῳ προσέ- 
νειμὲν ἑαυτόν, ἀντὶ τῶν πλουσίων καὶ ὀλίγων τὰ τῶν 
πολλῶν καὶ πενήτων ἑλόμενος παρὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν 


Ξ7 ΠΕΡΙΚΔΗΣ: 805 


ἥκιστα δημοτικὴν οὖσαν. ᾿4λλ᾽, ὡς ἔοικε; δεδιὼς μὲν 
ὑποψίᾳ περιπεδεῖν τυραννίδος, ὁ ὁρῶν δ᾽ ἀριστοχρατικὸν 
τὸν Κίμωνα καὶ διαφερόντως ὑπὸ τῶν καλῶν κἀγαθῶν 
ἀνδρῶν ἀγαπώμενον͵ ὑπῆλθε τοὺς πολλοὺς ἀσφάλειαν 
μὲν ξαυτῷ, δύναμιν δὲ κατ ἐκείνου παρασχευαξόμενος. 5 
Εὐϑὺς δὲ καὶ τοῖς περὶ τὴν δίαιταν ἑτέραν τάξιν ἐπέϑη-- 
κεν. Ὁδόν τε γὰρ ἐν ἄστει μίαν ἑωρᾶτο τὴν ἐπ᾿ ἀγορὰν 
καὶ τὸ βουλευτήριον πορευόμενος, κλήσεις τε δείπνων 
καὶ τὴν τοιαύτην ἅπασαν φιλοφροσύνην καὶ συνήϑειαν 
ἐξέλιπεν, ὡς ἐν οἷς ἐπολιτεύσατο χρόνοις μακροῖς γενο-- 10 
μένοις πρὸς μηδένα τῶν φίλων ἐπὶ δεῖπνον ἐλθεῖν, πλὴν 
Εὐρυπτολέμου τοῦ ἀνεψιοῦ γαμοῦντος ἄχρι τῶν σπον-- 
δῶν παραγενόμενος εὐθὺς ἐξανέστη. 4)ειναὶ γὰρ αἵ 
φιλοφροσύναι παντὸς ὄγκου περιγενέσϑαι καὶ δυσφύ-- 
λακτον ἐν συνηϑείᾳ τὸ πρὸς δόξαν σεμνόν ἐστι" τῆς τό 
ἀληϑινῆς δ᾽ ἀρετῆς κάλλιστα φαίνεται τὰ μάλιστα φαι-- 
νόμενα, καὶ τῶν ἀγαϑῶν ἀνδρῶν οὐδὲν οὕτω ϑαυμάσιον 
τοῖς ἐκτὸς ὡς ὃ καϑ᾽ ἡμέραν βίος τοῖς συνοῦδιν. Ὁ δὲ 
καὶ τοῦ δήμου τὸ συνεχὲς φεύγων καὶ τὸν κόρον οἷον ἐκ - 
διαλειμμάτων ἐπλησίαξεν. οὐκ ἐπὶ παντὶ πράγματι λέ- 20 
γῶν οὐδ᾽ ἀεὶ παριὼν εἰς τὸ πλῆϑος, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ὥσπερ 
τὴν Σαλαμινίαν τριήρη. φησὶ Κριτόλαος πρὸς τὰς με-- 
γάλας χρείας ἐπιδιδοὺς, τἄλλα δὲ φίλους καὶ ῥήτορας 
ἑτέρους καϑεεὶς ἔπραττεν. Ὧν ἕνα φασὶ γενέσϑαι τὸν 
Ἐφιάλτην, ὃς κατέλυσε τὸ κράτος τῆς ἐξ ᾿Δρείου πάγου 96 
βουλῆς, πολλήν, κατὰ τὸν Πλάτωνα, καὶ ἄκρατον τοῖς 
πολέταις ἐλευϑερίαν οἰνοχοῶν, ὑφ' ἧς, ὥσπερ ἵππον, 
ἐξυβρίσαντα τὸν δῆμον οἱ κωμῳδοποιοὶ λέγουσι πει-- 
156δϑαρχεῖν οὐκέτι τολμᾶν, ἀλλὰ δάκνειν τὴν Εὖ- 
βοιαν καὶ ταῖς νήσοις ἐπιπηδᾶν. 80 
ΥΠ|. Τῇ μέντοι περὶ τὸν βίον κατασκευῇ καὶ τῷ με- 


γέϑει τοῦ φρονήματος ἁρμόξοντα λόγον, ὥσπερ ὄργανον, 
ΡΤ. ΥἹΤΥ, 1. 20 


804 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΟ. 8 


πεπληρωκότα τὴν βάσιν, ἀλλ᾽ ὀξὺν ὥσπερ ὠὸν ἐκ τοῦ 
παντὸς ἀγγείου συνωλισϑηκχότα κατὰ τὸν τόπον» ἐκεῖνον, 
ὅϑεν ἡ ῥίζα τοῦ κέρατος εἶχε τὴν ἀρχήν. Καὶ τότε μὲν 
ϑαυμασϑῆναι τὸν ᾿Δναξαγόραν ὑπὸ τῶν παρόντων, ὀλί- 
ὅγῳ δ᾽ ὕστερον τὸν Αάμπωνα, τοῦ ῦ μὲν Θουκυδέδου κατα- 
λυϑέντος, τῶν δὲ τοῦ δήμου πραγμάτων ὁμαλῶς ἅπαά:- 
τῶν ὑπὸ τῷ Περικλεῖ γενομένων. Ἐκώλυε δ᾽ οὐδέν, 
οἶμαι, καὶ τὸν φυσικὸν ἐπιτυγχάνειν καὶ τὸν μάντιν, 
τοῦ μὲν τὴν αἰτίαν, τοῦ δὲ τὸ τέλος καλῶς ἐκλαρμβά- 
Ιονοντοςρ" ὑπέκειτο γὰρ τῷ μέν, ἐκ τίνων γέγονε καὶ πῶς 
πέφυκε, ϑεωρῆσαι, τῷ δέ, πρὸς τί γέγονε καὶ τέσημαξ. 
νει. προειπεῖν. Οἵ δὲ τῆς αἰτίας τὴν εὕρεσιν ἀναίρεσιν 
εἶναι λέγοντες τοῦ σημείου οὐκ ἐπινοοῦσιν ἅμα τοῖς 
ϑείοις καὶ τὰ τεχνητὰ τῶν συμβόλων ἀϑετοῦντες,, ψύ- 
Ἰόφους τε δίσκων καὶ φῶτα πυρσῶν καὶ γνωμόνων ἀπο- 
᾿σκιασμούς" ὧν ἕκαστον αἰτίᾳ τινὶ καὶ κατασκευῇ σημεῖον 
εἶναί τινος πεποέηται. Ταῦτα μὲν οὖν ἴσως ἑτέρας ἐστὶ 
πραγματείας. 
ΥΠ. Ὁ δὲ Περικλῆς νέος μὲν ὧν σφόδρα τὸν δῆμον 
40 εὐλαβεῖτο. Καὶ γὰρ ἐδόκει Πεισιστράτῳ τῷ τυράγνῳ τὸ 
εἶδος ἐμφερὴς εἶναι, τήν τε φωνὴν ἡδεῖαν οὖσαν αὐτοῦ 
καὶ τὴν γλῶτταν εὔτροχον ἐν τῷ διαλέγεσθαι καὶ ταχεῖαν 
οἵ σφόδρα γέροντες ἐξεπλήττοντο πρὸς τὴν ὁμοιότητα. 
Πλούτου δὲ καὶ γένους προσόντος αὐτῷ λαμπροῦ καὶ 
96 φίλων, οἵ πλεῖστον ἠδύναντο, φοβούμενος ἐξοστρακι- 
σϑῆναι, τῶν μὲν πολιτικῶν οὐδὲν ἔπραττεν. ἐν δὲ ταῖς 
στρατείαις ἀνὴρ ἀγαϑὸς ἦν καὶ φιλοκίνδυνος. Ἐπεὶ δ᾽ 
᾿Δριστείδης μὲν ἀποτεϑνήκει καὶ Θεμιστοκλῆς ἐξεπεπτώ- 
κει ν Κίμωνα, δ᾽ αἵ στρατεῖαι τὰ πολλὰ τῆς Ἑλλάδος ἔξω 
κατεῖχον, οὕτω δὴ φέρων ὃ ὁ Περικλῆς τῷ δήμῳ προσέ- 
νειμὲν ἑαυτόν, ἀντὶ τῶν πλουσίων καὶ ὀλίγων τὰ τῶν 
πολλῶν καὶ πενήτων ἑλόμενος παρὰ τὴν αὑτοῦ φύσιν 


87 ΠΕΡΙΚΠΛΗΣ: 805 


ἥκιστα δημοτικὴν οὖσαν. ᾿᾽4λλ᾽ ) ὡς ἔοικε; δεδιὼς μὲν 
ὑποψίᾳ περιπεσεῖν τυραννίδος, ὁ ὁρῶν δ᾽ ἀριστοκρατικὸν 
τὸν Κίμωνα καὶ διαφερόντως ὑπὸ τῶν καλῶν κἀγαϑῶν 
ἀνδρῶν ἀγαπώμενον, ὑπῆλθε τοὺς πολλοὺς ἀσφάλειαν 
μὲν ἑαυτῷ, δύναμιν δὲ κατ᾽ ἐκείνου παρασκευαξόμενορ. 8 
Εὐϑὺς δὲ καὶ τοῖς περὶ τὴν δίαιταν ἑτέραν τάξιν ἐπέθη- 
κεν. Ὁδόν τε γὰρ ἐν ἄστει μίαν ἑωρᾶτο τὴν ἐπ᾽ ἀγορὰν 
καὶ τὸ βουλευτήριον πορευόμενος, κλήσεις τε δείπνων 
καὶ τὴν τοιαύτην ἅπασαν φιλοφροσύνην καὶ συνήϑειαν 
ἐξέλιπεν, ὡς ἐν οἷς ἐπολιτεύσατο χρόνοις μακροῖς γενο-- 1ὸ 
μένοις πρὸς μηδένα τῶν φίλων ἐπὶ δεῖπνον ἐλθεῖν, πλὴν 
Εὐρυπτολέμου τοῦ ἀνεψιοῦ γαμοῦντος ἄχρι τῶν σπον-- 
δῶν παραγενόμενος εὐθὺς ἐξανέστη. Δειναὶ γὰρ αἵ 
φιλοφροσύναι παντὸς ὄγκου περιγενέσϑαι καὶ δυσφύ- 
λακτον ἐν συνηϑείᾳ τὸ πρὸς δόξαν σεμνόν ἐστι" τῆς ι5 
ἀληϑινῆς δ᾽ ἀρετῆς κάλλιστα φαίνεται τὰ μάλιστα φαι-- 
νόμενα,καὶ τῶν ἀγαϑῶν ἀνδρῶν οὐδὲν οὕτω ϑαυμάσιον 
τοῖς ἐκτὸς ὡς ὁ καϑ᾿ ἡμέραν βίος τοῖς συνοῦσιν. Ὁ δὲ 
καὶ τοῦ δήμου τὸ συνεχὲς φεύγων καὶ τὸν κόρον οἷον ἐκ - 
διαλειμμάτων ἐπλησίαξεν, οὐκ ἐπὶ παντὶ πράγματι λέ-- 30 
γῶν οὐδ᾽ ἀεὶ παριὼν εἰς τὸ πλῆϑος, ἀλλ᾽ ἑαυτὸν ὥσπερ 
τὴν Σαλαμινίαν τριήρη, φησὶ Κριτόλαος πρὸς τὰς με-- 
γάλας χρείας ἐπιδιδοὺς, τάλλα δὲ φίλους καὶ ῥήτορας 
ἑτέρους καϑεεὶς ἔπραττεν. Ὧν ἕνα φασὶ γενέσϑαι τὸν 
Ἐφιάλτην, ὃς κατέλυσε τὸ κράτος τῆς ἐξ “4ρείου πάγου 36 
βουλῆς, πολλήν. κατὰ τὸν Πλάτωνα, καὶ ἅ ἄκρατον τοῖς 
πολίταις ἐλευθερίαν οἰνοχοῶν, ὑφ' ἧς, ὥσπερ ἵππον, 
ἐξυβρίσαντα τὸν δῆμον οἵ κωμῳδοποιοὶ λέγουσι πει-- 
15θϑαρχεῖν οὐκέτι τολμᾶν. ἀλλὰ δάκνειν τὴν Εὖ- 
βοιαν καὶ ταῖς νήσοις ἐπιπη δᾶν. 840. 
ΥΠ|. Τῇ μέντοι περὶ τὸν βίον κατασκευῇ καὶ τῷ με-- 


γέϑει τοῦ φρονήματος ἁρμόξοντα λόγον, ὥσπερ ὄργανον, 
ΠΌΤ. ταὶ, 1. 20 


806 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ ΒΕ 


ἐξαρτυόμενος παρενέτεινε πολλαχοῦ τὸν ᾿δἀναξαγόραν͵ 
οἷον βαφὴν τῇ ῥητορικῇ τὴν φυσιολογίαν ὑποχεόμενος. 
Τὸ γὰρ ὑψηλόνουν τοὐτοκαὶ παντητελεσεουρ- 
γόν, ὡς ὃ ϑεῖος Πλάτων φησί, πρὸς τῷ εὐφυὴς εἶ- 
δναι κτησάμενος ἐκ φυσιολογίας, καὶ τὸ πρόσφορον 
ἑλκύσας ἐπὶ τὴν τῶν λόγων τέχνην, πολὺ πάντων διή- 
νεγκδ. Διὸ καὶ τὴν ἐπέκλησιν αὐτῷ γενέσϑαε λέγουσι" 
καίτοι τινὲς ἀπὸ τῶν οἷς ἐκόσμησε τὴν πόλιν. οἵ δ᾽ ἀπὸ 
τῆς ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ ταῖς στρατηγίαις δυνάμεως Ὀλύμ- 
Ἰόπιον αὐτὸν οἴονται προσαγορευϑῆναι᾽" καὶ συνδραριεῖν 
οὐδὲν ἀπέοικεν ἀπὸ πολλῶν προσόντων τῷ ἐνδρὲ τ3)ν»ν 
δόξαν. Αἰ μέντοι κωμῳδίαι τῶν τότε διδασκάλων σπουδὴ 
τε πολλὰς καὶ μετὰ γέλωτος ἀφεικότων φωνὰς εἰς αὑτὸν 
ἐπὶ τῷ λόγῳ μάλιστα τὴν προσωνυμίαν γενέσϑαι δηλοῦ- 
16σι, βροντᾶν μὲν αὐτὸν καὶ ἀστράπτειν, ὅτε δημη- 
γοροίη, δεινὸν δὲ κεραυνὸν ἐν γλώσσῃ φέρειν 
λεγόντων. Διαμνημονεύεται δέ τις καὶ Θουκυδέδου τοῦ 
Μελησίου λόγος εἰς τὴν δεινότητα τοῦ Περικλέους μετὰ 
παιδιᾶς εἰρημένος. Ἦν μὲν γὰρ ὁ Θουκυδίδης τῶν καλῶν 
90 καὶ ἀγαϑῶν ἀνδρῶν καὶ πλεῖστον ἀντεπολιτεύσατο τῷ 
Περικλεῖ χρόνον" ᾿Δρχιδάμου δὲ τοῦ Δακεδαεμονίων 
βασιλέως πυνθανομένου. πότερον αὐτὸς ἢ Περικλῆς 
παλαίει βέλτιον Ὅταν" εἶπεν .,»ἐγὼ καταβάλω παλαίων, 
ἐκεῖνος ἀντιλέγων, ὡς οὐ πέπτωκε, νικᾷ καὶ μεταπείέϑει 
46 τοὺς ὁρῶντας.““ Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Περικλῆς περὶ 
. τὸν λόγον εὐλαβὴς ἦν, ὥστ᾽ ἀεὶ πρὸς τὸ βῆμα βαδίζων 
εὔχετο τοῖς ϑεοῖς μηδὲ ῥῆμα μηδὲν ἐχπεσεῖν ἄκοντος αὐὖ- 
τοῦ πρὸς τὴν προκειμένην χρείαν ἀνάρμοστον. Ἔ;γρα- 
φον μὲν οὖν οὐδὲν ἀπολέλοιπε πλὴν τῶν ψηφισμάτων. 
80 ἀπομνημονεύεται δ᾽ ὀλίγα παντάπασιν " οἷον τὸ τὴν 4ἴ- 
γιναν ὡς λήμην τοῦ Πειραιῶς ἀφελεῖν κελεῦσαι. καὶ τὸ 
τὸν πόλεμον ἤδη φάναι καθορᾶν ἀπὸ Πελοποννήσου 


869 ΠΕΡΙΚΜΗΣ. 807 
σεροσφερόμενον. Καί ποτε τοῦ Σοφοκλέους, ὅτε συστρα-- 
πηγῶν ἐξέπλευσε μετ᾽ αὐτοῦ, παῖδα καλὸν ἐπαινέσαντος 
.«οΟὐ μόνον“ ἔφη͵, .τὰς χεῖρας, ὦ Σοφόκλεις, δεῖ καϑαρὰς 
ἔχειν τὸν στρατηγόν, ἀλλὰ καὶ τὰς ὄψεις.““ Ὁ δὲ Στη-- 
σίμβροτός φησιν, ὅτι τοὺς ἐν Σάμῳ τεϑνηκότας ἐγκω- ὁ 
ἐειάξων ἐπὶ τοῦ βήματος ἀϑανάτρυς ἔλεγε “γεγονέναι 
καϑάπερ τοὺς ϑεούς" οὐ γὰρ ἐκείνους αὐτοὺς ὁρῶμεν, 
ἀλλὰ ταῖς τιμαῖς. ἃς ἔχουσι, καὶ τοῖς ἀγαϑοῖς, ἃ παρ-- 
ἔχουσιν, ἀϑανάτους εἶναι τεκμαιρόμεϑα" ταῦτ᾽ οὖν 
ὑπάρχειν καὶ τοῖς ὑπὲρ τῆς πατρίδος ἀποϑανοῦσιν. 10 

ΙΧ. Ἐπεὶ δὲ Θουκυδί δης μὲν ἀριστοχρατικήν τινὰ 
τὴν τοῦ Περικλέους ὑπογράφει πολιτείαν. λόγῳ μὲν" 
οὖσαν δημοκρατίαν, ἔργῳ δ᾽ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνδρὸς 
ἀρχήν. ἄλλοι δὲ πολλοὶ πρῶτον ὑπ᾽ ἐκείνου φασὶ τὸν 
δῆμον ἐπὶ κληρουχίας καὶ ϑεωρικὰ καὶ μισϑῶν διανομὰς 15 
προαχϑῆναι κακῶς ἐδισϑέντα καὶ γενόμενον πολυτελῆ 
καὶ ἀκόλαστον ὑπὸ τῶν τότε πολιτευμάτων ἀντὶ σώ- 
φφονος. καὶ αὐτουργοῦ, ϑεωρείσϑω διὰ τῶν πραγμάτων 
αὐτῶν ἡ αἰτία τῆς μεταβολῆς. Ἐν ἀρχῇ μὲν γάρ, ὥσπερ 
εἴρηται. πρὸς τὴν Κίμωνος δόξαν ἀντιταττόμενος ὑπε-- 90 
ποιξῖτο τὸν δήμον' ἐλαττούμενος ὃὲ πλούτῳ καὶ χρή- 
μασιν, ἀφ᾽ ὧν ἐκεῖνος ἀνελάμβανε τοὺς πένητας δεῖπνόν 
τε καϑ᾿ ἡμέραν τῷ δεομένῳ παρέχων ᾿4ϑηναίων καὶ τοὺς 
πρεσβυτέρους ἀμφιεννύων, τῶν τε χωρίων τοὺς φραγ- 

157 μοὺς ἀφαιρῶν, ὅπως ὀπωρίξωσιν οἱ βουλόμενοι. τού--25 
τοῖς ὁ Περικλῆς καταδημαγωγούμενος τρέπεται πρὸς 
τὴν τῶν δημοσίων διανομὴν, συμβουλεύσαντος αὐτῷ 
Δαμωνίδου τοῦ Ὄαϑεν, ὡς ᾿Αριστοτέλης ἱστόρηκε. Καὶ 
ταχὺ ϑεωρικοῖς καὶ δικαστικοῖς λήμμασιν ἄλλαις τε μι-- 
σϑοφοραῖς καὶ χορηγίαις συνδεκάσας τὸ πλῆϑος ἐχρῆτο 80 
κατὰ τῆς ἐξ ᾿ἀρείου πάγου βουλῆς, ἧς αὐτὸς οὐ μετεῖχε 
διὰ τὸ μήτ᾽ ἄρχων μήτε ϑεσμοϑέτης μήτε βασιλεὺς μήτε 


808 ᾿ς ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


πολέμαρχος λαχεῖν. Αὐὗται γὰρ αἵ ἀρχαὶ κληρωνταί τ 
ἦσαν ἐκ παλαιοῦ καὶ δι᾽ αὐτῶν οἵ δοκιμασϑέντες ἀνέ. 
βαινον εἰς Γάρειον πάγον. Διὸ καὶ μᾶλλον ἰσχύσας 
Περικλῆς ἐν τῷ δήμῳ κατεστασίασε τὴν βουλήν 9» ὥστι 
δτὴν μὲν ἀφαιρεϑῆναι τὰς πλείστας κρίσεις δι᾽ Ἐφ εάλτον, 
Κίμωνα δ᾽ ὡς φιλολάκωνα καὶ μισόδημον ἐξοσεραχι- 


σϑῆναι, πλούτῳ μὲν καὶ γένει μηδενὸς ἀπολειπόμενον, 
νίκας δὲ καλλίστας νενικηκότα τοὺς βαρβάρους καὶ χρη- 
μάτων πολλῶν καὶ λαφύρων ἐμπεπληχότα τὴν “πόλιν, 

ι0 ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκεένου γέγραπται. Τοσοῦτον ἦν τὸ κρά- 
τος ἐν τῷ δήμῳ τοῦ Περικλέους. 

Χ. Ὁ μὲν οὖν ἐξοστρακισμὸς ὡρισμένην εἶχε νόμῳ 
δεκαετίαν τοῖς φεύγουσιν" ἐν δὲ τῷ διὰ μέσου Δακεδαν- 
μονέίων στρατῷ μεγάλῳ ἐμβαλόντων εἰς τὴν Ταναγρυ- 

ι6 κὴν καὶ τῶν ᾿4ϑηναίων εὐθὺς ὁρμησάντων ἐπὶ αὐτούς, 
ὁ μὲν Κίμων ἐλϑὼν ἐκ τῆς φυγῆς ἔϑετο μετὰ τῶν φυλε- 
τῶν εἰς λόχον τὰ ὅπλα καὶ δι᾽ ἔργων ἀπολύεσϑαι τὸν 
“ακωνισμὸν ἐβούλετο συγκινδυνεύσας τοῖς πολέταις, οἱ 
δὲ φίλοι τοῦ Περικλέους συστάντες ἀπήλασαν αὐτὸν ὡς 
40 φυγάδα. Ζιὸ καὶ δοκεὶ Περικλῆς ἐρρωμενέστατα τὴν μά- 
χην ἐκείνην ἀγωνίσασθαι καὶ γενέσϑαι πάντων ἐπιφανέ- 
στατος ἀφειδήσας τοῦσώματος. Ἔπεσον δὲ καὶ τοῦ Κίμω- 
νος οἱ φίλοι πάντες ὁμαλῶς, οὖς Περικλῆς συνεσεῃτιᾶτο 
τοῦ “Πακωνισμοῦ' καὶ μετάνοια δεινὴ τοὺς Αϑηναίους καὶ 
36 πόϑος ἔσχε τοῦ Κίμωνος, ἡττημένους μὲν ἐπὶ τῶν ὅρων 
τῆς ᾿Αττικῆς. προσδοκῶντας δὲ βαρὺν εἰς ἔτους ὥραν 
πόλεμον. Αἰσϑόμενος οὖν ὁ Περικλῆρ οὐχ ὥκνησε χαρίς 
όσασϑαι τοῖς πολλοῖς, ἀλλὰ τὸ ψήφισμα γράψας αὐτὸς 
ἐκάλει τὸν ἄνδρα, κἀκεῖνος κατελϑὼν εἰρήνην ἐποίησε 
80 ταῖς, πόλεσιν. Οἰκείως γὰρ εἶχον οἵ “ακεδαιμόνιοι πρὸὺς 
αὐτὸν ὥσπερ απήχϑοντο τῷ Περικλεῖ καὶ τοῖς ἄλλοις 
δημαγωγοῖς. Ἔνιοι δέ φασιν οὐ πρότερον γραφῆναι τῷ 


91 ΠΕΡΙΚΛΗΣ. 809 


Κίμωνι. τὴν κάϑοδον ὑπὸ τοῦ Περικλέους ἢ συνθήκας 
αὐτοῖς ἀ ἀπορρήτους γενέσϑαι δι’ Ἐλπινίκης, τῆς Κίμωνος 
ἀδελφῆς, ὥστε Κίμωνα μὲν ἐκπλεῦσαι λαβόντα ναῦς 
διακοσίας καὶ τῶν ἔξω στρατηγεῖν καταστρεφόμενον τὴν 
βασιλέως χώραν, Περικλεῖ δὲ τὴν ἐν ἄστει δύναμιν 
ὑπάρχειν. Ἐδόκει δὲ καὶ πρότερον ἡ Ἐλπινίκη τῷ Κίμωνι 
τὸν Περικλέα πρᾳότερον παρασχεῖν ὅτε τὴν ϑανατικὴν 
δώκην ἔφευγεν. Ἦν μὲν γὰρ εἷς τῶν κατηγόρων ὁ Περι-- 
κλῆς ὑπὸ τοῦ δήμου προβεβλημένος “ἐλθούσης δὲ πρὸς 
αὐτὸν τῆς Ἐλπινίκης καὶ δεομένης μειδιάσας εἶπεν" ..ἸΩ, 10 
ἘἘλπινέκη, γραῦς εἷ. γραῦς εἶ, ὡς πράγματα τηλικαῦτα 
πράσσειν.“ς Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ πρὸς τὸν λόγον ἅπαξ ἀν-- 
ἔστη, τὴν προβολὴν ἀφοσιούμενος, καὶ τῶν κατηγόρων 
ἐλάχιστα τὸν Κίμωνα λυπήσας ἀπεχώρησε. Πῶς ἂν οὖν 
τις Ἰδομενεῖ πιστεύδσειξ κατηγοροῦντι. τοῦ Περικλέους, 16 
ὡς τὸν δημαγωγὸν Ἐφιάλτην φίλον γενόμενον καὶ κοι-- 
νωνὸν ὄντα τῆς ἐν τῇ πολιτείᾳ προαιρέσεως δολοφονή- 
όαντος διὰ ξηλοτυπίαν καὶ φϑόνον τῆς δόξης; Ταῦτα 
γὰρ οὐκ οἷδ᾽ ὅϑεν συναγαγὼν ὥσπερ χολὴν τἀνδρὶ 
προσβέβληκε, πάντῃ μὲν ἴσως οὐκ ἀνεπιλήπτῳ, φρό--30 
νήμα δ᾽ εὐγενὲς ὄχοντι καὶ ψυχὴν φιλότιμον, οἷς οὐδὲν 
ἐμφύεται πάϑος ὠμὸν οὕτω καὶ ϑηριῶδες. Ἐφιάλτην 
ιδϑμὲν οὖν φοβερὸν ὄντα τοῖς ὀλιγαρχικοῖς καὶ περὺ. τὰς 
εὐθύνας καὶ διώξεις τῶν τὸν δῆμον ἀδικούντων ἀπα- 
ρθαίτητον ἐπιβουλεύσαντες οἵ ἐχϑροὶ δι΄ “Αριστοδίκου 26 
τοῦ Ταναγρικοῦ κρυφαίως ἀνεῖλον, ὡς ᾿Δριστοτέλης 
εἴρηκεν. Ἐτελεύτησε δὲ Κίμων ἐν Κύπρῳ στρατηγῶν. 

ΧΙ. Οἱ δ᾽ ἀριστοκρατικοὶ μέγιστον μὲν ἤδη τὸν Πε- 
ρικλέα καὶ πρόσϑεν ὁρῶντες γεγονότα τῶν πολιτῶν, 
βουλόμενοι δ᾽ ὅμως εἶναί τινα τὸν πρὸς αὐτὸν ἀντιτασ-- 80 
σόμενον ἐν τῇ πόλει καὶ τὴν δύναμιν ἀμβλύνοντα. ὥστε 
μὴ κομιδῇ μοναρχίαν εἶναι, Θουκυδίδην τὸν ᾿4λωπεκῆ- 


810 ΠΗΟΥΤΗΡΧΟΥ͂ 


ὃὲεν, ἄνδρα σώφρονα καὶ κηδεστὴν Κίμωνος, ἄντέστ 
σαν ἐναντιωσόμενον, ὃς ἧττον μὲν ὧν πολεμεεςτὸς τ 
Κέμωνος, ἀγοραῖος. δὲ χαὶ πολιτικὸς μᾶλλον. οὔεουρῶν 
ἐν ἄστει καὶ περὶ τὸ βῆμα τῷ Περικλεῖ συμπλ εϑεύμεενος 
5 ταχὺ τὴν πολιτείαν εἰς ἀντίπαλον κατέστησεν. Οὐ γὰρ 
εἴασε τοὺς καλοὺς κἀγαϑοὺς καλουμένους ἄνδρας ἔνδιε- 
σπάρϑαι καὶ συμμεμῖχϑαι πρὸς τὸν δῆμον, ὡς πρότερον, 
ὑπὸ πλήϑους ἡμαυρωμένους τὸ ἀξίωμα, χωρὶς δὲ δια- 
κρίνας καὶ συναγαγὼν εἰς ταὐτὸ τὴν πάντων δύναρμεν 
10 ἐμβριϑῆ γενομένην ὥσπερ ἐπὶ ξυγοῦ ῥοπὴν ἐποέησεν. 
Ἦν μὲν γὰρ ἐξ ἀρχῆς διπλόη τις ὕπουλος, ὥσπερ ἐν σε-- 
᾿ δήρῳ, διαφορὰν ὑποσημαίνουσα δημοτικῆς καὶ ἀριστο-- 
κρατικῆς προαιρέσεως. ἡ δ᾽ ἐκείνων ἅμιλλα καὶ φιλοτυ- 
μία τῶν ἀνδρῶν βαϑυτάτην τομὴν τεμοῦσα τῆς πόλεως 
16 τὸ μὲν δῆμον. τὸ δ᾽ ὀλίγους ἐποίησε καλεῖσθαι. Ζ)εὸ καὶ 
τότε μάλιστα τῷ δήμῳ τὰς ἡνίας ἀνεὶς ὁ Περικλῆς ἐπο- 
λιτεύετο πρὸς χάριν, ἀεὶ μέν τινα ϑέαν πανηγυρικὴν ἢ 
ἑστίασιν ἢ πομπὴν εἶναι μηχανώμενος ἐν ἄστει καὶ δια- 
παιδαγωγῶν οὐκ ἀμούσοις ἡδοναῖς τὴν πόλιν, ἑξήκοντα 
20 δὲ τριήρεις καϑ᾽ ἕκαστον ἐνιαυτὸν ἐκπέμπων. ἐν αἷς 
πολλοὶ τῶν πολιτῶν ἔπλεον ὀκτὼ μῆνας ἔμμισϑοει, μελε-- 
τῶντες ἅμα καὶ μανθάνοντες τὴν ναυτικὴν ἐμπειρέαν. 
Πρὸς δὲ τούτοις χιλίους μὲν ἔστειλεν εἰς Χερρόνησον 
κληρούχους, εἰς δὲ Νάξον πεντακοσίους, εἰς δὲ “Ανδρον 
86 ἡμίσεις τούτων, εἰς δὲ Θράκην χιλίους Βισάλταις συνου- 
κἤσοντας, ἄλλους δ᾽ εἰς Ἰταλίαν οἰκιξομένης Συβάρεως, 
ἣν Θουρίους προσηγόρευσαν. Καὶ ταῦτ᾽ ἔπραττεν ἀκο- 
κουφίζων μὲν ἀργοῦ καὶ διὰ σχολὴν πολυπράγμονος 
ὄχλου τὴν πόλιν. ἐπανορϑούμενος δὲ τὰς ἀπορίας τοῦ 
8ὃὺ δήμου. φόβον δὲ καὶ φρουρὰν τοῦ μὴ »εωνερέξειν τι 


παρακατοικίξζων τοῖς συμμάχοις. 
ΧΗ. Ὃ δὲ πλείστην μὲν ἡδονὴν ταῖς ᾿άϑήναις καὶ 


" πα π΄“ τ τ Τ' 


93 ΠΕΡΙΚΔΖΗΣ. 811 


Ζςεόσμον ἤνεγκε, μεγίστην δὲ τοῖς ἄλλοις ἔκπληξιν ἀν- 
ϑρώποις. μόνον δὲ τῇ Ἑλλάδι μαρτυρεῖ, μὴ ψεύδεσθαι 
τὴν λεγομένην δύναμιν αὐτῆς ἐκείνην καὶ τὸν παλαιὸν 
ὄλβον. ἡ τῶν ἀναϑημάτων κατασχευή, τοῦτο μάλιστα 
τῶν πολιτευμάτων τοῦ Περικλέους ἐβάσκαινον οἱ ἐχϑροὶ ὁ 
καὶ διέβαλλον ἐν ταῖς ἐκκλησίαις βοῶντες, ὡς ὁ μὲν δῆ- 
μος ἀδοξεῖ καὶ κακῶς ἀκούει τὰ κοινὰ τῶν Ἑλλήνων 
χρήματα πρὸς αὑτὸν ἐκ 4“ήλου μεταγαγών, ἢ δ᾽ ἔνεστιν 
αὐτῷ πρὸς τοὺς ἐγκαλοῦντας εὐπρεπεστάτη τῶν προφά- 
σεων,, δείσαντα τοὺς βαρβάρους ἐκεῖθεν ἀνελέδϑαι καὶ 10 
φυλάττειν ἐν ὀχυρῷ τὰ κοινὰ, ταύτην ἀνήρηκε Περι-- 
κλῆς καὶ δοκεῖ δεινὴν ὕβριν ἡ Ἑλλὰς ὑβρίξεσϑαι καὶ 
τυραννεῖσϑαι περιφανώς. ὁρῶσα τοῖς εἰσφερομένοις ὑπ 
αὐτῆς ἀναγκαίως πρὸς τὸν πόλεμον ἡμᾶς τὴν πόλιν κα- 
ταχρυσοῦντας καὶ καλλωπίξοντας ὥσπερ ἀλαξόνα γυ-- 15 
ναῖκα, περιαπτομένην λέϑους πολυτελεῖς καὶ ἀγάλματα 
καὶ ναοὺς χιλιοταλάντους. Ἐδίδασκεν οὖν ὁ Περικλῆς 
τὸν δῆμον, ὅτι χρημάτων μὲν οὐκ ὀφείλουσι τοῖς συμ-- 
μάχοις λόγον προπολεμοῦντερ αὐτῶν καὶ τοὺξ βαρβά-- 
ρους ἀνείργοντες, οὐχ ἵππον, οὐ ναῦν, οὐχ ὁπλίτην, 20 
159 ἀλλὰ χρήματα μόνον τελούντων, ἃ τῶν διδόντων οὐχ 
ἔστιν, ἀλλὰ τῶν λαμβανόντων, ἂν παρέχωσιν ἀνθ᾽ οὗ 
λαμβάνουσι. δεῖ δὲ τῆς πόλεως κατεσκευασμένης ἱκανῶς 
τοῖς ἀναγκαίοις πρὸς τὸν πόλεμον, εἰς ταῦτα τὴν εὐπο-- 
ρίαν τρέπειν αὐτῆς, ἀφ᾽ ὧν δόξα μὲν γενομένων ἀΐδιος, 96 
εὐπορία δὲ γινομένων ἑτοίμη παρέσται, παντοδαπῆς 
ἐργασίας φανείσης καὶ ποικίλων χρειῶν, αἵ πᾶσαν μὲν 
τέχνην ἐγείρουσαι, πᾶσαν δὲ χεῖρα κινοῦσδαι. σχεδὸν 
ὕλην ποιοῦσιν ἔμμισϑον τὴν πόλιν ἐξ αὑτῆς ἅμα κο- 
σμουμένην καὶ τρεφομένην. Τοῖς μὲν γὰρ ἡλικίαν ἔχουσι 30 
καὶ ῥώμην αἵ στρατεῖαι τὰς ἀπὸ τῶν κοινῶν εὐπορίας 
παρεῖχον. τὸν δ᾽ ἀσύνταχτον καὶ βάναυσον ὄχλον οὔτ᾽ 


812 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ' 9: 


ἄμοιρον εἶναι λημμάτων βουλόμενος οὔτε λοι βάνειν 
ἀργὸν καὶ σχολάξοντα, μεγάλας κατασκευασμάτων ἐπ.- 
βολὰς καὶ πολυτέχνους ὑποϑέσεις ἔργων διατριβὴν ἔχόν- 
τῶν ἐνέβαλε φέρων εἰς τὸν δῆμον, ἵνα μηδὲν ἢ ἥττον τῶν 
δ πλεόντων καὶ φρουρούντων καὶ στρατευομένων τὸ οἱ- 
κουροῦν ἔχῃ πρόφασιν ἀπὸ τῶν δημοσίων ὠφελεῖσϑαι 
καὶ μεταλαμβάνειν. Ὅπου γὰρ ὕλη μὲν ἦν λίϑος, χαλκός, 
ἐλέφας, χρυσός, ἔβενος, κυπάρισσος, αἵ ὃδὲ ταύτην ἐχ- 
πονοῦσαι καὶ κατεργαζξόμεναι τέχναι, τέκτονες. πλάσται, ἢ 
10 χαλκοτύποι .υ λιϑουργοί, βαφεῖς, χρυσοῦ μαλακτῆρες 
[καὶ "] ἐλέφαντος, ξωγφράφοι, ποικιλταί, τορευταί, πορε- 
ποὶ δὲ τούτων καὶ κομιστῆρες., ἔμποροι καὶ ναῦται καὶ 
κυβερνῆται κατὰ ϑάλατταν, οἱ δὲ κατὰ γῆν ἁμαξοπηγοὶ 
καὶ ξευγοτρόφοι καὶ ἡνίοχοι καὶ καλωστρόφοι καὶ λινουρ- 
15 γοὶ καὶ σκυτοτόμοι καὶ ὁδοποιοὺὶ καὶ μεταλλεῖς, ἑκάστη 
δὲ τέχνη, καϑάπερ στρατηγὸς ἴδιον στράτευμα. τὸν ϑη- 
τικὸν ὄχλον καὶ ἰδιώτην συντεταγμένον εἶχεν, ὄργανον 
καὶ σῶμα τῆς ὑπηρεσίας γινόμενον, εἰς πᾶσαν, ὡς ἔπος 
εἰπεῖν, ἡλικίαν καὶ φύσιν αἱ χρεῖαι διένεμον καὶ διέ- 
50 σπειρον τὴν εὐπορίαν. 

ΧΠΙ. ᾿ἀναβαινόντων δὲ τῶν ἔργων ὑπερηφάνων μὲν 
μεγέϑει, μορφῇ δ᾽ ,ἀμιμήτων καὶ χάριτι, τῶν δημιουρ- 
γῶν ἁμιλλωμένων ὑπερβάλλεσθαι τὴν δημιουργέαν τὴ 
καλλιτεχνίᾳ, μάλιστα ϑαυμάσιον ἦν τὸ τάχος. ἴῶν γὰρ 

"6 ἕκαστον ᾧοντο πολλαῖς διαδοχαῖς καὶ ἡλικίαις μόλις ἐπὶ 
τέλος ἀφίξεσθαι, ταῦτα πάντα μιᾶς ἀκμῇ πολιτείας ἐλάμ-- 
βανε τὴν συντέλειαν. Καίτοι ποτέ φασιν «4“γαθάρχου 
τοῦ ξωγράφου μέγα φρονοῦντος ἐπὶ τῷ ταχὺ καὶ ῥαδίως 
τὰ ξῷα ποιεῖν ἀκούσαντα τὸν Ζεῦξιν εἰπεῦν" Ἐγὼ δ᾽ ἐν 

80 πολλῷ χρόνῳ.“ Ἡ γὰρ ἐν τῷ ποιεῖν εὐχέρεια καὶ ταχύ-- 
της οὐκ ἐντέϑησι βάρος ἔργῳ μόνιμον οὐδὲ κάλλους 
ἀκρίβειαν" ὃ δ᾽ εἰς τὴν γένεσιν τῷ πόνῳ προδανεισϑ εὶς 


ΤΩ͂ ΠΕΡΙΚΔΗΣ. 818 


χρόνος ἐν τῇ σωτηρίᾳ τοῦ γενομένου τὴν ἰσχὺν ἀποδέί--: 
δωσεν. Ὄδϑεν καὶ μᾶλλον ϑαυμάξεταε τὰ Περικλέους 
ἔργα πρὸς πολὺν χρόνον ἐν ὀλίγῳ γενόμενα. Κάλλει 
μὲν γὰρ ἕκαστον εὐθὺς ἦν τότε ἀρχαῖον, ἀκμῇ δὲ μέχρι 
νῦν πρόσφατόν ἐστι καὶ νεουργόν - οὕτως ἐπανϑ εἰ και-- ὃ 
νότης τις ἄϑικτον ὑπὸ τοῦ χρόνου διατηροῦσα τὴν 
ὄψεν, ὥσπερ ἀειϑαλὲς πνεῦμα καὶ ψυχὴν ἀγήρω κατα- 
μεμιγμένην τῶι ἔργων ἐχόντων. Πάντα δὲ διεῖπε καὶ 
πάντων ἐπίσκοπος ἦν αὐτῷ Φειδίας, καίτοι μεγάλους 
ἀρχιτέκτονας ἐχόντων καὶ τεχνίτας τῶν ἔργων. Τὸν μὲν 10 
γὰρ ἑἕκατόμπεδον Παρϑενῶνα Καλλικράτης εἰργάξετο 
καὶ Ἰκτῖνος, τὸ δ᾽ ἐν Ἐλευσῖνι τελεστήριον ἤρξατο μὲν 
Κόροιβος οἰκοδομεῖν, καὶ τοὺς ἐπὶ ἐδάφους κίονας ἔϑηκεν 
οὗτος καὶ τοῖς ἐπιστυλίοις ἐπέξευξεν" ἀποθανόντος δὲ 
τούτου Μεταγένης ὁ Ξυπέτιος τὸ διάξωμα καὶ τοὺς ἄνω 15 
κίονας ἐπέστησε" τὸ δ᾽ ὀπαῖον ἐπὶ τοῦ ἀνακτόρου Ξξενο-: 
ἸΟκλῆς ὁ Χολαργεὺς ἐκορύφωσε: τὸ δὲ μακρὸν τεῖχος, 
περὶ οὗ Σωκράτης ἀκοῦσαί φησιν αὐτὸς εἰσηγουμένου 
γνώμην Περικλέους, ἠργολάβησε Καλλικράτης. Κωμῳ-- 
δεῖ δὲ τὸ ἔργον Κρατῖνος ὡς βραδέως περαινόμενον" 
πάλαι γὰρ αὐτό, φησί, 
λόγοισι προάγει Πρρικλέης, ἔργοισι δ᾽ οὐδὲ κινεῖ. 
Τὸ δ᾽ Ὠιδεῖον, τῇ μὲν ἐντὸς διαϑέσει πολύεδρον καὶ 
πολύστυλον. τῇ δ᾽ ἐρέψει περικλινὲς καὶ κάταντες ἐκ 
μιᾶς κορυφῆς πεποιημένον, εἰκόνα λέγουδε γενέσϑαι 96 
καὶ μίμημα τῆς βασιλέως σκηνῆς. ἐπιστατοῦντος καὶ 
τούτῳ Περικλέους. ΖΙιὸ καὶ πάλιν Κρατῖνος ἐν Θράτταις 
παίζει πρὸς αὐτόν" 
Ὁ σχινοχέφαλος Ζεὺς ὅδε προσέρχεται 
Περικλέης τὠδεῖον ἐπὶ τοῦ κρανίου 
ἔχων, ἐπειδὴ τοὔστρακον παροίχεται. 
Φιλοτιμούμενος δ᾽ ὁ Περικλῆς τότε πρῶτον ἐψηφίσατο 


20 


80 


314 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥΎ' 96 


μουσικῆς ἀγῶνα τοῖς Παναϑηναίοις ἄγεσθαι 2Ζεετὲ διέ. 
ταξεν αὐτὸς ἀϑλοθέτης αἰφεϑεὶς καϑότε χρὴ τοὺς ἄγοω- 
νιξομένους αὐλεῖν ἢ ἄδειν ἢ κιϑαρίξειν. Ἐϑεώῶντο δὲ 
καὶ τότε καὶ τὸν ἄλλον χρόνον ἐν ἸΩιδείῳ τοὺς μεουσι- 
δκοὺς ἀγῶνας. Τὰ δὲ Προπύλαια τῆς ἀκροπόλεα»ς ἐξεερ- 
γάσϑη μὲν ἐν πενταετίᾳ Μνησικλέους ἀρχιτεκτονοῦν- 
τος" τύχη δὲ ϑαυμαστὴ συμβᾶσα περὶ τὴν οἰκοδομέαν 


’ ᾿ ,Ὶ 9 3 - 9 Ἅ 
ἔμηνυσε τὴν ϑεὸν οὐκ ἀποστατοῦσαν, ἀλλὰ συνεφαπτο- } 


μένην τοῦ ἔργου καὶ συνεπιτελοῦσαν. Ὁ γὰρ ἐνεργό- 
Ιῦύτατος καὶ προϑυμότατος τῶν τεχνιτῶν ἀποσφαλεὶς ἐξ | 
ὕψους ἔπεσε καὶ διέκειτο μοχϑηρῶς, ὑπὸ τῶν ἀχερῶφ ! 
ἀπεγνωσμένος. ᾿ϑυμοῦντος δὲ τοῦ Περικλέους ἡ ϑεὸς 
ὄναρ φανεῖσα συνέταξε ϑεραπείαν. ἧ χρώμενος ὃ Περι- 
κλῆς ταχὺ καὶ ῥαδίως ἰάσατο τὸν ἄνϑρωπον. Ἐπὶ τούτῳ 
15 δὲ καὶ τὸ χαλκοῦν ἄγαλματῆς Ὑγιείας᾿ 4ϑηνᾶς ἀνέστησεν 
ἐν ἀκροπόλει παρὰ τὸν βωμόν, ὃς καὶ πρότερον ἦν, ὡς 
λέγουσιν. Ὁ δὲ Φειδίας εἰργάξετο μὲν τῆς ϑεοῦ τὸ χρου- 
σοῦν ἔδος καὶ τούτου δημιουργὸς ἐν τῇ στήλῃ εἶναι γέ- 
γραπται, πάντα δ᾽ ἦν σχεδὸν ἐπ᾽ αὐτῷ, καὶ πᾶσιν, ὡς 
50εἰρήχαμεν. ἐπεστάτει τοῖς τεχνίταις διὰ φιλέαν Περι- 
κλέους. Καὶ τοῦτο τῷ μὲν φϑόνον, τῷ δὲ βλασφημέαν 
ἤνεγκεν, ὡς ἐλευϑέρας τῷ Περικλεῖ, γυναῖκας εἰς τὰ ἔργα 
φοιτώσας ὑποδεχομένου τοῦ Φειδίου. Δεξάμενοι δὲ τὸν 
λόγον οἵ κωμικοὶ πολλὴν ἀσέλγειαν αὐτοῦ κατεσκέδασαν 
.95 εἷς τε τὴν. Μενέππου γυναῖκα διαβάλλοντες , ἀνδρὸς φί- 
λου καὶ ὑποστρατηγοῦντος, εἷς τε τὰς Πυριλάμπους 
ὀρνιϑοτροφίας, ὃς ἑταῖρος ὧν Περικλέους αἰτίαν εἶχε 
ταῶνας ὑφιέναι ταῖς γυναιξίν, αἷς ὁ Περικλῆς ἐπλη- 
σίάξε. Καὶ τί ἄν τις ἀνθρώπους δατυρικοὺς τοῖς βίοις 
80καὶ τὰς κατὰ τῶν κρειττόνων βλασφημίας ὥσπερ δαί-- 
μονι κακῷ τῷ φϑόνῳ τῶν πολλῶν ἀποϑύοντας ἑκάστοτε 
ϑαυμάσειεν . ὅπου καὶ Στησίμβροτος ὁ Θάσιος δεινὸν 


- απ πῦρ ἢ τὰ ---ὦὦ - 


97 ν ΠΕΡΙΚΛΗΣ. 815 


ἀσέβημα καὶ μυϑῶδες ἐξενεγκεῖν ἐτόλμησεν εἰς τὴν γυ- 
ναῖκα τοῦ υἱοῦ κατὰ τοῦ Περικλέους ; οὕτως ἔοικε πάντη 
χαλεπὸν εἶναι καὶ δυσϑήρατον ἱστορία τἀληϑὲς. ὅταν οἵ 
μὲν ὕστερον γεγονότες τὸν χρόνον ἔχωσιν ἐπιπροσθοῦντα 
τῇ γνώσει τῶν πραγμάτων, ἡ δὲ τῶν πράξεων καὶ τῶνδ 
βέων ἡλικιώῶτις ἱστορία τὰ μὲν φϑόνοις καὶ δυσμενείαις, 
τὰ ὃδ χαριξομένη καὶ κολακεύουσα λυμαίνηται καὶ δια-- 
στρέφῃ τὴν ἀλήϑειαν. 

ΧΙΨΥ.. Τῶν δὲ περὶ τὸν Θουκυδίδην ῥητόρων κατα- 
βοώντων τοῦ Περικλέους ὡς σπαϑώῶντος τὰ χρήματα καὶ 10 
τὰς προσόδους ἀπολλύντος, ἠρώτησεν ἐν ἐκκλησίᾳ τὸν 

- δῆμον, εἰ πολλὰ δοκεῖ δεδαπανῆσϑαι" φησάντων δὲ 
πάμπολλα" .. Μὴ τοίνυν“ εἶπεν οοὐμῖν, ἀλλ᾽ ἐμοὶ δεδα-- 
πανήσϑω͵, καὶ τῶν ἀναϑημάτων ἰδίαν ἐμαυτοῦ ποιήσομαι. 
τὴν ἐπιγραφήν.“ Εἰπόντος οὖν ταῦτα τοῦ Περικλέους, 15 
εἴτε τὴν μεγαλοφροσύνην αὐτοῦ ϑαυμάσαντες εἴτε πρὸς 

[61 τὴν δόξαν ἀντιφιλοτιμούμενοι τῶν ἔργων, ἀνέκραγον 
κελεύοντες ἐκ τῶν δημοσίων ἀναλίσκειν καὶ χορηγεῖν 
μηδενὸς φειδόμενον. Τέλος δὲ πρὸς τὸν Θουκυδίδην εἰς 
ἀγῶνα περὶ τοῦ ὀστράκου καταστὰς καὶ διακινδυνεύσας 50 
ἐκεῖνον μὲν ἐξέβαλε. κατέλυσε δὲ τὴν ἀντιτεταγμένην 
ἑταιρείαν. 

ΧΥ. Ὡς οὖν παντάπασι λυϑείσης τῆς διαφορᾶς καὶ 
τῆς πόλεως οἷον ὁμαλῆς καὶ μιᾶς γενομένης κομιδῇ, περι-- 
ἤνεγκεν εἰς ἑαυτὸν τὰς ᾿Αϑήνας καὶ τὰ τῶν ᾿4ϑηναίων 25 
ἐξηρτημένα πράγματα. φόρους καὶ στρατεύματα καὶ 
τριήρεις καὶ νήσους καὶ ϑάλασσαν καὶ πολλὴν μὲν δι᾽ 
Ἑλλήνων, πολλὴν δὲ καὶ διὰ βαρβάρων ἤκουσαν ἰσχὺν 
καὶ ἡγεμονίαν ὑπηκόοις ἔϑνεσι καὶ φιλίαις βασιλέων καὶ 
συμμαχέαις πεφραγμένην δυναστῶν, οὐκέθ᾽ ὁ αὐτὸς ἦν 80 
οὐδ᾽ ὁμοίως χειροήϑης τῷ δήμῳ καὶ ῥάδιος ὑπείκειν καὶ 
συνενδιδόναι ταῖς ἐπιϑυμίαις ὥσπερ πνοαῖς τῶν πολλῶν, 


᾿ 


816 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ . αὶ 


ἀλλ ἐκ τῆς ἀνειμένης ἐκεένης καὶ ὑποϑρυπτομένης ἔνια 
δημαγωγίας ὥσπερ ἀνθηρᾶς καὶ μαλακῆς ἁρμονέας ἄρι- 
στοκρατικὴν καὶ βασιλικὴν ἐντεινάμενος πολιτείαν, καὶ 
χρώμενος αὐτῇ πρὸς τὸ βέλτιστον ὀρϑῇ καὶ ἀνεγολέτῳ, 
δτὰ μὲν πολλὰ βουλόμενον ἦγε πείϑων λαὶ διδάσκων τὸν 
δῆμον, ἦν δ᾽ ὅτε καὶ μάλα δυσχεραίνοντα κατατεένων 
καὶ προσβιβάξων ἐχειροῦτο τῷ συμφέροντι, μιμούμενος 
ἀτεχνῶς ἰατρὸν ποικέλῳ νοσήματι καὶ μαχρῷ κατὰ και- 
ρὸν μὲν ἡδονὰς ἀβλαβεῖς. κατὰ καιρὸν δὲ δηγμοὺς καὶ 
10φάρμακα προσφέροντα σωτήρια. Παντοδαπῶν γὰρ, ὡς 
εἰκός, παϑῶν ἐν ὄχλῳ τοσαύτην τὸ μέγεϑος ἀρχὴν ἔψγοντε 
φυομένων, μόνος ἐμμελῶς ἕκαστα διαχειρίσασϑα: πεφυ-- 
κῶς, μάλιστα δ᾽ ἐλπίσι καὶ φόβοις ὥσπερ οἴαξι προανα- 
᾿ στέλλων τὸ ϑρασυνόμενον αὐτῶν καὶ τὸ δύσϑυμον ἀνιεὶς 
15 καὶ παραμυϑούμενος, ἔδειξε τὴν ῥητορικὴν κατὰ Πλα- 
τῶνα ψυχαγωγίαν οὖσαν καὶ μέγιστον ἔργον αὐτῆς τὴν 
περὶ τὰ ἤϑη καὶ πάϑη μέϑοδον, ὥσπερ τινὰς τόνους καὶ 
φϑόγγους ψυχῆς μάλ᾽ ἐμμελοῦς ἁφῆς καὶ κρούσεως δεο- 
μένους. ΔΑἰτέα δ᾽ οὐχ ἡ τοῦ λόγου ψιλῶς δύναμις, ἀλλ᾽, 
90 ὡς Θουκυδίδης φησίν, ἡ περὶ τὸν βίον δόξα καὶ πέστις 
τοῦ ἀνδρός, ἀδωροτάτου περιφανῶς γενομένου καὶ χρη- 
μάτων κρείττονος ὃς καὶ τὴν πόλιν ἐκ μεγάλης μεγίστην 
καὶ πλουσιωτάτην ποιήσας καὶ γενόμενος δυνάμει πολ- 
λῶν βασιλέων καὶ τυράννων ὑπέρτερος, ὧν ἔνιοι καὶ 
26 ἐπὶ τοῖς υἱέσι διέϑεντο, ἐκεῖνος μιᾷ δραχμῇ μείξονα τὴν 
οὐσίαν οὐκ ἐποίησεν ἡ ἧς ὁ πατὴρ αὐτῷ κατέλιπε. 

ΧΥ͂Ι. Καίτοι τὴν δύναμιν αὐτοῦ σαφῶς μὲν ὁ θου- 
κυδίδης διηγεῖται, κακοήϑως δὲ παρεμφαίνουσιν οἷ κω-- 
μικοὺὶ, Πεισιστρατίδας μὲν νέους τοὺς περὶ αὐτὸν ἑταί- 

ϑύρους καλοῦντες, αὐτὸν δ᾽ ἀπομόσαι μὴ τυραννήσειν 
κελεύοντες, ὡς ἀσυμμέτρου πρὸς δημοχρατίαν καὶ βα-- 


99 ΠΕΡΙΚΜΔΗΣ. 817 


ρυτέρας περὶ αὐτὸν οὔσης ὑπεροχῆς. Ο δὲ Τηλεκλείδης 
παραδεδωκέναι φησὶν αὐτῷ τοὺς ᾿4ϑηναίους 
πόλεών τε φόρους αὐτάς τε πόλεις. τὰς μὲν δεῖν. τὰς 
δ᾽ ἀναλύειν, 
λάϊνα τείχη, τὰ μὲν οἰκοδομεῖν τὰ δὲ αὐτὰ πάλιν κατα--ἢ 
βάλλειν, 
σπόνδάς. δύναμιν, κράτος, εἰρήνην πλοῦτόν τ᾽ εὐ- 
δαιμονίαν τε. 
Καὶ ταῦτα καιρὸς οὐκ ἦν οὐδ᾽ ἀκμὴ καὶ χάρις ἀνθούσης 
ἐφ᾽ ὥρᾳ πολιτείας, ἀλλὰ τεσσαράκοντα μὲν ἔτη πρωτεύων 10 
ἐν Ἐφιάλταις καὶ Δεωκράταις καὶ Μυρωνίδαις καὶ Κί- 
μωσε καὶ Τολμίδαις καὶ Θουκυδέδαις, μετὰ δὲ τὴν Θου-- 
κυδίδου κατάλυσιν καὶ τὸν ὀστρακισμὸν οὐκ ἐλάττω τῶν 
πεντεκαίδεκα ἐτῶν διηνεκῆ καὶ μίαν οὖσαν ἐν ταῖς ἐνιαυ-- 
σίοις στρατηγίαις ἀρχὴν καὶ δυναστείαν κτησάμενος ἐφύ-- 16 
1 62 λαξεν ἑαυτὸν ἀνάλωτον ὑπὸ χρημάτων, καίπερ οὐ παντά-- 
παάιν ἀργῶς ἔχων πρὸς χρηματισμόν, ἀλλὰ τὸν πατρῷον 
καὶ δίκαιον πλοῦτον. ὡς μήτ᾽ ἀμελούμενος ἐκφύγοι μήτε 
πολλὰ πράγματα καὶ διατριβὰς ἀσχολουμένῳ παρέχοι, 
συνέταξεν εἰς οἰκονομίαν, ἣν ᾧετο ῥάστην καὶ ἀκριβε-- 30 
στάτην εἶναι. Τοὺς γὰρ ἐπετείους καρποὺς ἅπαντας 
ἀϑρόους ἐπίπρασκεν, εἶτα τῶν ἀναγκαίων ἕκαστον ἐξ 
ἀγορᾶς ὠνούμενος διῴκει τὸν βίον καὶ τὰ περὶ τὴν δέαυ- 
ταν. Ὅϑεν οὐχ ἡδὺς ἡ ἣν ἐνηλίχοις παισὶν οὐδὲ γυναιξὶ 
δαψιλὴς χορηγός, ἀλλ᾿ ἐμέμφοντο τὴν ἐφήμερον ταύτην 35 
καὶ συνηγμένην εἰς τὸ ἀκριβέστατον δαπάνην, οὐδενός, 
οἷον ἐν οἰκίᾳ μεγάλῃ καὶ πράγμασιν ἀφϑόνοις, περιρ-- 
ρέοντος, ἀλλὰ παντὸς μὲν ἀναλώματος. παντὸς δὲ λήμ- 
ματος δι᾽ ἀριϑμοῦ καὶ μέτρου βαδίζοντος. Ὁ δὲ πᾶσαν 
αὐτοῦ τὴν τοιαύτην συνέχων ἀκρίβειαν εἷς ἡ ἦν οἰκέτης; 80 
Βὐάγγελος, ὡς ἕτερος οὐδεὶς εὖ πεφυκὼς ἢ κατεόκευα-- 
σμένος ὑπὸ τοῦ Περικλέους πρὸς οἰκονομίαν. ᾿“πάδοντα 


818 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ' 10. 


μὲν οὖν ταῦτα τῆς ᾿ἀναξαγόρου σοφίας, εἴγε το τὴν 
οἰκέαν ἐκεῖνος ἐξέλιπε καὶ τὴν χώραν ἀφῆκεν ἀργὴν καὶ 
μηλόβοτον ὑπ᾽ ἐνθουσιασμοῦ καὶ μεγαλοφροσύνης, οὐ 
ταὐτὸν δ᾽ ἐστὶν, οἶμαι. ϑεωρητικοῦ φιλοσόφου εαὲ σεολι- 
δτικοῦ βίος, ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἀνόργανον καὶ ἀπροσδεῆ τῆς ἐκτὸς 
ὕλης ἐπὶ τοῖς καλοῖς κινεῖ τὴν διάνοιαν, τῷ δ᾽ εἰς ἄνϑρω 
πείας χρείας ἀναμιγνύντι τὴν ἀρετὴν ἔστιν οὗ γένοετ᾽ ἂν 
οὐ τῶν ἀναγκαίων μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν καλῶν ὁ πλοῦ- 
τος, ὥσπερ ἦν καὶ Περικλεῖ βοηϑοῦντι πολλοῖς τῶν 
10 πενήτων. Καὶ μέντοι γε τὸν ᾿ἀναξαγόραν αὐτὸν 1έ- 
γουσιν ἀσχολουμένου Περικλέους ἀμελούμενον κεῖσθεε 
συγκεκαλυμμένον ἤδη γηραιὸν ἀποκαρτεροῦντα- προσ-- 
πεσόντος δὲ τῷ Περικλεῖ τοῦ πράγματος ἐκπλαγέντα 
ϑεῖν εὐθὺς ἐπὶ τὸν ἄνδρα καὶ δεῖσϑαι πᾶσαν δέησιν, 
15 ὀλοφυρόμενον οὐκ ἐκεῖνον, ἀλλ᾽ ἑαυτόν, εἰ τοιοῦτον 
ἀπολεῖ τῆς πολιτείας σύμβουλον. Ἐχκαλυψάμενον οὖν 
. τὸν ᾿Δναξαγόραν εἰπεῖν πρὸς αὐτόν", Περίκλεις. καὶ 
οὗ τοῦ λύχνου χρείαν ἔχοντες ἔλαιον ἐπιχέουσιν."““ 
ΧΥ͂ΙΙ. ἀρχομένων δὲ ΔΜακεδαιμονίων ἄχϑεσθαι τῇ 
80 αὐξήσει τῶν ᾿4ϑηναίων, ἐπαίρων ὁ Περικλῆς τὸν δῆμον 
ἔτι μᾶλλον μέγα φρονεῖν καὶ μεγάλων αὑτὸν ἀξιοῦν 
πραγμάτων γράφει ψήφισμα, πάντας Ἕλληνας τοὺς 
ὁπήποτε κατοικοῦντας Εὐρώπης ἢ τῆς ᾿4σίας παρακα- 
λεῖν, καὶ μικρὰν πόλιν καὶ μεγάλην, εἰς σύλλογον πέμπειν 
δ᾽ ϑήναξε τοὺς βουλευσομένους περὶ τῶν Ἑλληνικῶν 
ἱερῶν. ἃ κατέπρησαν οἵ βάρβαροι, καὶ τῶν ϑυσιῶν, ἃς 
ὀφείλουσιν ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος εὐξάμενοι τοῖς ϑεοῖς ὅτε 
πρὸς τοὺς βαρβάρους ἐμάχοντο, καὶ τῆς ϑαλάττης. ὅπως 
πλέωσι πάντες ἀδεῶς καὶ τὴν εἰρήνην ἄγωσιν. Ἐπὶ ταῦτα 
80 δ᾽ ἄνδρες εἴκοσι τῶν ὑπὲρ πεντήκοντα ἔτη γεγονότων 
ἐπέμφϑησαν, ὧν πέντε μὲν Ἴωνας καὶ Δωριεῖς τοὺς ἐν 
᾿Δσίᾳ καὶ νησιώτας ἄχρι “έσβου καὶ Ρόδου παρεκάλουν, 


-ος 


101 ΝΙΝ ΠΕΡΙΚΖΗΣ. 3190 


σεέντε δὲ τοὺς ἐν Ἐλλησπόντῳ καὶ Θράκῃ μέχρι Βυξαν-- 
τίου τόπους ἐπῇήεσαν, καὶ πέντε ἐπὶ τούτοις εἰς Βοιωτία 
καὶ Φωκίδα καὶ Πελοπόννησον, ἐν δὲ ταύτης διὰ Μοκρῶν 
ὀπὶ τὴν πρόσοικον ἤπειρον ξως ᾿Ακαρνανίας καὶ ᾿άμβοα--: 
κίας ἀπεστάλησαν. οἵ δὲ λοιποὶ δι’ Εὐβοίας ἐπὶ Οἰταίους 5 
καὶ τὸν Μαλιέα κόλπον καὶ Φϑιώτας ᾿Αχαιοὺς καὶ Θεσ-- 
δαλοὺς ἐπορεύοντο,συμπείϑοντες ἰέναι καὶ μετέχειν τῶν 
βουλευμάτων ἐπ᾽ εἰρήνῃ καὶ κοινοπραγίᾳ τῆς Ἑλλάδος. 

- Ἐπράχϑη δὲ οὐδὲν οὐδὲ συνῆλθον αἱ πόλεις Δακεδαι-- 
μονίων ὑπεναντιωθϑέντων, ὡς λέγεται. καὶ τὸ πρῶτον 10 
ἐν Πελοποννήσῳ τῆς πείρας ἐλεγχϑείσης. Τοῦτο μὲν 
οὖν παρεϑέμην ἐνδεικνύμενος αὐτοῦ τὸ φρόνημα καὶ 
τὴν μεγαλοφροσύνην. 

88 ΧΥΠ]. Ἐν δὲ ταῖς στρατηγίαις εὐδοκίμεϊ μάλιστα διὰ 
τὴν ἀσφάλειαν, οὔτε μάχης ἐχούσης πολλὴν ἀδηλότητα 15 
καὶ κίνδυνον ἑκουσίως ἁπτόμενος, οὔτε τοὺς ἐκ τοῦ παρα-- 
βάλλεσϑαι χρησαμένους τύχῃ λαμπρᾷ καὶ ϑαυμασϑέντας 
ὡς μεγάλους ξηλῶν καὶ μιμούμενος στρατηγοῦς, ἀεί τε 
λέγων πρὸς. τοὺς πολίτας, ὡς ὅσον ἐπ᾽ αὐτῷ μενοῦσιν 
ἀϑάνατοι πάντα τὸν χρόνον. Ὁρῶν δὲ Τολμίδην τὸν 30 
Τολμαίου διὰ τὰς πρότερον εὐτυχίας καὶ διὰ τὸ τιμᾶσϑαι 
διαφερόντως ἐκ τῶν πολεμικῶν σὺν οὐδενὶ καιρῷ παρα- ᾿ 
δσκευαξόμενον εἰς Βοιωτίαν ἐμβαλεῖν καὶ πεπεικότα τῶν 
ἐν ἡλικίᾳ τοὺς ἀρίστους καὶ φιλοτιμοτάτους ἐθελοντὶ 
στρατεύεσϑαι χιλίους γενομένους ἄνευ τῆς ἄλλης δυνά-- 96 

“μεῶς, κατέχειν ἐπειρᾶτο καὶ παρακαλεῖν ἐν τῷ δήμῳ τὸ 
μνημονευόμενον εἰπών. ὡς, εἰ μὴ πείϑοιτο Περιρλεῖ, 
τόν γε σοφώτατον οὐχ ἁμαρτήσεται σύμβουλον ἀναμεί- 
νας χρόνον. Τότε μὲν οὖν μετρίως εὐδοκίμησε τοῦτ᾽ 
εἰπών" ὀλίγαις δ᾽ ὕστερον ἡμέραις. ὡς ἀνηγγέλϑη τε--80 
ϑνεὼς μὲν αὐτὸς Τολμίδης περὶ Κορώνειαν ἡττηϑεὶς 
μάχῃ, τεϑνεῶτες δὲ πολλοὶ κἀγαϑοὶ τῶν πολιτῶν, με-- 


820 , ΠΑΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥ 10) 


γάλην τοῦτο τῷ Περικλεῖ μετ᾽ εὐνοίας δόξαν ἤνεγκεν, 
ὡς ἀνδρὶ φρονίμῳ καὶ φιλοπολίτῃ. 
ΧΙΧ. Τῶν δὲ στρατηγιῶν ἠγαπήϑη μὲν ἡ πεεοὲ Χερ- 
ρόνησον αὐτοῦ μάλιστα, σωτήριος γενομένη τοῖς «ὐτόϑιϊὶ 
56 κατοικοῦσι τῶν Ἑλλήνων" οὐ γὰρ μόνον ἐποέκους .2391- 
ναίων χιλίους κομέσας ἔρρωσεν εὐανδρίᾳ τὰς σεόλεις, 
ἀλλὰ καὶ τὸν αὐχένα διαξώσδας ἐρύμασι καὶ προβλήμασιν 
ἐκ ϑαλάττης εἰς ϑάλατταν ἀπετείχισε τὰς καταδρομὰς! 
τῶν Θρακῶν περικεχυμένων τῇ Χερρονήσῳ καὶ σόλεμον 
10 ἐνδελεχῆ καὶ βαρὺν ἐξέκλεισεν, ᾧ συνείχετο πάντα τὸν 
χρόνον ἡ χώρα βαρβαρικαῖς ἀναμεμιγμένη γειτνεέσεσε 
καὶ γέμουσα λῃστηρίων ὁμόρων καὶ συνοίκων" ἐϑεαυραῖ- ᾿ 
σϑη δὲ καὶ διεβοήϑη πρὸς τοὺς ἐχτὸς ἀνθρώκους περι-- 
πλεύσας Πελοπόννησον ἐκ Πηγῶν τῆς Μεγαρικῆς ἄνα- 
16 χϑεὶς ἑκατὸν τριήρεσιν. Οὐ γὰρ μόνον ἐπόρϑηθε τῆς 
παραλίας πολλήν, ὡς Τολμίδης πρότερον, ἀλλὰ καὶ 
πόρρω ϑαλάττης προελϑὼν τοῖς ἀπὸ τῶν νεῶν ὁπλέταις 
τοὺς μὲν ἄλλους εἰς τὰ τείχη συνέστειλε δείσαντας αὐτοῦ 
τὴν ἔφοδον, ἐν δὲ Νεμέα Σικυωνίους ὑποστάντας καὶ 
. 30 συνάψαντας μάχην κατὰ κράτος τρεψάμενος ἔστησε τρό- 
παιον. Ἐκ δ᾽ ᾿4χαΐας φίλης οὔσης στρατιώτας ἀναλαβὼν 
εἰς τὰς τριήρεις ἐπὶ τὴν ἀντιπέρας ἥπειρον ἐκομέσϑη τῷ 
στόλῳ, καὶ παραπλεύσας τὸν ᾿ἀχελῷον ᾿“καρνανίαν κατέ- 
δραμε καὶ κατέκλεισεν Οἰνιάδας εἰς τὸ τεῖχος, καὶ τεμὼν 
45 τὴν γῆν καὶ κακώσας ἀπῆρεν ἐπ᾽ οἴκου, φοβερὸς μὲν 
φανεὶς τοῖς πολεμίοις, ἀσφαλὴς ὃὲ καὶ δραστήριος τοῖς 
πολίταις. Οὐδὲν γὰρ οὐδ᾽ ἀπὸ τύχης πρόσκρουσμα συν- 
ἔβη περὶ τοὺς στρατευομένους. 
ΧΧ. Εἰς δὲ τὸν Πόντον εἰσπλεύσας στόλῳ μεγάλῳ 
80 καὶ κεκοσμημένῳ λαμπρῶς ταῖς μὲν Ἑλληνίσι πόλεσιν 
ὧν ἐδέοντο διεπράξατο καὶ προσηνέχϑη φιλανθρώπως, 
τοῖς δὲ περιοικοῦσι βαρβάροις ἔϑνεσι καὶ βασιλεῦσιν 


-- , τκανναιιιιινιαν " πῃ 'α ἀπαρπηθννιαα ΉΡΌ ΠΡΉΘΘΝΝΝΝσΣΝ τσπσσπιθ αναα ΠΕΡ 5 "ππ "ον πτν σπτν ὥντνππαιπιρμ παστσσνοι πῦστ ας. - 


108 ΠΕΡΙΚΛΔΗΣ. . 8321 
«αὐτῶν καὶ δυνάσταις ἐπεδείξατο μὲν τῆς δυνάμεως το ὁ μέ- 
γεϑος καὶ τὴν ἄδειαν καὶ τὸ ϑάρσος ἣ βούλοιντο πλεόν-- 
τῶν καὶ πᾶσαν ὑφ᾽ αὑτοῖς πεποιημένων τὴν θάλασσαν, 
Σιεινωπεῦσι δὲ τρισκαίδεκα ναῦς ἀπέλιπε μετὰ Μαμάχου 
καὴἣ στρατιώτας ἐπὶ Τιμησίλεων τύραννον. Ἐκχπεσόντος δ 
ὃΣ τούτου καὶ τῶν ἑταίρων ἐψηφίσατο πλεῖν εἰς Σινώπην 
᾿4ϑηναίων ἐθελοντὰς ξξακοσίους καὶ συγκατοικεῖν Σὶ- 
νωπεῦσι, νειμαμένους οἰκίας καὶ χώραν, ἣν πρότερον 
οἵ τύραννοι κατεῖχον. Τάλλα δ᾽ οὐ συνεχαρει ταῖς ὁρμαῖς 
τῶν πολιτῶν, οὐδὲ συνεξέπιπτεν ὑπὸ ῥώμης καὶ τύχης 10 

4 τοσαύτης ἐπαιρομένων Αἰγύπτου τε πάλιν ἀντιλαμβά- 
νεσϑαι καὶ κινεῖν τῆς βασιλέως ἀρχῆς τὰ πρὸς ϑαλάσσῃ. 
Πολλοὺς δὲ καὶ Σικελίας ὁ δύσερως ἐκεῖνος ἤδη καὶ δύσ-- 
ποτμος ἔρως εἶχεν, ὃν ὕστερον ἐξέκαυσαν οἱ περὶ τὸν 
᾿Αλκιβιάδην ρήτορες. Ἦν δὲ καὶ Τυρρηνία καὶ Καρχηδὼν 16 
ἐνίοις ὄνειρος οὐκ ἀπὶ ἐλπίδος διὰ τὸ μέγεϑος τῆς ὑπο-- 
κειμένης ἡγεμονίας καὶ τὴν εὔροιαν τῶν πραγμάτων, 

ΧΧΙ..411᾽ ὁ Περικλῆς κατεῖχε τὴν ἐκδρομὴν ταύτην 
καὶ περιέκοπτε τὴν πολυπραγμοσύνην, καὶ τὰ πλεῖστα 
τῆς δυνάμεως ἔτρεπεν εἰς φυλακὴν καὶ βεβαιότητα τῶν 20 

ὑπαρχόντων, μέγα ἔργον ἡγούμενος ἀνείργειν Αακεδαυ- 
μονίους καὶ ὅλως ὑπεναντιούμενος ἐκείνοις, ὡς ἄλλοις 
τε πολλοῖς ἔδειξε καὶ μάλιστα τοῖς περὶ τὸν ἱερὸν πρα-- 
χϑεῖσι πόλεμον. Ἐπεὶ γὰρ οἵ Δακεδαιμόνιοι στρατεύ-- 
σαντες εἰς Δελφοὺς Φωκέων ἐχόντων τὸ ἱερὸν Ζελφοῖς “5 
ἀπέδωχαν, εὐθὺς ἐκείνων ἀπαλλαγέντων ὃ Περικλῆς 
ἐπιστρατεύσας πάλιν εἰσήγαγε τοὺς Φωκέας. Καὶ τῶν 
Αακεδαιμονέων ἣν ἔδωκαν αὐτοῖς “Ιελφοὶ προμαντείαν 
εἰς τὸ μέτωπον ἐγκολαψάντων τοῦ χαλκοῦ λύκου, λαβὼν 
καὶ αὐτὸς προμαντείαν τοῖς ᾿4ϑηναίοις εἰς τὸν αὐτὸν λύ-- 80 
κὸν κατὰ τὴν δεξιὰν πλευρὰν ἐνεχάραξεν. 

ΧΧΠ. Ὅτι δ᾽ ὀρϑῶς ἐν τῇ Ἑλλάδι τὴν δύναμιν τῶν 


ΡῬιῦτ. νἱτ. Ϊ. 


322 ΠΑΗΟΥΤΑΡΧΟΥ 


᾿“ϑηναίων συνεῖχεν, ἐμαρτύρησεν αὐτῷ τὰ γενόμενα. 
Πρῶτον μὲν γὰρ Εὐβοεῖς ἀπέστησαν, ἐφ᾽ οὖς δεέβη 
μετὰ δυνάμεως. Εἶτ᾽ εὐθὺς ἀπηγγέλλοντο Μεγαρεῖς, 
ἐχπεπολεμωμένοι καὶ στρατιὰ πολεμίων ἐπὶ τοῖς ὅροις. 
δτῆς «ττικῆς οὖσα, Πλειστώνακτος ἡγουμένου, βασελέως 
“ακεδαιμονίων. Πάλιν οὖν ὁ Περικλῆς κατὰ τάχος ἐκ 
τῆς Εὐβοίας ἀνεκομέζξετο πρὸς τὸν ἐν τῇ Αττικῇ πόλε- 
μον" καὶ συνάψαι μὲν εἰς χεῖρας οὐκ ἐθάρσησε “εολλοῖς 
καὶ ἀγαϑοῖς ὁπλίταις προκαλουμένοις, ὁρῶν δὲ τὸν 
10 Πλειστώνακτα νέον ὄντα κομιδῇ; χρώμενον δὲ μάλιστα 
Κλεανδρίδῃ᾿ τῶν συμβούλων, ὃν οἵ ἔφοροι φύλακα καὶ ἡ 
πάρεδρον αὐτῷ διὰ τὴν ἡλικίαν συνέπεμψαν, ἐπεερᾶτο 
τούτου κρύφα" καὶ ταχὺ διαφϑείρας χρήμασιν αὐτὸν 
ἔπεισεν ἐχ τῆς ᾿Αττικῆς ἀπαγαγεῖν τοὺς Πελοποννησίους. 
15.ὃ-ς δ᾽ ἀπεχώρησεν ἡ στρατιὰ καὶ διελύϑη κατὰ πόλεις, 
βαρέως φέροντες οἵ Δακεδαιμόνιοι τὸν μὲν βασιλέα χρή- 
μασιν ἐξημίωσαν, ὧν τὸ πλῆϑος οὐκ ἔχων ἐκτῖσαι μετέ- 
στησεν ἑαυτὸν ἐκ Δακεδαίμονος, τοῦ δὲ Κλεανδρέδου 
φεύγοντος ϑάνατον κατέγνωσαν. Οὗτος δ᾽ ἦν πατὴρ 
40 Γυλίππου τοῦ περὶ Σικελίαν “ϑηναίους καταπολεμή- 
ὅαντος. Ἔοικε δ᾽. ὥσπερ συγγενικὸν αὐτῷ προστρέψα- 
σϑαι νόσημα τὴν φιλαργυρίαν ἡ ἡ φύσις, ὑφ᾽ ἧς καὶ αὐτὸς 
αἰσχρῶς ἐπὶ καλοῖς ἔργοις ἁλοὺς ἐξέπεσε τῆς Σπάρτης. 
Ταῦτα μὲν οὖν ἐν τοῖς περὶ “υσάνδρου δεδηλώκαμεν. 
ὃ6δ ΧΧΙΙ. Τοῦ δὲ Περικλέους ἐν τῷ τῆς στρατηγέας ἀπο- 
λογισμῷ δέκα ταλάντων ἀνάλωμα γφάψαντος ἀνηλωμέ- 
νῶν εἰς τὸ δέον. ὁ ϑῆμος ἀπεδέξατο μὴ πολυπραγμονή- 
σας μηδ᾽ ἐλέγξας τὸ ἀπόρρητον. Ἔνιοι δ᾽ ἱστορήκασιν, 
ὧν ἐστι καὶ Θεόφραστος ὁ φιλόσοφος, ὅτι καϑ᾽ ἕκαστον 
80 ἐνιαυτὸν εἰς τὴν Σπάρτην ἐφοίτα δέκα τάλαντα παρὰ 
τοῦ Περικλέους, οἷς τοὺς ἐν τέλει πάντας ϑεραπεύων 
παρῃτεῖτο τὸν πόλεμον, οὐ τὴν εἰρήνην ὠνούμενος, 
' 


106 ΠΕΡΙΚΜΗΣ. 898 


ἀλλὰ τὸν χρόνον, ἐν ᾧ παρασκευασάμενος καϑ' ἡσυχίαν 
ἔμελλε πολεμήσειν βέλτιον. Εὐϑὺς οὖν ἐπὶ τοὺς ἀφε-- 
στωῶτας τραπόμενος καὶ διαβὰς εἰς Εὔβοιαν πεντήκοντα 
ναυσὶ καὶ πεντακισχιλίοις ὁπλέταις κατεστρέψατο τὰς 
πόλεις. Καὶ Χαλκιδέων μὲν τοὺς ἱπποβότας λεγομένους ὁ 
σλούτῳ καὶ δόξῃ διαφέροντας ἐξέβαλεν, Εστιεῖς δὲ πάν.- 
τας ἀναστήσας ἐκ τῆς χώρας ᾿4ϑηναίους κατῴκισε, μό-- 
δ νοεῖς τούτοις ἀπαραιτήτως χρησάμενος ὅτι ναῦν ᾿Δττικὴν 
αἰχμάλωτον λαβόντες ἀπέχτειναν τοὺς ἄνδρας. 

ΧΧΙΥ. Ἐκ τούτου γενομένων σπονδῶν ᾿4ϑηναίοις 10 
καὶ “ακεδαιμονίοις εἰς ἔτη τριάκοντα ψηφίζεται τὸν εἰς 
Σάμον πλοῦν, αἰτίαν ποιησάμενος κατ᾽ αὐτῶν, ὅτε τὸν 
πρὸς Μιλησίους κελευόμενοι διαλύσασθαι πόλεμον οὐχ 
ὑπήκουον. Ἐπεὶ δ᾽ ᾿Ασπασίᾳ χαριξόμενος δοκεῖ πρᾶξαι 
τὰ πρὸς Σαμίους, ἐνταῦϑα ἂν εἴη καιρὸς διαπορῆσαι 15 
μάλιστα περὶ τῆς ἀνθρώπου, τίνα τέχνην ἢ δύναμιν 
τοσαύτην ἔχουσα τῶν τὸ πολιτικῶν τοὺς πρωτεύοντας 
ἐχειρώσατο καὶ τοῖς φιλοσόφοις οὐ φαῦλον οὐδ᾽ ὀλέγον 
ὑπὲρ αὑτῆς παρέσχε λόγον. Ὅτι μὲν γὰρ ἦν Μιλησία 
γένος, ᾿Δξιόχου ϑυγάτηρ, ὁμολογεῖται" φασὶ δ᾽ αὐτὴν 20 
Θαργηλίαν τινὰ τῶν παλαιῶν Ἰάδων ξηλώσασαν ἐπιϑέ- 
σϑαι τοῖς δυνατωτάτοις ἀνδράσι. Καὶ γὰρ ἡ Θαργηλέα 
ἴό τ᾽ εἶδος εὐπρεπὴς γενομένη καὶ χάριν ἔχουσα μετὰ 
δεινότητος πλείστοις μὲν Ἑλλήνων συνῴκησεν ἀνδράσι, 
πάντας δὲ προσεποίησε βασιλεῖ τοὺς πλησιάσαντας αὐτῇ, 36 
καὶ ταῖς πόλεσι μηδισμοῦ δι᾽ ἐκείνων ὑπέσπειρεν ἀρχὰς 
δυνατωτάτων ὄντων καὶ μεγίστων. Τὴν δ᾽ ᾿ἀσπασίαν οἵ 
μὲν ὡς σοφήν τινα καὶ πολιτικὴν ὑπὸ τοῦ Περικλέους 
σπουδασϑῆναι λέγουσι" καὶ γὰρ Σωκράτης ἔστιν ὅτε 
μετὰ τῶν γνωρίμων ἐφοίτα, καὶ τὰς γυναῖκας ἀκροασο-- 80 
μένας οἵ συνήϑεις ἦγον εἰς αὐτήν, καίπερ οὐ κοσμίου 
προεστῶσαν ἐργασίας οὐδὲ σεμνῆς, ἀλλὰ παιδίσκας ὅται-- 


824 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΎ 10. 


ρούσας τρέφουσαν" Αἰσχίνης δέ φησι καὶ “υδσε2ελέα τὸν 
προβατοκάπηλον ἐξ ἀγεννοῦς καὶ ταπεινοῦ τὴν φύσιν 
᾿4ϑηναίων γενέσϑαι πρῶτον ᾿Δσπασία συνόντα ρεετὰ τὴν 
Περικλέους τελευτήν. Ἐν δὲ τῷ Μενεξένῳ τῷ Πλάτωνος, 
5 εἰ καὶ μετὰ παιδιᾶς τὰ πρῶτα γέγραπται, τοσοῦτόν γ᾽ 


ἱστορίας ἔνεστιν. ὅτι δόξαν εἶχε τὸ γύναιον ἐπὶ δητορικχῇ ἢ 
πολλοῖς ᾿4ϑηναίων ὁμιλεῖν. Φαίνεται μέντοι μᾶλλον " 


ἐρωτική τις ἡ τοῦ Περικλέους ἀγάπησις γενομένῃ “πρὸς 
᾿Δσπασίαν. Ἦν μὲν γὰρ αὐτῷ γυνὴ προσήκουσα μὲν 
10 κατὰ γένος. συνῳκηκυῖα δ᾽ Ἱππονίκῳ πρότερον, ἐξ οὐ 
Καλλίαν ἔτεκε τὸν πλούσιον ἔτεκε δὲ καὶ παρὰ τῷ 22ε- 
ρικλεῖ Ξάνθιππον καὶ Πάραλον. Εἶτα τῆς συρβιώσεως 
οὐκ οὔσης αὐτοῖς ἀρεστῆς, ἐκείνην μὲν ἑτέρῳ βουλομέ- 
νην συνεξέδωκεν, αὐτὸς δὲ τὴν ᾿ἀσπασίαν λαβὼν ἔστερξε 
15 διαφερόντως. Καὶ γὰρ ἐξιών. ὥς φασι, καὶ εἰσιὼν ἀπ 
ἀγορᾶς ἠσπάξετο καϑ᾽ ἡμέραν αὐτὴν μετὰ τοῦ καταφι- 
λεῖν. Ἐν δὲ ταῖς κωμῳδίαις Ὀμῳ ἄ λη τε ν ἑα καὶ Ζ] ητά- 
νειρα καὶ πάλιν Ἥρα προδαγορεύεται. Κραεῖνος δ᾽ 
ἄντικρυς παλλακὴν αὐτὴν εἴρηκεν ἐν τούτοις" 
Ὁ ἔραν τέοϊἵ ᾿Δσπασίαν τίκτει Καταπυγοσύνη 
παλλακὴν κυνώπιδα. 
Δοκεῖ δὲ καὶ τὸν νόϑον ἐκ ταύτης τεκνῶσαι, περὶ οὗ 
πεποίηκεν Εὔπολις ἐν Ζ“ήμοις αὐτὸν μὲν οὕτως ἐρω- 
τῶντα᾽' 
836 Ὁ νόϑος δέ μοι ξῇ; 
τὸν δὲ Μυρωνίδην ἀποκρινόμενον 
Καὶ πάλαι γ᾽ ἂν ἦν ἀνὴρ, 
εἰ μὴ τὸ τῆς πόρνης ὑπωρρώδει κακόν. 
Οὕτω δὲ τὴν ᾿Δσπασίαν ὀνομαστὴν καὶ κλεινὴν γενέσϑαι 
80 λέγουσιν, ὥστε καὶ Κῦρον τὸν πολεμήσαντα βασιλεῖ περὶ 
τῆς τῶν Περσῶν ἡγεμονίας τὴν ἀγαπωμένην ὑπ᾽ αὐτοῦ 
᾿ μάλιστα τῶν παλλακίδων ᾿ἀσπασίαν ὀνομάσαι καλουμέ- 


107 ΠΕΡΙΚΠΗ͂Σ. 825 


νὴν Μιλτὼ πρότερον. Ἦν δὲ Φωκαῖς τὸ γένος, Ἑρμοτί- 
μου ϑυγάτηρ᾽ ἐν δὲ τῇ μάχῃ Κύρου πεσόντος ἀπαχϑεῖσα 
πρὸς βασιλέα πλεῖστον ἴσχυσε. Ταῦτα μὲν ἐπελθόντα τῇ 
μνήμῃ κατὰ τὴν γραφὴν ἀπώσασθϑαι καὶ παρελθεῖν ἴσως 
ἀπάνϑρωπον ἦν. δ 
ΧΧΥ͂. Τὸν δὲ πρὸς Σαμίους πόλεμον αἰτιῶνται μά-- 
λιστα τὸν Περικλέα ψηφίσασϑαι διὰ Μιλησίους ᾿Ἄσπα- 
σίας δεηϑείσης. 41 γὰρ πόλεις ἐπολέμουν τὸν περὶ Πριή-- 
θ νης πόλεμον͵ καὶ κρατοῦντες οἷ Σάμιοι, παύσασϑαι τῶν 
᾿Αϑηναίων κελευόντων καὶ δίκας λαβεῖν καὶ δοῦναι παρ᾽ 10 
αὐτοῖς,οὐκ ἐπείθοντο. Πλεύσας οὖν ὁ Περικλῆς τὴν μὲν 
οὖσαν ὀλιγαρχίαν ἐν Σάμῳ κατέλυσεν, τῶν δὲ πρώτων 
λαβὼν ὁμήρους πεντήκοντα καὶ παῖδας ἴσους εἰς Δῆμνον 
ἀπέστειλε. Καίτοι φασὶν ἕκαστον μὲν αὐτῷ τῶν ὁμήρων 
διδόναι τάλαντον ὑπὲρ ἑαυτοῦ, πολλὰ δ᾽ ἄλλα τοὺς μὴ 15 
ϑέλοντας ἐν τῇ πόλει γενέσϑαι δημοκρατίαν. Ἔτι δὲ 
Πισσούϑνης ὁ Πέρσης ἔχων τινὰ πρὸς Σαμίους εὔνοιαν 
ἀπέστειλεν αὐτῷ μυρίους χρυσοῦς παραιτούμενος τὴν 
πόλιν. Οὐ μὴν ἔλαβε τούτων οὐδὲν ὁ Περικλῆς, ἀλλὰ 
χρησάμενος ὥσπερ ἐγνώκει τοῖς Σαμίοις καὶ καταστήσας 30 
δημοχρατίαν ἀπέπλευσεν εἰς τὰς ᾿Αϑήνας. Οἱ δ᾽ εὐδὺς 
ἀπέστησαν, ἐχκλέψαντος αὐτοῖς τοὺς ὁμήρους Πισσού-- 
ϑνου καὶ τἄλλα παραδκευάσαντος πρὸς τὸν πόλεμον. 
Αὖϑις οὖν ὁ Περικλῆς ἐξέπλευσεν ἐπὶ αὐτοὺς οὐχ ἡσυ-- 
χάξοντας οὐδὲ κατεπτηχότας. ἀλλὰ καὶ πάνυ προϑύμως 35 
ἐγνωκότας ἀντιλαμβάνεσθαι τῆς ϑαλάττης. Γενομένης 
δὲ καρτερᾶς ναυμαχίας περὶ νῆσον, ἣν Τραγίας καλοῦσι, 
λαμπρῶς ὁ Περικλῆς ἐνίκα, τέσσαρσι καὶ τεσσαράκοντα 


ναυσὶν ἑβδομήκοντα καταναυμαχήσας, ὧν εἴκοσι στρα- 


τιώτιδες ἦσαν. 80 


ΧΧΥΙ. “Ἅμα δὲ τῇ νίκῃ καὶ τῇ διώξει τοῦ λιμένος 
κρατήσας ἐπολιόρκει τοὺς Σαμίους ἁμῶς γέπως ἔτι τολ-- 


, 


826 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 10 


μῶντας ἐπεξιέναι καὶ διαμάχεσϑαι πρὸ τοῦ τεέχους. 
Ἐπεὶ δὲ μείξων ἕτερος στόλος ἦλϑεν ἐκ τῶν 4ϑηνῶν καὶ 
παντελῶς κατεκλείσϑησαν οἵ Σάμιοι, λαβὼν ὁ 7 ερε"λῆς 
ἑξήκοντα τριήρεις ἔπλευσεν εἰς τὸν ἔξω πόντον. ὡς μὲν 
δοῖ πλεῖστοι λέγουσι, Φοινισσῶν νεῶν ἐπικούρων τοῖς 
Σαμίοις προσφερομένων ἀπαντῆσαι καὶ διχγωνέσασϑαι 
πορρωτάτω βουλόμενος, ὡς δὲ Στησίμβροτος, ἐπὲὶ Χύ- 
προν στελλόμενος" ὅπερ οὐ δοκεῖ πιϑανὸν εἶναι. Ὁπο- 
τέρῳ δ᾽ οὖν ἐχρήσατο τῶν λογισμῶν, ἁμαρτεῖν ἔδοξε. 
10Πλεύσαντος γὰρ αὐτοῦ Μέλισσος ὁ Ἰθαγένους, ἀνὴρ 
φιλόσοφος στρατηγῶν τότε τῆς Σάμου, καταφρονγσας 
τῆς ὀλιγότητος τῶν νεῶν ἢ τῆς ἀπειρίας τῶν στρατηγῶν 
ἔπεισε τοὺς πολέτας ἐπιϑέσϑαι τοῖς ᾿4ϑηναίοις. Καὶ 
γενομένης μάχης νικήσαντες οἵ Σάμιοι καὶ πολλοὺς μὲν 
ι5 αὐτῶν ἄνδρας ἑλόντες, πολλὰς δὲ ναῦς διαφϑεέραντες, 
ἐχρῶντο τῇ ϑαλάσσῃ καὶ παρετίϑεντο τῶν ἀναγκαίων 
πρὸς τὸν πόλεμον ὅσα μὴ πρότερον εἶχον. Ὑπὸ δὲ τοῦ 
Μελίσσου καὶ Περικλέα φησὶν αὐτὸν ᾿Αριστοτέλης ἡττη- 
ϑῆναι ναυμαχοῦντα πρότερον. Οἷ δὲ Σάμιοι τοὺς αἰχμα- 
δολώτους τῶν ᾿4ϑηναίων ἀνϑυβρίξοντες ἔστιξον εἰς τὸ 
μέτωπον γλαῦκας" καὶ γὰρ ἐκείνους οἱ ᾿4ϑηναῖοι σά- 
μαιναν. Ἢ δὲ σάμαινα ναῦς ἐστιν ὑόπρωρος μὲν τὸ 
σίμωμα, κοιλοτέρα δὲ καὶ γαστροειδής, ὥστε καὶ φῦρ- 
τοφορεῖν καὶ ταχυναυτεῖν. Οὕτω δ᾽ ὠνομάσϑη διὰ τὸ 
96 πρῶτον ἐν Σαμῷ φανῆναι, Πολυχράτους τυράννου 
κατασκευάσαντος. Πρὸς ταῦτα τὰ στίγματα λέγουσι καὶ 
τὸ “ἀριστοφάνειον ἠνίχϑαι:" 
Σαμίων ὁ δῆμός ἐστιν ὡς πολυγράμματος. 
ΧΧΥΙΙ. Πυϑόμενος δ᾽ οὖν ὁ Περικλῆς τὴν ἐπὶ στρα-- 
δοτοπέδου συμφορὰν ἐβοήϑει κατὰ τάχος. Καὶ τοῦ Μελίσ-- 
δου πρὸς αὐτὸν ἀντιταξαμένου κρατήσας καὶ τρεψάμενος 
τοὺς πολεμίους εὐθὺς περιετείχιξε, δαπάνῃ καὶ χρόνῳ 


09 ΠΕΡΙΚΛΗ͂Σ. 521 


μᾶλλον ἢ τραύμασι καὶ κινδύνοις τῶν πολιτῶν περι-- 
γενέσϑαι καὶ συνελεῖν τὴν πόλιν βουλόμενος. Ἐπεὶ δὲ 
δυσχεραίνοντας τῇ τριβῇ τοὺς ᾿4ϑηναίους καὶ μάχεσϑαι 
σεροϑυμουμένους ἔργον ἦν κατασχεῖν, ὀκτὼ μέρη διελὼν 
τὸ πᾶν πλῆϑος ἀπεκλήρου, καὶ τῷ λαβόντι τὸν λευκὸν 5 
κύαμον εὐωχεῖσθαι καὶ σχολάξειν παρεῖχε τῶν ἄλλων 
μαχομένων. Διὸ καί φασι τοὺς ἐν εὐπαϑείαις τισὶ γενο-- 
μένους λευκὴν ἡμέραν ἐκείνην ἀπὸ τοῦ λευκοῦ κυάμου 
67 προσαγορεύειν. Ἔφορος δὲ καὶ μηχαναῖς χρήσασϑαι τὸν - 
Περικλέα, τὴν καινότητα ϑαυμάσαντα, ᾿Δρτέμωνος τοῦ 10 
μηχανικοῦ παρόντος, ὃν χωλὸν ὄντα καὶ φορείῳ πρὸς 
τὰ κατεπείγοντα τῶν ἔργων προσκομιξόμενον ὀνομα- 
σϑῆναι περιφόρητον. Τοῦτο μὲν οὖν Ἡρακλείδης ὁ 
Ποντικὸς ἐλέγχει τοῖς ᾿ἀνακρέοντος ποιήμασιν. ἐν οἷς ὁ 
περιφόρητος ᾿Αρτέμων ὀνομάξεται πολλαῖς ἔμπρο--15 
σϑεν ἡλικίαις τοῦ περὶ Σάμον πολέμου καὶ τῶν πραγ-- ὁ 
μάτων ἐκείνων τὸν δ᾽ ᾿'δοτέμωναά φησι τρυφερόν τινα 
τῷ βίῳ καὶ πρὸς τοὺς φόβους μαλακὸν ὄντα καὶ κατα-- 
πλῆγα τὰ πολλὰ μὲν οἴκοι καϑέζξεσθαι, χαλκῆν ἀσπίδα 
τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ δυεῖν οἰκετῶν ὑπερεχόντων, ὥστε 30 
μηδὲν ἐμπεσεῖν τῶν ἄνωϑεν, εἰ δὲ βιασϑείη προελϑεῖν, 
ἐν κλινιδίῳ κρεμαστῷ παρὰ τὴν γῆν αὐτὴν περιφερόμε--: 
νον κομίξεσϑαι καὶ διὰ τοῦτο κληϑῆναι περιφόρητον. 
ΧΧΥΠΙ. Ἐνάτῳ δὲ μηνὶ τῶν Σαμίων παραστάντων ὁ 
Περικλῆς τὰ τείχη καϑεῖλε καὶ τὰς ναῦς παρέλαβε καὶ 36 
χρήμασι πολλοῖὰά ἐξημέωσεν, ὧν τὰ μὲν εὐϑὺς ἤνεγκαν 
οἵ Σάμιοι; τὰ δ᾽ ἐν χρόνῳ ῥητῷ ταξάμενοι κατοίσειν 
ὁμήρους ἔδωκαν. “4οὔρις δ᾽ ὁ Σάμιος τούτοις ἐπιτραγῳ- 
δεῖ πολλὴν ὠμότητα τῶν ᾿4ϑηναίων καὶ τοῦ Περικλέους 
κατηγορῶν, ἣν οὔτε Θουκυδίδης ἱστόρηκεν οὔτ᾽ Ἔφορορ 80 
οὔτ᾽ ᾿ἀριστοτέλης " ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἀληϑεύειν ἔοικεν. ὡς ἄρα 
τοὺς τριηράρχους καὶ τοὺς ἐπιβάτας τῶν Σαμίων εἰς τὴν 


828 ΠΛΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥ͂ 110 


Μιλησίων ἀγορὰν ἀγαγὼν χαὶ σανέσι προσδήσας ἐφ᾽ 
ἡμέρας δέχα καχῶς ἤδη διακειμένους προσέταξεν ἐζνελεῖν͵᾿ 
ξύλοις τὰς χεφαλὰς συγχόψαντας. εἶτα προβαλεῖν ἐἄκή- 
δευτα τὰ σώματα. “οῦρις μὲν οὖν οὐδ᾽ ὅπου μηδὲν αὐ- 
ὁ τῷ πρόσεστιν ἴδιον πάϑος εἰωϑὸς κρατεῖν τὴν δεήγησιν ᾿ 
ἐπὶ τῆς ἀληϑείας,͵ μᾶλλον ἔοικεν ἐνταῦϑα δεινῶσαε τὰς 
τῆς πατρίδος συμφορὰς ἐπὶ διαβολῇ τῶν ᾿4ϑηναίων. Ὁ 
δὲ Περικλῆς καταστρεψάμενος τὴν Σάμον ὡς ἐπανῆλϑεν ᾿ 
εἰς τὰς ᾿4ϑήνας, ταφάς τε τῶν ἀποϑανόντον κατὰ τὸν 
[10 πόλεμον ἐνδόξους ἐποίησε καὶ τὸν λόγον εἰπὼν, ὥσπερ 
ἔϑος ἐστίν, ἐπὶ τῶν σημάτων ἐθαυμαστῴϑη. Καταβαΐ- 
νοντα δ᾽ αὐτὸν ἀπὸ τοῦ βήματος αἵ μὲν ἄλλαι γυναῖκες 
ἐδεξιοῦντο καὶ στεφάνοις ἀνέδουν καὶ ταινίαις ὥσπερ 
ἀϑλητὴν νικηφόρον, ἡ δ᾽ Ἐλπινίκη προσελθοῦσα πλη- 
Ἰὅ σέον" .. Ταῦτ᾽ “ς- ἔφη .»ϑαυμαστά, Περίκλεις, καὶ ἄξια 
στεφάνων, ὃς ἡμῖν πολλοὺς καὶ ἀγαϑοὺς ἀπώλεσας πο-- 
λίτας οὐ Φοίνιξι πολεμῶν οὐδὲ Μήδοιξ, ὥσπερ οὑμὸς 
ἀδελφὸς Κίμων, ἀλλὰ σύμμαχὸν καὶ συγγενῆ πόλιν 
καταστρεφόμενος."" Ταῦτα τῆς Ἐλπινίκης, λεγούσης ὁ 
0 Περικλῆς μειδιάσας ἀτρέμα λέγεται τὸ τοῦ “Ἀρχιλόχου 
πρὸς αὐτὴν εἰπεῖν" 

Οὐκ ἂν μύροισι γραῦς ἐοῦσ᾽ ἠλείφεο. 
Θαυμαστὸν δέ τι καὶ μέγα φρονῆσαι καταπολεμήσαντα 
τοὺς Σαμίους φησὶν αὐτὸν ὁ Ἴων, ὡς τοῦ μὲν ᾿4γαμέ- 

ὁδ μνονος ἔτεσι δέκα βάρβαρον πόλιν, αὐτοῦ δὲ μησὶν ἐννέα 
τοὺς πρώτους καὶ δυνατωΐάτους Ἰώνων ἑλόντος. Καὶ 
οὐκ ἦν ἄδικος ἡ ἀξίωσις. ἀλλ᾽ ὄντως πολλὴν ἀδηλότητα 
καὶ μέγαν ἔσχε κίνδυνον ὁ πόλεμος, εἴπερ, ὡς Θουκυδέ- 

᾿ς δὴς φησί, παρ᾽ ἐλάχιστον ἦλϑε Σαμέων ἡ πόλις ἀφελέ- 

80σϑαι τῆς ϑαλάττης τὸ κράτος ᾿4ϑηναίους. 

ΧΧΙΧ. Μετὰ ταῦτα κυμαίνοντος ἤδη τοῦ Πελοπον-- 
νησιακοῦ πολέμου, Κερκυραίοις πολεμουμένοις ὑπὸ Κο-- 


111 ΠΕΡΙΚΜΗΣ. 829 


ρινθέων ἔπεισε τὸν δῆμον ἀποστεῖλαι βοήϑειαν καὶ 
σεροσλαβεῖν ἐρρωμένην ναυτικῇ δυνάμει νῆσον. ὡς ὅδον 
οὐδέπω Πελοποννησίων ἐκπεπολεμωμένων πρὸς αὐτούς. 
Ὡρηφισαμένου δὲ τοῦ δήμου τὴν βοήϑειαν ἀπέστειλε δέκα 
ναῦς μόνας ἔχοντα “ακεδαιμόνιον, τὸν Κίμωνος υἱόν,5 
οἷον ἐφυβρίζων - πολλὴ γὰρ ἦν εὔνοια καὶ φιλία τῷ Κί- 
μῶώνος οἴκῳ πρὸς Δακεδαιμονίους. ὼς ἂν οὖν. εἰ μηδὲν 
8 ἔργον μέγα μηδ᾽ ἐκπρεπὲς ἐν τῇ στρατηγίᾳ τοῦ “ακεδαι- 
μονίου γένοιτο, προσδιαβληϑείη μᾶλλον εἰς τὸν λακω-- 
νισμόν͵ ὀλίγας αὐτῷ ναῦς ἔδωκε καὶ μὴ βουλόμενον ἐξέ- τὸ 
πεμψε. Καὶ ὅλως διετέλει κολούων, ὡς μηδὲ τοῖς ὀνόμασι 
γνησίους. ἀλλ᾽ ὀϑνείους καὶ ξένους, ὅτι τῶν Κίμωνος 
υἱῶν τῷ μὲν ἦν Δακεδαιμόνιος ὄνομα, τῷ δὲ Θεσσαλὸς, 
τῷ δὲ Ἠλεῖος. Ἐδόκουν δὲ πάντες ἐκ γυναικὸς 'άρκαδι-- 
κῆς γεγονέναι. Κακῶς οὖν ὁ Περικλῆς ἀκούων διὰ τὰς 15 
δέκα ταύτας τριήρεις. ὡς μικρὰν μὲν βοήϑειαν τοῖς δεη-- 
ϑεῖσι, μεγάλην δὲ πρόφασιν τοῖς ἐγκαλοῦσι παρεσχηκχώς, 
ἑτέρας αὖϑις ἔστειλε πλείονας εἰς τὴν Κέρκυραν, αἵ μετὰ 
τὴν μάχην ἀφίκοντο. Χαλεπαίνουσι δὲ τοῖς Κορινϑίοις 
καὶ κατηγοροῦσι τῶν ᾿4ϑηναίων ἐν Δακεδαίμονι προσε-- 90 
γένοντο Μεγαρεῖς, αἰτιώμενοι πάσης μὲν ἀγορᾶς, πάν-- 
τῶν δὲ λιμένων, ὧν ᾿'4ϑηναῖοι κρατοῦσιν. εἴργεσϑαι καὶ 
ἀπελαύνεσθϑαι παρὰ τὰ κοινὰ δίκαια καὶ τοὺς γεγενημέ-- 
νους ὄρκους τοῖς Ἕλλησιν Αἰγινῆται δὲ κακοῦσϑαι δο-- 
κοῦντες καὶ βίαια πάσχειν ἐποτνιῶντο κρύφα πρὸς τοὺς 96 
“ακεδαιμονίους, φανερῶς ἐγκαλεῖν τοῖς ᾿4ϑηναίοις οὐ 
ϑαρροῦντες. Ἐν δὲ τούτῳ καὶ Ποτίδαια, πόλις ὑπήκοος 
᾿Αϑηναίων, ἄποικος δὲ Κορινϑίων, ἀποστᾶσα καὶ πο-- 
λιορχουμένη μᾶλλον ἐπετάχυνε τὸν πόλεμον. Οὐ μὴν 
ἀλλὰ πρεσβειῶν τὸ πεμπομένων ᾿4ϑήναζξε καὶ τοῦ βασι-- 30 
λέως τῶν Μακεδαιμονίων ᾿Δρχιδάμου τὰ πολλὰ τῶν ἐγ- 
κλημάτων εἰς διαλύσεις ἄγοντος καὶ τοὺς συμμάχους 


850 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 1" 


πραὔνοντος, οὐκ ἂν δοκεῖ συμπεσεῖν ὑπό γε τοῦν ἄλλον 
αἰτιῶν ὁ πόλεμος τοῖς ᾿4ϑηναίοις, εἰ τὸ ψήφισμεα καϑε- 
λεῖν τὸ Μεγαρικὸν ἐπείσϑησαν καὶ διαλλαγῆναε πρὸὺ:] 
«ὐτούς. Διὸ καὶ μάλιστα πρὸς τοῦτο Περικλῆς ἐναντιω-"} 

δϑεὶς καὶ παροξύνας τὸν δῆμον ἐμμεῖναι τῇ σιρὸς Με γα.) 
ρεῖς φιλονεικίᾳ, μόνος ἔσχε τοῦ πολέμου τὴν αἰτέαν. 

ΧΧΧ. Αέγουσι δὲ πρεσβείας ᾿Δϑήναξε περὲ τούτων 
ἐκ Δαχεδαίμονος ἀφιγμένης, καὶ τοῦ Περικλέους νόμον 
τινὰ προβαλλομένου κωλύοντα καϑελεῖν τὸ πινάκιον, ἐν 

10 ᾧ τὸ ψήφισμα γεγραμμένον ἐτύγχανεν, εἰπεῖν Πολυαάλκχη 
τῶν πρέσβεων τινά" ..Σὺ δὲ μὴ καϑέλῃης. ἀλλὰ σερέζον 
εἴσω τὸ πινάκιον" οὐ γὰρ ἔστι νόμος ὁ τοῦτο χωλύων."““ 
Κομψοῦ δὲ τοῦ λόγου φανέντος οὐδέν τι μᾶλλον ὃ Περυ- ᾿ 
κλῆς ἐνέδωκεν. Ὑπὴν μὲν οὖν τις, ὡς ἔοικεν. αὐτῷ καὶ 

16 ἰδία πρὸς τοὺς Μεγαρεῖς ἀπέχϑεια . κοινὴν δὲ καὶ φανε- 
ρὰν ποιησάμενος αἰτίαν κατ᾽ αὐτῶν ἀποτέμνεσϑαι τὴν . 
ἱερὰν ὀργάδα, γράφει ψήφισμα κήρυκα πεμφϑῆναι πρὺς 
αὐτοὺς καὶ πρὸς Δακεδαιμονίους τὸν αὐτὸν κατηγο- 
ροῦντα τῶν Μεγαρέων. Τοῦτο μὲν οὖν τὸ ψήφισμα 

90 Περικλέους ἐστὶν εὐγνώμονος καὶ φιλανϑοώπου δι- 
καιολογέας ἐχόμενον" ἐπεὶ δ᾽ ὁ πεμφϑεὶς κῆρυξ ᾿νϑε- 
μόκριτος αἰτίᾳ τῶν Μεγαρέων ἀποϑανεῖν ἔδοξε. γράφει 
ψήφισμα κατ᾽ αὐτῶν Χαρῖνος, ἄσπονδον μὲν εἶναε καὶ 
ἀκήρυκτον ἔχϑραν. ὃς δ᾽ ἂν ἐπιβῇ τῆς ᾿Ἵττικῆς Μεγα- 

25 ρέων ϑανάτῳ ξημιοῦσϑαι, τοὺς δὲ στρατηγούς, ὅταν 
ὀμνύωσι τὸν πάτριον δρκον, ἐπομνύειν. ὅτι καὶ δὲς 
ἀνὰ πᾶν ἔτος εἰς τὴν Μεγαρικὴν ἐμβαλοῦσι" ταφῆναι 
δ᾽ ᾿ἀνϑεμόκριτον παρὰ τὰς Θριασίας πύλας, αἵ νῦν Ζ:- 
πυλον ὀνομάζονται. Μεγαρεῖς δὲ τὸν ᾿ἀνϑεμοκχρίτον 

80 φόνον ἀπαρνούμενοι τὰς αἰτίας εἰς ᾿ἀσπασίαν καὶ Περι-- 
κλέα τρέπουσι, χρώμενοι τοῖς περιβοήτοις καὶ δημώδεσι 
τούτοις ἐκ τῶν ᾿ἀχαρνέων στιχιδίοις" 


9 


118 ΠΕΡΙΚΔΗΣ. 331 


Πόρνην δὲ Σιμαίϑαν ἰόντες Μεγάραδε 
νεανίαι κλέπτουσι μεϑυσοκότταβοι" 

κἄϑ' οἱ Μεγαρεῖς ὀδύναις πεφυσιγγωμένοι 
ἀντεξέχλεψαν ᾿ἀσπασίας πόρνας δύο. 

ΧΧΧΙ. Τὴν μὲν οὖν ἀρχὴν ὅπως ἔσχεν οὐ ῥάδιονϑδ 
γνῶναι, τοῦ δὲ μὴ λυϑῆναι τὸ ψήφισμα πάντες ὡσαύ-- 
τως τὴν αἰτίαν ἐπιφέρουσι τῷ Περικλεῖ. Πλὴν οἵ μὲν ἐκ 
φρονήματος μεγάλου μετὰ γνώμης κατὰ τὸ βέλτιστον 
ἀπισχυρίσασϑαί φασιν αὐτόν, πεῖραν ἐνδόσεως τὸ πρόσ-- 
ταγμα καὶ τὴν συγχώρησιν ἐξομολόγησιν ἀσϑενείας 10 
ἡγούμενον" οἵ δὲ μᾶλλον αὐϑαδείᾳ τινὶ καὶ φιλονεικίᾳ 
πρὸς ἔνδειξιν ἰσχύος περιφρονῆσαι Μακεδαιμονίων. Ἡ 
δὲ χειρέστη μὲν αἰτέα πασῶν. ἔχουσα δὲ πλείστους μάρ-- 
τυρας, οὕτω πῶς λέγεται. Φειδίας ὃ πλάστης ἐργολάβος 
μὲν ἦν τοῦ ἀγάλματος, ὥσπερ εἴρηται, φίλος δὲ τῷ Πε-- 15 
ρικλεῖ γενόμενος καὶ μέγιστον παρ᾽ αὐτῷ δυνηϑεὶς τοὺς 
μὲν δι’ αὑτὸν ἔσχεν ἐχθροὺς φϑονούμενος. οἵ δὲ τοῦ 
δήμου ποιούμενοι πεῖραν ἐν ἐχείνῳ, ποῖός τις ἔσοιτο 
Περικλεῖ κριτής, Μένωνά τινα τῶν Φειδίου συνεργῶν 
πείσαντες ἱκέτην ἐν ἀγορᾷ καϑίξουσιν αἰτούμενον ἄδειαν 90 
ἐπὶ μηνύσει καὶ κατηγορίᾳ τοῦ Φειδίον. Προσδεξαμένου ᾿ 
δὲ τοῦ δήμου τὸν ἄνϑρωπον καὶ γενομένης ἐν ἐκκλησίᾳ 
διώξεως, κλοπαὶ μὲν οὐκ ἠλέγχοντο" τὸ γὰρ χρυσίον οὔ-- 
τῶς εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς τῷ ἀγάλματι προσειργάσατο καὶ 
περιέϑηκεν ὁ Φειδίας γνώμῃ τοῦ Περικλέους, ὥστε πᾶν 36 
δυνατὸν εἶναι περιελοῦσιν ἀποδεῖξαι τὸν σταϑμόν, ὃ καὶ 
τότε τοὺς κατηγόρους ἐκέλευσε ποιεῖν ὁ Περικλῆς" ἡ δὲ 
δόξα τῶν ἔργων ἐπίεξε φϑόνῳ τὸν Φειδίαν, καὶ μάλισϑ᾽ 
ὅτι τὴν πρὸς ᾿“μαξόνας μάχην ἐν τῇ ἀσπίδι ποιῶν αὑτοῦ 
τινα μορφὴν ἐνετύπωσε πρεσβύτου φαλακροῦ πέτρον 80 
ἐπῃρμένου δι’ ἀμφοτέρων τῶν χειρῶν, καὶ τοῦ Περι-- 
κλέους εἰκόνα παγκάλην ἐνέϑηκε μαχομένου πρὸς ᾿4μα- 


882 ΠΗΟΥΤΑΡΧΟΥ ! 


ξόνα. Τὸ δὲ σχῆμα τῆς χειρός, ἀνατεινούσης δόρυ πι 
τῆς ὄψεως τοῦ Περικλέους, πεποιημένον εὐμηχεένωως οἷι 
ἐπικρύπτειν βούλεται τὴν ὁμοιότητα παραφαεψνομένη 
ἑκατέρωθεν. Ὁ μὲν οὖν Φειδίας εἰς τὸ δεσμεεοτήριο 
ὁἀπαχϑεὶς ἐτελεύτησε νοσήσας, ὡς δέφασιν ἔνεοε,., φαρ.- 
μάκοις, ἐπὶ διαβολῇ τοῦ Περικλέους τῶν ἐχθρῶν: σξαρα- 
σκευασάντων. Τῷ δὲ μηνυτῇ Μένωνι γράψαντος Γλύ- 
κῶνος ἀτέλειαν ὁ δῆμος ἔδωκε, καὶ προσέταξε τοῖς στρα- 
τηγοῖς ἐπιμελεῖσϑαι τῆς ἀσφαλείας τοῦ ἀνθρώπον. 

10. ΧΧΧΙΙ. Περὶ δὲ τοῦτον τὸν χρόνον ᾿ἀσπασέα δέχην 
ἔφευγεν ἀσεβείας, Ἑρμίππου τοῦ κωμῳδοποιοῦ διωΐεσΖ- 
τος καὶ προσκατηγοροῦντος, ὡς Περικλεῖ γυναῖκχας ἔλευ- 
ϑέρας εἰς τὸ αὐτὸ φοιτώσας ὑποδέχοιτο. Καὶ ψήφιόμα 
Διοπείϑης ἔγραψεν εἰσαγγέλλεσϑαι τοὺς τὰ ϑεῖα μὴ 

16 νομέξοντας ἢ λόγους περὶ τῶν μεταρσίων διδάσκοντας, 
ἀπερειδόμενος εἰς Περικλέα δι᾽ ᾿ἀναξαγόρου τὴν ὑπό- 
νοιαν. ΔὨεχομένου δὲ τοῦ δήμου καὶ προσιεμένου τὰς 
διαβολάς, οὕτως ἤδη ψήφισμα κυροῦται, “Ιρακοντέδου 
γράψαντος, ὅπως οἷ λόγοι τῶν χρημάτων ὑπὸ Περι- 

90 κλέους εἰς τοὺς Πρυτάνεις ἀποτεϑεῖεν., οἱ δὲ δεκασταὶ 
τὴν ψῆφον ἀπὸ τοῦ βωμοῦ φέροντες ἐν τῇ πόλεε κρί- 
νοιεν. “ἅγνων δὲ τοῦτο μὲν ἀφεῖλε τοῦ ψηφίσματος, 
κρίνεσϑαι δὲ τὴν δίκην ἔγραψεν ἐν δικασταῖς χιλίοες καὶ 
πεντακοσίοις, εἴτε κλοπῆς καὶ δώρων εἴτ᾽ ἀδικίου βού- 

46 λοιτό τις ὀνομάξειν τὴν δίωξιν. ᾿ἀσπασίαν μὲν οὖν ἐξῃ- 
τήσατο, πολλὰ πάνυ παρὰ τὴν δίκην. ὡς «ἰσχίνης φησίν, 
ἀφεὶς ὑπὲρ αὐτῆς δάκρυα καὶ δεηϑεὶς τῶν δικαστῶν" 
᾿Δἀναξαγόραν δὲ φοβηϑεὶς ἐξέπεμψε [καὶ προὔπεμψεν] ἐκ 
τῆς πόλεως. Ὥς δὲ διὰ Φειδίου προσέπταισε τῷ δήμῳ, 

δοφοβηϑεὶς τὸ δικαστήριον μέλλοντα τὸν πόλεμον καὶ 
ὑποτυφόμενον ἐξέχαυσεν, ἐλπίξων διασκεδάσειν τὰ ἐγ- 
κλήματα καὶ ταπεινώσειν τὸν φϑόνον ἐν πράγμασι με- 


5 ΠΕΡΙΚΔΗ͂Σ. 838 


σσλοις καὶ κινδύνοις τῆς πόλεως ἐκείνῳ μόνῳ διὰ τὸ 
Ἑέωμα καὶ τὴν δύναμιν ἀναϑείσης ἑαυτήν. «ἱ μὲν οὖν 
“είέαε. δι᾽ ἃς οὐκ εἴασεν ἐνδοῦναν “ακεδαιμονίοις τὸν 
μον. αὗται λέγονται, τὸ δ᾽ ἀληϑὲς ἄδηλον. 
ΧΧΧΗ͂Ι. Οἱ δὲ “ακεδαιμόνιοι γινώσκοντες. ὡς ἐκεί- ὃ 
νου καταλυϑέντος εἰς πάντα μαλακωτέροις χρήσονται 
"οἷς ᾿᾿ϑηναίοις, ἐκέλευον αὐτοὺς τὸ ἄγος ἐλαύνειν, ᾧ 
κὸ μητρόϑεν γένος τοῦ Περικλέους ἔνοχον ἦν. ὡς Θου- 
»»υδίδης εἴρηκεν. Ἡ δὲ πεῖρα περιέστη τοῖς πέμψασιν εἰς 
τοὐναντίον" ἀντὶ γὰρ ὑποψίας καὶ διαβολῆς ὁ Περικλῆς τὸ 
ἔτε μείξονα πίστιν ἔσχε καὶ τιμὴν παρὰ τοῖς πολίταις, ὡς 
μάλιστα μισούντων καὶ φοβουμένων ἐκεῖνον τῶν πολε-- 
μέων. 4ιὸ καὶ πρὶν ἐμβαλεῖν εἰς τὴν ᾿Αττικὴν τὸν ᾿4ρχί- 
δαμον ἔχοντα τοὺς Πελοποννησίους προεῖπε τοῖς .4ϑη-- 
ναέοις, ἂν ἄρα τἄλλα δῃῶν ὁ ᾿ἀρχίδαμος ἀπέχηται τῶν 15 
ἐκείνου διὰ τὴν ξενίαν τὴν οὖσαν αὐτοῖς, ἢ διαβολῆς τοῖς 
ἐχϑροοῖς ἐνδιδοὺς ἀφορμὰς, ὅτι τῇ πόλει καὶ τὴν χώραν 
καὶ τὰς ἐπαύλεις ἐπιδίδωσιν. Ἐμβάλλουσιν οὖν εἰς τὴν 
᾿Αττικὴν στρατῷ μεγάλῳ “ακεδαιμόνιοι μετὰ τῶν συμ-- 
μάχων ᾿Αρχιδάμου τοῦ βασιλέως ἡγουμένου. Καὶ δῃοῦν-- 20 
τες τὴν χώραν προῆλθϑον εἰς ᾿ἀχαρνὰς καὶ κατεστρατοπέ-- 
δευσαν, ὡς τῶν ᾿4ϑηναίων οὐκ ἀνεξομένων. ἀλλ᾽ ὑπ᾽ 
ὀργῆς καὶ φρονήματος διαμαχουμένων πρὸς αὐτούς. Τῷ 
ὃξ Περικλεῖ δεινὸν ἐφαίνετο πρὸς τοὺς ἑξακισμυρίους 
Πελοποννησίων καὶ Βοιωτῶν ὁπλέτας (τοσοῦτοι γὰρ 95 
ἦσαν οἵ τὸ πρῶτον ἐμβαλόντες) ὑπὲρ αὐτῆς τῆς πόλεως 
μάχην συνάψαι" τοὺς δὲ βουλομένους μάχεσϑαι καὶ δυσ- 
παϑοῦντας πρὸς τὰ γινόμενα κατεπράδνε λέγων, ὡς 
δένδρα μὲν τμηϑέντα καὶ κοπέντα φύεται ταχέως. ἀνδρῶν 
δὲ διαφϑαρέντων αὖϑις τυχεῖν οὐ ῥάδιόν ἐστι. Τὸν δὲ 80 
δῆμον εἰς ἐκκλησίαν οὐ συνῆγε δεδιὼς βιασϑῆναι παρὰ 
γνώμην, ἀλλ ὥσπερ νεὼς κυβερνήτης ἀνέμου κατιόντος 


384 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥῪ 1. 


ἐν πελάγει ϑέμενος εὖ πάντα καὶ κατατείνας τὰ ὅπιι 
χρῆται τῇ τέχνῃ, δάκρυα καὶ δεήσεις ἐπιβατῶν ναυτιῶν- 
τῶν καὶ φοβουμένων ἐάσας, οὕτως ἐκεῖνος τό τε ἄστι 
συγκλείσας καὶ καταλαβὼν πάντα φυλακαῖς πρὸς ἄσφά. 
ὁλειαν ἐχρῆτο τοῖς αὑτοῦ λογισμοῖς, βραχέα φροντίζων 
τῶν καταβοώντων καὶ δυσχεραινόντων. Καίτοε πολλοὶ ' 
μὲν αὐτοῦ τῶν φίλων δεόμενοι προσέκειντο, σ“τολλοὶ δὲ 
τῶν ἐχϑρῶν ἀπειλοῦντες καὶ κατηγοροῦντες. στολλοὶ δ᾽ 
ἦδον ἄσματα καὶ σκώμματα πρὸς αἰσχύνην ἐφυβρέξοντες 
Ι0 αὐτοῦ τὴν στρατηγίαν ὡς ἄνανδρον καὶ προϊεμένην τὰ 
πράγματα τοῖς πολεμίοις. Ἐπεφύετο δὲ καὶ Κλέων 7δ7 
διὰ τῆς πρὸς ἐκεῖνον ὀργῆς τῶν πολιτῶν πορευόμενος 
ἐπὶ τὴν δημαγωγίαν, ὡς τἀνάπαιστα ταῦτα δηλοῖ ποιή- 
ὅαντος Ἑομίππου" 
16 Βασιλεῦ σατύρων,, τί πστ᾽ οὐκ ἐθέλεις 
δόρυ βαστάξειν, ἀλλὰ λόγους μὲν 
περὶ τοῦ πολέμου δεινοὺς παρέχῃ, 
ψυχὴν δὲ Τέλητος ὑπέστης:; 
Κἀγχειριδίου δ᾽ ἀκόνῃ σκληρᾷ 
20 ΄ παραϑηγομένου βρύχεις κοπίδας. 
δηχϑεὶς αἴϑωνι Κλέωνι. 

ΧΧΨΥ. Πλὴν ὑπ᾽ οὐδενὸς ἐκινήϑη τῶν τοιούτων ὁ 
Περικλῆς, ἀλλὰ πράως καὶ σιωπῇ τὴν ἀδοξίαν καὶ τὴν 
ἀπέχϑειαν ὑφιστάμενος καὶ νεῶν ἑκατὸν ἐπὶ τὴν ΖΠελο- 

46 πόννησον στόλον ἐκπέμπων αὐτὸς οὐ συνεξέπλευσεν, 
ἀλλ᾽ ἔμεινεν οἰκουρῶν καὶ διὰ χειρὸς ἔχων τὴν πόλιν, ἕως 
ἀπηλλάγησαν οἵ Πελοποννήσιοι. Θεραπεύων δὲ τοὺς 
πολλοὺς ὅμως ἀσχάλλοντας ἐπὶ τῷ πολέμῳ, διανομαῖς τὲ 
χρημάτων ἀνελάμβανε καὶ κληρουχίας ἔγραφεν. 4- 

δ0γινήτας γαρ ἐξελάσας ἅπαντας διένειμε τὴν νῆσον 29η- 
ναίων τοῖς λαχοῦσιν. Ἦν δέ τις παρηγορία καὶ ἀφ᾽ ὧν 
ἔπασχον οἱ πολέμιοι. Καὶ γὰρ οἵ περιπλέοντες τὴν Πε- 


Ι 


17 ΠΕΡΙΚΔΖΗΣ. 835 


ἰοπόννησον χώραν τε πολλὴν κώμας τε καὶ πόλεις μι- 
κρὰς διεπόρϑησαν, καὶ κατὰ γῆν αὐτὸς ἐμβαλὼν εἰς τὴν 
Μεγαρικὴν ἔφϑειρε πᾶσαν. ἯΙ καὶ δῆλον ἦν, ὅτι πολλὰ 
μὲν δρῶντες κακὰ τοὺς ᾿4ϑηναίους, πολλὰ δὲ πάσχοντες 
ὑπὶ ἐκείνων ἐκ ϑαλάττης, οὐκ ἂν εἰς μῆκος πολέμου το-- δ 
σοῦτον προὔβησαν, ἀλλὰ ταχέως ἀπεῖπον, ὥσπερ ἐξ 
ἀρχῆς ὁ Περικλῆς προηγόρευσεν. εἰ μή τι δαιμόνιον 
ὑπηναντιώϑη τοῖς ἀνϑρωπίνοις λογισμοῖς. Νῦν δὲ 
πρῶτον μὲν ἡ λοιμώδης ἐνέπεσε φϑορὰ καὶ κατενεμήϑη 
τὴν ἀκμάξουσαν ἡλικέαν καὶ δύναμιν" ὑφ᾽ ἧς καὶ τὰ 10 
σώματα κακούμενοι καὶ τὰς ψυχὰς παντάπασιν ἠγριώ--: 
ϑησαν πρὸς τὸν Περικλέα, καὶ καϑάπερ ἰατρὸν ἢ πατέρα 
τῇ νόσῳ παραφρονήσαντες ἀδικεῖν ἐπεχείρησαν, ἀνα-- " 
πεισϑέντες ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν, ὡς τὴν μὲν νόσον ἡ τοῦ 
χωριτικοῦ πλήϑους εἰς τὸ ἄστυ συμφόρησις ἐργάξεται, τό 
ϑέρους ὥρᾳ πολλῶν ὁμοῦ χύδην ἐν οἰκήμασι μικροῖς καὶ 
σκηνώμασι πνιγηροῖς ἠναγκἀσμένων διαιτᾶσϑαι δίαιταν 
οἰκουρὸν καὶ ἀργὴν ἀντὶ καϑαρᾶς καὶ ἀναπεπταμένης 
τῆς πρότερον, τούτου δ᾽ αἴτιος ὃ τῷ πολέμῳ τὸν ἀπὸ τῆς 
χώρας ὄχλον εἰς τὰ τείχη καταχεάμενος καὶ πρὸς οὐδὲν 30 
ἀνϑρώποις τοσούτοις χρώμενος, ἀλλ᾽ ἐῶν ὥσπερ βοσκή-- 
ματα καϑειργμένους ἀναπίμπλασϑαι φϑορᾶς ἀπ᾿ ἀλλή--: 
λων καὶ μηδεμίαν μεταβολὴν μηδ᾽ ἀναψυχὴν ἐκπορίξων. 
ΟΥΧΧΥ͂. Ταῦτα βουλόμενος ἰᾶσϑαι καίτι παραλυπεῖν᾽ 
τοὺς πολεμέους ἑκατὸν καὶ πεντήκοντα ναῦς ἐπλήρου, καὶ 35 
πολλοὺς καὶ ἀγαϑοὺς ὁπλίτας καὶ ἱππέας ἀναβιβασάμε-. 
νος ἔμελλεν ἀνάγεσϑαι μεγάλην ἐλπίδα τοῖς πολέταις καὶ 
φόβον οὐκ ἐλάττω τοῖς πολεμίοις ἀπὸ τοσαύτης ἰσχύος ᾿ 
παρασχών. Ἤδη δὲ πεπληρωμένων τῶν νεῶν καὶ τοῦ 
Περικλέους ἀναβεβηκότος ἐπὶ τὴν ἑαυτοῦ τριήρη τὸν 80 
μὲν ἥλιον ἐκλιπεῖν συνέβη καὶ γενέσϑαι σκότος, ἐκ-- 
πλαγῆναι δὲ πάντας ὡς πρὸς μέγα σημεῖον. Ὁρῶν οὖν 


886 ᾿ ΠΛΟΥΥΤΑΡΧΟΥ 118 


ὁ Περικλῆς περίφοβον τὸν κυβερνήτην καὶ διηπορημέ- 
νον, ἀνέσχε τὴν χλαμύδα πρὸ τῆς ὄψεως αὐτοῦ, καὶ πταρα- 
καλύψας ἠρώτησε, μή τι δεινὸν ἢ δεινοῦ τινος οἴεται 
σημεῖον" ὡς δ᾽ οὐκ ἔφη Τί οὖν“ εἶπεν ..ἐκεῖνο κούτου 

δ διαφέρει, πλὴν ὅτι μεῖξόν τι τῆς χλαμύδος ἐστὲ πὸ πε- 
ποιηκὸς τὴν ἐπισκότησιν;;"’ Ταῦτα μὲν οὖν ἐν ταῖς σχο- 
λαῖς λέγεται τῶν φιλοσόφων. Ἐχπλεύσας δ᾽ οὖν ὃ Περι- 
κλῆς οὔτ᾽ ἄλλο τι δοκεῖ τῆς παρασκευῆς ἄξιον δρᾶσαι, 
πολιορκήσας τε τὴν ἱερὰν Ἐπίδαυρον ἐλπέδα παρασχοῦ- 
Ι0σαν ὡς ἁλωσομένην ἀπέτυχε διὰ τὴν νόσον. Ἐπιγενο- 
μένη γὰρ οὐκ αὐτοὺς μόνον, ἀλλὰ καὶ τοὺς ὁπωσοῦν 
τῇ στρατιᾷ συμμίξαντας προσδιέφϑειρεν. Ἐχ τούτον 

" χαλεπῶς διακειμένους τοὺς ᾿4ϑηναίους πρὸς αὐτὸν ἐπει-- 
ρᾶτο παρηγορεῖν καὶ ἀναϑαρρύνειν. Οὐ μὴν παρέλυσε 
1Ιότὴν ὀργὴν οὐδὲ μετέπειδσε πρότερον ἢ τὰς ψήφους λα- 
βόντας ἐπ᾽ αὐτὸν εἰς τὰς χεῖρας καὶ γενομένους κυρίους 
ἀφελέσϑαι τὴν στρατηγίαν καὶ ξημιῶσαι χρήμασιν, ὧν 
ἀριϑμὸν οἵ τὸν ἐλάχιστον πεντεκαίδεκα τάλαντα, πεντή- 
κοντα δ᾽ οἱ τὸν πλεῖστον γράφουσιν. Ἐπεγράφη δὲ τῇ 
40 δίκῃ κατήγορος, ὡς μὲν Ἰδομενεὺς λέγει, Κλέων. ὡς δὲ 
Θεόφραστος, Σιμμίας" ὁ δὲ Ποντικὸς Ἡρακλείδης 4α- 

κρατέδαν εἴρηκε. 

ΧΧΧΥΙ. Τὰ μὲν οὖν δημόσια ταχέως ἔμελλε παύε- 
σϑαι, καϑάπερ κέντρον εἰς τοῦτον ἅμα πληγῇ τὸν ϑυμὸν 
96 ἀφεικότων τῶν πολλῶν᾽ τὰ δ᾽ οἰκεῖα μοχϑηρῶς εἶχεν β 
αὐτῷ κατά τε τὸν λοιμὸν οὐκ ὀλίγους ἀποβαλόντι τῶν ὦ 
ἐπιτηδείων καὶ στάσει διατεταραγμένῳ πόρρωϑεν. Ὁ 
γὰρ πρεσβύτατος αὐτοῦ τῶν γνησίων υἱῶν Ξάνϑιππος 
φύσει τε δαπανηρὸς ὧν καὶ γυναικὶ νέᾳ καὶ πολυτελεῖ 
80 συνοικῶν, Τισάνδρου θυγατρὶ τοῦ Ἐπιλύκου, χαλεπῶς 
ἔφερε τὴν τοῦ πατρὸς ἀκρίβειαν γλίσχρα καὶ κατὰ μικρὸν 
αὐτῷ χορηγοῦντος. Πέμψας οὖν πρός τινα τῶν φίλων! 


π., 


19 οι ΠΕΡΙΚΜΖΗΣ. 837 


'λαβεν ἀργύριον ὡς. τοῦ " Περικλέους κελεύσαντος. Ἐχεί- 
ου δ΄ ὕστερον ἀπαιμτοῦντος, ὑ μὲν Περικλῆς καὶ δίκην 
χὐτῷ σπροσέλαχε, τὸ δὲ μειράκιον ὁ ξάνϑιππος ἐπὶ τούτῳ 
ιαλεπῶς διατεϑ εὶς ἐλοιδόρει τὸν πατέρα, πρῶτον μὲν 
ἐκφέρων ἐπὶ γέλωτι τὰς οἴκοι διατριβὰς αὐτοῦ καὶ τοὺρο 
λόγους, οὖς ἐποίει μετὰ τῶν σοφιστῶν. Πεντάϑλον γάρ 
τενος ἀκοντίῳ πατάξαντος Ἐπίτιμον τὸν Φαρσάλιον 
ἀκουσίως καὶ κατακτείναντος, ἡμέραν ὅλην ἀναλῶσαι 
μετὰ Πρωταγόρου διαποροῦντα, πότερον τὸ ἀκόντιον 
ἢ τὸν βαλόντα μᾶλλον ἢ τοὺς ἀγωνοθέτας κατὰ τὸν ὁρ--1ὸ 
ϑότατον λόγον αἰτίους χρὴ τοῦ πάϑους ἡγεῖσϑαι. Πρὸς δὲ 
τούτοις καὶ τὴν περὶ τῆς γυναικὸς διαβολὴν ὑπὸ τοῦ 
Ξανϑέππου φησὶν ὁ Στησίμβροτος. εἰς τοὺς πολλοὺς δια-- 
σπαρῆναι, καὶ ὅλωρ ἀνήκεστον ἄχρι τῆς τελευτῆς τῷ 
νεανίσκῳ πρὸς τὸν πατέρα παραμεῖναι τὴν διαφοράν" 16 
ἀπέϑανε γὰρ ὁ Ξάνθιππος ἐν τῷ λοιμῷ νοσήσας. ᾿4πέ- 
βαλε δὲ χαὶ τὴν ἀδελφὴν ὁ ὁ Περικλῆς τότε καὶ τῶν κηδε- 
στῶν καὶ φίλων τοὺς πλείστους καὶ χρησιμωτάτους πρὸς 
τὴν πολιτείαν. Οὐ μὴν ἀπεῖπεν οὐδὲ προὔδωκε τὸ φῳς 
νημαὰ καὶ τὸ μέγεϑος τῆς ψυχῆς ὑπὸ τῶν συμφορῶν, ἃ λ: 20 
οὐδὲ κλαίων οὐδὲ κηδεύων οὐδὲ πρὸς τάφῳ τινὸς ὥφϑη 
τῶν ἀναγκαίων, πρίν γε δὴ καὶ τὸν περέλοιπον αὑτοῦ 
τῶν γνησίων ἀποβαλεῖν Πάραλον. Ἐπὶ τούτῳ δὲ καμ-- 
φϑεὶς ἐπειρᾶτο μὲν ἐγκαρτερεῖν τῷ ἤϑει καὶ διαφυλάτ- 
τειν τὸ μεγαλόψυχον, ἐπιφέρων δὲ τῷ νεκρῷ σξέφανον 26 
ἡττήϑη τοῦ πάϑους πρὸς τὴν ὄψιν, ὥστε κλαυϑμόν τὸ 
ῥῆξαι καὶ πλῆϑος ἐκχέαι δακρύων, οὐδέποτε τοιοῦτον 
οὐδὲν ἐν τῷ λοιπῷ βίῳ πεποιηκώς. 

ΧΧΧΥΙ. Τῆς δὲ πόλδως πειρωμένης τῶν ἄλλων 
στρατηγῶν εἰς τὸν πόλεμον καὶ ῥητόρων, ὡς δ᾽ οὐδεὶς 80 
βάρος ἔχων ἰσόρροπον οὐδ᾽ ἀξίωμα πρὸς τοσαύτην 


ἐχέγγυον ἡγεμονίαν ἐφαίνετο, ποϑούσης ἐκεῖνον καὶ 
ῬᾺΠ, στατ, 1. 


888 ΠΔΛΟΥΤΑΡΧΟΥ . 


καλούσης ἐπὶ τὸ βῆμα καὶ τὸ στρατήγιον, ἀϑ'υμεῶν κε 
κείμενος οἴκοι διὰ τὸ πένϑος ὑπ᾽ ᾿4λκιβιάδοτν "καὶ τῷ 
ἄλλων ἐπείσϑη φίλων προελθεῖν. ᾿“πολογησαρένου ὁ 
τοῦ δήμου τὴν ἀγνωμοσύνην πρὸς αὐτόν, ὑποδ εξάμενυ. 
δαὖῦϑις τὰ πράγματα καὶ στρατηγὸς αἱρεθεὶς τ7τήσατι 
λυϑῆναι τὸν περὶ τῶν νόϑων νόμον, ὃν αὐτὸς εἰσενη. 
νόχει πρότερον. ὡς μὴ παντάπασιν ἐρημίᾳ διχδοχῆς τοὶ 
οἶκον ἐκλέποε τοὔνομα καὶ τὸ γένος. Εἶχε δ᾽ οὕτω τι 
περὶ τὸν νόμον. ᾿Δκμάξων ὁ Περικλῆς ἐν τῇ πολιτείς 
10 πρὸ πάνυ πολλῶν χρόνων καὶ παῖδας ἔχων. ὥσπερ εἴρη- 
ται, γνησέους, νόμον ἔγραψε, μόνους ᾿4ϑηναέους εἶναι 
τοὺς ἐκ δυεῖν ᾿4ϑηναίων γεγονότας. Ἐπεὶ δὲ τοῦ δσε- 
λέως τῶν Αἰγυπτίων δωρεὰν τῷ δήμῳ πέμψαντος τε- 
τρακισμυρίους πυρῶν μεδέμνους ἔδει διανέμεσϑαι τοὺς 
18 πολέτας, πολλαὶ μὲν ἀνεφύοντο δίκαι τοῖς νόϑοις ἐχ τοῦ 


γράμματος ἐκεένου τέως διαλανθάνουσαι καὶ παρορώμε- 


ναι, πολλοὶ δὲ καὶ συκοφαντήμασι περιέπιπτον. Ἐπρά- 
ϑησαν οὖν ἁλόντες ὀλίγῳ πεντακισχιλίων ἐλάττους, οἱ 
δὲ μείναντες ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ κριθέντες ᾿4ϑηναῖοι μύυ- 
40 ριοι καὶ τετρακισχίλιοι καὶ τεσσαράκοντα τὸ πλῆϑος ἐξη- 
τάσϑησαν. Ὄντος οὖν δεινοῦ τὸν κατὰ τοσούτων ἐσχύ- 
σαντα νόμον ὑπ᾽ αὐτοῦ πάλιν λυϑῆναι τοῦ γράψαντος, 

ἡ παροῦσα δυστυχία τῷ Περικλεῖ περὶ τὸν οἶκον, ὡς 
δίκην τινὰ δεδωκότι τῆς ὑπεροψίας καὶ τῆς μεγαλαυχίας 
96 ἐκείνης, ἐπέχλασε τοὺς ᾿4ϑηναίους, καὶ δόξαντες αὐτὸν 
νεμεσητά τε παϑεῖν ἀνθρωπίνως τε δεῖσϑαι συνεχωρη- 
σαν ἀπογράψασϑαι τὸν νόϑον εἰς τοὺς φράτορας ὄνομα 
ϑέμενον τὸ αὑτοῦ. Καὶ τοῦτον μὲν ὕστερον ἐν ᾿Δργινού- 
σαις καταναυμαχήσαντα Πελοποννησίους ἀπέχτεινεν ὁ 


80 δῆμος μετὰ τῶν δυστρατηγῶν. 


ΧΧΧΎΥΠΙ. Τότε δὲ τοῦ Περικλέους ἔοικεν ὁ λοιμὸς "' 


λαβέσϑαι λαβὴν οὐκ ὀξεῖαν, ὥσπερ ἄλλων, οὐδὲ σύν- 


δ ΠΕΡΙΚΛΗ͂Σ. - 8389 


ὍΨοΨ ἀλλὰ βληχρᾷ τινι νόσῳ καὶ μῆκος ἐν ποικέλαις 
χούσῃ μεταβολαῖς διαχρωμένην τὸ σῶμα σχολαίως καὶ 
περείπουσαν τὸ φρόνημα τῆς ψυχῆς. Ὁ γοῦν Θεό-- 
γραστοςρ ἐν τοῖς Ἠϑικοῖς διαπορήσας, εἰ πρὸς τὰς τύχας 
᾿ρέπεται τὰ ἤϑη καὶ κινούμενα τοῖς τῶν σωμάτων πά--ὅ 
)γεσιν ἐξέσταται τῆς ἀρετῆς, ἱστόρηκεν, ὅτι νοσῶν ὁ Πε- 
γυκλῆς ἐπισκοπουμένῳ τινὶ τῶν φίλων δείξειε περίαπτον 
ὑπὸ τῶν γυναικῶν τῷ τραχήλῳ περιηρτημένον, ὡς σφό-- 
δρα κακῶς ἔχων, ὁπότε καὶ ταύτην ὑπομένοι τὴν ἀβελ- 
τερίαν. Ἤδη δὲ πρὸς τῷ τελευτᾶν ὄντος αὐτοῦ περι-- 1ὸ 
καϑήμενοι τῶν πολιτῶν οἱ βέλτιστοι καὶ τῶν φίλων οἵ 
περιόντες λόγον ἐποιοῦντο τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς δυνά-- 
μεῶς, ὅση γένοιτο, καὶ τὰς πράξεις ἀνεμετροῦντο καὶ 
τῶν τροπαίων τὸ πλῆϑος" ἐννέα γὰρ ἦν ἃ στρατηγῶν 
καὶ νικῶν ἔστησεν ὑπὲρ τῆς πόλεως. Ταῦτα, ὡς οὐκέτι 16 
συνιέντος, ἀλλὰ καϑηρημένου τὴν αἴσϑησιν αὐτοῦ διε-- 
λέγοντο πρὸς ἀλλήλους" ὁ δὲ πᾶσιν ἐτύγχανε τὸν νοῦν 
προδσεσχηκώς, καὶ φϑεγξάμενος εἰς μέσον ἔφη ϑαυμάζξειν, 
ὅτι ταῦτα μὸν ἐπαινοῦσιν αὐτοῦ καὶ μνημονεύουσιν. ἃ 
καὶ πρὸς τύχην ἐστὶ κοινὰ καὶ γέγονεν ἤδη πολλοῖς στρα-- 30 
τηγοῖς, τὸ δὲ κάλλιστον καὶ μέγιστον οὐ λέγουσιν. ,,Οὐ-- 
δεὶς γὰρ“. ἔφη ..δι᾽ ἐμὲ τῶν ὄντων ᾿4ϑηναίων μέλαν ἱμά- 
τιον περιεβάλετο."“ 

ΧΧΧΙΧ. Θαυμαστὸς οὖν ὁ ἀνὴρ οὐ μόνον τῆς ἐπιει- 
κείας καὶ πραότητος, ἣν ἐν πράγμασι πολλοῖς καὶ με-- 36 
γάλαις ἀπεχϑείαις διετήρησεν, ἀλλὰ καὶ τοῦ φρονήματος, 
εἰ τῶν αὑτοῦ καλῶν ἡγεῖτο βέλτιστον εἶναι τὸ μήτε φϑό- 
νῷ μήτε ϑυμῷ χαρίσασϑαι μηδὲν ἀπὸ τηλικαύτης δυνά- 
μεῶς μηδὲ χφήσασϑαί τινι τῶν ἐχϑρῶν ὡς ἀνηκέστῳ. Καί 
μοι δοκεῖ τὴν μειρακιώδη καὶ σοβαρὰν ἐκείνην προσω-- 80 
νυμίαν ὃν τοῦτο ποιεῖν ἀνεπίφϑονον καὶ πρέπουσαν, 
οὕτως εὐμενὲς ἦϑος καὶ βίον ἐν ἐξουσίᾳ καϑαρὸν καὶ 


8340 ΠΛΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 1 


ἀμέαντον Ὀλύμπιον προσαγορεύεσϑαι, καθάσεερ τὸ τὶ 
ϑεῶν γένος ἀξιοῦμεν αἴτιον μὲν ἀγαϑῶν. ἄναέειον: 
κακῶν πεφυκὸς ἄρχειν καὶ βασιλεύειν τῶν ὄντων, οἱ 
ὥσπερ οἵ ποιηταὶ συνταράττοντες ἡμᾶς ἀμαϑεστάτι. 
6 δόξαις ἁλίσκονται τοῖς αὑτῶν ποιήμασι, τὸν μὲν τόπο! 
ἐν ᾧ τοὺς ϑεοὺς κατοικεῖν λέγουσιν, ἀσφαλὲς ἔδος κι 
ἀσάλευτον καλοῦντες, οὐ πνεύμασιν, οὐ νέφεσε χρώμε 
νον, ἀλλ᾽ αἰϑρίᾳ μαλακῇ καὶ φωτὶ καϑαρῷ τὸν ἅπαντι 
χρόνον ὁμαλῶς περιλαμπόμενον, ὡς τοιαύτης τῷ μακαε- 
10 ρέῳ καὶ ἀϑανάτῳ διαγωγῆς μάλιστα πρεπούσης, αὐτοῦ; 
δὲ τοὺς ϑεοὺς ταραχῆς καὶ δυσμενείας καὶ ὀργῆς ἄλλων 
τὸ μεστοὺς παϑῶν ἀποφαίνοντες οὐδ᾽ ἀνθρακποες νοεῖν 
ἔχουσι προσηκόντων. ᾿Αλλὰ ταῦτα μὲν ἴσως ἑτέρας δόξει 
πραγματείας εἶναι. Τοῦ δὲ Περικλέους ταχεῖαν αἴσῦησιν 
16 καὶ σαφῆ πόϑον ᾿4ϑηναίοις ἐνειργάξετο τὰ πράγματα. 
Καὶ γὰρ οἵ ξῶντος βαρυνόμενοι τὴν δύναμιν ὡς ἀμαυ- β 
ροῦσαν αὐτοὺς͵ εὐθὺς ἐκ ποδῶν γενομένου πειρώμενοι 
ῥητόρων καὶ δημαγωγῶν ἑτέρων ἀνωμολογοῦντο με 
τριώτερον ἐν ὄγκῳ καὶ σεμνότερον ἐν πραότητι μὴ, 
450 φῦναι τρόπον" ἡ δ᾽ ἐπίφϑονος ἰσχὺς ἐκείνη, μοναρχία, 
λεγομένη καὶ τυραννὶς πρότερον, ἐφάνη τότε σωτήριον 
ἔρυμα τῆς πολιτείας γενομένη " τοσαύτη φϑορὰ καὶ πλή-' 
ὃος ἐπέκειτο κακίας τοῖς πράγμασιν. ἣν ἐκεῖνος ἀσϑενῆ 
καὶ ταπεινὴν ποιῶν ἀπέκρυπτε καὶ κατεκώλυεν ἀνήκε- ᾿ 
46 ὅτον ἐξουσίᾳ γενέσϑαι. 


ΦΑΗΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 


80 1Ι. Τοιούτου δὲ τοῦ Περικλέους ἐν τοῖς ἀξίοις μνήμης 1 
γεγονότος, ὡς παρειλήφαμεν, ἐπὶ τὸν Φάβιον τὴν ἴστο- 
ρίαν μεταγάγωμεν. Νυμφῶν μιᾶς λέγουσιν, οἱ δὲ γυ- 


» ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΊΜΟΣ. ΄ 841 


ιξεὸς ἐπιχωρίας, Ἡρακλεῖ μιγείσης περὶ τὸν Θύμβριν 
παμὸν γενέσϑαι Φάβιον. ἄνδρα πολὺ καὶ δόκιμον ἐν 
ὅμῃ τὸ Φαβίων γένος ἀφ᾽ αὑτοῦ παρασχόντα. Τινὲς δὲ 
ὺς ἀπὸ τοῦ γένους τούτου πρώτους τῇ δι᾽ ὀρυγμάτων 
᾿σαμένους ἄγρα Φοδίους ἱστοροῦσιν ὀνομάξεσϑαι τὸ 5 
χλαιόν" οὕτω γὰρ ἄχρι νῦν αἵ διώρυχες φόσσαι καὶ 
ὅδερε τὸ σκάψαι καλεῖται" χρόνῳ δὲ τῶν δυεῖν φϑόγ- 
Ἂν μεταπεσόντων Φάβιοι προσηγορεύϑησαν. Πολλοὺς 
" καὶ μεγάλους τῆς οἰκίας ἐξενεγκαμένης 'ἄνδρας, ἀπὸ 
Ὀύλλου τοῦ μεγίστου καὶ διὰ τοῦτο Μαξίμου παρὰ ΄0 
ῳμαίοις ἐπονομασϑέντος τέταρτος ἦν Φάβιος Μάξιμος, 
ερὶ οὗ τάδε γράφομεν. Ἦν δ᾽ αὐτῷ σωματικὸν μὲν 
αρωνύμιον ὃ Βερούκωσος" εἶχε γὰρ ἀκροχορδόνα μι-- 
ρὰν ἐπάνω τοῦ χείλους ἐπιπεφυκυῖαν " ὁ δὲ Ὀουικούλας 
᾿ἡμαίνει μὲν τὸ προβάτιον, ἐτέϑη δὲ “πρὸς τὴν πρᾳότητα 16 
αἱ βφαδυτῆτα τοῦ ἤϑους ἔτι παιδὸς ὅ ὄντος. Τὸ γὰρ ἡσύ- 
“ον αὐτοῦ καὶ ͵΄σιωπηλὸν καὶ μετὰ πολλῆς εὐλαβείας τῶν 
ταιδικῶν ἁπτόμενον ἡδονῶν, βραδέως δὲ καὶ διαπόνως 
δεχόμενον τὰς μαϑήσεις, εὔκολον δὲ πρὸς τοὺς συνήϑεις 
καὺ κατήκοον ἀβελτερίας τινὸς καὶ νωϑρύτητος ὑπό--90 
νοιαν εἶχε παρὰ τοῖς ἐκτός" ὀλίγοι δ᾽ ἦσαν οἵ τὸ δυσκί- 
νητον ὑπὸ βάϑους καὶ τὸ μεγαλόψυχον καὶ λεοντῶδες 
ἐν τῇ φύσει καϑορῶντες αὐτοῦ. Ταχὺ δὲ τοῦ χρύνου 
προϊόντος ὑπὸ τῶν πραγμάτων ἐγειρόμενος διεσήμαινε 
καὶ τοῖς πολλοῖς ἀπάϑειαν μὲν οὖσαν τὴν δοκοῦσαν "5 
ἀπραγίαν, εὐβουλίαν δὲ τὴν εὐλάβειαν, τὸ δὲ πρὸς 
μηδὲν ὀξὺ μηδ᾽ εὐκίνητον ἐν πᾶσι μόνιμον καὶ βέβαιον. 
Ὁρῶν δὲ καὶ τῆς πολιτείας τὸ μέγεϑος καὶ τῶν πολέ- 
μῶν τὸ πλῆϑος͵ ἤσκει τὸ μὲν σῶμα πρὸς τοὺς πολέμους, 
ὥσπερ ὅπλον σύμφυτον, τὸν δὲ λόγον ὄργανον πειϑοῦς 80 
πρὸς τὸν δῆμον, εὖ μάλα πρεπόντως τῷ βίῳ κατακεκο-- 
σμημένον. Οὐ γὰρ ἐπῆν ὡραϊσμὸς οὐδὲ κενὴ καὶ ἀγο--: 


842 ΠΠΗΟΥΤΗΑΡΧΟΥ : 


ραῖος χάρις, ἀλλὰ νοῦς ἴδιον καὶ περιττὸν ἐν γνωμολι 

γέαις σχῆμα καὶ βάϑος ἔχων. ἃς μάλιστα ταῖς Θουπκυδι 

δου προσεοικέναι λέγουσι. Διασώξεται γὰρ αὐτοῦ Δ46γαυ, 

ὃν εἶπεν ἐν τῷ δήμῳ, τοῦ παιδὸς αὐτοῦ μεϑ᾽ ὑπεατεία 
“ δἀάποθϑανόντος ἐγκώμιον. 

1. Πέντε δ᾽ ὑπατειῶν, ἃς ὑπάτευσεν, ἡ πρεδτη τὸ 
ἀπὸ Διγύων θρίαμβον ἔσχεν. Ἡττηϑέντες γὰρ ὑπ αὐ 
τοῦ μάχῃ καὶ πολλοὺς ἀποβαλόντες εἰς τὰς άλπεες ἄνε- 
στάλησαν͵ καὶ τὴν πρόσοικον ἐπαύσαντο τῆς Ἰταλέας ληῖ- 

10 ξόμενοι καὶ κακῶς ποιοῦντες. Ἐπεὶ δ᾽ ᾿Αννίβας ἐμβαλὼν 
εἰς Ἰταλίαν καὶ μάχῃ πρῶτον περὶ τὸν Τρεβίαν ποταμὸν 
ἐπικρατήσας αὐτὸς μὲν ἥλαυνε διὰ Τυρρηνίας πορθῶν 
τὴν χώραν, ἔκπληξιν. δὲ δεινὴν καὶ φόβον εἰς τὴν Ῥώμην 
ἐνέβαλε, σημεῖα δὲ τὰ μὲν συνήϑη Ῥωμαίοις ἀπὸ κεραυ- 

16 νῶν, τὰ δ᾽ ὅλως ἐξηλλαγμένα καὶ πολλὴν ἀτοπέαν ἔχοντα 
προσέπιπτε (ϑυρεούς τε γὰρ ἀφ᾽ αὑτῶν αἵματι γενέσθαι 
διαβρόχους ἐλέχϑη, καὶ ϑέρη σταχύων περὶ ἄντιον ἔναιμα, 
κείρεσϑαι, καὶ λέϑους μὲν ἐκ τοῦ ἀέρος διαπύρους καὶ 
φλεγομένους φέρεσθαι, τοῦ ῦ δ᾽ ὑπὲρ Φαλερίους οὐρανοῦ 

40 ῥαγῆναι δόξαντος ἐχπίπτειν καὶ διασπείρεσϑαι πολλὰ 
γραμματεῖα, καὶ τούτων ἐν ἑνὶ γεγραμμένον φανῆναι χα- 
τὰ λέξιν" ἌΡΗΣ ΤΑ ΕΒΑΥΤΟΥ ΟΙ ΔΑ ΣΑΛΕΎΕΙ), τὸν] 
μὲν ὕπατον Γάϊον Φλαμένιον οὐδὲν ἤμβλυνε τούτων͵ 
ἄνδρα πρὸς τῷ φύσει ϑυμοειδεῖ καὶ φιλοτίμῳ μεγάλαις, 

45 ἐπαερύμενον εὐτυχίαις, ἃς πρόσϑεν εὐτύχησε παραζό- 
γως͵ τῆς τε βουλῆς ἀποκαλούσης καὶ τοῦ συνάρχοντος 
ἐνισταμένου βέα συμβαλὼν τοῖς Γαλάταις μάχῃ καὶ κρα- 
τήσας, Φάβιον δὲ τὰ μὲν σημεῖα, καίπερ ἁ ἁπτόμενα πολ- 
λών, ἧττον ὑπέϑραττε διὰ τὴν ἀλογίαν": τὴν δ᾽ ὀλιγό- 

δ0ὺ τητα τῶν πολεμίων χαὶ τὴν ἀχρηματίαν πυνθανόμενος 
καρτερεῖν παρεκάλει τοὺς Ῥωμαίους καὶ μὴ μάχεσϑαι 
πρὸς ἄνϑρωπον ἐπ᾽ αὐτῷ τούτῳ διὰ πολλῶν ἀγώνων 


-.--.-.ὄ -.--- 


1925 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 848 


ἠσκημένῃ στρατιᾷ χρώμενον, ἀλλὰ τοῖς συμμάχοις ἐπι-- 
πέμποντας βοηϑείας καὶ τὰς πόλεις διὰ χειρὸς ἔχοντας 
αὐτὴν ἐᾶν περὶ αὑτῇ μαραίνεσϑαι τὴν ἀχμὴν τοῦ ᾿᾽Αν-- 
νέβου, καϑάπερ φλόγα λάμψασαν ἀπὸ μικρᾶρ καὶ κούφης 
δυνάμεως. 

ΠΙ. Οὐ μὴν ἔπεισε τὸν Φλαμίνιον, ἀλλὰ φήσας οὐχ 
ἀνέξεσϑαι προσιόντα τῇ Ῥώμῃ τὸν πόλεμον οὐδ᾽, ὥσπερ 
ὃ παλαιὸς Κάμιλλος, ἐν τῇ πόλει διαμαχεῖσθϑαι περὶ αὐ-- 
τῆς, τὸν μὲν στρατὸν ἐξάγειν ἐκέλευσε τοὺς χιλιάρχους, 
αὐτος δ᾽ ἐπὶ τὸν ἵππον ἁλλόμενορ ἐξ οὐδενὸς αἰτέου προ--1ὸ 
δήλου παραλόγως ἐντρόμου τοῦ ἵππου γενομένου καὶ 
σιτυρέντος ἐξέπεσε καὶ κατενεχϑεὶς ἐπὶ κεφαλὴν ὅμως 
οὐδὲν ἔτρεψε τῆς γνώμης, ἀλλ᾽ ὡς ὥρμησεν ἐξ ἀρχῆς 
ἀπαντῆσαι τῷ ᾿Αννίβᾳ, περὶ τὴν καλουμένην Θρασυνίαν 
λίμνην τῆς Τυρρηνίας παρετάξατο. Τῶν δὲ στρατιωτῶν 16 
συμβαλόντων εἰς χεῖρας ἅμα τῷ καιρῷ τῆς μάχης συνέ- 
πεσε σεισμός. ὑφ᾽ οὗ καὶ πόλεις ἀνετράπησαν καὶ ῥεύ- 
ματα ποταμῶν ἐξ ἔδρας μετέστη καὶ κρημνῶν ὑπῴρειαι 
περιερράγησαν. ᾿Αλλὰ, καίπερ οὕτω γενομένου βιαίου 
πάϑους, οὐδεὶς τὸ παράπαν ἤσϑετο τῶν μαχομένων. 30 
Αὐτὸς μὲν οὖν ὁ Φλαμίνιος πολλὰ καὶ τόλμης ἔργα: καὶ 
ῥώμης ἐπιδεικνύμενος ἔπεσε, καὶ περὶ αὐτὸν οὗ κράτι-- 
ὅτοι' τῶν δ᾽ ἄλλων τραπέντων πολὺς ἦν φόνος καὶ 
πεντακισχίλιοι πρὸς μυρίοις κατεκόπησαν, καὶ ἑάλωσαν 
ἕτεροι τοσοῦτοι. Τὸ δὲ Φλαμινίου σῶμα φιλοτιμούμενος 9ὅ 
ϑάψαι καὶ κοσμῆσαι δι᾽ ἀρετὴν ὁ “Δννίβας οὐχ εὗρεν ἐν 
τοῖς νεκροῖς, ἀλλ᾽ ἠγνοεῖτο τὸ παράπαν ὅπωρ ἠφανίσϑη. 

Τὴν μὲν οὖν ἐπὶ τοῦ Τρεβίου γενομένην ἥτταν οὔϑ᾽ ὁ 
γράψας στρατηγὸς οὖϑ'᾽ ὁ πεμφϑεὶς ἄγγελος ἀπ᾿ εὐθείας 
ἔφρασεν, ἀλλ᾽ ἐψεύσατο τὴν νίκην ἐπίδικον αὐτοῖς καὶ 30 
ἀμφίδοξον γενέσθαι" περὶ δὲ ταύτης ὡς πρῶτον ἤκουσεν 
ὁ στρατηγὸς Πομπώνιος, συναγαγὼν εἰς ἐκκλησίαν τὸν 


ὅ 


844 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 15: 


δῆμον οὐ περιπλοχὰς οὐδὲ παραγωγὰς ., ἀλλ᾽ ἄντιχριυ: 
ἔφη προσελθών. »Νενικήμεθα, ὦ ἄνδρες Ῥωμαῖοι, μὲ: 


γάλῃ μάχῃ καὶ διέφϑαρται τὸ στρατόπεδον καὶ ΦΦλαμι- 


νιος ὕπατος ἀπόλωλεν. ᾿4λλὰ βουλεύεσϑε περὶ σωτηρία. 
βαὑτῶν καὶ ἀσφαλείας.“ Οὗτος μὲν οὖν ὥσπερ πνεῦμα τὸϊ 


λόγον ἐμβαλὼν εἰς πέλαγος τοσούτον δήμου συνετάραξε, 
τὴν πόλιν, οὐδ᾽ ἑστάναι πρὸς τοσαύτην ἔκπληξιν. οἱ 
λογισμοὶ καὶ διαμένειν ἐδύναντο. Πάντες δ᾽ εἰς μέαν 


γνώμην συνήχϑησαν ἀνυπευϑύνου δεῖσθαι τὰ πρά»- 


1οματα μοναρχίας, ἣν δικτατορίαν καλοῦσι. καὶ τοῦ μετας 


χειριουμένου ταύτην ἀϑρύπτος καὶ ἀδεῶς ἀνδρός" εἶναι 
ὃΣ τοῦτον ἕνα Φάβιον Μάξιμον, ἐσόρροπον ἔχοντα τῶ 
μεγέϑει τῆς ἀρχῆς τὸ φρόνημα καὶ τὸ ἀξίωμα τοῦ ἤϑους, 
ἡλικίας τε κατὰ τοῦτο γεγενημένον, ἐν ᾧ συνέστηκεν ἔτι 

16 πρὸς τὰ τῆς ψυχῆς βουλεύματα τὸ σῶμα τῇ ῥώμῃ καὶ 
συγκέκραται τῷ φρονίμῳ τὸ ϑαρραλέον. 

ΕΥ͂. Ὡς οὖν ταῦτ᾽ ἔδοξεν, ἀποδειχϑεὶς δικτάτωρ Φα- 
βιος καὶ ἀποδείξας αὐτὸς ἴ ἵππαρχον Μάρκον Μινούχιον 
πρῶτον μὲν ἠτήσατο τὴν σύγκλητον ἴ ἵππῳ χρῆσθαι παρὰ 

40 τὰς στρατείας. Οὐ γὰρ ἐξῆν, ἀλλ᾽ ἀπηγόρευτο κατὰ δὴ 
τινα νόμον παλαιόν, εἴτε τῆς ἀλκῆς τὸ πλεῖστον ἐν τῷ 
πεξῷ τιϑεμένων καὶ διὰ τοῦτο τὸν στρατηγὸν οἰομένων 


δεῖν παραμένειν τῇ φάλαγγι καὶ μὴ προλείπειν.. εἴϑ'᾽,11 


ὅτι τυραννικὸν εἰς ἅπαντα τἄλλα καὶ μέγα τὸ τῆς ἀρχῆς 
96 κράτος ἐστίν, ἔν γε τούτῳ βουλομένων τὸν δικτάτορα 
τοῦ δήμου φαίνεσθαι δεόμενον. Οὐ μὴν ἀλλὰ Χαὶ αὐτὸς 
ὁ Φάβιος εὐθὺς ἐνδείξασϑαι ϑέλων τῆς ἀρχῆς τὸ μέγε- 
ϑος καὶ τὸν ὄγκον, ὡς μᾶλλον ὑπηκόοις χρῷτο καὲ πει- 
ϑηνίοις τοῖς πολίταις. προῆλϑε συνενεγχάμενος εἰς 
80 ταὐτὸ ῥαβδουχίας εἰκοσιτέσσαρας" καὶ τοῦ ἑτέρου τῶν 
ὑπάτων ἀπαντῶντος αὐτῷ τὸν ὑπηρέτην πέμψας ἐκέ- 
λευσε τοὺς ῥαβδούχους ἀπαλλάξαι καὶ τὰ παράσημα τῆς 


ΕΣ ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 845 


οΟὐχήῆς. ἀποϑέμενον ἰδιώτην ἀπαντᾶν. Μετὰ δὲ ταῦτα 
««Δλλίστην ἀρχόμενος ἐκ ϑεῶν ἀρχὴν καὶ διδάσκων τὸν 
Ὥκςιον ὡς ὀλιγωρίᾳ καὶ περιφρονήσει τοῦ στρατηγοῦ 
τοὺς τὸ δαιμόνιον, οὐ μοχϑὴρίᾳ τῶν ἀγωνισαμένων 
᾿ςραλέντα, προὔτρεπε μὴ δεδιέναι τοὺς ἐχϑρούς, ἀλλὰδ 
Οἷς ϑεοὺς ἐξευμενίξζεσθαι καὶ. τιμᾶν, οὐ δεισιδαιμο-- 
"έαιν ἐργαζόμενος, ἀλλὰ ϑαρρύνων εὐσεβεία τὴν ἀρε-- 
“ὴἡν καὶ ταῖς παρὰ τῶν ϑεῶν ἐλπίσι τὸν ἀπὸ τῶν πο- 
ἰξεεέων φόβον ἀφαιρῶν καὶ παραμυϑούμενος. Ἐκινή - 
θησαν δὲ τότε πολλαὶ καὶ τῶν ἀπορρήτων καὶ χρησίμων 10 
χὐτοῖς βίβλων, ἃς Σιβυλλείους καλοῦσι" καὶ λέγεται 
συνδραμεῖν ἔνια τῶν ἀποκειμένων ἐν αὐταῖς λογίων 
πρὸς τὰς τύχας καὶ τὰς πράξεις ἐκείνας. Καὶ τὸ μὲν 
γνωσϑὲν οὐκ ἦν ἑτέρῳ πυϑέσϑαι᾽ προελθὼν δὲ ὁ δι-- 
κτάτωρ εἰς τὸν ὄχλον δὔξατο τοῖς ϑεοῖς ἐνιαυτοῦ μὲν 15 
αἰγῶν καὶ συῶν καὶ προβάτων καὶ βοῶν ἐπιγονήν, ὅσην 
Ἰταλίας ὄρη καὶ πεδία καὶ ποταμοὶ καὶ λειμῶνες εἰς ὥραν 
ἐσομένην ϑρέψουσι. καταϑύσειν ἅπαντα, ϑέας δὲ μου-- 
σικὰς καὶ ϑυμελικὰς ἄξειν ἀπὸ σηστερτίων τριακοσίων 
τροιάχοντα τριῶν καὶ δηναρίων τριακοσίων τριάκοντα 30 
τριῶν ἔτι τριτημορίου προσόντος. Τοῦτο τὸ κεφάλαιόν 
ἐστιν ὀχτὼ μυριάδες δραχμῶν καὶ δραχμαὶ τρισχίλιαι, 
σεντακόσιαι ὀγδοήκοντα τρεῖς καὶ δύο ὀβολοί. Δ4όγον 
δὲ τῆς εἰς τοῦτο τοῦ πλήϑους ἀκριβείας καὶ διανομῆς 
χαλεπόν ἐστιν εἰπεῖν, εἰ μή τις ἄρα βούλοιτο τῆς τριάδος 35 
ὑμνεῖν τὴν δύναμιν, ὅτι καὶ φύσει τέλειος καὶ πρῶτος 
τῶν περιττῶν ἀρχή τε πλήϑους ἐν αὑτῷ τάς τε πρώτας 
διαφορὰς καὶ τὰ παντὸς ἀριϑμοῦ στοιχεῖα μίξας καὶ 
συναρμόσας εἰς ταὐτὸν ἀνείληφε. 
Υ. Τῶν μὲν οὖν πολλῶν ὁ Φάβιος τὴν γνώμην 80 

ἀπαρτήσας εἰς τὸ ϑεῖον ἡδίω πρὸς τὸ μέλλον ἐποίησεν" 
αὐτὸς δὲ πάσας ϑέμενος ἐν αὑτῷ τὰς τῆς νίκης ἐλπίδας, 


846 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ὡς καὶ τοῦ ϑεοῦ τὰς εὐπραξίας δι᾿ ἀρετῆς καὶ φρον 
σεως παραδιδόντος. τρέπεται πρὸς ἀννίβαν. οὐχι 
διαμαχούμενος, ἀλλὰ χρόνῳ τὴν ἀκμὴν αὐτοῦ καὶ χρ; 
μασι τὴν ἀπορίαν καὶ πολυανθρωπίᾳ τὴν ὀλεγότηι 
δτρέβειν καὶ ὑπαναλίσχειν βεβουλευμένος. Ὅθεν ὦ 
μετέωρος ἀπὸ τῆς ἵππου τῶν πολεμίων ἐν τόποες ὄρει 
νοῖς στρατοπεδεύων ἐπῃωρεῖτο, καϑημένου μὲν ἡσυγχώέ 
ἔων, κινουμένου δὲ κατὰ τῶν ἄκρων κύκλῳ περιξὼν κα 
περιφαινόμενος ἐκ διαστήματος ὅσον ἀκοντὶ μὴ βιασϑή- 
Ιθ ναι μάχεσϑαι καὶ φόβον ὡς μαχησόμενος τοῖς πολεμέοι: 
ἀπὸτῆς μελλήσεως αὐτῆς παρέχειν. Οὕτω δὲ παράγων τὸν 
χρόνον ὑπὸ πάντων κατεφρονεῖτο, καὶ κακῶς μὲν ἥχονεν 
ἐν τῷ στρατοπέδῳ ,- κομιδὴ δὲ τοῖς πολεμέοις ἄτολμος 
ἐδόκει καὶ τὸ μηδὲν εἶναι πλὴν ἑνὸς ἀνδρὸς ᾿Αννίβου. 
16 Μόνος δ᾽ ἐκεῖνος αὐτοῦ τὴν δεινότητα καὶ τὸν τρύπον, 
ᾧ πολεμεῖν ἐγνώκει, συνιδὼν καὶ διανοηθεὶς, ὡς πάσῃ 
τέχνῃ καὶ βίᾳ κινητέος ἐστὶν εἰς μάχην ὁ ἀνὴρ ἢ διαπέ- 
πρᾶκται τὰ Καρχηδονίων, οἷς μέν εἰσι κρείττους ὅπλοις 
χρήσασϑαι μὴ δυναμένων, οἷς δὲ λείπονται σώμασι καὶ 
20 χρήμασιν ἐλαττουμένων καὶ δαπανωμένων εἰς τὸ μηδέν, 
ἐπὶ πᾶσαν ἰδέαν στρατηγικῶν σοφισμάτων καὶ παλαι- 
σμάτων τρεπόμενος καὶ πειρώμενος ὥσπερ δεινὸς ἀϑλη-. 
τὴς λαβὴν ξητῶν, προσέβαλλε καὶ διετάραττε καὶ μετῆγε 
πολλαχόσε τὸν Φάβιον, ἐκστῆσαι τῶν ὑπὲρ τῆς ἀσφαλείας ἢ 
25 λογισμῶν βουλόμενος. Τῷ δὲ ἡ γνώμη πίστιν ἔχουσα. 
τοῦ συμφέροντος ἔν ἑαυτῇ βέβαιος εἴστήκχει καὶ ἀμετέ- 
πτωτος" ἠνώχλει δ᾽ αὐτὸν ὁ ἵππαρχος Μινούκιος φίῖο- ᾿ 
μαχῶν ἀκαίρως καὶ θρασυνόμενος καὶ δημαγωγῶν τὸ ᾿ 
στράτευμα μανικῆς φορᾶς καὶ κενῶν ἐλπίδων ὑπ αὐτοῦ 
80 πεπληρωμένον᾽ οἵ τὸν μὲν Φάβιον σκώπτοντες καὶ κατα-᾿ 
φρονοῦντες ᾿ἀννίβου παιδαγωγὸν ἀπεκάλουν, τὸν δὲ 
Μινούκιον μέγαν ἄνδρα καὶ τῆς Ῥώμης ἄξιον ἡγοῦντα, 


129 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΕΞΊΜΟΣ. 847 


στρατηγόν. Ὁ ὃὲ μᾶλλον εἰς φρόνημα καὶ θράσος ἄνει-- 
μένος ἐχλεύαξε μὲν τὰς ἐπὶ τῶν ἄκρων στρατοπεδείας, 
οἣὡς καλὰ ϑέατρα τοῦ δικτάτορος ἀεὶ παρασχευαξομένου 
ϑεωρήσουσι πορϑουμένην καὶ φλεγομένην τὴν Ἰταλίαν, 
ἠρώτα δὲ τοὺς φίλους τοῦ Φαβέου, πότερον δἐς. τὸν οὐ-ὅ 
ρανὸν ἄρας ἀναφέρει τὸν στρατὸν ὡς τῆς γῆς ἀπεγνω- 
ὧς. ἢ νέφη καὶ ὀμέχλας προβαλλόμενος ἀποδιδράσκει 
τοὺς πολεμίους. Ταῦτα τῶν φίλων πρὸς τὸν Φάβιον 
ἀπαγγελλόντων καὶ τὴν ἀδοξίαν τῷ κινδύνῳ λῦδαι 
παραινούντων, Οὕτω μέντἄν“ς“ ἔφη ., δειλότερος ἢ 10 
νῦν εἶναι δοκῶ γενοίμην, εἰ σκώμματα καὶ λοιδορίας 
φοβηϑεὶς ἐκπέσοιμι τῶν ἐμαυτοῦ λογισμῶν. Καίτοι τὸ 
μὲν ὑπὲρ πατρέδος οὐκ αἰσχρὸν δέος, ἡ δὲ πρὸς δόξαν 
ἀνθρώπων καὶ διαβολὰς καὶ ψόγους ἔκπληξις οὐκ ἀξέου 
τηλικαύτης ἀρχῆς ἀν ρός, ἀλλὰ δουλεύοντος ὦ ὧν κρατεῖν 156 
αὐτὸν καὶ δεσπόζειν κακῶς φρονούντων προσήκει. « 

ΥΙ. Μετὰ ταῦτα γίνεται διαμαρτία τοῦ ᾿Ἁννίβου. 
Βουλόμενος γὰρ ἀποσπάσαι τοῦ Φαβίου πορρωτέρω τὸ 
στράτευμα καὶ πεδίων ἐπιλαβέσϑαι προνομὰς ἐχόντων, 
ἐκέλευσε τοὺς ὁδηγοὺς μετὰ δεῖπνον εὐθὺς ἡγεῖσθαι 50 
πρὸς τὸ Κασινάτον. Οἱ δὲ τῆς φωνῆς διὰ βαρβαρισμὸν 
οὐκ ἐξακούσαντες ἀκριβῶς, ἐμβάλλουσιν αὐτοῦ τὴν δύ-- 
ναμιν φέροντες εἰς τὰ καταλήγοντα τῆς Καμπανίας εἰς 
πόλιν Κασιλῖνον, ἣν τέμνει ῥέων διὰ μέσης [ὁ “ἠοϑρόνος) 
ποταμός, ὃ ον Οὐουλτοῦρνον οἵ Ῥωμαῖοι καλοῦσιν. Ἔστι 95 
δ᾽ ἡ χώρα τὰ μὲν ἄλλα περιστεφὴς ὄρεσιν- αὐλὼν δ᾽ 
ἀναπέπταται πρὸς τὴν ϑάλατταν, ἔνϑα τὰ ἕλη καταδί- 
δωσι τοῦ ποταμοῦ περιχεομένου, καὶ ϑῖνας ἄμμου βα-- 
ϑείας ἔχει, καὶ τελευτᾷ πρὸς αἰγιαλὸν κυματώδη καὶ δύσ--: 
ορμον. Ἐνταῦϑα καταβαίνοντος τοῦ ᾿'ἀννίβου περιελϑὼν 30 
ἐμπειρίᾳ τῶν ὁδῶν ὁ Φάβιος τὴν μὲν διέξοδον ὁπλίτας 
. τετρακισχιλίους ἐπιστήσας ἐνέφραξε, τὸν δ᾽ ἄλλον στρα- 


348 ΠΛΟΥΤΔΑΡΧΟΥ 15 


τὸν ὑπὲρ τῶν ἄλλων ἄκρων ἐν καλῷ καθίσας διε τῶν 
ἐλαφρφοτάτων καὶ προχειροτάτων ἐνέβαλε τοῖς ἐσχάτοι: 


τῶν πολεμίων, καὶ συνετάραξεν ἅπαν τὸ στρεέξζξευμα. 


διέφϑειρε δὲ περὶ ὀκτακοσίους. Ἐκ τούτου βουλόμενος 
δ᾽ ἀννίβας ἀπαγαγεῖν τὸ στράτευμα, καὶ τὴν δεαρμεαρτίαν 
τοῦ τύπου νοήσας καὶ τὸν κένδυνον, ἀνεσταύρωσε μὲν 
τοὺς ὁδηγούς. ἐκβιάξεσθαι δὲ τοὺς πολεμέους καὶ σεροσ- 
μάχεσθαι τῶν ὑπερβολῶν ἐγχρατεῖς ὄνταρ ἀπεγένωσκε. 
ΖΙυσϑύμως δὲ καὶ περιφόβως διακειμένων ἁπάντων χαὶ 
10 περιεστάναι σφᾶς πανταχόϑεν ἀφύχτους ἡγουμένων 
ἀπορίας, ἔγνω δολοῦν ἀπάτῃ τοὺς πολεμίους. Ἦν δὲ 
τοιόνδε. Βοῦς ὅσον δισχιλέας ἐκ τῶν αἰχμαλώτων ἐκχέ.. 
λευσε συλλαβόντας ἀναδῆσαι δᾶδα πρὸς ἕκαστον κέρας 
ἢ λύγων ἢ φρυγάνων αὔων φάκελον- εἶτα νυκτός. ὅταν 
18 ἀρϑῇ σημεῖον, ἀνάψαντας ἐλαύνειν ἐπὶ τὰς ὑπερβολὰς 
παρὰ τὰ στενὰ καὶ τὰς φυλακὰς τῶν πολεμίων. “ἅμα δὲ 
ταῦτα παρεσκεύαζον οἷς προσετέτακτο, καὶ τὸν ἄλλον 
αὐτὸς ἀναστήσας στρατὸν ἤδη σκότους ὄντος ἦγε σχο- 
λαίως. Αἱ δὲ βόες ἄχρι μὲν τὸ πῦρ ὀλίγον ἦν καὶ περιέ- 
ὁ καιε τὴν ὕλην, ἀτρέμα προεχώρουν ἐλαυνόμεναι πρὸς 
τὴν ὑπώρειαν. καὶ θαῦμα τοῖς καϑορῶσι νομεῦσεν ἀπὸ 
τῶν ἄκρων καὶ βουκόλοις ἦσαν αἱ φλόγες ἄκροες ἐπι- 
λάμπουσαι τοῖς κέρασιν. ὡς στρατοπέδου καϑ᾽ ἕνα κό- 


σμον ὑπὸ λαμπάδων πολλῶν βαδίζοντος. Ἐπεὶ δὲ πυ-17ὲ 


ὁοφούμενον τὸ κέρας ἄχρι ῥίζης διέδωκε τῇ σαρκὲ τὴν 
αἴσϑησιν, καὶ πρὸς τὸν πόνον διαφέρουσαι καὶ τενάσ- 
σουσαι τὰς κεφαλὰς ἀνεπέμπλαντο πολλῆς ἀπ᾿ ἀλλήλον 
φλογός, οὐκ ἐνέμειναν τῇ τάξει τῆς πορείας, ἀλλ᾽ ἔκφοβοι 
καὶ περιαλγεῖς οὖσαι δρόμῳ κατὰ τῶν ὀρῶν ἐφέροντο, 
80 λαμπόμεναι μὲν οὐρὰς ἄκρας καὶ μέτωπα, πολλὴν ὃὲ 
τῆς ὕλης, δι᾽ ἧς ἔφευγον, ἀνάπτουσαι. Δεινὸν οὖν ἣν 
ϑέαμα τοῖς παραφυλάττουσι τὰς ὑπερβολὰς Ῥωμαίοις" 


51 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. : 849 


εαὶ γὰρ αἱ φλόγες ἐῴκεσαν ὑπ᾽ ἀνθρώπων ϑεόντων 
᾿εαφερομέναις λαμπάό. καὶ ϑόρυβος ἦν ἐν αὐτοῖς πολὺς 
εαὶ φόβος, ἀλλαχόϑεν ἄλλους ἐπιφέρεσθαι τῶν πολε- 
“ἔων σφίσι καὶ κυκλοῦσϑαι πανταχόϑεν ἡγουμένων. 
“ιὸ μένειν οὐκ ἐτόλμων, ἀλλὰ πρὸς τὸ μεῖζον ἀνεχώ-- δ 
ρουν στρατόπεδον προέμενοι τὰ στενά. Καὶ κατὰ τοῦτο 
ὃὲ καιροῦ προσμίξαντες οἵ ψιλοὶ τοῦ ᾿ἀννίβου τὰς ὑπερ-- 
βολὰς κατέσχον, ἡ δ᾽ ἄλλη δύναμις ἤδη προσέβαινεν 
ἀδεῶς πολλὴν καὶ βαρεῖαν ἐφελκομένη λείαν. 
ΨΙΙ. Τῷ δὲ- Φαβίῳ συνέβη μὲν ἔτι νυκτὸς αἰσθέσθαι 10 
τὸν δόλον (φεύγουσαι γὰρ ἔνιαι τῶν βοῶν σποράδες 
ἧκον αὐτῶν εἰς χεῖρας). ἐνέδρας δὲ δεδιὼς σκοταίους 
ἀτρέμα τὴν δύναμιν ἐν τοῖς ὅπλοις εἶχεν. Ὡς δ᾽ ἡ 
ἡμέρα, διώκων ἐξήπτετο τῶν ἐσχάτων, καὶ συμπλοκιὶ 
περὶ τὰς δυσχωρίας. ἐγίνοντο καὶ ϑόρυβος ἦν πολύς, 16 
ἕως παρ᾽ ᾿ἀννίβου τῶν ὀρειβατεῖν δεινῶν Ἰβήρων ἄνδρες 
ἐλαφροὶ καὶ ποδώκεις πεμφϑέντες ἀπὸ τοῦ στόματος εἰς. 
βαρεῖς ὁπλίτας τοὺς. Ῥωμαίους ἐνέβαλον καὶ διαφϑεί- 
ραντες οὐκ ὀλίγους ἀπέστρεψαν τὸν Φάβιον. Τύτε δὴ 
μάλιστα κακῶς ἀκοῦσαι καὶ καταφρονηϑῆναι συνέβη τὸν 30 
Φάβιον. Τῆς γὰρ ἐν τοῖς ὅπλοις τόλμης ὑφιέμενος, ὡς 
γνώμῃ καὶ προνοίᾳ καταπολεμήσων τὸν Ἁννίβαν, αὖ-- 
τὸς ἡττημένος τούτοις καὶ κατεστρατηγημένος ἐφαίνετο. 
Βουλόμενος δὲ μᾶλλον ἐκκαῦσαι τὴν πρὸς αὐτὸν ὀργὴν͵ 
τῶν Ῥωμαίων ὁ 0 Αννίβας, ὡς ἦλθεν ἐπὶ τοὺς ἀγροὺς αὐὖ- 26 
τοῦ, τὰ μὲν ἄλλα πάντα καίειν, καὶ διαφϑείρειν ἐκέλευσεν, 
ἐκείνων δ᾽ ἀπεῖπεν ἄπτεσϑαι μόνων, καὶ παρακατέστησε 
φυλακὴν οὐδὲν ἐῶσαν ἀδικεῖν οὐδὲ λαμβάνειν ἐκεῖθεν. 
Ταῦτα προσδιέβαλε τὸν Φαβιον εἰς Ῥώμην ἀγγελ- 
ϑέντα᾽" καὶ πολλὰ μὲν αὐτοῦ πρὸς τὸν ὄχλον οἵ δήμαρχοι 80 
κατεβόων, ἐπάγοντος μάλιστα Μετιλίου καὶ παροξύνον-- 
τος, οὐ κατὰ τὴν πρὸς Φάβιον ἔχϑραν, ἀλλ᾽ οἰκεῖος ὧν 


850 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ Ι᾿ 


Μινουκίου τοῦ ἱππάρχου τιμὴν ᾧετο καὶ δόξοκ.» ἔχει 
φέρειν τὰς τούτου διαβολάς" ἐγεγόνει ὃδὲ καὶ ΞῺὉ} βου: 
δι᾽ ὀργῆς οὐχ ἥκιστα μεμφομένῃ τὰς περὶ τῶν σεέχμαλο. 
τῶν πρὸς ᾿ἀννέβαν ὁμολογίας. ἹΩμολογήκεισων γὰρ αὐ- 
δ τοῖς ἄνδρα μὲν ἀνδρὶ λύεσθαι τῶν ἁλισκομένων. εἰ δὲ 
πλείους οἵ ἕτεροι γένοιντο, διδόναι δραχμὰς ὕπὲρ ἔκα- 
στου τὸν κομιζόμενον πεντήκοντα καὶ διακοσέας. Ὧ, 
οὖν γενομένης τῆς «κτ᾿ ἄνδρα διαμείψεως εὐφέϑησαν 
ὑπόλοιποι Ῥωμαίων παρ᾽ ᾿ἀννίβα τεσσαράχοντα καὶ δια- 
Ιθοχόσιοι, τούτων ἡ σύγκλητος ἔγνω τὰ λύτρα μὴ πέμπει: 
καὶ προσῃτιᾶτο τὸν ὥαβιον, ὡς οὐ πρεπόντως οὐδὲ 1νυ- 
σιτελῶς ἄνδρας ὑπὸ δειλίας πολεμίων ἄγραν γενορμεένον», 
ἀνακομιζόμενον. Ταῦτ᾽ ἀκούσας ὁ Φάβιος τὴν μὲν ὀργὴν 
ἔφερε πράως τῶν πολιτῶν. χρήματα δ᾽ οὐκ ἔχων, δια- 
16 ψεύσασϑαι δὲ τὸν ᾿ἀννέβαν καὶ προέσϑαι τοὺς πολίτας 
οὐχ ὑπομένων. ἔπεμψε τὸν υἱὸν εἰς Ῥώμην κελεύσας 
ἀποδόσϑαι τοὺς ἀγροὺς καὶ τὸ ἀργύριον εὐθὺς ὡς αὐ- 
τὸν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον κομέζειν. ᾿Αποδομένου δὲ τοῦ 
νεανίσκου τὰ χωρία καὶ ταχέως ἐπανελϑόντος ἀπέπεμψε 
940 τὰ λύτρα τῷ ᾿Αννίβα καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἀπέλαβε" καὶ 
πολλῶν ἀποδιδόντων ὕστερον παρ᾽ οὐδενὸς ἔλαβεν, ἀλλ 
ἀφῆκε πᾶσι. 
ΨΠΙ. Μετὰ δὲ ταῦτα τῶν ἱερέων καλούντων αὐτὸν 
εἰς Ῥώμην ἐπί τινας θυσίας παρέδωνιδ τῷ ΜΜινουκίῳ τὴν] 
456 δύναμιν, ὑπὲρ τοῦ μὴ μάχεσθαι μηδὲ συμπλέχεσϑαι τοῖς 
πολεμίοις οὐ μόνον ὡς αὐτοχράτωρ διαγορεύσας. ἀλλ 
καὶ παραινέσεις καὶ δεήσεις πολλὰς αὐτοῦ ποιησάμενος" 
ὧν ἐκεῖνος ἐλάχιστα φροντίσας εὐθὺς ἐνέκειτο τοῖς πο- 
λεμέοις. Καί ποτε παραφυλάξας τὸν ᾿Αννίβαν τὸ πολὺ 
δυτῆς στρατιᾶς ἐπὶ σιτολογίαν ἀφεικότα, καὶ προσβαλὼν τῷ 
ὑπολειπομένῳ,κατήραξεν εἰς τὸν χάρακα καὶ διέφϑειρεν ἡ 
οὐκ ὀλίγους καὶ φόβον περιέστησε πᾶσιν ὡς πολεορκη- 


33 ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΊΜΟΣ. 851 


τομένοις ὑπ᾽ αὐτοῦ. Καὶ συλλεγομένης αὖϑις εἰς τὸ 
“τρατόπεδον τῷ «ἀννίέβᾳ τῆς δυνάμεως ἀσφαλῶς ἀ ἀνεχώ- 
ρησεν, αὑτόν τε μεγαλαυχίας ἀμέτρου καὶ ϑράσους τὸ 
στρατεωτικὸν ἐμπεπληκώς. Ταχὺ δὲ τοῦ ἔργου λόγος 
μείξων διεφοίτησεν εἰς Ῥώμην. Καὶ Φάβιος μὲν ἀκούσας 5 
ἔφη μᾶλλον τοῦ Μινουκίου “φοβεῖσθαι τὴν δὐτυχίαν [ἢ 
τὴν ἀτυχίαν 1, ὁ δὲ δῆμος ἦρτο καὶ μετὰ χαρᾶς εἰς ἀγο-- 
ρὰν συνέτρεχε, καὶ Μετίλιος ὁ δήμαρχος ἐπὶ τοῦ βήματος 
καταστὰς ἐδημηγόρει μεγαλύνων τὸν “Μινούκιον, τοῦ 
ὃὲ Φαβίου κατηγορῶν οὐ μαλακίαν οὐδ᾽ ἀνανδρίαν, ἀλλ᾽ 
ἤδη προδοσίαν, συναιτιώμενος ἅμα καὶ τῶν ἄλλων ἀν-- 
δρῶν τοὺς δυνατωτάτους καὶ πρώτους ἐπαγαγέσϑαι τὸν 
πόλεμον ἐξ ἀρχῆς ἐπὶ καταλύσει τοῦ δήμου, τήν τε πόλιν 
ἐμβαλεῖν εὐθὺς εἰς μοναρχίαν ἀνυπεύϑυνον, ἢ διατρί-- 
βουσα τὰς πράξεις ἵδρυσιν ᾿ἀννίβᾳ παρέξει καὶ χρόνον 15 
αὖϑις ἐκ Διβύης ἑτέραν δύναμιν προσγενέσθαι ὡς κρα- 
τοῦντι τῆς Ἰταλέας. 

ΙΧ. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ Φάβιος προσελθὼν ἀπολογεῖσϑαι μὲν 
οὐδ᾽ ἐμέλλησε πρὸς τὸν δήμαρχον, ἔφη δὲ τάχιστα τὰς 
ϑυσίας καὶ τὰς ἱερουργίας γενέσϑαι, ὥστ᾽ ἐπὶ τὸ στρά- 20 
τευμα βαδιεῖσϑαι τῷ Μινουχίῳ δίκην ἐπιϑήσων., ὅτι 
κωλύσαντος αὐτοῦ τοῖς παλεμίοις συνέβαλε, ϑόρυβος 
διῆξε τοῦ δήμου πολύς, ὡς κινδυνεύσοντος τοῦ Μινου-- 
κίου. Καὶ γὰρ εἶρξαι τῷ δικτάτορι καὶ ϑανατῶσαι πρὸ 
δίκης ἔξεστι" καὶ τοῦ Φαβίου τὸν ϑυμὸν ἐκ πολλῆς πρα-- 25 
ότητος κεκινημένον ὥοντο βαρὺν εἶναι καὶ δυσπαραίτη-- 
τον. Ὅϑεν οἱ μὲν ἄλλοι καταδείσαντες ἡσυχίαν ἦγον" ὃ 
δὲ Μετίλιος ἔχων τὴν ἀπὸ τῆς δημαρχίας ἄδειαν (μόνη 
γὰρ αὕτη δικτάτορος αἰρεϑέντος ἡ ἀρχὴ τὸ κράτος οὐκ 
ἀπόλλυσιν. ἀλλὰ μένει τῶν ἄλλων καταλυϑεισῶν),, ἐνέ-- 80 
κειτο τῷ δήμῳ πολύς, μὴ προέσϑαι δεόμενος τὸν Μι- 
νούκιον μηδ᾽ ἐᾶσαι παϑεῖν ἃ Μάλλιος Τουρκουᾶτος 


10 


852 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂. Ἢ 


ἔδρασε τὸν υἱόν, ἀριστεύσαντος καὶ στεφανωθϑ νι. 
ἀποχόψας πελέχει τὸν τράχηλον, ἀφελέσθαε δὲ τι 
Φαβίου τὴν τυραννίδα καὶ τῷ δυναμένῳ καὶ βουλομέν 
σώξειν ἐπιτρέψαι τὰ πράγματα. Τοιούτοις λόγοες κιν: 
6 ϑέντες οὗ ἄνϑρωποι τὸν μὲν Φάβιον οὖκ ἐκόλμησει 
ἀναγκάσαι καταϑέσϑαι τὴν μοναρχίαν, καέσεερ ἀδοξοῦν 
τα, τὸν δὲ Μινούκιον ἐψηφίσαντο τῆς στρατηγέας ὁμὸ. 
τιμον ὄντα διέπειν τὸν πόλεμον ἀπὸ τῆς αὐτῆς ἐξουσία: 
τῷ δικτάτορι, πρᾶγμα μὴ πρότερον ἐν Ῥώμῃ γεγονὸς, 
10 ὀλίγῳ δ᾽ ὕστερον αὖϑις γενόμενον μετὰ τὴν ἐν Αάνναις 
ἀτυχίαν. Καὶ γὰρ τότ᾽ ἐπὶ τῶν στρατοπέδων Μέραος ἤν 
Ἰούνιος δικτάτωρ, καὶ κατὰ πόλιν τὸ βουλευτικον εὖνα-- 
πληρῶσαι δεῆσαν, ἅτε δὴ πολλῶν ἐν τῇ μάχῃ συγκλη- 
τικῶν ἀπολωλότων, ἕτερον εἵλοντο δικτάτορα Φαβιον 
16 Βουτεῶνα. Πλὴν οὗτος μέν, ἐπεὶ προῆλθε καὶ κατέλεξε, 
τοὺς ἄνδρας καὶ συνεπλήρωσε τὴν βουλήν, αὐθημερὸν 
ἀφεὶς τοὺς ῥαβδούχους καὶ διαφυγὼν τοὺς περοάγοντα; 
εἰς τὸν ὄχλον ἐμβαλὼν καὶ καταμίξας ἑαυτὸν ἤδη τι τῶν 
ἑαυτοῦ διοικῶν καὶ πραγματευόμενος ὥσπερ ἐδεώτης ἐκὶ 
0 τῆς ἀγορᾶς ἀνεστρέφετο. 
Χ. Τὸν δὲ Μινούκιον ἐπὶ τὰς αὐτὰς τῷ διπκτάτορι, 
πράξεις ἀποδείξαντες ᾧοντο κεκολοῦσϑαι καὶ γεγονέναι 
ταπεινὸν παντάπασιν ἐκεῖνον, οὐκ ὀρϑῶς στοχαξόμενοι 
τοῦ ἀνδρός. Οὐ γὰρ αὑτοῦ συμφορὰν ἡγεῖτο κὴν ἐχεί- 
δόνων ἄγνοιαν, ἀλλ᾽ ὥσπερ Διογένης ὁ σοφός, εἰσεόντος 
τινὸς πρὸς αὐτόν, Οὗτοι σοῦ καταγελῶσιν" »...(111᾽ ἐγσ’ δὴ 
εἶπεν δῦ καταγελώμαι"“ μόνους ἡγούμενος καταγελᾶ- 
σϑαι τοὺς ἐνδιδόντας καὶ πρὸς τὰ τοιαῦτα διαταραττο- 
μένους, οὕτω Φάβιος ἔφερεν ἀπαϑῶς καὶ ῥαδέως ὅσον 
80 ἐπ᾿ αὐτῷ τὰ γινόμενα, συμβαλλόμενος ἀπόδειξιν τῶν 
φιλοσόφων τοῖς ἀξιοῦσι μήτε ὑβρίξεσϑαι μήτε ἀτιμοῦ- 
σϑαι τὸν ἀγαϑὸν ἄνδρα καὶ σπουδαῖον. Ἠνία δ᾽ αὐτὸν 


ἼΣ ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 858 


τοῦν πολλῶν ἀβουλία διὰ τὰ κοινά, δεδωκότων ἀφορ- 
ἂς ἀνδρὸς οὐχ ὑγιαινούσῃ φιλοτιμέᾳ πρὸς: τὸν πόλεμον. 

τοχὲ δεδοικὼς μὴ παντάπασιν ἐκμανεὶς ὑ ὑπὸ κενῆς δόξης 
«ἃὶ ὄγκου φϑάσῃ τι κακὸν ἀπεργασάμενος, λαϑὼν ἅπαν-- 
οἐς ἐξῆλϑε: καὶ παραγενόμενος εἰς τὸ στρατόπεδον χαὶδ 
“τ αλαβὼν τὸν Μινούκιον οὐκέτι καϑεχτόν, ἀλλὰ βαρὺν 
"κὺ τετυφωμένον καὶ παρὰ μέρος ἄρχειν ἀξιοῦντα, τοῦτο 
νὲν οὐ συνεχώρηδε, τὴν δὲ δύναμιν διδενείματο πρὸς αὖ- 
ὧν. ὡς μέρους μόνος ἄρξων βέλτιον ἢ πάντων παρὰ 
«ἔρος. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον τῶν ταγμάτων καὶ τέταρτον 10 
χὐτὸς ἔλαβε, τὸ δὲ δεύτερον καὶ τρίτον ἐκείνῳ παρέ- 
δωκεν, ἐπίσης καὶ τῶν συμμαχικῶν διανεμηϑέντων. 
Σ)εμνυνομένου δὲ τοῦ Μινουκίου καὶ χαίροντος ἐπὶ τῷ 
τὸ πρόσχημα τῆς ἀκροτάτης καὶ μεγίστης ἀρχῆς ὑφεῖ- 
σϑαι καὶ προπεπηλακίσϑαι δι᾽ αὐτὸν, ὑπεμίμνησκεν ὁ ἰό 
Φάβιος. ὡς οὐκ ὄντος μὲν αὐτῷ πρὸς Φάβιον, ἀλλ, εἰ 
σωφρονεῖ, πρὸς ᾿ἀννίβαν τοῦ ἀγῶνος" εἰ δὲ καὶ πρὸς τὸν 
συνάρχοντα φιλονεικεῖ, σκοπεῖν. ὅπως τοῦ νενικημένου 
καὶ καϑυβρισμένου παρὰ τοῖς πολίταις ὁ ὁ τετιμημένος καὶ 
νενικηκὼς οὐ φανεῖται μᾶλλον ὀλιγωρῶν τῆς σωτηρίας 30 
, αὐτῶν καὶ ἀσφαλείας. 

ΧΙ. Ὁ δὲ ταῦτα μὲν εἰρωνείαν ἡγεῖτο γεροντικήν᾽ 
παραλαβὼν δὲ τὴν ἀποκληρωϑεῖσαν δύναμιν ἰδία καὶ 
χωρὶς ἐστρατοπέδευσεν, οὐδὲν ἀγνοοῦντος τοῦ 'ἀννίβου. 
τῶν γινομένων, ἀλλὰ πᾶσιν ἐφεδρεύοντος. Ἦν δὲ λόφος 56 
κατὰ μέσον καταληφϑῆναι μὲν οὐ χαλεπός, ὀχυρὸς δὲ 
καταληφϑεὶς στρατοπέδῳ καὶ διαρκὴς εἰς ἅπαντα. Τὸ 
δὲ πέριξ πεδίον ὀφθῆναι μὲν ἄπωϑεν ὁμαλὸν διὰ ψιλό-- 
τητα καὶ λεῖον, ἔχον δέ τινας οὐ μεγάλας τάφρους ἐν 
αὑτῷ καὶ κοιλότητας ἄλλας. Διὸ καὶ τὸν λόφον ἐχ τοῦ 80 
ῥάστου χρύφα κατασχεῖν παρὸν οὐκ ἠϑέλησεν ὁ ὁ ἀννέ- 
βας, ἀλλ ἀπέλιπε μάχης ἐν μέσῳ πρόφασιν. ὃς δ᾽ εἶδε 


ῬΠΌΤ. ΥὙἹΤ. 1. 


854 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ. ιὰ 
κεχωρισμένον τοῦ Φαβίου τὸν Μινούκιον. νυκτὸς μὶν 
εἰς τὰς τάφρους καὶ τὰς κοιλότητας κατέσπεερε. τῶ 
στρατιωτῶν τινας, ἅμα δὲ τῇ ἡμέρᾳ φανερῶς ἔπεμψε" 
οὐ πολλοὺς καταληψομένους τὸν λόφον, ὡς ἐπαγάγοιν, 
ὃ συμπεσεῖν περὶ τοῦ τόπου τὸν Μινούχιον. Ὃ δὴ χε 
συνέβη. Πρῶτον μὲν γὰρ ἀπέστειλε τὴν κούφην στρεῖ 
τιάν, ἔπειτα τοὺς ἱππεῖς, τέλος δ᾽ ὁρῶν τὸν ᾿ἀννίβαι) 
παραβοηϑοῦντα τοῖς ἐπὶ τοῦ λόφου πάσῃ κατέβαινε τὶ 
δυνάμει συντεταγμένος. Καὶ μάχην καρτερὰν ϑέμενος 
10 ἠμύνετο τοὺς ἀπὸ τοῦ λόφου βάλλοντας, συμπλεκόμενος 
καὶ ἴσα φερόμενος, ἄχρι οὗ καλῶς ἠπατημένον δρῶν ὁ 
᾿ἀννίβας καὶ γυμνὰ παρέχοντα τοῖς ἐνεδρεύουσι τὰ νῶτα 
τὸ σημεῖον αἴρει. Πρὸς δὲ τοῦτο πολλαχόϑεν ἔξανιστα- 
μένων ἅμα καὶ μετὰ κραυγῆς προσφερομένων καὶ τοὺς 
16 ἐσχάτους ἀποχτιννύντων ἀδιήγητος κατεῖχε ταραχὴ καὶ 
πτοία τοὺς Ῥωμαίους, αὐτοῦ τε τοῦ Μινουκέου τὸ ϑρά- 
δος κατακέκλαστο, καὶ πρὸς ἄλλον ἄλλοτε τῶν ἡγεμόνων 
διεπάπταινεν,. οὐδενὸς ἐν χώρα μένειν τολμῶντος. ἀλλὰ 
πρὸς φυγὴν ὠθουμένων οὐ σωτήριον. Οἵ γὰρ ἸΝομάδε: 
20 ἤδη κρατοῦντες κύκλῳ περιήλαυνον τὸ πεδίον καὶ τοὺς 
ἀποσκιδναμένους ἔκτεινον. 

ΧΙ. Ἐν τοσούτῳ δὲ κακῷ τῶν Ῥωμαίων ὄντων οὐχ 
ἔλαϑεν ὁ κίνδυνος τὸν Φαβιον, ἀλλὰ καὶ τὸ μέλλον, ὥς 
ἔοικεν, ἤδη προεξιληφὼς τήν τε δύναμιν συντεταγμένην 

95 εἶχεν ἐαὶ τῶν ὅπλων καὶ τὰ πραττόμενα γινώσκειν ἐφρόν- δ 
τιξεν οὐ δι᾽ ἀγγέλων, ἀλλ᾽ αὐτὸς ἔχων κατασκοπὴν “ρὸ 
τοῦ χάρακος. δὸς οὖν κατεῖδε κυκλούμενον καὶ ταριττό- 
μενον τὸ στράτευμα καὶ χραυγὴ προσέπιπτεν οὐ μενὸν- 
τῶν, ἀλλ᾽ ἤδη πεφοβημένων καὶ τρεπομένων, μηρόν τὲ 

δ0πληξάμενος καὶ στενάξας μέγα πρὸς μὲν τοὺς παρόντας 
εἶπεν" ,ἷρ, Ἡράκλεις, ὡς τάχιον μὲν ἢ ἐγὼ προσεδόκων, 
βράδιον δ᾽ ἢ αὐτὸς ἔσπευδε Μινούκιος ἑαυτὸν ἀπολώ- 


Ὅτ ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. ες 8.58 
62:8 ν τὰς δὲ σημαίας ἐκφέρειν κατὰ τάχος καὶ τὸν 
“τπρατὸν ἔπεσϑαι κελεύσας ἀνεβόησε: .. Νῦν τις, ὦ 
σπρφατεῶται, Μάρκου Μινουκίου μεμνημένος ἐπειγέ- 
σϑω- λαμπρὸς γὰρ ἀνὴρ καὶ φιλόπατρις. Εἰ δέ τι σπεύ--: 
δουνν ἐξελάσαι τοὺς πολεμίους ἥμαρτεν, αὖϑις αἰτιασό-5 
μεϑα..“ς Πρῶτον μὲν οὖν ἐπιφανεὶς τρέπεται καὶ δια-- 
σ-"πέδνησι τοὺς ἐν τῷ πεδίῳ περιελαύνοντας Νομάδας" 
εἶτα πρὸς τοὺς μαχομένους καὶ κατὰ νώτου τῶν Ῥω-- 
καίων ὄντας ἐχώρει καὶ τοὺς ἐμποδὼν ἔχτεινεν, οἵ δὲ 
σελεῖστοι πρὶν. ἀποληφϑῆναι καὶ γενέσϑαι περιπετεῖς οἷς 10 
αὐτοὶ τοὺς Ῥωμαίους ἐποίησαν, ἐγκλίναντες ἔφυγον. 
Ὃρῶν δ᾽ ὁ ᾿ἀννίβας τὴν μεταβολὴν καὶ τὸν Φάβιον εὐ-- 
ρώστως παρ᾽ ἡλικίαν διὰ τῶν μαχομένων ὠϑούμενον 
ἄνω πρὸς τὸν Μινούκιον εἰς τὸν λόφον. ἐπέσχε τὴν 
μάχην καὶ τῇ σάλπιγγι σημήνας ἀνάκλησιν ἀπῆγεν εἰς τό 
τὸν χάρακα τοὺς Καρχηδονίους, ἀσμένως καὶ τῶν Ῥοω-- 
μαίων ἀποτρεπομένων. «Δέγεται δ᾽ αὐτὸν ἀπιόντα περὶ 
τοῦ Φαβίου πρὸς τοὺς φίλους εἰπεῖν τι τοιοῦτον μετὰ 
παιδιᾶς" .υΟὐκ ἐγὼ μέντοι προὔλεγον ὑμῖν πολλάκις - 
τὴν ἐπὶ τῶν ἄκρων ταύτην καϑημένην νεφέλην, ὅτι 90 
μετὰ ξάλης ποτὲ καὶ καταιγέδων ὄμβρον ἐκρήξει; “ 

ΧΠΙ. Μετὰ δὲ τὴν μάχην Φάβιος μὲν ὅσους ἔκτεινε 
τῶν πολεμίων σκυλεύσας ἀνεχώρησεν, οὐδὲν ὑπερήφα-- 
νον οὐδ᾽ ἐπαχϑὲς εἰπὼν περὶ τοῦ συνάρχοντος" Μινού- 
κιος δὲ τὴν αὑτοῦ στρατιὰν ἀθροίσας ., ἄνδρες“ ἔφη 25 
οοδυστρατιῶται. τὸ μὲν ἁμαρτεῖν μηδὲν ἐν πράγμασι 
μεγάλοις μεῖζον ἢ κατ᾽ ἄνϑρωπόν ἐστι, τὸ δ᾽ ἁμαρτόντα 
χρήσασϑαι τοῖς πταίσμασι διδάγμασι πρὸς τὸ λοιπὸν 
ἀνδρὸς ἀγαϑοῦ καὶ νοῦν ἔχοντος. Ἐγὼ μὲν οὖν ὁμολογῶ 
μικρὰ μεμφόμενος τὴν τύχην περὶ μειζόνων ἐπαινεῖν. 80 
Ἃ γὰρ οὐκ ἠσθόμην χρόνον τοσοῦτον ἡμέρας μέρει 
μικρῷ πεπαέδευμαι, γνοὺς ἐμαυτὸν οὐκ ἄρχειν ἑτέρων 

χἱ 


856 τς ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ ι 


δυνάμενον. ἀλλ᾽ ἄρχοντος ἑτέρου δεόμενον 2εαὲ [μὴ] φν 
λοτιμούμενον νικᾶν ὑφ᾽ ὦ ὧν ἡττᾶσϑαι κάλλεον. Ὑμινὸ 
τῶν μὲν ἄλλων ἐστὶν ἀ ἄρχων ὁ δικτάτωρ, κῆς ὁὲ πρὸ 
ἐκεῖνον εὐχαριστίας αὐτὸς ἡγεμὼν ἔσομαι, πρε αὅτον ἔμαν 
δτὸν εὐπειϑῆ καὶ ποιοῦντα τὸ κελευόμενον σε ἐκείνοι 
παρεχόμενος.“ Ταῦτ᾽ εἰπὼν καὶ τοὺς ἀετοὺς ἄφασϑα 
κελεύσας καὶ πάντας ἀχολουθϑεῖν ἦγε πρὸς τὸν χάρακε 
τοῦ Φαβίου. Καὶ παρελϑὼν ἐντὸς ἐβάδιξε:»ν ἐστὶ τὴν 
στρατηγικὴν σκηνὴν, ὥστε ϑαυμάξειν καὶ δεαπορεῖν 
Ἰυπάντας. Προελθόντος δὲ τοῦ Φαβίου ϑέμενος ἔμαρο-. 
σϑεν τὰς σημαίας αὐτὸς μὲν ἐκεῖνον πατέρα μεγαά 
φωνῇ. οἱ δὲ στρατιῶται τοὺς στρατιώτας πετρῶξαρ᾽ 
ἠσπάξοντο. Τοῦτο δ᾽ ἔστι τοῖς ἀπελευϑέροις προσφώ- 
νημὰ πρὸς τοὺς ἀπελευϑερώσαντας. Ἡσυχίας δὲ γενο- 
16 μένης ὁ Μινούκιος εἶπε" .,4Δύο νίκαρ, ὦ δέκτατορ. τῇ 
σήμερον ἡμέρᾳ νενίκηκας, ἀνδρείᾳ μὲν ἀννέβαν, εὐβου- 
λέᾳ δὲ καὶ χρηστότητι τὸν συνάρχοντα" καὶ δε᾽ ἧς μὲν 
σέσωκας ἡμᾶς, δι᾽ ἧς ὃς πεπαίδευκας, ἡττωμένους αἱ- 
σχρὰν μὲν ἧτταν ὑπ᾽ ἐκείνου, καλὴν δὲ καὶ σωτήριον 
40 ὑπὸ σοῦ. Πατέρα δή σε χρηστὸν προσαγορεύω, τεμιῶ- 
τέραν οὐκ. ἔχων προσηγορίαν, ἐπεὶ τῆς γε τοῦ τεκόντος 
χάριτος μείξων ἡ παρὰ σοῦ χάρις αὕτη. Ἐγεννήϑην μὲν 
γὰρ ὑπ᾽ ἐκείνου μόνος. σώξομαι δὲ ὑ ὑπὸ σοῦ μετὰ τοσού- 
των." Ταῦτ᾽ εἰπὼν καὶ περιβαλὼν τὸν Φάβιον ἠσπάξετο. " 
96 Τὸ δ᾽ αὐτὸ καὶ τοὺς στρατιώτας ἦν ὁρᾶν πράττοντας" 
ἔνεφύοντο γὰρ ἀλλήλοις καὶ κατεφίλουν. ὦστε μεστὸν 
εἶναι χαρᾶς καὶ δακρύων ἡδίστων τὸ στρατόπεδον. 
ΧΙΥ. Ἐκ τούτου Φάβιος μὲν ἀπέϑετο τὴν ἀρχὴν. 


ὕπατοι δ᾽ αὖϑις ἀπεδείκνυντο. Καὶ τούτων οἵ μὲν πρῶ- 
δθτοι διεφύλαξαν ἣν ἐκεῖνος ἰδέαν τοῦ πολέμου κασέστησε,, 
μάχεσϑαι μὲν. ἐκ παρατάξεως φεύγοντες πρὰς ᾿ἀννέβαν, 
τοῖς δὲ συμμάχοις ἐπιβοηϑοῦντες καὶ τὰς ἀποστάσεις 


Ἂ9 ΦΆΒΙΟΣ ἹΜΑΞΕΞΊΜΟΣ. 857 


εοολύοντες" Τερέντιος δὲ Βάρρων εἰς τὴν ὑπατείαν προ-- 
χχϑεὶς ἀπὸ γένους ἀσήμου. βίου δὲ διὰ δημοκοπίαν καὶ 
χε φοπέτειαν ἐπισήμου, δῆλος ἦν εὐθὺς ἀπειρίᾳ καὶ θρα-- 
σύτητι τὸν περὶ τῶν ὅλων ἀναρρέψων κύβον. Ἐβόα γὰρ 
ἂν ταῖς ξοιικλησίαις μενεῖν τὸν πόλεμον, ἄχρι οὗ Φαβίοις 8 
χρῆται στρατηγοῖς ἡ πόλις, αὐτὸς δὲ τῆς αὐτῆς ἡμέρας 
δ φεσθαίπτε καὶ νιχήδειν τοὺς πολεμέους. Ἅμα δὲ τούτοις 
τοῖς λόγοις συνῆγε καὶ κατέγραφε δύναμιν τηλικαύτην, 
ἡιλίχῃ πρὸς οὐδένα πώποτε τῶν πολεμίων ἐχρήσαντο 
Ρωμαῖοι. Μυριάδες γὰρ ἐννέα δισχιλέων ἀνδρῶν δέου-- 10 
σαι συνετάχϑησαν εἰς τὴν μάχην, μέγα δέος Φαβίῳ καὶ 
τοῖς νοῦν ἔχουσι Ῥωμαίων" οὐ γὰρ ἤλπιξον ἕξειν ἀνα-- 
φορὰν τὴν πόλιν ἐν τοσαύτῃ σφαλεῖσαν ἡλικία. Διὸ ζαὶ 
τὸν συνάρχοντα τοῦ Τερεντέου Παῦλον Αἰμίλιον, ἄνδρα 
στολλῶν πολέμων ἔμπειρον, οὐχ ἀρεστὸν ὃὲ τῷ δήμῳ καὶ 16 
καταπλῆγα ἔκ τινος καταδίκης πρὸς τὸ δημόσιον αὐτῷ 
γεγενημένης, ἀνίστη καὶ παρεϑάρρυνεν ἐπιλαμβάνεσϑαι 
τῆς ἐκείνου μανίας, διδάσχων ὡς οὐ πρὸς ᾿ἀννίβαν αὐτῷ 
μᾶλλον ἢ πρὸς Τερέντιον ὑπὲρ τῆς πατρίδος ὁ ἀγὼν 
ἔσοιτο" σπεύδειν γὰρ μάχην γενέσϑαι τὸν μὲν οὐκ αἷ-- 30 
σθανόμενρν τῆς δυνάμεως, τὸν δ᾽ αἰσϑανόμενον τῆς 
σερὶ αὑτὸν ἀσϑενείας. Ἐγὼ δ᾽“ εἶπεν ..ὦ Παῦλε, Τε- 
οεντίου πιστεύεσϑαι δικαιότερός δἰμε περὶ τῶν ᾿Δννίβου 
σεραγμάτων διαβεβαιούμενος, ὡς, εἰ μηδεὶς αὐτῷ μαχεῖ- 
ται τοῦτον τὸν ἐνιαυτόν, ἀπολεῖται μένων ὁ ἀνὴρ ἢ φεύ-- 36 
γων ἄπεισιν, ᾧ γε καὶ νῦν νικᾶν καὶ κρατεῖν δοκοῦντι 
τῶν μὲν πολεμίων οὐδεὶς προσκεχώρηκε, τῆς δ᾽ οἴκοθεν 
δυνάμεως οὐδ᾽ ἡ τρίτη μοῖρα πάνυ περίεστι" «ς Πρὸς 
ταῦτα λέγεται τὸν Παῦλον εἰπεῖν, μοὶ μὲν, ὦ Φάβιε, 
τὰ ἐμαυτοῦ σκοποῦντι κρεῖττόν ἐστι τοῖς τῶν πολεμίων 80 
ὑποπεσεῖν δόρασιν ἢ πάλιν ταῖς ψήφοις τῶν πολιτῶν" 

δὲ δ᾽ οὕτως ἔχει τὰ δημόσια πράγματα, πειράσομαι μᾶλ-- 


858 ΦΟΥΊΤΑΡΧΟΎΥ' 


λον σοὶ δοκεῖν ἀγαθὸς εἶναι στρατηγὸς ἢ πᾶσε τοῦς ἀλ1ι 
ἐπὶ τἀναντία βιαζομένοις.“ς Ταύτην ἔχων τὴν σεροαέρει 
ὁ Παῦλος ἐξῆλϑεν ἐπὶ τὸν πόλεμον. 
ΧΥ. ᾽4λλ᾽ ὁ Τερέντιος ἐμβαλὼν αὑτὸν ες τὸ παι 
5 ἡμέραν ἄρχειν καὶ τῷ ᾿άννίβα παραστρατοπεδεύσας πὲ 
τὸν Αὐφίδιον ποταμὸν καὶ τὰς λεγομένας Κάννας, δι 
ἡμέρᾳ τὸ τῆς μάχης σημεῖον ἐξέϑηκεν (ἔστι δὲ χετῶν χον 
κενὸς ὑπὲρ τῆς στρατηγικῆς σκηνῆς διατεινόμενος), ὧσι: 
καὶ τοὺς Καρχηδονίους ἐξ ἀρχῆς διαταραχϑῆναι, τήν τι 
Ἰοτόλμαν τοῦ στρατηγοῦ καὶ τὸ τοῦ στρατοπέδου “πΔ1ῆ9υ: 
ὁρῶντας, αὐτοὺς οὐδ᾽ ἥμισυ μέρος ὄντας. ᾽4ν»{δας δὲ 
τὴν δύναμιν ἐξοπλίξζεσϑαι κελεύσας αὐτὸς ἑπαστης μετ᾿ 
ὀλίγων ὑπὲρ λόφου τινὸς μαλακοῦ κατεσκόπει τοὺς πο- 
λεμίους ἤδη καϑισταμένους εἰς τάξιν. Εἰπόντος δὲ τινος 
1ότῶν περὶ αὐτὸν ἀνδρὸς ἰσοτέμου τοὔνομα Γίσκωνος. ὦ; 
ϑαυμαστὸν αὐτῷ φαίνεται τὸ πλῆϑος τῶν πολεμίων. 
συναγαγὼν τὸ πρόσωπον ὁ ᾿Αννίβας “Ἕτερον ““ εἶπεν 
ο»ὦὗ Γίσκων, λέληϑέ σε τούτου ϑαυμασιώτερον.“ς Ἐξρομέ 
νου δὲ τοῦ Γίσχωνος, τὸ ποῖον; ,,Ὅτι' ἔφη .,τούτο: 
40 ὄντων τοσούτων οὐδεὶς ἐν αὐτοῖς Γίσκων καλεῖται.“ς ΓΕ 
νομένου δὲ παρὰ δόξαν αὐτοῖς τοῦ σκώμματος ἐμπίέπτε 
γέλως πᾶσι, καὶ κατέβαινον ἀπὸ τοῦ λόφου τοῖς ἀπαντό-: 
σιν ἀεὶ τὸ πεπαιγμένον ἀπαγγέλλοντες. ὥστε διὰ ποΐ- 
λῶν πολὺν εἶναι τὸν γέλωτα καὶ μηδ᾽ ἀναλαβεῖν ξαυτοὺ; 
36 δύνασϑαι τοὺς περὶ τὸν ᾿ἀννίβαν. Τοῦτο τοῖς Καρχηδο- 
νίοις ἰδοῦσι ϑάρσος παρίστη, λογιξομένοις ἀπὸ πολώνϊ 
καὶ ἰσχυροῦ τοῦ καταφρονοῦντος ἐπιέναι γελῶν οὕτως 
καὶ παίξειν τῷ στρατηγῷ παρὰ τὸν κίνδυνον. 
ΧΥ͂Ι. Ἐν δὲ τῇ μάχῃ στρατηγήμασιν ἐχρήσατο, πρώτῳ 
80 μὲν τῷ ἀπὸ τοῦ τόπου,ποιησάμενος κατὰ νώτου τὸν ἄνε- 
μον" πρηστῆρι γὰρ ἐοικὼς φλέγοντι. κατερρήγνυτο καὶ 
τραχὺν ἐκ πεδίων ὑφάμμων καὶ ἀναπεπταμένων αἴρων 


δι1 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 859 


εονεορτὸν ὑπὲρ τὴν φάλαγγα τῶν Καρχηδονίων ἐπὶ τοὺς 
Ρωμαέους ἐώϑει καὶ προσέβαλλε τοῖς προσώποις ἀπο-- 
Στρεφομένοις καὶ συνταραττομένοις᾽ δευτέρῳ δὲ τῷ περὶ 
εὴν τάξιν. ὃ γὰρ ἦν ἰσχυρότατον αὐτῷ καὶ μαχιμώτατον 
τῆς δυνάμεως ἑκατέρωσε τοῦ μέσου τάξας, τὸ μέσον αὐτὸδ 
συνεπλήρωσεν ἐκ τῶν ἀχρειοτάτων, ἐμβόλῳ τούτῳ προ-- 
ἔχοντι πολὺ τῆς ἄλλης φάλαγγος χρησόμενος" εἴρητο δὲ 
τοῖς κρατίστοις, ὅταν τούτους διακόψαντες οἵ Ῥωμαῖοι 
καὶ φερόμενοι πρὸς τὸ εἶκον ἐκφερομένου τοῦ μέσου - 
ςαὺ κόλπον λαμβάνοντος ἐντὸς γένωνται τῆς φάλαγγος, 10 
ὀξέως ἑκατέρωϑεν ἐπιστρέψαντας ἐμβαλεῖν τὸ πλαγίοις 
γεαὶ περιπτύσσειν ὄπισϑεν συγκλείοντας. Ὃ δὴ καὶ δοκεῖ 
τὸν πλεῖστον ἀπεργάσασϑαι φόνον. ὼς γὰῤ ἐνέδωκε τὸ 
μέσον καὶ τοὺς Ρωμαίους ἐδέξαντο διώκοντας, ἡ δὲ φά- 
λαγξ τοῦ ᾿Αννίβου μεταβαλοῦσα τὸ σχῆμα μηνοειδὴς ἐγε-- 16 
γόνει καὶ τῶν ἐπιλέκτων οἷ ταξίαρχοι ταχὺ τοὺς μὲν ἐπὶ 
ἀσπίδα, τοὺς δ᾽ ἐπὶ δόρυ κλίναντες προσέπεσον κατὰ τὰ 
γυμνά, πάντας, ὅσοι μὴ τὴν κύκλωσιν ὑπεκκλίναντες 
ἔφϑασαν. ἐν μέσῳ κατειργάδαντο καὶ διέφϑειραν. 4έ- 
γεται δὲ καὶ τοῖς ἱππεῦσι τῶν Ῥωμαίων σύμπτωμα παρά-- 30 
λογον γενέσϑαι. Τὸν γὰρ Παῦλον, ὡς ἔοικε, τρωϑεὶς ὃ 
ἵππος ἀπεσείσατο, καὶ τῶν περὶ αὐτὸν ἄλλος καὶ ἄλλος 
ἀπολιπὼν τὸν ἵππον πεξὸς τῷ ὑπάτῳ προσήμυνε. Τοῦτο 
δ᾽ οἱ ἱππεῖς ἰδόντες, ὡς παραγγέλματος κοινοῦ δεδομέ- 
νου, πάντες ἀποπηδήσαντες πεζοὶ συνεπλέκοντο τοῖς 25 
πολεμίοις. Ἰδὼν δ᾽ ὁ ᾿ἀννίβας .,. Τοῦτ᾽ ““ ἔφη ..μᾶλλον 
ἠβουλόμην ἢ εἰ δεδεμένους παρέλαβον."ς ᾿Αλλὰ ταῦτα 
᾿ μὲν οἵ τὰς διεξοδικὰς γράψαντες ἱστορίας ἀπηγγέλκασι. 
Τῶν δ᾽ ὑπάτων ὁ μὲν Βάρρων ὀλιγοστὸς ἀφέππευσεν εἰς 
Οὐενουσίαν πόλιν, ὁ δὲ Παῦλος ἐν τῷ βυϑῷ καὶ κλύ--80 
δωνι τῆς φυγῆς ἐκείνης βελῶν τὸ πολλῶν ἐπὶ τοῖς τραύ-- 
μασιν ἐγκειμένων ἀνάπλεως τὸ σῶμα καὶ τὴν ψυχὴν 


800 - ΠΜΟΥΤΑΡΧΟΥ 


πένϑει τοσούτῳ βαρυνόμενος πρός τινι λέϑεν σεις 96 
τὸν ἐπισφαξοντα τῶν πολεμέων ἀναμένων. ΞΗ͂ν δὲ 
αἵματος πλῆθος, ᾧ συνεπέφυρτο τὴν κεραλ᾿ ἢ» καὶ 
πρόσωπον, οὐ πολλοῖς διάδηλος, ἀλλὰ καὶ φρέλοι α 
δϑεράποντες αὐτὸν ὑπ᾽ ἀγνοίας παρῆλϑον. Μόνος: 
Κορνήλιος Δέντλος, εὐπατρίδης νέος. ἰδὼν κιχὲ σερονοῖ 
σας ἀπεπήδησε τοῦ ἵππου, καὶ προσαγαγὼν “αρεχόλι 
χρῆσϑαι καὶ σώξειν αὑτὸν τοῖς πολέταις ἃ ἄρχοντος ἄγε. 
ϑοῦ τότε μάλιστα χρήξουσιν. Ὁ δὲ ταύτην μὲν ἄπετρι 
Ἰοψατο τὴν δέησιν, καὶ τὸ μειράκιον αὖθις ἡνάγκασεν ἔπι 
τὸν ἵχπον ἀναβῆναι δακρῦον, εἶτα δὲ τὴν δεξιῶν ἐωβα- 
λὼν καὶ συνεξαναστὰς ἡἀπάγγελλε « εἶπεν »"’ “δ τ22 
Φαβίῳ Μαξίμῳ καὶ γενοῦ μάρτυς αὐτὸς, ὅτι Παῦλος 
Δἰμέλιος ἐνέμεινεν αὑτοῦ τοῖς λογισμοῖς ἄχρε τέλους καὶ 
16τῶν ὁμολογηϑέντων πρὸς ἐκεῖνον οὐδὲν ἔλυσεν, ἀλλ᾽ 
ἐνικήϑη πρότερον ὑπὸ Βάρρωνος, εἶθ᾽ ὑπὸ ᾿φννίβου." 
Τοσαῦτ᾽ ἐπιστείλας τὸν μὲν Δέντλον ἀπέπεμψεν, αὐτὸς 
ὃὲ ῥίψας ἑαυτὸν εἰς τοὺς φονευομένους ἀπέϑανε. 4ἐ 
γονται δὲ πεσεῖν μὲν ἐν τῇ μάχῃ Ῥωμαίων πεντακισμύ- ἡ 
40 ρίοι, ξῶντες δ᾽ ἁλῶναι τετρακισχίλιοι, καὶ μετὰ τὴν μάχην 
οὗ ληφϑέντες ἐπ᾽ ἀμφοτέροις τοῖς στρατοπέδοις μυρίων ἢ 
οὐχ ἐλάττους. 

ΧΥΙΙ. Τὸν δ᾽ ᾿Αννίβαν ἐπὶ τηλικούτῳ κατορϑώματι" 
τῶν φίλων παρορμώντων ἅμ᾽ ἔπεσϑαι τῇ τύχῃ καὶ συν- 
46 ἐπεισπεσεῖν ἅμα τῇ φυγῇ τῶν πολεμίων εἰς τὴν πόλιν, 
πεμπταῖον γὰρ ἀπὸ νῆς νίκης ἐν Καπιτωλίῳ δεισενήσεμ; 
οὐ ῥάδιον εἰπεῖν, ὅστις ἀπέτρεψε λογισμός, ἀλλὰ μᾶλῶν 
δαίμονος ἢ ϑεοῦ τινος ἐμποδὼν στάντος ἔοικεν ἔργον ἢ 
πρὸς τοῦτο μέλλησις αὐτοῦ καὶ δειλίασις γενέσθαι. 4ιὸ 
80 καὶ Βάρκαν τὸν Καρχηδόνιον εἰπεῖν μετ᾽ ὀργῆς πρὸς 
αὐτὸν λέγουσι" .. Σὺ νικᾶν οἶδας, νίκῃ δὲ χρῆσϑαι οὐχ 
οἷδας.“ς Καίτοι τοσαύτην μεταβολὴν ἡ νίκη περὶ αὐτὸν 


᾿ξ ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ:. 861 


'σεοέησεν, ὡς πρὸ τῆς μάχης οὐ πόλιν, οὐκ ἐμπόριον, 
»Ὁ λεμένα τῆς Ἰταλίας ἔχοντα. χαλεπῶς δὲ καὶ μόλις τὰ 
ἔσειτήδεια τῇ στρατιᾷ δι’ ἁρπαγῆς κομιζόμενον, ὁρμώ--: 
μενον ἀπ᾽ οὐδενὸς βεβαίου πρὸς τὸν πόλεμον. ἀλλ᾽ 
οὔσπέρ λῃστηρίῳ μεγάλῳ τῷ στρατοπέδῳ πλανώμενον ὃ 
σεεκὶ στεριφερόμενον, τότε πᾶσαν ὀλίγου, δεῖν ὑφ᾽ αὑτῷ 
σεοιήσασθαι τὴν Ἰταλίαν. Τὰ γὰρ πλεῖστα καὶ μέγιστα 
τῶν ἐϑνῶν αὐτῷ προσεχώρησεν ἑκούσια, καὶ Καπύην, 

Ὦ μέγιστον ἔχει μετὰ Ῥώμην ἀξίωμα τῶν πόλεων, προῦ-- 
ϑεμένην κατέσχεν. Οὐ μόνον δ᾽ ἦν ἄρα τὸ φίλων πεῖ-10 
οαν λαβεῖν, ὡς Εὐριπέδης φησίν, οὐ σμικρὸν κακόν, 
ἀλλὰ καὶ τὸ φρονίμων στρανηγῶν. Ἢ γὰρ πρὸ τῆς μάχης 
Φαβίου δειλία καὶ ψυχρότης λεγομένη μετὰ τὴν μάχην 
εὐϑὺς οὐδ᾽ ἀνθρώπινος ἐδόκει λογισμός, ἀλλὰ ϑεῖόν τι 
χρῆμα διανοίας καὶ δαιμόνιον ἐκ τοσούτου τὰ μέλλοντα 16 
σροορωμένης, ἃ μόλις ἦν πιστὰ πάσχουσιν. Ὅϑεν 
εὐϑὺς εἰς ἐκεῖνον ἡ Ῥώμη συνενεγκοῦσα τὰς λοιπὰς 
ἐλπίδας, καὶ προσφυγοῦσα τῇ γνώμῃ τοῦ ἀνδρὸς ὥσπερ 
ἱερῷ καὶ βωμῷ, πρώτην καὶ μεγίστην αἰτέαν ἔσχε τοῦ 
μεῦναι καὶ μὴ διαλυϑῆναι τὴν ἐκείνου φρόνησιν, καϑά- 50 
σέερ ἐν τοῖς Κελτικοῖς πάθεσιν. Ὁ γὰρ ἐν οἷς οὐδὲν 
ἐδόκει δεινὸν εἶναι καιροῖς εὐλαβὴς φαινόμενος καὶ 
δυσέλπιστος τότε πάντων καταβεβληκότων ἑαυτοὺς εἰς, 
ἀπέραντα πένϑη καὶ ταραχὰς ἀπράκτους, μόνος ἐφοίτα 
διὰ τῆς πόλεως πράῳ βαδίσματι καὶ προσώπῳ καϑεστῶτι 26 
καὶ φιλανθρώπῳ προσαγορεύσει, κοπετούς τὲ γυναι- 
κϑίους ἀφαιρῶν καὶ συστάσεις εἴργων τῶν εἰς τὸ δη-- 
μόσιον ἐπὶ κοινοῖς ὀδυρμοῖς ἐκφερομένων, βουλήν τε 
συνελθεῖν ἔπεισε καὶ παρεϑάρσυν:ε τὰς ἀρχάς, αὐτὸς ὧν 
καὶ ῥώμη καὶ δύναμις ἀρχῆς ἁπάσης πρὸς ἐκεῖνον ἀπο-- 80 
βλεπούσης. 

ΧΥΠΙ. Ταῖς μὲν οὖν πύλαις ἐπέστησε τοὺς τὸν ἐκ- 


ΝΝ,,. 2 


862 ὩΔΦΟΥΤΑΡΧΟΥ ] 


πίπτοντα καὶ προλείποντα τὴν πόλιν ὅ χλον ἐσεδέρξοντο 
πένϑους δὲ καὶ τόπον καὶ χρόνον ὥρισε, 2εαχτ οἰκχίε 
ἀποϑρηνεῖν. κελεύσας ἐφ᾽ ἡμέρας τριάκοντα τὸν βου 
μένον" μετὰ δὲ ταύτας ἔδει πᾶν πένϑος λιύύεσϑαι . 
5 καϑαρεύειν τῶν τοιούτων τὴν πόλιν. Ἑορτῆς τε 2. 
μητρος εἰς τὰς ἡμέρας ἐκείνας καϑηχούσης βέλτιὶ 
ἐφάνη παραλιπεῖν ὅλως τάς τὸ ϑυσίας καὶ τὴν πορμαγ 
ἢ τὸ μέγεϑος τῆς συμφορᾶς ὀλιγότητι καὶ κατηφείᾳ τῶιϊ 
συνερχομένων ἐλέγχεσθαι καὶ γὰρ τὸ ϑεῖον ἥἤδεσθϑα 
[0 τιμώμενον ὑπὸ τῶν εὐτυχούντων. Ὅσα μέντοι πρὸ! 
ἱλασμοὺς ϑεῶν ἢ τεράτων ἀποτροπὰς συνηγόρενον οἱ 
μάντεις ἐπράττετο. Καὶ γὰρ εἰς Δελφοὺς ἐπέφϑη ϑεο- 
πρόπος Πίκτωρ συγγενὴς Φαβίου, καὶ τῶν Ἑστιάδων 
παρϑένων δύο διεφϑαρμένας εὑρόντες, τὴν μὲν. ὥσπερ 
156 ἐστὶν ἔϑος, ξῶσαν κατώρυξαν, ἡ δ᾽ ὑφ᾽ ἑαυτῆς ἀπκέϑανε. ἱ 
Μάλιστα δ᾽ ἂν τις ἀγάσαιτο τὸ φρόνημα καὶ τὴν πραῦ- 
τητα τῆς πόλεως, ὅτε τοῦ ὑπάτου Βάρρωνος ἀπὸ τῆ: 
φυγῆς ἐπανιόντος. ὡς ἄν τις αἴσχιστα καὶ δυσποτμότατε 
πεπραχὼς ἐπανίοι. ταπεινοῦ καὶ κατηφοῦς, ἀπήντησεν 
“0 αὐτῷ περὶ τὰς πύλας ἥ τε βουλὴ καὶ τὸ πλῆϑος ἅπαν 
ἀσπαξόμενοι. οἱ δ᾽ ἐν τέλει καὶ πρῶτοι τῆς γερουσίας, 
ὧν καὶ Φάβιος ἡ ην. ἡσυχίας γενομένης ἐπήνεσαν, ὅτι τὴν" 
πόλιν οὐκ ἀπέγνω μετὰ δυστυχίαν τηλικαύτην, ἀλλὰ 
πάρεστιν ἄρξων ἐπὶ τὰ πράγματα καὶ χρησόμενος τοῖς 
25 νόμοις καὶ τοῖς πολίταις ὡς σώξεσϑαι δυναμένοις. 

ΧΙΧ. Ἐπεὶ δ᾽ ᾿Αννίβαν ἐπύϑοντο μετὰ τὴν μαγ» 
ἀποτετράφϑαι πρὸς τὴν ἄλλην Ἰταλίαν, ἀναϑαρρήσασες 
ἐξέπεμπον ἡγεμόνας καὶ στρατεύματα. Τούτων δ᾽ ἐπι-᾿ 
φανέστατοι Φάβιός τε Μάξιμος καὶ Κλαύδιος Μάρκελλος 

80 ἦσαν, ἀπὸ τῆς ἐναντίας σχεδὸν προαιρέσεως ϑαυμαζο- 
μενοι παραπλησίως. Ὁ μὲν γάρ, ὥσπερ ἐν τοῖς περὲ αὐὖ- 
τοῦ γεγραμμένοις εἴρηται. περιλαμπὲς τὸ δραστήριον 


δ ΦΑΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 863 


ζῶν καὶ γαῦρον, ἅτε δὴ καὶ κατὰ χεῖρα πλήκτης ἀνὴρ 
αὶ φύσει τοιοῦτος ὧν οἵους Ὅμηρος μάλιστα καλεῖ φι-- 
οπτολέμους καὶ ἁ ἀγερώχους ἕν τῷ παραβόλῳ καὶ ἰταμῷ 
αὖ πρὸς ἄνδρα τολμηρὸν τὸν ᾿ἀννέβαν ἀντιτολμῶντι 
ρόπῳ πολέμου συνίστατο τοὺς πρώτους ἀγῶνας" Φά- ὁ 
διος ὃὲ τῶν πρώτων ἐχόμενος λογισμῶν ἐκείνων ἤλπιξε 
"ηδενὸς μαχομένου μηδ᾽ ἐρεϑίξζοντος τὸν “ννίβαν αὐ-- 
τὸν ἐπηρεάσειν ἑ ἑαυτῷ καὶ κατατριβήσεσϑαι περὶ τὸν πό- 
λεμον, ὥσπερ ἀϑλητικοῦ σώματος τῆς δυνάμεως ὑπερ- 
τόνου γενομένης καὶ καταπόνου. ταχύτατα τὴν ἀκμὴν 10 
ἀποβαλόντα. Διὸ τοῦτον μὲν ὁ Ποσειδώνιός φησι ϑυ- 
ρεόν, τὸν δὲ Μάρκελλον ξέφος ὑπὸ τῶν Ῥωμαίων καλεῖ- 
σϑαι. κιρναμένην δὲ τὴν Φαβίου βεβαιότητα καὶ ἀσφά- 
λειαν τῇ Μαρκέλλου συνηϑείᾳ σωτήριον γενέσϑαι τοῖς 
Ῥωμαίοις. Ὁ δ᾽ Ἀννίβας τῷ μὲν ὡς δέοντι σφόδρα πο-1ό 
ταμῷ πολλάκις ἀπαντῶν ἐσείετο καὶ παρερρήγνυτο τὴν 
δύναμιν, ὑφ᾽ οὗ δὲ καὶ κατὰ μιχρὸν ὑπορρέοντος ἀψο-- 
φητὶ καὶ παρεμπίπτοντος ἐνδελεχῶς ὑπερειπόμενος καὶ 
δαπανώμενος ἐλάνϑανε" καὶ τελευτῶν εἰς ἀπορίαν κα-- 
τέστη τοσαύτην, ὥστε "Μαρκέλλῳ μὲν ἀποκαμεῖν μαχό--30 
μενον. Φάβιον δὲ φοβεῖσθαι μὴ μαχόμενον. Τὸ γὰρ 
πλεῖστον, ὡς εἰπεῖν, τοῦ χρόνου τούτοις διεπολέμησεν 
ἢ στρατηγοῖς ἢ ἀνϑυπάτοις ἥ ὑπάτοις ἀποδεδειγμένοις" 
ἑκάτερος γὰρ αὐτῶν πεντάκις ὑπάτευσεν. ᾿Αλλὰ Μάρ-- 
κελλον μὲν ὑπατεύοντα τὸ πέμπτον ἐνέδρα περιβαλὼν 36 
ἔκτεινε, Φαβίῳ δὲ πᾶσαν ἀπάτην καὶ διάπειραν ἐπάγων 
πολλάκις οὐδὲν ὁπέραινε, πλὴν ἅπαξ ὀλίγου παρακρου-- 
σάμενος ἔσφηλε τὸν ἄνδρα. Συνϑεὶς γὰρ ἐπιστολὰς πα-- 
ρὰ τῶν ἐν “Μεταποντίῳ δυνατῶν καὶ πρώτων ἔπεμψε 
πρὸς τὸν Φάβιον. ὡς τῆς πόλεως ἐνδοϑησομένης εἶ 30 
παραγένοιτο, καὶ τῶν τοῦτο πραττόντων ἐκεῖνον ἐλϑεῖν 
καὶ φανῆναι πλησίον ἀναμενόντων. Ταῦτ᾽ ἐκίνησε τὸν 


8604 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ι 


Φάβιον τὰ γράμματα, καὶ λαβὼν μέρος τε τῶς σερατι 
ἔμελλεν ὁρμήσειν διὰ νυχτός - εἶτα χρησάμενος ὄρνιο: 
οὐχ αἰσίοις ἀπετράπη, καὶ μετὰ μειχρὸν ἐπεγνώσθη - 
γράμματα πρὸς αὐτὸν ὑχ᾽ ᾿ἀννίβου δόλῳ συντεθϑές: 
δκάκεῖνος ἐνεδρεύων αὐτὸν ὑπὸ τὴν πόλιν. ᾿“7“1.2Δ ταῦ. 
μὲν ἂν τις δὐνοίᾳ ϑεῶν ἀναϑείη. 

ΧΧ. Τὰς δ᾽ ἀποστάσεις τῶν πόλεων καὶ τὰ κεν ήμεατι 
τῶν συμμάχων ὁ ὥαβιος μᾶλλον ᾧετο δεῖν ἠπίως ὁμι- 
λοῦντα καὶ πράως ἀνείργειν καὶ δυσωπεῖν. μὴ “ᾷσαει 
τοὑπόνοιαν ἐλέγχοντα καὶ χαλεπὸν ὄντα παντάκασ, τοῖς 
ὑπόπτοις. Δέγεται γὰρ, ὅτι στρατιώτην ἄνδρα Δῆέρσον, 
ἀνδρείᾳ καὶ γένει τῶν συμμάχων πρῶτον, αἰσθόμενος 
διειλεγμένον τισὶ τῶν ἐν τῷ στρατοπέδῳ “πεὰ ἀποστά- ᾿ 
σεως οὐ διηρέθιαεν, ἀλλ᾽ ὁμολογήσας ἡμελῆσϑαι παρ 
16 ἀξίαν αὐτόν, νῦν μὲν ἔφη τοὺς ἡγεμόνας αἰτιᾶσϑαι πρὸς ᾿ 
χάριν μᾶλλον ἢ πρὸς ἀρετὴν τὰς τιμὰς νέμοντας, ὕστε- ' 
ρον δ᾽ ἐκεῖνον αἰτιάσεσϑαι μὴ φράξοντα μηδ᾽ ἐντυγχώ- ! 
ψοντα πρὸς αὐτόν. εἴ του δέοιτο. Καὶ ταῦτ᾽ εἰπὼν ἵσπον 
τὲ πολεμιστὴν ἐδωρήσατο καὶ τοῖς ἄλλοις ἀριστεέοις ἐχό- 
“οὔμησεν, ὥστε πιστότατον ἐξ ἐκείνου καὶ προϑυμότατον 
εἶναι τὸν ἄνδρα. Δεινὸν γὰρ ἡγεῖτο τοὺς μὲν ἱπατκοὺς 
καὶ κυνηγετικοὺς ἐπιμελείᾳ καὶ συνηθείᾳ "αἱ Ἐροφῇ ]Ν 
μᾶλλον ἢ μάστιξι καὶ κλοιοῖς τὴν χαλεπότητα τῶν ξώων 
καὶ τὸ ϑυμούμενον καὶ τὸ δυσκολαῖνον ἐξαιρεῖν, τὸν δ᾽ ἡ 
46 ἀνθρώπων ἄρχοντα μὴ τὸ πλεῖστον ἐν χάριτι καὶ πραῦ- 
τητι τῆς ἐπανορϑώσεος τίθεσθαι, σκληρότερον δὲ προξ 
φέρεσϑαι καὶ βιαιότερον ἥπερ οἵ γεωργοῦντες ἐρυνοῖς 
παὶ ἀχράσι καὶ κοτίνοις προσφέρονται, τὰ μὲν εἰς ἐλαίας, 
τὰ δ᾽ εἰς ἀπίους, τὰ δ᾽ εἰς συκᾶς ἐξημεροῦντες καὶ τιϑα- 
ϑοδεύοντες. Ἕτερον τοίνυν τῷ γένει Δευκανὸν ἄνδρα 
προσήγγειλαν οἵ λοχαγοὶ ῥδεμβόμενον ἀπὸ τοῦ στρατο- 
πέδου καὶ τὴν τάξιν ἐκλείποντα πολλάκις. Ὁ δ᾽ ἠρώτησε, 


͵ ΦΖΒΙΟΣ ΜΑΞΙΜΟΣ. 865 


ζλλα ποῖόν τινα τὸν ἄνϑρωπον εἰδεῖεν ὄντα. Μαρτυ-- 
οὐντων δὲ πάντων, ὅτι ῥᾳδίως ἕτερος οὐκ εἴη στρα- 
νοωότης τοιοῦτος. ἅμα τ' αὐτοῦ τινας ἀνδραγαϑέας ἐπι- 
γανεῖς καὶ πράξεις λεγόντων, αἰτίαν τῆς ἀταξίας ξητῶν 
ὥρεν ἔρωτι παιδίδκης κατεχόμενον τὸν ἄνδρα καὶ κιν--ὃ 
Ὁ΄7Ῥνοεύοντα μακρὰς ὁδοὺς ἑχάστοτε φοιτῶντα πρὸς ἐκεί-- 
Ἣν ἀπὸ τοῦ στρατοπέδου. Πέμψας οὖν τινας ἀγνοοῦν.-- 
ος αὑτοῦ καὶ συλλαβὼν τὸ γύναιον ἔκρυψεν ἐν τῇ σκη- 
Ὦ, καὶ καλέσας τὸν Δευκανὸν ἰδίᾳ πρὸς αὑτόν ,, Οὐ 
᾿ιέληϑας““ ἔφη .. παρὰ τὰ Ῥωμαίων πάτρια καὶ τοὺς νό-- 10 
ἰοὺυς ἀπονυκχτερεύων τοῦ στρατοπέδου πολλάκις" ἀλλ᾽ 
γὐδὲ χρηστὸς ὧν πρότερον ἐλελήϑεις. Τὰ μὲν οὖν ἡμαρ-- 
᾿ημένα σοι λελύσϑω τοῖς ἠνδραγαϑημένοις, τὸ δὲ λοιπὸν 
ἐφ᾽ ἑτέρῳ ποιήσομαι τὴν φρουράν.“ Θαυμάξοντος δὲ 
τοῦ στρατιώτου προαγαγὼν τὴν ἄνθρωπον ἐνεχείρισεν 15 
αὐτῷ καὶ εἶπεν .,. Αὕτη μὲν ἐγγυᾶταί σε μενεῖν ἐν τῷ 
στρατοπέδῳ μεϑ᾽ ἡμῶν σὺ δ᾽ ἔργῳ δείξεις, εἰ μὴ δι 
ἄλλην τινὰ μοχϑηρίαν ἀπέλειπες, ὁ δ᾽ ἔρως καὶ αὕτη 
πρόφασις ἦν λεγομένη.“ Ταῦτα μὲν περὶ τούτων ἴστο--: 
οοῦσι. 20 
ΧΧΙ. Τὴν δὲ Ταραντίνων πόλιν ἔσχεν ἑαλωκυῖαν ἐκ 
προδοσίας τὸν τρόπον τοῦτον. Ἐστρατεύετο παρ᾽ αὐτῷ 
νεανίας Ταραντῖνος ἔχων ἀδελφὴν πιστῶς πάνυ καὶ φι-- 
λοστόργως διακειμένην πρὸς αὐτόν. Ἤρα δὲ ταύτης 
ἀνὴρ Βρέττιος τῶν τεταγμόνων ὑπ᾽ ᾿Αἀννίβου τὴν πόλινϑδ 
φρουρεῖν ἐφ᾽ ἡγεμονίας. Τοῦτο πράξεως ἐλπέδα τῷ Τα- 
ραντίνῳ παρέσχε, καὶ τοῦ Φαβίου συνειδότος εἰς τὴν πό- 
λιν ἀφείϑη, λόγῳ δ᾽ ἀποδεδράκει πρὸς τὴν ἀδελφὴν εἰς 
Τάραντα. Αἰ μὲν οὖν πρῶται τῶν ἡμερῶν ἦσαν, καὶ καϑ’ 
ἑαυτὸν ὁ Βρέττιος ἀνεπαύετο, λανθάνειν τὸν ἀδελφὸν 30. 
οἰομένης ἐχείνης. Ἔπειτα λέγει πρὸς αὐτὴν ὁ νεανίας 
"Καὶ μην ἐκεῖ λόγος ἐφοίτα πολὺς ἀνδρί δὲ τῶν δυνατῶν 


866 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 1 


καὶ μεγάλων συνεῖναι. Τίς οὗτός ἐστιν; εἰ γὰρ εὐδόι 
μός τις, ὥς φασιν, ἀρετῇ καὶ λαμπρός, ἐλάχεστα φρο» 
τίει γένους ὁ ὁ πάντα συμμιγνὺς πόλεμος " ᾿«ἐσχρὸν ὄ 
μετ᾽ ἀνάγχης οὐδὲν, ἀλλ᾽ εὐτυχία τις ἐν καιρφῦ τὸ δέκαιο 
ὅ ἀσϑενὲς ἔχοντε πραοτάτῳ χρήσασϑαι τῷ βεαξομέναω. 
Ἐχ τούτου μεταπέμπεται μὲν ἡ γυνὴ τὸν Βρέττιον χε 
γνωρίξει τὸν ἀδελφὸν αὐτῷ" ταχὺ δὲ συμπράττων» τῇ: 
ἐπιϑυμίαν ἐκεῖνος καὶ μᾶλλον ἢ πρότερον εὔνουν χα 
χειροήϑη τῷ βαρβάρῳ παρέχειν δοχῶν τὴν ἀδελφή», ἔσχι 

Ιοπιστῶς, ὥστε μὴ χαλεπῶς ἐρῶντος ἀνθρώπου μιεσϑοφό- 
ρου μεταστῆσαι διάνοιαν ἐπὶ ἐλπίσι δωρεῶν μεγάλων, 
ἃς ἐπηγγέλλετο παρέξειν αὐτῷ τὸν Φάβιον. ΖΤαύτα “ἐν 
οὖν οἱ πλεῖστοι γράφουσι περὶ τούτων" ἔνιοι δὲ τὴν ἄν-- 
ϑρωπον, ὑφ᾽ ἧς ὁ Βρέττιος μετήχϑη, φασὶν οὐ Ταραν- 

Ιδτένην, ἀλλὰ Βρεττίαν τὸ γένος οὖσαν, τῷ δὲ Φαβίῳ 
παλλακευομένην, ὡς ἤσϑετο πολίτην καὶ γνώρεμον ὄντα 
τὸν τῶν Βρεττίων ἄρχοντα, τῷ τε Φαβίῳ φράσαι καὶ 
συνελϑοῦσαν εἰς λόγους ὑπὸ τὸ τεῖχος ἐκπεῖσαε καὶ κατ- 
εργάσασϑαι τὸν ἄνϑρωπον. 

40 ΚΧΧΙΙ, Πραττομένων δὲ τούτων ὃ Φάβιος περισπάσαι 
τὸν ᾿άἀννίβαν τεχνάξων ἐπέστειλε τοῖς ἐν ἹΡηγέῳ στρα- 
τιώταις τὴν Βρεττίαν καταδραμεῖν καὶ Καυλωνέαν ἐξε-" 
λεῖν κατὰ κράτος στρατοπεδεύσαντας ὀχτακισχιλίου; 
ὄντας, αὐτομόλους δὲ τοὺς πολλοὺς καὶ τῶν ἐχ “Σικελίας 

ς6 ὑπὸ Μαρκέλλου κεκομισμένων ἀτίμων τοὺς ἀχρηστο- 
τάτους καὶ μετ ἐλαχίστης τῇ πόλει λύπης καὶ βλάῤᾳ 
ἀπολουμένους. Ἤλπιξε γὰρ τούτους προέμενος τῷ 4ν- 
νίβᾳα καὶ δελεάσας ἀπάξειν αὐτὸν ἀπὸ τοῦ Τάραντος" 
ὃ καὶ συνέβαινεν. Εὐϑὺς γὰρ ἐκεῖ διώχων ὃ ᾿ἀννίβας 

80 ἐρρύη μετα τῆς δυνάμεως. Ἡμέρα δ᾽ ἔκτῃ τοὺς Ταραν- 
τίνους τοῦ Φαβίου περιστρατοπεδεύσαντος, ὁ προδεει- 
λεγμένος τῷ Βρεττίῳ μετὰ τῆς ἀδελφῆς νεανίσκος ἧκε 


ι9 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑ ἈΠΜ ΟΣ. 8967 


Φ 


ὑκτῶρ πρὸρ αὐτὸν, εἰδὼς ἀκριβῶς καὶ καϑεωράκὼς τὸν 
όπον. ἐφ᾽ οὗ παραφυλάττων ὃ Βρέττιος ἔμελλεν ἐνδώ-- 
εν καὶ παρήσειν τοῖς προσβάλλουσιν. Οὐ μὴν ἁπλῶς 
"Ὃ τῆς προδοσίας ἐξήρτησεν ὁ Φαβιος τὴν πρᾶξιν, ἀλλ᾽ 
εὐτὸς μὲν ἐκεῖσε παρελϑὼν ἡσυχίαν ἦγεν, ἡ δ᾽ ἄλληδ 
:τρατιὰ προσέβαλλε τοῖς τείχεσιν ἔκ τε γῆς καὶ ϑαλάττης 
χμα, ποιοῦσα πολλὴν κραυγὴν καὶ ϑόρυβον, ἄχρι οὗ τῶν 
πλείστων Ταραντίνων ἐκεῖ βοηϑούντων καὶ συμφερο-- 
μένων τοῖς τειχομαχοῦσιν ἐσήμηνε τῷ Φαβίῳ τὸν καιρὸν 
ὃ Βρέττιος, καὶ διὰ κλιμάκων ἀναβὰς ἐκράτησε τῆς πό-10 
λεῶς. Ἐνταῦϑα μέντοι δοκεῖ φιλοτιμίας ἥ ἡττῶν γενέσϑαι" 
τοὺς γὰρ Βρεττίους πρώτους ἀποσφάττειν ἐκέλευσεν, 
ὡς μὴ προδοσίᾳ τὴν πόλιν ἔχων φανερὸς γένοιτο. Καὶ 
ταύτης τὸ διήμαρτε τῆς δόξης καὶ διαβολὴν ἀπιστίας 
προσέλαβε καὶ ὠμότητος. ᾿4πέϑανον δὲ πολλοὶ καὶ τῶν 15 
Ταραντίνων" οἱ δὲ πραϑέντες ἐγένοντο τρισμύριοι. καὶ 
τὴν πόλιν ἡ στρατιὰ διήρπασεν" ἀνηνέχϑη δ᾽ εἰς τὸ δη- 
μόσιον τρισχίλια τάλαντα. Πάντων δὲ τῶν ἄλλων ἀγο- 
μένων καὶ φερομένων λέγεται“τὸν γραμματέα πυϑέσϑαι 
τοῦ Φαβίου περὶ τῶν ϑεῶν τί κελεύει, τὰς γραφὰς οὕτω 30 
προσαγορεύσαντα καὶ τοὺς ἀνδριάντας" τὸν οὖν Φαβιον 
εἰπεῖν" ,,»,πολείπωμεν τοὺς ϑεοὺς Ταραντίνοις κεχολω-- 
μένους.’ Οὐ μὴν ἀλλὰ τὸν κολοσσὸν τοῦ Ἡρακλέους 
μετακομίσας ἐκ Τάραντος ἔστησεν ἐν Καπιτωλίῳ, καὶ 
πλησίον ἔφιππον εἰκόνα χαλκῆν ἑαυτοῦ, πολὺ Μαρ- 96 
κέλλου φανεὶς ἀτοπώτερος περὶ ταῦτα. μᾶλλον δ᾽ ὅλως 
ἐκεῖνον ἄνδρα πρᾳότητι καὶ φιλανθρωπία ϑαυμαστὸν 
ἀποδείξας, ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γέγραπται. 

ΧΧΙΠ. ᾿ἀννέβαν δὲ λέγεται διώκοντα τεσσαράκοντα 
μόνοις ἀπολειφϑῆναι σταδίοις, καὶ φανερῶς μὲν εἰπεῖν "80 
»Ἣν ἄρα καὶ Ῥωμαίοις ᾿άννίβας τις ἕτερος" ἀπεβάλομεν 
γὰρ τὴν Ταραντίνων πόλιν ὥσπερ ἐλάβομεν ,“« ἰδίᾳ δὲ 


' ἱ 
868 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟ ιΆ 


τότε πρῶτον αὐτῷ παραστῆναι πρὸς τοὺς φέλους εἰπεῖ, 
ὡς πάλαι μὲν ἑώρα χαλεπὸν αὐτοῖς, νῦν δ᾽ ἀδύνατο 
κρατεῖν ἀπὸ τῶν ὑπαρχόντων Ἰταλίας. Τοῦτον δεύτε 


οον ϑρίαμβον ἐθριάμβευσε λαμπρότερον τοῦ “προτέρι! 


Φάβιος, ὥσπερ ἀϑλητὴς ἀγαϑὸς ἐπαγωνιξόμενος τὶ 
᾿Αννίβα καὶ ῥαδίως ἀπολυόμενος αὐτοῦ τὰς “πράξει: 


ὥσπερ ὥμματα καὶ λαβὰς οὐκέτι τὸν αὐτὸν ἐχούσας τό 


νον. Ἡ μὲν γὰρ ἀνεῖτο τῆς δυνάμεως αὐτῷ διὰ τρυφὴν 
καὶ πλοῦτον, ἡ δ᾽ ὥσπερ, ἐξήμβλυντο καὶ κατατέεριπτο 

Ιρτοῖς ἀλωφήτοις ἀγῶσιν. Ἦν δὲ Μάρκος Δέβιος ᾽ οὗ τόν! 
Τάραντα φρουροῦντος ὁ ᾿άννίβας ἀπέστησεν- ὅμως δὲ 
τὴν ἄκραν κατέχων οὐκ ἐξεκρούσϑη καὶ διεφρύλαξεν ἄζρε 
τοῦ πάλιν ὑπὸ Ῥωμαίοις γενέσθαι τοὺς Ταραντίνους. 
Τοῦτον ἠνία Φάβιος τιμώμενος͵ καί ποτε πρὸς τὴν σὐγ- 

ἸΙόκλητον ὑπὸ φϑόνου καὶ φιλοτιμίας ἐξενεχϑεὲὶς εἶπεν. ὡς 
οὐ Φάβιος, ἀλλ᾽ αὐτὸς αἴτιος γένοιτο τοῦ τὴν Ταραν- 
τίνων ἁλῶναι. Γελάσαρ οὖν ὁ Φάβιος" .,4ληϑῆ λέγεις" 
εἶπεν ..εἰ μὴ γὰρ σὺ τὴν πόλιν ἀπέβαλες, οὐκ ἂν ἐγὼ 
παρέλαβον. 

40. ΚΧΧΙΓ. Οἵ δὲ᾽ Ῥωμαῖοι τά τ᾽ ἀλλὰ τῷ Φαβίῳ προσεφέ- 
ροντο λαμπρῶς, καὶ τὸν υἱὸν αὐτοῦ Φάβιον ἀνέδειξαν 
ὕπατον. Παραλαβόντος ὃς τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ καὶ διοι- 1" 
κοῦὔντός τι τῶν πρὸς τὸν πόλεμον ὃ πατήρ, εἴτε διὰ 
, γῆρας. καὶ ἀσθένειαν εἴτε διαπειρώμενος τοῦ σπταιδὸς, 

25 ἀναβὰς ἐφ᾽ ἵππον πρσσῇει διὰ τῶν ἐντυγχανόντων καὶ 
περιεστώτων. Ὁ δὲ νεανίας κατιδὼν πόρρωϑεον οὖ 
ἠνέσχετο, πέμψας δ᾽ ὑπηρέτην ἐκέλευσε καταβῆναι εἰν 
πατέρα καὶ δί αὑτοῦ προσελθεῖν, εἰ δή τι τυγχάνει τῆς 
ἀρχῆς δεόμενορ. Καὶ τοὺρ μὲν ἄλλους ἠνέασε τὸ ἐπί- 

80 ταγμα, κὰἀὶ σιωπῇ πρὸς τὸν Φάβιον ὡς ἀνάξια πάσχοντα 
τῆς δόξης ἀπέβλεψαν: αὐτὸς δ᾽ ἐκεῖνος ἀποπηδήσας 
κατὰ τάχος, ϑᾶττον ἢ βάδην πρὸς τον υἱὸν ἐπειχϑεὶς καὶ 


β 


. ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΊΜΟΣ. 869 


οΟιβαλὼν καὶ ἀσπασάμενος" ..ὄ Εὖ γε“ εἶπεν ., ὦ παῖ, 
γονεῖς καὶ πράττεις͵ αἰσϑόμενος τίνων ἄρχεις καὶ πη-- 
"σης μέγεϑος ἀνείληφας ἀρχῆς. Οὕτω καὶ ἡμεῖς καὶ οἵ 
γόγονοι τὴν Ῥώμην ηὐξήσαμεν͵ ἐν δευτέρῳ καὶ γονεῖς - 
κὲ παῖδας ἀεὶ τῶν τῆς πατρέδος καλῶν τιϑέμενοι."“ ς β 
ἐγεται δ᾽ ὡς ἀληϑῶς τοῦ Φαβίου τὸν πρόπαππον ἐν 

ὅξῃ καὶ δυνάμει μεγίστῃ Ῥωμαίων γενόμενον πεντάκις 

δὲν αὐτὸν ὑπατεῦσαι καὶ ϑριάμβους ἐκ πολέμων με- 

ἔστων ἐπιφανεστάτους καταγαγεῖν, ὑπατεύοντι δ᾽ υἱῷ 
φεσβευτὴν συνεξελϑεῖν ἐπὶ τὸν πόλεμον, ἐν δὲ τῷ 10 
'φεάμβῳ τὸν μὲν εἰσελαύνειν ἐπὶ τεϑρίππῳ. τὸν δ᾽ 

πσεον ἔχοντα μετὰ τῶν ἄλλων ἐπακολουϑεῖν ἀγαλλό-- 

νενον. ὅτι τοῦ μὲν υἱοῦ κύριορ; τῶν δὲ πολιτῶν μέγυ- 
τος καὶ ὧν καὶ προσαγορευόμενος ὕατερον αὑτὸν τοῦ 
"ό μου καὶ τοῦ ἄρχοντος τίϑησιν. ᾿Αλλὰ γὰρ ἐκεῖνος οὐκ 15 
χυτὸ τούτων μόνον ϑαυμαστὸς ἦν. Τοῦ δὲ Φαβίου τὸν 
υἱὸν ἀποθανεῖν συνέβη" καὶ τὴν μὲν συμφορὰν ὡς ἀνήρ 
τε φρόνιμος καὶ πατὴρ χρηστὸς ἤνεγκε μετριώτατα, τὸ 
δ᾽ ἐγκώμιον, ὃ ταῖς ἐκκομιδαῖς τῶν ἐπιφανῶν οἵ προσή-- 
κοντες ἐπιτελοῦσιν. αὐτὸς εἶπε καταστὰς ἐν ἀγορᾷ καὶ 50 

γράψας τὸν λόγον ἐξέδωκεν. 

ΧΧΥ. Ἐπεὶ δὲ Σχηπίων Κορνήλιος εἰς Ἰβηρίαν πεμ’- 

φϑεὶς Καρχηδονίους μὲν ἐξήλασε μάχαις πολλαῖς κρα- 

τήσας, ἔϑνη δὲ πάμπολλα καὶ πόλεις μεγάλας καὶ πράγ-- 

ματα λαμπρὰ Ῥωμαίοις κτησάμενος εὔνοιαν εἶχε καὶ 95 

δόξαν ἐπανελθὼν ὅσην ἄλλος οὐδεὶς, ὕπατος δὲ κατα- 

σταϑεὶς καὶ τὸν δῆμον αἰσϑόμενος μεγάλην ἀπαιτοῦντα 

καὶ προσδεχόμενον πρᾶξιν αὐτοῦ, τὸ μὲν αὐτόϑι συμ-- 

πλέκεσϑαι πρὸς ᾿άννίβαν ἀρχαῖον ἡγεῖτο λίαν καὶ πρε-- 

σβυτικόν, αὐτὴν δὲ Καρχηδόνα καὶ Διβύην εὐϑὺς 30 

ἐμπλήσας ὅπλων καὶ στρατευμάτων διενοεῖτο πορϑεῖν 


καὶ τὸν πόλεμον ἐκ τῆς Ἰταλίας ἐκεῖ μεϑιστάναι, καὶ πρὸς 
ΡΤ, γἱτ. 1. 24 


8570 ΠΛΙΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂' ] 


τοῦτο παντὶ τῷ ϑυμῷ συνεξώρμα τὸν δῆμον, ἐντιὺ 
δὴ Φάβιος ἐπὶ πᾶν δέους ἄγων τὴν πόλιν, ὡς ὑπ ἀνὴ 
ἀνοήτου καὶ νέου φερομένην εἰς τὸν ἔσχατον καὶ! 
γιστον κίνδυνον, οὔτε λόγου φειδόμενος οὔτ᾽ ἐγ) 
δ δοκοῦντος ἀποτρέψειν τοὺς πολίτας τὴν μὲν βυνὶ 
ἔπεισε, τῷ δὲ δήμῳ διὰ φϑόνον ἐδόκει τοῦ Σκηπίον 
εὐημεροῦντος ἐπιλαμβάνεσθαι καὶ δεδιέναι; μή τιμ 
καὶ λαμπρὸν ἐξεργασαμένου καὶ τὸν πόλεμον ἢ ποι 
πασιν ἀνελόντος ἢ τῆς Ἰταλίας ἐκβαλόντος αὐτὸς ἀρνὶ 
1τὸ φανῇ καὶ μαλακὸς ἐν τοσούτῳ χρόνῳ [μὴ ἢ] διαπεποὶὲ 
μηκώς. Ἔοικε δ᾽ δρμῆσαι μὲν ἐξ ἀρχῆς ὁ Φήβως χρθὶ 
τὸ ἀντιλέγειν ὑπὸ πολλῆς ἀσφαλείας καὶ προνοίας μέγιν 
ὄντα δεδιὼς τὸν κίνδυνον, ἐντεῖναι δὲ πος μᾷλ)0 
ἑαυτὸν καὶ πορρωτέρω προαχϑῆναε φιλοτιμίᾳ τιὶ χὴ 
16 φιλονεικίᾳ κωλύων τοῦ Σκηπίωνος τὴν αὐξησιν, 0} 
καὶ Κράσσον ἔπειϑε, τὸν συνυπατεύοντα τῷ Σκηπίον 
μὴ παρεῖναι τὴν στρατηγίαν μηδ᾽ ὑπείκειν, ἀλῖ αὐτὸ 
εἰ δόξειεν, ἐπὶ Καρχηδονίους περαιοῦσϑαι καὶ χρη 
δοϑῆναι πρὸς τὸν πόλεμον οὐκ εἴασε. Χρήματα 
«οοὖν Σκηπίων ἑαυτῷ πορίξειν ἀναγκαζόμενος ἢ 
παρὰ τῶν ἐν Τυρρηνίᾳ πόλεων ἰδίᾳ πρὸς αὐτὸν οἰκεῖ 
διακειμένων καὶ χαριξομένων" Κράσσον δὲ τὰ μ5 
φύσις οὐἠ ὄντα φιλόνεικον, ἀλλὰ πρᾷον. οἶκοι κατε 
τὰ δὲ καὶ νόμος ϑεῖος ἱερωσύνην ἔχοντα τὴν μεγίστη, 
“2. ΧΧΥῚΙ. “4“]΄ϑις οὖν καϑ᾽ ἑτέραν ὁδὸν ἀπαντῶν" “ 
βιος τῷ Σκηπίωνι κατεκώλυε τοὺς δρμωμένου: "ἴ 
συστρατεύεσϑαι τῶν νέων καὶ κατεῖχεν, ἔν τὲ ταῖν 
λαῖς καὶ ταῖς ἐκκλησίαις βοῶν, ὡς οὐκ αὐτὸς “ἀν 
ἀποδιδράσκοι μόνος ὁ Σκηπίων, ἀλλὰ καὶ τὴν ὑπθδν 
80 πον ἐκπλέοι λαβὼν δύναμιν ἐκ τῆς Ἰταλίας, δημανο" 
ἐλπίσι τοὺς νέους καὶ ἀναπείϑων ἀπολιπεῖν γονεῖς 
γυναῖκας καὶ πόλιν, ἧς ἐν ϑύραις ἐπικρατῶν κου 


5 ΦΆΒΙΟΣ ΜΑΞΊΜΟΣ. 871 


τὸς ὁ πολέμιος κάϑηται. Καὶ μέντοι ταῦτα λέγων 
όβησε τοὺς Ῥωμαίους͵ καὶ μόνοις αὐτὸν ἐψηφίσαντο 
γῆσϑαι τοῖς ἐν Σικελίᾳ στρατεύμασι καὶ τῶν ἐν Ἰβηρίᾳ 
ἱγονότων μετ’ αὐτοῦ τριακοσίους ἄγειν, οἷς ἐχρῆτο 
"στοῖς. Ταῦτα μὲν οὖν ἐδόκει πολιτεύεσθαι πρὸς τὴν δ 
τοῦ φύσιν ὁ Φάβιος. Ἐπεὶ δὲ Σκηπίωνος εἰς Διβύην 
'᾿αβάντος εὐθὺς ἔργα ϑαυμαστὰ καὶ πράξεις ὑπερή- 
ανον τὸ μέγεϑος καὶ τὸ κάλλος εἰς Ῥώμην ἀκηγγέλλοντο, 
αὶ μαρτυροῦντα ταῖς φήμαις εἴπετο λάφυρα πολλὰ καὶ 
ασιλεὺς ὁ Νομάδων αἰχμάλωτος, καὶ δύο στρατοπέδων 10 
φ᾽ ἕνα καιρὸν ἐμπρήσεις καὶ φϑορὰ πολλῶν μὲν ἀν- 
ρώπων, πολλῶν δ᾽ ὅπλων καὶ ἵππων ἐν αὐτοῖς συγ- 
ατακεκαυμένων, καὶ πρεσβεῖαι πρὸς ᾿Αννίβαν ἐπέμ-- 
ντο παρὰ Καρχηδονίων καλούντων καὶ δεομένων 
σαντα τὰς ἀτελεῖς ἐκείνας ἐλπίδας οἴκαδε βοηϑεῖν. ἐν 15 
δ Ῥώμῃ πάντων ἐχόντων τὸν Σκηπίωνα διὰ στόματος 
ἰπὶ τοῖς κατορϑώμασι Φάβιος ἠξίου πέμπεσθαι Σκη-- 
τίωνι διάδοχον. ἄλλην μὲν οὐκ ἔχων πρόφασιν. εἰπὼν 
δὲ τὸ μνημονευόμενον, ὡς ἐπισφαλές ἐστι πιστεύειν 
ἀνδρὸς ἑνὸς τύχῃ τηλικαῦτα πράγματα, χαλεπὸν γὰρ ἀεὶ 59 
εὐτυχεῖν τὸν αὐτόν, οὕτω προσέκρουσεν ἤδη πολλοῖς, 
ὡς δύσχολος ἀνὴρ καὶ βάσκανος ἢ πάμπαν ὑπὸ γήρως 
ἄτολμος γεγονὼς καὶ δύσελπις, περαιτέρω τε τοῦ μετρίου 
κατατεϑαμβημένος τὸν ᾿ἀννέβαν. Οὐδὲ γὰρ ἐκπλεύ-- 
σαντος αὐτοῦ μετὰ τῶν δυνάμεων ἐξ Ἰταλίας εἴασε τὸ 45 
χαῖρον καὶ τεϑαρρηκὸς τῶν πολιτῶν ἀϑόρυβον καὶ βέ- 
βαιον, ἀλλὰ τότε δὴ μάλιστα τὰ πράγματα τῇ πόλει 
ϑεούσῃ παρὰ τὸν ἔσχατον κένδυνον ἐπισφαλῶς ἔχειν 
ἔλεγε" βαρύτερον γὰρ ἐν Διβύῃ πρὸ Καρχηδόνος αὐτοῖς 
Δννίβαν ἐμπεσεῖσϑαι καὶ στρατὸν ἀπαντήσειν Σκηπίωνι 80 
πολλῶν ἔτι ϑερμὸν αὐτοχρατόρων αἵματι καὶ δικτατό--. 
ρων καὶ ὑπάτων - ὥστε τὴν πόλιν αὖϑις ὑπὸ τῶν λόγων 


379 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


τούτων ἀναταράττεσθαι καὶ τοῦ πολέμου μεεϑ' εστῶὶ 
εἰς Λιβύην ἐγγυτέρω τῆς Ῥώμης οἴεσϑαι γεγονέναιτ 
φόβον. 
ΧΥΥΙΙ. ᾿Δλλὰ Σκηπίων μὲν οὐ μετὰ πολὺν χρόν 
εαὐτόν τε νικήσας μάχῃ κατὰ κράτος ᾿'ἀννίβαν καὶ κατ 
βαλὼν τὸ φρόνημα καὶ καταπατήσας τῆς αρχηδο: 
ὑποπεσούσης ἀπέδωκε μείζονα χαρὰν ἁπάσης ἐλπίδι 
τοῖς πολίταις͵ καὶ τὴν ἡγεμονίαν ὡς ἀληϑῶς ᾿ 
Πολλῷ σάλῳ σεισϑεῖσαν ὥρϑωσεν πάλεν" 
τοΦάβιος δὲ Μάξιμος οὐ διήρκεσε τῷ βίῳ πρὸς τὸ τοῦ πο: 
λέμου τέλος, οὐδ᾽ ἤκουσεν ᾿ἀννίβαν ἡττημένοι, οὐδὲ τὴν» 
μεγάλην καὶ βέβαιον εὐτυχίαν τῆς πατρίδος ἐπείδε:,, 
ἀλλὰ περὶ ὃν χρόνον ᾿άννίβας ἀπῆρεν ἐξ Ἰταλίας νόσῳ 
καμὼν ἐτελεύτησεν. ᾿Επαμεινώνδαν μὲν οὖν Θηβαῖοι 
15 δημοσίᾳ διὰ πενίαν, ἣν ἀπέλιπεν ὁ ἀνήρ, ἔϑαψαν᾽ οὐδὲν 
γὰρ οἴκοι τελευτήσαντος εὑρεϑῆναι πλὴν ὀβελίσχον 
σιδηροῦν λέγουσι: Φάβιον δὲ Ῥωμαῖοι δημοσίᾳ μὲν οὐλ 
ἐκήδευσαν, ἰδία δ᾽ ἑκάστου τὸ σμικρότατον αὐτῷ τῶι 
νομισμάτων ἐπενεγκόντος, οὐχ ὡς δι’ ἔνδειαν προσαρ. 
«οκούντων, ἀλλ ὡς πατέρα τοῦ δήμου ϑάπτοντος, ἔσῃ: 
τιμὴν καὶ δόξαν ὁ ϑάνατος αὐτοῦ τῷ βίῳ πρέπουσαν. 


[ΠΕΡΙΚΔΕΟΥ͂Σ ΚΑῚ ΦΑΒΙΟΥ͂ ΜΑΞΙΜΟΥῚ 
ΣΥΓΚΡΙΣΙΣΊ 


Ι. Οἱ μὲν οὖν βίοι τῶν ἀνδρῶν τοιαύτην ἔρυδιν β 
ἱστορίαν. Ἐπεὶ δὲ καὶ πολιτικῆς καὶ πολεμικῆς ἀρετῆς 
πολλὰ καὶ καλὰ παραδείγματα καταλελοίπασιν ἀμφύ- 

δοτέροι, φέρε τῶν πολεμικῶν ἐκεῖνο πρῶτον λάβωμεν, 
ὅτι Περικλῆς μὲν ἄριστα πράττοντι τῷ δήμῳ καὶ μεγίστῃ 
καϑ' αὑτὸν ὄντι καὶ μάλιστα πρὸς δύναμιν ἀκμάξοντ 


᾿ ΠΕΡΙΚΆΑ. ΚΑῚ ΦΑΒ ΜΆΑΞ. ΣΥΓΚΡΙΣΙΣ. 3878 


μενος ὑπὸ κοινῆς ἂν δόξειεν εὐτυχίας καὶ ῥώμης 
γαγμάτων ἀσφαλὴς διαγενέσϑαι καὶ ἄπταιστος. αἵ δὲ 
καβέου πράξεις ἐν αἰσχίστοις καὶ δυσποτμοτάτοις και- 
ῖς ἀναδεξαμένου τὴν πόλιν οὐκ ἐπὶ ἀγαϑοῖς ἀσφαλῆ 
ετήρησαν. ἀλλ᾽ ἐκ κακῶν εἰς βελτίω μετέστησαν. Καὶϑ 
ερικλεῖ μὲν αἵ Κίμωνος εὐπραξίαι καὶ τὰ Μυρωνίδου 
χὺ τὰ Δεωκράτους τρόπαια καὶ πολλὰ καὶ μεγάλα Τολ-- 
ίδης κατορϑῶν ἐνεορτάσαι μᾶλλον καὶ ἐμπανηγυρίδαι 
τρατηγοῦντι τὴν πόλιν ἢ κτήσασϑαι πολέμῳ καὶ φυ-- 
άξαι παρέδωκαν" ὥαβιος δ᾽ ὁρῶν πολλὰς μὲν φυγὰς 10 
αὶ ἥττας. πολλοὺς δὲ ϑανάτους καὶ σφαγὰς αὐτοχρα-- 
ὅρων καὶ στρατηγῶν, λέμνας δὲ καὶ πεδία καὶ δρυμοὺς 
εκρῶν στρατοπέδων πλήϑοντας, αἵματι δὲ καὶ φόνῳ 
ροταμοὺς ἄχρι ϑαλάττης ῥέοντας, ἐν τῷ καϑ᾽ ἑαυτὸν 
᾿ομωμένῳ καὶ βεβηκότι τὴν πόλιν ἀντιλαμβανόμενος 16 
εαὶ ὑπερείδων οὐκ εἴασε τοῖς ἐκείνων ὑποφερομένην 
πταίσμασι τελέως ἐκχυϑῆναι. Καίτοι δόξειεν ἂν οὐχ 
οὕτω χαλεπὸν εἶναι πόλιν ἐν συμφοραῖς μεταχειρίσα--: 
ὅϑαι ταπεινὴν καὶ τοῦ φρονοῦντος ὑπ ἀνάγκης κατή-- 
κοον γενομένην, ὡς δι’ εὐτυχίαν ἐπῃρμένῳ καὶ σπαρ-30 
γῶντι τῷ. δήμῳ χαλινὸν ἐμβαλεῖν ὕβρεως καὶ ϑρασυτη- 
τος" ᾧ ὁ δὴ μάλιστα φαίνεται τρόπῳ Περικλῆς ᾿Αϑηναίων 
περιγενόμενος. ᾿4λλὰ τῶν Ῥωμαίοις συμπεσόντων τότε 
κακῶν τὸ μέγεϑος καὶ τὸ πλῆϑος ἰσχυρόν τινα γνώμην 
καὶ μέγαν ἔδειξεν ἄνδρα τὸν μὴ συγχυϑέντα μηδὲ προέ--35. 
μενον τοὺς αὑτοῦ λογισμούς. 

Π. Καὶ Σάμῳ μὲν ὑπὸ Περικλέους ἁλούσῃ τὴν Τά- 
ραντος ἔστι κατάληψιν ἀντιϑεῖναι, καὶ νὴ “7 Εὐβοίᾳ 
τὰς περὶ Καμπανίαν πόλεις" ἐπεὶ αὐτήν γε Καπύην οἷ᾽ 
περὶ Φούλβιον καὶ "Ἄππιον ὕπατοι κατέσχον. Ἐκ δὲ 80 
παρατάξεως Φάβιος οὐ φαίνεται μάχῃ νενικηκὼς πλὴν 
ἀφ᾽ ἧς τὸν πρότερον εἰσήλασε ϑρίαμβον, Περικλῆς δ᾽ 


874 ΠΩΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ἐννέα τρόπαια κατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλατταν ἔστησεν 
τῶν πολεμέων. Οὐ μὴν λέγεται τοιαύτη πρᾶξις ἢ 
κλέους. οἵαν ἔπραξε Φάβιος Μινούχιον ἐξαρππάσας: 
νέβου καὶ διασώσας ἐντελὲς στρατόπεδον Ῥωμαί 
δκαλὸν γὰρ τὸ ἔργον καὶ κοινὸν ἀνδρείας ὁρμεοῦ καὶ ςι 
νήσεως καὶ χρηστότητος" ὥσπερ αὖ πάλιν οὐδὲ σφαὶ 
λέγεται Περικλέους οἷον ἐσφάλη Φάβιος δεὰ τῶν βοι 
καταστρατηγηϑεὶς ὑπ ᾿δννίβου, λαβὼν μὲν αὐτομάτι 
καὶ κατὰ τύχην ὑπελϑόντα τοῖς στενοῖς τὸν πολέμωι 
10 προέμενος δὲ νυχτὸς λαϑόντα καὶ μεϑ᾽ ἡμέραν βιασε 
μενον καὶ φϑάσαντα μέλλοντος καὶ χρατήσαντα συζα- 
βόντος. Εἰ δὲ δεῖ μὴ μόνον χρῆσϑαι τοῖς παρούσιν͵ 
ἀλλὰ καὶ τεχμαίρεσϑαι περὶ τοῦ μέλλοντος ὀοϑῶς τὸν 
ἀγαϑὸν στρατηγόν, ᾿4ϑηναίοις μὲν ὡς Περεκλῆς προΐγνο 
16 καὶ προεῖπεν ἐτελεύτησεν ὁ πόλεμος" πολυπραγμονοῦν- 
τες γὰρ ἀπώλεσαν τὴν δύναμιν Ῥωμαῖοι ὃὲ παρὰ τοὺ; 
Φαβίου λογισμοὺς ἐκπέμψαντες ἐπὶ Καρχηδονέους Σχγ 
πίωνα πάντων ἐκράτησαν. οὐ τύχῃ, σοφία ὃὲ τοῦ στρι- 
τηγοῦ καὶ ἀνδρείᾳ κατὰ κράτος νιχήσαντος τοὺς ποὶε 
40 μέους. Ὥστε τῷ μὲν τὰ πταίσματα τῆς πατρίδος μαρτιν 
ρεῖν. ὅτι καλῶς ἔγνω, τὸν δὲ ὑπὸ τῶν κατορϑωμαάτοιν 
ἐλέγχεσθαι τοῦ παντὸς ἐσφαλμένον. Ἴση δ᾽ ἁμαρτίε 
στρανηγοῦ κακῷ περιπεσεῖν μὴ προσδοκήσαντα καὶ 
κατορϑώματος καιρὸν ἀπιστίᾳ προέσϑαι. Μία γὰρ, ὁ: 
45 ἔοικεν, ἀπειρία καὶ ϑράσος γεννᾷ καὶ ϑάρσος ἀφαιρεῖται. 
Ταῦτα περὶ τῶν πολεμικῶν. 

ΠΠ. Τῆς δὲ πολιτείας μέγα μὲν ἔγκλημα τοῦ Περικλέ- 
ους ὁ πόλεμος. Λέγεται γὰρ ἐπακτὸς ὑπὶ ἐχείνου γενξ 
σϑαι “ακεδαιμονίοις ἐρίσαντος μὴ ἐνδοῦναι. “Τοχῶ δὲ 

δομηδ᾽ ἂν Φάβιον Μάξιμον ἐνδοῦναί τι Καρχηδονίοις 
ἀλλ᾽ εὐγενῶς ὑποστῆναι τὸν ὑπὲρ τῆς ἡγεμονέας κίν. 
δυνον. Ἢ μέντοι πρὸς Μινούκιον ἐπιείκεια τοῦ Φαβίοι 


57 ΠΕΡΙΚΑ. ΚΑῚ Φ48Β. ΜΑΞ. ΣΥΓΚΡΙΣΙῚΣ. 375 


'χὺ πραότης ἐλέγχει τὸν πρὸς Κίμωνα καὶ Θουκυδίδην 
'᾿κασιασμόν, ἄνδρας ἀγαϑοὺς καὶ ἀριστοκρατικοὺς εἰς 
ρυγὴν ὑπὶ αὐτοῦ καὶ τοὔστρακον ἐκπεσόντας. ᾿Αλλ 
γε δύναμις μείξων ἡ τοῦ Περικλέους καὶ τὸ κράτος. 
Οϑεν οὐδ᾽ ἄλλον εἴαδεν ἐνδυστυχῆσαι τῇ πόλει κακῶς ὃ 
βουλευσάμενον στρατηγόν, ἀλλ΄ ἢ μόνος αὐτὸν ἐκφυ- 
γὼν Τολμίδης καὶ διωδσάμενος βίᾳ προσέπταισε Βοιω- 
τοῖς" οἵ δ᾽ ἄλλοι προσετέϑεντο καὶ κατεκοσμοῦντο πάν-- 
τες εἰς τὴν ἐκείνου γνώμην ὑπὸ μεγέϑους αὐτοῦ τῆς 
δυνάμεως. Φάβιος δὲ τὸ καϑ᾽ αὑτὸν ἀσφαλὴς ὧν καὶ 10 
ἀναμάρτητος τῷ πρὸς τὸ κωλύειν ἑτέρους ἀδυνάτῳ 
φαίνεται λειπόμενος. Οὐ γὰρ ἂν τοσαύταις συμφοραῖς 
ἐχρήσαντο Ῥωμαῖοι Φαβίου παρ᾽ αὐτοῖς ὅσον ᾿4ϑήνησι 
Περικλέους δυνηϑέντος. Καὶ μὴν τήν γε πρὸς χρήματα 


μεγαλοφροσύνην ὃ μὲν τῷ μηδὲν λαβεῖν παρὰ τῶν δι- 15 


δόντων. ὁ δὲ τῷ προέσϑαι πολλὰ τοῖς δεομένοις ἐπεδεί-- 
ξατο, λυσάμενος τοῖς ἰδίοις χρήμασι τοὺς αἰχμαλώτους. 
Πλὴν τούτων μὲν οὐ πολὺς ἦν ἀριϑμός, ἀλλ᾽ ὅσον ἕξ 
τάλαντα' Περικλῆς δ᾽ οὐκ ἂν ἴσως εἴποι τις ὅσα καὶ 
παρὰ συμμάχων καὶ βασιλέων ὠφελεῖσϑαι καὶ ϑεραπεύε-- 30 
σϑαι παρόν, τῆς δυνάμεως διδούσης, ἀδωρότατον 
ἑαυτὸν καὶ καϑαρώτατον ἐφύλαξεν. Ἔργων γε μὴν 
μεγέϑεσι καὶ ναῶν καὶ κατασκευαῖς οἰκοδομημάτων, ἐξ 
ὧν ἐκόσμησεν ὁ Περικλῆς τὰς ᾿Αϑήνας, οὐκ ἄξιον ὁμοῦ 
πάντα τὰ πρὸ τῶν Καισάρων φιλοτιμήματα τῆς Ῥώμης 36 
παραβαλεῖν, ἀλλ᾽ ἔξοχόν τι πρὸς ἐκεῖνα καὶ ἀσύγκρι-- 
τον ἡ τούτων ἔσχε μεγαλουργία καὶ μεγαλοπρέπεια τὸ 
πρωτεῖον. 


.«.-.- 


876 ΠΛΙΟΥΤΔΑΡΧΟΊ' ( 


ΑΙ ΜΚΙΒΙΑΖΔΗΣ. 


Ι. Τὸ ᾿Αλκιβιάδου γένος ἄνωϑεν Εὐρυσάκην τὶ 
δ.4ἴαντος ἀρχηγὸν ἔχειν δοκεῖ, πρὸς δὲ μητρὸς ᾿Δ΄λκμαιο, 
νίδης ἦν ἐκ Δεινομάχης γεγονὼς τῆς Μεγακλέους. Ὁ 
πατὴρ αὐτοῦ Κλεινίας ἰδιοστόλῳ τριήρει περὲ 'Ζρτεμι- 
σιον ἐνδόξως ἐναυμάχησεν. ὕστερον δὲ Βοιωτοῖς μαχο- 
μενος περὶ Κορώνειαν ἀπέϑανε. Τοῦ δὲ ᾿“λκιβιάδοι, 
10 Περικλῆς καὶ ᾿ἀρίφρων οἱ Ξανθίππου, προσήκοντε: 
κατὰ γένος͵ ἐπετρόπευον. Δέγεται δ᾽ οὐ κακῶς, ὅτε τῆς 
Σωκράτους πρὸς αὐτὸν εὐνοίας καὶ φιλανϑρωκσέας οὐ 
μικρὰ πρὸς δόξαν ἀπέλαυσεν, εἴγε Νικέου μὲν τὰ, Δτ- 
μοσϑένους καὶ Μαμάχου καὶ Φορμίωνος Θρασυβούλου 
Ι6τε καὶ Θηραμένους, ἐπιφανῶν ἀνδρῶν γενομένων κατ᾿ 
αὐτόν, οὐδενὸς οὐδ᾽ ἡ μήτηρ ὀνόματος τετύχηκεν, .4λ-1, 
κιβιάδου ὃὲ χαὶ τίτϑην, γένος “άκαιναν, ““μύκλεν 
ὄνομα, καὶ Ζώπυρον παιδαγωγὸν ἴσμεν. ὧν τὸ μὲν᾽ “4ν- 
τισϑένης, τὸ δὲ Πλάτων ἴστόρηκε. Περὶ μὲν οὖν τοὶ 
40 κάλλους ᾿4λκιβιάδου οὐδὲν ἴσως δεῖ λέγειν. πλὴν ὅτι καὶ 
παῖδα καὶ μειράκιον καὶ ἄνδρα πάσῃ συνανϑῆσαν τὶ 
ἡλικέᾳ καὶ ὥρᾳ τοῦ σώματος ἐράσμιον καὶ ἡδὺν παρ- 
ἔσχεν. Οὐ γὰρ, ὡς Εὐριπίδης ἔλεγε, πάντων τῶν 
καλῶν καὶ τὸ μετόπωρον καλόν ἐστιν, ἀλλὰ τοῦτο 4)- 
96 κιβιάδῃ μετ’ ὀλίγων ἄλλων δι’ εὐφυΐαν καὶ ἀρετὴν σύ- 
ματος ὑπῆρξε. Τῇ δὲ φωνῇ καὶ τὴν τραυλότητα ἐμπρέ 
ψαι λέγουσι καὶ τῷ λάλῳ πιϑανότητα παρασχεῖν χέριν 
ἐπιτελοῦσαν. Μέμνηται δὲ καὶ ᾿Δριστοφάνης αὐτοῦ τῆς 
τραυλότητος ἐν οἷς ἐπισκώπτει Θέωρον᾽ β 
Εἶτ᾿ ᾿4λκιβιάδης εἶπε πρός μὲ τραυλίσας " 
οὐλᾶς Θέωλον; τὴν κεφαλὴν κόλακος ἔχει." 
ὀρϑώῶς γε τοῦτ᾽ ᾿Αλκιβιάδης ἐτραύλισε. 


80 


, ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ. 877 


ρεὺ “ἄρχιππος τὸν υἱὸν τοῦ ᾿4λκιβιάδου σχώπτων᾽ Βα- 
ἔξει; φησὶ, διακεχλιδὸς, ϑοιμάτιον ἕλχων, ὅπως ἐμφε-- 
)ς μάλιστα τῷ πατρὶ δόξειεν εἶναι, 
Κλασαυχενεύεταί τε καὶ τραυλίξεται. 
Π. Τὸ δ᾽ ἦϑος αὐτοῦ πολλὰς μὲν ὕστερον, ὡς εἰκὸς 5 
» πράγμασι μεγάλοις καὶ τύχαις πολυτρόποις. ἀνομοιό-- 
ητας πρὸς αὑτὸ καὶ μεταβολὰς ἐπεδείξατο. Φύσει δὲ 
ολλῶν ὄντων καὶ μεγάλων παϑῶν ἐν αὐτῷ τὸ φιλόνει-- 
ον ἰσχυρότατον ἦν καὶ τὸ φιλόπρωτον, ὡς δῆλόν ἐστι 
οἷῖἴς παιδικοῖς ἀπομνημονεύμασιν. Ἐν μὲν γὰρ τῷ πα- 10 
αέειν πιεξούμενος ὑπὲρ τοῦ μὴ πεσεῖν ἀναγαγὼν πρὸς 
ὁ στόμα τὰ ἄἅμματα τοῦ πιεξοῦντος οἷος ἦν διαφαγεῖν 
ὰς χεῖρας. ᾿ἀφέντος δὲ τὴν λαβὴν ἐκείνου καὶ εἰπόντος" 
,Ζάκνεις, ὦ ᾿Δλκιβιάδη, καϑάπερ αἵ γυναῖκες“, , Οὐκ 
γωγε εἶπον .. ἀλλ᾽ ὡς οἵ λέοντες.“ Ἔτι δὲ μικρὸς ὧν 15 
ἔπαιξεν ἀστραγάλοις ἐν τῷ στενωπῷ, τῆς-δὲ βολῆς καϑη- 
κούσης εἰς αὐτὸν ἅμαξα φορτίων ἐπῇει. Πρῶτον μὲν οὖν 
ἐκέλευε περιμεῖναι τὸν ἄγοντα τὸ ξεῦγος " ὑπέπιπτε γὰρ 
ἡ βολὴ τῇ παρόδῳ τῆς ἁμάξης" μὴ πειϑομένου δὲ δι᾽ 
ἀγροικίαν. ἀλλ᾽ ἐπάγοντος, οἵ μὲν ἄλλοι παῖδες διέσχον, 20 
ὁ δ᾽ ᾿Δλκιβιάδης καταβαλὼν ἐπὶ στόμα πρὸ τοῦ ξεύγους 
καὶ παρατείνας ἑαυτὸν ἐκέλευεν οὕτως. εἰ βούλεται, 
διεξελθεῖν, ὥστε τὸν μὲν ἄνϑρωπον ἀνακροῦσαι τὸ ξεῦ-- 
γος ὀπίσω δείσαντα, τοὺς δ᾽ ἰδόντας ἐκπλαγῆναι καὶ 
μετὰ βοῆς συνδραμεῖν πρὸς αὐτόν. Ἐπεὶ δὲ εἰς τὸ μαν-- 95 
ϑάνειν ἧκε. τοῖς μὲν ἄλλοις ὑπήκουε διδασκάλοις ἐπιει-- 
κῶς, τὸ δ᾽ αὐλεῖν ἔφευγεν ὡς ἀγεννὲς καὶ ἀνελεύϑερον" 
πλήκτρου μὲν γὰρ καὶ λύρας χρῆσιν οὐδὲν οὔτε σχήμα-- 
τος οὔτε μορφῆς ἐλευϑέρῳ πρεπούσης διαφϑείρειν. αὖ-- 
λοὺς δὲ φυσῶντος ἀνθρώπου στόματι καὶ τοὺς συνήϑεις 80 
ἂν πάνυ μόλις διαγνῶναι τὸ πρόσωπον. Ἔτι δὲ τὴν μὲν 
λύραν τῷ χρωμένῳ συμφϑέγγεσϑαι καὶ συνάδειν, τὸν 


8178 ΠΔΜΟΥΤΑΡΧΟΥ 


δ᾽ αὐλὸν ἐπιστομέξζειν καὶ ἀποφράττεειν ἕκαστον τ, 
φωνὴν καὶ τὸν λόγον ἀφαιρούμενον. .»,ἡὐλεέκοσσαν. 
ἔφη .»Θηβαίων παῖδες" οὐ γὰρ ἴσασι διαλέγεσθαι ᾿ 
δὲ τοῖς ᾿Δϑηναίοις. ὡς οἷ πατέρες λέγουσιν, ἄρχη) 
δ ᾿᾿“ϑηνᾶ καὶ πατρῷος ᾿“πόλλων ἐστέν, ὧν ἡ μὲν ἔρι 
τὸν αὐλόν, ὁ δὲ καὶ τὸν αὐλητὴν ἐξέδειρε.““ Ζοια 
παίζων ἅμα καὶ σπουδαζων ὁ ᾿Αζκχιβιάδης αὑτόν τε: 
μαϑήματος ἀπέστησε καὶ τοὺς ἄλλους. Ταχὺ γὰρ διὴλ 
λόγος εἰς τοὺς παῖδας, ὡς εὖ ποιῶν ὁ ᾿Δλκεβιάδης βὸ 
10 λύττοιτο τὴν αὐλητικὴν καὶ χλευάζοι τοὺς μανϑάνοντα 
Ὅθεν ἐξέπεσε κομιδῇ τῶν ἐλευϑέρων διατριβῶν χα 
προεπηλακίσϑη παντάπασιν ὁ αὐλός. 
ΠΙ. Ἐν δὲ ταῖς ᾿ἀντιφῶντος λοιδορέαις γέγραπται, 
ὅτι παῖς ὧν ἐκ τῆς οἰκίας ἀπέδρα πρὸς “1ημοκράτη τινὸ 
Ι6 τῶν ἐραστῶν" βουλομένου δ᾽ αὐτὸν ἀκοχηρύττειν᾽ 4ς- 
φρονος, Περικλῆς οὐκ εἴασεν εἰπών" εἰ μὸν τέθνηκεν. 
ἡμέρᾳ μιᾷ διὰ τὸ κήρυγμα φανεῖσθαι πρότερον, εἶ δἰ 
σῶς ἐστιν. ἄσωστον αὐτῷ τὸν λοιπὸν βίον ἔσεαϑαι" χὰ 
ὅτι τῶν ἀκολουϑούντων τινὰ κτείνειεν ἐν τῇ “ΣΕιβυρτίι 
40 παλαίστρᾳ ξύλῳ πατάξας. ᾿4λλὰ τούτοις μὲν οὐκ ἄξιον 
ἴσως πιστεύειν, ἅ γε λοιδορεῖσϑαί τις αὐτῷ δι᾽ ἔχϑριν 
ὁμολογῶν εἷπεν. 
ΙΝ. Ἤδη δὲ πολλῶν καὶ γενναίων ἀϑροιξομένων χε 
περιεπόντων, οἵ μὲν ἄλλοι καταφανεῖς ἦσαν τὴν λαμαρὸ 
4δτητα τῆς ὥρας ἐχπεπληγμένοι καὶ ,“ϑεραπεύοντες, ὁ ἐδ᾿ 
Σωκράτους ἔρως μέγα μαρτύριον ἦν τῆς ἀρετῆς καὶκ- 
φυΐας τοῦ παιδός, ἣν ἐμφαινομένην τῷ εἴδει καὶ ὀνα- 
λάμπουσαν ἐνορῶν, φοβούμενος δὲ τὸν πλοῦτον καὶ τὸ 
ἀξίωμα καὶ τὸν προκαταλαμβάνοντα κολακείαις καὶ χά- 
οϑθρισιν ἀστῶν καὶ ξένων καὶ συμμάχων ὄχλον, οἷος ἦν 
ἀμύνειν καὶ μὴ περιορᾶν, ὡς φυτὸν ἐν ἄνϑει τὸν οἰκεῖον 
καρπὸν ἀποβάλλον καὶ διαφϑεῖρον. Οὐδένα γὰρ ἡ τύχη 


««ι ΔΑΚΙΒΙΑΔΗΣ. 879 


πεερεέσχεν ἕωθεν καὶ περιέφραξε τοῖς λεγομένοις ἀγα- 
Φ)οῖς τοσοῦτον, ὥστ᾽ ἄτρωτον ὑπὸ φιλοσοφίας γενέσϑαι 


“2εαὶ λόγοις ἀπρόσιτον παρρησίαν καὶ δηγμὸν ἔχουσιν" 
᾿ φὃς ᾿Αλκιβιάδης εὐθὺς ἐξ ἀρχῆς ϑρυπτόμενος καὶ ἀπο- 
᾿2ελειόμενος ὑπὸ τῶν πρὸς χάριν ἐξομιλούντων εἰσακοῦ-- 5 


. ὔαι τοῦ νουϑετοῦντος καὶ παιδεύοντος, ὅμως ὑπ᾽ 

φυΐας ἐγνώρισε Σωκράτη καὶ προσήκατο, διασχὼν τοὺς 
- φελουσίους καὶ ἐνδόξους ἐραστάς. Ταχὺ δὲ ποιησάμενος 
, συνήθη καὶ λόγων ἀχούσας οὐχ ἡδονὴν ἄνανδρον ἐρα-- 


Φ. 


στοῦ ϑηρεύοντος οὐδὲ φιλημάτων καὶ ψαύδεως προσαι--1ὸ 
τοῦντος. τλλ᾽ ἐλέγχοντος τὸ σαϑρὸν τῆς ψυχῆς αὐτοῦ 
Φεαὶ πιεζοῦντος τὸν κενὸν καὶ ἀνόητον τῦφον 

πτηξ ἀλέκτωρ δοῦλος ὡς κλίνας πτερόν. 


Καὶ τὸ μὲν Σωκράτους ἡγήσατο πρᾶγμα τῷ ὄντι ϑεῶν 


ὑσπαηρεσίαν εἰς νέων ἐπιμέλειαν εἶναι καὶ σωτηρίαν" κα-- 15 


᾿ φαφρονώῶν δ᾽ αὑτὸς ἑαυτοῦ, ϑαυμάξων δ᾽ ἐκεῖνον, ἀγα-- 


σεῶν δὲ τὴν φιλοφροσύνην, αἰσχυνόμενος δὲ τὴν ἀρετήν, 
ἐλάνθανεν εἴδωλον ἔρωτος, ὥς φησιν ὁ Πλάτων, ἀντέ- 
ρῶτα κτώμενος, ὥστε ϑαυμάξειν ἅπαντας ὁρῶντας αὖ-- 
τὸν Σωκράτει μὲν συνδειπνοῦντα καὶ συμπαλαίοντα καὶ 90 
συσκηνοῦντα, τοῖς δ᾽ ἄλλοις ἐρασταῖς χαλεπὸν ὄντα καὶ 
δυσχείρωτον. ἐνίοις δὲ καὶ παντάπασι σοβαρῶς προσφε- 
ρφόμενον. ὥσπερ ᾿Ανύτῳ τῷ ᾿ἀνθεμίωνος. Ἐτύγχανε μὲν 
γὰρ ἐρῶν τοῦ ᾿Αλκιβιάδου, ξένους δέ τινας ἑστιῶν ἐκάλει 
κἀκεῖνον ἐπὶ τὸ δεῖπνον. Ὁ δὲ τὴν μὲν κλῆσιν ἀπείπατο, 25 
μεϑυσϑεὶς δ᾽ οἴκοι μετὰ τῶν ἑταίρων ἐκώμασε πρὸς τὸν 
"Ανυτον, καὶ ταῖς ϑύραις ἐπιστὰς τοῦ ἀνδρῶνος καὶ ϑεα- 
σάμενος ἀργυρῶν ἐκπωμάτων καὶ χρυσῶν πλήρεις τὰς 
τραπέξας, ἐκέλευσε τοὺς παῖδας τὰ ἡμίση λαβόντας οἴκαδε 
κομίξειν πρὸς αὐτόν, εἰσελθεῖν δ᾽ οὐκ ἠξίωσεν. ἀλλὰ 80 
ταῦτα πράξας ἀπῆλϑε. Τῶν οὖν ξένων δυσχεραινόντων 
καὶ λεγόντων. ὡς ὑβριστικῶς καὶ ὑπερηφάνως εἴη τῷ 


330 ΠΛΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ Ι 


᾿ἀνύτῳ κεχρημένος ὁ ᾿Αλκιβιάδης, .»Επιεικῶς μεὲν οὖν 
ὁ ἄνυτος ἔφη .»καὶ φιλανθρώπως" ἃ γὰρ ἐξῆν αὐτῷ 1ι 
βεῖν ἅπαντα, τούτων ἡμῖν τὰ μέρη καταλέλοιπεν.“ 
Υ. Οὕὔτω δὲ καὶ τοῖς ἄλλοις ἐρασταῖς ἐχρῆτο - πλ᾽ 
δἔνα μετοικικὸν ἄνϑρωπον, ὥς φασιν, οὐ πολλὰ κεκχτι. 
μένον, ἀποδόμενον δὲ πάντα καὶ τὸ συναχϑὲν εἰς ἔχατο: 
στατῆρας τῷ ᾿Αλκιβιάδῃ προσφέροντα καὶ δεόμενον 1ι- 
βεῖν, γελάσας καὶ ἡσϑεὶς ἐκάλεσεν ἐπὶ δεῖπνον. στεάσα; 
ὃὲ καὶ φιλοφρονηϑεὶς τό τε χρυσίον ἀπέδωκεν αὐτῷ χαὶ 
10 προσέταξε τῇ ὑστεραίᾳ τοὺς ὠνουμένους τὰ τέλη τὰ δὴ- 
μόσια ταῖς τιμαῖς ὑπερβάλλειν ἀντωνούμενον. Ζαραε- 
τουμένου δὲ τοῦ ἀνθρώπου διὰ τὸ πολλῶν ταλάντων 
εἶναι τὴν ὠνήν, ἠπείλησε μαστιγώσειν. εἰ μὴ ταῦτα 
πράττοι" καὶ γὰρ ἐτύγχανεν ἐγκαλῶν τε τοῖς τελώναις . 
16 ἴδιον. Ἕωθϑεν οὖν προσελϑὼν ὁ μέτοικος εἰς ἀγορὰν 
ἐπέθηκε τῇ ὠνῇ τάλαντον. Ἐπεὶ δ᾽ οἵ τελῶναι συστρε- 
φόμενοι καὶ ἀγανακτοῦντες ἐκέλευον ὀνομάξειν ἐγγυη- 
τήν, ὡς οὐκ ἂν εὑρόντος, ϑορυβουμένου τοῦ ἀνθρώπου 
καὶ ἀναχωροῦντος ἑστὼς ὁ ᾿Αλκιβιάδης ἄπωϑεν πρὸς 
“οτοὺς ἄρχοντας .. Ἐμὲ γφράψατ᾽ ““ ἔφη ., ἐμὸς φίλος ἐστίν, 
ἐγγυῶμαι.“ς Ταῦτ᾽ ἀκούσαντες οἵ τελῶναι ἐξηπορήϑη- 
σαν. Εἰωϑότες γὰρ ἀεὶ ταῖς δευτέραις ὠναῖς χρεωλυτεῖν 
τὰς πρώτας οὐχ ἑώρων ἀπαλλαγὴν αὑτοῖς οὖσαν τοῦ 
πράγματος. Ἐδέοντο δὴ τοῦ ἀνθρώπου ἀργύριον δι- 
46 δόντες ὁ δ᾽ ᾿Αλκιβιάδης οὐκ εἴα λαβεῖν ἔλαττον ταλάν- 
του. Διδόντων δὲ τὸ τάλαντον ἐκέλευσεν ἀποστῆνα 
λαβόντα. Κἀκεῖνον μὲν οὕτως ὠφέλησεν. 
ΨΙ. Ὁ δὲ Σωκράτους ἔρως πολλοὺς ἔχων καὶ μεγὰ- 
λους ἀνταγωνιστὰς πῇ μὲν ἐκράτει τοῦ ᾿Δλκιβιάδου,, δι᾽ 
80 εὐφυΐαν ἁπτομένων τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ τὴν καρδίαν 
στρεφόντων καὶ δάκρυα ἐκχεόντων, ἔστι δ᾽ ὅτε καὶ τοῖς 
κόλαξι πολλὰς ἡδονὰς ὑποβάλλουσιν ἐνδιδοὺς ἑαυτὸν 


δ3 “ΑΜ ΚΙΒΙΆΔΗΣ. 881 


πορλέσϑαινε τοῦ Σωκράτους καὶ δραπετεύων ἀτεχνῶς 
"κυνηγεῖτο, πρὸς μόνον ἐκεῖνον ἔχων τὸ αἰδεῖσθαι καὶ τὸ 
ροβεῖσϑαι, τῶν δ᾽ ἄλλων ὑπερορῶν. Ὁ μὲν οὖν Κλεάν- 
ϑης ἔλεγε τὸν ἐρώμενον ὑφ᾽ ἑαυτοῦ μὲν ἐκ τῶν ὥτων 
κρατεῖσϑαι, τοῖς δ᾽ ἀντερασταῖς πολλὰς λαβὰς παρέχειν 5 
ἀϑέκτους ἑαυτῷ, τὴν γαστέρα λέγων καὶ τὰ αἰδοῖα καὶ 
τὸν λαιμόν" ᾿Αλκιβιάδης δ᾽ ἦν μὲν ἀμέλει καὶ πρὸς ἡδο- 
νὰς ἀγώγιμος" ἡ γὰρ ὑπὸ Θουκυδίδου λεγομένη παρα- 
νομέα εἰς τὸ σῶμα τῆς διαίτης ὑποψίαν τοιαύτην δίδωσιν. 
Οὐ μὴν ἀλλὰ μᾶλλον αὐτοῦ τῆς φιλοτιμίας ἐπιλαμβανό-- 10 
μενοι καὶ τῆς φιλοδοξίας οἵ διαφϑείροντες ἐνέβαλλον οὐ 
καϑ᾽ ὥραν εἰς μεγαλοπραγμοσύνην, ἀναπείϑοντες ὡς, 
ὅταν πρῶτον ἄρξηται τὰ δημόσια πράττειν, οὐ μόνον 
ἀμαυρώσοντα τοὺς ἄλλους στρατηγοὺς καὶ δημαγωγοὺς 
εὐϑύς. ἀλλὰ καὶ τὴν Περικλέους δύναμιν ἐν τοῖς Ἔλλησι 15 
καὶ δόξαν ὑπερβαλούμενον. “ὅπερ οὖν ὁ σίδηρος ἐν τῷ 
συρὶ μαλασσόμενος αὖϑις ὑπὸ τοῦ ψυχροῦ πυκνοῦται 
καὶ σύνεισι τοῖς μορίοις εἰς αὑτόν, οὕτως ἐκεῖνον ὁ Σω-- 
φτράτης ϑρύψεως διάπλεων καὶ χαυνότητος ὁσάκις ἂν 
λάβοι πιέξων τῷ λόγῳ καὶ συστέλλων ταπεινὸν ἐποέει 20 
καὶ ἄτολμον, ἡλίκων ἐνδεής ἐστι καὶ ἀτελὴς πρὸς ἀρετὴν 
μανϑάνοντα. 

ΥΙ. Τὴν δὲ παιδικὴν ἡλικίαν παραλλάσσων ἐπέστη, 
γραμματοδιδασκάλῳ καὶ βιβλίον ἤτησεν Ὁμηρικόν. Εἴ- 
πόντος δὲ τοῦ διδασκάλου μηδὲν ἔχειν Ὁμήρου, κονδύλῳ 25 
καϑικόμενος αὐτοῦ παρῆλϑεν. ἙἙτέρου δὲ φήσαντος ἔχειν 

Ὅμηρον ὑφ᾽ αὑτοῦ διωρϑωμένον" .. Εἶτ᾽ “ς ἔφη ..γράμ-- 
ματα διδάσκεις Ὅμηρον ἐπανορϑοῦν ἱκανὸς ὦν; οὐχὶ 
τοὺς νέους παιδεύεις ;“ἐ Περικλεῖ δὲ βουλόμενος ἐντυχεῖν 
ἐπὶ ϑύρας ἦλϑεν αὐτοῦ. Πυϑόμενος δὲ μὴ σχολάξειν, 80 
ἀλλὰ σκοπεῖν καϑ᾽ ἑαυτόν. ὅπως ἀποδώσει λόγον ᾿4ϑη- 
ναίοις, ἀπιὼν ὁ ᾿4λκιβιάδης".. Εἶτα". ἔφη .,βέλτιον οὐκ 


382 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ 


ἦν σκοπεῖν αὐτόν, ὅπως οὐκ ἀποδώσει λόγον ᾿. 
ναίοις, Ἔτι δὲ μειράκιον ὧν ἐστρατεύσατο τὴ; 
Ποτίδαιαν στρατείαν καὶ Σωχράτη σύσκηνον εἶχε 
παραστάτην ἐν τοῖς ἀγῶσιν. Ἰσχυρᾶς ὃὲ γενομ 
μάχης ἠρίστευσαν μὲν ἀμφότεροι, τοῦ δ᾽ ᾽42Ξεβεα 
τραύματι περιπεσόντος ὁ Σωκράτης προέστη "αὶ ἤμ 
καὶ μάλιστα δὴ προδήλως ἔσωσεν αὐτὸν μετὰ τῶν ὅπλ. 
Ἐγίνετο μὲν οὖν τῷ δικαιοτάτῳ λόγῳ Σωκράτους τὸ ἀ 
στεῖον" ἐπεὶ δ᾽ οἷ στρατηγοὶ διὰ τὸ ἀξίωμα τῷ ᾿Δλπεβεε 
Ιο σπουδάζοντες ἐφαίνοντο περιϑεῖναι τὴν δόξαν, ὁ Σὰ 
κράτης βουλόμενος αὔξεσϑαι τὸ φιλότιμον ἐν τοῖς “αόσᾷ 
αὐτοῦ πρῶτος ἐμαρτύρει καὶ παρεκάλει στεφανοῦν ἐχεῖ- 
νον καὶ διδόναι τὴν πανοπλίαν. Ἔτι δὲ τῆς δὰ Διλίῳ 
μάχης γενομένης καὶ φευγόντων ᾿4ϑηναίων ἔχων ἵπποι 
15 ὁ ᾿ἡλκιβιάδης, τοῦ δὲ Σωχράτους πεξῇ μετ ὀλίγων ἀπο 
χωροῦντος, οὐ παρήλασεν ἰδών, ἀλλὰ παρέπεμψε κι 
περιήμυνεν, ἐπικειμένων τῶν πολεμίων καὶ πολλοι, 
ἀναιρούντων. Καὶ ταῦτα μὲν ὕστερον ἐκράχϑη. 
ΥΠΙ. Ἱππονίχῳ δὲ τῷ ῦ Καλλίου πατρί καὶ δόξαν ἔχοντ 
50 μεγάλην καὶ δύναμιν ἀπὸ πλούτου καὶ γένους, ἐνέτριτ. 
κόνδυλον, οὐχ ὑπ᾽ ὀργῆς ἢ διαφορᾶς τινος σπεροαχϑεὶ; 
ἀλλ᾽ ἐπὶ γέλωτι συνθέμενος πρὸς τοὺς ἑταίρους. Περι- 
,ιβοήτου δὲ τῆς ἀσελγείας ἐν τῇ πόλει γενομένης καὶ συν»- 
αγανακτούντων, ὥσπερ εἰκὸς, ἁπάντων, ἅμ᾽ ἡμέρι 
356 παρῆν ὁ ᾿Αλκιβιάδης ἐπὶ τὴν οἰκίαν τοῦ Ἱππονέκου, κα 
τὴν θύραν κόψας εἰσῆλϑε πρὸς αὐτὸν καὶ ϑεὶς τὸ ἰω 
τιον παρεδίδου τὸ σῶμα, μαστιγοῦν καὶ κολάξεεν τε- 
λεύων. Ὁ δὲ συνέγνω καὶ τὴν ὀργὴν ἀφῆκεν. ὕστερον 
δὲ τῆς ϑυγατρὸς Ἱππαρέτης ἐποιήσατο νυμφίον. Ἔνιοι 
80 δέ φασιν. οὐχ Ἱππόνικον, ἀλλὰ Καλλίαν, τὸν υἱὸν αὐ- 
τοῦ, δουναι τῷ ᾿Αλκιβιάδῃ τὴν Ἱππαρέτην ἐπὶ δέκα τα- 
λάντοιρ' εἶτα μέντοι τεκούσης ἄλλα πάλιν δέκᾳ προσ- 


«ΑΛΚΙΒΙΑΔΉΗΣ. 883 


.« 


" »σερᾶξαι τὸν ᾿Αλκιβιάδην, ὡς τοῦτο συνϑέμενον, εἰ 
ὕψοιντο παῖδες. Ὁ δὲ Καλλέας ἐπιβουλὴν δεδοικὼς 
»οσῆλϑε τῷ δήμῳ τὰ χρήματα διδοὺς καὶ τὸν οἶκον, . 

ε“σεερ αὐτῷ συμπέσῃ μὴ καταλιπόντι γενεὰν ἀποϑαν εἴν. 

ἥξπακτος δ᾽ οὖσα καὶ φίλανδρος ἡ Ἱππαρέτη, λυπου-: 6 

: ἄγη δ᾽ ὑπ᾽ αὐτοῦ περὶ τὸν γάμον ἑταίραις ξέναις καὶ 
"σταῖς συνόντος. ἐκ τῆς οἰκίας ἀπιοῦσα πρὸς τὸν ἀδελ-- 
-ὧὃν ᾧχετο. Τοῦ δ᾽ ᾿Αλκιβιάδου μὴ φροντίζοντος, ἀλλὰ 

-“φυφοώῶντος, ἔδει τὸ τῆς ἀπολείψεως γράμμα παρὰ τῷ 
ἰφρχοντι ϑέσϑαι μὴ δι᾽ ἑτέρων. ἀλλ᾽ αὐτὴν παροῦσαν. 10 

ὃς οὖν παρὴν τοῦτο πράξουσα κατὰ τὸν νόμον, ἐπελ-- 

τῶαὥων ὁ ᾿Αλκιβιάδης καὶ συναρπάσας αὐτὴν ἀπῆλϑε δι᾽ 

τ γορᾶς οἴκαδε κομίζων, μηδενὸς ἐναντιωϑῆναι μηδ᾽ 

-ἰφελέσϑαι τολμήσαντος. Ἔμεινε μέντοι παρ᾽ αὐτῷ μέχρι 

"τελευτῆς, ἐτελεύτησε δὲ μετ οὐ πολὺν χρόνον εἰς Ἔφε-- 16 

σον τοῦ ᾿Αλκιβιάδου πλεύσαντος. Αὕτη μὲν οὖν οὐ παν- 

τελωῶς ἔδοξεν ἡ βία παράνομος οὐδ᾽ ἀπάνθρωπος εἶναι" 
καὶ γὰρ ὃ νόμος δοκεῖ διὰ τοῦτο προάγειν τὴν ἀπολεί- 
ποῦυσαν εἰς τὸ δημόσιον αὐτήν, ὕπως ἐγγένηται τῷ ἀνδρὶ 

᾿ συμβῆναι καὶ κατασχεῖν. 90 

ΙΧ. Ὄντος δὲ κυνὸς αὐτῷ ϑαυμαστοῦ τὸ μέγεϑος καὶ 
τὸ εἶδος, ὃν ἑβδομήκοντα μνῶν ἐωνημένος ἐτύγχανεν, 
ἀπέκοψε τὴν οὐρὰν πάγκαλον ὀΐσαν. Ἐπιτιμώντων δὲ 
᾿ τῶν συνήϑων καὶ λεγόντων, ὅτι πάντες ἐπὶ τῷ κυνὶ 
δάκνονται καὶ λοιδοροῦσιν αὐτόν, ἐπιγελάσας" Γίνεται 36 
, τοίνυν“ εἶπεν... ὃ βούλομαι" βούλομαι γὰρ ᾿Αϑηναίους 
τοῦτο λαλεῖν. ἵνα μή τι χεῖρον περὶ ἐμοῦ λέγωσι.“" 

, “ἢ Πρώτην δ᾽ αὐτῷ πάροδον εἰς τὸ δημόσιον γενέ- 
σϑαι λέγουσι μετὰ χρημάτων ἐπιδόσεως, οὐκ ἐκ παρα- 
σκευῆς, ἀλλὰ παριόντα ϑορυβούντων ᾿4ϑηναίων ἐρέ-δ0 
σϑαι τὴν αἰτίαν τοῦ ϑορύβου, πυϑόμενον δὲ χρημάτων 
ἐπίδοσιν γένεσϑαι παρελϑεῖν καὶ ἐπιδοῦναι" τοῦ δὲ δή- 


1! 


884 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟῪ ταὶ 


μου κροτοῦντος καὶ βοῶντος ὑφ᾽ ἡδονῆς ἐπιλαϑέσϑι"' 
τοῦ ὄρτυγος, ὃν ἐτύγχανεν ἔχων ἐν τῷ ἱματίῳ. - πτογ 
ϑέντος οὖν καὶ διαφυγόντος ἔτι μᾶλλον ἐκβοῆσαι τοὶ 


᾿Αϑηναίους, πολλοὺς δὲ συνθηρᾶν ἀναστάντας, λαβέ! 


5 δ᾽ αὐτὸν ᾿Αντίοχον τὸν κυβερνήτην καὶ ἀποδοῦναι" δι: 
προσφιλέστατον τῷ “λκιβιάδῃ γενέσϑαι. Μεγάλας ὁ 
αὐτῷ κλεισιάδας ἐπὶ τὴν πολιτείαν ἀνοίγοντος τοῦ τὶ 
γένους καὶ τοῦ πλούτου τῆς τὲ περὶ τὰς μάχας ἀνδρα- 
γαϑίας, φίλων τε πολλῶν καὶ οἰκείων ὑπαρχόντων, ἀπὶ 


ιο οὐδενὸς ἠξίου μᾶλλον ἢ τῆς τοῦ λόγου χάριτος ἐσχύξιν) 


ἐν τοῖς πολλοῖς. Καὶ ὅτι μὲν δυνατὸς ἦν εἰπεῖν οἔὗὨ τὲ 
κωμικοὶ μαρτυροῦσι καὶ τῶν ῥητόρων ὁ δυνατώτατος ἐν 


ὃ 


τῷ κατὰ Μειδίου λέγων τὸν ᾿4λκιβιάδην καὶ δεινότατον . 


εἰπεῖν γενέσϑαι πρὸς τοῖς ἄλλοις. Εἰ δὲ Θεοφράστῳ πι- 

ιὃ στεύομεν., ἀνδρὶ φιληκόῳ καὶ ἱστορικῷ παρ᾽ ὁντινοῦν 
τῶν φιλοσόφων. εὑρεῖν μὲν ἦν τὰ δέοντα καὶ νοῆσαι 
πάντων ἱκανώτατος ὁ ᾿Δλκιβιάδης, ξητῶν ὃὲ μὴ μόνον 
ἃ δεῖ λέγειν. ἀλλὰ καὶ ὡς δεῖ τοῖς ὀνόμασι καὶ τοῖς ῥή- 
μασιν, οὐκ εὐπορῶν δὲ, πολλάκις ἐσφάλλετο καὶ μεταῖυ 

80 λέγων ἀπεσιώπα καὶ διέλειπε, λέξεως διαφυγούσης αὖ- 
τόν, ἀναλαμβάνων καὶ διασκοπούμενος. 

ΧΙ. Αϊ δ᾽ ἱπποτροφίαι περιβόητοι μὲν ἐγένοντο καὶ 
τῷ πλήϑει τῶν ἁρμάτων ἑπτὰ γὰρ ἄλλος οὐδεὶς καϑῆκεν 
Ὀλυμπίασιν ἰδιώτης οὐδὲ βασιλεύς, μόνος δὲ ἐκεῖνος. 

85 Καὶ τὸ νικῆσαι δὲ καὶ δεύτερον γενέσϑαι καὶ τέταρτον, 
ὡς Θουκυδίδης φησίν, ὁ δ᾽ Εὐριπίδης τρίτον, ὑσπερβαί- 
λει λαμπρότητι καὶ δόξῃ πᾶσαν τὴν ἐν τούτοις φιλοτυ- 
μίαν. “έγει δ᾽ ὁ Εὐριπίδης ἐν τῷ ζσματι ταῦτα - ΣῈ δ᾽ 
ἀείσομαι, ὦ Κλεινίου παῖ. Καλὸν νίκα" ος«ὦἀ λ- 


δολιστον δ᾽, ὃ μηδεὶς ἄλλος Ἑλλάνων, ἅρματι 
πρῶτα δραμεῖν καὶ δεύτερα καὶ τρίτα βῆναί 


Θ᾿ ΑΑΚΙΒΙΑ͂ΔΉΣ. 385 


᾿ἀπονητὶ δὶς στεφϑέντ᾽ ἐλαίᾳ καρυκι βοὰν 

αραδοῦναι. 

ΧΗ. Τοῦτο μέντοι τὸ λαμπρὸν ἐπιφανέστερον ἐποίη-- 
εν ἡ τῶν πόλεων φιλοτιμία. Σκηνὴν μὲν γὰρ αὐτῷ 
εκοσμημένην. διαπρεπῶς ἔστησαν Ἐφέσιοι, τροφὰς δὲ ὁ 
πποις καὶ πλῆϑος ἱερείων παρεῖχεν ἡ Χίων πόλις. οἶνον 
Σ “έσβιοι καὶ τὴν ἄλλην ὑποδοχὴν ἀφειδῶς ἑστιῶντι 
τολλούς. Οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ διαβολή τις ἢ κακοήϑεια 
νενομένη περὶ τὴν φιλοτιμίαν ἐκείνην πλείονα λόγον 
ταρέσχε. Δέγεται γάρ, ὡς ἦν ᾿4ϑήνησι Διομήδης. ἀνὴρ 10 
γὐ πονηρός, ᾿Αλκιβιάδου φίλος, ἐπιϑυμῶν δὲ νίκην 
Ολυμπικὴν αὐτῷ γενέσθαι" καὶ πυνθανόμενος ὥρμα 
δημόσιον ᾿4ργείοις εἶναι, τὸν ᾿4λκιβιάδην εἰδὼς ἐν “άργεν 
μέγα δυνάμενον καὶ φίλους ἔχοντα πολλοὺς ἔπεισεν αὖ-- 
τῷ πρίασϑαι τὸ ἅρμα. Πριάμενος δὲ ὁ ᾿4λκιβιάδης ἴδιον τό 
ἀπεγράψατο, τὸν δὲ “ιομήδη χαίρειν εἴασε χαλεπῶς φέ-- 
ροντα καὶ μαρτυρόμενον ϑεοὺς καὶ ἀνθρώπους. Φαένε- 
ται δὲ καὶ δίκη συστᾶσα περὶ τούτου͵ καὶ λόγος Ἰσοκράτει 
γέγραπται περὶ τοῦ ξεύγους ὑπὲρ τοῦ ᾿Αλκιβιάδου παι-- 
δός, ἐν ᾧ Τισίας ἐστίν, οὐ Διομήδης. ὁ δικασάμενος. 40 

ΧΙΠ. Ἐπεὶ δ᾽ ἀφῆκεν αὑτὸν εἰς τὴν πολιτείαν ἔτι 
μειράκιον ὦν, τοὺς μὲν ἄλλους εὐθὺς ἐταπείνωσε δημα- 
γωγούς. ἀγῶνα δ᾽ εἶχε πρός τε Φαίακα τὸν Ἐρασιστρά-- 
του καὶ Νικίαν τὸν Νικηράτου, τὸν μὲν ἤδη καϑ' ἡλι-- 
κίαν προήκοντα καὶ στρατηγὸν ἄριστον εἶναι δοκοῦντα, 25 

Φαίακα δ᾽ ἀρχόμενον, ὥσπερ αὐτός, αὐξάνεσϑαι τότε 
καὶ γνωρίμων ὄντα πατέρων. ἐλαττούμενον δὲ τοῖς τὲ 
ἄλλοις καὶ περὶ τὸν λόγον. Ἐντευκτικὸς γὰρ ἰδίᾳ καὶ 
πιϑανὸς ἐδόκει μᾶλλον ἢ φέρειν ἀγῶνας ἐν δήμῳ δυνα-- 
τὸς. Ἦν γὰρ, ὡς Εὔπολίς φησι, 80 

Ααλεῖν ἄριστος, ἀδυνατώτατος λέγειν. 
ῬΧῦΤ, ὙΙΤ. ἴς 28 


886 ᾿͵ ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΎ ] 


Φέρεται δὲ καὶ λόγος τις κατ᾽ ᾿“4λκιβιάδου καὶ Φαίω 
γεγραμμένος, ἐν ᾧ μετὰ τῶν ἄλλων γέγραπται χαὶὶ 
τῆς πόλεως πολλὰ πομπεῖα χρυσᾶ καὶ ἀργυρᾶ κεχτηι 
νης ᾿Αλκιβιάδης ἐχρῆτο πᾶσιν αὐτοῖς ὥσπερ ἰδίοις τῷ 
δτὴν καϑ᾽ ἡμέραν δίαιταν. Ἦν δέ τις Ὕπέρβολος Πρ 
ϑοίδης, οὗ μέμνηται μὲν ὡς ἀνθρώπου πονηροῦ " 
Θουκχυδίδης, τοῖς ὃὲ κωμικοῖς ὁμοῦ τι πᾶσι διατριβι 
ἀεὶ σκωπτόμενος ἐν τοῖς ϑεάτροις παρεῖχεν. "άτρεπτο 
δὲ πρὸς τὸ κακῶς ἀκούειν καὶ ἀπαϑὴς ὧν ὀϊγυρί 
10 δόξης, ἣν ἀναισχυντίαν καὶ ἀπόνοιαν οὖσαν εὐτολμίν 
ἔνιοι καὶ ἀνδρείαν καλοῦσιν, οὐδενὶ μὲν ἤρεσεν, ἀρ 
δ᾽ αὐτῷ πολλάκις ὁ δῆμος ἐπιϑυμῶν προπηλαῖειν τοὺς 
ἐν ἀξιώματι καὶ συκοφαντεῖν. ᾿άναπεισθϑ εἰς οὖν ὑχ αὖτ. 
τοῦ τότε τὸ ὄστρακον ἐπιφέρειν ἔμελλεν, ῴ χολουοντῖ, 
15 ἀεὶ τὸν προὔχοντα δόξῃ καὶ δυνάμει τῶν πολιτῶν ἐμ. 
νούσι, παραμυϑούμενοι τὸν φϑόνον μᾶλλον ἢ τὸν φ᾽ 
βον. Ἐπεὶ δὲ δῆλον ἦν, ὅτι ἑνὶ τῶν τριῶν τὸ ὕστραν 
ἐποίσουσι, συνήγαγε τὰς στάσεις εἰς ταὐτὸν δ΄ 4λκιβι' 
δης, καὶ διαλεχϑεὶς πρὸς τὸν Νικίαν κατὰ τοῦ Ὑπερβιὶ 
20 τὴν ὀστρακοφορίαν ἔτρεψεν. Ὡς δ᾽ ἔνιοί φασιν, οὐ κ' 
Νικίαν, ἀλλὰ πρὸς Φαίακα διαλεχϑεὶς καὶ τὴν ἐμ! 
προσλαβὼν ἑταιρίαν ἐξήλασε τὸν Ὑπέρβολον οὐδ δ). 
προσδοκήσαντα. Φαῦλος γὰρ οὐδεὶς ἐνέπιπτεν εἰς ὉΡ} 
τον τὸν κολασμὸν οὐδ᾽ ἄδοξος, ὥς που καὶ Πλύτν 
46 κωμικὸς εἴρηκε τοῦ Ὑπερβόλου μνησϑεῖς, 
Καίτοι πέπραχε τῶν τρόπων μὲν ἄξια, 
αὑτοῦ δὲ καὶ τῶν στιγμάτων ἀνάξια. 
οὐ γὰρ τοιούτων εἵνεκ ὄστραχ εὑρέἔϑη. 
Περὶ μὲν οὖν τούτων ἐν ἑτέροις μᾶλλον εἴρηται τὰ ἰδ. 
80 ρούμενα. ᾿ 
ΧΙΨ. Τὺν δ᾽ ᾿Αλκιβιάδην ὁ Νικίας οὐχ ἧττον 1» 
ϑαυμαξόμενος ὑπὸ τῶν πολεμέων ἢ τιμώμενος ὑπ τ 


ΑΑΚΙΒΙΑΖΉῊΣ. 887 


«πεν. Πρόξενος μὲν γὰρ ἦν δ΄ Δλκιβιάδης τῶν Μαπε- 
««ονίων, καὶ τοὺς ἁλόντας αὐτῶν περὶ Πύλον ἄνδρας 
'φαζπευσεν" ἐπεὶ δ᾽ ἐκεῖνοί τε διὰ Νικίου μάλιστα τῆς β 
νης τυχόντες καὶ τοὺς ἄνδρας ἀπολαβόντες ὑπερη--: 
πεν αὐτὸν, ἔν τε τοῖς Ἔλλησι λόγος ἦν, ὡς Περικλέους 6 
» σιινάψαντος αὐτοῖς. Νικίου δὲ λύσαντος τὸν πόλε-- 
γ᾽. οἵ τε πλεῖστοι τὴν εἰρήνην Νικίειον ὠνόμαξον, οὐ 
ερέως ἀνιώμενος ὁ ᾿4λκιβιάδης καὶ φϑονῶν ἐβούλευε 
ψγχυσιν ὁρκίων. Καὶ πρῶτον μὲν ᾿Δ4ργείους αἰσϑανό-. 
νος μίέσει καὶ φόβῳ τῶν Σπαρτιατῶν ξητοῦντας ἀπο--1ὸ 
ροφήν, ἐλπίδας αὐτοῖς ἐνεδίδου κρύφα τῆς ᾿4ϑηναίων 
πμαχίας, καὶ καρεϑάρρυνε πέμπων καὶ διαλεγόμενος 
ἔς προεστῶσι τοῦ δήμου μὴ δεδιέναι μηδ᾽ ὑπεέκειν 
κοεεδαιμονίοις, ἀλλὰ πρὸς ᾿4ϑηναίους τρέπεσθαι καὶ 
ερεμένειν ὅσον οὐδέπω μεταμελομένους καὶ τὴν εἰρή--1δ 
ην ἀφιέντας. Ἐπεὶ δὲ “ακεδαιμόνιοι πρός τὸ τοὺς. 
οεωτοὺς ἐποιήσαντο συμμαχίαν καὶ Πάνακτον οὐχ 
γτώς, ὥσπερ ἔδει, τοῖς ᾿4ϑηναίοις παρέδωκαν. ἀλλὰ 
αταλύσαντες, ὀργιξομένους λαβὼν τοὺς ᾿4ϑηναίους ἔτι 
ἄλλον ἐξετράχυνε, καὶ τὸν Νικίαν ἐϑορύβει καὶ διέβαλ- 40 
εν εἰκότα κατηγορῶν. ὅτι τοὺς ἐν Σφακτηρίᾳ τῶν 
“λεμίων ἀποληφϑέντας αὐτὸς μὲν ἐξελεῖν οὐκ ἠϑέλη- 
εν στρατηγῶν, ἑτέρων δ᾽ ἐξελόντων ἀφῆκε καὶ ἀπέδωκε 
'χριξόμενος Δακεδαιμονίοις" εἶτ᾽ ἐκείνους μὲν οὐκ ἔπεισε 
ρίλος ὧν Βοιωτοῖς μὴ συνόμνυσϑαι μηδὲ Κορινϑίοις, 36 
ϑηναίους δὲ κωλύειν τὸν βουλόμενον τῶν Ἑλλήνων 
ρέλον εἶναι καὶ σύμμαχον. εἰ μὴ δόξεις “ακεδαιμονίοις. 
Εκ δὲ τούτου κακῶς φερομένῳ τῷ Νικίᾳ παρῆσαν ὥσπερ 
κατὰ τύχην πρέσβεις ἀπὸ τῆς “ακεδαίμονος, αὐτόϑεν τε 
λόγους ἐπιεικεῖς ἔχοντες καὶ ὃ πρὸς πᾶν τὸ συμβιβαστικὸν 30 
καὶ δίκαιον αὐτοκράτορες ἥκειν φάσκοντες. ᾿4ποδεξα-- 
μδνης δὲ τῆς βουλῆς, τοῦ δὲ δήμου τῇ ὑστεραίᾳ μέλ- 


388 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂! 


λοντος ἐκχλησιάζξειν., δείσας ὁ ᾿Αλκιβιάδης δεεπρα! 
τοὺς πρέσβεις ἐν λόγοις γενέσϑαι πρὸς αὐτόν. Ὧ: 
συνῆλϑον ἔλεγε" ..Τί πεπόνϑατε, ἄνδρες Σπαρτιᾶι 
πῶς ἔλαϑεν ὑμᾶς, ὅτι τὰ τῆς βουλῆς ζΖεὶ μέτρεα καὶ 
6λάνϑρωπα πρὸς τοὺς ἐντυγχάνοντας ἐστιν. ὃ δὲ δῖ, 
μέγα φρονεῖ καὶ μεγάλων ὀρέγεται; κἂν φάσκητε κύς 
πάντων ἀφῖχϑαι, προστάττων καὶ βιαξόμενος ἀγνωμοι 
σει. Φέρε δὴ, τὴν εὐήϑειαν ταύτην ἀφέντες. εἰ βὺ 
᾿ς Ἤῥεσϑε χρήσασϑαι μετρίοις ᾿Αϑηναίοις καὶ μηδὲν ἔχβιι 
10σϑῆναι παρὰ γνώμην, οὕτω διαλέγεσθε περὲ τῶν ἃ 
καίων, ὡς οὐκ ὄντες αὐτοχράτορες. Σ)υμαραξομεν δ 
ἡμεῖς “ακεδαιμονίοις χαριξόμενοι.“ Ταύτα δ᾽ εἰπὼν 
ὅρκους ἔδωκεν αὐτοῖς καὶ μετέστησεν ἀπὸ τοῦ Νιυχίοι 
παντάπασι πιστεύοντας αὐτῷ καὶ ϑαυμάξοντας ἃ ἅμα τὴ 
16 δεινότητα καὶ σύνεσιν, ὡς οὐ τοῦ τυχόντος ἀνδρὸς οἱ 
σαν. Τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ συνήχϑη μὲν ὁ ὁ δῆμος. εἰσῆλϑον ) 
οἵ πρέσβεις. Ἐρωτώμενοι δ᾽ ὑπὸ τοῦ ““λκιβιάδου παι" 
φιλανθρώπως, ἐφ᾽ οἷς ἀφιγμένοι τυγχάνουσιν, 6: 
ἔφασαν ἥκειν αὐτοκράτορες. Εὐθὺς οὖν ὁ ᾿Αλκιβιαΐ: 
30 ἐνέκειτο μετὰ κραυγῆς καὶ ὀργῆς, ὥσπερ οὐκ ἀδικῦ, 
ἀλλ ἀδικούμενος, ἀπίστους καὶ παλιμβόλους ἀποκαλὸ' 
καὶ μηδὲν ὑγιὲς μήτε πρᾶξαι μήτ᾽ εἰπεῖν ἥκοντας, ἐπι 
γανάκτει δ᾽ ἡ βουλὴ καὶ ὁ δῆμος ἐχαλέπαινε. τὸν δὲ δ’ 
κίαν ἔκπληξις εἶχε καὶ “κατήφεια τῶν ἀνδρῶν τῆς μετι 
96 βολῆς, ἀγνοοῦντα τὴν ἀπάτην καὶ τὸν δόλον. 
ΧΥ͂. Οὕτω δὲ τῶν Αακεδαιμονίων ἐχπεσόντων ἀμ. 
τηγὸς ἀποδειχϑεὶς ὁ ᾿Δἀλκιβιάδης εὐθὺς ᾿4ργεέους μιὰ 
Μαντινεῖς καὶ Ἠλείους συμμάχους ἐποίηδε τοῖς ᾿Αὃτ' 
ναίοις. Καὶ τὸν μὲν τρόπον οὐδεὶς τῆς πράξεως ἐπήνει 
80 μέγα δ᾽ ἦν τὸ πεπραγμένον ὑπ᾽ αὐτοῦ, διαστῆσαι κι 
κραδᾶναι Πελοπόννησον ὀλίγου δεῖν ἄπασαν͵ καὶ τοσαῦ 
τας ἀσπίδας ἐν ἡμέρα μιᾷ περὶ Μαντίνειαν ἀντιτάξι 


«ΑΛΚΙΒΙΑΔῊΗΣ. 389 


κεδαιμονίοις, καὶ πορρωτάτω τῶν ᾿Αθηνῶν ἀγῶνα 
-ασπευάσαι καὶ κίνδυνον αὐτοῖς. ἐν ᾧ μέγα μὲν οὐδὲν 
ἰὴ προσέϑηκε κρατήσασιν. εἰ δ᾽ ἐσφάλησαν, ἔργον 
τὴν ““ακεδαίμονα περιγενέσθαι. Μετὰ δὲ τὴν μάχην 
)γὺς ἐπέϑεντο καταλύειν ἐν "Ἄργει τὸν δῆμον οἱ χίλιοι 5 
' τὴν πόλιν ὑπήκοον ποιεῖν" “ακεδαιμόνιοι δὲ παρα- 
νόμενοε κατέλυσαν τὴν δημοκρατίαν. Αὐὖϑις δὲ τῶν 
λλῶν ἐξενεγκαμένων τὰ ὅπλα καὶ κρατησάντων ἐπελ-- 
ὃν ὃ ᾿4λκιβιάδης τήν τε νίκην ἐβεβαέωσε τῷ δήμῳ καὶ 
᾿μακρὰ τείχη συνέπεισε καϑεῖναι καὶ προσμίξαντας τῇ 10 
ιλάσσῃ τὴν πόλιν ἐξάψαι παντάπασι τῆς ᾿4ϑηναίων 
»ννάμεως. Καὶ τέκτονας καὶ λιϑουργοὺς ἐκ τῶν 48η- 
ῦν ἐκόμισε καὶ πᾶσαν ἐνεδείκνυτο προϑυμίαν, οὐχ ἦτ-- 
»ν ἑαυτῷ κτώμενος ἢ τῇ πόλει χάριν καὶ ἰσχύν. Ἔπεισε 

ὁ καὶ Πατρεῖς ὁμοίως τείχεσι μακροῖς συνάψαι τῇ 9α-- ἴῈ 
ἀσόῃ τὴν πόλιν. Εἰπόντος δέ τινος τοῖς Πατρεῦσιν ὅτι 
καταπιοῦνται ὑμᾶς Ἵϑηναῖο, ἐς Ἴσως“ εἶπεν ὁ ᾿4λκι-- 
ιάδης ος»κατὰ μικρὸν καὶ κατὰ τοὺς πόδας. Δακεδαιμό-- 
ιονι δὲ κατὰ τὴν κεφαλὴν καὶ ἀϑρόως.“ς Οὐ μὴν ἀλλὰ 
αἱ τῆς γῆς συνεβούλευεν ἀντέχεσϑαι τοῖς ᾿4ϑηναίοις,)0 
αἱ τὸν ἐν ᾿ἀγραύλου προβαλλόμενον ἀεὶ τοῖς ἐφήβοις 
'οκον ἔργῳ βεβαιοῦν. Ὀμνύουσι γὰρ ὅροις χρήσασϑαι 
ἧς ᾿Δττικῆς πυροῖς. κριϑαῖς, ἀμπέλοις, ἐλαίαις. οἰκείαν 
τοιεῖσϑαι διδασκόμενοι τὴν ἥμερον καὶ καρποφόρον. 

ΧΥΙ. Ἐν δὲ τοιούτοις πολιτεύμασι καὶ λόγοις καὶ 36 
γρονήματι καὶ δεινότητι πολλὴν αὖ πάλιν τὴν τρυφὴν 
τῆς διαίτης καὶ περὶ πότους καὶ ἔρωτας ὑβρίσματα, καὶ 
ϑηλύτητας ἐσθήτων ἁλουργῶν ἑλκομένων δι᾽ ἀγορᾶς, 
καὶ πολυτέλειαν ὑπερήφανον, ἐκτομάς τε καταστρωμάτων 
ἕν ταῖς τριήρεσιν, ὅπως μαλακώτερον ἐγκαϑεύδοι, κει-- 80 
θίαις, ἀλλὰ μὴ σανίσι τῶν στρωμάτων ἐπιβαλλομένων, 
ἀσπίδος τε διαχρύσου ποίησιν οὐδὲν ἐπίσημον τῶν πα-- 


390 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


τρίων ἔχουσαν. ἀλλ᾽ Ἔρωτα κεραυνοφόρον,, [ὥπερ] ὁ 
τες οἵ μὲν ἔνδοξοι μετὰ τοῦ βδελύττεσθαε 2εαοὲ ϑυσχ 
νεῖν ἐφοβοῦντο τὴν ὀλιγωρίαν αὐτοῦ καὶ σεέζρανοι 
ὡς τυραννικὰ καὶ ἀλλόκοτα, τοῦ δὲ δήμου τὸ παϑ. 


5 πρὸς αὐτὸν οὐ κακῶς ἐξηγούμενος ὁ ᾿ἀρεστοφέάνηοτ 


᾿ποϑεῖ μὲν, ἐχϑαέρει δὲ, βούλεται δ᾽ ἔχεεν. 
ὅτι δὲ μᾶλλον τῇ ὑπονοίᾳ πιέζων" 
Μάλιστα μὲν λέοντα μὴ ᾽ν πόλει τρέφεεν" 

1. -ἢν δ᾽ ἐκτρέφῃ τις, τοῖς τρόποις ὑπηρετεῖν. 
Ἐκιδόσεις γὰρ καὶ χορηγίαι καὶ φιλοτιμήματε πρὸς τ) 
πόλιν ὑπερβολὴν μὴ ἀπολείποντα καὶ δόξα προγόνων χαί 
λόγου δύναμις καὶ σώματος εὐπρέπεια καὶ δώμη μετ 
ἐμπειρίας τῶν πολεμικῶν καὶ ἀλκῆς πάντα τἄλλα συγγο 

16 ρεῖν ἐποίξι καὶ φέρειν μετρίως τοὺς ᾿4θηναίους, ἀεὶ τὶ 
πραότατα τῶν ὀνομάτων τοῖς ἁμαρτήμασι τιϑεμένοι; 
παιδιὰς καὶ φιλοτιμίας. Οἷον ἦν καὶ τὸ “4γάϑαρι. 
εἶρξαι τὸν ξωγράφον, εἶτα γράψαντα τὴν οἰκίαν ἀφιῖ» 
δωρησάμενον καὶ Ταυρέαν ἀντιχορηγοῦντα ῥαπίσαις- 

40 λοτιμούμενον ὑπὲρ τῆς νίκης " καὶ τὸ Μηλίαν γυναῖκα: 
τῶν αἰχμαλώτων ἐξελύμενον καὶ συνόντα ϑρέψαι παιὸι 
ριον ἐξ αὐτῆς. Καὶ γὰρ τοῦτο φιλάνϑρωπον ἔκχαλοι: 
πλὴν ὅτι τοὺς Μηλίους ἡβηδὸν ἀποσφαγῆναι τὴν τὶδ 
στην αἰτίαν ἔσχε τῷ ψηφέσματι συνειπών. ᾿Δριστοφῶνι: 

456 δὲ Νεμέαν γράψαντος ἐν ταῖς ἀγκάλαις αὑτῆς καϑήμες 
᾿4λκιβιάδην ἔχουσαν, ἐθεῶντο καὶ συνέτρεχον χαίρον: 
Οἵ δὲ πρεσβύτεροι καὶ τούτοις ἐδυσχέραινον ὡς πρν- 
νικοῖς καὶ παρανόμοις. Ἐδόκει δὲ καὶ ᾿Δρχέστρατο, ον 
ἀπὸ τρόπου λέγειν, ὡς ἡ Ἑλλὰς οὐκ ἂν ἤνεγκε δύυο᾿ 4ὶ- 

80 κιβιάδας. Ἐπεὶ δὲ Τίμων ὃ μισάνϑρωπος εὐημερήσαντι 
τὸν ᾿Αλκιβιάδην καὶ προπεμπόμενον ἀπὸ τῆς ἐχκλησία 
ἐπιφανῶς οὐ παρῆλϑεν οὐδ᾽ ἐξέκλινεν, ὥσπερ εἰώϑι 

. 


73 ΔΑΑΚΙΒΙΑΔΉΗΣ. 891 
οὖς ἄλλους. ἀλλ᾽ ἀπαντήσας καὶ δεξιωσάμενος » γ ᾿ς 
'φη οοὐτοιεῖς αὐξόμενος, ὦ παῖ" μέγα γὰρ αὔξῃ κακὸν 
χσεασε τούτοις ,( οἵ μὲν ἐγέλων. οἵ δ᾽ ἐβλασφήμουν, 
ἱνέους ὃὲ καὶ πάνυ τὸ λεχϑὲν ἐπέστρεφεν. Οὕτως ἄ ἄκρι-- 
γος ἦν ἡ δόξα περὶ αὐτοῦ διὰ τὴν τῆς φύσεως ἀνωμαλίαν. ὁ 

ΧΥΗ. Σικελίας δὲ καὶ Περικλέους ἔτε ξῶντος ἐπεϑύ-- 
μουν ᾿“4ϑηναῖοι καὶ τελευτήσαντος ἥπτοντο, καὶ τὰς λε-- 
γομένας βοηϑείας καὶ συμμαχίας ἔπεμπον ἑκάστοτε τοῖς 
ἀδικουμένοις ὑπὸ Συρακουσίων ἐπιβάθρας τῆς μείζονος 
στρατείας τιϑέντες. Ὁ δὲ παντάπασι τὸν ἔρωτα τοῦτον 10 
ἀναφλέξας αὐτῶν καὶ πείσας μὴ κατὰ μέρος μηδὲ κατὰ 
μικρὸν, ἀλλὰ μεγάλῳ στόλῳ πλεύσαντας ἐπιχειρεῖν καὶ 
καταστρέφεσϑαι τὴν νῆσον, ᾿Αλκιβιάδης ἡ ἣν, τόν τε δῆμον 
μεγάλα πείσας ἐλπίζειν αὐτός τε μειξόνων ὀρεγόμενος. 
᾿“ρχὴν γὰρ εἶναι, πρὸς ἃ ἠλπίκει, διενοεῖτο τῆς στρα-- 16 
τείας, οὐ τέλος, ὥσπερ οἷ λοιποί, Σικελέαν. Καὶ Νικίας 
μὲν ὡς χαλεπὸν ἔργον ὃν τὰς Συρακούσας ἑλεῖν ἀπέ- 
τρεπε τὸν δῆμον, ᾿4λκιβιάδης δὲ Καρχηδόνα καὶ Διβύην 
ὀνειροπολῶν. ἐκ δὲ τούτων προσγενομένων Ἰταλίαν καὶ 
Πελοπόννηδον ἤδη περιβαλλόμενος, ὀλίγου δεῖν ἐφόδια 20 
τοῦ πολέμου Σικελίαν ἐποιεῖτο. Καὶ τοὺς μὲν νέους 
αὐτόϑεν εἶχεν ἤδη ταῖς ἐλπίσιν ἐπηρμένους. τῶν δὲ 
πρεσβυτέρων ἠκροῶντο πολλὰ ϑαυμάσια περὶ τῆς στρα-- 
τείας περαινόντων. ὥστε πολλοὺς ἐν ταῖς παλαίστραις 
καὶ τοῖς ἡμικυκλέοις καϑέζεσϑαι τῆς τε νήσου τὸ σχῆμα 36 
καὶ ϑέσιν Διβύης καὶ Καρχηδόνος ὑπογράφοντας. Σοω- 
κράτη μέντοι τὸν φιλόσοφον καὶ ΪΜέτωνα τὸν ἀστρὸλό- 
γον οὐδὲν ἐλπίσαι τῇ πόλει χρηστὸν ἀπὸ τῆς στρατείας 
ἐκείνης λέγουσιν. ὁ μὲν. ὡς ἔοικε, τοῦ συνήϑους δαι-- 
μονίου γενομένου καὶ προσημαίνοντος, ὁ δὲ Μέτων εἴτε 80 
δείσας ἐκ λογισμοῦ τὸ μέλλον εἴτε μαντικῆς τινι τρόπῳ 
0 χρησάμενος ἐσκήψατο μεμηνέναι, καὶ λαβὼν δᾷδα καιο- 


392 ΠΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 
μένην οἷος ἦν αὑτοῦ τὴν οἰκίαν ὑφάπτειν. "Ἔνεοε δέ ἔς 
προσποέημα μὲν μανίας μηδὲν ἐσκευάσϑαι τὸν Μ,Ζέτα 
καταπρῆσαι δὲ τὴν οἰχίαν νύκτωρ, εἶϑ᾽ ξωϑεν “πρι 
ϑόντα δεῖσθαι καὶ ἀντιβολεῖν ἐπὶ συμφορᾷ τηλέρα! 

ὅ τὸν υἱὸν αὐτῷ παρεϑῆναι τῆς στρατείας. κεῖνος 
οὖν ἔτυχεν ὧν ἠξίου παρακρουσάμενος τοὺς πολέτας. 
ΧΥΠΙ. Ὁ δὲ Νικίας ἄκων μὲν ἠρέϑη σερατηγός, οἱ 
ἥκιστα τὴν ἀρχὴν καὶ διὰ τὸν συνάρχοντα φεύγω! 
ἐφαίνετο γὰρ τοῖς ᾿4ϑηναίοις τὰ τοῦ πολέμου βέζλτιοι 
10ξξειν μὴ προεμένοις τὸν ᾿Αλκιβιάδην ἄκρατον, ἀ21ι 


μιχϑείσης πρὸς τὴν τόλμαν αὐτοῦ τῆς Νικέου προνοίς" 
καὶ γὰρ ὁ τρίτος στρατηγὸς Λάμαχος ἡλικία προζχῶν 
ὅμως ἐδόκει μηδὲν ἧττον εἶναι τοῦ ᾿Αλκιβιάδου διάπυρος 


καὶ φιλοκίνδυνος ἐν τοῖς ἀγῶσι" βουλευομένων δὲ περὶ 


16 πλήϑους καὶ τρόπου παρασκευῆς ἐπεχείρησεν αὖϑις ὑ 
Νικίας ἐνίστασϑαι καὶ καταπαύειν τὸν πόλεμον. ᾽δἌντει- 
πόντος δὲ τοῦ ᾿Αλκιβιάδου καὶ κρατήσαντος, ἔγραψε τῶν 
ῥητόρων “ημόστρατος καὶ εἶπεν, ὡς χρὴ τοὺς στρατιῇ. 
γοὺς αὐτοκράτορας εἶναι καὶ τῆς παρασκευῆς καὶ τοὶ 

50 πολέμου παντός. Ἐπιψηφιδαμένου δὲ τοῦ δήμου καὶ 
γενομένων ἑτοίμων πάντων πρὸς τὸν ἔκπλουν, οὐ χογ- 
στὰ παρῆν οὐδὲ τὰ τῆς ἑορτῆς. ᾿4δωνέίων γὰρ εἰς τὰς 
ἡμέρας ἐκείνας ,“αϑηκόντων εἴδωλα πολλαχοῦ νεκροῖς 
ἐχκομιξομένοις ὅ ὅμοια προὔκειντο ταῖς γυναιξί, καὶ ταφὰς 

26 ἐμιμοῦντο κοπτόμεναι καὶ ϑρήνους ἧδον. Ἡ μέντοι τῶν 
Ἑρμῶν περικοπὴ μιᾷ νυκτὶ τῶν πλείστων ἀκρωτήρια 
σϑέντων τὰ πρόσωπα πολλοὺς καὶ τῶν περιφρονούνων 
τὰ τοιαῦτα διετάραξεν. Ἐλέχϑη μὲν οὖν, ὅτι Κορώνωι 
διὰ τοὺς Συρακουσίους ἀποίκους ὄντας. ὡς ἐπισχέσεως 

80 ἐσομένης πρὸς τῶν οἰωνῶν ἢ μεταγνώσεως τοῦ πολέμου, 
ταῦτα δράσειαν. οὐ μὴν ἥπτετό γε τῶν πολλῶν οὔϑ᾽ 
οὗτος ὁ λόγος οὔϑ᾽ ὃ τῶν σημεῖον δεινὸν εἶναι μηδὲν 


ΑΛΚΙΒΙΑΔῊΣ.. 803 


μένων. ἀλλ᾿ οἷα φιλεῖ φέρειν ἄκρατος ἀκολαστῶν 
ον εἰς ὕβριν ἐκ παιδιᾶς ὑποφερομένων" ὁ ὀργῇ δ᾽ ἅμα 

, φόβρ τὸ γεγονὸς λαμβάνοντες ὡς ἀπὸ συνωμοσίας 
ὑ “πράγμασι μεγάλοις τετολμημένον, ἅπασαν ἐξήταξον 
᾿ὅόνοιαν πικρῶς ἢ τε βουλὴ συνιοῦσα περὶ τούτων καὶ δ 
δῆμος ἐν ὀλίγαις ἡμέραις πολλάχκιρ. 

ΧΙΧ. Ἐν δὲ τούτῳ δούλους τινὰς καὶ μετοίκους προή-- 
“ψὲν ᾿Ανδροκλῆς ὁ δημαγωγὸς ἄλλων τε ἀγαλμἄᾶτων 
:οὐκοπὰς καὶ μυστηρίων παρ᾽ οἶνον ἀπομιμήσεις τοῦ 
λ"ιβιάδου καὶ τῶν φέλων κατηγοροῦντας. Ἔλεγον δὲ 10 
εὔόδωρον μέν τινα δρᾶν τὰ τοῦ κήρυκος, Πουλυτίωνα 
; κὰ τοῦ δαδούχου, τὰ δὲ τοῦ ἱεροφάντου τὸν ᾽ά4λκι-- 
᾿ἄϑην. τοὺς δ᾽ ἄλλους ἑταίρους παρεῖναι καὶ μυεῖσϑαι 
ύστας προσαγορευομένους. Ταῦτα γὰρ ἐν τῇ εἰσαγγε-- 
ἔᾳ γέγραπται Θεσσαλοῦ τοῦ Κίμωνος εἰσαγγείέλαντος 16 
4λκιβιάδην ἀσεβεῖν περὶ τὼ ϑεώ. Τραχυνομένου δὲ 
οὔ δήμου καὶ πικρῶς πρὸς ᾿4λκιβιάδην ἔχοντος, καὶ τοῦ 
ἀνδροκλέους (ἦν γὰρ οὗτος ἐχϑρὸς ἐν τοῖς μάλιστα τοῦ 
Δ4λκιβιάδου) παροξύνοντος, ἐν ἀρχῇ μὲν ἐταράχϑησαν 
γί περὶ τὸν ᾿Αλκιβιάδην. Αἰσϑόμενοι δὲ τούς τε ναύτας, 20 
σοι πλεῖν ἔμελλον εἰς Σικελίαν, εὔνους ὄντας αὐτοῖς 
καὶ τὸ στρατιωτικὸν. ᾿Δργείων δὲ καὶ Μαντινέων χιλίων 
ὄντων ὁπλιτῶν ἀκούοντες ἀναφανδὸν λεγόντων, ὡς δι᾽ 
᾿Αλκιβιάδην στρατεύοιντο διαπόντιον καὶ μακρὰν στρα-- 
τείαν. ἐὰν δέ τις ἀγνωμονῇ περὶ τοῦτον, εὐθὺς ἄπο-- 35 
στήσεσϑαι, ἀνεϑάρρουν καὶ παρίσταντο τῷ καιρῷ πρὸς 
τὴν ἀπολογίαν, ὥστε τοὺς ἐχϑροὺς πάλιν ἀϑυμεῖν καὶ 
φοβεῖσϑαι. μὴ περὶ τὴν κρίσιν ὃ δῆμος ἀμβλύτερος αὖ-- 
τῷ γένηται διὰ τὴν χρείαν. Πρὸς ταῦτ' οὖν τεχνάξουσι 
τῶν ῥητόρων τοὺς οὐ δοκοῦντας ἐχϑροὺς τοῦ ᾿4λκι-- 80 
βιάδου, μισοῦντας δὲ αὐτὸν οὐχ ἧττον τῶν ὁμολογούν-- 
τῶν ἀνισταμένους ἐν τῷ δήμῳ λέγειν, ὡς ἄτοπόν ἐστιν 


894 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ 


αὐτοκράτορι στρατηγῷ τηλικαύτης ἀποδεδειγμένῳ 
νάμεως͵ ἠϑφοισμένης στρατιᾶς καὶ τῶν συμμάχων, 
ταξὺ κληροῦντας δικαστήριον καὶ ὕδωρ διαμετροῦν 
ἀπολλύναι τὸν καιρόν: ...4λλὰ νῦν μὲν ἀγαθῇ π 
“πλεέτω, τοῦ δὲ πολέμου διαπραχϑέντος ἐπεὶ τοῖς 
νόμοις ἀπολογείσϑω παρών.“ Οὐκ ἐλάνθανε μὲν οἱ 
κακοήθεια τῆς ἀναβολῆς τὸν ᾿4λκιβιάϑην., ἀλλ᾽ ἄ; 
παρίών, ὡς δεινόν ἐστιν αἰτέας ἀπολιπόντα καϑ᾽ ἔαυτι 
καὶ διαβολὰς ἐκπέμπεσθαι μετέωρον ἐπὶ τοσαύτης ὦ 
Ιθνάμεως" ἀποϑανεῖν γὰρ προσήκειν μὴ λύσαντι τὰς κι 
τηγορίας, λύσαντι δὲ καὶ φανέντι καϑαρῷ τρέκεσθαι 
πρὸς τοὺς πολεμέους μὴ δεδοιχότι τοὺς συκοφάντας. 
ΧΧ. Ἐπεὶ δ᾽ οὐκ ἔπειϑεν, ἀλλὰ πλεῖν ἐκέλευον ον- 
τὸν, ἀνήχϑη μετὰ τῶν συστρατήγων ἔχουν τριήρεις μὲ, 
Ἰδού πολλῷ τῶν τεσσαράκοντα καὶ ἑκατὸν ἀποδεούσιι, 
ὁπλέτας δὲ πεντακισχιλίους καὶ ἑκατόν, τοξότας δὲ μὶ 
σφενδονήτας καὶ ψιλοὺς περὶ τριακοσίους καὶ χιελίο: 
καὶ τὴν ἄλλην παρασκευὴν ἀξιόλογον. Προσβαλῶωνὶ) 
Ἰταλίᾳ καὶ Ῥήγιον ἑλὼν εἰσηγήσατο γνώμην, δεῳ τρύτι 
40 πολεμητέον ἐστί. Καὶ Νικίου μὲν ἀντιλέγοντος, 4 
μάχου δὲ προσϑεμένου, πλεύσας εἰς Σικελίαν προσήηγέ 
γετο. Κατάνην, ἄλλο δὲ οὐδὲν ἔπραξε μετάπεμσετος ὑπὶ 
τῶν ᾿4ϑηναίων ἐπὶ τὴν κρίσιν εὐθὺς γενόμενος. Πρὸ! 
τον μὲν γάρ, ὥσπερ εἴρηται. ψυχραί τινες ὑποψίαι κ΄ 
95 διαβολαὶ κατὰ τοῦ ᾿'4λκιβιάδου προσέπιπτον ἀπὸ δοῖ- 
λων καὶ μετοίκων" ἔπειτα τῶν ἐχϑρῶν ἀπόντος αὐξὶ 
καϑαπτομένων σφοδρότερον, καὶ τοῖς περὶ τοὺς ρᾶς 
ὑβρίσμασι καὶ τὰ μυστικὰ συμπλεκόντων, ὡς ἀπὸ φᾶς 
ἐπὶ νεωτερισμῷ συνωμοσίας πεπραγμένα, τοὺς μὲν 
80 ὁπωσοῦν ἐπαιτιαϑέντας ἐνέβαλλον ἀκρίτους εἰς τὸ δε- 
σμωτήριον, ἤχϑοντο δὲ τὸν ᾿4λκιβιάδην μὴ λαβόντες 
ὑπὸ τὰς ψήφους τότε μηδὲ κρίναντες ἐπὶ αἰτίαις τηλι- 


κΙ «ΑΑΛΚΙΒΙΑ4ΔΗΣ. 895 


αὐταις. Ὁ δὲ τῇ πρὸς ἐκεῖνον ὀργῇ παραπεσων οἰχεῖος 
φέλος ἢ ῆ συνήθης χαλεπωτέροις αὐτοῖς ἐχρήσατο. Τοὺς 
Σ μηνύσαντας ὁ μὲν Θουκυδίδης ὀνομάσαι παρῆκεν; 
ἰλλοε δ᾽ ὀνομάξουσι Ζιοκλείδαν καὶ Τεῦκρον, ὧν καὶ 
Ὀρύνιχός ἐστιν ὁ κωμικὸς ταυτὶ πεποιηχώς" 
ὯὮὯ, φίλταϑ᾽ Ἑρμῆ, καὶ φυλάσσου. μὴ πεσὼν 
αὑτὸν παρακρούσῃ καὶ παράσχῃς διαβολὴν 
ἑτέρῳ “᾿οκλείδα βουλομένῳ κακόν τι δρᾶν. 
καέ- Φυλάξομαι" Τεύκρῳ γὰρ οὐχὶ βούλομαι 
μήνυτρα δοῦναι τῷ παλαμναίῳ ξένῳ. 
Καίτοι βέβαιον. οὐδὲν οὐδ᾽ ἰσχυρὸν οἵ μηνύοντες ἐδεί- 
κνυσαν. Εἷς δ᾽ αὐτῶν ἐρωτώμενος, ὅπως τὰ πρόσωπα 
τῶν Ἑρμοκοπιδῶν γνωρίσειε, καὶ ἀποκρινάμενος, ὅτι 
πρὸς τὴν σελήνην, ἐσφάλη τοῦ παντός, ἕνης καὶ νέας 
οὔσης. ὅτε ταῦτ᾽ ἐδρᾶτο- [ὃ "] ϑόρυβον μὲν παρέσχε 15 
τοῖς νοῦν ἔχουσι , τὸν δῆμον δ᾽ οὐδὲ τοῦτο μαλακώτερον 
ἐποίησε πρὸς τὰς διαβολάς, ἀλλ ὥσπερ ὥρμηδεν ἐξ ἀρ-- 
χῆς, οὐκ ἐπαύσατο φέρων καὶ ἐμβάλλων εἰς τὸ δεσμω-- 
τήριον οὗ τις κατείποι. 

ΧΧΙ. Τῶν οὖν δεϑέντων καὶ φυλαττομένων ἐπὶ κρέδει 950 
τότε καὶ ᾿άἀνδοκίδης ἦν ὁ ῥήτωρ, ὃν Ἑλλάνικος ὁ συγ- 
γραφεὺς εἰς τοὺς Ὀδυσσέως ἀπογόνους ἀνήγαγεν. 
Ἐδόκει δὲ μισόδημος καὶ ὀλιγαρχικὸς ὁ ᾿ἀνδοκίδης., ὕπο-- 
πτον δὲ οὐχ ἤκιστα τῆς τῶν Ἑρμῶν περικοπῆς ἐποίησεν 
ὁ μέγας Ἑρμῆς ὁ πλησίον αὐτοῦ τῆς οἰκίας ἀνάϑημα τῆς 95 

γ) 9. 4ἰγηΐδος φυλῆς ἰδρυμένος" ἐν γὰρ ὀλίγοις πάνυ τῶν 
ἐπιφανῶν μόνος σχεδὸν ἀκέραιος ἔμεινε" διὸ καὶ νῦν 
᾿Δἀνδοκίδου καλεῖται. καὶ πάντες οὕτως ὀνομάζουσι τῆς 
ἐπιγραφῆς ἀντιμαρτυρούσης. Συνέβη δὲ τῷ ᾿ἀνδοκέδῃ 
μάλιστα τῶν τὴν αὐτὴν αἰτίαν ἐχόντων ἐν τῷ δεσμω-- 30 
τηρίῳ γενέσϑαι συνήϑη καὶ φίλον ἔνδοξον μὲν οὐχ 
ὁμοίως ἐκεένῳ,, συνέσει δὲ καὶ τόλμῃ περιττὸν, ὄνομα 


1Τ0 


396 ΠΛΔΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 178 


Τίμαιον. Οὗτος ἀναπείϑει τὸν ᾿ἀνδοκίδην ἑαυτοῦ κα- 
τήγορον καίτινων ἄλλων γενέσϑαι μὴ πολλῶν: ὁμολο- 
γήσαντι γὰρ ἄδειαν εἶναι κατὰ ψήφισμα τοῦ δήμου. τὰ 
ὃς τῆς κρίσεως ἄδηλα πᾶσι, τοῖς δὲ δυνατοῖς φοβερώ- 
ὁτατα᾽ βέλτιον δὲ σωϑῆναι ψευδόμενον ἢ μετὰ τῆς αὐτῆς 
αἰτίας ἀποϑανεῖν ἀδόξως, καὶ τὸ κοινῇ σκοποῦντε συμ- 
φέρον ὑπάρχειν, ὀλίγους καὶ ἀμφιβόλους προέμενον, 
πολλοὺς καὶ ἀγαϑοὺς ἐξελέσϑαι τῆς ὀργῆς. Ταῦτα τοῦ 
Τιμαίου λέγοντος καὶ διδάσκοντος ὃ Ο “ἀνδοκίδης ἐπεέίσϑη, 
τοκαὶ γενόμενος μηνυτὴς καϑ'᾽ αὑτοῦ καὶ καϑ' ἑτέρων ἔσχε 
τὴν ἐκ τοῦ ψηφίσματος ἄδειαν αὐτός" οὖς δ᾽ ὠνόμασε 
πάντες πλὴν τῶν φυγόντων ἀπώλοντο. Καὶ πίστεως 
ἕνεκα προσέϑηκεν αὐτοῖς οἰκέτας ἰδίους ὁ ᾿ἀνδοκίδης. 
Οὐ μὴν ὅ γε δῆμος τὴν ὀργὴν ἄπασαν ἀφῆκεν ἐνταῦϑα, 
15 ἀλλὰ μᾶλλον ἀπαλλαγεὶς τῶν Ἑρμοκοπιδῶν ὥσπερ 6χο-- 
λάξοντι τῷ ϑυμῷ πρὸς τὸν ᾿Δλκιβιάδην ὅλος ἐρρύη, καὶ 
τέλος ἀπέστειλε τὴν Σαλαμινίαν πρὸς αὐτόν, οὐ φαύλως 
αὐτό γε τοῦτο προστάξας, μὴ βιάξεσθαι μηδ᾽ ἄπτεσϑαι 
τοῦ σώματος, ἀλλὰ τῷ μετρίῳ λόγῳ χρῆσϑαι κελεύ- 
ὡροντας ἀκολουϑεῖν ἐπὶ κρίσιν καὶ πείϑειν τὸν δῆμον. 
Ἐφοβοῦντο γὰρ ταραχὰς τοῦ στρατεύματος ἐν πολεμίᾳ 
γῇ καὶ στάσιν, ὃ ῥαδίως ἂν ἐξειργάσατο βουληϑ εὶς ὁ 
᾿Δλκιβιάδης. Καὶ γὰρ ἠθύμουν ἀπιόντος αὐτοῦ καὶ πολ-- 
λὴν τριβὴν προσεδόκων καὶ μῆκος ἀργὸν ἐν τῷ Νικίᾳ 
τὸν πόλεμον ἕξειν, καϑάπερ μύωπος ἀφῃρημένου τῶν 
πράξεων. Ὁ γὰρ “ἄμαχος ἦν μὲν πολεμικὸς καὶ ἀνδρώ- 
δης. ἀξίωμα δ᾽ οὐ προσῆν οὐδ᾽ ὄγκος αὐτῷ διὰ πενέαν. 
ΧΧΙΙ. Εὐϑὺς μὲν οὖν ἀποπλέων ὃ ᾿Δλκιβιάδης ἀφεῖ- 
λετο Μεσσήνην ᾿4ϑηναίους. Ἦσαν γὰρ οἵ μέλλοντες 
20 ἐνδιδόναι τὴν πόλιν, οὗς ἐκεῖνος εἰδὼς σαφέστατα τοῖς 
. Συρακουσίων φίλοις ἐμήνυδε καὶ διέφϑειρε τὴν πρᾶξιν. 
Ἐν δὲ Θουρίοις γενόμενος καὶ ἀποβὰς τῆς τριήρους ἔκρυ-- 


““πππέπἕπερ'Π.“ὦὦ--.΄..--.»"ἡ 


1179 ΑΔ4ΚΙΒΙΑΖΗΣ. 397 


ψεν ἑαυτὸν καὶ διέφυγε τοὺς ξητοῦντας. Ἐπιγνόντος 
δέ τινος καὶ εἰπόντος" »Οὐ πιστεύεις, ὦ ᾿“λκιβιάδη, 
τῇ πατρίδι: Τὰ μὲν ἄλλ᾽ “- ἔφη οπάντα" περὶ δὲ τῆς 
ψυχῆς τῆς ἐμῆς οὐδὲ τῇ μητρί, μήπως ἀγνοήσασα τὴν 
μέλαιναν ἀντὶ τῆς λευκῆς ἐπενέγκῃ ψῆφον. ."“ Ὕστερον 8 
δ᾽ ἀκούσας ὅτε ϑάνατον αὐτοῦ  κατέγνωχεν ῇ πόλις" 
..41λ᾽ ἐγὼ“ εἶπε ..δείξω αὐτοῖς ὅτι ξῶ.ς Τὴν μὲν οὖν 
εἰσαγγελίαν οὕτως ἔχουσαν ἀναγράφουσι" ..Θεσσαλὸς 
Κίμωνος Δακιάδης ᾿Αλκιβιάδην Κλεινίου Σχαμβωνέδην 
εἰσήγγειλεν ἀδικεῖν περὶ τὼ ϑεὼ. τὴν “ήμητραν καὶ τὴν 10 
Κόρην, ἀπομιμούμενον τὰ μυστήρια καὶ δεικνύοντα 
τοῖς αὑτοῦ ἑταίροις ἐν τῇ οἰκίᾳ τῇ ἑαυτοῦ, ἔχοντα στολὴν 
οἵανπερ ἱεροφάντης ἔχων δεικνύει τὰ ἱερά, καὶ ὀνομά-- 
ξοντα αὑτὸν μὲν ἱεροφάντην, Πουλυτέωνα δὲ δαδοῦχον, 
κήρυκα δὲ Θεόδωρον Φηγαιᾶ, τοὺς δ᾽ ἄλλους ἑταίρους 15 
μύστας προσαγορεύοντα καὶ ἐπόπτας παρὰ τὰ νόμιμα 
καὶ τὰ καϑεστηκότα ὑπό τε Εὐμολπιδῶν καὶ Κηρύκων 
καὶ τῶν ἱερέων τῶν ἐξ Ἐλευσῖνος. « Ἐρήμην δ᾽ αὐτοῦ 
καταγνόντες καὶ τὰ χρήματα δημεύσαντες ἔτι καταρᾶ- 
σϑαι προσεψηφίσαντο πάντας ἱερεῖς καὶ ἱερείας, ὧν μό-- 20 
νην φασὶ Θεανὼ τὴν Μένωνος ᾿Δγραυλῆϑεν ἀντειπεῖν 
πρὸς τὸ ψήφισμα, φάσκουσαν εὐχῶν. οὐ καταρῶν ἱέρειαν 
γεγονέναι. 
ΧΧΙΠ. Τοσούτων δὲ κατεψηφισμένων ᾿Αλκιβιάδου 
καὶ κατεγνωσμένων ἐτύγχανε μὲν ἐν ργει διατρίβων, 25 
08 ὡς τὸ πρῶτον ἐκ Θουρίων ἀποδρὰς εἰς Πελοπόννησον 
διεκομέσϑη, φοβούμενος δὲ τοὺς ἐχϑροὺς καὶ παντάπασι 
τῆς πατρίδος ἀπεγνωκὼς ἔπεμψεν εἰς Σπάρτην, ἀξιῶν 
ἄδειαν αὐτῷ γενέσϑαι καὶ πίστιν ἐπὶ μείξοσι χρείαις καὶ 
ὠφελείαις ὧν πρότερον αὐτοὺς ἀμυνόμενος ἔβλαψε. 80 
Δόντων δὲ τῶν Σπαρτιατῶν καὶ δεξαμένων παραγενό-- 
μενος προϑύμως ἕν μὲν εὐϑὺς ἐξειργάσατο, μέλλοντας 


398 “ΜΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 18 


καὶ ἀναβαλλομένους βοηϑεῖν Συρακουσίοις ἐγεέρφας κα 
παροξύνας πέμψαι Γύλιππον ἄρχοντα καὶ ϑραῦσαε τὴ! 
ἐκεῖ τῶν ᾿4ϑηναίων δύναμιν" ἕτερον ὅδ, κενεῖν τὸν 
αὐτόϑεν πόλεμον ἐπὶ τοὺς ᾿4ϑηναίους" τὸ δὲ τρέτον κι 
μέγιστον, ἐπιτειχίσαι 4Ζεχέλειαν, οὗ μᾶλλον οὐδὲ: 
διειργάσατο καὶ κατοικοφϑύρησε τὴν πόλιν. Εὐδοπκιμῶ: 
δὲ δημοσίᾳ καὶ ϑαυμαξόμενος οὐχ ἧττον ἰδία τοὺς πο͵ΐ- 
λοὺς κατεδημαγώγει καὶ κατεγοήτευε τῇ διαίτῃ λαπωνί- 
ἕων, ὥσϑ᾽ ὁρῶντας ἐν χρῶ κουριῶντα καὶ ψυχροζου- 
Ἰοτοῦντα καὶ μαζῃ συνόντα καὶ ἑωμῷ μέλανι χρώκενον 
ἀπιστεῖν καὶ διαπορεῖν, εἶ ποτε μάγειρον ἐκὶ τῆς οὗξ 
οὗτος ἀνὴρ ἔσχεν ἢ προσέβλεψε μυρεψὸν ἢ Μιλησίας. 
ἠνέσχετο ϑιγεῖν χλανίδος. Ἦν γὰρ . ὥς φασι. μία δει- β 
νύτης αὕτη τῶν πολλῶν ἐν αὐτῷ καὶ μηχανὴ ϑήρας ἀν- 
16 ϑρῴπων, συνεξομοιοῦσϑαι καὶ συνομοκαϑεῖν τοῖς ἐπι- 
τηδεύμασι καὶ ταῖς διαίταις, ὀξυτέρας τρεπομένῷῳ τροπὰς 
τοῦ χαμαιλέοντος. Πλὴν ἐκεῖνος μέν. ὡς λέγεται. “πρὸς 
ὃν ἐξαδυνατεῖ χρῶμα τὸ λευχὸν ἀφομοιοῦν ἑαυτόν- ᾽,42- 
κιβιάδῃ δὲ διὰ χρηστῶν ἰόντι καὶ πονηρῶν ὁμοίως οὐδὲν 
40 ἦν ἀμίμητον οὐδ᾽ ἀνεπιτήδευτον, ἀλλ᾿ ἐν Σπάρτῃ γυ- 
μναστικός, εὐτελής, σκυθρωπός, ἐν Ἰωνίᾳ χλιδανός, ἐπι- 
τερπής. ῥάϑυμος, ἐν Θράκῃ μεϑυστικός, [ἐν Θετταλοῖς 
ἱππαστικός, Τισαφέρνῃ δὲ τῷ σατράπῃ συνὼν ὕπερ- 
ἔβαλεν ὅ ὑγχῷ καὶ πολυτελείᾳ τὴν Περσικὴν μεγαλοπρέ, 
Δ πείαν, οὐχ αὑτὸν ἐξιστὰς οὕτω ῥᾳδίως εἰς ἕξερον ἢ 
ἑτέρου τρόπον οὐδὲ πᾶσαν δεχόμενος τῷ ἤϑει μεταβν 
λὴν. ἀλλ᾽, ὅτι τῇ φύσει χρώμενος ἔμελλε λυπεῖν τοῦς 
ἐντυγχάνονταρ, εἷς πᾶν ἀεὶ τὸ πρόσφορον ἐκείψοες σχὴ- 
μα καὶ πλάσμα κατεδύετο καὶ κατέφευγεν. Ἔν γοῦν τῇ 
80 “ακεδαίμονι πρὸς τὰ ἔξωϑεν ἦν εἰπεῖν οθύ παῖς 
᾿Αχιλλέως, ἀλλ᾽ ἐκεῖνος εἴη ἂν αὐτός, οἷον 4υ- 
κοῦργος ἐπαέδευσε"““ τοῖς δ᾽ ἀληϑινοῖς ἄν τις ἐπεφώ- 


1 44Χ]1Β144ῊΣ. 399 


ησεν αὐτοῦ πάϑεσι καὶ πράγμασιν: Ἔστιν ἡ πά- 
αι γυνή.“ Τιμαίαν γὰρ τὴν Ἄγιδος γυναῖκα τοῦ 
κχσιλέως στρατευομένου καὶ ἀποδημοῦντος οὕτω διέ-- 
ϑειῖρεν, ὥστε καὶ κύειν ἐξ ᾿Δλκιβιάδου καὶ μὴ ἀρνεῖσϑαι, 
αἱ τεκούσης παιδάριον ἄ ἄρρεν ἔξω μὲν “εωτυχίδην κα- δ 
εἴσϑαι,. τὸ δ᾽ ἐντὸς αὐτοῦ ψιϑυριξόμενον ὄνομα πρὸς 
ἃς φίλας καὶ τὰς ὀπαδοὺς ὑπὸ τῆς μητρὸς ᾿Αλκιβιάδην 
ἵἴναι" τοσοῦτος ἔρως κατεῖχε τὴν ἄνϑρωπον. Ὁ δ᾽ ἐν-- 
τρυφῶν ἔλεγεν οὐχ ὕβρει τοῦτο πράττειν οὐδὲ κρατού- 
νιενος ὑφ᾽ ἡδονῆς. ἀλλ᾽ ὅπως Δακεδαιμονίων βασιλεύ-- 10 
ἔωσιν οἵ ἐξ αὐτοῦ γεγονότες. Οὕτω πραττόμενα ταῦτα 
τολλοὶ κατηγόρουν πρὸς τὸν ἅγιν. Ἐπίστευσε δὲ τῷ 
χρόνῳ μάλιστα, ὅτι σεισμοῦ γενομένου φοβηϑεὶς ἐξέ- 
δραμὲ τοῦ ϑαλάμου παρὰ τῆς γυναικός. εἶτα δέκα μη-- 
νῶν οὐκέτι συνῆλθεν αὐτῇ. μεϑ᾽ οὖς γενόμενον τὸν 15 
Δεωτυχίδην ἀπέφηδσεν ἐξ αὐτοῦ μὴ γεγονέναι. Καὶ διὰ 
τοῦτο τῆς βασιλείας ἐξέπεσεν ὕστερον ὁ Δεωτυχίδης. 
ΧΧΙΨΥ. Μετὰ δὲ τὴν ἐν Σικελία τῶν ᾿4ϑηναίων δυσ- 
τυχίαν ἐπρέσβευσαν εἰς Σπάρτην ἅμα Χῖοι καὶ “έσβιοι 
καὶ Κυξικηνοὶ περὶ ἀποστάσεως. Πραττόντων δὲ Βοιω--50 
τῶν μὲν “εσβίοις, Φαρναβαξου δὲ Κυξικηνοῖς.,. ᾿4λκι-- 
βιάδῃ πεισϑέντες εἵλοντο Χίοις πρὸ πᾶάντῶν βοηϑεῖν. 
Ἐκπλεύσας δὲ καὶ αὐτὸς ἀπέστησεν ὀλίγου δεῖν ἄπασαν 
Ἰωνίαν, καὶ πολλὰ συνὼν τοῖς τῶν Μακεδαιμονίων στρα-- 
τηγοῖς ἔβλαπτε τοὺς ᾿4ϑηναίους. Ὁ δ᾽ ἴάγις ἐχϑρὸς μὲν 55 
ὑπῆρχεν αὐτῷ διὰ τὴν γυναῖκα κακῶς πεπονθώς, ἤχϑετο 
δὲ καὶ τῇ δόξῃ" τὰ γὰρ πλεῖστα γίνεσθαι καὶ προχω-- 
ρεῖν δι ᾿ἀλκιβιάδην λόγος ἦν" τῶν δ᾽ ἄλλων Σπαρτια- 
τῶν οἵ δυνατώτατοι καὶ φιλοτιμότατοι τὸν ᾿Αλκιβιάδην 
ἤδη ἐβαρύνοντο διὰ φϑόνον. Ἴσχυσαν οὖν καὶ διεπρά-- 80 
ξαντο τοὺς οὕκοϑεν ἄρχοντας ἐπιστεῖλαν πρὸς Ἰωνίαν, 
ὅπως ἀποκτείνωσιν αὐτόν. Ὁ δ᾽ ἡσυχῇ προγνοὺς καὶ 


400 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΎ, 


φοβηϑεὶς τῶν μὲν πράξεων πασῶν ἐχοινώνει τοῖς 4 
κεδαιμονίοις. τὸ δ᾽ εἰς χεῖρας ἰέναι παντάπασιν ἔφευ; 
Τισαφέρνῃ ὅς. τῷ βασιλέως σατράπῃ, δοὺς ἑαυτὸν ὑπ: 
ἀσφαλείας εὐθὺς ἦν παρ᾽ αὐτῷ πρῶτος καὶ μέ; γεστι 

5 Τὸ μὲν γὰρ πολύτροπον καὶ περιττὸν αὐτοῦ τῆς ὅδεινι 

τητος οὐκ ὧν ἁπλοῦς, ἀλλὰ κακοήϑης καὶ φιλοπόνηρο. 
ἐθαύμαξεν ὁ βάρβαρος" ταῖς δὲ καϑ᾽ ἡμέραν ἐν τῷ σι 
σχολάξειν καὶ συνδιαιτᾶσϑαι χάρισιν οὐδὲν ἦν ἄτεγχακτοι 
ἦθος οὐδὲ φύσις ἀνάλωτος, ἀλλὰ καὶ δεδιόσι καὶ φϑο- 

Ἰονοῦσιν ὅμως τὸ συγγενέσθαι καὶ προσιδεῖν ἐκεῖνον ηδὸο- 
νήν τινα καὶ φιλοφροσύνην παρεῖχε. Τάλλ᾽ οὖν ὧν “αἰ 
μισέλλην ἐν τοῖς μάλιστα Περσῶν ὁ Τισαφέρνης οὕτως 
ἐνεδίδου τῷ ᾿4λκιβιάδῃ κολακευόμενος, ὥσϑ᾽ ὑπερβάλ- 
λειν αὐτὸν ἀντικολακεύων ἐκεῖνος. Ὧν γὰρ ἐκέχτητο 

16 παραδείδων τὸν κάλλιστον καὶ ὑδάτων καὶ λειμώνων 
ὑγιεινῶν ἕνεκεν [καὶ] διατριβὰς ἔχοντα καὶ καταφυγί: 
ἠσκχημένας βασιλικῶς καὶ περιττῶς ᾿4λκιβιάδην καλεῖ; 
ἔϑετο" καὶ πάντες οὕτω καλοῦντες καὶ προσαγορεύοντε: 
διετέλουν. 

40 ΧΧΥ. ᾿ἀπογνοὺς οὖν ὁ ᾿4λκιβιάδης τὰ τῶν Σπαρτιωι- 
τῶν ὡς ἄπιστα καὶ φοβούμενος τὸν ἴάγιν,͵ ἐκάκου καὶ 
διέβαλλε πρὸς τὸν Τισαφέρνην, οὐκ ἐῶν βοὴϑ᾽ εῖν αὐτοῖ; 
προϑύμως οὐδὲ καταλύειν τοὺς ᾿4ϑηναίους, ἀλλὰ γλί. 
ὄχρως χορηγοῦντα ϑλίβειν καὶ ἀποκναίέειν ἀτρέμα κεὶ 

86 ποιεῖν ἀμφοτέρους βασιλεῖ χειροήϑεις καὶ καταπόνοι; 
ὑπ᾽ ἀλλήλων. Ὁ δ᾽ ἐπείϑετο ῥαδίως καὶ δῆλος ἦν ἐπ- 
πῶν καὶ ϑαυμάξων, ὥστ᾽ ἀποβλέπεσϑαι τὸν ᾿4λκιβιάδην 
ἑκατέρωϑεν ὑπὸ τῶν Ἑλλήνων, τοὺς δ᾽ ᾿4ϑηναίους ψε- 
ταμέλεσϑαι τοῖς γνωσϑεῖσι περὶ αὐτοῦ κακῶς πάσχον- 

ϑύῦτας., ἄχϑεσθϑαι δὲ κἀκεῖνον ἤδη καὶ φοβεῖσθαι. μὴ παν- 
τάπασι τῆς πόλεως ἀναιρεθείσης ὑπὸ “Μακεδαιμονίοις, 
γένηται μισούμενος. Ἐν δὲ τῇ Σάμῳ τότε πάντα τὰ 


-ππππο πα πὰ -“---- π΄. -- τ 


ΙΞ . ΑΛΚΙΒΙΑΔῊΣ. 401 


ράγματα τοῖς ᾿4ϑηναίοις όχεδον ὑπῆρχε" κἀκεῖθεν ὁρ- 
ὥμενοι τῇ ναυτικῇ δυνάμει τὰ μὲν ἀνεκτῶντο τῶν 
φεστώτων, τὰ δ᾽ ἐφύλαττον ἁμῶς γέ πως ἔτι τοῖς πο-- 
εμίοες κατὰ ϑάλατταν ὄντες ἀξιόμαχοι, Τισαφέρνην δὲ 
ροβούμενοι καὶ τὰς λεγομένας ὅδον οὔπω παρεῖναι Φοι-- ὃ 
"σσας τριήρεις πεντήκοντα καὶ ἑκατὸν οὖσας, ὧν ἀφι-- 
εομένων οὐδεμία σωτηρίας ἐλπὶς ὑπελείπετο τῇ πόλει. 
Ταῦτα δ᾽ εἰδὼς ““λκιβιάδης ἔπεμπε κρύφα πρὸς τοὺς ἐν 
Σάμῳ δυνατοὺς τῶν ᾿4ϑηναίων, ἐλπίδας ἐνδιδοὺς παρέ- 
ειν τὸν Τισαφέρνην φίλον, οὐ τοῖς πολλοῖς χαριξόμενος 10 
οὐδὲ πιστεύων ἐκείνοις, ἀλλὰ τοῖς ἀρέστοις. εἰ τολμή-- 
ὅειαν ἄνδρες ἀγαϑοὶ γενόμενοι καὶ παύσαντες ὑβρίζοντα 
τὸν δῆμον αὐτοὶ δι᾽ ἑαυτῶν σώξειν τὰ πράγματα καὶ τὴν 
πόλιν. Οἵ μὲν οὖν ἄλλοι σφόδρα προσεῖχον τῷ ᾿4λκι- 
βιάδῃ" τῶν δὲ στρατηγῶν εἷς, Φρύνιχος ὁ Ζειραδιώτης, 16 
ὑποπτεύσας, ὅπερ ἦν, τὸν ᾿4λκιβιάδην οὐδέν τι μᾶλλον 
ὀλιγαρχίας ἢ δημοκρατίας δεόμενον, ξητοῦντα δὲ πάν-- 
τως κατελθεῖν ἐκ διαβολῆς τοῦ δήμου προϑεραπεύειν 
καὶ ὑποδύεσθαι τοὺς δυνατοὺς ἀνθέστατο. Κρατούμε-- 
νος δὲ τῇ γνώμῃ καὶ φανερῶς ἤδη τοῦ ᾿Αλκιβιάδου γε--30 
γ»γονὼς ἐχϑρὸς ἐξήγγειλε κρύφα πρὸς ᾿4στύοχον τὸν τῶν 
πολεμίων ναύαρχον, ἐγκελευόμενος φυλάττεσϑαι καὶ. 
συλλαμβάνειν ὡς ἐπαμφοτερίζοντα τὸν ᾿Δ4λκιβιάδην. 
Ἐλελήϑει δ᾽ ἄρα προδότης προδότῃ διαλεγόμενος. Τὸν 
γὰρ Τισαφέρνην ἐκπεπληγμένος ὁ ᾿ἀστύοχος καὶ τὸν 25 
᾿Αλκιβιάδην ὁρῶν παρ᾽ αὐτῷ μέγαν ὄντα, κατεμήνυσε 
τὰ τοῦ Φρυνίχου πρὸς αὐτούς... Ὁ δ᾽ ᾿4λκιβιάδης εὐθὺς 
εἰς Σάμον ἔπεμψε τοὺς τοῦ Φρυνέχου κατηγορήσοντας. 
᾿Δγαναχτούντων δὲ πάντων καὶ συνισταμένων ἐπὶ τὸν 
Φρύνιχον, οὐχ ὁρῶν ἕτέραν διαφυγὴν ἑ ἐκ τῶν παρόντων 80 
ἐπεχείρησεν ἰάσασϑαι μείζονι κακῷ τὸ κακόν. Αὔϑις γὰρ 


ἔπεμψε πρὸς τὸν ᾿4στύοχον, ἐγκαλῶν μὲν ὑπὲρ τῆς μηνύ- 
ΡΚΠΤ. Υ1. 1. “ 


403 ΠΔΑΟΥΤΖΡΧΟΥ͂ 1: 


σεως. ἐπαγγελλόμενος δὲ τὰς ναῦς καὶ τὸ στρατόκπεὲς: 
τῶν ᾿4ϑηναίων ὑποχείριον αὐτῷ παρέξειν. Οὐ κ' 
ἔβλαψέ γε τοὺς ᾿ἀϑηναίους ἡ τοῦ Φρυνέχου προδοσ. 
διὰ τὴν ᾿Δστυόχου παλιμπροδοσίαν. Καὶ γὰρ ταῖ- 
5 κατεῖπε τοῦ Φρυνίχου πρὸς τοὺς περὶ τὸν ᾿Δλκπκεβεάὸδτ: 
Ὁ δὲ Φρύνιχος προαισϑόμενος καὶ προσδεχόμενος δεῖ. 
τέραν κατηγορίαν παρὰ τοῦ ᾿Δλχιβιάδου, φϑάσας αὐτὶ 
προεῖπε τοῖς ᾿άϑηναίοις, ὅτι μέλλουσιν ἐπιπλεῖν οἵ πο. 
λέμιοι, καὶ παρήνεσε πρὸς ταῖς ναυσὶν εἶναι καὶ περετει- 
10 χέσαι τὸ στρατόπεδον. Ἐπεὶ δὲ πραττόντων ταῦτα τῶν 
᾿4ϑηναίων ἧκε γράμματα πάλιν παρὰ τοῦ 22. ,3,ὥδου 
φυλάττεσθαι κελεύοντος τὸν Φρύνιχον ὡς «ροδιδόντα 
τοῖς πολεμέοις τὸν ναύσταϑμον, ἠπίστησαν οἰόμενοι τὸν 
᾿Δλκιβιάδην εἰδότα σαφῶς τὴν τῶν πολεμέων παρα- 
ι5 σκευὴν καὶ διάνοιαν ἀποχρῆσϑαι πρὸς τὴν τοῦ ὥρυ- 
νίχου διαβολὴν οὐχ ἀληϑῶς. Ὕστερον μέντοι τὸν Φρύ- 
νιχον ἑνὸς τῶν περιπόλων Ἕρμωνος ἐν ἀγορᾶ πατάξα:- 
τος ἐγχειριδίῳ καὶ διαφϑείραντος, οἵ ᾿4ϑηναῖοε δίχι: 
γενομένης τοῦ μὲν Φρυνέχου προδοσίαν κατεψηφίσαντο 
“οτεϑνηχότος, τὸν δ᾽ “Ἕρμωνα καὶ τοὺς μετ αὐτοῦ σν.- 
στάντας ἐστεφάνωσαν. 

ΧΧΥΙ. Ἐν δὲ τῇ Σάμῳ τότε χρατήσαντες οὗ ᾿ΔΑκιβια- 
δου φίλοι πέμπουσι Πείσανδρον εἰς ἄστυ κινήσοντα τι! 
πολιτείαν καὶ παραϑαρρυνοῦντα τοὺς δυνατοὺς το! 

26 πραγμάτων ἀντιλαμβάνεσθαι καὶ καταλύειν τὸν δῆμοι, 
ὡς ἐπὶ τούτοις τοῦ ᾿Δλκιβιάδου Τισαφέρνην αὐτοῖς ρ΄ 
λον καὶ σύμμαχον παρέξοντος. Αὕτη γὰρ ἦν σπρόρεσις β 
καὶ τοῦτο πρόσχημα τοῖς καϑιστᾶσι τὴν ὀλιγαρ,ῶων. 
Ἐπεὶ δ᾽ ἴσχυσαν καὶ παρέλαβον τὰ πράγματα οἵ πεντα- 

80 κισχίλιοι λεγόμενοι. τετρακόσιοι δὲ ὄντες. ἐλάχιστα τῷ 
᾿Αλκιβιάδῃ προσεῖχον ἤδη καὶ μαλακώτερον ἢ ἥπτοντο τοὶ 
πολέμου, τὰ μὲν ἀπιστοῦντες ἔτι πρὸς τὴν μεταβολὴν 


ι85 ΑΑΚΙΒΙΑΖΔΉΣ. 403 


:ενοπαϑοῦσι τοῖς πολίταις, τὰ δ᾽ οἰόμενοι μᾶλλον ἐν.-- 
δώσειν αὐτοῖς “ακεδαιμονίους ἀεὶ πρὸς ὀλιγαρχίαν. ἐπι- 
τηδ εἕέως ἔχοντας. Ὁ μὲν οὖν κατὰ τὴν πόλιν ϑῆμος ἃ ἄκων 
ὑπὸ δέους ἡσυχίαν ἦγε" καὶ γὰρ ἀπεσφάγησαν οὐκ ὀλίγοι 
τῶν ἐναντιουμένων φανερῶς τοῖς τετρακοσίοις οἵ δ᾽ ἐν ὅ 
Σάμῳ ταῦτα πυνϑανόμενοι καὶ ἀγαναχτοῦντες ὥρμηντο 
πλεῖν εὐθὺς ἐπὶ τὸν Πειραιᾶ, καὶ μεταπεμψάμενοι τὸν 
«“Ἱλκιβιάδην καὶ στρατηγὸν ἀποδείξαντες ἐκέλευον ἡγεῖ-- 
σϑαι καὶ καταλύειν τοὺς τυράννους. Ὁ δ᾽ οὐχ οἷον ἄν 
τις ἐξαίφνης χάριτι τῶν πολλῶν μέγας γεγονὼς ἔπαϑε 10 
καὶ ἠγάπησε, πάντα δεῖν εὐϑὺς οἰόμενος χαρίξεσϑαι καὶ 
μηδὲν ἀντιλέγειν τοῖς ἐκ πλάνητος καὶ φυγάδος αὐτὸν 
νεῶν τοσούτων καὶ στρατοπέδου καὶ δυνάμεως τηλικαύ- 
της ἀποδείξασιν ἡγεμόνα καὶ στρατηγόν, ἀλλ᾿ ὅπερ ἦν 
ἄρχοντι μεγάλῳ προσῆκον. ἀνθίστασϑαι φερομένοις ὑπ᾽ 15 
ὀργῆς, κωλύσας ἐξαμαρτεῖν. τότε γοῦν τὰ πράγματα τῇ 
πόλει περιφανῶς ἔσωσεν. Εἰ γὰρ ἄραντες ἀπέπλευσαν 
οἴκαδε, τοῖς μὲν πολεμίοις εὐϑὺς ἔχειν ὑπῆρχεν Ἰωνίαν 
θἄπασαν, Ἑλλήσποντον ἀμαχεὶ καὶ τὰς νήσους, ᾽4ϑη- 
ναίοις δὲ πρὸς ᾿Αϑηναίους μάχεσϑαι τὸν πόλεμον εἰς 20 
τὴν πόλιν ἐμβαλόντάς- ὃν μόνος μάλιστα μὴ γενέσϑαι 
διεκώλυσεν ὁ ᾿Δ4λκιβιάδης, οὐ μόνον πείϑων καὶ διδά-- 
όκων τὸ πλῆϑος, ἀλλὰ καὶ καϑ᾽ ἕνα τοὺς μὲν ἀντιβολῶν, 
τῶν δ᾽ ἐπιλαμβανόμενος. Συνέπραττε δ᾽ αὐτῷ καὶ Θρα- 
σύβουλος ὁ ὁ Στειριεὺς ἅμα παρὼν καὶ κεκραγώρ" ἦν γὰρ, 26 
ὡς λέγεται. μεγαλοφωνότατος ᾿4ϑηναίων. Ἐκεῖνό τε δὴ 
καλὸν τοῦ ᾿Αλκιβιάδου. καὶ δεύτερον, ὅτι ὑποσχόμενος 
τὰς Φοινίσσας ναῦς; ἃς προσεδέχοντο “ακεδαιμόνιοι 
βασιλέως πέμψαντος. ζ μεταστήσειν πρὸς αὐτοὺς ἢ 
διαπράξεσϑαι μηδὲ πρὸς ἐκείνους κομισϑῆναι, διὰ τα-- 80 
χέων ἐξέπλευσε. Καὶ τὰς μὲν ναῦς ἐκφανείσας περὶ 
"ἄσπενδον οὐκ ἤγαγεν ὁ Τισαφέρνης, εἐλλ' ἐψεύσατο 


404 ΠΔΟΥΤΑΡΧΟΥ 18, 


τοὺς Ακκεδαιμονέους, τὴν δ᾽ αἰτίαν τοῦ ἀποτρέψαε παρ' 
ἀμφοτέροις ὁ ᾿4λκιβιάδης εἶχε, καὶ μᾶλλον ἔτε παρὰ τοῖ; 
«ακεδαιμονίοις, ὡς διδάσχων τὸν βάρβαρον αὐτοὺς ὑφ 
αὑτῶν περιορᾶν ἀπολλυμένους τοὺς Ἕλληνας. Οὐ γὰρ 
δὴν ἄδηλον, ὅτι τοῖς ἑτέροις δύναμις τοσαύτη προσγε- 
ψομένη τοὺς ἑτέρους ἀφηρεῖτο κομιδῇ τὸ κράτος τῆ: 
ϑαλάττης. 
ΧΧΥΠΙ. Ἐχ τούτου κατελύθησαν μὲν οἱ τετρακόσιοι, 
τῶν ᾿Δλκιβιάδου φίλων προϑύμως συλλαμβανομένων 
Ιϑοτοῖς τὰ δήμου φρονοῦσι: βουλομένων δὲ τῶν ἐν ἄστει 
καὶ κελευόντων κατιέναι τὸν ᾿Αλκιβιάδην αὐτὸς ὥετο 
δεῖν μὴ κεναῖς χερσὶ μηδὲ ἀπράκχτοις" οἴκτῳ καὶ χάριτε 
τῶν πολλῶν. ἀλλ᾽ ἐνδόξως κατελθεῖν. ΖΙιὸ πρῶτον μὲν 
ὀλίγαις ναυσὶν ἐκ Σάμου περιέπλει τὴν Κνιδίων καὶ 
15 Κῴων θάλασσαν. ἐκεῖ δ᾽ ἀκούσας Μίνδαρον τὸν Σπαρ- 
τιάτην εἰς Ἑλλήσποντον ἀναπλεῖν τῷ στόλῳ “παντὶ καὶ 
τοὺς ᾿άϑηναίους ἐπακολουθεῖν ἠπείγετο βοηϑῆσαιε τοῖς 
στρατηγοῖς. Καὶ κατὰ τύχην εἰς τοῦτο καιροῦ συνήνυσε, 
πλέων ὀκτωκαίδεκα τριήρεσιν, ἐν ᾧ πάσαις ὁμοῦ ταῖς 
ουναυσὶ συμπεσόντες εἰς τὸ αὐτὸ καὶ διαναυμαχοῦντε: 
σ«ερὶ 'Αβυδον ἀμφότεροι τοῖς μὲν ἡττώμενοι μέρεσε., τοῖς 
ὃς νικῶντες ἄχρι δείλης ἀγῶνι μεγάλῳ συνείχοντο. Καὶ 
παρέσχε μὲν ἐναντίαν δόξαν ἀμφοτέροις ἐπιφανείς. ὥστε 
ϑαρρεῖν μὲν τοὺς πολεμίους, ϑορυβεῖσϑαι δὲ τοὺς ᾿'4η- 
δναέίουρ. Ταχὺ δὲ σημεῖον ἄρας ἀπὸ τῆς ναυαρχέδος φοἵ- 
λιον ὥρμησεν εὐθὺς ἐπὶ τοὺς κρατοῦντας καὶ διοώξκοντε 
τῶν Πελοποννησίων. Τρεψάμενος δ᾽ αὐτοὺς ἐξέωσεν εἰς 
τὴν γῆν, καὶ προσκείμενος ἔκοπτε τὰς ναῦς καὶ συνετί- 
τρωῶσκε, τῶν ἀνδρῶν ἐκνεόντων καὶ Φαρναβάξου πεζῇ 
80 προσβοηϑοῦντος αὐτοῖς καὶ μαχομένου παρὰ τὴν ϑάλατ- 
ταν ὑπὲρ τῶν νεῶν. Τέλος δὲ τῶν μὲν πολεμίων τριά- 
κοντα λαβόντες, ἀνασώσαντες δὲ τὰς αὑτῶν τρόπαιον 


7 «“41Κ18144ῈΣ. 405 


ζστησαν. Οὕτω δὲ λαμπρᾷ χρησάμενος εὐτυχίᾳ καὶ φι- 
οτιμούμενος εὐθὺς ἐγκαλλωπέσασϑαι τῷ Τισαφέρνῃ, 
ἕνεα "αὶ δῶρα παρασκευασάμενος καὶ ϑεραπείαν ἔχων 
γεμονιρὴν ἐπορεύετο πρὸς αὐτόν. Οὐ μὴν ἔτυχεν ὧν 
ἐροσεδό ὅκησεν, ἀλλὰ πάλαι κακῶς ἀκούων ὁ Τισαφέρνης ὁ 
"πὸ τῶν “ακεδαιμονίων καὶ φοβούμενος αἰτέαν λαβεῖν 
ξ)ς βασιλέως, ἔδοξεν ἐν καιρῷ τὸν ““λκιβιάδην ἀφῖχϑαι, 
καὶ συλλαβὼν αὐτὸν εἷρξεν ἐν Σάρδεσιν ὦ ὡς λύσιν ἐκεί- 
νης τῆς διαβολῆς τὴν ἀδικίαν ταύτην ἐσομένην. 
ΧΧΥΠΙ. Τριάκοντα δ᾽ ἡμερῶν διαγενομένων ὃ ᾽4λ-:10 
κιβιάδης ἵππου ποϑὲν εὐπορήσας καὶ ἀποδρὰς τοὺς φύ-- 
λακας εἰς Κλαξομενὰς διέφυγε. Καὶ τὸν μὲν Τισαφέρνην 
σιροσδιέβαλλεν, ὡς ὑπ᾽ ἐκείνου μεϑειμένος, αὐτὸς δὲ 
σιλεύσας εἰς τὸ στρατόπεδον τῶν ᾿Αϑηναίων καὶ πυϑό- 
μενος Μίνδαρον ὁμοῦ καὶ Φαρνάβαξον ἐν Κυξίκῳ γε-- 15 
γονέναι. τοὺς μὲν στρατιώτας παρώρμησεν, ὡς ἀνάγκην 
οὖσαν αὐτοῖς καὶ ναυμαχεῖν καὶ πεξομαχεῖν καὶ νὴ Ζέα 
1 τειχομαχεῖν πρὸς τοὺς πολεμίους" χρήματα γὰρ οὐκ εἶναι 
μὴ πάντη κρατοῦσι" πληρώσας δὲ τὰς ναῦς καὶ κατάρας 
εἰς Προικόννησον ἐκέλευσεν ἐντὸς περιβάλλειν τὰ λεπτὰ 350 
πλοῖα. καὶ παραφυλάσσειν, ὅπως μηδεμία τοῖς πολεμίοις 
ἐπιπλέοντος αὐτοῦ γένοιτο μηδαμόϑεν προαΐίσϑησιρ. 
Ἔτυχε δὲ καὶ πολὺν ὄμβρον ἐξαίφνης ἐπιπεσόντα καὶ 
βροντὰς καὶ ξόφον συνεργῆσαι καὶ συνεπικρύψαι τὴν 
παρασκευήν. Οὐ γὰρ μόνον τοὺς πολεμίους ἔλαϑεν, 25 
ἀλλὰ καὶ τοὺς ᾿4ϑηναίους ἀπεγνωκότας ἤδη ἐμβῆναι 
κελεύσας ἀνήχϑη. Καὶ μετὰ μικρὸν ὅδ τε ξόφος διελύϑη 
καὶ κατώφϑησαν αἱ τῶν Πελοποννησίων νῆες αἰωρού-- 
μεναι πρὸ τοῦ λιμένος τῶν Κυζικηνῶν. Δείσας οὖν ὁ 
“Αλκιβιάδης, μὴ διὰ τὸ πλῆϑος αὐτὸν προϊδόντες εἰς 80 
τὴν γῆν καταφύγωσι, τοὺς μὲν στρατηγοὺς ἐκέλευσεν 
ἡσυχῇ πλέοντας ὑπολείπεσϑαι, αὐτὸς δὲ τετταράκοντα 


406 ΠΙΗΟΥΤΑΡΧΟΥΎ 18 


ναῦς ἔχων ἐφαίνετο καὶ προὐχαλεῖτο τοὺς πολεμέους 
Ἐπεὶ δ᾽ ἐξηπάτηντο καὶ καταφρονήσαντες ὡς ἔσεξ τοσαύ- 
τας ἀντεξήλασαν, αὐτοὶ μὲν εὐθὺς ἐξήπτοντο καὶ συνε- 
πλέκοντο, τῶν δ᾽ ἄλλων ἤδη μαχομένοις ἐπιφερομένων 
ῆ ἐκπλαγέντες ἔφευγον. Ὁ δ᾽ ᾿Αλκιβιάδης εἴκοσε ταῖς ἀρί- 
ὅταις διεκπλεύσας καὶ προσβαλὼν τῇ γῇ καὶ ἀπτοβὰς ἐνέ 
κειτο τοῖς φεύγουσιν ἐκ τῶν νεῶν καὶ πολλοὺς ἔφϑειρε' 
Μινδάρου δὲ καὶ Φαρναβάζου προσβοηϑούντων κρατή- 
σας, τὸν μὲν Μίνδαρον ἀνεῖλεν ἐρρωμένως ἀγωνιζόμενον, 
10 ὁ δὲ Φαρνάβαζος ἔφυγε. Πολλῶν δὲ καὶ νεκρῶν καὶ ὅπλων 
κρατήσαντες τάς τε ναῦς ἁπάσας ἔλαβον, χειρωσάκενοι 
ὃὲ καὶ Κύξικον, ἐκλιπόντος τοῦ Φαρναβάξου χαὶ τῶν 727:- 
λοποννησίων διαφϑαρέντων, οὐ μόνον τὸν Ἑλλήσποντον 
εἶχον βεβαίως, ἀλλὰ καὶ τῆς ἄλλης ϑαλάττης ἐξήλασαν. 
156 κατὰ κράτος τοὺς “ακεδαιμονίους. Ἑάλω δὲ καὶ γράμ- 
ματα λακωνικῶς φράξζοντα τοῖς Ἐφόροις τὴν γεγενημέ- 
νην ἀτυχίαν" Μ Έρρει τὰ κἄλα᾽ Μίνδαρος ἀπεσσούα' 
πεινῶντι τώνδρες: ἀπορίομες., τί χρὴ δρᾶν. « 
ΧΧΙΧ. Οὕτω δ᾽ ἐπήρϑησαν οἷ μετὰ τοῦ ““λκιβιάδου 
20 στρατευσάμενοι καὶ τοσοῦτον ἐφρόνησαν, ὥστ᾽ ἀπαξιοῦν 
ἔτι τοῖς ἄλλοις καταμιγνύναι στρατιώταις ἑαυτοὺς ποῖ- 
λάκις ἡττημένοις ἀηττήτους ὄντας. Καὶ γὰρ οὐ πολλῶ 
πρότερον συνεβεβήκει πταίσαντος περὶ Ἔφεσον τοῦ 
Θρασύλλου τὸ χαλκοῦν ἀνεστάναι τρόπαιον ὑπὸ τῶν 
"6 Ἐφεσίων ἐπὶ αἰσχύνῃ τῶν ᾿4ϑηναίων. Ταῦτ᾽ οὖν ὠνε. 
διξον οἵ μετὰ τοῦ ᾿Αλκιβιάδου τοῖς μετὰ τοῦ θρασύλλο: 
μεγαλύνοντες αὑτοὺς καὶ τὸν στρατηγόν, ἐκείνοις ἐ 
μήτε γυμνασίων μήτε χώρας ἐν στρατοπέδῳ κοιυνωρνῖν 
ἐθέλοντες. Ἐπεὶ δὲ Φαρνάβαξος ἱππέας τε πολλοὺς ἔχον 
80 καὶ πεζοὺς ἐπῆλθεν αὐτοῖς ἐμβεβληκόσιν εἰς τὴν ᾿᾽4βυ- 
δηνῶν. ὁ δ᾽ ᾿ἀλκιβιάδης ἐκβοηϑήσας ἐπ᾿ αὐτὸν ἐτρέψατο 
καὶ κατεδίωξεν ἄχρι σκότους μετὰ τοῦ Θρασύλλου, καὶ 


1869 “ΑΚΙΒΙΑΖΗΣ. 407 


ἄἀνεμίγνυντο καὶ κοινῇ φιλοφρονούμενοι καὶ χαίροντες 
ξσεανήεσαν εἰς τὸ στρατόπεδον. Τῇ δ᾽ ὑστεραίᾳ στήσας 
τρόπαιον ἐλεηλάτει τὴν Φαρναβάξου χώραν οὐδενὸς 
ἀμύνεσθαι τολμῶντος. ἹἹερεῖς μέντοι καὶ ἱερείας ἔλαβε 
μέν. ἀλλ᾽ ἀφῆκεν ἄνευ λύτρων. Χαλκηδονέοις δ᾽ ἀφε- 5 
στῶσι καὶ δεδεγμένοις φρουρὰν καὶ ἁρμοστὴν Δακεδαι-- 
μονίων ὡρμημένος πολεμεῖν, ἀκούσας δ᾽ ὅτι τὴν λείαν 
σεᾶσαν ἐκ τῆς χώρας συναγαγόντες εἰς Βιϑυνοὺς ἐκτίέ- 
ϑενται φίλους ὄντας ἧκεν ἐπὶ τοὺς ὅρους ἄγων τὸ στρά-- 
τευμα καὶ κήρυκα προπέμψας ἐνεκάλει τοῖς Βιϑυνοῖς. 10 
Οἱ δὲ δείσαντες τήν τε λείαν ἀπέδοσαν αὐτῷ καὶ φιλίαν 
ὡμολόγησαν. 

ΧΧΧ. ᾿Ζ“ποτειχιξομένης δὲ τῆς Χαλκηδόνος ἐκ θαλάτ-- 
της εἰς ϑάλατταν ὁ Φαρνάβαζος ἧκεν ὡς λύσων τὴν πο-- 
λιορκίαν- καὶ Ἱπποκράτης ὁ ἁρμοστὴς ἐκ τῆς πόλεως 16 

08 ἐξαγαγὼν τὴν σὺν αὑτῷ δύναμιν ἐπεχείρει τοῖς ᾿4ϑη- 
ναίοις. Ὁ δ᾽ ᾿Αλκιβιάδης ἅμα πρὸς ἀμφοτέρους ἀντι- 
τάξας τὸ στράτευμα τὸν μὲν Φαρνάβαζον αἰσχρῶς φεύ-- 
γειν ἠνάγκασε, τὸν δ᾽ Ἱπποκράτη διέφϑειρε καὶ συχνοὺς 
τῶν περὶ αὐτὸν ἡττηϑέντας. Εἶτ᾽ αὐτὸς μὲν ἐκπλεύσας 90 
εἰς τὸν ᾿Ελλήσποντον ἠργυρολόγει καὶ Σηλυβρίαν εἷλεν, 
ἀφειδήσας ἑαυτοῦ παρὰ τὸν καιρόν. Οἵ γὰρ ἐνδιδόντες 
τὴν πόλιν συνέϑεντο μὲν ἀνασχήσειν πυρσὸν αὐτῷ με-- 
σούσης νυχτὸς, ἠναγκάσθησαν δὲ τοῦτο ποιῆσαι πρὸ 
τοῦ καιροῦ τῶν συνωμοτῶν τινα φοβηϑέντες ἐξαίφνης 95 
μεταβαλόμενον. ᾿Αἀρϑέντος οὖν τοῦ πυρσοῦ μηδέπω τῆς 
στρατιᾶς οὔσης ἑτοίμης, ἀναλαβὼν ὅσον τριάκοντα περὶ 
αὑτὸν ἐπείγετο δρόμῳ πρὸς τὰ τείχη, τοὺς ἄλλους ἔπεξ 
σϑαι κατὰ τάχος κελεύσας. ᾿Δνοιχϑείσης δὲ τῆς πύλης 
αὐτῷ καὶ προσγενομένων τοῖς τριάκοντα πελταστῶν εἴ-- 30 
κοσι παρεισπεσὼν εὐθὺς ἤσϑετο τοὺς Σηλυβριανοὺς ἐξ 
ἐναντίας μετὰ τῶν ὅπλων ἐπιφερομένους. Ἐπεὶ δ᾽ ὑπο-- 


᾿, 


ΚΞ «πα ποινα δ Ὁ ς 


408 ΠΩΗΟΥΊΤΔΑΡΧΟΥ 


στάντι μὲν οὐχ ἐφαίνετο σωτηρία, πρὸς δὃὲ τὸ φυ» 
ἀήττητος ἄχρι τῆς ἡμέρας ἐκείνης ἐν ταῖς σερατηγί 
γεγονὼς φιλονεικότερον εἶχε, τῇ σάλπιγγι σημήνας σιω 
πὴν ἐκέλευσεν ἕνα τῶν παρόντων ἀνειπεῖν Σηλυβρ 
δνοῖς ᾿4ϑηναίους ἐναντία ὅπλα μὴ τέϑεσθαι. Τοῦτο 
κήρυγμα τοὺς μὲν ἀμβλυτέρους ἐκοίησε πρὸς τὴν μά 
ὡς τῶν πολεμέων ἔνδον ὄντων ἁπάντων, οἵ δὲ ταῖς ἐλ᾿ 
πίσιν ἡδίους ἐγένοντο πρὸς τὰς διαλύσεις. Ἔν ᾧ ὁ 
συστάντες ἀλλήλοις ἐδίδοσαν λόγον͵ ἐπῆλθεν ἡ ἢ σερατ, 
10 τῷ ᾿Αλκιβιάδῃ, καὶ τεκμαιρόμενορ, ὅπερ ἦν, εἰρηνιχέ 
φρονεῖν τοὺς Σηλυβριανούς, ἔδεισε μὴ τὴν πόζεν οἱ 
Θρᾶκες διαρπάσωσιν. Ἦσαν δὲ πολλοί, χάριτε τοῦ ζ52. 
κιβιάδου καὶ δι᾽ εὔνοιαν στρατευόμενοι προθύμως. 
᾿4πέπεμψεν οὖν τούτους ἅπαντας ἐκ τῆς πόλεως, τοὺς 
15 δὲ Σηλυβριανοὺς δεηϑέντας οὐδὲν ἠδίκησεν, ἀλλὰ χρή- 
ματα λαβὼν καὶ φρουρὰν ἐγκαταστήσας ἀπῆλϑεν. 
ΧΧΧΙ. Οἱ δὲ πολιορκοῦντες τὴν Χαλκηδόνα στρατη- 
γοὶ σπονδὰς ἐποιήσαντο πρὸς Φαρνάβαζον ἐπὶ τῷ. χρή- 
ματα λαβεῖν καὶ Χαλκηδονίους ὑπηκόους πάλεν ᾿49η- 
ορναίοις εἶναι, τὴν δὲ Φαρναβάζου χώραν μὴ ἀδικεῖν, 
Φαρνάβαξον δὲ πρέσβεσιν ᾿4ϑηναίων πρὸς βασιλέα 
πομπὴν μετ’ ἀσφαλείας παρασχεῖν. ἸΩς οὖν ἐπανελθόντα 
τὸν ᾿Αλκιβιάδην ὁ Φαρνάβαζος ἠξίου καὶ αὐτὸν ὀμόδαι 
περὶ τῶν ὡμολογημένων, οὐκ ἔφη πρότερον ἢ ἐκεῖνον 
25 αὐτοῖς ὀμόσαι. Γενομένων δὲ τῶν ὅρκων ἐπὶ Βυξανεέους 
ἀφεστῶτας ἦλϑε καὶ περιετεέίχιξε τὴν πόλιν. ᾿ἀναξελάου 
δὲ καὶ “υκούργου καί τινων ἄλλων συνθεμένων ἐπὶ σν- 
τηρίᾳ παραδώσειν τὴν πόλιν, διαδοὺς λόγον, ὡς ἀν- 
στησιν αὐτοὺς πράγματα νεώτερα συνιστάμενα τερὲ τὴν 
80Ἰωνίαν, ἡμέρας ἀπέπλει ταῖς ναυσὶ πάσαις, νυκτὸς δ᾽ 
ὑποστρέψας αὐτὸς μὲν ἀπέβη μετὰ τῶν ὁπλιτῶν καὶ 
προσελϑὼν τοῖς τείχεσιν ἡσυχίαν ἡγεν, αἱ δὲ νῆδς ἐπὶ 


: ΑΛΚΙΒΙΑΖῊΣ. 409 


»“Ψ λιμένα πλεύσασαι καὶ βιαξόμεναι κραυγῇ τε πολλῇ 
χὲ “ϑορύβοις καὶ ψόφοις ἅμα μὲν ἐξέπληττον τῷ ἀπροσ-- 
γοεήτῳ τοὺς Βυζαντίους ν ἅμα δὲ τοῖς ἀττικέξουσι παρ- 
χον ἐπ᾽ ἀδείας τὸν ᾿4λκιβιάδην δέχεσθαι, πάντων ἐπὶ 
ν λιμένα καὶ τὰς ναῦς βοηϑούντων. Οὐ μὴν ἀμαχεὶ 5 
'φοσεχώρησαν" οἱ γὰρ παρόντες ἐν τῷ Βυξαντίῳ Πελο-- 
᾿οννήσιοι καὶ Βοιωτοὶ καὶ Μεγαρεῖς τοὺς μὲν ἀπὸ τῶν 
"εῶν ἐτρέψαντο καὶ καϑεῖρξαν εἰς τὰς ναῦς πάλιν. τοὺς 
᾿᾽ ᾿““ϑηναίους ἔνδον ὄντας αἰσϑόμενοι καὶ συντάξαντες 
'αυτοὺς ἐχώρουν ὁμόσε. Καρτερᾶς δὲ μάχης γενομένης 10 
νέκησεν ᾿Αλκιβιάδης τὸ δεξιὸν κέρας ἔχων, Θηραμένης 
Σ τὸ εὐώνυμον, καὶ τῶν πολεμέων τοὺς περιγενομένους 
᾿ὅον τριακοσίους ζῶντας ἔλαβε. Βυξαντίων δὲ μετὰ τὴν 
τάχην οὐδεὶς ἀπέθανεν οὐδ᾽ ἔφυγεν" ἐπὶ τούτοις γὰρ οἵ 
χνδρες παρέδοσαν τὴν πόλιν καὶ ταῦτα συνέϑεντο, μηδὲν 16 
χὑτοῖς ἴδιον ὑπεξελόμενοι. Ζιὸ καὶ δίκην προδοσίας ἐν 
“ακεδαίμονι φεύγων ὁ ᾿Δναξίλαος ἐφάνη τῷ λόγῳ τὸ 
ἔργον οὐκ αἰσχύνων. Ἔφη γὰρ οὐκ ὧν Λακεδαιμόνιος, 
ἀλλὰ Βυξάντιος, οὐδὲ τὴν Σπάρτην κινδυνεύουσαν, 
ἀλλὰ τὸ Βυξάντιον ὁρῶν. τῆς μὲν πόλεως ἀποτετειχι-- 90 
σμένης., μηδενὸς δ᾽ εἰσαγομένου, τὸν δ᾽ ὄντα σῖτον ἐν 
τῇ πόλει Πελοποννησίων καὶ Βοιωτῶν ἐσθιόντων, Βυ- 
ξαντίων δὲ πεινώντων σὺν τέκνοις καὶ γυναιξίν, οὐ 
σιροδοῦναι τοῖς πολεμίοις, ἀλλὰ πολέμων καὶ κακῶν 
ἀπαλλάξαι τὴν πόλιν͵ μιμούμενος τοὺς ἀρέστους “ακε-- 26 
δαιμονίων, οἷς ὃν καλὸν ἁπλῶς καὶ δίκαιόν ἐστι τὸ τῆς 
πατρίδος συμφέρον. Οἱ μὲν οὖν Λακεδαιμόνιοι ταῦτ᾽ 
ἀκούσαντες ἠδέσϑησαν καὶ ἀπέλυσαν τοὺς ἄνδρας. 

ΧΧΧΙΙ. Ὁ δ᾽ ᾿4λκιβιάδης ἐδεῖν τε ποϑῶν ἤδη τὰ οἴκοι 
καὶ ἔτι μᾶλλον ὀφϑῆναι βουλόμενος τοῖς πολίταις νενυ-- 80 
κηκὼς τοὺς πολεμίους τοθαυτάκις, ἀνήχϑη, πολλαῖς μὲν 
ἀσπίσι καὶ λαφύροις κύκλῳ κεκοσμημένων τῶν ᾿ἀττικῶν 


410 ΠΔΑΟΥΤΑΡΧΟΥ ᾿ 


τριήρων, πολλὰς δ᾽ ἐφελκόμενος αἰχμαλώτους. ἔτι ἡ 
πλείω κομίζων ἀκροστόλια τῶν διεφρϑαρμένων ὑπὶ αὐ 
τοῦ καὶ κεκρατημένων. Ἦσαν γὰρ οὐκ ἐλάττους συνα 
φότεραι διακοσίων. Ἃ δὲ “οῦρις ὁ Σάμιος ᾿4λπεβιάδοι 
φάσκων ἀπόγονος εἶναι προστέίϑησι τούτοις, αὐλεῖν μὲ: 
εἰρεσίαν τοῖς ἐλαύνουσι Χρυσόγονον τὸν πυϑεονίαη, 
κελεύειν δὲ Καλλιππίδην τὸν τῶν τραγῳδιῶν ὕποκχρ- 
τήν, στατοὺς καὶ ξυστίδας καὶ τὸν ἄλλον ἐναγώτιο 
ἀμπεχομένους κόσμον, ἱστίῳ δ᾽ ἁλουργῷ τὴν ναυαρχίϊ: 
10 προσφέρεσϑαι τοῖς λιμέσιν, ὥσπερ ἐκ μέϑης ἐπιχωμά- 
ξοντος, οὔτε Θεόπομπος οὔτ᾽ Ἔφορος οὔτε “Ξενοφῶν 
γέγραφεν, οὔτ᾽ εἰκὸς ἦ ἦν οὕτως ἐντρυφῆσαε τοῖς “2“97- 
ναΐίοις μετὰ φυγὴν καὶ συμφορὰς τοσαύτας κατεργόμε- 
ψον, ἀλλ᾽ ἐκεῖνος καὶ δεδιὼς κατήγϑτο, καὶ καταχὺ εἰς οὐ. 
16 πρότερον ἀπέβη τῆς τριήρους, πρὶν στὰς ἐπὶ τοῦ χατα 
στρώματος ἰδεῖν Εὐρυπτόλεμόν τε τὸν ἀνεψιὸν παρόντι 
καὶ τῶν ἄλλων φίλων καὶ οἰκείων συχνοὺς ἐκδεχομένοι: 
καὶ παρακαλοῦντας. Ἐπεὶ δ᾽ ἀπέβη, τοὺς μὲν ἄλλου: 
στρατηγοὺς οὐδ᾽ ὁρᾶν ἐδόκουν ἀπαντῶντες οἵ ἄνϑρο: 
ὅ0 ποι, πρὸς δ᾽ ἐκεῖνον συντρέχοντες ἐβόων. ἠσπαάζξοντι. 
παρέπεμπον, ἐστεφάνουν προσιόντες, οἵ δὲ μὴ δυνέ 
μενοι προσελϑεῖν ἄπωϑεν ἐθεῶντο καὶ τοῖς νέοις ἐδ 
κνυσαν οἵ πρεσβύτεροι. Πολὺ δὲ καὶ δάκρυον τῷ χαί 
ροντι τῆς πόλεως ἀνεκέκρατο καὶ μνήμη πρὸς τὴν παρ' 
96 οὖσαν εὐτυχίαν τῶν πρόσϑεν ἀτυχημάτων λογεξομένοις 
ὡς οὔτ᾽ ἂν Σικελίας διήμαρτον οὔτ᾽ ἄλλο τι τῶν προ 
δοκηϑέντων ἐξέφυγεν αὐτοὺς ἐάσαντας ᾿Δλκιβιάδηνδὶ 
τῶν τότε πραγμάτων καὶ τῆς δυνάμεως ἐκείνης, εἰ νῦν 
τὴν πόλιν παραλαβὼν ὀλίγου δέουσαν ἐκπεπτωκέναν τῆς 
80 ϑαλάττης. κατὰ γῆν δὲ μόλις τῶν προαστείων κρατοῦ- 
σαν, αὐτὴν δὲ πρὸς ἑαυτὴν στασιάξουσαν, ἐκ λυπρῶν 
“ ὅτι λειψάνων καὶ ταπεινῶν ἀναστήσας οὔ μόνον γε τῆ: 


55 “ΔΑΚΙΒΙΑΔΗΣ. 411 


-εχλάττης τὸ κράτος ἀποδέδωκεν, ἀλλὰ καὶ πεζῇ νικῶσαν 
"Ζεοδείκνυσι πανταχοῦ τοὺς πολεμίους. 

ΧΧΧΙΠΙ. Τὸ μὲν οὖν ψήφισμα τῆς καϑόδου πρότερον 
2ε ερύρωτο, Κριτίου τοῦ Καλλαίσχρου γράψαντος, ὡς 
εὐτὸς ἐν ταῖς ἐλεγείαις πεποίηκεν ὑπομιμνήσκων τὸν ὅ 
““λκιβιάδην τῆς χάριτος ἐν τούτοις" 

Γνώμη δ᾽ ἥ σε κατήγαγ᾽, ἐγὼ ταύτην ἐν ἅπασιν 

εἶπον καὶ γράψας τοὐύργον ἔδρασα τόδε. 

σφραγὶς δ᾽ ἡμετέρης γλώττης ἐπὶ τοῖσδεσι κεῖται" 
τότε δὲ τοῦ δήμου συνελϑόντος εἰς τὴν ἐκκλησίαν παρ-- τὸ 
ελϑὼν ὁ ᾿Αλκιβιάδης, καὶ τὰ μὲν αὑτοῦ πάϑη κλαύδας 
γεαὶ ὀλοφυράμενος, ἐγκαλέσας δὲ μικρὰ καὶ μέτρια τῷ 
δήμῳ. τὸ δὲ σύμπαν ἀναϑεὶς αὑτοῦ τινι τύχῃ πονηρᾷ 
Φεαὶ φϑονερῷ δαίμονι, πλεῖστα δ᾽ εἰς ἐλπίδας τῶν πολε-- 
ἐμέων καὶ πρὸς τὸ ϑαρρεῖν διαλεχϑεὶς καὶ παρορμήσας, 15 
στεφάνοις μὲν ἐστεφανώϑη χρυσοῖς, ἠρέϑη δ᾽ ἅμα και 
γατὰ γῆν καὶ κατὰ ϑάλασσαν αὐτοκράτωρ στρατηγός. 
᾿Εψηφίσαντο ὃὲ τὴν οὐσίαν ἀποδοῦναι αὐτῷ καὶ τὰς 
ἀρὰς ἀφοσιώσασϑαι πάλιν Εὐμολπίδας καὶ Κήρυκας; 
ἃς ἐποιήσαντο τοῦ δήμου προστάξαντος. ᾿ἀφοσιουμέ- 50 
νῶν δὲ τῶν ἄλλων Θεόδωρος ὁ ἱεροφάντης ..41λλ1 ἐγώ“ 
εἶπεν ,,οὐδὲ κατηρασάμην αὐτῷ κακὸν οὐδέν, εἰ μηδὲν 
ἀδικεῖ τὴν πόλιν." 

ΧΧΧΙΨΥ. Οὕτω δὲ τοῦ ᾿Αλκιβιάδου λαμπρῶς δύημε- 
ροῦντος ὑπέϑραττεν ἐνίους ὅμως ὃ τῆς καϑύδου καιρός. 26 
ἯΙ γὰρ ἡμέρᾳ κατέπλευσεν ἐδρᾶτο τὰ Πλυντήρια τῇ ϑεῷ. 
““ρῶσι δὲ τὰ ὄργια Πραξιεργίδαι Θαργηλιῶνος ἕκτῃ φϑί- 
νοντὸος ἀπόρρητα, τόν τε κόσμον καϑελόντες καὶ τὸ ἔδος 
κατακαλύψαντες. ὍὌδϑεν ἐν ταῖς μάλιστα τῶν ἀποφράδων 
τὴν ἡμέραν ταύτην ἄπρακτον ᾿4ϑηναῖοι νομίζουσιν. οὐ 80 
φιλοφρόνως οὖν οὐδ᾽ εὐμενῶς ἐδόκει προσδεχομένη τὸν 
Αἀλκιβιάδην ἡ ϑεὸς πὰρακαλύπτεσϑαι καὶ ἀπελαύνειν 


412 ὩΜΖΜΟΤΤΑΡΧΟΥ ἣ 


ἑαυτῆς. Οὐ μὴν ἀλλὰ πάντων γεγονότων τῷ ᾿Αλχιβιὶ 
τατὰ γνώμην καὶ πληρουμένων ἑκατὸν τριήρων, εἶα 
ϑιρ ἐχπλεῖν ἔμελλε, φιλοτιμία τις οὐκ ἀγεννὴς τρι! 
ἀτεσοῦσα κατέσχεν αὐτὸν ἄχρι μυστηρίων. ᾿Δφ᾽ οὖν 
οἐπετειχίσϑη “εκέλεια καὶ τῶν εἰς Ἐλευσῖνα παρύϊε 
ἐχράτουν οἵ πολέμιοι παρόντος, οὐδένα κόσμον εἶμι" 
τελετὴ πεμπομένη κατὰ θάλατταν, ἀλλὰ καὶ ϑυσίαικ 
χορεῖαι καὶ πολλὰ τῶν δρωμένων καϑ᾽ ὁδὸν ἱερῶν, ὅτε 
ἐξελαύνωσι τὸν Ἴακχον, ὑπ᾽ ἀνάγκης ἐξελείπετο. Καὶ! 
Ἰοοὖν ἐφαένετο τῷ “Αλκιβιάδῃ καὶ πρὸς ϑιεῶν ὑσιότηται 
πρὸς ἀνθρώπων δόξαν ἀποδοῦναι τὸ πάτριον σγῆμα τὶ 
ἱεροῖς, παραπέμψαντα πεξῇ τὴν τελετὴν καὶ ὀρυφοργ, 
σαντα παρὰ τοὺς πολεμίους" ἢ γὰρ ἀτρεμήδενα Ὠμδῇ 
κολούσειν καὶ ταπεινώσειν τὸν ᾿άγεν, ἢ μάχην ἱερὰν τὼ 
16 ϑεοφιλῇ περὶ τῶν ἁγιωτάτων καὶ μεγίστων ἐν ὕψει τ 
πατρίδος μαχεῖσθαι, καὶ πάντας ἕξειν μάρτυρας τοῦς 
λίτας τῆς ἀνδραγαϑίας. Ὡς δὲ ταῦτ᾽ ἔγνω καὶ προετ 
Εὐμολπίδαις καὶ Κήρυξι, σκοποὺς μὲν ἐπὶ τῶν αν 
ἐκάϑισε καὶ προδρόμους τινὰς ἅμ᾽ ἡμέρα προεξἐπεμϑν, 
30 ἱερεῖς δὲ καὶ μύστας καὶ μυσταγωγοὺς ἀναλαβὼν χιῤτὶ 
ὅπλοις περικαλύψας ἦγεν ἐν κόσμῳ καὶ μετὰ σιοῖ 
ϑέαμα σεμνὸν καὶ θεοπρεπὲς τὴν στρατηγίαν ἐπὶ] 
ἐπιδεικνύμενος, ὑπὸ τῶν μὴ φϑονούντων ἵεροφιν 
καὶ μυσταγωγίαν προσαγορευομένην. )Μηδενὸς ὲ » 
46 ξολεμίων ἐπιϑέσϑαι τολμήσαντος ἀσφαλῶς ἐπαναγη" 
δἰς τὴν πόλιν, ἤρθη μὲν αὐτὸς τῷ φρονήματι κι 
στρατιὰν ἐπῆρεν ὡς ἄμαχον καὶ ἀήττητον οὖσαν ἐν 
στρατηγοῦντος, τοὺς δὲ φορτικοὺς καὶ πένητας - 
ἐδημαγώγησεν, ὥστ᾽ ἐρῶν ἔρωτα ϑαυμαστὸν ὑπ ἐν 
80 τυραννεῖσϑαι, καὶ λέγειν ἐνέους καὶ προσιέναι παρ 
λευμένους, ὅπως τοῦ φϑόνου κρείττων γενόμενοι ᾿ 
καταβαλὼν ψηφίσματα καὶ νόμους καὶ φλυάρους ἀπιὶ 


»Ξ» - ΑἸΑΚΙΒΙΑΖΔΗῊΣ. 418 


εὗντας τὴν πόλιν ὡς ἂν πράξῃ καὶ χρήσηται τοῖς πράγ-- 
οεσι μὴ δεδιὼς τοὺς συκοφάντας. 
ΧΧΧΥ͂. “ὐτὸς μὲν οὖν ἐκεῖνος ἣν εἶχε διάνοιαν περὶ 

Ὡς τυραννίδος ἄδηλόν ἐστιν" οἵ δὲ δυνατώτατοι τῶν 
εολιτῶν φοβηϑέντες ἐσπούδασαν αὐτὸν ἐκπλεῦσαι τὴν 
“οκχέστην, τά τ᾽ ἄλλα ψηφισάμενοι καὶ συνάρχοντας οὖς 
ξγεεῖνος ἠθέλησεν. Ἐχπλεύσας δὲ ταῖς ἑκατὸν ναυσὶ καὶ 
προσβαλὼν ἄνδρῳ, μάχῃ μὲν ἐκράτησεν αὐτῶν καὶ 4α- 
« εδαιμονίων ὅσοι παρῆσαν, οὐχ εἷλε δὲ τὴν πόλιν, ἀλλὰ 
εοὔτο τῶν κοινῶν ἐγκλημάτων πρῶτον ὑπῆρξε κατ αὖ-- 0 
κοῦ τοῖς ἐχϑροῖς. Ἔοικε δ᾽, εἴ τις ἄλλος. ὑπὸ τῆς αὑτοῦ 
ϑόξης καταλυϑῆναι καὶ ᾿Δλκιβιάδης. Μεγάλη γὰρ οὖσα 
καὶ τόλμης καὶ συνέσεως γέμουσα ἀφ᾽ ὧν κατώρϑωσεν, 
ὥστοπτον αὐτοῦ τὸ ἐλλεῖπον, ὡς οὐ σπουδάσαντος. ἀπι-- 
σδτίᾳ τοῦ μὴ δυνηϑῆναι παρεῖχε" σπουδάσαντα γὰρ οὐδὲν γς 
ἂν διαφυγεῖν. ᾽᾿Πλπιξον δὲ καὶ Χίους ἑαλωκότας ἀκούσε-- 
σϑαι καὶ τὴν ἄλλην Ἰωνίαν. Ὅϑεν ἠγανάκτουν μὴ ταχὺ 
σεάντα μηδ᾽ εὐϑέως, ὡς ἐβούλοντο, πυνϑανόμενοι δια-- 
σεεπραγμένον, οὐχ ὑπολογιξόμενοι τὴν ἀχρηματίαν, ἀφ᾽ 
ἧς πολεμῶν πρὸς ἀνθρώπους βασιλέα μέγαν χορηγὸν 20 
ἔχοντας ἠναγκάξετο πολλάκις ἐκπλέων καὶ ἀπολείπων 
τὸ στρατόπεδον μισϑοὺς καὶ τροφὰς πορίζειν. Καὶ γὰρ 
τὸ τελευταῖον ἔγκλημα διὰ ταύτην ἔλαβε τὴν αἰτίαν. 
“υσάνδρου γὰρ ἐπὶ τὴν ναυαρχίαν ἀποσταλέντος ὑπὸ 
“ακεδαιμονέων καὶ τετρώβολον ἀντὶ τρεωβόλου τῷ ναύ-- 95 
τῃ διδόντος ἐξ ὧν ἔλαβε παρὰ Κύρου χρημάτων, αὐτὸς 
ἤδη γλίσχρως χορηγῶν καὶ τὸ τριώβολον ἀπῆρεν ἀργυ-- 
φολογήσων ἐπὶ Καρίας. Ὁ δ᾽ ἀπολειφϑεὶς ἐπὶ τῶν νεῶν 
ἐπιμελητὴς ᾿Αντίοχος ἀγαϑὸς μὲν ἦν κυβερνήτης. ἀνόη- 
τος δὲ τἄλλα καὶ φορτικός - ἔχων δὲ πρόσταγμα παρὰ τοῦ 80 
᾿Αλκιβιάδου μηδ᾽ ἂν ἐπιπλέωσιν οἵ πολέμιοι διαναυ--: 
μαχεῖν, οὕτως ἐξύβριδσε καὶ κατεφρόνησεν, ὥστε τὴν 


414 ΠΛΗΟΥΤΑΡΧΟΥ 


αὑτοῦ πληρωσάμενος τριήρη καὶ τῶν ἄλλων μίαν! 
πλεῦσαι τῇ Ἐφέσῳ καὶ παρὰ τὰς πρῴρας τῶν πολὲμ 
νεῶν πολλὰ καὶ πράττων καὶ φϑεγγόμενος ἀκύλαστι 
βωμολόχα παρεξελαύνειν. Τὸ μὲν οὖν πρῶτον 40 
δὅρος ὀλίγαις ναυσὶν ἐπαναχϑ εὶς ἐδίωκεν αὐτόν, τὸ 
᾿“ϑηναίων ἐπιβοηϑούντων πάσαις ἀναχϑεὶς καὶ χρε 
σας αὐτόν τὸ διέφϑειρε τὸν ᾿Δντίέοχον καὶ ναῦς ἐΐ 
πολλὰς καὶ ἀνθρώπους καὶ τρόπαιον ἔστησεν. Ὡς 
ταῦτ᾽ ἤκουσεν ὁ ᾿Δλκιβιάδης ἐπανελϑὼν εἰς Σάμου 
Ιοήχϑη παντὶ τῷ στόλῳ καὶ προὐκαλεῖτο τὸν Αὐσανδρι 
Ὁ δ᾽ ἠγάπα νενικηκὼς καὶ οὐκ ἀντανήγετο. 
ΧΧΧΥ͂Ι. Τῶν δὲ μισούντων τὸν ᾿Α4λαιβιάδην ἐν τί 
στρατοπέδῳ Θρασύβουλος ὁ Θράσωνος ἐχϑρὺςν ἀπῆρε 
εἰς ᾿4ϑήνας κατηγορήσων. Καὶ τοὺς ἐκεῖ παροξύνας ἐλε 
16 πρὸς τὸν δῆμον, ὡς ᾿ἀλκιβιάδης διέφϑαρκε τὰ πρύγμ: 
καὶ τὰς ναῦς ἀπολώλεκεν ἐντρυφῶν τῇ ἀρχῇ καὶ π͵ῷ 
διδοὺς τὴν στρατηγίαν ἀνθρώποις ἐκ πότων καὶ νον 
κῆς σπερμολογίας δυναμένοις παρ᾽ αὐτῷ μέγιστον; ὑπ 
αὐτὸς ἐπ’ ἀδείας χρηματίζηται περιπλέων καὶ χ)) 
40 σταίνῃ μεϑυσκόμενος καὶ συνὼν ἑταίραις ᾿4βυδηνεῖ Ἱ 


εἴχεν. Ἐπεὶ δ᾽ οἵ περὶ Τυδέα καὶ Μένανδρον χα 


97 ΑΑΚΙΒΙΑΔΉΣ. 415 


καντον στρατηγοὶ πάσας ὁμοῦ τὰς ὑπαρχούσας τότε ναῦς 
γοῖς .4ϑηναίοις ἔχοντες ἐν Αἰγὸς ποταμοῖς εἰώϑεσαν ἐπι-- 
πλεῖν τῷ “υσάνδρῳ ναυλοχοῦντι περὶ Μάμψακον ἅμ᾽ 
ἡμέρᾳ προκαλούμενοι καὶ πάλιν ἀναστρέφειν ὀπίσω καὶ 
διημερεύειν ἀτάκτως καὶ ἀμελῶς. ἅτε δὴ καταφρονοῦν--ὃ 
τες. ἐγγὺς ὧν ὁ 4λκιβιάδης οὐ περιεῖδεν οὐδ᾽ ἠμέλησεν, 
ἀλλ᾽ ἵππῳ προσελάσας ἐδίδασκε τοὺς στρατηγούς, ὅτι 
κακῶς ὁρμοῦσιν ἐν χωρίοις ἀλιμένοις καὶ πόλιν οὐκ 
ἔχουσιν, ἀλλὰ πόρρωϑεν ἐκ Σηστοῦ τὰ ἐπιτήδεια λαμ-- 
βάνοντες καὶ περιορῶντες τὸ ναυτικὸν, ὅταν ἐπὶ τῆς γῆς 10 
γένηται, πλανώμενον ὅποι τις ϑέλοι καὶ διασπειρόμενον, 
ἀντεφορμοῦντος αὐτοῖς στόλου πρὺς ἐπίταγμα μοναρχι-- 
κὸν εὐθισμένου σιωπῇ πάντα ποιεῖν. 

ΧΧΧΥΠΙ. Ταῦτα δὲ λέγοντος τοῦ ᾿4λκιβιάδου, καὶ 
παραινοῦντος εἰς Σηστὸν μεϑορμίσαι τὸν στόλον, οὐ 16 
προσεῖχον οἱ στρατηγοί: Τυδεὺς δὲ καὶ πρὸς ὕβριν ἐκέ- 
λευσεν ἀποχωρεῖν, οὐ γὰρ ἐκεῖνον, ἀλλ᾽ ἑτέρους στρα-- 
τηγεῖν. Ὁ δ᾽ ᾿Αλκιβιάδης ὑπονοήσας τι καὶ προδοσίας 
ἐν αὐτοῖς ἀπῇει, καὶ τοῖς προπέμπουσι τῶν ἀπὸ τοῦ 
στρατοπέδου γνωρίμων ἔλεγεν. ὅτι μὴ προπηλακισϑεὶς 20 
οὕτως ὑπὸ τῶν στρατηγῶν ὀλίγαις ἂν ἡμέραις ἠνάγκασε 
“Μακεδαιμονίους διαναυμαχεῖν αὐτοῖς ἄκοντας ἢ τὰς ναῦς 
ἀπολιπεῖν.“ Ἐδόκει δὲ τοῖς μὲν ἀλαξονεύεσϑαι, τοῖς δ᾽ 
εἰκότα λέγειν, εἰ Θρᾷκας ἐκ γῆς ἐπαχαγὼν πολλοὺς 
ἀκοντιστὰς καὶ ἱππεῖς προσμάχοιτο καὶ διαταράττοι τὸ 26 
στρατόπεδον αὐτῶν. Ὅτι μέντοι τὰς ἁμαρτίας τῶν ,48η- 
ναίων ὀρϑῶς συνεῖδε, ταχὺ τὸ ἔργον ἐμαρτύρησεν. ἄφνω 
γὰρ αὐτοῖς καὶ ἀπροσδοκήτως τοῦ “υσάνδρου προῦπε-- 
σόντος ὀχτὼ μόναι τριήρεις ἐξέφυγον μετὰ Κόνωνος, αἱ 
δ᾽ ἄλλαι μιχρὸν ἀπολείπουσαι διακοσίων ἀπήχϑησαν 80 
αἰχμάλωτοι. Τῶν δ᾽ ἀνθρώπων τρισχιλίους ἑλὼν ξῶν-- 
τας ἀπέσφαξεν ὁ Δύσανδρος. Ἔλαβε δὲ καὶ τὰς ᾿ϑήναςρ 


416 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ' 


ὀλέγῳ χρόνῳ καὶ τὰς ναῦς ἐνέπρησε καὶ τὰ μακρὰ τὸ 
καθεῖλεν. Ἐκ δὲ τούτου φοβηϑεὶς ὁ ᾿Αλκιβιάδης ἄρῃ 
τας ἤδη καὶ γῆς καὶ ϑαλάττης τοὺς “Τακεδαιμονίους! 
Βιϑυνίαν μετέστη, κολλὰ μὲν ἄγων χρήματα, πολι 
δκχομίζων. ἔτι δὲ πλείω καταλιπὼν ἔτ οἷς ᾧκει τείγε 
Ἐν δὲ Βιϑυνίᾳ πάλιν οὐκ ὀλέψα τῶν ἐδίων ἀπολέσας" 
περικοπεὶς ὑπὸ τῶν ἐκεῖ Θρᾳκῶν ἔγνω μὲν ἀναβαίι 
πρὸς ᾿Αρταξέρξην, ἑαυτόν τε μὴ χείρονα Θεμιστοχλέο 
πειρωμένῳ βασιλεῖ φανεῖσϑαι νομέξων, καὶ κρείττοῖ 
Ιοτὴν πρόφασιν. οὐ γὰρ ἐπὶ τοὺς πολέτας., ὡς ἐκεῖνο 
ἀλλ᾽ ὑπὲρ τῆς πατρίδος ἐπὶ τοὺς πολεμέους ὑπουργήσει 
καὶ δεήσεσϑαι τῆς βασιλέως δυνάμεως" εὐκορίαν δὲ τῆς 
ἀνόδου μετὰ ἀσφαλείας μάλιστα Φαρνάβαζον δὐμνν 
παρέξειν ὥχετο πρὸς αὐτὸν εἰς Φρυγέαν καὶ συνδιῇ) 
ι6 ϑεραπεύων ἅμα καὶ τιμώμενος. " 
ΧΧΧΥΠΙΙ. ᾿4ϑηναῖοι δὲ χαλεπῶς μὲν εἴφερον Χ0ὶ 
ἡγεμονέας ἀποστερηϑέντες" ἐπεὶ δὲ καὶ τὴν ἐλευϑερῖ 
ἀφελόμενος αὐτῶν ὁ «Δύσανδρος ἀνδράσι τριίχον 
παρέδωκε τὴν πόλιν, οἷς οὐκ ἐχρήσαντο σώξεσϑαι ἐν 
ϑθονάμενοι λογισμοῖς, ἀπολωλότων ἤδη τῶν πραγμῖτ 
συνίεσαν, ὀλοφυρόμενοι καὶ διεξιόντες τὰς ἁμαρτίαν 
τῶν καὶ ἀγνοίας, ὧν μεγίστην ἐποιοῦντο τὴν δευτίμ! 
πρὸς ᾿Αλκιβιάδην ὀργήν. ᾿ἀπερρίφη γὰρ οὐδὲν αὐμ 
αὐτος, ἀλλ᾽ ὑπηρέτῃ χαλεπήναντες ὀλίγας ἀποβείν 
36 ναῦς αἰσχρῶς αἴσχιον αὐτοὶ τὸν κράτιστον καὶ πολι 
κώτατον ἀφεέλοντο τῆς πόλεως στρατηγόν. Ἄδτι ὃ τ 
ὁμῶς ἐκ τῶν παρόντων ἀνέφερέ τις ἐλπὶς ἀμυδμῇ 
παντάπασιν ἔρρειν τὰ πράγματα τῶν ᾿4ϑηναίῶν Μν' 
βιάδου περιόντος" οὔτε γὰρ πρότερον ἠγάπησε φεῦ)" 
80 ἀπραγμόνως ξῆν καὶ μεϑ᾽ ἡσυχίας, οὔτε νῦν, εἰ σὲ μὲ 
αὐτὸν ἱκανῶς ἔχει. περιόψεται “ακεδαιμονίουθ ὑν 
ξοντας καὶ τοὺς τριάκοντα παροινοῦντας. Ταῦτ ὃ ω 


9 ΑΑΚΙΒΙΑΖΗΣ. 417 


( ἄλογον οὕτως ὀνειροπολεῖν τοὺς πολλούς. ὁπότε καὶ 
οἷς τριάκοντα φροντίζειν ἐπῇει καὶ διαπυνθάνεσϑαι καὶ 
«ὖγον ἔχειν πλεῖστον ὧν ἐκεῖνος ἔπραττε καὶ διενοεῖτο. 
γέλος δὲ Κριτίας ἐδίδασκε Μυσανδρον., ὡς ᾿4ϑηναίων 
"πὖ»ς ἔστι δημοκρατουμένων ἀσφαλῶς ἄρχειν Δακεδαι-5 
νονίοις τῆς Ἑλλάδος" ᾿4ϑηναίους δέ, κἂν πράως πάνυ 
«αἣὶ καλῶς πρὸς ὀλιγαρχίαν ἔχωσιν, οὐκ ἐάσει ξῶν ᾿4λκι-- 
Σεάδης ἀτρεμεῖν ἐπὶ τῶν καϑεστώτων. Οὐ μὴν ἐπείσϑη 
σε πρότερον τούτοις ὁ Μύυσανδρος ἢ παρὰ τῶν οἴκοι τε-- 


λοῦν σκυτάλην ἐλϑεῖν κελεύουσαν ἐκ ποδῶν ποιήσασθαι 10 


γὸν ᾿Αλκιβιάδην, εἴτε κἀκείνων φοβηϑέντων τὴν ὀξύ- 
γητα καὶ μεγαλοπραγμοσύνην τοῦ ἀνδρός, εἴτε τῷ "Δγιδι 
ζοριξζομένων. 

ΧΧΧΙΧ. Ὡς οὖν ὁ “ύσανδρος ἔπεμψε πρὸς τὸν Φαρ- 
νάβαξον ταῦτα πράττειν κελεύων. ὁ δὲ Μαγαίῳ τε τῷ 16 
ἀδελφῷ καὶ Σουσαμέϑρῃ τῷ ϑείῳ προσέταξε τὸ ἔργον, 
ἔτυχε μὲν ἐν κώμῃ τινὶ τῆς Φρυγίας ὁ ᾿Αλκιβιάδης τότε 
δεαιτώμενος, ἔχων Τιμάνδραν μεϑ᾽ αὑτοῦ τὴν ἑταίραν, 
ὄψιν δὲ κατὰ τοὺς ὕπνους εἶδε τοιαύτην ἐδόκει περι-- 
"κεἴῖσϑαι μὲν αὐτὸς τὴν ἐσθῆτα τῆς ἑταίρας, ἐκείνην δὲ 20 
τὴν κεφαλὴν ἐν ταῖς ἀγκάλαις ἔχουσαν αὐτοῦ κοσμεῖν 
τὸ πρόσωπον ὥσπερ γυναικὸς ὑπογράφουσαν καὶ ψι-- 
μυϑιοῦσαν.. Ἕτεροι δέ φασιν ἰδεῖν τὴν κεφαλὴν ἀπο-- 
τέμνοντας αὐτοῦ τοὺς περὶ τὸν Μαγαῖον ἐν τοῖς ὕπνοις 
καὶ τὸ σῶμα καιόμενον. ᾿Δλλὰ τὴν μὲν ὄψιν οὐ πολὺ: 
γενέσϑαι λέγουσι πρὸ τῆς τελευτῆς. Οἱ δὲ πεμφϑέντες 
σπιρὸς αὐτὸν οὐκ ἐτόλμησαν εἰσελϑεῖν, ἀλλὰ κύκλῳ τὴν 
οἰκίαν περιστάντερ᾽ ἐνεπίμπρασαν. Αἰσϑόμενος δ᾽ δ᾽ 41- 
κιβιάδης τῶν μὲν ἱματίων τὰ πλεῖστα καὶ τῶν στρωμάτων 
συναγαγὼν ἐπέρριψε τῷ πυρί, τῇ δ᾽ ἀριστερᾷ χειρὶ τὴν 80 
ἑαυτοῦ χλαμύδα περιελίξας, τῇ δεξιᾷ σπασάμενος τὸ ἐγ--: 


χειρίδιον ἐξέπεσεν ἀπαϑὴς ὑπὸ τοῦ πυρὸς πρὶν ἢ διω- 
ρῬιῦστ. νιτ. 1. 27 


᾿ 


418 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ἢ. 


φλέγεσθαι τὰ ἱμάτια, καὶ τοὺς βαρβάρους ὀφϑεὶς διεσχέ 
δασεν. Οὐδεὶς γὰρ ὑπέμεινεν αὐτὸν οὐδ᾽ εἰς χεῖρας συν- 
ἤλθεν, ἀλλ᾽ ἀποστάντες ἔβαλλον ἀκοντίοις καὶ τοξευ- 
μασιν. Οὕτω δ᾽ αὐτοῦ πεσόντος καὶ τῶν βαρβάρων 

δ ἀπελθόντων ἡ Τιμάνδρα τὸν νεκρὸν ἀνείλετο, καὶ τοῖ; 
αὑτῆς περιβαλοῦσα καὶ περικαλύψασα χιτωνίσκοις ἃ 
τῶν παρόντων ἐκήδευσε λαμπρῶς καὶ φιλοτέμως. Ταὺ- 
της λέγουσι ϑυγατέρα γενέσϑαι Δαΐδα τὴν Κορενϑίαν 
μὲν προσαγορευϑεῖσαν, ἐκ δὲ Ὕχκαάρων, Σικελικοῦ πο- 

10 λίσματος, αἰχμάλωτον γενομένην. Ἔνιοι δὲ τὰ μὲν ἄλλα 
περὶ τῆς ᾿Αλκιβιάδου τελευτῆς ὁμολογοῦσι τούτοις, αἱ- 
τίαν δέ φασιν οὐ Φαρνάβαζον οὐδὲ “ύσανδρον οὐδὲ 
«ακεδαιμονίους παρασχεῖν, αὐτὸν δὲ τὸν ᾿Αλκιβιάδην 
γνωρίμων τινῶν διεφϑαρκότα γύναιον ἔχειν σὺν αὑτῷ, 

ιοτοὺς δ᾽ ἀδελφοὺς τοῦ γυναίου τὴν ὕβριν οὐ μετρίω; 
φέροντας ἐμπρῆσαί τε τὴν οἰκίαν νύκτωρ, ἐν ἡ διαιτύ- 
μενος ἐτύγχανεν ὁ ᾿Αλκιβιάδης, καὶ καταβαλεῖν αὐτόν, 
ὥσπερ εἴρηται, διὰ τοῦ πυρὸς ἐξαλλόμενον. 


0 
ΓΑΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 


[. Ὁ Μαρκίων οἶκος ἐν Ῥώμῃ τῶν πατρικίων ποὶ- 

λοὺς παρέσχεν ἐνδόξους ἄνδρας, ὧν καὶ Μάρκιος ἣν 
45 4γχος ὁ Νομᾶ ϑυγατριδοῦς καὶ μετὰ Τύλλον Ὁστίλιον 
βασιλεὺς γενόμενος. Μάρκιοι δ᾽ ἦσαν καὶ Πόπλεος κἱ 
Κόϊντος οἵ πλεῖστον ὕδωρ καὶ κάλλιστον ἐν Ῥώμῃ και’ 

γαγόντες, καὶ Κηνσωρῖνος, ὃν δὶς ἀπέδειξε τιμητὶν ὁ3} 
Ῥωμαίων δῆμος. εἶτα ὑπ᾽ αὐτοῦ πεισϑεὶς ἐκείνου νὐ- 
ὅθμον ἔϑετο καὶ ἐψηφίσατο μηδενὶ τὴν ἀρχὴν δὶς ἐξεῖναι 
μετελθεῖν. Γάϊος δὲ Μάρκιος, ὑπὲρ οὗ τάδε γέγραπται, 
τραφεὶς ὑπὸ μητρὶ χήρᾳ πατρὸς ὀρφανὸς ἀπέδειξε τὴν 


ΟΙ ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 419 


ρφανίαν ἄλλα μὲν ἔχουσαν κακά, πρὸς ὃὲ τὸ γενέσθαι 
ἡπουδαῖον ἄνδρα καὶ διαφέροντα τῶν πολλῶν οὐδὲν 
ἐμποδὼν οὖσαν, ἄλλως δὲ τοῖς φαύλοις αἰτιᾶσϑαι καὶ 
Ψέγειν παρόχουσαν αὑτὴν ὡς ἀμελείᾳ διαφϑείρουσαν. 
Ο δ᾽ αὐτὸς ἀνὴρ ἐμαρτύρησε καὶ τοῖς τὴν φύσιν ἡγου--ὅ 
μένοις, ἐὰν οὖσα γενναία καὶ ἀγαϑὴ παιδείας ἐνδεὴς γέ- 
νηται, πολλὰ τοῖς χρηστοῖς ὁμοῦ φαῦλα συναποτίκτειν, 
ὥσπερ δὐγενὴ χώραν ἐν γεωργία ϑεραπείας μὴ τυχοῦ-- 
ὅαν. Τὸ γὰρ ἰσχυρὸν αὐτοῦ πρὸς ἅπαντα τῆς γνώμης 
καὶ καρτερὸν ὁρμάς τὸ μεγάλας καὶ τελεσιουργοὺς τῶν 10 
καλῶν ἐξέφερε, ϑυμοῖς τε αὖ πάλιν χρώμενον ἀκράτοις 
καὶ φιλονεικίαις ἀτρέπτοις οὐ ῥάδιον οὐδ᾽ εὐάρμοστον 
ἀνϑρώποις συνεῖναι παρεῖχεν ἀλλὰ τὴν ἐν ἡδοναῖς καὶ 
πόνοις καὶ ὑπὸ χρημάτων ἀπάϑειαν αὐτοῦ ϑαυμάξοντες 
καὶ ὀνομάξοντες ἐγκράτειαν καὶ δικαιοσύνην καὶ ἀν-- 15 
δρείαν, ἐν ταῖς πολιτικαῖς αὖ πάλιν ὁμιλίαις ὡς ἐπαχϑῆ 
καὶ ἄχαριν καὶ ὀλιγαρχικὴν ἐδυσχέραινον. Οὐδὲν γὰρ 
ἄλλο Μουσῶν εὐμενείας ἀπολαύουσιν ἄνϑρωποι τοσοῦ-- 
τον, ὅσον ἐξημερῶσαι τὴν φύσιν ὑπὸ λόγου καὶ παιδείας, 
τῷ λόγῳ ϑεξαμένην τὸ μέτριον καὶ τὸ ἄγαν ἀποβαλοῦσαν. 20 
Ὅλως μὲν οὖν ἐν τοῖς τότε χρόνοις ἡ Ῥώμη μάλιστα τῆς 
ἀρετῆς τὸ περὶ τὰς πολεμικὰς καὶ στρατιωτικὰς ἐκύδαινδ 

πράξεις, "σαὶ μαρφυρεῖ τὸ τὴν ἀρετὴν ὑπ᾽ αὐτῶν ἑνὶ τῷ 
τῆς ἀνδρείας ὀνόματι προσαγορεύεσθαι, καὶ τοῦτο τοῦ 
γένους ὄνομα κοινὸν ὑπάρχειν, ᾧ τὴν ἀνδρείαν ἰδίᾳ 36 
καλοῦσιν" 

Η. ὁ δὲ Μάρκιος ἑτέρων μᾶλλον ἐμπαϑὴς γεγονὼς 
πρὸς τοὺρ πολεμικοὺς ἀγῶνας εὐθὺς ἐκ παιδὸς τὰ ὅπλα 
διὰ χειρὸς εἶχε, καὶ τῶν ἐπικτήτων οὐδὲν ἔργον οἰό-- 
μενος εἶναι τοῖς μὴ τὸ σύμφυτον ὅπλον καὶ συγγενὲς 80 
ἐξηρτυμένον ἔχουσι καὶ παρεσκευασμένον, οὕτως ἤσκησε 
τὸ σῶμα πρὸς ἅπασαν ἰδέαν μάχης 9 ὥστε καὶ ϑεῖν ἐλα- ἡ 


420 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ ἢ 


φρὸν εἶναι καὶ βάρος ἔχειν ἐν λαβαῖς καὶ ἐν διαπύλυ 

πολέμου δυσεκβίαστον. Οἵ γοῦν ἔριν ἔχοντες εὐψυ 

ἀεὶ καὶ ἀρετῆς πρὸς αὐτόν, ἐν οἷς ἐλείποντο, τὴν τοῦ συ 

ματος ἠτιῶντο ῥώμην ἄτρεπτον οὖσαν καὶ πρὸς μη 
δπόνον ἀπαγορεύουσαν. 

Π|. Ἐστρατεύσατο δὲ πρώτην στρατείαν ἔτι μειρὶ 
χιον, ὅτε Ταρκυνίῳ τῷ βασιλεύσαντι τῆς Ῥώμης, δὶ 
ἐκπεσόντι. μετὰ πολλὰς μάχας καὶ ἥττας ὥσπερ ἔσχατο 
κύβον ἀφιέντι πλεῖστοι μὲν Δατένων,, πολλοὶ δὲ καὶ τὸ 

᾿ιοὔλλων Ἰταλιωτῶν συνελάμβανον καὶ συγκατῆγον ἐϊ 
τὴν Ῥώμην, οὐκ ἐκείνῳ χαριζόμενοι μᾶλλον ἢ φόῤρ τῇ 
Ῥωμαίων αὐξόμενα καὶ φϑόνῳ καταβάλλοντες. Ἐν ταύτῃ 
τῇ μάχῃ πολλὰς τροπὰς ἐπὶ ἀμφότερα λαμβανοῦδῃ Μυζ' 
κιος ἀγωνιζόμενος εὐρώστως ἐν ὄψει τοῦ δικτατορῦς αν 
15 δρα Ῥωμαῖον πεσόντα πλησίον ἰδὼν οὐκ ἠμέλησεν; αἱ} 
ἔστη πρὸ αὐτοῦ καὶ τὸν ἐπιφερόμενον τῶν πολεμία 
ἀμυνόμενος ἀπέκτεινεν. ἸΩς οὖν ἐκράτησεν ὃ στρατ}»" 
ἐν πρώτοις ἐκεῖνον ἐστεφάνωσε δρυὸς στεφάνῳ. Τοῦτ 
γὰρ ὁ νόμος τῷ πολίτην ὑπερασπίσαντε τὸν στέφιν" 
80 ἀποδέδωκεν, εἴτε δὴ μάλιστα τιμήσας δι᾽ ᾿ἀρκάδας τ 
δρῦν βαλανηφάγους ὑπὸ τοῦ ϑεοῦ χρησμῷ προσαγορξὶ 
θέντας. εἴτε ὡς ταχὺ καὶ πανταχοῦ δρυὸς οὖσαν εὐῦ' 
φέαν στρατευομένοις. εἴτε Διὸς πολιέως ἱερὸν ὄντα τ) 
τῆς δρυὸς στέφανον οἰόμενος ἐπὶ σωτηρίᾳ πολίτου 
56 δοσϑαι πρεπόντως. "Ἔστι δὲ ἡ δρῦς τῶν μὲν ἀγρίων μὴ 
λικαρπότατον, τῶν δὲ τιϑασῶν ἰσχυρότατον. Ἦν “ἢ 
σιτίον ἀπ᾽ αὐτῆς ἡ βάλανος καὶ ποτὸν τὸ μελέτειον; ἊἋ 
ὃὲ παρεῖχε τὰ πλεῖστα τῶν νεμομένων τε καὶ πεῖ! 
ϑήρας ὄργανον φέρουσα τὸν ἰξόν. Ἐν ἐκείνῃ δὲ τῇ μῖ! 
80καὶ τοὺς Διοσκούρους ἐπιφανῆναι λέγουσι, καὶ μετά ἐϊ 
μάχην εὐθὺς ὀφϑῆναι δεομένοις ἰδρῶτι τοῖς ἵπποις ἢ 
ἀγορᾷ τὴν νίκην ἀπαγγέλλοντας, οὗ νῦν παρὰ τῇ» 101 


408 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΜΑΡΚΙΟΣ. 421 


Ψην νεώς ἐστιν αὐτοῖς ἱδρυμένος. Ὅϑεν καὶ τὴν ἡμέραν 
ἐπινίκιον οὖσαν, ἐν τῷ Ἰουλίῳ μηνὶ τὰς εἰδούς, Ζιοσ- 
κούροις ἀνιερώκασι. . 

ΓΥ. Νέων δὲ, ὡς ἔοικεν, ἀνδρῶν ἐπιφάνεια καὶ τιμὴ 
τὰς μὲν ἐλαφρῶς φιλοτίμους φύσεις πρωϊαίτερον παρα--ὅ 
γενομένη σβέννυσι, καὶ ἀποπίμπλησι ταχὺ τὸ διψῶδες 
αὐτῶν καὶ ἁψέκορον τὰ δ᾽ ἐμβριϑῆ καὶ βέβαια φρονή- 
ματα αὔξουσιν αἵ τιμαὶ καὶ λαμπρύνουσιν ὥσπερ ὑπὸ 
σινεύματος ἐγειρόμενα πρὸς τὸ φαινόμενον καλόν. Οὐ 
γὰρ ὡς μισϑὸν ἀπολαμβάνοντες, ἀλλ᾽ ὡς ἐνέχυρον δὲι- 10 
δόντες αἰσχύνονται τὴν δόξαν καταλιπεῖν καὶ μὴ τοῖς 
αὐτοῖς ἔργοις ὑπερβαλέσϑαι. Τοῦτο παϑὸν καὶ ὁ Μάρ-- 
κιος αὐτὸς αὑτῷ ξῆλον ἀνδραγαϑίας προὔϑηκε, καινὸς 
τε ἀεὶ βουλόμενος εἶναι ταῖς πράξεσιν ἀριστείαις ἀρι-- 
στείας συνῆπτε καὶ λάφυρα λαφύροις ἐπέφερε, καὶ τοῖς 15 
προτέροις ἀεὶ τοὺς ὑστέρους ἡγεμόνας εἶχε περὶ τῆς 
ἐχείνου τιμῆς ἐρίξοντας καὶ μαρτυρίας ὑπερβαλέσϑαι. 
Πολλῶν γέ τοι τότε Ῥωμαίοις ἀγώνων καὶ πολέμων γε-- 
νομένων ἐξ οὐδενὸς ἀστεφάνωτος ἦλϑεν οὐδ᾽ ἀγέραστος. 
Ἦν δὲ τοῖς μὲν ἄλλοις ἡ δόξα τῆς ἀρετῆς τέλος. ἐκείνῳ 90 
δὲ τῆς δόξης ἡ τῆς μητρὸς εὐφροσύνη. Τὸ γὰρ ἐκεί-- 
νὴν ἐπαινούμενον ἀκοῦσαι καὶ στεφανούμενον ἰδεῖν καὶ 
περιβαλεῖν δακρύοῦυσαν ὑφ᾽ ἡδονῆς ἐντιμότατον αὑτὸν 
ἐνόμιξε ποιεῖν καὶ μακαριώτατον. Τοῦτο δ᾽ ἀμέλει καὶ 
τὸν Ἑ Ἐπαμεινώνδαν. φασὶν ἐξομολογήσασϑαι τὸ πάϑος, 55 
εὐτυχίαν ποιούμενον αὑτοῦ μεγίστην, ὅτι τὴν ἐν Δεύκ-- 
τροις στρατηγίαν αὐτοῦ καὶ νίκην ὁ πατὴρ καὶ ἡ μήτηρ 
ἔτι ξῶντες ἐπεῖδον. ᾿41λ᾽ ἐκεῖνος μὲν ἀμφοτέρων ἀπέ- 

“ λαυσε τῶν γονέων συνηδομένων καὶ συνευημερούντων, 
Μάρκιος δὲ τῇ μητρὶ καὶ τὰς τοῦ πατρὸς ὀφείλειν χά-- 80 
ρίτας οἰόμενος οὐκ ἐνεπίμπλατο τὴν Οὐολουμνίαν εὖ-- 
φραίνων καὶ τιμῶν, ἀλλὰ καὶ γυναῖκα βουλομένης καὶ 


ι παν α. ὃ Ὁ 


492 ΠΜΟΥΤΑΡΧΟΊΤ' 20, 


δεομένης ἔγημε καὶ τὴν οἰκέαν ᾧχει γενομένων παίδων 
ὁμοῦ μετὰ τῆς μητρός. 
Ψ. Ἤδη δὲ καὶ δόξαν αὐτοῦ καὶ ϑύναμεν ἀπὸ τὴ; 
ἀρετῆς ἐν τῇ πόλει μεγάλην ἔχοντος, ἡ βουλὴ τοῖς πλου- 
56 σίοες ἀμύνουσα πρὸς τὸν δῆμον ἐστασίασε πολλὰ καὶ 
δεινὰ πάσχειν ὑπὸ τῶν δανειστῶν δοκοῦντα. Τοὺς μὲν 
γὰρ κεχτημένους μέτρια πάντων ἀφῃροῦντο τῶν ὄντων 
ἐνεχυρασμοῖς καὶ πράσεσι. τοὺς δὲ παντελῶς ἀπόρους 
αὐτοὺς ἀπῆγον καὶ τὰ σώματα καϑείργνυσαν αὐτῶν 
10 ὠτειλὰς ἔχοντα τετρωμένων πολλὰς καὶ πεπονηκότων 
ἐν ταῖς ὑπὲρ τῆς πατρίδος στρατείαις, ὧν τὴν τελενταίαν 
ἐδέξαντο πρὸς Σαβίνους, τῶν τε πλουσιωτάτων ἐπαγγει-- 
λαμένων μετριάσειν καὶ τῆς βουλῆς τὸν ἄρχοντα Μάρκον 
Οὐαλλέριον ἐγγυήσασϑαι ψηφισαμένης. Ἐκεὶ δὲ κἀκεί- 
16 νην ἀγωνισαμένοις τὴν μάχην προϑύμως καὶ κρατήσασι 
τῶν πολεμίων οὐδὲν ἐγένετο παρὰ τῶν δανειστῶν ἐπιει- 
κές͵, οὐδ᾽ ἡ βουλὴ προσεποιεῖτο μεμνῆσϑαι κῶν ὥμολο- 
γημένων. ἀλλ᾽ ἀγομένους πάλιν περιεώρα καὶ ῥυσια- 
ξομένους, ϑόρυβοι δὲ καὶ συστάσεις ἦσαν ἐν τῇ πόλει 
20 πονηραί, καὶ τοὺς πολεμίους οὐκ ἔλαϑε ταραχωδῶς ἔχων 
ὁ δῆμος, ἀλλ᾽ ἐμβαλόντες ἐπυρπόλουν τὴν χώραν, τῶν 
δ᾽ ἀρχόντων εἰς τὰ ὅπλα τοὺς ἐν ἡλικέα καλούντων οὐ- 
δεὶς ὑπήκουεν. οὕτω διέστησαν αἱ γνῶμαι πάλιν τῶν ἐν 
τέλει. Καί τινες μὲν ὥοντο δεῖν ὑφέεσϑαι τοῖς πένησι 
26 καὶ χαλάσαι τὸ σύντονον ἄγαν καὶ ὶ νόμιμον, ἔνιοι δ᾽ ἀν- 
τέτεινον, ὧν ἦν καὶ Μάρκιος, οὐ τὸ τῶν χρημάτων μέ 
γιστον ἡγούμενος, ἀρχὴν δὲ καὶ πεῖραν ὕβρεως ὄχλον 
καὶ ϑρασύτητος ἐπανισταμένου τοῖς νόμοις, εἰ σωφῷῳ- 
νοῦσι,. παύειν καὶ σβεννύειν παραχελευόμενος. δ 
80 ΨΙ. -Συνιούσης δὲ περὶ τούτων πολλάκις ἐν ὀλέγῳ 
χρόνῳ τῆς βουλῆς καὶ μηδὲν τέλος ἐκφερούσης συσταάν- 
τὲς οἱ πένητες ἄφνω καὶ παρακαλέσαντες ἀλλήλους ἀπέ- 


2056 ΓΖἉΑΙΟΣ ΜΜΑΡΚΙΟΣ. 423 


λιπον τὴν πόλιν͵ καὶ καταλαβόντες ὅρος, ὃ νῦν ἱερὸν 
καλεῖται. παρὰ τὸν ᾿ἀνίωνα ποταμὸν ἐκαϑέξοντο. πράτ- 
τοντες μὲν οὐδὲν βίαιον οὐδὲ στασιαστικόν, ἐκπεπτω-- 
κέναι δὲ τῆς πόλεως ὑπὸ τῶν πλουσίων πάλαι βοῶντες, 
ἀέρα ὃδ καὶ ὕδωρ καὶ τόπον ἐνταφῆναι πανταχοῦ τὴν 8 
Ἰταλίαν αὐτοῖς παρέξειν, ὧν πλέον οὐδὲν οἰκοῦσε τὴν 
Ῥώμην ὑπάρχειν αὐτοῖς. ἀλλ᾽ ἢ τιτρώσκεσϑαι καὶ ἀπο-- 
ϑνήσκειν ὑπὲρ τῶν πλουσίων στρατευομένοις. Ταῦτ᾽ 
ἔδεισεν ἡ βουλή, καὶ τοὺς ἐπιεικεῖς μάλιστα καὶ δημο- 
τικοὺς τῶν πρεσβυτέρων ἐξαπέστειλε. Προηγόρει δὲ 10 
Μενήνιος ᾿Δγρίππας" καὶ πολλὰ μὲν τοῦ δήμου δεόμε-- 
νος. πολλὰ δ᾽ ὑπὲρ τῆς βουλῆς παρρησιαξόμενος τελευ-- 
τῶντι τῷ λόγῳ περιῆλθεν εἰς σχῆμα μύϑου διαμνημο-- 
νευόμενον. Ἔφη γὰρ τοῦ ἀνθρώπου τὰ μέλη πάντα πρὸς 
τὴν γαστέρα στασιάσαι, καὶ κατηγορεῖν αὐτῆς ὡς μόνης 16 
ἀργοῦ καὶ ἀσυμβόλου καϑεξομένης ἐν τῷ σώματι, τῶν 
δ᾽ ἄλλων εἰς τὰς ἐκείνης ὀρέξεις πόνους τε μεγάλους καὶ 
λειτουργίας ὑπομενόντων - τὴν δὲ γαστέρα τῆς εὐηϑείας 
αὐτῶν καταγελᾶν ἀγνοούντων, ὅτι τὴν τροφὴν ὑπολαμ- 
βάνει μὲν εἰς ἑαυτὴν ἅπασαν, ἀναπέμπει δ᾽ αὖϑις ἐξ αὖ-- 30 
τῆς καὶ διανέμει τοῖς ἄλλοις. ο»Οὕτως οὖν". ἔφη νν»καὶ τῆς 
συγκλήτου λόγος ἐστίν, ὦ πολῖται, πρὸς ὑμᾶς" τὰ γὰρ 
ἐκεῖ τυγχάνοντα τῆς προσηκούσης ἐπιμελείας καὶ οἶκο-- 
νομίας βουλεύματα καὶ πράγματα πᾶσιν ὑμῖν ἐπιφέρει 
καὶ διανέμει τὸ χρήσιμον καὶ ὠφέλιμον." ᾿ 4ὅ 
ὙΠ. Ἐκ τούτου διηλλάγησαν, αἰτησάμενοι παρὰ τῆς 
βουλῆς καὶ τυχόντες ἄνδρας αἱρεῖσθαι πέντε προστάτας 
τῶν δεομένων βοηϑείας͵ τοὺς νῦν δημάρχους καλουμέ- 
νους. Εἴλοντο δὲ πρώτους, οἷς ἐχρήσαντο καὶ τῆς ἀπο-- 
στάσεως ἡγεμόσι, τοὺς περὶ Βροῦτον Ἰούνιον καὶ Ζι-- 80 
κίννιον Βέλλουτον. Ἐπεὶ δ᾽ ἢ πόλις εἰς ὃν ἦλθεν, εὐθὺς 
ἐν τοῖς ὅπλοις ἦσαν οἵ πολλοὶ καὶ παρεῖχον αὑτοὺς τοῖς 


424 ΠΛΟΥΊΤΖΦΡΧΟΥ͂ δι 


ἄρχουσι χρῆσϑαι προθύμως ἐπὶ τὸν πόλεμον. Ὁ δ 
Μάρκιος οὔτ᾽ αὐτὸς ἡδόμενος οἷς ὁ δῆμος ἴσχυεν ἐν- 
δούσης τῆς ἀριστοκρατίας, καὶ τῶν ἄλλων πατριχίων 
πολλοὺς ὁρῶν τὸ αὐτὸ πεπονϑότας͵ ὅμως παρεκάλει βὶ 

5 ἀπολείπεσϑαι τῶν δημοτικῶν ἐν τοῖς περὶ τῆς σπτατρίδυ; 
ἀγῶσιν, ἀλλὰ τῇ ἀρετῇ μᾶλλον ἢ τῇ δυνάμει φαένεσϑα 
διαφέροντας αὐτῶν. 

ΥῊΙ. Ἐν δὲ τῷ Οὐολούσκων ἔϑνει. πρὸς οὺς ἐπολέ-, 
μουν, ἡ Κοριολανῶν πόλις ἀξίωμα μέγιστον εἶχε. Ταύ-. 
Ιύτην οὖν τοῦ ὑπάτου Κομινίου περιστρατοπεδεύσαντος 

οἵ λοιποὶ Οὐολοῦσκοι δείσαντες ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους συν- 
δβοήϑουν πανταχόϑεν, ὡς πρὸς τῇ πόλει ποιησόμενοι 
μάχην καὶ διχύόϑεν ἐπιχειρήσοντες αὐτοῖς. Ἐπὲ δ᾽ ὃ 
Κομίνιος διελὼν τὴν δύναμιν αὐτὸς μὲν ἀπήντα τοῖς 
ι6 ἔξωϑεν ἐπιοῦσι τῶν Οὐολούσκων, Δάρκιον δὲ Τίτον, 
ἄνδρα Ῥωμαίων ἐν τοῖς ἀρίστοις, ἐπὶ τῆς πολιορχίας 
ἀπέλιπε, καταφρονήσαντες οἱ Κοριολανοὶ τῶν παρόν- 
τῶν ἐπεξῆλϑον, καὶ προσμαχόμενοι τὸ πρῶτον ἐκράτουν 
καὶ κατεδίωκον δἷς τὸν χάρακα τοὺς Ῥωμαίους. Ἔνϑα, 
20 δὴ Μάρκιος ἐκδραμὼν σὺν ὀλίγοις καὶ καταβαλὼν τοὺς 
προσμίξαντας αὐτῷ μάλιστα, τοὺς δ᾽ ἄλλους στήσας ἐπι- 
φερομένους, ἀνεκαλεῖτο μεγάλῃ βοῇ τοὺς Ῥωμαέους. Καὶ 
γὰρ ἦν, ὥσπερ ἠξίου τὸν στρατιώτην ὁ Κάτων. οὐ χειρὶ 
καὶ πληγῇ μόνον, ἀλλὰ καὶ τόνῳ φωνῆς καὶ ὄψει προσ- 
οὐ ὕπου φοβερὸς ἐντυχεῖν πολεμίῳ καὶ δυσυπόστατος. 
᾿Αϑροιξομένων δὲ πολλῶν καὶ συνισταμένων περὶ αὐτὸν 
ἀπεχώρουν οἵ πολέμιοι δείσαντες. Ὁ δ᾽ οὐκ ἠγάστησο, 
ἀλλ᾽ ἐπηκολούϑει καὶ συνήλαυνεν ἤδη προτροπεάϊην 
φεύγοντας ἄχρι τῶν πυλῶν. Ἐκεῖ δ᾽ δρῶν ἀποτρεπομὲ- 
δϑονους τοῦ διώκειν τοὺς Ῥωμαίους, πολλῶν μὲν ἀπὸ τοῦ 
τείχους βελῶν πρϑσφερομένων,. τὸ δὲ συνεισπεσεῖν τοῖς 
φεύγουσιν εἰς πόλιν ἀνδρῶν πολεμικῶν γέμουσαν ἐν 


» 


07 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΆΡΚΙΟΣ. 425 


γοῖς ὅπλοις ὄ ὄντων οὐδενὸς εἰς νοῦν ἐμβαλέσϑαι τολμῶν- 
γος. ὅμως ἐπιστὰς παρεκάλει καὶ παρεϑάρρυνεν, ἀ ἀνε-- 
ὄχϑαι βοῶν ὑπὸ τῆς τύχης τοῖς διώκουσι μᾶλλον ἢ τοῖς 
φεύγουσι τὴν πόλιν. Οὐ πολλῶν δὲ βουλομένων ἐπα- 
κολουϑεῖν͵ ὠσάμενος διὰ τῶν πολεμίων ἐνήλατο ταῖς 5 
πύλαις καὶ συνεισέπεσε, μηδενὸς τὸ πρῶτον ἀντισχεῖν 
μηδ᾽ ὑποστῆναι τολμήσαντος, ἔπειτα δὲ, ὡς κατεῖδον 
ὀλίγους. παντάπασιν ἔνδον ὄντας. συμβοηϑούντων καὶ 
σεροσμαχομένων, ἀναμεμιγμένος ὁμοῦ φίλοις καὶ πολε- 
μίοις ἄπιστον ἀγῶνα λέγεται καὶ χειρὸς ἔργοις καὶ πο-- 10 
δῶν τάχει καὶ τολμήμασι ψυχῆς ἀγωνιξόμενος ἐν τῇ 
σεόλει καὶ κρατῶν ἁπάντων, πρὸς οὖς ὀρούσειε, τοὺς 
μὲν ἐξῶσαι πρὸς τὰ ἔσχατα μέρη. τῶν δ᾽ ἀπειπαμένων 
καὶ καταβαλόντων τὰ ὅπλα πολλὴν ἄδειαν τῷ Δαρκίῳ 
παρασχεῖν ἔξωϑεν ἐπάγοντι τοὺς Ῥωμαίους. 15 
ΙΧ. Οὕτω δὲ τῆς πόλεως ἁλούσης καὶ τῶν πλείστων 
ἐν ἁρπαγαῖς ὄντων καὶ διαφορήσεσι χρημάτων, ὁ Μάρ-- 
κιος ἠγανάκτει καὶ ἐβόα, δεινὸν ἡγούμενος, τοῦ ὑπάτου 
καὶ τῶν σὺν ἐκείνῳ πολιτῶν τάχα που συμπεπτωκότων 
τοῖς πολεμίοις καὶ διαμαχομένων, αὐτοὺς χρηματίζεσθαι 20 
περιϊόντας ἢ προφάσει χρηματισμοῦ τὸν κίνδυνον ἀπο-- 
διδράσκειν. Ἐπεὶ δ᾽ οὐ πολλοὶ προσεῖχον αὐτῷ, τοὺς 
βουλομένους ἀναλαβὼν ἐβάδιξε τὴν ὁδὸν. ἡ τὸ στρά-- 
τευμα προκεχωρηκὸς ἤσϑετο, πολλάκις μὲν ἐποτρύνων 
τοὺς σὺν αὐτῷ καὶ παρακαλῶν μὴ ἐνδιδόναι, πολλάκις 25 
ὃΣ τοῖς ϑεοῖς εὐχόμενος μὴ ἀπολειφϑῆναι τῆς μάχης, 
ἀλλ᾽ εἰς καιρὸν ἐλθεῖν, ἐν ᾧ συναγωνιεῖται καὶ συγκιν- 
δυνεύσει τοῖς πολίταις. Ἦν δὲ τότε τοῖς Ῥωμαίοις ἔϑος 
εἰς τάξιν καϑισταμένοις καὶ μέλλουσι τοὺς ϑυρεοὺς 
ἀναλαμβάνειν καὶ περιξώννυσϑαι τὴν τήβεννον ἅμα καὶ 80 
διαϑήχας ἀγράφους γίνεσϑαι, τριῶν ἢ τεττάρων ἐπα- 
κουόντων ὀνομάζοντας τὸν κληρονόμον. Ταῦτα δὴ 


496 ΠΗΟΥΊΤΩΑΡΧΟΤ' 20 


πράττοντας ἤδη τοὺς στρατιώτας Μάρκιος ἐν ὄψει τὸ; 
πολεμίων ὄντων κατελάμβανε. Καὶ τὸ μὲν πρῶτον ἐνίου; 
διετάραξεν ὀφϑεὶς μετ᾽ ὀλίγων αἵματος περέπλεως καὶ 
ἱδρῶτος - ἐπεὶ δὲ προσδραμὼν τῷ ὑπάτῳ περιχαρὴς τὴν 
8 δεξιὰν ἐνέβαλε καὶ τῆς πόλεως ἀπήγγεϑιλε τὴν ἅλωσιν, 
ὁ δὲ Κομίνιος περειεπτύξατο αὐτὸν καὶ κατησπάσατο, 
τοῖς μὲν πυϑομένοις τὸ γεγενημένον κατόρθωμα, τοῖς 
δ᾽ εἰκάσασι ϑάρσος παρέστη͵ καὶ βοῇ παρεκάλουν ἄγει» 
καὶ συνάπτειν. Ὁ δὲ Μάρκιος ἠρώτησε τὸν Κομένιον 
10 πος διακεκόσμηται τὰ τῶν πολεμέων ὅπλα καὶ ποῦ τέτα- 
-χταῖι τὸ μαχιμώτατον. Ἐχείνου δὲ φήσαντος οἴεσϑαε τάς 
κατὰ μέσον σπείρας ᾿ἀντιατῶν εἶναι, πολεμικωτάτων 
καὶ μηδενὶ φρονήματος ὑφιεμένων γγ»Αξιῶ σε τοίνυν" ὃ 
Μάρκιος ἔφη ..»καὶ αἰτοῦμαι, κατὰ τούτους τάξον ἡμᾶς 
15 τοὺς ἄνδρας.“ Ἔδωκεν οὖν ὁ ὕπατος ϑαυμάσας αὐτοὶ 
τὸ πρόϑυμον. Ὥς δ᾽ ἦσαν ἐμβολαὶ δοράτων, καὶ τοῦ 
Μαρκίου προεκδραμόντος οὐκ ἀντέσχον οἵ κατὰ στύμα 
τῶν Οὐολούσκων, ἀλλ᾽ ᾧ προσέμιξε μέρει τῆς φάλαγγο; 
εὐθὺς διεκέχοπτο, τῶν δ᾽ ἑχατέρωϑεν ἐπιστρεφόντων 
ο0 καὶ περιλαμβανόντων τοῖς ὅπλοις τὸν ἄνδρα, δείσας 
ὕπατος τοὺς κρατίστους τῶν περὶ αὑτὸν ἐξέπεμπεν. 
Ἰσχυρᾶς δὲ περὶ τὸν Μάρκιον μάχης γενομένης καὶ πολ-᾿ 
λῶν ἐν ὀλέγῳ νεκρῶν πεσόντων, ἐγκείμενοι καὶ καταβια- 
ξόμενοι τοὺς πολεμέους ἐώδαντο, καὶ τρεπόμενοι πρὸ; 
45 δίωξιν αὐτῶν τὸν Μάρκιον ἠξίουν ὑπό τε καμάτου βε- 
ρὺν ὄντα καὶ τραυμάτων ἀναχωρεῖν ἐπὶ τὸ στρατόπεδον 
Εἰπὼν δ᾽ ἐκεῖνος, ὅτι νικώντων οὐκ ἔστι τὸ κάμνεν, 
ἐφείπετο τοῖς φεύγουσιν. Ἡττήϑη δὲ καὶ τὸ λοιπὸν 
στράτευμα, πολλῶν μὲν διαφθαρέντων, πολλῶν δὲ 
80 ἁλόντων. 
Χ, Τῇ δ᾽ ὑστεραίυ τοῦ Δαρκίου παραγενομένου καὶ 
τῶν ἄλλων ἀϑροιξομένων πρὸς τὸν ὕπατον, ἀναβὰς ἐπὶ τὸ 


β 


109 ΓΔΑ͂ΙΟΣ ΜΜΑΡΚΙΟΣ. 427 


βῆμα καὶ τοῖς ϑεοῖς τὴν πρέπουσαν ἀποδοὺς ἐπὶ τηλι- 
τούτοις κατορθώμασιν εὐφημέαν, πρὸς τὸν Μάρκιον τρέ- 
κέεται. Καὶ πρῶτον μὲν αὐτοῦ ϑαυμαστὸν ἔπαινον εἶπε, 
τῶν μὲν αὐτὸς ἐν τῇ μάχῃ γεγονὼς ϑεατής,. τὰ δὲ νοῦ 
Δαρκίον μαρτυφοῦντος. Ἔπειτα, πολλῶν χρημάτων καὶ ὁ 
ππῶὼν γεγονότων αἰχμαλώτων καὶ ἀνθρώπων, ἐκέλευ-- 
εν αὐτὸν ἐξελέσθαι δέκα πάντα πρὸ τοῦ νέμειν τοῖς 
ἴλλοις. “ἄνευ δὲ ἐκείνων ἀριστεῖον αὐτῷ κεκοσμημένον 
ππὸν ἐδωρήσατο. Τῶν δὲ Ῥωμαίων ἐπαινεσάντων ὃ 
Μάρκιος προελθὼν τὸν μὲν ἵππον ἔφη δέχεσϑαι καὶ 10 
ἰαίρειν τοῖς ἐπαίνοις τοῦ ἄρχοντος, τὰ δὲ ἄλλα μυσϑὸν, 
γὐ τιμὴν ἡγούμενος ἐᾶν, καὶ ἀγαπήσειν ὡς εἷς ἕκαστος 
γὴν νέμησιν. ,»Ἐξαίρετον δὲ μίαν αἰτοῦμαι χάριν’ ἔφη 
»καὶ δέομαι λαβεῖν. Ἦν μοι ξένος ἐν Οὐολούσκοις καὶ 
ρνίλος, ἀνὴρ ἐπιεικὴς καὶ μέτριος" οὗτος ἑάλωκε νῦν καὶ 1ὅ 
γέγονεν ἐκ πλουσίου καὶ μακαρίου δοῦλος. Πολλῶν οὖν 
χὐτῷ κακῶν παρόντων ἕν ἀφελεῖν ἀρκεῖ, τὴν πρᾶσιν."“ 
Ἐπὶ τούτοις λεχϑεῖσι βοή τε μείξων ἀπήντησε τῷ Μαρ- 
κέῳ, καὶ πλείονες οἵ ϑαυμάξοντες ἐγένοντο τὸ μὴ κρα- 
τούμενον ὑπὸ χρημάτων τἀνδρὸς ἢ τὴν ἐν τοῖς πολέμοις 30 
ἀνδραγαθίαν. Καὶ γὰρ οἷς φϑόνου τι καὶ ξήλου πρὸς 
χὐτὸν ὑπέκειτο τιμώμενον ἐκπρεπῶς, κἀκείνοις τότε 
τοῦ λαβεῦν μεγάλα τῷ μὴ λαβεῖν ἄξιος ἔδοξε, καὶ μᾶλλον 
χὐτοῦ τὴν ἀρετὴν ἠγάπησαν, ἀφ᾽ ἧς κατεφρόνει τηλυ- 
κούτων, ἢ δι’ ὧν ἠξιοῦτο. Τὸ μὲν γὰρ εὖ χρῆσϑαι χρή- 95 
μασι κάλλιόν ἐστιν ἢ ὅπλοις, τοῦ δὲ χρῆσϑαι τὸ μὴ 
δεῖσϑαι χρημάτων δεμνότερον. 

ΧΙ. Ἐπεὶ δὲ ἐπαύσατο βοῆς καὶ ϑορύβου τὸ πλῆϑος, 
ὑπολαβὼν ὃ Κομίνιος "4111 ἐκείνας μὲν“ εἶπεν γ»ϑ συ- 
στρατιῶται, τὰς δωρεὰς οὐ δύνασθε βιάξεσϑαι μὴ δεχό-- 80 
μενον τὸν ἄνδρα μηδὲ βουλόμενον λαβεῖν. ἣν δὲ οὐκ 
ἔστιν ἐπὶ τούτῳ διδομένην ἀπώσασθαι, δῶμεν αὐτῷ καὶ 


Ἕ 


423 ΠΛΑΟΥΤΔΦΡΧΟΥ " 


φηφισώμεϑα καλεῖσϑαι Κοριολανόν, εἰ μὴ καὶ πρὸ ἡμῦ 
ἡ πρᾶξις αὐτὴ τοῦτο δέδωκεν.“ Ἐχ τούτου τρέτον ἔσγι 
ὄνομα τὸν Κοριολανόν. Ὧδε καὶ μάλιστα δῆλόν ἐστιν 
ὅτι τῶν ὀνομάτων ἴδιον ἦν ὁ Γάϊος, τὸ δὲ δεύτερον οὐχ: 
56ἢ γένους κοινὸν ὁ Μάρκιος. τῷ δὲ τρέτῳ ὕστερον ἐχρι 
σαντο πράξεώς τινος ἢ τύχης ἢ ἰδέας ἢ ἀρετῆς ἐπιϑέτι 
καϑάπερ Ἕλληνες ἐτίϑεντο πράξεως μὲν ἐπώνυμον τὶ 
Σωτῆρα καὶ τὸν Καλλένικον, ἐδέας δὲ τὸν Φύσχωνα χ: 
τὸν Γρυπόν, ἀρετῆς δὲ τὸν Εὐεργέτην καὶ τὸν Φιλι 
Ιοδελφον, εὐτυχίας δὲ τὸν Εὐδαίμονα τῷ δευτέρῳ τῶν 
Βάττων. Ἐνίοις δὲ τῶν βασιλέων καὶ σκώμματα σααρέ- 
σχεν ἐπικλήσεις, ὡς ᾿Δντιγόνῳ τὸν Ζώσωνα καὶ Πτολε- 
μαίῳ τὸν Πάϑυρον. Ἐπὶ πλέον δὲ τῷ γένει τούτῳ καὶ 
Ῥωμαῖοι κέχρηνται, Διαδήματόν τινα τῶν ἹΜετέλλων κα 
16 λέσαντες. ὅτι πολὺν χρόνον ἕλκος ἔχων περιενόστει πε 
ριδεδεμένος τὸ μέτωπον, ἕτερον δὲ Κέλερα σπεύσαντε 
μεϑ᾽ ἡμέρας ὀλέγας τῆς τοῦ πατρὸς τελευτῆς ἐπιταφίου: 
μονομάχων ἀγῶνας παρασχεῖν, τὸ τάχος καὶ τὴν ὀξύτητι 
τῆς παρασχευῆς ϑαυμάσαντες. Ἐνίους δὲ συντυχί: 
45 γενέσεως μέχρι νῦν καλοῦσι. Πρόκλον μὲν, ἐὰν ἀποὺγ- 
μοῦντος πατρὸς γένηται, καὶ Πόστουμον,. ἂν τεϑνηχό- 
τος" ᾧ δ᾽ ἂν διδύμῳ γενομένῳ συμβῇ περιβιῶναε, ϑα- 
τέρου τελευτήσαντος, Οὐοπίσκον. Τῶν δὲ σωματικόν 
οὐ μόνον Σύλλας οὐδὲ Νίγρους οὐδὲ Ῥούφους. ἀϊ 
40 καὶ Καίκους καὶ Κλωδίους ἐπωνυμέας τίϑενται., καλώ: 
ἐθίξοντες μήτε τυφλότητα μήτ᾽ ἄλλην τινὰ σωματαῦὰ 
ἀτυχίαν ὄνειδος ἡγεῖσθαι μηδὲ λοιδορίαν, ἀλλ᾽ ὧν οἶτ 
κείοις ὑπακούειν ὀνόμασιν. ᾿4λλὰ ταῦτα μὲν ἑ ἑδτέρργίν ξί 
γραφῆς προσήκει. 
80 ΧΙ1. Παυσαμένῳ δὲ τῷ πολέμῳ τὴν στάσιν ἐπήγειρον 
αὖϑις οἵ δημαγωγοί, καινὴν μὲν οὐδεμέαν αἰτέαν ἔχοντε: 
οὐδ᾽ ἔγκλημα δίκαιον, ἃ δὲ ταῖς προτέραις αὐτῶν δια’ 


}}} ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΜΑΡΚΙΟΣ. 429 


ροραῖς καὶ ταραχαῖς ἀναγκαίως ἐπηκολούϑησε κακά, 
᾿αὔτα ποιούμενοι πρόφασιν ἐπὶ τοὺς πατρικίους. '4σπο-- 
)ος γὰρ ἡ πλείστη καὶ ἀγεώργητος ἀπελείφϑη τῆς χώρας, 
ἰγορᾶς δ᾽ ἐπεισάκτου παρασκευὴν διὰ τὸν πόλεμον ὁ 
αὐιρὸς οὐκ ἔδωκεν. Ἰσχυρᾶς οὖν ἀπορίας γενομένης ὅ 
'(ρῶντες οἵ “δημαγωγοὶ μήτ᾽ ἀγορὰν ἔχοντα μήτ΄, εἰ 
ταρῆν ἀγορά, χρημάτων εὐποροῦντα τὸν δῆμον, ἐνέβαλ-- 
ον λόγους καὶ διαβολὰς κατὰ τῶν πλουσίων, ὡς ἐκεῖνοι 
ὃν λιμὸν ἐπάγοιεν αὐτοῖς ὑπὸ μνησικακέας. Ἐκ δὲ τῶν 
)ὐελιτρανῶν ἧκε πρεσβεία τὴν πόλιν παραδιδόντων 10 
αἱ δεομένων ἀποίκους ἀποστέλλειν. Νύσος γὰρ ἐμπε--: 
ἰοῦσα λοιμώδης αὐτοῖς τοσοῦτον ὄλεϑρον καὶ φϑορὰν 
ἰπειργάσατο τῶν ἀνθρώπων, ὥστε μόλις τὸ δέχατον τοῦ 
ταντὸς ἀπολειφϑῆναι μέρος. Ἔδοξεν οὖν τοῖς νοῦν 
ἔχουσιν εἰς δέον γεγονέναι καὶ κατὰ καιρὸν ἡ χρεία τῶν 15 
ϑὐελιτρανῶν διά τε τὴν ἀπορίαν κουφισμοῦ δεομένοις, 
καὶ τὴν στάσιν ἅμα σκεδάσειν ἤλπιξον. εἰ τὸ ϑορυβοῦν 
μάλιστα καὶ συνεπηρμένον τοῖς δημαγωγοῖς ὥσπερ πε-- 
ροίττωμα τῆς πόλεως νοδερὸν καὶ ταραχῶδες ἀποκαϑαρ-- 
ϑείη. Τούτους τε δὴ καταλέγοντες εἰς τὴν ἀποικίαν ἐξέ- 90 
πεμπον οἵ ὕπατοι, καὶ στρατείαν ἐπήγγελλον ἕτέροις ἐπὶ 
τοὺς Οὐολούσκους, ἀσχολίαν τε τῶν ἐμφυλίων μηχανώ-- 
κενοὶ ϑορύβων, καὶ νομίζοντες ἐν ὅπλοις καὶ στρατοπέδῳ. 
καὶ κοινοῖς ἀγῶσιν αὖϑις γενομένους πλουσίους ὁμοῦ 
καὶ πένητας καὶ δημοτικοὺς καὶ πατρικίους ἡμερώτερον 25 
[ὧν ἢ διατεθῆναι πρὸς ἀλλήλους καὶ ἥδιον. 

ΧΙ. Ἐνίσταντο ὃὲ λοιπὸν οἵ περὶ Σικίννιον καὶ 
Βροῦτον δημαγωγοί, βοῶντες ἔργον ὠμότατον αὐτοὺς 
τῷ πραοτάτῳ τῶν ὀνομάτων ἀποικίαν προσαγορεύσαν-- 
τας ἀνθρώπους πένητας ὥσπερ εἰς βάραϑρον ὠϑεῖν,, ἐκ-- 80 
πέμποντας εἰς πόλιν ἀέρος τε νοσεροῦ καὶ νεκρῶν ἀτά-- 
φῶν γέμουσαν, ἀλλοτρίῳ δαίμονι καὶ παλαμναίῳ συνοιρκι-- 


480 ΠΩΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ 


ξομένους" εἶτα ὥσπερ οὐκ ἀρκουμένους τοὺς μὲν 
λιμοῦ διολλύναι τῶν πολιτῶν, τοὺς δὲ λουμεῦ προσβάϊ 
λειν; ἔτι χαὶ πόλεμον αὐϑαίρετον ἐπάγειν, ὅπως μηδὲν 
κακὸν ἀπῇ τῆς πόλεως, ὅτι δουλεύουσα τοῖς πλουσίοις 
δ ἀπεῖπε. Τοιούτων ἀναπιμπλάμενος λόγων ὁ δημος 
οὔτε τῷ καταλόγῳ προσήει τῶν ὑπάτων πρός τε τῇ 
ἀποικίαν διεβέβλητο. Τῆς δὲ βουλῆς διαπορουμένηςι 
Μάρκιος ἤδη μεστὸς ὧν ὄγκου καὶ μέγας γεγονὼς τὸ 
φρονήματι καὶ ϑαυμαξόμενος ὑπὸ τῶν κρατίστων φανε 
Ιορὸς ἦν μάλιστα τοῖς δημαγωγοῖς ἀνθιστάμενος. Καὶ τὴν 
μὲν ἀποικίαν ἀπέστειλαν, ἐπιτιμίοις μεγάλοις τοὺς 1α- 
χόντας ἐξελθεῖν ἀναγκάσαντες" πρὸς ὁὲ τὴν στρατείαν 
παντάπασιν ἀπαγορευόντων, αὐτὸς ὁ Μάρκιος τοὺς τὲ 
πδλάτας ἀναλαβὼν καὶ τῶν ἄλλων ὅσους ἔπεισε κατέ: 
15 δραμε τὴν ᾿Αντιατῶν χώραν. Καὶ πολὺν μὲν σῖτον εἰ- 
ρών, πολλῇ δὲ λείᾳ θρεμμάτων καὶ ἀνδραπόδων περι- 
τυχὼν, αὑτῷ ὃ μὲν οὐδὲν ἐξείλετο, τοὺς δὲ στρατευσαμέ-. 
νους πολλὰ μὲν ὦ ἄγοντας ἔχων, πολλὰ δὲ φέροντας ἐπαν- 
ῆλϑεν εἰς τὴν Ῥώμην, ὥστε τοὺς ἄλλους μεταμελομένου: 
90 καὶ φϑονήσαντας τοῖς εὐπορήσασιν ἄχϑεσϑαι τῷ ιρχίω 
καὶ βαρύνεσθαι τὴν δόξαν αὐτοῦ καὶ τὴν δύναμιν, ο; 
ἐπὶ τὸν δῆμον αὐξομένην. 
ΧΙΥ. Ὀλίγου δὲ χρόνου μετήει μὲν ὑπατείαν ὃ Μαρ- 
κιος. ἐκάμπτοντο δὲ οἷ πολλοί, καὶ τὸν δῆμον αἰδώς τι; 
“6 εἶχεν ἄνδρα καὶ γένει καὶ ἀρετῇ πρῶτον ἀτιμάσαι κα 
καταβαλεῖν ἐπὶ τοσούτοις καὶ τηλικούτοις εὐεργετήμας 
Καὶ γὰρ ἔϑος ἦν τοῖς μετιοῦσι τὴν ἀρχὴν παρανεῖν 
καὶ δεξιοῦσϑαι τοὺς πολίτας ἐν ἱματέῳ κατιόντας εἰτὴν 
ἀγοφὰν. ἄνευ χιτῶνος, εἶτε μᾶλλον ἐκταπεινοῦντας ἕαν-- 
δ0τοὺς τῷ σχήματι πρὸς τὴν δέησιν, εἴτε δεικνύντας οἷ: 
ἦσαν ὠτοιλαὶ προφανῆ τὰ σύμβολα τῆς ἀνδρείας. Οὐ 
γὰφ ὑποψίᾳ δήπου διανομῆς ἀργυρίου καὶ. δεκασμῶι 


18 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΜΑΡΚΙΟΣ. 451 


ἰξωστον ἐβούλοντο προσιέναι καὶ ἀχίτωνα τοῖς πολίταις 
ὃν δεόμενον αὐτῶν ὀψὲ γὰρ μετὰ πολὺν χρόνον ὠνὴ 
ιαὑ πρᾶαις ἐπεισῆλϑε καὶ συνεμίγη ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς 
νήφοις ἀργύριον. Ἐκ δὲ τούτου καὶ δικαστῶν ϑιγοῦσα 
αἱ στρατοπέδων ἡ δωροδοκία περιέστησεν εἰς μοναρχίαν ὁ 
ὴν πόλιν, ἐξανδραποδισαμένη τὰ ὅπλα τοῖς χρήμασιν. 
)ὺ γὰρ κακῶς ἔοικεν εἰπεῖν ὁ εἰπών. ὅτι πρῶτος κατέ- 
τ΄Ὁἦσε τὸν δῆμον ὁ πρῶτος ἑστιάσας καὶ δεκχάσας. Φαίνε-- 
αι δὲ κρύφα καὶ κατὰ μικρὸν ὑπορρέον οὐκ εὐϑὺς ἔκ- 
ηλον ἐν Ῥώμῃ γενέσϑαι τὸ κακόν. Οὐ γὰρ ἴσμεν ὅστιρ 10 
ἵν ὁ δεκάσας πρῶτος ἐν Ῥώμῃ δῆμον ἢ δικαστήριον 
4ϑήνησι δὲ λέγεται πρῶτος ἀργύριον δοῦναι δικασταῖς 
άνυτος δ᾽ νϑεμίωνος προδοσίας περὶ Πύλου κρινόμενος 

ν τοῖς Πελοποννησιακοῖς ἤδη τελευτῶσιν. ὁπηνίκα τὸ 
"ρυσοῦν ἔτι γένος καὶ ἀκήρατον ἐν Ῥώμῃ τὴν ἀγορὰν ιὸ 
ἰατεῖχεν. 

ΧΥ. ᾿Δ“λλὰ τοῦ γε Μαρκίου πολλὰς ὑποφαίνοντος 
ὀτειλὰς ἀπὸ πολλῶν ἀγώνων. ἐν οἷς ἐπρώτευσεν ἕπτα-- 
ιαἔδεκα ἔτη συνεχῶς στρατευόμενος, ἐδυσωποῦντο τὴν 
ἰρετήν, καὶ λόγον ἀλλήλοις ἐδίδοσαν ὡς ἐκεῖνον ἀπο-- 20 
Ἰείξοντες. Ἐπεὶ δὲ τῆς ἡμέρας, ἐν ἡ τὴν ψῆφον ἔδει φέ- 
είν, ἐνστάσης ὁ Μάρχιος εἰς ἀγορὰν ἐνέβαλε σοβαρῶς 
πὸ τῆς βουλῆς προπεμπόμενος, καὶ πάντες οἵ πατρίκιοι 
εερὶ αὐτὸν ἐγένοντο φανεροὶ πρὸς μηδὲν οὕτω μηδέποτε 
'πουδάϑθαντες, ἐξέπεσον αὖθις οἱ πολλοὶ τῆς πρὸς αὐ-- 25 
ὃν εὐνοίας, εἰς τὸ νεμεσᾶν καὶ φϑονεῖν ὑποφερόμενοι. 
Ἰροσῆν δὲ τῷ πάϑει τούτῳ καὶ δέος. εἰ γένοιτο τῆς 
ἰρχῆς κύριος ἀνὴρ ἀριστοκρατιχὸς καὶ τοσοῦτον ἔχων ἐν 
τοῖς πατρικίοις ἀξίωμα, μὴ παντάπασιν ἀφέλοιτο τοῦ 
δήμου τὴν ἐλευϑερίαν. Οὕτω δὴ φρονήσαντες ἀπεψη--30 
ρίσαντο τὸν Μάρκιον. ὼς δ᾽ ἀνηγορεύϑησαν ἕτεροι, 
λαρέως μὲν ἤνεγκεν ἡ βουλὴ δοκοῦσα προπεπηλακέσϑαι 


432 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 2}} 


μᾶλλον ἑαυτὴν ἢ τὸν Μάρκιον, αὐτὸς δ᾽ ἐκεῖνος οὐ με: 
τρίως ἔσχεν οὐδ᾽ ἐπιεικῶς πρὸς τὸ συμβεβηκός, ἅτε δὶ 
πλεῖστα τῷ ϑυμοειδεῖ καὶ φιλονείκῳ μέρει τῆς ψυχῆ; 
ὡς ἔχοντι μέγεθος, καὶ φρόνημα, κεχρημένος . τὸ δ᾽ ἰ:- 
δβριϑὲς καὶ τὸ πρᾶον, οὗ τὸ πλεῖστον ἀρετῇ πολιτιλὶ 
μέτεστιν, ἐγκεχραμένον οὐκ ἔχων ὑπὸ λόγου καὶ παιδεία: 
οὐδὲ τὴν ἐρημίᾳ ξύνοικον, ὡς Πλάτων ἔλεγεν. αὐϑί- 
δειαν εἰδὼς ὅτι δεῖ μάλιστα διαφεύγειν ἐπιχειροῦντι 
πράγμασι κοινοῖς καὶ ἀνθρώποις ὁμιλεῖν, καὶ γενέσϑαι 
Ι0 τῆς πολλὰ γελωμένης ὑπὶ ἐνίων ἀνεξικακίας ἐραστήν. 
᾿4λλ: ἁπλοῦς τις ὧν ἀεὶ καὶ ατενής, καὶ τὸ νικῶν καὶ κρα 
τεῖν ἁπάντων πάντως ἀνδρείας ἔργον ἡγούμενος, οὐκ 
ἀσϑενείας καὶ μαλακίας, ἐκ τοῦ πονοῦντος καὶ πεπον- 
ϑότος μάλιστα τῆς ψυχῆς, ὥσπερ οἴδημα, τὸν ϑυμὸν 
10 ἀναδιδούσης, ἀ ἀπῇει ταραχῆς μεστὸς ὧν καὶ πιχρίας πρὸ: 
τὸν δῆμον. Οἱ δ΄ ἐν ἡλικέᾳ τῶν πατρικίων, ὅ τι περ ἣν 
ἐν τῇ πόλει μάλιστα γαυρούμενον εὐγενείᾳ καὶ ἀνϑοῦν, 
ἀεί τὲ ϑαυμαστῶς ἐσπουδάκεσαν περὶ τὸν ἄνδρα, κιὶ 
τότε προσκείμενοι καὶ παρόντες οὐκ ἐπὶ ἀγαϑῷ τὸν ϑυ- 
90 μὸν ἐξερρέπιξον αὐτοῦ τῷ συναγανακτεῖν καὶ συναλγεῖν. 
Ἦν γὰρ ἡγεμὼν αὐτοῖς καὶ διδάσκαλος εὐμενὴς τῶν πο- 
λεμικῶν ἐν ταῖς στρατείαις καὶ ξῆλον ἀρετῆς ἄνευ φϑύ- 
νου πρὸς ἀλλήλους γαυρῶσαι τοὺς κατορϑοῦντας. 
ΧΥΙ. Ἐν τούτῳ δὲ σῖτος ἧκεν εἰς Ῥώμην, πολὺς μὲ 
46 ὠνητὸς ἐξ Ἰταλίας, οὐκ ἐλάττων δὲ δωρητὸς ἐκ Σύρε 
κουσῶν. Γέλωνος τοῦ τυράννου πέμψαντορ᾽ ὥστε τοι! 
πλείστους ἐν ἐλπίσι γενέσϑαι χρησταῖς, ἅμα τῆς ἀποριϑ Ὁ 
καὶ τῆς διαφορᾶς τὴν πόλιν ἀπαλλαγήσεσϑαι πρρδδο- 
κῶντας. Εὐϑὺς οὖν βουλῆς ἀϑροισϑείσης περιχυϑὲς ὁ 
δοδῆμος ἔξωϑεν ἐκαραδόκει τὸ τέλος, ἐλπίζων ἀγορᾶ τὲ 
χρήσεσϑαι φιλανθρώπῳ καὶ προῖκα τὰς δωρεὰς νεμή" 
σεσϑαι. Καὶ γὰρ ἔνδον ἦσαν οὗ ταῦτα τὴν βουλὴν πείς 


15 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΧΚΙΟΣ. 433 


λοντες. Ὁ μέντοι Μάρκιος ἀναστὰς σφόδρα καϑήψατο 
ὧν χαριξομένων τοῖς πολλοῖς. δημαγωγοὺς καὶ προδότας 
'ποκαλῶν τῆς ἀριστοκρατίας καὶ σπέρματα πονηρὰ ϑρα- 
ὕὍτητος καὶ ὕβρεως εἰς ὄχλον ἀφειμένα τρέφοντας καϑ᾽ 
ὑτῶν, ἃ καλῶς μὲν εἶχε μὴ περιϊδεῖν ἐν ἀρχῇ φυόμενα ὁ 
νηδ᾽ ἰσχυρὸν ἀρχῇ τηλικαύτῃ ποιῆσαι τὸν δῆμον, ἤδη 

ὲ καὶ φοβερὸν εἶναι τῷ πάντα βουλομένοις αὐτοῖς ὑπάρ-- 
εἰν καὶ μηδὲν ἄκοντας βιάξεσϑαι, μηδὲ πείϑεσϑαι τοῖς 
πάτοις. ἀλλ’ ἀναρχίας ἔχοντας ἡγεμόνας ἰδίους ἄρχον-- 
ας προσαγορεύειν. Ἐπιδόσεις μὲν οὖν καὶ διανομάς, 10 
σπερ Ἑλλήνων οἵ κράτιστα δημοκρατούμενοι, καϑέ- 
εσϑαι ψηφιξομένους ἔφη παντελῶς εἰς κοινὸν ὄλεθρον 
ὴν ἀπείϑειαν αὐτῶν ἐφοδιάξειν. .,Οὐ γὰρ χάριν γε δή-- 
οὔ φήδουσιν ἀπολαμβάνειν τῶν στρατειῶν. ἃς ἐγκατέ- 
πον, καὶ τῶν ἀποστάσεων, αἷς προήκαντο τὴν πατρίδα, 16 
αὗ τῶν διαβολῶν, ἃς ἐδέξαντο κατὰ τῆς βουλῆς" ἀλλ᾽ 
᾿φιεμένους διὰ φόβον καὶ κολακεύοντας ὑμᾶς ταῦτα 
ἐδόναι καὶ συγχωρεῖν ἐλπίσαντες οὐδὲν ἕξουσι πέρας 
πειϑείας, ο οὐδὲ παύσονται διαφερόμενοι καὶ στασιά-- 
οντες. 'ῷστε τοῦτο μέν ἐστι κομιδῇ μανικόν" εἰ δὲ3ο 
φρονοῦμεν, ἀφαιρησόμεϑα τὴν δημαρχίαν αὐτῶν, 
ναίρεσιν οὖσαν ὑπατείας καὶ διάστασιν τῆς πόλεως, 
ὑκέτι μιᾶς, ὡς πρότερον, οὔσης. ἀλλὰ δεδεγμένης το-- 
ὴν μηδέποτε συμφῦναι μηδ᾽ ὁμοφρονῆσαι μηδὲ παύ-- 
αὄϑαι νοσοῦντας ἡμᾶς καὶ ταβαττομένους ὑπ᾽ ἀλλή-- 25 
ὧν ἐάσουσαν."“ 

ΧΥΠΙ. “Πολλὰ τοιαῦτα λέγων ὃ Μάρκιος ὑπερφυῶς 
ἷχε τοὺς νέους συνενθουσιῶντας αὐτῷ καὶ τοὺς πλου-- 
ίους ὀλίγον δεῖν ἅπαντας, μόνον ἐκεῖνον ἄνδρα τὴν 
τόλιν ἔχειν ἀήττητον καὶ ἀκολάκευτον βοῶντας. Ἔνιοι 80 
ὲ τῶν πρεσβυτέρων ἠναντιοῦντο, ὑφορώμενοι τὸ ἀπο-- 
ἰησόμενον. “ἀπέβη ὃὲ χρηστὸν οὐδέν. Οἵ λὲρ δήμαρχοι 


Ῥυῦτ. νιτ. Ϊ. 


434 ΠΛΙΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ Ἰ 


παρόντες, ὡς ἤσθοντο τῇ γνώμῃ κρατοῦντα τὸν Με! 
κιον, ἐξέδραμον εἰς τὸν ὄχλον μετὰ βοῆς παρακελειν 
μένοι συνίστασϑαι καὶ βοηϑεῖν αὐτοῖς τοὺς πολλοι; 
Ἐκκλησίας δὲ ϑορυβώδους γενομένης, καὶ τῶν λόγον 
δοὺς ὁ Μάρκιος εἶπεν, ἀναγορευϑέντων, ὀλίγον ἐδέγο 
ἐμπεσεῖν ὑπ᾽ ὀργῆς φερόμενος εἰς τὴν βουλὴν ὁ δῆμ 
οἵ δὲ δήμαρχοι τοῦ Μαρκίου τὴν αἰτίαν ἐποιοῦντο, ι 
πέμποντες ἐχάλουν αὐτὸν ἀπολογησόμενον. Ὡς δὲ πρ. ' 
ὕβριν τοὺς πεμφϑέντας ἐξήλασεν ὑπηρέτας, αὐτοὶ με 
Ιοτῶν ἀγορανόμων ἧκον ἄξοντες βίᾳ τὸν ἄνδρα, καὶ το 
σώματος ἐπελαμβάνοντο. Σὶυστάντες δ᾽ οἵ πατρίκιι 
τοὺς μὲν δημάρχους ἀπετρίψαντο, τοῖς. δ᾽ ἀγορανόμοις 


16 ἐξηγριωμένον ὁρῶντες οὗ ὕπατοι καὶ συντρέχοντα παι- 
ταχόϑεν εἰς τὴν ἀγορὰν ἔδεισαν ὑπὲρ τῆς πόλεως κι 
τὴν βουλὴν ἀϑροίσαντες ἐκέλευον σκοπεῖν, ὅπως ἐπι 
εἰκέσι λόγοις καὶ δόγμασι. χρηστοῖς πραὔνωσι καὶ κατι 
στήσωσι τοὺς πολλούς, ὡς οὐ φιλοτιμίας οὖσαν ὥρῶ 

40 οὐδ᾽ ὑπὲρ δόξης ἅμιλλαν, εἰ σωφρονοῦσιν, ἀλλὰ καιρῖ 
ἐπισφαλῆ καὶ ὀξὺν εὐγνώμονος πολιτείας καὶ φιλαν 
ϑοώπου δεόμενον. Εἰξάντων δὲ τῶν πλείστων προξϊ 
ϑόντες ὡς ἐνῆν μάλιστὰ τῷ δήμῳ διελέγοντο καὶ κιτε 
πράδνον, ἀπολυόμενοί τε τὰς διαβολὰς ἐπιεικῶς καὶ τ' 

956 νουϑετοῦντι καὶ δάκνοντι μετρίως χρώμενοι, περὶ ὦ | 
τιμῆς ὠνίων καὶ ἀγορᾶς οὐδὲν διοίσεσϑαι πρὸς αὐτοῦ 
φάσκοντες. ᾿ , 

ΧΥΙΙ. Ὡς οὖν ἐνεδίδου τὸ πολὺ τοῦ δήμι καὶ" 
φανερὸν ἦν τῷ κοσμίως καὶ σωφρόνως ἀκούει τὸ 

80 μένον καὶ κηλούμενον, ἀνέστησαν οἵ δήμαρχοι, ΠΩ 
᾿ βουλῇ σωφρονούσῃ τὸν δῆμον ἀνθυπείξειν ὅσα καὶθ' 
ἔχει φάσκοντες. τὸν δὲ Μάρκιον ἀπολογεῖσθαι κελεύον 


οἱ 


7 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 4535 


59 εἶ μή φησιν ἐπὶ συγχύσει τῆς πολιτείας καὶ κατα-- 
'σει τοῦ δήμου τήν τε βουλὴν παροξύνειν καὶ καλού-- 
νος ὑπὶ αὐτῶν ἀπειϑῆσαι,. τέλος δὲ τοὺς ἀγορανόμους 
πτῶν ἐν ἀγορᾷ καὶ προπηλακίξων ἐμφύλιον, ὅσον ἐπὶ 
τῷ, πόλεμον ἐξεργάσασϑαι καὶ προαγαγεῖν εἰς ὕὅπλαδ 
ὺὑς πολίτας. Ἔλεγον δὲ ταῦτα βουλόμενοι τὸν Μάρ- 
ον ἢ ταπεινὸν ἀποδεῖξαι, παρὰ φύσιν ὑφέντα τὸ φρό-- 
μα καὶ ϑεραπεύοντα τὸν δῆμον, ἢ τῇ φύσει χρώμενον 
ἥήκεστον ἀπεργάδασϑαι τὴν πρὸς αὐτὸν ὀργήν. ὃ μᾶλ-- 

ν ἤλπιξον ὀρϑῶς στοχαζόμενοι τοῦ ἀνδρός. Ἔστη μὲν 10 
Ὁ ὡς ἀπολογησόμενος, καὶ παρέσχεν αὐτῷ σιωπὴν καὶ 
υχίαν ὁ δήμορ᾽ ὡς δ᾽ ἤρξατο πρὸς τοὺς ἀνθρώπους 
ητικόν τινα λόγον προσδεχομένους οὐ μόνον ἐπαχϑεῖ 
ιρρησίᾳ χρῆσϑαι καὶ πλεέονι κατηγορίᾳ τῆς παρρησίας, 
ιλὰ καὶ τόνῳ φωνῆς καὶ διαϑέσει προσώπου τὴν ἐγγὺς 16 
τεροψίας καὶ ὀλιγωρίας ἀφοβίαν ἐπιδεικνύμενος, ὁ ὁ μὲν 
Ἶμος ἐξετραχύνϑη καὶ φανερὸς ἦν δυσανασχετῶν καὶ 
ιρυνόμενος τοῖς λεγομένοις, τῶν δὲ δημάρχων ὃ ϑρα- 
ὗτατος Σικίννιος μικρὰ τοῖς συνάρχουσι διαλεχϑ εἰς, 
τ᾽ εἰς μέσον ἀναγοφεύσας, ὡς ϑάνατος ὑπὸ τῶν δη- 
ἔρχων τοῦ Μαρκίου κατέγνωσται ᾽ προσέταξε τοῖς ἄγο- 
ἵνόμοις ἀναγαγόντας αὐτὸν ἐπὶ τὴν ἄκραν εὐθὺς ὦσαι 
χτὰ τῆς ὑποχειμένης φάραγγος. “Ἁπτομένων δὲ τῶν 
γορανόμων τοῦ σώματος ἔδοξε μὲν καὶ τῶν δημοτῶν 
ολλοῖς φρικτὸν εἶναι τὸ γιγνόμενον καὶ ὑπερήφανον, 35 
᾿ ὃδ πατρέκιοι παντάπασιν ἐκστάντες καὶ περιπαϑή- 
χντες ὥρμησαν ἀπὸ κραυγῆς βοηϑεῖν,, οἵ δὲ καὶ χερσὶ 
γὺς ἐπιλαμβανομένους ἀνείργοντες καὶ καταμιγνύντες 
τυτοῖς τὸν Μάρχιον᾽ ἔνιοι δὲ καὶ τὰς χεῖρας ὀρέγοντες 
λέοντο τῶν πολλῶν. ἐπειδὴ λόγου τε καὶ φωνῆς οὐδὲν 80 
γγον ἦν ἐν ἀκοσμίᾳ τοσαύτῃ καὶ ϑορύβοις, ἄχρι οὗ 
υμφρονήσαντες οἷ φέλοι καὶ οἰκεῖοι τῶν δημάρχων, ὡς 


4530 ΠΑΗΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ἡ! 


ἄνευ φόνου πολλοῦ τῶν πατρικίων οὐκ ἔστιν ἐξαγαγὲι 
οὐδὲ κολάσαι τὸν Μάρκιον, ἔπεισαν αὐτοὺς ἀφελεῖν τί; 
τιμωρίας τὸ ἀλλόκοτον καὶ βαρύ, μὴ βίᾳ μηδ᾽ ἄκριο 
ἀποχτιννύντας, ἀλλὰ τῷ δήμῳ ψῆφον ἐπενεγκεῖν ἀπ 
δόντας. Ἐκ τούτου καταστὰς ὁ Σικίννιος ἠρώτα τοὶ: 
πατρικίους. τί βουλόμενοι τὸν αρκιον ἀφαιροῦντι 
τοῦ δήμου βουλομένου κολάξειν. Ἐκεένων δὲ πάλιν ἀν 
τερωτώντων- » Τί μὲν οὖν διανοεῖσϑε καὶ τί βούλεσι 
ὑμεῖς, ἄνδρα Ῥωμαίων ἐν τοῖς ἀρίστοις ὃ ἄνευ χρίσεως ἐϊ 
τοτιμωρίαν ὦμὴν καὶ παράνομον οὕτως ἄγοντες ,(ὁ νυ Αλὶι 
ταύτην μέν"" εἶπεν ὁ Σικέννιος, ογὗμεῖς μὴ ποιεῖσϑε προ: 
φασιν διαφορᾶς καὶ στάσεως πρὸς τὸν δῆμον᾽ ὃ γὲρ ἄξι 
οὔτε, δίδωσιν ὑμῖν, κρυϑῆναι τὸν ἄνδρα. Σοὶ δὲ, Μάρκιε 
προαγορεύομεν εἰς τρίτην ἀγορὰν παρεῖναι καὶ κείν ει 
Ιϑτοὺς πολίτας, εἰ μηδὲν ἀδικεῖς, ὡς ψήφῳ κρινοῦντα" 
ΧΙΧ. Τότε μὲν οὖν ἠγάπησαν οἵ πατρίκιοι τὴν διί- 
λυσιν, καὶ τὸν Μάρκιον ἀσμένως ἔχοντες ἀπῆλϑον. Ἐὶ 


Α 


50 μὲν αὐτοῖς παρέσχε διαχρούσεως στρατεία γενομένη πρὸ; 
᾿Δντιάτας . ὡς μῆκος ξξουσα καὶ χρόνον, ἐν ῷ ὅ χειροήϑι: 
ὁ δῆμος ἔσται τῆς ὀργῆς ἀπομαρανϑείσης ἢ παντελῦ; 
ἐκπεσούσης δι᾽ ἀσχολίαν καὶ πόλεμον ἔπειτα δ᾽, 0: 
ταχὺ διαλυσάμενοι πρὸς τοὺς ᾿ἀντιάτας ἐπανῆλϑον, δ 
φόνοντο σύνοδοι τῶν πατρικίων πολλάκις, δεδιότων χὰ 
σκοπούντων, ὅπως τόν τε Μάρκιον οὐ προήσονται τὶν 
τε δῆμον αὖϑις οὐ παρέξουσιν ἐχταράττειν τοῖς μ᾽ 
γωγοῖς. άππιος μὲν οὖν Κλαύδιος αἰτίαν ἔχων ὦ τοῖς 
μάλιστα μισόδημος εἶναι διεμαρτύρετο, λέγων τίν τ 
80 βουλὴν αὐτοὺς ἀναιρήσειν καὶ προήσεσϑαι πανταπαδι 
τὴν πολιτείαν. εἶ κύριον τῆς ψήφου κατὰ τῶν πατρικίων 
δέξονται γενόμενον τὸν δῆμον" οἵ δὲ πρεσβύτατοι χε 


}19 ΓΑ͂ΙΟΣ ἹΜΑΡΚΙΟΣ. 437 


δημοτικώτατοι τοὐναντίον ἠξίουν οὐ χαλεπὸν οὐδὲ 
δαρύν, ἀλλὰ πρᾷον καὶ φιλάνθρωπον ὑπὸ τῆς ἐξουσίας 
σεσϑαι τὸν δῆμον" οὐ γὰρ καταφρονοῦντι τῆς βουλῆς, 
ἰλλ᾽ οἰομένῳ καταφρονεῖσϑαι τιμὴν καὶ παραμυϑέαν 
"ἐνή σεσϑαι τὴν κρίσιν, ὥσϑ᾽ ἅμα τὴν ψῆφον λαβόντας ὅ 
ποϑΦήσεσϑαι τὴν ὀργήν. 

ΧΧ. Ὁρῶν οὖν ὁ Μάρκιος εὐνοίᾳ μὲν αὐτοῦ. φόβῳ 
ὲ τοῦ δήμου τὴν σύγκλητον ἀπορουμένην ἠρώτησε τοὺς 
)ημάρχους. τέ κατηγοροῦσιν αὐτοῦ καὶ περὶ τίνος κρι-- 
λησόμενον ἐπὶ τὸν δῆμον ἐξάγουσιν. Εἰπόντων δ᾽ ἐκεί-10 
νῶν, ὅτι τυραννίς ἐστι τὸ ἔγκλημα καὶ τυραννεῖν δια-- 
"νοούμενον ἀποδείξουσιν αὐτόν. οὕτως ἐξαναστὰς αὐτὸς 
'φη πρὸς τὸν δῆμον ἤδη βαδίξειν ἀπολογησόμενος καὶ 
ιηδένα τρόπον κρίσεως μηδὲ, ἂν ἁλῷ, κολάσεως παραν- 
εἴσϑαι" μόνον ὅπως ““ ἔφη ,»γτοῦτο κατηγορήσητε καὶ 15 
νὴ ψεύσησϑε τὴν βουλήν.“ Ὡς δ᾽ ὡμολόγησαν, ἐπὶ 
Οὐτοις ἡ κρίσις ἐγίνετο. Συνελθόντος δὲ τοῦ δήμου 
γρῶτον μὲν οὐ κατὰ λόχους; ἀλλὰ κατὰ φυλὰς ἐβιάξοντο 
ένεσϑαι τὴν ψηφοφορίαν, τῶν εὐπόρων καὶ γνωρίμων 
αἱ στρατευομένων τὸν ἄπορον καὶ πολυπράγμονα καὶ 30 
οὔ καλοῦ φροντίξοντα μηδὲν ὄχλον ἐπίπροσϑεν ταῖς 
νήφοις ποιοῦντες. Ἔπειτα τὴν τυραννίδος ἀφέντες αἱ- 
έαν ἀναπόδεικτον οὖσαν, ἐκείνων πάλιν ἐμέμνηντο τῶν 
όγων, οὗς ὁ Μάρκιος πρότερον εἶπεν ἐν τῇ βουλῇ,κω- 
ὕὕων μὲν ἐπευωνίσαι τὴν ἀγοράν, ἀφελέσϑαι δὲ τὴν 25 
ἡμαρχίαν τοῦ δήμου κελεύων. Καινὸν δὲ κατηγόρησαν 
τοῦ κατηγόρημα τὴν διανομὴν τῶν λαφύρων, ἃ λαβὼν 
- τῆς ᾿Αντιατῶν χώρας οὐκ ἀνήνεγκεν εἰς τὸ δημόσιοι" 
"λλὰ διένειμε τοῖς μεϑ᾽ αὐτοῦ στρατευομένοις" ὑφ᾽ οὗ 
ὴ καὶ μάλιστα λέγεται διαταραχϑῆναι τὸν Μάρκιον. Οὐ 80 
ὰρ πφοσεδόκησεν οὐδ᾽ εὐπόρησε πρὸς τὸν ὄχλον ἐκ τοῦ 
’᾿αραυτίκα λόγων πιϑανῶν,, ἀλλ᾽ ἐπαινοῦντι τοὺς στρα- 


438 ΠΑΟΥΤΩ͂ΡΧΟΥ Ἂ 


τευσαμένους ἐθορύβησαν αὐτῷ πλείονες ὄντες οἱ κε 
στρατευσάμενοι. Τέλος δ᾽ οὖν ταῖς φυλαῖς τῆς ψήςφο 
δοθείσης αἴ καϑαιροῦσαι τρεῖς ἐγένοντο. Ἦν δὲ τίμημι 
τῆς καταδίκης ἀΐδιος φυγή. Μετὰ δὲ τὴν ἀναγόρευσι 
δοὃ μὲν δῆμος οὐδέποτε νικήσας μάχῃ πολεμέους τοσοῦτι: 
ἐφρόνησεν, ὅσον τότε φρονῶν καὶ γεγηϑὼς ἀπῇει.,, τὶ: 
δὲ βουλὴν ἄχος ἔσχε καὶ κατήφεια δεινὴ μεταμελομέυι. 
καὶ δυσφοροῦσαν ἐπὶ τῷ μὴ πάντα ποιῆσαι καὶ παϑεὶῖ: 
“ρότερον ἢ περιϊδεῖν ὑβρίσαντα καὶ χρησάμενον ἐξουσί. 
Ἰοτοσαύτῃ τὸν δῆμον. Οὐδὲν δ᾽ ἔδει τότε πρὸς διέγνωσι' 
ἐσθῆτος ἣ παρασήμων ἑτέρων, ἀλλ᾽ εὐϑὺς ἦν δῆλος ὅτ 
δημότης ὁ χαίρων καὶ ὃ δυσφορῶν ὅτι πατρίχιος. 
ΧΧΙ. Πλὴν αὐτὸς ὁ Μάρκιος ἀνέκπληκτος καὶ ἀτι- 
πείνωτος καὶ σχήματι καὶ βαδίσματι καὶ προσώπῳ καϑε- 
16 στηκὼς ἐν πᾶσι τοῖς ἄλλοις ἐφαίνετο πεπονϑόσιν ἀσυμ: 
παϑὴς ἑαυτῷ μόνος, οὐχ ὑπὸ λογισμοῦ καὶ πραύτητι; 
οὐδὲ τῷ φέρειν μετρίως τὸ συμβεβηκός, ἀλλ᾽ ἐμπαϑι: 
ὧν ὑπ᾽ ὀργῆς καὶ βαρυφροσύνης, ὅπερ ἀγνοοῦσιν « 
πολλοὺὴὺ λύπην οὖσαν. Ὅταν γὰρ εἰς ϑυμὸν μεταβα! 
30 καϑάπερ ἐκπυρωϑεῖσα τὸ ταπεινὸν ἀποβάλλει καὶ ἀξ 
γόν" ἡ καὶ δοκεῖ δραστικὸς ὁ ϑυμούμενος ὡς ϑερμὸς. 
πυρέττων, οἷον ἐν σφυγμῷ καὶ διατάσει καὶ ὄγκῳ γεῖο 
μένης τῆς ψυχῆς. Ἐδήλωσε δὲ τοῖς ἔργοις αὐτίχα μοὶ: 
τὴν διάϑεσιν ταύτην ὁ Μάρκιος. Εἰσελϑὼν γὰρ οἴκα:, 
86 καὶ τὴν μητέρα καὶ τὴν γυναῖκα μετὰ κλαυϑμοῦ καὶ βουὴ 
ὀλοφυρομένας ἀσπασάμενος καὶ κελεύσας μετρίως φέειν 
τὸ συμβεβηκός, εὐθὺς ἀπιὼν ἐβάδιξεν ἐπὶ τὰς 4υλας. 
Ἐκεῖ ὃὲ τῶν πατρικίων ὁμοῦ τι πάντων προπεμπύντοι 
αὐτὸν οὔτε τι λαβὼν οὔτε τινὸς δεηϑεὶς ᾿Ἡμέοὶ 


ϑοτρεῖς ἢ τέτταρας πελάτας ἔχων περὶ αὑτόν. Ἡμέρας ἱ 
. ὀλίγας ἔν τισιν ἀγροῖς αὐτὸς καϑ᾽ ἑαυτὸν ὑπὸ πολλῶ! 
διενεχϑεὶς διαλογισμῶν, οἵους ὁ ϑυμὸς ὑπέβαλλεν, ὦ 


42] ΓΔΑ͂ΙΟΣ. ΜΆΡΚΙΟΣ. 439 


οὔτ᾽ εἰς καλὸν οὔτε συμφέρον οὐδέν, ἀλλ᾽ ἢ τὸ᾿ Ῥωμαίους 
μετελθεῖν , ἐγίνωσκε πόλεμόν τινα βαρὺν καὶ ὅμορον 
ἀναστῆσαι ἐπ᾽ αὐτούς. “Ὥρμησεν οὖν διαπειρᾶσϑαι 
πρῶτον Οὐολούσκων, ἀκμάξοντας μὲν εἰδὼς ἔτι καὶ 
σώμασι καὶ χρήμασι, ταῖς δὲ γεγενημέναις ἔναγχος ἤτ-- 5 
ταις οὐ τοσοῦτον ἀπολωλέναι τῆς δυνάμεως, ὅσον ἐγ- 
γεγονέναι φιλονεικίας αὐτοῖς καὶ ὀργῆς οἰόμενος. 

ΧΧΠ. Ἦν δέτις ἀνὴρ ἐξ ἀντίου πόλεως διά τε πλοῦ-- 
τον καὶ ἀνδρείαν καὶ γένους ἐπιφάνειαν ἀξίωμα βασι--. 
λικὸν ἔχων ἐν πᾶσιν Οὐολούσκοις, ὄνομα Τύλλος ᾿“μφέ-10 
διος. Ὑπὸ τούτου μισούμενον ὁ Μάρκιος ἑαυτὸν ὡς 
οὐδένα Ῥωμαίων ἐγίνωσκε" πολλάκις γὰρ ἐν ἀπειλαῖς 
καὶ προκλήδεσι κατὰ τὰς μάχας γενόμενοι, καὶ κομσά-- 
σαντες διὰ τὸ ἐνάμιλλον. οἷα νεανιῶν πολεμικῶν φι-- 
λοτιμίαν καὶ ξῆλοι φέρουσιν. ἴδιον προσεκτήσαντο τῷ 1ὅ 
κοινῷ τὸ κατ ἀλλήλων ἔχϑος. οὐ μὴν ἀλλὰ μέγεϑός τι 
φφονήματος ἔχοντα τὸν Τύυλλον ὁρῶν, καὶ μάλιστα δὴ 
Οὐολούσκων ἐπιθυμοῦντα Ῥωμαίους λαβὴν παρασχόν-- 
τας ἐν μέρει κολοῦσαι, μαρτυρίαν ἀπέλιπε τῷ εἰπόντι" 
οθυμῷ μάχεσϑαι χαλεπόν" ὃ γὰρ ἂν θέλῃ, ψυχῆς ὠνεῖ-- 30 
ται. ““ “αβὼν γὰρ ἐσθῆτα καὶ σκευήν, ἐν ἢ μάλιστα μὴ 
δόξειν ὃς ἦν ἔμελλεν ὁρώμενος, ὥσπερ Ὀδυσσεὺς 

ἀνδρῶν δυσμενέων κατέδυ πόλιν. β 

ΧΧΠΙ. Ἦν δ᾽ ἑσπέρα,καὶ πολλοὶ μὲν αὐτῷ προσε-- 
τύγχανον, ἐγνώριξε δ᾽ οὐδείς. Ἐβάδιξεν οὖν ἐπὶ τὴν 25 
οἰκίαν τοῦ Τύλλου, καὶ παρεισελθὼν ἄφνω πρὸς τὴν 
ἑστίαν ἐκάϑισε σιωπῇ, καὶ τὴν κεραλὴν ἐγκαλυψάμενος 
ἡσυχίαν ἦγεν. Οἱ δὲ κατὰ τὴν οἰκίαν ϑαυμάσαντες ἀνα-- 
στῆσαι μὲν οὐκ ἐτόλμησαν (ἦν γάρ τι καὶ περὶ αὐτὸν 
ἀξίωμα καὶ τοῦ σχήματος καὶ τῆς σιωπῆς), ἔφρασαν ὃὲ τῷ 80 
Τύλλῳ περὶ δεῖπνον ὄντι τὴν ἀτοπίαν τοῦ πράγματος. 

Ὁ δ᾽ ἐξαναστὰς ἧκε πρὸς αὐτὸν καὶ ἀνέκρινε, τίς ὧν 


440 ΠΙΟΥΤΑΡΧΟΥ 452 


ἀφΐἴκται καὶ τίνων δεόμενος. Οὕτως οὖν ὁ Μάρκιος 
ἀποκαλυψάμενος καὶ μικρὸν ἀνασχών.,, Εἰ μήπω με 
γινώσκεις, ὦ Τύλλε"“ εἶπεν ..»ἀλλ' ὁρῶν ἀπιστεῖς, ἀνάγχη 
μὲ κατήγορον ἐμαυτοῦ γενέσϑαι᾽" Γαϊός εἰμι Μάρκιος. ὁ 
δ πλεῖστα σὲ καὶ Οὐολούσκους ἐργασάμενος κακὰ καὶ τὴν 
οὐκ ἐῶσαν ἀρνεῖσϑαι ταῦτα περιφέρων προσηγορέαν τὸν 
Κοριολανόν. Οὐδὲν γὰρ ἄλλο τῶν πολλῶν πόνων καὶ 
κινδύνων ἐκείνων ἐκτησάμην ἔπαϑλον ἢ τὸ παράσημον 
ὄνομα τῆς πρὸς ὑμᾶς ἔχϑρας. Καὶ τοῦτό μοι περέξστιν 
10 ἀναφαίρετον τὰ δ᾽ ἄλλα ὁμοῦ πάντα φϑόνῳ δήμου καὶ 
ὕβρει. μαλακίᾳ δὲ καὶ προδοσίᾳ τῶν ἐν τέλει καὶ ἐσοτε΄- 
μῶν ἀπεστέρημαι, καὶ φυγὰς ἐλήλαμαι καὶ γέγονα τῆς 
ἑστίας τῆς σῆς ἱκέτης, οὐχ ὑπὲρ ἀδείας καὶ σωτηρίας (τί 
γὰρ ἔδει μὲ δεῦρο ἥκειν φοβούμενον ἀποϑανεῖν :) ἀλλὰ 
1ὅ δίκας λαβεῖν χρήζων, καὶ λαμβάνων ἤδη παρὰ τῶν ἔχβαλ- 
λόντων τῷ σὲ ποιεῖν ἐμαυτοῦ κύριον. Εἰ μὲν οὖν ἐστί 
σοι ϑυμὸς ἐπιχειρεῖν τοῖς πολεμίοις. ἴϑι ταῖς ἐμαῖς συμ- 
φοραῖς, ὦ γενναῖε, χρῆσαι, καὶ κοινὸν εὐτύχημα στοίη- 
σον Οὐολούσκων τὴν ὁμὴν ἀτυχίαν, τοσούτῳ βέλτιον 
30 ὑπὲρ ὑμῶν πολεμήσοντος ἢ πρὸς ὑμᾶς, ὅσῳ πολεμοῦσι 
βέλτιον οἵ γινώσκοντες τὰ παρὰ τοῖς πολεμίοις τῶν 
ἀγνοούντων. Εἰ δ᾽ ἀπείρηκας, οὔτ᾽ ἐγὼ βούλομαι ξῆν3: 
οὔτε σοὶ καλῶς ἔχει σώξειν πάλαι μὲν ἐχϑρὸν ἄνδρα καὶ 
πολέμιον, νῦν δ᾽ ἀνωφελῆ καὶ ἄχρηστον.“ Ὡς οὖν ταῦτα 
οδὺ Τύλλος ἤκουσεν͵ ἤσϑη τε ϑαυμαστῶς καὶ τὴν δεξιὰν 
ἐμβαλών "). ᾿Δνίστασο“’ εἶπεν .,.ὄ ὦ Μάρκιε, καὶ ϑιάρρδ. 
Μέγα γὰρ ἡμῖν ἀγαϑὸν ἥ ἥκεις διδοὺς σεαυτόν, ἔλπιζε δὲ 
μείξονα παρὰ Οὐολούσκων.““ Καὶ τότε μὲν εἵστία φιλο- 
φρονούμενος τὸν Μάρκιον, ἐν δὲ ταῖς ὁπιούσαις ἡμέραις 
80 ἐβουλεύοντο περὶ τοῦ πολέμου καϑ' ἑαυτούς. 
ΧΧΙΝ. Τὴν δὲ Ῥώμην ἥ ἢ τε τῶν πατρικίων δυσμένεια 
πρὸς τὸν δῆμον, οὐχ ἥκιστα τὴν τοῦ Μαρκίου καταδίκην 


Ὧ3 ΓΆΙΟΣ ΜΑΩΑΡΚΙ͂ΟΣ. 441 


ιἰἱτίαν ἐχόντων, ἐτάραττε, καὶ πολλὰ δαιμόνια μάντεις καὶ 
ἐρεῖς καὶ ἰδιῶται προσήγγελλον ἄξια φροντίδος. Ἕν δὲ 
ἱέγεται τοιοῦτό τι γενέσθαι. Τίτος ἦν Δατῖνος, ἀνὴρ 
ὖκ ἄγαν ἐπιφανής, ἀπράγμων δὲ καὶ μέτριος ἄλλως 
'αὲ καϑαρὸς δεισιδαιμονέας, ἔτι δὲ μᾶλλον ἀλαξονείας. δ 
)ὗτος ὄναρ εἶδεν, ὡς τοῦ Διὸς εἰς ὄψιν ἥκοντος αὐτῷ 
αὶ κελδύοντος εἰπεῖν πρὸς τὴν σύγκλητον, ὅτι κακὸν 
ὁν ὀφχηστὴν ἔστειλαν αὐτῷ πρὸ τῆς πομπῆς καὶ ἀτερ-- 
ἔστατον. Ἰδὼν δὲ τὴν ὄψιν ἔλεγε μὴ πάνυ φροντίσαι 

ὁ πρῶτον ὡς δὲ καὶ δεύτερον ἰδὼν καὶ τρίτον ἠμέλησε, 10 
ταιδός τε χρηστοῦ ϑάνατον ἐπιδεῖν καὶ τοῦ σώματος 
ἰφνῶ παρεϑέντος ἀκρατὴς γενέσϑαι. Ταῦτα δ᾽ ἕν. κλι-- 
"δίῳ φοράδην κομισϑεὶς εἰς τὴν σύγκλητον ἀπήγγειλεν. 
ἀπαγγείλας δ᾽, ὥς φασιν, εὐθὺς ἤσϑετο ῥωννύμενον 
χτὑτοῦ τὸ σῶμα, καὶ ἀναστὰς ἀπῇει δι᾽ αὑτοῦ βαδίζων. 15 
Βαυμάσαντες οὖν οἱ βουλευταὶ πολλὴν ἐποιήσαντο τοῦ 
τράγματος ξήτησιν. Ἦν δὲ τοιοῦτον - οἰκέτην τις αὑτοῦ 
ταραδοὺς οἰκέταις ἑτέροις ἐκέλευσεν ἐξάγειν δι’ ἀγορᾶς 
ιαστιγοῦντας. εἶτ᾽ ἀποκτεῖναι. Ταῦτα πράττουσιν αὖ-- 
οἵς καὶ τὸν ἄνθρωπον αἰκιξομένοις στροφάς τε παντο-- 30 
Ἰαπὰς ὑπ᾽ ὀδύνης στρεφόμενον καὶ κινήσεις ἄλλας ἀτερ-- 
τεῖς τῷ περιπαϑεῖν κινούμενον, ἡ πομπὴ κατὰ τύχην 
Ἰκολουϑήκει. Καὶ πολλοὶ μὲν ἐδυσχέραινον τῶν παρόν-- 
ὧν, οὔτ᾽ ὄψιν ἱλαρὰν ὁρῶντες οὔτε κινήσεις πρεπούσας, 
υὐδεὶς δ᾽ ἐπεξῆλθεν, ἀλλὰ λοιδορίαι μόνον ἐγένοντο καὶ 36 
'ατάραι τῷ πικρῶς οὕτως κολάξοντι. Καὶ γὰρ ἐχρῶντο 
᾿ολλῇ πρὸς τοὺς οἰκέτας ἐπιεικείᾳ τότε, διὰ αὐτουργίαν 
'αὶ τὸ κοινωνεῖν διαίτης ἡμερώτερον ἔχοντες πρὸς αὖ-- 
οὺς καὶ συνηϑέστερον. Ἦν δὲ μεγάλη κόλασις οἰκέτου 
τλημμελήσαντος, εἰ ξύλον ἁμάξης, ᾧ τὸν ῥυμὸν ὑπερεί- 80 
ουσιν. ἀράμενος διεξέλθοι παρὰ τὴν γειτνίασιν. Ὁ γὰρ 
οὔτο παϑὼν καὶ ὀφϑεὶς παρὰ τῶν συνοίκων καὶ γειτό-- 


442 ΠΙΗΟΥΤΑΡΧΟῪ ὭΣ 


νῶν οὐκέτι πίστιν εἶχεν. Ἐχαλεῖτο δὲ φούρκιφερ - ὃ γὰρ 
οἵ Ἕλληνες ὑποστάτην καὶ στήριγμα, τοῦτο ἹΡωμαῖοι 
φούρκαν ὀνομάζουσιν. 
ΧΧΥ. Ὡς οὖν ὁ Λατῖνος ἀπήγγειλε τὴν ὄψιν αὐτοῖς; 
δκαὶ διηπόρουν. ὅστις ἦν ὁ τῆς πομπῆς τότε προηγού- 
μένος ἀτερπὴς καὶ κακὸς ὀρχηστής, ἀνεμνήσθϑησαν ἔνιοι 
διὰ τὴν ἀτοπίαν τῆς τιμωρίας ἐκείνου τοῦ ϑεράποντο:. 
ὃν μαστιγοῦντες ἐξήγαγον δι᾽ ἀγορᾶς, εἶτ᾽ ἐϑανάτωσαι. 
Συμφωνησάντων οὖν τῶν ἱερέων ὃ τε δεσπότης δίχην 
Ι0ἔδωκε, καὶ τῷ ϑεῷ τὴν πομπὴν καὶ τὰς ϑέας αὐὖϑες ἐξ 
ἀρχῆς ἐπετέλουν. Ἔοικεν οὖν ὁ Νομᾶς τά τ᾿ ἄλλα τῶν 
ἱερῶν σοφώτατος ἐξηγητὴς γεγονέναι, καὶ τοῦτο παγχά- 
λως γε νομοϑετῆσαι πρὸς εὐλάβειαν αὐτοῖς. Ὅταν γὰρ 
ἄρχοντες ἢ ἱερεῖς πράττωσί τι τῶν ϑείων, ὁ κῆρυξ πρόειυ: 
15 μεγάλῃ φωνῇ βοῶν - Ὃκ ἄγε. Σημαίνει δ᾽ ἡ φωνή: τοῦτο 
«πρᾶττε, προσέχειν κελεύουσα τοῖς ἱεροῖς καὶ μηδὲν ἔργον 
ἐμβαλεῖν μεταξὺ μηδὲ χρείαν ἀσχολίας, ὡς τὰ πλεῖστε 
τῶν ἀνθρωπίνων ἀναγκαίῳ τινὶ τρόπῳ καὶ διὰ βία: 
περαινόμενα. Θυσίας δὲ καὶ πομπὰς καὶ ϑέας οὐ μόνον͵ 
40 ἐξ αἰτίας τηλικαύτης. ἀλλὰ καὶ διὰ μικρὰς Ῥωμαίοις ἔϑυ: 
ἐστὶν ἀναλαμβάνειν. Ἵππου τε γὰρ ἑνὸς τῶν ἀγόντοι 
τὰς καλουμένας ϑήσσας ἀτονήσαντος, καὶ πάλιν τοῦ ἦνι- 
ὄχου τῇ ἀριστερᾷ χειρὶ τὰς ἡνίας συλλαβόντος, αὖϑι: 
ἐψηφέσαντο τὴν πομπὴν ἐπιτελεῖν. Ἐν δὲ τοῖς κατο 
25 χρόνοις μίαν ϑυσίαν τριακοντάκις ἐποίησαν. ἀεί τινα 
ἐλλείμματος ἢ προσχρούσματος γίνεσθαι δοκοῦνεν. 
Τοιαύτη μὲν εὐλάβεια πρὸς τὸ ϑεῖον Ῥωμαίων. 
ΧΧΥΙ. Ὁ δὲ Μάρκιος καὶ Τύλλος ἐν ᾿Αντέῳ τοῖς, 
δυνατωτάτοις κρύφα διελέγοντο, καὶ παρεκάλουν, ἔω:. 
80 στασιάξουσιν οἵ Ῥωμαῖοι πρὸς ἀλλήλους, τὸν πόλεμον 
ἐξενεγκεῖν. Τῶν δὲ δυσωπουμένων, ὅτι σπονδαὶ διέτεις, 
ἦσαν αὐτοῖς καὶ ἀνοχαὶ γεγενημέναι, πρόφασιν αὐτοὶ 


β 


225 ΓΑ͂ΙΟΣ ἱΜΑΡΚΙ͂ΟΣ. 443 


Ῥωμαῖοι παρέσχον ἔκ τινος ὑποψίας ἢ διαβολῆς ἐν ϑέαις 
καὶ ἀγῶσι κηρύξαντες ἀπιέναι Οὐολούσκους πρὸ ἡλίου 
δύνοντος ἐκ τῆς πόλεως. Ἔνιοι δέ φασιν ἀπάτῃ τοῦ 
Μαρκίου καὶ δόλῳ γενέσϑαι τοῦτο, πέμψαντος εἰς “Ῥώ-- 
μὴν πρὸς τοὺς ἄρχοντας οὐκ ἀληϑῆ κατήγορον τῶνδ 
Οὐολούσκων. ὡς ἐν ταῖς θέαις διανοουμένων ἐπιϑέ- 
σϑαι τοῖς Ῥωμαίοις καὶ τὴν πόλιν ἐμπιπρᾶν. Πάντας μὲν 
γὰρ αὐτοὺς τὸ κήρυγμα τοῦτο δυσμενεστέρους ἐποίησε 
τοῖς Ῥωμαίοις" ὁ δὲ Τύλλος ἐπὶ μεῖξον αἴρων τὸ πρᾶγμα 
καὶ παφοξύνων τέλος ἔπεισε πέμψαντας εἰς Ῥώμην τήν 10 
τε χώραν ἀπαιτεῖν καὶ τὰς πόλεις, ὅσας ἀφήρηνται πο-- 
λέμῳ τῶν Οὐολούσκων. Οἷ δὲ Ῥωμαῖοι τῶν πρέσβεων. 
ἀκούσαντες ἠγανάκτησαν, καὶ ἀπεκρέναντο προτέρους 
μὲν ἀναλήψεσθαι τὰ ὅπλα τοὺς Οὐολούσκους, ὑστέρους 
δὲ καταϑήσεσϑαι Ῥωμαίους. Ἐκχ τούτου συναγαγὼν ἐκ-- 15 
κλησίαν πάνδημον ὁ Τύλλος, ἐπεὶ τὸν πόλεμον ἐψηφί- 
ὅαντο, συνεβούλευε τὸν Μάρκιον καλέσαι μηδὲν αὐτῷ 
μνησικακοῦντας, ἀλλὰ πιστεύσαντας, ὅτι συμμαχῶν 
ὠφελήσει ὅσα πολεμῶν οὐκ ἔβλαψεν. 

ΧΧΝΠ. Ἐπεὶ δὲ κληϑεὶς ὁ Μάρκιος καὶ διαλεχϑ εὶς 30 
πρὸς τὸ πλῆϑος οὐχ ἧττον ἀπὸ τῶν λόγων ἢ τῶν ὅπλων 
ἀνὴρ δεινὸς ἐφάνη καὶ πολεμικὸς καὶ τὸ φρονεῖν καὶ 
τολμᾶν περιττός, ἀποδείκνυται μετὰ Τύλλου στρατηγὸς 
αὐτοκράτωρ τοῦ πολέμου. Ζεδιὼς δὲ τὸν χφόνον, ἐν ᾧ 
παρασκευάσασϑαι τοὺς Οὐολούσκους ἔδει. μὴ πολὺς γε-- 35 
νόμενος τὸν καιρὸν ἀφέληται τῆς πράξεως, τὰ μὲν ἄλλα 
τοὺς κατὰ πόλιν δυνατοὺς καὶ ἄρχοντας ἐκέλευε συνά-- 
γειν καὶ πορίξειν, αὐτὸς δὲ τοὺς προϑυμοτάτους ἄνευ 
"αταλόγου πείσας ἑκόντας αὐτῷ συνεξελϑεῖν ἐνέβαλεν 
ξἰς τὴν τῶν Ῥωμαίων ἄφνω καὶ μηδενὸς προσδοκώντος. 80 
Ὅϑεν ηὐπόρησε λείας τοσαύτης, ὅσην ἄγοντας, καὶ φέ- 
θοντας καὶ χρωμένους ἐν τῷ στρατοπέδῳ τοὺς Οὐο-- 


444 ΠΖ4ΦΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ Ὧδ 


λούσκους ἀπειπεῖν. Ἦν δὲ μικρότατον ἔργον αὐτῷ τῆς 
στρατείας ἐκείνης ἡ εὐπορία καὶ τὸ πολλὰ βλάψαι καὶ 
καχῶσαι τὴν χώραν" οὗ δ᾽ ἕνεκα ταῦτ᾽ ἔπραττε, μέγα, 
τὸ τοὺς πατρικίους προσδιαβαλεῖν τῷ δήμῳ. Τὰ γὰρ 
5ζλλα πάντα λυμαινόμενος καὶ διαφϑείρων, τοὺς ἐχεί- 
νῶν ἀγροὺς ἰσχυρῶς ἐφύλαττε, καὶ οὐκ εἴα κακουργεῖν 
οὐδὲ λαμβάνειν ἐξ ἐκείνων οὐδέν. Ὅϑεν ἐν διαβολαῖς 
ἔτι μᾶλλον ἐγένοντο καὶ ταραχαῖς πρὸς ἀλλήλους, οἵ μὲν 
πατρίκιοι τοῖς πολλοῖς ἐγκαλοῦντες ὡς ἄνδρα δυνατὸν 
το ἀδίκως ἐκβαλοῦσιν, ὁ δὲ δῆμος ἐκείνους ἡτιᾶτο διὼ μ»νη.- 
σικακέίαν ἐπάγειν τὸν Μάρκιον, εἶτα πολεμουμένων ἕτε- 


ρων ϑεατὰς καϑῆσϑαι, φύλακα τοῦ πλούτου καὶ τῶν 
χρημάτων ἔξω τὸν πόλεμον αὐτὸν ἔχοντας. Ταῦτα δια- 
πραξάμενος ὁ άρκιος, καὶ μεγάλα πρὸς τὸ θαρρεῖν καὶ 

16 καταφρονεῖν τῶν πολεμίων τοὺς Οὐολούσκους ὠφελή- 
σας, ἀπήγαγεν ἀσφαλῶς. 

ΧΧΥΠΙΙ. Ἐπεὶ δὲ πᾶσα ταχὺ καὶ προϑύμως ἡ τῶν 
Οὐολούσκων δύναμις ἠϑροίσϑη πολλὴ φανεῖσα, μέρος 
μὲν ἔγνωσαν ὑπολιπεῖν ταῖς πόλεσιν ὑπὲρ ἀσφαλείας, 

40 μέρει δὲ στρατεύειν ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους - ἐλέσϑαι δὲ τῶν 
ἡγεμονιῶν ὁ Μάρκιος ἔδωχε τῷ Τύλλῳ τὴν ἑτέραν. Ὁ 
δὲ Τύλλος εἰπὼν, ὡς οὐδὲν ἀρετῇ λειπόμενον αὑτοῦ 
τεὸν Μάρκιον ὁρᾷ, τύχῃ δὲ βελτίονι κεχφημένον ἐν ταῖς! 
μάχαις ἁπάσαις, ἐκέλευσεν ἡγεῖσϑαι τῶν ἐξιόντων... αὖ- 

ἃ τὸς δὲ τάς τε πόλεις ὑπομένων φυλάξειν καὶ τοῖρ στρα- 
τευομένοις ὑπουργήσειν τὰ πρόσφορα. Μᾶλλον οἵ 
ἐπιρρωσϑεὶς ὁ Μάρκιος ἐχώρει πρῶτον ἐπὶ Κέροναιον, 
πόλιν ἀποικέδα Ῥωμαίων, καὶ ταύτην ἐνδοῦσαν ἔχου- 
σίως οὐδὲν ἠδίκησε. Μετὰ δὲ ταύτην ἐπόρϑει τὴν 4α- 

δοτένων χώραν, ἐνταῦϑα προσμαχεῖσθϑαι προσδεχόμενος 
αὐτῷ τοὺς Ῥωμαίους ὑπὲρ τῶν ΔΜατίνων συμμάχων 
ὄντων καὶ πολλάκις αὐτοὺς ἐπικαλουμένων. Ἐπεὶ δὲ 


427 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 445 


καὶ τὸ πλῆϑος ἀπρόϑυμον ἐγένετο καὶ τοῖς ὑπάτοις ὀλέ-- 
γος ἔτι περιῆν τῆς ἀρχῆς χρόνος, ἐν ᾧ κινδυνεύειν οὐκ 
ἐβούλοντο, καὶ διὰ ταῦτα τοὺς Δατίνους ἀπέπεμψαν, 
οὕτως ὃ Μάρκιος ἐπὶ αὐτὰς τὰς πόλεις ἦγε, καὶ Τολερί- 
νους καὶ Μαουικανοὺς καὶ Πεδανούς, ἔτι δὲ Βωλανοὺς ὅ 
ἀντιστάντας αὐτῷ κατὰ κράτος ἑλὼν τά τε σώματα λείαν 
ἐποιήσατο καὶ τὰ χρήματα διήρπασε. Τῶν δὲ προστιϑε-- 
μένων ἐπιμέλειαν ἐποιεῖτο πολλήν, ὅπως μηδ᾽ ἄκοντος 
αὐτοῦ βλάπτοιντο, πορρωτάτω στρατοπεδεύων καὶ τῆς 
χώρας ἀπεχόμενος. 10 
ΧΧΙΧ. Ἐπεὶ δὲ καὶ Βόλλας πόλιν οὐ πλείους σταδίους 
ἑκατὸν ἀπέχουσαν τῆς Ῥώμης ἑλὼν χρημάτων πολλῶν 
ἐκράτησε καὶ πάντας ὀλίγου δεῖν τοὺς ἐν ἡλικίᾳ διέ-- 
φϑειρε, τῶν δὲ Οὐολούσκων οὐδ᾽ οἱ μένειν ἐν ταῖς 
πόλεσι ταχϑέντες ἐκαρτέρουν, ἀλλ᾽ ἐφέροντο σὺν τοῖς 15 
ὅπλοις πρὸς τὸν Μάρκιον, ἕνα στρατηγὸν καὶ μόνον 
ἄρχοντα ξαυτῶν γινώσκειν ἐκεῖνον εἶναι λέγοντες, ἦν 
ὄνομα κατὰ πᾶσαν αὐτοῦ τὴν Ἰταλίαν μέγα καὶ δόξα 
ϑαυμαστή, τῆς ἀρετῆς ἑνὸς σώματος μεταϑέσει τοσοῦτον 
ἀπεργασαμένης τὸ παράλογον ἐν τοῖς πράγμασι. Τὰ δὲ 90 
τῶν Ῥωμαίων οὐδένα κόσμον εἶχε, μάχεσϑαι μὲν ἀπε-- 
γνωκότων, ἐν δὲ συστάσεσι καὶ λόγοις στασιαστικοῖς ὁση-- 
μέραι πρὸς ἀλλήλους ὄντων, ἄχρι οὗ Λαουΐνιον ἀπηγ- 
γέλϑη περιτειχιξόμενον ὑπὸ τῶν πολεμίων, ὕπου καὶ 
ϑεῶν ἱερὰ Ῥωμαίοις πατρῴων ἀπέκειτο καὶ τοῦ γένους 25 
ἦσαν αὐτοῖς ἀρχαὶ διὰ τὸ πρώτην πόλιν ἐκείνην κτίσαι 
τὸν Αἰνείαν. Ἐκ δὲ τούτου ϑαυμαστὴ μὲν ἔσχε καὶ 
ἀϑρόα μεταβολὴ γνώμης τὸν δῆμον. ἄτοπος ὃὲ κομιδῇ 
καὶ παράλογος τοὺς πατρικίους. Ὁ μὲν γὰρ δῆμος ὥρ- 
μησε λύειν τὴν τοῦ Μαρκίου καταδίκην καὶ καλεῖν αὐ-- 80 
τον εἰς τὴν πόλιν, ἡ δὲ βουλὴ συναχϑεῖσα καὶ σκοποῦσα 
περὶ τοῦ βουλεύματος ἀπέγνω καὶ διεκώλυσεν, εἴτε 


46. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ " 


πάντως ἐνίστασϑαι φιλονεικοῦσα πᾶσιν οἷς ὁ δῆμι; 
ἐσπούδαξεν, εἴτ᾽ ἄλλως χάριτε τοῦ δήμου τὸν ἄνδρ 
μὴ βουλομένη κατελϑεῖν, εἴτε κἀκεῖνον αὐτὸν ἤδη τε 
ποιημένη δι᾽ ὀργῆς, ὅτι πάντας ἐποίει κακῶς οὐχ ὑτὶ 
δπάντων ἀγνωμονηϑείς, καὶ τῆς πατρίδος αὑτὸν ἔδειξε 
ἐχϑρόν, ἐν ἡ τὸ κυριώτατον καὶ κπράτιστον μέρος ἐγ 
νωσκε συμπαϑοῦν αὐτῷ καὶ συναδικούμενον. Ἐξενε 
χϑείσης δὲ τῆς γνώμης εἰς τοὺς πολλοὺς ὁ μὲν δήμο 
ἄκυρος ἦν τοῦ ψήφῳ καὶ νόμῳ τε ποιεῖν ἄνευ προβυν 
Ι0λεύματος, 
ΧΧΧ. ὁ δὲ Μάρκιος ἀκούσας ἔτι μᾶλλον ἔξετρι: 
χύνϑη, καὶ τὴν πολιορκίαν ἀπολιπὼν ἐπὶ τὴν πόλιν ὑπ᾿ 
ὀργῆς ἐχώρει, καὶ περὶ τὰς λεγομένας Κλοιλίας τάφρους 
κατεστρατοπέδευσε τεσσαράκοντα τῆς πολεῶς σταδίου: 
1 ἀφεστώς. Ὀφϑεὶς δὲ φοβερὸς καὶ πολὺν ϑόρυβον πάρι 
σχὼν ὅμως ἐν τῷ παρόντι τὴν στάσιν ἔπαυσεν" οὐδέ! 


γὰρ ἔτι τοῖς πολλοῖς ἐτόλμησεν ἀντειπεῖν οὔτ᾽ ἄρῃ! 


οὔτε βουλευτὴς περὶ τοῦ τὸν Μάρκιον κατάγειν; ἐμ 
ὁρῶντες ἐν τῇ πόλει διαδρομὰς γυναικῶν καὶ πρὸς ἰερῦὶ: 
20 ἱκεσίας καὶ δάκρυα πρεσβυτῶν καὶ δεήσεις» πάντα 
ἐνδεᾶ τόλμης καὶ σωτηρίων λογισμῶν, συνέγνωσαν ζ΄ 
ϑῶς τὸν δῆμον ἐπὶ τὰς διαλλαγὰς τοῦ Μαρκίου τρῦῖ: 
σϑαι. τὴν δὲ βουλὴν τοῦ παντὸς ἁμαρτάνειν, ῦτεέ τι 
σασϑαι καλῶς εἶχεν ὀργῆς καὶ μνησικακίας, ἀρχομέ" 
45 Ἔδοξεν οὖν πᾶσι πρέσβεις ἀποστεῖλαι πρὸς τὸν Μαρκ!" 
ἐκείνῳ τε κάϑοδον διδόντας εἰς τὴν πατρίδα καὶ τὸν Η 
λεμον αὐτοῖς λῦσαι δεομένους. Οἷ δὲ πεμφϑέντες ἡ 
βουλῆς ἦσαν μὲν ἐπιτήδειοι τῷ Μαρκίῳ, προσεὃ μ 
δὲ πολλὴν περί γε τὰς πρώτας ἀπαντήσεις φιλῦ 
80σύνην παρ᾽ ἀνδρὸς οἰκείου καὶ συνήϑους. Ἐγίνεϊ! ᾿ 
᾿τοιοῦτον οὐδέν, ἀλλὰ διὰ τοῦ στρατοπέδου τῶν ὡ 
μίων ἀχϑέντες ἐνετύγχανον αὐτῷ μετ᾽ ὄγκου καϑεζομεν: 


459 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 447 


καὶ βαρύτητος οὐκ ἀνεκτῆς. Ἔχων δὲ τοὺς πρώτους τῶν 
Οὐολούσχων περὶ αὑτὸν ἐκέλευε λέγειν ὧν δεόμενοι . 
τυγχάνουσιν. Εἰπόντων δὲ λόγους ἐπιεικεῖς καὶ φιλαν-- 
ϑρώπους ἐν ἤϑει τῷ πρέποντι καὶ παυσαμένων͵ ἀπεκρί- 
νατο τὰ μὲν πικρῶς ὑπὲρ αὑτοῦ καὶ πρὸς ὀργὴν ὧν 5 
ἔπαϑε, τὰ δ᾽ ὑπὲρ τῶν Οὐολούσκων ὡς στρατηγός, 
ἀποδοῦναι τὰς πόλεις καὶ τὴν χώραν, ὅσην ἀπετέμοντο 
πολέμιῳ. κελεύων, καὶ ψηφίσασθαι Οὐολούσκοις ἐδοπο-- 
λιτείαν ἥνπερ Δατίνοις" ἄλλην γὰρ οὐκ εἶναι βέβαιον ἢ 
τὴν ἐπὶ τοῖς ἴσοις καὶ δικαίοις ἀπαλλαγὴν τοῦ πολέμου. 10 
Χρόνον ὃὲ βουλῆς ἔδωκεν αὐτοῖς ἡμέρας τριάκοντα, 
καὶ τῶν πρέσβεων ἀπελϑόντων εὐϑὺς ἀνέξευξεν ἐκ τῆς 
χώρας. 

ΧΧΧΙ. Τοῦτο δὴ πρῶτον αἰτίαμα τῶν Οὐολούσκων 
οὗ πάλαι βαρυνόμενοι τὴν δύναμιν αὐτοῦ καὶ φϑονοῦν-- 16 
τες ἐλάμβανον" ὧν ἦν καὶ ὁ Τύλλος, ἰδία μὲν ὑπὸ τοῦ 
"Μαρκίου μηδὲν ἀδικούμενος, ἐν δ᾽ ἀνθρωπίνῳ πάϑει 
γεγονώς. Ἤχϑετο γὰρ ἡμαυρωμένος παντάπασι τῇ δόξῃ 
καὶ παρορώμενος ὑπὸ τῶν Οὐολούσκων, πάντα μόνον 
ἡγουμένων αὐτοῖς εἶναι τὸν Μάρκιον, τοὺς δὲ ἄλλους 20 
ἀξιούντων, ὅσον ἐκεῖνος αὐτοῖς μεταδώσει δυνάμεως καὶ 
ἀρχῆς, ἀγαπᾶν ἔχοντας. Ὅϑεν αἵ πριῦται κατηγορίαι 
κρύφα διεσπείροντο, καὶ συνιστάμενοι πρὸς ἀλλήλους 
ἠγανάκτουν καὶ προδοσίαν ἐκάλουν τὴν ἀνάξευξιν, οὐ 
τειχῶν οὐδ᾽ ὅπλων. ἀλλὰ καιρῶν, οἷς καὶ τάλλα πάντα 55 
σώξεσθϑαι καὶ πάλιν ἀπολλυσϑαι πέφυκεν, ἡμερῶν 
τριάκοντα τῷ πολέμῳ δεδομένων, οὗ μείξονας οὐδὲν ἐν 
ἐλάττονι χρόνῳ λαμβάνειν μεταβολάς. Καίτοι τὸν χρό- 
νον τοῦτον ὁ Μάρκιος οὐκ ἀργὸν διῆγεν, ἀλλὰ τοὺς 
συμμάχους τῶν πολεμίων ἔφϑειρεν ἐπιὼν καὶ περιέ-- 80 
κοπτε καὶ πόλεις ἑπτὰ μεγάλας καὶ πολυανϑρώπους 
ἔλαβεν. Οἱ δὲ᾽ Ῥωμαῖοϊ βοηϑεῖν μὲν οὐκ ἐτόλμων, ἀλλ᾽ 


448 . ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥῪ͵ νι: 


ὄκνου πλήρεις ἦσαν αὐτῶν αἵ ψυχαί, καὶ τοῖς ἐκνεναῦ- 
κηκόσι κομιδῇ καὶ παραλελυμένοις σώμασιν ὁμοίως ὁιέξ 
κειντο πρὸς τὸν πόλεμον. Ἐπεὶ δ᾽ ὁ χρόνος διῆλθε χὶ 
παρῆν αὖϑις ὁ Μάρκιος μετὰ τῆς δυνάμεως ἁπάσης ἐ- 
δπέμπουσι πρεσβείαν πάλιν τοῦ "Μαρκίου δεησομένην 
ὑφέσϑαι τῆς ὀργῆς καὶ τοὺς Οὐολούσκους ἐκ τῆς 1ῶρ:: 
ἀπαγαγόντα πράττειν καὶ λέγειν ὅ τι ἂν ἀμφοτέροις οἴη 
ται βέλτιον εἶναι" φόβῳ μὲν γὰρ οὐδὲν ἐνδώσειν Ῥν- 
μαίους, ἐὰν δέ τινος τῶν φιλανθρώπων οἴηται δε 
Ἰοτυχεῖν τοὺς Οὐολούσκους͵ ἅπαν αὐτοῖς γενήσεσθαι τι 
ὅπλα καταϑεμένοις. Πρὸς ταῦϑ᾽ ὁ Μάρχιος ἐφή μηδὲ 
ὡς Οὐολούσκων ἀποκρένεσϑαι στρατηγός, ὃ: ὃ 
μαίων ἔτι πολίτης παραινεῖν καὶ παρακαλεῖν μετριότερα 
φρονήσαντας ἐπὶ τοῖς δικαίοις ἥκειν πρὸς αὐτὸν Ὁ 
15 ἡμέραις τρισὶν ἃ προκαλεῖται ψηφισαμένους᾽ εἰ δ᾽ ἕτερ 
δόξειε, γιγνώσκειν οὐκ οὖσαν αὐτοῖς ἄδειαν αὖϑις μδτ' 
λόγων κενῶν βαδίζουσιν εἰς τὸ στρατόπεδον. 
ΧΧΧΙ ἐπανελθόντων δὲ τῶν πρέσβεων ἀχουθιῦι 
ἡ βουλὴ, καϑάπερ ἐν χειμῶνι πολλῷ καὶ κλύδωνι τῇ! 
40 πόλεως, ἄρασα τὴν ἀφ᾽ ἱερᾶς ἀφῆκεν. Ὅσοι γὰρ 10: , 
ἱερεῖς ϑεῶν ἢ μυστηρίων ὀργιασταὶ ἢ φύλακες ἢ τῖν 
οἰωνῶν πάτριον οὖσαν ἐκ παλαιῶν μαντικὴν ἔϊοντϑ 
τούτους πάντας ἀπιέναι πρὸς τὸν Μάρκιον ἐψηφίθι 
κεκοσμημένους ὡς ἦν ἑκάστῳ νόμος ἐν ταῖς ἱερουο): 
45 λέγειν δὲ ταὐτὰ, καὶ παρακαλεῖν, ὅπως ἀπαλλάξας ᾿ 
πόλεμον οὕτω διαλέγηται περὶ τῶν Οὐολούσκχῶν " 
πολίταις. Ἐδέξατο μὲν οὖν εἰς τὸ στρατόπεδον ζ΄ 
ἄνδρας, ἄλλο δ᾽ οὐδὲν ἔδωκεν οὐδ᾽ ἔπραξεν οὐδ Κ' 
μαλακώτερον, ἀλλ᾽ ἐφ᾽ οἷς πρότερον ἐκέλευε ποι " 
δοτὰς διαλύσεις ἢ δέχεσθαι τὸν πόλεμον. Ἐπανελδιν 
τῶν οὐν τῶν ἱερέων ἔδοξεν ἀτρεμοῦνταςρ ἐν τῇ πόϊϑ Ν 
τείχη φυλάττειν καὶ προσβάλλοντας ἀποκρούεσϑιι Ὁ 


-- 


23] ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 449 


πολεμίους, ἐν τῷ χρόνῳ μάλιστα καὶ τοῖς ἀπὸ τῆς τύχης 
παραλόγοις τιϑεμένοις τὰς ἐλπίδας. ἐπεὶ δ αὑτῶν γε 
σωτήριον οὐδὲν ἠπίσταντο πράττοντες, ἀλλὰ ταραχὴ 
καὶ πτοία καὶ φήμη πονηρὰ τὴν πόλιν κατεῖχεν, ἄχρι 
οὗ συνέβη τι πρᾶγμα τῶν πολλάκις ὑφ᾽ Ὁμήρου λεγο--5 
μένων. μὴ πάνυ δὲ πεῖϑον τοὺς πολλούς. ὅμοιον. 4έ- 
γοντος γὰρ αὐτοῦ καὶ ἀναφωνοῦντος ἐπὶ ταῖς μεγάλαις 
πράξεσι καὶ παραλόγοις 
Τῷ δ᾽ ἄρ᾽ ἐπὶ φρεσὶ ϑῆκε ϑεὰ γλαυκώπις ᾿4ϑήνη" 


καὶ τὸ 10 
᾽41λλά τις ἀϑανάτων τρέψεν φρένας, ὅς γ᾽ ἐνὶ ϑυμῷ 
δήμου ϑῆκε φάτιν, 

καὶ τὸ 


Ἤ τι ὀϊσσάμενος ἢ καὶ ϑεὸς ὡς ἐκέλευε" 
καταφρονοῦσιν ὡς ἀδυνάτοις πράγμασι καὶ μυϑεύμασιν 16 
ἀπίστοις τὸν ἑκάστου λογισμὸν τῆς προαιρέσεως ἄπιστον 
καϑιστάντος. Οὐ ποιεῖ δὲ τοῦτο Ὅμηρος, ἀλλὰ τὰ μὲν 
εἰκότα καὶ συνήϑη καὶ κατὰ λόγον περαινόμενα τῷ ἐφ᾽ 
ἡμῖν ἀποδίδωσι, καὶ λέγει δήπου πολλάκις 

«Αὐτὰρ ἐγὼ βούλευσα κατὰ μεγαλήτορα ϑυμόν 6ῸὋ 30 
καὶ 

Ὡς φάτο, Πηλείωνι δ᾽ ἄχος γένετ᾽, ἐν δέ οἵ ἦτορ 

στήϑεσσιν λασίοισι διάνδιχα μερμήριξεν, 
καὶ πάλιν 

ἀλλὰ τὸν οὔ τι. ΟΝ 
πεῖϑ'᾽ ἀγαϑὰ φρονέοντα δαΐφρονα Βελλεροφόντην, 
ἐν δὲ ταῖς ἀτόποις καὶ παραβόλοις πράξεσι καὶ φορᾶς 
γένος ἐνθουσιώδους καὶ παραστάσεως δεομέναις οὐκ 
ἀναιροῦντα ποιεῖ τὸν ϑεόν, ἀλλὰ κινοῦντα τὴν προαί- 
ρεσιν . οὐδ᾽ ὁρμὰς ἐνεργαξόμενον, ἀλλὰ φαντασίας ὁ ὁρ--80 
μῶν ἀγωγούς, αἷς οὐδὲ ποιεῖ τὴν πρᾶξιν ἀκούσιον, ἀλλὰ 


τῷ ἑκουσίῳ δίδωσιν ἀρχὴν καὶ τὸ ϑαρρεῖν καὶ, τ τὸ ἐλπί- 
ρυστ. νιτ. 1. 29 


450 ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ ῬΑ 


ξειν προστίϑησιν. Ἢ γὰρ ἀπαλλακτέον ὅλως τὰ ϑεῖα 
πάσης αἰτίας καὶ ἀρχῆς τῶν καϑ᾽ ἡμᾶς, ἢ τίς ἂν ἄλλο; 
εἴη τρόπος, ᾧ βοηϑοῦσιν ἀνθρώποις καὶ συνεργούσιν, 
οὐ τὸ σῶμα δήπου πλάττοντες ἡμῶν οὐδὲ τὰς χεῖρας. ὡς 
5 δεῖ, μετατιϑέντες αὐτοὶ καὶ τοὺς πόδας, ἀλλὰ τῆς ψυχῆς 
τὸ πρακτικὸν καὶ προαιρετικὸν ἀρχαῖς τισι καὶ φαντα- 
σίαις καὶ ἐπινοίαις ἐγείροντες ἢ τοὐναντίον ἀποστρέφον- 
τες καὶ ἱστάντες. 
ΧΧΧΠΙ. Ἐν δὲ τῇ Ῥώμῃ τότε τῶν γυναικῶν ἄλλαι 
10 μὲν πρὸς ἄλλοις ἱεροῖς, αἱ δὲ πλεῖσται καὶ δοκεμώταται 
περὶ τὸν τοῦ ῦ Καπιτωλίου Διὸς βωμὸν ἱκέτευον. Ἔν δὲ 
ταύταις ἦν ἡ Ποπλικόλα τοῦ 7 μεγάλα καὶ πολλὰ Ῥωμαίους 
ἔν τε πολέμοις καὶ πολιτείαις ὠφελήσαντος ἀδελφὴ 
Οὐαλερία. Ποπλικόλας μὲν οὖν ἐτεϑνήκει πρότερον, 
16 ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γεγραμμένοις ἱστορήκαμεν,, ἡ δὲ 
, Οὐαλερία δόξαν εἶχεν ἐν τῇ πόλει καὶ τιμήν, δοκοῦσα 
τῷ βίῳ μὴ καταισχύνειν τὸ γένος. Ὅπερ οὖν λέγω πά- 
ϑὸος ἐξαπίνης παϑοῦσα, καὶ κατ᾽ ἐπίνοιαν οὐκ ἀϑείαστον 
ἁψαμένη τοῦ συμφέροντος, αὐτή τε ἀνέστη καὶ τὰς ἄλλας 
950 ἀναστήσασα πάσας ἧκεν ἐπὶ τὴν οἰκίαν τῆς τοῦ Μαρκίου 
μητρὸς Οὐολουμνίας. Ὡς δ᾽ εἰσῆλϑε καὶ κατέλαβε μετὰ 
τῆς νυοῦ καϑεξομένὴην καὶ τὰ παιδία τοῦ Μαρκέου πρὸς 
τοῖς κόλποις ἔχουσαν, ἐν κύκλῳ περιστήσασα τὰς γυναῖ- 
κας αὐτῆς" »»ἀὕται γε ἡμεῖς! εἶπεν »»ὗ Οὐολουμνία, καὶ: 
δ σύ, Οὐεργιλία, γυναῖκες ἥκομεν πρὸς γυναῖκας οὔτε 
βουλῆς ψηφισαμένης οὔτ᾽ ἄρχοντος κελεύσαντος, ἀλλ, 
ϑεὸς ἡμῶν. ὡς ἔοικεν. οἰκτείρας τὴν ἱκετείαν, ὁριῖν 
παρέστησε δευρὶ τραπέσϑαι πρὸς ὑμᾶς καὶ δεηθῆναι 
σωτηρίαν μὲν αὑταῖς καὶ τοῖς ἄλλοις πολίταις, ὑμν δὲ 
80 πεισϑείσαις ἐπιφανεστέραν φέροντα δόξαν ἧς αἵ Σαβί- 
νῶν ϑυγατέρες ἔσχον εἰς φιλίαν καὶ εἰρήνην ἐκ πολέμων 
συναγαγοῦσαι πατέρας καὶ ἄνδρας. 4εῦτε πρὸς Ιαρ- 


233 ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. Α51 


κιον ἐοῦσαι μεϑ᾽ ἡμῶν συνάψασϑε τῆς ἱκετηρίας, καὶ 
μαρτυρήσατε τῇ πατρίδι μαρτυρίαν ἀληϑῆ καὶ δικαίαν, 
ὅτι πολλὰ πάσχουσα κακῶς οὐδὲν οὔτ᾽ ἔπραξε δεινὸν 
οὔτ᾽ ἐβούλευσε περὶ ὑμῶν δί ὀργὴν, ἀλλ ἀποδίδωσιν 
ὑμᾶς ἐκείμῳ κἂν μηδενὸς τυγχάνειν μέλλῃ τῶν ἐπιει-- δ 
κῶν.“ Ταῦτα τῆς Οὐαλερίας εἰπούσης ἀνεβόησαν αἴ 
λοιπαὶ γυναῖκες, ἠμείψατο δὲ ἡ Οὐολουμνία. ,, Καὶ τῶν᾽ 
κοινῶν ἡμῖν συμφορῶν, ὦ γυναῖκες, ἴσον μέτεστι, καὶ 
ἐδίᾳ πράττομεν κακῶς ἀπολέσασαι τὴν Μαρκίου δόξαν 
καὶ ἀρετήν, τὸ σῶμα δ᾽ αὐτοῦ τοῖς τῶν πολεμίων ὅπλοις 10 
φρουρούμενον μᾶλλον ἢ σωξόμενον ἐφορῶσαι. Μέγιστον 
δ᾽ ἡμῖν τῶν ἀτυχημάτων ἐστίν, εἰ τὰ τῆς πατρίδος οὕτως 
ἐξησϑένηκεν, ὥστ᾽ ἐν ἡμῖν ἔχειν τὰς ἐλπίδας. Οὐκ οἶδα 
γάρ, εἴ τενα ποιήσεται λόγον ἡμῶν ἐκεῖνος. εἴ γε μηδένα 
ποιδῖται τῆς πατρίδος. ἣν καὶ μητρὸς καὶ γυναικὸς καὶ 15 
τέκνων προετίμησεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ χρῆσϑε ἡμῖν λαβοῦ-- 
σαι καὶ κομίξετε πρὸς ἐκεῖνον, εἰ μηδὲν ἄλλο. ταῖς ὑπὲρ 
τῆς πατρίδος ἱκεσίαις ἐναποπνεῦσαι δυναμένας." 

ΧΧΧΙΨΥ. Ἐκ τούτου τά τε παιδία καὶ τὴν Οὐεργιλέαν 
ἀναστήσασα μετὰ τῶν ἄλλων γυναικῶν ἐβάδιξεν εἰς τὸ 90 
στρατόπεδον τῶν Οὐολούσχων. Ἡ δ᾽ ὄψις αὐτῶν τό τὶ 
οἰκτρὸν καὶ τοῖς πολεμίοις ἐνεποίησεν αἰδῶ καὶ σιωπήν. 
Ἔτυχε δ᾽ ὁ Μάρκιος ἐπὶ βήματος καϑεζόμενος μετὰ τῶν 
ἡγεμονικῶν. Ὡς οὖν εἶδε προσιούσας τὰς γυναῖκας, 
ἐθαύμασεν " ἐπιγνοὺς δὲ τὴν μητέρα πρώτην βαδίξουσαν 36 
ἐβούλετο μὲν ἐμμένειν τοῖς ἀτρέπτοις ἐκείνοις καὶ ἀπα-- 
ραιτήτοις λογισμοῖς, γενόμενος δὲ τοῦ πάϑους ἐλάττων 
καὶ συνταραχϑεὶς πρὸς τὴν ὄψιν οὐκ ἔτλη καϑεξομένῳ 
προσελϑεῖν. ἀλλὰ καταβὰς ϑᾶττον ἢ βάδην καὶ ἀπαντή- 
σας πρώτην μὲν ἠσπάσατο τὴν μητέρα καὶ πλεῖστον χρύ-- 80 
νον, εἶτα δὲ τὴν γυναῖκα καὶ τὰ τέκνα, μήτε δαχρύων ἔτι 

κ 


4δ3 ΠΛΟΥΊΤΑΡΧΟΥ 234 


μήτε τοῦ φιλοφρονεῖσθαι φειδόμενος, ἀλλ ὥσπερ ὑπὸ 
ῥεύματος φέρεσϑαι τοῦ πάϑους ἑαυτὸν ἐνδεδωκώς. 
ΧΧΧΥ. Ἐπεὶ δὲ τούτων ἄδην εἶχε καὶ τὴν μητέρα 
βουλομένην ἤδη λόγων ἄρχειν ἤσϑετο, τοὺς τῶν Οὐο- 
5 λούσκων προβούλους παραστησάμενος ἤκουσε τῆς Οὐο- 
λουμνίας τοιαῦτα λεγούσης" Ορὰᾶς μέν, ὦ παῖ, κἂν 
αὐταὶ μὴ λέγωμεν. ἐσθῆτι καὶ μορφῇ τῶν ἀϑλέων σω- 
μάτων τεχμαιρόμενος, οἵαν οἰκουρέαν ἡμῖν ἡ σὴ φυγὴ 
περιεποιήσατο λόγισαι δὲ νῦν, ὡς ἀτυχέσταται πασῶν 
Ιροἀφίγμεϑα γυναικῶν, αἷς τὸ ἥδιστον ϑέαμα φοβερώτατον 
ἡ τύχη πεποίηκεν. ἐμοὶ μὲν υἱόν,-ταύτῃ δ᾽ ἄνδρα τοῖς 
τῆς πατρίδος τείχεσιν ἰδεῖν ἀντικαϑήμενον. Ὃ δ᾽ ἔστε 
τοῖς ἄλλοις ἀτυχίας πάσης καὶ κακοπραγίας παραμύϑιον, 
εὔχεσϑαι θεοῖς, ἡμῖν ἀπορώτατον γέγονεν. Οὐ γὰρ οἷόν 
ιὅτε καὶ τῇ πατρίδι νίκην ἅμα καὶ σοὶ σωτηρίαν αἰτεῖσϑαι 
παρὰ τῶν ϑεῶν, ἀλλ᾽ ἅ τις ἂν ἡμῖν καταράσαιτο τῶν 
ἐχϑρῶν, ταῦτα ταῖς ἡμετέραις ἔνεστιν εὐχαῖς. ᾿ἀνάγχη 
γὰρ ἣ τῆς πατρίδος ἢ σοῦ στέρεσϑαι γυναικὶ σῇ καὶ 
τέχνοις. Ἐγὼ δ᾽ οὐ περιμενῶ ταύτην μοι διαιτῆσαι τὴν 
4ο τύχην ξώσῃ τὸν πόλεμον; ἀλλ᾽ εἰ μή σὲ πείσαιμε φιλίαν 
καὶ ὁμόνοιαν [ἀντὶ "] διαφορᾶς καὶ κακῶν ϑέμενον ἀμφο- 
τέρων εὐεργέτην γενέσϑαι μᾶλλον ἢ λυμεῶνα τῶν ἑτέ- 
ρων, οὕτω διανοοῦ καὶ παρασκεύαζε σεαυτόν. ὡς τῇ 
πατρίδι μὴ προσμῖξαι δυνάμενος πρὶν ἢ νεκρὰν ὑπερ-" 
45 βῆναι τὴν τεκοῦσαν. Οὐ γὰρ ἐκείνην μὲ δεῖ τὴν ἡμέραν 
ἀναμένειν, ἐν ἡ τὸν υἱὸν ἐπόψομαι ϑριαμβευόμενον ὑπὸ 
τῶν πολιτῶν ἢ ϑριαμβεύοντα κατὰ τῆς πατρέδος. Εἰ 
μὲν οὖν ἀξιῶ σε τὴν πατρίδα σῶσαι Οὐολούσκους ἀποίέ- 
σαντα, χαλεπή σοι καὶ δυσδιαίτητος, ὦ παῖ, πρόκειται 
80 σκέψις" οὔτε γὰρ διαφϑεῖραι τοὺς πολίτας καλὸν οὔτε 
τοὺς πεπιστευχότας προδοῦναι δίκαιον" νῦν δ᾽ ἀπαλ- 
λαγὴν κακῶν αἰτούμεθα, δωτήριον μὲν ἀμφοτέροις 


ς3:90.»ϑ ΓΑ͂ΙΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 458 


ὁμοίως, ἔνδοξον δὲ καὶ καλὴν μᾶλλον Οὐολούσκοις, ὅτι 
τῷ κρατεῖν δόξουσι διδόναι τὰ μέγιστα τῶν ἀγαϑών, οὐχ 
ἧττον λαμβάνοντες. εἰρήνην καὶ φιλίαν. ὧν μάλιστα 
μὲν αἴτιος ἔσῃ γινομένων, μὴ γινομένων δὲ μόνος αἰτίαν 
ἕξεις παρ ἀμφοτέροις. ἴάδηλος δ᾽ ὧν ὁ πόλεμος τοῦτ᾽ 5 
ἔχει πρόδηλον, ὅτι σοι νικῶντι μὲν ἀλάστορι τῆς πατρί- 
δος εἶναι περίεστιν, ἡττώμενος δὲ δόξεις ὑπ᾽ ὀργῆς εὐερ-- 
γέταις ἀνδράσι καὶ φίλοις τῶν μεγίστων συμφορῶν αἵἴ- 
τιος γεγονέναι." 

ΧΧΧΥῚ. Ταῦτα τῆς Οὐολουμνίας λεγούσης ὁ Μάρ-1ὸ 
κεορ ἠκροᾶτο μηδὲν ἀ ἀποκρινόμενος. Ἐπεὶ δὲ καὶ παυσα-- 
μένης εἷστήκει σιωπῶν πολὺν χρόνον, αὖϑις ᾿ Οὐο- 
λουμνέα- ..Τί σιγᾷφς εἶπεν ,,ὦ παῖ; Πότερον ὀργῇ καὶ 
μνησικακίᾳ πάντα συγχωρεῖν καλόν, οὐ καλὸν δὲ μητρὶ 
χαφίσασϑαι δεομένῃ περὶ τηλικούτων; ἢ τὸ μεμνῆσϑαι 15 
πεπονϑότα κακῶς ἀνδρὶ μεγάλῳ προσήκει," τὸ δ᾽ εὔὐεργε- 
σίας. αἷς εὐεργετοῦνται παῖδες ὑπὸ τῶν τεκόντων, 
σέβεσϑαι καὶ τιμᾶν οὐκ ἀνδρὸς ἔργον ἐστὶ μεγάλου καὶ 
ἀγαϑοῦ; Καὶ μὴν οὐδενὶ μᾶλλον ἔπρεπε τηρεῖν χάριν, 
ὡς σοέ, πικρῶς οὕτως ἀχαριστίαν ἐπεξιόντι. Καίτοι 30 
παρὰ τῆς πατρίδος ἤδη μεγάλας δίκας ἀπείληφας. τῇ 
μητρὶ δ᾽ οὐδεμίαν χάριν ἀποδέδωκας. Ἦν μὲν οὖν 
ὁσιώτάτον ἄνευ τινὸς ἀνάγκης τυχεῖν μὲ παρὰ σοῦ δεο-- 
μένην οὕτω καλῶν καὶ δικαίων" μὴ πείϑουσα δὲ τί φεί- 
δομαι τῆς ἐσχάτης ἐλπίδος ;““ Καὶ ταῦτ᾽ εἰποῦσα προσ-- 35 
πίπτει τοῖς ποσὶν αὐτοῦ μετὰ τῆς γυναικὸς ἅμα καὶ τῶν 
τέκνων. Ὁ δὲ Μάρκιος ἀναβοήσας" Οἷα εἴργασαί με, 
εὖ μῆτερ “ ἐξανίστησιν αὐτὴν. καὶ τὴν δεξιὰν πιέσας σφό-- 
δρα᾿ »Νενίκηκαςς εἶπεν »»εὐτυχῇ μὲν τῇ πατρίδι νίκην, 
ἐμοὶ δ᾽ ὀλέϑριον- ἄπειμι γὰρ ὑπὸ σοῦ μόνης ἡττώ-- 80 
μενος.“ Τοῦτο δ᾽ εἰπὼν καὶ βραχέα τῇ μητρὶ καὶ τῇ γυ- 
ναεκὶ διαλεχϑ εὶς ἰδίᾳ, τὰς μὲν ἀπέπεμψεν εἰς Ῥώμην πάλιν 


4.4 ΠΔΑΟΥΤΑ͂ΡΧΟΥ 53 


αὐτὰς δεομένας, τῆς ὃὲ νυχτὸς παρελϑούσης ἀπήγαγεν 
Οὐολούσκους, οὐ τὸν αὐτὸν τρόπον οὐδ᾽ ὁμοίως διακει- 
μένους ἃ ἅπαντας. Οἵ μὲν γὰρ ἐμέμφοντο καὶ τὸν ἄνδρα 
καὶ τὴν πρᾶξιν, οἵ δὲ οὐδέτερα, πρὸς διάλυσιν καὶ εἰρή- 
δνην οἰκεέως ἔχοντες, ἔνιοι δὲ δυσχεραίνοντες τὰ πραττό- 
μενα τὸν “Μάρκιον ὅμως οὐ πονηρὸν ἐνόμιζον, ἀλλὰ 
συγγνωστὸν ἐπικλασϑέντα τηλικαύταις ἀνάγκαις. ᾿4ντ- 
εἴπε δ᾽ οὐδεὶς, ἀλλὰ ; πάντες εἵποντο τὴν ἀρετὴν μᾶλλον 
αὐτοῦ ῦ ϑαυμάζοντες ἢ τὴν ἐξουσίαν. 

Ι. ΧΥΧΥΙ. Ὁ δὲ Ῥωμαίων δῆμος ἐν ὅσῳ φόβῳ καὶ κιν- 
δύνῳ καϑειστήκχει τοῦ πολέμου παφύντος, αἴσϑησιν παρ- 
ἔσχε μᾶλλον λυϑέντος. “ἅμα γὰρ ἀφεώρων τοὺς Οὐο-- 
λούσκους ἀναξευγνύοντας οἵ περὶ τὰ τείχη, καὶ πᾶν εὐθὺς 
ἱερὸν ἀνεῴγει στεφανηφορούντων ὥσπερ ἐπὶ νίχῃ καὶ 

18 ϑυόντων. Μάλιστα δὲ τῇ περὶ τὰς γυναῖκας ἀγαπήσει 
καὶ τιμῇ τῆς τε βουλῆς τοῦ τε πλήϑους ἅπαντος ἔνδηλος 
ἦν ἡ χαρὰ τῆς πόλεως. καὶ λεγόντων καὶ νομιξόντων 
γεγονέναι τῆς σωτηρίας περιφανῶς ἐκείνας αἰτίας. ΨῬη- 
φισαμένης δὲ τῆς βουλῆς, ὅ τι ἂν αὑταῖς ἀξιώσωσι γε- 

20 νέσϑαι πρὸς δόξαν ἢ χάριν, τοῦτο ποιῆσαι καὶ παρασχεῖν 
τοὺς ἄρχοντας, οὐδὲν ἠξίωσαν ἄλλο ἢ Τύχης γυναικείας 
ἱερὸν [δρύσασϑαι, τὸ μὲν ἀνάλωμα συμβαλόμεναι παρ᾽ 
αὑτῶν, ἱερουργίας δὲ καὶ τιμάς, ὅσαι ϑεοῖς πρέπουσι,. 
δημοσίᾳ τῆς πόλεως ἀναλαβούσης. Ἐπεὶ δὲ ἡ βουλὴ τὴν 3) 

96 μὲν φιλοτιμίαν ἐπήνεσε, δημοσίαις δὲ δαπάναις ἐποιή- 
σατο τὸν νεὼν καὶ τὸ ἔδος, οὐδὲν ἧττον αὐταὶ χρήματα 
συνεισενεγκοῦσαι δεύτερον ἄγαλμα κατεσκεύασαν. ὃ δὴ 
καί φασι Ῥωμαῖοι καϑιστάμενον ἐν τῷ ἱερῷ φϑόγδξα- 
σϑαί τι τοιοῦτον" .,ϑεοφιλεῖ μὲ ϑεσμῷ γυναῖκες δεδώ- 

δ20ζΚΧατε." 

ΧΧΧΥΤΙ. Ταύτην καὶ δὶς γενέσϑαι τὴν φωνὴν μυ- 
ϑολογοῦσιν, ἀγενήτοις ὅμοια καὶ χαλεπὰ πεισθῆναι 


231] ΓΔΑΙ͂ΟΣ ΜΑΡΚΙΟΣ. 458 


πείϑοντες ἡμᾶς. Ἰδίοντα μὲν γὰρ ἀγάλματα φανῆναι καὶ 
᾿ δακρυρροοῦντα καί τινας μεϑιέντα νοτίδας αἰματώδεις 
οὐκ ἀδύνατόν ἐστι" καὶ γὰρ ξύλα καὶ λέϑοι πολλάκις 
μὲν εὐρῶτα συνάγουσι γόνιμον ὑγρότητος, πολλὰς δὲ 
χροιὰς ἀνιᾶσιν ἐξ ἑαυτῶν, καὶ δέχονται βαφὰς ἐκ τοῦ ὁ 
περιέχοντος. οἷς ἔνια σημαίνειν τὸ δαιμόνιον οὐδὲν ἂν 
δόξειε κωλύειν. Ζυνατὸν δὲ καὶ μυγμῷ καὶ στεναγμῷ 
ψόφον ὅμοιον ἐκβάλλειν ἀγάλματα κατὰ ῥῆξιν ἢ διά-- 
στασιν μορίων βιαιοτέραν ἐν βάϑει γενομένην" ἔναρϑρον 
δὲ φωνὴν καὶ διάλέκτον οὕτω σαφῆ καὶ περιττὴν καὶ 10 
ἀρτίστομον ἐν ἀψύχῳ γενέσϑαι παντάπασιν ἀμήχανον, 
εἰ μηδὲ τὴν ψυχὴν καὶ τὸν ϑεὸν ἄνευ σώματος ὀργανικοῦ 
καὶ διηρμοσμένου μέρεσι λογικοῖς γέγονεν ἠχεῖν καὶ 
διαλέγεσϑαι. Ὅπου δ᾽ ἡμᾶς ἡ ἱστορία πολλοῖς ἀποβιά-- 
ξεται καὶ πιϑανοῖς μάρτυσιν, ἀνόμοιον αἰσϑήσει πάϑος 16 
ἐγγινόμενον τῷ φανταστικῷ τῆς ψυχῆς συναναπείϑει 
τὸ δόξαν, ὥσπερ ἐν ὕπνοις ἀκούειν οὐκ ἀκούοντες καὶ 
βλέπειν οὐ βλέποντες δοκοῦμεν. Οὐ μὴν ἀλλὰ τοῖς ὑπ᾽ 
εὐνοίας καὶ φιλέας πρὸς τὸν ϑεὸν ἄγαν ἐμπαϑῶς ἔχουσι 
καὶ μηδὲν ἀϑετεῖν μηδ᾽ ἀναίνεσϑαι τῶν τοιούτων δυνα-0- 
μένοις μέγα πρὸς πίστιν ἐστὶ τὸ ϑαυμάσιον καὶ μὴ καϑ' 
ἡμᾶς τῆς τοῦ ϑεοῦ δυνάμεως. Οὐδὲν γὰρ οὐδαμῶς ἀν-- 
ϑρωπίνῳ προσέοικεν οὔτε φύσιν οὔτε κίνησιν οὔτε 
τέχνην οὔτ᾽ ἰσχύν. οὐδ᾽ εἴ τι ποιεῖ τῶν ἡμῖν ἀποιήτων 
καὶ μηχανᾶται τῶν ἀμηχάνων, παράλογόν ἐστιν, ἀλλὰ ,6 
μᾶλλον ἐν πᾶσι διαφέρων πολὺ μάλιστα τοῖς ἔργοις ἀνό-- 
μοιός ἐστι καὶ παρηλλαγμένος. ᾿4λλὰ τῶν μὲν ϑείων τὰ 
πολλά, καϑ' Ἡράκλειτον, ἀπιστίῃ διαφυγγάνει μὴ γι-- 
νώσκεσϑαι. ᾿ 
ΧΧΧΙΧ. Τὸν δὲ Μάρκιον, ὡς ἐπανῆλϑεν εἰς τὸ 4ν-- 50 
τιον ἀπὸ τῆς στρατείας, μισῶν πάλαι καὶ βαρυνόμενος 
διὰ φϑόνον ὁ Τύλλος ἐπεβούλευεν ἀνελεῖν εὐθύς, ὡς, 


456 ΠΙΑΟΥΊΤΑΡΧΟΥΎ 8} 


εἰ νῦν διαφύγοι; λαβὴν ἑτέραν οὐ παρέξοντα. Πολλοὺς 
δὲ συστήσας καὶ παρασκευάσας ἐπὶ αὐτὸν ἐκέλευσεν 
εὐθύνας ὑποσχεῖν τοῖς Οὐολούσκοις ἀποδόντα τὴν ἀρ- 
χήν. Ὁ δὲ φοβούμενος ἰδιώτης γενέσϑαι τοῦ Τύλλου 

δ στρατηγοῦντος καὶ δυναμένου μέγιστον ἐν τοῖς ἑαυτοῦ 
πολίταις. ἔλεγε τὴν ἀρχὴν ἀποδώσειν Οὐολούσχοις, ἐὰν 
κελεύωσι, καὶ γὰρ λαβεῖν πάντων κελευόντων, εὐϑύνο: 
δὲ διδόναι καὶ λόγον οὐδὲ νῦν παραιτεῖσϑαι τοῖς βουΐο; 
μένοις ᾿Αντιατῶν. Γενομένης οὖν ἐκκλησίας οἱ παρ- 
10 ἐσκευασμένοι τῶν δημαγωγῶν ἀνιστάμενοι παρώξυνον 
τὸ πλῆϑος. Ἐπεὶ δ᾽ ἀναστάντι τῷ Μαρκίῳ τὸ ἢ μὲν ἄγαν 
ϑορυβοῦν ὑπ᾽ αἰδοῦς ἐνεδίδου καὶ παρεῖχεν ἀδεῶς 1ξ- 
γειν, οἵ δὲ βέλτιστοι καὶ μάλιστα χαίροντες εἰρήνῃ τῶν 
᾿Αντιατῶν ἐγένοντο φανεροὶ μετ᾽ εὐνοίας ἀκουσόμενοι 
16 καὶ δικαίως κρινοῦντερ, ἔδεισεν ὁ Τύλλος τὴν ἀπολο- 
γίαν τοῦ ἀνδρός. Ἦν γὰρ ἐν τοῖς μάλιστα δεινὸς εἰπεῖν 
καὶ τὰ πρόσϑεν ἔργα μείζονα τὴν χάριν εἶχε τῆς ὕστερον 
αἰτίας, μᾶλλον δ᾽ ὅλως τὸ ἔγκλημα τοῦ μεγέϑους τῆς 
χάριτος ἦν μαρτύριον. Οὐ γὰρ ἂν ἔδοξαν ἀδικεῖσθαι 
ὁοτὴν Ρώμην ὑποχείριον μὴ λαβόντες, εἰ μὴ τοῦ λυβεῖν 
ἐγγὺς ἐγένοντο διὰ Μάρκιον. Οὐκέν᾽ οὖν ἔδοξε δι 
μέλλειν οὐδὲ πειρᾶσϑαι τῶν πολλῶν, ἀλλ᾽ ἐγκραγύντε 
οἱ ϑρασύτατοι τῶν συνεστώτων, ὡς οὐκ ἔστιν ἀκοῦν" 
στέον οὐδὲ περιοπτέον Οὐολούσκοις τὸν προδότην τ 
Ὁ θαννοῦντα καὶ μὴ κατατιϑέμενον τὴν. ἀρχήν; προῦτε' 
σόντες ἀϑρόοι διέφϑειραν αὐτόν, καὶ προσήμυνεν οὐδὲ 
τῶν παρόντων. Ὅτι δὲ τοῖς πλείστοις οὐκ ἐπράχϑη μη 
γνωμην, ἐδήλωσαν αὐτίκα συνδραμόντες ἐκ τῶν πόλε 
ἐπὶ το σῶμα καὶ ϑάψαντες ἐντίμως καὶ τὸν τάφον δαΐωι 
80 καὶ λαφυροις κοσμήσαντες ὡς ἀριστέως καὶ στρατη)ν 
Ῥωμαῖοι δὲ τὴν τελευτὴν πυϑόμενοι ἄλλο μὲν οὐδὲ 
ἀπεδείξαντο σημεῖον οὔτε τιμῆς οὔτ᾽ ὀργῆς πρὸς αὐτὸν 


289 44Κ18Β. ΚΑῚ ΚΟΡΙΟΖ. ΣΥΓΚΡΙΣῚΣ. 45] 


αἰτησαμέναις δὲ. ταῖς γυναιξὶν ἐπέτρεψαν ἀποπενϑῆσαι 
δέκα μῆνας, ὥσπερ ἔϑος ἡ ἣν ἑκάστῃ πατέρα καὶ παῖδα καὶ 
ἀδελφόν. Οὗτος γὰρ ἦν ὅρος τοῦ μακροτάτου πένϑους, 
ὃν ὥρισε Νομᾶς Πομπίλιος. ὡς ἐν τοῖς περὶ ἐκείνου γε-- 
γραμμένοις δεδήλωται. Τὸν δὲ Μάρκιον εὐϑὺς ἐπόϑει δ 
τὰ Οὐολούσκων πράγματα. Πρῶτον μὲν γὰρ στασια-- 
σαντες πρὸς “ἱκανοὺς συμμάχους καὶ φίλους ὄντας ὑπὲρ 
ἡγεμονίας ἃ ἄχρι τραυμάτων καὶ φόνων προῆλϑον. ἔπειτα 
μάχῃ κρατηϑέντες ὑ ὑπὸ Ῥωμαίων, ἐν ἡ Τύλλος ἀπέϑανε 
καὶ τὸ ἀνθοῦν μάλιστα τῆς δυνάμεως διεφϑάφη; δια-- 10 
λύσεις αἰσχίστας. ἠγάπησαν ὑπήκοοι γενόμενοι καὶ τὸ 
προσταττόμενον αὐτοῖς ποιήσειν ὁμολογήσαντες. 


[ΑΑΚΙΒΙΑ4ΖΟΤ ΚΑΙ ΚΟΡΙΟΔΑΝΟΥ 16 
ΣΥΓΚΡΙΣΙΣΙ] 


Ι. Ἐκκειμένων δὲ τῶν πράξεων, ὅσας ἡγούμεϑα λό- 
γου καὶ μνήμης ἀξίας εἶναι. τὰς μὲν πολεμικὰς ἐπὶ οὐδέ- 
τερον ποιούσας ῥοπὴν μεγάλην ὃ ὁρᾶν ἔστιν. Ὁμαλῶς. γὰρ 0 
ἀμφότεροι πολλὰ μὲν στρατιωτικῆς ἔργα τόλμης καὶ ἀν-- 
δρείας, πολλὰ δὲ καὶ τέχνης καὶ προνοίας στρατηγοῦντες 
ἐπεδείξαντο, πλὴν εἰ μή τις ϑέλοι τὸν Αλκιβιάδην, ὅτι 
καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ἐν πολλοῖς ἀγῶσι νικῶν 
καὶ κατορϑῶν διετέλεσεν, ἀ ἀποφαένειεν τελειότερον στρα-- 25 
τηγόν᾽ ἐπεὶ τό γε παρόντας καὶ ὁ ἄρχοντας ὀρϑοῦν ἀεὶ 
προδήλως τὰ οἰκεῖα καὶ ᾿προδηλότερον αὐ πάλιν βλάπτειν 
μεϑισταμένους ἀμφοτέροις ὑπῆρξε. Πολιτείαν δὲ τὴν 
μὲν “Αλκιβιάδου τὴν ἄγαν λαμυρὰν καὶ τὸ μὴ καϑαρεῦον 
ἀναγωγίας καὶ ᾽ βωμολοχίας ἐν τῷ πρὸς χάριν ὁμιλεῖν τοῖς 80 
στολλοῖς οἵ σώφρονες ἐβδελύττοντο ) τὴν δὲ Μαρκίου 
παντάπασιν ἄχαριν καὶ ὑπερήφανον καὶ ὀλιγαρχικὴν 


458 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ δὴ 


γενομένην ἐμίσησεν ὁ Ῥωμαίων δῆμος. Οὐδετέραν μὲν 
οὖν ἐπαινετέον ὃ δὲ δημαγωγῶν καὶ χαριξόμενος τὸν 
ὅπως οὐ δόξουσι δημαγωγεῖν προπηλαχιξόντων τοὺς 
πολλοὺς ἀμεμπτότερος" αἰσχρὸν μὲν γὰρ τὸ κολαχεῦειν 
ὅ δῆμον ἐπὶ τῷ δύνασϑαι, τὸ δ᾽ ἰσχύειν ἐκ τοῦ φοβερὸν 
εἶναι καὶ κακοῦν καὶ πιέξειν πρὸς τῷ αἰσχρῷ καὶ ἔϊ 
κὸν ἔστιν. 
Π. Ὅτι τοίνυν ἁπλοῦς τις ὃ Μάρκιος ὑπείληπται τὸ 
τρόπῳ γεγονέναι καὶ αὐθέκαστος, ὁ δὲ ᾿Αλαιβιαῦι 
ιο παγοῦργος ἐν τῇ πολιτείᾳ καὶ ἀναλήϑης, οὐχ ἄδην 
ἐστι. Μάλιστα ὃὲ κατηγοροῦσιν αὐτοῦ κακοήϑειαν καὶ 
ἀπάτην, ἢ τοὺς Δακεδαιμονίων πρέσβεις παρακρουσά- 
μένος, ὡς Θουκυδίδης ἱστόρηκε, τὴν εἰρήνην ἕλυδὲν. 
41λ αὕτη μὲν ἡ ἢ πολιτεία, καίπερ εἰς πόλεμον αὖϑις ἐμ 
16 βαλοῦσα τὴν πόλιν, ἰσχυρὰν ἐποίησε καὶ φοβεράν, τί! 
- Μαντινέων καὶ ᾿4ργείων συμμαχίας δι᾽ ᾿4λκιβιάδον ποῦν 
γενομένης" Μάρκιος δ᾽ ὅτι μὲν ἀπάτῃ καὶ αὐτὸς ἄε, 
πολέμωσε Ῥωμαίους καὶ Οὐολούσκους διαβαλὼν ψευδῶς 
τοὺς ἥκοντας ἐπὶ τὴν ϑέαν, Ζιονύσιος. ἰστόρηκεν᾽ 
30 αἰτία φαυλότερον ποιεῖ τὸ ἔργον. Οὐ γὰρ ἐκ φιλονελίς 
΄ οὐδὲ πολιτικῆς μάχης ἣ ἁμίλλης, ὡς ἐκεῖνος; ἀλλ ὀρ 
χαριξόμενος, παρ᾽ ἧς οὐδένα φησὶν ὁ Δίων ᾿ἀποϊαβῖν 
χάριν, πολλὰ τῆς Ἰταλίας μέρη συνετάραξε καὶ πολὶε; 
πόλεις οὐδὲν ἀδικούσας τῷ πρὸς τὴν πατρίδα ϑυμῷπιῇ 
46 ανάλωσε. Καίτοι καὶ ᾿Αλκιβιάδης δι ὀργὴν μεγδὶο 
αἴτιος συμφορῶν κατέστη τοῖς πολίταις. ᾽411᾽ ὅτε τρ 
τον ἔγνω μεταμελομένους εὐγνωμόνησε, καὶ πάλιν ἀπ} Ἴ 
ριφεὶς οὐκ ἐφήσϑη τοῖς στρατηγοῖς ἁμαρτάνουσιν οἷ" αἰ 
παρεῖδε καχῶς βουλευομένους καὶ κινδυνεύοντας, 
8ὺ ὅπερ “4φιστείδης ἐπαινεῖται μάλιστα πράξας πρὸς θὲ 
μιστοκλέα, τοῦτ᾽ ἐποίησε, πρὸς τοὺς τότ᾽ ἄρχονται: ᾿ 


φέλους ὄντας ἐλθὼν καὶ φράσας τὸ δέον καὶ διδάμ 


241 ΛΑ4Κ18Β. ΚΑῚ ΚΟΡΙΟ.“. ΣΥΓΧΚΡΙΣΙΣ. 459 


Μάρκιος δὲ πρῶτον μὲν ὅλην κακῶς ἐποίει τὴν πόλιν 
οὐχ ὑφ᾽ ὅλης παϑών, ἀλλὰ τοῦ βελτίστου καὶ κρατίστου 
μέρους συναδικηϑέντος αὐτῷ καὶ συναλγήσαντος ἔπειτα 
πολλαῖς πρεσβείαις καὶ δεήσεσι μίαν ἰωμένων ὀργὴν καὶ 
ἄγνοιαν οὐ τεγχϑεὶς οὐδ᾽ εἴξας ἐδήλωσεν ἐπὶ τῷ δια-- 5 
φϑεῖραι τὴν πατρίδα καὶ καταβαλεῖν, οὐχ ὅπως ἀπολάβῃ 
καὶ κατέλϑῃ, βαρὺν πόλεμον καὶ ἄσπονδον ἐπανῃρη- 
μένος. Τούτῳ δὲ φήσει τις διαφέρειν" ᾿4λκιβιάδην μὲν 
γὰρ ἐπιβουλευόμενον ὑπὸ Σπαρτιατῶν διὰ δέος ἅμα καὶ 
μῖσος αὐτῶν μεταστῆναι πρὸς ᾿4ϑηναίους, Μαρκίῳ δὲ 10 
πάντα δέκαια ποιοῦντας Οὐολούσκους οὐ καλῶς εἶχεν 
ἐγκαταλιπεῖν. Καὶ γὰρ ἡγεμὼν ἀποδέδεικτο καὶ μεγί- 
ὅτην πίστιν εἶχε μετὰ δυνάμεως, οὐχ ὡς ἐκεῖνος. ἀπο-- 
χρωμένων μᾶλλον ἢ χρωμένων αὐτῷ “Αακεδαιμονίων, ἐν 
τῇ πόλει περιϊὼν καὶ κυλινδούμενος αὖϑις ἐν τῷ στρα- 16 
τοπέδῳ τέλος εἰς τὰς Τισαφέρνου χεῖρας ἀφῆκεν αὑτόν" 
εἰ μὴ νὴ 4ία μὴ φϑαρῆναι τὰς ᾿ϑήνας παντάπασι πο-- 
ϑῶν κατελϑεῖν ἐθεράπευε. 

1Π. Χρήματα τοίνυν ὁ μὲν ᾿Δ4λκιβιάδης καὶ λαβεῖν 
οὐκ εὖ πολλάκις ἐκ δωροδοκιῶν καὶ διαϑέσϑαι κακῶς εἰς 30 
τρυφὴν καὶ ἀκολασίαν ἱστόρηται" Μάρκιον δὲ σὺν τιμῇ 
διδόντες οἵ στρατηγοὶ λαβεῖν οὐχ ἔπεισαν. Διὸ καὶ μά-- 
λιστα τοῖς πολλοῖς ἐπαχϑὴς ἦν ἐν ταῖς περὶ χρεῶν δια-- 
φοραῖς πρὸς τὸν δῆμον, ὡς οὐκ ἐπὶ κέρδεσιν, ἀλλὰ δὲ 
ὕβοιν καὶ περιφροσύνην τοῖς πένησιν ἐπηρεάξων. ᾿Αντίέ-- 25 
πατρος μὲν οὖν ἐν ἐπιστολῇ τινι γράφων περὶ τῆς ᾿4ρι- 
στοτέλους τοῦ φιλοσόφου τελευτῆς » Πρὸς τοῖς ἄλλοις "ὁ 
φησὶν ..ὃ ἀνὴρ καὶ τὸ πείϑειν εἶχε" “(( χὰς δὲ Μαρκίου 
πράξεις καὶ ἀρετὰς τοῦτο μὴ προσὸν ἐπαχϑεῖς ἐποίησεν 
αὐτοῖς τοῖς εὖ παϑοῦσι. τὸν ὄγκον αὐτοῦ καὶ τὴν ἐρημίᾳ 80 
σύνοικον, ὡς Πλάτων εἶπεν, αὐϑάδειαν μὴ ὑπομείναν.-- 
τας. Τοῦ δ᾽ ᾿Δλκιβιάδου τοὐναντίον ἐπισταμένου χρῆ- 


4600 ΠΛΑΟΥΤΑΡΧΟΥ͂ - 2.3 


σϑαι τοῖς προστυγχάνουσιν οἰκείως, οὐδὲν ϑαυμαστὸν ὦ 
οἷς κατώρϑου τὴν δόξαν ἀνϑεῖν μετὶ εὐνοίας καὶ τιμῆ; 
εὐημεροῦσαν ν ὅπου καὶ τῶν ἁμαρτημάτων. ἔνια πολλ΄- 
κις χάριν εἶχε καὶ ὦ ὥραν. ὍὌϑεν οὗτος μὲν οὐ μικρὰ β)έ- 
6 Ψας οὐδ᾽ ὀλίγα τὴν πόλιν ὅμως ἀπεδείκνυτο πολλίαι; 
ἡγεμὼν καὶ στρατηγός, ἐκεῖνος δὲ μετιὼν ἐπὶ πολλιὶ; 
ἀριστείαις καὶ ἀνδραγαϑίαις ἀρχὴν προσήκουσαν, ἐξ 
πεσεν. Οὕτω τὸν μὲν οὐδὲ πάσχοντες κακῶς ἐδύναντ! 
μισεῖν οἵ πολῖται, τῷ δὲ περιῆν ϑαυμαζομένῳ μὴ φι 
10 λεῖσϑαι. 

ΓΥ. Καὶ γάρ τοι Μάρκιος μὲν οὐδὲν ἀπεδοῆατο ἢ 
πόλει στρατηγῶν, ἀλλὰ τοῖς πολεμέοες κατὰ τῆς πατρίς 
δος" ᾿4λκιβιάδου δὲ καὶ στρατευομένου πολλᾶχις "ὸ 
στρατηγοῦντος ἀπέλαυσαν οἱ ᾿4ϑηναῖοι" καὶ παρῶν 

15 ἐκράτει τῶν ἐχϑρῶν ὅσον ἐβούλετο, καὶ μὴ παρύντος 
ἴσχυσαν αἵ διαβολαί" Μάρκιος δὲ παρὼν ὑπὸ Ῥωμαίων 
κατεδικαάσϑη, παρόντα δὲ Οὐολοῦσκοι διέφϑειραν, ν᾽ 
δικαίως μὲν οὐδ᾽ ὁσίως, αἰτίαν δὲ τοῦ εὐλόγου παρέδγ 
αὐτός. ὅτι δημοσίᾳ τὰς διαλύσεις μὴ προσδεξάμενῃὴ 

40 ἰδίᾳ δὲ πεισϑεὶς ὑπὸ τῶν “υναιχῶν οὐκ ἔλυσε τὴν 
ἔχϑραν, ἀλλὰ τοῦ πολέμου μένοντος, ἀπώλεσε τὸν καὶ 
ρὸν καὶ διέφϑειρε. Πείσαντα γὰρ ἔδει τοὺς πεπιστευχό" 
τας ἀπελϑεῖν, εἰ τοῦ πρὸς ἐκείνους δικαίου πλεῖστον 
ἐποιεῖτὸό λόγον. Εἰ δὲ μηδὲν ἐφρόντιξεν Οὐολούσχον 

45 ἀλλὰ τὴν ὀργὴν ἐμπλῆσαι τὴν ἑαυτοῦ βουλόμενος ἐν! 

,τὸν πόλεμον, εἶτ᾽ ἔληξεν, οὐ διὰ τὴν μητέρα καλῶς εἰ! 
φείσασϑαι τῆς πατρίδος, ἀλλὰ σὺν τῇ πατρίδι τῆς μ΄ 
τρός" μέρος γὰρ ἦν καὶ ἡ μήτηρ καὶ ἡ γυνὴ τῆς πατρίδι 
ἣν ἐπολιόρκει. Τὸ δὲ δημοσίαις ἱκεσίαις “καὶ δη8 
80πρέσβεων καὶ λιταῖς ἱερέων ἀπηνῶς χρησάμενον ἐπ 
χαρίσασϑαι τῇ μητρὶ τὴν ἀναχώρησιν, οὐ τῆς μητρὺ Ἱ 
τιμή, ἀλλ᾽ ἀτιμία τῆς πατρίδος οἴκτῳ καὶ παραιτήσει δι 


243 44Κ18Β. ΚΑ] ΚΟΡΙΟΑ.. ΣΥΓΧΡΙΣΙΣ. 46] 


μίαν γυναῖκα σωξομένης. ὡς οὐκ ἀξίας σώξεσϑαι δι᾽ αὐ-- 
τήν. Ἐπίρϑονος γὰρ ἡ χάρις καὶ ὠμὴ καὶ ἀχάριστος 
ἀληϑώῶς καὶ πρὸς οὐδετέρους ἔχουσα τὸ εὐγνῶμον ἀνε-- 
χώρησε γὰρ μήτε πεισϑεὶς ὑπὸ τῶν πολεμουμένων μήτε 
πείσας τοὺς συμπολεμοῦντας. Ὧ»ἤ αἴτιον ἁπάντων τὸ δ 
ἀνομίλητον τοῦ τρόπου καὶ λίαν ὑπερήφανον καὶ αὖϑα- 
δὲς, δ καϑ᾽ αὑτὸ μὲν ἐπαχϑές ἐστι τοῖς πολλοῖς, τῷ δὲ 
φιλοτίμῳ προσὸν γίνεται παντάπασιν ἄγριον καὶ ἀπα-- 
ραίτητον. Οὐ γὰρ ϑεραπεύουσι τοὺς πολλοὺς ὡς μὴ 
δεόμενοι τιμῆς, εἶτα χαλεπαίνουσι μὴ τυγχάνοντες. Ἐπεὶ 10 
τό γε μὴ λιπαρῆ μηδὲ ϑεραπευτικὸν ὄχλων εἶναι καὶ 
Μέτελλος: εἶχε καὶ ᾿Δριστείδης καὶ Ἐπαμεινώνδας" ἀλλὰ 
τῷ καταφρονεῖν ἀληϑῶς ὧν δῆμός ἐστι καὶ δοῦναι καὶ 
ἀφελέσϑαι κύριος ἐξοστρακιξόμενοι καὶ ἀποχειροτονού-- 
μενοι καὶ καταδικαξόμενοι πολλάκις οὐκ ὠργίζοντο τοῖς 15 
πολίταις ἀγνωμονοῦσιν, ἀλλ᾽ ἠγάπων αὖϑις μεταμελο-- 
μένους καὶ διηλλάττοντο παρακαλούντων. Τὸν γὰρ 
ἥκιστα ϑεραπευτικὸν ἥκιστα πρέπει τιμωρητικὸν εἶναι 
τῶν πολλῶν, ὡς τὸ χαλεπαίνειν μάλιστα μὴ τυγχάνοντα 
τῆς τιμῆς ἐκ τοῦ σφόδρα γλίχεσϑαι φυόμενον. 0 

Ψ. ᾿Δλκιβιάδης μὲν οὖν οὐκ ἠρνεῖτο τιμώμενος χαί- 
φειν “αἱ δυσφορεῖν παρορώμενος, ὅϑεν ἐπειρᾶτο προσ- 
φιλὴς εἶναι τοῖς παροῦσι καὶ κεχαρισμένος" Μάρκιον δὲ 
ϑεραπεύειν μὲν οὐκ εἴα τοὺς τιμᾶν δυναμένους καὶ αὔ- 
ξειν τὸ ὑπερήφανον, ὀργὴν δὲ καὶ λύπην ἀμελουμένῳ “5 
τὸ φιλότιμον παρεῖχε. Καὶ ταῦτ᾽ ἔστιν, ἅ τις ἂν αἰτιά-- 
δσαιτο τοῦ ἀνδρός" τὰ δ᾽ ἄλλα πάντα λαμπρά. Σωφρο- 
σύνης δὲ καὶ χρημάτων ἐγκρατείας ἕνεκα τοῖς ἀρίστοις 
καὶ καϑαρωτάτοις τῶν Ἑλλήνων ἄξιον αὐτὸν παραβαάλ- 
λεεν. οὐκ ᾿Αλκιβιάδῃ μὰ 4“ία τῷ ϑρασυτάτῳ περὶ ταῦτα 80 
καὶ ολιγωροτάτῳ τοῦ καλοῦ γενομένῳ. 


Βεῖ Β. σ. ΤΟΌΡΤΘΣ ἰὰ Τυϑὶ αὶ ἰβδὲ δυθοίθηθῃ ὑπὰἃ ἴῃ 8Δ]16} 
ΒΘΟΒΒΒ ἸΏ ροα Σὰ ὨΔΡΘΏ: 


ΗΔ Ρποἢ 


ἀδν 
ἘΘΙΙΡΊΟΩ υπᾶα Μν.ΠοΙ]ορῚθ 
ἄρον ΟΥθοῆθη ἀπᾷ Βδιηου. 


ΕὰΡ Ογιπδδοίο Βελυβνείίεί 


γΥΟΣ 


Ἡροίμητὶοῦ ὙΜΙΒ6Ι, ΒίοΟ]], 


Οοῃγϑοῖοσ δὲὶ Ογππδοίαπι Ζὰ ὟΝ εἰ θανς. 
ΜῈ 12 Ταΐϑὶ αὶ ΑὈΟΙ]ἀθηρθη. 
Τοιὶτῖθ ΒΘὮ} νϑυθθββουίο υπᾶ νϑυσλθηνίθ Αὐδαρθ. 


8, δε. Ὀυαΐβ 1 ΤῊΪν. Ιῃ Ῥαδυίθηῃ σὸρ ὁ ΕΧΘΙΡΙ Υθα ἃ 24 Νρτ. 
ΕἸορδηῖ ροθυπάοῃ 1 ΤῊΪν, 10 Νρτ. 


ἘΠν 6 816 ὈΙΒΒΟΣ δὰ οἴμοι Βθοθθ, ὙγΘΙΟΒ68, δὰ ἄσιι 
μποιείσοι βίδηάραυμπκίο ἀοὲ ὙΥ 155 ΘΟ ΒΔ βίθμοπα, α16 Ἐδ- 
Ἰἰρῖοπι πᾶ Μυ7ιβοϊορῖο ἀος Οαὐίθομθα ὑπᾶ Εδτλοσ 306616]] 
ἐὰν αἴο Βοαδχἔη᾽θ8ο ἀοχ Θ᾽] στ ΒΟΉ] 6 η ἀδγζΖιβίο 6 ν 6 Γ- 
βαοδὲ μδιίο, πάθην ἀ16 νουβϑηάθηθα τηγίμο]ορ θοῦ θα 1,6 }γ- 
Ῥάσμοσ θα οσ ΠΟΘΙ Κ8Ὲ2 ἰῃ ἀοσ δ]ΐθῃ Ζοὶΐ ἔβθθη Οὗου, 
νπῖο α16 Ηδπηαρθίομοσ σοὺ Η ὁ ἔξοχ υπα Κ΄ τ 6 οΚ, Εἶδοσ 
ἄσιη Ἰζσϑὶβ ἀοσὺ βομυ]ο ποὶξ Εἰ παῦθροβοη. 16 νου]θροπᾶδ 
ΘΟΙΣΣΕΕ ἰρὲ τοὶ θοθοπάρθγος ΕΟ κϑίομε δ ἀϊα ΟΡ σο 8596} 
ἅοὲ Οιδηϑβίθῃ δρροίαδββί. Τῃ ταδρ] ομθῖος Κι ἄσζο βυομὶ ἀογ 
ΨΟΣΓΆΒΒΟΥ οἷηθ Πασβίθ]πηρ ἀοΣ ρΥ]θοἴβομβοι ΜΥ.ΙΠΟΙ]ορῖθ 


υπὰ ἘΔΙρίου δὺῇ ἀον δία ἀοὲ Ἐπ Κα απρ σὰ ροΌθα, 


ΘῈ 6ΙΟΠ6 816 ἀυστοῦ Ηοτλοσ ππὰ Ἡδϑιοα ρομβοῦθη οσάθῃ 
ἑδι πα δυο βἰ6 νυν δῃσομα ἀον ΒΙ 6 Ζοῖὲ 468 Β6] ΘΒ ΒΟ ΘᾺ 
Τ. 6 θοτῖβ βίδμπα, ἈοοὮ ἰδὲ Ὀοὲἱ θη οἰπζοίποη (οἰ ποϊξοη δυο 


δα ἀϊθ πυϑπΐρον ϑπένιςοϊέθι Ὑ οσβεθ!παρθα οἶποτ ἐγάμεπι 
Ζεἷξ οἄοτ Ἰοοϑῖου Οα]ὲθ, βοπῖε δῦ ἄϊθ Απβατίπυρεη βρ- 
ἴοτες Ζοῖε Βἰπιρονίθθθι ἀπὰ ἄστομ οἴπθπ Καγκθα οἰπἰοίίευ- 
θη ΤΕΣ] ἀοι Ἐπ τ ΚΘ] απρβρδηρ ἄοτ στ θοίβομοι Βεἰϊρίοι. 
βοϊδϑὲ ἐπ δ!]ρϑυνοίπ θη Ὁτωσίββθη βθβοβι]άοτε πογάθη. ὕπι 
ἄθῃ Ζπϑοκοι ἀθ8 Ογπιπαϑίιπιβ γ]]1ρ χὰ φοαὔρεμ, ἰδὲ ἰῃ' 
ἀΐοβοι πϑῦθῃ τγθβθῃ οι σοτθθββοσίθπ πῃ ᾶ ψοιταθμτίεπ ἀΐ. 
αφὸ ἀϊο Β ὅτι ἰδ βΒ Μυγίβο]ορὶθ Θθθπ 8118 δὰ 8 }}τ- 
19 Ὰ Βομβδηᾶοϊε ποσάθη. 

Ῥῖθ Βεΐξεξθθθηθη Καρξοτέδίθ!π θπεμδίέθη ΑΒθἰ]ἀυι- 
ἔθη σου Απέψαθα πδοὰ Ο. ΜᾺ]]6τ᾽5 ἀπὰ Ο 6 βέθυ]ογῈ 
Ῥοακιβδίοση ἀθτ δέοι Καπβὲ, ἀπ οἷπ υο]]βεδηἀἶροθ κε: 
εἰβίοσ. οτ]οϊομβίοτε ἀδβ Νδοββοβίδρθι. 

Α116 Βῖ8 7θἐξὲ ετβοβίθπθπθι Βϑασι θέ] απροι φργθόμοι 
ἴοι οἰπιβεϊστηπιῖρ ἀδεῖπ 89, 4898 ἀθτ  ϑυέαββον βοίποι Ζπεκ 
το κουαπηθη οστοῖομε ἀπ θἴπθιι 8] θταθίτι ρ δ μέθη Βε- 
ἀϊτβηϊθδο βοπαρεπᾶ δΌρθΒοϊ ἔβη Βδθ6. [πὸ Επρίεπὰ υπὰ 
Ῥβποπιδτκ δἰπὰ Τοθοσβοίζαπροη ἄθβ Βπομβ ογθεμίεπεῃ, 
οἷ Βουεῖβ, 888 ἀ85856106 δῖοι ἱπὶ Αὐβίδηᾶο ἀϊθ ἴμπι δὲ" 
Βυμτοπᾶθ Αποικεππαηρ βοίαπάοη μδὲ. 


γῆς δι αὶ ἘΡΟΥ 229 
ενὸ δ φῇ μὴ ἡχῃιμῷ ΕὟΣ 
αὶ Τϊος Ἰλέρμου ιμΗ8 


Λαρανίίοον ἀϑ εἶναι γο(61),2νο!!, 2 "2 - Ονξὰϊὲ οροτα (53), τοῖ. 1... . .- 1 
(εφατὶ8 δοιισαθηίδεὶΐ 121. - τι τὸἱ. 11. (πιδῖδιπογρ.) . . -- ΤἸκ, 
ΤΕΥ ΤΊ Ἄνα (ὃ -- - νοὶ. τὴ. ως οωΡ..-10 


8 Βαγδὰβ οἷησζοῃ: 

Β Ον άϊὶ ἐτἰδῖῖϊα . . . .. - 
9 -Ὄ “5 ζαϑιὶ . . ο . .“ 

Ββ -- -- τηοίδαι. ἀεϊϑεῖαε οὐ νφ.-π 5 
4 --. 


-- - ἀο 6110 Οδ])]͵ῖεοο . . . . - 
- - ἀο θεῖ ]ο εἰν} (883) .. -- 
-- - ᾿ εοὐαυηθηξαγὶϊ (65), τοῖ. 10 . -- 
-- -- ἀονοῖο αἰ Ἰἶοο ( λ: ὰ παίοον. -- 
(δι δ (40) . οΟ ὁ « ᾿ν' 

6 


ῖς ] Ρεγβὶυβ (23). ῷ 
ὑεἰϑαβ (10). . . Ῥμαθάγὶ ἴαδαΐδθ ᾳῳ). 21. 
12 


ΑἸ εογοη 8 ἬοΡοτα 0), νοι ᾿ς . 

(Λαο ἰπ 95 δἰπΖἼηθη ΑΒΙᾺ]ᾳ:.) --- το]. 1. -- 10 

(ἱεογοιὶς οΥδιίοηθα βοϊδείῖδο. 7δᾶθ8 Βιῦοι οἰ 26] 5. . . ἃ --- 8334 
Οἱςοτοηὶδ ορὶεῖ. δοϊεεὶ, (11) ΡαΓ8]. --- 9 ΡΊΙΩΣ ερὶβία]α (29). οςῳ-πἀἶ 10 
--- ΡαΓ9 1]. -- - 1ὅ ΡΙΪΗΪΙ παί. ἢϊδῖ. (21), νοὶ. 1τ-ν. ὰ ---ὄ (8 

(οτπεϊϊαν Νοροῦ φ": “ον. 216. ] ΡΓΟΡΘΓΠΪ οαγπιΐπα (29). .-.- 

(ἀγα; ἀν τὶ (16) 10 ΝΗ ἰπδῖ, (9), ν0}}. . .-- 18 


12 Ῥίδαϊ! οοτηοϑάϊδο (5), νοι 
-- 1 


Εαϊτορίὶαα (11) ..: -- 2 δἰυβίϊαδ (11) . 384 
ΕἸογυϑ (21) ἄς ΑἸΩρ Ια οὗ - -.- 9 ϑδοηθοδδ ΟροΓἃ ΡὨῖ]οε. (9) 8 γο]!. 26 
Ετοπίϊηυβ (62) Ὁ «ὁ . . . ““ 15 διαϊίυ5 (87), 2 νο]]. . 1 -- 
( α]υς (60) . ᾿νε. ο.- 4 ϑαυοίοιΐαε (41). . ...- ἧ145 
(16 1118 (4), 2 νοὶ. .. -- 2 Τοῖτῖ ορογᾷ (21), 2 νοῖ. . ν..- 18 
Ηοτϑι1}} εδγελὶπα (260 ἃ 45) -- Τίς ΔΓΔῸΒ ΘἰΏΖΟ]Π; 
7ατἱβργαἀθηκίδθ δηϊοὐυβιϊ ἰϑηδθ γθ- -- - ἸΙΌΓΙ τΐϊθοτος.. . -- 88 
᾿Ιἰᾳυΐϑο (8) . . . ...... 124 Τογθητὶ σοπιοεάΐδα (15). - 9 
αδίϊηυβ (28) . . τ. ..-.--28 ΤΙΒΌΙΠΙΕΙ οαγπιὶπα (40). . . ... -- 8 
τς Ἑάῆο πΐδον. ....- 71 ὕἱρίδδαβ (ὅ9). .- 1 
Πα νοπα ίβ ταῖγαο (20) . .-" 4 ΨεὶΙοῖας Ραϊδεθαϊαβ. (Ὁ). ...ῦϑ.- 4Ὁ 
. Ε. Ἠρτπιδια - 4 ΝΡ οροότὰ (2). . . .. --111 
[{Ὺυ} οροῖα (ϑ), 8 ν0}}. .. 1.24 ϑανγδαδ εἰ Ζο]η: 
ἐπασγοῖϊαδ (δ). .. .-12 --ὀ -- Βαυεοϊϊεᾶ οἱ ἀεοτρίεδα. . -- 88 
Ναγιϊ δ} ερ᾽ στδινιοδία (4) . .-ἡἥὄ 12 -- --  Αοὔοδ.. .. ..- 1 
ὕμπίον ὧἄδσ ἤῬγοϑεο 6 ῇβθῃ δἱδὴ : 
Αδ]αηαϑβ (22). Ὀἱβαγοῆὶ ογαϊϊοηθε (42). Ηεδὶοαϊ εδυΐηδ (81). 
ΑἸεΐρμγοι (82). Ὀίοβϑηεβ 1,δογιϊα8 (89). Οτδοῦΐϊα 5: ΎΠ1πα (63). 


Ατὶβίοιο δα ΤῊΝ οἵηηΐδ ϑ' Ῥίουνο! ας. δηίΐᾳαᾳ. οι,  Ρ] αἰατγο δὶ τηογα]ῖα (22). 


ΑἸἰμομδθὰδ (52). 0]. 1 ) Ροϊγοῖπβ (18). 
Οοτρυδροδί.ορὶς ατδος.(81). [ Εατὶρί ἀΐα ἔγαρτηοπίδ (84). ΤΠΘΙΙἶ 011 ῬΔΥΔρΡΏΓΑΒ68 (47) 
Ἔ. 

Γοδηαδ (δ0). ΡΙΪηΣ παοῖττδ!α πἰδίον, ΠΌΤ 1 ὅδβηθοδο Ποῖ. ορϑῖὰ (19). 
νῖ ΣΡ ΟΕτΑΡ [Αἰὐϊαὶ (48). ΧΧΧΥῚΙΪ (27), το]. ΓΙ. ΘῚΠ1π5 Π|4}}ς 8 ὦ) 
Οτοϑὶυϑ ( θυἱπε  Πἰ8πὶ ἀθεΐδπι. (19). ΒΥΠΙΠΙ ΒΟ Π.5 (58). 
ΡΊ δαὶ απο ξάϊαο (16), νοὶ. [ ϑετγὶ ρίογθβ τοὶ σῃβίΐςδε (29). } Νδ᾽ογὶπαβ πιαχϊ πιὰβ (85). 
ΠῚ, ΤΡ. δογίρίοτν. πἰδῖοτ, Αὐραβί, (6). 
Κιοϊρπῖς, ἰπὶ 7611 1864. Β. α. Τουῦηογ. 


Β. α. Του ὉΠ 618 
δα αβϑάθει κε ε ἢ βον ππά ᾿αἰεἰ ἴδοιεν (] ϑϑῖκονῦ 


τηῖξ ἀδυΐίβοβοη οὐκ  ἄσομ θη ΑἸ ΘΣ ΚπΏρ6η. 
Βἰ5 ῥοϊχὶ (7.11 1864) δἰη ἃ οΥβο ι θη 6} : 


ΑΘΒΟΆΥΪΟΒ Αραπιθπου, ὕοη ΕΟΡ. ΕπροΥ. . . . 12 κ 
σ 8 ΒΑΣΙ ΟΟΙΙΣΔΘΙΓΑΥΙΙ ὧὯἀθ 6110 Θ4111006. Ὑοη Α. ΒΟΡ ΟΣ ΘΗ Ζ. 
Μὲ Κασγῖο σοῦ Η. δηρο. ὃ. Αὐῦ.. .. 38, 


-.- ἃἀ6 Ὅ6110 οἰνἱ] νοῦ Α. ΘΠ οΟΌΘΥΘμΖ. 2. ᾿Δυ.. . 1, 
σισθχοσὲβ ἄο οἶβοὶΐο Ἰἰρσὶ ἔχοβ. οι 7. ν. αταθοτ. . . . 12, 
β ἀΠἰαῖο ΠΆΙΣ. σου α. ΠΤ ΒΙΛΘΟΥΟΙ. Ὁ «δ, 
ΤΔοϊίσδ. οι (ὐὔ. ΤΠ ΔΏΤΠΟΥΘΟΙ. . . το ρ.. 6, 
.-  οᾶο Δὲν πῃ. ῬΙδποίσα. Ὑοη Εἰ. ΚῦρΚο. οὐ ρρ.. 9.59, 
.᾿ -- οᾶο δὲν δοείίαδ. σου Η. Α. Κοοἢ. . .Ὄὄἕ .Ἰ ..ῦϑ.ἅ  ἅϊ, 
᾿ - οᾶο ΝΣ βαχ. Βοδοίπδ. σου ΕἾ. ΕΙΟΒ ΟΣ. . . . . ἤϊ, 
.᾿  --. Βοᾶο Δὸν Ἐ. Απὴ. ἘΠῚΟ. ὍοΣ ΕἾ. ἘΪΘΗ ΘΙ, . Ὁ . . 5, 


ΤΗΐβ ῬΟΟΚ βῃπου]ὰ 6 τεϑιιγηθά τὸ 
πο Τὐργασυ οα οσ θεξοσγε ἐπε 1δβὲ ἀδίε 
βίδπιρεα Ὀεϊονν. 

Α ἔπε ο ἤνε ςεπίβ ἃ ὅδ 15 ἱποιιγσγσεᾶ 
ὉΥ τεϊαϊπίηρ ἰ Ῥεγοπᾶ {πε βρεοϊβεά 
τἴπιε. 
ῬΙδ6686 γϑξιγη ργοιηρίὶγ.
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Vitae parallae"

See other formats
