Skip to main content

Full text of "Wirtembergisches urkundenbuch; herausgegeben von dem Königlichen staatsarchiv in Stuttgart .."

See other formats


Google 


This  is  a  digital  copy  of  a  book  that  was  prcscrvod  for  gcncrations  on  library  shclvcs  bcforc  it  was  carcfully  scannod  by  Google  as  pari  of  a  projcct 

to  make  the  world's  books  discoverablc  online. 

It  has  survived  long  enough  for  the  Copyright  to  expire  and  the  book  to  enter  the  public  domain.  A  public  domain  book  is  one  that  was  never  subject 

to  Copyright  or  whose  legal  Copyright  term  has  expired.  Whether  a  book  is  in  the  public  domain  may  vary  country  to  country.  Public  domain  books 

are  our  gateways  to  the  past,  representing  a  wealth  of  history,  cultuie  and  knowledge  that's  often  difficult  to  discover. 

Marks,  notations  and  other  maiginalia  present  in  the  original  volume  will  appear  in  this  flle  -  a  reminder  of  this  book's  long  journcy  from  the 

publisher  to  a  library  and  finally  to  you. 

Usage  guidelines 

Google  is  proud  to  partner  with  libraries  to  digitize  public  domain  materials  and  make  them  widely  accessible.  Public  domain  books  belong  to  the 
public  and  we  are  merely  their  custodians.  Nevertheless,  this  work  is  expensive,  so  in  order  to  keep  providing  this  resource,  we  have  taken  Steps  to 
prcvcnt  abuse  by  commercial  parties,  including  placing  lechnical  restrictions  on  automated  querying. 
We  also  ask  that  you: 

+  Make  non-commercial  use  ofthefiles  We  designed  Google  Book  Search  for  use  by  individuals,  and  we  request  that  you  use  these  files  for 
personal,  non-commercial  purposes. 

+  Refrain  fivm  automated  querying  Do  not  send  automated  queries  of  any  sort  to  Google's  System:  If  you  are  conducting  research  on  machinc 
translation,  optical  character  recognition  or  other  areas  where  access  to  a  laige  amount  of  text  is  helpful,  please  contact  us.  We  encouragc  the 
use  of  public  domain  materials  for  these  purposes  and  may  be  able  to  help. 

+  Maintain  attributionTht  GoogXt  "watermark"  you  see  on  each  flle  is essential  for  informingpcoplcabout  this  projcct  and  hclping  them  lind 
additional  materials  through  Google  Book  Search.  Please  do  not  remove  it. 

+  Keep  it  legal  Whatever  your  use,  remember  that  you  are  lesponsible  for  ensuring  that  what  you  are  doing  is  legal.  Do  not  assume  that  just 
because  we  believe  a  book  is  in  the  public  domain  for  users  in  the  United  States,  that  the  work  is  also  in  the  public  domain  for  users  in  other 
countries.  Whether  a  book  is  still  in  Copyright  varies  from  country  to  country,  and  we  can'l  offer  guidance  on  whether  any  speciflc  use  of 
any  speciflc  book  is  allowed.  Please  do  not  assume  that  a  book's  appearance  in  Google  Book  Search  mcans  it  can  bc  used  in  any  manner 
anywhere  in  the  world.  Copyright  infringement  liabili^  can  be  quite  severe. 

Äbout  Google  Book  Search 

Google's  mission  is  to  organizc  the  world's  Information  and  to  make  it  univcrsally  accessible  and  uscful.   Google  Book  Search  hclps  rcadcrs 
discover  the  world's  books  while  hclping  authors  and  publishers  rcach  ncw  audicnccs.  You  can  search  through  the  füll  icxi  of  ihis  book  on  the  web 

at|http: //books.  google  .com/l 


Google 


IJber  dieses  Buch 

Dies  ist  ein  digitales  Exemplar  eines  Buches,  das  seit  Generationen  in  den  Realen  der  Bibliotheken  aufbewahrt  wurde,  bevor  es  von  Google  im 
Rahmen  eines  Projekts,  mit  dem  die  Bücher  dieser  Welt  online  verfugbar  gemacht  werden  sollen,  sorgfältig  gescannt  wurde. 
Das  Buch  hat  das  Uiheberrecht  überdauert  und  kann  nun  öffentlich  zugänglich  gemacht  werden.  Ein  öffentlich  zugängliches  Buch  ist  ein  Buch, 
das  niemals  Urheberrechten  unterlag  oder  bei  dem  die  Schutzfrist  des  Urheberrechts  abgelaufen  ist.  Ob  ein  Buch  öffentlich  zugänglich  ist,  kann 
von  Land  zu  Land  unterschiedlich  sein.  Öffentlich  zugängliche  Bücher  sind  unser  Tor  zur  Vergangenheit  und  stellen  ein  geschichtliches,  kulturelles 
und  wissenschaftliches  Vermögen  dar,  das  häufig  nur  schwierig  zu  entdecken  ist. 

Gebrauchsspuren,  Anmerkungen  und  andere  Randbemerkungen,  die  im  Originalband  enthalten  sind,  finden  sich  auch  in  dieser  Datei  -  eine  Erin- 
nerung an  die  lange  Reise,  die  das  Buch  vom  Verleger  zu  einer  Bibliothek  und  weiter  zu  Ihnen  hinter  sich  gebracht  hat. 

Nu  tzungsrichtlinien 

Google  ist  stolz,  mit  Bibliotheken  in  Partnerschaft  lieber  Zusammenarbeit  öffentlich  zugängliches  Material  zu  digitalisieren  und  einer  breiten  Masse 
zugänglich  zu  machen.     Öffentlich  zugängliche  Bücher  gehören  der  Öffentlichkeit,  und  wir  sind  nur  ihre  Hüter.     Nie htsdesto trotz  ist  diese 
Arbeit  kostspielig.  Um  diese  Ressource  weiterhin  zur  Verfügung  stellen  zu  können,  haben  wir  Schritte  unternommen,  um  den  Missbrauch  durch 
kommerzielle  Parteien  zu  veihindem.  Dazu  gehören  technische  Einschränkungen  für  automatisierte  Abfragen. 
Wir  bitten  Sie  um  Einhaltung  folgender  Richtlinien: 

+  Nutzung  der  Dateien  zu  nichtkommerziellen  Zwecken  Wir  haben  Google  Buchsuche  Tür  Endanwender  konzipiert  und  möchten,  dass  Sie  diese 
Dateien  nur  für  persönliche,  nichtkommerzielle  Zwecke  verwenden. 

+  Keine  automatisierten  Abfragen  Senden  Sie  keine  automatisierten  Abfragen  irgendwelcher  Art  an  das  Google-System.  Wenn  Sie  Recherchen 
über  maschinelle  Übersetzung,  optische  Zeichenerkennung  oder  andere  Bereiche  durchführen,  in  denen  der  Zugang  zu  Text  in  großen  Mengen 
nützlich  ist,  wenden  Sie  sich  bitte  an  uns.  Wir  fördern  die  Nutzung  des  öffentlich  zugänglichen  Materials  fürdieseZwecke  und  können  Ihnen 
unter  Umständen  helfen. 

+  Beibehaltung  von  Google-MarkenelementenDas  "Wasserzeichen"  von  Google,  das  Sie  in  jeder  Datei  finden,  ist  wichtig  zur  Information  über 
dieses  Projekt  und  hilft  den  Anwendern  weiteres  Material  über  Google  Buchsuche  zu  finden.  Bitte  entfernen  Sie  das  Wasserzeichen  nicht. 

+  Bewegen  Sie  sich  innerhalb  der  Legalität  Unabhängig  von  Ihrem  Verwendungszweck  müssen  Sie  sich  Ihrer  Verantwortung  bewusst  sein, 
sicherzustellen,  dass  Ihre  Nutzung  legal  ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  ein  Buch,  das  nach  unserem  Dafürhalten  für  Nutzer  in  den  USA 
öffentlich  zugänglich  ist,  auch  für  Nutzer  in  anderen  Ländern  öffentlich  zugänglich  ist.  Ob  ein  Buch  noch  dem  Urheberrecht  unterliegt,  ist 
von  Land  zu  Land  verschieden.  Wir  können  keine  Beratung  leisten,  ob  eine  bestimmte  Nutzung  eines  bestimmten  Buches  gesetzlich  zulässig 
ist.  Gehen  Sie  nicht  davon  aus,  dass  das  Erscheinen  eines  Buchs  in  Google  Buchsuche  bedeutet,  dass  es  in  jeder  Form  und  überall  auf  der 
Welt  verwendet  werden  kann.  Eine  Urheberrechtsverletzung  kann  schwerwiegende  Folgen  haben. 

Über  Google  Buchsuche 

Das  Ziel  von  Google  besteht  darin,  die  weltweiten  Informationen  zu  organisieren  und  allgemein  nutzbar  und  zugänglich  zu  machen.  Google 
Buchsuche  hilft  Lesern  dabei,  die  Bücher  dieser  Welt  zu  entdecken,  und  unterstützt  Autoren  und  Verleger  dabei,  neue  Zielgruppcn  zu  erreichen. 
Den  gesamten  Buchtext  können  Sie  im  Internet  unter|http:  //books  .  google  .coiril  durchsuchen. 


I 


1 


^  J3 

5^  o  / 
^  3 


i 


X  X) 

So  / 

.WC  f 
/93 


) 


4: 


vi  < 


WIRTEMBERGISCHES 


L' 


URKUNDENBUCH. 


HEßAUSGEGEBEN 


VON 


DEM  KÖNIGLICHEN  STAATSARCHIV 


IN  STUTTGART. 


SECHSTER  BAND. 


STUTTGART 

IN  COMMISSION   BEI  KARL  AUE. 

1894. 


a     • 

•     * 


Druck  Yon  Alfred  Müller  &  Co.  in  Stuttgart 


PHntid  r    O-  i-^^nr 


SEINER  MAJESTÄT 


DEM  KÖNIG 


ILMIL 


II 


lÜKH 


M 


IN  TIEFSTER  EHRFURCHT 


GEWIDMET. 


3^  Ys-t 


Der  vorliegende  sechste  Band  enthält  die  Urkunden  der  Jahre  1261  —  1268  nebst 
zwei  Nachträgen  zu  sämmtlichen  Bänden.  Es  sind  im  Ganzen  493  Urkunden,  von  denen 
54  der  Zeit  vor  dem  Jahre  1261  angehören.  Bisher  ungedruckt  sind  davon  307  Stücke, 
von  welchen  übrigens  34,  darunter  der  grössere  Theil  der  Herrenalber  Urkunden,  bereits 
in  mehr  oder  weniger  ausführlichen  Auszügen  veröffentlicht  waren.  Nur  auszugsweise 
sind  42  Urkunden  gegeben,  die  sich  schon  in  anderen  meist  leicht  zugänglichen  Werken 
gut  gedruckt  finden;  es  sind  namentlich  solche,  welche  sich  zwar  auf  wirtembergische 
Orte  beziehen,  aber  von  ehemaligen  Klöstern  herrühren,  die  ausserhalb  des  heutigen 
Königreichs  Wirtemberg  gelegen  sind  (z.  B.  von  Kloster  Salem). 

Die  Grundzüge  für  die  Herausgabe  sind  dieselben  geblieben,  wie  bei  den  früheren 
Bänden,  insbesondere  dem  fünften. 

Der  erste  Nachtrag  mit  Verbesserungen  und  Zusätzen  (S.  429—495)  war  bereits 
gedruckt,  als  sich  noch  eine  ziemliche  Anzahl  von  Urkunden  vorfand,  die  theils  nachher 
erst  in  anderen  Archiven  als  im  Kgl.  Staatsarchive  zu  Stuttgart  entdeckt  wurden,  theils 
neuerdings  erschienener  Literatur  oder  auch  gefälliger  Hinweisung  von  Freunden  des 
Werkes  zu  verdanken  sind.  Da  es  wünschenswerth  erschien,  die  Urkunden  aus  der  Zeit 
bis  zum  Schlüsse  des  Jahres  1268,  in  welchem  das  schwäbische  Herzogthum  zu  Ende 
gieng,  möglichst  vollständig  zum  Drucke  zu  bringen,  wurden  auch  diese  neu  aufge- 
fundenen Stücke  noch  als  ein  zweiter  Nachtrag  (S.  496—510)  aufgenommen,  welchem 
sich  ausserdem  einige  weitere  Verbesserungen  und  Zusätze  (S.  511 — 513)  anzu- 
schliessen  hatten. 

Ursprünglich  deutsche  Urkunden,  d.  h.  nicht  etwa  bloss  spätere  deutsche  Ueber- 
setzungen  lateinisch  ausgestellter  Urkunden,  sind  im  Ganzen  vier  in  dem  Bande  enthalten 
(S.  114.  148.  287.  309). 

Auch  bei  diesem  Bande  ist  der  Herausgeber  sowohl  dem  Herrn  Direktor  des  Kg]. 
Geh.  Haus-  und  Staatsarchivs  als  auch  den  übrigen  Herren  Beamten  dieser  Anstalt  für 


Vni  Vorwort. 

vielfache  Förderung  der  Arbeit  in  erster  Linie  zu  Dank  verpflichtet.  Sodann  haben  sich 
die  Herren  Beamten  der  Kgl.  Öffentlichen  Bibliothek  dahier,  die  verschiedenen  in  der 
folgenden  Statistischen  üebersicht  genannten  Archive,  standesherrlichen,  städtischen  Ver- 
waltungen u.  dergl.,  sowie  einzelne  Personen,  wie  besonders  die  Herren  Archivrath 
Dr.  Baumann  in  Donaueschingen,  Pfarrer  Dr.  Bossert  in  Nabern,  Professor  Dr.  Haus- 
mann in  Dorpat,  Kaufmann  Alfons  Paoli  in  Lana,  Verdienste  um  das  Werk  erworben. 


Stuttgart,  im  Dezember  1894. 


Dr.  Y.  Stalin, 

Geheimer  Archivrath. 


STATISTISCHE  ÜBERSICHT 

ÜBER 

DEN  SECHSTEN  BAND 

DES 

URKUNDENBÜCHES 


Nota:    1.  Die  unechten  oder  zweifelhaften  Urkunden  sind  mit  *  bezeichnet. 

2.  Diejenigen  Nummern,  bei  denen  nicht  bemerkt  ist,  dass  sie  sonst  Jemand  mitgetheilt  oder  verglichen  habe^ 
sind  nach  den  jedesmal  angegebenen  Quellen  benutzt  worden. 

3.  St.A.  bedeutet  das  kgl.  Haus-  und  Staatsarchiv  in  Stuttgart,  OefT.  Bibl.  die  kgl.  öffentliche  Bibliothek 
daselbst,  sodann  Amorbach  das  fQrstl.  Leiningische  General verwaltungsarchiv,  Baind  die  fQrstl.  Salm- 
Reifferscheid-Dyck'sche  Rentamtsregistratur,  Bamberg  das  kgl.  Baierische  Kreisarchiv,  Berlin  das  kgl.  Preuss- 
ische  Hausarchiv,  Buxheim  das  Kloster-Heggbachische  in  gräflich  Waldbott-Bassenheimischem  Besitze  befind- 
liche Archiv,  Constanz  das  Stadtarchiv,  Darmstadt  das  grossherzogl.  Hessische  Archiv,  Donaueschingen  das 
fQrstl.  Fürstenbergische  Archiv,  Donzdorf  das  gräfl.  Rechbergische  Archiv,  Esslingen  das  Stadt-  und 
Hospitalarchiv,  Frauenfeld  das  jetzt  in  Frauenfeld  befindliche  Archiv  des  Klosters  Kreuzlingen,  Isny  das 
gräfl.  Quadt-Isny'sche  Archiv,  Karlsruhe  das  grossherzogl.  Badische  Generallandesarchiv,  Ludwigsburg 
das  kgl.  Finanzarchiv,  Marburg  das  kgl.  Preussische  Staatsarchiv,  Mönchen  das  kgl.  Baierische  Allgemeine 
Reichsarchiv,  Nflmberg  das  Germanische  Nationalmuseum,  Oehringen  das  fQrstl.  Hohenlohische  Archiv, 
Regensburg  das  fQrstl.  Thurn-  und  Taxis'sche  Archiv,  Rom  das  Vaticanische  Archiv,  Rottenburg  das  Archiv 
des  bischöflichen  Ordinariats,  Sanct  Gallen  die  Stiftsbibliothek,  St.  Paul  das  Archiv  des  Stifts  St.  Paul  in 
Kärnten,  Sigmaringen  das  fQrstl.  Hohenzollerische  Hausarchiv,  Speier  das  Archiv  des  Museums,  Ulm  das 
Stadtarchiv,  Wallerstein  das  fQrstl.  Oettingen- Wallersteinische  Archiv,  Wien  das  k.  und  k.  Haus-,  Hof-  und 
Staatsarchiv,  Wolfegg  das  fQrstl.  Waldburg- Wolfeggische  Archiv,  ZQrich  das  Staatsarchiv  an  den  ge- 
nannten Orten. 


} 


Seite. 


NBomer  d*i  ürkiBdeDHicbs  >id  dcrtn  (jielle. 


Wo  ZB  fisdcB. 


ÜB^edrBckt.         BeaerkBBgCB. 


El.  Adelberg. 

1)  1262. 

2)  1264.  Juli  14. 

3)  1266.  Novbr.  18. 

4)  1267.  Jan.  4. 


39;  .  . 

I 

152'  1755 


275 

288 


1883 
1896 


Kl.    Allerheiligen   auf 
dem  Schwarzwald. 

1)  1236.  Febr.  459 

2)  1262.  Novbr.  18.      87 

3)  1265.  168 

Kl  Amorbach. 

1)  996.  Dezbr.  18.*  433 

2)  1264.  Novbr.  5.      158 

3)  1264.  Novbr.  29.    162 

IV. 


xvu 

(Nachtr.z.B.UI). 
1687 


1639 


1773 


1762 
1767 


,  VI 

iCNachtr.  z.  B.  I). 


Crusius,  Annal. 

Suev. 
St.A. 


... 


St.A. 
StA. 


.  •  .  . 
Ungedr. 
Ungedr. 


Karlsruhe. 

St.A. 

Crusius  a.  a.  0. 


«... 


.... 


Mon.  Boica. 

Amorbach. 
Amorbach. 


... 


■   I 


... 


Auszug. 


.... 


II 


statistische  Übersicht. 


Seit«. 


KiBBflr  d«i  Urkiodeobiciii  lod  itm  Qielle. 


Originl. 


Absehrili. 


Drnek. 


W«  II  findin. 


l'jigedrBckt. 


BiatrkingtB. 


Hochstift  Augsburg. 

1)  1263.  Mai  13.  117 

2)  1265.  März  11.        188 


1715 
1798 


Kl.  Auhausen. 
1)  1263.  April  1. 


110 


1708 


Kl.  Baind. 

1;  1262.  März  11.  55 
2)  1262.NachSeptbr.24.  79 

B)  1262.  Dezbr.  3.  88 

4)  1263.  Febr.  15.  95 

5)  1263.  Mai  4.  115 

6)  1263.  Juli  8.  123 

7)  1264.  Juni  17.  147 

8)  1264.  Novbr.  11.  159 

9)  Nach  1265,  Juli  4., 
s.  Buchau. 

10)  1265.  Oktbr.  12.  229 

11)  1265.  Novbr.  14.  235' 

12)  1266.  Febr.  4.  2491 

I 

13)  1266.  Mai  22.  256' 

14)  1266.  Aug.  28.  266* 

15)  1267.  Juli  29.  328 

16)  1267.  Novbr.  17.  343 

17)  126S.  April  30.  396 

18)  1268.  Juli  28.  414 
19}  1268.  Aug.  21.  417 
20)  1268.  Dezbr.  2.  425 


1653 
1677 
1688 
1696 
1713 


1749 
1763 


1840 


1863 
1872 
1938 
1953 
2001 
2023 
2027 
2034 


O.A.  Balingen. 

1)  863.  (?) 


430, 


KI.  Bebenhausen. 

1)  1261.  Vor  Oktbr. 

2)  1262. 

3)  1262.  Septbr.  25. 

4)  1263.  Mai  5. 

5)  1266. 

6)  1266. 

7)  1266.  April  4. 

8)  1267. 

9)  1267.  März  5. 


2|  1609 
40'  1640 
80  1679 
116  1714 
240  1845 
247  .  . 
256|  1862 
282  1889 
298'  .  . 


1722 


1834 


1855 


ni 

(Nachtr.  z,  B.  I). 


1853 


1907 


MQnchen. 
MQnchen. 


München. 


... 


Ungedr. 


Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

.    .    •    « 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

B  aind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

Baind. 

Ungedr. 

D'Achery,  Spidleg. 


St.A. 


St.A. 


St.A. 


St.A. 
!  StA. 
•  St.A. 
'  St.A. 
'  St.A. 

StA. 


Ungedr 


Auszug. 


statistische  Übersicht. 


XI 


S«ite. 


NiiBBflr  (Im  Crkiideobiclu  iid  dtrca  (^lelle. 


Origioai. 


ibiehriß. 


Drick. 


Wo  II  iiideo. 


Digtdrackt. 


BwirkHgei. 


Berg  (wohl  Mariaberg ; 

vgl.  dieses). 
1)  1246.  Mai  21.         466 


Berkheim. 

1)  1246.  Mal  21. 


465 


O.A.  Besigheim. 

1)  1250.  Dezbr.  11.     473 


KI.  Beuron. 

1)  786.  Juni  29.*         429 


2)  Um  1200. 

457 

3)  1265. 

169 

Amt  u.  Kl.  Blaubeuren. 

1)  1248.  Mai  13. 

468 

2)  1265.  März  26.,  s. 

Kl. 

St  Biasien. 

3)  1267.  Dezbr.  24. 

351 

4)  1267.  Dezbr.  24. 

352 

Stadt  Bopfingen. 

1960 
1961 


1)  1264.  April  7.         144 

2)  1266.  Novbr.  14.     274 


1745 

1882 


Stift  Buchau. 

1)  1264.  Aug.  28.  507 

2)  1265.  Juli  4.  218 
3}  Nach  1265.  Juli  4.  148 

4j  Um  1267.  281 


1823 
1750 

1888 


Hochstift  Constanz. 

1)  1267.  Juni  9.  319! 


Schottenkloster 

Con- 

stanz. 

1)  1245.  Seplbr.  23 

.    463 

Kl  Denkendorf. 

1)  1261.  Mai  1. 

17 

2)  1262.  Febr.  18. 

47 

1625 


xxin 

(Nachtr.cB.IY). 


XXII 

(Naohtr.  z.  B.  lY). 


XXXVI 

(Naohtr.2.B.IT). 


II 

(Nachtr.  z.  B.  I}. 

xm 

(Nachtr.  s.  B.  II). 


1774 


XXVII 
(Nachtr.  s.B.IY). 


Monum.  Grerm.  Epp. 
saec.  XIII. 


Monum.  Germ.  Epp.l   .   .   .   . 
saec.  XIII. 


Berger,  Registres 
d'Innocent  IV. 


HofTmann-Pizenber- 
ger,  Gommentatio 
etc. 

Mitth.  d.  Vereins  f. 
Gesch.  in  Hohen- 
zollem. 

Ebda. 


Monum.  Genn.  Epp. 
saec.  xm. 


N. 
(Nachtr.  z.  B.  V). 


St.A. 
St  Paul. 


.... 


Ungedr. 


Waller  stein. 
Wallerstein. 


Karlsruhe. 

Regensburg. 

StA. 

Regensburg. 


1929 


XXI 

(Nachtr.  z.  B.  IV). 


Karlsruhe. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 


Constanz. 


1648 


St.A. 

SLA. 


Ungedr. 


Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Auszug. 


Auszug. 


Wegen  d.  Datums 
vrgl.  S.  513. 


Mitth.  des  Archiv- 
raths  Baumann. 


II 


XTI 


Statistische  Übersicht. 


fr 


K^ 


i 


Sttk 


KtBMf  dfli  CrkuMicki  Bod  dem  ([MUt. 


Origiiil. 


Ibschrirt 


Drock. 


W«  iB  iidn. 


ÜBSfdnckt. 


3)  1262.  Febr.  24. 

4)  1262.  Juni  9. 

5)  1262.  Juni  17. 

6)  1262.  Juni  22. 

7)  1262.  Juli  11. 

8)  1262.  Oklbr.  11. 

9)  1263.  Juni  1. 
11»)  1263.  Juni  22. 


Deutschorden. 

1)  1262.  März  25. 

2)  1262.  Mai  1. 

3 )  1264.  Jan.  6. 

4)  1264.  Febr.  9. 

5)  1265.  Mai  8. 

6)  1266. 

7)  1266.  Dezbr.  15. 

8)  1267.  Novbr.  12. 
y)  1267.  Dezbr.  10. 

10)  1268. 

11)  1268.  Febr.  2. 

12)  1268.  Febr.  18. 

13)  1268.  Juni  3. 

14)  1268.  Juli. 

15)  1268.  Um  Juli. 

16)  1268.  Juli  13. 

17)  1268.  Aug.  11. 

18)  1268.  No?br.  28. 

19)  1268.  Novbr.  30. 


Amt  Dornstetlen. 

1)  1267.  März  19. 


48|  .  . 
62|  1660 
67!  1664 
681  .  . 

7li  .  . 

«;.. 

121j  .  . 
123  1721 


11)  1266.  Febr.  20.   251 


56;  1654 
59'  1657 
135!  1735 
139  1739 
204'  1810 
246  .  . 
2761  1884 
340i  1950 
345  ..  . 
356*  1964 
373  1981 
379'  1985 
404  2012 
407  2015 
407  2016 


410 
416 
422 
423 


2026 
2031 


300i 


43.-) 


Kl.  Ellwangen. 

1)  12.  Jahrb. 

2)  1261.  Febr.  10.  14 

3)  1261.  Aug.  2.  21 

4)  1262.  Juni  16.  64 
r^)   1263.  Febr.  22.  99 

6)  1263.  April  19.  112 

7)  1265.  Juli  28.  222 

8)  126ri.  Juli  28.  224 

9)  Zwischenl26D.Fbr.5. 
u.  1266.  April  19.  239 


1629 
1662 
1699 
1710 
1828 
1829 


1649 


1665 
1608 
1684 
1718 


1857 


1852 


1955 


2019 


2032 


1909 


St.A. 

St.A. 
St.A. 
StA. 
St.A. 
St.A. 
St.A. 
StA. 
StA. 


VIII 

(Naohtr.  z.  B.  I). 

1622 

• 

1843 

StA. 


I 


Uff.  Bibl. 

St.A. 

StA 

München. 

St.A. 

StA. 

München. 

München. 

StA. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 


StA. 

Ungedr. 

St.A. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

StA. 

.... 

St.A. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

St.A. 

Ungedr.  ' 

StA. 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

.... 

StA. 

Ungedr. 

München. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr.  \ 

StA. 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr.  , 

StA. 

Ungedr.  ' 

St.A. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

•  •   •   • 

•  •   •   • 

Ungedr. 


BiMrküg«!. 


Slatistische  Übersicht. 


XIII 


Seitf. 


X>Ba«r  dm  Urkiidtibiehi  ud  derti  QmIU. 


Origioil. 


Abickrin. 


DrMk. 


W«  u  fiidei. 


ÜBgedrickU 


Benerkaigei. 


10)  1266.  Juni  18.        261 

11)  1267.  Juli  22.         327 


Esslingen. 

1)  1266.  Dezbr.  28.     278 

2)  1267.  Febr.  24.       293 

3)  1267.  März  31.  s.  Hoch- 
stift Speier. 

4)  1268.  858 

5)  1268.  '^  s-  Hoch 

6)  1268.Febr.26 


1s.  Hoch 
,  \     Stift 
'•J  Speier. 


1866 


1886 
1901 


1965 


Kloster  Frauenalb. 


1)  1262.  April.  15. 

58 

Kl.  Frauenthal. 

1)  1232. 

459 

2)  1259.  Juni  9. 

475 

8)  1264.  JuBi  18. 

149 

4)  1264.  Juni  18. 

149 

xxxvni 

(Nachtr.  s.  B.  Y). 
1751 

1752 


1937 


1656 


Kl.  Frauenzimmern. 

1)  1268.  Mai  3.  398 

2)  1268.  Mai  3.  399| 

3)  1268.  Mai  3.  399| 

4)  1268.  Juni  6.  405 


Kl.  Fulda. 

1)  780-803. 

496 

2)  803-817. 

497 

Augustinerkloster 

Gmünd. 
1)  1268.  Jan.  30.         370   1978 


XVI 

(Naohtr.  s.B.ni), 


St.A. 


2004 
2005 
2006 
2013 


Kl.  Gnadcnthal. 

1)  1263. 

2)  1264.  Mai  12. 

3)  1265.  Novbr.  13. 

4)  1266. 

5)  1266.  Juni  14. 

6)  1266.  Aug.  12. 

7)  1267.  Juni  30. 

8)  1268.  Febr.  22. 


(Nftohtr.  z.  B.  I). 

B 

(Nachtr.  z.  B.  I). 


91  1690 
145  1747 
234  1839 
241  1846 
259'  1865 
265,  1871 
3251  1935 
380 1  1986 


StA. 


St.A. 


St.A. 


St.A. 


Karlsruhe. 


Württ.  Franken. 

Bamberg. 

München. 
München. 


St.A. 
StA. 
StA. 
StA. 


Marburg 
Marburg. 


StA. 


Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 
Ohringen. 


Ungedr. 
Ungedr. 


... 


Ungedr. 


Ungedr. 


... 


... 


Ungedr. 
Ungedr. 


Auszug. 


... 


... 


... 


(Vgl.  von  dem  kgL 
Preuss.  Staats- 
archivin  Marburg. 


Ungedr. 


... 


Ungedr 


Ungedr 


XIV 


statistische  Übersicht. 


El.  Gotteszeil. 

1)  1261.  Juni  17. 


EI.  Heggbach. 

1)  1239. 

2)  1260.  Juni  23. 

3)  1263.  Juni  4. 

i)  1263.  Dezbr.  30. 

5)  1267.  Juni. 

6)  1267.  Dezbr.  13. 

7)  1267.  Dezbr.  13. 

8)  1268. 

9)  1268.  März  18. 


Seit!. 


Knair  iu  Drkndiibichi  ii4  4iru  (|nlle. 


Origtiil. 


ÜKhrift. 


9)  1268.  Apnl  22.       391 

10)  1268.  Apnl  22.       392 

11)  1286.  April  22.       393 


18   1626 


460 


XVIII 
(Nachtr.s.B.ni). 


478   XLI 

|CNachtr.  s.  B.  Y). 

480   XLIII 

|CNachtr.s.B.  YI). 

132  1732 

317,  1927 

347  1957 

348! 

359|  1966 

387'  1991 


1958 


127 
212 


EI.  Heiligkreuzthal. 

1)  1262.  Jan.  25. 

2)  1262.  Juni  30. 

3)  1262.  Septbr. 

4)  1263.  Aug.  16. 

5)  1265.  Juni  24. 

6)  1266.  Febr.  5. 

7)  1266.  März  1. 

8)  1267. 

9)  1267.  Febr.  24.  . 

10)  1267.  April  1. 

11)  1267.  Aug.  30. 

12)  1267.  Septbr.  24. 

13)  Nach  1268.  Jan.  29. 


45,  1646 
69:  1666 
76  1675 


1726 
1818 


250  1856 
251 1  1858 
284[  1893 
294  1902 


307 
329 


1916 
1940 
336j  1946 
369  1977 


EI.  Herrcnalb. 

1)  um  1215. 

2)  1261.  Jan. 

3)  1261.  Novbr.  23. 

4)  1262. 

5)  1262. 

6)  1262.  Febr.  9. 

7)  1263.  Febr.  18. 

8)  1263.  Febr.  18. 

9)  1264.  Septbr.  18. 


457'  XIV 

:(Nachtr.s.B.in). 

11  1619 
26    1635 

41  1641 

42  1642 
46';  1647 
961  1697 
98'  1698 

155'  1759 


Drick. 


W«  II  fiidti. 


19% 
1997 
1998 


Wibel. 
Wibel. 
Wibel. 


StA. 


Karlsruhe. 

Buxheim. 

Buxheim. 

StA. 

Buxheim. 

Buxheim. 


St.A. 


I 


St.A. 
SLA. 
St.A. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 


Uil^c^ickt 


.... 


... 


Ungedr. 


Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

StA.  u.  Karlsruhe. 

StA. 

St.A. 

Karlsruhe. 


Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

.... 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 

•   •   ■   • 

Uugedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Bcaerku^tD. 


Mitth.  des  Prof.  R. 
Hausmann  in  Dor- 
pat. 

Dsgl. 
Dsgl. 


statistische  Übersicht. 


XV 


KiBBfr  4fi  Drkndeibiehi  md  direi  (|Beiie. 


Seite. 


Original. 


Abschrift 


Drsck. 


Wo  XB  ündtD. 


ün^rickt. 


Beierkoigeii. 


Kl)  Um  1265. 

11)  1265.  April  12. 

12)  1265.  Juli. 

13)  1265.  Juli  12. 

14)  1265.  Septbr.  1. 

15)  1266. 

16)  1266. 

17)  1266.  März  9. 

18)  1267.  März. 

19)  1267.  März. 

20)  1267.  März. 

21)  1267.  (März.) 

22)  1267.  Aprü. 

23)  1267.  April  1. 

24)  1267.  April  2. 

25)  1267.  Mai  6. 

26)  1267.  Juni  11. 

27)  1267.  Juni  11. 

28)  1267.  Um  Juni  11. 

29)  1267.  Novbr. 

30)  Um  1268. 

31)  1268.  Jan.  25. 

32)  1268.  April  30. 

33)  1268.  Mai  7. 

34)  1268.  Juli  11. 


166  1772 
202|  1808 
2l7j  1822 
220|  1825 
227.  1832 
242;  1847 
243!  1848 
252'  1859 

I 

295  1903 
295'  1904 
296'  1905 
297  1906 

305  1914 

306  .   . 


308  1918 
313  1922 
322  1931 
323J  1932 
324,  1933 
339,  1949 
354  1962 
367  1976 
397  2002 
401  2009 
409   2018 


Kl.  Hirsau. 

1)  1103.  Jan.  18. 

2)  1247.  Juni  12. 


436 
503 


Hohenlohe. 

1)  1182. 

2)  1261.  März  22. 

3)  1265.  Juni  14. 

4)  1265.  Juni  14. 


501,   .    .   . 

16  1623 
207;  1813 
208   1814 


Johanniter-Orden. 

1)  1260.  März  22. 

2)  1261. 

3)  1263.  März  22. 

4)  1263.  Mai  19. 

5)  1264.  März  30. 

6)  1265. 

7)  1267.  April  27. 


1915 


IX  ' 

(Nachtr.  z.  B.  I).' 


H 

(Nachtr.  z.B.IY). 


505    L 

liKachtr.  z.  B>  V). 

3^  1610 
105,  1706 

119i 

142 

171' 

309   1919 


(Naehtr.  z.  B.  II). 


1716 
1743 
1777 


Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

St.  Paul. 

St.A. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

St.  Paul. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

St.A. 

Wenck,  Hess.  Lds 
Gesch. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

St.A. 

Karlsruhe. 

St.A. 

St.A. 

Karlsruhe. 


St.A. 
Berger. 


Wibel. 

Ohringen. 
Manchen. 
Ohringen. 


München. 

St.A. 
St.A. 
St.A. 
StA. 
St.A. 
St.A. 


.... 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


... 


Ungedr. 


... 


Ungedr. 
.... 
•  .  •  • 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


«... 
.... 
.  .  *  • 
Uijgedr. 
Ungedr. 

•  .  .  • 
Ungedr. 

•  .  .  • 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


... 


.... 


... 


Auszug. 


Ungedr. 


Ungedr. 
.   •   •   • 
Ungedr.  | 
Ungedr. 
Ungedr.  1 


XVI 


statistische  Übersicht. 


S«iU. 


XiBwr  in  DrknMichi  ni  inw  QmII«. 


OrigiuL 


AbKhrifl. 


Drack. 


W«  u  Inieo. 


1681 


KI.  Isny. 
l)1261.(NachSeptbr.24.)  23 

2)  Um  1262.  2?'  .   . 

3)  1262.  Febr.  27.    53  i  1651 

4)  1268.  Febr.  9.    STs]  .  . 


KI.  Kaisheim. 

1)  1261.  Juli  7. 

2)  1268. 


20 
360 


1628 


1611 
1612 


Kl.  Kirchberg. 

1)  1259.  Jan.  21. 

2)  1261. 

3)  1261. 

4)  1263.  Jan.  2. 

5)  1263.  März  17. 

6)  1263.  Juli  25. 

7)  1263.  Oktbr.  17. 

8)  1265. 

9)  1265. 

10)  1266. 

11)  1266. 
12;  1267.* 

13)  1267.  Juni  26. 

14)  1267.Septbr.9- 15.  331  1941 

15)  Um  126a       355  1963 

16)  1268. 

17)  1268.  März  21. 

18)  1268.  Juli  21. 

19)  1268.  Juli  24. 


491 

4 

I 

5: 
92;  .  .  . 

104'  .  .  . 
125^  .  .  . 
1311  1731 

172  .  .  . 

173  1779 
244... 
245'  1850 

286!  189* 
325'  .  . 


361 
388 
412 
413 


Kl.  Kirchheim. 

1)  1249.  Jan.  27.  470 

2)  1249.  Jan.  27.  470 

3)  1261.  März  24.  16 

4)  1266.  Septbr.  2.  267 

Kl.  Kniebis. 

1)  1267.  April  28.  310 

2)  1267.  Septbr.  16.  332 

3)  1267.  Novbr.  12.  341 


Kl.  Komburg. 

1)  1265.  März  13.        188 

2)  1268.  April  24.       395 


1992 


1624 
1873 


1920 


1951 


1799 


1637 


1984 


1967 


Ohne  Nr. 
(Nachtr.  z.  B.  Y). 


1692 


1724 


1778 


1849 


1934 


1968 


2021 
2022 


Karlsruhe. 
St.  Gallen. 
Isny. 
Baind. 


München. 
MQnchen. 


1705 


XXX 

(Kachtr.  z.  B.  IV) 

XXXI  (dsgl.). 


StA. 

Berlin. 

StA. 
St.A. 
Schinid ,  Mon.Hobenb. 

St.A. 
St.A. 
StA. 
St.A. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
St.A. 
StA. 
StA. 
St.A. 


Berger. 


StA. 
StA. 


Difidrickt. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

.... 
Ungedr. 


.... 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
.  .  •  • 
Ungedr. 


.  .  • 


Ungedr. 


.... 


.  •  • 


.  .  • 


Ungedr. 
Ungedr. 


.... 
Ungedr. 
Ungedr. 


.... 


B«Bcrk8igei. 


statistische  Übersicht. 


xvn 


Siii«. 


NoBBer  in  ÜrkuidiDbichi  «od  denn  Qiilie. 


OriVmal. 


Abichrift. 


Droek. 


Wo  11  fiodeii. 


Gngedratkt. 


BtnflrkBi^iB. 


Kl.  Kreuzungen. 

1)  1263.  Mai  27.  120 

2)  1264.  Febr.  1.  138 

3)  1264.  April  1.  142 

4)  1266.  Septbr.  11.  267 

5)  1267.  Jan.  28.  290 


Kl.  Lichtensiern. 

1)  1262.  April.  57 

2)  1262.  Oktbr.  8.  83 
8)  1263.  Febr.  94 
4)  1265.  Mftrz  26.  193 


1717 
1738 
1744 
1874 
1899 


1655 


Liebenau. 
1)  1266. 


245 


Kl.  Löwenthal. 
1)  1264.  Dezbr.  27.     164 


1851 


1770 


Kl.  Lorch. 

1)  1262.  Juli  7.  70|  1667 

2)  1265.  173 

3)  1265.  174 

4)  1265.  175 
6)  1265.  Mätz  11.  187 
6)  1265.  Juli  15.  221 
7}  1266.  Oktbr.  26.  272 
8)  1266.  Oktbr.  31.  273 


1780 
1781 
1782 
1797 
1826 


KL  Lorsch. 
1)  1071.* 


500 


Kl.  Marchthal. 

1)  Um  1250.  471 

2)  1261.  Juni  23.  19 

3)  1263.  April  6.  111 

4)  1264.  Novbr.  15.  161 

5)  1266.  JuU  2.  263 

6)  1267.  287 

7)  1268.  Mai  3.  400 


XXXIV 

(Nachtr.  z.  B.  lY). 

1627 
1709 
1766 
1869 

2007 


Kl.  Mariaberg(  Vgl.  auch 
Berg).  I 

l)Zwi8ch.l248u.l274.*312'  .    . 
2)  1265.  Febr.  21.       182!  1791 

IV. 


1683 
1695 
1803 


1878 
1880 


E 

(Nachtr.  z.  B.  I). 


1895 


Zu  Nro.  1921. 


Frauenfeld. 
Frauenfeld. 
Frauenfeld. 
Frauenfeld. 
Frauenfeld. 


St.A. 
St.A. 
StA. 
St.A. 


StA. 


StA. 


StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
St.A. 
St.A. 
StA. 


Monum.  Grermaniae. 


StA. 

StA. 

Regensburg. 

Regensburg. 

StA. 

St.A. 

Regensburg. 


StA. 
StA. 


Ungedr. 

.... 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


... 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 


Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
.... 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Auszug. 


m 


XVIII 


statistische  Übersicht. 


Seite. 


NiBBer  du  ürkoiidenbicbi  nd  dereo  QBeile. 


Origioal. 


kUMÜ. 


Drock. 


Wo  ZB  findei. 


l'Dgedrickt. 


Beierku^. 


3)  1265.  April  7  * 

4)  1265.  AprU  8.* 

5)  1265.  April  18.* 

6)  1267.  Mai  1. 


195,  1806 
198[   .   . 
198j   .   . 
311:  1921 


Kl.  Maulbronn.  | 

1)  1243.  März  9.         462 

2)  1261. 

3)  1262.  Juni  16. 

4)  1265.  März. 

5)  1265.  März. 

6)  1265.  März  25. 

7)  1266.  März  30. 

8)  1266.  Mai  22. 

9)  1266.  Oktbr.  8. 

10)  1266.  Oktbr.  29. 

11)  1267.  Mai  23. 

12)  1268.  März  27. 

13)  1268.  April  30. 

14)  1268.  Juli  8. 

15)  1268.  Novbr.  30. 


5  1613 
65!  1663 
184'  1794 
185  j  1795 
192  1802 
254  1861 
258 1  1864 
268'  1875 
272'  1879 
316|  1926 
389'  .  .  , 
398|  2003 
408  .  .  , 
424'  .  .  . 


Zu  Nr.  1806 
Zu  Nr.  1806 


XX 

(Nachtr.  2.  B.  lY). 


Probslei   Neumünster.  | 

1)  1222.  April  29.   502,  G 

(Nachtr.  z.B.m). 

2)  1267.  März  24.   301  1910 
S)  1267.  März  28.   509 


1993 


2017 
2033 


4)  1268.  Mai  21.    402 


(Nachtr.  E.  B.  VI). 


Klause  Neunkirchen. 

1)  1267.  Septbr.  30.    338    1947 


2010 


Kl.  Oberndorf. 

1)  1264.  Mai  27. 

2)  1265.  Juli  31. 


146    .   .   . 
226'  1830 


1748 


Stift  Oberstenfeld. 

1)  1261.  7 

2)  Um  1262.  28 


1614 
1638 


Kl.  Ochsenhausen. 

1)  1262.  Juni. 

61 

1659 

2)  1268.  Septbr.  8. 

418 

2028 

Stift  Öhringen. 

1)  1249.  Juli  27. 

2)  1251.  März  28. 

503 
504 

J 
(Nachtr.  s.  B.  lY) 

K     (dfgl.) 

StA. 
St.A. 
St.A. 
St.A. 


I  Ludwigsburg. 

'  St.A. 
Ludvngsburg. 

Rottenburg. 

StA. 

StA. 
StA. 


St.A. 
St.A. 


StA. 
Donzdorf. 


Ohringen. 
Öhringen. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


iLarisrune. 

ungear. 

St.A. 

Ungedr. 

St.A. 

1 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

Ungedr. 

1  Karlsruhe. 

1 

Ungedr. 

StA. 

Ungedr. 

1  St.A. 

Ungedr. 

St.A. 

1 

Ungedr. 

1  St.A. 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

.    .   •   • 

i  StA. 

Ungedr. 

Karlsruhe. 

«... 

'  Karlsruhe. 

.... 

Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 


... 


Ungedr. 
Ungedr. 


statistische  Übersicht. 


XIX 


Seite. 


XnBMer  iu  Urkmdiibiclu  iid  ütn  QoeUe. 


Origiul. 


Abschrift. 


Drifk. 


W«  n  isdii. 


üisedrickt. 


BeBtrkugto. 


Gr.  V.  Öltingen. 

1)  1262.  Juni  16.,  s.  Ell- 
wangen. 

2)  1263.  Mai  13.,  s.  Augs- 
burg. 


EI.  Offenhausen. 

1)  1262.  August  4.        75 

2)  1268.  362 


Kl.  Petershausen. 

1)  1261.  (NachSeptbr.  24.) 
s.  KL  Isny. 


1969 


Kl.  der  Reuerinnen  zu 

Pforzheim. 

1)  1263.  Juni  30.        216 

1821 

^)  1265.  Oktbr.  26.     232 

1836 

Kl.  Pfullingen. 

1)  1261.                          8 

1615 

2)  1262.  Novbr.  15.      85 

1685 

3)  1268.  März  3.          384 

1988 

4)  1268.  März  10.       386 

1990 

5)  1208.  April  1.        39ü 

1994 

Prämonstralenser- 

Orden. 

1)  1261.  Oktbr.  1., 

s.  Schussenried. 

Kl.  Rechentshofen. 

1)  1265.  Juli  24.  221,  1827 


1673 


Kl.  Reichenau. 

1)  883.  Oktbr.  9.         431 ';  IV 

(Nachtr.  z.  B.  I). 

2)  895.  Febr.  17.        432   V 

(Nachtr.  z.  B.  I). 

3)  Zwischen    1024. 

Septbr.  8.  u.  1027. 
März  26.  434 


4)  1248.  Mai  15. 


468' 


8t.A. 
StA. 


Karlsruhe. 
Karlsruhe. 


St.A. 
SLA. 
StA. 
StA. 
StA. 


StA. 


.  VII 

,(Nachtr.  z.  B.  I). 

!  XXVIII 


•  •  .  . 


Ungedr. 


Übersetzung. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Donaueschingen. 
Karlsruhe. 


Neues  Archiv  d.  Ge- 
sellsch.  f.  ä.  deutsche 
Geschichtskunde. 


Monum.  Germ.Epp. 


(Nachtr.  z.B. IV).    gaec.  XIII. 


m 


XX 


statistische  Übersicht. 


Siite. 


KiBBer  da  DrkimdtBbiehs  und  deno  (|b«1}«. 


Orifiul. 


Abichrift. 


Dritk. 


Kl.  Reichenbach. 

Zum  Schenkungsbuche 
(Ende  d.  11.  od.  Anfang 
d.  12.  Jahrhunderts).    439 


El.  Rotenmünster. 

1)  1262.  August  2.  (?)    74 

2)  1262.(NachSeptbr.24.)  80 

3)  1265.  176 


KL  Roth. 
1)  1268. 


362 


Rotweil. 
1)  1264.  Juli  6. 


506 


X 

(Naohtr.  z.  B.  II). 


1678 


Kl.  Salem. 

1)  1244.  Septbr.  9.  458 

2)  1261.  Jan.  9.  12 

3)  1261.  Dezbr.  6.  27 

4)  1262.  März  4.  54 

5)  1263.  91 

6)  1263.  Jan.  17./1264.  93 

7)  1263.  März  4.  479 

8)  1263.  März  8.  100 

9)  1263.  März  8.  101 

10)  1263.  März  11.  103 

11)  1263.  Juni  14.  122 

12)  1263.  Juli  9.  124 

13)  1263.  Aug.  15.  126 

14)  1263.  Aug.  17.  128 

15)  1264.  Novbr.  29.  163 

16)  1265.  177 

17)  1265.  177 

18)  1265.  April  5.  195 

19)  1265.  Juni  22./29.  209 

20)  1265.  210 

21)  1265.  Novbr.  2.  233 

22)  1266.  Oktbr.  8.  269 

23)  1266.  Dezbr.  22/1267. 
Januar  7.  277 

24)  1267.  AprU  1.  308 

25)  1267.  Juli  6.  326 
20)  1267.  Dezbr.  3.  344 


XV 

(Nftohtr.z.B.m). 


1725 


1815 
1816 


1876 


1672 


ZI  findoi. 


1783 


1970 


M 

(Naohtr.  z.B.  VI). 


1620 

1636 

1652 

1691 

1693 

XLII 
(Nachtr.  z.  B.  VI). 

1701 
1702 
1704 
1719 
1728 


1838 


1727 
1768 
1784 
1785 
1805 


1885 
1917 
1936 
1954 


St.  Paul. 


StA. 
St.A. 
St.A. 


Stadelhofer,   Hist. 
Rothens. 


Acta   pontificum 
Helvetica. 


Csgidriekt. 


Ungedr. 


.   .   • 


.... 


Ungedr. 


Regensburg. 

Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem.  * 

Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
St.A.  u.  Karlsruhe. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Regensburg. 
Regensburg. 
Karlsruhe. 
Berlin. 

Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 


Ungedr 


B«ierkiD|reB. 


Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 

Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 

Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 

Auszug. 

Auszug. 


Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 


statistische  Übersicht. 


XXI 


Ninmer  du  Crknianbielis  ood  diren  Qflclle. 


Seite. 


Origiul. 


Abichrift. 


Drock. 


zn  fiodti. 


Dogedrockt. 


B(iierkDB§;tn. 


27)  1268.  363 

28)  1268.  364 

29)  1268.  Jan.  21.  367 

30)  1268.  März  7.  385 

31)  1268.  Juni  13.  406 


1971 


•   ••••• 


EI.  St.  Blasien. 

1)  1265.  März  26. 


194 


1804 


KI.  St.  Denis  (Frank- 
reich). 

1)  782.  Septbr.  16.*    429 


KI.  St.  Gallen. 

1)  1267.  Septbr.  20.    334 


KL  St.  Georgen. 

1)  1138.  455 

2)  1258.  474 

3)  1267.  März  5.  299 


1945 


Kl.  Schäftersheim. 

A 

1)  1261.  9 

2)  Um  1261.  10 

3)  1262.  43 

4)  1262.  Dezbr.  10.  89 

5)  1264.  Novbr.  13.  160 


1908 


Dekanat  Schönberg. 

1)  1262.  Aug.  1.  73 

Kl.  Schönthal. 
1)  1261.  11 


1616 
1617 
1643 


1765 


1618 


Kl.  Schussenried. 

1)  1261.  Oktbr.  1.  23 

2)  1262.  Juli  25.  72 

3)  1263.  Mai.  114 

4)  1264.  Juli  4.  150 

5)  1265.  Aprü  8.  201 

6)  1265.  Juni  3.  206 

7)  1265.  Juli  4.  219 

8)  1266.  Juni  27.  262 
9  1268.  Aug.  (?  9.)  415 


1632 
1670 
1712 
1753 
1807 
1812 
1824 
1868 
2024 


•  .  * 


XI 
(Nachtr.  z.  B.  ü). 

XXXVII 
(Nachtr.  z.  B.  V). 


1689 


1972 
1975 
1989 
2014 


(Naohtr.  z.  B.  I). 


1671 


Berlin. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 
Cod.  Salem. 


St.A. 


Böhmer,  Regg.  imp. 


Zürich. 


Karlsruhe. 
Karlsruhe. 
Karlsruhe. 


Öhringen. 
Ohringen. 
Öhringen. 
Öhringen. 
St.A.  u.  Öhringen. 


Wibel. 


St.A. 


St.A. 
St.A. 
St.A. 


St.A. 
StA. 
St.A. 
St.A. 
St.A. 
St.A. 


.... 


•   •   •   • 


Ungedr. 
Ungedr. 


•   .   • 


•   •   . 


Ungedr 


•   •   . 


Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 


Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 
Auszug. 


Auszug. 


XXII 


statistische  Übersicht. 


XoBBcr  in  Crkundeebcki  vU  dflnn  ^wtllt. 


Seite. 


OrigJDtl. 


ibiehrift. 


Dnek. 


I 


n  faitt. 


Üigidniekt. 


Bcnerkufeo. 


Stadt  und  Stift  Sindel- 
fingen. 

1)  1261.  Septbr.  1. 

2)  1263.  April. 

3)  1268.  Jan.  31. 

4)  1268.  Juli  17. 


22    1630 

106,  1707 
371 1  1979 
410  2020 


Kl.  Sirnau. 

1)  1261.  Oktbr.  22.  25'  1634 

2)  1262.  Juli  20.  71 

3J  1263.  Juni  16.  122  1720 

4)  1263  ?,  Dezbr.  20.  481   XLIV 

i(Nachtr.  z.  B.  VI). 


1669 


140,  1740 
165!  1771 
170  1775 


5)  1264.  Febr.  lü. 

6)  Um  1265. 

7)  Um  1265. 

8)  1265. 

9)  1265.  Juni  25. 

10)  1267. 

11)  1267. 

12)  1267. 

13)  1267.  Jan.  13. 

14)  1267.  Nach  Jan.  13.  290  1898 

15)  1267.  Um  März  31.  303j  1912 

16)  1267.  Dezbr.  12.  346,  1956 

17)  1268. 

18)  1268.  Febr.  1. 

19)  1268.  Febr.  7. 

20)  1268.  Febr.  7. 


170  1776 
213'  1819 
283'  1890 

283  1^91 

284  1892 
289   1897 


St.A. 
StA. 
StA. 
StA. 


StA. 

Esslingen. 
StA. 
StA. 


364  1973 

372  1980 

376  1982 

377  1983 


Kl.  Söflingen. 

1)  1239.  März  15.        487 


Ohne  Nr. 
(Nachtr.  z.B.III). 


2)  1263.  Oktbr.  10. 

3)  1263.  Oktbr.  10. 

4)  Zwischen  1265.Febr. 

u.l268.Novbr.29. 

5)  Um  1266. 

6)  1267.  März  24. 

7)  1267.  Mai  9. 

8)  1267.  Mai  9. 

9)  1267.  Mai  10. 


129,  1729 

130   1730 

5. 

180'   .   . 

239  .   . 

302'  1911 

314  1923 

3151  1924 


1789 
1844 


316 


O.A.  Spaichingen. 
1)  1246.  Novbr.  22. 


467 


1925 


•       ft       •       •       ft 


1  XXIV 
(Nachtr.  s.  B.  IV). 


Hochstift  Speier. 

1)  1261.  Jan.  30.  13 

2)  1262.  Juni  9.  63 


1621 
1661 


St.A. 

Esslingen. 

Es.<'lingen. 

Esslingen. 

St.A. 

Esslingen. 

Esslingen. 

Esslingen. 

StA. 

StA. 

StA. 

StA. 

St.A. 

St.A. 

StA. 

StA. 

Sbaralea, 
Bull.  Franc. 

StA. 

StA. 

StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 
StA. 

Berger. 

Karlsruhe. 
Karlsruhe. 


Ungedr. 


.... 


Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

F 

Ungedr. 

Ungedr.  ' 

Ungedr.  | 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

•   .    .    . 

Un^jedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 


.   .   .   .     Vgl.  die  Datumsbe- 
richtigung S.  51 3. 

•       ■       •       • 

Ungedr.  ■ 

Ungedr. 
Ungedr.  ' 


.... 


.... 


Ungedr. 


Auszug. 


Ungedr. 


statistische  Übersicht. 


XXIII 


Naamr  d«i  ürksadtiibBclit  ud  deres  Qullfl. 


Seite. 


Ori|;iial. 


Abschrift. 


Dnek. 


Wo  n  lindei. 


Uagednckt. 


Benerkugei. 


3;  1262.  Septbr. 

4)  1262.  Oktbr. 

5)  1267.  März  31. 

6)  1268. 

7)  1268.  Febr.  26. 


78 

81 

304 

365 

381 


1676 
1680 
1913 
1974 
1987 


Staufer. 

1)  1264.  Aug.  13. 

2)  Um  1267  » 


153 

28 


1756 

Zu  Nr.  1637 


El.  Steinheim. 

1)  Um  1260.  476   XL 

(Nachtr.  z.  B.  V). 

2)  1261.  Oktbr.  13.       24 !  1633 

3)  1262.  Mai  24.  60   1658 

4)  1262.Juni9.,s.Speier. 

5)  1262.  Oktbr.  6.         82 

6)  1262.    (nicht    vor 


Oktbr.  6.)  82 

7)  1263.  Oktbr.  129 

8)  1264.  März.  140 

9)  1264.  Aug.  19.  154 

10)  1265.  Febr.  21.  183 

11)  1265.  Oktbr.  15.  230 


1681 


Kl.  Stellen.        , 

1)  1264.  Novbr.  11.  16oj  1764 

2)  1267.  Aug.  6.    328 


1682 
1728 
1741 
1757 
1792 
1835 


1939 


Pfalzgr.  V.  Tübingen. 

1)  1268.  Febr.   2.,   s. 
Deutschorden. 


Augustinerkloster     zu 

Tübingen. 
1)  1262.  Jan.  6.— 13.    45J  1645 

1733 


2)  1264.  133 

3)  1266.  JuU31/Aug.80. 508 


Ulm. 

1)  1264. 

2)  1265.  Febr.  28. 

134 

184 

Urach. 

1)  1265.  Jan.  1. 

178 

1734 
1793 


1786 


0 


Karlsruhe. 

Karlsruhe. 

StA. 

Karlsruhe. 

Karlsruhe. 


Rom. 

St.  Gallen. 


I 


St.A. 


'  St.A. 
St.A. 

St.A. 

:  StA. 

St.A. 
St.A. 
St.A. 
StA. 
StA. 


Sigmaringen. 
Sigmaringen. 


(Naohtr.  z.  B.  YI).       eccies. 


St.A. 
StA. 
Fej6r,  Cod.  Hung. 


Ulm. 
Uhn. 


Ungedr. 


•   .   . 


Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

•       •       •       • 

Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 


Ungedr. 
Ungedr. 


StA. 


•   ■   .   . 


.    •   •   • 


Mitth.  aus  Rom. 
In  Anmerkung. 


Auszug. 


I   .   .   •   • 


XXIV 


statistische  Übersicht. 


Seiie. 

Xinmr  dei  DrkuMBcks  loi  ienn  ({BeU«. 

ÜBgiirickt. 

BMMrkBB{;il. 

OrigiBil. 

ikichriß. 

Dnck. 

W«  n  Ii4m. 

Kl.  ürspring. 

1)  1266.  JuH  4. 

2)  1268.  Mai  25. 

264 
403 

2011 

1820 
1831 

1746 
1758 
1760 
1788 
1796 

1867 
1877 

1870 
1761 

1769 

•       ••#•• 

StA. 
St.A. 

Wolfegg. 

StA. 
St.A. 
StA. 

StA. 

St.A. 

StA. 

StA. 

StA. 

St.A. 

St.A. 

StA. 

Jäger,  Geschichte 
Konrads  II. 

St.A. 

Wien. 

StA. 

Lana. 

Lana. 

StA. 

StA. 

StA. 

StA. 

StA. 
St.A. 

StA. 
StA. 
StA. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

.... 
Ungedr. 

Ungedr. 

.... 
Ungedr. 
Ungedr. 

.... 
Ungedr. 
.... 
.... 

Ungedr. 
Ungedr. 

.   •   •   • 
.... 
Ungedr. 

Stift  Waldsee. 

1)  1264.  Oktbr.  21. 

157. 

Wangen. 

1)  1267.  Septbr.  20., 
St  Gallen. 

8. 

Kl.  Weiler. 

1)  1264.  Dezbr.  16. 

2)  1265.  Juni  28. 
8)  1265.  Aug.  U. 

168 
215 
226 

Kl.  Weingarten. 

1)  1264.  Mai. 

2)  1264.  Septbr.  2. 
8)  1264.  Septbr.  27. 

4)  1265.  Jan.  30. 

5)  1265.  März  4. 

6)  1265  (?),  Dezbr.  12. 

7)  1266.  Juni  19. 

8)  1266.  Oktbr.  16. 

9)  1266.  Novbr.  6. 

10)  1266.  Dezbr.  29. 

11)  1267.  Febr.  5. 

12)  1267.  Juni  6. 

13)  1267.  Oktbr.  23. 

14)  1267.  Novbr.  16. 

15)  1268.  April  23. 

16)  1268.  Mai  4. 

17)  1268.  Oktbr.  29. 

18)  1268.  Oktbr.  29. 

145 
154 
156 
179 
186 
.  236 
262 
270 
274 

279 
292 
818 
833 
342 
393 
401 
419 
420 

1841 

1881 

1887 
1900 
1928 
1948 
1952 
1999 
2008 

1650 
1674 
1694 

Auszug. 

Mitth.  aus  Wien. 

2029 
2030 

XIX 

(Nachtr.z.B.m). 

XXXV 

(Nachtr  s.  B.  IV). 

KL  Weissenau. 

1)  1239. 

2)  1250. 

3)  1261.   Oktbr.  1., 
Schussenried. 

4)  1262.  Febr.  25. 

5)  1262.  Aug.  25. 

6)  1263.  Jan.  31. 

461 
472 

50 
76 
93 

statistische  Übersicht. 


•XXV 


Seite. 


Nsniner  ia  Drkondebbocbi  ind  deren  (|Beile. 


Oriffini. 


7)  1264.  Jan.  21.  136 

8)  1264  Jan   27.  137 

9)  1264.  März  11.  141 

10)  1264.  Juli  10.  151 

11)  1265.  Febr.  14.  181 

12)  1265.  März  13.  190 

13)  1265.  März  14.  191^ 

14)  1266   März  20.  253; 

15)  1267.  Juni  9.  320 

16)  1268.  Aug   9.  415 

17)  1268.  Oktbr.  29.,  s. 
Weingarten. 


1736 
1737 


KL  Weisscnburg. 

1)  819. 

2)  1056-98. 


498 
499 


1754 
1790 
1800 
1801 
1860 
1930 
2025 


Stift   und   Heiliggeist- 
spital  Wimpfen. 

1)  1263.  März  10.        102 

2)  1265.  April  17. 

3)  1265.  Mai  9. 

4)  1265.  Juni  23. 

5)  1265.  Novbr.  1. 

6)  1265.  Dezbr.  18. 

7)  1267.  Septbr.  16 

8)  1267.  Septbr.  17.    334    1944 

9)  1268.  Dezbr.  7.       427   2035 


1703 
203'  1809 
205  j  1811 
21 1[  1817 
233  1837 
238^  .  . 
333!  1943 


Gr.  V.  Wirtemberg. 

1)  1247.  Mai  10.    467 

2)  1248.  Febr.  5.  467 

3)  1249.  Jan.  21.  469 

4)  1249.  Jan.  29.  471 

5)  1249.  Jan.  30.  471 
€)  1259.  Oktbr.  9.  476 

7)  1262.  Novbr.  16.  '  86 

8)  1265.  Septbr.  18.    228 


Wirzburg. 

1)  996  Dezbr.  18.  *,  s. 
Araorbach. 

2)  1265.  Juni  14.,  s. 
Hohenlohe. 


1686 
1833 


ibiclirift. 


Drsck. 


Wo  XI  fiaden. 


ÜBfcdruckt. 


BeiierktBgei. 


1742 


•  •  a 


StA. 
St.A. 
StA. 
St.A. 
StA. 
StA. 
StA. 
St.A. 
St.A. 
SLA. 


(Kftohtr.  z.  B.  I). 
D  (Dsgl). 


Speier. 
Speier. 


l 


1842 


München. 

Nürnberg. 

München. 

München. 

Nürnberg. 

Darmstadt. 

München. 

München. 

Darmstadt. 


XXV 

(Kachtr.z.B.  IVj. 

XXVI  (Dsgl). 
XXIX  (Dßgl). 

XXXII  (Dsgl). 

XXXIII  (Dsgl). 

XXXIX 

(Nachtr.  z.  B.  V). 


Monum.  Germ.  Epp. 
saec.  XIII. 

Ebda. 
Ebda. 
Ebda. 
Ebda. 
Fon  tes  Rer .  Austriae 

St.A. 
StA. 


Ungedr.  \ 

Ungedr.  | 

.... 

Ungedr.  i 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 


1  Vergl.  von    Prof. 
Harster  in  Speier. 


Ungedr. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 


Ungedr. 


Auszug. 
Auszug. 

Auszug. 

Auszug. 

Auszug. 

Auszug. 


XXVI 


statistische  Übersicht. 


Seite.' 

Nsaaer  du  L'rkindeiikclii  and  deren  ()oelie. 

Cifedraekt. 

n          1 

Ori^iul. 

Abtehrirt. 

DricJL. 

Wo  iB  finden. 

BeatrkiBgei. 

Herren  von  Zimmern. 
1)  1262.                        44 

1995 

1644 

1 
Donaueschingen. 

1 
Wallerstein. 

Zürich. 

Oeff.  Bibl. 

Sulger,  Ann.  Zwif. 

StA. 

StA. 

StA. 

StA.. 

Ungedr. 
Ungedr. 

Ungedr. 

Ungedr. 

.    .    •    • 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 
Ungedr. 

Mitth    d.  Archiv 
raths  Baumann 

Kl.  Zimmern. 

1)  1268.  April  12. 

391 

1 

1   '    •    •    '   '   " 

1 

» 

F 

1 
1 

Probstei  Zürich. 

1)  1265.  Jan.  3. 

• 

178 

1787 

1 

XII 

(Nachlr.  z.  B  II). 

• 
• 

1608 

• 

Kl.  Zwiefalten. 

1)  1156. 

2)  Um  1261. 

3)  1263.  März  7. 

4)  1263.  April  22. 

456 

1 
99 

1700 

112 

1711 

5)  1266. 

248:  1854 
350   1959 

6)  1267.  Dezbr.  13. 

■   ••... 

■»  w  \xv  ..  ^<  ,yy\y\^~^ 


1608. 

Der  zur  Emet^erung   der  alten  Freundschaß  und  Verbrüderung  mit  dem  Kloster  Kladrau 
dahin  abgesandte  Zmefalter  Mönch  Konrad  bittet  mit  dem  dortigen  Konvente  den  Abt  Peter 

von  Zwief alten,  ihnen  sogleich  zu  Hufe  zu  kommen. 

Ohne  Orts-  und  Zeitbestimmung  (um  1261). 

Reverendo  in  Christo  patri  ac.domino  Petro  abbati  Zwifaltensi,  spirituali  provisori 
suo,  Conradus  eius  filius  non  indevotus  exul . . . ,  ad  presens  in  domo  Claderubensi  *)  con- 
stitutus,  debite  ac  devote  obedientie  Submissionen!.  In  memoriam  vestre  patemitati  humi- 
liter  revoco,  qualiter  vestris  imperiis  integraliter  obediendo  per  longa  terrarum  spatia 
in  Bohemiam  ad  domum  transivi  Claderubensem  ad  antiquam  amicitiam  et  fratemitatem 
vestri  et  Qaderubensis  monasterii  reformandam.  Quapropter  ego  Conradus  totusque 
conventus  flexis  genibus  vestram  fidelitatem  humiliter  rogamus,  ut  in  adiutorium  nobis 
subito  venire  dignemini,  certissime  scientes,  quod  omnes  persone  exceptis  IV,  scilicet . . . 
lino,  Wemhero,  Cunrado  volunt  cum  perfecta  fide  vestris  mandatis  adstare  et  inviola- 
biliter  obedire.  Insuper  vobis  notifico,  quod  gloriosum  ducatum  vobis  prestare  volunt, 
et,  ut  de  hoc  non  diffidatis,  sigillo  isto  signavi  paginam.     Amen. 

Conradus  .  •  pef  literam  istam  etiam  totum  conventum  fratema  dilectione  salutare 
velitis.    Valete  omnes. 

Nach  Sulger,  Annales  Zwifaltenses  I,  p.  215,  woselbst  die  Urkunde  beim  Jahr  1261  abgedruckt  ist,' 
eine  Zeitbestimmung,  zu  welcher  es  passt,  dass  im  Jahr  1260  ein  Abt  P.  von  Zwiefalten  urkundlich  feststeht 
(vergl.  Bd.  5,  S.  330). 

1)  ESadrau,  böhm.  Kreis  Pilsen. 


VI. 


1 


2  1261  (vor  Oktober  22). 


1609. 

Äbt  Berthold  von  Bebenhausen  beurkundet,  dass  Ritter  Berthold  von  Sperberseck  gegen  Auf- 
nähme  seiner  Schwester  als  Nonne  in  Lustnau  auf  seine  Anspräche  an  das  Kloster  von  dem 
Hof  gute  Böhringen  her  verzichtet  und  demselben  noch  überdies  drei  Mansen  zum  Niessbfauche 

geschenkt  habe. 

1261  (vor  Oktober  22*). 

In  nomine  domini.  Amen.  Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis 
frater  Ber.  dictus  abbas  de  Bebinhtsen  orationum  ||  suffragia  devotarum.  Quicquid 
gestum  sub  tempore  litteris^  vel  testibus  non  fulcitur,  processu  temporis  oblivionis  cali- 
gine  facilius  obscuratur.  Nos  ||  ergo  futurum  volentes  precavere  dispendium  constare 
cupimus  universis,  quod  Ber.  miles  de  Spasruwaersecke  ^) ,  filius  C.  beate  memorie,  quic- 
quid II  iuris  ex  curia  nostra  Beringen  *)  sive  debite  sive  indebite  super  agricultura  quadam 
sibi  annis  singulis  facienda  seu  alias  habere  se  dixerat^  hoc  totum  in  receptione  A. 
sororis  sue  monialis  in  Lvstenowe*)  penitus  relaxavit.  Preterea  tres  mansus  pro  parte 
dicte  sororis  nostre  donavit  ecclesie  sub  hac  forma,  quatiuus  usufructus  mansuum  ipso- 
rum  tamdiu  nobis  cedant,  donec  per  ipsum  triginta  libris  Hallensium  redempti  tandem 
vjileant  rehaberi.  In  huius  rei  testimonium  presentem  cedulam  cum  annotatione  testium 
conscribi  et  nobilium  virorum  Ber.  comitis  de  Vrach   et  L.   ducis  de  Techke  fecimus 

roborari.     . 

*♦• 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG  .  LX*.  I*.  Testes :  Ber.  abbas ,  A.  camerarius, 
Diemo,  monachi  de  Bebinhvsen,  Ber.  de  SpaBruwersechke  miles  et  H.  filius  eins,  Wal- 
therus  Speht,  Ber.  dictus  Elsinbovn  et  C.  frater  eins,  milites  de  Lvstenowe,  et  alii  quam 
plures. 

Das  erste  Siegel  ist  verloren,  dagegen  hängt  noch,  namentlich  am  Rande  sehr  beschädigt,  das  zweite,  dasjenige 
des  Grafen  Berlold  von  Urach,  an,  rund  (IIL  B.  3) :  der  galopirende  Graf  mit  Topfhelm,  in  der  Rechten  einen  Morgen- 
stern schwingend,  vor  der  Brust  einen  dreieckigen,  quergetheilten  Schild  mit  dem  üracher  Wappen:  oben  ein 
schreitender  Löwe  (? Leopard),  unten  in  Kürsch  em  Querstreifen.    Von  der  Umschrift  deutlich  nur  noch  S.CO 

A  erhalten.  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  200.  —  Abbildungen  des  Siegels:  F.  K. 

Fürst  von  Hohenlohe,  Zur  Geschichte  des  Fürstenbergischen  Wappens,  Tafella,  Nr.  2;  Fürstenbergisches 
Urkundenbuch  1,  S.  213. 

♦)  An  letzterem  Tage  war  der  Siegler,  Graf  Berthold  von  Urach,  nach  der  unten  folgenden  Urkunde  von  diesem 
Tage  bereits  verstorben. 

1)  Sperberseck,  abgeg.  Burg  bei  Gutenberg,  O.A.  Kirchheim.  —  2)  Böhringen,  O.A.  Urach.  —  3)  Lustnau, 
O.A.  Tübingen. 


1261. 


1610. 

Marquard  Stretze  übergibt  durch  die  Hand  seines  Herrn,  des  Edeln  Albert  von  Hohenlohe, 
detn  Hospital  de^  heiligen  Johannes  in  Rothenburg  sein  früher  dem  Kloster  Frauenthal  ge- 
höriges Gut  in  Walhnersbach  und  Könrad  von   Hohenlohe  verzichtet   (in   einer  angehängten 

Urkunde)  auf  die  ihm  verpfändeten  gerichtsherrlichen  fechte  daselbst. 

1261.  1 

Quoniam  necesse  est,  ut  facta  utilia,  que  aguntur  in  tempore  et  labuntur  per  tem- 
pora,  scriptis  privile||giorum  conserventur ,  tenore  ergo  presencium  notum  sit  universis 
tarn  presentibus  quam  futuris  hanc  ||  literam  inspecturis,  quod  ego  Marquardus  dictus 
Strotze  per  manum  domini  mei  Alberti  nobilis  ||  de  Hohenloch  et  manu  choadunata 
uxoris  mee  et  omnium  heredum  meorum  dedi  flomui  hospitalis  sancti  Johannis  in  Roten- 
burchO  predium  meum  in  Walmarspach  *),  quod  fuerat  antea  dominarum  in  FrowentaP), 
pro  summa,  in  qua  consultum  fuit  utrinque  faciendum.  Et  ne  super  tali  contractu  in 
posterum  al[i]quod  oriri  possit  dubietatis  periculum,  presentem  literam  sigillo-  domini 
mei  de  Hohenloch  sigillatam  ipsis  tradidi  pro  memoriali  sufflciente  per  addicionem  testium 
subscriptorum,  qui  sunt:  Heinricus  nobilis  de  Brünecke*),  Albertus  de  Vflfenheim*),  Bü- 
zarius  de  Ostheim  ®),  Heinricus  de  Enthse  0,  Gotfridus  de  Adelnhouen  ®),  Heinricus  Asinus, 
Hermannus  Faber  de  Morlbach  ^),  Bertoldus  de  Hohenloch,  Rapoto  frater  suus,  Conradus 
scultetus  de  Holtzhusen*®),  Burchardus  Phentzinch,  item  frater  Vlricus  conmendator  de 
Rode")j  frater  Conradus  conmendator  de  Rotenburch,  frater  Heinricus  cellerarius  de 
Grvnsu^th**)  et  alii  quam  plures.  ^ 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  CG.  sexagesimo  primo. 

An  diese  Urkunde  angenäht  ist  folgende: 

Noverint  universi  presentem  paginam  inspicientes,  quod  dominus  Cunradus  de  Hohen- 
loch dictus  Ernest  ||  resignavit  omnem  iurisdicionem,  quam  in  bonis  domini  Marquardi 
Strezonis  in  Walmarsbach  sitis  nomine  ||  pignoris  habere  videbatur,  quia  frater  C.  dQ 
Buchel ")  predicta  bona  apud  prefatum  *)  Marquardum  domui  sancti  Johannis  ||  in  Roten- 
burh  libere  conparavit.  Huius  autem  resignationis  testes  sunt:  dominus  Albertus, 
nobilis  de  Hohenloch,  dominus  Hilthebrandus  de  Sauwensheim '*) ,  Gotfridus  de  Adeln- 
houen, Marquardus  dictus  Streze,  Heinricus  de  Gnotstat  **),  milites,  Wolvelinus  de  Eschen- 
bach *®) ,  Elegast  Faber  in  Auge  *0 ,  Sifridus  servus  domus  nostre  in  Rotenburh ,  laici, 
frater  Vlricus  et  frater   C.   de  Buchel  fratres,  frater  Cunradus  de  Frawental   et   alii 

quam  plures. 

1* 


4  1261. 

Auf  ein  Siegel,  welches  an  der  Haupturkunde  anhieng,  weist  noch  der  Einschnitt  untenim  Einschlage,  es  ist 
aber  verloren.  —  Abdruck:  Hanselmann,  Diplomat.  Beweis  I,  S.  418,  Nr.  LI.  —-Regest:  Regesta  Boica  5, 
758.  —  Stalin  a.  a.  0.  2,  567. 

a)  Steht  auf  einer  Rasur. 

1)  Rothenburg  a.  d.  Tauber,  baier.  A.G.Sitz.  —  2)  Wallmersbach,  baier.  A.G.  Uffenheim.  —  3  und 
4)  Frauenthal  und  Brauneck,  O.A.  Mergentheim.  —  5)  Uffenheim,  baier.  A.G.Sitz.  —  6)  Gollach-Ostheim,  baier. 
A.G.  Uffenheim.  —  7)  Endsee ,  baier.'  A.G.  Rothenburg  a.  d.  T.  —  8)  Vergl.  S.  10,  Anm.  3.  —  9)  Mörlbach, 
baier.  A.G.  Uffenheim.  —  10)  I{plzhausen,  baier.  A.G.  Windsheim.  —  11)  Reichertsroth,  baier.  A.G.  Rothenburg 
a.  d.  T.  —  12)  Grünsfeld,  bad.  B.A.  Tauberbischofsheim.  —  13)  Nach  Wirt.  Franken  6,  119  Buchelech,  Buchelehe, 
ein  abgeg.  Hof  in  der  Gegend  von  Dörzbach,  Westernhausen  (O.A.  Eünzelsau),  Rengershausen  (O.A.  Mergent- 
heim). —  14)  Seinsheim,  baier.  A.G.  Marktbreit.  —  15)  Gnodstadt,  baier.  A.G.  Ochsenfurt.  —  16)  ?  Eschenbach, 
baier.  A.G.  Markterlbach  oder  Feuchtwangen.  —  17)  Aub,  baier.  A.G.Sitz. 


1611. 

Albert  mit   dem  Beinamen   Hohe  von  Wurmlingen  verkauft  mit  Zustimmung  seines  Bruders 
Heinrich  seinen  Weinberg  auf  dem  sog.  WurnUinger  Berg  an  das  Kloster  Kirchberg. 

1261. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  Albertus  congnomento  Hohe  de  Wurmelingea  *) 
veritatis  testimo||nium  acceptare.  Tenore  presentium  singulis  et  omnibus,  ad  quos  hec 
pagina  pervenerit,  notum  facio,  ||  quod  ego  pensata  propria  utilitate  ac  temporali  con- 
moditate  fratre  meoTIenrico  presente  pariter  et  consentien||te  vineam  meam  sitam  in 
monte,  qui  vocatur  theutonice  Wurmelingere  bergh,  Willebirgi  priorisse  et  con- 
ventui  sororum  monasterii  in  Kilperg,  Constantiensis  diocesis,  ordinis  sancti  Augustini, 
ordini  fratrum  Predicatorum  conmissarum,  pro  XXI  libris  et  VI  solidis  Hallensiüm  ven- 
didi  iure  proprietario,  sicut  ego  feci,  perpetuo  possidendam.  Cum  igitur  sine  difficul- 
täte  et  quovis  more  dispendio  memoratam  Hallensiüm  pecuniam  in  integrum  receperim 
ab  eisdem,  renuntio  presentibus  omni  iuris  auxilio  canonici  et  civilis,  consuetudini  et 
statuto,  actioni  et  rei,  per  que  contractus  prefate  vinee  legittime  celebratus  posset  in 
posterum  irritari.  Testes  sunt:  Theodericus  Blarrer,  Theodericus  Merhelt,  milites  in 
Wurmelingen,  Walterus,  Renardus,  nobiles  ibidem  et  alii  fide  digni.  Feci  autem  hec 
sigillo  domini  comitis  de  Zcolr,  quia  sigillum  proprium  non  habui,  conmuniri. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"".  CG*.  LXI*. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  Preussischen  Hausarchive  zu  Berlin.  Das  Bd.  5,  S.  137  beschriebene  Siegel 
des  Grafen  Friedrich  von  Zollem.  —  Abdruck:  Monum.  Zollerana  1,  77. 

1)  Wurmlingen,  0,A.  Rotenburg. 


1261 


1612. 

.  .  genannt  Teufel  und  seine  Gattin  Gertrud  vermachen  der  Converse  Irmentrud   all  ihr  be- 
wegliches und  unbewegliches  Gut  auf  deren  Lebensdauer. 

Horb  1261. 

Ab  humana  cicius  elabuntur  memoria  que  nee  scripto  nee  voce  testium  confirmantur* 
Noverint  igitur  universi,  ad  quos  ||  littere  presentes  devenerint,  quod  ego  .  .  dictus  Dia- 
bolus  et  Gerdrudis  uxor  mea  recongnoscimus  et  presentibus  profitemur,  nos  ||  omnia 
bona  nostra  tarn  mobilia  quam  inmobilia  Irmindrudi  conveFse  propter  devotionem,  quam 
ad  ipsam  habemusj  et  ob  animarum  nostrarum  ||  salutem  iusto  legacionis  titulo  tradidisse 
tali  condicione  inserta,  quod  dicta  Irmindrudis  prescripta  bona  post  obitum  nostrum 
usque  ad  mortem  suam  sine  detrimento  eorundem  bonorum  hiis  saltem  exceptis,  quibus 
pro  suis  necessitatibus  indiguerit,  tenetur  sine  dolo  quolibet  possidere,  que  edam,  ut  hoc 
ratum  teneret,  iuramentum  prestitit  corporate.  Sub  qua  forma  iuramenti  nichilominus 
conpromisit,  ne  nos  in  legacione  testamenti  conpetenti  et  idonea  aliquatenus  inpediret. 
Testes,  qui  *)  huiusmodi  donacioni  intererant,  sunt :  dominus  C.  dictus  Ramphar,  sacerdos, 
frater  Her.  dictus  Mumlar^)  et  frater  Ber.  dictus  Faber,  conversi  in  Kilchperch,  . .  priorissa 
et  soror  Agnes,  sua  consanguinea,  conventus  in  Horwe  et  alii  quam  plures  fide  digni. 
In  huius  rei  evidenciam  presentes  litere  sunt  sigillis  honorabilium  civium  seu  civitatis 
in  Horwe  ^)  muniraine  roborate. 

Datum  in  Horwe,  anno  domini  M*.  CG*.  LXl*. 

Abhängend  das  Siegel  der  Stadt  Horb,  sehr  beschädigt,  rund  (ü.  B.)]:  in  einem  Schild  die  plalzgräflich 
Töbingische  Fahne,  über  dem  Schild  ein  f ;  von  der-  Umschrift  erhaltien :  S ORWE. 

a)  Dieses  Wort  steht  doppelt:  es  schliesst  eine  Zeile  und  fängt  die  nächste  an.  —  b)  Es  steht  MUlar. 
1)  Horb,  O.A.Stadt. 


1613. 

Die  erwählten  Schiedsrichter  in  den  Streitigkeiten  zwischen  dem  Kloster  Maulbronn  und  dem 
Pleban  in  Bauschiott  wegen  des  Zehnten  in  Odbronn  sprechen  dem  letzteren  jeglichen  Anspruch 

darauf  ab  und  legen  ihm  beständiges  Stillschweigen  auf*). 

1261. 

Nos  Wemherus  decanus  de  Knuttelingen  0,  Heinricus  decanus  de  Nieuem^  et  Ber- 
toldus  plebanus  de  Rossewac')  notum  facimus  universis  Christi  ||  fidelibus,  tam  presen- 


6  1261. 

tibus  quam  futuris  presentes  litteras  inspecturis,  quod,  cum  iuter  venerabilem . .  abbatem 
et  conventum  monasterii  de  Mvlenbrvnne,  ||  Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  ex 
parte  una  et  Trutwinum  plebanum  ecclesie  de  Buslat*)  ex  parte  altera  quarumdam 
simultatum  et  altercationum  questio  ||  moveretur  super  solutione  decime,  quam  de  villa 
Elbrunne*)  idem  plebanus  ad  se  et  suam  ecclesiam  ßuslat  asseruit  pertinere,  "dictis  .  . 
abbate  et.  conventu  de  Mvlenbrvnne  contradicentibus  et  hoc  ipsum  in  nos  tres  vel  si 
tercium  deesse  contigerit  in  duos  residuos  compromissum  esset  in  modum  arbitrii,  nos 
earumdum  simultatum  et  altercationum  in  nos  negotium  devolutum  acceptavimus  et 
eidem  institimus  studio  diligenti.  Primo  igitur  audivimus  viciniam,  que  vulgariter  knunt- 
scapft  dicitur,  postea  perspeximus  privilegia  diligentius  sigillis  autenticis  roborata,  que 
continebant  decisionem  cuiusdam  disceptationis  et  litis,  que  antiquitus  inter  dictum  mona- 
sterium  de  Mvlenbrvnne  et  dominum  Cvnradum  nobilem  de  Strubenhart  *)  nee  non  et 
Wecelonem  tunc  plebanum  memorate  ecclesie  de  Buslat  et  super  solutione  predicte  decime 
vertebatur.  Et  quia  secundum  consiliura  sapientis  omnia  sunt  cum  consilio  facienda,  nos 
auditis  istis  et  visis  ad  consilium  magistrorum  et  iurisperitorum  Spirensium  et  civitatis 
Spirensis  et  aliorum  proborum  virorum  duximus  recurrendum,  exponentes  eis  scrutinium 
per  nos  factum  prelibate  vicinie  que  kuntscapft  dicitur  ac  eciam  ostendentes  eis  privi- 
legia, que  compositionis  inter  eos  facte  materiam  continebant.  De  consilio  eorundem  sen- 
tentiando  pronunciamus  et  pronuntiavimus  super  nostras  animas,  nuUatenus  declinantes 
in  partem  timore,  amore,  odio  vel  favore,  quod  idem  . .  plebanus  de  Buslat  nuUum  ius 
nee  actionem  qualemcumque  habet  nee  habere  debet  de  cetero  in  decimam  memoratam 

« 

seu  villanos  de  Elbrunne  secundum  Privilegium  reverendi  patris  nostri  domini  Ctnradi 
episcopi  Spirensis  et  secundum  metas  in  eodem  privilegio  annotatas,  perpetuum  ei  super 
hoc  et  suis  successoribus  Silentium  imponentes.  Et  ne  forsitan  in  futurum  inter  pre- 
dictum  monasterium  de  Mvlenbrvnije  et  plebanum  de  Buslat,  qui  pro  tempore  fuerit, 
iterate  questionis  calumpnia  suboriri  contingat,  sententiam  nostri  arbitrii  pronuntiatam 
presenti  scedule  duximus  annotandam  facientes  apponi  sigilla  domini  0.  prepositi  sancLi 
Widonis,  H.  decani  sancti  Germani  Spirensis,  magistri  Heinrici  de  NicasteP),  et  magistri 
Heinrici  Cinemini,  de  quorum  consilio  et  aliorum  proborum  virorum  dictum  nostrum 
arbitrium  emanavit  cum  nostris  sigillis  ad  evidentiam  pleniorem. 
Actum  anno  domini  millesimo  GG^  LX°**.  primo. 

Sieben  spitzovale  Siegel,  mehr  oder  minder  beschädigt,  das  fünfte  aus  grOnem  Wachs,  das  sechste  und 
siebente  nur  noch  in  Säckchen  eingenähte  Bruchstücke:  1)  des  Probsts  Otto  von  St.  Guido:  c.  41,25  mm  (III.  A. 
2.  c):  über  einem  Baldachin  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskind,  darunter  der  heil.  Johannes,  ein  Buch 
vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  S . lOHannES  (das  St.  Guidostift  war  ursprünglich  zu  Ehren  des  Evangelisten 
Johannes  gegründet);  darunter  wieder  ein  Baldachin,  unter  welchem  ein  knieender  Beter,  von  der  Umschrift  er- 
halten: ...  S  .  PREPOSI ...  CLc^E  .  S(a»;C^<;i .  WIDONIS  .  SPm  . .  2)  des  Dekans  Hertnid  von  St.  German 
(in.  A.  2.  a):   der  stehende  Dekan,  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,   von  der  Umschrift  er- 


1261.  7 

halten :  . .  HERTNIDI .  DE . .  NI .  S(an)G(t)l .  G^e^RM 3)  des  Magisters  Hemrich  von  NeukasteU:  c.  40,  c. 

25  mm  (IV.  A.  1):  eine  Burg  mit  offenem  Thor  und  drei  bezinnten  ThQrmen,  über  dem  mittleren  schwebend 
ein  Halbmond,  unterhalb  der  Burg  ein  sechsstrahliger  Stern;  von  der  Umschrift:  S .  HE^H^RICI .  DE . . .  MA(^n>I . 
(nach  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  273  ff.  zu  NIGASTEL .  GAN .  S .  G(er^MA(n>I  zu  ergänzen,  da  Hein- 
rich Kanonikus  von  St.  German  war).  4)  des  Magisters  Heinrich  Gineminus:  c.  41,25  mm  (II.  B.):  ein  mit 
Früchten  behangener  Baum,  auf  dem  rechten  und  linken  Ast  je  ein  Vogel  mit  offenem  Schnabel,  zur  Seite  ein 
hochbeiniger  Vogel  (?  Pfau),  von  der  Umschrift : . . .  MAG(ist)Kl .  YMINI . . . .  S .  ANDREE .  WORMA . .  (nach  Zeitschr. 
a.  a.  0.  war  derselbe  vorher  Kanonikus  im  St.  Andreasstift  zu  Worms).  5)  ein  gemmenartiger  Kopf;  da  von 
der  Umschrift  noch  NVT  erhalten  ist,  wohl  von  obigem  Dekan  Wemher  von  Knittlingen  herrührend. 

♦)  Vergl.  Bd.  4,  S.  68. 

1)  Knittlingen,  O.A.  Maulbronn.  —  2)  Niefern,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  3)  Rosswag,  O.A.  Vaihingen.  — 
4)  Bauschiott,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  5)  Oelbronn,  O.A.  Maulbronn.  —  6)  Strubenhart,  abgeg.  Stammburg, 
Gem.  Dennach,  O.A.  Neuenbürg.  —  7)  NeukasteU,  Burgruine,  baier.  A.G.  Landau. 


1614. 

G.  von  Dum,  Probst  von  Mosbach  und  Archididkon  von  Wirzburg,  erklärt  sich  mit  der  von 
dem  Kloster  Oberstenfeld  und  dessen  päpstlichem  Conservator,  dem  Probst  von  Backnang,  für 
den  Vicar  an   der  Kirche  in  Eberstadt  ausgesetzten  Pfründe  sowie  mit  der  Person  des  vom 

Bischof  von  Wirzburg  investirten  neuen  Priesters  einverstanden. 

126t 

C.  de  Durne  ^)  prepositus  in  Mosebach  *)  et  archidiaconus  Erbipolensis  omnibus  Christi 
fidelibus  presentem  paginam  intuentibus  salutem  in  auctore  salutis.  ||  Vacante  ecclesia 
de  Eberstat  ^),  Herbipolensis  diocesis,  ex  morte  domini  Burcardi  de  Ebersberch  *) ,  pre- 
positi  sancti  Johannis  in  Hange,  abbatissa  et  conventus  de  Oberstenveit,  ||  ad  quas  ins 
patronatns  einsdem  ecclesie  pertinebat,  ad  eandem  ecclesiam  Gunradum  clericum  sacer- 
dotem  venerabili  domino  nostro  Herbipolensi  episcopo  presentarunt ,  petentes  eum  de  || 
eadem  ecclesia  ad  prebendam  estimatam  ad  redditus  XXX*  librarum  Hallensium  et  con- 
stitutam  de  consilio  prepositi  de  Baggenanc*)  sui  conservatoris  ceteris  proventibus  eins- 
dem ecclesie  nsibus  conmunibus  ipsarum,  quemadmodum  sedes  apostolica  ipsis  jndul- 
serat,  reservatis  investiri,  litteras  indulgentie  ipsis  a  domino  papa  *)  Indulte  primum  domino 
nostro  episcopo,  postmodum  nobis  exhibendo,  quarum  tenor  talis  est.  Nun  folgt  die 
Bd.  4,  S.  200  gedruckte  Bulle  Pabsts  Innocenz  IV.  vom  23.  Dezember  1249,  worauf  es  weiter 
heisst:  Nos  itaque,  litteris  domini  pape  in  stilo  filo  et  buUa  diligencius  perspectis,  factis 
domini  pape  contraire  nolentes  nee  debentes,  bonorum  virorum  habito  consilio,  prebendam 
sacerdoti  in  Eberstat  estimatam  ad  redditus  XXX*  librarum  Hallensium  annuatim  appro- 


8  1261. 

bamus  et  de  cura  aniraarum  eiusdem  ecclesie  presentatum  ab  abbatissa  et  conventu  de 
Oberstenveit  quoad  prebendam  antepositam  a  domino  nostro  episcopo  investitum  con- 
sentimus,  ceteris  proventibus  ad  usus  conmunes  abbatisse  et  conventui  de  Oberstenveit, 
prout  ipsis  ab  apostolica  sede  ^)  indultum  est,  reservatis,  ita  tarnen,  ut  presentatus  huius- 
modi  et  investitus  nobis  in  spiritualibus  deserviat,  hospitalitatem  servet  et  alia  omnia 
faciat,  que  a  plebanis  conmuniter  fieri  consueverunt.  Et  ut  hec  omni  evo  rata  per- 
maneant,  presentem  paginam  munimine  nostri  sigilli  fecimus  roborari.  . 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M*,  CG*.  LXI*. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren. 

a)  Im  Original  verschrieben:  pape,  —  b)  An  dieser  Stelle  der  Vorlage  finden  sich  einige  Gorrecturen. 

1)  Walldürn,  bad.  B.A.  Buchen.  —  2)  Mosbach,  bad.  B.A.Sitz.  —  3)  Eberstadt,  O.A.  Weinsberg.  —  4)  Wohl 
Ebersberg,  O.A.  Backnang  (vergl.  Bd.  5,  S.  351).  —  5)  Backnang,  O.A.Stadt. 


1615. 

Bitter  Walther  von  Hausen  genannt  HochscMüz  vermacht  seinen  von   dem  Herrn  von  Steuss^ 

lingen  lehenbaren  Weinberg  zu  Mettingen  dem* Kloster  Pftdlingen. 

1261. 

Ego  Walteras  miles  de  Husen^)  dictus  Hochsliz  universis  hanc  litteram  inspecturis 
rei  geste  noticiam  ||  cum  salute.  Cum  ea,  que  aguntur  in  tempore,  de  facili  a  memoria 
hominum  labantur,  necesse  est,  ut  digne  acta  lit||terarum  testimonio  roborentur.  Ad 
noticiam  igitur  tam  presentium  quam  fulurorum  volo  pervenire,  quod  ego  de  voluntate 
heredum  meorum  in  re||  medium  anime  mee  et  parentum  meorum  vineam  sitam  in 
Mettingen  *)  iuxta  Ezelingen,  quam  a  domino  de  Stüzelingen  ^)  habeo  in  feodo,  conventui 
dominarum  bi  Phullingen  in  hunc  modum  legavi,  videlicet  ut  vineam  eandem  excolat 
et  fructus  eiüs  de  ceterö  integraliter  percipiat  et  quiete.  Insuper  si  idem  conventus 
proprietatem  eiusdem  vinee  aput  dominum  de  Stüzelingin  potuerit  obtinere,  ego  et  heredes 
mei  ins  nostrum  feodale  eidem  conventui  libere  resignare  tenemur.  Permittimus  etiam, 
ut  prefatus  conventus  vineam  eandem  sibi  taliter  legatam  libere  vendere  valeat  seu  con- 
mutare  et,  cui  vel  quibus  personis  ipsam  vineam  vendiderit  vel  conmutaverit,  eidem  vel 
eisdem  personis  ego  et  heredes  mei  eandem  vineam  üi  feodum  concedere  libere  et  abs- 
que  omni  dampno  predicti  conventus  tenemur.  In  huius  legationis  sive  donationis  evi- 
dentiam  sepedicto  conventui  litteram  presentem  cum  sigillo  civitatis  Ezelingensis  trado 
testimonialem.     Sunt  autem  huius  rei  testes   subscripti:   R.  scultetus,  M.  in  Cimiterio, 


1261.  9 

« 

Lupoldus,  E.  dictus  Gebeno,  R.  molendinarius,  cives  Ezelingenses,  frater  Hugo  de  Phul- 
lingen  et  B.  Scolaris  filius  fratris  B.  Steutonis. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M"".  CC^  LX^^L 

Abhängend  das  bereits  öfters,  z.  B.  Bd.  5,  S.  189  beschriebene  Siegel  der  Stadt  Esslingen. 

■ 
1)  Neckarhausen,  O.A.  Nürtingen,  früher  Hausen  schlechthin  genannt,  woselbst  die  Burg  wahrscheinlich 

Sitz  der  sonst  „aus  dem  Eirchheimer  Thal"  benannten  Familie  Hochschlitz  war  (vergl.  O.A.Beschr.  Nürtingen 

S.  178  ff.,  Kirchheim  S.  150).  —  2)  Mettingen,  O.A.  Esslingen.  —  3)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen. 


.    •  1616. 

Mitter  Heinrich  von  Hoherüohe  und  seine  Ehegattin  Herradis  ühergehen  mit  Eimoüligung  ihres 
Herrn,  Alherts  von  Hohenlohe,   der  St.  Marienkirche  in  Scheftersheim  10  Malter  Weizen   aus 

Gütern  in  Hattingen  zum  Zweck  der  Feier  ihres  Jahrestages. 

Endsee  1261. 

Heinricus  miles  de  Hoenloch  et  Herradis  uxor  eins  omnibus  presentes  litteras  in- 
specturis  salutem.  ||  Que  litterarum  titulo  roborantur,  validum  robur  obtinent  firmitatis. 
Noverint  ergo  universi  ||  presentes  ac  posteri,  quod  nos  pari  consensu  et  manu  coadu- 
nata  de  voluntate  et  permissione  ||  domini  nostri  Alberi:i  de  Hoenloch  ecclesie  sancte 
Marie  virginis  in  Schefterseim  ad  honorem  dilecti  eins  filii  et  ipsius  obtulitnus  et  ritu 
perpetuo  tradidimus  decem  maldra  tritici  de  bonis  nostris  in  Hottingin  ^)  tali  conventione, 
ut  singulis  annis  noster  anniversarius  de  eisdem  devote  celebretur.  Et  hoc  consideran- 
dum,  ut  si  ego  Heinricus  prius  quam  uxor  mea  Herradis  de  hac  luce  migravero,  pre- 
dicta  summa  tritici  totaliter  in  usus  cedet  ecclesie  memorate,  quod  si  ipsa  premortua 
fiierit,  iam  dictos  modios  quamdiu  supervixero  nihilominus  possidebo»  Ad  maiorem 
igitur  huius  rei  evidentiam  maldrum  tritici  annis  singulis  vite  mee  monasterio  nominato 
me  daturum  sponte  promisi.  Ut  autem  hec  rata  permaneant,  presens  scriptum  sigillo 
domini  nostri  Alberti  de  Hoenloch  et  ipsius  ecclesie  tesUmonio  petivimus  confirmari. 
Testes:  Fridericus  de  Argershoven *) ,  Gotefridus  de  Adelhoven®),  Bertolt  de  Hoenloch, 
Rapoto  frater  eins,  Marquart  Ströz,  Gunradus  de  Holzhusen*),  Fridericus  notarius  et  alii 
quam  plures. 

Acta  sunt  hec  in  Ense  %  anno  domini  M"*.  GG*".  sexagesimo  primo. 

Nach  dem  Original  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Oehringen.    Zwei  bereits  Bd.  5,  S.  233  beschriebene 
Siegel.  Von  den  Umschriften  hier  f  SIGILLVM .  ALBERTI .  DE . . .  HENLOCH  und  f  S  .  S . . . .  SHEIM  erhalten  (s. 
auch  S.  10).  —  Abdruck:  Hanselmann,  Dipl.  Beweis  I.  Anh.  LII,  p.  419.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  %  567. 
VI.  2 


10  1261. 

1)  HötÜDgen,  baier.  A.6.  Aub.  —  2)  Archshofen,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Adelshofen,  baier.  A.C.  Rothen- 
burg a.  d.  T.  (yergl.  Bensen,  Histor.  Untersuchungen  über  Rotenburg  S.  464)  oder  Adelhofen,  baier.  A.6.  Uffen- 
heim.  —  4)  Wohl  Holzhausen,  baier.  A.6.  Windsheim,  wenn  nicht  abgeg.  Ort  dieses  Namens  bei  Steinkirchen 
oder  bei  Buchenbach,  O.A.  KQnzelsau.  —  5)  Endsee,  baier.  A.G.  Rothenburg  a.  d.  T. 


1617. 

Das  Kloster  Scheftersheim  beurkundet,  dass  Ritter  Heinrich  van  Hattingen  20  Talente  Heller 

zur  Erkauf ung  eines  Gutes ,   beziehungsweise  zur  Zahlung   eines  Leibgedings  von  10  Scheffel 

Weizen  an  ihn  und  nach  seinem  Tode  zur  Begehung  seines  und  seiner  Ehegattin  Jahrestags 

an  das  Kloster  gestiftet  habe,  und  bestimmt  den  Hof  Queckbronn  zur  'Sicherheit. 

Ohne  Zeit-  und  Ortsangabe  (um  1261*). 

Universis  Christi  fidelibus  hoc  scriptum  legentibus  B.  dicta  raagistra  totusque  coa- 
ventus  sororum  in  Sceftersheim  devotas  orationes  ia  doaiino.  Ne  ea,  que  agua||tur  in 
tempore,  simul  cum  tempore  dilabantur,  necessarium  est  ea  teslimonio  scriptorum  fide- 
lium  posterorum  noticie  declarare.  Ad  huius  igitur  rei  cautionem  ||  notum  esse  cupimus 
Omnibus,  qui  hoc  scriptum  inspexerint,  quod  quidam  fidells  miles  Henricus  nomine  de 
Hottingen*)  pro  remedio  anime  sue  et  uxoris  ||  sue  contulerit  ecclesie  nostre  XX"  talenta 
Hdlensium  ad  comparandum  predium,  unde  annuatim  sibi  X  modii  siliginis  tantum  ad 
vitam  suam  persolverentur,  sed  eo  defuncto  absolute  cederet  prenominatum  frumentum 
in  usum  ecclesie  nostre,  ita  tamen,  ut  de  eisdem  bonis  anniversarius  eins  et  uxoris  sue 
singulis  annis  inde  celebraretur.  Pro  cuius  rei  certitudine  curiam  nostram  in  Qwec- 
brünnen  *)  ad  solvendos  sibi  X  prenominatos  modios  siliginis  annuatim  deputavimus,  in- 
super  fraternitatem  oracionum  nostrarum  sibi  et  uxori  sue  sub  testimonio  litterarum 
nostrarum  cum  sigilli  nostri  inpressione  concessimus.  Huius  rei  testes  sunt :  Hartmannus 
sacerdos,  C^nradus  magister  curie,  Henricus  miles  de  Amelungeshagen ')  C^nradus  miles 
de  Nazza*),  Wintherus  frater  Wortwini  de  Villa*),  Albertus  laicus  et  alii  etiam  quam 
plures. 

Nach  dem  (linirten)  Original  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Oehringen.  Sehr  beschädigtes  Siegel  des 
Convents  von  Scheftersheim,  rund,  c.  47  mm  (II.  B.):  die  thronende  Maria  mit  dem  Christuskmd,  Ton  der  Um- 
schrift erhalten:  f  . . .  SCEPTEISHEIM.  —  Abdruck:  Hanselmann,  Diplomatischer  Beweis  1,  419. 

*)  So  mit  Rücksicht  auf  die  vorhergehende,  sicherlich  denselben  Gegenstand  betreffende  Urkunde. 

1)  Vergl.  oben,  Anm.  1.  —  2)  Queckbronn,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Amlishagen,  O.A.  Gerabronn.  — 
4  und  5)  Nassau  und  ? Weiler,  Gem.  Blumweiler,  O.A.  Mergentheim. 


1261.     Januar.  11 


1618. 


Bischof  Iring  von  Wirzburg  übergibt   den   von   Hermann   von    Oberbaibach   an   das  Kloster 

Schönthal  verkauften  von  seiner  Kirche  zu  Lehen  gehenden  Zehentantheil  in  Gommersdorf  gegen 

Ersatz  durch  Güter  in  Baibach  und  im  Marsfadfer  Thale  obigem  Klostet*  als  Eigenthum. 

1261. 

J.  dei  gratia  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  univeräi  huius  pagine  inspectores, 
quod  cum  dilectus  in  Christo  ||  frater  Hiltebrandus  abbas  una  cum  suis  confratribus  de 
Schontal  partem  decime  in  Ctmerstorph  *),  qua  ||  Hermannus  de  superiori  Ballebach  ^ 
a  Ludewico  de  Schiphe')  infeodatus  fuerat,  pro  quinquaginta  libris  Hallensium  ||  suo 
monasterio  conparasset,  accedente  consensu  ipsius  Ludewici  de  Schiphe,  qui  ipsam  partem 
decime  immediate  ab  ecclesia  nostra  tenuerat  in  feodo,  nos  acceptis  quinque  iugeribus 
et  dimidio  sitis  super  molendinum  in  Ballebach  et  duobus  iugeribus  vineti  in  Morsteter- 
tale*)  et  curia  nova  in  Ballebach,  quam  Hermannus  inhabitat,  ecclesie  nostre  datis  in 
restaurum  ab  ipso  Hermanno  per  manus  Ludewici  de  Schiphe,  qui  premissas  vineas  et 
curiam  in  Ballebach  loco  memorate  decime  ab  ecclesia  nostra  habebit  in  feodo,  ad  ipsius 
Ludewici  instantiam  damus  memorato  monasterio  de  Schontal  partem  prememorate  decime 
proprietatis  nomine  perpetuo  possidendam.  In  cuius  donationis  nostre  testimonium  presens 
scriptum  dedimus  memorato  monasterio  de  Schontal  sigilli  nostri  munimine  roboratum. 

Datum  anno  domini  M*.  CG .  LX*.  primo,  indictione  IUI*,  pontificatus  nostri  anno 
octavo. 

Nur  noch  die  roth-  und  gelbseidenen  Fäden,  an  welchen  das  Siegel  hieng,  sind  durch  die  Urkunde  geschlungen. 
1—4)  Gommersdorf,  Ober-Balbach,  Ober-Schüpf,  Marstadt,  bad.  B.A.  Tauberbischofsheim. 


1619.  • 

Heinrich  Herr  von  Grötzingen  beurkundet,  dass  der  Bürger  Wernher  von  Durlach,  einst  Vogt 
des  Markgrafen  von  Baden,  29  Jauchert  Aecker  und  Wiesen  bei  Durlach  mit  seiner  lehens- 
herrlichen  Bewilligung  an  das  Kloster  Herrenalb  verkauft  und  er  das  Eigenthum  an  diesen 
ihm  aufgelassenen  Gütern  dem  Kloster  übertragen,  der  Lehensmann  aber  andere  genannte  Güter 

ihm  dafür  zu  Lehen  aufgetragen  habe. 

1261.     Januar. 

Nos  Heinricus  dominus  de  Grecingen  *)  notum  esse  volumus  universis  hanc  litteram 
inspecturis,  quod  Wemherus  civis  de  ||  Durlach,  quondam  advocatus  domini  marchionis 

2* 


12  1261.     Januar  9. 

de  Baden,  vendidit  de  nostro  consensu  viginti  novem  iugera,  que  habe||bat  aput  Durlach, 
tarn  in  agri^ampestribus  quam  in  pratis  et  que  etiam  a  nobis  tenebat  in  feodo,  vene- 
rabilibus  viris  abbati  et  ||  conventui  de  Alba,  Cysterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis, 
pro  quinquaginta  libris  Hallensium  et  ad  iustificandura  huius  titulum  emptionis  dictus 
Wemherus  prefata  bona .  resignavit  in  raanus  nostras.  Nos  autem,  quia  dominium  pro- 
prietatis  in  eisdem  habuimus,  proprietatem  et  omne  ins  per  manus  nostras  assignavimus 
et  dedimus  libere  et  absolute  abbati  et  conventui  memoratis,  Ipse  vero  Wemherus  in 
restaurum  feodi  antedicti  bona  subscripta,  videUcet  agrum,  qui  dicitur  zu  der  Verren- 
1 V  z  z  e  n ,  et  novale,  quod  vulgo  dicitur  sin  r  i  v  t  e ,  subter  vineas  suas  et  pratum  situm 
zuEdelrichesbovme  resignavit  ad  mansus  nostras  et  ea  denuo  in  feodo  recepit,  ratione 
quorum  iterum  nobis  idem  Wernherus  et  sui  heredes  tenentur  in  homagio  fidelitatis. 
Ut  igitur  in  premissis  nuUa  calumpnia  possit  a  quoquam  in  posterum  suscitari,  presentem 
litteram  in  evidens  indicium  legittimi  contractus  rite  et  publice  celebrati  sigillo  nostro 
dedimus  ipsi  abbati  et  conventui  communitam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  GC  LXI*. ,  mense  lanuario ,  presentibus  et  ad  hoc 
vocatis  testibus  subscriptis:  Menlao  milite,  Eberhardo  dicto  Rvthowe,  Geroldo  et  Eme- 
hardo  fratribus  predicti  advocati,  Bertoldo  sororio  ipsorum  et  Bertholdo  Hornunc,  Die- 
poldo,  Eberhart  Lvmbrich,  civibus  de  Durlach,  domino  Heinrico  de  Dagresheim '),  tunc 
cellerario  in  Alba  existente,  et  fratre  Marchelino,  per  quos  dictus  contractus  fuit  initus 
et  consummatus.  .'.;,# 

Nach  dem  Original  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe:  Siegel  des  Ausstellers,  schildförmig,  40,35  mm 
(IV.  A.  2.) :  in  einem  Schilde  eine  fünf  blättrige  Rose,  Umschrift :  f  SiffiUum .  HEINRICI .  IVNIOR[r|S  .  DE .  ROSE- 
WAG. '—  Ein  Dupllcat  zu  Stuttgart  hat  folgende  Abweichungen:  Schluss  der  ersten  Zeile:  advocataa,  der  zweiten: 
pratis,  der  dritten  libris;  Bertholdo  sororio  statt  Bertoldo  sororio;  Dvrlach  statt  Durlach;  nur  noch  ein  Per- 
gamentriemchen  für  das  Siegel  hängt  ab.  —  Auszug:  Zeitschr«  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  250. 

1)  Grötzingen,  bad.  B.A.  Durlach,  wonach  sich  dem  oben  beschriebenen  Siegel  zufolge  ein  Heinrich  von 
Rosswag,  O.A.  Vaihingen,  nannte.  — -  2)  Dagersheim,  O.A.  Böblingen. 


1620. 

Bichishausen  1261.    Jantmr  9. 

Qraf  Heinrich  von  Wartstein  *)  beurkundet,  dass  vir  discretus  EgeloKus  de  Stuzelingen  *) 
alle  seine  Güter  in  villa  Vrankenhouen ')  in  pago  qui  dicitur  ufen  Albe,  nenüich  einen 
Hof,  genannt  der  maierhof,  drei  andere  Höfe  und  zwei  Hof  platze  mit  der  Vogtei  und 
allen  Rechten  und  Zugehörden,  so  dem  ehafti  genannten  Rechte,  um  48  Mark  Silber  an  das 
Kloster  Salem  verkauft  habe. 


1261.     Januar  30.  13 

Acta  sunt  hec  in  Bichenhusen  *)  anno  domini  M*.  CG*.  LXP.,  V.  idus  Januarii,  coram 
testibus  subnotatis,  videlicet  Swigero  plebano  de  Vlma  et  Heinrico  fratre^uo  de  Gran- 
hain **)  clericis ,  nobilibus  .  viris  Vlrico  de  Gundeluingen  ^ ,  Vlrico  et  Swigero  filiis  suis, 
et  Swigero  filio  Swigeri  de  Gundeluingen,  et  Heinrico  dicto  Lippaere,  Vlrico  et  Ghünrado 
fratribus  de  Egelingen  ^),  Chvnrado  de  Taeiraat®)  et  Burkardo  Senf  Uno  railitibus,  Swigero 
de  Stemuels^),  Vlrico  de  Wielandesstain *®) ,  Hainrico  et  Eberhardo  fratribus  dictis  die 
Grauen  de  Grauenegge *0>  Hainrico  dicto  Vbelisen  et  Hainrico  dicto  Rtsche. 

Nach  dem  Urkundenbuch  der  Abtei  Salem  inZeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  395  (aus  einer  Ab- 
schrift). —  Weiterer  Abdruck:  ülmisches  JJrkundenbuch  1,  114.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  366. 

1)  Wartstein,  abgeg.  Burg,  O.A.  Münsingen.  —  2  und  3)  Altsteusslingen  und  Frankenhofen,  O.A.  Ehingen.  — 
4 — 7)  Bichishausen ,  Granheim,  Hohen-Gundelfingen  und  Eglingen,  O.A.  Münsingen.  —  8)  Nach  O.A.Beschr. 
Ehingen  S.  196  nannten  ^ich  die  Schädwin  von  Schädwinshausen  (d.  h.  Schaiblingshausen ,  O.A.  Ehingen), 
Lehenleute  der  Grafen  von  Berg,  auch  von  der  Tanne,  Thännat,  Thanheim,  wohl  einer  abgeg.  Burg  in  der 
Gegend.  —  9)  Stemenfels,  O.A.  Maulbronn.  —  10)  Wielandstein ,  zerst.  Burg  über  dem  Lenninger  Thale,  O.A. 
Kirchheim.  —  11)  Grafeneck,  O.A.  Münsingen. 


1621. 

Aht  Heinrich  und  Convent  des  Klosters  Hirsdu  verkaufen  mit  Zustimmung  des  Bischofs  Hein- 
rieh  von  Speier,  kaiserlichen  Hofkanzlers,  Schulden  halber  ihr  Gut  in  Weingarten  an  das  Kapitel 

in  Speier. 

126].     Januar  30. 

Heinricus  abbas  et  conventus  Hirsaugensis  monasterii  omnibus  presencium  inspec- 
toribus  munus  in  domino  oracionum.  Ut  hominum  quideni  memoria  remniscat  et  ut 
ea,  que  a  memoria  recedunt,  noticie  posteriorum  facilius  inculcentur,  consweverunt  ea 
que  aguntur  litterarum  suffragio  adiuvari.  Hinc  est,  quod  presentibus  litteris  tam  pre- 
senti  etati  quam  future  constare  dignum  duximus  posteritati,  quod  nos  monasterio  nostro 
onere  debitorum  intoUerabiliter  obligato  consilio  auxilio  et  consensu  reverendi  patris  ac 
domini  nostri  H.  dqj  gratia  Spirensis  episcopi,  imperialis  aule  cancellarii,  oppressioni 
nostre  succurrere  cupientis  predium  nostrum,  quod  habuimus  in  Wingarten*),  de  quo 
capitulo  sancte  Marie  Spirensis  triginta  maltra  tritici  in  censu  annuo  solvebantur,  ab 
omni  alias  precario  seü  servicio  quolibef  de  iure  absolutum  vendidimus  capitulo  Spirensi 
pro  centum  quinquaginta  marcis  puri  argenti,  quas  nos  ab  eodem  capitulo  recognoscimus 
recepisse  et  in  usus  monasterii  nostri  convertisse.  Quod  quidem  predium  nostrum  Win-  * 
garten   ab  omni,   ut  pretactum  est,  onere  serviciorum  liberum  et  absolutum  capitulo 


14  1261.    Februar  10. 

ecclesie  sancte  Marie  Spirensis  libere  contradidimus  et  absolute  et  litteris  nostris  presentibus, 
sigillo  veneraji^lis  patris  ac  domini  nostri  Spirensis  episcopi  imperialis  aule  cancellarii  et 
sigillis  nostris,  videlicet  abbatis  et  conventus  de  Hirsaia,  solempniter  consignatis  dicto 
capitulo  sancte  Marie  Spirensis  idem  predium  contradidisse  profitemur,  litteras  easdem 
capitulo  Spirensi  in  robur  perpetuum  tradicionis  predii  antepositi  relinquentes. 

Actum  anno  domini  millesimo  CG*.  LXI'.,  IIL  kalendas  Februarii.  Hec  vendicio  et 
tradicio  predii  in  Wingarten  facta  capitulo  Spirensi  predicto  de  consensu  unanimi  nostro- 
rum  fratrum  videlicet  in  claustro  Hirsaiensi  commorancium  legaliter  facta  est.  In  cuius 
rei  Signum  nomina  nostra  ex  ordine  in  hac  littera  poni  facientes,  cum  singuli  subscribere 
deberemus,  Graftoni  scolastico  nostro  potestatem  pro  nobis  dedimus  subscribendi  nomina 
nostra  ex  ordine:  Siboto  prior,  Albertus  custos  sancti  Aurelii,  Bertholdus  elemosinarius, 
Hartlibus  custos  sancti  Petri,  Reinhardus  monachus,  Albertus,  Fridericus,  Rüggerus  celle- 
rarius,  Hermannus,  Drutmannus  et  alii,  quorum  nomina  per  singula  ponere  laboriosum 
est.  Ego  Grafto  scolasticus  et  monachus  Hii'saiensis  vendicioni  predicte  consentio  et  vice 
mea  et  aliorum  monachorum  rogatus  et  specialiter  ad  hoc  vocatus  huic  contractu!  sub- 
scribo.  Ut  autem  prelibate  vendicionis  et  emcionis  contractus  robur  obtineat  firmitatis 
perpetue,  sigilla  capitulorum  sancti  Germani,  sancti  Widonis  et  sancte  Trinitatis  fecimus 
huic  carte  apponi. 

Nach  dem  Copialbuch  Nr.  264  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe. 
1)  Weingarten,  bad.  B.A.  Durlach. 


1622. 

Der  Edle  Rudolf  von  Hürnheim-Hohenhaits  gibt  der  Gemeinde  und  Pfarrei  HohenaUheim  ah 

Ersatz  und  zum  Tausch  für  Neubruchzehnten   mit  Zustimmung  des  Abts  und  Kapitels  der 

'Kirche  in  EUwangen  einen  Teil  des  von  dieser  lehenbaren  Berges  Gansher g, 

1261.     Februar  10. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Evanescunt  omnia  cum  tempore  que 
fiunt  in  tempore,  nisi  a  scriptura  memorie  accipiant  fundamentum.  Quapropter  notum 
Sit  Omnibus  tam  presentibus  quam  posteris,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  quod  cum 
dominus  Rudolffus  nobilis  de  Hur[njhein*)  Alta  Domo*)  villam  in  Althem^)  et  parrochiam 
nostram  in  quadam  sui  usuali  conmunione,  quod  in  vulgo  dicitur  nuzzunge,  quedam 
novalia  faciendo  dampnificassel,  dlclus  dominus  Rudolfus  nobilis  zelo  pietatis  et  iusticie 


% 


1261.    Februar  10.  15 

coninonitus  prefate  ville  et  parrochie  in  restitucionem  et  in  concambium  dedit  et  contulit 
partem  montis,  qui  dicitur  Gancehenberg  *  *),  in  ipsius  principio  sitam  ad  mamum  dexteram, 
ubi  est  ascensus  de  Althem  ad  Castrum  Altum,  quod  concambium  dictus  dominus  Ru- 
dolffus  tunc  temporis  in  solius  sui  possessione  quieta  absque  filiis  et  heredibus  suis 
possidebat  iure  feudali  ab  ecclesia  Elwacensi.  Dictum  tarnen  concambium  factum  fuit 
filiis  suis,  domino  Conrado  et  domino  Rudolfo,  annuentibus  et  consencientibus ,  factum 
eciam  fuit  voluntate  et  consensu  domini  Ottonis,  venerabilis  tunc  Elwacensis  ecclesie 
abbatis,  et  consensu  tocius  sui  capituli  et  conventus^.  Ne  ergo  de  premissis  in  posterum 
dubitetur,  nos  Otto  abbas  ecclesie  Elwacensis  et  dominus  Rüdolflfus  nobilis  de  Humhein 
Alta*)  Domo  et  dominus  Conradus  filius  suus  hanc  litteram  sigillorum  nostrorum  muni- 
mine  roboramus.  Huius  rei  testes  sunt:  Sifridus  decanus  in  Elwangen,  Vlricus  cellera- 
rius,  Volchardus  camerarius,  Dietericus  obelarius  et  totum  Elwacensis  ecclesie  capitulum, 
insuper  milites  prefate  ecclesie  minisleriales :  Conradus  de  Rohelingen*),  Vlricus  de  West- 
husen^),  Fridericus  de  Lacu^).  Insuper  huius  concambii  testes  sunt  parrochiales  prefate 
ecclesie  in  Althem  et  convicini  infra  parrochiam  et  extra,  dominus  Heinricus  de  Deckingen  ®) 
et  Cunradus  abbas  in  Dekingen,  Heinricus  decanus  in  Ringingen  ^),  Sifridus  viceplebanus 
in  Humehem,  Conradus  viceplebanus  in  Ruvmelingen "),  Conradus  viceplebanus  in  Althem, 
milites:  Sifridus  de  Wolmershusen ") ,  Volcmarus,  Cunradus  de  Ederhem"),  Vlricus  de 
Trochtelfingen  *^),  testes  ad "")  dicta  parrochia :  Dietericus  miles  et  Conradus  miles  de  Althem, 
Ru[dolfus]  *)  de  Althem,  magister  Rü[dolfus]  de  Hagenbüch  ^*),  Diemarus,  Co[nradus]  lage- 
liart,  Hei[nricus]  magister  curie,  lenus*)  Cüningus,  Fridericus  frater  suus,  Cö[nradus],  Si[fri- 
dus]  Vernus,  Hei[nricus]  Vernus,  Si[fridus]  scultetus,  Si[fridus]  in  mansu  et  alii  quam  plures. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  W.  CC.  LXP. ,  anno  decemnovennalis  cicli  VIIL ,  IUI. 
idus  Februarii,*  indictione  XIII**). 

Aus  dem  Nr.  4  signirten  Copialbuch  des  Klosters  Ellwangen,  einer  Papierhandschrift  des  15.  Jahrhunderts, 
fol.  105^,  wo  die  Urkunde  donacio  cuiusdam  tnontis  in  reconpensam  quarundam  iniuriarum  ülatarum  parrochie 
in  Althem  per  Rudölffum  de  Humhein  anno  MCCLXI^,  überschrieben  ist. 

*}  Das  lücarnationsjahr  und  der  cyclus  decemnovennalis  stimmen  zusammen,  dagegen  ist  zu  1261  die  Indictionszahl  4, 
nicht  13. 

a)  In  der  Vorlage  steht  Ganchenherg  mit  einem  vom  Abschreiber  ziemlich  allgemein  gebrauchten  Abkürzungszeichen' 
über  c.  —  b)  Desgl.  Älto.  —  c)  WoW  verschrieben  für  a,  e  oder  ex,  —  d)  Die  Zeugenreihe  von  hier  an  ist  zum  Theil, 
so  auch  insbesondere  was  die  versuchte  Ergänzung  der  abgekürzten  Namen  betrifft,  etwas  zweifelhaft.  —  e)  Hier  scheint 
der  Anfang  des  Namens  zu  fehlen. 

1 — 4)  Hümheim,  südlich  davon  Ruine  Hochhaus,  Hohenaltheim  und  der  östlich  von  Hochhaus,  nordwest- 
lich von  Niederaltheim  gelegene  Gansberg,  baier.  A.G.  Nördlingen.  —  5  und  6)  Rohlingen  und  Westhausen, 
O.A.  Ellwangen.  —  7)  Vergl.  Bd.  5,  S.  156,  Anm,  1.  —  8 — 10)  Deggingen,  Unter-Ringingen,  Reimlingen,  baier. 
A.G.  Nördlingen.  —  11)  Wollmershausen,  O.A.  Crailsheim.  —  12)  Ederheira,  baier.  A.G.  Nördlingen.  —  13)  Troch- 
telfingen, O.A.  Neresheim.  —  14)  ?  Hagenbuch,  baier.  A.G.  Monheim. 


16  1261.  März  22  und  24. 

1623. 

WcUther  Schenk  von  Limpurg  bestätigt  den  Seitens  seiner  Mutterschwester  Jutta  von  Röttingen  mit 
seinem  Schtviegervater  Ulrich  von  Wahrberg  abgeschlossenen  Kaufvertrag  über  Gilter  zu  Mpersheim. 

1261.     März  22. 

Noverint  universi  presentes  litteras')  inspecturi,  quod  nos^)  Waltherus*),  inperialis 
aule  pincerna^)  de  Linpurg,  ||  Jutte*)  nostre  matertere  de  Rotingin*)  indulgemus  emp- 
tionem,  quam  fecit  apud  VI.')  socerum  nostrum  ||  de  Warberg*)  de  bonis  in  Elperseim * *), 
et  eam  gratam  et  ratam  habemus  et  omni^)  iuri,  quod  in  ||  ipsis  bonis  nos  habere 
asserimus,  penitus  renuntiamus.  Et  ad  confirmationem  predictorum  presentem  litteram  *) 
ei  dedimus  sigilli  nostri  munimine  roboratam  ^).  Huius  rei  testes  sunt  dominus  Gunradus 
de  Villiberg*),  Gunradus  miles  de  Hesintal*^),  Albertus  miles  dictus  Hurcelberg  *),  Gunradus 
de  Ensilingin '),  Theod[er]icusO  de  Otimehim  "^  *). 

Acta  sunt  anno  domiui  M"*.  GG^  LXP.,  XI.  °)  kalendas  Aprilis. 

Nach  dem  Original  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Oehringen.  Abhängend  das  Siegel  des  Ausstellers, 
schildförmig,  am  Rande  sehr  beschädigt  (IV.  A.  1) :  fünf  Streitkolben,  drei,  zwei  gestellt,  zwischen  den  drei  oberen 
und  über  den  unteren  Kolben  zwei  Schenkenbecher  als  sphragistische  Beizeichen ;  von  der  Umschrift  noch  erhalten : 
t .  S  .  W . .  ERI .  hnVerl . .  .PlnCerNE ...  —  Ein  ebendort  befindliches  Duplikat  mit  gleichfalls  beschädigtem  Siegel 
hat  die  in  den  Anm.  a — n  genannten  Abweichungen.  —  Abdruck:  Wibel,  Hohenl.  Kirchen-Historie  II,  Nr.  XL  VI, 
p.  67.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  605. 

a)  Uteras,  —  b)  nos  über  der  Zeile  eingeschrieben.  —  c)  Walterus.  —  d)  pincema  ||  —  e)  Jute.  —  f)  F7.  ||  — 
g)  ECberahein,  —  h)  omni  ||  —  i)  lüeram,  —  k)  roboratas  mit  ausgewischtem  s.  —  1)  Deodferjicus.  —  m)  Otimhein.  — 
n)  XIo. 

1)  Röttingen,  baier.  A.G.  Aub.  —  2)  Wahrberg,  baier.  A.G.  Herrieden.  —  3)  Elpersheim,  O.A.  Mergentheim. 
—  4  und  5)  Vellberg  und  Hessenthal,  O.A.  Hall.  —  6)  Vielleicht  zur  Flur  Herzelberg  zwischen  Kupferzeil  und 
Ulrichberg  (O.A.  Oehringen)  in  Beziehung  zu  setzen  (W.  V.J.Hefle  f.  Landesgeschichte  2,  256).  —  7)  Enslingen, 
O.A.  Hall.  —  8)  Unermittelt. 


1624. 

Herzog  Ludung  von  Teck  beurkundet,  dass  sein  Bürger  Konrad  Greulich  von  Kirchheim' dem 

Kloster  daselbst  50  Pfund  Heller  verschrieben,  13  davon  zugleich  zum  Unterhalte  seiner  Tochter 

Mechtüd  im  Kloster  baar  entrichtet  und  für  den  Rest  Güter  zu  eigen  gegeben  habe. 

Kloster  Kirchheim  1261.     März  24. 

Lvdewicus,  dei  gratia  dux  de  Tekke,  omnibus  presentium  inspectoribus  noticiam 
subscriptorum.  Noverint  universi  et  singuli,  quod  ||  cum  Gfnradus  dictu§  Griwelich 
civis  noster  de  Kir«hain  0  quinquaginta  libras  Hallensis  monete  in  elemosinam  . .  priorisse 


1261.     Mai  1. 


17 


et  conventui  sanctimonialium  in  Kirchain  pure  et  simpliciter  propter  deum  dare  et  assig- 
nare  promisisset  et,  ut  etiam  filie  sue  Maehthildi  in  eodem  ||  monasterio  domino  sub 
regula  et  religionis  habitu  faraulanti  possent  melius  vite  necessaria  et  victualia  ministrari, 
ipsis  sanctimonialibus  tredecim  libris  dicte  monete  de  promissa  quantitate  memorate 
pecunie  per  ipsum  G.  solutis,  pro  residua  parte  prenotate  pecunie,  videlicet  triginta  Septem 
libris  residuis,  bona  subscripta,  videlicet  agrum  dictum  Aichacker  situm  ultra  Gissen- 
owe  ^  in  campo  versus  Nabern  *)  ad  quantitatem  duodecim  iugerum  estimatum  et  pratum 
dictum  Hvsarin  situm  apud  Svmerhart  contra  Egelinsberch *)  contiguum  ripe  fluenti 
sub  Svmerhart  ad  opera  duorum  falcatorum  una  die  reputatum,  quod  vulgariter  dicitur 
zwaier  manne  mat,  sibi  iure  proprietatis  pertinentia  nostra  et  filiorum  suorum  vide- 
licet Diepoldi,  Gf  nradi  dicti  Hoppherebe  et  AI.  dicti  Morli  accedente  voluntate  et  consensu 
coram  nobis  sepedictis  sanctimonialibus  tradidit  et  asslgnavit  cum  omni  utilitate  ipsorum 
libere  tenenda,  fruenda  et  iugiter  possidenda,  promittens  firmiter,  quod  bona  prehabita 
dictis  sanctimonialibus  liberet  et  absoluta  reddat  a  quolibet  impetente  secundum  ius  et 
consuetudinem  dicte  civitatis.  Et  nos  ad  petitionem  partium  in  eiusdem  rei  evidens 
testimonium  et  certitudinem  presentes  nostro  et  memorati  conventus  sigillis  fecimus  roborari. 
Actum  et  datum  in  monasterio  dictarum  sanctimonialium ,  anno  domini  M"*.  GG°. 
LXI°.,  in  vigilia  annuntiationis  beate  Marie  virginis,  presentibus  hiis  testibus:  Hainrico 
plebano  dicto  de  Sülze*),  Diethoho  seniore  et  t'lrico  dicto  de  Kirchain,  militibus,  fratre 
Waltero  converso  dictarum')  sanctimonialium* et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis. 

Zwei  Siegel:  1)  des  Herzogs  Ludwig  von  Teck,  rund,  65  mm  (IV.  A.  2):  in  einem  Schilde  die  teckischen 
Wecken,  von  der  Umschrift  erhalten:  f  S  . . . .  VDVVIGI :  DVCIS  :  DE . .  ECKE  : ;  2)  fles  Konvents  von  Kirchheim, 
spitzoval,  50,31  mm  (II.  B.):  das  Osterlamm  mit  Heiligenschein  und  Kreuzfahne,  Umschrift:  f  Sigiüum  .CON- 
VENTi«  SanaiMONIALtwm .  IN .  KIRCHAIN  (die  drei  letzten  Buchstaben  im  Siegelfeld). 

a)  Es  steht  eben  Scai 

1)  Kirchhßim,  O.A.Stadt.  —  2 — 4)  Nabern,  O.A.  Kirchheim,  der  durch  dasselbe  fliessende  Giesnaifcach, 
der  zwischen  Nahem  und  Weilheim  gelegene  Egelsberg.  —  5)  ?Sulz,  O.A.Stadt. 


1625. 

Der  päbstliche  Pönitentiarias  Bruder  Martin  erlaubt  als  Bevollmächtigter  des  heil.  Stuhles  dem 
Probst  zu  Denkendorf,   einige  wegen  Gewaltthätigkeiten  und  anderer  Vergehen  excommunicirte 
Geistliche  und  Laien  seines  Klosters  unter  den  in  der  Urkunde  näher  enthaltenen  Bestimm- 
ungen zu  absolviren. 

Viterbo  12&1.     Mai  1. 


Frater  Marlinus,  domini  pape  penitentiarius,  religioso  viro  . .  preposito  ordinis  Dominici 

Sepulcri  de  Tenkendorf,  Constantiensis  diocesis,  salutem  ||  in  domino.    Ex  parte  vestra 
-       VI.  3 


18  1261.    Juni  17. 

fuit  propositum  coram  nobis,  quod  nonnuUi  domus  vestre  clerici  et  laici  pro  violenta 
iniectione  manuum  in  se  ipsos,  reli[gi]osos  alios  ||  et  clericos  secolares,  aliqui  vero  pro 
detentione  prepositi,  alii  pro  conspirationis .  offensa  et  quidam  pro  denegata  vobis  et  pre- 
decessoribus  vestris  obedientia  seu  transgressionibus  ||  regularium  mandatorum  excom- 
municationis  sententiam  incurrerunt ,  quamplures  eliam  in  eodem  ordine  symoniacum 
habuerunt  ingressum,  quorum  quidam  sie  ligati  sacros  receperunt  ordines  et  ministrarunt 
postmodum  in  eisdem.  Super  quibus  supplicastis,  eis  per  sedem  apostolicam  misericor- 
diter  provideri.  Nos  igitur  auctoritate  domini  pape  vestre  discrelioni  committimus,  qua- 
tenus  predictis  manuum  iniectoribus,  qui  in  se  invicem,  per  vos,  illis  vero,  qui  in  religi- 
osos  alios  et  clericos  seculares  manus  temerarias  iniecerunt,  per  vos  ac-eorum  abbates 
seu  prelatos  alios,  dummodo  passis  iniuriam  satisfecerint  competenter  et  ipsorum  non 
fuerit  gravis  et  enormis  excessus,  ac  aliis  excommunicatis  ex  causis  predictis  purgatis 
per  satisfactionem  condignam  excessibus  eorundem  possitis  hac  vice  iuxtä  formam  ecclesie 
absolutionis  beneficium  impertiri  et  cum  illis,  qui  sie  ligati  scienter  non  tamen  in  con- 
temptu  clavium  sacros  receperunt  ordines  et  ministrarunt  postmodutn  in  eisdem,  per 
biennium,  eis  vero,  qui  per ')  simplicitatem  et  iuris  ignorantiam  talia  presumpserunt,  ad 
tempus,  prout  expedire  videritis,  a  suorum  ordinum  executione  suspensis  tandem  iniuncta 
ipsis  penitencia  competenti,  si  bone  vite  fuerint  et  conversationis  honeste  aliudque 
canonicum  non  obsistat,  super  irregularitate  inde  contracta  misericorditer  dispensare, 
facturi  cum  simoniacis  secundum  statut^T  *concilii*  generalis.  Proprium  vero  si  quid 
habent  predicti  clerici  et  laici,  in  vestris  faciatis  manibus  resignari  in  utilitatem  dicte 
domus  fideliter  conv^erlendum. 

Datum  Viterbii,  kalendis  Mali,  pontificatus  domini  Alexandri  pape  IUI.  anno  septimo. 

Italienisches  Pergament.    Nur  noch  die  blauseidene  Schnur,  an  welcher  die  Bulle  hieng,  ist  durch  die  Urkunde 
geschlungen. 

a)  Dieses  Wort  steht  doppelt,  am  Ende  einer  und  am  Anfang  der  folgenden  Sefte. 


1626. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  bestätigt  die  von  Ulrich  von  Plochingen  und  den  Gebrüdem 
Konrad  und  Ulrich  von  Rechberg  geschehene  Uebergabe  des  grossen  und  kleinen  Zehnten  in 

Mulfingen  an  das  Kloster  GotteszelL 

Augsburg  1261.     Juni  17. 

» 

Hartmannus,  dei  gratia  ecclesie  Augustensis  episcopus,  dilectis  in  Christo  sororibus 
priorisse  et  conventui  de  Gella  Dei  salutem  ||  in  domino.    GoUationem,  quam  viri  hono- 


1261.     Juni  23.  19 

rati  t'lricus  de  Blochingen  *) ,  Conradus  et  t'lricus  fratres  de  Rechperc*)  ||  de  decima- 
maiore  et  minore  in  vico  dicto  Mulovingen  ^)  sito  in  parrochia  dicta  Gella  fecerunt  ecclesie 
vestre,  ||  gratam  et  ratam  habentes  vobis  sicut  "iuste  et  canonice  facta  est  auctoritate  pre- 
sentium  coafirmamus. 

Datum  Auguste,  anno  domini  M*.  CG*".  LXP.,  indictione  IIIP.,  XV^.  kalendas  Julii. 

An  gelbseidenen  Fäden  das  öfters  z.  B.  Bd.  5,  S.  240  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 
1)  Plochingen,  O.A.  Esslingen.  —  2  und  3)  Hohen-Rechberg  und  Mulfingen,  O.A.  Gmünd. 


1627. 

Vor  'Graf  Wolfrad  von  Veringen  verzichten  Burchard  Gaidellair  und  Heinrich  von  Heudorf 
auf  ihre  Rechtsansprüche  an  Güter  in  Oberdachdorf  zu  Gunsten  des  Klosters  Marchthal. 

Baienfurt  (?)  1261.     Juni  23. 

Cum  in  rebus  gestis  propter  labilitatem  temporis  humana  memoria  permutetur 
necessarium  quidem  ||  est  et  bene  dignum,  ut  quedam  facta,  ne  oblivioni  depereant, 
litterarum  munimine  roborentur.  ||  Noverint  ergo  tam  presentes  quam  futuri  noticiam 
geste  rei,  quod  me  comite  Wolfrado  de  Veringen  ^  ||  presente  Bürchardus  dictus  Gaidel- 
lair et  Hainricus  de  Hüdorf*)  nepotes  cesserunt  liti,  si  quid  iuris  videbantur  habere, 
Ucet  parvum  vel  nulluni  ius  habuerint,  in  quibusdam  bonis  aput  Dachdorf  superius') 
pro  libris  duabus  Gonstantiensis  monete,  tali  videlicet  pacto,  quod  nee  ipsi  nee  aliquis 
amicorum  eorum  predicta  bona  impetant  ullomodo  seu  iam  dicta  bona  cenobium  sancti 
Petri  in  Martello  debeat  sine  lite  de  cetero  possidere.  Si  autem  deinceps  sepedicta  bona 
aliquis  iwpetat,  predicte  libre  due  debent  restitui  cenobio')  in  Martello,  nee  tamen  ipsi 
debent  iwpetere  de  iam  dictis  bonis  dominos  in  Martello.  De  hoc  enim  ego  Wol.  comes 
et  Manegoldus  dictus  Gaisil  fideiussimus  ita.quod  inviolabiliter  observetur.  Attamen  ipsi, 
quos  prenominavimus *") ,  coram  me.se  nuUum  in  sepedictis  bonis  ius  habere  profiteban- 
tur  m&nifeste»  In  huius  vero  rei  testimonium  ^)  evidens  et  cautelam  hanc  litteram  tra- 
didi  predicto  cenobio  sigilli  mei  munimine  roboratam. 

Acta  sunt  hec  anno  gratie  M^  GG".  LX®.  P. ,  in  vigilia  sancti  Johannis  baptiste ,  in 
Bivginswurt  *),  indictione  IUI*. 

Huius  rei  testes  sunt:  Wol.  comes  de  Veringen,  Hainricus  prepositus,  Gün.  came- 
rarius,  Güno  monatarius,  Ernestus  de  Taemiat*),  Rainherus  Trivtelarus,  Gün.  Gaerwerus, 
Albero  notarius  et  alii  quam  plures  testes  idonei,  quorum  nomina  hec  littera  non  pot- 
ierat  continere. 


20  1261.    Juli  7. 

Das  in  ein  Säckchen  eingenähte  Siegel  ist  dem  Anfühlen  nach  ganz  zerstückelt.  —  Regest:  Mitth.  d.  Vereins 
f.  Gesch.  und  Alterth.  inHohenzollern3,  1869/70,  S.  52. 

a)  An  diesem  Wort  ist  corrigirt,  es  heisst  eigentlich  cenobinc,  —  b)  Es  steht  prenotninavibus.  —  c)  Dieses  Wort 
ist  über  der  Zeile  eingeschrieben. 

1)  Veringen  a.  d.  Lauchert,  hohenzoller.  O.A.  Gammertingen.  —  2)  Heudorf,  O.A.  Riedlingen,  nach  O.A.- 
Beschr.  Riedlingen  S.  190  ursprünglich  veringisch.  —  3)  Dachdorf,  Ober-,  jetzt  Datthausen,  O.A.  Ehingen.  — 
4)  ?  Baienfurt,  O.A.  Ravensburg.  —  5)  Vergl.  oben  S.  13,  Anm.  8. 


1628. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  eignet  dem  Kloster  Kaisersheim  den  ihm  zu  diesem  Zfwecke 
von  dem  Lehensmanne  Bitter  Ulrich  von  Weiden  und  dessen  Sohn  Jakob  aufgesagten  Hof  zu 
Langenau  und  letztere  tragen  dafür  dem  Bischof  ihren  Hof  in  Oppertshofen  zu  Lehen  auf. 

Augsburg  1261.     Juli  7. 

m 

Hartmannus,  dei  gratia  ecclesie  Augustensis  episcopus,  universis  presentium  inspec- 
toribus  salutem  in  Jesu  Christo.  Ne  oblivionis  devio  hominum  ||  silescat  memoria,  ex- 
pedit  eam  scripture  et  testium  subsidiis  adiuvari*  Eapropler  noverint  tarn  posteri  quam 
preöentes,  quod  ^Iricus  ||  miles  de  Wseldiu  *)  sue  ac  progenitorum  eius  saluti  prospiciens 
receptis  tamen  proinde  a  dilectis  in  Christo  abbate  et  conventu  de  Cesarea*),  Cyster- 
ciensis  ||  ordinis,  triginta  libris  Augustensibus*),  qui  etiam  proinde  ejdem  t'lrico  viginti 
libras  Augustenses '),  in  quibus  idera  ^Iricus  pro  remedio  . .  uxoris  sue  et . .  filii  defunctorum 
tenebatur  eisdem,  remiserunt,  proprietatem  curie  in  Nawe')  site,  quam  ipse  t'lricus  ab 
ecclesia  nostra  tenebat  in  feudo,  eisdem  abbati  et  conventui  a  nobis  donari  procuravit. 
Et  ipse  "^Iricus  et  Jacobus  filius  eius  pro  se  et  heredibus  suis  procreatis  et  procreandis 
feudum  dicte  curie  in  nostris  manibus  libere  resignarunt  renunciantes  omni  iuri,  quod 
ipsis  in  eadem  curia  conpetebat  vel  conpetere  videbatur.  In  conpensationem  quoque 
proprietatis  dicte  curie  iidem  ^ricus  et  Jacobus  proprietatem  curie  sue  in  Otprehtshouen  *) 
Site  et  omnium  attinentium  eidem  nobis  et  ecclesie  nostre  donantes  tradiderunt.  Quam 
curiam  diclo  ^Irico  in  feudum  contulimus  et  prefatis  abbati  et  conventui  supradictam 
curiam  in  Nawe  dedimus  et  donamus  proprietatis  titulo  perpetim  cum  omnibus  suis  per- 
tinentiis  possidendam^  In  quorum  evident  testimonium  et  perpetuam  firmitatem  presentes 
nostro  et  prefati  t'lrici  sigillis  memoratis  abbati  et  conventui  dedimus  conmiinitas.  Testes 
sunt:  Degenhardus  nobilis  de  Haelenstain *) ,  Sifridus  dapifer  de  Donersperc ®) ,  Hainricus 
de  Vnegen^),  Hainricus  Rise,  Hiltebrandus  de  Isenbrehtshouen  ®) ,  Liutoldus,  milites  et 
alii  plures. 


1261.    August  2. 


21 


Acta  sunt  hec  Auguste,  anno  domini  M'.  CG*.  LXI".,  indictione  HII'. ,  nonis  Julii,  in 
curia  iuxta  capellam  sancti  Johannis  Baptiste. 

Nach  dem  Original  im  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  An  roth-  und  gelbseidenen  Fäden  das 
öfters,  z.  B.  S.  19  erwähnte,  am  Rande  ziemlich  beschädigte  Siegel  des  Bischöfe;  von  der  Umschrift  erhalten: 
t  HARTMANNVS AüGVSTEN . . .  EPS.  Vom  zweiten  Siegel  ist  nur  noch  ein  Stück  der  roth-  und  gelb- 
seidenen Siegelfäden  übrig.  —  Regest:  Regesta  Boica  3,  171. 

a)  Ks  steht  beidemale  abgekürzt:  Jüg. 

1)  Weiden,  baier.  A.6.  Zusmarshausen.  —  2)  Eaisheim,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  3)  Langenau, 
OA.  Ulm.  —  4)  Oppertshofen,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  5)  Hellenstein,  abgeg.  Burg  über  Heidenheim.  — 
6)  Donnsberg,  Gem.  Nordendorf,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  7)  Unermittelt.  —  8)  Eisenbrechtshofen,  baier. 
A.G.  Wertingen. 


1629. 

Craft  von  *Lohr  verpfändet  seine  Vogtei  über  das  Fischwasser  zu  Stimpfach  und  anderes  mit 

dem  Rechte  der  Wiedereinlösung  an  Äht  Otto  von  EUwangen. 

1261.    August  2. 

Notum  Sit  Omnibus  presens  scriptum  intuentibus,  quod  dominus  Graft  de  Lare^ 
nobis  Ot.  dei  gratia  Elwacensis  ecclesie  abbati  advocatiam  in  Stinpfach  *)  super  ||  piscaria 
et  aliis  quidquid  a  nobis  habet  vel  ab  aliis  aquisivit  pro  centum  quinque  libris  nomine 
pignoris  obligavit.  Idem  vero  dominus')  Graft  de  Lar  ad  ||  sanctos  iura  vi  t,  nos  in  eis- 
dem  bonis  nunquam  voluntarie  gravare.  Si  autem  aliquod  gravamen  nobis  infertur, 
super  hoc  quatuor  milites  sunt  constitu||ti  dominus  Gvnradus  de  Pfalhein'),  dominus 
Gvuradus  de  Rohelingen  *)  ?  dominus  VMcus  de  Westhusen*),  dominus  Gvnradus  de 
Stinpfach,  quidquid  illi  super  hoc  ordinaverint  ipse  debet  ratum  habere»  Si  vero  pre- 
dictus  miles  copiam  deliariorum  habuerit  et  velit  redimere  tempore  statuto  infra  Natales 
et  Gamisprivium  a  successoribus  nostris,  non  debet  ei  denegari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  W.  CC.  LX^  P.,  IUI.  nonas  Augusti.  Huius  rei  testes 
sunt  milites  dominus  Gvnradus  de  Pfalhein,  dominus  Gvnradus  de  Rohelingen,  dominus 
Siuridus  de  Rotenbach^),  dominus  VMcus  de  Westhusen,  dominus  Fridericus  de  West- 
hüsen,  tres  fratres  de  Stinpfach,  dominus  Siuridus,  dominus  Gvnradus,  dominus  Got- 
uridus,  ceteri  quam  plures. 

Abhängend  die  Bruchstücke  zweier  Siegel :  1)  schildförmig  (IV.  A.  1),  wohl  Grafts  vonLohr:  ein  gespaltener 
Schild,  dessen  zweite  Hälfte  damascirt  ist  (sonst  als  das  flügelauische  Wappen  bekannt;  die  Herren  von  Lohr  waren 
vielleicht  Stammverwandte  der  Flügelau,  vergl.  O.A.Beschr.  Crailsheim  S.  418.  504);  2)  Abt  Ottos  von  Ellwangen, 
spitzoval  (in.  A.  2.  b) :  der  Abt  auf  einoin  mit  Hundsköpfen  und  Tatzen  verzierten  Stuhle  sitzend^  in  der  Rechten 


V 


f^ 


22  1261.    September  1. 

den  Abtsstab,  mit  der  Linken  ein  Buch  auswärts  haltend.  Die  Umschriften  fehlen  bei  beiden  Siegeln.  —  Ein  Duplikat^ 
dessen  drei  erste  Zeilen  mit  Stinpfach,  Graft  de,  müües  schliessen  und  bei  welchem  damimts  in  derselben  Weise 
eingeschrieben-ist,  hat  ausserdem  noch  folgende  Abweichungen:  Ixir  (Z.  16  v.  a),  zwischen  Qmradus  und  Pfäl' 
heim  (Z.  14  y.  u.)  fehlt  de,  ratum  zwischen  debetAmd  habere  (Z.  12  y.  u.)  ist  gleichfalls  über  der  Steile  einge- 
schrieben, sodann  heisst  es  M*.  CO.  LXP.  und  Gotfridue,    Von  den  Siegeln  auch  hier  nur  Bruchstücke. 

a)  Dieses  Wort  steht  über  der  Zeile  eingesqhrieben. 

1  und  2)  Lohr-und  Stimpfach,  O.A.  Crailsheim.  —  3 — 6)  Pfalheim,  Rohlingen,  Westhausen,  Rotenbach» 
O.A.  Ellwangen. 


1630. 

Graf  Rudolf  von  Tübingen  beurkundet  ^   dass  sein  Dienstmann  Ritter  Konrad  von  Magstatt 
genannt  Lode  ein  Gut  in  Sindelfingen  unter  seiner  Mitmrkung  an  den  Kanoniker  Rudolf  da- 
selbst verkauft  habe. 

Böblingen  1261.     September  1. 

R.>  dei  gratia  comes  in  Tuwingin,  universig  ac  singulis  presentem  paginam  inspec- 
turis  credere  subscriptis.  Ab  humana  ||  memoria  facilius  elabitur,  quod  nee  Scripte  nefc 
testibus  eternatur.  Noverint  igitur  universi  ac  singuli,  quod  Cunradus  miles  de  Magistat  *) 
noster  mi||nisterialis  dictus  Lode  predium  suum,  quod  habuit  in  Sindilvingin  situm  iuxta 
monasterium  sancti  Martini  extra  muros  et  infra  muros  cimiterii,  magistro  ||  Rudolfo  eius- 
dem  monasterii  in  Sindilvingin  canonico  nobis  mediantibus  et  ad  nostras  manus  resig- 
natum  per  contractum  tradidit  venditionis.  In  cuius  rei  testimonium  predicto  magistro 
Rudolfo  presentes  assignavimus  literas  nostri  sigilli  munimine  roboratas. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^CG^LX.I.,  kalendis  Septembris,  indicione  IUI**., 
aput  Bobelingin  coram  testibus  Waltero  plebano  de  Bobelingin,  Cunone  milite  de  Mvl- 
hüzen*),  Waltero  dicto  Libero,  Craftone  advocato  de  Bobelingin,  Friderico  Leschererio 
et  aliis  quam  pluribus  fidedignis. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren.  —  Auszug:  Schmid,  Geschichte  der  Pfalzgrafen  von 
Tübingen,  Urkb.  43.  —  Regest:  Stalin  2,  449.     ■ 

1)  Magstadt,  O.A.  Böblingen.  —  2)  Nach  Schmid  a.  a.  0.  204  Mühlhausen  a.  d.  Wurm,  bad.  B.A.  Pforzheim. 


j 


1261.    (Nach  September  24)  und  Oktober  1.  23 

1631. 

Abt  Rudolf  von  Isny  gestattet  mit  Einwüligung  seines  Kapitels  und  des  Klostervogts  den  Tausch 

zweier  Leibeigenen  zwischen  den  Klöstern  Isny  und  Petershausen. 

1261.     (Nach  September  24.) 

Omnibus  Christi  fidelibus  presentem  paginam  intuentibus  Rüdolfus  abbas  monasterii 
II  de  Isinina  optate  felicitatis  augmeutum  et  in  vero  salutari  salutem.  Cum  a  qui||busdani 
probis  et  honestis  consideraretur  viris  Isinensis  cenobii  et  eis  videretur  una  ||  permutacio 
eidem  cenobio  utilius  fore  quam  c^ssasse,  ego  cum  consensu  capituli  nostri  pariter  et 
advocati  eandem  permutacionem  permisi  celebrare,  videlicet  quod  Hermamius  hospes  de 
Isiaina  quandam  mulierem  nomine  Methildim  Isininensi  cenobio  emit,  pro  qua  tradita  est 
cenobio  domus  sancti  Petri  quedam  alia  nomine  Elsebeta  filia  prefati  Her.  Et  in  huius 
rei  testimonium  firmamento  sigilli  capituli  et  mei  presentem  literam  conmunivi. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  C^C.  LXP.,  indictione  V  *). 

Nach  dem  Original  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe.    Die  beiden  Siegel  sind  abgefallen. 
*)  Die  Indictipn  für  1261  ist  fdr  die  grössere  Hälfte  des  Jahrs  IV.,  für  die  kleinere  V. 


1632. 

Bischof  Nevelo   von  Soissons  ertheUt  auf  Bitten  des  Abts  Heinrich  von  Weissenau  und  des 
Probsts  Bertold  von  Schussenried  eine  vidimirte  Abschrift  der  dem  Prämonstratenser  Orden 

von  Pabst  Innocenz  IV.  zu  Lyon  den  18.  Mai  1246  verliehenen  Bulle. 

Soissons  1261.     Oktober  1. 

Neuelo  dei  gratia  Suessionensis*)  episcopus  universis,  quibus  presens  scriptum  ostensum 
fiierit,  salutem  in  domino.  Privilegium  domini  pape  Innocencii')  IIII**,  quo  Premonstra- 
tense  monasterium  et  ordinem  diversis  ditavit  ubertatibus,  vidimus  et  perlegimüs  rectum 
buUatum  nee  ||  aliqua  sui  parte  viciatum  de  verbo  ad  verbum  iuxta  rogatum  venera- 
bilium  dominorum  Hainrici  abbatis  Augie  minoris  et  Bertoldi  prepositi  de  Sorech,  Gon- 
stanciensis  dyocesis,  Premonstratensis  ofdinis,  in  hec  verba:  Nun  folgt  die  oben  genannte 
Butte  In  eminenti  sedis  apostolice  specula  vom  18.  Mai  1246,  durch  welche  die  Constitutionen 
des  Prämonstratenserordens  bestätigt  werden  und  ihm  die  Einhaltung  der  Augustinerregel  vor- 
geschrieben wird  (vergl.  Potthast  a.  a.  0.  p..l027,  Nr.  12116),  und  heisst  es  dann  weiter: 
Ne  igitur  supra  premissis  aliqua  dubitatio  valeat  exoriri,  presens  rescriptum  ad  instantiam 


24  1261.    Oktober  13. 

Yenerabilium  dominorum  J.  gratia  dei  abbatis  Premonstratensis  et  abbatum   eiusdem 
ordinis  capituli  generalis  sigillo  nostro  duximus  roborandum. 

Datum  Suessione,  anno  domini  M**,  CG\  LXl*.,  primo  mensis  **)  Octobris. 

Siegel  des  Ausstellers,  spitzoval,  oben  und  unten  abgebröckelt  (in.  A.  2.  a):  der  stehende  Bischof,  die 
Rechte  erhoben,  in  der  Linken,  wie  es  scheint,  den  Bischofsstab ;  von  der  Umschrift  erhalten :  . . .  LONIS .  EPIS- 
[C]OPI .  SVESSIONEN  . . . ;  Revers:  rund,  23  mm  (0.  A.):  ein  Kopf  mit  Heiligenschein,  Umschrift:  •/  SCS  .  GER- 
VASrVS:  [einer  der  Heiligen,  welchen  die  Cathedralkirche  zu  Soissons  geweiht  war];  im  weiteren  Umkreis: 
*  Sigülum .  RENOVAT  VM .  ANNO  .  DomtNI .  MCGLim. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  Innocencie.  —  b)  Desgl.  ntense. 

1)  Soissons,  franz.  Departement  Aisne. 


1633. 

Pabst  Urban  IV.  übergibt  das  Kloster  Steinheim  dem  Meister  und  Prior   des  Predigerordens 
in  deutschen  Landen  und  verleiht  diese^n  Kloster  die  Privilegien  dieses  Ordens. 

Viterbo  1261.     Oktober  13. 

Urban vs  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  flliabus,  priorisse  et 
sororibus  monasterii  sancte  Marie  in  Stainhein,  ordinis  sancti  Augustini,  Spirensis  dio- 
cesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Apostolice  sedis  benignitas  prudentes  vir- 
gines,  que  se  parant  accensis  lampadibus  obviam  sponso  ire,  tanto  propensiori  debet 
studio  prosequi  caritatis ,  quanto  maiori  propter  fragilitatem  sexus  indigere  suffragio 
dinoscuntur.  Cum  igitur,  sicut  ex  parte  vestra  fuit  propositum  coram  nobis,  vos  incluse  *) 
corpore  in  castris  claustralibus  mente  tarnen  libera  devote  domino  famulantes  de  insti- 
tutionibus  fratrum  ordinis  Predicatorum  illas,  que  vobis  competunt,  hactenus  laudabiliter 
duxeritis  observandas  et  committi  magistro  et  priori  Theutonie  ipsius  ordinis  afifectetis, 
nos  pium  vestrum  propositum  in  domino  conmendantes  devotionis  vestre  precibus  in- 
clinati  vos  et  monasterium  vestrum,  si  de  venerabilis  fratris  nostri  episcopi  et  capituli 
Spirensis  voluntate  processerit,  auctoritate  presencium  magistro  "et  priori  committimus 
supradictis,  eadem  auctoritate  nichilominus  statuentes,  ut  sub  magisterio  et  doctrina 
magistri  et  prioris  provincialis  Theutonie  dicti  ordinis  qui  pro  tempore  fuerint  de  cetero 
maneatis,  Ulis  gaudentes  privilegiis,  que  ordini  predicto  ab  apostolica  sede  <5oncessa  suijt 
vel  in  posterum  concedentur.  Ipsi  quoque  magister  et  prior  contraria  consuetudine  ipsius 
ordinis  vel  indulgencia  ab  apostolica  sede  obtenta  seu  eciam  obtinenda  nequaquam  ob- 
stantibus  animarum  vestrarum  soUicitudinem  gereutes  et  curam  ac  vobis  de  constitucio- 
nibus  eiusdem  ordinis  illas  que  vobis  competunt  sine  difficultate  qualibet  exhibentes  eidem 


1261.     Oktober  22.  25 

monasterio  per  se  vel'  alios  fratres  sui  ordinis,  quos  ad  hoc  viderint  idoneo9,  quocieiis 
expedierit,  officium  visitationis  impendant  corrigendo  et  reformando  ibidem  tam  in  capite 
quam  in  membris,   que  correctionis  seu  reformacionis  officio  noverinl  indigere,  nichilo- 

t 

minus  instituant,  mutent  et  ordinent,  prput  in  aliis  monasteriis  monialium  eiusdem 
ordinis  fieri  consuevit  —  electio  tamen  priorisse  libere  pertineat  ad  conventum  — ,  confes- 
siones  vestras  audiant  et  ministrent  vobis  ecclesiastica  sacramenta.  Et  ne  pro  eo  quod 
in  monasterio  vestro  ipsius  ordinis  fratres  residore  continue  non  tenentur,  pro  defectu 
sacerdotis  possit  periculum  imminere,  predicti  magister  et  prior  ad  confessiones  in  neces- 
sitatis  articulo  audiendas  et  ministranda  ecclesiastica  sacramenta  vobis  deputent  aliquos 
discretos  et  providos  capellanos.  Ad  hec  liceat  vobis  redditus  et .  possessiones  recipere 
ac  ea  libere  retinere,  noq  obstantibus  contraria  consuetudine  seu  statuto  ipsius  ordinis, 
confirmacione  sedis  apostolice  aut  quacumque  firmitate  alia  roboratis.  NuUi  ergo  omnino 
hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  commissionis,  constitutionis  et  concessionis  in- 
fringere  u.  s.  w.*). 

Datum  Viterbii,  III.  idus  Octobris,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach  dem  Bd.  5,  S.  134  erwähnten  Gopialbuch  A  des  Klosters  Steinheim  ,fol.  53. 
♦)  Die  gewöhnliche  Schlussfonnel  wie  z.  B.  Bd.  5,  S.  63. 


1634. 

Priorin  und  Konvent  von  Sirnau  beurkunden ,  von  Agathe,   der  Wittwe  des  Grafen  Berthold 
von  Urach,  um  ihres  und  ihres  Geniafdes  Seelenheils  unllen  zwanzig  Mark  Silbers  unter  ge- 

uoissen  Bestimmungen  erhalten  zu  haben. 

1261.    .Oktober  22. 

In  nomine  domini  amen').    Nos  miseratione  divina  .  .  priorissa  et  conventus  domi- 

narum  in  Sirmenöwe  notum  fieri  ||  volumus  tam  presentibus  quam  futuris,   qüod  vene- 

rabilis  et  in   Christo  dilecta  A.  relicta   comitis  Ber.  de  Vrach,   pie  memo||rie,  viginti 

marcas  argenti  pro  remedio  anime  sue  et  mariti  sui  nobis  libere  contulit   et  absolute 

tali  interllposita  conditione,  quod  quandocumque  nos  pro  eadem  summa  sive  pro  maiori. 

aliquod  predium  comparare  contigerit,  ad  arbitrium . .  prioris  Predicatorum  in  Ezzelingen, 

CL  plebani  de  Nuwenhusen  *),  M.  in  Gimiterio,  Kilssonis  sive  aliorum,  qui  ad  hoc  de  com- 

muni  consensu  titriusque  partis  fuerint  deputati,  de  eodem  predio  sibi  tenemur  pro  tempore 

vite  sue  scilicet  estimationem  debitam  sine  omni  dampno  et  labore  ad  domum  suam 

ubicumque  morata  fuerit  oertos  redditus  presentare,  medio  tempore  singulis  annis  in 
VI.  4 


26  1261.     November  23. 

festo  nativitatis  beate  Virginis  XX  modios  siliginis  sibi  de  nostro  granario  cum  nostris 
sumptibus  assignanles,  post.obitum  vero  ipsius  Berhte  puelle  sue  quamdiu  vixerit  tres 
modios  siliginis  nos  promittimus  soluturos.    In  cuius  rei  evidentiam  presentem  cedulam 
sigiilo  nostro,  .  .  prioris,  predicte  A.  et  civium  in  Ezzelingen  duximus  roborandam. 
Datum  anno  domini  M .  CG  .  LXL,  XL  kalendas  Novenbris,  indictione  quinta. 

Von  den  vier  Siegeln  sind  noch  das  erste,  dritte  und  vierte,  mehr  oder  weniger  beschädigt,  erhallen:  1)  das 
gemeinschaftliche  der  Priorin  und  des  Gonvents  von  Sirnau,  spitzoval,  c.  47,28  mm  (II.  B.):  das  Ghristuskind 
in  der  Krippe  liegend,  darüber  eine  Lampe  und  zwei  Thierköpfe  (wohl  Ochs  und  Esel),  darunter  die  Jungfrau- 
Maria  mit  Heiligenschein,  liegend,  die  rechte  Hand  erhoben,  ihr  zur  Seite  sitzend  der  heil.  Joseph  mit  einem 
Hammer,  Umschrift:  [f]  Sigillum .  PRIORISSE  .  ET .  G  . .  UENT  :  I .  SIRMENOW^^;.  3)  das  bereits. S.  2  beschrie- 
bene des  Grafen  Berlhold  von  Urach,  (des  f  Gemahls  obiger  Agathe),  übrigens  von  ein'em  anderen  Stempel;  von 
der  Umschrift  nur,  wie  es  scheint,  GIL  erhalten;  4)  das  bereits  Bd.  5,  S.  189  beschriebene  der  Stadt  Esslingen.  — 
Abdruck:  Fürstenbergisches  Ürkundenbuch  1,  S.  214,  Nr.  451.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0:  2,  473. 

a)  In  Majuskelschrift. 

« 

1)  Neuhäusen,  O.A.  Esslingen. 


1635. 

Graf  Otto  von  Ebei'stein  beurkundet ^  dass  xceiland  der  edle  Konrad  von  Strauben/iardt  im  Verein 

mit  seinem  Sohne  Berthold  seine  Gilter  in  Weiler  und  einen  Zehentanteil  in  Spranthnl  mit  seiner 

eigene^i  lehensherrlichen  Beioilligung  dem  Kloster  Herrenalb  zu  Eigenthum  übergeben  habe. 

Eberstein  1261.     November  23. 

Nos  Otto  coraes-  de  Eborstein  uotum  fieri  volumus  universis,  quod  Cunradus  nobiiis 
quöndam  de  Struben||hart^)  conlulit  per  manum  nostram  in  remedium'anime  sue  cenobio 
dominorum  de  Alba  bona  sua  sita  in  Wiler*),  que  a  nobis  in  feodo  ||  teuuil,ut  cum 
omni  liberlate,  qua.quis  bona  sua  possidet,  ipsum  cenobium  possideat  eadem  in  eternum.. 
Item  partem  decime  ||  in  Spranctal*),  quam  a  nobis  lenuit  et  recowgnovit,  dedit  etiam 
ipsi  claustro  accedente  nostro  super  hoc  beneplacito  et  consensu,  quam  quidem  decimam 
Bertholdus  de  Strubenhart  filius  suus  ad  manus  nostras  resignavit  et  upa  nobiscum 
eandem  cum  prefatis  bonis  in  Wiler  tradidit  dicto  claustro  perpetuo  possidendam.  Super 
cuius  donacionis  robore  in  posterum  duraturo  presens  littera  sigiilo  nostro  est  munita. 
Cuius  rei  testes  sunt :  Otto  de  Buhel  *),  Sifridus  de  Otinkeim  %  Henricus  de  Sunnesheim  % 

Ethecho,  iHilites,  H.  notarius  aliique  quam  plures. 

•• 

Acta  sunt  hec  apud  Eberstein,  anno  domini  M*.  CG**.  LXP.,  Villi,  kalendas  Decembris^ 

Nach   dem  Original  im  Generallandesarchive  zu   Karlsrahe.     Das   bereits  öfters,   z.  B.  Bd.  5,  S.  55  be- 
schriebene Siegel  des  Ausstellers  von  grünem  Wachs  mit  der  Umschrift:  f  S^/i^m .  OTTONIS  .  GOMITIS  .  DE . 


1261.    Dezember  6  und  um  1262.  27 

EBERSTEIN.  —  Ein  Duplikat  dieser  Urkunde  (ebenda),  dessen  Siegel  verloren  ist,  hat  folgende  Abweichungen: 
catnes  fehlt  nach  Otto  —  Otmradus  statt:  Cunradus  —  Strvbenhart  statt:  Struhetihart  —  nobüis  fehlt  nach  Cvn- 
radus  —  per  tnanum  nostram  fehlt  —  Schluss  der  ersten  Zeile:  contulü  in  —  der  Schluss  des  Satzes  von  que 
bis  etemwn  fehlt  —  Schluss  der  zweiten  Zeile:  quam  —  recognovit  statt:  recangnovU  —  Schluss  der  dritten 
Zeile:  quidem  —  Und  statt:  una  —  Bvhel  statt:  Buhel  —  Otenkein  statt:  Otinkeim  —  Heinricus  de  Svnnesheim 
statt :  Henrictis  de  Sunnesheim  —  HeimHcüs  statt :  H,  —  Acta  sunt  autem  hec  aput  statt :  Acta  sunt  hec  apud  — 
LX^.  primo  statt:  LA'/«.  —  Ein  Triplikat  (ebendaselbst)  mit  anhängendem  beschädigtem  Siegel  hat  dieselben  Ab- 
weichungen wie  das  Duplikat,  dazu  noch:  Otinhein  statt:  Otinkeim  —  ferner:  Schluss  der  ersten  Zeile":  remedium  — 
Schluss  der  zweiten  Zeile:  ienuit  —  Schluss  des  dritten  Zeile:  decimam,  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d. 
Öberrheins  1,  252. 

1)  Straubenhardt,  abgeg.  Stammburg,  O.A.  Neuenbürg.  —  2)  Wohl  Weiler,  bad.  B.A»  Pforzheim,   da  Pfmz- 
*  Weiler  (O.A.  Neuenbürg),  welches  allerdings  früher  als  straubenliardtisch  erscheint,  in  älterer  Zeit  Pfinz,  nicht  aber 
Weiler  hiess  (O.A.Beschr.  Neuenbürg  150  ff.).  —  3)  Spranthal,  bad.  B.A.  Bretten.  —  4)  Bühl,  bad.  B.A.Sitz.'  — 
5)  Oetigheim,  bad.  B.A.  Rastatt.  —  6)  Sinzheim,  bad.  B.A.Sitz. 


1636. 

Teck  1261.     Dezember  6. 

Ber.  dictus  Vbelrither  de  Owen^)  verkauft  ein  Wäldchen  im  Betrag  von  5  Jauchert 
bei  Kvnigen*)  um  3  Pfund  Heller  an  Kloster  Salem. 

Acta  ; . .  W.  GC^  LXI%  in  die  Nicolai.     Data  apud  Tecke. 

Nach  dem  Urkundenbuch  der  Abtei  Salem  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  401,  woselbst  das  noch 
anhängende  Siegel  des  Herzogs  Ludwig  von  Teck  (IV.  A.  2)  folgendermassen  beschrieben  wird:  in  Wachs,  rund, 
der  Dreieckschild  geweckt,  Umschrift :  f  SIGIL  .  .'M  :  LVDVVIGI :  DVGIS  :  DE  :  TEGKE.     (Vergl.  oben  S.  17.) 

1)  Owen,  O.A.  Kirchheim.  —  2)  Köngen,  O.A.  Esslingen. 


1637. 

Aht  Rudolf  von  l3ny  bittet  den  Abt  Hermann  von  Blaubeuren,   eine  Sammlung  zt^^Gunsten 

seines  von  Schulden  hart  gedrückten  Klosters  zu  beunlligen. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262"^). 

Reverendo  domino  et  amico  sup  carissimo  H.  dei  gralia  abbati  de  Blaburon  R. 
eädem  gratia  abbas  de  Ysynina  cum  obsequio  orationes  in  donjino.  Ad  vestre  honestatis 
audientiam  non  dubito  perve[n]isse,  quanto  et  quali  debitorum  honere  Ysynense  cenobium 
iam  periclitatur,  quod  nullatenus  valet  reformari,  nisi  vos  et  alii  sui  amici  dilecti  manum 


28  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  l!262). 

velitis  porrigere  adiutricern.  Quocirca  vos  dominum*)  et  amicum  mihi  pre  aliis  malti- 
raode  cariorem  duxi  fideliter  desponsendura ,  quatenus  predicti  cenobii  obsequii  obtentu 
unum  de  dominis  meis  ordine  curetis  colligere  ac  servare,  cognoscentes  equidem,  meas 
si  preces  audieritis  et  eas  duxeritis,  multipliciter  gratum  habebo  et  suo  .loco  et  tempore 
me  exinde  vestris  beneplacitis  offeram  promptiorem. 

Nach  einer  Handschrift  der  Stiftsbibliothek  zu  St.  Gallen  aus  dem  13./ 14.  Jahrhundert  von  mehreren 
Schreibern  (Nr.  1Ü29),  welche  ausser  Sermones  de  tempore,  Capitula  fratrum  Praedicatorum  auf  S.  49  ff.  nament- 
lich auch  sieben  sämtlich  undatirte  Briefe  enthält.  Es  sind  dies  im  Anschluss  an  den  obigen:  ein  wohl  in  An- 
gelegenheiten Konradins  geschriebener  ßrJfef  Herzog  Ludwigs  von  Baiern,  welcher  bekanntlich  Vormund  Konradins 
war,  an  die  Truchsessen  Heinrich  (12G3  iT.)  und  Eberhard  (12GG)  von  Waldburg:  L,  ilei  gratia  dtix  Pauvarie 
Reni  pcüatinus  IL  et  E.  tappiferis  de  Walimrch  dilectis  fideVihtus  suis  gratiam  suam  et  omne  donum.  Valde 
ardua  suut  negocia,  (jue  ad  noetrum  Jwnorem  et  vestram  utilitatem  vobiscum  tractare  hahemus,  ideoque  dUectioni 
vestre  mandamus  affectuose  rogantes,  quatemis  nos  apud  Memmingen  in  tali  die  accedatis  omni  occasione  et  düatione 
postposita,  sicut  diligitis  nostrtim  ac  vestrum  honorem.  Ferner  ein  Brief  von  Ellern  an  ihren  in  Padua  studirenden 
Sohn,  Antwort  des  Sohnes,  Schreiben  des  Bruders  an  ihn,  des  Studirenden  an  seine  Brüder,  eines  Neffen  an 
seinen  Oheim,  den  „ricepkbiwus  ecdesie  in  tali  loco,^  Obiger  Brief  scheint  zum  mindesten  nicht  in  correcter  Form 
erhalten;  auch  bei  dem  Schreiben  Hei%og  Ludwigs  ist  jedenfalls  /ür  die  ursprüngliche  Zeitangabe  eine  allgemeine 
Formel  in  tali  die  eingesetzt.  Die  Gorrespondenz  zwischen  den  Eltern  und  dem  Sohn  ist  in  einem  gekünstelten 
Stil  geschrieben;  auffallend  ist  sodann,  dass  der  Redewendung  des  vorliegenden  Schreibens:  duxi  fideliter  des- 
ponsetidum,  quatenus  predicti  cenobii ,.  obtentu,  in  dem  Schreiben  der  Eltern  die:  te  omni  diligentia  duximus  de- 
posfendum,  quatenus  paterne  dilectionis  obtentu,  in  dem  des  Bruders  die :  tuam  fraternitatem  duximus  deposendam^ 
quatenus  entspricht,  wobei  noch  zu  bemerken  ist,  dass  desponsere,  deposere  keine  sonst  gebräuchlichen  Worte 
sind,  auch  in  diesen  Fällen  es  wohl  deposcendum  beziehungsweise  deposcendam  heissen  sollte.  Von  der  'damaligen 
Schuldennoth  des  Klosters  Isny,  dessen  Geschichte  in  dieser  Zeit  freilich  ziemlich  unbekannt  ist  (vergl.  Bau  mann, 
Geschichte  des  Allgäus^  1 ,  381),  ist  sonst  nichts  überliefert.  Im  allgemeinen  aber  liegt  die  Vermuthung  nahe, 
dass  es  sich  bei  den  vorliegenden  Schreiben  zum  Theil  mehr  oder  weniger  um  Stilübungen  handle. 

*)  Diese  Zeitbestimmung  gründet  sich  darauf,  dass  Abt  Rudolf  von  Isny  1261 — 1266,  Abt  Hermann  von  Blaubeuren 
1260—1263  urkundheh  vorkommen,  beziehungsweise  gesetzt  werden  (Baumann  a.  a.  0. 381,  und  Stalin,  Wirt.  Gesch.  2,  704). 

a)  Es  scheint,  vielleicht  irgendwie  verschrieben,  ^Ümi  zu  stehen. 


1638. 

Bischof  Heinrich  von  Speier  verleiht  der  Aebtissin  und  dem  Convent  von  Oberstenfeld  auf  ihre 

Bitte  eine  Klosterregel. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262*). 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  H.  dei  gratia  Spirensis  epis- 
copus  uniyersis  fidelibus  in  futurum  presens  scriptum  legentibus  salutem  et  certitudinem 
de  sub||scriptis.  Cum  abbatissa  totusque  conventus  dominarum  de  Oberstenuelt,  nostre 
dyocesis,  apud  curam  nostri  regiminis  pari  voto  et  concordi  voluntate  hoc  efflagitarent  || 


Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262).  29 

suppliciter,  ut  ipsis  ad  hoc  patema  •)  intentione  cooperari  vellemus,  ut  in  ecclesia  sua  sub 
aliquo  regulari  tramite  in  castitate  et  obedientia  cultui  divino  possent  ordi||nate  et  honeste 
efficatius  insudare,  quia  autem  a  retroactis  temporibus  nullius  testimonii  habebatur  in- 
dicium,  si  domine  predicte  ecclesie.  alicui  certe  regule  unquam  fuerint ')  subiecte,  lio vierint  • 
universi,  quod  nos  de  consilio  raaiorum  et  magis  discretorum  nostri  capituli  abbatisse 
totique  conventui  sororum  sepedicte  ecclesie  voluntarie  receptantibus  ab  omnibus  personis 
in  eadem  ecclesia  iam  existentibus  et  in  omni  post  futuro  tempore  eisdem  succedentibus 
quandam  formam  vite  regularis  auctoritate  nostra  constituimus  observandam.  Ipsam 
autem  formam  vivendi  in  XVI  capitulis  distinctam  presenti  carte  inscribi  voluimus,  quam 
pro  firmitate  ipsius  perpetuanda  sigilli  nostri  appositione  dignum  duximus  muniendam. 

Primum  capitulum   de  officio   divino. 

Quoniam  pre  omnibus  primum  querendum  est  regnum  dei  et  quoniam  propter  lau- 
dem  dei  principaliter  et  insuper  pro  suarum  et  omnium  fidelium  defunctorum  animarum 
suffragiis  de  largis  possessionibus  suis  fideles  devoti  fundaverunt  ecclesias,  ideo  summa 
intentione  curandum  est  sororibus,  ut  omnes  simul  tam  maiores  quam  minores  officium 
divinum  m  ecclesia  devote  peragant  et  audiant  preter  infirmas  et  eas,   que   utilibus   et 

« 

honestis  causis  occupantur,  in  psallendo  et  legendo  maturitatem,  que  religionem  decel, 
studeant  habere  vanitates  et  secularitates  cavendo,  in  veniendo  ad  chorum,  in  stando  ibi 
et  sedendo  et  in  inclinando  et  prosternendo  et  in  eundo  in  processionibus  devote,  et  con- 
corditer  secundum  consuetudines  approbatas  se  habeant,  quarum  tamen  consuetudinum 
diiudicatio  abbatisse '')  et  seniorum  et  magis  discretarum  sororum  arbitrio  relinquatur. 
Velo  anteposito  horas  canonicas  et  missarum  söUempnia  celebrabunt. 

Secundum   capitulum   de   suffragiis   mortuorum. 

Quelibet  soror  pro  episcopo  dyocesaho  defuncto  unum  psalterium  et  vigilias  cum 
Villi  lectionibus  legere  teneatur.  Idem  faciat  quelibet  soror  pro  abbatissa  sua  et  pro 
qualibet  sorore  sui  conventus  defuncta.  Item  exceptis  anniversariis  specialibus,  que  con- 
yentus  sororum  annuatim  celebrare  tenetur,  singulis  annis  tria  anniversaria  conmunia 
•cum  vig[i]liis  Villi  lectionum  et  cum  missa  pro  defunctis  celebrent :  primum  post  festum 
Dyontsii  pro  omnibus  sororibus  conventus  sui  et  presbiteris  .prebendariis  defunctis,  secun- 
dum post  festum  beati  Luce  pro  patribus  et  matribus  et  omnibus  parentibus  suis  de- 
functis, tercium  post  festum  XI  millium  virginum  pro  omnibus  familiaribus,  benefactoribus 
et  recommendatis. 

Tercium  capitulum  de  institutione  abbatisse  et  qualis  esse  debeat. 

Curandum  est,  ut  conventus  sororum  abbatissam/habeat  electam  canonice  et  ab  eo 
cuius  interest  confirmatam  et  consecratam.    Debet  autem  abbatissa  esse  matura,  discreta, 


30  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262). 

humilis  et  devota,  que  subditis  tarn  in  liabitu  quam  in  vita  verbis  et  exemplis  ducatum 
prebeat  sancte  religionis,  que  non  propriis  voluptalibus  deserviat,  sed  magis  subditarutn 
circa  disciplinas  reguläres  et  circa  spiritualem  informationem  sollertissimam  curam  gerat. 
Debet  etiam  esse  sollicita  de  proyida  et  cauta  conservatione  et  dispensatione  rerum  tem- 
poralium  monasterii,  ne  ob  sui  negligentia m  et  ignaviam  distractio  reruin  fiat  inutilis, 
ita  quod,  quantum  in  se  est,  subditis  plenarie  prebendas  suas  possit  dare  secundum 
iu^iciam  et  consueludinem  ecclesie  observatani.  Nosse  enina  debet,  quod  non  ideo  est 
prelata,  ut  se  solummodo  et  suos,  sed  pocius  ut  et  se  et  subditas  carnaliter  et  spiri- 
tualiter  pascat.  Abbatissä  cum  aliis  frequens  sit  in  choro  ad  officium  divinum,  nisi 
quanäo  pro  utilitate  ecclesie  occupatur.  Abbatissä  orationi  et  devotioni  sit  dedita*"). 
Abbatissä  nequaquam  sine  causa  multum  urgente  a  monasterio  se  absentet,  sed  cum 
sororibus  semper  conmoretur,  ne  propter  eins  absentiam  sororum  religio'')  evanescat. 
Item  secundum  doctrinam  sancti  Cesarii  sie  temporalia  pro  tempore  agat,  ut  semper 
tenacius  spirituali  devotioni  inhereat,  semper  oplans  carere  mundi  sollicitudine,  ut  dei  ser- 
vitio  se  perfectius  dare  possit.  Potest  etiam  abbatissä  ex  causa  rationabili  cum  sororibus 
super  observantiis  regularibus  dispensare  et  ipsa  similiter  eadem  dispensatione  potest  uti. 

Quartum   capituluni  de  suscipiendis   ad   canonicas   et   de 

« 

professione   earum. 

Nulla  puella  recipiatur  ad  sororem  canonicam,  nisi  que  est  bene  conpos  mentis  et 
in  dispositione  corporis  et  omnium  membrorum  habilis  sit^)  vel  fieri  possit,  quod  cum 
ceteris  sororibus  inservire*)  possit  officiis  divinis  in  monasterio  constitutis.  Item  nulla 
receptarum  dimittatur,  quin  cogatur  facere  professionem  secundum  formam')  subscriptam. 
Que  autem  tempore  debito  non  vult  profiteri,  ab  omni  perceptione  prebende  suspendatur, 
quousque  professionem  faciat.  Tali  autem  modo  fiat  professio :  Ego  N.  facio  professionem 
et  promitto  deo  et  beate  Marie  et  beato  Johanni  baptiste  et  vobis,  quod  castitatem  servabo 
usque  ad  finem  vite  mee  et  quod  ero  obediens  vobis  et  domine  abbatisse  suisque  suc- 
cessoribus  secundum  foriiiam  regularis  discipline  a  venerabili  patre  et  domino  Heinrico  *) 
episcopo  Spirensi  conmissam  et  inpositam'  omnibus  sororibus  canonicis  ia  Oberstenuelt 
deinceps  domino  Jesu  Christo  et  gloriose  matri  eins  et  beato  Johanni  baptiste  in  vita 
et  habitu  religionis  volentibus  famulari. 

Quintum  capitulum   de  domibus  et  mansiunculis  so^rorum* 

Domus  sororum  sint  quanto  plus  possunt  coniuncte  monasterio  et  sequestrtite  ab 
habitatione  secularium,  dum  conmode  fieri  potest.  In  hiis  autem  domibus  per  diem 
possunt  habitare  cum  fämulabus  et  puellis  suis  et  facere  opera  sua  diurna  et  habere 
repositas  facultates  suas  et  habere  coquinam  et  refectionem  suraere  et  alia  facere,  quibus 


Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262).  31 

indigent'').  necessitas  corporalis.    Ad  has  domos  lantum  post  priraam  de  dormitorio  et 
de  choro  veniant  et  ad  ea^  post  conpletorium  non  revß'rtantur  nisi  de  licentia  ob  aliquas 
necessitates  aliud  fieri  p^mittatur.    In  has  domos  nulle  muliere's  inhoneste  et  de  levitate 
notabiles  consuetudinem  intrandi  habere  permittantur,  omnes  etiam  viros  consuetudinem 
in  eas  intrandi  non  permittant,  nisi  forte  quandoque  a  parentibus  et  amicis  visitentur 
vel  nuncii  talium  ad  6as  mittantur-  vel  nisi  aliquid  operis  per  viros  in  eis  oporteat  fieri 
vel  nisi  religiosi  et  alii  hohesti  propter  causas  utiles   et  honestas   quandoque  intrent. 
Sive  autem  cognati  sive  religiosi  sive  honesti  sive  quicunque  alii  intrent,  sorores  nuUa- 
ienuB  cum  eis  sole  et  seorsum  quicquam  loquaritur  vel  pertractent,   nisi  vidente  aliqua 
sorore  vel  aliquibus  de  familia  honestis  et  discretis.     Propter  quam  causam   etiam   ex- 
pedit*),  ut  semper  due  sorores  simul  in  una  domo  habitent  nisi  legitimum  interveniat  in- 
pediraenlum  vel  alias  ob  persone  maturitatem  quandoque  aliud  toleretur.    In  via  quando 
de  domibus  ad  chorum  veniunt  vel  de  choro  ad  eas  redeunt  millomodo  cum  viris  stent 
vel  loquantur  nisi  pro  causis  utilibus  et  multum  urgentibus  et  tunc  non   sole  nisi  cum 
bono   testimonio  sicut  supra   positum   est.     In   hiis   etiam   nunquam   permittantur  fleri 
choree,  cantiones  seculares,  congregatipnes  mulierum  propter  conmessationes  et  potaliones. 
NuUi  de  cognatis  vel  de  nunciis  eorum,  item  nulli  derlei  vel  scolares  causa  deductionis 
confabulationes ,   sessiones   vel   aliquas   levitates   exercerq   in   eis  penuittantur.     Item  si 
cognatos  vel  nuncios  eorum  cum  sororibus   comedere   contigerit,   cum   omni  maturitate 
secundum   quod  personas  religiosas  decet  sorores   se^)    ad  ipsos  habeant  et  breviter  et 
quanto  citius  possunt  de  eis  se  expediant.     Omnes  sorores  in  dormitorio   omnibus  noc- 
libus  et  in  meridie  tempore  estivo  dormiant  nisi   propter  inörmitates  magnas   licentiari 
alicui  oporteat,  ut  in  domo  sua  iaceat.     In  donilitoTip  nulle  puelle  iacere  permittantur, 
nisi  que  iam  prebendas  habeant  vel  de  quibus  certa  sit  spes,   quod  sint  habiture,   vel 
etiam  alie  que  prebendas  exspectant  et  iam  habitum  religionis  induerunt.    Sorores,  dum 
ad  colloquendum  secularibus  se  exhibent,  frequenter  iuxta  doctrinam  sanctorum  patrum 
front^m  et  pectus   signo   crucis   nwniant,   ut   cum   sua*)  virguricula  Christus   comitari 
dignetur.     In  omni  coUoquutione  quendam  saporem  divini  amoris,  gravitatem  atque  dis- 
cretionem  pbservent. 

Sextum   capitulum   de  habitu   et  vestitu, 

Quoniam  sanctimoniales.  sponse  Christi  censentur,  decens  est,  ut  sorores  in  habitu 
suo  humilitatem  religiosam  observent,  •  qua  ab  aliis  mulieribus  seculo  deditis  discernantur. 
Habeant  igitur  nigra  pallia  de  panno  non  nimis  precioso  vel  nimis  ponposo,  sed  de 
bruneto  conmuni  et  viliori  vel  de  nigro  barrechano  fei.  alio  nigro  panho  vel  de  fusco 
kembelino  pallia  minora,  tunicalia  de  panno  nigro  lineo  vel  togas  manicatas  de  barre- 
chano nigro,  manicas  camisearum  integras  et  non  nimis  strictas  neque  de  nimis  subtili 


32  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262). 

panno,  similiter  pepla  lata,  non  colorata  neque  subtilia  nimis,  similiter  vela  desupef  alba 

lata  et  de  pannö  piano  et  non  nimis  subtili.    Cyrothecis,  anulis,  monilibus  et  pilleis  non 

utantur.     Zonas  sericeas  et  suturas  in  vestibus  notabiles  non  habeant.     In  culcitris") 

dorraiant  nisi  propter   culpas  admissas   alicui  inhibeatur.     Si  qua   tarnen  pro   corporis 

castigatione  in  Stramine  vult  dormire  non  prohibeatur.     In  dorraitorio  de  nocte  ardeat 

lucerna  et  omni  nocte  dormitorium  claudatur.     Ibidem  nulla  insolentia  loquutionum  vel 

strepituum  fiat,  unde  sorores  inquietentur  °).  '  Nulla  soror  nuda  dormiat,  nulla  cum  alia 

in  uno  lecto  iaceat  nee  eciam  cum  aliqua  puella.  .Si  que  etiam  tunicis  laneis  ad  carnem 

uti  voluerint,  non  prohibeantur.    Sorores  circa  medietatem-  colli  crines  precisos  habeant, 

pelles  et  pellicia  non  de  vario  neque  de  pellibus  asperioli  habeant.     Pellicia  nunquam 

nuda  portent. 

VII.  capitulum   de   cibis   et   ieiuniis. 

Cum  ieiunium  et  abstinentia  secundum  doctrinam  sanctorum  patrum  ceterarum  vir- 

tutum  Sit  inicium  et  fundamentum,  sorores  omnes  in  quantum  possunt  permitten te  fra- 

gilitate  humana  sive  superveniente  ipfirmitate   a  superfluitate  et  crapula  cibi  et  potus 

se  abstineant  nimiisque  deliciis  ciborum,   potuum  et  balneorum  se  non  assuefaciant. 

Omnia  ieiunia  ab  ecclesia  instituta  observent.     Omnibus  sexlis  feriis  ieiunent,  nisi  pre- 

cipuum  festum  fuerit.     Per  adventum  domini   ieiunent  exceptis  eis  que  infirmitatibus 

pregravantur. 

VIII.  capitulum  de  infirmis. 

Sorores,  que  tam  infirme  sunt,  quod  ambulare  non  possunt,  sed  semper  necesse 
habent  decumbere,  in  doraibus  suis  iacere  possunt.  Quas  quelibet  soror  semel  in  mense 
curet  visitare,  quod  et  abbatissa  similiter  faciat  et  insuper  semel  in  mense  ob  recor- 
dationem  caritatis  consolationem  honestam  ei  mittat. 

Villi,  capitulum   de  silentio  et  disciplina. 

Sorores  in  choro  et  in  presbiterio  et  in  dormitorio  silentium  teneant  et  non  loquantur 
ibidem  nisi  silenter  et  de  eis,  que  pertinent  ad  officium  divinum,  vel  etiam  de  aliis 
necessariis  silenter  et  paucis  verbis  possunt  interrogare  et  ad  interrogata  respondere. 
De  rumoribus  vero  et  inutilibus  locutionibus  in  predictis  locis  diligenter  abstineant. 
Sorores  iuniores  in  loquutionibus  et  in  aliis  honorent  seniores  et  eis  deferant  et  obse- 
quantur.  Omnes  sorores  post  conpletorium  et  ante  primaiii  teneant  silentium  et  orationi 
et  devotioni  sint  intente. 

Decimum  eapitulum  de  capitulo  et  de  forma  tenendi  capitulum. 

Officii  abbatisse  est,  ut  semel  in  septimana  presideat  capitulo  sororum,  et  hoc  tali 
modo.    Ipsa  sedente  in  medio  et  ad  utrumque  latusi  uno  choro  sedente  primo  legatur 


Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um   1262).  33 

lectio  de  exhortationibus  sanctorum  patrum  vel  de  forma  discipline  regularis  in  Latino 
vel  in  Theutonica.  Post  finem  lectionis  dicatur :  Tu  autem  domine  etc.,  et  respondeatur : 
Deo  gratias.  Deinde  dicat  abbatissa :  Benedicite,  et  respondeant  omnes :  Dominus,  et  in- 
clinent  sedendo.  Tunc  abbatissa  debet  sorores  monere,  ut  orent  pro  papa,  pro  ecclesia, 
pro  episcopo,  pro  fundatoribus  et  aliis  -benefactoribus.  Et  post  dicat  stantibus  sororibus : 
Retribuere  dignare  domine  etc.  Conventus  respondeat:  Amen.  Tunc  resideant  omnes 
et  tunc  potest  abbatissa  monere  sorores  in  genere  de  religione  et  de  observantiis  regu- 
laribus  breviter.  Quo  facto  dicat:  Que  se  reas  estimant,  faciant  veniam»  Tunc  que 
reas  cognoscunt  se,  prosternant  se  in  longum  ante  se  et  dicant:  Mea  culpa.  Deinde 
senior  de  dextro  choro  surgat  et  stans  in  medio  inclinet  primo,  post  suas  culpas  dicat. 
Quibus  dictis  abbatissa  penitentiam  ei  iniungat  et  soror  ad  locum  suum  redeat.  Eodem 
modo  et  alie  faciant.  Debet  autem  abbatissa  in  correctione  in  capitulo  facienda  non 
süperbe,  non  inperiose  nee  contumeliose,  sed  välde  pie  et  discrete  loqui.  Similiter  et 
sorores  subdite  nee  contra  abbatissam  debent  esse  rebelles,  sed  humiliter  et  disciplinate 
ei  respondere  et  obedienter  eins  monita  et  iussa  suscipere.  Similiter  nee  inter  se"*) 
debent  sorores  in  amonitionibus  vel  in  proclamationibus  mutuis  vel  responsionibus  dura 
verba  et  inhonesta  vel  iurgiosa  contra  se  invicem  proferre,  sed  benigne  et  caritative 
et  disciplinate  proferant  quicquid  dicere  debent.  In  capitulo  non  debent  loqui  sorores 
sine  licentia  abbatisse,  nisi  suas  culpas  vel  alterius  proclamando  et  ad  interrogata 
abbatisse  respondendo. 

XI.  capitulum  de  decanissa  et  eins  officio. 

Debet  autem  abbatissa  esse  valde  intenta  circa  correctionem  p)  sororum  et  principiis, 
antequam  invalescant .  dissolutiones  et  levitates ,  occurre[re]  ^).  Quia  autem  infirmitate 
quandoque  vel  aliquibus  occupationibus  contingit  abbatissam  inpediri,  quod  non  potest 
presidere  capitulo,  de  consilio  seniorum  et  magis  discretarum  sororum  debet. unam  de 
discretioribus  sororibus  constituere  decanissam.  Hec  decanissa  in  sinistro  choro  prima 
stabit.  Eins  officii  est  absente  abbatissa  capitulo  presidere.  Si  qua  tamen  gravia  ad 
►corrigendum  inveniret,  reservare  debet  abbatisse.  Ut  autem  evitentur  dura  verba  inter 
abbatissam  et  subditas,  quando  pro  administratione  prebende  vel  etiam  quibuscunque 
aliis  causis  admonenda  vel  alloquenda*  erit  abbatissa,  decanissa  vice  conventus  abbatisse 
discrete  et  modeste  debet  loqui  et  abbatissa  de  omnibus  debet  benigne  et  discrete  re- 
spondere. Decanissa  semper  sit  media  de  pace  inter  abbatissam  et  conventum  servanda. 
Caveat  etiam  abbatissa,  ne  pro  quibuscunque  causis  sine  ratione  vituperia  vel  maledica 
vel  alia  verba  contentiosa  dicat  decanissaB  vel  etiam  cuicunque  sorori,  nisi  iunioribuis  forte 
causa  correctionis.    Si  tamen  in  talibus  contingeret  eam  excedere,  non  exigendum  est  ab 

eaj'ut  a  lesa  prostrata  veniam  petat,  nisi  enormis  esset  excessus.    Sorores  vero  inter 
VI.  5 


34  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe .  (um  1262). 

secaveant,  ne  verbis  duris  et  vituperiosis  et  iniuriosis  inter  sese ')  invicem  scandalizent. 
Si  tarnen  excesserint,  que  rea  est  veniam  hurailiter  se  prosternendo  petat  et  lesa  statim 
placata  eam  erigat.  Sed  si  ambe  ree  sunt,  utrinque  se  sie  placent.  Abbatissa  decanisse 
singulis  annis  de  quadraginta  solidis  plus  quam  ceteris  sororibus  in  administratione  pre- 
bende  dabit,  ut  laborem  sollicitudinis  facilius  portare  possit-  Si  autem  talis  decanissa 
propter  infirmitatem  vel  Senium  vel  aliam  causam  ad  tale  officium  insufficiens  inventa 
fuerit,  de  consilio  seniorum  et  magis  discretarum  sororum  abbatissa  eam  absolvat  et 
aliam  instituat.  Abbatissam  autem  nön  nisi  ob  magnas  causas  et  enormes  mutari  oportet, 
videlicet  si  talis  esset,  quod  per  eins  negligentiam  et  irreligiositatem  tam  in  spiritualibus 
quam  in  temporalibus  de  interitu  monasterii  tirtior  probabilis  esse  posset,  tunc  debet 
decanissa  cum  conventu  sororum  super  eins  absolutione  succursum  superioris  advocare. 

XII.  capitulum  de   culpis   et  cörrectionibus   earum. 

Quoniam  culpe  dififerentes  sunt,  differens  etiam  ut  adhibeatur  correctio,  necesse  est. 
Pro  levibus  itaque  culpis,  sicut  pro  fractione  silentii  in  loco  et  tempore  interdicto,  vel 
si  non  mature  ad  chorum  soror  venerit,  vel  ab  aliqua  hora  canonica  defuerit,  vel  si  in 
choro  vel  in  dormitorio  inquietudinem  fecerit,  vel  in  cantu  offenderit,  .si  cachinnos  et 
iocos  habuerit,  si  oculos  irreligiöse  circumduxerit ,  si  libros  chori  et  vestes  sacras  negli- 
[g]enter  tractaverit,  vel  cum  iuramento  sermonem  dixerit,  si  minus  religiosa  et  vana 
locuta  fuerit,  si  levem  iram  habuerit,  pro  hiis  et  pro  aliis  similibus  culpis  psalmi  aliqui 
et  orationes  secundum  quod  prelate  visum  fuerit  iniungantur.  Pro  gravibus  culpis,  sicut 
pro  manifesta  et  dura  contentione,  pro  verbis  probrosis  sorori  dictis,  et  si  que  mendacium 
de  industria  dixisse  deprehensa  fuerit,  vel  que  cum  magna  ira  sorori  maledixerit,  vel 
preteritam  culpam,  pro  qua  satisfecit,  inproperavit  •) ,  si  aliqua  usum  figendi  oculos  in 
viros  habuerit,  vel  sola  cum  viro  sederit  vel  steterit  vel  iverit  vel  loquuta  fuerit,  pro 
hiis  et  pro  similibus  culpis  plures  psalmi  et  plura  flagella  et  aliqui  dies  in  pane  et 
aqua  iniungantur.  Sorores  tamen  seniores  iunioribus  sororibus*)  secum  manentibus  sine 
culpa  causa  discipline  et  correctionis  interdum  durius  possunt  loqui.  Pro  gravioribus 
vero  culpis,  ut  si  aliqua  soror  per  contumaciam  vel  manifestam  rebellionem  inobediens 
abbatisse  exstiterit  vel  cum  ea  intus  vel  foris  proterve  contendere  ausa  fuerit,  si  qua 
contagiosam  et  de  carnalitate  suspectam  familiaritatem  habere  inventa  fuerit,  unde  ipsa 
vel  monasterium  infirmari  possit,  et  admonita  semel  vel  bis  vel  ter  de  hoc  se  non  cor- 
rexerit,  si  qua  crimen  capitale  conmiserit,  item  si  aliqua  soror  contra  abbatissam  vel 
contra  aliam  ex  invidia  et  mendaciter  aliquid  machinata ")  fuerit,  pro  huiusmodi  et  simi- 
libus  enormitatibus,  si  sponte  et  vohintarie  lamentabiliter  in  capitulo  sceleris  sui  in- 
manitatem  recognoverit  et  veniam  petierit,  ab  abbatissa  primo  et  post  ad  pedes  omnium 
sororum  presentium  flagella  recipiat  et  novissimum  locum  teneat  et  vocem  inter  sorores 


Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262).  35 

nisi  pro  sui  accusatione  non  habeat,  nudis  pedibus  nisi  in  magno  frigore  et  cum  pallio ' 
minori  incedat,  in  Stramine  iaceat,  in  pane  ei  aqua  tribus  diebus  in  septimana  ieiunet, 
a  carnibus  omnibus  diebus  abstineat,  ad  hostium  chori  quando  sorores  ad  horas  cano- 
nicas  intrant  et  exeunt  iaceat,  ubi  iussa  fuerit'')  pro  audiendo  divino  officio  stabit  et 
in  aliis  omnibus  se  sie  habebit,  sicut  abbatissa  cum  senioribus  sororibus  et  discretioribus 
sibi  inponere  dignum  iudicabit.  De  penis  istis  omnibus  abbatissa  de  consilio  discretarum 
sororum  sibi  per  successura  temporis  quantum  voluerit  relaxabit.  Talibus  tamen,  ne  in 
desperationem  labi  possint,  de  iussu  abbatisse  per  discretiores  sorores  debem  alique  con- 
solationes  fieri,  ita  quod  consolentur  eas  bonis  admonitionibus  et  conforteÄ  eas  in  peni- 
tentia'').  Pro  hiis  intercedere  debent  apud  abbatissam  sorores,  si  eas  humilitatem  cordis 
habere  viderint,  ut  eis  aliquid  de  rigore  penitentie  et  de  sua  humiliatione  remittat,  et 
abbatissa  debet  eas  exaudire,  ita  quod  aliqua  post  breve  tempus  relaxet,  aliqua  post 
longius,  aliqua  post  longissimum  secundum  qualitatem  criminis  et  personarum.  Item 
talis  flagella  recipiat  in  capitulo  vel  seorsum  et  psahnos  dicat,  sicut  abbatissa  dignum 
iudicabit.  Si  qua  autem  in  peccatum  carnis,  quod  absit,  perfecte  lapsa  fuisse  convicta 
.fuerit,  talis  est  eicienda  non  solum  a  monasterio  sed  etiam  a  villa  et  a  territorio  mona- 
sterii  procul  pellenda  et  ab  omni  iure,  quod  inter  sorores  habebat  in  monasterio  tam  in 
spiritualibus  quam  in  temporalibus,  sit  penitus  destituta.  Si  tamen  post  aliquod  tempus 
et  post  afflictionem  et  confusionem "")  multiplicem  de  iussu  et  supplicatione  sororum  et 
aliorum,  qui  pie  et  propter  deum  pro  ea  supplicare  voluerint,  abbatissa  et  conventus 
sororum  per  conpassionem  super  ea  conmote  misericordiam  et  gratiam  ei  facere  voluerint, 
tunc  talis  secundum  modum  penitentie  proximo  supraposite  est  recipienda.  Gravis- 
sima  culpa  est  incorrigibilitas ,  quando  soror  non  timet  culpas  admittere  et  penam 
recusat  ferre  et  a  peccato,  super  quo  est^  adraonita  vel  correpla,  non  vult  desi- 
stere.  Videlicet  si  soror  est  notata  de  mala  familiaritate  viri  alicuius,  item  si  soror 
in  vestibus  aliter  quam  alle  sorores  et  aliter  quam  in  forma  discipline  regularis 
sibi  est  prescriptum  se  habere  voluerit,  item  si  soror  in  usu  habuerit  dura  verba 
contentiosa,  contumeliosa ,  mendosa  contra  sorores  proferre,  item  si  contra  sororem 
rancorem  manifestum  habuerit  nee  remittere  voluerit,  sed  in  inimici[ci]a  et  invidia  et  in 
persecutione  sororis  malitiosa  perseveraverit  vel  si  aliorum  huiusmodi  malorum  factorum 
usum  habuerit,  de  quibus  se  emendare  non  velit,  circa  tales  talis  correctionis  modus 
est  habendus.  Primo  in  capitulo  ab  abbatissa  coram  conventu  admoneatur  et  corripiatur 
et  flagelletur,  ieiunia  et  psalmi  ei  iniungantur,  quod  si  se  sie  non  correxerit,  sacra  con- 
munio  corporis  domini  in  capitulo  ei  interdicatur ,  quousque  emendatio  eins  probabilis 
videatur,  quod  si  nee  sie  se  correxerit,  omnis  perceptio  prebende  in  capitulo  per  abba- 
tissam de  consilio  sororum  ei  abiudicetur  et  de  consortio  sororum  propter  suam  incor- 
rigibilitatem  etciatur. 

3* 


36  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262). 

XIIL  capitulum   de   presbiteris  ecclesie. 

Summe  curandum  est  abbatisse,  ut  duo  presbiteri  monasterii,  quorum  unus  est  sacer- 
dos  parrochialis,  alter  prebendarius,  sint  maturi  et  discreti.  Nee  illa  duo  beneficia  con- 
ferantur  aliquibus  nisi  sacerdotibus  probate  castitatis  et  mature  discretionis.  Item  si 
aliquis  eorum  de  manifesto  crimine  notatus  fuerit  et  se  non  correxerit,  abbatissa  et  con- 
ventus  sororum  de  consilio  episcopi  non  admittant  eum  ad  aliquod  officium  ecclesiasticum 
in  monasterio  et  a  perceptione  prebende  suspendatur,  quousque  a  cfimine  cessaverit  et 
statum  suurÄ  emendaverit.  Eisdem  sacerdotibus  et  familie  ipsorum  summe  inhibeatur, 
ne  familiaritftem  cum  aliqua  sororum  habeant  et  ne  privato  amore  vel  familiaritate  et 
frequentatione  alicui  se  coniungant.  Item  nee  ipsi  duo  nee  alii  de  familia  ipsorum  in 
domos  sororum  vadant  nisi  raro  et  ob  causas  utiles  et  honestas,  et  quicquid  ibi  tractare 
habent  fiet  tali  modo  et  sub  tali  testimonio  sicut  supra  est  scriptum. 

XIV.  capitulum  de   familia   abbatisse   et   sororum. 

Curet  abbatissa,  *  ut  nee  in  curia  sua  nee  in  aliquo  continuö  ministerio  ecclesie  alique 
ministrum,  famulum  vel  famulam  habeant,  qui  de  manifesto  crimine  sit  notatus.  Quic- 
quid iubere  vel,  tractare  habet  abbatissa  cum  suis  ministris  vel  etiam  cum  quibuscun- 
que  virisj  tempore  et  loco  conpetenti  et  oportuno  et  sub  aspectu  et  aliquali  testimonio 
sororum  et  discretarum  famularum  de  sua  familia  existentium  faciet  et,  si  in  hiis  non 
bene,  sed  reprehensibiliter  se  habuerit,  decanissa  seorsum  coram  aliquibus  senioribus  et 
discretioribus  sororibus  debet  eam  benigne  et  humiliter  monere,  ut  se  de  hoc  emendet. 
NüUa  sororum  similiter  in  sua  familia  permittatur  ab  abbatissa  habere  aliquam  famulam 
de  Incontinentia  vel  de  lascivis  et  secularibus  moribus  notabilem,  nee  aliquem  virum 
frequentem  usum  comedendi,  lavandi,  balneandi  vel  alterius  rei  familiaris  permittat  habere 
in  domibus  earum.  Item  non  permittat  alicui  habere  nimias  puellas  pro  educatione 
morum  et  instructione  psalterii.  Item  non  permittat,  ut  sorores  se  nimis  occupent  cum 
nimis  seculari  ornatu,  sed  moderato  et  conpetenti,  ne  in  officio  divino  inpediantur  et  ne 
cor  earum  circa  tales  secularitates  nimis  a  spirituali  puritate  distrahatur.  Et  possunt 
sorores  suis  parentibus  dicere,  quod  non  licet  eis  illas  alio  modo  teuere. 

XV.  capitulum  de  modo   exeundi   et  habendi  se  foras. 

Quoniam  propter  custodiam  sancti  propositi  et  religionis,  qua  sancte  mulieres*)  se 
deo  astringunt,  sorores  in  claustro  se  continere  debent,  non  nisi  causis  urgentibus  et 
nisi  pro  magnis  utilitatibus  et  necessitatibus  exire  de  monasterio  debent.  Abbatissa 
igitur,  cum  cura  rei  familiaris  et  utilitas  monasterii  expostulat,  assumptis  duabus  vel 
una  de  discretioribus  inter  sorores  exeat  et  quantum  potest  caveal,  ut  in  suo  comitatu 
nullum  habeat  de  levitate  notabilem.     In  talibus  hospiciis   maneat,   que  eins  deceant 


Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262),  37 

honestatem.  Sorores  vero  similiter,  cum  necessitas  et  utilitas  exigit,  de  licentia  abbatisse 
vel  decanisse,  si  abbatissa  absens  fuerit,  exire  possunt.  Qua  etiam,  quia  forte  quando- 
que  sine  sorore  comite  vadunt,  ad  nuUa  hospicia,  que  honestati  et  bone  fame  ipsarum 
non  conpetunt,  declinabunt  Cum  parentibus  et  araicis  suis  manendo  tam  religiöse  et  . 
honeste  in  omnibus  se  tei^ebunt  vitanda**)  secularia  et  vana  coUoquia  virorum  et  in 
omni  conversatione  sua  ita  bene  se  habebunt,  ne  in  aliquo  conscientia  vel  etiam  fama 
^ipsarum  ledatur.  Que  autem  foris  manentes  minus  religiöse  et  minus  caute  se  habuerint, 
ita  ut  ex  hoc  notam  alicuius  irreligiositatis  vel  Infamie  incurrant,  cum  ad  ecclesiam  re- 
dierint^*),  super  hoc")  artius  et  acrius  in  capitulo  puniantur  et  deinceps  non  de  facili  • 
etiam  in  casibus  necessariis  eis  exeundi  licentia  concedatur.  Exeuntes  autem  tam  abba- 
tissa  quam  sorores  eandem  religionis  formam  in  peplis  et  velis,  manicis  et  in  aliis,  que 
ad  habitum  spectant,  foris  servabunt,  sicut  et  in  claustro  exceptis  palliis,  que  tantum 
minora  exeuntes  portabunt. 

XVI.  capitulum  de  hospitalitate  et  officio  pietatis  in  pauperes. 

t}uoniam  de  scripture  sacre  testimonio  et  more  sanctorum .  et'  antiquorum  patrum 
hospitalitas  est  multum  diligenda  et  quoniam  res  ecclesie  res  pauperum  sunt,  abbatisse 
Studium  esse  debet,  ut  religiosi  et  pauperes  et  etiam  alii  hospites,  qui  in  Christi  et  pro 
Christi  nomine  suscipi  volunt,  benigne  et  caritative  recipiantur  et  pertractentur.  Propter 
mandatum  autem  ddmini  adinplendum  et  ad  faciendum,  quod  reverenttssimo  **)  ex^iplo 
per  se  ipsum  faciendum  docuit,  saltem  in  die  cene  duodecim  pauperes  vidue  et  puelle 
in  ambitu  claustri  ponantur,  quibus  per  manus  abbatisse  sororum  pedes  et  manus 
laventur  devote  et  singulis  dentur  singuli  panes  et  tot  denarii. 

Pergament  von  etwa  56  cm  Höhe  und  etwas  über  60  Cm  Breite,  in  zwei  Spalten,  die  Kapitelüberschriften 
und  der  erste  Buchstabe  nach  ihnen  mit  rother  Dinte,  geschrieben.  Die  in  den  Anmerkungen  angegebenen 
Korrekturen  sind  meistens  mit  abgebleichter  Dinte  und,  wie  es  scheint,  meistens  von  einer  anderen  Hand,  aber  doch 
wohl  gleichzeitig  gefertigt.  An  rothen,  beziehungsweise  das  zweite  und  dritte  an  roth  und  weissen  Seidenföden, 
drei  spitzovale  Siegel:  1)  des  Bischofs  Heinrich  *von  Speier,  c.  61,  c.  38  mm  (DI.  A.  2.  b):  der  auf  einem  mit 
Hundsköpfen  verzierten  Stuhle  sitzende  Bischof,  mit  der  Rechten  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  in  der  Linken 

den  Bischofsstab,  von  der  Umschrift  erhalten :  . . .  NRIGVS  .  DEI .  GRAC  . . .  IRENSIS ,  EPISCO 2)  des  Speirer 

Domprobsts  Wernher,  50,35  mm  (II.  B.):  ein  Märtyrer,  einen  Palmzweig  in  der  Rechten  haltend,  Umschrift: 
t  SIGILLwm  .  WERNHERI .  PREPOSITI .  SPIRENSIS.  3)  nur  noch  ^ei  Bruchstücke  der  Umschrift :  . .  .  ONIS . 
ARCHID SPIR... 

Es  ist  noch  ein  Koncept,  bezw.  eine  zum  Theil  nicht  genehmigte  und  nicht  solennisirte  vorhergehende  Redak- 
tion dieser  Regel  auf  einem  etwas  grösseren  Pergament  erhalten,  wobei  die  Zeilen  nicht  gespalten,  vielmehr  der 
ganzen  Breite  des  Pergaments  nach  fortlaufend  geschrieben  wurden.  Dieses  Schriftstück,  gleichfalls  mit  Korrecturen 
von  meistens  anderer  Hand,  weist  einige  Abweichungen  von  obigem  Texte  auf,  insbesondere  aber  sind  manche 
Stellen  desselben  im  Sinne  der  endgültigen  Redaktion,  namentlich  durch  Streichung  der  betreffenden  VSTorte,  abge- 
ändert.  Die  Abweichungen  und  Korrekturen  sind  (abgesehen  von  ganz  unbedeutenden,  wie  verschiedener  Stellung 
der  Worte  u.  dergl.)  folgende:  S.  28,  Z.  4  v.  u.  statt  des  Namens  H.  eine  Lücke  —  S.  29,  Z.  1  v.  o.  'patenia  fehlt  — 


38  Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1262). 

Z.  4  predicti  tnonasteni  —  Z.  6  sepedicti  nwnasterii;  nach  voluntarie:  et  lihere  —  Z.  7  eodem  monasterio  —  Z.  17 
deceat,  habere  studeant  —  Z.  7  v.  u.  heati  Dyotiisii  —  Z.  6  Luce  ewangeikte  —  S.  30,  Z.  7  v.  o.  cansuetudinem  mona" 
steril  —  Z.  10  pro  täüitatibus  tnonasterii\  vor  orationi  fehlt  abbatissa  —  Z.  11  v.  u.  statt  vobis:  tibi  abhatisse  in 
Oberstetwelt  vice  domini  nostri  episcopi  Spirensis  und  nach  castitcUem :  nientis  et  corporis  (von  vice  bis  Spiwensis  und 
von  nientis  an  durch  Unterstreichen  getilgt)  —  Z.  10  v.  u.  statt  vobis  bis  secumlum :  tibi  et  in  officio  tibi  succeden- 
tibus  et  dofnino  nostro  episcopo  Spirensi  et  in  officio  sibi  succedentibus  tisque  ad  fnortem  secundum  (et  dotnino  bis 
succedentibits  ebenso  getilgt)  —  Z.  9  statt  Heinrico  ein  Strich  —  Z.  3  nach  secularium :  per  aliquetn  parietem  — 
S.  31,  Z.  5  nach  intrandi:  habere  —  Z.  3  v.  u.  barrachano  —  Z.  2  khetnbelino;  tunicalia  nigra\  de  panno  lineo; 
batrachano  —  S.  32,  Z.  7  v.  o.  item  nuUa  soror^  cum  alia  in  eodetn  lecto  —  Z.  11  nach  portent:  pelies  supra 
repandas  non  habeant,  wie  oben  getilgt  —  Z.  18  nach  ieiunent:  et  qmcunque  tempore  anni  aliqua  earum 
ad  cotimunionem  sacratissimi  corporis  domini  accedere  vqluerit,  VIdiebus  precedentibus  ieiunet,  ebenso  getilgt  —  Z.  12 
V.  u.  statt  consolationetn  bis  mittat :  de  mensa  siia  pitantia[mj  bonam  ei  mittat  —  Z.  8  silenter  et  brevibtis  et  paucis 
--  Z.  7  nach  abstineant :  in  mensa  vero  midtum  curefit,  ut  non  nimis  loquantur  et  maxime  iuniores  parum  vel  nihil 
loquantur  durchstrichen.  Sorores  etc.  —  Z.  5  studeant  (darüber  gesetzt)  silentio  —  S.  33,  Z.  1  vor  patrum  fehlt  sanc- 
torum  —  Z.  2  nach  Theutonico :  si  Imbetur  —  Z.  6  statt  retribuere  bis  respondeat :  Amen :  Retribuere  dignare  Omnibus 
nobis  bona  fadentibti^  propter  nmnen  sanctum  tuum  in  (!)  vifwn  etemam,  Convenf-iis  respondeat :  Amen  (von  da  an 
durchstrichen)  et  dicat :  Ad  te  levavi  ocidos,  cum  Gloria  patri  et  De  profundls,  cum  Requiem  etemam,  Kyrieleison, 
Christeleison,  Kyrieleison,  pater  noster,  Tunc  soror,  que  facit  officium  per  septimanam ,  dicat:  Et  ne  nos  induc. 
Conventus  respondeat :  Sed  Jibera  etc,  Oreinus  pro  domino  papa  etc. ,  Salvos  fac  servos  tuos  et  ancilla^  ttms  etc., 
Requiescant  in  pace  amen.  Domine  exaudi  orationem  meam  etc.,  Oremus:  omnipotens  sempiterne  deus  qui  facis- 
mirabiVia  etc.,  Pretende  etc.,  Fidelium  deus  etc.  —  S.  34,  Z.  2  v.  o.  statt  rea  est  bis  petat:  rea  est,  se  humiliter 
prosternat  et  a  lesa  veniam  petat  —  Z.  9  videlicet  propter  lapsum  carnis  manifestum,  propter  dilapidationem  et 
'inutüem  distracti&nem  rerum  et  prediorum  ecclesie  vel  etiam  (bis  hieher  durchstrichen)  vel  si  talis  etc.  —  Z.  19  bei 
psalmi  aliqui  et  orationes  stand  statt  orationes  ursprünglich  quandoque  flagella,  doch  sind  beide  Worte  gestrichen 
und  ist  darüber  orationes  gesetzt  —  Z.  4  v.  u.  nach  aliam :  sororem  . . .  fuisse  inventa  fuerit  —  Z.  3  nach  capitulo  : 
coram  convefUu  durchstrichen  —  S.  35,  Z.  18  v.  o.  statt  aliquod  tempus  stand  dies  plunmos,  es  ist  aber  durchstrichen 
und  darüber  aliquod  tempus  gesetzt  —  Z.  19  statt  sarorum  stand  ursprünglich:  episcopi  vel;  nach  aliorum  ist  hinein- 
corrigirt :  honestorum  —  Z.  2  v.  u.  statt  et  de  consortio  bis  eiciatur  stand :  et  consilium  et  auxUium  episcopi  advocetur, 
ut  talis  in  monasterio  propter  suam  incorrigibilitatem  in  carceretn  retrudatur  vel,  ne  sua  perversitate  alias  sorores 
conmmpat,  a  territario  monasterii  penitus  eliminetur ;  dies  ist  corrigirt:  et  de  consilio  sororum  talis  in  claustro 
propter  suam  incorrigibilitaietn  recludatur,  an  Rand  aber  der  jetzige  Text  gesetzt  —  S.  36,  Z.  1  v.  o.  statt  ecclesie: 
monasterii  —  Z.  b  et  se  non  correxerit,  nachträglich  hineincorrigirt  —  Z.  6  de  consilio  episcopi  desgl.  —  Z.  8  nach 
etnefidaverit :  sicut  decet  et  oportet;  et  familie  ipsorum  ist  hineincorrigirt  —  Z.  9  nach  fa miliar itatem  hiess  es  ur- 
sprünglich :  cum  abbatissa  vel  cum  aliqua  sororum  de  conventu  —  Z.  10  nach  alicui  ist  soror i  gestrichen ;  nach  nee 
alii  stand :  sacerdotes,  si  cum  eis  tnanserint,  vel  scolares  vel  quicunque  de  ipsorum  familia  secum,  wurde  aber  durch- 
strichen und  der  obige  Text  darüber  geschrieben  —  Z.  12  v.  u.  statt  nimias  ursprünglich:  plures  quam  duas  —  Z.  11 
nach  psalterii  stand:  nee  aliquam  talem  a  soxoribus  educari  permittat  ante  tale  tetnpus,  quo  habilis  sit  ad  instructionem 
psalterii  et  capabilis  sit  discipline,  gestrichen  —  Z.  8  nach  modo  tenere  stand:  nee  tales  puelle  pertnittantur  in 
dormitorio  iacere,  sed  in  domibus  sororum  sub  düigenti  custodia  teneantur  (gestrichen)  —  S.  37,  Z.  7  statt  foras: 
foris  —  Z.  9  artius  et  fehlt  —  Z.  13  nach  pdrtabunt  stand:  nisi  quando  abbatissa  ad  presentiam  episcopi 
venire  debet,  tunc  cum  maioribus  palliis  coram  ipso  cum  suis  comüibus  conparebit  (durchstrichen)  —  Z.  20  statt 
in  die  cetie  stand  ursprünglich:  in  quadragesima  semel  in  septimana,  ist  aber  in  obiger  Weise  corrigirt  —  Z.  21 
nach  inanus  ist  abbatisse  hineincorrigirt  —  Z.  22  et  tot  denarii  ist  hineincorrigirt,  es  folgte,  wurde  aber  wieder 
durchstrichen:  Hanc  autem  ablutionem  faciat  abbatissa  cum  dextro  choro  in  una  septimana  et  decanissa  cum 
sinistro  in  cUia,  nisi  in  ultima  septimana,  quia  tunc  abbatissa  et  decanissa  et  uterque  charus  cum  summa  devotione 


1262.  39 

hoc  mandatum  pe?'agent  et  tunc  singulis  eiiam  singiüi  denarii  dentur,  Omnibus  autem  pauperibu^  de  püla  ter  in 
anno  eonmunis  largitio  ecclesiarum  fiat  in  atrio  fnonasterii,  ita  quod  sifigidis  dimidii  panes  dentur  et  purum  de 
codis  leguminibus',  semel  ante  natimtatem  domini  et  semel  ante  pascha  et  semel  ante  pentecosten.  Has  autem  ex- 
pensas  omnes  de  rebus  monasterii  faciat  abbatissa, 

*)  Diese  Zeitbestimmung  ergibt  sich  daraus,  dass  Bischof  Heinrich  von  Speier  von  1245 — 1272  regierte,  sowie  dass 
er  sich  Ende  des  Jahres  1259  oder  im  Beginn  des  folgenden  Jahres  die  bischöfliche  Weihe  ertheilen  liess  (wesshalb  er 
von  da  an  in  seinen  Urkunden  episcopus  Spirensis,  früher  electus  heisst)  und  seit  Juni  1261,  soviel  bekannt,  den  früher 
geführten  Titel  imperialis  aule  oder  sacri  imperii  cancellarius  nicht  mehr  benützte ;  dass  der  als  zweiter  Siegler  genannte 
Domprobst  Wernher  dieses  Amt  in  den*  Jahren  1260 — 1275  bekleidete  (vergl.  Remling,  Geschichte  der  Bischöfe  von 
Speier  1,  479  ff.,  500;  2,  833;  ürkundenbuch  1,  280  ff.;  un4  endlich  der  dritte  Siegler,  von  dessen  Siegelumschrift  nur  noch 
. .  .  ONIS .  ARCHID .  SPIR .  erhalten  ist,  vielleicht  der  in  der  Steinheimer  Urkunde  vom  9.  Juni  1262  erwähnte  Ot.  prepo- 
situs  S.  Widonis  archidiaconus  Spirensis  sein  dürfte. 

a)  Dieses  Wort  ist  in  der  Vorlage  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  b)  Dieser  Satz  desgl.  —  c)  Nach  Korrectur  der 
ursprünglichen  Stellung;  religio  sororum,  —  d)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  e)  Die  Silbe  in  desgl.  — 
f)  Dieses  Wort  desgl.  —  g)  Der  ganze  Name,  -rico  über  der  Zeile,  mit  abgebleichter  Dinte.  —  h)  Verschrieben  für  in- 
diget.  —  i)  Es  stand  ursprünglich  exspedit,  das  s  ist  aber  durch  einen  Punkt  darunter  getilgt.  —  k)  Es  folgt  öp,  dasselbe 
ist  aber  durchstrichen.  —  1)  Dieses  Wort  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  m)  Die  Silbe  et  desgl.  —  n)  Die  Silbe  et 
d^l.  —  o)  Das  hier  im  Texte  folgende  nee  ist  durchstrichen.  —  p)  Es  stand  ursprünglich  corerectionetUy  das  e  ist  durch 
einen  Punkt  darunter  getilgt.  —  q)  Es  steht  occurre  mit  fehlendem  Abkürzungszeichen.  —  r)  Das  zweite  se  über  der  Zeile 
hineingeschrieben.  —  s)  Hier  dürfte  das  Abkürzungszeichen  für  er  (inpraperaveritj  weggeblieben  sein.  —  t)  Hier  folgt 
noch  ein  durchstrichenes  so.  —  u)  Es  hiess  ursprünglich  manehincUa ,  das  erste  n  ist  durch  einen  Punkt  darunter  ge- 
tilgt. —  v)  Hier  folgten,  sind  aber  durchstrichen,  die  Worte :  post  aliquod  tempus  et  post  afflictianem  et  confusionem  müUi- 
plicem  de  iussu  et  supplica.  —  w)  Es  steht  pmä  mit  dem  für  pro  üblichen  Abkürzungszeichen,  allein  es  dürfte  kein  Zweifel 
sein,  dass  dieses,  in  der  Folge  richtig  abgekürzte  Wort  auch  hier  gemeint  sei.  —  x)  Das  diesem  Wort  folgende :  maocimam 
ist  wieder  gestrichen.  —  y)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  z)  Es  stand  ursprüngüch  Borores,  ist  aber 
mulieres  corrigirt.  —  aa)  Wohl  ein,  übrigens  auch  im  Konzept  stehender  Schreibfehler  für  vitando.  —  bb)  Es  stand  redi- 
gerintf  das  g  ist  durch  einen  darunter  gesetzten  Punkt  getilgt.  —  qc)  Zwischen  hoc  und  artiua  steht  ein  durchgestrichenes 
artua^ —  dd)  So  die  Urkunde. 


1639. 

Chraf  Ulrich  von  Wirtemberg  gestattet  dem  Probst  und  Convent  von  Adelberg  den  zollfreien 
Durchgang  mit  Wagen,  Karren  und  Lastvieh  durch  seine  Stadt  Schorndorf  und  sein  ganzes  Gebiet. 

1262. 

m 

Viricus*),  dei  gracia  comes  de  Wirtemberg,  viris  -religiosis  et  amicis  dilectis,  pre- 
posito  ac  toti  conventui  de  Madelberg  salutem  cum  •  sincere  dilectionis  affectu.  Cum 
vestre  devotionis  orationes  toto  mentis  affectu  promereri  cupiamus,  dignum  valde  «st,  ut 
etiam  preces  vestre  apud  nos  absque  difficultate  debeant  exaudiri,  Quare  vestris  sup- 
plicationibus  annuentes  permittimus  vobis  et  concedimus  de  gracia  special!  liberum  tran- 
situm'  curribus,  carrucis  et  iumentis  vestris  per  municipium  nostrum  Schorndorf*)  ac 
per  omnes  terminos^  domini[i]  nostri,  absolventes  vos  ab  omni  exactione  telonei*)  maioris 
et  minoris,  quod  ceteri  itidem*")  transeuntes  solvere  coguntur,  quatenus  pro  nobis  deum 


40  1262. 

oretis,  ut  det  nobis  vitam  [bonam  et  exitum  beatum.    Et  ut  hec  vobis  finna'  maneant  et 
rata,  harum  literarum  conscriptione  et  nostri  sigilli  appensione  confirmamus]. 
Datum  [anuo  domini]  MCCUCH* 

Nach  Crusius,  Annal.  Suev.  ps.  III,  lib.  II,  cp.  15,  p.  104,  woselbst  übrigens  die  in  []  eingeschlossenen 
Worte  fehlen,  beziehungsweise  statt  derselben  etc.  gesetzt  ist.  Die  Ergänzungen  stanunen  aus  einer  neueren 
Handschrift  un  Besitz  der  K.  öfTentl.  Bibliothek  (Hist.  fol.  658),  welche  übrigens  statt  1262  das  Jahr  1272  gibt. 
Allein  auch  Gabelkover  (Wirt.  Chronik  im  Staatsarchive  1,  182)  hat  1262,  und  so. wurde  diese  Jahreszahl  oben 
beibehalten.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  500. 

a)  Hinter  diesem  Worte  steht  bei  Cmslus:  {al.  D.  gratia  D.,  id  est:  Dei  gratia  dtctus  [Gottesgnad  genannt]).  — 
b)  Nach  der  genannten  Handschrift  irrig:  theodonei.  —  c)  DesgL  ibidem,  * 

1)  Schorndorf,  O.A.Stadt. 


1640. 
Abt  Berthold  von  Bebenhausen  beurkundet,  dass  Ritter  Ludmg  von  Lichtenstein  um  seines  und 

m 

seiner  Eltern  Seelenheils  wiUen  alle  seine  Güter  in  Altingen  an  das  Kloster  vermacht  habe. 

1262. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Universis  Christi  fidelibus  pre- 
sentem  paginam  inspecturis  frater  Ber.  ||  dictus  abbas  de  Bebinhvsen,  orationum  suf- 
fragia  devotarum.  Que  geruntur.sub  tempore,  litterarum  ac  testium  ||  roborari  solent 
munimine,  ne  contingat  ea  processu  temporis  vacillare.  Quocirca  universis  Christi  fide- 
libus II  tenore  presentium  cupimus  declarari,  quod  L.  miles  de  Liehtinstain  0  divine 
retributionis  intuitu  et  in  honorem  gloriose  virginis  Marie  nee  non  et  in  remedium  anime 

« 

sue  animarumque  parentuna  suorum^  omnia  bona  sua  in  Altingen  ^  sita  nostre  legavit 
ecclesie  de  consensu  heredum  suorum  libere  et  absolute  nee  ab  aliquo  vexationis  gra- 
vamine  perturbanda  sed  a  nobis  integraliter  et  iure  perpetuo  possidenda.  In  hu  ins  rei 
testimonium  presentem  litteram  cum  annotatione  testium  conscribi  et  tam  nostri,  quam 
venerabilis  Ber.  prepositl  de  Bvtilspach')  sigilli  munimine  fecimus  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  W.  CC*.  LX*.  IP.  Huic  autem  donationi  testes  affuerant 
hü  presentes:  Ber.  abbas  de  Bebinhvsen,  frater  Diemo  ibidem,  Ber.  prepositus  in  Bvtils- 
pach,  Ber.  miles  de  PhuUingen*)  et  Ber.  filius  eins,  Gebihardus  de  Liehtinstain,  Pere- 
grinus  de  Salbeningen  *),  Waltherus  Speht  de  Lustenowe  ^)  milites  et  Ber.  filius  SwaBuigeri 

et  Bernoldus  et  Hainricus  de  Tuwingen  et  alii  plures. 

• 

Zwei  spitzovale  Siegel :  vom  ersten,  dem  des  Abts  von  Bebenhausen,  ist  die  obere  Wachslage  mit  dem  Bild 
fast  ganz  verschwunden  und  nur  noch  von  der  Umschrift:  .  ILLV. .  ABB(a()IS  .  DE  .  erhalten ;  das  zweite  im  unteren 
Theile  noch  erhalten  (UI.  A.  2.  c):  eine  auf  einem  Stuhle  sitzende  Figur  in  langem,  faltigem  Gewände  (der  Kopf 
fehlt),  welche  einem  vor  ihr  knieenden  Betenden  die  Hand  auflegt,  von  der  Umschrift  erhalten:  . . .  OLDI .  DECANI . 


1262.  •  ■        41 

CO(n)STAN(t)\E (der  Constanzer  Dekan  Berthold  war  zugleich  Probst  von  Beutelsbach,  vergl.  z.  B.  Bd.  5, 

S.  197).  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  201. 

• 
1)  Lichtenstein,  abgeg.  Burg,   heutzutage  Schloss  O.A.  Reutlingen.  —  2)  Altingen,  O.A.  Herrenberg.  — 

3)  Beutelsbach,  O.A.  Schorndorf.   —  4)  Pfullingen,  O.A.  Reutlingen.  —   5)  Salmendingen,   hohenzoller.  O.A. 

Hechingen.  —  6)  Lustnau,  O.A.  Tübingen. 


1641. 

Der  edle  Mann  Otto  von  Eber  stein  beurkundet  ^   dass  er  die  durch  das  Kloster  Herrenalb  er- 
kaufte und  durch  seine  DiensÜetde  Friederich  genannt  Leise  und  Wernher  von  RothenfeU  für 
dasselbe  zu  Leiten  empfangene  und  ihm  selbst  vneder  verpfändete  Vogtei  über  Neusatz  nur  zur 
Erhaltung  des  klösterlichen  Besitzes,  nicht  zu  eigener  Benützung  zu  Händen  genommen  hohe. 

Burg  Eberstein  1262. 

Universis  iusticie  sectatoribus  tarn  futuris  quam  modernis  nobilis  vir  Otto  de  Eber- 
slein subscriptis  testimonio  suflfragari.  Indignum  et  ||  iniustum  valde  videretur,  si  quis 
amicos  suos  suis  pre  aliorum  consiliis  innitentes  et  auxiliis,  ne  vota  sua  perderent,  pro  posse 
suo  et  II  nosse  non  undique  fulciret.  Igitur  quia  eonventus  fratrura  in  Alba  advocatiam 
viculi,  qui  dicitur.Nivsatz*),  ementes,  cum  eam  iure  feodali  non  ||  poissent  suscipere  ac 
proinde  ministeriales  meos  videlicet  Fridericum  dictum  Leise  et  Wernherum  de  Roten- 
velse*)  per  me  procurarint  eam  recipere  illique  michi  eam  sub  pecunia  ducentarum 
marcharum  non  ad  usum  meum  sed  ob  eins  defensionem  nee  non  diclo  convenlui  con- 
servalionem  obligaverinl ,  ne  quisquam  heredum  meorum  in  usus  suos  eam  presumat 
trahere,  presenti  scriplura  censui  precavere.  Cupio  ergo  palere  cunclis  eins  tenorem 
percipientibuS;  prefatam  advocatiam  solummodo  ad  conservandam  fratribus  fidelitalis  me 
manibus  suscepisse.  Eapropler  etiam  in  argumentum  huius  rei  evidens  meo  sigillo 
cernilur  insignila  presens  scriplura. 

Datum  anno  domini  M"*.  GC.  LX.  secundo,  in-  caslro  nostro  Eberstein. 

Nach  dem  Original  des  Generallandesarchives  zu  Karlsruhe.  Das  öfters,  z.  B.  Bd.  5',  S.*55,  beschriebene 
Siegel  des  Ausstellers  aus  grünem  Wachs.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  253. 

1)  Neusatz,  O.A.  Neuenbürg.  —  2)  Rothenfels,  bad.  B.A.  Rastatt. 


VI. 


42  *  1262. 


1642. 


Qraf.  Simon  von  Zweibrüoken,  Herr  von  Eberstein,  entsagt  seinen  lehensherrlichen  und  sonstigen 

Rechten  an  der  von  der  Wittwe  seines  Dienstmannes j  des,  Ritters  Albert  Trescher,  dem  Kloster 

Herrenalb  kaufsweise  abgetretenen  Vogtei  wer  Oüter  des  Klosters  in  Nussbaum. 

1262. 

Sy .  conies  Gemini  Pontis  et  dominus  in  Eberstein  universis  *presenlem  litteram  in- 

« 

specturis  geste  rei  noticiam  atque  fidem.  Que  ad  perpetuam  ||  ordinata  sunt  utilitatem, 
ne  processu  temporis  ab  humana  labantur  noticia,  litterarum  solent  indiciis  eternari. 
Noscant  igitur  presentes  et  ||  sciant  posteri,  quod  cum  dilecti  nobis  in  Christo  C.  abbas 
et  conventus  in  Alba,  Gysterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  in  bonis  que  habent  ||  in 
NvsbovmO  per  bone  memorie  AI.  dictum  Trescharium,  militem  ministerialem  nostrum, 
frequenter  oppressi  fuissent  et  aflfecli  diversis  gravaminibus  et  iacturis  occasione  cuius- 
dam  advocatie,  quam  se  asserebat  in  bonis  predictis  habere,  [i]idem  fratres  in  Alba  pro 
huiusmodi  redemptione  vexationis  cum  relicta  dicti  Trescharii  contractum  fecerunt  per 
titulum  emptionis,  ita  quod  eadem  matrona  vendidit  eisdem  abbati  et  conventui  ins  ad- 
vocatie cum  pertinentiis  suis  et  honore  et  districtu,  iure  et  utilitate,  sicut  idem  Tre- 
acharius  habebat  in  terminis  ville  predicte  sive  in  curiis  sive  in  campis,  in  pascuis  et 
in  silvis,   in  viis  et  inviis,  pro  XXXIIII  libris   Hallensium,   quam  inquam  pecuniam 

eidem  matrone  numeraverunt  seu  etiara  persolverunt.    Verum  quia  dictum  ins  advocatie 

» 

cetereque  connexitates  superius  expresse  pro  feodo  tenebantur  a  nobis,  nos  ad  petitionem 
partium  dicte  venditioni  ex  causa  necessaria  facte  liberaliter  duximus  annuendum  ab- 
dicantes  a  nobis  dominium  et  quicquid  iuris  habuimus  in  bonis  prefatis  ac  ea  libera 
donatione  inter  vivos  transferimus  videlicet  in  abbatem  et  conventum  iam  dictum.  Pre- 
terea  pro  futuris  dispendiis  precavendis  ex  hoc,  si  forte  pueri  masculi  eiusdem  matrone, 
qui  nondum  puberes  annos  attigerant  tempore  memorati  contractus,  postquam  pervenerint 
ad  etatem  adultam,  id  quod  provide  gestum  est  irritare  voluerint,  nos  personam  nostram 
et  D.  et  Bert,  fratres  de  Vrovdenstein*),  G.  de  Owenshein'),  Gvnonem  de  Kvnegespach *), 
generum  ipsius  matrone,  milites,  item  Bert,  dictum  Aridum,  Bvr.  dictum  Widenhuber, 
Wezzelonem  dictum  Levs  et  H.  filium  preconis,  cives  in  Bretheim*),  sub  cautione  fide- 
iussoria  in  solid  um  obligamus,  quod  ad  impendendum  expressum  consensum  dicto  con- 
tractui  efficaciter  inducemus  eosdem  heredes,  presertim  cum  AI.  filius  suus  tempore  dicti 
contractus  in  matura  existens  etate  ipsum  iam  viva  voce  duxerit  approbandum.  Insuper 
ad  pleniorem  ratihabitionis  certitudinem  predicta  matrona  predium  et  curiam  sita  in 
Dietensheim •)  nomine  ypothece,  quod  vulgo  dicitur  underphant,  assignavit  abbati  6t 
conventui  sepedictis  sub  ea  forma :  si  predicti  pueri  postquam  adoleverint  noluerint  con- 


1262. 


43 


sentire  contractu!,  dicta  ypoteca  cedat  ipso  iure  libere  et  absolute  in  usus  proprietatem 
et  utilitatem  abbatis  et  conventus  in  Alba,  salva  eis  nichilominus  actione  contra  prefatos 
fideiussores  pro  dampnis  et  interesse  occasione  premissorum  perpessis.  In  cuius  rei 
evidentiam  presentem  cedulam  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri. 

r 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG*".  LXIP. 

Nach  dem^Original  des  grossherzogl.  badischen  Generallandesarchives  zu  Karlsruhe.  Ein  Bruchstück  des 
runden  Siegels  des  Ausstellers  von  rothem  Wachs  (IV.  A.  2):  in  einem  Schilde  die  ebersteinische  Rose;  von 
der  Umschrift  noch  f  SI....  erhalten.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  253. 

1)  Nussbaum,  bad.  B.A.  Bretten.  —  2)  Freudenstein,  O.A.  Maulbronn.  —  3)  Oewisheim  (Ober-,  Unter-), 
bad.  B.A.  Bruchsal  —  4)  Königsbach,  bad.  B.A.  Durlach.  —  5)  Bretten,  bad.  B.A.Sitz.  —  6)  Dietelsheim,  bad. 
B.A.  Bretten. 


1643. 

Die  Meisterin  Bertha  und  der  Convent  von  Scheftersheim   beurkunden,   dass  Bitter  Burkhard 
von  Änüishagen  und  seine  Söhne  auf  ihre  Ansprüche  an  den  zu  dem  Klosterhöf  Flinsbach 

gehörigen  Wald  verzichtet  haben. 

Oberhäuten  1262. 

B.  magistra  et  conventus  in  Scheftersheim  omnibus  hanc  litteram  inspecturis  salutem 
in  vero  salutari.  ||  Universität!  vestre  significamus,  quod  Burkardus  miles  dictus  de 
Amelungeshagen*)  ecclesiam  ||  nostram  inpetiit  super  nemore,  quod  attinet  curie  nostre 
Vlinsbach*),  super  quo  con||ventus  amicabili  conpositione  lis  diruta  fuit,  ita  quod  ipse 
et  filius  eins  Heinricus  et  Burkardus  dicte  querimonie  per  omnia  abrenunciaverunt  pro 
se  et  pro  omnibus  heredibus  suis.  In  huius  rei  testimonium  presentem  paginam  fecimus 
conscribi  et  sigillo  dominorum  nostrorum  de  Hohenloch  et  de  Brvnekke®)  confirmari. 
Huius  rei  testes  sunt:  dominus  Cvnradus  de  Schrotsberc *),  Hugo  de  Blawach*)  et  filius 
eins  Heinricus,  Vlricus  de  Blawach,  Heinricus  de  Lutenbach  ^),  Heinricus  quondam  celle- 
rarius  de  Wikartsheim '),  Wortwinus,  Cvnradus  scultetus  claustri  et  alii  quam  plures. 

Actum  Obemhusen  %  anno  domini  M*.  CG*'.  LXIP. 

Nach  dem  Originale  im  fürst,  hohenlohischen  Archive  zu  Oehringen,  an  welchem  nur  noch  der  Pergament-  . 
streifen  für  das  zweite  Siegel  hängt.  —  Abdruck:  Wibel,  Hohenloh.  Kirchen-Historie  II,  Nr.  XLVin,»p.  70. 

1)  Amlishagen,  O.A.  Gerabronn.  —  2)  Nach  Wirt.  Franken  6,  324  Flinsbach,  ein  abgeg.  Hof  wohl  in  der 
Gegend  von  Wallhausen  (O.A.  Gerabronn)  und  Groningen  (O.A.  Grsplsheim),  in  dessen  Nähe  noch  heutzutage 
ein  Bach  den  Namen  Fliensbach  führt.  —  3)  Brauneck  (Sitz  der  Hohenlohe-Brauneck) ,  O.A.  Mergentheim.  — 
4  und  5)  Schrozberg,  Blaubach,  O.A.  Gerabronn.  —  6  und  7)  Laudenbach,  Weikersheim,  O.A.  Mergentheim.  — 
8)  Nach  Wirt.  Franken  8,  355  ein  abgeg.  Ort  bei  Schrozberg  oder  vielleicht  einst  der  Name  des  Ortes,  dessen 
Feste  ursprünglich  allein  Schrozberg  hiess. 


44 


1262. 


1644. 

Der  Edle  Hugo  von  Wehrstein  und  seine  Brüder  Hütibold,  Richard,  Hugo  und  Richard  ver- 
kaufen an  ihren   Verwandten,   den  Edeln  Rudolf,  Strassburger  Kanoniker  und  Pfarrrektor  zu  . 
Waldtnössingen,  alle  ihre  Rechte  an  das  dortige  Pfarrtvidum  um  24  Mark. 

Herrenzimmern  1262. 

Universis  presencium  inspectoribus  Hugo  nobilis  dictus  de  Werstain*),  Hiltiboldus 
et  Richardus  et  Hugo  et  Richardus  fratres  sui  subscriptorum  noliciam  pleniorem.  Noverit 
vestra  universitas,  quod  nos  unanimi  deliberacione  emcioais  causa,  videlicet  pro  XXIIIP' 
marcis,  coatradidimus  nobili  viro  domino  Rüdolflfo,  consanguineo  iiostro,  caaonico  Argen- 
tinensi,  rectori  ecclesie  in  Waltmessingen ')  ornnia  iura,  quod*)  habemus  vel  habere  vide- 
bamur  super  dote  predicte  ecclesie  tarn  in  censu  quam  in  hominibus  et  rebus  aliis,  tarn . .  /) 
^uam  eciam  servis  nostris,  videlicet  Stainmarum  dictum  Inoholt  et  socruni  suam,  Hain- 
ricum  filium  Richence  et  Hermannum  dictum  de  BeflFendorff')  et  quoddam  predium  pro 
XII  marcis,  quod  dictus  Holhhuser  et  Richardus  et  alii  quidam  eorum  in  feodi  nomine 
possidenti  •) ,  abrenunciantes  omni  iuri,  quod  in  predictis  habuimus,  et  promittimus  sub 
forma  iuramenti  in  predictis  prefatum  dominum  Rüdolflfum  nunquam  de  cetero  omni- 
modis  vexaturum*).  In  predicte  ergo  rei  evidenciam  presentera  litteram  sigillo  illustris 
domini  ducis  de  Techen*)  et  nostro  sigillo  necnon  eciam  sigillum*)  nobilium  virorum 
dominorum  de  Hinernn'*)  procuravimus  sigillari. 

Acta  apud  Zimerum  anno  domini  M*.  CG^  LX**.  IP. ,  indictione  V*. ,  in  presentia 
testium  subscriptorum,  videlicet  dominorum  Wern.  et  AI.  de  Zymerun,  Hainrici  dicti 
Waltman  et  H,  filii  sui  et'  Gün  dicti  Voltman,  H.  Cün  militis,  Molendina  nostri*)  et  Diet- 
rici  de  Hemendorflf^)  et  Hain,  militis  de  Haginbac®),  domini  Burcardi  de  Winterbrvnnen^) 
et  Cün  viceplebani  in  Messingen'®)  et  Cün  viceplebani  in  Rosenuell")  et  Bure,  dictus*^)  de 
Visilingen '*)  et  aliorum  quam  plurium. 

Nach  gef.  Mittheilung  des  Herrn  Archivars  Dr.  Baumann  aus  dem  sehr  schlecht  geschriebenen,  in  Donau- 
eschingen befindlichen  Zimmer'schen  Copialbuche  (I)  von  1436,  61.  294. 

a)  Verschrieben  für  que.  —  b)  Die  Vorlage  hat  r'bus,  vielleicht  Abkürzung  für  redditibus.  —  c)  Verschrieben  für 
.  p&ssident  —  d)  Desgl.  vexaturos,  —  e)   Desgl.  sigülo.  —  f)  Wie  aus  den  Zeugennamen  folgt,   zu  le^en:  Zimerun.  -^ 
g)  Verschrieben  für  dicti. 

1)  Wehrstein,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch.  —  2  und  3)  Waldmössingen  und  Beffendorf,  O.A.  Oberndorf. 
—  4)  Teck,  O.A.  Kirchheim.  —  5)  Herrenzimmern^  O.A.  Rotweil.  —  6)  Diese  Worte  sind  ohne  Zweifel  ver- 
schrieben für  Molendinatoris  (d.  h.  Müller,  ein  auch  in  dieser  Zeit  gebräuchlicher  Beinamen  von  Angehörigen  der 
Familie  von  Ihlingen,  O.A.  Horb).  —  7)  Hemmendorf,  O.A.  Rotenburg.  —  8  und  9)  ünermittelt.  —  10)  Wohl 
gleichfalls  obiges  Waldmössingen,  wenn  nicht  HochmÖssingen  desselben  O.A.,  beides  alte  Kirchorte.  —  11)  Rosen- 
feld, O.A.  Sulz.  —  12)  Vielleicht  verschrieben  für  Vischingen,  d.  h.  Fischingen,  wovon  Wehrstein  eine  Parzelle  ist. 


1262.  Januar  6— 13  und  25.  '     45 


1645. 

Die  Baikmannen  und  die  Gemeinde  der  Stadt  Tübingen  nehmen  mit  Genehmigung  ihrer  Herren 
die  Brüder  vom  Orden  des  heil.  Augv^tin  in  ihre  Mauern  zum  Bau  eines  Bethauses  und 
klösterlicher  Bäume  auf,  erklären  den  Ort  frei  von  aller  Civilgerichtsbarkeit  und  Steuer  und 

* 

versichern  Personen  und  Sachen  ihres  Schutzes. 

1262.     Januar  6 — 13. 

Universis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  visuris  consules  et  conmune  civitatis 
Twingensis  galutem  et  rei  cognoscere  veritatem.  ||  Noverit  tarn  presens  etas  quam  futura, 
quod  nos.ad  ampliandum  divini  nominis  cultum  et  remedium  animarum  nostrarum  || 
vires  religiosos  fratres  ordinis  beati  Augustini  locavimus  infra  muros  nostre  civitatis  de 
consensu  dominorum  no||strorum  ad  construendum  secundum  ritum  ordinis  eorum  Ora- 
torium et  officina  claustralia,  locum  vero  ab  omni  civili  iure  et  exactione  consuetudinaria 
reddimus  omnino  liberum  et  absolutum,  personas  et  res  sub  defensione  nostra  recipimus 
inperpetuum.  In  cüius  rei  testimonium  presentem  paginam  sigillorum  nostrorum  muni- 
mine  fecimus  roborari. 

Datum  anno  domini  M**.  CC*.  LXIP.,  infra  octavam  Epiphanie, 

Das  Siegel  fehlt.  —  Auszug:  Schmid,  Gesch.  d.  Pfalzgr.  von  Tübingen,  Urkb.  S.  36. 


1646. 

Graf  Budolf .  von   Montfort   Oherlässt  dem  Ulrich  Hagene  das   Eigenthum   seiner  seitherigen 

LeJiengüter  zu  Andelfingen. 

1262.    Januar  25. 

Nos  R.  comes  de  Monteforti*)  notum  fieri  volumus  singulis  et  universis,  quibus 
presens  scriptum  nosce  ||  fuerit  oportunum,  quod  nos  proprietatem  bonorum  in  Andel- 
uingen*),  de  quibus  t'lricus  dictus  Hagene  infeo||datus  est  a  nobis,  ipsi  dicto  t'lrico  cum 
omni  iure  dedimus  libere  possidendam  et  eidem  dictam  proprietatem  ||  in  manus  suas 
nostra  bona  voluntate  libere  resignamus.  Presentibus  domino  Willehabno  de  Stainah*), 
domino  Ludewico  de  Muntfort*).  In  cuius  rei  et  facti  testimonium  ac  probacionem 
DOstrum  sigillum  presentibus  litteris  dedimus  appendendum. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  C*C**.  LX^  IP.,  in  conversione  Pauli. 


46  1262.    Februar  9. 

Abhängend  ein  Bruchstück  des  runden  Siegels  des  Ausstellers  (ID.  B.  3):  ein  galopirender  Reiter,  welchem 
der  Kopf  fehlt,  auf  dem  vorgehaltenen  dreieckigen  Schil4e  und  der  Decke  des  Pferdes  die  Tfibingen-Hontforter 
Kirchenfahne.    Unter  dem  Pferde  ein  laufender  Bracke.    Von  der  Umschrift  nichts  mehr  erhalten. 

1)  Montfort,  Burgruine  im  Osterreichischen  Rheinthal,  nördlich  von  Rankweil.  —  2)  Andelfingen,  O.A.  Ried* 
lingen.  —  3)  ?  Steinach,  St.  gallischen  Bez.  Rorschach. 


1647. 

Oraf  Otto  von  ^erstem  überlässt  die  Hälfte  seines  Hofes  in  Därrenwettersbach  mit  aller  Zu- 

gehör,  sowie  seinen  ganzen  Besitz  daselbst,  seine  Eigenleute  und  das  Herbergsrecht  ausgenommen, 

zum  Seelenheil  seiner  verstorbenen  Gemahlin  Beatrix  dem  Kloster  Herrenalb. 

Burg  Eberstein  1262.    Februar  9. 

üniversis  iusticie  defensoribus  Otto  dei  gratia')  comes  de  Eberstein  presentis  scripti 
continentiam  contueri*),  ||  Scire  desideraraus  **)  tarn  presentes  quam  posteros,  quod 
medietatem  curie  in  D vrrenweterspach  ^) ,  quam  ||  titulo  proprietatis  possedimus  *),  cum 
Omnibus  sibi  attinentibus  nee  non  census  et  puUos  et  mortui |aria  et  quecumque  in  eodem 
vico  habuimus*),  preter  homines  nostros  proprios  et  servicium  hospitationis,  monasterio 
monachorum  in  Alba,  Cistertiensis  ordinis,  in  remedium  anime  Beatricis,  felicis  memorie 
quondam  uxoris  nostre,  contulimus  libere  possidenda,  sperantes,  fratrum  orationibus 
ibidem  degentium  apud  deum  eam  non  modicum  adiuvari.  Quapropter  ne  super  hac 
donatione  aliquod  patiantur  impedimentum  vel  calumpniam,  presenti  scripto  sigilli  nostri 
munimine  roborato  duximus  sübveniendum.  Testes  huius  rei  sunt:  L.  prepositus  domi- 
narum  in  Alba,  Johannes  monachus,  H.  et  S.  notarii,  H.  advocatus  in  Genrspach*). 

Datum  in  Castro  Eberstein,  anno  domini  M^  CC*.  LXII^,  V*.  idus  Februarii. 

Abhängend  ein  Bruchstück  des  ebersteinischen ,  schon  S.  26  genannten  Siegels  aus  grünem  Wachs, 
von  der  Umschrift  noch  . . .  TIS . . .  erhalten.  Ein  Duplikat  des  Generallandesarcfiives  zu  Karlsruhe  hat  die  in 
den  Anm.  a — d  angegebenen  Abweichungen;  das  Siegelbild  besser  erhalten,  doch  fehlt  die  Umschrift  gänzlich.  — 
Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  252. 

a)  Diese  beiden  Worte  fehlen  im  Duplikat.  —  b)  deside\\ramus.  —  c)  possedimus  ||  —  d)  haibuimua  \\ . 

*)  Die  Worte  presentis  bis  contueri  stehen  in  diesem  Exemplar  auf  einer  Rasur. 

« 
1)  Jetzt  mit  verschönertem  Namen  Hohenwettersbach,  bad.  B.A.  Durlach.  —  2)  Gernsbach,  bad.  B.A.  Rastatt. 


1262.    Februar  18.  47 


1648. 

Pabsl  Urban  IV.  befreit  die  Kirchen,  Häuser  und  Besitzungen  des  Ordens  der  Kirche  zum 

heil.  Grabe  in  Jerusalem  von  allen  Abgaben,  welche  nicht  durch  besondere,  des  gegenwärtigen 

G^tes  ausdrücklich  erwähnende  päbsüiche  Verordnungen'  auf  dieselben  gelegt  werden. 

1262.     Februar  18. 

Vrbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis,  . .  priori  et  capitulo  ecclesie 
Dominici  Sepulchri  Jerosolimitani,  ordinis  sancti  Augustini,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  Circa  sanctam  Jerosolimilanam  ecclesiam,  de  cuius  regimine  benignitas  con- 
ditoris  omnium,  prout  dignänter  sibi  placuit,  nos  licet  immeritos  ad  apostolice  dignitatis 
fastigium  evocavit ,  illa  de  causa  potissime  ^  aflfectum  gerimus  specialem ,  quia  deus  et 
redemptor  noster  dominus  Jesus  Christus  eam  sua  corporali  presencia  insignem  reddidit 
et  venerandam  universitär  fidelium  stabilivit.  Hinc  est,  quod  nos  vestris  devotis  suppli- 
cacionibus  inclinati  auctoritate  vobis  presencium  indulgemus,  ut  vos  seu  priores  aut 
rectores  vel  fratres  prioratuum,  ecclesiarum,  domorum  et  menbrorura  vestrorum  ad  con- 
Iribuendum  in  aliquibus  coUectis,  talliis  seu  pecunie  summis  aut  exactionibus  aliis,  quo- 
cumque  nomine  censeantur,  aut  ad  exhibendum  vel  prestandum  easdem  pro  quavis  per- 
sona, ex  quacumque  causa  ipsas  imponi  contingat,  racione  ecclesiarum,  domorum  seu 
quarumcumque  possessionum  vestrarum  minime  teneamini  nee  ad  id  cömpelli  aliquatinus 
valealis  auctoritate  lilterarum  apostolice  sedis  vel  legatorum  ipsius  impetratarum  vel  eciam 
impetrandarum  absque  speciali  mandato  sedis  eiusdem  faciente  plenam  et  expressam  de 
indulto  huiusmodi  et  Sepulcro  Dominico  mencionem.  Nos  enim  excommunicationis  et 
interdicti  sentencias,  si  quas  in  vos  vel  aliquem  vestrum  contra  tenorem  indulti  huius- 
modi a  quoquam  promulgari  contigerit,  decernimus  irritas  et  inanes.  Nulli  ergo  u.  s.  w. 
Die  bekannte  Schlussformel  wie  Bd.  5,  S.  63. 

Datum  Viterbii,  XII.  kalendas  Marcii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach  einem  Vidimus  des  Dekans  Diemar  von  Esslingen  vom  26.  November  1313  auf  Pergament,  dessen 
Siegel  fehlt.  Es  sind  noch  zwei  weitere  undatirle  Vidimus,  das  eine  vom  Esslinger  Dekan  Eberhard  von 
Schriesheim,  das  andere  vom  Esslinger  Dekan  Heinrich  (um  1320)  vorhanden. 


48  1262.    Februar  24. 

1649. 

Pabst  Urban  IV.  verbietet  eine  Reihe  von  Feindsdigkeüen  gegen  die  Brüder  des  heil.  Grabes 
zu  Jerusalem,  trifft  verschiedene  Anordnungen  zu  ihren  Gunsten  und  verheisst  denjenigen,  welche 

sie  unterstützen,  Äblass. 

Viterbo  1262.     Februar  24. 

Vrbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  venerabilibus  fratribus  archiepiscopis  et 
episcopiSy  et  dilectis  filiis  abbatibus,  prioribus,  prepositis,  archidyaconis,  decanis  ceterisque 
ecclesiarum  prelatis,  ad  quos  littere  iste  pervenerint,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Cum  dilectis  filiis  fratribus  domus  sancti  Sepulchri  Jerosolimitani  fuerit  a  predecessoribus 
nostris  indultum  et  a  nobis  postmodum  confirmatum,  ut  recipiantur  in  ecclesiis  ad  ele- 
mosinas  coUigendas,  quidam  vestrum  ardore  avaricie  succensi  *  confratrias  suas  confratriis 
illorum  eadem  die  in  ipsorum  adventu  preponunt  et  sie  fratres  ipsi  confusi  aut  nichil 
exinde  aut  modicum  quid  prosecuntur.  Quia  igitur  hoc  indecens  est  et  in  contemptum 
dei  et  ecclesie  Romane  redundat,  predecessorum  nostrorum  vestigiis  inherentes  universi- 
tati  vestre  per  apostolica  scripta  precipiendo  mandamus,  quatinus  cum  fratres  ipsi  aut 
eorum  nuncii  ad  loca  vestra  pro  elemosinis  accesserint  colligendis,  ipsos  benigne  reci- 
piatis  et  honeste  tractetis  eosdem,  ipsos  quoque  in  ecclesiis  vestris  ammonere  populum 
et  elemosinas  libere  querere  permittatis,  confratrias  vestras,  quas  facere  potestis  cottidie, 
ipsorum  confratriis  nullatenus  preponentes,  ne  occasione  iUarum  elemosine  pauperum 
Christi  depereant  et  impediantur  opera  pietatis.  Sane  quoniam  a  predecessoribus  nostris 
est  statutum  et  innovatum  a  nobis,  ut  nemo  excomraunicet  fratres  ipsos  vel  eorum  ora- 
toria  interdicat  sine  mandato  sedis  apostolice  speciali,  presencium  vobis  auctoritate  pre- 
cipimus,  ut  ipsos  excommunicare  aut  ecclesias  eorum  interdicere  nullatenus  presumatis. 
De  parrochianis  autem  vestris,  qui  domos  eorum  invadunt  per  violentiam  aut  infringunt 
aut  indebitis  molestiis  opprimunt  fratres  ipsos  et  tam  deposita  quam  res  surripiunt 
eorundem,  cum  exinde  querimoniam  deposuerint  coram  nobis,  tam  districtam  iusliciam 
eis  faciatis  et  ita  iura  eorum  defendere  ac  manu  teuere  curetis,  quod  ipsi  ad  nos  pro 
defectu  iusticie  sepe  recurrere  non  cogantur,  sed  nos  soUicitudinem  vestram  debeamus 
merito  conmendare  vosque  beneficiorum,  que  in  illa  sancta  domo  Sunt,  participes') 
existere  valeatis.  Preterea  liberas  et  absolutas  personas,  que  se  domui  eorum  in  sanitate 
vel  infirmitate  reddiderunt,  libere  et  sine  molestia  recipi  permittatis  ab  eis  nee  ipsos 
super  hoc  temptelis  aliquatenus  impedire.  lUud  autem  non  mediocriter  movet  nos  nee 
modicum  ecclesiastice  derogat  honestati,  quod  quidam  vestrum  contra  institucionem  sanc- 
torum  patrum  in  Turonensi  concilio  editam  fratrum  ipsorum  corpora  cum  decedunt 
nolunt  sine  precio  sepelire.    Unde  quia  tam  prava  exaccio  non  est  aliquatenus  tolleranda. 


1262.     Februar  24.  49 

vobis  in  virlute  obediencie  precipimus,  ut  nuUomodo  a  fralribus  ipsis  vel  aliis  pro  se- 
pullura  quicquam  exigere  vel  accipere,  nisi  spontanea  decedentium  liberalitas  vel  paren- 
tum  devocio  vobis  contuleril,  attemptetis.  Sed  absque  omni  precio  sepeliatis  corpora 
mortuorura  et  si  quis  hoc  ulterius  attemptaverit ,  taliter  animadvertatis  in  eum,  quod 
amplius  similia  non  presurnat.  Ad  hec  presencium  vobis  auctoritate  precipimus,  ne  ab 
eis  conlra  tenorem  privilegiorum  apostolice  sedis  de  nutrimentis  animalium  suorum  sive 
de  ipsis  aniraalibus  decimas  exigere  presumalis.  Cum  autem  oratoria  vel  cimiteria,  secun- 
dum  quod  eis  est  beneficio  privilegiorum  ecclesie  Romane  concessum,  duxerinl  construenda, 
vos,  fratres  archiepiscopi  et  episcopi,  pro  se  et  familia  sua  tantum  oratoria  dedicare  et 
cimiteria  benedicere  procuretis  nee  aliquis  vestrum  contra  tenorem  privilegiorum  ipsorum 
hoc  impedire  audeat  vel  turbare.  De  cetero  quoque  fratres  domus  sancti  Sepulchri 
lerosolomitani  in  vestris  episcopatibus  constitutos ,  qui  crucem  et  habitum  deponentes 
per  illecebras  seculi  et  mundorum  abruta  vagantur,  et  illos  eciam,  qui  prioribus  suis 
inobedientes  et  rebelles  existunt  et  bal[l]ivas  detinent  contra  voluntates  ipsorum,  moneatis 
instanter  et  pro  vestri  officii  debito  compellatis,  ut  habitum  depositum  sumentes  in 
obediencia  prelatorum  suorum  devote  ac  humiliter  perseverent  et  ballivas  sive  alia  officia 
per  violenciam  nuUo  modo  detinere  presumant.  Quicumque  vero  mandatorum  nostrorum 
extiterint  contemptores ,  excommunicacionis  eos  sentencia  percellatis,  quam  faciatis  us- 
que  ad  satisfaccionem  condignam  inviolabiliter  observari.  Preterea  quicumque  de  facul- 
tatibus  sibi  a  deo  collatis  fratribus  subvenerint  antedictis  et  in  tarn  sancta  fraternitate 
statuerint  se  collegas  eisque  beneficia  prestiterint  annuatim,  eis  de  beatorum  Petri  et 
Pauli  apostolorum  auctoritate  confisi  septimam  parlem  iniuncte  penitencie  misericorditer 
relaxamus.  Auctoritate  quoque  apostolica  ob  reverenciam  venerabilis  domus  statuimus, 
ut  eis,  qui  eorum  fraternitatem  assumpserint ,  si  forsan  ecclesie,  ad  quas  pertinent,  a 
divinis  fuerint  officiis  interdicte  ipsosque*")  mori  contigerit,  sepultura  eis  ecclesiastica 
non  negetur,  nisi  publice  usuarii  aut  excommunicati  vel  nominatim  fuerint  interdicti.  Hoc 
eciam  addito,  ut  receptores  fraternitatis  et  collectarum  ipsorum  salvo  iure  dominorum 
suorum  sub  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  proleccione  consistant.  Addicimus  in- 
sviper,  ut  si  qui  dictorum  fratrum,  qui  ad  easdem  fraternitates  vel  collectas  missi  fuerint, 
in  quamlibet  civitatem,  castellum  vel  vicum  interdictum  advenerint,  in  eorum  iocundo 
adventu  semel  annuatim  aperiantur  ecclesie,  excommunicatis  et  nominatim  interdictis  eiectis 
divina  ibidem  officia  celebrentur,  salva  in  omnibus  supradictis  declaratione  concilii  generalis. 
Datum  Viterbii,  VI.  kalendas  Marcii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach  einem  von  der  Curie  zu  Worms  am  18.  August  1445  ausgestellten  Transsumpte  eines  älteren  von  der 
Curie  zu  Speier  ausgefertigten  Transsumptes  vom  10.  Februar  1287  auf  Pergament. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  particeps.     -  b)  Desgl.  ipsasque. 

VI.  7 


50  1262.     Februar  25. 


1650. 

Pahst  JJrban  IV.  nimmt  das  Kloster  Weissenau  mit  allen  seinen  Besitzungen  y  darunter  einer 
grossen  2kihl  namentlich  aufgeführter,  in  seinen  Schutz  uf%d  bestätigt  die  ilhrigen  ihm  verliehenen 

Rechtsbegünstigungen. 

Viterbo  1262.     Februar  25. 

1  Urbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dileclis  filiis .  .  abbali  inon[a]sterii  sancti 
Petri  in  Augia  eiusque  fratribus  tarn  presenlibus  quam  futuris  regulärem  vilam  pro- 
fessis  in  perpetuum.  1|  Religiosam  vitam  u.  s.  w.  wie  in  der  Bd.  3,  S.  77  gedruckten  Urkunde 
Pabsts  Honorius  III.  für  dasselbe  Kloster  vom  31.  'März  1219  mit  —  abgesehen  von  def*  Auf- 
zählung der  Orte,  an  denen  das  Kloster  Besitz  hatte,  und  der  Auslassung  einiger  kleiner  Sätze 
—  meist  unbedeutenden  Abweichungen,  welche,  soweit  sie  nicht  so  unwichtig  sind,  wie  et  statt 
ac  und  dergl.,  im  Folgenden  namhaft  gemacht  sind:  sancti  Petri  ||  in  Augia,  Gonstantiensis 
diocesis,  in  quo  divino  estis  obsequio  maucipati,  sub  .  •  .  .  secundum  deum  et  beati 
Augustini  regulam   atque  institutionem  ||  Premonstratensium   fralruni  in  eodem  raona- 

sterio  institutus In   quibus   hec   proprie  duximus  exprimenda  vocabulis: 

decimas,  quas  habetis  in  loco  qui  dicitur  Augia,  curiam  unam  ante  portam  monasterii  sitam 
cum  Omnibus  pertinentiis  suis,  curtes,  quas  habetis  in  locis,  qui  Bernloch  ^),  Rimisberge  *), 
Herwigesruti '),  Vidanshouen  *)  et  Rauensberc*)  vulgariter  nominantur,  cum  decirais  et 
Omnibus  pertinentiis  earundem,  predia,  que  habetis  in  locis,  que  Wolfurt"^),  WiUeboltes- 
wiler'),  Ebinwilar*),  Hunzelslobel  *),  Waidenhouen  ^"),  Oberehouen  "),  Walthersruti "),  Egen- 
hus**),  Studach**),  Lachen ''0,  Richelisruti*'),  Sulbach^'),  Liegozswiler '«),  Egge  **),  Eminen- 
wiler^"^),  Ruti^*)>  Hasenhus*^),  Dancrateswiler**),  Erkenbolteswiler*^),  Megenswiler*^),  Mein- 
bolteswiler  ^^),  Wolgerswiler  ^^),  Willandeskirhe**),  Algenwanc  ****),  Ogarteruti  *®),  Mulbrucge^O, 
Hovbe'*),  Rorgenmos  ^*),  Erbenwiler  ^*),  He venkouen  **) ,  Bibruge^*),  Saderliswiler  *') ,  Wer- 
mesrute**),  Hergers velt *^),  Hezeraansmitun *^),  Bafendorf*^,  Dietersholz**),  Appenwiler *^), 
Ellen wiler  **),  Lampfrideswiler  **),  Bazenwiler  **),  Anzenwi  1er  *'),  Loten wilar  *®),  Tronswilis  **), 
Aylingen*^),  Hadebrechteswiler *^),  Hitenhus"),  Kestenbach *0 »  Berge**),  Snezenhusen *^*), 
Buvenanc^O,  Wizenbach"),  Dorenewiler  *^®) ,  Wierstobel  **) ,  Zeinhoue^^),  Brunnoltesberc "), 
Odenhus'»),Kemernanc^),  Otenburon^),  Solbach ''),  Vlokenbach ''),  Stallinunreif''),  Ruti^) 
penes  Crunbach,  Spaltenstain  ^^)  et  Spilberc  ^®),  Ertingen  '*),  Herbrechtingen  '*),  Walstetin  ") 
in  Alpibus '*),  Mittelhouen  J*),  Wizelisberc '*),  Walthusen"),  Bachiv'«),  Segeln''),  Wanhus^), 
Lontewiler  **)  superius,  Funkenhus  **),  Zuogenwilar  ®^),  Flinswagen  ^),  Iminvnbth^),  Renne- 
ruti^),  Walhruti®')>  Crotvnbach  *®),  Mozenhus®^),  Livtharteswiler  ^^)  et  Haimelisowe^^  vul- 
gariter nuncupantur,  domos  et  hortos,  quos  habetis  in  locis;  qui  Rauensberc*)  et  Vber- 


1262.     Februar  25.  51 

lingen®*)>  Lindowe^^)  et  Buochoin^*)  communiter  appellantur,  vineas  duas,  unara  super 
stratam  positam  et  aiiam  in  loco  qui  dicitur  in  der  Egge"),- iura  que  habetis  in  thelowo 
de  Rauensberc  et  in  nemore  de  Altdorf®*),  que  quondam  Welfo  dux  vestro  monasterio 
pia  liberalitate  concessit,  villam  que  nominatur  Ascah*^)  et  ipsius  ville  ecclesiam  cum 
Omnibus  pertinentiis  earundem,  medietatem  ville  de  Zelle®')  iuxta  Rauensberc  cum  Omni- 
bus pertinentiis ,  que  ad  medietatem  ipsam  spectare  videntur,  ins  patronatus,  quod  in 
ipsius  ville  ecclesia  obtinetis,  decimas,  quas  habetis  in  locis  Hunzelstobel®),  Tisen- 
wanc®*)  et  Opfenwanc®®)  vulgariter  nominatis,  annu[u]m  redditum  vini,  quem  habetis 
in  Villa  deArbona*^),  molendina  cum  aquarum  decursibus  et  omnibus  pertinentiis  suis, 
que  habetis  in  locis  Honowe*^*),  Gutenfurt  *^*),  Wolfegge  ^®*)  et  Marchbach  ^^)  in  Alpibus") 
vulgariter  nuncupalis,  decursum  aque,  que  dicitur  Suzeme^®^),  cappellam  sancte  Christine*®*) 
quam  habetis  apud  Rauensberc  cum  omnibus  pertinentiis  suis  de  Wolfurt*),  de  Luter- 
ach*®'),  de  Herbrandeshouen *®*),  de  Sulzeberc *®^)  et  de  Mannezelle**®),  cappellas  cum  omni- 
bus pertinentiis  earundem,  prebendam  unam,  quam  in  parrochiali  ecclesia  de  Brigantia"*) 
obtinetis,  prata  et  pascua,  que  habetis  in  Onreit"*)  cum  terris,  vineis,  pratis,  nemori- 
bus,   usuagiis  et  pascuis,  in  bosco  et  piano,  in^  aquis   et  molendinis,   in  viis  et  semitis 

et  omnibus   aliis   libertatibus  et  immunitatibus  suis.    Sane  novalium Colitis,   de 

quibus  aliquis  hactenus  non  percepil,  sive  de  . . .  sine  abbatis  sui  licentia  de  eodem  loco 
nisi  artioris  religionis  obtentu  discedere  ....  celebrare,  dummodo  causam  non  dederitis 

interdicto.     Crisma qui  ad  ordines  fuerint fuerit  et  gratiam  et  communionem 

sacrosancte sine  pravitate  aliqua  voluerit  exhibere.     Prohibemus a  vobis  om- 

nino interdicti  sint  aut  etiam  publice  usuarii loci  abbate  vel  quolibet  tuorum 

successorum surreptionis  astutia  ....  fratrum  maior  pars  consilii  sanioris  ....  mona- 
sterio vestro  concessas,   nee  non  libertates privilegio  communimus.     Decernimus 

ergo  . . .  iustitia  et  in  predictis  decimis  moderatione  concilii  generalis.    Si  qua lesu 

aliena  . . .  inveniant.    i  Amen.    Amen.    Amen.  I 

(Bundzeichen.*)  Ego  Urbanus,  catholice  ecclesie  episcopus,  subscripsi.  (Monogramm 
für  Benevalete.) 

t  Ego  Odo,  Tusculanus  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Stephaiius,  Prenestinus  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  frater  J.,  tituli  sancti  Laurentii  in  Lucina  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  frater  Hugo,  tituli  sancte  Sabine  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Riccardus,  sancti  Angeli  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Octavianus,  sancte  Marie  in  via  lata  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Johannes,  sancti  Nicolai  in  carcere  TuUiano  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Ottobonus,  sancti  Adriani  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  lacobus,  sancte  Marie  in  Cosmydin  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

7* 


5^  1262.     Februar  25. 

t  Ego  Goltifridus,  sancti  Georgii  ad  velum  aureuni  diaconus  cardinalis,   subscripsi. 

f  Ego  Vmbertus,  sancti  Eustachi!  diaconus  caidinalis,  subscripsi. 

Datum  Viterbii,  per  manum  magistri  lordani,  sancle  Romane  ecclesie  notarii  et  vice- 
cancellarii,  V.  kalendas  Martii,  indictione  V.,  inearnatiouis  dominice  anno  M^  CG*.  LXI.  **) 
pontificatus  vero  donni  j  Urbani  j  pape  IUI.  anno  primo. 

Italienisches  Pergament.  Hinten  auf  der  Urkunde  von  gleichzeitiger  Hand:  SuperclHum  catonia.  An  roth- 
und  gelbseidener  Schnur  die  bleierne  Bulle  des  Pabstes  mit  den  bekannten  Apostelköpfen  und  Siglen  auf  der  einen, 
der  Aufschrift:  VRBANVS  .  P«Pa  IUI.  auf  der  anderen  Seite.  —  Abdruck:  Lunig,  Tom.  XVIII.  (Spie.  Eccl.  III.) 
p.  773^.  Die  Ortsnamen  folgen  sich  wie  schon  früher  einige  Male  in  alphabetischer  Ordnung  unter  Beibehaltung 
der  nach  ihrer  Ordnung  im  Texte  hinzugesetzten  Zahlen.  —  R.  bedeutet  Ravensburg  und  O.A.  Ravensburg. 

a)  Auf  der  SchlusssUbe  beündet  sich  übrigens  das  sonst  als  Abkürzungszeichen  für  er  gebräuchliche  Hftckchen. 

♦)  Mit  Sanctus  Petrus,  Sanctus  Paulm  im  oberen ,  Vrbanu^f  papa  IUI  im  unteren  Kreisabschnitt  und  dem  Denk- 
Spruch:  f  fac  mecum  domute  Signum  in  bonum, 

*♦)  Nach  dem  früher  in  der  päb-stlicheu  Kanzlei  üblichen  sog.  (laiculus  Floreulinus  (vergL  S.  56). 

50)  Ailingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Tettnang.  —  74)  Alb,  die  schwäbische  — .  —  29)  Algenwanc,  Aulwangen, 
Gem.  Schmalegg,  R.  —  47)  Anzenwiler,  Enzisweiler,  Gem.  Tannau,  R.  —  43)  Appenweiler,  Gem.  Ettenkirch,  O.A. 
Tettnang.  —  100)  Arbon  im  Thurgau.  —  96)  Aschach,  Eschach,  Ober-,  R.  —  95)  Heutzutage  Stadt  Wein- 
garten, R.  —  78)  Baeche,  Gem.  Schmalegg,  R.  —  46)  Batzenweiler.  Gem.  Ettenkirch,  O.A.  Tettnang.  —  56)  Bauf- 
nang,  Gem.  Tüfingen,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  41)  Bavendorf,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  54)  Berg,  O.A.  Tett- 
nang. —  1)  Bemloch,  O.A.  Münsingen.  —  36)  Bibruck,  Gem.  Obertheuringen ,  O.A.  Tettnang.  —  61)  Brun- 
noltesberc,  htztge.  Karrer,  Gem.  (Ober-)Eschach,  R.  —  94)  Buochoin,  wohl  verschrieben  für  Buochorn,  Buchhom, 
htztge.  Friedrichshafen.  —  111)  Bregenz  am  Bodensee.  —  63)  Kemmerlang,  Gem.  R.  —  106)  S.  Ghristinakapelle  bei 
R.  —  53)  Köstenbach,  Gem.  Berg,  O.A.  Tettnang.  —  88)  Crotvnbach,  ?Groppach,  Gem.  Ebenweiler,  O.A.  Saulgau.  — 
68)  Ki'umbach,  O.A.  Tettnang.  —  23)  Dankertsweiler ,  Gem.  Hasenweiler,  R.  —  98)  Deisenfang,  Gem.  R.  — 
42)  Dietersholz,  htztge.  Hotterloch,  Gem.  Grünkraut,  R.  —  58)  Dorenewiler,  ?  verdorben  für  Torkenweiler,  Gem.  (Ober-) 
Eschach,  R.  —  49)  Trutzenweiler,  Gem.  Schmalegg,  R.  —  8)  Ebenweiler,  O.A.  Saulgau.  —  62)  Edenhaus,  s.  Oden- 
hus.  —  13)  Egenhus,  nach  dem  Weissenauer  Rodel  von  1335  (Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  29, 55)  lag  Mögenhus 
zwischen  Hungersberg,  Gem.  Ettenkirch,  und  Frittelnreute  (jetzt  Lohner),  Gem.  Liebenau,  O.A.  Tettnang.  —  19)  Egge, 
in  der  —,  Gem.  Guggenhausen,  O.A.  Saulgau.  —  44)  Ellenweiler,  Gem.  Ettenkirch,  O.A.  Tettnang.  —  20)  Emmel* 
weiler,  Gem.  Grünkraut,  R.  —  34)  Erbenweiler,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  24)  Ergetzweiler,  Gem.  Fronhofen,  R.  — 
71)  Ertingen,  O.A.  RiedHngen.  —  4)  Fidazhofen,  Gem.  Ober-Eschach,  R.  —  84)  Fleischwangen,  Gem.  Tannau, 
O.A.  Saulgau.  —  66)  Flockenbach,  Gem.  Tannau,  O.A.  Tettnang.  —  68)  Vorderreute  (Ruti  penes  Crumbach)  bei 
Krumbach,  Gem.  (Ober-)Eisenbach,  O.A.  Tettnang.  —  82)  Funkenhausen,  Gem.  Schmalegg,  R.  —  Groppach,  s. 
Grotvnbach.  —  102)  Gutenfurt,  Gem.  Ober-Eschach,  R.  —  51)  Habrats  weiler.  Gem.  Ettenkirch,  O.A.  Tettnang.  — 
91)  Haimelisowe,  ?  ob  Emihi-,  Emihenhouen  (Emmelhofen,  R.)  darunter  zu  suchen.  -  22)  Hasenhus,  schwerlich 
Haselhaus,  Gem.  Baienfurt,  R. ;  nach  dem  Weissenauer  Rodel  von  1335  (Zeitschr.  a.  a.  0.  S.  27)  lag  Hasohus  zwischen 
Frimmenweiler,  Gem.  Esenhausen,  R.,  und  Wechsetsweiler,  Gem.  Zogenweiler,  R.,  was  zu  den  unmittelbar  vorher 
und  nachher  genannten  Orten  besser  passt.  —  35)  Heßghofen,  Gem.  Ober-Eisenbach,  O.A.  Tettnang.  —  72)  Herber- 
tingen, O.A.  Saulgau.  —  39)  Herrgottsfeld,  Gem.  Thaldorf,  R.  -  3)  Herwigesruti ,  heutzutage  Rahlen,  Gem. 
Ober-Eschach,  R.  —  40)  Ettmannsschmid,  Gem.  Thaldorf,  R.  -  9)  Hinzistobel,  Gem.  R.  —  52)  Hitenhus, 
Ittenhausen,  O.A.  Tettnang.  —  108)  Hörbranz,  österr.  A.B.  Bregenz.  —  101)  Honau,  O.A.  Reutlingen.  ~  32)  Hub, 
Gem.  R.  —  85)  Iminvnbuch,  abgeg.  Ort  bei  Kehlen,  Gem.  Hirschlatt,  O.A.  Tettnang.  —  K.  s.  C.  —  15)  Lachen, 
Gem.  Bodnegg  oder  (Ober-)Eschach,  R.  —  107)  Lauterach,  österr.  B.A.  Bregenz.  —  45)  Lempfriedsweiler,  Gem. 
Ettenkirch,  O.A.  Tettnang.  —  18)  LiegozswiFer  und  90)  Livtharteswiler,  nicht  sicher  zu  ermitteln;  Lippertsweiler, 
O.A.  Waldsee,  hiess  sonst  in  dieser  Zeit  Liuberatewillare  und  Luxenweiler,  O.A.  Biberach,  kann  wohl  nicht  in 


120-2.     Februar  27.  53 

Betracht  kommen.  ~  93)  Liüdau.  —  48)  Loten wilar,  wohl  dasselbe  wie  81)  Lontewiler  (superius),  Unter-  und 
Ober-Lottenweiler,  Gem.  Ailingen,   O.A.  Tetlnang.  —  110)  Manzell,  Gem.  Schnetzenhausen,  O.A.  Tettnang.   -- 

104)  Marbach,  O.A.  Münsingen.  —  25)  Megetsweiler,  Gem.  Kappel,  R.  —  26)  Metzisweiler,  Gem.  Thaldorf,  R.  — 
75)  Blittelhouen,  nach  Zeitschr.  a.  a.  0.  S.  111  ein  abgegangener  Ort  zwischen  Gornhofen  und  Oberhofen,  Gem. 
(Ober-)Eschach,  R.  —  89)  Motzenhaus,  Gem.  Unter-Meckenbeuren,  O.A.  Tettnang.  —  31)  Mühlbruck,  zu  R.  gehörig. 
—  11)  Oberhofen,  Gem.  (Ober-)Eschach,  R.  —  62)  Odenhus,  nach  der  Zusammenstellung  dieses  Ortes  mit  einigen 
anderen  in  Bd.  4,  Anh.  S.  XXXI,  XLI,  LXX  Hesse  sich  wohl  an  Edenhaus,  Gem.  Eggenreute,  O.A.  Wangen,  denken, 
zu  der  Reihenfolge  der  Orte  dieser  Urkunde  passt  dies  dagegen  nicht  recht.  —  73)  Oedenwaldstetten,  s.  Walstetin 
in  Alpibus.  —  30)  Okatreute,  Gem.  Schmalegg,  R.  —  112)  Onreit  sonst  Onriet,  nach  den  Weissenauer  libri  Prae- 
latonim  1,  210  die  Forstwiese  bei  Sulpach,  R.  —  99)  Opferwanc,  nach  den  libri  Praelatorum  1,  203  ein  Gewand, 
„infra  fluvium  Schüssen  et  Augiam."  —  64)  Otenburon,  Jettenbeuren ,  Gem.  Grünkraut,  R.  —  5)  Ravensberc, 
R.  —  86)  Renneruti,  einer  der  Höfe,  aus  welchen  jetzt  Lohner,  Gem.  Liebenau,  O.A.  Tettnang,  besteht.  — 
21)  Reute,  Gem.  Esenhausen,  R.,  nahe  bei  dem  vorhergehenden  Egge.  —  16)  Richlisreute,  Gem.  Schlier,  R.  — 
2)  Rimmersberg,  Gem.  Esenhausen,  R.  —  33)  Roigenmoos,  Gem.  Kappel,  R.  —  21  und  68)  Ruti,  s.  Reute  und 
Vorderreule.  —  37)  Saderliswiler ,   Sederlitz,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  55)   Schnetzenhausen,   O.A.  Tettnang.   — 

105)  Schüssen,  die  — .  —  79)  Segeln,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  65)  Solbach,  Vorder-,  Hinter-,  Gem.  (Ober-)Eschach, 
bezw.  Grünkraut,  R.  —  69)  Spaltenstein,  Gem.  Schnetzenhausen,  O.A.  Tettnang.  —  70)  Spilberc,  wohl  abge- 
gangen oder  heutzutage  anders  benannt.  —  67)  Stalli nunriet,  Stellenried  oder  Hinterstellenried,  heutzutage 
Hübschenberg,  Gem.  Ober-Eisenbach,  O.A.  Tettnang.  —  14)  Studach,  Stauden,  Gem.  Berg,  R.,  eher  als  Staudach, 
O.A.  Wangen.  —  17)  Sulpach,  Gem.  Berg,  R.  —  109)  Sulzberg,  österr.  B.A.  Bregenz.  —  T.  s.  D.  —  92)  Ueber- 
lingen  am  Bodensee.  —  V.  s.  F.  —  10)  Waidenhofen,  Gem.  (Ober-) Eschach ,  R.  —  12)  Walchesreute ,  Gem. 
Unter-Meckenbeuren,  O.A.  Tettnang.  —  77)  Waldhausen,  Ober-,  Unter-,  Gem.  Zogenweiler,  bezw.  Schmalegg, 
R.  —  87)  Wallenreute,  Gem.  Schindelbach,  O.A.  Waldsee.  —  73)  Walstetin  in  Alpibus,  Oedenwaldstetten,  O.A. 
Münsingen  (neben  Bemloch,  Anm.  1).  —  80)  Wanhus,  Wannenhäusern,  Gem.  Ettenkirch,  O.A.  Tettnang.  — 
59)  Weiherstobel,  Gem.  (Ober-)Eschach,  R.  —  38)  Wernsreüte,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  7)  Wildpoltsweiler,  Gem. 
Flunau,  O.A.  Tetlnang.  —  28)  Wilhelmskirch,  Gem.  Wolketsweiler,  R.  —  76)  Wizelisberc,  nach  den  libri  Prae- 
latorum 1,  225  zwischen  Zogenweiler  und  (Ober-,  Unter-)  Schoren,  R.  —  57)  Wizenbach,  Weissenbach,  heut- 
zutage ein  Flurname  bei  Weissenau,  in  welchem  der  Ort  aufgegangen  ist.  —  103)  Wolfegg,  O.A.  Waldsee.  — 
6)  Wolfurt,  österr.  B.A.  Bregenz.  —  27)  Wolketsweiler,  R.  —  60)  Zeinhoue,  nicht  sicher  zu  ermitteln,  schwer- 
lich Zannau,  Gem.  Neukirch,  O.A.  Tettnang.  Es  ist  übrigens  die  Lesung  nicht  ganz  sicher  und  liesse  sich  auch 
an  Zemhoue  =  „ze  dem  hofe"  denken,  in  welchem  Falle  Hof  vielleicht  auf  Hof,  Gem.  Berg,  gedeutet  werden 
könnte,  ein  Ort,  welcher  nach  der  Fortsetzung  der  Weissenauer  Gütergeschichte  in  Oberrhein.  Zeitschr.  a.  a.  O. 
S.  120  unmittelbar  vor  dem  hier  nachfolgenden  Weiherstobel  erwähnt  wird.  —  97)  Zelle  iuxta  Ravensberc, 
das  nächste  Zell  bei  R.  ist  Oberzell,  Gem.  Thaldorf,  R.  —  83)  Zogenweiler,  R. 


1651. 

Graf  Rudolf  von  Montfort  beurkundet,  dass  sein  Dienstmann  Konrad  von  Borgen  den  seither 
von  ihm  zu  Lehm  gehenden  Hof  in  Burkwang  ihm  aufgelassen  und  er   denselben  auf  dessen 

Bitte  dem  Kloster  Isny  zu  Eigen  geschenkt  habe. 

^  1262.     Februar  27. 

•  j  In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  !  Quoniam  que  sacrosanctis  divine  re- 
munerationis  intuitu  delegantur  ||  ecclesiis,  scripturarum  firmitudine  sunt  fiincienda,  ne 


54  1262.    März  4. 

improba  posteritatis  versucia  valeat  aliquid  in  contrarium  |]  innovare  mutare  vel  in- 
fringere,  eapropter  nos  comes  Rudolfus  Montisförtis  tenore  presentium  protestamur,  || 
quod  ministerialis  noster  Cunradus  nomine  de  Horgon  )  curiam  in  Burchwanc  *),  quam  a 
nobis  nomine  feudi  possederat,  ad  manus  nostras  resignavit  et  nos  ad  peticionem  ipsius 
divine  retributionis  intuitu  eandem  curiam  iure  proprietatis  ad  nos  spectantem  sanctis 
lacobo  et  Georio,  patronis  monasterii  Isinensis,  et  monachis  ibidem  deo  famulantibus 
potestativa  manu  contradidimus,  quod  nos  nee  heredes  nostri  aliquam  infestationem  pre- 
fato  deinceps  inferrent  monasterio.  Si  quis  autem  heredum  nostrorum  hanc  nostre 
donationis  formam  infri[n]gere  presumpserit ,  viginti  marcas  purissimi  auri  fisco  regio 
componat  et  tantundem  passis  iniuriam. 

Datum  anno  graeie  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  secundo,  tertio  kalendas  Marcii, 
indictione  quinta. 

Nach  dem  Original  des  gräflich  quadt-isny'schen  Ärchives  zu  Isny.  An  blauen  leinenen  Zwirnföden  das 
bereits  S.  46  beschriebene  runde  Siegel  des  Ausstellers  in  einer  Holzkapsel,  hier  insoferne  noch  etwas  besser 
erhalten,  als  der  Kopf  des  Reiters  und  in  seiner  Rechten  eine  in  drei  Lappen  rückwärts  flatternde  Fahne  noch 
sichtbar  sind.    Umschrift  nicht  mehr  erkenntlich,  die  ganze  Figur  sehr  zerrieben. 

1  und  2)  Ober-,  Unter-Horgen,  Gem.  Sommersried,  und  Burkwang,  Gem.  Grossholzleute,  O.A.  Wangen. 


1652. 
Botenmänster  1262.     März  4. 

Konrad,  Heinrich  und  Friederich  Gehrüder  von  Wildenstain  *)  verkaufen  alle  ihre  Criiter 
in  Husen '),  welche  Ritter  Rudolf  genannt  Halter  von  ihnen  zu  Lehen  gehabt  hatte,  ihnen  aber 
aufgelassen  hat,  um  4  Mark  Silber  an  das  Kloster  Saletn. 

Acta  sunt  hec  apud  Rubevm  monasterium  in  strata  publica,  anno  domini  M^  CG*. 
LXir.,  Uli'*,  nonas  Martii,  presentibus  . . .  nobili  viro  Bertoldo  de  Gvndolvingen  ^),  Rtdolfo 
capellano  de  Rotwil,  clericis,  Alberto  dicto  Sovmaer,  Berhtoldo  de  Wildenstain,  Cünrado 
diclo  Rudelo,  Alberto  de  Harthain*),  Rüdolfo  dicto  Härder,  Rüdolfo  vestiario  de  Salem, 
Berhtoldo  et  Cunrado  conversis  de  Rubeo  monasterio  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris, 

4  Siegel:  1)  des  Egelolf  von  Wartenberg ^)  (IV.  B.  1.):  rund,  im  Siegelfeld  der  Kübelhelm  mit  zwei  schein* 
bar  mit  Federn  besteckten  köcherartigen  Kleinoden,  über  dem  Helm  und  zu  dessen  beiden  Seiten  je  ein  aus  drei 
Kugeln  gebildetes  Beizeichen;  Umschrift:  S^tim . EGELOLFI . DE .  WARTENBERC.  2,  3,  4)  Die  Siegel  der 
Brüder  von  Wildenstein  (IV.  A.  1.):  schildförmig,  oben  abgerundet,  im  Siegelfeld  ein  nach  rechts  gerichteter  Hirsch, 
auf  einem  Dreiberg ;  Umschriften :  t  SigiUum  .  C  .  DE .  VHLDINSTEIN . ;  t  SigUlum .  H .  DE .  WILDINSTEIN  . ; 
t  SiffiUum .  FRIDER .  DE .  WILDINSTEIN. 

Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  408. 


im±     März  11.  55 

1)  Wildensteiu  bei  Leibertingen,  bad.  B.A.  Messkirch  (auch  mit  Rücksicht  auf  das  Wappen,  vergl.  Bd.  4^ 

S.  21).  —  2)  Hausen  ob  Rot  weil,  O.A.  Rotweil.  —  3)  Hoh'en-Gundelfingen ,   O.A.  Münsingen.  —  4)  Hartheim, 
bad.  B.A.  Messkirch.  —  5)  Wartenberg,  bad.  B.A.  Donaueschingen. 


1653. 

Pahst  Urban  IV.   nimmt   das  Cisterctefiser-Nonnefiklosta'  Baind  mit  dessen  Angehörigen  und 
Besitzungen  in  seinen  apostolischen  Schutz  und  verleiht  demselben  zahlreiche  Rechte  und  Be- 
günstigungen. 

Viterbo  1262.     März  11. 

\  Urbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  filiabus, . .  abbatisse  mona- 
sterii  de  Biwende  eiusque  sororibus,  tarn  presentibus  quam  futuris,  regulärem  vitam  pro- 
fessis  in  perpetuum.  :|  Religiosam  vitam  eligenlibus  apostolicum  convenit  adesse  presidium, 
ne  forte  cuiuslibet  temeritatis  incursus  aut  eas  a  proposito  revoeet  aut  robur,  quod  absit, 
sacre  religionis  enervet.  Eapropter,  dilecte  in  domino  filie,  vestris  iustis  ||  supplicatio- 
nibus  clementer  annuimus  et  monasterium  sancte  dei  genitricis  et  virginis  Marie  de 
Biwende,  Constanciensis  diocesis,  in  quo  divino  mancipate  estis  obsequio,  sub  beati  Petri 
et  nostra  protectione  suscipimus  et  presentis  scripti  ||  privilegio  communimus.  In  ^ 
primis  etc.*)  bis  Amen.    Amen.    Amen. 

(Rundzeichen'^*).  Ego  Urbanus,  catholice  ecclesie  episcopus,  subscripsi.  (Monogramm 
für  Bene  valete.) 

t  Ego  Odo,  Tusculanus  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Stephanus,  Prenestinus  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  frater  lohannes,  tituli  sancti  Laurent! i  in  Lucina  presbyler  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  frater  Hugo,  tituli  sancte  Sabine  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Riccardus,  sancti  Angeli  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Octavianus,  sancte  Marie  in  via  lata  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  lohannes,  sancti  Nicolai  in  carcere  Tulliano  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Ottobonus,  sancti  Adriani  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  lacobus,  sancte  Marie  in  Cosmydin  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Gottifridus,  sancti  Georgii  ad  velum  aureum  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Vmbertus,  sancti  Eustachii  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

Datum  Viterbii,  per  manum  magistri  lordani,  sancte  Romane  ecclesie  notarii  et 
vicecancellarii,  V.  idus  Marcii,  indictione  V'.,  incamationis  dominice  anno  M*.  CG*.  LXP.  ***), 
pontificatus  vero  domini  i  Urbani  j  pape  Uli.  anno  primo. 


56  126ä.     März  25. 

Nach  dem  Original  im  Besitz  der  fürstlich  sa]m-reifferscheid-dyck*schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  Italienisches 
Pergament.  Im  rechten  Obereck  be  zweimal  schräg  durchstrichen,  auf  dem  Rucken:  GaUe  Lucas  Cialer.  An 
roth  und  gelben  Seidenföden  hängt  die  Bleibulle  des  Pabsts  mit  den  bekannten  Apostelköpfen  und  darüber  S 
(mit  Abkürzungsstrich  durch  diesen  Buchstaben)  PA  und  S(de8gl.);  PE  auf  der  einen,  der  Aufschrift :  YRBANVS  . 
PaPrt  .  im .  auf  der  anderen  Seite. 

*)  Der  nachfolgende  Text  stimmt,  abgesehen  von  wenigen,  fast  ausschliesslich  unwesentlichen  Abweichungen  in  der 
Redaktion  der  Urkunde,  mit  den  Bestätigungsbullen  früherer  Päbste  fQr  dieses  Kloster,  so  von  Pabst  Gregor  IX.  vom 
20.  Juni  1236  (Bd.  3,  S.  380)  und  von  Pabst  Innocenz  IV.  vom  12.  Oktober  1249  (Bd.  4,  S.  199),  wörUich  überein.  Von 
der  ersteren  Urkunde  unterscheidet  sich  die  vorliegende  in  folgenden  Punkten:  S.  380,  Z.  17  v.  u.  heisst  es  eis  statt 
hOs,  —  Z.  15  V.  u. :  pertinentiis  suis,  terras  et  poasesaionea,  qua»  habetis  in  laeie  Boze^),  Maigersunler*),  Biwende,  Etehm- 
ruti^)f  Zwirgunbert*)  vulgariter  nominatis,  cum  pratis  u.  s.  w.  statt:  pertinentiis  suin  Obemwilar  etc.  —  Z.  14  v.  o. :  mmmun« 
statt:  usuagiis  —  Z.  12  v.  u.  nach  propriis  fehlt  manihus  aut  —  Z.  11:  ortis,  virgultis  —  Z.  5:  ecdesie  vestre  statt: 
ntanaaterio  vestro  —  Z.  3  v.  u. :  aut  statt :  rel  —  Z.  1  v.  u. :  queHbet  alia  —  S.  381,  Z.  3  v.  o. :  electionem  abhatisee  vestre 
—  Z.  4  V.  o. :  contra  —  Z.  12  v.  o. :  propriis  episeopis  statt  proprio  episcopo  —  Z.  15  v.  o. :  restium  ae  eonsecrationes  — 
Z.  18  V.  o. :  sentetUiam  statt:  sententias  —  es  heisst  gleichfalls:  mercennarios  —  Z.  20  v.  o. :  seu  benefadores  —  Z.  21 
V.  o.:  es  heisst:  prestiterint  —  Z.  15  v.  u.:  nee  uüe  littere  —  Z.  10  v.  u.:  es  heisst  nullus  —  Z.  7  v.  u.:  ordini  statt 
monasterio  —  S.  382,  Z.  4  v.  o.:  e*  sanguine  statt:  ae  sanguine  —  Z.  6  v.  o. :  «<  ÄiV  fntctum. 

**)  Mit  Sanetus  Petrus,  Sanetua  Paulus;  VBBANUS papa  IUI.;  Fac  mecum  domint  Signum  in  honum  in  der  ge- 
wöhnlichen Form. 

***)  Pabst  Urban  IV.  wurde  erst  am  29.  August  1261  gewählt,  auch  das  Pabstjahr  und  die  Indiction  weisen  auf 
1262  hin,  während  die  Jahreszahl  1261  auf  dem  früher  in  der  päbstlichen  Kanzlei  üblichen  sogenannten  calculus 
Florentinus  beruht. 

1)  Boos,  O.A.  Saulgau.  —  i2)  Marsweiler,  Gem.  Berg,  O.A.  Ravensburg.  —  3)  Eggenreute,  O.A.  Wangen.  — 
4)  Zwirtenberg,  O.A.  Saulgau. 


1654. 

Bischof  Iring  von  Wirzburg  genehmigt  den   Verzicht  des  Rektors  Friederich  zu  Brettheim  auf 
Einkünfte  von  der  Kapelle  zu  Hügartshausen   und  die  Dotirung   eims  eigenen  Priesters  für 

diese  Kapelle. 

Wirzburg  1262.     März  25. 

Iringus,  dei  gratia  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  universi  presentium  inspectores, 
quod,  cum  capella  libera  ville  Hiltgartehusin  *)  quondam  dotata  per  progenito||res  fratris 
Waltheri  domus  Theutonicorum  dicti  de  Sülze*),  cuius  donatio  per  dictum  fratrem  W. 
eo  tempore,  cum  ad  religionem  se  ti'ansferret,  translata  fuit  ipso  iure  ad  ||  ordinem,  cui 
sine  exceptione  omnium  bonorum  suorum  in  predicta  villa  Hiltgartehusin  contulerat  pro- 
prietatem,  procurari  minime  valeret  in  divinis  propter  tenuita||tem  dotis  et  censuum  per- 
tinentium  ad  eandem,  quorum  partem  Fridericus  rector  ecclesie  in  Bretheim'),  in  cuius 
terminis  dicta  capella  sita  est,  percepit  annis  singulis  eo  pretextu,  quod  ipse  eandem 
officiare  deberet  aliquibus  diebus  singulis  septimanis,   et  cum  frater  Waltherus  nomine 


1262.     April.  57 

domus  procurator  eorundem  bonorum  de  Hiltgarthusin  eidem  doli  de  consensu  fralrum 
de  eiusdem  ville  bonis,  quibus  de  raaiidalo  prelatorum  suorum  preest,  tantum  super- 
addere  decreverit,  quod  in  ipsa  capella  sacerdos  residens  esse  possit,  obtenla*)  renun- 
ciatione  partis  censuum,  cui  per  litteras  Liupoldi  Magistri  de  Nortenberg*)  et  Heinrici 
de  Seidenecke  ^)  patris  sui  dictus  rector  renunciavit  — ,  nos  ad  instanciam  fratris  Waltheri 
sepedicti  eandem  ordinationem  conmendabilem  ratam  habemus  et  litteris  presentibus 
confirmamus  sigilli  nostri  muniraine  roboratis. 

Datum  Herbipoli,  anno  domini  M^  CC/.  LXIP.,  VIII.  kalendas  Aprilis,  indictione  V., 
pontificatus  nostri  anno  VIII. 

Das  bereits  öfters,  z.  B.  Bd.  o,  S.  225  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers, 
a)  Hier  folgte:  renuneione,  ist  aber  durch  Punkte  darunter  getilgt. 

1 — 3)  Hilgartshausen ,  Sulz,  abgeg.  Burg  bei  Kirchberg,  Brettheim,   O.A.  Gerabronn.  —  4)  Nordenberg, 
baier.  A.G.  Rothenburg  a.  d.  Tauber   —  5)  Seideneck,  O.A.  Mergentheim. 


1655. 

Abt  Heinrich  von  Komhurg  beurkundet,  dass  Bernung  von  Steinwag  vor  einigefi  Jahren  einen 
Weinberg   an   der  Eichhalde   bei  Affaltra^h  von   dem  Ritter  Heinrich   von  Eschenau  genannt 
Brukezzel  als  freies  Eigen   erkauft   und   nunmehr  darüber  sich  Brief  und  Siegel  habe  aus- 
stellen lassen, 

1262.     Aprü. 

f  In  nomine  domini  amen.    Heinricus,  dei  gracia  abbas  in  Kamberg,  omnibus  hanc 

paginam  inspecturis  in  perpetuum.  ||  Ne  processu  temporis  uUa  forsan  in  posterum  oriatur 

contencio  de  subscriptis,   ideo  tenore  presencium  recognoscimus  et  universi||tati  fidelium 

intimamus,  quod  cum  Bernungus  de  Steinwag  ^)  vineam  quandam  apud  Affaltrach  *)  dictam 

an  der  ||  Eichalte  incipientem  inferius  in  strata  publica  et  usque  ad  virgulta  superius 

pertingentem  ab  Heinrico  de  Esshenowe*)  milite  dicto  Brukezzel,  consencientibus  ipsius 

H.  militis  heredibus,  iure  proprietario,   quo  prefatus  H.  miles  vineam  ipsam  possederat, 

comparaverit,  videlicet  ut  de  ipsa  vinea  nuUi  det  censum  aliquem  nee  urnam  nee  dimi- 

diam,   sed  nichil  omnino  nulli  botrum  in  ea  putare  liceat  et  quod  vinum  in  ea  natum 

deeimet  et  exprimi  faciat,   in   quocumque   torculari   voluerit,   et   cum  idem  Bernungus 

eandem  vineam  per  aliquot  annos  possederit,   ob   robur  stabilitatis  coram  viris  idoneis 

ac  fide  dignis  eidem  H.  militi  nunc  item  ad  memoriam  prescripta  omnia  revocavit.    Qui 

hec  cum  se  ita  habere  confiteretur  coram  omnibus  ab  ipso  H.  milite  astantibus  et  con- 
VI.  8 


58  1262.     April  15. 

sencientibus  uxore  ipsius  et  filio . .  cognomiiie  Kezzeliii  et  pluribus,  quibus  super  eodem 
in  priraordio  dederat  et  item  nunc  dedit  vinicopium,  peciit  et  irapetravit,  ut  de  hiis 
Omnibus  cum  subscriptione  testium  ad  maiorem  cautelam  faceret  litteras  confici  et  sigillis 
aliquibus  autenticis  roborari.  In  prescriptorum  igilur  testimonium  presentem  paginam 
sigillorum  munimine,  nostri  videlicet  et  G.  comitis  de  Lewenstein*),  duximus  roborandam. 
Testes:  frater  Wolframus  de  hospitali,  Heinricus  dictus  Grawe,  Merkelinus  de  Hanenbach*), 
Heinricus  de  Kochendorf®),  Heinricus  pistor  et  alii  quam  plures  honesti  et  fide  digni. 
Datum  anno  domini  M*.  CG*".  LX"".  II*.,  mense  Aprili. 

Zwei  Siegel:  1)  des  Abts  Heinrich  von  Komburg,  spitzoval,  c.  50,  c.  39  mm  (III.  A.  2.  b.):  der  sitzende 
Abt  mit  Inful  und  Stab  in  der  Rechten,  ein  aufgeschlagenes  Buch  in  der  Linken,  von  der  Umschrift  . . .  HEN- 
RIGI .  ABBATIS  . . . BERG  eriialten;  2)  des  Grafen  GotÜ'ried  von  Löwenstein,  schildförmig,  (IV.  A.  2.):  in  einem 
Schilde  ein  auf  einem  Vierberg  stehender  Löwe,  von  der  Umschrift  erhalten:  f  S  .  CO . . . .  TIS  : . . .  —  Abdruck: 
Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  5,  201,  woselbst  die  Urkunde  als  einstiger  Bestandtheil  des  Archivs  des 
in  früherer  Zeit  zu  AfTaltrach  begütert  gewesenen  Klosters  Lichtenstern  vermuthet  wird. 

1)  Steinwag,  der  ältere  Name  für  Steinbach,  O.A.  Hall.  —  2—4)  AfTaltrach  (später  Sitz  einer  Johanniter- 
ordenskommende,  allein  damals  noch  nicht,  so  dass  das  unten  folgende  hospitale  nicht  auf  diesen  Ort  bezogen 
werden  kann),  Eschenau,  Löwenstein,  O.A.  Weinsberg.  —  5)  Hahnenbach,  Hanbach,  abgeg.  Ort  bei  Hösslinsülz, 
O.A.  Weinsberg,  zwischen  welchem  Ort  und  Willsbach  noch  heutzutage  eine  besondere  2^hntmarkung  Hanbach 
oder  Hambach  genannt  wird  (Zeitschr.  f.  Wirt.  Franken  5,  312  ff.  432).  —  6)  Kochendorf,  O.A.  Neckarsulm. 


1656. 

Otto  von  Eberstein  übergibt  theils  um  seines  und  seiner   Vorfahren  Seelenheils  unllen  theils  im 
Kaufwege  Leibeigene  zu  Rudmersbach  und  Kisslau  an  das  Kloster  Frauenalb, 

1262.     April  15. 

Nos  Otto  de  Eberstein  tenore  presentium  notum  fleri  volumus  universis  dilucide 
profitentes,  quod  nos  tam  pro  remedio  anime  nostre  quam  progenitorum  nostrorum 
quam  etiam  pro  sexaginta  libris  Hallensium  contulimus  claustro  monialium  de  Alba^) 
Grannem  de  Rutmerspach  *)  et  suos  consortes  necnon  et  homines  de  Kiselowe*)  cum 
omni  iure  et  utilitate  imperpetuum  possidendos.  Super  cuius  donationis  robore  im- 
posterum  duraturo  presentem  literam  nomine  nostro  ac  heredum  nostrorum  dedimus 
dicto  cenobio  nostro  sigillo  munitam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  secundo,  decimo 
septimo  kalendas  Mail. 


1262.     Mai  1.  59 

Nach  gef.  Mitteilung  des  grossherzoglich   badischen  Generallandesarchives  aus  dem  Saalbuch  des  Klosters 
Frauenalb  von  1536  (Copialbuch  Nr.  362),  fol.  122.  -    Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  27,  60. 

1)  Frauenalb,   bad.  B.A.  Ettlingen.  —  2)  Rudmersbach ,   O.A.  Neuenbürg.  —  3)  ?Kisslau,   Gem.  Mingols- 
heim,  bad.  B.A.  Bruchsal. 


1657. 

Friederich,  Rektor  und  Pleban  der  Kirche  zu  Brettkeim,   verzichtet   auf  den  Bezug  von  Ein- 
künften von  der  Kapelle  zu  Hilgartshausen  unter  der  Bedingung,   da^s  der  Deutsche  Orden 

den   Unterhalt  eines  daselbst  Dienste  thuenden  Priesters  ermögliche, 

Rothenburg  1262.     Mai  1. 

Fridericus  rector  et  plebanus  ecclesie  in  Bretheim.  Notum  sit  omnibus,  ad  quos 
presens  scriptum  ||  pervenerit,  quod  ad  instantiam  fratrum  domus  Theutonicorum,  Hein- 
rici  de  Stubwegen  ^)  videlicet*)  sacerdotis  et  Waltheri  de  Sulz,  ||  de  consilio  patris  mei 
Heinrici  videlicet  de  Seidenecke,  Liupoldi  patrui  mei  Magistri  Goquine  de  Nortenberge  et 
de  II  ordine  Predicatorum  fratrum,  Hermanni  videlicet  de  Gotha  *)  et  Hermanni  patruelis 
mei,  iuri  perceptionis  proventuum  in  summa  unius  libre  Hallensium  et  viginti  Hallensium 
et  quatuor  maldrorum  avene  minus  duobus  dimidiis  sumerinis,  quos  provenlus  singulis 
annis  de  dote  capelle  libere  in  Hiltegarthusen,  que  per  progenitores  predicti  fratris  Wal- 
theri de  Sulz  fundata  est  et  dotata,  hoc  pretextu  percepi,  ut  divina  ibidem  officia  fieri 
procurarem,  salvo  iure  parrochialis  ecclesie  mee  predicte  in  Bretheim,  in  cuius  terminis 
prefata  capella  sita  est,  per  presentes  litteras  ea  condicione  renuntio,  ut  predictis  reddi- 
tibus,  quibus  eadem  capella  dotata  est  a  fratribus  domus  Theutonicorum  predictis,  tantum 
superaddatur ,  ut  sacerdos,  qui  ibidem  officiare  tenebitur,  per  eosdem  honorifice  valeat 
sustentari.  Nichil  enim  iuris  omnino  in  eadem  capella  rae  recognosco  habere  preter 
ins  perceptionis  proventuum  supradictorum ,  quibus  ut  dictum  est  renunciavi,  cum  ius 
patronatus  sepedicte  capelle  in**)  Hiltegarthusen  per  ingressum  religionis  fratris  Waltheri 
de  Sulz  memorati  cum  ceteris  bonis  eiusdem*)  ville  ad  fratres  prefate  domus  Theuto- 
nicorum sit  translatum.  In  cuius  rei  testimonium,  cum  proprium  non  habeam,  sigillo*) 
patrui  mei  Livpoldi  Magistri  Goquine  supradicti  presentem  litteram  roboravi.  Cuius  rei 
testes  sunt ") :  fratres  Hermannus  de  Gotha  et  Hermannus  de  Nortenberg  de  ordine  Predi- 
catorum, item  fratres  Heinricus  de  Stubwegen  et  Waltherus  de  Sulz,  item  laici  Liupoldus 
Magister  Goquine  de  Nortenberg,  Heinricus  pater  mens  de  Seidenecke  et  alii  quam  plures. 

Actum  et  datum  Rotenburg'),  anno  domini  M*.  GG**.  LX^I. ,  in  die  apostolorum 
Philippi  et  lacobi. 

8* 


60  1260.     Mai  24. 

Schildförmiges  Siegel  des  Liupold  Küchenmeister  von  Nordenberg  48,  40  mm  (IV.  B.  1.):  ein  Topfhelmi 
zu  beiden  Seiten  mit  einem,  wie  es  scheint,  mit  Lindenblättern  verzierten  Stabe  besteckt,  unten  am  Helm  eine 
Spange;  Umschrift:  f  Si^um  .  LVPOLDl ,  MAG(ist)m  .  GOQINE .  DE  .  NO0)TE(n)BERC. 

a)  Dahinter  stand  et,  ist  jedoch  durch  einen  Strich  sowohl  als  einen  Punkt  darüber  und  darunter  getilgt.  — 
b)  Dieses  Wörtchen  ist  Ober  der  Zeile  hineincorrigirl.  —  c)  Hier  stand  wiederum  bonut,  ist  aber  durch  untergesetzte 
Punkte  getilgt.  —  d)  Der  letzte  Buchstabe  ist  corrigirt,  auch  befindet  sich  ein  Ahkflrzungszeichen  darüber.  —  e)  Dieses 
Wort  ist  durch  einen  Tintenfleck  nicht  mehr  recht  leserlich. 

1)  Unermittelt.  —  2)  Hauptstadt  des  gleichnamigen  Herzogthurns.  —  3)  Rothenburg  a.  d.  Tauber.  — 
Die  übrigen  Orte  sind  schon  S.  57,  Anm.  1 — 5  erklärt. 


1658. 

Bischof  Heinrich   von  Speier  bewilligt  die  Einverleibung   des  Augustiner-Nontienklosters  Stein" 
heim  in  den  Predigerorden  und  seine  Unterstellung  unter  den  Meister  und  Prior  dieses  Ordens 

in  deutschen  Landefi, 

m 

1262.     Mai  24. 

Heinricus,  dei  gratia  episcopus  Spirensis,  oninibus  in  perpetiiuni.  Licet  pastoralis 
ofücii  cura  et  soUicitudo  exigat  ||  et  requirat  intendere  singulis  et  universis  ad  cultum 
divini  nominis  proficientibus,  maxime  tarnen  illis  favorem  ||  et  consensum  inpertiri  ex- 
pedit  benivolum,  que  incluse  in  castris  claustralibus  mente  libera  sub  paupertatis  onere  || 
devote  domino  famulantur.  Unde  iios  considerato  tenore  et  articulis  universis  et  singulis 
in  indulgeucia  sanctissimi  patris  ac  domini  nostri  Vrbani  pape  contentis  .  .  priorisse  et 
sororibus  monasterii  sancte  Marie  in  Steinlieim *) ?  ordinis  sancti  Augustini,  Spirensis 
dyocesis,  statuta  ordinis  fratrum  Predicatorum  servantibus  pie  concessa  inter  cetera 
ibidem  invenimus  easdem .  .  pr[i]orissam  et  sorores  magistro  et  priori  Theutonie  ordinis 
fratrum  Predicatorum  conraittendas,  si  de  nostro  nostrique  capituli  procederet  voluntate, 
ita  ut  eisdem  statuta  ipsis  conveniencia  ordinis  predicti  exhibeant  et  ipsarum  confessiones 
audiant  et  visitacionis  et  correctionis  officium  inpendant,  quociens  viderint  conveniens  et 
oportunum,  et  predicta  omnia  vel  eorum  singula  per  se  vel  per  alios  faciant  secundum 
quod  ipsis  videbitur  expedire.  Hac  igitur  indulgencia  nobis  oblata  ex  parte  ipsarum 
Petitum  fuit  a  nobis  et  capitulo  nostro  Spirensi,  ut  ob  reverenciam  dei  omnipotentis 
eiusdemque  genitricis  eximie  nostrum  consensum  super  predictis  ipsis  dignaremur 
misericorditer  inpertiri.  Conmunicato  siquidem  consilio  salutari  et  matura  deliberacione 
prehabita,  quia  repperimus  peticionem  predictam  iustam  et  equam,  tum  propter  ipsas . . 
priorissam  et  sorores  tum  eciam  propter  dilectum  nostrum  Albertum,  quondam  in  Stein- 
heim decanum,  de  consensu  capituli  nostri  et  dilecti  nostri  Ottonis  ecclesie  sancti  Widonis 


1262.     Juni.  61 

prepositi  dicti  loci  archidiaconi  ipsarum  peticioni  duximus  liberaliter  annuendum,  volentes 
ipsis  et  earum  sequacibus  nunc  et  in  orane  tempus  cuncta  prehabita  per  fratres  ordinis 
Predicatorum  iuxta  forraam  a  sede  apostolica  ipsis  concessam  fieri  sine  qualibet  difficul- 
tate,  salvo  nichilominus  iure  nostro,  capituli'nostri  et  archidiaconi  et  aliis  omnibus  nobis 
et  ecclesie  nostre  conpelentibus  racione  ecclesie  parrochialis.  In  cuius  concessionis  testi- 
raonium  et  certaoi  evidenciam  presentes  litteras  nostro,  capituli  nostri  Spirensis  et  .  . 
prepositi  sancti  Widonis  sigillis  soUempniter  eonmunimus. 
Datum  anno  domini  M^  CC^  LXIP.,  IX*.  kalendas  lunii. 

Von  drei  an  grün-,  roth-,  weiss-  und  gelbseidenen  Fäden  angehängten  Siegeln  sind  noch  das  erste  und 
zweite  erhalten,  vom  dritten  bloss  die  Seidenfäden:  1)  des  Bischofs  Heinrich  von  Speier,  schon  öfters,  z.  B.  S.  37 
beschrieben;  Umschrift:  f  HENRICVS  .  DEl .  GRAGIA  .  SPIRENSIS .  EPISGOPVS ;  2)  des  Kapitels  von  Speier,  rund, 
70  mm  (III.  B.):  die  thronende  Jungfrau  Maria  mit  dem  Ghristuskinde,  in  der  Rechten  einen  Lilienstengel,  Um- 
schrift :  tSIGILL  . . :  FRATRVM :  M  . . . .  IS  :  ECL(esi)E  :  IN  SPIRA :  Aufschrift :  AL  IMA. 

1)  Steinheim,  O.A.  Marbach. 


1659. 

Prior  Beinher  von  Ochsenhatisen  bewilligt  mit  seinem  Convente  defn  Ritter  H.  von  Seldenhom 
ein  Pfund  jäfirlich  am  dem   Vogtreckte  ihres  Dorfes  Füramoos  zu  Ijehen. 

Waldsee  1262.     Juni. 

Reinherus,  prior  de  Ohsenhusen,  universis  Christi  fidelibus  presentium  inspectoribus 
salutem  |i  in  omnium  salvatore,  Universitati  vestre  presentibus  notum  fieri  volumus, 
quod  cum  consensu  nostro  et  ||  cum  bona  voluntate  nostra  totiusque  conventus  nostri 
est,  ut  H.  miles  dictus  de  Saeldinhorn  ^)  ||  de  advocacicio  iure  villg  nostr?  in  Furimos^) 
unam  libram  habere  debeat  annuatira  in  feudo  et  cum  advocatus  ins  advocacicium  ibi 
sumpserit  singulis  annis,  idem  miles  habiturus  est  de  eodera  eandem.  Villani  quoque 
sive  rustici  de  eadem  villa  debent  intimare  prefato  militi,  quando  advocatus  dictum  ins 
advocacicium  ibi  requisierit.  Si  hoc  neglexerint  facere,  dampnum  redundabit  in  ipsos, 
vel  si  ex  alia  causa  inpeditum  fuerit,  quod  eadem  libra  non  dabitur,  nuUum  proinde 
dampnum  patiemur.  Super  hoc  prefatus  miles  fecit  iuramentum.  Huius  rei  testes  sunt: 
magister  H.  de  Molibrunnen '),  C.  plebanus  de  Haseiah  *),  C.  de  Grabun  %  Bur.  minister, 
Hermannus  et  Bur.  filii  sui,  C.  de  HumWehtisriet®),  C.  de  Willins'),  Alwicus  et  alii  quam 
plures.  Ad  maiorem  siquidem  firmitatem  appensa  sunt  sigilla  venerabilis  H.  prepositi 
de  Waise,  C.  pincerne  de  Winterstetin ®) ,  W.  dapiferi  de  Warthusen*)  et  C.  senioris 
de  Waise. 


62  1262.     Juni  9. 

Actum  apud  Waise  anno  domini  M^  CC^  LXIP.,  mense  lunii,  indictione  V\,  feliciter, 
Amen. 

Es  war  von  jeher  nur  ein  Siegel  angehängt,  das  des  Probsts  von  Waldsee:  spitzoval,  52,38  mm  (IL  B.): 
der  heil.  Petrus  mit  einem  Schlüssel,  Umschrift :  f  St^wwi TRI .  IN  .  WALSE. 

1)  Seldenhorn,  Gem.  Unter-Schwarzach,  O.A.  Waldsee.  —  2)  Füramoos,  O.A.  Biberach.  —  3)  MöUenbronn, 
Gem.  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  4)  Haslach,  O.A.  Leutkirch.  —  5 — 8)  Graben,  zur  O.A.Stadt  Waldsee 
gehörig,  Hummertsried  und  Willis,  Gem.  Dietmanns,  Winterstettenstadt,  O.A.  Waldsee.  —  9)  Warthausen, 
O.A.  Biberach. 


1660. 

Pabsl  Urban  IV.  bestätigt  aufs  Neue  die  von  einigen  Kirchenoberen  aus  Anlass  des  allgemeinen 
Concils   angetasteten   besonderen  Reckte   und  Freiheiten   des  Ordens  der  Kirche  zum   heiligen 

Grabe  und  verbietet  jede  fernere  Störung  derselben. 

Viterbo  1262.     Juni  9. 

\  Urbanus  I  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis,  . .  priori  et  fralribus  ecclesie 
Dominici  Sepulchri  lerosolimitani,  ordinis  sancli  Au||gustini,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  Dei  ac  domini  et  redemptoris  nostri  lesu  Christi  reverentia  nos  inducit,  ut 
ecclesiam  vestram,  quam  ipse  Christus  sua  corporali  pre||sentia  illustravit  et  toti  mundo 
reddidit  venerandam,  diligere  ac  fovere  spetiali  soUicitudine  studeamus.  Sane  ex  parte 
vestra  fuit  coram  nobis  propositum  con||querendo,  quod  cum  quedam  ecclesie  vobis  sub- 
jecte  usque  ad  proxima  tempora  fuerint  a  prestatione  decimarum  laborum  suorum  libere 
ac  immunes  et  instituendi  ac  destituendi  personas  in  quibusdam  ex  ipsis  ecclesiis  liberam 
habueritis  facultatem,  quidam  archiepiscopi  et  episcopi  aliique  prelati  occasione  concilii 
generalis  evacuare  nituntur  huiusmodi  libertates  et  nitentes  a  vobis  de  laboribus  vestris 
decimas  extorquere  vosque  compellere  ad  presentandum  in  ipsis  ecclesiis  perpetuos  vicarios 
clericos  seculares  ac  aggravantes  vos  exactionibus  indebitis  et  insolitis  et  in  ecclesias 
ipsas  et  personas  consistentes  in  illis  frequenter  excommunicationis  et  interdicti  sententias 
sine  causa  rationabili  iaculantes,  hiis  et  aliis  modis  se  vobis  plus  solito  difficiles  exhibent 
et  molestos,  qui  hoc  tempore  se  vobis  deberent  magis  favorabiles  et  propitios  exhibere. 
Quare  nobis  humiliter  supplicastis,  ut  immunitates  et  libertates,  quibus  per  quadraginta 
annos  ante  ipsum  concilium  gavise  sunt  ecclesie  memorate,  non  obstantlbus  controversiis 
motis  a  tempore  concilii  memorati  confirmantes  eisdem  nee  permit[t]entes  violari  temere 
vel  infringi  adversus  alia  gravamina  prenotata  provisionis  apostolice  remedium  apponere 
dignäremur.    Nos  igitur  precibus  vestris  benigimm  impertientes  assensum  ad  instar  felicis 


1262.     Juni  9.  63 

recordationis  Alexandri  pape,  predecessoris  nostri,  immunitates  et  libertates  predictas 
vobis  et  prefatis  ecclesiis,  sicut  eas  obtinuistis  paciflce  usque  ad  tempus  concilii  supra- 
dicli,  auctoritale  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus, 
auctoritate  presentium  districtius  inhibentes,  ne  quis  ecclesias  ipsas  vel  personas  commo- 
rantes  ibidem  tarn  super  ipsis  decimis  quam  aliis  exactionibus  novis  et  indebitis  molestare 
vel  in  eas  excommunicationis  vel  interdicti  sententias  sine  manifesta  et  rationabili  causa 
et  canonica  monitione  premissa  promulgare  presumat.  Si  quis  vero  sententias  aliter 
proferri  contigerit,  eas  decernimus  iriltandas  et  illos,  qui  easdem  protulerint,  canonice 
puniendos.  NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confirmationis,  in- 
hibitionis  et  constitutionis  infringere  u.  s.  w.  (die  bekannte  Sehlussformel  wie  Bd.  5,  8.'  63). 
Datum  Viterbii,  V.  idus  lunii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Italienisches  Pergament.    Auf  dem  Rücken  der  Urkunde  steht  Septdcri  dominici,  zwischen  beiden  Worten 
das  Patriarchenkreuz.   Die  Bulle  samt  Schnur  fehlt. 


1661. 

Ptiorin  Sahina  und  Convent  von  Steinheim  versprechen  allen   auf  ihre^'  Kirche   als  der   ehe- 
maligen  Pfarrkirche  in  Steinheim  haftenden    Verpflichtungen   gegen  den  Bischof  von   Speier 

und  den  Archidiacon,  Probst  von  St,  Guido,  getreulich  nachzukonunen. 

1262.     Juni  9. 

Omnibus,  ad  quos  presentes  littere  pervenerint,  Sabina  priorissa  et  conventus  sancte 
Marie  in  Steinhein,  ordinis  sancti  Augustini,  statuta  ordinis  fratrum  Predicatorum  ser- 
vantes,  Spirensis  dyocesis,  salutem  in  domino  et  bravium  attingere  salutis  eterne.  Novella 
nostra  plantatio,  que  auctore  domino,  prout  de  ipsius  misericordia  speramus,  salubre  tarn 
in  spiritalibus  quam  in  temporalibus  accipiet  incrementum  ex  eo  precipue,  quod  Concors 
nostra  intencio  et  voluntas  nostrum  omnium  in  hoc  residet,  licet  ex  indulgencia  ordini 
nostro  a  sede  apostolica  concessa  subterfugere  libere  et  licite  possemus,  quod  nuUi  oneri 
esse  volumus  nee  alicui  in  suo  deesse  iure,  sed  omnibus,  quibus  tenemur  ex  debito, 
reverenciam  exhibere,  servicium  inpendere  et  honorem,  cum  igitur  -ecclesia  nostra  eccle- 
siam  occupaverit  in  Steinhein  parrochialem ,  que  ecclesie  Spirensi  subest  immediate,  et 
per  nostrum  conventum  eidem  ecclesie  kathedrali  ins  suum  non  debeat  minui  sed  augeri, 
nos  et  nostras  sequaces  per  cuncta  secuta  legaliter  obligamus  per  presentes,  quod  sponte 
volumus  teneri  venerabili  in  Christo  patri  ac  domino  nostro  H.  Spirensi  episcopo  et 
domino  Ot.  ecclesie  sancti  Widonis  preposito  nostre  ecclesie  archidiacono  et  eorum 
successoribus  ad  omnia  tam  in  procuracionibus  quorumcumque  quam  subvencionibus  et 


64  1262.     Juni  16. 

aliis  servitiis,  que  ecclesie  non  exempte  civitatis  et  diocesis  Spirensis  de  consuetudine 
vel  de  iure  tenentur.  In  cuius  obligacionis  •)  certam  evidenciam  robur  et  memoriam 
sigillum  nostrum  presentibus  litteris  est  appensum. 

Datum  anno  domini  M*".  CG*.  LX*,  IP.,  in  die  sanctorum  rnartirum  Primi  et  Feliciani, 

Nach  dem  im  Karlsruher  Generallandesarchive  befindlichen  Codex  minor  Spirensis  fol.  15  mit  der  Aufschrift: 
littera  priorisse  et  conventus  in  Steinhein.  —  Abdruck:  Wflrdtwein  Subs.  dipl.  V,  S.  317,  nro.  126. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  obligamus. 


1662. 

Abt  Otto  vofi  EUwangen   vertauscht  an  den  Grafen  Ludwig  von  Oettingen  Besitz  zu  Münster 
gegen  Güter  zu  Ober-  und  Unter-Magerbein,  Zoltingen,  Ober-Ringingen  und  Finningen. 

Itzlingen  1262.     Juni  16. 

Otto,  dei  gracia  Elewacensis  ecclesie  abbas.  Quia  hominum  fragilis  est  memoria, 
que  futura  consuevit  pericula  ||  generare,  cautum  est,  ut  ea,  que  fiunt  modernis  tem- 
poribus,  scriptorum  munimine  roborentur.  Eapropter  ad  noticiam  ||  universorum,  qui 
presens  scriptum  respexerint,  devenire  cupimus  et  protendi,  quod  nos  dilecto  amico 
nostro  viro  nobili  ||  comiti  Ludevico  de  Otingen  in  concanbium  sive  restaurum  bonorum, 
que  idem  nobis  et  ecclesie  nostre  dedit,  videlicet  in  utraque  villa  Magerbein  *)  bona,  que 
dominus  Bebo  et  Vlricus  frater  suus  ab  ipso  habent  ibidem  in  feodo  solventia  quinque 
libras  denariorum,  item  in  villa  Zaheltingen  *)  bona,  que . .  et . .  fratres  dicti  Lihener  et  Ege- 
lolfus  de  Zaheltingen  ab  eo  habent  ibidem  in  feodo  solventia  quatuor  libras  denariorum 
et  bona,  que  dominus  Fridericus  dictus  Murrelin  de  Horburch  *)  in  superiore  villa  Ring- 
ingen*) ab  ipso  habet  in  feodo  solventia  tres  libras  denariorum,  preterea  in  Magerbein 
unam  distinctionem  nemorum,  que  vulgariter  dicitur  ein  holzmark,  ad  estimationem 
duarum  hubarum  et  in  Zaheltingen  aliam  distinctionem  nemorum  ad  estimationem  quatuor 
hubarum,  insuper  in  Vinningen*)  sex  distinctiones  nemorum  ad  estimationem  viginti  quatuor 
hubarum,  ubi  etiam  distinctionem  eorundem  nemorum  septimam  suis  usibus  reservavit, 
illam  videlicet,  que  magis  vicina  est  ecclesie  ville  ipsius,  bona  subscripta  de  meris  pro- 
prietatibus  nostris  et  ecclesie  nostre  consensu  voluntario  totius  capituli  nostre  ecclesie 
accedente  dedimus  proprietatis  titulo  possidenda  perpetim  libere  et  quiete,  ita  quod  de 
illis  faciat  et  ordinet  quicquid  sue  fuerit  voluntatis,  videlicet  curtim  villicariam  in  villa 
Münster  *)  cum  omnibus  suis  pertinentiis  cultis  et  incultis,  quesitis  et  inquirendis,  insuper 
ibidem  duas  hubas  et  dimidiam  et  ius  patronatus  ecclesie  ville  ipsius  ac  unam  piscinam 


1262,     Juni   16.  65 

ibidem,  preterea  omiies  distinctiones  neinorum  ibidem,  quas  quondam  a  nobis  et  ecclesia 
nostra  habuil  in  feodo  comes  Hartmannus  de  Dilingen')  bone  memorie,  exceptis  illis 
distinctionibus  nemorum,  que  specialiter  attinent  ipsi  ville.  Profitemur  etiam  per  pre- 
sentes,  quod  nos  bona  suprascripta ,  que  prefatus  comes  nobis  et  ecclesie  nostre  dedit, 
sibi  de  speciali  gracia  contulimus  possidenda  perpetim  titulo  feodali.  Ut  autem  super 
premissis  de  ipsa  donatione  nostra  nuUus  et  in  posterum  dubielatis  scrupulus  oriatur, 
presentes  sibi  damus  litteras  nostri  et  conventus  ecclesie  nostre  sigillorum  robore  con- 
munitas.  Testes  autem,  qui  interfuerunt,  sunt  hü:  Günradus  de  Phalhein®),  Sifridus 
dictus  Toppellin,  Vlricus  de  Westehusen  *),  Cunradus  de  Horensberch  ^*^,  milites  et  mini- 
steriales  nostri,  et  viri  nobiles  dominus  Rudolfus  de  Hurenhein")  Alta  Domo,  dominus 
Hermannus  de  Haheltingen  ^*) ,  ministeriales  autem  comitis  Gtnradus  dapifer  de  Siben- 
brunnen"),  Rabeno  pincerna' de  Sneiten'*)  et  alii  quam  plures. 

Actum  et  datum  in  canpis  apud  Vzelingen  *^) ,  anno  domini  M^  GC^  LXII*. ,  XVI. 
kalendas  lulii,  indictione  Y\ 

Nach  dem  Originale  des  Allgemeinen  Reichsarcbives  zu  München.  An  grun-gelben,  beziehungsweise  grünen 
Seidenfaden  zwei  spitzovale  Siegel:  1)  des  Ausstellers,  oben  und  unten  beschädigt  (III.  A.  2.  b.):  der  Abt  auf 
einem  mit  Hundsköpfen  und  Tatzen  verzierten  Stuhle  sitzend,  in  der  Rechten  den  Stab,  in  der  Linken  ein  offenes 
Buch  haltend ;  von  der  Umschrift  erhalten :  . . .  NIS  .  ABBATIS  . . .  ACENSIS  .  EC . . ;  2)  des  EUwanger  Kapitels, 
nur  noch  zur  oberen  Hälfte  erhalten  (II.  B.) :  ein  Märtyrer,  in  der  Rechten  einen  Palmzweig,  mit  der  Linken  ein 
offenes  Buch  haltend ;  von  der  Umschrift  erhalten :  f  Sigiihmi .  GONVENTV . .  EGLESIE  , .  (vergl.  Bd.  5,  S.  282).  — 
Regest:  Regesta  Boica  3,  187.'; 

1)  Ober-,  Unter-Magerbein,  baier.  A.G.  Höchstädt,  beziehungsweise  Nördlingen.  —  2)  Zoltingen,  baier.  A.G. 
Höchstädt.  —  3)  Harburg,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  4.)  Ober-Ringingen,  baier.  A.G.  Höchstädt.  —  5)  Finningen, 
baier.  A.G.  Neu-Ulm.  —  6)  ?  Münster,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  7)  Dillingen,  baier.  A.G.Sitz.  —  8—10)  Pfal- 
heim,  Westhausen,  Hornsberg,  abgeg.  Burg  bei  Rohlingen,  O.A.  Ellwangen.  —  11)  Hürnheim,  baier.  A.G.  Nörd- 
lingen. —  12)  Hochaltingen,  baier.  A.G.  Oettingen.  —  13)  Sinnbronn,  baier.  A.G.  Dinkelsbühl.  —  14)  Ober-, 
Ünter-Schneidheim,  O.A.  Ellwangen.  —  15)  Itzlingen,  O.A.  Neresheira. 


1663. 

Ritter  Heinrich  van  Enzherg  bekennt,  dass  er,  ohne  irgend  ein  Recht  auf  die  Vogtei  über  das 
Kloster  Maulbronn  und  seine  Besitzungen  zu  haben,  im  Auftrage  des  Bischofs  Heinrich  von 
Speier  und  in  üebereinstimmung  mit  dem  Kloster  den  Schutz  des  letzteren  für   das   laufende 

Jahr  übernommen  habe,  und  verspricht  diesen  getreulich  auszuüben. 

1262.     Juni  16. 

Ego  Heinricus  miles  de  Enzeberg^)  fateor  manifeste  tarn  specialiter   singulis  quam 

generaliter  universis  *  presentium  ||  inspectoribus  litterarum,  quod  nee  ego  nee  heredum 
VI.  9 


66  1262.     Juni  16. 

meorum  aliquis  uUum  ius  advocatie  babemus  in  monasterium  de  Mulenbrunne  ||  nee  in 
grangias  nee  in  villas  nee  in  bona  eiusdem  monasterii,  tarn  maiora,  quam  minora,  quo- 
cuoique  nomine  sunt  dis||tincta,  et  protestationem  manifestationis  huiusmodi  feei  et  facio 
voluntarie  non  coactus.  Et  quia  dominus  mens  H.  episcopus  Spirensis,  cui  predicti 
monasterii  de  Mulenbrunne  ||  dominus  .  .  abbas  et  conventus  proteclionem  pariter  et 
tutelam  eiusdem  monasterii  et  bonorum  votis  concordibus  commisenint,  mee  fidelitati 
idem  monasterium  de  Mulenbrunne  in  bonis  omnibus  et  personis  per  istum  annum 
commisit  tutele  nomine  ad  tuendum  de  consilio  et  consensu  et  bona  nichilominus  volun- 
tate  predictorum  domini  .  .  abbatis  et  conventus  de  Mulenbrunne,  promitto  fideliter  sub 
attestatione  presentium  lilterarum,  quod  idem  monasterium  tarn  in  rebus,  quam  in  per- 
sonis seeundum  omnem  possibilitatem  mei  corporis  atque  rerum  tuear  et  defendam, 
adiciens  illud  etiam  promittendo,  quod  nee  in  grangiis  nee  in  villis  sive  personis  vel 
bonis  quibuscumque  monasterii  prelibati  percipiam  aliqua  servitia  sive  iura  vel  utilitates 
alias  qualescumque  tarn  in  avena  quam  in  puUis  sive  aliis  quibuscumque,  quocuraque 
nomine  censeantur,  que  deberem  percipere  ratlone  predicte  tutele,  nisi  seeundum  quod 
dicti . .  abbas  et  conventus  per  suam  moderationem  et  bonara  voluntatem  mihi  duxerint 
ordinandum.  Et  si  decessero  infra  spacium  huius  anni,  eiusdem  tutele  commissio  mihi 
facta  non  transibit  aliquatenus  ad  heredes  meos,  sed  vacabit  monasterio  prelibato.  Sane 
sub  forma  commissionis  Imiusmodi  hoc  promisi  et  promitto,  quod  si  dictum  monasterium 
in  bonis  vel  personis  gravavero  sive  lesero  qualicumque  modo  seu  etiam  si  negligens 
vel  deses  fuero  in  tuendo,  quantum  fJossum,  rebus  pariter  et  persona  vel  etiam  si  iidem 
. .  abbas  et  conventus  prospexerint,  quod  de  huiusmodi  commissione  mihi  facta  sibi  ali- 
quid potuerint  utilius  ordinäre,  sine  omni  meo  gravamine  et  vindicta  ad  dictos  dominum 
meum  episcopum  et  eos  memorata  commissio  retranseat  et  numquam  idem  monasterium 
in  rebus  vel  personis  occasione  suprascripta  aliquatenus  molestabo.  In  cuius  rei  testi- 
monium  sigilla  reverendorum  dominorum  meorum,  H.  et  E.  Spirensis  et  Wormaciensis 
episcoporum,  0.  de  Eberstein,  Emichonis  comitis  de  Liningen*),  . .  prepositi  sancti  Germani 
Spirensis,  0.  prepositi  sancti  Widonis  et  meum  presenti  littere  sunt  appensa. 

Datum  anno  domini  M*.  CG*.  LX.  secundo,  in  crastino  Viti  martyris. 

Sieben  Siegel:  1)  des  Bischofs  Heinrich  von  Speyer,  bereits  S.  37.  61  beschrieben;  2)  des  Bischofs  Eberhard 
von  Worms,  in  ein  Säckchen  eingenäht  und  dem  Anfühlen  nach  zerbrochen ;  3)  des  Otto  von  Eberstein,  schon  oft, 
z.  B.  Bd.  5,  S.  55,  beschrieben ;  4)  des  Grafen  Emicho  von  Leiningen,  sehr  beschädigt,  wohl  rund  (IV.  A.  2.) :  eine 
Frau  in  langem  Gewände,  bei  welcher  der  Kopf  fehlt,  hält  einen  bordirten  Schild,  in  welchem  ein  aufgerichteter 
Löwe ;  von  der  Umschrift  noch  erhalten :  GILL  . .  (und  auf  einem  abgebröckelten  Stucke :)  LININ . . . ;  5)  des 
Probsts  von  St.  German,  spitzoval,  c.  47,32  mm  (III.  A.  2.  a.) :  der  stehende  Probst,  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor 
die  Brust  haltend,  Umschrift:  . . .  ERHARDI . .  PPTI .  S  .  GERMANI .  SPIR . ;  6)  des  Probsts  von  St.  Guido,  spitz- 
oval, c.  45,25  mm  (III.  A.  2.  c):  oben  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Ghristuskinde,   in  der  Mitte  zwischen  zwei 


1262.     Juni  17.  67 

Baldachinen  der  Evangelist  Johannes,  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Aufschrift:  S.IO||HES; 
unten  der  knieende  Probst ;  von  der  Umschrift  erhalten :  . . .  OTTONIS  . . .  GLE  .  SCI .  WIDONIS  .  SPIRE . . . ;  7)  des 
Ausstellers  fehlt. 

1)  Enzberg;  O.A.  Maulbronn.  —  2)  Allleiningen,  baier.  A.G.  Grunstadt. 


1664. 

Pabst   ürban  IV.  verbietet,   die  Kirchen   und  Angehörigen   der  Kirche  des  heiligen  Grabes  in 
Denkendorf  mit  deni  geistlichen  Banne  zu  belegen  oder  mit  Abgaben  zu  beschweren. 

Viterbo  1262.     Juni  17. 

I  ürbanus  I  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filüs  .  .  preposito  et  fratribus 
ecclesie  Dominici  Sepulcri  de  ||  Denkendorf  ad  ecclesiam  lerosolimitanam  imraediate  spec- 
tantis,  ordinis  sancti  Augustini,  Constantiensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  De||sideriis  vestris  in  hiis  aflfectu  benivolo  libenter  annuimus,  que  vobis*)  et 
ecclesie  vestre  profutura  speramus.  Hinc  ||  est,  quod  nos  devotionis  vestre  precibus  in- 
clinati  districtius  auctoritate  presentium  inhibemus,  ne  quis  archiepiscopus  vel  episcopus 
seu  quelibet  alia  ecclesiastica  persona  in  ecclesias  vobis  pleno  iure  subiectas  per  Ale- 
maniam  constitutas,  canonicos  et  fratres  vestros,  clericos,  servientes  ac  personas  quaslibet 
in  eisdem  ecclesiis  degentes  communiter  vel  divisim  suspensionis  seu  interdicti  aut  ex- 
communicationis  sententias  promulgare  aut  talliis  vel  coUectis  aut  exactionibus  quibus- 
cumque  gravare  presumat.  Non  obstantibus  quibuscumque  privilegiis  aut  indulgentiis 
sive  litteris  a  sede  apostolica  impetratis.  Nos  insuper  processum  et  sententiam,  si  quem 
vel  si  quam  contra  dictas  ecclesias,  canonicos,  fratres  et  alios,  communiter  vel  divisim 
haberi  seu  ferri  contigerit,  decernimus  irritos  et  inanes.  NuUi  ergo  omnino  hominum 
liceat  hanc  paginam  nostre  inhibitionis  et  constitutionis  iufringere  (die  bekannte  Schluss- 
formet  wie  Bd.  5,  S.  63). 

Datum  Viterbii,  XV.  kalendas  lulii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Unterhalb  des  Oberrandes  nach  der  Mitte:  cor;  hinten:  Sepulcri  dominici,  zwischen  beiden  V^orten  ein 
Patriarchenkreuz;  im  rechten  Obereck:  ll.p],  darüber  ein  nicht  sicher  zu  deutendes  Abkürzungszeichen.  Die 
rothgelben  Seidenfäden  für  die  Bulle  hängen  noch  an. 

a)  Verschrieben:  twbis. 


9 


68  1^262.     Juni  ^H. 


1665. 


Pabst  Urban  IV.  erklärt  den  Orden  des  heil,  Grabes  m  Jerusalem  frei  von  jeder  Verpflichtung 

zu  Beköstigungen  und  Subsidien,  welche  ihm  ohne  specielles  Mandat  des  apostolischen  Stuhles  und 

ohne  Erwähnung  des  heil,  Grabes  und  dieser  Indulgenz  ztigemuihet  werden  wollen. 

Vüerbo  1262.     Juni  22. 

Urbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  liliis . .  priori  et  fralribus  Dominici 
Sepulcri  lerosolimitani ,  ordinis  sancti  Augustini,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Pro  re  delectabili  et  iocunda  ducimus,  ut,  cum  loca  divino  dicata  cultui  ex  potestate  nobis 
divinitus  attributa  multipliciter  honorare  possimus,  sanctam  lerosolimitanam  ecclesiam^ 
de  cuius  regimine  licet  irameriti  nos  fuimus  ad  apostolice  dignitatis  fastigium  evocati, 
cum  locis  sibi  subditis  attoUamus  munere  gratie  specialis.  Hinc  est,  quod  nos  vestiis 
supplicationibus  annuentes  auctoritate  vobis  presencium  indulgemus,  quod  vos  seu 
priores  aut  rectores  vel  fratres  prioratuum,  ecclesiarum,  domorum  et  membrorum  vestro- 
rum,  ad  exhibicionem  procuracionum  vel  cuiuslibet  subsidii  faciendam  archiepiscopis 
vel  episcopis  aut  quibuscumque  ordinariis  vel  ecclesiarum  prelatis  seu  etiam  legatis  et 
nunciis  apostolice  sedis  minime  teneamini  nee  ad  id  compelli  possitis  sine  speciali  man- 
dato  sedis  eiusdem,  faciente  plenam  et  expressam  de  Sepulcro  Dominico  et  de  indulgencia 
huiusmodi  raencionem.  Nos  enim  nichilominus  suspensionis ,  interdicti  et  excommuni- 
cationis  sentencias,  si  quas  in  vos  vel  aliquem  vestrum  seu  vestras  ecclesias  per  quem- 
cunque  contra  indulgenciam  ipsam  promulgari  contigevit,  exnunc  decernimus  irritas  et 
inanes.  NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam]  nostre  concessionis  et  con- 
stitutionis  infringere  u.  s.  w.  (vergl.  Bd.  5,  S.  63). 

Datum  Viterbii,  X.  kalendas  lulii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach  einem  Vidimus  von  1263,  welches  mit  den  Worten  beginnt:  Wemhenis  mnior  prepoBitus,  Ädeluolcus 
decanus,  Otto  sancti  Widonis  preposittts  et  Diteriis  cetterarius,  universis  presencium  inspectaribiis  salutem  in 
auctore  \\  scUutis .  Tenare  presencium  publice  profitemur  et  protestamur ,  quod  nos  literas  domini  Vrhani  pape 
stilo,  filo  integras,  non  ahholitas,  tion  cancella\\tas,  nee  in  aliqua  sui  parte  viciatas,  de  verbo  ad  verbum  mdi7nus  et 
audivimus  in  hunc  modum,  mit  den  Worten  schliesst :  In  cuius  rei  testitnonium  sigiUa  nostra  presentibus  literis  stwt 
appensa.  Anno  domini  M^.  CO*.  LXIII^,  und  folgende  Siegel ,  beziehungsweise  Si^elreste  anhängen  hat :  1)  an 
rothen  Seidenfaden  des  Speirer  Domprobsts  Wemher :  nur  noch  der  Kopf  des  Siegelinhabers ;  2)  an  rothen  und 
braunen  Seidenföden  des  Speirer  Domdekans  Adelvolc,  nur  noch  zur  oberen  Hälfte  erhalten:  die  Mutter  Gottes 
mit  dem  Christuskind,  darunter  ein  Baldachin,  von  der  Umschrift  noch  lesbar :  . .  AD  . . .  OL  . . .  S  . . .  ENSIS  . . . ; 
3)  an  braungelben   Seidenfäden  des  Probsts  Otto  von  St.  Guido  in  Speier,   c.  43,28  mm  (HL  A.  2.  a.):   der 

stehende  Probst,  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift  erhaUen :  . .  TON 

WIDON  . . .  RDG  . . . ;  4)  grüne  Seidenfaden.  —  Ein  weiteres  Vidimus  ist  mit  dem  durch  den  Esslinger  Dekan 
Diemar  ausgestellten  der  Urkunde  vom  18.  Februar  1262  (oben  S.  47)  verbunden;  es  liest  Z.  12  v.  o. :  precibus 
et  suppliccUionibus,  sodann  ut  statt  quod,  Z.  19:  vel  in. 


1262.     Juni  30.  69 


1666. 


Die  Ritter  Burkhard  und  Eberhard  sowie  Ebo  von  Rosenau,  Gebrüder,  überlassen  gewisse  ihnen 
Namens  des  nicht  lehensfcUiigen  Fischers  Burkhard  genannt  von  Hirschbühl  von  dem  Grafen  von 
Sulz  und  dessen  Erben  dem  Herrn  von  Eberstein  verliehene   Wiesen  auf  Bitten  Burkhards  an 

das  Kloster  Heiligkreuzthal. 

Bingen  1262.     Juni  30. 

Omnibus  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  Burchardus,  Eber,  milites  et 
Ebo  de  Rosenöwe^),  fratres  carnales,  salutem  et  habere  noticiam  rei  ||  geste.  Quoniam 
adinventionis  humane  dolositas  res  gestas  aliquociens  non  gestis  astruit,  expedit  ipsas, 
ut  apud  posterit[ate]m  invalescant,  memoria  scripturarum  ||  et  testium  amrainiculo  peren- 
iiari.  Noverint  igitur  tarn  presentes  quam  posteri,  quod,  cum  Burcardus  piscator*)  dictus 
de  Hirspil *)  quedam  prata  dicta  Wrwise'),  Vederangesruthi*)  et  pratum  ||  dictum 
Alber*),  que  nos  pro  ipso  sive  nomino  ipsius  a  nobile  viro  quondam . ,  comite  de  Sülze •) 
nee  non  per  consequens  a  domino  de  Ebirstain^),  qui  eidem  comiti  iure  hereditario  in 
Omnibus  suis  prediis  successerat,  cum  idem  Bur.  hiis  aut  aliis  nativo  sue  prolis  deflfectu, 
qui  apud  vulgus  unsempäri*")  dicitur,  inpediente  non  esset  infeodabilis,  plena  infeo- 
dationis  legalitate  tenuimus,  reverendis  in  Christo  . .  abbatisse  et  conventui  de  Valle  Sancte 
Crucis,  ordinis  Cysterciensis ,  nomine  sui  monasterii  de  nostro  consensu  in  anime  sue 
remedium  contulisset,  nos  eadem  prata  ad  ipsius  petitionem,  cum  illa  pro  eo  sive  eins 
nomine,  sicut  dictum  est,  a  prefatis  dominis  in  feodo  possederimus,  iam  dictis . .  abbatisse 
et  conventui  earumque  monasterio  inmediate  eo,  quod  prescriptus  nobilis  de  Ebirstain 
proprietatem  omnium  prediorum ,  in  quibus  ipse  pretaxato  quondam . .  comiti  de  Sülze 
successit,  sive  in  eas  donationis,  legationis,  venditionis  titulo  aut  alio  modo  quocumque 
iuri  consono  nomine  sui  monasterii  transferantur ,  sibi,  sicut  in  instrumento  super  hoc 
confecto  lucessit  manifestius,  iam  contradiderit,  resignavimus,  ab  eis  plena  et  quieta  iuris 
libertate  de  cetero  possidenda  sine  doli  cuiusvis  fraude,  renunciantes  tam  pro  nobis 
quam  pro  sepedicto  Bur.  omni  iuri  sive  impeticioni,  que  sibi  vel  nobis  ipsis  aut  nostris 
heredibus  quibuscumque  super  pratis  sepius  recitatis  ullius  unquam  rationis  occasione 
posset  vel  deberet  conpetere  in  futuro.  Ut  autem  hec  omnia  et  singula,  sicut  pretexta 
sunt,  in  sui  robore  ab  ullius  cavillationis  ingeniosa  machinatione  permaneant  de  cetero 
penitus  inconvulsa,  nos  supranominatis  abbatisse  et  conventui  necnon  monasterio  Vallis 
Sancte  Crucis  presens  instrumentum  dedimus  nostrum  duorum,.  cum  tercius  scilicet  Ebo 
proprium  sigillum  non  habuerit,  sigillorum  robore  communitum. 

Acta  sunt  hec  in  Bvnengen®)  sub  tilia,  pridie  kalendas  lulii,  anno  ab  incarnatione 
domini  M^  CG*.  LXIL,  indictione  V.,  presentibus  testibus  Wl.  comite  seniore®).  Alber.  et  fratre 


70  1262.     Juli  7. 

suo  .  .  de  Butelscies  %  Hainrico  milite  de  Horenstain  *®),  Her.  filio  suo  milite,  Manegoldo 
milite  de  Hertenstain "),  M.  filio  eiusdem  milite. 

Vom  ersten  Siegel  hängt  nur  noch  das  Pei^amentriemchen  an,  sodann  das  zweite  und  dritte  Siegel :  schild- 
förmig, 30,  c.  28,  beziehungsweise  c.  43,  c.  36  mm  (IV.  A.  1):  ein  auf  einem  Dreiberg  stehender  Widder,  im 
linken  Eck  eine  Rose,  beziehungsweise  das  Sigelfeld  mit  Rosen  bestreut,  Umschrift  beim  zweiten:  t  S.EBER- 
HARDI .  DE  .  ROS  . . . ,  beim  dritten :  S  .  B  . .  GHARDI . .  E .  ROSEN .  WE  (die  S  sind  verkehrt  gravirt). 

a)  Das  klein  geschriebene  Wort  könnte  freilich  auch  einen  Namen  bedeuten,  da  solche  in  der  Urkunde  nicht  durch- 
aus grosse  Anfangsbuchstaben  haben.  —  b)  Das  übergeschriebene  e  ist  nicht  ganz  deutlich.  —  c)  D.  h.  de  Veringen. 

1)  Rosna,  früher  Rosenau  geschrieben,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  2)  Hirschbühl,  abgeg.  Burg  bei 
Mariazell,  O.A.  Obemdorf,  ist  doch  zu  entfernt,  dagegen  wü:d  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  494  eine 
abgeg.  Burg  und  wohl  auch  Dorf  dieses  Namens  im  Lauterthal  angeführt.  Auf  den  Flurkarten  fand  sich  in  der 
Gegend  des  Lauterthals  allerdings  dieser  Name  nicht  vor,  wohl  aber  Hirschenstein,  Hirschthal  auf  der  Markung 
Hundersingen ,  Hirschplan  auf  der  von  Grafeneck,  Hirschwang  von  Dapfen,  Hirschhau  auf  der  von  Erbstetten 
dicht  an  der  Lauter,  desgl.  auf  der  von  Rechtenstein.  —  3)  Bei  Nonnenweiler,  Gem.  Saulgau,  findet  sich  noch 
htztge.  die  Flurbezeichnung  „in  den  Wuhrwiesen";  bei  Heudorf  (ebenda)  „auf  dem  oberen  Wuhr".  —  4)  Desgl.  auf 
der  Biarkung  Oelkofen  (ebenda)  „in  den  Vettern".  —  5)  Desgl.  zwischen  Beizkofen  und  Hohentengen  (ebenda)  „Alber- 
äcker", auf  derjenigen  von  Ennetach  „Olber".  —  6)  Sulz,  O.A.Stadt.  —  7)  Ebersteinburg,  bad.  B.A.  Baden.  — 
8 — 10)  Bingen,  Bittelschiess,  Hornstein,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.    -  11)  Hertenstein,  abgeg.  bei  Sigmaringen. 


1667. 

Äbt  Ulrich  und  Conoent  von  Lorch  verleihen  ihrem  Amtmanne  Albert  von  Oerstetten  den  Mansiis 

Sibitos  in  Erpfenfiuusen  auf  10  Jahre. 

1262.     Juli  7. 

In  nomine  domini  amen.  ^Iricus  dei  gratia  humilis  abbas  et  conventus  monasterii 
in  Lorch  ||  omnibus  imperpetuum  credere  subscriptis.  Tenore  presentium  notandum 
duximus  et  propalandum,  ||  quod  nos  anno  domini  M"".  CG*.  LXIP.  concessimus  dilecto 
nobis  Alberto  ministro  de  6ers||teten*)  manssum  Sibitonis  in  Erpfenhvsen  *)  omni  iure 
a  proximö  carniprivio  ad  decem  annos  possid[endum],  ita  ut  ipse  primo  anno  nobis  quin- 
que  solidos  Hallensium  exsolvat  et  secundo  anno  solvat  [. . .  solidos] ,  tercio  vero  anno 
nobis  ab  eodem  Alberto  omnes  redditus  exsolvantur.  Additum  est  [etiam,  ut,  si]  idem 
A.  infra  dictos  decem  annos  moriatur,  nobis  pro  wegelosa  XIIIL  solidi  per[sol]vantur  et 
manssus  ab  omnibus  suis  heredibus  et  successoribus  est  solutus.  Sin  autem,  ut  op- 
tamus,  idem  •  A .  X  annos  evixerit  vel  quandocumque  in  predicto  manssu  et  contractu 
nobis  secus  fecerit,  nos  et  monasterium  nostrum  manssum  predictum  debemus  libere 
rehabere  iterum  sine  qualibet  impulsatione. 

Acta  sunt  hec  anno  predicto,  in  die  sancti  Willebaldi.  Testes  sunt :  Heinricus  custos 
secularis  ecclesie  in  Lorch,  Sifridus  pistor,  Raboto  et  alii  quamplures.  Et  ad  certi- 
tudinem  pleniorem  presens  littera  sigillo  dicti  domini  abbatis  et  sigillo  domini  l^lrici 
decani  de  Gersteten  est  sigillata. 


1262.     Juli  11  und  20.  71 

Die  Urkunde  ist  hinten  in  das  rothe  Buch  des  Klosters  Lorch  eingeklebt  und  nur  zwei  Löcher  im  Per- 
gament weisen  auf 'die  angehängt  gewesenen  Siegel  hin.  Die  in  []  eingeschlossenen  Worte  und  Silben  sind  in 
Folge  von  Wasserflecken  nicht  mehr  recht  zu  entziffern  und  nur  vermuthet. 

1  und  2)  Gerstetten,  O.A.  Heidenheim  und  dessen  Parzelle  Erpfenhauser  Hof. 


1668. 

Pabst  Urban  IV.  bewilligt  dem  Probst  Johann  von  Denkendarf  auf  dessen  Bitte,  dass  er  mir 
zw  Bezahlung  solcher  von  seinen  Amtsvorgängern  aufgenommenen  Schulden  angehauen  werden 
könne,  hinsichtlich  deren  die  Gläubiger  die  Verwendung  zum  Nutzen  seiner  Kirche  beweisen. 

Vüerbo  1262.     Juli  11. 

Vrbanvs  quartus^),  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  fratri  loanni,  canor 
nico  Sepulchri  Dominici  lerosolimitani ,  preposito  ecclesie  Denckendorflf,  Constanciensis 
diocesis,  ad  ccclesiam  lerosolimitanam  spectantis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Religionis  tue  honestas  [exigit],  ut  peticionibus  tuis,  quantum  cum  deo  possumus,  annu- 
amus.  Hinc  est,  quod  nos  tuis  supplicationibus  benignum  impertientes  assensum,  ut  ad 
solutionem  aliquorum  debitorum  a  predecessoribus  tuis  con[t]ractorum  minime  tenearis, 
nisi  creditores  probaverint,  ea  in  ecclesie  tue  utilitatem  esse  conversa,  non  obstantibus 
litteris  seu  instrumentis  confectis  contractus  tempore,  super  hoc  eciam  si  in  ipsis  litteris 
seu  instrumentis  contineatur  expresse,  quod  creditores  predicti  ad  probandum,  ipsa  in 
utilitatem  ipsius  ecclesie  fore  conversa,  minime  teneantur  aut  si  predecessores  ipsi  in 
litteris  eisdem  seu  instrumentis  ea  in  eiusdem  ecclesie  utilitatem  esse  conversa  confi- 
teantur,  tibi  auctoritate  presentium  indulgemus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc 
paginam  nostre  concessionis  infringere  (u.  s.  w.  une  Bd.  5,  S.  63). 

Datum  Viterbii,  V.  idus  lulii,  pontificatus  nostri  anno  primo. 

Nach  dem  Bd.  5,   S.  408  genannten  Copialbuch  des  Klosters  Denkendorf  aus  dem  16.  Jahrhundert,  p.  56. 
a)  Dieses  Wort  ist  sicherlich  nur  durch  den  Abschreiber  beigefügt  worden. 


1669. 

Der  Esslinger  Bürger  Eniger  übergibt  sein  Eigenthum   an  genannten  Äeckern  an   der  Kersch 

(dem  Kloster  Simau?), 

1262.     Juli  20. 

Noverint  universi,  quod  ego ..  dictus  Eniger,  civis  in  Ezzelingen,  una  cum  consensu 
uxoris    mee   ||    dicte  Tambure    agros   meos   iuxta  Kerse*),   Langeracker  et  Crum- 


72  1262.     Juli  25. 

beslant  nominatos,  proprietatis  titulo  tradidi  ||  sine  omni  impetitione  et  iuquietatioue . . 
villici  et  cuiuslibet  alterius  perpetuo  possidendos,  ita  videlicet,  quod  nos  ||  ab  impetitionibus 
earundem  debeamus  de  cetero  remanere  pacifici  et  quieti  nee  nos  contra  ipsos  debemus 
aliquam  movere  de  cetero  questionem.  Huius  rei  testes  sunt:  M,  scultetus,  Keppho,  F. 
in  Vico,  Kilsso,  G.  de  Durenkein  *),  Holzhuser,  C.  Ribestein  et  alii  quam  plures.  In  cuius 
rei  evidenciam  sigillo  civium  in  Ezzelingen  preseutem  cedulam  fecimus  communiri. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M .  CG  .  LXIL,  XIII.  kalendas  Augusti,  indicione  quinta. 

Nach  einer  neueren  Abschrift  von  dem  derzeit  in  Esslingen  nicht  auffindbaren  Originale  im  Archiv  des 
Spitals  Esslingen,  des  Rechtsnachfolgers  von  Kloster  Sirnau.  Das  schon  öfters  (z.  B.  Bd.  5,  S.  189)  beschriebene 
Siegel  der  Stadt  Esslingen  ist  zerbrochen,  von  der  Umschrift  noch  leserlich :  S . . .  GEN .  VM . .  N. 

1)  Kersch,  heutzutage  nur  noch  der  Name  eines  zunächst  oberhalb  Sirnau  (O.A.  Esslingen)  in  den  Neckar 
mündenden  Baches,  früher  auch  Burg  und  Weiler  dieses  Namens  auf  der  Markung  von  Denkendorf  (O.A.  Esslingen). 
2)  Ober-,  Unter-Türkheim,  O.A.  Gannstatt. 


1670. 

Ihn  Streit  zwischen  dem   PfuUinger  Kirchrektor  Ernst  und  dem  Probst  und   Convent  von 
Schussenried  wegen  eines  Weinbergs  und  einer  Kelter  auf  dem  Metzinger  Berg  mrd  schieds- 

gerichtlich  beigelegt. 

Munderkingen  1262.     Juli  25. 

In  nomine  domini.  Amen.  Quia  memoria  hominum  fragilis,  vita  labilis  et  ||  sors 
tamquam  semper  dubia  permanent,  ideo  ea,  que  statuuntur,  ut  fixa  maneant,  ||  solent 
privilegiis  ac  testibus  perennari.  Noverint  igitur  tam  presentes,  quam  posteri,  ||  quod 
cum  dominus  Ernestus  rector  ecclesie  in  Phuiiingen*)  domino  preposito  et  conventui  in 
Schusseinrit  moveret  questionem  super  vinea  et  torculari  sitis  in  monte  Mezzin**),  twrn 
racione  paterne  hereditatis,  quam  eciam  iure,  quod  in  decimis  novalium  predicte  vinee 
sibi  racione  ecclesie  in  Mezzingen  ad  se  pertinentis  competere  videbatur,  insuper  super 
decimacionibus  animalium  nee  non  ortorum,  quos  propriis  manibus  excolerent,  et  quo- 
rumcumque  novalium  seu  aliarum  renim,  licet  ins  super  huiusmodi  novalibus  expres[s]um 
fuisset,  quod  dare  non  tenerentur  nee  de  talibus  ortis,  tamen  cum  secundura  iura  servi 
dei  pro  modico  non  debuissent  inquieti  fuisse,  super  premissis  omnibus  compromiserunt 
ab  utraque  parte  in  arbitros,  scilicet  dominum  P.  abbatem  in  Ziwldea,  dominum  H. 
abbatem  Augie,  magistrum  R.  rectorem  ecclesie  in  Laihingem')  et  magistrum  N.  rec- 
torem  ecclesie  in  Vrac*),  quod  horum  arbitrio  super  premissis  omnibus  inviolabiliter 
staretur.  Qui  sie  fuerant  arbitrati,  quod  predictus  prepositus  et  conventus  in  Schussen- 
rihit  domino  E.  predicto  rectori  in  Phullingen  de  memorata  vinea  annuatim  Mezzingun 


126^2.     August  1.  73 

tres  urnas  vini  pro  tempore  vite  sue  uoii  amplius  cuiquam  liberaliter  assignarent  ita^ 
quod  omnis  queslio,  quam  idem  movere  super  premissis  in  perpetuo  posset,  penitus 
cessaret.  Quod  arbitrium  pena  X  marcarum,  quin  eciam  super  periculo  cause,  fuit  valla- 
tiim  voluntarie  ab  utraque  parte.  In  cuius  rei  testimonium  presentem  conscribi  fecerunt 
et  predictorura,  videlicet  abbatis  in  Ziuuldea,  abbatis  in  Augia  minori,  prepositi  in  Schussin- 
riht  et  ipsiuß  domini  Er.,  sigillis  ipsam  procuraverunt  fideliter  roborari. 

Actum  in  ecclesia  Munderhingen*),  anlio  domini  M^  CC.  LXII.,  VIII.  kalendas  Augusti, 
indictione  V. 

Predicti  eciam  testes  cum  aliis  quam  pluribus,  qui  presentes  fuerant,  extiterant 
nichilominys  inducti. 

Es  hängt  noch  ein  Bruchstück  des  dritten  spitzovalen  Siegels  an:  desjenigen  des  Probsts  von  Schussenried 
(II.  B.) :  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskinde,  von  der  Umschrift  erhalten :  . . . .  EPOSI .... 

a)  Hier  ist  wohl  die  Endsilbe  (jen  nur  aus  Versehen  weggeblieben. 

1)  Pfullingen,  O.A.  Reutlingen.  —  2)  Metzingen,  O.A.  Urach,  nebst  dem  dabei  gelegenen  „Metzinger  Wein- 
berg**. —  3)  Laichingen,  O.A.  Münsingen.  —  4)  Urach,  O.A.Stadt.  —  5)  Munderkingen,  O.A.  Ehingen. 


1671. 

Bischof  Iring  von   Wirzburg  verkündet  dem  Dekan  von  Schönbey^g,   dem  Pleban  von  Hall  und 
den   sämtlichen  Pnestern   des  Dekanats   den   Wo^'tlaut   des  Mainzer   Condlschlmses   in  Betreff 
der  freien   Wahl   des   Begräbnisses   in   Klosterkirchen   und  fügt   noch   einen   vom  Concil   ge- 
billigten Zusatz  bei. 

1262'').     August  1. 

m 

Iringus,  dei  gratia  Herbipolensis  episcopus,  dilectis  in  Christo  decano  de  Sconen- 
berg  %  . .  plebano  de  Hallis  et  universis  eiusdem  decanatus  sacerdotibus  salutem  in  domino. 
Ad  instantiam  dilecti  in  Christo  abbatis  de  SconendaP)  formam  statuti  concilü  Magun- 
tinensis  super  sepultura**)  vobis  litteris  presentibus  duximus  transcribendam,  quam  vobis 
universis  et  singulis-  preeipimus  observari.     Hec  est  forma : 

Maguntinense  concilium  universos  sacerdotes  ecclesiarum  parrochialium  et  capella- 
rum  ministros  exeommunicationi  subiacere  decrevit,  quicunque  alicui  de  plebe  sua  sive 
in  vita  sive  in  morte  directe  vel  indirecte  persuadere  presumpserint,  ne  in  ecclesiis  con- 
ventualibus  vel  in  aliis  locis  magis  religiosis  sibi  eligat  sepulturam,  cum  talis  persuasio 
sacris  contradicat  canonibus  et  de  avaricie  radice  procedat. 

Verum  sacerdotes  et  ministri  predicti  in  communicando  suos  subditos  in  egritudine 
constitutos  difficultatem,  ut  accepimus,  ingerunt  aliquando  ob  hoc  dumtaxat,  quod  iidem 


VI. 


10 


74  1262.     August  2. 

subditi  in  ecclesiis  conventualibus  seu  locis  aliis  magis  religiosis  sibi  eligunt  sepulluram. 
Cum  igitur  mora  in  talibus  periculosa  sit  admodum  et  dampnosa,  huius  sacri  appro- 
batione  concilii  adicimus  concilio  memorato,  ut  postquam  dicti  subditi  peccatorum  suo- 
rum  confessionem  fecerint  ut  tenentur,  si  rectores  eorura  ob  hoc  quod  elegerant  sepul- 
turam  in  ecclesiis  conventualibus  vel  aliis  locis  magis  religiosis  et  diocesano  subiectis 
difficiles  se  reddiderint  in  comraunicando  eosdem,  iidera  extunc  communionem  corporis 
domini  nostri  lesu  Christi  recipere  valeant  a  quocunque  maluerint  sacerdote,  Decernimus 
etiam,  ut  parentes  pro  liberis  infra  annos  discretionis  agentibus  ac  pro  hüs,  quos  tenent 
in  patria  potestate,  eligere  valeant  libere  sepulturam. 

Datum  kalendis  Augusti,  indictione  V,,  pontificatus  nostri  anno  Villi. 

Nach  Wibel  a.  a.  0.  Tom.  II,  Cod.  diplom.  No.  XLIX,  p.  Vi. 
*)  Bischof  Iring  wurde  nach  dem  2.  März  1254  erwählt. 
*»)  Vom  Mai  1261.    (Vergl.  Harzheim,  Gonc.  Germ.  3,  598.) 

1)  Schönberg,  Gem.  Unter-Roth;  O.A.  Gaildorf,  dereinst  im  Besitz  einer  längst  abgegangenen  Kirche,  welche- 
auch,  nach  dem  liber  synodalis  des  Bisthums  Wirzburg  vom  Jahr  1453  (s.  Württ.  Viertel jahrshefle  für  Landes- 
geschichle  %  283)  zum  Kapitel  Hall  gehörte.  —  2)  Schönthal,  O.A.  Künzelsau. 


1672. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Sicäien,   Herzog  von  Schwaben,   bestätigt  dem  Kloster 

Rotenmünster  alle  demselben  von  seinen   Vorfahren  vei'liehenen  Rechte. 

Rotweil  1362.     August  2(?). 

Cünradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sweuie,  feliciter.  Amen. 
Patere  volumus  tarn  presentis  quam  future  etatis  Gristi  fidelibus  universis,  quod  nos 
omnia  iura,  que  venerabilis  abbatissa  et  ecclesia  in  Rotenmünster  a  progenitoribus  nostris 
felicis  recordacionis  tenuit  hucusque,  rata  habebimus  et  firma  eaque  tenore  presentium 
ac  sigilli  nostri  firmitate  roboris  confirmamus ,  volentes  et  petentes  seriöse,  ut  dictara 
ecclesiam  cum  omnibus  suis  adtinenciis  universis  ad  nostrum  dominium  pertinentes •)  in 
suis  negociis  diligentibus**)  studeant  promovere. 

Datum  apud  Rotwyl,  VIII.  nonis®)  Augusti,  anno  domini  M.CC*.  LX.  secundo,  V\ 
indicionis. 

Nach  einem  Copialbuche  des  Klosters  Rotenmünster  aus  dem  16.  Jahrhundert  fol.  50.  —  Abdruck: 
Böhmer-Ficker,  Acta  imperii  selecta,  p.  681,  nro  976.  —  Regest:  Böhmer,  Reg.  hnperii  V.  2,  S.  887, 
Nr.  4779. 


1262.     August  4.  75 

a)  Wohl  Terschrieben  für  pertittentibus.  —  b)  Versehrieben  fQr  dUigentius  oder  düigmter,  —  c)  Dieses  Datum  ist 
unmöglich,  es  dürfte  entweder  statt  VIII:  IUI  oder  statt  nanisi  idua  zu  lesen  sein;  am  1.  August  des  Jahres  hielt  Kon- 
radin, wie  auch  sonst  bekannt,  Hof  zu  Rotweil,  was  die  erstere  Aenderung  wohl  als  die  richtigere  erscheinen  Iftsst. 


1673, 

Betihold  und  Ebei'hard  die  Edeln  von  Lupfen  vergaben  dem  Kloster  Offenhcuuseti  ihren  Grund- 
besitz daselbst. 

Botweil  1262.     August  4. 

Wir  Berthold  und  Eberhard  die  edlen  von  Lupfen  erabieten  unsern  gruss  allen 
den,  so  dise  gesehrift  ansehen,  mit  Offenbarung  nachgeschribner.  Kund  und  wissend 
seie  hierumb  allen  und  jeden  jetzund  lebenden  und  hinfuro  künftigen,  das  wir  dem 
convent  zu  Ofifenhausen  geben  haben  und  geben  jetzund  unser  besitzung  an  demselbigen 
ort  und  statt  gelegen  zu  hilf  und  trost  unser,  auch  unser  eitern  sälen,  mit  aller  unser 
gerechtsame  zu  besitzen  und  verjichten  uns  etwas*)  von  gesagter  besitzung  (als  etlich 

9 

sagend)  hingelihen  haben,  niemen  uns  nit  für,  mögen  auch  nit  ichzit  darvon  zu  ver- 
leihen, es  were  dan  sach,  dass  obgeschribner  convent  darin  bewilligete.  Und  dass  die 
vorgesagt  schenke  oder  begabung  bestendig  und  stet  bliben,  auch  in  künftig  nit  ge- 
schwechert  noch  veruntreut  vi^erden  möge,  haben  wir  oftgesagtem  convent  diss  gegen- 
wurtig  brieflin  mit  unserm  angehenctem  insigel  besigelt  zu  kundschaft  und  urkund  vor- 
geschribner.  ding. 

Geben  zu  Rothweil,  uf  freitag  nächst  nach  dem  achtenden  sanct  Jacobs  des 
heiligen  apostoli  tag,  anno  domini  tausend  zwaihundert  sechzig  und  zwai  jare,  in  der 
fünften  Römerzinszal,  zu  Latein  indictio  genannt. 

Nach  einer  Abschrift  des  16.  Jahrhunderts  mit  dem  Beisatze:  Transferiert,  getitscht  und  vom  Latein  zu 
Teutsch  verendert  ist  die  gegenwürtig  copi  und  laut  vom  Latein  von  wort  zu  wort  das  original  diss  vor- 
gend  mainung,  bezeug  ich  Hainrich  Visches  Schulmeister  zu  Vrach  us  kaiserlicher  gwalt  offner  notarius  mit 
dieser  meiner  aigen  handschrift  (Die  Schreibweise  dieser  Abschrift  ist  nach  dem  Vorgange  der  „Deutschen 
Reichstagsakten''  behandelt.)  —  Abdruck :  [B  e  s  o  1  d] ,  Virg.  sacr.  mon.  s.  v.  Gnadenzell  sive  Offenhausen  Nro.  I,  p.  489. 

Auf  demselben  Bogen  findet  sich  noch  eine  andere  Uebersetzung  der  Urkunde,  welche  theilweise  etwas 

correcter  lautet:  Wir  edlen  Hainrich^)  und  Eberhard  von  Lupfen  begeren  allen  ansehern  diss  briefs  kundschaft 

undergeschribner  articul  mit  dem  hail.   Sollen  wissen  all  ietz  gegenwürtig  und  nachkommen,  das  wir  dem  con* 

vent  zu  Offenhausen  geben  und  übergeben  haben  unser  gueter  oder  besizung  an  derselben  statt  gelegen  zu  dem 

hail  der  seien  unser  und  unser  eitern  mit  gantzer  gerechtigkhait  zu  besitzen  und  wir  bekennen,  daz  wir  nichtz 

geben  haben  noch  geben  wollen  noch  auch  geben  mögen   (als  etlich  sagen)  von  den  bestimbten  güelern,  es  sei 

dan,  dass  der  ehegenant  convent  darin  verwillige.    Und  das  die  jetzgemelt  begabung  vest  und  bestendig  belib 

und  in  künftige  zeit  nit  Stiefkinder  uberkome,- haben  wir  zur  bewerung  und  bevestigung  der  obgeschrlbnen  punct 

disen  zedel  geben  dem  oftgenannten  convent  mit  unserm   insigel  bewart.    Geben  bei  Rolwil,  freitag  nach   der 

10* 


76  1262.     August  25  und  September. 

octaf  sancti  Jacobi  apostoli,  anno  domini  M°>^  CC°>^  LXU"*%  Römerzal  V^  —  Abdruck:  Crusius,  Annal.  Suev. 
ps.  III.  lib.  II.  cp.  15,  p.  104  und  darnach  Besold  a.  a.  0. 

a)  Hier  wird  eigentlich  eine  Negation  erwartet;  ob  aber  nicht  Tielleicht  uns  verschrieben  für  (nusjnusz  =  nihH't'  — 
b)  WoliI  verschrieben  für  Berthold,  wie  es  oben  im  Text  heisst  und  wie  auch  in  dem  Abdruck  bei  Crusius  steht,  ob< 
gleich  ein  Heinrich  von  Lupfen,  Bruder  Eberhards,  um  diese  Zeit  auch  vorkommt. 


1674. 

König  Konrad  IL  von  Jert4saleni  und  Sicäien,   Herzog  von  Schwaben,   bestätigt   dein  Kloster 

Weissenau  alle  demselben  von  seinen  Vorfahren  verliehenen  Rechte. 

Constanz  1262.     August  25. 

Ch^nradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sweuie,  feliciter.  Amen.  || 
Noverint  universi  presentes  scilicet  et  futuri,  quod  nos  ob  remedium  omnium  nostrorum 
II  progenitorum  et  ad  incrementum  anime  nostre  perpetue  salutis  feoda  oiiinia  et  iura, 
que  venerajlbilis  abbas  Heim-icus  et  conventus  cenobii  sancti  Pelri  minoris  Augie  et 
antecessores  eorundem  a  dicti^  nostris  progenitoribus  pie  memorie  aclenus  habuerunt, 
rata  volumüs  et  finna  ipsis  plenius  conservare,  eaque  presentibus  litteris  confirmantes. 
Ut  autem  nostra  confirmatio  robur  obtineat  firmitatis,  presenlem  paginam  inde  con- 
scriptam  et  sigilli  nostri  munimiue  inslgnitam  prefato  domino  abbati  et  conventui  ipsius 
dedimus  in  testimonium  et  cautelam. 

Datum  aput  Constanciam ,  anno  domini  M*.  CG^  LX"".  secundo,  VIII.  kalendas  Sep- 
tembris,  indictionis  V*. 

An  roth-  und  gelbseidener  Schnur  das  Majestätssiegel  König  Konrads  aus  mit  Mennig  gemischtem  Wachse: 
rund,  78  mm  (IIL  A.  2.  b):  der  König  auf  einem  Throne  sitzend,  in  der  Rechten  ein  Lilienscepter ,  in  der 
Linken  eine  Kugel  mit  Kreuz.  Umschrift :  f  GHVNRADUS  .  DEI .  GR(ati)A  .  lERVSALEM .  E[T  .  S]IC1L1E  .  REX . 
Aufschrift  quer  herüber:  DVX.;SWE-  VIE.  —  Abdruck:  Lünig,  Reichsarchiv  XVIII,  Spicil.  EccI.  III,  p.  751*. 
—  Regest:  Böhmer  a.  a.  0.  Nr.  4781. 


1675. 

Abt  Albert  von  Beichenau  überträgt  das  Eigenthum  getmsser  Güter  in  Altheim ,  welche  dei- 
Schtdtheiss  Walter  von  Veringen  von  diesem  Kloster  besitzt  und  detn  Kloster  Heiligkreuzthal 
zukommen   lassen    loill,   mit   Genehmigung    der   beiden   Grafen  von   Veringen    als  Vogtherren 

jener  Güter,  gegen  eifien  jährlichen  Wachszins  an  letzteres  Klostef\ 

Beichenau  1262.     September. 

Omnibus  Christi  fidelibus  istarum  literarum  seriem  inspecturis  Albertus,   dei  gratia 
abbas  Augie  maioris,   salutem   in  vero  omnium  salutari.     Ordinate  cari||tatis  Interesse 


1262.    Septemben  77 

dinoscitur,  ut  votorum  salutarium  petitionibus  assensum  dignetur  facilem  conmodare. 
Igitur  cum  discretus  vir  Walterus  scultetus  de  Ve|| ringen*)  de  quibusdam  possessionibus 
suis  sitis  in  Althaim*)  a  nobis  noslroque  monasterio  possessis  aliquid  ad  anime  sue 
salutem  profecturum  afTectans  or||dinare,  possessiones  easdem  reverendis  in  Christo 
abbatisse  et  conventui  de  Valle  Sancte  Crucis  noraine  sui  monasterii  vellet  ob  dei  reve- 
rentiara  errogare,  idem  una  cum  nobilibus  viris  seniore  et  iuniore  comitibus  de  Veringen, 
dictarum  possessionum  advocatis,  nobis,  ut  hoc,  cum  nostra  interesset,  fieri  sineremus, 
tarn  devote  quam  humiliter  supplicavit.  Nos  itaque  tam  pii  voti  propositum  nolentes 
negli[g]l,  set  potius  oftlato  cupientes  effectui  mancipari,  proprietatera  prescriptarum  pos- 
sessionum prefatis  B.  abbatisse  et  conventui  de  Valle  Sancte  Crucis  nomine  sui  mona- 
sterii cum  tocius  iuris  legalitate,  qua  nobis  nostroque  monasterio  compelebat,  liberaliter 
pro  annuo  censu,  videlicet  dimidia  libra  cere,  annis  öingulis  in  festo  sancti  Martini  sol- 
vendo,  quiete  et  paciflce  de  cetero  possidenda  contulimus.  Renuntiantes  sine  dolo  et 
fraude  qualibet  tam  pro  nobis  quam  pro  omnibus  nostris  in  evum  successoribus  omni 
iurisdictioni  vel  inpeti[ti]oni  aut  etiam  actioni  ex  quacumque  de')  causa  emersure,  que 
nobis  et  eisdem  nostris  pro  tempore  successoribus  in  easdem  possessiones  deberent  aut 
possent  competere  in  futurum.  Et  ut  hec  nostra  donatio  nullius  dolositatis  incursu 
possit  umquam  in  sui  robore  aliqualiter  infirmari,  nos  prememoratis  B.  abbatisse  et 
conventui  nomine  sui  monasterii  presens  scriptum  concessimus  nostri  dictorumque  comi- 
tum  de  Veringen  sigillorum  karactere  consignatum. 

Acta  sunt  hec  in  Augia,  mense  Septembri,  anno  M.CC.LXMI.  Huius  rei  testes 
sunt  W.  comes  senior,  dominus  Albertus 'et  frater  suus  de  Bvtelsciez^),  Hanricus  miles 
de  Hornestain*)  et  Hermannus  miles,  filius  suus,  M.  miles  de  Hertenstain ^) ,  M.  miles 
filius  eins. 

An  leinener  Schnur  das  spitzovale  Siegel  des  Ausstellers,  50,32  mm  (III.  A.  2.  b):  der  auf  einem  mit 
Hundsköpfen  und  Tatzen  verzierten  Stuhle  sitzende  Abt,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  mit  der  Linken  ein 
Buch  vor  die  Brust  haltend ;  Umschrift :  . .  ALBERTI .  D^e^I .  GR(ati)A .  ABB(at)lS  .  AVGIE .  MAIORIS  .  —  Regest : 
Mittheilungen  d.  Vereins  f.  Geschichte  in  Hohenzollern  III,  1869/70,  S.  53. 

a)  So  deutlich  die  Urkunde. 

1)  Veringen,  hohenzoller.  O.A.  Gammertingen.  —  2)  Altheim,  O.A.  Riedlingen.  —  3)  Bittelschies ,  hohen- 
zoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  4  und  5)  Vergl.  S.  70,  Anm.  10.  11. 


78  1262.     September. 

1676. 

In  Felge  von  Beschädigung  des  Hofes  des  Speirer  Kapitels  zu  Horrheim  durch  den  Ritter 
Konrad  von  Meimsheim  verpflichtet  sich  der  Graf  von  Vaihingen^  das  Kapitel  in  seiften  Rechten 
und  Privilegien  daselbst  wedet*  selbst  noch  durch  andere  zu  beeinträchtigen  und  anerkennt  noch 

misserdetn  dessen  Zehentrecht  in  Gündelbach. 

1262.     September. 

Cum  Cunradus  miles  de  Megensheim')  capitulo  ecclesie  Spirensis  in  predio  suo 
Horheim  ^)  multa  dampna,  rapinas  et  incendia  intulisset  et  nobilis  vir  dominus  comes  de 
Vehingen')  se  de  reconpensa  huiusmodi  dampni  intromitteret ,  tandem  habito  consilio 
prefatum  capitulum  cum  predicto  comite  taliter  concordavit,  videlicet  quod  iam  dictus 
comes  ad  quelibet,  que  subnotata  sunt,  servanda  corporali  se  astrinxit*)  iuramento. 
Primo  quidem  ab  eodem  comite  iuratum  est,  quod  iura  et  libertates  prefati  predii,  que 
per  testes  et  privilegia  possunt  demonstrari,  nee  per  se  nee  per  alios  in  occulto  seu 
manifesto  violabit,  sed  eas  bona  fide  sine  dolo  et  fraude  inviolabiliter  conservabit  nee 
eisdem  bonis  ecclesie  Spirensi  attinentibus  ullam*)  inferet  vel  inferri  procur^^  molestiam 
aut  iniuriam.  Colonus  autem  dicte  curie  ab  omni  exactione  et  infestacione  liber  erit, 
nisi  titulo  proprietatis  attineat  dicto  comiti,  et  tunc  extra  curiam  eidem  comiti  serviet 
racione  persone.  Nee  ipse  comes  aliquas  herberias  faciet  in  prefata  curia  nee  fieri  pro- 
curabit  nee  aliqua  servicia  extorquebit*)  a  curia  memorata.  Preterea  decimam  in 
Gindrathebach  *)  in  monte  qui  dicitur  Liedebei'ch  prefato  capitulo  Spirensi  cum  suis  iuri- 
bus  et  appendiciis  recognovit,  renuncians  omni  iuri  et  accioni,  si  qua  sibi  in  eadem 
decima  conpetere  videbatur,  hac  adiecta  condicione,  quod  si  rector  ecclesie  de  Ensingen  % 
cui  ecclesie  dicit  eandem  decimam  attinere,  agere  vellet  super  eadem  decima,  dictum 
capitulum  ei  paratum  esse  deberet  exhibere  iusticie  conplementum.  Ut  autem  prenotata*) 
magis  robusta  consistant  et  firmiora,  sepedictus  comes  hos  dedit  in  solidum  fideiussores : 
nobilem  Godefridum  de  Nifen^),  Erkengerum,  Cunradum,  nobiles  de  Magenheim  ^),  Hein- 
ricum  de  Enzeberch®),  quod,  si  ipse  comes  proprie  salutis  et  honoris  inmemor  aliquod 
predictorum  infringere  presumpserit  ac  violare  et  nisi  conraonitus*)  super  hiis  infra 
mensem  non  satisfecerit ,  dicti  fideiussores')  more  fideiussorum  Spire  iacebunt  non 
egressuri,  quousque  predicto  capitulo  Spirensi  pro  centum  marcis  argenti  ecclesie  pre- 
notate  nomine  pene  solvendis  satisfaciat.  In  cuius  rei  testimoniura  presentes  littere  sigillis 
dicti  comitis  et  fideiussorum  conraunite  sunt. 

Actum  et  datum  anno  domini  millesimo  CG .  LXIL,  mense  Septembris. 

Nach  dem  Codex  minor  Spirensis  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe  fol.  15*.  —  Abdruck:  Remling, 
Urkundenbuch  zur  Geschichte  der  Bischöfe  zu  Speier  1,  295. 


1262  (nach  September  24).  79 

a)  Die  Vorlage  hat  fälschlich:  astrinxeruni,  —  b)  Desgl.  nuUam.  —  c)  Desgl.  txtorquet,  —  d)  Desgl.  prenatata.  — 
e)  Desgl.  eonmonitia.  —  e)  Desgl  fideiussore. 

1)  Meimsheim,  O.A.  Brackenheim   (wenn  nicht  Mönsheim,  O.A.  Leonberg,  vergl.  Bd.  5,  S.  35.  364).  — 
^2  und  3)  Horrheim  und  die  O.A.Stadl  Vaihingen.  —  4)  Gündelbach,  O.A.  Maulbronn.  —  5)  Ensingen,  O.A.  Vai- 
hingen. —  6)  Hohen-Neufeh,  O.A.  Nürtingen.  —  7)  Magenheim,  O.A.  Brackenheim.  —  8)  Enzberg,  O.A.  Maulbronn. 


1677. 

A.ehti$sin  Mechthüde  von  Buchau  beurkundet  ^   dass  Ulrich  von  Saulgau  seine  Besitzungen  zu 

HichlinshauSy  seither  Lehen  von  Buchau  ^  der  Aehtissin  aufgela^ssen  und  sie  dieselben  auf  seine 

Bitte  dem  Kloster  Baind  gegen  einen  jährlichen  Wachszin^  übertragen  habe. 

1262.     (Nach  Septetnber  24.) 

M.*)  divina  miseracione  ecclesie  Bvchaugiensis  abbatissa  omnibus  Christi  fidelibus 
präsentem  ||  paginam  inspecturis  salutem  cum  noticia  rei  geste.  Expedit,  ut  facta 
hominum  digna  ||  memoria  litteris  commendentur,  ne  in  posterum  suboriri  possit  materia 
dubita||cionis.  Noverint  igitur  universi  tam  presentes  quam  posteri,  quod  ^Iricus  dictus 
de  Sulgen^)  possessiones  apud  Richelinshus  *),  scilicet  VIII  iugera  et  unum  pratum,  quas 
ab  ecclesia  B^chaugiensi  nomine  feodali  actenus  possedit,  libere  ad  manus  nostras  re- 
signavit  et  ad  peticionem  predicti  ^1.  dictas  possessiones  abbatisse  et  conventui  in 
Bivnde  pro  annuo  censu  scilicet  dimidia  libra  cere,  que  in  festo  sancti  Cornelii  debet 
conferri,  duximus  conferendas. 

Acta  sunt  hec  presentibus  subscriptis :  A.  canonico  dicto  *)  de  Kanzach  *),  R.  plebano 
de  Boze*),  Walthero  nobile  dicto  de  Bvnburc*),  Manegoldo  de  Ysawe**),  C.  de  Schuzen- 
riet'),  C.  zementario  de  Bongarton'),  Ber.  converso  dicto  de  Rotwile^)  et  aliis  quam 
pluribus,  anno  domini  M^CC^LXMI^,  indictione  VI.**) 

Nach  dem  Original  im  Besitz  der  sahn-reifTerscheid-dyck'schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  Das  abhängend 
befestigt  gewesene  Siege]  fehlt. 

a)  Dieses  Wort  steht  doppelt  im  Texte. 

*)  Schöttle,  Geschichte  von  Stadt  und  Stift  Buchau  1884,  S.  307,  gibt  als  Regierungszeit  der  Aehtissin  Mechthilde 
die  Jahre  1223 — 1255  an  und  lässt  schon  1255  ihre  Nachfolgerin  Adelheid  gewählt  werden,  nach  dieser  und  der  in 
Bd.  5,  S.  297  gedruckten  Urkunde  aber  mit  Unrecht. 


*♦)  Die  Indiction  zur  ersten  gi-össeren  Hälfte  des  Jahres  1262  ist  V. 

1)  Saulgau,  O.A.Stadt.  —  2)  Wohl  Reichertshaus,  Gem.  Steinach,  O.A.  Waldsee.  —  3)  Kanzach,  O.A. 
Riedlingen.  —  4)  Boos,  O.A.  Saulgau.  —  5)  Baumburg,  abgeg.  Burg  bei  Hundersingen ,  O.A.  Riedlingen.  — 
6)  ? Eisighof,  O.A.  Riedlingen.  —  7)  Schussenried^  O.A.  Waldsee.  —  8)  Baumgarten,  O.A.  Ravensburg,  oder 
Ober-,  Unter-,  Gera.  Eriskirch,  O.A.  Tettnang.  —  9)  Rotweil,  O.A.Stadl. 


80  1262  (nach  September  24)  und  September  25. 

1678. 

Graf  Albert  von  Hohenberg  bestätigt  auf  Bitte  der  Äebtissin  und  des  Convents  (von  Roten- 
münster'^),  dass  Ritte?'  Albert  und  sein  Bruder  Volkard  von  Suntheim  dereinst  in  Gegenwart 
seines  verstorbenen   Vaters  Burkhard  ihren  Hof  in  Vaihingen  an  das  Kloster  geschetikt  haben. 

Rotweil  1262  (nach  September  24""'^). 

Albertus,  preclarus  comcs  de  Hohenberc*),  universis  presentium  inspectoribus  notitiam 
rei  geste  pleniorem.  Scire  cupimus  ||  universilatem  veslram,  quod  Albertus  miles  et 
Volcardus  fraler  suus  dicti  de  Sunthain*)  in  presentia  pie  memorie  comitis  ||  Burchardi 
dei  gracia  patris  mei  curiam  in  Vogingen*)  cum  omnibus  appendiciis  suis,  quam  pro- 
prietalis  iure  et  iusto  titulo  et  l|  bona  fide  possederunt,  pro  remedio  animarum  suarum 
et  parentum  suorum  sollempni  donacione  contulerunt,  abrenuntiantes  omni  iuri  pro  se 
et  heredibus  eorum,  quod  videbantur  vel  videntur  in  dicta  curia  vel  suis  appendiciis 
possidere.  Ad  peticionem  igitur  venei'abilis  abbatisse  et  conventus  dicti  monasterii  et 
ad  renovationem  ipsius  facti,  ne  fxlii  prefati  Volcardi  militis  vel  alii  calumpniatores  uUi 
in  rebus  prefate  curie  et  in  donacione  iam  dudum  soUempniter  facta  uUam  moveant  vel 
movere  debeant  questionem,  presentem  litteram  sigillo  nostro  et  sigillo  Volcardi  prefati 
militis  fecimus  conmuniri. 

Datum  apud  Rotwil,  anno  domini  M^  CC^  LX^  secundo,  indictione  \T. ,  coram 
testibus  subscriptis. 

Die  Namen  der  Zeugen,  für  welche  noch  ziemh'ch  viel  Raum  zur  Verfügung  gestanden  wäre,  fehlen  und 
ebenso  finden  sich  nur  noch  Einschnitte  zum  Einfügen  eines  Siegels,  nicht  zweier  Siegel,  so  dass  die  Urkunde 
nicht  ganz  solennisirt  worden  zu  sein  scheint.  —  Abdruck:  Schmid,  Monuni.  Hohenberg.  23. 

*)  Der  Name  des  Klosters  ist  in  Folge  mangelhafter  Abfassung  der  Urkunde  weggeblieben,  allein  dieselbe  gehört 
zu  den  Dokumenten  des  Klosters  Rotenmünster ,  das  auch  sonst  in  Vaihingen  begütert  wurde,  so  dass  die  Beziehungen 
der  Urkunde  auf  dasselbe  wohl  unzweifelhaft  ist. 

**)  Zufolge  der  indictio  VI. 

1)  Abgeg.  Stammburg  Hohenberg,  O.A.  Spaichingen.  —  2  und  3)  Sonthof,  früher  Suntheim,  und  Vaihingen, 
O.A.  Rotweil. 

1679. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  bestätigt  die  von  Rudolfe   dem  Sohne  des  verstorbenen  Pfalz- 
grafen von  Tübingen,  geschehene  Schenkung  der  Neubruchzehnten  im  Schönbuch-Walde  an  die 

Kirche  des  heil.  Martin  zu  Weil  im  Schönbuch. 

Comtanz  1262.     September  25. 

E.,  dei  gratia  episcopus  Constantiensis,  universis  Christi  fidelibus  presentium  inspec- 
toribus salutera  et  in  domino  caritatem.    Pastoralis  officii  ||  nostri  soUicitudo  expostulat 


1262.    Oktober.  81 

et  requirit,  ut  ecclesiarum  nostre  diocesis  utilitatibus  intendamus.  Cum  igitur  nobilis 
vir  R^dolfus,  ||  nalus  quondam  . ,  comilis  palaüni  de  Tuwingen ,  anirae  sue  saluti  pro- 
spiciens  decimas  novalium  in  nemore  Schainbüch  iam  ||  cullorum  vel  in  posterum  colen- 
dorum,  quas  ad  suum  dominium  seu  donationem  ab  antiqua  consuetudine  asserit  per- 
tinere,  ad  ecclesiam  sancti  Martini  in  Wile*)  sitam  prope  Holzgeringen*)  contulisset, 
presertim  cum  dicte  decime  propter  latiludinem  neraoris  prefati  nuUi  ecclesie  parrochiali 
hactenus  sint  ascripte,  sed  interdum  occupantibus  sint  dimisse,  interdum  etiam  cultoribus 
eorundem  novalium  asserentibus  ad  solutionem  ipsarum  se  aliquatenus  non  teneri,  petens 
eidem  donationi  sue  volunlatem  nostram  accedere  et  consensum,  nos  suis  super  hoc  pre- 
cibus  annuentes  diele  donationi  consensum  nostrum  duximus  adhibendum  et  ipsam,  sicut 
iure  subnixa  fore  dinoscitur,  confirmandam.  Ita  tamen,  quod  ex  predicto  consensu  nostro 
et  confirmatione  nulli  preiudicium  generetur  quoad  decimas  supradictas. 
Datum  Constantie,  anno  domini  M"".  CG".  LXIP.,  VII.  kalendas  Octobris. 

Das  Siegel  ist  verloren.    Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  205.  —  Auszug:   Schmid^ 
Gesch.  d.  Pfalzgr.  von  Tübingen,  Urkb.  33.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  449. 

1  und  2)  Weil  im  Schönbuch  und  Holzgerlingen,  O.A.  Böblingen. 


1680. 

Graf  Konrad  van  Vaihingen  verpflichtet  sich  durch  einen  körperlichen  Eid,  den  Probst  der 
Domkirche  zu  Speier  und  Rektor  der  Kirche  in  Horrheim  an  den  Rechten  und  Freiheiten 
seiner  Kirche  und  deren  Zugehörden  nicht  zu   beeinträchtigen  oder   beeinträchtigen  zu  lassen. 

Speier  1262.     Oktober. 

Conradus  dei  gratia  comes  de  Vahingen*)  universis,  ad  quos  presens  litera  per- 
venerit,  salutem  in  domino.  Tenore  presencium  publice  profitemur  et  protestamur  pre- 
sentibus  nos  immo  iuramento  corporali  [a]  nobis  prestito  firmiter  obligantes,  quod  dominum 
venerabilem  maioris  ecclesie  Spirensis  prepositum  rectorem  ecclesie  in  Horheim  *)  in  iure 
et  libertate  eiusdem  ecclesie  et  in  hiis,  que  dicte  ecclesie  noscuntur  attinere,  non  vexa- 
bimus  aut  inferri  per  alios  faciemus,  volentes  nichilominus  vicarium  dicli  domini  pre- 
positi  eodem  iure  gaudere  et  libertate. 

Datum  Spire,  anno  domini  M .  CG  •  LXIl.,  mense  Octobris, 

Nach  dem  Liber  Oblig.  Spirens.  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe,  (Gop.  Buch  No.  263)  Tom.  I,  fol.  126*. 
1  und  2)  Vergl.  S.  79,  Anm.  2  mid  3. 


VI. 


11 


82  1262.    Oktober  6. 


1681. 

Äbt  Volland  und  der  Convent  van  Hirsau  verkaufen  mit  Bewilligung  des  Bischofs  von  Speier 
das  Dorf  Rietenau  und  das  Patronatreckt  der  dortigen  Kirche  an  das  Predigerkloster  Steinheim. 

1262.     Oktober  6*). 

VoUandus,  miseratione  divina  [abbas],  totusque  conventus  Hyrsaugensis  omnibus 
hanc  literani  inspicienlibus  salutem  et  fidem  adhibere  subscriptis.  Tenore  presencium 
publice  profitemur,  quod  nos  unanimi  consensu  necnon  liceneia  venerabilis  domini  nostri 
episcopi  Spirensis  vendidimus  priorisse  totique  conventui  in  Stainhein,  ordinis  Predica- 
torura,  Spirensis  diocesis,  villam  nostram  Rietnowe')  [cum]  omni  iure,  quod  ad  nos 
spectabat,  addito  iure  patronatus  ecclesie  ibidem  iure  proprietario  in  perpetuum  possi- 
dendam.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  lilteras  dictis  dominabus  nostris  sigillis 
porrigiraus  roboratas.  Testes  eciam  ad  maiorem  cautelam  placuit  nobis  subscribi: 
Fridericus  prior,  Wernherus  de  Stuckart*),  Predicatores,  Albertus  quondam  decanus  in 
Stainhein. 

Actum  anno  domini  M°.  CC*.  LXIP.,  octava  Michaelis. 

Nach  dem  S.  25  genannten  Copialbuch  A  des  Klosters  Steinlieim  fol.  114. 

*)  Die  im  Codex  Hirsaugiensis  (Ausgabe  von  Dr.  E.  Schneider  im  Anhang  zu  den  Würlt.  Vierieljabrsh.  für  Landes- 
geschichte, Jahrgang  1887,  S.  15)  enthaltene  Abtreihe  von  Hirsau  nennt  den  Abt  Volland  allerdings  erst  für  die  Jahre 
1276 — 1280,  für  die  Jahre  1245 — 1265  einen  Abt  Volpolch,  wornach  bei  der  vorliegenden  Abschrift  an  eine  Verwechslung 
beider  Namen  gedacht  werden  könnte,  allein  jene  Reihe  ist  überhaupt  ziemlieh  neueren  Ursprungs  (Schneider  a.  a.  0.  S.  5) 
und  widerspricht  den  Urkunden,  indem  im  Wirt.  Urkundenbuch  Bd.  5,  S.  131,  346  für  die  Jahre  1255,  1260  ein  Abt  H.» 
S.  277  für  das  Jahr  1258  ein  Abt  Berthold  und  AI.  und  H.  als  einstige  Hirsauer  Aebte  genannt  werden,  welche  sämtlich  in 
jener  Reihe  nicht  vorkommen.  Zudem  sprechen  auch  die  unten  folgenden,  den  Verkauf  Rietenaus  an  Kloster  Hirsau  durch 
Abt  Volland  betreffenden  Urkunden  vom  Oktober  1263,  März  1264  und  15.  Oktober  1265  für  das  Jahr  1262,  zum 
mindesten  eine  frühere  Zeit  als  die  vom  Hirsauer  Codex  angenommene  Regierungszeit  Abt  Vollands  von  Hirsau,  während 
welcher  der  in  der  vorletzten  Urkunde  genannte  Bischof  Heinrich  von  Speier  gar  nicht  mehr  gelebt  hat 

1)  Rietenau,  O.A.  Backnang.  —  2)  Residenzstadt  Stuttgart. 


1682. 

Äbt  Volland  von  Hirsau  beurkundet^  das  Dorf  Rietenau  samt  aller  Zugefiör,  insbesondere  dem 
Patronatreckt  der  Kirche,  kaufstoeise  dem  Kloster  Steinheim  überlassen  zu  haben. 

1262  (nicht  vor  dem  6,  Oktober). 

üniversis  Christi  fidelibus  hanc  paginam  inspecturis  VoUandus,  divina  miseratione 
abbas  in  Hirsowe,  noticiam  rei  geste.    Ne  cum  tempore  que  geruntur  in  tempore  dila- 


1262.     Oktober  8.  83 

bantur,  scripturarum  solenl  indiciis  perennari.  Noverint  igitur  presentes  et  posteri,  quod 
ego  de  communi  consensu  conventus  niei  villam  Rietinowe  cum  omnibus  pertinentiis  suis, 
videlicet  agris  silvis  pratis  pascuisque  piscinis  aquis  aquarumque  decursibus  et  omni- 
bus iuribus  eidem  ville  intus  et  extra  pertinentibus,  cum  iure  patronalus  ecclesie  ibidem, 
sicut  ecclesia  nostra  ipsam  hactenus  tenuit,  monasterio  in  Stainhein  religiosisque  per- 
sonis  utriusque  sexus  sub  regula  beati  Augustini  ibidem  domino  famulantibus  recepta 
pecunie  summa  contuli  proprietatis  titulo  perpeluo  possidendam,  renuncians  publice  omni 
iuri,  quod  ecclesie  Hirsaugensi  competit  vel  competebat  aut  competere  videbatur  casu 
aliquo  contingente,  promittens  fideliler,  me  ipsis  warandiam  prestiturum  quocienscumque 
fuero  requisitus.  Et  ne  possint  super  bis  in  posterum  a  quibuscumque  malivolis  in- 
festari,  hanc  ipsis  cedulam  exinde  conscriptam  volui  sigillo  meo  videlicet  et  conventus 
munimine  in  horum  omnium  evidenciam  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"".  GC^  LXIP.,  presentibus  pluribus,  in  domino  feliciter. 
Amen. 

Nach  dem  eben  genannten  Copialbuch  des  Klosters  Steinheim  A,  fol.  114. 


1683. 

Engelhard  von  Weinsberg  verkauft  dem  Kloster  Lichtenstern  einen  Hof  zu  Cleversulzbach  unter 
Verzichtleistung  auf  jegliche  aus  dernselbeii  von  Vogtei  ode7'  Precarie  wegoi  zu  erhebende  Abgabe. 

1262.     Oktober  8. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.   Amen.    Quoniam  per  prolixitatem  temporis 

hominum  elabitur  memoria  et  negliguntur  sepius  iura  nescientium,  nisi  ea,  que  convenit 

transire  in  posteros,  scriptorum  continentiis   coramendentur,   ad  nolitiam   siquidem   tam 

presentium  quam  futurorum  cupimus  devenire,   quod  nos  Engelhardus  de  Winspergo^ 

claustro  quod  dicilur  Clara  Stella  curiam  unam  tantum  sitam  in  Glefersultzbach  *)  cum 

omnibus  pertinentiis  suis  et  agris,  videlicet  Septem  iugeribus,   que   pro   annuali   censu 

colunlur,  exclusis  omnibus  proprietatibus  aliis  quemadmodum  ibidem  habemus,   pro  LX 

libris  Hallensium  vendidimus,  interposita  tali  conditione  in  remedium  anime  nostre,  ut 

nee  nos  nee  aliquis  progenitorum  nostrorum  nee  ratione  advocatie  nee  precaria  in  bonis 

predictis  ipsum  claustrum  presumat  gravare.    Ipsi  enim  claustro  curiam  antedictam  cum 

agris  prescriptis  liberaliter  tradidimus  perpetualiter  possidendam.    üt  igitur  hec  venditio 

firmiter  observetur  ab  heredibus  nostris,  claustro  predicto  presentem  paginam  porreximus 

11» 


84  1262,     Oktober  11. 

sigilli  nostri   jpunimine  roboratam.     Huius  rei  testes  sunt:   Eogelhardus  de  Winsperg, 
Cvnradus  dictus  [de]  Schüppach*),  Crafiflo  de  Hayraberg*)  et  alii  quam  plures. 
Acta  sunt  hec  anno  dornini  M .  GC .  LXIL,  datura  VIII.  idus  Octobris. 

Nach  der  Bd.  5,  S.  220  genannten  Handschrift,  bei  welcher  jedoch  statt  der  ae  sowie  statt  der  Formen 
Weinspergo  und  Weiti^perg  die  e  und  die  Formen  Winspergo  und  Winsperg  des  ursprunglichen  Textes  wieder- 
hergestellt sind.     Auch  steht  S.  83,  Z.  6  v.  u.:  alii  quemad, 

1)  Weinsberg,  O.A.Stadt.  —  2)  Kleversulzbach,  O.A.  Neckarsulm.  —  3)  Ohne  Zweifel  Scheppach,  O.A. 
Weinsberg  (vergl.  Bd.  5,  S.  220,  Anm.  4).  —  4)  Heimberg,  abgeg.  Burg  bei  Unter-Heimbach,  O.A.  Weinsberg 
(vergl.  Wirt.  Franken  7,  173,'Württ.  Vierteljahrsh.  8,  281). 


1684. 

Pabst  XJrban  IV.  gebietet  sämtlichen  KircJienoberen  ^  alle  diejenigepi,  die  sich  an  den  Besitz- 
ungen,  Rechten  und  Personen  des  Ordens  zum  heiligen  Grab  in  Jerusalem  zu  vergreifen  wagen^ 
und  zwar  Laien  mit  detn  Kirchenbanne,  Geistliche  mit  Amts-  und  Pfründenthebung  zu  bestrafen. 

Monteßascone  1262.     Oktober  IL 

Urbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  venerabilibus  fratribus . .  archiepiscopis  et 
episcopis  ac  dilectis  flliis  .  .  abbatibus  prioribus  decanis  archidiaconis  prepositis  plebanis 
et  aliis  ecclesiarum  prelatis,  ad  quos  littere  iste  pervenerint,  salutem  et  aposlolicam 
benedictionern.  Non  absque  dolore  cordis  et  plurima  turbalione  didicimus,  quod  ita  in 
plerisque  partibus  ecclesiastica  censura  dissolvitur  et  canonice  sentencie  severitas  ener- 
vatur,  ut  viri  religiös!  et  hü  maxime,  qui  per  sedis  apostolice  privilegia  maiori  donati 
sunt  libertate,  passira  a  malefactoribus  suis  iniurias  sustineant  et  rapinas,  dum  vix  in- 
venitur,  qui  congrua  illis  protectione  subveniat  et  pro  fovenda  pauperum  innocencia  se 
murum  defensionis  opponat.  Specialiter  autem  dilecti  filii  .  .  prior  et  fratres  Dominici 
Sepulcri  lerosolimitani,  ordinis  sancti  Augustini,  tarn  de  frequentibus  iniuriis  quam  de 
ipso  coditiano  defectu  iusticie  conquerentes  Universitäten!  vestrara  litteris  pecierunt 
apostolicis  excitari,  ut  ita  videlicet  eis  in  tribulationibus  suis  contra  malefactores  eorum 
prompta  debeatis  magnanimitate  consurgere,  quod  ab  angustiis,  quas  sustinent,  et  pres- 
suris  vestro  possint  presidio  respirare.  Ideoque  Universität!  vestre  per  apostolica  scripta 
mandamus  atque  precipimus,  quatinus  illos,  qui  possessiones  vel  res  seu  domos  pre- 
dictorum  fratrum  irreverenter  invaserint  aut  ea  iniuste  detinuerint,  que  predictis  priori 
et  fratribus  ex  testamento  decedentium  relinquuntur,  seu  in  ipsos  priorem  et  fratres  vel 
ipsorum  aliquem  contra  sedis  apostolice  indulta  sentenciam  exconmunicationis  aut  inter- 


1262.    November  15.  85 

dicti  presumpserint  promulgare  vel  decimas  de  nutrimentis  animaliura  suorum  spretis 
eiusdem  sedis  privilegiis  ex  torquere,  si  de  hiis  manifeste  vobis  constiterit,  caDonica 
monitione  premissa,  si  layci  fuerint,  publice  candelis  accensis  singuli  vestrum  in  dioce- 
sibus  et  ecclesiis  vestris  exconmunicationis  sentencia  percellatis,  si  vero  clerici  vel 
canonici  reguläres  seu  monachi  fuerint,  appellatione  remota  ab  officio  et  beneflcio  sus- 
pendatis,  neutram  relaxaturi  sentenciam,  donec  predictis  fratribus  plenarie  satisfaciant  et 
tam  layci  quam  clerici  seculares,  qui  pro  violenta  manuum  iniectione  in  dictos  priorem 
aut  fratres  vel  ipsorum  aliquem  anatheraatis  vinculo  fuerint  innodati,  cum  diocesani 
episcopi  litteris  ad  sedem  apostolicam  venientes  ab  eodem  vinculo  mereantur  absolvi. 
Datum  apud  Montem  Flasonem,  V.  idus  Octobris,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Nach  einem  auf  Bitte  des  Patriarchen  der  Kirche  zu  Jerusalem  Helyas  durch  Cardinal  Jacobus  von  Sta. 
Maria  in  Cosmydin  ausgestellten  Yidimus  d.  d.  apud  Urbem  veterem,  II.  Non.  Septbr.  (Septbr.  2)  1281  mit  an- 
hängendem Bruchstück  des  mit  Mennige  gemischten  Siegels  (der  knieende  Cardinal). 


1685. 

Graf  Ulrich  von  Wirtemherg  überträgt  den  ihm  von  seinem  Truchsessen  Rupert  von  Tannen- 
fels   und   dessen  Neffen  Symon  aufgelassenen  Mansus  in  Waiblingen  und  Hof  zu  Hochflurn 

auf  deren  Bitten  dein  Kloster  Pfullingen. 

Pfidlingen  1262.     November  15. 

VIricus  comes  de  Wirtenberch  religiosis  dominabus  .  .  abbatisse  totique  conventui 
de  Phul Illingen,  ordinis  sancti  Damiani,  salutem  cum  uoticia  subscriptorum.  Tenore 
presentium  vobis  Consta  ||re  cupimus,  quod  R^^pertus  de  Tannenwelse  ^)  dapifer  noster  et 
Symon  filius  fralris  sui  ||  mansum  situm  in  Waibilingen  *)  et  curiam  in  Hohflvrn'),  que 
a  nobis  obtinebant  et  nomine  feodi  possederunt,  ad  manus  nostras  libere  resignaverunt. 
Nos  vero  ad  ipsorum  instantiam  prescriptas  possessiones  cum  omni  iure,  secundum  quod 
dicti  R.  et  S.  a  nobis  obtinebant,  vobis  et  monasterio  vestro  presentibus  duximus  con- 
ferendas.  In  cuius  concessionis  memoriam  presentes  vobis  damus  litteras  sigilli  nostri 
munimine  roboratas. 

Datum  PhuUingen,  XVIP.  kalendas  Decenbris,  anno  domini  millesimo  CG".  LXIP. 

Das  bereits  Bd.  5,  S.  256  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  von  der  Umschrift  nur  noch :  VL . . .  ERG 
erhalten.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  500. 

1)  Wohl  die  abgeg.  Burg  Tannenfels  bei  Heimenkirch,  baier.  A.G.  Weiler  (vergl.  Bd.  5,  S.  464).  —  2  und 
3)  Waiblingen,  O.A.Stadt,  und  wohl  ein  abgeg.  Ort  in  dessen  Nähe,  wo  auch  Hochberg,  Hochdorf  hegen. 


86  1262.    November  16. 


1686. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Sidlien,  Herzog  von  Schwaben,  weist  dem  Grafen  Ulrich 
von  Wirtenberg  gegen  dessen  Versprechen,  ihm  gegen  Jedermann  mit  Roth  und  That  beizu- 
stehen, weitere  400  Mark  Silber  auf  die  ihm  schon  früher  für  500  Mark  verpfändeten  Güter 

in  Achalm  und  Reutlingen  an. 

Augsburg  1262.     November  16. 

Ghonradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sweuie.  Tenore  pre- 
sentium  pro ||  fite mur,  quod  nos  consideratis  fidelibus  et  devolis  serviciis,  que  dilectus 
fidelis  noster  vir  nobilis  ||  Vlricus  comes  de  Wirtenberch  nobis  exhibuit  et  exhibere 
poterit  in  futuro,  eidem  quadrin||gentas  marcas  argenli  Coloniensis  ponderis  super  bona 
nostra  in  Achalm  et  Revtlingen,  que  a  nobis  prius  pro  quingentis  marcis  argenti  dicti 
ponderis  titulo  pignoris  possidebat,  dedimus  de  nostre  liberalitatis  gratia  hüs  condicio- 
nibus  interiectis,  quod  nobis  ad  mandatum  et  iussum  karissimi  avunculi  et  tutoris  nostri 
domini  Lodwici  illustris  comitis  Palatini  Rheni  ducis  Bawarie  contra  omnem  hominem 
prestabit  totis  viribus  suis  consilium  et  iuvamen.  Adicimus  etiam,  quod  solutis  eidem 
comiti  vel  heredibus  suis  per  nos  vel  heredes  nostros  predictis  ambabus  summis,  vide- 
licet  nongentis  marcis,  prefata  bona  ad  nos  vel  heredes  nostros  vel  ad  eos,  quibus  lega- 
verimus  ipsa  bona,  sine  impedimento  quolibet  libere  revertanlur.  Ut  itaque  de  resti- 
tucione  predictorum  bonorum  prehabita  solucione  certi  simus,  dedit  nobis  et  ab  eo  rece- 
pimus  fideiussores,  qui  in  privilegio  super  priori  obligacione  confecto  lucidius  continentur. 
In  cuius  rei  testimonium  presens  scriptum  sigillis  nostro  et  dicti  tutoris  et  avunculi 
nostri,  qui  suum  consensum  apposuit  ad  predicta,  iussimus  communiri. 

Data  Auguste,  anno  domini  millesimo  CG .  LX*.  IP. ,  sexto  decimo  kalendas  Decem- 
bris,  VI.  indictione. 

Die  Siegel  sind  verloren.  Abdruck:  Moser,  Vermischte  die  Würlembergischen  Staatsrechte,  auch  Civil-, 
Kirchen-,  Gelehrten-  und  Natürliche  Historie  betreffende  Observationes,  Diplomata  und  andere  Pieces.  Stuttgart 
1724.  4^.  I,  Art.  V,  S.  63.  —  Hugo,  Die  Mediatisirung  der  deutschen  Reichsstädte.  Karlsruhe  1838.  S.  362, 
Nr.  89.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  500.  —  Böhmer-Ficker  a.  a.  0.  S.  887,  Nr.  4783. 


1262.    November  18.  87 


1687. 

Uta,  Witttoe  Graf  Gottfrieds  von  Calw,  schenkt  um  ihres  und  ihres  Ehegatten  Seelenheils 

willen  ihr  Mgenthum  in  Walddorf  an  das  Kloster  Allerheiligen. 

Calw  1262.     November  18. 

Nos  t'ta,  relicta  nobilis  viri  domini  Gotfridi  coraitis  de  Galwe  pie  recordationis, 
Omnibus  preseiitiÄw5  pagine  inspectoribus  vel  tenoris  eiusdem  ||  auditoribus  volumus  esse 
notum,  quod  nos  dei  et  omnium  sanctorum  intuilu  et  pro  remedio  nostre  et  dicti  mariti 
noslri  aniraarum  proprietatem  bonorum  sitorum  ||  in  villa  et  banno  Walldorf^),  que 
Burcardus  conversus  ecclesie  Omnium  Sanctorum*)  a  nobis  et  marito  nostro  predicto 
in  pheodo  tenebat,  quamdiu  fuit  in  seculo,  ||  ecclesie  Omnium  Sanctorum  predicte  dedi- 
mus  et  damus  contulimus  et  conferimus  imperpetuum  tenenda  et  possidenda  ab  eadem 
libere  pacifice  et  quiete  et  sine  qualibet  exactione  angariis  et  coUecta  atque  servitiis 
aliis  quibuscumque,  nolentes,  quod  aliquis  heredum  vel  successorum  nostrorura  quicquam 
iuris  deinceps  sibi  vendicet  in  bonis  eisdem.  Et  in  testimonium  et  evidentiam  atque 
probationem  premissorum  presentes  litteras  perpetuo  duraturas  sigillo  nostro  communitas 
C.  preposito  et  conventui  prefate  ecclesie  duximus  conferendas, 

Predicte  autem  donationi,  que  facta  fuit  a  nobis  in  ecclesia  Galwe,  anno  domini 
M\  GG^.  LXMP.,  in  octava  beati  Martini*). 

Abhängend  das  runde  Siegel  des  Gemahls  der  Ausstellerin,  Grafen  Gottfried  von  Calw,  c.  53  mm  (IV.  A.  2) : 
in  einem  Schilde  ein  auf  einem  Vierberg  stehender  gekrönter  Löwe  mit  erhobenem  Schweife,  Umschrift: 
t  ^igittum .  GOMITIS  .  GO[TE]FRIDI .  [DE]  .  GALWE.  —  Ein  Duplikat  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe  hat 
folgende  Abweichungen:  %nspecto\\ribus  —  tonoris  statt  tenoris  —  nostre  e^  ||  —  ecclesie  \\  —  serviciis.  —  Abdruck: 

Schannat,  Vindemiae  litterariae  I,  nro.  VIII,  p.  145,  woselbst  der  Schlusssatz  lautet: presentes  litteras  con- 

scribi  fecimus.    Datum  anno  domini  MCCLXIL,  in  octava   beati  Martini, 

*)  Der  unvollständige  Schlusssatz  scheint  eine  Aufzählung  der  Saugen  eingeleitet  zu  haben. 

1)  Walddorf,  0,\.  Nagold.  —  2)  AUerheihgen,  Gem.  Oppenau,  bad.  B.A.  Oberkirch. 


88  1262.    Dezember  3. 


1688. 

König  Konrad  IL  von  Jemsalem  und  Sicilien,  Herzog  von  Schwabm,  nimmt  das  Kloster  Baind 
in  seinen  besonderen  Schutz  y  bestätigt  die  von  seinem  Ch^ossvater  und  Vater  demselben  ver- 
liehenen  Begünstigungen  und  erlaubt  ihm,  Kauf-  wid  Tausch  vertrage  über  Güter  mit  anderen 
seiner  Vogtei  unterworfenen  Klöstern  und  Kirchen  einzugehen,  auch  von  seinen  DienstletUen, 
Bürgern  und  übrigen  Angehörigen  bewegliches  und  unbeivegliches  GtU  ungehindert  zu  erwerben, 

Ravensburg  1262.     Dezember  3. 

In  noraine  sancte  et  individue  trinitatis.  Conradus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sycilie 
rex,  secundus,  semper  auguslus,  ||  dux  Sveuie.  Digne  procul  dubio  thronus  regnantis 
extollitur,  cum  regi  regum  solvitur  quod  debetur.  ||  Volentes  igitur  creatoris  nostri 
favorem  et  assensum  nobis  gratiosius  inclinare,  cum  aures  nostre  celsitudinis  ad  eorum  || 
preces  benignitatis  aflfectu  flectimus,  qui  divino  frequenter  inveniuntur  obsequio  manci- 
pati,  domini  itaque  Frideri[ci]  secundi  Romanorum  imperaloris  avi  nostri  ac  domini 
€onradi  filii  eins  genitoris  nostri  Romanorum  in  regem  electi  vestigia  clementi  bonitate 
sectantes  monasterium  sanctimonialium  de  Bivvende,  Gistertiensis  ordinis,  Constantiensis 
diocesis,  sub  nostram  protectionem  recipimus  specialem,  servantes  ei  concessiones  et 
gratias,  quas  eidem  progenilores  nostri  de  imperatoria  et  regia  sibi  celsitudine  facere 
decreverunt,  indulgentes  ipsi  presenti  scripto  et  stabilitate  perpelua  confirmantes,  quod 
sibi  liceat  emptiones,  permutationes  seu  concambia  possessionum  suarum  libere  facere 
cum  monasteriis  et  ecclesiis,  quarum  advocatie  nostro  dinoscuntur  eulmini  pertinere. 
Concedimus  etiam  et  pio  caritatis  indulgemus  affectu,  quod  possessiones  quocumque  ad 
nos  nomine  pertinentes,  tam  a  ministerialibus,  burgensibus  nostris,  quam  ab  aliis  homi- 
nibus  nostris  ad  nos  quocumque  titulo  spectantibus,  per  emptiones  sive  concambia  nee- 
non  elemosinarum  largitione  ad  ipsum  devolute  fueriijt,  libere  possideant  et  quiete,  quic- 
quid  ab  eisdem  tam  de  mobilibus  quam  suis  inmobilibus  conferatur,  sollempni  ducatus 
nostri  statuentes  edicto,  quod  nulli  de  cetero  ecclesiastice  secularive  persone  hanc  nostre 
concessionis  et  indulgentie  gratiam  presumat  infringere  vel  aliquo  ei  ausu  temerario 
contraire,  sed  quicquid  largitione  ponlificum,  concessione  principum,  donatione  comitum, 
baronum  seu  aliorum  fidelium  in  presentiarum  iuste  ac  rationabiliter  possidet  vel  in 
futurum  iusto  donationis  titulo  poterit  adipisci,  firma  et  illibata  sibi  permaneant,  domino 
lesu  Christo  feliciter  concedente  *)•  Quicumque  vero  huic  concessioni  et  indulgentie  nostre 
contraire  temptaverit,  argenti  puri  centum  marcas,  quarum  medietas  ad  iniuriarum  com- 
pensationem  ipsi  monasterio,  reliqua  pars  nostre  camere  persolvatur,  [componat] '').  Ut 
autem  predictum  monasterium  plenitudine  favoris  nostri  gaudeat  et  nostre  pietatis  gratia 


1262.    Dezember  10.  89 

permaneat  inconcussa,    presens   scriptum   sigilli  nostri  munimine  diclo  monasterio   ia 
testimonium  iussimus  insignire. 

Datum  apud  Rauensburc,  anno  domini  millesimo  CG .  LXIL,  IIL  nonas  Decerabris 
VI.  indictione. 

An  grünen  Seidenfäden  das  bereits  S.  76  beschriebene,  sehr  verdorbene  Majestälssiegel.  —  Abdruck:  Oester. 
Notizenblatt  1851,  S.  307.  —  Auszug:  Winkelmann,  Acta  imperii  inedila  seculi,  XIII.  p.  422.  —  Regest: 
Böhmer-Ficker  a.  a.  0.  Nr.  4784. 

a)  In  diesem  Satze  ist  der  Schreiber  wiederholt  aus  der  Construktion  gefallen.  —  b)  Dieses  Wort  fehlt  im  Original. 


1689. 

Jutta  von  Schülingsfürst  übergiebt  alles  ihr  Eigenthum  in  Elpersheim,  Röttingen  und  Oeüingen 

zum  Zwecke  der  Haltung  ihres  Jahrtages  an  das  Kloster  Scheftersheim,  nimmt  ihren  bleibenden 

Aufenthalt  daselbst  und  trifft  noch   weitere  Anordnungen  in  Beziehung  auf  diesen  soune  auf 

die  Vei'sorgung  ihrer  Mädchen  Adelheid  von  Rothenburg  und  Elisabeth  von  Bütthart. 

Scheftersheim  1262.     Dezember  10. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Cum  humane  mortalitatis  aura 
velut  ros  et  nubes  pertransit  matutina  incertumque  est,  quid  superventura  pariat  dies, 
utile  est  et  necessarium,  ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  cum  tempore  deleantur  trans- 
eunte,  perpetuitati  scripture  commendare.  Innotescat  igitur  et  notum  sit  omnium  poste- 
ritati  fidelium  tam  futurorum  quam  presentium,  quod  ego  lutta  dicta  de  Schillingsfürst  ^) 
ex  divina  suggestione  volens  habere  partem  in  consortio  illorum,  quibus  vivere  Christus 
est  et  mori  lucrüm,  pro  remedio  anime  mee  et  parentum  meorum  gaudens  et  letanter 
obtuli  universa  et  pie  tradidi  illi,  a  quo  bona  cuncta  procedunt,  et  sue  dilectissime 
genitrici  beate  Marie  perpetue  virgini  et  ecclesie  in  Scheflftersheim  omnia  bona  mea,  que 
iure  proprietatis  rite  possideo,  videlicet  in  Elpersheim  ^),  in  Roettingen*)  et  in  Oellingen*), 
cum  universis  suis  attinentiis,  post  cursum  vite  mee  iure  perpetuo  possidenda,  ea  dun- 
taxat  ratione,  ut  anniversarius  mens  singulis  annis  solenniter  celebretur  et  eodem  die 
sororibus  et  fratribus  in  refectorio  secundum  discretionem  regentium  consolatio  mini- 
sti'etur.  Cum  igitur  seculum  vanum  sit  et  nequam  et  imperfectos  quosque  alliciat  ad 
diversa,  que  saluti  sunt  contraria,  spretis  et  postpositis,  que  speclant  ad  mundi  vani- 
tatem,  de  voluntate  et  consensu  domine  magistre  Berte  et  totius  conventus  in  Scheffters- 
heim  necnon  et  de  licentia  domini  abbatis  Cellensis*),  ad  quem  spectat  ins  paternitatis 
ibidem,  elegi  mihi  mansionem  infra  muros  ecclesie,  ut  ibi  familiarius  et  devotiüs  possem 
vacare  contemplationi  et  officio  divino.    Et  quia  me  ibidem  contigit  vivere  de  proprio  et 


VI. 


12 


V    . 


90  1262.     Dezember  10. 

habere  familiam  simul  et  animalia,  excepi,  ul  mihi  proventus  de  predictis  bonis  quoad 
vitam  meam  libere  diservirent  et  licitum  esset  mihi  pro  mea  voluntate  hinc  inde  super- 
flua  ad  eleemosinas  erogare.  Et  ut  animalia  mea  facilius  nutrirentur,  ecclesia  se  ad  hoc 
o[b]ligavit,  ut  mihi  singulis  annis  XX  maldera  avene,  IUI  carratas  foeni  et  VIII  plaustra 
straminis  administret.  Ligna  vero  in  sylva  ecclesie  in  meis  propriis  vecturis  ad- 
ducam.  Sane  si  procedente  tempore  ecclesia  in  alium  statum  deducta  fuerit  et  mutatio 
facta  in  magistra  sive  in  proposito*),  et  me  fortasse  indebite  molestare  et  a  loco  contra 
meam  voluntatem  amovere  voluerint  et  contraire  his,  que  supra  dicta  sunt,  me  et  meam 
voluntatem  pono  in  manus  venerabilis  et  dilecte  matertere  mee  domine  Richze  de  Hohen- 
loe  et  suorum  filiorum,  meorum  consanguineorum,  Alberti  scilicet,  Graftonis  et  Gunradi, 
nee  non  et  venerabilium  dominorum  abbatis  Gellensis  et  mei  confessoris,  qui  tunc  pro 
tempore  fuerint.  Quo[d]  si  ipsi  inter  me  et  ecclesiam,  sicut  prelibatum  est,  componere 
potuerint,  in  nomine  domine  stabil,  ut  dictum  est,  sin  autem,  quod  absit,  ego  facultatem 
habebo  liberam  recipiendi  mea  et  me  cum  omnibus  bonis  meis  potero  conferre,  ubi 
placuerit  et  mihi  visum  fuerit  expedire.  Preterea  compromissum  est,  ut  post  obitum 
meum  ecclesia  de  eisdem  bonis  vel  de  aliis  Adleide  puelle  mee  dicte  de  Rotenburck®) 
X  maldra  siliginis  quoad  vitam  suam  singulis  annis  provideat  et  alteri  puelle  Elisabeth 
de  Botrilt')  in  Sültzdorff®)  incluse  VI  maldra  eodem  pacto  administret,  quibus  defunctis 
libere  cedet  ecclesie  et  absolute.  Ut  autem  hec  firma  et  inconvulsa  permaneant,  presens 
scriptum  testimonio  sigillorum  predicte  matertere  mee  de  Hohenloe  et  suorum  filiorum 
Alberti,  Graftonis  et  Gonradi  cum  sigillis  abbatis  Gellensis  et  ipsius  ecclesie  de  Scheffters- 
heim  petivi  roborari.  Testes:  Gonradus  abbas  Gellensis,  frater  Widcho,  frater  Albero, 
quondam  abbas,  domina  Richza  de  Hohenloe,  Albertus,  Grafto,  Cunradus,  filii  eius,  Agnes 
filia  eius,  Willebirck  de  Wertheim®),  Godefridus  filius  Alberti  de  Hohenloe,  Hermannus 
senior  Lesche,  Erckingerus  schultetus  in  Roettingen  *),  Hermannus  de  Seheim*^),  Hermannus 
iunior  Lesche,  Marquardus  de  Krowelsheim "),  Beringerus  decanus  in  Roettingen,  Gon- 
radus plebanus  in  Weickaftsheim  **)  et  alii  plures  utriusque  sexus. 

Acta  sunt  hec  in  ecclesia  Schefftersheim  coram  altari,  anno  domini  MGGLXIL,  IV. 
idus  Decembris. 

Nach  einer  ziemlich  jungen  Abschrift  im  fürstl.  hohenlohischen  Archive  zu  Oehringen.  —  Abdruck:  Wibel, 
Hohenloh.  Kyrchen-Historie  IL  Cod.  dipl.  No.  XLVII,  p.  68.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  567. 

a)  So  die  Vorlage,  allein  in  Wibel  a.  a.  0.  heisst  es  preposito,  auf  den  abbas  Cellensis  zu  beziehen,  was  sclion  mit  * 
Rücksicht  auf  das  folgende  voluerint  richtiger  ist. 

1)  Schillingsfürst,  baier.  A.G.Sitz.  —  2)  Elpersheim,  O.A.  Mergentheim.  —  3  und  4)  Rötungen  und  Oellingen, 
baier.  A.G.  Aub.  —  5)  (Ober-)Zell,  baier.  A.G.  Wirzburg.  —  6)  Rothenburg  a.  d.  T.,  baier.  B.A.Sitz.  —  7)  ?Bütt- 
hart,  baier.  A.G.  Aub.  —  8)  Sulzdorf,  baier.  A.G.  Ochsenfurt.  —  9)  Wertheim,  bad.  B.A.Sitz.  —  10)  Seenheim, 
baier.  A.G.  Uffenheim.  —  11)  Crailsheim,  O.A.Stadt.  —  12)  Weikersheim,  O.A.  Mergentheim. 


1263.  91 


1690. 

Bemold  von  Urbach  und  seine  Söhne  und  Albert  von  Neuenstein  beurkunden,   dass  nach  dem 
kinderlosen  Absterben   der  Agnes,  Tochter  Bruder  Konrads  von   VeUberg,  der  ganze  Hof  in 

(Dörren-)  Zimmern  dem  Kloster  Gnadenthal  zustehe. 

1263. 

Res  gesta  labitur  cum  tempore,  que  nullius  scripti  memoria  perennatur.  Innotescat 
ergo  II  presentibus  ac  posteris,  quod  nos  Bernoldus  de  Vrbach*)  et  filii  mei  Walterus 
et  Sifridus  et  dominus  Albertus  de  ||  Niwenstein  ^)  profitemur  presentibus,  quod  si  Agnes 
filia  fratris  Conrad!  de  Velleberc^)  sine  liberis  decesserit,  ||  curia  in  Zimmern*),  cuius 
pars  dominabus  de  Gnadental  attinere  dinoscitur,  eisdem  dominabus  extunc  cedet  tola- 
liter  cum  omnibus  attinentiis,  omni  iure,  quo  convenit,  sine  contradictionis  cuiuslibet 
obstaculo,  perpetuo  possidenda.  Predictus  enim  frater  C^nradus,  dum  adhuc  esset  secu- 
laris  et  sui  iuris,  eandem  curiam  sub  predicta  forma  dictis  dominabus  donavit  finaliter 
possidendam,  quod  nos  presentibus  üdeliler  profitemur.  Et  ne  super  hac  donatione  in 
posterum  aliqua  valeat  ambiguitatis  calumpnia  suboriri,  presentem  paginam  nostris  sigillis 
voluimus  roborare. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG".  LXIIP. 

Nach  dem  Original  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Oehringen.  Nur  noch  die  Pergamenlriemchen  für 
zwei  Siegel  sind  durch  die  Urkunde  geschlungen.  —  Abdruck:  Wibel,  Hohenl.  Kyrchen -Historie  IL,  Cod. 
dipl.  No.  L,  p.  72.  —  Regest:  O.A.Beschr.  Künzelsau,  S.  480. 

1)  Ober-Urbach,  O.A.  Schorndorf.  —  2)  Neuenstein,  O.A.  Oehringen.  —  3)  Vellberg,  O.A.  Hall.  —  4)  Mit 
Rucksicht  auf  Bd.  5,  S.  226  und  eine  ältere  Registraturbemerkung  auf  der  Urkunde :  Zimern  und  Hohbach  (d.  h. 
Hohebach,  O.A.  Künzelsau)  Dörrenzimmern,  O.A.  Künzelsau. 


1691. 
Hirschbühl  1263, 

Heinrich  d.  Ae.  von  Gundiluingen  ^)  und  seine  Söhne  Heijirich  und  Konrad  versprechen, 

das  Kloster*  Salem  im  Besitze  der  Wiese  sub  Castro  Hirspil  *),  welche  ihr  Lehensmann  Wezzilo 

de  Buzikouin^)    dem  Kloster   um   9  Mark  Silber  ve?^kauft   und  ihnen  aufgesagt,   solange  zu 

handhabest,   bis  sie  demselben  das  volle  Eigenthumsrecht  von  ihrem   eigenen  Lehensherrn  Gh^af 

Otto  von  Eberstein  verschafft  haben. 

12* 


9¥  1263.     Januar  2. 

Acta  sunt  hec  in  Hirspil  Castro  nostro  anno  domini  M*.  CC.  LXIIP.,  indictione  VI* . 
subnotatis  testibus  . .  ^Irico  et  Hainrico  militibus  de  Egilingen  *),  Hainrico  de  Grezzingen  % 
Hugone  dicto  Rumbiblie  et  Ottone  molendinario 

Siegel  des  Ausstellers,  bereits  Bd.  5,  S.  45  erörtert,  Umschrift:  t  Sigillum .  HEINRICI .  I«  .  GVnDOLFINGO/<> 
Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  414. 

1)  Gundelfmgen,  O.A.  Münsingen.  —  2)  Vergl.  S.  70,  Anm.  2.  —  3)  Beizkofen,  O.A.  Saulgau.  — . 
4)  Eglingen,  O.A.  Münsingen.  —  5)  Grötzmgen,  O.A.  Ehingen, 


1692. 

Grraf  Friederich  von  Zollern   beurkundet  y   dass   sein  Dienstmann   Walger  von  Bisingen  dessen 
Mühle  in  Anhausen   mit   seiner   Ztistimmmig   und   durch   seine  Hand   der  Priorin   und   dem 

Convente  von  Kirchherg  übergehen  habe. 

1263.     Januar  2. 

Universis  präsentem  cedulam  inspecturis  Fridericus  comes  de  Zolre  salutem  et  veri- 
latis  testimonium  acceptare.  Notum  facimus,  quod  Walgerus  de  Bisingen  ^)  ministerialis 
noster  in  remedium  anime  sue  et  parentum  suorum  dilectis  in  Christo  priorisse  et  con- 
ventui  sororum  de  ordine  fratrum  Predicatorum  in  Kirchperg,  Gonstantiensis  dyocesis, 
de  voluntate  et  consensu  nostro  et  per  manum  nostram  contulit  libere  et  absolute 
molendinum  suum  in  Ahusen  0  absque  omni  condicione  et  scrupulo  iure  proprietatis  ab 
ipsis  in  perpetuum  possidendum.  In  cuius  rei  testimonium  presentem  cedulam  ipsis 
dedimus  sigilli  nostri  et  sigilli  nostri*)  Walgeri  munimine  roboratam. 

Actum  anno  domini  M .  CC*.  LXIIP.,  indictione  VP.,  in  octava  sancti  Stephani  pro- 
thomartiris,  presentibus  Friderico  advocato  de  Gömeringen*),  Cünrado  milite  de  Büben- 
hofen*),  Hermanno  Zolner  et  Hainrico  Molendinario,  fratribus  conversis  in  Kilperg, 
Hainrico  de  Bisingen,  Wernhero  sacerdote  vicario  in  Toternhusen ^) ,  Burkardo  sacer- 
dote  vicario  in  Stainhofen  ^) ,  Marquardo  quondam  villico  in  Toternhusen,  Wernhero 
fratre  eiusdem,  Heinrico  et  Hildeboldo  filiis  eiusdem.  Herbrech to  de  Bisingen,  Erlewino 
de  Hächingen^)  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis. 

Nach  dem  Copialbuch  des  Klosters  Kirchberg  aus  dem  16.  Jahrhundert  fol.  LXXXVIU*».  —  Abdruck: 
M.onum.  Zolleran,  1,  81.  —  Regest:  Stalin  2,  525.  —  O.A.Beschr.  Spaichingen  S.  272. 

a)  Entweder  ist  ministerialis  vor  nostri  zu  ergänzen  oder  letzteres  zu  streichen. 

1)  Bisingen,  hohenzoUer.  O.A.  Hechingen.  —  2)  Früher  ein  Ort  Anhausen,  heutzutage  nur  noch  „Anhauser- 
Mühlen"  bei  Bubsheim,  O.A.  Spaichingen.  —  3)  Gomaringen,  O.A.  Reutlingen.  —  4)  Bubenhofen,  abgeg.  Stamm- 
burg bei  Binsdorf,  O.A.  Sulz.  —  5)  Dotternhausen,  O.A.  Rotweil.  —  6)  Steinhofen,  hohenzoUer.  O.A.  Hechingen. 
—  7)  Hechingen,  hohenzoUer.  O.A.Sitz. 


1263.    Januar  17  und  31.  93 


1693. 
Neuenbürg  1263.     Januar  17.    (1264.) 

Graf  Mangold  von  Nellenhurg  ^)  beurkundet^  dass  Hainricus  dictus  Ramung  de  Suarzah  *) 
nach  längerem  Streite  mit  dem  Kloster  Salem  super  possessionibus  in  Buzekouen  *)  et  duabus 
areis  in  Tagebrehtswilaer^J,  prato  uno  et  silva  que  dicitur  diu  Halde  iuxta  eandem  villam 
sitis,  necnon  super  hominibus  subnotatis,  videlicet  Eberharde  de  Voelkouen^)  et  Mali- 
tildi  uxore  sua  ac  liberis  eorum,  welche  Heinrichs  Vater  an  das  Kloster  geschenkt,  während 
jener  die  Rechtsgiltigkeit  der  Schenkung  bestritten  hatte,  mit  seiner  Einunlligung  für  eine  Mark 
Silber  auf  alle  Ansprüche  an  das  Geschenkte  zu  Gunsten  des  Klosters  verzichtet  habe. 

Acta  sunt  hec  apud  Neuenbürg  anno  domini  M°.  CG^  LXIIP.,  XVI.  kalendas  Februarii 
Datum  anno  domini  M^  CG^  LXIIIP. 

Siegel  des  Ausstellers,  schildförmig  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  drei  nach  links  gerichtete  Hirschstangen, 
die  oberste  mit  vier,  die  mittlere  mit  drei,  die  unterste  mit  zwei  Enden.  Umschrift :  f  S  ,  MANGO  . .  1 .  ComitlS  . 
DE .  NELLENB . . .  —  Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  415. 

1)  Neuenbürg,  bad.  B.A.  Stockach.  —  2  und  3)  Schwarzach  und  Beizkofen,  O.A.  Saulgau.  —  4)  Taferls- 
weiler,  hohenzoller.  O.A.  Ostrach.  —  5)  Völlkofen,  O.A.  Saulgau. 


1694. 

Ludwig  von  Lichtenstein  überlässt  genannte  Güter   und  Rechte  zu  Bernloch   mit  Zustimmung 
seines  Lehensherrn  von  Bürglen  gegen  eine  Mühle  bei  Honau  dem  Kloster  Weissenau. 

Bernloch  1263.     Januar  31. 

In  nomine  sancte  ac  individue  trinitatis.  Amen.  Nos  Ludewicus  de  Liechtenstain  0 
universis,  quibus  presens  scriptum  ostensum  fuerit,  noticiam  ||  subscriptorum.  Ne  fra- 
gilitas  conditionis  hummane,  que  numquam  in  eodem  statu  permanet,  permutationes  aut 
contractus  suos  ex  lapsu  temporis,  cum  quo  singulorum  ||  labitur  memoria,  possit  aut 
debeat  variare  terrene  cupiditatis  per  affectum  se  ad  invicem  defraudantes ,  prudentum 
discreta  providit  maturitas,  quod  quelibet  per||mutationes  et  contractus  serie  scriptu- 
rarum  ad  futurorum  memoriam  reducantur.  Presenti  namque  pagina  confitemur  ex- 
ponentes  tam  posteris  quam  raodernis,  quod  nos  possessiones,  quas  a  nobili  domino  de 
Burgelon  *)  feodaliter  in  Alpibus  apud  Bemloch ')  possedimus,  que  sui  nomine  Gerenberc 
et   Walhenberc   nuncupantur,    et   decimam    feni    de   prato,   quod   dicitur   Ernestesbrül, 


94  1263.     Februar. 

monasterio  Augie  minoris  Constantiensis  diocesis,  ordinis  Premonstratensis,  pro  molendino^ 
quod  habebant  in  clivo  de  Hohenowe^),  cum  voluntate  ac  permissione  domini  nostri  de 
Burgelon  antedicti  contulimus  perpetuo  possidenda,  protestantes  similiter  hoc  per  scriptum^ 
quod  de  bonis  nostris  ecclesie  de  Anegestingen  *)  redditus  quatuor  solidorum,  quos  ex 
prediclis  bonis  annis  singulis  pro  decimatione  percipere  consuevit,  reconpensare  spondi- 
dimus,  ut  prelibato  monasterio  diele  possessiones  a  cuiuslibet  inpeticione  libere  maneant 
et  solute,  renuntiantes  pro  nobis  et  heredibus  nostris  omni  iuri  repeticioni  seu  queri- 
monie,  que  ulterius  nobis  aut  heredibus  nostris  in  bonis  posset  conpetere  memoratis, 
asserentes  etiam,  quod  si  quam  evictionem  diciarum  possessionum  a  quocunque  morta- 
lium  passum  fuerit,  quod  ipsum  molendinum  illi  monasterio  sine  contradiclione  qualibet 
restitmmus  aut  in  eins  reconpenswm  quadraginta  libras  Hallensium  persolvemus,  in 
evidens  concambii  nostri  testimonium  presentem  cedulam  sigillis  venerabilis  abbatis  de 
Bebenhusen  ac   domini  nostri  de  Burgelon  memorati  roboratam  ipsi  monasterio  con- 

4 

cedentes. 

Actum  apud  curiam  Bornloch,  anno  domini  millesimo  CC.LXIII. ,  pridie  kalendas 
Februarii,  VI.  indictione. 

Es  hängt  noch  der  obere  Theil  des  spitzovalen  Siegels  des  Abts  von  Bebenhausen  an  (III.  A.  :2.  a.):  der 
stehende  Abt  mit  dem  Abtsstab  in  der  Rechten,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Um- 
schrift noch  SIGILLVM ENHVSEN  vorhanden. 

1)  Lichtensteiji ,  O.A.  Reutlingen.  —  2)  Biirglen,  thurgauischen  Bez.  Weinfelden.  —  3)  Bernloch,  O.A. 
Münsingen,  nordöstlich  wovon  heutzutage  die  Flurnamen  Wahlenberg  und  Gözenberg  vorkommen.  —  4  und 
5)  Honau,  von  wo  die  Honauer  Steige  auf  die  Alb  liinaufTührt,  und  Gross-  oder  Klein-Engstingen,  O.A.  Reutlingen. 


1695. 

Schenk  Walther  und  Konrad  von  Ldmpurg,  Gebrüder,  vergaben  alle  ihre  Güier  in  Flein  mit 
Ausnahme  des  Paironatrechts  der  Kirche  an  das  Kloster  Lichtenste^ni  mit  der  Bestimmung, 
dass  die  Rittet'  Kraft  von  Heimberg  und  Albert  Hurzelberg  dieselben  als  Leiblehen  besitzen  sollen. 

Burg  Limpiirg  1263,     Februar, 

In  nomine  domini.    Amen.    Que  fmnt*)  in  tempore  per  viros  providos  et  discretos, 

ne  processu  temporis  labantur  in  oblivionem,   dictis   debe[n]tur   testium  et  scripti  serie 

roborari.     Noverint  igitur  universi  presentes   et   futuri  huius   pagine   inspeclores,   quod 

nos  Waltherus  pincerna  et  Conradus  fratres  de  Limpurg  omnia  bona  nostra,  que  pariter 

■  habuimus  apud  villam  Fline^),  quesita  et  non  quesita,   excepto  iure  patronatus  ecclesie 


1263.     Februar  15.  95 

eiusdera  ville,  que  ad  me  Conradum  de  Limpurc  solum  spectat,  mauu  coadunata  uxorum 
nostrarum  pure  propter  deum  et  pro  remedio  animarum  nostrarum  ac  omnium  parentum 
nostrorum  contulimus  cenobio  sanctiraonialium ,  Cisterciensis  ordinis,  in  Liechtensterne 
libere  possidenda.  Ipsa  etiam  bona  concessimus  Crafftoni  de  Haymberg*)  et  Alberchto 
Hiccelbert*)  militibus  nomine  feudi  hac  interposita  pactione,  quod  ipsi  eadem  bona  iam 
diclo  cenobio  fideicommissario *)  nomine  fideliter  conservabunt  et,  cum  ipsos  milites 
domino  iubente  decedere  contigerit,  eorum  pueri  et  heredes  in  eisdem  bonis  nuUum  im- 
pediraentura  vel  gravamen  dicto  cenobio  irrogabunt  nee  in  eis  sibi  ius  aliquod  usurpabunt, 
sed  cedent  ipsi  cenobio  postraodum  proprietatis  titulo  libere  possidenda.  Ut  igitur  hec 
nostra  donatio  quam  fecimus  sicut  in  hac  serie  verbotenus  et  expresse  *"),  perpetue  robur 
oblineat  firmitatis,  scripta  est  in  testimonium  presens  litera  et  sigillis  nostris  ac  dictorum 
militura  Crafftonis  de  Heymberg  et  Alberti  Hiircelbergi  diligentius  roborata. 

Actum  in  Castro  nostro  Limpurc,  anno  domini  M .  CG .  LXIIL,  mense  Februarii,  in- 
dictione  VI.  Testes  huius  rei  sunt :  Zürich  de  Stetten  *),  Waltherus  de  Cotzbihel  **),  Ludo- 
vicus  de  HaymberC;  Erlefridus  de  Velleberg^),  Folckardus  de  Velleberc,  milites,  cives  etiam 
de  Hallis:  H.  scultetus,  G.  frater  eins,  C.  Trilher  et  alii  quam  plures. 

Nach  einer  Abschrift  aus  der  Mitte  des  16.  Jahrhunderts,  bei  welcher  statt  der  de  die  ursprünglichen  e 
wiederhergestellt  wurden.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  605. 

a)  Die  Abschrift  hat  falsch:  fuit.  —  b)  Desgl.  fidecommissarie,  —  c)  Hier  ist  die  Vorlage  nicht  in  Ordnung,  ent- 
weder fehlt  etwas  hinter  et  expresse  oder  sollte  es  est  expressa  heissen. 

.1)  Flein,  O.A.  Heilbronn.  —  2)  Vergl.  Bd.  5,  S.  12.  —  3)  Vergl.  S.  16,  Anm.  6.  —  4)  Kocherstetten, 
O.A.  Könzelsau.  —  5)  Kottspiel,  O.A.  Ellwangen.  —  6)  Vergl.  S.  91,  Anm.  3. 


1696. 

Aehtissin  Mechthüde  von  Bttchau  überlässt  den  Besitz  zu  Richlishaus^  welchen  die  Eigenleute 
der  Buchauer  Kirche  Ulrich  van  Saulgau  und  Bokelin  an  das  Kloster  Baind  verkauft  haben, 

dem  letzteren  gegen  einen  jährlichen  Zins  von  ein  halb  Pfund  Wachs. 

Buchau  1263.     Februar  15. 

In  nomine  sancte  ac  individue  trinitatis.  Amen.  Nos  Machthildis  divina  providente 
dementia  humilis  ecclesie  Büh||augiensis  abbatissa  universis  presens  scriptum  intuentibus 
rei  geste  noticiam  hie  subscripte.  Ne  conditionis  hummane  ||  fragilitas,  que  numquam  in 
eodem  statu  permanere  cernitur,  suos  cum  lapsu  temporis  possit  variare  contractus 
aut  ex  decedentium  ||  testium  def/ectu  quisquam  suas  pactiones  valeat  inmutare,  pru- 


96  1263.    Februar  18. 

dentum  ad  futuras  Utes  enervandas  maturitas  adinvenit,  quod  siiigulorum  negocia  scrip- 
turarum  serie  perhennentur.  Ad  noticiam  igitur  presentium  pervenire  voluinus  et  futu- 
rorum,  quod  ^Iricus  de  Sulgen*)  et  Bokelinus,  qui  ecclesie  Bühaugensi  noscuntur  pro- 
prietatis  nomine  pertinere,  possessiones  apud  Richelishus ") ,  quas  ipsi  dudum  nomine 
proprietatis  possederant,  monasterio  de  Biwende  pro  quadam  summa  peccunie  vendiderunt 
et  nos  ad  eorundem  precum  instantiam  presentibus  aliquantis  ecclesie  nostre  fidelibus 
recepta  possessionum  ipsarum  resignatione  libera  et  manifesta  pro  censu  annuo,  dimidia 
libra  cere  videlicet,  easdem  ipsi  monasterio  duximus  conferendas,  ita  quod  idem  census 
frequenter  in  vigilia  Mathei  apostoli  Büchaugensi  ecclesie  persolvatur.  Huius  rei  testes 
sunt:  Albertus  canonicus  chori  Büchaugensis ,  plebanus  ecclesie  de  Kanzahe'),  Rü. 
plebanus  in  Boze*),  Walt,  nobilis  de  Bvuvenburc*),  Rü.  de  Büchaugia,  Conradus  de 
Scuszenreit  •)  milites,  Manegoldus  de  Ysowe''),  Conradus  zementarius  de  BCingarton  ^), 
Bertoldus  de  RotwiP)  conversus  et  alii  quam  plures.  Per  cuius  facti  robur  perpetuum 
et  evidens  firmitatis  indicium  presens  scriptum  sigilli  nostri  munimine  fecimus  insigniri. 
Actum  Büchaugie,  anno  domini  millesimo  CG .  LXIIL,  XV.  kalendas  Martii,  VI.  in- 
dictione.    Amen.     Amen.    Amen  ob*). 

Nach  dem  Original  der  fürstlich  salm-reUTerscheid-dyck^schen  Guts  Verwaltung  zu  Baind.  Von  den  beiden 
an  blaU'Weissen  leinenen  Fäden  angehängt  gewesenen  Siegeln  ist  nur  noch  das  erste,  Bd.  5,  S.  59  beschriebene 
vorhanden. 

a)  Hier  scheint  ein  Zusatz  angefangen,  aber  nicht  vollendet  worden  zu  sein. 

1)  Saulgau,  O.A.Stadt.  —  2)  Wohl  Reichertshaus ,  Gem.  Steinach,  O.A.  Waldsee.  —  3)  Kanzach,  O.A. 
Riedlingen.  —  4)  ßoos,  Gem.  Geigelbach,  O.A.  Saulgau.  —  5J  Baumburg,  abgeg.  Burg  bei  Hundersingen, 
O.A.  Riedlingen.  —  6)  Schussenried,  O.A.  Waldsee.  —  7)  Wohl  Eisighof,  Gem.  Wilflingen,  O.A.  Riedlingen.  — 
8)  ? Baumgarten,  Gem.  Baienfurt  oder  Gem.  Wolketsweiler,  Gross-Baumgarten ,  Gem.  Berg,  alle  O.A.  Ravens- 
burg oder  Ober-,  Unter-B.,  Gem.  Eriskirch,  O.A.  Tettnang.  —  9)  Rotweil,  O.A.Stadt. 


1697. 

Der  Edle  Ulrich  von  Stein  verkauft  das  Dörfchen  Nematz  mit  Zustimmung  und  mittelst  Ueber- 
gäbe  von  Seiten   des  Lehensherrn,   des  Grafen  Konrad   von   Vaihingen,   um   30  Mark  Silber 

an  das  Kloster*  Herrenalb. 

Im  Feld  zwischen  Pforzheim  und  Weissenstein  1263.     Februar  18. 

Universis,  quorum  aures  huius  cedule  tenor  pulsaverit,  nobilis  vir  dominus  Vlricus 
de  Stein  ^)  firmiter  credere  subaratis.  Insinuatione  presentium  ||  vobis  et  cunclis  con- 
stare  volumus,  quod  viculum,  qui  dicitur  Niusatz*),  quem  a  domino  nostro  comite  de 
Vehingen*)  in  feodo  tenuimus,  venerabilibus   et   deo   devotis   vi||ris,    domino   Gunrado 


1263,     Februar  18.  97 

abbati  videlicet  et  conventui  de  Alba  monasteriOy  Gysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis, 
vendidimus  pro  XXX  marcis  argenti,  accedente  super  hoc  ||  consensu  domini  nostri 
comitis  memorati,  presertim  cum  ipse  manu  propria  coram  honestis  viris  ad  tesümonium 
non  parum  ydoneis  dicta  bona  prefato  domino  C.  abbati  suoque  conventui  a  nobis  sibi 
resignata  porrexerit  cum  omni  iure  libere  nee  non  perpetuo  possidenda.  Et  quoniam  ipsi 
pro  eorum  bonorum  emptione  aliquorum  timuerunt  inpetitionem  incurrere,  nos  eis  per 
omnia  precavere  volentes  iri  hunc  modum  obligavimus,  quatinus  de  sepedictis  bonis 
plenam  securitatem  et  warandiam  de  heredibus  et  successoribus ,  verum  eciam  in  omni 
parte  secundum  iuris  debitum  faciamus.    In   huius  rei  evidenciam  presentem  litteram 

supradicti  domini  nostri  comitis  de  Vehingen  sigillo  proprioque  roboratam  sepe  memo- 

« 

rato  abbati  et  conventui  ad  efficacius  munimen  dedimus  conservandam. 

Actum  anno  domini  M^  CC  LXIlI'i.,  XII.  kalendas  Marcii,  que  tunc  fuerunt  prima 
dominica  in  XL*.,  in  campo  inter  Phorzheim*)  et  Wizenstein*)  pertinente  ad  viculum 
qui  dicitur  Rod^)  coram  eis,  quorum  nomina  hie  subscripta  sunt:  venerabilis  dominus 
Eckehardus  abbas  de  Mulenbrunnen  et  Cunradus  suus  subcellerarius  dictus  de  Northeim  0, 
Hugo  prior,  Henricus  maior  cellerarius  dictus  de  Dagersheim  ®),  Wecelo  cognomine  Snoch, 
monachi  de  Alba,  conversi  eiusdem  domus :  Marquardus  mercator,  Diedericus,  Manegoldus, 
milites:  Berhtoldus,  Beirein,  fratres  de  Wizenstein,  Berhtoldus  de  Remichingen  ^),  Berhtoldus 
pincerna  de  Genresbach*®),  cives  de  Phorzheim:  Sifridiis  dictus  de  Heimsheim"),  Henricus 
de  Vehingen,  Gozelinus  filiaster  suus  et  alii  quam  plures. 

Zwei  Siegel  aus  mit  Mennige  gemischtem  Wachse:  1)  des  Grafen  Konrad  von  Vaihingen,  rund,  35  mm 
(IV.  A.  1.):  ein  schreitender  gekrönter  Löwe  auf  einem  Berge;  ümschrilt:  f  St^/ww .  COR ADI .  COMITIS .  DE . 
VEHINGIN.  2)  des  Ausstellers,  schildförmig,  54,  c.  40  mm  (IV.  A.  2.):  ein  schräggeteilter,  damascirter  Schild; 
Umschrift  (die  in  []  gesetzten  Buchstaben  nur  noch  beim  alsbald  zu  nennenden  Duplikate,  beziehungsweise  der 
folgenden  Urkunde  erhalten):  t  SIGIL[LVM .  VLR]ICI .  [DE  .  SL]IERSTAT i»).  —  Ein  Duplikat  hat  folgende  Ab- 
weichungen: de  Steine  —  %nsi\\nuatione  —  presencium  —  VaMngen  %n\\ —  devotis  vit%s  abbati  —  dyocesis \\  — 
inarchis  —  consensu  expresso  —  earundem  bonorum  —  nos  eis  voluntarie  —  obligavimus,  quatinus  de  sepedictis 
bonis  warandiam  in  omni  parte  secundum  etc.  —  Vahingen  —  Actum  anno  domini  M*,  CO*,  LXin?.  in  campo 
inter  Phorzheim  et  Wizenstein  pertifietite  ad  viculum,  qui  dicitur  Rode,  XU,  kalendas  Marcii,  que  tunc  fuerunt 
prima  dominica  in  quadragesima,    coram  etc.  —   Wezdo  —  Berhtolt  —  Heimheim   —   Veihingen.   —  Auszug: 

• 

Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  254. 

1)  Wohl  Stein,  bad.  B.A.  Bretten,  mit  Ruinen  einer  alten  Burg  und  auch  nach  „Das  Grossherzogthum 
Baden''  S.  955  dereinst  Sitz  eines  eigenen  Adels  (vergl.  Bd.  4,  S.  288),  wenn  nicht  mit  Rücksicht  auf  den 
Namen  dieses  Ulrich  im  Siegel  an  das  nicht  weit  von  Schlierstadt  gelegene  Stein  am  Kocher,  bad.  B.A.  Mos- 
bach, gleichfalls  dereinst  ein  Burgsitz,  zu  denken  ist.  —  2)  Neusatz,  O.A.  Neuenbürg.  —  3)  Vaihingen,  O.A.Stadt. 
—  4 — 6)  Pforzheim,  bad.  B.A.Sitz  und  zu  diesem  B.A.  gehörig  Weissenstein,  während  ein  Rod  oder  Roth  htzge.  in 
dieser  Gegend  nicht  mehr  vorhanden,  also  entweder  eingegangen  oder  mit  dem  einen  oder  anderen  Orte  ver- 
einigt worden  ist.  —  7)  Nordheim,  O.A.  Brackenheim.  —  8)  Dagersheim,  O.A.  Böblingen.  —  9)  Remchingerhof, 
abgeg.  bei  V^^ilferdingen ,  bad.  B.A.  Durlach.  —  10)  Gemsbach,  bad.  B.A.  Rastatt.  —  11)  Heimsheim,  O.A. 
Leonberg.  —  12)  Schlierstadt,  bad.  B.A.  Adelsbeim. 

VI.  13 


98  1263.    Februar  18. 


1698. 

Graf  Konrad  von   Vaihingen  übergibt  auf  Bitte  seines  Lehensmannes,  Ulrichs  von  Stein,   das 

Dörfchen  Neusatz  als  freies  Eigenthum  an  das  Kloster  Hetrenalb. 

Im  Felde  zwischen  Pforzheim  und  Weissenstein  1263.     Febmar  18"^). 

Universis  presentibus  et  futuris  C.  dei  gracia  comes  de  Vehingen  de  subscriptorum 
non  diffidere  veritate.  Presenti  conscriptione  cunctis  patere  cupi||mus,  quod  nos  viculum 
dictum  Niusatz,  quem  hereditario  iure  patri  nostro  in  eo  succedentes  possedimus,  donec 
amicum  nostrum  karissimum  dominum  Vlricum  ||  de  Stein  eo  infeodavimus,  ad  ipsius 
instanciam  nobis  ab  eo  resignatum  venerabili  domino  Gunrado  abbati  et  conventui  de 
Alba  monasterio,  Cisterciensis  ordinis,  ||  Spirensis  dyocesis,  coram  testibus  idoneis  et 
honestis  prppria  manu  porreximus  ab  eis  cum  omni  iure  cunctisque  sibi  attinentibus 
campis,  silvis,  pratis,  pascuis,  ab  omni  exactione  sive  inpeticione  libere  et  absolute  per- 
petuo  possidendum.  Sunt  autem  hec  nomina  eorum,  coram  quibus  fecimus  hanc  dona- 
tionem:  venerabilis  dominus  Eckehardus  abbas  de  Mulenbrunnen  et  Cunradus  suus 
subcellerarius  dictus  de  Northeim,  Hugo  prior,  Henricus  maior  cellerarius  dictus  de  Dagers- 
heim,  Wecelo  cognomine  Snoch,  monachi  de  Alba ;  conversi  eiusdem  domus :  Marquardus 
mercator,  Diedericus,  Manegolt ;  milites :  Berhtoldus,  Beirein,  fratres  de  Wizenstein,  Berh- 
toldus  de  Remichingen,  Berhtoldus  pincerna  de  Genrespach;  cives  de  Phorzheim:  Sifridus 
dictus  de  Heimheim,  Henricus  dictus  de  Vehingen,  Gozelinus  filiaster  suus  et  alii  quam 
plures.  Volentes  itaque  ipsis  cavere  in  posterum,  ne  forte  a  nostris  heredibus  vel  qui- 
buscunque  aliis  aliquam  super  hoc  unquam  paciantur  calumpniam,  presentem  paginam 
nostro  memoratique  domini  Vlrici  sigillis  conmunitam  in  uberius  huius  facti  testimonium 
eis  curavimus  assignare. 

Actum  anno  domini  M"*.  CG*.  LXIIP.,  XII.  kalendas  Marcii,  que  tunc  fuerunt  prima 
dominica  in  XL'.,  in  campo  inter  Phorzheim  et  Wizenstein  pertinente  ad  viculum  qui 
dicitur  Rod. 

Die  beiden  bereits  an  der  vorigen  Urkunde  beschriebenen  Siegel.  Ein  Duplikat  hat  folgende  Abweich* 
ungen:  pre\\sent%  —  in  eo  \\  —  carissimum  —  Ulricum  de  Steine  —  in  stanciam  —  ydoneis  —  pascttis  perpetuo 
possidendum  —  donacionem  —  Snocho  —  Diethericus  —  Berhtolt  —  Heimsheim  —  Henricus  de  Veihingen  —  Actum 
anno  domini  M^,  CO^,  LXIH^. ,  in  campo  inter  Phorzheim  et  Wizenstein  pertinente  ad  viculum  qui  dicitur  Bode, 
XU.  kalendas  Marcii,  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  256.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.2,  387. 

*)  Vergl.  die  vorige  Urkunde. 


1263.     Februar  22  und  März  7.  99 


1699. 

Bischof  Hildebrand  von  Eichstätt  ladet  den  Abt  von  Ellwangen  und  den  Edeln  Friederich  von 
Truhendingen  zu  gerichtlicher  Entscheidung  ihres  Streits  iiber  das  Palronat  der  Pfarrkirche  zu 

Gunzenhausen  9iach  Eichstätt  vor. 

1263.     Februar  22. 

Nos  Hiltebrandus,  dei  gratia  episcopus  Eistetensis,  sancte  Moguntine  sedis  canceflarius, 
•tenore  presentium  constare  ||  volumus  universis,  quibus  eedem  fuerint  exhibite,  quod, 
cum  ecclesia  parrochialis  in  Gunzenhusen  ^)  vero  ||  pastore  careat,  qui  plebezanos  ibidem 
in  vita  vel  in  mortis  articulo  ligare  aut  solvere  possit,  ||  nos  auctoritate  ordinaria  eius- 
dem  parrochie  animabus  paterna  soUicitudine,  prout  tenemur,  cupientes  salubriter  pro- 
videre ,  domino .  .  abbati  Elwacensi  et  nobili  viro  domino  F.  de  Truhendingen  *) ,  inter 
quos  de  iure  patronatus  questio  vertitur,  de  eadem  et  aliis  quorum  interesse  videtur 
proximam  IUP""  feriam  post  instantem  dominicam  qua  cantatur  Letare  lerusalem  pro 
termino  assighamus,  ut  eodem  die  conpareant  apud  Eistet  coram  nobis  ostensuri  ins  suum, 
ut  secundum  quod  sententia  prudentum  virorum  dictaverit,  predlctis  ecclesie  ac  plebezanis 
de  pastore  legitimo  providere  valeamus. 

Datum  apud  Arembur*),  VIII.  kalendas  Marcii,  anno  domini  M"*.  CG*'.  LXIIL,  ponti- 
ficatus  nostri  anno  secundo. 

Spitzovales  Siegel  des  ÄusstellerSi  c.  77,  60  mm  (111.  A.  2.  b) :  der  auf  einem  mit  Hundsköpfen  und  Tatzen  ver- 
zierten Stuhle  sitzende  Bischof,  in  der  Rechten  den  Stab,  in  der  Linken  ein  aufgeschlagenes  Buch  mit  PAX  VO . . . . 
auswärts  haltend.  Umschrift :  . . . .  EBRH ....  EI .  GRa^iA .  ElSTET^/wis .  E?isCopus .  MOGVNT  .  SED  .  GANGEL  . . 

1)  Gunzenhausen,  baier.  A.G.Sitz.  —  2)  Hohentrudingen ,  baier.  A.G.  Heidenheim.  —  3)  Arberg,  baier. 
A.G.  Herrieden. 


1700. 

Pabst  ürban  IV.  nimmt  das  *E2osf^  2koiefalten  mit  allen  seinen  Gütern  in  seinen  Schutz  und 
bestätigt  alle  demselben  von  seinen  Vorgängern^  Königen,  Fürsten  und  anderen  Christgläubigen 

verliehenen  Rechte  und  Freiheiten. 

m 

Oivita  vecchia  1263.     März  7. 

\  Urbanus  1  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  . .  abbati  et  conventui  mona- 
sterii  de  Zwiuildea,  ordinis  sancti  Benedicti,  ||  Constantiensis  diocesis,  salutem  et  aposto- 
licam  benedictionem.     Sacrosancta  Romana  ecclesia  devotos  et  humiles  filios  ex  assuete 

13» 


\^ 


100  1263.    März  8. 

pietatis  officio  propensius  ||  diligere  consuevit  et,  ne  pravorum  hominum  molestiis  agi- 
tentur,  eos  tamquam  pia  mater  sue  protectionis  munimine  ||  confovere.  Eapropter  dilecti 
in  domino  filii  vestris  iustis  postulationibus  grato  concurrentes  assensu  personas  vestras 
et  locum,  in  quo  divino  estis  obsequio  mancipatio  cum  omnibus  bonis,  que  impresentiarum 
rationabiliter  possidrf  aut  in  futurum  iustis  modis  prestante  domino  potent  adipisci,  sub 
beati  Petri  et  nostra  protectione  suscipimus,  libertates  quoque  et  immunitates  a  prede- 
cessoribus  nostris  Romanis  pontificibus  sive  per  privilegia  seu  alias  vobis  indultas  nee 
non  libertates  et  exemptiones  secularium  exactionum  a  regibus  et  principibus  vel  aliis 
Christi  fidelibus  rationabiliter  vobis  concessas,  sicut  eas  iuste  ac  pacifice  obtinetis,  vobis 
et  per  vos  eidem  monasterio  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patro- 
cinio  communimus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  protectionis 
et  confirmationis  infringere  (u.  s.  tc,  tote  Bd.  5,  S.  63). 

Datum  apud  Urbem  veterem,  nonis  Martii,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Rechts  unten  auf  dem  Einschlage  A.  8,;  hinten  auf  dem  Rücken:   GuUlelmus  de  Gamago.    An  roth-  und 
gelbseidener  Schnur  die  gewöhnliche  Bulle  dieses  Pabstes. 


1701. 
Ehingen  1263.     März  8. 

Egelolf  von  Stvzelingen  ^  schenkt  dem  Kloster  Salem  zur  Sühne  für  demselben  zugefügten 
Scfuiden  und  um  seines  Seelenheils  unUen  ex  curia  .  .  Gretzingin^,  super  qua  curia  residet 
Ctnradus  villicus  fratruelis  ministri  qui  vocatur  Irsutus,  et  ex  tribus  .  .  curiis  apud 
secundum  Gretzingin,  super  quarum  curiarum  una  residet  villicus,  qui  vocatur  filius  Crioe- 
ronis,  super  alia  residet  quidam  qui  vocatur  Giro,  super  tercia  residet  filius  Shochonis, 

XXXV  iugera,  que  iacent  aput  Caltinwil  ^) Testes . . . :  dominus  Vlricus  plebanus  de  Sträze  *), 

decanus  et  vicarius  in  Ehingen,  dominus  Mdolfus  presbyter,  socius  decani,  Wernherus 
Scolaris  decani,  Ctnradus,  notarius  comitis  '^Irici  de  Berge  *),  Helenwigus  de  Volkirshain  *), 
Hainricus  minister  de  Ehingin,  et  cives  subscripti :  Hainricus  dictus  Limieraerius  *),  Rtpertus 
monetarius,  Ctnradus  retro  Montem,  Siboto  dictus  Crucin,  Cünradus  Gladiator,  Vlricus 
dictus  Ramboel,  Cünradus  burrarius,  Waltherus  dictus  Erlewin,  Wernherus  calcariator, 
dictus  Sanzo,  Berhtoldus  de  Gundirshouin '),  Hermannus  de  Anemerkingin  ®),  frater  Her- 
mannus  de  Tiuffinhulwe  ®),  -frater  Vlricus  de  Altmannishusin  *®)  et  alii  quam  plures. 

Datum  in  stupa  mmistri  H.  de  Ehingin,  anno  domini  M*.  CG^  LXIIP, ,  octavo  ydus 
Marcii,  indictione  VI*. 


o 


1263.     März  8.  101 

Siegel  des  Ausstellers,  schildförmig  (IV.  A.  2.):  in  dem  mit  dem  Siegelfelde  sich  deckenden  Dreieckschild 
ein  geästeter  Rechtsschrägbalken.  Umschrift  (heraldisch  rechts  oben  beginnend) :  SI6ILLVM .  EGELOLPHI .  DE 
.STVZELInGw.  —  Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeilschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  ^419. 

a)  Der  nicht  sehr  deutlich  geschriebene  Name  könnte  auch  Luuiercßriua  oder  Lunierafrius  gelesen  werden,  die 
Abschrift  des  Codex  Salemitanus  im  Grenerallandesarchive  zu  Karlsruhe  hat  deutlich:  Limierarius.  -^  b)  Der  genannte 
Codex  hat:  calciator.  —  c)  Desgl.  HHnrici, 

1 — 3)  Altsteusslingen  und  Grötzingen,  O.A.  Ehingen,  sowie  ein  wohl  abgegangener  Ort  ganz  in  der  Nähe 
des  letzteren  (vergl.  Bd.  3,  S.  108,  Anm.  4.)  —  4)  Strass,  Kantons  Thurgau.  —  5)  Berg,  O.A.  Ehingen.  — 
6)  Volkersheim,  O.A.  Biberach.  —  7)  Gundershofen,  O.A.  Münsingen.  —  8  und  9)  Emerkingen  und  Tiefenhülen, 
O.A.  Ehingen.  —  10)  Vergl.  S.  102,  Anm.  9. 


1702. 

BMngen  1263.     März  8. 

Egelolf  von  Stvezelingin  *)  beurkundet,  dass  der  mit  seinen  Schwestern  Mechthüde  und 
Wülibirg  ihm  zur  Hälfte  zustehende  Ulrich,  Sohn  Konrads  von  Grtre*),  ihm  einen  Hof  zu 
Esshilbrunnen ')  in  der  Pfarrei  Vrankinhouin  *)  mit  allen  Rechten  und  Zugehörden,  insbesondere 
einem  Walde  luncholz,  in  Gegenwart  von:  »capellanus  de  Oenenburun*),  frater  C^nradus 
de  Grh*e,  pater  dicti  ^Irici,  dominus  Spaelo  senior  de  Munegesingin  ^) ,  Dietricus  frater 
suus,  Wernherus  de  Stvzelingin,  Cfnradus  dictus  Ubilisen  et  frater  suus  et  minister  qui 

■ 

vocatur  Irsutns^  um  eine  gewisse  Summe  verkauft  ^  dass  die  beiden  genannten  Schwestern 
Ulrichs,  Mechthüde  mit  der  Hand  ihres  Sohnes  Berthold,  in  Gegenwart  von  „dominus  Lip- 
parius  et  filius  suus  dictus  Siebirsun,  Hainricus  de •  Granehain  ^),  Wernherus  de  Sttzelingen, 
Cfnradus  Ubilisen,  Ernestus  minister,  Liuto[I]dus  dictus  Mollo,  frater  Hermannus  de 
TiuffinhulweO?  frater  t'hicus  de  Altmanneshusin^*',  Willibirg  in  Gegenwart  von  »comes 
Ebirhardus  de  Wartstaine  ^®),  Berhtoldus  de  Taechingin "),  Albertus  dictus  Irsutus  maritus 
Willibirgis,  Hermannus  de  Anemaerkingin ") ,  frater  Hermannus  de  Tiuffinhulwe,  frater 
^Iricus  de  Altmannishusin**,  auf  alle  ihre  Rechte  an  diesen  Hof  verzichtet,  sowie  dass  sein 
avunculus  Swiggerus  senior  de  Gundiluingin  "),  welchem  die  andere  Hälfte  an  diesen  Geschvnstem 
zustand,  unter  Einunlligung  seines  Sohnes  Schwigger  in  Gegenwart  von  „Swiggerus  filius  dicti 
avunculi,  \^lricus  Griseus  vel  Canus  de  Rutelingen  ^*),  Wernherus  de  Sttezelingin,  filius 
domini  Spizonis,  minister,  qui  vocatur  Irsuius,  Albertus  filius  suus,  rusticus  servus,  H. 
minister  de  Ehingin^O»  frater  Hermannus  de  Tiuffinhulwe,  frater  ^Iricus  de  Altmannis- 
husin  ihre  Zustimmung  gegeben,  er  selbst  aber  endlich  den  Hof  tanquam  liber  homo  suum 
liberum  prediura  um  22  Mark  Silber  und  an  deren  Statt  81  Talente  Heller  an  das  Kloster 
Salem  verkauft  habe.    Testes  .  .  •  dominus  ^Iricus  de  Straze^^),  tunc  decanus  et  vicarius 


102  1S63.    März  10. 

in  Ehingin,  dominus  Rtdolfus  prespiter  socius  decani^  Wemherus  Scolaris  decani,  Ctn- 
radus  notarius  comitis  ^Irici  de  Berge *^),  qui  istud  scripsit  et  confecit,,  Helenwigus  de 
Volkirshain ")  u.  s.  w.  wie  in  der  vorigen  Urkunde  bis  Altmannishusin ,  qui  duo  fratres 
omnia  ista  procurabant,  et  alii  quam  plures .... 

Datum  apud  Ehingin,  in  domo  Hainrici  ministri,  ubi  ista  venditio  etiam  fuit  facta, 

sub  domino . .  episcopo  Constantiense  Ebirhardo  de  Walpurc Anno  domini  M^  CG". 

LXIIP.,  octavo  idus  Marcii,  indictione  VI'. 

Siegel:  1)  Schwiggers  von  GundelßngeD,  schildförmig,  oben  abgerundet  (IV.  A.  2.):  ein  geästeter  Rechts- 
Schrägbalken,  Umschrift:  t  Si^V/wm .  S WIKERI .  DE  .  GVNDILVINGEN ;  2)  des  Ausstellers  S.  101  beschrieben.  Nach 
dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  421. 

1)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Gruorn,  O.A.  Urach.  —  3  und  4)  Frankenhofen ,  O.A.  Ehingen, 
und  das  abgeg.  Eschelbrunn  dabei.  —  5  und  6)  Ennabeuren  und  zu  welchem  Oberamt  es  gehört :  Münsingen.  — 
7  und  8)  Granheim  und  Tiefenhülen,  O.A.  Ehingen.  —  9)  Altmannshausen,  abgeg.  Ort  auf  der  Ebene  von 
Schilzburg  über  dem  Lauterthale  auf  der  Alb,  O.A.  Münsingen.  —  10)  Wartstein,  abgeg.  Burg  bei  Erbstetten, 
O.A.  Münsingen.  —  11  und  12)  Dächingen  und  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  13)  Gundelfingen ,  O.A.  Mün- 
singen. —  14)  Reutlingendorf,  O.A.  Riedlingen.  —  15)  Ehingen,  O.A.Sitz.  —  16)  Strass,  schvireizer.  Kantons 
Thurgau.  —  17)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  18)  Volkersheim,  O.A.  Biberach. 


1703. 

« 

Die  Richter  des  Mainzer  Stuhles  bestätigen  auf  Bitte  des  h.  Geistspitals  zu  Wimpfen  die  gegen 
den  Cleriker  Berthold  von  Hall  und  die  Schenken  Walther  und  Konrad  von  Limpurg  wegen 
Verletzung  der  Rechte  des  Spitals  in  Bezug  auf  die  Kirche  zu  Flein  von  verschiedenen  Richtern 
ausgesprochenen  Verurtheilungs-y  Excommünications-  und  Interdiktserkenntnisse  und  halten  den 

Dekan  zur  h.  Dreifaltigkeit  in  Speier  zu  ihrer  Beobachtung  an. 

1263.     März  10. 

ludices  sancte  Maguntine  sedis  viro  discreto')  decano  sancte  Trinitatis  Spirensis 
salutem  in  domino.  Sua  nobis  fratres  domus  hospitalis  sancti  Spiritus  de  Wimpina, 
Wormaciensis  diocesis,  peticione  monstrarunt,  ||  quod,  cum  Bertoldus  clericus  de  Hallis 
et  Gilso  pater  eins  ad  instanciam  eorundem  per  diversos  iudices,  videlicet  decanum 
Spirensem  et  suos  coUegas,  scolasticum  Argentinensem,  decanum  Wimpinensem,  ||  et  per 
bone  memorie  dominum  Hermannum  episcopum  Herbipolensem ,  scolasticum  et  archi- 
diaconum  Herbipolensem  auctoritate  domini  Ir.  nunc  episcopi  Herbipolensis  super  eo*) 
specialiter  sibi  demandata,  excommunicati  sint  et  in  eisdem  excommuni||cationum  sen- 
tenciis  per  decem  annos  et  amplius  perseveraverint  animo  indurato  claves  ecclesie  con- 
tempnentes,  ac  dictus  Ber.  falso  et  furtive  sie  ligatus  ad  sacros  ordines  se  curaverit  pro- 


1263.    März  11.  103 

moveri  ad  titulum  ecclesie  de  Fline')  site  in  archidiaconatu  ipsius  archidiaconi,  cum  in 
dicta  ecclesia  nulluni  ins  habeat  Ber.  predictus  et  super  ea  perpetuum  silentium  impo- 
situm  fuisset  eidem,  tum  vice  archidiaconi,  tum  auctoritate  venerabilis  patris  domini  Ir. 
Herbipolensis  episcopi  super  hoc  specialiter  sibi  deraandata  dictum  Ber.  ab  executione 
ordinum  sie  susceptorum  suspendit  •),  deinde  eundem  Ber.  de  consilio  discretorum  virorum 
et  de  mandato  eiusdem  domini  Ir.  Herbipolensis  episcopi  sibi  assidencium  per  sentenciam 
contumacem  iudicatum  sibi  abiudicatam  dictam  parrochiam  inspectis  litteris  et  munimentis 
utriusque  partis  imposito  perpetuo  sibi  silencio  super  dicta  parrochia  memoratis  fratribus 
ipsam  adiudicavit.  Supplicaverunt  nobis  itaque  fratres  domus  hospitalis  memorati,  qua- 
*  tinus  sentencias  huiusmodi  nee  non  sentencias  excommunicationis  et  interdicti  latas  a 
iudicibus  predictis  contra  W.  et  C.  pincernas  de  Limpurg,  qui  eos  in  ecclesia  predicta 
spoliaverunt  et  spoliant  rebus  suis,  faceremus  habere  robur  auctoritate  qua  fungimur 
sedis  Maguntine  firmitatis.  Nos  itaque  ipsorum  precibus  inclinati,  cum  dignum  sit  iustis 
peticionibus  aurem  beningnam  et  facilem  adhibere,  sentencias  huiusmodi,  prout  sunt  iuste 
et  rationabiliter  prolate,  sancte  sedis  Maguntine  auctoritate  confirmamus,  vobis  in  vlrlute 
sancte  obediencie  firmiter  mandantes,  quatinus  omnes  sentencias  supradictas  et  interdictum 
faciatis  ab  omnibus  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari. 
Actum  anno  domini  millesimo  CG*.  LXIIP.,  VI.  idus  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  baier.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  An  weissen  Hanflitzen  das 
spitzovale,  grüne  Siegel  des  Mainzer  Gerichts :  68,51  mm  (II.  B.):  der  auf  einem  mit  Thierköpfen  und  Tatzen  ver- 
zierten Stuhle  im  Amtsschmuck  sitzende  Erzbischof,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein  geschlossenes 
Buch  nach  auswärts  haltend.    Von  der  Umschrift  noch  erhalten :  f  .  SIGILL .  DELEGAT  . .  IV  . .  .VNT  . .  OLE. 

a)  Hier  ist  eine  kleine  Lücke.  —  b)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineincorrigirt.  —  c)  Zu  diesem  Satze  fehlt 
das  Subjekt  und  auch  der  folgende  Satz  ist  wenigstens  nicht  ordnungsmässig  construirt. 

1)  Vergl.  S.  95,  Anm.  1. 


1704. 


Salem  1263.     März  11. 


Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet j  dass  Budolf  genannt  Haller  öffentlich  erklärt 
habe,  dass  er  auf  das  durch  Belehnung  erworbene  Recht  an  den  Besitzungen  zu  Biloluingen  ^), 
Hüsen  *)  und  Bernwilar  ^)  zu  Gunsten  des  Klosters  Salem  verzichtet  und  demselben  ferner  seine 
Besitzungen  in  ^tekouen*),  über  die  ihm  freies  Eigenthumsrecht  zustand,  mit  Zustimmung 
seiner  Brüder  Bernher ,  Ortolf  und  Konrad  übergeben,  sowie  dass  er  alle  diese  Besitzungen 
vom  Kloster  gegen  einen  Jahreszins  von  6  Pfennig  auf  Lebenszeit  wieder  erhalten  habe. 


102  1263.    März  10. 

in  Ebingin,  dominus  Rfdolfus  prespiter  socius  decani,  Wernherus  Scolaris  decani,  C^- 
radus  notarius  comitis  ^Irici  de  Berge"),  qui  istud  scripsit  et  confecit,.  Helenwigus  de 
Volkirshain ")  «.  s.  w.  wie  in  der  vorigen  Urkunde  bis  Ältmannishusin ,  qui  duo  fratres 
omnia  ista  procurabant,  et  aUi  quam  plures .... 

Datum  apud  Ehiugin,  in  domo  Hainrici  ministri,  ubi  ista  venditio  etiam  fuit  facta, 

sub  domino . .  episcopo  Constantiense  Ebirhardo  de  Walpurc Anno  domini  M".  CC°. 

LXIir.,  octavo  idus  MarcÜ,  indictione  VI'. 

Siegel:  t)  Schwi^ers  von  Gundelfingen,  schildiSrmig,  oben  abgerundet  (IV.  A.  2.):  ein  geästeter  Rechts- 
schrägbalken, Umschrift:  t  Stf/rWum .  SWIKERI .  DE .  GVNDILVINGEN ;  2)  des  Auestellers  S.  101  beschrieben.  Nach 
dem  Gode\  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  421. 

t)  AUsleusslingen,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Gruorn,  O.A.  Urach.  —  3  und  4)  Franken liofen ,  O.A.  Ehingen, 
und  das  ahgcg.  Eschelbrunn  dabei.  —  5  und  6)  Ennabeuren  und  zu  welchem  Oberamt  es  gehört:  Münsingen.  — 
7  und  S)  Gi'anheim  und  TieTenhCilen ,  O.A.  Ehingen.  —  9)  Ällmannshausen,  abgeg.  Ort  auf  der  Ebene  von 
Schilzburg  über  dem  Lauterthale  auf  der  Alb,  O.A.  Münsingen.  —  10)  Wartstein,  abgeg.  Burg  bei  Erbstetten, 
O.A.  Münsingen.  —  11  und  12)  Dächingen  und  Emerkingen,  O.A.  Ebingen.  —  13)  Gundelßngen,  O.A.  Mün- 
singen. —  14)  Reutlingendorf,  O.A.  Riedlingen.  —  15)  Ehingen,  O.A.Sils.  —  16)  Strass,  schweizer.  Kantons 
Thurgaii.  —  17)  Bei^,  O.A.  Ehingen.  —  18)  Volkersheim,  O.A.  Biberach. 


1703. 

Die  Richter  des  Mainzer  l^uhles  bestätigen  auf  Bäte  des  h.  Geistspitals  zu  Wimpfen  die  gegen 
den  Cleriker  Berthold  von  Hall  und  die  Schetücen  Wcdther  und  Konrad  von  Linrpurg  wegen 
Verletzung  der  Rechte  des  Spitals  in  Bezug  auf  die  Kirche  zu  Mein  von  verschiedenen  Richtern 
ausgesprochenen  Verurtheilungs-,  Excommttnications-  und  Interdiläserkenntmsse  und  halten  den 
Dekan  zur  h.  Dreifaltigkeit  in  Speier  zu  ihrer  Beobachtung  an. 

1263.     März  10. 

ludices  sancte  Maguntine  sedis  viro  discreto')  decano  sancte  Trinitatis  Spirensis 
salutem  in  domino.  Sua  nobis  fratres  domus  hospitalis  sancti  Spiritus  de  Wimpina, 
Wormaciensis  diocesis,  peticione  monstrarunt,  ||  qaod,  cum  Bertoldus  clericus  de  Haitis 
et  Gilso  pater  eius  ad  instanciam  eorundem  per  diverses  iudices,  videlicet  decanum 
Spirensein  et  suos  collegas,  scolasticum  Ärgentinensem,  decanum  Wimpinensem,  ||  et  per 
bone  memorie  dominum  Hermannum  episcopum  Herbipolensem ,  scolasticum  et  archi- 
diaconuni  Herbipolensem  auctoritate  domini  Ir.  nunc  episcopi  Herbipolensis  super  eo") 
specialiler  sibi  demandata,  excomraunicati  sint  et  in  eisdem  excomrauni||cationum  sen- 
lenciis  per  decem  annos  et  amplius  perseveraverint  animo  indurato  claves  ecclesie  con- 
tempnentes,  ac  dictus  Ber.  falso  et  fiirtive  sie  ligatus  ad  sacros  ordines  se  curaverit  pro- 


1263.    März  11.  103 

.  moveri  ad  titulum  ecclesie  de  Fline*)  sile  in  archidiaconatu  ipsius  archidiaconi,  cum  in 
dicta  ecclesia  nuUum  ius  habeat  Ber.  predictus  et  super  ea  perpetuum  silentium  impo- 
situm  fuisset  eidem,  tum  vice  archidiaconi,  tum  auctoritate  venerabilis  patris  domini  Ir. 
Herbipolensis  episcopi  super  hoc  specialiter  sibi  deraandata  dictum  Ber.  ab  executione 
ordinum  sie  susceptorum  suspendit  •),  deinde  eundem  Ber.  de  consilio  discretorum  virorum 
et  de  mandato  eiusdem  domini  Ir.  Herbipolensis  episcopi  sibi  assidencium  per  sentenciam 
contumacem  iudicatum  sibi  abiudicatam  dictam  parrochiam  inspectis  litteris  et  munimentis 
utriusque  partis  imposito  perpetuo  sibi  silencio  super  dicta  parrochia  memoratis  fratribus 
ipsam  adiudicavit.  Supplicaverunt  nobis  itaque  fratres  domus  hospitalis  memorati,  qua- 
*  tinus  sentencias  huiusmodi  nee  non  senlencias  excommunicationis  et  interdicti  latas  a 
iudicibus  predictis  contra  W.  et  C.  pincernas  de  Limpurg,  qui  eos  in  ecclesia  predicta 
spoliaverunt  et  spoliant  rebus  suis,  faceremus  habere  robur  auctoritate  qua  fungimur 
sedis  Maguntine  firmitatis.  Nos  itaque  ipsorum  precibus  inclinati,  cum  dignum  sit  iustis 
peticionibus  aurem  beningnam  et  facilem  adhibere,  sentencias  huiusmodi,  prout  sunt  iuste 
et  rationabiliter  prolate,  sancte  sedis  Maguntine  auctoritate  confirmamus,  vobis  in  virlute 
sancte  obediencie  firmiter  mandantes,  quatinus  omnes  sentencias  supradictas  et  interdictum 
faciatis  ab  omnibus  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari. 
Actum  anno  domini  millesimo  CG*.  LXIIP.,  VI.  idus  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  baier.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  An  weissen  Hanflitzen  das 
spitzovale,  grüne  Siegel  des  Mainzer  Gerichts :  68,51  mm  (IL  6.):  der  auf  einem  mit  Thierköpfen  und  Tatzen  ver- 
zierten Stuhle  im  Amtsschmuck  sitzende  Erzbischof,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  em  geschlossenes 
Buch  nach  auswärts  haltend.    Von  der  Umschrift  noch  erhalten :  t  •  SIGILL .  DELEGAT  . .  IV  . .  .VNT  . .  CLE. 

a)  Hier  ist  eine  kleine  Lücke.  —  b)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineincorrigirt.  —  c)  Zu  diesem  Satze  fehlt 
das  Subjekt  und  auch  der  folgende  Satz  ist  wenigstens  nicht  ordnungsmässig  construirt. 

1)  Vergl.  S.  95,  Anra.  1. 


1704. 
Salem  1263.     März  11. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dass  Rudolf  genannt  Haller  öffentlich  erklärt 
habe,  dass  er  auf  das  durch  Belehnung  erworbene  Recht  an  den  Besitzungen  zu  Biloluingen  ^), 
Hüsen  *)  und  Bernwilar  *)  zu  Gunsten  des  Klosters  Salem  verzichtet  und  demselben  femer  seine 
Besitzungen  in  ^tekouen*),  über  die  ihm  freies  Mgenthumsrecht  zustand,  mit  Zustimmung 
seiner  Brüder  Bemher ,  Ortolf  und  Konrad  übergeben,  sowie  dass  er  alle  diese  Besitzungen 
vom  Kloster  gegen  einen  Jahreszins  von  6  Pfennig  auf  Lebenszeit  vneder  erhalten  habe. 


lOS  1263.    März  10. 

in  Ehingin,  dominus  Rfdolfus  prespiter  socius  decani,  Wernherus  Scolaris  decani,  Cfn- 
radus  notarius  comitis  ^Irici  de  Berge ^^^  qui  istud  scripsit  et  confecit,.  Helenwigus  de 
Volkirshain  **)  u.  s.  w.  tote  in  der  vorigen  Urkunde  bis  Altmannishusin ,  qui  duo  fratres 
omnia  ista  procurabant,  et  alii  quam  plures .... 

Datum  apud  Ehingin,  in  domo  Hainrici  ministri,  ubi  ista  venditio  etiam  fuit  facta, 

sub  domino . .  episcopo  Gonstantiense  Ebirhardo  de  Walpurc Anno  domini  M".  CG". 

LXIIP.,  octavo  idus  Marcii,  indictione  VI'. 

Siegel:  1)  Schwiggers  von  Gundelfingen,  schildförmigi  oben  abgerundet  (IV.  A.  2.):  ein  geästeter  Rechts- 
schrägbalken, Umschrift:  f  Sigülum .  SWIKERl .  DE  .  GVNDILVINGEN ;  2)  des  Ausstellers  S.  101  beschrieben.  Nach 
dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  421. 

1)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Gruorn,  O.A.  Urach.  —  3  und  4)  Frankenhofen ,  O.A.  Ehingen, 
und  das  abgeg.  Eschelbrunn  dabei.  —  5  und  6)  Ennabeuren  und  zu  welchem  Oberamt  es  gehört :  Münsingen.  — 
7  und  8)  Granheim  und  Tiefenhülen,  O.A.  Ehingen.  —  9)  Altmannshausen,  abgeg.  Ort  auf  der  Ebene  von 
Schilzburg  über  dem  Lauterthale  auf  der  Alb,  O.A.  Münsingen.  —  10)  Wartslein,  abgeg.  Burg  bei  Erbstetten, 
O.A.  Münsingen.  —  11  und  12)  Dächingen  und  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  13)  Gundelfingen,  O.A.  Mün- 
singen. —  14)  ReutUngendorf,  O.A.  Riedlingen.  —  15)  Ehingen,  O.A.Sitz.  —  16)  Strass,  schweizer.  Kantons 
Thurgau.  —  17)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  18)  Volkersheim,  O.A.  Biberach. 


1703. 

« 

Die  Richter  des  Mainzer  Stuhles  bestätigen  auf  Bitte  des  h.  Geistspitals  zu  Wimpfen  die  gegen 
den  Cleriker  Berthold  von  Hall  und  die  Schenken  Walther  und  Konrad  von  lAmpurg  wegen 
Verletzung  der  Rechte  des  Spitals  in  Bezug  auf  die  Kirche  zu  Mein  von  verschiedenen  Richtern 
ausgesprochenen  Verurtheilungs-,  ExcommttnicationS'  und  Interdiktserkenntnisse  und  halten  den 

Dekan  zur  h.  Dreifaltigkeit  in  Speier  zu  ihrer  Beobachtung  an. 

1263.    März  10. 

ludices  sancte  Maguntine  sedis  viro  discreto')  decano  sancte  Trinitatis  Spirensis 
salutem  in  domino.  Sua  nobis  fratres  domus  hospitalis  sancti  Spiritus  de  Wimpina, 
Wormaciensis  diocesis,  peticione  monstrarunt,  ||  quod,  cum  Bertoldus  clericus  de  Haliis 
et  Gilso  pater  eins  ad  instanciam  eorundem  per  diversos  iudices,  videlicet  decanum 
Spirensem  et  suos  coliegas,  scolasticum  Argentinensera,  decanum  Wimpinensem,  ||  et  per 
bone  memorie  dominum  Hermannum  episcopum  Herbipolensem ,  scolasticum  et  archi- 
diaconum  Herbipolensem  auctoritate  domini  Ir.  nunc  episcopi  Herbipolensis  super  eo'*) 
specialiter  sibi  demandata,  excommunicati  sint  et  in  eisdem  excommuni||cationum  sen- 
tenciis  per  decem  annos  et  amplius  perseveraverint  animo  indurato  claves  ecclesie  con- 
tempnentes,  ac  dictus  Ber.  falso  et  furtive  sie  ligatus  ad  sacros  ordines  se  curaverit  pro- 


1263.    März  11.  103 

moveri  ad  titulum  ecclesie  de  Fline*)  site  in  archidiaconatu  ipsius  archidiaconi,  cum  in 
dicta  ecclesia  nuUum  ins  habeat  Ber.  predictus  et  super  ea  perpetuum  silentium  impo- 
situm  fuisset  eidem,  tum  vice  archidiaconi,  tum  auctoritate  venerabiüs  patris  domini  Ir. 
Herbipolensis  episcopi  super  hoc  specialiter  sibi  deraandata  dictum  Ber.  ab  executione 
ordinum  sie  susceptorum  suspendit  •),  deinde  eundem  Ber,  de  consilio  discretorum  virorura 
et  de  mandato  eiusdem  domini  Ir.  Herbipolensis  episcopi  sibi  assidencium  per  sentenclam 
contumacem  iudicatum  sibi  abiudicatam  dictam  parrochiam  inspectis  litteris  et  munimentis 
utriusque  partis  imposito  perpetuo  sibi  silencio  super  dicta  parrochia  memoratis  fratribus 
ipsam  adiudicavit.  Supplicaverunt  nobis  itaque  fratres  domus  hospitalis  memorati,  qua- 
tinus  sentencias  huiusmodi  nee  non  sentencias  excommunicationis  et  interdicti  latas  a 
iudicibus  predictis  contra  W.  et  C.  pincernas  de  Limpurg,  qui  eos  in  ecclesia  predicta 
spoliaverunt  et  spoliant  rebus  suis,  faceremus  habere  robur  auctoritate  qua  fungimur 
sedis  Maguntine  firmitatis.  Nos  itaque  ipsorum  precibus  inclinati,  cum  dignum  sit  iustis 
peticionibus  aurem  beningnam  et  facilem  adhibere,  sentencias  huiusmodi,  prout  sunt  iuste 
et  rationabiliter  prolate,  sancte  sedis  Maguntine  auctoritate  confirmamus,  vobis  in  vlrtute 
sancte  obediencie  firmiter  raandantes,  quatinus  omnes  sentencias  supradictas  et  interdictum 
faciatis  ab  omnibus  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari. 
Actum  anno  domini  millesimo  CG*.  LXIIP.,  VI.  idus  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  baier.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  An  weissen  Hanflitzen  das 
spitzovale,  grüne  Siegel  des  Mainzer  Gerichts :  68,51  mm  (II.  B.):  der  auf  einem  mit  Thierköpfen  und  Tatzen  ver- 
zierten Stuhle  im  Amtsschmuck  sitzende  Erzbischof,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein  geschlossenes 
Buch  nach  auswärts  haltend.    Von  der  Umschrift  noch  erhalten :  f  •  SIGILL .  DELEGAT  . .  IV  . .  .VNT  . .  CLE. 

a)  Hier  ist  eine  kleine  Lücke.  —  b)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineincorrigirt.  —  c)  Zu  diesem  Satze  fehlt 
das  Subjekt  und  auch  der  folgende  Satz  ist  wenigstens  nicht  ordnungsmässig  construirt. 

1)  Vergl.  S.  95,  Anm.  1. 


1704. 


Salem  1263.     März  11. 


Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dass  Rudolf  genannt  Haller  öffentlich  erklärt 
hohe,  dass  er  auf  das  durch  Belehnung  erworbene  Recht  an  den  Besitzungen  zu  Biloluingen  ^), 
Hüsen  *)  und  Bernwilar  *)  zu  Gunsten  des  Klosters  Salem  verzichtet  und  demselben  femer  seine 
Besitzungen  in  ^tekouen*),  über  die  ihm  freies  Eigenthumsrecht  zustand,  mit  Zustimmung 
seiner  Brüder  Bernher,  Ortolf  und  Konrad  übergeben,  sowie  dass  er  alle  diese  Besitzungen 
vom  Kloster  gegen  einen  Jahreszins  von  6  Pfennig  auf  Lebenszeit  tcieder  erhalten  habe. 


102  1263.     März  10. 

in  Ehingin,  dominus  Rfdolfus  prespiter  socius  decani,  Wernherus  Scolaris  decani,  Con- 
rad us  notarius  comitis  ^Irici  de  Berge ^0^  qui  istud  scripsit  et  confecit,.  Helenwigus  de 
Volkirshain  *®)  u.  s.  w.  wie  in  der  vorigen  Urkunde  bis  Altmannishusin ,  qui  duo  fratres 
omnia  ista  procurabant,  et  alii  quam  plures .... 

Datum  apud  Ehingin,  in  domo  Hainrici  ministri,  ubi  ista  venditio  etiam  fuit  facta, 

sub  domino . .  episcopo  Constantiense  Ebirhardo  de  Walpurc Anno  domini  M^  GC*. 

LXIIP.,  octavo  idus  Marcii,  indictione  VI'. 

Siegel:  1)  Schwiggers  von  Gundelfingen,  schildförmig,  oben  abgerundet  (IV.  A.  2.):  ein  geästeter  Rechts- 
schrägbalken, Umschrift:  f  Si>i7/Mt« .  SWIKERl .  DE  .  GVNDILVINGEN ;  2)  des  Ausstellers  S.  101  beschrieben.  Nach 
dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  421. 

1)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Gruorn,  O.A.  Urach.  —  3  und  4)  Frankenhofen ,  O.A.  Ehingen, 
und  das  abgeg.  Eschelbrunn  dabei.  —  5  und  6)  Ennabeuren  und  zu  welchem  Oberamt  es  gehört :  Münsingen.  — 
7  und  8)  Granheim  und  Tiefenhülen ,  O.A.  Ehingen.  —  9)  Altmannshausen,  abgeg.  Ort  auf  der  Ebene  von 
Schilzburg  über  dem  Lauterthale  auf  der  Alb,  O.A.  Münsingen.  —  10)  Wartslein,  abgeg.  Burg  bei  Erbstetten, 
O.A.  Münsingen.  —  11  und  12)  Dächingen  und  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  13)  Gundelfingen,  O.A.  Mün- 
singen. —  14)  Reutlingendorf,  O.A.  Riedlingen.  —  15)  Ehingen,  O.A.Sitz.  —  16)  Strass,  schweizer.  Kantons 
Thurgau.  —  17)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  18)  Volkersheim,  O.A.  Biberach. 


1703. 

Die  Richter  des  Mainzer  Stuhles  bestätigen  auf  Bitte  des  h.  Geistspitals  zu  Wimpfen  die  gegen 
den  Cleriker  Berthold  von  Hall  und  die  Schenicen  Walther  und  Konrad  von  lAmpurg  wegen 
Verletzung  der  Rechte  des  Spitals  in  Bezug  auf  die  Kirche  zu  Mein  von  verschiedenen  Richtern 
ausgesprochenen  Verurtheilungs-,  ExcommttnicaiionS'  und  Interdiktserkenntnisse  und  halten  den 

Dekan  zur  h.  Dreifaltigkeit  in  Speier  zu  ihrei*  Beobachtung  an. 

1263.     März  10. 

ludices  sancte  Maguntine  sedis  viro  discreto')  decano  sancte  Trinitatis  Spirensis 
salutem  in  domino.  Sua  nobis  fratres  domus  hospitalis  sancti  Spiritus  de  Wimpina, 
Wormaciensis  diocesis,  peticione  monstrarunt,  ||  quod,  cum  Bertoldus  clericus  de  Hallis 
et  Gilso  pater  eius  ad  instanciam  eorundem  per  diversos  iudices,  videlicet  decanum 
Spirensem  et  suos  collegas,  scolasticum  Argentinensera,  decanum  Wimpinensem,  ||  et  per 
bone  memorie  dominum  Hermannum  episcopum  Herbipolensem ,  scolasticum  et  archi- 
diaconum  Herbipolensem  auctoritate  domini  Ir.  nunc  episcopi  Herbipolensis  super  eo^) 
specialiter  sibi  demandata,  excommunicati  sint  et  in  eisdem  excommuni||cationum  sen- 
tenciis  per  decem  annos  et  amplius  perseveraverint  animo  indurato  claves  ecclesie  con- 
tempnentes,  ac  dictus  Ber.  falso  et  furtive  sie  ligatus  ad  sacros  ordines  se  curaverit  pro- 


1263.    März  11.  103 

moveri  ad  titulum  ecclesie  de  Fline*)  site  in  archidiaconatu  ipsius  archidiaconi,  cum  in 
dicla  ecclesia  nuUum  ius  habeat  Ber.  predictus  et  super  ea  perpetuum  silentium  impo- 
situm  fuisset  eidem,  tum  vice  archidiaconi,  tum  auctoritate  venerabilis  patris  domini  Ir. 
Herbipolensis  episcopi  super  hoc  specialiter  sibi  deraandata  dictum  Ber.  ab  executione 
ordinum  sie  susceptorum  suspendit  *),  deinde  eundem  Ber.  de  consilio  discretorum  virorum 
et  de  mandato  eiusdem  domini  Ir.  Herbipolensis  episcopi  sibi  assidencium  per  sentenciam 
contumacem  iudicatum  sibi  abiudicatam  diclam  parrochiam  inspectis  litteris  et  munimentis 
utriusque  partis  imposito  perpetuo  sibi  silencio  super  dicta  parrochia  memoratis  fratribus 
ipsam  adiudicavit.  Supplicaverunt  nobis  itaque  fratres  domus  hospitalis  memorati,  qua- 
tinus  sentencias  huiusmodi  nee  non  sentencias  excommunicationis  et  interdicti  latas  a 
iudicibus  predictis  contra  W.  et  G.  pincernas  de  Limpurg,  qui  eos  in  ecclesia  predicta 
spoliaverunt  et  spoliant  rebus  suis,  faceremus  habere  robur  auctoritate  qua  fungimur 
sedis  Maguntine  firmitatis.  Nos  itaque  ipsorum  precibus  inclinati,  cum  dignum  sit  iustis 
peticionibus  aurem  beningnam  et  facilem  adhibere,  sentencias  huiusmodi,  prout  sunt  iuste 
et  rationabiliter  prolate,  sancte  sedis  Maguntine  auctoritate  confirmamus,  vobis  in  vlrtute 
sancte  obediencie  firmiter  mandantes,  quatinus  omnes  sentencias  supradictas  et  interdictum 
faciatis  ab  omnibus  per  censuram  ecclesiasticam  firmiter  observari. 
Actum  anno  domini  millesimo  CG*.  LXIIP.,  VI.  idus  Marcii. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  baier.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  An  weissen  Hanflitzen  das 
spitzovale,  grüne  Siegel  des  Mainzer  Gerichts :  68,51  mm  (II.  B.):  der  auf  einem  mit  Thierköpfen  und  Tatzen  ver- 
zierten Stuhle  im  Amtsschmuck  sitzende  Erzbischof,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein  geschlossenes 
Buch  nach  ausv7ärts  haltend.    Von  der  Umschrift  noch  erhalten :  f  •  SIGfILL .  DELEGAT  . .  IV  . .  .VNT  . .  CLE. 

a)  Hier  ist  eine  kleine  Lücke.  —  b)  Dieses  Wort  ist  über  der  ZeUe  hineincorrigirt.  —  c)  Zu  diesem  Satze  fehlt 
das  Subjekt  und  auch  der  folgende  Satz  ist  wenigstens  nicht  ordnungsmässig  construirt. 

1)  Vergl.  S.  95,  Anm.  1. 


1704. 

Salem  1263.     März  11. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dass  Rudolf  genannt  Hallet*  öffentlich  erklärt 
habe,  dass  er  auf  das  durch  Belehnung  erworbene  Recht  an  den  Besitzungen  zu  Biloluingen  ^), 
Hüsen  *)  und  Bemwilar  *)  zu  Gunsten  des  Klosters  Salem  verzichtet  und  demselben  femer  seine 
Besitzungen  in  ^tekouen*),  über  die  ihm  freies  Eigenthumsrecht  zustand,  mit  Zustimmung 
seiner  Brüder  Bernher,  Ortolf  und  Konrad  übergeben,  sowie  dass  er  alle  diese  Besitzungen 
vom  Kloster  gegen  einen  Jahreszins  von  6  Pfennig  auf  Lebenszeit  uneder  erhalten  habe. 


104  1263.    März  17. 

Acta  sunt  hec  apud  Salem  anno  domini  M*.  CC*.  LXIII*.,  V.  idus  Marcii,  presentibus 
^Irico  et  CAnrado  de  Vrendorf  *) 


Das  öfters  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  —  Nach  einem  Auszug  im  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr. 
f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  423. 

1 — 3)  Billafingen,  Hausen  am  Andelsbach  und  Bernweiler,  hohenzoUer.  O.A.  Sigmaringen.  —  4)  Jettkofen^ 
O.A.  Saulgau.  —  5)  Irrendorf,  O.A.  Tuttlingen. 


1705. 

Die  Grafen  Rudolf  von  Tübingen,  Heinrich  von  Fürstenherg  und  Albert  von  Hohenberg  beur- 
kunden ;  dass  mit  ihrer  Zustimmung  ihre  Dienstmänner  die  Brüder  Bertdd  und  Albert  von 
Hcdterbach   deren  Gut  in  Reuthin  bei  Bondorf  an  die  Priorin  und  Schwestern   des  Prediger- 

Ordens  in  Kilchberg  um  80  Mark  Silbet*  verkauft  haben. 

1263.     März  17. 

Universis  presentem  cedulara  inspecluris  RWolfus  comes  de  Tuwingen,  Henricus 
comes  de  Vurstemberch  et  Albertus  comes  de  Hohenberch  salutem  et  veritatis  testimonium 
acceptare.  Notum  facimus,  quod  dilecti  nobis  Bertoldus  mi^es  et  Albertus  frater  eiusdem 
dicti  de  Heiterbach  0,  ministeriales  nostri,  de  consensu  et  voluntate  nostra  predium  suum 
inRivthi*)  prope  villam  Bondorf  ^)  situm  pro  octoginta  marcis  argen ti  vendiderunt  prio- 
risse  et  conventui  devotarum  in  Christo  sororum,  ordinis  sancti  Augustini,  sub  cura  et 
regimine  fratrum  Predicatorum  in  Kilperch  degentium,  Gonslantiensis  dyocesis,  et  per 
manus  nostras  ipsum  predium  absque  omni  diminutione  et  contradictione  seu  scrupulo 
eisdem  sororibus  transmiserunt ,  ab  ipso  conventu  sine  omni  impedimento  heredum 
quorumlibet  libere  et  absolute  in  perpetuum  possidendum.  In  cuius  rei  testimonium  pre- 
sentem cedulam  ipsis  dedimus  sigillorum  nostrorum  munimine  roboratam. 

Actum  anno  domini  M*.  C".  G*.  LXIIP.,  indictione  VI'.,  sabbato  ante  festum  sancti  Bene- 
dict!, presentibus  dominis  et  militibus  Hugone  et  RWolfo  comitibus  de  Tuwingen,  fratre 
Friderico  de  ordine  hospitalis  sancti  lohannis  quondam  dicto  de  ^tingen*),  Steimaro 
miUte  fratre  eiusdem,  Hugone  milite  filio  advocati  de  Wellehusen  *),  Brankelino  milite  de 
Bondorf,  Henrico  milite  dicto  Cröwel,  Henrico  milite  dicto  Sleice,  Wernhero  milite  de 
IhelingenO,  Henrico  milite  de  Bivrron'),  Menloho  milite  de  Tetelingen  ^),  Friderico  pin- 
cerna  de  Nagelte,  Chonrado  milite  de  Witingen®)  dicto  Lamph,  Volmaro  de  Heiterbach, 
Petro  de  Eppendorf*®),  Markwardo  de  Witingen  et  alii[s]  quamplurimis  fldedignis. 


1263.    März  22.  105 

Nach  dem  Abdruck  bei  Schmid,  Monumenta  Hohenbergica  S.  23  aus  dem  nicht  mehr  auffindbaren  Original 
des  Hofkameralamts  in  Herrenberg.  —  Weiterer  Abdruck:  Fürstenbergisches  Urkundenbuch  1,  215.  — 
Regest:  Stalin  a.  a.  0.  %  449.  ' 

1)  Haiterbach,  O.A.  Nagold.  —  2  und  3)  Hohen-  oder  Nieder-Reuthin  und,  wovon  sie  Parzellen  sind, 
Bondorf,  O.A.  Herrenberg.  —  4)  Eutingen,  O.A.  Horb,  wenn  nicht  Ober-,  Unter- Jettingen,  O.A.  Herrenberg.  — 
5)  WöUhausen,  O.A.  Nagold.  —  6)  Ihlingen,  O.A.  Horb.  —  7)  Beuren,  O.A.  Nagold.  —  8)  Dettlingen,  hohenzoll. 
O.A.  Haigerloch.  —  9)  Weitingen,  O.A.  Horb.  —  10)  Epfendorf,  O.A.  Obemdorf. 


1706. 

WcUther  und  Konrad  y  die  Schenken  von  Limpurg,  geben  den  von  dem  Bitter  Berthold  von 
Braunsbach  den  Brüdern  des  Hospitals  von  Jerusalem  zu  HaU  veräusserten  Hof  nebst  Baum- 
gärten  zu  Braunsbach  unter  Verzicht  auf  ihre  lehensherrlichen  Rechte  daran  denselben  zu  eigen. 

1263.     März  22. 

Quoniam  actiones  hominum  evanescunt  cum  tempore,  si  non  ydonearum  personarum 
testimonio  et  litterarum  inditio  confirmantur,  hinc  est,  quod  nos  Waltherus  et  Cun||radus 
frater  meus  pincerae  de  Linpurg*)  ad  noticiam  tam  presentium  quam  futurorum  per- 
venire  cupimus  et  protendi,  quod  nos  bona  illa  in  Brunsbach*),  curiam  ||  videlicet  et 
arbusta,  que  fratres  sancte  domus  hospitalis  Iherosolomitani  in  Hallis  apud  Bertoldum 
militem  de  Bninsbach  conparaverunt ,  quibus  bonis  predictus  ||  Berthtoldus  a  nohis  in- 
feodatus  fuerat,  ipsis  fratribus  in  proprietatem  assignamus,  iuri  nostro  feodali  in  predictis 
bonis  integraliter  renunciando.  Et  ad  ratificanda  bona  predicta,  ne  de  ipsis  in  posterum 
aliqua  fiat  inpeticio,  nos  Waltherus  pincema  de  Linpurg  et  nos  Bertoldus  de  Brunsbach, 
filius  suus  dictus  Bierman,  Cunradus  filius  Lvdiwici  de  Brunsbach  warandos  eorundem 
bonorum  nos  esse  protestamur.  Et  ad  majorem  confirmationem  predictorum  presentes 
•conscribi  fecimus  litteras  sigillorum  nostrorum  robore  confirmatas. 

Acta  sunt  hec  anno  doraini  M^  CG^  LXIIL,  XI*.  kalendas  Aprilis.  Testes  huius  rei 
sunt  hü:  frater  Cunradus  conmendator,  frater  Vlricus,  frater  Hermannus  de  Clara  Stella'), 
Äcisterciensis  ordinis,  dominus  Cunradus  de  Velliberg*),  Cunradus  de  Brunnen  *),  Sifridus 
Kimo  de  Enselingen  %  Eisbreth  de  Enselingen,  milites ;  Cunradus  scultetus  civitatis,  Hein- 
ricus  filius  sculteti,  dominus  Waltherus  senior  Sulmagister,  Cunradus  Trillir  et  Otto  frater 
suus,  Heinricus  Berler,  item  fratres  sculteti  Hermannus  et  Hern^annus,  IJeinricus  Sul- 
magister, Cu[n]radus  filius  Trilliri  et  alii  quam  plures, 

» 

3  Siegel:    1)  Walthers   von  Limpurg,   bereits  öfters,   z.  B.  oben  S.  16  beschrieben,   von  der  Umschrift 

erhalten:  t  S. .  .RI.ImP^IAL. .  .NE.DE .  .RCH;  2)  des  Schultheissen  Konrad  von  Hall,  schildförmig,  c.  57, 

c.  47  mm  (II.  B.) :  drei  Pfennige  (Heller)  %  1  gestellt,  in  den  oberen  em  breitendiges  gekerbtes  Kreuz,  zwischen 
VI.  14 


106  1263.     April. 

den  Enden  der  Balken  und  dem  Umkreis  der  Pfennige  ein  Punkt,  im  unteren  eine  offene  Rechthand;  von  der 

Umschrift  erhalten :  f  .S. CVNR ADI . SCV  (N  u.  R  verbunden) —  3)  Konrads  von  Limpurg ,  namentlich 

am  Rande  sehr  beschädigt  (lU.  B.  3):  der  Schenk  auf  schreitendem  Pferde,  den  Kopf  mit  einem  Topfhelm 
bedeckt,  mit  dem  über  den  Kopf  zurückgeschwungenen  Schwerte  zum  Schlag  ausholend,  am  linken  Arm  einen 
nahezu  dreieckigen  Schild  mit  fflnf  3,  2  gestellten  Kolben. 

1)  Limpurg,  O.A.  Hall.  —  2)  Braunsbach,  O.A.  Künzelsau.  —  3)  Lichtenstem,  O.A.  Weinsberg.  —  4)  Vell- 
berg,  O.A.  Hall.  —  5)  Bronnen,  Gem.  Neuler,  O.A.  Ellwangen.  ^  6)  Enslingen,  O.A.  Hall. 


1707. 

Graf  Rudolf  von  Tübingen  versichert,  dass  seine  Ertheilung  Tübinger  Stadtrechts  an  die  von 
ihm  zu  gründende  Stadt  Sindelfingen  der  Kirche  daselbst  keinerlei  Eintrag  thun  solle,  bestätigt 
ausdrücklich  die  volle  Unabhängigkeit  der  letzteren  von  ihm   und  setzt  ihre  Reckte  und  Frei- 
heiten gegenüber  von  der  neuen  Stadt  fest. 

Sindelfingen  1263.     April. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Rvdolfus,  dei  gratia  comes  de  Tvwingen,  omnibus 
presens  scriptum  legentibus  in  perpetuum  salutem  et  noticiam  subscriptonim.  Evo  brevi 
decedit  humana  fragilitas  novercarique  solet  rei  geste  memoria,  que  ||  scripturarum  non 
fuerit  testimonio  commendata.  Ne  igitur  acta  presentia  processu  temporis  elabanlur  a 
noticia  fulurorum,  ad  noticiam  singulorum  volumus  pervenire,  quod  nos  in  dominio 
nostro,  videlicet  apud  Sindeluingen '),  ubi  ins  advocatie  nobis  pertinere  dinoscitur,  muni- 
cipium')  fünda||re  intendentes  ac  eidem  municipio  seu  civitati  et  civibus  ac  eiusdem 
loci  incolis  ius  libertatis  iuxta  formam  libertatis  civitatis  Tvwingensis  contradere  cupientes 
ipsam  iibertatem  sic.provide  duximus  statuendam,  ut  libertati  ecclesie  et  etiam  ecclesia- 
sticarum  personarum  ibidem,  quam  in  ||  omnibus  illesam  permanere  volumus,  nuUum 
ex  huiusmodi  nostris  innovationibus  et  statutis  preiudicium  generetur.  Sane  igitur  de 
V^onsensu  reverendorum  in  Christo  .  .  prepositi  et  capituli  eiusdem  ecclesie  libertati  per-- 
sonarum  ecclesiasticarum  ibidem  commorantium  ac  etiam  cotnmoraturarum  sie  duximus 
providendum,  quod  tam  canonici  quam  clerici  ibidem  et  familia  ipsorum  consueta  et 
canonica  gaudeant  libertate,  hoc  etiam  expresso,  si  familiam  ipsorum  inter  se  vel  etiam 
alios  illuc  venientes,  tam  cives  quam  extraneos,  vel  etiam  cum  familia  eorum  contigerit 
discordare  in  ecclesia  vel  in  ambitu  seu  in  curiis  eorundem  et  probra,  iurgia,  vituperia, 
convicia,  vel  etiam  lesiones  quaslibet  verbo  aut  facto  sibi  invicem  intulerint,  emenda  de 
hoc  nuUa  ibidem  ad  nos  pertineat,  sed  preposito  vel  canonico,  in  cuius  curia  id  factum 
fuerit,  debetur  talis  insolentia  vel  temeritas  totaliter  emendari.  NuUus  etiam  ipsorum 
vel  de  familia  predictorum  aut  etiam  superveniens  extraneus  in  dictis  locis  debet  a  nobis 
vel  a  nostris  iudicibus  aliquatenus  conveniri  vel  ad  iudicium  evocari   nee  persona  aut 


1263.    April.  *  107 

res  alicuius  in  eisdem  locis  poterunt  interdici.  Concedimus  etiam,  at  quisquam  canoni- 
corum,  clericorum  vel  etiam  aliquis  de  familia  ipsorum,  quantum  ad  negocia  eorundem 
canonicorum  aut  clericorum  pertinet,  pedagia,  thelonia,  angarias,  perangarias,  vectigalia 
vel  alias  exactiones,  quocunque  nomine  cßnseantur,  solvere  nullatenus  teneantur.  Con- 
fitemur  etiam  presentibus,  quod  si  quemquam  .  .  prepositum  ibidem  cedere  vel  decedere 
contigerit  quoquo  modo,  secundum  antiquam  consuetudinem  et  prescriptam  ac  presenti- 
bus roboratam  de  bonis  omnibus  eiusdem  prepositure  nichil  ordinäre  vel  disponere 
habeamus,  sed  tarn  de  ordinandis  rebus  seu  bonis  quibuscunque  ad  ipsam  preposituram 
pertinentibus,  quam  etiam  de  eligendo  preposito  soll  canonici  habent  liberam  facultatem, 
si  vero  aliquem  canonicum  ibidem  residentem  vel  etiam  non  residentem  decedere .  con- 
tigerit, ^otest  de  rebus  suis  mobilibus  et  inmobilibus  in  testamento  suo  salvo  iure  et 
consuetudine  ecclesie  eiusdem  quod  voluerit  ordinäre,  nee  debet  quicquam  rerum  suarum 
utilitati  nostre  aliqüatenus  provenire,  et  si  intestatus  decesserit,  heredes  sui,  qui  de  iure 
sibi  succedere  debeant,  eidem  succedant  et  ecclesia  etiam  in  hiis,  que  sibi  pertinere  ab 
antiqua  consuetudine  dinoscuntur,  nee  de  rebus  suis  quicquam  nobis')  pertinet  vel  advocato. 
De  libertatibus  possessionum,  videlicet  de  curiis  canonicorum  ad  prebendas  eorum  spec- 
tantibus,  si  ipsas  propriis  sumptibus  excoluerint,  tunc  libere  sunt,  ita  quod  tunc  her- 
bergas, stipendia  vel  quelibet  alia  tributa  nobis  vel  advocatis  aut  hej^ibus  nostris  solvere 
non  tenentur.  Insuper  concedimus  eisdem,  ut  de  curti  ipsorum  iBa  municipium  seu 
civitatem  sita,  si  ibidem  domum,  horreum,  granarium  vel  alia  huiusmodi  edificia  con- 
struxerint,  vigilias  facere,  thelonia  solvere  vel  alias  exactiones  quascumque  dare  nulla- 
tenus teneantur,  sed  quemadmodum  in  curiis  eorum  claustralibus,  ita  eodem  iure  in  ipsa 
curti  gaudeant  simili  libertate,  nee  quicquam  de  hiis  a  nobis  vel  a  civibus  seu  ab  ad- 
vocato aut  municipio  perpetu(f  requiratur.  De  hominibus  vero  censualibus  vel  aliis,  de 
quibus  dicta  ecclesia  hactenus  iura  mortuaria,  que  vulgo  dicuntur  valle,  dinoscitur  per- 
cepisse,  et  alia  iura  ecclesie  de  ipsis  pertinentia  ex  nunc  tam  in  civitate  ipsa  quam  extra 
percipiat  libere,  sicut  consuevit  percipere  ab  antiquo.  Mansionariis  siquidem  dicte  ecclesie 
hanc  formam  instituimus,  ut  iidem  omni  eodem  iure  dictos  mansus  possideant  in  civitate 
ipsa  sicut  et  extra  ratione  mansuum,  sicut  et  hactenus  possederunt,  nisi  aliud  de  volun- 
tate . .  prepositi  et  canonicorum  sub  certa  conditione  potuerint  obtinere,  sed  si  quisquam 
dictorum  mansionariorum  se  in  hoc  forte  gravatum  reputans  mansum  prius  habitum 
habere  de  cetero  noluerit,  sub  hac  forma  in  continenti  ipsum  mansum  eo  modo,  quo 
consuetum  est  hactenus  resignari,  eisdem  .  .  preposito  et  cailonicis  ad  manus  ipsorum 
resignet,  pro  eorum  beneplacito  alteri  cui  voluerint  libere  collocandum.  Qui  etiam  in 
ipsa  civitate  bona  salica  possident  ad  ipsam  ^)  ecclesiam  pertinentia,  qui  dicuntur  sei  dare, 
de  hiis  taliter  ordinamus,  quod  de  ipsis  bonis  curtes  disponantur,  quarum  quelibet  in 
longitudine   quinquaginta ,  in  latitudine  vero  pedes  habeat  numero  quadraginta,  et  de 

14» 


108-  1263.    April. 

qualibet  curti  huiusmodi  decem  et  octo  denarii  dicte  ecciesie  persolvantur  festo  Martini, 
sicut  et  alii  census  eidem  ecciesie  persolvi  hactenus  consueverunt.  Et  si  iidem  seldarii 
vel  quisquam  eorum  hunc  censum  solvere  recusaverit,  ipsam  curtim  seu  bona  libera  ad 
presens  dimittat  preposito  et  capitulo,  ut  de  ip^is  ordinent  et  disponant  que  viderint  ex- 
pedire.  Procuratoribus  quoque  • .  prepositi  et  canonicorum  liceat  elapso  festo  beati  Martini 
census  suos  sibi  debitos  et  neglectos  infra  civitatem  sicut  extra  exigere  et  requirere  a 
debitoribus  ipsorum  censuura  et  recipere,  et  si  non  solverint  repetitos,  licet  ipsis  pignora 
tollere  pro  eisdem  censibus  iuxta  antiquam  consuetudinem  consensu  aut  iudicio  nostro 
vel  advocatorum  seu  civium  nostrorum  et  quorumlibet  aliorum  minime  super  hoc  requi- 
sito,  .et  insuper  bona  ips^,  que  hahnit  ab  ecclesia,  propter  ipsius  negligentiam,  quicumque 
fuerit,  ad  ipsam  libera  revertantur,  alteri  vel  aliis,  prout  prepositus  et  capitulum  voluerint, 
coUocanda.  Consuetudinem  etiam  obtentam  de  almedia  eiusdem  ville,  quod  illa  communis 
Sit  tarn  preposito  et  canonicis  ac  eorum  colonis  et  incolis  quam  etiam  eiusdem  loci  civi- 
bus,  presentibus  declaramus.  Silvas  quoque,  quas  iidem  cives  et  procuratores  prepositi 
et  capituli  predictorum  banno  supposuerint,  quicumque  illas  postmodum  seeuerit  penam 
statutam  solvat,  excepto  quod  prepositus  de  ipsa  silva  potest  duo  plaustra  resecare  et 
abducere  die  sabbati  qualibet  septimana.  Ex  antiqua  etiam  consuetudine  licuit  eisdem 
.  •  preposito  et  canmucis  et  exnunc  liceat  custodes  silvarum ,  camporum ,  pratorum  et 
pecudum  suorum  ^K  requisitione  civium  et  cuiuslibet  alterius  habere  si  voluerint  spe- 
ciales. Penam  nichilominus  peccuniariam,  quam  dicti  cives .  •  preposito  et ,  canonicis  vel 
eorum  procuratoribus  presentibus,  si  voluerint  Interesse,  in  custodia  vel  banno  nemorum, 
camporum  et  pratorum  statuerint  ab  excedentibus  persolvendam,  familie  procuratores  et 
servi  prepositi  et  canonicorum,  si  iidem  statutam  formam  excesserint,  etiam  sicut  alii 
solvere  tenebuntur.  Prata  quoque  prepositure  ab  aliis  pratis^ivium  separata  licet ..  preposito 
quando  voluerit  resecare,  excepto  prato  dicto  Ymmezen  br^le,  in  quo  fenum  sibi  non 
licet  recidere ,  nisi  noster  •  •  villicus  uno  die  prius  fenum  de  pratis  nostris  tondat,  prout 
dicitur  vor  tag,  vel  nisi . .  prepositus  possit  aliud  de  voluntate  nostri  villici  obtinere.  Fru- 
mentum  suum  idem  .  .  prepositus  et  canonici  debent  hiis  diebus  metere,  quando  etiam 
alii  cives  id  faciunt,  nisi  forte  de  metendo  frumento  ipsorum  primitus  licentia  a  nostro 
. .  villico  ipsis  detur,  et  hoc  etiam . .  villico  nostro  non  licet  facere  nisi  die  illo,  quando  ad 
eum  dies  prior,  que  vulgo  vor  tag  dicitur,  dinoscitur  pertinere.  Duo  utique  procu- 
ratores, scillcet  unus  • .  prepositi  et  alter  villici  nostri  servus,  debent  esse  in  propriis  per- 
sonis  custodes  aut  duos  alios  pro  se  constituere,.  qui  dicuntur  heinburgen,  qui  custo- 
diant  pascua  ad  hoc  deputata,  et  illa  pascua ..  preposito  canonicis  ac  civibus  communia 
esse  debent.  Eiusdem  etiam  prepositi  prociuatoribus  pro  decimis  feni  elapso  festo  beati 
lacobi,  si  tunc  eidem  solute  non  fuerint  decime  prenotate,  licet  pignora  recipere,  sicut 
pro  aliis  censibus  suis  supradictis  in  domibus  debitorum.    Et  si  in  premissis  vel  in 


c 


1263.     April.  109 

aliquo  premissorum  predictos  .  .  prepositum  et  canonicos  contigerit  casu  quolibet  con- 
tingente  ab  aliquo  impediri  vel  etiam  molestari,  nos  vel  heredes  nostri  aut  quicumque  pro- 
cessu  temporis  ibidem  dominus  fuerit  vel  advocatus  bona  fide  tenemur  benivolum  consilium 
et  promptum  auxilium  ipsis  et  ipsorum  cuilibet  impertiri,  quandocumque  vel  quociens- 
cumque  ab  hiis  super  hoc  fuerimus  requisiti.  Hec  iura,  libertates,  consuetudines  et  con- 
dicionesy  ab  ipsis  preposito  et  capitulo  hactenus  pacifice  obtentas  et  alia,  que  ipsis  a 
nobiSy  a  iure  canonum  vel  alias  secundum  consuetudinem  Constantiensis  ecclesie  legitime 
sunt  concessa,  volumus  et  promittimus  illibata  et  illesa  presentibus  conservare,  ita  quod 
nos  et  heredes  nostri  quicumque  fuerint  huic  ordinationi,  concessioni  ac  promissioni  nostre 
nullatenus  valeamus  in  perpetuum  contraire.  In  huius  itaque  ordinationis,  concessionis 
et  promissionis  nostre  testimonium,  ut  eadem  perenne  robur  firmitatis  obtineant,  pre- 
sentes  litteras  eisdem  .  .  preposito  et  capitulo  dedimus  sigillorum  nostri  ac  reverendi  in 
Christo  patris  E.,  dei  gratia  Constanciensis  episcopi,  et  fratris  nostri  Hügonis  palatini  de 
Tvwingen  et  dilecti  filiastri  nostri  ^Irici  de  Helfenstain  *)  comitum  munimine  roboratas. 
Nos  Eberardus,  dei  gratia  Constantiensis  episcopus,  et  Hugo  de  Tvwingen  et  ^Iricus  de 
Helfenstain  comites  predictis  omnibus  consensum  benivolum  adhibentes  eisdem  litteris 
ad  evidentiam  pleniorem  et  memoriam'  perpetuam  rogatu  earundem  partium  sigilla  nostra 
duximus  apponenda. 

Actum  Sindeluingen,  mense  Aprili,  anno  incarnationis  dominice  M*.  CC*.  sexagesimo 
tertio,  indictione  sexta,  in  domino  feliciter.  Amen.  Ut  memores  simus,  quia  cuncti  morte 
perimus,  scripserat  Hainricus  talia  canonicus  ecclesie  "*)  dictus  de  Meskilch '),  sit  benedictus, 
qui  memor  eins  erit,  cum  caro  morte  perit*). 

Die  Worte :  In  nomine  sind  in  Majuskeln  geschrieben  und  die  Anfangsbuchstaben  der  Sätze  verziert.  Ziem- 
lich beschädigt,  so  dass  die  Umschriften  meist  fast  ganz  fehlen,  hängen  die  zwei  ersten  Siegel  an  weiss-blau- 
rothen,  die  zwei  letzten  an  braunen,  bräunlichen  und  weissen  Leinenfaden :  1)  des  Grafen  Rudolf  von  Tübingen, 
bereits  Bd.  5,  S.  355,  2)  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  Bd.  5,  S.  38,  3)  des  Grafen  Hugo  von  Tübingen, 
Bd.  5,  S.  302,  4)  des  Grafen  Ulfich  von  Helfenstein,  Bd.  5,  S.  239  übrigens  nach  einem  anderen  Stempel,  be- 
schrieben. —  Abdruck:  Petrus,   Suevia  eccl.  p.  751.  —  Schmid,   Geschichte  der  Pfalzgrafen  von  Tübingen, 

Urkb.  S.  24.  —  Auszug:  Hang,  Chron.  Sindelfing.  p.  31. 

• 

a)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineincorrigirt.  —  b)  Diese  beiden  Worte  sind  doppelt  geschrieben,  das  eine 
Mal  durchstrichen.  —  c)  Dazu  ist  über  der  Zeile  eingesetzt:  scäicet  huius.  —  d)  Der  letzte  Satz  besteht  aus  Reimen 
(simus  —  peritnus,  Hainricus  —  canonicus,  dictus  —  benedictus,  erit  —  perit). 

1)  Sindelfingen,  O.A.  Böblingen.  —  2)  Helfenstein,  abgeg.  Burg,  O.A.  Geislingen.  —  3)  Messkirch,  bad.  B.A.Sitz. 


HO  1263.     April  I. 


1708. 

Der  gräflich  öttingische  Schenk  Raheno  von  Ehringen  stiftet  mit  Einwilligung  des  Grafen 
Ludvoig  von  Oettingen  einen  Jahrestag  für  sich,  seine  EUem  und  Erben  im  Kloster  Auhausen 
mit  Besitz  zu  Mögesheim  und  üherlässt  diesem  Kloster  weiter  unter  Vorbehalt  des  lebenslang- 

liehen  Nutzniessungsrechts  einen  Hof  zu  Nordhausen. 

1263.     Aprü  1. 

In  nomine  domini.  Amen.  Omnibus  presentem  litteram  inspicientibus  Rabno  de 
Eringin  %  pincerna  domini  comitis  de  Oelingin,  salutem  in  auctore  salutis.  ||  Cum  humana 
memoria  fragilis  sit  et  caduca,  expedit,  ut  ea  que  perpetuanda  sunt  litteris  conmendentur. 
Noverint  igitur  tarn  presentes  quam  fiituri,  quod  ego  domino  meo  L<^dewico  comite  de 
Otingin  presente  et  consentiente  in  remedium  anime  meg  et  animarum  patris  mei  Ge-|| 
rtngi  et  matris  meg  Gtte  ac  heredum  meorum  in  cenobio  ecclesi?  sancte  Marie  in 
Ahtsen*)  singulis  annis  in  die  Omnium  Animarum  elemosinam  fieri  iussi,  videlicet  ut  in 
die  illa  in  pane  duo  maltra  tritici  et  duo  maltra  siliginis  Oetingensis  mensur^  et  una 
uma  Valens  dimidiam  libram  denariorum  Werdensium  pauperibus  debeant  erogari  et 
conventui  dimidia  uma  vini  in  ipsa  die  ministraii.  Ad  haue  igitur  elemosinam  singulis 
annis  persolvendäm  dimidiam  partem  agri  apud  Megershein  *),  qui  predium  est  dictum, 
cenobio  trado  et  X  libras  Hallensium  et  X  maltra  siliginis  et  equum  estimatum  pro 
X  libris  Hallensium  etiam  porrigo  in  instanti.  Insuper  dedi  curiam  apud  Northtsen*) 
sitam.,  quam  apud  dominum  Erchengerura  liberum  conparavi,  que  in  redditibus  est  ad 
III  libras  Hallensium  et  LX  Hallenses,  iam  dict^  ecclesi^  libere  possidendam.  Hanc  autem 
curiam  sub  hac  forma  cenobio  tradidi,  ut  ipsius  redditus  quoad  vixero  percipiara  et 
annis  singulis  in  Nativitate  beat?  virginis  ecclesig  libram  cere  censualiter  persolvam.  Si 
etiam  divino  instructus  spiritu  me  forte  religioni  reddidero '),  prenotata  curia  cum  Omni- 
bus suis  adtinentiis  in  continenti  ad  memoratum  claustrum  integraliter  devolvatur.  Huius 
rei  testes  sunt :  filius  mens  Gertngus,  Ctnraduä  dapifer  de  Rechenberch  \  "^Iricus  senior 
de  Steinhein  *),*  ^oUandus  de  Creinhein '),  milites.  Ut  igitur  hec  rata  teneantur  et  incon- 
vulsa,  ecclesie  sancte  Marie  in  Ah<^sen  presentem  litteram  porrexi,  sigillorum  subscrip- 
torum  munimine,  videlicet  abbatis  et  conventus  ecclesi?  in  Ahtsen  et  domini  comitis 
illustris  Ltdewici  de  Oetingin  nee  non  et  mei  duxi  roborandara  •*). 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  G*.  C*.  LXIIP.,  kalendis  Aprilis. 

Nach  dem  Original  des  kgl.  baier.  Reichsarchives  zu  München.  Vier  sehr  beschädigte  Siegel:  1)  des 
Abts  von  Auhausen:  spitzcval,  c.  58,  c.  37  mm  (III.  A.  2  a.):  der  stehende  Abt,  in  der  Rechten  den  Abtsstab, 
mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift  erhalten:  f  S . .  ATIS . . .  SEN;  2)  des  Con- 
vents  von  Auhausen,  rund  (IL  B.) :  die  thronende  gekrönte  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskind  auf  dem  Schoos, 


1263.     April  6.  HI 

von  der  Umschrift  erhalten:  f  SIG1..EN;  3)  des  Grafen  Ludwig  von  Oettingen,  sehr  abgerieben  (IV.  C):  ein 
gelehnter,  mit  Kürscbreihen  überzogener  Schild  mit  Mittelschild,  das  Ganze  mit  einem  Schrägen  belegt,  als  Helm- 
kleinod ein  mit  Lindenblättern  bestreutes,  auf  der  Peripherie  mit  Ballen  bestecktes  Schirmbrett,  Umschrift  fi^lt; 
4)  des  Schenken  Rabeno  von  Ehringen,  schildförmig,  oben  abgerundet  (IV.  A.  1.):  eine  aufrechte  Hirschstange, 
von  der  Umschrift :  t  S.R.B RINGEN  erhalten.' 

a)  Dieses  Wort  ist  aus  Versehen  doppelt  geschrieben,  das  zweite  Mal  jedoch  durch  Punkte  darunter  getilgt  — 
h)  Es  stand  ursprünglich  roborandum,  ist  aber  in  rdborandam  corrigirt. 

1)  Ehringen,  baier.  A.G.  Nördlingen.  —  2  und  3)  Auhausen  und  Mögesheim,  baier.  A.G.  Oettingen.  — 
4)  Nordhausen,  O.A.  Ellwangen.  —  5)  Rechenberg,  O.A.  Crailsheim.  —  6)  Wohl  Steinheim,  baier.  A.G.  Höch- 
städt  a.  D.,  auch  sonst  im  13.  Jahrhundert  als  Sitz  eines  Ortsadels  bekannt.  •  7)  Es  ist  dies  wohl  die  gleiche 
Person  wie  der  im  J.  1271  in  einer  Urkunde  desselben  Klosters  genannte  Volnandtis  de  Kregenheim  (Materialien 
zur  Oetting.  Geschichte  4,  340) ;  letzteres  ein  nicht  sicher  zu  deutender  Ot.  '«^' 


1709. 

Graf  Ulrich  von  Berg  beurkundet  y   dass  sein  Dienstmann  Konrad  genannt  Viscera  von  Bier- 
lingen   mit   seiner   Zustimmung  nicht  nur  sich  seihst  sondern  auch  naher   bezeichnete   Gilter 

daselbst  dem  Kloster  Marchthal  zu  eigen  übergeben  habe. 

* 

Ehingen  1263.     April  6. 

^Iricus,  dei  gratia  comes  de  Berge  ^),  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  salutem 
et  noticiam  rei  geste.  Noveritis  ||  singuli  et  universi,  quod,  cum  dominus  C^nradus 
dictus  Viscera  de  Bilringin*),  ministerialis  meus,  de  consensu  meo  tradiderit  se  mona- 
sterio  II  Martellensi  et  predium  suum  sine  meo  expresso  consensu  donare  non  potuerit 
monasterio  antedicto,  dictus  C.  mihi  humiliter  supplicavit,  ut  ||  tam  pio  suo  proposito 
meum  consensum  in  donatione  talis  predii  adhiberem.  Ego  vero  devotionem  ipsius  con- 
siderans  et  peticionem  suam  cupiens  exaudire ,  dictus  C<^nradus  ministerialis '  meus  de 
consensu  meo  expresso  aream  quandam  in  Bilringin,  in  qua  residebat  faber,  et  tria  iugera 
sive  tres  agros,  in  qualibet  segete  unum  agrum,  et  unum  pratum,  aines  mannesmat, 
et  aliud  pratum,  quod.vocatur  Gere,  cuius  media  pars  sibi  attinebat,  pro  libero'  predio 
donavit  monasterio  antedicto.  Et  ne  dictus  C^radus  vel  heredes  ipsius  vel  ego  vel 
heredes  mei  donationem  iam  dictam  valeamus  in  irritum  revocare,  presentem  paginam 
sigilli  mei  munimine  roboravi.  Testes  huius  rei  sunt :  dominus  C.  de  Elribach  ^),  dominus 
Ger  et  frater  suus,  R.  de  Ephingen*),   dominus  H.  de  Husen*),  dominus  H.  de  Stvzze- 

linginO,  C.  notarius,  H.  minister  de  Ehingin  et  alii  quam  plures. 

• 

Datum  apud  Ehingin,  anno  domini  M*.  CC*,  LXIIP.,  indictione  VI'.,  octavo  idus  Aprilis. 

Nach  dem  Originale  des  förstl.  thurn-  und  taxis*schen  Archives  zu  Regensburg.  Das  bei  der  Urkunde  vom 
3.  Mai  1268  genauer  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse,  von  der 
Umschrift  hier  erhalten :  .  IGILLVM .  WLRl R . . . 


112  1263.     April  19  und  22. 

1  und  2)  Berg  und  Kirchbierlingen ,  O.A.  Ehingen.  —  3)  Erbach,  O.A.  Ehingen.  —  4)  Aepfingen,  O.A. 
Biberach.  —  5)  Wohl  Hausen  ob  Urspring,  O.A.  Blaubeuren,  Sitz  eines  gräflich  bergischen  Dienstmannenge- 
schlechts.  —  6)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen. 


1710. 

Bisfhof  Hildebrand  van  Eichstää  erkennt  das  Patronatrecht  der  Kirche  zu  Gunzenhausen  dem 
Äbte  von  EUwangen  durch  feierlichen  Gerichtsspruch  zu  und  bestätigt  den  von  seinem  Amts- 
vorgänger auf  Ptäsentation  des  Abts  investirten  Geistlichen  dasdbst. 

Eichstää  1263.     Aprü  19. 

Anno  domini  millesimo  CC*.  LXni.,  proxima  V^  feria  post  dominicam  qua  cantatur 
Misericordia  Domini,  nos  Hiltebrandus ,  ||  dei  gratia  Eistetensis  episcopus,  presidente[s] 
iudicio  in  choro  maioris  ecclesie  Eistetensis  et  cognoscentes  de  iure  patro||natus  ecclesie 
in  6u[n]zenhusenOi  quia  nobis  legitime*)  constitit;  idem  ius  patronatus  pertinere  ad  abbatem 
Elwazensem  ||  et  in  quasipossessione  eiusdem  iuris  patronatus  abbates  Elwazenses  actenus 
extitisse,  de  consilio  sapientum  virorum  et  bona  deliberatione  prohabita  in  nomine  patris 
et  filii  et  spiritus  sancti  idem  ius  patronatus  abbati  et  ecclesie  Elwazensi  sentencialiter 
adiudicamus  et  Wolframum  clericum  dictum  de  Kozesbuhel *),  quem  invenimus.  a  pre- 
decessore  nostro  ad  presentationera  abbatis  Elwazensis  de  eadem  ecclesia  investitum,  appro- 
bamus  et  ei  plenum  ius  recognoscimus  in  ecclesia  memorata. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren. 

a)  Im  Originale:  leigüime. 

1)  Gunzenhausen,  baier.  B.A.Sitz.  —  2)  Kottspiel,  O.A.  Eilwangen. 


1711. 

Pabst  UrbanIV.  nimmt  das  Kloster  Zwief alten  mit  seinen  Einrichtungen  und  seinen  zum  Theil 
namentlich  aufgeführten  Besitzungen  in  seinen  Schutz  und  verleiht  ^  beziehungsweise  bestätigt 

demselben  eine  Reihe  von  Rechtsbegünstigungen. 

Oivitavecchia  1263.     Aprü  22. 

\  Urbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  . .  abbati  monasterii  de  Zwi- 
uildea  eiusque  fratribus  tam  presentibus  quam  futuris  regulärem  vitam  professis  in 
perpetuum.  j  ||  Religiosam  vitam  u.  s.  w.  une  in  der  Bd.  3,  S.  77  ff.  gedruckten  Urkunde 


I 


1263.     April  22.  113 

Pabsts  Honoriu8  HL  für  dasselbe  Kloster j  mit  meist  unbedeutenden  Abweichungen,  welche^  soweit 
sie  nickt  so  unwichtig  sind,  wie  et  statt  ac  u.  der  gl,   im  Folgenden  namhaft  gemacht  sind: 

monasterium  de  Zwiuldea,  Constantiensis  diocesis , ordo  monasticus ,   qui  secundum 

deum  et  beati  Benedict!  regulam  in  eodem  monasterio  ....  pertinentiis  suis,  parrochialem 
ecclesiam  de  Zwiuildea,  cum  decimis  terris  et  omnibus  pertinentiis  suis,  ins  patronatus, 
quod  habetis  in  ecclesia  de  Cladrun^),  terras  et  possessiones,  quas  habetis  in  locis,  qui 
Duremchain  *) ,  Altenborc'),  Golberc*),  Cungen*^),  Theredingen  ^)  vulgariter  appellantur, 
cum  pratis ....  Colitis ,   de  quibus  aliquis  hactenus  non  percepit,  sive ....  in  monasterio 

vestro  professionem  ....  sine . .  abbatis  sui  . . . .  discedentem  vero  non  absque cam- 

panis,  dummodo  causam  non  dederitis  interdicto,  suppressa clericorum,  qui  ad  ordines 

fuerint gratiam  et  communionem  ....  exhibere.     Prohibemus  insuper ....  personis  a 

vobis  omnino ....  deliberaverint,  . . . .  vel  interdicti  sint  aut  etiam  publice  usurarii ....  loci 
abbate  ....  fratrum  maior  pars  consilii ....  beati  Benedicti  ....  monasterio  vestro  con- 
cessas, ....  privilegio  communimus.  Decerniraus  ergo ....  usibus  omnibus  .  .  iustitia  et 
in  predictis  decimis  moderatione  condlii  generalis.    Si  •  .  .  .  i  Amen.    Am6n.     Amen.  1 

(Rundzeichen*).  Ego  Urbanus,  catholice  ecclesie  episcopus,  subscripsi  (Monogramm 
für  Bene  valete). 

t  Ego  Odo,  Tusculanus  episcopus,  subscripsi*). 

f  Ego  Stephanus,  Prenestinus  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  frater  lohannes,  Portuensis  et  sancte  Ruffine  episcopus,  subscripsi. 

f  Ego  Rudulphus,  Albanensis  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Henricus,  Ostiensis  et  Velletrensis  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Guido,  Sabinensis  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Symon,  tituli  sancti  Martini  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Ancherus,  tituli  sancte  Praxedis  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  frater  Guido,  tituli  sancti  Laurentii  in  lucina  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Guillelmus,  tituli  sancti  Marci  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Riccardus,  sancti  Angeli  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Ottauianus,  sancte  Marie  in  via  lata  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  lohannes,  sancti  Nicolai  in  carcere  TuUiano  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Ottobonus,  sancti  Adriani  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  lacobus,  sancte  Marie  in  Cosmydin  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  Gottifridus,  sancti  Georgii  ad  velum  aureum  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Vmbertus,  sancti  Eustachii  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

f  Ego  lordanus,  sanctorum  Cosme  et  Damiani  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Matheus,  sancte  Marie  in  Porticu  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

Datum   apud  Urbem  Veterem,  per   manum  magistri  Michaelis  de  Tholosa,  sancte 


VI. 


15 


114  1263.     Mai. 

Romane  ecclesie  vicecancellarii,  X.  kalendas  Äaii,   indictione  VI.,  incamationis  doininice 
anno  M*.  CG*.  LXIII.,  pontificatus  vero  donni  j  Urbani  1  pape  IUI.  anno  secundo. 

Italienisches  Pergament.  Im  rechten  Obereck  U  zweimal  durchstrichen ;  unten  links  auf  dem  Umschlage  X; 
hinten  Bonieotitrus  mit  einem  Kreuze  Ober  und  unter  demselben.  An  roth-und  gelbseidener  Schnur  die  bereits 
S.  52  erwähnte  Bulle  dieses  Pabsts. 

♦)  Wie  S.  52. 

a)  Diese  Unterschrift  war,  wie  es  scheint,  ganz  verwischt  und  wurde  von  Jemand,  der  sie  nicht  mehr  recht  lesen 
konnte  und  statt  Ttiseulamia  Duuanus  oder  etwas  ähnliches  setzte,  wieder  aufgefrischt. 

1)  Vergl.  oben  S.  1,  Anm.  1.  —  2)  Türkheim,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Cannstatt.  —  3)  Allenburg,  O.A. 
Tübingen.  —  4)  Kohlberg,  O.A.  Nürtingen.  —  5)  Köngen,  O.A.  Esslingen.  —  6)  Derendingen,   O.A.  Tübingen. 


1712. 

Die  Schenken  Heinrich,  Konrad  und  Hermann  von  Winterstetten  vergaben  ihre  seither  an  Rieher 

von  Steinhamen  zu  Lehen  verliehene,  ihnen  aber  nunmehr  aufgesagte  Mühle  zu  Horb  zu  ihrem 

und  ihrer  Nachkommen  Seelenheil  der  Probstei  Schussenried  als  Eigenthum. 

Winterstetten  1263.     Mai. 

In  gottes  namen.  Amen.  Allen  den,  die  disen  brief  ansehent,  lesent  oder  horent 
lesen,  ||  tügen  wir  kunt  schnk  Hairich,  schnk  Curat,  schnk  Herman  von  Wintersteten  * ) 
daz  wir  ||  üser  aigen  gut  gelegen  die  muli  ze  Horwe  *),  die  von  uns  ze  leben  het  Rieber 
von  Stain||busenO,  babin  ufgenomen  von  demselben  Rieber  von  Stainbusen  unt  habint 
dieselbtm  müli  mit  allem  dem,  daz  darzö  geboret,  ez  sie  an  akeron,  an  wison,  an  waser 
unt  mit  ir  fluz  der  Scbvzzon  unz  in  den  Swaibcfurt  *),  für  uns  und  usere  erben  durb 
gotte  und  durb  user  sele  bails  willen  und  ocb  durcb  des  vorgenanten  Rieberz  bette 
willen  für  fries  aigen  gegeben  ze  babene  und  ziezzenne  *)  ewecblicb  den  ewirdigon  gaicb- 
libon  berren  dem  propst  und  dem  convent  und  seilen  gotzbus  ze  Scbuzzenriet  des  ordens 
von  Bremenstaicb  *)  gelegen  in  Kostentzer  bistun  und  babent  disen  brief  bisigelt  mit 
useren  insigiln  für  uns  und  user  erben  für  alle  anspracb.  Diz  bescbacb  und  wart  dirre 
brief  gegeben  ze  Wintersteten,  do  man  zalt  von  gottes  geburt  tüsent  iar  und  zuaibuder 
iar  und  dru  und  scbezzic  iar  in  dem  Magen.    Diz   sint  gezüge   und   waren  dabi  dise 

o 

erberen  lüte:  ber  Hiltbrand  und  ber  Wd   ritter  von  Molbretzbusen  0 ,   ber  Tietericb  de 
Niunoron'),  ber  H.  de  Baufendort  ®),  Bertoldus  Selpber  und  ander  erbere  lute  genocb. 

Die  Siegel  sind  sämtlich  verloren, 
a)  Wohl  verschrieben  für:  se  niezzenne. 


1263.     Mai  4.  115 

1— 4)Abgeg.BurgbeiWinterstettenstadt;  Horb  (in  einem  Schussenrieder  Repertorium  aus  dem  18.  Jahrhundert 
heisst  es,  die  Mühle  zu  Horwe  oder  Horb  müsse  einst  ^ine  kleine  Viertelstunde  oberhalb  dem  Schwaigfurt  bei 
den  sog.  Horber  Weiherlein  gelegen  gewesen  sein);  Steinhausen  (vergl.  unten  Anm.  2);  Schwaigfurt,  Hof  und 
Mühle  am  Schwaigfurter  Weiher,  Gem.  Otterswang,  sämmtlich  O.A.  Waldsee.  —  5)  Pr6montr§,  im  Aisne- 
Departement  —  6)  Wolpertshaus,  Pfarrweiler  der  Gem.  Wolfegg,  O.A.  Waldsee.  —  7)  Neufra,  O.A.  Riedlingen.  — 
8)  Bavendorf,  Pfarrweiler,  O.A.  Ravensburg. 


1713. 


Probst  Berthold  und  der  Convent  von  Sckussenried  beurkunden  y  dass  die  edlen  Herren  von 
Wartenberg  auf  Bitte  der  Erben  Ulrichs  von  Steinhausen  ihr  Eigenthum  in  BicMishaus  an  ihr 
Kloster y  sie  selbst  aber  wiederum  auf  deren  Bitte  dasselbe  an  dc^  Kloster  Baind  übergeben  haben. 

Otterswang  1263.     Mai  4. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  inconmodis  occurritur  pleneque 
futurorum  materia  licium  enervatur,  ||  cum  humwane  fragilitatis  negotia  scripturarum 
testimonio  conservantur.  Evenit  namque  multociens,  quod  vivum  ||  testimonium  repen- 
tinus subripit  interitus  et  verus  possessor  sententialiter  ex  de^ectu  noticie  bonis  ||  suis 
temere  spoliatur.  Nos  igitur  Bertoldus  divina  providente  dementia  prepositus  in  Sorech 
totusque  eiusdem  loci  conventus  singulis  et  universis  exponimus  et  presenti  scripto  pro- 
fitemur,  quod  nobiles  domini  de  Wartenberc*)  ad  preces  et  instantiam  heredum  pie  re- 
cordationis  domini  tlrici  de  Stainhusen*)  proprietates  suas  in  Richelishus  ^) ,  quas  suc- 
cessione  legitima  possederunt  et  ab  ipsis  antedicti  heredes  domini  ^Irici  teuere  debuerant 
nomine  feodali,  monasterio  nostro  cum  omnibus  suis  appendiciis  tam  cultis  quam  incultis, 
tactis,  cognitis  et  incognitis  ac  intactis  donatione  publica  tradiderunt  iure  proprietatis 
pacifice  possidendas,  quas  nos  etiam  postmodum  rogatu  heredum  ^Irici  de  Stainhusen 
memorati  monasterio  sanctimonialium  de  Biuwende  prout  easdem  accepimus  contulimus 
perpetuo  pacifice  ac  legitime  possidendas,  in  nostre  traditionis  evidens  testimonium  ac 
robur  firmitatis  perpetue  presens  scriptum  sigilli  nostri  munimine  roborantes.  Huius  rei 
testes  sunt:  ^Iricus  et  Swigerus  fratres  de  Gundeluingen *) ,  Rüdolfus  de  Bühaugia*), 
Gebehardus  de  Kurenbach  *),  Eber,  de  Richenbach  0,  Reinhardus  de  Otolveswanc  ®),  frater 
H.  de  Cressebrunnen  ^),  Herbordus  rector  ecclesie  de  Richenbach  et  alii  quam  plures. 

Actum  apud  Otolveswan®),  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  tercio, 
quarto  nonas  Maii,  indictione  sexta.     Amen. 

Nach  dem  Original  der  salm-reifferscheid-dyck^schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  An  blau-weissen  leinenen 
Fäden  das  Siegel  des  Probsts  Berthold,  spitzoval,  42,23  mm  (II.  B):  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskind 
auf  dem  Schoos,  Umschrift ;  f  S  .  PREPOSITI .  DE  .  SORECH. 

1)  Wartenberg,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  2)  Wohl  das  oben  Anm.3  genannte  Steinhausen,  O.A.  Waldsee, 
dessen  Ortsadel  auch  noch  später  mehrfach  mit  dem  Namen  Ulrich  vorkommt  und  im  Besitz  wartenbergischer 

15* 


116  1263.    Mai  5. 

Lehen  erscheint—  3)  Wohl  Reichertshaus  (vergl.  oben  S.  96,  Anm.  2).—  4)  Gunddfingen,  O.A.  MQnsingen.  — 
5)  Buchau,  O.A.  Riedlingen.  —  6)  Kürnbach,  Gem.  Schi^ssenried,  O.A.  Waldsee.  —  7)  Reichenbach,  O.A.  Saulgau. 
—  8)  Otterswang,  O.A.  Waldsee.  —  9)  Kressbronn,  O.A.  Tettnang. 


1714. 

Erzbischof  Wernher  von  Mainz  beauftragt  in  Anerkennung  der  von  dem  Bischof  Eberhard 

von  Konstanz  bestätigten  Schenkung   des  Neubruchzehntens  im  Schönbuche  durch   den  Grafen 

Budolf  von  Tübingen  an  die  Kirche  in  Weil  (im  Schönbuch)  den  Probst  von  Hindebach  und 

den  Dekan  von  Hildrizhausen,  diese  Kirche  in  ihrem  Rechte  zu  schützen. 

Mainz  1263.     Mai  5. 

Wer.,  dei  gratia  sancte  Maguntinensis  sedis  archiepiscopus ,  sacri  imperii  per  6er- 
maniam  archicancellarius,  dilectis  in  Christo  ||  . .  preposito  de  Hindebach  ^),  ordinis  sancti 
Benedicti,  et  .  .  decano  Hiltratehusen ') ,  Constanciensis  diocesis,  salutem  ||  in  domino. 
Cum,  sicut  in  litteris  venerabilis  fratris  nostri  in  Christo  dilecti  domini  E.  Constanciensis 
episcopi  perspeximus  evidenter,  ||  vir  nobilis  Rudolfus,  natus  quondam  R.  comitis  pala- 
tini  de  Tuingen,  decimas  novalium  in  nemore  Scainbuch  iam  cultorum  vel  in  posterura 
colendorum,  quas  sibi  ab  antiquo  asseruit  attinere,  ad  ecclesiam  sancti  Martini  in  Wile '), 
Constanciensis  diocesis,  sitam  prope  Holzgerningen*)  contulerit  propter  deum,  presertim 
cum  eedem  decime  propter  latitudinem  nemoris  memorati  nulli  ecclesie  parrochiali  hac- 
tenus  sint  ascripte,  sed  interdum  occupantibus  sint  dimisse,  nos  ad  instar  domini  E. 
episcopi  memorati  dicte  collationi  consensum  adhibentes  et  auctoritate  metropolitica  in 
nomine  domini  confirmantes  eandem  discretioni  vestre  mandamus,  quatinus  ecclesie  ante- 
dicte  super  iure  decimarum  ipsarum  defensionis  presidio  assistatis,  non  permittentes  eam 
in  hiis  ab  aliquibus  indebite  molestari,  molestatores  huiusmodi  auctoritate  nostra  per 
censuram  ecclesiasticam  conpescendo.  Quod  si  non  ambo  hiis  exequendis  potueritis  in- 
teresse,  alter  vestrum  ea  nichilominus  exequatur. 

Datum  Maguntie,  anno  domini  M .  CC .  hX\  tercio,  HI.  nonas  Mali. 

Abhängend  das  am  unteren  Theile  beschädigte  spitzovale  Siegel  des  Ausstellers  (IIL  A.  2.  b) :  der  auf  einem 
mit  Thierköpfen  verzierten  Stuhle  sitzende  Erzbischof,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein  offenes 
Buch,  auf  welchem  PAXVOBISCVM  nicht  mehr  durchaus  deutlich  erkennbar  ist,  auswärts  haltend,  Umschrift: 

t  WERNHERVS  .DE! E .  SEDIS .  ARGHlEP«co;mS  . ,   innerhalb  des  Siegelrandes  (herald,  rechts :)  ARCHI- 

CANCELLanW  (links :)  IMPerll .  Per .  GERMAN  ...— Abdruck :  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  206.— 
Auszug:  Schmid,  Gesch.  der  Pfalzgr.  von  Tübingen,  Urkb.  S.  34. 

1  und  2)  Hindebach,  abgegangene  Probstei  des  Klosters  Blaubeuren  bei  Unter- Jesingen,  und  Hildrizhausen, 
O.A.  Herrenberg.  —  3  und  4)  Weil  im  Schönbuch  und  Holzgerlmgen,  O.A.  Böblingen. 


1263,    Mai  13.  117 


1715. 

Streitigkeiten  zunschen  Bischof  Hartmann  und  dem  Kapitel  von  Augsburg  einer-  und  Grraf 
Ludung  von  Oettingen  andererseits  wegen  Schdd-  und  Entschädigungsforderungen  des  letzteren 
sowohl  an  den  Vater  des  Bischofs^  den  verstorbenen  Grafen  Hartmann  von  Dillingen,  als  an 
den  Bischof  selbst  werden  durch  den  päbstlichen  Legaten  Bischof  Albert  von  Begensburg  und 

sechs  weitere  Schiedsrichter  entschieden. 

Im  Kloster  zum  h.  Kreuz  in  Donauwörth  1263.     Mai  13. 

\  In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.   Amen.  1  Notum  sit  omnibus  tam  presen- 
tibus  quam  fuluris,  quod  reverendus  pater  et  ||  dominus  nosler  Hartmannus,  Augustensis 
ecclesie  venerabilis  episcopus,  et  capitulum  Augustense  ex  una  parte  et  nos  Ludewicus 
comes  de  Otingen  ex  parte  altera  de  questionibus  ||  nostris  sive  de  pecunia,  quam  a  pre- 
dicto  H.  venerabili  episcopo  domino  nostro  petebamus  pro  debito,  quod  nobis  debebatur 
a  bone  memorie  Hartmanno  quondam   comite  de  Dilingen*),  ||  patre  suo,  sive  etiam 
pro  dampnis,  que  nobis  et  nostris  dicebantur  illata  a  prefato  domino . .  episcopo  et  suis 
occasione  dicte  litis,  compromisimus  in  nobiles  viros  Rudolfum  seniorem  de  Alto  Gastro  % 
Hermannum  de  Haheltingen  *)  et  Cunradum  de  Rechenberch  *)  dapiferum  nostrum,  memo- 
ratus  vero  . .  venerabilis  episcopus  compromisit  in  viros  discretos  et  honestos  Hiltebran- 
dum  de  Rechberch*^)  et  Ludewicum  de  Dilingen,  archidyaconos  ecclesie  Augustensis,  et 
Siftidum  de  Donersberch^  dapiferum  suum,  ex  communi  autem  consensu  tam  dominus 
.  •  episcopus  predictus  quam  nos  elegimus  venerabilem  patrem  fratrem  Albertum  episco- 
pum  tunc  apostolice  sedis  legatum,  ut  si  forte  dicti  sex  in  partes  equales  divisi  dissen- 
tirent,  ipse  solus  vel  cum  tribus   arbitraretur  secundum  industriam  sibi  a  deo  datam 
quod  sibi  videretur  expedire.    lurando  etiam  confirmavimus  tactis  sacrosanctis  ewangeliis 
et  sub  periculo  cause  elegimus  omnia,  quecumque  dictus  venerabilis  pater  frater  Albertus 
episcopus  et  legatus  sive  cum  nostris  arbitris  sive  per  se  solum  arbitraretur  vel   arbi- 
trando  pronunciaret ,  nos  inviolabiliter  observaturos ,   et  hoc   idem  iuravit  in  presentia 
sanctorum  ewangeliorum  dominus  . .  episcopus  Augustensis  memoratus.     Astrictis  autem 
partibus  et  sie  vallato  arbitrio  per  penam   et  iuramentum  pronunciavit  prenominatus 
frater  AI.  episcopus  et  legatus,  dominum  nostrum  . .  venerabilem  episcopum  Augustensem 
debere  nobis .  solvere  quadringentas  et  quinquaginta  marcas  argenti  ad  pondus  Augustense, 
ita  quod  nos  bona  in  Nerenshein  ^),  que  nunc  tenemus,  teneamus  nomine  pignoris,  donec 
solvatur  nobis  argenti  quantitas  supradicta,  ita  tamen,  quod  fructus  Interim  percepti  de 
bonis  predictis  in  sortem  non  computentur,  set  in  dono  habeamus  eos  pro  dampnis  nobis 
et  nostris  illatis,   et  quod  de  illis   fructibus  nee  in  iudicio  ecclesiastico  nee  in  iudicio 


118  1263.     Mai  13. 

seculari  possimus  conveniri.  Arbitrando  etiam  pronunciavit,  quod  cum  nobis  vel  here- 
dibus  nostris  a  dicto  domino  .  .  episcopo  aut  successoribus  suis  dicta  argenti  quantitas 
fuerit  persoluta,  libere  ad  ecclesiam  Augustensem  revertentur  bona  sita  in  Nerenshein  cum 
Omnibus  pertinenciis  et  iuribus  eorundem.  Promisit  etiam  dictus  dominus  noster . .  epis- 
copus  Augustensis  coram  fratre  Alberto  episcopo  et  multis  aliis  presentibus,  quod  illa 
bona  ab  ecclesia  Augustensi  non  alienabit,  sicut  nee  potest,  quia  bona  ipsa  cum  aliis 
ex  hereditate  paterna  eum  contingentibus  pro  remedio  anime  sue  et  progenitorum  suorum 
confessus  est  se  obtulisse  ecclesie  Augustensi  a  nullo  penitus  in  perpetuas  eternitates 
alienanda,  Arbitrando  etiam  pronunciavit  predictus  frater  Albertus  episcopus,  quod 
castrum,  quod  Lapis  ®)  vocatur,  in  terminis  Retie  iuxta  Bophingen  *)  situm  per  dominum 
nostrum  • .  episcopum  Augustensem  restituatur  illi,  qui  eidem  hoc  vendidit,  et  per  omnia 
in  statu,  in  quo  fuit  antequam  illud  emisset,  et  quod  nos  nichil  rancoris  et  nichil  indig- 
nationis  habeamus  adversus  illum  qui  eidem  astitit  in  bello,  quod  habuit  contra  nos  in 
vendicione  dicti  castri.  Arbitrando  etiam  pronunciavit,  quod  in  omnibus  dampnis  et  in- 
iuriis  hinc  inde  sibi  mutuo  a  partibus  illatis  nuUa  penitus  exigatur  restitutio  vel  satis- 
factio,  sed  nos  placabimus  nostros  adiutores  \xt  possumus  et  dominus  noster . .  episcopus 
Augustensis  pro  parte  altera  placabit  eos  qui  partes  suas  adiuverunt.  Huic  pronun- 
ciationi  interfuerunt :  venerabilis  pater  dominus  Albertus  episcopus  legatus,  Hiltebrandus 
et  Ludewicus  dicti  archidyaconi  Augustenses,  Sifridus  dapifer  de  Donersberch  et  nobiles 
viri  Rudolfus  de  Alto  Castro,  Hermannus  de  Haheltingen,  Cünradus  dapifer  de  Rechen- 
berch.  Interfuerunt  etiam  venerabiles  patres:  abbates  dominus  Heinricus  de  Cesarea*®), 
ordinis  Gysterciensis,  et  dominus  Fridericus  de  Werde"),  dominus  Vlricus  de  Thyrhaubten  **) 
et  dominus  Gunradus  de  Thekingen "),  ordinis  sancti  Benedicti,  Fridericus  prior  fratrum 
Predicatorum  in  Augusta  et  frater  Heinricus  de  Muere**),  ordinis  eiusdem.  Interfuerunt 
etiam  Vlricus  de  Mvnster**),  Heinricus  de  Höchsteten "),  Diepoldus  Coppo,  Rabeno  pin- 
cema  de  Bringen"),  milites  et  alii  quam  plures.  Coram  quibus  quesivit  venerabilis 
pater  frater  Albertus  episcopus  a  domino  nostro  episcopo  Augustensi,  si  hec  firmiter 
observare  vellet,  et  respondit,  quod  ex  toto  corde  hec  illibata  vellet  observare.  Quesivit 
etiam  a  nobis,  si  dicta  vellemus  observare,  et  respondimus ,  quod  puro  corde  omnia  que 
dicta  sunt  illibata  custodiremus*  Quo  facto  dictus  frater  Albertus  episcopus  et  legatus 
precepit  tam  domino  •  .  episcopo  quam  nobis  sub  periculo  cause  et  sub  debito  prestiti 
iuramenti,  quod  hec  inviolata  nobis  invicem  custodiremus. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*,  CG*.  LXIIP.,  indyctione  VI\,  III*.  idus  Mail,  in  Castro 
Werdensi"),  in  claustro  sancte  Grucis.  Ut  autem  hec  inconcussa  remaneant,  precepit 
prememoratus  frater  Albertus  episcopus  et  legatus,  quod  hec  tam  sui  quam  domini  nostri 
. .  episcopi  Augustensis  et  capituli  eiusdem  ecclesie,  nee  non  nostri  sigillorum  munimine 
roborarentur,  quod  et  fecimus,  sicut  in  presentibus  est  manifestum. 


1263.     Mai  19.  119 

Nach  dem  Original  im  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  Siegel:  1)  des  Bischofs  Albert  von  Regens, 
bürg,  an  blau-  und  weisshänfener  Schnur,  spitzoval  (III.  A.  2.  a):  ein  stehender  Geistlicher,  Umschrift:  Sigülum. 
FRatrlS.ALBerTl.EFiscopl.RATlSPONensis;  das  2.  Siegel  ist  verloren;  3)  des  Augsburger  Kapitels  an  grün- 
und  rothseidenen  Fäden,  rund  (U.E.):  die  Mutter  Gottes  auf  einem  Stuhle  sitzend  mit  dem  Jesuskind,  Umschrift: 
t  SIGILLVM .  CAPITVLI .  AVGVSTEN . . . ;  4)  des  Grafen  Ludyvig  von  Oettingen  an  grün  und  rothseidenen 
Schnuren,  rund  (IV.  G.):  ein  gelehnter,  mit  KQrschreihen  Oberzogener  Schild  mit  Mittelschild,  das  Ganze  mit 
einem  Schrägen  belegt;  Helmkleinod:  ein  mit  Lindenblättern  bestreutes,  auf  der  Peripherie  mit  Ballen  bestecktes 

Schirmbreit,  Umschrift :  t  SIGILLVM  .CO LVDEWICI .  DE . .  ETINGIN.  —  Abdruck :  M o n.  B o i c.  XXXIII,  I, 

Nr.  XCIII,  S.  101.  —  Regest:  Reg.  Boic.  4,  759. 

1)  Dillingen,  baier.  A.G.Sitz.  —  2)  ?Hohenburg,  Burgruine  bei  der  Hohenburger  Mahle,  Gem.  Fronhofen, 
baier.  A.G.  Höchstädt,  unter  dessen  Ortsadel  um  diese  Zeit  allerdings  kein  Rudolf  bekannt  ist,  oder  ?  Hochhaus  bei 
Hömheim,  baier.  A.G.  Nördlingen,  Sitz  einer  HQmheimer  Linie,  in  welcher  damals  zwei  Rudolfe  lebten,  welche 
sich  aber  sonst  meist  de  aUa  domo,  auch  de  Castro  qtwd  didtur  Hohenhüs  nannten  (vergl.  Steichele  3,  909  ff. 
1223  ff.).  —  3)  Hochaltingen,  baier.  A.G.  Oettingen.  —  4)  Rechenberg,  O.A.  Crailsheim.  —  5)  Hohenrechberg, 
O.A.  Gmünd.  —  6)  Donnsberg,  Gem.  Nordendorf,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  7)  Neresheim,  O.A.Sitz.  —  8)  Stein, 
abgeg.  Burg  bei  Aufhausen,  O.A.  Neresheim.  —  9)  Bopfingen,  O.A.  Neresheim. —  10)  Kaisheim,  baier.  A.G. 
Donauwörth.  —  11)  Donauwörth,  baier.  A.G.Sitz.  —  12)  Thierhaupten,  baier.  A.G.  Rain.  —  13)  Deggingen,  baier. 
A.G.  Nördlingen.  —  14)  Mauren,  baier.  A.G.  Donauwörth.  --  15)  Münster,  baier.  A.G.  Donauwörth.  —  16)  Höch- 
städt, baier.  A.G.Sitz.  —  17)  Ehringen,  baier.  A.G.  Nördlingen. 


1716. 

Graf  Heinrich  von  Fürstenberg  beurkundet,  dass  sein  Dienstniann  Ritter  Ulrich  von  Dätzingen 
mit  seiner  eigenen  und  des  Ritters  FHederich,  dessen  Bruders,  Zustimmung  aUes  ihm  zustehende 

Eigenthum  in  Dätzingen  dem  Johanniter-Orden  übergeben  habe. 

1263.     Mai  19. 

In  nomine  domini  nostri  lesu  Christi.  Amen.  Universis  presentium  inspectoribus 
Heinricus,  dei  gratia  comes  de  Furstenberg,  salutem  in  domino.  Nosse  cupimus  vestram 
universitatem ,  quod  Vlricus  miles  de  Däzingen*),  ministerialis  nosler;  homines  domos 
possessiones  iura  et  alia  omnia,  que  iure  proprietatis  in  villa  predicta  obtinet,  hospitali 
fratrum  sancti  loannis  dedit  et  tradidit  de  consensu  nostro  et  fratris  sui  Friderici  militis 
aliisque  omnibus,  que  circa  huiusmodi  rite  intervenire  solent  et  debent,  intervenientibus, 
considerans,  quod  pro  huiusmodi  temporalibus  eternalia  esset  perpetuo  recepturus.  Nos 
itaque  eadem  pia  consideratione  ducti  in  huiusmodi  donationis  et  traditionis  firmum 
robur  et  indubitatum  testimonium  presentes  litteras  predictis  fratribus  seu  hospitali 
ipsorum  tradidimus  sigilli  nostri  munimine  roboratas. 

Datum  Furstenberg,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  tertio,  in  vigilia 
PentecQstes. 

•  Nach  einer  Abschrift  des  17.  Jahrhunderts.  —  Abdruck:  Fflrstenb.  Urkundenbuch  1,  216. 
1)  Dätzingen,  O.A.  Böblingen. 


120  1263.    Mai  27. 


1717. 

Chraf  Wolf r ad  der  iUtere  von  Veringen  äberlässt  dem  Kloster  Kreuzlingen  sein  Eigenthumsrecht 
an  den  Besitzungen  zu  Bäzenhofen,  welche  sein  Eigenmann,   Ritter  Heinrich  von  Kappet,  um 

21  Mark  Silber  dahin  verkauft  hat. 

1263.     Mai  27. 

Universis  Christi  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  Wolvradus  nobilis  vir  senior 
comes  II  de  Veringen  salutem  in  domino  lesu  Christo  et  noticiam  subscriptorum.  Suadet 
pietas  et  iusticie  mo||net  equitas,  ut  servi  dei  divinis  obsequiis  deputati  a  nobis  humiliter 
foveantur  et  auxi||lio  muniantur.  Noverint  igitur  presentes  et  pateat  futuris»  quod,  cum 
Hanricus^)  miles  dictus  de  Capella^),  qui  nobis  iure  proprietatis  pertinere  dinoscitur, 
possessiones  suas  sitas  in  Bizenhouen*)  quadam  necessitate  sibi  incumbente  coactus 
vendere  cc^itasset  et  ipsas  reverendis  in  Christo ..  abbati  et  conventui  de  CruziUngen  ^) 
nomine  ipsius  monasterii  pro  XX^  una  marca  puri  et  ponderati  argenti  cum  omni  iure» 
quod  sibi  in  eisdem  competebat  possessionibus»  simpliciter  tradidisset  et  absolute,  nobis 
predictus  miles  humiliter  supplicavit,  ut  prefatam  donacionem  sive  tradicionem  ab  ipso 
tam  simpliciter  factam  ratam  haberemus  et  firmam.  Ad  cuius  peticionem  nos  humiliter 
inclinati  devocionem  antedlcti  conventus  respicientes  talem  donacionem,  quam  etiam 
manibus  nostris  firmavimus,  ratam  cum  presentium  protestacione  promittimus  habituros 
et  omne  ius,  quod  nobis  in  prefatis  competebat  possessionibus,  ad  predictum  monasterium 
duximus  transferendum.  In  c[u]ius  facti  testimonium  presentes  litteras  nostro  sigillo 
roboratas  sepefato  monasterio  duximus  conferendas. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CC*,  LX*.  III.,  indictione  VI\,  VI.  kalendas  lunii. 

Nach  dem  Originale  des  jetzt  in  Frauenfeld  befindlichen  Archivs  des  Klosters  Kreuzlingen.  Siegel  des  Ausstellers, 
rund,  61  mm  (TV.  A.  2):  in  einem  Schilde  drei  Hirschstangen  mit  je  vier  Enden,  querlinkshin  über  einander; 
um  den  Schild  herum  Sterne,  Kleeblätter  und  Lilien  als  sphragistische  Beizeichen;  von  der  Umschrift  noch 
erhalten:  f  SIGBLL . . .  MITIS .  WOLVRAT  . . .  N.  —  Regest:  Pupikofer,  Die  Regesten  des  Stiftes  Kreuzlingen, 
Chur  1853,  S.  13,  Nr.74.  —  Abbildung  des  Siegels  in:  Mittheilungen  des  Vereins  f.  Gesch.  in  Hohen* 
zollern,  Jahrg.  IL  1868/69,  Tafel  Nr.  1. 

a)  So  die  Urkunde.  —  b)  Es  steht  eben  Gruzilig. 

1)  Kappel,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Bitzenhofen,  O.A.  Tettnang. 


1263.     Juni  1.  121 


1718. 

Pabst  Urban  IV.  stellt  alle  der  Kirche  zum  heiligen  Grabe  von  Jerusalem  zugehörenden  Be- 
sitzungen und  Personen  unmittelbar  unter  den  heiligen  Stuhl  j   den  Patriarchen   zu  Jerusalem, 

sowie  den  Prior  Hugo  und  das  Kapitel  dieser  Kirche. 

Civitavecchia  1263.     Juni  1. 

Vrbanus  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  Hugoni  priori  et  capitulo 
ecclesie  Dominici  Sepulcri  lerosolomitani,  ordinis  sancti  Augustini,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem.  Honestatis  debito  suadente  venerabilem  sanctamque  lerosolomitanam 
ecclesiam,  de  cuius  regimine  ad  apostolice  dignitatis  apicem  divine  miserationis  providencia 
nos  Yocavit,  ex  intimo  diligentes  et  considerantes,  quod  divina  maiestas  ecclesiam  ipsam 
speciali  corrascare  privilegio  sanctitatis  et  singularibus  celestis  gracie  donis  reddere 
voluit  insignitam,  conveniens  reputamus,  ut  non  solum  ipsam  set  et  eins  membra  ipsius 
intuitu  congruis  prosequamur  favoribus  et  condignis  honoribus  efiferamus.  Hinc  est^  quod 
nos  vestris  supplicationibus  inclinati  universos  prioratus,  ecclesias,  domos  /  preposituras 
et  omnia  loca  eidem  subiecta  ecclesie  ad  vos*)  spectancia,  tarn  in  transmarinis  quam 
in  cismarinis  partibus  constituta  et  personas  ipsorum  ab  omni  iurisdictione  subiectione 
ac  dominio  archiepiscoporum  et  episcoporam,  archidiaconorum  et  quorumlibet  aliorum 
ordinariorum  et  ecclesiarum  ipsorum  penitus  auctoritate  presencium  de  gracia  eximimus 
specialis  ita  quod  prioratus,  domus,  ecclesie,  prepositure  et  loca  predicta  cum  personis 
ipsorum  Romano  dumtaxat  pontifici  et  patriarche  lerosolimitauo,  qui  fuerit  pro  tempore; 
ac  eciam  vobis  per  omnia  sint  subiecta  et  quod  archiepiscopi  et  episcopi,  archidiaconi 
et  ordinarii  predicti  censuram  ecclesiasticam  seu  iurisdictionem  aliquam  in  prioratibus, 
ecclesiis,  domibus,  preposituris ,  locis  et  personis  predictis  nequeant  exercere.  Ceterum 
excommunicationis,  suspensionis  et  interdicti  sententias,  si  quas  contra  huiusmodi  exemp- 
tionis  tenorem,  postquam  huiusmodi  exemptio  ad  prelatorum  et  ordinariorum  noticiam 
pervenerit,  promulgari  contigerit,  decernimus  irritas  et  inanes.  NuUi  ergo  omnino 
hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  exemtionis  et  constitutionis  infringere  (u.  s.  w.  wie 
Bd.  5,  S.  63). 

Datum  apud  Urbera  Veterem,  kalendis  Junii,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Nach  einem  Vidiinus  des  päbstlichen  Auditors  Ottobonus  von  Piacenza  vom  16.  Juni  1297  auf  italienischem 
Pergament.  —  Regest:  Poltharst,  a.  a.  0.  2,  p.  1505,  Nro.  18552. 

a)  Statt  vo3f  wie  auch  richtig  eine  notarielle  Abschrift  vom  6.  August  1467  liest ,  scheint  noa  gestanden  zu  haben, 
aber  corrigirt  worden  zu  sein. 


VI. 


16 


122  1263.    Juni  14  und  16. 


1719. 
Heüigkreuzthal  1263.    Juni  14. 

* 

Graf  Hartmann  von  Grüuingin  ^)  bestMigt  dem  Kloster  Salem  die  Schenkung  einer  eigenen 
halben  Hube  zu  Harthusin')  durch  seinen  Ministerialen  ^Iricus  dictus  Hagino  und  überträgt 
demselben  zugleich  alle  ihm  an  diesem  Gut  ratione  dominii  zustdienden  Rechte. 

Acta  sunt  hec  in  Valle  Sancte  Crucis*),  anno  domini  M*.  CG*.  LXIIP.,  XVIII*.  kalendas 
Julii,  indictione  VI*,, . . .  testibus  Hainrico  capellano  eiusdem  monasterii,  Wernhero  de  Hvnder- 
singin*),  ^Irico  de  Altshusin*),  militibus,  Hainrico  et  Ortolfo  dictis  de  Buwunburc*), 
Hainrico,  Wernhero  et  Hainrico  de  Hvndersingin  aliisque  .  .  .  • 

Siegel:  das  schon  öfters  z.  B.  Bd.  5,  S.  152,  203  beschriebene  des  Ausstellers.  Nach  dem  Codex  Salemi- 
tanus  in  Zeitschr.  f.  Geschichte  des  Oberrheins  35,  429. 

1)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.—  2)  ? Harthausen,  O.A.  Ulm,  vergl.  Bd.  5,  S.  268,  Anm.  2.  —  3)  Heilig- 
kreuzthal, O.A.  Riedlingen.  —  4)  Von  den  drei  möglicherweise  in  Betracht  kommenden  Hundersingen :  O.A.  Ried- 
lingen, O.A.  Ehingen,  O.A.  Münsingen,  ohne  Zweifel  das  erste,  da  hier  die  Grafen  von  Grieningen-Landau  Lehens- 
herren von  Gütern  waren  und  auch  die  im  folgenden  genannten  mit  dem  hiesigen  Ortsadel  wahrscheinlich 
stamm^rwandten  Herren  von  Baumburg  Lehensbesitz  hatten.  —  5)  Altshausen,  O.A.  Saulgau,  wenn  nicht  Alles- 
hausen,  O.A.  Riedlingen.  —  6)  Baumburg,  abgeg.  Burg  O.A.  Riedlingen. 


1720. 

Graf  Ulrich  von  Wirtemberg  erJdärt  die  Weinberge  des  Klosters  Sirnau  in  Stuttgart  für  frei 

von  allen  Auflagen. 

Weissenburg  1263.     Juni  16. 

Vlricus,  comes  de  VVirthenberc ,  universis  presentes  literas  inspecturis  cre||dere 
subscriptis.  Noverint  universi ,  quod  nos  vineas ,  quas  in  presenti  habent  ||  domina 
Helenburc  priorissa  et  conventus  monasterii  in  Sirmenöwe  aput  Stfttgartun '),  ||  tarn  a 
precaria  quam  ab  aliis  exactionibus  quibuscumque  omni  tempore  ipsius  priorisse  volumus 
esse  liberas  et  inmunes.  In  cuius  exemtionis  memoriam  presentes  eisdem  donavimus 
literas  sigilli  nostri  munimine  roboratas. 

Datum  aput  Wizenburc*),  anno  domini  millesimo  CG*,  LXIIP.,  XVI*.  kalendas  Julii. 

Das  Siegel  ist  verloren. 

a)  Der  Schlussbuchstabe  ist  etwas  geflossen,  es  kann  auch  Stüigartum  heissen. 

1)  Weissenburg,  abgeg.  Burg  bei  Stuttgart. 


1263.  Juni  22  und  Juli  8.  123 


1721. 

Pabst  Urban  IV.  bestätigt  der  Probatei  Denkendorf  die  dereinst  durch  den  Bischof  Diethelm 
von  Constanz  vollzogene  Einverleibung  der  Kirchen  zu  Denkendorf  und  Berkheim  an  dieselbe. 

Civitavecchia  1263.     Juni  22. 

:  Urbanus  :  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis,  ,  .  preposito,  .  .  priori  et 
capitulo  ecclesie  de  Denkendorf,  ordinis  sancti  ||  Augustini ,  Constanciensis  diocesis,  ad 
ecclesiam  lerosolimitanam  immediate  spectantis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Grandis  afifectus,  ||  quem  gerimus  ad  ecclesiam  lerosolimitanam,  cui  auctore  deo  prefuimus, 
merito  nos  inducit,  ut  non  solum  ad  ipsam  verum  etiam  ||  ad  eins  menbra  ipsius  intuitu 
apostolice  benignitatis  gratiam  extendamus.  Sane  fuit  ex  parte  vestra  propositum  coram 
nobis,  quod  bone  memorie  Diethalmus,  Constanciensis  episcopus,  de  Denkendorf  et  de 
Berchem*)  ecclesias,  Constanciensis  diocesis,  tunc  vacantes  de  consensu  patronorum 
ecclesiarum  ipsarum  yobis  in  proprios  usus  concessit,  prout  in  litteris  inde  confectis 
plenius  dicitur  contineri,  vosque  pretextu  concessionum  huiusmodi  ecclesias  ipsas  per 
septuaginta  annos  et  amplius  possedistis  pacifice  et  quiete.  Nos  itaque  vestris  supplica- 
tionibus  inclinati,  quod  super  hoc  factum  est,  ratum  et  firmum  habentes  ac  defectum, 
si  quis  in  hoc  ex  eo,  quod  capituli  Constanciensis  non  intervenit  assensus,  seu  ex 
quacumque  alia  causa  fuit,  supplentes  de  apostolice  plenitudine  potestatis  id  auctoritate 
apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  NuUi  ergo  omnino 
hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confirmationis  et  suppleclionis  infringere  (u.  s.  w.  wie 
Bd.  5,  S.  63). 

Datum  apud  Urbem  Veterem,  X.  kalendas  Julii,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Italienisches  Pergament.  Unten  links:  ein  Häckchen,  dem  Abkürzungszeichen  für  er  ähnlich;  darunter:  .  .; 
weiter  unten  Ja  Aue  [?],  darunter  r  mit  Abkürzungszeichen.  Auf  dem  Einschlage  rechts :  D  peru.  Auf  dem 
Rücken  der  Urkunde  unterhalb  des  Oberrandes  in  der  Mitte :  das  Patriarchenkreuz  zwischen  Sepulcri  und  dominid 
Jo,    Noch  ein  Bruchstück  der  roth-gelb  seidenen  Schnur  für  die  Bulle. 


1)  Berkheim,  O.A.  Esslingen. 


1722. 


Schenk  Konrad  von  Winter stetfen  beurkundet,   dass  Heinrich  von  Ingoldingen  gegen  2  Pfund 
Pfennig  auf  Ansprüche  an  verschiedene,  dem  Kloster  Baind  vermachte  Besitzungen  zu  Lippach 

und  Markdorf  verzichtet  habe. 

Ravensburg  1263.     Juli  8. 

.  Omnibus  Christi   fidelibus   hanc   literam  inspecturis  Cunradus  pincerna  de  Winter- 
steten^)  subscriptorum  notitiam  cum  salute.     Noverint  presentes   et   futuri,   quod,   cum 

16* 


124  1263.     Juli  9. 

Hainricus  de  Ingoltingen  ^  in  causam  traxerit  venerabilem  in  Christo  abbatissam  et 
conventum  monasterii  in  Biunde,  ordinis  Cysterciensis,  super  eo,  quod  quondam  Burchardus 
de  Utendorf  ^)  socerus  suus  et  Irmengardis  soror  sua  possessiones  suas  in  Littebach  ^) 
universasy  pomerium  apud  Marchdorf  ^)  ac  quedam  alia  bona  ibidem  ipsarum  monasterio 
in  remedium  animarum  suarum  ac  antecessorum  suorum  legaverunt,  asserens  sibi 
quasdam  iurisdicliones  in  eisdem  possessionibus  pertinere,  receptis  duabus  libris  dena- 
riorum  Constantiensium  a  dicta  abbatissa  et  conventu  predictam  iurisdictionem ,  si  que 
dicto  Hainrico  in  dictis  possessionibus  competebat  seu  competere  videbatur,  quod  tarnen 
penitus  ignorabatur,  dicto  monasterio  sanctimonialium  in  Biunde  libere  resignavit.  Et  in 
evidentiam  premissorum  et  ad  petitionem  dicti  Hainrici  presentes  dedi  dicte  abbatisse  et 
conventui;  maxime  cum  ipse  proprio  sigillo  carebat,  mei  sigilli  robore  communitas. 

Actum  apud  Ravenspurch,  anno  domini  MCCLXIIP*,  VIIL  Idus  lulii,  subnotatis 
testibus  presentibus:  domino*)  H.  dicto  Rober,  domino  Hiltebrando  milite  de  Wolbrez- 
hus*),  Friderico  ministro  de  Ravenspurch  et  aliis  viris  pluribus  fide  dignis. 

Nach  dem  bereits  öfters  z.  B.  Bd.  5,  S.  439  genannten  Copialbuch  des  Klosters  Öaind  S.  41. 

a)  Dieses  domino  ist  nur  durch  die  Sigle  D  angedeutet 

1)  Burgruine  bei  Winterstettenstadt  und  2)  Ingoldlngen,  O.A.  Waldsee.  —  3 — 5)  Ittendorf,  ?  Lippach,  Mark- 
dorf, bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  6)  Wohl  verschrieben  für  MoJhrezhua,  Molpertshaus,  Gem.  Wolfegg,  O.A.  Waldsee, 
bei  dessen  Ortsadel  auch  sonst  der  Name  Hildebrand  vorkommt 


1723- 
Constam  1263.  .  Juli  9. 

Heinrich  van  Gundelvingen  ^)  und  seine  Söhne  Schwigger  und  Heinrich  ertfieilen  nach- 
träglich ihre  Zustimmung  zu  der  Schenkung  einer  Mühle  in  Andeluingen  *)  und  einer  Wiese, 
genannt  Senne wis,  deren  Eigenthum  ihnen  zustand,  welche  jedoch  ^Iricus  de  Buenburg') 
dictus  Hagene  bei  seinem  Eintritt  in  das  Kloster  Saletn  mit  seinem  übrigen  Besitze  dahin 
gegeben  hatte,  für  2'/»  Mark  Silber  und  unter  Abtretung  ihrer  Rechte  an  diesen  Gütern  an 
das  Kloster. 

Acta  sunt  hec  in  Constantia,  anno  domini  M^  CC\  LXIU''.,  feria  secunda  post 
octavam  apostolorum  Petri  et  Pauli Datum  eodem  loco,  anno  et  die. 

Das  schon  Bd.  5,  S.  45  und  Bd.  6,  S.  92  erörterte  Siegel  des  Ausstellers.  —  Nach  dem  Codex  Salemitanus 
in  Zeitschr.  für  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  430. 

1)  Hohengundelfingen,  O.A.  Münsingen.  —  2)  Andelfingen,  O.A.  Riedlingen.  —  3)  Baumburg,  abgeg.  Burg, 
O.A.  Riedlingen. 


1263.     Juli  25. 


1724. 


Friorin  und  Convent  der  Schwestern  in  Kirchberg  verpfichten  sich  gegen  den  Weber  Hildebold 
und  seine  Gattin  Gertrud  in  Haigerloch,  von  dem  Ertrage  der  mit  ihrer  Hilfe  angekauften 
Güter   in  Seebronn   ihnen   und  ihren  Kindern   einen  bestimmten  Antkeil  jährlich  zu  entrichten. 

1263.    Juli  25. 

Universis  presentem  cedulam  inspecturis  priorissa  et  conventus  sororuni  in  Kirch- 
perg  salutem  et  Doliciam  rei  geste.  Notum  facimus,  quod  nos  dilectis  in  Christo 
Hildeboldo  textori  et  uxori  eins  Gerdrudi  in  Haygerloch')  promisimus  Ijona  fide,  quod 
de  bonis  noslris  in  Sebrunnen*),  que  a  conventu  sororum  de  Wilar')  pro  L  libris 
Tuwingensium  comparavimus ,  de  quibus  iam  dicti  coniuges  XXX  libras  Tuwingensium 
persolverunt,  deductis  duabus  partibus  de  reditibus  sive  fructibus  eorundeni  bonorum 
nos  eisdem  Hildeboldo  et  Gerdrudi  tres  partes  redituum  eorundem  singulis  annis 
persolvemus,  hoc  adhibito  moderamine,  quod  altero  ipsorum  ex  hac  luce  subtracto 
quarta  pars  redituum,  quos  ipsi  a  nobis  perceperant,  annis  singulis  ad  nostrum 
conventum  libere  devolvetur.  Si  vero  ambo  decesserunt,  medietas  reddituum,  quos 
perceperant,  ad  nos  iterum  pertinebit.  Reliqua  vero  medietas  ad  pueros  ipsorum,  si 
quos  tunc  habuerint,  devolvetur.  Si  autem  absque  puerorum  successione  decesserint  vel 
etiam  pueri,  quos  post  se  successores  reliquerint,  de  hac  luce  migraverint,  predicti 
redditus  integre  et  absque  omni  diminucione  ad  nostrum  conventum  libere  devolventur 
nee  ad  quemquam  alium  heredum  ipsorum  post  obitum  ipsorum  seu  puerorum  de 
cetero  pertinebunt.  Ceterum  tenore  presentium  declaramus,  quod  nos  absque  omni 
condiclone  etiam  ante  conventionem  huiusmodi  ipsis  promisimus  bona  fide,  quud  si  aller 
ipsorum  decesserit,  nos  alterum,  qui  superstes  remanserit,  si  ad  nos  transire  voluerit, 
in  nostrum  cgllegium  recipere  deberemus.  In  cuius  rei  testimonium  presentem  cedulam 
sibi  dedimus  sigilli  nostri  munimine  roboratam. 

Actum  anno  domini  M*.  CC°.  [JCIIP.,  indictione  VI*.,  in  die  sancti  Jacobi  apostoli. 

Nach  dem  Bd.  5,  S.  35  genannten  Gopialbuch  dee  KloEters  Kirchberg  Fol.:  CLXXID.—  Abdruck:  Schmid, 
Honum.  Hohenb.  24. 

1)  Haigerlocb,  hohenzoll.  O.A.Sitz.  —  2)  Seebronn,  O.A.  Rotenburg.  —  3)  Weil,  O.A.  Esslingen. 


126  1263,  August  15. 


1725. 


Chraf  Ulrich  von  Wirtemberg  verurtheilt  als  Schiedsrichter  in  einem  Streite  zwischen  detn 
Kloster  Saletn  und  de^n  Grafen  Eberhard  von  Wartstein  als  Vogt  und  Patron  der  Kirche  zu 
Erbstetten  das  Kloster  zu  einer  Geldzahlung  an  den  Grafen  ^   den  letzteren  zu  einer  Schadens- 

ersatzleistung  an  die  Pfarrei  Erbstetten. 

Mibisingen  1263.     August  15. 

Omnibus')  hanc  paginam  inspecturis  ^Iricus  comes  de  Wiertenberg  noticiam  sub- 
scriptorum,  Ne  labantur  cum  tempore  que  geruntur  in  tempore,  scripturarum  solent 
indiciis  eter||nari.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod  facta  permutatione  inter 
reverendum  in  Christo  dominum  Eberhardum  abbatem  de  Salem  suumque  monasterium 
ex  una  et  Waltherum  plebanum  ||  de  Erfsteten^)  ex  parte  altera  de  quibusdam  prediis, 
dictis  dotibus  et  decimis,  tarn  monasterio  quam  predicte  ecclesie  pertinentibus,  secundum 
quod  in  aliis  litteris  plenius  est  expressum,  quia  ||  tandem  nobilis  vir  Eberhardus  comes 
de  Wartstain  *),  qui  pro  media  parte  fuit  advocatus  et  patronus  dicte  ecclesie,  reversus 
de  Lonbardia  volens  contra  dictum  monasterium  movendo  eis  litem  calumpniari 
constanter  asseruit,  indempnitati  ipsius  ecclesie  per  ipsum  monasterium  fore  non  pro- 
Visum,  eo  quod  possessiones  Cünradi  dicli  des  Wahters  bi  dem  Brunne  et  Bertholdi 
de  Vmmendorf)  in  Erfsteten  site,  quas  ipsum  monasterium  a  fratre  suo  comparaverat, 
que  tres  liliras  denariorum  Hallensium  ad  plenum  reddere  debuerant  annuatim,  defectum 
inVIIIsolidis  denariorum  Hallensium  paterentur,  quare  ad  inveniendam  huius*")  defectus 
veritatem  in  nobiles  viros  Swiggerum  et  Hainricum  milites  de  Gundel vingen  *)  et 
Hainricum  militem  dictum  Senpheli  tandem  fuerat  a  predictis  partibus  conpromissum, 
ita  tamen,  quod  ego  ^Iricus  comes  de  Wiertenberg  habita  veritate  inter  partes  predictas 
nomine  veri  arbitri  potestateni  haberem  conposicionem  amicabilem  ordinandi,  et  quoniam 
per  probos  viros  mihi  constitit  evidenter,  quod  ecclesia  sepedicta  in  Erfsteten  prescriptum 
dampnum  hactenus  passa  fuerit  et  exnunc  annis  singulis  inscio  monasterio  pateretur, 
•ego  secundum  quod  in  me  conpromissum  fuerat,  habito  proborum  virorum  consilio,  ad 
toUendam  in  posterum  cunctorum  materiam  calumpniandi  sum  taliter  arbitratus,  quod 
reverendus  in  Christo  abbas  monasterii  in  Salem  nobili  viro*)  Eberhardo  comiti  de 
Wartstain  decem  marcas  argenti  puri  persolvat  et  pretaxatus  Eberhardus  comes  de 
Wartstain  de  suo  predio,  videlicet  prato  quod  dicitur  Mitelwise,  dampnum  prenotatum 
ecclesie  sancti  Stephani  in  Erfsteten  reconpenset,  sicut  iussus  fuerat  habundanter,  quod 
me  presente  factum  exstitit  conpletum.  Ut  autem  hec  perpetuo  maneant  firmiora, 
venerabilis  in  Christo  Eberhardus  dei  gratia  Constantiensis  episcopus  audila  narratione 
facti  hanc  litteram  sui  sigilli  iussit  munimine  roborari.  Ego  vero  et  predictus  comes 
sepius  memorati  sigilla  nostra  apponi  similiter  fecimus  ad  cautelam. 


1263.     August  16.  127 

Acta  sunt  hec  in  villa  Mvnigsingen,  anno  domini  M**.  CG*.  LX"*.  III.,  in  Assumptione 
sancte  Marie  virginis,  hiis  testibus  presentibus  et  rogatis:  videlicet  Swiggero  Longo, 
Cünrado  fratre  suo  de  Gundeluingen ,  Hainrico  de  Gundoluingen ,  Cünrado  plebano  de 
Mungesingen  *),  nobili  viro  Berhtoldo  de  Blankenstain  ^),  Sigeboto  et  Sigeboto  filio  suo  de 
Huijdersingen  ^),  Marquardo  de  Bernhusen  %  Johanne  de  Nallingen  %  Eberhardo  et  Alberto 
filio  suo  dictis  Munt,  Hainrico  dapifero  de  Vrah**^),  Sivrido  dicto  der  Mor,  Cünrado  dicto 
Razenhouer,  de  fratribus  vero  de  Salem:  Reinhardo  Wlpi,  Cünrado  de  Veringen"), 
Hainrico  celerario  de  Ezelingen,  ^Irico  celerario  de  Biberah**),  monachis  de  Salem,  et 
fratre  ^Irico  magistro  de  Altmanshusen  *')  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris. 

Auf  dem  Rucken  der  Urkunde  steht  von  ziemlich  gleichzeitiger  Hand:  Littera  comitis  VliHci  de  Wirtenberch 
super  conpositionefn  decifne  in  AUmanshusept,  Es  hängen  noch  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse  an:  das 
1.  Siegel:  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  schon  öfters  beschrieben,  und  das  3.:  des  Grafen  Eberhard 
von  Wartstein,  schildförmig,  39,  37  mm  (IV.  A.  2.) :  der  zinnenartig  geschrägte,  sich  mit  dem  Siegelfelde  deckende 
Schild,  Umschrift:  f  S .  COMITIä  . HEBRARDi .  De  .  G VARSTEN . (die  beiden  S  verkehrt,  das  H  nur  undeutlich 
gestochen,  bezw.  ausgedrückt).  Ein  Duplicat  im  G.  L.- Archive  zu  Karlsruhe  schliesst  die  ersten  3  Zeilen  mit:  in 
tempore  geruntur  —•  suumque  manasterium  —  aliis  litteris  und  hat  statt  Vlrico  celerario  de  Biberah,  monachis  de 
Salem :  Vlrico  Gratario  de  Biberah,  sacerdotibus  et  tnonachis ;  sodann  hängt  noch  das  2.  Siegel,  des  Grafen  Ulrich 
von  Wirtemberg:,  an :  rund ,  (IV.  A.  2.) :  in  einem  Schilde  3  nach  links  gerichtete  vierendige  Hirschstangen,  Um- 
schrift :  t  S .  VLR  . . .  I .  COMITIS .  DE .  WIRTtlNBERC.  ^  Abdruck :  Codex  Salemitanus  in  Z  e  i  t  s  c  h  r.  f.  G  e  s  c  h.  d. 
Oberrheins  35,  4SI. 

a)  Mit  verzierter  Initiale.  —  b)  Dieses  Wort  ist  aus  Versehen  doppelt  geschrieben.  —  c)  Diese  beiden  Worte  desgl. 

1)  und  2)  Erbstetten  und  die  abgeg.  Burg  Wartstein  dabei,  O.A.  Münsingen.  —  3)  Ummendorf,  O.A.  Biberach. 
4 — 7)  Gundelfingen ,  Münsingen  ^  Blankenstein ,  Burgruine  bei  Dapfen ,  und  Hundersingen ,  O.A.  Münsingen.  — 
8)  Bernhausen,  O.A.  Stuttgart.  —  9)  Neilingen,  O.A.  Esslingen.—  10)  Urach,  O.A.Stadt.—  11)  Vergl.  S.20,  Anm.  1. 
—  12).Biberach,  O.A.Sladt.  —  13)  Vergl.  S.  102,  Anm.  9. 


1726. 

Anshelm  von  Justingen  und  Anshelm  von   Wildenstein  übertragen  das  Eigmthum  an  den  ihnen 
von   dem  Bürger   Konrad   Gärwer   von   Riedlingen   aufgesagten  Besitzungen   in   Neufra  auf 

dessen  Bitte  an  das  Kloster  HeiligkreuzthaL 

Riedlingen  1263.     August  16. 

üniversis  hanc  paginam  inspecturis  Anshelmus  de  lustingenO  et  Anshelraus  de 
Wildenstain  *)  II  noticiam  subscriptorum  cum  salute.  Vita  cunctorum  instabilis  et  memoria 
hominum  labilis  ac  infirma  monent  Ij  gesta  temporum  perhennari  serie  litterarum. 
Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod  cum  Cünradus  dictus  ||  Gaerwer  civis  in  Rivde- 
liDgen  una  cum  lohanne  filio  suo  et  Irmengarde  uxore  sua,  Margareta,  Gepa  et  Gerdruda, 
filiabus  suis  possessiones  suas  apud  Nivfron'),  quas  dictus  Gernot  et  Hainricus  dictus 


128  1263.     August  17. 

Grivgeli  excolebant,  nobis  proprietatis  titulo  attinentes,  quas  ipse  de  manu  nostra  titulo 
pheodali  tenuerat  illucusque,  in  manibus  nostris  libere  resignasset,  nos  ad  preces 
eiusdem  CCinradi  et  precipue  ob  honorem  beate  ac  gloriose  virginis  Marie  iam  dictas*) 
reverendis  in  Christo  Berhte  abbatisse  et  conventui  in  Valle  Sancte  Crucis  ac  per  eas 
suo  monasterio  tradidimus  proprietatis  nomine  cum  omnibus  iuribus  eisdem  possessionibus 
intus  et  extra  pertinentibus  et  ad  plenam  libertatem  pertinentibus  perpetuo  possidendas. 
Acta  sunt  hec  apud  Rivdfelingen,  anno  domini  M*.  CG*.  L*.  XIIP.,  XVII.  kalendas 
Septembris,  subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet  Hainrico  decano  de 
Althain*),  Sivrido  et  Berhtoldo  fratribus  suis,  clericis,  Cünone  monetario,  Cfinrado  dicto 
Sulzer,  CAnrado  dicto  Gaerwer  iuniore,  Reinhero  Trvitelario,  Hainrico  cellerario  de 
Rivdelingen  et  Trivtelario  iuniore  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris.  Ut  autem  hec 
omnia  malus  robur  obtineant  firmitatis,  hanc  paginam  exinde  conscribi  fecimus  et 
sigillonim  nostrorum  appensionibus  roborari.  Ego  vero  Cühradus  Gaerwarius  premissa 
omnia  profiteor  esse  vera  et  per  me  fore  facta. 

Zwei  schildförmige  Siegel:  1)  Anselms  von  Justingen,  38,30  mm  (IV.  A.  1.):  ein  geästeter  SchrSgbalken, 
Umschrift :  f  S .  ANSHELMI.  DE .  IVSTINGEN.  2)  Ansehns  von  Wildenstein ,  38,30  mm  (IV.  A.  1) :  dasselbe  Wappen, 
Umschrift:  f  St^tim. ANSHELMI. IVNIORIS. DE. IVSTINGEN.  —  Auszug:  FQrstenb.  Urkundenbuch  ^  125. 

a)  Hier  ist  paasessianes  zu  ergänzen. 

1)  Justingen,  O.A.  Münsingen.  —  2)  Der  Sitz  dieser  Justinger  Nebenlinie  (wie  aus  dem  Siegel  henrorgeht) 

■ 

war  eher  Wildenstein  a.d.  Donau,   Gem.  Leibertingen ,   bad.  B.A.  Messkirch,   als  Wildenstein,   Gem.  Borgen 
O.A.  Rotweil.  —  3)  Neufra,  O.A.  Riedlingen.  —  4)  Altheim,  O.A.  Riedlingen. 


1727. 
Altmannshausen  1263.     August  17. 

Heinrich  von  Gundelvingen  ^)  und  seine  Söhne  Heinrich  und  Schwigger  genehmigen  den 
um  19  Pfund  Heller  geschehenen  Verkauf  von  Gütern  zu  Vndelnhusen  *)  durch  ihre  Eigenleute 
Ulrich  von  Vndelhusen  und  dessen  Schwestern  Willebirgis,  Judinta,  Kunigung  und  Maehtildis. 

Acta  sunt  hec  apud  Altmanshusin  •)  in  strata  publica  ante  portam,  anno  domini 
M*".  CC^  LXIir.,  XVP.  kalendas  Septembris.  Presentibus . . .  Vlrico  et  Hainrico  fratribus 
de  Egelingen*)  et  Alberone  de  Ertingen*)  railitibus,  Wernhero  dicto  Hunt,  Hainrico  de 
Granhain*),  Cünrado  de  Ingerichingen ''),  Cünrado  de  Vndelhusen,  Günrado  de  Grür®) 
et  Hermano  de  Wissenriet®),  Reinhardo  monacho  de  Salem. 

Das  bereits  S.  92  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.—  Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeit  sehr.  f. 
Gesch.  des  Oberrheins  35,433. 


1263.     October  und  October  10.  129 

1)  Vergl.  S.92,  Anm.  1.  —  2)  Indelhausen,  O.A.  Münsingen.  —  3)  Vergl.  S.  102,  Anm.  9.  —  4)  Eglingen, 
O.A.  Münsingen.—  5)  Ertingen,  O.A.Riedlingen.  —  6)  Granheim,  O.A.  Ehingen.  —  7)  Ingerkingen,  O.A. Biberach.  — 
8)  Vergl.  S.  102,  Anm.  2.  —  9)  ?  Vorder-Hinter-Weissenried,  Gem.  Schmalegg,  O.A.  Ravensburg. 


1728. 

Der  Probst  der  grösseren  Kirche,  der  Dekan  und  der  Probst  zu  S,  Wido  in  Speier  bezeugen, 

dass  das  Kloster  Steinheim   eine  Mühle  zu  Steinheim ,   das  Dorf  Rietenau  und  einen  Hof  in 

Benningen  von  Abt  Volland  und  Convefit  in  Hirsau  käuflich  erworben  haben, 

1263.     October. 

Noverint  universi,  ad  quos  liiere  presenles  pervenerint,  quod  priorissa  et  conventus 
in  Stainhein^)  sanctimonlalium  bona,  videlicet  molendinum  in  Stainhein,  villam  in 
Rietnowe*)  et  curiam  in  Büningen*)  cum  oranibus  attinentiis  et  iuribus  eorundem 
bonorum  a  VoUando  abbate  et  conventu  monasterii  Hirsawensis  sibi  compararunt  titulo 
empcionis,  prout  in  instrumentis  ipsius  abbatis  et  conventus  super  eisdem  contractibus 
confectis  plenius  continetur.  In  cuius  vendicionis  ac  alienacionis  dictorum  bonorum 
testimonium  nos  prepositus  maioris  Spirensis  [ecclesie]  ac  decanus  et  Ot.  sancti  Widonis 
prepositus  ibidem  sigilla  nostra  presentibus  literis  duximus  apponenda. 

Datum  et  actum  anno  domini  M**.  CG*.  LXIIP.,  mejise  Octobris. 

Nach  dem  Copialbuch  A  des  Klosters  Steinheini  aus  dem  16.  Jahrhundert  fol.  114^. 

1)  Steinheim,  O.A.  Marbach.  —  2)  Rietenau,  O.A.  Backnang.  —  3)  Benningen,  O.A.  Ludwigsburg. 


1729. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  bestätigt  den  Frauen  vom  Garten  der  heil.  Jungfrau,  vom 
Orden  des  heil.  Damian^  (Kl.  Söflingen),  alle  Schenkungen  seines  verstorbenen  Vaters  in  Söflingen 
samt  ihren  weiteren  Erwef^btmgen  allda  und  fügt  diesen  selbst  noch   eine  neue  Begiimtigung 

in  Bezug  auf  Besitzerwerb  hinzu. 

1263.     October  10. 

Universis  presens  scriptum  inspecluris  H.,  dei  gratia  Augustensis  episcopus,  noticiam 
subscriptorum.  Que  fiunt  in  tempore,  ne  simul  labantur  cum  tempore,  scrip||tis 
consueverunt  fidelium  roborari.    Sciant  itaque  presentes  ac  posteri,  quod  nos  donationes 


VI. 


17 


130  1263.     October  10.  ' 

omnes  ville,  que  Sevilingen  dicitur,  apud  Vlmam  cum  omnibus  attinentiis  dominabus  || 
de  orto  beate  virginis,  ordinis  sancti  Damiani,  a  patre  nostro  felicis  recordationis  factas 
et  possessiones  eidem  ville  attinentes  a  quocumque  ad  ipsas  iam  devolutas  vel  adhuc 
transferendas  ||  quocumque  modo  gratas  et  ratas  duximus  in  domino  admittendas  et  eas 
presentibus  confirmamus  adicientes  ex  special!  gratia,  ut  quicumque  de  nostris  ministe- 
rialibus  de  Nawe^  et  supra  versus  Vlmam  residentibus  de  suis  possessionibus  propriis 
vel  feodalibus  eisdem  dominabus  instinctu  divino  gratis  aliquid  donaverit  vel  etiam 
vendiderit,  libere  possint  recipere  et  in  perpetuum  iure  proprietario  possidere.  Ut  autem 
hec  semper  rata  et  firma  permaneant,  presentes  litteras  nostro  sigillo,  fratrum  Minorum 
de  Augusta,  fratrum  de  Vlma  et  abbatisse  sigillis  decrevimus  fideliter  roborandas. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  &!•.  CC*.  LXIIP.,  VI.  idus  Octobris. 

An  roth- gelb-grün  seidener  Schnur  das  Siegel  des  Ausstellers,  bereits  Bd.  5,  S.  240  beschrieben ;  ausserdem 
sind  nur  noch  2  Löcher  für  die  Einfügung  eines  2.  Siegels  vorhanden.  —  Abdruck:  Ulmisches  Urkunden- 
buch  1,  S.  115. 

1)  Langenau,  O.A.  Ulm.  


1730. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg   verzichtet   unter    Genehmigung   der    Güterschenkungen  seines 

verstorbenen  Vaters  in  Söflingen  an  die  Frauen   vom  Garten  der  heil.  Jungfrau,   vom  Orden 

des  heil.  Damian,  (KL  Söflingen),   auf  die  für   diesen  Erwerb  schuldige  Zahlung  und  ordnet 

für  seinen  Vater  und  sich  einen  Jahrestag  an. 

1263.     October  10. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  H.,  dei  gratia  Augustensis  episcopus,  noticiam 
subscriptorum.  Que  fiunt  in  tempore,  ||  ne  simul  labantur  cum  tempore,  scriptis  con- 
sueverunt  fidelium  roborari.  Sciant  itaque  presentes  ac  posteri,  quod  nos  donatio- 1| 
nes  possessionum  in  Sevilingen  a  patre  nostro  felicis  recordationis  factas  dominabus  de 
orto  beate  virginis,  ordinis  sancti  Damiani,  ratas  et  gra||tas  habentes  solutionem  dictarum 
possessionum  ad  nos  iure  hereditario  devolutam  eisdem  dominabus  in  remissionem 
peccatorum  nostrorum  et  parentum  remittimus  absolute,  ipsas  a  qualibet  inpeticione  et 
solutione  dictarum  possessionum  denunciantes  presentibus  absolutas.  Statuentes  nichi- 
lominus,  ut  anniversarius  depositionis  dies  patris  nostri  pie  memorie  ac  noster,  postquam 
universe  carnis  viam  ingressi  fuerimus,  a  predictis  dominabus  singulis  annis  soUempniter 
celebretur  et  devote  et  eodem  die  ipsis  dominabus  in  vino  et  piscibus  serviatur.  Ut 
autem  hec  semper  rata  et  firma  permaneant,  presentes  litteras  nostro  sigillo,  fratrum 
Minorum  de  Augusta,  fratrum  de  Vlma  et  abbatisse  sigillis  decrevimus  fideliter  roborandas. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"*.  CC^  LXlll.,  VI.  idus  Octobris. 


1263.     October  17.  131 

An  roth-gelb-grüD -braunen  Seidenfäden,  bezw.  das  3.  an  roth  und  weissen  und  grün  und  weissen  seidenen 
Lätzen,  4  spitzovale  Siegel:  1)  des  Ausstellers,  bereits  Bd.  5,  S.  240  beschrieben,  ziemlich  beschädigt;  2)  des 
Franziskanerklosters  zu  Augsburg,  40,28  mm  (II.  B.) :  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskinde,  in  der  Rechten 
eine  Lilie,  zur  Linken  eine  kleine  Fahne,  unter  ihr  eine  zu  einem  Thier-  (wohl  Bocks-)  Kopf  hingeneigte  (?  ihn 
fütternde)  weibliche  Figur.  Umschrift:  f  St^i//«w .  FR ATRVM .  MINORVM .  IN .  AVGVSTA ;  3)  des  Franziskaner- 
klosters zu  Ulm,  der  obere  Theil  fehlend  (II.  B.) :  2  Personen,  eine  zwischen  ihnen  knieende  Person  segnend,  von 
der  Umschrift  erhalten : . . .  RATRUM  .  PAVPERVM .  APVT  .  VL ;  4)  wiederum  das  2.  Siegel. 


1731. 

Äbt,   Delcan,    Probst  und  Capitel  von  Beichenau  gestatten  der  Priorin  und  dem  Convente  des 

Klosters  Kirchherg^  Güter  ihres   Klosters   bis  zu   eifiem  gewissen  Werthbetrage  der  Einkünfte 

gegen  einen  nach  gewissen  Abstufungen  aufsteigenden  jährlichen  Wachszins  zu  erwerben, 

1263.     October  17. 

Albertus,  dei  gratia  abbas,  Margwardus  decanus,  Fridericus  prepositus  totumque 
capitulura  monasterii  Augie  rega|llis,  prdinis  sancti  Benedict!,  Constantiensis  dyocesis, 
dilectis  in  Christo  sororibus . .  priorisse  ac  conventui  in  Kirchperch,  eins ||  dem  dyocesis, 
eternam  in  dei  filio  caritatem.  Noticiam  rerum  quia  rodit  lima  dierum,  necesse  est,  ut 
que  natura  tendunt  ||  ad  interitum,  literarum  et  testium  forli  aminiculo  fulciantur  et  sie 
ab  oblivionis  periculoso  interitu  provide  defendantur.  Notum  igitur  esse  volumus 
universis  presentibus  et  futuris  lÄ'esentes  nostras  literas  audituris,  quod  nos  divine 
retributionis  intuitu  oranes  et  singuli  unanimi  consensu  et  omnino  libera  voluntate  vobis 
ac  monasterio  vestro  in  perpetuum  auctoritate  plena  et  irrefragabili  semper  et  flrmo 
utpote  flde  digno  et  sufficienti  presentium  in  omni  casu  testimonio  ac  coram  subscriptis 
testibus  liberaliter  indulgemus,  ut  videlicet  de  bonis  ad  ius  et  proprietatem  monasterii 
nostri  pertinentibus ,  a  quibuscumque  personis  teneantur  in  feodum  vel  in  proprium, 
exnunc  et  semper  deinceps  libere  possitis  eraere  commutare  seu  etiam  donatum  recipere 
ad  summam  utique  decem  marcarum  argenti  in  redditu  annuali  generaliter  ubicumque. 
In  huius  autem  concessionis  nostre  recognitionera  perpetuam  monasterium  vestrum 
habitis  iuxta  formam  prescriptam  de  possessionibus  seu  bonis  nostris  plene  decem 
marcarum  argenti  redditibus  monasterio  nostro  singulis  annis  ex  condicto  libram  cere 
persolvere  tenebitur  et  promisso.  Ita  quidem,  quod  mox  habitis  duarum  et  dimidie 
marcarum  iuxta  premissa  redditibus  fertonem  persolvet  annuatim  et  habito  duplo  duplum 
et  habito  triplo  triplum  et  habito  tandem  toto  X  marcarum  redditu  integrum  cere 
talentum  vos  et  vestrum  monasterium  nobis  et  nostro  monasterio  annis  singulis  fideliter 

17* 


132  1263.     December  30. 

persolvetis.  Testes  horum  sunt:  dominus  Rfmo  custos  de  sancto  Gallo,  dominus 
Margwardus  frater  domini  abbatis  Augiensis,  magister  Walko  canonicus  Constanliensis, 
frater  R*^.  prior  fratrura  Predicatorum  Constantiensium ,  fratres  ^Iricus  de  Vberlingin 
et  Johannes  de  Ravenspurch,  Gervngus  miles  de  Gr^nburch*),  H.  miles  dictus  Bvrzelaer, 
^Iricus  miles  de  Wellinberch  *),  Fridericus  de  Alminshoven ')  senior,  Ctnradus  de  Salwen- 
stain*)  et  alii  quam  plures,  qui  huic  facto  testimonium  perhibent  veritatis. 

Acta  sunt  hec  in  Castro  Schopphiloch  *),  anno  ab  incarnatione  domini  millesimo 
ducentesimo  sexagesimo  tertio,  sextodecimo  kalendas  Novembris.  In  horum  autem 
omnium  testimonium  perpetuum  et  confirmacionem  sigilla  noslra  presentibus  simul 
appendimus,  quas  vobis  tradimus  conservandas. 

Die  Siegel  fehlen. 

1)  Grunburg,  Gem.  Unadingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen,  im  13.  und  U.Jahrhundert  Sitz  emes  fürsten- 
bergischen  Dienstmannengeschlechts.  —  2)  Wellenberg,  Schloss  bei  der  Ihurgauischen  Stadt  Frauenfeld.  — 
3)  AUmendshofen ,  bad.  B.A.  Donaueschingen. —  4)  Salenstein,  Schloss  im  thurgauischen  Bez.  Steckborn.  — 
5)  Schopflocher  Hof,  Gem.  Bargen,  bad.  B.A.  Engen. 


1732. 

Ritter  Heinrich  der  Aeltere,   Schenk   von   Schmalegg y   übergibt  dem   Kloster   Heggbach  einen 

Weinberg  in  Bermatingen  zu  freiem  Eigenihum. 

Schmalegg  1263.     December  30, 

In  nomine  domini.  Amen.  Omnibus  Christi  fidelibus  tam  presentibus  quam  futuris 
Hainricus  ||  miles  senior  pincerna  de  Smalenegge  ^)  salutem  et  credere  subnotatis.  Quoniam  || 
singulorum  habere  noticiam  et  nullius  oblivisci  divinum  est  pocius  quam  humanum, 
noscat  II  igitur  presens  etas  ac  posteritas  postfutura,  quod  nos  zelo  divine  pietatis 
inflaramati  venerabilibus  in  Christo  sanctimonialibus  cenobii  in  Heggebach  vineam  in 
Villa  Bermütingen  *)  sitam,  quam  a  nobili  domina  Berhta  nomine  rite  et  rationabiliter 
emimus,  manu  nostra  propria  proprietatis  titulo  contulimus  Ubere  propter  deum  perpetuo 
possidendam.  Huius  rei  testes  sunt:  Eber,  pincerna  frater  noster,  Vlricus  frater  noster 
predilectus, . .  ministerialis  noster  in  Vttendorf*),  Hugo  de  Zange*)  et  alii  quam  plurimi 
fide  digni.  In  cuius  donacionis  evidenciam  presens  scriptum  sigilli  nostri  munimine 
duximus  roborandum. 

Actum  et  datum  Smalenegge,  anno  gracie  Ar.  CC.  LX^  IIP.,  tercio  kalendas  Januarii. 

Nach  dem  Original  im  G.L.Archive  zu  Karlsruhe.  Abhängend  das  Siegel  des  Ausstellers,  rund,  49  mm 
(IV.  G.) :  im  Siegelfelde  ein  rechtsgeneigter  Schild  mit  dem  bekannten  Doppelhacken,  auf  dem  Helm  ein  rückwärts 


gebogenes,  inil  4  Pfauenspiegeln  besleckles  Hörn.    Aufschrift:  SlGIjLLVM,   Umschrift:  t  HAINIUCIPINOERNE. 
DE.SHAUNECE.  —  Abdruck:  Zeilschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  436. 

1)  Schmal^g,  O.A.  Ravensburg.—  i  und 8) Bermatingen  und  lUendorf,  bad. D.A. Ueberlingen.  —  i)?? Zangen, 
nach  dem  Lexikon  TOn  Schwaben  2,  1327  und  Wirt.  Urkb.  2,  321  ein  Dorf  in  der  (ehemaligen)  künigsegg-rothen- 
felsischen  Herrscliaft  Slaufen,  aber  schwerlich  der  heutige  Hof  Zange  oder  Sänge.  Gem.  BiibI,  bair.  A.G.  inimen- 
stadl;  nach  der  O.A.Beschr.  Ravensburg  S.  170  hatten  die  von  Zang  dereinst  zu  Intobel,  Gem.  Mrg  (O.A,  Ravens- 
burg) eine  Burg  (vergl.  ebenda  S.  256,  O.A.  Beschr.  Waldsee  S.  101). 


1733. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  verheisst  allen  Ckristgläubigen ,    welche  den  Ercmifeuhrüihrn 

des  Ordens  vom  heiligen  Augustin  zu   ihrem   neu   begonnenen  Klosterbau    in   Tiihingm    milde 

Gaben  spenden,  und  allen  andächtig  dahin  Pilgeiiiden  Sihuh-uahhiss. 

1264. 

Hartmannus,  dei  gratia  Augusteosis  ecclesie  episcopus,  uuiversis  Clui^li  fUielibus, 
ad  quos  preseus  littera  pervenerit,  salutem  in  doniino.  Quoniam,  lü  ait  apostolus, 
omnes  stabimus  ante  tribunal  do||mini  recepluri,  prout  in  corpore  gessimus,  sive  bonum 
fuerit  sive  nialuni,  oportet  nos  diem  inessionis  extreme  misericordie  operlbus  prevenire 
ac  eternorum  intuitu  seminai|re  in  lerris,  quod  fructu  multipHci  coiligere  valeamus  in 
celis,  flrmam  spem  fiduciamque  tenentes,  quod  qui  parce  seminant  parce  et  metent  et 
qui  seminant  ||  in  benedictionibus  de  benedictionibus  et  metent  vitam  eteriiiiin.  C.mn 
igitur  dilecti  filii  fratres  Heremite,  ordinis  sancti  Augustini,  Constanciciisis  diocesis,  in 
Tuwingen  de  novo  inceperint  opere  suraptuoso  monasterium  et  claustrutn  edilicare  nee 
ad  ipsius  operis')  proprie  sibi  suppetant  facultates,  piorum  deposcunl  subsidüs  adinvari. 
Universitäten!  vestram  rogamus  in  domino  et  hortamur  in  remissionem  vestrorum  pecca- 
minum  iniungenles,  quatlnus  eisdem  fratnbus  pias  studealis  eleniosinas  et  grata  catilatis 
subäidia  erogare  ipsos  benigne  recipientes  et  honeste  pertractantes ,  ut  per  hec  et  alia 
bona,  que  domino  feceritis  inspirante,  ad  eterne  felicitatis  gaudia  possitis  pervenire. 
Nos  enim  de  omnipotenlis  dei  misericordia  et  beate  Marie  virginis  nee  non  apostolorum 
Petri  et  Pauli  auctoritate  confisi  omnibus  iiostre  diocesis  et  de  qnibuöcninqne  diocesibus 
fratribus  predictls  raanum  adiutricem  porrigentibus  vel  supradictum  locuin  causa  devo- 
tionis  visitantibus  scilicet  capitulo  provinciali  habito  ibidem  et  duraiite  in  Nativitate 
domini,  in  Pascha,  in  Fentecoste,  in  quatuor  festivitatibus  beate  Mai-ie  virginis .  in  festo 
Omnium  Sanctorum,  in  festivitatibus  sancti  Augustini,  in  anniversario  dedicationis  et  in 
singulis   diebus   supradictarum   fesiivitatum    per   octavas   vere   penitynlil)us   ot   conlei^His 


134  1264. 

annum  ven[i]alium  et  XL  dies  criminalium,  privatis  vero  diebus  eisdera  limina  sanctorum 
visitantibus  XX**  dies  criminalium ,  dum  tarnen  consensus  diocesanorum  episcoponim  vel 
superioris  accesserit,  misericorditer  relaxaraus,  post  consuwacionem  operis  minime 
vakturis. 

Datum  «ino  domini  M*.  CC^  LXIII^^ 

An  leinenen  Fäden  das  öflers,  z.  B.  Bd.  5,  S.  240,  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.    Auf  dem  Umschlag 
der  Urkunde  von  gleichzeitiger  Hand:  in  Qmslatitia  de  novo  inciperifU. 

a)  Hier  ist  ein  Wort  ausgefallen. 


1734. 

Die  Stadtgemeinde  Ulm   übergibt   eine  Hofstatt  neben  der  AUefheiligen-Capelle  daselbst  ihrem 

Armen-  und  Krankenhospitale. 

1264. 

\  In  nomine  domini.  Amen ').  j  Universis  Christi  fidelibus  presencium  inspectoribus 
H.  minister,  consules  et  universi  ||  cives  Vlmenses  salutem  in  omnium  salvatore.  Evanes- 
cunt  cum  tempore  que  geruntur  in  tempore,  nisi  recipiant  ||  vocem  testium  aut  scripti 
flrmamentum.  Tenore  presencium  innotescat  presentibus  et  futuris,  quod  nos  cum 
communi  ||  consilio  et  plenissimo  libere  et  ob  remedium  animarum  nostrarum  contulimus 
hospitali  nostro  et  sanis  et  infirmis  et  pauperibus  curtile  sive  aream  sitam  iuxta  capellam 
Omnium  Sanctorum,  quod  quondam  H.  Wacilinus  noster  concivis  possidebat.  Ut  autem 
ista   donatio   ratissima   in   perpetuum   permaneat  nee   aliquis   in  posterum  ipsam  valeat 

m 

infringere,  presentem  litteram  pro  habundanti  cautela  fecimus  conscribi  et  sigillo  hospitalis 
et  nostro  sigillo  communiri  et  testibus  subnotatis.  Sunt  autem  huius  donationis  hü 
testes:  H.  venerabilis  capellanus  hospitalis  dictus  Razo,  frater  O.  Cvrsingassarius, 
H.  minister,  H.  Stocharius,  0.  Rufus,  H.  Rufus,  0.  Rufus,  Wer.  Monachus,  H.  Vainacgo, 
Wer.  Monetarius,  Gopprelli  H.  et  H.  et  E.,  Fridericus  Strvvilinus,  t'lricus  notarius. 
Acta  anno  gracie  domini  M^  C^  C*.  LXIIII. 

Nach  dem  Original  im  Stadtarchive  zu  Ulm.  Siegel:  1)  des  Spitals  Ulm,  rund,  38  mm  (II  B):  eine  schreitende 
Taube  mit  Heiligenschein;  Umschrift:  f  •  S  .  HOSPITALIS  .  IN  . . .  MA  .  2)  der  SUdt  Ulm,  sehr  beschädigt,  noch 
erhalten:  der  obere  Theil  des  Adlers  und  einige  Bruchstücke  der  Umschrift. —  Abdruck:  Ulmisches  Urkunden- 
buch  I,  S.  117,  Nro.  XCIV.  —  Regest:  Verhandlungen  des  Ulmer  Vereins,  N.  R.,  Heft  2,  Anh.  S.  34. 

a)  Diese  Worte  in  Majuskeln. 


1264.     Januar  6. 


1735. 


Graf  Hartmann  von  Grieningen  übergibt   dem  Kämmerer  Heinrich    von  Bienbunj    auf  dessen 

Bitte  das  Eigentkum  an  allen  Besitzungen  in  A/tshausen,  insbesondere  an  dem  Kircheiipatronate 

und  der  Pfründe  daselbst,  tcelche  dieser  seither  von  ihm  zu  Lehen  getragen. 

Saidgaii  (?)  1264.     Januar  6. 

In  nomine  domini.  Amen.  Liligandi  raateria  penitus  subprimitur  et  future  questionis  li 
dolus  totaliter  conculcatur,  cum  prudentum  discretio  soli  testimonio  moitalium  non 
Inniütur,  ||  sed  sue  fragitltatis  negoüa  scripturarum  laborat  indicüs  conservari.  Nos  igitur 
Harttlmannus  comes  in  Groningen')  ad  noticiam  singulorum  et  omnium  perducimus  et 
per  presens  iastrunientum  publice  confitemur,  quod  nos  assiduitatem  serviciorum  et  fidei 
constantiam,  per  que  puritas  Hainrici  camerarii  de  Bigenburc*)  ad  nostia  fideliter  et 
intrepide  se  sepius  ostendit  servicia,  considerantes,  precibus  eins,  quibus  nil  negaie 
poteramus,  conmoniti  pietate  solita  concurrentes  proprietates  omnium  earura  possessionuni, 
quas  apud  Alshusen*)  dudurn  a  nobis  tenueral  in  feodo,  sibi  cum  oumibus  suis  perti- 
nentiis,  agris,  pratis,  pascuis,  raolendinis,  aquarum  decursibus,  piscariis,  nemoribus, 
U5ua[g]iis,  cultiä  et  incultis,  tactis  et  non  tactis,  una  cum  iure  patrouatus  ecclesie  et 
prebende  ville  memorate ,  que  a  sui  origine  ipsis  annexe  bonis  debile  decernuntur , "  eo 
proprietatis  pleno  iure,  sicut  ab  antiquo  nos  et  progenitores  nostri  rationabiliter  posse- 
dimus,  libera  donatione  contulimus  perpetuo  possidendas.  Huius  rei  testes  sunt:  Burkardus 
senior  de  Tobel*),  Conradus  de  Ruti"),  ^Iricus  de  Alshusen  milites  et  alii  quam  plures. 
Ne  autem  in  huiusmodi  dono  nostre  largitaüs  aliquam  possit  aut  debeat  calumpniam 
in  posterum  suslinere,  presens  instrumentum  ad  eius  cautelam  sigillo  venerabilis  domini 
Eberhard!,  dei  gratia  Constantiensis  episcopi,  et  nostro  feeimus  insignii-i. 

Actum  apud  Sulgen*),  anno  domini  niiUesimo  ducentesimo  sexagesimo  quarto, 
VIII.  idus  Ian[u]arii,  VII.  indictione.    Amen. 

Von  den  beiden  an  leinenen  Schnüren  angehängt  gewesenen  Siegeln  ist  nur  noch  das  bekannte  bischüDich- 
consUnzische,  ziemlich  beschädigt,  erhalten;  Umschrift:  f  Siffiltum .  EBERHARDI .  DE! .  GRA  .... 

1)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —  2)  Bienburg,  abgeg.  Burg  bei  Blitzenreute,  O.A.  Ravensburg.  —  3)  Alts- 
bausen,  O.A.  Saulgau.  —  i  und  5)  Tobel  und  wohl  Reute,  Gem.  Esenhausen,  O.A.  Ravensburg.  —  G)  Saulgau, 
O.A.StadI,  wenn  nicht  Obersulgen,  O.A.  Ravensburg. 


136  1264.  Januar  21. 


1736. 

Ortolf  t^on  Hasenstein  tritt  die  ihm  von  seifiem    Vater  Konrad  erblich   angefallene  Hälfte  der 

Zehnten  in  Hinzistobel  dem  Kloster  Weissenau  käuflich  ab. 

Weissenau  1264.     Januar  21. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  inconmodis  occurritur  pleneque|l 
futurarum  lilium  materia  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  hummane  scripturarum 
testimonio  II  conservantur.  Evenit  namque,  quod  vivum  testimonium  repentinus  multociens 
subripit  interitus  ||  et  verus  possessor  bonis  suis  ex  deflfectu  noticie  sentencialiter  spoliatur. 
Hinc  est,  quod  ego  Ortolfus  de  Hasenstaine^)  ad  singulorum  et  omnium  perduco  noticiam 
et  scripto  presentis  instrumenli  publice  confiteor,  quod  ego  raedietatem  decimationum 
earum,  que  apud  HunzelstobeP)  ex  hereditate  paterna  domini  Conradi  de  Hasenstaine 
patris  mei  partem  meam  legitime  contingebat,  monasterio  beati  Petri  minoris  Augie  pro 
quadam  summa  peccunie  vendidi  divineque  miserationis  ob  meritum  libera  traditione 
donavi  perpetuo  quiete  ac  pacifice  possidendam,  omni  repeticioni,  actioni  seu  querimonie, 
[que]  michi  posset  inantea  competere,  iuris  eeclesiaslici  secularisve  iudicii  auctoritate 
renuntians  per  presentes.  Huius  rei  testes  sunt:  H.  camerarius  de  Bigenburc*),  Bertoldus 
de .  Fronhoven  *),  H.  de  Ebersberc  *),  Mailstoc,  H.  de  Obereho ven  %  Ordenarius,  C.  len vz  et 
alii  quam  plures.  Ne  autem  prefatum  monasterium  in  huiusmodi  dono  traditionis  nostre 
aliquam  possit  in  posterum  aut  debeat  calumpniam  suslinere,  presens  instrumentum 
sigillo  domini  Hainrici  pincerne*  nepotis  mei  de  SmalneggeO  ac  meo  feci  ad  cautelam 
pretaxati  monasterii  roborari. 

Actum  in  Augia,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  quarto,  XII.  kalendas 
Februarii,  VII.  indictione.     Amen. 

An  leinenen  Schnüren  2  runde  Siegel:  1)  des  Schenken  Heinrich  von  Schmalegg,  49  mm  (IV.  C):  in 
einem  rechts  geneigten  Schilde  ein  N-förmiger  Doppelhacken,  auf  dem  linken  Obereck  ein  Topfhelm  mit  einem 
rückwärts  gebogenen,  mit  vier  Pfauenspiegeln  besteckten  Hörn,  Legende :  als  Aufschrift  quer  herüber :  SIGI  LLVM, 
als  Umschrift:  f  HAINRICI .  PINCERNE  .  DE  .  SM ALINECE ;  2)  des  Ortolf  von  Hasenstein:  42  mm  (IV.  A.  2): 
in  einem  stark  ausgebauchten  Schilde  gleichfalls  ein  N-förmiger  Doppelhacken,  Umschrift:  f  S(^///um.ORTOLFI. 
DE.  HASINSTEN. 

1)  Hasenstein,  abgeg.  Burg  bei  Hasen weiler,  O.A.Ravensburg,  deren  Herren  mit  denen  von  Hasen weiler 
stammverwandt  waren.  —  2)  Hinzistobel,  O.A.Ravensburg.  —  3)  Vergl.  S.  135,  Anm.  2. —  4)  Fronhofen,  O.A. 
Ravensburg. —  5)  Ebersberg,  O.A.  Tettuang.  —  6)  Oberhofen,  O.A.Ravensburg. —  7)  Vergl.  S.  133,  Anm.  1. 


1264.  Januar  27.  137 


1737. 

Der  Kämmerer  Heinrich  von  Bienhurg  beurkundet,  dais  sein  Eigenmann  Wemher  Huzo  dessen 
ganzes  väterliches  Erbgtä  in  Blümetsweiler  sammt  genannten  Eigenleuten  mit  seiner  Zustimmung 
dem  Kloster  Weissenau  vergabt  und  gegen  einen  jährlichen  Wachszins  für  sich  und  die  Seinigen 

wieder  zurückerhalten  habe. 

Weissenau  1264.     Januar  27. 

m 

In  nomine  domini.  Amen,  Litigandi  materia  penitus  subprimitur  et  future  questionis|| 
dolus  totaliter  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  hummane  soll  testimonio  raorta-|| 
lium  non  fulciuntur,  sed  etiam  scripturarum  testimonio  roborantur.  Nos  igitur  Hainricus|| 
camerarius  de  Bigenburc  *)  ad  singulorum  et  omnium  memoriam  perducimus  et  futurorum 
noticie  declaramus,  quod  Wernherus  Huzo,  qui  proprietatis  nomine  nobis  pertinet,  pie 
karitatis  zelo  ductus  omnes  proprietates  possessionum  earum,  quas  apud  Blienvnges- 
wilar*)  rationabiliter  hereditate  paterna  possederat,  de  nostra  permissione  et  consensu 
nee  non  per  manus  nostras  monasterio  sancti  Petri  Augie  minoris  dono  traditionis,  prout 
eas  possederat,  contulit  perpetuo  possidendas,  una  cum  subscriptis  hominibus:  Burkardo 
Huzone,  Conrado  fratre  eiusdem,  Conrado  cognomine  Bruder,  Burkardo,  Agnesa,  Gerdrudi, 
possessiones  ipsas  cum  nominatis  hominibus  pro  fertone  cere  solvendo  singulis  annis 
in  festo  beati  Martini  pro  annuo  censu  sibi  et  uxori  sue  eorumque  heredibus  recipiens 
rursum  a  monasterio  memorato.  Huius  rei  testes  sunt:  Conradus  de  Ruti^)  miles, 
H.  Stadelarius  minister  de  Rauensburc,  H.  de  Wachingen*),  Hainricus  Pfafenhouen^), 
Conradus  Böchinovge®),  Rü.  de  Hitenruti^)  et  alii  quam  plures.  Ne  autem  in  futurum 
dicto  monasterio  aliqua  possit  vel  debeat  in  bonis  aut  hominibus  pretaxatis  calumpnia 
suscitari,  presens  instrumentum  sigillo  nostro  decrevimus  insignire. 

Actum  in  Augia  minori,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  quarto, 
VI.  kalendas  Februarii,  VII.  indictione. 

Ad  leinener  Schnur  das  schildförmige  Siegel  des  Ausstellers,  schon  öfters  z.  B.  Bd.  5,  S.  236  beschrieben, 
Yon  der  Umschrift :  f  Sigillum .  H  . . .  RICI .  C A . . .  E .  BIGE . . .  RC  erhallen. 

1)  Vergl.  S.  135,  Anm.2.--  2)  Blümetsweiler,  noch  im  Jahr  1318  Blieningswiller,  Blienungswiler  geschrieben, 
Gem.  Zogenweiler,  O.A.  Ravensburg.  —  3)  Vergl.  Bd.  5,  S.  509.  —  4)  Wachingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Riedlingen.— 
5  imd  6)  Vielleicht  mit  Pfaffenhofen-Owingen,  bad.  B.A.  Ueberlingen,  und  Buchay,  früher  auch  Buchikay,  Buchen- 
kay geschrieben,  Gem.  Offingen,  O.A.  Riedlingen,  in  Verbindung  zu  setzende  bezw.  verwandte  Namen. — 
7)  Hättenreute,  O.A.  Saulgau. 


VI. 


18 


138  1264.  Februar  1. 


1738. 

Graf  Albert  von  Botenburg  spricht  auf  Klage  des  Klosters  Kreudingen  den  von  den  gräflichen 
Hörigen  in  Solchen  und  Kiebingen  letzterem  entzogenen  Wiesengrund  in  Steina,  genannt  Birtenlee, 

durch  gerichtliches  Erkenntniss  dem  Kloster  toieder  zu. 

Rotenburg  1264.     Februar  1. 

Omnibus  Christi  fidelibus,  presentes  litteras  inspecturis,  Albertus  nobilis,  divina 
gratia  comes  de  ||  Rotenburc,  salutem  in  domino  lesu  Christo  et  noticiam  subscriptorum. 
Noverint  universi  presentes  litteras  ||  inspecturi,  quod,  cum  dilecti  in  Christo . .  abbas  et 
conventus  monasterii  de  Cruzilino  homines  nostros  de  ||  Sulchen*)  et  de  Chubingen') 
coram  nobis  traxissent  in  causam  pro  eo,  quod  quoddam  pratum  situm  in  Staina')> 
videlicet  locum,  qui  Birtenle  *)  nominatur,  ipsis  abstulerunt,  asserentes,  quod  ad  conmunem 
pascuam  animalium  ipsorum  pertinet,  nos  auditis  hinc  inde  propositis,  quia  ex  parie 
dictorum  . .  abbatis  et  conventus  sufficienter  extitit  probatum ,  quod  predictum  pratum 
nomine  sui  monasterii  quadraginta  annis  et  citra  sine  omni  interrupcione  quiete  et 
pacifice  possederant,  habito  consilio  discretorum,  ipsum  pratum  sepedicto  monasterio 
sententialiter  adiudicamus,  antedictis  hominibus  nostris  in  hac  questione  perpetuum 
Silentium  inponentes.  In  cuius  facti  testimonium  presentes  litteras  nostro')  sigillo 
roboratas  ipsis  in  testimonium  concedentes. 

Datum  Rotenburc,  anno  domini  M*.  CC*.  LX*.  Uli.,  kalendis  Februarii,  indiccione  VII. 

Nach  dem  Original  des  jetzt  in  Frauenfeld  befindlichen  Archives  des  Klosters  Kreuzungen.  —  Abhängend 
ein  in  ein  leinenes  Säckchen  eingenähtes,  dem  Anfühlen  nach  zerbrochenes  Siegel.  Auf  dem  Rucken  der  Urkunde 
von  gleichzeitiger  Hand:  pro  prato  in  Nekergo  quod  est  sUum  in  Staindh,  darunter  von  jüngerer  Hand:  de 
WumUingen,  —  Abdruck:  Schmid,  Monum.  Hohenberg.  S.  25,  No.  45.  —  Regest:  Pupikofer,  Die  Regesten 
des  Stifts  Kreuzlingen.   Chur  1853,  S.  13,  Nro.  76  (mit  falschem  Datum). 

a)  Die  Urkunde  hat  fUschlich  nostros. 

1)  Heutzutage  nur  noch  der  Name  einer  zu  Rotenburg  a.  N.  gehörigen  Kirche.  —  2)  Kiebingen ,  O.A. 
Rotenburg.  —  3)  Steinach,  noch  heutzutage  ein  Flurname  auf  dem  linken  Neckarufer  unterhalb  Rotenburgs.  — 
4)  Birtenlee,  noch  jetzt  der  Name  eines  Wiesengrunds  ebendaselbst. 


1264.  Februar  9.  139 


1739. 

Der  Kämmerei'  Heinrich   von  Bienburg  und  seine  Söhne  übergehen  das  Eigenthum  an  aUen 
ihren  Besitzungen  mit  dem  Patronaie  der  Pfarrkirche  und  der  Pfründe  in  Altshausen  an  das 

deutsche  Hospital  in  Jerusalem. 

Altshausen  1264.     Februar  9. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  penitus  subprimitur  et  future  questionis 
dolus  totaliter  |1  conculcatur,  cum  hummana  discretio  non  solum  fragili  testimonio  morta- 
lium  innititur ,  sed  sua  negotia  |1  laborat  scripturarum  testimonio  roborari.  Nos  igitur 
Hainricus  camerarius  de  Bigenburc*)  una  cum  Hainrico,  ||  Conrado,  Dietone,  filiis  nostris 
ad  singulorum  et  omnium  memoriam  perducimus  et  scripto  presenti  futurorum  noticie 
declaramus,  quod  nos  gloriose  dei  genitricis  Marie  laudes  extollere  cupientes  ac  unigeniti 
filii  sui  domini  nostri  lesu  Christi  repromissiones  humiliter  intendentes  proprietates 
omnium  earum  possessionum ,  quas  apud  Alshusen')  possedimus,  pro  aucmento  divini 
cultus,  ut  dies  nostros  finire  in  suis  laudibus  nos  concedant,  hospitali  sancte  Marie  domus 
Theutwnicorum  lerosolimitane  cum  iure  patronatus  parrochialis  ecclesie  ac  prebende, 
agris,  terris,  pratis,  pascuis,  usuagiis,  molendinis,  aquarum  decursibus,  piscariis,  nemoribus, 
hominibus  nee  non  cum  omnibus  suis  appendiciis^  cultis  seu  incultis,  tactis  et  intactis, 
dono  caritative  traditionis  perpetuo  contulimus  quiete  ac  pacifice  possidendas,  omni 
.  repeticioni,  actioni  sive  querimonie,  que  nobis  ecclesiastici  vel  secularis  auctoritate  iudicii 
posset  conpetere,  renuntiantes  per  presens  publica  instrumentum.  Huius  rei  testes  sunt: 
frater  Rüdolfus  et  frater  Hermannus  de  Scafhusa  *),  frater  Johannes  de  Lewental  *),  frater 
Bruno  de  Altdorf*),  domini:  Ortolfus  de  Hasen wilar *),  Conradus  et  Ortolfus  fratres  de 
Hasenstaine  ^),  Manstocus  de  Rauensburc,  Conradus  et  Hainricus  fratres  de  Ruti  ®),  Vlricus 
et  Fridericus  fratres  de  Stubun  ®), .  •  Ordenarius,  Hainricus  de  Wachingen  *^,  milites,  magister 
Peregrinus ,  magister  Hainricus  minister  de  Bigenburc ,  Wem .  Huzo ,  . .  Pfafenhouen  "), 
Herbordus  rector  ecclesie  de  Richenbach")  et  alii  quam  plures.  Ne  autem  fratribus 
hospitalis  domus  pretaxate  aliqua  in  posterum  possit  aut  debeat  in  donatione  per  nos 
ipsis  facta  calumpnia  suboriri,  presens  instrumentum  ad  eorundem  cautelam  sigillo  nostro 
tradidimus  roboratum. 

Actum  in  ecclesia  Alshusen,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  quarto, 
V.  idus  Februarii,  VII.  indictione. 

An  weissen  leinenen  Fäden  das  bereits  Bd.  5 ,  S.  236  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  Umschrift : 
t  S^igiUum  H  . . .  RICI .  CAMERARII .  DE .  BIGE  . .  RC. 

18^ 


140  1264.     Februar  10  und  März.     • 

1)  Vergl.  S.  135,  Anm.  2.  —  2)  Altshausen,  0^.  Saulgau.  —  3)  ? Schaffhausen  am  Rhein.  —  4)  Löwen- 
thal,  O.A.  Tettnang.  —  5)  Altdorf,  jetzt  Weingarten,  O.A.  Ravensburg.  —  6  und  7)  Vergl.  S.  136,  Anm.  1.  — 
8)  Vergl.  Bd.  5,  S.509.  — 9)  Stuben,  O.A.  Saulgau.  —  10)  VSTachingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Riedlingen.  —  11)  Vergl. 
S.  137,  Anm.  5.  —  12)  Reichenbach,  O.A.  Saulgau. 


1740. 

Graf  Diepold  von  Merkenberg   bekennt,    dass   weder  er  noch  sein  Vater  Egino  weiland  Graf 

von  Aichelberg  an  gewisse  den  Frauen   in  Sirnau   übergebene  Weinberge  bei  Zdl  und  andere 

Grundstöcke  Lehens-  oder  Eigenthumsansprüche  gehabt  habe  oder  noch  habe. 

1364.     Februar  10. 

Nos,  dei  gratia  comes  Diepoldus  de  Merkenberc  ^),  notum  facimus  universis,  ||  quod 
nos  in  vineis  aput  Celle')  sitis,  in  pratis,  agris  sitis  in  dem  gehei,  que  bona  soror  || 
Geroldi  de  Ezzelingen  dicta  Tambure  dominabus  in  Sirmenowe*)  erogavit,  quando  ad 
ordillnem  earundem  sororum  se  cum  eisdem  et  bonis  aliis  transtulit,  nuUum  ius  nos  et 
E.  patrem  nostrum  comitem  de  Echelberc  *)  felicis  memorie  ratione  feodi  recognoscimus 
habuisse  nee  iure  proprietatis  nobis  aliquatenus  attinere.  Ut  autem  predicte  sorores  in 
eisdem  bonis  oecasione  nostri  de  cetero  non  graventur,  presentem  cedulam  sigilli  nostri 
munimine  roboramus. 

Datum  anno  domini  M.  CG.  LXIIII.,  IUI.  idus  Februarii,  indictione  VII. 

Abhängend  das  schildförmige  Siegel  des  Ausstellers,  45,39  mm  (IV.  B.  1):  ein  Topfhelm  mit  darauf 
gestecktem  Flügel;  Umschrift:  t  St^^tim .  COMITIS  .  DIEPOLDI .  DE  .  MERCHINBERG. 

1)  Erkenberg,  O.A.  Kirchheim.  -*-  2  und  3)  Zell  und  Sirnau,  O.A.  Esslingen.  —  4)  Aichelberg^  O.A.  Kirchheim. 


1741. 

Bischof  Heinrich   von  Speier  genehmigt   den  Verkauf  des  Dorfs  und   des  Patronatrechts   der 
Kirche  zu  Rietenau  durch  das  Kloster  Hirsau  an  das  Kloster  Steinheim. 

Speier  1264.     März. 

H.,  dei  gratia  Spirensis  episcopus.  Cum  dilecli  in  Christo  VoUandus  abbas  Hii-sau- 
ensis  et  conventus  nostrum  consensum  requisiverint  super  eo,  quod  liceret  ipsis  quedam 
bona  ipsorum  vendere,  ad  quam  vendicionem  ipsos  urgens  necessitas  compellebat,   nos 


1264.     März  11.  141 

ipsorum  compacientes  inopie  et  dilectarum  in  Christo  priorisse  et  conventus  in  Stainhein 
providencie  congaudentes ,  que  ipsa  bona,  villam  scilicet  Rietnow^)  cum  iure  patronatus 
ecclesie  diele  ville,  emerunt,  empeionem  ipsam  ratam  habemus  et  gratam  eamque  pre- 
sentis  scripti  testimonio  conflrmamus. 

Datum  Spire,  anno  domini  M*".  CC  LXIIII*,  mense  Marcio. 

Aus  dem  öfters  genannten  Kl.  Steinheimer  Copialbuch.  A.,  S.  114^* 
1)  Rietenau,  O.A.  Backnang. 


1742. 

Kanrad  IL,  König  von  Jerusalem  und  Sicüien,  Herzog  von  Schwaben,  entbietet  seinen  sämmt- 
liehen  Dienst-  und  Amtleuten  in  Schwaben  y  dass  er  dem  Kloster  Weissenau  für  immer  das 
Recht  bewilligt  habe,  seinen  ganzen  Holzbedarf  atts  dem  Altdorf  er  Forste  zu  beziehen  und 
denselben  einmal  im  Jahr ,   wenn  das  Wasser  gross  genug,    auf  der  Schüssen  in  das  Kloster 

zu  flössen. 

Lengenfeld  1264.     März  11. 

Conradus  secundus,  dei  gratia  Jerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sueuie,  universis  fidelibus 
ministerialibus  et  officialibus  suis  in  Sueuia  constitutis  gratiam  suam  et  omne  bonum. 
Vestigia  progenitorum  nostrorum  pro  aucmento  divini  cultus  assequi  per  omnia  cupientes 
tenore  presentium  universitati  deVocionis  vestre  constare  volumus,  quod  nos  aurem 
benevolam  largitatis  munificeneie  nostre  piis  ac  iustis  petitionibus  dilecti  et  specialis 
nostri  venerabilis  abbatis  Augie  minoris,  Premonstratensis  ordlnis,  Constantiensis  diocesis, 
benignius  inclinantes  ipsi  abbati  et  conventui  regi  regum  ibidem  humiliter  famulanti 
caritatis  intuitu  liberaliter  indulsimus  et  concessimus,  üt  in  perpetuum  possint  et  valeant 
sine  impedimento  quolibet  nostrorum  officialium  de  cetero  recipere  quorumlibet  lignorum 
necessaria  et  succidere  in  foresta  nostra  de  Altdorf*),  que  ad  usus  officinarum  sui 
monasterii  sufficient  ac  plene  sibi  videntur  expedire,  singulari  dilectionis  ex  afifectu  hanc 
ipsis  adicientes  gratiam,  quod  semel  in  anno  cum  aquarum  inundatio  ad  hoc  opportuni- 
tatem  eisdem  prestiterit,  per  decursum  alvei  aque,  que  Zusse  *)  nuncupatur,  sibi  lignorum 
copiam  ad  suum  monasterium  libere  possint  et  valeant  deportare.  In  cuius  rei  testi- 
monium  presentem  paginam  eidem  monasterio  dedimus  sigillo  nostre  celsitudinis  com- 
munitam. 

Datum  apud  Lengenueldt  ^),  anno  domini  millesimo  GC.  sexagesimo  quarto,  V.  idus 
Marcii,  VII.  indictione. 


142  1264.     März  30  und  April  1. 

Nach  einem  Pergament- Vidimus  des  kaiserlichen  Notars  Matthäus  Uerbrot  von  Ravensburg  vom  20.  Januar  1578. 
—  Abdruck:  Lfinig,  XVIII  (Spicil.  EccI.  UI)  S.  751.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  Regg.  Imperii  V.,  S.  889, 
Nro.  4792. 

1)  Altdorf,  heutzutage  Stadt  Weingarten ,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Die  Schüssen.  —  3)  Wohl  Burglengen- 
feld,  bair.  Bez.Amt88itz  in  der  Oberpfalz,  nördlich  von  Regensburg. 


1743. 

Das  Heüiggeistspital  in  Wimpfen  verspricht  detn  Johannüerspital  in  Hall  von  seinem  Haus 

in  Wimpfen  2  Urnen  Weins  jährlich  in  EUhofen  zu  liefern. 

1264.    März  30. 

Omnibus  presentium  inspectoribus  rector  domus  et  fratres  hospitalis  Sancti  Spiritus 
in  Wimpina  ^)  orationes  in  domino  sempiternas.  Noverint  universi  presentium  inspectores, 
quod  nos  domui  sacre  domus  hospitalis  Hierosolimitani  circa  muros  civitatis  Hallensis*) 
de  domo  nostra  in  Wimpina  duas  urnas  vini  in  festo  sancti  Michaelis  annis  singulis 
dare  nos  obligavimus  ipsasque  in  EllenhouenO  presentabimus  fratribus  antedictis.  Ad 
huiusmodi  ordinationem  inviolabilem  et  observantiam  sempiternam  presentem  cedulam 
sigillo  domus  nostre  robore  consignamus. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M**.  CG*.  LXIIIL,  in  dominica  Letare.  Testes:  frater 
Amoldus  sacerdos,  frater  Ludouicus,  frater  Amoldus,  frater  Emehardus  domus  Wimpine, 
frater  Heinricus,  frater  Cunradus,  frater  Albertus,  sacerdotes,  frater  Heinricus,  frater 
Vlricus,  laici,  Heinricus  Kuno  miles,  Wolflframus  canonicus  de  Oerengewe*)  et  alii 
quam  plures. 

Nach  einem  Copialbuch  der  Gommende  Hall-AfiTaltrach  vom  Jahr  1685,  Fol.  66^,  Nro.  73.  Ein  anderes 
Gopialbuch  dieser  Gommende  aus  dem  18.  Jahrhundert  hat  folgende  wichtigere  abweichende,  übrigens  meistens 
weniger  gute  Lesarten:  volle  {si.  orationts);  extra  (si.  circa);  EUetihoffen;  comignavimus ;  Ernhardus;  Albericus 
(st.  Albertus);  Henericus  Cimo;  Oerenge. 

1)  Wimpfen,  hessische  Provinz  Starkenburg..—  2)  Hall,  O.A.Stadt.—  3)  Ellhofen,  O.A.  Weinsberg.— 
4)  Oehringen,  O.A.Stadt.  

1744. 

Aht  Rivin  und  Convent  von  Kreuzlingen  verleihen  der  Wittwe  des  Ritters  Albert  genannt  vom 
Hofe,  seinem  Sohne  Wemher  und  seinen  beiden  Töchtern  ihre  Besitzungen  in  Bitzenhofen  gegen 

einen  Jahreszins  von  30  Schilling  Heller  auf  Lebenszeit. 

1264.     Aprü  1. 

Universis  Christi  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  R.  divina  ordinatione  abbas 
totusque  conventus  monasterii  ||  de  Crucelingen ')   salutem   et  in  domino  lesu  Christo 


1264.     April  1.  143 

orationes.  Noverint  universi  presentes  litteras  inspecturi,  quod  nos  possessio ||nes  nostras 
sitas  in  Bizenhouen  0,  quas  Albertus  miles  dictus  de  Curia  *)  in  feodum  pro  censu  annali 
a  nobis  tenuit,  ||  sicut  per  certas  metas  existunt  limitate,  Engillint  relicte  predicti  Alberti, 
Wernhero  filio  ipsius,  Engile  et  Irmengardi  filiabus  suis  pro  censu  deterrainato,  videlicet 
XXX**  solidis  denariorura  Gonstantiensis  monete ,  singulis  annis  in  festo  beati  Andree 
apostoli  monasterio  nostro  sine  omni  contradictione  so[l]vendis,  duximus  consensu  con- 
muni  concedendas  ea  conditione,  ut  idem  census  ab  illa  persona,  que  de  prescriptis  anjti- 
quior  fuerit,  integralitef  exigatur  et  sine  omni  protractione  persolvatur.  Verum  quia 
longi  temporis  usus  in  huiusmodi  causis  pericula  sepius  solet  inferre,  statuimus,  ordina- 
mus  et  presentibus  protestamur,  quod,  cum  prelibate  persone  decesserint,  nuUus  heredum 
ipsorum  in  prescriptis  possessionibus  ius  aliquod  infeodationis  sive  locationis  sibi  vendi- 
'  care  potest  nee  debet  ex  condicto,  sed  ad  nostrum  monasterium  revertantur  libere  prorsus 
et  absolute.  Porro  si  eedem  persone  vel  aliqua  ipsarum  ad  religionem  transierint,  ut 
cum  ipsis  transire  possint  possessiones  antedicte,  quoad  vixerint,  presentibus  liberam 
concedimus  facultatem,  ita  tarnen  quod  census  preconceptus  sine  qualibet  diminutione 
et  omni  preiudicio  singulis  annis  termino  statuto  monasterio  nostro  persolvatur,  post 
obitum  vero  sepedictarum  personarum,  sive  religiöse  fuerint  vel  seculares,  possessionibus 
sepefatis  monasterium  nostrum  gaudeat  liberis  et  absolutis.  In  cuius  facti  testimonium 
presentes  litteras  conscribi  fecimus,  quarum  unam  aput  nos  reponentes,  alteram  pre- 
scriptis personis  conferentes. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  C.  C*.  LX^  IIIL,  indictione  VII.,  kalendis  Aprilis.  Nos 
Ortolfus  et  Cunradus  milites  de  Hasinsten"),  quia  prescriptis  interfuimus  tractatibus  con- 
sensum  nostrum  adhibentes,  sigilla  nostra  presentibus  duximus  appendenda. 

Nach  dem  Originale  des  jetzt  in  Frauenfeld  befindlichen  Klosterarchiva  von  Kreuzungen.  Drei  abhängende 
Siegel:  1)  spitzoval,  in  ein  Säckchen  eingenäht,  dem  Anfühlen  nach  zerbrochen;  2)  Ortolfs  von  Hasenstein,  vergl. 
S.  136,  namentlich  am  Rande  sehr  beschädigt;  3)  Konrads  von  Hasenstein,  schildförmig,  50,42  mm  (IV.  A.  1): 
ein  stehender  Hase,  die  beiden  hinteren  Läufe  und  der  vordere  linke  Lauf  je  auf  1  Bergspitze,  Umschrift:  f  SigiUum, 
C  . . .  RADI .  DE  .  HASINSTAIN.  —  Regest:  Pupikofer,  die  Regesten  des  Stiftes  Kreuzungen,  Chur  1853,  S.  14, 
Nro.  78  (mit  unrichtigem  Datum). 

a)  Es  steht  eben  Grucelig. 

1)  Bitzenhofen,  O.A.  Tettnang.  —  2)  Sicherlich  nicht  auf  Chur  zu  beziehen,  sondern  ein  Eigenname 
„Vomhof*S  ähnlich  wie  „Imhof*.  —  3)  Vergl.  S.  136,  Anm.  1. 


1 


144  1264.     April  7. 


1745. 

Priorin  und  Convent  der  Schwestern  zu  St.  Margareth  in  Augsburg  nehmen  den  Ort,  tvelchen 
der  Kämmerer  Marquard  von  Bopfingen  den  aus  ihrem  Kloster  zum  Zweck  der  Errichtung 
einer  geistlichen  Anstalt  nach  Bopfingen  eingeladenen  Schwestern  eingeräumt  hat,  unter  gewissen 

näheren  Bedingungen  an* 

1264.     April  7. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis . .  humilis  priorissa  totusque 
coDventus  sororum  sancte  Margarete  in  Augusta  pacem  ||  et  gaudium  in  Christo  lesu. 
Ne  gestorum  veritas  oblivionis  obducta  nubilo  lapsu  temporis  evanescat,  expedit,  ut 
perpetuandarum  rerum  memoria  II  scripture  amminiculo  roboretur.  Hinc  est ,  quod  nos 
ad  universorum  pervenire  volumus  noticiam,  quod  cum  vir  strenuus  dominus  M.  camera- 
rius  II  de  Bopphingen  *)  zelo  ductus  pietatis  quasdam  ex  sororibus  nostris  ad  locum  in 
Bopphingen,  quem  de  patrimonio  suo  cultui  divino  deputavit,  ad  instaurandum  ibidem 
sancte  religionLs  Studium  invitaret,  nos  eundem  locum  sub  condicionibus  nobis  per 
memoratum  M.  expressis  provida  deliberatione  habita  duximus  acceptandum ,  ut  videlfcet 
sorores  ad  dictum  locum  per  uos  destinande  ibidem  maneant  sub  regulari  disciplina  deo 
in  Perpetuum  famulature.  Si  vero,  quod  absit,  ingruente  hostilitate  seu  alia  quacumque 
urgente  necessitate  eas  prefatum  locum  deserere  oportuerit,  quicquid  eisdem  tam  in  rebus 
mobilibus  quam  inmobilibus  a  prenominato  M.  seu  aliunde  qualitercumque  pia  fidelium 
largitione  dum  ibi  steterint  fuerit  coUatum  ipsis  recedentibus  nichil  ex  omnibus  secum 
auferendi  habere  poterunt  potestatem,  sed  universa  et  singula,  que  ibidem  fuerint 
reperta,  per  venerabilem  Augustensis  ecclesie  episcopum  necnon  per  reverendos  prepo- 
situm,  decanum,  scolasticum,  plebanum  eiusdem  ecclesie,  item  priorem  fratrum  Predica- 
torum  domus  dicte  civitatis  et  gardianum  fratrum  Minorum  in  Nordelingen*),  prout  ipsis 
salubre  visum  fuerit,  debebunt  religiosis  ac  piis  locis  absque  contradictione  qualibet 
dispensare.  Pro  huius  itaque  rei  testimonio  ac  robore  firmitatis  presentem  paginam 
sigillis  dicti  venerabilis  episcopi  et  memoratarum  honorabilium  personarum  et  nostro 
duximus  muniendam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CC*.  LXIIIP.,  VII.  ydus  Aprilis. 

Nach  dem  Originale  des  fQrstl.  oettingen-wallersteinischeu  Archives  zu  Wallerstein.  Von  den  8, angehängt 
gewesenen  Siegeln  sind  vom  1.  und  8.  nur  noch  die  Pergamentstreifen  vorhanden,  die  anderen  mehr  oder  weniger 
insbesondere  am  Rande  beschädigt.  2)  des  Probsts  von  Augsburg  (IIL  B.  2.  a) :  der  untere  Theil  des  ein  Buch 
vor  die  Brust  haltenden,  auf  einem  Elephanten  stehenden  Probsts,  d.  h.  des  auch  in  den  Jahren  1267  und 
1268  genannten,  im  Jahr  1288  verstorbenen  Augsburger  Domprobsts  Ludwig  von  Helfenstein,  von  der  Umschrift 
luchts  mehr  erhalten;  3)  des  Dekans  Siefrid  von  Augsburg,  spitzoval,  c.  50,  c.  32  mm  (III.  A.  2.  a):  der  stehende 


1264.    Mai  und  Mai  12.  145 

Dekan,  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift: . .  SIFRI . . .  ECGVes^IE .  DECAN . . ;  4)  spitz- 
oval,  c.  45,  c.  25  mm  (III.  A.  2.a):  eine  stehende  Figur  in  priesterlichem  Gewände,  von  der  Umschrift  erhalten: 
. . .  ARCHIDIACO . .  .;  5)  des  Scholastikus  Marquard  von  Augsburg,  spitzoval,  c.  35,  c.  25  mm  (III.  A.  2.a):  ein 
rechtsgewandter  Mönch  mit  Kapuze,  in  der  Rechten  eine  Ruthe,  in  der  Linken  ein  Buch,  von  der  Umschrift 

erhalten :  .  ARQVARDVS .  SCOL VS .  AVGVST .  ECCL . . ;  6)  des  Priors  des  Predigerklosters  zu  Augsburg, 

spitzoval,  c.  37,  c.  27  mm  (II.  B.) :  das  Christuskind  in  der  Krippe  liegend ,  Ober  welche  2  Ochsenköpfe  herein- 
schauen, daneben  ein  sitzender  Heiliger,  Umschrift:  f  SIGILL . . .  RIS  .  AVGVSTENS  . . ;  7)  dreieckig,  (IV.A.  1.): 
nur  im  unteren  Theile  erhalten:  ein  (?nur  noch  ein)  Querbalken,  von  der  Umschrift  mit  Sicherheit  nur 
VARD DE  zu  entziffern. 

1)  Bopfingen,  O.A.  Neresheim.  —  2)  Nördlingen,  bair.  A.G.*Sitz. 


1746. 
Truchsess  Heinrich  v(n%  Waldhur g  beurkundet,  dass  er  Guta,  die  Wittwe  Kizins,  dem  heiligen 

m 

Martin  und  dem  heiligen  Blute  in  Weingarten  als  Eigenthum  geschenkt  habe. 

Waldburg  1264.     Mai. 

H.  dapifer  de  Walpurc  universis ,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit ,  noticiam  || 
rei  geste.  Ne  gesta  modernorum  in  posterum  calumpniari  valeant ,  necessitas  exegit  || 
ea  scripturanim  serie  perennari.  Hinc  est,  quod  omnibus  notum  esse  cupimus  et  pre- 
sentibus  ||  profitemur,  quod  nos  Gütam  relictam  quondam  Kicins  sancto  Martino  et 
saerosancto  sanguini  monasterii  in  Winegarten  intuitu  dei  titulo  proprietatis  contulimus 
clim  omni  iure  in  perpetuum  possidendam,  insuper  renunciantes  omni  iuri  et  iuris  auxilio, 
omni  actioni  et  defensioni,  per  que  predicta  donatio  seu  tradicio  posset  irritari,  revocari 
vel  inpediri.  In  euius  rei  testimonium  presentem  litteram  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri. 

Datum  Walpurc,  anno  domini  M^  CG*.  LXIIII.,  indictione  VIL,  mense  Mali. 

Es  hängt  nur  noch  der  Pergamentstreifen,  an  welchem  das  Siegel  befestigt  war,  an. 


1747. 

Bischof  Iring  von  Wirzburg  spendet  au^  Anlass  der  Weihe  eines  Altars  in  der  Klosterkirche 

zu  Gnadenthal  den  Besuchern  Ablass. 

1264.    Mai  12. 

L,  dei  gracia  Herbipolensis  episcopus,   omnibus  Christi  fidelibus  ad  dedicacionem 

altaris  unius  ecclesie  monasterii  ||  sanctimonialium  in  Gnadental  cum  devocione  accedentibus 
VI.  19 


146  1264.     Mai  27. 

vere  penitentibus  et  confessis  XL  dies  ||  iniuncte  peuitenti?  et  annum  peccatorum  venialium, 
Vota  fracta^  peccata  oblita,  iniectiones  manuum  ||  in  parentes,  misericorditer  indulgemus. 
Item  apparentibus  in  carriaa  cum  devocione  carrinam  et  annum  penitencialem,  mulieribus, 
que  omni  caucione  adhibita  pueros  baptizatos  aput  se  mortuos  invenerunt,  carrinam 
relaxamusy  ita  ut  ieiunent  tribus  ebdomadis  ante  Nativitatem  domini  in  hoc  anno.  Hec*) 
indulgencia  duret  per  mensem  continue  et  singulis  mensibus  una  die  dominica  per 
circulum  huius  anni  et  in  anniversario  dedicacionis  et  inantea  singulis  annis  in  anni- 
versario  XL  dies  iniuncte  penitenti^  in  perpetuum,  cum  indulgencia  venerabilis  domini 
episcopi  Sambiensis  0,  qui  ibidem  gesserit  vices  nostras,  et  indulgencia  venerabilis  domini 
Lutolfi,  episcopi  Haluerstatensis  *),  XL  dierum. 

Datum  anno  domini  M^  CG*.  LXIIIL,  IUI.  idus  Maii,  indictione  VII.,  pontificatus  nostri 
anno  XL 

*  Nach  dem  Original  im  fürstlich  hohenlohischen  Archive  in  Oehringen.  Abhängend  das  spitzovale  Siegel 
des  Ausstellers ,  dessen  unterster  Theil  fehlt  (III.  A.  2.  b) :  der  Bischof  auf  einem  mit  Hundsköpfen  und  Tatzen 
verzierten  Stuhle  sitzend,  in   der  Rechten   den  Bischofsstab,  in  der  Linken  ein  aufgeschlagenes  Buch  auswärts 

emporhaltend.    Umschrift :   f  IRINGVS  .  DEI .  GRA S  .  ECLESIE .  EPC ....  —  Abdruck :   Wibel ,   hohenloh. 

Kh'chen-  und  Ref.-Hist.  II.  Cod.  dipl.  p.  72,  Nro.  LI. 

a)  Das  zunächst  folgende  Wort  litera  ist  wieder  gestrichen. 

1)  Sambien,  Samland,  dereinst  eine  der  vier  Provinzen  Ostpreussens  zur  Zeit  der  Deutschordensherrschaft, 
heutzutage  ein  Theil  des  preuss.  Reg.Bez.  Königsberg.  (Bischof  Heinrich  von  Samland  ist  der  erste  bekannte 
Wirzburger  Weihbischof,  s.  Archiv  des  histor.  Vereins  v.  Unterfranken  18,  24  ff). —  2)  Halberstadt,  bekannte 
preuss.  Kreisstadt.  Ein  Bischof  Lutolf  (II.)  regierte  c.  1253  bis  c.  1257,  blieb  auch  nach  seiner  Absetzung  um*s 
letztgenannte  Jahr  noch  Stiftsmitglied,  nannte  sich  übrigens  selbst  ehemaligen  halberstädtischen  Bischof  und  war 
auch  1273  und  1287  als  Ablassspender  thätig  (vergl.  L.  F.  Niemann,  Geschichte  Halberstadts  I,  1829,  S.365  ff.) 


1748. 

Der   Provincialprior   Guido   und  das    Capitel  des  Augustbier-Eremitetiordetts    in  Deutschland 

nehmen  das  Frauenkloster  Oberndorf  in  ihren  Orden  auf. 

Seemanshausen  1264.    Mai  27. 

Venerabilibus  in  Christo  priorisse*)  et  sororibus  ordinis  sancti  Augustini  in  Obern- 
dorf ^),  Constantiensis  diocesis,  frater  Guido,  prior  provincialis  fratrum  Eremitafum,  ordinis 
sancti .  Augustini ,  per  regnum  Alamanie  cum  diffinitoribus  ac  universis  fratribus  ad 
provinciale  capitulum  celebratum  **)  in  Semanshusen  *j,  Ratisponensis  diocesis,  congregatis 
salutem  in  domino.  Cum  nobis  fuit  pluries  supplicatum,  quod  vos  ad  ordinem  nostrum 
reciperemus,    ut    possetis  sub  regula  beati  Augustini   iuxta  formam  nostri  ordinis  et 


1264.     Juni  17.  147 

doclrinam  domino  liberius  famulari,  habito  consilio  totius  dicti  capituU  et  deliberatione 
plena  vos  tarn  presentes  quam  futuras  ad  obedientiam,  protectionem ,  consilium  et 
iuvamen  nostri  ordinis  duximus  reeipiendas  iure  venerabilis  palris  domini  episcopi  Con- 
stantiensis  et  parochialis  ecclesie  in  omnibus  semper  salvo.  In  cuius  rei  Signum  presentes 
ntteras  sigillorum  dicti  capituli  et  provincialis  munimine  fecimus')  roborai-i. 

Datum   in  dicto  capitulo  Samenshusen  *) ,  anno  domini  M.  CC.  LXUII.,  VI.  kalendas 
Juni). 

Nach  einem  Copialbuche  des  Klosters  Obemdorf  aus  dem  17.  Jahrhundert,  S.  1. 

a)  Hier  und  in  der  Folge  sind  die  mittellateinischeii  e  statt  der  a  der  Handschrift  wiederhergeslelK.  —  b)  Die 
Handschrift   hat    falsch   ceUbrato.  —  c)   Desgl.  Seimtnthaueett.  —  d)  D«egl.  mwiimen   fratrum.  —  e)  Desgl.  Samenshaiigen. 

1)  Oberndorr,  O.A.Sladt.  —  2)  Seeroanshausen,  Gem.  Reichen eibach,  bair.  A.G.  Bggenfelden. 


1749. 

ÄeUisain  Mathüde  und  der  Cmvent   von  Buckau   überlassen  das  Eigentkum   von  Gütern   zu 

Adeloltsweiler  und  Richlinshäus  gegen  Zahlung  eines  jährlichen  Wadiszijises  an  das 

Kloster  Baind. 

Buchau  1364.    Juni  17. 

In  nomine  domini.  Amen.  Nos  Machthildis,  dei  gratia  Bächaugensis  ecclesie  abba- 
tissa,  totusque  conventus  mona||sterii  nostri  universis  presens  scriptum  intuentibus 
presentibus  ac  futuris  noticiam  subscriptorum.  Ne  conditionis  ||  huminane  fragililas,  que 
numquam  in  eodem  statu  cemitur  permanere,  suos  cum  lapsu  temporls  possit  variare 
contractus  II  äut  ex  deffectu  testium  decedentium  quisquam  suas  pactiones  valeat  inmutare, 
prudentum  ad  futuras  Utes  conculcandas  maturitas  adinvenit,  quod  singulorum  negotia 
scripturarum  serie  consenrentur.  Memorie  namque  singulorum  exponimus  et  futurorum 
noticie  declaramus,  quod  nos  earum  possessionum  proprietates,  quas  Conradus  Büchinovge 
apud  Ädelolteswilar ')  a  monasterio  nostro  tenebat  in  feodo,  necnon  earum  possessionum 
proprietates,  quas  Vlricus  deSu^en')  et  Bokeliuus  apud  RicheünshusO  iusto  proprielatis 
titulo  possederanl,  qui  de  personis  suis  Böchaugensi  pertinere  monasterio  noscebantur 
et  easdem  proprietates  apud  Rictielinshus  monasterio  de  Biwende  pro  quadam  summa 
peccunie  vendiderunt,  presentibus  aliquantis  monasterii  nostri  fidelibus  earundem  posses- 
sionum ab  eisdem  recepta  resignatione  libera  et  manifesta  pro  censu  annuo  trium  ferto- 
num  cere  videlicet  ipsi  monasterio  de  Biwende  decrevimus  concedendas,  ita  quod  idem 
census  trequenter  in  vigilia  Mathei  apostoli  BAchaugensi  monasterio  persolvatur.  Huius 
rei   testes   sunt;   Albertus   canonicus   chori  Böchaugensis  rector  ecclesie   de   Kanzach '*)• 


148  Nach  1264,  Juni  17. 

Rüdolfus  plebanus  de  Boze^),  Walterus  nobilis  de  Buwenburc^),  Marquardus  et  RA. 
fratres  de  BAchaugia,  Conradus  de  Scuszenreit  ^) ,  milites,  Manegoldus  de  Ysowe')^ 
Bertoldus  de  Rotwil'),  Fridericus  de  Biwende,  conversi  eiusdem  monasterii  et  älii  quam 
plures.  Ad  evidens  igitur  firmitatis  inditium  et  huius  facti  robur  perpetuo  retinendum 
presens  instrumentum  sigiUo  nostro  nostrique  conventus  fecimus  insigniri. 

Actum  BAchaugie^  anno  doniini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  quarto,  XV.  kalen* 
das  Julii,  VII.  indictione. 

Nach  dem  Original  der  salm-reifferscheid-dyck'schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  An  blau  und  weissen  leinenen 
Fäden  verkehrt  befestigt  das  bereits  Bd.  5,  S.  59  beschriebene  Siegel  der  Aebtissin.  Das  Conventssiegel  ist 
abgerissen. 

1)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  ?Abetsweiler,  früher  auch  Adelpotsweiler ,  Albotsweiler  geschrieben,  Gem. 
Bergatreute,  oder  Adelhartsweiler,  abgeg.  bei  Otterswang,  beide  O.A.  Waldsee.  —  2)  Saulgau,  O.A.  Stadt.  —  3)  Vergl. 
S.  96,  Anm.  2.  —  4)  Kanzach,  O.A.  Riedlingen.  —  5)  Boos,  O.A.  Saulgau.  —  6)  Baumburg,  abgeg.  Burg  bei 
Hundersingen ,  O.A.  Riedlingen.  —  7)  Schussenried,  O.A.  Waldsee.  —  8)  Vergl.  S.  96,  Anm.  7.  —  9)  Rotweil, 
O.A.Stadt. 


1750. 

Schwester  Mechtilde,  einst  Aebtissin  zu  Buchau,  beurkundet,  dass  das  von  Buchinau  an  Baind 

gegebene  und  von  ihr  letzterem  Kloster  als  Zinslefien  übertassene  Gut  von  altersher  Mannlehen 

der  Dienstmannen  gewesen  und  nie  zum   Urbar  oder  zur  getneinen  Pfründe  gehört  habe. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (nach  1264,  Juni  17)"^). 

Ich  swester  Maehtilht,  diu  etteweime  aBbtissinne  ze  Bvchöwe  waz,  ih  tAn  chunt  mit  |I 
disem  bri*fe  allen  den  chorherron  von  Costenze  und  allen  den  die  in  lesent  und  ||  hörent, 
daz  daz  gAt,  daz  Btchinöge  ze  Bivnde  gab,  daz  daz  manlehen  ist  gewesen  von  ||  alterher 
der  dienistmanne  und  weder  an  urbor  noh  an  gemaine  phrunde  horte ,  ||  daz  gab  ih  ze 
Bivnde  ze  zinslehen  und  gab  darAber  mine  hantvesti  mit  gAtem  urchAnde  und  wizzent 
darzA,  daz  ich  ufen  mine  sele  ungerne  wider  dem  rehte  dehaime  closter  ga?be  aide  naeme. 

Die  Handschrift  der  Urkunde  ist  mehr  diejenige  der  Bücher-  als  der  Urkundenschrift.  Hinten  von  ziemlich 
gleichzeitiger  Hand:  Scriptum  Mcehtildvi  abbatisse  de  Bvchaugia  umbe  dem  ziselehen.  Spitzovales  Siegel,  dessen 
oberster  Theil. fehlt  (III.  A.  2c.):  die  Verkündigung  Maria,  darunter  eine  knieende,  die  Hände  zum  Gebet  aus- 
streckende weibliche  Person.  Von  der  Umschrift  noch  die  Worte: ....  ORISSE  .  De  .  HIMILWNNE») .  ORD  .  FRM . 
PR ....  erhalten. 

*)  Eine  Aebtissin  Mechtilde  von  Buchau  wird  urkundlich  in  dem  Jahre  1242,  um  1249,  1262,  1263  und  am 
17.  Juni  1264  erwähnt  (vergl.  Bd.  4,  S.  39,  456,  Bd.  6,  S.  79,  95  und  die  vorhergehende  Urkunde),  somit  muss  diese 
Urkunde  nach  dem  letzten  Zeitpunkte  ausgestellt  worden  sein. 

1)  Himmelwonne,  der  frühere  Name  des  Dominikaner-Nonnenklosters  Löwenthal,  O.A.  Tettnang. 


1264.    Juni  18.  1«9 

1751. 

Friederich  von  Archshofen  gibt  zugleich  mit  seiner  Gattin  Hedwig  um  ihrer  heider  und  seitier 

Voreltern  Seelenheils  willen  durch  eine  Schenkung  unter  Lebenden  seine  Güter  in  Lokr  an  das 

Kloster  Frauentkai. 

Wirzburg  1364.    Juni  18. 

Ego  Fridericus  de  Argeshoven')  tenore  presentium  recognosco  publice  proleslans, 
quod  coadunata  l|  manu  usoris  mee  Hedewigis  legavi  et  lego ,  donavi  et  dono  bona  mea 
in  Lare  *)  annuatim  ||  triginta  et  duo  maldra  siliginis  solventia  monaslerio  dominarum 
religiosarum  in  Vrowental  %  ordinis  ||  Cisterciensis,  pro  remedio  anime  mee ,  uxoris  mee, 
necnon  omnium  progenilorum  meorum  etemaliter  post  mortem  meam  et  uxoris  mee 
prefate  iure  perpetuo  possidenda.  Ex  quibus  post  mortem  alterius  coniugis  decem  maltra 
dominabus  cedent  prefatis  et  post  mortem  amborum  totam  summam  integratiter  annone 
percipient  memorate.  Hoc  sane  intelligendum ,  quod  donatio  hec  est  simpticiter  inter 
vivos  accipienda  et  non  pro  testamento,  quod  est  donatio  causa  mortis.  In  cuius  rei 
evidens  argumentum  presentem  litteram  sigillo  domini  mei  Gotfridi  de  Brunecke*)  nee 
non  proprio  sigillo  meo  tradidi  roborandam.  Huius  rei  testes  sunt:  de  domo  fratrum 
Theutonicorum  frater  Gerhardus  de  Hirzberc"),  frater  H.  de  Stubewege  ^,  et  de  canouicis 
maioris  ecclesie  Herbipolensis  Otto  custos ,  C.  cellerarius ,  item  Marquardus  Cruso, 
Marquardus  Weiso  milites  et  alü  quam  plures. 

Actum  et  datum  Herbipoli,  in  presentia  domini  Iringi  episcopf,  anno  domini  M°.  CC°. 
LX°.  IUI".,  XIUP.  kalendas  Julii. 

Nach  dem  Original  im  k.  bair.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München.  Zwei  schildförmige  Siegel  aus 
braunem  Wachse:  1)  zwei  über  einander  stehende  Leoparden,  Umschrift:  SIGILLV.  .GOTFRIDI .  D . . .  HENLOGH; 
2)  innerhalb  einer  geschindelten  Bordur  ein  Adler,  Umschrift:  t  S . .  VM  .  FRIDE . .  CI .  DE .  ARG 

1)  Aichshofen,  O.A.  Mergentheim.  —  2  und  3)  Frauenlhal,  etwas  nördlich  von  Archshofen,  jetzt  Pfarrdorf,  O.A. 
Mergentheim,  und  der  dazu  gehörige  Weiler  Lohrhof.  —  4)  Brauneck,  Burgruine  und  Weiler  der  Gem.  Reinsbronn, 
O.A.  Mei^enthetm,  einst  Sitz  einer  hohenlohiscben  Linie.  —  5)  Hirschberg,  abgeg.  Stammburg  an  der  Bergstrasse 
Prov.  Starkenburg  im  Grossherzogthum  Hessen.  —  6)  Unermittelt. 


1752. 

Bischof  Iring   von   Wirzburg   beurkundet   die  in  der  vorige  Urkunde  genannte  und  in  seiner 

Gegenwart  geschehene  Schering  Friederichs  von  Archshofen  an  das  Kloster  Frauenthal. 

Wirzburg  1264.     Juni  18. 

Iringus,  dei  gracia  Herbipolensis  episcopus,  omnibus,  ad.  quos  presens  scriptum 
pervenerit,  salutem  in  domino.    Ea  que  geruntur  ||  in  tempore,  ne  processu  temporis  a 


150  1264.    Juli  4. 

memoria  hominum  elabantur,  solent  scripture  testimonio  testiumque  noticia  ||  perhennari. 
Noverint  igitur  universi  tarn  presentes  quam  ftituri,  quod  Fridericus  miles  de  Argers- 
houen^)  ||  ad  honorem  lesu  Christi  eiusque  gloriose  genitricis  et  virginis  Marie  pro  remedio 
anime  sue,  uxoris  sue  nee  non  omnium  progenitorum  suorum  bona  sua  in  villa  Lare^, 
maldra  triginta  et  duo  solventia,  contulit  et  confert,  tradidit  et  tradit  coadunata  uxoris 
sue  manu  in  nostra  constitutus  presentia,  interpositis  exceptionibus  inh*a  scriptis,  ut 
videlicet  post  mortem  alterius  coniugis  decem  maldra  de  annona  prefata  monasterio 
dominarum  in  VrowentaP)  cedant  et  post  mortem  utriusque  dicta  annone  summa  in 
usus  memorati  monasterii  totaliter  redigatur,  renuncians  aliis  omnibus  eondicionibus, 
quibus  irretractabiles  donationes  secundum  leges  et  canones  poterunt  infirmari.  In  cuius 
rei  testimonium  presentem  litteram  sigillo  nostro  et  predicti  militis  fecimus  roborari. 
Testes  sunt :  nostre  ecclesie  canonici  Otto  custos  et  • .  cellerarius,  item  Marquardus  Cruso 
et  Marquardus  Weiso  milites  et  alii  quam  plures. 

Datum  et  actum  Herbipoli,  anno  domini  M*.  CG*.  LX*.  IUP.,  XIIIP.*)  kalendas  Julii. 

Nach   dem  Originale   im  Reichsarchive    zu  München.     Etwas   beschädigt   das  bei  der  vorigen  Urkunde 
beschriebene  schildförmige  Siegel  des  Friederich  von  Archshofen;  von  der  Umschrift  noch  erhalten  die  Worte: 

t .  SI FRIDERICI .  DE . .  RGISHOVEN.   Das  Siegel  des  Bischofs  hing  nicht  an,  denn  es  findet  sich  selbst  nicht 

ein  Einschnitt  im  Pergamente  zu  seiner  Aufnahme. 

*)  In  Lang,  Reg.  Boic.  3,  229  ist  das  Datum  dieser  Urkunde  als  XIU.  kal.  Jul.  gelesen,  dabei  aber  ein  hart  an 
X  gesetzter,  mit  ihm  theilweise  zusammenfallender  weiterer  I  Obersehen. 

1—3)  S.  die  vorige  Urkunde.  • 


1753. 

Der  edle  Eglolf  von  Steusslingen  schenkt  das  Eigenthum  an  dem  Hofe  in  Schlechtenfeld,  welchen 
die  Ritter  Grife  von  Bergach  und  Grife  mit  seinen  beiden  Söhnen  von  ihm  zu  Lehen  getragen 

ufid  dem  Kloster  Schussenried  vermacht  haben,  an  dieses  Klostef\ 

Steusslingen  1264.     Juli  4, 

In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Amen.  Eglolfus  nobilis  de  Stuzlingen^ 
universis  tam  presentibus  ||  quam  futuris  presentem  paginam  inspicientibus  salutem  et 
noticiam  rei  geste.  Quoniam  vita  hominum  ||  quasi  vapor  est  ad  modicum  parens  et 
quasi  aqua  dilabimur  universi  ^  neccessarium  ergo  videtur  et  utile^  ut  ho||minum  acta 
digna  memoria  scriptis  perhennentur.  Proinde  universitati  tam  presentium  quam  futu- 
rorum  patere  volumus,  quod,  cum  dominus  Grife  miles  dictus  de  Berkach')  et  miles 
dictus  Grife,  Heinricus  et  Lvdewicus  filii  sui;  curiam  sitam  in  Slehtinvelt '),  per  quam  a 
nobis  infeudati  fuerant,  ecclesie  Sorecensi  et  venerabilibus  in  Christo  eiusdem  monasterii 


1264.    Juli  10.  151 

canonicis,  cum  etiam  ad  petitionem  eorum  E.  dictum  Grife  in  canonicum  et  confratrem 
receperint,  sub  nomine  testamenti  sive  remedii  erogaverint,  nos  vero  ius  libertatis  debite') 
et  proprietatis,  quod  ad')  nos  de  eadem  curia  spectabat,  ut  dictum  est,  in  honore  sancte 
dei  genitricis  Marie  sanctique  Magni  coqfessoris  prescripte  ecclesie  Sorecensi  et  viris 
religiosis  ibidem  deo  militantibus  liberaliter  in  perpetuum  tradidimus  possidendum,  pre- 
sentibus  Eber,  comite  de  Wartstaine  ^),  C.  de  Kirohain*^),  H.  de  Husen*).  Ne  autem  huius 
donationis  libertas  a  nostris  successoribus  sive  quibuscumque  contradictoribus,  quod  absit, 
in  posterum  valeat  infirmari,  presentem  paginam  nostri  sigilli  karactere  communitam 
sepedictis  canonicis  in  testimonium  duximus  concedendam. 

Datum  Stuzlingen,  anno  domini  M*.  CG*.  LXIIIL,  quarto  nonas  Julii,  indictione  VII. 

An  weisser  leinener  Schnur  das  bereits  S.  101  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

a)  Diese  beiden  Worte  sind  über  der  Zeile  bineingeschrieben. 

1—3)  Alt'Steusslingen,  Bergach,  Schlechtenfeld,  Gem.  Kirchen,  O.A.  Ehingen.  —  4)  Wartstein,  zerst.  Stamm- 
burg, O.A.  Münsingen.  —  5  und  6)  Kirchen  und  Hausen  ob  Allmendingen,  O.A.  Ehingen. 


1754. 

Der  Kämmerer  Heinrich  von  Bienburg  gestattet  dem  Kloster  Weissenau,  das  zu  dessen  Werk- 

häusern  fliessende  Wasser  nach  Belieben   auf  seine  angrenzenden  Besitzungen  überfliessen   zu 

lassen  und  einen  Weg  für  Leute  und  Pferde  neben  dem  Flussbette  zu  haben. 

Ravensburg  1264.     Juli  10. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  penitus  subprimitur  et  future  questionis 
dolus  II  totaliter  conculcatur ,  cum  prudentum  discretio  soli  testimonio  mortalium  non 
innititur,  sed  fragilitatis  sue  ||  negotia  laborat  scripturarum  indiciis  conservari.  Nos  igitur 
Hainricus  camerarius  de  Bigenburc*)  viam  future  ||  actionis  nostris  precludere  successo- 
ribus cupientes,  ne  sue  salutis  aucmentum  in  locis  divino  cultui  dedicatis  perversorum 
inducti  suasionibus  *)  aut  scelerate^)  cupiditatis  vicio  consternati  minuere  possint  vel 
debeant,  universis  et  singulis  presenti  scripto  duximus  explanandum,  quod  nos  participes 
fieri  cupientes  divinorum  serviciorum,  que  apud  minorem  Augiam  creatori  nostro  digne 
devote  ac  humiliter  exhibentur,  et  quod  nostris  ibidem  peticionibus  gratanter  occumtur, 
ipsis  concessimus  et  per  presens  instrumentum  liberaliter  indulgemus,  ut  aque  decursum 
ad  officinas  monasterii  sui  descendentem ,  quotiengcumque  voluerint,  ad  possessiones 
nostras  eiusdem  aque  decursui  adiacentes  licite  inundare  valeant  et  pedura  et  equorum 
viam  iuxta  ipsius  aque  alveum  de  cetero,  cum  eisdem  fuerit  ex^pediens,  retinere.  Ne 
autem  monasterium  Augie  minoris  predictum  ex  speciali  gratia  et  huiusmodi  dono  nostre 


152  1264.  Juli  14. 

concessioüis  per  quosquam  in  posterum  valeat  fatigari,  presens  instrumentum  sigillo 
nostro  commumtum  eidem  duximus  pro  testimonio  conferendum. 

Datum  apud  Rauensburc,  anno  domini  millesimo  CG.  LXIIIL,  VI.  idus  Julii,  VII. 
indictione. 

An  weiss-leinener  Schnur  das  bereits  Bd.  5,  S.  236  beschriebene  Siegel, 
a  und  b)  Die  Urkunde  hat,  verschrieben,  8au»ionibu8  und  ze^aU, 
1)  Vergl.  S.  135,  Anm.  2.  

1755. 

Graf   Ulrich  von  Wirteniberg  übergibt  dem  Probst  und   Convent  zu  Adelberg  für   ein   ihm 
um  70  Pfund  Heller  verkauftes  Pferd  seine  Wiesen,  Nassach  genannt,  und  andere  Güterstücke 

in  Schorndorf  und  Schombach  an  Zahlungsstatt. 

Schorndorf  1264.     Juli  14. 

In  nomine  domini.  Amen.  t'Iricus  comes  de  Wirtemberch  ||  tenore  presencium 
constare  volumus  universis ,  quod  nos  quondam  ||  equum  bonum  et  elegantem  emimus 
pro  preposito  et  conventu  mo||nasterii  de  Madelberch,  ordinis  Premonstratensis,  pro  LXX' 
libris  Hallensium,  pro  qua  summa  librarum  exsolvenda  dedimus  et  contulimus  eisdem 
dominis  et  fratribus  prata  nostra,  que  vulgariter  dicuntur  Nazzach*),  et  de  aliis  bonis 
nostris  apud  Schorndorf*)  et  Schorembach  *)  sitis  sub  estimatione  duarum  librarum  et 
decem  solidorum,  cum  omni  iure  proprietatis  et  libertatis  possidenda,  fruenda  et  libere 
tenenda,  dantes  etiam  eisdem  preposito  et  conventui  plenam  potestatem  ampliandi  memo- 
rata  prata  in  locis,  ubi  redacta  sunt  in  frutices,  quousque  in  statum  pristinum  refor- 
mentur,  ea  tamen  conditione^  ne  predicti  prepositus  et  conventus  prelibata  bona  aliquo 
modo  seu  alicui  nisi  nobis  aut  nostris  officialibus  vendere  presumant.  In  cuius  rei 
memoriam  et  robur  flrmitatis  presentes  litteras  sepedicto  preposito  et  conventui  donavi- 
mus  sigilli  nostri  munimine  roboratas.  Testes  autem  huius  rei  sunt:  Egino  miles  de 
Stouphen*),  Bemoldus  miles  de  Vrbach*),  Eberhardus  dapifer  de  Stetin^»  Cunradus 
scultetus  de  Schorendorf  et  alii  quam  plures. 

Datum  et  actum  in  Schorendorf,  anno  domini  W.  CC  LXIIIP.,  IL  idus  Julii. 

An  blauen  und  weissen  leinenen  Fäden  das  öfters,  z.  B.  Bd.  5,  S.  256  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers, 
von  der  Umschrift  nichts  mehr  erhalten.  —  Abdruck:  Steinhofer,  Wirtemb.  Chronik  2,  149.  —  v.  Normann, 
Observ.  ad  rescriptum  commissoriale  Johannis  XXI.,  R.  P.p.  56.  —  Regest:  Stalin,  a.  a.  0. 2,  500. 

1)  Nassach,  heutzutage  Name  eines  zur  Gem.  Adelberg,  O.A.  Schorndorf  gehörigen  Weilers.  —  2  und 
3)  Schorndorf,  O.A.Sitz  und  das  zu  diesem  Oberamt  gehörige  Schombach. — 4)  Hohenstaufen,  O.A.  Göppingen. — 
5)  (Ober)-Urbach,  O.A.  Schorndorf.  —  6)  Stetten  im  Remsthal,  O.A.  Gannstatt. 


1264.  August  13.  153 


1756. 

Pahst  Vrban  IV.  belobt  den  edeln  Konrad ,  Herzog  von  Schwaben,  weil  er  dem  Andrängest 
derjenigen  widerstanden,  die  ihn  zur  Bekämpfung  der  römischen  Kirche  auffordefien,  und 
hütet,   die  Rückkehr  de)'  detitschen  Anhänger  Manfreds,  dereinst  Fürsten  von  Tarent,   in  die 

Heimat  zu  bewirken. 

Civitavecchia  1264.     August  13. 

. .  •  nobili  viro  Conrado,  duci  Svevie . . .  Speramus  in  potenlia  virtutis  altissimi,  quem, 
sicut  evidentibus  indiciis  demonstrare  diceris,  puritate  cordis  et  animi  revereris,  quod 
ipse  te  veluti  propriam  sibi  peramabilem  plantulam  superne  benedictionis  rore  perfundens 
in  mente  tua  zelum  devotionis  accendet,  ut  inter  electos  eius  numerari  merito  valeas 
precelse  bonitatis  titulis  preinsignitus.  Accepimus  enim,  quod  dum  quidam  iniquitatis 
filii,  qui  nee  deum  diligere  nee  tui  honoris  desiderare  videbantur  augmentum,  nequiter 
tibi  suggererent,  quod  ecclesia  Romana  multipliciter  tuos  progenitores  oflfenderat  ac  eis 
graves  iniurias  irrogarat,  teque  niterentur  inducere,  ut  suo  loco  et  tempore  huiusmodi 
ofFensas  et  iniurias  vindicares,  tu  non  devietus  prave  suggestionis  instantia,  sed  potius 
spiritu  veritatis  induetus,  iniquis  consiliariis  consulte  ac  provide  respondisti,  te  nolle 
sequi  dictorum  progenitorum  vestigia  in  eo  quod  eandem  ecclesiam  oflfenderunt,  presertim 
cum  in  hoc  eisdem  progenitoribus  non  sie  prospere  ac  bene  successerit,  quod  videri 
tibi  debeat  utile  ipsorum  in  hac  parte  vestigiis  inherere,  quinimmo  ecclesiam  ipsam 
revereri  tanquam  matrem  more  devoti  filii  proponebas.  Letamur  itaque,  quod  ex  hiis, 
si  Vera  sunt,  tenellam  etatem  tuam  sie  virtutum  constantia  roborare  videris,  ut  malignorum 
reprobato  consilio  sinceritatem  mentis  in  laudabili  et  honesto  proposito  studeas  conser- 
vare;  de  quo  tanto  maioris  laudis  preconio  promereris  attolli,  quanto  te  aptiorem  exhibere 
assereris  ad  divini  nominis  gratiam  promerendam.  Ceterum  cum  ille  dampnationis  filius 
Manfredus,  quondam  princeps  Tarentinus,  tui  nominis  emulus  et  persecutor  eiusdem 
ecclesie  manifestus,  nonnullos  Theutonicos  secum  retineat  et  cum  eis  prefatam  ecclesiam 
eiusque  fideles  continue  persequatur,  nobilitatem  tuam  rogamus  et  hortamur  attente 
mandantes,  quatenus  opem  et  operam  studiosus*)  impendas,  ut  iidem  Theutonici  ab 
ipsius  persecutoris  subsidio  et  ecclesie  memorate  vexationibus  retrahantur  ac  nichilo- 
minus  ad  propria  revocentur,  ita  quod  per  höc  com[m]unis  hostis  debilitatis  viribus  eadera 
ecclesia  possit  auctore  domino  contra  eum  potentius  et  celerius  triumphare  ac  tu  nostram 
et  apostolice  sedis  gratiam  exinde  plenius  consequi  merearis. 

Datum  apud  Urbem  Veterem,  Idibus  Augusti,  anno  IIP. 


VI. 


20 


154  1264.    August  19  und  September  2. 

Nach  gef.  Mittheilung  des  Herrn  Pietro  Wenze]  aus  den  Registern  des  vatikanischen  Archives.  —  Regest : 
Posse,  Analecta  Vaticana.  Oeniponti  1878,  S.  36.  —  Da  diese  für  die  Geschichte  Konradins  nicht  unwichtige 
Urkunde  seither  nicht  in  extenso  bekannt  war,  insbesondere  auch  in  Potthast,  Regg.  Pontif.  Roman,  fehlt,  schien 
ein  Abdruck  derselben  an  dieser  Stelle  nicht  ungerechtfertigt. 

a)  Vielleicht  verschrieben  fQr  ntudiosius  oder  studiose. 


1757. 

Der  Prior  B.  des  heiligen  Grabes  in  Speier  erlässt  als  Stellvertreter  des  Probsts  von  St.  Wido 
daselbst  in  einer  Streitsache  ztoischen  detn  Kloster  Steinheim  und  der  Gemeinde  Rietenau 
ein   Contumacialerkenntniss  gegen  die  letztere  und  beauftragt   den   Kämmerer   in  Murr,   das 

erstere  in  den  Besitz  des  Beanspruchtett  zu  setzepi. 

1264.     August  19.*) 

B.  prior  sancti  Sepulcri  Spirensis  vices  gerens  domini  prepositi  sancti  Widonis  ibidem 
camerario  in  Murre*)  salutem  in  domino.  Comparuit  coram  nobls  decanus  procurator 
priorisse  et  conventus  de  Stainhein  feria  tercia  post  festum  assumpcionis  Marie  in  causa, 
que  vertitur  inter  ipsum  et  universitatem  in  Rietnowe*),  et  ex  altera  parte  quidam  nuncius 
Simplex,  non  habens  mandatum  ad  aliquid  faciendum  coram  nobis  vel  eciam  proponendum. 
Quare  cum  neque  per  se  neque  per  responsalem  comparuissent  coram  nobis,  ipsos  iudi- 
camus  contumaces,  mandantes  vobis,  ut  partem  adversam  in  possessionem  rei  petite 
mittatis  causa  rei  servande. 

Actum  et  datum  anno  et  die  prenotatis.  In  Signum  execucionis  sigillum  capituli 
vestri  appendatis. 

Nach  dem  öfters  genannten  Steinheimer  Copialbuch  A.  S.  115  *»• 

*)  Das  Jahr  ergibt  sich  aus  der  unten  folgenden  Urkunde  vom  15.  Okt.  1265. 

1)  Murr,  O.A.  Marbach.  —  2)  Rietenau,  O.A.  Backnang. 


1758. 

Abt  Konrad   von   Weingarten   verleiht   die   von   Velwar  von  Baienfurt  dem  Heinrich  Humpiss 
von   Altdorf   abgekauften    und   dem    Kloster    Weingarten    aufgelassenen    Güter    in    Baienfurt 

^tcicderum  als  Zinslehen  an  Heinrich  Schuterut. 

Weingarten  1264.     September  2. 

C,  dei  gracia  abbas  monasterii  in  Winegarten,  universis,  ad  quos  presens  scriptum 
pervenerit,  noticiam  rei  geste.     Ne  gesta  mo||dernorum  inposterum  calumpniari  valeant, 


1264.    September  18.  155 

necessitas  exegit,  ea  scripturarum  serie  perennari.  Hinc  est,  quod  iiotum  cupimus  esse|| 
universis,  quod  dictus  üelwar  de  Baierfurt*)  bona  illa  Baierfurt,  que  pro  H.  Humpizo 
in  ponte  de  Altorf*)  iuste  et  raciona||biliter  comparavit  et  que  ipse  a  nostro  raonasterio 
pro  censu  duorum  solidorum  usualis  monete  singulis  annis  nobis  inde  persölvendo  iam 
dudum  tenuit,   in  manus  noslras  totaliter  resignavit  et  nos  ipsa  bona  ad  peticionem 

predicti  Velwars  domino  H.  Schuterüt  [ ]nsu  *)   simili   nobis  in  festo  beati  Martini 

semper  inde  assignando  in  feodum  concessimus ,  et  quicunque  predicta  bona  ex[ . . .  •]  *) 
predictum  censum  singulis  annis  in  festo  predicto  monasterio  nostro  tribuere  tenetur. 
Insuper  idem  dominus  Schuterüt  predicta  bona  potest  vendere,  alienare  cui  voluerit  et 
obligare,  dum  tarnen  singulis  annis,  sicut  est  superius  expressum,  monasterio  nostro 
semper  census  predictus  assignetur  et  a  monasterio  nostro  in  feodum  predicta  bona 
teneantur.  Huius  facti  testes  sunt:  dominus  Her.  sacrista  de  Brieiun'),  dominus  H. 
celerarius,  dominus  Otdmar  Isengrin,  Her.  de  Biberse*),  Ot.  de  Winterbah*),  Eggehart, 
F.  Pistor,  Cellensis  ^)  et  alii  quam  plures.  Et  in  huius  rei  certitudinem  presentem  literam 
sigillo  nostro  fecimus  communiri. 

Datum  et  actum  Winegarten,  anno  domini  M\  CG.  LXIIIL,  feria  tercia  post  Verene, 
indictione  VII. 

Abhängend;  nur  noch  zum  Theil  erhalten,  das  Siegel  des  Ausstellers,  rund,  c.  58  mm  (III.  A.  2.  b.):  der 
auf  einem  mit  Greifen-Köpfen  und -Füssen  verzierten  Stuhle  sitzende  Abt,  mit  der  Linken  ein  Quch  vor  die  Brust 
haltend;  von  der  Umschrift  nur  BBA  übrig. 

a)  An  diesen  Stellen  ist  die  Urkunde  durch  einen  Wasserflecken  unleserlich,  es  durfte  wohl  an  der  ersten  inter- 
retiiente  ce  (d.  h.  censu),  an  der  zweiten  nunc  habebit,  tenebit  oder  etwas  ähnliches  zu  ergänzen  sein.  —  b)  Ob  diese 
zwei  (im  Originale  klein  geschriebenen)  Namen  nicht  vielmehr  Appellative  bedeuten,  ist  zweifelhaft  (vergl.  Bd.  4,  Anh. 
S.  LX  und  LXX,  sowie  unten  S.  180).  » 

1 — 5)  Baienfurt,  Altdorf,  heutzutage  Stadt  Weingarten,  Briach,  Gem.  Baind,  Bibersee,  kleiner  See  und  dabei 
abgeg.  Burg  und  Weiler  des  Namens,  Gem.  Blitzenreute,  Winterbach,  Gem.  Wolketsweiler,  alle  O.A.  Ravensburg. 


1759. 

Die   Grafen    Otto   von   Eberstein  und  Simon   von  Zweibrücken ,   sowie   Markgraf  Rudolf  von 

Baden  genehmigen  die  Schenkung,  tcelche  ihr  Dienstmann  Otto  von  Bühl  der  Jungfrau  Maria 

und  de7t  Brüdern  in  (He7Ten')Alb  mit  einem  Gütchen  in  Oberweie)'  gemacht  hatte. 

Moosbronn  1264.     Septonber  18. 

Universis  tarn  futuris  quam  modemis  Ot.  de  Eberstein  et  Sy.  de  Gemino  Ponte,  dei 
gratia  comites,  ||  et  R.  marchio  de  Baden  facto  subnotato  veritatis  testimonium  perhibere. 
Sicut  quilibet  servitutis  ||  astricti  debitam  fidelitatem  servare  suis  tenentur  dominis.   sie 

20» 


156  1264.     September  27. 

e  converso  domini  tenentur  eisdem  fidelitatis  gratiam  ||  non  negare.  Igitur  rogati  a 
fidele  nostro  ministeriale  OL  diclo  de  BuheP),  quatinus  consensum  preberemus  donationi, 
quam  beate  Virgini  et  fratribus  in  Alba  fecerat  de  quodam  prediolo  in  Obernwilre*)  solvente 
sub  annuo  censu  duo  maltra  siliginis  et  IUP'  uncias  Hallensium  et  II  pullos,  ob  anime 
sue  remedium  ipsum  a  nobis  decuit  exaudiri.  Quapropler  hoc  laudabile  factum  presenti 
scripto  nee  non  sigillorum  nostrorum  munimine  duximus  roborare. 

Datum  anno  domini  W.  CC  LXIIII*.,  XIIII.  kalendas  Octobris,  apud  Mosebrunnen'). 

Nach  dem  Original  im  G.L.Archive  zu  Karlsruhe.  Die  Siegel  der  drei  Aussteller:  1)  Graf  Otto*s  von 
Eberstein,  schon  öfters,  z.  B.  Bd.  5,  S.  55  beschrieben;  2)  Graf  Simons  von  Zweibrücken,  sehr  beschädigt,  an 
der  Urkunde  vom  März   1267  besser  erhalten  und  dort  beschrieben;  3)  Markgraf  Rudolfs  von  Baden,  öfters 

z.  B.  Bd.  5,  S.  129,  287  beschrieben ,  von  der  Umschrift  noch  übrig:  f  Sigillum  .  RVD GH ...  IS 

VERONA.  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Ober  rheins  1,  256. 

a)  Diese  beiden  Worte  sind  im  Originale  zusammeng^chrieben. 

1)  Niederbühl,  bad.  B.A.  Rastatt,  wenn  nicht  Bühl,  bad.  B.A.Stadt.  —  2)  Oberweier,  bad.  B.A.  RasUtt, 
wenn  nicht  dasjenige  bad.  B.A.  Bühl.  —  3)  Moosbronn ,  O.A.  Neuenbürg  oder  der  unmittelbar  angrenzende  Pfarr- 
weiler d.  N.,  bad.  B.A.  Rastatt. 


1760. 

« 

Die  Brüder  Albert  von  Liebenau  und  Albert    von  Wolkefiber g   bezeugen^  gewisse  AUodien    in 

Katzheim  defn  heiligen  Martin  in  Weingarten  geschenkt  zu  haben. 

1264.     September  27. 

Anno  Christi  incarnationis  millesimo  CG*,  sexagesimo  quarto ,  V,  kalendas  Octobris, 
Cosme  et  ||  Damiani,  Albertus  de  Liebenowe*)  et  AI.  de  Wolchenberc  *)  fratres  relatione 
presencium  ||  constare  volunt  universis  harum  litterarum  seriem  inspicientibus,  quedam 
allodia  ||  sita  in  Chazhein^)  sancto  Martino  in  Wingarten  interveniente  Her.  Indomito*) 
se  pleno  iure  donasse,  confirmatam  et  ratam  stare  ipsam  donationern  cupientes,  sigillorum 
suorum  certitudine  decreverunt. 

Die  angehängt  gewesenen  Siegel  sind  verloren. 

1)  Liebenau,  O.A.  Tettnang.  —  2)  Wolkenberg,  Gem.  Wildpoldsried ,  bair.  A.G.  Kempten.  —  3)  Katzheim, 
Gem.  Schlier,  O.A.  Ravensburg.  —  4)  Vergl.  Bd.  4,  Anh.  S.  LXVII  und  LXXV. 


1364.     Oktober  21. 


1761. 


Schenk  Konrad  von  Winterstetten  überlasst   allen  seinen   und  seiner  Brüder  Besitz  in   Qiiii/ij 

tauschweise  an  das  Zoster  Waldsee. 

1364.     Oktober  21. 

Conradus  pincerna  de  Wintereletteii'),  sacri  imperii  fidelis,  universis  presenlein 
paginam  Intuentibus  salulem  in  peipetuum.  Litterarum  series  demoiiätrat  homiuuin 
actiones  in  futurum  robore  stili  perhennari.  Noscanl  igitur  universi  et  singuli ,  quod 
ego  Conradus  pincerna  de  Winterstetten  super  concambio  habito  inter  venerabües  Henri- 
cum  prepositum  et  conventum  de  Waltse  et  inter  Wilin")  dictum  loco  iVatrum  niforurn 
consensu  et  rogatu  H.  pincerne  de  Smalunecke*)  et  Rüdolphi  de  Tanne')  ot  Irlermanni 
possessiones  et  pr^dium  situm  in  villa  qu?  dicitur  Quigge*)  cum  omnibus  suis  attinentiis 
libere  et  sine  contradietione  cuiuslibet  ex  parte  ipsorum  fratrum  meoriiin,  quicquid  iuris 
habuimus  in  premissa  possessione  in  manu  mea  ab  ipsis  statuta  el  collata,  ecciesi? 
sancti  Petri  in  Waltse  contuli  proprie  in  futurum  pacifice  perpetuo  possidendas.  Ceterum 
patefieri  cupientes  universis  et  singulie,  quod  in  pretasatis  possessiouilnis  nullus  plncer- 
narum  aut  dictus  Wilin  seu  successorum  cuiuspiam'')  aut  heredum  eoiundem  ins  advo- 
catig  pensionis  seu  exactionis  aut  quocunque  vocabulo  nuncupato*')  liiibet  aut  erit  de 
c^tero  habiturus,  pr^sertim  ne  in  futurum  ab  aliquo  calumuia  valeat  sulroiiri,  pr^sentibus 
literis  testes  iussimus  subarrari,  videlicet  Eberhardum  iuniorem  de  Wallsf^),  Burcardum 
et  Bertoldum  de  Winterstetten  et  Winiden*),  Conradum  militem  dictum  de  Melibrunnen') 
et  Henricum  fratrem  eins,  Hiltebrandum  et  Ordescalcum  fratrem  dictum  de  Mollbrechts- 
hus*),  Vlricum  dictum  Scharber,  Bertoldum  dictum  Wilin,  Henricum  de  Seldenhorn"), 
Eberhardum  de  Sarchiwile'")  milites  et  dictum  Heppiler  ministrum  et  atins  quam  plures. 
In  huius  itaque  rei  testimonium  präsentes  litteras  sigiUorum  nostri  m:.  venerabilium 
prepositi  ac  conventus  in  Waltse  munimine  fecimus  communiri. 

Acta  sunt  h^c  anno  incarnationis  domini  M°.  CC°.  LX°.  IUI".,  XH.  cali'iiilas  .Novom- 
briHHi,  indictione  septima,  feliciter.    Amen. 

Nach  einer  Abschrift  de»  tC.  Jahrhunderts  auf  Papier  im  fürs  Dich- wolfegglschen  Archive,  wobei  statt  einiger 
M  der  Abschrill  die  e  des  urepr anglichen  Textes  wiederhergestellt  sind  (so  fecimun  und  frllrltri;  glatt  fomiiiH» 
und  foeliciter). 

a)  Am  Rand  steht:  Wiellin  loHs  mtti.  —  b)  Verschrieben  för  qnispiam.  —  e)  De^L  für  «».i-njinM.» 

I)  Vergj.  S.  124,  Anni.  1.  —  2)  Desgl.  S.  133,  Anm.  1.  —  3)  Altlhann,  Gem.  Wolfejtg,  O.A.  Waldsco.  — 
4)  Quickenhof,  Gem.  Hofs,  O.A.  Leutkirch.  —  5)  Waldsee,  O.A.  Stadt.  —  6)  Michelwinneriden.  O.A.  Waldsee,  — 
7)  Möllenbronn,  Gem.  Fronhofen,  O.A.Ravensbui^.  —  8  und  9)  Molperlshaus ,  Gem.Wolfegg  und  H^'l'lenhorti, 
Gem.  Unter-Schwarzach,  O.A.  Waldsee.  —  10)  Vergl.  Bd.  5,  S.237,  Anm.  18. 


158  1264.     November  5. 


1762. 

Egelhard  und  Engelhard  von  Weinsberg  stiften  2  Pfund  Heller  aus  ihrer  Mühle  bei  Kocher- 
thiirn  zum  Ersatz  für  die  neugegründete  Biirgkapelle  zu  Scheuerberg  an  die  Pfarrkirche  zu 
Neckarsulm  und  setzen  mit  Zustimmung  des  Abts  Wypert  von  Amorbach  ah  Patrom  der  ge- 
nannten Pfarrkirche  die  Rechte  des  dortigen  Pfarrers  und  des  Caplatis  auf  dem  Scheuerberg  fest. 

Burg  Scheuerberg  1264.     November  5. 

Nos  Egelhardus  et  Engelhardus  de  Winsperg*)  notum  lieri  volumus  universis  tarn 
presentis  evi  quam  futuri  presens  scriptum  inspecturis,  quod  de  molendino  nostro  sito 
apud  villam  Dhurne^  parrochiali  ecclosie  in  Sulma')  in  reslaurum  capelle  in  Castro 
Schuerberg*)  constructe  due  libre  Hallensium  sine  qualibet  contradictione  nostra  sive 
heredum  nostrorum  in  Nativitate  domini  nostri  lesu  Cliristi  cedere  debent  annuatim  hac 
adiecta  conditione,  quod  sacerdos,  quemcunque  dicte  capelle  preesse  fecerimus,  confessiones 
hominum  in  ipso  Castro  residentium  audiat  et  sacramenta  venerabili  domino  Wy-perto 
abbate  Amorbacense  consentiente,  ad  quem  ins  patronatus  ipsius  ecclesie  spectat,  eisdem 
ministret  Rudigero  plebano  de  Sulma  non  contradicente.  Est  eliam  compromissum,  ut 
predictorum  hominum  si  quis  in  fata  decesserit,  in  cimiterio  Sulma  sepultura  fiat,  reme- 
diis  animarum  nihilominus  cedentibus  plebano  ecclesie  memorate.  Ut  autem  hec  rata 
et  inconvulsa  permaneant,  presentem  litteram  conscribi  fecimus  et  sigillis  antedicti 
domini  abbatis  et  Rudegeri  plebani  prefate  ecclesie  et  nostro,  Conrad!  decani  de  Walt- 
bach*), Rudegeri  camerarii  de  Erlebach  ^)  et  Conradi  plebani  de  Winsperg  eandem 
roborari.  Testes  sunt  prescripti,  quorum  sigilla  huic  Httere  sunt  appensa,  Waltolflüs 
canonicus  Moszbacensis'),  Otto  vicarius  in  Breittach^),  Anszelmus  vicarius  in  Butingen^), 
Fridericus  de  Tizenbach^*^),  Syffridus  dictus  Stemler,  Heinricus  de  Thalhem"),  milites,  et 
'alii  quam  plur'es. 

Acta  sunt  hec  in  Castro .  Schuerberg,  anno  domini  M*.  CC^  LXIIIP.  proxima  quarta 
feria  post  festum  Omnium  Sanctorum. 

Nach  der  unter  Nro.  1767  gedruckten  Bestätigungsurkunde  Bischofs  Iring  von  Würzburg  v.  29.  November  1204. 
—  Auszug:  Wirt.  Franken  6,  247.  —  O.A.  Beschr.  Neckarsulm  S.  270. 

1)  Weinsberg,  O.A.Stadt. —  2—4)  Kocherthürn,  Neckarsulm  und  die  abgeg.  Burg  auf  dem  Scheuerberg 
dabei,  sämtlich  O.A.  Neckarsulm.  —  5)  Waldbach,  O.A.  Weinsberg.  —  6)  Erlenbach,  O.A.  Neckarsulm.  —  7)  Mos- 
bach, bad.  B.A.Sitz.  —  8)  Brettach,  O.A.  Weinsberg. —  9)  Langenbeutingen ,  O.A.  Oehringen. —  10)  Ditzenbach, 
O.A.Geislingen;  ein  Friederich  von  D.  erscheint  in  den  1280er  Jahren  als  Bürger  zu  Heilbronn.  —  11)  Thalheim, 
O.A.  Heilbronn. 


1264.     November  11. 


1763. 


Der  Kämmerer  Heinrick    von  Bienburg   schenkt   mit  seiner  Mutter  Engelburg   einen  Hof  und 

eitle  Mühle   in   Guggenhamen   nebst   allen  Zugehördm   und   verschiedenen  Leuten,   sowie   einer 

Wiese  in  Onriet  an  das  Kloster  Baind. 

Baind  1364.     November  11. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  subprimitur  et  future  questionis  dolus 
totaliter  conculcatur,  ||  cum  n^otia  fragilitatis  hunimane  scripturarum  testimonio  con- 
servantur.  Nos  igitur  Hainricus  camerarius  de  Bigenburc')  ||  una  cum  domina  Eiigel- 
burgi  matte  nostra  modernorum  futurommque  noticie  recitamus  scripto  presenti  publice 
protestantes,  ||  quod  celestis  premü  munera  sitientes  curiam  et  molendinum  in  Gugen- 
hu.sen*)  cum  omnibus  suis  pertinentÜs,  prout  ea  nomine  proprietatis  a  progeniloribus 
nostris  rationabiliter  possedimus,  cum  Conrado')  villico,  Adilheide")  uxore  sua  necnon  pueris 
eorundem,  Conrado')  servo  el  Adilheide*)  ancilla,  eisdem  famulantibus,  Conradö  Gaizai-io  de 
Rauensburc,  Burkardo  Zerario  fratre  ipsius,  Friderico  de  Otenburon'),  uxoribus  ac  pueris 
eorundem,  Sifrido  de  Hagenowe*)  et.  .  fratre  suo,  prato  Hartmanni  in  Onreit*)  simul 
adiecto,  monasterio  monialium  sancte  Marie  de  Biwende,  ordinis  Cisterciensis ,  libera 
traditione  contulimus  perpetuo  possidenda,  supplicantes  postmodum  abbatisse  et  conventui 
monaslerü  memorati,  ut  dictam  curiam  molendinum  et  pratum  in  Onreit  pro  annuo 
censu,  libra  cere  videlicet,  memorate  matri  mee  pro  vite  suo  termino  decernerent  con- 
cedenda,  quod  admittere  benignius  annuenmt,  ita  quod  ipse  census  in  festo  beati  Martini 
semper  annis  singulis  persolvatur.  Guius  facti  testes  sunt:  Albertus  sacerdos  de  Biwende, 
Herbordus  rector  ecclesie  de  Richenbach'),  H.  minister  de  Bigenburc,  Hainricus  Veldelinus, 
Wemherus  Huzo,  Eggarius,  Ovio  camerarius  de  Bigenburc,  frater  Burkardus,  frater 
Conradus  cementarius,  frater  Conradus  burarius,  frater  Her.  cellerarius,  conversi  mnna- 
sterii  pretaxati. 

Actum  apud  Biwende,  anno  domini  millesimo  G.C.  sexagesimo  quarto,  die  beati 
Martini,  tercio  idus  Novembris,  VIII.  indictione.     Amen. 

Nach  dem  Original  im  Besitz  der  fürstlich  salm-reilTerscheid-dyck 'sehen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  An  lilauen 
und  weissen  leinenen  Fäden  ein  eingenähtes,  ganz  zerbrochenes  Siegel. 

a— d)  Diese  4  Namen  sind  mit  anderer  Tinte  eingesetzt. 

1)  Vei^I.  S.  135,  Anm.  2.  —  2)  Guggenhausen,  O.A.  Saulgau.  —  3)  Wohl  das  Band  4,  S.  72  Vliiubiirron 
geschriebene  Iltenbeuren,  O.A.  Ravensburg.  —  4)  Hagnau,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  5)  Vergl.  Dd.  ö,  S.  321, 
Anni.  3.  —  fi)  Reichenbach,  O.A.  Saulgau. 


160  1264.  November  11  und  13. 


1764. 

Pfalzffraf  Hugo  von  Tübingm  schenkt  dem  Kloster  Stetten  die  meisten  Güter,  welche    Walther 
Maistiman  von  Rotenburg  dem  Ritter  Berthold  von  Klangen  abgekauft  hat. 

henburg  1264.     November  11. 

H .  cömes  palalinus  de  Tuwingen  universis  presens  scriptum  inspicieutibus  salutem 
in  domino.  ||  Scire  cupimus  universos  presentium  inspectores,  quod  nos  universa  bona, 
que  Waltherus  dictus  ||  Maistiman  de  Rothenburch*)  emit  a  Bertholdo  milite  de  Ehingen*), 
exceptis  illis  bonis,  ||  de  quibus  nobis  trecenti  casei  singulis  annis  persolvuntur,  damus 
dominabus  religiosis  monasterii  de  Stettin')  et  donationis  tituio  tradimus  per  presentes^ 
promittentes  bona  fide,  quod  nunquam  contra  predictam  donationem  veniamus  et  quod 
a  nobis  et  successoribus  nostris  rata  et  firma  penitus  observetur.  Et  in  horum  firmum 
robur  et  indubilatum  testimonium  presentes  litteras  ipsis  tradidimus  sigilli  nostri  muni- 
mine  roboratas. 

Datum  Isemburch*),  anno  domini  Ar.  CC^  LX*.  IUP.,  Iir.  idus  Novembris. 

* 

Nach  dem  Original  des  fürstlich  hohenzollerischen  Domänenarchivs  in  Sigmaringen.  Nur  noch  das  Pergament- 
streifchen  für  das  Siegel  hängt  an. 

1  und  2)  Rotenburg,  O.A.Stadt  und  das  damit  verbundene  Ehingen.  —  :^)  Stetten,  hohenzoll.  O.A.  Hechingen. 
—  4)  Isenburg,  O.A.  Horb. 


1765. 

Probst,  Dekan  und  Capitel  von  Neumünster   in   Wirzhurg  übertragen   den   ihnen    von   Ritter 
Rabono  überlassetien   Zehenten    zu  Sclieftersheim  dem  Frauenkloster   daselbst   gegen  eine  jähr- 
liche Abgabe. 

Wirzburg  1264.     Novembo'  13. 

Nos  prepositus,  decanus  totumque  capitulum  Noui  Monasterii  Herbipolensis  tenore 
presentium  protestamur  et  publice  pro  ||  Atemur ,  quod  Rabono  miles  pro  se  et  suis 
fratribus  ad  nostram  presentiam  accedens  humiliter  recognovit,  quod  decimam  ||  in 
Scheftersheim ,  quam  habere  debuerat  a  nobis  et  nostra  ecclesia  in  feodo,  iam  longo 
tempore  per  violentiam  contra  propriam  ||  conscientiam  retinebat ,  quam  divina  gratia 
inspirante  nobis  manu  et  calamo,  ut  est  moris,  pro  se  et  suis  fratribus  liberaliter 
resignavit.  Nos  vero  considerantes,  nobis  et  nostre  ecclesie  expedire,  prefatam  decimam 
cum  suis  attinenciis  venerabilibus  et  deo  amabiiibus  sororibus  magistre  et  conventui  in 


1264.     November  15.  161 

Scheftersheim,  Premonsiratensis  ordinis,  Herbipoleiisis  dyocesis,  oblationis  nomine  duximus 
conferendam.  IIa  sane  ut  singulis  annis,  tempore  semper  messis,  duodecim  modios 
tritici  claustralis  mensure  in  granarium  Noui  Monaslerii  suis  expensis  procurent  adduci, 
in  utilitatem  nostram  et  usus  videlicel  decani  et  dominorum  Noui  Monasterii  modis 
Omnibus  converlendos.  Verum  si  eadem  magistra  et  conventus  in  solutioiie  oblationis 
cessarent  per  biennium,  eadem  decima  ad  ius  et  proprietatem  Noui  Monasterii  capituli 
et  dominorum  ibidem  specialiter  usus  revertalur  libere  et  solute.  In  cuius  rei  lesti- 
monium  et  cautelam  futurorum  presens  scriptum  nostris  nee  non  et  prefataruni  sororiim 
in  Scheftersheim  sigillis  diligenlius  fecimus  conmuniri. 

Datum  et  actum  Herbipoh  in  capitulo  nostre  ecclesie,  anno  domini  M°.  CC.  LXIUI'., 
in  die  sancti  Brictii  confessoris. 

Ein  Duplikat  im  rürstlich  hohen  loh  Ischen  Archive  zu  Oehringen  hat  folgende  nur  unbedeutende  Abweichungen: 
Raboiw  II  —  Scheftersheim,  quam  —  coiUra  proprium  coHseientiam  per  vioientiam  retinebat,  quam  |  —  absohite 
(st.  aolute).  Während  bei  dem  oben  zu  Grunde  gelegten  Originale  nur  noch  das  mittlere  Siegel,  abgesehen  von  der 
Umschrift  ziemlich  wohl  erhahen,  anhängt,  hat  dieses  Duplikat  noch  3  runde  Siegel:  1)  des  Probsis  von  Neu- 
münsler,  5S  mm  (II.  B.):  über  einem  ^ibogigeii  Baldachin  ein  Kloster  mit  3  Thürmen,  darunter  ein  Adler  mit 
Heiligenschein  auf  einem  Spruchbande  mit  der  übrigens  zum  Tlieil  nicht  vollständ^  deutlich  erhaltenen  Aurschrilt: 
JOHANNES  EWA[m)GELISTA;  Umschrift:  t  -  S  .  LAMPERTl .  PP  . . .  ON  .  ET  ARGHID  . .  LEN.  —  2)  des  Ca- 
pitels  von  Neumünster  (an  demjenigen  Exemplar,  dessen  Text  oben  zu  Grunde  gelegt  wurde,  noch  etwas  besser 
erbalten  und  daher  z.  Th.  hiernach  beschrieben),  c.  55  mm  (II.  A.) ;  wohl  der  h,  Kilian  mit  Heiligenschein,  in  der 
Rechten  einen  Abtsstab,   mit  der  Linken  ein  Buch  auswärts  haltend;  von  der  Umschrift  nur  wenige  vereinzelte 

Buchstaben  erhalten ;  f  SA LIANVs. —  3)  des  Capitels  von  Scheftersheim,  43  mm  (U.  B.) :  die  thronende 

Maria  mit  dem  Christuskinde  im  Sctiosse;  Umschrift:  t  S  .  SGIMONIALIV(Hi)  IN  SCEPTEISHEIM. 


1766. 

Graf  Virich  von  Berg  schenkt  dem  Kloster  Marchthal  sein  Eigentkumsrecht  an  deni,  von  seinem 

Dienstmanne  Rudolf  von  Maselheiin  demselben  verkauften,  ihn  selbst  seither  lehenbaren  Zehent- 

antheile  in   Volkersheim. 

Ehingen  1264.     November  15. 

^Iricus,  dei  gratia  comes  de  Berge'),  omnibus  presentem  paginam  inspecturis  salu||tem 
in  omnium  salvatore.  Noveritis  siuguU  et  universi,  quod,  cum  prepositus  de  MartelloH 
nomine  suo  et  conventus  et  sui  monasterii  partem  decime  in  Volkirshain*) ,  quam  Rt- 
dolfus  de  II  Masilhain')  ministerialis  mens  a  me  tenebat  in  feodum,  pro  prefato  Rudolfe 
conparasset  pro  certa  pecunie  quantitate,  dictus  R.  eandem  decimam  in  manus  nieas 
liberaüter  resignavit.  quo  facto  ego  ad  peticionem  prenominatorum  prepositi  et  conventus 
VI.  21 


162  1264.    xVovember  29. 

et  dicti  R.  omne  ius,  quod  in  prefata  decima  mihi  conpetit,  donavi  libere  mouasterio 
prelibato,  renuntians  omni  iuri,  si  quod  mihi  possei  ad  repetendum  conpetere,  corani 
quocunque  iudice  ecclesiaslico  vel  seculari.  In  cuius  donationis  efficax  testimonium 
presentem  paginam  cum  subscriptione  testium  sigilli  mei  munimine  roboravi.  Testes  vero 
sunt  isti:  dominus  Bilgrinus  de  Bache*),  dominus  C.  pincerna  de  Wintirstetin*),  dominus 
H.  de  Husin  *),  dominus  H.  de  Werdinowe  0,  dominus  6.  de  Ephingen  ^,  dominus  R.  de 
WihsiP)  et  fratres  sui,  H.  minister  de  Ehingin*^),  C.  notarius  et  alii  quam  plures  milites 
et  nobiles,  servi  et  burgenses. 

Datum  apud  Ehingin*^  et  actum  super  domo  H.  ministri  de  Ehingin,  anno  domini 
M*.  CC^  LX^  IUI*.,  in  proximo  sabbatho  post  festum  sancti  Martini,  indictione  VII  *). 

Nach  dem  Original  im  fürstlich  thurn-  und  taxis'schen  Archive  zu  Regensburg.  Das  an  der  Urkunde  vom 
3.  Mai  1268  genau  beschriebene  Siegel  Graf  Ulrichs  von  Berg. 

*)  Nach  der  indictio  Romana. 

1)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  2)  und  3)  Volkersheim  und  Maselheim,  O.A.  Biberach.  —  4)  Bach,  O.A.  Ehingen.  — 
5)  Winterstetten ,  Stadt,  O.A.  Waldsee.  —  6)  Hausen, ? ob  Allmendingen,  O.A.  Ehingen,  oder? ob  Urspring 
O.A.  Blaubeuren.  —  7—9)  Wemau.  Oepfingen,  Weisel,  Gem.  Kirchbierlingen,  O.A.  Ehingen.  —  10)  Ehingen, 
O.A.Stadt. 


1767. 

Bischof  Iring  von    Wirzhurg  bestätigt  die  in  die  Urkunde  wörtlich  eingerückte   Festsetzung 
Egelhards  und  Engelhards  von  Weinsberg  vom  5.  November  1264  in  Betreff  der  Einkünfte 

und  Rechtsvep'häitnisse  der  neugegründeten  Burgkapelle  zu  Scheuerberg. 

1264.     November  29. 

Iringus,  dei  gratia  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  universi  huius  pagine  in- 
spectores,  quod  litteras  subscriptas,  quas  dilectus  in  Christo  Wypertus  abbas  de  Amor- 
bach ^)  nobis  obtulit,  vidimus  et  legimus,  quarum  tenor  per  omnia  talis  erat.  Nun  folgt 
die  bereits  oben  S.  158  gedruckte  Urkunde.  Weiterhin  heisst  es:  Nos  itaque  ad  preces  ipsius 
abbatis,  quas  ex  parte  sua  nee  non  E.  et  E.  de  Winsperg  nobis  obtulit,  tractatum  de 
capella  castri  Schuerberg,  secundum  quod  deliberato  consilio  provide  habetur,  presentibus ') 
confirmamus  nostro  et  successorum  nostrorum  et  omnium  archidiaconorum ,  qui  pro 
tempore  fuerint,  iure  salvo,  super  quo  presens  scriptum  dedimus  sigilli  nostri  munimine 
roboratum. 

Datum  anno  domini  M*.  CG*.  LXIIIP.,  tertia  kalendas  Decembris,  indictione  VIII., 
pontificatus  nostri  anno  XP. 

a)  Vor  diesem  Worte  steht  in  der  Vorlage,  wohl  nur  in  Folge  irgend  eines  Versehens  bei  der  Fertigung 
derselben,  e  in  der  für  est  gewöhnlichen  Abkürzungsform;  der  Abdruck  liest,  kaum  richtig,  ex. 


1264.     November  29  und  Dezember  16.  163 

Nach  dem  Copialbuche  des  Kloalers  Amorbach  aus  dem  Schluss  des  15.  Jahrhunderts  im  Besitz  der  Fürstiich 
leiuingen'Bcheii  Generalrerwallung  zu  Amorbach  fol.  343  b.  —  Druck :  G  r  o  p  p ,  Aetas  mille  annorum . . .  monaslerii 
b.  M.  V.  in .  .  Amorbach . .  Franeorurü.  1737.  ßeih  Nr.  Sti  S.  2(rtl.  —  Auszug:  Wirt,  Franken  6,  247.  — 
O.A.  Beschr.  Necltarsulm  S.  270. 

1)  Araorbach,  baier.  O.A.Silz. 


1768. 

Reichenau  1264.     November  2'J. 

Die  Aehte  Albert  und  Eberhard   und  die  Convente  von  Reichenau  und  Salem  vergleichen  sich 

hinsichtlich  eines  Hauses  in  Ulm,  welches  Salem,  mit  Eigenfhum  aber  Reichenau  zustund,  dahin, 

dass  Salein  auf  alle  Rechte  daran  verzichtet,   Reichenau  aber  dafür  an  Salem  alles  Eigenlkum 

jenseits  des  See's  bis  zum  Betrag  von  40  Mansus  üherlässt. 

Ada  sunt  hec  in  Augea,  anno  domini  M°.  CC°.  LXIIH".,  in  vigilia  Andree  apostoli, 
coram  testUius  subnolatis  .  .  Marquardo  decano  dicto  de  Buwenburg'),  ....  Hainrico 
custode  diclo  de  Humingen*).  .  . .  Cönrado  de  Gundoluiugen *> . . .  canonicis  monasterii 

Augensis  .  .  . 

Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesell,  d.  Oberrheins  33,444  (aus  deiu  Original  mit 
3  anh.  Siegehi)-  —  Weiterer  Abdruck:  Ulmiachea  Urkundeiibucb  1,  MG. 

1)  Vergl.  S.  122,  Anm.  6.  —  2)  Herrlingen,  O.A.  Blaubeureii.  —  3)  Vergl,  S.  109,  Aiim,  13. 


1769. 

Priorin  A.  und  Convent  von  Weiler  beurkunden,  dass  Albert  von  Plieningen,  seine  4  Söhne  Albert, 

Albert,   Beiihold   und   Conrad    und  seine   Ehegattin   Adelheid   dem  Elostm-   eine  Schuld  von 

60  Sf  Heller  erlassen  haben,  sotoie  dass  die  WUtwe  Alberts  zwei  Weinberge  vom  Kloster  gekauft 

habe,  und  zählen  weiter  verschiedene  Giätbezüge  dieser  Wittwe  und  des  Klosters  auf. 

1364.     Dezember  16. 

Nos  A.  priorissa  et  convenlus  sororum  de  Wilerio  nolum  facimus  universis,  quod 
Albertus  de  Bliningen'))  fi^ü  sui  Alb.,  Alb.,  Berhtoldus,  Cunradus  et  uxor  sua  Adelliaidis 
LX  ff  Hallensium,  quas  ipsis  tenemur  persolvere,  nobis  pro  remedio  staluerunt  ita:  quando- 
cunque  unus  ipsorum  decesserit,  X  8f  nobis  debent  cedere  pro  remedio,  ita  quod  post 
mortem  omiiiuin  predictorum  a  tali  pensione  et  solutione  debemus  esse  libere  et  immunes 
nee  aliquis  heredum  ipsorum  super  eisdem  bouis  attemptare  debet  de  cetero  acüonem. 
Preterea  reücta  dicti  A.  comparavit  duas  a  nobis  vineas,  quarum  una  videlicet  Cuponis 

21* 


164  1264.     December  27. 

emta  pro  XXIV  g  Hallensium  post  obitum  suum  ac  duoruni  filiorum  suorum  Alberli  et 
Alberti  ad  nostrum  mouasterium  revertetur,  alteram  vero,  quam  emit  pro  XXVIII  flf 
Hallensium,  debet  iure  perpetuo  relinere,  de  quo  in  recognitionem  emptionis  inter  nos 
facte  solidura  Hallensium  vel  valorem  eiusdem  in  cera  vel  aliis  nobis  debet  singulis  annis 
dare.  Item  IV  ff  debentur  ei  de  inferiore  molendino  in  Bliningen ,  II  ff  in  Nativitate  do- 
mini  et  IV  puUi,  I  ff  in  festo  sancti  Georgii  et  C  ova,  et  in  nativitate  beate  Marie  I  ff,  item 
de  superiori  molendino  VI  modii  siliginis  et  II  modii  tritici  Ezzelingensis  mensure  et  X  sol. 
Hallensium  et  IV  puUi,  de  agro  coram  molendino  dimidium  modium  frumenti,  quod 
singulis  annis  in  eodem  coUigitur,  item  I  ff  de  Dymarswyler  *).  Frater  Marquardus  dabit 
sepedicte  domine  II  ff  et  post  mortem  suam  dabit  filie  sue  G.  de  Sillenbuch*)  I  ff  pro 
tempore  vite  sue.  De  molendinis  dabuntur  claustro  VIII  sol.  vel  XXIV  mensure  olei 
tempore  quadragesimali.  Et  ut  hec  rata  et  inconcussa  permaneant,  sigillo')  nostri  con- 
ventus  duximus  roboranda. 

Acta  sunt  hgc  anno  domini  M*.  CC^  LXIV.,  XVIP)  kalendas  Januarii,  indictione  VIII. 

Nach  einer  neueren  Abschrift  in  der  Schmidlin'schen  Urkundensammlung  des  Staatsarchivs,  bei  welcher 
oben  die  e  des  ursprünglichen  Textes  statt  der  ae,  auch  statt  der  Ziffern  die  Zahlzeichen  wiederhergestellt  sind.  — 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben :  sigtlli ;  auch  fehlt  wohl  nostro  et,  —  b)  Desgl.  verschrieben  VIIX. 

1  und  2)  Plieningen  und  Diemarsweiler ,  abgeg.  bei  Plattenhart,  Amtsoberamts  Stuttgart.  —  3)  Sillenbuch, 
O.A.  Cannstatt. 


1770. 

Bischof  Eberhard,  Probst  Konrad,  Dekan  Berthold  und  das  ganze  Capitel  von  Constam  ver- 
kaufen  ihr  gesammtes  Besitzthum   in  Schwarzenbach   bei  lAebenau   den  geistlichen  Schwestern 

von  Löwenthal  um  45  Mark  Silber. 

Constanz  1264.     December  27. 

m 

Eberhardus,  dei  gratia  Gonstantiensis  episcopus,  nee  non  Conradus  prepositus,  Ber. 
decanus  totumque  capitulum  ||  ecclesie  memorate  omnibus  presentium  inspcctoribus  no- 
ticiam  rei  geste  cum  salute.  Ad  toUendam  ||  in  posterum  calumpniandi  materiam  neces- 
sitas  exigit,  gesta  modernorum  literarum  serie  perhen||nari.  Noverint  igitur  universi, 
quod  nos  universas  possessiones,  quoquo  nomine  censeantur,  quas  ecclesia  nostra  aptid, 
Svarzenbach  0  penes  Leibenowe*)  dinoscitur  habere  et  huc  usque  legitime  possidere, 
religiosis  feminis  sororibus.de  Valle  Leonis*),  ordinis  Predicatorum,  cum  omni  iure  pro 
summa  quadraginta  quinque  marcarum  legalis  argenti  vendidimus  et  ipsis  tradidimus 
libere  tenendas  et  possidendas  tali  adieeta  conditione,  quod  dicta  peccunia  in  comparationem 


(Um  1265.)  165 

possessionum  nobis  et  ecclesie  nostre  magis  utilium  redigalur  in  alios  usus  nulla  ratione 
convertenda,  renuntiantes  omni  iuri  sive  aüxilio,  omni  constitutioni  legum  et  canonum, 
omni  consuetudini  loci  et  patrie,  omni  pacto,  omni  privilegio,  omnibus  literis  inpetratis 
et  inpetrandis,  omni  exceptioni  tam  in  genere  quam  in  specie  et  expresse  exceptioni 
restitutionis  in  integrum,  si  ecclesia  in  posterum  se  diceret  esse  lesam,  et  exceptioni  non 
numerate  peccunie  nee  non  omnibus  aliis,  per  que  premissa  venditio  posset  irritari, 
revocari  vel  inpediri.  In  cuius  rei  evidentiam  et  perpetui  roboris  firmitatem  presentes 
literas  ipsis  tradidimus  sigillis  nostris  communitas. 

Acta  sunt  hec  presentibus  venerabili  Hainrico  abbate  minoris  Augie,  fratre  Volcmaro 
canonico,  fratre  Hainrico  provisore  ipsius  monasterii,  fratre  Rüdolfo  dicto  Villico,  converso 
Vallis  Leonis^),  Hainrico  camerario  de  Bigenburc*),  Wern.  Gniftingo  de  Raderay ^), 
..Herrario,  Hainrico  de  Clingenberc*),  magistro  Walctno,  canonicis  Constantiensibus,  et 
aliis  quam  pluribus  in  Constantiensi  civitate,  anno  videlicet  domini  millesimo  ducente- 
simo  sexagesimo  quinto*),  sexto  kalendas  Januarii,  VIII.  indictione,  imperio  tunc  vacante. 

An  blau  und  weissen  leinenen  Fäden  4  spitzovale  Siegel :  1)  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  schon  öfters 
z.  B.  Bd.  5  S.  38  beschrieben ;  2)  des  Probstes  Konrad  52,33  mm  (III.  A.  2.  a) :  der  stehende  Probst,  in  der  Rechten 
eine  Palme,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  rechts  und  links  als  sphragistisches  Beizeichen  je  ein 
Stern,  Umschrift:  f  S  .  CVNRADI  PREPOSITI  CONSTANT  ECCLE;  3).  des  Dekans  Berthold  40,26  mm  (III.  A. 
1.  )*•  unterhalb  eines  Baldachins  Maria  und  das  Jesuskind,  Brustbilder,  darunter  das  Brustbild  des  Dekans,  Umschrift: 
Sigiilum  BERTOLDI . .  .  STANCIENSIS  ECCE;  4)  des  Capitels  von  GonsUnz,  68,47  mm  (IL  B.):  die  thronende 
Maria  mit  dem  Jesuskinde  im  Schoss,  in  der  Rechten  die  Weltkugel,  Umschrift:  f  SCA  .  MARIA .  GONSTANTIENSIS. 
ECCLESIE .  MATRONA. 

*)  Das  neue  Jahr  wurde  damals  in  unserer  Gegend  meistens  mit  dem  25.  Dezember  begonnen,  und  zu  der 
Annahme,  dass  hier  das  Jahr  1264  gemeint  sei,  dessen  Schluss  die  8.  Indiction  entspricht,  passt  es  auch,  dass 
eine  von  derselben  Hand  herrührende  Bainder  Urkunde  den   14.  November   1265  in  die  9.  Indiction  setzt. 

1)  bis  3)  Schwarzenbach ,  und,  wovon  es  eine  Parzelle  ist,  Liebenau,  Löwenthal,  O.A.  Tettnang.  — 
4)  Vergl.  S.  135.  Anm.  2.  —  5)  Oberraderach ,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  6)  Klingenberg,  abgeg.  Burg  in  der 
Pfarrei  Homburg,  Kantons  Thurgau. 


1771. 

Die  Schwester  Helwig  übergibt  dem  Kloster  Sirnau  5  ff  Heller  zum  Ankauf  eines  Ackers  unter 

Vorbehalt  der  lebenslänglichen  Nutzniessung  für  sich  selbst 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1265)"*). 

Notum  sit  omnibus  tam  presentibus,  quam  futuris,  quod  ego  soror  Helwigis  con- 
ventui  sororum  in  Syrmeno||we  V  libras  Hallensium  tradidi  ad  emendum  unum 
iugerum  agri  sub  hac  forma  videlicet,  ut  tempore  messis  predicti  ||  iugeris  agri  usu- 
fructus  secundum  communem  consuetudinem  percipiam  et  post  obitum  meum  usufructus  || 


166  Um  1265. 

predicti  iugeris  agri  cum  omni  iure  suo  plenarie  et  libere  ad  couventum  transeat  memo- 
ratum.  Ad  huius  facti  conservaudam  roemoriam  presentem  cedulam  conscribi  feci  et 
sigillari  sigillo  conventus  iam  predictarum  sororum. 

Nach  dem  Originale  des  Spitalarchives  zu  Esslingen.    Das  S.  26.  beschriebene  Siegel  des  Klosters  Sirnau. 

*)  Der  frühere  Esslinger  Archivar,   Conrektor  PfafT,  setzte  die  Urkunde  um  dieselbe  Zeit  wie  die  beiden  unter 
Nr.  1775  und  1776  folgenden,  wozu  Schrift  und  Siegel  passen. 


1772. 

Graf  Otto  der  ältere  von  Eberstein  verkündet  wiederholt  das  den  Bauern  des  Klosters  Herren- 

all)  auf  dessen  Gütern  zu  Ottersweier  verlieliene  Hofrecht. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1265)"^). 

Nos  Otto  senior  comes  de  Eberstein  nosse  volumus  presentes  et  scire  futuros,  qua- 
liter  claustrum  monachorum  in  Alba  a  nostris  progenitoribus  constructum  ab  eisdem  per 
bona  in  Oterswibe^)  fundatum  ||  fuerat  primitus  et  dotatum,  que  bona  utpote  nomine 
dotis  eidem  claustro  coUata  pre  omnibus  et  super  omnia  summe  fuerant  dedita  libertati, 
super  quibus  etiam  recolimus  tam  monachos  quam  conversos  eiusdem  claustri  corporalem  || 
habuisse  residenciam  et  propriis  sumptibus  coluisse.  Que  tamen  postmodum  abbatis 
Ludewici  temporibus  secularibus  erant  distributa  personis  et  subscriptis  locata  colonis, 
Lutfrido  videlicet,  Fridemanno,  Heinrico  dicto  Zehender  ||  et  Sigewino  fratri  eiusdem,  ex 
quibus  predictus  Lut.  tunc  temporis  principalior  habebatur.  In  qua  locacione  subnotati 
articuli  et  conditiones  interiecti  fuerunt  verbotenus  et  expressi:  Quod  quatuor  persone 
predicte  bona  ipsa  heredibus  suis  pluribus  dividendo  distribuere  non  deberent,  quod  nee 
hodie  fieri  debet  nisi  de  claustri  super  hoc  requisita  et  obtenta')  processerit  voluntate. 
Quod  si  factum  fuerit  et  obtentum,  ut  predicta  bona  pluribus  dividantur,  quatuor  tamen 
inter  eos  principaliores  tenebuntur  ad  pensionem  annuam  persolvendam.  Hec  quoque 
condicio  intervenit,  quod  si  fratres  cenobii  premissa  bona  propriis  sumptibus  excolere 
voluerint,  villici  omni  occasione  et  concertatione  postposita  ipsis  cedent,  nee  alias  ipsos 
villicos  amovebunt,  si  tamen  de  neglientia  culture  culpare  non  poterunt  nee  aliquid 
deperierit  de  redditibus  persolvendis.  Item  defuncto  aliquo  villicorum  optimum  pecus 
monachis  cedet  pro  mortuario  post  primum,  quod  advocatus  iuxta  consuetudinem  pro- 
vincie  sibi  tollet,  et  hec  debet  constitutio  in  bonis  omnibus  circa  Otherswilre,  de  quibus 
censum  et  mortuaria  monachi  percipiunt,  observari.  Mansum  vacantem  suscepturus 
quartale  vini  et  duos  panes  dabit  eisdem.  Item  villico  aliquo  cedente  vel  decedente 
mansum,  quem  possederat,  filio  suo  negare  non  debent,  si  tamen  ad  excolendum  ipsum 


Um  1^65.  167 

idoneus  iiivenitur.  Item  coloni  statim  pojit  mesyem  ail  Irituranilum  per  nuncios  mo- 
nastei'ii  de  iusticia  compelluntur  et  quantuin  quisqiie  dare  paratus  fuerit  et  hoc  vUlico 
intimaverit  et  ille  claustro,  quicquid  post  diem  tercium  de  eadem  annona  apud  illum 
reposita  inceiidio,  raptu  vel  violetitia  perierit,  ille,  quia  dare  paratus  fueral,  claustro 
refundere  uon  tenetur,  quicumque  vero  infra  Nativitatem  beate  Virginis  annonam  non 
dederit,  pignus  ei  quodcumque  fratribus  placiierit  auferelur.  Item  hü,  qui  ad  solutionem 
annone  tenentur,  servis  claustri  deducenlibus  ipsam  annonam  et  animalibus  quibus- 
cuinque  deportautibus  cibaria  pro  modo  suo  siiiguli  providebunt.  Preterea  omnes  coloni 
bonorum  claustri  predicti  tarn  in  Otersivilre  quam  in  aliis  locis  adiacentibus ,  Rode*) 
videlicet  et  Hafte')  et  Algeswilre *),  uti  delient  silvis,  pratis,  pascuis,  aquis  et  aquarura 
decursibus,  almcinda  et  com[m]odis  quibuscumque  ea  libertate  ac  utilitate,  qua  predicti 
singulorum  locorum  incole  perfruuntur,  nee  Iiorum  occasione  ullis  iussis  vel  legibus 
advocatorum  vel  causidicorum  sive  nobilium  circumsedencium  subiacebunt  nee  a  quoquam 
predictorum  in  causam  trahi  possunt,  sed  monachi  de  suis  villicis  quemcumque  voluerinl 
tamquam  veri  advocati  predictorum  bonorum,  quia  ins  advocatie  cum  ipsis  bonis  ad  eos 
Iranslatum  est  ab  antiquo,  pro  iudice  sive  sculteto  ipsis  preficient,  ut  ad  ipsum  deferatur 
et  in  pace  terminetur,  si  quid  de-colonis  ortum  fuerit  queslionis.  Insuper  quicumque 
maioriä  excessus,  quod  vulgo  dicitur  frevel,  culpabiles  inventi  fuerint,  quinque  soli- 
dorum  Argeutinensis  monete  obnoxii  dicto  nionasterio  tenebunlur,  pro  minori  vero 
excessu,  quod  vulgo  wette  nuncupatur,  solutione  duorum  satisfacient  solidorum.  Item 
quicumque  bonorum  premissorum  quicquani  suscepturus  est  antequam  ad  participationera 
bonorum  admittatur,  iurabit  se  fidem  clauslro  in  omnibus  servaturum  et  quod  de  qua- 
cumque  causa  ipsos  contingente  veritatem  non  taceat  inquisilus.  Omnes  quoque  coloni 
tenebuntur  coram  villico  vel  cellerario  cenobii,  cum  eos  super  aiiqua  causa  evocaverint, 
comparere. 

Nach  dem  Originale  des  G.L.  Archive«  zu  KarlsiLilit;.  An  roth-  und  gelb-seidenen  Schnüren  ein  Bruchstück 
des  öfters,  z.  B.  ßd.  5  S,  88,  beschriebenen  Siegels  des  Ausslellers  aus  mit  Mennig  gemischlem  Waclise,  —  Abdruck : 
Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheina  1,  354. 

■i)   Corrigirl  am  optmta. 

'I  Die  Urkunde  ist  UDvallendel,  und  so  blieb  insli<';> andere  die  ßittiruui;  wei;.  Das  Jiüir  1260  ist  wohl  von  einer 
Hand  friiliestens  des  15.  Jahrhunderts  auf  den  Rücken  ilej^i'lben  in  Ziffern  gescUrieben  und  dazu  irnsst  es  auch,  dass  die 
weiter  imteu  abgednukte  Herrenalber  Urkunde  in  BetrelT  i|i;>  (!'ö'<:hen  Urlea  vom  12.  April  1265  von  deinaelben  Sthreiher 
lierrQhrt,  wie  Zeitsclir.  a.  a.  0.  vermuthet  wird:  von  dem  unter  ilen  Zeugen  der  tetileren  Urkunde  genannten  magister 
Rvdolfu*  etc.  —  Der  erwähnte  frühere  Abi  Ludwig  won  Heiienalb  kommt  im  .J.  1221  urkundlich  vor  (Wirl.  Urkb.  3, 122). 

I)  Oltersweier,  bad.  B.A.  Bühl.  —  2)  Wohl  mil  Hohenroden  (Hohenroder  oder  Brigittenschlossruine)  Gem. 
Sasbachwalden ,  bad,  B.A.  .Vchern  zusammenhängenJt.T  Name  fvergl.  ßd.  '■1  S.  :J5il),  —  3)  Haft,  Gem.  OUers- 
weier.  —  4)  Elgersweier,  bad.  B.A.  Offenburg. 


168  1265. 


1773. 

Frohst  Konrad  und  der  Convent  von  Allerheiligen  auf  dem  Schicarzwald  beurkundeny  dass  der 
Bürger  Konrad  Herter  von  Horb  und  seine  Gattin  Adelheid  ihmn  um  ihres  und  ihrer  Elfern 
Seelenheils  tvillen  50  Pfund  Tübinger  Währung  y  ein  Gut  in  Ergenzingen  unter  Vorbehalt  der 
lebenslänglichen  Nutzniessung   davon  sowie   von  einem  klösterlichen  Hof  in  Bildechingen  ^  und 

ein  Haus  in  Herrenberg  vergabt  haben, 

1265. 

Frater  C.  preposilus  ecclesie')  Sanctorum  in  Nigra  Sylva,  Premonstrateiisis  ordinis, 
Argeutiiiensis  diocesis,  et  conventus  ibidem  omnibus  presentein  paginam  inspecturis 
salutem  et  sincerara  carilalem  in  domino.  Ea,  que  geruntur  in  tempore,  ne  labantur 
cum  tempore,  solent  a  viris  providis  in  scriptis  redi[g]i  et  sigillis  attentis**)  roborari.  Ea- 
propter  significamus  presentibus  et  futuris,  quod  Gunradus  dictus  Herterius  civis  in 
Horvve^)  et  Adelhaidis  uxor  eins  dederunt  ecclesie  nostre  pro  salute  animarum  eorum 
ret]  parentum  ipsorum  L  libras  Dungensis*)  monete  et  quoddam  predium  silum  in  banno 
Hergetzingen  *),  quod  comparaverant  pro  XII  libris  eiusdem  monete  pro  sororibus  com- 
morantibus  in  domo  Horvve,  ea  tamen  conditione,  quod  ipsi  duo  debent  percipere  tempore 
vite  sue  reditus  iam  dicti  predii  et  nostre  curie  in  Biltachigen  *),  retenta  tamen  nobis 
proprietate  ipsorum  et  iure  patronatus  ecclesie  in  Biltachigen.  Propterea*)  dederunt  ecclesie 
nostre  domum  sitarii  sub  Castro  Herrinberch  *),  quam  in  presenti  libere  possidemus. 
Migrantibus  vero  ipsis  duobus  viam  universe  carnis  predictos  proventus  antedicti  predii 
et  nostre  curie  omni  dolo  postposito  ecclesia  nostra  libere  possidebit. 

Acta  sunt  hec  anno  M^  GC^  LXV**,  presentibus  Burchardo  sacerdote  de  Biltachigen 
et  H.  nostro  canonico  et  H.  villico  filio  Sigilini  et  A.  diclo  Stiual  et  aliis  quampluribus. 
Ut  autera  ea  flrma  permaneant,  nostro  et  nostri  conventus  sigillis  presentem  cedulam 
roboramus. 

Nach  Crusius,  Annal.  Suev.  prs.  III.,  üb.  IL,  cp.  16  p.  109,  woselbst  2  beschädigte  Siegel  angegeben 
werden:  1)  des  Probsts  von  Allerheiligen  mit  dem  Porträt  des  Probsts  und  den  Resten  der  Umschrift:  . .  OSITI 
•OMN.S.NIG.  2)  des  Convents  von  Allerheiligen:  einige  Heilige,  wie  vor  Gott  zum  Gebete  geneigt  [nach 
Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  23,  119  auf  Grund  eines  übrigens  von  einem  andern  Stempel  herrührenden 
Siegels  an  einer  Urkunde  vom  Jahre  1491:  5  knieend  betende  Mönche]  und  von  der  Umschrift  die  Worte:  DE 
OMNIBVS  SANCTIS. 

a)  Hier  fehlt  sicherlich  Omnium;  einige  offenbare  Lese-  oder  Druckfehler  sind  stillscliweigend  berücksichtigt. 
—  b)  So  die  Vorlage,  wahrscheinlich  verschrieben  für  appensis  oder  attentius,  —  c)  Ohne  Zweifel  ein  Lesefehler  der 
Vorlage  für  preterea. 

1)  Horb,  O.A.Stadt.  —  2)  Wohl  =  Tuwingensis  (Tübinger  Währung).  —  3)  Ergenzingen,  O.A.  Rotenburg.  — 
4)  Bildechingen,  O.A.  Horb.  —  5)  Herrenberg,  O.A.Stadt. 


1265.  169 


1774. 

Trtichsess  Berthold  von  Rohrdorf  beurkundet,  dass  e)'  auf  sein  Vogtrecht  über  ein  dem  Ktost&f 
Betiron  geschenktes  Gut  in  Irrendorf  verzichtet  und  das  Kloster  zur  Entschädigung  für  einen 
der  Kirche  zu  Messkirch    seither  auf  diesen  Gute  zustehenden  Zins  einige  Aeckei'  in  MühU 

hausen  an  letztere  Kirche  gegeben  habe. 

•  1265. 

Universis  ac  singulis,  ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  Berhtoldus  dapäfer 
dictus  de  Rordorf^  salutem  et  noticiam  subscriptorum.  Quia  iuxta  dictum  sapientis 
volubilis  etas  labitur  et  sie  oblivionis  ceca  caligine  mentes  hominum  obfuscantur,  expedit 
rei  publice,  ut  ad  discordie  materiam,  que  humanum  genus  implicare  solet,  penitus 
resecandara  ea  que  gesta  sunt  scripturarum  munimine  confinnentur.  Sciant  Uaque 
presentes  et  posteri,  quod  ego  Berhtoldus  daptifer  de  Rordorf  advocatiam  sive  ius 
defendendi,  quod  habui  in  predio  Vrendorf^),  quod  a  Chünrado  de  Barmen^)  et  Mehtilde 
dicta  Blaburrerin  sorore  sua  et  ipsorum  heredibus  monasterio  in  Burron,  ordinis  sancti 
Augustini,  liberaliter  ac  pleno  iure  collatum  extitit,  cuius  area  sita  est  iuxta  tiliam  in 
Vrendorf,  contuli  ac  omni  iuri  sive  actioni  cessi,  que  mihi  in  eadem  possessione  tanquam 
advocato  competere  videbantur,  ita  ut  omnis  lis  sive  discordia,  que  inter  me  et  pre- 
positum  et  conventum  de  Burron  hucusque  habita  est,  penitus  sit  sopita.  Protestor  etiam 
cum  domino  ^Irico  plebano  de  Meschilch*),  quod  eedem  possessiones  nomine  cuiusdam 
census  quondam  in  Meschilch  ad  ecclesiam  pertinebant  et  dictus  prepositus  et  conventus 
quosdam  agros  sitos  in  Mulhusen*^)  ecclesie  in  Meschilch  contulerunt,  in  quibus  maior  utili- 
tas  ecclesie  predicte  adhuc  apparet,  quam  eadem  percipere  posset  possessionibus  in  Vrendorf 
antedictis,  et  sie  ad  monasterium  de  Burron  possessiones  antedicte  per  transactionem 
licitam  sunt  translate.  Hec  facta  sunt  me  presente  et  consentiente,  unde  tam  ego  quam 
dominus  ^Iricus  plebanus  de  Meschilch,  qui  nunc  est,  sigilla  nostra  presentibus  duximus 
apponenda,  licet  eadem  transactio  per  aliud  etiam  Privilegium  declaretur.  Testes  autem 
sunt :  vir  religiosus  Wolfradus  prepositus  et  Chünradus  concanonicus  de  Burron,  decanus 
de  Diethershoven^),  Dietho  viceplebanus  in  Meschilch,  clerici,  ^Iricus  scultetus  de  Mul- 
hain \  Burchardus  dictus  Gerzeli,  Berhtoldus  Wipf,  Chünradus  Lancenhoven  ®),  Chünradus 
Torie,  Hainricus  Rispuhil,  Chünradus  faber,  Hainricus  frater  suus,  Chünradus  carpentarius, 
Bur.  preco,  Bur.  Negelli,  Hain,  frater  suus  et  alii  quam  plures  flde  digni. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*.  LX°.  quinto,  indictione  VIII ''. 

Nach  einem,   auf  das  im  Privatbesitz  befindliche  Original  gegründeten  Abdruck  in  Mittheilungen  des 
Ver.  f.  Gesch.  u.  Alterthumsk.  in  Hohen  zollern  III,  Jahrg.  1869/70  S.  83.    Von  den  Siegeln  ist  das  grosse 
VI.  22 


170  1265. 

runde  des  Truchsessen  stark  beschädigt,  auf  dem   Schilde  sind  jedoch  drei  rechts  über  einander  schreitende 
Löwen  noch  deutlich  erkennbar,  das  kleinere  eingenähte  ist  dem  Anfühlen  nach  zerbröckelt. 

1)  Rohrdorf,  bad.  B.A.  Messkirch.  --  2)  Irrendorf,  O.A.  Tuttlingen.  ^  3)  Unermittelt;  Qbrigens  fuhrt  bei 
der  O.A.Stadt  Blaubeuren,  mit  deren  Namen  sicherlich  der  unmittelbar  folgende  Personennamen  zusammen- 
hängt, noch  heutzutage  ein  Berg  den  Namen  Barmen.  —  4)  Messkirch,  bad.  B.A.Sitz.  —  5)  Nach  Mittheilungen 
a.  a.  0.  wohl  ein  abgeg.  Ort  in  nächster  Nähe  von  Messkirch,  was  der  Deutung  desselben  MOhlhaudens  in  Bd.  l 
S.  27  Anm.  5  als  MQhlhausen  bad.  B.A.  Pfullendorf  vorzuziehen  sein  dürfte.  —  6)  Dietershofen ,  hohenzoUer. 
O.A.  Sigmaringep.  ^  7)  MQhlheim  a.  d.  Donau.  O.A.  Tuttlingen.  —  8)  Vielleicht  mit  Lanzenhofen,  O.A.  Leutkirch 
zusammenhängend. 

1775. 

Schwester  Guta  vom  Keller  macfit  dem  ConvetUe  der  Schtoestern  in  Sirnau  verschiedene  Schenk- 
ungen unter  tiäher  OMsgedrückten  Bedingungen. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1265).^) 

Notum  Sit  Omnibus  tarn  presentibus  quam  futuris,  quod  ego  sdror  G^ta  dicta  ||  de 
Cellario  conmisi  conventui  sororum  in  Syrmenowe  XX  libras  Hallensium^  ut  ex  illis  mihi  || 
annuatim  dcrntur  decem  solidi  in  festo  beati  Jacobi  et  XXX  residui  solidi  in  Purificatione  || 
benedicte  Virginis.  Etiam  XVII  libras  et  dimidiam  ad  emendum  IUP'  iugera  agrorum 
eidem  conventui  tradidi  sub  hac  forma,  ut  pro  tempore  vite  mee  usufructus  duorum 
iugerum  predictorum  agrorum  uno  anno  et  aliorum  duorum  altero  anno  percipiam  et 
post  obitum  meum  XX  predicte  libre  ac  usufructus  IV  ^'  predictorum  agrorum  cum 
omni  iure  suo  plenarie  et  libere  ad  conventum  transeant  raemoratum.  Ad  huius  facti 
conservandam  memoriam  presentem  cedulam  conscribi  feci  et  sigillari  sigillo  conventus 
iam  dictarum  sororum. 

Nach  dem  Originale  des  Esslinger  Spitalarchives.  Abhängend  das  bereits  S.  26  beschriebene  Siegel  des 
Klosters  Sirnau,  z.  Th.  abgebröckelt. 

*)  So  nach  der  folgenden  Urkunde  zu  schliessen. 


1776. 

Die  Priorin  M.   und  der  Convent   der  Schwestern  in  Sirnau   versprechen  der  Schwester  Guta 
vom  Keller  aus  dem  Ertrage  eines  Hauses  vor  dem  Mettinger  Thore,  das  dieselbe  zum  Kloster 

vermacht^  und  eines  Weinbergs  in  Tunzhoven  eisten  Jahrtag  zu  halten. 

1265. 

Noverint  universi,  quod  ego  soror  M.  priorissa  totusque  conventus  sororum  in  Syr- 
menowe II  secundum  instituta  fratrum  Predicatorum  viventium  presentibus  protestamur, 
nos  obligatione  teneri  ||  ad  hoc,  quod  post  obitum  sororis  G^te  dicte  de  Cellario  omni 


1265.  171 

anno  in  die  anniversarii  sui  ob  salubrem  ||  et  piam  recordationem  anime  sue  a  nostro 
conventu  faciendam  de  censu  domus  cuiusdam,  quam  post  mortem  suam  nobis  ||  legavit, 
que  Sita  est  ante  portam  qua  itur  in  Mettingen  *),  pro  X  solidis  nostro  conventui  quod  ^) 
aliquid  ad  usus  sororum  comparetun  Item  quod  eadem  die  de  vinea,  que  est  sita  in 
Tunczhoven*),  similiter  post  mortem  suam  nobis  cedet  quartale  vini  urne  Ezzelingensis 
mane  et  vespere  nostro  conventui  dabitur  ad  bibendum.  Pro  duratione  autem  et  con- 
servatione  ordinationis  predicte  anno  domini  M*.  CC*.  LXV\  presens  cedula  est  conscripta 
et  nostri  sigilli  munimine  roborata. 

Nach  dem  Originale  des  Esslinger  Spitalarchives.    Das  bereits  S.  26  beschriebene  Siegel  der  Priorin  und  des 

Convents  von  Sirnau,  am  Rande  beschädigt.     Von  der  Umschrift  noch  erhalten:   S SSE  ET  CONUENT  .  .  , 

IRMENOWE. 

a)  Eine  pleonastische  Wiederholung  des  bereits  oben  auf  ad  hoc  folgenden  quod. 

1)  Metlingen,  O.A.  Esslingen.  —  2)  Abgeg.  Ort  am  Eingange  der  untern  königl.  Anlagen  in  Stuttgart. 


1777. 

Rupert   von  Walldürn   überträgt  Heinrich  von  Bachenstein   das  J^atronatrecht   in  Äffaltrach 

als  Lehen. 

1265. 

Noverint  universi  presentis  inspectores,  quod  ego  Rupertus  de  Düme*)  contuli  H.*) 
de  Bachenstein  *)  ins  patronatus  in  Aflfaltrach^)  sub  specie  fo^di  in  Omnibus,  quibus  pre- 
dicte ecclesie  ins  mancipatur,  ut  non  de  suo  esse,  sed  de  mea  detineat  potestate-  Et  ne 
aliquis  nubiginosus  scrupulus  ista  valeat  ambire,  presentem  paginulam  munimine  mei 
sigilli  duxi  roborandam. 

Datum  et  actum  anno  domini  M*.  CG^.  LXV^,  Quia  scriptum  est:  evanescunt  iij 
tempore  que  geruntur  in  tempore,  nisi  voce  testium  et  scriptis  memoria  perhennentur. 

Nach  einem  Gopialbuche  der  Johanniterkommende  Hall-Affaltrach  von  1685  fol.  109a. 

*)  Statt  dieses  gegenüber  von  den  sonst  üblichen  H  der  Handschrift  etwas  auffallend  verzierten  Buchstabens  H 
liest  eine  Abschrift  der  Urkunde  in  einem  anderen  Gopialbuche  dieser  Kommende  aus  dem  18.  Jahrhunderte  p.  3,  welche 
weiterhin  statt  des  sonst  nicht  gebräuchlichen  nvhiginosus  rubiffino9us  und  statt  scriptis  seripti  hat, :  damino  (de  Bachenstein). 
Uebrlgens  kommt  im  J.  1251  ein  Heinrich  von  Bachenstein  und  im  J.  1289  ein  Bruderssohn  Gottfried  desselben  urkundlich 
genannt  vor. 

1)  Vergl.  S.  8  Anm.  1.  —  2)  Abgeg.  Burg  bei  Döttingen,  O.A.  Künzelsau.  —  3)  Äffaltrach,  O.A, 
Weinsberg. 

22* 


172  li265. 


1778. 

Die  Wittwe  J.  und  die  hinterlassenen  drei  Söhne  des  Ritters  MarqtMrd  Müller  von  Ihlingen 
überldssen  die  eine  Hiilfte  ihres  von  den  Herren  von  Wolf  ach  zu  Lehen  gehenden  &henten  in 
Ergenzingen  dem  Kloster  Kirchberg  um  ihres  und  ihres  verstorbenen  Gatten  und  Vaters  Seelen- 
heils    willen  sowie  zum    Tröste   ihrer   Schwester  schenkwelse,   die  andere  Hälfte  gegen  einen 

baaren  Kauf  Schilling. 

1265. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  J,  relicta  Marquardi  quondam  militis  dicti 
Molendinarii  de  lelingen*),  Fridericus,  Wernherus,  Volmarus,  filii  eiusdem,  rei  geste 
cognoscere  veritatem.  Cum  is,  de  cuius  munere  venit,  ut  sibi  digne  ac  laudabiliter 
serviatur  a  suis  fidelibus,  bene  facientibus  multo  maiora  retribuat,  nos  deliberato  consilio 
et  pari  consensu,  presentibus  dilectis  patruis  nostris,  Wernhero  milite,  Kratone  clerico 
felicis  recordacionis,  in  remedium  animarum  nostrarum  et  anirae  beate  memorie  Marquardi, 
patris  nostri  premissi,  mariti  matris  nostre,  nee  non  et  in  solacium  dilecte  sororis  nostre 
sanctimonialis  in  Kilperg,  medietatem  decime  nostre  in  Ergatzingen ^,  quam  progenitores 
nostri  et  nos  a  dominis  de  Wolua*)  possediraus  iure  feodali,  priorisse  et  conventui 
sororum  in  Kilperg^  Constantiensis  dyocesis,  libere  contulimus,  Reliquam  autem  medietatem 
eiusdem  decime  pro  XXX  libris  Tüwingensium  et  X  solidis  legalis  monete,  quas  iam 
recepimus,  eisdem  priorisse  et  sororibus  vendidimus  in  omni  iure  ac  tranquilla  libertate, 
qua  nos  et  antecessores  nostri  eam  habuimus,  perpetuo  possidendam,  et  renunciantes 
omni  iuri  pro  nobis  et  nostris  liberis  et  posteris  ex  nunc  et  deinceps  in  omne  tempus, 
quod*)  nobis  et  nostris  cum  nostra  erat  decima  competere  videbatur.  Testes  sunt :  Berch- 
toldus  de  Ruwenfels*)  miles,  Timo  filius,  Wer.de  lelingen,  H  .  de  Kalckwile*),  nobiles, 
Conradus  dictus  Herter,  Bertholdus  dictus  Scolaris,  Cünradus  dictus  Smerwer,  Berchtoldus 
de  Ergatzingen  et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*.  LXV.  üt  autem  firma  permaneant,  feci  hanc 
cedulam  sigillis  dominorum  paktini  de  Tüwingen  et  C.  de  Wolua   et  nostro  conmuniri. 

Nach  dem  Gopialbuche  des  Klosters  Kirchberg  aus  dem  16.  Jahrhundert  ibi.  LXXXXIIII. 

a)  !In  der  Vorlage  unrichtig:  que, 

1)  Ihlingen,  O.A.  Horb.  —  2)  Ergenzingen,  O.A.  Rotenburg.  —  3)  Wolfach,  badischer  B.A.Sitz.  — 
4)  Rauhenfels,  abgeg.  Burg  auf  der  Markung  Hutzenbach,  O.A.  Freudenstadt.  —  5)  Kalkweil,  einst  ein  Weiler, 
jetzt  eine  Kapelle  mit  Messnerhaus,  zur  O.A.Stadt  Rotenburg  gehörig. 


173 


1 


1779. 


Abt  Burkhard  und  Convent  in  Älpirsbach  vtrkaufen  der  Prioriii  Giwln  und  dem  (Jonvente  von 

Kirehherg   sechs  Jauchert  Ackers    nebst   einem    Walde   yenuniä   „iif  Ht:ijt>na"   bei  Kirchberg 

um  acht  Pfund  Tübinger  HfUer. 

12G5. 

Burcardus,  dei  permissione  abba.s,  (otiisque  couventus  ordinis  sancti  BenedicU 
monaäterii  in  Alpersbach,  univer|lsis  presens  scriptum  inspecturis  sahitem,  que  venit  ab 
omnium  salvatore.  Veritatis  seriem  scripti  tes||tiinonio  commendanles  uotum  tacimus, 
quod  ecclesie  nostre  honestale  previsa  el  diu  peusala  et  commodita||te  temporali  et 
spirituali  considerata  de  discretorum  virorum  consilio  vendidinius  pari  voto  et  conseiisu 
duoä  ag:ros  VI  ingera '  continentes  cum  silva  que  ad  eos  pertinet  et  attiueba«t  raonaslerio 
nostro  et  nobis  in  territorlo  sito  iuxta  Kilperg  et  vocatur  Theutonlce  uf  Hegena,  pro 
VllI  libris  Tiiuingensium  Gisele  priorisse  et  conventui  sororura  ordiuis  sancti  Augustini 
de  Kilperg,  Constantiensis  dyocesis,  sicut  nos  possedimus  iure  proprietario  perpetuo 
possidendos.  Cum  igitur  sine  difficultale  et  quovis  more  dispendio  menioratam  pecuniam 
integi'aliter  ab  eisdem  receperimus  et  in  usus  et  fructus  nobis  et  monasterio  nostro 
ampliores  converterimus ,  renunciamus  presentibus  omni  iuris  auxilio  canonici  et  civilis, 
couriuetudini  et  Statute,  actioni  et  rei  repetitioni  et  impetitioni,  per  que  isla  venditio  et 
emptio  possent  impediri  aut  irritari,  warandiam  supradictorum  bonorum  cum  'requisiti 
fuerimus  prestituri.  Testes  sunt:  Dipoldud,  plehanus  in  AVildorf),  Rudolfus  vicarius 
ibidem,  Walterus,  capellanus  sororum  in  Kilperg,  et  alii  fide  digni.  Et  ut  hec  robur 
optineant  firmitatis,  fecimus  sigillis  nostria  pre^entem  paginaui  consignari. 

Acta  sunt  ista  anno  domini  M*.  CC°.  LXV°. 

Abhängend  zwei  in  gelbseidene  Säckchen  eingenfilile,  dem  Anfiiiikn  nauh  ganz  z^rbröckette  Si^el. 

I)  Weildorf,  hoheiuoll.  OA.  Haigerloch. 

1780. 

Alt  Lirich  und  der  Convent  von  Lorch  verleihen  dein  Pförtner  Walther  yegen  Erlegung  einer 

Geldsumme,     Ueberlassung    eines    Gutes    in    Krdtenbach    nach    seinem    Tode    n»d    Kauf    von 

Klosterbesiiz  zu  Holzkeim  und  Göggingen  auf  Lebenszeit^  die  Pfründe  eines  Concersen 

in  ihrem  Kloster. 


In  nomine  sancte  trinitatis  .  Amen.    V^lricus,  dei  miseratione  abbas,  lotusque  con- 
ventus  ecclesie   Laureacensis ,   universis  Christi   fidelibns    presens  scriptum   lecturis   vel 


174  1265. 

lellgenlibus  salutem  in  omnium  salutari.  Quoniam  ex  temporum  labilitate  mens  etiam 
humana  contrahit  labilitatem^  necessario  oportet  facta  hominum  litter ||arum  indiciis 
perpetuari^  üniversis  igitur  fidei  katholice  fdiis  presentibus  innotescat,  quod  Waltherus 
ianitor  doraum  nostram  accedens  X^*°*  et  novem  li||bras  Hallensium  nobis  contulit  et 
unius  conversi  prebendara  conferri  sibi  liumiliter  postulavit  sueque  petitionis  efifectum 
consecutus  pheodum  quoddam  in  Cretunbach^)  situm  postmodum  nobis  contulit  taliter, 
ut  pheodum  ipsum  quantum  ad  vitam  suam  in  ipsius  detineat  conmoditate.  Quod  si 
forte  aliquis  post  suum  obitum  eiusdem  pheodi  heredem  se  ingesserit  nos  et  nostram 
ecclesiam  volens  impulsare,  ipse  ad  minus  XX**  et  una  libris  Hallensium  id  ipsum  a 
nobis  pheodum  redimere  est  ligatus.  Preterea  Waltherus  idem  pro  VIIIP*"  libris  Hal- 
lensium mansum  unum  in  Holzhein*)  situm,  HIP^  quoque  media  pheoda  in  Geggingen*) 
X™**  medio  talento  Hallensium  apud  nos  conquisivit  quantum  ,ad  \ite  sue  tempora 
detinenda ,  que  omnia  post  ipsius  obitum  nostros  ad  usus  libere  revertentur.  Eo  quoque 
vivente  mansum  et  pheoda  prescripta  per  assignatam  nobis  peccuniam  si  poterimus 
redimemus.  Ipse  vero  Waltherus  per  peccuniam  eandem  bona  alia  conquiret,  que 
similiter  ad  nos  post  suum  obitum  revertentur.  Omnibus  bonis  prenotatis  colonos,  cum 
se  locus  obtulerit,  instituemus  pleno  nobis  iure  absque  solis  reditibus  servituros,  excepto 
quod  predictus  Waltherus  eorum  questuum,  qui  v  e  1 1  e  vulgariter  dicuntur,  mediam  partem 
suam  recipiat  ad  utilitatem,  Ne  autem  propter  huiusmodi  contractum  in  posterum 
aliquis  nostram  audeat  ecclesiam  gravarp,  presentem  iussimus  litteram  conscribi  nostrique 
sigilli  robore  conmuniri. 

Anno  domini  M"*.  CG*.  LX^.  V^.,  papa  demente  ecclesiam  sanctam  feliciter  gubernant?- 

Siegel  des  Abts  von  Lorch:  spitzoval,  c.  54,  c.  34  mm  (III.  A.  2.  b):  der  auf  einem  mit  Hundsköpfen  und 
Tatzen  verzierten  Stuhle  sitzende  Abt,  in  der  Rechten  den  Stab,  mit  der  Linken  ein  Buch  auswärts  haltend. 
Umschrift:  S  .  VLRICI .  ABBAT[I]S  .  IN  LORCHE. 

1)  Krettenbach,  soviel  als  Stixenhof,  Gem.  Vorder-Steinenberg ,  O.A.  Gaildorf.  —  2)  Holzlieim,  O.A.  Göp- 
pingen. —  3)  Göggingen,  O.A.  Gmünd.  • 


1781. 

Der  Reicksschenk  Walther  von  Limpurg   verzichtet  gemäss  den  Bitten   des  Ähts  und  Convents 
von  Lorch  auf  sein   Vogtrecht  an  dem  Hofe  des  Klosters  in  Bartenbach. 

1265. 

In  nomine  sancte  trinitatis.  Amen,  üniversis  fidei  katholice  filiis  presens  scriptum 
inspicientibus  vel  ||  inspecturis  V.  imperialis  aule  pincerna  dictus  de  Linpurc  salutis 
perpetuitatem.     Cum   omne    testa||mentum    certitudo  sit   preteritorum   et  argumentum 


1265.  175 

fiituroruni,  mihi  Wallhero  conscribi  placuit,  qualiter  ||  divina  ductus  inspiraüoii?  veuera- 
bilium  dominoruni  abbatis  et  conventus  ecclesie  Laureacencis  attentis  precibus  inclinatus 
(inoddain  ipsorum  predium,  curtim  scilicet  in  Bartenbach'),  quam  sub  stipendio  uuius 
modii  avene  atque  uiiius  pulU  carniprivialis  iure  advoeatorio  diu  possederam,  ob  anime 
mee  remedium  fotali  meo  iuri  renunciäns  eorum  voluntati  ac  pristine  restitui  libertati. 
Sed  iie  ecclesia  prelibata  super  iure  meo  pretasato  ab  aliquo  successorum  meorum  post- 
niodum  inpulsetur  vel  aliquatenus  aggravetur,  ipsius  cenobii  fratribus  presenlem  liUeram 
contuli  sigilli  mei  munimine  roboratam  necnon  inviolabiliter  perennatam. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incamationis  M°.  CG".  LX".  V".,  papa  demente  ecciesiam 
sanctam  feliciter  gubernante. 

Nor  noch  das  Pergamentriemehen  für  das  Siegel  hängt  an. 

1)  Barlenbach,  O.A.  Göppingen. 


1782. 

Der  Reic/isschen/c  Walther  von  himpurg  verzichtet  auf  seine  '■ogieilichen  Beziige  in  Bibersfeld 
unter  Bezeichnung  der  ihm  selbst  mrhehaltenen  und  anderer  dem  Abt  und  Kloster  von  Lorch 
überlassenen  Rechte. 
1265, 
Universis  Christiane  nomine  gaudentibus  copiam  presencium  iiabituris  öalutem  iu 
eo  qui  vera  salus  hominum  predicatur.  Quod  ||  hominum  gesta  vivaci  commendentur 
memorie,  literarum  testimonio  conservante  laudabililer  adinvenit  et  consuluit  prudencia  1| 
discretorum.  Herum  itaque  industria  premoniti  et  precipue  dei  timentes  iudiciiun  nos 
Waltherus  imperialis  aule  pincerna  ||  de  Limpurch  notum  lleri  volumus  tarn  presentibus 
quam  futuris,  quod  omne  illud,  quod  in  villa  Bibersveit ')  sub  nomiue  advocacig  accepimus'), 
lesam  timentes  ni  hoc  conscienciam  pure  ac  voluntarie  remittimus  relaxantes.  Illud  tarnen 
nobis  pro  iusticia  observantes,  quod  diele  ville  coloni  XI  libras  Hallensium  et  XXX  modios 
avene  annuatim  solvere  non  obmittant.  De  eodem  autem  debito  homines  ecclesie  in  Lorch 
tantam  debent,  que  eos  contigerit,  porcionem  et  debent  nobis  pro  vino  semel  in  anno 
unam  facere  vecturam  de  Necario.  Item  quicquid  in  bouis  ecclesie  pro  furto  homicidio 
contumacia  pena  exigente  solvendum  occurrerit,  due  pai'tes  cedent  ecclesie,  nobis  tamquam 
advocato  tercia  persolvetur.  Debet  eciam  dominus  abbas*)  predicte  ecclesie  in  ripa  que 
dicitur  Bibers')  sive  sui  nuncii  piscari  quando  sue  fuerit  voluutatis.  Item  terciam 
p.irteni  de  silva  ibidem  sita,  quam  huc  usque  habuinius,  relaxavimus  et  nos  eandem 
propter  deum  simpliciter  promisimus  contuendam.  Testes:  frater')  Cvnradus  dictus  de 
Rihtelbach'),  gardianus  in  Hallis,  decanus  in  Hallis  dictus  Krazer,  Diethericus  plebanus  in 


-w-r 


176 


1265. 


Hallis,  Willehalmus  capellanus  domini  abbatis  de  Lorli,  Fridericus  ^j  de  Lorh  capellanus 
meosy  Diethericus  miles  de  Othernhein  ^),  Hainricus  filius  sculteti  civis  de  Hallis  et  alii 
quam  pliires.     Ut  autem  huiusmodi  donacio  robur  obtineat   perpetuum  et   perhenne, 
presentem  literam  concessimus  sigilli  nostri  munimine  roboratani. 
Actum  anno  ^)  domini  M*.  CG  ^.  LX  V. 

Das  Siegel  ist  abgerissen. 

a)  b)  Diese  Worte  s^ind  Qber  tier  Zeile  eingei<chrieben.  ~  o  Es  steht  beide  Male  FK,  das»  erste  Mal  noch  mh  einem 
Häckchen,  ähnlich  der  für  er  gebräuchlichen  Abkürzung;  an  dieser  Stelle  wenigstens  unterliegt  es  keinem  Zweifel,  daas 
die  Sigle  als  frater,  nicht  etwa  als  Fridericus  aufzulösen  ist,  zumal  da  nach  einem  Punkte,  wie  er  in  beiden  Fällen  vor- 
angeht, die  Urkunde  auch  sonst  bei  Appellativen  grosse  Buchstaben  hat,  dagegen  dürfte  an  der  zweiten  Stelle  wohl  eher 
Fridericus  zu  lesen  sein.  —  d)  Dieses  Wort  fehlt  im  Originale. 

1)  Bibersfeld,  O.A.  Hall.  —  2)  Die  Biber,  linksseitiger  Zufluss  des  Kochers.  —  3)  Hiegelbach,  O.A.  Craild- 
heim,  nach  der  O.A.Beschreibung  Crailsheim  S.  367  früher  Rihiltbach  (1148),  Richtelbach  (1350)  geschrieben.  — 
4)  Vielleicht  Oedheim,  O.A.  Neckarsulm  (vergl.  Bd.  5  S.  408). 


1783. 

Schtdtheiss  und  Raths^nannm  von  Rotweil   verbieten    in  Kraft  längat  bestehe^ideti  Hechtn  ihren 
Mitbürgern   betcegliches   oder  unbewegliches  detn    Kloster  Botefimünster    zu    getretien   Händen 

anvefirautes  Gut  in  irgend  einer  Weise  mit  Beschlag  zu  belegefu 

Botxceil  1265. 

Universis  presentiura  inspectoribus,  quos  nosce  oportununi  fuerit,  scultelus  et  consules 
in  Rottweil  noticiam  subscriptorum.  Cum  quam  plurimi  hominum  res  suas  mobiles  seu 
immobiles  ob  fidelem  custodiam  committere  dominabus  Rubel  Monasterii  consueverint, 
universitatem  vestram  scire  cupimus,  quod  nos  presentibus  statuimus  et  ordiuamus 
cunctis  nostris  concivibus,  ut  nuUi  liceat  res  predictis  dominabus  commissas  quacunque 
occasione  auctoritate  nostri  iudicii  vel  quocunque  modo  infiscare.  Et  ut  predicta  nostra 
institutio,  sicut  racionabiliter  auctoritate  regum  et  dominorum  etiam  est  iam  longo 
tempore  indultum,  apud  nos  specialiter  robur  obtineat  firmitatis,  presentem  cartam  sigillo 
nogtre  communitatis  fecimus  comuniri. 

Datum  Rotwil,  anno  domini  M\  CC\LXn\,  indictione  VII \*) 

Nach  der  Copialsammlung  des  Kl.  Rotenmünster ,  einer  Papierhandschrift  in  FoHo  aus  dem  16.  Jahr- 
hundert S.  52. 

a)   Dem  Jahre  1265  entspricht  übrigens  die  indictio  VIII,  hez^'.  am  Schlüsse  IX. 


■■  ■ 


tir 


Constanz  1265. 

Graf  Hartmami  der  Aeltere  von  Grtningin')  verkauft  mit  EinwiiUgung  seines  Sohnes 
Uarimannn  vineam  in  Imbenrode'),  que  vulgo  dicitur  ain  morgen,  und  andere 
Weinberge  und  Aecker  apud  Velbach')  im  Betrag  von  etwa  16  Jaticherf,  welche  ihm  in  Folge 
des  Todes  einer  Wittwe  dicte  diu  Vrigin  iure  successionis  angefallen  sind,  um  40  Pfund 
Heller  an  das  Kloster  Salem. 

Acta  sunt  hec  apud  Constaatiam,  anno  domini  M".  CC°.  LXV\ ..  testibus . .  nobili 
domino  comite  Eberhardo  de  Kilchberc*),  H.  nobili  viro  de  Gundeluingen"),  V.  de  Als- 
husen  *) ,  C*urado  sub  Scopa ,  C.  dicto  Murcel  magislro ,  C.  officiali ,  magistro  Atzone, 
H.  cellerario  de  Ezzelingin,  ^Irico  Grälario,  fratribus  moiiacliis  in  Salem  aliisque  pluribus. . . 

Nach  dem  Urkundenbucb  der  Abtei  Salem  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  des  Oberrheins  (aus  dem  Salemer 
Copialbuch  IIl,  176  Nr.  CXLV,  woselbst  aber  Ahhusen  —  vergl.  S.  135  —  nicht  wie  a.  a.  0.  gedruckt  ist,  Ahmen 
steht,)  35,452.  —  Weilerer  Abdruck:  Senkenberg,  Von  dem  Gebrauch  des  alten  leutsclien  Rechts  S.  49.  — 
Sattler,  Gesch.  der  Grafen  von  Wirtemberg  I,  Beil.  Nr.  18.  —  Regest:  Slälin  a.a.O.  2,  501. 

I)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —  2  u.  3)  Fellbach,  O.A.  Canustatt  und  ein  abgeg.  Ort  Immenrode  dabei.  — 
4)  Kirchberg,  Ober-,  O.A.  Laupheim.  —  5)  Hohen^Gundelfiogen,  O.A.  Münsingen.  —  6)  Altshausen,  O.A.  Saulgau. 


1785. 

Riedlingen  1265. 

Abt  Eberiiard  und  Convent  von  Salem  schliessen  mit  dem  jungen  Müller  Eberhard  von 
Andeluingen*),  welcher  eine  Hörige  des  Klosters,  Irmengard  genannt  Nestelarin,  geehelicht, 
gegen  Kriegung  von  8  Mark  Silber  einen  Vertrag  über  die  lebenslängliche  Nutzmessung  und 
Betvohmmg  der  Klostermühle  in  Andeluingen,  die  der  Bruder  Ulrich  genannt  Hagene  dem 
Kloster  übergeben  hatte,  durch  dieses  I3ie^aar  und  beschränken  die  spätere  Fortsetzting  dieser 
Bezüge  auf  die  Nat^kommen  der  Ehefrau. 

Acta  sunt  hec  apud  Rudelingen*),  anno  domlnl  M°.  CC°.  LXV.  .  .  testibus  .  .  .  Günone 
raonetario  de  Rivdellngen,  Cönrado  et  Bertholdo  fratribus  dictis  Murcel,  Halnrico  genero 
Bertholdi  Murcel,  fratre  CAnrado  de  Veringen*)  et  fratre  Halnrico  magistro  In  Bachoubtun  *) 
et  aliis. . . 

Nach  dem  Urkundenbucb  der  Abtei  Salem  a.  a.  0.  S.  451. 

1)  Andelfingen,  O.A.  Riedlingen.  —  2)  Riedlingen,  O.Ä-Stadt.  —  3)  Veringen,  hohenzoller.  O.A.  Gam- 
mertingen.  —  4)  Bacbhaupten,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringea. 


178  1265.  Januar  1.  und  Januar  3. 


1786. 

Qraf  Heinrich  von  Fürstenberg  bezeugt  die  ihm  von  dem  Grafen  Ulrich  von  Wirtemberg  aus 
dem  Kaufe  der  Burg   Urach  mit  Zugehörden  schuldig  gewordene  Summe    von  3100  Mark 

Silber  vollständig  erhalten  zu  haben. 

Esslingen  1265.    Januar  1. 

H.  comes  de  Vurstenberc  omnibus  presentes  literas  inspecturis  sa||Iutem  in  perpetuum. 
Tenore  presentium  constare  volumus  universiSi  ||  quod  Vlricus  comes  de  Wirthenberc 
noster  consanguineus  in  tribus  milibus||  et  centum  marcis  argenti,  in  quibus  nobis  pro 
venditione  castri  Vrah  rite  et  rationabiliter  facta  debitor  exstitit,  nobis  modo  solutionis 
debito  plenarie  satisfecit.  Et  ideo  tam  eum  quam  fideiussores,  cum  quibus  nobis  pro 
eadem  summa  argenti  prenotata  prestitit  cautionem,  publice  reddimus  absolutos,  tenore 
presentium  abrenunciantes  omni  actioni,  que  per  nos  vel  per  heredes  nostros  contra 
comitem  prenotatum  vel  contra  suos  heredes  pro  eodem  debito  et  pro  ipso  Castro  Vrah 
cum  suis  attinentiis  universis  posset  in  posterum  suscitari.  Et  ut  hec  rata  firma  et 
inviolata  permaneant  nunc  et  semper,  presentes  donavimus  literas  sigilli  nostri  munimine 
roboratas. 

Datum  aput  Ezzelingen,  anno  domini  millesimo  CC^  LXV^.,  kal.*)  Januarii,  indic- 
üone  Vm. 

Nur  noch  der  Pergamentstreifen  fflr  das  Siegel  hängt  an.  —  Abdruck:  Fürstenbergisches^rkunden- 
buch  1,  216.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  %  474. 

*)  Davor  befindet  sich  im  Pergament  ein  Loch,  in  Folge  dessen  möglicherweise  eine  Zahl  ausgefallen  ist. 


1787. 

Bitter  Hugo,  Hugo,  Heinrich  und  Burkhard ^  Gebrüder  von  Kirneck,  Vögte  in  Schwenningen, 
beurkunden,  dass  die  Streitigkeiten  zwischen  Probst  und  Kapitel  von  Zürich  einerseits  und 
ihnen  selbst  wegen  Leilkoms,  sowie  den  Leuten  von  Schwenningen  wegen  Ersatzes  des  Schadens, 
welchen  ihnen  die  Edlen  von  Lupfen  zugefügt,  andererseits,  zu  Villingen  verglichen  worden  seien. 

Villingen  1265.    Januar  3. 

Universis  presentem  paginam  inspecturis  Hugo  miles,  Hugo,  Heinricus  et  Bvrchardus 
fratres  dicti  de  Kvmegge')  ||  advocati  in  Swenningen*)  noticiam  subscriptorum.  Ea  que 
geruntur  ne  cuiusquam  valeant  tergiversari  calump||nia,  scripture  testimonio  perhennantur. 
Noverint  igitur  presentes  et  futuri ,  quod  Ute  mota  inter  reverendos  in  ||  Christo  .  .  pre- 
positum  et  capitulum  Turicensis^)  ecclesie  ex  una  et  nos  super  tritico  nobis  debito, 
quod  in  vulgari  dicitur  leitikerno,   et  homines   in  Swenningen  super  resarciendis 


1265.     Januar  30.  179 

dampnis  eis  a  nobilibus  de  Lvphin  *)  illatis  vertebatur  ex  parte  altera,  tandem  presentibus 
multis  probis  et  honestis  ap[u]d  Vilingen*)  nobis  nostrum  triticum,  quod  dicitur  leitikerno, 
per  dominum  G.  de  VischetaP)  canonicum  Turicensis  ecclesie,  nuncium  et  procuratorem 
predictorum  prepositi  et  capituli,  hactenus  per  X  annos  neglectum  est  plenarie  persolutum, 
ita  quod  nuUam  contra  eos  habemus  actionem,  et  supradictis  hominibus  dampna  eis  per 
predictos  nobiles  de  Lvphin  illata  sunt  plenissime  emendata.  In  cuius  rei  testimonium 
supradictis  preposito  et  capitulo  presentem  cartam  sigillo  honorabilis  in  Christo  R^m  • 
quondam  decani  in  Swenningen,  quia  propriis  non  utimur,  tradimus  conmunitam.  Nos 
vero  homines  supradicti  in  memoriam  emendationis  et  satisfactionis  nobis  facte  eandem 
cartam  sigillo  predicti  domini  R.  petivimus  et  obtinuimus  roborari,  renunciantes  nos 
advocati  et  homines  iam  dicti  omni  actioni  iuri  et  inpeticioni,  que  nobis  ex  premissis 
conpetere  possent  et  deberent.  Ego  R.  quondam  decanus  in  Swenningen  in  huius  facti 
firmitatem  et  evidentiam  pleniorem  meum  sigillum  ad  petitionem  advocatorum  pre- 
scriptorum  et  hominum  in  Swenningen  duxi  presentibus  apponendum.  Testes  autem  qui 
hiis  interfuerunt  sunt:  Rtm.  predictus,  Bvrchardus  sacerdos  vicarius  in  Swenningen, 
Johannes  rector  eiusdem  ecclesie,  C.  quondam  scultetus,  Bvrchardus  dictus  Bvzzer,  G. 
dictus  Hvsiler,  Lvtfridus  dictus,  Hagilstein  et  alii  quam  plures  burgenses  in  Vilingen. 
Acta  sunt  hec  in  cymiterio  Vilingen,  anno  domini  M*.  GG^  LXV^,  III.  nonas  Januarii, 
indictione  VIII. 

Nach  dem  Original  der  Stadtbibliothek  Zürich^  Mscr.  Lindenner  XIX.  999.  — -  Das  abhängend  befestigt 
gewesene  Siegel  fehlt. 

1)  Kirneck,  zerfallene  Burg  im  Kirnachthaie,  bad.  B.A.  Villingen.  —  2)  Schwenningen ,  O.A.  Rotweil.  — 
3)  Zürich,  Schweiz.  Kantonsort.  —  4)  Lupfen,  abgeg.  Burg,  O.A.  Tuttlingen.  —  5)  Villingen,  bad.  B.A.Sitz.  — 
6)  Fischen thal,  Zürich.  Bez.  Hinweil. 


1788. 

Aht  Conrad  und  Convent  von  Wehigarten  betü'Jcunden,  dass  Friederich  und  Konrad^  die  Söhne 
Egerichs  von  Altdorf y  ihre  Mutter  Mathilde  und  ihre  Schwester  Adelheid  sich  unter  Beschränkung 
des  Sterbfalls    auf    das   Bestgewand  aus   truchsess  -  waldburgischem  Besitze    an   das  Kloster 

übergeben  hohen, 

Weingarten  1265.     Januar  30. 

G.  dei  gracia  abbas  et  conventus  monasterii  in  Winegarten  universis,  ad  quos  presens 
scriptum  ||  pervenerit,  noticiam  rei  geste.  Ne  gesta  modernorum  in  posterum  calumpniari 
valeant,  necessitas  ex||egit  ea  scripturarum  serie  perennari.    Hinc  est,  quod  notum  esse 

23* 


180  1265.     Februar  5  —  1268.    November  29. 

cupimus  universis  et  presentibus  profitemur,  ||  quod  Fridricus  et  Ck)nradus9  filii  Egerichi 
de  Altorf  ^),  Mahtildis  ipsorum  genitrix  et  Adilbeidis  soror  ipsorum  se  intuitu  dei  et  in 
Signum  dilectionis  ad  monasterium  nostrum  pro  domiua  H.  dapifero  de  Walpurc  tali 
pacto  comparaverunt  videlicet,  quod  quandocunque  una  persona  inter  ipsos  debitum 
solvat  humanum,  tunc  nostro  monasterio  pro  mortuario  de  ipso  omnes  vestes  ipsius, 
quas  in  publico  consuevit  in  via  et  ad  ecclesiam  cottidie  portare,  tantum  erunt  et  de 
ipsis  nil  ulterius  requirere  valemus.  Preterea  si  autem  predicte  Mahtildis  et  Adilheidis 
liberos  genuerinti  tunc  ipsi  liberi  et  omnis  posteritas  ipsorum  ipsum  ins  quod  prefati 
habere  videntur  pro  mortuariis  de  nostro  monasterio  sine  contradictione  qualibet  habere 
tenentur.  Huius  facti  testes  sunt:  dominus  AI.  prior,  Her.  sacrista,  H.  prepositus.  Her. 
cantor,  H.  cellerarius,  Salomon,  F.  pistor  et  cellensis*)  de  Winegarten,  Her.  et  F.  Hellar, 
Humpisus  niger,  H.  Humpizus  in  ponte,  F.  miles  de  Altorf,  H.  minister  de  Rauenspurc 
et  alii  quam  plures.  Et  in  huius  rei  certitudinem  presentem  sigillo  nostro  nee  non 
sigillo  prelibati  ministri  literam  fecimus  communiri. 

Datum  et  actum  Winegarten,  anno  doraini  M*".  CC*.  LXV'. ,  feria  VI',  ante  Purifica- 
tionem  beate  Virginis,  indictione  VIII '. 

Nur  noch  die  Löcher  zum  Einfugen  der  PergamenUtreifen  fär  zwei  Siegel  sind  vorhanden. 

*)  Bei  diesen  beiden  Appellativen  ist  es  freilich  zweifelhaft,   ob  nicht  Eigennamen  vorliegen  (s.  S.  155). 

1)  Altdorf,  jetzige  Stadt  Weingarten. 


1789. 

Pabst  Clemens  IV.   beauftragt    gemäss  Bitten  der  Aebtissin  und  des  Convents  des  Klosters 

vom   Garten   der  h.   Maria   bei    Ulm   (Kl.   SöflingenJ   den   Bischof  von   Constanz,   die    auf 

Grund  und  Boden  des  Klosters  liegende  St.  Lorenzkapelle  dem  Kloster  einzuverleiben. 

Zwischen  1265  Februar  5  und  1268  November  29. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  venerabili  fratri  episcopo  Cbnstantiensi 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Ex  parte  dilectarum  in  Christo  filiarum  abbatisse 
et  conventus  monasterii  de  horto  sancte  Marie  iuxta  Vlmam,  ordinis  sancte  Cläre,  fuit 
propositum  coram  nobis,  quod  capella  S.  Laurentii  sita  in  fundo  ipsius  monasterii  adeo 
tenues  habet  redditus,  quod  capellanus  non  potest  ex  eis  sustentari.  Quare  predicte 
abbatissa  et  conventus  nobis  humiliter  supplicarunt,  ut  capellam  ipsam  cum  iuribus  et 
pertinentüs  suis  eis  in  usus  proprios  concedere  curaremus.  Nos  itaque  ipsarum  suppli- 
cationibus  inclinati,  fraternitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatenus  predictam 
capellam  cum  iuribus  et  pertinentüs  suis  eisdem  abbatisse  et  conventui  in  usus  huius- 


1265.     Februar  14.  181 

modi  auctorilate  nostra  concedas,  proviso,  quod  dicta  abbatissa  et  conventus  faciant  in 
ea  per  proprium  vel  alium  idoneum  presbyterum  in  divinis  officiis  congrue  deserviri, 
contradictores  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita  compescendo. 

Nach  der  unten  abgedruckten  Vollziehungsurkunde  Bischof  Eberhards  von  Constanz  (um  1266). 


1790. 

Der  Kämmerer  Heinrich  von  Bienburg  überträgt  die  ihm  erblich  angefaUenenj  mit  Namen  auf- 
gezählten  Eigenleute  y  welche  auf  den^  durch  das  Gonstanzer  Kapitel  an  das  Kloster  Weissenau 
verkauften  Besitzungen  in  Schwarzenbach  eingesessen  sindy  mit  ihrer  ganzen  Nachkommenschaft 

demselben  Kloster. 

Weissenau  1265.     Februar  14. 

In  nomine  domini.  Amen.  Ad  exstirpandam  quamlibet  calumpniandi  materiam  || 
iusticie  pia  decet  equitas,  ut  facta  singulorum,  ut  aguntur,  scripturarum  testimo||nio 
roborentur.  Nos  igitur  Hainricus  camerarius  de  Bigenburc*)  singulis  exponimus  et 
univer||sis,  futurorum  noticie  publicantes  et  presentis  scripti  protestantes  indicio,  quod, 
cum  Constantiensis  ecclesie  capitulum  earum.  possessionum  proprietates,  quas  apud 
Svarzenbah^  dudum  quiete  ac  pacifice  possederat,  monasterio  Augie  minoris  iusto 
emptionis  titulo  pro  quadam  summa  peccunie  vendidisset,  nos  homines  in  eisdem 
residentes,  quos  proprietatis  nomine  dudum  hereditario  iure  possedimus,  ipsi  monasterio 
secundum  quod  eosdem  subscribimus  cum  omni  geneolia*)  conditionis  sue  contulimus 
libere  ac  pacifice  possidendos,  Stegemannvm  videlicet  cum  uxore  et  sex  pueris  sue  prolis, 
Irmengardim  Gunderichinvn  cum  pueris  quatuor,  Knolionem  cum  uxore  et  pueris  IUP', 
Hainricum  Moldarium  ^)  cum  uxore  et  sex  pueris,  magistrum  Vlricum  cum  uxore  et  pueris 
quinque,  uxorem  Wannarii,  filiam  eiusdem  magistri  Vlrici  cum  pueris  quatuor,  Hermannvm 
Conditorem®)  cum  uxore  et  Septem  pueris,  Conradum  Pistorem*)  cum  uxore  et  quatuor 
pueris,  Manegoldum  dictum  Moldar  cum  uxore  et  pueris  quatuor,  Gerdrudim  sororem 
eiusdem  M.  cum  pueris  quatuor,  Hermannvm  de  Hagenberc*)  cum  uxore  et  pueris  suis, 
Machthildim  sororem  eiusdem  cum  Machthildi  consobrina  ipsius  et  puero  suo,  Adelhaidim 
Butegenmosarinvn  cum  omnibus  pueris  suis  uxore  IL  Huzonis  exempta,  Vlricum  cum 
Diemtdi  sorore  sua.  Quod  autem  quelibet  actio  questionis  in  prescriptis  hominibus 
quibuslibet  nostre  conditionis  nee  non  aliis  quibuscumque  hominibus  precludatur, 
presens  instrumentum  pro  testimonio  libere  donationis  nostre  meraorato  monasterio 
sigillo  nostro  insignitum  tradidimus  ad  cautelam. 


182  1265,     Februar  21. 

Actum  apud  Augiam  minorem,  anno  domini  millesimo  CG.  LXV.,  XVI.  kalendas 
Martii,  VIII.  indictione. 

An  weisser  leinener  Schnur  das  schon  öfters  erwähnte  Siegel  des  Ausstellers  aus  grünem  Wachse. 

a)  Verschrieben  für  genealogia.  —  b-d)  Zwar  sind  in  der  Vorlage  diese  Worte  nicht  gross  gesciu-ieben,  und  es 
Hesse  sich  somit  vielleicht  bezweifeln,  ob  sie  Namen  bedeuten,  allein  auch  sonst  kommen  in  derselben,  z.  B.  bei  dictum 
moldar,  kleingeschriebene  Anfangsbuchstaben  bei  Namen  vor  und  in  dem  Ravensburger  Bürgeraufnahmebuch  von 
1324/1436  (s.  Eben,  Ravensburg,  1,  512  ff.)  erscheinen  die  Namen  Ptister  und  Molder,  so  dass  auch  der  nicht  sicher  zu 
deutende  Conditor  einem  Familiennamen  entsprechen  wird. 

1)  Bienburg,  abgeg.  Burg  bei  Blitzenreute,  O.A.  Ravensburg.  —  2  u.  3)  Schwarzenbach  und  wohl  der  an 
diesen  Vl^eiler  angrenzende  Weiler  Hegenberg,  Gem.  Liebenau,  O.A.  Tettnang. 


1791. 

Konrad  von  Thierberg ,   Pf arr -Rektor  in  Berg,  verzichtet  für  16  Mark  Silber  auf  20  Pfund 
Heller  jährlichen  Leibgedings ,   welche  ihm  die  Klosterfrauen   allda   in  Folge  eines   früheren 

auf  seine  Lebenszeit  mit  ihneti  abgeschlossenen  Verkaufs  aller  Einkünfte 

seiner  Kirche  schuldeten. 

Cofistanz  1265.     Februar  21. 

Omnibus  presencium  inspectoribus  Ctiiradus  dictus  de  Tierberch*),  rector  ecclesie 
in  Berge*),  noticiam  rei  geste  cum  salute.  Cum  scripturis  legum  cautum  reperialur, 
summam  fore  1|  rationem,  que  pro  religione  facit  quisque  devotus,  hoc  attendens  circa 
religionis  promotiotfem  pro  posse  sit  intentus.  Noscant  igitur  ex  hoc  tam  presentes 
ijuam  futuri,  quod,  cum  ego  quondam  ||  universos  et  singulos,  in  quibuscumque  rebus 
consisterent,  proventus  ecclesie  antedicte  religiosis  dominabus  ibidem  deo  servientibus 
quoad  vixerim  pro  viginti  libris  Hallensium  michi  singulis  annis  ||  persolvendis 
vendidissem,  videns,  ipsas  ex  solucione  tali  aliquantulum  propter  paupertatis  honus  esse 
gravatas,  ob  favorenfv  religionis  nee  non  in  remedium  salutis  eterne  receptis  ab  eis  sedecim 
marcis  legalis  argenli  in  recompensacionem  dicte  solutionis  faciende  ipsas  libere  absolvo 
a  prestatione  ipsius  pecunie,  in  qua  michi  ut  premissum  est  fuerant  obligate,  recognos- 
cendo  dictos  proventus  pro  tempore  vite  mee  iure  empcionis  ad  ipsas  pertinere  in  tantum, 
quod  nichil  iuris  michi  utendi  fruendi  competit  in  eisdem,  promittens  prestito  super 
hoc  corporaliter  iuramento,  me  premissa  servaturum  nee  unquam  aliquid,  per  quod 
infringi  possent,  attemptare.  Et  ad  toUendam  in  posterum  omnem  calumpniandi  materiam 
renuncio  omni  iuri  et  iuris  auxilio,  omni  foro  tam  civili  quam  ecclesiastico,  omni  con- 
stitucioni  legum  et  canonum,  omni  consuetudini  loci  et  patrie,  onmi  privilegio,  omnibus 
litteris  impetratis  et  impetrandis,  omni  exceptioni  tam  in  genere  quam  in  specie, 
exceptioni  non  numerate  pecunie  nee  non  omnibus  aliis,  per  que  premissa  possent  irritari, 


1265.     Februar  21.  183 

revocari  vel  impediri.  In  cuius  rei  evidenciam  presentem  cedulam  eis  tradidi  conscriptam 
et,  quia  sigillum  non  habeo  penes  me,  sigillo  curie  Constanciencis  nee  non  sigiUo  nobilis 
viri  comitis  Wolvradi  senior is  de  Veringen^  communitam.  Nos  vero  iudices  CJonstantienses 
sigillum  curie  ad  peticionem  predicti  rectoris  presenü  cedule  duximus  apponendum. 

Acta  sunt  hec  in  Constancia,  anno  domini  M**.  CG*.  LX®.  V^.,  IX  ^  kalendas  Marcii, 
presentibus  memorato  comite  de  Veringen  Wolvrado  seniore,  custode  maioris  ecclesie, 
Waltero  preposito  sancti  Stephani,  Livtoldo  preposito  Episcopalis  Celle  *),  magistro  Walk^o 
et  fratre  suo  scriba  de  Groningen*),  magistro  Alberto  de  Phine^,  Burchardo  fratre 
custodis,  magistro  C^one,  magistro  Azzone,  domino  Peregrino  capellano  sororum, 
Rtdolfo  Johelario  et  aliis  quam  pluribus. 

An  weissen  leinenen  Litzen  abhängend  2  runde  Siegel:  1)  der  Kurie  von  Gonstanz,  38  nun  (ÜB):  das 
Brustbild  eines  Geistlichen,  auf  dem  Haupte  eine  Doppelmätze  mit  herabfallenden  Bindebändem,  rechts  und  links 
als  sphragistisches  Beizeichen  em  achtstrahliger  Stern;  Umschrift:  . .  Sigillum  .  OFFIG  .  GVRIE  .  GONST  . .  TIE. 
2)  des  Grafen  Wolfrad  von  Veringen,  rund  c.  58  mm,  [(IV.  A.  2.)  z.  B.  Bd.  5  S.  117,  182  beschrieben; 
Umschrift:  t  SI6ILL . . . MITIS .  WOLVRATI  •  DE  VERIGEN. 

1)  Thierberg,  abgeg.  Burg  bei  Lautlingen,  O.A.  Balingen  (vergl.  übrigens  die  Anm.  3  zu  der  im  An- 
schluss  an  die  Urkunde  vom  1.  Mai  1267  gedruckten  Urkunde).  —  2)  Das  jetzige  Mariaberg,  Gem.  Bronnen, 
O.A.  Reutlingen.  —  3)  Veringen,  hohenzoUer.  O.A.  Gammertingen«  —  4)  Bischofszell,  thurgauischer  Bezirksort.  — 
6)  Grieningen,  O.A.  Riedlmgen.  —  6)  Pfyn,  thurg.  Bezirks  Steckbom. 


1792. 

Oraf  Ulrich  von  Wiriemberg  beurkundet ,  dass  sein  Getreuer,  der  Edle  Berthold  von  Blanken^ 
stein,  den  Hof  zu  Steinheim,   der  einst  des  Markgrafen  van  Baden  gewesen,  auf  sein  Ab- 
sterben dem  Kloster  Steinheim  als  frei  angefallen  erklärt  habe. 

1265.     Februar  21. 

Vlricus  comes  de  Wirtenberc  tenore  presencium  constare  volumus  universis,  quod- 
Bertoldus  de  Blankenstein^)  vir  nobilis  fidelis  noster  protestatus  fuit  in  presencia  nostra, 
quod  post  eins  decessum  illa  curia,  que  quondam  fuit  marchionis  de  Baden,  apud 
Stainhein  sit  libera  priorisse  et  conventus  ipsius  monasterii  apud  Stainhein,  nee  aliquis 
suorum  heredum  ius  habeat  in  eadem.  In  cuius  protestacionis  memoriam  presentes 
dedimus  litteras  sigilli  nostri  munimine  roboratas. 

Datum  anno  domini  millesimo  CC*.  LXV*,  IX.  kalendas  Marcii. 

Nach  dem  5fters  genannten  Gopialbuch  A.  des  Klosters  Steinheim  aus  dem  16.  Jahrhundert  Fol.  23.  — 
Abdruck:  Wibel,  Hohenlohische  Kirchen-  u.  Reformations-Historie,  II.  Cod.  dipl.  p.  74  Nr.  Uli. — 
Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  501. 

1)  Blankeostein,  Burgruine  bei  Dapfen,  O.A.  Münsingen. 


184  1265.     Februar  28.     März. 


1793. 


Bischof  Hartmann  von  Augsburg  gibt  seine  Zustimmung  zu  einem  Tauschvertrag  des  Hospitals 
in  Ulm  und  Ritters  Konrad  von  Obenhausen  in  Betreff  von  Höfen  zu  Niederhof en 

und  Grimmelfingen. 

Augsburg  1265.     Februar  28. 

Hartmannus,  dei  gratia  ecclesie  Augusteasis  episcopus,  universis  preseatium  inspec- 
toribus  salutem  in  ||  Jesu  Christo.  Noverint  tarn  posteri  quam  presentes,  quod  Hainricus 
magister  et  fratres  hospitalis  ||  in  Vlma  curiam  suam  in  Niderhouen^  et  Conradus  miles 
de  Obenhusen*),  Constantiensis  dyllocesis^  curiam  in  Grimolvingen '),  quam  a  nobis  tenebat 
in  feudo^  ad  invicem  permutarunt.  Nos  igitur  permutationem  huiusmodi  gratam  et  ratam 
habentes  proprietatem  eiusdem  curie  in  Grimolvingen  dicto  hospitali  donamus  et  pro- 
prietatem  prefate  curie  in  Niderhouen  a  dictis  magistro  et  fratribus  recepimus,  eandem 
curiam  Niderhouen  dicto  C.  militi  in  legale  feudum  conferentes,  feudo  curie  Grimolvingen 
per  dictum  C.  militem  in  nostris  manibus  resignato.  In  quorum  evidens  testimonium  ^ 
presentes  sigillo  nostro  fecimus  communiri.  Testes  sunt:  dominus  ^Iricus  de  Althain*) 
archidiaconus  Augustensis^  Albertus  plebanus  sancti  Blauritii  nostre  civitatis,  Eberhardus 
plebanus  in  Totinriet^X  Albertus  iudex  in  Dilingen^)  et  ab'i  plures. 

Datum  Auguste,  anno  domini  M^  CC*•LXV^9  indictione  VIIIV,  IP.  kalendas  Martii. 

Nach  dem  Originale  des  stfidtischen  Archives  zu  Ulm.  An  grön,  roth  und  gelben  Seidenf&den  das  bereits 
öfters  z.  B.  Bd.  5  S.  240  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  —  Abdruck:  Ulmisches  Urkundenbuch  1,  118. 
Nr.XGV.  —  Regest:  Verhandlungen  des  Ulmer  Vereinsy  N.  R.  Heft  2,  Anh.  S.  34. 

1)  Niederhofen,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Mit  Rücksicht  auf  die  oben  angegebene  Diöcese  wohl  Oberhausen, 
O.A.  Reutlingen,  nicht  ObenhauseUi  baier.  A.6.  Dlertissen.  —  3)  Grimmelfingen,  O.A.  Uhn.  — -  4)  Donaualtheim 
bei  Dillingen  (vergl.  Bd.  4  S.  380).  —  5)  Tödtenried,  baier.  A.G.  Aichach.  —  6)  Dillingen,  baier.  A.G.Sitz. 


1794. 

Der  Edle  Konrad  von  StraMenberg  genehmigt  die  von  seinem  Lehenmanne  Konrad  von  Hausen 
geschehene  Stiftung  eines  Zehentantheils  in  Oewisheim  an  das  Kloster  Maulbronn. 

1265.    März. 

Nos  Cvnradus  nobilis  vir  de  Stralenberg  *)  universis  presens  scriptum  intuentibus 
credere  ||  subnotatis.  Cum  C^radus  fidelis  noster  dictus  de  üvsen*)  per  mortem 
Heinrici  dicti  Witscach  quandam  ||  partem  decime  in  villa  Owensheim  ^  adeptus  ftierit, 
quam  idem  a  nobis  in  feodum  tenuit  et  eandem  predictus  Cvnradus  a  nobis  in  feodum 


1265.    März.  185 

se  tenere  recognoscit,  ipsamque  decimam  bona  voluntate  nostra  venerabilibus  Eggehardo 
abbati  et  conventui  monasterii  de  Mvlenbrvnne,  Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis, 
in  remediuin  sue  anime  donaveril  et  legav[er]it,  nos  ipsam  donationem  et  legationem 
ratam  habentes  omne  ius,  si  quod  in  proprietale  seu  alio  qualicumque  modo  predicte 
parte  decirae  habuimus  vel  habemus,  predicto  .  .  abbati  et  monasterio  conferimus  et 
donamus  ratum  habentes  quicquid  per  dictum  Cvnradum  super  prescripta  parte  decime 
per  donationem  seu  legationem  seu  quocumque  alio  modo  est  vel  fuerit  ordinatuni.  Et 
in  evidentiam  eins  presens  scriptum  sigilÜ  nostri  munimine  confirmamus. 
Datum  anno  domini  M".  CC°.  LX°.  quinto,  mense  Marcii. 

Nach  dem  Originale  des  Generallandesarchives  zu  Karlsruhe.  Abhängend  das  Siegel  des  Aussletlers, 
schüdförmig,  am  Rande  sehr  beschädig!  (IV.  A.  1):  ein  Sirahl  (PfeilspiUe),  von  dec  Umschrifl  erhahen:  t  SI . . . 
CVNRADt  .DE ... .  ERC. 

1)  Strahlenberg.,  al^eg.  Burg  bei  Schriesheim,  bad.  B.A.  Hannbeim.  —  2  u.  3)  UiUer-Oewisheim,  bad. 
B.A.  Bruchsal  und  vielleicht  das  nicht  weit  davon  gelegene  Zaisenhausen  (bad.  B.A.  Bretten),  das  nach  Kolb's 
bist. -Statist.  Lexikon  von  Baden  3,403  im  Mittelalter  häuiig  auch  als  Hausen  allein  vorkommt  (Qbrigens  z.B. 
im  J.  1256  mit  seinem  heutigen  Beinamen  als  Zaisenhausen  erscheint  [Urkb.  5,  I7ä]).  In  >Das  Grossherzogthum 
Baden«  1885  S.  968  wird  gerade  dieser  Herr  von  Hausen  als  ebersteinlscher  Vasall  vermuthet  und  nsL-h 
S.  988  hatten  die  Grafen  von  Eberstein  Zaisenhausen  als  bischfidich  baselisches  Lehen  inne. 


1795. 
Abt  Eggehard   und  Convent  von  Maulbronn  bew/amden,   dass  Konrad  von  Hausen  seinen  er- 
erbten Zeherttantheil  m  Oewiaheim  um  seines  Sedenheil^  willen  dem  Kloster  geschenkt  und  der 
Lehensherr   Konrad  von  Strahleriterg  gegen  andere  ihm  dafür   aufgetragene   GiUer  seine  Ein- 
willigung hiezu  eriheüt  habe. 

Lussheim  1365.    März. 

Xos  fraler  Eg^ehardus  dictus  abbas  lotusque  conventus  monasterii  de  Mvlenbrvnne, 
Cisterciensis  ||  ordinis,  Spirensis  diocesis,  universis  presens  scriptum  iiituentibus  oraciones 
in  domiuo  cum  salute.  Quia  ||  in  humanLs  aptibus  nichil  firmum  ac  stabile  reperitur, 
nisi  (luod  proborum  virorum  testimonio  vel  ||  scripti  memoria  roboratur,  hinc  est,  (luod 
Cvnradus  dictus  de  Husen  quandam  partem  decime  in  villa  Owenaheim,  quam  adeptiis 
fuit  per  mortem  Heinrici  dicti  Witscach,  nostro  monasterio  pro  remedio  anime  sue  donavit 
et  legavit,  si  quod  ius  in  ea  habuil  vel  habere  visus  fuit  tacite  vel  expresse,  in  nostrum 
monasterium  integraliter  transferendo.  Et  quia  idem  Cvnraduä  eaudem  partein  decime 
[lenuit]')  in  feodo  a  nobili  viro  Cvnrado  dicto  de  Stralenberg,  eidem  de  bonis  aliis  suis 
fecit  debitam  recompensam  nichilominus  et  restanrum  pro   paile  decime  memorate,  et 

VI.  -2i 


186  1265.    März  4. 

ideo  cum  eiusdem  bona  voluutate  predicta  pars  decime  est  ad  nostrum  monasterium 
devoluta^  sicut  patet  per  eiusdem  domini  C.  de  Stralenberg  publicum  instrumentum. 
Testes  huius  rei  sunt:  dominus  Otto  prepositus  ecclesie  sancti  Widonis^  Hertnudus  deca- 
nus  sancti  Germani  et  magister  Heinricus  de  Nicastel^),  quorum  etiam  sigilla  cum  nostro, 
consentiente  et  per  omnia  acceptante  predicto  C.  de  Hvsen,  presentibus  sunt  appensa. 
Actum  in  villa  nostra  Luzheim  *)^  anno  domini  M"*.  CC  L.  X"".  quinto,  mense  Marcio. 

Nach  dem  Original  des  G.  L.  Archives  in  Karlsruhe.  Das  1.  Siegel  fehlt  ganz;  das  2.  des  Probsts  Otto  von 
St  Guido  aus  mit  Mennig  gemischtem  Wachse,  beschädigt,  bereits  S.  66  beschrieben,  von  der  Umschrift  hier 
noch  . .  SCI .  WIDONIS  .  SP  . .  PREPOSITI  erhalten ;  vom  3.  und  4.  sind  nur  noch  die  Pergamentstreifen  vorhanden 

a)  Dieses  Wort  ist  ohne  Zweifel  im  Texte  ausgefallen. 

1)  Neukastell,  Burgruine  bei  Leinsweiler,  baier.  A.G.  Landau.  —  2)  Lussheim,  Alt-,  bad.  B.A.  Schwet- 
zingen. —  Die  anderen  Orte  sind  bei  der  vorhergehenden  Urkunde  erklärt. 


1796. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dctss  er  zwei  Privilegien  Pabsts  Innocem  IL  und 
Kaiser  Friederichs  (L)  in  Augenschein  genommen  und  als  echt  befunden  habe,  deren  erster  es 
das  Eigenthumsrecht  des  Klosters  Weingarten  an  der  S.  Pankrazkirche  in  Ulten,   das  zweite 

an  dessen  Gute  in  Lana  bezeuge. 

Constanz  1265.     März  4.  *) 

E.  dei  gratia  episcopus  Constantiensis  universis  Christi  [fidelibus]*)  presentes  litteras 
inspecturis  salutem  ||  et  in  domino  caritatem.  Universitatem  vestram  cupimus  non  latere, 
quod  nos  privilegia  monasterio  ||  de  Winegarton,  a  domino  Innocentio  secundo  papa  et  a 
serenissimo  domino  Friderico  quondam  impera||tore  concessa,  non  cancellata,  non  abolita 
nee  in  aliqua  sui  parte  viciata  vidimus,  legimus  et  perspeximus  manifestius  contineri 
in  privilegio  domini  pape  hec  verba,  quod  ecclesia  sancti  Pancratii  in  VI  ton*),  in  privilegio 
vero  domini  imperatoris  predictorum,  quod  predium  illud  in  Levnon*)  ipsi  monasterio 
pertineant  pleno  iure,  utroque  privilegio  cum  vera  bulla  et  serico  [filo]')  sigillato.  bi  cuius 
rei  testimonium  presens  scriptum  super  hQC  concessimus  sigilli  nostri  robore  communitum. 

Datum  et  actum  Constantie,  anno  domini  M^  CC.  LXV.,  IUI.  nonas  Marlii. 

Abhängend  ein  Bruchstück  des  bischöflichen  Siegels. 

a)  Dieses  Wort  ist  ohne  Zweifel  im  Texte  ausgefallen. 

*)  Die  Urkunden  Pabsts  Innocenz  II.  vom  9.  April  1143  und  K.  Friederiefas  I.  vom  23.  Septbr.  1155  in  W.  Urkb.  2, 20. 86. 

1)  u.  2)  Ober-;  Mittel-,  Unter-Lana,  tirol.  B.A.Sitz  und  das  benachbarte  St.  Pankratz  im  Ultenthal. 


1266.    Man  11.  187 


1797. 


Abt  und  Convent  von  Lorch  begeben  sich  alier  An^miche  an  den  fteickssdienken  Walther  von 

Limburg  wegen  der  ihnen  von  »Am  und  seinem  Vater  zugefügten  Beschädigungen  gegen  Ab- 

trdung  seines  Hofes  in  Retchenbach  mit  dem  nahen  Walde,  some  unter  Feststellung  der  rogtei- 

licken  Nutzungen  desselben  atts  dem  Kloster. 

Kimburg  1365.     März  11. 

Universis  hanc  paginam  inspecturis  abbas  totusque  conventus  ecciesie  Lauricensis 
in  omnium  salvalore  salutem.  Nimia  vexacione  prestante  intellectum  hominum  adinvenit 
industria  et  in  consuetudinem  iam  perduiit,  rite  gesta,  ne  cun-iculo  ||  temporuni  in  irritum 
ducantur,  scriptis  et  testibus  perhennari.  Hinc  est,  quod  nos  per  presentes  apud  preseii- 
tium  volumus  remanere  memoriam  et  ad  lutaroram  noticiam  pervenire,  quod  dominum 
Walthenis  de  Limpurc  imperialis  aule  pincema  ||  spiritu  ductus  consiUi  sanioris  nobis 
exhibuit  liberallter  et  sufGcienter  pro  omnibus  gravaminlbus,  danipnis  et  iniuriis  qualitei-- 
cumque  ab  eo  vel  patre  suo  seu  quacumque  occasione  illatiä  satisfacere  secundum  iuris 
rigorera  aut  nostri  benepla||citi  voluntatem.  Nos  vero  dignum  repulantes,  ut  apud  nos 
sua  devocio  et  honeslas  pocius  gratiam  quam  severitatem  inveniret,  ei  singuli  et  universi 
unanimi  et  deliberato  consensu  remisimus  pure  et  simpliciter  oinne  gravameu,  dampnuin 
et  iniuriam  quocumque  modo  ab  eo  aut  a  patre  suo  aut  eorum  occasione  perpessj«,  tau 
videlicet  condicione  interposita,  ut  nobis  et  ecciesie  nostre  curiam  in  Richenbach')  cvim 
nemore  vlcino  et  omnibus  attinencüs  in  continenti  relinquat  perpetuis  usibus  profuturam 
omni  suo  iure  in  eisdem  bonis  pro  se  et  omnibus  heredi))us  suis  habitis  et  habendis 
renuntians  libere  et  absolute.  Ädvocatie  etiam,  quam  habet  ab  ecclesia,  nullum  questum 
habebit,  nisi  secundum  antiquum  ins,  ubi  sibi  hoc  ostendere  poterimus  evidenter,  sed 
ubi  liquido  illud  ius  non  patebit,  contentus  erit  illa  utilitatis  peiceptione,  quam  nos  et 
homines  in  eadem  advocatia  residentes  sibi  secundum  deum  ilecrevei-imus  ordinäre,  hoc 
tarnen  salvo,  quod  pro  furto  et  conturaacia  tercia  pars  sibi  cedel.  Ceterum  liomines  alios 
in  advocatia  sua  non  residentes  ecciesie  simpliciter  remittet  a  iugo  sui  clominii  et  servicii 
absolutes.  Nos  igitur  super  omnibus  premissis  contra  ipsum  ac  suos  lieredes  renunciamus 
omni  iuris  canonici  et  civilis  auxilio  et  beneflcio,  doli,  in  fachirn,  restitucionis  in  integrum, 
seu  qualibet  iudulgencia  iam  impetrata  vel  in  posterum  impetranda.  Ut  aulem  hec  veri- 
tatis  flrmitudine  roborentur  et  a  nemine  valeant  infirmari,  sigillorutn  domini  nostri  abbatis, 
cum  aliud  non  habeamus,  pro  conventu  et  domini  Waltheri  pinceme  prefati  presentem 
carlam  munimine  roboramus. 


188  •       1265.     März  11  und  März  13. 

Acta  sunt  hec  in  monte  Kamberc^  presentibus  domino  abbate,  Rtdegero  priore,  Wiln- 
helmo  capellano,  fratre  Cvonrado  de  Rihtelbach^  gardiano  domus  Hallensis,  fratre  Cvon- 
rado  de  Velleberc'),  Cvonrado  de  Rosseriet*),  Syfrido  Kimin  fratre  eins,  militibus,  anno 
domini  M*.  CC.  LXV.^  indictione  VIIL,  in  vigilia  Gregorii  feliciter.     Amen. 

Nur  noch  das  bereits  S.  16  beschriebene  Siegel  des  Schenken  Walther  vom  Limpurg,  von  der  Umschrift: 
t.S.W  erhalten. 

1)  Ohne  Zweifel  Reichenbach  O.A.  Gaildorf.  —  2)  Vergl.  S.  176,  Anm.  3.  —  3)  Vellberg  O.A.  Hall.  —  4)  Ros- 
sach  O.A.  Künzelsau. 


1798. 

Pfalzgraf  Hugo  vof%   Tübingen  übergibt  die  ihm   hörigett  Söhne  Wemhers  van  Berge  hälftig 

der  Jungfrau  Maria  in  Augsburg. 

Burgau  1265.     März  11. 

. 

Nos  Hugo,  dei  permissione  palatinus  de  Tuwingen,  omnibus  presentis  ||  littere  lectoribus 
notificamus,  quod  pueros  domni  Wemheri  de  Berget  nostros ||  ministeriales  beate  Marie 
virgini  in  Augusta  dimidios  eins  ob  rever||entiam  contradidimus.  üt  hec  tradicio  apud 
nostros  heredes  firma  permaneat,  presentes  in  testimonium  conscribi  fecimus  et  muni- 
mine  nostri  sigiUi  communiri. 

Datum  apud  Burgov,  V.  idus  Martii,  anno  M".  CC^  L'X.V. 

Nach  dem  Originale  des  Allg.  Reichsarchives  zu  Mönchen.     Das  bereits  Bd.  5,  S.  252  beschriebene  Siegel 

des  Ausstellers ;  von  der  Umschrift  erhalten :  t  HVGO .  DEI .  GRACI S  .  PALATINVS  .  DE  .  TVWIN6EN.  — 

Abdruck:  Monumenta  Boica  XXXIUa,  108.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  %  450. 

« 

1)  Nach  Schmid,  Geschichte  der  Pfalzgrafen  von  Tübingen  S.  175  und  Stalin  a.a.O. 
heutzutage  Gaismarkt  baier.  A.G.  Krumbach. 


1799. 

Abt  und  Convent  des  Klosters  Komburg  begeben  sich  gegenüber  dem  Beichsschefiken  WaUher  von 
Limpurg  unter  den  in  der  Urkunde  näher  ausgedrückten  Bedingungen,  insbesondere  Verzichten, 
aller  ihrer  Entschädigungsansprüche  wegen  der  ihnen  von  ihm  und  seinem  Vater  zugefügten  Verluste. 

Komburg  1265.     März  13. 

In  nomine  domini.  Amen.  Universis  hanc  paginam  inspecturis  .  .  abbas  totusque 
conventus  monasterii  in  Kamberg,  ordinis  sancti  Benedicti,  Herbipolensis  dyocesis,  in 
omnium  sal||vatore  salutem.  Obtinet,  ut  expedit,  consuetudo  ea  que  rite  geruntur  et 
precipue  pretendencia  pietatis  cultum  et  in  se  habencia  devocionis  fructum  testium  testi-|| 


1265.     März  13.  189 

monio  aut  scripturarum  robore  sie  roborari,  ne  fraudis  dolive  malicia  hominum  perver- 
sorum  in  irrilum  deducantur.  Eapropter  presentes  volumus  apud  presencium  rema||nere 
memoriam  et  ad  futiiForum  noticiam  pervenire ,  quod  dominus  Waltherus  de  Limpurch, 
imperialis  aule  pincerna,  spiritu  Ductus  consilii  sanioris  nobis  exhibuit  pro  omnibus  damp- 
nis,  gravaminibus  et  iniuriis  ab  eo  vel  patre  suo  aut  quacunque  occasione  ipsorum  nobis 
illatis,  sufficienter  et  liberaliter  satisfacere  secundum  iuris  rigorem  aut  nostri  beneplaciti 
voluntatem.  Nos  vero  dignum  reputantes,  ut  apud  nos  sua  devocio  et  honestas  pocius 
graciam  quam  severitatem  inveniret,  ei  singuli  et  universi  unanimi  et  deliberato  consensu 
remisimus  pure  et  simpliciter  omne  dampnum,  gravamen  et  iniuriam,  qualitercunque 
ab  eo  aut  patre  suo  vel  eorum  occasione  nobis  et  nostris  illatis  tali  videlicet  condicione 
et  pacto,  ut  ipse  pro  se  et  suis  heredibus  omnia  et  singula  bona,  que  hucusque  ab 
ipsis  vel  ab  aliis  tenuimus,  qualitercunque  aut  possidebamus  vel  de  cetero  poterimus 
adipisci,  quocunque  nomine  censentur,  dimitteret  libera  totaliter  et  soluta  ab  omni  iure, 
quod  ipsis  ad  huiusmodi  conpetebat  vel  conpetere  posset,  ita  ut  per  eos  vel  eorum  occa- 
sione in  nuUo  aggravemur,  renunciaret  non  minus  expresse  omni  iuri,  actioni  sive 
postulacioni,  quibus  nos  et  nostros  deinceps  inpetere  aut  molestare  posset,  exceptis  ad- 
vocaciis,  quas  habet  super  possessionibus  nostre  ecclesie,  de  quibus  tarnen  nuUum  questum 
habebit  nisi  secundum  ins  ab  antiquo  institutum,  si  sibi  hoc  ostendere  poterimus  evi- 
denter, sed  ubi  illud  ins  liquido  non  patebit,  contentus  erit  illa  utilitatis  percepcione, 
quam  nos  et  gardianus  in  Haitis  decreverimus  ordinäre,  relinqueret  etiam  absolute  et 
renunciaret  advocacie,  quam  se  asserebat  a  quondam  rege  Cünrado  titulo  pignoris  possi- 
dere.  Ceterum  homines  sancti  Nycolai  ubicunque  residentes  ab  omni  servicio  dimittet 
liberos  et  simpliciter  absolutos.  Forum  eciam  annuale  ad  sanctum  Egidium^  ad  alium 
locum  nuUatenus  transferetur.  Molendinis  etiam  nostris  in  Steinwach*)  propter  suum 
molendinum  nullum  preiudicium  fiet,  sed  in  eo  iure,  ut  probati  viri  super  hoc  sententia- 
verint,  utrimque  de  cetero  permanebit.  Adiecit  eciam  hiis  obligacione  spontanea,  si  ipse 
aut  heredes  sui  aliquociens  contra  predictorum  aliqua  temere  ac  notabiliter  venire  presump- 
serint,  ita  quod  a  fide  dignis,  qui  super  hoc  interrogabuntur,  temerarium  iudicatum  fuerit, 
si  hoc  ammoniti  infra  duos  menses  emendando  non  revocaverint,  extunc  nostro  mona- 
sterio  tenentur  totiens  centum  marcas  argenti  solvere  sine  omni  contradictione  et  expedire, 
et  insuper  quod  contra  eum  aut  heredes  de  omnibus  iniuriis  qualitercunque  aut  quando- 
cunque  ab  ipsis  vel  eorum  occasione  nobis  illatis  plenam  habebimus  actionem.  Nos 
igitur  pro  nobis  et  nostris  successoribus,  ipse  quoque  pro  se  suisque  heredibus  condicio- 
nibus  hiis  extantibus  super  omnibus  premissis  renunciavimus  invicem  singulis  et  uni- 
versis  instrumentis  seu  contractibus  quibuscunque  expressis  et  non  expressis  hactenus' 
habiüs  vel  habendis,  ita  ut  nuUam  efficaciam  de  cetero  obtineant  vigoris  vel  eflfectum,  ac 
eciam  renunciamus  omnibus  excepcionibus  generalibus  et  specialibus  *),  que  in  unoquoque 


190  1265.    März  13. 

iudicio  spiritoli  vel  seculari  contra  hoc  scriptum  nostnim  possent  aut  poterunt  obtci  vel 
opponi.  Et  ut  hec  duracionis  firmitudine  non  priventur  et  a  nemine  valeant  infinnari, 
sigillonim  presencium  presentem  cartam  duximus  munimine  roborandam. 

Acta  sunt  hec  in  monte  Kamberg ,  anno  domini  M*.  CC*.  LXV^,  indictione  octava, 
tercio  idus  Marcii. 

Den  Einschnitten  und  noch  durchgezogenen  Pergamentriemchen  zufolge  hiengen  dereinst  4  Siegel  an.  — 
Abdruck:  Mencken,  Scriptores  Rerum  German.  I.  p.  399  nro.  XXIX. 

a)  Der  Form  der  Abkürzung  nach  würde  man  eigentlich  eher  spirUuaiämB  lesen. 

1  und  2)  Nonnenkloster  St.  Egidien,  auch  Klein-Komburg  genannt,  mit  Kirche,  und,  wozu  es  heutzutage 
gehört:  Steinbach  O.A.  Hall. 


1800. 

Schenk  Hemrich  von  Schtnalegg  verkauft  seinen  ganzen  Besitz  zu  Gailenhofen  sammt  dem  Pa- 
tranatrechte  der  Kirche  mit  Einwilligung  seiner  Brüder,  des  Canstanzer  Kanonikers  Eberhard, 
Ulrichs,  Hermanns,  Konrads  und  Rudolfs,  um  120  Mark  Silber  an  das  Kloster  Weissenau. 

Constanz  1265.     März  13.  • 

In  nomine  domini.  Amen.  Temporum  malicia,  labilis  memoria  que  geruntur  scriptis 
amonent  annotari.  Presentes  ||  igitur  noverint  et  futuri,  quod  dominus  Hainricus  pincerna 
de  Smalunegge^)  predium  suum  in  Gaibihouen^,  ius  patronatus  ecclesie  ||  dicte  ville, 
possessiones  et  homines,  prata,  pascua,  Silvas,  nemora,  cum  omnibus  pertinentiis  intus 
et  extra,  cultis  et  incul||tis,  domini  Ebirhardi  Constantiensis  ecclesie  canonici,  t'lrici  et 
Hermanni,  C^radi  et  Rfdolfi  fratrum  suorum  voluntate  ac  consensu  accedentibus  reve- 
rendo  in  Christo  . .  abbati  et  conventui  monasterii  sancti  Petri  Avgie  minoris  apud  Rauens- 
pürch  pro  centum  et  viginti  marcis  puri  et  legalis  argenti  nomine  emptionis  tradidit, 
contulit  et  donavit  perpetuo  possidendum,  renuncians  pro  se  et  heredibus  suis  omni  iuri, 
quod  sibi  vel  heredibus  suis  competit  in  predio  antedicto,  promittendo  corporaliter  pre- 
stito  iuramento,  quod  tam  ipse  quam  heredes  ipsius  eidem  monasterio  semper  de  evictione 
sunt  et  tenebuntur  in  posterum  obligati.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  littere 
super  hoc  ad  preces  partium  sunt  confecte  ac  sigillorum  venerabilis  in  Christo  patris 
domini  Ebirhardi  dei  gratia  episcopi  Constantiensis,  Ebirhardi,  t^lrici,  Hermanni,  C^radi 
et  Rfdolfi  fratrum  pincernarum  predictorum  et  domini  Bertoldi  de  Vronhoven'),  robore 
communite. 

Acta  sunt  Constantie,  in  curia  dicti  domini  episcopi,  anno  domini  M*.  CC*.  LX"".  V.,  IIL 
idus  Marcii,  presentibus  sepefato  domino  episcopo,  domino  Liutoldo  preposito  Episcopalis 
Celle*),  domino  Bertoldo  thesaurario  ecclesie  Constantiensis,  Bfrchardo  fratre  suo,  Bertoldo 
de  Wildenvels*),  Ebirhardo,  Vlrico,  Hainrico  et  Hermanno  fratribus  supradictis,  domino 


1265.     Mära  U.  19t 

Bertoldo  de  Vronhoven,  domino  Cfnrado  de  Niufron*),  Gtarado  de  Gvnde/ingen'),  Ber- 
toldo  diclo  Selpherre,  ^feco  in  Harena,  Cvnrado  retro  Macelluin,  R^dolfo  Johelario  dicto 
Ruhe,  RMoIfo  Johelario  dicto  Slehte,  civibus  Constautiensibus ,  et  aliis  quam  pluribus 
in  domino  feliciter.  Amen.  Nos  vero  episcopus  Constantiensis  et  Bertoldus  de  Vronhouen 
recognoscimus  et  protestamur,  ad  preces  partium  sigilla  nostra  presentlbus  appendisse. 

Ad  weissen  und  braunen  woUeoen  Fäden  5  Siegel,  welche  z.  Th.  an  der  Tolgenden  Urkunde  besser  erhallen 
und  insoweit  nach  ihr  beschrieben  sind:  1)  des  Bischo&  Eberhard  ron  Constaiiz,  bereits  öfters  beschrieben;  !2)  des 
Constanzer  Kanonikers  Eberhard  (von  Winterstetten-Schmalegg),  spitzoval,  47,28  wii\  (111.  B.  3.  a):  ein  auJ'  einem 
Schilde  mit  «nem  Doppelhacken  stehender  Geistlicher,  in  der  Rechten  eine  Palme,  in  der  Linken  einen  Blumen- 
stengel haltend,  Umschrift :  t  SigiUum .  EBERARDI .  CkNO(n)ia .  CONSTANCIENf^aw; :  3)  des  Berthold  von  Fron- 
bofen,  rund,  43mmaV.  A.  2):  in  damascirtem  Felde  ein  geweckter  Schild,  Umschrift',  f  SIGILLVM  .  BERTOLDl . 
DB.  VRONHOVEN;  4>  des  Schenken  Heinrich  von  Schmalegg,  s.  oben  S.  136;  5)  des  Schenken  Koni-ad  ron 
Winterstetten,  bereits  Bd.  5  S.  336  beschrieben. 

1)  Vergl.  S.  133,  Anm.  1.  —  2  und  3)  Heutzutage  Gornbofen,  Gem.  Eschacli,  und  Fronhofen,  O.A.Ravens- 
bui^.  —  4)  Vergl.  S.  183,  Anm.  1.  —  5)  In  der  zunächst  in  Betracht  kommenden  Gegend  ist  nur  eine  abgeg. 
Burg  Wildenegg  bei  Ravensburg  bekannt,  Wildenfels  dagegen  ist  eine  abgeg.  Burg  bei  Tbiergarleo,  liohenzoll. 
O.A.  Sigmarii^en  (Wirt.  Urkb.  5,  21),  auf  welche  auch  in  Zeilschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35.391,  527, 
wohl  derselbe  Berthotd,  Zei^^  in  einer  Kl.  Salemer  Urkunde  vom  21.  Mfirz  1260,  bezogen  wird.  —  6)  Neufracli, 
bad.  B.A.  Überlingen.  —  7)  Vei^l.  S.  92,  Anm.  1. 


1801. 

In  Folge  von  EHgenthumsansprächen  des  Orafen  Hartmann  von  GiHeningen  an  den  dtirck  den 

Schenken  Heimich   von  Schnudegg   dem  Kloster  WeisseTiau  verkauften  Besitz  zu   Gai/enhofen 

wird  dem  Kloster  vor  Bezahlung  der  Kaufsumme  von  Seiten  des  Verkäufers  ditrc/i  HandscMay 

Dritter  und  eigenen  Eid  noch  besondre  Bürgschaft  wegeti  Geieährleistung  gegeben. 

Constam  1365.     März  14. 

In  nomine  domini.  Amen-  Ne  ea  que  geruntur  processu  temporis  dilabantur,  scrip- 
turanim  solent  indiciis  etemari.  Presentes  igitur  novermt  II  et  futuri,  quod,  cum..abbas 
et  conventns  sancti  Petri  Augie  minoris  apud  Rauinspürc  a  domino  Hainrico  pincerna 
de  Smalnegge  ||  predinm  suum  et  homines  in  Gailnhouin  pro  centum  et  viginti  marcis 
ai^enti  iuste  ac  legaliter  conparassent ,  nobilis  vir  ||  comes  Harlmannus  de  Grtningin 
Constantiam  veniens,  ubi  dictus  contractns  celebratus  fuerat,  dixit,  qudd  eedeni  posses- 
siones  et  homines  sibi  proprietatis  nomine  pertinerent,  propter  quod  iidem  abbas  et 
conventus  prescriptam  summam  argenti  ipsi  pinceme  solvere  tam  diu  recusarunt,  donec 
dominus  EberhEndus  de  Winterstettin,  canonicus  ecclesie  Constantiensis,  ^tricuä  frater 
eius,  rector  ecclesie  in  Biberach,  et  dominus  Bertoldus  de  Vronehouin  sepefalo  luonasterio 


192  1265.     März  25. 

in  episcopi  Constantiensis  manibus  fide  data  nomine  iuramenti,  prefatus  vero  pincerna 
per  iuramentum  prestitum  se  astrinxerunt,  quod,  quandocumque  super  prefatis  posses- 
sionibus  vel  hominibus  aut  eorum  pertinentiis  a  supradicto  comite  vel  etiam  alio  quolibet 
inpetantur,  ipse  pincerna  vel  heredes  sui  si  idem  decesserit  in  omni  loco  et  iudicio 
seculari  et  ecclesiastico  eorum  warandus  existat,  de  iure  procurans  illam  inpetitionem  eis 
per  conpositionem  amicabilem  vel  per  iusticiam  ammoveri.  Alioquin  memorati  Eber.  ^1. 
pincerne  fratres  et  Ber,  de  Vronehouin  se  recipient  Constantiam  moniti  super  hoc  infra 
mensem,  inde  tanquam  in  obsides  non  recessuri,  antequam  sepefato  monasterio  eadem 
waranda  facta  erit.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  littere  ad  instantiam  predictarum 
parcium  sunt  concepte  et  sigillorum  venerabilis  in  Christo  patris  domini  E.  dei  gratia 
Constantiensis  episcopi,  Bertoldi  de  Vronehouin,  Eber,  et  ^1.  fratrum  prefatorum  robore 
conmunite.  Nos  vero  episcopus ,  Ber.  de  Vronehouin,  Eber,  et  ^1.  prescripti  confitemur 
nos  publice  sigilla  nostra  ad  preces  partium  presentibus  appendisse. 

Datum  et  actum  Constantie,  anno  domini  M*  CC  LX V*,  IP  idus  Marcii. 

Das  i. — 4.  der  an  der  ?origen  Urkunde  beschriebenen  Siegel. 

1)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —   Die  anderen  Orte  sind  schon  bei  der  ?orhergehenden  Urkunde  erklärt. 


1802. 

Oraf  Simon   von  Eber  Hein   und  Zweibrücken  verleiht  alle  Qitter,   Rechte  und  Leute  an  einer 
Reihe  von  Orten,  welche  Ritter  Eberhard  von  Flehingen  von  ihm  zu  Lehen  trägt  oder  gemesst, 

an  dessen  Söhne, 

1265.     März  25. 

Notum  Sit  Omnibus  paginam  presentem  inspecturis^  quod  nos  Symon  comes  de  Eber- 
stein et  Gemini  Pontis  ||  omnia  feoda,  que  Eberhardus  miles  de  Fleihingen*)  dilectus  et 
familiaris  noster  a  nobis  tenuit,  scilicet  ||  ius  patronatus  in  Ouwensheim*),  ubi  Bertholdus 
et  Wolfdrigel  milites  sunt  residentes,  item  census,  ||  quos  percipit  de  bonis  suis  in  Bret- 
heim*),  item  bona  in  Sprancdal*)  sita,  in  Rfttde*),  in  Rincgelingen*),  in  Reinsheim'),  et 
qiiosdam  homines  concessimus  filiis  suis,  ita  quod  Brendelinus  labores  dictorum  feodorum 
cum  dictis  pueris  sujportabit,  si  autem  pueri  sine  prole  decesserint,  predictus  Brendelinus 
feoda  percipiet,  quo  iure  prefati  pueri  perceperunt,  ea  tarnen  causa  interposita,  quocunque 
casu  ipsum  prefatum  E.  patrem  puerorum  decedere  contigerit,  eodem  iure,  quo  ipse 
possedit,  ipsi  pueri  debeant  possidere-  In  cuius  rei  testimonium  presentem  cedulam 
sigillo  patris  nostri  et  nostro  fecimus  conmuniri. 

Datum  anno  domini  M**.  CG*.  L*X".  V".,  annunciationis  beate  Virginis. 


1S65.     März  26.  193 

Nach  (iem  OripnaJe  dee  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Abhängend  ein  Bruchstück  des  1,  Siegele  mil  der 
ebersteinischen  Rose;  das  2.  fehlt  gani. 

1)  Fleliiiigen,  bad.  B.A.  Bretten.  —  2)  Ober-,  Unter-Oewisheim,  bad.  B.A.  Bruchsal.  —  3)  Bretten,  bad. 
B.A.Stadt.  —  4  und  5)  Sprantal,  Ruith,  bad.  B.A.  Bruchsal.  —  6)  Rincklingen,  bad.  B.A.  Bretten.  —  7)  Bheins- 
hehn,  bad.  B.A.  Bruchsal. 


1803. 

Bischof  hing  von  Wirzhurg  bestätigt  die  wörtlich  einga-äckte  Vergabtmgsiirkunde  des  Scherücen 

Walther   von   Liiwpurg   für   das  Khster  Lichtenstem   über    das  Patronatrecht   der  Kirche  zu 

Bitzfefd  und  gestattet  zugleich  dem  Kloster  das  Einkommen  dieser  Kirche  einzuziehen. 

1265.     März  36. 

Iringus,  dei  graUa  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  universi  huius  pagine  inspec- 
tores,  quod  ex  parte  abbatisse  et  conventus  sancliraonialium  monasterii  Cläre  Stelle,  Cister- 
tiensis  ordinis,  Herbipolensis  diocesis,  litere  Waltheri  pincerne  de  Limpurg  nobis  fuerunt 
exhibite,  quanim')  tenor  per  omnia  talis  erat. 

Hier  folgt  die  Bd.  5  S.  89  gedruckte   Urkunde  vom  J.  13.55. 

Ad  instantem  itaque  suplicationem  predictarum  abbatisse  et  conventus  donationem 
ipsam,  quemadmodum  dictus  pincema  eis  fecit  super  iure  patronatus  dicte  ecclesie  in 
Bitzfelt'),  ratam  habemus  et  de  consensu  decani  et  capituli  nostri  presentibus  confirmamus, 
ad  ipsarum  sororum  suplicationem  adiicientes,  quod  proventus  ipsius  ecclesie  cedant  annis 
singulis  in  perpetuum  ad  suarum  meliorationem  prebendarum,  hoc  proviso,  quod  ecclesia 
ipsa  divinis  officiis  non  fraudetur,  diocesano  et  archidiacono,  qui  pro  tempore  fuerit,  ius 
eorum  non  minuatur.  Super  quo  presens  scriptum  dicto  monasterio  Cläre  Stelle  dedimus 
sigillis  nostro  et  capituli  nostri  ac  ipsi[us]  pincerne  firmiter  communitum. 

Datum  anno  domini  M  .  CC.  LXV.,  VII.  kalendas  Äprilis,  indictione  VIII.,  pontiflcatus 
nostri  anno  XI. 

Nach  der  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  290,  genannten  Handschrift  Nro.  43;  dass  hier  theilweise  f  und  'ir  sich 
fanden,  wurde  bei  der  Unregelmässigkeit  der  Handschrift  in  dieser  HinBi<;hl  nicht  berücksichtigt. 


a]  In  der  Vorlag  falsch:  quortim. 
1)  Bitzfeld,  O.A.  Weinsberg. 


VI, 


194  1265.     März  26. 

1804. 

Die  Aebte  Arnold  von  S.  BUmen  und  13>erhard  von  Blaubeuren  vergleichen  ihren  Streit  wegen 
eines  Weinberges  auf  dem  Berg  Wolpotinhalde  bei  Plochingen  dahin,  dass  ein  Beauftragter 
des  Abts  von  Blauheuren  künftig  von  dem  Probst  in  Ndlingen  mit  demselben  belehnt  werden  solle. 

Esslingen  1265.     März  26. 

Noverint  universi  presentium  inspectores,  quod  lite  seu  controversia  mota  et  ali- 
quandiu  ventilala  inter  reverendos  in  Christo  Ar.  sancti  Blasii  et  E.  in  Blab&rron  mona||ste- 
riorum  abbates  eorumque  conventus  super  eo,  quod  abbas  de  Blabiurron  asserebat  sibi 
suoque  monasterio  vineam  duorum  iugerum  sitam  in  monte  qui  dicitur  Wolpotinhalde 
apud  Blochingen  ^) ,  datam  a  Berh||toldo  diclo  Spenlin  cive  in  Ezilingen  et  aliquanto 
tempore  possessara,  licet  iidem  abbates  et  B.  Spenlin  de  eadem  vinea  solverint  tres  solidos 
nomine  census  monasterio  sancti  Blasii  annuatim,  abbas  Hvero  monasterii  sancti  Blasii 
causabatur  eandem  vineam  ex  obitu  dicti  B.  ad  ipsum  suumque  monasterium  ratione 
iuris  et  consuetudinis  devolutam,  tandem  mediantibus  probis  et  discretis  inter  ipsos  abbates 
eorumque  monasteria  pro  bono  pacis  et  concordie  taliter  exstitit  ordinatum:  videlicet  quod 
dictus  abbas  de  Blabürron  pro  se  suoque  monasterio  renuntiavit  pure  et  simpliciter  dicte 
vinee,  resignando  eam  in  manibus  prepositi  et  plebani  in  Nallingen.  Adiectum  fuit  in- 
super,  quod  antedictus  abbas  in  Blabiurron  pro  se  suoque  monasterio  ex  nunc  in  antea 
certam  personam  de  gremio  sui  monasterii  ofiferret,  que  de  eadem  vinea  infeudaretur, 
qua  persona  cedente  vel  decedente  altera^  persona,  sicut  dictum  est,  solvens  nomine 
erarii,  quod  vulgo  dicitur  ershatz,  in  recognitionem  dominii  tres  solidos  •  .  preposito  in 
Nallingen*),  qui  pro  tempore  fuerit,  de  sepedicta  vinea  ab  eodem  preposito  sine  contra- 
dictione  qualibet  investiretur.  Et  iuxta  ordinationem  predictam  Frider.  monachus  dictus 
Veilz,  camerarius  monasterii  in  Blabiurron,  de  antedicta  vinea  solvente  nomine  census 
tres  solidos  singulis  annis  in  festo  sancti  Martini  in  curiam  Blochingen  pertinentem  sepe- 
dicto  monasterio  sancti  Blasii  ab  H.  preposito  in  Nallingen  est  multis  astantibus  et 
videntibus  infeudatus.  In  horum  evidentiam  et  testimonium  premissorum  hec  pagina 
exinde  conscripta  sigillis  sepedictorum  abbatum  patenter  communitur. 

Actum  apud  Ezilingen,  in  domo  Burcardi  dicti  Sintz,  anno  domini  M^  GC^  LX*V**.,  VIL 
kalendas  Aprilis,  indictione  VIII*.,  presentibus,  quorum  hec  sunt  nomina :  E.  de  Blab&rron 
et  Her.  in  Wibilingen  abbates,  H.  de  Arnegge')  monachus  in  Wibilin,  R.  de  Laichingen*) 
et  A.  de  Nallingen  magistri,  ^\.  Shüheli  et  ^1.  Guirrili  cives  in  Ezilingen,  Güno  de  Nal- 
lingen et  alii  quam  plures  fide  digni. 

Die  Siegel  fehlen.  —  Abdruck:  Gerbert,  Historia  Nigrae  Silvae  3,  177. 

1  u.  2)  Plochingen  u.  Neilingen,  O.A.  Esslingen.  —3)  Arneck,  O.A.  Blaubeuren.  — 1 4)  Laichingen,  O.A.  Münsingen. 


1265.     April  5  und  April  7.  195 

1805. 

Dm  Grafen  Ulrich  tmd  Merhard  von   Wirtemberg  gestatten   dem  Kloster  Salem  13  Jauchert 

ihnen  von  tdters  her   gehörige  Aecker  bei  Waiblingen,    nachdem   der   bigherige    Inhaber   bezw. 

Verkäufer  andere  zum  Tausche  dafür  eingesetzt,  zu  kaufen. 

Waiblingen  1265.     April  5. 

Vlricus  et  Eberhardus  comiles  de  Wirlenberch  universis  presenles  lilleras  iiispecturis 
credere  subscriptis.  Tenore  presenüum  constare  volumus  universis,  quod  nos  volunlale 
bona  perraisimus  dominos  reverendos  .  .  abbatem  oL  convenlum  monaslerü  de  Salem 
emere  Iredecim  iugera  agrorum  apud  Waibeliogiii"),  qua  pertinebant  ad  nos  ex  antiquo, 
sed  Berngerus  carnifex  venditor  eorundem  agrorum  XHI  agros  equivalentes  vel  melioi-es 
nobis  donavit  pro  concambio  eorundem.  Huius  iestes  sunt:  Berhtoldus  scuUetus,  Eppo 
salifex,  Anshelmus  ungeltarius,  Hainricus  Bäi'garius,  Ctnradus  Waibliuger,  Lvdewicus 
institor,  Trivtwinus  Houesoesche;  de  Salem  vero  frater  C^'iiradus  Niger,  frater  Waltherus 
de  Lindaugia*),  frater  CTnradus  de  Constantia  et  plures  alii  fide  digni.  Ista  venditio  facla 
fuit  presentibus  et  coosentientibus  pueris  et  heredibus  Berngeri  carnifids  prenotati. 

Acta  sunt  hec  apud  Waiblingin,  anno  domini  M°.  CC.  LXV°,,  nonas  Aprilis.  In  cuius 
memoriam  has  litteras  nostro  sigillo  fecimus  cotisignari. 

Nach  Zeitschr.  f.  Gesch.  d,  Oberrheins  35,  45;t,  aus  dem  Säle iner  Copialbuch  im  G,  L,  Archive  zu 
Karlsruhe,  Tom.  ID.,  p.  174.  Nro.  CXLIU.,  wobei  übri^ns  zweifelhaft  ist,  ob  nicht  einif^  der  kteingedrucktt-n 
Appellfttiveo  EigenDamen  bedeuten. 

I)  Waiblingen,  O.A.Stadt.  —  2)  Lindau  am  Bodensee. 


1806. 

Graf  Wolfrad  der  Aeltere  von  Veringen  übergibt  dns  Eigeitthum  mit  der  Vogtei  eines  Hofes 
des  Klosters  Mariaberg  sammt  Zugeh&rden,  welche  ilai  Grafen  Rudolf  und  Ulrich  von  Montfort 
erblich  angefallen,  von  diesen  aber  gegen  5  U  jährlicher,  ron  ihm  selbst  seither  bezogener  Ein- 
künfte zu  Gammertingen  an  ihn  vertauscht  icorden  waren,  zur  Bebung  des  Gotteffdiettstes  an 
die  Priorin  tmd  den  Convent  daselbst. 

1265.     April  7. 

Omnibus  presentem  cedulam  inspecturis  Wolfradus  senior  coines  de  Veringen')') 
salutem  cum  noticia  subscriptorum  || .  üt  res  geste  iuxta'')  successionem  temporis  que- 
stionis  materiam  incurrentes  memorie  possint  firmius  inprimi')  posterorum,  pro||dest  ipsas 
scripturarum  et  testium  amminiculo  suffulciri '').     Universi   siquidem    tarn   posteri    quam 


196  1265.     April  7. 


preseotes  istarum  serie  recognoscanti  ||  quod  — :  cum  nolHles  Tiri  Rfdolfus  et  tlricus  comites 
de  MoDteforti*)')  pn^rietaton  cumO  adrocatia  curtis  monasterii  de  Monte  sancte  llarie*) 
nee  ooD  eiusdem  pertinaitiis,  puta  pratis,  pascuis.  piscinis,  molendino  quodam  et  sUvis 
infia  Rekdawac^)  et  Crfchinial^)  ab  una  parte  et  ab  alia  infra  TyertialdeOO  et  Wernhers- 
tal^  ac  Altaiburc^)*)  sitis,  ad  eosO  per  successionem  hereditariam  devolutam  —  sibi  prius 
tarnen  in  recompaisationem  proprietatis  et  advocatie  curtis  eiusdem  cum  iam  dictis  per- 
tinratiis  redditibus^)  quinque  iibrarum  monete  T^iingensis  (quos  inter  possessiones 
dictonmi  oomitum*)  in  villa  Gamertingin*)^  habui)  a  me  legaliter  contraditis  —  cum  onmi 
resagnatione  seu  renuntiatione  tarn  pro  se  quam  pro  suis  coberedibus  nee  non  soUemp- 
nitate  verbwum  et  gestuum,  que  in  huiusmodi  consueverunt  fieri  contraditionibus*),  sponte 
et  libtfaUter  contulissent*),  — :  ^o,  quod  augere  cultum  divini  nominis  sicut  et  deum  diligere 
primam  et  prindpalem  Tirtutem  sapere  decemitur,  cnra  coniectans  perrigUi  proprietatem 
üanAfcfffi  cum  adrocatia  curtis  iam  dicti  monasterii  et  pertinentiis  predistinctis  in  me, 
sicut  dictum  est,  a  pre&tis  comitibus')  translatam  legaliter  pro  cultu  dirini  nominis 
aogmoitando  dilectis  in  Christo  .  .  priorisse  et  conventui  conversarum  inibi  iam  nunc 
habitantium  nee  non  in  evum  ibidem  ipsis  successuris  pleno  iure  oontuli,  renuntiando 
cxnni  iuri^>,  quod  mihi  vel  ^leis  heredibus  super  eadem  proprietate  seu  adrocatia  aliisque 
pqtinantiis  anm^Tig  conpetdbat  vel  posset  conpetere  in  futurum.  Unde  ut  hec  mea 
tam  libaaliter  &cta  contraditio  ita,  quod  nee  a  pre£atis  conversis  seu  sororibus  nee  ab 
aliquibos  sibi  de  cetero  successuris  per  me  Tel  per  aliquem  meorum  haredum  de  curte 
pretaxati  monastnii  suisque  pertinentiis')  predifinitis  senrictum  aliquod  advocatie  nomine 
de  cetero  requiratur,  in  sui  robore  maneat*)  penitus  inconvulsa.  meo  sigiUo^  duxi  pre- 
sentem  cedulam  roborandanu 

Acta  sunt  hec  Constantie*)  ante  portam  firatrum  Predicatorum ,  presenübus  fratre 
Alberto  de  Löwintal^*)  ordinis  Predicatorum,  Peregrino  capellano  5<mMrum  seu  conTersarum 
de  Monte  sancte  Marie,  Werahero^  de  Radiray^")  et  Alberto  de  Eestinbach^  miUtibus') 
aliisque  quam  pluribusO* 

Anno  domini  M*CC*LXYV  Ml*,  idus  Aprilis«  iiKlictioiie  oitava. 

Die  Urkunde  watgL  nunche  Abwachiinfen  tod  den  gewöhnlichen  FcMTcen  diestef  Ze^t,  z.  B.  bei  den  Ab- 
kjn&sifen:   «nch  ist  der  mit  Aeim  beginnende,  mindestens  mit  einer  mnderen  Feder  feschriebene  Scbloss  enl 

brigesrtit     Ao&Dend  ist  aber  besonders  d»3  an  rotber  Setdenschnur  anhängende  an  sidi  bereits 

.  Is^  beschriebene  Siege)  des  Ausstellers,  des  Grälen  toc  Vehcj^en.    Bei  ihm  sind  nembch  mn  einem 

Grafen  nur  noch  aitf  der  (heraldisch)  rechten  Seate  eine  Lilie  und  der  Stern,  sowie  von  der  Um* 

<ie  Boehstaben:  RAH .  DE  YE  erhalten  und  ist  eine  neue  dünne  etwas  hellere  Wachsschichte  mit  einem 

st  gani  erhaltenen  Siege)  de?  Grafen  über  das   erstere  Siegel  heraber  aufg^^eft.   w>ekhe  eben  an 

t  etwas    ibgi  imiingin  et  und  so  einen  Theil  dieses  Siegels  noch  herfortreten  lasst.     Auch  aeigen 

w>»  die  ScLnor  in  die  Siegehnasse  eingebssen  ist,  deutliv^h  Spuren  to£i  ZusanimeciupiQg  urspcünghdi 

~  der  jhiEÜieren  und  der  helleren  —  Wachsn.assen.    Wenn  n:\an  diese  Packte  cu!  deuijenifBn  lu- 


1265.     April  7.  197 

sunmeDhält,  was  alsbald  über  eine  zwdte  AusTertigUDg  dieser  Urkunäe  zu  sagen  isl,  so  wird  auch  hinsichtlich 
der  obigen  Urkunde  kein  Zweifel  obwalten,  dass  sie  geßilscht  ist.  —  Abdruck  der  1.  Ausfertigung:  Neugart, 
Cod.  Dipl.  U.  252.  Nro.  988.  —  Regest:  Mittheilungen  des  Vereins  f.  Geschiclile  in  HohenzoJlern 
UI.  Jahi^.  1869/70  S.  56.  —  Vergl,  insbesondere  auch  zum  Folgenden,  Stalin  a.  a.  0.  2,  450.  737.  740.  — 
Die  genannte  2.  Ausfertigung  enthält  mehrere,  in  den  Anm.  a — j  ang^ehene  Abweichungc^n ,  von  denen  die 
wichtigste  diese  ist,  dass  statt  der  Grafen  Rudolf  und  Ulrich  von  Hontfori  in  ihr  deren  Bruder  Hugo  genannt  ist. 
Diese  Ausfertigung  zeigt  —  wenn  auch  die  Buchstaben  zum  Theil  nicht  ganz  dieselbe  Form  haben ,  insbesondere 
die  d  hier  von  der  gewöhnlichen  Form  nicht  abweichen  —  doch  onen  ganz  ähnlichen  Charakter  wie  die  Bd.  5  S.  354 
at^edruckte  aber  als  gelSlscht  bezeichnete  Urkunde  desselben  Klosters  vom  Ki.  Mai  1360.  An  grün-rolhen 
Seidenfiiden  hängen  noch  2  Siegel  an,  während  zwischen  ihnen  an  geeigneter  Stelle  2  Löcher  im  Peiganieut 
daraufhinweisen,  daes  noch  ein  drittes,  im  Texte  übrigens  nicht  erwähntes  Siegel  hätte  augebracht  werden 
sollen  {wenn  nicht  wirklieb  einmal  angebracht  war):  1)  des  Grafen  Hugo  von  Montfort,  scliildförmig,  411,35  mm 
(IV.  A.  1.):  die  Tübinger -Montforter  lürchenfahne,  Umschrift:  t  Si^um  .  HVGONIS  .  COMITIS  .  DE  .  MONTE  . 
FORT!.  2)  des  Grafen  Wolfrad  von  Veringen,  bereits  erwähnt.  Dieses  letztere  Siegel  zeigt  auf  der  Rückseite  deutlich 
die  Spur  ^er  späteren  Zusammen ftlgung,  durch  welche  das  ursprOnglich  echte  Siegel  an  diese  geHUschte  Urkunde 
angehängt  wurde ;  auch  das  erste  dürfte  da,  wo  oben  die  Seidenfäden  in  dasselbe  eingehen  und  es  auiTallend  dick, 
weiterhin  die  Umschnft  etwas  zerdrückt  erscheint,  Spuren  einer  aussergewöhn liehen  Einfügung  der  Fäden  in 
das  Wachs  verrathen.  —  Eline  etwas  freie  Uebersetzung  der  2.  Ausfettigung  anscheinend  von  einer  Hand  des  14. 
Jahrhunderts,  auf  Pei^ment,  ohne  Siegel,  gibt  das  Datum  ffilschlich :  an  dem  ahtoden  lag  in  dem  Abrellen. 

a)  Verittffin,  b)  itixta'  ,  c)  m^n'nw,  d)  titf\\fttlcm,  e)  nobüü  vir  Bugo  comrs  dt  Monteforti,  I)  cvni  ,,  gj  Tierhalde 
b)  AUfMÖwrc,  i)  «um,  k)  redüAu»,  I)  dieti  eomiti»,  m)  OamertingtH,  n)  etmtraetioiiibui' ,  o)  conttdisget,  p)  a  prefato  cotnitt, 
q)  omni  tun  fehlt,  r)  ptrittmtiii,  s)  mantatU,  1)  Mto  ligillo  et  tarn  dieti  etnm'lis,  u)  Conslanlir  fehlt,  v)  K>rtMAtro, 
w)  Badirai,  x)  müitibtu  fehlt,  j)  quam  pluribut  in  domno  ftlieittr.    Aine». 

1)  Vet^l.  S.  183  Anm.  3.  —  2)  Vergl.  S.  4«  Anm.  1.  —  3)  Vei^I.  S.  l63  Anm.  2.  -  4)  Unermillelt.  -  5)  Das 
Grucheothal,  sQdfistlich  von  Mariabeif ,  jenseits  der  Lauchart.  —  6)  Thterhalde,  noch  heutzutage  Flurname,  östlich 
von  Mariabei^,  jenseits  der  Lauchart.  —  7)  Unermittelt.  —  8)  Die  Burghalde  mit  dem  Felsen  Altenburg,  auf 
welchem  eine  Burg  dieses  Namens  gestanden  haben  soll,  ohne  dass  jedoch  heutzutage  noch  Spuren  derselben 
vorhanden  wären,  findet  sich  südlich  von  Mariaberg  rechts  der  Strasse  nach  Gammertingon,  —  9)  Gammertingen, 
hohenzoU.  O.Ä.Sitz.  —  10)  Löwenthal,  O.A.  Tettnang.  —  II)  Ober-Raderach,  bad.  B.A.  Ueberiingen.  —  12)  Keslen- 
bach,  noch  heutzutage  ein  Theil  des  Pfarrweilers  Berg,  O.A.  Tettnang  (vergl.  Bd.  5  S.  146.) 

Von  der  im  Texte  gegebenen  Urkunde  findet  sich  noch  eme  andere  Ausfertigung  dd.  18.  April  1265, 
welche  ziemlich  von  dieser  abweicht,  in  einer  Abschrift  des  16.  Jahrhundeitä,  sodann  wiederum  in  einei'  Abschrift 
desselben  Jahrhunderts,  sowie  in  einer  grösseren  Anzahl  tod  neueren  Uebersetzimgen ,  eine  Urkunde  des  Grafen 
Hugo  von  Montfort  selbst,  dd.  8.  April  )265,  gemeiniglich  als  Stiftungsbrief  des  Klosters  bezeichnet  und  in 
Sulger,  Annates  monast.  Zwifaltensis  1,  p.  216  ff.  —  übr^ens  nur  auszugsweise  — ,  in  einer  Ueber- 
eetzung  in  Petri  Suevia  ecclesiastica  p.  160,  gedruckt.  Von  diesen  Dokumenten  enthält  namentlich  das 
erstere  eine  Reihe  in  jener  Zeit  nicht  oder  weniger  gebräuchlicher  Ausdrücke  und  Bcdcwendugen,  sovpe  starke 
grammatikalische  Fehler,  erzählt  auch  höchst  auffallender  Weise  zuerst  von  zwei  Grafen  von  Montfort,  während  es  im 
weiteren  Verlaufe  nur  von  einem  solchen  Grafen  spricht,  das  zw«te  gibt  eine  etwas  sagenhafte  Erzählung  der 
Veranlassung  der  Klostergründung  und  erregt  auch  durch  die  Erwähnung  des  h.  Benedikt  Bedenken  (vergl.  hierüber 
die  Urkunde  vom  1.  Mai  1967  und  das  dort  in  der  Anmerkung  gesagte).  Beide  Urkunden  kdnnen  sicherlich 
noch  weniger  Anspruch  auf  Echtheit  machen ,  als  die  ersten  angeblichen  Originale.  Eine  Mittheilung  derselben 
im  Folgenden  dürfte  aber  schon  im  Hinblick  auf  das  Interesse,  welches  eine  derartige  umfassendere  Herstellung 
unechter  Urkunden  bietet,  nicht  unpassend  erscheinen : 


198  1265.     April  7.  " 

I. 

Nos  Wolfradus  senior  ex  Veringen  omnibus  presentes  literas  iuspecturis  a  domino  deo  precamur  salutem 
una  cum  recognitione  et  testimonio  subsequentium ,  ne  fortassis  hec  successu  temporis  aliquam  incurrant  per- 
pleiitatis  dubiique  materiam.  Hinc  itaque  conducit  ac  decet,  ut  eiusmodi  res  peracte  adminiculo  testimonioque 
literarum  fulciantur,  presertiin  ut  non  soluminodo  etiamnum  superstites,  verum  etiam  posteri  hasce  schedas 
quandocunque  lecturi  sWe  legendas  audituri  probe  discant  et  adTertant,  nimirum  quod  generosi  Rudolphus  et 
Vdalrichus  comites  de  Montfort  iurisdictionem  adiuncta  advocatia  vici  et  territorii  monasterii  apud  Montem  deipare 
virginis  Marie  una  cum  omnibus  illius  pertinentüs,  utpote  pratis,  agris,  pascuis,  piscinis,  molendino  quodam  nemo- 
ribusque  sitis  partim  iuxta  Hekenwat  et  Krüchental,  partim  circa  Tüerhalden,  Wernherstal  et  Altenburg,  que 
omnia  iure  hereditario  possederant,  pro  se  suisque  coheredibus  suapte  sponte  tradiderint,  adiimctis  omnibus  solen- 
nitatibus  verborum,  gestuum  ac  factorum,  expositis  insuper  quinque  nummorum  librcis  Tubingensis  monete,  quas 
Gamertinge  in  iurisdictione  predicti  comitis  tenebamus.  Proinde  divino  afliati  numine  prompti  ac  parati  sumus 
ad  illustrandum  celebrandumque  divinum  nomen  ultro  citroque  dono  dandi  iure  quidem  ac  bona  fide  sepedictam 
iurisdictionem  advocatiamque  predicto  cenobio  annexam  una  cum  omnibus  et  singulis  eiusdem  coherentiis  abs 
prenominato  comite  (sicuti  prelibatum  legitur)  iuste  acquisitis  hucque  collatis,  potissimum  quidem  ad  illustrandum 
honorem,  gloriam  atque  nomen  dei  omnipotentis  devotis  piisque  deo  dicatis  virginibus  priorisse  scilicet  atque  adeo  toti 
conventui  tarn  vestalium  quam  conversarum,  que  tunc  temporis  apud  dive  virginis  Marie  Montem  habitare  ac 
conversari  solent ,  imo  in  posterum  habitaturi  sint.  Idcirco  toti  sepedicte  iurisdictioni,  immunitatibus  ac  privilegüs, 
quorum  omnium  una  cum  suis  pertinentiis  nos  nostrique  heredes  ius  ac  potestatem  qualemcunque  haberemus 
atque  habere  possemus,  plane  abrenunciamus.  Notum  sit  insuper  omnibus  singulisque,  quod  neque  nos  vel 
nostri  heredes  neque  successores  qualescumque  de  prefatis  virginibus,  sororibus,  conversisve  pretacti  monasterii, 
antum  abest  de  illarum  succedentibus ,  ullum  servitium  sive  ratione  advocatie  illius  cenobii  sive  alicuius  predii, 
quod  eidem  pertinct,  qualecunque  illud  sit,  vel  quocunque  vocetur  nomine,  efXlagitare  aut  urgere  debeamus.  Ilaque 
in  horum  omnium  efficax  et  manifestum  argumentum,  imo  ut  cuncta  prescripta  absque  ullo  constent  fuco,  robur 
suum  obtineant  adeoque  ßrma  perdurent,  presentes  literas  nostro  proprio  prenominatique  comitis  secreto  com- 
muniendas  obsignandasque  duximus.  Hec  omnia  autem  peracta  sunt  Constantie  ante  portam  ordinis  Predica- 
torum,  in  presentia  F.  Alberti  de  Lewental,  instituti  Predicatorum,  nee  non  domini  '*')  capellani  earundem  sacratarum 
virginum  conversarumque  apud  Montem  predictum  habitantium,  atque  adeo  Wemheri  de  Raderai  una  cum  Alberto 
de  Kestenbach  multisque  aliis  honestis  viris. 

Date  a  nato  Christo  anno  supra  millesimum  ducentesimum  sexagesimo  quinto,  decimo  octavo  Aprilis. 

*)  Hier  ist  statt  des  Namens  (Peregrinus)  eine  Lücke. 

II. 

(Der  sog.  Stiftungsbrief  des  Klosters  Mariaberg), 

Omnibus  presentes  litteras  inspecturis  lecturis  vel  legentes  audituris  Hugo  comes  de  Monleforte  salutem 
anime  et  corporis  hie  in  presenti  et  in  futuro  cum  notitia  subscriptorum.  Ne  itaque  res  geste  iuxta  successionem 
temporis  in  dubium  revocentur  vel  plane  oblivione  conterantur,  proinde  utile  fore  duximus  eiusmodi  scripturarum 
testimonio  confirmare,  quo  non  solum  vitam  adhuc  degentes  verum  etiam  posteri  easdem  serie  recognoscant. 
Duo*)  nobis  erant  filii,  qui  ex  arce  nostra  Altenburg  ad  flumen,  quod  Locha  dicitur,  lavatum  ivere,  quibus  lotis  in 
horreolum^  iuxta  flumen  non  procul  ab  Altenburg  situm  supra  fenum  suaviter  obdormiverunt.  Cum  vero  casu 
quodam  fenum  desuper  esset  positum,  absque  dubio  secundum  dei  voluntatem  suffocati  fuerant^),  posteaquam  <^) 
vero  lamentabili  corde^)  nee  non  mente  dolo[ro]sa®)  passim  aliquot  hebdomadibus  diligentem  de  filiolis  nostris 
inquisitionem  haberemus  nee  reperire  potuimus'),  deum  omnipotentem  eiusdemque  virginem  ei^)  matrem  Mariam 
obnixe  precati  sumus,  ut  tantum  gratie  ^)  in  nos  conferre  dignetur,  quo  in  experientiam,  ubi  locorum  filioli  nostri, 
sive  adhuc  aura  vescentes  sive  mortui  sint,  perveniamus,  nos  proinde  in  laudem  et  gloriam  dei  omnipotentis 
nee  non  deipare  virginis  Marie  in  perpetuam  rei  memoriam  monasterium  fundaturos.  Cum*)  autem  filioli 
vere  modo  ineunte  nondum  putrefacti  supra  fenum  inventi  erant,   repromissionis  nostre  recordabamur.     Proinde 


1265.     April  7.  199 

non  immerito  prompto^)  et  benevolo  animo  in  laudem  dei  omnipotentis  atque  matris  Marie  et  pro  cultu  divini 
nominis  augmentando  nee  non  in  honorem  saneti  patris  Benedicti  proprietatem  pagi  cum  advocatia  monasterii  de 
Monte  sancte  Marie  cum  omnibus  eiusdem  pertinentiis,  puta  pratis,  agris,  pascuis,  piscinis,  sylvis  nee  non  molendino 
quodam  infra  Hecken  wag  ^)  et  Kruochenthal  ab  una  parte  ab  alia  vero  infra™)  Tierhalden,  Wernersthal,  Burckhalden 
et  silvam  Brand')  sitis,  ad  nos  per  successionem  hereditariam  iusto  titulo  devolutam,  insuper  redditus  V  libra- 
rum  monete  Tubingen [sis] "),  quos  ui  villa  Gammertingen  habuimus,  pro  nobis  et  coheredibus  nostris  dilectis  in 
Christo  priorisse  et  conventui  inibi  habitaturis  ipsisque  in  perpetuum  successuris  pleno  iure  harum  testimonio 
contulimus®),  renunciando  omni  iuri,  quod  nobis  vel  nostris  heredibus  supra  eadem  proprietate  seu  advocatia  aliisque 
pertinentiis  annexis  competebat  vel  posset  competere  in  futurum.  Insuper  volumus  et  constituimus,  quod  super 
hac  nostra  ordinatione  nee  a  prefatis  priorissa  et  conventu  nee  ab  aliquibus  sibi  de  ceteris  successuris  per  nos 
vel  per  aliquem  nostrornm  heredum  de  curte  predicti  monasterii  suisque  pertinentiis  et  bonis  servitium  aliquod, 
utcumque  illud  sit,  requiratur.  Et  ut  hec  integra  et  inconvulsa  permaneant,  hasce  sigillo  nostro  roborandas  opere 
precium  fore  duximus. 

Acta  sunt  hec  Constantie  ante  portam  fratrum  Predicatorum,  presentibus  fratre  Alberto  de  Lewenthai  ordinis 
Predicantium,  Wemhero  de  Hadirai  et  Alberto  de  Kestenbach  militibus  aliisque  quam  plurimis  viris  honestis, 
anno  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  quinto,  sexto  idus  Aprilis,  indictione  octava. 

Die  wichtigeren  Abweichungen  Sulgers,  welcher  eine  andere  Vorlage  gehabt  zu  haben  scheint,  von  diesem 
Texte,  geben  die  Anmerkungen  a — o. 

a)  Bis  hierher  fehlt  der  Text  bei  Sulger.  —  b)  sunt.  —  c)  postquam.  —  d)  corde  fehlt.  —  e)  richtig:  dolorosa.  — 
f )  potuisaermu.  —  g)  eiusque  virginem  matrem.  —  h)  tatUam  gratiam.  —  i)  Dieser  Satz  steht  bei  Sulger  nicht  wörtlich. 
—  k)  prompto  fehlt.  —  1)  Rechtnwag.  —  m)  intra.  —  n)  Tutüingensis.  —  o)  Von  hier  an  fehlt  der  Text  bei  Sulger. 

1)  Die  etwas  südlich  von  Mariaberg  unterhalb  von  Altenburg  an  der  Lauchart  gelegene  Capelle  soll  nach 
der  Volkssage  an  der  Stelle  dieses  Heuschuppens  errichtet  worden  sein.  —  2)  Der  Wald  »grosser«  und  »kleiner« 
Brand  noch  heutzutage  westlich  von  Mariaberg. 

Zwei  Uebersetzungen  der  unter  Nro.  I  mitgetheilten  gräflich  Wolfradischen  Urkunde  aus  dem  16.  und  17. 
Jahrhundert  nennen  übrigens  die  3  Grafen  Rudolf,  Ulrich  und  Hugo  von  Montfort  mit  einander.  Eine  Uebersetzung 
der  Urkunde  Nro.  II  auf  Papier  mit  Lack  überzogen  befmdet  sich  auch  in  Mariaberg. 

Alle  diese  4  verschiedenen  Urkunden  stimmen  schon  unter  einander  nicht  recht  zusammen,  insoferne  sich 
insbesondere  was  das  Verhältniss  der  1.  zur  2.  und  3  (unter  Nro.  L  abgedruckten)  Urkunde  betrifft,  kein  Grund 
denken  lässt,  wesshalb  Graf  Wolfrad  von  Veringen  der  verschiedenen  gräflichen  Brüder  in  getrennten  Dokumenten 
gedacht  hätte,  zu  ihnen  aber  die  4.  (unter  Nro  II.  abgedruckte)  gar  nicht  passt.  Sodann  aber  sthnmen  sie 
sämmtlich  nicht  zu  der  in  zwei  unverdächtigen  Ausfertigungen  vorhandenen  Urkunde  Bischof  Eberhards  von  Constanz 
dd.  1.  Mai  1267,  die  der  schon  älteren  Stiftung  des  Klosters  und  deren  Neubelebung  in  einer  Weise  gedenkt, 
welche  die  erst  vor  2  Jahren  geschehene  erstmalige  Stiftung  oder  doch  Neubelebung  desselben  durch  den  Grafen 
Hugo  von  Montfort,  bezw.  den  Grafen  Wolfrad  von  Veringen,  die  sie  gar  nicht  erwähnt,  nicht  als  wahrscheinlich 
erscheinen  lässt. 

Die  freilich  noch  nicht  genügend  untersuchte  Geschichte  Mariabergs  bietet  immerhin  einige  Anhaltspunkte 
zur  Feststellung  der  Zeit  und  des  Zwecks  der  Fälschung.  Bestanden  hat  das  Kloster  jedenfalls  schon  um  die 
Mitte  des  13.  Jahrhunderts,  wie  aus  den  durchaus  echten  Urkunden  vom  21.  Februar  1265  (s.  oben  S.  182) 
und  1.  Mai  1267  (s.  unten),  weiterhin  einer  Stelle  des  über  decimationis  cleri  Constantiensis  pro  papa  von  1275: 
priorissa  sant  Mariun  Berge  ordinis  Predicatorutn  exempta  est  a  dedniacione  (Freiburger  Diöcesan- Archiv  1,83), 
namentlich  aber  daraus  hervorgeht,  dass  nach  einer  unverdächtigen  Urkunde  der  Grafen  Ulrich  und  Eberhard  von 
Wirtemberg  vom  5.  Juli  1271  schon  deren  Vater,  Graf  Ulrich  (f  1265)  dasselbe  mit  den  Vogtei-  und  sonstigen 
Rechten  zu  Bronnen  beschenkte,  und  gelegen  war  es  im  Bereich  der  alten  Grafschaft  Gammertingen,  von  welcher 
ein  Theil,  insbesondere  das  Mariaberg  benachbarte  Städtchen  Gammertingen  selbst,  gegen  die  Mitte  des  13.  Jahr- 


200  1265.     April  7. 

Hunderts  den  Grafen  von  Veringen  zufiel,  der  grössere  Tbeil  aber  in  der  Folge  in  wirtembergischem  Besitze  sich 
befunden  zu  haben  scheint.  Auch  der  Besitz  von  Gammertingen  kam  in  der  Folge  (von  den  Herren  von  Rechberg) 
an  Wirtemberg  und  im  Jahr  1468  verkaufte  Graf  Ulrich  der  Vielgeliebte  reichen  Besitz  in  der  Gegend:  Gammer- 
tingen, Hettingen,  den  Flecken  Bronnen  mit  der  Vogtei  Ober  Mariaberg  an  die  Herren  von  Bubenhofen,  deren 
Rechtsnachfolger  die  Späth  wurden,  in  der  Folge  die  Schirmherren  Mariabergs,  v^ährend  freilich  das  Kloster 
wenigstens  später  behauptete,  dieser  Verkauf  der  Vogtei  sei  ohne  sein  Wissen  geschehen  und  der  Graf  habe  etwas 
verkauft,  was  er  nicht  besessen  habe,  indem  seine  Voreltern  und  die  Grafen  von  Veringen  das  Kloster  völlig 
gefreit  haben.  Von  Beziehungen  der  Grafen  von  Montfort  aus  älterer  Zeit  dagegen  steht,  abgesehen  von  den 
angezweifelten  Urkunden  vom  J.  1265,  urkundlich  nichts  fest,  obgleich  sie  gerade  um  diese  Zeit  nicht  weit  entfernt, 
zu  Sigmaringen,  Scheer,  Mengen  bedeutend  berechtigt  erscheinen.  Erst  als  Herzog  Ulrich  von  Wirtemberg  nach 
der  Wiedereroberung  seines  Herzogthums  und  der  freilich  nur  für  etwas  über  ein  Jahrzehnt  erfolgten  Wegnahme 
der  spätbischen  Besitzungen  Gammertingen  und  Hettingen  auch  Mariaberg  zu  reformiren  in  Angriff  nahm,  —  was  ihm 
allerdings  nicht  gelang,  indem  nur  einige  Nonnen  sich  mit  einem  Leibgeding  abfinden  Hessen  und  das  Kloster 
fortbestand,  —  tauchen  Montfortische  Beziehungen  zu  Mariaberg  sicher  auf.  bi  einem  Memorial,  allem  nach  wir- 
tembergischer  Commissäre,  vom  11.  Okt.  1540  heisst  es:  .  .„Graf  Hans  (corrigirt  aus  Hug)  von  Montfort  zu  Tet- 
nangk  ist  innerthalb  4  wochen  im  closter  gewesen  und  haben  ime  die  closterfrauen  uf  das  mal  bewilligt  die 
Stiftsbrief  zu  seinen  banden  zu  geben,  welher  graf  sich  gegen  den  fronen  hem  lassen,  er  well  in  die  Sachen 
by  m.  g.  hern  usstragen  und  das  sie  auch  widerumb  ain  münch  haben  müssen.  Und  ist  uf  das  mal  Felix 
Werdenberger  mit  dem  grafen  daselbs  gewesen  und  syen  zu  Trochtelfingen  gelegen  und  von  dannen  zu  fuss 

ins  closter  gangen*' Barbara  Küblin  zegt  an,...  die  stiftsherren  [von  Zwiefalten]  syen  hie  gewesen   uf 

die  zeit,  wie  Scolastica  Schedin  anzeigt  und  bei  Übergebung  und  Zustellung  der  stiftbrief  syen  gewesen  und 
haben  das  verhandelt,  nemlich..  (Namen  einiger  Nonnen).  Nota,  haben  zwen  brief  der  Stifter  von  Montfort 
und  Veringen  —  es  werden  dies  aber  gerade  nicht  die  noch  vorhandenen,  sondern  etwas  anders  lautende  Ur- 
fcunden  gewesen  sein  —  und  einen  von  Zwiefalten  den  grafen  hinausgehen^'.  Bei  den  obigen  Worten:  „zu 
seinen  banden  zu  geben"  ist  nachträglich  an  Rand  gesetzt:  „dieweil  sie  aber  dieselben  brief  uf  das  mal  nit  bey 
banden  gehabt,  haben  sie  ime  die  nachgeschickt".  Hier  liegt  die  Vermuthung  nahe,  das  Kloster  habe,  um  sich 
der  Reformirung  durch  Herzog  Ulrich  zu  entziehen,  den  Schutz  der  mächtigen  katholisch  gebhebenen  Grafen  von 
Montfort  nachgesucht,  und  es  seien  eben  in  dieser  Zeit,  als  die  sogenannten  Stiftungsurkunden  sich  ausserhalb 
Mariabergs  l>efanden,  die  fraglichen  Urkunden  gefertigt  worden,  wobei  echte,  wohl  eben  an  jene  alten  Kloster- 
urkunden angehängte  Montforter,  Veringer  und  (in  Bezug  auf  die  Urkunde  vom  13.  Mai  1260  [Wirt.  Urkb.  5,  354]) 
Tübinger  Siegel  benützt  wurden.  Denn  dass  gerade  Angehörige  dieser  Geschlechter  Urkunden  des  Klosters, 
vielleicht  in  Hinsicht  auf  seine  Gründung  oder  frühesten  Erwerbungen,  ausgestellt  oder  doch  wenigstens  besiegelt 
haben,  kann  bei  den  Beziehungen  derselben  zu  der  Gegend  im  Allgemeinen  nicht  auffallen.  Die  Handschriften 
der  Urkunden  tragen  allerdings  einen  älteren  Charakter,  als  den  des  16.  Jahrhunderts,  aHein  sie  sind  dann  eben 
als  Nachahmungen  älterer  Schriftformen  aufzufassen. 

Im  17.  Jahrhundert  nahmen  die  Grafen  von  Montfort,  unter  Berufung  darauf,  dass  sie  Nachkommen  der 
Stifter  seien,  sich  des  Klosters  in  Händeln  mit  seinen  Schirmherren,  den  Späth,  an,  und  bezeichnete  sie  auch 
die  Aebtissin  desselben  ausdrücklich  neben  den  Veringern  und  Wirtembergern  als  solche  (1628),  aber  damals  waren 
die  fraglichen  Urkunden  jedenfalls  schon  längere  Zeit  her  gefertigt.  —  Nach  gef.  Mittheilung  der  Herren  Anstalts- 
direktor  Ball  und  Lehrer  Link  in  Mariaberg,  welchen  auch  über  obige  Oertlichkeiten  eingehende  Notizen  ver- 
dankt  werden,  befindet  sich  noch  im  Speisesaal  der  Anstalt  für  Schwachsinnige  zu  Mariaberg  ein  Gemälde  vom 
Jahre  1619:  die  Mutter  Gottes  mit  dem  Christuskinde  in  Wolken,  darunter  Graf  Hugo  von  Montfort  und  seine 
(xemahlin,  die  im  Heuschuppen  schlafenden  Kinder,  das  Kloster  Mariaberg  und  die  Burg  Altenburg  (ein  spätes 
für  die  kritische  Beurtheilung  der  Stiftungssage  nicht  in  Betracht  kommendes  Werk). 


1265.     April  8.  201 


1807. 

Schenk  Konrad  von  Wintersteüen  erlässt  dem  Kloster  Schussenried  die  vogieüiche  jäfirliche 
Weizengült  aus  den  vom  Kloster  dem  Gerung  von  Zweifelsberg  abgekauften  Gütern  in  Olzreute. 

Wintei*stetten  1265.     April  8. 

In  nomine  domini.  Amen.  Ad  exstirpandas  quaslibet  futurarum  questionum  actiones 
iusticie  ||  pia  docet  equitas,  ut  facta  singulorum  iuxta  quod  aguntur  scripturarum  testi- 
monio  conserventur.  ||  Nos  igilur  Conradus  pincerna  de  Wintersteten*)  memorie  singulo- 
rum et  omnium  exponimus  ac  futurorum  ||  noticie  recitamus  scripto  presenti  publice 
protestantes,  quod,  cum  venerabilis . .  prepositus  et  conventus  monasterii  de  Sorech  qua- 
rumdam  possessionum  proprietates  apud  Ovlsruti*)  sitas  pro  Gerungo  de  Zwivelsberc*) 
iusto  et  rationabili  seu  legitimo  emptionis  titulo  conparassent ,  de  quibus  nobis  annis 
singulis  due  quarte  tritici  mensure  de  Waise  nomine  iuris  advocaticii  solvebantur  eyi 
debito,  nos  zelo  cantatis  sanctissime  conmoniti  dictorum  prepositi  et  conventus  serviciis, 
quibus  se  nobis  incessanter  exhibent  ac  studiose,  occurrere  conpensatione  aliquanta 
cupientes  ipsis   easdem  duas  quartas  tritici  plene  cum  omni  iure  nostro  remisimus  tra- 

ditione  libera  hoc  eisdem  dantes  et  conferentes  quiete  ac  pacifice  perpetuo  possidendurn. 

« 

Ne  autem  hec  caritativa  donatio  nostra  prefato  monasterio  per  quoscumque  successores 
nostros  infringi  possit  aut  debeat,  presens  instrumentum  sigillo  nostro  conmunitum  eidem 

« 

ad  evidens  indicium  nostre  donationis  contulimus  et  cautelam.  Huius  rei  testes  sunt: 
Burkardus  et  Rü.  fratres  de  Hunbrechtesreit*),  Eber,  de  Salhenwilar*),  ^Iscalcus  milites, 
Hainricus  Scade,  Hainricus  et  Eber,  fratres  de  Salhenwiler,  Bertoldus  magister  balistarum, 
Dietricus  Hopelarius  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  apud  Wintersteten,  anno  domini  millesimo  CG.  LXV.,  VI.  idus  Aprilis, 
VIII.  indictione ,   domino  demente  Romane  ecclesie  presidente  et  imperio  tunc  vacante . 

An  leinenen  Fäden  das  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  236,  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

I)  Vergl.  S.  124,  Anm.  1.  —  2)  Olzreute,  O.A.  Waldsee.  —  3)  Zweifelsberg,  O.A.  ßiberach.  —  4)  Hummerts- 
ried,  O.A.  Waldsee.  —  5)  Vergl.  Bd.  5  S.  237,  Anm.  18. 


VL 


26 


202  1265.     April  12. 


1808. 

Reinboto    der  Aeltere  von  Windeck  verzic/Uet  mit  seinem  Sohne  Heinrich  auf  alle  seither  be- 
anspruchten Dienste  von  den  Giitem  der  HetTefialber  Mönctie  in  Ottersweier. 

Auf  dem  Kirchhofe  zu  Ottersweier  1265.     April  12. 

Ne  gesta  hominum  presentium  in  oblivionem  transeaiit  futurorum,  expedit  ea  scriptis 
et  testibus  roborari.  Noverint  igitur  universi  ac  singuli  ||  presentis  pagine  inspectores, 
quod  ego  Reinboto  senior  de  Wintecke*)  credens,  me  ius  aliquod  habere  in  boni&  monach- 
orum  de  Alba  sitis  in  Oters||wilre*),  sed  recongnoscens  conscientia  remordente,  me  nulluni 
ius  habere  aliquatinus  in  eisdem,  motus  pietate  divina  et  piis  supplicationibus  dictorum  || 
raonaehorum  nee  non  instantia  nobilis  viri  domini  mei  Ottonis  de  Eberstein,  a  cuius 
progenitoribus  dicta  bona  prefato  cenobio  libere  sunt  coUata,  dimisi  ipsa  bona  ab  omni 
servitio  ex  nunc  in  posterum  libera  et  quieta  et  penitet  me  si  quid  dampni  seu  iniurie 
intuli  dictis  monachis  in  bonis  predictis.  Henricus  etiam  filius  mens  promisit  predicta 
se  firmiter  et  fideliter  servaturum.  In  cuius  facti  ratihabitionem  et  memoriam  perpetuo 
duraturam  presens  scriptum  meo  et  dicti  domini  mei  de  Eberstein  sigillis  fideliter  est 
munitum. 

Actum  anno  domini  M^  GC**.  LXV*.,  in  octava  Pasce,  in  cimiterio  ecclesie  Oterswilre, 
assistentibus  testibus  venerabili  domino  Gunrado  abbate,  domino  Gunrado  cellerario 
maiore,  domino  Gunrado  suppriore,  monachis,  fratre  Manegoldo  mercatore  monasterii 
prelibati,  domino  Reinbotone  plebano  de  Oterswilre  patruele  meo,  domino  Henrico  socio 
suo  sacerdote,  magistro  Rüdolfo  iurisperito  atque  notario  meo,  domino  Friderico  dicto 
Gutelario,  milite,  et  Henrico  filio  meo  et  Jacobo  filio  predicti  Kutelarii,  Gunrado  villico 
monachorum  de  Alba  et  filiis  suis,  Bertoldo  et  Gunrado,  et  fratre  suo  dicto  Danusario, 
Fridaro  et  fratre  suo  Eckehardo,  Gunzone  dicto  Buhse,  Burcardo  sutore  et  filio  eins 
Gunrado  et  aliis  eiusdem  ville  quampluribus  parrochianis. 

Nach  dem  Original  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Zwei  schildförmige  Siegel  aus  grünem  Wachse: 
1)  des  Grafen  Otto  von  Eberstein,  zerbrochen  (vergl.  Bd.  5  S.  88),  2)  des  Ausstellers:  46,43  mm  (IV.  A.  l.)i  ein 
rechtes  Obereck  und  ein  Linksbalken;  Umschrift:  f  Si^wm  .  REIMBOTONIS  .  DE  .  WINDEGKE.  —  Auszug:  Zeit- 
schrift f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  356. 

1)  Alt- Windeck,  Schlossruine  bei  Waldmatt,  bad.  B.A.  Bühl.  —  2)  Vergl.  S.  167,  Anm.  l. 


1265.     April  17.  203 

1809. 

Aebtissin  Jutta  und  Convent   von  Nonnenmünster  vor  den  Mau^n  von  Worms  verkaufen   mit 
Mnwilligutig  des  Abts  Ebelin  von   Eberbach  allen  ihren  Besitz  zu  Grossgartach,  um  300  ff 

Heller  an  das  St.  Petersstift  zu  Wimpfgn. 

1265.     April  17. 

Jutta  abbatissa  lotusque  conventus  monasterii  in  Nünnenmunsler*),  ordinis  Gyster- 
ciensis,  extra  muros  Wormatienses  credere  efficaciter  infrascriptis,  Quoniam  ||  labilis  est 
memoria  hominum,  necesse  est,  ut  ea,  que  ab  eis  fiunt,  scriptorum  et  testium  munimine 
roborentui*.  Tenore  igitur  presentium  constare  ||  volumus  presentibus  et  futuris,  quöd  nos 
prehabita  matura  deliberatione  et  monasterii  nostri  utilitate  considerata,  de  nostro  un- 
animi  consilio  et  consensu||,  reverendi  eüam  patris  nostri  Ebelini  abbatis  Eberbacensis*), 
qui  nobis  preest,  licentia  accedente,  possessiones  nostras  cum  universis  attinenciis,  decimis, 
iure  patronatus,  hominibus,  censibus,  pratis,  pascuis,  nemoribus  ac  aliia  iuribus  et  utili- 
tatibus  Omnibus  exinde  provenientibus,  quas  in  villa  scilicet  maiori  Gartach')  hactenus 
pacifice  tenuimus  et  nostro  monasterio  iure  proprietatis  et  dominii  attinebant,  in  capi- 
tulum  et  ecclesiam  sancti  Petri  Winpinensem  eorumque  successores  iusto  venditionis 
titulo  et  emptionis  legaliter  transferimus ,  eis  ea  publice  ac  soUempniter  resignantes 
ipsosque  et  eorum  successores  quoslibet  dictarum  possessionum  et  iurium  esse  volumus 
veros  perpetuo  possessores,  profitentes  etiam  de  trecentis  libris  Hallensium  antiquorum 
^t  legalium,  pro  quibus  predicta  bona  nostra  vendidimus,  in  certis  nobis  terminis  per- 
solvendis,  prout  inter  nos  et  eos  conventum  est  et  condictum,  nos  plenam  et  sufficien- 
tem  ab  eis  caucionem  fideiussoriam  recepisse,  videlicet  dominum  E.  decanum  sancti 
Andree  Wormatiensem,  Wernherum  Militellum  concanonicum  eins  et  Richardum  canoni- 
cum Winpinensem,  Wernherum  Amellam,  Wernherum  Militellum  et  Volzonem  super 
Ripam,  cives  Wormatienses,  qui  nobis  super  solutione  predicte  pecunie  fideiussores  sunt 
in  solidum  constituti.  Ad  iustam  itaque  warandiam  contractus  prenotati  dominum 
E.  decanum  sancti  Andree  Wormatiensem,  Wernherum  Militellum  concanonicum  eius, 
Heinricum  Holtmundum  et  Wernherum  filium  eius  et  Wernherum  Militellum,  cives 
Wormatienses,  fideiussores  in  solidum  secundum  terre  conswetudinem  generalem  usque 
ad  unius  anni  circulum  dedimus  et  constituimus  capitulo  et  ecclesie  memoratis.  Ut  autem 
in  premissis  omnibus  nuUa  in  posterum  possit  calumpnia  suboriri,  presentes  litteras  in 
evidens  robur  et  memoriam  omnium  premissorum  sigillo  predicti  patris  nostri  domini 
Ebelini  abbatis  Eberbacensis  atque  nostro  duximus  roborandas  cum  fideiussoribus  omnibus 
supradictis,  qui  et  pro  testibus  soUempniter  sunt  assumpti,  ac  aliis  quam  pluribus. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M'^CC^'LX''  quinto,  decimo  quinto  kalendas  Maii. 

26* 


204  1S65.     Mai  8. 

Nos  lutda  abbatissa  et  priorissa  monasterii  in  Nvnnenmunster  pro  nobis  et  toto 
conventu  predicto  contractui  consentimus  manibus  propriis  presentibus  subscribentes.  "*") 

Nach  dem  Original  im  Germanischen  Nationalmuseum  zu  Nürnberg.  Die  Siegel  fehlen.  —  Auszug: 
Urkundenbuch  der  Stadt  Worms,  herausgeg.  von  Boos  1,  214. 

*)  Zusatz  von  anderer  gleichzeitiger  Hand  (auf  dem  Racken  der  Urkunde  derselbe  von  der  1.  Hand). 

1)  Kloster  Nonnenmunster  bei  Worms.  —  2)  Eberbach,  preuss.  Prov.  Nassau.  —  3)  Gross-Gartach, 
O.A.  Heilbronn.  

1810. 

9 

Abt,  Prior,  Kämmerer  und  Convent  des  Klosters  Zwiefalten  vertauschen  ihre  Giitei^  in  Staig 
an  das  Haus  der   detäschen  Brüder  von  Jerusalem  in  Bienburg  gegen  Gitter   in  Emerkingen 

und  Wilrichingen  und  ein  Aufgeld  von  20  Mark  Silber. 

Zwiefalten  1265.     Mai  8. 

In  nomine  domini.  Amen.  Ad  exstirpandam  omnium  litium  materiam  et  toUendas 
quaslibet  futurarum  questionum  ||  actiones  iusticie  pia  docet  equitas,  ut  facta  singulonim 
scripturarum  testimonio  conserventur.  Nos  ||  igitur  Petras  abbas,  Burkardus  prior,  Vlricus 
camerarius  totusque  conventus  monasterii  de  Zwiueltf  n,  ordinis  ||  sancti  Benedicti,  diocesis 
Gonstantiensis,  singulis  et  universis  exponimus  ac  futurorum  noticie  declaramus  scripto 
presenti  publice  protestantes,  quod  nos  considerata  turbatione  terre  multimoda  et  communi 
darapna  monasterii  nostri  prevenire  salubriter  aflfectantes  possessiones  earum  proprietatum, 
quas  apud  Staige^)  ab  antiquo  possedimus,  cum  agris,  pratis,  pascuis,  nemoribus,  usuagiiß, 
virgultis,  aquarum  decursibus  nee  non  cum  omnibus  suis  pertinentiis  cultis  et  incultis 
tactis  et  intactis  coUegio  fratrum  hospitalis  sancte  Marie  domus  Theutunicorum  lerosolimi- 
tane  in  Bigenburc*)  pro  concambio  earum  possessionum,  quas  ex  libera  donatione  camerarii 
de  Bigenburc  Anemarkingen ')  et  Wibichingen*)  possederunt,  nobis  plus  vicinaram  et  utl- 
lium  receptis  pro  adiecto  viginti  marcis  argenti  a  dicto  fratrum  coUegio,  quas  ad  usus 
monasterii  convertendas  decernimus,  traditione  libera  contulimus  perpetuo  possidendas, 
partibus  utrimque  inter  se  renuntiantibus  omni  iuri  et  iuris  auxilio,  omni  constitutioni 
legum  et  canonum,  omni  consuetudini  loci  et  patrie,  omni  pacto,  omni  privilegio,  omnibus 
literis  tam  inpetratis  quam  iiy?etrandis ,  omni  exceptioni  tam  in  genere  quam  in  specie 
et  precipue  exceptioni.  restitutionis  in  integram,  si  monasterium  aut  dicta  domus  fratrum 
se  in  posterum  diceret  esse  lesum,  exceptioni  non  numerate  pecunie  nee  non  omnibus 
aliis,  per  que  ipsum  concambium  irritari,  revocari  posset  aut  aliquomodo  inpediri,  utrim- 
que ad  hoc  nos  fideliter  obligantes,  quod  si  quam  evictionem  pars  altera  in  bonis  ab 
alia  parte  sibi  datis  legitime  sustinuerit,  quod  semper  pars  reliqua  se  parti  alter«  non 
recuset  ostendere  ad  interesse.    Huius  rei  testes:  Walterus  de  Anemarkingen,  Hainricus  et 


1265.    Mai  9.  20Si 

« 

Walterus  filii  eiusdem,  Hainricus  camerarius  de  Bigenburc,  Hainricus  et  Conradus  fratres 
de  Ruti^),  milites,  Conradus  rector  ecclesie  de  Husen*),  Conradus  rector  ecclesie  in  Ascah^), 
Vlricus  viceplebanus  ibidem,  Conradus  rector  ecclesie  in  Genkingen®)  et  alii  quam  plures. 
Ne  autem  prefatis  fratribus  domus  Theutunicorum  aliqua  calumpnia  per  successores 
nostros  possit  aut  debeat  suboriri;  sigillo  nostro  et  conventus  nostri  presens  instrumentum 
insignitum  eisdem  super  facto  concambio  dedimus  ad  cautelam. 

Actum  apud  Zviueltün,  anno  domini  millesimo  CC.  LXV.,  VIIL  idus  Mali,  VIH. 
indictione. 

Die  beiden  Siegel  sind  verloren. 

1  und  2)  Staig  und  abgeg.  Burg  Bienburg  bei  Blitzenreute,  O.A.  Ravensburg.  —  Ueber  die  Deulschordens- 
kommende  Bienburg,  die  Vorläuferin  der  Kommende  Altshausen,  s.  E.  Schneider  in  Literar.  Beilage  des  Staats- 
anzeigers von  1886  S.  63.  —  3)  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  4)  Das  schon  in  einer  St.  Galler  Urkunde  vom 
17.  November  817  gleichfalls  in  Verbindung  mit  Emerkingen  genannte  Uillirihingun  (Wirt.  Urkb.  Bd.  1  S.  92),  ohne 
Zweifel  ein  abgegangener  Ort  in  dessen  Nähe,  denn  an  Kirch-(Alt-)bierlingen  desselben  O.A.  ist  wohl  desshalb 
nicht  zu  denken,  da  das  letztere  sonst  Pilaringa,  Pilaheringa,  Birlingen,  Bilringen  heisst.  —  5)  ? Reute,  Gem. 
Esenhauseij ,  Rtlti,  abgeg.  Burg  bei  Weingarten,  Reute  bei  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg,  Reute,  O.A.  Saulgau.  — 

6)  Vielleicht  Hausen  ob  Urspring  O.A.  Blaubeuren,  wo  damals  jedenfalls  eine  Kirche  bestand  (vergl.  Bd.  5  S.  362).  — 

7)  Ober-Eschach,  O.A.  Ravensburg,  welches  unter  obigem  Namen  in  dieser  Zeit  öfters,  im  J.  1256  mit  einem 
^Pleban  Konrad  (Bd.  5  S.  152),  vorkommt,  eher  als  Asch,  O.A.  Blaubeuren.   —  8)  Genkingen,  O.A.  Reutlingen. 


1811. 

Schenk  Konrad  von  Limpurg  verzicktet  gegenüber  den  Brüdern  des  Spitals  zu  Wimpfen  auf 

alle  seine  Ansprüche  an  die  Kirche  zu  Flein. 

1265.     Mai  9. 

In  nomine  domini.  Amen.  Quoniam  actiones  hominum  secundum  mutabilitatem  vari- 
antur  temporum,  si  non  testimo||nio  hominum  et  literarum  robore  confirmantur,  hinc 
est,  quod  nos  Cünradus,  inperialis  aule  pincerna  ||  de  Linpurg,  ad  noticiam  tarn  presen- 
tium  quam  futurorum  pervenire  cupimus  et  protendi ,  quod  nos  liti,  ||  que  inter  nos  et 
inter  fratres  hospitalis  Winpinensis  super  ecclesia  in  Fline*)  vertebatur,  et  omni  iuris- 
ditioni,  quam  super  iure  patronatus  eiusdem  ecclesie  nos  habere  asserabamus,  per 
presentes  literas  renuntiamus,  predictam  ecclesiam  nos  et  nostri  heredes  iam  dictos 
fratres  perpetuo  sinentes  cum  omni  iure  possidere,  adiecto  etiam,  quod  sepedicti  fratres 
de  expensis  et  de  aliis  occasione  iam  dicte  litis  habitis  adversum  me  nuUam  moveant 
actionem.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  eis  literas  dedimus  sigillorum  videlicet 
nostri   et  Walteri  fratris  nostri   et  Engilhardi  avunculi   nostri  de  Winsperg  et  civitatis 


206  1265.     Juni  3. 

de  Hallis  nee  non  civitatis  in  Heilicprunne  robore  confirmatas.  Huius  rei  testes  sunt: 
Cunradus  miles  de  Brvnne  *),  Cunradus  scultetus  de  Hallis,  Otto  dictus  Trillir  et  Herman- 
nus  Bruwe,  cives  in  Hallis. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M•CC*LXV^,  VII*.  idus  Maii. 

Nach  dem  Original  im  AUgem.  Bair.  Reichsarchive  zu  München.  Nur  noch  das  1.  3.  u.  4.  mehr  oder  weniger 
beschädigte  Siege):  1)  des  Ausstellers,  rund,  70  mm  (111.  B.  3.):  der  Ritter  mit  Topßielm  auf  schreitendem 
Boss,  mit  der  Rechten  das  Schwert  über  den  Kopf  zum  Schlage  erhoben,  die  Linke  am  Zügel,  den  linken  Ober- 
arm durch  den  Schild  bedeckt ,  auf  welchem  fünf  3 . 2  gestellte  Streitkolben ,  der  Rand  mit  der  Umschrift  so 
ziemlich  abgebrochen;  2)  des  Walther  von  Limpurg:  schildförmig,  50,  c.  45  mm  (IV.  A.  1.):  fünf  3.2  gestellte 
Streitkolben ,  zwischen  den  oberen  drei  als  heraldische  Beizeichen  zwei  Schenkenbecher,  von  der  Umschrift  noch 
erhalten :  f  •  S  . . . .  PerlALw .  AVLE  .  PI/iCerNE  ....  RCH ;  4)  der  Stodt  Hall,  schildförmig,  c.  53,  c.  44  mm  (IV.  A.  I .): 
drei  2 . 1  gestellte  Pfennige ,  in  beiden  oberen  ein  Kreuz ,  im  unteren  eine  offene  Hand ,  von  der  Umschrift 
erhalten :  .  f  •  S  . . .  DI .  SC  . . .  TI .  1 .  HA  ....  —  Ein  Duplikat  ebendaselbst  hat  folgende  Abweichungen :  hoininum  — 
Utterarum  —  Cunradus  impericUis  —  Limpurg  —  notitiam  tarn  '  —  »uper  —  lUterns  —  Utteras  —  sigollorum  — 
Helicpruune  —  Hennannus  dictus  Bruvoe.  Bei  den  Siegeln  von  den  Umschriften  am  ersten  noch  der  Schluss 
VRG,  am  zweiten  nur  noch  S.W....G,  am  vierten  fast  nichts  mehr  erhalten,  dagegen  auch  noch  das  fünfte 
Siegel,  der  Stadt  Heilbronn :  schildförmig,  c.  54,  c.  48  mm  (II.  B.) :  der  Reichsadler,  von  der  Umschrift  f  SIGIL  . . . 
ITATIS  HAIL  . .  VNEN. 

1)  Flein,  O.A.  Heilbronn.  —  2)  ?  Bronnen,  O.A.  Ellwangen. 


181-2. 

Schenk  Konrad   von   Winterstetten  beurkundet,  dass  Berthold  von  Ahlen   in  Folge  eines  durch 
den  Probst  von  Marchthal  und  Heinrich  von  Emerkingen  vermitteltefi  Vergleichs  auf  alle  setpie 

Klagen  gegen  das  Kloster  Schiissenried  verzichtet  habe. 

MitteUHayingen  und  Ehrenfels  1265.     Juni  3. 

.Universis,  qulbus  presens  scriptum  ostensum  fuerit,  C.  pincerna  de  Winterstetten*) 
noticiam  rei  geste.  ||  Noverint  universi  tarn  presentes  quam  futuri ,  quod  cum  Ber.  de 
Ahelon^)  quandam  contra  monasterium  de  ||  Sorech  teneret  actionem  et  ipsum  dampnis, 
rapinis  et  incendiis  lesisset  multipliciter,  demum  ||  mediantibus  venerabili  domino  preposito 
de  Martello  ac  dilecto  consanguineo  meo,  H.  de  Anemarkingen*),  actio,  quam  idem  Ber. 
tenuit,  per  eosdem  exstilit  terminata,  quod  ipse  quibuslibet  actionibus,  que  sibi  possent 
competere  contra  monasterium  prelibatum,  renuntiavit,  pure  remittens  easdem  et  gratuita 
voluntate  •  Pro  cuius  rei  memoria  presentem  zedulam  sigillo  meo  communitam  rogatu 
ipsius  Ber.  scribi  feci  et  memorato  monasterio  ad  evidens   inditium  tradidi  et  cautelam. 

Actum  apud  medium  Haigingen*)  et  Erenvels*),  anno  domini  millesimo  CG.  LXV., 
III.  nonas  Junii,  VIII.  indictione . 


1265.     Juni  14.  207 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren. 

1)  Vergl.  S.  124,  Anm.  1.  —  2)  Ahlen,  O.A.  Biberach.  —  3)  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  4  u.  5)  Hajingen 
und  Parzelle  Ehrenfels,  O.A.  Münsingen;  da  Vs  Stunde  vom  jetzigen  Hayingen  noch  jetzt  ein  Platz  den  Namen 
Alt-Hayingen  führt  und  sich  von  ihm  einst  das  Städtchen  bis  zum  jetzigen  Orte  ausgedehnt  haben  soll,  so  lag 
Mittel-Hayingen  wohl  zwischen  beiden. 


1813. 

Die  Gebrüder  Kraft  und  Konrad  von  Hohenlohe  verpflichten  sich  als  Burgmannen  des  Bischofs 
JHng  von  Wirzburg  auf  de)'  Marienhurg  zu  heicaffnetein  Beistatide  für  denselben  gegen  Jeder- 
mann,  insbesondere  gegen  die  Grafen  von  Henneberg  und  die  Stadt  Wirzburg,  und  der  Bischof 
verspricht  seinerseits  denselben  seine  Hilfe  namentlich  gegen  den  Grafen  Ijudwig  von  Oettingen. 

1265,     Juni  14. 

Nos  K.  et  G.  fratres  de  Hohinlo  confitemur  presenti  scripto  et  constare  cupimus 
universis ,  quod  cum  venerabilis  ||  dominus  noster  Iringus  Herbipolensis  episcopus  nos 
reciperet  in  castrenses  castri  sancte  Marie  et  daret  nobis  ducentas  ||  marcas  argenti  pro 
castrensi  feodo,  pro  quibus  CG  marcis  uterque  nostrum  de  bonis  suis  propriis  resig- 
nare  debet  ad  X  marcas,  ||  ego  videlicet  K.  de  proprietate  raea  apud  Nazza^),  set  ego  G. 
de  proprietate  mea  apud  Bolzhvsin*)  et  ea  ab  ecclesia  Herbipolensi  in  castrensi  feodo 
possidere,  astrinximus  nos  serviciis  dicti  domini  episcopi  et  ecclesie  sue,  promittentes 
fide  data  et  iuramento  prestito,  quod  ad  vitara  nostram  consilio  et  auxilio  potenter  et 
patenter  iuvabimus  ipsum  dominum  nostrum  episcopum  contra  quemlibet  hominem  ex- 
ceptis  consanguineis  nostris  propinquis,  salvo  honore  nostro,  et  nominatim  contra  nobiles 
dominos . .  comites  de  Hennenberg  et  si  voluerit  et  indiguerit  contra  cives  Herbipolenses. 
Faciemus  etiam  residentiam  in  Castro  sancte  Marie  cum  triginta  dextrariis  phaleratis  et 
decem  balistariis  in  propriis  expensis,  quandocumque  et  quocienscumque  necesse  habuerit 
dominus  noster  episcopus  et  ecclesia  sua,  et  erimus  semper  expositi  et  parati  ad  auxili- 
ura  suum  etiam  cum  totis  viribus,  si  res  exegerit  contra  cives  et  dominos  de  Hennenberg 
prenotatos.  Ad  hec  nos  per  presentes  litteras  obligamus.  E  converso  promisit  nobis 
idem  dominus  noster  episcopus  et  iuravit,  quod  iuvabit  nos  contra  quemlibet  hominem, 
ubi  cum  honore  potuerit,  et  nominatim  contra  nobilem  virum  dominum  L.  comitem  de 
Otingin,  si  servare  nobis  noluerit  et  de  nobis  accipere  iusticie  racionem,  et  si  occasione 
auxilii,  quod  eidem  domino  nostro  prestabimus,  incurreremus  inimicicias  aliquas,  quod 
nuUam  composicionem  admittet  nisi  de  nostro  consilio  et  quas  incurremus  inimicicie 
sopiantur.     Expensas  etiam  si  quas   faceremus  in  huius  servicio  graves  et  reciperemus 


908  1265.    Juni  U. 

dampna  forsan  gravia,  iiobis  refundel  ad  consiltura  qualuor  personarum,  que  ad  hoc 
nominale  sunt,  videlicet  domiui  Ber.  decani  Herbipolensis ,  AI.  de  Vßinheim*),  H.  de 
Sowinsheim*)  et  W.  de  Grvmbahc'').  Item  st  fortuna  arriderel  eidem  domino  uostro, 
quod  prevaleret  in  civibus  predictis,  ita  quod  de  eis  summam  pecuoie  habere  posset,  de 
ipsa  pecunia  sie  habita  nobis  distribuet  ad  consilium  prediclarum  quatuor  personarum. 
Insuper  pro  dampnis  quecunque  fecerimus  terre,  quicquid  odii  rancoris  aul  turbationis 
incurreriraus,  idem  dominus  simul  oa  nobiscum  portabit  et  casus  nobiscum  qui  provene- 
rint  sustineblt.  Ut  autem  preraissa  omnia  et  singula  sicut  iuramento  vallavimus  firmiter 
oleeiventur,  presentes  lilleras  dedimus  in  testimonium  confederacionis  mutue  inier  domi- 
num noslrum  episcopum  et  nos  perpetuo  duralure  sigillorum  nostrorum  munimine 
roboratas. 

Datum  anno  domini  M°.  CC.  LXV.,  XVIII.  kalendas  Julii. 

Naclj  dem  Orig:inal  im  Allgemeinen  Rcichsarchive  zu  München,  j^wei  Siegel:  I)  Kralls  *od  Hohenlohe, 
luir  zu  eineni  kleinen  Theil  erhalten,  rund,  in  einem  geneigten  Schilde  i  abereintuider  stehende  Leoparden 
von  der  Umschrin  noch  übrig:  .  .  ONI . .  . . ;  2)  Konrads  von  Hohenlohe,  schildtSrmig,  c.  57,46  mm  (IV.  A.  1.): 

2    über    einander    stehende    Uoparden;     Umscbrifl:     fSIGILLV I .  DE .  HOHINL .  CH  .    -    Abdruck: 

Monum.  Boica  37,  125.  -  Regest:  Reg.  Boica  3,  2i5.  -  Statin  a.  a.  0.2,  568.  —  Abbildung  des  I 
Siegels:  Archiv  f.  hohenl.  Geschichte  Bd.   !.  1857/60,  Tafel  III.  Nro.  7. 

1)  Nassau,  O.A.  Mergentheim.  —  -2)  Bolzhausen,  baier.  A.G.  Aub.  —  3)  UFTenheim,  baier.  A.G.Sitz.  — 
■l)  Seinsheim,  baier,  A.G.  Marktbreit.  —  5)  Burggrumbacb,  baier.  A.G.  Wirzburg. 


1814. 

Bischof   frittff    von    Wirzburg   trifft   genauere   BeHinvimmgeti   hinsichtlich   der   Bezahlung   der 

laut    der    vorhergehenden    Urkunde   den    edlen   Gebrüdern   Kraft  und  Konrad    von   Hohenh/ie 

ret-x/rrochenen  200  Mark  Silber. 

1265.     Juni  14. 

I.,  dei  gracia  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  universi,  quod,  cum  promitteremus 
dilectis  nobis  K.  et  C.  fratribus  de  ||  Hohinio  nobilibus  pro  castrensi  feodo  ducentas 
marcas  argenti  et  eos  uostris  iislringeremus  servieiis,  sicut  littere  ||  super  eo  confecte 
continent,  promisimus,  quod  nos  nobilem  K.  videlicet  infra  hinc  et  instans  festum  beati 
lacobi,  II  si  voluerit,  pro  suis  C  marcis  excipiemus  et  absolvemus  erga  ludeos  Herbi- 
polenses.  Quod  si  nou  possenius.  ex  tunc  infra  festum  tteati  Martini  solvemus  pro  eo 
dictam  pecuniam  cum  usuris  tumlaxat  ludeorum,  quecumque  medio  tempore  accreverint, 
et  [si]  in  hoc  negligenles  essemus,  ex  tunc  in  antea  satisfacieraus  ei  de  ipsa  pecunia  et 


1265.     Juni  22  und  29.  209 

de  dampnis  quecumque  äccreverint.  Conrado  vero  predicto  de  suis  G  marcis  satis- 
faciemus  infra  predictum  festum  beati  Martini  proximum  cum  pecunia  parata  aut,  si 
magis  voluerimus,  concedemus  ei  de  bonis  propriis  ecclesie  nostre  ad  X  marcas  in 
certis  reddilibus,  quos  in  castrensi  feodo  possideat  ab  ecclesia  nostra,  vel  obligabimus 
sibi  de  bonis  nostris  tantum,  quod  in  eis  possit  habere  annuatim  in  festo  Martini  quin- 
decim  marcas,  et  si  nos  aut  successores  nostri  eadem  bona  absolvere  voluerimus,  semper 
absolvemus  ea  ante  festum  Martini,  vel  termini  illius  redditus,  XV  marcas  videlicet, 
tollet  nobilis  memoratus.  In  cuius  rei  evidenciam  presens  scriptum  sigillo  nostro  de- 
dimus  communitum. 

Datum  anno  domini  M**.  CG.  L.  XV.,  XVIII.  kalendas  Julii,  indiclione  VIII.,  pontificatus 
nostri  anno  XIP. 

Nach  dem  Originale  im  fürstlich  hohenlohischen  Archive  zu  Öhringen.     Das  abhängend  befestigt  gewesene 
Siegel  fehlt.  —  Abdruck:  Ludewig,  Reliquiae  manuscr.  tom.  2  p.  232. 


1815. 

1265  Saidgau  Juni  22^  Bingen  Juni  29, 

Die  Gebräder  Hugo  und  Albero  von  Biüelschiess^)  überlassen  das  Eigenthum  an  Besitzungen 
und  einer  Hofstatt  zu  Blochingen  *),  welche  Günradus  dictus  Loeterli  beziehungsweise  Hainricus 
miles  de  Blochingen  dictus  Bonaker  von  ihnen  zu  Lehen  getragen  und  um  5  bezw.  1  fC  Heller 
Burkardo  piscatori  de  Hierspil^)  verkauft  soune  den  Lehensherren  aufgelassen  hatten^  auf 
Bitte  der  genannten  3  Personen  um  24  Schilling  Heller  dem  Kloster  Salem. 

Acta  sunt  hec  ex  parte  Hugonis  in  Sulgen*),  anno  domini  M^'CC^LX"  V^,  X^  kalendas 

< 

Julii,  • .  testibus . .  Cünone  de  Liehtenstain*),  Hainrico  dicto  Kuphersmit,  Berhtoldo  de  Bolster®), 
Cünrado  dicto  Giersteling,  Cvnrado  abbate  de  Livcelach  %  fratre  Nycolao  de  Salem,  Hain- 
rico Leone  et  t'lrico  dicto  Wagenhart,  ex  parte  vero  Alberonis  apud  Bivningen*),  anno 
domini  ut  supra  III.  kalendas  Julii . . ,  testibus . .  Hainrico  et  Mangoldo  militibus  de  Hornstain^), 
Sivrido  plebano  de  Althain^®)  et  fratre  Cünrado  dicto  Giersteling.  In  cuius  rei  eviden- 
tiam  presentem  cedulam  exinde  conscribi  fecimus  et  sigillo  nostro  conmuniri.  Ego  vero 
Albero,   quia  sigillum   proprium  non  habeo,  usus  sum  sigillo  fratris  mei  in  hac  parte. 

Auszug  nach  dem  Originale  des  fürstHch  thurn-  und  taxis'schen  Archives  zu  Regensburg.  Siegel  des  Hugo 
von  Bittelschiess :  rund,  42  mm,  aus  mit  Eisenoxjd  gemischtem  Wachse  (IV.  B.  1.):  auf  einem  Topfbelm  ein  Zieh- 
brunnen ,   Umschrift  t .  Sigillum .  HVGONIS .  DE .  BVTILSHIES .  —  Rechts  und  links  Einschnitte  für  je  ein  weiteres 

Siegel.  —  Abdruck  nach  einem  Salemer  Copialbuch  in  Zeit  sehr.  f.  Gesch.  d.  Ober  rh  eins  35,  455. 
VI.  27 


210  1265. 

1)  Bittetechiess ,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  2)  Blochingen,  O.A.  Saulgau.  —  3)  Vergl.  S.  70, 
Anm.  2.  —  4)  Saulgau  O.A.Stadt.  —  5)  Lichtenstein,  wohl  die  abgegang.  Burg  bei  Neufra,  hohenzoU.  O.A. 
Gammertingen.  —  6)  Bolstern,  O.A.  Saulgau.  —  7)  Lützel,  elsässischen  Kantons  Pfirt.  (Der  damalige  Abt  hicss 
übrigens  nicht  Konrad,  sondern  Wernher,  welcher  Name  auch  in  der  folgenden  Urkunde  richtig  steht).  —  8  u.  9) 
Bingen  u.  Hornstein,  hohenzoil.  O.A.  Signiaringen.  —  10)  Altheini,  O.A.  Riedlingen. 


181Ü. 

Die  Gebrüde)'   Hugo  und  Albert  von   Bittelschiess  überlassen  einen    von  ihrem    Lehensinanne 
Burkhard  dem  Fischer  von  Hirschbü/U  ihnen   aufgesagten  Leitenshof  in  Blochingen  mit  volUm 

Eigenthumsrecht  an  das  Kloster  Salem. 

Saulgau,  Bingen,  Salem  1265. 

üniversis*)  hanc  pagioam  inspecturis  nos  Hugo  et  Albertus  fratres  de  Butelshies 
salutem  et  noticiam  sub||scriptorum.  Noverint  universi,  quos  nosse  fuerit  opportunum, 
quod,  cum  Burkardus  piscator  dictus  de  Hierspil  pheodum,  videlicet  ||  curtim  in  Blochingen 
cum  Omnibus  suis  appendiciis,  quod  a  nobis  in  pheodo^)  tenuerat  illucusque,  quia  nobis 
proprietatis  titulo  ||  pertinebat,  ipsum  pheodum  seu  ius  pheodale  in  monasterium  de 
Salem  transferre  intenderet,  ad  manus  nostras  libere  resignavit.  Qua  resignatione  facta 
nos  in  remedium  anime  nostre  et  parentum  nostrorum  nee  non  ad  preces  dicti  Burkardi 
predictum  pheodum  ac  pheodi  proprietatem  cum  area  et  omnibus  iuribus  et  appendiciis 
eidem  curti  et  aree  intus  et  extra  pertinentibus  reverendis  in  Christo  Eberhardo  abbati 
et  conventui  de  Salem  ac  per  ipsos  eorum  monasterio  tradidiraus  et  donavimus  proprie- 
tatis titulo  perpetuo  possidendum,  renuntiantes  una  cum  dicto  Burkardo  pro  nobis  et 
nostris  heredibus  universis  omni  iuri,  quod  nobis  in  predictis  possessionibus  competere 
videbatur  casu  quolibet  contingente. 

Acta  sunt  hec  ex  parte  mea  videlicet  Hugonis  apud  Sulgen  anno  domini  M**.  CC".  LX^  V**., 
subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet  reverendo  in  Christo  domno  Wernhero 
abbate  de  Lucelach,  Cünrado  capellano  suo,  fratre  Nycolao  de  Salem,  fratre  Günrado 
dicto  Giersteling,  Hainrico  dicto  Kupphersmit,  Burkardo  et  Cünrado  fratribus  suis,  Berht- 
holdo  de  Bolster,  civibus  in  Sulgen,  Petro  servo  abbatis  de  Luzelach,  Hainrico  dicto 
Gebel  et  Vlrico  dicto  Wagenhart. 

Acta  vero  ex  parte  mei  Alberti  videlicet  anno  ut  supra  apud  Bivningen  presentibus 
Sivrido  viceplebano  de  Biuningen,  Hainrico  de  Hornstain  et  Mangoldo  fratre  suo  de 
Hertenstain  *)  militibus,  Hermanno  dicto  Sün  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris. 

In  cuius  rei  evidentiam  presentem  cedulam  dicto  monasterio  tradidimus  sigillo  meo 
scllicet  Hugonis,  quo  et  ego  Albertus,  quia  sigillum  proprium  non  habui,  usus  fui  in  hoc 


1265.     Juni  23.  211 

facto,  pro  testimonio  roboralatn,  ego  Burkardus  dictus  de  Hierspil  predicta  omnia,  prout 
premissa  sunt,  profiteor  esse  vera  et  per  me  fore  facta. 
Datum  apud  Salem  anno  ut  supra. 

Nach  dem  Origiuale  des  fürstlich  thurn-  und  taxis'schen  Archives  zu  Regensburg.     Das  Siegel,  ohne  Zweifel 
das  bereits  an  der  vorigen  Urkunde  beschriebene,  ist  in   ein  Säckchen  eingenäht.  —  Vergl.  Zeitschr.  a.a.O. 

a)  Ein  verzierter  Anfangsbuchstaben.  —  b)  Es  stand  ursprunglich  pheodnmj  (Um  um  ist  durch  einen  Punkt  über 
jedem  Buchstaben  getilgt  und  ein  o  darüber  geschrieben. 

1)  Hertenstein,    abgegang.   Burg  bei  Sigmaringen.   —   Die  anderen   Ortserklärungen    s.    bei  der   vorher- 
gehenden Urkunde. 


1817. 

Pahst  Clemens  IV.  beaußragt  auf  Bitte  des  h.  Geistspüals  zu  Wimpfen  den  Dekan  der 
h.  DreifaUigkeitskirche  zu  Speier,  das  von  dem  Scholastiker  der  Strassburger  Kirche  gegen 
den  Schenken  Konrad  von  Limpurg  wegen  unrechtmässiger  Aneignung  der  Kirche  von  Flein 

ausgesprochene  Excommunications-ürtheil  zu  vollziehen, 

Perugia  1265.     Juni  23. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio . .  decano  ecclesie  sancte  Trinitatis 
Spirensis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Sua  nobis  dilecti  filii . .  magister  et  || 
fratres  hospitalis  saneti  Spiritus  in  Wimpina  ad  hospitale  nostrum  sancti  Spiritus  in 
Saxia  de  ürbe  spectantis  pelitione  monstrarunt,  quod,  cum  ipsi  nobilem  ||  virum  Con- 
radum  pincernam  de  Limpurc,  Herbipolensis  diocesis,  super  eo,  quod  idem  eos  ecclesia 
de  FlineO  ad  dictum  hospitale  de  Wimpina  spectante  ||  contra  iustitiam  spoliarat,  coram  . . 
scolastico  Argentinensis  ecclesie')  auctoritate  apostolica  traxissent  in  causam,  tandem 
scolasticus  ipse  in  dictum  nobilem,  quia  citatus  legitime  in  prefixo  sibi  termino  perempto- 
rio  competenti  comparere  coram  eo  per  se  vel  ydoneum  responsalem  contumaciter  non 
curavit,  propter  huiusmodi  contumatiam  manifestam  excommunicationis  sententiam  exi- 
gente  iustitia  promulgavit,  quam  dictus  nobilis  dampnabiliter  vilipendens  redire  ad 
mandatum  ecclesie  non  curavit  decennio  et  amplius  iam  elapso  in  proprie  salutis  dis- 
pendium,  dictorum  magistri  et  fratrum  preiudicium  et  ecclesiastice  discipline  contemptum. 
Quare  dicti  magister  et  fratres  humiliter  petebant  a  nobis,  ut  providere  super  hoc  paterna 
sollicitudine  curaremus.  Quocirca  discretioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus, 
quatinus,  si  est  ita,  sententiam  ipsam,  sicut  rationabiliter  est  prolata,  facias  auctoritate 
nostra  usque  ad  satisfactionem  condignam  appellatione  remota  inviolabiliter  observari, 
Quod  si  forte  dictus  nobilis  eandem  sententiam,  postquam  constiterit  ipsam  rationabiliter 
fuisse  prolatam,  per  quatuor  menses  animo  sustinuerit'*)  indurato,  tu  dictam  sententiam 

27* 


212  1265.     Juni  24. 

siiigulis  diebus  dominicis  et  festivis,  pulsatis  campanis  et  candelis  accensis,  in  locis,  in 
quibus  expedire  videris,  per  te  ac  alios  sollempniter  facias  publicari  aliasque  manura 
tuam  contra  ipsum  aggraves,  prout  protervitas  meruerlt  contumacis. 

Datum  Perusii,  Villi,  kalendas  Julii,  pontificatus  nostri  anno  prinio. 

Nach  dein  OrigiDale  im  Allgem.  Reichsarchive  zu  Mönchen.  In  der  Mitte  unterhalb  des  Oberrandes  steht : 
cuius  (zwei-)  aiU  (einmal  durchstrichen),  im  rechten  Obereck :  bo  h  (beides  dreimal  schräg  durchstrichen),  links 
unterhalb  des  Textes:  zic  alex;  auf  dem  Einschlag  aussen  rechts:  G.  Mutin;  hinten  im  linken  Obereck  ein 
Häckchen,  etwas  schief  darunter  F  (durchstrichen)  Hn,  dahinter  ein  der  Abkürzung  für  et  ähnliches  Zeichen; 
in  der  Mitte  ein  sog.  Patriarchenkreuz.    Nur  noch  Reste  der  Hanfschnur,  an  welcher  das  Siegel  hmg,  sind  vorhanden. 

a)  Die  folgenden  5  Worte  sind  mit  dunklerer  Tinte  auf  einer  Rasur  gesehrieben.  —  h)  Das  Original  hat  falsch :  8ustinuerittt, 

1)  Klein,  O.A.  Heilbronn. 


1818. 

G7*af  Wolfrad  der  Jüngere  von  Veringen  beurkundet,  dass  der  Diewdinann  des  Klosters 
Reichenau  Bitter  Siegfried  Sattel  sein  Eigengut  in  Andelfingen  mit  Zustimnmng  seiner  Gattin 
und  Söhne    sowie  durch  die   Hand  des  Abts  an    das  Kloster   Heiligkreuzthal   verkauft  habe. 

1265.     Juni  24. 

o 

Omnibus  hanc  paginam  inspecturis  Wlveradus  iunior  comes  de  Veringen  rei  geste 
noticiam  cum  salute.  Temporum  malicia  et  horainum  memo||ria  labilis  monent  gesta 
temporum  perstringi  serie  literarum.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod  Sifridus 
miles  dictus  Satel,  regalis  Augie  ministerialis,  ||  accedente  consensu  publico  et  expresso . . 
uxoris  sue  et  universe  prolis  sue,  quam  tunc  habuit,  videlicet  Craftonis,  Hainrici,  Rein- 
heri,  predium  suum  in  Andel||uingen^)  situm,  quod  sibi  proprietatis  titulo  pertinebat, 
cum  Omnibus  iuribus,  consuetudinibus,  viis  et  inviis,  silvis,  pratis,  pascuis,  nemoribus, 
aquis  et  aqueductibus  et  aliis  appendiciis  universis  eidem  curti  intus  et  extra  attinentibus, 
venerabilibus  in  Christo  .  •  abbatisse  et  conve[n]tui  Vallis  Sancte  Crucis  suoque  monasterio 
pro  decem  et  novem  marcis  argenti  legalis,  quas  profitetur  recepisse  et  in  usus  proprios 
convertisse,  iusto  vendicionis  titulo  vendidit  et  per  manus  domini  .  .  abbatis  Augie 
maioris,  cui  iure  proprietatis  noscitur  pertinere,  quia  id  iustum  fuerat,  adhibita  eciam 
omni  iuris  soUempnitate,  que  debet  in  talibus  contractibus  adhiberi,  tradidit  et  donavit 
libere  perpetuo  possi[den]dum,  renuncians  omni  iuri,  accioni,  excepcioni,  defensioni  legum 
et  iuris  subsidio,  pecunie  non  numerate,  excepcioni  restitutionis  in  integrum  et  aliis 
quibuscumque  nöminibus  censeantur,  per  que  ipsa  vendicio,  donacio  et  possessionis  tradicio 
tam  legaliter  celebrata  infringi  vel  infirmari  seu  calumpniari  possit  in  posterum  casu 
quolibet  contingente. 


1265.     Juni  25.  213 

Acta  sunt  hec  in  Valle  Sancte  Crucis  et  tempore  subnotatts,  testiljus  prcsentibus 
et  rogatis  videlicet  doraino  Hainrico,  deccano  in  Hvndersingen*),  domino  Ortolfo.  cappel- 
lano  monasterii  suprascripti,  domino  Friderico  plebano  in  Andelviügen,  nobili  viro  Hainrico 
de  Gvudelvingen'),  Alberto  milite  diclo  Zvttelman,  Hainrico  milite  diclo  de  Liebenstain'), 
Hermanne  milite  diclo  de  Hornestain'),  C^rado  milite  diclo  de  Talhaim*)  et  aliis  quam 
pluribus  personis  ydoneis  et  honestis.  Ut  autem  hec  maneant  in  perpetuum  firmiora, 
presens  instrumentum  ad  pelicionem  parcium  exinde  conscribi  fecimus  sigillo  nöstro  et 
sigillis  comitis  Hartmanni  de  Groningen^)  et  Anshelmi  de  Jvslingen*)  pro  testimonio  et 
munimine  roboratum.  Ego  vero  Siuridus  miles  dictus  Salel  profiteor  predicta  omnia  esse 
Vera  et  per  me  facta.  Et  quia  sigillum  proprium  non  habui,  sigillis  supradictorum  duo- 
rum  comitum  et  Anshelmi  prescripti  in  islo  contractu  tanlummodo  suin  contentus'). 
Nos  Hartmannus  comes  de  Gruningen  et  Anshelmus  de  Jvslingen  sigilla  noslra  ad 
pelicionem  parcium  huic  instrumenlo  pro  testimonio  duximus  apponendum. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M'.  CC.  LX*.  V'.,  VIII'.  kalendas  Julü. 

3  Siegel:  1)  des  Ausstellers,  rund,  55  mm  (III.  B.  2.  a.):  in  einem  Schilde  3  UirschsUngen  iiiil  Je  4  Enden, 
quer  linkshin  äbereinander .  über  dem  Schilde  schwebend  ein  Toprhelm  mit  Hirschgeweih  als  Helmuer,  zur 
Rechten  des  Schilds  der  Graf  mit  gegen  den  Hetm  erhobenen  Händen,  zur  Linken  seine  Gemahlin  den  Helm 
mit  der  rechten  Hand  hallend,  Umschrifl:  Siffttlum  :  COMITIS  :  WOLFRADI :  DE  :  VERINGGN  :  IVNIOIUS  :  (0  und 
B  verbunden);  Abbildungen:  Hohenzoll-  Mittheilungen  Jahrg.  lU.  1869/70,  SiegelEaFel  Nro.  3;  F.  K. 
Fürst  zu  Hohenlohe-Waldenbui^,  Sphragistische  Aphorismes  1882,  Tafel  XVIII.  Nro.  20ri  (Beschreibung  im 
Text  S.  77);  3)  des  Grafen  Harlmann  von  Grieningen,  bereits  öllers,  z.  B.  Bd.  5,  S.  152,  beschrieben;  3)  des 
Anshelm  von  Justingen,  schildförmig,  c.  38,30  mm  (IV.  A.  1) :  ein  geästeter  Schrägbalken,  Unischrifl :  t  SiffHI'"" 
ANSHELMI .  DE .  IVSTINGEN.  —  Regest:  Hohenzoll.  Hittheilungen  a.  a.  0.  S.  56. 

a)  Ein  vor  dein  2.  (  stehendes  p  ist  durch  einen  Punkt  über  und  unter  dem  Buchst^en  gelilgl. 

1  u.  2)  Andelfingen  u.  Hundersingen ,  O.A.  Riedlingen.  —  3)  Vergl.  S.  92,  Anm.  1.  —  4)  Liebenstein, 
O.A.  Besigheira.  —  5)  Vergl.  S.  210,  Anm.  9.  —  6)  Thalheim,  O.A.  Ehingen.  —  7)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  - 
8)  Justingen,  O.A.  Münsingen. 


Heinrick  von  Eyback,  Verwalter  des  Klosters  St.  Blasien  in  Nellingen,  trägt  um  seines  Seehn/tei/s 
ttfUlen  ein  Haus  in  der  Bliensau  in  Esslingen  dem  genannten  Kloster  zu  leibfälligem  Zinslehen  auf. 

Esslingen  1365.     Juni  25. 

Omnibus  presenlium  inspectoribus  noliciam  subscriplorum.  Noveriiil  onineH  et 
singuli,  quos  nosse  fuerit  oportunum,  quod  cum  Hainricus  dictus  de  Ybacli'),  procuiator 
monasterii  sancti  ||  Blasii  apud  Nailingen'),   a  Burchardo  diclo  Brogslegel,   cive  in  Ezze- 


214  iS65.     Juni  25. 

lingen,  aream  apud  Bliensowe')  sitam  datis  sibi  triginta  et  duabus  libris  Hallensium 
titulo  proprietatis  possidendam,  pro||ut  consuetum  est,  coram  schulteto  civibus  et  iudicibus 
eiusdem  ville  in  publico  iudicio  legaliter  comparasset  et  in  eadem  area  domum  partim 
suis  sumptibus  partim  etiam  predicti  mo||nasterii  sumptibus,  cuius  procurator  exstitit, 
exstmxisset ,  idem  H.  eandem  domum  in  remedium  anime  sue  reverendis  in  Christo 
Amoldo  abbati^  conventui  et  monasterio  Sancti  Blasii^  Nigre  Silve,  Ordinis  sancti  Benedicti, 
Constahtiensis  dyocesis,  dat^  tradit  et  donat,  immo  dedit,  tradidit  et  donavit  titulo  pro- 
prietatis ab  eisdem  perpetuo  possidendam  et  in  manibus  AI.  plebani  in  Nallingen  ad 
hoc  a  predictis  abbate  et  conventu  specialiter  missi  presentibus  M.  schulteto  iudicibus 
et  civibus  ante  dicte  ville  in  publico  iudicio  sepedictam  domum  libere  resignavit,  renun- 
tiando  sponte  omni  iuri,  quod  sibi  suisve  heredibus  in  eadem  domo  competit,  competebat 
vel  competere  videbatur  casu  aliquo  contingente.  Dictus  vero  plebanus  nomine  dictorum 
abbatis  et  conventus  sepedictum  H,  de  Ybach  de  ante  dicta  domo  liberaliter  infeudavit,  * 
tali  adhibita  condicione,  videlicet  quod  idem  H.  persolvat  unum  solidum  monete  usualis 
predicto  monasterio  pro  tempore  vite  sue  census  nomine  annuatim.  Ipso  vero  H.  dece- 
dente  ante  nominata  domus  cum  omnibus  suis  adünenciis  ad  sepe  dictum  monasterium 
libere  et  sine  contradictione  qualibet  revertatur.  In  huius  autem  rei  evidentiam  et 
testimonium  premissorum  hec  pagina  exinde  conscripta  sigillorum  reverendi  in  Christo 
A.  abbatis  monasterii  Sancti  Blasii,  civium  in  Ezzelingen  et  plebani  in  Nallingen  muni- 
mine  roboratur. 

Actum  apud  Ezzelingen,  anno  domini  M*.  CC*.  liX*.  V".,  VII*.  kalendas  Julii,  indictione 
VIII'.,  presentibus  A.  plebano  et  M.  socio  suo  de  Nallingen,  clericis,  Mar.  schulteto,  Hf, 
i]i)  Vlma,  ^1.  Kylsen,  tl.  Schvhelin,  Sifrido  Maisterlin,  Truhliebo  in  Foro,  Lvd.  genero 
Höwaerii,  Eber.  Schvhelin,  Frider.  in  Vico,  Mar.  Pluuät,  Ctn.  de  Durenchain  *),  Hainrico  de 
Grvnigen*)   et   Her.   Venden,   laicis   et   aliis   quam   pluribus   fide   dignis   in   Ezzelingen. 

3  Siegel:  1)  des  Abts  Arnold  von  St.  Blasien,  spitzoval,  c.  5^2,34  mm  (Ili.  A,  ±  b.):  der  auf  einem 
Stuhle  sitzende  Abt,  in  der  Rechten  den  Stab,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift 
erhalten:  ..  ARNOLD! .  ABB  ..  IS  .  SCI .  BL ;  2)  das  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  262,  beschriebene  der  Stadt  Ess- 
lingen, von  der  Umschrift  noch  leserlich :  SIG  . . .  VM  .  B VRGENSIVM  .  IN  .  EZZEL . . .  EN ;  3)  des  Plebans  Albert  von 
Nellingen,  spitzoval,  nur  noch  in  Bruchstöcken  (III.  A.  2.  c.)i  getheilt:  in  der  oberen  Hälfte  das  Brustbild  des 
h.  Blasius  mit  einem  Buch  in  der  Rechten,  einen  Stab  in  der  Linken,  darunter  quer  herüber  Sancttis  BLAS . . ,  in 
der  unteren   Hälfte   rechts    eine   schwörende  Hand,    hnks  der   knieende  Geistliche;    Umschrift:    SIG.  ALB.... 

PLEBANI. IN —  Bei  einem  Duplikate  schliesst  die  1.  Zeile  mit  Bkmi,  die  2.  mit  consue,  die  3.  mit 

procurator  und  fehlt  das  H  vor  deeedefite,   sowie  (h  Nallingen  vor  clenris;   das  1.  u.  2.  Siegel  beschädigt,   das 
3.  fehlt  ganz. 

1)  Eybach,  O.A.  Geislingen.  —  2)  Nellingen,  O.A.  Esshngen.  —  3)  Noch  jetzt  Bliensau  benannte  Vorstadt  von 
Esslingen.  —  4)  Ober-,  Untertürkheim,  O.A.  Gannstatt.  —  5)  Wohl  Markgröningen,  O.A.  Ludwigsburg. 


1265.     Juni  28.  215 


1820. 

Streitigkeiten  zivischen  dem  Pfarr-Rektor  Albert  von  Neilingen  und  detn  Kloster  Weiler  aus 
Anlass  der  Vertauschung  von  verschiedenen  Gütern  ufid  Rechten  gegen  Weinberge  und  ein 
steinernes  Haus  zu  Heddfingen   werden  durch   den  Dekan  Burkhard  von  Esslingefi  und  den 

bischöflich  constanzischen  Notar  Konrad  verglichen. 

Esslingen  1265.     Juni  28. 

In  nomine  domini.  Amen.  Temporum  malicia  et  hominum  labilis  memoria  que 
geruntur  scriptis  ammonent  annotari.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod  cum 
dilecte||in  Christo  nunc  .  .  priorissa  et  conventus  monasterii  in  Wilario,  ordinis  sancti 
Augustini,  eo  tempore,  quando  in  dicto  loco  se  receperunt,  viro  discreto  tunc  tem||poris 
H.  decano  in  Nallingin^)  procurante  se  per  suas  patentes  litteras  ad  solutionem  decima- 
rum  frugum,  vini,  fructuum  nee  non  aliarum  rerum  quarumlibet  ||  extra  septa  sua 
cultarum  et  animalium  intus  et  extra  degentium  ipsi  ecclesie  in  Nallingin,  in  cuius 
parrochia  dictus  locus  erat  situs,  sponte  et  libere  obligassent  et  ob  hoc  locus  ipse  con- 
cessa  sibi  sepultura  ecclesiastica  a  iure  parrochialis  ecclesie  in  Nallingin  fuisset  exemptus, 
bone  memorie  Cfnradus  rector  ecclesie  prefate  receptis  duobus  iugeribus  vinearum  et 
domo  lapidea  in  Hadilvingen  *)  loco  permutationis  eis  contulit  tarn  in  pratis  quam  agris 
quatuordecim  iugera  et  quoddam  fruteclum  lignorum,  supradictas  .  .  priorissam  et 
conventum  a  solutione  decimarum  vinearum,  minutarum  decimarum,  ortorum  et  ani- 
malium absolvendo,  venerabili  in  Christo  patre  E.  dei  gratia  episcopo  Constantiensi 
perrautationem  ipsam  ad  preces  parcium  postmodum  confirmante;  verum  magistro  Al- 
berto rectore  ecclesie  in  Nallingin  permutationem  ipsam  tamquam  esset  invalida  impug- 
nante  ac  dicente ,  quod  ecclesia  in  eadem  enormiter  esset  lesa ,  tandem  pro  bono  pacis 
et  concordie  per  dilectum  in  Christo  Bär.  decanum  in  Esselingiii  et  Cfnradum  notarium 
supradicti  domini  episcopi,  in  quos  partes  conpromiserunt ,  dicta  questio  decisa  fuit 
taliter  et  sopita  reverendi  in  Christo  Ar.  abbatis  monasterii  sancti  Blasii  accedente  con- 
sensu,  quod  de  curti  sepedictarum  .  .  priorisse  et  conventus  site  in  Nallingin  ad  quam- 
libet  culturam  que  vulgariter  dicitur  zeige  ecclesie  in  Nallingin  duo  iugera  agrorum 
darentur  et  perpetuo  rata  maueret  pro  se  suisque  successoribus  perrautatio  memorata. 
Que  eciam  iugera  supradicto  rectori  per  conversos  predicti  monasterii  statim  fuerant 
assignata,  hoc  adiecto,  quod  novalium  decimas,  videlicet  vinetorum,  minutarum  decima- 
rum, ortorum  et  animalium  sine  contradictione  ipsius  rectoris  seu  successoris  sui  cuius- 
libet  iuxta  privilegiorum  suorum  tenorem  eis  esset  licitum  de  cetero  percipere  et  liberum 
retinere.     In  cuius  rei  testimonium  presentes  littere  sunt  conscripte  et  sigiUorum  reve- 


216  1265.     Juni  30. 

rendi  in  Christo  domini  .  .  abbatis   monasterii   sancti  Blasii,  .  .  priorisse   et  conventus 
et  pectoris  ecclesie  in  Nallingin  predictorum  robore  communile. 

Acta  sunt  hec  apud  Esselingen  in  domo  decani,  anno  domini  M"".  CC  LXV.,  domi- 
nica  ante  festum  apostolorum  Petri  et  Pauli,  presentibus  .  .  priore  de  Esselingen,  fratre 
Wemhero  de  S[t]ütgarton  *),  ordinis  Predicatorum,  magistro  H.  de  Kannestat  et  Marquardo 
vicario  in  Nallingin,  clericis,  Hainrico  Molendinatore,  Wernhero  de  Stettin*)  et  C^nrado 
ante  Portara,  de  Wiler  conversis,  Hainrico  ministro  de  Nallingin,  Johanne  de  Rvte*) 
advocato  et  Ctnone  de  Nallingin  et  C^nrado  villico  de  Twingin,  laicis  et  aliis  quam 
pluribus  fide  dignis. 

Nur  nocli  3  braune  und  weisse  Litzen  hängen  an,  die  Siegel  fehlen. 

1)  Neilingen,  O.A.  Esslingen.  —  2)  Hedelfingen,  O.A.  Cannslatt.  —  3)  Stuttgart.  —  i)  Stetten,  O.A. 
Gannstatt.  —  5)  Ruith,  A.O.A.  Stuttgart. 


1821. 

Graf  Konrad   von   Vaihingen  überträgt   die  ihm  erblich  zustehende ,    von  ihm  den  Gebrüdern 
Heinrich  und  Konrad  Rittern   von  Enzberg   verpfändete  Hälfte   des  grossen  Zehenten  in   Vai- 
hingen in  Gemeinschaft  mit  denselbeti  der  Priorin  und  dem  Convente  der  Reuerinnen  in  Pforz- 
heim als  Eigenthum. 

1265.     Juni  30. 

C,  dei  gratia  comes  de  Vaihingin*),  omnibus  hoc  scriptum  in  perpetuum  cognituris 
geste  rei  indubitatam  noticiam  adhibere.  Expedit  ||  ea  que  geruntur  sub  tempore  ne 
simul  cum  tempore  labente  labantur  et  memorie  nomen  perdant,  vivaci  literarum  testi- 
monio  ||  perennari.  Noverint  igitur  tam  posteri  quam  presentes,  quod  nos  dimidiam 
partem  decime  maioris  in  Vaihingin  cum  omni  iu||re,  sicut  ad  nos  et  heredes  nostros 
spectare  dinoscitur,  H.  et  G.  fratribus  de  Entziberc")  militibus  a  nobis  titulo  pignoris 
obligatam  vendidimus  cum  iure  proprietatis  dictis  •  .  fratribus  de  Entziberc  et .  .  priorisse 
sive  conventui  Sororum  Penitentum  in  Phorzheim  •),  et  omne  ius,  quod  nobis  et  heredibus 
nostris  super  ipsa  decima  conpetere  videbatur,  tam  nos  quam  dicti  fratres  de  Entziberc 
ius  suum  transferimus  in  predictas  .  •  priorissam  et  conventum,  ut  proventus  sepedicte 
decime  perpetuo  sine  omni  contradictione  nostra  et  heredum  nostrorum  sive  sepedictorum 
fratrum  de  Entziberc  libere  percipiant  et  quiete.  In  cuius  rei  memoriam  et  ad  omnem 
calumpniam  in  posterum  elidendam  presentem  zedulam  sigillis  nostro,  ^Irici  de  Steine*), 
Berhtoldi  de  Wizzenstein*),  virorum  nobilium,  Gotfridi  decani,  rectoris  ipsius  ecclesie  in 


1265.     Juli.  217 

Veihingin,  pred  ictorum  fratrum  H.  et  C.  de  Entzeberc  sepedicto  conventui  dedimus  con- 
munitam.  Testes:  Gerlacus  pincerna  de  Illingin*),  Berhtoldus  de  Mulhusen'),  milites, 
Heinricus  de  Veihingin,  Ber.  dictus  Marschalcus,  Eber.  Hoppho,  cives  Phorzheimenses  et 
quam  plures  alii  fidedigni. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M**.  CG*.  LXV^.,  IL  kalendas  Julii. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  gelb-  und  rothseidenen  Fäden  G  Siegel:  1)  des 
Ausstellers,  rund,  57  nmi  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  ein  auf  einem  Vierberg  stehender  gekrönter  Löwe,  Umschrift: 
t  S/^i7/ww .  CVNRADI .  GOiMITIS  . . .  GEN ;  2)  nach  dem  Texte  der  Urkunde  sollte  Ulrichs  von  Stein  Siegel  an- 
hängen, allein  das  2.  nur  noch  zu  einem  Theile  vorhandene,  insbesondere  der  Umschrift  fast  ganz  entbehrende 
spitzovale  Siegel  ist  jedenfalls  nicht  das  S.  97  beschriebene,  wie  es  scheint  überhaupt  kein  adehges,  sondern  ein  geist- 
liches Siegel,  wahrscheinlich  dasjenige  des  Conventes  der  Reuerinnen  in  Pforzheim,  zu  dessen  Gunsten  die 
Urkunde  ausgestellt  ist:  es  zeigt  eine  grössere  stehende  Person,  welche  ein  vor  ihr  befindliches  Kästchen 
öffnet,  unterhalb  des  letzteren  mit  erhobenen  Armen  2  kleinere,  gleichfalls  stehende  Personen,  in  der  Höhe  eine 

Lampe;  von  der  Umschrift  noch  erhalten:  Sigülum  .SO ;  3)  Bertholds  von  Weissenstein :  ein  Bruchstück 

des  Bd.  5  S.  53.  246.  beschriebenen  Siegels;  4)  des  Dekans  Gottfried,  spitzoval,  45,27  mm  (II.  B.):  das  Oster- 
lamm,  Umschrift:  Si^V/wmG.  DEGANI .  IN  .  ENSING. . ;  5)  Konrads  von  Enzberg,  rund,  40  mm  (IV.  A.  1.):  ein 
Fingerring  mit  Stein,  Umschrift:  f  SigiUum  .  CONRADI .  MILITIS  .  DE .  ENZEBer^;  6)  Heinrichs  von  Enzberg,  rund, 
50  mm  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  ein  Fingerring  mit  Stein,  Umschrift:  Si^/i/m .  HEINRICI .  IVNIORIS  .  DE  . 
ENZEBER  .. —Auszug :  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  356. 

1,  3—5)  s.  S.  97,  Anm.  3,  4,  1,  5.  —  2  u.  6)  Enzberg  und  Illingen,  O.A.  Maulbronn.  —  7  u.  8)  Mühl- 
hausen a.  d.  Enz  und  Ensingen,  O.A.  Vaihingen. 


1822. 

Bischof  Heinrich  von  Speier  gestattet  den  Verkauf  von  15  Jaiichert  Allmende  durch  die  Stadt 

Bruchsal  an  das  Kloster  Herrenalb. 

1265.     Mi. 

H.,  dei  gracia  Spirensis  episcopus,  universis  presentem  litteram  inspecturis  tarn 
presentibus  quam  futuris  geste  rei  ||  fidem  omnimodam  adhibere.  Declaratione  scripti 
presentis  constare  volumus  universis,  quod  nos  devotorum  nostrorum  ||  tarn  militum 
quam  etiam  Heinrici  advocati  et  Mecelini  sculteti  scabinorumque  et  universorum  civiura 
de  opido  ||  nostro  Bruchsella  et  totius  plebis  ibidem  precibus  inclinati  eis  indulsimus  et 
ex  nostro  consensu  ratificamus,  quod  quedam  prata  publicis  pascuis  et  utilitatibus  depu- 
tata,  que  vulgo  dicuntur  almeinde,  ad  mensuram  XV  iugerorum  pro  sue  communi- 
tatis  neeessitatibus  relevandis  titulo  venditionis  transtulerunt  in  religiosas  personas  abba- 
tem  et  conventum  de  Alba,  Cysterciensis  ordinis,  nostre  dyocesis,  quibus  dominium  et 
proprietatem  dicti   cives   perpetuo   recognoscunt  et  nos  ipsi   recognitioni   expressum  ad- 


VI. 


28 


218  1265.     Juli  4. 

hibemus  consensura  eatenus,   ut  predicti  abbas  et  conventus   de  dictis  pratis  ab  ipsis 
emptis  et  ex  parte  eivium  alienatis  possint  deinceps  ordinäre,  prouteorum  utililati  sive 
usui  noverint  expedire.     Ut  igitur  hec  rata  et  inconvulsa  omni  evo  consislant,  presentem 
litteram  nostri  ac  eivium  de  Bruchsella  sigillis  fecimus  communiri. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CC  LXV^,  in  mense  Julio. 

Nach  dem  Original  im  Archive  des  Stifts  St.  Paul  in  Kärnthen.  An  rothen  Seideschnüren  2  Siegel:  1)  des 
Ausstellers,  sehr  beschädigt,  schon  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  326  beschrieben,  von  der  Umschrift  erhalten :  UENRICYS  . 
DEI .  GRAC  . .  E . .  S  .  EP  . , .  OPVS;  2)  der  Stadt  Bruchsal ,  am  Rande  beschädigt,   S.  220  genauer  beschrieben. 


1823. 

Äebtissin  Mathilde   von  Btichau   beurkundet  ^    dass   Burkard   Wirzicknmnn   von  Ertingen   den 

Schwestern  an  letzterem  Orte  einen  Hof  um  2  af  verkauft  habe, 

.         Buchau  1265.    Juli  4. 

Mahtildis,  divina  miseratione  Büchaugiensis  abbatissa,  omnibus  presentium  inspec- 
toribus  salutem  cum  noticia  subscriptorum||.  Expedit,  ut  facta  hominum  digna  memoria 
literis  conmendentur,  ne  in  posterum  suboriri  possit  materia  dubitationis.  ||  Noverit  igitur 
universitas  tam  presentis  etatis  quam  in  evum  successore  posteritatis  hominum,  quod 
Burcardus  dictus  Wirzich||man  de  Ertingen*)  quoddam  curtile,  in  quo  iam  residet  et 
quod  etiam  nomine  proprietatis  huc  usque  possederat,  sororibus  in  predicta  residentibus 
villa  pro  quadam  summa  pecunie,  videlicet  duabus  libris,  distraxit  hoc  adiectO;  ut  dictus 
Burcardus  tempore  vite  sue  ab  eodem  curtili  non  removeatur,  et  ad*)  peticionem  dicta- 
rum  dominarum  dicto  curtili  nobis  resignato  pro  censu  annuo,  videlicet  uno  fertone 
cere,  quem  singulis  annis*")  in  festo  beati  Gornelii  nostre  ecclesie  debent  conferre,  supra 
dictum  curtile  ipsis  duximus  conferendum. 

Datum  Büchaugie,  anno  domini  M^^CC^LX^'V*,  IUI.  nonas  Julii,  indictione  VII.*) 
Testes  huius  facti  sunt  hü:  A.  canonicus  chori  Bf chaugiensis ,  nobilis  vir  comes 
Hartmannus  de  Grvnigen*),  dominus  ^l.  miles  de  Alshusen*),  dommus  Marquardus  miles 
de  Bvchowe,  dominus  Livtrammus  de  MaBugen*),  dominus  Manigoldus  de  Ysowe^),  Ber. 
filiaster  villici  de  Ertingen,  Ludewicus  villicus,  Lvdewicus  minister,  Ber.  de  Maengen, 
Albertus  faber,  et  alii  quam  plures  qui  interfuerunt  et  viderunt. 

Nach  dem  Originale  des  fürstlich  thurn-  und  taxis'schen  Archives  zu  Regensburg.  Siegel  der  Ausstellerin 
aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse,  spitzoval,  46,30  mm  (111.  A.  2.  b) :  die  Äebtissin  auf  einer  Bank  ohne  Lehne 
sitzend,  in  der  Rechten  einen  Palmzweig,  in  der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  haltend;  UmschriU:  fSigillum, 
MAHTILDIS  .  AßBATlSSE .  DE  .  BVCHOW. 


1265.     Juli  4.  219 

a)  Dieses  Wort  ist  Ober  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  b)  Desgleichen. 
*)  Dem  Jahre  1265  entspricht  übrigens  die  indictio  VIII. 

1  u.  2)  Ertingen  und  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —  3  u.  4)  Altshausen  und  Mengen,  O.A.  Saulgau.  — 
5)?  Eisighof,  O.A.  Riedlingen. 


1824. 

Konrad  Schenk  von  Winterstetten   beurkundet   den   Verzicht  Heinrichs  und  Rudolfs   Veser  von 
Otterswang  auf  des  Klosters  Sckussenried  Gehölz  und  Hofstatt  genannt  Hocha. 

Schussenried  1265.     Juli  4. 

üniversis,  quibus  presens  scriptum  ostensum  füerit,  Conradus  pincerna  de  Winter- 
steten^)  noticiam  rei  geste.  Ad  modernorum  ||  et  futurorum  scripto  presenti  perduco 
noticiam,  quod,  cum  pie  recordationis  dominus  Hainricus  Vesarius  de  Otolveswanc  *) 
quoddam  lignum,  ||  quod  ex  antiquo  monasterio  de  Sorech  pertinebat,  ac  quandam  aream 
dictam  Hocha  suis  usibus  adtraxisset  indebite,  que  licet  ||  ante  diem  obitus  sui  ad  mona- 
sterii  potestatem  et  iurisditionem  spontanea  remitieret  voluntate,  Hainricus,  Albertus  et 
Rüdolfus  filii  eiusdem  ipsi  monasterio  in  eodem  ligno  et  area  predicta  vim  aliquanto 
tempore  gressus  servantes  paternos  facere  non  formidabant,  sed  Alberto  Vesario  inter- 
empto  H.  et  Rü.  fratres  eius  superstites  prius  quam  ecclesiastice  traditus  fuisset  sepul- 
ture  quelibet  actioni  cesserunt,  que  posset  ipsis  in  bonis  competere  antedictis,  veniam 
pro  illata  violentia  postulantes.  Huius  rei  testes  sunt :  frater  Ber.  Manstoc ,  Jacobus 
filius  eiusdem,  Rü.  de  Zwivelsberc  ^),  Marquardus  et  Rü.  fratres  de  Büchaugia*),  H.  de 
Slegewidon *),  Hainricus  de  Kanzach ^),  milites,  Gebehardus  de  Kurenbach')  et  alii  quam 
plures.  Pro  cuius  rei  memoria  presens  instrumentum  sigillo  meo  conmunitum  rogatu 
prescriptorum  fratrum  sepefato  monasterio  ad  evidens  indicium  contuli  et  cautelam. 

Acta  sunt  hec  in  Sorech,  anno  domini  millesimo  CG.  LXV.,  IUI.  nonas  Julii,  VIII. 
indictione  . 

An  leinenen  Schnürchen  das  Bd.  5  S.  236  beschriebene  Siegel,  ziemlich  beschädigt,  so  dass  die  Umschrift 
fast  ganz  fehlt. 

1  u.  2)  Winterstetten,  zerstörte  Burg  über  Winterstettenstadt,  und  Otterswang,  O.A.  Waldsee.  —  3)  Zweifels- 
berg, O.A.  Biberach.  —  4)  Buchau,  O.A.  Riedlingen.  —  5)  Nicht  sicher  zu  ermitteln  (vgl.  Bd.  5  S.  183, 
Anm.  3).  —  6)  Kanzach,  O.A.  Riedlingen.  —  7)  Kurnbach,  O.A.  Waldsee. 


28 


220  1265.     Juli  12. 


1825. 

Vogt,  Schultheiss,  Heijnbür(/e,  Schöffen  und  die  ganze  Bärgergemeinde  zu  Bruchsal  verkaufen 
deyn  Kloster  Herrenalb  15  Jauche7*t  seither*  als  öffentliche  Wiese  benützte  Allmende  um  56  ff  Helhr. 

In  der  Kirche  zu  BrucJisal,  1265.     Juli  12. 

Universis  tarn  posteris  quam  presentibus  tenorein  huius  pagine  percepturis  Heiuricus 
advocatus,  Macelinus  scultetus,  Swikerus  et  filius  suus  Berloldus,  ||  Gelphrat,  Anshelmus, 
Petrus,  fratres,  Bertoldus  dives  et  Trutelmannus  fratres,  Hertricli,  Cvnradus  dictus  Lelle, 
fratres,  Welph,  Bertoldus  dictus  Heimburge,  itera  nunc  ||  temporis  heimburge  dictus  Staliel- 
wiz,  Albotto,  Bertoldus  Grawe,  SchoUo,  scabini  et  universitas  civium  in  Brvchsella  ^)  sub- 
scriptis  fideni  omni||inodam  adhibere.  Scriptura  presenti  notiticamus,  quod  venerabili 
domino  C.  abbati  et  conventui  de  Alba  monasterio,  Cysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyo- 
cesis,  consentiente  domino  uostro  Heinrico  de  Liningen*),  Spirensi  episcopo,  pro  necessi- 
tatibus  nostre  communitatis  relevandis  vendidimus  prata  quindecim  iugerorum  mensuram 
tenentia,  que  prius  publicis  pascuis  et  utilitatibus  fuerant  deputata,  que  vulgo  dicuntur 
a  1  m  e  n  d  e ,  pro  quinquaginta  sex  libris  Hallensis  monete,  que  titulo  venditionis  transtu- 
limus  in  eosdeni.  Quibus  etiam  dominium  et  proprielatem  pratorum  in  perpetuum 
recognoscimus  eorundem,  profitentes,  quod  dictus  abbas  et  conventus  de  dictis  pratis 
a  nobis  emptis  et  nostra  ex  parte  alienatis  possunt  deinceps  ordinäre,  prout  eorum 
utilitati  sive  usui  noverint  expedire.  Promittimus  eliam  fide  data  nos  nostrosque  suc- 
cessores  eidem  obligamus*)  conventui,  quod  si  per  potentiam  sive  iusticiam  a  possessione 
sepedictorum  pratorum  repulsi  fuerinl  aliquando,  sibi  supradicta  pecunia  refundatur.  in 
cuius  rei  testimonium  et  robur  presentem  cedulam  iam  diclo  abbati  et  conventui  uni- 
versitatis  nostre  sigillo  tradidimus  communitam. 

Actum  anno  domini  M^  CC^  LX\  ^ ,  in  ecclesia  nostra  Brvchselle,  infra  missam, 
assistentibus  et  consentientibus  nostre  civitatis  habitatoribus  universis,  dominica  VI*,  post 
octavam  Pentecostes. 

An  veilchenblau-  und  gelbseidenen  gezwirnten  Schnürchen  das  Siegel  der  Stadt  Bruchsal,  rund,  65  nun, 
(IV.  A.  2.):  in  einem  Schild  ein  Kreuz,  Umschrift:  f  SIGILLVM  .  CIVIVM  .  IN  .  BROSELLA.  -  Abbildung  des  Siegels: 
V.  Weech,   Siegel  von  Urkunden  aus  dem   gh.  bad.  G.  L.  Archiv  zu  Karlsruhe  1.  Serie  1883  Tafel  28  Nro.  (5. 

a)  Hier  sollte  entweder  nach  data  ein  et  stehen  oder  sollte  es  ohligantes  heissen. 

1)  Bruchsal,  bad.  B.A.Sitz.  ~  2)  Alt-Leiningen,  Stammsitz  eines  bekannten  pfälzischen  Grafen-  bezw. 
Fürstengeschlechts. 


1265.     Juli  15  und  Juli  24.  221 

1826. 

Abt  Ulrich  und  Convent  von  Lorch   beurkunden,   dass  Siegfried   von  Göggingen  seine  Güter 
daselbst  an   sie  übertragen,   von   ihnen  aber  gegen  einen  jährlichen  Zins  für   sich   und  seine 

Erben  zurückerhalten  habe. 

1265.     Juli  15. 

In  nomine  domini.  Amen.  \^li'icus  dei  gratia  abbas  totusque  conventus  ecclesie 
Laureacensis  universis  tam  presentis  ||  quam  futuri  seculi  filiis  presens  scriptum  legen- 
tibus  vel  lecturis  in  Christo  salutem.  Ut  omnibus  Christi  fi||delibus  per  presentes 
liquido  innotescat,  nobis  conscribi  placuit,  quod  Sifridus  de  Geggingen^)  bona  sua  ||  ibidem 
ecclesie  nostre  contulit,  que  tarnen  a.  nobis  postmodum  recepit  pro  censu  IIP°*  solidorum 
nostre  annuatim  ecclesie  persolvendo,  sibi  omnibusque  suis  heredibus  inperpetuum  deti- 
nenda.  Sed  ut  hec  facta  sua  inviolata  semper  maneant  et  inconcussa,  presentem  litteram 
conscribi  sigilloque  nostro  iussimus  consignari. 

Anno  incarnationis  dominice  M**.  CC^  LX"".  V.^  in  festo  sancte  Reginswindis  virginis. 

Das  Siegel  fehlt.  Ein  Duplikat  schliesst  die  1.  Zeile  mit  tarn,  die  2.  mit  sa(l%dem),  die  3.  mit  quod,  liest 
Vlricus  dei  Laureacefisis  abbas  totusque  conventus  ibidem,  desgl.  optinenda  (st.  detinenda),  conmuniri  (st.  consig- 
na?'i),  Reginswinde\  spitzovales  Siegel,  am  Rande  selir  beschädigt  (III.  A.  2.  b.):  der  Abt  auf  einem  mit  Hunds- 
köpfen und  -tatzen  verzierten  Stuhle  sitzend ,  in  der  Rechten  den  Abtstab,  in  der  Linken  ein  Buch  auswärts 
haltend,  von  der  Umschrift:  . .  S  .  IN  .  LOR  erhalten.  —  Abdruck:  Cr usius,  Ann.  Suev.  prs.  lll.  lib.  II.  c.  16.  p.  lÜS. 

1)  Göggingen,  O.A.  Gmünd. 


1827. 

Dekan  Hertnid  von  St.  German  bei  Speier  beurkundet,  dass  der  Gustos  Heinrich  an  der  Drei- 
faltigkeitskirche  zu  Speier  und  Kirchherr  zu  Sachsenheim  in  seiner  Gegenwart  auf  gewisse 
ZeJtentbezüge  in   Rechentshofen  zu   Gunsten   des   Klosters   Rechentshofen  verzichtet  habe,    und 

bestätigt  den  rechtmässigen  Besitz  des  letzteren. 

Speier  1265.     Juli  24. 

H.,  decanus  sancli  Germani  extra  muros  Spirenses,  conservator  privilegiorum  mona- 
sterii  Corone  sancte  Marie  apud  Rechensho||fen,  Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis, 
a  sede  apostolica  deputatus,  universis  Christi  fidelibus  tam  presentibus  quam  futuris 
pre||sentes  litteras  inspecturis  fidem  presentibus  adhibere.  Cum  inter  .  .  priorissam  et 
conventum  predicti  monasterii  de  Rechensho||fen  ex  parte  una  et  dominum  Heinricum 
custodem  ecclesie  sancte  Trinita tis  apud  Spiram,  rectorem  ecclesie  de  Sassenheim  ^) ,   ex 


222  1265.     Juli  28. 

parte  altera  cuiusdam  questionis  altercatio  verteretur  super  quibusdam  decimalionibus, 
quas  predictus  dominus  Heinricus  de  fundo  dicti  monasterii  de  Rechenshofen  et  villa 
adiacente,  que  eodem  vocabulo  nuncupatur,  ad  predictam  suam  ecclesiam  de  Sassenheim 
asseruit  pertinere,  dictis  .  .  prioriss^  et  conventu  asserenlibus  in  contrariura  et  pro- 
testantibus,  se  eandera  decimam  sive  decimationem  iam  multis  annis  in  tranquilla  possess- 
ione  et  pacifica  possedisse,  tandem  in  fine  predictus  dominus  Heinricus  ad  cor  rediens  et 
fideliter  recognoscens  errorem  suum,  et  quod  predictas  .  .  priorissam  et  conventum  de 
Rechenshofen  super  predicta  decimatione  de  fundo  dicti  monasterii  et  villa  Rechens- 
hofen indebite  molestasset,  renunciavit  coram  nobis  omni  iuri  et  actioni  qualicumque, 
que  sibi  in  predicta  decima  vel  decimatione  qualicumque  modo  competere  videbatur. 
Nos  vero  attendentes  predicti  litigii  veritatem  decemimus  memoratas  .  .  priorissam  et 
conventum  et  eorum  monasterium  de  Rechenshofen  predictam  decimam  ac  decimationem 
quiete  et  libere  perpetuo  possidere  et  auctoritate  qua  fungiraur  prelibato  domino  Hein- 
rico  super  premissis  perpetuum  silencium  ducimus  et  duximus  imponendum.  In  cuius 
rei  testimonium  et  plenitudinem  firmamenti  presentes  litteras  sigillo  nostro,  magistri 
Heinrici  de  Nicastel*)  nostri  concanonici,  qui  predicto  facto  interfuit,  et  dicti  domini 
Heinrici  rectoris  dicte  ecclesie  de  Sassenheim  sigillis  duximus  roborandas. 

Actum  apud  Spiram,  anno  domini  M*.  CC^  LX^.  quinto,  in  vigilia  beati  lacobi  apostoli. 

3  Siegel:  1  u.  2)  des  Dekans  Hertnid  und  Kanonikers  Heinrich  S.  7  beschrieben;  3)  des  Gustos  zur  h.  Drei- 
faltigkeit in  Speier,  Heinrich,  spitzoval,  38,25  mm  (111.  A.  2.  c):  der  knieend  betende  Gustos,  von  oben  herab 
die  Hand  Gottes  aus  Wolken,  rechts  von  ihr  und  links  unterhalb  von  ihr  ein  sechsstrahliger  Stern,   unter  dem 

letzteren  ein  steigender  Mond,  Umschrift :   f  SigUlum  HENRIGI .  G VSTO S{an)C{t)E .  T(rONITAT .  SPIR .  — 

Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  4,  345. 

1)  Sachsenheim  (Gross-),  O.A.  Vaihingen.  —  2)  Vergl.  S.  7.  Anm.  7. 


1828. 

Burggraf  Friederich  von  Nürnberg  und  seine  Gemahlin  Elisabeth  tragen  die  ihnen  von 
Herzog  Otto  von  Meran  erblich  zugefallene  Stadt  Baireuth  mit  Burgen,  Leuten  und  allen 
Zugehörungen  sowie  ihre  Feste  Cadolzburg  mit  sämmtiicher  Zubehör  für  sich,  ihre  Tochter 
Maria   und  deren  Gemahl  Ludung,   des  Grafen  Ludung  von  Oettingen  Sohn,   als  ihre  Erben 

dem  Abte  Otto  und  Kapitel  von  Ellwangen  zu  Lehen  auf. 

1265.     Juli  28. 

In  nomine  domini.     Amen.     Fridericus,   dei  gracia  burgravius  de  Nvrenbercli,  et 
Elizabeth  burgravia  coniuges  omnibus  presentis  scripti  inspectoribus  noticiam    subscrip- 


1265.     Juli  28.  223 

torum.  Ad  noticiam  universorum  ||  devenire  cupiriius  et  protendi,  quod  nos  raanu 
coadunata  proprietatem  opldi  nostri  in  Baierrut*)  cum  omnibus  proprietatibus  eidem 
attinentibus  et  circumiacentibus ,  quas  ex  successione  ||  pie  memorie  Ottonis  illustris 
ducis  Merauie  vel  aliunde  habuimus,  videlicet  castris,  hominibus,  nee  non  silvis,  pratis, 
pascuis,  maneipiis,  agris  cultis  et  incultis,  molendi||nis,  piscationibus,  aquis  aquarumve 
decursibus,  viis  et  inviis,  quesitis  et  inquirendis,  et  castrum  nostrum  in  Chadolspurch  *) 
cum  omnibus  proprietatibus  et  iuribus  eidem  attinentibus,  videlicet  terris,  silvis  et  aliis 
superius  proximo  annotatis,  libere  et  absolute  omni  condicione  cessante  monasterio 
sanctorum  martirum  Viti,  Sulpicii  et  Seruiliani  in  Elwange  dedimus  et  tradidimus  in 
manu  reverendi  in  Christo  patris  ac  domini  Ottonis,  eiusdem  monasterii  abbatis,  et 
easdem  proprielates  iam  dictas  in  feodo  recepimus  ab  eodem  consensu  sui  conventus 
unanimi  accedente,  fiiiam  nostram  Mariam  et  coniugem  suum  Lvdwicum  filium  nobilis 
viri  comitis  Lvdwici  de  Otingen  in  omni  eodem  feodo  heredes  nobis  instituentes,  consensu 
domini  abbatis  predicti  suique  conventus  similiter  accedente,  qui  eciam  in  eodem  instant! 
omne  dictum  feodum  a  manu  domini  abbatis  prefati  receperunt.  Huius  rei  testes  sunt 
nobiles  viri:  Lvdewicus  de  Otingen,  Haeinricus  de  Chastel^),  comites,  Rvdolfus  de  Hvrn- 
haim  Alta  Domo*),  Hermannus  senior  de  Haheltingen *),  Herdegen  de  Grindelach ^),  Her- 
mannus  de  Stöfe^),  Fridericus  de  Brvkkeberch  ®) ,  Chvnradus  de  Tanne  ^),  Ghvnradus 
dapifer  de  Sibenbrvnne ^^),  Gervngus  pincema  de  Bringen"),  Erchenger  de  Rechenberch **), 
Vlricus  et  Chvnradus,  dicti  Frichones,  Haeinricus  de  Domo  ^*),  Arnoldus  dapifer  de  Saeken- 
dorf^*),  Hartvngus  de  Chrisen^*),  Fridericus  et  Gotfridus  dicti  de  Linthe'^),  milites,  et 
alii  quam  plures.  Et  ne  de  hiis  in  posterum  aliqua  possit  dubitacio  suboriri,  presentem 
cartam  conscribi  fecimus  et  nostrorum  sigillorum  nee  non  nobilium  virorum,  Lvdewici 
de  Otingen,  Haöinrici  de  Chastel,  comitum,  domini  Rvdolfi  et  domini  Hermanni  predic- 
torum  de  Hvrnhaim  munimine  fecimus  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"".  CG*.  LX  V®.,  quarto  die  exeunte  lulio,  indycione  octava. 

Nach  dem  Originale  des  Allg.  Reichsarchives  zu  München.  An  rothgrünen  Seidenfäden  noch  die  3  ersten 
runden  Siegel :  1)  des  Burggrafen  Friederich  von  Nürnberg,  c.  68  mm  (IV.  G.) :  gelehnt  der  quadrirte  ZoUernschild, 
Helmschmuck:  ein  mit  Lindenblättern  bestreutes,  am  hinteren  Rande  mit  Pfauen  wedeln  bestecktes  Schirmbrett,  von 
der  Umschrift  erhalten :  . . .  I .  DE  . . .  RCGRAV  ...  E ... ;  2)  der  Burggräfin  Elisabeth  von  Nürnberg,  c.  50  mm 
(III.  A.  2.  b.) :  die  Burggräfin  sitzend ,  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift :  f  Siffülum .  D(otnONE .  BVR- 
. .  A VIE  .  DE  . . .  RENBERGH .  ELIS  ABET ,  das  letzte  Wort  im  Siegelfelde,  gleichfalls  kreisförmig  geschrieben; 
3)  des  Grafen  Ludwig  von  Oeltingen,  c.  60  mm  (IV.  G.),  bereits  S.  111  und  119  beschrieben,  Umschrift:  f  SIGIL- 
LVM  GOM...  DEV^IGI  DE  O....IN.  —  Abdruck:  Mon.  Zollerana  2,  57  mit  Abbildungen  der  2  ersten 
Siegel.  —  Regest:  Reg.  Boica  3,  249.  —  Stalin  a.  a.  0.  2,  526. 

1)  Baireuth,  unmittelbare  Stadt  in  Oberfranken.  —  2)  Gadolzburg,  bair.  A.G.Sitz.  —  3)  Gasteil,  bair.  A.G. 
Wiesentheid.  —  4)  Vergl.  S.  119  Anm.  2.  —  5)  Hochaltingen,  bair.  A.G.  Oettingen.  —  6)  Gross-,  Klein-Gründ- 
lach,  bair.  A.G.  Fürth.  —  7)  Stauf ,  bair.  A.G.  Hilpoltstein  in  Mittelfranken  oder  Neumarkt  in  der  Oberpfalz.  — 
8)  Bruckberg,  bair.  A.G.  Ansbach.  —  9)  Thann,  bair.  A.G.  Herrieden.  —  10)  Sinbronn,  bair.  A.G.  Dinkelsbühl.  — 


224  1265.     Juli  28. 

11)  Vergl.  S.  119  Anm.  17.  —  12)  Rechenberg,  O.A.  Crailsheim.  —  13)  Zweifelhaft,  welches  der  verschiedenen 
Hausen,  insbesondere  in  Mittelfranken,  z.  B.  bair.  A.G.  Cadolsburg  oder  Greding.  —  14)  Seckendorf,  bair.  A.G. 
Gadolzburg.  —  15)  Wohl  Crcussen,  bair.  A.G.  Pegnitz.  —  16)  Lind,  bair.  A.G.  Cadolzburg. 


1829. 

Abt    Otto    und   Convent  de)*   Kirche   in   Ellwangen   bekennen,    von   Burggraf  Friederich   von 

Nürnberg  und  seiner  Gemahlin  Elisabeth  die  in   der  vorigen    Urkunde  genannten  Besitzungen 

unter   der  ausdrücklich  übernommenen   Verpflichtung   der   Bückgabe   derselbm  an  die   zunächst 

Betheiligten  auf  dereti   Verlangen,  zu  Lehen  aufgetragen  erhalten  zu  haben. 

Cadolzburg  1265.     Jtdi  28. 

\  In  nomine  i  sancte  et  individue  trinitalis.  Amen.  Otto,  dei  gracia  Elwacensis  ecclesie 
abbas,  totusque  conventus  ibidem  omnibus  presencium  inspectoribus  ||  salulem  in  domino. 
Quia  hominum  fragilis  est  memoria,  que  futura  consuevit  pericula  generare,  cautum  est, 
ut  ea,  que  firraitatis  robur  obtinere  debent  ||  in  poslerum,  scriptorura  munimine  robo- 
rentur.  Notum  sit  igitur  omnibus,  quod  nos  recognoscimus  et  profitemur,  nobis  nomine 
ecclesie  nostre  a  nobili  viro  domino  Friderico  ||  burgravio  de  Nvrenberch  et  illustri 
femina  domina  Elyzabeth  coniuge  sua  proprietatem  qpidi  in  Baierrite  cum  castris  et 
omnibus  proprietatibus  eidem  a/inentibus  et  castrum  in  Chadolspvrch  cum  omnibus 
proprietatibus  et  iuribus  eidem  similiter  aflnentibus,  que  in  instrumento  super  donacione 
ecclesie  nostre  facta  bonorum  eorundem  confecto  plenius  sunt  expressa,  tali  condicione 
et  pacto  data  esse  et  nos  ecclesie  nostre  nomine  recepisse,  scilicet  quod  si  iam  dicti 
burgravius  et  coniux  sua  heredeni  masculum  vel  ipse  post  obitum  domine  E.  coniugis 
sue  cum  alia  sua  legitima  eiusdem  condicionis  legitimum  heredem  masculum  procrea- 
verint,  quandocumque  a  nobis  vel  successoribus  nostris  idem  burgravius  vel  heres  mas- 
culus  procreatus  post  obitum  burgravii  requisierit,  prefatas  proprietates  integraliter  cum 
omni  iure  nobis  nomine  ecclesie  nostre  in  eisdem  dato  sine  contradicione  qualibet  resti- 
tuere  teneamur,  retentis  ecclesie  nostre  proprietatibus  curie*)  in  Reindorf ^)  site  iuxta 
Chadolspurch  et  alterius  curie  in  Blöze*)  site  iuxta  Baierrite,  que  quondam  fuit  Willi- 
brandi.  Preterea  si  domina  Maria  filia  burgravii  dicti  vel  Lvdewicus,  filius  nobilis  viri 
comitis  Lvdwici  de  Otingen,  maritus  eins,  sine  berede  in  fata  concesserit,  proprietates 
predicte  sub  condicione  et  modo  iam  dicto  ad  dominum  burgravium  et  ad**)  dominam 
E.  coniugem  suam  et  eorundem  heredes,  cum  requisierint,  revertantur.  Si  vero  sepedicto 
burgravio  diem  extremum  claudente  sepefati  Maria  et  Lvdewicus  maritus  eins  sive  here- 
des eorum,  quos  procreaverint,  proprietates  predictas  a  nobis  vel  successoribus  nostris 
requisierint,   sibi   reddi   tenebimur  ad   restitucionem   secundum   condicionem  et   modum, 


1265.     Juli  28.  225 

qui  superius  est  expressus.  Item  si  ex  coramuni  consensu  Friderici  burgravii  et  generi^ 
sui  Lvdewici  iunioris  comitis  de  Otingen  sepedicte  proprietates  fuerint  requisite  a  nobis 
vel  successoribus  nostris,  ad  consimilem  restitucionem ,  ut  supra  dictum  est,  tenebimur 
bona  fide.  Alioquin  si  predictarum  condicionum  aliqua  existente  restitucio  proprietatis 
bonorum  multociens  dictorum  a  nobis  vel  successoribus  nostris  requisita  fuerit  et 
denegata,  eo  ipso  quod  denegabitur  memorate  proprietates  cum  curiis  dictis  in  penam 
ad  illum  vel  illos,  cui  vel  quibus  restitucio  denegata  fuerit  dolo  vel  fraude  contra  condi- 
cionem  suprascriptam ,  non  obstante  instrumento  super  donacione  simpliciter  et  sine 
condicione  facta  confecto,  libere  et  sine  contradiccione,  omni  accione  et  iure,  quod  nobis 
et  ecclesie  nostre  posset  competere,  cessante  revolvantur.  Huius  rei  testes  sunt  nobiles 
viri:  Lvdewicus  de  Otingen,  Haeinricus  de  Chastel,  comites,  Rvdolfus  de  Hvrnhaim  Alta 
Domo,  Hermannus  senior  de  Haheltingen,  Herdegen  de  Grindelach,  Hermannus  de  Stofe, 
Fridericus  de  Brvkkeberch,  Albertus  de  Vestenberch  ^) ,  Sifridus  Topelin,  Vlricus  de 
Westhvsen  *),  Chvnradus  de  Tanne,  Chvnradus  dapifer  de  Sibenbrvnne,  Gerungus  pincerna 
de  Bringen,  Erchengerus  de  Rechenberch,  Vlricus  et  Chvnradus  dicti  Frichones,  Bvrch- 
ardus  de  Lerbäwer  ^),  Chvnradus  de  Tanne  gener  eiusdem,  Haeinricus  de  Domo,  Arnoldus 
dapifer  de  Saekendorf,  Hartvngus  de  Chrisen,  Fridericus  et  Gotfridus  de  Linthe,  Chvn- 
radus  de  Herzogenhoven  ^) ,  milites,  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici.  Et  ne  de  hiis 
in  posterum  aliqua  possit  dubitacio  suborirl,  presentem  litteram  conscribi  fecimus  et 
sigillorum  nostrorum  nee  non  virorum  nobilium  Lvdewici  de  Otingen,  HaBinrici  de  Chastel, 
comitum,  domini  Rvdolfi  et  domini  Hermanni  predictorum  de  Hvrnhenhaeim  munimine 
roborari. 

Acta  sunt  hec  in  Chadolspurch ,  anno  domini  M'.  CC®.  LXV^*'),  quinto  kalendas 
Augusti,  indiccione  VIII*. 

Nach  dem  Originale  des  Al]g.  Reichsarchives  zu  München.  Es  sind  noch  die  rothgrünen  Seidenfaden  für 
r»  Siegel  durch  die  Urkunde  geschlungen,  dagegen  nur  die  :2  ersten  Siegel  erhalten:  1)  des  Abts  von  Ellwangen, 
c.  60 .  38  mm,  bereits  S.  21  beschrieben ;  Umschrift :  . .  Sigillum  OTTONIS  .  ABBATIS  .  ELVVACENSIS  .  ECGLe^lE ; 
2)  des  Convenls  von  Ellwangen,  Bd.  5  S.  282  beschrieben,  Umschrift:  t  S«>///ww  CONVENTVS  .  ELE  .  ACENSI .  . 
EGLESIE.  —  Abdruck:  Mon.  Zollerana  2,  58.  -  Regest:  Reg.  Boica  3,  240.  —  Stalin  a.  a.  0.  2,  526. 

a)  Hinter  diesem  Wort  steht  tiostre,  ist  aber  wieder  durch  Punkte  getilgt.  —  b)  Es  steht  verschrieben:  ad  et.  — 
c)  Das  3f .  CO*,  ist  aus  Versehen  doppelt  geschrieben. 

1)  Raindorf,  bair.  A.G.  Gadolsburg.  —  2)  ?  Plösen,  Altenplos,  beide  bair.  A.G.  Baireuth.  —  3)  Vestenberg, 
bair.  A.G.  Ansbach.  —  4)  Westhausen,  O.A.  Ellwangen.  —  5)  Lehrberg,  früher  auch  Lerpaur,  Lerpurg  u.  s.  w. 
geschrieben,  bair.  A.G.  Ansbach.  —  6)  ?  Herzoghof ,  bair.  A.G.  Ober-Viechtach.  —  Die  anderen  Namen  sind 
hei  der  vorhergehenden  Urkunde  gedeutet. 


VI. 


29 


226  1265.  Juli  31  und  August  11. 

1830. 

Pabst  Clemens  I V.  gestattet  dem  Augustiner-Nonnenkloster  Oberndorf  auf  sehte  Bitte,  Besitzungen 

und  sonstige  Giiter^  welche  freien  Schwestern  des  Klosters,  falls  dieselben  in  der  Welt  geblieben 

wären,   durch  Erbschaft  oder  sonstivie  angefallen  wären,  Lehen  ausgenommen,  zu  behalten. 

Perugia  1265.     Juli  31. 

\  Clemens  i  episcopus ,  servus  servorum  dei,  dileclis  in  Christo  filiabus  .  .  priorisse 
et  conventui  ||  monasterii  de  Oberdorp*),  ordinis  sancti  Augustini,  secundum  instituta 
fratram  Heremitarum  ||  viventibus,  Constantiensis  diocesis,  salutera  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  Devotionis  vestre  precibus  inclinati  ||  presentium  vobis  auctoritate  concedimus, 
ut  possessiones  et  alia  bona  mobilia  et  immobilia,  que  liberas  personas  sororum  vestra- 
rum  mundi  relicta  vanitate  ad  vestrum  monasterium  convolantium  et  professionem 
facientium  in  eodem  iure  successionis  vel  alio  iusto  tilulo,  si  remansissent  in  seculo, 
contigissent  et  ipse  potuissent  libere  aliis  erogare,  feudalibus  dumtaxat  exceptis,  valeatis 
petere,  recipere  ac  eciam  retinere  sine  iuris  preiudicio  alieni.  Nulli  ergo  omnino  homi- 
num  liceat  hanc  paginam  nostre  concessionis  infringere  w.  s.  w.  (die  bekannte  Schlussformel). 

Datum  Perusii,  IL  kalendas  Augusti,  pontificatus  nostri  anno  prime. 

Italienisches  Pergament.  Links  unter  dem  Texte  innerhalb  des  Umschlags:  B.  fu.  mit  Abkürzungszeichen 
darüber.    Auf  dem  Umschlag  aussen  rechts:  B.  C;  auf  dem  Rücken:  f  frater  Walterus  f. 

1)  Oberndorf,  O.A.Stadt. 


1831. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  bekräftigt  die   Vertauschung   verschiedener  Güter   und  Rechte 
von  Seiten   des  KirchhefTn  Konrad   und  seines  Nachfolgers  Albert   in  Nellingen  gegen  solche 

in  Hedelfingen  von  Seiten  des  Klosters   Weiler. 

Constanz  1265.     August  11. 

Eberhardus,  dei  gratia  Constanciensis  episcopus,  universis  Christi  fidelibus  presentem 
paginam  inspecturis  salutem  et  in  domino  caritatem.  ||  Pastoralis  officii  nostri  debitum 
exequentes  ecclesiarum  seu  monasteriorum  nostre  dyocesis  tenemur  indempnitatibus  provi- 
dere.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  ||  quod  — :  cum  dilecte  in  Christo  .  .  priorissa 
et  conventus  sororum  in  Wiler  permutationem  factam  cum  bone  memorie  C.  rectore 
ecclesie  in  Nallingin  %  \\  —  qui  eisdem  priorisse  et  convenlui  quatuordecim  iugera  tam  in 
pratis  quam  in  agris  et  quoddam  frutectum  lignorum,  decimas  vinetorum  apud  Wiler 
ac  minutas  decimas  ortorum  et  animalium  ad  ecclesiam  suam  Nallingin  pertinentia  contulit 


1265.     September  1.  227 

perpetuo  percipienda,  receptis  in  reconpensationem  eorundera  nomine  ecclesie  sue  pre- 
dicte  a  prefatis  priorissa  et  conventu  duobus  iugeribus  vinearum,  domo  lapidea,  duorum 
solidorum  et  duorum  puUorum  redditt^  apud  Hadiluingen  *),  quam  vir  discretus  magister 
Albertus  nunc  rector  eiusdem  ecclesie  in  Nallingen,  qui  prescriptam  permutationem  suis 
nitebatur  racionibus  tamquam  invalidam  reflicare*),  —  iuxta  ordinationem  .  .  decani  in 
Ezzelingen  et  C.  notarii  nostri  de  consensu  reverendi  in  Christo  . .  abbatis  monasterii  sancti 
Blasii  per  predictum  magistrum  AI.  procurassent  pro  ipso  suisque  successoribus  ratam 
haberi,  assignatis  sibi  de  curti  monasterii  in  Wiler  apud  Nallingen  in  qualibet  cultura 
agrorum,  que  vulgariter  dicitur  celge,  duobus  iugeribus  cum  supradictis  iugeribus 
vinearum  pertinentibus  perpetuo  ecclesie  memorate,  hoc  adiecto,  quod  dicte  priorissa  et 
conventus  decimas  novalium,  videlicet  vinetorum,  minutas  decimas  ortorum  et  animalium 
sine  contradictione  rectoris  prescripti  et  successoris  sui  cuiuslibet  iuxta  privilegiorum 
suorum  tenorem  deberent  licite  de  cetero  percipere  et  liberaliter  retinere,  secundum  quod 
hec  omnia  instrumentis  super  hoc  conceptis  et  sigillatis  sigillis  partium  continentur  — : 
nos  earundem  partium  precibus  inclinati  dictam  permutationem  tam  cum  dicto  magistro 
AI.  nunc,  quam  cum  supradicto  C.  predecessore  ipsius  quondam  factam  ratam  et  gratam 
habentes  et  utilem  utrique  monasterio  et  ecclesie  reputantes  presentibus  confirmamus. 
In  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras  super  hoc  concessimus  sigilli  nostri  robore 
conmunitas. 

Datum  Constantie,  anno  domini  M^  CG'.  LXV.,  IIP.  idus  Augusti. 

An   rother  und  gelber  seidener  Schnur  ein  Theil  der   zur  Aufnahme  des  Siegels,   welches  aber  nie  auf- 
gedruckt worden  zu  sein  scheint,  bestimmten  Wachsmasse. 

a)  Hier  ist  der  Schreiber  aus  der  Construktion  gefallen. 

1  u.  2)  vergl.  S.  216  Anm.  1  u.  2. 


1832. 

Markgraf  Rudolf   von    Baden    gibt   die   Güter    des    Klosters   Herrenalb   in  seinen   Dörfern 
Oetigheim   und  Bickesheim   vollständig  frei  und   befreit  auch   ihre  Pachtbauern  von  jeder  Ab- 
gabe und  Dienstbarkeit,  indem  er  ihnen  dazu  noch  freie  Markgemeinschaft  beunUigt. 

Burg  Baden  1265.    September  1. 

Universis  tam  posteris  quam  modernis,  quibus  huius  pagine  tenor  conpertus  fuerit, 
Rüdolfus,  dei  gracia  mar||chio  de  Baden,  salutem  et  perhibere  testimonium  subaratis. 
Universitatem  vestram  per  hanc  scripturam  ||  scire  cupimus,  quod  nos  bona  monachorum 
de  Alba  in  villis  nostris  Otenkeim^)  et  Buckensheim  *)  hactenus  possessa  ab  eisdem  || 
mere  donamus  et  remittimus   libertati  cultoresque  eorundem   bonorum,   quibus  ea  sub 

29^ 


228  1265.     September  18. 

annue  pensionis  conventione  locaverint,  quos  eciam  dictus  abbas  et  conventus  locare 
debent  pro  sue  libitu  voluntatis,  ab  omni  exaclione  absolvimus  nee  noii  Servitute,  ita 
dumtaxat,  quod  medietatem  frugum  ipsius  pensionis  in  propriis  eorum  domibus  mensura 
communi  regionis  a  nostris  nunciis  receptam  ad  castrum  nostrum  Badem  vel  Mulenberc^), 
quo  eis  iussum  fuerit,  vehere  non  obmittant.  Quoniam  autem  dicti  cultores  aliorum 
earumdem  villarum  habitatorum  non  subiacebunt  laboribus  et  servieiis  realibus  sive 
corporalibus,  non  ideo  ipsos  a  commoditatibus  sive  utilitatibus  excludimus  ceterorum. 
Volumus  etenim,  quatinus  sicut  alii  nostra  gaudentes  protectione  in  silvis,  campis, 
pascuis,  molendinis,  aquis,  piscationibus,  viis  et  inviis,  constitucionibus,  pactis  et  omnibus 
usibus  eorum  cum  ipsis  participacionera,  communionem,  societalem  per  omnia  sorciantur. 
Ut  autem  hoc  pactum  ratum  et  inviolatum  semper  permaneat,  presentem  cartam  super 
eo  fecimus  conscribi  et  sigilli  nostri  munimine  roborari. 

Actum  in  Castro  Baden,  anno  domini  M^  CG'',  sexagesimo  quinto,  in  die  beati  Egidii 
abbatis,  presentibus,  quorum  nomina  subscripta  sunt.  Fuerunt  autem  isti:  venerabilis 
dominus  Cunradus  abbas  de  Alba,  Cunradus  cellerarius  maior  dictus  de  Megensheim *), 
Mangoldus  mercator  et  conversus  de  Alba,  Cunradus  nobilis  de  Rossewag*)  dictus  de 
^senberg*),  Dietherus  dictus  Rodero,  Henricus  dictus  Droscheier,  milites,  Waltherus 
notarius  noster  et  rustici  utriusque  ville. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  gelbseidener  Schnur  die  Hälfte  des  bereits 
S.  156  erwähnten  Siegels  des  Ausstellers,  von  der  Umschrift  erhallen:  f  Si^i//Mm .  RVDOLFI . . .  ONA .  — 
Abdruck:  Bader,  Markgraf  Rudolf  I.  von  Baden.  Karlsruhe  184-3.  S.  55.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch. 
d.    Oberrheins    1,  357.  —  Stalin  a.  a.  0.  2,  349. 

1  u.  2)  Oetigheim  und  Bickesheim,  bad.  B.A.  Rastatt.  —  3)  Mühlburg,  bad.  B.A.  Karlsruhe.  •—  4)  Virgl. 
S.  79  Anm.  1.  —  5)  Rosswag,  O.A.  Vaihingen.  —  6)  Usenberg  abg.  Burg  im  Rhein,  dicht  unterhalb  Breisachs 
(vergl.  Bd.  5  S.  468). 


1833. 

Graf  Rudolf  von  MontfoH  leistet  seinem  Schiciegervater  dem  Grafen  Ilartmann  von  Grieningen 
das  eidliche  Versprechen,  ihn  in  der  Hälfte  seiner  Güter  im  Alpgau  niemals  zu  beunruhigen, 
noch  mit  dem  Schenken  Heinrich  vofi  Schmalegg  darüber  ohne  seine  Einwilligung  irgend  etwas 

zu  scliaffen  zu  haben. 

1265.     September  18. 

Ego  Rüdolfus  comes  de  Monteforti  notum  fieri  cupio  singulis  et  universis  pre||sencium 
inspectoribus,  quod  ego  iura  vi  comiti  Harlmanno  de  Grüningen*)  socero  meo  et  obliga||vi 


1265.     Oktober  12.  229 

me  per  dictum  iuramentum  fide  media  per  presentes,  ut  ipsum  in  dimidia  parte  bonorum 
suorum  ||  sitorum  in  dem  Albegö*)  nunquam  perturbare  teneor  nee  aliquo  modo 
inpedire,  set  bona  fide  eum  omni  studio  et  quantocumque  fidelius  potero  absque  dolo 
debeo  promovere.  Insuper  promisi  per  ipsum  iuramentum  fideliter  absque  omni  fraude 
et  exceptione  doli,  me  super  dictis  bonis  nunquam  aliquod  placitum  vel  negocium  cum 
H.  pincerna  de  Smalnecke^)  habiturum,  nisi  hoc  fiat  per  bonum  consensum  et  volunta- 
tem  antedicti  soceri  mei,  si  voluerit  interesse  eodem  placito  mecum,  sin  autem  noluerit 
interesse  vel  quod  eum  forte  in  dicto  placito  habere  non  potero,  qualicumque  tune 
modo  ego  cum  dicto  pincera  me  necessitate  cogente  legitima  super  dictis  bonis  placitavero, 
sie  videlicet  sive  ego  predictis  bonis  dem  peeuniam  vel  reeipiam,  sie  dietus  socer  mens 
manebit  mecum  in  equali  porcione  id  est  in  dimidia  parte  pecunie  vel  in  aliis  quibus- 
cumque  rebus,  si  voluerit.  Sin  autem  hoc  noluerit,  tune  dietus  socer  mens  stabit  in 
pristino  statu  et  in  eodem  iure  dictorum  bonorum  omnium  sieut  et  prius.  Et  ut  hec 
promissio  et  iuramentum  fideliter  observata  per  me  permaneant  atque  firma,  ego  dietus 
Rüdolfus  comes  posui  et  obligavi  fideiussorem  sepefato  socero  meo  videlicet  '^Iricum 
fratrem  meum  cum  aliis  fideiussoribus,  qui  dietus  ^1.  fideiussionem  suam  eeiam  iuravit 
per  se  fideliter  observandam.  In  euius  rei  et  facti  testimonium  mei  sigilli  munimine  et 
sigilli  fratris  mei  ^h^ici  ego  preseriptus  R.  comes  feei  presentem  cedulam  roborari. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC^  LX**V^,  XIIII*.  kalendas  Oetobris. 

Nur  noch  vom  2.,  runden  Siegel,  demjenigen  des  Grafen  Ulrich  von  Monlfort,  hängt  ein  Bruchstück  an 
(IV.  A.  2.) :  in  einem  Schilde  die  pfalzgräfliche  Kirchenfahne,  von  der  Umschrift  erhalten :  . . .  CI .  COMITIS  .  DE  .  — 
Regest:  v.  Vanotti,  Geschichte  der  Grafen  von  Monlfort  184-5  S.  52.  474.  —  Stalin  a.  a.  0.  2,  450. 

1)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —  2)  Ueber  den  noch  heutzutage  im  Namen  der  Landschaft  Allgäu  ge- 
Wissermassen  fortlebenden  oberschwäbischen  Alpgau  s.  L.  Baumann  in  Zeitschr.  d.  histor.  Vereins  f.  Schwaben 
u.  Neuburg  2,  1875  S.  1  ff.  —  3)  Schmalegg,  O.A.  Ravensburg. 


1834. 

Der  Kämmerer  Heinrich   von  Bienhurg  schenkt   verschiedene  Eigenleute  j  welche  er  zum  Theil 
früher  an  das  Kloster  Löwenthal   und   das  Deutschordenshaus  zu   Bienburg  geschenkt  hatte, 

unter  Entschädigung  dieser  letzteren  an  das  Kloster  Baind. 

1265.     Oktober  12. 

Hainrieus  camerarius  de  Bigenbure  *)  universis  tarn  presentibus  quam  futuris  notitiam 
subseriptorum.  Singulis  et  universis  exponimus  futurorum  notitie  publieando  ae  seripto 
presenli  manifestius  protestantes,  quod  nos  zementarium  filium  magistri  Conradi  quondam 


230  1265.     Oktober  15. 

de  Bungarten*)  zementarii,  Hainricum  de  Bluzenruti*)  cum  Guta  uxore  sua  ipsorumque 
pueris  monasterio  sanctimonialium  in  Biwende  libera  donatione  contulimus  perpetuo 
possidendas.  Et  licet  Sifridum  Gerdonem  de  Ravenspurg  cum  uxore  et  pueris  suis 
religiosis  feminis  de  Lewenlhal*)  sororibus  et  Hainricum  molendinatorem,  qui  cognomin- 
atus  est  Cerdo,  cum  uxore  ac  pueris  eins  fratribus  sancte  Marie  domus  Teuthonicorum 
lerosolymitane  in  Bigenburc  libera  donatione  similiter  dedissemus,  tamen  de  certa 
conscientia  eosdem  cum  uxoribus  et  pueris  ipsos  monasterio  sanctimonialium  in  Biwende 
contulimus  perpetuo  possidendos,  dantes  pro  recompenso  Sifridi,  uxoris  et  puerorum 
suorum  sororibus  de  Lewental  Conradum  molendinatorem  filium  sororis  Wernheri  villici 
de  Ravenspurc  cum  uxore  ac  pueris  eins  et  prenotatis  fratribus  domus  Teutonicorum 
in  Bigenburc  pro  Hainrico  molendinatore  qui  Cerdo  cognominatur,  uxore  et  pueris  eins 
Hainricum  molendinatorem  castri  de  Bigerburc  cum  uxore  ac  suis  pueris  in  recompenso 
perpetue  possidendos.  Ne  autem  processu  temporis  sceleratus  appetitus  habendi  materiam 
questionis  aut  litigandi  possit  vel  debeat  inter  religionis  personas  aliquo  modo  suscitare 
pretaxatas,  presens  instrumentum  sigillo  nostro,  commendatoris  domus  Theutonicorum 
in  Bigenburc  et  sororum  de  Lewenthai  communitum  sanctimonialibus  de  Biwende  dare 
decrevimus  ad  cautelam,  donationem  nostram  cum  Machtildi  filia  Bertoldi  cognominati 
Haizerman  de  Buchorn*)  zelo  pietatis  commoniti  aucmentantes. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M.  CG.  LXV.,  quarto  idus  Octobris,  IX.  indictione.  Amen. 

Nach  dem  öfters  genannten  Bainder  Copialbuch  S.  45. 

1)  Vergl.  S.  135  Anm.  2.  —  2)  Vergl.  S.  96  Anm.  8.  —  3)  Blilzenreute,  O.A.  Ravensburg.  —  4)  Löwen- 
thal, O.A.  Tettnang.  —  5)  Buchhorn,  hzlge.  Friedrichshafen,  O.A.  Tettnang. 


1835. 

Probst  Otto  von  St.  Wido  in  Speier  gebietet  dem  Kämmerer  in  Murr,  bei  fortdauernder  Wei- 
gerung der  Gemeinde  Rietenau,  die  von  dem  Klostet*  Hirsau  an  das  Kloster  Steinheim  käuflich 
übergegangenen  Eigenthums-,  Patronats-  und  anderen  Rechte  in  Rietetiau  anzuerkennen,  dieselbe 

feierlich  zu  excommuniciren  und  mit  dem  Interdikte  zu  belegen. 

1265.     Oktober  15. 

Otto,  dei  gratia  prepositus  sancti  Widonis  Spirensis,  dilecto  suo  camerario  in  Murre  ^) 
salutem  in  domino.  Cum  priorissa  et  conventus  sanctimonialium  in  Stainhein  ad  ampli- 
andas  possessiones  et  predia  sua  villam  in  Rietnowe*)  cum  iure  patronatus  et  omnibus 
aliis  iuribus  ad  eandem  villam  pertinentibus  compararint  ab  abbate  VoUando  et  eins 
conventu  Hirsowensi,  consensu  episcopi  Spirensis  et  capituli  ut  decuit  accedente,  cui 
empcioni  et  vendicioni  universitas  viiie  predicte  se  opposuit,   ob  quam  rem  ad  nostram 


1265.     Oktober  15.  231 

presenciam  peremptorie  fuerat  evocata  in  feriam  terciam  post  festum  Assumptionis  beate 
virginis  Marie  anno  domini  M*  CC  LX'  IUI.,  sed  quia  nos  predicte  diei  Interesse  [non] 
poteramus,  vices  nostras  quantum  ad  illam  diem  provido  viro  et  discreto  priori  Dominici 
Sepulcri  extra  muros  Spirenses  duximus  coramittendas.  Sane  cum  idem  prior  nostra 
auctoritate  iudicio  presideret  in  die  et  termino  supradicto,  comparuit  coram  eo  vir 
providus  et  discretus  ad  causam  bene,  ut  decuit,  instructus  et  procurator  ad  eandem 
institutus  decanus  in  Stainhein  nominatus,  nuUo  a  parte  adversa  comparente,  sed  contu- 
maciter  se  absentante,  nostrum  iudicium  non  curavit,  petente  predicto  decano  partem 
adversam  pro  contumacia  conderapnari  seu  puniri.  Quare  idem  prior  communicato 
consilio  iurisperitorum  decrevit;  predictura  procuratorem  mittendum  esse  in  possessionem 
causa  rei  petite  ob  contumaciam  partis  adverse  et  hoc  iustitia  exigente.  Cumque  ergo 
predictus  procurator  in  possessionem  rei  petite  missus  suam  possessionem  nancisci  non 
posset,  nos  eandem  universitatem  primo  commoneri  fecimus,  ut  supradicto  procuratori 
priorisse  et  conventus  in  iuribus  omnibus  quemodmodum  Hirsawensibus  fecerant 
respondere[t].  Ipsa  spretis  nostris  monitis  nostre  sententie  acquiescere  non  curavit, 
quare  excommunicati  publice  exstiterunt.  Porro  cum  predicta  universitas  infra  annum 
iudicio  sisti  non  satisc^cferit,  ut  debebat,  nos,  nolentes  iniuriam  facere  partibus  sed  iuris 
ordinem  per  omnia  observare,  crescente  contumacia  crescere  debet  et  pena,  nam  eciam 
facultas  venie  incentivum  tribuit  delinquendi,  anno  revoluto  de  iurisperitorum  consilio 
predictum  decanum  ad  hoc  procuratorem  destinatum  ex  secundo  decreto  constituimus 
verum  possessorem  rerum  petitarum,  inponentes  silencium  parti  adverse,  nisi  super 
proprietate  predictam  priorissam  et  conventum  voluerit  convenire.  Quare  mandamus 
vobis  sub  pena  excommunicationis  iam  in  vos  late,  si  mandatis  nostris  non  obtempera- 
veritis  in  hac  parte,  quatenus  predictam  universitatem  adhuc  presentibus  commoneatis, 
ut  predicte  priorisse  et  conventui  in  iuribus,  quibus  respondebat  abbati  et  conventui 
Hirsauwensi,  plenarie  respondeat  sine  diminucione,  alioquin  ipsam  a  nobis  excommuni- 
catam  publice  nuncietis,  facientes  eandem  ab  omnibus  arcius  evitari  et  quia  per  annum 
et  amplius  iam  in  excommunicatione  perduravit,  ipsam  familiam,  eiusdem  uxores  et 
liberos  nee  non  et  communicantes  eidem  excommunicatos  incensis  candelis  et  pulsatis 
campanis  diebus  dominicis  et  festivis  publice  nuncietis  in  locis  ubi  predicto  procuratori 
hoc  Visum  fuerit  expedire,  supponentes  nichilominus  loca  que  inhabitaverint  et  villam 
Rietnowe  ecclesiastico  interdicto,  quousque  predicli  rubore  confusi  ad  gremium  matris 
ecclesie  revertantur. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC.  LKV".  quinta  feria  ante  festum  beati  Galli. 

Nach  dem  Kloster  Steinheimer  Copialbuch  A.  S.  115. 
1  u.  2)  Vergl.  S.  154  Anm.  1  und  2. 


232  1265.     Oktober  26. 


1836. 

Der  Dekan  Gottfried  von   Vaihingen   verpflichtet  sich  und  seine   Nachfolger  ^   nacfidem  Graf 

Konrad  von  Vaihingen  seinen  Theil  an  dem  Zel^enten  zu  Vaihingen  den  Schwestern  des  Ordens 

der   Reuerinnen   in    Pforzheim   übertragen^    was  seine    Vorgänger   von   dem    Widdum    seiner 

Kirche  an  den  Grafen  entrichtet^  künftighin  an  die  gedachteti  Schwestern  zu  erlegen. 

1265.     Oktober  26. 

Ego  Gottefridus  decanus  de  Vehingen  notum  facio  universis  tarn  presentibus  quam  || 
futuris  presentes  litteras  inspecturis,  quod  licet  dominus  mens  Cunradus  de  Vehingen 
comes  partem  ||  decime  de  Vehingen  contingentem  eum  transtulerit  cum  omni  iure 
competente  sibi,  sicut  patet  ||  per  publicum  instrumentum  exinde  confectum,  ad  possessi- 
onem  sanctarum  monialium  ordinis  Penitentium  apud  Phorzeira,  tamen  tenore  presentium 
hoc  protestor,  quod  quicquid  de  dote  ecclesie  memorate  de  Vehingen  predicto  domino 
meo  Cvnrado  comiti  mei  predecessores  hactenus  iam  solverunt,  ego  et  mei  sucessores 
integraliter  et  sine  contradictione  qualibet  prelibatis  monialibus  inposterum  persolvemus, 
etiam  hoc  adiecto,  si  persone  cuiquam  dicta  decima  nomine  prelibati  comitis  pro  tempore 
aliquo  fuerit  persoluta.  In  cuius  rei  testimonium  et  cautelam  sigilla  venerabilis  doraini . . 
abbatis  de  Mulenbrunne,  dicti  domini  mei  comitis  de  Vehingen  et  meum  presentibus 
sunt  appensa.  Testes  horum  sunt:  Gottebrethus  de  Wizenstein^  rector  ecclesie  de 
Breccingen  *),  Hezelo  plebanus')  de  Haselach  ^),  Heinricus  plebanus  de  Kusselbrunne  *), 
Cvnradus  advocatus  de  Vehingen  dictus  de  Meinsheim^),  Heinricus  frater  suus,  Crapsto**) 
de  Isoldeshusen®)  milites,  Heinricus  Liebenerius,  Bertoldus  dictus  Marscalcus,  Eberhardus 
Hoppho,  cives  de  Phorzeim,  Ctnradus  scultetus,  Marquardus  quondam  scultetus,  Albertus 
Kalthisen,  cives  de  Vehingen  et  ceteri  quam  plures. 

Actum  anno  domini  M"".  CG".  LX"""*.  quinto,  proxima  secunda  feria  ante  Symonis  et  Jude. 

Nach  dem  Originftl  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  3  Siegel:  1)  des  Abts  von  Maulbronn,  aus  grQnem 
Wachs,  stark  beschädigt,  vergl.  unten  Nr.  1906,  2)  des  Grafen  Konrad  von  Vaihingen,  vergl.  S.  217  und  3)  des 
Ausstellers,  vergl.  ebenda.  —  Auszug:   Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  358.  —  Vergl.  oben  S.  216. 

a)  Verschrieben:  pbebanna.  —  b)  Wohl  verschrieben  für  Craphto. 

1  u.  2)  Weissenstein  und  Brötzingen,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  3)  Hohen-Haslach,  O.A.  Vaihingen.  —  4) 
Kieselbronn,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  5)  Wohl  Meimsheim,  O.A.  Brackenheim;  vergl.  übrigens  S.  79  Anm.  1.  — 
6)  Iselshausen,  O.A.  Nagold. 


1265.    November  1  und  November  2.  233 

1837. 

Bischof  Iring  von  Wirzburg  bestätigt  auf  Bitte  des  Rektors  des  k.  Geistspitals  zu  Wimpfen 
Theoderich   eine   wörtlich   eingerückte  Urkunde   seines   Amtsvorgängers  Bischofs  Hermann  in 

Betreff  des  Patronaisrechts  der  Kirche  zu  Flein. 

Wirzburg  1265.     November  1. 

Iringus  del  gracia  Herbipolensis  episcopus.  Noverint  universi  huius  pagine  inspec- 
tores,  quod  frater  Theodricus  sacerdos,  rector  domus  hospitalis  ||  sancti  Spiritus  in 
Wimpina,  ad  nostram  accedens  presentiam  litteras  bone  memorie  Her.  predecessoris 
nostri  nobis  exhibuit  supplicans  ||  humiliter,  ut  processum  in  eisdem  litteris  expressum 
ratum  habere  de  nostra  speciali  gracia  dignaremur,  quarum  litterarum  tenor  per  omnia 
talis  erat.  Nunmehr  folgt  die  Bd.  5  S.  33  gedruckte  Urkunde  Bischof  Hermanns  von  Wirz- 
burg vom  19.  September  1253  und  heisst  es  dann  weiter:  Nos  igitur  eiusdem  rectoris 
precibus  inclinati  processum  ipsum  gratum  habemus  per  omnia  atque  ratum,  presentes 
litteras  super  eo  dicte  domui  in  testimonium  concedentes  sigilli  nostri  munimine  roboratas. 

Datum  Herbipoli,  anno  domini  M^  CG®.  LX"*.  quinto,  kalendis  Novembris,  indictione 
IX*.,  pontificatus  nostri  anno  duodecimo. 

Nach  dem  Original  im  Germanischen  Nationalmuseum  zu  Nürnberg.  Sehr  beschädigtes  Siegel  des  Aus- 
stellers, schon  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  225  und  oben  S.  146,  beschrieben. 


1838. 
Esslingen  1265.     November  2. 

Schultheiss  Marquard  von  Esslingen  beurlcundety  dass  Gisela,  relicta  quondam  Hartm^di 
dicti  Isenmanger,  quondam  concivis  nostri,  mit  ihrer  Schwester  Judinta  5  Jauchert  Wein- 
berge  in  Strivmphilbach *)  und  einen  in  Berge")  dictum  Raidlinswingart ,  welche  sie  nach 
dem  Tode  ihres  Mannes  erworben,  vor  den  Richtern  Hugo  von  Ulm  und  Heinrich  von  Griu- 
ningin*)   detn  Kloster  Salem  um  ihrer  und  ihrer  Eltern  Seelen  Heils   willefi  übergeben   habe. 

Acta  sunt  hec  apud  Ezzelingin,  anno  domini  M^  CC^  LXV.,  in  Conmemoratione 
omnium  animarum,  .  .  testibus  .  .  Hugone  et  Hainrico  iudicibus  supradictis  et  R^dolfo 
Hasenzagel,  de  fratribus  vero  de  Salem  .  .  In  cuius  facti  evidentiam  et  robur  perpetue 
firmitatis  presens  instrumentura  ad  petitionem  partium  exinde  confectum  conmunivimus 
sigillo  nostro. 

Auszug  nach  dem  Salemer  Copialbuch  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe,  Tora.  111.,  p.  173  Nro.  GXLII.  — 
Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  464. 

1)  Strömpfelbach,  O.A.  Waiblingen.  —  2)  Wohl  Berg,  Vorstadt  von  Stuttgart.  —  3)  Ohne  Zweifel  Markgrö- 

ningen,  O.A.  Ludwigsburg.  _ 

VI.  "         '  30 


234  1265.    November  13. 

1839. 

Graf  Otto  von  Eberstein  beurkundet,  dass  er  sich  mit  dem  Edlen  Konrad  dem  Aelteren  von 
Krautheim f  dem  Oheim  seiner  verstorbenen  Gemahlin  Beatrix,  wegen  der  Güter,  welche  nach 
Konrads  und  seiner  Gemahlin  Kunigunde  Tod  an  ihn  und  seine  Erben  fallen  sollen,  verglicJien  habe, 

Krantheim  1265.     November  13, 

Nos  Otto,  dei  gratia  comes  de  Eberstein*),  universis  presens  scriptum  iiispecturis 
notum  fieri  desiderarnus,  quod  de  bonis  domini  ||  Cunradi  seiiioris  nobiiis  de  Cruthein  *), 
patrui  nostre  coniugis  Beatricis  olim  defuncte,  que  ad  nos  et  nostros  heredes  post  mortem 
suam  et  domine  Kvnigundis  ||  uxoris  sue  legitime  devolventur,  inter  nos  et  ipsum 
conditio  talis  est  facta  et  solempniter  confirmata,  videlicet  quod  dominus  Cunradus 
nobiiis  de  Cru||theim  et  domina  Kvnegundis  uxor  sua  predicti  bona  sua  in  Cleppheshein  *), 
quamdiu  vixerint,  libere  possidebunt  et  altero  eorum  etiam  de  medio  sublato  alter, 
quamdiu  fuerit  superstes,  eadem  bona,  sicut  ambo  possederant,  possidebit.  Torcular 
vero  suum,  prata  et  vineas  suas  in  eadem  villa  sitas  conditio  non  tangit  predicta,  que 
omnia  monaslerio  sanctimoniälium  in  Valle  Gratie  contulit  in  perpetuum  possidenda; 
bona  quoque  subnotata,  scilicet  curiam  in  Bickental*),  curiam  Crugelini  cum  suis  alti- 
nentiis  in  Bachestat*),  curiam  in  superiori  Witegestat®),  bona  in  Wellendorf'),  pensionem 
unius  libre  Hallensium  de  molendino,  vineas  sitas  in  Brunsberc*)  apud  inferius  Halle  ^), 
molendinum  Wernheri  in  EberstaP®)  et  terciam  partem  de  duabus  partibus  decime  ibi- 
dem dominus  Cvnradus  et  domina  Kvnigundis  supradicti,  quamdiu  ambo  vixerint,  in 
libera  tenebunt  cum  suis  fructibus  possessione,  altero  tamen  eorum  de  medio  sublato 
ad  nos  et  nostros  heredes  eadem  bona,  hoc  est  curiam  in  Bickental  cum  bonis  aliis  in 
littera  subsequentibus  et  tercia  parte  duarum  partium  decime  in  Eberstal,  devolventur, 
quoniam  illas  duas  partes  preter  terciam  partem  eiusdem  decime  monasterio  contulit 
supradicto.   In  cuius  rei  testimonium  presentem  paginam  nostro  sigillo  porrigimus  roboratam. 

Actum  in  Cruthein,  viris  presentibus  honestis  domino  Craftone  de  Lär"),  Symone 
de  Berlechingen  "),  Cunrado  dicto  de  Sweineburc  ^^  militibus,  Nendingo  de  Hermotehusin  **), 
Dietherico  sculteto  nostro  in  Crutheim  et  aliis  quampluribus  fide  dignis,  anno  domini 
M"".  CG".  LX.V^,  indictione  octava,  in  die  sancti  Brictii. 

Nach  dem  Originale  des  fürstl.  hohenlohischen  Archives  zu  Oehringen.  Abhängend  das  bereits  öfters,  z.  B. 
Bd.  5  S.  55  und  oben  S.  26,  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  —  Auszug:  Hanselman  n ,  Diplomat.  Beweis  1, 420. 

1)  Ebersteinburg  bei  Baden-Baden.  —  2)  Altkrautheim,  O.A.  Känzelsau.  —  3)  Kiepsau,  bad.  B.A.  Tauber- 
bischofsheim. —  4)  Abgeg.  Ort  in  der  Gegend.  —  5  u.  6)  Bobstadt,  Ober-,  Unter-,  Wittstadt,  bad.  B.A. 
Tauberbischofsheim.  —  7)  Wie  Anm.  4.  —  8  u.  9)  Braunsberg,  abgeg.  und  dem  Namen  nach  in  dem  heuligen 
Weinbergsgewand  Braunsberg,  östl.  von  Niedernhall,  O.A.  Künzelsau,  erhalten.  —  10)  Ebersthal,  O.A.  Kunzelsau.  -^ 
11)  Lohr,  O.A.  Crailsheim.  —  12)  Berlichingen,  O.A.  Künzelsau.  —  13)  Schweinsberg,  bad.  B.A.  Wertheim.  — 
14)  Hermuthausen,  O.A.  Künzelsau. 


H65.     November  14.  235 

1840. 

Heinrich  von  Ravensburg  beurkundet,  dass  dei^  Sohn  seines  Vetters,  der  Kämmerer  Heinrich 
von  Bienburg,  mit  seiner  Mutter*  Engdburg  einen  Hof  und  eine  Mühle  in  Guggenhausen,  sowie 
verschiedene,   zum  Theil  früher  von  ihm   anderswohin  vergabte  Eigenleute  dem  Kloster  Baind 

geschenkt  habe. 

Baind  1265,     November  14. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  inconraodis  occurritur  et  future 
questionis  materia  ||  totaliter  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  hummane  scripturarum 
testimonio  conservantur  ||.  Nos  igitur  Hainricus  de  Rauensburc  ad  memoriam  singulo- 
rum  et  omnium  perducimus  ac  futurorum  nolicie  ||  declaramus  scripto  presenti  publice 
protestantes,  quod  Hainricus  camerarius  de  Bigenburc^),  filius  patruelis  nostri,  una  cum 
Engelburgi  matre  sua  curiam  et  molendinum  in  Gugenhusen*)  cum  omnibus  suis  per- 
tinentiis,  cultis  et  incultis,  tactis  aut  non  tactis,  prout  ipsam  a  suis  progenitoribus 
proprietatis  nomine  possederunt,  et  Conradum,  villicum  curie  prenotate,  Adelhaidim 
uxorem  suam  ac  pueros  eorundem,  Conradum  servum  et  Adelhaidim  ancillam  eisdem 
famulantibus*),  Conradum  Gaizarium  de  Rauensburc,  Burkardvm  Zerarium,  fratrem  ipsius, 
Fridericum  de  Otehburon '),  uxores  et  pueros  eorundem,  Sifridum  de  Hagenowe*)  et  .  . 
fratrem  ipsius,  pratum  Hartmanni  in  Onreit*),  Conradum  zementarium,  filium  quondam 
magistri  Conradi  zementarii  de  Büngarton®),  Machthildim  filiam  Bertoldi  cognominati 
Haizerman  de  Büchorn'),  Hainricum  de  Blizunruti*)  et  Gütam  uxorem  eins  cum  suis 
pueris,  Wernherum,  Conradum  et  Wernherum,  filios  sororis  Wernheri  villici  de  Rauens- 
burc, monasterio  sanctimonialium  in  Biwende  libera  donatione  contulit  perpetuo  possi- 
dendos.  Et  licet  Siveridum  Cerdonem  de  Rauensburc  cum  uxore  et  pueris  eins  religiosis 
feminis  sororibus  de  Lewental^)  et  Hainricum  molendinatorem  qui  cognominatur  Cerdo 
cum  uxore  et  pueris  suis  fratribus  sancte  Marie  domus  Theutunicorum  lerosolimitane 
in  Bigenburc  donatione  libera  contulisset,  de  certa  tamen  conscientia  cambiens  eosdem 
cum  uxoribus  et  pueris  eorundem  ipsos  prenotato  monasterio  sanctimonialium  in  Biwende 
contulit  perpetuo  possidendos,  dans  pro  reconpenso  Sifridi  Cerdonis,  uxoris  et  puerorum 
suorum,  sororibus  de  Lewental  Conradum  molendinatorem  filium  sororis  Wernheri  villici 
de  Rauensburc  cum  uxore  et  pueris  eins  et  fratribus  domus  Theutunicorum  in  Bigen- 
burc pro  H.  molendinatore  qui  cognominatus  est  Cerdo,  uxore  ac  pueris  suis,  Hainricum 
molendinatorem  castri  de  Bigenburc  cum  uxore  suisque  pueris  in  reconpenso  perpetuo 
possidendos.  Ne  autem  zeleratus  appetitus  habendi  litigandi  aut  questionis  materiam 
personis  religiosis  possit  aut  debeat  suscitare  in  posterum,  presens  instrumentum  pro 
testimonio  libere    donationis    ipsius    camerarii    ac   evidenti    inditio   concambii   prenotati 

30* 


236  1265.     Dezember  12. 

sigillo  nostro  et  Hainrici  camerarii  de  Bigenburc  memorati,  sororum  de  Lewental  ac 
conmendatoris  domus  Theutunicorum  in  Bigenburc  conmunitum  pretaxatis  monialibus 
in  Biwende  contulit  ad  cautelam. 

Acta  sunt  hec  apud  Biwende,  anno  domini  millesimo  CG.  LXV.,  XVIII.  kalendas 
Decembris,  IX.  indictione. 

An  weissen  leinenen  Schnüren  4  Siegel:  1)  des  Kämmerers  Heinrich  von  Bienburg,  schildförmig,  53,45  mm 
(IV.  A.  1.):  ein  schreitender  Leopard,  darunter  als  Beizeichen  ein  Stern,  Umschrift:  f  Si^*^/wm  HAINRICI :  CAME- 
RARII:  DE :  BIGENBVRG ;  2)  des  Komthurs  von  Bienburg,  rund,  40  mm  (IL  B.):  ein  männlicher  Rumpf  mit 
Heiligenschein,  in  welchem  das  Deutschordenskreuz  (der  untere  Arm  durch  den  Rumpf  verdeckt),  Umschrift:  f  S. 
COMMENDATORIS .  DE .  BIENBVRC ;  3)  des  Gonvents  von  Löwenthal,  spitzoval,  50,27  mm  (IL  B.):  eine  Löwin, 
unter  welcher  2  Junge,  Umschrift:  f  S  .  CONVENT  .  SOROR .  IN  .  LEWENTAL  .  ORDINIS  .  PRED . ;  4)  des  Aus- 
stellers, schildförmig,  c.  50,  c.  45  mm  (IV.  A.  1.):  ein  stehender  Leopard,  darunter  als  Beizeichen  ein  Kreuz,  Um- 
schrift: t  Si^*7/Mm .  HAINRICI .  DE  .  RAVINSPVRG. 

a)  So  deutlich  die  Urkunde. 

1)  Vergl.  S.  135  Anni.  2.  —  2)  Guggenhauseii ,  O.A.  Saulgau.  —  3)  Ottobeurerhof,  O.A.  Riedlingen.  — 
4)  Hagnau,   bad.   B.A.    Ueberlingen.  —  5)  Vergl.  Bd.  4,   S.  391  Anm.  1.  -   6-9)  Vergl.  S.  230  Anm.  2-5. 


1841. 

Pabst  Clemens  IV.  anempfiehlt  dem  Bischöfe  von  Trief d  die  auf  Bitte  des  Abts  und  Convents 

von    Weingarten   durch   ihn   beicilligte   Einverleibung   der  Einkünfte   der  St.  Georgskapelle  zu 

Lana  in  genanntes  Kloster  und  verbietet  dem  Bischof  und  dem  Grafen  von  Tirol,  das  letztere 

in  Ausübung  seines  Patronaisrechts  über  die  St.  Pankrazkirche  in   Ulten  zu  schädigen. 

Pet^ugia  1265.     (91266).     Dezember  12. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  fratri  .  .  Tfidentino  episcopo 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Quoniam  referentibus  dilectis  filiis  .  .  abbate  et 
conventu  monasterii  in  Wingart,  ordinis  sancti  Benedict! ,  Constantiensis  diocesis,  nobis 
plene  constitit,  quod  bona  eorum  adeo  sint  inculta,  ut  de  percipiendis  ab  eisdem  usuris 
non  parvam  sustineant  diminucionem,  quibus,  ut  apostolice  beningnitatis  interest,  miseri- 
corditer  concurrentes  provida  dispensatione  indulgemus  eisdem,  quatenus  dotis  sive  deci- 
marum  redditus  cappelle  sancti  Georii  apud  Lonan*),  tue  diocesis,  deinceps  singulis  annis 
percipiantur,  iuste  ac  canonice  divinis  in  ea  consueto  more  procuretis').  Ideoque  frater- 
nitati  tue  mandamus,  ut  salva*")  ecclesie  debita  iusticia  ob  reverenciam  apostolice  sedis 
huic  indulgencie  dictos  red[d]itus  depreciando  non  deroges  nee  quisquam  te  abeunte 
tuorum  successorum  intendat  obiurgare,  nee  valeant  dicti  abbas  et  conventus  compelli 
per  apostolice  sedis  aut  eins  legatorum  literas,   ut  cuiquam  conferant  dictam  capellam, 


1265.     Dezember  12.  237 

cuius  patronatus  ipsis  competit,  non  obstante  si  specialiter  de  huiusmodi  indulgencia 
faciant  mentionem.  Ab[b]as  eciam  sua  peticione  nobis  monstrarunt*),  quod  tua  frater- 
nitas  nee  non  et  noster  filius  .  .  comes  de  Tirol  contra  privilegia  Romanorum,  pontificum 
alternatis  vlcibus  in  iure  patronatus  ecclesie  sancti  Pancracii  in  Vltun*)  evidenter  eis 
confirmato  ipsos  collationem  anticipando  nichilominus  contendatis  ac  disponatis  divestife, 
quam  iniuriam  forte  ipsis,  ut  opinamur,  nescienter  illatam  de  cetero  salubriter  volentes 
detruneare  vobis  utrisque  indicimus,  ne  in  derisura  apostolice  auctoritatis  desipiatis 
amplius  presumentes  iam  fate  ecclesie*)  investituram  vestre  dicioni  vendicare,  ne*)  si 
forte  alter  vestrum  per  priora  instrumenta  poterit  hoc  de  iure  sufficienter  probare. 
Alioquin  si  quis  in  prescriptis  molestus  eis  extiterit,  omnipotentis  dei  et  apostolorum  eins 
Petri  et  Pauli  indingnationem  noverit  se  incurrisse  atque  in  extremo  examine  non  dubitet 
districte  ulcioni  subiacere. 

Datum  Perusii,  IL  idus  Decembris,  pontificatus  nostri  anno  secundo.  *) 

Nach  einem  Vidimus  auf  italienischem  Pergament  (mit  einem  Notariatssignet  an  der  Spitze).  Dasselbe 
beginnt  folgendermassen :  „Anno  domini  millesimo  CCLXXV  indictione  tercia^  die  nono  exeuntis  Octubris,  ad 
Uollan^)  in  curia  Olrici  Houerii  in  presentia  domini  Hainrici  capellani  de  Weingart^  domini  Hartemanni  plebani 
de  [M]aies  0  *) ,  domini  Uolcbemari  plebani  de  Lonan ,  Gebeni  et  suorum  fratrum  Hainci  Pfaffi  et  Alberti  de 
Maienberch  ^),  Friderici  Hellerii,  Reimanni  de  Uollan,  Olrici  Zehen tenerlK)  de  Lanan  et  aliorum  item  rogatorum, 
ibique  dominus  Heremaimus  venerabilis  abbas  sancti  Martini  de  Weingarten  rogavit  me  infrascriptum  Bertclotum 
notarium,  ut  sibi  exemplarem  literam  bullatam  et  cedula  integra  et  illesa,  tenor  qualls  talis  est/'  schliesst 
mit  den  Worten:  ,,Ego  Bertelotus,  nolarius  domini  H.**)  regis,  hanc  literam  bullatam  vidi  et  legi  et  sicut  inMJIa 
continebatur  ita  et  in  ista  continetur,  nichil  addens  vel  minuens  nisi  forte  literam  sillabam  vel  punctum  et  hoc 
sine  fraude,  meum  singnum  aposui  atque  me  subscripsi'*  und  trägt  auf  dem  Rücken  folgende  ziemlich  gleichzeitige 
Aufschrift:  „Rescriptum  litere  papalis  de  verbo  ad  verbum  pro  ecclesiis  in  Vltun  et  sancti  Georgii  apud  Lounon'*. 

a)  Wohl  verschrieben  für  procuratis,  —  b)  Hier  ist  eine  Lücke  für  den  Namen  der  Kirche.  —  c)  In  diesem  Satze 
fehlt  entweder  hinter  abbas :  et  conventus,  oder  sollte  es  monairavit  lieissen.  —  d)  In  der  Vorlage  verschrieben :  ecclesia.  — 
e)  Vielleicht  verschrieben  für  nee.  —  {)  Der  Anfangsbuchstabe  fehlt  in  Folge  einer  Lücke  im  Pergament,  er  ergibt  sich 
aber  aus  der  entsprechenden  Vidimationsforniel  der  Urkunde  vom  29.  Dezember  1266.  —  g)  Dieses  Z  hat  eine  seit 
dem  12.  Jahrhundert  in  Italien  und  Frankreich  häufige  Form. 

*)  In  diesem  Datum  steckt  ein  Fehler,  wohl  ein  Schreibfehler  der  Abschrift.  Nach  Potthast  a.  a.  0.  S.  1575, 
1604,  1626,  befand  sich  Pabst  Clemens  IV.,  welcher  hier  wohl  allein  in  Betracht  kommen  kann,  zu  Perugia  nur  im 
Dezember  1265,  seinem  ersten  Pontifikatsjahre ,  sonst  stets  zu  Viterbo,  es  kann  der  Fehler  somit  im  Orte  oder  im 
Jahre  liegen,  da  nun  aber  ein  Verschreiben  bei  einer  Jahreszahl  doch  eher  anzunehmen  ist,  als  bei  einem  Ortsnamen, 
zumal  wenn  dieselbe  in  Zahlzeichen  geschrieben  war,  so  ist  wahrscheinlicher,  dass  es  statt  anno  9ectmdo  heissen  soUte 
anno  primo. 

**)  Dieses  //  bedeutet  ohne  Zweifel  Henricus,  d.  h.  den  in  der  Namensform  Enzio  bekannteren  natüdichen  Sohn 
K.  Friederichs  II.  f  1272,  welcher  im  J.  1238  Adelasia,  die  Erbin  der  beiden  Judicate  Torre  und  Gallura  in  Sardinien, 
heirathete,  in  Folge  hievon  den  königlichen  Titel  annahm  und  sich  auch  noch  in  seinem  Testamente  vom  6.  März  1272 
Hettricus  dei  gratin  rex  Sardiniae  nannte.  In  seinem  Dienste  wäre  somit  dieser  Notar,  ohne  Zweifel  ein  Südtiroler,  früher 
gestanden.  (Ein  Bertholotus  sacri  palatii  notariua  kommt  auch  in  einer  Urkunde  des  Markgrafen  Bonifazius  von  Mont- 
terrat  über  Verhandlungen  mit  Gesandten  K.  Friederichs  II.,  dd.  Chivasso  4.  August  1239,  bei  Winkelmann,  Acta  Imperii 
inedita  seculi  XIII.  et  XIV.  1,  528.  vor). 

1 — 5)  Niederlana;  Ulten;  Völlan,  Dorf  der  Gem.  Tisens;  Unter-Mais;  Schlossruine  Mayenburg  bei  Völlan, 
sämmtlich  tirol.  L.G.  Lana. 


238  1265.     Dezember  18. 


1842. 

Probst    Wernher,   Dekan   Hermann  und   Kapitel  von    Wimpfen   verleihen   dem   Schultheissen 
Dietmar  von  Grossgartach  ihren  dortigen  Hof  und  Kleinzehenten  als  Erblehen. 

Wimpfen  1265.     Dezember  18. 

Nos  Wernherus  prepositus,  Her.  decanus  et  capitulum  Winpinensis  ecclesie  tenore 
presentium  profitemur,  quod  de  conmuni  consilio  curiam  nostram  ia  maiori  Gartach*) 
cum  agris  attinentibus  circiter  duo  iuga  boum  concessimus  Dielmaro  sculteto  ibidem 
iure  hereditario  possidendam,  ea  videlicet  adiecta  et  expressa  condicione,  quod  terciam 
partem  de  eisdem  bonis  provenieiitem  nobis  integraliter  sine  dampno  quolibet  representet 
et  ut  iura  advocaticia  sine  omni  dampno  ecclesie  nostre  persolvat.  Maldrum  siliginis, 
maldrum  spelte,  maldrum  avene  sibi  contulimus  singulis  annis  in  reconpensam.  Addi- 
dimus  etiam  sibi  de  speciali  nostra  gralia  minutam  decimam  infra  septa  cum  lino, 
piris  et  pomis,  que  pro  parte  nostra  nobis  cedere  de  iure  tenentur.  Post  obitum  vero 
suum  et  uxoris  sue  unus  heredum  suorum  ipsis  bonis  integris  et  indivisis  permanentibus 
sumptibus  propriis  bene  et  fideliter  excolere  tenetur  fimum  in  eisdem  bonis  habitum  et 
coUectum  integre  super  eadem  bona  deducendo.  Hoc  adiecto  quod  si  minus  bene  coluerint, 
quod  manifesta  et  ratione  probabili  poterit  conprobari,  ipsa  bona  ad  ecclesiam  Winpi- 
nensem  predictam  redeant  libera  et  soluta.  Addimus  preterea,  quod  idem  scultetus 
vel  quicumque  heredum  suorum  bona  predicta  excoluerit  fidelitatem  ecclesie  nostre  sicut 
alii  mansionarii  nostri  iuret  firmiter  conservandam.  Testes  qui  supradictis  omnibus 
interfuerunt  et  audiverunt  hü  sunt :  Her.  decanus,  R.  de  Titensheim  %  C.  de  Heilprunn  % 
milites  de  Eicholfishein  *) ,  scilicet  H.  C.  et  G. ,  H.  de  Gartach,  Albertus  Kiuer,  H. 
scultetus,  Gumbertus  Gabiler.  In  cuius  rei  testimonium  et  stabilem  firmitatem  presens 
scriptum  inde  fieri  fecimus  sigillo  venerabilis  domini  prepositi,  capituli  Winpinensis, 
domini  E.  de  Winsperc*)  et  civitatis  Winpinensis  sigillis  conmunitum. 

Acta  sunt  hec  in  Winpina,  anno  domini  M*.  CG*.  LXV^,  proxima  sexta  feria  ante 
Nativitatem  domini. 

Nach  dem  Necrolog  des  Stifts  Wimpfen  aus  dem  13.  Jahrhundert  im  grossh.  hessischen  Archiv  zu  Darmstadt,  fol.  2. 

1)  Gross-Gartachy  O.A.  Heilbronn.  —  2)  Wohl  Diedesheim,  bad.  B.A.  Mosbach.  —  3)  Heilbronn,  O.A.  Stadt.  — 
4)  Gross-  u.  Kleineicholzheim,  bad.  B.A.  Adelsheim.  —  5)  Weinsberg,  O.A.Stadt. 


1265  und  1266.  239 


1843. 


Pahst  Clemens  IV.  beauftragt  deti  Probst  von  Backnang ,  den  in  dem  Streite  der  Kirche  zu 
Mlwangen  mit  Friederich  Herrn  von  Truhendingen  über  das  Patronatrechi  der  Pfarrkirche 
in  Gunzenhausen  zu  Gunsten  der  ersteren  ergangenen  gerichÜichen  Spruch  des  Bischofs  von 

Eichstätt  zum   Vollzug  zu  bringen. 

Perugia.     Ohne  Zeitangabe  (zwischen  1265  Februar  5  und  1266  April  19  V). 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio,  preposito*)  ecclesie  de  Bagge- 
nanc*),  Spirensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Dilectus  filius  abbas 
monasterii  Elwacensis,  ordinis  sancti  Benedicti,  sua  nobis  peticione  monstravit,  quod 
cum  inter  ipsum  et  nobilem  virum  Fridericum  dominum  de  Trvhendingen  *),  Eistetensis 
diocesis,  super  iure  patronatus  ecclesie  in  Gunzenhusen  *)  eiusdem  diocesis,  quod  uterque 
ipsorum  ad  se  spectare  dicebat,  coram  venerabili  fratre  nostro  .  .  Eistetensi  episcopo 
auctoritate  ordinaria  questio  verteretur,  idem  episcopus  cognitis  ipsius  cause  meritis  et 
iuris  ordine  observato  diffmitivam  pro  ipso  abbate  sententiam  promulgavit,  quam  ipse 
petiit  apostolico  munimine  roborari.  Quocirca  discretioni  tue  per  apostolica  scripta 
mandamus,  quatenus  sententiam  ipsam,  sicut  est  iusta,  facias  per  censuram  ecclesiasticara 
appellatione  remota  firmiter  observari.     Datum  Pervsii  et  cetera. 

Nach  der  unten  folgenden  Urkunde  des  Backnanger  Probsts  von  1266  Juni  18. 

a)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  eingesetzt. 

*)  Von  der  Wahl  Clemens  IV.  am  5.  Februar  1265  an  bis  19.  April  1266  ist  Perugia  fast  der  ausschliessliche  Aus- 
stellungsort Yon  Urkunden  dieses  Pabstes. 

1)  Backnang,  O.A.Stadt.  —  2)  Truhendingen,  Schlossruine  bei  Altentrüdingen,  bair.  A.6.  Wassertrüdingen.  — 
3)  Gunzenhausen,  bair.  B.A.Sitz. 


1844. 

Bischof  Eberhard   von  Constanz  vollzieht  den  Auftrag   Pabst   Clemens  IV.,   die   auf  Grund 
und  Boden  des  Klosters  vom  Garten   der  h.  Maria  bei  Ulm  (Kloster  Söflingen)  liegende  St. 

Lorenzkapelle  diesetn  Kloster  einzuverleiben. 

Um  1266. 

Omnibus  Christi  fidelibus  presentium  inspectoribus  Eberhardus,  dei  gratia  Constantien- 
sis  episcopus,  subscriptorum  notitiam  cum  salute.  Presentes  noverint  et  futuri,  nos 
venerabilis  in  Christo  patris  ac   domini  Clementis   sacrosancte  Romane  ecclesie  summi 


240  1266. 

pontiflcis  in  hec  verba  litteras  recepisse.  Nun  folgt  die  oben  S.  180  gedmckte  Urkunde 
Pabst  Clemens IV.  (zwischen  1265  Februar  und  1268  November  29)  und  heisst  es  dann  weiter: 
Pastoralis  igitur  officii  debito  nos  urgente,  quo  omnium  ecclesiarum  et  ecclesiasticarum 
personarum,  maxime  autem  religiosarum,  profectibus  tenemur  intendere  et  saluli,  prefate 
abbatisse  et  conventui  monasterii  de  horto  S.  Marie  iuxta  Ulmam,  ordinis  sancte  Cläre, 
que  ad  laudem  et  gloriam  nominis  Jesu  Christi  orationibus  psalmodiis  et  vigiliis  cha- 
ritatis  studio  super  vires  femineas  se  attenuant  et  exerceut  indigentiis  et  necessitalibus, 
compatiamur  exigentibus  devotionis  nieritis  earundem  et,  ut  plenius  earum  quieti  paci 
et  utilitati  consulatur,  auctoritate  nobis  de  mandato  aposlolico  indulta  ipsis  coneedimus 
de  gratia  special!,  ut  capellam  in  Söflingen*),  in  qua  ius  obtinenl  patronatus,  mense 
sue  ac  propriis  usibus  valeant  deputare.  Ita  tarnen,  quod  dicta  abbatissa  et  eonventus 
faciant  in  ea  per  proprium  vel  alium  presbyterum  in  divinis  officiis  congrue  deserviri. 
In  cuius  evidentiam  presens  scriptum  ipsis  concessimus  sigilli  nostri  robore  communitum. 

Nach  einer  unbeglaubigten  Abschrift  des  17.  Jahrhunderts,  wobei  jedoch  die  e  statt  der  ae  wiederhergestellt  sind. 
a)  Im  Original  stand  wohl  Sevelingen  oder  eine  ähnliche  Form. 


1845. 

Abt  Burkhard  von  Alpirsbach  ve^'kauft  mit  Einwilligung  seines  Kapitels  dem  Abt  Eberhard  und 
,    Convente  von  Bebefthäusen  alle  Güter  seines  Klosters  in  Thailfingen  um  90  ff  Tübinger  Münze. 

1266. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Que  geruntur  sub  momentis 
temporum,  hec  debiti  ||  vigoris  incurrunt  naufragium  oblivionis  repagulo  prepedita, 
nisi  litterarum  ac  testium  subvenerint  ||  argumenta.  Quapropter  nos  frater  Bvr.  dictus 
abbas  in  Aelpirspach  tenore  presentium  publice  protestando  ||  transmitti  volumus  notitie 
posterorum,  quod  nos  de  coniventia  pariter  et  consensu  nostri  capituli  venerabilibus  et 
in  Christo  dilectis  E.  videlicet  abbati  de  Bebinhvsen  et  suo  conventui  omnia  bona 
nostra  in  Thalvingen*)  sita,  cum  omnibus  ipsorum  bonorum  attinentiis,  pro  nonaginta 
libris  Tuwingensis  monete  vendidimus,  huiusmodi  prestita  cautione,  quatinus  dicta  bona 
cum  omni  iure,  forma  et  modo ;  quo  nos  hactenus  ipsa  possedimus ,  iam  dicto  quoque 
cedant  conventui  de  Bebinhvsen  et  ibidem  ecclesie  nunc  deinceps  integraliter  possidenda. 
Ut  autem  rata  et  inconvulsa  valeant  permanere,  presentem  cedulam  cum  annotatione  testi- 
um conscribi  fecimus  et  non  solum  nostro,  sed  etiam  nostri  capituli  sigillo  fecimus  roborari. 


1266.  241 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*.  LX°.  VP.  Testes  autem  hü  fuerunt :  Bur.  abbas 
de  Aelpirspach,  H.  prior,  L.  prepositus,  V.  cellerarius,  C.  camerarius  dictus  Moner,  Ber. 
advocatus  de  Domstetin*),  item  E.  abbas  de  Bebinhvsen,  Wer.  prior,  F.  cellerarius, 
A.  et  A.  monachi  eiusdem  cenobii,  item  F.  miles  dictus  Herthser,  Wer.  et  Wer.  milites 
de  Zelle ^,  C.  et  Ber.  milites  de  Lustenowe*),  H.  minister,  item:  H.  canonicus  de  Spira, 
H.  decanus  de  Ofterdingen  *) ,  C.  plebanus  de  Tuzzelingen  ^) ,  Bur.  plebanus  de  Wilon^), 
C.  plebanus  de  Lustenowe  et  alii  quam  plures. 

Siegel:  1)  des  Abts  Burkhard  von  AJpirsbach,  spitzova),  50,34  mm  (III.  A.  2.  a.):  der  stehende  Abt,  in  der 
Rechten  den  Stab,  in  der  Linken  ein  Buch(?)  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  St^/tim . BVRCARDI . 
ABBATIS .  DE .  ALP('tr;SBACH ;  2)  des  Kapitels  von  Alpirsbach ,  rund ,  c.  34  mm  (IL  A.) :  Brustbild  des  h. 
Be^'edikt,  eine  Tonsur  auf  dem  Kopfe,  mit  der  Linken  einen  Abtsstab  über  die  Schulter  haltend,  Aufschrift,  z.  Th. 
nich*.  sehr  deutlich  erhalten,:  SCS . BENEDICT .. .  (N  und  E  verbunden;  hiernach  ist  die  Beschreibung  des 
Siegels  in  Bd.  5  S.  83  zu  berichtigen).  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  208. 

1)  Thai)(]ngen,  O.A.  Herrenberg.  —  2)  Dornstetten,  O.A.  Freudenstadt  —  3)  ?  Schenkenzell ,  bad.  B.A. 
Wolfach,  oder  Zell  unter  Aichelberg,  O.A.  Kirchheim;  vergl.  Bd.  5  S.  352.  —  4)  Lustnau,  O.A.  Tübingen.  — 
5)  Ofterdingen,  O.A.  Rottenburg.  —  6  u.  7)  Dusslingen  und  Weilheim,  O.A.  Tübingen. 


1846. 

i>^'  Edle  Kraft  von  Hohetüohe  befreit  das  Kloster  Gnadenthal  und  seinen  daselbst  sich  auf- 
haltenden Oheim  Konrad  von  Krautheim  bei  der  Durchfuhr  ihrer  Gilter  durch  seine  Herrschaft 

von  allem  Zoll  und  Ungeld. 

1266. 

Cognoscant  igitur  universi  presentem  paginam  inspecturi,  quod  nos  Crafto  ||  nobilis 
de  Hohenloch  tantam  graliam  fecimus  claustro  in  Gnadental  ||  et  avunculo  nostro 
domino  C.  de  Gruthein,  qui  residenciam  facit  apud  ||  predictum  claustrum,  quod  nego- 
ciatores  supradicti  claustri  et  avunculi')  nostri  G.  de  Gruthein  cum  bonis,  que  predicto 
claustro  vel  avunculo  nostro  sepedicto  titulo  propri^retatis  adtinent,  absque  uUa  inpeticione 
sive  telonyo,  quod  dicitur  zol  vel  ungelt,  nostras  municiones  vel  alia  loca,  que  sub 
nostro  sunt  regimine,  securi  debent  trans^ire  et  transduci,  ita  ut  nullum  a  nostris  pro- 
curatoribus  *)  predicto  claustro  incumbat  inpedimentum  *).  Ut  igitur  hec  omnia  evidentius 
eluces^cant  et  ne  in  posterum  super  aliquis  dubietatis  scrupulus  valeat  suboriri,  dedimus 
predicto  claustro  in  testimonium  presentem  literam  sigillo  nostro  diligentius  roboratam. 

Actum  et  datum  anno  domini  M"*\  GG"*'.  LX"^  VP^. 

Nach  dem  Originale  des  fürstl.   hohenlohischcn  Archives  zu  Oehringen.    Anhängend  das  runde  Siegel  des 

Ausstellers  59  mm  (IV.  G.) :  im  rechtsgelehnten  Schilde  die  zwei  hohenlohischcn  Leoparden,  stehend,  mit  hängenden 
VI.  31 


242  1266. 

Schweifen;  Helmzier:  zwei  mit  je  sechs  Lindenzweigen  besteckte  Büffelhörner ;  Umschrift:  f  SIGILLVM . KRAFT- 
HONIS .  DE .  HÖH . . LOCH.  -  Abdruck:  Hanselmann,  Diplomat.  Beweis  Bd.  L  S.  420,  Nr.  LV.  —  Regest: 
Stalin  a.  a.  0.  2,  568.  —  Abbildung  des  Siegels:  Archiv  f.  hohenl.  Geschichte  1,  Tafel  III.  Nr.  7. 

a)  In  der  Urkunde  steht  avuneulis.  —  b)  Das  ursprünglich  darauf  folgende  eis  ist  nach  der  alten  Weise  durch 
Punkte  unter  der  Linie  getilgt  und  zugleich  noch  durchstrichen.  —  c)  Die  Anfangsbuchstaben  des  Wortes  finden  sich 
schon  auf  der  vorhergehenden  Zeile  und  sind  auf  der  folgenden,  wo  das  ganze  Wort  steht,  wiederholt. 


1847. 

Graf  Otto   von  Eberstein  beurkundet,   dass  Konrad,   der  Sohn  Schurbrands,   sein  Bürger  in 
Gernsbach ,   mit  seiner  Einunlligung   dem  Kloster  Herrenalb   dreissig  Schilling  Heller  jährlich 

auf  Martini  aus  genannten  Gütern  beim  Igelbache  verkauft  habe. 

Gernsbach  1266. 

Otto,  dei  gratia  comes  de  Eberstein,  constare  volumus  hoc  scripto  universis  tarn 
futuris  quam  presenlibus,  quod  Cvnradus  filius  Schurbrandi,  civis  noster  in  ||  Genrspach  *), 
consensu  nostro  permittente  vendidit  conventui  monachorum  in  Alba  monasterio,  Cyster- 
ciensis  ordinis,  redditus  triginta  solidorum  Hallensis  moHnete  solvendorum  annuatim  de 
bonis  subscriptis  in  festo  beati  Martini.  Que  bona  ipsis  in  hunc  modum  obligavit,  quod 
quocumque  anno  solidos  suprascriptos  ||  infra  quatuordecim  dies  post  festum  suprascriptum 
ipse  vel  heredes  sui  non  persolverint  dicto  conventui,  eadem  bona  debeant  ad  monasteriura 
prefatum  proprietatis  titulo  perpetualiter  libere  pertinere.  Nos  itaque  super  hiis  utrius- 
que  partis  precibus  inclinati  contractum  istum,  ne  quisquam  infirmare  vel  calumpniari 
valeat  ipsum,  presenti  scriptura  ratificamus  sigillique  nostri  munimine  confirmamus. 
Sunt  autem  hec  bona  sila  aput  rivulum  qui  dicitur  Vgelenbach  *) :  Septem  domus,  de 
quarum  prima  dat  Reppeiz  XX  denarios,  de  secunda  gener  Bargonis  tres  solidos,  de 
tercia  vidua  Zwickln  XXXII  denarios,  de  quarta  Appo  XXXII  denarios,  de  quinta  Knvttel 
quatuor  solidos  et  VI  denarios,  de  sexta  Gotteman  tres  solidos,  de  seplima  Kezzelerus 
tres  solidos,  insuper  pratura  et  ortus  et  arbores,  quorum  proventus  pertinent  ad  census 
denariorum  prescriptos,  nee  aliquis  poterit  distrahere  vel  vendere  sine  nutu  vel  consensu 
abbatis  et  conventus  de  Alba. 

Actum  anno  domini  M".  CG".  LXVI. 

Datum  aput  Genrspach  coram  testibus  subscriptis:  Heinrico  advocato  et  Heinrico 
filio  suo  et  Hartnido  sculteto  et  Alberto  fabro  et  Bertoldo  Sveuo,  et  Heinrico  fabro,  et 
Bertoldo  advocato  de  Baden'),  et  Peregrino  fratre  suo  et  Sigelino  et  Alberto  Blez,  Erle- 
wino,  Cvnrado  Schindeler. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Das  schon  öfters  beschriebene  Siegel  des  Aus- 
stellers. —  Auszug:  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  358. 

1  u.  2)  Gernsbach,  bad.  B.A.  Rastatt  und  der  dabei  in  die  Murg  fliessende  Igelbach.  —  3)  Baden,  Stadt. 


1266.  243 


1848. 


Graf  Otto   von   Eberstein  und  sein  Sohn  Otto  schenken  dein  Kloster  Herrenalb  einen  Berg 

im   Huhnerbachthal  zum  Bau  von  Weingärten  und  gestatten  ihm  den  Erwerb  von  2  Jauchert 

Ackers  mit  Wiesen  und  einem  Hofe  in  Loffenau,  Bleiche  oder  sonst  in  ihrem  Gebiet. 

1266. 

m 

Nos  Otto  comes  de  Eberstein  et  Otto  filius  noster  constare  volumus  universis  tarn 
presentibus  quam  futuris  presentem  ||  litteram  inspecturis,  quod  nos  moti  pietate  solita, 
quam  circa  cenobium  monachorum  de  Alba,  Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  || 
specialiter  gerimus  et  habemus,  donavimus  ipsi  conventui  montem  situm  in  valle  que 
dicitur  Hvnrebach^)  ad  plantandum  in  eo  ||  quantascumque  valent  vel  volunt  vineas  vel 
iusto  titulo  conquisierint  iara  plantatas,  indulgentes,  ut  idem  conventus  easdem  vineas 
ab  omni  exactione  liberas  et  inmunes  perpetua  possidere  debeat  libertate.  Insuper  in 
subsidium  culture  dictarum  vinearum  concessimus  conventui  predicto,  ut  agros  campestres, 
qui  duobus  aratris  sufficiant  ad  colendum,  cum  pratis  sibi  necessariis  et  curia  congruente 
in  Lovfenowe*)  aut  in  Bleiche')  vel  alibi  in  nostro  districtu,  ubi  visum  fuerit  ipsis  ex- 
pedire,  sub  prefata  libertate  liceat  conparare,  adicientes  etiam,  quod  quicumque  ad 
eandem  curiam  vel  vineas  cultor  constitutus  fuerit  a  conventu  memorato,  ab  omni 
semper  sit  exactione  seu  servitio  tarn  corporali'  quam  reali  una  cum  curia  et  vineis 
supradictis  verum  etiam  cum  aliis  bonis  dicto  conventui  in  remedium  animarum  a  quo- 
cumque  pie  collatis  esse  debeant  libera  et  exempta.  Et  nichilominus  in  pascuis,  silvis, 
pratis,  campis,  aquis,  riguis  et  irriguis  cunctisque  aliorum  usibus  seu  conmoditatibus 
cum  suis  confinalibus  participe^  volumus  esse  cenobium  memoratum  consuetudine 
contraria  in  posterum  non  obstante.  Ad  quod  servandum  dicto  cenobio  inconvulsum 
nos  nostrosque  successores  firmiter  obligamus.  Et  ne  concessionis  nostre  gratiam  quis- 
quam  heredum  vel  successorum  nostrorum  presumat  infringere  vel  ei  ausu  temerario 
contraire,  presentem  litteram  nostro,  Symonis  comitis  Gemini  Pontis  et  Rudolfi  marchionis 
de  Baden  sigillis  antedicto  cenobio  dedimus  conmunitam.  Cuius  rei  testes  sunt :  Reinbotto 
de  Windecke*),  Chimo  de  Baden*),  Sifridus  de  Otencheim^),  Cvnradus  de  Eichelbach'), 
Heinricus  de  Svnnesheim ®),  Bertoldus  pincerna,  Steinlinus,  Eberhardus  de  Flehingen®), 
Bertoldus,  Swaneger,  Vogtelin,  fratres  de  Remchingen  ^®),  milites,  Bertoldus  de  Struben- 
hart"),  Heinricus  advocatus  et  Bertoldus  fratres  de  Genrspach"),  Heinricus  et  Sifridus 
notarii  de  Eberstein. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG^  LXVP. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.    An  weissen  Leinenfäden  3  sehr  beschädigte  Siegel: 

1)  Graf  Ottos  von  Eberstein,  öfters,  2)  Graf  Simons  von  Zweibrücken,  unten  bei  der  Urkunde  vom  März  1267 

31* 


244  1266. 

beschrieben,   von    der  Umschrift  hier:   f   Sigillum  SYMON . . .  RSTEIN  ET  D KIN   erhalten;  3)  Markgraf 

Rudolfs  von  Baden,  aus  gränem  Wachse,  vergl.  S.  156.  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  12,  211. 

1  —  3)  Loffenau,  Hühnerbachthal,  noch  heutzutage  der  Name  eines  Thaies  bei  LoiTenau,  dem  Murgthale 
zu,  Bleiche,  Gem.  Herrenalb,  O.A.  Neuenbürg.  —  4)  Vergl.  S.  202,  Anm.  1.  —  5)  Desgl.  S.  242,  Anm.  3.  — 
6)  Oetigheim,  bad.  B.A.  Rastatt.  —  7)  Eichelbach,  wohl  abgeg.  Ort  in  der  Nähe  von  Rastatt,  etwa  am  Eichelberg 
(vergl.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  114).  —  8)  Sinsheim,  bad.  B.A.  Baden.  —  9)  Flehingen, 
bad.  B.A.  Bretten.  —  10)  Remchingerhof,  bad.  B.A.  Durlach.  —  11)  Straubenhardt ,  abgeg.  Burg  bei  Dennach, 
O.A.  Neuenbürg.  —  12)  Vergl.  Sy  97,  Anm.  10. 


1849. 

Der   Edle   Egilwart   Docceller  entsagt  gegen   die  Abfindtingssunwie   von  9  U  Tübinger    allen 
seinen  Anbrüchen  auf  die  zu  dem  Hofe  des  Klosters  Kirchberg  in  Balingeti  gehörigen  Güter. 

1266. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  Egilwart  nobilis  dictus  Docceller  veritateiii 
cognoscere  rei  geste.  Profiteor  tenore  presencium,  quod  pro  novem  libris  Tuwingensiuiu, 
quas  recepi,  ad  instantiam  honestarum  ad  hoc  nie  fideliter  exhortantium  omni  accioni 
et  iuri,  que  videbantur  mihi  conpetere  in  bona  priorisse  et  sororum  de  Kirchberg,  Cou- 
stantiensis  dyocesis,  pertinentia  in  curiam  earundera  in  Balingen  0,  videlicet  in  agris, 
silvis,  bustis,  pratis  et  quibuscumque  aliis,  cessi  pro  me  et  meis  heredibus  singulis  et 
universis,  ita  sane  quod  premisse  priorissa  et  sorores  predictara  curiam  cum  omnibus 
suis  appendiciis  sine  qualibet  inpetitione  mea  vel  meorum  possideant  perpetuo  libere  ac 
tranquille.  Interfuerunt  autem  huic  cessioni  et  renuntiationi  dominus  Fridricus  comes 
de  Zolre,  Berkerus  nobilis  de  Michillenstain  *),  Hugo  pincerna  de  Stöffenberg  *),  Hainricus 
miles  de  Erchingen*),  Trageboto  miles,  villicus  de  Fromer^),  Burkardus  schultetus  de 
BoUe^.   Feci  autem  cedulam  sigillo  domini  comitis  de  Zolre  conmuniri. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC^  LXVF. 

Nach  dem  Copialbuche  des  Klosters  Kirchberg  über  die  Orte  „dishalb  Neckers"  aus  dem  16.  Jalirhundert  fol.  G. 

1)  Balingen,  O.A.Stadt.  —  2)  Michelstein,  abgeg.,  O.A.  Spaichingen.  —  3)  Staufenburgerhof,  Gem.  Weilheira, 
hohenzoller.  O.A.  Hechingen.  —  4)  Wohl  Erzingen,  O.A.  Balingen,  woselbst  im  13.  Jahrhundert  ein  Ortsadel 
auch  sonst  urkundlich  vorkommt,  indem  ohne  Zweifel  das  z  im  Originale  diejenige  etwas  eigenthümliche  Form 
hatte,  welche,  wie  bekannt,  von  späteren  Abschreibern  öfters  für  ein  h  gehalten  wurde.  —  5)  Frommern,  O.A. 
Balingen.  —  6)  Boll,  hohenzoll.  O.A.  Hechingen. 


1266.  245 


1850. 


Der  Edle  Thimo  von  Eutingen  verkauft  alle  seine  zu  dem  Hofe  in  Rohrdorf  gehörigen  Grüter 

an  die  Priorin  und  die  Schwestern  in  Kirchberg  um  22  ff  Tübinger. 

1266. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  Thimo  nobilis  de  Vtingen*)  rei  geste  cong-|| 
noscere  veritatem.  Notura  facio  tenore  presentium,  quod  ego  presente  Wol.  fratre  ||  meo 
et  consentiente  et  omni  actioni  future  renuntiante  bona  mea  omnia  ||  curie  in  Rordo/Ä*) 
attinenlia  in  agris,  silvis  et  pratis  et  aliis  cum  omni  iure,  quod  ego  in  eis  habui, 
priorisse  et  sororibus  in  Kilperg,  Constantiensis  dyocesis,  vendidi  pro  XXII  libris  Thuin- 
gensium  legalis  monete,  quas  ab  eisdem  fateor  me  in  integrum  recepisse.  Cedo  igitur 
sponte  pro  me  et  meis  heredibus  exnunc  et  deinceps  omni  hereditario  iuri  premissorum 
bonorum  seu  repetitioni  eorum,  que  mihi,  cum  mea  erant,  competere  videbantur.  Ita 
sane,  quod  dicte  priorissa  et  sorores  absque  omni  gravamine  tranquille  ac  libere,  sicut 
ego,  in  toto  et  in  parte  bona  possideant  memorata.  Testes  sunt:  Steinmarus,  .  .  dictus 
Louf  milites  de  Vtingen,  Wolfer.  advocatus  de  Altinsteige*),  F.  dictus  Molendinarius, 
Wol.  de  Hetterbagh  *),  Petrus  de  Epphendorf*).  Feci  autem  hec,  quoniam  sigillum  non 
habui,  sigillo  domini  palettini  communiri. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M".  GC^  LXVI. 

Das  bereits  Bd.  5  S.  252  beschriebene  Siegel  des  Pfalzgrafen  Hugo  von  Tübingen  aus  mit  Eisenoxyd 
gemischtem  Wachse,  von  der  Umschrift  noch  erhalten :  f  H  . . . .  RA  .CO INGEN. 

1  u.  2)  Eutingen  und  Rohrdorf,  O.A.  Horb.  —  3  u-  4j  Altenstaig  und  Haiterbach,  O.A.  Nagold.  — 
5)  Epfendorf,  O.A.  Oberndorf. 


1851. 

Der  Edle  Albert  von  Liebenau  beurkundet,  dass  er  sein  Eigenthumsrecht  an  Hilla,  der  Wittwe 

Burkhards,  um  2  U  ihren  Söhnen  Konrad  und  Heinrich  verkauft  habe. 

1266. 

Universis  Christi  fidelibus  presencium  inspectoribus  nobilis  vir  Albertus  de  Lieben- 
owe^)  sub||scriptorum  noticiam  cum  salute.  Notum  sit  universis,  quod  ego  ins  proprietatis, 
quod  mihi  in  Hilla  re||licta  quondam  Btrchardi  pertinebat,  Ch^nrado  et  Hainrico  filiis 
eiusdem  Hille  pro  II  ||  libris  usualis  monete  racionabili  vendicionis  titulo  contradidi, 
renuncians  bona  fide  omni  iuri  seu  actioni,  que  mihi  vel  meis  heredibus  in  sepedicta 


246  1266. 

Hilla  conpetit  vel  conpetere  polest  in  futurum.  Et  ne  quis  eandem  vendicionem  in 
posterum  valeat  inpugnare,  eisdem  filiis,  videlicet  Gh^n.  et  H.,  presentes  literas  mei 
sigilli  munimine  contuli  roboratos. 

Acta  sunt  hec  in  Gailnhoven  *),  anno  domini  M*  CG*  LX^  VP.  Huius')  rei  testes 
sunt  hü :  Bur.  de  Rorimosi '),  Gh^no  de  Langense  *),  Jacobus  piscator,  H.  dictus  Klosnser, 
H.  de  Staßllinunrite  *),  C.  de  Ghnaellisperch  %  Ber.  Ghnaellisperch,  H.  dictus  H^taer,  Ber.  de 
Grunbah^,  G.  villicus  de  Grunbah  et  alii  quam  plures.     Valete  in  domino,   quod  opto. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  fehlt. 

a)  Von  hier  an  ist  die  Urkunde  nicht  mehr  so  gleichmftssig  wie  bisher,  auch  mit  etwas  grösseren  Buchstaben, 
allein,  wie  es  scheint,  doch  von  derselben  Hand  geschrieben. 

1)  Liebenau,  O.A.  Tettnang.  —  2)  Vergl.  oben  S.  191  Anm.  2.  —  3)  Rohrmoos,  O.A.  Ravensburg.  — 
4—7)  Langensee,  Ober-,  Unter-,  Gem.  Flunau;  Stellenried,  jetzt  in  Hübschenberg ,  Gem.  Ober-Fisenbach 
aufgegangen;  Knellesberg,  Gem.  Ober-Eisenbach;  Krumbach,  Gem.  Kaltenberg,  sämmtlich  O.A.  Tettnang. 


1852. 

Die  Grafen  Eberhard  und  Konrad  von  Kirchberg  beurkunden,  dass  sie  ihr  Gut  in  Witzis- 
hofen  auf  Bitten  ihres  Ministerialen,  des  seither  damit  belehnten  Ritters  Ber,  von  Würtz,  und 
seiner  Hausfrau  den  Herren  des  deutschen  Hauses  zur  heil.  Maria  [in  Ulm]  geschenkt  hahefi. 

1266. 

Universis  Christi  fidelibus  presencium  inspectoribus  E.  et  C.  comites  de  Kirchberg  ^) 
salutem  in  omnium  salvatore  et  noticiam  subscriptorum.  Evanescunt  cum  tempore  que 
geruntur  in  tempore,  nisi  recipiant  vocem  testium  aut  scripti  firmamentum.  Tenore 
igitur  presencium  declaramus  modernis  et  futuris,  quod  nos  donavimus  cum  optimo 
affectu  in  remedium  anime  nostre  et  karorum  nostrorum  bona  nostra  sive  predium 
nostrum  in  Witzishouen  *)  ad  preces  assiensum  favorem  Ber.  militis  sive  nostri  ministeri- 
alis  in  Wirz®)  et  reverende  uxoris  sue,  qui  in  manus  nostras  eadem  bona,  cum  essent 
feodum  ipsorum,  cum  deliberato  consilio  et  conmuni  consensu  resignaverunt ,  domini[s] 
domus  Theutonice  et  sancte  Marie  cum  omnibus  sibi  attinentibus  in  pascuis,  in  pratis, 
in  silvis,  in  cultis  et  incultis  et  in  aquis.  Ut  autem  prefata  donatio  rata  in  posterum 
et  firma  permaneat  et  ne  ab  aliquo  nostro  berede  vel  ab  heredibus  Ber.  militis  prefati 
de  Wirz  et  uxoris  sue  possit  in  futuro  inpeti  vel  recipi,  presentem  fecimus  conscribi 
et  munimine  nostri  sigilli  confirmari.  Testes  huius  facti  sunt:  R.  de  Griesingen*)  miles, 
Fridericus')  Hosilinus,  Ber.  Hosilinus,  Lampertus,  H.  de  Brvnnon*)  et  alii  quam  plures. 

Acta  nativitate  domini  millesimo  CC  LXVP,  indictione  IX.*),  feliciter.     Amen. 


1266.  247 

Nach  einem  Copialbuche  der  Deutschordenskommende  Ulm  aus  dem  15.  Jahrhundert  fol.  XXXVIII  b.  — 
Abdruck:  Ulmer  Urkundenbuch  1.  S.  119.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  2,  412. 

a)  Es  steht  nur  /r.,  was  zunächst  als  f rater  gelesen  werden  möchte;  allein  es  ist  kaum  anzunehmen,  dass  ein 
Geistlicher  bezw.  Deutschordensbruder  in  dieser  Weise  zwischen  die  anderen,  weltlichen,  Zeugen  eingeschoben  worden 
wäre,  und  in  Betreff  der  grossen  und  kleinen  Buchstaben  ist  das  Copialbuch  nicht  sehr  genau. 

*)  Das  Datum  ist  übrigens  wohl,  da  vor  naUviUUe  domini  kein  a  steht,  richtiger  so  aufzufassen,  dass  Nativitate 
domini  Weihnachten  =  25.  Dezember  bedeutet,  in  welchem  Falle  dann  entsprechend  dem  in  unseren  Gegenden  damals 
übUchen  Beginn  des  Jahres  mit  Weihnachten  das  Jahr  1265  unserer  Zeitrechnung  anzunehmen  wäre,  wozu  auch  die 
indictio  IX  nach  der  am  24.  September  beginnenden  indictio  Bedana  passen  würde. 

1)  (Ober-)Kircherg,  O.A.  Laupheim.  —  2)  ?  Wilzighausen ,  ein  früher  im  Besitze  der  Fugger  befindliches 
Dorf,  heutzutage  bair.  A.G.  Illertissen,  nahe  bei  Oberkirchberg.  —  3)  Unermittelt.  —  4)  Griesingen,  Ober-, 
Un'^r-,  O.A.  Ehingen.  —  5)  Bronnen,  O.A.  Laupheim. 


1853. 

Graf  Friedetich  von  Zollern  schenkt  auf  Bitte  seines  Lehensmannes  ^   des  Herbord  von  „Noh- 
mtätoüer'',  einen  von  demselbefi  ihn  aufgesagten  Hof  zu  Dettingen  an  das  Kloster  ßebenhausen. 

1266. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  F.,  dei  gratia  comes  de  Zolre, 
universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  perpetuam  salutem  in  auctore 
salutis.  Quia  presentös  etatis  homines  ad  malum  calumpnie  proniores  ea  gesta  sepe 
conantur  infringere,  que  feliciter  ordinata  deberent  firmiter  permanere,  opus  est,  ut  vox 
testium  et  litterarum  auttoritas  intercedat.  Noverint  igitur  universi  presentem  litteram 
inspecturi,  quod  Herbordus  de  Nohmütwiler  ^)  curiam  suam  in  Tettingen*)  sitam,  quam 
ipse  a  nobis  aliquanto  tempore  iure  detinuit  feodali,  ad  manum  nostram  resignans 
petivit  humiliter  et  instanter,  quatinus  nos  eandem  curiam  ecclesie  in  Bebinhusen  et 
ibidem  conventui  divine  mercedis  intuitu  conferremus.  Nos  igitur  tam  ipsius  Her.  quam 
venerabilis  E.  tunc  abbatis  eiusdem  ecclesie  precibus  inclinati  duximus  annuendum, 
ita  quod  mox  devotione  ducti  consimili,  divine  retribucionis  intuitu  et  gloriose  virginis 
Marie  reverencia  speciali  atque  in  animarum  parentum  nostrorum  remedium  dictam 
curiam  ecclesie  donavimus  memorate  tale  caucione  preambula,  quod  ipsa  curia  iam 
dicto  cedere<  debet  conventui  soluta  et  libera  nee  ab  aliquo  vexacionis  gravamine  pertur- 
banda,  sed  quiete  continua  et  iure  perpetuo  possidenda.  In  huius  rei  testimonium 
presentem  cedulam  cum  annwtacione  testium  conscriptam  et  nostri  sigilli  munimine 
roboratam  prefato  conventui  duximus  porrigendam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M""  CC"  LX"*  VP.  Testes  autem,  qui  huic  donacioni  astiterant, 
hü  fuerunt :  H.  miles  de  Schasispurg  *)  et  R.  filius  eins,  Wernherus  miles  de  Tottirnhusen  *) 


248  1266. 

et  E.  filius  ipsius,  Richerus  über  de  Wertestin*),   Burckhardus  de  BoUe^,  Marqwardus 
Scolaris   de  Hächingen ') ,   frater  Diemo  monachus  de  Bebenhusen  et  alii  quam   plures. 
Datum  in  Schalczburg,  anno  domini  per  numerum  prenota[to]. 

Aus  einem  Copialbuche  des  Klosters  Z wiefalten  auf  Pergament  aus  dem  15.  Jahrhundert  fol.  70  b.  -~ 
Abdruck:  Monum.  Zolleran.  p.  85  Nro.  GCVI.  —  Regest:  Stalin  a.  a.  0.  %  527. 

1)  Schwerlich  Nehmetsweiler,  O.A.  Ravensburg,  zumal  da  dasselbe  im  J.  libb  Nenthildennler^  später  auch 
Nentiswüare  heisst.  —  2)  Dettingen,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch,  oder  O.A.  Rottenburg  (in  Mon.  Zoller.  a.a.O. 
heisst  es  falsch  TeUingen).  —  3)  Schalksburg,  abgeg.  Burg,  O.A.  Balingen.  —  4)  Dolternhausen,  O.A.  Rottweil.  — 
5)  Werstein,  abgeg.  Burg  bei  Fischingen,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch.  —  6  u.  7)  Hechingen,  hohenzoUer. 
O.A.Stadt  und  Boll  in  diesem  O.Amt. 


1854. 

Rittet'   Johann   von  Emeringeti   sagt  mne   bisher   von  Seiten   dei*  Herren  von  Emerkingen  zu 

Lehen  getragenen,  nun  aber  von  ihm  an  seinen  Bruder  Philipp  verkauften  Güter  in  Emeringen 

den  Lehensherren  zum  Zweck  der  Belehnung  seines  Bruders,  welche  vollzogen  wird,  auf. 

Munderkingen  1266. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen,  f  Ego  Johannes  de  Emeringen*) 
railes  bona  mea,  que  ego  habui  ||  in  Emeringen,  vendidi  fratri  meo  Philippo  coram 
dominis  meis  de  Anmerkhingen*)  in  Munderchingen ')  eorundem  ||  civitate  pro  equo  nee 
ultimo,  quia  prius  partem  predictorum  bonorum  eidem  Phi.  fratri  meo  dederam  pro 
argento.  Et  quia  ||  eadem  bona  iure  feodi  possederam,  ipsa,  postquam  vendidi,  ad 
manus  dominorum  de  Anmerkhingen  libere  resignavi,  rogans,  quatenus  ea  sepedicto 
Phi.  fratri  meo  pleno  iure  feodi  concedere[n]t  possidenda,  quod  et  factum  est  deo  gracias. 
Magis  enim  volui,  cum  me  oportebat  vendere,  quod  mens  frater  haberet  ea,  quam  ad 
manum  transirent  alienam.  Hoc  me  fecisse  contestor  et  profiteor  per  presentes.  Testes 
huius  vendicionis  et  facti  sunt:  dominus  mens  de  Anmerkhingen  senior  Wal.  et  filii 
sui  H.  et  Wal.,  dominus  et  pater  mens  H.  decanus  et  filius  suus,  H.  sacerdos,  dominus 
Bodelungus  et  tres  filii  sui  et  dominus  C.  de  Kirchain*)  et  dominus  Schieko,  Hermannus 
Sanus  vir  et  frater  suus")  C.  et  Wal.  Stiepho  et  filius  suus,  C.  faber  et  Corwus  et  alii 
quam  plures  fidedigni.  Et  ne  nostrum  factum  deleri  valeat  temporis  vetustate,  presentem 
paginam  sigillis  dominorum  de  Anmerkhingen,  prepositi  de  Marchtello  et  domini  mei 
decani  fecimus  conmuniri. 

Datum  Munderchingen,  anno  gratie  M".  CG".  LX.  NV\ 

Nur  noch  das  1.  und  3.  Siegel  hängen  an:  1)  des  Probsts  von  Marchthal,  spilzoval,  unten  beschädigt, 
(II.  B.):   der  h.  Petrus  mit  Schlüsseln,  von   der  Umschrift   noch  erhalten:   t  S.   PREPO . . .  RTELLO;    2)  des 


1266.    Februar  4.  249 

Walther  von  Emerkingen,  rund,  40  mm  (IV.  A.  1 .) :  ein  N-förmiger  Doppelhacken,  Umschrift :  S.  WALTHERl . 
DE .  ANEMARCHttt^^n .,  dann  wieder  der  Doppelhacken  (H  und  E,  N  und  E,  A  und  R  verbunden.) 

a)  Diese  beiden  Worte  sind  am  Schlüsse  radirt  bezw.  corrigirt. 

1)  Emeringen;  O.A.  Münsingen.  —  2—4)  Emerkingen,  Munderkingen,  Kirchen,  O.A.  Ehingen. 


1855. 
Der  Kämmerer  Heinrich   von  Bienburg  schetiH  seineti  Hof  in  Aspach  an  das  Kloster  Baind. 

Baind  1266.     Februar  4. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  incommodis  occurritur  plene- 
que  future  questionis  materia  conculcatur,  cum  negotia  fragililatis  humane  scriplurarum 
testimonio  conservantur.  Nos  igitur  H.  camerarius  de  BigenburcO  memorie  singulorum 
et  omnium  exponimus  ac  futurorum  notitie  declaramus  presenti  scripto  publice  pro- 
testantes,  quod  nos  curiam  in  Aspach*),  quam  hereditario  iure  nomine  proprietatis  a 
nostris  progenitoribus  possedimus,  cum  omnibus  suis  pertinentiis ,  cultis  et  incultis, 
tactis  aut  intactis,  pro  ampliando  divino  cultu  sanclimonialibus  de  Biwende  libera  donatione 
contulimus  quiete  ac  pacifice  perpetuo  possidendam,  pro  nobis  et  heredibus  nostris  omni 
repetitioni,  actioni  seu  querimonie  tarn  in  genere  quam  in  specie  renunciantes  presen- 
tibus,  ex  quibus  hec  donatio  nostra  irritari,  revocari  posset  aut  aliquo  modo  impediri. 
Huius  rei  testes  sunt :  frater  Hermannus  de  Schaf husa  *),  frater  Bruno,  domini  Johannes, 
Nicolaus,  Hartmannus,  monachi  Salemanenses ,  Albertus  sacerdos  de  Biwende,  frater 
Burkardus,  frater  Conradus,  frater  H.  de  Cressenbrunne  *),  frater  Bertoldus,  frater  Her- 
mannus, conversi  monasterii  prenotati,  ac  alii  quam  plures.  Ne  autem  sanclimonialibus 
prelibatis  ex  libera  donatione  curie  memorate  debeat  aut  possit  in  posterum  aliqua 
calumpniandi  materia  suboriri,  presens  instrumentum  sigilli  nostri  munimine  communitum 
eisdem  dedimus  ad  cautelam. 

Actum  apud  Biwende,  anno  domini  M.CC^LXVL,  secundo  nonas  Febi  uarii,  IX.  indiclione. 

Nach  dem  öfters  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Baind  S.  49.  —  Regest:  Diöcesanarchiv  von 
Schwaben  7.  Jahrgang  1890  S.  71. 

1)  Vergl.  S.  135  Anm.  2.  —  2)  Aspach,  Gem.  Hummertsried ,  O.A.  Waldsee  erscheint  et^ras  zu  entfernt, 
von  Esbach,  Gem.  Hasenwe^er,  O.A.  Ravensburg  ist  ein  höheres  Alter  zweifelhaft ,  daher  wohl  eher  an  das 
Bd.  4  Anhang  S.  LVIII  erwähnte,  im  17.  u.  18.  Jahrhundert  in  Verbindung  mit  Belzenhofen,  Gem.  Berg,  O.A. 
Ravensburg  genannte  Aspach  zu  denken  ist,  an  das  noch  heutzutage  ein  Wald  dieses  Namens  in  der  Gegend 
erinnert.  —  3)  Wohl  SchafThausen,  schweizer.  Kantonsstadt.  —  4)  Kressbronn,  O.A.  Tettnang. 


VI. 


32 


250  1266.  Februar  5. 

1856. 

Probst,  Dekan  und  Kapitel  der  Kirche  zu  Constanz   verkaufen   mit  Bewilligung  des  Bischofs 
Eberhard  einige   Höfe  in  Andelfingen  an   das  Kloster   Heiligkreuzthal  um   23   Mark  Silber. 

Constanz  1266.     Februar  5. 

Omnibus  in  Cliristo  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  C.  prepositus,  Ber. 
decanus  totumque  capitulum  ecclesie  Conslanliensis  noticiam  subscriptorum.  üt  bone 
fidei  contractibus  ||  a  futuris  impeticionum  caveatur  pericuiis,  expedit  ipsos  scripturarum 
et  testium  amminiculo  sufifulciri.  Noverint  igitur  universi  presentium  periectores,  quod 
nos  voluntale  ||  unanimi  ac  spontanea  possessiones  tales  ,  videlicet  curias  Wernheri, 
Vlrici  et  .  .  dicti  Künzelär  in  Andöluingen  *)  cum  omnibus  pertinentiis ,  scilicet  pratis, 
pascuis,  sil||vis;  agris,  cultis  et  incultis,  viis  et  inviis,  nee  non  attineneiis,  quocumque 
censeantur  nomine,  pro  certa  summa  peecunie,  videlicet  XX*'III"*  marcis,  omni  iuris  et 
consuetudinis  tam  verborum  quam  gestium  legalitate,  que  in  huiusmodi  contractibus  fieri 
consuevit,  adhibita,  accedente  nichilominus  ad  hoc  venerabiiis  patris  ac  domini  nostri 
E.,  dei  gratia  Gonstantiensis  episcopi,  consilio  seu  consensu,  dilectis  in  Christo  .  .  abba- 
tisse  et  conventui  de  Valle  Sancte  Crucis,  ordinis  Cisterciensis,  vendidimus,  peccuniam 
eandem  de  huiusmodi  contractu  habitam  ad  maiorem  ecclesie  nostre  nee  non  usus 
prebendarum  eiusdem  de  consensu  mutuo  convertendo.  Renunciantes  eciam  sine  dolo 
tam  pro  nobis  quam  pro  omnibus  nostris  in  evum  successoribus  tocius  iuris  communis 
ac  privati,  canonici  vel  civilis  actioni,  exceptioni  ac  auxilio,  exceptioni  non  numerate 
peecunie,  nee  non  indulgenciis  vel  litteris  apud  sedem  apostolicam  impetratis  vel  impe- 
trandis,  occasione  quarum  contractus  huiusmodi  a  nobis  vel  ab  aliis  revocari  posset 
aliqualiter  in  futurum.  Ut  autem  hec  in  sui  robore  de  cetero  pleniori  gaudeant  iute- 
gritate,  nos  presens  instrumentum  ad  protestacionem  seu  voluntatem  nostram  conscriptum 
memoratis  .  .  abbatisse  et  conventui  omnibusque  sibi  perpetuo  successuris  pretaxati 
domini  nostri  episcopi  nee  non  nostri  sigillorum  tradidimus  karactare  communitum. 

Acta  sunt  hec  in  Constantia,  presentibus  reverendis  in  Christo  C.  preposito,  B. 
decano  ecclesie  nostre,  nee  non  Episcopalis  Celle*)  et  sancti  Stephani  Gonstantiensis 
ecclesiarum  prepositis,  .  .  custode,  magistro  B.  scolastico,  R.  de  Tannenvels*),  H.  de 
Strazze*),  magistro  Walcone,  magistro  AI.  de  Phine*),  canonicis  Gonstantiensibus,  R.  et 
Waltero  fratribus  dictis  Joheler,  C.  retro  Maccellum,  civibus  Gonstantiensibus,  anno 
domini  M^  CG"*.  LX*".  VP.,  feria  sexta  post  Purificationem  beate  Marie. 

An  weissen  leinenen  Schnüren  die  bereits  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  38,  beschriebenen  Siegel  des  Bischofs 
Eberhard  und  des  Kapitels  von  Constanz;  dazwischen  im  Pergamente  2  Löcher,  durch  welche  ein  3.  Siegel  ein- 
gefügt war  oder  werden  sollte. 

1)  Andelfingen,  O.A.  Riedlingen.  —  2)  Vergl.  S.  183,  Anm.  4.  —  3)  Tannenfels,  abgeg.  Burg  bei  Heimenkirch,  bair. 
A.G.  Weiler,  oder  bei  Sursee  Kantons  Luzern.  —  4)  Strass,  thurg.  Bez.  Frauenfeld.  —  5)  Pfyn,  thurg.  Bez.  Steckborn. 


1266.     Februar  2Q  und  März  1.  251 

1857. 

Pabst  Clemetis  IV.  bestätigt  auf  Bitten  des  Frobsts,  Priors  und  Kapitels  von  Denkendorf  die 
von  dem  früheren  Bischof  Gilnthe}*   von  Speier  geschehene  Einverleibung  der  Kirche  zu  Wahl* 

heim  an  die  Probstei. 

Perugia  1266.     Februar  20. 

Clemens  quartus*)  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  preposito  priori  et 
capilulo  ecclesie  de  Denckendorff  ad  ecclesiam  lerosoliraitanam  pleno  iure  spectantis, 
ordinis  sancti  Augustini,  Constanciensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem. 
Desideriis  vestris  in  hiis  aflfectu  benivolo  libenter  annuimus,  que  vobis  et  ecclesie  vestre 
profutura  speramus.  Sane  petitio  vestra  nobis  exhibita  continebat,  quod  bone  meraorie 
Guherus*)  Spirensis  episcopus  ecclesiam  de  Walhem*),  Spirensis  diocesis,  tunc  vacantem 
de  consensu  patroni  eiusdem  ecclesie  vobis  auctoritate  ordinaria  in  usus  proprios  deputavit, 
quam  vos  per  septuaginta  annos  et  amplius  in  usus  ipsos  pretextu  concessionis  huius- 
modi  quiete  ac  pacifice  possedistis.  Nos  ilaque  vestris  suplicacionibus  mclinati  quod 
super  hoc  ab  eodem  episcopo  provide  factum  est,  ratum  et  firmum  habentes  illud, 
dummodo  eandem  ecclesiam  hactenus  sine  interrupcione  naturali  et  civili  possederitis 
pacifice  et  quiete,  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio 
communimus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confirmacionis 
u.  s.  w.  (vergl.  Bd.  5  S.  63.) 

Datum  Perusii,  X.  kalendas  Marcii,  pontiflcatus  nostri  anno  secundo. 

Nach  einem  Copialbuche  des  Klosters  Denkendorf  aus  dem  16.  Jahrhundert,  S.  37.  Einige  sinnstörende 
Schreibfehler  sind  stillschweigend  berichtigt. 

a)  Diese  Ordinalzahl  ist  sicherlich  von  dem  Schreiber  des  Copialbuchs  auf  Grund  der  Aufschrift  der  BüUe  oder 
sonst  einer,  übrigens  allem  nach  begründeten  Vermuthung  beigesetzt  worden  (vergl.  Bd.  5  S.  408).  —  b)  Dieser  Name  ist 
ohne  Zweifel  eine  verdorbene  Form  des  Namens  Gunthems  (d.  h.  des  1146 — 1163  regierenden  Bischof  Günther  von  Speier). 

1)  Wahlheim,  O.A.  Besigheim. 


1858. 

Anshelm  von  Justingen  verkauft  mit  Einwilligung  der  Seinigen  seine  Besitzungen  in  Andelfingen 
der  Aebtissin  Bertha  und  dem  Convente  von  Heiligkreuzthal  um  5^/2  Mark  Silber. 

Hundei'singen  1266.     März  1. 

In  nomine  domini.     Amen,     Omnibus  hanc  paginam  inspecturis  Anshelmus  de  Ju- 
stingen ^)  II  noticiam  subscriptorum  cum  salute.    Vita   cunctorum  instabilis  et  memoria 

32  ♦ 


252  1266.     März  9. 

hominum  labilis  ac  in||firma  moneul  gesla  lemporuin  perheiiiiari  serie  litleraruni.  Ea- 
propter  tenore  harum  patere  cupio  uni||versis,  quod  ego  accedeute  consensu  nobilis 
domine  Willebirge  matris  mee,  Berhte  uxoris  niee,  Anshelmi  filii  mei,  Willebirge  et 
Adelhaidis  filiarum  mearum,  quia  plures  tunc  temporis  filios  et  tilias  non  habebam, 
possessiones  meas  in  Andelvingen ') ,  quas  Albertus  dictus  der  Wirt  tunc  temporis 
excolebat  et  michi  iure  proprietatis  attinebanl,  cum  omnibus  suis  pertinentiis  et  iuribus 
universis,  nuUo  obligatiouis  genere  obligatas,  feminis  religiosis  Berhte  abbatisse  et  con- 
ventui  de  Valle  Sancte  Crucls  et  per  ipsas  suo  raonasterio  pro  quinque  marcis  et  dimidia 
argenti  puri  ac  legalis  vendidi  et  docta  verborum  soUempnitate  totaliter  contuli  et  donavi 
pleno  iure  libere  ac  quiete  perpetuo  possidendas,  renuncians  una  cum  predictis  Willebirga 
matre,  Berhta  uxore,  Anshelmo  filio,  Willebirga  et  Adelhaida  filiabus  meis,  omni  iuri, 
quod  habebam  vel  habere  videbar  in  eisdem  possessionibus  casu  aliquo  conlingente 
michi  vel  meis  heredibus  debitum  aut  consuetum. 

Acta  sunt  hec  apud  Hundersingen '*),  anno  domini  RrCC'LX^VP. ,  kalendis  Martii, 
subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet  Hainrico  decano  de  Althain*),  Sivrido 
et  Berhtoldo  fratribus  suis,  Ortolfo  capellano  comitis  Hartmanni  %  clericis,  nobilibus  viris 
Hainrico  de  Gundolvingen *•') ,  Hainrico  et  Swiggero  filiis  suis,  Cönone  monetario  de 
•Rivdelingen ')  et  Reinhero  Trivtelario  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris.  In  cuius  rei 
evidentiam  presentem  cedulam  exindet  conscribi  fecimus')  et  sigilli  nostri  munimine 
roborari. 

Das  S.  128  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  Ein  durch  das  erste  'S  gezogener  Abkörzungsslrich  (für 
SigUlum)  ist  hier  noch  sichtbar. 

a)  Die  letzte  Silbe  ist  verwischt. 

1)  Justingen,  O.A.  Münsingen.  —  2)  Vergl.  S.  250,  Anm.  1.  —  3)  Hundersingen,  O.A.  Riedlingen,  woran 
nach  O.A.Beschr.  Riedlingen  S.  194  die  Herren  von  Justingen  als  Lehensherren  Antheil  hatten.  —  4)  Altheim» 
O.A.  Riedlingen.  —  5)  d.  h.  von  Grieningen  (O.A.  Riedlingen).  —  6)  Gundelfingen,  O.A.  Münsingen.  —  7)  Ried- 
lingen, O.A.Sladl. 


1859. 

Der  Edle  Liutfried  von  Helmsheim  leistet  dem  Kloster  HerrencUb  für  das  diesem  veräi4sserte 
Recht  der  Vogtei  über  Unterderdingen  eine  genauer  beschriebene  Sicherheit  auf  ein  Jahr,  Ober- 
lässt  demselben  zwei  Keltern  im  gleichen  Orte  und  verzichtet  im  Falle  der  Nichiwiedereinlösung 

genannten  Vogtrechtes  auch  auf  seine  Rechte  an  Obef*derdingen. 

Im  Bauhofe  zu  Derdingen  1266.     März  9. 

Ego  Liutfridus  nobilis  de  Helmosdheim  *)  notum  facio   universis  presentes  litteras 
inspecturis,  quod  ego  ||  venerabiles  .  .  abbatem  et  conventum  monasterii  de  Alba  cerli- 


1266.     März  20.  253 

ficabo  pariter  et  pagabo  de  iure  advocalie  cum  bonis  omnibus  ||  pertinentibus  ad  idem 
ius  inferioris  ville  Derdingen*),  quod  eidem  a  nie  pro  certa  pecunia  compararunt,  et 
hanc  II  certificationem  secundum  iusticiam  eis  faciani  per  unum  annum  apud  omnes, 
qui  forsitan  prelibatum  ius  advocatie  ducerent  impeteudum,  et  ad  cautelam  sive  certitu- 
dinem*)  faciendi  ista  omnia  bona  mea,  que  in  eadem  inferiori  villa  Derdingen  proprietatis 
tylulo  iam  possedi,  eisdem  domiuo  .  .  abbali  et  conventui  Obligo  tali  modo,  quod  si 
forsitan  negligens  existerem  in  premissis,  ipsi  eadem  bona  cum  usufructu  detineant, 
donec  eis  satisfaciam  sicut  de  iure  teneor  atque  decet,  et  si  negligens  non  fuero,  usu- 
fructus  dictorum  bonorum  et  proventus  mei  erunt,  et  tamen  obligata  eis  erunt  bona  pro 
pena,  que  vulgariter  nuncupatur  underphant.  Si  vero  ego  Liutfridus  dictis  abbati 
et  conventui  de  Alba  fideiussores  obligavero,  videlicet  Vlricum  filium  sororis  mee  de 
Sternvels^),  Waltherum  et  Raphenonem  fratres  de  Menzingen*)  et  Cvnradum  generum 
meum  de  Nievern*),  ad  penam  cautelam  et  certitudinem  predictorum  vel  si  dictos  qualuor 
aut  aliquem  vel  aliquos  ex  eis  habere  non  potero  et  alium  vel  alios  secundum  arbitrium 
Eberhardi  et  Liutfridi  de  Flehingen *^)  militum  et  Bertoldi  militis  de  Massenbach')  eis 
obligavero  ad  prescripta,  dicta  bona  mea  de  Derdingen  michi  absoluta  et  libera  remane- 
bunt.  Insuper  duo  torcularia  in  eadem  villa  sita  ad  eosdem  abbatem  et  conventum  de 
Alba  debent  etiam  pertinere,  Preterea  promisisse  me  fateor  per  presentes,  quod  si  ego 
dictum  ius  advocatie  non  reemero,  sicut  sonant  littere  de  contractu,  omni  actioni  et  iuri 
quod  habeo  ad  superiorem  villam*)  renunlio  tacite  et  expresse,  si  vero  reemero,  dictam 
actionem  habere  volo.  In  cuius  rei  testimonium  sigillum  meum  presentibus  est  appensum. 
Actum  et  datum  in  grangia  Therdingen  dicti  monasterii  de  Alba,  anno  domini 
M^  CC  LX™^  sexto,  septimo  idus  Marcii. 

Nach  dem  Originale  im  G.  L.Archive  zu  Karlsruhe.  Das  Siegel  fehlt.  —-  Auszug:  Zeiischr.  f.  Gesch. 
d.  Oberrheins  1,  359. 

a)  Es  heisst  ursprünglich:  certidudinent,  ist  aber,  freilich  nicht  ganz  deutlich,  in  certitudinem  corrigirt. 

1)  Helmsheini,  bad.  B.A.  Bruchsal.  —  2  u.  3)  Unter-,  Oberderdingen  und  Slernenfels,  O.A.  Maulbronn.  — 
4)  Menzingen,  bad.  B.A.  Bretten.  —  5)  Niefern,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  6)  Flehingen,  bad.  B.A.  Bretten.  — 
7)  Massenbach,  O.A.  Brackenheim. 


1860. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz   beurkundet,   dass   Graf  Hartmann  von  Grieningen  auf  alle 
seine  Ansprüche  an  des  Klosters  Weissenau  Besitzungen  zu  Gailenhofen  verzichtet  habe. 

Gottlieben  1266.     März  20. 

E.,  dei  gratia  episcopus  Conslantiensis ,   omnibus  presentium   inspectoribus  salutem 
in  domino«     Pastoralis  officii  debitum  ||  exequentes  partes  intendimus  a  futuris  litium 


254  1266.    März  30. 

dispendiis  conservare.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod  cum  nobilis  ||  vir  comes 
Hart,  de  Grvningin*)  contra  reverendos  in  Christo  .  .  abbatem  et  conventum  Augie 
sancti  Petri  apud  Ra||uenspurch  super  possessionibus  in  Gailnhoven*)  moveret  materiam 
questionis;  asserens  ipsas  possessiones  cum  omnibus  suis  pertinentiis  sibi  iure  proprietatis 
pertinere,  idem  comes  ins  proprietatis  et  si  quid  iuris  alias  habuit  vel  habere  videbatur 
in  premissis,  ad  manus  nostras  nomine  et  loco  Augensis  monasterii  sponte  ac  liberaliter 
resignavit;  renuncians  pro  se  et  heredibus  suis  omni  iuri,  quod  in  dictis  possessionibus 
Gailnhoven  intus  vel  extra  iuris  habuit  seu  habere  quocumque  iure  aut  nomine  vide- 
batur. In  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras  super  hoc  concessimus  sigillorum 
nostri  et  ipsius  comitis  robore  conmunitas.  Testes  qui  interfuerunt  premissis  sunt  hü: 
comes  Eber,  de  Kilchberch ') ,  dominus  Ber.  de  Trupurch*),  Ber.  et  H.  fratres  dapiferi 
de  Walpurch*),  Walterus  dapifer  in  Warthusen^),  comes  Wolf  iunior  de  Veringen'), 
dominus  Oswaldus  de  Marchdorf*),  .  .  miles  de  Grfningin,  frater  Hanricus  cellerarius 
dicti  monasterii,  ^1.  miles  de  Alshusen^),  Hanricus  miles  de  Striberch"),  Bvr.  de 
Taldorf")  et  alii  quam  plures,  in  domino  feliciter.     Amen. 

Acta  sunt  hec  Gottelubon '0 ,   anno   domini  M^  CC^  LXVP.,  XIII.  kalendas  Aprilis. 

An  röthlichen  wollenen  Schnüren  die  bereits  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  38  und  Bd.  5  S.  152,  203,  beschrie- 
benen Siegel  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz  und  Grafen  Hartmann  von  Grieningen. 

1  u.  2)  Vergl.  S.  192,  Anm.  1  und  S.  191,  Anm.  2.  —  3)  (Ober.)Kirchberg,  O.A.  Laupheim.  —  4)  Alt- 
Trauchburg,  bair.  A.G.  Kempten.  —  5)  Waldburg,  O.A.  Ravensburg.  —  6)  Warlhausen,  O.A.  Biberach.  — 
7)  Veringen,  hohenzoll.  A.G.  Gammertingen.  —  8)  Markdorf,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  9)  Altshausen,  O.A. 
Saulgau.  —  10)  Streitberg,  O.A.  Riedlingen.  —  11)  Thaldorf,  O.A.  Ravensburg.  —  12)  GotUieben  im  Thurgau.  — 


1861. 

Das  gesammte   Vermögm   des  zum  Eintritt  in   das  Kloster  Maulbronn   entschlossenen  Schülers 

Merkelin,   eines  Sohnes  des  verstorbenen  Bärgers  Brechter   in  Speier ,   tcird   dem  Kloster   mit 

Bestimmungen  übergeben,  une  es  für  den  Fall  seines  Rücktritts  in  die  Welt  oder  seines  Todes 

vor  abgelegtem  Gelübde  oder  seines  tcirklichen  Eintrittes  damit  gehalten  werden  solle. 

1266.     März  30. 

Noverint  universi  presentes  litteras  inspecturi,  quod  omnia  bona  Merkelini  Scolaris, 
filii  Marquardi  quondam  civis  Spirensis  dicti  Brehtter*),  ipso  Merkelino  scolare  divi-|| 
nitus  inspirato  per  manus  suas  ex  omnium  parentum  suorum  consensu  tradita  sunt 
jn  manus  venerabilium  E.  abbatis  et  conventus  de  Mulinbrvnne,  inter  quos  diclus  Merke- 
linus sco||laris  elegit  per  dei  gratiam  relicto  seculo  Christo  regi  nostro  et  domino  famulari, 


1266.     März  30.  255 

ita  sane  quod  dicli  E.  abbas  et  conventus  de  Mulinbrvnne  habebunt  totam  domum 
Merkelini  prefati,  que  ||  dicitur  dimidia  domus,  cum  omnibus,  que  ad  eundem  Merkelinum 
tarn  ex  morte  patris  quam  patruelis  sui  quondam  clerici,  dicti  Merkelini  Brehtter,  sunt 
iusto  titulo  devoluta,  per  annum  istum  libere  et  quiete,  post  quem  annum,  si  prefatus 
Merkelinus  receptus  in  novicium  apud  dictos  de  Mulinbrvnne  vel  infra  eundem  annum, 
quod  absit,  a  proposito  suo  bono  resiliens  seculo  se  reddiderit,  omnia  bona  sua  de 
consensu  memoratorum  dominorum  de  Mulinbrvnne  et  parentum  suorum  omnium  red- 
dentur  eidem.  Si  autem  per  sollemnem  professionem ,  que  ante  primum  annum  pro- 
bationis  non  debet  fieri,  suum  propositum  firmaverit  vel  ante  dictum  terminum  decesserit, 
tunc  heredes  ipsius,  pueri  scilicet  patris  sui  et  nuUi  alii,  dantes  sepedictis  .  .  abbati  et 
conventui  de  Mulenbrvnne  viginti  libras  Hallensium,  dimidiam  partem")  dicte  domus, 
que  dicitur  dimidia  domus,  perpetuo  possidebunt,  reliqua  parte  domus  eiusdem  cum 
aliis  omnibus  quocumque  nomine  censeantur,  que  ad  predictum  Merkelinum  scolarera 
pertinere  noscuntur,  sepedictis  .  .  abbati  et  conventui  de  Mulinbrvnne  sine  contradictione 
cuiuslibet  remanente.  In  cuius  rei  testimonium  duo  super  hiis  instrumenta  sunt  facta 
ac  sigillis  venerabilium  dominorum*)  0.  prepositi  sancti  Widonis,  E.  abbatis  de  Mulin- 
brvnne et  magistri  D.  cellerarii  maioris  ecclesie  Spirensis,  quibus  mediantibus  pretaxata 
omnia  sunt  fideliter  pertractata,  unanimi  consensu  munita*  Testes  horum  sunt,  quorum 
sigilla  presentibus  sunt  appensa :  frater  Nicholaus  notarius  dicti  abbatis  de  Mulinbrvnne. 
frater  Ber.  in  curia  sancti  Johannis  Spire,  frater  Mer.  magister  de  Reiche*),  magister 
AI.  de  Thailheim*),  magister  Ciminus,  Cünradus  Reichelinus  et  Suekerus  clericus  de 
Brüsella  *)  *) ,  de  laicis:  Sigelo  Hön,  Merkelinus  Lambesbuch,  Cünradus  de  Columba*), 
Ebelinus  de  Elephante*),  Ortliebus  Breihtter,  Sifridus  Reichelin,  Albertus  Sidensvanz  et 
alii  quam  plures. 

Actum  anno  domini  M^  GC°.  LX®.  sexto,  tercio  kalendas  Aprilis. 

Nur  noch  die  Pergamentstreifen  fOr  die  Siegel,  der  2.  mit  einem  Bruchstücke  des  schon  öfters  beschrie- 
benen Siegels  des  Abts  von  Maulbronn,  hängen  an. 

a)  Das  Original  hat  Brehtt  mit  dem  für  er  gewöhnlichen  Abkürzungszeichen  am  Schluss  und  das  grosse  B  ist  so 
geschrieben,  dass  ein  Abkürzungsstnch  damit  verbunden  zu  sein  scheint.  Da  aber  dieser  in  der  Urkunde  sonst  auch  da 
vorkommt,  wo  er  sicherlich  keine  Bedeutung  hat,  so  wurde  einfach  B  gelesen.  —  b)  Dieses  Wort  steht  im  Original 
doppelt  —  c)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineincorrigirt ,  das  folgende  0  aus  E  corrigirt.  —  d)  Hier  steht  Bitsella 
mit  dem  in  a)  erwähnten  Strich  bei  By  der  aber  hier  doch  ein  r  zu  bedeuten  scheint,  indem  wohl  nur  an  den  Ort 
Bruchsal  gedacht  werden  kann. 

1)  Queichheun,  bair.  A.G.  Landau.  —  2)  Unermiltelt,  wenn  nicht  Thalheira,  O.A.  Heilbronn,  darunter 
zu  verstehen  ist.  —  3)  Bruchsal,  bad.  A.G.Sitz.  —  4  u.  5)  Häusernamen  in  Speier;  vergl.  Bd.  5  S.  108  und  die 
dort  angegebene  Literatur. 


256  1266.     April  4  und  Mai  22. 

1862. 

Ch'af  Rudolf  von  Tübingen  befreit  die  Güter  des  edeln  Knechtes  Konrad  von  Weil  (im  Schönbuch) 
in   Weil  und  Weilheim  bis  zu   Wiedererstattung  einer  ihm  von  letzterem  geliehenen  Geldsumme 

von  allen  vogteilichen  Lasten, 

1266.     April  4. 

\  In  nomine  douiini.  i  Ego  R.,  dei  gratia  comes  in  Tuwingen ,  paUawtini  fiiius,  C^- 
rado  nobili  servo  in  Wile*)  suisque  ||  heredibus  presens  scriptum  in  perpetuum.  Noverint 
singuli  et  universi,  quod  ego  R.  super  advocatie  mee  iure  in  villis  ||  meis  Wile  et 
in  AVilüm*)  cum  predicto  C^rado  sie  conveni,  ut  omnia  bona  sua  in  prediclis  villis 
quocumque  modo  possessis,  ||  exceptis  bonis  in  Wile  quibusdam,  que  antiquo  iure  libera 
permanebunt,  ab  omni  iniuria  et  exactione  mea  et  raeorum  lamdiu  libera  permaneant 
sine  dolo,  quousque  viginti  libras  Hallensium  mihi  collatas  predicto  Ctrado  vel  suis 
heredibus  valeam  presentare. 

Acta  sunt  hec  Tuwingen,  anno  domini  M^  CC^  LX*.  VP. ,  die  Ambrosii ,  indiclione 
nona.  Testes  autem  sunt  hü:  Hvgo  dictus  Albus  de  Halphingen ') ,  Ditericus  scultetus 
in  Herrinber[c] *),  H.  et  Wer.  fratres  de  Rendingen*),  Wer.  in  Bratinstane •)  et  Wolcardvs 
et  plures  alii.  Ut  autem  predicta  firma  et  inconcussa  permaneant,  sigillo  meo  et  E. 
abbatis  in  Bebenhusen  roborata  predicto  Ctrado  suisque  heredibus  et  sub  testimonio 
predictorum  voluntarie  presentavi. 

Vom  1.  Siegel  sind  nur  noch  unbedeutende  Bruchstücke  vorhanden;  das  2.  des  Abts  Eberhard  von  Beben- 
hausen,  spitzoval,  c.  43,  c.  28  mm,  (IIl.  A.  2.  a.):  der  stehende  Abt,  den  Stab  in  der  Rechten,  von  der  Um- 
schrift: t  SIGILLVM .  ABB(aOIS  .  DE  .  BEBENH  . . .  erhallen.  —  Abdruck:  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Ober- 
rheins  3,  207.  —  Auszug:  Schmid,  Gesch.  der  Pfalzgr.  v.  Tübingen.    Urkb.  32. 

1)  Weil  im  Schönbuch,  O.A.  Böblingen.  —  2)  Weilheim,  O.A.  Tübingen.  -  3)  Hailfmgen,  O.A.  Rolten- 
burg.  —  4)  Herrenberg,  O.A.Stadt.  —  5)  Renningen,  O.A.  Leonberg.  —  6)  Breitenstein,  O.A.  Böblingen. 


1863. 

Der  Edle  Konrad  von  Markdorf  verkauft  das  ihm  auf  den,  dereinst   dem  Ritter  Jakob  von 
Helmsdorf  gehörigen   Besitzungen  zu  Wirrensegel  zustehende    Vogtrecht    um   7  U  Constanzer 

Pfennige  an  das  Kloster  Baind. 

Markdorf  1266.    Mai  22.^ 

Universis  hanc  literam  inspecturis  Ctnradus  nobilis  de  Marchdorf  0  fidera  presentibus 
adiiibere.     Noverint  universi  tarn  posteri  quam  presentes,  ||  quod  cum  ego  iurisdicionem 


1266.     Mai  22.  257 

michi  iure  proprietatis  pertiiientem  in  possessionibus  quöndam  domini  Jacobi  de 
Herrtenstorf*)  militis  aput  AVirisegeP)  sitis,  iurisdicionem  videlicet  an||nuatim  mihi 
solventem  quindecim  quartalia  avene,  quatuor  quartalia  speltarum  mensure  in  Lindowe, 
duos  solidos  denariorum  Constanciensium,  unam  aucam  et  duos  pullos,  ||  emptioni  decre- 
vissem  exponendam  et  inter  alios  ad  emptionem  procedere  volentes  venerabiles  in  Christo 
.  .  abbatissa  et  conventus  monasterii  in  Bivnde,  ordinis  Cysterciensis,  Constanciensis 
dyocesis,  utilius  mihi  et  melius  precium  obtulissent,  eandera  iurisdicionem  prefatis  de 
Bivnde  receptis  ab  eis  Septem  libris  denariorum  Constanciensis  monete  usualis,  quas 
nie  recepisse  profiteor  et  in  utilitatem  propriam  convertisse,  de  consensu  omnium  quorum 
intererat  iuste  vendicionis  tytulo  vendidi,  tradidi  et  donavi,  ab  ipsis  in  perpetuum  quiete 
et  pacifice  libere  possidendam  sine  cuiusvis  obice  contradicionis,  adhibitis  in  premissis  per 
me  verborum  ac  gestuum  soUempnitatibus  debitis  ac  consuetis.  Renuncio  igitur  pro 
me  meisque  heredibus  universis  omni  accioni,  impeticioni,  excepcioni  non  numerate 
pecunie,  non  tradite,  non  solute,  omni  consuetudini  loci  et  patrie  et  generaliter  ac  specia- 
liter  Omnibus,  per  que  dictus  contractus  posset  imposterum  quovis  ingenio  violari.  Et 
ad  maiorem  cautelam  ad  prestandum  warandiam  de  premissis  pro  me  meisque  heredibus 
universis,  quocienscumque  ubicumque  coram  quocumque  iudice  a  sepedictis  de  Bivnde 
fuero  requisitus,  Obligo  per  presentes  et  in  evidenciam  omnium  premissorum  hanc 
literam  sigillo  meo  conmuniri  feci  pro  testimonio  et  cautela. 

Actum  aput  Marchdorf,  anno  domini  M^  CC^  IX^  VP.,  XI*.  kalendas  Junii,  sub- 
notatis  testibus  presentibus  et  rogatis:  Ber.  ministro  in  Marchdorf,  fratre  Han.  dicto 
Cerdone,  fratre  C^nrado  de  Roggenburron*),  conversis  in  Bivnde. 

Nach  dem  Originale  der  fürstlich  salm-reifferscheid-dyck'schen  Gutsherrschall  zu  Baind.  Siegel  des  Aus- 
stellers, rund,  40  mm  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  ein  Rad  mit  7  Speichen,  aber  ohne  Felgen,  Umschrift: 
t .  Si>t7/Mm .  CVNRADI .  DE  .  MARTORF.  —  Regest:  Diöcesanarchiv  v.  Schwaben  7,  71. 

*)  Die  Jahreszahl  der  Urkunde  ist  M^OO>IXoVIo  geschrieben,  allein  diese  Zahl  ist  unmöglich,  ohne  Zweifel  ist 
statt  IX i  LX  zu  lesen,  indem  von  den  in  derselben  genannten  Personen  ein  Konrad  von  Markdorf  auch  im  Jahre  1269 
(Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,  157),  der  Bainder  Converse  Konrad  von  Roggenbeuren  auch  den  17.  Noy.  1267 
und  2.  Dezbr.  1268  (s.  unten)  als  Zeuge  vorkommt. 

1  —  4)  Markdorf,  Helmsdorf,  Wirrensegel,  Roggenbeuren,  sämmtlich  bad.  B.A.  Ueberlingen. 


VI. 


33 


258  1266.    Mai  22. 


1864. 


Die  Priorin  Richema  und  der  Canvent  der  Reuerinnen  jenseits  Hasenpfuhls  bei  Speier  beur- 
künden  von  dem  Kloster  Maulbronn  eine  ihnen  benachbarte  Hofstatt  nebst  Gebäuden  als 
Erbzinslehen  erhalten  zu  haben,  übernehmen  gegen  Erlassung  eines  anderen  Zinses  an  Maul- 
bronn einen  von  letzterem  Kloster  an  den  St.  Michaelsaltar  in  der  Kapelle  über  der  bischöflichen 
Pfalz  zu  zahlenden  Zins  und  bestätigeti  das  Weiderecht  des  Klosters  auf  einem  genannten  Bezirk. 

1266.    Mai  22. 

Universis  Christi  fidelibus  tarn  presentibus  quam  futuris  presentem  paginam  inspec- 
turis  Richenza  priorissa  totusque  conventus  ||  monasterii  monialium  ordinis  Penitentium 
residentes  extra  muros  civitatis  Spirensis  ultra  ripam  que  vocatur  HasenphAlO  orationes  || 
in  domino  et  fidem  presentibus  adhibere.  Universilatis  vestre  noticie  tenore  presentium 
declaramus,  quod  venerabiles  .  .  abbas  et  conventus  monasterii  ||  de  Mvlenbrunne,  Cister- 
ciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  quandam  aream  sitam  et  contiguam  nostro  monasterio, 
et  quam  aream  .  .  dictus  Sprozze  ab  eisdem  domino  .  .  abbate  et  conventu  de  Mulen- 
brunne  pro  censu  annuo  possidebat  et  in  qua  quedam  edificia  instauravit,  ipsam  aream 
cum  edificiis  atque  omni  iure,  quod  dictus  Sprozze  possedit  et  ad  ipsum  monasterium 
de  Mulenbrunne  hactenus  pertinebat,  concesserunt  nobis  et  nostro  monasterio  iure  here- 
ditario  perpetuo  possidendam,  tamen  pro  annuo  tali  censu,  videlicet  quod  nos  et  nostrum 
monasterium  teneamur  ipsis  et  monasterio  eorumdem  perpetuo  singulis  annis  in  festo 
sancti  Georii  triginta  solidos  Hallensium  et  in  festo  sancti  Martini  proximo  consequente 
similiter  triginta  solidos  Hallensium  monete  currentis  pariter  et  valentis  persolvere  census 
nomine  et  secundum  ius  et  consuetudinem  civitatis  Spirensis.  Et  quia  nos  eisdem 
domino  .  .  abbati  et  conventui  de  Mvlenbrunne  de  quadam  area  contigua  aree  supradicte 
singulis  annis  in  festo  sancti  Georii  tres  solidos  Spirenses  census  nomine  persolvere 
tenebamur,  iidem  .  .  abbas  et  conventus  dictum  censum  nobis  taliter  remiserunt,  quod 
nos  et  nostrum  monasterium  pro  eisdem  domino  .  .  abbate  et  conventu  de  Mulenbrunne 
et  eorum  monasterio  perpetuo  singulis  annis  persolvere  teneamur  duos  solidos  Spirenses 
in  festo  sancti  Michahelis  ad  altare  eiusdem  sancti  Michahelis,  quod  est  in  capella  super 
palatio  reverendi  patris  nostri  domini  episcopi  Spirensis,  census  nomine  et  secundum 
ius  et  consuetudinem  civitatis  Spirensis.  Insuper  attestamur,  quod  salvum  eis  iiis  per 
omnia  permanebit  eisdem  videlicet  domino  .  .  abbati  et  conventui  de  Mulenbrunne,  quod 
ad  sex  boves  pascendos  in  pascuis  ultra  dictam  ripam  HasenphAl  habent  et  habebunt 
liberam  facultatem  in  pascuiS;  que  dicuntur  Z  e  i  n  e  c  h.  In  cuius  rei  testimonium  sigillum 
nostrum  appendimus,  quo  nos  conventus  contenti  sumus,  quia  proprium  non  habemus, 
et  eisdem  domino  .  .  abbati  et  conventui  de  Mulenbrunne  tradidimus  conservandum. 


1266.    Juni  14.  259 

Nos  Wernherus  maior  prepositus  Spirensis,  quia  factum  suprascriptum  coram  nobis  fuit 
finaliter  pertractatum ,  presentibus  litleris  nostrum  etiam  sigillum  duximus  apponendum 
in  testimonium  et  evidentiam  predictorum  de  petitione  pariter  et  consensu  parcium 
predictarum. 

Actum  et  datum  anno  domini  M*.  CG*.  LX*.  sexto,  proximo  sabbato  ante  festum 
sancte  Trinitatis. 

2  spitzovale  Siegel:  1)  des  S.  Marien-Magdalenen-Klosters  zu  Speier,  54,36  mm  (II.  B.):  die  Kloster- 
heilige, in  der  Rechten,  wie  es  scheint,  ein  Salbengefftss ,  mit  der  Linken  einen  Weihrauchkessel  haltend, 
Umschrift:  f  S .  SORORVM .  SCE  .  MARIE .  MAGDAL«^  .  IN .  SPIRA ;  2)  des  Domprobsts  Wernher  von  Speier, 
c.  50,34  mm  (III.  A.  2.  a.):  der  Probst,  in  der  Rechten  einen  Palmzweig,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die 
Brust  haltend,   Umschrift:  f  SIGILLum .  WERNHE . . . .  I .  SPIRENSIS. 

1)  Das  Dominikanerinnenkloster  zu  St.  Magdalena  jenseits  Hasenpfuhls  bei  Speier,  ursprünglich  ein  Conyent 
der  Reuerinnen  zu  St.  Leon. 


1865. 

Konrad  von  Krautheim  überlässt  verschiedenen  in  der  Urkunde  näher   angegebenen  Besitz  an 
einer  Reihe   von   Orten   auf  seinen  Todesfall  seiner  Oemahlin  Kunigunde,  nach   deren    Tode 

aber  dem  Kloster  Gnadenthal. 

Gnadenthal  1266.     Juni  14. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Amen.  Ne  facta  liominum,  cum  sint  caduca, 

oblivio  toUat,  litleris  et  voce  testium  ||  perhenniter  roborantur.    Noscant  igitur  universi, 

ad  quos  presens  scriptum  pervenerit,  quod  nos  Ch^nradus  de  Crutheim  *)  domine  Chvne- 

gundi  uxo||ri  nostre   legitime  bona  nostra   subscripta  post  mortem  nostram  cum  suis 

proventibus  hac  condicione  contulimus  possidenda,   videlicet  quod  post  mortem  ipsius  || 

eadem  bona  preter  quandam   partem  eorundem   bonorum,   quam   nos  alii   persone  vel 

aliis  personis  ad  vitam  ipsius  vel  ipsorum  duxerimus  conferendam,  libera  facultate  ad  hoc 

faciendum  nobis  plenius  reservata,  ad  ecclesiam  sancte  dei  genitricis  in  Gnadental  cum 

Omnibus   suis  utilitatibus   devolvantur.     Que  bona   ecclesia  Gnadental  iam  dicta  manu- 

tenebit   et,   quamdiu   uxor  nostra  domina  Chvnegundis    supradicta  vixerit,   sicut  post 

mortem   ipsius  omni  iure   suorum   privilegiorum  ab  iniuriatoribus   deffendendo  fideliter 

conservabit.     Insuper  domina  abbatissa   eiusdem   ecclesie  cum  suis  officialibus  in  bonis 

illis  locandis  et  destituendis  post  mortem  nostram  sine  uUo   temporis  intervallo,   prout 

necessitas  exegerit,  habebit  liberam  facultatem.    Hoc  etiam  adiecto,  quod  omnes  proventus 

eorundem  bonorum   domine  Chvnegundi  nostre  uxori,    quamdiu  vixerit,   per  proprios 

famulos  sive  etiam  per  officiales  ecclesie  sepe  nominale  deductis  expensis  singulis  annis 

33  ♦ 


260  1266.     Juni  14. 

secundum  tenipus  solutionis  utiliter  assignabuntur.  Sunt  aulem  hec  bona:  curia  in 
Westerenhvsen  *)  et  duo  feoda,  molendinum  in  superiori  Ginnesbach')  et  decem  mansus 
ibidem  et  in  Rsemenwilaer  *),  bona  nostra  in  Hseselech*)  super  silvam,  in  Isenh^lsrode  *), 
in  Lieboldsbrunnen '),  in  Herra^thvsen  *),  in  Steinbach  •),  in  Holderbach "),  in  Orenbach  "), 
due  partes  decime  in  EberstaP*)  preter  terciam  partem,  due  partes  silve  in  Vogelsanc"), 
bona  in  B^hel ")  et  due  partes  decime  ibidem,  due  partes  decime  in  Zimberen  **)  et  bona 
ibidem,  que  solvunt  decem  solidos  Hallensium,  et  duo  maldra  avene  et  duo  maldra  sili- 
ginis,  due  partes  decime  in  Böngarten  **),  due  partes  decime  in  Stralenberch  "),  due  partes 
decime  in  Stvchenhvsen^*),  ibidem  decem  solido«  Hallensium,  due  partes  decime  in  in- 
feriori  Eschenowe  *^),  in  Jvngoldshvsen  *^)  curia  et  dimidia  et  feodum,  quod  solvit  solidos 
duodecim,  in  Arnsdorf")  libra  una,  in  Chirchensalle ")  quinque  libre  et  quatuor  solidi, 
duo  maldra  avene  et  tria  maldra  caseorum,  molendinum  apud  Chupher**),  in  Staggen- 
hoven ")  libra  una  et  solidi  octo,  in  Belzhagene  *^)  solidi  novem,  in  Ch^bach  ^)  libre  due 
solidi  decem,  in  H\^rlebach *')  solidi  decem,  in  Steinbach")  super  silvam  tres  libre 
Hallensium  et  Hallenses  sex,  in  Steinbach**)  apud  Oren^^)  libre  quinque  et  solidi  sex, 
in  Lurach**)  libra  una  solidi  sex,  Rtdeger  in  Bölbach")  solidos  sedecim,  Smetenbach  **) 
et  alii  ibidem  solidos  quindecim,  in  Geilenchirche^)  libra  una  solidi  duodecim,  bona  in 
Gliemen^*),  Chvnradus  ibidem  de  prato  Hallenses  quadraginta,  quarta  pars  bonorum  in 
monte,  ubi  moratur  Wolfherus**),  in  Hallis")  sedecim  urne  in  salina,  ibidem  libra  una 
solidi  undecim,  bona  Landoldi  apud  tiliam**),  bona  in  Kit**)  et  alie  universe  utilitates 
ex  eisdem  bonis  pro  suis  temporibus  provenientes.  Huius  rei  testes  sunt:  frater  Swiboto, 
frater  Chünradus  dictus  de  Rintbüren  *^) ,  frater  Dietricus  cellerarius  in  Schönental  "X 
Crafto  frater  domus  Theothunice  filius  noster,  Heinricus  dictus  de  SchefTowe")  eiusdem 
ecclesie  procurator,  soror  Maehthildis  de  AVinsberch ") ,  soror  Chünegundis,  filia  nostra, 
soror  Liugardis  de  Jagsberch  **),  moniales,  domina  Agnes  de  Niwenstein**),  soror  Haede- 
wigis  nostra  famula,  cum  ceteris  fide  dignis.  Ceterum  ut  hec  accio  pemianeat  in- 
convulsa  et  ab  omni  secura  perturbatione ,  presentem  paginam  sigillis  venerabilium 
domini  abbatis,  patris  nostri,  in  Schönental,  dominc  abbatisse  in  Gnadental  et  nostro 
duximus  roborandam. 

Actum  in  Gnadental,  anno  domini  M".  CG*.  LX^.  VP.,  octavo  decimo  kalendas  Julii, 
indiccione  nona. 

Nach  dein  Originale  des  fürstlich  hohenlohischen  Archives  zu  Oehringen.  3  Siegel:  1)  des  Abts  von  Schön- 
tlial,  spitzoval,  c.  40,26  mm  (III.  A.  2.  b.):  der  sitzende  Abt,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein 
Buch  Yor  die  Brust  haltend,  die  Umschrift  nicht  mehr  zu  entzifTern ;  2)  der  Aebtissin  von  Gnadenthal ,  desgl., 
c.  46,30  mm  (III.  A.  2.  a.):  die  stehende  Aebtissin,  in  der  Rechten  den  Krummstab,  die  Linke  vor  die  Brust 
gehalten,  von  der  Umschrift  noch  leserlich:  f  SI.  .L . .  ABBE.  IN  VA..E.GRE.;  3)  Konrads  von  Krautheim, 
schildförmig,  c.  44,  c.  35  mm  (IV.  A.  1.):  ein  11  mal  getheilter  Schild,  Umschrift:  SIGILLVM .  CVNRADI . 
DE  .CR —  Abruck:  Wibel,  a.  a.  0.  II,  Cod.  dipl.  No.  LV.  p.  75. 


1266.     Juni  18.  261 

1)  Altkrautheira,  O.A.  Künzelsau.  —  2—20)  Westernhausen ;  Ober-Ginsbach,  Remenweiler,  abgeg.  Ort  dabei; 
Heslachshof,  Eisenhutsrod,  Lieboldsbronn,  abgeg.,  bei  Hohebach;  Hermuihausen ;  Steinbach,  Holderbach,  abgeg. 
dabei,  Ohrenbach;  Ebersthal;  Vogelsang,  jetzt  ein  Waldname  bei  Ingelfingen;  Bühlhof;  Dörrenzimmem ;  Baum- 
garten, abgeg.  bei  Bühlhof;  Stralenberg,  abgeg.,  wohl  in  der  Nähe  der  vorher  genannten;  Stachenhausen ; 
Eschenhof;  Jüngholzhausen ,  sämmtlich  O.A.  Künzelsau.  ~  21)  Arnsdorf,  O.A.  Hall.  —  22)  Kirchensall,  O.A. 
Oehringen.  —  23)  Kupfer,  O.A.  Hall.  —  24 — 31)  Slackenhofen ,  abgeg.  bei  Schwöllbronn;  Belzhag;  Kubach 
Gem.  Fessbach;  wohl  Hörlebach,  abgeg.  bei  Waidenburg;  Ober-,  und  Unter-Steinbach,  letzteres  an  der  Ohm; 
Laurach,  sämmtlich  O.A.  Oehringen.  —  32)  Unermittelt.  —  33)  ?  Vielleicht  ein  abgeg.  Ort  am  Bach  Schmidbach, 
welcher  sich  bei  dem  im  Text  unmittelbar  folgenden  Gailenkirchen  mit  dem  Asbach  vereinigt.  ~  34  u.  35) 
Gailenkirchen  und  Gliemen,  O.A.  Hall.  ~  36)?  Der  heutige  Walddistrict  Wolfhardsberg  bei  Zaisenhausen ,  O.A. 
Künzelsau  (vergl.  O.A.Beschr.  S.  882).  —  37)  Hall,  O.A.Stadt.  —  38)??  Lindenhof,  O.A.  Hall.  —  39)  Rieden, 
O.A.  Hall,  oder  abgeg.  bei  Westernach,  O.A.  Oehringen.  —  40)  Rimpar,  bair.  A.G.  Wirzburg.  —  41)  Schönthal, 
O.A.  Künzelsau.  —  42)  Scheffach,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Hall.  —  43)  Weinsberg,  O.A.Stadt.  —  44)  Jagstberg,  O.A. 
Künzelsau.  —  45)  Neuenstein,  O.A.  Oehringen. 


1866. 

Der  Probst  von  Backnang   lässt  dm  Edeln  Friederich  von  Truhendingen   wiederholt  zu   Vor- 
bringung    seiner    etwaigen  Einwendungen  gegen  die    tvider    letzteren   ergangene   Bulle  Pabst 
Clemens  IV.  wegen  des  Patronatsrechts  der  Kirche  zu  Gunzenhausen  vorladen. 

1266.     Juni  18. 

.  .  dei  gralia  prepositus  in  Baggenanc,  iudex  a  sede  apostolica  delegatus,  dilecto  in 
Christo  plebano  in  Brunst*)  salutem  in  domino.  Litteras  apostolicas  noveritis  nos 
recepisse  in  hec  verba:  ||  —  Es  folgt  die  oben  S.  239  gedruckte  päbstliche  Urkunde.  — 
Huius  igitur  auctoritate  mandati  vobis  in  virtute  obedientie  sub  pena  officii  districte 
precipiendo  mandamus,  quatenus  nobilem  virum  predictum  Fridericum  dominum  de 
Trvhendingen ,  cui  prius  harum  auctoritate  litterarum  coram  nobis  citato  et  non  com- 
parente  detulimus*),  iterato  ad  nostram  citetis  presentiam  in  ecclesia  Baggenanc  in  crastino 
sancti  Vdalrici  proximo  venturo  coram  nobis,  si  voluerit,  si  supradicte  confirmacioni 
quid  contradicere  habeat  sive  contra  hanc  proponere  se*")  exhibiturum. 

Datum  anno  domini  M^  CC^  LXVP.,  XIIIP  kalendas  Julii. 

Abhängend  das  bereits  Bd.  5  S.  129  und  328  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

a)  Dieser  Satz  scheint  nicht  in  Ordnung  zu  sein.  —  b)  Dieses  Wort  ist  von  einer  anderen  Hand  und  mit  einer 
anderen  Dinte  über  der  Zeile  eingesetzt. 

1)  Brunst,  bair.  A.G.  Schillingsfürst. 


262  1266.  Juni  19  und  Juni  27. 

1867. 

Abt  Hei'tnann  von  Weingarten  und  Probst  Heinrich  von  Hofeti  verkaufen  den  Hof  Riedkausen 

des  Klosters  Höfen  um  10  Mark  Silber  an  Konrad  Buchenau  als  Eigenthum  und  dieser 

trägt  denselben  wiederum  dem  Kloster  Weingarten  als  eibliches  Wachszinslehen  auf. 

Weingarten  1266.    Juni  19. 

Omnibus  presentium  inspectoribus  Her.,  dei  gratia  abbas  monasterii  in  Winegarten, 
et  H.  prepositus  in  Houen^  noticiam  rei  geste.  Significamus  tarn  presentibus  quam  || 
futuris,  quod  nos  curiam  Riethusen*),  que  pertinebat  ad  cenobium  in  Houen,  cum  con- 
sensu  conventus  in  Winegarten  et  in  Houen  Cunrado  ||  dicto  Buchinoge  X  marcis 
argenti  legalis  iuste  et  rationabiliter  vendidimus  et  proprietates  ipsius  curie  in  manus 
suas  fideliter  resigna||vimus  et  diligenter.  Ad  hec  idem  Cunradus  proprietatem  predicte 
curie  super  altare  sancti  Martini  resignavit^)  et  ipsam  curiam  a  monasterio  in  Wine- 
garten recepit  pro  censu,  scilicet  pro  fertone  cere  singulis  annis  in  festo  beati  Martini 
inde  monasterio  prefato  persolvendo,  tali  condicione  adiecta,  ut  ipse  C.  et  omnes  heredes 
sui  nee  non  omnes,  quibus  ipsam  curiam  donaverint,  alienaverint  vel  vendiderint,  pre- 
dictam  curiam  pro  simili  censu  possideant.  Si  autem  idem  Cunradus  sine  heredibus 
decesserit,  tunc  prelibata  curia  monasterio  nostro  in  Winegarten  erit  libere  et  sine 
contradictione  qualibet  soluta.  Huius  facti  testes  sunt:  dominus  H.  prepositus  dictus 
Bocharius,  dominus  H.  prepositus  dictus  de  Altorf '),  dominus  H.  prepositus  de  Wine- 
garten, dominus  H.  viceplebanus  in  Altorf,  dominus  Ber.  plebanus  in  Riethusen,  dominus 
Wer.  frater  suus,  F.  Hellar,  Salomon  et  alii  quam  plures.  Et  in  huius  rei  certitudinem 
presentem  litteram  sigillis  nostris  fecimus  communiri. 

Datum  et  actum  Winegarten,  anno  domini  M^  CC^  LXVI.  sabbato  post  Viti,  indictione  IX. 

Das  1.  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  fehlt;  das  2.,  des  Probsts  von  Höfen,  spitzoval,  e.  42,33  mm, 
(U.  B.),  am  Rande  sehr  beschädigt:  der  h.  Panlaleon,  von  der  Umschrift  noch  erhallen:  SCI  PANTALEON. 

a)  Die  letzte  Silbe  dieses  Wortes  ist  in  der  Vorlage  verschrieben. 

1)  Höfen,  heutzutage  mit  Buchhorn  zu  Friedrichshafen  vereinigt.  —  2)  Riedhausen,  O.A.  Saulgau.  — 
3)  Altdorf,  heutzutage  Stadt  Weingarten. 


1868. 

Johann   von  Ringgenburg  iiberlässt   dem  Kloster  Schussenried  Besitzungen  zu  „Dagratewiler^^, 

welche  Heinrich  von  „Slegeundon^^  bisher  von  ihm  zu  Lehen  getragefi  hatte. 

Aulendorf  1266.     Juni  27. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  subprimitur  et  future  questionis  dolus 
totaliter  conculcatur,  ||  cum  negotia  fragilitatis  hummane  scripturarum  testimonio  robor- 


1266.    JuU  2.  263 

antur.  Ego  namque  Johannes  de  Ringenburc*)  ||  nolicie  singulorum  et  omnium  duxi 
declarandum  scripto  presenti  publice  protestando,  quod  earum  possessionum  ||  proprietates» 
quas  dominus  Hainricus  de  Slegewidon  *)  a  progenitoribus  meis  et  me  apud  Dagratewiler ') 
possedit  in  feodo,  recepta  primum  resignatione  iuris  feodalis,  quod  a  me  tenuit  in  eisdem, 
per  manus  Wezelonis  de  Ringenburc,  iuxta  quem  transmisit,  monasterio  sancte  Marie 
de  Sorech  libera  donatione  perpetuo  contuli  quiete  ac  pacifice  possidendas,  ut  frequentia 
divini  cullus  in  ipso  loco  commodius  observetur.  Pro  cuius  facti  memoria  presens 
instrumentum  sigillo  meo  communitum  ad  evidens  donationis  mee  testimonium  dicto 
monasterio  contuli  et  cautelam.  Huius  rei  testes  sunt:  Hainricus,  vicarius  de  Alidorf*), 
Conradus  de  Ruti  *),  Vlricus  et  Fridericus  fratres  de  Stubun  %  Conradus  de  Yrrenberc '), 
Hainricus  de  Ripa®),  milites,  Rumpoldus  de  Scara^)  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  apud  Alidorf,  anno  domini  millesimo  CG  LXVI.,  V.  kalendas  Julii, 
IX.  indiclione. 

Nur  noch  die  leinenen  Fäden,  an  denen  das  Siegel  hieng,  sind  erhalten. 

1)  Ringgenburg,  Gem.  Esenhausen ,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Vielleicht  dieselbe  Person,  wie  der  in  der 
Schussenrieder  Urkunde  vom  13.  Jan.  1257  (Bd.  5  S.  183)  genannte  Hainricus  müea  de  SUgdetoüere ,  dessen 
Herkunft  nicht  sicher  gedeutet  werden  konnte;  doch  kommen  auch  noch  in  einer  Schussenrieder  Urkunde  vom 
J.  1281  Hainricus,  Büdolfus  et  Winmarus  fratres  de  Sleffwidan  vor.  —  3)  Abgeg.  Ort  zwischen  Zellerhof  und  Burg, 
O.A.  Waldsee  (vergl.  Bd.  4  S.  268).  —  4)  Aulendorf,  O.A.  Waldsee.  —  5)  Nicht  ganz  sicher,  welches  der 
verschiedenen  Reute;  vergl.  S.  205  Anm.  5.  —  6  u.  7)  Stuben,  Gem.  Blönried  und  Irrenberg,  Gem.  Geigelbach, 
O.A.  Saulgau.  —  8  u.  9)  Unermittelt,  wenn  nicht  de  Ripa  eine  Uebersetzung  des  Namens  der  in  der  Bodensee- 
gegend in  der  Folge  nicht  selten  genannten  Familie  „Am  Stad^'  ist,  und  Scara  Scheer,  O.A.  Saulgau,  —  im  J. 
1267  Schera,  1275  Schäre  geschrieben  —  oder  Scharben,  O.A.  Waldsee  bedeutet,  was  letzteres  aber  insoferne 
nicht  sehr  wahrscheinlich  ist,  als  Scharben  im  J.  1258  als  Sharhar,  Sharber  vorkommt  (Bd.  5  S.  269.  320). 


1869. 

Herzog  Ludtcig  von  Teck  überträgt  sein  Eigenthumsrecht  an  einem  Hofe  zu  Jedesheim,  welchen 

die  Gebrüder  Ritter  Heinrich  und  Bertkold  von  Stein  seither  von  ihm  zu  Lehen  getragen  und 

detn  Kloster  Marchthal  verkauft  haben,  auf  deren  Bitten  an  das  letztere  und  erlaubt  überhaupt 

seinen  Leuten  ihr  bewegliches  und  unbewegliches  GtU  dahin  zu  veräussern. 

Kirchheim  1266.     Juli  2. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  subprimitur  et  future  questionis 
dolus  totaliter  conculcatur,  cum  negocia  fragilitatis  humane  scripturarum  testimonio 
conservantur.  ||  Nos  igitur  Ludewicus,  dei  gratia  dux  de  Tecke,  ad  noticiam  singulorum 
et  omnium  perducimus  instrumento  presenti  publice  protestantes ,  quod,  cum  Heinricus 
et  Bertoldus  fratres  milites  ||  de  Lapide  *)  curiam  in  Hitungehai  %  quam  a  nobis  dudum 


264  1266.    Juli  4. 

in  feodo  tenuerant,  monasterio  de  Marlhello,  ordinis  Premonstratensis ,  iusto  emptionis 
titulo  vendidissent ,  humili  nos  ||  supplicatione  adeuntes  peliveruni  altencius  propter 
deura,  ut  recepta  ipsius  curie  resignatione  per  eosdem  proprietatem  eiusdem  ipsi 
monasterio  libera  donatione  dare  cum  suis  pertinenciis  curaremus.  Quorum  precibus 
ob  honorem  et  gloriam  creatoris  nostri  benignius  inclinati  resignationem  et  homagium 
prefate  curie  recepimus  ab  eisdem  et  curiam  prenotatam  prenominato  monasterio  cum 
Omnibus  suis  pertinenciis,  campis,  cultis  et  incultis,  tactis  et  intactis,  libera  et  pacifica 
tradicione  contulimus  perpetuo  possidendam,  illud  super  addentes,  ut  liceat  omnibus 
hominibus,  cuiuscumque  condicionis  vel  sexus  fuerint,  nostre  iurisdicioni  subiacentibus, 
res  suas  immobiles  vel  mobiles,  sponte  oblatas  vel  mediante  peccunia  venditas,  predicto 
monasterio  conferre  et  easdem  res  ipsum  monasterium  libere  possidere,  gratiam  predictam 
seu  concessionis  libertatem  volentes  tam  a  nobis  quam  a  nostris  heredibus  vel  successori- 
bus  perhenniter  perdurare.  In  huius  rei  testimonium  presentem  kartulam  nostri  sigilli 
munimine  roboramus  ad  evidens  indicium  et  cautelam.  Huius  rei  testes  sunt:  dominus 
Diethohus  dictus  Alwer,  C.  de  Nidelingen*),  Monachus  senior  dictus  Kizzi,  Vinko  iunior, 
H.  de  Sperwersegge  *),  Rudolfus  Isenli  et  alii  quam  plures. 

Actum  et  datum   in  Kirchain  ^),  anno  domini  M".  CC^  LX*.  sexto,  in  die  sanctorum 

4 

Processi  et  Martiniani,  indictione  VHP.  *) 

Nur  noch  der  Pergamentstreifen  für  das  Siegel  hängt  an. 

*)  Die  Indiction  zu  1266  ist  übrigens  9,  nicht  8. 

1)  Stein,  abgeg.  Burg  (Rechtenstein),  O.A.  Ehingen.  —  2)  Dieser  Ort  wird  zwar  von  dem  Herausgeber 
des  über  fundat.  Marchtallens.  im  Freiburger  Diöcesanarchiv  Bd.  4  S.  187,  208,  woselbst  die  Urkunde  kurz  erwähnt 
wird,  als  ein  abgegangenes  Gut  yon  unbekannter  Lage  bezeichnet,  ist  aber  doch  wohl  dasselbe  wie  das  a.  a.  0. 
S.  158, 201,  erwähnte  Hiedungeshain,  welches  richtig  als  Jedesheim,  bair.A.G.  lilertissen,  gedeutet  wird.  Des  ziemlich 
entlegenen  Besitzes  entäusserte  sich  das  Kloster  wohl  bald  wieder,  daher  keine  weiteren  Urkunden  über  den.selben 
vorliegen.  —  3—5)  O.A.Stadt  Kirchheim,  Neidlingen  und  Sperberseck,  Burgruine,  in  diesem  O.A. 


1870. 

Abt  Eberhard  iti  Blaubeuren  überlässt  nach   längerem  Rechtsstreite  zwischeti  ihm  und  seinem 

Kloster  mit  der  Meisterin  und  dem  Convente   in  Urspring  auf  Bitte  des  Abts  von  Zunef alten 

die  Sanct-Georgenunese  unter  dem  Steine  im  Wege  der  Güte  an  Kloster  Urspring. 

1266.    Juli  4. 

Eberhardus,  dei  gratia  abbas  in  Blawbüren,  omnibus  presentem  paginam  inspecturis 
salutem  in  eo,  qui  est  omnium  vera  salus.  Noveritis  singuli  et  universi,-  quod,  cum 
inter  nos  et  conventum  nostrum  ex   una  et   magistram  et  conventum  in  Vrspringe  ex 


1266.    August  12.  265 

parte  altera  super  quodam  prato  suo  *)  sub  lapide,  quod  pratum  vocatur  pratum  S.  Georii, 
fuisset  per  annum  et  amplius  litigatum,  nos  prehabito  proborum  virorum  consilio  ad 
petitionem  domini  abbatis  de  Zwuuldea,  et  quia  prefata  magistra  et  conventus  in  Vr- 
springe  ius  habere  pinguius  videbantur,  omni  iuri  cessimus,  si  quod  nobis  et  nostro 
monasterio  in  predicto  prato  competere  videbatur.  Testes  huius  rei  sunt:  dominus  abbas 
et  dominus  camararius  dictus  de  Hereinsteine ^)  et  dominus  Gisilhardus  et  dominus  F. 
Wangin  dictus  Zehemaister,  omnes  de  Zwuuldea.  In  cuius  cessionis  efficax  testimonium 
presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  duximus  roborandam. 

Date  anno  domini  M.  CG.  LXVL,  in  die  sancti  Vdalrici,  indictione  Villi. 

Nach  einer  Abschrift  auf  Papier  aus  dem  16.  Jahrhundert.  —  Regest:   Zeitschrift  f.  Geschichte  d. 
Oberrheins  23,  41. 

a)  Wohl  verschrieben  fQr  sito, 

1)  Doch  wohl  Ehrenstein  im  Blauthale,  O.A.  Ulm,  obgleich  dasselbe  in  Originalurkunden  des    13.  Jahr- 
hunderts sonst  Erichstein  geschrieben  wird  (vergl.  Bd.  5  S.  120.  268). 


1871. 

Frohst^   Dekan  und  Kapitel  der  grösseren  Kirche  in  Wirzhurg  gehen  zur  üeberlassung  des 
Ortes  Hohehach  und  der  Kirche   daselbst  durch   den  Edeln  Konrad  von  Kr^utheim  an   das 

Kloster  Gtiadenthal  ihre  Zustimmung. 

Wirzburg  1266.     August  12. 

B.  prepositus,  B.  decanus  totumque  capitulum  maioris  ecclesie  Herbipolensis  notum 
facimus  universis  ||  presentes  literas  inspecturis,  quod  nobilis  viri  C.  de  Crutheim*) 
senioris  coUacionem  factam  ville  ||  in  Hobach  *)  et  ecclesie  site  in  eadem  cum ')  attinenciis 
eorundem  deo  amabilibus  et  religiosis  dominabus  ||  abbatisse  et  conventui  in  Gnadental, 
Gysterciensis  ordinis,  Herbipolensis  dyocesis,  sicut  venerabiles  domini  et  patres  H.  et  I. 
quondam  Herbipolenses  episcopi  liberaliter  donando  prefatis  sanctimonialibus  concesserunt» 
dicti  nobilis  G.  de  Crutheim,  ipsius  ville  et  ecclesie  et  attinencium  eisdem  tamquam 
veri  et  legittimi  patroni,  accedente  consensu  ratam  et  gratam  habentes  nostre  bone  volun- 
tatis  patrocinio  nostrum  liberaliter  prebemus  assensum,  episcoporum  et  archidyaconorum, 
qui  pro  tempore  fuerint>  in  omnibus  iure  salvo,  videlicet  ut  vicarius  pro  tempore  eidem 
ecclesie  institutus  episcopis  et  archidyaconis  in  spiritalibus  et  cura  plebis  respondeat,  ut 
est  iustum.  Ad  quorum  evidenciam  et  robur  validum  in  posterum  habendum  capituli 
nostri  sigillo  presens  scriptum  fecimus  communiri. 

Datum  apud  Herbipolim,  anno  gracie  M*  GC*  LX""  VI.,  pridie  ydus  Augusti. 


VI. 


34 


266  1266.    August  28. 

Nach  dem  Originale  des  fQrstl.  hohenlohischen  ArchiTes  xu  Oehringen.  Von  dem  angehängt  gewesenen 
Siegel  sind  noch  rothe  und  weisse  seidene  Fäden  Torhanden.  — Abdruck:  Wibel,  Hohenloh.  Kyrchen-  und 
Reform.-Historie  II.  Cod.  dipl.  No.  LVI.  p.  77. 

a)  Das  Original  hat  das  sonst  für  $t  gebräuchliche  Abkflrzungszeichen. 

}  u.  2)  Altkrautheim  und  Hohebach,  O.A.  KQnxelsau. 


1872. 

Eberhard   van  Waldsee  schenkt   beim  Eintritt  seiner  Tochter  Elisabeth  in  das  Kloster  Baind 

demselben  seinen  Besitz  zu  „Ounenhus^^ . 

ZeU  1266.     August  28. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  incommodis  occurritur  et  futiu*e 
questionis  dolus  ||  totaliter  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  hummane  scripturarum 
testimonio  conservantur.  ||  Ego  igitur  Eberhardus  de  Waise  0  noticie  singulorum  et 
omnium  duxi  presentibus  exponendum,  quod,  cum  ||  Elizabet  filia  mea  dominum  lesum 
Christum  celestem  sibi  sponsum  plus  eligere  deceraeret  quam  terrenum,  ipsam  tarnen 
domum  thalami  sui  nudam  omnimodis  preter  dotem  accedere  verecundor,  sed  proprie- 
tatem  omnium  earum  possessionum ,  quas  apud  Cfuenhus')  ex  paterna  successione 
possedi  ratiouabiliter ,  excepto  unico  feodo  ibidem  per  me  obligato,  monasterio  sancti- 
monialium  in  Biwende  libera  donatione  contuli  perpetuo  possidenda»  hac  tarnen  con- 
ditione  ordinata  et  pacto :  si  ego  vel  heredes  mei  possessiones  easdem  rehabere  voluerimus, 
quod  ipsi  monasterio  potiores  aut  equivalentes,  quas  gratuita  voluntate  conventus  eiusdem 
acceptaverit,  aut  viginti  marcas  puri  et  legalis  argenti  primitus  assignemus.  Huius  rei 
testes  sunt:  Vlricus  rector  ecclesie  de  Zelle'),  Burkardus  et  Hermannus  de  Lohelins ^X 
.  .  Horscenberc,  Conradus  de  Wilar*)  et  alii  quam  plures.  Pro  cuius  rei  memoria  et 
evidens  donationis  mee  testimonium  presens  instrumentum  sigillo  meo  communitum 
eidem  monasterio  tradidi  ad  cautelam. 

Acta  sunt  hec  apud  Zelle  Oy  anno  domini  millesimo  CCLXVI.,  Y.  kalendas  Septembris, 
IX.  indictione. 

Nach  dem  Originale  im  Besitze  der  forstlich  salm-reifferscheid-dyck*schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  Schild- 
förmiges Siegel  des  Ausstellers,  40;32  mm  (IV.  A.  1.):  ein  Querbalken,  Umschrift:  f  S^urn .  EBERHARD! .  DE  . 
WALSE .  SEN. 

1)  Waldsee,  O.A.Stadt.  ^  2)  Vielleicht  gleichbedeutend  mit  dem  Bd.  4  Anh.  S.  LXI.  genannten  Künoihusen, 
welches  dort  als  das  heutige  Kofeld,  Gem.  Bodnegg,  vermuthet  wird.  —  3)  Eberhardszell ,  O.A.  Waldsee.  — 

4)  ?  Löchle,  Gem.  Bergatreute  oder  Wolfegg,  O.A.  Waldsee,  oder  Löhlis,  .O.A.  Biberach  oder  Leutkirch.   — 

5)  Wohl  Weiler,  Gem.  Berg,  O.A.  Ravensburg. 


1266.    September  2  und  11.  267 

1873. 

Graf  Konrad  von   Vaihingen   bestätigt  den  von  seinen  Dienstmannen  Heinrich  und  Berthold, 
Söhnen  des  Bitters  Konrad  von  Kirchheim,  geschehenen   Verkauf  eines.  Oartens  nebst  einer 

Hofstatt  beim  dortigen  Kloster  an  das  letztere. 

Kirchheim  1266.     September  2. 

Ctnradus,  dei  gratia  comes  de  Vahingen,  universis  Christi  fidelibus  tarn  posteris 
quam  presentibus  presens  scriptum  inspecturis  in  per||petuum.  Quoniam  res  gesta  tarn 
temporum  mutabilitate  quam  iniquorum  falsariorum  assertione  aboleri  solet  et  perverti, 
necesse  est  scripturarum  sub||sidio  perhennari.  Noverint  igitur  presentium  auditores, 
quod  Heinricus  et  Bertoldus  ministeriales  nostri,  filii  Cfnradi  pie  memorie  militis  ||  de 
KyrchheinO  dicti  in  Ripa,  dilectis  in  Christo  sanctimonialibus,  ordinis  sancti  Augustini, 
iuxta  dictam  civitatem  sitis  ortum  cum  area,  situm  penes  claustrum  dictarum  monialium 
iuxta  fontem  qui  vulgariter  dicitur  Stegebrunne,  omni  iure  proprietatis  pro  quadraginta 
libris  Hallensium  totaliter  vendiderunt.  Cuius  emptionis  consensum  et  voluntatem  plenariam 
presentibus  adhibemus.  Et  ut  talis  venditio  inconvulsa  permaneat  et  illibata,  presentem 
litteram  iam  dictis  dominabus  nostri  sigilli  patrocinio  porreximus  roboratam.  Huius  rei 
testes  sunt:  Hainricus  miles  dictus  Vinko,  Diethohus,  ^Iricus  de  Kyrchein,  Wemherus 
Vinko  milites,  Diepoldus,  Gerungus,  Slorro,  C^iiradus  dictus  Hamerlinus,  cives  de  Kyrchein, 
et  alii  quamplures. 

Acta  sunt  hec  in  civitate  Kyrchein,  anno  domini  M**.  CG**.  LX**.  VP.,  IIII*.  nonas 
Septembris,  indictione  VIIIL 

Das  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  111, 191,  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  Ton  der  Umschrift  nichts  mehr  erhalten. 
1)  Kirchheim,  O.A.Stadt. 


1874. 

Äbt  B.  und  Convent  von  Weissenau  verkaufen  ihr  GüÜein  in  Trunsweiler  um  6  Mark  Silber 

an  Abt  Oerung  und  Convent  von  Kreudingen. 

1266.     September  U. 

m 

universis  Christi  fidelibus  presentes  litteras  inspecturis  B.  permissione  divina  abbas 
totusque  conventus  ||  de  Augia  sancti  Petri  iuxta  Rauenspurc  salutem  in  eo,  qui  est 
omnium  vera  salus.  Quoniam  cuncta  trahit  secum  ||  vertitque  volubile  tempus,  ideo 
decrevit  patrum  fidelis  antiquitas  memorie  scripturarum  conmendare,  que  ||  ad  posteros 
voluit  pervenire.    Noverint  igitur  presentes  et  posteri,  quod  cum  nos  pro  quadam  nostri 

34» 


268  1266.     Oktober  8. 

monasterii  utilitate  special!  prediolum  nostrum  situm  in  TrAiisMdler  ^),  quod  longis  retro- 
actis  temporibus  in  quieta  et  pacifica  tenuimus  possessione,  alienare  cogitaremus ,  idem 
prediolum  cum  omnibus  suis  pertinenciis  intus  et  extra  religiosis  viris  Gerungo  abbati 
et  conventui  de  Cruzilino  nomine  sui  monasterii  iusto  et  legali  contractu  pro  sex  marcis 
puri  et  ponderati  argenti  conmuni  consilio  et  voluntate  donavimus  et  contradidimus  per- 
petuo  possidendum,  obligantes  itaque  nos  nostrosque  successores  litteras  per  presentes 
ad  onmem  warandiam  sive  securitatem,  que  in  tali  contractu,  qui  ex  bona  fide  simpliciter 
suam  duxit  originem,  potest  aut  debet  exhiberi  in  iure  canonico  aut  civili.  Renundamus 
etiam  omnibus  iuribus,  quorum  pretextu  quitquam  aliquo  ingenio  contra  vendicionem 
^reconceptam  posset  allegari.  Ut  autem  hec  firma  apu<  nos  nostrosque  successores 
permaneanty  presentes  litteras  sigillis  nostris  roboratas  antedicto  monasterio  in  testimonium 
duximus  conferendas. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG".  LX^.  VI.,  indictione  nona ,  III.  idus  Septembris. 

Nach  dem  Originale  des  jetzt  in  Frauenfeld  befindlichen  Archivs  des  Klosters  Kreuzungen.  2  spitso?ale 
Siegel:  1)  des  Abts  von  Weissenau,  c.  54,31  mm  (II.  B.):  der  stehende  Abt,  in  der  Rechten  den  Abtsstab,  in 
der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  S .  ABBATIS  .  MINORIS  .  AVGE . ;  2)  des  Gonvents  von 
Weissenau,  c.  55,27  mm  (IL  B.):  der  h.  Petrus,  in  der  Rechten  einen  Schlüssel,  links  ein  Buch  haltend,  Um- 
schrift: t  S^ttm .  CONVENTVS .  S .  PETRI .  IN  .  AVGIA.  —  Regest:  Pupikofer,  Die  Regesten  des  Stiftes 
Kreuzungen.    Ghur  1853.    S.  14  Nro.  80.  (mit  falschem  Datum). 

1)  Auf  dem  Rücken  der  Urkunde  steht  von  einer  Hand  des  16.  Jahrhunderts :  . . .  utnb  das  güüin  Trunsck- 
weyl" ,..  und  ist  von  etwas  späterer  Hand  beigesetzt:  „vulgo  Hagendom^',  was  auf  Hagendom,  Crem.  Ailingen, 
O.A.  Tettnang,  gedeutet  werden  dürfte,  in  dessen  Nähe  zu  Bitzenhofen,  Ober- Ailingen  und  Jettenhausen  das 
Kloster  Kreuzlingen  um  diese  Zeit  gleichfalls  Besitz  hatte. 


1875, 

Der    Bürger    Mengoz    in    Pforzheim    überlässt   dem    Kloster   Maulbronn  gegen  9  tf   Hdler 

sämmäiche  ihm  ssustehende  Zinse  in  Pforzheim. 

1266.     Oktober  8. 

Notum  sit  omnibus  presentibus  et  futuris  presentes  litteras  inspecturis,  quod  ego 
Mengozo,  civis  in  Phorsheim*),  ||  receptis  a  venerabilibus  E.  abbate  et  conventu  de 
Mulinbrvnne  novem  libris  Hallensium  contuli  eisdem  ||  cum  consensu  filii  mei  et  omnium 
heredum  meorum  omnes  census  meos  apud  Phorsheim  quarumcumque  ||  rerum,  quo- 
cumque  nomine  censeantur,  eo  iure  per  omnia,  quo  dinoscor  eosdem  hactenus  possedisse, 
libere  perpetuo  possidendos,  renuncians  nichilominus  omni  iuri,  quod  habebam  vel  quasi 
habere  videbar  in  censibus,   quos  olim  frati'es  mei  memoratis  dominis  de  Mulinbrvnne 


1266.     Oktober  8.  269 

contulerant  causa  mortis.  In  cuius  rei  fidele  testimoniura,  quia  sigillum  proprium  non 
habui,  presentes  litteras  predictorum  venerabilium  E.  abbatis  et  conventus  de  Mulinbrvnne 
et  prefate  civitatis  Phorsheim  sigillis  iussi  firmiter  roborari.  Testes  autem  horum  sunt: 
Lüdewicus  prior,  S.  maior  cellerarius,  AI.  camerarius,  monachi  de  Mulinbrvnne,  frater 
Cünradus  dictus  Wiezege  con versus  ibidem,  Cünradus  scultetus  in  Phorsheim  dictus  de 
Noirtheim  *),  Emhardus  antiqutis  scultetus,  Heinricus  de  Vahingen  •),  Eberhardus  Hoippe, 
iurati  de  Phorsheim,  Cünradus  de  Nipoicsheim  *),  Cünradus  sellator  et  alii  quam  plures. 
Actum  anno  domini  M^  CC*.  LX*.  sexto ,  feria  sexta  proxima  ante  festum  Dionisii 
sociorumque  eins. 

Die  bereits  Bd.  5  S.  53,  bezw.  S.  69  u.  246  beschriebenen  Siegel  des  Abts  von  Maulbronn  und  der  Stadt 
Pforzheim. 

1)  Pforzheim,  bad.  B.A.Stadt.  -  2)  Nordheim,  O.A.  Brackenheim.  —  3)  Vaihingen,  O.A.Stadt.  —  4)  Neibs- 
heim,  bad.  B.A.  Bretten. 


1876. 

Graf  Friederich  von  ZoUem  übergibt  mit  Einunlligung  seiner  drei  gleichnamigen  Söhne  und 
der  Stadt  Mühlheim  ein  von  dem  Kloster  Salem  gekauftes  Haus  mit  seiner  ganzen  Hof  stau 
zu  Mühlheim   an  das   Kloster  und  befreit  diesen  Besitz  gegen  Entrichtung  eines  jahrlichen 

Zinses  von  allen .  Steuern^  Abgaben  und  Diensten. 

Mühlheim  1266.     Oktober  8. 

In  nomine  domini  lesu.  Amen.  Nos  Fridericus  comes  de  Zolr  presentibus  pro- 
testamur,  quod  nos  Friderici,  Friderici  et  Friderici  filiorum  nostrorum  nee  ||  non  sculteti 
ac  totius  universitatis  civium  nostrorum  in  Mvlhein^)  expressa  voluntate  prehabita  et 
consensu  reverendis  in  Christo  .  .  abbati  et  con||ventui  de  Salem  suoque  monasterio 
domum  cum  sua  area  universa  in  nostro  oppido  memorato  ipsorum  domui  contiguam, 
quam  iidem  abbas  ||  et  conventus  pro  ampliatione  sue  domus,  quam  ipsis  antea  dedera- 
mus,  aliisque  suis  cowoditatibus  a  Berhtoldo  dicto  Sibinstvnt  conpararunt  emptionis 
titulo  perpetuo  possidendam,  intuitu  pietatis  tradimus  et  donamus  cum  omnibus  iuribus 
consuetudinibus  ac  aliis  libertatibus  quibuscunque  proprietatis  nomine  perpetuo  possiden- 
dam, eandem  domum  cum  fundo  suo,  qualitercunque  idem  monasterium  suique  procura- 
tores  nunc  et  in  posterum  ipsam  suis  comoditatibus  voluerint  adaptare,  eximentes  et 
exemptam  presentibus  ostendentes  sicut  domum  et  aream  ipsi  monasterio  primitus 
coUatam  ab  omnibus  collectis,  a  vigiliarum  custodibus  et  custodia,  a  taUiis  et  questibus 
universis  ac  sine  exceptione  ab  omnibus  servicii  et  exactionum  generibus,  quibuscunque 


270  1266.     Oktober  16. 

Tocabulis  censeantury  per  nos  vel  per  officiatos  nostros  vei  etiam  per  eiusdem  civitatis 
Hvlhaiii  scultetos  vel  cives  eidem  qpido  pro  tempore  inponendis,  conditione  prehabita 
subnotata,  videlicet  quod  sepedictum  monasterium  unam  iibram  denariorum  monete  in 
Rötwil  sculteto^  qui  pro  tempore  in  Mvlhain  prefuerit  nostro  et  civitatis  nomine  sepe- 
dicte  in  festo  beati  Martini  annis  singulis  assignabit  tantum  de  domo  et  sua  area  preli- 
bata,  de  qua  X  solidi  nobis  cedent,  reliqui  vero  X  pro  voluntate  civium  expendentur. 
Renuntiantes  una  cum  nostris  filiis  et  civibus  antedictis  omnibus  iuribus  consuetudinibus 
et  constitutionibus  per  nos  vel  per  posteros  nostros  editis  vel  edendis  seu  aliis  quibus- 
cunque,  per  que  tam  legalis  donatio  possit  in  posterum  enervari  casu  aliquo  contingente. 
Actum  in  Mvlhain  publice,  anno  domini  M"".  CC.  LX*.  VI.,  in  vigilia  beati  Dionisii 
martyris,  subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet  Walthero  pincerna  et  Hugone 
tepifero,  militibus,  ^Irico  sculteto,  Hainrico  et  Hermanno  fratribus  dictis  Botilungi,  Ber. 
Sibinstunt,  Berh.  de  Rötwil,  ^Irico  fabro,  Waltero  de  Wurmilingen *)  et  Alberto  dem 
Salzmanne  .  .  .,  de  fratribus  vero  de  Salem:  R^d.  vestiario  aliisque  quam  pluribus 
probis  viris.  Ut  autem  hec  maneant  firmiora,  presens  instrumentum  exinde  conceptum 
sigillo  nostro,  quo  et  nostri  usi  sunt  filii  in  hoc  facto,  cum  sigillo  universitatis  in  Mvl- 
hain fecimus  roborari  pro  testimonio  et  cautela.  Nos  Fridericus,  Fridericus  et  Fridericus 
fratres,  filii  Friderici  comitis  supradicti^)  de  Zolr,  profitemur  predicta  omnia  esse  vera  et 
per  patrem  nostrum  de  nostro  consensu  legaliter  consumata  sigillo  patris  nostri  utentes 
conmuniter  in  hoc  facto.  Et  nos  scu[l]tetus  et  universitas  in  Mvlhain  supradicta 
similiter  profitemur. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  preussischen  Hausarchive  zu  Berlin.  Das  1.  Siegel  ist  abgegangen;  das  2., 
der  Stadt  Hühlheim,  rund,  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse  (TV.  A.  1.):  im  Siegelfelde  ein  Mühlrad,  Um- 
schrift: t  SI6ILLVM . CIVIVH . IN . MVLEHAm.  ~  Abdruck:  Monum.  Zolleran.  1  p.  82.  —  Zeitschr.  f. 
Gesch.  d.  Oberrheins  35,  466. 

a)  Verschrieben:  seutdto.  —  b)  desgl.  sepradictu 

1  u.  2)  Mahlheim  und  Wurmlingen,  O.A.  Tuttlingen. 


1877. 

Graf  Meinhard  von  GRfrz  und  Tirol  beurkundet  j   dass  Berthold  Tarant  vom  Abte  Hermann 
von  Weingarten  zu   OberUma  mü  einer  Reihe  von  Höfen  gegen  einen  Jahreszins  von  20  tf 

Veronenser  erblich  belehnt  worden  sei. 

Tirol  1266.     Oktober  16. 

Anno  domini  millesimo   CC^   LX.  VI.     Gesta  hominum  ne  simul  labantur  cum 
mundo  mobili,   perennari  solent  munimine  literarum  ||.     Igitur  nos  Menhardus  comes 


1266.     Oktober  16.  271 

Goricensis  ^)  Tirolensis  presentis  scripti  testimonio  profitemur  et  ad  noticiam  tarn  presen- 
tium  quam  futurorum  yo||lumus  devenire,  hoc  in  presentia  subscriptorum  testium  fore 
factum  et  coram  nobis  a  Bertoldo  Tarant  revelatum,  quod  idem  Bertoldus  Ta||rant  Obro* 
leunon')  super  domo  venerabilis  in  Christo  domini  Hermanni  abbatis  in  Wingarton 
curias  super  Pudelin •),  Biours*),  RüdelinsO»  Redirhof*),  Mittirleunon ^)  et  curiam  Vsser- 
hof 0  iuxta  Forsthof*),  que  ad  monasterium  de  Wingarton  ex  iure  dinoscuntur  pertinere, 
ab  ipso  abbate  sibi  et  heredibus  suis  pro  censu  librarum  viginti  Veronensium  singulis 
annis  cenobio  predicto  in  festo  beati  Michahelis  inde  persolvendo  recepit,  interposito 
eciam,  quod  si  dictus  Tarant  et  heredes  sui  in  scripto  termino  predictum  censum  iam 
dicto  cenobio  dare  neglexerint  vel  ipsas  curias  aut  partem  ipsarum  curiarum  contulerint, 
vendiderint  vel  obligaverint  cuiquam,  ipse  cum  omnibus  pertinentiis  sine  contradictione 
qualibet  ipsius  Bertoldi  et  heredum  suorum  ad  prelibatum  cenobium  libere  revertantur. 
Et  ut  prescripta  omnia  robur  optineant  firmitatis,  presens  scriptum  sigilli  nostri  muni- 
mine  fecimus  roborari,  testibus  subnotatis,  qui  sunt:  H.  dictus  Suppan,  H.  vicedominus 
de  Vltimis*^,  H.  burgravius,  Amoldus  prepositus  in  ültun*®),  iudex  de  Meltun"),  Siso 
de  Marasche**),  VI.  villicus  de  Leunon,  villicus  Asprian  de  Maise"),  prepositus  Nicolaus 
et  frater  suus  de  Ultimis,  VI.  de  Linden"),  S.  de  Nuschen**),  Cristan  de  Buwigil**)  et 
Walt,  S.  Gebutil,  W.  de  Brügge"),  VI.  iuvenis  de  üille'*)  et  S.  et  Ber.  de  Bure')*'),  G. 
de  Uille,  AI.  capellanus  de  Winegarton,  F.  de  Altorf*®),  F.  Pistor,  et  alii  quam  plures. 
Datum  Tirol,  prescripto  anno  die  Galli. 

Italienisches  Pergament.  Des  Ausstellers  Siegel  fehlt  und  ist  nur  noch  ein  Pergamentstreifen  durch  die  Ur- 
kunde geschlungen.  Es  findet  sich  von  ihr  noch  ein  Vidimus  auf  gleichem  Pergament,  dessen  Worte  denen  der 
Urkunde  vom  12.  Dezhr.  1265  (S.  237)  mit  folgenden  Abweichungen  entsprechen:  supra  Vollan  —  domini  vor 
Hainrici  und  de  Weingart  fehlen  —  Lounan  —  et  Hainrici  Pfaffi  et  Alberi  fratrum  de  Maienberch,  Friderici 
Hellerii,  Friderici  Zfieteli,  Hainrici  prepositi  de  Liechtenstain  *^%  Olrici  Zehenteneri  et  aliorum  item  rogatorum  — 
sancti  Martini  fehlt  —  sigillatam  et  apertam  cedula  integra  et  aperta,  tenor  etc.,  sowie  am  Ende:  bullatam 
fehlt  —  nach  minuens  folgt:  quod  sensum  vel  sentenciam  mutet  —  apposui.  —  Auf  dem  Röcken  der  Urkunde 
steht  von  ziemlich  gleichzeitiger  Hand:  Littera  Ber.  dicti  Tarant  pro  curiis  sitis  super  Pudelin  et  Biours  et  alibi, 
quomodo  tenent  eas  in  feodum  a  Wingarten. 

a)  Das  Yidimus  hat:  Bvrch. 

1)  Görz  am  Isonzo,  Kreisstadt  in  Istrien.  —  2)  Oberlana,  tirol.  B.A.  Lana.  —  3)  Unermittelt.  —  4)  Plars, 
Gem.  Algund,  tirol.  B.A.  Meran.  —  5)  Unermittelt.  —  6)  Jetzt  Lanegg,  zur  Gem.  Lana  gehörig.  —  7)  Mitter- 
lana,  Gem.  Lana.  —  8  u.  9)  Ausserhof  und  Forsthof,  Gem.  Ulten,  B.A.  Lana.  —  10)  Ulten,  Gem.  Lana.  — 
11)  Mölten»  tirol.  B.A.  Bozen.  —  12)  Wohl  ein  Hof  im  Vintschgau  in  Tirol.  —  13)  Mais,  Ober-,  Unter-,  B.A. 
Meran.  —  14)  Linderhof,  Gem.  Ulten.  —  15)  Nieschen,  Gem.  Ulten.  —  16)  Pawigl,  Gem.  Lana.  —  17)  Brugghof, 
Gem.  Lana.  —  18)  Die  sog.  Vill  zu  Oberlana.  —  19)  Burghof,  Gem.  Lana.  —  20)  Altdorf,  heutzutage  Stadt 
Weingarteni  O.A.  Ravensburg.  —  21)  Ob  mit  der  Schlossruine  Lichtenstein,  Gem.  Leifers,  B.A.  Bozen,  einst 
dem  Sitze  eines  adeligen  Geschlechtes,  zusammenhängend? 


272  1266.  Oktober  26  und  29. 

1878, 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  beauftragt  seinen  Archidiakon  Hildebrand  von  Rechberg,  das 
Kloster  Lorch  in  den   Besitz  der  demselben   einverleibten   Kirche  zu    Welzheim  einzuführen. 

Augsburg  1266.     Oktober  26. 

H.,  dei  gratia  ecclesie  Augustensis  episcopus,  dilecto  sibi  Hiltebrando  de  Rechberch  ^)y 
ecclesie  sue  archidiacono,  salutem  in  domino.  Cum  quemquam  velimus  gaudere  suo  iure 
et  neminem  contra  indulta  sedis  apostolice  privilegia  per  nos  aliqualiter  molestari,  dis- 
cretioni  tue  committimus  mandantes,  quatenus  dilectos  in  Christo  abbatem  et  conventum 
in  Lorche  in  possessionem  ecclesie  in  Wallinzin*),  que  ad  usus  prebendales  eorum  per- 
tinere,  ut  asserunt,  noscitur,  inducas  et  iuxta  consilium  iam  dicti  abbatis  salvo  tamen 
iure  C^nradi  clerici,  si  quod  ei  ex  litteris  papalibus  competit,  officiare  procures  per 
secularem  ydoneum  sacerdotem,  quoadusque  prefatus  C^nradus  de  iure  suo  plenius 
doceat  et  ostendat. 

Datum  Auguste,  anno  domini  M*.  CC*.  LX^  VP.,  VIP.  kalendas  Novembris. 

Nach  einer  gleichzeitigen  Abschrift  auf  Pergament. 

1)  Rechberg,  O.A.  Gmünd.  —  2;  Welzheim,  O.A.Stadt. 


1879. 

Die  Brüder  Konrad  und  Wemher,  Edle  von  Stemenfels,   überlassen  dem  Kloster  Maulbronn 
gegen  eine   Geldsumme  um  ihrer  und  ihrer    Vorfahren   Seelenheils  Willen  ihr   Vogtrecht  in 

Diefenbach. 

Im  herrenaünschen  Klosterhofe  Bretten,  1266.     Oktober  29. 

Noverint  universi  presentes  litteras  inspecturi,  quod  ego  Conradus  et  Wemherus 
frater  mens,  ||  nobiles  de  Sterneuels  ^),  recepta  pecunie  quadam  summa  a  venerabilibus 
E.  abbate  et  conventu  de  ||  Mulinbrvnne  contulimus  eisdem  in  remedium  animarum 
nostrarum  omniumque  progenitorum  nostrorum  |!  omne  ius  advocatie,  quod  contingebat 
nos  in  villa  Diefenbach ')9  tam  in  silvis  pratis  viis  inviis  quam  in  aliis  quibuscunque, 
quocunque  nomine  ^censeantur,  que  iuri  legitimorum  advocatorum  subesse  consuetudinarie 
dinoscuntur,  eo  modo  quo  ad  nos  est  hactenus  divolutum,  sine  contradictione  quorum- 
Übet  heredum  nostrorum  libere  et  quiete  perpetuo  possidendum,  Qui  venerabiles  scilicet 
de  Mulinbrvnne  spiritu  libertatis  afflati  superne  quoque  remunerationis  intuitu  piis  nostris 
precibus  inclinati  quamlibet  unquam  per  nos  vel  parentes  nostros  offensam  ipsis  illatam 


1266.     Oktober  31.  273 

quacunque  de  causa  misericorditer  rexniserunt.  In  cuius  rei  testimonium  utriusque 
nostrorum  sigillum  cum  sigillo  venerabilis  C.  abbatis  de  Alba  presentibus  est  appensum. 
Testes  huius  rei  sunt :  venerabilis  E.  abbas,  S.  maior  cellerarius,  et  N.  notarius  monasterii 
de  Mulinbrvnne,  Gottebertus  clericus  de  Wizenstein '),  dominus  Hezelo  sacerdos  in  Hase- 
lach*), Eberhardus  miles  de  Viahingen*),  Bertoldus  de  Vroidenstein ^),  Wezelo  scultetus, 

m 

Henricus  Brenisen  de  Brethein')  et  Guntramus  ibidem. 

Actum  in  curia  monachorum  de  Alba  apud  Breitheim  ^),  anno  domini  M^  C'C^  LX"*. 
sexto,  in  crastino  apostolorum  Symonis  et  Jude. 

Das  erste  Siegel  fehlt;  die  beiden  anderen,  Konrads  und  Wernhers  von  Sternenteis,  schildförmig,  c.  48, 
c.  40,  bezw.  55,  c.  44  mm  (IV.  A.  1.):  ein  achtstrahliger  Stern  über  einem  staffeiförmigen  Felsen,  Umschrift: 
SIG NRAD STERR  . . . . ,  bezw.  f  S.  WERNHERI .  DE .  STERRENVELS. 

1  u.  2)  Sternenfels  und  Diefenbach,  O.A.  Maulbronn.  —  3)  Weissenstein,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  4)  Hohen- 
haslach,  O.A.  Vaihingen.  —  5)  Flehingen,  bad.  B.A.  Bretten.  —  6)  Freudenstein,  O.A.  Mauibronn.  —  7)  Bretten, 
bad.  B.A.Sitz.  

1880. 

Der   Augshurger  Archidiakon  Hüdebrand  von  Rechherg  vollzieht  den  auf  der  vorhergehenden 

Seite  erwähnten,  in  die  Urkunde  z.   Th.  wörtlich  eingerückten  bischöflichen  Auflrctg  in  Betreff 

der  Einführung  des  Klosters  Lorch  in  den  Besitz  der  Kirche  zu  Welzheim. 

1266.     Oktober  31. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  Hiltebrandus  de  Rechberchi 
dei  gratia  Augustensis  ecclesie  archidiaconus ,  salutem  in  omnium  salvatore.  Noverint 
universi,  quibus  presentes  exhibite  fuerint,  nos  litteras  venerabilis  domini  Har[t]manni 
ecclesie  Augustensis  episcopi  recepisse  in  hunc  modum.  Hier  folgt  die  Urkunde  vom 
26.  Oktober  1266  (8.  272)  bis  zu  den  Worten  iure  et  neminem,  dann  etc.  ut  supra  und 
heisst  es  weiter:  Nos  igitur  tanquam  filius  obedientie  ex  mandato  nobis  iniuncto  prefatum 
dominum  abbatem  et  conventum  in  Lorche  personaliter  in  possessionem  ecclesie  Wallinzin 
induximus  corporalem.  Huius  rei  testes  sunt:  Fridericus  decanus  de  Lorch,  magister 
^icus  clericus  dictus  de  Wertungen*),  Gernodus  miles,  Wipertus  scultetus  in  Wallinzin 
cum  universis  suis  concivibus  totaque  simul  parrochia.  Ad  habendum  huius  rei  testi- 
monium non  labile  placuit  nobis  presentem  paginam  sigilli  nostri  munimine  communire. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M**.  CC.  LXVP,,  in  vigilia  Omnium  Sanctorum. 

Nach  einer  auf  demselben  Pergamente  wie  die  genannte  Urkunde  stehenden  Abschrift. 
1)  Wertingen,  bair.  A.G.Silz. 


VI. 


35 


274  1266.  November  6  und  14. 

1881. 

Imishruck  1266.     Novetnher  6. 

Bischof  Leo  von  Regensburg  und  Pfalzgraf  Ludwig  Herzog  von  Baiern  beurkunden^  dass  in 
ihrer  Gegenwart  zu  Innsbruck  Konrad  IL,  König  voti  Jerusalem  und  Sicüien^  Herzog  van 
Schwaben,  und  seine  Mutter  Elisabeth  Gräfin  van  Görz  und  Tirol  über  dasjenige,  was  der 
zum  römischen  König  gewählte  Konrad  sei.  Angedenkens  der  letzteren  zum  Wittum  bestimmt 
halte,  eine  gütliche  Auseinandersetzung  getroffen  haben,  in  Folge  welcher  Elisabeth  auf  gewisse, 
ihr  früher  zugewiesene  Besitzungen  verzicfUet,  dafür  mit  ihrem  Gemahl  dem  Grafen  Meinhard 
von  Görz  und  Tirol  anderes,   darunter   die   Vogtei   des  Klosters  Weingarten,   empfängt  und 

sofort  ihrem  Gemahl  übergibt,  während  König  Konrad  ihr  dafür  Gewähr  leistet. 

» 

Actum  apud  Inspruk,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  LXVL,  VIIL  idus  Novembris. 
Testibus,  qui  .  .  .  sunt  hü:  Hainricus  camerarius  de  Rawenspurch *) ,  Hermannus  de 
Hagenberch*)  .  .  Burchardus  de  Tobel*),  .  .  . 

Auszug  nach  Jäger,  Geschichte  Konrads  II.  Nürnberg  1787.  S.  107  ff.  —  St.  Priest,  Histoire  de  la 
conqudte  de  Naples  par  Charles  d'Anjou   3,   378   ff.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  V,  2,  S.  893  Nro.  4817. 

1)  Ravensburg,  O.A.Stadt.  ~  !2)  Althegnenberg,  bair.  B.A.  Brück.  —  3)  Tobel,  O.A.  Ravensburg. 


1882. 

Graf  Ludwig  von  Oeltingen  beurkundet,  dass  in  seiner ,  seiner  Ehegattin  Vdelhild  und  seiner 
Söhne  Ludwig  und  Konrad  Gegenwart  Marqtmrd,  der  Sohn  des  Kämtnerers  Marquard  von 
Bop fingen,   auf  alle   Rechte  an   die    von   seinem    Vater   dem  /&.  Agneskloster   zu  Bopfingen 

geschenkten  Güter  verzichtet  habe. 

Wallerstein  1266.     November  14. 

Ludewicus,  dei  gracia  comes  de  Otingen.  Universis  presencium  inspectoribus  cupi- 
mus  esse  notum,  quod  dilectus  nobis  ||  Marquardus,  filius  domini  Marquardi  camerarii 
de  Bophingen*),  in  presencia  nostra  ac  dilecte  coniugis  nostre  Vdelhildis  nee  non  || 
dilectorum  filiorum  nostrorum  Ludewici  et  Cvnradi  constitutus  omni  actioni  et  iuri  sibi, 
prout  asseruit,  competenti  in  omnibus  ||  bonis,  que  prefatus  M.  pater  suus  in  remedium 
anime  sue  monasterio  sancte  Agnetis  in  Bophingen,  ordinis  sancti  Augustini,  iam  pridem 
tradidit  et  donavit  proprietatis  titulo  perpetim  libere  possidenda,  communicato  consilio 
sororii  sui  Gerungi  pincerne  nostri  de  Bringen  *)  renunciavit  plane  de  bona  sua  et  libera 
voluntate,   promittens   fideliter,   quod   numquam  de  cetero  monasterio  eidem  occasione 


— i 


1266.    November  18.  275 

bonorum  eorundem  moveat  aliquatenus  questionem,  sed  quod  in  illis  pocius  monasterium 
idem  omni  quo  poterit  studio  et  afifectu  promoveat  excluso  penitus  omni  dolo.  Et  ne 
super  hoc  ipsi  monasterio  aliquis  in  posterum  dubietatis  scrupulus  oriatur,  presentes 
literas  sibi  conscribi  et  nostro  ac  dilecte  coniugis  nostre  predicte  nee  non  prefati  G. 
pincerne  nostri  sigillis  fecimus  roborari. 

Actum  et  datum  in  Wallerstein  •),  anno  domini  millesimo  CG**.  LXVP.,  quarto  decimo 
die  Novembris,  indictione  X'. 

Nach  dem  Originale  des  fürstl.  öttingen-waliersteinischen  Archives  zu  Wallerstein.    Noch  2  in  Pergament- 
säckchen  eingenähte,  dem  Anfühlen  nach  ganz  zerbrochene  Siegel,  vom  3.  der  Pergamentstreifen. 

1)  Bopfingen,  O.A.  Neresheim.  —  2  u.  3)  Ehringen  und  Wallerstein,  bair.  A,G.  Nördlingen. 


1883. 

Schenk  Walther  von   Ldmpurg   beurkundet,   dass   Bernger  von    Wetzgau  allen   seinen  vogteir 
liehen  und  anderen  Ansprüchen  auf  die  Güter  des  Klosters  Adelberg  in  (Ober-)Neustetten  und 

Kirchenkimberg  für  4  U  Heller  entsagt  habe. 

Limpurg  1266.     November  18. 

In  nomine  domini.  Amen.  Ego  Waltherus  dictus  pincerna  de  Linburch*)  significo 
universis  tam  modernis  quam  futuris  hanc  ||  litteram  inspecturis,  quod  Berngerus  de 
Weggesahine  *)  vendidit  religiosis  dominis  et  fratribus  preposito  et  conventui  de  Madilberc 
omne  ||  ins  advocatie  seu  potestatis  vel  iuris,  quod  habere  videbatur  [in]  bonis  ipsorum, 
scilicet  in  Niwestetin®)  et  in  Kvrinberc*),  pro  quatuor  libris  ||  Hallensium,  quas  idem 
domini  de  consilio  nostro  dederunt,  unde  idem  Berngerus  in  manus  meas  cum  doctis 
verbis  renuntiavit  omnibus  litibus  habitis  vel  habendis  super  omnibus  possessionibus 
predictorum  dominorum,  videlicet  silvis,  agris,  pratis,  pascuis  et  rebus  aliis,  promittens 
fide  data,  ut  in  hiis  et  in  omnibus  bonis  ipsorum  sine  sua  et  suorum  posterorum  lesione 
maneant  in  perpetuum. 

Acta  sunt  hec  in  Castro  Linburch,  proxima  feria  quinta  post  Martini,  anno  domini 
M".  CG^  LX^  VI".  Testes  autem  huius  rei  sunt:  ego  ipse  W,,  Walther  de  Hagenbüch*), 
item  scultecus  G.,  Wimar  scultecus,  Isenhtt  et  Burchardus  Haio.  üt  autem  huiusmodi 
factum  firmum  et  stabile  sit  in  perpetuum,  hanc  litteram  testimonialem  prefatis  dominis 
dedimus  sigilli  nostri  munimine  roboratam. 

Das  bereits  S.  16  und  105  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  von  der  Umschrift  erhalten:  f  S.WAL.- 
HERI .  IMPERIA  . . . .  LE  .  PINCERNE .  DE . . .  BVRC  (YR  verbunden). 

1)  Limpurg,  abgeg.  Stammburg  bei  Hall.  —  2—4)  Wetzgau,  (Ober-)Neustetten,  Kirchenkimberg,  O.A.  Wels- 
heim. —  5)  Hagenbach,  O.A.  Hall. 

35  • 


276  1266.     Dezember  15. 


1884. 

Berthold  von  Königsegg  verzichtet  mit  seinetn  Sohne  Ulrich   auf  ihre  leJiensherrlichen  Reckte 
an  die  Hälfte  der  Besitzungen  in  ,,Honecruti^^ ,  welche  Ordenarius  von  ihnen  zu  Lehen  getragen 

und  dem  Hause  der  Deutschen  Brüder  in  Bienburg  verkauft  hat. 

Ebenweiler  1266.     Dezember  15. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  subprimitur  et  future  questionis 
dolus  II  totaliter  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  hummane  scripturarum  testimonio 
conservantur.  ||  Ego  namque  Bertoldus  de  Eunegesegge^  una  cum  Vinco  filio  meo 
memorie  singulorum  et  ||  omnium  exprimimus  presenti  scripto  protestantes  et  futuro- 
rum  noticie  publice  protestantes,  quod  nos  ad  precum  instantiam  Ordenarii*),  qui  per 
recognitionem  .  .  sororis  sue  medietatem  proprietatis  possessionum  in  Honecruti')  a 
nobis  teuere  debuit  in  feodo,  permisimus  et  concessimus,  quod  easdem  fratribus  sancte 
Marie  domus  Theutunicorum  lerosolimitane  in  Bigenburc*)  pro  viginti  septem  marcis 
et  dimidia  argenti  iusto  venditionis  vendidit  titulo  promittens  fide  et  absque  fraude, 
quod  ad  nostrum  dominium  pretaxatum  argentum  redigat  et  in  equivalentes  proprietates 
possessionum  aut  meliores  convertat,  easdem  loco  istarum  tenendo  a  nobis  in  feodo 
sicut  debet.  Nos  vero  suis  iustis  et  rationabilibus  consentientes  precibus  pro  divino 
cultu  ampliando  in  laudem  dei  genitricis  memoratis  fratribus,  qui  ad  def/ensionem  ecclesie 
millenis  mortis  exponuntur  casibus,  medietatem  proprietatis  earundem  possessionum, 
prout  easdem  a  nostris  progenitoribus  pacifice  possedimus  et  quiete,  cum  omnibus  suis 
pertinentiis,  cultis  et  incultis,  tactis  aut  non  lactis,  libera  donatione  contulimus  perpetuo 
possidendas,  renuntiantes  instrumento  presenti  omni  iuri  et  iuris  auxilio,  omni  constituti- 
oni  legum  et  canonum,  omni  consuetudini  loci  ac  patrie,  omni  pacto,  omni  repeticioni, 
tam  in  genere  quam  in  specie,  et  exceptionibus  restitutionis  in  integrum  et  peccunie 
non  numerate,  nee  non  quibuslibet  aliis  actionibus,  per  quas  dictarum  proprietatum 
possessionis  donatio  retractari,  revocari  posset  aut  aliquatenus  inpediri.  Huius  rei  testes 
sunt:  Fridericus  comendator  in  Bigenburc,  frater  H.  de  Velsoberc '^) ,  frater  Berngerus 
de  Hainberc^),  frater  H.  Ueldelin,  Wern.  de  Reithusen^),  Vlricus  Ordenarius,  Hainricus 
Scutertte,  milites,  Vlricus  Scralle,  .  .  Ysengrin,  C.  de  Dancrate wilar  *)  et  alii  quam  plures. 
Pro  cuius  donationis  et  contractus  testimonio  presens  instrumentum  dedi  dictis  fratribus 
ad  cautelam. 

Actum  apud  Ebenwiler*),  anno  domini  millesimo  ducentesimo  LXVL,  XVIII.  kalendas 
lanuarii,  IX.  indictione. 

Das  bereits  S.  191  beschriebene  Siegel  mit  der  Umschrift:  f  SIGILLVM .  BERTOLDI .  DE .  VRONHOVEN : 


1266.     Dezember  22  und  Januar  7.  277 

1)  KJJnigsegg,  SchloBS  und  Hof,  O.A.  Sau^au.  —  2)  Vielleicht  Uebersetzung  eines  Namens  Gerster.  — 
3)  Wohl  Höhreuthe,  bad.  B.A.  Pfullendorf,  oder  wie  eine  jüngere  Aufschrifl  der  Urkunde  angibt,  Hütteureute, 
0.A,  Saalgau.  —  4)  Vergl.  S.  135,  Anm.  2.  —  5)  Wohl  ein  Mitglied  der  bereits  Bd.  4  S.  490  genannten  ritter- 
bürtJgen  Familie  von  Felsenberg.  —  6)  Unermittelt,  wenn  nicht  Hombei^,  bad.  B.A.  Ueberliogen.  —  7)  Wohl 
Biedhausen,  O.A.  Saulgau.  —  8)  Danlcelsweiler ,  O.A.  Ravensbui^.  —  9)  Ebenweiler,  O.A.  Saulgau. 


1885. 

Salem  1266.     Dezember  22.      Weissetiau  1267.     Januar  7. 

Abt  Walther  und  Concent  des  Klosters  Weissetmu  verkaufen  mit  Einwilligung  des  Bisdiofs 
Eberhard  von  Constam,  da  ihr  Kloster  propter  malignorum  hominum  insullus  varios 
multis  esset  debitis  oneralum  nee  posset  creditoribus  propter  penuriam  de  pecunia  sibi 
credita  dampnis  et  usuris  excrescentibus  in  inmensum  satisfacere,  ad  exonerandum  dictum 
monaslerium  a  dampnis  huiusmodi  possessiones  nostras  in  Buvenanc')  cum  oinnibus 
suis  pertinentiis,  agris  pratis  pascuis  silvis  virgultis  viis  inviis  semitis  itinerihns  aque- 
ductibus  piscationibus  cum  omnibus  iuribus  et  consuetudinibus  et  aliis  omnibus  eisdem 
possessionibus  .  .  pertinentibus  an  das  Kloster  Salem  um  200  Mark  Silber  Constamer  Gewichts. 

Acta  sunt  hec  apud  Saiem,  anno  domini  M°.  CO'.  LX.  VI°.,  in  crastino  Thome 
episcopi  .  .,  testibus .  .  Eberhardo  de  Stekborum  *)  milite,  Ulrico  dicto  Sralle,  Cünrado  de 
Vrendorf'),  de  fratribus  vero  de  Salem:  Cünrado  de  Veringen*),  Hainrico,  Cünrado  et 
Berhtoldo  cellerariis,  H.  pistore,  Nycolao  et  Walthero  monachis  et  sacerdotibus  et 
aliis  quampluribus  probis  viris. 

Datum  apud  Augeam,  anno  domini  M°.  CC°.  LX.  VII°.,  in  crastino  Epiphanie . .  teslibns  . . 
videlicet  Wemhero  priore,  Hainrico  subpriore,  Vo[l]kmaro  vestiario,  Hainrico  de  Huseu  *), 
Rudolfe  de  sancto  Gallo,  item  Rudolfe  de  sancto  Gallo,  Berhtoldo  de  saiicto  Gallo, 
Hainrico  Romano,  Hainrico  de  Vriburc*),  Marquardo  de  Ulma^  Hainrico  de  Roggenburg'), 
Cünrado  dicto  Emche,  Hainrico  de  Wiutertur*),  Cünrado  de  Tisentis*),  Wernhero  de 
Biberach '"),  Hainrico  de  Biberach,  Cünrado  de  Lindaugea").  Leone  de  Lindaugea,  Hain- 
rico de  Augusta,  Hainrico  de  Constantia,  Hainrico  de  Aenmjerkingen '*)  monachis  et 
sacerdotibus,  fratre  Hainrico  dicto  Yppli  cellerario,  Hainrico  fabro  de  Bodem"),  Willehelrao 
de  Wintertur,  Berl(holdo)  sutore  de  PhuUendorf"),  Hainrico  villico  de  Buvenanc,  Dieterico 
vinitore  de  Mersburc"),   Ulrico    infirmario   et   Cünrado   quondam    milite   de  Rienolz"). 

Nach  dem  Codex  Salemitanus  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,  134.  Die  3  Siegel:  des 
Bischofs  Eberhard  von  Constanz  bereits  öfters,  des  Abts  und  Convents  von  Weissenau,  letztere  niit  mennigroth 
gefärbter  Oberfläche,  S-  268  bescluit^ben. 

i)  Baufnang,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  2)  Steckborn,  schweizer.  Kantons  Thurgau.  —  3)  Irrendorf,  O.A. 
Tuttlingen.  —  4)  Veringen,  hohenzoller.  O.A.  Gammen  in  gen.  —  5)  Welches  der  verschiedenen  Hausen  gemeint 


278  1266.     Dezember  28. 

sei,  ist  hier  nicht  xu  entscheiden.  —  6)  Freiburg  im  Breisgau.  ^  7)  Roggenburg,  bair.  A.G.  Weissenhom.  — 
8)  Winterthur,  schweizer.  Kantons  Zärich.  -<  9)  Dissentis,  Kantons  Graubünden.  —  10)  Biberach,  O.A.Stadt.  — 
11)  Lindau  am  Bodensee.  —  12)  Emerkingen,  O.A.  Ehingen.  —  13)  Bodmann,  bad.  B.A.  Stockach.  —  14) 
Pfallendorf,  bad.  B.A.Sitz.  —  15)  Meersburg,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  16)  Nach  Zeitschr.  a.  a.  0.  Bd.  29  S.  114 
vielleicht  Regnitz  in  der  preuss.  Herrschaft  Achberg  an  der  Argen. 


1886. 

König  Konrad  IL   vofi  Jerusalem  und  Sicüien,   Herzog   von  Schwaben,   belehnt  den  Bärger 

Vendo  von  Esslingen  mit  der  einen  Hälfte  des  Zolls  daselbst,  verleiht  die  andere  zeitweise  an 

den  dortigen  Alt-Schtdtheissen  Marquard  auf  dem  Kirchhofe  und  bestätigt  ersterem  die  ihm  von 

seinem  Vater  zu  Theü  gewordene  Schenkung  des  Hauses  des  Juden  Saeildmann. 

Gmünd  1266.     Dezember  28. 

Chonradus  secundus,  dei  gracia  lerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sweuie,  tenore  presen- 
cium  II  profitemur  et  constare  volumus  universis  tarn  presentibus  quam  futuris,  quod 
nos  considerata  fidelitate  ||  ac  devotione,  quam  .  .  Vendo  civis  noster  de  Ezlingen  in 
operum  evidencia  ostendendo  erga  di||vos  progenitores  nostros  antiquilus  habuit,  inspectis 
etiam  devotis  et  fidelibus  obsequiis,  que  idem  nobis  nunc  de  novo  exhibere  non  cessat 
et  etiam  exhibiturus  est  devotius  in  futuro,  nos  ipsi  Vendoni  medietatem  thelonii  nostri 
in  Ezzlingen  cum  omni  iure  debito  et  consueto  et  salvis  iuribus  dicte  civitatis  feodali 
titulo,  quemadmodum  possedit  antiquitus  et  a  nostris  recepit  progenitoribus ,  de  nostra 
liberalitatis  munificencia  duximus  conferendMm.  Alteram  vero  medietatem  dicti  thelonii 
dilecto  fideli  nostro  Marquardo  in  Cymiterio  antiquo  sculteto  gubemandam  et  recipiendam 
in  omni  iure  commisimus  tamdiu  et  tanto  tempore  donec  filii  Liupoldi,  quos  dicta  pars 
thelonii  respicere  dinoscitur,  nostre  gracie  in  integrum  reformentur.  Adicimus  etiam  de 
nostre  celsitudinis  benivolencia  et  confirmamus  dicto  Vendoni  donationem  domus  ludei 
Saeildmanni,  quam  dominus  et  genitor  noster  felicis  recordationis  durante  gwerra  inter 
ipsum  dominum  regem  genitorem  nostrum  ex  una  parte  et  comitem  ^ricum  de  Wirten- 
berch  ex  altera  eidem  Vendoni  pro  reconpensatione  dampnorum  suorum,  que  tunc  temporis 
sustinuisse  dinoscitur,  libere  sicut  in  suis  patet  privilegiis  contulit  et  donavit.  In  cuius 
rei  memoriam  presentem  litteram  conscribi  iussimus  et  sigillo  nostre  celsitudinis  roborari. 

Actum  et  datum  aput  Gamvndiam,  anno  dominice  incarnacionis  milles^mo  ducente- 
simo  sexagesimo  septimo,  in  die  Innocentum,  decime  indicionis  *). 

An  gelber^  rother  und  grüner  seidener  Schnur  das  S.  76  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers  von  gewöhn- 
lichem Wachse.  —  Abdruck:  Lünig,  Reichsarchiv  XII  (ps.  spec.  III)  S.  212.  —  Böhmer-Ficker,  V,  2,  S.  893. 

*)  Die  Indiction  sowohl  als  die  Geschichte  Konradins,  welcher  am  27.  Dezbr.  1267  sich  bereits  auf  seinem  italienischen 
Zuge  befand,  weisen  auf  das  Jahr  1266  hin ;  der  Schreiber  der  Urkunde  hatte  somit  das  neue  Jahr  mit  dem  25.  Dezbr.  begonnen. 


1266.  Dezember  29:  279 

1887. 

Graf  Meinhard  von  Tirol  beurkundet ,  dass  Äbt  Hermann  von  Weingarten  in  drei  von  ihm 
hei  und  zu  Meran  gehaltenen  Gerichtssitzungen  vom  26.  November,  21.  und  29.  Dezember  1266 
eine  Reihe  von  Gütern  in  der  Gegend  von  Lana  theils  durch  gerichtliches  Urtheil,  theils  durch 

Verzicht  erhalten  habe. 

Meran  1266.     Dezember  29. 

« 

M.  dei  gracia  comes  Tirolensis  omnibus  presenlium  inspectoribus  noticiam  rei  geste. 
Ne  gesta  raodernorum  in  posterum  caluinp||niari  valeant,  necessitas  exegit,  ea  scripturarum 
Serie  perennari.  Hinc  est,  quod  notum  facimus  tarn  presentibus  quam  futuris  et  presen||- 
tibus  profitemur,  quod  venerabilis  in  Christo  dominus  Her,  abbas  raonasterii  in  Wine- 
garten  coram  nobis  anno  domini  M^  CC^  LXVI.  VI.  kalendas  Decembris,  ||  cum  sedimus 
in  iudicio  in  pratis  apud  Meranum^,  presentibus  testibus  subscriptis  bonum  dictum 
Schieseben*)  a  domino  C.  Nonär  per  sentenciam  optinuit  diffinitivam  ad  suum  monas- 
terium  de  iure  pertinert  et  idem  dictus  Nonär  predictum  bonum  et  omnem  actionem, 
que  sibi  super  predictis  bonis  competiit  vel  competere  videbatur,  in  manus  ipsius  abbatis 
totaliter  resignavit  pro  se  et  heredibus  suis  omni  occasione  cessante.  Item  Pranthoh 
de  Lovneburc')  curiam  Buzagils*)  in  predicto  loco  et  die  predicta,  quam  minus  iuste 
tenuit,  et  omnem  actionem,  quam  in  predictis  bonis  habuit,  in  manus  prelibati  abbatis 
etiam  sine  contradictione  qualibet  resignavit.  Ad  hec  Albertus  Nonär  mansum  dicti 
Rüdegeri  in  Oberleunon  ^)  etiam  in  presentia  nostra  loco  prefato  et  die  prefata  et  omnem 
actionem,  si  qua  sibi  super  predictis  competiit,  in  manus  prenominati  abbatis  iuste  et 
rationabiliter  resignavit.  Super  eo  dominus  Wernherus  de  Tablat^)  et  dominus  H. 
Vinke  frater  suus  curiam  super  Fullun  Houars^)  et  curias  novalium  Blatide®)  et  omnem 
actionem  predictorum  bonorum  antedicto  die  et  loco  prenominato  coram  nobis  in  iudicio 
in  manus  sepedicti  abbatis  rationabiliter  resignaverunt.  Huius  facti  testes  sunt :  dominus 
Ber.  Tarant,  dominus  Hartman  Tarant,  dominus  Berhtunc  de  Meran*),  dominus  C.  de 
Louneburc'),  dominus  H.  de  Lovneburc^),  dominus  H.  de  Mamingen*),  dominus  C.  de 
Grifinstain  *®),  dominus  burgravius*)  de  Lance"),  dominus  Altun  Zolnär,  Rufus  burgravius, 
H.  burgravius,  G.  Scride  de  Maise**),  Asprian  ibidem,  iudex  Küchelie^^,  Albus  de  Meran*), 
C.  Nonar  Geben,  H.  dictus  Clericus,  Vlricus  iuvenis  de  Uille"),  Ber.,  Swiger  fratres  sui, 
Cristan,  VI.  et  H.  de  Buwigil  **),  villicus  Zehendar  et  alii  quam  plures.  Item  anno  domini 
predicto  XII.  kalendas  lanuarii  coram  nobis  apud  Meranum*)  ante  domum  Gastes,  cum 
sedimus  in  iudicio,  idem  dominus  abbas  curiam  Forsthof**)  et  omnia  bona  ad  ipsam 
pertinencia  a  Swigero  de  Brunsperc"),  quam  minus  iuste  longo  tempore  tenuit,  per 
sentenciam  optinuit  diffinitivam  ad  suum  monasterium  de  iure  pertinere  et  idem  Swigerus 


280  1266.     Dezember  29. 

predicta  bona  omnia  pro  se  et  heredibus  suis  in  nianus  predicti  abbatis  iuste  et  ratio- 
nabiliter  resignavit  et  nichilominus  renunciavit  omnibus,  per  que  predicta  resignatio  posset 
impediri  revocari  vel  recindi.  Hü  testes  presentes  fuerunt:  dominus  summus  prepositus 
de  Frisingen  *®) ,  dominus  Ber.  Tarant,  dominus  Hartman  Tarant,  dominus  Dietmar 
Trutsvn,  dominus  H.  Uinke,  dominus  Altun  Zoluar,  dominus  C.  de  Leuneburc^)  et  domi- 
nus H.  frater  suus,  dominus  t^l.  de  Brunsperc "),  dominus  H.  de  Marningen  *),  burgravius 
Rufus,  H.  burgravius,  G.  Scride,  villicus  Asprian,  H.  Smalcel,  Jacob  de  Uiläs  '*),  ^1.  parvus, 
Berhtoldus  et  S.  fratres  sui,  Zehendar,  C.  Nonar  Geben,  H.  Clericus,  AI.  fratres,  Sibant 
et  C.  filius  eins,  Gristan,  t"!.,  H.  de  Buwigil")  et  alii  quam  plures.  Item  anno  domini 
prefato  in  die  Thome  Canturiensis  coram  nobis  apud  Meranum*),  cum  sedimus  in 
iudicio  ante  domum  Gastes,  predictus  dominus  abbas  presentibus  testibus  suprascriptis 
curiam  cen  Aichen  super  FÄIlon*^)  cum  omnibus  eins  adtinenciis  a  Heinrico  dicto 
Clerico  Nonär,  quam  nulla  causa  rationabili  precedente  longo  tempore  temere  tenuit, 
per  sentenciam  optinuit  diffinitivam  ad  suum  monasterium  de  iure  pertinere  et  idem  H. 
dictus  Clericus  predicta  bona  et  omnem  actionem,  que  sibl  in  predictis  bonis  competiit 
vel  competere  videbatur,  in  manus  prelibati  abbatis  totaliter  resignavit.  Huius  facti 
testes  sunt  suprascripti.  In  cuius  rei  memoriam  et  ad  securitatem  perpetuam  presentem 
paginam  munimine  sigilli  nostri  fecimus  roborari. 

Datum  anno  domini  M"".  CG.  LXVL,  in  predicta  die  Thome  Canturiensis,  apud 
Meranum,  indictione  X. 

Nur  noch  der  Pergamentstreifen,  an  dem  das  Siegel  des  Ausstellers  hing,  ist  durch  die  Urkunde  geschlungen. 
Es  findet  sich  von  ihr  noch  ein  Vidimus  auf  italienischem  Pergament,  welches  demjenigen  der  Urkunde  vom 
12.  Dezbr.  1265  (S.  236)  entspricht  und  von  dessen  Texte  nur  in  Folgendem  abweicht:  supra  UoUan  —  capellani 
abbatis  de  Weingart  —  Maies  —  Lounan  —  et  sui  fratris  Hainci  Pfaffi  de  Maienberch,  Olrici  Cehenteneri  de 
Lonan  —  Weingart  —  literam  sigillatam  apertam  cedula  integra  etc.  —  bullatam  fehlt.  Auf  dem  Rucken  steht 
▼on  ziemlich  gleichzeitiger  Hand:  Rescriptum  cuiusdam  instrumenti,  quomodo  hec  bona  alienata  ab  ecclesia 
monasterii   Wingartensis  restituta  sunt  eidem  monasterio  procurante  domino  Her.  abbate  ibidem. 

a)  Ob  das  dreimalige  burgrapius  nicht  z.  Th.  einen  Eigennamen  bedeute,  ist  freilich  etwas  zweifelhaft 

1)  Meran  in  Tirol.  —  2)  Ein  Hof  in  Mitterlana,  tirol.  B.A.  Lana.  —  3)  Leonburg,  baufälliges  Schloss  der 
Gemeinde  Lana.  —  4)  Der  abgeg.  Buzenhof  in  Lana  (vergl.  Bd.  4  Anh.  S.  LX).  —  5)  Oberlana.  —  6)  Tablant, 
Gem.  Partschins,  tirol.  B.A.  Schlanders.  —  7  u.  8)  Völlan,  Dorf  der  Gemeinde  Tisens,  tirol.  B.A.  Lana  mit  dem 
Gut  Hofer  daselbst  und  der  dazu  gehörige  Plateidhof.  —  9)  Marling,  tirol.  B.A.  Lana.  —  10)  Ruine  Greifenstein, 
von  welcher  benannt  auch  sonst  ein  Konrad  von  G.  im  Jahr  1265  erscheint,  Gemeinde  Jenesien,  tirol.  B.A. 
Bozen.  —  11)  ??  Luns,  tirol.  B.A.  Bruneck  oder  Lunz,  B.A.  Enneberg.  —  12)  Ober-,  Unter-Mais,  tirol.  B.A. 
Meran.  —  13)  Ein  wohl  mit  dem  Kiechelberg,  auf  welchem  Schloss  und  Gemeinde  Tirol  U^en,  zusammenhängender 
Name.  —  14)  Die  sog.  Vill  zu  Oberlana.  —  15)  Pawigl,  Gemeinde  Lana.  —  16)  Forsthof,  Gemeinde  Ulten,  B.A. 
Lana.  —  17)  Braunsberg,  halbzerfallenes  Schloss,  Gemeinde  Lana.  —  18)  Freising,  unmittelbare  Stadt  in  Ober- 
baiern.  —  19)  ?  Ob  gleichbedeutend  mit  Ville  der  Anm.  14;  gedacht  werden  könnte  auch  an  Vill,  tirol.  B.A. 
Brixen.  —  20)  Eichholz,  Hof  in  Völlan,  tirol.  B.A.  Lana  (vergl.  Anm.  7). 


Um  1267.  281 

1888. 

Schenk  Konrad  von   Wtnterstetten   verzichtet  mit   seinen  beiden  Söhnen  Konrad  und  Eberhard 
auf  alle  Rechte  an  ihre,  ihnen  zum  Theil  von  der  Aebtissin  Mathilde  von  Buchau  zu  Lehen 

gegebenen  Gilter  in  Buchau  und  Kappel  zu  Gunsten  des  Klosters. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1267*)). 

In  nomine  domini.  Amen.  Ego  Cvnradus  pincerna  de  Winlersteten  ^)  omnibus  Christi 
fidelibus  presentem  ||  paginam  inspecturis  salutem  cum  noticia  rei  geste.  Noverint  univerei 
tarn  presentes  quam  posteri,  quod  cum  ||  domina  Adilhaidis  abbatissa  totusque  con- 
ventus  monasterii  Bf chaugiensis  ad  peticionem  meam  omnem  iniuriam  et  omnia  ||  dampna 
ipsis  et  monasterio  supradicto  a  me  in  retroactis  temporibus  illata  pure  remiserint  et 
relaxaverint ,  ego  in  reconpensationem  dictorum  dampnorum  cum  Cvnrado  et  Eber- 
hardo,  meis  filiis,  omne  ins  quod  habuimus  in  possessionibus ,  proprietatibus  vel  feodis 
sitis  apud  Bfchowe  vel  apud  Capella*),  cum  quibus  a  quondam  Mahthildi  abbatissa 
fuimus  infeodati,  antedicto  monasterio  libere  resignamus,  ita  ut  de  cetero  in  suprar 
dictis  possessio[n]ibus  feodis  et  proprietatibus  a  nobis  sepefatura  monasterium  non  gravetur. 
Huius  rei  testes  sunt  hü :  A.  decanus  in  Bf  chowe^  Gtno  plebanus  in  Maengen  •),  Hainricus 
plebanus  in  Sulgen  *),  R.  miles  de  Btcho we,  Hainricus  de  Mvnigoltingen  ^),  Cvnradus  dictus 
Rausche,  Cvnradus  de  Vmendorf  *),  Hainricus  cellerarius,  Cvnr.  filius  M.  de  Ysowe''),  Cvno  de 
Ogoltshusen  ®)  dictus  Verige  et  Ber.  dictus  Riepain  de  Ogoltshusen,  et  alii  quam  plures.  Et 
ut  hec  rata  et  incon/'ulsa  permaneant,  sigillo  nostro  presentem  paginam  feciraus  conmuniri. 

Nach  dem  Original  im  fürstlich  thurn-  und  taxis'schen  Archive  zu  Regenshurg.  Abhängend  sehr  beschädigt 
das  runde  Siegel  des  Ausstellers,  bereits  Bd.  5  S.  236  beschrieben,  von  der  Umschrift  noch  erhalten:  fSigtüum. 
VI .  •  •  ricj  • . .  £i£\  • .  • 

*)  FQr  die  Zeit  der  Ausstellung  der  Urkunde  kommen  die  Personen  des  Ausstellers,  der  in  derselben  genannten  Aeb- 
tissinnen  von  Buchau  und  der  Zeugen  in  Betracht.  Der  erstgenannte,  Schenk  Konrad  von  Winterstetten,  wird  wohl,  wie 
die  Bezeichnung  in  der  Urkunde  und  im  Siegel  schliessen  lässt,  der  im  J.  1296  verstorbene  Sohn  des  Schenken  Konrad 
von  Schinalegg,  Erben  des  nach  der  recipirten  Meinung  im  Jahr  1243  verstorbenen  Schenken  Konrad  von  Winterstetten, 
sein,  denn  der  mittlere  Konrad,  sein  Vater  und  Neubegründer  des  winterstettischen  Hauses,  heisst  sich  urkundlich  immer 
von  Schmalegg.  Eine  Aebtissin  Mechthilde  (Mathilde)  von  Buchau,  —  vielleicht  übrigens  zwei  verschiedene  Personen  des- 
selben Namens  —  kommt  urkundlich  in  den  Jahren  1229,  1242,  um  1249,  1254,  1255,  1259,  1262,  1263,  1264,  1265  vor 
(Wirt.  Urkb.  Bd.  3,  S.  262.  Bd.  4,  S.  39,  456,  Bd.  5,  S.  59, 134,  297,  Bd.  6,  S.  79,  95, 147,  148,  218),  wesshalb  die  Urkunde  nach 
dieser  Zeit  anzusetzen  ist,  eine  Aebtissin  Adelheid  von  Buchau  in  einer  Kl.  Bainder  Urkunde  vom  17.  November  1267 
(s.  unten).  Von  den  Zeugen  kommt  Rudolf  von  Bucbau  1255,  1257,  1258,  1264,  Mangold  von  Isowe  1255,  1259,  1262, 
1263,  1264,  1265  vor  (Bd.  5  S.  123,  194,  250,  135,  297,  Bd.  6  S.  79,  96,  148,  218).  Mit  der  angenommenen  Zeit  steht 
auch  eine  ältere  Bemerkung  auf  dem  Rücken  der  Urkunde  im  Einklang:  1266—1277. 

1)  Winterstetten,  zerstörte  Stammburg  bei  Winterstettenstadt ,  O.A.  Waldsee.  —  2)  Kappel,  O.A.  Ried- 
lingen. —  3)  Mengen,  O.A.  Saulgau.  —  4)  Saulgau,  O.A.Stadt.  —  5)  Mundeldingen,  O.A.  Ehingen.  —  6)  Ummen- 
dorf,  O.A.  Biberach.  —  7  u.  8)  ?  Eisighof,  Gem.  Wilflingen  und  Oggelshausen,  O.A.  Riedlingen. 


VI. 


36 


282  1267. 


1889. 


Abt  Eberhard  von  Bebenhausen  beurkundet,  dass  Otto  von  Thaüfingen  mit  Zustimmung  seiner 

sämmtlichen  Erben,  insbesondere  seiner  Kinder  und  seiner  Schwestern,  sowie  weiterer  genannter 

Personen,  alle  seine  Güter  in  Thaüfingen  an  ihn  und  seine  Kirche  verkauft  habe. 

1267. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  litteram  inspecturis  frater  E.,  dictus  abbas  in 
Bebenhusen,  orationum  suflfragia  devotarum.  ||  Quecunque  geruntur  sub  hoc  tempore 
labili,  dinoscentur  in  posterum  labefacta^  nisi  memorie  litterarum  ac  testium  fuerint  || 
conmendata.  Noverint  igitur  universi,  quod  nobis  Otto  de  Talvingen*)  omnia  sua  bona 
ibidem  sita  vendidit  consensu  heredum  ||  suorum  omnium  accedente,  primo  puerorum 
suorum  Alberti  videlicet,  Ottonis,  Wolpoltonis,  Walteri  et  Adal.,  item  sororum  suarumi 
videlicet  Irmindradis  et  Gerhildis,  item  Ottonis  fabri  et  sororis  eiusdem  Judende,  Stehellini 
plebani  et  fratris  eiusdem.  Horum  inquam  omnium  consensu  pariter  et  assensu  bona 
iam  dicta  nos  dinoscimur  conparasse,  sive  in  predio  sive  que  sub  iure  feodaU  possiderat, 
hoc  nichil/ominus  adiecto,  quod  Otto  iam  dictus  ipsa  bona  sua  in  manus  dominorumi 
dominorum')  suorum,  videlicet  Frider.  militis  dicti  Herter  et  Diemonis,  Dietheri  fratrum 
illius  tradidit  hoc  tenore,  quod  bona  sepedicta  possideat  nostra  ecclesia  in  perpetuum 
salvo  tamen  iure  prius  dictorum  in  omnibus  advocatorum.  In  huius  rei  testimonium 
presentem  litteram  cum  an[n]otatione  testium  conscribi  fecimus  et  tam  nostro  quam  Fri. 
dicti  Herter  militis  sigillo  fecimus  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*.  LX**.  VII. ,  indictione  X'.  Testes :  Fri.  miles 
dictus  Herter  et  fratres  illius  D.  et  D.,  Diemo  filius  D.,  Diethalmus,  Algozus  rector  puer- 
orum in  Wabelingen  *),  Fri.  celerarius  in  Bebenhusen,  conversi  ibidem,  B.  dictus  Hunger 
et  H.  dictus  Gallus.  Item  in  Talvingen  R.  caupo  et  R.  filius  eins,  H.  dictus  Bonise  et 
Otto  filiaster  eins. 

2  Siegel  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse:  1)  Friederich  Herters,  rund,  47  mm  (IV.  C):  ein  getheilter 
Schild,  auf  demselben  ein  Topfhelm  mit  2  Böffelhörnem,  welche  je  mit  9  Stäbchen,  an  deren  Ende  je  ein  Stern, 
besteckt  sind;  Umschrift:  f  Sigiüum  PASTORIS  .  DE  .  DVZZELINGEN ') ;  2)  des  Abts  von  Bebenhausen,  spitzoval, 
c.  33,  c.  28  mm  (II.  B.):  ein  stehender  Abt,  in  der  Rechten  den  Abtsstab,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die 
Brust  haltend;  Umschrift:  f  SIGIL  . . .  ABBadS . .  EBENHVSEN.  —  Abdruck:  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Ober- 
rheins 3,  209. 

a)  So  doppelt  das  Original. 

1)  Thailfingen,  O.A.  Herrenberg.  —  2)  Waiblingen,  O.A.Stadt.  —  3)  Dusslingen,  O.A.  Tübingen. 


1267.  283 


1890. 


Dekan  Burkhard  und  Bärger  und  Richter  Marquard  von  Esslingen  beurkunden  die  van  Burkhard 
Sinze  und  seiner  Oattin  Diepurg  daselbst  unter  Vorbehalt  lebenslänglicher  Nutzniessung  ge- 
schehene   Uebergahe  eines  Hofes  bei  der  Stadtmauer  in  Esslingen    an   das   Kloster   Sirnau. 

1267. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  Nos  Burchardus  decanus  et 
Marquardus  civis  et  unus  de  iu||dicibus  in  Ezzelingen  sicut  vidimus  et  audivimus  litteris 
presentibus  protestamur,  quod  Burchardus  dictus  Synze  et  ||  Dyepurgis  üxor  ipsius 
cives  in  Ezzelingen  curiam  suam  sitam  iuxta  murum  civitatis  Ezelingen,  ||  quam  iusto 
tytulo  possederunty  in  remedium  animarum  suarum  et  progenitorum  suorum  et  Conrad! 
felicis  memorie  quondam  mariti  dicte  Diepurgis  ecclesie  sanctimonialium  in  Syrmenowe 
libere  et  sine  omni  contradictione  dederunt  et  eam  ad  tempus  vite  sue  pro  censu  annuo, 
videlicet  dimidie  libre  cere  persolvende  in  die  sancti  Thome  apostoli,  a  supradictis  sancti- 
monialibus  receperunt.  Huius  rei  testes  sunt  qui  nobiscum  videnmt  et  audierunt :  fratres 
ordinis  Predicatorum  Bertoldus  et  Dyepoldus,  Gfnradus  sacerdos  dictus  de  Vbirlingen  ^), 
Cfnradus  dictus  Tritinbris,  dvis  in  Ezelingen^  fratres  de  Syrmenowe  Manegoldus  sacerdos 
et  Cfnradus  laicus  et  alii  quam  plures.  In  cuius  rei  testimonium  sigillum  civitatis  Eze- 
lingen  et  ego  decanus  meum  duximus  huic  littere  apponenda. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CC^  LXVIP. 

Nach  dem  Originale  des  Esslinger  Stadt-ArduTes.  2  Siegel:  1)  des  Dekans  Burkhard  von  Esslingen, 
spitzoval,  40,28  mm  (II.  B.):  ein  nach  links  schreitender  geflügelter  Löwe  mit  Heiligenschein  um  den  Kopf,  da- 
rüber ein  Stern;  Umschrift:  f  S.BVRGAR..  .DE.HARHPACH.«);  2)  der  Stadt  Esslingen,  ziemlich  beschfidigt, 
bereits  Bd.  5,  S.  262  beschrieben. 

1)  Ueberlingen  am  Bodensee.  —  2)  Nicht  sicher  zu  ermitteln. 


1891. 

Die  Priarin  Mechihilde  und  der  Convent  der  Schwestern  in  Sirnau  verpflichten  sich  auf  den 

Todesfall  des  Bärgers  Burkhard  Sime  in  Esslingen   und  seiner   Oattin  Diepurg   an  dessen 

Bruder  Volmar  von  Blaubeuren  und  seine  zwei  Kinder  30  ff  Heller  zu  bezahlen. 

1267. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  Nos  Methildis  priorissa  et  con- 
ventus  sororum  ||  de  Syrmenowe  obligamus  nos  et  sequaces  nostros  ad  persolvendas 
triginta  libras  Hallensium  Volma||ro  de  Blaburrun  et  Cfnrado  filio  ipsius  et  Hedewigi 
filie  eiusdem  ex  equo  dividendas,  cum  ||  Burchardus,  dictus  Sinze,   civis  in  Ezelingen, 

36» 


284  1267. 

frater  predicti  Volmari,  et  Diepurgis  uxor  ipsius  vitam  presentem  finierint,  Quod  si 
aliquis  vel  aliqui  predictorum  trium  ante  mortem  B.  Sinzonis  et  D.  uxoris  ipsius 
mortui  fuerint,  reliqui  vel  reliquus  triginta  libras  sine  diminutione  accipiet  In  cuius 
rei  testimonium  litteras  presentes  sigillis  nostri  conventus  et  prioris  fratrum  Predicatorum 
in  Ezelingen  duximus  roborandas. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC^  LXVIP. 

Nach  dem  Originale  des  Stadtarchives  zu  Esslingen.   Nur  die  Pergainentstreifen,  an  denen  die  Siegel  hingen, 
sind  noch  durch  die  Urkunde  geschlungen. 


189ä. 

Marquard  auf  dem  Kirchhofe ,   Bärger  ufid  Richter  in  Esslingen ^  beurkundet  die  durch  Eber- 
hard Mader   von  Türkheim  geschehene  Bestellung   eines  jahrlichen  Zinses  aus  dem   von   ihm 

bebauten  Weinberge  der  Schwestern  in  Simau  an  diese. 

1267. 

In  nomine  "patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Amen.  Ego  Marquardus  dictus  de 
CimiteriOy  ||  civis  et  unus  de  iudicibus  in  Ezzlingen,  literis  presentibus  sigillatis  sigillo 
ci||vium  in  Ezzlingen,  sicut  vidi  et  audivi^  protestor,  quod  Eberhardus  ||  dictus  Mader 
de  Dvrenkein  *)  cum  consensu  heredum  suorum,  videlicet  Mechtildis  uxoris  sue  et  Alberti 
filii  sui  et  filie  sue,  audientibus  fratre  Manegoldo  capellano  sororum  in  Syrmenowe  et 
fratre  Berchtoldo  converso  ibidem  ordinavit,  quod  de  vinea,  quam  colit  ex  parte  sororum 
supradictarum,  dentur  eisdem  sororibus  de  parte  sua  quatuor  solidi  Hallensium  annuatim. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  M*".  CG**.  LXVir. 

Nach  dem  Originale  des  Stadtarchives  zu  Esslingen.  Das  beschädigte,  schon  öfters  beschriebene  Siegel  der 
Stadt  Esslingen. 

1)  Ober-,    Unter-Turkheim,    O.A.    Esslingen. 


1893. 

Die  Ritter  Burkhard  und  Eberhard  sowie  Ebo  Gebrüder  von  Rosenau  verkaufen  dem  Kloster 
Heiligkreuzthal  ihr  Vogtrecht  auf  den  durch  dasselbe  aus  dem  Besitz  des  Domkapitels  in  Con- 
stanz  erworbenen  Höfen  in  Andelfingen  um  7^/2  Mark  und  Eberhard  insbesondere  überlässt 
an  das  Kloster  unter  Verzicht  auf  Schadenersatz  eine  Wiese  mit  einem  Acker  um  2^/2  Mark 

Saulgau  1267. 

Universis  hanc  paginam  inspecturis  Burcardus  et  Eberhardus  milites  et  Ebo  fratres 
carnales  dicti  de  ||  Rosinöwe*)   subscriptorum   noticiam   cum  salute.     Ne  labantur  cum 


1267.  285 

tempore  que  geruntur,  literarum  debent  testimonio  j|  perhennari.  Presenles  igitur  nove- 
rint  et  futuri,  quod  cum  revereude  .  .  abbatissa  et  conventus  monasterü  Vallis  Sancte 
Crucis  predium  ||  situm  in  Ädiluing*),  videlicet  curias  Werinheri,  ^Irici  et  .  .  dicti 
K^nziler,  a  venerabilibus  in  Christo  .  .  .  preposito  deccano  et  capitulo  maioris  ecclesie 
Constantiensis,  quibus  proprietatis  titulo  pertinebat,  cum  omnibus  suis  pertinentiis  legaliter 
conparassent ,  ius  advocatie  nobis  quatuor  modios  tritici  mensure  in  Älthain^  singulis 
annis  soWens,  quod  nobis  ex  antiquo  debito  pertinebat,  antedictis  abbatisse  et  conventui 
Vallis  Sancte  Crucis  et  per  ipsas  suo  monasterio  pro  VII  marcis  et  dimidia,  quas  rece- 
pisse  et  in  usus  proprios  convertisse  pressenübus  profitemur,  vendidimus  et  traditlimus 
libere  et  quiete  perpetuo  possidendam,  renunciantes  omni  iuri  actioni  consuetudini  et 
omni  exacüonum  generi  seu  aliis  quibuscunque ,  que  nobis  ratione  advocatie  vel  quo- 
cunque  iure  seu  consuetudine  conpetebant  vel  conpetere  videbantur  casu  quolibet 
contingente.  Verum  quia  michi  Eberhardo  prelibato  soll  contra  dictum  nionasterium 
quedam  actio  conpetere  videbatur  super  eo,  quod  eedem  moniales  in  quodam  prato  et 
agro  sitis  in  loco,  qui  vulgo  dicitur  der  Braut*),  et  altere  contiguo,  qui  dicitur  Tachöwe^), 
et  quibusdam  fossatis  factis  in  aliis  meis  prediis  videbantur  michi  dampnum  aliquod 
intulisse,  ipsam  iniuriam  seu  dampnum  et  omnes  actiones,  recipiens  ab  eis  duas  marctias 
et  dimidiam,  plene  taliter  relaxavi,  ut  sepedicto  monasterio  dictum  pratum  cum  agro 
memorato  libere')  cederent  ex  condicto. 

Actum  apud  Svlgin*),  anno  domini  M".  CC.  LXVIL,  presentibus  subnotatis,  videlicet 
Cferado  de  Hegihain'),  Livtrammo  et  Bur.  SebuiÜno  ""j.  In  cuius  facti  evidentiam  pre- 
sentem  cedulam  siplUs  nostris  duximus  roborandam.  Ego  Ebo,  quia  sigillum  proprium 
non  habui,  sigillis  fratrum  meorum  in  hoc  facto  pro  testimonio  sum  contentus. 

Von  den  2  abhängend  befestigt  gewesenen  Siegeln  ist  noch  das  1.  erhalten:  schildförmig,  33,  c.  30  mm 
(IV.  A.  1.):  ein  auf  einem  Dreiberg  alehender  Widder,  im  linken  Obereck  zwei  Rosen,  Umschrift:  +  Sigillum. 
BVRCHARDl .  DE .  ROSEN  .  WE  .  (^lie  S  sind  »erkehrt  gravirt). 

a)  Im  Original  verschrieben:  lebtre.  —  b)  Es  scheint  urspranglich  SeliuiUno  gestanden  eq  haben,  doch  ist  beim 
3.  und  4.  Buchstaben  corrigirl,  so  dass  es  TJelleicht  wenigstens  Sebmiino  heissen  sollte. 

1)  Vergl.  S.  70  Anm.  1.  —  2  u.  3)  Andelfingen  und  Altheim,  O.A.  Riedlingen.  —  4  u.  5)  Ohne  Zweifel 
Flurnamen.  -  C)  Saulgau,  O.A.Studl.  —  7)  Hegheim,  abg^.  Ort  bei  Ertingen,  O.A.  Riedlingen. 


286  1267. 


1894. 

Konrad  Heinbold  von  WurnUingen  verschreibt  all  sein  bewegliches  und  unbewegliches  Out  zu 
einem  Drittheile  seiner  Gattin  Hedwig  und  zu  zwei  DrittheHen  dem  Kloster  Kirchberg,  woselbst 

er  seine  Begräbnisstätte  erwählt. 

1267. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen*).  Universis  Christi  fidelibus,  ad 
quos  presens  littera  pervenerit,  Cfnradus  dic||tus  Heinboldus,  villanus  in  Wurmelingin 0, 
notitiam  rei  geste.  Que  geruntur  in  tempore,  ne  simul  labantur  cum  processu  temporis, 
conllfirmare  solet  robur  testium  et  perennitas  litterarum.  Noverint  igitur  universi,  quod 
ego  de  libero  ac  communi  consensu  Hedewigis  uxoris  ||  mee  omnes  possessiones  et  res 
meas,  tarn  mobiles  quam  inmobiles,  quas  in  presenti  habeo  vel  postmodum  dante  deo 
habiturus  sum,  sie  ordinavi  sicque  disposui,  quod  tercia  pars  bonorum  meorum  omnium 
ad  ipsam  meam  coniugem  pertineat,  duas  vero  reliquas  partes  pro  remedio  anime  mee 
tenore  presencium  dono  proprie  ac  voluntarie  reverende  domine  priorisse  ac  religioso 
conventui  monasterii  in  Kilchperg  et  nunc  et  in  posterum  possidenda,  ut  ex  ipsis  possint 
sine  omni  preiudicio  quolibet  inpedimento  remoto  facere  ac  disponere,  sicut  eorum 
placuerit  voluntati.  Presentibus  quoque  contestor,  quod  post  mortem  meam  apud  pre- 
fatum  monasterium  volo  et  exnunc  eligo  sepeliri. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG**.  LXVIP.,  indictione  X\,  presentibus  viris  nobili- 
bus :  Dietrico  milite  dicto  Blarrer,  Walthero  et  Reinhero  fratribus  suis,  Eberhardo  milite 
de  Wurmelingin,  item  Steinmaro  et  Aspriano  et  Weiniko,  item  Heinrico  dicto  Akker- 
gank  et  aliis  quam  pluribus  fide  dignis.  Hanc  autem  donationis  mee  litteram  ad  maiorem 
certitudinem  volui  sigillo  comitis  Alberti  de  Hohenberg  ac  priorisse  in  Kilchperg  firmius 
roborari. 

Siegel  des  Grafen  Albert  von  Hohenberg  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse,  rund,  55  mm  (III.  B.  3.) : 
der  Graf  auf  einem  galopirenden  Pferde,  auf  dem  Topfhelme  2  wie  es  scheint  mit  Pfauenfedern  besteckte 
Homer  (nach  späteren  Siegeln  zu  schliessen  Hiefhörner),  in  der  Rechten  eine  Lanze,  mit  der  Linken  einen 
quergetheilten  Schild  vor  sich  haltend;  im  Siegelfelde  längs  des  Randes  der  Umschriflszeile  ein  besonderer 
durch  eine  fortlaufende  Reihe  dreier  Punkte  gezierter  Rand ;  Umschrift :  f  SIGILLum  .  ALBERTI  .  COMITIS . 
DE .  HOHENBERG.  —  Für  das  Siegel  der  Priorin  von  Kirchberg  ist  nicht  einmal  ein  Einschnitt  im  Pergamente 
vorhanden,  wie  denn  auch  dasjenige  des  Grafen  von  Hohenberg  panz  in  der  Mitte  angebracht  ist.  —  Die  Hand- 
schrift und  der  Inhalt  der  Urkunde  bieten  keine  Bedenken  dar,  wohl  aber  das  Siegel  und  seine  Befestigung, 
welche  zum  Mindesten  sehr  auffallend  erscheinen.  Das  Siegel  ist  das  gleiche  wie  das  zum  grösseren  Theil 
wenigstens  erhaltene  desselben  Grafen  an  der  unten  zum  Abdruck  gebrachten  Urkunde  vom  21.  März  1268 
(etwas  abweichend  von  dem  Bd.  5  S.  349  beschriebenen).  Allein  es  ist  nur  ein  Pergamentstreifen  durch  das 
Wachs  gezogen,   der  andere  läuft  frei  über  dem  Rücken  des  Siegels  her  und  ist  mit  dem  durchgezogenen  etwas 


1267.  287 

ober-  und  unterhalb  der  Einfügung  des  letzteren  in  die  Wachsmasse  mit  Fäden  zusammengenäht.  Am  vorderen 
Rande  ist  ein  Spalt  im  Wachse,  welcher  es  als  wahrscheinlich  erscheinen  ]ä8st,  dass  die  obere  Hälfte  desselben, 
welche  das  Siegelbild  enthält,  ursprünglich  von  der  unteren  getrennt  war  und  erst  später  mit  ihr  zusammen- 
geschmolzen wurde.  Endlich  ist  das  ganze  Siegelbild  nicht  scharf  ausgeprägt  oder  etwas  verwischt,  wie  wenn  das 
Wachs  mit  demselben  bei  späterer  Erhitzung  etwas  flüssig  geworden  oder  mit  der  Hand  etwas  gedrückt  worden 
wäre;  —  sämmtlich  Erscheinungen,  welche  von  der  gewöhnlichen  Art  der  Siegelbefestigung  abweichen.  — 
Abdruck:   Schmid,  Mon.   Hohenb.  29. 

a)  Dieses  Wort  in  Uncialen. 

1)  Wurmlingen,  O.A.  Bottenburg. 


1895. 

m 

Albrecht  von  Steusslingen  genannt  Schädel  verspricht  dem  Zoster  Marchthal  zum  Ersatz  des 

ihm  zugefügten  Schadens  20  Mark  Silber  und  bekennt,   dass   er   kein  Recht   an   des  Klosters 

Hölzer,  sowie  dass  er  und  sein  Dorf  Marchthal  kein  solches  an  desselben  Weide  haben. 

Ehingen  1267. 

Ich  Albrecht  von  Stüsslingen  *)  genant  der  Schedel  thue  kunt  allen  den,  [die]  disen 
brief  sehent  und  hörent  läsen,  daz  ich  hab  geschworen  einen  gestabeten  ayd  uf  unsers 
herren  lichnam,  da  ich  lach*)  und  noch  rath  was,  daz  ich  dem  closter  Marthal  geben 
20  mark  Silbers  fir  mannigen  grossen  schaden,  den  ich  in  hette  alle  min  tag  gethan, 
alles  mit  so  gethanen  gedingen,  wen  sie  mich  maneten  aide  mine  erben,  ob  ich  nit  an 
were,  daz  ich  ihn  dis  silber  aide  mine  erben  über  einen  monat  geben  ohne  alle  wider- 
red, thäten  wier  daz  zue  band  nit  uf  der  stett,  so  solt  das  closter  das  silber  an  Christen 
aide  an  luden  gewinnen  uf  minen  aide  miner  erben  schaden.  Ich  verich  auch  an 
disem  brief,  daz  ich  des  closters  holze  alle  mine  tag  vil  hab  gehawen,  es  were  so  lieb, 
so  laid,  und  hette  dazue  kein  recht  und  spruch,  das  ich  noch  keine  mine  vorderen 
darzue  nie  kein  recht  gewonnen  noch  meine  erben  kein  recht  haut  wan  so  vil  was 
sie  uns  lieblich  gunen.  Ich  han  och  an  ihr  waid  kein  recht  noch  min  dorf  zue 
Marhtal*),  wan  als  sie  mir  gunnen.  Wen  aber  ich  oder  mine  erben  bedürfen  holzes 
zue  der  bruk  zue  Marhtal,  so  sollen  wier  den  probst  darumb  pitten  vnd  sollen  fir 
guet  nemen  was  er  uns  geit  zue  der  bruk  und  sollen  das  closter  und  sine  leut  über 
die  bruk  fahren,  wan  sies  bedirfen,  und  soll  in  das  niemand  weren.  Disen  brief  hies 
ich  schriben,  da  ich  gesund  was,  und  insiglen  mit  minem  insigel. 

In  der  statt  Ehingen  des  iars  da  man  zalt  von  Gottes  geburt  1267.  Dis  seind  ge- 
zigen :  pfaff  Gerundt,  der  aman  von  Ehingen,  der  Raiger,  Theis  Aicher  von  Schmichen  •) 


288  1267.     Januar  4. 

und  der  abt  von  Blabeuren^   der  Stecher  von  Vlm  und  Theus  Gehirne   von  Ehingen 
und  der  aman  von  Munderkingen  *)  und  andere  leut  viel. 

Nach  Job.  Ernsts  ▼.  Pflummern  Annales  Biberacenses »    einer  Handschrift   des   17.  Jahrhunderts, 
Appendix  p.  292. 

a)  In  Klammem  beigesetzt:  lag, 

1  u.  2)  Altsteusslingen  und  Untermarchthal,  nach   welchem  sich  eine  steusslingische  Linie  einige  Zeit 
nannte;  beide  O.A.  Ehingen.  —  3)  Schmiechen,  O.A.  Blaubeuren.  —  4)  Munderkingen,  O.A.  Ehingen. 


1896. 

Graf  Ludung  von  Spitzenberg  schenkt  mU  Einwilligung  seines  Sohnes  Eberhard  um  ihres  und 
ihrer  Vorfahren  Seelefiheils  willen   das  Patronatrecht  der  Kirche  in  Süssen   an   das  Kloster 

Adelberg. 

Kuchen  1267.     Januar  4. 

In  nomine  domini.  Amen.  Lvdewicus  comes  de  Spizenberg^  universis  presentes 
litteras  inspecturis  salulem  ||  cum  noticia  subscriptorum.  Noverint  universi,  quod 
accedente  consensu  et  spontanea  voluntate  filii  nostri  ||  Eberhardi  pro  remedio  animarum 
nostrarum  et  progenitorum  nostrorum  pure  et  simpliciter  propter  deum  donavimus  viris 
religio llsis  .  .  preposito  et  conventui  in  Madelberg,  ordinis  Premonstratensis,  eorumque 
monasterio  ins  patronatus  ecclesie  in  Siezzen*),  quod  ad  nos  et  progenitores  nostros 
spectabat  et  pertinuit  ex  antiquo,  in  ipsos  eorumque  monasterium  predictum  ins  patro- 
natus cum  Omnibus  suis  pertinentiis  pleno  iure  et  libere  presentibus  transferendo  et 
cum  omni  iure  quo  ad  nos  pertinuit  seu  eciam  pertinere  videbatur  ita  quod  ipsi  ipsorum- 
que  monasterium  prenotatum  perpetuo  ins  obtineant  antedictum.  Testes,  qui  huic 
donationi  et  premissis  interfuerant ,  hü  sunt:  t'lricus  comes  de  Helfenstain *)  et  frater 
eins  summus  prepositus  Augustensis  et  alii  milites  honesti,  videlicet  Rtkerus  et  Hugo 
de  Grivbingen*),  dapifer  domini  comitis  predicti,  Fridricus  dictus  Birker,  Fridricus  de 
Beringen*)  et  Gossoldus  milites  et  alii  quamplures  fide  digni.  Ut  autem  premissa 
donacio  et  omnia  ac  singula  supradicta  indubitata  permaneant  atque  robur  obtineant 
perpetue  firmitatis,  prefatis  •  .  preposito  et  conventui  de  Madelberc  eorumque  monasterio 
dedimus  presentes  litteras  sigillo  nostro  ac  sigillo  patrui  nostri  comitis  ^Irici  de  Helfen- 
stain  munimine  roboratas. 

Acta  sunt  autem  hec  per  nos  et  natum  nostrum  predictum  in  villa  Kochen  *),  anno 
domini  M^  CG*.  LX"*.  VIP.,  proxima  feria  tercia  posl  Circumcisionem  domini. 


1267.     Januar  13.  289 

An  blauen  leinenen  Fäden  2  spitzenberg-helfensteinische  Siegel,  rund,  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  ein 
auf  4  Bergen  stehender  Elephant,  das  1.  besser  erhaltene  47  mm,  Umschrift:  f  Si^t/Zum.  COMITIS.LVDWICI. 
DE .  HELFENSTEIN ;  von  derjenigen  des  2.,  mit  damascirtem  Felde,  nur  noch  .  •  INSTA . . .  erhalten. 

1—3)  Spitzenberg,  heutzutage  Burgruine  bei  Kuchen,  (6ross-)Süssen,  Helfenstein,  abgeg.  Stammburg,  O.A. 
Geislingen.  —  4)  Gruibingen,  O.A.  Göppingen.  —  5  u.  6)  (Unter-)Böhringen  und  Kuchen,  O.A.  Geislingen. 


1897. 

Pabst  Clemens  IV.  beauftragt  den  Äbt  von  Zwiefalten,  das  Kloster  Simau  gegen  Beeinträch- 
tigungen seiner  Bechte  unter  Verletzung  der  ihm  vom  päbstlichen  SttMe  beunUigten  Privilegien 

zu  schützen. 

Viterbo  1267.     Januar  13. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  .  .  abbati  monasterii  in  Zwivel- 
tun^  ordinis  sancti  Benedict!,  Constan||tiensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictio- 
nem«  Ne  obruatur  innocentia,  si  fuerit  indefensa,  expedit,  ut  hiis  potius  adsit  tutela 
iustltie,  quibus  ||  precipue  propter  fragilitatem  sexus  minus  proprie  defensionis  potentia 
sufEragatur^  Cum  itaque  dilecte  in  Christo  filie  .  .  ||  priorissa  et  conventus  monasterii 
in  Sirmenowe,  ordinis  sancti  Augustini,  secundum  instituta  fratrum  Predicatorum  viventes, 
Constantiensis  diocesis,  a  nonnullis,  qui  nomen  domini  recipere  in  vacuum  non  formidant, 
diversas,  sicut  accepimus,  patiantur  iniurias  et  iacturas,  nos  volentes  et  dictarum  priorisse 
et  conventus  providere  quieti  et  molestantium  maliciis  obviare  discretioni  tue  per  apostolica 
scripta  mandamus,  quatinus  eisdem  priorisse  et  conventui  efficaciter  presidio  defensionis 
assistens  non  permittas  ipsis  in  personis  aut  bonis  earum  contra  indulta  privilegiorum 
sedis  apostolice  ab  aliquibus  indebite  molestari,  molestatores  huiusmodi  per  censuram 
ecclesiasticam  appellatione  postposita  compescendo,  non  obstante,  si  aliquibus  a  predicta 
sede  indultum  existat,  quod  excommunicari  aut  interdici  nequeant  vel  suspendi,  attentius 
provisurus,  ne  de  hiis,  que  cause  cognitionem  exigunt  vel  que  indulta  huiusmodi  non 
contingunt,  te  aliquatenus  intromittas.  Nos  enim,  si  secus  presumpseris,  tam  presentes 
litteras  quam  etiam  processum,  quem  per  te  illarum  auctoritate  haberi  contigerit,  onmino 
carere  viribus  ac  nullius  fore  decernimus  firmitatis.  Huiusmodi  ergo  mandatum  nostrum 
sie  prudenter  et  fideliter  exequaris,  ut  eins  fines  quomodolibet  non  excedas  presentibus 
post  triennium  minime  valituris. 

Datum  Viterbii,  idibus  lanuarii,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Oben  in  der  Ecke  rechts :  PEl?]  zweimal  schräg  durchstrichen,  gegen  die  Mitte  hin :  M  ut  c,  der  erste  und 

letzte  Buchstabe  einmal  durchstrichen,  unten  auf  dem  Umschlage  rechts:  M.  Per,   unter  dem  Umschlag  links: 
VI.  37 


290  1267  (nach  Januar  13)  und  Januar  28. 

PeTy  schief  darunter :  N,  Vuuan,  auf  dem  Rücken  im  linken  Obereck:  B^  in  der  Mitte,  nachdem  zuvor  ein  anderes 
Wort  herausradirt :  Waldinus,  An  hänfener  Schnur  die  bleierne  Bulle  dieses  Pabstes  mit  den  bekannten  Apostel- 
köpfen und  darüber  S  (mit  Abkürzungsstrich  durch  dasselbe)  PA  S  (mit  Abkfirzungsstrich  durch  dasselbe)  PE 
auf  der  einen,  der  Aufschrift:  CLEjMENS  | .  P.  P.  IUI.  auf  der  anderen  Seite. 


1898. 

Abt  Ulrich  von  ZunefdUen   beauftragt    den    Dekan  R.   in    Owen  mit  dem,    von   dem   Pabste 

Clemens  IV.  ihm  anbefohlenen  Schutze  des  Klosters  Simau. 

1267  (nach  Januar  13). 

o 

Reverendo  in  Christo  R.  dechano  in  Owen  ^)  Wlricus  abbas  monasterii  in  Zwivellvn, 
ordinis  sancli  Benedicti,  salutem  in  domino.  Noveritis,  nos  litteras  domini  pape  recepisse 
in  hunc  modum,  Clemens  episcopus  ||  Es  folgt  die  vorhergehende  von  Pabst  Clemens  IV. 
am  13.  Januar  1267  an  den  Aussteller  erlassene  BuUe  wörtlich  bis  quomodolibet  non  exce- 
das;  das  weitere  ist  nicht  mit  aufgenommen  und  wird  fortgefahren:  Quia  igitur  priorissa 
et  conventus  sororum  in  Syrmenowe  a  diversis  filiis  Belial  sepius  molestantur  et  vos  ad 
defensionem  ipsarum  habere  poterunt  promptiorem ,  auctoritatera  a  domino  papa  nobis 
super  predictarum  sororum  defensione  conmissam  vobis  auctoritate  presentium  duximus 
conmittendam  y  quoadusque  ipsam  ad   nos  per  nostras  litteras  duxerimus  revocandam. 

Datum  anno  domini  M".  CC^  LX^  VII*. 

Siegel  des  Ausstellers,  spitzoyal,  45,28  mm  (II.  B.) :  der  stehende  Abt,  in  der  Rechten  den  Stab,  die  Linke 
vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  S.  ABBATIS .  IN .  ZIWIVILTVON. 

1)  Owen,  O.A.  Kirchheim. 


1899. 

Konrad  IL,  Herzog  der  Schwaben,  König  von  Jerusalem  und  Sicüien,  verspricht  unter  Bezug- 
nähme  auf  ein,  der  Urkunde  wörtlich  einverleibtes  Privilegium  seines  Oheims,  König  Heinricks 
(VII.),  das  Kloster  Kreuzungen  im  Besitze  von  Hirschlatt  und  Horgenzell  sowie  seiner  übrigen 
Güter  in  der  Gegend  zu  schützen  und  die   Vogteien  darüber  in  keiner  Weise  zu   veräussem. 

Constanz  1267.     Januar  28. 

Cunradus  secundus,  dei  gracia  dux  Sweuorum,  Iherosolime  et  Sicilie  rex,  omnibus 
presentes  litteras  inspecturis  imperpetuum.  Noverint  universi  presentis  etatis  ||  et  future 
posteritatis ,  nos  litteras  illustris  regis  Henrici  patrui  noslri  felicis  memorie  vidisse  non 
cancellatas,  non  abolitas,  incontaminatas  nee  in  aliqua  sui  parte  viciatas,   sed  in  stilo,|| 


1267.     Januar  28.  291 

fllo,  pergameno  ac  in  omni  parte  prorsus  illesas,  tenorem  subscriptum  de  verbo  ad 
verbum  continentes.  Nun  folgt  die  Urkunde  König  Henrichs  vom  26.  Oktober  1232  (Bd.  3, 
S.  316,  Nro.  DCCCXX)  und  heisst  es  dann  weiter:  Cum  igitür  intencionis  nostre  sit,  bona 
religiosorum,  sfhe  quibus  creatori  nostro  debitum  prestari  non  potest  obsequium,  brachio 
noslre  potestatis  deffendere,  maxime  illa,  que  ad  dominium  nostrum  successione  hereditaria 
videntur  pertinere,  nos  supplici  peticioni  predictorum  .  .  abbalis  et  conventus  monasterii 
de  Cruzilingen  pium  prebentes  assensum  immitando  vestigia  prenominati  regis  patrui 
nostri  ac  aliorum  progenitorum  nostrorum  promittimus  et  presentibus  protestamur  fideliter, 
quod  prenominatas  villas  Hirslat  ^)  et  Horgunzelle  *)  et  alia  bona  sepedicte  ecclesie  in  ipso 
confinio  attinencia  riianuteneamus,  fideliter  deffensemus  et  pro  celesti  retribucione  guberne- 
mus,  provida  quoque  consideracione  diiudicantes,  quod  ad  prefatas  advocacias  non  oflfensi- 
onis,  sed  deffensionis  pretextu  nostri  progenitores  et  nos  consequenter  sumus  evocati. 
Unde  omnem  artem  vendicionis,  infeudacionis,  obligacionis  seu  collacionis,  per  que  vel 
qua  prelibate  advocacie  in  toto  vel  in  parte  a  nostro  dominio  occasione  quacumque 
possent  alienari,  elidimus  et  abiudicamus  per  presentes.  Ut  autem  de  contingentibus 
sepefato  monasterio  necessariis  de  certa  consciencia  super  preconceptis  nil  obmittamus, 
statuimus  et  irrevocabiliter  sanccimus,  ut,  si  aliquo  sinistro  consilio  persuadente  inmemores 
fortasse  promissionis  nostre  excellencie  contra  promissum  nostrum  veniemus'),  hoc 
quod  fecerimus  super  alienacione  earundem  advocaciarum  nullum  robur  obtineat  firmi- 
tatis.  Ut  autem  omnia  et  singula  que  premissa  sunt  inconvulsa  permaneant,  presentem 
paginam  munimine  nostri  sigilli  conmunitam  pro  testimonio  eidem  monasterio  duximus 
concedendam. 

Acta  sunt  hec  et  data  in  Constantia,  anno  dominice  incarnacionis  millesimo  ducente- 
simo  LX""**.  VII°'^,  quinto  kalendas  Februarii,  indiccione  decima. 

Nach  dem  Originale  des  im  Archive  zu  Frauenfeld  befindlichen  Archives  des  Klosters  Kreuzlingen.  An 
rolhseidener  Schnur  das  bereits  S.  76  beschriebene  ziemlich  beschädigte  Majestätssiegel  des  Ausstellers.  —  Regest: 
Pupikofer,  Die  Regesten  des  Stiftes  Kreuzlingen.  Ghur  1853.  S.  14  Nro.  81.  —  Böhmer-Ficker,  Regesta 
iraperii  V.  2  S.  894  Nro.  4823. 

a)  So  die  Urkunde,  wohl  verschrieben  für  veniremus. 

1)  Hirschlatt,  O.A.  Tetlnang.  —  2)  Horgenzell,  O.A.  Ravensburg. 


M 


292  1267.  Februar  5. 


1900. 

Abt  Hermann  und  Convent  von  Weingarten  theüen  dein  Grafen  Meinhard  von  Tirol  und 
seiner  Gattin  Elisabeth  mit,  dass  sie  dieselben  in  die  Ge^neinschaft  aller  ihrer  guten  Werke 
aufgenom7nen  und  die  Feier  einer  Messe  für  sie  auf  jeden  Samstag  in  der  Marienkapdle  des 

Klosters  angeordnet  haben. 

1267.     Februar  5. 

Magnifi[co  domi]no  suo  M.  comiti  Tirolensi  et  gloriose  domine  Elisabete  uxori  sue 
Hermannus  dei  gracia  abbas  et  conventus  monasterii  de  Winegarten  fidelium  munus 
oracionum  et  deum  a  facie  ad  faciem  contemplari.  Pie  devocioni  vestre,  qua  deum  et 
monasterium  nostrum  diligitis  in  domino,  congaudentes  et  karitatis  vobis  vicem  rependere 
cupientes  omnium  missarum,  oracionum,  confessionum,  vigiliarum,  ieiuniorum,  laborum 
et  aliorum  bonorum,  que  in  nostro  geruntur  monasterio  et  in  nostris'),  que  nobis  sunt 
subiugate,  vobis  tarn  ad  vitam  quam  post  mortem  communionem  plenam  et  fraternitatem 
perpetuam  tribuimus,  concedentes,  ut  cum  obitus  vester  nostro  capilulo  fuerit  nunciatus, 
tantum  pro  vobis  fiat  quantum  pro  [omni]bus  nostris  defunctis  communiter  fieri  consue- 
Vit,  volenles  eciara  vobis  graciam  facere  specialem  intuitu  dilectionis,  quam  nobis  hoc 
anno*)  [b]onis  nostris  ablatis  inpendistis,  et  pro  beneficiis  de  cetero  inpendendis,  ut  omni 
sabbato  per  circulum  anni  in  perpetuum  missa  soll[empnis  de]  beata  virgine  genitrice 
Maria  in  ipsius  cappella  celebretur  et  ibidem  pro  vobis  mentio  fiat  pro  salute  vestra 
tam  in  hac  [quam  in  altera  vita,]  in  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Et  in 
huius  rei  certitudinem  presentem  literam  sigillis  nostris  fecimus  communiri. 

[Datum  •)  a]nno  domini  M^  CG*.  LXVII.,  Agathe  virginis  et  martiris ,   indictione  X, 

Nach  gef.  Mittheilung  aus  dem  Originale  des  k.  und  k.  Haus-,  Hof-  und  Staatsarchives  zu  Wien.  Dasselbe 
hat  durch  Mäusefrass  stark  gelitten;  das  dadurch  verloren  Gegangene  ist  oben  in  eckigen  Klammern  nach  einer 
Abschrift  in  der  Urkundensammlung  des  Ferdinandeums  zu  Innsbruck  Tom  L  fol.  99  ergänzt.  Von  den  zwei  an- 
gehängten Siegeln  ist  das  erste  verloren;  das  zweite,  des  Priors  und  Convents  von  Weingarten,  spitzoval:  zwei 
nicht  mehr  gut  erkenntliche  Figuren  (die  eine  mit  dem  Stab),  wohl  der  h.  Martin  und  Oswald,  zwischen  ihren 
Häuptern  ein  Stern,  rechts  und  links  je  eine  heraldische  Lilie,  Umschrift :  f  S .  PRIORIS  .  ET  .  CONVENT VS  .  IN . 
WINEGARTEN.  —  Regest:  Regesta  Boica  3,  280. 

a)  So  deutlich  das  Original;  vermuthlich  ist  dem  Schreiber  ecclesiis  in  der  Feder  geblieben.  —  b)  In  der  Locke 
zwischen  anno  und  bonis  dürfte  noch  ein  Wörtchen,  etwa  in  oder  de^  gestanden  haben.  —  c)  Hier  dürfte  mehr  gestanden 
haben,  denn  die  Lücke  ist  etwas  länger  als  die  nächst  vorhergehende ;  vermuthlich  enthielt  das  Datum  auch  eine  Ortsangabe. 


1267.  Februar  24.  293 

1901. 

Dekan   Burkhard  und  die  Conversen   des  Katharinenhospäals  in  Esslingen  beurkundeti,   dass 
der  Priester  Amuld  von  Kirchheim  zwei  Jauchert  Weinbergs  hei  Hedelfingen  von  den  Frauen 

in  Weil  zum  Besten  des  Hospitals  angekauft  habe. 

1267.     Februar  24. 

Universis  presentem  paginam  inspecturis  B.  decanus  in  Ezzelingen  totique  conversi 
hospitalis  sancte  Käthe ||rine  eiusdem  loci  credere  subscriptis.  Gesta  fide  dignoram  et 
prudentum  ne  labantur  cum  tempore,  expedit  litterarum  au||tenticarum  testimonio  roborari. 
Notum  Sit  igitur  tarn  presentibus  quam  futuris,  quod  dominus  Arnuldus  sacerdos  dictus 
de  II  Kirhaim*)  comparavit  hospitali  nostro  duo  iugera  vinee  iuxta  Hadelfinge*)  sitas 
pro  dominabus  de  Wiler  pro  XX  libris  Hallensium  hoc  interposito,  quod  nos  sibi  debemus 
providere  semper  in  capite  ieiunii  in  duabus  libris  Hallensium  usque')  ad  obitum  suum, 
quia  post  decessum  suum  supradicta  vinea  pro  remedio  anime  sue  devolvetur  infirmis 
nostris  pro  refectione  semper  proxima  tertia  feria  post  festum  beati  Martini.  Et  ne 
huiusmodi  contractus  obliviose  vilescat  imposterum,  hanc  paginam  iussimus  conscribi  et 
sigillo  domini  decani  et  nostro  sigillo  et  civitatis  duximus  firmiter  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"*.  CC.  LXVIP,,  VP.  kalendas  Marcii,  testibus  subnotatis : 
M.  in  Cimiterio,  ambo  filii  Hulwelrii,  qui  tenentur  eos  aramonere  singulis  annis,  et  omnis 
parentela  ipsorum,  ut  fiat  refectio  infirmis,  Conradus  pistor,  E.  de  Berge*),  B.  de  Berge, 
Wolframus  panifex,  C.  vineator,  H.  sutor,  H.  ligator,  C.  de  Kinne*),  M.  sacerdos,  A.  de 
Gelle*)  et  omnes  canonici  Sancti  Sepulchri  in  Dinkendorf. 

3  Siegel:  1)  des  Dekans  Burkhard  von  Esslingen,  bereits  S.  283  beschrieben,  Umschrift  hier:  f  S.BVR- 
GARDI.PL.DE.HARHPACH;  2)  des  Hospitals  Esslingen,  spitzoval,  47,34  mm  (II.  B.):  die  h.  Katharina  mit 
Krone,  auf  einem  Rade,  welches  übrigens  nur  zum  Theil  sichtbar,  stehend,  in  der  Rechten  eine  Fahne  mit  einem 
Kreuze  darauf  haltend,  die  Linke  einer  vor  ihr  hingebeugten  Person  segnend  auf  das  Haupt  legend,  zur  Rechten 
ein  Patriarchenkreuz,  über  dem  linken  Arme  ein  Stern,  Umschrift:  t  SigiUum .  OSPlTALw .  SANTE .  CATERINE  . 
INEZELIG^  (die  beiden  N  und  E  verbunden);  3)  der  Stadt  Esslingen,  schon  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  189.  2G2 
beschrieben. 

a)  Die  Worte  usque — suum  sind  über  der  Zeile  eingeschrieben. 

1)  Kirchheim,  O.A.Stadt.  —  2)  Hedelfingen,  O.A.  Esslingen.  —  3)  Berg,  Vorstadt  von  Stuttgart.  —  4)  Nach 
der  Geschichte  Kennenburgs,  Filials  von  Esslingen,  kaum,  wie  man  an  sich  vermutlien  möchte,  ein  damit  in 
Verbindung  zu  bringender  Name  (O.A.Beschr.  Esslingen  S.  161).  —  5)  Zell,  O.A.  Esslingen. 


294  1267.  Februar  24. 


1902. 


Graf  Hartmann   von  Orieningen   der  ältere  überträgt  ein  Gut  in  Andelfingen  auf  Bitteti  der 
seitherigen   Lehensinhaber   Hugo   von  Bittelschies  und  seines  Bruders  Albert   an  das   Kloster 

HeüigkreuzthaL 

Eeiligkreuzthal  1267,     Februar  24. 

Literarum  apices  ideo  sunt  inventi,  ne  ea  que  in  tempore  geruntur  subito  lapsu 
temporis  evanescant,  sed  continuo  ||  dierum  transitu  in  memoriam  redeant  successorum. 
Nos  igitur  Hartmannus  comes  de  Grüningen*)  senior  notum  ||  fieri  cupimus  singulis 
et  universis,  quibus  presens  scriptum  nosce  fuerit  oportunum,  quod  nos  proprietatem  || 
predii  in  Andeluingen  *)  siti,  quod  nobiles  viri  Hugo  de  Buttelschiez*)  et  frater  suus 
Albertus  a  nobis  nomine  poss/derant  feodali^  cum  omnibus  iuribus  et  consuetudinibus, 
videlicet  agris,  pratis,  nemoribus,  viis  et  inviis,  aquis  et  aqueductibus,  pascuis  et  aliis 
quibuscumque  appendiciis  eidem  curti  intus  et  extra  pertinentibus  ad  peticionem  eorun- 
dem  fratrum,  quia  dictum  predium  eorum  existens  feodum  in  manus  nostras  etiani  tunc 
legittime  fuerat  resignatum,  venerabilibus  in  Christo  abbatisse  et  conventui  Vallis  Sancte 
Grucis  eorumque  monasterio  contulimus  libere  et  assignamus  in  remedium  anime  nostre 
de  bona  voluntate  heredum  nostrorum  universorum  absque  omni  contradictione  et  in- 
festatione  quiete  et  pacifice  in  perpetuum  possidendam,  renunciantes  omnibus  excepcionibus 
doli  vel  iuris  canonici  seu  civilis  et  aliis  quibuscumque  iuris  vel  facti  nobis  conpetentibus 
contra  ipsarum  personas  et  litteras  tunc  presentes. 

Acta  sunt  hec  in  Valle  Sancte  Grucis,  die  et  tempore  subnotatis,  testibus  presentibus 
et  rogatis,  videlicet:  domino  Ortolfo  cappellano  de  Landowe*),  Ottone  milite  de  Groningen, 
GÄnrado  dicto  Gane,  Günrado  de  Anemerkingen  ^) ,  fratre  Berhtoldo  dicto  Houemaister, 
fratre  G.  dicto  Schröter  et  aliis  quam  pluribus  personis  ydon[e]is  et  honestis.  Ut  autem 
hec  donatio  proprietatis  tam  legaliter  celebrata  infringi  seu  calu[m]pniari  valeat  in 
posterum  nuUo  modo,  nos  dictus  coraes  presens  instrumentum  conscribi  fecimus  sigillo 
nostro  pro  testimonio  et  munimine  roboratum. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG*.  LX*.  VII.,  sexto  kalendas  Marcii. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren. 

1)  Vergl.  S.  122,  Anm.  1.  —  2)  Desgl.  S.  124.  Anm.  2.  —  3)  Bittelschiess,  liohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  — 
4)  Landauhof,  O.A.  Riedlingen.  —  5)  Eraerkingen,  O.A.  Ehingen* 


1267.     März.  295 


1903. 


Ritter  Bruno   von  Windeck   verzichtet  auf  geunsse,   seither  von  seinem   Vater  und  ihm  selbst 

bezogene,  Dienste  von  Giilem  der  Herrenalber  Mönche  in  Otter sweier. 

1267.    März. 

Ego  Brvno  miles  de  Windecke  ^)  constare  volo  tarn  futuris  quam  presentibus  huius 
pagine  tenorem  per|Icepturis,  quod  ob  honorem  domini  nostri  lesu  Christi  sueque 
genitricis  renunciavi  omni  consuetudini,  quam  habuimus  ||  hactenus  pater  meus  et  ego 
exigendo  servitia  de  bonis  monachorum  in  Alba  suis  in  banno  ville  ||  Oterswilre  *),  ita 
videlicet,  ut  ipsi  remittant  si  quam  eis  iniuriam  inlulimus  in  eisdem  et  ut  pro  nostra 
Salute  de  cetero  deprecentur.  In  cuius  rei  maiorem  evidentiam  sigilla  dominoram  meo- 
rum  de  Eberstein  et  de  Gemino  Ponte  comitum  cum  sigillo  meo  hiis  litteris  sunt  appensa. 

Actum  anno  domini  M*.  CC°.  LX*.  septimo ,  mense  Marcio.  Testes  .  .  plebanus  de 
Oterswilre,  patruus  meus,  et  D.  miles  de  Crvtenbach '). 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  leinenen  Litzen  3  Siegel:  das  1.  bereits  öfters, 
z.  B.  Bd.  5  S.  55,  beschrieben,  Umschrift:  ?>igülum  .  OTTONIS  .  COMiTlS .  DE  .  EBERSTEIN;  das  2.,  rund,  75  mm 
(IV.  A.  .2.) :  in  einem  damascirten  Schilde  die  ebersteinische  Rose,  rechts  und  links  vom  Schilde  abgewendet  je  ein 
aufgerichteter  doppeltgeschwänzter  Löwe,  Umschrift:  f  Sigülum .  SYMONIS .  COMITIS  .  DE .  EBIRSTEIN  .  ET .  DE . 
ZVEINBRVCKIN ;  das  3.,  des  Ausstellers,  schildförmig,  43,33  mm  (IV.  A.  1.):  ein  linkes  Obereck  und  Rechts- 
balken,  Umschrift:  Sigülum .  BRVNONIS .  DE  .  WINDEKE  (die  S  verkehrt  gestochen).  —  Abdruck:  Zeitschr.  f. 
Gesch.  d.  Oberrheins  1,  361. 

1 — 3)  Burgruine  Windeck,  Ottersweier  und  Ober-,  Unter-Krautenbach,  bad.  ß.A.  Bühl. 


1904. 

Der  Edle  lAutfried  von  Helmsheim  verkauft   das   Vogtrecht   über  Unterderdingen   mit   allem 

Zugehör  um  400  ff  Heller  an  das  Kloster  Herrenalb. 

1267.    März. 

Innotescat  universis  Christi  fidelibus  tarn  presentibus  quam  futuris  presentem  pagi- 
nam  inspecturis,  quod  ego  Livtfridus  nobilis  de  Hel||motsheim*)  advocatiam  inferioris  ville 
Terdingen*)  cum  bonis  omnibus  eidem  advocatie  attinentibus  sine  exceptione  qualibet 
et  II  qualicumque  vocabulo  censeantur  vendidi  cum  omni  iure  et  utilitate  de  hiis  pro- 
venientibus,  sicut  ad  me  quandoque  spectabat,  vene|Irabilibus  in  Christo  domino  abbati 
et  conventui  de  Alba,  Cysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis,  pro  quadringentis  libris 
Hallensium,  quas  me  expedite  profiteor  recepisse,  et  ins  eiusdem  advocatie  abdico  a  me 


396  1267.    März. 

et  a  meis  heredibus  michi  legittime  successuris  et  contrado,  prout  possum,  predictis 
abbati  et  conventui  libere  possidendam.  In  cuius  rei  evidentiam,  ut  sepedictus  dominus 
abbas  et  conventus  Albensis  in  hiis,  que  ante  posita  sunt,  securi  sint  et  ab  omni  im- 
petitione  mea  seu  heredum  meorum  in  posterum  liberi  existant,  presentem  paginam 
sigillis  venerabilis  domini  mei  Spirensis  episcopi,  domini  Ot.  prepositi  sancti  Gwidonis, 
dominorum  meoram  de  Eberstein  et  de  Gemino  Ponte  comitum,  domini  abbatis  de 
Mvlenbrvnnen  et  proprio  sigiUo  statui  roborandam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG*.  LXVII*. ,  mense  Martio.  Testes :  dominus  C. 
abbas,  frater  C.  magister  conversorum,  frater  G.  cellerarius,  frater  H.  dictus  de  Monte 
Alto^,  monachi,  frater  M.  mercator,  frater  D.  de  Terdingen  magister,  frater  Steinmarus 
de  Bruchsella  *)>  conversi,  dominus  W.  nobilis  de  Stemvels  *),  dominus  L.  de  Fleihingen  •), 
dominus  G.  dictus  Atto  de  Svlzevelt^),  dominus  G.  de  Grecingen^)  milites,  dominus  .  . 
viceplebanus  in  Brvchsella  et  dominus  G.  socius  suus  sacerdos  et  dominus  •  .  vice- 
plebanus  in  BvrbachOi  dominus  H.  advocatus  de  Brvchsella,  .  .  scultetus  quandoque, 
Bertoldus  . .  dictus  Albotto,  Hertricus,  Swikerus,  cives  iam  dicti  oppidi  et  alii  quam  plures. 

Nach  dem  Original  im  Archive  des  Stifts  St.  Paul  in  Kftrnthen.  An  grünen  (1.3. 5.),  bezw.  rothen  (2. 4. 6.) 
Seideschnüren  6  Siegel:  1)  des  Bischofs  Heinrich  von  Speier,  schon  öfters,  z.B.  S.  37,  61,  beschrieben;  2)  des 
Probsts  Otto  Yon  St  Guido:  s.  oben  S.  6,  66;  3)  des  Grafen  Otto  von  Eberstein:  s.  oben  S.  26;  4)  des  Grafen 
Simon  von  ZweibrQcken:  s.  S.  295;  5)  des  Abts  von  Haulbronn,  spitzoval,  46,31  mm  (II.  B.):  der  stehende  Abt,  in 
der  Rechten  den  Krummstab,  mit  der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift :  f  Sigillum . 
ABBATIS  .  IN  .  MVLENBRVNNEN;  6)  des  Liutfried  von  Helmsheim,  schildförmig,  49,40  mm  (IV.  A.  1.):  2  Rechts- 
balken, Umschrift:  f  Si^iim .  LVTFRIDI .  DE .  HELMOTHESHEIM.  —  Ein  Duplikat  im  G.  L.  Archive  zu  Karls- 
ruhe hat  folgende  Abweichungen:  nobilis  de  {|  —  eiusdem  advocatie  —  qualibet  \\  —  Christo  |{  —  Gystertiensis  — 
contrado  iam  dictis  —  predictus  dominus  — -  conversi  de  Alba  —  W.  de  Stemenvels  —  Flehingen  —  Grezingen  — 
dominus  H.  viceplebanus  in  Brvchsella  —  de  Bvrbach  —  Metzelinus  scultetus  quandoque  —  Bertoldus  dictus  — 
opidi.  Das  1.  Siegel  hängt  an  rothen  SeidefMen,  die  anderen  hängen  an  weissen  leinenen  Litzen.  —  Abdruck: 
Gerbert,  Hist.  Nigr.  Silvae  3,  182.  —  Auszug:  Zeitschrift  für  Geschichte  des  Oberrheins  1,  360. 

1  u.  2)  Vergl.  S.  253  Anm.  1  u.  2.  —  3)  Hochberg,  Hohenberg,  aber  welches?,  ist  nicht  sicher  zu  ermittehi.  — 
4)  Bruchsal,  bad.  B.A.Stadt.  —  5)  Sternenfels,  O.A.  Maulbronn.  —  6)  Flehingen,  bad.  B.A.  Bretten.  —  7)  Sulzfeld, 
bad.  B.A.  Sinsheim.  •—  8)  Grötzingen,  bad.  B.A.  Durlach.  —  9)  Bauerbach,  bad.  B.A.  Bretten. 


1905. 

Der  Edle  Liutfried  von  Helmsheim  ilbergibt  auf  Bitte  Ottos  von  Eberstein  und  Abt  Konrads 
von  Herrenalb  das  Vogtrecht  in  Unterderdingen  in  der  Form  eines  Lehens  an  gewisse  Lehens- 
träger für  die  von  dem  Kloster  ihm  eingehändigte  Kaufsumme. 

1267.    März. 

Universis   Christi  fidelibus   presentem  litteram   inspecturis  tarn  presentibus  quam 
futuris  ego  Lvtfridus  nobilis  ||  de  Helmotsheim  *) ,   fidem  presentibus  adhibere.    Noveril 


1267.     (März.)  297 

universitas  vestra,  quod  ad  petitionem  domini  Ot.  de  ||  Eberstein  et  domini  C.  abbatis 
de  Alba  ius  advocatie  inferioris  ville  Terdingen*),  quod  pro  feodo  ||  usque  ad  hanc  diem 
libere  tenui  sicut  über  homo,  domino  C.  de  Grecingen^),  domino  S.  de  Otencheim  *), 
militibus  .  .  de  Rotenvels*)  .  .  de  Svnnesheim  ®)  more  feodali  dignarer  concedere  ac 
transmittere,  ego  igitur  eorum  precibus  benignum  prebens  assensum  et  exaudiens  eosdem 
feodum  memoratum  predictis  per  fideles  meos  dominum  L,  de  Fleihingen')  et  dictum 
C.  de  Grecingen  transmitto,  ut  exhinc  conventus  de  Alba  de  pecunia,  quam  michi 
tradiderunt,  sint  certificati  et  pagati  et  predicti,  quibus  feodum  illud  concedo,  debito 
homagio  michi  fideliter  sint  astricti.  In  huius  rei  testimonium  presentem  cedulam 
predictis  sigiilo  meo  tradidi  consignatam, 

Datum  anno  domini  M^  CG^  LX**,  VIP,,  mense  Martio. 

Nach  dem  Original  im  6.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.    An  rothem  leinenem  Bändchen  das   bereits  S.  296 
beschriebene  Siegel  des  Ausstellers.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  361. 

1  u.  2)  Vergi.   S.   253  Anm.   1   u.   2.  —  3)   Grötzingen,   bad.  B.A.   Durlach.  —  4  u.  5)   Oetigheim  und 
Rothenfels,  bad.  B.A.  Rastatt.  —  6)  Sinzheim,  bad.  B.A.  Baden.  —  7)  Flehingen,  bad.  B.A.  Breiten. 


1906. 

Konrad  von  Grötzingen  und  Genossen,  welche  das  von  dem  Kloster  Herrenalb  dem  LitUfried 
von  Helmsheim  abgekaufte  Vogtrecht  in  Unterderdingen  in  der  Form  eines  Lehens  von  letz- 
terem erhalten  haben,  leisten  dem  Kloster  eine  Sicho'heit  von  1000  Mark    Goldes  gegen  jede 

Gefährdung  von  dessen  Rechten, 

1267.     (März)V 

Pateat  universis  tam  presentibus  quam  futuris  presentem  litteram  inspecturis,  quod 
nos  C.  de  Grecingen,  S.  de  Otencheim,  ||  .  .  de  Rotenvels,  .  .  de  Svnnesheim  ius  ad- 
vocatie inferioris  ville  Terdingen,  quod  nomine  monasterii  de  Alba  |I  sub  titulo  feodali 
a  domino  L.  de  Helmotsheim  recepimus,  predicto  monasterio  pro  mille  marcis  auri  vel 
cuicunque  ipsum  ||  monasterium  voluerit  votis  concordibus  et  cum  consensu  ac  littera 
presenti  domini  nostri  de  Helmotsheim  obligavimus,  sub  hac  forma  videlicet.  Si  predictus 
dominus  noster  vel  aliquis  heredum  suorum  seu  etiam  nos  vel  heredum  nostrorum 
quispiam  vel  alii  qualescunque  fratres  monasterii  prelibati  in  dicto  iure  advocatie  mole- 
staverint  vel  turbaverint  sive  impetierint  quoquo  modo,  unde  eiusdem  iuris  advocatie 
detrimentum  possint  incurrere  vel  iacturam  occasione  infeodationis  predicte,  quod  fratres 
predicti  monasterii  valeant  mille  marcas  auri  super  eodem  iure  advocatie  tradere  vel 
obligare,  ut  magis  securi  sint,  cuicunque  voluerint,  in  suam  defensionem.     In  cuius  rei 


VI. 


38 


298  1267.    März  5- 

testimonium  et  cautelam  presentes  litleras  conscribi  fecimus  et  sigillis  dominorum  nostro- 
rum  de  Eberstein  et  predicti  domini  nostri  de  Helmotsheim  ac  domini  abbatis  de  Mvlen- 
brvnnen  et  de  Alba,  quia  sigillum  proprium  non  habuimus,  fideliter  procuravimus  roborari. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG*.  LX^  VIP. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  Von  den  4  an  rothen  leinenen  Litzen  anhängenden 
Siegeln  sind  das  1.  und  4.,  des  Grafen  Otto  von  Eberstein  und  Liutfrieds  von  Helmsheim,  jenes  öfters,  dieses 
S.  296  beschrieben,  das  2.  des  Abts  von  Herrenalb,  spitzoval,  c.  38,  c.  25  (H.  B):  ein  stehender  Abt,  den  Abts- 
stab in  der  Rechten,  mit  der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift  erhalten: 
SIGIL ...  ABBATIS .  DE ... ;  das  3.  des  Abts  von  Maulbronn,  spitzoval,  46,31  mm  (IL  B.):  der  stehende  Abt, 
in  der  Rechten  den  Abtsstab,  mit  der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  St^/um. 
ABBATIS . IN , MVLENBRVNNEN.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  I,  361. 

*)  Die  Orte  sind  bei  der  vorhergehenden  Urkunde  erklärt. 


1907. 

Die  Stadt   Reutlingen   befreit   die  in   der  BeuÜinger   Parochie  gelegenen  Güter  des   Klosters 

Bebenhausen  gegen  eine  Abgabe  von  2  tf  Heller  jährlich   von  jeglicher  Steuer  und  Leistung, 

verbietet  ihm  aber  zugleich  jede  Vermehrung  seines  Grundbesitzes  in  ihrem  Gebiet. 

1267.  März  5. 

Nos  universitas  civium  in  Rütelingen  presentibus  publice  protestamur,  quod  nos 
a  dilectis  in  Christo  abbate  et  conventu  de  Bebenhusen  de  bonis  ipsorum  in  nostra 
parrochia  sitis  anno  videlicet  domini  M*.  CC^  LX*.  VIP.,  IIP.  nonas  Martii  duximus  ac- 
ceptandum,  quatenus  predicti  nobis  duas  libras  Hallensium  in  festo  sancti  Galli  annis 
singulis  reconsignent  et  sie  eidem  in  posterum  ab  omni  exactione  et  precaria  sint  liberi 
penitus  et  immunes,  hoc  adiecto,  quod  eisdem  eciam  apud  nos  in  posterum  nuUa  predia 
licent  comparare,  si  quid  vero  per  elemosinam  assecuti  fuerint,  infra  spacium  unius  anni 
vendere  teneantur.  üt  autem  hec  inconvuisa  permaneant,  presentem  literam  conscribi 
et  nostro  ac  ipsius  abbatis  sigillis  fecimus  roborari.  Testes:  F.  miles  de  Gommeringen 0, 
Berh.  miles  de  Phullingen*),  L.  miles  de  Riete  ^),  StähilU  scultetus,  Velthuser,  Tanziler, 
E.  Gütunsun,  H.  camerarius,  Ernestus,  Ber.  Lösche,  Eber.  Fügeli,  G.  de  Husen^),  R. 
Bondorfer,  Bernoltus  de  Tüwingen,  C.  Torso,  A.  dictus  Kolmer,  Richart  loseli,  Ber.  Valrus, 
Dyemo   monachus  de  Bebinhusen,   Alber.  Pulcher,    H.  Harthuser,  et  alii  quam   plures. 

Actum  et  datum  prout  in  presentibus  continetur. 

Nach  dem  Copeibüchlein  des  Klosters  Bebenhausen  Nro.  23  aus  dem  15.  Jahrhundert  S.  3!2. 

1)  Gomaringen,  O.A.  Tübingen.  —  2)  PfuUingen,  O.A.  Reutlingen.  —  3)  Alten-Rieth,  O.A.  Nürtingen, 
unter  dessen  Ortsadel,  z.  B.  im  J.  1344,  ein  Lutz  von  Riete  vorkommt.  —  4)  Ober-,  Unter-Hausen,  O.A.  Reut- 
lingen (vergl.  Bd.  2  S.  138). 


1267.    März  5,  299 


1908. 


Äbt  Albert  und  Convent  von  Reichenau  überlassen  dem  Kloster  St.  Georgen  im  Tauschweg 
gegen  den  Hof  „Wolfhiman^  bei  Dunningen,  womit  sie  den  Bitter  Hugo  von  Burgberg  be- 
lehnen^  das  Eigenthum  an  vier  seither  im  Besitze  des  Edlen  Marquard  von  Bamstein  gewesenen 

Lehen  „in  dem  Dürren  Holze^  bei  letzterem  Kloster. 

Beichenau  1267.     März  5. 

Universis  presencium  inspectoribus  A,  dei  gracia  abbas  monasterii  Äugie  maioris 
et  conventus  eiusdem  ||,  Constanciensis  dyocesis,  salutem  in  domino.  Nosse  cupimus 
universitatem  veStram,  quod  nos  considerata  circa  hoc  utilitate  ||  nostri  monasterii  et 
diligenti  super  hoc  ac  debito  tractatu  habito  monasterio  sancti  Georgii  in  Nigra  Silva  || 
Proprietäten!  quatuor  feadorum  in  loco,  qui  dicitur  in  deme  Durrenholze  aput  cenobi- 
um  sancti  Georgii  sitorum,  que  feuda  ab  ecclesia  nostra  Marquardus  nobilis  vir  de 
Ramstain*)  in  feudum  olim  obtinuit  et  pleno  iure  prefato  cenobio  de  consensu  nostro 
nullo  scilicet  iure  advocationis  vel  alio  quolibet  in  eisdem  feudis  sibi  retento  ad  instantiam 
pelitionis  nostre  et  Hugonis  militis  iunioris  de  Bureberg*)  tradidit  et  donavit,  et  nos 
similiter  pro  proprietate  curie  dicte  Wolfhunan  aput  Tunningen*)  site,  quam  curiam 
nos  prefato  H.  militi  de  Bureberg  in  feudum  concessimus,  titulo  permutationis  eadem 
feuda  prefato  cenobio  donavimus  et  tradidimus  et  presentibus  tradimus  et  donamus. 
Et  cum  hec  omnia  legitime  et  canonice  undique  processerint,  in  ipsorum  firmum  robur 
et  indubitatum  testimonium  presentes  litteras  dilectis  in  Christo  .  .  abbati  et  conventui 
prefati  cenobii  sigillis  nostris  et  prefati  Marquardi  sigillo  tradidimus  roboratas. 

Datum  aput  nostrum  monasterium  anno  domini  M*".  CC^  LX°.  VIP.,  IIP.  nonas 
Marcii.    Ego  Marquardus  de  Ramstain  confiteor  me  sigillum  meum  presentibus  appendisse. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Von  den  drei  Siegeln,  welche  an  weissen  und 
braunen  gewirkten  Zwirnbändchen  (das  erste  mit  grünen  gemischt)  angehängt  waren,  ist  nur  das  des  Convents 
von  Reichenau  noch  vorhanden.  Es  zeigt  die  auf  einem  Lehnstuhle  thronende  Maria,  in  der  Rechten  einen 
Lilienslab,  mit  dem  linken  Arme  das  Christuskind  auf  dem  Schoos  haltend;  Umschrift:  St^7/Mw .  CONVENTVS . 
MONASTERII .  AVGIE -  Abdruck:  Neugart,  Cod.  dipl.  II.  p.  260. 

l)  Ramstein,  Burgruine,  Gem.  Thennenbronn,  bad.  B.A.  Hornberg.  —  2  u.  3)  Burgberg,  bad.  B.A.  Vil- 
lingen, und  Dunningen,  O.A.  Rottweil,  woselbst  die  Familie  Burgberg  ansässig  war  und  noch  im  15.  Jahrhundert 
ein  Haus,  „die  Neu  Burgberg"  genannt,  erwähnt  wird  (O.A.Beschr.  Roltweil  S.  399). 


38 


300  1267.    März  19. 

1909. 

Graf  Hermann  von  Sulz  verkauft  den  Berg  mit  der  darauf  gelegenen  Pfarrkirche  von  Tkum- 
lingen  sammt  der  Vogtei  über  den  ganzen  Hof  daselbst  und  dem  darauf  haftenden  Patronate 
über  genannte  Kirche  nebst  Zugehörungen  an   den  Meister  Eberhard  von  Horb  und  Dietrich, 

seinen  Bruder,  Bürger  daselbst,  um  20  Mark  Silber. 

Neckarburg  1267.     März  19. 

Universis  presentes  literas  inspecturis  Hermannus  dei  gratia  comes  de  Sultze  saluteni 
et  noticiam  subscriptorum.  Gestorum  veritas,  ne  oblivionis  caligine  perturbentur,  scriptu- 
raram  consuevit  testimoniis  precaveri.  Scire  itaque  cupimus  universos  presencium  in- 
spectores,  quod  nos  montem  seu  districtum  montis  eiusdem  sive  hominum  eundem 
montem  inhabitantium ,  in  quo  scilicet  monte  ecclesia  parrochialis  ville  TunglingenO 
ultra  villara  Dorastetten*)  sita  esse  dinoscitur,  cum  advocatia  curie  totalis  in  eodem 
monte  site,  quibus  ius  patronatus  eiusdem  ecclesie  attinet,  cum  ipso  iure  patronatu[s]  seu 
aliis  Omnibus  districtibus  iuribus  vel  pertinenciis  ipsorum,  que  ibidem  habuimus  vel 
progenitores  nostri  vel  alii,  quibus  in  hiis  successimus,  habuerunt,  dilectis  nostris 
magistro  Eberhardo  de  Horwe  et  Dietrico  fratri  eiusdem  civi  in  Horwe  receptis  ab 
ipsis  propter  hoc  in  precio  viginti  niarcis  argenti,  omnibus  que  circa  huius')  rite  ac 
debite  intervenire  solent  intervenientibus,  vendidimus,  donavimus  et  tradidiraus,  presenti- 
bus  vendimus,  tradimus  ac  damus  ipsis  sive  ipsorum  heredibus  omnibus  in  infinitum 
si[n]gularibus  sive  universalibus ,  descendentibus  *)  vel  coUateralibus  suis  vel  extraneis, 
predicta  cedendo  et  in  ipsos  omni  eo  iure,  quo  apud  nos  fuerant,  plene  ac  integre 
transferendo,  gwarandas  nos  premissorum  constituentes  et  nomine  nostro  successorumque 
nostrorum  sub  fideidacione  nomine  iuramenti  preslita  promittentes ,  quod  nee  per  nos 
nee  per  alios  quoslibet  ipsos  umquam  inquietemus  circa  premissa  aut  aliquatenus 
molestemus.  Et  cum  hec  omnia  nuUis  condicionibus  pactis  vel  modis  inlerpositis ,  sed 
pure  ac  simpliciter  processerint  et  legittime,  predicti  fratres  sive  ipsorum  heredes  de 
premissis  omnibus  ordinando,  ad  ecclesiam  ipsam  Tunglingen  presentando,  titulo  gratuito 
vel  non  gratuito  in  alios  premissa  transferendo  et  alias  qualiter  voluerint  disponendo 
libere  perpetuo  faciant  que  sibi  videbitur  expedire.  In  horum  autem  firmum  robur  et 
indubitatum  testimonium  presentes  litere  venerabilis  patris  ac  domini  E.  dei  gratia 
Constanciensis  episcopi  et  nostro  sigillo  extiterint  conmunite. 

Actum  apud  Neckerburg '^),  anno,  domini  M*.  CG'.  LXVIP. ,  XIIII.  kalendas  Aprilis. 
Testes  autem  horum  sunt:  E.  de  Sultze,  patruus  noster  archidiaconus  Argentinensis, 
Ber.  et  Gonr.  nobiles  viri  domini  de  Lupphen  *) ,  Fridericus  miles  et  Reinher  filius  eius- 
dem de  Ruiti  *)  et  alii  quam  plures.  Nos  E.  dei  gratia  Gonstanciencis  episcopus  confite- 
mur,  nos  sigillum  nostrum  presentibus  appendisse. 


1267.     März  U.  301 

Nach  einem  Vidimus  des  Bischofs  Rudolf  von  Constanz  (reg.  1322 — 1333)  auf  Pergament,  welches  mit  den 
Worten  beginnt:  Rudolfus,  dei  gratia  episcopus  Gonslantiensis  etc.,  datum  per  copiam,  und  folgendermassen 
schUesst:  Hoc  instrumentum  ex  parte  Sifridi  Ohsen  exhibitum  est  coram  nobis  in  modum  sue  probacionis. 
Datum  Constancie,  Vll®  kalendas  Novembris,  indictione  IX.  (d.  h.  nach  der  indictio  Bedana  1325  Oktober  26). 

Das  Vidimus  ist  angeheftet  an  ein  anderes  mehrerer  Urkunden,  welches  der  Offizial  der  Constanzer  Kurie 
anno  domini  millesimo  ccc®  vicesimo  quinto,  XIII^  kalendas  Septembris  (August  20),  indictione  octava,  ausstellte. 

a)  Hier  ist  wohl  modi  ausgefallen.  —  b)  descendentibus  ist  zweimal  geschrieben. 

1  u.  2)  Thumlingen  und  Domstetten,  O.A.  Freudenstadt.  —  3)  Neckarburg,  O.A.  Rottweil.  -—  4)  Lupfen, 
abgeg.  Stammburg,  O.A.  Tuttlingen.  —  5)  Rüti,  abgeg.  Burg  und  Weiler  bei  der  O.A.Stadt  Obemdorf. 


1910. 

Otto  von  Lodeburg,   Kustos  und  Archidiakon  von   Wirzburg,  auch   von  dem  Kapitel  daselbst 

während  der  Erledigung   des   bischöflichen  Stuhls   bestellter   ordentlicher  Richter,   ertheilt  dem 

Kämmerer  in  Markeisheim  den  Auftrag,  die  von  dem  Stifte  Neumünster  abgeordneten  Kanoniker 

in  den  Besitz  der  von  dem  Bischof  Iring  von   Wirzburg  diesem  Stifte  einverleibten  Kirche  in 

Igersheim  einzuführen. 
» 

Wirzburg  1267.     März  24. 

Otto  de  Lodeburc*),  custos  et  archidyaconus  Herbipolensis  nee  non  et  a  capitulo 
loci  eiusdem  iudex  Ordinarius  sede  vacante  constitutus,  discreto  viro  came||rario  in 
Marcvlfesheim  *)  oranis  boni  plenitudinem  cum  salute.  Cum  dominus  noster  felicis 
recordacionis  Iringus,  quondam  Herbipolensis  episcopus,  .  .  decano  et  capitulo  Novi  || 
Monasterii*)  in  fratrum  ipsius  ecclesie  subsidium  in  conmunes  eorura  usus  et  preben- 
darum  suarum  augmentum  ecclesiam  Igersheim*)  liberaliter  donaverit  et  benigne  || 
capituli  nostri  et  .  .  prepositi  eomm,  videlicet  Novi  Monasterii  eiusdem  ecclesie  patroni, 
assensu  et  voluntate  accedente,  sedis  apostolice  confirmacione  subsecuta  in  hac  parte, 
et  prefata  ecclesia  in  Igersheim  ex  morte  domini  de  Rotelse*)  hone  memorie  confratris 
nostri  ceperit  vacare,  investiverimus  quoque  .  .  decanum  Novi  Monasterii  loco  capituli  eins- 
dem  de  cura  ecclesie  predicte  taliter  vacantis  in  presencia  nostri  capituli  maioris,  domino- 
rum  quam  plurium  de  Hovge^,  auctoritate  ordinarie  iurisdictionis  a  capitulo  nostro  nobis 
concesse  discretioni  vestre  tam  nostra  quam  auctoritate  capituli,  qua  specialiter  fungimur 
in  hoc  facto,  districte  precipiendo  mandamus,  quatenus  personaliter  ad  ecclesiam  Igers- 
heim accedentes  dominum  Stephanum,  Waltherum  de  Burkeim '),  dominum  de  Wachbach  ^), 
latores  presentium,  Novi  Monasterii  canonicos,  nomine  capituli  eorum  vice  nostra  et 
capituli  nostre  ecclesie  in  iam  dicte  ecclesie  Igersheim  possessionem  inducalis  et  inductos 


302  1267.     März  24. 

auctoritate  nostra  defendatis,  precipientes  militibus  hominibus  et  populo  ibidem,  ut  uuUi 
alii  quam  capitulo  Novi  Monasterii  et  instituto  nomine  eorum  pro  tempore  in  ecclesia 
Igersheim  in  omnibus  obediant  et  intendant,  reverenciam  debitam  pariter  et  honorem 
inpendant,  ut  iustum  est  fieri  et  consuetum.  In  cuius  rei  testimonium  et  cautelam 
futurorum  nostrum  sigillum  et  de  mandato  speciali  capituli  nostri  siniiliter  sigillum 
presentibus  fecimus  appendi. 

Datum  in  capitulo  nostro,  anno  domini  M*.  CG*.  LXVII*.,  VIIIL  kalendas  Aprilis, 
videlicet  in  vigilia  Annunciacionis  sancte  Marie  genitricis  domini  nostri  lesu  Christi. 
Reddite  litteras. 

!2  spitzovale  Siegel  mit  sehr  beschädigtem  Rande :  1)  des  Wirzburger  Kapitels  (11.  B.):  der  h.  Kilian,  in  der 
Rechten  den  Krummstab,  in  der  Linken  ein  Buch  auswärts  haltend ;  von  der  Umschrift  noch  f  SIGILL . .  CAPI- 
TULI  SIS,  von  der  Aufschrift  . .  ILI  erhalten;   2)  des  Ausstellers  (HL  A.  2.  c):   über  einem  Baldachin  3 

Tliürme,  unter  demselben  eine  Person  in  bischöflichem  Ornate  mit  Krummstab,  vor  ihr  eine  andere  (der  Siegel- 
inhaber) knieend  einen  Schlüssel  emporhaltend ,   von   der  Umschrift  erhalten :  OTTONIS  .  CYSTO  . .  ET  A 

Vorne  ist  noch  ein  Einschnitt  für  ein  3.  Siegel. 

1)  Wohl  Ladenburg,  bad.  B.A.  Mannheim.  —  2)  Markelsheim,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Stift  Neumünster 
in  Wirzburg.  —  4)  Igersheim,  O.A.  Mergentheim.  —  5)  Rödelsee,  bair.  A.G.  Kitzingen.  —  6)  Stift  Haug  in  Wirz- 
bürg.  —  7)  Osterburken,  bad.  B.A.  Adelsheim.  —  8)  Wachbach,  O.A.  Mergentheim. 


1911. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Si eilten,  Herzog  von  Schwaben,  beurkundet,  dass  seine 
Getreuen  Rudolf  von  Klingenstein  und  dessen  Söhne  Wernher  und  Heinnch  all  ihr  Eigengiä 
in  Gremheim,  Schwenningen  und  Söf hingen  den  Schwestern  vom  Orden  der  heil.  Clara  in 
Söflingen  durch  seine  Hand  um  ihrer  und  ihrer   Vorderen  Seelenheils  willen  übergeben  haben. 

Friedberg  1267.     März  24. 

Chonradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sicilie  rex,  dux  Sueuie,  tenore  presen- 
ciura  profiteraur  ||  et  constare  volumus  universis  tarn  presentibus  quam  futuris,  quod 
dilecti  fideles  nostri  Rudolfus  ||  de  Chlinginstayn  *) ,  Wernherius  et  Haiwricus  .filii  sui 
omnem  proprietatem  bonorum  suorum,  que  ||  habebant  Gremhayn*),  Swenningen  ^)  et 
Sevelingen,  in  remedium  et  memoriam  animarum  suarum  et  suorum  progenitorum 
cenobio  ordinis  sanctimonialium  et  sancte  Cläre  in  Sevelingen  contulerunt  et  tradiderunt 
voluntate  propria  per  manum  nostram  proprietatis  titulo  libere  ac  perpetuo  possidendam. 
Huius  donationis  testes  sunt:  Lodvicus  inclitus  comes  palatinus  Rehni  dux  ßawarie, 
Hermannus*)  avunculus  noster,  B.  de  Nyfen*),  Hermannus  de  Hagniberch®),  Ch.  de 
Haldinberch  *),  S.  de  Mindilberch ') ,  Heinricus  de  Ysoltisriete  ®)  et  alii  quam  plures.  '  In 


1267.     Um  März  31,  303 

cuius  rei  testimonium  presentem  paginam  scribi  iussimus  et  sigilli  nostri  munimine  roborari. 
Datum  apud  Frideberch '),  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  septimo, 
nono  kalendas  Aprilis,  decime  indictionis. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren.  —  Abdruck:  Bölimer-Ficker,  Acta  imperii  selecta^ 
S.  686.  —  Ulmisches  Urkundenbuch  1  S.  120.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  Regg.  Imp.  V.2.  p.  894 
Nro.  4826. 

a)  Hiezu  wird  in  Böhmer-Ficker  a.  a.  0.  p.  894  bemerkt:  „v.  HQmheim?  oder  ein  sonst  nicht  genannter  Bruder 
Friedrichs  Ton  Oestereich-Baden  ?" ;  ob  sich  nicht  aber  auch  an  einen  Schreibfehler  für  Heinricus  (den  Bruder  Herzog 
Ludwigs)  denken  Hesse? 

1)  Klingenstein,  O.A.  Blaubeuren.  —  2  u.  3)  Gremheim  und  Schwenningen»  bair.  A.G.  Höchstadt.  — 
4)  Hohen-Neifen ,  O.A.  Nürtingen.  —  5)  Alt-Hegnenberg ,  bair.  A.G.  Öruck  (yergl.  Index  gener.  zu  den  Mon. 
Boica  2,  245,  wornach  Urkb.,  Bd.  5  S.  438  bei  Anm.  10  zu  berichtigen  ist.)  —  6)  Haltenberg,  bair.  A.G. 
Landsberg.  —  7)  Mindelberg,  abgeg.  Stammburg  unterhalb  Mindelheim,  bair.  A.G.Sitz.  —  8)  Eisolzried,  bair. 
A.G.  Dachau.  —  9)  Friedberg,  B.A.Sitz  in  Oberbaiern. 


1912. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Stcüien,  Herzog  von  Schwaben,  erlaubt  den  Schwestern 

in  Sirnau  aUes,   was  seine  Dienst-  und  Lehenleute  von  ihren,  ihm  seihst  mit  Eigenthum  ver- 

hafteten  Gütern  an  sie  geschenkt  haben  oder  noch  schenken  werdeti^  anzunehmen. 

Esslingen  1267.     (um  März  31)  V 

Nos  Cünradus  secundus,  lerusalem  et  Sicilie  rex  et  dux  Sweuie,  in  remedium  ani- 
marum  I|  imperatorum,  regum,  ducum  et  aliorum  progenitorum  nostrorum  concediraus  •  . 
priorisse  et  convenlui  so||rorum  in  Sirmenowe  ratum  habentes  et  gratum  prebentes 
assensum,  quod  quicquid  eis  ||  ministeriales  nostri  et  infeodati  a  nobis  bonis  quibus- 
cunque,  que  ad  nos  iure  proprietatis  perlinere  dinoscuntur,  dederunt  vel  dabunt  in  fuluro, 
posslnt  recipere  libere  et  in  perpetuum  possidere. 

Acta  sunt  hec  in  Ezelingen,  anno  dominice  incarnacionis  M"*,  CC^  LX"".  VIL,  presen- 
tibus  hiis:  Vlrico  de  Blochingen  ^),  Heinrico  de  Ysoluesreiht  *)  et  Hermanno  de  Hegniberc^). 

An  grün,  gelb,  roth  und  lilaseidener  Schnur  das  ziemlich  gut  erhaltene  bereits  S.  76  beschriebene  Majestäts- 
siegel  des  Ausstellers  von  gewöhnlichem  Wachse.  — Abdruck:  Winkelmann,  Acta  imperii  inedita  seculi  XIII 
tom.  L  p.  423.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  Regg.  Imperii  V,  2  S.  894  Nro.  4828. 

*)  Die  genauere  Zeitbestimmung  ergibt  sich  daraus,  dass  Konradins  Anwesenheit  in  Esslingen  nach  der  folgenden 
Urkunde  für  den  31.  März  d.  J.  bezeugt  ist. 

1)  Plochingen,  O.A.  Esslingen.  —  2  u.  3)  siehe  die  vorhergehende  Urkunde. 


304  1267.     März  31. 


1913. 


König  Konrad  IL  van  Jerusalem  und  Sicilien,  Herzog  von  Schwaben,  befreit  auf  Bitte  des 
Probsts  Otto  des  Stiftes  St.  Wido  in  Speier  die  Einkünfte  der  Speirer  Kirche  aus  der  der- 
selben  durch  Kaiser  Friederich  IL    geschenkten    Kirche  zu  Esslingen    von  jeder    unter    dein 

Namen  Umgeld  begriffenen  Abgabe. 

Esslingen  1267.     März  3L 

Cunradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sicilie  rex  et  dux  Sueuie,  omnibus 
presentes  litteras  inspecturis  salutem  cum  noticia  subscriptorum.  Quoniam  hanc  legem 
posuit  sibi  nobilitas,  ut  cum  sponte  tribuit  se  debere  existimet  et  nisi  in  benificiis  creverit 
se  nil  prestitisse  putet,  inperfectum  enim  donum  videtur,  si  sine  adieclione  relinquatur, 
recolentes  igitur  gloriosissimorum  progenitorum  nostrorum  largitatem  et  clemenciam, 
quam  erga  subiectos  et  fideles  suos  semper  habuerant,  maxime  autem  erga  ecclesiam 
Spirensem..  nee  inmerito,  cum  illic  ipsorum  plerumque  corpora  in  domino  requiescant, 
quam  toto  studio  extulerunt,  nimirum  quia  et  felicis  recordacionis  divus  auguslus  dominus 
Fridericus  Romanorum  imperator  avus  noster  ecclesiam  in  Ezzelingen  eidem  ecclesie 
Spirensi  pleno  iure  sponte  et  libere  conferendo  intendebat  ipsam  inmunem  ab  omnibus 
exactionibus  [perpetuo]  conservare,  ipsorum  eciam  vestigia  pie  et  feliciter  imitari  volentes 
ac  adicere  cupientes,  presentibus  declaramus,  quod  nos  ob  dilectionem,  quam  circa  ipsam 
ecclesiam  Spirensem  habemus,  et  eciam  specialiter  dilecti  ac  familiaris  nostri  Ottonis 
venerabilis  prepositi  ecclesie  sancti  Widonis  Spirensis  precum  interventu,  qui  propter 
.sue  fidei  et  devocionis  merita  se  nobis  gratum  reddidit  et  acceptum,  damus  hanc  eidem 
ecclesie  Spirensi  presentibus  libertatem,  ut  de  redditibus  ecclesie  predicte  in  Ezzelingen 
capitulo  ipsius  ecclesie  Spirensis  pertinentibus  in  vino,  frumento,  seu  aliis  rebus  eidem 
ecclesie  attinentibus ,  nuUa  apud  Ezzelingen  exactio  que  vulgariter  ungelt  dicitur  ali- 
quatenus  requiratur,  nee  ipsi,  si  exactum  quid  fuerit,  solvere  teneantur.  NuUi  ergo 
omnino  liceat  hanc  nostre  concessionis  paginam  infringere  aut  ei  ausu  temerario  con- 
traire.  Si  quis  autem  hec  attemptare  presumpserit ,  indignacionem  nostram  se  noverit 
incursurum.  In  huius  autem  donacionis  et  declaracionis  nostre  testimonium  presentes 
litteras  eisdem  damus  sigilli  nostri  robore  conmunitas. 

Actum  et  da  tum  in  Ezzelingen,  reverendo  domino  Eberhardo  dei  gratia  Constanciensi 
episcopo  et  Ludewico  avunculo  nostro  palatino  Reni  et  duce  [Bauarie]  presentibus,  IL 
kalendas  Aprilis,  anno  domini  M^  CC°".  [L]XVIP.,  indictione  X*. 

Nach  einem  Vidimus  auf  Pergament  vom  30.  März  134^  bei  welchem  das  angehängt  gewesene  Siegel  des 
Speirer  Kapitels  weggerissen  ist.  Dasselbe  ist  übrigens  nicht  sehr  pünktlich  geschrieben,  indem  in  ihm  die  im 
Texte  in  [  ]  eingeschalteten,  ohne  Zweifel  im  Original  eingesetzt  gewesenen  Worte  u.  s.  w.  fehlen,  auch  Z.  9  ?.  o. 


1267.    April.  3Ö5 

statt  cum  besser  qvod,  Z.  10  v.  u.  slalt  aut  besser  vel  stehen  wflrde,  Verbesserungen,  welche  sich  sämmtlich  in 
zwei  Abschriften  der  Urkunde  Im  Liber  Obligationum  des  Stifts  Sp«er  tom.  L  fo).  73  n.  92  des  Karlsruher 
Generallandesarchives  finden.  —  Abdruck:  Remling,  Urkbch.  z.  Gesch.  d.  Bischöfe  zu  Speyer  I,  312.  — 
B^est:  Böbmer-Ficker,  Ref^.  Imperü  V.  2  S.  894-,  Nro.  4827. 


1914. 

Graf  Dietfier  von  Katzenellenbogen  genehmigt  den  Verkauf  der  Vogtei  zu  Derdingen  durch  seinen 

Lehensmann  Ritter  lAutfried   von  Helmsheim    an   das  dosier  Herrenalb    sowie  alle   früheren 

von  Seiten  des  Klosters  in  Betreff  der  dortigen  Mark  abgeschlossenen  Verträge  unter  Verzicht 

auf  alle  ihm  selbst  zustehenden  Rechte. 

Mannheim  1267.     April. 

Universis  Christi  fidelibus  tarn  presentibus  quam  futuris  presenlem  paginam  in- 
specturis  Ditherus  comes  de  Kazenelnbogen  *)  salutem  et  fidera  presentibus  ||  adhibere. 
Ad  universitaüs  vestre  noticiam  tenore  presencium  volumus  pervenire,  quod  ex  parte 
venerabilium  in  Christo  abbatis  et  conventus  de  Alba,  Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  || 
dyocesis,  nobis  exstitit  hutniUter  supplicatum,  quod  super  contractu  inito  inter  ipsos  et 
uobilem  virum  Lutfridum  militem  de  Heltnutshem  super  advocacia  in  Deidingen,  || 
quam  idem  nobiUs  a  nobis  tenebat  in  feodo  et  quam  dicU  abbas  et  conventus  titulo 
empcionis  ab  ipso  comparaverunt  pro  quadam  summa  pecunie  cum  omni  iure  utilitale 
et  honore  sicut  pertinebat  ad  ipsam,  benignum  preberemus  assensum,  preserlitn  cum 
predictus  contractus  utilitati  et  commoditati  eorundem  foret  quam  plurimum  profuturus, 
ut,  unde  sepius  inquietati  fuerant,  ut  dicebant,  pacem  et  quietem  sibi  procurasse  gaude- 
rent.  Nos  igitur  primo  et  principaliter  ob  reverenciam  gloriose  virginis  Marie,  dicti 
abbatis  et  conventus,  insuper  eciam  venerabilis  domini  Ot.  prepositi  sancti  Widonis 
Spirensis,  nostri  familiaris,  pro  ipsis  intercedentis  precibus  duximus  annuendum  et  empci- 
onem  factam  circa  advocaciam  Derdingen  et  in  eosdem  monachos  auctoritate  nostra, 
sicut  predictum  est,  provide  ac  pie  translatam  ratam  et  gratam  habemus,  priores  eciam 
contractus  eorum  in  terminis  sive  marchia  Derdingen  initos  cum  predicto  L.  de  Helmuts- 
hem  et  Bertoldo  milite  de  Rauensberc*)  dicto  Goler  et  nobilibus  de  Wizenloch*)  et 
antea  per  nostras'  litteras  confirmatos  iterato  presentibus  conflrmamus,  renunciantes 
omni  iuri,  quod  in  predictis  bonis  omnibus  nobis  et  nostris  heredibus  nobi^;  legittime 
successuris  competere  videbatur,  et  offerimus  ea  iu  elemosinam  puram  et  siniplicera 
monasterio  memorato.  Et  si  forte  immemores  huius  facti  fecerimus  aliquid  in  posterum 
vel  heredes  nostri  ad  instanciam  cuiuscumque  vel  peticionem  in  preiudicium  prescripto- 
rum  per  litteras  vel  quocumque  modo,  volumus,  ut  nuUum  robur  obtineat  firmitatis, 
VI.  39 


306  1267.     April  1. 

quia  decernimus  irritum  et  inane.    Et  ut  hec  perpetue  valitudinis  recipiant  incrementum, 
has  patentes  litteras  nostri  sigilli  duximus  munimine  roborandas. 

Datum  apud  Mannenhem  *),  anno  domni  M*.  CG".  LXVIP.,  in  mense  Aprili. 

Nach  dem  Originale  im  Gen.-Landes-Archive  zu  Karlsruhe.  An  rothen  und  gelben  seidenen  Schnuren 
das  Siegel  des  Ausstellers,  rund,  74  mm  (IV.  A.  2.):  in  einem  Schilde  ein  aufrechter  Leopard,  Umschrift:  f  S. 
DITHERI .  COMITIS  .  DE .  KAZENELLEMBOGEN . ;  ROcksiegel,  rund,  30  mm  (IV.  A.  2):  dasselbe  Wappenbild, 
von  der  Umschrift  noch  leserlich :  t  CONT  .  [d.  h.  Cantrasigülum]  COMI . .  DE .  KAZENELLENBOGE . .  —  Aus- 
zug: Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  362. 

1)  Katzenellenbogen  in  Nassau.  —  2)  Ravensberg,  bad.  B.A.  Eppingen.  —  3)  Wiesloch,  bad.  B.A.Sitz.  — 
4)  Mannheim,  Hauptstadt  des  bad.  Unterrheinkreises.  —  Die  anderen  Orte  sind  schon  öfters  erklärt. 


1915. 

lAutfried  von  Helmsheim  sagt  seinem  Lehensherm   dem  Grafen  Diether  von  KatzeneUenbogen 
die  von  ihm  an  das  Kloster  Herrenalb  verkaufte  Vogtei  in  Unterderdingen  auf  und  bittet,  sie 

dem  Kloster  als  Almosen  zu  übertragen. 

Bruchsal  1267.     April  1. 

Illustri  domino  suo  comiti  D.  de  Kazenelnbogen  Luitfridus  nobilis  et  suus  devotus 
de  Helraotesh(eim)  se  totum  ad  quecunque  vener  •  .  Servitute.  Vestre  dorainacioni  pro 
concessis  beneficiis  regracior  plarimum,  sicut  decet,  beneficiis  inquam  talibus,  quod 
advocatiara  in  Tardingen  inferiori  a  vobis  actenus  infeodatus  tenui,  quam  modo  pauper- 
tatis  articulo  ingruente  cogor  a  me  et  a  meis  heredibus  alienare  et  in  dominos  de  Alba 
per  modum  emptionis  transferre,  propter  quam  venditionem  rogo,  vestra  pietas  michi 
desinat  indignari,  et  predictura  feodum  ad  manus  vestras  per  presentes  literas  resingno, 
supplicans  affectuose,  quod  ipsum  feodum  sive  advocatiam  inferioris  ville  Tardingen  in 
dominos  de  Alba  nomine  elemosine  transferatis. 

Datum  Bruchsei,  anno  domini  M.CC.LXVIL,  kalendis  Aprilis. 

Aus  Wencks  Hessischer  Landesgeschichte  Bd.  1,  1783,  ürkundenbuch  S.  33  Nro.  46. 


1267,     April  1.  307 

1916. 

Abt  Albert  und  Kapitel  von  Beichenau   überlassen  einen  von  ihrem  Dienstmanne,  Ritter  Sieg- 
fried  ScUtel,  dem  Kloster  Heiligkreuzthal  verkauften  Hof  in  Andelfingen  sammt  jenem  Dienst- 
manne sowie  einem  von  ihrem  Dienstmanne  Albert  Zutüinann  ebendahin  vergabten  Schupposgute 
in  Möhringen  gegen  einen  jährlichen  Wachszins  als  Lehen  an  genanntes  Kloster. 

Schöpfloch  1267.     April  1. 

Universis  presens  scriptum  intuentibus  *)  Albertus,  dei  gratia  abbas,  totumque  capi- 
tulum  Augie  regalis  rei  geste  noticiam  cum  salute:  Temporum  ||  malicla  et  hominum 
memoria  labilis  monent  acta  hominum  perstringi  serie  literarum.  Eapropter  tenore 
harum  pateat  universis,  ||  quod,  cum  Sifridus  miles  dictus  Sattil,  ministerialis  ecclesie 
nostre,  curiam  suam  sitam  in  Andiluingen  *) ,  que  sibi  proprietatis  ti||tulo  pertinebat, 
venerabilibus  in  Christo  abbatisse  et  conventui  monasterii  Vallis  Sancte  Grvcis  cum 
Omnibus  iuribus,  consuetudinibus ,  itineribus  et  appendiciis  universis  eidem  curti  intus 
et  extra  pertinentibus  pro  XIX  marchis  argenti  legalis,  quas  idem  Sifridus  profitebatur 
in  usus  proprios  convertisse,  adhibita  omni  iuris  soUempnitate  vendidisset,  donasset  et 
tradidisset  libere  ac  quiete  perpetuo  possidendam,  cum  eadem  donatio  venditio  et  traditio 
sine  nobis  rite  non  potuerit  celebrari  consuetudine  canonica  obsistente,  nos  eandem 
curiam  conmuni  deliberatione  prehabita  et  consensu,  quam  predictus  miles  Sifridus  ad 
raanus  nostras  per  Albertum  militem  dictum  Zutilman,  qui  nostre  ecclesie  ministerialis 
nichilominus  esse  dinoscitur,  obtulit  resignando,  conditione  prehabita,  ut  ipsi  monasterio 
nostro  et  ipsius  nomine  traderemus,  predicto  monasterio  una  cum  ipso  cum  prediolo, 
una  scilicet  schüpossa,  dicta  der  O'haminun  gut,  sita  in  Meringen*),  quam  predictus 
Albertus  miles**)  dictus  Zutilman  ministerialis  noster  sepedicto  monasterio  Vallis  Sancte 
Grvcis  per  manus  nostras  canonice  pro  anime  sue  remedio  et  salute  tradidit  et  donavit 
perpetuo  possidendam,  cum  omnibus  iuribus  nobis  et  sepefatis  militibus  in  eisdem  prediis 
pertinentibus  pro  ann[u]o  censu  unius  libre  cere  annis  singulis  in  Purificatione  beate 
Virginis  persolvende  nomine  feodi  tradimus  et  donamus  perpetuo  possidenda,  ratum  et 
gratum  habentes  quidquid  in  predictis  per  nos  et  sepedictos  milites  noscitur  presentibus 
ordinatum. 

Acta  sunt  hec  apud  Scophiloch ') ,  anno  domini  M*.  CG*,  LXVIL,  kalendis  Aprilis. 
Ut  autem  hec  maneant  perpetua  inconvulsa,  presens  instrumentum  exinde  conceptum 
sigillo  nostro  et  sigillo  capituli  nostri  pro  testimonio  fecimus  roborari. 

Abhängend  die  Siegel  des  Abts  und  Gonvents  von  Reichenau:  1)  spitzoval,  c.  50,  c.  32  mm  (III.  A.  2.  b.): 

der  auf  einem  mit  Hundsköpfen  verzierten  Stuhle  sitzende  Abt,  in  der  Rechten   den  Stab,   mit  der  Linken   ein 

Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift  erhalten :   . . .  I .  GRa^i'A  .  ABB^^IS  .  A YGIE .  MAIORI . . ;   2)  rund, 

39* 


308  1267.     April  1  und  2. 

63  mm  (IL  B.):  die  thronende  Maria  mit  dem  Jesuskinde  auf  dem  linken  Arme,  in  der  Rechten  einen  Lilienstab, 
Umschrift :  t  Sigülum .  CONVENTVS .  MONASTERII .  A  VGIE .  MAIORIS  ». 

a)  Dieses  Wort  ist  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  b)  Im  Original  verschrieben:  miWes. 

1)  Vergl.  S.   177  Anm.  1.   —   2)  Möhringen,  O.A.  Riedlingen.  —  3)  Nach  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Ober- 
rheins  37,  440  abgeg.  Burg  Schopflen  auf  der  Insel  Reichenau. 


1917. 

Esslingen  1267.     April  1. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dass  Wolfelinus  miles  dictus  de  Berahusen  *)  auf 
alle  Rechte  an  die  Besitzungen  des  Klosters  Salem  apud  Steten*)  in  pago  qui  dicitur  uf 
Vildern,  t(7ie  sie  in  einem  Streite  seiner  Vorfahren  mit  dem  Kloster  unter  dem  Siegel  des 
Bischofs  Heinrich  von  Constanz  vergleichsweise  festgesetzt  worden  waren  (vergl.  Bd.  3  S.  425), 
zu  Esslingen  vor  ihm  selbst  und  vielen  Zeugen  gegen  15  U  Heller  feierlich  verzichtet  habe.  Es 
siegeln  der  Aussteller,  der  Schultheiss  Johannes  und  die  Stadt  Esslingen,  Wölflin  von  Bernhausen. 
Acta  sunt  hec  apud  Ezelingin ,  anno  domini  M*.  CG".  LX*.  VII^ ,  kalendis  Aprilis, 
•  •  testibus  .  .  C.  preposito  maioris  ecclesie  de  Constantia ,  fratre  .  •  priore  Predicato- 
rum  in  Ezelingin,  fratre  antiquo  priore  et  aliis  quam  pluribus  viris  fide  dignis. 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Salemer  Gopialbuche  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,   137. 
1  u.  2)  Bernhausen  und  Stetten,  auf  den  Fildern,  Amts-O.A.  Stuttgart. 


1918. 

Pfalzgraf  Ludwig  bei  Rhein,  Herzog  von  Baiern,  genehmigt  auf  Bitten  des  Klosters  Herrenalb 
sämmtliche  Erwerbungen  der  von   ihm   dem   Grafen  Diether   von  Katzenellenbogen   zu  Lehen 

gegebenen  Güter  in  Ober-  und  Unter-Derdingen  durch  das  Kloster. 

Esslingen  1267.     April  2. 

Nos  Ludewicus,  dei  gratia  comes  palatinus  Reni,  dux  Bawarie ,  notum  facimus 
universis  presentes  litteras  inspecturis,  ||  quod  ex  parte  abbatis  et  conventus  de  Alba, 
Gysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis,  nobis  exstitit  humiliter  supplicatum,  quod  quic- 
quid  comparaverunt  ||  in  villis  superiori  et  inferiori  Terdingen^),  que  utique  bona 
comparata  a  dilecto  fidele  nostro  viro  nobile  comite  Ditero  de  Kazvnelbogen  tl  in  feodo 
tenebantur  et  que  idem  comes  a  nobis  in  feodo  tenuit,  ratum  de  nostra  gratia  haberemus. 


1267.     April  27.  309 

nos  itaque  pure  propter  deum  et  ob  reverentiam  gloriosissime  virginis  Marie  et  ad  in- 
stantiam  dilecti  et  familiaris  nostri  domini  Hothonis,  venerabilis  prepositi  sancti  Widonis 
Spirensis,  eiusdem*)  abbatis  et  conventus  precibus  inclinati  eidem  emptioni,  ex  quo 
voluntas  predicti  comitis  accessit,  nostrum  consensum  per  presentes  litteras  adhibemus. 
In  cuius  rei  testimoniura  presentes  litteras  nostro  sigillo  duximus  roborandas. 
Datum  Ezzelingen,  anno  domini  M*.  CC.  LX^  VIF.,  IUP.  nonas  Aprilis. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Arcbives  zu  Karlsruhe.  An  gelben  und  rothen  Seidenfäden  das  Siegel  des 
Ausstellers,  am  Rande  stark  beschädigt,  rund,  c.  83  mm  (III.  B.  3.) :  der  Pfalzgraf  auf  galopirendem  Rosse,  den 
Kopf  mit  einem  Topfhelm  bedeckt,  auf  welchem  2  Büffelhörner  mit  10,  mit  Lindenblättern  besteckten  Stäbchen, 
in  der  Rechten  eine  Fahne,  am  linken  Arm  einen  nahezu  dreieckigen  gerauteten  Schild,  von  der  Umschrift  er- 
halten :  ....  MES  .  PALATINm«  .  REM  .  DVX  .  BAWARIE  (A  u.  L,  A  u.  W,  A  u.  R  verbunden).  —  Abdruck : 
Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  363. 

a)  Hierauf  folgte  tum,  ist  aber  durch-  und  «unterstrichen. 


1919- 

Walther   Herr    von   Geroldseck  beurkundet,   dass   Berthold  Lebart    Wiesen  zu   Hetnmendorf, 
welche  derselbe  von  ihm  zu  Lehen  gehabt,  mit  seinem  Willen  defn  Johanniter-Hospitale  daselbst 

veräussert  und  er  selbst  sein  Eigenthum  daran  diesem  geschenkt  habe. 

1267.     AprU  27. 

Ich  Walther  der  herre  von  Geroltsecke  *)  tun  kunt  allen  die  disen  breif  ||  gesehent 
unde  gehorent  lesen,  daz  Berhtolt  Lebarte  die  wisen  ze  Hem||raendorf*),  die  er  von  mir 
ze  lehene  het,  mit  minem  willen  hat  verköfet  ||  unde  gegeben  dem  brüdere')  von  sante 
lohanneses  spital  die  da  hus  hant  ze  Heramendorf,  umbe  ein  benerament  gut  unde  durc 
siner  seien  willen,  unde  ouch  durc  derselben  brüder  bette  willen  habe  ich  in  derselben 
wisen  eigenschaft  durc^)  miner  seien  willen  lidecliche  gegeben,  unde  zeme  Urkunde  so 
heiz  ich  in  disen  breif  besigeln  mit  mime  ingesigel. 

Diz  geschach  ze  Swanowe^)  an  der  mittewoche  nach  sante  Georien  dage,  da  man 
zalte  von  unsers  herren  geburte  siben  unde  sehzic  unde  zwelf  hundert  iar. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren. 

a)  Versclirieben  für  den  briideren,  —  b)  Nach  dem  d  ein  durchaus  flberflössiges,  für  er  gebräuchliches  Abkürzungszeichen. 

1)  Geroldseck,  O.A.  Sulz.  —  2)  Hemmendorf,  O.A.  Rottenburg.  —  3)  Unermittelt. 


310  1267.     April  28. 

1920. 

Abt    Konrad   und   Convent   von   Herrenalb   verzichten  gegenüber  dem   Grafen    Heinrich    von 
Fürstenberg  gegen   10   Mark  Silber  auf  alle  Ansprüche    an   die  Kapelle  in  Kniebis,    deren 

Zugehörden  und  Einkünfte. 

Herrenalb  1267.     April  28. 

Universis  Christi  fidelibus  hanc  paginam  inspecturis  frater  Ctnradus,  miseratione 
divina  abbas,  et  conventus  ||  de  Alba,  ordinis  Cysterciensis,  salutem')  et  benedictionem 
in  domino  sempitemam.  Dudum  inter  nobilem  ac  illustrem  dominum  ||  Henricum  comitem 
de  Vurstemberch  *)  ex  una  parte  et  nos  ®)  nomine  nostri  monasterii  ex  altera  super  capella 
in  Knie||b^z*)*)  et  eiusdem  reditibus  sive  pertinenciis  et  super  bonis,  per  mouachum*)  et 
confratrem  nostrum  pie  memorie,  qui  aput')  eandem  capellam  aliquamdiu  steterat,  acqui- 
sitis,  ex  altera*)  agitata  materia  questionis  tandem  ad  suggestionem  et  consilium  dilectorum 
ac  familiariura  nostrorum,  magistri  Henrici**)  de  Kannestat*)  et  magistri  Eberhardi  de 
Horwe  \  canonici  ecclesie  in  Sindeluingen  *),  qui  ac  alii  viri  discreti  nos  in  capella  prefata 
seu  eins  pertinenciis  sive  reditibus  sive  etiam  in  gubernanda  vel  ordinanda  ipsa  capella, 
inspectis  et  consideratis  diligenter  omnibus,  que  pro  nobis  circa  premissa  facere  potuissent, 
nichil  iuris  habere  asseruerant,  liti  ac  omni  accioni  peticioni  seu  persecucioni  ac  omnibus 
aliis,  que  nobis  qualitercumque  vel  contra  quoscumque  super  premissis  competebant 
vel  competere  videbantur,  sponte  ac  publice,  pure  ac  simpliciter  renunciavimus ')  et 
presentibus  renunciamus  in  totum,  hac  etiam  consideratione  circa  hoc  habita,  quod 
expedit  divinis  obsequiis  mancipatos  pro  parvo  incomodo  a  causarum  strepitu  abstinere. 
Ex  ordinatione  quoque  predictorum  magistrorum  pro  bonis,  que  prefatus  monachus  et 
confrater  noster  aput ')  memoratam  capellam  acquisisse  ^)  seu  habuisse  dicebatur,  quorum 
petitioni  nos  similiter  renuntiavimus ,  sepefatus  dominus  comes  nobis  decem  marchas 
argenti  in  certis  terminis  solvere  se  astrinxit  sub  fideiussoria  cautione.  Cum  itaque  prefata 
omnia  tam  a  predicto  domino  comite  quam  etiam  a  nobis  expresse  recepta  et  sponte 
fuerint  approbata,  in  ipsorum  firmum  robur  et  perpetuum  ac  indubitatum  testimonium 
presens  littera  predicti  domini  comitis,  nostro  necnon  prefatorum  magistrorum  sigillis 
extitit  communita. 

Datum  apud  claustrum  nostrum ,  anno  domini  M*.  CG*.  LX''.  VIP.,  Vitalis  martiris. 

In  2  Ausfertigungen  vorhanden;  die  Abweichungen  der  2.  sind  in  den  Anmerkungen  a — k  angegeben. 
Vier  Siegel  an  weissen,  braunen,  grünen  (beim  Duplikat,  an  welchem  sie  schlechter  erhalten  sind,  nur  weissen  und 
braunen)  Litzen:  1)  des  Grafen  Heinrich  von  Fürstenberg,  rund,  50  mm  (IV.  A.  2):  in  einem  geneigten,  mit 
einem  Rande  von  Kürsch  eingefassten  Schilde  ein  Adler,  von  der  Umschrift  erhalten :  .  .  COMITIS  .  HANRICI .  DE  . 

VRA.e^.  DOMINI.  IN.  W..STE (Abbildung:  Fürstenb.  Urkundenbuch  1  S.  198;  das  Siegel  ist  übrigens 

hier  so  angehängt,  dass  der  Schild  aufrecht  steht) ;  2)  des  Abts  von  Herrenalb,  spitzoval,  c.  35,  c.  24  mm  (II.  B.) : 


1267.     Mai  1.  311 

der  Abt  mit  dem  Krumrastab  in  der  Rechten,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift 
erhalten :  f  SIGILLVM . . .  S  . .  ALBA  . ;  3)  des  Magister  Heinrich  von  Cannstatt,  spitzoval,  c.  40,  c.  30  mm  (IV.  A.) : 
im  Siegelfelde  eine  Kanne,  Umschrift:  t  St^tZ/wm .  HAINRIGI .  DE .  KANNISTAT * ;  4)  des  Eberhard  von  Horb, 
spitzoval,  32,  20  mm  (IL  B.):  ein  Pelikan  mit  3  Jungen,  die  sein  Blut  auffangen,  Umschrift:  f  Sigillum , 
EB  . ,  RDI .  GAN  .  DE  .  SINDELVING(ejN.  —  Abdruck:  Fürstenbergisches  Urkundenbuch  1,  221. 

a)  Schluss  der  1.  Zeile.  —  b)  Heinricum  eomitem  de  Wrstenberg,  —  c)  Schluss  der  2.  Zeile.  —  d)  Kniebüz.  — 
e)  Schluss  der  3.  Zeile.  —  f)  apud.  —  g)  dieses  zweite  ex  altera  fehlt.  —  h)  Heinrieu  —  i)  Im  Duplikat  scheint  dieses  Wort 
nicht  vollständig  geschrieben  zu  sein,  mindestens  ein  Grundstrich  zu  fehlen.  —  k)  acquisssse. 

1)  Kniebis,  O.A.  Freudenstadt.  —  2)  Cannstatt,  O.A.Stadt.  —  3)  Horb,  O.A.Stadt.  —  4)  Sindelfingen,  O.A. 
Böblingen. 


1921. 

Bischof  Eberhard  von  Constatiz  setzt  das  Kloster  Mariaberg  in  seinen  früheren  Zustand  wieder 
ein  ufid  iiberlässt  dasselbe  der  Meisterin  Liutgard  und  ihren  Schwestern  zu  dauerndem  Aufenthalte 

unter  der  von  ihm  selbst  zu  empfangenden  Regel  des  heiligen  Augustin. 

Constanz  1267.     Mai  1. 

E.,  dei  gratia  Gonstantiensis  episcopus,  omnibus  in  Christo  fidelibus  salutem  et  in 
domino  karitatem.  Divini  cultus  augmentura  propensius  affectantes  religionis  *)  ||  statum 
solidare  et  distracta  seu  coUapsa  casu  quolibet  cupimus  reformare.  Noverint  igitur 
presentes  et  posteri,  quod,  cum  nos  habita  inquisi[ti]one  •)  dili||genti  Montem  Sancte 
Marie  invenerimus  quondam  vite  regulari  deputatum  et  a  personis  religiosis  ibidem 
habitantibus  deo  dicatum,  postmodum')  autem  ||  per  abusum  quorundam  alteratum, 
ipsum  montem  et  ecclesiam  in  eo  fundatam  cum  suis  pertinentiis  in  statum  pristlnum 
reducentes  religiosis  muiieribus,  magistre  Lugardi**)  eiusque  sororibus,  ut  se  in  dicto 
loco  recipiant  et  inhabitent")  ibi  regulärem  disciplinam  observantes ,  quam  de  manu 
nostra  suscipiant,  beati  Augustini  *)  regulam  profitendo,  de  consensu  capituli  nostri  duxi- 
mus  presentibus  concedendum  cum  apponendis  loco  et  tempore  constitutionibus  ordini 
et  personis  conpetentibus ,  salva  reverentia  nobis  et  ecclesie  nostre  matrici  cum  subiec- 
tione  debita  nee  absque  nostra  conscientia  et  permissione  variis  conditionibus  aliqua- 
tenus  inmutanda.  Ipsum  namque  locum  et  personas  in  eo  receptas  presentes  et  futuras 
in  nostram  protectionem  suscipimus*)  a  maligno  quolibet  incursu  divina  gratia  comitante 
favore  quo  possumus  defendendas.  Nulli  ergo  hominum  liceat  hanc  nostram  ordinalio- 
nem  karitatis  studio  conceptam  infringere  vel  ei  ausu  temerario  contraire.  Si  quis 
autem  contrarlum  presumpserit  attemptare,  indignationem  dei  omnipotentis  nostreque 
iurisdictionis  rigorem  se  noverit  incursurum. 

Datum  Constantie,  anno  domini  M*.  C'C*.  LX^.  VIP.,  kalendis  Maii,  indictione  decima. 


312  1267.    Mai  1. 

An  weissen  und  braunen  wollenen,  bezw.  an  rothen  und  grQnen  seidenen,  beim  Duplikate  beide  an  rotli- 
grünen  seidenen  Fäden  die  schon  öfters  beschriebenen  Siegel  des  Bischofs  Eberhard  und  Kapitels  von  Constanz. 

a)  Die  3  ersten  Zeilen  des  Duplikats  schliessen  mit  religionis^  inquimtione  (richtig  geschrieben),  posimodum,  — 
b)  Dupl.:  Luigardi.  —  c)  Desgl.  habiUnt,  —  d)  Desgl.  reeipimtif. 

*)  Vergl.  hiezu  den  Schluss  der  Anmerkung  zu  dieser  Urkunde. 

Mit  dieser  Urkunde  wäre  an  sich,  etwa  als  ihre  Vorgängerin,  in  Beziehung  zu  setzen,  jedenfalls  aber  auf 
denselben  Bischof  Eberhard  von  Constanz  (reg.  1248— 1274)  zu  beziehen  folgende  undatirte  Urkunde,  wornach 
Dekan  Heinrich  von  Killer  und  Kämmerer  B.  von  Neufra  dem  Bischof  Eberhard  von  Constanz  Ober  verschiedene 
klösterliche  Gründungen  an  dem  Orte  Thierberg  (als  deren  Nachfolger  Kloster  Mariaberg  erscheint),  sowie  über 
die  Freiheiten  dieses  Ortes  Bericht  erstatten: 

Venerabili  in  Christo  patri  ac  domino  E.,  dei  gratia  Coustantiensi  episcopo,  H.  humilis  dechanus  iu  Kick- 
wiler^)  nee  non  et  B.  camerarius  de  Nilworon'),  sui  speciales,  tam  devotam  quam  debitam  in  domino  cum 
debita  subiectione  semper  obedientiam.  Vestra  noscat  sinceritas,  quod  de  loco  qui  dicitur  Dirberch^)  nostras 
protestamur  in  animas,  quod  locus  exstitit  spiritalis  et  quod  interdum  fuerant  ibi  diversi  ordines  tam  monachorum 
quam  monialium  et  in  principio  fuit  ibi  urbs  et  quedam  ibi  habitabat  comitissa,  que  duos  habuit  filios.  Hü 
estivo  tempore  intrabant  balnium  illius  fluminis  quod  dicitur  Locha^).  Postquam  balniati  fuerant,  se  iactabant 
super  fenum  in  horreo,  ut  requiem  caperent  dormitionis.  Processu  vero  illius  requiei  teraporis  fenum  fuit  super- 
positum  ipsorum  corporibus  in  tanta  quantitate,  ut  ambo  pariter  sufTocarentur.  Mater  vero  eorum  comitissa 
in  Signum  lamentabile  constituit  tali  in  loco  et  monachos  et  moniales,  videlicet  abbatem  et  abbatissam  ordinis 
sancti  Benedicti.  Processu  vero  teniporis  talis  ordo  restitutus*)  propter  malam  vitam  et  inopiam  redituum  destructus 
fuerat  et  congregationes  personarum  disperse  fuerant,  nihilominus  locus  predictus  exstitit  spiritalis  et  claustralis. 
Deinde  supervenit  quidam  dictus  C.  sacerdos  de  Nassigunstat^),  venit  ad  eundem  locum  et  dicebat  se  ibi  velle 
vivere  spiritaliter.  Postmodum  venit  ad  venerabilem  C.  episcopum  Constantiensem  et  petiit  ab  ipso  in  tali  loco 
confirmari  et  in  signum  subiectionis  sibi  libram  cere  contulit  annuatim.  Item  predictus  C.  vixit  in  tali  loco 
turpiter  chohabitans  cum  pueris  et  concubinis.  Quem  postmodum  dominus  de  Dierberch  dictus  C.  temporibus 
venerabilis  episcopi  H.  propter  vitam  suam  turpissimam  depulit  subplan tando.  Et  quod  hec  taliter  acta  sint, 
viderunt  ambo  senes  milites  dicti  de  Hertinstain  ^)  et  quam  plures  manentes  in  tali  terra  et  talis  locus  nunquam 
dedit  aliquod  capitult/m  et  manentes  in  tali  loco  nunquam  venerunt  ad  aliquas  confratei  nitates.  De  visis  et  de 
auditis  istuc  nostras  super  animas  protestamur. 

Nun  geben  allerdings  die  in  dieser  —  bloss  in  Abschriften  des  16.  Jahrhunderts  erhaltenen  —  Urkunde 
erwähnten  Personen  keinen  Anlass  zu  Bedenken;  es  kommen  vor:  ein  Hainricus  plebanus  de  Kirwilar  in  einer 
gi'äflich  zollerischen  Urkunde  vom  21.  August  1262  (Mon.  Zolleran.  1,  79),  ein  Mangold  und  ein  Gozwin 
von  Hertenstein,  ersterer  mit  seinen  Söhnen,  in  KI.  Salemer  Urkunden  aus  den  1250er  u.  1260er  Jahren  (Zeit sehr, 
f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  329.  428.  430.  439.  457),  ein  Konrad  von  Thierberg  in  echten  Urkunden  der 
Jahre  1255  u.  1265  in  Beziehung  zu  Mariaberg  (Wirt.  Urkb.  5,  91.  6,  182),  die  als  Vorgänger  Eberhards 
genannten  Bischöfe  von  Constanz:  C.  (Konrad  1209 — 121^3)  und  H.  (Heinrich  1233 — 1248)  erscheinen  in  richtiger 
Reihenfolge,  eine  Pfarrei  und  Vicarie  zu  Nasgenstadt  bestanden  schon  nach  dem  über  decimalionis  cleri  Con- 
stanciensis  von  1275  (Freiburger  Diöcesan-Archiv  1,  87);  allein  gegen  die  Echtlieit  der  Urkunde  in  der  vorliegenden 
Form  erregt  Bedenken  nicht  nur  die  ganze  Stilisirung  derselben,  sondern  nanionllich  auch  der  Umstand,  dass 
sie  die  im  unechten  Stiftungsbriefe  des  Klosters  von  1265  (oben  S.  198)  sich  findende  Sage  von  den  erstickten 
2  Knaben  wiederholt,  übrigens  auffallender  Weise  in  einer  etwas  ungenaueren  Fassung,  welche  die  Begebenheit 
in  eine  länger  vergangene  Zeit  zurückzuversetzen  scheint,  als  der  Stiftungsbrief  selbst.  Endlich  bietet  die  Erwähnung 
der  Benediktinerregel  insoferne  Anstand,    als    Bischof  Eberhard   in    obiger   echter   Urkunde  dem    Kloster    die 


1267.     Mai  6.  313 

Augusünerregei  vorschrieb,  weiterhin  der  bereits  erwähnte  über  decimationis  von  1275  das  Kloster  dem  Prediger- 
orden  zuweist,  die  Predigermönche  aber  zur  Augustinerregel  hielten,  ferner  das  Kloster  noch  in  einer  Ablass- 
bulle vom  J.*  1295  dem  Augustinerorden  zugezählt  wird.  (Vergl.  Stalin  a.  a.  0.  737  Anm.  1.)  In  späterer 
Zeit,  so  nach  einer  Schutz-Bulle  Pabst  Johanns  XXIL  vom  23.  November  1327  erscheint  Mariaberg  allerdings  als 
ein  dem  Kloster  Zwiefalten  untergeordnetes  Benediktiner-Nonnenkloster  und  so  findet  sich  auch  in  einem  der 
beiden  Originale  und  in  einer  dem  16.  Jahrhundert  angehörenden  Abschrift  der  bischöflich  -  eberhardscheu 
Urkunde  von  späterer  Hand  Augustini  in  Benedict!  corrigirt. 

*)  Hier  hat  eine  andere  Abschrifti  etwa  aus  derselben  Zeit,  welche  einige  nicht  beträchtliche,  sonst  weniger  gute 
Abweichungen  von  obigem  Text  zeigt:  institutus, 

1)  Ohne  Zweifel  Killer,  früher  Killwyler,  Kirwilar,  Kilwyler,  Kilchwiler  geschrieben,  hohenzoll.  O.A.  Hech- 
ingen, 2—3  Stunden  von  Mariaberg  entfernt.  —  2)  ?  Neufra,  hohenzoll.  O.A.  Gammertingen,  nahe  bei  Mariaberg, 
woselbst  nach  Sulger  Annal.  mon.  Zwifalt.  1,  80  ein,  sonst  wenig  bekannter  Adel  vorkommt.  —  3)  Darnach 
hätte  also  die  Gegend,  wo  das  Kloster  Mariaberg  stand,  ursprünglich  Dirberch,  Thierberg  geheissen,  wozu  die 
S.  197  Anm.  6  erwähnte  Thierhalde  passt,  doch  ist  bei  dem  ganzen  Charakter  dieser  Erzählung  auf  diese  Notiz 
wenig  Werth  zu  legen  und  kann  sie  sich  eben  auf  das  Vorkommen  des  erwähnten  Konrad  von  Thierberg  in 
echten  Mariaberger  Urkunden  gründen.  —  4)  Die  bei  Mariaberg  vorbeifliessende  Lauchart.  —  5)  Nasgenstadt,  O.A. 
Ehingen.  —  6)  Hertenstein,  abgeg.  Burg  bei  Sigmaringen. 


1922. 

Graf  Otto  von  Eberstein   beurkundet,   dass  sein   Vogt  zu   Gemsback,   Heinrich    Schurbrands 
Sohn,  den  Saüerhof,  Aecker  und  Wiesen  zu  Loffenau  an  Abt  Konrad  und  Convent  von  Herrenalb 

verkauft  habe. 

1367.    Mai  6. 

Otto,  dei  gratia  coraes  de  Eberstein,  constare  volumus  universis  tarn  presentibus 
quam  futuris,  ||  quod  Hainricus  filius  Schuribrandi ,  advocatus  noster  in  Genrsbach*), 
bona  sua  in  Loufenowe*),  curiam  videlicet  ||  Sailarii  et  agrorum  XXXVIII  iugera,  pra- 
torum  vero  VII  virorum  fenisecationes,  quod  vulga/iter  dicitur  mannis'raat,  vendidit, 
nobis,  II  Ottone  filio  nostro,  villanorum  de  Loufenowe  universitate  ac  cunctis  heredibus 
suis  consentientibus,  venerabili  domino  C.  abbati  et  conventui  monasterio*)  monachorum 
de  Alba  **),  Gisterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  hac  adiecta  condicione,  quod  ad  census 
et  exactiones  vel  servicia  nobis  vel  quibuslibet  aliis  de  bonis  eisdem  solvendos  vel  sol- 
venda  obligata  sit  curia  sua,  que  dicitur  zu  der  Schuren*),  ita  quod  conventus  idem 
dicta  bona  in  omni  parte  libera  possideat  et  soluta.  Facit  autem  super  hiis  dicto  con- 
ventui talem  warandiam,  quod  obligat  eis  vineara  suam  taliter,  quod  recipere  debent  de 
ipsa  annuatim  unam  carratam,  vini ,  donec  ob  omnibus,  qui  sunt  in  patria,  per  duos 
annos,  qui  vero  extra  patriam,  usque  ad  terminum  vite  sue  vel  proximi  heredis  a 
qualibet  inpetitione  prefata  bona  et  precipue  duo  iugera  agrorum,  de  quibus  adhuc  lis 

est,  liberet  et  absolvat.    Nos  vero  Ot.  de  Eberstein  villanos  de  Lovfenowe  predictos  ad 
VI.  40 


314  1267.     Mai  9. 

hoc  obligamus,  quod  quicumque  ipsorum  de  ipsis  bonis  aliquid  requisierit  vel  inpecierit 
quocumque  modo,  nobis  ac  dictis  monachis  statim  teneatur  persolvere  VI  libras  Hallen- 
sium.  In  huius  contractus  patefactionem  nostreque  benivolencie  ad  monasterium  sepefatum 
declarationem  presenti  scripto  nostro  sigillo  munito  venditionem  prefatam  eidem  conventui 
decernimus  confirmare. 

Actum  anno  domini  M^  CC*.  LXVIL,  lohannis  ante  portam  Latinam.  Testes:  Ber. 
pincerna  miles  de  Genrsbach,  H.  et  Sifridus,  notarii  nostri,  H.  scultetus  noster  in  Genrs- 
bach,  .  •  dictus  Sueuus,  C.  dictus  Schindeler,  M.  dictus  Cuppenheimer,  Ot.  iuxta  molendi- 
num,  H.  dictus  Schindelerj,  Bert.,  Cunradus  Sigilin,  .  .  dictus  Blez,  filii  Schurebrandi, 
G.  et  .  .  dicti  Blestirarii,  cives  iara  dicti  opidi  nostri,  in  Lovfenowe  .  .  dictus  Zeringer,  . . 
edituus,  .  .  dictus  Halpritter,  Mosche  vitrarius,  Gerungus  auriga,  Hermannus,  filius  fratris 
Matronis,  et  alii  quam  plures. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archiye  zu  Karlsruhe.  An  weissen  leinenen  Litzen  das  bekannte  Siegel  des 
Ausstellers.  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  12,  213. 

a)  Wohl  verschrieben  für  monasterii.  —  b)  Diese  2  Worte  sind  über  der  Zeile  eingeschrieben. 

1)  Gernsbach,  bad.  ß.A.  Rastatt  —   2)  Loffenau,  O.A.  Neuenbürg.  —   3)   Scheuren,  bad.  B.A.  Rastatt. 


1923. 

Bischof  Hartmann   von  Augsburg   beurkundet,   dass  sein   Getreuer   Rudolf  der  AeUere  von 

Klingenstein  das  Eigenthum  aller  seiner  Besitzungen  zu  Söflingen  dem  Kloster  des  Claraordens 

vom  Garten  der  heil.  Jungfrau  bei  Ulm  (Kl.  Söflingen)  durch  seine  Hand  übergeben  habe. 

Augsburg  1267.     Mai  9. 

Harthmanhus  •) ,  dei  gratia  Augustensis  episcopus,  universis  presens  scriptum  in- 
specturis  noticiam  subscriptorum.  Tenore  presentium  ||  profitemur  et  constare  volumus 
tarn  presentibus  quam  futuris,  quod  dilectus  fldelis  noster  Rvdolfus  senior  de  dingen* 
stein*)  omnem  proprietatem  ||  bonorum  suorum,  que  habebat  in  Seuelingen,  videlicet 
curiam  villici  cum  omnibus  sibi  attinentiis,  item  curiam  minorem  cum  suis  attinentiis, 
item  II  XV  curtilia  ibidem,  item  turrim  destructam  et  lapides  cum  domo  adiacenti  et 
alia  quecumque  ibidem  habebat  extra  et  intus,  que  sibi  attinebant,  quocumque  nomine 
censeantur,  cum  silvis,  pratis,  agris  et  ortis,  viis  et  inviis,  omni  iure,  quo  convenit, 
cenobio  sanctimonialium  ordinis  sancte  Cläre  de  orto  beate  Virginis  apud  Vlmam  contulit 
et  tradidit  voluntate  propria  per  manum  nostram  proprietatis  titulo  libere  ac  perpetuo 
possidendam.  Huius  autem  donationis  et  confirmationis  testes  sunt:  dominus  Sifridus 
canonicus  maioris  ecclesie  Augustensis  de  Alkershusen  *) ,   Hainricus   miles  frater  suus, 


1267.    Mai  9.  315 

Heinricus  railes  dictus  Vninger*),  dominus  Munsterlinus,  frater  Berngerus  et  frater  Johannes 
ordinis  fratrum  Minorum  et  alii  quam  plures.  In  cuius  rei  testimonium  presentem 
paginam  scribi  iussimus  et  sigilli  nostri  munimine  roborari. 

Datum  Auguste,  anno  domini  W.  GC^  LXVIP.,  VIP.  idus  Maii. 

An  gelb  seidener  Schnur  das  bereits  öfters,   z.  B.  Bd.  5  S.  240,   beschriebene  Siegel   des  Ausstellers.  — 
Abdruck:  Ulmisches  Urkundenbuch  1,  S.  121. 

a)  Der  Anfangsbuchstabe  verziert. 

1)  Vergl.  S.  303  Anm.  1.   -  2)  Algertshausen,  bair.  A.G.  Aichach.  —  3)  Vergl.  S.  316  Anm.  7. 


1924. 

Bischof  Hartmann  von  Augsburg  beurkundet^  dass  seine  Getreuen  Rudolf  von  Klingenstein  und 

dessen  Sohn  Heinrich   ihr   Kirchenpatronat  zu  Gremheim  dem  Kloster   des  Claraordens  vom 

Garten  der  heil,  Jungfrau  bei  Ulm  (Kl.  Söflingen)  durch  seine  Hand  übergeben  habefi. 

Augsburg  1267.     Mai  9. 

Harth[m]annus*),  dei  gratia  Augustensis  episcopus,  universis  presens  scriptum  in- 
specturis  noticiam  subscriptorum.  Tenore  presentium  ||  profitemur  et  constare  volumus 
universis  presentibus  et  futuris,  quod  dilecti  fideles  nostri  Rvdolfus  de  Clingenstein  *) 
et  Heinricus  ||  filius  eins  ius  patronatus  ecclesie  in  Gremhein*),  quod  ipsis  proprietatis 
titulo  pertinebat,  abbatisse  et  conventui  dominarum  de  orto  beate  Virginis  ||  apud  Vlmam, 
ordinis  sancte  Cläre,  contulerunt  et  tradiderunt  voluntate  propria  per  manus  nostras 
proprietatis  titulo  libere  ac  perpetuo  possidendum.  Huius  autem  donationis  et  confirma- 
tionis  testes  sunt:  dominus  Sifridus,  canonicus  maioris  ecclesie  Augustensis  de  Alkers- 
husen'),  et  Heinricus  miles  frater  suus,  Heinricus  miles  dictus  Vninger*),  dominus 
Munsterlinus ,  frater  Berengerus  et  frater  lohannes ,  ordinis  fratrum  Minorum ,  et  alii 
quam  plures.  In  cuius  rei  testimonium  presentem  paginam  scribi  iussimus  et  sigilli 
nostri  munimine  roborari. 

Datum  Auguste,  anno  domini  M*.  CG*.  LXVIP.,  VIL  idus  Maii. 

Noch  ein  Stückchen  der  gelbseidenen  Schnur,  woran  das  Siegel  hieng,  ist  durch  die  Urkunde  geschlungen. 

a)  Der  Anfangsbuchstabe  verziert. 

1  u.  2)  Vergl.  S.  303  Anm.  1  u.  2.  —  3)  Vergl.  oben  Anm.  2.  —  4)  Vergl.  S.  316  Anm.  7. 


40 


316  1267.  Mai  10  und  23. 


1935. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Sicilien^  Herzog  von  Schwaben,  beurkundet ,   dass  seim 

Getreuen  Rudolf  von  Klingenstein  und  dessen  Sohn  Heinrich  ihr  Kirchenpatronat  zu  Gremheim 

dem  Kloster  vom  Orden  der  heil.  Clara  in  Söflingen  durch  seine  Hand  überfragen  haben. 

Augsburg  1267.     Mai  10. 

Conradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sycilie  rex,  dux  Sweuie,  tenore  presen- 
tium  profitemur  H  et  constare  volumus  universis  presentibus  et  futuris,  quod  dilecti 
fideles  nostri  Rudolfus  de  Chlingenstain  *)  et  ||  Hainricus  filius  suus  ius  patronatus 
ecclesie  in  Gremhain*),  quod  ipsis  proprietatis  titulo  pertinebat,  cenobio  ||  ordinis  sancti- 
monialium  et  Sancte  Cläre  in  Sevelingen  contulerunt  et  tradiderunt  voluntate  propria 
per  manus  nostras  proprietatis  titulo  libere  ac  perpetuo  possidendum.  Huius  aulem 
donationis  et  confirmationis  testes  sunt:  Volkmarus  de  Chömnata^,  Hermannus  de 
Haegniberch  *),  C.  de  Haldenberch  %  Geruicus  G^sso  %  Hainricus  de  Vningen ').  Ad  huius 
itaque  rei  memoriam  et  stabilem  firmitatem  presentes  litteras  fieri  iussimus  sigilli  nostri 
munimine  roboratas. 

Actum  et  datum  Auguste,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  septimo, 
YL  idus  Mali,  decime  indicionis. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene  Siegel  ist  verloren.  —  Abdruck:  Ulmisches  Urkundenbuch  1, 
S.  122.  —  Böhmer-Ficker,  Acta  imperii  selecta  S.  691.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  Regesta  iraperii  V, 
2  S.  894  Nro.  4829. 

1  u.  2)  Vergl.  S.  303  Anm.  1  u.  2.  —  3)  Kemnat,  bair.  A.G.  Kaufbeuren.  —  4  u.  5)  Vergl.  S.  :3a3 
Anm.  5  u.  6.  —  6)  Von  Güssenberg,  abgeg.  Burg  bei  Hermaringen,  O.A.  Heidenheim.  —  7)  Inningen,  bair. 
B.A.  Augsburg. 


1926. 

Die  edlen  Bruder  Konrad  und  Wernher   von  Sternenfels  genehmigen   den   Verkauf  von  drei 
ihnen  lehenbaren  Jaucherten  Ackers   bei  Oewisheim    durch    Gottebold    von    Oevoisheim  an  den 

dortigen  Pleban  Namens  des  Klosters  Maulbronn. 

Bretten  1267.     Mai  23. 

Nos  Gunradus  et  Wernherus  fratres  germani  nobiles  de  Sternvels^)  notum  facimus 
per  presentes  ||  universis  ac  singulis  presentium  inspectoribus  litterarum,  quod  nos 
venditionem  factam  per  Gotteboldum   ||   filium  Gotteboldi   militis   de   Owensheim*)   de 


1267.    Juni.  317 

tribus  iugeribus  agrorum,  que  iugera  sunt  apud  Owensheim  ||  in  loco  qui  dicitur  Lanc- 
wisebach  ®),  Gvnrado  plebano  iam  celebranti  apud  Owensheim,  eo  quod  dictus  Gotteboldus 
iugera  prelibata  a  nobis  tenuit  in  feodo,  ratam  gerimus  et  acceptam  et  presentibus 
roboramus.  Resignavimus  vero  dictum  feödum  in  manibus  fratris  Vlrici  monachi  et  notarii 
venerabilis  .  .  abbatis  de  Mulenbrunne,  nomine  sui  monasterii  recipientis,  eo  quod  idem 
Gvnradus  plebanus  dicta  iugera  eidera  monasterio  comparavit,  quod  ipsa  post  mortem 
ipsius  C.  nomine  elemosine  debeat  perpetuo  possidere.  In  cuius  rei  testimoniura  sigilla 
nostra  presentibus  duximus  apponenda.  Testes  huius  rei  sunt:  Gottefridus  et  Marquardus 
fratres  nobiles  de  Wilre*). 

Actum  in  oppido  Brethein*),  anno  domini  M**.  GC^  LX*.  septimo,  prima  die  Rogationum. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Zwei,  S.  273  beschriebene  schildförmige  Siegel  der 
Aussteller  aus  grünem  Wachs,  von  der  Umschrift  beim  1.  f  S  .  . .  C VNRADI . .  STERRENVELS ;  beim  2.  NHER 
erhallen. 

1)  Sternenfels,  O.A.  Maulbronn.  —  2)  Oewisheim,  Ober-,  Unter-,  bad.  B.A.  Bruchsal.  —  3)  Abgeg. 
Orts-  oder  Flurnamen.  —  4)  Vielleicht  Weiler,  bad.  B  A.  Pforzheim.  —  5)  Bretten,  bad.  ß.A.Sitz. 


1927. 

Graf  Ulrich  von  Berg  übergibt  die  von  seinem  Dienstmanne  Heinrich  von  Weiler  und  dessen 
Ehefrau  Adelheid  an  das  Kloster  Heggbach  verkauften  Güter  zu  Maselheim  an  dieses  Kloster. 

Risstissen  1267.     Juni. 

Viricus,  dei  gratia  comes  de  Berge*),  omnibus  tarn  presentibus  quam  futuris,  ad 
quos  presens  scriptum  perve||nerit,  salutem  et  noticiam  rei  geste.  Ne  propter  fragilitatem 
et  labilem  memoriam  hominum  ea  que  aguntur  in  tempore  simul  ||  cum  tempore  a 
memoria  mortalium  elabantur,  cautum  est,  ut  acta  mortalium  scriptorum  robore  per- 
hennentur.  Notum  sit  igitur  ||  omnibus  tam  presentibus  quam  futuris,  presentem 
paginara  inspecturis,  quod,  cum  dominus  Hainricus  de  Wilaere  *)  ministerialis  meus  bona 
sua  predialia  et  quedam  feodalia,  que  statim  predialia  facta  fuerunt  per  consensum  domi- 
norum  feodi,  sicut  per  alia  patet  instrumenta,  que  bona  dominus  Waltherus  de  Masilhain  ^) 
socer  suus  sibi  aput  Masilhain  nomine  dotis  pro  XX  marcls  argenti  contulit,  monasterio 
de  Heggebach  et  personis  ibidem  domino  servientibus  pro  XI  marcis  argenti  venditionis 
titulo  contulisset,  quia  dicta  venditio  preter  consensum  uxoris  sue,  filie  prefati  domini 
Waltheri  de  Masilhain,  cui  ratione  dotis  attinebant  bona  predicta,  non  habuit  robur 
aliquod  firmitatis,  Adilhaidis,  uxor  prefati  H.  militis  de  Witer,  expressum  consensum 
suum   adhibuit   prefate  venditioni   promittens    fide   data  nomine  iuramenti   et  hoc  de 


318  1267.     Juni  6. 

consensu  et  expressa  voluntate  matris  sue  et  fratrum  suorura  et  Gtnradi  et  Vlrici 
fratrum  de  StenemMingin  *)  et  omnium  heredum  suoram,  se  numquam  velle  repetere 
bona  predicta  de  iure  vel  de  faclo  aliqua  ratione,  renuntians  sub  debito  prestiti  iura- 
menti  omni  iuri  canonico  et  civili  et  omni  actioni,  que  sibi  posset  conpetere  ad  repe- 
tendum  bona  predicta,  et  hoc  de  consensu  expresso  omnium  prenominatorum  et  aliorum 
heredum  suorum  coram  quocumque  iudice  ecclesiastico  vel  seculari.  Quo  facto  prefatus 
Hainricus  de  Wilaer  et  Adilhaidis  uxor  ipsius  michi  humiliter  suplicarunt,  ut  vendicionem 
ipsorum  vellem  per  meum  consensum  dei  intuitu  ratificare.  Ego  vero  deliberatione 
prehabita  intendens  et  volens  ipsorum  satisfacere  peticioni  prefata  bona  prefati  domini 
H.  de  Wilaer  et  uxoris  sue  sita  aput  Masilhain  cum  omnibus  attinentiis  in  remedium 
progenitorum  meorum  cum  manibus  et  expressa  voluntate  prefatorum  H.  de  Witer  et 
uxoris  sue  et  de  voluntate  omnium  prenominatorum  donavi  et  tradidi  monasterio  de 
Heggebach  et  sororibus  ibidem  domino  servientibus  liberaliter  perpetuo  possidenda. 
Testes  omnium  predictorum  sunt:  dominus  G^nradus  de  Elribach^),  dominus  Hainricus 
Musekuninc  de  Werdinowe*),  dominus  R^edegerus  de  WihsiP),  dominus  Eber.  Romanus 
de  Tussin®)  et  fratres  sui  C^nradus,  Siuridus,  Vlricus,  Fulhinus  fratres  de  Tussin  et 
multi  alii  laici  et  clerici.  In  quorum  omnium  efficax  testimonium  presentem  paginam 
monasterio  prenominato  et  personis  ib[i]dem  domino  servientibus  tradidi  sigilli  mei 
munimine  roboratam. 

Datum  apud  Tussin,  anno  domini  M"*.  CC°.  LXVIP.,  mense  lunii,  indictione  X. 

Nach  dem  Originale  im  kloster-heggbachischen  Archive  zu  Buxheim.  Nur  noch  das  Pergamentriemcheu, 
all  dem  das  Siegel  befestigt  war,  ist  durch  die  Urkunde  geschlungen. 

1)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Weiler,  O.A.  Blaubeuren.  —  3  u.  4)  Maselheim  und  Ober-Suhuentingen, 
O.A.  Biberach.  —  5— 8)?Erbach,  von  welchem  übrigens  ein  Ortsadel  nicht  sicher  bekannt  ist,  da  die  hierher 
bezogenen  Personen  vielleicht  sämmtlich  mit  Eilerbach  bair.  A.G.  Dillingen  in  Verbindung  zu  setzen  sind ;  Wernau, 
Gem.  Erbach,  Weisel,  Gem.  Kirchbierlingen  und  Risstissen,  O.A.  Ehingen. 


1928. 

König  Konrad  IL  von  Jerusalem  und  Sicilien,   Herzog  von  Schwaben,  verspricht  die  Vogtei 
über  das  Kloster  Weingarten  mit   allen   dazu  gehörigen  Leuten  und  Gütern  niemals  zu  ver- 

äussern  oder  überhaupt  an  andere  zu  überlassen. 

Augsburg  1267.     Juni  6. 

Gonradus  secundus,  dei  gratia  lerusalem  et  Sicilie  rex,  dux  Sweuie,  tenore  presen- 
tium  profitemur  et  constare  ||  volumus  universis  presentes  litteras  inspecturiS;  quod  nos 


1267.     Juni  9.  319 

advocaciam  cenobii  in  Wingarten,  secundum  quod  ||  muralia  comprehendunt,  cum  offi- 
cinis  ipsius  monasterii,  agriculturis  et  pratis  in  campis  Altdorf  0  II  et  in  Onriet*),  cum 
Omnibus  hominibus  dicto  cenobio  att[in]entibus  in  nostre  salutem  anime  et  nostrorum 
progenitorum  remedium  nullatenus  a  memorato  claustro  alienavimus  nee  alineabimus, 
obligabimus  nee  alicui  ab  hac  die  inantea  committemus ,  volentes  dictum  cenobium  cum 
Omnibus  premissis  et  abbatis  familia  speciali  in  omni  antiquo  iure  et  consuetudine 
permanere  et  omnia  servitia,  que  exinde  provenire  poterunt,  nostre  specialiter  camere 
reservare.  In  cuius  rei  memoriam  et  stabilem  firmitatem  presentes  litteras  fieri  fecimus 
sigillo  nostri  culminis  roboratas. 

Datum  et  actum  aput  Augustam,  anno  dominice  incarnationis  millesimo  ducentesimo 
LXVIL,  feria  secunda  post  diem  sanctum  Pentecostes,  indictione  X\ 

Italienisches  Pergament.  An  roth-  und  gelbseidcner  Schnur  das  bereits  S.  76  beschriebene  Siegel,  an  der 
Umschrift  beschädigt.  —  Abdruck:  Winkelmann,  Acta  imperii  inedita  seculi  XIII.  tom.  I,  p.  423.  —  Regest: 
Böhmer- Fi ck er,  Regesta  imperii  V,  2,  S.  895  Nro.  4832. 

1)  Altdorf,  heutzutage  Stadt  Weingarten,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Onried,  die  Forstwiese  bei  ßaind,  O.A. 
Ravensburg. 


1929. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  verspricht  mit  Einwilligung  seines  Kapitels^  gewisse  Constanzer 

Hörige  f   welche  Meister   Heinrich  ^    Schulrektor   zu   Isny^   von  dem   Constanzer   Lehensmanne 

Schweger  von  Cranzegg  um  eine  Geldsumme  gelöst  und  letzterer  dem  Bischöfe  aufgesagt  hatte, 

ohne  ausdrückliche  Genehmigung  der  einzelnen  Kanoniker  auf  keine  Weise  zu  veräussem. 

Conztanz  1267.     Juni  9. 

Eberhardus,  dei  gratia  Constantiensis  episcopus,  universis  Christi  fidelibus  presentem 
paginam  inspecturis  salutem  et  in  domino  karitatem.  Ut  a  futuris  dispendiis  partibus 
caveatur,  que  geruntur  solent  literis  annotari.  Presentes  igitur  noverint  et  futuri,  quod 
cum  magister  Hainricus  rector  scolarum  in  Isenina^)  pietate  motus  Mehthildim  dictam 
Carlingine,  Hainricum,  Andream,  filios  eins,  et  Irmengardim  sororem  ipsorum  a  viro  dis- 
creto  Swecgero  milite  de  Granzecge*),  qui  eos  a  nobis  et  ecclesia  nostra  tenebat  in  feodum, 
cum  quadam  summa  pecunie  de  sua  potestate  penitus  liberasset  ac  idem  miles  eos 
nostris  manibus  pro  se  suisque  heredibus  resignasset,  nos  ipsis  pro  nobis  nostrisque 
successoribus  promisimus  capituli  nostri  accedente  consensu,  quod  numquam  ipsos  possi- 
mus  vel  debeamus  nos  vel  aliquis  successorum  nostrorum  de  ecclesia  Gonstantiensi  per 
infeodationem,  concessionem,  donationem,  venditionem,  obligationem  •  titulo  pignoris  vel 


320  1267.     Juni  9. 

quo[cjuiique  alio  modo  sine  expresso  singulorum  concanonicorum  nostrorum  consensu 
aliqualiter  alienare.  Et  si  cuiusquam  devictionis  vel  circumvenlionis  instancia  secus 
l'uerit  atlemptatum ,  factum  nostrum  vel  successorum  nostrorum  huiusmodi  ipso  facto 
Sit  cassum,  irritum  et  inane.  Dictum  vero  capitulum  nostrum,  si  super  hoc  requisitum 
fuerit,  promittit  se  presentibus  literis  obligando,  quod  numquam  suum  consensum  prestabit 
aut  com[m]odabit  alienationi,  ut  supradictum  est,  hominum  predictorum.  In  cuius  rei 
testimonium  presentes  literas  super  hoc  concessimus  sigillorum  nostri  et  dicti  capituli 
robore  conmunitas. 

Datum  Gonstantie,  anno  domini  M*.  CC"\  LX*.  VIP.,  V*^  idus  lunii. 

Nach  gef.   Miltheilung   des  Herrn  Archivars   Dr.  Bau  mann  in  Donaueschingen  aus   einer  gleichzeitigen 
Abschrift  in  dem  Conslanzer  Necrologiuni  Nro.  8  fol.  2  b  des  Generallandesarchives  zu  Karlsruhe. 

1)  Isny,  O.A.  Wangen.  —  2)  Kranzegg,  bair.  A.G.  Sonlhofen. 


1930. 

Irmengardj  die  WiUwe  des  Bürgers  Heinrich  Cerdo  von  Reutlingen,  leistet  dem  Kloster  Weissenau 
für  den  von  ihrem  verstorbenen  Ehemanne  angerichteten  Brandschaden  in  Bemloch  Ersatz  durch 
Abtretung  ihres  Hauses  in  BeuUingen  und  erhält  dasselbe  gegen  einen  jährlichen  Erbzins  zurück 

Reutlingen  1267.     Juni  9. 

\  In  nomine  domini.  Amen.  1  Universis  Christi  fidelibus,  quibus  presens  instrumen- 
tum  ostensum  fuerit,  ego  Irmengardis  il  relicta  Heinrici  Gerdonis  hone  memorie  civis 
de  Rutelingen  dicti  de  Tuwingen  salutem  in  domino  cum  noticia  subscriptorum.  Cum 
la||bilis  sit  humana  memoria,  ne  posteris  calumpniandi  detur  materia,  quod  semel  bene 
diffinitum  est  scripture  solet  testimonio  perhennari.  ||  Notum  sit  igitur  tam  modernis 
quam  futuris  presentem  paginam  inspecturis,  quod  venerabilis  Wal.  abbas  et  conventus 
ecclesie  sancti  Petri  Augie  minoris  ob  reverentiam  dei  nee  non  ad  intercessionem  pro- 
borum  virorum,  Stehellini  videlicet  sculteti  in  Rutelingen,  Wal.  qui  Bondorfer  nuncupatur, 
Eringesti,  qui  cognominatus  est  Longus,  civium  eiusdem  qpidi,  ac  domini  Grienhardi 
militis,  vicarii  domini  .  .  advocati  in  Achalmin*)^)  dicti  de  Blochingen  *),  dampnum  a 
predicto  H.  quondam  marito  meo  in  grangia  eorum  Bernion')  per  incendium  ipsis 
illatum  totaliter  et  voluntarie  precibus  predictorum  civium  inclinati  sine  difficultate  eidem 
H.  et  michi  remittentes  indulserunt.  Hinc  est,  quod  ego  I.  non  ingrata  nee  beneficii 
prestiti  inmemor  pro  restitutione  dampni  prescripti  domum  meam  in  Rutelingen  sitam 
prope  portam,  que  media  porta  dicitur,  vulgari  eloquio  Metmannes  tor,  quam  ego  et  sepe- 


1267.    Juni  9.  321 

dictus  H.  ipso  vivente  longo  tempore  retroacto  iure  proprietatis  cum  magna  tranquillitate 
possedisse  dinoscimur,  in  manus  supradicti  W.  abbatis  de  Augia  sponte  et  cum  bona 
deliberatione  de  consensu  heredum  meorum  resignavi.  Ipse  vero  dictus  abbas  loco 
monasterii  sui  dictam  domum  mihi  ac  heredibus  meis  pro  annuo  censu,  videlicet  una 
übra  cere  consueti  ponderis,  ecclesie  sue  annuatim  in  festo  beati  Martini  hyemalis  per- 
solvendam  restituit  et  concessit  perpetuo  possidendam,  conditione  tali  adiecta,  quod 
ego  vel  mei  successores,  si  necessitate  qualicumque  superveniente  prefatam  domum 
distrahere  voluerimus,  prescriptum  censum  inmutare  aut  minuere  non  possimus,  ita 
dumtaxat,  ut  quamdiu  fundus  eiusdem  domus  subsistit,  tamdiu  census  ipse  durabit.  Et 
ipse  emptor,  qui  pro  tempore  succedens  sepedictam  domum  a  quibuscumque  hominibus 
aut  quibuscumque  temporibus  iuslo  emptionis  titulo  vel  qualicumque  modo  sibi  vendicare 
voluerit,  cenobio  predicto,  ad  quod  prenominata  curia,  in  qua  predictum  dampnum 
accidit,  pertinere  dinoscitur,  fideliter  et  integraliter  sine  uUa  contradictione  omni  exceptione 
remota  in  predicla  festivitate  prelibatum  censum  persolvere  tenetur.  Quod  ego  Ir. 
accedente  consensu  et  voluntate  heredum  sive  propinquorum  ac  civium  meorum  sine 
omni  dolo  et  fraude,  circumventijDne,  cavillatione,  tergiversatione  et  omni  excepta  condi- 
cione  fecisse  et  procurasse  me  profiteor  et  protestor.  Testes  autem,  qui  huic  remissioni, 
restaurationi,  concessioni  ac  confirmationi  interfuerunt,  prelibati  sunt  cives  de  Rutelingen, 
videlicet:  Stehellinus  scultetus,  Waltherus  Bondorfer,  Eringestus  Longus'),  Werinherus 
Rex,  Ctnradus  Ghindevater  et  frater  suus  Ctnradus,  Heinricus  dictus  Steimar,  dominus 
Grienhardus  miles,  frater  H.  prior  Augiensis,  frater  M.  custos,  frater  R.  magister  in 
Berinloch  et  alii  quam  plures  fidedigni. 

Acta  sunt  hec  apud  Rutelingen  in  publica  strata  iuxta  portam,  que  vergit  ad 
Achalme  ^) ,  anno  domini  M^  GG^  LX*.  VII*. ,  quinto  idus  lunii,  indictione  X*.  Ut  autem 
negocium  prenotatum  ratum  et  inconvulsum  permaneat  et  ut  a  quoquam  in  poslerum 
debilitari  aut  calumpniari  nequeat,  sed  in  perpetuo  firmitatis  robore  permaneat,  presentem 
cartulam  trado  predictis  dominis  videlicet  .  .  abbati  et  conventui  prefate  ecclesie  sigillo 
universitatis  in  Rutelingen  patenter  communitam. 

An  leinener  Schnur  das  schildförmige  Siegel  der  Stadt  Reutlingen,  45,37  mm  (II.  ß.):  der  Reichsadler,  von 
der  Umschrift  erhalten :  . . .  TETI .  ET .  CIVIVM .  DE  .  RVTELINGEN. 

a)  Longus  ist  übrigens  wie  rex  und  chindevater  mit  einem  kleinen  Anfangsbuchstaben  geschrieben.  —  b)  Es  steht  ÄchaTm, 
1)  Die  Achalm  bei  Reutlingen.  —  2)  Plochingen,  O.A.  Esslingen.  —  3)  Bernloch,  O.A.  Münsingen. 


VI. 


41 


325  1267.    Juni  11. 


i     • 


•    1931. 

Ritter  Reinbot  von  Riehen  verkauft  dem  Zoster  Herrenalh  mit  2!ustimmung  seiner  Angehörigen 
25  Malter  Weizen  ewiger  jährlicher  GiiU  auf  Maria  Geburt  aus  allen  seinen  Gutem,  Zinsen 
und  Bezügen  in  Derdingen  für  62^/2  tf  Heller ,   verzichtet  auf  diese  Güter  und  erhält  sie  in 

Erbzinsweise  zurück. 

1267.     Juni  11. 

Pateat  universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis,  quod  ego  Renboto 
miles  de  Ryechen*)  vendidi  venerabilibus  in  Christo  abbati  et  conventui  ||  de  Alba, 
Cisterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis,  super  curiis,  pratis,  censibus  et  aliis  redditibus 
raeis  in  Terdingen*)  sine  excepcione  qualibet  XXV  maltra  siliginis  pro  LXII  et  dimidla 
libris  Hallensium  ||  perpetuo  singulis  annis  usque  ad  Nativitatem  beate  Marie  virginis 
persolvenda,  resignans  hec  eadem  bona  ad  manus  ipsorum  et  iterato  in  hereditatem  pro 
censu  susÄcipiens,  nominato  fratre  ||  meo  Dyterico  et  matre  niea  et  filio  meo  Dyterico 
et  uxore  mea  et  sorore  et  pueris  suis  consencientibus.  Nee  quisquam  hominum  predictos 
monachos  prevenire  debet  in  percepcione  proventuum,  nisi  prius  super  ipsis  bonis  et 
non  aliis  pensionem  perceperint  memoratam.  Si  vero  hec  eadem  bona  siliginem  aliquo 
anno  non  tulerint  grandine  vel  alio  quocunque  infortunio  interveniente,  avenam,  speltam, 
vinum  seeundum  suum  valorem  super  predictis  bonis  vel  saltmi  si  nee  ista  creverint 
denarios  de  censu  vel  alios  pro  siligine  acceptab.unt.  Si  vero  nee  sie  quod  teneor  per- 
solvero,  quidquid  pensionis  superest,  aliunde  de  bonis  meis  adduci  ad  curiam  monacho- 
rum  sine  quolibet  dampno  ipsorum  debeo  procurare.  In  quibus  premissis  omnibus, 
si  statutis  temporibus  neghens  extitero,  hoc  quod  solvendum  superest  super  mea,  quam 
ab  eis  teneo,  sicut  ius  dictaverit,  repetent  hereditate.  Hoc  quoque  memorie  commen- 
dandum,  quod  si  hereditatem  meam  vendere  voluero,  ipsis  primitus  exhibebo,  quia  sine 
consensu  ipsorum  nee  obligare  nee  vendere  debeo  in  parte  vel  in  toto,  Si  vero  heredi- 
tatem sie  sibi  exhibilam  comparare  noluerint,  de  eorum  consensu,  quem  super  hoc 
requirere  debeo,  possum  vendere  cui  volo.  Ita  sane  quod  is  qui  emerit  ad  solucionem 
prescriptorum  et  observanciam  stalutorum  quemadmodum  ego  per  omnia  teneatur.  Nee 
inter  plures  personas  ipsa  bona  distribuantur^  sed  semper  unica  qualiscunque  persona 
de  pensione  prenotata  monachis  respondebit.  Ipsi  quoque  monachi,  quia  ad  ipsos  ius 
advocacie  spectare  dinoscitur,  in  extorquendis  serviciis  et  exaccionibus,  sicut  promiserunt, 
ad  cultores  bonorum  meorum  se  habebunt  per  omnia  sine  dolo.  In  cuius  rei  evidenciam 
sigilla  venerabilium  in  Christo  abbatis  de  Mvlenbrunnen  et  domini  mei  Ot.  de  Eber- 
stein et  domini  mei  C.  de  Magenhen*)  et  meum  presentibus  sunt  appensa. 


1267.     Juni  11.  323 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG".  LXVIL,  Barnabe  apostoli.  Testes  vero  huius 
contractus  sunt:  frater  Bertoldus  sacerdos  et  frater  suus  Ber.  de  Brusella*)  sive  de 
Hainbach^),  Dyetericus  miles  de  Ryechen,  Crafto  de  Brvsella,  Abelinus  scultetus,  Rvfus, 
rusticus  de  Zazenhusen  ^) ,  Abelinus  Vridinger,  JVIarchelinus  Mvrzel,  Berhtoldus  panifex, 
Wocherer  de  Viahingen')  et  alii  quam  plures. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  weissen  leinenen  Litzen  vier  Siegel:  1)  des  Abts 
von  Maulbronn,  oben  S.  296;  2)  des  Grafen  Otto  von  Eberstein,  bereits  öfters  beschrieben;  3)  des  Konrad  von 
Magenheim,  schildförmig,  48,41  mm  (IV.  A.  1):  2  abgewendete  Monde,  Umschrift:  f  Si^um .  CVNRADl .  DE  . 
MAGENHEIM*;  4)  des  Renboto  von  Riehen,  schildförmig,  50,40  mm  (IV.  A.  1.):  ein  Strahl,  Umschrift: 
t  Siegel .  (REN)ßOTE .  VON .  RIGHE.  (Die  eingeklammerten  Buchstaben  nicht  mehr  recht  zu  entziffern.)  — 
Abdruck:  Zeitschr.    f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  363. 

1)  Riehen,  bad.  H.A.  Eppingen.  —  2)  Vergl.  S.  253  Anm.  2.  —  3)  Abgeg.  Burg  (Ober-)Magenheim  auf  dem 
Michaelsberg  bei  Cleebronn ,  O.A.  Brackenheim.  —  4)  Bruchsal,  bad.  ß.A.Stadt.  —  5)  Heimbach ,  abgeg.  Dorf 
bei  Oberlustadt  (bair.  A.G.  Germersheim),  dereinst  Sitz  einer  mit  dem  Johanniterhause  zu  Bruchsal  in  Einung 
stehenden  Kommende  dieses  Ordens  (Frey,  Versuch  einer  Beschr.  d.  k.  bayer.  Rheinkreises  1,  582).  —  6) 
Zatzenhausen,  O.A.  Gannstatt,  wenn  nicht  Zaisenhausen ,  bad.  B.A.  Bretten,  gemeint  ist  —  7)  Flehingen, 
bad.  B.A.  Bretten. 


1932. 

Der  Edle  Konrad  von  Ober- Magenheim  ertheüt  detn  Räter  Beinbot  von  Eichen  seine  lehensherrliche 
Zustimmung  zur  Veräusserung  seinem  Antheils  an  zwei  Höfen  in  Derdingen  an  das  Kloster 
Herrenalb,  unrd  dafür  von  Reinhot  durch  die  Auftragung  eines  Hofes  bezw.  Hof  antheils  in 
Massenbach    und   Eppingen    entschädigt    und   überlässt   alle  seine   Rechte    an  den   Lehen  in 

Derdingen  dem  genannten  Kloster. 

Magenheim  1267.     Juni  11. 

Ego  C^nradus  nobilis  de  Magenhen  superiori*)  notum  fieri  cupio  tarn  presentibus 
quam  futuris  presentem  paginam  inspecturis,  quod  cum  dominus  Renboto  miles  ||  de 
Ryechen*)  partem  bonorum,  que  eum  contingebat  in  duabus  curiis  Tardingen,  quas 
actenus  ipse  et  frater  suus  cum  aliis  quibusdam  bonis  a  me  in  feodo  tenebant,  ||  distra- 
here  et  in  monachos  de  Alba,  Cysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis,  transferre  cogeretur, 
meum  super  ipsa  vendicione  consensum,  sicut  debuit  et  decuit,  reqüi||sivit.  Et  in  restau- 
rum  predictorum  bonorum  curiam  integram  in  Massenbach  ^)  et  dimidiam  in  Eppingen  *), 
quas  proprias  possidebat,  ad  manus  meas  resignavit,  itterato  eas  a  me  in  feodum  susä- 
cipiens,  ut  per  hoc  se  michi  et  meis  heredibus  astrictum  fidelitatis  homagio  recognoscat. 
Ego  igitur  tam  propter  habundans  restaurum  quam  propter  predicti  militis  peticionem 
et  quia  pium  est  religiosos  promovere,   omne  ins,   quod  in  predictis  bonis  Tardingen*) 

41* 


324  1267  (um  Juni  11.) 

michi  conpetere  videbatur,  abdico  a  me  et  a  meis  heredibus  et  contrado  ea  predictis 
monachis  proprie  et  libere  possidenda,  et  ut  ab  inpeticione  mea  seu  heredum  meorum 
in  posterum  securi  sint,  has  patentes  litteras  sigilli  mei  munimine  statui  roborandas. 
Datum  Magenhen,  anno  domini  M"*.  CO*.  LXVII.,  Barnabe  apostoli,.  presentibus  et 
in  testimonium  adductis  plebano  de  Rvhelberc'),  Rvdolfo  de  Rossewac^),  Emehardo  de 
Northen*),  Dyeterico  de  Ryechen,  militibus,  et  Werenhero  sculteto  de  Bvnnenken")  et 
aliis  quam  pluribus. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  leinenen  Bändchen  das  schildförmige  Siegel  des 
Ausstellers,  c.  55,  c.  45  mm  (IV.  A.  1):  2  abgewendete  Monde,  Umschrift:  t  Si^*//mw  .  CVNRADI .  DE  .  MAGEN - 
HEIM«  (anderer  Stempel  als  zuvor).  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  365. 

1)  Vergl.  S.  323  Anm.  3.  —  2)  Riehen,  bad.  ß.A.  Eppingen.  —  3)  Massenbach,  O.A.  ßrackenheim.  — 
4.)  Eppingen,  bad.  B.A.Stadt.  —  5)  Vergl.  S.  253  Anm.  2  u.  3.  —  6)  Htztge.  Michaelsberg,  Gem.  Cleebronn,  O.A. 
ßrackenheim.  —  7)  Rosswag,  O.A.  Vaihingen.  —  8)  Nordheim,  O.A.  Brackenheim.  —  9)  Bönnigheim,  0  A.  Besigheim. 


1933. 

Der  Edle  Konrad  van  Ober-Magenheim  schenkt  alle  seine  Güter  und  Einkünfte  in  der  Mark 
Derdingen,  welche  die  Edlen  von  Riehen  von  ihm  zu  Lehen  getragen,  an  das  Kloster  Herrenalb. 

1267  (um  Juni  11.)*) 

Ego  Cvnradus  nobilis  de  Magenheim  superiori  teuere  presencium  profiteor  publice 
ac  protestor,  ||  quod  omnia  bona,  que  habui  vel  habere  visus  sum  seu  que  ad  me 
spectabant  in  marchia  Ter||dingen  in  curiis,  agris,  pratis,  possessionibus,  censibus,  redditi- 
bus  et  rebus  generaliter  universis,  que  ||  quidem  .  .  nobiles  de  Riechen  a  me  vel  meis 
progenitoribus  habebant  in  feodo,  contuli  donacione  inter  vivos  monachis  de  Alba, 
Gysterciensis  ordinis,  Spirensis  dyocesis,  cum  omni  iure,  proprietate  et  libertate,  sicut 
ad  me  ac  meos  libere  ac  proprie  multo  tempore  pertinebant,  et  eandem  donacionem  rite 
factam  tenore  presencium  approbo  et  confirmo.  In  cuius  rei  evidenclam  et  robur  prefatis 
monachis  perpetuo  valiturum  sigillo  meo  presentem  litteram  roboravi. 

Actum  anno  domini  M^  GG\  LX^  VIP. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archire  zu  Karlsruhe.  Das  an  der  Yorigen  Urkunde  beschriebene  Siegel 
des  Ausstellers.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  365. 

*)  Vergl.  die  beiden  vorhergehenden  Urkunden. 

Hinsichtlich  der  Ortsdeutungen  siehe  die  vorhergehende  Urkunde. 


1267.  Juni  26  und  30,  325 

1934. 

Die  Edlen  Eberhard  und  Berthold  von  Lupfen  lassen  als  Abgeordnete  der  edlen  Herren  Albert 
und  Wernher  von  Zimmern  dem  Kloster  Beichenau  den  von  ihm  zu  Lehen  gehenden  Hof  in 
Horgenzimmem  mit  der  Bitte  auf  den  Verkauf  desselben  an  das  Kloster  Kirchberg  zu  bestätigen. 

Bottweil  1267,     Juni  26. 

Venerabili  domino  et  in  Christo  reverenfissimo  patri,  dei  gratia  abbati  nobilis  Augie 
maioris,  Eberhardus  et  Berchtoldus  nobiles  de  Lupfifen  debite  reverencie  devotum  obse- 
quium  et  honorem.  Ad  vestre  excellencie  reverendam  benivolenciam  legationem  fungimur 
ex  parte  dilectorum  amicorum  nostrorum  nobilium  dominorum  de  Zimbern^  Alberthi 
et  Wernheri*),  qui  curiam  suam  in  Horgenzimbern  *)  prope  claustrum  Kirchperg  sitarn,' 
quam  de  vestre  nobilissime  ecclesie  gremio,  utpote  eiusdem  ecclesie  filii;  verissimo 
titulo  in  feodo  häctenus  a  suis  progenitoribus  hereditario  iure  libere  possederunt,  vobis 
per  manus  nostras  decreverunt  libere  resignare,  devotis  in  Christo  conventui  sororum 
de  Kilchberg  in  hoc  ipso  specialem  gratiam  facientes,  ut  videlicet  empcio  iam  dicte  curie 
ab  eisdem  sororibus  facta  vigorem  obtineat  ampliorem  et  iam  dictus  contractus  eterni- 
tatis  robur  obtineat,  si  vestra  eis  in  hac  parte  gratia  non  discordet.  Vestre  igitur  digni- 
tati  prefatam  curiam  cum  omnibus  suis  appendiciis  nomine  dictorum  nobilium  libere 
resignamus.  In  huius  rei  fidele  testimonium  sigillum  nostrum  huic  littere  diligenter 
fecimus  alligari. 

Actum  in  Rotwil,  presentibus  plurimis,  anno  domini  M^  CC\  LXVIF.,  in  festo  sancto- 
rum  lohannis  et  Pauli. 

Nach  dem  Copialbuche  des  Klosters  Kirchberg  über  Orte  y,dishalb  Neckers''  fol.  CXXXlb. 
a)  In  der  Vorlage  falschlich  Albertho  et  Wemhero  geschrieben. 

1)  Herrenzimmern,  O.A.  Rottweil.  —  2)  Heiligenzimmern,  auch  Zimmern  schlechthin  genannt,  hohenzoUer. 
O.A.  Haigerloch. 


1935. 

Pabst  Clemens  IV.  betoilligt  den  andäditigen  Besucliern  des  Klosters  Gnadenthal  an  den  Fest- 
tagen von  dessen  Patronin^  der  heü.  Jungfrau,  vierzigtägigen  Ablass. 

Viterbo  1267.     Juni  30. 

:  Clemens  i  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  filiabus ,  abbatisse  et 
conventui  monasterii  Vallis  ||  Gratie,  Cistertiensis  ordinis,  Herbipolensis  diocesis,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem.     Licet  is,  de  cuius  munere  venit,  ut  sibi  a  fidelibus  suis  || 


326  1267.     Juli  6. 

digne  ac  laudabiliter  serviatur,  de  habundantia  pietatis  sue,  que  merita  supplicum  excedit, 
et  Vota  bene  servientibus  multo  ||  maiora  retribuit,  quam  valeant  proraereri,  nichilominus 
tarnen  desiderantes  reddere  domino  populum  acceptabilein  fideles  Christi  ad  complacen- 
dum  et  quasi  quibusdara  illeclivis  muneribus,  indulgentiis  videlicet  et  remissionibus 
invilamus,  ut  exinde  reddantur  divine  gratie  apliores.  Cupientes  igitur,  ut  ecclesia 
monasterii  vestri,  que  in  honore  beate  Marie  virginis,  prout  asseritis,  est  constructa, 
congruis  honoribus  frequentetur,  omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  ad  eandem 
ecclesiam  in  festivitatibus  eiusdem  virginis  causa  devotionis  accesserint,  annuatira  de 
omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins  auctoritate 
confisi  quadraginta  dies  de  iniuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 
Datum  Viterbii,  II.  kalendas  lulii^  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Nach  dem  Originale  des  fürsü.  hohenlohischen  Archives  zu  Oehringen.  Unterhalb  des  Oberrandes  nach 
der  Mitte:  cor\?]  vel\?]  G  [mit  Abkürzungszeichen  über  dem  G],  je  zweimal  schräg  durchstrichen,  rechts  davon 
gegen  die  Ecke  hin  eine  längere  Rasur.  Links  unterhalb  des  Textes:  y  c,  darunter  /.  G.  Auf  dem  Einschlage 
aussen  rechts:  G  de  assio  pro  magro  P.  de  Thean,  Auf  dem  Rucken  unterhalb  des  Oberrandes  in  der  Mitte: 
L  Ancanüan.  —  An  roth-  gelb-seidener  Schnur  die  Bleibulle  des  Pabsts.  —  Abdruck:  Wibel,  a.  a.  0.  II.  Cod. 
Dipl.  No.  LVII.  p.  78. 


1936. 

Wartstein  1267.     Juli  6. 

Graf  Eberhard  vtm  Wartstein^)  beurkundet,  dass  er  mit  Zustimmung  des  Abts  Eberhard  von 
Constanz  einen  Acker  und  eine  Wiese  unter  dem  Walde  Osternhart  sita  iuxta  pratum  •  .  Bla- 
wise  in  descensu  fluvii  .  .  Luterin  *),  Eigenthum  der  Kirche  in  Erfsteten '),  mit  Einwilligung 
des  dortigen  Pfarr-Rektors  Heinrich  um  4  U  Heller  an  das  Kloster  Salem  verkauft  und  jener 
Kirche  zum  Ersätze  ein  Viertel  eines  Ackers  bei  dem  Flusse  y  wovon  drei  Viertel  derselben 
schon  zuvor  gehörten,  übertragen  habe.  Dass  dieser  Tausch  der  Kirche  zum  Vortheil  gereiche, 
beschwören:  Hainricus  Selvink,  C.  Ganis,  G.  Razenhover,  Hainricus  Bruno,  Dietricus 
minister,  G.  Wahter,  H.  Kol.  et  Bur(cardus)  Buggo,  subditi  eiusdem  ecclesie.  .  .  . 

Actum  in  Wartstain,  anno  domini  M\  GG^  LXVIL,  in  octava  apostolorum  Petri  et 
Pauli,  hiis  testibus  .  .  .  .  :  H.  decano  in  Griesingin *),  Wer(nhero)  dicto  Hunt,  milite, 
et  G.  fratre  suo,  Alberto  de  Schammerberg  *),  H.  de  Wilzingin*),  Her(manno)  Selvink,  G. 
Razenhover,  Gotefrido  dicto  Mör,  ßer(tholdo)  de  Techingin '),  D(ietrico)  ministro  comitis 
et  H(ainrico)  de  Ezzelingin,  cellerario  in  Salem.  In  cuius  rei  testimonium  presentem 
litteram  sigillis  .  .  .  E.  .  .  Gonstantiensis  episcopi  et  nostro,  necnon  H.  plebani  de 
Erfsteten  prefati  religiosis  patenter  tradidimus  communitam.  .  . 


1267,     Juli  22.  327 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Salemer  Copialbuche  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,   141. 

1—3)  Erbsletten,  O.A.  Münsingen  und  die  abgeg.  Burg  Wartstein  über  dem  Flüsschen  Lauter  auf  dieser 
Markung.  —  4)  Griesingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Ehingen.  —  5)  Schemmerberg,  O.A.  Biberach.  —  6)  Wilzingen, 
Ober-,  Gem.  Hayingen,  O.A.  Münsingen.  —  7)  Dächingen,  O.A.  Ehingen. 


1937. 

Der   Keller    Ulrich   an  der  Kirche  zu   Ellwangen  bestellt    Wolfhold  auf  dem  dieser  Kirche 

gehörigen  Hofe  in  Hü7'nheim  zum  Colonen. 

1267.     Juli  22. 

Universis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  Vlricus  humilis  cellerarius 
ecclesie  Ehvacensis  salutera  et  credere  subnotatis.  Temporale  negocium  sepe  perit,  illud  si 
non  affirmet  assercio  litterarum.  üniversitati  igitur  vestre  notura  esse  desidero,  quod 
ego  consilio  proborum  virorum  prehabito  ex  consensu  venerabilis  patris  domini  Ottonis 
abbatis,  S.  decani  et  conventus  Elwacensis  Wolfholdum  in  curia  Hurnhein^)  pertinenti 
ecclesie  Elwacensi  tamquam  colonum  institui  et  inhabitare  procuravi  sub  hac  forma 
et  condicione  legis,  ut  eodem  iure,  quo  ipse  Wolfholdus  utitur  in  eadem  curia,  filii  sui, 
filie  ipsius,  sive  quibuscumque  legaverit,  quatuor  scilicet  persone,  non  debeant  ab  ecclesia 
Elwacensi  exheredari.  Hoc  adiecto,  quod  quilibet  heredum,  qui  succedit  alteri,  curiam 
dictam  cum  inlraverit  cellerario  Elwacensi  libram  Hallensium  prebebit  pro  precio  manuali. 
Uterque  eciam  ex  primis  duobus  possidentibus  curiam  viam  universe  carnis  cum  ingre- 
ditur,  tres  libras  Hallensium  et  Optimum  animal  quod  habuerit  cellerario  assignabit, 
reliqui  vero  heredes  tres  qui  tunc  succedunt  iuxla  conmunem  formam  et  disposicionem 
aliarum  possessionum  ecclesie  superscriptam  curiam  possidebunt,  hiis  ilaque  quinque 
personis  defunclis  curia  sine  condicione  qualibet  reverti  debet  ad  ecclesiam  Elwacensem. 
Et  ne  super  hiis  in  posterum  alicui  dubietatis  scrupulus  oriri  debeat,  hanc  sibi  zedulam 
conscribi  feci  et  sigillorum  domini  Ottonis  abbatis  et  conventus  Elwacensis  munimine 
nee  non  testium  subscriptione  roborari. 

Anno  domini  M*.  CC^  LXVIP.,  XP.  kalendas  Augusti. 

Testes  sunt  hü:  dominus  Rüdolflfus  de  Alto  Castro^,  dominus  Vlricus  de  Rogges- 
burc'),  dominus  Conradus  de  Alto  Castro  senior,  Sifridus  de  Wolmerszhusen*),  Sifridus 
filius  eiusdem,  Vlricus  miles  de  Trochtelfingen *),  Vlricus  procurator  curie  in  Althein*), 
Fridericus  de  Humheim,  Manegoldus  et  fratres  sui  et  alii  quam  plures. 

Nach  einem  Copialbuche  der  Probstei  Ellwangen  aus  dem  15.  Jahrhundert  mit  der  Ueberschrift :  Abge- 
schrift  allerlay  brief,  fol.  129. 

1,  4-6)  Vergl.  S.  15  Anm.  1,  11,  13,  3.  —  2)  S.  119  Anm.  2.  —  3)  ?  Roggenburg,  baier.  A.G.  Weissenhorn. 


328  1267.  Juli  29  und  August  6. 

1938. 

Konrad  II.,  König  von  Jerusalem  und  Sicilien,   Herzog  von  Schwaben,  gestattet  dem  Kloster 
Baind  um  seines  und  seiner  Vorfahren  Seelenheils  unUen  die  Schenkung  von  Eigenthum  und 

Lehen  Seitens  seiner  Dienstleute  in  gültiger  Weise  anzunehmen. 

Pföring  (?)  1267.     Juli  29. 

Conrad  US  secundus,  dei  gracia  Jerusalem  et  Sicilie  rex  ac  dux  Sweuie,  tenore 
presentium  profitemur  ||  et  constare  volumus  universis  presentes  litteras  inspecturis, 
quod  nos  divine  remunerationis  intuitu  et  II  in  remedium  nostri  ac  progenitorum  nostro- 
rum  cenobio  in  Bivnten  ha[n]c  graciam  de  nostre  liberalitatis  muni||ficentia  duximus 
faciendara,  videlicet  quod  ab  hac  die  inantea  ipsi  cenobio  liceat  recipere  omnes  proprie- 
tates  sive  feoda,  que  de  nostra  proprietate  fuerint  et  ipsis  nostri  ministeriales  tradiderint, 
ita  quod  ipsis  donationibus  in  perpetuum  gaudeant  et  titulo  possideant  proprietatis. 
In  cuius  rei  testimonium  presentem  paginam  conscribi  iussimus  et  sigilli  nostri  munimine 
roborari. 

Datum  in  Pherin*),  anno  doraini^  millesimo  ducentesimo  LXVII^.,  IUI*,  kalendas 
Augusti,  X""  indictionis. 

Nach  dem  Originale  der  fürstlich  salm-reifiTerscheid-dyck^schen  Gutsverwaltung  zu  Baind.  Abhängend  das 
Siegel  des  Ausstellers,  in  ein  Säckchen  eingenäht,  wie  es  scheint,  ziemlich  beschädigt —  Regest:  Diöcesan- 
Archiv  von  Schwaben,  Jahrg.  1890  S.  15. 

1)  Wohl  Pföring,  bair.  A.G.  Ingolstadt. 


1939. 

Graf  Gottfried  von  Tübingen  überträgt  dem  Kloster  Stetten  eine  früher  einem  Tübinger  Bürger 

gehörige  Mühle. 

AÜingen  1267.     August  6. 

Universis  presentium  inspectoribus  nos  Gotfridus  comes  de  Tübingen  notitiam  rei 
geste  cum  salute  perenni.  Multis  incora[m]odis  prudenter  occurrimus,  cum  etalis  nostre 
negotia  litterarum  memorie  commendamus,  solet  enim  frequenter  accidere,  quod  ipsos 
testes  de  medio  revell^  interitus  et  arradat  oblivio  que  viderunt.  Noverit  igitur  omnium 
universitas  per  presentes,  quos  nosse  fuerit  opportunum,  quod  nos  contulimus  sororibus 
in  Stetten  *)  molendinum,  quod  lagelinus  comparavit  iusto  titulo  emptionis  aput  quendam 
civem  in  Tübingen  cognomine  Hennugriflfer,  iure  hereditario  et  proprietario  possidendum, 


1267.    August  30.  329 

quemadmodum  idem  Jagelinus  dicti  raolendini  donationem  per  se  dicto  cenobio  preterito") 
rite  factam  nostre  libertatis  manumissione  ratificari  petivit.  De  quo  videlicet  molendino 
duo  quartalia  tritfici  et  siliginis  cedent  singulis  septimanis  cenobio  prenotato.  Huius 
autem  donationis  testes  sunt  hü :  plebanus  de  Beblingen  *),  Reinhardus  miles  de  Heuingen  *) 
dictus  Grösse,  Reinhardus  miles  de  Kalwe*)  dictus  Keero,  Rüdolfifus  dictus  Spachratt, 
Conradus  de  Erdingen*),  Hugo  Carnifex,  Albertus  dictus  Longus,  dictus  Erdinger,  Hugo 
dictus  Rüber,  Bertoldus  Balniator,  B.  dictus  Stolle,  Wem.  dictus  Stückelt  et  alii  fide 
digni.  Ut  autem  hoc  factum  robur  teneat  firmitatis,  presentes  litteras  sigillo  nostro 
signatas  dedimus  cenobio  sepedicto. 

Actum  aput  Altingen  ^),  anno  M.  CG.  LX.  VII.,  in  die  beati  Sixti. 

Nach  einem,  in  Mittheilungen  des  Vereins  für  Gesch.  in  Hohenzollern  Jahrg.  XVI,  1882/3, 
S.  1  ff.  näher  beschriebenen  Copialbuche  des  Klosters  Stetten  vom  J.  1534  p.  59  a. 

a)  Es  steht  pHö. 

1)  Stetten,  hohenzoUer.  O.A.  Hechingen.  —  2)  Böblingen,  CA.Stadt.  —  3)  Höfingen,  O.A.  Leonberg.  — 
4)  Calw,  O.A.Stadt.  —  5)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  denn  an  Ertingen,  O.A.  Riedlingen,  in  dessen  Ortsadel  auch 
der  Name  Conradm  sonst  nicht  vorkommt,  ist  kaum  zu  denken.  —  6)  Altingen,  O.A.  Herrenberg. 


1940. 

Graf  Wolfrad  von  Veringen  der  Aeltere  und  seine  Söhne  Wolfrad  und  Heinrich  sowie  Qraf 
Mangold  von  NeUenhurg  genehmigen  den  Verkauf  genannter  Besitzungen  in  Wüflingen,  welche 
Ritter  Heinrich  von  Gundelfingen  von  ihnen  zu  Lehen  getragen  hatte ,   gegen  andere  ihnen  zu 

Lehen  aufgetragene  Güter  daselbst  an  das  Kloster  Heüigkreuzthal. 

Hettingen  1267.     August  30. 

Omnibus  hanc  paginam  inspecturis  Wolfradus  comes  de  Veringin  *)  senior,  Wolfradus 
et  Hainricus  fratres,  filii  sui,  et  Manigoldus  comes  de  ||  Nellinburg*)  subscriptorum 
noticiam  cum  salute.  Si  ea  que  geruntur  in  tempore  literarum  serie  perhennantur, 
successoribus  aufertur  occasio  ||  litägandi.  Eapropter  tenore  harum  pateat  universis, 
quod  cum  venerabiles  in  Christo  Adilhaidis  abbatissa  et  conventus  monasterii  in  Valle 
Sande  Crvcis  ||  nomine  sui  monasterii  possessiones  sitas  in  Wuluilingin'),  videlicet 
curiam  dictam  Hainriches  dez  Gttin,  curiam  dictam  Burcardis  dez  Klozzilins, 
curiam  Ctnradis  dez  Bl^min  et  curiam  dictam  Hainrichs  des  Giligin,  que 
nobis  proprietatis  titulo  pertinebant,  a  viro  nobili  Hainrico  milile  de  Gvndiluingin  *),  qui 
easdem  a  nobis  iure  feodali,  quod  vulgo  man le hin  dicitur,  tenuerat  illucusque,  acce- 
dente  consensu  Hainrici  et  Swigeri  filiorum  suorum  pro  XX"  VII  marchis  argenti 
legalis,   quas  ipsi  recepisse  et  in  usus  proprios  convertisse  publice  profitentur,   iusto 


VI. 


42 


330  1267.     August  30. 

emptionis  titulo  docta  verborum  sollempnitate  adhibita  conparassent  cum  omnibus  iuri- 
bus  consuetudinibus  et  pertinentiis  universis  eisdem  prediis  intus  et  extra  pertinentibus, 
renuntiantibus  eisdem,  scilicet  Hainrico  et  filiis  suis  predictis,  omni  iuri  actioni  consuetu- 
dini  exceptioni,  def/ensioni  legum  et  canonum  subsidio,  peccunie  non  numerate,  restitucioni 
in  integrum,  nee  non  et  aliis  universis,  per  que  predicta  emptio  tam  legaliter  celebrata 
possit  vel  debeat  a  quoquam  in  posterum  enervari,  iidem  postmodum  ad  manus  nostras 
eadem  feoda,  sicut  iuris  fuerat,  libere  resignarunt,  nobis  predia  sua  dicta  Nördisholz 
Sita  in  Wuluilingin  iuxta  estimationem  proborum  virorum  et  proportionem  condignam 
pro  reconpensatione  feodi  prelibati  iure  pretaxato  et  titulo  contradentes,  nos,  accedente 
consensu  omnium  quorum  intererat,  intuitu  pietatis,  proprietatem  et  possessionem  eorun- 
dem  prediorum  ipsis  et  per  ipsas  suo  monasterio  tradimus  et  donamus  pleno  iure  per- 
petuo  possidenda. 

Actum  apud  Hetingin*)  castro,  anno  domini  M^  CG**.  LXVIL,  IIL  kalendas  Sep- 
tembris,  subnotalis  teslibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet  Berhtoldo  de  Vronhovin*), 
Bvrcardo  de  luging'),  Alberto  advocato  de  Wellinhusin®),  Alberone  et  Hvgone  filiis  suis, 
Manigoldo  de  Hertinstain  *),  Hermanno  iuniore  de  Horinstain  ^%  Arnoldo  de  Wildinvelz ") 
et  Berhtoldo  de  Phluraerin"),  militibus,  Anshelmo  de  lustingin"),  Hvgone  comite  de 
Schera"),  Aeinsilino  de  Wildinstain  **)  et  Rtdolfo  de  Kraigin*®),  de  fratribus  vero  dicti 
monasterii  fratre  Rtdolfo  pistore  aliisque  quam  pluribus  probis  viris,  feliciter  in  domino. 
Amen.  Ut  autem  hec  maneant  perpetuo  firmiora,  presentem  exinde  conceptam ')  sigillis 
nostris  pro  testimonio  et  cautela  duximus  roborandam.  Ego  Hainricus  senior  miles  de 
Gvndiluingin  *)  profiteor  per  presentes,  predicta  omnia  et  singula  esse  vera  et  per  me 
legaliter  esse  facta,  sigillum  meum  huic  instrumento  pro  testimonio  apponendo.  Nos 
Hainricus  et  Swiggerus  fratres,  filii  predicti  H.  militis  de  Gvndiluingin ,  eadem  omnia 
et  singula  profitemur  et  quoniam  prop[r]ia  non  habuimus,  sigillo  patris  nostri**)  usi 
fuimus  in  hoc  facto. 

4  runde,  1  dreieckiges  Siegel :  1)  Graf  Wolfrads  d.  Aelleren  von  Veringen,  c.  60  mm  (IV.  A.  2.)  in  einem 
von  Sternen,  Kleeblättern  und  Lilien  als  sphragistischen  Beizeichen  begleiteten  nahezu  dreieckigen  Schilde  mit 
abgestumpften  Ecken  3  Hirschstangen  mit  je  vier  Enden  quer  linkshin  übereinander,  von  der  Umschrift  noch 
erhalten:  f  SIGIL . . . OLVRATI .  DE .  VE . . . ;  2)  Graf  Wolfrads  d.  Jüngeren  von  Veringen,  S.  213  beschrieben; 
3)  Graf  Heinrichs  von  Veringen,  50  mm  (IIL  B.  2.  a.):  in  geneigtem  Schilde  die  3  Hirschstangen,  die  Gräfin 
(geb.  von  Klingen)  überreicht  dem  Grafen  Heinrich  über  das  linke  Obereck  des  Schildes  hin  einen  Kranz,  welchen 
dieser  mit  gefalteten  Händen  zu  empfangen  sich  anschickt,  Umschrift:  f  SIGILLVM .  GOMITIS  .  HEINRIGI .  DE  . 
VERINGEN;  4)  des  Grafen  von  Nellenburg,  ziemlich  beschädigt,  c.  58  mm  (IV.  B.  2.):  in  einem  dreieckigen 
Schilde  ein  mit  einer  Hirschstange  besteckter  Topfhelm,  auf  der  linken  Seite  und  unten  zusammen  3  Lilien,  von  der 
Umschrift  erhalten :  . .  M ANEGOLDI . . .  BVRGH ;  5)  des  Heinrich  von  Gundelfingen ,  ziemlich  beschädigt ,  c.  40, 
c.  36  mm,  bereits  S.  92  erörtert.  —  Regest :  Mittheil.  d.  Vereins  f.  Gesch.  in  Hohenzollern  III.  1869/70 
S.  67.  —  Abbildungen  des  Siegels  Nro.  1  ebenda  IL  1868  69  Nro.  1,  der  Siegel  2  u.  3  a.  a.  0.  IIL  186970 
Nro.  3  u.  4,  sowie  F.  K.  Fürst  zu  Hohenlohe,  Sphragistische  Aphorismen,  Tafel  XVIII,  Nro.  203.  204. 


1267.     September  9—15.  331 

a)  Hier  ist  Uteram  oder  etwas  ähnliches  zu  ergänzen.  —  b)  Verschrieben  nrostri. 

1)  Vergl.  S.  20  Aom.  t.  —  2)  Nellenburg,  Sitz  der  ehemaligeQ  Landgrafschaft  d.  N.,  bad.  B.A.  Stockach.  — 
3)  Wilflingen,  O.A.  Riedlingen.  —  4)  Vergl.  S.  92  Anm.  1.  —  5)  Hettingen,  hohenzoUer.  O.A.  Gammertingen.  — 
6)  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  7)  Jungingen,  hohenzoUer.  O.A.  Hechingen.  —  8)  Wöllhausen,  O.A.  Nagold.  — 
9)  Vergl.  S.  313  Anm.  6.  —  10)  Hornstein,  hohenzoUer.  O.A.  Sigmaringen.  —  11)  ?  Heutzutage  Lenzenschlössle, 
ein  Burgstall  bei  Thiergarten,  ebenda  (vergl.  Bd.  5  S.  21).  —  12)  Pflummem,  O.A.  Riedlingen.  —  13)  Justingen, 
O.A.  Münsingen.  —  14)  Scheer,  O.A.  Saulgau.  —  15)  WUdenstein,  Gem.  Leibertingen,  bad.  B.A.  Messkirch.  — 
16)  Abgeg.  Burg,  heutzutage  Hohenkrähenhof,  Gem.  Duchtlingen,  bad.  B.A.  Engen. 


1941. 

Der   Edle  Walther  von   Dürrheim  vergabt   einen  ihm   nach  Lehenrecht  zustehenden   Hof  in 
Henstetten  wm  seines  und  seiner  Voreltern  Seelenheils  mllen  an  das  Kloster  Kirchberg. 

1267.  September  9—15. 

Universis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  Waltherus  nobilis  dictus 
de  Dürrehaim^)  ||  salutem,  amiciciam  et  favorem.  Noverint  universi  presentium  in- 
spectores,  quod  nos  Waltherus  ||  nobilis  de  Dürrehaim  curiam  sitara  in  Hönsteten*) 
iure  feodali  ad  nos  legitime  pertinentem  ||  venerabilibus  in  domino  .  .  priorisse  et 
conventui  sororum  monasterii  de  Kylchberg  libere  resignamus,  omni  iure  nostro,  quod 
in  eadem  habuimus ,  ob  remedium  anime  nostre  et  progenitorum  nostrorum  pariter 
resignantes.  Testamur  insuper  litteras  per  presentes,  ut  nuUus  audeat  prefatum  mona- 
sterium  in  iam  dicta  curia  nomine  nostro  aliquatenus  molestare.  In  cuius  rei  testi- 
monium  et  munimen  presentem  cedulam  conscribi  fecimus  sigillis  domini  H.  comitis  de 
Furstenberg  et  civitatis  de  Vilingen*)  fideliter  roboratam. 

Actum  anno  domini  M*.  CG*.  LX**.  VII**.,  infra  octavam  Nativitatis  beate  Marie  virginis. 
Testes  autem  huius  rei  sunt:  .  .  plebanus  ecclesie  in  Dürrehaim,  dominus  C.  scriba, 
Hainricus  scultetus  dictus  Bargeli,  Cünradus  scultetus,  Cünradus  Hamerli,  Hainricus 
Laecheler,  Otto  filius  sculteti,  Fr.,  Walterus  con versus  et  ceteri  quam  plures  cives  de 
Vilingen  fide  digni. 

Nur  noch  das  am  Rande  beschädigte  Bd.  5  S.  61  beschriebene  Siegel  des  Grafen  Heinrich  von  Fürstenberg.  — 
Abdruck:  Schmid,  Monum.  Hohenb.  29.  —  Auszug:  Färstenb.  Urkundenbuch  1,  222. 

1)  Dürrheim,  bad.  B.A.  Villingen.  —  2)  Henstetten,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch,  nahe  bei  Kl.  Kirchberg 
gelegen,  (kaum  Heinstetten,  bad.  B.A.  Messkirch,  welches  allerdings  zu  Dürrheim  eher  passen  würde.)  — 
3)  Villingen,  bad.  B.A.Stadt. 


42 


332  1267.    September  1*6. 


1942. 

Bischof  Eberhard  van  Konstanz  beauftragt  den  Prior  von  Reichenbach  und  den  Meister 
Eberhard  von  Horb,  die  Kapelle  auf  dem  Kniebis  mit  Einverständnis  der  Betheiligten,  inS' 
besondere  des  Pfarr-Bektors  zu  Domstetten  und  des  Grafen  Heinrich  von  Fürstenberg  als 
Patronatsherm,  von  der  Pfarrkirche  in  Domstäten  zu  trennen  und  derselben  einen  bestimmten 

Bezirk  zuzuweisen. 

Gottlieben  1267.     September  16. 

E.,  dei  gratia  Conslantiensis  episcopus,  dilectis  in  Christo  .  .  priori  de  Richem- 
bach*)  et  magistro  Eberhardo  de  Horwe*)  salutem  in  domino.  Pastoralis  officii  sollici- 
tudo,  ad  quam  nos  licet  indignos  divina  vocavit  gratia,  nos  ad  hoc  admonet  et  inducit, 
ut  circa  divini  nominis  cultum  augmentandum  et  quietem  subditorum  procurandam 
vigilem  curam  ac  studiosam  diligentiam  impendamus.  Vestra  sane  discretio  ad  nos 
noverit  pervenisse,  quod  capella  in  montanis  seu  silvis,  que  Kniebts ')  vulgariter  appellan- 
tur,  propter  necessitatem  peregrinorum  et  eadem  montana  transeuntium  maxime  constructa 
ab  ecclesia  parrochiali  ville  Dornsteiten  *) ,  a  qua  predicta  capella  sive  loca  quedam 
eidem  capelle  vicina  per  duas  leucas  et  amplius  distant,  ita  quod  rectoribus  et  famulis 
predicte  capelle  et  aliorum  predictorum  locorum  hominibus  difficile  sit,  immo  sicut  per- 
cepimus  impossibile,  precipue  tempore  hyemali  ecclesiam  prefatam  in  Dornsteiten  statutis 
ad  hoc  diebus  seu  temporibus  visitare ').  Quocirca  nos  volentes  circa  hoc  undique  salu- 
briter  providere  discretioni  vestre  damus  presenlibus  in  mandatis,  quatenus  vocatis  in 
ecclesiam  Dornsteiten  vel  ad  alium  locum  ad  hoc  oportunum  .  .  rectore  ipsius  ecclesie, 
nobili  etiam  ac  illustri  domino  comite  Henrico  de  Vurstemberch  et  aliis,  quorum  interest, 
si  de  ipsorum  assensu  procedit,  auctoritate  ijostra  capellam  prehabitam  et  loca  prescripta 
ab  ipsa  ecclesia  dividatis  et  loca  predicta ,  si  ipsa  minus  utilia  ipsi  ecclesie  parrochiali 
inveneritiSy  cum  colonis,  si  qui  ibidem  habitare  inceperint,  ipsi  capelle  tamquam  matri 
sue  adherere  perpetuo  faciatis,  Ita  tamen  quod  instituendus  in  prefata  capella  rector 
sacerdos  nobis  vel  nostris  successoribus  a  prefato  comite  vel  ipsius  heredibus  presen- 
tetur,  qui  in  prefata  personaliter  capella  non  per  alium  sed  cum  alio  vel  aliis,  quos 
ad  hoc  ydoneos  assumpserit,  valeat  deservire.  Si  vero  aliqui  sint,  quorum  interest, 
qui  ordinationi  huiusmodi  se  opponant,  nobis  circumstancias  negocii  per  vestras  litteras 
rescribatis  ipsis  terminum  in  nostra  presentia  prefigentes  et  locum  in  choro  Constantiensi, 
rationem  quare  id  impediant  ostensuro«. 

Datum  Gotliuben*),  anno  domini  M*.  CG*.  LX*.  VIP.,  XVP.  kalendas  Octobris. 


1267.    September  16.  333 

Nach  der  unten  S.  341   abgedruckten  Vollziehungsurkunde   vom   12.  Novbr.  1267,  in  welche  diese  Ur- 
kunde wörtlich  aufgenommen  ist. 

a)  In  diesem  Satze  ist  die  Konstruktion  nicht  in  Qrdnnng. 

1)  Reichenbach,   O.A.  Freudenstadt.   —  2)  Horb,   O.A.Stadt.  —  3)  Der  Gebirgsrücken  des  Kniehis.  — 
4)  Dornstetten,  O.A.  Freudenstadt.  —  5)  Gottlieben,  schweizer.  Kantons  Thurgau. 


1943. 

Pabst  Clemens  IV.  bestätigt  auf  Bitte  des  Präceptars  und  der  Brüder  des  Heiliggeistspitals  zu 

Wimpfen  das  von  dem  Dekan  von  Speier  und  seinen  Kollegen  in  dem  Streite  des  Spitals  mit 

dem  Kleriker  Bertold  von  Hall,  dessen  Vater  Giso  und  anderen  Angehörigen  der  Wirzburger 

Diöcese  in  Betreff  des  Patronatrechts  der  Kirche  zu  Mein  gefdüte  Erkenntnis. 

Viterbo  1267.     September  16. 

j  Clemens :  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  .  .  preceptori  et  fratribus 
hospitalis  sancti  Spiritus  ||  in  Wimpina,  Warmaciensis  diocesis,  ad  hospitale  nostrum 
sancti  Spiritus  in  Saxia  de  Urbe  spectantis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  ||  Ea, 
que  iudicio  vel  concordia  terminantur,  flrma  debent  et  illibata  persistere  et  ne  in  reci- 
dive  contentionis  scru||pulum  relabantur,  apostolico  convenit  presidio  communiri.  Exhi- 
bita  siquidem  nobis  vestra  petitio  continebat,  quod,  cum  inter  vos  ex  parte  una  et 
Bertoldum  de  Hallis  clericum,  Gisonem  laicum  patrem  eius  et  quosdam  alios  Herbi- 
polensis  diocesis  super  iure  patronatus  ecclesie  de  Vline^  ad  vos  spectante  ex  altera 
coram  dilecto  filio  .  .  decano  Spirensi  suisque  coUegis"  auctoritate  apostolica  questio 
verteretur,  iidem  iudices  cognitis  cause  meritis  et  iuris  ordine  observato  diffinitivam  pro 
vobis  super  eodem  sententiam  promulgarunt  parti  alteri  perpetuum  in  hac  parte  Silen- 
tium imponendo.  Quare  pro  parte  vestra  petebatur  a  nobis,  ut  sententiam  ipsam  aposto- 
lico curaremus  munimine  roborare.  Nos  itaque  vestris  supplicationibus  inclinati  dictam 
sententiam,  sicut  est  iusta  nee  legitima  provocatione  suspensa,  ratam  et  firmam  habentes 
eam  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus. 
NuUi  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  confirmationis  u.  s.  w.  une  Bd.  5  S.  63. 

Datum  Viterbii,  XVI.  kalendas  Octobris,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Nach  dem  Original  im  Kgl.  Bair.  Allg.  Reichsarchive  zu  München.  Italienisches  Pergament.  Im  rechten 
Obereck:  l  v  zweimal  schräg  durchstrichen,  links  unterhalb  des  Textes:  mv  c,  darüber  ein  Strich  mit  Punkt  und 
über  letzterem  ein  der  Abkürzung  für  er  ähnliches  Zeichen,  auf  dem  Einschlage  rechts  aussen :  and  mit  Häckchen 
dahinter,  s.  Hinten  unterhalb  des  Oberrandes  in  der  Mitte  ein  Patriarchenkreuz.  An  roth-  gelben  Seiden fäden 
die  Bleibulle  des  Pabsts. 

1)  Flein,  O.A.  Heilbronn. 


334  1267.     September  17  und  20, 

1944. 

PcAst  Clemens  IV.  bestätigt  dem  Meister  und  den  Brüdern  des  Heilig geistspitdls  zu  Wimpfen  den 

Besitz  des  Patroiiatsreckls  der  Kirche  zu  Mein. 

Viterbo  1267.     September  17. 

j  Clemens  i  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  .  .  magistro  et  fratribus 
hospitalis  sancti  ||  Spiritus  in  Wimpina,  Warraaciensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem.  lustis  petentium  desideriis  dignum  est  ||  nos  facilem  prebere  consensum 
et  Vota,  que  a  rationis  tramite  non  discordant,  eflfectu  prosequente  ||  complere.  Eapropter, 
dilecti  in  domino  filii,  vestris  iustis  postulationibus  grato  concurrentes  assensu  ins  pa- 
tronatus,  quod  in  ecclesia  in  Fline*),  Herbipolensis  diocesis,  de  concessione  Willelmi 
advocati  de  Wimpina  prout  spectabat  ad  ipsum  .  .  episcopi  diocesani  accedente  consensu 
proponitis  vos  adeptos,  sicut  illud  iuste  ac  pacifice  obtinetis  vobis  et  per  vos  hospitali 
vestro  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  comraunimus. 
NuUi  ergo  omnino  hominum  u.  s.  w.,  vne  zuvor. 

Datum  Viterbii,  XV.  kalendas  Octobris,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Nach  dem  Original  im  Allg.  Reichsarchive  zu  München.  Italienisches  Pergament.  Unten  auf  dem  Einschlage 
rechts  verwischt:  a  d  S^  oben  in  der  Ecke  rechts  b  o  zweimal  durchstrichen,  hinten  oben  m  der  Mitte:  ein 
Patriarchenkreuz.    Nur  noch  die  roth -gelben  Seidenfäden  für  die  Bulle  sind   durch  die  Urkunde  geschlungen. 

1)  Siehe  die  vorhergehende  Urkunde. 


1945. 

Abt  Berthold  und  Convent  von  St.  Gallen  beurkunden,  dass  Schenk  Rudolf  von  Tanne  die  von 
König  Konrad  an  ihn  und  seine  Vorfahren  verpfändete  Vogtei  über  die  Stadt  Wangen  wie- 
derum  um  200  Mark  Silber  an  ihre  Kirche  verpfändet  hohe,  geloben  die  Wiedereinlösung 
derselben  nach  Verfiuss  einer  genannten  Frist  wieder  zu  gestatten,  und  Schenk  Rudolf  verzichtet 

auf  diese  Vogtei. 

St.  Gallen  1267.     September  20. 

B.  dei  gratia  abbas  totusque  conventus  monasterii  sancti  Galli  oranibus  presentium 
inspectoribus  salutem  et  noticiam  geste  rei.  Ad  tollendam  inposterum  cuiuslibet  conlractus 
calumpniandi^materiani  utilitas  exegit,  gesta  modernorum  scripturarum  serie  perennari. 
Noverint  ob  hoc  universi,  quod  R.  pincerna  laicus  dictus  de  Tanne  ^)  ius  advocatie  seu 
ipsam  advocatiam  que  vulgariter  dicitur  vogteie  oppidi  de  Wangen*)  cum  perlinentiis 
suis,  quam  ipse  et  sui  progenitores  a  rege  C.  titulo  pignoris    possidebant,  nobis  nomine 


1267.     September  20.  335 

ecclesie  nostre  pro  ducentis  marcis  legalis  argenti  ponderis  Constantiensis  obligavit  titulo 
prenotato,  hiis  adiectis  conditionibus ,  quod  si  idem  solutionem  dicli  pignoris  usque  ad 
festum  sancti  Galli  nunc  instans  et  abinde  ad  duos  annos  nobis  obtulerit,  volens  liberare 
dictam  advocatiam,  sibi  restituere  non  tenebimur  eo,  quod  ipse  promisit  infra  dictum 
tempus,  volens  monasterium  nostrum  utilitatem  ex  hoc  consequi,  qualibet  necessitate 
incumbente  ipsum  pignus  non  redimere,  nisi  casu  contingente  tali,  quod  rex,  qui  tunc 
fuerit  pro  tempore,  ipsum  ad  hoc  faciendum  compulerit.  Elapso  vero  tempore  antedicto 
si  prefatus  R.  vel  heredes  sui  oblata  solutione  ipsam  advocatiam  redimere  voluerit, 
recepta  integraliter  pecunia  nos  seu  successores  nostri  sibi  tenebimur  restituere  lib^re 
et  absolute  possidendam  et  tenendam  prout  prius  tenuit  et  possedit.  Et  ad  hoc  facien- 
dum nos  astrinximus,  promiltentes  una  cum  venerabili  domino  A.  abbate  Augensi  in 
manus  reverendi  patris  domini  E.  episcopi  Constantiensis  nos  premissa  firmiter  observa- 
turos.  Quod  et  nobilis  vir  t'lricus  de  Gutingen'),  Egilolfus  de  Rosenberg*),  R.  de 
Rorschach  *^),  .  .  de  Rosenberg,  Bertholdus  de  Kisilegge®)  et  R.  marscalcus,  ministeriales 
ecclesie  nostre,  prestito  corporaliter  iuramento  promovere  modis  omnibus  promiserunt. 
Renunciavit  etiam  idem  R.  iuri,  quod  sibi  competiit  in  dicta  advocatia,  absolvendo  ipsos 
cives  de  Wangen  et  homines  quoslibet  ad  ipsam  advocatiam  pertinentes  a  quolibet 
genere  iuramenti  sibi  ab  ipsis  facti,  renunciando  nichilominus  exceptioni  non  numerate 
pecunie  eo,  quod  fatetur  presentibus  se  ipsam  recepisse.  Nos  vero  renunciamus  omni 
iuri  et  iuris  auxiUo,  exceptioni,  literis  impetratis  et  impetrandis  nee  non  omnibus  aliis, 
per  que  predictus  contractus  in  alterutrius  partis  preiudicium  posset  irritari,  revocari  vel 
aliquatenus  impediri.  Et  ut  premissa  robur  firmitatis  obtineant,  presentem  cedulam 
conscribi  fecimus  et  sigillis  nostris  nee  non  domini  episcopi  prenotati  et  abbatis  Augensis 
communiri. 

Ego  vero  R.  pincerna  fateor,  premissa  prout  premissa  sunt  per  me  facta  et  me 
consentiente  sie  fore  concepta.  In  cuius  rei  evidentiam  sigillum  meum  presentibus 
apposui  et  sigillum  nobilis  viri  domini  Bertholdi  de  Druhburg^)  apponi  rogavi. 

Actum  et  datum  apud  sanctum  Gallum,  anno  domini  M.  GG.  LXVIL,  XII.  kalendas 
Octobris,  indictione  X.,  pontificatus  domini  Glementis  pape  IV.  anno  III.,  presentibus  nobili- 
bus  viris  Bertholdo  de  Druhburg,  Bertholdo  de  Hohenegge  ®),  Diethelmo  de  Toggenburg  *), 

Rüdolfo  de  Tegginhusen *0»  iten^  Alberto  de  Wolkinberg^O,  C.  de  Sulzberg**)»  •  •  mars- 
calco  de  Wagegge"),  G.  de  Einwil"),  H.  et  Burchardo  fratribus  de  Wartinse**),  Wern- 
hero  Boemo,  Hartmanno  de  Niderndorf^O,  Ruperto  de  Tannen vels  *0  >  Günone  de  Veit- 
bach*®), H.  de  Bilstein")  et  aliis  multis. 

Nach  dem  OrigiDale  im  Staatsarchive  zu  Zürich.  Von  den  5  angehängt  gewesenen  Siegeln  sind  noch  das 
1.  und  2.  bis  zur  Unkenntlichkeit  beschädigt  vorhanden,  das  3.,  4.  u.  5.  abgerissen.  —  Abdruck:  Urkunde n- 
buch  der  Abtei  St.  Gallen  3,  173. 


336  1267.     September  24. 

1)  Altthann,  O.A.  Waldsee.  —  2)  Wangen,  O.A.Stadt.  —  3)  Guttingen,  thurgaoischen  Bez.  Gottlieben.  — 
4)  Rosenberg,  Kantons  Appenzell.  —  5)  Rorschach,  St.  Gallischer  Bezirksort  am  Bodensee.  —  6)  Kisslegg,  O.A. 
Wangen.  —  7)  Alttrauchburg,  bair.  A.G.  Kempten.  —  8)  Hohenegg,  bair.  A.G.  Weiler.  -  9)  Alt-,  Neu-Toggen- 
burg,  Burgruinen,  Kantons  St.  Gallen.  —  10)  Deggenhausen,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  11)  Wolkenberg,  bair. 
A.G.  Kempten.  —  12)  Sulzberg,  heutzutage  Möttelis-Schloss ,  St.  Gallischen  Bez.  Rorschach.  —  13)  Wagegg, 
bair.  B.A.  Kempten.  —  14)  Andwil,  thurgauischeu  Bez.  Weinfelden.  —  15)  Wartensee,  heutzutage  Schloss  im 
St  Gallischen  Bez.  Rheinthal.  —  16)  Niederdorf,  St.  Gallischen  Bez.  Gossau.  —  17)  Tannenfels,  abgeg.  Burg  bei 
Heimenkirch,  bair.  A.G.  Weiler.  —  18)  Feldbach,  thurgauischeu  Bez.  Steckborn.  —  19)  ?  Bildstein  bei  Bregenz. 


1946. 

Qraf  Hartmann  der  ältere  von  Grieningen  genehmigt  nachträglich  die  theils  van  ihm  theüs 
van  seinen  Leuten  und  Lehensmännem  zu  verschiedenen  2!eiten  ausgegangenen  Veräusserungen 
in  Enslingen,  Immenrode,   Andelfingen,    Waldhausen,  des  Vogtredites  in  Wilflingen  u.  s.  w. 

an  das  Kloster  Heiligkreuzthal. 

Heüigkreuzthal  1267.     September  24. 

Universis  hanc  paginam  inspecturis  Har[t]maiinus  senior  comes  de  Gr^ingin^)  rei 
geste  noticiara  cum  salute.  Si  res  geste  Uterarum  ||  memorie  conmendantur  ^  posteris 
aufertur  occasio  litigandi.  Cum  igitur  reverende  in  Christo  abbatissa  et  conventus  in 
Valle  Sancte  Crvcis,  quas  inluitu  reli||gionis  et  honesta! is  ipsarum  amplectimur  toto 
corde,  nomine  sui  monasterii  diversis  locis  et  temporibus  possessiones  subnotatas  hinc- 
inde  sitas  cum  ||  omnibus  iuribus  consuetudinibus  appenditiis  et  pertinentiis  universis, 
videlicet  curiam  sitam  in  Ensilingin *)  dictam  Stollinhouin  anno  domini * M"*.  CC**.  L 
et  iuwgerum  unum  vinee  situm  in  Ymminröd*)  et  quosdam  agros  et  frutectum  dicta 
Nenggersbuhil  et  curiam  in  Andiluingin  V  sitam  dictam  dez  Langin  höf  et  prediolum 
situm  in  Andiluingin  dictum  HaginisgAt  et  frAtectum  situm  pro  foribus  claustri 
dictum  Walters  von  Phlumerin*)  et  prata  duo  contigua  rivo,  qui  dicitur  Söppe*), 
et  frutectum  dictum  dezZwizirers  et  pratum  dictum  Ludiwigiswise  cum  quibus- 
dam  agris  alibi  sitis  et  prediolum  in  Walthusin  ^)  et  ins  advocatie  in  Wuluilingin^,  quo 
a  nobis  dicti  de  Rosinöwe^)  fuerant  infeodati,  et  quedam  prata,  que  ipsis  vendiderant 
Hainricus  de  Bvwunburc  *°),  et  alia  prata  contigua  rivo,  qui  dicitur  Söppe,  que  possessiones 
omnes  et  singuie  nobis  proprietatis  titulo  inmediate  vel  mediantibus  nostris  hominibus 
pertinebant,  et  decimam  in  Andiluingin  de  curia  militum,  qui  dicun[tur]  Stollin,  et  alias 
decimas  hincinde  sitas,  a  quibus  Berhtoldus  et  filii  sui  dicti  de  Tentingin ")  et  Ctnradus 
de  Schazberc")  a  nobis  fuerant  infeodati,  cum  quibusdam  agris  et  aliis  hincinde  sparsis, 
de  quibus  omnibus  et  singulis  diversi,  qui  predicta  eidem  conventui  vendiderant  et  aliqua 


1267.    September  24.  337 

donaverant  intuitu  pietatis,  a  nobis  ftierant  infeodati  vel  nobis  proprietatis  nomine  per- 
tinebant,  accedente  consensu  uxoris  nostre  et  omnium  liberorum  nee  non  reverendi 
patris  et  domini  nostri  Constantiensis  episcopi  et  omnium  quorum  intererat,  iusto  emptio- 
nis  titulo  legaliter  conparassent  et  hucusque  sine  contradictione  cuiuslibet  possedissent 
[li]bere  •)  et  quiete,  nos  cupientes  quieti  et  utilitati  dicti  monasterii  prospicere  in  futurum, 
predictarum  possessionum  et  decimarum  omnium  venditiones.  e[mptio]nes ')  donationes 
et  traditiones,  quas  per  nos  et  nostros  homines  seu  etiam  per  illos,  cjui  a  nobis  fuerant 
infeodati,  factas  canonice  publice  legaliter  et  expresse  presentibus  profitemur,  innovantes 
et  sup[p]lentes  plenissime  quidquid  in  predictis  per  nos  et  nostros  seu  etiam  infeodatos 
a  nobis  factum  fuerat^)  minus  iuste,  renuntiantes  ad  hec  una  cum  uxore  nostra  et 
liberis  universis  nee  non  aliis  omnibus,  quorum  intererat,  omnibus  iuribus  actionibus 
consuetudinibus  exceptionibus  def/ensionibus  legum  et  iuris  subsidio,  quibuscumque 
literis  inpetratis  vel  inpetrandis,  peccunie  non  numerate,  actioni  restitutionis  in  integrum 
et  omnibus  aliis,  per  que  sepedicte  venditiones  emptiones  donationes  et  traditiones  possent 
a  quoquam  hominum  in  posterum  enervari  vel  calumpniari  seu  in  irritum  revocari  casu 
quolibet  contingente. 

Acta  sunt  apud  Vallem  Sancte  Crvcis,  anno  domini  M*.  GG\  LXVIP.;  VHP.  kalendas 
Octobris.  Ut  autem  hec  maneant  perpetuo  inconvulsa,  presens  instrumentum  sigillo 
nostro  munitum  conscribi  fecimus  exinde  pro  testimonio  et  cautela.  Nos  Hediwigis 
comitissa,  Hartmanni  senioris  de  Groningen  [uxor]')  et  nos  Hartmannus,  Gtnradus, 
Lvdiwicus  et  Eberhardus  filii  comitis  memorati,  predicta  omnia  et  singula  esse  vera 
presentibus  profitemur,  et  quia  sigilla  propria  tunc  temporis  non  habuimus,  sigillo  patris 
nostri  in  hoc  facto  pro  testimonio  usi  sumus. 

Datum  loco  et  tempore  supradicto. 

Das  bereits  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  152.  203,  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

a)  Diese  Worte  sind  durch  ein  Loch  in  der  Urkunde  beschädigt.  —  b)  Im  Original  verschrieben :  fuerant,  —  c)  Hier 
bUeb  das  Wort  uxor  aus  Versehen  weg. 

1)  Vergl.  S.  122  Anm.  1.  —  2)  Langen-Enslingeu,  hohenzoUer.  O.A.  Sigmaringen.  —  3)  Vergl.  S.  177  Anm.  2.  — 
4)  Desgl.  S.  177  Anm.  1.  —  5)  Pflummern,  O.A.  Riedlingen.  —  6)  Der  Soppenbach,  auch  Saupach  genannt,  im 
O.A.  Riedlingen  entspringend,  fliesst  durch  Kloster  Heiligkreuzthal,  vereinigt  sich  bei  Andelfingen  mit  dem  Holz- 
bach und  gleich  darauf  mit  der  Biber.  —  7)  Waldhausen,  O.A.  Riedlingen.  —  8)  Vergl.  S.  331  Anm.  3.  — 
9)  Vergl.  S.  70  Anm.  1.  —  10—12)  Baumburg,  abgeg.  Burg  bei  Hundersingen ,  Dentingen  und  Schatzberg, 
abgeg.  Burg  bei  Egelfingen,  O.A.  Riedlingen. 


VI. 


43 


338  1267.     September  30  und  Oktober  23. 

1947. 

Konrad  von  Schweinherg  übergibt  mit  Bewilligung  seiner  GetnaJilin  und  Söhne  den  Frauen  in 
Neunkirchen  seine  in  Hohebach  und  Assamstadt  hinter  der  Kirche  gelegenen  Güter  sowie  einen 

Eigenmann  an  ersterem  Orte  zu  immerwährendem  Besitze, 

1267.     September  30. 

Noverint  universi  ac  singuli  presentis  pagine  inspectores,  quod  Cunradus  de  || 
Sweineburc*)  uxor  eius  et  pueri  sui  de  conmuni  consensu  et  bona  volunta||te  contulerunt 
dorainabus  de  Nwkirchen*),  Herbipolensis  diocesis,  bona  sua  siia  in  ||  Hobach 0  et 
virura  nomine  Cunradum  ibidem,  item  bona  sua  in  Asmistat*)  retro  ecclesiam  sita,  que 
Albertus  inhabitat,  perpetuo  possidenda.  Super  cuius  donationis  memoria  et  robore  in- 
posterum  duraturo  sigillum  domini  comitis  Oltonis  de  Eberstein  presentibus  est  appensum. 
Cuius  rei  testes  sunt:  Kethelo  de  Bretzenkein *),  Hermannus  de  Sweineburc,  Albertus  de 
Aschusen  *),  Wolprandus  et  frater  suus  de  Asmistat,  advocatus  de  Aschusen,  et  Hermannus 
de  Hobach. 

Acta  sunt  autem  hec  anno  domini  M*.  CG*.  LX°.  VIP.,  pridie  kalendas  Octobris. 

An  roth  und  gelben  seidenen  Fäden  das  öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  K8,  beschriebene  Siegel  des  Grafen  Otto 
von  Eberstein.  Ein  Duplikat  hat  folgende  Abweichungen :  Conradus  de  —  con  tulerunt  —  in  Nvwenkirchen  — 
dyocesis  —  Hobach  et  —  Conradum  —  dictis  dico  dominabus  libere  et  pacißce  possidenda  —  Ketelo  —  Aschvsen.  — 
An  roth  und  grünen  seidenen  Fäden  2  Siegel:  1)  das  genannte  ebersteinische ,  sehr  beschädigt;  2)  des  Dekans 
Albert  von  Neunkirchen,  spitzoval,  37,26  mm  (III.  A.  2.  c):  über  einem  Bogen  die  Mutter  Gottes  mit  dem 
Christuskinde  auf  dem  Arme,  darunter  der  knieende  Dekan  die  Hände  zum  Gebet  erhoben,  Umschrift :  f  St^t7/um  . 
ALBERTI .  DE .  GAN  .  IN  .  NVWENKIRCHEN  (das  ER,  AN  und  erste  EN  verbunden). 

1)  Schweinberg,  bad.  B.A.  Walldürn.  —  2)  Neunkirchen,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Hohebach,  O.A. 
Künzelsau.  —  4)  Assamstadt,  bad.  B.A.  Tauberbischofsheim.  —  5)  Bretzingen,  bad.  B.A.  Wertheim.  —  6)  Asch- 
hausen, O.A.  Künzelsau. 


1948. 

Abt  Hermann  von   Weingarten   erhält  durch  gerichtlichen  Spruch   alle  vom  Kloster  zu  Mann- 

.   lehen  gemachten  Giiter  zugesprochen. 

Meran  1267.     Oktober  23. 

Anno  domini  M*.  CG.  LXVII.  die  dominico  nono  ||  exeunte  Octobre  in  foro  Meranun^) 
ante  domum  ||  gladiatoris  reverendus  in  Christo  dominus  H.  dei  gratia  abbas  ||  de 
Winegarte  in  presentia  subscriptorum  testiura  optinuit  per  publicam  sententiam  omnia 
bona,  que  ex  bonis  monasterii  sui  sunt  facta,  que  dicuntur  manlehen.  Huius  facti 
testes  sunt:   dominus  H.   Supan,   dominus  Hartman  Tarant  senior   de   Scrouenstain *), 


1267.    November.  339 

Willehalm  de  Tablat'),  C.  Nonarigeben ,   villicus  Asperian  de  Maise*),  Vite  frater  suus, 
Tomas  de  Maise,  dominus  H.  plebanus  in  Vltun')*). 

Formlose  gleichzeitige  Notiz  auf  Pergament. 

An  dieses  Dokument  ist  ein  anderes,  von  anderer  Hand,  aber  gleichzeitig  geschriebenes  angeheftet: 

Hec  bona  obligavit  Cuno  de  Las*)  de  curia  predicta,  scilicet  molendinatori  agros 
pro  XVI  libris  Veronen||sium  et  VIII  solidis,  Egenoni  pro  XI  libris  Veronensium,  C.  de 
Arete^)  pro  VII  libris  Veronensium,  C.  et  Gunoni  de  ..•*")  ||  nel  pratum  pro  X  libris 
Veronensium,  C.  de  Brügge®)  pratum  pro  IUI  libris  Veronensium,  Johanni  de  Graue *) 
duo  [p]rat[a]  ||  pro  IUI  libris  Veronensium. 

Ein  weiteres  selbstständiges  Stück  von  einer  dritten  gleichzeitigen  Hand  enthält  folgendes: 

Hec  bona  dominus  Mölih  obligavit  de  ||  curia  super  Tisins**^),  videlicet  Waltman  || 
Litgebe  I  agrum.  Item  Gradär  agros  ||  et'}  edificavit  domum  desuper.  Item  Dürchelar 
I  agrum.  Item  Brudonie  unum  agrum  qui  dicilur  Lit  dedit  pro  alio  agro  iuxta  domum 
suam.  Item  Gebehart  de  Schartes")  habet  cetera  iugera  et  agros  ipsius  curie  pro 
pignore  cum  curtili.  Item  Swigerus  III  iugera  colit  et  redditus  tribuit  Gebehart  de 
Schartes  et  seit,  quod  Waltman  habet  agrum  in  pignore. 

Nach  den  gef.  mitgetheilten  Originalen  im  Besitze  des  Herrn  Kaufmanns  Alfons  Paoli  in  Lana.  Regest 
des  1.  Stückes:  Archivberichte  aus  Tirol  von  E.  von  Ottenthai  und  0.  Redlich,  Bd.  1  Wien  1888  S.  273. 

a)  Die  Fortsetzung  ist  nicht  mehr  leserlich,  da  das  Pergament  unter  Beschädigung  der  Worte  abgeschnitten  ist.  — 
b)  Hier  sind  einige  Buchstaben  verwischt.  —  c)  Davor  stand  item,  ist  aber  durchstrichen. 

1)  Meran,  tirol.  L.G.Sitz.  <—  2)  Schrofenstein,  Gem.  Stanz,  tirol.  L.G.  Landeck.  —  3  u.  4)  Tabland,  Gem. 
Partschins  und  Ober-,  Unter-Mais,  tirol.  L.G.  Meran.  —  5)  Ultenthal  in  Tirol.  —  6)  Leis  in  Mitterlana,  tirol.  L.G. 
Lana.  —  7)  ünermittelt.  —  8)  Brugghof,  tirol.  L.G.  Lana.  —  9)?  Graf,  Gem.  Griens,  tirol.  L.G.  Landeck.  — 
10)  Tisens,  tirol.  L.G.  Lana.  —  ll)?Schartlbad,  Gem.  Olang,  tirol.  L.G.  Welzberg. 


1949. 

Ch*af  Otto   von  Eberstein  bewilligt,   dass   der  VizepUban  Konrad  in  Gemsbach   seine  sämmt- 

liehen   Weinberge  im  Murgthale  an  das  Kloster  Herrenalb  überlasse. 

1267.     November. 

Otto,  dei  gratia  comes  de  Eberstein,  constare  volumus  universis,  quod  dominus 
Cvnradus  viceplebanus  in  Genrespach^)  cum  ||  nostro  consensu  quicquid  habuit  vine- 
arum  in  valle  nostra,  que  dicitur  Mvrgen tal*),  contulit  monasterio  monachorum  in 
Alba  II  in  manus  domini  venerabilis  Gvnradi,  abbatis  ibidem,  liberaliter  resignando.  Que 
donatio,  quatinus  rata  firmaque  permaneat  ||,  ipsas  vineas  libertati  donamus  ipsamque 
donationem  sive  libertatem  predictam  sigilli  nostri  testimonio  roboramus. 

43» 


340  1267.     November  12. 

Actum  anno  domini  M*.  CG"*.  LXVI1^ ,  mense  Novembri.  Testes :  predictus  abbas 
de  Alba,  frater  Gvnradus  cellerarius,  frater  Hartmtdus  custos,  dominus  Heinricus  vice- 
plebanus  de  Rotenvels '),  Bertoldus  advocalus,  Otto  aput  molendinum,  Heinricus  Schindeler 
et  alii  quam  plures. 

Nach  dem  Original  im  6.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  An  weissen  leinenen  Litzen  das  bekannte  Siegel  des 
Ausstellers.  —  Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  366. 

1  u.  2)  Gemsbach  im  Murgthal.  —  3)  Rothenfels,  bad.  B.A.  Rastatt. 


1950. 

Albert  von  Hohenlohe  vertauscht  elf  Jauchert  Weinberge  in  Laudenbach  an  den  Komthur  und 
die  Brüdei'  des  Deutschen  Hauses  in  Mergentheim  gegen  ebensoviele  in  Gozbolzdorf. 

1267.     November  12. 

Nos  Albertus  de  Hoenloich  universis  presentium  inspectoribus  salutem  cum  noticia 
subscriptorum.  Tenore  pre||sentium  recognoscimus  et  publice  protestamur,  quod  nos 
cum  fratre  .  .  commendatore  et  fratribus  domus  Teulhonice  in  Mergentheim  ||  concam- 
bium  sive  commutationem  fecimus  pro  vineis  ipsorum,  undecim  scilicet  iugeribus,  apud 

Gozbolzdorpf^),  ipsis  in  restaurum  ||  earundem  vinearum  coadunata  manu*) 

uxoris  nostre  et  filiis  nostris  Gotfrido  et  Friderico  ratum  habentibus  et  consencientibus 
vineas  noslras,  undecim  videlicet  iugera,  apud  Lutenbach ')  presenlibus  conferentes  proprie- 
tatis  titulo  eternaliter  possidendas,  promittentes  et  presentibus  litteris  nos  obliganles,  ut 
quicquid  dictis  fratribus  in  vineis  iam  dictis  per  inpetitionem  alicuius  ex  parte  nostra 
deperierit,  quod  ipsis  secundum  consuetudinem  generalem  veram  warandiam  faciemus. 
In  cuius  rei  testimonium  presentem  litteram  eis  contulimus  sigilli  nostri  munimine 
roboratam.  Testes  huius  sunt:  Heinricus  de  Hoenloich,  Bertoldus  de  Einheim^),  Crafto 
frater  suus,  Gonradas  Regularius  scholtetus  in  Gaulisheim  *),  frater  Eberhardus  in  Mergent- 
heim et  frater  Hermannus  de  Rode*),  commendatores  ordinis  hospitalis  sancti  Johannis, 
frater  Vrowinus  sacerdos   et  frater  Künekinus   domus   Teuthonice   et  alii  quam  plures. 

Datum  anno  domini  M^  CC^  LXVIL,  in  crastino  Martini  episcopi. 

Das  Bd.  5  S.  233  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  der  Rand  ganz  abgebrochen. 

a)  Hier  ist  eine  Lücke  im  Texte. 

1)  Abgeg.  Ort  auf  der  Markung  von  Sonderhofen,  bair.  A.G.  Aub.  —  2)  Laudenbach,  O.A.  Mergentheim.  — 
3)  Enheim,  bair.  A.G.  Marktbreit.  —  4)  Eher  Gulchsheim,  bair.  A.G.  Uffenheim,  als  Gelchsheim,  bair.  A.G.  Aub.  — 
5)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  welches  Roth? 


1267.  November  12.  341 

1951. 

Der  Prior  von  Reichenbach  und  Meister  Eberhard  von  Horb,  Kanoniker  der  Kirche  des  heil. 
Johannes  in  Constanz,  vollziehen  den  Auftrag  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  die  Kapelle 
auf  dem  Kniebis  von  der  Pfarrkirche  in  Dornstetten   zu  trennen,   und  weisen  derselben  ihren 

bestimmten  Bezirk  an. 

Dornstetten  1267.     November  12. 

Universis  Christi  fidelibus  presentis  pagine  inspectoribus  .  .  prior  de  Richembach 
et  magister  Eberhardus  de  Horwe,  canonicus  ecclesie  sancti  Johannis  Constanciensis, 
salutem  ||  in  omnium  salvatore.  Litteras  venerabilis  in  Christo  patris  ac  domini  nostri 
.  .  Constanciensis  episcopi  inter  alia  recepimus  in  hunc  modum.  Es  folgt  der  Text 
der  Urkunde  Bischof  Eberhards  von  Cmistanz  dd.  16.  Septbr.  1267  (S.  332)  und  heisst  es  dann 
weiter:  Cum  itaque  in  exequendis  superiorum  mandatis  salutaribus  tanto  se  subditorum 
devotio  propensiorem  debeat  exhibere,  quanto  se  per  hoc  divine  pietatis  sperat  remedia 
maiora  percepturam,  nos,  prenominatis  personis  et  aliis  omnibus,  quorum  intererat  et 
Interesse  videbatur,  ad  nostram  presentiam  evocatis  et  prescripti  mandati  forma  cum 
diligentia  debita  observata  de  consensu  ipsorum  super  hoc  requisito  ac  expresse  habito 
ex  causis  premissis  tamquam  veris  et  legitimis  ita  circa  premissa  ordinavimus  et  presen- 
tibus  ordinamus  et  decernimus  perpetuo  observandum,  ul  capella  prefata  cum  locis  a 
decursu  ripe  que  Vorchbach*)  nominatur  usque  ad  limites,  qui  prefatam  parrochiam 
Dornsteiten  a  limitibus  dyocesis  Argentinensis  distinguunt,  excepta  curia  Dabechenhalde  *) 
dicta  cum  ipsius  hominibus  seu  attinentiis  ab  ipsa  ecclesia  Dornsteitin  perpetuo  sit  divisa 
et  quod  homines,  si  qui  predicta  loca  inhabitare  ceperint,  integre  decimas  tam  personales 
quam  prediales  exceptis  decimis  argentifodinarum  et  aliorum  quorumlibet  metallorum, 
si  forte  in  predictis  locis  emerserint,  que  pro  parte  dimidia  ecclesie  Dornsteitin  cedent, 
capelle  ipsi  seu  ecclesie  Knieboz  persolvant  et  in  aliis  eciam  omnibus  iuribus  parrochiali- 
bus  tam  homines  quam  loca  ipsa  sepedicte  capelle  seu  ecclesie  Knieböz  utpote  vere  sue 
matri  et  parrochiali  ecclesie  sive  rectoribus  eins,  quos  dictus  dominus  comes  vel  heredes 
ipsius  in  sacerdotali  officio  constitutos  presentare  debebunt,  canonice  institutis  perpetuo 
adhereant,  obediant  et  Intendant.  Et  in  horum  omnium  firmum  robur  et  indubitatum 
testimonium  presentes  litteras  sigillorum  nostrorum  nee  non  .  .  dechani  locorum  ipsorum 
munimine  fecimus  roborari. 

Actum  Dornsteiten,  anno  domini  M*.  CC.  LX^.  VIP.,  pridie  idus  Novembris. 

An  weiss  braunen,  das  3.  auch  grünen  Litzen  3  spitzovale  Siegel:  1)  des  Dekans  Theoderich  von  Gresbach  3), 
43,23  mm  (IV.  A.  1.):  eine  zackige  Krone,  darauf  ein  nicht  deutlich  zu  erkennender,  länglicher,  oben  breiterer 
Gegenstand  (?Scepter,   Pilgerstab,  Partisane)  gesteckt,  rechts  und  links  von  demselben  je  ein  Sstrahliger  Stern, 


342  1267.    November  16. 

unter  der  Krone  3  Nägel ,  Umschria :  Sigillum .  THEODORICI .  D<;Ka;il .  In .  CRESBacA ;  2)  nur  noch  der  untere 
Theil  eines  Geistlichen,  welcher  mit  beiden  Händen  ein  Buch  vor  die  Brust  hält;  3)  des  Meislers  Eberhard  von 
Horb  (ein  anderes  Siegel  als  das  S.  311  beschriebene),  46,30  mm  (IV.  A.  1.):  ziemlich  abgerieben,  wie  es  scheint, 
getheilt:  unten  vielleicht  ein  Querbalken,  oben  deutlicher  das  Lamm  mit  der  Kreuzesfahne,  Umschrift:  S. EBER- 
HARD!.  GAN  .  EGCLE  .  SGI .  lOHannlS ...  NST,  -  Auszug:  Fürstenb.  Urkundenbuch  1,  223. 

1)  Der  auf  dem  Kniebis  entspringende  Forbach,  Nebenbach  der  Murg.  —  2)  Abgeg.  Hof,  ohne  Zweifel  in 
der  Gegend  von  Baiersbronn,  O.A.  Freudenstadt  (vergl.  O.A.Beschr.  Freudenstadt  S.  190).  —  3)  Gresbach,  O.A. 
Freudenstadt.  —  Die  anderen  Orte  sind  schon  S.  333  erklärt. 


1952. 

Ulrich  von  Braunsberg  beurkundet,  dass  er  mit  seinen  Söhnen  Ulrich  und  Berthold  gegenüber 
dem  Abt  Hermann  von  Weingarten  auf  den  oberen  Hof  Sprinegg  verzichtet  und  dass  der  Abt 
mit   ihnen   Verabredungen  hinsichtlich   der  Benützung   der  Höfe  Mittelhof  und  Burast  durch 

sie  getroffen  habe. 

Auf  den  Wiesen  bei  St.  Lorenz  zu  Lana    1267.     November  16. 

Universis  presentem  paginarn  inspecturis  ^1.  de  Brunspec*)*)  noticiam  rei  gesle. 
No||tum  facio  igitur  tarn  presentibus  quam  futuris  et  presentibus  profiteor,  quod  ego 
una  cum  filiis  ||  meis  Vlrico  et  Bertoldo  anno  domini  M*.  CG*".  LXVII.  feria  quarta  post 
Martini  ||  in  pratis  apud  sanctum  Laurentium  Leunon*)  reverendo  in  Christo  domino 
meo  Her.  dei  gratia  abbati  in  Winegarten  nomine  sui  monasterii  cui'iam  superiorem 
Sprinegge '),  quam  longo  tempore  possedi,  iuste  et  rationabiliter  resignavi,  et  ego  et  filii 
mei  predicti  pro  nobis  et  heredibus  nostris  omni  [actjioni,  si  qua  nobis  competiit  in 
predicta  curia  vel  competere  videbatur,  in  manus  v[enerabilis]  abbatis  totaliter  et  sine 
contradictione  qualibet  renunciavimus.  Insuper  idem  dominus  [abbas]  nobiscum  statuit 
et  ordinavit,  ut  amplius  nuUam  fruticem  in**)  curia  Mi[terhof*). .]  Bührast*)  et  in  inferiori 
curia  que  etiam  dicitur  B&rast  ullomodo  extirpemus  nee  [novalia]  aliqua  ibidem  faciamus, 
sed  ipsas  duas  curias  Miterhof  inferiorem  sicut .  .  hoc  est  anno  predicta  et  die  predicta 
extirpare  teneamur  in  pace  pro  censu  .  .  .  pis*)  de  iure  monasterio  predicto  singulis 
annis  tribuere  tenemur.  Huius  facti  testes  sunt  dominus  AI.  capellanus  ipsius  domini 
abbatis,  Salomon  notarius,  F.  de  Altorf*),  F.  Hellar,  f\.  iuvenis  de  Uille^),  Ber.  frater 
suus,  '^l.  de  Lindon®),  Houar,  F.  Crumpain,  F.  Hellar^)  et  alii  quam  plures.  Et  in 
huius  rei  certitudinem  presentem  literam  sigillo  meo  proprio  roboravi.  Nos  ^1.  et  Ber. 
fratres  de  Brunsperc  predicto  sigillo  usi  sumus  in  hac  parte. 

Datum  et  actum  loco  predicto  anno  prenominato  et  die  predicta. 


1267.     November  17.  343 

Nach  dem  Original  im  Besitze  des  Herrn  Kaufmanns  A.  Paoli  in  Oberlana.  In  demselben  befindet  sich 
durch  mehrere  Zeilen  hindurch  ein  Loch,  in  Folge  dessen  bei  ihnen  je  etwa  ein  bis  zwei  Worte  ausgefallen 
sind;  soweit  die  Ergänzung  sicher  oder  wahrscheinlich  war,  ist  sie  im  Text  durch  eingeklammerte  Worte 
geschehen.    Auf  dem  Rücken  der  Urkunde  steht  von  ziemlich  gleichzeitiger  Hand:  Litera  pro  superiori  curia  .  . 

o 

Sprinegge  et  pro  curia  in  Biirast,  quas  dominus  Vlricus  de  Brunsperc  contulit  Wingart,  sowie  von  einer  Hand 
des  16.  Jahrhunderts:  Nobiles  de  Brunsberg  dant  curiam  Sprinegg  monasterio  et  in  feodum  accipiunt  pro  censu 
den  Mitelhof  et  inferiorem  curiam  que  utraque  dicitur  Buhrast,  ita  tarnen  ut  non  faciant  ibi  novalia  vel  fruticem 
secent.  Beschädigtes  Siegel  des  Ausstellers,  dreieckig,  an  den  Ecken  abgestossen  c.  42,  c.  35  mm  (IV.  A.  1.): 
ein  schwebender  Achlberg,  von  der  Umschrift  erhalten :  . .  LRICI . .  E .  PR  VNS  ....  —  Regest :  Archivberichte 
aus  Tirol  von  E.  von  Ottenthai  und  0.  Redlich  Bd.  1,  Wien  1888  S.  273  (mit  dem  irrigen  Datum  1277  Novbr.  17). 

a)  Verschpieben  für  Brunsperc,  —  b)  Dahinter  stand  noch  ein  Wort :  ipsa,  es  ist  aber  ausgestrichen.  —  c)  Darüber 
ein  Abkürzungsstrich.  —  d)  Dieser  Zeuge  ist  schon  einmal  genannt ,  das  zweite  Mal  ist  unter  dem  H  und  zweiten  1  ein 
Punkt;  ob  dadurch  eine  Tilgung  angedeutet  werden  sollte? 

1)  Braunsberg,  halbverfallenes  Schloss,  tirol.  Gem.  Lana.  —  2)  Lana,  tirol.  L.G.Sitz.  —  3)  Ein  wie  es 
scheint  schon  längst  abgeg.  Hof.  —  4)  Mittelhof,  Hof  von  Pawigl,  Gem.  Lana.  —  5)  Wohl  abgegangener  oder 
anders  benannter  Hof.  —  6)  Altdorf,  htztge.  Weingarten,  O.A.  Ravensburg.  —  7)  Die  sog.  Vill  zu  Oberlana.  — 
8)  Linderhof.  Gem.  Ulten,  L.G.  Lana. 


1953. 

Aehtissin  Adelheid  von  Buchau  genehmigt  mit  Einwilligung  ihres  Convents  den  von  Berthold 
von  Fronhof en  und  seinen  Söhnen  Ulrich  und  Berthold  geschehenen  Verkauf  ihrer  zur  Hälfte 
vom  Kloster   Buchau  zu  Lehen  gehenden  Besitzungen  in  dem  Gereut  an  das  Kloster  Baind 

gegen  Auftragung  eines  Hofes  in  Einöd  an  ihr  Kloster  zu  Lehen. 

Baind  1267.     November  17. 

In  nomine  domini.  Amen.  Litigandi  materia  subprimitur  et  future  questionis  || 
dolus  totaliter  conculcatur,  cum  negotia  fragilitatis  humwane  scripturarum  testimo||nio 
conservantur.  Nos  igitur  Adelhaidis,  humilis  abb[at]issa  Büchaugensis  monasterii,  singulis 
et  universis  exponimus  et  futurorum  noticie  declaramus  protestantes  publice  per  pre- 
sentes,  quod  veniens  ad  nostram  et  conventus  nostri  presentiam  dominus  Bertoldus  de 
Fronhouen^)  una  cum  Vlrico  et  Bertoldo  filiis  suis  instantissime  supplicarunt,  ut  de 
nostra  permissione  consensu  foret  et  licentia  special!,  quod  monasterio  et  conventui  de 
Biwende  possessiones  dictas  in  dem  Gerute*),  quarum  medietatem  nomine  proprietatis 
a  suis  progenitoribus ,  reliquam  vero  medietatem  ratione  feodi  a  nostro  possederunt 
monasterio,  vendere  iusto  venditionis  titulo  iam  valerent,  curiam  in  Aynode"),  in  qua 
proprie  suis  parentibus  rationabiliter  successeran  t ,  nostro  conferentes  monasterio  in 
recompenso  medietatis  prescriptarum  possessionum  in  dem  Gerute,  quas  in  feodo 
primitus  a  Büchaugensi  monasterio  possederunt,   dictam  curiam   in   Aynode   de  manu 


344  1267.     Dezember  3. 

nostra  recipientes  in  feoduna  subsequenter ,  nosque  consilio  conventus  nostri  accedente 
una  cum  prelibatis  domino  Ber.  et  filiis  suis  monasterio  de  Biwende  prescriptas  posses* 
siones  in  dem  Gerute  libera  donatione  contulimus  perpetuo  possidendas.  Nichilominus 
vero  memorati  dominus  Ber.  de  Fronhouen  et  filii  sui  ad  refusionem  dampnorum  et  ad 
interesse  se  obligarunt,  si  quam  racionabilem  evictionem  in  possessionibus  prenotatis 
monasterium  in  Biwende  passum  fuerit  a  quocumque,  una  cum  eisdem  presenti  renunti- 
antes  instrumento  omni  repeticioni ,  omni  consilio  et  auxilio  iuris  ecclesiastici  et  civilis, 
omni  beneficio  legum  et  canonum,  omni  pacto,  omni  privilegio,  literis  inpetratis  et  in- 
petrandis,  omni  exceptioni  tam  in  genere  quam  in  specie  et  exceptionibus  non  numerate 
peccunie,  et  si  monasterium  nostrum  se  in  posterum  diceret  esse  lesum,  nee  non  omnibus 
aliis,  per  que  contractus  dicte  venditionis  irritari,  revocari  posset  aut  aliquomodo  inpediri. 
Huius  emptionis,  que  per  viginti  sex  marcas  argenti  facta  exstitit,  testes  sunt:  Albertus 
sacerdos  et  cappellanus  monasterii  de  Biwende,  Dietricus  de  Nivueron*),  Wern.  de  Reit- 
husen*^)  .  .  Scuter^te,  ^1.  Ordenarius,  milites,  Ysengrinus  de  Fronhouen,  Ber.  minister 
ibidem,  frater  Conradus  de  Rogenburon  ®),  frater  H.  de  Cressebrunnen  ^),  frater  Conradus 
zementarius,  frater  Bertoldus,  frater  Fridericus,  conversi  monasterii  de  Biwende  et  alii 
quam  plures. 

Acta  sunt  hec  apud  Biwende,  anno  domini  millesimo  CCLXVIL,  XV.  kalendas 
Decembris,  XL  indictione.  Pro  cuius  facti  memoria  presens  instrumentum  sigillo  nostro 
et  predicti  domini  Ber.  de  Fronhoven  communiter  roboratum  pretaxato  monasterio  in 
Biwende  ad  evidens  indicium  contulimus  et  cauteläm. 

Nach  dem  Original  der  fürstlich  salm-reifTerscheid-dyckschen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  An  leinenen  Schnüren 
2  Siegel:  1)  der  Aebtissin  Adelheid  von  Buchau,  unten  beschädigt,  spitzoval,  c.  42,29  mm  (III.  A.  2.  b.):  die 
Aebtissin  auf  einem  mit  Thierköpfen  verzierten  Stuhle  ohne  Lehne  sitzend,  in  der  Rechten  einen  Palmzweigi  in 

0 

der  Linken  ein  geschlossenes  Buch  auswärts  haltend;  von  der  Umschrift:  f  St^/um .  ADELHAID . . . .  VGHAV- 
GENSIS  erhalten;  2)  des  Berthold  von  Fronhofen,  bereits  S.  191  beschrieben.  —  Regest:  Diöcesan-Archiv 
von  Schwaben  Jahrg.  1890  S.  71. 

1—3)  Fronhofen,  Greut,  Gem.  Baind  (wenn  nicht  etwa  Reute,  Gem.  Fronhofen),  Einöde,  Gem.  Fronhofen, 
O.A.  Ravensburg.  —  4)  Neufrach,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  5)  Riedhausen,  O.A.  Saulgau.  —  6)  Roggenbeuren, 
bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  7)  Kressbronn,  O.A.  Tettnang. 


1954. 

Esslingen  1267.     Dezetnber  3. 

Der  Prior  der  Prediger  zu  Esslingen,  Bruder  Albert,  und  die  dortigen  Richter  Marquard  im 
Kirchhof  und  Marquard  Pluvat  vergleichen  mit  einigen  anderen  Schiedsleuten  einen  Streit 
ztüischen  dem  Kloster  Salem  und  Elisabet,  der  Wittwe  des  Rüdeger  Pluvat,  in  Folge  der  nach 


1267.     Dezember  10.  345 

der  Behauptung  des  Klosters  an  dasselbe  geschehenen  Uebergabe  von  beweglichen  und  unbeweg- 
lichen Sachen  durch  RMeger  in  der  Weise,  dass  die  Hofstatt  vor  dem  Eingange  zum  Salemer 
Hofe  sammt  dem  3.  Theile  von  4  Jauchert  bei  Melingin^),  welche  Pluvat  eigenthümlich  zu- 
standen, und  dem  3.  Theile  zweier  Häuser  bei  der  Marienkapelle  dem  Kloster,  die  2  anderen 
Drittel  an  den  Jaucherten  und  Häusern  je  de?*  genannten  Wittwe  und  ihrer  Tochter  Elisabet  — 
unter  einer  Reihe  von  Festsetzungen  für  den  Fall  des  Todes  oder  des  Eintritts  in  ein  Kloster 
Seitens  der  Mutter  und  Tochter*  —  auf  Lebenszeit   zustehen  sollen,   sowie    dass   das   Kloster 

genannter  Wittwe  12  fC  Heller  zu  bezahlen  habe. 
Acta  sunt  apud  Ezzelingin  in  domo  monachomm  de  Salem,  anno  domini  M^CG**.LXVir., 
IIP.  nonas  Decembris,  indictione  XL  .  .  testibus  .  .  fratre  Eberhardo  priore  fratrura 
Predicalorum  in  RotwiP),  fratre  Ortliebo  Predicatore,  Hermanno  dicto  Plvuat,  R^perto 
de  Niwertingin  *),  R^d(olfo)  Hasenzagel  *),  civibus  in  Ezzelingen,  Marquardo  scolastico,  fratre 
Hainrico  cellerario  et  fratre  Nycolao,  monachis  in  Salem,  aliisque  .  .  pluribus  .  .  presens 
instrumentum  .  .  sigillo  predicti  .  .  abbatis  et  noströ,  scilicet  fratris  AI.  prioris  Predicalo- 
rum, ac  universitatis  civium  in  Ezzelingin  conmunitum  partibus  .  .  dedimus  .  . 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Salemer  Copialbuch  in   Zeit  sehr.  f.  Gesch.  d.  Ober  r  hei  ns  37,  145. 

•)  Vergl.  Bd.  4  S   451. 

1)  Mettingen,  O.A.  Esslingen.  —  2)  Rotlweil,  O.A.Stadt.  -  3)  Nürtingen,  O.A.Stadt. 


1955. 

Friederich  von  Archshofen  bestellt  sehier  Gattin  Hedwig   mit  Zustimmung  des  Komthurs  und 
der   Brüder  des  Deutschen  Hauses   in  Mergentheim   ein  jährliches  Einkommen  auf  Lebenszeit 

aus  genannten  von  ihm  an  den  Orden  geschenkten  Gütern, 

1267.     Dezember  10. 

Noverint  universi  presens  scriptum  inspicientes,  quod  ego  Fridericus  de  Argshofen  *) 
in  presentia  fratris  commendatoris  et  fratrum  quam  plurium  domus  Theulhonicorum  in 
Mergentheim  et  de  consensu  predictorum  commendatoris  et  fratrum  constitui  Hedwigi 
uxori  mee  aliquam  pensionem  de  prediis  meis  quondam,  que  in  remedium  anime  mee 
et  progenitorum  meorum  beate  Virgini  et  fratribus  ordinis  predicti  contuli,  annis  singulis 
quoadusque  vixerit  a  fratribus  predictis  assignandam,  scilicet  de  Gysendorp*),  Obern- 
Sultzbach^),  Nydern-Sultzbach  *)  et  Berndorp*)  quinque  libras  Hallensium  et  de  bonis  in 
Creglingen^)  quindecim  solidos  Hallensium  et  sex  Hallenses,  ita  sane,  si  fratres  sepedicti 
in  bonis  premissis  aliquod  dampnum,  quocunque  modo  acciderit,  sustinuerint ,  predicla 
Hedwigis  uxor  mea  cum  ipsis  fratribus  predictum  dampnum  quod  sustinuerint  sustinebit. 


VI. 


u 


346  1267.     Dezember  12. 

Cum  autem  predicta  bona  fratribus  memoratis  domus  Theutonicorum  contulerim  et  confero 
per  presenles,  omnibus  exceptionibus  cessantibus  post  mortem  uxoris  mee  sepedicte  ad 
fratres  integraliter  revertentur.  Testes  huius  sunt:  frater  Heinricus  de  Stubewege '), 
frater  Syfridus  de  Wikardisheim  *),  frater  Vrowinus,  sacerdotes,  frater  Rudolfus  Phystus, 
frater  Rudengerus  commendator  in  Mergentheim,  frater  Heinricus  de  Mosbach*),  ordinis 
domus  Theuthonicorum,  item  Hildebrandus  Streckfus,  Marquardus  de  Erlebach  ^%  Ruden- 
gerus de  Tieffen**),  Syfridus  Stumpff  de  Greglingen  *),  Heinricus  brevis  de  Ense**),  Craflfto 
de  Reinoldisbrunne "),  milites,  dominus  Fridericus  plebanus  in  Creglingen  *),  Albertus  de 
Morlebach  ^*),  Waltherus  de  Törtzbach ")  et  Otto  frater  suus  ac  Syfridus  schultetus  mens 
et  alii  quam  plures.  In  cuius  rei  testimonium  presentem  literam  ipsi  contuli  sigillo 
commendatoris  predicti  et  proprio  roboratam. 

Actum  et  dalum  anno  domini  M*.  CG*.  LXVIL,  IUI.  idus  Decembris. 

Nach  einer  Abschrift  des  18.  Jahrhunderts.  —  Auszug:  Wirt.  Franken  Bd.  3.  III.  S.  57  flF.  —  O.A.- 
Beschreibung Mergentheini  S.  464. 

1)  Archshofen,  O.A.  Mergentheim.  —  2)  Güsseldorf,  bair.  A.G.  Roth.  —  3—5)  Obersulzbach  und  dessen 
Parzelle  Unter- Sulzbach  und  Berndorf,  bair.  A.G.  Ansbach.  —  6)  Creglingen,  O.A.  Mergentheim.  —  7)  Eine  auch 
Bd.  4  S.  138  Anm.  7  erwähnte  adelige  Familie,  deren  Stammsitz  nicht  sicher  nachweisbar  ist.  —  8)  Weikers- 
heim,  O.A.  Mergentheim.  —  9)  Mosbach,  bad.  B.A.  Sitz.  —  10)  ?  Erlenbach,  bad.  B.A.  Tauberbischofsbeim,  oder 
Erlbach,  bair.  A.G.  Rothenburg  a.  d.  Tauber.  —  11)  Oberntief,  bair.  A.G.  Windsheim.  —  12)  Endsee,  bair.  A.G. 
Rothenburg  a.  d.  Tauber.  —  13)  Reinsbronn,  O.A.  Mergentheim.  —  14)  Mörlbach,  bair.  A.G.  Uffenheim.  — 
15)  Dörzbach,  O.A.  Künzelsau.  — 


1956. 

Abt  Ulrich  von  Zwief alten  überträgt  den  ihm  von  Pabst  Clemens  IV.  anbefohlenen  Schutz  des 
Klosters  Sirnau  in  Betreff  eines   Viertels   am  Zehenten   in    Sirnau   an    den  Dekan  in    Owen. 

Reutlingen  1267.     Dezember  12. 

^L,  divina  permissione  humilis  abbas  in  ZuiwlUn,  provido  viro  et  discreto  .  .  decano  || 
in  Ovvn*)  salutem  et  sinceram  in  domino  caritatem.  Noveritis,  nos  mandatum  apostoli- 
cum  in  hunc  modum  ||  recepisse.  Clemens  episcopus  u.  s.  w.  Es  folgt  die  von  Pabst 
Clemens  IV.  am  13.  Januar  1267  an  den  Abt  von  Zwief  alten  erlassene  Bulle  (S.  289)  wörtlich,  nur 
gegen  das  Ende  mit  mehrfachen  etc.  abgekürzt ;  auch  steht  nomen  domini  in  vanum  recipere 
statt  in  vacuum  wie  es  in  der  Bulle  heisst.  —  Cum  igitur  iam  dicte  filie  .  .  priorissa  et 
conventus  de  Sirminowe  magnas  pacia[n]tur  iniurias  et  gravamina  super  parle  quarta 
decirae  in  villa  Sirminowe,  nos  volentes  precavere,  ne  per  negocia  ecclesie  nostre  nobis 
inminentia  ipsis  aliqua  videatur  accrescere  negligentia,  eiusdera  mandati  auctoritatem  in 


1267.     Dezember  13.  347 

ipsa  causa  in  forma  subdelegationis  discretioni  vestre  duximus  conmiltendam  quousque 
duxerimus  revocandam. 

Datum  in  Rvtelingen  *),  IL  idus  Decembris,  indictione  XI*. 

Siegel  des  Ausstellers,  spitzoval,   44,27  mm  (II.  B.):  ein  stehender  Abt  mit  dem  Stabe  in  der  Rechten, 
mit  der  Unken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  St^»7/«m .  ABBATIS .  IN .  ZIWIVILTVON. 

1)  Owen,  O.A.  Kirchheim.  —  2)  Reutlingen,  O.A.Stadt. 


1957. 

Graf  Ulrich  von  Berg  übergibt  den  von   seinem  Dienstmanne  Konrad  von  Maselheim  an  das 
Kloster  Heggbach  verkauften  Hof  zu  Maselheim  mit  aller  Zugehör,  insbesondere  dem  Patronat- 

rechte  der  Kirche,  an  genanntes  Kloster. 

Ehingen  1267.     Dezember  13.  V 

Vlricus,  dei  gratia  comes  de  Berge  ^),  oranibus  presentem  paginam  inspecturis  salutem 
in  eo,  qui  est  omnium  verajlsalus.  Noveritis  singuli  et  universi,  quod,  cum  Cvnradus 
de  Masilhain  *)  ministerialis  raeus  curiam  suam  in  Masilhain  cum  pratis  ||  et  neraoribus, 
agris  et  orlis,  intus  et  extra,  cum  omnibus  attinentiis  nee  non  cum  iure  patronatus 
eiusdem  ecclesie,  quod  ||  cum  universitate  transibat,  devotis  sororibus  abbatisse  necnon 
conventui  monasterii  de  Heggebach,  Cisterciensis  ordinis,  Gonstantiensis  dyocesis,  pro 
certa  quantitate  peccunie  venditionis  titulo  tradidisset,  quia  dicta  venditro  sine  consensu 
meo  robur  firmitatis  non  poterat  obtinere,  ideo  prefatus  Cvnradus  de  Masilhain  proprie- 
tatem  eiusdem  curie  michi  donavit,  et  ego  ad  peticionem  et  instantiam  dicti  Cvnradi 
prefatam  curiam  cum  omnibus  attinentiis  monasterio  prefato  de  Heggebach  nee  non") 
sororibus  ibidem  domino  servientibus  tradidi  et  donavi  tamquam  liberum  predium  et**) 
liberaliter  donatum  perpetuo  possidendum.  Et  ne  dicta  donatio  a  me  vel  ab  aliquo 
successorum  meorum  valeat  in  irritum  revocari,  presentem  paginam  prefato  monasterio 
et  sororibus  ibidem  domino  servientibus  cum  subscriptione  testium  tradidi  sigilli  mei 
munimine  roboratam.  Testes  omnium  et  singulorum  suprascriptorum  sunt:  Hainricus 
et  Egino  fratres  mei,  dominus  Albertus  dictus  Shedil,  dominus  Eglolfus  de  St^ezelingin^), 
dominus  Siboto  de  Hundirsingen  *) ,  dominus  Hainricus  advocatus  de  Berge  ^),  dominus 
Rtedegerus  de  Haldun*),  dominus  Ebirhardus  Romanus  de  Tussin*),  Hainricus  de  Shaelc- 
lingen^),  Berhtoldus  de  Berge  ^),  Ludewicus  minister  et  multi  cives  de  Ehingin®)  et  alii 
quam  plures  clerici  et  laici. 

Datum  aput  Ehingin,  anno  ab  incarnatione  domini  M^  CC^  LX^  VIP.,  in  die  sancte 
Lucie,  indictione  X*. 

44* 


348  1267.     Dezember  13. 

Nach  dem  Original  im  kloster-heggbachischen  Archive  zu  Buxheim.  Das  an  der  Urkunde  ?om  3.  Mai  1268 
genauer  beschriebene,  hier  insbesondere  am  Rande  sehr  beschädigte  Siegel  des  Ausstellers;  von  der  Umschrift 
noch  erhalten :  ITIS  .  DE .  B. 

a  und  b)  Diese  2  Worte  sind  kaum  mehr  zu  entziffern. 

*)  Bei  dieser  und  der  folgenden  Urkunde  liegt  der  Datirung  die  indictio  Romana  zu  Grunde;  sonst  mOssten  dieselben 
ins  Jahr  1266  gesetzt  werden. 

1  und  2)  Vergl.  S.  317  Anm.  1  u.  3.  —  3)  Altsteusslingen,  O.A.  Ehingen.  —  4)  Siboto  von  Hundersingen 
wurde  im  Bisherigen  (Bd.  3  S.  389,  Bd.  5  S.  62)  in  Uebereinstimmung  mit  der  O.A.Beschr.  Münsingen  S.  176 
dem  Orte  dieses  Namens  O.A.  Münsingen  zugewiesen,  hier  Hesse  sich  freilich  auch  an  Hundersingen,  O.A.  Ehingen, 
denken.  —  5)  Die  O.A.Beschr.  Ehingen  S.  143  nennt  als  gräflich  bergische  Lehensleute  Herren  von  Weisel, 
O.A.  Ehingen,  die  sich  auch  „von  der  Halden"  geschrieben  haben  fein  Rvdiget^s  de  Haldvn  miles  kommt 
weiterhin  in  einer  Kl.  Söflinger  Urkunde  vom  Jahre  1272  als  Zeuge  vor).  —  6)  Risstissen,  O.A.  Ehingen.  — 
7)  Schelklingen,  O.A.  Blaubeuren.  —  8)  Ehingen,  O.A.Stadt. 


1958. 

Albert  Schädel  und  Eglolf,  beide  von  Steussltngen ,  lassen  das  Patronatrecht  der  Kirche  zu 
Maselheim,  welches  ihr  Lehensmann  Konrad  von  Maselheim  sammt  dem  dortigen  Hofe  an  das 
Kloster  Heggbach  verkauft  hatte  und  welches  sie  selbst  und  ihre  Vorfahren  vom  Reiche  zu 
Lehen  trugen^  während  der  Erledigung  des  Reiches  an  des  Kaisers  Statt  dem  Grafen  Ulrich 
von   Berg   und  Siboto  von  Hundersingen   zu  getreuer   Wahrung   der  Rechte  des  Klosters  auf 

Ehingen  1267.     Dezember  13. 

Albertus  dictus  Shedil  de  St^czelingin  et  Eglolfus  de  Sl^czelingin  omnibus  presentem 
paginam  inspecturis  salutem  in  omnium  salvatore.  Ne  propter  ||  fragilitatem  et  labilem 
memoriam  hominum  ea  que  aguntur  in  tempore  simul  cum  tempore  a  memoriis  hominum 
elabantur,  caulum  est  acta  quelibet  scriptorum  roboüre  perhennari.  Noveritis  igitur 
singuli  et  universi  presentem  paginam  inspecturi,  quod  cum  Cvnradus  de  Masilhain, 
filius  domini  Waltheri  bone  memorie,  curiam  suam  in  Masil||hain  cum  omnibus  attinentiis 
de  consensu  fratris  sui  et  sororum  suarum  et  precipue  matris  sue,  cui  dictam  curiam 
in  donationem  propter  nuptias  pater  suus  dedit,  et  de  consensu  domini  sui  comitis 
Vlrici  de  Berge  cum  iure  patronatus  eiusdem  ecclesie  et  cum  omnibus  suis  attinentiis, 
quod  ius  patronatus  cum  universitate  transibat,  pro  certa  quantitate  peccunie  venditionis 
Mtulo  tradidisset  •),  quam  vis  prefata  curia  in  Masilhain  prefato  C^nrado  proprielatis  titulo 
attineret,  tamen  quia  dictus  Cvnradus  prefatum  ius  patronatus  cum  omnibus  suis  attinen- 
tiis, rebus  et  hominibus  a  nobis  et  a  noslris  progenitoribus  et  sui  progenitores  in  feodum 
tenuerunt  et  hac  occasione  vacante  imperio,  a  quo  nos  prefatum  ius  patronatus  cum 
omnibus  suis  appenditiis  tenemus   in  feodum  et  nostri   progenitores  in  feodum  diu  in 


1267.     Dezember  13.  349 

retroactis  temporibus  tenuerunt,  prefata  venditio  finaliter  eflfectui  non  poterat  mancipari, 
ideo  in  remedium  animarum  nostrarum  et  progenitorum  nostrorum  ad  instanciam  et 
peticionem  parcium  prudentum  virorum  participato  consilio  de  expresso  consensu  nostro 
et  optima  voluntate  de  prefato  feodo  nostro  taliter  extitit  ordinatum,  quod  nos  iam 
dictum  feodum  nostrum,  videlicet  ins  patronatus  ecclesie  in  Masilhain  cum  omnibus  suis 
attinentiis  rebus  et  hominibus,  resignavimus  loco  imperatoris  in  manus  illustris  comitis 
Vlrici  de  Berge  et  in  manus  viri  nobilis  domini  Sibotonis  de  Hundirsingin ,  ipsorum 
fidei  quam  de  hoc  dederunt  nomine  iuramenti  prefatum  feodum  quamdiu  imperium 
vacare  contigerit  conmittentes  ad  portandum  per  se  et  per  suos  successores  prefatum 
feodum  monasterio  et  personis  ibidem  domino  servientibus  prelibatis  et  ad  defendendura 
ipsas  in  prefato  feodo  si  necesse  fuerit  pro  viribus  quantum  possunt,  et  postquam  aliquis 
electus  fuerit  in  imperatorem  et  electio  ipsius  fuerit  confirmata,  ipsi  sub  debito  fidei  sue 
vel  heredes  ipsorum  si  ipsi  decesserint  de  predicto  feodo  requisiti  a  sororibus  dicti 
monasterii  resignando  feodum  vel  tenendo  ullerius  ten[en]tur  facere  quidquid  monasterio 
et  sororibus  maxime  videbitur  expedire.  Sive  si  procedente  tempore  abbatissa  et  con- 
ventus  dicti  monasterii  aliquid  deliberaverint,  quod  eis  ad  faciendum  a  nobis  de  prefato 
feodo  melius  videbitur  expedire,  nos  in  hac  parte  voluntatem  eorum  tenemur  sub  debito 
nostre  fidei,  quam  de  hoc  nomine  iuramenti  dedimus,  adimplere.  Ego  etiam  Vlricus 
comes  de  Berge  et  ego  Siboto  de  Hundirsingin  ad  faciendum  omnia  prescripta  nos  et 
nostros  successores  presentibus  obligamus. '  In  quorum  omnium  et  singulorum  efficax 
testimonium  presentem  paginam  nos  omnes  quatuor  prenominati  monasterio  prefato 
et  personis  ibidem  domino  servientibus  donavimus  sigillorum  nostrorum  munimine  robo- 
ratam.  Et  si  contra  prescripta  vel  aliquid  prescriptorum  venire  presumpserimus,  obliga- 
mus nos  presentibus  ad  Interesse.  Testes  omnium  et  singulorum  prescriptorum  sunt: 
Hainricus  et  Egino  fratres  comitis  Vlrici  de  Berge  et  nos  quatuor,  quorum  sigilla  sunt 
appensa,  dominus  H.  advocatus  de  Berge,  dominus  R.  de  Haldun,  dominus  R.  de  Wihsil, 
dominus  Eber.  Romanus  de  Tussin,  Hainricus  de  Shaelclingin,  Ber.  de  Berge,  Ludewicus 
minister  et  multi  cives  de  Ehingin  et  alii  quam  plures  clerici  et  laici. 

Datum  anno   ab  incarnatione  domini  AP.  CG*.  LX"".  VIP.,   in  die  sancte  Lucie,  aput 
Ehingin,  indictione  X'. 

Nach  einer  neueren  Abschrift. 

a)  Hier  ist  die  Person  des  Käufers,  über  welche  aber  nach  der  vorhergehenden  Urkunde  kein  Zweifel  sein  kann, 
weggeblieben.  • 

*)  Wegen  der  Ortserklärungen  s.  S.  318  und  348. 


350  1267.     Dezember  13. 

1959. 

Abt  Ulrich  und  Convent  von  Zwief alten  beurkunden,  Eberhard ^  dem  Sohne  ihres  Conversen 
Heinrich,  dereinst  Ritters  von  Eglingen,  den  durch  Vermittelung  des  letzteren  dem  Kloster  ab- 
gekauften Fruchtzehenten  in  Baach  unter  angefügten  näheren  Bedingungeti  eingeräumt  zu  haben. 

Zwiefalten  1267.     Dezember  13. 

Noveril  omnium  universitas  per  presentes,  quod  nos  ^Iricus  abbas  et  conventus 
in  Zwiueldea  pari||voto,  consilio  et  uuanimi  voluntate  dedimus  Eberhardo  nato  Heinrici, 
nostre  congregacionis  conversi,  quondam  ||  militis  de  Egelingen*),  decimas  frumenti  in 
Villa  Bach  *)  nostro  monasterio  pertinentes  iure  proprietario  possidendas,  ||  recisis  aliarum 
bidem  proventibus,  quos  duximus  nostris  usibus  reservandos,  quas  videlicet  decimas 
dictus  E.  procuracione  paterna  apud  universitatem  nostram  decem  marcis  legalis  argenti 
iusto  empcionis  titulo  conparavit,  tali  tamen  apposita  paccione,  quod  si  memoratus  E. 
absque  veris  heredibus  ex  se  genilis  decesserit,  patri  suo  quinque  marcas  assignabimus 
vel  cui  ipse  iusserit  assignari,  et  tunc  dicte  ad  nostram  utilitatem  decime  libere  rever- 
lentur,  hoc  eciam  adiecto,  quod  si  de  dictis  decimis  aliquod  frumentum  superaverit  vel 
creverit  ultra  sortem  frugum  tres  libras  et  mediam  Hallensium  equivalencium,  ad  nostros 
usus  penitus  redigatur,  —  in  quo  sepedictus  E.  saluti  anime  sue  providere  decrevit  et  titulo 
fidei  melioris,  —  computatis  autem  decimarum  proventibus  sub  hac  summa,  quod  modium 
puri  siliginis  habeat  pro  Septem  solidis,  modium  vero  avene  tantum  tribus  solidis,  modium 
speltarum  quatuor  solidis  et  medio  ponderis  et  mensure  civitatis  in  Ehingen  iuxta 
qualitatem  et  ritum  redditus  mansualis,  non  obstante  eciam,  si  sepedictus  E.  et  heredes 
sui  decem  marcis  argenti  ex  parte  nostra  ante  festum  Palmarum  fuerint  requisiti,  certis 
annorum  curriculis  decime  prenota[te]  ad  nostrum  monasterium  sine  contradictione  qua- 
libet  revertentur. 

Actum  in  nostro  monasterio,  presentibus  nostris  confratribus  Burcardo  priore, 
Ernesto  cantore,  Gisilhardo  custode,  Ernesto  dicto  de  Seburc*)  et  aliis  nostris  confratribus 
fidedignis,  anno  domini  M"".  CG*.  LX^.  VIP.,  ydus  Decembris,  indictione  XI*.  Ut  autem  hoc 
factum  robur  teneat  firmitatis,  presentes  litteras  dicto  E.  dedimus  sigillis  nostris  conmunitas. 

2  abhängende  sehr  beschädigte  Siegel:  1)  des  Abts  von  Zwiefalten,  weniger  gut  erhalten  als  an  der 
S.  346  ff.  gedruckten  Urkunde;  2)  des  Gonvents  von  Zwiefalten:  rund,  c.  40  mm  (11.  B.):  die  Mutter  Gottes 
mit  dem  Ghristuskinde  auf  dem  Schoss,  von  der  Umschrift  erhalten :  f  S«^i7/«w .  GONVEN . . .  TVN. 

1—2)  Eglingen,  Baach,  O.A.  Münsingen.  —  3)  Seeburg,  O.A.  Urach. 


1267.    Dezember  24.  351 

1960. 

Pfalzgraf  Rudolf  von  Tübingen  entsagt  seinem  Rechte  der   Vogtei  innerhalb  der  Mauern  und 
Verzäunungen  des  Klostey*s  Blaubeuren  und  über  dessen  fünf  Mühlen  daselbst 

Blaubeuren  1267.     Dezember*  24. 

\  In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen,  j  R^dolfus ,  dei  gralia  comes 
palatinus  de  Tvwingen,  omnibus  Christi  lidelibus  presentibus  et  futuris  hanc  paginam 
intuentibus  vel  audituris  ||  salutem  in  eo,  qui  est  salus  credentiura  sempiterna.  Quod 
gerendum  inspirat  homini  divina  ratio,  sie  dcbet  fieri  ratum  et  stabile,  quod  non  possit 
in  posterum  processu  temporis  improborum  hominum  calumpnia  ||  revocari.  Universa 
namque  negocia,  que  tradmitur  voci  testium  et  memorie  scripturarum,  ab  utroque  trahunt 
inmobile  firmamentum.  üniversis  igitur  vobis  et  singulis  presentibus  innotescat,  quod 
nos,  attendentes,  quia  ||  nuUa  sarcina  magis  premit  hominem  quam  ignominia  servitutis, 
ius  advocatie  infra  muros  et  septa  monasterii  sancti  lohannis  baptiste  in  Blaburrun 
et  quinque  molendinorum  ibidem  ad  ius  et  ad  proprietatem  monasterii  eiusdem  pertinen- 
cium,  sive  de  iure  sive  de  facto  habuerimus,  in  remedium  anime  nostre  ac  parentum 
nostrorum  et  in  recompensacionem  dampnorum  gravaminum  et  iniuriarum  a  nobis 
ac  progenitoribus  nostris  abbati  et  conventui  monasterii  predicti,  tarn  intra  septa  cenobii 
quam  in  possessionibus  forinsecis,  heu  crebro,  indebite  illatorum,  quorum  occasione 
gravaminum  sacra  divinorum  officia  frequenter  neglecta  et  in  salutis  nostre  dispendium 
minus  debito  sunt  peracta,  super  altare  publicum  sancti  Johannis  baptiste  in  eodem 
monasterio  liberaliter  spontanea  voluntate  resignavimus.  Ad  quod  tali  sub  intentione 
sincera  cordis  devocio  nos  induxit,  videlicet  ut  persone  religiöse  divinis  ibidem  obsequiis 
mancipate  proventus  dictorum  bonorum,  que  ab  omni  exactione  ac^prava  consuetudine 
quietamus,  ammodo  percipiant  suis  usibus  profuturos ,  renunciantes  omni  iuri  canonico 
seu  civili,  si  quod  uobis  posset  competere  de  iure  vel  de  facto  ad  repetendum  ius  advo- 
catie predicte  coram  quocumque  iudice  ecclesiastico  vel  seculari,  decretum  facientes^  ut 
nee  domino  abbati  vel  conventui,  qui  tempore  predicte  resignacionis  in  eodem  monasterio 
extiterunt,  nee  successoribus  eorumdem  in  loco  aut  bonis  prenöminatis  alium  sibi  liceat 
statuere  advocatum.  Verum  ne  predicta  nostra  resignacio  seu  libertatis  donacio  successo- 
rum  improbitate  sentiret  calumpniam  in  irritum  revocata ,  dominum  Eberhardum ,  tunc 
venerabilem  episcopum  Constantiensem ,  illam  devotis  hortabamur  precibus  confirmare. 
Ad  hec,  ut  cautela  nobis  habundaret  pocior  ad  stabihendam  libertalem  nominati  monasterii, 
dominus  "^1.  comes  de  Helfenstein  cooperari  promisit  fideliter  sue  defensionis  auxilio  et 
favore  sigilli  sui  testimonio  confitente.  Insuper,  ut  res  esset  stabilior,  caracterem  sigilli 
fratrum  domus  Thevtonice  in  Alshvsen^)  huic  pagine  inponi  rogavimus  ac  sie  roboratam 


352  1267.     Dezember  24. 

domino   venerabili  Eberhardo   tunc   abbati   et   convenlui   in  Blaburrun   assignavimus  in 
gesle  rei  testimonium  in  monimentum  temporum  fulurorum. 

Acta  sunt  hec  publice  in  choro  ante  altare  publicum  sancti  lohannis  baptiste  in  diclo 
monasterio  Blaburrun,  anno  dominice  incarnacionis  M*.  C^'C**.  LX*.  VIP.,  indiclione  X*., 
VIIII"^  kalendas  lanuarii,  hoc  est  in  vigilia  gloriosi  Natalis  domini,  presenlibus  domino 
'^l.  plebano  in  Asche*),  A.  dapifero  in  Rugge'),  H.  Welzoni,  ^1.  de  Vbrihinge*),  R.  diclo 
Halder,  Anshalmo  de  Rugge,  militibus,  magislro  R.  diclo  Schainbtch  el  E.  fralre  suo, 
B,  diclo  Hornigar,  tunc  minislro  civitatis,  et  VI.  fralre  suo,  R.  diclo  Limbachar  el  E. 
fralre  suo,  C.  diclo  Babbillohar  et  Bur.  fralre  suo,  Ber.  Svnlharaario,  F.  fabro,  H.  diclo 
Hamersclac,  H.  diclo  Ernst,  H.  diclo  Eschay,  H.  Almindingario*),  civibus  in  Blaburrun, 
el  pluribus  aliis  personis  ydoneis,  qui  diele  resignacioni  nostre  seu  liberlatis  donacioni, 
cum  fierel,  affuerunt. 

Von  den  0  an  braun-weissen  leinenen  Fäden  angehängt  geivesenen  Siegeln  sind  nur  noch,  insbesondere 
am  Rande  sehr  beschädigt,  vorhanden  das  3. :  des  Grafen  Ulrich  von  Helfenstein  (vergl.  S.  109)  und  das  5. :  des 
Abts  von  Blaubeuron:  der  stehende  Abt,  mit  der  Linken  ein  Buch  auswärts  haltend,  von  der  Umschrift  noch 
ABBIS  leserlich,  sowie  die  Fäden  für  das  1.  2.  4.,  während  das  6«  mit  diesen  abgerissen  ist.  —  Abdruck:  (Besold) 
Doc.  rediv.  I.  (Mon.  Blabeur.  Nr.  III.)  S.  916.  =  Petri  Suev.  Eccl.  p.  l8l.  =  Reyscher  Altwflrtl.  Statutar- 
rechte  S.  304. 

1)  Altshausen,  O.A.  Saulgau.  —  2  u.  3)  Asch  und  Ruck,  abgeg.  Burg,  O.A.  Blaubeuren.  —  4)  Ueber- 
kingen,  O.A.  Geislingen.  —  5)  Nach  Allmendingen,  O.A.  Ehingen  genannt. 


1961. 

Pfalzgraf  Rudolf  von  Tübingen  gestattet  dem  Kloster  Blaubeuren  den  Bezug  des  Fall-  und 
HauptrecfUs  von  dessen  Eigen-  und  Zimleuten  auch  in  der  Stadt  Blaubeuren,  verleiht  ihm 
verschiedene  andere  Rechte  in  Beziehung  auf  die  demselben  unterworfenen  Personen  und  entsagt 

seinen  Ansprüchen  an  die  Fischerei  in  der  Blau. 

Blaubeuren  1267.     Dezember  24. 

m 

:  In  nomine  palris  el  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  1  Rödolfus  .  .  wie  in  der  vor- 
hergehenden Urkunde  .  .  .  intuen||tibus  .  .  .  calump||nia  .  .  .  bis  firmamentum.  üniversis 
igilur  vobis  et  singulis  nolum  esse  cupimus,  quod  nos  ad  cor  reversi,  recognoscen||tes 
dampna  gravia  iniurias  plurimas  et  gravamina  multiformia  nos  el  parenles  nostros 
abbati  et  convenlui  monaslerii  sancti  lohannis  baptiste  in  Blaburrvn,  super  quod  ins 
advocaticium  habuimus,  tarn  intra  septa  cenobii  quam  etiam  in  possessionibus  forinsecis, 
heu  crebro,  indebite  irrogasse,   quorum  occasione   gravaminum  sacra   divinorum   officia, 


1267,     Dezember  24.  353 

que  per  religiosas  personas  divinis  dicatas  obseqmis  ibidem  rite  peraguntur,  vel  omnino 
frequenter  neglecta  sunt  vel  minus  debito  executa,  quod  in  salutis  eterne  dispendium 
machinatur,  in  remedium  animarum  nostrarum  et  recompensationem  qualemcumque 
litem  et  contentionem  diutinam  ac  dampnosam  dictis  abbati  et  conventui  motam  sepius 
quamquam  infructuose  contra  cives  in  Blaburrvn  super  inquisicione  mortuariorum 
censualium  monasterii  in  civitate  eadem  comraorantium  deterrainavimus,  dictis  abbati  et 
conventui  concedentes,  immo  statutum  condentes,  ut  de  hominibus  monasterio  suo  iure 
proprietatis  vel  censualitatis  pertinentibus  etiam  in  civitate  Blaburrvn  residentiam  habenti- 
bus  ius  mortuarium,  quod  vulgo  val  et  hob[t]reht*)  dicitur*  aramodo  percipiant  sine 
contradictione  qualibet,  non  obstante  statuto  vel  consuetudine  civitatis,  quod  utique 
spontanea  voluntas  civium  loci  nobiscum  nichilominus  annuit  et  concessit.  Servos  quoque 
cenobii,  quos  in  expensis  continuis  habuerint  ubique  in  dicta  civitate  intra  rauros  vel 
extra  residentes,  ab  exactione  coUectarum,  quod  vulgo  st  iura  dicitur,  vigiliis  et  quibus- 
cumque  serviciis  aliis  quietavimus  favore  civium  nobiscum  unanimi  concedente,  Indulsi- 
mus  insuper  dictis  abbati  et  conventui,  ut  si  quis  civium  eiusdem  loci  paerum  suum 
censualem  vel  proprium  monasterii  extraneo,  id  est  non  censuali  vel  proprio,  forte 
copulare  voluerit,  cum  licentia  abbatis  hoc  faciendum  esse,  alioquin  tamquam  transgressor 
ad  abbatis  gratiam  tenebitur  emendare.  Villani  quoque,  si  per  indebitam  copulam  in 
civitatem  suos  parvulos  copulaverint,  penam,  quam  dominus  abbas  illis  inferre  duxerit, 
sustinebunt.  Si  quis  vero  rusticorum  sub  doli  specie  dictam  intraverit  civitatem  visus 
querere  sabterfugia,  ut,  si  forte  in  illa  decesserit,  substantiam  rerum  suarum  cum  abbate  **) 
pro  debito  parciatur,  statuimus,  ut  talis  cum  tota  rerum  substantia  exiens  iam  emendet. 
Dicimus  insuper  et  presentibus  confitemur,  quod  in  piscaria  Cerulei  fluminis*),  que 
ab  orlu  eiusdem  fluminis  usque  ad  vadum  super  curiam  Altental*)  apud  Nydegge®) 
continue  extenditur,  nuUum  omnino  ius  umquam  habuimus  nee  habemus,  neque  aliqua 
prava  consuetudo  piscantium  ius  aliquod  inducere  valuit,  sed  dictis  abbati  et  conventui 
dicimus  eandem  proprietatis  titulo  libere  pertinere.  Ut  autem  predicta  nostra  statutorum 
donacio  foret  stabilior,  nostro  sigillo  ipsam  duximus  roborandam  et  dominum  E.  venera- 
bilem  Gonstantiensem  episcopum  devotis  precibus  illam  nobiscum  sigillo  suo  petivimus 
confirmare.  Et  ut  cautela  nobis**)  habundaret  potior,  testimonio  sygillorum  domini  '^l. 
comitis  de  Schalkilinge  *)  et  fratrum  domus  Teuthonice  in  Vlma  domino  E.  tunc  abbati 
et  conventui  in  Blaburrvn  in  presenti  pagina  disposuimus  coUocari. 

Acta  sunt  hec  publice  in  choro  ante  altare  publicum  sancti  lohannis  baptiste  et  in 
dicto  monasterio  Blaburrvn,  anno  dominice  incarnacionis  M^  CG*.  LX*.  VIP.,  indictione 
X'.*),  nono  kalendas  lanuarii,  hoc  est  in  vigilia  Natalis  domini,  presentibus  domino  ^1. 
plebano  in  Asche,  AI.  dapifero  de  Rvgge,  H.  dicto  Welze,  fl.  de  Vbrichingen,  R. 
dicto  Halder,   G.  dicto  Tvrn,  militibus^  magistro  R.  dicto  Schainböch  et  E.  fratre  suo. 


VI. 


45 


354  (Um  1268.) 

B.  dicto  Hornigar  et  ^1.  fratre  suo,  R.  dicto  Lymbachar  et  E.  fratre  suo,  B.  Svnthamar, 

C.  dicto  Babbilohar  et  B.  fratre  suo,  H.  dicto  Eshai  et  H.  filio  suo,  H.  dicto  Hamersch[l]ac, 
H.  dicto  Ernst,  H.  dicto  Almindingar,  civibus  in  Blaburrvn  et  pluribus  aliis  personis 
ydoneis,  qui  dicte  rei  cum  fieret  afifuerunt. 

Nach  dem  Originale  des  Stiftsarchives  von  St.  Paul  in  Kärnthen.  Von  den  6,  an  braun-weissen  leinenen 
Fäden  angehängt  gewesenen  Siegeln  sind  noch  erhalten :  1)  das  des  Ausstellers,  rund,  sehr  abgerieben,  der  Rand 
abgesprungen :  ein  galopirender  Reiter  mit  Topfhelm,  am  linken  Arme  den  Schild,  in  der  Rechten  eine  rückwärts 
flatternde  Fahne ;  4)  das  der  Kommende  Ulm,  rund,  c.  36  mm,  gleichfalls  sehr  abgerieben,  so  dass  von  der  Um- 
schrift nichts  mehr  zu  entziffern  ist:  2  gegen  einander  gewandte  weibliche  Figuren  mit  Heiligenschein  (?  die 
Begegnung  Maria  mit  Elisabeth);  5)  ein  Bruchstück  desjenigen  des  Abts  Eberhard  von  Blaubeuren,  spitzoval 
(vgl.  S.  352).  --  An  2  Stellen  des  unbeschriebenen  Raumes  ist  das  Pergament  durch  mit  Seide  angenähte 
Stückchen  ergänzt. 

a)  Das  t  und  r  sind  auf  einander  geschrieben.  —  b)  Dahinter  ein  nicht  mehr  zu  lesendes  Wort  ausgestrichen. 

*)  Wie  die  Torhergehende  Urkunde  nach  der  indictio  Romana. 

1)  Die  bei  Ulm  in  die  Donau  mündende  Blau.  —  2—4)  Altenthal,  Gem.  Gerhausen,  Neideck,  abgeg.  Burg  bei 
Markbronn,  Schelklingen,  O.A.  Blaubeuren.  —  Die  anderen  Ortsnamen  sind  schon  bei  der  vorigen  Urkunde  erklärt. 


1962. 

Heinrich  der   Vogt  von  Bruchsal  und  seine  Hausfrau  Gisela  übergeben  die  von  ihnen  auf  den 
Altar  des  heil.  Nicolaus  in  Bruchsal  gestiftete  Pfründe  dem  Kloster  Herrenalb, 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1268.)*) 

Ego  Heinricus  advocatus  de  Bruchsella*)  et  ego  Gysela  coUateralis  eiusdem  una 
cum  consensu  filii  nostri  Henrici  clerici  ||  presentibus  publice  profitemur,  quod  cum  nos 
dudum  quosdam  redditus  et  bona  alia  comparaverimus  et  assignaverimus  ad  alta||re 
beati  Nycolai  in  civitate  predicta,  ut  ibidem  cottidie  missa  matutinalis  dicatur,  nos  multo 
tempore  mutuo  et  ||  diffinitive  deliberavimus  et  contulimus  donum  eiusdem  altaris  et 
prebendam  cum  attinenciis  universis,  quocumque  nomine  censeantur,  claustro  monachorum 
in  Alba,  Cysterciensis  ordinis,  Spirensis  diocesis,  pure  libere  ac  simpliciter  propter  deum, 
tandem  quoque  eandem  donationem  confirmavimus  coram  domino  .  .  scolastico  maioris 
ecclesie  Spirensis,  nacione  de  Stralenberc  *),  vero  pastore  ecclesie  Bruchsellensis,  et  attesta- 
tione  presentium  confirmamus,  transferentes  omne  ius  in  huiusmodi,  quod  nobis  vel 
nostris  heredibus  competebat  vel  competere  videbatur,  in  monasterium  prelibatum.  In 
cuius  rei  certitudinem  presentem  literam  sigillis  domini  .  .  scolastici,  Swiggeri  pastoris 
de  lohenningen '),  et  Hermanni  cappellani  predicti  altaris,  una  cum  nostro  sigillo  prefatis 


(Um  1268.)  355 

monachis  tradidi  communitam,  Testes:  dominus  C.  abbas  de  Alba,  dominus  •  •  de 
Stralenberc,  Swiggerus,  Hermannus  predicti,  Conradus  dictus  de  Kyrcheim*),  Diedericus 
de  Phortzhein *),  •  .  dictus  Dornzvn  et  Marquardus,  raonachi  de  Alba,  item  filius  meus 
Henricus  predictus  cum  aliis  fide  dignis. 

Es  hängen  noch  das  1.,  2.  und  4.  Siegel,  sämmtlich  spitzoval,  an:  1)  des  Speirer  Domscholasters 
(Eberhard)  von  Strahlenberg,  sehr  beschädigt,  eine  sitzende  Person,  die  Hand  über  ein  vor  ihr  stehendes  Kind 
ausgestreckt,  von  der  Umschrift  erhalten:  .  ,  ARDI.SC . .  ..NB. .;  2)  des  Pfarrers  Schwigger  von  Jöhlingen, 
<5.  35,23  mm  (II.  B.) :  ein  Palmbaum  zwischen  2  stehenden  Pfauen,  Umschrift :  . .  S VIGGERI .  G  . .  E  .  BRVSELL  . . . ; 
3)  des  Kaplans  Hermann,  sehr  beschädigt,  die  Jungfrau  Maria  mit  dem  Christuskind. 

*)  Für  die  Zeitbestimmung  dieser  Urkunde  ist  massgebend,  dass  Abt  Eonrad  von  Herrenalb  1262—1281  urkundlich 
vorkommt  (oben  S.  42  und  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  7,  214);  ein  Vogt  Heinrich  von  Bruchsal  wird  um  diese 
Zeit  nicht  genannt,  wohl  aber  ein  Schultheiss  Heinrich  von  Bruchsal  1253 — 1264  (Bd.  5  S.  23,  Remling,  Urkundenbuch 
1,  304),  ob  dieser  etwa  dieselbe  Person?;  ein  Speirer  Domherr  Eberhard  von  Strahlenberg  wird  1278  als  Siegler  erwähnt. 

1)  Vergl.  S.  296  Anm.  4.  —  2)  Strahlenberg,  Burgruine  bei  Schriesheim,  bad.  B.A.  Mannhelm.  —  3)  Jöh- 
iingen,  bad.  B.A.  Durlach.  —  4)  Kirchheim,  bad.  B.A.  Heidelberg.  —  5)  Pforzheim,  bad.  B.A.Stadt. 


1963. 

Bitter   Tragebot  von  Neuneck,   Schultheiss  in   Balingen,   verkauft  seinen  von  den  Edlen  von 
Werstein  zu  Lehen  gehenden  Hof  zu  Henstetten  um  60  ff  Tübinger  an  das  Kloster  Kirchberg 

und  die  genannten  Edlen  verzichten  auf  ihr  Eigenthumsrecht  daran. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1268.)*) 

Notum  Sit  Omnibus  tarn  presentibus  quam  futuris  presentes  literas  inspecturis,  quod 
«go  Tragbotho  ||  miles  dictus  de  Niwenegge^),  scultetus  in  Balgingen'),  curlim  meam  in 
Honstetin*)  cum  campis  et  ||  nemoribus  et  universis  ad  me  spectantibus,  quam  de  con- 
<5essione  feodali  a  nobilibus  viris  dominis  ||  de  Werstein*)  iuste  ac  rite  dudum  tenui, 
venerabilibus  in  Christo  ac  religiosis  feminis,  Methildi  priorisse  et  conventui  sororum  in 
Kilperch  sub  cura  fratrum  Predicatorum  deo  serviencium,  secundum  legem  iusti  fori  pro 
sexaginta  libris  Tuwingensium  usque  ad  festum  Purificationis  beate  Virginis  solvendis 
iure  ac  legitime  vendidi,  omni  quod  habui  vel  habere  debui  in  prefata  curti  dominio 
resignato.  Quam  vendicionem,  ut  rata  sit  inperpetuum  ac  legitima,  supramemorati 
nobiles  de  Werstain,  ad  quos  spectabat  nominate  curiis  proprietas,  ad  instanciam  meam 
et  predictarum  sororum  de  Kilperch  libere  ac  voluntarie  omni  suo  iuri  cedentes  confir- 
marunt.  Sed  et  pueri  mei,  quos  habui,  omni  inpeticioni,  si  quam  habere  possent  in 
predicta  curti  vendita,  libere  renunciarunt. 

45* 


356  1268. 

Acta  sunt  hec  presentibus  viris  nobilibus  Alberto  et  Uerhero  iuniore*)  de  Zimweren*), 
Alberto  milite  de  Werbenwac^,  Rudolfo  de  Hettirbak^),  Con.  de  Niwennegge,  Dietrico 
de  Haiterbak,  WuUario  seniore  de  Hohinberch  *) ,  Ber.  Fabro  et  Her.  CoUario  conversis 
de  Kilperch.  Ad  huius  igitur  vendicionis  testimonium  ac  certitudinem  sigillis  illustrium 
F.  dei  gratia  comitis  de  Zolre  et  predictorum  de  Werstein  presentes  feci  literas  communiri. 
Amen. 

2  Siegel  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse:  1)  des  Grafen  Friederich  von  Zollern,  bereits  Bd.  5  S.  137 
beschrieben,  in  Monumenta  Zollerana  1,  72  abgebildet,  sehr  beschädigt;  2)  Hugos  von  Werstein,  schild- 
förmig, c.  55,  c.  51  mm  (IV.  A.  1.):  ein  gestürzter  Anker,  Umschrift:  f  •  SIGILLVM  .  HVGONIS ..  LITIS  .  IN . 
WERSTAIN.  — ^  Abdruck:  Monum.  Zolleran.  a.  a.  0,  S.  88.  —  Regest:  Mittheilungen  d.  Vereins 
f.  Geschichte  in  Hohenzollern  XI.  Jahrg.  1S77/8,  S.  74. 

a)  Diese  3  Worte  über  der  Zeile  eingeschrieben. 

*)  Mit  Rücksicht  auf  die  sonstige  Erwähnung  der  in  der  Urkunde  vorkommenden  Personen. 

1)  Neuneck,  O.A.  Freudenstadt.  —  2)  Balingen,  CA.Stadt.  —  3  u.  4)  Henstetten,  Gem.  Bittelbronn,  und 
Werstein,  Burgruine  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch.  —  5)  Herrenzimmern,  O.A.  Rottweil.  —  6)  Werenwag, 
Gem.  Langenbrunn,  bad.  B.A.  Messkirch.  —  7)  Haiterbach,  O.A.  Nagold.  —  8)  Hohenberg,  abgeg.  Stammburg 
O.A.  Spaichingen. 


1964. 

Ein  Streit  zwischen  den  Brüdern  des  Deutschen  Hauses  und  der  Bürgergenieinde  in  Mergentheim 
über   einen  Weiher  und   eine  von  da   nach   der  Wohnung  der  Brüder  geführte  Wasserleitung 

wird  durch  schiedsgerichtlichen  Spruch  entschieden, 

1268. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis,  i  Quoniam  ea  que  geruntur  in  tempore, 
ne  momentorum  dilapsu  dissolvantur  mortalium  malicia  succrescente ,  scripti  testium 
et  II  sigillorum  consueverunt  munimine  roborari,  pateat  igitur  tarn  presentibus  quam 
futuris,  quod  fratres  domus  Teuthonice  in  Mergentheim  ^)  et  civium  unitas  in  eadem  con- 
tendentes  et  mutuo  dis||crepantes  super  fovea,  que  wiger  nuncupatur,  et  aqueductu, 
quem  fratres  predicti  a  loco  eodem  in  suum  domicilium  devexerunt,  tandem  unito 
inter  se  assensu  ob  rei  observantiam  fide  ||  data  utrimque  in  arbitros,  videlicet  fratrem 
lohannem,  ordinis  Cystarciensis,  ex  parte  fratrum,  in  fratrem  vero  Eberhardum  conmenda- 
torem  domus  hospitalis  ex  parte  civium  consenserunt,  qui  duo  arbitri  ex  assensu  partis 
utriusque  ob  litis  decisionem  dominum  Albertum  decanum  in  Nuwenkirchen  *)  super  se 
assumpserunt.  Hü  vero  tres  ex  decreto  conmuni  statuerunt,  foveam  wiger  que  dicitur 
et  aqueductum  quem  ceperunt  fratres  debere  sine  vexatione  qualibet  iure  proprietatis 
in  perpetuum  possidere,  cives  vero  in  conmunitate  circumsita,  que  vulgariter  almeide 


1268.  357 

dicitur,  pro  libitu  posse  contrahere  aqueductum,  ita  tarnen  ut  fratres  prescripti  in  sua 
area  et  aqueductu  permaneant  inmobiles  et  indempnes.  In  subsidium  autem  aque- 
ductus  civium  fratres  prenotati  sex  libras  Hallensium  tradiderunt  et  dominum  lohannem 
aqueductus  magistrum  pro  eiusdem  operis  expletione  in  expensis  propriis  sex  ebdomadas 
educarunt  tali  conditione,  ne  civium  unitas  aliquatenus  talis  ordinationis  decretum  pre- 
sumat  actenus  infirmare,  Testes  huius  rei  sunt:  frater  Gerhardus  de  Hirzberc*)  pro- 
vincialis,  frater  Rudegerus  conraendator,  frater  Henricus  de  Stubewege*),  frater  Vrowinus, 
frater  Ebersuinus,  frater  Kuno,  fratres  domus  Teuthonice,  frater  Eberhardus  conmendator, 
frater  Wezelo  plebanus,  frater  Henricus  de  Sallen*),  fratres  domus  hospitalis,  Albertus 
decanus  in  Nuwenkirchen ,  Rudegerus  miles,  Rudegerus  Wigerihc,  Rudegerus  Süzel, 
Rudegerus  Hako,  Wernherus  Nider,  Herman  Templer,  Gotefridus  Kozzelinus,  Bertoldus 
Scouber  et  alii  quam  plures  tam  laici  quam  clerici,  Ut  autem  hec  sint  rata  nee  con- 
velii  sinistris  distractionibus  valeant  vel  dissolvi,  presentem  kartam  domini  Gotefridi 
nobilis  de  Hohenloch,  fratris  Gerhardi  de  Hirzberc,  domus  hospitalis  in  Mergentheim, 
et  domus  Teuthonice,  decani  in  Nuwenkirchen  sigillis  iussimus  insigniri. 
Acta  sunt  hec  anno  incarnationis  domini  M*.  CC.  LX"*.  VIII*. 

An  weissen  leinenen  Fäden  5  Siegel:  1)  Gottfrieds  von  Hohenlohe,  schildförmig,  55,50  mm  (IV.  A,  1.): 
2  über  einander  stehende  Leoparden,  Umschrift:  f  SIGILLVM .  GOTFRIDI .  DE .  HOHENLOCH .  (Abbildung  im 
Hohenlohischen  Archiv  Bd.  1  Siegeltafel  L  Nro.  74) ;  2)  der  Johanniterkommende  Mergentheim,  spitzoval,  50,38  mm 
(IL  ß.):  der  h.  Johannes  in  härenem  Gewände,  stehend,  die  Rechte  erhoben,  auf  dem  linken  Arme  das  Lamm 

• 

Gottes  mit  Kreuzesfahne ,  Umschrift :  f  Siffülum  .  SanCtl .  lOHaitnlS  .  OSP  . .  ALIS  .  In  .  MERGEHEIn ;  3)  des 
Deutschordenskomthurs  Gerhard  von  Hirschberg,  rund,  35  mm  (II.  B.):  eine  männliche  Figur  mit  kurzem  ge- 
scheitelten Bart,  ohne  Zweifel  Christus,  den  Kopf,  wie  es  scheint,  von  einem  Heiligenschein  umgeben,  in  der 
Rechten,  nicht  ganz  deutlich,  einen  Lilienstab,  mit  der  Linken  einen  gleichfalls  nicht  mehr  recht  erkennbaren 
Gegenstand  vor  die  Brust  haltend,  auf  einem  Regenbogen  sitzend,  rechts  bezw.  links  Alpha  und  Omega  je  mit 
Kreuz  darüber,  Umschrift:  ..  TORIS .  FRA(n)CONIE .  SVEVIE  .  BAVWARIE  .  TEV ..  OR .. .  (OR  und  AR  ver- 
bunden) ;  4)  der  Deutschordenskommende  Mergentheim,  rund,  34  mm  (II.  B.) :  der  auferstehende  Christus,  unten 
die  schlafenden  Wächter,  Umschrift:  f ...  MMENDATORIS  ...  ERGENTHEIM ;  5)  des  Dekans  Albert  von  Neun- 
kirchen: oben  S.  338  beschrieben.  —  Auszug:  Wirt.  Franken,  Bd.  3.  III.  S.  58. 

1  u.  2)  Mergentheim,  O.A.Stadt,  und  Neunkirchen  in  diesem  O.A.  —  3)  Hirschberg,  abgeg.  Stammburg 
imweit  Viernheim,  hess.  Kreis  Heppenheim  (vergl.  zu  diesem  Zeugen  die  Urkunde  von  1268  Febr.  2).  —  4)  Vergl. 
S.  346  Anm.  7.  —  5)  Vielleicht  Kirchensall,  O.A.  Oehringen  (vergl.  Bd.  4  S.  123  u.  124). 


358  1 268. 


1965. 

Herzog  Ludwig  von  Teck  beurkundet  die  Schlichtung  eines  Streites  zwischen  der  Wiltwe  Agnes 

und  ihren  Söhnen  Ludwig  und  Ulrich  von  Riet  genannt  von  der  Mühle  einer-  und  der  Schwester 

Mia  von  Faurndau  andererseits  über  die  Hälfte  eines  Hofs  in  Bodelshofen. 

1268. 

In  nomine  patris  et  filii  et  Spiritus  sancti.  Amen,  Nos  Ludewicus  dux  de  Tecke 
Omnibus  inspecturis  presentem  paginam  declaramusi  quod  controversia ,  que  vertebatur 
inter  Agnetem  ||  viduam  et  filios  eins  LvdeMicum  et  ^Iricum  de  Riete*)  dictos  de 
Molendino  ex  una  parte  et  sororem  Miam  de  Fvrindowe*)  ex  altera  super  medietate 
curtis  Site  in  Bodelshoven  •),  ||  utrum  scilicet  predicta  soror  Mia  ipsam  titulo  proprietatis 
an  titulo  pignoris  possidere  deberet,  eo  quod  domina  Kvnegundis  bone  memorie,  relicta 
quondam  Ctnradi  miptis  de  Hvsen*)  bone  memorie,  totam  curtim  predictam  a  predictis 
Agnete  et  filiis  ipsius  de  consensu  nostro  et  Gtnradi  fratris  nostri  cum  conditione 
reemptionis  emerat  pro  LX  libris  Hallensium  et  supradicte  sorori  Mie,  que  ei  diu  servie- 
rat,  medietatem  eiusdem  curtis  eodem  iure  assignaverat  possidendam,  mediantibus  fratri* 
bus  Predicatoribus  Burchardo  et  Bertholdo,  partibus  libere  consentientibus ,  taliter  est 
decisa,  quod  sepedicta  soror  Mia  medietatem  curtis  predicte  sibi  a  domina  Kvnegundi 
assignatam  pro  XXX  libris  Hallensium  tytulo  proprietatis  possideat  et  eandem  medietatem 
Agnes  et  filii  ipsius  de  Riete  iure  culture  ab  ipsa  sorore  Mia  teneant  et  ipsi  annuatim 
V  modios  siliginis  et  VII  modios  avene  annone  scilicet,  que  in  predicta  curti  creverit, 
usque  ad  Nativitatem  beate  Virginis  absque  omni  contradictione  persolvant  et  cultor 
eiusdem  curtis  annonam  sorori  Mie  assignatam,  quo  voluerit  ipsa  soror  Mia,  infra  unum 
miliare  ducere  teneatur.  Quod  si  sepedicta  Agnes  et  filii  eins  ante  mortem  sororis  Mie 
partem  curie  quam  titulo  proprietatis  possidet  emere  voluerint,  ipsi  Mie  XXX**  libras 
Hallensium  iure  emptionis  assignent  Quas  ipsa  soror  Mia  de  consensu  conventus 
sororum  in  Syrmenowe  in  aliquos  reditus  sibi  utiles  conmutare  tenetur,  in  quibus  sibi 
post  mortem  predictus  conventus  succedet.  Si  vero  Agnes  vidua  et  filii  ipsius  ante 
mortem  sororis  Mie  non  emerint  partem  predictam,  sed  ipsa  soror  Mia  eam  usque  ad 
mortem  possederit,  ea  mortua  predictus  conventus  sororum  in  Syrmenowe  *)  ipsi  in  omni 
iure  suo  quod  habuit  in  medietate  curtis  predicte  succedet.  In  cuius  rei  testimonium 
sigilla  nostrum  et  conventus  fratrum  Predicatorum  in  Ezzelingen  et  conventus  sororum 
in  Sirraenowe  presenti  pagine  sunt  appensa. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*".  LX.  VHP.,  presentibus  partibus  predictis  ^Irico 
milite  de  Kirchain*)  et  duobus  filiis  suis,  Marquardo  plebano  de  Richenbach^)  et  ^Irico 


1268,  359 

diclo  Nuz,  Cfnrado  de  Hvningen  %  milite  diclo  Tvzilare,  et  fralre  ipsius  Heinrico  canonico 
in  Fvrindowe,  Brvnone  de  Celle ^)  milile,  decano  de  Hvningen,  sorore  Hedewigi  de 
Syrmenowe*)  el  aliis  quam  pluribus. 

3  Siegel:  1)  des  Herzogs  Ludwig  von  Teck,    bereits  S.  17  beschrieben,  von  der  Umschrift  hier  erhalten: 

t .  SI . . . .  DVVICI ECKE;  2)  der  Priorin  und  des  Convents  von  Sirnau,  S.  26  beschrieben;  3)  des  Prediger- 

convents  zu  Esslingen ,  spitzoval ,  c.  47,30  mm  (II.  B.) :  der  Apostel  Paulus  vor  versammelter  Menge  predigend, 
Umschrift:  f  St^tKwm .  CONVENTi« .  FRa^rwM . .  •  ATORmm  .  Im  .  EZELINGeN ;  innerhalb,  hinter  der  Figur  des 
Predigers  die  Worte:  SPAVLYS,  zwischen  derselben  und  den  Zuhörern  auf  einem  Bande  eine  nicht  mehr 
sicher,  wahrscheinlich  aber  als :  APostoluS  Predicat  Aihenietisi  ecclesie  zu  entziffernde  Schrift.  —  Regest:  Stalin, 
a.  a.  0.  2,  350. 

1)  Altenrieth,  O.A.  Nürtingen.  —  2)  Faurndau,  O.A.  Göppingen.  —  3)  Bodelshofen,  Fil.  von  Wendungen, 
O.A.  Esslingen.  —  4)  Nicht  sicher,  welches  Hausen ;  vielleicht  eines,  das  heutzutage  mit  einer  genaueren  Bezeichnung 
beginnt,  wie  der  erst  seit  1274  als  Pfauhausen  bekannte,  nahe  bei  Bodelshofen  gelegene  Ort,  O.A.  Esslingen,  oder 
das  gleichfalls  nicht  weit  davon  entfernte,  dereinst  unter  der  Hoheit  der  Herzoge  von  Teck  gestandene  Albers- 
hausen, O.A.  Göppingen.  —  5)  Sirnau,  O.A.  Esslingen.  —  6)  Kirchheim,  O.A.Stadt.  —  7  u.  8)  Reichenbach 
und  Heiningen,  O.A.  Göppingen.  —  9)  Zell,  O.A.  Kirchheim. 


1966, 

Graf  Ulrich  von  Schelklingen  beurkundet^  dass  J.  die  Wittwe  des  Rudolf  von  Maselheim  sich 
gegenüber  deni  Kloster  Heggbach  für  den  Fall,  dass  sie  den  Verkauf  ihrer  Güter  und  Rechte, 
darunter  des  Patronatrechts ,  zu  Maselheim  an  dieses  Kloster  anfechten  würde,  zur  Bezahlung 

von  60  Mark  verpflichtet  habe. 

Heggbach  1268. 

üniversis  presenlium  inspecloribus  ^\.  comes  de  Schalclingen  ^)  sequenlis  facti  noli- 
ciam.  Vita  humana  instabilis  et  memoria  labilis  sua||dent  gesta  temporum  litteris 
perennari.  Nolum  sit  igitur  presentibus  et  futuris,  quod,  cum  I.  relicta  R.  dicli  de 
Maselhain*)  universa  bona  et  predia  ||  sua  in  prefala  villa  cum  iure  patronatus  ecclesie, 
silvis,  agris,  pralis,  nemoribus  et  omnibus  iuribus  eisdem  attinentibus  renuntians  etiam 
cum  C,  et  R,  filiis  (|  suis  et  omni  prole  et  progenie  sua  omni  iuri,  quod  eis  in  prefatis 
bonis  conpetebat  vel  conpetere  videbatur,  venerabili  in  Christo  Wil.  abbatisse  in  Hegge- 
bach •)  et  per  eam  suo  monasterio  iuste  et  rationabiliter  vendidisset,  ad  evitandam  plenius 
omnem  cavillationis  et  iniurie  contra  dictum  monasterium  calumpniam,  cum  dicla  bona 
ad  prefatam  viduam  iure  dali  pro  nuptiis  pertinere[n]t,  ipsa  ad  solutionem  LX'  marca- 
rum  fide  data  se^)  coram  testibus  obligavit,  si  unquam  dictum  monasterium  in  hiis, 
que  tam  iuste  et  rationabiliter  vendidit,  in  causam  traheret  vel  quoquo  modo  inquietare 


360  1268. 

presumeret  casu  aliquo  contingente.  Quod  factum  ne  in  posteruin  valeat  irritari,  hoc 
instrumentum  exinde  confectum  sigilii  nostri  munimine  roboramus  et  prefate  obligationis 
testes  sumus. 

Actum  anno  gratie  M*.  CC",  LXVIIL,  in  porta  dicti  claustri,  coram  testibus  subno- 
tatis :  abbatissa  et  conventus,  lohannes  monachus  de  Salem,  D.  capellanus  in  Heggebach, 
Bertoldus  conversus,  RWe,  Hainricus. 

Nach  dem  Original  im  kloster-heggbachischen  Archive  zu  Buzheim.  Nur  noch  das  Pergamentriemchen,  an 
welchem  das  Siegel  befestigt  gewesen,  hängt  an. 

a)  Diese  2  Worte  sind  über  der  Zeile  hineingeschrieben.  —  b)  Dieses  Wurt  desgl. 

1  u.  2)  Vergl.  S.  348  Anm.  7  u.  318  Anm.  3. 


1967. 

Graf  Ulrich  von   Helfenstein  befreit  um  seines,   seiner  verstorbenen  Gemahlin  Willibirg  und 
seiner  Nachkommen  Seelenheils  willen  das  Kloster*  Kaisersheim  vom  Zolle  aus  Wein  und  anderen 

Gegenständen  in  seinetn  ganzen  Gebiete. 

Burg  Helfenstein  1268. 

Vdalricus,  dei  gratia  comes  de  Helflfenstain,  universis  presens  scriptum  conspecturis 
tam  presentibus  quam  futuris  salutem  in  eo  qui  est  vera  salus  omnium  cum  notitia 
subscriptorum.  Notum  esse  volumus  et  protestamur,  quod  nos  iustis  peticionibus  venera- 
bilis  domini  nostri  N,  abbatis  et  conventus  de  Cesarea  inclinati  theloneum  de  vino  et 
de  aliis  ipsorum  rebus,  quod  in  toto  nostro  territorio  seu  dominio  consuevit  a  nostris 
procuratoribus  exigi,  propter  salutem  animarum  nostrarum,  videlicet  quondam  nostre 
matrone  Willibirgis  felicis  recordationis ,  nostre  ac  prolis  nostre  liberaliter  relaxamus, 
Ut  igitur  hec  conserventur  firma  et  illibata,  litteras  presentes  per  Vlhardum  nostrum 
notarium  fecimus  conscribi  et  nostri  sigilii  munimine  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  MCCLXVIII,  in  Castro  Helfenstain,  XL  indictionis. 

Nach  dem  Copialbuche  des  Klosters  Kaisersheim  im  Allg.  Reichsarchive  zu  Mönchen  Band  G— H  fol.  XXXVI  b.  — 
In  Gabelkofer,  Geschichte  der  Grafen  von  Helfenstein  (Handschrift  der  Hofbibliothek  in  Donaueschingen)  f.  492, 
findet  sich  eine  weitere  Abschrift  mit  folgenden  Abweichungen:  Jlricua  statt  Vdalriciis  —  N.  fehlt  —  Wüli- 
hurgia  st.  Willibirgis  —  nostra  liberalitate  st.  nostre  liberaliter. 


1268.  361 


1968. 

Die  Edlen  Wernher  und  Albert  von  2ümmern  überlassen  ihren  Hof  in  Horgenzimmem,  ein  Lehen 
von  dem  Äbte  zu  Beichenau,  nach  Auflassung  desselben  an  den  Abt  um  ihres ,  ihrer  Vor- 
fahren und  Nachkommen  Seelenheils  unllen  mit  vollem  Eigenthumsrechte  an  das  Kloster  Kirchberg. 

Rottweil  1268. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspecturis  Wernherus  et  Albertus 
nobiles  de  Zymbem*)  salutem  cum  ||  gaudio  seculi  postfuturi.  Ne  mater  litium,  fomes 
discordie,  detestanda  oblivio  contractus  inficiat  simplices  ||  ac  veraces,  roborari  congruit 
quod  iuste  agitur  scriptis  pariter  et  sigillis.  Noverint  igitur  presentes  et  posteri,  ||  qui- 
bus  nosce  fuerit  opportunum,  quod  nos  curtim  nostram  sitam  in  Horgenzymbern  *),  quam 
nomine  feodi  a  venerabili  domino  .  .  dei  gratia  abbate  monasterii  Augee  nobilis  pleno 
iure  hactenus  tenebamus,  dilectis  in  Christo  domine  .  .  priorisse  monasterii  in  Kilchberg 
€t  eidem  conventui  ob  remedium  anime  nostre  et  progenitorum  ac  liberorum  nostrorum 
libere  resignamus  cum  omni  iure  et  totali  dominio,  sicut  a  nobis  nostrisque  predecessori- 
bus  hactenus  est  possessa  pacifice  et  quiete,  accedente  insuper  filiorum  nostrorum  iuni- 
orum  consensu  pariter  et  favore.  Quoniam  vero  decuit  et  debuit  legalis  terre  consuetudo 
quantum  ad  infeodationem  inter  nobiles  observari,  prefatam  curiam  cum  pleno  iure  per 
manus  nobilium  virorum  dominorum  de  Lupphen')  prefato  domino  abbati  primitus 
resignavimus,  quo  magis  licite  monasterium  Kylchberg  dictam  curiam  possideat  toto  iure. 
In  horum  autem  perpetuum  firmamentum  presens  instrumentum  nostri  sigilli  munimine 
decrevimus  roborari. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*".  CC*.  LX*".  VHP.,  in  civitate  Rotwil,  ante  domum 
civis  dicti  Scappel,  presentibus  testibus  clericis  et  laicis,  militibus  et  civibus  fide  dignis. 

Gemeinschaftliches  Siegel  der  Aussteller,  aus  mit  Eisenozyd  gemischtem  Wachse,  schildförmig,  45,42  mm 
{IV.  A.  1.):  ein  nach  links  gewandter  aufgerichteter  Löwe  mit  einer  Zimmermannsaxt  in  den  vordem  Pranken, 
Umschrift :  St^um .  ALBERTI .  et  WERNEHERI .  DE .  CInBERIN. 

1)  Herrenzimmern,  O.A.  Rottweil.  —  2)  Zimmern,  hohenzoller.  O.A.  Hechingen  (vergl.  S.  325  Anm.  2).  -— 
S)  Lupfen,  ahgeg.  Stammburg,  O.A.  Tuttlingen. 


VI. 


46 


362  1268. 


1969. 


Die  Edlen  Berthold  und  Albert  von  Neifen  schenken  um  ihres  Seelenheils  willen  das  Eigenthum 

an  ihrem  Hofe  in  Lansingen  den  Schwestern  in  Offenhausen. 

1268. 

Nos  Berhtoldus  et  Albertus  nobiles  de  Nifen  notum  volumus  esse  universis  hanc 
nostre  cautionis  pallginam  inspecturis,  quod  ob  salutem  anime  nostre  proprietatem  curie 
sive  mansus  in  Longesingen ') »  II  quam  H.  miles  dictus  de  Nifen  et  fratruelis  suus  C. 
dictus  Mahtolf  a  nobis  possederunt  ||  sub  nomine  feodi,  sanctis  monialibus  in  Ofenhusen 
omni  iure  proprietatis  contulimus  perpetuo  possidendam.  Ne  igitur  in  futurum  contra 
hanc  nostre  donationis  paginam  veniatur,  presentem  literam  cum  subscriptione  testium 
memorato  conventui  nostro  sigillo  contulimus  roboratam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG*.  LXVIIP.,  presentibus  hiis  testibus:  Anshelmo 
de  Slaidorf*),  Ot  dicto  Houbet,  B,  de  Gundershouen  ^) ,  H.  dicto  Scilhing,  ^1.  dicto  de 
Witelingen*)  et  AI.  notario,  qui  hanc  literam  sigillari  procuravit. 

Zwei  beschädigte  runde  Siegel:  1)  Bertholds  von  Neifen,  c  40  mm  (IV,  B.  1.):  ein  Topfhelm  mit  BQfiel- 
hörnern,  Umschrift:  Si^wm .  BERHTHOLDI .  DE .  NIE . . ;  2)  Alberts  von  Neifen,  52  mm  (IV.  A.  2.):  in  einem 
Schilde  3  Hifthörner  übereinander,  von  der  Umschrift  erhalten :  f .  SIGIL  . .  AL . .  FEN. 

1)  Lonsingen,  O.A.  Urach.  —  2)  Schlaitdorf,  O.A.  Tübingen.  —  3)  Gundershofen ,  O.A.  Münsingen.  — 
4)  Wittlingen,  O.A.  Urach. 


1970. 
Berthold  von  Fronhofen  übergibt  ein  Gut  in  Hättisheim  an  das  Kloster  Roth. 

m 

Königsegg  1268. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  Noverint  tam  presentes  quam 
futuri  presens  scriptum  intuentes,  quod  ego  Berchtoldus  de  Fronhofen^)  de  petitione 
matris  mee  Adelhaidis  uxoris  domini  Berchtoldi  de  Gronburc*)  et  pro  remedio  anime 
mee  contuli  ecclesie  *)  nee  non  et  omnibus  deo  ibidem  famulantibus  quoddam  predium  in 
Hitinhaim*)  situm,  quod  annuatim  reddit  sex  mensuras  siliginis,  quod  vulgariter  imi 
vocantur,  et  tres  solidos. 

Acta  sunt  autem  hec  in  Castro  Cunisegg*),  anno  domini  M.CC.LXVIII.  Testes  autem 
huius  facti  sunt:  B.  abbas  de  Roth,  Wernherus  custos  ibidem,  dominus  Berchtoldus  de 
Gronburc,  Adelhaid  uxor  ipsius,  et  Hatto  filius  eorum  et  alii  quam  plures.  Ut  autem 
hec  sarta  et  firma  permaneant,  sigillo  nostro  muniri  curavimus. 


1268.  363 

Nach  Stadelhofe r,  Historia  collegii  Rothensis  I.  p.  133. 

*)  Hier  ist  der  Name  der  Kirche,  bezw.  des  Klosters  weggeblieben,  allein  Stadelhofer  a.  a.  0.  p.  66  u.  138  bezieht 
die  Urkunde  auf  Kloster  Roth  (O.A.  Leutkirch)  und  er  hat  ohne  allen  Zweifel  gute  Anhaltspunkte  hiefÜr  gehabt. 

1)  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Eronburg,  baier.  A.6.  Memmingen.  —  3)  HQttisheim,  O.A.  Laup- 
heim.  —  4)  Eönigsegg,  O.A.  Saulgau. 


1971. 

Die  Crrafeti  Friederich,   Vater  und  Sohn,  von  Zollern  beurkunden,  dass  mit  ihrer  Einwilligung 
ihr  Schtdtheiss  Ulrich  in  Mühlheim  und  dessen  Gattin  Heilwig  um  ihres  und  ihrer  Vorfahren 

Seelenheils  willen  eine  Wiese  an  das  Kloster  Salem  geschenkt  haben. 

Mählheim  1268. 

Omnibus  presentium  inspectoribus  illustres  viri  Fridericus  et  Fridericus  filius  suus 
comites  de  ||  Zolre  noticiam  rei  geste  cum  salute.  Ut  pie  donationes  perpetua  maneant 
firmitate,  solent  frequenter  ||  scripturarum  indiciis  annotari.  Noverint  igitur  universi  tarn 
presentes  quam  posteri,  quod  ^Iricus  ||  scultetus  noster  in  Mulhain*)  et  Hdlwigis  uxor 
5ua  proprietatem  cuiusdam  prati  siti  under  Büchaldvn  nostro  accedente  consilio  et 
consensu  dilectis  in  Christo  .  .  abbati  et  conventui  in  Salem  liberaliter  tradiderunt  ac 
donaverunt  in  remedium  animarum  suarum  et  omnium  parentum  suorum  perpetuo 
possidendum,  tali  adiecta  condicione,  quod  quam  cito  ipse  t'lricus  vel  uxor  sua  Hail- 
wigis  viam  universe  camis  ingressi  fuerint,  quod  ususfructus  cedat  monasterio  ante- 
dicto  sine  cuiuslibet  reclamatione.  Et  ut  hec  firma  rata  et  inconcussa  permaneant 
presentem  litteram  in  testimonium  conscribi  et  sigilli  nostri  ac  civitatis  in  Mulhain 
munimine  fecimus  conmuniri,  Ego  autem  t'lricus  scultetus  predictus  et  Hä^lwigis  uxor 
niea  confitemur,  omnia  prescripta  vera  esse  et  sigilla  ad  nostram  petitionem  fore  appensa. 

Acta  sunt  hec  apud  Mulhain,  anno  domini  M*.  CC^  LX*.  VIIP,,  indictione  XI*.,  presen- 
tibus  hiis  testibus  et  rogatis,  videlicet  Bertoldo  dicto  Sibenstunt,  Alberto  dicto  Salzman, 
t'lrico  Fabro,  Ctnrado  de  Colbingen*),  Nycolao  monacho  de  Salem  et  Rtdolfo  monacho 
et  incisore  eiusdem  monasterii  et  aliis  quam  pluribus  probis  viris. 

Nach  dem  Original  im  kgl.  preussischen  Hausarchive  zu  Berlin.  2  Siegel:  1)  des  Grafen  Friederich  von 
Zollern;  schildförmig,  49,41  mm  (IV.  A.  1.):  gevierteter  Schild,  Umschrift:  f  SIG  .  FRIDERICI .  COMITIS .  IN . 
ZOLRE;  2)  der  Stadt  Mühlheim,  S.  270  beschrieben.  —  Abdruck:  Monumenta  Zollerana  1,  87,  woselbst 
auch  eine  Abbildung  des  Siegels.  —  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,  149.  —  Regest:  Stalin, 
^.  a.  0.  2,  S.  528. 

1  u.  2)  Mühlheim  und  Kolbingen,  O.A.  Tuttlingen. 


46 


364  1268. 

1972. 
(Neckar')Rems  1268. 

Wolfradus  miles  de  Rems*)  übergibt  um  seiner  Vorfahren  und  seines  eigenen  Seelen- 
heils unUen  als  freies  Eigenthum  an  das  Kloster  Salem  die  Hofstätten  in  Velbach*)  genannt 
des  Modus  gut  in  dem  zu  1  U  6  Schill.  Heller  geschätzten  Ertrage,  welche  .  .  dictus 
Flurich  von  ihm  zu  Lehen  getragen  und  Beringerus  molendinator  et  camifex  de  Wai- 
belingin  um  12  tf  Heller  an  das  Kloster  verkauft  hatte,  in  Folge  der  Auflassung  dieser 
Lehen  durch  die  beiden  genannten  Personen. 

o 

Actum  apud  Rems  per  manum  nobilis  domini  mei  Ulrici  comitis  de  Wirtenberc,  anno 
domini  M"".  CG*.  LXVIIL  In  cuius  facti  evidentiam  presentem  cedulam  sigillo  meo  duxi 
pro  testimonio  roborandam  .... 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Salemer  Copialbuche  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37»  150. 
1)  Neckarrems,  O.A.  Waiblingen.  —  2)  Fellbach,  O.A.  Gannstatt. 


1973. 

Graf  Diepold   von   Äichdberg    verkauft  an    den   Convent  der  Schwestern  in   Sirnau  seinen 
dortigen  Hof  sammt  anderen  dem  Ritter  Ernst  von  Füseck  abgekauften  Gütern  und  Rechten,, 

dabei  namentlich  das  Patronatrecht  der  Kirche. 

1268. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Nos  comes  Diepoldus  de  Aichilberc*) 
notum  esse  volumus  omnibus  tam  presentibus  quam  futuris  et  hoc  ipsum  litteris  nostris 
presentibus  et  patentibus  decla||ramus,  quod  nos  conventui  sororum  in  Syrmenowe 
curiam  nostram  sitam  ibidem  cum  omnibus  aliis  bonis  nostris  in  eodem  loco  sitis,  que 
nos  emimus  ab  Emstone  milite  de  Vilsegge*),  ||  exceptis  quibusdam  agris  in  Kershald')^ 
cum  assensu  filiorum  suorum  scilicet  Bernoldi,  Anselmi,  Heinrici  et  aliorum  heredum 
suorum,  quorum  videlicet  bonorum  dictus  Emsto  partem  iure  feodi  a  nobis  et  ||  partem 
iure  proprietatis  possedit,  cum  omnibus  iuribus  et  attinentiis  suis  in  agris,  pratis,  silvis^ 
saltibus,  pascuis,  areis  et  aliis  continentiis  quibuscumque  vendidimus  ac  iusto  tytulo 
vendicionis  eis  tradidimus  libera  et  soluta  ab  omni  genere  servitutis,  transferentes  in 
ipsas  omne  ins  nostrum  in  dictis  bonis  una  cum  iure  patronatus  et  duabus  partibus 
decime  ecclesie  eiusdem  ville  pertinentibus  ad  curiam  suprädictam  et  aliis  iuribus,  que 
nobis  quocumque  modo  in  presenti  possent  competere  vel  futuro.  Ut  autem  dicta  nostra 
tradicio  quoad  bona  prenominata  sororibus  predictis  firma  permaneat,  nos  eisdem  per 
sollempnem  stipulationem  promittimus  sub  ypotheca  omnium  rerum  nostrarum  ac  presenti- 
bus nos  ad  hoc  obligamus,  quod  imperpetuum  nos  et  heredes  nostri  cavebimus  eis  contra 
milites  Egnonem  et  fratrem  eins  Ctnradum  cognominatum  Wascher*)  et  supra  dictum 


1268,  365 

Emstonem  de  Vilsecke  et  filios  suos  seu  quoscumque  alios  de  qualibet  evictione.  In 
evidentiam  vero  predictorum  litteras  nostras  presentes  nostro  et  civitatis  Ezzelingen 
sigillis  signatas  contulimus  sororibus  antefatis.  Testes  autem,  qui  huic  contractui  inter- 
fuerunt,  sunt  isti:  Dyepoldus  miles  de  Bemhusen*),  lohannes  scultetus  in  Ezzelingen  et 
cives  et  iudices  eiusdem  civitatis :  Marquardus  in  Gimiterio,  Traheliebus  in  Foro,  Vhicus 
Scuhelin,  Vendo,  Kilso,  Heinricus  Holzhuser,  Cvnradus  dictus  de  Dvrenkein^,  ^linus, 
Heinricus  Steinbize,  Kvrzo ,  Hvgo  de  Vlma ,  frater  Albertus  prior  fratrum  Predicatorum 
in  Ezzelingen,  frater  Bertoldus  eiusdem  ordinis  dictus  de  Wisensteige  ^),  frater  Manegoldus 
capellanus  sororum  in  Syrmenowe,  Randoldus  decanus  in  Owun®)  et  alii  quam  plures, 
Mediatores  autem  huius  contractus  fuerunt:  Albertus  miles  de  Banzcingen^)  dictus  der 
Vlade  et  frater  eiusdem  Rtdegerus  et  Marquardus  plebanus  de  Wendelingen  ^^)  et  Al- 
bertus dictus  Boveiz  et  Helwe. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  octavo. 

2  beschädigte  Siegel:  1)  des  Ausstellers,  bereits  Bd.  5  S.  288  beschrieben,  von  der  Umschrift  erhalten: 
t  S  .  CO  . .  TIS  :  DIE  . . .  MERC  . .  RC ;  2)  der  Stadt  Esslingen,  schon  öfters  beschrieben. 

1)  Aichelberg,  O.A.  Kirchheim.  —  2)  Filseck,  O.A.  Göppingen.  —  3)  Eine  wohl  nach  dem  oberhalb 
Sirnaus  in  den  Neckar  einmündenden  Flüsschen  Kersch  benannte  Halde.  —  4)  Ohne  Zweifel  auf  dem  Wäscher- 
schlössle  Gem.  Wäschenbeuren,  O.A.  Welzheim  gesessen.  Vergl.  hierüber  L.  Schmid,  Die  älteste  Geschichte 
d.  Gesammthauses . .  Hohenzollern  1,  1884  S.  235  ff.  336  ff.  —  5)  Bemhausen,  Amts-O.A.  Stuttgart.  —  6)  Ober-, 
Untertürkheim,  O.A.  Cannstatt.  —  7)  Wiesensteig,  O.A.  Geislingen.  —  8)  Owen,  O.A.  Kirchheim.  —  9)?  Ben- 
zingen, hohenzoller.  O.A.  Gammertingen  (vergl.  Wirt.  Urk.  3,  502  und  v.  Alberti,  Württ.  Adels-  und  Wappen- 
buch, Heft  2  S.  46,  woselbst  ein  Albrecht  von  Bainzingen  vom  J.  1283  hierher  bezogen  wird).  —  10)  Wend- 
lingen,  O.A.  Esslingen. 


1974. 

Der  Provincialprior  des  Ordens  der  Reuer  (Dominikaner)  in  Deutschland,   Bruder  Otto,  ve)*- 

pflichtet  sich  bei  der  Aufnahme  der  Mitglieder  seines  Ordens  innerhalb  der  Mauern  Esslingens 

gegenüber  dem  Dekan  und  Kapitel  der  Kirche  zu  Speier,   dass  der  Orden  den  angeunesenen 

Platz  eigenmächtig  nicht  ändere  und  sich  in  die  pfarrlichen  Rechte  keine  Eingriffe  erlaube. 

1268. 

Venerabilibus  dominis  decano  et  capitulo  Spirensi  humilis  frater  Otto,  prior  pro- 
vincialis  Aleraannie  fratrum  ordinis  Peiytencie,  lesu  Christi  munus  in  domino  orationum. 
Nostrum  est  ad  ea,  que  pacis  sunt,  instare  et  eis  que  iuris  alieni  sunt  nuUatenus  velle 
derogare.  Ne  autem  vobis,  dominis  nostris,  et  .  .  plebano  ecclesie  in  Ezzelingen  per 
nos  in  terminis  ipsius  parrochie  de  vestro  consensu  speciali  intrantes  preiudicium  contra 
indultum  nobis  gratie  beneficium  in  eadem  parrochia  mansuros  fiat,  presentibus  litteris 
pro  nobis  et  ordine  nostro  proraittimus  et  nos  firmiter  obligamus,  quod  locum  Ezze- 


366  1268. 

lingen  infra  muros  nobis  deputatum  et  a  vobis  permissum  nos  et  fratres  nostri  mutare 
seu  permutare  non  possumus  nee  debemus  nisi  de  vestre  beneplacito  voluntatis.  Promitti- 
mus  eciam,  quod  cohfessiones  parrochianorum  in  parrochia  fratres  nostri  non  audiant 
et  sacramenta  ecclesiastica  non  ministrent,  ante  prandium  non  predicent  preterquam  in 
die  dedicationis  ecclesie  fratrum  et  patroni  et  in  festo  beati  Augustini.  Mortuos  etiam 
apud  nos  fratres  sepulturam  eligentes  ad  sepulturam  non  recipient  nisi  de  consensu 
plebani  in  Ezzelingen^  qui  pro  tempore  fuerit,  de  singulis  hiis  ac  universis  primitus 
requisito  et  obtento.  Verum  post  petitum  et  obtentum  .  .  plebani  in  Ezzelingen  con- 
sensum  de  corporibus  tumulandis  corpora  ad  ecclesiam  parrochialem  primum  deportentur 
et  missa  pro  defunctis  ibidem  peracta  ad  ecclesiam  fratrum  nostrorum  tumulanda  de- 
ferantur  et  fratres  nostri  omnium  eorum^  que  titulo  legationis  seu  in  oblationibus,  si 
forsan  in  posterum  ipsas  oblationes  recipere  contigerit,  receperint  occasione  corporum 
huiusmodi  tumulandorum,  medietatem  parrochiali  ecclesie  persolvant.  De  hiis  autem, 
que  fratribus  nostris  a  parrochianis  ecclesie  in  Ezzelingen  a  vivis  et  inter  vivos 
legata  fuerint,  terciam  partem  tantum  ecclesie  parrochiali  assignabunt.  Volumus  etiam, 
ut  fratres  nostri  circa  personam  plebani  ecclesie  in  Ezzelingen,  quicumque  fuerit,  honeste 
et  benivole  se  gerant  nee  facto  nee  verbo  ipsi  derogent,  ipsam  et  ecclesiam,  ubi  ad 
confessiones  audiendas  admissi  per  plebanum  fuerint,  soUerter  et  intente  promoveant 
nee  iudicem  alium  quemquam  preterquam  decanum  et  capitulum  Spirense  in  quocumque 
casu  contra  plebanum  de  Ezzelingen,  si  quando  causam  contra  ipsum  habuerint,  requi- 
rant  et  populum  in  confessionibus  et  in  predicationibus  publice,  ut  ecclesiam  parrochialem 
frequentent,  modo  debito  exhortentur  et  alia  que  ad  devocionem  ecclesie  Spirensis  et 
honestatem  et  utilitatem  ecclesie  parrochlalis  pertinent  cum  summa  diligentia  in  omnibus 
et  per  omnia  exequantur.  Ad  observanciam  autem  omnium  eorum,  que  posita  sunt, 
nos  et  fratres  et  successores  nostros  et  ordinem  nostrum  presentibus  litteris  obligamus 
in  tantum  etiam,  ut  si  in  aliquo  arliculo  a  fratribus  nostris  contrarium  fuerit  attempta- 
tum,  nisi  ceteri  satisfactione  fratres  sibi  providerint,  gratia  nobis  a  vobis  facta  in  eo 
videlicet,  quod  aditum  nobis  in  parrochiam  Ezzelingen  indulsistis,  ex  ipso  facto  esse 
desinat  et  quod  indultum  est  pro  non  indulto  penitus  habeatur,  nuUis  litteris  sive  in- 
dulgentiis  obtentis  seu  in  posterum  obtinendis  obstantibus  facto  huic.  Hec  autem  ut 
rata  permaneant,  presentes  litteras  venerabilis  patris  domini  .  .  Constantiensis  episcopi 
sigillo  et  nostro  vobis  et  ecclesie  Spirensi  conferimus  roboratas,  sigillum  nichilominus 
civitatis  in  Ezzelingen  ipsis  apponi  pro  robore  facientes. 
Datum  anno  domini  M*.  CC^  LXVIir. 

Nach  dem  Codex  minor  Spirensis  im  G.L.Archive  zu  Karlsruhe  I.  fol.  40h.  —  Abdruck:  Würdtwein» 
Subs.  Dipl  5  p.  321  nro.  128. 


1268.    Januar  21  und  25.  367 

1975. 
Bichishausen  1268.    Januar  21. 

« 

Die  Gebrüder  Swigerus,  Swiggerus,  Cünradus  et  Bertholdus  .  •  .  de  Gundoluingen  ^ 
genehmigen  den  Tauschvertrag,  kraft  dessen  von  ihrem  Lehenstnanne  Cünradus  dictus  Thus 
domus  cum  area  et  cum  pratello  sita  in  Ahusen')  et  quidam  ager  situs  hinder  dem 
berge,  per  quem  itur  ad  castrum  quod  dicitur  Maisenburg ^),  et  due  terre,  que  vulgariter 
dicuntur  laendeliu  site  prope  viam,  qua  itur  de  Ahusen  ad  Altmanshusen *),  gegen 
2  Aeker  sub  Vndernhusen  *)  sammt  5,  ff  Heller  an  das  Kloster  Salem  abgegeben  werden. 

Acta  sunt  hec  apud  Bichenshusen  •),  anno  domini  M^  CG*,  LXVIIP.,  in  die  Agnetis, 
.  .  .  testibus  ....  videlicet  nobilis  vir  Swigerus  de  Gvndelfingen,  dictus  Burgar,  C.  de 
Ignerichingen  0,  R.  de  Ahusen,  Wer.  de  Kilchain®),  H.  dictus  Vraidelin,  R.  de  Gunders- 
houen^),  Guntherus,  Ber.  Meldelin,  Eber.  Gigar  et  C.  de  Granhain  *^)  .  .  . 

Nach  dem  Abdruck  des  Originals  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  37,  151.  3  Siegel:  1)  Schwiggers 
d.  Aelt.  von  Gundelfingen:  schildförmig,  51,45  mm  (IV.  A.  2.):  in  einem  dreieckigen  Schilde  ein  geästeter  Rechts- 
schrägbalken, Umschrift:  t  Si>i//«m  .  SWIKERI.  SENIORIS  .  DE.  GVNDILVINGEN;  2)  Schwiggers  d.  Jung,  von 
Gundelfingen ,  rund ,  57  mm  (IV.  C.) :  in  einem  dreieckigen  Schilde  derselbe  Balken ,  auf  dem  rechten  Obereck 
des  Schilds  sehr  klein  und  in  den  Schriflrand  hereinragend  ein  Topfhelm  mit  (übrigens  z.  Th.  nicht  mehr  recht 
erkennbarem)  Kleinod:  ein  Schvtranenhals  zwischen  einem  mit  Federn  besteckten  Joche,  im  Siegelfelde  als  Bei- 
zeichen oben  und  zu  beiden  Seiten  des  Schildes  je  4  Kugeln,  Umschrift:  f  St^t/m .  SWIGG^I .  DE .  NOVO  . 
GVNDELVING;  3)  Konrads  von  Gundelfingen,  spitioval,  67,40  mm  (IV.  C.):  in  einem  dreieckigen  Schilde  der- 
selbe Balken,  auf  dem  linken  Obereck  des  rechts  geneigten  Schildes  ein  Topfhelm  mit  demselben  Kleinod,  Um- 
schrift: t  SIGILLVM .  CVNRADI .  DE .  GVNDOLVINGEN. 

1 — 6)  Gundelfmgen,  Anhausen,  Maisenburg,  Burgruine  und  Hof  bei  Indelhausen,  Altmannshausen,  abgeg. 
Ort  bei  Anhausen,  Indelhausen,  Bichishausen,  sämmtlich  O.A.  Münsingen.  —  7)  Ingerkingen,  O.A.  Biberach.  — 
8)  Kirchen,  O.A.  Ehingen.  —  9)  Gundershofen,  O.A.  Münsingen.  —  10)  Granheim,  O.A.  Ehingen. 


1976. 

Die  Ritter  Berthold  de)*  Aeltere,   Vogt  Konrad   und  Schweneger ,   Gebrüder  von  Betnchingen, 
verzichten  auf  ihre  Ansprüche  an  verschiedene  Leistungen  von  Seiten  de)*  kloster-herrenalbischen 

Bauern  zu  Dietenhausen. 

1268.     Januar  25. 

Nos  .  .  Bertholdus  senior,  Cvnradus  advocatus  et  Svenegerus,  milites,  fratres  de 
Remichingin  *),  omnibus  in  perpetuum.  Cum  nos  exactiones  aliquas  fecerimus  minus 
iustas  II  de  prediis  sive  bonis  venerabilium  et  in  Christo  devotorum  virorum  .  .  abbatis 


368  1268.     Januar  25. 

et  CQQvenlus  in  Alba^  Cysterciensis  ordinis,  sitis  Diethenhusin ')  quondam  grangia,  nunc 
villula,  ru||sticis  ad  firmam  locata,  exigendo  a  colonis  eadem  bona  colentibus  fenum  et 
alia  aliqua  servicia  de  consuetudine,  non  de  iure,  dicti  .  .  abbas  et  conventus  se  suos- 
que  II  colonos  gravari  contra  iusticiam  sentientes  nos  super  hoc  alloquendos  duxerunt 
et  rationabiliter  conmonendos  tarn  per  se  tarn  per  .  .  dilectam  matrem  nostram  quam 
etiam  per  fideles  nostros  famulos  et  officiales  antiquiores  Wernherum  de  Nettingin') 
et  Heinonem  de  Singin*),  quibus  melius  constitit  de  facto  quam  nobis,  ut  ab  huiusmodi 
exactionibus  et  vexationibus  cessaremus.  Nos  ipsorum  iustis  petitionibus  annuentes 
talem  consuetudinem ,  quam  iniquam  recognoscimus,  volumus  penitus  aboleri.  Presen- 
tibus  ilaque  profitemur  et  publice  protestamur,  quod  de  cetero  vel  fenum  vel  avenam 
vel  denarios  vel  pullos  in  perpetuum  occasione  iuris  alicuius  vel  consuetudinis  nuUa- 
tenus  exigemus  vel  etiam  equos  sive  personas  sepedictos  colonos  in  suis  domiciliis  nuUo 
tempore  recipere  conpellemus,  sed  contenti  erimus  serviciis  amicabilibus  factis  tempore 
pie  memorie  patris  nostri.  In  cuius  facti  memoriam  et  evidens  testimonium  presentem 
zedulam  exinde  conscriptam  sigillis  nostris  fecimus  conmuniri. 

Datum  et  actum  anno  domini  M*".  CG*.  LX*.  VIII*. ,  in  die  Conversionis  beati  Pauli 
apostoli,  presentibus  domino  "^Irico  de  Steine*),  nobili  viro  et  .  .  filio  suo,  domina  .  . 
de  Luneburc^)  vidua  et  duabus  filiabus  suis  similiter  viduis  .  .  de  Liebenecke  ^)  et  de 
Stoltzinecke  *),  Egilolfo  plebano  de  Nettingin,  C^nrado  sacerdote  dicto  Rufo,  fratre  Volmaro 
conmendatore  in  Heilcbrunen  *)  de  ordine  domus  Theuthonice,  Bertholdo  milite  dicto  de 
Nidelingin ") ,  Bertholdo  Erlewino  et  Alberto  dictis  Orphanis,  Her.  dicto  Goltman,  Ber. 
filio  Gozzoldi,  Ctnrado  dicto  Zanner,  civibus  de  Phorzhein  et  aliis  quam  pluribus  monachis, 
clericis  et  laycis  fide  dignis  et  honestis. 

Nach  dem  Originale  des  6.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  3  schildförmige  Siegel,  c.  50,  c.  40  mm,  50,40  mm, 
c.  50  c.  45  mm  (IV.  A.  1.):  2  gekreuzte  Glevenstäbe,  Umschrift  des  1.:  f  SIGILLVM .  BERTOLDI .  DE . 
REMICfflNGEN ;  des  2. :  t  SIGILLVM .  SWENEGEW .  DE .  REMICHINGEN ;  des  3. :  Sigillum ,  CV . .  ADVOCA  . .  E . 
R.MIG..EN.  —  Abdruck:  Zeitschr.    f.  Gesch.  d.  Oberrheins  31,  245. 

1)  Remchingen,  Hof,  Gem.  Wilferdingen,  bad.  B.A.  Durlach.  —  2  u.  3)  Dietenhausen  und  Nöttingen,  bad. 
B.A.  Pforzheim.  —  4)  Singen,  bad.  B.A.  Durlach.  —  5)  Vergl.  S.  97  Anm.  1.  —  6)  Lune-  Leinburg,  abgeg. 
Burg  bei  Klein-Gartach,  O.A.  Brackenhelm.  —  7)  Unermittelt.  —  8)  Stolzeneck,  abgeg.  Burg  bei  Rockenau,  bad. 
B.A.  Eberbach,  eher  als  Stolzeneck,  Gem.  Klein-Hirschbach ,  O.A.  Oehringen.  —  9)  Ueilbronn,  O.A.Stadt.  — 
10)  Neidlingen,  abgeg.  Ort  bei  Bauschiott,  bad.  B.A.  Pforzheim. 


Nach  1268,  Januar  29.  369 

1977. 

Berthold  von  Fronhof en  beurkundet  und  bestätigt  die  von  seiner  Schwester  Adelheid,  weiland 

Gemahlin  des  Edlen  Burkhard  von  Jungingen,  um  ihres  im  Kloster  Heiligkreuzthal  erwählten 

Begräbnisses  toülen  dahin  gemachte  Schenkung  ihres  Hofes  Tuzzenhof  in  Herbertingen. 

Heiligkreuzthal  (nach  1268,  Januar  29). 

Omnibus  hanc  paginam  inspecturis  Bertholdus  de  Vronhouen  ^)  rei  geste  noticiam 
cum  Salute.  Temporum  malicia  et  memoria  hominum  labilis  monent  gesta  temporum 
perstringi  ||  serie  litterarum.  Eapropter  tenore  harum  pateat  universis,  quod,  cum 
felicis  recordacionis  Adelheidis  soror  mea,  quondam  matrona  nobilis  viri  domini  Burcardi 
de  lungingen'),  cum  ageret  in  extremis,  ||  apud  monasterium  dominarum  Vallis  Sancte 
Crucis,  ordinis  Girterciensis,  Constanciensis  diocesis,  elegisset  sibi  ecclesiasticam  sepulturam, 
eiusdem  loci  •  .  abbatisse  et  conventui  ac  per  eas  suo  monasterio  predium  ||  suum, 
videlicet  unam  curiam  suam  in  Herberrehtingen*),  dictam  Tuzzenhof,  que  sibi  proprie- 
tatis  titulo  pertinebat,  cum  agriS;  pratis,  pascuis,  silvis,  nemoribus,  aquis,  iuribus  et 
Omnibus  attinenciis  eidem  curie  intus  et  extra  pertinentibus  quocumque  nomine  pro 
anime  sue  suorumque  parentum  remedio  et  salute  nomine  testamenti  voluntate  predicti 
Burchardi  mariti  sui  et  voluntate  mei  Bertholdi  nee  non  omnium,  quorum  intererat, 
plena  et  expressa  prehabita  et  consensu  et  ipsius  curie  possessionem  vacuam  tradidit 
et  donavit  libere  et  quiete  perpetuo  possidendam  in  ipsum  monasterium  cum  omni  iuris 
et  legum  soUempnitate ,  sicut  debuit ,  transferendo.  Actum  apud  dictum  monasterium, 
anno  domini  M**.  CG*.  LX**.  VHP.,  IIIP.  kalendas  Februarii,  indictione  XII*.*),  subnotatis 
testibus  presentibus  et  rogatis :  videlicet  Alberto  plebano  in  Veringen  *)  et  Ortolfo  capellano 
de  Landowe*),  Hartmanno  comite  de  Grüningen  •J,  Eberhardo  de  Jungingen,  Hainrico  de 
Homstain^)  et  Hermanno  et  Manegoldo  filiis  suis,  militibus,  Manegoldo  comite  de  Veringen, 
Anshelmo  de  lustingen*),  Hainrico  de  Wildecke  ^),  Eberhardo  de  Burladingen  *®)  et  aliis 
quam  pluribus  probis  viris.  In  cuius  facti  evidenciam  presens  instrumentum,  cum  soro- 
ris  mee  predicte  heres  verus  fuerim,  exinde  concipi  procuravi  et  sigillo  meo  nee  non 
sigillo  domini  H.  comitis  de  Grüningen  et  domini  Burchardi  sepedicti  de  lungingen  con- 
munitum  dicto  conventui  tradidi  ad  cautelamj,  renuncians  una  cum  filiis  meis  ^Irico 
scilicet  et  Ber.  nee  non  Burchardo  marito  sororis  mee  defuncte  omnibus  iuribus  accioni- 
bus  excepcionibus  defensionibus  consuetudinibus  iuris  et  legum  subsidio  ac  omnibus  aliis, 
per  que  predicta  donacio  et  vacue  possessionis  tradicio  posset  calumpniari  in  posterum 
a  quocumque  homine  vel  enervari  casu  quolibet  contingente.  Nos  H.  comes  de  Grüningen 
predicta  omnia  esse  vera  presentibus  profitemur  sigillum  nostrum  ad  peticionem  parcium 
apponentes.  Ego  vero  Burchardus  de  Jungingen  similiter  profiteor  predicta  omnia, 
prout  premissa  sunt,  esse  vera  sigillum  meum  huic  cedule  apponendo. 


VI. 


47 


370  1268.    Januar  30. 

3  Siegel:  1)  des  Grafen  Hartmann  Ton  Grieningen,  bereits  Öfters,  z.  B.  Bd.  5  S.  152,  beschrieben;  2)  des 
Burkhard  von  Jungingen,  8childf5rmig,  39,33  mm  (IV.  A.  1.):  eine  Scheere,  Umschrift:  t  St^7/iim .  BVRCARDI . 
DE .  IVNGINGEN . ;  3)  des  Berthold  von  Fronhofen,  S.  191  beschrieben. 

*)  Dem  grössten  Theile  des  Jahres  1268,  so  insbesondere  dem  Anfange,  entspricht  übrigens  die  indictio  XL 

1)  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Jungingen,  hohenzoUer.  O.A.  Hechingen.  —  3)  Herbertingen,  O.A. 
Saulgau.  —  4)  Veringen,  hohenzoller.  O.A.  Gammertingen.  —  5  u.  6)  Landauhof,  Gem.  Binzwangen  und  Grie- 
ningen, O.A.  Riedlingen.  —  7)  Homstein,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  8)  Justingen,  O.A.  Hönsingen.  — 
9)  Wildeck,  abgeg.  Burg,  O.A.  RottweiL  —  10)  Burladingen,  hohenzoller.  O.A.  Hechingen. 


1978. 

Pahst  Clemens  IV.  gebietet  sämmtlichen  Kirchenoberen  in  Deutschland,  den  Prior en  und  Brüdern 
der  Einsiedler  des  Äugustinerordens  den  Aufenthalt  in  Städten,  Burgen  und  Dörfern  nickt  zu 

verwehren. 

Viterbo  1268.    Januar  30. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei^  venerabilibus  fratribus  archiepiscopis  et 
episcopis  ac  dilectis  filiis  .  .  abbatibus,  prioribus,  decallnis,  archidiaconis  et  aliis  eccle- 
siarum  prelatis  ac  clericis  per  Alamanniam  constitutis  salutem  et  apostolicam  benedictio- 
nem.  Hiis  qui  relictis  divi||tiis  et  gloria  mundi  huius  in  habitu  et  spiritu  paupertatis 
se  in  sui  creatoris  obsequium  converterunt ,  non  infestos  haberi  ||  vos  convenit,  sed 
potius  favorabiles  et  benignes.  Sane  dilecti  filii  .  .  generalis  et  alii  priores  ac  fratres 
Heremitarum  ordinis  sancti  Augustini  nobis  significare  curarunt,  quod  nonnuUi  vestrum, 
asserenteSy  quod  ädern  priores  et  fratres  debent  in  locis  dumtaxat  solitariis  habitare, 
eos  in  civitatibus,  castris  et  villis  non  permittunt  morari,  non  considerantes,  ut  convenit, 
quam  difficile  foret,  ipsis,  quos  oportet  diebus  singulis  sustentationis  sue  pabulum  mendi- 
care,  in  locis  habitare  solitariis  et  remotis.  Quia  vero  sunt  iidem  priores  et  fratres 
eo  maioris  favoris  benivolentia  confovendi,  quo,  non  minima  paupertate  gravati,  magis 
dinoscuntur  aliorum  beneficiis  indigere,  universitatem  vestram  rogamus,  monemus  et 
hortamur  attente,  per  apostolica  vobis  scripta  mandantes,  quatinus  ipsos  priores  et 
fratres  tali  pretextu  non  presumatis  impedire,  quominus  ipsi  in  civitatibus,  castris  et 
villis  libere  possint  et  debeant  habitare,  quin  potius  eis  ad  hoc  ob  Christi  reverentiam 
benign!  favoris  auxilium  et  pie  subventionis  subsidium  impendatis. 

Datum  Viterbii,  III.  kalendas  Februarii,  pontificatus  nostri  anno  tercio. 

Italienisches  Pergament.  Am  oberen  Rande  gegen  die  Mitte:  at  uob  schräg  durchstrichen,  unten,  rechts 
auf  dem  Umschlage:  Ja.  Am.  Hinten:  Frater  Biccardus.  Die  Bulle  ist  verloren,  die  Schnur,  woran  sie  hieng, 
noch  angeknüpft.    Die  Urkunde  fand  sich  unter  den  Dokumenten  des  Augustinerklosters  in  Gmünd  und  trägt  die 


1268.     Januar  31.  371 

allerdings  jüngere  Aufschrift:  „hulla  quod  non  debemus  impediri  super  cohabitaHone  civüatum  prapter  coiHdianam 
elemosynam  acquirendam^',  Sie  ist  desshalb,  obschon  den  Eremitenorden  im  allgemeinen  angehend,  hier  auf- 
genommen worden,  zumal  da  Pott  hast  sie  nicht  kennt. 


1979. 

Graf  Budolf  von  Tübingen,  Sohn  des  Pfalzgrafen  Budolf,  verspricht  dem  Probst  und  Kapitel 
von  Sindelfingen  wegen  der  ihnen  zugefügten  schweren  Beschädigungen  Güter  im  Ertrag  von 
6  Mark  —  übrigens  unter   Vorbehalt  der  Wiedereinlösung  im  6.  Jahre  durch  die  Zahlung 

von  60  Mark  —  zuzuweisen  und  noch  weitere  Entschädigung  zu  leisten. 

Tübingen  1268.     Januar  31. 

Rtdolfus,  dei  gratia  comes  de  Tvwingen,  filius  R.  comitis  pallatini  universis  pre- 
sentes  litteras  inspecturis  notitiam  subscriptorum.  Cum  prima  via  salutis  cognitio  || 
Sit  peccati,  nos  ipsam  desiderantes  insequi  attingere  et  tenere  recognoscimus  presentibus, 
nos  honorabiles  viros  C.  prepositum  et  capitulum  ecclesie  in  Sindeluingen  in  suis  posses- 
sionibus  et  ||  iuribus  graviter  dampnificasse  et  ob  hoc  questionem  ab  ipsis  contra  nos 
dudum  agitatam  esse  per  compositionem  amicabilem  terminatam.  Confitemur  sub  hac 
forma  9  quod  nos  de  nostris  propriis  possessionibus  ||  ante  tempus  Pasche  proximo 
venturum  aliqua  predia,  quorum  reditus  summam  sex  marcarum  accedant,  ab  omni 
vexatione  seculari  libera  et  immunia  tenemur  predictis  preposito  et  capitulo  assignare, 
condicione  tali  adiecta,  quod,  si  in  sexto  anno  proximo  continuo  nos  eisdem  sexaginta 
marcas  puri  argenti  persolvemus,  dicta  predia  ad  nos  libere  revertantur,  percepta  tamen 
prefatis  remaneant  pro  da[m]pnorum  et  iniuriarum  ipsis  illatarum  nichilominus  recom- 
pensa.  Si  autem  dicto  anno  sexto  eisdem  sexaginta  marcas  argenti  non  dederimus/ 
extunc  predicta  predia  libera  et  ab  omni  vexatione  soluta  remaneant  propria  ecclesie 
predicte  perpetuo  possidenda  et  pro  voluntate  ipsorum  ac  successorum  suorum  libere 
clisponenda.  Preterea  pro  agris  ortis  aut  curtibus  ipsorum  perfossatis  tenemur  infra 
dictum  terminum  in  agris  vel  redditibus  equivalentibus  eisdem  facere  recompensam. 
Litteras  etiam  prime  compositionis.  seu  ordinationis  inter  nos  et  ipsos  habite  in  ipsa 
prima  municipii  nostri  fundatione,  prout  tunc  dictum  fuerat  ordinatum  et  scriptum, 
tenemur  sigilli  nostri  robore  communire.  Et  ut  inter  nos  et  ipsos  de  cetero  nuUa  possit 
controversia  exoriri,  pro  arbitris  tres  personas  invicem  eligere  promisimus  infra  ter- 
minum prenotatum,  qui  omnes  vel  duo  ex  eis,  si  deinceps  nos  vel  nostri  gravaverimus 
predictos  .  .  prepositum  et  capitulum  canonicum,  servos,  homines  seu  colonos  aut  in- 
quilinos  eorum  in  rebus  vel  molestaverimus  in  personis,  nos  moneant,  ut  leso  ad 
Arbitrium  ipsorum  satisfaciamus  aut  satisfieri  procuremus  infra  mensem.    Et  si   moni- 

47* 


372  1268.     Februar  1. 

tioni  eorundem  parere  neglexerimus,  reverendus  dominus  episcopus,  etiam  si  voluerit, 
nulla  alia  monitione  seu  citatione  premissa  sententias  excommunicationis  et  interdicti 
contra  nos  ad  instantiam  ipsorum  primitus  et  in  terram  nostram  prolatas  et  iam  relaxatas 
extunc  eodem  modo  debet  innovare  firmiter  observandas,  quousque  eisdem  de  tali  grava- 
mine  seu  molestatione  indebita  fuerit  satisfactum.  Arbitrorum  eciam  electorum  monitioni 
sub  forma  simili  tenentur  prefati  prepositus  et  capitulum  obedire  salvis  canonicis  in- 
stitutis  %  si  nos  vel  nostros  per  ipsos  aut  quemquam  de  suis  gravari  contigerit  indebite 
uUo  casu.  Uno  itaque  arbitro  cedente  vel  decedente  alter  in  locum  suum  eque  ydoneus 
eligatur.  Hec  omnia  infra  dictum  tempus  promisimus  perducere  fideliter  ad  effectum 
sine  fraude  et  dolo  quolibet  fide  data  nomine  iuramenti,  nostros  heredes  ad  premissa 
omnia,  si  nondum  perfecto  negocio  decedere  nos  contingat,  quod  deus  avertat,  presenti- 
bus  astringendo.  Discreti  siquidem  viri,  Hugo  de  Haluingen')  miles  et  .  .  scultetus  de 
Herremberch  *),  promiserunt  simili  modo,  hec  omnia  pro  posse  suo  verbo  et  facto  fideliter 
promovere.  In  quorum  testimonium  presentes  litteras  prenotatis  •  •  preposito  et  capitulo 
tradidimus  sigillorum  nostro  et  prefati  domini  nostri  •  .  episcopi  robore  communitas. 
Actum  et  datum  apud  Tvwingen  in  ecclesia  parrochiali,  IL  kalendas  Februarii  anno 
domini  M^.  CC  LXVIIP. ,  indictione  XI\ ,  presentibus  ipsis  partibus  presignatis,  .  .  de 
Sulchen'),  .  .  de  Tekkemphrunde  ^)9  .  .  de  Emphingen^)  decanis  et  quam  plurimis  aliis 
plebaniSy  viceplebanis,  militibus,  civibus  virisque  providis  et  honestis.  Nos  E.,  dei  gracia 
Constantiensis  episcopus,  rogatu  ipsarum  partium  sigillum  nostrum  presentibus  litteris 
appendimus  in  testimonium  perpetuum  omnium  premissorum. 

Nur  noch  2  blau  und  weisse  leinene  Schnüre  sind  durch  die  Urkunde  geschlungen.  —  Abdruck:  Schmid, 
Geschichte  der  Pfalzgrafen  von  Tübingen,  Urkundenbuch  S.  29.  —  Regest:  Stalin,  a.  a.  0.  %  451. 

a)  Diese  3  Worte  über  der  Zeile  eingeschrieben. 

1)  Hailfingen,  O.A.  Rottenburg.  —  3)  Herrenberg,  O.A.Stadt.  —  3)  Sülchen,  heutzutage  noch  Kirche  bei 
Rottenburg.  —  4)  Deckenpfronn,  O.A.  Calw.  —  5)  Empfingen,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch. 


1980. 

Priorin  und  Convent  des  Predigerordens  zu  Simau  verpflichten  sich,  der  Schwester  Irmengard 
von  Weinsberg  und  ihrer  Tochter  Erlinde  auf  beider  Lebensdauer  eine  jährliche  FruchtgiiUe 
aus  einem  Acker  und  einen  HeUerzins  aus  einer  Hofstatt  in  Deizisau,  welche  dieselben  dem 

Kloster  geschenkt,  zu  entrichten. 

Sirnau  1268.     Februar  1. 

Que  geruntur  in  tempore  ne  simul  cum  tempore  labantur,  solent  etemari  memoria 
litterarum.    Innotescat  igitur  universis  ac  singulis,  ad  ||  noticiam  quorum  presens  scrip- 


1268.    Februar  2.  373 

tura  pervenerit,  quod  nos  M.  priorissa  et  conventus  sororum  ordinis  Predicatorum  in 
Synnenowe,  Constanciensis  dyocesis,  ||  solvere  tenemur  sorori  Irmengardi  de  Winsberc*) 
ac  Erlindi,  filie  sororis  eiusdem,  pro  tempore  vite  sue  utrique  in  solidum  quolibet  anno 
a  tempore  ||  messis  usque  ad  festum  beati  Mychahelis  mediam  partem  fructuum  de  uno 
iugero  et  dimidio  agri  Ifrugiferi  siti  in  Dizinsowe'),  quem  excolit  ad  presens  C^radus 
Hegenli  de  eadem  villa.  Insuper  iam  dictis  feminis  solvere  debemus  quolibet  anno  in 
festo  sancti  Martini  V  solidos  Hallensium  de  area  sita  in  predicta  villa ,  quam  incolit 
et  inhabitat  quidam  qui  vocatur  Gallus.  Dicte  quoque  femine  agrum  et  aream  predictam 
nobis  donarunt  in  remedium  anime  sue  transferentes  in  monasterium  nostrum  totum 
ius  et  dominium  9  quod  habent  in  eisdem,  salvis  eis  fructibus  ac  denariis  predictis  pro 
tempore  vite  sue.  A  quorum  solutione  nos  et  monasterium  nostrum  post  mortem 
ipsarum  penitus  absolvemus.  In  memoriam  igitur  donationis  huiusmodi  nobis  facte 
ac  solutionis  predictis  feminis  faciende  presentem  litteram  conscribi  fecimus  eisdem 
sigilli  nostri  conventus  munimine  roborari. 

Datum  in  Syrmenowe,  anno  incamationis  domini  M*.  CC.  LXVIIP.,  kalendas  Februarii. 

Abhängend  das  bereits  S.  26  beschriebene  Siegel  der  Priorin  und  des  Convents  von  Sirnau. 
1)  Weinsberg,  O.A.Stadt.  —  2)  Deizisau,  O.A.  Esslingen. 


1981. 

Pfalzgraf  Budolf  von  Tübingen  verkauft  in  der  Absicht,  in  den  Deutschorden  einzutreten  und 
demselben  sein  ganzes  Besitzthum  zu  schenken,  die  pfalzgräfliche  Würde  und  verschiedene 
Lehen  an  den  Markgrafen  Heinrich  von  Burgau,  wobei  er  jedoch  dem  letzteren  mancherlei 
Vorbehalte  zu  Gunsten  des  Ordens  sowie  der  Städte  Blauheuren  und  Lonsee  auferlegt,  welche 

der  Markgraf  anerkennt. 

1268.     Februar  2. 

RtdolfuSy  dei  gratia  comes  pallatinus  de  Tuwingin,  omnibus  presentem  paginam 
inspecturis  salutem  in  eo  qui  est  omnium  vera  salus.  Ne  propter  fragilitatem  et  labilem  || 
memoriam  hominum  ea  que  aguntur  in  tempore  simul  labantur  cum  tempore ,  cautum 
est,  acta  quelibet  scriplorum  robore  perhennari.  Noveritis  igitur  singuli  et  universi,  || 
quod,  cum  *)  ego  ad  honorem  omnipotentis  dei  et  gloriose  virginis  Marie  me  intenderem 
transferre  ad  ordinem  fratrum  domus  Tevtonice  et  universa  bona  mea  mobilia  et  in-|| 
mobilia  donare  et  adiungere  domui  et  fratribus  antedictis,  ego  prehabito  fratrum  pre- 
fatorum  et  aliorura  prudentum  virorum  consilio  dignitatem  pallatinam,  que  vulgo  dicitur 


374  1268.     Februar  2. 

phaelnZy  cum  omni  honore  et  libertate,  quam  pater  meus  mihi  dum  viveret  expresse 
donavit  et  postmodum  eo  defuncto  successi  iure  hereditario  in  eadem,  et  omnia  feoda 
mea,  que  pater  meus  a  Regali  Augia  tenuit  in  feodum,  et  omues  dignitates.  Que  vulgo 
vocantur  mannelehin,  sive  predialiter  sive  feodaliter  mihi  attiueant,  ubicumque  sita 
fuerinty  a  Ruzegunstaige  ^)  ^)  et  ex  utroque  latere,  ascendendo  et  descendendo  et  transeundo 
per  Alpes  versus  Danubium,  preter  feoda  super  castris  meis  Rugge  *)  et  Grerhusin ')  sita, 
que  Yulgo  vocantur  burcsez,  domino  Hainrico  illustri  marchioni  de  Burgowe  donavi 
titulo  emptionis  pro  certa  peccunie  quantitate,  hiis  tamen  conditionibus  interiectis,  que- 
cumque  bona  de  prefatis  sie  domino  marchioni  venditis  fratres  domus  Tevtonice  titulo 
emptionis  comparaverint  vel  ipsis  in  remedium  animarum  vel  gratis  donata  fuerint,  si 
bona  sie  adquisita  vel  donata  predialia  fuerint,  fratres  prefati  de  bona  voluntate  domini 
marchionis  et  omnium  progenitorum  "*)  suorum  eadem  bona  pro  libero  predio  predialiter 
et  libere  perpetuo  possidebunt.  Si  vero  bona  sie  a  fratribus  adquisita  fuerint  feodalia, 
sive  sint  de  dignitate  pallatina  sive  de  Regali  Augia  sive  de  alio^  dummodo  feodalia 
fuerint,  dominus  marchio  de  Burgowe  et  omnes  filii  sui  et  omnes  ipsorum  successores 
debent  et  tenentur  ex  conditione  fratribus  domus  Tevtonice  prefata  feoda  perpetuo  por- 
tare  etO  in  eisdem  bonis  defendere  et  in  perceptione  fructuum  nullatenus  impedire. 
Preterea  si  aliquis  hominum  pertinentium  ad  feoda  predicta  hodie  residet  in  civitate 
Blaburun*)  vel  Luwense*)  vel  quandocumque  in  futurum  se  transtul/erit  cum  domicilio 
ad  loca  predicta,  cum  illis  hominibus  dominus  marchio  et  sui  successores  nichil  habent 
facere  nisi  secundum  iura  municipalia  civitatis.  Si  autem  predictorum  hominum  aliqui 
vel  aliquis  se  cum  domicilio  ad  alia  loca  se^  transtulerit  et  domino  marchioni  vel  suis 
successoribus  de  aliquo  vel  de  aliquibus  civibus  predictarum  civitatum  moverit  questionem, 
illa  questio  sive  querimonia  non  debet  agitari  in  aliis  locis  nisi  in  civitatibus  supradictis 
et  illi  conquerenti  debet  fieri  iustitia  secundum  co[n]suetudinem  et  iusticiam  civitatis. 
Sane  si  aliquis,  quod  absit,  ob  invidiam  fratrum  predictorum  vel  ob  dilectionem  domini 
marchionis  aliquid  ins  in  bonis  sancti  lohannis  baptiste  pertinentibus  ad  monasterium 
Blaburun  vel  super  iure  advocationis  super  bonis  predictis  domino  marchioni  dicereO 
vel  dare  voluerit  ex  causa  emptionis  predicte,  volo  et  statuo,  quod  illi  vel  illis  a  domino 
marchione  et  suis  successoribus  fides  nullatenus  adhibeatur.  Ego  etiam  Hainricus,  dei 
gratia  marchio  de  Burgowe,  emptionem  prescriptam  et  omnes  articulos  et  singulos  supra- 
scriptos  per  presentes  confiteor  veros  esse  et  ad  observationem  omnium  et  singulorum  pre- 
scriptorum  me  et  meos  filios  et  nostros  successores  in  bonis  prefatis  Obligo  per  presentes. 
In  quorum  omnium  et  singulorum  efficax  testimonium  presens  scriptum  extitit  sigilli  domini 
H.  marchionis  prefati  et  mei  sigilli  et  sigilli  fratris  Gerhardi  de  Hirzperc*)  conmendätoris 
fratrum  domus  Tevtonice  per  Bawariam  et  Franconiam  et  Sweuiam  munimine  roboratum. 
Testes  omnium  predictorum  sunt :  frater  Fridericus  de  Gingin ')  conmendator  apud  .  .  . 


1268.    Februar  2.  375 

rhusin*),  frater  R^dolfus  de  Berolfstat®)  et  multi  fratres,  dominus  Rtdolfus  de  Hohin- 
stiege  ®),  dominus  molendinator  de  Hcemingen  ***),  dominus  Bure,  de  Elribach "),  dominus 
R^edegerus  de  Haldun^*)>  dominus  Lienungus  de  Albegge*')  et  multi  alii  clerici  et  laici. 
Acta  sunt  hec  anno  ab  incarnatione  domini  M^  CG*.  L**.  (X*.)  VHP.  *),  in  die  Puri- 
ficationis  beate  virginis  Marie,  indictione  XI*. 

Nach  dem  Originale'  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  3  runde  Siegel:  1)  des  Markgrafen  Heinrich  von 
Burgaui  55  mm  (lY.  A.  2.) :  ein  5  mal  schrägrechts  getheilter  Schild,  zwischen  der  3.  und  4.  Theilung  (vom  linken 
Obereck  aus)  in  der  Mitte  des  Schildes  eine  nach  der  Theilung  gestellte  Lilie,  Umschrift :  f  S  .  HAINRICI .  MARCHIO- 
NIS .  DE .  BVRGOWE . ;  2)  des  Pfalzgrafen  Rudolf  von  Tübingen,  c.  57  mm  (III.  B.  3.),  sehr  schadhaft:  der 
nach  rechts  galopirende  Pfalzgraf  mit  einer  Fahne,  auf  dem  Schilde  Spuren  des  Wappenbildes^  der  sog.  Kirchen- 
fahne ,  von  der  Umschrift  noch  lesbar :  f  S  .  RVDOL PALATINI  .CO INGEN ;  3)  des  Komthurs  Gerhard 

von  Hirschberg,  namentlich  am  Rande  sehr  beschädigt,  s.  S.  357. 

a)  Dieses  Wort  ist  über  der  Linie  eingeschrieben.  —  b)  Es  ist  Aruzegunstaige  geschrieben,  allein  der  Schreiber  der 
Urkunde  verbindet  überhaupt  öfters  zwei  zu  trennende  Worte,  z.  B.  intempore,  adhonorem,  adordinem  u.  s.  w.  —  c)  So  das 
Original ;  der  Sinn  würde  eher  succeasorum  verlangen.  —  d)  Es  scheint  eo8  zu  fehlen.  —  e)  Dieses  Wort  steht  im  Original 
doppelt.  —  f)  Das  Wort  ist  insoferne  etwas  undeutlich  geschrieben,  als  das  Abkürzungszeichen  für  er  (oder  re)  eher  vor, 
als  nach  dem  c  steht.  —  g)  Von  diesem  Namen  ist  nur  rhusin  sicher  zu  lesen,  der  unmittelbar  vorhergehende  Buchstabe 
scheint  eher  ein  r,  als  ein  e  zu  sein  und  im  Beginn  des  Worts  ist  die  Tinte  verbleicht,  bezw.  wie  es  scheint,  heraus- 
radirt.  Dem  rr  müsste  wohl  ein  Vocal  vorangehen,  so  dass  der  Name  den  nur  sehr  undeutlichen  Anhaltspunkten  nach 
mit  Eff,  oder  Me  beginnen  könnte,  allein  eine  entsprechende  Kommende  des  Deutschordens  konnte  nicht  gefunden  werden. 
In  der  Zeitschrift  a.  a.  0.  wird  Oerhusin  gelesen,  allein  das  er  dürfte  kaum  richtig  sein  und  auch  eine  Kommende  Ger- 
hausen ist  sonst  wenigstens  nicht  bekannt. 

*)  Die  Urkunde,  welche  rechtsgeschichtlich  nicht  ohne  Interesse  ist,  jedoch  einige  Anstände  bietet  und,  soviel  bekannt, 
nicht  zum  Vollzuge  gelangte,  ist  in  der  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  23,  470^478  von  Roth  v.  Schrecken- 
stein mit  eingehenden  Ausführungen  gedruckt  Zweifelhaft  ist  insbesondere  das  Datum,  insoferne  der  Indiction  XI. 
das  Jahr  1268,  dem  Jahre  1258,  wie  zunächst  geschrieben  steht,  dagegen  die  Indiction  I.  entspricht.  Nun  befindet  sich 
bei  dem  L  oben,  gewissermassen  als  Fortsetzung  des  senkrechten  Theils  des  Buchstabens,  ein  kleiner  Strich,  welchem  a.  a.  0. 
die  Bedeutung  beigelegt  wird,  dass  das  L  durch  denselben  zu  einem  monogrammatisch  gebildeten  LX  erhoben  zu  werden 
scheine.  Dies  ist  immerhin  eine  etwas  kühne  Vermuthung,  doch  Hesse  sich  auch  denken,  dass  der  Strich  der  Ansatz  zu 
einem  hineinzucorrigirenden ,  aber  nicht  zur  Vollendung  gelangten  X  sein  sollte.  —  Was  sonstige  Anhaltspunkte  für  die 
Entscheidung  der  Frage,  ob  das  Jahr  1258  oder  1268  richtig  sei,  so  insbesondere  die  in  der  Urkunde  erwähnten  Personen 
betrifft,  so  ist  der  Verkäufer  ohne  Zweifel  Pfalzgraf  Rudolf  III.  der  Scherer  von  Tübingen  (f  1277),  der  jüngere  Bruder  des 
Pfalzgrafen  Hugo  (f  um  1267).  In  dem  Tübinger  Geschlechte  scheint  sich  die  pfalzgräfliche  Würde  im  Allgemeinen  nach  dem 
Seniorate  vererbt  zu  haben  (P.  Fr.  Stalin,  Geschichte  Württembergs  1,  424)  und  in  der  That  führte  Hugo  (sogar  schon  bei 
Lebzeiten  seines  Vaters)  den  Titel  eines  Pfalzgrafen,  während  Rudolf  bis  in  die  Zeit,  um  welche  Hugos  Tod  anzusetzen 
ist,  denselben  nur  ausnahmsweise,  manchmal  auch  den  eines  filius  palatini,  von  da  an  aber  , nicht  selten*"  jenen  Titel  selbst 
führte  (Schmid,  Pfalzgrafen  von  Tübingen  S.  163.  176.  178.).  So  dürfte  denn  auch  Rudolf  erst  ums  Jahr  1267  die 
Möglichkeit  erhalten  haben,  über  die  ,dignitas  palatina*"  in  der  Weise  zu  verfügen,  wie  er  dies  der  Urkunde  nach  that, 
bezw.  wenigstens  zu  thun  beabsichtigte,  mag  ihm  auch  durch  seinen  Vater,  wie  der  vorliegenden  Urkunde  nach  anzu- 
nehmen ist,  eine  besondere  Vergünstigung  in  Bezug  auf  diese  Würde  eingeräumt  oder  doch  zugedacht  worden  sein.  Der 
Käufer  ist  wohl  Markgraf  Heinrich  II.  von  Burgau  (t  c.  1293).  Gerhard  von  Hirschberg  kam  uns  bereits  in  einer 
Urkunde  des  Jahres  1268  in  derselben  Stellung  wie  jetzt  vor  (S.  357),  was  bei  der  vorliegenden  Urkunde  mehr  fQr  das 
Jahr  1268  als  1258  spricht;  er  ist  nach  Voigt,  Geschichte  des  Deutschen  Ritterordens,  1,  S.  648.  664,  in  den  Jahren 
1273 — 1277  Deutschmeister  gewesen,  ohne  Zweifel  dieselbe  Person  wie  der  von  diesem  Schriftsteller  als  erster  Land- 
komthur  von  Franken,  übrigens  ohne  sichere  Zeitangabe,  genannte  Gebhard  Graf  von  Hirschberg.  Ein  Rudolf  von 
Bernstadt  kommt  auch  im  Jahre  1253  als  Zeuge  vor  (Wirt.  ürkb.  5,  4.).  —  Weiterer  Abdruck  nach  obigem  Druck: 
Ulmisches  Urkundenbuch  1,  122. 

1—3)  Ruck  und  Gerhausen,  zerstörte  Burgen  bei  Blaubeuren  und  dem  angrenzenden  Dorfe  Gerhausen, 
letztere  im  Volksmund  das  Rusenschloss  genannt;  vielleicht  ist  der  Name  Ruzegunstaige  mit  der  von  Gerhausen 
auf  die  Alb  hinaufFührenden  Steige  in  Verbindung  zu  bringen.  —  4)  Blaubeuren,  O.A.Stadt.  —  5)  Lonsee,  O.A. 


376  1268.    Februar  7. 

Ulm.  —  6)  Vergl.  S.  357  Anm.  3.  —  7)  Giengen,  O.A.  Hcidcnhcim.  —  8)  BernsUlt,  O.A.  Ulm.  —  9)  ??  Hohen- 
stein,  abgeg.  Burg,  O.A.  Münsingen  (vergl.  Bd.  5  S.  292).  —  10)  Herrlingen,  O.A.  Blaubeuren.  —  11)  Eilerbach, 
baier.  A.C.  Dillingen,  wenn  nicht  Erbach,  O.A.  Ehingen  (vergl.  Bd.  4  S.  361,  5  S.  256,  oben  S.  318.).  — 
12)? Haldenhof,  Gem.  Bonndorf,  bad.  B.A.  Ueberlingen,  ? Halden,  Gem.  Wintersulgen,  bad.  B.A.  Pfullendorf.  — 
13)  Albeck,  O.A.  Ulm. 


1982. 

Pabst  Clemens  IV.  gebietet  dem  Bischöfe  van  Speier,  das  Kloster  Sirnau  vor  GewalUhätigkeiten 

und  räuberischen  Eingriffen  in  seine  Rechte  nachdrädclichst  zu  schützen. 

Viterbo  1268.     Februar  7. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  venerabili  fratri  .  .  episcopo  Spirensi 
salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Sub  religionis  habitu  va||cantibus  studio  pie  vite 
ita  debemus  esse  propicii^  ut  in  divinis  beneplacitis  exequendis  malignorum  non  possint 
obstacu||lis  impediri.  Cum  itaque^  sicut  dilecte  in  Christo  filie  .  .  priorissa  et  conventus 
monasterii  de  Sirmenowe  secundum«  ||  instituta  fratrum  ordinis  Predicatorum  viventes, 
Constanciensis  diocesis,  nobis  significare  curarant,  nonnulli^  qui  nomen  domini  recipere 
in  vacuum  non  formidant,  ipsas  multipliciter  molestare  presumanti  nos  et  presumpto- 
rum  *)  huiusmodi  refragari  conatibus  et  earundem  priorisse  ac  conventus  quieti  providere 
volentes  fraternitati  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  eisdem  priorisse  et 
conventui  contra  predonum,  raptorum  et  invasorum  audaciam  efficaciter  presidio  defen- 
sionis  assistens  non  permittas  eas  in  personis  aut  bonis  earum  a  talibus  molestari, 
molestatores  huiusmodi  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione  postposita  compescendo, 
attencius  provisurusi  ne  de  hiis,  que  cause  cognicionem  exigunt  vel  que  personas  et 
bona  non  contingunt  ipsarum,  te  ullatenus  intromittas.  Nos  eaim,  si  secus  forte  pre- 
sumpseriSi  tarn  presentes  litteras  quam  etiam  processum,  quem  per  te  illarum  auctoritate 
haberi  contigerit,  omnino  carere  viribus  ac  nullius  fore  decernimus  firmitatis.  Huius- 
modi ergo  mandatum  nostrum  sie  sapienter  et  fideliter  exequaris,  ut  eins  fines  quomodo- 
libet  non  excedas,  presentibus  post  triennium  minime  valituris. 

Datum  Viterbii,  VII.  idus  Februarii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Italienisches  Pergament.  Unten  auf  dem  Umschlage  rechts:  Bo,  Parmensis,  auf  dem  Rucken:  Ludouicus 
de  Wauere.    An  hänfener  Schnur  die  gewöhnliche  bleierne  Bulle  des  Pabstes. 

a)  Die  Vorlage  hat  verschrieben:  presumptuorum. 


1268.  Februar  7.  377 


1983. 

Pabst  Qetnens  IV.  gebietet  dem  Pr obste  der  Kirche  von  S.  Wido  in  Speier ^  alle  diejenigen ^ 
welche  dem  Kloster  Simau  Einkünfte,  Güter,  öffentliche  Urkunden  und  Wertgegenstände 
überhaupt  widerrechtlich  vorenthalten,  unter  Androhung  des  Kirchenbannes  zur  Herausgabe 
und  Entschädigung  anzuhalten  und  diesen  Bann  im  Weigerungsfalle  über  die  Ungehorsamen 

zu  verhängen. 

Viterbo  1268.     Februar  7. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  .  .  preposito  ecclesie  sancti 
Widonis  Spirensis  salutem  et  apostolicam  ||  benedictionem.  Significarunt  nobis  dilecte 
in  Christo  filie  •  .  priorissa  et  conventus  monasterii  de  Sirmenowe  secundum  institu||ta 
fratrum  ordinis  Predicatorum  viventes,  Constanciensis  diocesis,  quod  nonnulli  iniquitatis 
filii,  eiusdem  diocesis,  quos  pror||sus  ignorant,  diversos  redditus,  census^  decimas  et 
alia  iura,  que  ipsis  priorisse  et  conventui  prestare  tenentur,  nee  non*)  terras,  domos, 
possessiones,  instrumenta  publica  et  quedam  alia  bona  dicti  monasterii  maliciose  occultare 
et  occulte  detinere  presumunt,  non  curantes  ea  ipsi  monasterio  exhibere.  Super  quo 
eedem  priorissa  et  conventus  provideri  sibi  et  prefato  monasterio  per  sedem  apostolicam 
humiliter  postularunt.  Quocirca  discretioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  qua- 
tinus  omnes  huiusmodi  detentores  reddituum,  censuum,  decimarum,  terrarum  et  bono- 
rum predictorum  publice  in  ecclesiis  coram  populo  per  te  vel  per  alium  moneas,  ut 
infra  competentem  terminum  a  te  prefigendum  eisdem  redditus,  census,  decimas,  terras 
et  alia  predicta  a  se  debita  manifestent  et  de  hiis  dictis  priorisse  ac  conventui  plenam 
et  debitam  satisfactionem  impendant  nee  non  redditus,  possessiones  et  alia  bona  predicta 
restituant  monasterio  memorato.  Alioquin  ex  tunc  in  eos,  nisi  post  alium  terminum 
peremptorium  competentem,  quem  eis  ad  hoc  duxeris  prefigendum,  monitis  tuis  pa- 
ruerint  in  hac  parte,  generalem  excommunicationis  sententiam  proferas  et  facias  eam, 
ubi  et  quando  expedire  videris,  usque  ad  satisfactionem  condignam  soUempniter  publicari. 

Datum  Viterbii,  VII.  idus  Februarii,  pontificatus  nostri  anno  tertio. 

Italienisches  Pergament.  Unten  innerhalb  des  Umschlags  links:  Jacobus  Romanus,  darüber  2  kleine 
Striche,  davor  ein  nicht  sicher  zu  deutendes  Zeichen;  ausserhalb  desselben  rechts:  So,  Famtensü]  hinten: 
Ludowicus  de  Wauere.    An  hänfener  Schnur  hängt  die  gewöhnliche  bleierne  Bulle  des  Pabstes  Clemens  IV. 

a)  Das  Original  hat  nom. 


VI. 


48 


378  1268.     Februar  9. 

1984. 

Abt   Berthold   und   Convent  von   Isny   versprechen   detn   Heinrich  Harnasch,  seinen  Töchtern 
Mechthilde  und  Adelheid  sowie  der  ersteren  Sohne  Heinrich  zum  Dank  für  empfangene  25  Mark 
.  Silber  zur  Bezahlung  der  Schulden  des  Klosters  4  Malter  Haber  jährlich  zu  entrichten. 

Constanz  1268.     Februar  9. 

Omnibus  in  Christo  fidelibus  presens  instrumentum  visuris  Bertoldus  divina  misera- 
tione  abbas  et  conventus  monasterii  de  Hysenina,  ordinis  sancti  Benedicli,  sincere  cari- 
tatis  aflfectum  cum  orationibus  in  domino  lesu  Christo.  Ad  tollendam  oblivionis 
caliginem,  que  plerumque  gestis  contractuum  novercatur,  litterarum  intersignum 
decernitur  suffragari.  Tenore  siquidem  presentium  ad  posterorum  notitiam  cupimus 
devenire,  quod  a  diiectis  in  Christo  Hainrico  Harnasch  et  Mechtildi  filia  eius  recepta 
pecunia  XXV  marcarum  puri  et  legalis  argenti,  que  in  solutionem  debitorum  cenobii 
nostri  fuerat  erogata,  nos  nostrosque  successores  *)  quatuor  malterorum  avene  mensure 
Hysininensis  prefatis  Hainrico  et  Mehtildi  et  Adilheidi  filiabus  suis  nee  non  Hainrico 
filio  dicte  Mehtildis  singulis  annis  infra  festum  beati  Martini  et  Nativitatem  Domini 
cuilibet  ipsorum  pro  tempore  vite  sue  faciendam  in  Hisenina  vel  quocumque  loco  ab 
ipsa  Villa  per  quatuor  milliaria  distante  absque  eorum  cooperatione  ipsis  assignandam 
de  consensu  pariter  et  voto  unanimi  duximus  per  presentem  seriem  obligandos,  tali 
adiecta  conditione,  quod  si  casu  quovis  contingente  super  dictum  solutionis  terminum 
supersederimus  nos  aut  nostri  successores,  quod  decanus  Constantiensis  ecclesiei  qui 
pro  tempore  fuerit,  cui  ad  hoc  tam  pro  nobis  quam  pro  nostris  successoribus  sponte 
non  coactos  ex  tunc  in  posterum  decernimus  nos  esse  obligatos,  nostrum  monasterium 
nulla  monitione  seu  citatione  premissa  usque  ad  pensionis  predistincte  solutionem  in- 
tegram  debeat  ecclesiastico  subponere  interdicto,  et  prenominatum  Hainricum  sepedicte 
Mehtildis  filium  tenemur  pro  suis  quatuor  malteris  in  victu  et  vestitu  usque  ad  annos 
etatis  sue  legitimos  procurare,  renunciantes  cuilibet  iuris  auxilio  privati  vel  communis 
seu  exceptioni  nee  non  litteris  quibuscumque  seu  indulgentiis  impetratis  aut  impetrandis 
et  generaliter  occasionibus  universis,  ratione  quarum  huius  nostre  obligationis  forma 
prefatis  personis  facta  posset  in  toto  vel  in  parte  a  nobis  aut  ab  aliquo  successorum 
nostrorum  impeti  seu  divelli.  Unde  eadem  plenioris  firmitatis  vallentur  munimine, 
presens  instrumentum  super  ipsa  ad  nostram  procurationem  conscriptum  sepius  recitatis 
personis  dedimus  sigillorum  reverendi  prioris  nostri  et  domini  gratia  Constantiensis 
episcopi,  qui  in  hanc  eandem  obligationis  formam  consensit,  et  nostri  nostrique  conventus 
robore  consignatum. 

Acta  sunt  hec  Constantie,  anno  ab  incarnatione  divina  MCCLXVIIL,  V*.  Idus 
Februarii,  indictione  XI. 


15268.     Februar  18.  379 

Nach  dem  im  Besitz  der  fürstlich  salm-reiflerscheid-dyck'schen  Gutsherrschaft  zu  Baind  befindlichen,  Bd.  5 
S.  43  genannten,  Gopialbuche  des  Klosters  Baind  aus  dem  17.  Jahrhundert  S.  53.  —  Regest:  Diöcesan- 
Archiv  von  Schwaben  a.  a.  0.  S.  71. 

a)  Hier  sind  einige  Worte,  wie  ad  soltäionem,  ad  praestationem  oder  ähnlicher  Art  ausgelassen. 


1985. 

Sifrid  Zürich  von  Stetten  überträgt  bei  dem  Eintritte  seines  Neffen  Wolprand  in  den  Deutschen 
Orden  den  Brüdern  des  Ordens  und  Hauses  zu  Mergentheim  15  tf  Heller  Einkünfte  aus  Gütern 

zu  Nitzenhausen, 

1268.     Februar  18. 

üniversis  presens  scriptum  inspicientibus  Sifridus  dictus  Zwrich  de  Steden  *)  noticiam 
subscriptorum.  Noveritis,  quod  ||  ego  coadunata  manu  Irmengardis  uxoris  mee  et  de 
consensu  omnium  heredum  raeorum  Wolprando  filio  Agnetis  ||  sororis  mee  ingrediente 
ordinem  fratrum  domus  Teuthonicorum  fratribus  eiusdem  ordinis  et  domus  in  Mergent- 
heim redditus  quindecim  ||  librarum  Hallensiura  in  bonis  meis  Netzenhusen  *)  contuli  et 
confero,  tradidi  et  trado  cum  omni  utilitate  et  proventu,  iure  proprietario,  sicut  ego  a 
meis  progenitoribus  iam  diu  possederam  bona  iam  predicta,  libere  in  perpetuum  possi- 
dendos.  Et  ne  in  eisdem  bonis  defectum  sive  detrimentum  aliquod  paciantur,  ad 
faciendum  eisdem  fratribus  cautionem  de  premissis  bonis  secundum  consuetudinem 
patrie  vere  warandie  fideiussores  ipsis  posui  subnotatos  Henricum  de  Bachenstein '),  Got- 
fridum  de  Steden,  Ditherum  de  Hornberch  *),  generum  meum.  üt  autem  predicta  omnia 
robur  perpetue  firmitatis  obtineant,  presentem  paginam  prememoratis  fratribus  dedi 
sigillo  domini  mei  Craftonis  de  Hohenlouch  et  meo  proprio  ac  impositione  testium 
roboratam.  Testes  huius  sunt:  fideiussores  supradicti,  frater  Crafto  de  Crutheim**) 
conmendator  in  Mergentheim,  frater  Ludewicus  de  Hainberch*),  frater  Conradus  Strucio, 
frater  Kunekinus  et  alii  quam  plures. 

Datum  anno  domini  M^  CG*.  LXVIIP.,  XIII.  kalendas  Marcii. 

An  weissen  leinenen  Fäden  nur  noch  ein  kleines  Stück  des  1.  Siegels,  desjenigen  des  Aussteilers:  wie  es 
scheint  der  Rest  eines  Beiles,  und  ein  grösseres,  des  2.,  bereits  S.  241  beschriebenen  Siegels  Krafts  von  Hohenlohe. 

1 — 3)  Kocherstetten,  Nitzenhausen,  Bachenstein,  Burgruine  bei  Döttingen,  O.A.  Künzelsau.  —  4)  Hornberg, 
O.A.  Gerabronn.  —  5)  Altkrautheim,  O.A.  Künzelsau.  —  6)  Heimberg,  abgeg.  Burg  von  nicht  sicher  bekannter 
Lage:  ?bei  Unterheimbach,  O.A.  Weinsberg,  ?  Heimberg,  Gem.  Wildenthierbach,  O.A.  Gerabronn,  ?  Heimbach, 
O.A.  Hall. 


48 


380  1268.  Februar  22. 


1986. 

Altschultheiss   Heinrich   von  Hall  verkauft   den   Nonnen   in  Gnadenthal  20    Urnen  Salz  um 
100  Pfund  Heller  unter  näher  ausgedruckten  Bedingungen,  sowie  30  Schilling  Heller  Gült  auf 

3  Jahre  von  einem  Hause  um  15  f(  Heller. 

1268.     Februar  22. 

Ego  HeinricuSy  scultetus  antiquus  in  Hallis,  filius  Heimanni  quondam  sculteti,  recog- 
nosco  tenore  presentium  et  protestor,  quod  ex  consensu  Adelheidis,  uxoris  ||  mee  legi- 
time,  et  heredum  meorum  sanctimonialibus  in  Gnaden tal  viginti  urnas  saline  dedi  pro 
centum  libris  Hallensium,  de  qua  decem  libras  Hallensium  recoUigent  annualltim.  Dedi 
etiam  eisdem  tres  libras  Hallensium  in  reditibus  super  domo  mea  in  Hallis  iuxta  pontem 
in  supplementum  decem  librarum,  si  quandoque  minus  de  salina  receperint  me||morata. 
Est  autem  talis  adiecta  conditio,  ut  infra  biennium  integrum  a  die  contractus  huius  pre- 
fatam  salinam  reemendi  liberam  habeam  facultatem.  Quod  si  infra  terminum  memoratum 
sepedictam  salinam  non  reemerim,  prefatum  monasterium  omni  iure,  quo  ego  et  uxor 
mea  eandem  possedimus,  libere  et  quiete  perpetuo  possidebit.  Insuper  dedi  eis  triginta 
solidos  Hallensium  in  redditibus  super  domo  Hermanni  Frankelini  pro  quindecim  libris 
Hallensium  ad  triennium,  conditione  apposita  prenotata.  Huius  rei  testes  sunt:  vene- 
rabilis  pater  dominus  abbas  de  Schonintal,  frater  Swipoto,  frater  Heinricus  de  Wirceburc 
frater  Heinricus  de  Swapach*),  frater  Egeno,  Fridericus  de  Bielriet*),  scultetus  Heinricus» 
filius  sculteti,  Vlricus  dictus  Lettenher,  Ludewicus  de  Backenant'),  Waltherus,  Egeno, 
Hermannus  hospes,  cives  Hallenses,  et  alii  quam  plures  fide  digni  et  honesti.  In  cuius 
rei  evidens  testimonium  presentem  scedulam  sepedicto  monasterio  contull  sigillo  concivium 
nostrorum  in  Hallis  roboratam. 

Actum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  octavo,  Kathedra  sancti  Petri. 

Nach  dem  Originale  des  fürstl.  hohenlohischen  Archives  in  Oehringen.  Fast  dreieckiges  Siegel  der  Stadt 
Hall,  am  Rande  sehr  beschädigt  (II.  B.):  drei  2:1  gestellte  Pfennige,  auf  den  oberen  ein  kugelbesetztea  Ast- 
gabelkreuz, auf  dem  unteren  eine  ausgestreckte  Hand ,  von  der  Umschrift  ist  noch  erhalten :  f  S ....  C  ...  TI . 
I.HA...  —  Auszug:  Wibel,  Hohenl.  Kyrchen-  u.  Reform.-Historie  Th.  IL,  Cod.  dipl.  S.  81  Nro.  LXI. 

1)  Schwabbacb,  O.A.  Weinsberg.  —  2)  Bielrieth,  abgeg.  Stammburg  auf  der  Markung  Wolpertsdorf,  O.A. 
Hall.  —  3)  Backnang,  O.A.Stadt. 


1268.  Februar  26.  381 


1987. 

Einkotnmens'  und  Güterverzeichniss  des  Speirer  Kapitels  in  Esslingen, 

1268.     Februar  26. 

Littera  super  redditibus  capiluli  in  Esselingen,  agris  et  pratis. 

Anno  domini  M.  CG.  LXVIII.,  V.  kalendas  Marcii,  invenla  est  summa  vini  estimata 
a  civibus  in  Esselingen  subscriptis  sexaginta  carrate,  minus  tribus.  Interfuerunt  autem 
huic  estimacioni  dominus  B.  decanus  in  Esselingen,  Marchuardus  in  Cymiterio,  Fridricus 
in  Vico,  Eberhardus  Schuhelinus  et  Vlricus  frater  suus,  Truhclibus  de  Nidrehoue^), 
Heinricus  Holshuser  et  Conwradus  Sigelini. 

Summa  vero  frumenti  hec  est:  octuaginta  schephelini  siliginis,  sexaginta  quinque 
spelte,  octuaginta  avene. 

Item  hü  sunt  denarii,  quos  comparavit  Marchuardus  procurator  noster,  solvendi 
singulis  annis  de  areis  et  domibus  subscriptis:  Besserer  de  domo  et  area  sua  iuxta 
curiam  dotis  sita  in  festo  Michahelis  duas  libras  Hallensium.  —  Item  comparavit  domum 
iuxta  curiam  nostram,  quam  inhabitat  decanus  de  Esselingen,  tres  libras  Hallensium  in 
festo  lacobi  solvendas  vel  alias  secundum  quod  eadem  domus  conducitur.  —  Item  ludei 
ibidem  solvent  nobis  singulis  annis  in  festo  Martini  unam  libram  Hallensium  de  area 
et  domo  contigua  synagoge  ludeorum.  :—  Item  comparavit  decem  solidos  de  domo  et 
area  prope  curiam  Holshusarn,  que  fuit  domini  Conradi  sacerdotis,  dicti  de  Grüningen*), 
solvendos  in  festo  Martini,  post  obitum  vero  Reinburgis  mulieris  eadem  domus  ad  utili- 
tatem  Spirensis  ecclesie  pro  remedio  anime  sacerdotis  predicti  libere  transibit. 

Item  hü  sunt  census  ecclesie  in  Esselingen  attinentes  de  area  estuarii  apud  cimi- 
terium:  XXII  Hallenses  et  obolus,  III  cappones.  —  Item  iuxta  estuarium  Rudegerus 
institor  de  area  sua  XV  Hallenses  et  II  cappones.  —  Item  Vlricus  Gurrelinus  de  domo 
lapidea  et  areis  suis  versus  portam  Methingen')  IUI  solidos  Hallensium,  VI  Hallenses 
et  II  cappones.  —  Item  de  domo  lapidea  Bugelini  prope  cappellam  sancte  Marie  XV 
Hallenses.  —  Item  monachi  de  Salmaneswilr  *)  de  curia  prope  cappellam  predictam  V 
solidos  Hallensium.  —  Item  de  area  Conradi  dicti  Bultino  ante  portam  Methingen  III 
solidos  Hallensium.  —  Item  Bertholdus  filius  Dietmari  ibidem  XV  Hallensium.  —  Item 
ibidem  de  area  iuxta  Bertholdum  filium  Dietmari  tres  sorores  Begine  XXII  Hallenses  et 
obolum.  —  Item  ante  portam  in  Bietum*)  Burchardus  textor  de  area  sua  XIX  Hallen- 
ses. —  Item  Conradus  dictus  Grosse  ibidem  de  area  sua  XVIII  Hallenses.  —  Item 
iuxta  eundem  dictus  Dosinger  de  area  sua  XIX  Hallenses  et  unum  capponem.  —  Item 


382  1268.     Februar  26. 

ibidem  Heinricus  dictus  Müther  de  area  sua  XVIII  Hallenses  et  unum  capponem.  — 
Item  Hassolphus  iuxta  novura  murum  in  Bithenbach*)  de  area  sua  VII  Hallenses  et 
obolum  et  unum  pullum.  —  Item  domine  de  Sirmenowe'),  priorissa  et  conventus,  de 
bonis  Waltheri  de  Hallis*)  in  Sirmenowe  sitis  XXX  solidos.  —  Item  Conradus  dictus 
Holsbot')  de  orto  ante  portam  superiorem  versus  ObernesseÜngen*)  VII  solidos  et  VI 
Hallenses.  —  Item  ibidem  Conradus  Sigelini  de  orlo  VII  solidos  et  VI  Hallenses.  — 
Item  ibidem  Sigelarius  de  orto  et  area  V  solidos  et  unum  Hallensem.  —  Item  ibidem 
domina  dicta  Hülwerin  de  orto  XXII  Hallenses.  —  Item  ibidem  Ludwicus  dictus 
Dusengere  de  orl[o]  XVI  Hallenses.  —  Item  ibidem  tornator  de  orto  IUI  solidos  et  VI 
Hallenses.  —  Item  ibidem  Ebrolt  panifex  de  orto  XXXIII  Hallenses.  —  Ifem  Conradus 
dictus  Gembeler  de  orto  iuxta  Cunczelinum  XI  solidos.  —  Item  ibidem  Egelolfus  de 
orto  XI  solidos.  —  Item  ibidem  Burchardus  Neter  de  area  et  orto  V  solidos  et  Vi 
Hallenses.  —  Item  Vlricus  dictus  Ower  ibidem  de  area  et  pomerio  XVI  solidos  et  VI 
Hallenses.  —  Item  Heinricus  dictus  Schonberger  de  area  sita  sub  Ebershalden  "^)  II 
solidos.  —  Item  Heinricus  dictus  Soler  de  area  ibidem  IUI  solidos.  —  Item  infra  muros 
Hugo  iudex  de  curia  sua  XXX  Hallenses,  duos  cappones  et  dorsum  porcinum.  —  Item 
ibidem  Hugo  dictus  Nallinger  de  area  dicta  Heydenin  XXX  Hallenses  et  duos  cappones.  — 
Item  ibidem  domina  dicta  Kephin  de  area  prope  Heydenin  VIII  solidos  alborum  denari- 
orum,  IUI  cappones  et  dorsum  porcinum.  —  Item  relicta  dicti  Mülich  de  area  ibidem 
XVI  Hallenses.  —  Item  Küno  dictus  Rebestein  de  area  ibidem  XXX  Hallenses  et  IUI 
cappones.  —  Item  ibidem  Küno  de  Truchtiluingen  *^)  de  area  VII  Hallenses  et  obolum 
et  unum  capponem.  —  Item  soror  Künonis  de  Truchtiluingen  de  area  ibidem  XV 
Hallenses.  —  Item  Heinricus  Steinbis  de  area  ibidem  VII  Hallenses  et  obolum  et  unum 
capponem.  —  Item  ibidem  Albertus  dictus  Sigelin  de  area  XIIII  Hallenses  et  unum 
capponem.  —  Item  ibidem  Kilso  de  area  sua  XV  Hallenses.  —  Item  idem  Kilso  de 
area  iuxta  horreum  dominorum  Spirensium  X  Hallenses.  —  Item  ludeus  Bendit  de 
area  domus  lapidee  VI  Hallenses.  —  Item  de  curia  Rubertine  ibidem  XIIII  Hallenses 
et  duos  cappones.  —  Item  eadem  domina  de  area  prelibate  curie  adiacente  unum 
solidum  Hallensium  et  unum  capponem.  —  Item  domina  dicta  Eningerin  de  curia  in 
platea  fabrorum  versus  curiam  dotis  XV  Hallenses,  unum  capponem  et  unum  pullum.  — 
Item  de  area  Ophenarii  iuxta  curiam  Mercekerne  in  vico  fabrorum  XII  solidos,  VI 
Hallenses  et  IUI  cappones,  quos  solvit  domina  dicta  Sindenvingerin  de  area  sua  ibidem 
sita.  —  Item  dicta  domina  Mercekernine  de  area  sua  III  solidos  et  duos  cappones.  — 
Item  retro  horreum  dominorum  Spirensium  Conradus  dictus  Klobeloch  de  area  sua 
V  Hallenses.  —  Item  ibidem  Fridricus  Murer  II  solidos  et  unum  capponem.  —  Item 
ibidem  retro  horreum  predictum  de  domo  leprosorum  III  solidos  et  unum  capponem.  — 
Item  ibidem  Burchardus  dictus  Neter  XV  Hallenses  et  unum  capponem  de  area  sua.  — 


1268.     Februar  26.  383 

Item  Vlricus  de  Celle**)  de  curia  sua  et  de  area  turris  ibidem  XVIII  Hallenses.  — 
Item  dictus  Ralgebe  de  area  iuxta   curiam  dicti  Gerter  versus  Minores  duas  uncias  et 

V  Hallenses.  —  Item  domina  dicta  Vbelneil  de  area  iuxta  curiam  dicti  Maiion  XVIII 
Hallenses.  —  Item  Heinricus  de  Degirlocli")  de  area  sua  iuxta  fontem  salis  V  Hallen- 
ses. —  Item  Heinricus  carnifex  dictus  Sneuber  sub  lobiis  de  macello  XXII  solidos 
Hallensium.  —  Item  de  domo  parva  et  area  iuxta  Kephinaro  XVIII  Hallenses.  —  Item 
scultetus  Marquardus  in  cimilerio  de  pomerio  iuxta  cappellam  sancti  Egidii")  VI  solidos.  — 
Item  de  area  apud  predictum  Degirloch  iuxta  fontem  salis  V  Hallenses. 

Hü  sunt  agri  spectantes  ad  dotem  ecclesie  in  Esselingen.  —  In  Obernesselingen 
Iria  iugera.  —  Item  ibidem  duo  iugera.  —  Item  ibidem  versus  Obernesselingen  in 
eodem  situ  duo  iugera.  —  Item  ibidem  apud  ortum  domine  dicte  GoUin  IUI  iugera.  — 
Item  in  campo  dicto  Renneweck")  iuxta  ortum  GoUin  unum  iugerum.  —  Item  ibidem 
dimidium  iugerum.  —  Item  apud  ortum  Ringinger  tria  frustra  que  faciunt  duo  iugera.*  — 
Item  ibidem  apud  dictum  Scheich")  unum  iugerum.  —  Item  iuxta  eundem  Scheich 
unum  iugerum.  —  Item  apud  montem  dictum  Helbelingisberg  ^^)  VI  iugera.  —  Item 
ibidem  quedam  pecia  circiter  dimidium  iugerum.  —  Item  apud  pontem  versus  Willer") 

VI  iugera  et  in  latitudine  XVI  pedes  pro  via.  —  Item  in  Flusse  tria  iugera.  —  Item 
apud  curiam  dicti  Scheich  duo  iugera.  —  Item  in  Flusse  duo  iugera.  —  Item  iuxta 
Hohenreine  duo  frustra.  —  Item  iuxta  Willer  et  apud  lacum  VI  iugera.  —  Item  ibidem 
in  via  duo  iugera.  —  Item  iuxta  Buchwac ")  duo  iugera.  —  Item  ibidem  tria  iugera.  — 
Item  apud  Methingen  dimidium  iugerum  partim  vinee  et  partim  agri. 

Hec  sunt  prata:  apud  Buchwac  una  pecia  ad  dimidium  iugerum.  —  Item  apud 
lacum  duo  iugera.  —  Item  iuxta  pratum  domine  dicte  Kephin  una  pecia  ad  dimidium 
iugerum.  —  Item  apud  Seherach  *^)  unum  iugerum.  —  Item  in  Hasinbühel  due  pecie.  — 
Item  in  Heimbach ")  unum  iugerum.  —  Ilem  in  Esselingen  due  pecie  vinearum  estimate 
pro  uno  iugero  et  quarta.     Inde  dabit  medietatem  vini. 

Nach  dem  sog.  Liber  Obligalionum  Spirensium  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe  1  fol.  82— 83*>  und  zwar 
aus  dem  dort  wörtlich'  eingetragenen  Vidimus  der  iudices  curie  Spirensis  vom  4.  September  1370,  worin  diese 
ausdrücklich  bezeugen,  dass  iimen  das  mit  dem  echten  Siegel  der  burgenses  in  Esslingen  versehene,  unversehrte 
Original  —  dessen  Anfang  mit  Jahreszahl  und  Tag  sich  in  denselben  Worten,  wie  oben  im  Eingange,  noch  ein- 
mal angegeben  findet  —  von  dem  Dekan  und  Kapitel  zu  Speier  zur  Besichtigung  und  Prüfung,  sowie  zu  Aus- 
stellung eben  dieses  Vidimus,  um  dasselbe  wie  das  Original  gebrauchen  zu  können,  vorgelegt  worden  sei. 

a)  Wohl  verschrieben  fQr  Holshoc, 

1)  Niederhofen,  abgeg.  bei  Cannstatt.  —  2)?  Neckar-,  Markgröningen,  O.A.  Ludwigsburg.  —  3)  Mettingen, 
O.A.  Esslingen.  —  4)  Salem,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  5  u.  6)  Die  sog.  Beulau  (dereinst  Vorstadt)  in  Ess- 
lingen und  der  durch  ^dieselbe  fliessende  Beutaubach.  —  7)  Sirnau ,  O.A.  Esslingen.  —  8)  O.A.Stadt  Hall.  — 
9  u.  10)  Oberesslingen,  O.A.  Esslingen  und  die  Ebershalde  bei  der  Burg  Esslingen.  —  1!)  Truchtelfingen,  O.A. 


384  1268.     März  3. 

Balingen,  oder  Trochtelfingen,  hohenzoUer.  O.A.  Gammerlingon.  —  12)  Zell,  O.A.  Esslingen.  —  13)  Degerloch^ 
A.O.A.  Stuttgart.  —  U)  Längst  abgeg,  Esslinger  Kapelle,  deren  Namen  noch  im  Ilgenhof  erhallen  ist  — 
15—17)  Htztge.  wohl  in  den  Flurnamen  Rennacker,  Schelzgärten ,  Helmensberg,  bei  Esslingen,  erhalten.  — 
18)  Doch  wohl  die  sonst  Wüer,  WUar  geschriebene  heutige  Esslinger  Parzelle  Weil.  —  19)  Htztge.  wohl  lA 
dem  Flurnamen  Burwag  bei  Esslingen  erhalten.  —  20)  Serach,  Parzelle  von  Esslingen.  —  21)  Htztge.  nur  noch 
Name  eines  bei  Oberesslingen  in  den  Neckar  mundenden  Baches,  früher  umfassenderer  Name  für  die  zerstreuten 
Weiler  und  Häuser  in  seinem  Thale. 


1988. 

Oraf  Ulrich  von  Berg  überträgt  dem  Kloster  Pfullingen  das  volle  Eigenthumsrecht  an  den 
von  seinen  Lehensletäen ,  den  Edlen  Sigbot  und  Rudolf  von  Hundersingen ,  an  dasselbe  ver- 
kauften Besitzungen  in  Mittelstadt  und   bekennt ,   von   diesen  Lekensleuten  durch  Auftragung^ 

von   Gütern  in  Magolsheim  entschädigt  worden  zu  sein. 

1268.     März  3. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  ^Iricus,  dei  gratia  comes  de 
Berge  *),  universis,  ad  quos  hee  litere  nostre  ||  pervenerint,  salutem  in  omnium  salvatore. 
Ne  oblivionis  scrupulo  temporum  labentium  curriculo  rite  gesta  subiaceant  ||  aut  pravo- 
rum  malitia  seu  subdola  calliditate  depereant,  hominum  adinvenit  industria  et  in  consue- 
tudinem  iam  ||  perduxit,  ea  testium  testimonio  et  scriplurarura  robore  roborari.  Qua- 
propter  nos  per  presentes  ad  futurornm  volumus  pervenire  noticiam  et  apud  presentium 
memoriam  remanere,  quod  nos  nomine  nostro  et  liberorum  et  omnium  heredum  nostro- 
nim  sanctimonialibus  abbatisse  scilicet  et  conventui  in  Phullingen,  ordinis  sancte  Clare^ 
possessiones  in  Mvthilstat  *) ,  quas  emerunt  a  dilectis  nostris  Sigbothone  et  Rfdolpho 
nobilibus  de  Hvndersingen ') ,  quas  et  ipsi  a  nobis  titulo  feodi  detinebant,  ad  eorundem 
petitiones  libera  donatione  contulimus,  omni  iure  proprietario  in  perpetuum  possidendas 
ita,  ut  debeant  ibi  pro  libitu  destituere  instituere  consiruere  destruere,  censum  augere  vel 
minuere  et  omni  iure  communi  uti,  sicut  proprielas  libere  possidetur.  Ceterum  ad 
predictarum  dominarum  maiorem  cautelam  et  warandiam  respeclu  nostrorum  heredum 
profitemur,  nos  a  supradictis  S.  et  R.  pro  nobis  et  heredibus  nostris  sufficientem 
recompensationis  commutationem  recipientes  in  possessionibus ,  quas  in  villa  Magolfs- 
hein*)  proprietarie  possederunt,  quas  ad  manus  nostras  libere  resignantes  et  a  nobis 
loco  prefatorum  bonorum  in  Mvthilstat  in  feodo  receperunt ').  Ut  autem  hec  nostra 
donatio  firma  permaneat  et  a  nemine  valeat  aliqualiter  infirmari,  renuntiamus  super  eis- 
dem  et  donatione  ex  parte  nostri  et  de  expresso  consensu  fratrum  nostrorum ,  videlicet 
Heinrici,  Eginonis  et  Gebehardi,  et  successorum  nostrorum  omni  auxilio  iuris  tarn 
canonici  quam  civilis,  omni  indulgentie  impetrate  ac  impetrande,  omni  constitutione  edite- 


1268.    März  7.  .385 

vel  edende.  Huius  rei  lestes :  L.  maior  prepositus  Augustensis,  comes  ^l.  de  Helfenstein, 
comes  Ber.  de  Graifsbach  *),  Swicgerus  nobilis  de  Gvndelvingen*),  magister  C.  notarius 
de  Schalkelingen ') ,  H.  advocatus  de  Berge*),  C.  filius  suus,  0.  de  Baldecge*),  C.  de 
Lapide*),  H.  de  Vbrichingen *^ ,  fl  frater  suus,  dictus  Lienvnc  de  Albegge**),  S.  de 
Berolfstat "),  H.  de  Schalkelingen^),  D.  Spaito.  Ad  omnimodam  etiam  nostre  donationis 
confirmationem  presentem  cartam  nostri  sigilli  approbationis  munimine  duximus  sepedictis 
dominabus  tradere  consignatam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*.  CG'.  LXVIIL,  Y\  nonas  Marlii. 

a)  Richtiger  ist  die  Construktion  in  der  entsprechenden  Urkunde  S.  386. 

An  weisser  leinener  Schnur  das  Siegel  des  Ausstellers,  rund,  56  mm  (IV.  A.  ^.):  ein  5  mal  schräg- 
rechts  getheiller  Schild ;  von  der  Umschrift  erhalten :  f  S . .  .  LLVM  .  WLRICI .  COMITIS  .  DE  .  BERGE.  ^ 
Regest:    Stalin,  a.  a.  0.  %  365. 

1)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Mittelstadt,  O.A.  Urach.  —  3  u.  4)  Hundersingen  und  Magolsheim,  O.A. 
Münsingen.  —  5)  Graisbach,  bair.  A.G.  Monheim.  —  6)  Gundelfingen,  O.A.  Münsingen.  —  7)  Schelklingen, 
O.A.  Blaubeuren.  —  8)  ßaldeck,  abgeg.  Burg  bei  Wittlingen,  O.A.  Urach.  —  9)  Stammsitz  der  Familie  von 
Stein  ist  Rechtenstein,  O.A.  Ehingen.  —  10)  Ueberkingen,  O.A.  Geisslingen.  —  11  u.  12)  Alpeck  und  Bem- 
stadt,  O.A.  Ulm. 


1989. 
Hohentengen  1268.     März  7. 

Bischof  Eberhard  von  Constanz  genehmigt  den  Tauschvertrag,  kraft  dessen  die  Pfarrkirche 
in  Diengen  ^)  ihre  Besitzungen  in  Tagebraehtswiler  *)  cum  .  .  hominibus  .  .  Manegoldo  Molen- 
dinatore, Rüdolfo  dicto  Diethmar,  Burkardo  Bawaro,  Hainrico  Tanhusario,  Gebenone  et 
Elizabeth  uxore  sua  et  Adilhaide  filia  sua,  Hainrico  filio  Coci  et  Adilhaide  de  Bvron') 
an  das  Kloster  Salem  gegen  unam  curiam  in  Völkoven*)  ad  sex  boves  et  in  Guntzekoven  *) 
ad  duos  boves  cum  hominibus  •  •  dicto  Ribestain,  Rainhardo  et  Cunrado  fratribus, 
Burchardo  Zwike,  Bertoldo  dicto  Liphaimer,  Hainrico  filio  sororis  sue,  Willebirge  uxore 
Celerarii,  Liugarde  fili^  eins  et  Willebirge  filie  Rainhardi,  welche  dasselbe  von  dem  Grafen 
Heinrich  von  Veringen  erworben  hat,  mit  Genehmigung  des  Plebans  Konrad  und  der  Unter- 
thanen,  sotvie  des  Grafen  als  Patrons  der  Kirche  und  des  Bischofs  selbst  vertauscht 

Acta  sunt  hec  in  Diengen,  anno  domini  M^  GG^  LX*.  VHP.,  nonas  Martii,  indic- 
tione  XI'.,  •  .  testibus  .  .  :  Hainrico  dicto  Ramvnc,  Walthero  de.  Bivtzichoven  *),  Günrado 
et  Hainrico  fratribus  de  Bivtzichoven,  Burchardo  de  Alshusen '),  Günrado  dicto  Fridinger, 
Bertoldo  Liphaimer,  Hainrico  dicto  Guldinvüz,  Günrado  Ebelino  et  Hainrico  fratribus 
et  Scolaribus  aliisque  .  • 

VI.  49 


386  1268.    März  10. 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Original  im  k.  preuss.  Regierungsarchive  zu  Sigmaringen  in  Zeit  sehr.  f. 
Gesch.  d.  Oberrheins  37,  153.  3  Siegel:  1)  des  Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  schon  öfters,  2)  des 
Grafen  Heinrich  von  Veringen  oben  S.  330  beschrieben;  3)  des  Plebans  von  Taferts weiter,  spitzoval,  40,32  mm 
(III.  A.  2b.):  ein  rechts  blickender,  sitzender  Kleriker,  schreibend,  Umschrift:  f  Si^wm .  CONRADI .  PLEBANI . 
D^ .  ALBiN^WlLer  »),  Aufschrift :  NOTani. 

1)  Hohentengen,  O.A.  Saulgau.  —  2)  Tafertsweiler,  hohenzoUer.  O.A.  Sigmaringen.  —  3)  Nicht  sicher 
zu  ermitteln,  welches  Beuren.  —  4 — 7)  Völkhofen,  GOnzkofen,  Beizkofen,  Altshausen,  O.A.  Saulgau.  ^  8)  Alber- 
weiler, ?  O.A.  Biberach,  oder  bad.  B.A.  Pfullendorf. 


1990. 

Markgraf  Heinrich  von  Burgau  überträgt  dem  Kloster  Pfuüingen  das  volle  Eigenthumsrecht 
an  den  von  seinen  Lehensleuten  y  den  Edlen  Sibot  und  Rudolf  von  Hundersingen,  an  dasselbe 
verkauften  Besitzungen  in  Mittelstadt  und  bekennt,   von  diesen  Lehensleuten  durch  Auftragung 

von  Gütern  in  Magolsheim  entschädigt  worden  zu  sein.*) 

1268.     März  10. 

In  nomine  domini.  Amen.')  H.  marchio  de  Bvrcgöwe^)  universis  presentem 
paginam  inspecturis  noticiam  subscriptorum.  ||  Ne  u.  s.  w.,  wie  in  der  vorletzten  Urkunde  — 
calliditate  ||  —  industria  scripture  testimonio  roborari.  Ad  noticiam  igitur  universorum 
volumus  pervenire,  quod  nos  nomine  ||  nostro,  liberorum  —  nostrorum  venerabilibus  in 
Christo  •  •  abbatisse  et  conventui  sanctimonialium  in  —  Cläre,  Constantiensis  dyocesis  — 
Muteistat  —  Sibotone  et  Rüdolfo  —  Hundersingen,  que  bona  a  nobis  —  possidebant, 
prefato  conventui  pro  remedio  anime  nostre  et  parentum  nostrorum  libera  donatione 
contulimus  cum  omni  iure  et  ömnibus  attinentiis  proprietatis  titulo  perpetuo  possidenda, 
ita  quod  in  eisdem  bonis  suis  pro  libitu  suo  instituere  destituere  —  census  —  minuere 
valeanty  et  omnibus  iuribus  uti  debent  in  eisdem  bonis,  sicut  —  werandiam  —  conmutatio- 
nem  recepisse  —  Magolfesheim  proprietatis  titulo  possiderunt  ad  manus  —  resignantes 
a  nobis  —  predictorum  —  Muteistat  —  talis  donatio  rata  permaneat  et  ne  ab  aliquo  in 
posterum  valeat  infirmari  —  eisdem  bonis  et  —  et  heredum  nostrorum  omni  —  vel 
impetrande  —  constitutioni  —  testes  sunt  —  Greifesbach  —  Swicgerus  de  Gundelfigen,  H. 
de  Vberchigen,  .  .  dictus  Lienunc  miles,  S.  de  Berolfestat,  Ber.  nobilis  de  Blankenstein  % 
Bernoldus  de.Vrbach'),  Wol.  de  Bernhusen*),  Ber.  de  PhuUingen,  H.  de  Lapide.  In 
cuius  rei  evidentiam  presentes  sigilli  nostri  munimine  roboramus. 

Acta  sunt  anno  domini  M.  CC.  LXVIIL,  VI.  idus  Marcii,  indictione  XI. 

An  rothseidenen  Fäden  das  Siegel  des  Ausstellers,  rund,  55  mm  (IV.  A.  2.):  ein  5  mal  schrägrechts 
getheilter  Schild,  in  der  Mitte  mit  einer  nach  der  Theilung  des  Schildes  gestellten  Lilie  belegt,  Umschrift:  fS. 
HAINRICI . MARCmONIS . DE . BVRGOWE.    (Vergl.  S.  375.)  —  Regest:  Stalin,  a.  a.  0.  2,  365. 


Ii268.    März  18.  387, 

a)  Bis  hierher  in  Majuskeln. 

I 

*)  Vergl.,  insbesondere  auch  wegen  der  meisten  Ortserkiftrungen,  die  im  Texte  genannte  Urkunde. 

1)  Burgau,  bair.  A.CSitz.  —  2)  ßlankenstiin,  Burgruine  bei  Dapfen,  O.A.  Münsingen.  —  3)  Ober-Urbach, 
O.A.  Schorndorf.  —  i)  Bernhausen,  A.O.A.  Stuttgart. 


1991. 

Die  Gebrüder  Ritter  Eberhard  und  Ulrich  von  liiereichen  übergeben  die  von  Albert  Heg gbach 
und  seinem  Bruder  Heinrich,  Bürgern  zu  Biberach,  ihren  Lehensleuten,  um  6^/2  Mark  Silber 
an  das  Kloster  Heggbach   verkauften  und  ihnen  aufgelassenen  Besitzungen  in  Maselheim  an 

dieses  Kloster. 

Burg  Illereichen  1268.    März  18. 

Universis  hanc  paginam  inspecluris  Eberhardus  et  Vlricus  fratres  milites  de  Aichain  *)|| 
rei  geste  noticiam  cum  salute.  Si  res  geste  literarum  memorie  conmendantur ,  suc- 
cessoribus  ||  aufertur  occasio  litigandi.  Eapropter  tenore  hanira  pateat  universis,  quod, 
cum  venerabilis  in  Christo  Willibirgis  ||  abbatissa  et  conventus  de  Heggibach  nomine 
sui  monasterii  possessiones  quasdam  sitas  in  Masilhain')  nobis  proprietatis  titulo  per- 
tinentes  ab  Alberto  dicto  Heggibach  et  Hainrico  fratre  suo,  civibus  in  Biberach ,  quia 
eas  in  feodo  a  nobis  possederant  illucusque,  pro  VI  marchis  et  dimidia  legalis  argenti 
iusto  emptionis  titulo  conpararint,  nos  recepta  earundem  possessionum  resignatione 
facta  ut  iuris  fuit  ad  manus  nostras  sepedietas  possessiones  et  ipsarum  possessionem 
vacuam  cum  omnibus  iuribus  et  appenditiis  ipsis  intus  et  extra  pertinentibus  predicto 
monasterio  accedente  consensu  omnium  quorum  intererat  publico  et  expresso  tradidimus 
et  donavimus  pleno  iure  libere  et  quiete  perpetuo  possidendas,  renuntiantes  omni  iuri 
actioni  consuetudini  exceptioni  defifensioni  legum  et  iuris  subsidio  et  aliis  quibuscunque 
nominibus  censeantur,  que  nobis  videbantur  conpetere  in  eisdem  casu  quolibet  contin- 
gente  seu  etiam  per  que  predicta  venditio  et  nostra  donatio  tam  lagaliter  in  omnibus 
celebrata  posset  inposterum  calumpniari  vel  modo  quolibet  enervari. 

Actum  apud  Aichain  castrum  nostrum,  anno  domini  M®.  GGMjX*.  VHP.,  XV.  kalen- 
das  Aprilis,  indictione  XI*.,  subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis,  videlicet:  Cvnrado 
de  Niwenberc'),  Hainrico  libero,  Ctnrado  libero,  Ludiwico  et  Hainrico  de  Röte*),  militibus, 
Berhtoldo  dicto  Grtninschilt  et  Cvnrado  de  Biloluingin  *)  aliisque  quam  pluribus  probis 
viris.  In  cuius  facti  evidentiam  et  munimen  presentem  cedulam  exinde  conscriptam  et 
nostris  sigillis  roboratam  sepedicto  monasterio  porreximus  ad  cautelam.  Nos  Albertus 
et  Hainricus  fratres  supradicti  predicta  omnia,   prout  premissa  sunt,   esse  vera  et  per 

49* 


388  1S68.    März  21. 

nos  facta  ipsamque  prelibatam  pecuniam  recepisse  et  in  usus  proprios  convertisse 
presentibus  profitemur,  renuntiantes  ^)  pecunie  non  numerate  ac  iuri  restitutionis  in 
integrum.  Et  quia  propria  sigilla  non  habuimusi  sigiUis  predictorum  nobilium  domincH 
rum  nostrorum  in  hoc  facto  usi  sumus. 

Nach  dem  Originale  im  kl.  heggbachischen  Archive  zu  Buxheim.  Es  hängen  nur  noch  die  Pergament« 
riemchen  für  2  Siegel  an. 

a)  Hier  fehlt  exceptioni. 

1)  lUereichen,  bair.  A.G.  Ulertissen.  —  2)  Maselheim,  O.A.  Biberach.  —  3)  ?  Neuburg  an  der  Kammel, 
bair.  A.G.  Krummbach,  oder  Neuburg,  Gem.  Lannenberg,  bair.  A.G.  Ottobeuren.  —  4)  ? Oberroth,  bair.  A.G. 
niertissen.  —  5)  Bihlafingen,  O.A.  Laupheim. 


199^2. 

Crraf  Albert  von  Hohenberg  überlässt  um  seines  Seelenheils  willen  sein  Eigenthumsrecht  an 
einem  Weinberge  und  Obstgarten  auf  dem  Pfaffenberge  bei  Wurmlingen,  welche  Ritter  Eberhard 
van  WumUingen,  sein  Sohn  Reinhard  und  seine  Neffen  Reinhard  und  Friederich  von  Bondorf 
von  ihm  zu  Lehen  getragen,   ihm  aber  aufgelassen   und  an   das  Kloster  Kirchberg  verkauft 

haben,  dem  letzteren. 

1268.     März  21. 

Universis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  Albertus  comes  de  Hohen- 
berg*) salutem  benivolentiam  et  honorem.  Labente  ||  tempore  labuntur  pariter  et 
humani  contractus,  nisi  muniantur  dictis  testium  et  robore  litterarum.  Noverint  igitur 
presentes  et  posteri  ||  presentium  inspectores,  quod  nos  vineam  et  pomerium  situm 
Wrmelingen*)  in  Phaflfenberg  ab  Eberhardo  milite  de  Wrmelingen  et  ||  filio  suo  Rein- 
hardo  nee  non  et  a  nepotibus  suis  Reinhardo  et  Vriderico  dictis  de  Bondorf')  in  noslram 
proprietatem  recepimus,  omne  ius  infeodationis,  quod  a  nobis  habuerant,  dictis  in  manu 
nostra  libere  resignantibus  pariter  resumentes.  Et  quoniam  dilecte  nobis  in  domino  •  . 
priorissa  et  conventus  monasterii  in  Kylchberg  prefatam  vineam  cum  omni  iure  suo  a 
prenominatis  E.  milite  et  suis  nepotibus  titulo  publice  et  iuste  emptionis  sibi  compara- 
verant  nee  poterant  absque  nostra  largitione  et  assensu  libere  possidere,  omne  ius 
nostrum,  quod  in  eisdem  possessionibus  habuimus  vel  habere  potuimus,  dicto  monasterio 

•  ob  remedium  anime  nostre  libere  resignamus  et  hanc  ipsam  resignationem  per  fidelem 
nostrum   nepotem  Ben    nobilem    de  Mulhusen*)   et  per  Hermannum   conversum    ipsi 

-  monasterio  destinamus.     In  cuius  rei  evidentiam  pleniorem  et  testimonium  sempiternum 


1268.     März  27.  389 

presentem  paginam  nostri  sigilli  munimine  iassimus  roborari.     Testes  huius  contractus 
sunt:  Ben  nobilis  de  Mulhusen,  •  .  pincerna  de  Nagelt*)  et  Fridericus  pincema,  Bur- 
kardus  miles  de  Lustenöwe  *),  Hugo   Boyhart  et  Hermannus  conversus  et  ceteri  fidedigni. 
Actum  anno  domini  M*".  CG*.  LX*.  VIIR,  in  festo  sancti  Benedict!. 

Das  S.  386  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse,  zu  zwei  Drittheilen 
erhalten.  —  Abdruck:  Schmid,  Monum.  Hohenb.  30.  —  Regest:  Stalin:  a.  a.  0.  %  404. 

1)  Hohenberg,  abgeg.  Stammburg  bei  Deilingen,  O.A.  Spaichingen.  —  2)  Wurmlingen,  O.A.  Rottenburg, 
nordwestlich  wovon  noch  htzlge.  die  Flurgegend  Pfafifenberg.  —  3)  Bondorf,  O.A.  Herrenberg.  —  4)  Mühlhausen, 
O.A.  Cannstatt.  —  5)  Nagold,  O.A.Stadt.  —  6)  Lustnau,  O.A.  Tübingen. 


1993. 

Ingram   der   ältere  und  der  jüngere  von  Heidelberg  schenken  alle  ihre  Güter  und  Rechte  in 
Brühl  um  ihres  Seelenheils  unllen  und  zur  Sühne  von   Verletzungen  an  das  Kloster  Maulbronn. 

1268.     März  27. 

Ego  Ingramus  senior  et  ego  Ingramus  iunior  de  Heydelberch  *)  notum  facimus 
universiSy  quod  omnia  bona  nostra  atque  iura  nobis  cedencia  seu  ad  nos  pertinencia 
in  Villa  dicta  Brül*)  venerabili  domino  nostro  abbati  et  conventui  in  Mulnbrunn  pro 
remedio  aniraarum  nostrarum  nee  non  in  emendam  oflfensarum  violenciarum  gravaminum 
a  nobis  ipsorum  bonis  seu  hominibus  illatorum  consensu  et  bona  voluntate  domini 
feudi  videlicet  domini  Günradi  de  Wissenloch*)  dicti  Wisserfry  mediante  possidenda  de 
cetero  iure  proprietario  pleno  iure  donavimus  et  assignavimus  sub  hac  forma,  ut 
dominus  abbas  et  conventus  in  ipsorum  monasterio  lumen  die  noctuque  arsurum  perpe- 
tualiter  de  bonis  ordinent  sie  collatis,  equidem  predicto  domino  Cünrado  curiam  nostram 
sitam  in  Wybling*),  quam  Heinricus  dictus  Swab  inhabitat,  que  tunc  ad  nos  iure  pro- 
prietario pertinebat,  resignavimus  in  recompensam,  ipsam  ab  eo  nomine  feudi  recipiendo. 
Ad  hec  sepedictus  dominus  Cunradus  confitebatur  fide  data  audientibus  quam  pluribus 
civibus  in  Heydelberch,  antedicta  bona  nostra  in  Brül,  que  ab  ipso  nomine  feudi  tene- 
bamuSy  nuUum  de  fratribus  seu  consanguineis  suis  in  aliquo  attingere  sed  ad  ipsum 
pure,  principaliter,  singulariter  ac  specialiter  pertinere.  Huius  rei  testes  sunt :  Arnoldus 
filius  monialis,  Burckhardus  de  Turri,  Diemarus,  Walramus,  Reigerus  de  Domo  lapidea, 
cives  in  Heydelberch,  Blickerus  de  Steina*),  dominus  Heinricus  de  Lichtenowe  •),  Dietherus 
de  Malbirn^),    dominus  Stolle  sacerdos   in  Heydelberch.      Ut  autem   hec   a   memoria 


390  1268.    April  1. 

hominum  non  recidant  scripta  presencium,  sigillo  revereudi  patris  H.  episcopi  Spirensis 
et  domini  Cunradi  de  Wissenloch  dicti  Wissenfry  nee  non  civium  in  Heidelberg  atque 
nostro  volumus  communiri. 

Datum  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexagesimo  octavo^  proxima  feria  tercia 
post  beale  Virginis  annuntiacionem. 

Nach  dem  Liber  Obligationum  des  Stifts  Speier  im  G.  L.  Ai*chiTe  zu  Karlsrahe  tom.  I.  fol.  XXXDb.  — 
Abdruck:  Würdtwein,  Subs.  Dipl.  V.  p.  325  m-o.  130. 

1)  Heidelberg,  bad.  B.A.  Sitz.  —  2)  Brühl,  bad.  B.A.  Sehwetziogen.  ^  3)  Wiesloch,  bad.  B.A.Sitz.  —  4)  Wieb- 
IiDgen,  bad.  B.A.  Heidelberg.  —  5)  Neckarsteinacb,  hess.  A.G.  Hirschhorn.  ~  6)??  Lichtenau,  bad.  B.A.  Kork 
oder  A.G.Sitz  im  preuss.  Hessen.  —  7)  Nicht  sicher  zu  ermitteln. 


1994. 

Qraf  Ludwig   von  Oettingen  beurkundet,   dass  die  Oebriider  Oebhard  und  Burkhard,   Söhne 
des  verstorbenen  Grafen  Ulrich  von  Berg,   gegenüber  dem   Kloster  Pfullingeti   auf  alle  -Be- 

Sitzungen  zu  Mittelstadt  verzichtet  haben. 

1268.     April  1. 

Nos  Ludewicus,  dei  gratia  comes  de  Oetingin,  omnibus  has  litteras  inspecturis  cupi- 
mus  esse  notum  ||  et  protestamur,  quod  Gebehardus  et  Burkardus  fratres,  filii  comitis 
S^dalrici  pie  memoria  de  Berge ,  abrenunctlaverunt  ||  iuri  et  proprietati,  quod  habebant 
in  bonis  sitis  Mütelstad,  sicut  alii  fratres  eorum  et  patruus  eorum  Heinricus  marchio 
de  Bvrgowe,  ||  que  bona  Siboto  et  Rudolfus  de  Hundersingin  ab  ipsis  iure  feodi  possi- 
debant,  monasterio  PhuUingin,  ordinis  sancte  Cläre,  iure  proprietatis  perpetuo  possiden- 
dis,  ita  tamen,  quod  predicti  duo  fratres  Siboto  et  Rudolfus  alia  bona  sita  Magolfeshein 
propria  iam  dictis  dominis  resignant  et  ab  ipsis  eadem  recipiunt  titulo  feodali.  Ne 
autem  super  eo  questio  postmodum  suscitetur^  in  testimonium  prefato  monasterio  patentes 
litteras  tradidimus  nostro  sigillo  munitas.  Item  huius  rei  testes  [sunt:  Ludewicus  et 
Cunradus  iuvenes  comites  de  Oetingw^,  Rupertus  de  Lirhein  *),  Ludewicus  de  Rotenbach  *) 
aliique  fide  digni. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M*".  CC^  LXVIIP. ,  indictione  XI\  sub  kalendis  Aprilis. 

An  rothseidenen  Fäden  efn  Bruchstück  des  bereits  S.  119  beschriebenen  Siegels.  —  Regest:  Stalin» 
a.  a.  0.  %  365. 

1)  Lierheim,  bair.  A.G.  Nördlingen.  —  2)  Vielleicht  Rotenbach,  O.A.  EUwangen,  dessen  Ortsadel  auch 
sonst  in  gräflich  öttingischen  Urkunden  vorkommt.  —  Die  anderen  Orte  sind  schon  S.  385  erklärt. 


1268.  April  12  und  22.  391 

1995. 

•  •    ■         .  ... 

Abt   Otto   und  Convent  von  Ellwangen  genehmigen   den   Verkauf  eines  Gutes  zu  Beimlingen 
durch  den  ellwangischen  Ministerialen  Dietrich  von  Altheim  an  das  Kloster  Zimmern. 

1268.     Aprü  13. 

In  nomine  domini.  Amen.  Notum  sit  omnibus  tarn  presentibus  quam  futuris 
presens  scriptum  ||  inspicientibus^  quod  nos  Otto,  dei  gracia  abbas,  totusque  conventus 
in  Elwangen  per||mittimus  et  ratam  habemus  vendicionem  predii  siti  in  R^melingen^, 
quam  doli  minus  Ditcricus  de  Althaim'),  ministeriaiis  ecclesie  nostre,  religiosis  feminis  .  . 
abbatisse  et  conventui  in  Zimbern  •)  fecit,  et  eidem  vendicioni  presenti  scripto  perpetuum 
firmitatis  robur  inpertimur.  Et  ne  super  hoc  in  posterum  aliquod  dubium  suboriri  possit, 
presentem  literam  scribi  fecimus  et  nostri  et  conventus  sigillorum  munimine  roborari. 

Datum  et  actum  anno  domini  M*.  G^C*".  LX*.  VIIL,  pridie  idus  Aprilis. 

Nach  dem  Originale  des  förstl.  öttlngen-wallersteinischen  Archives.  Abhängend  2  spitzovale  Siegel :  1)  des 
Abts  von  Ellwangen,  S.  225  beschrieben;  2)  des  Conyents  von  Ellwangen,  c.  62,  c.  38  mm  (II.  B.):  ein  stehender 
Heiliger,  um  den  Kopf  den  Heiligenschein,  in  der  Rechten  einen  Palmzweig,  mit  der  Linken,  wie  es  scheint,  ein 
Buch  vor  die  Brust  hallend,  wohl  der  Klosterheilige:  der  h.  Veit,  rechts  und  links  vom  Kopfe  nicht  mehr  sicher 
2U  entziffernde  Buchstaben,  unter  denen  ein  S  und  darunter  ein  V,  Umschrift:  . .  CON . . . .  VS .  ELEWACENSIS . 
ECLESIE. 

1 — 3)  Keimlingen,  Hohen-Altheim,  Klosterzimmern,  bair.  A.G.  Nördlingen. 


1996. 

Pabst  Clemens  IV.  bestätigt  alle  dem  Kloster  Gnadenthal  von  seinen   Vorgängern,   sowie  von 
Königen,   Fürsten  und  anderen  Christgläubigen  verliehenen  Rechtsbegünstigungen  und  Befrei- 
ungen von  weltlichen  Abgaben. 

Vüerbo  1268.     Aprü  22. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  filiabus  abbatisse  et 
conventui  monasterii  Vallis  Gratie,  Cistertiensis  ordinis,  Herbipolensis  diocesis,  salutem 
et  apostolicam  benedictionem.  Solet  annuere  sedes  apostolica  piis  votis  et  honestis 
petentium  precibus  favorem  benivolum  impertiri.  Eapropter,  dilecte  in  Christo  filie, 
vestris  iustis  postulationibus  inclinati,  omnes  libertates  et  immunitates,  a  predecessoribus 
nostris  Romanis  pontificibus  per  privilegia  vel  alias  indulgentias  vobis  et  monasterio 
vestro  concessaSy  nee  non  libertates  et  exemptiones  secularium  exactionum  a  regibus  et 


392 


1268.    April  22. 


principibus  ac  aliis  Christi  fidelibus  rationabiliter  vobis  indultas,  sicut  eas  iuste  ac 
pacifice  obtinetis,  vobis  et  per  vos  eidem  monasterio  auctoritate  apostolica  confirmamus 
et  presentis  scripti  patrocinio  communinius.  NuUi  ergo  u.  s.  w.  (die  bekannte  Schlussfarmd 
mit  nostre  confirmationis). 

Datum  Viterbii,  X.  kalendas  Mail,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  Wibel,  Hohenlohische  Kyrchen^Historie  IL  Cod.  dipl.  Nr.  LVIII.  p.  78. 


1997. 

Pabst  Clemens  IV.  trägt  dem  Dekan  von  Aschaffenburg  auf,  alle  detn   Kloster   Gnadenthal  zu 

dessen  Schaden  veräussertepi  Güter  an  dasselbe  zurückzubringen. 

Viterbo  1268.     Aprü  22. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  decano  de  Aschafifenburc, 
Maguntine  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Ad  audientiam  nostram  per- 
venit,  quod  tarn  dilecte  in  Christo  filie  •  .  abbatissa  et  conventus  monasterii  Vallis 
Gratie,  Cistertiensis  ordinis,  Herbipoleasis  diocesis,  quam  ille,  que  in  monasterio  ipso 
precesserunt  easdem,  redditus^  terras,  domos,  vineas,  prata,  pascua,  nemora,  molendina, 
curtes,  iura,  iurisdictiones  et  quedam  alia  bona  ad  dictum  monasterium  spectantia 
nonnuUis  clericis  et  laicis,  aliquibus  eorum  ad  vitam,  quibusdam  vero  ad  non  modicum 
tempus,  et  aliis  perpetuo  ad  firmam  vel  sub  censu  annuo,  datis  super  hoc  litteris,  con- 
fectis  publicis  instrumentis,  factis  renunciationibus,  penis  adiectis  et  iuramentis  inter- 
positis,  concesserunt  in  ipsius  monasterii  non  modicam  lesionem,  quorum  aliqui  dicuntur 
super  his  in  forma  communi  a  sede  apostolica  confirmationis  litteras  impetrasse.  Quia 
vero  nostra  interest  lesis  monasteriis  subvenire,  discretioni  tue  per  apostolica  scripta  man- 
damus,  quatenus  ea,  que  de  bonis  eiusdem  monasterii  per  concessiones  huiusmodi  alienata 
inveneris  iUicite  vel  distracta,  non  obstantibus  litteris,  instrumentis ,  renunciationibus, 
j)enis,  iuramentis  et  confirmationibus  supradictis,  ad  ius  et  propnetatem  ipsius  mona- 
sterii studeas  legitime  revocare,  contradictores  per  censuram  ecclesiasticam  appellatione 
postposita  compescendo.  Testes  autem,  qui  fuerint  nominati,  si  se  gratia,  odio  vel 
timore  subtraxerint,  per  censuram  eandem  appellatione  cessante  compellas  veritati  testi- 
monium  perhibere, 

Datum  Yiterbii,  X.  kalendas  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  Wibel,  Hohenl.  Kyrchen-Historie  tom.  II.  Cod.  dipl.  Nr.  LX.  p.  80. 


If 


H'. 


1268.     April  22  und  23,  393 

1998, 

Pahst  Clemens  IV.  gebietet  dem  Dekan  von  Aschaffenburg,  alle  diejenigen,  welche  dem  Kloster 
Gnadenthal  Zehenten,  Einkünfte,  Güter  und  sonstige  Rechte  underrechüich  vorenthalten,  unter 
Androhung    des    Kirchenbannes    zur    Herausgahe    und    Entschädigung    anzuhalten    und    im 

Weigerungsfalle  diesen  Bann  über  die  Ungehorsamen  zu  verhängen. 

Viterbo  1268.     April  22. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  .  .  decano  ecclesie  de  Aschafifen- 
burc,  Maguntinensis  diocesis,  salutera  et  apostolicam  benedictionem.  Sua  nobis  dilecte 
in  Christo  filie  abbatissa  et  conventus  monasterii  Vallis  Gratie,  Cisterciensis  ordinis, 
Herbipolensis  diocesis,  petitione  monstrarunt,  quod  nonnulli  iniquitatis  filii,  quos  ignorant, 
omnino  decimas,  redditus,  census  et  alia  iura,  que  ipsis  abbatisse  et  conventui  prestare 
tenentur,  nee  non  possessiones,  terras,  prata,  pascua,  molendina  et  alia  iura  eiusdem 
monasterii  malitiose  occultarunt  ac  occulte  detinere  presumunt,  non  curantes  ea  dictis 
abbatisse  et  conventui  exhibere,  super  quo  eedem  abbatissa  et  conventus  provideri  sibi 
et  eidem  monasterio  per  sedem  apostolicam  humiliter  petierunt.  Quocirca  discretioni 
tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  omnes  huiusmodi  detentores  decimarum 
censuum  et  bonorum  predictorum  publice  in  ecclesiis  coram  populo  per  te  vel  alium 
aut  alios  moneas,  ut  infra  competentem  terminum  a  te  prefigendum  eisdem  decimas  et 
alia  supradicta  a  se  debita  manifestent  et  de  hiis  plenam  et  debitam  satisfactionem 
impendanty  nee  non  possessiones  et  alia  bona  predicta  restituant  monasterio  memorato^ 
alioquin  ex  tunc  in  ipsos,  nisi  infra  alium  congruum  terminum  peremptorium ,  quem 
ad  hoc  prefigas  eisdem,  tue  monitioni  paruerint  in  hac  parte,  generalem  excommuni- 
cationis  sententiam  proferas,  faciens  eam,  ubi  et  quando  expedire  videris,  usque  ad 
satisfactionem  condignam  solempniter  publicari. 

Datum  Viterbii,  X.  kalendas  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  Wibely  Hohenl.  Kyrchen-Historie  U.  Cod.  dipl.  LIX,  p.  79. 


1999. 

Aebtissin  und  Convent  der  Schwestern  in  Altomünster  ersuchen  den  Abt  Hermann  von  Weingarten 
und  seine  Nachfolger,  ihr  Kloster  wenigstens  einmal  jährlich  in  Person  zu  visitieren,  und  er- 
bieten  sich  zur  Aufnahme  der  Angehörigen  Weingartens  in  den  Genuss  aller  geistlicher  Gutthaten. 

Altomünster  1268.     April  23. 

\  In  nomine  dei  eterni.    Amen.  •    Venerabili  viro  variis  virtutibus  redimito,  dilectis- 
simo  patri  ac  domino  in  Christo  H.,  divina  providente  gratia  abbati,  totique  con||ventui 


VI. 


50 


394  1268.    April  23. 

in  Winegarten,  ordinis  sancti  Benedicti,  Constanliensis  dyocesis  •  .  miseratione  divina 
abbatissa  quamvis  indigna  totusque  conventus  sanctirnonialium  in  Altenmunster  ^),  ordinis 
supradicti,  Frisiensis*)  dy||ocesis,  cum  devota  obedientia  quicquid  possunt  obsequü  et 
honoris.  Fortiora  sunt  omnia  gerenda  simul  et  gesta  nee  uUius  fraude  possunt  pertur- 
bariy  si  dicta  ac  facta  scriptis  liquido  valeant  protestari.  ||  Licet,  dilectissimi,  lata  terra- 
rum  intersticia  nos  corpore  ab  invicem  disiungant,  fervens  tamen  amicicia  et  Christi 
Caritas  vicissim  mente  nos  copulat.  Proinde  iungat  epistola,  quos  disiungit  corporalis 
absentia,  et  cottidiana  invicem  representet  oratio,  quos  longa  terrarum  secernit  inter- 
capedo.  Ut  autera  ambages  verborum  evitemus,  cura  veri  regiminis,  que  subiectis  novit 
preesse  ac  prodesse,  nocturnis  diurnisve  laboribus  insistere  appetit,  ut  ovibus  Christi 
sibi  creditis  quietem  devotionis  competencius  possit  ministrare.  Nimirum  nos  abbatissa 
in  Altenmunster  ad  idem  tenemur,  ut  moniales  nobis  commissas  in  statu  laudabili 
debeamus  conservare  et  ad  maiora  pro  viribus  promovere.  Verum  cum  ex  innata 
fragilitate  ad  quodlibet  utile  muliebris  conditio  debilior  videatur,  iure  presidium  ab  hüs 
querimus,  quos  unum  et  eundem  a  primeva  locorum  fundatione,  quamvis  per  nobilem 
ac  venerandam  matronam  Catuli  llliam  Irndrudim  locis  eisdem  nutu  divino  permutatis, 
.  patrem  ac  patronum,  sanctum  videlicet  Altonem,  habere  cognoscimus*).  Quamvis  igitur 
secundum  philosophum,  non  secundum  evangelium  beneficium  iure  sit  negandum,  ubi 
nuUum  precesserit  meritum,  tamen  quia  karitatis  zelo  vos  fervere  scimus,  cum  fiducia 
pleniore  postulata  accedimus  omnigenam  dilectionis  vestre  benivolentiam  a  pluribus 
maxime  commendatam,  subiectivis  precibus  implorantes,  quatinus  ob  reverentiam  dei  et 
ordinis  necnon  humilium  tocius  nostri  conventus  precum  interventu  vos,  o  reverende 
abbas  vestrique  successores,  semel  in  anno  ad  minus  in  propria  persona  domum  nostram 
visitandi  gratia  accedentes  visitetis  eandem  tam  in  spiritualibus  quam  in  temporalibus, 
et  si  quid  subtilitas  vestra  ibidem  corrigendum  invenerit,  quod  nimis  perplexum  in  iu- 
dicando  nostras  forte  vires  excedat,  prout  lima  correctionis  indigere  noveritis  nee  non 
expedire  videritis,  auetoritate  ordinis  ac  iure  paternitatis,  quod  vobis  coram  deo  spectare 
profitemur,  secundum  deum  et  formam  ordinis  tam  in  capite  quam  in  menbris  finaliter 
corrigere  dignemini.  Sane  hüs  premissis  caritati  vestre,  que  longius  respergendo  se 
dilatavit  super  benivolentia  sepius  nobis  exhibita,  obnixe  regratiamur  munus  orationum 
nostrarum,  cum  nil  melius  habere  possimus,  vobis  transmittentes.  Ex  pio  nempe  devo- 
tionis afifectu,  quem  erga  domum  nostram  vos  habere  didicimus,  qui  hucusque  bono 
odore  inmediocriter  flagrando  fraglavit*),  vicissitudinem  quam  possumus  quamvis  exiguam 
mente  benivola  vobis  rependentes,  plenam  participationem  orationum  et  omnium  spiritu- 
alium  beneficiorum,  que  de  cetero  fient  apud  nos,  vobis  benigna  karitate  concedimus, 
adicientes  de  dilectione  speciali,  quod,  cum  obitus  cuiuscumque  vestrum  sub  vestrarum 
testimonio  Utterarum  nostro  innotuerit  capitulo,  tantum  pro  vobis  fiet,  quantum  pro  una 


1268.     April  24.  395 

ex  nostris  sororibus  cum  decedit  in  missis  vigiliis  commendationibus  ieiuniis  orationibus 
et  in  psalmis  fieri  consuevit.  Ut  ergo  prelibata  in  perpeluas  eternitales  firmitalis  robur 
obtineant  et  ne  a  partibus  uUa  arte  aut  fraude  debilitari  valeant,  presens  instrumentum 
nostrorum  munimine  sigillorum  patenter  vobis  tradimus  communitum,  super  predictis 
vestras  litteras  petentes  sub  cyrografo  vestrorum  firmiter  sigillorum  ac  fideliter  roboratas. 
Datum  et  actum  apud  pretaxatum  monasterium  Altenmunster,  anno  domini  mille- 
simo  ducentesimo  sexagesimo  octavo,  in  die  sancti  Georii  martyris,  indictione  undecima, 
regnante  domino  nostro  lesu  Christo  in  celo  et  in  terra  per  inmortalia  secula.     Amen. 

* 

Die  Anfangsbuchstaben  der  Sätze  vielfach  verziert.  Auf  dem  Röcken  der  Urkunde  von  gleich  alter  Schrift : 
Confirniatio  super  iure  paternitatis  monasterii  nostri  videlicet  in  Winegarten  ad  monasterium  sanctimonialium  in 
Altenmunster.  —  An  weissen  leinenen  Litzen,  ziemlich  beschädigt,  das  Siegel  von  Aebtissin  und  Convent  von 
Altomünster,  spitzoval,  c.  65,  c.  50  mm  (II.  6.):  ein  sitzender  Heiliger,  wohl  der  h.  Alto,  die  rechte  Hand 
erhoben,  in  der  Linken  einen  oben  abgebrochenen  Stab,  von  der  Umschrift  nur  noch  erhalten :  . .  S  . . .  ALTO  ...  — 
Abdruck:  Hess,  Prodromus  Mon.  Guelf.  p.  87. 

a)  Verschrieben  für  flagravit. 

*)  Zu  der  etwas  zweifelhaften  Vertauschung  der  Mönche  in  AltomQnster  und  der  Nonnen  in  Altdorf  durch  Weif  II. 
(t  1030)  pder  seine  Wittwe  Irmengard,  hier  Irmentrud  genannt,  und  ihren  Sohn  Weif  III.  (f  1055)  vergl.  P.  Fr.  Stalin, 
Geschichte  Württembergs  1,  239.  —  Das  Catuli  (d.  h.  Welfj  filiatn  des  Textes  ist  jedenfalls  unrichtig,  es  muss  nach  dem 
eben  gesagten  entweder  uxoretn  oder  matrem  heissen. 

1)  Altomünster,  bair.  A.G.  Aichach.  —  2)  Freising,  bair.  B.A.Sitz. 


2000. 

Abt  Seifried  und  Kapitel   von  Komburg   verleihen  den  früher   von  Konrad  von  Bronnen  und 

seinen  Miterben  als  Mannlehen   innegehabten^  nunmehr   aber   aufgesagten  Hof  zu  Thüngenthal 

auf  deren  Bitten  dem  Ritter  Baidinar  und  seiner  Gattin  als  erbliches  Zinslehen. 

1268.     April  24. 

Quoniam  actiones  hominum  evanescant  in  tempore,  si  non  fuerint  vero  teslimonio 
ydoneorum  testium  et  litterarum  robore  confirmata,  hinc  est,  quod  nos  Seifridus  abbas 
totumque  capitulum  Cambergensis  ecclesie  ad  noticiam  universorum  tam  presentiura 
quam  futurorum  pervenire  cupimus,  quod  Conradus  de  Brunnen  *)  et  ceteri  sui  coheredes 
curiam  in  Tungental  ),  quam  a  nobis  titulo  posstderunt  virilis  feodi,  ad  manus  nostras 
resignaverunt  petentes  instanter,  ut  dictam  curiam  Baldinaro  militi  et  uxori  sue*)  nee 
non  Omnibus  heredibus  conferre  vellemus.  Quorum  peticioni  annuentes  iam  dictam 
curiam  cum  omnibus  suis  attinenciis,  exceptis  tribus  iugeribus  agri  et  duabus  domibus 
et  uno  prato,  predictis  personis  communi  consensu  et  manu  coadunata  contulimus  titulo 

50* 


396  1268.    April  30. 

censualis  feodi,  hac  condicione  mediante,  videlicet  quod  singulis  annis  in  festo  beati 
Nicolai  unus  solidus  Hallensis  ecclesie  nostre  persolvatur,  et  sie  libere  cum  omnibus 
ipsorum  heredibus  dictam  curiam  possidebunt,  excepto  quod  solummodo  ad  casum  unus 
solidus  Hallensis  inde  est  persolvendus.  Huius  rei  testimonium  sunt :  Engelhardus  prior, 
Wimarus  cantor,  Cunradus  miles  de  Hage*),  Vlricus  Bircker,  Ruggerus  Crezzer.  In 
cuius  rei  eciam  evidens^)  testimonium  presentem  eis  literam  dedimus  sigillorum  nostro- 
rum  et  domini  Waltheri  pinceme  de  Limpurg  robore  confirmatam. 
Acta  sunt  hec  anno  domini  M^'CCLXYIIL^  feria  tercia  ante  Marci. 

Nach  dem Komburger  Registraturbuch  p.  1  li.  —  Abdruck:  Mencken ,  Scriptor. Rer.  Genn.  I.  p.  402 nr.  XXX. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  sui,  —  b)  Dahinter  steht  e  mit  einem  Abkanungsstrtch  darüber,  was  aber  hier 
keinen  Sinn  gibt. 

1)  Bronnen,  O.A.  Ellwangen.  —  2)  Thüngenthal,  O.A.  Hall.  —  3)  Haagen,  O.A.  Hall. 


2001. 

Abt  Hennann  von  Weingarten  verzichtet  gegenüber  dem   Kloster  Baind  auf  alle  Anspräche 
an  eine  von  dem  verstorbenen  Eigentnann  des  Klosters  Weingarten  Fr.  Fritel  dahin  geschenkte 

Wiese  „in  dem  Cremen''. 

Weingarten  1268.     April  30. 

In  nomine  domini.  Amen.  Diversis  dolis  et  multis  incommodis  occurritur  et  || 
fiiture  questionis  materia  conculcatur;  cum  negotia  fragilitatis  hummane  ||  scripturarum 
testimonio  conservantur.  Nos  igitur  Hermannus  humilis  ||  abbas  de  Wingarton  ad 
noticiam  singulorum  et  omnium  perducimus  ac  scripto  presenti  manifestius  confitemur^ 
quod,  cum  nos  pro  quodam  prato  dicto  vulgariter  in  dem  Cremen*),  quod  pie  recorda- 
tionis  Fr.  Fritel,  qui  nostro  libere  monasterio  nomine  proprietatis  pertinebat,  pia  et 
liberali  donatione  monasterio  de  Bi wende  contulisset  perpetuo  possidendum,  cum  ipsius 
monasterii  conventu  aliquanto  contenderemus  tempore,  recepto  iuramento  Fr.  memorati, 
quod  dictum  pratum  de  proprietate  nostri  non  foret  monasterii,  licet  de  iure  sine  nostro 
consensu  nil  facere  posset  in  talibus  aut  valeret,  ad  eius  instantiam  liti  cessimus  et 
donationem  ab  ipso  factam  inviolabilem  servamus  et  ratam  gratuita  voluntate,  presens 
instrumentum  sigillo  noslro  accedente  consensu  nostri  conventus  communitum  dicto 
conferentes  monasterio  ad  evidens  inditium  et  cautelam. 

Actum  apud  Wingarton,  anno  domini  millesimo  CCLXVIII,  ultimo  Aprilis,  XI. 
indictione. 


1268.    Aprü  30.  397 

Nach  dem  Original  der  fOrsUich  salm-reifferscheid-dyck^schen  Gutsherrschafl  zu  Baind.  An^einenen  Schnüren 
das  Siegel  des  Ausstellers,  spitzoval,  61,36  mm  (III.  A.  2  a.):  der  stehende  Abt,  in  der  Rechten  den  Stab,  mit 
der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  Umschrift:  f  S .  HERMANNI .  ABBATIS .  IN .  WINGARTEN.  — 
Regest:  Diöcesan-Archiv  v.  Schwaben,  a.  a.  0.  S.  71. 

1)  Eine  Aufschrift  auf  dem  Rücken  der  Urkunde  aus  dem  15.  Jahrhundert  nennt  die  Wiese  „gelegen  in 
dem  Onriet",  worunter  sonst  die  Forstwiese  bei  Baind  verstanden  wird,  mit  welch*  letzterer  somit  auch  diese 
Wiese  in  Verbindung  zu  bringen  sein  dürfte. 


2002. 

Pabst  Clemens  IV.  bestätigt  dem  Kloster  Herrenalb  alle  ihm  von  seinen   Vorgängern    sowie 
von  Königen  y   Fürsten  und  anderen  Christgläubigen  bewilligten  Rechtsbegünstigungen  und  Be- 
freiungen von  weltlichen  Abgaben. 

Viterho  1268.     April  30. 

\  Clemens  i  episcopus ,  servus  servorum  dei ,  dilectis  filiis  .  •  abbati  et  conventui 
monasterii  de  Alba,  Cisterciensis  ||  ordinis,  Spirensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam 
benedictionem.  Cum  a  nobis  petitur  quod  iustum  est  et  honestum,  tarn  vigor  ||  equitatis 
quam  ordo  exigit  rationis,  ut  id  per  sollicitudinem  officii  nostri  ad^  debitum  perducatur 
effectum.  Ea||propter,  dilecti  in  domino  filii,  vestris  iustis  postulationibus  grato  con- 
curreutes  assensu  omnes  libertates  et  immunitates  a  predecessoribus  nostris  Romanis 
pontificibus,  sive  per  privilegia  seu  alias  indulgentias  vobis  vel  monasterio  vestro  concessas 
nee  non  libertates  et  exemptiones  secularium  exactionum  a  regibus  et  principibus  vel 
aliis  Christi  fidelibus  rationabiliter  vobis  indultas,  sicut  eas  iuste  ac  pacifice  obtinetis, 
vobis  et  per  vos  eidem  monasterio  auctoritate  apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti 
patrocinio  communimus.  Nulli  ergo  omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre 
confirmationis  u.  s.  w.  (die  bekannte  Schlussformel). 

Datum  Viterbii,  II.  kalendas  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Italienisches  Pergament.  Auf  dem  Einschlage  unten  rechts:  P.  fo;  hinten  unter  dem  Oberrande  in  der 
Mitte:  P.  de  Ass.  An  roth  und  gelb  seidener  Schnur  die  gewöhnliche  Bleibulle  dieses  Pabstes.  —  Auszug: 
Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  366. 


398  1268.     April  30  und  Mai  3. 

2003. 

Pabst  Clemens  IV.  hestätigt   dem  Kloster  Maulbronn   alle  ihm   von  seinen   Vorgängern  sowie 
von  Königen,   Fürsten  und  anderen  Christgläubigen  bewilligten  Rechtsbegünstigungen  und  Be^ 

freiungen  von  weltlichen  Abgaben. 

Vüerbo  1268.     Aprü  30. 

:  Clemens  i  episcopus  y  servus  servorum  dei ,  dilectis  filiis  .  .  abbati  et  conventui 
monasterii  de  Mulenbrunnen,  Cisterciensis  ||  ordinis,  Spirensis  diocesis,  salutem  et  apostoli- 
cam  benedictionem.  Cum  u.  s.  w.,  wie  bei  der  vorhergehenden  Urkunde,  nur  dass  die  2. 
Zeile  hier  mit  quam,  die  3.  mit  dilecti  in  schliesst,  und  es  statt  eidem  monasterio  heisst: 
monasterio  vestro. 

Datum  Viterbii,  IL  kalendas  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Italienisches  Pergament.  Unten  innerhalb  des  Umschlages  links:  Jacobtis  Roniapius,  darüber  zwei  kleine 
Striche,  davor  ein  nicht  sicher  zu  deutendes  Zeichen;  ausserhalb  desselben  rechts  wie  es  scheint:  P.  fo;  hinten  im 
linken  Obereck:  B;  unter  dem  Oberrande  in  der  Mitte:  P.  de  äTs.  Spe.  An  rothgelber  seidener  Schnur  die  gewöhn- 
liche Bleibulle  dieses  Pabstes. 


2004. 

Pabst  Clemens  IV.   bestätigt  dem   Kloster  Frauenzimmern   alle  ihm  von    seinen   Vorgängern 
sowie  von  Königen^  Fürsten  und  anderen  Christgläubigen  bewilligten  Rechtsbegünstigungen  und 

Befreiungen  von  weltlichen  Abgaben. 

Viterbo  1268.     Mai  3. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  in  Christo  filiabus  •  .  abbatisse  et 
conventui  monasterii  de  Zymmem  %  Cisterciensis  ordinis,  Wormaciensis  diocesis,  salutem 
u.  s.  w.j  une  in  der  Urkunde  vom  April  30,  oben  S.  397  mit  folgenden  Abweichungen  .  .  . 
dilecte  in  Christo  filie,  .  .  •  vobis  aut  .  .  .  fidelibus  vobis  aut  monasterio  predicto 
indultas  •  •  . 

Datum  Viterbii,  V.  norias  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  dem  Copialbuche  des  Klosters  Frauenzimmern  aus  dem  Anfang  des  16.  Jahrhunderts  fol.  18  b.  — 
Abdruck:  (Besold)  Virg.  Sacr.  Monim.  p.  508. —  Zeitschrift  f.  Geschichte  d.  Oberrheins  4,  186. — 
Regest:  Potthast,  p.  1636  Nro.  20335. 

1)  Frauenzimmern,  O.A.  Brackenheim. 


"i 


1268.    Mai  3.  399 

2005. 

Pabst  Clemens  IV.  gebietet  dem  Dekan  der  Wormser  Kirche,  das  Zoster  Frauenzimmern  vor 
Gewaltthätigkeiten  und  räuberischen  Eingriffen  in  seine  Rechte  nachdrücklichst  zu  schützen. 

Viterba  1268.    Mai  3. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilecto  filio  .  .  decano  ecclesie  Worraaciensis 
u.  s.  w.j  tote  in  der  Urkunde  von  1268  Februar  7  mit  folgenden  Abweichungen:  .  .  ,  dilecte 
in  Christo  filie  .  .  abbatissa  et  conventus  monasterii  de  Cymmern,  Cisterciensis  ordinis, 
Wormaciensis  diocesis,  a  nonnuUis^  qui  .  .  .  formidant,  graves  super  possessionibus  et 
aliis  bonis  suis,  prout  asseritur,  pressuras  et  molestias  pacia[n]tur;  nos  earundem  abbatisse 
et  conventus  providere  quieti  et  malignorum  maliciis  obviare  volentes,  discrecioni  tue 
per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  easdem  abbatissam  et  conventum  pro  divina 
et  nostra  reverencia  favoris  oportuni  presidio  prosequens  non  permittas,  eas  contra  in- 
dulta  privilegiorum  apostolice  sedis  ab  aliquo  indebite  molestari,  molestatores  .  .  .  exi- 
gunt,  vel  que  indulta  huiusmodi  non  contingunt,  te  aliquatenus  intromittas.  .  .  secus 
presumpseris,  .  .  .  ipsarum  auctoritate  habere  .  .  .  •  exequaris,  quod  .  .  . 

Datum  Viterbii,  V.  nönas  Mail,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  dem  eben  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Frauenzimmern  fol.  28.  —  Abdruck:  (Besold)  Virg. 
Sacr.  monim.  p.  509.  —  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  4,  188.  —  Regest:  Potthast  p.  1636 
Nro.  20336. 


2006, 

Pabst  Clemens  IV.  gebietet  dem  Dekan  von  Wimpfen,   die  von  de^n  Kloster  Frauenzimmem 
unrechtmässiger  Weise  veräusserten  Güter,  ohne  Rücksicht  auf  edle  desshalb  geschlossenen  Ver» 

träge  und  selbst  päbstliche  Bestätigung,  an  das  Kloster  zurückzuziehen. 

Viterbo  1268.     Mai  3. 

Clemens  u.  s.  w.,  wie  in  der  Urkunde  Pabst  Alexanders  IV.  von  1259  Juni  17  Bd.  5  8.  307 
mit  folgenden  Abweichungen:  dilecto  filio  .  .  decano  ecclesie  de  Wimpina,  Wormaciensis 
diocesis,  salutem  .  •  •  .  tarn  dilecte  in  Christo  filie  .  .  abbatissa  et  conventus  monasterii 
de  Cimern,  Cisterciensis  ordinis,  Wormaciensis  diooesis,  quam  ille,  que  ipsas  in  dicto 
monasterio  precesserunt,  terras,  possessiones,  redditus,  census,  decimas,  vineas,  grangias, 
nemora,  prata,  pascua,  iura,  iurisdictiones  et  quedam  alia  bona  eiusdem  monasterii  •  • .  • 
renunciacionibus,  confectis  exinde  publicis  instrumentis  et  penis  .  .  .  confirmacionis 
litteras  .  .  •  .  Cum  igitur  nostra  .  .  .  lesis  monasteriis  .  .  .  eiusdem  monasterii  .  -  . 
litteris  instrumentis  iuramentis  penis  renunciacionibus  .  •  .  ipsius  monasterii  legittime  .  .  . 

Datum  Viterbii,  V.  nonas  Mail,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 


400  1268.    Mai  3. 

Nach  dem  eben  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Frauenzimmern  fol.  19.  —  Abdruck:  (Besold)  Virg. 
Sacr.  raonim.  p.  510.  —  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  4,  187.  —  Regest:  Potthast,  p.  1636 
Nro.  20337. 


2007. 

Oraf  Ulrich  von  Berg  vergabt  auf  Bitte  seines  Dienstmanns  Konrad  von  Kanzach  den  seither 
von  diesem  zu  Lehen  getragenen,  nunmehr  aber  an  das  Kloster  Marchthal  verkauften  und  ihm 

selbst  aufgelassenen  Zehentantheil  zu   Volkersheim  an  dieses  Kloster. 

1268.     Mai  3. 

VlricuSy  dei  gratia  comes  de  Berge  ^),  omnibus  presentem  paginam  inspecturis 
salutem  in  eo,  qui  est  omnium  ||  vera  salus.  Noveritis  singuli  et  universi,  quod,  cum 
dominus  H.  prepositus  et  conventus  de  Martello  partem  decimarum  ||  in  Volkirshain ') 
pro  Cvnrado  de  Kanzach'),  qui  est  filius  filie  domini  Cvnradi  de  Stainivurt^),  titulo 
emptionis  ||  conparassent  pro  certa  peccunie  quantitate,  prefatus  CvDradus  ministerialis 
meus,  licet  eadem  pars  decimarum  in  partitione  hereditatis  sibi  soli  cesserit,  de  expresso 
coQsensu  et  voluntate  fratrum  suorum  dictam  partem  decimarum,  quam  ipse  et  progeni- 
tores  sui  a  me  et  a  meis  progenitoribus  tenebant  in  feodum,  in  manus  meas  lUbere 
resignavit  suplicans  afifectuose,  ut  omne  ins  in  eadem  decima  michi  conpetens  donare 
vellem  monasterio  prelibato.  Ego  vero  ad  instantiam  ipsius  et  precipue  ad  peticionem 
prefatorum  domini  prepositi  et  conventus  prefatam  partem  decimarum  in  Volkirshain 
libere  resigno  et  dono  per  presentes  in  remedium  progenitorum  meorum  monasterio  de 
Martello  et  personis  ibidem  domino  servientibus,  presertim  cum  iste  contractus  emptionis 
ipsis  a  iure  competat,  quia  ista  decima  in  eorum  parrochia  est  constituta,  pro  libero 
predio  perpetualiter  libere  possidendum ,  renuntians  omni  iuri  canonico  et  civili ,  quod 
michi  vel  meis  heredibus  ad  repetendum  eandem  decimam  posset  competere,  coram 
quocumque  iudice  ecclesiastico  vel  seculari.  Testes  omnium  sunt:  comes  Hainricus  et 
Egino  fratres  mei,  dominus  Hainricus  advocatus  de  Berge,  Hainricus  de  Shselclingin  ^), 
C^nradus  notarius  mens,  Hainricus  antiquus  minister  de  Ehingin,  dominus  camararius 
de  Martello,  dominus  R^dolfus  plebanus  de  Bilringin*).  In  quorum  omnium  et  singulo- 
rum  efficax  testimonium  presentem  paginam  ipsis  tradidi  sigilli  mei  munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  M*.  CG*.  LX*.  VHP.,  in  die  inventionis  sancte  Crucis,  indictione  Xl\ 

Nach  dem  Originale  des  forstlich  thum  und  taxis'schen  Archives  zu  Regensbui^.  Siegel  des  Ausstellers, 
rund,  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse,  56  mm  (IV.  A.  2.):  ein  5  mal  schrfigrechts  getheilter  Schild, 
von  der  Umschrift  erhalten:  f  SIGILL  ..  LRIGI .  MITIS  .  DE  .  BERGE.  —  Regest:  Stalin,  S,  365. 

1  u.  2)  Berg  und  Volkersheim,  O.A.  Ehingen.  —  3)  Kanzach,  O.A.  Riedimgen.  —  4)  Steinenfurt,  Gem. 
Winterstettenstadt,  O.A.  Waldsee.  —  5)  Schelklingen,  O.A.  Blaubeuren.  —   6)  Kirchbierlingen,   O.A.  Ehingen. 


1268.  Mai  4  und  7.  401 


2008, 


Bischof  Eberhard  von  Constanz  beurkundet,  dass  er  vor  Zeiten  die  Besitzungen  der  Altdorfer 
Kirche  in  Zundelbach  mit  dem  Ritter  Het^mann  dem  Wildemann  gegen  dessen  Besitzungen  in 

Bezilisreute  und  Erolzheim  vertauscht  habe. 

Gottlieben  1268.    Mai  4. 

E.,  dei  gratia  episcopus  Constaatiensis,  otnnibus  Christi  fidelibus  presencium  inspectori- 
bus  salutem  et  notitiam  subscriptorum.  Vita  brevis,  hominum  memo||ria  labilis  ammoaet, 
que  geruntur  scriptis  solidari.  Noveriat  igitur  tarn  presentes  quam  futuri,  quod  nos 
utilitatem  ecclesie  in  Altorf*)  eo  tempore,  ||  quo  regimen  ipsius  ecclesie  nobis  pertinuit, 
habito  subditorum  consilio  intuentes  possessiones  in  Zvndernbach ') ,  que  dicte  ecclesie 
pertinebant,  cum  ||  viro  discreto  Her.  milite  dicto  Wildeman  permutantes  easdem  posses- 
siones sibi  tradidimus  et  donavimus  pleno  iure,  eodem  milite  in  recompensationem 
«arundem  dicte  ecclesie  possessiones  videlicet  in  Bezilisrivti  ^)  et  in  Erolzhain^)  magis 
fructuosas  et  utiles  dante  et  liberaliter  cum  omnibus  suis  pertinenciis  tribuente,  renun- 
ciantes  nomine  eiusdem  ecclesie  omni  iuri  canonico  et  civil! ,  litteris  impetratis  et  im- 
petrandis  et  generaliter  omni  rei,  per  quam  posset  dicta  permutatio  aliquatenus  irritari. 
In  cuius  rei  testimonium  presentes  litteras  scribi  fecimus  et  nostri  nostrique  capituli 
ac  reverendi  in  Christo  .  .  abbatis  de  Wingarton  sigillorum  munimine  roborari. 

Datum  Gottelivbon*),  anno  domini  M^.  CC^.  LX^  VHP.,  IUI.  nonas  Maii,  indictione  XI. 

Nur  noch  das  3.|  bereits  S.  397  beschriebenei  Siegel  des  Abts  Hermann  von  Weingarten  hängt  an. 

1 — 3)  Aitdorf,  htztge.  Weingarten,  Zundelbach,  Gem.  Schlier,  Bezilisreute,  wohl  einer  der  Höfe,  aus  denen 
htztge.  Wetzisreute,  gleichfalls  Gem.  Schlier,  besteht  (vergl.  Bd.  4  Anh.  S.  LVIII),  sämmtlich  O.A.  Ravensburg.  — 
4)  Erolzheim,  O.A.  Biberach.  —  5)  Gottlieben,  Kantons  Thurgau. 


2009. 

PcAst  Clemens  IV.  gebietet  dem  Dekan  zum  heiligen  Ger  man  in  Speier,  die  von  dem  Kloster 
Herrenalb  an  Kleriker  und  Laien  auf  Lebenszeit   oder  längere  oder  kürzere  Dauer  unrecht- 
mässiger Weise  verliehenen  Güter  an  das  Kloster  zurückzuziehen. 

Viterbo  1268.     Mai  7. 

Clemens  u.  s.  w.,  une  in  der  Urkunde  Pabst  Alexanders  IV.  vom  17.  Juni  1259  (Bd.  5 
8.  307)  mit  folgenden  Abweichungen:  sancti  Germani  extra  muros  Spirenses  salutem  — 
benedictionem.  ||  Ad  audientiam  nostram  noveris  pervenisse,  quod  —  ordinis  ||  Spirensis  — 


VI. 


51 


402  1268.    Mai  21. 

eorum  decimasy  terras,  domos,  prata,  pascua,  molendina,  graiigia,  piscarias,  vineas^ 
nemoray  ||  census,  redditus,  possessiones ,  iura,  iurisdictiones  et  quedam  alia  bona  eius- 
dem  —  litteris  factis,  renuntiationibus  adiectis,  penis  et  iuramentis  interpositis  nonnullis 
clericis  et  laicis  aliquibus  eorum  ad  vitam  quibusdam  vero  ad  non  modicum  —  censa 
annuo  in  gravem  lesionem  ipsius  monasterii  concesserunt ,  quorum  —  confirmationis 
litteras  in  —  dicuntur.  Quia  vero  nostra  interest,  lesis  monasteriis  subvenire  —  bonis 
ipsius  monasterii  —  litteris,  renuntiationibus,  penis,  iuramentis  seu  confirmationibus  — 
perhibere. 

Datum  Viterbii,  nonis  Maii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Italienisches  Pergament.  Auf  dem  Einschlag  unten  rechts :  B.  de  Asisio.  An  hänfener  Schnur  die  gewöhn- 
liche Bleibulle  des  Pabstes.  —  Auszug:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  366.  —  Regest:  Potthast, 
a.  a.  0.  S.  1636  Nr.  20340. 


2010. 

Pabst  Clemens  IV.  genehmigt  die  Incorporation  der  Kirche  in  Igersheim  durch  den  verstorbenen^ 

Bischof  Iring  von  Wirzburg  an  das  Stift  Neumünster  daselbst. 

Viterbo  1268.     Mai  21. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  decano  et  capitulo  secularis 
ecclesie  Novi  Monasterii  Herbipolensis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Cum  ab 
nobis  petitur,  quod  iustum  est  et  honestum,  quam*)  vigor  equitatis  quam  ordo  exigit 
rationis,  ut  id  per  soUicitudinem  officii  nostri  ad  debitum  perducatur  eflfectum.  Exhibita 
siquidem  nobis  vestra  petitio  continebat,  quod  bone  memorie  Iringus  Herbipolensis  epis- 
copus attente  considerans,  quod  proventus  prebendarum  ecclesie  vestre  tenues  existe- 
bant,  ac  propter  hoc  indigentie  vestre  pietate  paterna  corapatiens  ecclesiam  in  Igersheim  \ 
Herbipolensis  diocesis,  in  qua  prepositus  ecclesie  vestre  ins  patronatus  habebat,  cedente 
vel  decedente  illius  plebano,  qui  iam  decessit,  vobis  in  augmentum  prebendarum  predicta- 
rum  in  perpetuum  diligenti  deliberatione  prehabita  ordinaria  auctoritate  concessit,  vicario 
in  illa  perpetuo  servituro  pro  sustentatione  sua  et  supportandis  ipsius  ecclesie  in  Igers- 
heim debitis  et  consuetis  oneribus  congrua  portione  de  illius  proventibus  reservata, 
episcopali  et  archidiaconali  iuribus  semper  salvis.  Dilectus  quoque  prepositus  ac  dilecti 
filii  decanus  et  capitulum  Herbipolense  suum  super  hoc  constituere  consensum,  prout 
in  patentibus  literis  confectis  exinde  ac  sigillis  episcopi  prepositi  decani  et  capituli 
predictorum  signatis  plenius  dicitur  contineri.    Nos  itaque  vestris  supplicationibus  in- 


1268.     Mai  25.  403 

dinati  quod  super  his  proinde*)  factum  est  ratum  et  firmum  habentes  id  auctoritale 
apostolica  confirmamus  et  presentis  scripti  patrocinio  communimus.  NuUi  ergo  u.  s.  w., 
wie  Bd.  5  S.  100. 

Datum  Viterbii,  XIL  kalendas  lunii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 

Nach  einer  neueren  Abschrift  im  Archive  des  bischöflichen  Ordinariates  zu  Rottenburg.  —  Auszug:  Wirt. 
Franken,  4,  119.  —  Regest:  Potthast,  a.  a.  0.  p.  1637,  nro.  20353. 

a)  In  der  Vorlage  wohl  verschrieben  fQr  tarn.  —  b)  Desgl.  für  provide,  —  Einige  unbedeutende  Schreibfehler  sind 
stillschweigend  corrigirt. 

1)  Igersheim,  O.A.  Mergentheim. 


2011. 

Graf  Ulrich   von  Berg   eignet   auf  Bitten  Heinrichs   des  alten  Amtmanm  von  Ehingen  den 
seither  von  diesem  zu  Lehen  getragenen,  nun  aber  dem  Kloster  Urspring  verkauften  und  ihm 

aufgelassenen  Hof  zu  Blienshofen  dem  Kloster  als  freies  Gut. 

1268.     Mai  25. 

^Iricus,  dei  gratia  comes  de  Berge*),  omnibus  presentem  paginam  inspecturis 
salutem  ||  in  eo  qui  est  omnium  vera  salus.  Noveritis  singuli  et  universi,  quod  cum 
magistra  et  con||ventus  de  Vrspringin  pro  Hainrico  antiquo  ministro  de  Ehingin*)  curiam 
suam  II  in  Blienshouin'),  quam  a  me  tenebat  in  feodum,  comparassent  titulo  empcionis 
pro  certa  peccunie  quantitate,  prefatus  H.  dictam  curiam  in  manus  meas  resignavit, 
suplicans  aflfectuose,  ut  proprietatem  eiusdem  curie  prefato  monasterio  dare  vellem  libere 
possidendum.  Ego  vero  peticionem  prefati  H.  semper  cupiens  exaudire  proprietatem 
sepedicte  curie  in  Blienshouin  per  presentes  dono,  inmo  confiteor  donasse  monasterio 
in  Vrspringin  et  personis  ibidem  domino  servientibus  pro  libero  predio  et  sine  omni 
exactione  in  remedium  animarum  progenitorum  meorum  libere  perpetualiter  possidendum. 
Testes  huius  donationis:  Hainricus  et  Egino  fratres  mei,  qui  mecum  etiam  dederunt 
eandem  curiam,  dominus  Shenflinus,  Hainricus  de  Shaalclingin ^),  Cvnradus  notarius  et 
alii  quam  plures.  In  quorum  omnium  efficax  testimonium  presentem  monasterio  prefato 
tradidi  paginam  sigilli  mei  munimine  roboratam. 

Datum  anno  domini  M*.  CG*.  LX'^VIII*.,  in  die  sancti  Vrbani,  indiccione  XI\ 

Abhängend  das  bereits  S.  385  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  namentlich  am  Rande  sehr  beschädigt.  — 
Regest:  Stalin,  a.  a.  0.  %  365. 

1—3)  Ehingen,  O.A.Stadt,  und  zu  diesem  O.A.  gehörig  Berg  und  Blienshofen.  —  4)  Schelklingen,  O.A. 
Blaubeuren. 


51 


404  1268.    Juni  3. 


2012. 

Marguard  von  Bopfingen,  Marschati  des  verstorbenen  Königs  Konrad,  übergibt  dem  Deutsch-- 

Ordenshause  in  Ellingen  Güter  in  Wössingen,   einen  Hof  und  Hofstätten  mit  einem  Walde  in 

Oberdorf,  Hofstätten  und  2  Häuser  in  Bopfingen  unter  verschiedenen  Bedingungen. 

1268.     Juni  3. 

In  nomine  patris  et  filii  et  spiritus  sancti.  Amen.  Ea  que  geruntur  in  tempore^ 
ne  simul  labantur  cum  tempore ,  litterarum  ||  vel  personarum  ydonearum  testimonio 
sunt  firmanda.  Hinc  est,  quod  ego  Marquardus  dictus  de  Bopfingen^)  marschalcus 
quondam  ||  regis  Chfinradi  ad  noticiam  tarn  modernorum  quam  futurorum  pervenire 
cupio  et  protendi,  quod  bona  mea  in  Wessingen')  fratribus  et  ||  domui  domus  Theutho- 
nicorum  in  Ellingen')  contradidi  tali  pacto,  quod  iidem  fratres  redditus  eorundem 
bonorum  singulis  annis  michi  dum  vixero  presentare  tenentur.  Post  obitum  vero  meum 
memorati  fratres  dicta  bona  et  redditus  eorundem  pro  remedio  anime  mee  et  omnium 
parentum  meorum  imperpetuum  libere  retinebunt.  Preterea  eadem  domus  et  fratres 
singulis  annis  in  festo  sancti  Michahelis  quatuor  libras  Hallensium  de  curia  Othmarsuelt^) 
pro  tempore  vite  mee  michi  dare  tenentur,  sed  post  obitum  meum  vel  si  religionem 
aliquam  intravero  ad  dandum  michi  eandem  summam  erunt  omnimodis  absoluti.  In- 
super  curiam  meam  in  Obemdorf^)  et  areas  meas  ibidem  cum  nemore  et  areas  meas 
in  Bopfingen  cum  omnibus  pertinenciis  et  duas  domus  ibidem  eo  iure  censuali,  quo 
de  ecclesia  Elwangensi  tenui,  de  quibus  tamen  bonis  singulis  annis  in  die  sancti  Viti 
ecclesie  Elwangensi  libra  cere  solvitur,  sepedicte  domui  et  fratribus  nuUo  michi  iure 
in  eis  retento  contradidi  pleno  iure  volens  et  statuens,  ut  eadem  bona  in  vita  mea  et 
post  mortem  meam  a  domo  et  fratribus  Ellingen  deo  militantibus  aliquo  necessitatis 
articulo  nuUatenus  alienentur.  Ut  autem  hec  rata  et  inconvulsa  inantea  maneant  et 
perdurenty  presentem  literam  sigillis  nobilium  virorum  domini  G.  comitis  de  Hirzberch*) 
et  domini  F.  comitis  de  Truhendingen  ^) ,  fratris  Volmari  de  Bemhusen*)  provincialis^ 
mei  et  fratris  H.  de  Mezzingen^)  commendatoris  in  Ellingen  duxi  cautius  muniendam. 
Testes  huius  donationis  sunt :  Sifridus  de  Sweiningen  ^%  Bertoldus  de  Mezzingen,  Sifridus 
de  Rechberch"),  Rudegerus  dictus  Dahs,  Sifridus  dictus  de  LeingrAbe,  Vlricus  dictus 
Pollinger  et  Epplinus  de  Wizzemburch  *•)  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  W.  CG*.  LXVIir.,  HP.  nonas  lunü. 

Nach  dem  Originale  des  Bair.  AUg.  Reichsarchives  zu  München.  Noch  anhängend  das  3.  1.  und  5.  Siegel: 
3)  des  Deutschordensprovinzials  Volmar  von  Bernhausen,  dasselbe  Siegel,  wie  das  S.  357  beschriebene  seine» 
Amtsvorgängers  Gerhard  von  Hirschberg,  Umschrift:  f  S  .P^r«;CEPTOMS  .  FRArn^CONIE .  SVEVIE .  BAVWARIE . . 
(OundR,  AundR  verbunden);  4)  des  Ausstellers,  schildförmig  (IV.  A.  1.):  dreimal  getheilter  Schild,  Umschrift: 


1268.     Juni  6.  405 

SIGILLVM .  MARQVARDI .  D  . .  BOPHINGEN ;  5)  des  Komlhurs  von  Ellingen,  rund  (IL  B.):  ein  das  Kreuz 
tragender  Christus  mit  Heiligenschein  um  den  Kopf,  Umschrift :  f  Sigülum .  COMMENDATORIS  .  IN .  ELLINGEN. 
(0  R  verbunden.)  —  Regest:  Reg.  Boica  4,  761. 

1)  Bopfingen,  O.A.  Neresheim.  —  2)  Wössingen,  O.A.  Ellwangen.  —  3  u.  4)  Ellingen,  bair.  A.G.Sitz  und 
Otmarsfeld  in  diesem  A.G.  —  5)  Oberdorf,  O.A.  Neresheim.  —  6)  Hirschberg,  bair.  A.G.  Beilngries.  —  7)  Truhen- 
dingen, abgeg.  Stammburg  bei  dem  bair.  A.G.Sitz  Wassertrüdingen.  —  8)  Bernhausen,  Amts-O.A.  Stuttgart.  — 
9)  ?  Metzingen,  O.A.  Urach.  —  10)  Wohl  Schveenningen ,  O.A.  Ellwangen  oder  bair.  A.G.  Höchstädt.  — 
11)  Hohen-Rechberg,  O.A.  Gmünd.  —  12)  Weissenburg,  bair.  A.G.Sitz. 


2013. 

Pabst   Clemens  IV,   ermahnt   alle    Christgläubigen   in   den  Städten  und  Diöcesen    Wirzburg, 
Speier  und  Worms,   zur  Vollendung   des  Neubaues   der   Kirche  des   Klosters  Frauenzimmern 

beizusteuern  und  gewährt  den  Spendern  einen  40tägigen  AblMS. 

Viterbo  1268.     Juni  6. 

Clemens  episcopus,  servus  servorum  dei,  universis  Christi  fidelibus  per  Herbipolenses, 
Spirenses  et  Wormacienses  civitates  et  dioceses  constitutis  salutem  et  apostolicam  bene- 
dictionem.  Quoniam,  ut  ait  apostolus,  omnes  stabimus  ante  tribunal  Christi  recepturi, 
prout  in  corpore  gessimus,  sive  bonum  fuerit  sive  malum,  oportet  nos  diem  messionis 
extreme  misericordie  operibus  prevenire  ac  etemorum  intuitu  seminare  in  terris,  quod 
reddente  domino  cum  multiplicato  fructu  recolligere  debeamus  in  celis,  firmam  spem 
fiduciamque  tenentes,  quoniam  qui  parce  seminat,  parce  et  metet,  et  qui  seminat  in 
benedictionibusy  de  benedictionibus  et  metet  vitam  eternam.  Cum  igitur  dilecte  in  Christo 
filie  •  •  abbatissa  et  conventus  monasterii  de  Cymmem,  Cisterciensis  ordinis,  Wormaciensis 
diocesisy  sicut  ipse  nobis  significare  curarunt,  ecclesiam  eiusdem  monasterii  de  novo 
edificare  inceperint  opere  sumptuoso  nee  ad  consummacionem  tanti  operis  proprie  sibi 
suppetant  facultates ,  universitatem  vestram  rogamus  et  hortamur  in  domino,  in  remis- 
sionem  peccaminum  vobis  iniungentes,  quatinus  de  bonis  vobis  a  deo  coUatis  eis  ad  hoc 
pias  elemosinas  et  grata  caritatis  subsidia  erogetis,  ut  per  subventionem  vestram  opus 
predictum  valeat  consum[m]ari  et  vos  per  hec  et  alia  bona,  que  domino  inspirante 
feceritis,  ad  eterne  possitis  felicitatis  gaudia  pervenire.  Nos  enim  de  omnipotentis 
dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins  auctoritate  confisi  omnibus 
vere  penitentibus  et  confessis,  qui  eis  ad  id  manum  porrexerint  adiutricem,  quadraginta 
dies  de  iniuncta  sibi  penitencia  misericorditer  relaxamus  presentibus  post  triennium 
minime  valituris,  quas  mitti  per  questuarios  districtius  inhibemus,  eas,  si  secus  actum 
fuerit,  carere  iuribus  decernentes. 

Datum  Viterbii,  VIII*.  idus  lunii,  pontificatus  nostri  anno  quarto. 


406  1268.     Juni  13. 

Nach  dem  S.  398  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Frauenzimmern  fol.  19^.  —  Abdruck:  (Besold)  Virg. 
sacr.  monim.  p.  512.  —  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  4,  188.  —  Regest:  Potthast,  p«  1639 
Nro.  20373. 


2014. 

Auf  dem  Hom  1268.     Juni  13. 

Graf  Eberhard  von  Wartstein  ^)  beurkundet,  dass,  nachdem  zwischen  Kloster  Salem  einer- 
seits  und  Schwigger  von  Gundelfingen^)  und  plures  alios,  quorum  possessiones  contigue 
sunt  possessionibus  in  Alpibus,  videlicet  grangia  Altemanneshusen ')  et  hinc  inde  circa 
diversas  possessiones  monasterii  pretaxati  andererseits  propter  confusam  distinctionem  dicta- 
rum  possessionum  et  maxime  fundi,  qui  dicitur  Hörne  %  ein  Streit  entstanden,  fünf  Männer 
RompolduSy  Hainricus  dictus  Svnappe/)  dictus  Harreri  Eberhardus  de  Ahusen^)  et  CAn- 
radus  frater  suus  zur  genaueren  Feststellung  der  Grenzen  per  sollempnem  limitationem 
eidlich  verpflichtet  worden  seien  und  dann  fundum,  qui  dicitur  Hörne,  mit  allen  Zugehörden 
und  decimam  in  Aicha  ^)  sitam  in  iarrochia  Erfsteten^)  dem  Kloster  zugesprochen  haben, 
quod  predicta  decima  ex  verissima  cognitione  ad  ipsum  monasterium  pertineret  eo,  quod 
in  dicta  iarrochia  Erfsteten  predicta  grangia  Altemanneshusen  foret  sita,  ad  quam 
grangiam  spectat  distincta  possessio  prelibata. 

Acta  sunt  hec  in  loco,  qui  dicitur  üffenhörn*),  anno  domini  M*.  CC^  LX'VUI*., 
idus  lunii  .  .  testibus  .  .  domino  *)  nobili  de  Blankenstain  ^),  Burkardo  Senfelino,  Alberto 
de  Scbsemern  *^) ,  ^Irico  de  Eglingen")^  militibus,  C^rado  Ratzenhouer,*)  Rorewanch, 
Ortolfo  de  ^ndilhusen **),  Alberto  fratre  suo  et*)  filio  Meldelini,  servis,  Hainrico  de  Ezze- 
lingen'')  monacho  et  Hermanno  de  Milchberk")  converso  alüsque  .  •  .  • 

Nach  dem  Abdruck  aus  dem  Urkundenbuche  der  Abtei  Salem  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins 
37,  155. 

a)  Die  Vornamen  fehlen  im  Original. 

1 — 9)  Wartstein,  Burgruine  bei  Erbstetten,  Gundelfingen,  Altmannshausen,  abgeg.  Ort  bei  Anhausen,  Hom, 
noch  jetzt  der  Name  eines  grösseren  Ackerfeldes  und  eines  Waldes  östlich  von  Indelhausen,  Anhausen ,  Eichen 
Flurgegend,  deren  Namen  wohl  noch  htztge.  in  dem  Höhenrücken  Eichbühl  und  dem  Ackerfelde  Eichhalde  nord- 
östlich Ton  Indelhausen  fortlebt,  Erbstetten,  wohl  das  eben  genannte  Hom,  Blankenstein,  Burgruine  bei  Tapfen, 
alle  O.A.  Münsingen.  —  10)  Langenschemmera,  O.A.  Biberach.  —  11  und  12)  Eglingen  und  Indelhausen,  OA. 
Münsingen.  —  13)  Esslingen,  0. A.Stadt.  —  14)  Unermlttelt. 


1268.     Juli.  407 


2015. 


Die  vier  Gebrüder  Konrad  Fürst  von  Konzenberg  überlassen  ihre  Burg  Hirscheck  sammt  aller 
Zugehör,  mit  Ausnahme  der  Mannlehen ,   welche  einer  der  jüngeren  Brüder  sich  vorbehält,   an 

ihre  Oheime  die  Brüder  Konrad  und  Heinrich  von  Wartenberg. 

Geisingen  1268.     Juli. 

Universis  presentem  paginara  inspecturis  C.  et  C.  et  C.  et  C.  Principes  fratres  de 
Chünzenberc  *)  noticiam  subscriptorum.  ||  Cum  hominis  vita  brevis,  tempus  vero  longum 
existat,  oblivio  contracta  per  successionem  temporis  gestorum  excludat  memoriam,  ||  nisi 
scriptis  et  sigillorum  impressionibus  roborentur,  noverint  igitur  omnes,  quos  nosce  fuerit 
oportunum,  quod  ||  nos  fratres  pretaxati  castrum  dictum  Hirzege*)  cum  omnibus  bonis 
et  hominibus  spectantibus  ad  eundem  locum  cum  omni  iure  C.  et  H.  fratribus  de 
Wartenberc^)  avunculis  nostris  tradidimus  et  ad  manus  ipsorum  resignavimus  libera 
voluntate,  excepto  quod  Princeps  iunior  non  resignavit  virilia  feoda,  que  manlen 
vulgariter  appellantur.  Proinde  domine  reverende  episcope  Constantiensis  vestram  per- 
sonam  supliciter  deprecamur,  ut  ubicumque  necesse  fuerit,  de  nobis  huius  rei  testi- 
monium  perhibere  velitis.  In  huius  rei  firmum  et  indubitatum  testimonium  presentem 
litteram  nostri  sigilli  munimine  tradidimus  roboratara. 

Acta  sunt  hec  Gisingen  ),  anno  dotnini  M*.  CG*.  LX*.  VIII.,  mense  lulii,  indictione  XI'. 

Das  abhängend  befestigt  gewesene,  aber  abgerissene,  sehr  beschädigte  gemeinsame  Siegel  der  Aussteller 
ist  wieder  angenäht  (IV.  A.  1.):  ein  auf  4  Bergspitzen  am  (herald.)  rechten  Rande  des  Siegelfeldes  emporsteigender 
Hirsch,  von  der  Umschrift  erhalten: . .  IP . . .  DE  .  HIR  . .  (vgl.  Bd.  5  S.  325).  —  Auszug:  Freiburger  Diöcesan- 
Archiv  11,  163. 

1)  Konzenberg,  abgeg.  Bergschloss  bei  Wurmlingen,  O.A.  Tuttlingen.  —  2)  Hirscheck ,  O.A.  Saulgau.  — 
3)  Vergl.  S.  55,  Anm.  5.  —  4)  Geisingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen. 


2016. 

Der  Dekan  in  Pfohren  bezeugt  dem  Bischof  Eberhard  von  Constanz  auf  Verlangen,  dass  die 
Brüder  Fürst  von  Hirscheck  auf  diese  Herrschaft  gegenüber  von  Konrad  von  Wartenberg  ver- 
zichtet haben  mit  Ausnahme  der  Mannlehen,   welche  einer  ^   und  der  zur  Herrschaft  gehörigen 

edlen  Leute,  welche  ein  anderer  der  Brüder  sich  vorbehalten. 

Ohne  Ort  und  Zeil.     (1268.     Um  Mi.)  V 

Reverendo  in  Christo  patri  ac  domino  E.,  dei  gratia  Constantiensi  episcopo,  humilis 
decanus  in  Phorre^)  ||  devotam  in  Christo  obedientiam  cum  obsequio  indefesso.  Sicut 
per  dominum  C.   de  Wartenberch  militem  ||  seniorem,   non  litteris  vestris,  sed   verbo 


408  1268.     Juli  8. 

percepiy  quod,  si  domini  Principes  de  Hirzegge  libere  resignallrent  hoc  idem  dominium 
in  manus  domini  C.  de  Wartinberc,  per  litteras  meas  testimoniales ,  sicut  esset ,  vobis 
rescriberem,  quare  dignacioni  vestre  presentibus  significo,  quod  vidi  et  audivi,  quod 
senior  Princeps  et  alter  G.  frater  suus  et  plebanus  in  Ezzelingen*),  frater  ipsorum,  libere 
totum  ius  ipsorum  in  predicto  predio  resignaverunt ,  excepto  quod  unus  sibi  retinuil 
feoda  que  manlen  vulgariter  nominantur,  et  alter  nobiles  homines,  qui  spectant  ad 
dominium  sepedictnm.  Huic  resignacioni  interfuerunt  testes:  comes  Her.  de  Sulze'),  C. 
miles  de  Rifenberc*),  G.  filius  domini  de  Wartinberc,  Eber,  miles  de  Talhain*),  Gerungus 
miles  de  Zimbem*)  et  filius  suus,  H.  de  Imendingen  ^) ,  C.  de  Gisingen®),  ^1.  Gipeche, 
^1.  de  Zimbern®),  H.  de  Zimbern,  C.  de  Zimbern,  Rüpertus  de  Beringen*®). 

Abhängend  das  Siegel  des  Ausstellers,  spitzoval,  36,  21  mm  (II.  B.):  ein  Drache,  Umschrift:  fSigillum. 
H . DEGANI .  DE .  PHORREN.  —  Auszug:  Freiburger  Diöcesan-Archiv  11,  163. 

*)  Das  Datum  ergibt  sich  aus  der  vorhergehenden  Urkunde,  welche  auch  fQr  die  Ortserklärungen  in  Betracht  konunt 

1  und  2)  Pfohren  und  Esslingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  3)  Sulz,  O.A.Stadt.  —  4  und  5)  Thalheim, 
Reifenberg,  abgeg.  Burg  darüber,  O.A.  Tuttlingen.  —  6)  Wohl  Zimmern,  bad.  B.A.  Engen.  —  7)  Immendingen, 
bad.  B.A.  Engen.  —  8)  Geisingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  9)  Fraglich,  ob  nach  dem  bei  Anm.  6  genannten 
Zimmern,  yielleicht  auch  nach  anderen  Zimmern  der  Gegend  benannt.  —  10)  Riedböhringen,  bad.  B.A.  Donaueschingen. 


2017. 

Wernher  von  Wiesloch  genannt  Morekin,  sein  Sohn  Wernher  und  Walther  von  da  überlassen 
gegen  10  ff  HeUer  und  4  Scheffel  Weizen  alle  ihre  Rechte  an  den  durch  ihren  früheren  Vasallen 
Ingram  von  Heidelberg  dem  Abt  Albert  und  Convent  von  Maulbronn  veräusserten  Ort  Brühl 

an  dieses  Kloster. 

1268.    Juli  8. 

Noverint  universi  tarn  presentes  quam  futuri,  quod  nos  Wernherus  de  Wissenloch 
dictus  Morekin,  Wernherus  filius  antedicti  et  Waltherus  ibidem  omne  ius  seu  actionem, 
quam  habuimus  et  habemus  in  villam  que  dicitur  Bruel  venditam  seu  donatam  ab  In- 
gramo  quondam  nostro  vasallo  de  Heydelberg  de  voluntate  patrui  nostri  Cunradi,  quon- 
dam  condomino^)  eiusdem  feodi,  venerabili  domino  Alberto  et  conventui  in  Mulbrunnen 
presentibus  relaxamus  et  in  eundem  dominum  abbatem  et  conventum  in  Mulbrunnen 
eandem  villam  per  donacionem  seu  vendiciouem  aut  alio  quovis  modo  iure  possumus 
transferimus  cum  omni  iure,  quo  nos  eandem  hactenus  habuimus  et  tenebamus,  renun- 
ciantes  pro  nobis  nostrisque  heredibus  pro  decem  libris  Hallensium  et  quatuor  modus  sili- 
ginis  omni  iuri,  si  quod  nobis  in  dicta  villa  exnunc  competit  vel  inposterum  competere 


1268.     Juli  11.  409 

poterit  quoquo  modo.  In  huius  rei  evidenciam  presentem  litteram  sigillorum  advocati 
videlicet  in  Heydelberg  et  civitatis  ibidem,  item  domini  Petri  militis  in  Steynach  munimine 
tradidimus  roboratam,  protestantes  presentibus,  quod  quia  propria  sigilla  non  habuimus 
predictorum  sigillorum  robore  contenti  sumus.  Huius  rei  testes  sunt:  Conradus  dictus 
Albus,  fr  ige,  Conradus  Rumpoldus  de  Steinach,  Heinricus  Spengarius  de  Henschuhes- 
heim*),  milites,  Marquardus  de  Wilre*),  Hermannus  Wlpis,  Hochfurt,  Hermannus  dictus 
Swert,  Arnoldus  dictus  der  Nünnensün,  Hermannus  dictus  Musel,  cives  in  Heydel- 
berg, qui  in  testimonium  predictorum  omni  um  vocati  sunt  et  se  subscribi  hiis  pro  testibus 
permiserunt. 

Actum  et  datum  anno  domini  MCC  sexagesimo  octavo,  in  die  beati  Kyliani. 

Nach  dem  Liber  Obligationum  des  Stifts  Speier  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe  tom.  I.  fol.  XXXII  ^.  — 
Abdruck:  Würdtwein,  a.  a.  0.  V,  p.  323  nro.  129. 

a)  Ohne  Zweifel  verschrieben  für:  condomini  (vergl.  S.  389). 

1)  Handschuhsheim,  bad.  B.A.  Heidelberg.  —  2)  ?  Weiler,  bad.  B.A.  Sinsheim.  —  Die  anderen  Orte  sind 
schon  oben  S.  390  erklärt. 


2018. 

Abt  und  Convent  von  Herrenalb   beurkunden,   dass  ihnen  der  Edle  Liutfried  von  Helmsheim 
an  Zahlungstatt  für  9  ff  Heller  Güter  (in  Derdingen)  übef*geben  und  seither  bezogene  Gefälle 

erlassen  habe. 

Bruchsal  in  der  Marienkirche  1268.     Juli  11. 

Nos  .  .  abbas  totusque  conventus  monasterii  in  Alba  notum  facimus  universis 
presentem  pagi||nam  inspecturis,  quod  dominus  L.  nobilis  de  Helmotheshein 0  äd  solu- 
tionem  novem  libra||rum  Hallensium,  in  quibus  nobis  tenebatur,  quatuor  iugera  agrorum 
Sita  apud  Holderbrunne*)  et  ||  unum  iug^r  agri  super  Genseberc')  situm  aput  alios 
nostros  agros  ibidem  sitos  nobis  contulit  et  liberaliter  resignavit.  Item  duos  pullos  de 
quadam  area,  que  sita  est  ante  nostrum  torcular,  pro  annuali  censu  eidem  L.  actenus 
cedentes,  item  unum  puUum  de  agro  zu  den  siben  boumen*)  nostro  conventui  pure 
et  simpliciter  relaxavit.  Nos  etiam  fideiussores  predicti  domini  L.  exnunc  pro  predictis 
novem  libris  Hallensium  dicimus  absolutes.  In  cuius  rei  testimonium  presentes  littere 
sigillo  eiusdem  domini  L.  de  Helmotheshein  sunt  signate. 

Datum  et  actum  anno  domini  M^  CG*.  LX^.  VIII*. ,  quinto  idus  lulii,  Bruchselle  in 
ecclesia  sancte  Marie. 

Nach  dem  Original  im  G.  L.  Archive  in  Karlsruhe.    Abhängend  ein  Bruchstück  des  Siegels  Liutfrieds  Ton 

Helmsheim.  —  Auszug:  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  1,  367. 

VI.  52 


410  1268.    Juli  13  und  17. 

1)  Vergl.  S.  253  Anm.  1.  —  2—4)  Es  ist  aus  der  Urkunde  nicht  lu  ersehen,  wo  diese  nur  durch  Flur- 
und  dergl.  Namen  bezeichneten  Güter  gelegen  und  wo  die  Zinse  zu  erheben  sind,  auf  dem  Röcken  der  Urkunde 
steht  aber  Derdingen  und  ein  Gänsberg  findet  sich  noch  htztge.  östlich  in  unmittelbarer  Nähe  von  Oberderdingen. 


2019. 

Volmar  von  Bemhausen,   Komthur  der  Brüder  des  Deutschordens  in  Franken,  ertheüt  dem 

edlen  Manne  Gottfried  von  Brauneck  das  Versprechen,  dass  des  Ordens  Burg  in  Archshofen 

nebst  zugehörigen  Gütern  niemals  von  dem  Orden  werde  verkauft  oder  veräussert  werden. 

1268.    Juli  13. 

Universis  presens  scriptum  inspicienübus  frater  Volmarus  de  Bernhusen*),  com- 
mendator  fratrum  domus  Theutonice  per  Franconiam,  noticia[m]  subscriptorum.  Tenore 
presencium  protestamur,  nos  de  consilio  et  consensu  fratrum  nostrorum  ob  spem  tuici- 
onis  et  protectionis  nobili  viro  domino  Gotfrido  de  Bruneck*)  promisisse,  quod  nee 
vendemus  nee  alienabimus  ab  ordine  nostro  castrum  nostrum  in  Argshofen')  neque 
bona  ad  idem  castrum  pertineneia,  que  nobis  et  domui  nostre  dominus  Friderieus  miles 
felicis  recordacionis  in  remedium  anime  sue  et  progenitorum  suorum  dinoscitur  contulisse. 
Ut  autem  a  nostris  successoribus  predicta  illesa  permaneant,  sepedieto  domino  Gotfirido 
presentes  litteras  damus  sigillorum^  nostri  scilicet  et  domus  in  Mergentheim^  munimine 
roboratum, 

Datum  anno  M*.  CG*.  LXVIIP.,  in  die  Margarete  virginis. 

Nach  einer  neueren  Abschrill. 

1)  Bernhausen,  Amts-O.A.  Stuttgart.  —  2  und  3)  Brauneck,  Archshofen,  O.A.  Mergentheim. 


2020. 

Cfraf  Rudolf  von  Tübingen,  der  Sohn  des  Pfalzgrafen,  weist  die  dem  Stifte  Sindelfingen  ver^ 
sprochenen  6  Mark  jährlicher  Einkünfte  auf  genannte  Güter  zu  Sindelfingen,  Deuf ringen  und 

Ehningen  sowie  die  Rainmühle  an. 

Sindelfingen  1268.     Juli  17. 

RvdolfuSy  dei  gratia  filius  palatini,  comes  de  Tvwingen,  universis  presentes  litteras 
inspecturis  noticiam  subscriptorum.  Ea  que  ||  salubri  ordinatione  deeiduntur,  ne  super 
hiis  aliqua  dubietas  processu  temporis  oriatur,  expedit  testimonio  scripturarum  fideliter 
conmendari.  ||  Notum  igitur  facimus  universis ,  quod  cum  nos  honorabilibus  viris  •  • 
preposito  et  capitulo  ecclesie  in  Sindeluingen  promiserimus  sub  certa  forma  sex  mar-|l 


1268.    Juli  17.  411 

carum  redditus  de  nostris  possessionibus  et  prediis  assignare,  sicut  in  litteris  nostris 
super  hoc  confectis  plenius  continetur,  eisdera  dictos  redditus  ad  loca  subscripta  duximus 
presenlibus  deputanda.  Videlicet  apud  Sindeluingen  possessiones ,  quas  colit  Bur.  filius 
Vogingarii,  de  quibus  solvere  debet  annuatim  ecclesie  predicte  quatuor  porcos  vel  viginti 
octo  solidos,  item  decem  maltra  avene  et  maltrum  spelte  vel  viginti  solidos,  item  pro 
servicio  viginti  duos  solidos,  item  ibidem  de  predio  quod  colit  H.  Rufus  solvet  tres 
porcos  vel  viginti  unum  solidum,  quinque  maltra  avene  vel  octo  solidos  et  pro  servicio 
viginti  duos  solidos  dabit.  Summa  hec  est:  sex  libre  et  unus  solidus.  Defectus  autem, 
qui  tribus  annis  proximis  debet  haberi  in  predicto  censu  de  bonis  predicti  Burcardi, 
<ilebet  eis  illis  annis  su^leri  de  mansu  Rvdolfi,  ita  quod  de  predicta  summa  ibi  ecclesia 
primo  anno  triginta  solidos,  secundo  anno  unam  libram  et  tercio  anno  percipiat  unam 
libram,  deinde  predicta  summa  totaliter  a  predictis  prioribus  possessionibus  requiratur. 
Apud  Tvveringen*)  mansum  situm  ante  portam  ecclesie  deputamus,  de  quo  dat  eis 
Albertus  villicus  duas  libras,  Albertus  Keppe  de  molendino  ibidem  duas  libras  et  sex 
solidos,  Hugo  an  der  steige  de  mansu  sito  in  Sigihartstal ')  dabit  decem  solidos  et 
Hagene  de  mansu  ibidem  duodecim  solidos  ipsis  persolvet.  Summa  de  huius  ville  redi- 
tibus:  quinque  libre  et  octo  solidi.  Quilibet  de  hiis  cedens  vel  decedens  solvet  unum 
solidum,  sed  Hagene  sex  denarios  tantum  dabit.  Apud  Oendingen')  domus  Sapientis 
<3uos  solidos,  Hunezelarii  tres  solidos,  Alberti  Goci  tres  solidos,  domus  Ber.  Rvzzelini 
«t  pratum  quinque  solidos,  domus  Eber,  filii  Mezzelarii  tres  solidos,  curtis  H.  de  Mette- 
lingen*) et  Rvdigeri  generi  eins  tres  solidos,  domus  C.  Isiningarii  tres  solidos,  domus 
C.  Groppinbach  tres  solidos,  domus  magistri  Lvdewici  tres  solidos.  Summa  hec:  viginti 
octo  solidorum.  Quilibet  cedens  vel  decedens  ex  hiis  solidum  unum  solvet.  De  molendino 
vero  dicto  Rainmvlin*)  datur  residua  summa,  scilicet  tres  libre  et  tredecim  solidi  ante- 
quam  quicquam  de  ipso  molendino  ab  aliquo  percipiatur.  Debet  eciam  idem  molendinator 
•dictum  molendinum  de  manu  recipere  prepositi  et  wegelosi  eidem  dare.  Summa 
totalis  est:  sedecim  librarum  et  decem  solidorum.  Has  vero  possessiones  taliter  assig- 
namus,  ut  ab  omni  vexatione  et  exactione  totaliter  sint  inmunes.  Census  autem  seu 
reditus  denariorum  predictorum  debent  esse  predictis  in  festo  Thome  apostoli  plenarie 
persoluti,  ita  etiam,  quod  cum  de  dicto  molendino  Rainmvlin  eisdem  de  certa  summa 
«ibi  debita  fuerit  satisfactum,  residuum  nobis  debeatur.  Preterea  ad  reconpensam  fossa- 
torum  hoc  donamus:  curtile  Kvmmerlini  pro  curtili  Wochinarii.  Item  pro  agris  per- 
fossatis  damus  unum  iugerum  et  dimidium  dictum  Ohsenlehein,  in  quibus  sibi 
reputant  satisfactum.  In  quorum  omnium  testimonium  presentes  litteras  eisdem  damus 
«igilli  nostri  robore  conmunitas. 

Datum  et  actum  Sindeluingen,  XVI.  kalendas  Augusli,  anno  domini  M^  CC  LXVIII*., 
indictione  undecima. 

52» 


412  1268,     Juli  21. 

An  blau  weissen  Leinenfäden  das  bereits  Bd.  5  S.  355  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers,  insbesondere 
am  Rande  sehr  beschädigt,  so  dass  von  der  Umschrift  nichts  mehr  erhalten  ist.  —  Abdruck:  Schmid,  Gesch. 
d.  Pfalzgr.  von  Tübingen,  Urkundenbuch  S.  30.  —  Regest:  Stalin,  a.  a.  0.  2,  451. 

1-3)  Deufringen,  Siegerstall,  Name  einer  Flurgegend  südlich  davon,  Ehningen,  O.A.  Böblingen.  —  4)  Mött- 
lingen,  O.A.  Calw.  —  5)  Von  den  Mühlen  der  Gegend  führt  htztge.  keine  mehr  diesen  Namen. 


2021. 

Bitter  Albert  von  Werenwag  entsagt   gegen   eine  Summe   von  10  Mark  allen  Ansprüchen  an 
die  von   der    Witwe    des   Bürgers  Werdelin   von  Botticeil  an   das   Kloster   Kirchberg  über- 
gegangenen Güter,  sowie  an  den  Hof  des  Klosters  in  Balingen. 

1268.     Juli  21. 

Universis  Christi  fidelibus  presens  scriptum  inspecturis  Albertus  miles  de  Werben- 
wäg*) salutem  et  notitiam  subscriptorum.  Noverint  universi  presentium  inspectores^ 
quod  ego  Albertus  miles  de  Werben  wäg  omne  ius  inpetitionis  seu  actionis,  quod  habui 
vel  habere  potui  contra  monasterium  dilectarum  in  domino  priorisse  et  conventus  de 
Kilchperg  super  possessionibus  seu  testamento  relicte  quondam  Werdelini,  civis  in 
Rotwil'),  ad  idem  monasterium  quocunque  pacto  devolutis,  resigno  libere  et  absolute. 
Insuper  et  curiam  earundem  priorisse  et  conventus  sitam  in  Balgingen')  et  omnes 
possessiones  ipsarum  liberas  esse  censeo  nomine  meo  et  omnium  heredum  meorum,  et 
hoc  publice  protestor  litteras  per  presentes.  Dicte  vero  priorissa  et  conventus  decem 
marcas  argen ti  mihi  dabunt  et  sie  omnis  actio  mea  contra  ipsas  penitus  est  sopita. 
Ut  autem  hec  premissa  robur  obtineant  perpetue  firmitatis,  hanc  paginam  dicto  mona- 
sterio  tradidi  sigillo  domini  Alberti  comitis  de  Hohenberg^)  fideliter  roboratam. 

Acta  sunt  hec  anno  dominice  incarnationis  M*.  CG*.  LXVIII*,,  in  vigilia  sancte 
Marie  Magdalene.  Testes  vero  huic  conposicioni  presentes  sunt :  dominus  Albertus  come& 
de  Hohemberg,  Albertus  advocatus  de  Wellehusen  *)  et  filius  eius,  Hainricus  miles,  Stein- 
marus  de  ütingen*)  et  frater')  eius  Fridricus,  Conradus  diclus  Lamp  de  Tettingen')^ 
Reinher  US  de  Wytingen*),  Hainricus  de  Bürron^),  Wernherus  de  Hatterbach*^,  Petrus 
de  Tettingen,  Hugo  de  Werben  wäg,  milites,  scultetus  de  Haygerloch ") ,  Manegoldus  et 
Burkardus  cives  dicti  Wirseiini  et  alii  quam  plures  cives  et  milites  fide  digni. 

Nach  dem  S.  244  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Kirchberg  fol.  G.  —  Abdruck:  Schmid:  Mon.^ 
Hohenb.  31. 

a)  In  der  Vorlage  yerschrieben:  fratus  d.  h.  frat  mit  Abkürzungszeichen  für  us. 


1268.     Juli  24.  413 

1)  Schloss  Werenwag,  Gem.  Langenbrunn,  bad.  B.A.  Messkirch.  —  2)  Rottweil,  O.A.Stadt.  —  3)  Balingen, 
O.A.Stadt.  —  4)  Hohenberg,  abgeg.  Burg  bei  Deilingen,  O.A.  Spaicbingen.  —  5)  Wöllhausen,  O.A.  Nagold.  — 
6)  Eutingen,  O.A.  Horb.  —  7)  Dettingen,  O.A.  Rottenburg.  —  8)  Weitingen,  O.A.  Horb.  —  9)  Beuren,  O.A, 
Nagold.  —  10)  Haiterbach,  O.A.  Nagold.  —  11)  Haigerloch,  hohenzoller.  O.A.Sitz. 


2022. 

Ritter   Burkhard    von  Hohenberg  genannt  Wssar    entsagt    gegen   eine  Summe  von  5  Mark 
allen  seinen  Ansprüchen  an  die  von  seinem  verstorbenen  Bruder ,  Dekan  und  Pleban  in  Schöm- 

berg,  dem  Kloster  Kirchberg  übertragenen  Besitzungen. 

1268.    Juli  24. 

Notum  Sit  Omnibus  presens  scriptum  inspecturis,  quod  ego  Burkardus  dictus  Wssar 
miles  de  Hohenberg  dilectas  in  domino  priorissam  et  conventura  de  Kilberg  liberas  esse 
pronuncio  ab  omni  iure  impeticionis  et  ab  omni  exactione,  quam  habui  vel  habere 
poteram  contra  ipsas  super  possessionibus,  quas  dilectus  frater  meus  decanus  quondam 
et  plebanus  ecclesie  in  Schönberg*)  predictis  priorisse  et  conventui  ob  remedium  anime 
sue,  adhuc  vivens  et  sui  iuris  existens,  libere  contulerat  et  absolute,  et  hoc  ipsum 
protestor  publice  litteras  per  presentes.  Ut  autem  dicte  priorissa  et  conventus  prefatas 
possessiones  liberius  et  quiecius  possideant  in  posterum,  quinque  markas  argenti  michi 
tradiderunt  super  huiusmodi  contracta ,  instrumentum  firmitatis  a  me  cum  debita 
instancia  postulantes.  Ne  autem  super  hoc  per  me  vel  heredes  meos  ipsis  in  posterum 
preiudicium  aliquot  generetur,  hanc  paginam  ipsis  tradidi  sigillo  domini  comitis  Alberthi 
de  Hohenberg  fideliter  roboratam. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M"*.  CC  LXVIIP.,  in  vigilia  sancti  lacobi  apostoli, 
presentibus  domino  Albertho  comite,  Berngero  nobili  de  Entringen  *),  Albertho  et  Hugom 
militibus  de  Werbenwäg,  et  sculteto  de  Haygerloch  et  aliis  quam  pluribus  militibus  et 
civibus  fide  dignis. 

Nach  dem  eben  genannten  Copialbuche  des  Klosters  Kirchberg  fol.  GVII.  —  Abdruck:  Schmid,  Monum. 
Hohenb.  p.  32,  nro.  53. 

1)  Schömberg,  O.A.  Rottweil.  —  2)  Entringen,  O.A.  Herrenberg.  —  Wegen  der  anderen  Orte  s.  die 
vorhergehende  Urkunde. 


414  1268.     Juli  28. 


2023. 

Schenk  Rudolf  von  Tann  schenkt  auf  Bitte  seines  Eigenmanns  Rudolfs  von  Arnach  einen  von 
diesem  und  seinen  Brüdern  seither  zu  Lehen  besessenen,  nun  aber  ihnen  aufgelassenen  Hof  in 

Eichenstegeti  an  das  Kloster  Baitid. 

Baind  1268.    Juli  28. 

In  nomine  domini.  Amen.  Ego  Rüdolfus  pincerna  de  Tanne  ^)  diversis  dolis 
occurrere  ||  et  futurarum  questionum  fraudes  conculcare  cupiens  presentem  etatem 
nosse  II  nee  futuram  ignorare  posteritatem  cupio,  quod  Rü.  de  Arnach*),  qui  proprieta- 
tis  II  nomine  de  progenitorum  meorum  successione  pertinere  dinoscitur,  curiam  in 
Ayhstegen'),  quam  a  me  et  fratribus  meis  ex  hereditate  paterna  possedit  in  feodo, 
michi  et  eisdem  fratribus  meis  ad  manus  nostras  libere  resignavit,  supplicans  humiliter, 
ut  eamdem  monasterio  sancte  dei  genitricis  Marie  in  Biwende  dare  donatione  libera 
dignaremur.  Ipsi  vero  fratres  mei  partem  proprietatis  curie  memorate,  que  contingebat 
eosdem,  ad  manus  meas  donatione  libera  contulerunt,  ut  ipsis  assensum  tempore  suo 
in  similibus  non  negarem,  et  ego  instantia  RCi.  nominati  curiam  memoratam*)  prefato 
monasterio  traditione  libera  contuli  quiete  ac  pacifice  perpetuo  possidendam.  Huius  rei 
testes  sunt:  domini  Bertoldus  de  Fronhouen*),  Dietricus  de  Nivueron*),  Gonradus  lenuz, 
H.  de  Bafendorf*),  lohannes  de  Ringenburc ^),  L.  minister  de  Biberach*),  Ysengrinus  de 
Fronhouen  et  alii  quam  plures.  Pro  cuius  facti  testimonio  presens  instrumentum  sigillo 
meo  communitum  conventui  monasterii  prenotati  ad  evidens  inditium  contuli  et  cautelam. 

Actum  Biwende,  anno  domini  millesimo  CG.  LXVIII. .  V.  kalendas  Augusti,  XI. 
indictione. 

Nach  dem  Original  im  Besitze  der  fürstlich  salm-reifferscheid-djck^schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.  —  Das 
an  Schnüren  anhängende,  eingenähte  Siegel  ganz  zerbrochen.  —  Regest:  Didcesan-Archiv  v.  Schwaben, 
a.  a.  0.  S.  72. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben :  memoriam. 

1 — 3)  Altthann,  Gem.  Wolfegg,  Arnach  und  wohl  das  nicht  weit  davon  gelegene  Eichenstegen,  alle  O.A. 
Waldsee.  —  4)  Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  5)  Neufrach,  bad.  B.A.  Überlingen.  —  6  u.  7)  Bavendorf  und 
Ringgenburg,  Gem.  Esenhausen,  O.A.  Ravensburg.  —  8)  Biberach,  O.A.Stadt. 


1268.  August  9.  415 

2024. 

Der  Edle  Konrad  von   Wartenherg  schenkt  mit  seines   Vaters  Bruder  Konrad  das  Eigenthum 

an  den  von  den  Lehensinhabern  von  Bucgenberg  und  Molpertshaus  ihnen  aufgesagten  Gütern 

in  Bucgenberg  und  Hopferbach  auf  deren  Bitten  an  das  Kloster  Schussenried. 

Wartenberg  1268.     August  (?9). 

In  nomine  domini.  Amen.  Materia  cuiuslibet  actionis  toUitur,  cum  negotia  fragili- 
tatis  humwane  scripture  ||  testimonio  conservantur.  Nos  igitur  Conradus  nobilis  de 
Wartenberc^)  una  cum  Conrado  patrueli  nostro  ad  ||  singulorum  et  omnium  noticiam 
perducimus  et  scripto  presenti  publice  confitemur  protestantes,  quod  Hainricus  de  Buc-|| 
genberc*)  fidelis  et  devotus  noster  pro  se  ac  Conrado  fratre  suo,  Conrado  Rufo  sororio 
ipsorum  nee  non  domino  Hiltebrando  de  Molbrehteshus  *)  nos  accessit,  universa  bona, 
que  Bucgenberc  et  Hopferbach*)  a  nobis  hactenus  possederant  in  feodo,  nostris  libere 
pro  se  ac  eisdem  manibus  resignavit,  supplicans,  ut  dictarum  possessionum  proprietatem 
monasterio  de  Sorech  conferre  donatione  libera  dignaremur.  Nos  vero  consideranteSi 
quod  semper  ex  dtbito  promissi  ac  progenitorum  nostrorum  laudamento  ad  hoc  astringi- 
mur,  dictorum  bonorum  proprietatem  prefato  monasterio  contulimus  libera  traditione 
pacifice  ac  quiete  perpetuo  possidendam.  In  cuius  facti  testimonium  presens  instrumen- 
tum  eidem  monasterio  ad  evidens  inditium  contulimus  et  cautelam. 

Actum  apud  Wartenberc,  anno  domini  millesimo  CC.  LXVIIL,  V.  nonas  Augusti,*) 
XI.  indictione. 

An  leinenen  Schnuren  2  schildförmige  Siegel  sehr  beschädigt,  so  dass  insbesondere  die  Umschriften  fast 
ganz  fehlen  (IV.  A.  1.):  ein  aufgerichteter  Löwe,   von  der  Umschrift  des  ersten  erhalten:  fSt^tim/.  .RIS. . . 

*)  Ein  Datam  V.  nonas  Augnsti  gibt  es  nicht,  denn  dies  wäre  der  1.  August,  der  durch  kalendis  ausgedrückt 
würde;  vielleicht  sollte  es  statt  nonas  idus  heissen,  was  dem  9.  August  entspräche. 

1)  Wartenberg,  Stammschloss  und  Gemeinde,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  2 — 4)  Molpertshaus,  Hopfer- 
bach, O.A.  Waldsee  und  wohl  ein  abgeg.  Ort  in  der  Nähe  des  letzteren. 


2025. 

Der  Bürger  Rutlieb  von  Ravensburg  bestellt  um  seines  und  seiner  Hausfrau  Seelenheils  willen 
dem  Kloster  Weissenau  einen  jährlichen  ewigen  Zins  von  1  ff  Wachs  auf  seinem  Hause  am 

Markte  in  Ravensburg. 

Weissenau  1268.     August  9. 

\  In  nomine  domini.  Amen.  1  Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  inspec- 
turis  II  Rf  tliebus  dictus  Rf  po,  civis  de  Rauenspurg,  salutem  cum  noticia  subscriptorum. 
Fortiora  sunt  ea  que  ||  geruntur  nee  uUius  possunt  perturbari  calumpnia,  si  vigorem 


416  1268.     August  11. 

trahant  a  testimonio  litterarum.  Noscant  igitur  ||  tarn  presentes  quam  futuri,  quibus 
nosse  fuerit  oportunum,  quod  ego  RAtliebus  civis  in  Rauensburch  de  cousensu  et  bona 
voluntate  Willebirgis  uxoris  mee  nee  non  aliorura  heredum  meorum,  ob  remedium 
anime  me  et  Willebirgis  predicte  domum  meam  sitani  in  foro  dicti  opidi  censualem 
facio  et  feci  ab  hac  die  et  deinceps  pro  libra  cere  consueti  ponderis  eiusdem  civitatis 
ecclesie  sancti  Petri  in  minori  Augia,  Constantiensis  diocesis,  ordinis  Premonstratensis, 
semper  in  festo  beati  Martini  hyemalis  singulis  annis  fideliter  per  me  atque  meos  suc- 
cessores  sine  omni  dolo  et  fraude  persolvenda.  Ceterum  si  me  vivente  aut  moriente 
dicta  domus  conbusta,  destructa  sive  distracta  per  qualemcumque  fuerit  personam, 
emptor  sive  possessor  ipsius  domus ,  si  fuerit  conbusta,  destructa ,  in  ortum  aut  in  po- 
marium  vel  in  aliam  utilitatem  redacta  sive  con versa,  semper  in  predicto  festo  prefate 
ecclesie  dictum  censum,  videlicet  unam  libram  cere,  sine  qualibet  contradictione  omni 
exceptione  remota  persolvere  debebit.  Ut  autem  predicta  donatio  inconvulsam  roboris 
obtineat  firmitatem,  presentem  paginam  sigillo  universitatis  civium  videlicet  in  Ravens- 
purg  roborare  decrevi.  Testes  autem  huius  rei  sunt:  magister  Albertus  Stozer,  item 
lacobus  Stozer,  Heinricus  et  frater  suus  ^Iricus  dicti  Scheider,  Philippus  Schamilier, 
RiWigerus  filius  Rifdigeri  et  frater  suus  Diemo,  cives  de  Rauensburch,  totusque  con- 
ventus  Augiensis  ecclesie. 

Acta  sunt  hec  in  monasterio  supradicto,  anno  domini  millesimo  ducentesimo  sexage- 
simo  octavo,  quinto  idus  Augusti,  indictione  undecima,  regnante  domino  nostro  lesu 
Christo  in  celo  et  in  terra.     Amen. 

Nur  noch  die  Siegelschnur  ist  durch  die  Urkunde  geschlungen. 


2026. 

Der  Edle  Kraft  von  Hohenlohe  verkauft  dem  Komthur  und  den  Brüdern  des  Deutschen  Hauses 
in   Mergentheim  11  ff  Heller  jährlicher  ihm  erblich   angefallener  Oülten  in   Hollenbach  und 

Igersheim. 

1268.    August  11. 

Nos  Kraflo  nobilis  de  Hohenlouch  omnibus  presens  scriptum  inspicientibus  noticiam 
subscriptorum.  Recognoscimus  ||  et  per  presentes  dilucide  profitemur,  nos  coadunata 
manu  Willebirgis  uxoris  nostre  commendatori  et  fratribus  domus  ||  Teuthonice  in 
Mergentheim  de  reditibus  nostris  ad  nos  a  progenitoribus  nostris  proprietatis  iure  libere 
devolutis  undecim  ||  librarum  Hallensium  reditus  sie  distinctos  et  iacentes  vendidisse, 


1268.     August  21.  417 

qui  ipsis  a  subnotatis  singulis  annis  persolventur:  in  Holenbach*)  Henricus  dictus  Herrelin 
undecim  uncias  denariorum  et  octo  denarios  et  dimidium,  Rudengerus  de  Steige*) 
IUP'  uncias  denariorum  et  I  denariura,  Rudengerus  in  Ripa  VII  uncias  denariorum 
et  I  denarium,  Merburgis  LVI  denarios,  Ortlebus  IUP'  uncias  denariorum  et  IUP' 
Jenarios,  Thelonearius  XLII  denarios,  Gernodus  et  filius  eins  VU  uncias  et  dimidiam 
denariorum,  Mennelin  Uli  uncias  et  dimidiam  denariorum ;  Sifridus  aurifiga  IUI  uncias 
denariorum  et  II  denarios,  Hockenberch  XXXII  denarios,  in  Igersheim')  curia  retro 
ecclesiam  XVI  uncias  denariorum  et  maltrum  tritici  et  duos  pullos  carnipriviales ,  et 
^orum  successoribus  iure  proprietario,  sicut  ipsos  actenus  possedimus,  in  perpetuum  libere 
possidendos.  Ut  autem  predicta  inconvulsa  permaneant  et  flrmiter  stabilita,  presentem 
litteram  ipsis  damus  testium  inpositione  et  sigilli  nostri  munimine  roboratam.  Testes 
huius  sunt :  dominus  Grotfridus  comes  de  Lewenstein,  frater  Widigo  et  frater  Wilhelmus 
<le  Hallis*),  ordinis  fratrum  Predicatorum,  Conradus  de  Munkeim*),  Hermannus  de  Seheim*), 
Hermannus  Lesche,  Anshelmus  plebanus  in  Künishouen  ^)  scriptor  noster  et  alii  quam  plures. 
Datum  anno  domini  M*.  CG*.  LXVIIL,  in  crastino  Laurencii  martiris. 

An  weissen  Fäden  das  schadhafte,  bereits  S.  241  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

1)  Hollenbach,  O.A.  Mergentheim.  —  2)  LJnermittelt.  —  3)  Igersheim,  O.A.  Mergentheim.  —  4)  Wohl 
die  O.A.Stadt  Hall.  —  5)  Münckheim,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Hall.  —  6)  Seenheim,  bair.  A.G.  UfTenheim.  — 
7)  Königshofen,  bad.  B.A.  Tauberbischofaheim. 


2027. 

Die  Schenken  Heinrich,  Konrad  und  Rudolf  von  Schmalegg,  Winterstetten  und  Tann  versprechen 
im  Anschluss  an  eine  Zusage  ihres  Grrossvaters ,  des  Schenken  Konrad  von  Winterstetten, 
Gründers  von  Kloster  Baind,   die  gegen  dasselbe  unhotmässigen  unter  den  dahin  geschenkten 

Eigenleuten  mit  anderen  zu  vertauschen. 

Baind  1268.     August  21. 

Dominis  et  amicis  universis,  quibus  presens  scriptum  ostensum  fuerit,   ||  H.  C.  et 

R.  pincerne  de  Smalnegge^,  Wintersteten*)  et  de  Tamae*)  vite  ||  cursum  in  domino 

terminare.     Cum  pie  recordationis  dominus  C.  quondam  ||  avus  noster ,  pincema  de 

Wintersteten,  fundator  monasterii  de  Biwende,  fideliter  compromiserit,  quod  quicumque 

liominum,  quos  donatione  libera  eidem  contulerat  monasterio,  se  rebelies  aut  contumaces 

in  posterum  abbatisse  ostenderent  et  conventui,  quod  hos  pro  equivalentibus  ^)  rebus  et 

personis  commutare  promisit  gratuita  voluntate,  nos  vero  in  quantum  possumus  honorem 
VI.  53 


418  1268.    September  8. 

et  pacem  servare  ipsi  monasterio  ab  insultu  ac  temeritate  suorum  hominum  cupientes 
firmiter  compromittimus  et  sub  honoris  nostri  observantia  coUaudatimus ,  quod  quos- 
cumque  propter  exigentes  meritorum  suorum  excessus  nobis  dederint  et  contulerint^ 
quod  hos  cum  personis  equivalentibus  in  rebus  et  aliter  commutamus.  Pro  cuius  facti 
laudamenti  et  promissionis  conservatione  presens  instrumentum  ipsi  monasterio  ad  evidens 
inditium  contulimus  et  cautelam. 

Datum  apud  Biwende,  anno  domini  M.  CG.  LXVIII.y  XIL  kalendas  Septembris,  XL 
indictione. 

Nach  dem  Original  im  Besitze  der  fürstl.  salm-reifferscheid-dyck^schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.    Nur  noch, 
die  SchnQre  für  3  Siegel  hängen  an.  —  Regest:  Diöcesan-Archiv  ▼.  Schwaben,  a.  a.  0.  S.  72. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  tquiralenies, 

1—3)  Vergl.  S.  124  Anm.  1,  S.  133  Anm.  1,  S.  414  Anm.  1. 


2028. 

Graf   Ulrich   von  Berg  schenkt   mit  EinmlUgung  seiner  Brüder  Heinrich    und  Egino  das 
Mgenthum   eines   von  seinem  Notar  Konrad,  Pfarrer  zu  Laupheim,   an  das  Kloster  Ochsen^ 

hauten  verkauften  Hofes  zu  Dettingeti  an  dieses  Kloster. 

Ehingen  1268.     September  8. 

VlricuSy  dei  gratia  comes  de  Berge  ^),  omnibus  presentem  paginam  inspecturis 
salutem  in  eo,  qui  est  omnium  vera  salus.  Noveritis  singuli  ||  et  universi,  quod,  cum 
prior  et  camorarius  de  Ohsinhusin  de  consensu  convehtus  nomine  monasterii  sui  pro 
dilecto  Cvnrado  meo  notario  plebano  ||  de  LoTphain*)  curiam  suam  in  Tetingin*)  cum 
omnibus  suis  attinentiis  conparassent  titulo  emptionis  pro  certa  peccunie  quantitate^ 
prefatus  no||tarius  mens  michi  humiliter  suplicaviti  ut  ego  cum  manu  sua  proprietatem 
eiusdem  curie  donare  vellem  monasterio  prenotato.  Ego  vero  peticionem  dicti  mei 
notarii  semper  cupiens  exaudire  proprietatem  prefate  curie  in  Tetingin,  in  qua  residet 
Waltherus  villicus,  cum  omnibus  suis  attinentiis  et  cum  manu  prefati  notarii  mei  per 
presentes  confiteor  me  donasse  monasterio  in  Ohsinhusin  et  personis  ibidem  domina 
servientibus  pro  libero  predio  absque  omni  exactione  liberaliter  perpetuo  possidendum. 
In  quorum  omnium  et  singulorum  efficax  testimonium  presentem  paginam  de  consensu 
expresso  Hainrici  et  Eginonis')  fratrum  meorum  monasterio  prefato  et  personis  ibidem 
domino  servientibus  tradidi  sigilli  mei  munimine  roboratam.  Testes  omnium  predictorum 
sunt  ambo  fratres  mei  prefati ,  qui  mecum  eandem  proprietatem  donaverunt,  dominus 


1268.     Oktober  29.  419 

Hainricus  advocatus  de  Berge,  Cvnradus  filius  suus,  Hainricus  de  Shaalclingin  %  Berhtoldus 
<le  Berge,  magister  Ludewicus,  Hainricus  antiquus  minister  de  Ehingin,  Ludewicus  novus 
minister,  Hugo  de  Phasffingin^),  et  alii  multi  clerici  et  laici. 

Datum  et  actum  aput  Ehingin,  anno  domini  M*.  C*C*.  LX*.  VHP.,  in  die  Nativitatis 
beate  virginis  Marie,  indietione  Xl\ 

Nach  dem  Originale  des  gräflich  rechbergischen  Archives  zu  Donzdorf.  Das  Siegel  fehlt.  —  Abdruck: 
T>7eugart,  Codex  dipl.  Alem.  %  2G4.  —  Regest:  Stalin,  a.  a.  0.  %  365. 

a)  Diese  beiden  Namen  grösser  geschrieben. 

1)  Berg,  O.A.  Ehingen.  —  2)  Laupheim,  O.A.  Stadt.  —  3)  Ober-,  Unter-Dettingen,  O.A.  Biberach,  einst 
zur  rechbergischen  Herrschaft  Kellmünz  gehörig,  woselbst  1499  die  Rechberg  einen  Hof  vom  Kloster  Ochsen- 
hausen kauften ;  im  Zusammenhang  mit  diesem  Besitz  mag  die  Urkunde  in  das  rechbergische  Archiv  gekommen 
sein.  —  4)  Schelklingen,  O.A.  Ehingen.  —  5)  PPfeffingen,  O.A.  Balingen,  oder  PßlfEingen,  O.A.  Herrenberg. 


2029. 

Bitter  Johannes  Bricatidi,   Herr  von  Nangey,   beurkundet  eine  codicülarische  Willensordnung 

Xofirads,  des  Sohnes  von  Konrad,  einem  Sohne  Kaiser  Friederichs  (d.  h.  Konradins),  durch 

welche  unter  anderem  die  Klöster  Weingarten  und  Weissenau   Vermächtnisse  erhalten. 

Neapel  1268.     Oktober  29. 

Universis  presentes  literas  inspecturis  lohannes  Bricaudi  miles  dominus  de  Nanngeio  *) 
salutem  et  sincere  dilectionis  aflfectum.  Noveritis,  quod  nobis  presentibus  et  multis 
^liis  fidedignis  dominus  Cunradus  natus  olim  domini  Cunradi  filii  quondam  domini  F. 
illustris  Romanorum  inperatoris,  sanus  mente  et  corpore  addens  testamento  dudum  ab 
€0  condito  iterato  concessit  dominis  Ludewico  et  H.  ducibus  Bawarie  avunculis  suis 
omnia  bona  sua  iuxta  tenorem  privilegii,  quod  alias  eisdem  ducibus  se  asserit  concessisse. 
Testamentum  vero  predictum  in  omnibus  suis  capitulis  confirmavit,  rogans  predictos 
avunculos  suos  per  fideicommissum,  ut  restituant  mutuum  sibi  factum  per  S.  dominam 
Schongewariam,  civem  Augustensem,  et  ad  solvendum  C.  et  F.  cives  Augustenses  ob- 
sides,  quos  habent '),  et  quod  ipsi  faciant  satisfieri  ministro  de  Rauenspurg ')  et  Nadelario 
civi  in  Rauenspurg.  Item  reliquit  pro  remedio  anime  sue  monasterio  de  LandeshAtt*) 
€C  libras  Augustensium  super  bonis  suis,  item  monasterio  de  Kaishaim^)  CCC  libras 
Augustensis  monete,  item  CG  libras  Augustensium  monasterio  ubi  manet  sanguis 
Christi  in  Winegarten,  item  CG  libras  monasterio  minoris  Augie,  item  G  libras  August- 
ensium claustro  dominarum  S.  Gatharine  in  Augusta").  Item  voluit,  quod  predicti  avun- 
culi  sui  requirant  nos  loannem  predictum,  per  quem  sciant  finem  et  processum  suum 

53* 


420  1268.     Oktober  29. 

et  avunculi  sui  ducis  Austrie.  Item  recommendat  suos  fratres  avunculis  suis  antedictis. 
Que  omnia  valere  voluit  iure  testamenti  vel  codicillorum  aut  cuiuslibet  alterius  ulUme 
Yoluntatis,  per  quod  maioris  obtineant  roboris  firmitatem.  In  quorum  omnium  testimo- 
nium  notitiam  presentium  et  memoriam  futurorum  presentis  testamenti  paginam  ad 
preces  et  mandatum  predicti  domini  C.  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri. 

Actum  et  datum  Neapoli,  anno  domini  M*.  CG.  LXVIIL,  die  Lune,  XXIX.  Octobris, 
indictione  XII. 

Ein  145  mm  hohes,  oben  92,  unten  81  mm  breites  Stück  Pergament,  auf  der  Vorder-  und  Rackseite 
beschrieben ;  letztere  enthält  nur  noch  wenige  Zeilen  von  diesem  Codicill,  der  Rest  das  Godicill  Herzog  Friederichs 
von  Österreich.  Der  Schluss  des  letzteren  steht  übrigens  auf  einem  2.,  nur  auf  einer  Seite  beschriebenen 
Pergamentblatte  von  55—60  mm  Höhe  und  122  mm  Breite.  Das  1.  Blatt  zeigt  unten,  das  2.  rechts  und  links 
Spuren  davon,  dass  es  einmal  irgendwo  angenäht  war.  Wie  beide  Stücke  dereinst  ins  Kloster  Weingarten  kamen^ 
wusste  auch  der  Verfasser  des  letzten  Repertoriums  aus  der  klösterlichen  Zeit,  der  Archivar  J.  Kram  er 
(1795  ff.)  nicht  anzugeben,  vermuthete  jedoch,  ohne  weitere  Grunde  für  seine  Ansicht  anzuführen,  sie  seien  aus 
einem  alten  Buche  geschnitten,  worin  sie  copirt  gewesen.  Jedenfalls  handelt  es  sich  bei  diesen,  auf  deutsches 
Pergament  geschriebenen  Dokumenten  um  Abschriften,  aber  allem  nach  um  gleichzeitige.  Die  eine  Seite  des 
ersten  ist  übrigens  zu  einem  beträchtlichen  Theile  schon  zu  Klosterszeiten  mit  Tinte  überschüttet  worden,  so 
dass  es  namentlich  von  den  Worten  reliquU  pro  remedio  anime  8ue  bis  paginam  ad  preces  (excl.),  aber  auch  schoa 
von  restUuant  an  manches  nicht  mehr  leserlich  ist.  Dieser  Theil  der  Urkunde  ist  daher  nach  einer  vor  der 
Beschädigung,  etwa  im  17.  Jahrhundert,  gefertigten  Abschrift  gedruckt  worden,  welch*  letztere  aber,  soweit  sie 
mit  dem  Originale  verglichen  werden  kann,  ziemlich  correct  ist  —  Abdruck:  Hess,  Prodromus  Monum.  Guelf. 
p.  81.  —  Jäger,  Geschichte  Konrads  II.  Königs  beider  Sicilien  und  Herzogs  in  Schwaben,  Nürnberg  1787,  S.  117.  — 
St.  Priest,  Histoire  de  la  conqußte  de  Naples  par  Charles  d*Anjou  3,  p.  392.  —  Cam.  Minien  Riccio,  Aicuni 
studii  storici  intorno  a  Manfredi  et  Gorradino,  Napoli  1850,  pg.  104.  ^  Giuseppe  Del  Giudice,  Godice  diplomatico 
del  regno  di  Carlo  I.  e  II.  d'Angio,  Vol.  II.  p.  I.,  Napoli  1869,  pg.  333.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  a.  a.  0. 
S.  909  Nr.  4859.  —  Koch-Wille,  Regesten  der  Pfalzgrafen  bei  Rhein  1.  Lieferung  1887,  S.  48. 

a)  So  die  neuere  Abschrift,  es  ist  aber  wohl  habet  zu  lesen. 

1)  Über  Jehan  Britaud  de  Noyels,  den  einzigen  Connetable  des  Königreichs  Sicilien  unter  K.  Karl  I.,  dessen 
Name  latinisirt  in  sehr  verschiedenen  Formen  vorkommt,  vergl.  Cam.  Min.  Riccio,  Cenni  storici  intorno  i  grandi 
uffizii  del  regno  di  Sicilia  durante  il  regno  di  Carlo  I.  d*Angiö.  Napoli  1872  p.  6 — 8.  —  2)  Ravensburg,  O.A.Stadt.  — 
3)  Landshut,  bair.  B.A.Sitz.  —  4)  Kaisheim,  bair.  A.G.  Donauwörth.  —  5)  Augsburg. 


2030. 

Johannes  Bricaudi,  Herr  von  Nangey,  beurkundet  eine  letzte  Wiüensordnung  Herzog  Friederichs^ 
von  Österreich^  durch  welche  unter  anderem  Kloster  Weingarten  ein  Vermächtniss  erhält. 

Neapel  1268.     Oktober  29. 

Universis  presentes  literas  inspecturis  lohannes  Bricaudi  dominus  de  Nanngeio 
salutem  et  sincere  dilectionis  affectum.  Noveritis,  quod  nobis  presentibus  et  multis  aliis 
fide  dignis  dominus  F.  dux  Austrie  sanus  mente  et  corpore  suam  in  hu[n]c  moduiD 


1268.     Oktober  29.  421 

iure  testamenli  sine')  scriptis  vel  codichillorum  voluntatem  ullimam  declaravit.  In- 
primis  legavit  duci  Ludewico  et  duci  H.  et  eorum  heredibus  totam  terram,  que  ad  ipsum 
in  Austria  iure  hereditario  pertinet.  Item  voluit  et  ordinavit,  quod  ipsi  pro  anima  sua 
solvant  ratione  hereditarie  concessionis  inprimis  CG  libras  Ratisponensium  monasterio 
dominarum  in  Landeshüt*),  item  monasterio  S.  Caterine  in  Augusta*)  C  libras  Ratis- 
ponensium ,  item  monasterio  de  Kaishaim  •)  CG  libras  Ratisponensium ,  item  monasterio 
sancti  sanguinis  de  Winegarten  CG  libras  Ratisponensium,  item  monasterio  S.  Marie  de 
Mauillis*)  G  libras,  item  G  libras  monasterio  de  Mosburc*),  item  monasteriis  S.  Nicolay, 
ubi  predictis  ducibus  videbitur  expedire,  G  libras,  residuum  vero  mille  libre  dentur,  ut 
eis  melius  videbitur  expedire.  Item  quia  fidem  eorum  cognoscit,  rogavit  eos  pro  anima 
sua.  Item  rogavit,  quod  habeant  reeonmendatam  suam  uxorem  et  sororem.  Item 
predictus  F.  legavit  matri  sue  et  sorori  sue  terciam  Stirie*),  ut  benefaciant  pro  anima 
sua,  et  rogavit,  quod  mater  sua  det  pro  anima  sua  GGGG  marcas  argenti,  item,  quod 

reddat  de ^)    XXV   marcas  denariorum,    item,  quod  dentur  L  uncie 

pro  anima  sua,  quas  dedit  ei  quidam  mercator,  quem  non  cognoscit.  Item  de  dictis 
GGGG  marcis  argenti  dentur  XXX  marce ')  monasterio  S.  Marie  de  Büron  ^)  et  assignentur 
iste  XXX  marce  domino  Stephano  eiusdem  monasterii  S.  Marie.  Item  de  GGGG  marcis 
dentur  XXX  marce  fratribus  Minoribus  de  Wongispurc  *) ,  residuum  detur,  ubi  melius 
videbitur  expedire  pro  anima  sua.  Que  omnia  valere  voluit  iure  testamenti  vel  codichillorum 
aut  cuiuslibet  alterius  ultime  voluntatis,  per  quod  maioris  roboris  qptineant  firmitatem. 
In  quorum  omnium  testimonium  presentium  et  memoriam  futurorum  presentis  testamenti 
paginam  ad  preces  et  mandatum  predicti  domini  F.  sigillo  nostro  fecimus  conmuniri. 
Actum  et  datum  Neapoli,  anno  domini  M*.  GG.  LXVIII.,  die  Lune,  XXIX.  Octobris, 
indictione  XII. 

Nach  der  bei  der  vorigen  Urkunde  angegebenen  Quelle.  Auch  hier  sind  einige  Stellen  durch  Tmtenflecke  nicht 
mehr  gut  leserlich,  so  dass  die  genannte  Abschrift  zu  Hilfe  genommen  werden  muss.  —  Abdruck:  Hess,  a.  a.  0. 
p.  82.  —  Jäger,  a.  a.  0.  S.  121.  —  St.  Priest,  a.  a.  0.  p.  393.  —  Riccio,  a.a.O.  p.  105.  —  Giudice, 
a.  a.  0.  p.  333.  —  Regest:  Böhmer-Ficker,  a.  a.  0.  S.  909,  Nr.  4860.  —  Koch-Wille  a.  a.  0.  — 
Fester,  Regesten  der  Markgrafen  von  Baden  und  Hachberg   1050—1515,  1.  Lieferung,  1892.  S.  44. 

a)  Es  scheint  eigentlich  siue  =  sive  zu  stehen ,  doch  gibt  das  keinen  Sinn.  —  b)  Die  an  einer  beschmutzten  Stelle 
stehenden,  in  der  Abschrift,  wie  es  ungef&hr  auch  zu  heissen  scheint,  SHolmarehmt  orcani  gelesenen  zwei  Worte  sind 
nicht  sicher  zu  entziffern.  —  c)  Von  hier  an  das  2.  Blatt. 

1—3)  Vergl.  die  vorhergehende  Seite.  —  4)  Unermittelt  —  5)  Moosburg,  oberbair.  A.G.Sitz.  —  6)  Steier- 
mark. —  7)  Von  Beuron,  hohenzoUer.  O.A.  Sigmaringen,  sind  sonst  keine  Beziehungen  zu  den  Markgrafen  von 
Baden  bekannt;  es  dürfte  vielleicht  an  Kloster  Lichtenthai  in  Beuem  bei  Baden-Baden  gedacht  werden,  das  um 
diese  Zeit  vereinzelt  wenigstens  auch  Kloster  Beuern  genannt  wird  (vergl.  z.  B.  Schöpflin,  Historia  Zaringo« 
Badens.  5,  287.  —  Zeitschr.  f.  Gesch.  des  Oberrheins,  7,  215  ff.)  —  8)  Unermittelt. 


422  1268.  November  28. 

2031. 

Die  Edlen  Konrad  und  Heinrich  Gebrüder  von  Wartenberg  übergeben  dem  Deutschordenshause 
in  Altshaiisen  ihre  an  dasselbe  verkauften  Besitzungen  in  Hirscheck  mit  allen  Zugehörungen, 
ausgenommen   das   Patronatrecht    in  Bolstem   und    die  Leibeigenen,   und  versprechen  dafür 

Burgen  zu  sein,  so  oft  es  die  Noth  erfordere. 

Gottlieben  1268.     November  28. 

Omnibus  Christi  fidelibus  presentium  inspectoribus  C.  et  H.  fratres  nobiles  de 
Wartenberch*)  noticiam  subscriptorum.  Ut  super  contractibus  habitis  et  feliciter  consu[m]- 
matis  nuUa  ||  in  posterum  emergat  ambiguitas  et  quevis  toUatur  occasio  iitigandi,  ex- 
pedit  res  gestas')  scripturarum  indiciis  futurorum  noticie  declarare.  Noverint  igitur 
universi  tarn  presentes  quam  ||  futuri,  quod,  cum  viri  religiosi  .  .  conmendator  et 
fratres  domus  in  Alshusen*),  ordinis  sancte  Marie  Theutonicorum  lerosolimitane,  posses- 
siones  in  Hirsegge')  mediantibus  probis  viris  et  ydoneis  ||  a  nobis  emptionis  titulo 
rationabiliter  pro  certa  summa  pecunie  conparassent,  nos  una  cum  filio  mei  C.  predictas 
possessiones  sanctissime  dei  genitrici  beate  Marie  virgini  ad  domum  predictam  in  Als- 
husen  cum  omnibus  suis  pertinentiis,  videlicet  agris,  silvis,  pascuis,  pralis,  aquis  aqua- 
rumve  decursibus,  viis  et  inviis,  virgultis,  cultis  et  incultis  et  generaliter  cum  omnibus 
suis  appendiciiS;  iure  patronatus  ecclesie  in  Bolsters^)  et  hominibus,  qui  ad  dictas  pos- 
sessiones pertinebant,  dumtaxat  exceptis,  donavimus  et  tradidimus  pure  et  voluntarie 
cum  omni  sollempnitate  iuris,  que  in  huiusmodi  contractibus  fieri  est  consueta,  perpetuo 
possidendas.  Et  ut  eisdem  conmendatori  et  fratribus  plenius  caveatur,  promisimus  et 
nos  presentibus  obligamus,  quod  eorum  warandi  simus,  quocienscumque  necessitas  eis 
ineumbaty  super  possessionibus  antedictis.  Testes,  qui  interfuerunt,  sunt  hü :  venerabilis 
in  Christo  pater  dominus  E.  Constantiensis  episcopus,  honorabiles  viri  H.  prepositus 
saneti  Stephani,  Ber.  thesaurarius  canonicus  Constantiensis,  Eber,  decanus  in  Kilchhaim'), 
dominus  Wem.  Gniftinch  de  Raderay®)  miles,  Lutrammus  de  Ertingen  ^)  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  in  Castro  Gottelubon^)  prefati  domini  episcopi,  anno  domini 
M*.  CC".  LX VHP. ,  feria  quarta  ante  festum  beati  Andree  apostoli.  In  cuius  rei  testi- 
monium  presentes  littere  sunt  confecte  et  sigillis  dicti  domini  episcopi  et  reverendi  in 
Christo  .  .  abbatis  saneti  Galli  ac  nostrorum  robore  conmunite. 

Datum  Gottelubon  anno  et  die  predictis. 

An  blau  und  weissen  leinenen  Fäden  4  Siegel,  die  2  ersten  spitzoval,  die  2  letzten  schildförmig:  1)  des 
Bischofs  Eberhard  von  Constanz,  bekannt;  2)  des  Abts  Berchtold  von  St.  Gallen,  ganz  abgerieben,  von  der 
Umschrift  erhalten:  f  S.BER ..  .DI ..  .ABBAT.. . .:  3  u.  4)  die  S.  415  beschriebenen  wartenbergischen  Siegel, 
von  den  Umschriften  erhalten:  f  Sigillum  .  CVRArft  .  IVNIORIS  .  IN  .  WART  .  NBerg  und  S.  H  .  .  .  RICI  . 
SENIORIS . DE  .WART .  —  Regest:  Freiburger  Diöcesan- Archiv,  a.  a.  0.  S.  422. 


1268.    November  30.  423 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben :  pestes. 

1)  Vergl.  S.  415  Anra.  1.  —  2—4)  Altshausen,  Hirscheck,  Bolslern,  O.A.  Saulgau.  —  5)  Kirchen  im  Thal, 
bad.  B.A.  Engen.  —  6)  Ober-Raderach,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  7)  Ertingen,  O.A.  Riedlingen.  —  8)  Gottlieben 
im  Thurgau. 


2032. 

Heinrich  von  Hohenlohe  vergleicht  sich,  zugleich  im  Namen  seines  derzeit  in  Geiselhaft  befind- 

liehen   Bruders,   hinsichtlich  aller  Zwistigkeiten  mit    den   Brüdern  des  Deutschen  Hauses  in 

Mergentheim  f   verzichtet  insbesondere  auf  seine  Ansprüche   an   einen  Eigenmann    WoUz  von 

Deubach  genannt  Mönch  und  überlässt  den  Brüdern  einen  Äcker  daselbst. 

Mergentheim  1268.     November  30. 

üniversis  Christi  fidelibus  presentes  lilteras  inspecturis  Heinricus  de  Hohenloch 
salutem  in  vero  salutari.  Tenore  presentium  declaramus,  quod  nos  quibusdam  questio- 
nibus  et  actionibus  et  controversts  aliquibus,  in  quibus  nobis  competere  iusticiam 
putabamus,  fratres  dictos  de  domo  Theuthonica  aput  Mergentheim  diversimode  fatigantes 
tandem  invenimus  per  mediatores  viros  prudentes  et  discretos,  de  quibus  etiam  quidam 
nostri  milites  ad  discemendum  et  discutiendum  de  predictis  intererant,  prefatis  fratribus 
iniurias  et  incommoda  indebita  irrogari,  unde  tractantibus  inter  nos  mediatoribus  ante- 
dictis  ab  eorum  iniuriis  et  incommodis  nos  resipiscere  et  penitus  abstinere  rationabiliter 
exstitit  diffinitum,  quod  et  nos  puro  corde  promisimus  et  statuimus  pro  nobis  et  fratre 
nostro  et  nostris  heredibus  hoc  pactum  perpetuo  conservandum.  Preterea  quia  specialis 
quedam  dissensio  inter  nos  orta  fuerat  de  quodam  Woltzone  de  Thybach*)  dicto 
Monacho,  diffinitum  est,  ut  et  nos  et  frater  noster  renunciemus  omnino  omni  iuri, 
actioni  et  questioni,  que  nobis  de  predicto  competere  videbatur,  et  ecce  hoc  ipsum  fecimus 
et  facimus  sub  testimonio  presentium  litterarum.  Insuper  dedimus  et  damus  agrum 
quendam  in  Tybach,  de  quo  nobis  vel  cui  nos  dari  iussimus  predictus  Woltzo  annuatim 
unum  maldrum  tritici  persolvebat,  prefatis  fratribus  perpetuo  libere  possidendum,  et  si 
fuerit  ab  aliquo  vel  alicui  occupatus,  faciemus  eum  liberum  et  penitus  absolutum,  ut 
libere  deserviat  fratribus  et  a  nuUo  circa  eum  penitus  molestentur.  Dedimus  et  damus 
eisdem  fratribus  quidquid  iuris  nunquam  habuimus  vel  habemus  in  predicto  Woltzone 
et  Omnibus  bonis  suis,  et  hoc  ipsum  a  fratre  nostro  fieri  procurabimus,  cum  a  deten- 
tione  sua,  in  qua  nunc  obses  exstitit,  fuerit  absolutus.  Fatemur  etiam,  quod  omnem 
discordiam,  actiones,  questiones  et  malivolentiam ,  quibuscunque  de  causis  inter  nos 
huiusmodi  suborta  fuerant,  omnino  remisimus  et  eorum  honorem  et  commodum  libenti 


424  1268.     November  30. 

animo  semper  cupimus  promovere,  cum  a  nostris  progenitoribus  dicta  domus  in  Mergent- 
heim iniciata  fuerit  et  cum  honore  fundata.  Ceterum  promisimus,  quod  fratre  nostro 
a  prefatis  vinculis  absoluto  faciemus  predicta,  que  nos  fecimuS;  ipsum  similiter  facere 
et  fratribus  eadem  diligentius  observari,  si  vero  illud  renueril,  tenebimur  intrare  villam 
Mergentheim  fideiussoria  ratione,  nunquam  exituri  ab  ea,  donec  prefatum  promissum  et 
omnia,  que  fratribus  in  huiusmodi  tractandis  expediunt,  compleantur.  Si  vero,  quod 
absit,  nos  interim  mori  contigerit,  antequam  predicta  omnia  fratribus  complerentur, 
posuimus  eisdem  fideiussorem  Conradum  de  Thetelbach  *)  ad  requisitionem  eorum  intra- 
turum  villam  Mergentheim  et  nunquam  exiturum  ab  ea,  donec  de  prefatis  omnibus  a 
fratre  nostro  memoratis  fratribus  satisfiat  per  expletionem  omnium  predictorum.  Pro- 
testamur etiam,  quod  si  qua  inter  nos  de  quibuscunque  hominibus  vel  negociis  vel 
bonis  vel  actibus  vel  eventibus  quibuscunque  agitanda  fuerant  vel  movenda,  omnino 
remisimus  et  ab  eorum  vexatione  semper  tenebimur  abstinere.  Ad  cuius  rei  robur 
presens  scriptum  dedimus  nostro  sigillo  munitum.  Testes  sunt:  frater  Andreas  de 
Hohenloch  patruus  noster,  frater  Ludwicus  de  Heimberg')  et  frater  H.  de  Mosbach*), 
frater  K.  de  Crutheym*),  Conradus  miles  de  Thetelbach,  Arnoldus  miles  de  Elpei-sheym  ^), 
Ludewicus  dictus  advocatus  et  alii  quam  plures. 

Actum  apud  Mergentheim ,   anno   domini  M^  CC^  LXVIII. ,   in  die  Andree  apostoli. 

Aus  einem  Copialbuche  der  Deutschordenskommende  Mergentheim  aus  dem  15.  Jahrhundert  fol.  67.  ^ 
Regest:  O.A.-Beschr.  Mergentheim  S.  516. 

1)  Deubach,  O.A.  Mergentheim.  —  2)  Dettelbach,  bair.  A.G.Sitz  in  Unterfranken.  —  3)  Es  ist  allerdings 
nicht  sicher,  ob  Heimberg  und  nicht  vielmehr  Hennberg  zu  lesen  sei,  da  der  Schreiber  hinsichtlich  der  Unter- 
scheidung der  aufeinander  folgenden  i  m  n  vielfach  Zweifel  lässt,  allein  für  Hennberg  fehlt  es  an  einem  passenden 
Geschlechte  in  der  in  Betracht  kommenden  Gegend;  dagegen  kommt  ein  Ludwig  von  Heimberg  in  den  Jahren 
1277  ff.  öfters  vor  (Vergl.  Wirt.  Franken  5,  136.  6,  358,  503.  7,  173  ff.  8,  395  ff.  9,  367),  nur  ist  der  Wohnsitz 
der  Familie  dieses  Namens  nicht  sicher  nachzuweisen:  ?  bei  Unterheimbach,  O.A.  Weinsberg,  Heimberg,  Gem. 
Wildenthierberg ,  O.A.  Gerabronn,  ? Heimbach,  O.A.  Hall.  —  4)  Mosbach,  bad.  B.A.Sitz.  —  5)  Altkrautheim, 
O.A.  Künzelsau.  ^  6)  Elpersheim,  O.A.  Mergentheim. 


2033. 

Bischof  Heinrich  von  Speier  bestätigt  die  von  den  Brüdern  Ingram  und  Ingram  von  Heidelberg 
geschehene  Schenkung  ihrer  Güter  in  Brühl  an  das  Kloster  Maulbronn  unter  Vorbehalt  des 

bischöflichen   Vogtrechtes  über  dieselben. 

Im  bischöflichen  Taubenhause  zu  Speier  1268.     November  30. 

Heinricus,  dei  gratia  SjHrensis  episcopus,  universis  Christi  fidelibus  presentium  in- 
spectoribus  litterarum  credere  subnotatis.    Quamvis  nos  generaliter  omni  religiosorum 


1268.     Dezember  2.  425 

promocioni  ex  debito  nostri  officii  intendere  debeamuSi  illorum  tarnen  promocioni  plus 
intendere  nos  debemus,  quorum  vitam  cognovimus  sanctiorem  et  innocenciam  puriorem. 
Eapropter  nos  fldeliter  attendentes,  quod  monasterium  de  Mulbrunne  de  nostre  ecclesie 
gremio  sit  fundatum  ac  ipsius  utilitatibus  tamquam  nostris  intendere  debeamus,  donacio- 
nem  illam,  quam  fecerunt  Ingramus  et  Ingramus  frater  suus  de  Heidelberg  omnium 
bonorum  suorum  apud  Bruwel*)  cum  iure  universo  et  utilitatibus  ipsis  cedentibus  in 
eadem  villa  ac  terminis  ipsius,  quocumque  nomine  censeantur,  pro  remedio  animarum 
suarum,  cuius  ville  et  bonorum  advocacia  de  nobis  et  nostra  ecclesia  derivatur,  ratam 
gerimus  et  acceptam  pure  ac  simpliciter  propter  deum  et  presentis  scripti  patrocinio 
communimus  secundum  quod  ipsius  donacionis  Processus  videlicet  predictorum  L  et  L 
fratrum  plenius  est  expressus  in  eorum  et  illorum  de  Wissenloch  publicis  instrumentis, 
salvo  tamen  iure  ipsius  advocacie  nobis  et  nostris  ibidem  successoribus  competente, 
quod  nobis  et  successoribus  nostris  perpetuo  volumus  conservari.  In  cuius  rei  testimo- 
nium  sigillum  nostrum  presentibus  est  appensum. 

Datum  in  columbario  nostro  Spire,  anno  domini  M*.  CG^  LXVIIL,  Andre[e]  apostoli. 

Nach  dem  Liber  Obligationuni   Spirensium  Tom.  I.  fol.  XLIIII  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe.  — 
Abdruck:  Remling,  Urkundenbuch  z.  Gesch.  der  Bischöfe  zu  Speier  1,  319. 

*)  Vergl.  S.  389. 

1)  Brühl,  bad.  B.A.  Schwetzingen. 


2034. 

Heinrich  von  Ingoldingen  verzichtet  gegen  eine  Entschädigung  von  2  tf  Constanzer  Denare  zu 
Gunsten  des  Klosters  Baind  auf  alle  Ansprüche  an  das  Erbe  seiner  Schwester  Innengard,  der 
Witwe  Burkards  von  Ittendorf,  deren  sämmtliche  Besitzungen  in  Littebach,  einen  Baumgarten 

in  Markdorf  u.  s.  w. 

Waldsee  1268.     Dezember  2. 

Universis  hanc  literam  inspecturis  Hainricus  de  Ingoltingin  *)  subscriptorum  noticiam 
cum  Salute.  ||  Noverint  presentes  et  futuri,  quod  ego  in  causam  traxeram  venerabiles  in 
Christo  .  .  abbatissam  et  conventum  ||  monasterii  in  Bivnde,  ordinis  Cysterciensis,  asserens 
me  heredem  Irmingardis  sororis  mee,  relicte  quondam  ||  Burchardi  de  Vtendorf*),  ac 
possessionum  suarum  universarum  in  Littebach'),  pomerii  aput  Marchdorf*),  census 
trium  solidorum  annuatim,  duarum  urnarum  vini,  quas  possessiones  predictas  dicta 
Irmingardis  monasterio  prefatarum  .  .  abbatisse  et  conventui  de  Bivnde  tradidit  et  donavit 

VI.  54 


426  1268.    Dezember  7. 

ab  ipsis  ipsarumque  monasterio  imperpetuum  libere  possidendas.  Insuper  profiteor,  me 
dicte  cause,  quam  movi,  renunciasse  ac  a  dictis  •  .  abbatissa')  et  conventu  duas  libras 
denariorum  Constanciensium  recepisse  et  in  utilitatem  meam  ac  heredum  meorum  con- 
vcrtisse  et  omnem  iurisdictionem,  si  qua  mihi  seu  meis  heredibus  in  dictis  possessionibus 
competebat,  dictarum  sanctimonialium  monasterio  resi^nasse,  renunciando  eidem  pro  me 
meisque  heredibus  universis.     Et  in  evidenciam  premissorum  dictis  de  Bivnde  presentes 

o 

dedi  sigillorum  nobilium  dominorum  domini  Wlrici  de  Schellenberch*)  nee  non  domini 
Eberhardi  de  Walchsee®)  robore  confirmatas. 

Actum  aput  Walchsee,  anno  domini  AP.  C^'C".  LX^  VHP.,  IUP.  nonas  Decembris,  sub- 
notatis  testibus  presentibus:  domino  Orlolfo  de  Hasunwiller '),  domino  Bur.  de  ThobuP), 

o 

domino  C.  de  Stegen  •),  militibus,  Wlrico  et  Hainrico  fratribus  de  Melibrunnen  *^) ,  diclo 
Wiellin,  C.  dicto  Winkel,  H.  Lantamman,  diclo  Schaden  de  Willinz"),  fratre  H.  merca- 
tore,  fratre  C.  de  Roggenburron**),  fratre  Petro,  conversis  in  Bivnde,  et  aliis  viris  pluribus 
fide  dignis.  Nos  Wlricus  de  Schellenberch  et  Eberhardus  de  Walchsee  profitemur  omnia 
predicta  esse  vera  et  eadem  omnia  et  singula  ratificamus  ^)  et  approbamus  nostra  sigilla 
huic  littere  pro  testimonio  appendendo. 

Nach  dem  Originale  der  fürstlich  salm-reifferscheid-dyck'schen  Gutsherrschaft  zu  Baind.    2  runde  Siegel: 

1)  des  Ulrich  von  Schellenberg,  30  mm  (IV.  A.  2.):  ein  dreimal  getheilter  Schild,  Umschrift:  fSigillum. WLRICI 
D(e)  .  SCHELLENBERCH .  (die  C  H  und  E  R  verbunden) ;  2)  des  Eberhard  von  Waldsee,  sehr  beschädigt  (IV.  A.  2.) : 
in  einem  Schilde  ein  Querbalken,  über  dem  Schild  als  Beizeichen  ein  Stern,  von  der  Umschrift  noch  erhalten: 
t  St^T/wm .  EBERHARDI .  MILIT  .  S  .  DE  ...  E.  —  Regest:  Diöcesan-Archiv  v.  Schwaben  7,  72. 

a)  Im  Original  irrigerweise  abbatisse.  —  b)  Desgl.  ritificamus. 

1)  Ingoldingen,  O.A.  Waldsee.  —  2 — 4)  Ittendorf,  Lippach,  Gem.  Kluftern,  Markdorf,  bad.  B.A.  Überhngen.  — 
5)  Schellenberg,  Burgruine  beim  gleichnamigen  Orte  im  Fürslenthum  Lichtenstein,   Stammsitz  eines  seit  der 
2.  Hälfte  des   13.  Jahrhunderts  in  Oberschwaben  begüterten  Adelsgeschlechts.    —   6)  Waldsee,  O.A.Stadt.    — 
7  und  8)  Hasenweiler  und  Tobel,  Gem.  Berg,  O.A.  Ravensburg.  —  9)  Stegen,  Gem.  Aulendorf,  O.A.  Waldsee.  — 
10)  Ober-Möllenbronn,  Gem.  Reute,  O.A.  Waldsee.  —  11)  Vielleicht  Willis,  Gem.  Dietmanns,  O.A.  Waldsee.  — 

2)  Roggenbeuren,  bad.  B.A.  Überlingen. 


1268.     Dezember  ?•  427 


2035. 

Probst  Wernker,  Dekan  Richard  und  das  Kapitel  von   Wimpfen  verordnen  zur   Vermehrung 

des  Gottesdienstes  in  ihrer  Kirche  mit  den,  von  dem  Kleriker  Reinhard  von  Lauffen  gestifteten 

und  von  dem  Dekan  noch  vermehrten  Gütern  zwei  Vikariate  in  derselben. 

1268.     Dezember  7. 

Universis  presens  scriptum  inspecturis  Wernherus  prepositus,   Richardus  deccanus 

totumque   capitulum   ecclesie  Winpinensis,  Wormaciensis   dyocesis,   oracionum   munus 

in  domino   et  salutem.     Quia  labitur  o[c]culte  fallitque  ||  volubilis  etas,   opere  precium 

est  ea  scripto  inserere,  que  finera  inponunt  future  controversie.     Tenore  igitur  presentium 

notum  esse  volumus  et  publice  protestamur,   quod  nos  ad   augendum  ||  cultum  divini 

numinis  et  suÄplendum  nostre  ecclesie  in  divino  officio  non  modicura  defectum  duas 

in  nostra  ecclesia  ordinavimus  vicarias,  quas  de  bonis  a  domino  Reinhardo  clerico  I|  de 

Loufen^)   felicis    memorie    ecclesie    nostre    pro    anime    sue   remedio   assignatis   duobus 

contulimus  sacerdotibus  domino  Alberto   videlicet   et  domino  Wezeloni  sub  hac  forma, 

quod  ambobus  presentibus  alter  eorum  cottidie  missam  de  beata  Maria  celebret  alterna 

vicissitudine  et  bis  in  ebdomada,  feria  secunda  videlicet  et  sexta,  si  neutrum  eorum  ad 

altare  maius  celebrare  contigerit,  missam  pro  defunctis  submissa  voce  dicent  pro  anima 

predicti  domini  Reinhardi  de  Loufen  et  pro  animabus  omnium,  qui  prescriptis  sacerdotibus 

elemosinas   suas   dederint  vel   dederunt  perpetuo  ad  altare  virginis  prelibate.     Quarum 

prebendarum  redditus,  quos  predictis  sacerdotibus  assigna vimus ,  decrevimus  subnotare: 

duas  videlicet  curias  in  Husen*)  in  parrochia  Meinbotsheim '),  item  curiam  in  Bellingen*), 

quam   conparavimus   a   domino   Dithero  de  Helmestat*)  milite,   quam  quidem  idem  D. 

mediantibus  uxore  et  omnibus  pueris  suis  nobis  ab  omni  prorsus  exactione  et  servicio 

quolibet  tradidit  liberam  et  solutam.     Ad  hoc  assignavimus  eisdem  VI  librarum  Hallen- 

sium  redditus  annuatim  in  tercia  parte  molendini  nostri  super  Neckarum  et  IV  iugeribus 

vinearum   in  Heilicbrunnen  *) ,   quas    conparavimus  a   magistro   C.    concanonico  nostro 

dicto  de  Heilicbrunnen ,   prout  in  littera  super  hoc  confecta  expressius  continetur.     In- 

super  donavimus   et   assignavimus  eis   duas  libras  Hallensium   in   quibusdam  pratis  in 

Isensheim')  dictis   in   der  Rivt,   quas   emimus  a  domino  Dithero  de  Herbotsheim^  et 

filio  suo,   veluti   in  instrumento   super   hoc  conscripto  videtur  plenius   contineri.     Ad 

melioracionem  igitur  earundem  prebendarum  ego  Richardus  deccanus  ecclesie  supradicte 

vineam,  quam  emi  a  domina  abbatissa  et  conventu  de  Bullenkeim®),  et  dimidium  vinee 

iugerum  in  suprema  parte  adiacens  predicte  vinee  nee  non  iugerum  vinee  in  der  Nideke^®) 

et  libram  Hallensium  in  Dudenburc"),  videlicet  VIII  uncias  et  in  Winpina  IUP',  annuatim 

54* 


428  1268.    Dezember  7. 

sepedictis  sacerdotibus  et  eorum  successoribus,  ut  mei  semper  ibidem  memoria  habeatur 
et  dies  anniversarius  tam  mei  quam  patris  mei  et  matris  celebretur,  donavi  et  contuli 
perpetuo  possidenda.  Et  ut  hec  rata  et  inconvulsa  permaneant,  presentem  litteram 
nostrorum  sigillorum  munimine  duximus  roborandam. 

Datum  anno  domini  M*.  CC".  LX*.  octavo,  in  crastino  Nicolai. 

Nach  dem  Original  im  grossherzoglich  hessischen  Haus-  und  Staats-Archive  zu  Darmstadt.  Drei  spitzovale 
Siegel,  die  2  ersten  aus  mit  Mennig  gemischtem,  das  3.  aus  grünem  Wachse,  sämmtlich,  insbesondere  das  2., 
nur  z.  Th.  erhalten :  1)  des  Probsts  Wernher  von  Wimpfen  (II.  B.) :  der  h.  Petrus  auf  einem  Stuhle  ohne  Lehne  sitzend, 
in  der  Rechten  2  Schlüssel,  mit  der  Linken  ein  Buch  vor  die  Brust  haltend,  darunter  noch  der  Rest  eines 
Baldachins,  Umschrift:  f  SigUlum .  WERNHERI . . .  MPINEN: ;  2)  des  Dekans  Richard  von  Wimpfen  (II.  B.) :  nur  noch 
ein  linker  Arm  mit  einem  (?)  Schlüssel,  von  der  Umschrift:  . . .  RICHA . . . ;  3)  des  Kapitels  von  Wimpfen,  c.  50, 
c.  33  mm  (II.  B.):  der  h.  Petrus  stehend,  in  der  Rechten  2  Schlüssel,  mit  der  Linken,  wie  es  scheint,  sein 
Gewand  haltend,  Umschrift:  . . . .  WINPINENSIS  .  EGLESIE,  Aufschrift:  TV  ES,  PETRVS. 

1)  LaufTen,  O.A.  Besigheim.  —  2  und  3)  Hausen  an  der  Zaber  und  Meimsheim,  O.A.  Brackenheim.  — 
4)  Alt-Böllinger-Hof,  Gem.  Neckar-Gartach,  O.A.  Heilbronn.  ~  5)  Helmstadt,  bad.  B.A.  Sinsheim.  —  6  und  7) 
Heilbronn,  O.A.Stadt  und  Unter-Eisesheim,  dieses  O.A.,  bei  welch'  letzterem  Orte  noch  htztge.  ein  Riedbrunnen 
sich  befindet.  —  8  und  9)  Herbolzheim  und  Billigheim,  bad.  B.A.  Mosbach.  —  10)  Wohl  Flurname ;  an  Neudeck, 
O.A.  Öhringen  ist  nicht  wohl  zu  denken.  —  11)  Duttenberg,  O.A.  Neckarsulm. 


►*•«- 


n 


NACHTRAa. 


(Zum  ersten  Bande.) 

I. 
Düren  782.     September  16. 

König  Karl  bestätigt  dem  Kloster  St.  Denis  auf  Bitte  des  Abts  FoUerad  die  Zellen  Leberau 
im  Msassgau,  Salonne  im  Seillegau  mit  Bluter sdorf  an  der  Saar,  Blesa,  im  Herzogtkum 
Alamannien  Herbrechtingen^) ,  Esslingen^),  Adalungocella ')  und  Ergamundias *)  für  den 
Unterhalt  der  Mönche  und  Lichter,  der  Gäste  und  Armen  gemäss  dem  Testamente  des  Abts 
Fulrad  und  dem  Privileg  des  Pabsts  Leo  u.  s.  w. 

Duria,  palatio  regio  publice,  XVL  kalendas  Octobris  regni  anno  XIV.  et  VIIL 

Nach  dem  Regest  in  Böhmer,  Regesta  imperii  I  (Die  Regesten  des  Kaiserreichs  unter  den  Karolingern 
751 — 918.),  neubearb.  y.  Mühlbacher,  1,  1889  S.  93  Nro.  250,  woselbst  diese  Urkunde  als  eine  „mit  grosser 
Sachkenntniss  und  grossem  Geschick  nach  echten  Vorlagen  gefertigte  Fälschung"  (zwei  Nachzeichnungen  des  9., 
Abschrift  des  12.  Jahrhunderts,  letztere  mit  reg.  ann.  XXII  u.  YIII)  bezeichnet  wird.  —  Vergl.  auch  Th.  Sickel, 
Acta  regum  et  imperatorum  Karolinorum  2,  p.  404  Nro.  4. 

1)  Herbrechtingen,   O.A.  Heidenheim.  —  2)  Esslingen,   O.A.Stadt.  —  3  u.  4)  Nicht  sicher  zu  ermitteln. 


IL 
Mainz  786.     Juni  29. 

König  Karl  bestätigt  auf  Bitte  seines  Schwagers,  des  Grafen  Gerold,  welcher  das  Kloster, 
quod  dicitur  Füssen  Buren*),  in  monte  infra  oppidum  Fridingen*)  supra  Danubium^) 
fluvium  in  AUemanniae  partibus  situm,  zu  Ehren  des  h.  Martin  auf  eigenem  Grund  und 
Boden  erbaut  und  cum  trecentis  mansis  et  villa  Vrndorff*)  et  cum  villa  et  curia  domini- 
cali,  que  dicitur  Winzlen  *),  und  Zugehörungen  dem  loanes  de  Tyerstein  *)  und  seinen  Nach- 
folgern übergeben  hat,  diese  Stiftung  und  nimmt  sie  in  seinen  Schutz.  .  .  . 

Data  III.  kalendas  lulii,  indicione  XII,  anno  autem  XVIII.  regni  domni  Karoli. 
Actum  Maguncie  feliciter.     Amen. 


430  Nachtrag.     (863?.) 

Nach  dem  Abdrucke  dieser  groben  Fälschung  in  H  o  ff  mann -Pizen  berger,  Commentatio.  .  qua  liber- 
tatem  coUegii . . .  Beuronensis  in  Suevia.. .  defendet,  p.  24,  und  darnach  in  Hittheilungen  d.  Vereins  f.  Ge- 
schichte in  Hohenzollern  19,  1885/86,  S.  138  fif.,  woselbst  die  Ausführungen  Zingelers  über  diese  Fälschung  zu 
vergleichen  sind  (s.  auch  Böhmer-Muhlbacher  S.  774).  —  Nur  erwähnt  soll  hier  werden  der  gleichfalls  gefälschte 
Bericht  über  die  Stiftung  dieses  Klosters  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  6,  414,  welcher,  erst  von 
einer  Hand  des  17.  Jahrhunderts  geschrieben,  Besitz  des  Klosters  an  einer  Reihe  von  Orten  aufführt  und  zwar 
allem  nach  fast  durchaus  —  zum  Theil  unter  wörtlicher  Entlehnung  —  auf  Grundlage  der  Bd.  5,  S.  19  fif. 
gedruckten  Urkunde  für  das  Kloster  vom  22.  April  1253. 

1)  Kloster  Beuron,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  2—4)  Friedingen  an  der  Donau  und  Irrendorf,  O.A. 
Tuttlingen.  —  5)  Winzeln,  abgeg.  Ort  auf  der  Markung  Oberhausen,   O.A.  Rottweil.  —  6)  Thierstein,  ?  Weiler 
bei  Schramberg,  O.A.  Oberndorf,  mit  Oberresten  einer  Burg  im  Walde  „Thierslein";  spurlos  verschwundene  Burg 
,der  Dierstein  under  Glatthaim",   ,,der  Thüerstein*'  bei  Böffingen,  O.A.  Freudenstadt;  Burgruine  bei  Irslingen, 
O.A.  Rottweil. 


m. 

Musestre  863.  (?) 

Graf  Eberhard  (d.  h.  Markgraf  Eberhard  von  Friaul)  *)  vermacht  mit  seiner  Gattin  Gisela 
in  seinem  Testamente  seinetn  Erstgeborenen  Unroch  all  sein  Eigenthum  tam  in  Langobardia 
quam  in  Alamannia  praeter  Balguinet  *)  et  ea  quae  ad  eara  pertinere  videntur,  seiner  2. 
Tochter  Judith  Balgingam*)  et  cortera  nostram  in  pago  Moila*)  etc. 

Actum  in  comitatu  Tarvisiano')  in  corte  nostra  Musiestro*),  imperante  domino 
Hludovico  augusto,  anno  regni  eius  Christo  propitio  XXIV.**) 


Nach  dem  Abdruck  in:  D'Achery,  Spicileg.  Tom.  12,  1675,  p.  490  fif. 

*)  Vergl.  zu  diesem  Eberhard  namentlich  E.  Du  mm  1er,  Fünf  Gedichte  des  Sedulius  Scottus  an  den  Markgrafen 
Eberhard  von  Friaul  im  (Wiener)  Jahrb.  f.  vaterl.  Geschichte  1,  17  ff.  —  Derselbe,  Geschichte  des  ostfränkischen 
Reichs,  2.  Aufl.,  Bd.  3  S.  15.  —  Fürstenbergisches  ürkundenbuch  1,  S.  2  ff.  —  P.  F.  Stalin,  Geschichte 
Württembergs  1,  401. 

**)  Es  kann  hier  nur  Kaiser  Ludwig  II.  gemeint  sein,  dessen  24.  Regierun gsjabr  jedoch  dem  Jahr  873  entspricht, 
ein  Jahr,  das  hier  insofeme  unmöglich  ist,  als  Eberhard  im  J.  864  oder  865  starb.  Es  sind  daher  fOr  die  Zahl  XXIV 
schon  verschiedene  Correcturen  vorgeschlagen  worden:  so  XVIII  (J.  867),  XXIII  (d.  h.  von  der  Einsetzung  in  Longo- 
bardien  an;  also  J.  866)  und,  was  am  passendsten  erscheinen  möchte,  XIV  (J.  863). 

1)  Balingen,  O.A.Stadt.  —  2)  Moila,  Gau  in  der  Ecke  zwischen  Maas  und  Roer,  htztage.  meist  zur  preussischen 
Rheinprovinz,  zum  kleineren  Theile  zur  belgischen  Provinz  Limburg  gehörig.  —  3  u.  4)  Treviso,  ital.  Provinzial- 
stadt  u.  Musestre,  zur  Gemeinde  Roncade  in  dieser  Provinz  gehörig. 


Nachtrag.     (883.     Oktober  9.)  431 

IV. 

Kaiser  Karl  (IlL)  gestattet  seinem  Erzkanzler,  Bischof  Liuticard,  auf  dessen  Bitte  die  von  ihm 
demselben  geschenkte  Kapelle  Bierlingen  gegen  die  innerhalb  des  Klosters  Reichenau  gelegene 

dem  h.  Petrus  geweihte  Thegmarszelle  an  das  Kloster  zu  vertauschen. 

Pavia  883.     Oktober  9. 

(Chr.)  j  In  nomine  sanctae  et  individuae  trinitatis.  Karolus  divina  favente  dementia 
imperator  augustus.  Noverit  igitur  omnium  fidelium  nostrorum  praesentium  videlicet 
et  futurorum  industria,  jj  quia  nos  venerabili  episcopo  et  dilecto  archicancellario  nostro 
Liutuuardo  quandam  cappellam,  quae  vocatur  Birninga*),  sitam  in  Alamannia  cum  omnibus 
ad  se  iuste  pertinentibus  vel  aspitien||tibus  iure  perpetuo  in  proprietalem  concessimus. 
Postea  vero  praefatus  episcopus  nostram  depraecatus  est  celsitudinem,  quatenus  ei  liceret 
nostra  auctoritate  praenominatam  cappellam  cum  ||  omnibus  ad  se  pertinentibus  ob 
nostrae  mercedis  augmentum  atque  glemosinam  animae  illius  ad  monasterium  sanctae 
Mariae,  quod  vocatur  Augia,  iure  perpetuo  tradere,  econtra  accipiens  nostra  licentia  et 
spontaneo  consensu  abbatis  omniumque  fratrum  ibidem  Christo  famulantium  cellam 
infra  monasterium  constructam  in  honore  sancti  Petri,  quae  vocatur  Thegamarscella, 
cum  omnibus  ad  eandem  cellam  iuste  pertinentibus,  ea  videlicet  ratione,  ut  ipse  omnibus 
diaebus  vitae  suae  sub  usufructuario  utrumque  habeat,  teneat  atque  possideat  et  post 
illius  discessum  cum  omni  integritate  sua  utraque  loca  iterum  ad  praescripti  monasterii 
potestatem  sine  aliqua  molestia  vel  inquietudine  redeat.  Nos  vero  tali  conditioni  animo 
libenti  praebentes  assensum  hoc  nostrae  auctoritatis  praeceptum  inde  conscribi  manda- 
vimus,  per  quod  decemimus  atque  iubemus,  ut  haec  eadem  supra  narrata  conditio  ex 
utraque  parte  firmum  et  stabile  per  omnia  tempora  permaneat  absque  ullius  contra- 
dictione.  Et  ut  haec  auctoritas  nostra  pleniorem  in  dei  nomine  obtineat  firmitatem,  hoc 
idem    praeceptum    manu   propria  subterfirmavimus   et  anulo  nostro   sigillari  iussimus. 

i  Signum  domni  Karoli  (Monogramm)  imperatoris  augusti.  1 

j  Uualdo  cancellarius  ad  vicem  Liutuuardi  archicancellarü  recognovi  et  1  subscripsi 
(Becognitionszeichen.     Siegel) '). 

Data  VII.  idus  Octobris,  anno  incarnationis  domni  DCCC.  LXXX.  III.,  indictione  11., 
anno  imperii  piissimi  imperatoris  Karoli  III. 

Actum  Papia  ci  vi  täte.    In  dei  nomine  feliciter.     Amen. 

Nach  dem  Original  im  fürstlich  fürstenhergischen  Archive  zu  Donaueschingen.  Auf  der  Rückseite  in  gleich- 
zeitiger Kapitalschrift:  praeceptum  de  Pirninga  und  in  Minuskelschrift  des  15.  Jahrhunderts:  praeceptum  Karoli 
de  Piringa,  datwn  VII  idus  Octobris  anno  incarnationis  DCCCLXXXIU.  —  Abdruck:  Pupikofer,  Geschichte 
des  Thurgaus  1,  Beilagen  S.  3.  —  Riezlcr  in:  Archivalische  Zeitschrift  1,  276.  —  Regest:  Böhmer - 
Mühlbacher,   a.  a.  0.  S.  633  Nro.  1632.  —  K.  Brandi,   Die  Reichenauer  Urkundenfälschungen  1890  S.  4. 


432  Nachtrag.    (895.    Februar  17.) 

a)  Subseripsi  im  Reco^itionszeichen.  Einiges  Wachs  von  dem  vermittelst  eines  Kreozschnitts  dem  Pergament 
aufgedrQckten  kaiserlichen  Siegel  ist  noch  vorhanden,  dagegen  ist  das  von  Pupikofer  and  Riezler  beschriebene  Bild  (Hefiber, 
Deutsche  Kaisersiegel  Tafel  I  Nro.  6)  und  die  Umschrift  jetzt  nicht  mehr  erkenntlich. 

1)  Bierlingen,  O.A.  Horb,  vergl.  Bd.  1  S.  188,  Nro.  GLXIU. 


V. 

König  Arnulf  schenkt   auf  Fürsprache  seines  getreuen  Bischofs   Wiching  (von  Neitra)  seinem 

Kanzler  Ernst  das  frühere  Eigenthum  des  Edlen   Chunimunt  in  Alamannien  an   deti  Orten 

Sunthausen  und  Schwenningen  sammt  einem  Theil  der  Kirche  an  letzterem  Orte. 

(Piacenza)  895  Februar  17. 

(Chr.)  j  In  nomine  sanctae  et  individuae  trinitatis.  Arnolfus,  divina  favente  dementia 
rex.  Noverit  orane  collegium  fideliura  nostrorum  praesentium  videlicet  atque  futurorum 
industria,  quia  nos  per  inter  i  |  ventum  Uuihcingi  fidelis  episcopi  nostri  Ernusto  cancellario 
nostro  quasdam  res  iuris  nostri  in  proprium  donavimus.  Hoc  est  quicquid  quidam 
nobilis  vir  Chunimunt  nominatus  in  Alamania  et  villis  ||  Sundhusa^)  et  Suanninga') 
dictis  proprietatis  habuit  cum  portione  aecclesiae  in  Suanninga,  curtilibus^  aedifitiis, 
familiis  et  mancipiis  omnibusque  rebus  parvis  et  magnis  illuc  iuste  respi||cientibus. 
lussimus  quoque  hoc  praeceptum  inde  conscribi,  firmiter  per  hoc  statuentes,  ut  supra 
memoratus  Ernust  in  ipsa  propriaetate  ab  hodierna  die  hac*)  deinceps  omni  tempore 
liberam  teneat  potestatem  habendi  donandi  vendendi  commutandi  aut  quodcumque  sibi 
libuerit  faciendi.  Et  ut  haec  auctoritatis  nostrae  donatio  pleniorem  in  dei  nomine  ob- 
tineat  stabilitatem,  manu  propria  eam  firmavimus  et  de  anulo  nostro  insigniri  decreviraus. 

j  Signum  dorani  Arnolfi  (Monogramm)  piissimi  regis.  1 

:  Ernustus  notarius  ad  vicem  Theotmari  archicappellani  recognovit  et  1  subscripsit^). 

Data  XIII.  kalendarum  Marciarum  die ,  anno  incarnationis  domini  DCCC.  XC.  V.  *), 
indictionum  XIII.,  anno  regni  Arnolfi  regis  VIII.  Actum  Placenciae.  In  dei  nomine 
feliciter.     Amen. 

Nach  dem  Original  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe.  Gleichzeitige  Aufschrift  auf  dem  Rücken  der 
Urkunde:  adquisitio  Ernusti  de  Supulhusa  et  Suanninga,  wozu  später  gesetzt  wurde:  per  Aniolfum  regeni.  — 
Abdruck:  Dürage,  Regesta  Badensia  p.  83.  —  Regest:  Fürstenbergisches  Urkundenbuch  5,  29.  — 
Böhraer-Mühlbacher,  a.  a.  0.  S.  693,  Nro.  1854.  —  Brandi,  a.  a.  0.  S.  6.  117. 

*)  Die  Jahresdaten  stimmen  zusammen  zum  Jahr  895.  Der  angegebene  Ort  der  Handlung,  Piacenza,  entspricht 
aber  einem  Aufenthalte  K.  Arnulfs  daselbst  im  Februar  894.  Der  oben  als  Tag  der  Beurkundung  angegebene  Tag, 
Februar  17,  kann  somit  auch  der  Tag  der  Handlung  sein,  wenn  diese  auch  im  vorhergehenden  Jahre,  894,  stattgefunden 
hatte.  Vergl.  Böhmer-Mühlbacher  und  Brandi,  a.  a.  0.,  insbesondere  aber  Ficker,  Beiträge  zur  Urkundenlehre 
1,  193.  208. 


Nachtrag.    (996.    Dezember  18.)  433 

a)  So  deutlich  die  Urkunde.  —  b)  SubscHpsit  im  nun  folgenden  Recognitionszeichen,  hinter  welchem  der  Kreuz- 
schnitt im  Pergament  filr  das  dereinst  aufgedrückte,  abgesehen  von  der  Färbung  des  Pergaments  spurlos  verschwundene  Siegel. 

1  u.  2)  Sunthausen,  bad.  B.A.  Donaueschingen  und  das  nahe  dabei  gelegene  Schwenningen,  O.A.  Rottweil. 


VI. 
996.     Dezember  18. 

Kaiser  Otto  IIL  übergibt  der  Botmässigkeit  des  Bischofs  von  Wirzburg  die]  bisher 
königliche  und  freie  Abtei  Amorbach  mit  reichem  Giiterbesitz,  quorum  bonorum  tytulationes 
precepimus  subnotari:  Rusinhusen  ^),  Offinheim*),  Gozzisheim '),  Svnnelndorf*),  Wlfingin*), 
in  Ascheim  *)  VIII  hubas,  Statin  \  Hepphinkeim  ®),  Kvntiche  ®),  Rotaha  ^®)  aliosque  viculos 
ad  se  pertinentes,  in  trecentis  hubis  consistit,  preter  decimaciones  earundem  villarum 
et  preter  aliarum  villarum  decimaciones.  Quarum  nomina  hec  sunt :  Hartheim "),  Weke- 
bach'O,  Wilenbach^'),  Erfeit"),  Eberstat"),  Kreuwelsheim^^),  Steinsfelt"),  Hetinheim ^«), 
Bofisheim"),  Slirstat*^,  Sekaha*^,  Schffenze"). 

Datum  XV.  kalendas  lanuarii  anno  dominice  incamationis  .  .  *)  CG  .  .  *)  XXXVL,  anno 
regni  tercii  Ottonis  XV. 

Nach  Monumenta  Boica  XXXI%  p.  261  (aus  einem  Wirzburger  Copialbuche  des  13.  Jahrhunderts). 
Ober  die  Unechtheit  dieser  Urkunde  vergl.  die  Anmerkungen  der  Mon.  Boica ;  Jahrbb.  des  Deutschen  Reichs  unter 
Heinrich  II.  v.  S.  Hirsch  %  52;  Stumpf-Brentano,  Reichskanzler  2,  93,  Nro.  1102;  derselbe,  die  Wurz- 
burger Immunitäts-Urkunden  1874  1,  19. 

*)  Hier  befindet  sich  eine  Rasur. 

1)  Wohl  Rüsselhausen,  1273  Rusilnhusen  geschrieben,  O.A.  Mergentheim.  —  2  u.  3)  Ofienau,  früher 
Offenheim,  und  Gochsen,  früher  Gozzesheim  geschrieben,  O.A.  Neckarsulm.  —  4)  Sindeldorf,  O.A.  Eünzelsau.  — 
5)  ?  Wölfingen,  abgeg.  Ort  bei  Forchtenberg,  O.A.  Öhringen.  —  6)  Aschheim,  auch  im  Wirt.  Urkb.  1,  212 
erwähnt  und  dort  als  unbekannt  bezeichnet,  nach  Wirt.  Franken  9,  92,  120  in  der  Umgegend  von  Heilbronn, 
nach  Wirt.  V.-J.-Hefle  f.  Landesgeschichte  9,  239  vielleicht  Hohenstein,  O.A.  Besigheim.  —  7)  PStetten,  O.A. 
Brackenheim.  —  8)  Höpfigheim,  O.A.  Marbach.  —  9)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  vergl.  über  den  Rudegerus  de 
Oven,  mües  dictus  de  Kundege  Wirt.  Franken  4,  361.  —  10)  ?  Eines  der  verschiedenen  Roth  im  Wirten- 
bergischen  Franken:  Roth,  O.A.  Mergentheim,  Ober-  Unter-Roth,  O.A.  Gaildorf.  —  U)  Hardheim,  bad.  B.A. 
Walldürn.  —  12)  Unermittelt.  —  13)  ?  Willenbach,  O.A.  Neckarsulm,  PWillsbach,  früherauch  Wüerahach, 
Wülerspach,  geschrieben,  O.A.  Weinsberg,  ?  Weilbach,  bair.  A.G.  Amorbach.  —  14)  Unermittelt.  —  15)  Eberstadt, 
O.A.  Weinsberg  oder  Eberstadt,  bad.  B.A.  Buchen.  —  16)  Crailsheim,  O.A.Stadt.  —  17)  Kochersteinsfeld, 
O.A.  Neckarsulm  (in  der  Folge  kloster-amorbachischen  Patronats.)  —  18)  Hettingen,  früher  auch  Hettincheim 
geschrieben,  bad.  B.A.  Buchen.  —  19—21)  Bofsheun,  Schlierstadt,  Seckach,  bad.  B.A.  Adelsheim.  —  22)  Ober-, 
Mittel-,  Unter-Schefflenz,  bad.  B.A.  Mosbach. 


VI. 


55 


434  Nachtrag.    (1024.    September  8.  —  1027.    März  26.) 

VII. 

Abt  Bern  van  Reichenau  hütet  den  Bischof  Wemher  von  Strassburg  um  Schutz  gegen  die 
Ansprüche  Wolferats  (von  Altshausen)  auf  seine  Höfe  Bierlingen,   Empfingen  und  Binsdorf. 

Ohne  Orts-  und  Zeitbestimmung.     (1024.    September  8.  —  1027.    März  26.)  V 

Domno  antistiti  Wt,  iusto  veri  Sadoch**)  sacerdotis  filio,  B.  qualecumque  vas  in 
domo  magni  patris  familias  per  boni  operis  sacrificium  aeternae  contemplationis  intrare 
gazofilacium.  Quoniam  fidi  pectoris  vestri  sanctuarium  mihi  tutum  semper  fuit  asylum, 
ideo  securus  ad  id  confugio,  quociens  aliquo  necessitatum  constringor  articulo,  ut  ubi 
pridem  consolationis  habui  remedium  ibi  nunc  renovati  laboris  iterum  inveniam  refri- 
gerium.  Scitis  enim,  quantis  molestiarum  turbinibus  nuper  apud  regalem  curtem  sum 
iactatuSy  quando  domnae  reginae  necnon  et  archipresulis  venerandi  A.  vestrique  pio 
suffultus  iuvamine  in  aliquod ,  securitatis  litus  me  putabam  vel  ad  tempus  enatasse. 
Sed  ecce,  dum  nescio,  subito  me  retroactum  in  mediis  pene  undis  video.  Igitur  ille 
quem  bene  nostis  Wolfrat*),  cuius  vocabulum  iure  mihi  videtur  interprelari  posse  lupi 
consilium,  meae  calamitatis  in  hoc  tempore  inicium,  non  cessat  nomini  suo  simul  et 
moribus  consonum  contra  me  exercere  officium,  dum  lupino  me  dente  assidue  mordet 
et  lacerat,  publice  ac  privatim  me  arguens  mendacii,  eo  quod  sim  immemor  erga  eum 
promissi  ac  regii  transgressor  precepti,  cum  vos  et  precepti  pariter  et  promissi  testes 
esse,  si  dignamini,  possitis  idonei.  Jactat^)  ubique  sibi  curtes  nostras  Bimiggun^» 
Emphingun*),  Biniztorhp')  promissas  esse,  idque  agens  ordinis  nostri  statum  pene 
debilitat,  animos  fratrum  conturbat,  illud  apostoli  dictum  ignorans:  Qui  vos  conturbat, 
portabit  iudicium  quicumque  est  ille***).  Enim  vero  cum  me  per  domnum  episcopum 
nostrum  aliosque  super  hac  re  satis  teraere  et  moleste  interpellasset ,  racionabiliter ,  ut 
multis  Visum  est,  inducias  postulavi,  usque  dum  vobiscum  pertractarem,  si  quomodo  et 
secundum  senioris  nostri  placitum  respondere  valerem,  asserens  me  id  omni  nisu  ela- 
borare  velle,  ut  si  quid  verbis  promitterem  operibus  adimplerem.  Quo  audito  recessit 
indignans  et  amarus  animo,  non  desinens  procacitate  linguae  quas  libuit  minas  proferre. 
Nunc  igitur  quoniam  vos  inter  LX  ex  fortissimis  Israel  Salomonis  nostri  leclulum 
ambitis****)  et  gladium  spiritus  tenetis  manu  vestra  ad  bellum  doctissima,  dei  ovile  a 
lupi  huius  morsu  defendile,  ut  nos  pro  domni  regis  nostri  vestrorumque  omnium  salute 
absque  timore  valeamus  instanter  orare. 

Nach  dem  Abdruck  in:  Neues  Archiv  der  Gesellschaft  f.  ältere  deutsche  Geschichtskundc  13, 
1888,  S.  630  aus  Cod.  Aug.  CXLVI,  saec.  XL,  der  Karlsruher  Hofbibliothek  f.  112,  wozu  die  Bemerkungen  von 
Schulte  in  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  N.  F.  3,  351  ff.  zu  vergleichen  sind. 

*)  Die  Zeitbestimmung  dieses  undatirten  Schreibens  ergibt  sich  aus  der  Deutung  der  in  ihr  meist  durch  Siglen 
angedeuteten  Personen,  wie  sie  von  A.  Holder,  namentlich  aber  Schulte  a.  a.  0.  gegeben  wird.    Der  sicherlich  nach 


Nachtrag.     (12.  Jahrhundert.)  435 

Kl.  Reichenau  gehörige  Schreiber  des  Briefes  (B)  ist  Abt  Bern  daselbst  (1008—1048) ;  der  Adressat  (W)  ist  wohl  Bischof 
Wemher  I.  von  Strassburg  (1001—1029),  welcher  am  Hofe  K.  Konrads  II.  besonders  angesehen  war;  der  Gegner  des  Abts, 
Wolferat,  ohne  Zweifel  Graf  Wolferat  II.  von  Altshausen-Veringen  (f  1065  oder  1069),  Vater  Hermanns  des  Lahmen  (f  1054) ; 
der  Erzbischof  (A)  ist  Aribo  von  Mainz  (1021—1031),  zu  dessen  Regierungszeit  bloss  als  König,  nicht  auch  zugleich  als 
Kaiser,  nur  Konrad  II.,  Gemahl  der  schwäbischen  Herzogstochter  Gisela,  erscheint,  der  am  6./7.  September  1024  zum 
Könige  gewählt,  aber  bereits  am  26.  März  1027  Kaiser  wurde. 

**)  Sadok,  Hohepriester  unter  K.  David. 
♦**)  GaUt.  5,  10. 


**** 


)  Gantic.  Gantic.  8,  7. 

a)  frat  auf  einer  Rasur.  —  b)  So  laut  gefl.  Mittheilung  aus  Karlsruhe  nach  dem  Godez  selbst,  nicht  laetat,  wie 
im  Neuen  Archiv  gedruckt  ist 

1)  Bierlingen,  O.A.  Horb.  —  2)  Empfingen,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch.  —  3)  Binsdorfi  O.A.  Sulz. 


vm. 

Einkünfte  des  Kämmerers  zu  Mlwangen  aus  dem  12.  Jahrhundert. 

De  dispositione  prepositi  debentur  camerario  in  nummis  et  argento  X  marc^.  De 
Althain^)  et  de  Abbateshoven *)  de  estivalibus  panniSi  qu?  dicuntur  hustöch,  et  hircinis 
cutibus  et  de  coemptione  pellicea  talentum,  ab  ulraque  viUa  dimidium  talentum.  De 
Phalheim')  in  pellicea  coemptione  et  hircina  cute  et  aliis  diversis  acquisitionibus  dime- 
dium')  talentum.  De  Alach^)  in  pellicea  coemptione  dimidium  talentum^  reliqua  iura 
preposito  remaneant.  De  Niulaare^)  et  de  Gemunden^)  pari  acquisitione  dimidium 
talentum.  De  Michelbach  ^)  V  solidi.  De  Nallingen  ®)  dimidium  talentum.  De  Sigeman^s- 
wilare^)  talentum.  De  beneficiis  in  curiam  abbatis  pertinentibus  talentum.  De  Stein- 
bach ^^  XV  solidi.  De  Gunzenhusen ")  tria  talenta  Ratisbonensis  monet^  ex  annualibus 
tributis  collecta.  De  Chazuuangen  ^')  tria  talenta  Ratisbonensis  monet?  ex  annualibus 
tributis  collecta.  Prepositus  de  Sriezesheim^O  de  annualibus  tributis  et  aliis  diversis 
acquisitionibus  V  marchas  camerario  persolvat.  De  oblationibus  fidelium  quicquid  ad 
monasterium  offertur  tam  nummis  quam  precio  vestium  vel  animalium  camerarius 
ex  integro  accipiat  hoc  tantum  excepto :  si  argentum  vel  nummi  offeruntur,  quod  minus 
continetur  quam  decem  solidi,  cellerarius  id  ipsum  in  conmunem  utilitatem  fratrum  accipiat, 
si  autem  X  solidi  oblati  fuerint,  camerarius  eosdem  ad  predictum  usum  accipiat.    Annu- 

ales   autem  oblationes  de  prediis   defunctorum  statutas  camerarius de  quibus 

anniversarii  dies  defunctorum  obiri  debent.    Stillonaugiam ")  et  Bergheim")  camerarius 
in  suam  proprietatem  accipiat  et  fratribus  inde  statutis  diebus  solito  more  serviat  et 

reliqua  in  suum  usum  vertat. 

55  • 


436  Nachtrag.    (1103.    Januar  18.) 

Aus  einer  EUwanger,  nunmehr  der  k.  6ffentl.  Bibliothek  in  Stuttgart  gehörigen  Handschrift  des  12.  Jahr- 
hunderts :  Biblia  fol.  No.  55  und  zwar  nach  einem  auf  dem  hinteren  Deckel  des  Codex  aufgeklebten  Pergamentblatt 
Die  Schrift  der  Urkunde  ist  aus  demselben  Jahrhundert.  Das  cursiy  Gedruckte  ist  nicht  mehr  mit  Sicherheit  zu 
entziffern. 

a)  So  die  Urkunde. 

1  u.  2)  Wohl  Hohenaltheim  u.  Appetshofen,  beide  bair.  A.G.  N5rdlingen.  —  3)  Pfahlheim,  O.A.  EHwangen.  — 
4)  ? Ältester  Name  für  die  jetzige  O.A.Stadt  Aalen,  welche,  soweit  sonst  bekannt,  im  J.  1300  das  erste  Mal 
allerdings  in  der  Schreibung  Aulen  erwähnt  wird,  allein  schon  im  J.  1328  Stadt,  daher  doch  wohl  ziemlich 
älter  war  und  deren  Namen  wohl  von  dem  Aalflusschen  herrührt.  —  5)  Neuler,  O.A.  Ellwangen.  —  6)  Vor 
dem  Worte  ist  eine  kleine  Lücke  und  es  scheinen  noch  einige,  etwa  2,  jetzt  unleserliche  Buchstaben  davor 
gestanden  zu  haben,  so  lässt  sich  an  das  heutige  Abtsgmünd  (O.A.  Aalen),  in  einem  Vidimus  einer  Urkunde  des 
J.  1251  von  1442  AhUgemunde  geschrieben  (Wirt.  Urkb.  4,  275)  denken;  die  O.A.Stadt  Gmünd  dürfte  ihrer 
Lage  und  sonstigen  Geschichte  nach  weniger  passen.  —  7)  Wohl  Michelbach  a.  d.  Bilz,  O.A.  Gaildorf.  — 
8)  Nellingen,  O.A.  Blaubeuren.  —  9)  Simmisweiler,  Gem.  Waldhausen,  O.A.  Neresheim.  —  10)  Steinbach, 
Gem.  Weipertshofen,  O.A.  Crailsheim.  —  11)  Gunzenhausen,  bair.  A.G.Sitz.  —  12)  Kazwang,  bair.  A.G. 
Schwabach.  —  13)  Schriesheim,  bad.  B.A.  Mannheim.  —  14  u.  15)  Stillau,  Gem.  Stödtlen,  und  Bergheim,  Gem. 
Thannhausen,  O.A.  Ellwangen. 


IX. 

Urkunde  darüber,    dass  Ritter  Diemar  von   Röttingen   all  sein   Eigenthum  an  das  Kloster 

Hirsau  überlassen  und  sich  selbst  in  dieses  Kloster  begeben  hat 

1103.    Januar  18. 

In  nomine  sancte  et  individue  Irinilalis.  Cunclis  Christi  fidelibus  tarn  futuris  quam 
presentibus  cognitum  esse  cupimus,  quod  miles  quidam  de  Rutingen  *),  Diemarus  nomine, 
cum  inter  capitaneos  principes  provincie,  que  dicitur  Osterfrancka  *),  genere  et  possessione 
preditus  non  parve  estimationis  haberetur  suisque  rebus  diu  post  obitum  parentum 
suorum  cum  omni  libertatis  et  pacis  securitate  potiretur,  divinam  admonilionem  prudenter 
considerans,  qua  dicitur :  divitie  viri  redempcio  anime  eins  *),  et  item :  quid  prodest  homini, 
si  Universum  mundum  lucretur,  anime  vero  sue  detrimentum  paciatur**),  non  solum 
omnia,  que  sui  iuris  erant,  ad  monasterium  Hirsaugiense  deo  et  sanctis  apostolis  Petro 
et  Paulo  sanctoque  Aurelio  episcopo,  ipsius  loci  patronis,  ad  usum  fratrum  ibi  deo 
servienliu'm  delegavit  et  contradidit,  sed  etiam  ipse  in  eorum  consorcium  transire  et  sub 
eisdem  communis  vite  disciplinis  deo  militare  decrevit  et  efficaciter  deo  annuente  comple- 
vit.  Predia  autem  que  dedit  et  mancipia  hec  sunt:  In  Rutingen  iuxta  fluvium  Tubara') 
in  provincia  Osterfrancken ,  in  episcopatu  Wirtzburgensi ,  in  comitatu  Mergentheim*), 
ubi  ipsius  mansio  precipue  erat,  unam  salicam  terram  et  septem  hubas  et  unum  vinetum. 
Ceteras  hubas  in  eadem  villa  habent  hü:  Richolfif  unam,  Rihmunt  unam,  Adalbertus 
dimidiam,  ad.  ecciesiam  pertinet  una,  mulier  quedam  unam,  que  etiam  pertinet  ad 
ecclesiam,   item  Richolff  in  Nasaha*)  unam  hubam.     Huius  viri  et  supradictorum  viro- 


Nachtrag.     (1103.     Januar  18.)  437 

rum  hübe  ad  nos  pertinent  post  obitum  eorum,  de  subscriptis  vero  hubis  servitur  nobis, 
quas  hereditario  iure  habenl  hü:  in  Rutingen*)  filii  Ravenoldi  tres  hubas  et  duo 
molendina  et  Megingos  in  eadem  villa  duas  hubas,  ad  Strute*)  tres  hubas,  Engelwart  tres 
hubas  in  Rutingen  et  in  Lutenbach^)  decera  hubas  silvatice  et  culte  terre  et  molendinum^ 
Sigebrecht  unam  hubam  in  Rutingen,  Helprecht  ad  Mannheim •)  novem  hubas  ipse  et 
filii  eius  unam  hubam  in  Hiltenheim®)  ipse  et  filii  fratris  sui  in  Ofifenheim*^  duas 
hubas.  Hec  sunt  nomina  villularum,  in  quibus'alia  sita  sunt:  Rietheim"),  Nasaha*), 
Strute*),  Biberarin*^,  Argirsheim '•) ,  Hoferstat").  Ad  Rintbach**)  centum  et  tres  ara- 
bilis  terre  et  plus  quam  centum  de  silva;  Brunnen")  XXII  hubas;  Bennendorfif")  XV 
hubas ;  Ochsenfurt  **)  quatuor  hubas  salice  terre  secundum  computationem  illius  provincie 
et  alie  due,  ubi  LX  iugera  computantur  ad  hubam,  unde  secundum  illos  sex  hübe  sunt, 
apud  nos  vero  numerantur  XII,  in  quo  loco  habemus  portum  navalem,  id  est  var, 
qui  persolvit  octo  solidos  Wirtzburgensis  monete;  ad  Ritenowa*®)  XX  hubas  et  multum 
de  Silva;  ad  Alpwinesdorff*®)  triginta  unam  hubam;  ad  Carentzheim ")  tres  hubas  et 
dimidiam  salice  terre  et  vinetum  et  ad  alias  circumiacentes  villulas  decem  hubas. 
Que  autem  ex  bis  omnibus  nostro  usui  absolute  deserviunt,  sunt  Rutingen,  Alpwines- 
dorff,  Bennendorf,  Brunnen,  Carentzheim,  Rietenowa.  Cetera  vero  omnia  clientibus  in 
beneficia  ab  ipso  tradita  sunt,  ipsique  clientes  cum  possessionibus  isdem  monasterio 
Hirsaugiensi  cum  ceteris  utriusque  sexus  et  mancipiis  indissolubili  donatione  dati  sunt. 
Ut  vero  rerum  ipsarum  testamentaria*  donacio  rata  semper  et  inviolata  permaneret, 
sapienti  usus  consilio,  antequam  monastice  professionis  habitum  susciperet,  ad  villam, 
que  Rietheim  dicitur,  nonnuUos  regni  principes,  notos  quoque  et  amicos  quam  plures 
congregavit,  inter  quos  precipui  erant:  comes  Gerhardus  de  Moguncia"),  comes  Engel- 
hardus  de  Lubenhusen **)  et  filius  eius  Waltherus,  comes  Heinricus  de  Rotenburg"), 
comes  Bruno  de  Wertheim'*),  presente  etiam  abbate  predicti  monasterii  nomine  Gebe- 
hardo  cum  quibusdam  fratribus  suis  et  aliis  multis,  quorum  subnotata  sunt  nomina, 
quorum  omnium  testimonio,  consensu,  consilio  et  auxilio  predictam  bonorum  suorum 
concessionem  perpetua  stabililate  prefato  abbati  eiusque  successoribus  possidendam, 
tenendam  et  secundum  deum  libere  disponendam  constituit  et  confirmavit.  Si  quis  vero 
ahquid  earum  iniuste  abalienare  vel  violenter  invadere  presumpserit,  maledictionem  et 
perditionem  anime  et  corporis  in  apostolico  privilegio  ***) ,  quod  in  predicto  monasterio 
anliquitus  conscriptum  servatur,  sibi  imminere  non  dubltet,  nisi  digna  emendatione 
resipiscat.  Denique  hec  tradicio  prefati  viri  Diemari  facta  est  anno  dominice  incarna- 
tionis  millesimo  centesimo  tercio,  indictione  secunda,  die  dominica,  septima  luna,  XV. 
kalendas  Februarii,  scilicet  in  natali  sancte  Prisce  virginis  et  martyris,  regnante  Hein- 
rico  rege  quarto.  Testes  autem,  qui  hec  cum  numeroso  populo  viderunt  et  audierunt, 
hü  sunt:  predicti  com ites  quatuor,  Ebo  et  filius  eius  Goswinus  de  Mergentheim *),  Gerunc 


438  Nachtrag.     (1103.     Januar  18.) 

de  Rutingen*),  et  duo  filii  fratris  sui  Rihmunt  et  Adelbert,  Embrich  et  frater  eius 
Conradus  de  Ratherssheim**),  Gundelo  de  Pfussech*0  et  duo  filii  eius  Bernger  et  Con- 
radus,  Bucco  de  Corba**),  Burekart  de  Vfifenheim^®)  et  duo  filii  eius  Heinrich  et  Gumprecht 
de  Buchenbach"),  Vdalricus  et  frater  eius  Hartheroch  de  Eskendal*^,  Gumprecht  et 
frater  eius  Megin wart  de  Eckebruck ")  et  duo  filii  eius  Adelboch  ****)  et  Burekart,  Ra venolt 
de  Wiblessheim  •*),  Sigeloth  de  Custulare ")  et  frater  eius  Marquart,  Adeloch  de  Dieflfen  •*) 
et  filius  eius  Adeloch,  Reginolt  de  Cubenheim'*)  et  frater  eius  Wignant,  Heinricus  de 
Hartbach *•),  Heinricus  de  Hildenheim"),  Rugger  de  Hirsslanden"),  Otto  de  Wingerss- 
heim'*),  Adelbero  de  Slierstat  *^) ,  Eberwin  de  Zimbren"),  Wolffram  de  Glatebach  **), 
Otker  de  Burbach  **),  Wigpret,  Volcmar  de  Dagsteten  **),  Adelolt  de  Isinbretssdorfif**), 
Fridrich  de  Bilrieth**),   Hartman,  Hartwig,    Heinrich,  Salecho  de  Sintprechtsshusen*^). 

Aus  dem  Codex  Hirsaugiensis  des  16.  Jahrhunderts  fol.  32^.  —  Darnach  Abdruck  in  den  Ausgaben 
dieses  Codex:  Litter.  Verein  1843  S.  43.  Württ.  V.-J.-Hefte  für  Landesgeschichte  X.  1887  Anh.  S.  30. 

•)  Proverb.  13,  8. 

•♦)  Lucas  9,  20. 

***)  Entweder  die  Bd.  1  S.  281  gedruckte  Urkunde  Pabst  Gregors  VIL  von  1075  oder  nach  der  Vermnthung  des 
Herrn  Professor  Dr.  Sch&fer  in  Tübingen  eine  zu  jener  Zeit  noch  vorhandene  oder  wahrscheinlich  nur  behauptete  pILbstliche 
Urkunde,  auf  welche  die  in  der  Urkunde  K.  Heinrichs  IV.  vom  9.  Oktober  1075  Bd.  1  S.  ^8  ff.  vorkommende  Verfluchung 
zurflckgeht. 

*)  Wohl  verschrieben  für  Addhoeh  oder  Adehch. 


1)  Röttingen,  bair.  A.G.  Aub.  —  2)  Ostfranken,  im  Hirsauer  Codex  sonst  einige  Male  Osterfrancken 
geschrieben;  die  Wortbildung  ist  auffallend  und  gehört  wohl  einer  späteren  Zeit  an;  übrigens  kommt  in  einer 
Genealogia  domus  Karoling.  aus  dem  11.  Jahrhundert  wenigstens  Ostrofrancia  zweimal  vor  (Monum.  Germ. 
2,  314).  —  3)  Die  Tauber.  —  4)  Mergentheim,  O.A.Stadt.  —  5)  Nassach,  O.A.  Mergentheim.  —  6)  Strüth, 
bair.  A.G.  Aub.  —  7)  Laudenbach,  O.A.  Mergentheim.  —  8)  (Nach  V.-J.-Hefte  a.  a.  0.)  ?  Mennenheim,  Mönheim, 
in  Eaubenheim  bair.  A.G.  Windsheim  aufgegangen.  —  9)  Hüttenheim,  bair.  A.G.  Marktbreit.  —  10)  Uffenheim, 
bair.  B.A.Silz.  —  11  u.  12)  Riedenheim  u.  Bieberehren,  bair.  A.G.  Aub.  —  13)  Ergersheim,  bair.  A.G.  Uffen- 
heim.  —  14)  Hopferstadti  bair.  A.G.  Ochsenfurt.  —  15  u.  16)  Nieder-  oder  Ober-Rimbach  und  ? Bronn,  O.A. 
Mergentheim.  —  17)  Wasserberndorf,  bair.  A.G.  Scheinfeld.  —  18)  Ochsenfurt,  bair.  B.A.Sitz.  —  19)  Rietenau, 
O.A.  Backnang,  ist  auch  sonst  als  kloster  hirsauisch  bekannt,  doch  würde  Rüdenau  bair.  A.G.  Miltenberg  zu  den 
vorher  und  nachher  genannten  Orten  besser  passen.  —  20)  ?Elpersdorf,  bair.  A.G.  Heilsbronn.  —  21)  Erens- 
heim,  bad.  A.G.  Tauberbischofsheim.  —  22)  Mainz.  —  23)  Lobenhausen,  O.A.  Gerabronn.  —  24)  Rothenburg 
a.  d.  Tauber.  —  25)  Wertheim,  bad.  B.A.Stadt.  —  26)  Tauberrettersheim,  bair.  A.G.  Aub.  —  27)  Pfitzingen, 
O.A.  Mergentheim.  —  28)  Korb,  bad.  B.A.  Adelsheim.  —  29)  Buchenbach,  O.A.  Künzelsau.  —  30)  Eschenthal, 
O.A.  Öhringen.  —  31—33)  ?Equarhofen,  Wiebeisheim,  Custenlohr,  bair.  A.G.  Uffenheim.  —  34)  ?Nach  Wirt. 
Franken  Heft  4,  1850  S.  86  u.  V.-J.-Hefte  a.  a.  0.  abgeg.  Burg  Tiefen  bei  dem  bair.  A.G.Sitz  Neustadt  a.  d.  Aisch  oder 
Obern-,  Untemtiefy  bair.  A.G.  Windsheim.  —  35)  Kaubenheim,  bair.  A.G.  Windsheim.  —  36)  Gross-,  Klein-Harbach, 
bair.  A.G.  Rothenburg  a.  d.  Tauber.  —  37)  ?0b  —  im  Falle  der  Annahme  eines  Schreibfehlers  —  das  in 
Anm.  9  genannte  Hüttenheim.  —  38)  Hirschlanden,  bad.  A.G.  Adelsheim.  —  39)  ?? Einersheim ,  bair.  A.G. 
Scheinfeld.  —  40  u.  41)  Schlierstadt  u.  Zimmern,  bad.  A.G.  Adelsheim.  —  42)  Gross-GIattbach,  O.A.  Vaihingen.  -- 
43)  ? Burbach,  bad.  A.G.  Ettlingen.  —  44)  Oberdachstetten ,  bair.  A.G.  Ansbach.  —  45)  ? ? Escherndorf ,  bair. 
A.G.  Volkach.  —  46)  BiWeth,  abgeg.  Burg  bei  Thüngenthal,  O.A.  Hall.  —  47)  Simprechtshausen,  O.A.  Künzelsau. 


Nachtrag.     (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.)  439 

(Zum  zweiten  Bandet) 

X. 

Zum  Schenkungsbuche  des  Klosters  Retchenbach. 

Eine  andere  Handschrift  des  Schenkungsbuchs  des  Klosters  Reichenbach  als  die  Bd.  2  S.  389—419  gedruckte 
Stuttgarter  Handschrift  fand  sich  in  letzter  Zeit  im  Archive  des  Benedictinerstifls  St  Paul  im  Lavantthale  ?or, 
wohin  dieselbe  mit  anderen  Documenten  dieses  und  einiger  anderer  wirtembergischer  Klöster  im  Jahr  1809  aus 
dem  Reichsstifl  St.  Blasien  gekommen  war  (vergl.  hierüber  F.  X.  Kraus  in  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins 
43,  N.  F.  4.  S.  46).  Sie  führt  dort  die  Nummer  15  der  Pergamentcodices.  Diese  Quarthandschrift,  in  roth- 
geförbtes  Leder  gebunden  und  mit  einer  jüngeren  Aufschrift:  „Richenbacher  Stiftbuch''  versehen,  zählt  16  Pergament- 
blätter, meistens  von  19  cm  Höhe  und  stark  14  cm  Breite,  sowie  fast  durchaus  29  Zeilen  auf  der  Seite; 
zwischen  das  9.  und  10.  Blatt  sind  2  kleine  Nachtragsblätter  eingeschoben.  Das  Ganze  ist  in  neuerer  Zeit  und 
zwar  unter  Mitzählung  der  Nachtragsblätter  foliirt  worden.  (18  fol.) 

Das  Verhällniss  beider  Handschriften  ist  folgendes.  Im  Ganzen  ist  S.  391 — 410  (von  Beginn  —  dericis  decem) 
des  bereits  früher  gedruckten  Stuttgarter  Textes  auch  in  der  St.  Pauler  Handschrift,  namentlich  Anfangs  so 
ziemlich  in  derselben  Ordnung,  enthalten,  doch  werden  die  Abweichungen  von  der  Ordnung  des  Stuttgarter 
Textes  im  Verlaufe  immer  beträchtlicher.  Manche  Theile  dieses  Textes  fehlen  im  St.  Pauler  ganz,  wie  z.  B. 
S.  393,  Z.  22  V.  0.  —  S.  394,  Z.  2  v.  o.  (quod  cames  —  plurimis  testibus),  S.  397,  Z.  18  v.  o.  —  S.  398,  Z.  3  v.  u. 
(Anno  —  prescriptum  est)^  S.  401,  Z.  8  v.  u.  —  S.  402,  Z.  13  v.  o.  (Manegoldua  —  in  eodem  loco),  S.  404, 
Z.  1—11  V.  0.  (Liutfridus  —  vülajj  S.  406,  Z.  13  v.  o.  —  407  Z.  9  v.  o.  (Cono  clericus  —  Gregorii)  u.  s.w., 
während  andererseits  nicht  unwichtiges  sich  nur  im  St.  Pauler  Text  ßndet,  wie  der  folgende  Druck  zeigt,  ohne 
dass  sich  sicher  erkennen  liesse,  warum  der  Schreiber  des  Stuttgarter  Textes  diese  z.  Th.  in  die  frühesten 
Zeiten  des  Klosters  zurückgreifenden  Begebenheiten  wegliess.  Von  S.  410,  Z.  15  v.  u.  (Erlewinua  u.  s.  w.^  an 
ist  der  Stuttgarter  Text  der  einzige. 

Die  St.  Pauler  Handschrift  wurde  bis  fol.  8»  (s.  unten  S.  443)  von  einer  Hand  geschrieben,  während  der 
spätere  Theil  aus  mehreren  bald  grösseren,  bald  kleineren  Nachträgen  von  verschiedenen  Händen  besteht.  Der 
älteste  Theil  ist  schon  den  Schriftzügen  nach  etwas  älter  aJs  die  Stuttgarter  Handschrift,  etwa  vom  Ende  des  11. 
oder  Anfange  des  12.  Jahrhunderts,  eine  Annahme,  welche  durch  mehrere  im  folgenden  namhaft  gemachte  (bis 
S.  404  des  Stuttgarter  Textes  incl.  von  dem  ersten  Schreiber  herrührende)  Abweichungen  des  Textes  insofern  unter- 
stützt wird,  als  der  nunmehr  in  Frage  kommende  Text  den  älteren  Charakter  klar  zeigt.  So  ist  insbesondere 
S.  396  Z.  10  V.  0.  der  Satz:  Que  postea  im  St.  Pauler  Texte  von  anderer  Hand  am  Rande  nachgetragen, 
ohne  Zweifel  weil  zur  Zeit  der  Abfassung  dieses  Textes  die  Vertauschung  der  betreffenden  Güter  noch  nicht 
stattgefunden  hatte,  im  Stuttgarter  Texte  bildet  er  einen  fortlaufenden  Bestandtheil  des  Ganzen:  allem  nach,  weil 
jener  Tausch  zur  Zeit  von  dessen  Herstellung  bereits  geschehen  war.  S.  397,  Z.  6  v.  o.  sind  im  St.  Pauler  Texte 
die  Sätze :  quas  etiam  marcaa  dederat  etc,  in  derselben  Weise  später  nachgetragen,  während  sich  dieselben  im  Stutt- 
garter Texte  in  den  Worten:  easdem  etiam  marcas  dederunt  etc.  von  Anfang  an  finden.  S.  401,  Z.  8  v.  o.  heisst 
es  im  St.  Pauler  Texte :  uhi  etiam  modo  curtem  habemus^  im  Stuttgarter  ubi  etiam  quondam  curtem  habuimus,  der 
Hof  war  also  in  der  Zeit  zwischen  der  Abfassung  beider  Texte  aus  dem  Besitze  des  Klosters  gekommen.  S.  401, 
Z.  11  V.  u.  wird  im  Stuttgarter  Texte  der  erfolgte  Tod  Hartmuts  von  Gemmrigheim  erwähnt,  welcher  zur  Zeit 
der  Abfassung  des  St.  Pauler  Textes,  wie  es  scheint,  noch  nicht  erfolgt  war  und  daher  von  ihm  nicht  berück- 
sichtigt wird.  S.  402,  Z.  19  v*  o.  ist  im  St.  Pauler  Texte  der  Schenkung  Lutberts  von  Staufenberg  ein  Beisatz 
zugefügt,  welcher  das  Sachverhältniss  zur  Zeit  des  Lebens  und  nach  dem  Tode  des  Spenders  festsetzte;  dieser 
Beisatz  fehlt  im  Stuttgarter  Texte;  wahrscheinlich  hatte  der  Spender  zur  Zeit  der  Abfassung  des  1.  Textes  noch 
gelebt,  war  aber  bei  Abfassung  des  2.  gestorben,  so  dass  das  Verhältniss  jetzt  einfacher  geworden  war.  Die 
Z.  21  des  Stuttgarter  Textes  berichtete  Schenkung  von  Lutberts  Sohn  Burchard  fehlt  im  St.  Pauler  Texte,  war 


440  Nachtrag.     (Schenkungsbuch  des  KL  Reichenbach.) 

vielleicht  jünger  als  dieser.  S.  403,  Z.  3  ▼.  o.  beweist  der  Umstand,  dass  der  Satz  que  postea  etc,  des  Stutt* 
garter  Textes  im  St.  Pauler  Texte  fehlt,  dass  die  Hube  zur  Zeit  der  Abfassung  des  letzteren  noch  im  Besitze  des 
Klosters  war;  die  im  Stuttgarter  Texte  folgende  Schenkung  von  Lutberts  Sohn  Adelbert,  welche  im  St.  Pauler 
Text  gleichfalls  fehlt,  ist  wohl  wiederum  junger  als  dieser  Text.  S.  403,  Z.  15  v.  o.,  S.  404,  Z.  12  v.  u., 
S.  405,  Z.  9  V.  o.  hat  es  mit  dem  Fehlen  der  Sätze:  quf  postea  vendita  sunt,  qtwd  postea  datum  est,  bez. 
postea  autem  libros  eine  ähnliche  Bewandtniss  wie  im  vorhergehenden.  S.  409,  Z.  16  ff.  v.  u.  spricht  der 
St.  Pauler  Text  davon,  dass  ein  Jahrtag  gefeiert  werden  solle,  wenn  der  Edle  Guntramm  und  seine  Mutter 
gestorben  sein  werden,  während  der  Stuttgarter  den  Beisatz  weglässt,  ohne  Zweifel,  weil  die  Todesfälle  inzwischen 
erfolgt  waren.  An  anderen  Stellen  war  der  Schreiber  des  St.  Pauler  Textes  noch  genauer,  als  der  des  Stutt- 
garter, welcher  die  Trennung  der  fraglichen  Personen  nicht  mehr  genau  durchführte,  so  z.  B.  S.  405,  Z.  13 
V.  o.,  wo  der  letztere  zwischen  Vater  und  Sohn  nicht  so  genau  unterscheidet  wie  der  erstere.  (Dagegen  ist 
S.  400,  Z.  20  V.  0.  der  Stuttgarter  Text  genauer  als  der  St.  Pauler.)  Endlich  hielt  wohl  bisweilen  der  Schreiber 
des  Stuttgarter  Textes  die  Ausführlichkeit  des  früheren  Textes  überhaupt  nicht  mehr  für  nothwendig,  z.  B.  S.  406, 
Z.  11  V.  0.,  S.  408,  Z.  9  V.  0.,  S.  409,  Z.  5  v.  o.  und  14  v.  u. 

Dafür,  dass  die  Niederschreibung  des  ältesten  Theils  des  St.  Pauler  Textes  insbesondere  vor  dem  Jahr  1091 
stattgefunden  habe,  könnte  geltend  gemacht  werden,  dass  die  längeren  Ausführungen  des  Stuttgarter  Textes  über 
Abt  Gebhard  von  Hirsau  reg.  1091—1105  (S.  397,  Z.  18  ff.  —  S.  398,  Z.  4  v.  u.)  in  jenem  Texte  fehlen, 
allein  der  Abschnitt:  Hec  autem  dofnnus  Gebehardus  ahhas  sancto  Gregorio  concessit  (S.  396)  kommt  bereits  auch 
in  ihm  vor.  Wohl  aber  fehlt  hier  die  Nachricht  des  Stuttgarter  Textes  über  ein  Gauding  zu  Ofterdingen  aus 
den  Jahren  1113—1125,  welches  der  rheinische  Pfalzgraf  Gottfried  von  Calw  abhielt  und  vor  welchem  eine 
Rechtssache  Graf  Friederichs  I.  von  ZoUem  zur  Verhandlung  kam  (S.  393,  Z.  18  ff.  v.  u. ;  vergl.  hierüber 
L.  Schmid,  Die  älteste  Geschichte  des  ...  Gesammthauses  der  ...  Hohenzollern  2,  S.  219,  Anm.  83);  ebenso 
ein  Bericht  über  einige  Begebenheiten  aus  der  Zeit  K.  Lothars  reg.  1125 — 1137  (S.  399,  Z.  7  v.  u.  —  S.  400, 
Z.  3  V.  0.),  welche  beide  Lücken  einige  Anhaltspunkte  für  die  Zeit  abgeben  dürften,  vor  welcher  der  älteste 
Theil  der  Handschrift  abgefasst  wurde.  —  Von  Daten,  bezw.  datirten  Begebenheiten  finden  sich  weiterhin  in  der 
Handschrift  —  abgesehen  von  der  im  Eingange  des  Textes  demselben  eingereihten  Urkunde  von  1082  Mai  15,  der 
Nennung  der  Jahre  1085,  1087,  1088,  1115  (Stuttgarter  Text  S.  391,  394,  408  [unter  den  Nachträgen  des  St.  Pauler 
Texts]),  der  Erwähnung  einer  Thätigkeit  des  Erzbischofs  Hartwig  von  Magdeburg  reg.  1079—1102,  (S.  399),  — 
sämmtlich  nicht  mehr  von  der  ursprünglichen  Hand  berichtet:  Begebenheiten  der  Jahre  1081  (unten  S.  450),  1116 
(unten  S.  446),  eine  Thätigkeit  Abt  Folmars  von  Hirsau,  reg.  1120—1156  (unten  S.  449),  eine  Stiftung  des  Pfalz- 
grafen Hugo  von  Tübingen  zu  Gunsten  seines  um  1137  verstorbenen  Bruders  Heinrich  (S.  402  des  Stuttgarter, 
443  des  St.  Pauler  Textes),  Begebenheiten  der  Jahre  1142  (unten  S.  451)  und  1143  (S.  410  des  Stuttgarter 
Textes,  während  im  St.  Pauler  Text  eben  diese  Zeitbestimmung  weggelassen  wird*).  Einer  der  spätesten 
Nachträge,  die  Beschreibung  des  Forsts  des  Pfalzgrafen  Rudolf  von  Tübingen  (unten  S.  452)  stanmit  erst  aus 
dem  letzten  Viertel  des  12.  Jahrhunderts,  indem  Rudolf  ein  erst  seit  dem  Jahre  1175  in  der  Tübinger  Familie 
vorkommender  Name  ist. 

Vielfach  findet  sich  im  ältesten  Theile  der  Handschrift  der  Anfangsbuchstabe  eines  Satzes  mit  rother  Farbe 
geschrieben,  doch  wurde  es  bisweilen  vergessen,  einen  solchen  zuerst  leer  gelassenen  Buchstaben  nachträglich 
noch  einzusetzen.  Auch  am  Rande  finden  sich  öfters  die  Namen  des  Textes  roth  wiedergegeben,  was  jedoch 
hier  nicht  berücksichtigt  ist.  Femer  sind  Namen  wie  Äurelius,  Gregorius,  Maria  nicht  selten  mit  Maiuskeln 
geschrieben  und  steht  statt  Hirsaugia  etc.  des  Stuttgarter  Textes  in  der  Handschrift,  abgesehen  von  Einträgen 
am  Schlüsse  derselben,  Hyrsaugia  etc. 


*)  Auffallenderweise  werden  die  Personen  der  deutschen  Kaiser  und  Könige  Lothars  und  Konrads  III.  nicht  erwähnt, 
auch  wo  dies  im  Stuttgarter  Texte  geschieht:  so  bei  S.  399,  Z.  6  v.  u.  ff.  (wo  die  betreffenden  Sätze  ganz  wegblieben), 
S.  409,  Z.  16  V.  o.,  S.  410,  Z.  2  und  9  v.  o. 


Nachtrag.     (Schenkungsbuch  des  El.  Reichenbach.)  441 

Auf  der  Innenseite  des  vorderen  Deckels  findet  sich  eine  Aufzeichnung  religiösen  Inhalts  aus  dem  15.  Jahr- 
hundert, auf  der  hinteren  Seite  des  letzten  Blattes  die  Abschrift  eines  Schreibens  des  Abts  Blasius  von  Hirsau 
an  den  Markgrafen  Christoph  von  Baden  von  1486  in  Betreff  der  Besetzung  des  Priorates  Reichenbach. 

Im  Folgenden  werden  die  Abweichungen  dieser  Handschrift  von  dem  Drucke  im  Wirt.  Urkundenbuche 
Bd.  2  angegeben,  insoweit  dieselben  nicht  ganz  unbedeutender  Art  sind,  wie  werthlose  Umstellungen  von  Worten, 
Schreibung  von  u  statt  v  u.  dergl.;  der  abweichende  Text  des  Stuttgarter  Druckes  ist  jedoch  hier  nicht  wieder- 
holt, weil  sich  bei  der  Vergleichung  leicht  ergibt,  welche  Worte  desselben  abgeändert  wurden. 

Ortsnamen  sind  in  der  Folge  nur  dann  erklärt,  wenn  sie  sich  im  früher  gedruckten  Texte  nicht  schon 
an  der  betreffenden  Stelle  erklärt  fanden. 

Das  Schenkung shuch  beginnt  auch  in  dieser  Handschrift  mit  der  Band  1  S.  284  gedruckten 
Urkunde  von  1082  Mai  15,  hinsichtlich  welcher  folgende  Abweichungen  zu  bemerken  sind: 

MLXXX™"*  secundo  —  haut  —  ad  gdificaada  mit  allgemeinem  Abkürzungszeichen 
(vielleicht  für  edificandam  ecclesiam  oder  cellam,  welch' (letzteres  Wort  aber  ausblieb),  ad 
construendas  etc.  —  conquisivit  —  sicut  meam.  —  Der  Satz  Acta  bis  prescripto  fehlt. 

Hierauf  folgt  ohne  Alinea  der  Bd.  2  pg.  391  ff.  gedrwkte  Text /^^  mit  den  gleichfalls 
namhaft  gemachten  Abweichungen. 

S.  391:  MLXXX°*  V*  —  nach  Constantiensis  sind  die  Worte  (2  Zeilen)  von  gcclesie 
bis  trinitatis  ||  (fol.  1^)  so  ziemlich  unleserlich  —  papae  —  hinter  confessoris  ist  der  Satz: 
omnem  decimationem  circumiacentis  vallis  ei  contradens  iure  perpetuo  oben  am  Rande 
der  Seite  hineincorrigirt.  —  Nach  eandem  fehlt  gcclesiam.  —  Ysenheim^)  {nicht:  Gysenheim). 

S.  392.  Volradvs  —  possederaf.  —  Nach  Ysenheim^)  ist  von  andet*er  Hand  et  und 
am  Bande  Gisenheim  beigesetzt  —  nach  bona  fehlt  habuit  —  Nach  illud  autem  in  Ysenheim 
ist  et  in  Gisenheim  am  Bande  von  anderer  Hand  nachgetragen.  —  Sulzowa  —  Immenowa  — 
Engelbolto.  —  Der  Satz  Hec  tria  bis  .  .  aquisita  sunt  ist  von  anderer  Hand  nach- 
gäragen  —  Röcgesingun  —  Goteliubingun. 

Nach  conquisivit  (Z.  12)  folgt:  Quicquid  habemus  in  Hyrslandun*)  et  aliis  ad  hoc 
pertinentibus.  In  Dizzingun*)  IUI  höbae,  dann  am  Bande  unten  von  der  gleichen  Hand 
beigesdzt  XIIII  marcis  empt?  sunt,  quas  dedit  Nanno,  Wormaciensis  civis,  pro  filia  sua 
Göda  (vergl.  S.  398  unten). 

Nun  folgt  der  Text  von  S.  399  Z.  1:  Notum  esse  u.  s.  w.  mit  folgenden  Abweichungen: 
Machtild  de  Sunthuosen  —  Hireslandun  —  prememoratus  archi||(fol.  2')episcopus  — 
Frithericus  —  Gibecheslen  —  Herphesfört  —  ex  peticione  Ernest  —  Sueuo  Bertoldo 
de  Spareweresekke  —  H.  fratris  ipsius  —  Heidenrici  —  maxime  ||  (fol.  2^)  quod  — 
coercenda  —  Zeizolfus  Mogontiensis  —  Drudwinus  —  in  eiusdem  predii. 

Nach  in  eodem  predio  dat?  sunt  S.  399  Z.  7  v.  u.  folgt  (S.  392  Z.  12)  im  Anschluss 
an  den  unterbrochenen  Text  der  Sttdtgarter  Handschrift  Igitur  quia  necessitatis  etc.  —  Wern. 
niiles  auxit  (de  Hopföwa  fehlt)  —  aliquan||(fol.  3')tisper. 

S.  393:   Trutlint   ist  mit  rother  Tinte  über  der  2jeüe  eingeschrieben   —   desgl.  Wern- 

herum  —  Berhtolf  (bdde  Male)  —  Vueningun  —  Sallestat  —  iuvenis  (fol.  3  **)  nomine  — 
VI.  56 


442  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.) 

Sconenberg  —  beati  Aurelii  —  Manegolt  nomine  oflferens  (ohne  de  Linstetin)  —  Gras- 
egenowa  possederat. 

Dann  folgt:  Noverint  fideles  tarn  futuri  quam  presentes,  quod  Burchardus  de 
Curenberg  allodium  etc.  (wie  8.  394  Z.  3J  —  Mahthilda  —  Berhtolf  —  Stoufenberg  — 
Walthere  —  frater  eins  Regenbodo  de  Scercingen  —  Hartbreht  de  Cinberen,  ||  (fol.  4 ') 
frater  —  beati  Gregorii  —  Sleitdorf  —  Rödolfo  (fehlt  de  Haldenwanc),  qui  eodem 
anno  —  villa  tradidit||(fol.  4**)  sancto. 

S.  5P5|:  Nach  ipso  ist  die  herausradirt  —  dedidit  partem  —  eidem  confessori  statt 
sancto  Gregorio  —  sancto  {fehlt  Gregorio)  —  dux  Abbo  et  Abbo  —  BAbo  (das  1.  und  2. 
Mal)  —  sancti  Gregorii  ||  (fol.  5')  sita  iuxta  —  Tvingen. 

Hie  bis  concessit  mit  rother  Tinte  geschrieben,  wobei,  zwischen  proprie  und  que,  predia 
fehlte  und  statt  Willeheimus  bloss  W  steht  —  Driveles. 

S.  396:  Erkenbertus  —  Hosen  —  dederunt  in  Niueran  —  über  in  eodem  loco  steht 
von  anderer  Hand  Niverun  —  Morterestal  —  cum  fratre  suo  Egenone  —  Atenheride  — 
Qu9  bis  Gotelibingun  unten  am  Bande  der  Seite  von  anderer  Hand  hineincorrigirt  — 
Ysolteshösun  —  Argozingun  —  clericus|I(fol.  5*)  de  Stophilin  —  abbas  W.  dotavit  — 
et  fratribus  ibidem  domino  —  Der  Satz  Dedit  bis  Viskinun  ist  von  späterer  Hand  erst 
nach  ad  subsidium  concessit  hineincorrigirt. 

Dann  folgt  [mit  rother  Tinte:  Qu?  dominus  6.  sancto  Gregorio  concessit  etc.  — 
Stoufenberg  —  Endingun  —  Gozolt  —  Bliderhösun  —  Vasburgewilare  —  Mölehösun  — 
in  eadem  Hohenstat  {ohne  villa). 

S.  397:  datum  sancto  Gregorio  {ohne  est)  —  über  nominis  von  anderer  Hand:  Sahsen- 
heim  —  et  dimidiam  am  Rande  nachgetragen,  —  nach  vidua  fehlt  cuiusdam  —  zu  XIII 
marcis  ist  unten  am  Rande  mit  einem  Verweisungszeichen  von  anderer  Hand  nachgetragen: 
Quas  etiam  marcas  dederat  Mahthilt  etc.  bis  Vlmensis,  hinter  welchem  Worte  et  ali- 
quantum  agri  fehlt  mit  den  Abweichungen :  Ravengeresburc  und  Encela  —  Qugdam  venera- 
bilis  etc.  —  vinearum  et  aliquantum  agri  —  Adelheida  —  Töwingen. 

Nach  den  Worten  (Z.  16)  Waldaha,  dedit  sancto  Gregorio  curtem  unam  et  höbam 
unam  ||  in  (fol.  6')  eodem  loco  .  folgt  (S.  400  Z.  6):  In  Svlza  etc.  mit  folgenden  Ab- 
weichungen: de  prato  quartam  partem  —  Erkenbertus  —  Egelolfus  —  frater  eins  Walt.,  — 
Lödewici  —  Nach  Raggesingun  .  (Z.  18)  folgt  der  Satz :  Quidam  Manegoltus  de  Witelines- 
wilare  *)  veniens  ad  conversionem,  quia  per  se  predium,  quod  tunc  habebat,  huic  monasterio 
{darüber  von  späterer  Hand  sancto  Gregorio)  dare  non  poterat,  quoniam  ad  Babenberc*) 
pertinebat,  concessit  nobis  idem  predium  eo  pacto,  ut  si  quis  parentum  vel  amicorum 
suorum  VIII  talenta  daret,  ille  a  nobis  prefatum  reciperet.  —  Dann  folgt  im  Anschluss  an  den 
Text  der  Z.  19  ff. :  Berhtoldus  dux  senior  dedit  sancto  Gregorio  Hertingesberg  et  Högeswarta 
in  dedicatione  ecclesig.    Hugo  etc.  —  Haldenwanc,  dedit  sancto  Gregorio  ||  (fol.  6  **)  ante. 


Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.)  443 

S.  401:  Drudwiaus  —  Dornsteten  —  Tömbach  —  etiam  modo  curtem  habemus  — 
Gamertencheira  —  Postea  Radeboto  —  filio  ||  (fol.  7')  suo  Rödolfo  —  Ernost  senior  — 
Ernost. 

Nach  Gregorio  sunt  traditg  folgt  Cöno,  miles  Hugonis  etc.  (S.  402  Z.  13)  .  .  .  dedit 
sancto  Gregorio  höbam  unam  in  Daleheim  —  Anselmum  —  Anselmi  —  nach  Mezzingun 
folgt',  eo  pacto,  ut,  quamdiu  idem  Lödebertus  viveret,  predium  in  sua  potestate  esset. 
Post  mortem  autem  eins  nee  uxor  nee  aliquis  parentum  suorum  quicquam  de  eodem 
predio  haberet.  —  Der  Satz  Burchardus  bis  Chilichheim  fehlt,  worauf  es  im  früher  gedruckten 
Texte  weiter  geht.  —  Villi  marcas  —  Sveindorf  fdas  i  von  anderer  Hand  über  der  Zeile 
hineincorrigirt)   —   sancto  Gregorio  ||  (fol.  7**)  predium   —    Winidesle  —  Villi   iugera. 

S.  403:  Sinzenhösun  —  Lüdeber tus  fllius  Ludeberti  —  Die  Sätze  (Z.  3)  Qu?  postea  bis 
in  Mezzingun  fehlen,  bez.  der  Satz  Adelbertus  Ludeberti  u.  s.  w.  folgt  erst  nach  Ottendorf  — 
Richinza  —  statt  Rö*de:  Gephinen®)  —  Vueningun  —  Skietingun  —  Mezzesteten  dedit 
höbam  in  eodem  —  bei  Mahthild  fehlt  der  Beisatz  c.  —  bei  Liutfridus  steht  der  Beisatz  c, 
(welcher  übrigens  [auch  im  Stuttgarter  Teocte  steht)  —  Nallengesheim.  —  Nach  dem  Satz 
Heipo  bis  viUa  folgt:  Trutlint  de  Raggesingun ^)  dedit  sancto  Gregorio  in  Dageluingun^ 
tres  viros  Wernherum,  Ottonem  et  Wicbertum  cum  omnibus  prediis  et  beneficiis  eorum. 
Dann  folgt  Rödulfus  etc.  —  Altensteigun  —  Linsteten.  —  Die  Sätze:  Qu^  postea  bis 
quinque  fehlen;  statt  der  folgenden  Absätze  heisst  es  nurl:  Bern  iunior  dedit  sancto  Gregorio 
Iringesberc.  Wolfhoch  de  Altheim  et  filius  eins  dederunt  sancto  Gregorio*,  während  der 
Best  der  ZeHe  leer  blieb. 

Sofort  schliesst  sich  an:  Matrona  qugdam  Mahthilt  fS.  404  Z.  12)  —  [Sigeboto  et 
Folraarus,  Adelbertus  et  Wimarus  —  Hartbrehteswilare  —  potest  ||  (fol.  8')  in  agris  — 
Horewon  —  nach  tantundem  folgt  der  Satz:  luditha  de  Wahendorf  et  filius  eins 
Wecel  ohne  die  im  Text  zuvor  folgenden  Sätze  —  Sallesteten  —  nach  Machtilde  fehÜ: 
quod  postea  bis  Aurelii. 

S.  405.  Die  Überschrift  Hgc  bis  fecit  fehlt  —  pro  XVII  marcis  und  pro  XX  marcis 
mit  anderer  Tinte  übergeschrieben.  —  dedit  XIII  marcas  in  predio,  womit  die  erste  Hand 
der  Handschrift  schliesst,  nachdetn  sie  die  Sätze:  Ad  Vueningun  bis  predio  mit  anderer 
Tinte  geschrieben  hat.  —  Der  Satz :  Dedit  bis  marcam  rührt  von  einer  anderen  Hand  her.  — 
Der  Text :  Postea  autem  bis  Acela  fehlt  (vergl.  jedoch  unten). 

Eine  dritte  Hand  setzt  fort: 

Billung  filius   Liutfridi  de  Rode®)  dedit    predium  suum  in  Röchelheim *^ ,    quod 

ab  avo  suo  susceperat,  sancto  Gregorio  perpetuo  iure  ea  spe  et  conditione,  ut,  si  pater 

eius  prefatus  videlicet  Liutfridus  vivus  seculum  mutare  vellet,   susciperetur  hie  cum 

bis  rebus,  quas  tune  habere  posset,  vel  si   moreretur  hie  sepeliretur,  nee  non  uxor 

eius  Demöt.    Propter  quod  etiam  idem  Liutfridus  prius  dederat  predia  sua  in  Viscbaeh ") 

56  • 


444  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.) 

et  Vrlufheim  **)  et  Gamertencheim '').  Landolt')  de  Vrlufheim  dedit  quondam  sancto 
Gregorio  bona  sua,  qu?  tune  habere  poterat,  in  pecoribus  et  annona  et  dimidiam  marcam 
argenti  ad  calicem  faciendum  et  preeibus  suis  ab  huius  loci  provisoribus  obtinuit,  ut,  si 
converti  vellet,  susciperetur  inter  fratres,  vel  si  tarn  longe  ab  hac  cella  moreretur,  ut 
infra  tres  dies  et  noctes  afferri  posset,  a  nostris  legatis  ad  sepeliendum  afferretur,  si 
sui  parentes  non  facerent.  || 

(fol.  8^)  Bemoldus*')  sacerdos  de  Domsteten  dedit  sancto  Gregorio  predium  suum 
in  Öwingun  pro  matre  sua  Acela  (wieder  van  der  ersten  Hand;  vergl.  im  Texte  der  S.  405 
die  ähnlich  lautende  Stelle). 

Hieran  schliesst  sich  (wieder  van  der  zweiten  Hand):  Quidam  ingenuus  homo  bis  Burg- 
berc  dicitur  (schon  auf  S.  403).    Dann: 

Post  hanc  donationem  quidam  über  homo  Wacelinus  nomine  cum  filio  suo  Mane- 
goldo  dedit  ^cclesi^  sancti  Gregorii  curtem  in  villa  Dornsteten  ^^)  sitam,  unde  locus  idem 
et  cella  ins  habeat  in  Nigra  Silva  ad  cedenda  ligna,  ad  piscandum,  ad  pascua  pecorum 
et  ad  omnem  utilitatem,  quam  habitatores  predict^  vill^  in  eadem  silva  habent,  hac 
scilicet  conditione,  ut  duo  denarii  public?  monet?  singulis  annis  in  festo  sanct?  Walpurg? 
villico  eiusdem  vill?  ex  nostra  parte  persolvantur.  Huius  conditionis  testes  sunt:  comes 
Heinricus  de  Tuingen,  Adelbertus  de  Sallesteten '•),  Böbo  de  Vueningen  *•),  Dietericus  de 
Waldaha'O^  Rödolfus  de  Haldewanc"),  Rödolfus  de  Breitenstein '•),  Willehart  de  Grünen - 
dal**^,  Hugo  comes  de  Tuingen,  Ogger  de  Vfwilare**),  Wofelin  de  Dornsteten,  Manegolt 
de  Witelineswilare *).  Item  predictus  Wacelinus  cum  filio  suo  Manegoldo  predium  suum, 
quod  habebant  ultra  Murgam,  id  est  montem,  qui  ad  occidentem  cell?  sancti  Gregorii 
oppositus  est,  cum  omni  iure  ecclesi?  sancti  Gregorii  tradiderunt,  cuius  terminus  a 
summitate  eins  est  usque  in  medietatem  Murge;  circumiacentia  etiam  eidem  ex  utroque  || 
(fol.  9  •)  latere  dederunt  versus  meridiem  usque  in  Ensingesbrunnen  "),  versus  septentrio- 
nem  usque  in  Eigenbach**).    Dann: 

Harlmöt  de  Gamertencheim  etc.  (S.  401  Z.  14  v.  u.)  bis  non  redderet,  während  der 
Schluss  des  Absatzes  (und  bis  in  eodem  loco  der  S.  402  Z,  13  v.  a.  Oberhaupt)  fehlt;  es 
folgt  vielmehr  hier,  da  das  im  Stuttgarter  Texte  sich  anreihende  schon  früher  folgte: 

Löf  de  Dalehusun**)  delegavit  per  manum  fratris  Sigeloh  sancto  Gregorio  modicum 
nemus  eo  tenore,  ut  si  quid  in  fratres  eins  deliquerit,  relaxelur  ei.     Dann: 

Waltherus  de  Horewa  etc.  (S.  404  Z.  19  v.  o.)  —  predium  suum  situm  inter  —  Aliud 
item  predium.  —  Nach  Wimari  folgt:  Tertium  item  dedit  in  Hartbrehteswilare  **),  quicquid 
ibi  habuit.    Quod  etiam  predictorum  erat  fratrum.     Dedit  etc.  bis  unum. 

Quidam  liber  homo  de  Gunderichingun  etc.  (S.  405  und  406)  —  quedam  —  Gunder- 
ichingun  —  Gotelinbingun  —  congre||(fol.  9'*)gatum  —  huic  sancti  Gregorii  c?nobio 
in  Gotelinbingun  (2  mal)  —  Eggehardo  (2  mal).  —  Ötingun  —  Regenbolto  de  Ötingun  — 


Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.)  445 

insuper  addiderunt  eidem  aliud  —  Hopföwon  —  id  est  VI  höbas  über  der  Zeile  hinein- 
corrigirt.  —  Öwun  —  Atenheride  —  ab  abbate  de  sancto  Georgio'^  (wie  auch  im 
Stuttgarter  Texte  selbst  steht). 

Danri  toird  durch  ein  Zeichen  auf  ein  besonders  eingeheftetes  kleineres  PergamenibkM 
(fol.  11')  verwiesen,  welches  folgende  Einträge  enthalt: 

Easdem  VIII  marcas  dedit  quidam  presbiter  de  Öneswilare ")  >  Lödewicus  nomine, 
ea  videlicet  conditione,  ut,  si  idem  presbiter  casu  accedente  paupertat em  magnam  inci- 
derit,  subsidium  aliquod  de  eodem  predio  ab  huius  loci  provisoribus  ad  sublevandam 
inopiam  illi  impendatur;  si  vero  inspirante  deo  seculum  mutare  voluerit,  ob  predictum 
predium  suscipiatur,  etiam  si  nil  aliud  adtulerit;  si  autem  in  seculo  obierit  et  nuncius 
illius  ad  nos  usque  venerit,  de  Öneswilare  a  nostris  fratribus  deferalur  et  apud  nos 
sepeliatur  et  tricenarius  pro  illo  sicut  pro  monacho  agatur  ||  (vergL  S.  406  Z.  11)  — 
(fol.  1 1  ^).  Ad  anniversarium  Liuponis  agendum  dimidia  marca  dabitur  de  predio  in  (wie 
es  scheint  Äeraw^raÄW^  Nallingesheim  **)  et  in  Owingen")  in  festo  sancti  lohannis  baptiste, 
et  si  non  dederit  eo  die  cui  ipsum  commissum  est  predium  (cui  bis  predium  auf  dem 
Bande  nachgetragen)  ^  nihil  habebit  in  predio.  De  molendino  etiam  in  Daleheim"")  in 
eodem  festo  dabuntur  XIIII  solidi  et  in  festo  sancti  Nicolai  ova  CCC**. 

Nunmehr  geht  es  im  eigentlichen  Texte  der  Handschrift  (fol.  9^)  fort: 

Anseimus  de  Ötingun'O  accepit  a  quodam  quod  vulgus  dicit  alosun  (darüber:  id 
est  pignus),  curtem  videlicet  et  hortum  in  Goteliubingun  ^*),  pro  V  quadrantibus.  Postea 
mortua  est  uxor  prefati  Anselmi  et  sepulta  apud  nos  eandem  accepimus  alosun  ab 
Anselmo  pro  anima  uxoris  eins. 

Wielburc  etc.  (S.  407)  —  Craweneggun  —  Megenfrido  —  Grindilen  ||. 

Es  folgt y  vor  das  oben  erwähnte  Blättchen  eingeheftet  y  ein  Heines  Blatt  (fol.  10')  mit 
folgendem  Eintrag  von  anderer  Hand: 

Notum  Sit  Omnibus  Christi  fidelibus  tam  presentibus  quam  et  futuris,  quod  Rödolfus, 
vir  quidam  nobilis  de  Sallesteden  ^*) ,  dei  timore  et  amore  compunctus,  predium  suum 
sancto  Gregorio  omne  quod  in  eodem  loco  habuit  cum  omni  familia  ad  idem  predium 
pertinente  legitima  donatione  contradidit  hac  videlicet  adhibita  conditione,  ut,  si  legitimos 
filios  et  heredes  ex  legitimo  cowubio  non  generaret,  sanctus  Gregorius  illud  sibi  famulanfi- 
bus  perpetua  proprietate  vendicaret.  Cuius  rei  ratio  ut  imperpetuum  rata  et  inconvulsa 
retineretur,  hör  um  probabilium  virorum,  quorum  nomina  subter  sunt  coUecta,  testi- 
monium  legitimum  adhibetur.  Afifuerunt  ibi  testes  presentes:  Ebbo,  Wilandus,  Marc- 
wardus,  Burchardus,  Reginboto,  Heinricus,  Bertoldus,  item  Bertoldus,  Ingefridus,  Adhel- 
hardus  ||  (fol.  10^)  et  hi  Saße^fenses;  Wemherus,  Wilandus,  Bertoldus,  Adelbertus, 
Wilandus,  Liutfridus,  Manegoldus,  Heinricus,  Hildeboldus,  Hezelo,  Adalbertus,  Wilandus, 
Raboto,  Wilandus,  Walterus,  Wernherus,  Cönradus,  Bertoldus,  Wolueradus,  Bertoldus, 


446  Nachtrag.   (Schenkungsbuch  des  El.  Reichenbach.) 

Mahtfridus,  Ödalricus,  Altheimenses  ");  Wolframmus,  Wernno,  Adalbertus,  Budelbrumieii- 
ses^');  Sigefridus,  Bertoldus,  Hiltegerus,  Erhardus,  In  horum  omnium  audientia  idem 
Rödolfus  idem  illud  predium  a  domno  Adelhelmmo  tunc  priore  sancti  Gregorii  ad 
tributum  suscepit  annuatim  in  Nativitate  sancti  lohannis  baptiste  persolvendum,  duobus 
videlicet  nummis  Tuengensis  monetg,  quem  tributum  eadem  die  ob  sententiam  huius 
rei  confirmandam  persolvit. 

Im  Texte  selbst  folgt  weiter  von  dessen  Hand  (fol.   12'): 

Adelheit  de  Mönolfingun")  delegavit  cuidam  fratri  nostro  [Mejgenfrido/)  duos  viros, 
Bemhardum  scilicet  et  Röther[um,  ut]  et  ipse  eos  delegaret  sancto  Gregorio.' 

Adelbertus  de  Andelfingun ")  tradidit  sancto  Gregorio  tres  [fratres] ,  Herimannum 
{über  der  Zeile  eingetragen:  qui  et  Eberhart  dicitur)  scilicet,  Burchardum  et  Amolfum  et 
sorores  eorum  Adelheidem  et  Cönizam  optimo  iure  censualium  hominum  ad  hoc  mo- 
nasterium  pertinentium ,  ut  more  aliorum  singulis  annis  viri  persolvant  duos  denarios 
in  festo  sancti  Gregorii  in  Martio,  quamdiu  vixerint,  et  mulieres  unum,  et  cum  obierint 
post  Optimum  caput,  quod  domnus  ille  accipiet,  in  cuius  predio  sedent,  optimum  ad 
idem  monasterium  dabunt;  ^mulieres  etiam  cum  obierint  optimum  vestimentum,  quod 
propriis  manibus  parare  sciunt,  dabunt.  Et  si  censum  suum  casu  Jaccidente  uno  anno 
vel  duobus  dare  neglexerint,  tertio  anno  complebunt  nee  propter  hoc  uUo  advocatij  iudicio 
subiacebunt.  Et  si  quis  eis  hanc  legem  violaveritj,  liberi  erunt.  Hgc  {traditio  facta  est 
anno  [incarnationis  domini  M.  C.  X.  Vr.,  indictione  VIII.  *),  XII.  kalendas  Augusti,  in  qua 
fuerunt  Wernher  frater  predicti  Adelberti,  Über  homo  de  Winterlingun ")  et  Richwinus 
presbiter  de  Sigmaresfelt '*)  et  Adelbertus  adiutor  eins. 

Eodem  anno  XIIlI.  kalendas  Aprilis  Wernher  de  Andelfingun,  frater  prefati  Adel- 
berti, dedit  sancto  Gregorio  famulum  suum  Adelbertum,  fratrem  predictorum  hominum, 
eodem  iure  censuali  quo  et  fratres  predicti. 

Notum  Sit  Omnibus  CJhristi  fidelibus,  quod  vir  quidam  militaris  nomine  Wamherus 
pro  remedio  anim?  sug  et  parentum  suorum  sancto  Gregorio  contradidit  predium  suum 
in  Villa  Raggesingun ^)  situm  ea  conditione,  ut,  quamdiu  vixerit  ipse,  singulis  annis 
dimidia  libra  argenti  detur  ei  ab  bis,  qui  provisores  monasterii  {über  der  Zeüe:  huius), 
ad  quod  traditum  est,  ipsum  predium  in  usu  suo  habuerint,  nisi  quando  hanc  ipse 
propria  voluntate  condonaverit.  Cuius  etiam  hoc  est  pactum,  ut,  ||  (fol.  la'*)  [si]  meliore 
vel  pari  mutuatum  fuerit  idem  predium,  a  monaste[rii  ujsibus  nullomodo  distrahatur 
nee  ab  abbate  ad  benefi[ciimi]  unquam  concedatur.  Ipse  etiam,  si  converti  voluerit,  ab 
[bis],  qui  presunt  monasterio,  ad  conversionem  recipiatur;  si  vero  in  [secujlari  habitu 
obierit,  si  ad  monasterium  corpus  eius  ibi  sepultur^  tradendum  a  suis  deferri  non 
potuerit,  etiam  id  ut  fiat,  ab  hisdem  prelatis  procuretur.  Ad  anniversarium  quoque 
patris  eius  simul  et  matris  ac  sororis  ipsius  memoria  cum  officio  est  agenda,  quorum 


Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  KL  Reichenbach.)  447 

etiam  nomina  inter  familiäres  nostros  scripta  sunt  in  regula,  ut  in  suis  quoque  anni- 
versariis  fiat  oratio  pro  eis.  Talis  autem  commemoratio,  postquam  ipse  obierit,  ut  dig- 
num  est,  ad  anniversarium  eins  debet  fieri  etiam  pro  ipso  cum  pleno  officio.  Auf  dem 
oberen  Rande  der  Seite  nachgetragen  und  durch  ein  Zeichen  hierher  verwiesen :  Quicquid  autem 
ei  permissum  est,  fratri  suo  Waldoni,  si  converti  voluerit  vel  in  seculari  habitu  obierit, 
exhibetur  excepto,  quod  argentum  ei  post  mortem  Wernheri  non  datur  (diese  beiden 
Worte  über  der  Zeile),  quod  ipso  Wernhero  nunc  persolvitur. 

Folgt  S.  407  Z.  26:  Notum  sit  etc.  —  Öneswilare  —  viculus  vor  aliud  über  der  Zeile 
hineingeschrieben.  —  die  beiden  folgenden  vicus  desgl.  —  et  uxoris  sue  defuncte  et  alia 
adhuc  vivente  pro  salute  etc.  —  testa||(fol.  l3')mentario  iure  —  tam  pro  me  statt  tarn 
pro  illo.     Nach  digesta  est  (S.  408  Z.  9)  heisst  es  weiter: 

Placuit  etiam  huic  teslamento  inseri,  ut  ab  illa  die,  qua  facta  est  hgc  traditio,  nee 
ipse  Liulfridus  nee  aliquis  parentum  suorum  aut  aliquis  principum  secularium  nee 
comes  quisquam  nee  pontifex  Spirensis  vel  alius  quis  temere  invaderet  vel  possideret 
easdem  res  servorum  dei  in  Richenbach  commorantium.  Et  hoc  per  deum  et  omnes 
sanctos  eins  et  per  tremendi  iudicii  diem  contestatus  est  et  intime  rogavit,  ne  aliquis 
predictas  res  vel  distrahat  aut  minuat  nee  procambiat  nee  beneficiet  inde  aliquid  nee 
aliquem  prelatum  contra  voluntatem  eorum  super  idem  predium  constituat.  Si  quis 
forte,  quod  absit  et  quod  per  dei  minam  et  patrocinia  sancti  Gregorii  et  omnium  sancto- 
rum  evenire  non  estimo,  vel  ex  propinquis  aut  extraneis  vel  ex  qualibet  conditione  sive 
potestate  qualicumque  calliditate  contra  hoc  testamentum,  quod  pro  dei  omnipotentis 
amore  ac  veneratione  sancti  Gregorii  et  omnium  sanctorum  sanxit,  aliquam  concussionem 
inferre  temptaverit,  primum  quidem  iram  dei  omnipotentis  incurrat  auferatque  deus 
iUius  memoriam  de  terra  viventium  et  deleat  nomen  eins  de  libro  vit?,  nisi  resipuerit, 
fiatque  pars  illius  cum  his  qui  dixerunt  domino  deo :  recede  a  nobis  **),  et  cum  Dathan 
et  Abiron,  quos  terra  aperto  ore  deglutivit  et  vivos  Infernos  absorbuit  ***),  et  perennem 
incurrat  damnationem,  sociusque  lud^  proditoris  effectus  etemis  cruciatibus  retrusus 
teneatur.  Huius  firmitas  testamenti  omni  auctoritate  suffulta  semper  inviolata  ac  in- 
concussa  permaneat. 

Weiter  S.  408  Z.  9.  v.  o.:  Acta  est  autem  inprimis  in  cella  etc.  —  hanc  au|| 
(fol.  13^)ctoritatem  —  prioris  de  cella  prefati  sancti  Gregorii  —  Regenboto  —  Wesingun  — 
Reinincheim  —  Adelbertus  de  Achhera,  Wecel  et  frater  eins  Gnanno  de  Babinwilare, 
Hazo  et  filius  eins  Gotefridus,  Hazo,  Geroldus,  Geroldus,  Frideboltus,  Mezelin,  Nanno,  hi 
omnes  de  Malsc,  Heilo  et  filii  eins  Sazo  et  Willehelmus  de  Bökkensheim  •')  et  Anseimus 
de  eadem  villa,  Berhtoldus  etiam  de  Eberstein"®)  et  filius  sororis  eins  Wecil  de  Zolra, 
Eberhardus  de  Sconenberc  "•) ,  Welicho  de  Mötensheim  *^),  Gotefridus  de  Nipotesheim  **). 


448  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  KL  Reichenbach.) 

Predictus  Liutfridus  habuit  in  comitatu  suo  quendam  liberum  miiitarem  (im  Texte 
steht:  quendam  clientem,  letzteres  Wort  ist  aber  unterstrichen,  d.  h.  getilgt,  dafür  der  andere 
Wortlaut  am  Rande  nachgetragen  und  durch  ein  Zeichen  hinter  habuit  auf  ihn  verwiesen) 
nomine  Waltherum,  cui  etiam  ad  beneficium  duas  höbas,  unam  in  Öniswilare  et  Babin- 
Avilare,  {corrigirt  aus  Bebinwilare)  concessit.  Postea  cum  idem  W.  seculum  mutando 
raonachicam  vitam  eligeret,  dominus  suus  L.  ob  amorem  illius  tradidit  easdem  höbas 
sancto  Gregorio  iure  perpetuo.    Daran  schliesst  sich  Anseimus  de  Malsc  bis  villa  ||  (S.  408). 

Hierauf  fährt  (fol.  14*)  der  Text,  in  welchem  von  nun  an  die  einzelnen  Abschnitte 
meistens  mit  verschiedener  Tinte  und  vielfach  auch  mit  verschiedener  Hand  geschrieben  sind,  fort  : 

Sciendum  est,  quod  Wernherus  de  Sallesteten ^*)  predium  suum,  id  est  partem 
raontis  Iringesberc**)  contigui,  sancto  Gregorio  contradidit  (vergl.  S.  408).  Qu?  traditio 
quo  magis  rata  esset,  Huc  comes,  domnus  eiusdem  Wernheri,  predictum  predium  cuidam 
libero  viro  nomine  Bezelin  delegavit,  qui  veniens  cum  ipso  Wernhero  coram  idoneis 
testibus,  id  est  Walthero  de  Horwe*^)  et  Cönrado  de  Hemmingisdorf**),  traditionem  fecit. 

Quidam  ingenuus  homo  Manegoldus  nomine  de  Lintbac**)  sancto  Gregorio  höbas  V 
in  Kamirtingen  **)  pro  salute  anim?  sug  (dieses  Wort  über  der  Zeile)  contradidit  et  per 
Waltherum  de  Horewa**)  monasterio  coram  idoneis  testibus  delegavit.  Testes  autem  hi 
sunt:  Conrad  US  de  Hemmendorf*'),  Adebertus  de  Tettingen")  (vergl.  S.  401  Z.  8  v.  u.) 

Predium,  quod  habemus  in  Tettingen,  sedecim  marcis  comparavimus  a  matrona 
qußdam  Gisela  nomine,  que  et  ipsum  predium  per  Erkenboldum  quendam  nobilem 
virum  advocatum  suum  de  Hahberc**)  Erkenboldo  de  Achera*^)  delegavit,  qui  veniens 
ad  nos  traditionem  fecit.  Quidam  Ripertus  nomine,  frater  Arnoldi,  fratris  nostri,  in 
Rekesingen')  prediolum  suum  sancto  Gregorio  contradidit.  || 

Dann  folgt  ein  Eintrag:  Notum  esse  volumus  etc.,  der  mehr  oder  weniger  herausradirt 
ist  und  sich  auf  der  folgenden  Seite  der  Handschrift  (fol.  14^)  folgendermassen  fast  wörtlich 
gleich  geschrieben  findet:  Notum  esse  volumus  omnibus  deo  ac  sancto  Gregorio  in  hoc 
loco  militantibus ,  quod  clericus  quidam  Meginhardus  nomine  ^tern?  retributionis  non 
immemor  predium  quoddam  in  Kamerincheim  ^')  ad  ampliandam  monasterii  huius  posses- 
sionem  comparavit  ea  scilicet  condicione,  ut  post  obitum  illius  provisor  eiusdem  predii 
singuUs  annis  det  cellerario  de  eodem  predio  hamam  vini  et  quinque  solidos,  ut  in 
anniversario  eins  Caritas  fratribus  inde  impendatur  et  ut,  quamdiu  viveret,  vinum,  quod 
quatuor  asini  queant  portare,  ei  singulis  annis  tribuatur.  Insuper  etiam  multa  beneficia 
nobis  sepe  prestitit  et  plenam  fraternitatem  apud  nos  promeruit,  quia  fideliter  nos  amavit. 
(Vergl  S.  401  Z.  9  v.  u.) 

Quidam  ingenuus  etc.  S.  409  Z.  5  bis  hereditavit.  Qui  in  iuvenilibus  annis  consti- 
tutus  dedit  supradicta  predia  in  manus  liberi  hominis  domni  Waltheri  de  Horwa**)  ea 
conditione,   ut,   si  ipse  subito  ("dieses   Wort  über  der  ZeüeJ  obisset  aut  occideretur,  per 


Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  El.  Reichenbach.)  449 

eius  manum  ofiferret  sancto  Gregorio.  Quod  ipse  postea  ex  peticione  sua,  sicut'promisit, 
implevit  ipso  presente  et  coram  idoneis  testibus,  quorum  idem  W.  de  Horwa  unus 
erat  et  Eigilwart  de  Dedilingun  *^)  et  Anshelmus  de  Malsca")  et  Ödalricus  et  Wacelinus 
et  Hecil  de  Altheim")  et  alii  plures  sepe  interfuerunt. 

Notum  esse  volumus  tarn  presentibus  quam  futuris  Christo  Jesu  et  sancto  Gregorio 
in  hoc  loco  famulantibus,  quod  venerandus  sacerdos  domnus  Cöno  diving  remunerationis 
non  immemor  multis  beneficiis  utilitatem  huius  monasterii  sive  in  emendis  prediis  sive 
in  aliis  commodis  ampliavit.  Pro  qua  gratia  ipso  patente  domnoque  Folmaro  abbatc 
nostro  omnique  conventu  ||  (fol.  15*)  fratrum  consentiente  statutum  est,  ut  duabus 
sororibus  W.  et  B.,  qug  fuerunt  nepotes  eius,  singulis  annis  dentur  XII  mensurg,  quod 
vulgari  lingua  malter  dicitur  puri  frumenti  —  am  Rande  heigesetzt:  id  est  VI  ra alter 
siliginis,  sex  malter  tritici  —  X  malter  aveng,  unum  leguminis  {dahinter  d  mit  Strich 
dadurch:  ?delur),  et  hgc  qug  dantur  supradictis  ancillis  dei,  ad  eas  {die  Worte  supra- 
dictis  his  eas  auf  einer  Rasur,  hinter  welcher  eine  Lücke)  per  nostrum  ministerium  {dahinter 
gleichfalls  eine  Lücke)  defera[n]tur.  Preterea  cunctis  fratribus  annuentibus  rata  stabilitate 
firmatum  est,  ut  post  obitum  prefati  sacerdotis  C.  anniversarius  dies  eius  soUemni  officio 
memorialis  habeatur  et  eidem  officio  patris  eius  et  matris  memoria  concelebretur.  Hgc 
autem,  sive  qug  danda  sunt  sororibus  seu  pro  agendo  anniversario  eius,  de  predio, 
quod  habemus  in  Mezzingin*^),  sumenda  sunt  et  inconvulso  supradicto  decreto  singulis 
annis  ordinanda.  Panis  etiam  et  cervi^a  infra  cellam  eis  iugiter  coquetur  et  emina 
vini  quoad  vixerint  a  nobis  dabitur.  Quod  si  alterutra  earum  mortua  fuerit,  alia  medie- 
tatem  Statute  prebendg,  sed  eminam  vini  integram  accipiet  et  insuper  I  maltrum  tritici 
et  I  maltrum  siliginis  et  duos  maltros  aven?,  ubicunque  in  dei  servitio  remanserint. 
Si  autem  ambp  obierint,  illi  IUP'  maltri  supradicti  nepti  earum  sororum  Gerlindi,  si 
supervixerit ,  et  insuper  dimidius  malter  leguminum  a  nobis  annuatim  persolventur. 
Domus  etiam  sororis  Richinzg  gcclesig  contigua,  postquam  illa  obierit,  in  usum  supra- 
dictarum  dei  ancillarum  cedet  absque  omni  contradictione. 

Hierauf  ist  eine  Zeile  und  der  Anfang  der  folgenden  radirt  und  folgt  dann :  Egilolfus  etc. 
Ä  409  Z.  10  V,  0.  —  der  erste  Natne  des  Textes,  Waltherus,  für  welchen  auf  der  Zeile  gerade 
Raum  frei  wäre,  fehlt  —  Raggesingin  —  höbam  unam  in  Feringin:  mit  anderer  Tinte 
abgeändert  in :  II  höbas  unam  in  Feringin  et  aliam  in  Dedilingen.  —  Nach  absque  omni 
contradictione  dedit  folgt:  In  qua  re  mater  eius  Cünigunt  benigne  consensit  et  hgc 
traditio  primum  facta  est  in  campo  iuxta  Rüsten  presente  comite  Hugone  et  ||  (fol.  15^) 
filio  —  IIL  nonas  Octobris  fehlt  —  Hiltegero,  Marcwardo,  Adelhardo.  —  Nach  ex 
consensu  totius  wird  auf  dem  oberen  Rande  fortgefahren :  congregationis,  ut  anniversarius 
patris  eiusdem  Guntrammi  nomine  Luiprandi,  quod  est  in  XL.,  festive  cum  officio 
defunctorum  celebretur  et  copiose  Caritas  fratribus  in  refectorio  administretur.     Quadrans 


VI. 


57 


450  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.) 

et  molendinum,  quod  est  in  eodem  predio,  cellerario  ad  hoc  statutum  tribuitur.  Sed  et 
memoria  matris  eins,  quando  obieriti  simul  agatur.  Quando  autem  obitus  eiusdem  G. 
advenerit,  in  anniversario  eius  eorum  memoria  simul  agatur  et  supradicta  Caritas  eodem 
die  administretur. 

Im  Texte  seihst  folgt  dann :  Notum  sit  omnibus  sancto  Gregorio  fidem  servare  volenti- 
bus^  quod  Hilleboldvs  de  Wachendorf  ^)  nostr^  congregationis,  postmodum  factus  monachus, 
comparavit  nobis  predium  sedecim  marcis  in  Dettingen'^)  pro  remedio  anim$  su^  et 
parentum  suorum  et  omnium  familiarium  suorum  ea  tamen  conditione,  ut  in  anniversario 
suo  commemoratio  sui  et  uxoris  su?,  patris  et  matris  et  filii  sui,  sed  et  omnium  famili- 
arium suorum  cum  officio  defunctorum  studiose  agatur  et  eodem  de  ipso  predio  fratri- 
bus  tam  exterioribus  quam  interioribus  cibus  et  potus  copiose  administretur.  {Vergl 
S.  409  Z.  14  V.  u.) 

Notum  sit  omnibus  Christo  famulantibus ,  quod  quidam  ex  capitaneis  Germania 
nomine  Diemarus  de  Triueils^)  dedit  sancto  Aurelio  Hirsaugiam  predium  suum  in 
Zözenhusen  *0  ob  amorem  sanctg  et  individug  trinitatis.  ( VergL  die  auch  im  Stuttgarter  Texte 
enthaltene,  S.  395  gedruckte  Stelle.)  Quam  etiam  traditionem  primum  fecit  in  manus 
domni  Meginlachi  de  Oberencheim  **)  nepotis  sui  et  domni  Gerhardi  de  Oberachere  ^•) 
iuxta  Augustamt)  in  expeditione  positus,  quando  illic  Sueui  convenerant  adversus 
Heinricum  imperatorem  seniorem,  ea  videlicet  conditione,  ut  si  ibi  vel  occisus  vel  quovis 
genere  mortis  vita  decederet,  per  eorum  manus  idem  predium  sancto  Aurelio  legitima 
donatione  delegaretur.  Sed  cum  postea  esset  de  Augusta  reversus,  convocatis  prenomi- 
natis  fideiussoribus  idem  predium  per  semetipsum  ipsis  astantibus  et  faventibus  sancto 
Aurelio  Hirsaugiensi  contradidit.  Ibi  affuerunt  testes :  abbas  eiusdem  loci  W.  et  advocatus 
comes  Adalbertvs,  qui  et  hanc  traditionem  susceperunt.  Affuerunt  etiam  ibi  alii  testes 
satis  idonei :  Cönradvs  videlicet  de  Wirdeberch  ^)  tt)  et  comes  Liutholdvs  de  Achelme  **)  et 
comes  Huch  de  Tuingen**)  et  frater  eius  Heinricus,  Adelbertus  de  Sallestetin ")  et  frater 
eius  Bertholdus,  Böbo  de  Öueningin")  et  alii  mulli.  || 

(fol.  16'.)  Placuit  etiam  post  hec  eidem  domno  Diemaro  universa  predia  sua 
distrahere.  Igitur  castellum  suum,  quod  vocatur  Triuels *^) ttt),  regi  tradidit,  ecclesüs 
diversis  alia  predia  sua  distribuit,  deinde  Hirsaugiam  veniens  arma  deposuit  et  predium^ 
quod  habuit  in  Uberencheim "),  iterum  sancto  Aurelio  contulit  et  ibidem  conversus 
omnem  obedientiam  domno  abbati  W.  professus  se  de  cetero  permansurum  spopondit. 
Affuerunt  iterum  ibi  testes  non  infime  dignitatis  et  nobilitatis:  W.  abbas  eiusdem  loci 
et  advocatus  comes  A.  et  dux  B.  de  Zaringin  et  comes  L.  de  Achalm  *^)  et  comes  Cöno 
de  Wölvelingin  ^")  et  comes  F.  de  Zolre**)  et  comes  H.  de  Düüngin**)  et  frater  eius 
Heinricus  et  comes  Heinricus  de  Hilteratehösen  •*)  et  frater  eius  Huc  de  Craunegge^) 
et  Cönradus  de  Wirteneberc  •^)  et  Sigboto  de  Ruggesingen ")   et  Löf  de  Bötencheim^) 


Nachtrag,    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.)  451 

et  B.  et  A.  frater  eins  de  Sallestetin ").  Hgc  omnia  cum  consensu  facta  sunt  comitis 
H.  de  Argentina ••),  qui  sororem  eiusdem  Diemari  habuit,  qug  etiam  his  omnibus  con- 
sensum  suum  benigne  adhibuit. 

Notum  sit  omnibus  hgc  legentibus,  quod  frater  Antwart  ceterique  fratres  {von  anderer 
Hand:  de  cella  sancti  Gregorii)  montem,  qui  Grabun^®)  dicitur,  iuxta  Tömbac^^)  situm 
sibique  adiacens  pratum  pro  duobus  talentis  et  IUP*'  solidis  in  vadimonium  susceperunt 
usque  ad  C  annos  anno  incarnationis  domini  MCXLII  {die  andere  Hand  fährt  fort:)  ea 
videlicet  conditione,  ut  si  postmodum  postumi  eorum  redimere  voluerint,  predictum 
argentum  cellg  restituant.  || 

(fol.  16^).  Notum  esse  volumus  etc.  S.  409  Z.  11  v.  u.  bis  S.  410  Z.  16  v.  u. 
von  einer  Hand  mit  folgenden  Abweichungen:  Megenlaus,  vir  ingenuus  de  Obercheim,  et 
fratres  sui  Wolprandus  et  Herimannus  predium,  quod  —  Etiningen  —  suorumque  sancto  • — 
(Ä  410)  delegaverunt  loco  nostro  —  Ötingen  —  Ötinuuilere  —  nostri  Adelberli  de 
Caluua  '*)  —  presentibus  his  testibus  facta  est :  Adelbertus  de  Seinekke  —  dann  folgt  eine 
Lücke  —  Reputantibus  etc.  —  Megenlaum  —  predia  cum  mancipiis  {diese  beiden  Worte 
am  Rande  beigesetzt,  ohne  die  Nennung  des  Jahres  und  K.  Konrads  UL  —  ecclesia,  deinde 
coram  —  Agelesterwilare  —  Vielant  —  Wernher,  Berhtolt,  Werinher,  Liutfrit,  Adelbertus, 
Berhtolt,  Wem,  Wernher,  Manegolt,  Erhart.  De  Raggesingen  —  Gotelbingin  —  Marcward, 
Marcwart  {doppelt)  —  Adelhart,  Walther,  Berhtolt,  Conrad,  Reginbolt,  de  Bittelbrunnen'*) 
{hier  fehlen  aber  die  Namen)  —  frater  eins  ipso  die  dedicationis  {ohne  den  Beisatz  in  quarto 
etc.)  —  firmavit,  insuper  {desgl.  ohne  den  Beisatz:  mortuo  bis  Wolprando)  —  possederant  || 
(fol.  17")  in  —  Egilolfus  de  Brandekke,  Willehart  et  Hartman,  Berhtolt  de  Witelineswilare 
et  alii  innumerabiles.    Aflfuit  etiam  domnus  Meginhardus  clericus  et  alii  clericorum  decera. 

Hieran  schliesst  sich  von  anderer  Hand: 

Tria  iugera  agri  adquisivit  nobis  frater  A.  ad  Hohenstat^*)  ab  Arnoldo  de  Zeizen- 
cheim'*),  a  Berhta  de  Hohenstat,  a  Hartungo  de  Herihschesheim '0>  ^  Mahtilda  ipsius 
loci  tria  iugera  agri,  ab  Adelinda  duo,  a  Cüno  et  '^dilrico  duo  et  dimidium,  a  Hartungo 
de  Zeizencheim  et  a  Berwardo  de  Hohenstat  tria  et  dimidium,  a  Gundeloho  et  Berugo 
de  Zeizencheim  tria,  ab  Adeltruda  unum,  a  Babo  *)  et  uxore  et  filiis  eins  XU,  ab  Erluino 
de  Zezencheim  V,  a  Heiurico  et  uxore  eins  Glismut  eiusdem  loci  unum,  ab  Erchenberto 
eiusdem  loci  duo  et  dimidium,  ab  Erluino  de  Hohenstat  dimidium,  ab  Arnoldo  de 
Zeizencheim,  qui  nunc  hospitatur  apud  Lustat"),  duo,  a  Cunrado  ipsius  loci  dimidium, 
a  Birggo*)  de  Spira  unum,  ab  Adelinda  supradicta  unum  prati,  a  Zeizoluo  de  Cnutels- 
heim ")  et  ab  Engelfrido  de  Gechelingen  '•)  sex  iugera  vinee  apud  Weingen  ®^).  Heinricus 
de  Uluensheim  *^)  delegavit  nobis  curtim  suam  et  vineam  pro  duobus  talentis  exceptis 
XX  nummis.  Reginhardis  et  Mahtilt  uxor  eius  de  Zeizencheim  delegavit  nobis  X  iugera 
agri  et  dimidium  pro  talento  et  sedecim  solidis,  Adelinda  supradicta  unum  iugerum  et 

57» 


452  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.) 

dimidium  pro  octo  unciis,  Gundeloch  supradictus  duo  iugera  agri  pro  octo  unciis, 
Hartungus  de  Hohenstat  unum  iugerum  prati  pro  octo  unciis,  Suigerus  de  supradicto 
loco  unum  iugerum  prati  pro  duobus  marcis.  Wendelmiit  filia  Folmari  dimidium  iugerum 
agri  pro  V  unciis,  Berhtoldus  de  Scarphenberc ")  mutuavit  nobiscum  duos  agros  et  nos 
dedimus  ei  econtra  lignum ;  si  hoc  firmum  et  stabile  non  fecerit,  dabit  nobis  X  talenta.  || 
Weiter  von  anderer  Hand  (fol.  l?'*): 

Notum  esse  volumus  omnibus  Christi  fidelibus,  quod  quidam  homo  über  Adelbertus 
nomine,  postea  frater  noster,  dedit  sancto  Gregorio  predium  suum  in  Dizin^  pro 
remedio  anime  sue.  In  eadem  villa  duo  fratres  Berhtoldus  et  Heinricus  postea  in  loco 
isto  conversi,  unus  frater  et  alter  scilicet  Heinricus  factus  monachus,  dederunt  sancto 
Gregorio  predium  suum  in  eodem  loco,  molendinum  et  quidquid  habuerunt  iuris  in 
possessione.  Berhtoldus  et  ^zmannus  etiam  fratres  nostri  dederunt  sancto  Gregorio 
quidquid  iuris  habebant  in  possessione  (diese  beiden  Worte  über  der  Zeils)  in  eadem  villa. 
Arnoldus  etiam  liber  homo  et  frater,  in  isto  loco  postea  autem  factus  monachus,  dedit 
sancto  Gregorio  possessionem  iuris  sui  in  eodem  loco  et  in  Ragesing  ^J.  Egilwardus  de 
Detilingin  ^^)  in  eadem  villa  dedit  sancto  Gregorio  predium  suum  et  mulierem  quandam 
nomine  Osterlint.  Azelinus  de  Mezzestit^)  dedit  predium  suum  in  eadem  villa  sancto 
Gregorio. 

Wieder  von  anderer  Hand: 

Quo  tendat  vel  ubi  incipiatur  silva  domni  palatini  comitis  de  Tvwingin,  presens 
descriptio  verissime  asserit:  Ego  Rudolf us,  dei  gratia  id  quod  sum,  opere  precium  duxi 
tam  posteris  significare  quam  presentibus  partem  Nigre  Silve  me  attinentem,  ne  forte 
per  contentiosam  sequentium  importunitatem  in  controversiam  et  ambiguum  deveniat. 
Que  incipiens  a  lapideo  fönte  ^)  procedit  in  ripam,  que  Onolfisbach  ®*)  dicitur,  et  per 
ascensum  eiusdem  ripe  usque  Glasehusen "),  et  ab  ortu  dicti  amnis  protenditur  usque 
in  aquam  que  Rubea®®)  appellatur,  ibique  deorsum  descendit  per  decursum  eiusdem 
fluminis  usque  in  Enzi®*),  inde  usque  in  Ronibach*®),  ibi  sinistrorsum  ascendendo 
Sahsbach^*),  que  Murgam^*)  influit,  attingit.  Inde  Murgam  ascendit  usque  Holdera®^) 
ibique  dislenditur  per  verlicem  utriusque  montis  usque  ad  predium  Richibacensis  ecclesie. 
Notatur  autem  utriusque  predii  terminus  ab  avena  Otwini®*)  usque  in  Slunwac**)  et  per 
descensum  ripe,  que  Pfrüdebach  ®^)  nuncupatur,  usque  in  Murgam  tenditur.  Quod  ad 
meridianam  plagam  est,  Richenbacensibus,  quod  vero  ad  septentrionalem ,  predio  domni 
palatini  comitis  exigente  iustitia  asscribendum  est.  || 

Wieder  von  anderer  Hand  (fol.   18*): 

Notum  Sit  omnibus  hgc  legentibus,  quod  domnus  Brungerus  tunc  elemosinarius 
cum  fratre  Adelberto  suo  adiutore  pratum  Notingesbach  ^0  vocitatum  pro  XXXVI  solidis 
in  vadimonium  accepit  a  quatuor  liberis  hominibus,  videlicet  Manegoldo  de  Witelinnes- 


Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.)  453 

wilare^),  ad  cuius  proprietatem  plus  quam  medietas  eiusdem  prati  pertinebat,  et  tribus 
fratribus  Waltmanno,  Erhardo,  Wicemanno,  quibus  alia  pars  in  possessionem  cedebat, 
ea  ratione,  ut  tamdiu  sub  ditione  elemosinarii  foret,  quamdiu  vel  ipsi  vel  posteri  eorum 
quinque  talenta  persolverent.  Huius  pactionis  testes  afifuerunt :  Manegoldus  senior,  avun- 
culus  prefati  Manegoldi,  cum  filio  suo  Sigebodone  et  monachis  Brungero,  Gozwino^ 
Rapodone,  fratribus  vero  Wacelino,  Hartmanno,  Adelberto  et  aliis  pluribus. 

Wieder  von  anderer  Hand: 

Nolum  Sit  Omnibus  hgc  legentibus,  quod  frater  Antwart  a  duobus  liberis  hominibus 

Livzimanno  et  Oggero  montem,  qui  Grabun'®)  dicitur,   iuxta  Tömbach'^  situm  sibique 

adiacens   pratum   pro  XXX  solidis,   qui   matris  eins  erant,   in   vadimonium   suscepit. 

Quibus  defunctis  cum  posleri  eorum  eundem  montem  repetere  vellent,  a  provisoribus 

huius  loci  anno  incarnationis  domini  MCXVIIII  decem  solidi  dati  sunt  eis  eo  scilicet 

pacto,  ut  decem  annis  sine  aliqua  contradictione  usui  eorum  cederetur  et  post  hgc 
tamdiu   in   eorum   potestate   permaneret,   quamdiu  cum  duobus  talentis  a  monasterio 

redimeretur. 

♦)  Die  Indiction  zu  1116  ist  übrigens  9. 
♦♦)  Vergl.  Hiob  21,  14.  22,  17. 
♦**)  Vergl.  4.  Mos.  16,  32.  33. 

t)  Es  ist  hier  ohne  Zweifel  die  dreiwöchige  Belagerung  Augsburgs  durch  den  Gegenkönig  Hermann  im  Jahre  1081 
gemeint  (vergl.  W.  v.  Giesebrecht,  Geschichte  der  Deutschen  Kaiserzeit  3,  4.  Aufl.  536). 

tt)  In  dieser  und  der  alsbald  folgenden  Stelle  liegt  ein  doppeltes,  bisher  unbekanntes  Auftreten  Konrads,  welcher 
sich  zuerst  nach  dieser  Burg  nannte  (c.  lOSO^c.  1110),  und  insbesondere  die  erste  Stelle  beweist  die  seither  nur  ver- 
muthete  Theilnahme  am  Kampfe  desselben  gegen  K.  Heinrich  IV.  (vergl.  P.  F.  Stalin,  Geschichte  Württembergs  1,  371). 

ttt)  Diese   älteste  Geschichte  der  Reichsfeste  Trifels  ist  J.  G.  Lehmann,   Urkundl.  Geschichte  der  Burgen  der 
. .  bayerischen  Pfalz  2,  47  unbekannt. 

a)  Das  zur  Einsetzung  mit  Roth  bestimmte  L  ist  weggeblieben  und  wurde  von  der  Hand  des  Schreibers  des 
Textes  am  Rande  zum  Voraus  beigesetzt.  —  b)  Auch  hier  blieb  das  B  weg.  —  c)  Hier  und  an  den  paar  folgenden  in 
ähnlicher  Weise  ergänzten  Stellen  ist  ein  Loch  im  Pergament.  —  d)  Es  könnte  auch  ab  Äho  gelesen  werden.  —  e)  Das 
erste,  über  der  Zeile  eingesetzte  g  ist  allerdings  nicht  ganz  sicher. 

1)  Essenheim  in  Rheinhessen.  —  2  u.  3)  Hirschlanden  und  Ditzingen,  O.A.  Leonberg.  —  4)  Wittlensweiler, 
O.A.  Freudenstadt.  —  5)  Bamberg  in  Baiern.  —  6)  Wohl  Göppingen,  O.A.Stadt.  —  7)  Rexingen,  O.A.  Horb.  — 
8)  Thailfingen,  O.A.  Herrenberg.  —  9)  ?Rodt,  O.A.  Freudenstadt.  —  10)  Rüchelu,  abgeg.  Ort  bei  Erlach,  bad. 
B.A.  Oberkirch.  —  11)  Fischbach,  O.A.  Freudenstadt.  —  12)  ürloffen,  bad.  B.A.  OfiTenburg.  —  13)  Gemmrigheim, 
O.A.  Besigheim.  —  14)  Dornstetten,  O.A.  Freudenstadt.  —  15)  Salzstetten,  O.A.  Horb.  —  16—18)  Ifflingen, 
Ober-,  Unter-,  Waldach,  Ober-,  Unter-,  Hallwangen,  O.A.  Freudenstadt.  —  19)  Breitenstein,  O.A.  Böblingen.  — 
20)  Grünthal,  O.A.  Freudenstadt.  —  21)  und  22)  Unermittelt.  —  23)  Der  heutige  Aiterbach,  Nebenbach  der 
Murg  (vergl.  Bd.  2  S.  400  Anm.  136).  —  24)  Thalhausen,  O.A.  Oberndorf.  —  25)  Kaum  Happersweilen  im 
Thurgau  (vergl.  Bd.  2  S.  119  u.  121),  vielmehr  ein  abgeg.  oder  jetzt  anders  benannter  Ort  in  der  Reichenbacher 
Gegend  (vgl.  Bd.  2  S.  404,  Anm.  209).  —  26)  Kloster  St.  Georgen  auf  dem  Schwarzwald.  —  27)  Ettlingenweier, 
bad.  B.A.  Ettlingen  (vergl.  Bd.  2  S.  406  Anm.  248).  —  28)  Nellingsheim ,  O.A.  Rottenburg.  —  29)  Owingen, 
hohenzoller.  O.A.  Hechingen.  —  30)  Thalheim,  O.A.  Rottenburg.  —  31  u.  32)  Wohl  Jettingen,  Ober-,  Unter-, 
O.A.  Herrenberg  und  nahe  dabei  gelegen  Göttelfingen,  O.A.  Horb.  —  33)  Mundelfingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  — 
34)  Andelfingen,  O.A.  Riedlingen.  —  35)  Winterlingen,   O.A.  Balingen.  —  36)   Simmersfeld,  O.A.   Nagold.  — 


454  Nachtrag.    (Schenkungsbuch  des  Kl.  Reichenbach.) 

37)  Bickesheim,  bad.  B.A.  Rastatt  (vergl.  Bd.  3  S.  60,  Aam.  11).  —  38)  Ebersteinburg,  bad.  B.A.  Baden.  — 
39)  Schömberg,  O.A.  Freudenstadt.  —  40)  Unermittelt  —  41)  Neibsheim,  bad.  B.A.  Bretten.  —  42)  Igelsberg, 
O.A.  Freudenstadt.  —  43)  Horb,  O.A.Sladt.  —  44)  Wohl  dasselbe  wie  Anm.  47.  —  45)  ?  Leimbach,  O.A.  Sulz 
(vergl.  Bd.  2  S.  401,  Anm.  150).  —  46)  Ohne  Zweifel  Gemmrigheim,  O.A.  Besigheim.  —  47  u.  48)  Hemmendorf 
und  Dettingen,  O.A.  Rottenburg.  —  49)  Hochberg,  Burgruine,  bad.  B.A.  Emmendingen.  —  50)  Achern,  bad. 
B.A.Sitz.  —  51)  Dettlingen,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch.  —  52)  Maisch,  bad.  B.A.  Ettlingen.  —  53)  Altheim, 
O.A.  Horb.  —  54)  Mötzingen,  O.A.  Herrenberg.  —  55)  Wachendorf,  O.A.  Horb.  —  56)  Trifels,  Burgruine  bei 
Annweiler,  pfälz.  A.G.Sitz.  —  57)  Zuzenhausen,  bad.  B.A.  Sinsheim.  —  58)  Obrigheim«  bad.  B.A.  Mosbach.  — 
59)  Oberacker,  bad.  B.A.  Bretten.  —  60)  Stammburg  Wirtemberg.  —  6t)  Achalm,  O.A.  Reutlingen.  —  62)  Tabingen, 
O.A.Stadt  —  63)  Wülflingen,  Kantons  Zürich.  —  64)  Hohenzollern.  —  65)  Hildrizhausen,  O.A.  Herrenberg.  — 
66)  Krähenegg  bei  Weissenstein ,  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  67)  Riexingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Vaihingen.  — 
68)  Botenheim,  O.A.  Brackenheim.  —  69)  Strassburg.  —  70)  Unermittelt.  —  71)  Thonbach,  O.A.  Freudenstadt  — 
72)  Calw,  O.A.SladL  —  73)  Bittelbronn,  O.A.  Horb.  —  74—82)  Diese  Orte  befinden  sich  alle  mit  Ausnahme 
des  nicht  weit  von  ihnen  gelegenen  Nro.  81)  Uvesheim,  bad.  B.A.  Ladenburg,  in  der  bairischen  Rheinpfalz,  und  sind 
sämmtlich  mit  ziemlicher  Sicherheit  zu  deuten :  74)  Hochstadt,  Ober-,  Nieder-,  A.G.  Landau  (vergl.  Bd.  2  S.  405),  75) 
Zeiskam,  auch  im  Lorscher  Codex  Nro.  2112  ff.  Zezzinheim  geschrieben,  A.G.  Germersheim,  76)  Herxheim, 
ebenda  Nro.  2161  Hergisesheim  geschrieben,  A.G.  Landau,  77)  Lustadt,  Ober-,  Nieder-,  A.G.  Germersheim, 
78)  Knittelsheim ,  A.G.  Germersheim,  79)  Göcklingen,  A.G.  Landau,  SO)  Winzingen  A.G.  Neustadt  a.  d.  Hardt, 
82)  Scharfenberg,  Burgruine  bei  Annweiler.  —  83)  Wohl  Diessen,  hohenzoller.  O.A.  Haigerloch  (vergl.  Bd.  2 
S.  406,  Anm.  255).  —  84)  Grünmettstetten ,  O.A.  Horb.  —  85 — 96)  Hinsichtlich  dieses  Forstes,  welcher  im 
Süden  an  den  bereits  Bd.  2  p.  412  beschriebenen  Klosto*  Reichenbacher  Forst  grenzt,  lassen  sich  die  Örtlich- 
keiten 87 — 92  ganz  sicher,  86,  94,  96  ziemlich  sicher  oder  genau  nachweisen,  so  dass  auch  85,  93,  95  nicht  zu 
grosse  Schwierigkeiten  machen  dürften.  Die  Grenze  desselben  zieht  sich  demnach  wohl  von  86)  Omersbach, 
(alt  Onolfishach ,  wohl  ähnlich  wie  Ansbach ,  Onolzbach,  alt  Onoldesbach),  heutzutage  Namen  eines  Weilers  und 
Waldes,  Gem.  Göttelfingen,  O.A.  Freudenstadt,  nach  87)  Glashausen  (Glashäuserwald,  nördlich  vom  Omershauser 
Wald)  bei  Eisebach  (derselben  Gemeinde)  zum  88)  Rothwasser,  nach  dem  Lagerbuche  der  Kellerei  Dornstetten 
von  1521  und  älteren  Forstkarten  einem  der  Quellbäche  der  89)  Enz,  der  sich  mit  dem  Laubache  verbindet  und 
zwar  —  da  der  letztere  Bach  bei  Poppelthal  (Weiler  der  Gemeinden  Besenfeld  und  Enzthal)  in  die  Enz  mündet, 
(O.A.Beschr.  Nagold  S.  9),  welche  in  ihren  ersten  Anfängen  Poppelbach  heisst  (O.A.Beschr.  Freudenstadt  S.  21)  — 
vielleicht  eben  der  heutige  Poppelbach,  wie  denn  auch  in  Griesingers  Universallexikon  von  Württemberg 
2.  Ausgabe,  1843,  Sp.  328  geradezu  gesagt  ist,  dass  die  Enz  bis  zu  ihrem  Durchgang  durch  den  Poppelsee  Roth- 
wasser genannt  werde.  Weiter  zieht  sich  die  Grenze  die  Enz  abwärts  bis  zum  Einfluss  des  90)  Rohnbachs  bei 
Mittelenzthal,  wo  sie  sich  links  zu  dem  91)  Sasbach  wendet,  einem  Zufiusse  der  92)  Murg,  welcher  oberhalb 
Forbachs  im  Grosshzgth.  Baden  sich  in  die  letztere  ergiesst.  Murgaufwärts  zieht  sie  etwa  bis  zur  badisch- 
württembergischen  Landesgrenze,  in  welcher  Gegend  93)  Holdera  —  ein  Holdersbach  befindet  sich  in  Hutzenbach 
O.A.  Freudenstadt,  etwas  oberhalb  der  genannten  Grenze  —  zu  suchen  ist,  um  hier  mit  dem  bereits  genannten 
Reichenbacher  Forst  zusammenzustossen.  Hier  geht  die  Grenze  einerseits  rechts  von  der  Murg  zur  94)  avena 
Ottoini  (nach  Urkb.  a.  a.  0.  in  der  Gegend  der  Markungsgrenze  von  Schwarzenberg  und  Besenfeld)  bis  95)  Slumoag^ 
das  wohl  in  der  Gegend  der  Oi*te  Igelsberg  und  Erzgrube,  O.A.  Freudenstadt  zu  suchen  ist;  andererseits 
links  von  der  Murg  zum  96)  Pfrundebachj  nach  Urkb.  a.  a.  0.  heutzutage  Frohnbach,  einem  Seitenbache  der 
Murg,  der  auf  der  westlichen  Seite  bei  der  badisch- württembergischen  Grenze  in  diese  einmündet,  bez.  diese 
Grenze  bildet,  bis  zu  dessen  Einfluss  in  die  Murg.  Zwischen  Slunwag  und  Omersbach,  somit  in  der  Gegend 
von  Erzgrube,  Schernbach,  Gem.  Hochdorf  (O.A.  Freudenstadt)  dürfte  dann  auch  85)  der  fons  lapideiis  zu  suchen  sein. 


Nachtrag.     (1138.)  455 

XL 

Aufzeichnung  über  verschiedene  Erwerbungen  des  Klosters  St.  Georgen. 

1138. 

Notum  •)  Sit  Omnibus  Christi  fidelibus  tarn  futuris  quam  presentibus,  quod  predium 
in  pago  nomine  Huntwanga^)  ex  paterne  caritatis  largitate  domini  Theogeri  abbatis 
possidemus  et  ad  huius  accepte  possessionis  indicium  testes  denotatos  Hundfridum 
videlicet,  Arnoldum  quondam  prepositum,  Eberhardum  conversum  et .  .  in  presentiarum 
est  chartam  testamentariam  pretendere  valemus*)-  Preter  id  sane  predium  habemus  in 
Villa  que  vocatur  Wielun^)*),  quod  dedit  idem  pie  memorie  dominus  Theogerus  abbas 
sorori  nostre  Hailiwige  filie  Adelberti  de  Castro  Ramungun*)  in  concambio  predii  sui, 
quod  habuit  ipse  in  Achara*)  et  in  Guginwalt*).  Verum  post  istius  patris  discessum 
aUodium  quod  habemus  in  Ahtacaren  ^  dedit  dominus  Werimherus  abbas  domine  Berhte 
uxori  quondam  Dieterici  de  Hundersingin  *)  0  et  unum  mansum  in  Huningen  ^)  *)  dimidium- 
que  in  Teffingen  •) ") ,  quem  et  Sisifendus')  conversus  tradidit  sancto  Georgio  martiri  ad 
conductum')  matris  sue  quo  adiuvat^)  ea  ^ndictione,  ut  ipsa  defuncta  in  proprietatem 
nostram  pro  dimidio  predio  quod  habuimus  in  Schlata  ^®)  hereditario  iure  cedat.  Tradidit 
etiam  super  memoratus  abbas  dominus  W.  sorori  nostre  Mahtilde  coniugi  olim  Eberhardi 
de  Grtlningen")  predium  quoddam  in  Vffhusen")  et  unum  mansum  in  Hünnigen*)M 
jn  comparationem  ^)  predii  in  Hardthusen ").  Sed  et  domine  Lucile  sorori  nostre  de 
Engin")  concessit  predium  in  Thieringen *^)  pro  predio,  quod  ipsa  hereditarie  pos- 
sederarat  in  eiusdem  ville  partibus.  Idem  ipse  dominus  W.  abbas  dedit  nobis  in 
Theningen  ^®)  quoddam  predium  versa  vice  a  nobis  recipiens  quod  habuimus  in  Ampten- 
husen"),  dedit  et  molendinum  nobis  in  VfiOieimO"),  quod  adhuc  retinet  Bertholdus 
liber  homo  de  Grüningen")  ad  vite  sue  conductum,  verum  eo  defuncto  iuris  erit  nostri 
idem  mole[n]dinum.  Haberaus  sane  allodium  in  Schonenberg "")  *®),  quod  dedit  nobis 
Sigefritus  liber  homo  de  Horowa")*®)  pro  recipienda  apud  nos  uxore  sua  Hedewiga 
nomine  et  duabus  suis  filiabus,  at  nos,  ut  libere  hoc  in  posterum  remoto  omnis  contre- 
versie  tumultu  habere  possemus,  septem  minarum  **)  quantitatem  ipsi  exolvimus.  Landol- 
dus  liber  homo  de  Wincela'O  ^d  procurandas  circa  nos  duas  fillas  suas  dedidit  sancto 
Georgio  martiri  predium  quod  habuit  in  Richenbach  **)  duobus  filiis  suis  Landoldo  et 
Heinrico  presentibus.  Et  nos  pro  oblinenda  in  futurum  tota  eiusdem  predii  quantitate 
quinque  minas**)  argenti  comparavinms. 


Nach  der  Notitia  fundationis  des  Klosters  St.  Georgen  auf  dem  Schwarzwalde,  beziehungsweise  einer  unter 
dessen  Abt  Georg  Gaisser  (reg.  1627 — 1655)  gefertigten  Abschrift  derselben,  welcher  noch  Abschriften  weiterer 
Urkunden  angehängt  sind,  p.  133.    Diese  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe  befindliche  Abschrift  ist  übrigens  nicht 


456  Nachtrag.     (1156.) 

sehr  correct,  auch  hat  an  manchen  Stellen  der  Abschreiber  die  Vorlage  nicht  recht  lesen  können  und  die  Schrift 
in  einer  Weise  nachzubilden  gesucht,  welche  ihre  richtige  Lesung  nicht  möglich  macht.  Abt  Gaisser  selbst  hat 
die  Abschrift  corrigirt  und  am  Rande  mit  Anmerkungen  versehen,  welche,  soweit  sie  werthvoll  erscheinen,  dem 
Texte  unter  a— n  beigefögt  sind;  einige  wenige  Notizen  röhren  von  anderer  gleichzeitiger  Hand  her.  Die  auch 
für  die  Geschichte  wirtembergischer  Orte  und  Familien,  welche  zu  den  Anfängen  des  Klosters  St.  Georgen  in 
Beziehung  standen,  nicht  unwichtige  Notitia  fundationis  selbst  ist  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  9,  193  ff. 
gedruckt,  woselbst  Genaueres  über  die  Handschrift  zu  finden  ist 

*)  In  diesem  Satze  finden  sich  von  eonvermm  an  theils  Abkürzungen,  welche  nicht  sicher  zu  deuten  sind,  theils 
entschieden  falsche  Auflösungen  von  solchen  Seitens  des  Abschreibers. 

♦*)  Doch  wohl  verschrieben  für  tnarearum,  bezw.  tnarcas. 

a)  Quae  hie  annotantur,  diversis  temporibus  dum  monasterio  sancii  Georgii  heati  Theogerus  [1088 — 1118]  et  IVemherua 
[1118 — 1134]  abbates  praeesseni,  gesta  sunt.  Quorum  memoria  ne  aciu  temporis  intermoreretur,  praesenti  annotaiüme  hui%is 
üuceessor  [Friederieh  1135^1138]  eanit  anno  Christi  1138,  [Woher  Gaisser  diese  Anmerkung  genommen  hat,  ist  nicht  gesagt.]  — 
b)  Wuelun,  Wet/l,  Wglen  in  Brisgoia  [letztere  zwei  Worte  von  anderer  Hand  beigesetzt].  —  c)  Hundereingen  1.  Vnder- 
singen.  —  d)  Hüfingen.  —  e)  Tef fingest,  forte  Tebingen.  Est  autetn  netitrum,  sed  Löf fingen ,  ut  caracter  habet.  —  f)  Eine 
von  Gaisser  wohl  mit  Recht  angezweifelte  Lesart.  —  g)  Forte:  condictum.  —  h)  [Sicher  richtig:]  quoad  virat.  —  i)  Hünnigen 
1.  Hüfingen.  —  k)  Forte:  compensationem.  —  1)  Vffheim  1.  Aufheim.  —  m)  Schonenberg ,  Schönenberg ,  quod  hodie  dicitur 
Sehöemberg.  —  n)  Sigefridiis  de  Horwa  1.  Horb. 

1)  Hindelwangen,  bad.  B.A.  Stockach.  —  2)  Wyhlen,  bad.  H.A.  Lörrach.  —  3)  Wohl  Rammingen,  O.A. 
Ulm.  —  4)  Achern,  bad.  B.A.Sitz.  —  5)  Gaugenwald,  O.A.  Nagold.  —  6)  Achkarren,  bad.  B.A.  Altbreisach.  — 
7)  ? Hundersingen,  O.A.  Münsingen.  —  8)  Hüfingen,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  9)  Nach  Anm.  e  Löffingen, 
bad.  B.A.  Neustadt.  —  10)  Schlatt,  bad.  B.A.  Engen.  —  11)  Wohl  Grüningen,  bad.  B.A.  Villingen.  —  12)  Uff- 
hausen,  Gem.  St.  Georgen,  bad.  B.A.  Freiburg.  —  13)  Harthausen,  O.A;  Oberndorf.  —  14)  Engen,  bad.  B.A.Sitz.  — 
15)  ?Thieringen,  O.A.  Balingen.  —  16)  Theningen,  bad.  B.A.  Emmendingen.  —  17)  Amtenhausen,  bad.  B.A. 
Engen.  —  18)  Aufen,  bad.  B.A.  Donaueschingen.  —  19)  Schömberg,  O.A.  Rottweil.  —  20)  Horb,  O.A.Stadt.  — 
21)  Winzeln,  abgeg.  Ort  unweit  Thieringen,  O.A.  Balingen  (vergl.  O.A.Beschr  .Balingen  S.  502  ff.)  —  22)  Wohl 
Reichenbach,  O.A.  Spaichingen. 


XII. 

Aufzeichnung,   dass  der  Edelfreie  Gerung  vor   seinem  Aufbruche  nach  Jerusalem  eine  Mühle 
in  Hartrichskofen  und  einen  Mansus  in  Hermutsbach  dem  Kloster  Zwief alten  zum  Zwecke  der 

Haltung  eines  Nachtlichtes  im  Krankenhause  desselben  gestiftet  habe. 

1156. 

Noverit  presens  etas  et  omnium  secutura  posteritas,  quod  nobilis  et  ingenuus  homo 
Gerungus  Iherosolimam  iturus  inter  cetera  dilectionis  beneficia  molendinum  in  villa 
Hartrichescoven  *)  et  mansum  Hermötesbach  *)  positum  cum  filiis  suis  in  sui  memoriale 
Zvivildensi  contulit  ecclesig.  Hoc  autem  ea  factum  est  conditione,  ut  reditus,  qui  de 
ipsa  proveniret  oblatione,  ad  lumen  in  monasterio  continuandum  in  domo  infirmorum 
pernoctandum  impendatur  nee  in  alios  usus  a  quovis  toUi  presumatur. 

Quod  factum  et  traditum  est  litteris  anno  MCLVL  dominice  incarnacionis,  quinto*) 
Wern.  abbatis.  *) 


Nachtrag.    (Um  1200  und  um  1215.)  457 

Nach  einem  dieser  Stiftung  ziemlich  gleichzeitigen  Eintrage  auf  der  ersten,  ursprünglich  sonst  nicht  beschrie* 
benen  Seite  des  von  dem  Zwiefalter  Professen  Ortlieb  in  den  30er  Jahren  des  12.  Jahrhunderts  abgafassten 
Ghronicon  Zwifaltense,  einer  Handschrift  der  k.  öfT.  Bibliothek  zu  Stuttgart. 

*)  Reg.  nach  den  Annal.  Zwifaltens.  1152—1156  (WQrtt.  Y.-J.-Hefte  f.  Landesgeschichte  1889  Anh.  S.  13).; 

1  und  2)  Unermittelt.  —  In  Sulger,  Annales  Zwifaltenses  1,  134  ist  Hastrkhshofen  gedruckt  und  wu*d 
der  Aussteller  Gerungus  de  Stein  (von  der  bekannten,  besonders  auf  Rechtenstein  OA.  Ehingen  ansässigen  Familie) 
genannt. 


XIII. 

(Um  1200.)*) 

Bischof  Diethelm  von  Constanz  stellt  dem  Frohste  Ulrich  von  Burron*)  ein  2!eugniss 
iiber  das  ihm  zustehende  Recht,  kinderlos  verstorbene  Gotteshausleute  zu  beerben,  aus,  wie  er 
dieses  Recht  insbesondere  in  Bezug  auf  Bertholdus  de  Urendorf^j,  Burchardus  de  Staphe- 
langenO»  Adelheit  de  eadem  villa,  Gerold us  de  Gaichain*),  Gerderut  de  Tagebrehtes- 
vvilare*)  u.  a.  ausgeübt  hatte. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1200J.*) 

Aus  dem  Abdrucke  nach  dem  Originale  des  fdrstl.  furstenbergischen  Archives  zu  Donaueschingen  in  Mit- 
theilungen des  Vereins  f.  Geschichte  u.  Alterthumskunde  in  HohenzoUern,  Jahrg.  IX.^  1875/76,  S.  84  ff. 

♦)  Bischof  Diethehn  regierte  von  1189—1206. 

1)  Beuron,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  2)  Irrendorf,  O.A.  Tuttlingen.  —  3)  Staßlangen,  O.A.  Biberach.  — 
4)  Nicht  sicher  zu  ermitteln ;  in  Mittheilungen  a.  a.  0.  wird  an  Geiggen,  O.A.  Ravensburg,  früher  wie  es  scheint 
(Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  6,  488)  auch  Gaighain  geschrieben,  gedacht.  — -  5)  Tafertsweiler,  hohenzoller. 
O.A.  Sigmaringen. 


(Zum  dritten  Bande.) 

XIV. 

Der  Edle  Eberhard  von  Eberstein  bezeugt,  dass  seine  Ministerialen  die  Gebräder  Heinrich  und 
Konrad  von  Sinzheim  auf  ein  Gut  zu  Maisch  in  seine  Hände  verzichtet  haben,  sowie  dass  Otto 

von  Köngen  dasselbe  für  das  Kloster  Herrenalb  gekauft  habe. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1215).*) 

Omnibus  fidelibus  presentem  cedulam  respicientibus  E.  nobilis  de  Eberstein  || 
salutem  in  eo,  qui  est  salus  eterna.  Universitati  vestre  significamus,  ||  Heinricum  et 
Cunradum  fratres  de  Sunnensheim  *)  ministeriales  nostros  predium  ||  in  Malsc*)  llbere 


VI. 


58 


458  Nachtrag.     (1224.     September  9.) 

et  absolute  in  manus  nostras  resignasse^  venerabilem  vero  Ottonem  de  Kunigin')  nostro 
consilio  et  auxilio  id  ipsum  predium  fratribus  Albensis  cenobii  condigna  pecunia  multis 
honestioribus  astantibus  perpetuo  possidendum  sine  scrupulo  et  contradictione  conparassei 
ipsos  quoque  fratres  secundum  tenorem  antiqui  privilegii  XXXYI  annis  sepedictum 
predium  sine  gravamine  proprietarie  possedisse. 

Nach  dem  Original  im  Gen.  L.  Archive  zu  Karlsruhe.  Spitzovales  Siegel  des  Ausstellers,  73,51  mm 
(IV.  A.  1.):  die  bekannte  öblätterige  Ebersteinische  Rose;  Umschrift:  f  •  EßERHARDVS .  D« .  EßERSTEIN.  — 
Abdruck:  Zeitschrift  für  die  Geschichte  des  Oberrheins  31,  238. 

*)  Da  Otto  von  Köngen  in  den  80er  Jahren  des  12.  Jahrhunderts  als  ins  Kloster  Herrenalb  eingetreten  urkundlich 
vorkommt  (Wirt.  Urkb.  2,  209.  244),  so  dürfte  die  in  der  Urkunde  bezeugte  Handlung  etwa  ins  J.  1180,  die  AussteUung 
der  Urkunde  um  1215  anzusetzen  sein. 

1)  Sinzheim,  bad.  H.A.  Baden.  —  2)  Maisch,  bad.  B.A.  Ettlingen.  —  3)  Köngen,  O.A.  Esshngen. 


XV. 

Graf  Hermann  von  Wartstein  genehmigt  nach  seiner  Rückkehr  aus  der  Gefangenschaft  jenseits 
des  Meeres  alle  dem  Kloster  Salem  durch  seinen  verstorbenen  Bruder  Heinrich  und  dessen 
gleichnamigen  Sohn  gemachten  Zuwendungen  und  verzichtet  auf  alle  Ansprüche  an  seine,  seiner 

Ministerialen  und   Vasallen  dorthin  übergebene  Güter. 

Salem  1224.     September  9. 

Universis  Christi  fideiibus  hanc  paginam  tarn  inspecturis  quam  audituris  comes 
'  Hermannus  de  ||  Warstain*)  geste  rei  noticiam.  Nosse  volo  universitalem  vestrara, 
quod  de  captlvitate  a  partibus  transmarinis  reversus  ||  cum  intrassem  hospitandi  gralia 
raonasterium  Salem,  religione  loci  et  inhabitantium  devotione  permotus  simulque  ad 
pre||ces  et  ad  mandatum  domni  imperatoris  Friderici,  cuius  litteras  super  hoc  recepi, 
ratam  habui  omnem  donationem  seu  venditionem  prefato  monasterio  factam  per  manus 
pie  memorie  fratris  mei  comitis  Hanrici  seu  fratruelis  mei  eiusdem  Hanrici  filii,  renun- 
tians  plene  et  absolute  pro  remedio  anime  meg  ac  parentum  meorum  omni  querele  seu 
iuri,  quod  potui  habere  vel  visus  sum  habuisse  in  prediis  tarn  meis  quam  ministerialiura 
vel  etiam  vasallorum  nostrorum  iam  dicto  monasterio  traditis  vel  venditis  seu  etiam 
concambio  permutatis. 

Actum  publice  in  Salem ,  anno  incarnationis  dominice  M.  CG*.  XXnil. ,  V.  idus 
Septembris,  presente  conventu  cum  sigilli  mei  appensione. 

Nach  dem  Original  im  fürstl.  thum-  und  taxis'schen  Archive  zu  Regensburg.  An  weiss  seidener  Schnur 
das  schildförmige,  oben  abgerundete  Siegel  des  Ausstellers  aus  mit  Eisenoxyd  gemischtem  Wachse :  c.  32,  c.  25  mm 
(IV.  A.  1.):  ein  Henkelkrug;  Umschrift:  f  HERMANNi« . .  WAR . . .  IN  *).  —  Abdruck:  Zeitschrift  f.  Gesch.  d. 
Oberrheins  35,  17i  (nach  einer  Abschrift  im  Salemer  Copialbuchc  des  Gen.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.) 


Nachtrag.     (1232  und  1236  Februar.)  459 

*)  Dieses  Siegel  ist  allerdings  ein  anderes,  als  das  sonst  bekannte  grftflich  wartsteinische :  ein  zinnengespaltener 
Schild,  allein  dass  es  sich  um  Angehörige  der  im  Lauterthale  gesessenen  Grafenfamilie  dieses  Namens  handelt,  ist  doch 
nicht  zweifelhaft  (vergl.  Gh.  Fr.  Stalin  a.  a.  0.  2,  dbS.  366). 

1)  WartsteiD,  abgeg.  Burg  im  Lauterthale,  O.A.  Münsingen. 


XVI. 

Die  Gebrüder  Gottfried  und  Konrad  von  Hohenloke  gründen  das  Oistercienser-Nonnenkloster 
Frauenthal  auf  ihrem  Grund  und  Boden  und  schenken  mit  ihren  Gattinnen  alle  ihre  Güter  in 

(?)  Enkersberg  und  Münster  dahin. 

1232. 

Nos  Godefridus  et  Conradus  fratres  de  Hohenloch  pro  salute  nostra  et  nostrorum 
monasterium  feminarum  Cisterciensis  ordinis  in  predio  nostro  fundavimus,  cui  nomen 
Vallis  Dominarum  imposuimus.  —  Sciant  igitur  universi,  quod  ego  Ghodefridus  et  [uxor 
mea  Richenza,  ego  quoque  Conradus  et  uxor  mea  Petrissa  dicti  de  Hohenloch  pari  volun- 
tate  et  unanimi  consensu  universa  predia  nostra  —  in  Enkerspechen  *)  et  Munsteren")  — 
donavimus  .  .  .  Testes  —  fratres  domus  Teutonicorum :  Heinricus  de  Honloe  preceptor  — 
Ulricus  de  Durne')  et  Heinricus  de  Nideche*),  dominus  Wolfradus  de  Crutheim*), 
Albertus  de  Rotenfels'),  Conrad  Ubelin,  Conrad  Lehe  etc. 

Anno  MCCXXXII. 

Da  verschiedene  Erkundigungen  nach  der  Vorlage  des  Auszuges  in  Zeitschr.  des  histor.  Vereins  für 
wQrtt.  Franken  Jahrg.  1850^  S.  88  zur  Auffindung  derselben  nicht  führten,  nach  diesem  Drucke.  —  Vergl. 
Bd.  3  S.  313. 

1)  Nicht  sicher  zu  ermitteln;  vergl.  Bd.  3  S.  314  Anm.  2,  Bd.  4  S.  350  Anm.  8,  sowie  Zeitschr. 
a.  a.  0.  Bd.  8  S.  353.  O.A.-Beschr.  Mergentheim  S.  315,  550.  Württ.  V.J.-Hefte  f.  Landesgeschichte  3,  1880, 
S.  296.  —  2)  Münster,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Walldürn,  bad.  A.G.Sitz.  —  4)  Neideck,  Neudeck,  O.A. 
Öhringen.  —  5)  Altkrautheim,  O.A.  Künzelsau.  —  6)  Rothenfels,  bair.  A.G.Sitz. 


XVII. 

Abt  Reimboto  und  der  Convent  von  Hirsau  gestatten  den  Kindern  des  Phosilin  von  Oberkirch, 
das  Erbrecht  ihrer  Giiter  zu  Appenweier  an  das  Kloster  Allerheiligen  zu  verkaufen. 

1236.     Februar. 

R.  divina  permissione  abbas  et  conventus  Hirsoiensis  omnibus  Christi  fidelibus 
presentem  paginam  inspecturis  noticiam  geste  rei.  ||  Quoniam  ea,  qae  geruntur  in 
tempore,  a  memoria  hominum  cum  processu  temporis  subito  recedunt,  necesse  est  ea 
testimonio  litterarum  ||  ad  noticiam  transriiittere   posterorum.    Hinc  est,   quod  tenore 

58  ♦ 


460  Nachtrag.     (1239.) 

presencium  universitati  vestre  cupimus  liquere,  quod,  cum  ius  heredita||rium  quorundam 
bonorum  cum  omnibus  suis  attinenciis  sitorum  in  Appenwilre^),  quorum  proprietas  ad 
nostram  spectat  ecclesiam,  ad  Phosilinum  de  Obernkirchen')  et  pueros  suos  pro  annuo 
censu  XIII  solidorum  nobis  persolvendorum  pertineret,  iidem  dictum  ius  hereditarium 
teloneario  de  Oflfenburc')  sine  nostro  consensu  et  consciencia  titulo  pignoris  exposuerunt, 
propter  quod  dicti  census  nostri  tamdiu  fuerunt  neglecti,  quod  idem  ius  hereditarium 
ad  manus  nostras  devolutum  esse  nobis  in  curia,  ad  quam  dicta  pertinent  bona,  per 
sentenciam  diffinitivam  fuit  adiudicalum.  Postmodum  vero  Phosilino  defuncto  cum 
pueri  sui  ius  hereditarium  prenominatum  Lutardo  de  Oflfenburc  et  Heinrico  filio  suo 
vellent  vendere,  nos  eis  in  hoc,  cum  idem  hereditarium  ius,  sicut  dictum  est,  ad  manus 
nostras  esset  devolutum  et  per  sententiam  legitime  adiudicatum  et  illis  abiudicatum,  in 
preiudicium  ecclesie  nostre  noluimus  consentire.  Set  tamen  tandem  cum  prepositus  et 
conventus  Omnium  Sanctorum,  Premonstratensis  ordinis,  nobis  instarent,  ut  eos  sepe- 
dictum  ius  hereditarium  a  prefatis  pueris  Phosilini  emere  permitteremus ,  nos  petitioni 
eorum,  quia  ipsi  nobis  omnes  census  persolverunt  neglectos  et  annuatim  XIII  solidos 
Argentinenses  pro  censu  de  antedictis  bonis  dare  promiserunt  et  eciam  eadem  bona 
ubi  fuerant  obligata  redimerunt,  satisfecimus  tocius  nostri  conventus  super  hoc  accedente 
consensu.  In  huius  autem  rei  testimonium  presentem  paginam  [sigilli  nostri  munimine 
roboratam,  quod  unicum  habuimus,  antedicto  preposito  et  conventui  Omnium  Sancto- 
rum assignamus. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  W.  CC\  XXX^  VI.,  mense  Februario. 

Nach  dem  Originale  des  G.  L.  Archives  zu  Karlsruhe.  Das  bereits  Bd.  4  S.  2  beschriebene,  dort  etwas 
besser  erhaltene  Siegel  des  Abts  von  Hirsau.  —  Abdruck:  Ph.  And.  Grandidier,  Oeuvres  historiques  inMtes 
Tom.  3.    Colmar,  1865.  pag.  246. 

1)  Appenweier,  bad.  B.A.  Offenburg.  —  2)  Oberkirch,  bad.  B.A.Sitz.  —  3)  Offenburg,  bad.  B.A.Sitz. 


XVIII. 

Graf  H.   von  Wirtemherg   und  sein  Enkel  übertragen   eine  Hufe  in  Mietingen ,   auf  welche 

Ritter  H.    von  Swendi  dem   Heinrich  von  Bussmannshausen   gegenüber   und  letzterer  iftnen 

gegenüber  verzichtet  hat,  um  ihres  Seelenheils  willen  an  die  Schwestern  von  Heggbach. 

Balzheim  1239V. 

Universis  Christi  fidelibus  hanc  paginam  inspecturis  H.**)  comes  de  Wirtimberc  et 
filius  II  filii  sui  geste  rei  noticiam.  Sciat  universitär  vestra,  quod  H.  miles  de  Swendi  *) 
hüljbam  unam,  quam  tenuit  in  Mütingen*)  de  manu  nobilis  viri  Hainrici  de  Bäz||mannis- 


Nachtrag.     (1239.)  461 

husin'),  eidem  resignavit.  Isdem  vero  H.  eandem  hübamy  quam  de  nobis  in  feodo 
lenuit,  sirailiter  resignavit.  Et  nos  consequenter  sepedictam  hübam  pro  remedio  animarum 
nostrarum  sororibus  de  Heggebach  absolute  tradidimus  iure  perpetuo  possidendam.  Ob 
firmius  autem  robur  gestorum  presentem  paginam  fecimus  conscribi  et  sigillis  nostris 
comrauniri. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CC^  XXX^  VIIIP.,  XIIL  indiclione,  apud  Baidishain*), 
presentibus  E.  nobili  viro  de  Aichain  ^),  H.  nobili  de  Büzmannishusin ,  H.  milite  de 
Swendi  et  filio  eiusdem  Friderico  et  B.  de  domo  Teutonicorum  congnominato  Vulwgerst 
et  quam  pluribus  aliis. 

Nach  gef.  Mittheilung  des  Herrn  Professor  R.  Hausmann  in  Dorpat  auf  Grund  des  Originals.  2  ziemlich 
beschädigte  schildförmige  Siegel  der  Aussteller  (IV.  A.  1.):  drei  Hirschstangen,  quer  linkshin  über  einander, 
beim  1.  die  beiden  oberen  mit  4,  die  unterste  mit  3  Enden,  beim  2.  die  Zahl  der  Enden  nicht  mehr  sicher  fest- 
zustellen, von  der  Umschrift  des  1.  noch:  ...  Gl MITIS  .  HA  . . .  N  . .,  des  2.:  . .  IGIL  .  COMITI ....  erhalten. 

*)  Der  Indiction  XIII  zufolge  nach  dem  24.  September  d.  J. 
**)  Ein  Heggbacher  Repertorium  aus  dem  17.  Jahrhundert,  welches  einen  Auszug  dieser  Urkunde  gibt,  deutet  die 
Sigle  H  als   Heinricus,    allein  ein  Heinrich  von  Wirtemberg    kommt  in  älterer    Zeit  nur   vereinzelt    als  Bischof   von 
Eichstädt  vor  (1246  ff.)  und  es  möchte   daher  vorzuziehen  sein,   an  den  um  diese  Zeit  in  der  Familie  häufiger  vor- 
kommenden Namen  Hartmannus  zu  denken  (vergl.  P.  F.  Stalin,  Geschichte  Württembergs  1,  1,  375). 

1 — 4)  Schwendi,  Mietingen,  Bussmannshausen,  Ober-Balzheim,  O.A.  Laupheim.  —  5)  Illereichen,  bair. 
A.G.  Illertissen. 


XIX. 

Aufzeichnung  des  Klosters  Weissenau,  dass  Schenk  Konrad  von  Winterstetten  dem  Kloster 
von  Ritter  Friederich,  dem  Sohne  Dietos  von  Löwenthal,  ein  Gut  Weiherstohel  gekauft  habe 
und  dass  dieses  unter  Beihilfe  des  Constanzer  Bischofs  Heinrich  von  Ansprüchen  des  Constanzer 

Bürgers  Konrad  Ramunc  befreit  worden  sei. 

1239. 

Notum  Sit  oranibus  presens  scriptum  inspecturis,  quod  nobilis  miles  Cunradus  de 
Wintersletten,  pincerna  domini  Friderici  imperatoris  et  prefectus  Suevie,  emit  ecclesie 
nostre  predium  Wigerstobel^  triginta  quatuor  marcis  argenti  a  domino  Friderico  milite 
domini  Diethonis  filio  de  Löwenthal*),  consentientibus  fratribus  suis  dominis  Heinrico  et 
lohanne  militibus,  cum  alios  heredes  non  haberet.  Postmodum  vero  quidam  civis  Con- 
stantiensis  cepit  impetere  ecclesiam  nostram  super  predicto  predio  asserens,  sibi  undecim 
marcis  esse  obligatum,  mediante  vero  venerabili  viro  et  domino  Heinrico  Constantiensi 
episcopo  amovimus  dictum  Cunradum  cognomine  Ramunc  et  omnes  heredes  suos  ab 
impetitione,  qua  nos  sepe  sepius  molestavit,  datis  sibi  quinque  marcis,  quas  venerabilis 


462  Nachtrag.     (1243.     März  9.) 

domina  Gutta  predicti  Cunradi  pincerne  [uxor]  nobis  contulit.     Huius  ergo  predii  dona- 
tionem  predictus  dominus   Cunradus  pincerna  et  uxor  eius  Gutta  ea  donatione  nobis 
fecerunt,  ut  participes  fierent  omnium  bonorum,  que  in  perpetuum  apud  nos  fiunt. 
Actum  anno  domini  MCCXXXIX. 

Nach  der  El.  Weissenauischen  Scaturigo  iurium  Minoraugensium  von  1726  fol.  549. 
1)  Weiherstobel,  Gem.  Ober-Eschach,  O.A.  Ravensburg.  —  2)  Löwenthal  O.A.  Tettnang. 


(Zum  vierten  Bande.) 

XX. 

Bischof  Kanrad  von  Speier  beurkundet,  dass  die  Gebrüder  Hermann  (VI.)  und  Rudolf  (LJf 
Söhne  des  Markgrafen  Hermann  (V.)  von  Baden  im  Anschluss  an  Abtnachungen  ihres  ver- 
storbenen Vaters  und  in  Verbindung  mit  dem  Gemahl  ihrer  Schwester  Eberhard  von  Eberstein 
in  seiner  Gegenwart  zu  Spöck  auf  ein  Gut  in  Lochgau  in  die  Hände  des  Abts  Siegfried  von 
Maulbronn  verzichtet  haben  und  dass  der  letztere  die  Feier  des  Jahrestags  ihres  Vaters  im 

Kloster  am  15.  September  angeordnet  habe. 

Spöck  1243.     März  9. 

Cunradus,  dei  gratia  Spirensis  episcopus,  universis  Christi  fidelibus  presentes  litteras 
inspecturis  salutem  in  domino  sempitemam.  üniversitati  vestre  tenore  presentium 
intimamus,  quod  felicis  memorie  illustris  marchio  Hermannus  de  Baden  a  fratribus  de 
Mulenbrunne  quoddam  predium  in  Luchingheim*)  usque  ad  vite  sue  terrainum  compara- 
vit,  ita  sane,  quod  cum  ipsum  viam  universe  carnis  contingeret  introire,  fratres  loci 
superius  nominati  ipsum  predium  cum  omni  iure  suo  et  pertinentiis  universis  nuUa 
contradictione  heredum  suorum  obstante  libere  possiderent  et  ipsius  anniversarium  post 
eius  obitum  cum  consolatione  debita  conventui  ministranda  de  ipso  predio  peragerent 
annuatim.  Quoniam  igitur  universe  carnis  viam  est  ingressus  vocante  eum  illo,  qui 
cunctorum  est  conditor  et  redemptor,  filii  ipsius  Hermannus  videlicet  et  Rudolphus 
filiali  compassione  patris  anime  cupientes  cum  omni  sollicitudine  subvenire  de  nostro 
consilio  et  aliorum  amicorum  et  hominum  suorum,  quod  a  patre  ipsorum  rationabiliter 
et  devote,  dum  adhuc  viveret,  fuerat  compromissum,  ab  ipsis  pueris  post  mortem  ipsius 
laudabiliter  et  honeste  dignoscitur  adimpletum ").  Unde  in  nostra  presenlia  constituti 
apud  Specke*)  iuxta  Stafifurt')  solenni  donatione  predium  prenotatum  cum  omni  iure 
suo  secundum  quod  in  fratrum  predictorum  privilegio  continetur  in  manus  Sifridi  abbatis 
loco  conventus  sui  ibidem   astantis  voluntarie    resignarunt  et   filius   fratris  nostri    E. 


Nachtrag.     (1245.     September  23.)  463 

scilicet  de  Eberslein  loco  sororis  eorura,  quam  duxerat  in  uxorem,  idem  predium  resigna- 
vit  ibidem.  Abbas  vero  monasterii  sepediöti  promisit,  quod  anniversarium  felicis  memorie 
marchionis  in  ecclesia  Mulbrunnensi  faceret  celebrari  et  ipso  die  anniversarii ,  qui  est 
septimo  decimo  kalendas  Octobris,  consolationem  conventui  ministrari  et  quod  etiam 
super  devotas  virgines  in  Lucida  Valle*)  curam  paternam  susciperet.  Hec  autem  ut 
robur  perpetue  firmitatis  obtineant  et  heredes  marchionis  in  anniversario  preiudicium 
et  prefati  fratres  in  predio  periculum  aut  gravamen  non  sentiant,  presentes  litteras 
sigilli  nostri  et  venerabilis  Sifridi  abbatis  ecclesie  sepefate  munimine  fecimus  insigniri. 
Testes  huius  rei  sunt:  fratres  nostri,  Aquilegiensis  scilicet  et  Spirensis  maior  prepositus  ^), 
Eberhardus  et  Otto  de  Eberstein,  et  filius  Eberhardi  de  novo  miles  factus,  dominus 
Otto  de  Brusela*),  Belreinus  de  Eselsberg  0»  Albertus  de  Libenstein  ®) ,  Heinricus  de 
Roswach®),  Graccus**)  de  Ilsveld*®),  Rudolfus  de  üpstadt"),  Cunradus  advocatus  de 
Mulenbrunne,  Berlholdus  et  Conradus  notarii  marchionis,  Erlewinus  Weisse  schultetus 
de  Portzheim")  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  hec  apud  Specke*)  in  ecclesia,  anno  dominice  incarnationis  MCCXLIIL, 
feria  secunda  post  Reminiscere,  vacante  sede  summi  pontificis. 

Nach  einer  von  den  Notaren  Franz  Christoph  Keigler  und  Balthasar  Graff  beglaubigten  und  besiegelten 
Abschrift  des  17.  Jahrhunderts  auf  Papier  im  Generallandesarchive  zu  Karlsruhe.  —  Regest:  Fester,  Regesten 
der  Markgrafen  von  Baden  u.  s.  w.  S.  31. 

a)  Hier  ist  der  Schreiber  aus  der  Gonstruktion  gefallen.  —  b)  Der  Name  ist  nicht  ganz  sicher  zu  lesen  (?  Grauus 
9  GraeeusJ,  Von  üsfeld  genannt  erscheint  in  einer  Urkunde  des  Jahres  1231  (Bd.  4  S.  409)  allerdings  sehr  undeutlich 
geschrieben:  Cirecho^  (der  in  der  Gegend  auch  sonst  vorkommende  Personenname  ZQrch),  vielleicht  dass  hier  bei  der 
deutschen  Form  des  Namens  Graccus  an  einen  Kosenamen  für  dieses  Cirecho  zu  denken  ist;  nicht  weit  von  Dsfeid  ist 
übrigens  Kochendorf  (O.A.  Neckarsulm)  entfernt,  woselbst  seit  1315  die  früher  in  Ulm  heimische  Familie  der  Greck  auftritt. 

1)  Löchgau,  O.A.  Besigheim.  —  2  und  3)  Spöck  und  Slafforlh,  bad.  B.A.  Karlsruhe.  —  4)  Kl.  Lichtenthai, 
bad.  B.A.  Baden.  —  5)  Aquileja  in  Oberitalien;  über  diesen  Dom  probst  Berthold  vergl.  auch  Remling,  Urkundenbuch 
zur  Geschichte  der  Bischöfe  von  Speier  1,  213  2,  775.  —  6)  Bruchsal,  bad.  B.A.Sitz.  —  7)  Eselsberg,  -bürg,  abgeg. 
Burg  bei  Ensingen,  O.A.  Vaihingen.  —  8)  Liebenstein,  O.A.  Besigheim.  —  9)  Rosswag,  O.A.  Vaihingen.  — 
10)  Ilsfeld,  O.A.  Besigheim.  —  11)  Upstadl,  bad.  B.A.  Bruchsal.  —  12)  Pforzheim,  bad.  B.A.Sitz. 


XXI. 

Fahst    Innocenz  IV.   nimmt   das   Schottmkloster  in  Constanz  in   seinen   unmittelbaren   Schutz, 
bestätigt  demselben   den  Besitz  seiner  namentlich   aufgeführten  Güter   und  Rechte  und  erUieilt 

ihm  verschiedene  weitere   Vergünstigungen. 

Lyon  1245.     September  23. 

Innocencius  episcopus,  scrvus  servorum  dei,  dilectis  filiis  abbati  monasterii  sancti 
lacobl  Scotorum  Conslanciensis,  ordinis  sancti  Benedict!,  eiusque  fratribus  tarn  presentibus 
quam   futuris   regulärem  vitam   professis   in   perpetuum.     Religiosam  vitam   eligentibus 


464  Nachtrag.     (1245.     September  23.) 

apostollcum  convenit  adesse  presidium,  ne  forte  cuiuslibet  temeritatis  incursus  aut  eos 
a  proposito  revocet  aut  robur,  quod  absit,  sacre  religionis  infringat.  Eapropter,  dilecti 
in  domino  filii,  vestris  iustis  postulationibus  clementer  annuimus  et  monasterium  sancti 
lacobi  Scotorum  Constantiense,  in  quo  divino  mancipati  estis  obsequio,  u.  $.  w.,  wie  in 
der  Bulle  desselben  Pabstes  für  das  Stift  Backnang  dd.  1245  April  11  (Bd.  4  S.  90)  mit 
folgenden  —  abgesehen  von  ganz  unbedeutenden  —  Abweichungen:  —  ordo  monasticus  — 
beati  Benedicti  —  in  eodem  monasterio  —  idem  monasterium  —  locum,  in  quo  pre- 
fatum  monasterium  —  domos  de  Suamhus^)  cum  pertinenciis  earundem  domuum  de 
Seluais*)  iuxta  Stekkiborun ')  cum  pertinenciis  suis  et  domum,  quam  habetis  in  Bolras- 
hus*)  cum  terris  vineis  et  aliis  pertinenciis  suis,  domum  et  predium  de  villa  Blarstettenn  *) 
et  domos,  quas  habetis  in  Alsus^)  cum  terris  et  aliis  pertinenciis  earundem,  terras,  quas 
habetis  apud  Grabalsus^,  Eingelhartuillers  *)  et  Lanzandaran  •),  domum  vineam  et  terram, 
quas  habetis  apud  Villare*®),  domos  et  terras,  quas  apud  Valtum**)  iuxta  Danubium, 
apud  Grozolfine"),  apud  Spachingen *') ,  apud  Finechenn **) ,  apud  Thelmehof**),  Ergol- 
tinten**)  et  apud  Dinglosdorff  *')  habetis  cum  pertinenciis  earundem,  ortos,  quos  habetis 
iuxta  muros  civitatis  Constantiensis ,  vineam  et  pomerium  iuxta  monasterium  vestrum, 
domos  et  terras,  quas  habetis  apud  Cunbrechsus  **),  apud  Berga**)  et  apud  Degrawyler  •^, 
pratum,  quod  habetis  in  Degramust**)  et  aliud  pratum,  quod  habetis  iuxta  Wolmatingen  •*), 
cum  terris,  vineis,  pratis,  nemoribus  —  laicos  et  absolutos  —  in  monasterio  vestro  — 
sine  abbatis  sui  licentia  de  eodem  loco  discedere  —  ordinationes  monachorum  seu 
clericorum  —  ad  sacros  ordines  —  corpora  assumuntur.  Obeunte  vero  —  loci  abbate  — 
beati  Benedicti  —  locorum  vestrorum  —  audeat  exercere.  Preterea  omnes  libertates 
et  exemtiones  —  prefatum  monasterium  —  canonica  iustitia.    Si  qua  — 

(Rundzeichen)*).  Ego  Innocencius,  catholice  ecclesie  episcopus,  subscripsi.  (Mono- 
gramm für  Bene  valete.) 

t  Ego  Otto,  Portuensis  et  sancte  Rufine  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Petrus,  Albanensis  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Willelmus,  Sabinensis  episcopus,  subscripsi. 

t  Ego  Petrus,  tituli  sancti  Marcelli  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Willelmus,  basilice  duodecim  apostolorum  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  frater  Johannes,  tituli  sancti  Laurencii  in  Lucina  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  frater  Hugo,  tituli  sancte  Sabine  presbyter  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Egidius,  sanctorum  Cosme  et  Damiani  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Octauianus,  sancte  Marie  in  via  lata  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Petrus,  sancti  Georgii  ad  velum  aureum  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Johannes,   sancti  Nicolai  in  carcere  TuUiano  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 

t  Ego  Willelmus,  sancti  Eustachii  diaconus  cardinalis,  subscripsi. 


Nachtrag.     (1246.     Mai  21.)  465 

Datum  Lugduni,  per  manum  magistri  Marini  sancte  Romane  ecclesie  vicecancellarii, 
Villi,  kalendas  Octobris,  incarnacionis  dominice  anno  M^  GC\  XLV*. ,  indictione  III'., 
pontificatus  vero  domini  Innocencii  pape  quarti  anno  tercio. 

Nach  einer  Abschrift  in  Processakten  des  Schottenklostera  in  Constanz  gegen  den  Constanzer  Bürger 
Johannes  Rolias  von  1498  im  Besitze  des  Constanzer  Stadtarchives  t'ol.  XXHII. 

*)  Mit  Notas  michi  fac  domine  vias  viie, 

1  und  2)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  vielleicht  sind  die  Namen  (?  SiMmhus,  ?  Suainhus,  ?  Seluais,  ?  Fduais) 
versciirieben.  —  3)  Steckborn,  thurg.  Bezirksort.  —  4  und  5)  Boitshausen  und  Märstetten,  thurg.  Bez.  Wein- 
feldcn.  —  6)  Altishausen,  thurg.  Bez.  Gottlieben.  —  7 — 9)  Graltshausen,  Engelswylen,  Lanzendorn,  thurg.  Bez. 
Weinfelden.  —  10)  Es  gibt  mehrere  Dörfchen  und  Weiler  des  Namens  Weilen  oder  Wylen  im  Kanton  Thurgau, 
von  welchen  das  eine  oder  andere  in  Betracht  kommen  könnte.  —  11)  Waid,  nicht  sicher  zu  ermitteln;  Wald, 
hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen,  liegt  eben  doch  etwas  entfernt  von  der  Donau.  —  12)  Grosselfingen,  hohenzoUer. 
O.A.  Hechingen.  —  13)  Spaichingen,  O.A.Stadt.  —  14)  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  vielleicht  verschrieben.  — 
15)  ?  Hemmenhofen ,  bad.  B.A.  Constanz.  —  16)  Eigeltingen,  bad.  B.A.  Slockach.  —  17)  Dingelsdorf,  bad. 
B.A.  Constanz.  —  18)  Kümmertshausen ,  thurg.  Bez.  Bischofszell.  —  19)  Berg,  thurg.  Bez.  Weinfelden.  — 
20)  Tägerweilen,  thurg.  Bez.  Gottlieben.  —  21)  Tägermoos,  thurg.  Bez.  Steckborn.  —  22)  Wolimatingen,  bad. 
B.A.  Constanz. 


XXII. 

Pabst  Innocenz  IV.  gestattet  dem  Ffarr- Rektor  Friederich  von  Ostrach  auf  Bitten  des  Grafen 
H.  von  Luperg,  die  Kirche  von  Ostrach  mit  derjenigen  zti  Berkheim  (?)  zu  verbinden. 

Lyon  1246.     Mai  21. 

Friderico  rectori  ecclesie  de  Ostra^),  Constantiensis  diocesis.  Ad  faciendam  tibi 
gratiam  specialem  et  tue  probitatis  meritis,  super  quibus  tibi  laudabile  testimonium 
perhibetur,  et  consideratione  dilecti  filii  nobilis  viri  H.  comitis  de  Luperc*),  sororii  bone 
memorie  C.  Portuensis  episcopi,  nobis  pro  te  supplicantis  inducti  auctoritate  tibi  presentium 
indulgemus,  ut  ecclesiam  de  Beirchaim*)^)  una  cum  ecclesia  de  Ostra,  quas  curam 
animarum  habentes  te  proponls  canonice  assecutum,  possis  libere  retinere  —  constitutione 
generalis  concilii  super  hoc  edita  non  obstante  — ,  proviso,  quod  ecclesie  ipse  debitis 
(non  fraudentur  obsequiis  et  animarum  cura  nullatenus)  negligatur  ^).  NuUi  ergo  — 
nostre  dispensationis  etc.     Si  quis  etc. 

Datum  Lugduni;  XII.  kalendas  lunii,  anno  tertio. 

Nach  dem  Drucke  in  Monumenta  Germaniae,  Epistolae  saec.  XIII.  ed.  Rodenberg  a.  a.  0.  IL  Nro.  184 

p.  139,    aus    Innoc.  IV.  Registr.  ann.  III.   Vol.  I.  284.  Lib.  III.  528.  —  Auszug:   Elie  Berger,   Les  Registres 

d'Innocent  IV.  Tom.  I.  Paris  1884.  Nro.  1867.  p.  277. 

VI.  59 


466  Nachtrag.     (1246.     Mai  21.) 

a)  Oder  Beirehann,  nach  Berger,  Registres  a.  a.  0.  Barchattn,  ^  b)  Die  eingeklamiDerteo  Worte,  welche  sich  in 
der  Vorlage  nur  durch  ete.  usque  angedeutet  finden,  sind  nach  der  sonst  hier  Platz  greifenden  Formel  ergänzt;  die  folgenden 
allgemein  bekannten  Formeln  zu  ergänzen  erschien  überflüssig. 

1)  Ostrach,  hohenzoller.  O.A.  Sigmaringen.  —  2)  Unermittelt ;  insbesondere  blieben  die  Nachforschungen 
nach  etwa  in  Betracht  kommenden  Schwägern  oder  Schwestersöhnen  des  Kardinalbischofs  Konrad  von  Porto 
und  St.  Rufina,  eines  geborenen  Grafen  von  Urach,  erfolglos.  Der  Name  ist  ohne  Zweifel  verschrieben.  An 
Graf  Heinrich  von  Urach  und  Freiburg,  seit  1250  von  FQrstenberg  genannt,  lässt  sich  wohl  deshalb  nicht  denken, 
weil  dieser  ein  Bruderssohn,  nicht  Schwestersohn  des  Kardinals  war.  —  3)  Vielleicht  Berkheim,  O.A.  Esslingen, 
oder  O.A.  Leutkirch,  beide  im  Liber  decimationis  cleri  Constantiensis  pro  papa  de  anno  1275  Berchain  geschrieben 
(Freiburger  Diöcesanarchiv  1,  80,  142). 


XXIII. 

Pahst  Innocenz  IV.   hevollmächtigt  auf  Bitte  des  Grafen  Berthold  von  Urach  und  Rudolfs, 

der  Brüder  des  verstorbenen   Bischofs  Konrad  von   Porto,   den  Abt  von  Bebenhausen,   den 

Walther,  Pfarr-Rektor  von  Berg,  wegen  einer  Mehrheit  von  Pfründen  zu  dispensiren."^) 

Lyon  1246.     Mai  21. 

.  .  abbati  de  Bebrahusin  ^) ,  Constantiensis  diocesls.  Ex  parte  dilecti  filii  Walterii 
rectoris  ecclesle  de  Monte  0,  Constantiensis  diocesis,  fuit  nobis  humiliter  supplicatum,  ut 
cum  ipso  (super  pluribus  ecclesiasticis  beneficiis,  etiam  si  curam  habeant  aniniarum,  si 
ei  canonice)  offerantur,  una  cum  prefata  ecclesia,  quam  obtinet,  usque  ad  centum  mar- 
carum  argenti  valentiam  obtinendis,  dispensare  de  gralia  curaremus.  Licet  igitur  (propter 
ambitiones  quorundam,  ne  quis  plures  ecclesias  vel  ecclesiasticas  dignitates  habeat,  sacri 
concilii  conslitutio)  interdical,  obtentu  tarnen  devotionis  et  fidei  puritatis,  quam  idem  in 
ecclesie  Romane  negotiis  adhibuisse  dicitur,  se  ac  sua  multis  periculis  exponendo,  nee 
non  et  consideratione  dilectorum  filiorum  B.  comitis  de  Hurach  et  Radulfi,  fratrum  bone 
memorie  C.  Portuensis  episcopi,  devotorum  nostrorum,  nobis  supplicantium  pro  eodem 
inducti  presentium  tibi  auctoritate  committimus,  ut  cum  ipso  super  preraissis  (auctoritate 
nostra  —  constitutione  non  obstante  predicta  —  dispenses)  pensatis  circumstantiis  et 
eiusdem  rectoris  meritis  usque  ad  quantitatem,  quam  secundum  deum  videris  expedire, 
proviso  (quod  beneficia  eadem  debitis  non  fraudentur  obsequiis  et  animarum  cura  nuUa- 
tenus)  negligatur. 

Datum  Lugduni,  XII.  kaleAdas  lunii,  anno  tertio. 

Nach  dem  Drucke  in  Monumenta  Germaniae,  a.  a.  0.  Tom.  U.  Nro.  186  p.  140,  aus  Innoc.  IV. 
Reg.  ann.  III.  Vol.  I.  284,  Lib.  III.  530.  —  Auszug:  Berger  a.  a.  0.  Nro.  1869  p.  278. 

*)  Die  in  Klammern  gesetzten  Worte  sind  aus  anderen  Urkunden,  auf  welche  verwiesen  ist,  ergänzt. 

a)  Bei  Berger  Bebnihuain. 

1)  Htztge.  wohl  Mariaberg,  O.A.  Reutlingen. 


"H 


Nachtrag.     (1246.  November  22,  1247.  Mai  10  und  1248.  Februar  5.)         467 

XXIV. 

Lyon  1246.     November  22. 

Pabst  Innocenz  I V.  gestattet  auf  Bitteti  dilecti  filii  Gebehardi  capellani  nostri,  canonici 
Argen tinensis,  dem  Burcardus  plebanus  de  Nusplingen*),  Constantiensis  diocesis,  ausser 
den  bereits  von  ihm  besessenen  Pfründen  andere  bis  zur  Summe  von  20  Mark  Silber  anzunehmen. 

Datum  Lugduni,  X.  kalendas  Decembris,  anno  quarto. 

Auszug  nach  Berger  a.  a.  0.  Nro.  2275  p.  336  aus  Registr.  Innoc.  ann.  IV.  Nro.  279  fol.  347. 
1)  Nusplingen,  O.A.  Spaichingen. 


XXV. 

Lyon  1247.     Mai  10. 

Pabst  Innocenz  IV.  beauftragt  im  Hinblick  auf  dilecti  filii  nobilis  viri  .  .  comitis  de 
Wirtemberch  preces  ac  ipsius  clerici  merita  den  Abt  und  Convent  von  Schwarzach^  Bene- 
diktiner ordens,  Strassburger  Diöcese,  dem  Klef*iker  Nicolaus  von  Strassburg  so  bald  als  möglich 
eine  zu  ihrer  Kollatur  stehende  kirchliche  Pfründe  zu  verleihen. 

Datum  Lugduni,  VI.  idus  Maii,  anno  IUI. 

Auszug  nach  Monumenta  Germania e,  Epistolae  saec.  XIII.  ed.  Rodenberg  a.  a.  0.  II.  Nro.  352  p.  262| 
aus  Registr.  Innoc.  IV.  ann.  IV.  Vol.  I,  387,  Lib.  IV,  662.  —  Berger  a.  a.  0.  Nro.  2660  p.  397. 

1)  Schwarzach^  bad.  B.A.  Bühl. 


XXVI. 
Lyon  1248.     Februar  5. 

Pabst  Innocenz  IV.  ertheilt  auf  Bitten  dilectorum  filiorum  nobilium  virorum  .  .  de 
Dilgen*),  .  .  de  Wirtemberc,  .  .  de  Gruningen*)  et  .  .  de  Calwe,  comitum  de  Suevia, 
devotorum  ecclesie,  dem  Strassburger  Qeriker  Engelbert  zum  Zweck  der  Erlangung  der 
kirchlichen  Weihen  Dispensation  von  dem  Mangel  der  ehelichen  Geburt. 

Datum  Lugduni,  nonis  Februarii  anno  V. 

Auszug  nach  Monumenta  Germaniae,  Epistolae  saec.  XIII.  ed.  Rodenberg  a.  a.  0.  IL  Nro.  491  p.  346 
aus  Registr.  Innoc.  IV.  ann.  V.  Vol.  I.,  503,  Lib.  V.,  550.  —  Auszug:  Berger  a.  a.  0.  Nro.  3600  p.  541. 

l)  Dillingen,  bair.  A.G.Sitz.  —  2)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen. 

59* 


468  Nachtrag.     (1248.     Mai  13  und  15.) 

XXVU. 

Pabst  Innocenz  IV.  gestattet  dem  Meister  Radulf,  Pfarr- Rektor  zu  Ringingen,  auf  Bitten  des 
Pfalzgrafen  Hugo  von  Tübingen,  ausser  deyi  Kirchefi  Ringingen  und  Laich  ingen  eine  weitere 

Pfründe  anzunehmen. 

Lyon  1248.     Mai  13. 

Magistro  Radulfo,  rectori  ecclesie  de  Ringuigin')*),  Constantiensis  dioccsis.  Ad 
faciendam  tibi  gratiam  specialem  tue  probitalis  meritis,  super  quibus  laudabile  teslimonium 
perhibetur,  et  precibus  dilecli  filii  nobilis  viri  H.  comilis  palalini  de  Gugin**)  nobis  et 
ecclesie  Romane  devoti  pro  te  nobis  supplicantis  inducti  auclorilate  tibi  presentium 
indulgemus,  ut  preter  de  Ringuigin  et  de  Laichingin*)  ecclesias,  quas  curam  animarum 
habentes  te  proponis  canonice  assecutum,  liceat  tibi  unicum  beneficium,  etiam  si  similem 
curam  habeat,  si  tibi  canonice  ofiferalur,  recipere  ac  una  cum  eisdem  ecclesiis  libere 
retinere  —  constitutione  generalis  concilii  super  hoc  edita  non  obstante  — ,  ita  tarnen, 
quod  eedem  ecclesie  et  beneficium  et  animarum  cura  nullatenus  negligatur.  NuUi  etc. 
nostre  concessionis  etc. 

Datum  Lugduni,  III.  idus  Mail,  anno  V. 

Nach  MoDumenta  Germaniae,  Epistolae  saec.  XIII.  ed.  Rodenberg,  a.a.O.  Tom.  II.  Nro.  557  p.  395 
aus  Innoc.  IV.  Registr.  ann.  V.  Vol.  I,  534,  Lib.  V,  860.  —  Regest:  Berger  a.  a.  0.  Nro.  3908  p.  591. 

a)  Verschrieben  für  Ritigingin.  —  b)  Desgl.  für  Tui(n)gin,  d.  h.  TMngin;  Berger  liest:  Cingin, 
1  und  2)  Ringingen  und  Laichingen,  O.A.  Blaubeuren. 


XXVIII. 

Pabst  Innocenz  IV.  belobt  den  Abt  [Konrad]  von  Reichettau,  dass  er  vor  Kurzem  den  Grafen 
Hartmann  von  Kyburg,  Ludwig  von  Froburg,  Gottfried  von  Sigmaringen  und  Hartmann  von 
Crrieningen  im  Kampfe  gegen  König  Konrad  beigestanden  habe,  und  nimmt  ihn  in  die  päbstliche 

Gnade  auf. 

Lyon  1248.     Mai  15. 

Abbati  Augensis  monasterii,  ordinis  sancti  Benedicti,  ad  Romanam  ecclesiam  nuUo 
medio  pertinentis,  Constantiensis  diocesis.  Venerabilis  fratris  nostri  .  .  Constantiensis 
episcopi  et  dilectorum  filiorum  nobiiium  virorum  H(artmanni)  de  Kyburch*),  L(udovici) 
de  Froburc*),  G(otefridi)  de  Signeringen ')  et  H(artmanni)  de  Grueningen*)  comitum, 
Romane  ecclesie  devotorum,  per  litteras  nobis  extitit  intimatum,  quod  si  actenus  circa 


Nachtrag.     (1249.     Januar  21.)  469 

negotium  ecclesie  visus  fueris  negligens  et  remissus,  provenit  ex  induslria,  non  contu- 
macia  vel  defectu,  videlicet  ut  temporis  oportunitate  captata  raagis  posses  resistentes 
offendere  quam  offendi,  opinione  pro  ipsorum  assertione  manifestius  faciente,  quod  cum 
nuper  C.  natus  F.  quondam  imperatoris  aggregatis  undique  viribus,  non  attendens,  quod 
non  in  multitudine  exercitus  victoria  belli  sed  est  de  celo  tantummodo  fortitudo,  cum 
ipsis  comitibus  congredi  attemptasset,  astitisti  eis  viriiiter  et  potenter  cum  decenti  arma- 
torum  et  honorabili  comitiva,  ita  quod  persecutor  ecclesie  terga  vertens  relictis  rebus 
quam  plurimis  fere  fuit  manu  valida  captivatus.  Quare  pro  te  nobis  humiliter  suppli- 
carunt,  ut  (amquam  ecclesie  devotum  filium  in  nostram  gratiam  et  favorem  te  admittere 
ac  prosequi  benivolentia  specialis  gratie  dignaremur.  Nos  vero  sperantes,  quod  de  cetero 
non  lautet  lucerna  sub  modio  sed  in  lucem  veniat  et  in  evidentiam  expectatam,  contem- 
platione  eiusdem  episcopi  et  dictorum  nobilium  in  gratiam  et  favorem  apostolice  sedis 
et  nostram  te  duximus  admittendum,  mandantes,  quatinus  taliter  te  habeas  in  futurum, 
quod  per  evidentia  opera  cognoscamus,  quod  vera  sunt  que  de  te  iidem  nostris  auribus 
intimarunt.  Petitiones  vero  tuas,  quantum  cum  deo  poterimus,  favorabiliter  admittemus. 
Datum  Lugduni,  idibus  Maii,  anno  V^ 

Nach  dem  Drucke  in  Monumenta  Germaniae,  Epistolae  saec.  XIII.  a.  a.  0.  II.  Nro.  558  p.  395 
aus  Registr.  Innoc.  IV.  ann.  V.  Vol.  1,  544  Lib.  V,  968.  —  Weitere  Drucke:  Mone,  Anzeiger  für  Kunde  der 
Teutschen  Vorzeil  1838  Sp.  351  (irrig  unter  dem  Jahre  1232).  —  Huillard-Br^hoUes ,  Hisl.  Dipl.  Friderici  II. 
Tom.  VI.  2  pg.  622.  —  Auszug:  Raynaldi  Annal.  ecci.  Tora.  XIII.  1692  ad  ann.  1248  §  16  p.  584.  —  Regest: 
Potthast  a.  a.  0.  2,  Nro.  12928  S.  1088.  —  Berger,  a.  a.  0.  Nro.  4015  p.  607. 

1)  Kyburg,  Schloss,  Züricher  Bez.  Pföffikon.  —  2)  Frohburg,  Burgruine,  Pfarrei  Trimbach,  solothurn. 
Amts  Olten-Gösgen.  —  3)  Sigmaringen,  hohenzoller.  Reg.Sitz.  —  4)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen. 


XXIX. 

Lyon  1249.     Jantcar.  21. 

Pabst  Innocenz  IV.  beauftragt  gefnäss  Bitten  dilectorum  filiorum  nobilium  virorum 
Ul.  de  WitembercO,  H.  de  Grutanger^),  H.  de  Parvapetra^)  et  G.  de  Friburc*)  comitum 
den  Bischof  von  Strassburg,  dem  Strassburger  Kanoniker  Heinrich  von  Vinstingen  *)  in  Stadt, 
Diocese  oder  Provinz  Trier  eine  kirchliche  Stellung,  Pfründe  oder   Würde  zu  verschaffen. 

Datum  Lugduni,  XII.  kalendas  Februarii  anno  VP. 

Auszug  nach  Monumenta  Germaniae,  Epistolae  saec.  XIII.  u.  s.  w.  Tom.  II.  p.  456  Nro.  640  aus 
Registr.  Innoc.  IV.  ann.  VI,,  Lib.  VI.  foi.  28  Nro.  368.  —  W^eiterer  Druck:  Berger:  a.  a.  0.  Tom.  II.  Nro.  4360 
p.  4».  —  Vergl.  Potthast,  a.  a.  0.  Nro.  13546  p.  1130. 

1)  Wirtemberg.  —  2)  Grieningen,  O.A.  Riedlingen.  —  3)  Lülzelstein,  elsäss.  Kantonssitz.  —  4)  Freiburg 
im  Breisgau.  —  5)  Finstingen,  lothr.  Kantonssitz. 


470  Nachtrag.     (1249,    Januar  27.) 

XXX. 

Pabst  Innocenz  IV.   übergibt  in  einer  an  das  Ä*fgustiner- Nonnenkloster  Kirchheim  gerichteten 
Urkunde  dieses  Kloster  dem  Predigerorden  und  verleilU  ihm  die  Privilegien  des  letzteren  Ordens. 

Lyon  1249.     Januar  27. 

.  .  •  priorisse  et  conventui  monasterii  de  Lircham  (nach  der  folgenden  Urkunde  sicher 
Kircham,  Kirchem  *),  oder  dergl.  zu  lesen),  ordinis  sancti  Augustini,  Gonstantiensis  diocesis. 
Apostolice  sedis  benignitas  prudentes  virgines,  que  se  parant  accensis  lampadibus  obviam 
sponso  ire,  tanto  propensiori  rfc,  ut  supra  in  XXX^  capitulo,  usque:  dinoscuntur.  Cum 
igitur  etCy  wie  in  der  Bulle  desselben  Pabsts  für  das  Kloster  Sirnau  vom  14.  Juli  1245  (Bd.  4, 
8. 104  ff.)  mit  den  im  folgenden  —  soweit  sie  nicht  ganz  unwesentlich  sind  —  erwähnten  Ab- 
weichungen:  S.  104  Z.  12  v.  u.:  priori  provinciali  Theotonie  —  Z.  5  v.  u.  statt:  vel  in- 
dulgentia  bis  obstantibus :  non  obstante  —  Z.  4  v.  u.  vobis  de  institutionibus  —  S.  105 
Z.  2  V.  [o.  statt :  prout  bis  consuevit :  prout  secundum  deum  viderint  expedire. 

Datum  Lugduni,  VI.  kalendas  Februar ii,  anno  VP. 

Nach  Berg  er,  Les  registres  d*Innocent  IV.,  Tom.  II.  Nro.  4335,  p.  42  aus  Registr.  Innocent.  IV. 
ann.  VI.  Nro.  343,  fol.  25. 

1)  Kirchheim,  O.A.  Stadt.  

XXXL 

Pabst   Innocenz   IV.   übergibt  das   Augustiner  -  Nonnenkloster   Kirchheim   dem   Predigerorden, 
verleiht  ihm   die  Privilegien   dieses  Ordens  und   beauftragt  die  Oberen  des  letzteren  mit  der 

Vollziehung  der  von  ihm  getroffenen  Bestimmungen. 

Lyon  1249.     Januar  27. 

.  .  magistro  et . .  priori  provinciali  Theutonie  ordinis  Predicatorum.  Apostolice  sedis 
benignitas,  etc.  ut  supra  in  proximo,  usque :  dinoscuntur.  Cum  igitur  etc.j  une  in  der  Butte 
desselben  Pabsts  für  das  Kloster  Sirnau  vom  14.  Juli  1245,  Bd.  4  S.  105  ff.  mit  den  im 
folgenden,  soweit  sie  nicht  ganz  unwesentlich  sind,  namhaft  gemachten  Abweichungen:  S.  105 
Z.  2  V.  u.:  priorisse  et  conventus  monasterii  de  Kyrchem,  ordinis  —  S.  106  Z.  4  v.  o. 
statt:  ipsarum  supplicationibus :  devotionis  \psa,r\im  precihus  und  statt :  auctoritate  presen- 
tium  duximus  committenda :  auctoritate  vobis  apostolica  duximus  coramittendas.  —  Z  9 
statt:  vel  indulgentia  bis  obstantibus:  non  obstante  —  Z.  10:  eis  de  institutionibus  — 
Z.  15  statt:  prout  bis  consuevit:  prout  secundum  deum  viderint  expedire  —  Z.  18  statt: 
fratres  vestri  ordinis:  ipsius  ordinis  fratres  —  Z.  21  statt:  liceat  eisdem  priorisse  ac 
sororibus  bloss  liceat  eis  —  Z.  24:  discretioni  bis  Z.  25:  scripta  fehlt.  —  Z.  26:  iuxta 
commissionis  et  constitutionis. 

Datum  Lugduni,  VI.  kalendas  Februarii,  anno  VI*. 

Nach  Berger,  a.  a.  0.  p.  42  Nro.  4336  aus  Registr.  Innoc.  IV.  ann.  VI.  Nro.  344  fol.  25  verso. 


Nachtrag.     (1249.     Januar  29,  30  und  um  1250.)  471 

XXXII. 

Lyon  1249.     Januar  29. 

Pabst  Innocenz  IV.  beauftragt  in  Berücksichtigung  der  aufrichtigen  Ergebenheit,  welche 
dilecti  filii  nobiJes  viri  burgravius  de  Nuremberc  et  de  Gruengue*)  comes  gegen  seine 
Person  und  die  römische  Kirche  hegen,  auf  deren  Bitten  den  Prior  von  St.  Peter  im  Sand 
zu  Metz,  dem  Cleriker  Renald  de  Filieres  *)  in  Stadt  oder  Diöcese  Trier  eine  kirchliche  Pfründe 
zu  verschaffen. 

Datum  Lugduni,  IUI.  kalendas  Februarii,  anno  VI. 

Auszug  nach  Monumenta  Germaniae  a.  a.  0.  IL  p.  460Nro.  645  aus  Registr.  Innocentii  IV.  ann.  W., 
Lib.  VI.  f.  30  Nro.  385.  —  W^eiterer  Druck:  Berger,  a.  a.  0.  Nro.  4377  p.  51.  —  Regest:  Höfler,  Albert 
von  Beham  Nro.  385.  —  Potthast,  Nro.  13557  p.  1130. 

1)  Vergl.  oben  S.  470  Anm.  4.  —  2)  Vielleicht  Villers,  lothring.  Kantons  Metz. 


XXXIII. 

Lyon  1249.     Januar  30. 

Pabst  Innocenz  IV.  ertheüt  personas  dilectorum  filiorum  nobilium  virorum  .  .  de 
Gruningen^)  et .  .  de  Nuremberc  comitum  sincera  diligenles  in  domino  caritale  auf  deren 
Bitten  dem  Bischof  (Heinrich)  von  Strassburg  den  Auftrag,  Henrico  de  Vinstingen^)  canonico 
Argentinensi ,  eorum  consanguineo ,  eine  Pfründe  in  ecclesia  sancti  Arnualis'),  Melensis 
diocesis,  zu  verleihen. 

Datum  Lugduni,  III.  kalendas  Februarii,  anno  VP. 

Auszug  nach  Monumenta  Germaniae  a.  a.  0.  II.  Nro.  648  p.  463  aus  Registr.  Innoc.  IV.  ann.  VI., 
Lib.  VL  foL  28  Nro.  364.  —  Weiterer  Druck:  Berger  a.  a.  0.  Nro.  4356  p.  47.  —  Auszug:  Hof  1er,  Albert 
von  Beham  Nro.  364  p.  180.  —  Regest:  Potthast,  a.  a.  0.  Nro.  13188,  p.  1108. 

1  und  2)  Vergl.  S.  470  oben  Anm.  4,  unten  Anm.  5.  —  2)  Arnual  bei  Saarbrücken. 


XXXIV. 

Der   Bürger   Heinrich  Gesell   von  Reutlingen   überlässt   einen  Acker   auf  dem  Steineberg  um 
seines  Seelenheils   unllen  und  unter   Vorbehalt  der   lebenslänglichen  Nutzniessung   für  sich  und 

die  Kinder  seiner  Tochter  an  das  Kloster  Marchthal. 

Ohne  Ort  und  Zeit  (um  1250)  V. 

Ne  gesta  digna  memoria  posterorum  noticie  subtrahantur,  scripturarum  testimonio  || 
conmendantur.     Hinc  est,  quod  ego  Hainricus  dictus  Gesello,  civis  in  Riutilingin,  tam  || 


472  Nachtrag.     (1250.) 

presentibus  quam  futuris  Christi  fidelibus  notum  esse  cupio,  quod  agrum  silum  in 
monte  ||  Stainiberch *)  ob  remedium  anirne  raee  coatuli  ecclesie  Martollensi,  ita  tarnen, 
ut  diebus  vite  mee  eundem  agrum  quiete  possideam  et  annualim  dimidiain  libram  cere 
ob  raonimentum  et  recordationem  eiusdem  facti  prefate  ecclesie  persolvam.  Tali  quoque 
pacto  interposito,  ut  cum  ego  viam  universe  carnis  ingressus  fuero,  nati  filie  mee, 
scilicet  Rüdolfus  sacerdos  et  Mathildis  soror  eiusdem,  eundem  agrum  teneant  tantum 
diebus  vite  sue  et  annuatim  quinque  solidos  Hallensium  vel  duas  libras  cere  sepedicte 
ecclesie  conferant.  Cum  vero  ambo  debitum  nature  persolverint,  predictus  ager  nullo 
contradicente  ecclesie  Martellensi  redibit.  Ut  autem  hec  firma  permaneant,  presentem 
cedulam  sigillo  domini  prepositi  de  Martello  et  conventus  roboravi. 

Zwei  spitzovale  beschädigte  Sieg(>l:  1)  des  Probsts  von  Marchthal,  c.  40,  c.  25  min  (III.  A.  :2:i.):  der 
stehende  Probst,  in  der  Linken  2  Schlüssel,  von  der  Umschrift  erhalten:  ..  REPOSITI  .  DE  MAR  .  .  . 
2)  des  Convents  von  Marchthal,  c.  48,  31  mm  (II.  B.):  der  h.  Petrus,  in  der  Rechten  "2  Schlüssel,  Umschrift: 
Sigillum .  G  . . . .  IGOR  .  S  .  PETR  . . .  MARTELLO. 

*)  Der  Handschrift  nach  fällt  diese  undatirte  Urkunde  etwa  in  die  Mitte  des  13.  Jahrhunderts. 

1)  Etwas  südlich  von  Reutlingen;  auf  dem  Rücken  der  Urkunde  steht  die  Registraturbemerkung:  Statt 
Reithlingen. 

XXXV. 

Pleban  Herbord  von  Fleischwangen   trägt   der   Kirche  zu    Weissenau  all  sein   Eigenthum  in 

Fleischwangen,  Feldmoos  und  Ried  zu  Erblehen  auf. 

1250. 

Universis  Christi  fidelibus  presentem  paginam  audituris  Herbordus  plebanus  in 
Flunsch  Wangen  *)  gesle  rei  notitiam.  Omne  quod  agitur  negotium  isto  in  tempore,  ne 
oblivioni  tradatur,  scripture  testimonio  solet  confirmari.  Hinc  est,  quod  ego  Herbordus 
plebanus  in  Flünschwangen  scripto  presenti  notum  facio  tarn  presentibus  quam  futuris, 
me  Universum  ius  proprietatis  prediorum  meorum  in  Flünschwangen,  Veltmos*)  et  in 
Riet')  ecclesie  Sancti  Petri  in  Augia  contulisse  gratuita  voluntate,  hac  tamen  interposita 
voluntate,  ut  ego  et  heredes  mei,  seu  ad  quoscumque  donatione  emptione  vel  aliqua 
alia  occasione  predicte  possessiones  transierint,  ipsas  a  memorata  ecclesia  in  feudo  habe- 
amus  et  ex  eis  singulis  annis  in  festo  sancti  Marci  eidem  ecclesie  pro  censu  libram 
integram  cere  persolvamus.  Hunc  autem  censum  sepedicta  ecclesia  nuUa  occasione  sine 
nostra  voluntate  poterit  augmentarC;  sicut  et  nos  nulla  possumus  diminuere  ratione. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  MCCL,  indictione  nona. 

Nach  der  kioster  Weissenau *schen  Scaturigo  iurium  Minoraugensium  pag.  511. 

1)  Fleischwangen,   O.A.  Saulgau.  —  2  und  3)  Feldmoos  und  Ried,   Gem.  Fronhofen,   O.A.  Ravensburg. 


Nachtrag.     (1250.    Dezember  11.)  473 

XXXVL 

Pahst  Innocenz  IV.   beauftragt  den  Beutelsbacher  Kanoniker   Ulrich,   den   von  dem  Herzoge 

(Her mann)  von  Oesterreich  präsentirten,  von  dem  Probste  zu  St.  Guido  in  Speier  instituirten 

Pfarr-Rektor  Berengar  zu  Ingersheim  in  den  ruhigen  Besitz  dieser  Kirche  einzuweisen. 

Lyon  1250.     Dezember  11. 

.  .  .  .  ülrico  canouico  ecclesie  de  Bubelsbac*),  Constantiensis  diocesis.  Ex  parte 
dilecti  filii  Berengorii  rectoris  ecclesie  de  lagereson'),  Spirensis  diocesis,  fuit  propositum 
coram  nobis,  quod,  cum  ipse  ad  eandem  ecclesiam  tunc  vacantem  a  nobili  viro  .  •  duce 
Austrie^),  et  Berthold us  de  Glutheim*),  clericus  Warmaciensis  diocesis,  a  Radulfo')  fratre 
ipsius  ducis,  veris  patronis  ipsius  ecclesie,  dilecto  filio  .  .  preposito  ecclesie  sancti  Guidoais 
Spirensis,  archidiacono  loci,  ad  quem  de  antiqua  et  approbata  et  hactenus  pacifice  ob- 
servata  consuetudine  institutio  rectoris  in  ipsa  ecclesia  pertinet,  presentati  fuissent,  idem 
prepositus,  partibus  propter  hoc  ad  suara  presentiam  evocatis  et  de  cause  raeritis  prout 
spectabat  ad  ipsum  legitime  cognito,  quia  dictus  B[ertholdus]  patiebatur  in  etate  defectum  et 
parentes  eius  F[redrico]  quondam  imperatori  et  C[onrado]  nato  eins  contra  ecclesiam  ad- 
herebant,  prefatum  B[ertholdum]  repulit  ut  indignum,  eum  ad  ipsam  ecclesiam  non  admittens, 
memoratum  vero  Berengerium  canonice  instituit  in  eadem.  Nos  igitur,  obtentu  dicti  ducis 
et  nobilis  viri  .  .  comitis  de  Wintemberc  pro  dicto  Berengerio  nobis  supplicantium,  quod 
ab  eodem  preposito  provide  factum  est  in  hac  parte  ratum  habentes  et  gratum  idque 
auctoritate  nostra  confirmantes  mandamus,  quatinus,  'si  est  ita,  prefatum  Berengerium  facias 
auctoritate  nostra  per  te  vel  per  alium  pacifica  ipsius  [ecclesie]  possessione  gaudere,  non 
obstantibus  aliquibus  litteris  apostolicis  super  hoc  ab  eodem  B[ertholdo]  horum  veritate 
lacita  impetralis  et  processibus  perperam  habitis  per  easdem,  contradictores  etc.*) 

Datum  Lugduni,  III.  idus  Decembris,  anno  VIII^ 

Nach  Berger  a.  a.  0.  Tom.  IL  p.  257  Nro.  5405  aus  Registr.  Innoc.  IV.  aan.  VIII.  nro.  671  fol.'  105. 
—  Regest:  Fester,  Regesten  der  Markgrafen  von  Baden  a.  s.  w.  S.  33. 

*)  Vergl.  Bd.  5  S.  144. 

1)  Es  liegt  hier  offenbar  ein  Schreibfehler  für  ButdsbaCy  d.  h.  Beutelsbach,  O.A.  Schorndorf  Yor.  — 
2)  Gross-Ingersheim ,  O.A.  Besigheim,  woselbst  den  Markgrafen  von  Baden  nach  O.A.Beschr.  Besigheim  S.  194 
auch  in  der  Folge  das  Patronatrecht  zustund.  —  .S)  Markgraf  Hermann  VI.  von  Baden,  durch  seine  Gemahlin 
Gertrud,  Tochter  Herzog  Heinrichs  von  Oesterreich,  seit  1248  zugleich  Herzog  von  Oesterreich,  bezw.  sein  Bruder 
Markgraf  Rudolf  I.  von  Baden.  —  4)  Unermittelt. 


VI. 


60 


474  Nachtrag.     (1258.) 


(Zum  fünften  Bande.) 

xxxvn. 

Abt  Berthold  und  Conveni  von  Alpirsbach  überlassen  ihre  Leibeigene  Adelheid  zur  Hälfte  dem 
Kloster*  St.   Georgen    unter   der   Bedingung,   dass    ihre   Kinder  zur   Hälfte  beiden    Klöstem 

gehören  sollen. 

1258. 

B.,  miseratione  divina  abbas  de  Alpersbach,  et  conventus  ibidem  universis  huius 
pagine  inspecloribus  salutem  et  orationes  in  eo,  qui  est  omnibus  vera  salus.  Que 
geruntur  in  tempore  ne  labantur  cum  processu  temporis  et  ne  possit  eis  inposterum 
apponi  calu[m]pnia,  literarum  solent  ap/^icibus  et  virorum  testimonio  perennari.  Inno- 
lescat  igitur  universis  presentibus  pariter  et  futuris,  quod  nos  ex  communi  consensu 
nostri  conventus  Adhelhadem')  mulierem,  filiam  viri  de  Hageresoch  ** )  *)  dicti  Chanuz, 
nostro  proprie  et  integraliter  adherentem  monasterio  hoc  pacto  pro  parte  dimidia  mona- 
sterio  sancti  Georgii  erogavimus,  ut,  si  per  coniugalem  cedam  ipsa  a  deo  ditetur ")  liberis, 
divisim  *)  media  pars  pignorum  ad  nostrum  monasterium  receptum  haboat ,  altera 
vero  prefato  ascribatur  monasterio,  hoc  tamen  excepto,  quod  si  pueros*)  non  habuerit, 
ad  proprietatis  ius  integre  nobis  denuo  devolvatur.  Ut  autem  hec  rata  et  inconvulsa 
permaneant,  sigillo  nostro  et  abbatis  monasterii  S.  Georgii  presentem  cedulam  conmuni- 
mus.  Testes  autem  huius  facti  sunt  hü:  W.  pincerna  de  Cholle*),  H.  villicus  de  Hos- 
bach*),  C.  villicus   de  Frumhusen*)  et   quam  plures  alii. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  GC^  L**.  VIII*.  die  sabbati,  indictione  I. 

Nach  der  S.  455  genannten  Handschrift  des  Klosters  St.  Georgen  S.  192.  —  Regest  nach  dem  derzeit 
nicht  auffindbaren  Original  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  7,  151. 

a)  In  der  Vorlage  jedenfalls  unrichtig:  Adhelhadum.  —  b)  Es  steht  Hagesoch  mit  dem  für  er  gebräuchlichen  Ab- 
kürzungszeichen über  dem  g.  —  c)  Hier  folgten,  sind  aber  durch  Punkte  getilgt  die  Worte:  riro  prefato  ascribatur,  — 
d)  Das  divisum  der  Vorlage  gibt  keinen  Sinn.  —  e)  Verschrieben :  pueris, 

1)  Ohne  Zweifel  verschrieben  für  den  Namen  der  von  Alpirsbach  nicht  sehr  weit  entfernten  hohenzoUerlschen 
Oberamtsstadt  Haigerloch.  —  2)  Unermittell.  —  3)  Hospacher  Hof,  Gem.  Gruol,  hohenzoller.  O.A.  Hechingen.  — 
4)  Frommenhausen,  O.A.  Rottenburg. 


Nachtrag.     (1259.    Juni  9.)  475 


XXXVIII. 

Pabst  Alexander  IV.  ertheüt  allen  Bussfertigen,  welche  an  den  Festtagen  der  Jungfrau  Maria 
und  am  Jahrestage  der  Einweihung  der  Kirche  das  Kloster  Frauenthal  besuchen,  einen  hundert- 

tägigen  Äblass. 

Anagni  1259.     Juni  9. 

[Alexander  episcopus,]  servus  servorum  dei,  universis  Christi  fidelibus  presentes 
litteras  inspecturis  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  ||  [Vite  perempnis  gloria],  qua 
mira  benignitas  conditoris  omnium  beatam  coronat  aciem  civium  supernorum,  a  redemptis 
pre[tio  sanguinis  fusi  de  pjrecioso  corpore  redemptoris  raeritorum  debet  acquiri  virtute, 
inter  que  illud  esse  pergrande  dinosci[tur,  quod  ubique,  sed  precipu]e  in  sanctorum 
ecclesiis,  maiestas  altissima  collaudetur.  Rogamus  itaque  universitatem  vestram  et 
horta[mur  in  domino  in  remjissionem  vobis  peccaminum  iniungentes ,  quatinus  ad 
ecclesiam  monasterii  dilectarum  in  Christo  filiaruni  [abbatisse  et  conventus  *)]  de  Valle 
sancte  Marie,  Cisterciensis  ordinis,  Herbipolensis  diocesis,  imploraturi  a  domino  delictorum 
ve[niarn  in  humilitate  sp]iritus  accedatis.  Nos  enim,  ut  Christi  fideles  quasi  per  premia 
salubriter  ad  merita  invitemus,  [de  omnipotentis  dei  misejricordia  et  beatorum  Petri  et 
Pauli  apostolorum  eins  auctoritate  confisi  omnibus  vere  penilentibus  [et  confessis,  qui 
ad  ecc]lesiam  ipsam  in  suigulis  festivitatibus  beate  Marie  virginis  et  in  anniversario  die 
dedi[cationis  eiusdem  ecclesie]  causa  devotionis  accesserint  annuatim,  centum  dies  de 
iniunctis  sibi  penitentiis  [misericorditer  relaxa]nius. 

Datum  Anagnie,  V.  idus  lunii,  [pontificatus]  nostri  anno  quinto. 

Nach  dem  Originale  im  k.  bair.  Kreisarchive  zu  Bamberg.  Italienisches  Pergament.  Oben  in  der  Mitte 
steht  L;  auf  dem  Einschlage  unten  rechts:  R,  Pläe,;  auf  dem  Rücken  oben  etwa  in  der  Mitte,  auch  hinten  im 
linken  Obereck  eine  Art  Häckchen ;  nach  der  Mitte  der  Zeile  etwas  mehr  rechts :  Predicatorum  (Frauenthal  war 
übrigens  Cisterciensernonnenkloster,  vergl.  Bd.  5  S.  424.  426) ;  etwas  unterhalb  der  Mitte  des  ganzen  Pergaments : 
2    einem  A  oder  M  ähnliche    Zeichen,  je  mit  Kreuz    darüber;    unter   ihnen  77».  episcopus  Vironemis,    darunter 

pro  abbalüsa  et  ronventu  VallLs  sancte  Marie centmn  dierum.    Die  Bulle  mit  der  Schnur  fehlt.    Der  linke  Rand  des 

Pergaments  ist  abgeschnitten ,  so  dass  in  jeder  Zeile  die  ersten  Worte  und  so  insbesondere  auch  der  Name 
des  Pabstes  fehlen.  Allein  eine  Ergänzung  des  Textes  ist  nach  der  Bd.  5  S.  IGO  des  Urkundenbuches  gedruckten, 
soweit  die  vorliegende  Urkunde  vorhanden  ist,  mit  ihr  meistens  wörtlich  übereinstimmenden  Urkunde  Pabsts 
Alexanders  IV.  für  Kloster  Komburg  vom  15.  Juni  1256  möglich  (vergl.  die  in  Klammern  gesetzten  Worte); 
beide  Urkunden  stimmen  der  Handschrift  nach  wohl  zusammen,  ein  Pabst,  welcher  seit  der  Gründung  des 
Klosters  Frauenthal  im  Jahre  1232  bis  zum  Schluss  des  13.  Jahrhunderts  an  einem  9.  Juni  im  5.  Jahre  seiner 
Regierung  zu  Anagni  gewesen  wäre,  ist  ausser  Alexander  IV.  nur  noch  IJonifazius  VIII.,  zu  welchem  die  Schrift 
weniger  passt;  der  auf  dem  Rücken  der  Urkunde  genannte  Bischof  Dietrich  von  Wierland  kommt  während  der 
Jahre  1247—1272  nachweisbar  vor  und  scheint  sich  im  Jahre  1200,    vielleicht  aber  auch  schon  1259,   also  im 

60' 


476  Nachtrag-     (1259-     Oktober  9  und  um  1260.) 

5.  Pontifikatsjahre  Alexanders  IV.,  am  päbstlichen  Hofe  aufgehalten  zu  haben  (Garns,  Suppleni.  I.  ad  opus: 
Series  episcoporum  eccl.  catfaol.  1879  p.  82,  Bunge,  Baltische  Geschichtsquellen  1.  Lieferung  1875  S.  47  ff.), 
somit  dürfte  die  Urkunde  sicher  auf  Pabst  Alezander  IV.  und  das  Jahr  1259  zu  beziehen  sein.  —  Abdruck:  Bossert 
in  WOrtt.  V.-J.-Heften  f.  Landesgeschichte  12,  1889  S.  220. 

*')  Diese  Worte  stehen  nicht  in  der  Komborger  Urkunde,  allein  sie  kehren  in  solcher  Stellung  oft  wieder  und 
passen  dem  Raum  nach  gerade  herein. 


XXXIX. 

München  1259.     Oktober  9. 

Graf  Meinhard  von  Götz  und  Tirol,  Vogt  von  Aquüeja,  beurkundet,  dass  er  seiner 
Gemahlin  Elisabeth,  Schwester  der  Rheinischen  Pfalzgrafen  und  Herzoge  von  Baiern  Ludtoig 
und  Heinrich  seine  Burgen  Santmichelspurch 0  und  Rasen*)  mit  aller  Zubehör  als  Morgen- 
gabe geschenkt  habe. 

Zeugen:  Lvdwicus  et  Heinricus  illustres  comites  palatini  Rehni  duces  Bawarie,  dilecti 
doraini  et  leviri  nostri,  Vlrlcus  coraes  de  Wirtenberch,  Gebhardus  comes  de  Hirzberch '), 
.  .  .  .  Hermannus  de  Hürnhaim*),  Albertus  de  Liehtenberch  *),  Heinricus  de  Sevelde**)  .  •  .  . 

Actum   apud  Monacum,   anno  doraini  millesimo  CG**.  LVIIII.  in  die  beati  Dyonisii. 

Nach  Fontes  rerum  Austriaca  r um  Abth.  2  Bd.  1  S.  48.  —  Regest :Böhmer-Fick er,  Regg.  Imperii  V.  2 
Nro.  5568  S.  1047.  Diese  Urkunde  ist  für  die  Geschichte  des  Grafen  Ulrich  von  Wirtemberg  insoferne  von 
Bedeutung,  als  er  ihr  zufolge  ohne  Zweifel  bei  der  Hochzeit  des  Grafen  Meinhard  und  der  Elisabeth,  Wittwe 
E.  Eonrads  IV.  und  Mutter  Herzog  Eonradins,  am  6.  Oktober  des  Jahres  anwesend  war. 

1)  St.  Michaelsburg,  tirol.  H.A.  ßruneck.  —  2)  Altrasen,  Burgruine  bei  Niederrasen,  tirol.  B.A.  Welsberg.  — 
3)  Hirschberg,  abgeg.  Burg,  bair.  A.G.  Beilngries.  —  4)  Hürnheim,  bair.  A.G.  Nördlingen.  —  5)  Wohl  Lichten- 
berg, O.A.  Marbach,  in  dessen  ortsadeliger  Familie  damals  der  Name  Albert  auch  sonst  vorkommt  (vergl.  Bd.  5 
S.  87).  —  6)  Seefeld,  bair.  A.G.  Seefeld. 


XL. 

Der  Freie  Berthold  von  Blankenstein  und  seine  Gattin  Elisabeth  befreien  das  von  Hinen 
gegründete  und  mit  Gütern,  so  insbesondere  der  Pfarrkirche  des  Orts,  ausgestattete  Kloster 
Steinheim  von  allem  Vogteirecht  unter  Verbot  der  Wahl  eines  anderen  Vogts  bei  ihren  Leb- 
zeiten, bezeichnen  die  Grenzen,  innerhalb  deren  das  neue  Kloster  gebaut  werden  darf,  und 
treffen  verschiedene  Bestimmungen  über  Besitzungen  und  Rechte  desselben. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (um  1260)*). 

Cum  ea,  que  geruntur  in  terris,  labi  soleant  a  memoria,  nisi  scripto  fuerint  con- 
mendata,  noverint  universi  presentem  paginam  inspecturi,  quod  nos  Bertoldus  liber  de 


Nachtrag.     (Um  1260.)  477 

Blankensteiü  0  et  ||  Elizabeth  uxor  ipsius  ecclesiam  sanctimonialium ,  quam  in  honore 
sancte  dei  genitricis  Marie  fundavimus ')  cum  assensu  venerabilis  patris  ac  domini  Hein- 
rici  Spirensis  episcopi  et  cancellarii  sacri  ||  imperii,  et  ecclesiam  parrochialem  ibidem, 
quam  supradicte  ecclesie  sanctimonialium  cum  assensu  iam  dicti  venerabilis  patris  ac 
domini  episcopi  Spirensis  et  capituli  ex  integro  donavimus,  et  omnes  possessiones  || 
earum  cum  predio  a  domino  Rüdolfo  marchione  de  Baden  empto  et  aliis  quibuscumque 
prediis  ab  antiquo  vel  de  novo  coUatis  vel  emptis  claustro  vel  parrochie  ab  omni  iure 
advocacie,  quod  ad  nos  pertinet,  libere  absolvimus,  ita  tamen  quod  predicte  sancti- 
moniales  tempore  vite  nostre  non  eligant  sibi  aliquem  alium  advocatum,  ne  nomen 
fundatorum  ex  hoc  amittere  videamur.  Volumus  etiam  et  concedimus,  ut  termini  predic- 
tarum  sanctimonialium,  in  quibus  possint  facere  libere  monasterium,  claustrum,  hortos, 
pomeria,  molendina,  piscariam  et  omnes  officinas  sibi  conpetentes,  sint  pons,  qui  transit 
fluvium,  qui  dicitur  Botebor*),  et  libera  curia  et  area  Sutoris  et  due  strate  publice 
tendentes  versus  villam,  que  dicitur  Minus  Botebor*),  et  lapicidina  superior  versus 
eandern  villam  et  totum  quod  includitur,  exceptis  tribus  areis,  scilicet  Bernoldi,  Ctnradi 
et  relicte  Gimainerii,  ultra  lapicidinam  autem  superiorem  piscaria  nobis  et  eis  erit  con- 
munis.  Insuper  X  iugera  conmutanda  eis,  ubi  necesse  fuerit,  ab  omni  iure  advocacie 
absolvimus.  Volumus  etiam,  ut  molendina  ipsarum  non  recipiant  molentes  de  villa 
Steinheim,  nisi  aliquo  casu  inpediente  molendina  iuxta  aquam,  que  dicitur  Murra*), 
molere  non  possint,  de  aliis  autem  villis  omni  tempore  possunt  recipere  molentes. 
Volumus  etiam  et  concedimus,  ut  lapicidinas  et  aqueductus  in  omni  suo  predio  et  suo- 
rum  libere  possint  habere.  Item  concedimus,  quod  dicte  sorores  faciant,  si  placuerit 
eis,  de  villa,  que  dicitur  luchese  ^),  grangiam,  ita  tamen  quod  silve  eis  et  nostris  homini- 
bus  de  Steinheim  ad  secanda  menia  sint  conmunes.  Promittimus  etiam,  quod  operam 
dabimus  bona  fide,  ut  omnes  residentes  in  predictis  terminis  vendant  sua  predia  sororibus 
ac  si  nos  ipsi  conparare  vellemus.  Homines  sive  servientes  claustri  conducticii,  si  ali- 
quid fecerint,  unde  incidant  in  emendam,  que  vulgo  dicitur  fravilin,  sorores  se  a  talibus 
absolvant  vel  pro  eis  solvant  emendam.  Qui  vero  per  obedientiam  eis  fuerint  astricti, 
more  aliorum  religiosorum  pro  eis  satisfaciant.  Promittimus  etiam  in  animas  nostras, 
quod  in  cimiterio  pertinente  ad  ecclesiam  parrochialem  non  locabimus  homines  nisi 
tempore  gwerre  et  propter  instantes  inimicos,  nee  ibi  aliquid  amplius  edificabimus.  De 
Omnibus  autem  supradictis  hoc  promittimus,  quod  bona  fide,  sine  dampno  nostro  tamen, 
laborabimus,  ut  ad  libertatem  omnimodam  perducantur.  Et  ut  omnia  supradicta  maiorem 
habeant  firmitatem,  sigillis  domini  H.  episcopi  Spirensis  et  comitum  ^Irici  de  Wirtenberc 
et  Hartmanni  de  Groningen  et^)  de  Veihingen  et  propra  roborari  presentem  paginam 
procuravi. 

Acta  sunt  hec'). 


478  Nachtrag.     (1260.    Juni  23.) 

Die  Urkunde  ist  linirt,  die  Buchstaben  stehen  aber  durchweg  etwas  über  den  Linien.  Von  Siegeln  sind 
noch  vorhanden:  1)  an  weissen  und  gelben  seidenen  Fäden  des  ßischofs  Heinrich  von  Speier,  am  rechten  Rande 
stark  beschädigt,  bereits  S.  37  beschrieben;  2)  an  Hla  seidenen  Litzen,  welche  mit  einer  lila  und  einer  weissen 
mit  lila  gemischten  Quaste  endigen,   des  Grafen  Ulrich    von  Wirtemberg,   rund,   60  mm  (bereits  Bd.  5  S.  256 

beschrieben   (übrigens    ein    anderer  Stempel),   Umschrift:    f  S/V/iV/i/w  .  VLRIGI .  COMITIS  .  DE  .  W NBERC  ; 

3)  nur  noch  die  grünen  seidenen  Litzen,  welche  mit  einer  lila  und  einer  grünen  Quaste  endigen;  4)  noch  Reste 
der  weissen  seidenen  Fäden;  5)  an  weissen  und  gelben  seidenen  Fäden  Berlholds  von  Blankenstein :  schildförmig, 
43,  34  mm  (IV.  A.  1.) :  ein  schrägsteigender  (dainascirter)  Keil,  Umschrift :  f  Sigilhtm  .  BERHTOLDI .  DE .  BLANGEN- 
STEIn.  —  Abdruck :  (Besold) ,  Virgin.  Sacr.  Monim.  p.  365  (mit  Rücksicht  auf  die  Urkunden  des  Jahres  1255  in  Bd.  5 
S.  128  und  133,  die  sich  auf  die  Gründung  des  Klosters  beziehen,  unter  dem  Jahre  1255).  =  Franc.  Petrus, 
Suev.  eccl.  S.  756. 

a)  D.  h.  in  Steinheim,  O.A.  Marbach.  —  h)  Hier  ist  für  den  Taufnamen  leerer  Raum  gelassen.  —  r)  Hier  bricht 
die  Urkunde  ab. 

*)  Die  Zeitbestimmung  mit  Rücksicht  auf  das  S.  39  hinsichtlich  der  Titulatur  de^  Bischofs  Ueinrich  von  Speier 
Gesagte,  wozu  auch  stimmt,  dass  in  der  vorliegenden  Urkunde  auf  diejenigen  vom  31.  Dez.  1254  und  5.  Okt.  1255  (Bd.  5 
S.  88,  128)  Bezug  genommen  wird;  der  eigentliche  Klosterbau  zog  sich  wohl  mehrere  Jahre  hin. 

1)  Blankenstein,  Burgruine  bei  Wasserslelten,  O.A.  Münsingen.  —  2)  Das  Flüsschen  Bottwar.  —  3)  Klein - 
boltwar,  O.A.  Marbach.  —  4)  Die  Murr,  woran  Steinheim  Hegt.  —  5)  Jux,  O.A.  Backnang. 


XLI. 

Graf  Konrad  von  Kirchberg  überträgt  Güter  in  Mietingen,  auf  welche  seine  Getreuen  Budeger, 
Marquard  und  Reinhard  von  Griesingen  ihm  gegenüber*  verzichtet  und  welche  Ebei'hard  von 
Schwendi  genannt  Gürtel  von  diesen  zu  Lehen  getragen,  an  Äbtissin  und  Convent  von  Heggbach. 

Burg  Kirchberg  1260.    Juni  23. 

üniversis  presens  scriplum  intuentibus  Cünradus  coraes  de  Cirperch  i)  salutem  et 
quicquid  servicii  ||  potest  et  honoris.  Quoniarn  humana  condicio  fragilis  est  et  caduca 
et  necesse  est,  ut  ea  ||,  que  aguntur  in  tempore  et  labuntur  per  tempora,  scriptis  privi- 
egiorum  conserventur  ad  memoriam  ||  succedentium ,  tenore  ergo  presentium  notum 
sit  üniversis,  tarn  presentibus  quam  futuris,  hanc  litteram  inspecturis,  quod  nos  bona 
et  proprietatem  eorundem  sita  in  Mülingen*),  que  nobis  discreti')  ac  nobiles  viri,  vide- 
licet  Rudegerus,  Marquardus,  Reinhardus  dicli  de  Griesingen '),  nostri  fideles,  resignarunl 
et  que  Eberhardus  de  Swendin*)  dictus  Gürtel  a  supradictis  feudaliter  tenuit,  venerabill 
domine  abbatisse  in  Heigebach  et  conventui  eiusdem  loci  contulimus  largienter.  Ad 
huius  itaque  facti  et  futurum  memoriale  presentem  cedulam  nostro  sigillo  dedimus 
communitam'')  cum  testibus  subscriptis:  Hainrico  railile  dicto  Brucslegel,  domino  Günrado 
milite  de  Wne^),  Lamperto  Büzen  de  Snurpfelingen ^)  et  aliis  quam  pluribus®)»  q^i  au- 
diverunt  et  hiis  interfuerunt. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  millesimo  GG.  [L]X.,*)  in  Castro  Girperch,  in  vigilia 
sancti  lohannis  Baptiste. 


Nachtrag.     (1263.     März  4).  479 

Nach  gef.  Mittheilung  des  Herrn  Prof.  R.  Hausmann  in  Dorpat  auf  Grund  des  Originals.  Von  dem  unten 
S.  482  genauer  beschriebenen  Siegel  des  Ausstellers  ist  nur  noch  ein  kleiner  Rest  erhalten. 

a)  In  der  Vorlage  verschrieben:  diseHti.  —  b)  Desgl.:  conmunitatem.  —  c)  Desgl.:  plurililms, 

♦)  Die  Daten  sowohl  dieser  als  der  S.  480  folgenden  Kloster  Heggbacher  Urkunde  sind  durch  Rasur  gefälscht,  indem 
beide  Male  zwischen  CC  und  X  ein  etwas  grösserer  Zwischenraum  sich  befindet,  bei  welchem  ein  weiteres  Zahlzeichen, 
und  zwar  sicher  L,  herausradirt  wurde,  so  dass  die  Urkunden  in  die  Jahre  1260  bezw.  1263,  nicht  1210  bezw.  1213  zu 
setzen  sind,  wie  denn  auch  sonst  Kloster  Heggbacher  Urkunden  mehrfach  ein  älteres  Datum  fälschlich  beigelegt  worden 
ist  (vergl.  P.  F.  Stalin,  Geschichte  Württembergs  1.  .-^48).  Im  Einzelnen  ist  noch  zu  bemerken:  ein  Graf  Konrad  von 
Kirchberg  kommt  im  Beginn  des  13.  Jahrhunderts  urkundlich  sonst  sowenig  vor  als  sein  Bruder  Eberhard,  beide  sind 
vielmehr  erst  aus  den  Jahren  1200—1280  bekannt;  der  in  der  vorliegenden  Urkunde  genannte  Ritter  Heinrich  Brugg- 
schlegel  wird  zwar  auch  in  Würt.  V.-J.-Hefle  für  Landesgeschichte  3,  1880  S.  202  als  Zeuge  in  einer  Urkunde  vom  J.  1224 
aufgeführt,  aber  auch  das  Datum  dieser  Urkunde  ist  eben  mit  Rücksicht  auf  die  in  ihr  erwähnten  Grafen  Otto  und 
Hartmann  von  Brandenburg,  sowie  Otto  von  Neuhaus,  welche  einige  Jahrzehnte  jünger  sind,  als  1224,  gleichfalls  gefälscht. 
Bei  der  zweiten  Urkunde  ist  auf  die  Rasur  mit  anderer  Tinte  ein  Punkt  gesetzt;  bei  ihr  entspricht  auch  die  Indiction  VI. 
dem  J.  1263,  während  dem  J.  1213  I  entspräche.  Endlich  passt  die  Handschrift  beider  Urkunden,  insbesondere  der 
zweiten,  besser  zur  2.  Hälfte  als  zum  Beginn  des  13.  Jahrhunderts. 

1  und  2)  Ober-Kirchberg  und  Mietingen,  O.A.  Laupheim.  —  3)  Griesingen,  Ober-,  Unter-,  O.A.  Ehingen.  — 
4—6)  Schwendi,  W^ain,  Schnürpfiingen,  O.A.  Laupheim. 


XLII. 

(Zum  sechsten  Bande.) 

Zell  1263.     März  4. 

Burkardus  de  Tobel  0,  Hainricus  de  Oberhouen*),  Berhtoldus  dictus  Manstok,  railites, 
et  Eberhardus  dictus  de  Rivti')  entscheiden  als  Schiedsrichter  in  einem  Streite  der  milites 
Bertholdus  de  Vronhouen*)  et  Berhtoldus  de  Zil^)  ex  parte  matris  Bertholdi  dicti  de 
Vronhouen,  uxoris  Bertholdi  de  Zil  mit  dem  Kloster  Salem,  dass  das  letztere  auf  einem 
Grundstück  in  Warberg  ^);  worauf  früher  eine  noch  in  ansehnlichen  Spuren  vorhandene  Mühle 
gestanden  halte,  eine  solche  meder  bauten  und  das  Grundstück  mit  der  Mühle  frei  besitzen  könne. 

Siegler:  Graf  Konrad  von  Heiligenberg. 

Acta  sunt  hec  in  villa  Gelle  iuxla  Augeam  Minorem ') ,  anno  domini  U\  CC.  LXIir., 
Ilir.  nonas  Marcii,  presentibus . . .  Hainrico  de  Ebersberg®),  Burkardo  de  Hermsdorf®), 
Dietrico  de  Nivfron^®),  Friderico  diclo  Wazze,  Cünrado  dicto  Vaggengans,  Hainrico  de  Ca- 
pella"),  Eberhardo  de  Wiprehts**),  Hainrico  de  Baphendorf**),  Hainrico  dicto  Selbherre 
et  Burkardo  dicto  Vinke,  militibus,  fratre  Ypelino,  cellerario  de  Augea  Minori,  Burkardo 
plebano  de  Taldorf**),  Alberto  plebano  de  Wernsrivti  **),  de  fralribus  vero  de  Salem  etc. 

Nach  dem  Abdrucic  in  Zeitschrift  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  (Codex  Salemitanus)  35,  418. 

1—4)  Tobel,  Gem.  Berg,  Oberhofen,  Gem.  Ober-Eschach,  wohl  Rüti,  abgeg.  Burg  oberhalb  Weingarlen, 
Fronhofen,  O.A.  Ravensburg.  —  5)  Schloss  Zeil,  Gem.  Reichenhofen  O.A.  Leutkirch.  —  6)  Nach  ürkb.  5,  462 
heutzutage  Klöcken,  Gem.  Thaldorf,  O.A.  Ravensburg,  wozu  auch  die  Bemerkung  im  Salemer  Schenkungsbuche: 


480  Nachtrag.    (1263.     Juni  4). 

Wariberg,  quod  grangie  in  AdilartUi  adiacet,  passt^  indem  Thaldorf  und  Reute  an  einander  grenzende  Markungen 
bilden.  ~  7)  Oberzell  bei  Weissenau,  derselben  Gemeinde.  —  8)  Ebersberg,  O.A.  Tettnang,  —  9  u.  10)  Helmsdorf, 
Neufrach,  bad.  B.A.  Ueberlingen.  —  11)  Kappel,  O.A.  Ravensburg.  —  12)  Weitprechts,  O.A.  Waldsee.  — 
13)  Bavendorf,  O.A.  Ravensburg.  —  14)  Vergl.  Anm.  6.  —  15)  Wernsreute  Gem.  Thaldorf,  O.A.  Ravensburg. 


XLIII. 

Die  Gebräder  Grafen  Eberhard  und  Konrad  van  Kirchberg  genehmigen  die  üebertragung 
einer  Hofstatt  und  fünf  Jauchert  Ackers  zu  Mietingen,  welche  ihre  Dienstmannen ,  die  Ge- 
brüder Berthold  und  Konrad  Harmi,  an  Albert  von  Mietingen  verkauft  und  dieser  um  seines 

Seelenheils  wiUen  dem  Kloster  Heggbach  übergeben,  an  das  letztere. 

Kirchberg  1263.     Juni  4. 

Universis  hanc  paginam  inspecturis  nos  Eberhardas  et  C^nradus  fratres  comites  de 
Kirchberg  subscrip||torum  noticiam  cum  salute.  Ne  labantur  cum  tempore  que  geruntur 
ia  tempore,  literarum*)  solent  indlciis  perhennari.  ||  Eapropter  tenore  harum  pateat 
universis,  quod  Albertus  dictus  de  Mütingen  ,aream  unam  sitam  in  Mitingen  el||quinque 
iugera  agrorum  ibidem  sitorum,  que  ipse  a  Berhtoldo  et  C&nr.  fratribus  dictis  Harmi 
pro  VI  libris  denariorum  currentis  monete  iusto  emptionis  titulo  conparavit,  venerabili 
in  Christo  abbatisse  et  conventui  in  Heggebach  accedente  pleno  consensu  et  expresso  uxoris 
sue,  quam  tunc  habuit,  pro  anime  sue  remedio  contulit  perpetuo  possidenda,  renuntians 
omni  iuri  exceptioni  inpetitioni  pro  se  suisque  heredibus  universis,  que^)  habebat  in 
eisdem  casu  aliquo  contingente.  Verum  quia  eadem  predia  predictis  Berhtoldo  ^)  et  Ctnr. 
fratribus  dictis  Harmi  nostris  ministerialibus  proprietatis  titulo  pertinebant  nee  ipsi  nostri 
ministeriales  predicti  de  suis  bonis  ratione  iuris,  quod  nobis  conpetit  in  eisdem,  quicquäm 
possunt  facere  sine  nostra  licentia  speciali,  nos  cupientes  predictum  monasterium  in  Om- 
nibus promovere,  sepedictis  fratribus  nostris  ministerialibus  indulsimus  pleno  iure  sepedicta 
predia  prefato  monasterio  conferre  perpetuo  possidenda.  Nos  igitur  Berhtoldus  et  Ctnr. 
fratres  dicti  Harmi  sepefato  monasterio  proprietatem  sepedicti  predii  per  presentes 
contulimus  pleno  iure,  renunciantes  omni  iuri  exceptioni  inpeticioni,  que  nobis  in  eisdem 
conpetere  videbantur  casu  aliquo  contingente. 

Acta  sunt  hec  in  Kirberc,  anno  domini  MCC[L]X1II.,  II.  nonas  Junii,  indictione  VI., 
subnotatis  testibus  presentibus  et  rogatis  videlicet:  Rainhardo  et  Rudigero  fratribus  de 
Griesingen  militibus.  Ha . . .  *)  de  Mussingen  0,  Friderico  et  Marquardo  de  Swendie,  Lude- 
wico  dicto  Hosili  aliisque  quam  pluribus  probis  viris.  üt  autem  hec  maneant  inconvulsa, 
presentem  exinde  concepimus  cautionem,  eandem  sepefato  conventui  conferentes  sigillorum 
nostrorum  munimine  roboratam. 


Nachtrag.     (?  1263.     Dezember  20).  481 

Nach  gef.  MittheiluDg  des  Herrn  Prof.  R.  Hausmann  in  Dorpat  auf  Grund  des  Originals.  Die  beiden  Siegel 
der  Aussteller:  1)  des  Grafen  Eberhard,  schildförmig,  c.  48,  c.  45  mm  (IV.  A.  1.):  eine  gekrönte  rechtsgewandte 
Frauengestalt  mit  einem  Hermelinmantel,  in  der  Rechten  eine  Lilie  haltend,  links  von  3  (2,1  gestellten)  Sternen 

begleitet,   Umschrift:    f  ^igülum  G  .  .  .,  TIS  EB RDI .  D(e) .  K1RB(E)RG;  —  2)  des  Gr.  Konrad,  rund,  am 

Rande  sehr  beschädigt,  (IV.C.):  in  besterntem  Siegelfelde  ein  gleichfalls  besternter  Schild,  in  welchem  eine 
gleiche  Frauengestalt,  in  der  Rechten  einen  mit  5  Federn  geschmückten  Topfhelm  haltend,  von  der  Umschrift: 
t  S  . . . .  RC  erhalten. 

a)  la  der  Vorlage  ursprünglich  laterarum  geschrieben,  aber  corrigirt.  —  b)  Desgl.  ursprünglich  quem,  aber  corrigirt.  — 
c)  Vor  diesem  Namen  stand  Alb,  ist  aber  durchstrichen.  —  d)  Dieser  Name  ist  nicht  sicher  zu  lesen. 

*)  Zum  Datum  vergl.  die  vorletzte  Urkunde  S.  479. 

1)  Mussingen,  Gem.  Unterkirchberg,  O.A.  Laupheim.  — ^^  Die  anderen  Ortsnamen  sind  bereits  S.  479  erklärt. 


XLIV. 


Dekan  B von  Esslingen  fordert  auf  Grund  eines  wörtlich  eingerückten  Mandates  des  Bischofs 

Eberhard  von  Constanz  den  Pfarr-Rektor  von  Hamen  auf,   die  dem  Kloster  Sirnau  unrecht- 
mässiger Weise  gerateten  Ochsen  demselben  zurückzugeben. 

Ohne  Jahr  (1263?)*).     Dezember  20. 

Dilecto  in  Christo . .  rectori  ecclesie  in  Husen  ^)  B.  decanus  in  Ezzelingen  salutem  in 
domino  Jesu  Christo.  Noveritis  me  a  domino  episcopo'  Constantiensi  tales  litteras  || 
accepisse. 

E.,  dei  gratia**)  episcopus  Constantiensis ,  decano  in  Ezzeling  salutem  in  domino. 
Conqueste  sunt  nobis . .  priorissa  et  conventus  de  Syrmenowe,  ||  quod  rector  ecclesie  in 
Husen  ipsas  bubus  suis  contra  iusticiam  spoliavit.  Quare  tibi  mandamus,  quatenus 
eundem  rectorem,  si  rapina  est  ||  manifesta,  moneas  diligenter,  ut  predictis  priorisse  et 
conventui  ablata  restituat  infra  Vlir  dies,  alioquin  ex  tunc  ipsum,  quem  propter  hoc 
excommunicamus ,  excommunicatum  et  ecclesiam,  ad  cuius  parrochiam  rapina  pervenit 
vel  in  cuius  parrochia  dlctus  rector  residenciam  fecerit,  denunties  ecclesiastico  suppositam 
interdicto  secundum  formam  concilii  Moguntini. 

Datum  Constantie,  III.  nonas  Decembris,  indictione  VII. 

Auetori  täte  igitur  domiui  episcopi  Constantiensis  moneo  quantum  possum  diiigencius, 
quatenus  predictis . .  priorisse  et  conventui  de  Syrmenowe  boves  earum,  quos  omisso  iuris 
ordine  abstulistis,  infra  VIII  dies  restituatis,  ne  me  licet  invitum  contra  vos  et  ecclesiam 
vestram  et  ecclesiam  in  Wendelingen')   sententiam  domini  episcopi  exequi   compellatis 

Datum  proxima  V.  feria  ante  Nativitatem  domini. 

Es  hängt  nur  noch  ein  Pergamentstreifen  für  das  Siegel  an. 
VI.  61 


482  Nachtrag.     (1265.) 

*)  Anhaltspunkte  für  die  Datirung  der  Urkunde,  welche  der  Handschrift  nach  in  die  2.  Hälfte  des  13.  Jahrhunderts 
gehört,  gewähren  die  Regierungszeit  Bischof  Eberhards  von  Gonstanz  1248 — 1274,  sowie  die  sonstige  Erwähnung  toq 
Esslinger  Dekanen,  deren  Namen  mit  B.  beginnt:  Bertboid  1246,  Burkhard  1267  (Bd.  4  S.  135,  oben  S.  283).  Der  In- 
diction  YU  entsprechen  aus  der  Regierungszeit  des  genannten  Bischofs  die  Jahre  1249,  bezw.,  da  es  sich  um  das  Ende 
eines  —  für  beide  Urkunden  sicherlich  desselben  —  Jahres  handelt,  noch  1248,  und  1264,  bezw.  1263.  —  Eine  Mainzer 
Synode,  welche  u.  a.  über  die  Exkommunication  Bestimmungen  traf,  d.  h.  solche  einer  anderen  Mainzer  Synode  vom 
Jahr  1225  wiederholte,  fand  im  Jahr  1261  statt  und  da  es  wahrscheinlicher  ist,  dass  vom  Bischof  auf  eine  nicht  sehr 
lange  Zeit  vorher  abgehaltene  Synode  Bezug  genommen  wurde,  so  dürfte  das  spätere  Jahr:  1263,  dem  früheren  1248, 
bei  welchem  auf  die  Synode  von  1225  verwiesen  sein  müsste,  vorzuziehen  sein. 

**)  Die,  deutlich  geschriebenen,  ci  und  ti  wechseln  in  der  Vorlage  allem  nach  ziemlich  wülkührlich  ab. 

1)  Das  dem  Kloster  Sirnau  zunächst  liegende  Hausen,  welches  von  Alters  her  eine  Pfarrei  hat,  ist  Neuhausen, 
O.A.  Esslingen,  doch  wird  dasselbe  schon  in  dieser  Zeit  sonst  Niewenhusen  genannt.  —  2)  Wendungen,  O.A. 
Esslingen. 


VERBESSERUNGEN  UND  ZUSÄTZE 

Zü  BAND  I. 


tf 


n 
n 


ff 


n 


tt 


Seite    66,  Nro.  LXII.    Vrgl.  hieza  Böhmer-Mühlbacher,  RegesU  Imperii  I,  1889,  S.  173,  Nro.  421. 

72,  Nro.  LXVI.  Vrgl.  zu  dieser  Fälschung  des  Reichenauer  Gustos  und  Scholasticus  Odalrich  aus  der  Mitte  des 
12.  Jahrhunderts  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  184,  Nro.  447,  namentlich  aber  K.  Brandi,  Die  Reichen- 
auer Urkundenfälschungen.  Heidelberg  1890.  S.  14,  44,  70.  —  Auf  diese  beiden  Werke  wird  in  der  Folge 
nur  dann  Bezug  genommen,  wenn  ihre  Angaben  von  grösserer  Bedeutung  sind. 

78,  Z.  9  T.  u.  sUtt:  23.  Oktober  1.:  17.  Oktober. 
76,  Nro.  LXIX.    Vrgl.  zu  dieser  Fälschung  Odalrichs  Böhme r-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  193,   Nro.  465  und 

Brandi  a.  a.  0.  S.  11,  45,  58,  71. 

79,  Nro.  LXXI.  Nach  Bö hmer-Mühlb acher  a.  a.  0.  S.  216,  Nro.  502  „echt,  nach  älterer  Vorlage  stilisirt"; 
VerdachtsgrQnde  gegen  die  Echtheit  der  Urkunde  in  formeller  und  materieller  Hinsicht  macht  6.  Bossert 
in  Blätter  fQr  Württ.  Kirchengeschichte  3.  Jahrg.  1888  S.  67  fif.  geltend. 

83,  Nro.  LXXIV.    Vrgl.  zu  dieser  (echten)  Reichenauer  Urkunde  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  232,  Nro.  583 

mit  dem  Datum  816  (Jan.  1);  Brandi  a.  a.  0.  S.  3  mit  815  (Dezbr.). 
87,  Nro.  LXXVIII.    Vrgl.  zu  dieser  „Fälschung  ohne  echte  Vorlage"  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  251, 

Nro.  643. 
90,  Nro.  LXXIX.    Vrgl.  hiezu  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  242,  Nro.  626. 
„      94,  Nro.  LXXXII.    Vrgl.  zu  dieser  Urkunde,  welche  mit  der  gefälschten  Reichenauer  Urkunde  vom  6.  April  811, 
Bd.   1   S.  72,  Nro.  LXVI,  eine  gemeinsame  Vorlage  gehabt  hat,   Brandi  a.  a.  O.  S.  107  fif.,  Böhmer- 
Mühlbacher  a.  a.  O.  S.  184,  Nro.  447,  S.  259,  Nro.  674. 
„      99,  Nro.  LXXXVI.    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  279,  Nro.  756  echt. 

101,  Nro.  LXXXVII.    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  257,  Nro.  743  echt,  vom  Jahre  822. 
109,  Nro.  XGV.    Vrgl.  zu  dieser  (echten)  Reichenauer  Urkunde  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  517,  Nro.  1318, 
Brandi  a.  a.  0.  S.  4,  beide  mit  dem  Jahre  835« 

116,  Nro.  GL    Vrgl.  zu  dieser  (echten)  Urkunde  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  362,  Nro.  956. 

117,  Nro  CIL  Vrgl.  zu  dieser  (echten)  Urkunde  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  365,  Nro.  963,  Brandi 
ä.  a.  vi.  o.  o« 

124,  Nro.  CVIII.  Vrgl.  über  diese  von  dem  Gustos  Odalrich  gefälschte  Urkunde  die  ausführUchen  Untersuchungen 
von  A.  Schulte  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  N.  F.  Bd.  3,  1888,  S.  345  fif.  (die  Handschrift 
ist  derjenigen  anderer  gefälschter  Urkunden  dieses  Klosters  ähnlich;  die  hier  gebrauchten  Formen  der  Orts- 
namen gehören  einer  späteren  Zeit  an,  als  derjenigen  des  9.  Jahrhunderts ;  feststeht,  dass  mehrere  der  genannten 
Orte  erst  später  an  das  Kloster  geschenkt  wurden ;  in  der  Urkunde  wird  ein  im  9.  Jahrhundert  sicherlich  noch 
nicht  vorhandener  Zustand  der  inneren  Entwickelimg  des  Klosters  dargestellt  und  die  Sprache  ist  für  Walahfried 
Strabo  viel  zu  barbarisch),  sowie  Brandi  a.  a.  0.  S.  13,  43,  55,  69.  —  Hinsichtlich  der  Ortserklärungen 
nimmt  auch  Baumann  im  Fürstenb.  Urkundenbuch  Bd.  5  S.  18  an,  dass  Wingen  für  Wagingen  verschrieben 
sei  (zu  Anm.  10),  dagegen  hält  er  Gecgingen  für  einen  abgegangenen  oder  jetzt  anders  benannten  Ort,  da  der 
schwäbische  Ort  Gecgingen  oder  Gachinga  nach  einer  Kloster  Murbacher  Urkunde  an  der  Donau  gelegen  ge- 
wesen sei  (zu  Anm.  19). 

141,  Nro.  GXXI.    Vrgl.  zu  dieser  (echten)  Urkunde  Böhmer-Mühlbacher  S.  539,  Nro.  1368. 

148,  Nro.  GXXVI.    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  S.  543,  Nro.  1378  nach  Form  und  Inhalt  unecht. 

149,  Nro.  GXXVIL    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  545,  Nro.  1383,  und  Brandi  a.  a.  0.  S.  4  echt. 
155,  Nro.  CXXXIL    Desgl.  nach  Böhmer-Mühlbacher  S.  557,  Nro.  1404. 

„    166,  Nro.  GXLI.    Desgl.  nach  denselben  S.  563,  Nro.  1418. 
167,  Nro.  CXLII.    Desgl.  nach  denselben  S.  565,  Nro.  1423. 

175,  Nro.  CXLIX.    Desgl.  nach  denselben  S.  583,  Nro.  1469. 

176,  Nro.  GL.    Desgl.  nach  denselben  S.  583,  Nro.  1470. 

177,  Nro.  GLL    Vrgl.  zu  dieser  Urkunde  vom  3.  Oktober  875  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  584,  Nro.  1471. 

186,  Nro.  GLXL    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  a.  a.  0.  S.  662,  Nro.  1732  echt. 

187,  Nro.  GLXII.    Desgl.  nach  denselben  S.  667,  Nro.  1754. 

188,  Nro.  GLXni.    Desgl.  nach  denselben  S.  673,  Nro.  1784  und  Brandi  a.  a.  0.  S.  6. 


9t 

tf 
tt 

tt 


tt 
tt 
tt 
tt 


tt 
tt 
tt 
tt 
tt 
tt 
»I 


iy 


»» 
»» 


484  Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  I. 

Seite  190,  Nro.  GLXIV.    Desgl.  Dach  denselben  S.  674,  Nro.  .1786. 
„    192,  Nro.  GLXY.    Desgl.  nach  denselben  S.  674,  Nro.  1788. 
„    193,  Nro.  CLXVI.    Desgl.  nach  denselben  S.  675,  Nro.  1793. 

196,  Nro.  CLXIX.  Auch  nach  Böhmer-MQhlbacher  a.  a.  0.  S.  691,  Nro.  1847  durchaus  unrerdächtig,  aber 
Ton  894. 

198,  Nro.  CLXX.    Auch  nach  denselben  S.  692.  Nro.  1851  echt 

199,  Nro.  CLXXI.    Desgl.  nach  denselben  S.  695,  Nr.  1856. 

201,  Nro.  CLXXni.  Desgl.  nach  denselben  S.  724,  Nro.  1947. 

202,  Nro.  CLXXIV.  Desgl.  nach  denselben  S.  729,  Nro.  1967. 
,.    203.  Nro.  GLXXV.  Desgl.  nach  denselben  S.  729,  Nro.  1968  und  Brandt  a.  a.  0.  S.  6. 
„    204,  Nro.  GLXXVI.  Desgl.  nach  denselben  S.  730,  Nro.  1971,  woselbst  Thatalabahc  als  Dettelbacb,  der  Tiufenbach 

als  der  heulige  St  Katharinenbach  erklärt  wird. 

„    208,  Nro.  CLXXIX.    Yrgl.  zu  dieser  (echten)  Urkunde  Böhmer-Mahlbacher  a.  a.  0.  S.  1745,  Nro.  20f6. 
„    218,  Nro.  GLXXXVIII.    Neuester  Abdruck:  Monum.  German.  Histor.,  Diplomata   reg.  et  imperator.  n.  S.  33, 
Nro.  24  mit  dem  Datum  972  August  14. 

220,  Nro.  GLXXXIX.    Neuester  Abdruck  ebenda  S.  140,  Nro.  124  mit  dem  Datum  976  Januar  3. 

221,  Nro.  GXG.    Neuester  Abdruck  ebenda  S.  160,  Nro.  143. 

222,  Anm.  5.  Nach  den  Ausführungen  von  Bessert  in  den  W.  V.J.Heften  12,  136  yrgl.  mit  10,  140  dfirfte  —  ähnlich 
wie  das  heutige  Zuffenhausen  (unter  Annahme  der  nicht  seltenen  Verschmelzung  der  Präposition  ze,  zu,  mit 
dem  Ortsnamen  zu  einem  Ganzen)  aus  UfTenhausen  entstand,  —  das  heutige  ZQttlingen  (O.A.  Neckarsulm) 
auf  ein  Utilingen,  Udilingon  zurückzuführen  sein.  Das  Stift  Mosbach  war  auch  später  noch  daselbst  berechtigt, 
erhielt  insbesondere  im  Jahre  1325  die  Pfarrei  einverleibt;  sonst  kommt  übrigens  stets  Zute-,  Zuti-,  Ziutelingen 
vor.    (O.A.Beschr.  Neckarsulm  679  ff). 

226,  Nro.  GXGIII.    Neuester  Abdruck:  Mon.  Germ.  Hist  a.  a.  0.  S.  265,  Nro.  236. 

241,  Nro.  GGV.   In  Bezug  auf  diese  Urkunde  gilt  dasselbe,  was  zu  S.  94,  Nro.  LXXXII  gesagt  ist  (vrgl.  Brandi  a.  a.  0.). 

241,  Z.  4  und  3  v.  u.  Noch  htztge.  heisst  nach  gefl.  Mittheilung  des  Herrn  Dekan  Klemm  in  Backnang  eine  Stelle 
nahe  bei  Fischingen,  aber  bereits  auf  der  Markung  Mühlheim :  Salzbronnen. 

252,  Nro.  GGXIII.  Nach  Brandi  a.  a.  O.  S.  19  ist  der  Hergott'sche  Druck  eine  Rückübersetzung  aus  der  in  Gall 
Oheims  bekannter  Reichenauer  Chronik  enthaltenen  Übersetzung  dieser  Urkunde. 

805,  Nro.  GGXLVII.  Das  Original  dieser  Urkunde  im  Archive  des  Stifts  St  Paul  in  Kämthen  hat  folgende  Ab- 
weichungen vom  Drucke:  :  Vrbanus  —  in  perpetuum  i  ||  —  sanct?  ecclesi^  —  apostolic^  —  spetlalius  — 
Roman§  (in  Majuskeln)  ||  —  ecclesi^  —  qu^que  —  beat^  memoria  —  Gregorii  (in  Majuskeln)  —  sequentes  ||  — 
qu^  ipse  —  Gvilielmo  (in  Majuskeln)  —  Adhelberti  (desgl.)  —  etem^  —  Hirsaugia  —  su§  —  in  posterum  — 
apostolic§  —  sanct§  Romano  (in  Majuskeln)  ^cclesi^  —  apostolic^  —  qu^cumque  —  iuste  atque  —  h^  nomi- 
natim  —  Gregorii  (in  Majuskeln)  —  qu§  —  Richinbach  —  qu§  —  Uishbachoa  —  qu§  —  Geboarde  (in  Ma- 
juskeln) —  qu^  —  c^nobium  —  auferre  —  inmunitates  —  Adhelbertvs  (in  Majuskeln)  —  su^  —  inprimi  — 
neglegatur  —  surreptionis  —  officium  —  eas  gratis  —  inpendere  —  qu§  postulatur  —  comitis  A.  filium  — 
ecclesi^  —  vestr^  ecclesi^  idoneum  —  divin^  —  disciplin^  —  anim^  —  Romano  (in  Majuskeln)  ecclesi^  — 
perceptQ  —  Bizancium  —  qu^libet  —  qu§  concessa  —  Christi  et  ecclesi§  —  apostolic§  —  h^  —  Amen 

Amen.  Amen. Rundzeichen  mit  dem  Spruch :  Benedictus  deus  et  pater  domini  nostri  lesv  Christi.  Amen.  — 

Monogramm  für  Bene  valete. —  sanct^  Romano  ecclesi^  —  III*  —  dominier  —  M'XCV*  —  Vrbani  (in 

Majuskeln)  secundi  pap§  septimo.  —  Italienisches  Pergament.  Die  Reste  von  roth-weiss-gelb-lila-grünen 
Seidenfäden  sind  noch  durch  die  Urkunde  geschlungen. 

„  813,  Nro.  GCLIII.  Desgl.  folgende:  j  Vrbanus  —  regulariter  ||  —  perpetuum.  \  —  irrationabilia  —  petentium  — 
fiH§  nostr^  Adelheidis  ||  —  H§c  —  |  Burensen  j  —  ^cclesiam  —  auc||tore  —  super  —  in  proprium  sedis  aposto- 
lic§  —  Bizantii  —  cgnobium       auferre  —  surreptionis  —  hanc  nostr^  —  divino  iudicio  —  diatrict^  —  bon§  — 

§tem§ Rundzeichen  mit  dem  Spruch :  f  LEGI  f  MUS  f  FIRMA  t  VIMVS  —  Monogramm  für  bene  valete. 

8anct§  Romano  ecclesi^  diaconi  —  VHP  —  VII»  —  dominic§  —  M«.  X.  C»VIIII».  —  Urbani  —  XI«. 
Die  Bulle  fehlt. 

„  334,  Nro.  CCLXIV.  Desgl.:  :  In  —  demencia  —  Franconim  i  ||  —  Gunrado  ||  —  Hermanni  Avgvstensis  episcopi, 
Gebehardi  Constanciensis  episcopi,  lohannis  || . . .  Wirzebvrgensis  episcopi  (in  Majuskeln)  —  Loricha  (in  Majuskeln), 
darnach  ein  Wort  ausradirt  —  nach  libere  gleichfalls  Rasur  —  condicione  —  conprovincialium  —  Hirsowa . . . 
Ziuvelta  (in  Majuskeln)  —  bona  eiusdem  —  ac  tantum  —  eidem  abbatia  —  Tempore  und  Heinrid  (in  Ma- 
juskeln) —  condicione  —  disvestire  —  Anno  (in  Majuskeln)  —  incarnacionis  —  II*  —  nonas  Mai  (in  Majuskdn)  — 
Amen  (desgl.).  —  Auf  das  einst  eingefügte  grosse  runde  Siegel  weist  noch  ein  Loch  und  die  dunklere  Färbung 
des  Pergaments  in  dieser  Gegend  hin. 

„    854,  Nro.  CCLXXIV.   Die  Urkunde  ist  nach  Stumpf- Brentano,  Reichskanzler  2,  S.  270  Nro.  3186  wohl  interpolirt 


>• 


>» 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  I  und  II.  485 

Seite  383,  Nro.  CGCIU.  Wie  S.  305:  jlnnocentius  —  perpetuum  :  ||  Quotiens  —  qu^  ad  religfionem  —  qii§  magis  —  in 
domino  fili  ||  —  Grafdo  (in  Majuskeln)  —  postulationibus  —  Laureacus  —  allodio  ||  —  apostolic^  —  quQ- 
cumque  —  astntia  seu  violentia  —  previderint  —  cathoiicus  —  ecclesi§  Romano  —  aut  advocato  —  ecdesia- 
stic§  —  person§  —  auferre  —  extrem§  —  ecclesi^  —  legitime  —  ad  h§c  —  percept§  —  nostr^  —  contrahire  — 

tertiove  —   district§  —  bon§  —  §tern§  (Rundzeichen  mit  dem  Wahlspruch:  adiuva  nos  deus  salotaris 

noster).  Ego  Innocentius,  catholic^  ecclesi^  episcopus,  subscripsi.  (Monogramm  für  Bene  valete).  -  -  sanct§ 
crucis  —  Festine  statt  lustine  ->  sanct^  Anastasi^  —  sanet^  Mari§  —  sanct§  Marie  (letzteres  in  Majuskeln)  — 

Bei  den  Unterschriften  ist  vor  ego  stets  ein  Kreuz  und  am  Schlüsse  der  einzelnen  steht  subscripsi.  per 

manum  —  Almerici  (in  Majuskeln)  —  Romano  ecclesi§  —  dominic§  —  M*'C'*XXX*'VI  —  Innocentii  (Inn  verlängerte 
Schrift,  ebenso  pape). Italienisches  Pergament.    Bulle  fehlt. 

418,  Sp.  1  Z.  29  Y.  0.  statt  Ascarius  1.:  Ascaricus. 

429,  Sp.  3  Z.  9  y.  u.  statt  335  1.:  355. 


zu  BAND  II. 


>> 


»> 


Seite      9,  Z.  5  ▼.  n.    Der  sonst  innegehaltenen  Reihenfolge  nach  besser  Gruol  und  dann  auch  wohl  das  ihm  benachbarte 
Stetten,  beide  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch  (Bossert  in  den  W.  V. J.Heften,  N.  F.  2,  S.  110). 
62,  Z.  3  T.  o.  statt  1629  1.:  1693. 

77,  Nro.  CGCXLVl.  Das  Original  dieser  Urkunde  im  Archive  des  Stifts  St.  Paul  in  Kämthen  hat  folgende  Ab- 
weichungen vom  Drucke:  j  (Chr.)  :  In  nomine  —  dementia  —  rex.  j  —  cooper||antur  —  dilectione  —  cuius  || 
—  in :  augenda  das  w  hineinkorrigirt  —  locis  ||  munitatibus  (!)  —  Crailonem  —  dilectione  —  licentia  —  dotes 
ecclesi§  —  communi  (!)  —  asensu  (!)  —  idoneus  —  raciocinio  —  transiendo  —  legitimam  —  in:  rescindat 
8  hineinkorrigirt  —  spiritalia  —  pertinentia  —  debentia  —  Von  huius  rei  (incl.)  an  abgebleichtere  Dinte  —  Gon- 

radi  —  Gönradus  —  Hansheimus  —  Luduwicus  —  Wirtiniberch  —  Gr&nbach j  Signum  domini  Friderici 

regis  primi  :  --  -  j  Ego  Zaeizzolfus  cancellarius  vice  archicancellarii  recognovi  :  —     M°.  G".  L^  IUI®.  —  IK  — 
regQ  r*.  —  III".  —  Geppingin  —  j  Amen  \ 

Ein  Monogramm  des  Kaisers  fehlt,  dagegen  weist  unterhalb  des  Textes  in  der  Mitte  des  Pergaments 
hinter  der  Signums-  und  Recognitionsschrifl  ein  Loch  im  Pergament  und  die  braune  Färbung  des  letzteren 
auf  die  Spur  des  eingefügt  gewesenen  Siegels  hin. 

„  100,  Nro.  GGGLIII.  Desgl.  j  (Chr.) :  In  —  Fridericvs  —  Romanorvm  —  augustus  :  ||  —  Mvlenbrunnensis  cenobii  ||  — 
beat§  —  Mari^  (in  Majuskeln)  —  protectione  ||  —  imperatori^  —  regig  —  qugcumque  —  hgc  —  Mvlinbrunnen  — 
Elvingen  —  GnutteUngen  —  qu§  —  Tütenhoven  —  Sigewarteswilere  —  cgteris  —  pertinencüs  —  gcdesia  — 
aliqugm  —  beatg  memoria  —  Innocencio  (letztes  n  in  Majuskeln)  —  gcdesiastica  —  nostrg  —  imperatorig 
regigque  —  hgc  nostrg  —  inpressione  —  hgc  sunt  —  Gvnthervs  (z.  Th.  in  Majuskeln)  —  gcclesig  —  Wine- 
marvs  —  Heinricvs  (z.  Th.  in  Majuskeln)  —  Fridericvs  (desgl.)  —  Witilinesbahc  —  Rodulphvs  —  Heinricus  (z.  Th. 
in  Majuskeln)  —  Bertolphvs  (desgl.)  —  Robert vs  (desgl.)  —  Bertolphus  (desgl.)  —  Kalewa  —  Fridericus  (desgl.)  — 
Wolva  —  Fridericvs  (desgl.)  —  Biverbach  —  Berengervs  (desgl.)  —  Ravenesten  —  Waltervs  Gvto  —  Gvnradvs 

Scipphe  —  Gvnradvs  —   Triveles  —   Bertolphvs  :  Signum  —  augusti.  :     (Monogramm,   dahinter   das 

ziemlich  gut  erhaltene  kaiserliche  Majestätssiegel.     :  —  Amoldvs  —  recognovi.  : VI".  —  dominicg  — 

Friderico  (z.  Th.  in  Majuskeln)  —  anno  regni  —  UU?. 

„    110,  Z.  16  V.  o.  statt  nobis  1.:  vobis. 

„    142,  Nro.  GGGLXXX.    Auch  nach  Brandi  a.  a.  0.  S.  31  echt. 

„  147,  Nro.  GGGLXXXIII.  Ein  weiteres  Vidimus  des  Notars  Georg  Schneider  von  Ravensburg  d.d.  30.  August  1613, 
welches  sagt,  dass  das  kaiserliche  Siegel  zwar  etwas  zusammengedrückt  sei,  allein  noch  erkannt  werden  könne, 
hat  folgende  bemerkenswerthe  Abweichungen:  —  ins  exigit  —  maxime,  quibus  erogaverimus  —  Augia  — 
Hermannum  —  mobilibus  vel  —  legitime  —  Wambrechteswathe,  Heuinchouen  —  mansum  unum  dictum 
Makkenharth  —  Rüti  —  Ebenwilren,  Bacenwilere  —  ex  benignitate  hoc  eis  —  libras  quinquaginta  —  Her- 
mannus  —  Rudolfus  —  Vlricus  —  Bertoldus  —  Signum  domini  Frederici  —  Acta  sunt  hec  —  M°G"LXnn*«  — 
XII»  —  Frederico  —  XU»  —  X^ 

,,  158,  Nro.  GGGXGI.  Eine  Abschrift  der  Urkunde  fand  sich  nachträglich  in  einer  Handschrift  des  St.  Archives  aus 
dem  17.  Jahrhundert  mit  der  Aufschrift:  Ex  antiquissimo  missali  monasterii  Hofensis  haec  descripta  sunt;  dieselbe 
enthält  gegenüber  dem  Texte  des  Druckes  nur  unbedeutende  Abweichungen  (z.  B.  Dietmarus  —  ordinaverit  — 
nobisque  profuturam  —  Bochom  —  quisquam  —  praepositorum  —  hat  jedoch  ae  und  oe,  welche  bei  Hess 
durch  einfache  e  ersetzt  sind. 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  III.  487 

paren||tumque  —  Bebenhusin  —  perhenni  —  concessii|mus  —  sexus  honio  —  cenobio  —  Ne  quis  igitur  — 
tradicionis  —  designacione  —  Rvdolfus  —  Tuingin  —  Lvtfridus  —  Mezzingin  —  Giselingin  —  Godefridus  — 
Nuirtingin  —  Rvdolfus  (das  Abkürzungszeichen  für  us  steht  doppelt,  obgleich  schon  Rvdolfu  geschrieben  ist.)  — 
Vra  —  marcsalcus  —  Wernherus  —  Bisingin  —  Empingin  —  Mezzingin. 

Rundes,  verkehrt  angehängtes  Siegel  des  Ausstellers  aus  rothbr^unem  Wachs  65  mm  (IV.  A.  1.):  ein 
nach  links  schreitender  Löwe  mit  erhobenen  Vorderfüssen  und  hochgeschwungenem  Schweif,  Umschrift:  f  SI6IL- 
LVM .  COMITIS .  EGENONIS  .  DE  .  VRAHC  f. 

Abdruck:  Fürsten b.  Urkundenbuch  1  S.  71.  Abbildung  des  Siegels  ebenda  7,  Siegeltafel  I.  Nro.  1. 
Da  Graf  Egeno  von  Urach  auch  in  der,  ums  Jahr  1188  anzusetzenden  Urkunde  über  die  Vollendung  der  Beben- 
hauser  Klosterstiftung  als  Zeuge  erscheint  (Wirt.  Urkb.  2,  255),  Herzog  Albert  von  Teck,  soviel  bekannt, 
1187 — 1195  mit  dem  herzoglichen  Titel  vorkommt  (Stalin  a.  a.  0.  2,  300),  so  ist  auch  diese  Urkunde  richtiger 
ums  Jahr  1188  als  um  1227  zu  setzen,  wozu  die  Schrift  des  Originals  stimmt.  Das  Siegel,  dessen  Umschrift, 
ein  seltener  Fall,  unten  beginnt,  zeigt  auf  der  Bildfläche  mehrere  auffallende  Sprünge,  welche  aber  nicht  tief 
zu  gehen  scheinen.  Die  Buchstaben  der  Umschrift  sind  äusserst  flach,  das  Siegelbild,  sowie  z.  Th.  der  Rand 
sind  ziemlich  erhaben.  Die  Rückseite  des  Siegels,  ganz  von  derselben  Masse,  ist  wohl  erhalten.  Wo  das 
Pergamentriemchen  in  das  Siegel  eingeht,  ist  ein  eigenthümlicher  Wulst  auf  letzterem;  irgend  ein  sicherer 
Anhalt,  dass  die  Bildfläche  etwa  erst  in  die  andere  Masse  eingelassen  worden  sei,  ist  übrigens  nicht  vorhanden. 

Seite  214. 

PcAst  Gregor  IX.  ertlieiU  der  Aebtissin  und  dem  Convente  des  St  Elisabethenklosters  von  Ulm  (später 

Kloster  Söflingen)  die  Regel  des  sei.  Damian. 

Lateran  1227.    März  15. 

Gregorius  etc.  dilectis  filiabus,  abbatisse  et  conventui  monasterii  sancte  Elisabethe  de  Vlm, 
ordinis  sancti  Damiani,  Constantiensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedictionem.  Celestia 
querentibus  terrenis  contemptui  derelictis  libenter  illa  concedimus,  per  que  ipsis  proventuram  per- 
ennis  vite  gloriam  existimamus.  Cum  igitur  vos,  sicut  accepimus,  postposita  vanitate  seculi,  yir- 
tutum  domino  sub  beati  Damiani  regula  elegeritis  famulari,  nos  vestris  precibus  favorabiliter  annu- 
entes  dictam  regulam  auctoritate  apostolica  devotioni  vestre  duximus  concedendam,  statuentes,  ut 
eadem  a  vobis  et  aliis,  que  vobis  successerint,  perpetuis  futuris  temporibus  observetur.  Nulli  ergo 
omnino  hominum  liceat  hanc  paginam  nostre  concessionis  u.  s.  w.  (die  bekannte  ScUtASsformdJ. 

Datum  Laterani,  Idibus  Martii,  pontificatus  nostri  anno  duodecimo. 

Nach  Sbaralea,  Bullarium  Franciscanum  Tom.  I  p.  260.  —  Weiterer  Abdruck:  Wadding,  Annales  Minor.  3, 
409,  Nro.  18.  —  Regest:  Potthast  a.  a.  0.  1.  p.  907  Nro.  10718. 

Seite  227,  Nro.  DGGXLI.  Ein  Vidimus  dieser  Urkunde  im  Kgl.  H.  u.  St.  Archive  vom  Schussenrieder  Abt  Heinrich  d.d. 
3.  Februar  1484  hat  folgende  wichtigere  Abweichungen:  Z.  10  v.  u.  statt  preposito:  abbati,  Z.  9  Augea  — 
Z.  5.  Pregantia,  Z.  4  Wolfurt. 

„  230,  Nro.  DGGXLIV.  Nach  Philippi,  Zur  Geschichte  der  Reichskanzlei  unter  den  letzten  Staufem  1885,  S.  82,  Fäl- 
schung in  nicht  kandeimässiger  Schrift  und  Anordnung ;  im  genannten  Werke  werden  für  eine  Reihe  weiterer 
Kaiserurkunden  Nachtragungen  bei  der  Datirung  mit  grösserer  oder  geringerer  Sicherheit  nachgewiesen. 

„  289,  Nro.  DGGLII.  Weiterer  Abdruck  mit,  übrigens  unbedeutenden,  Abweichungen  (quod  patema  —  Willere  — 
Nagele)  nach  dem  liber  salicus  selbst  in  Ph.  And.  Grandidier,   Oeuvres  historiques  in6dites,  tom.  3.  p.  816. 

„  252,  Nro.  DGGLXVI.  Ein  Vidimus  dieser  Urkunde  von  Probst  Johannes  Tegen  von  Sindelfingen  d.d.  1463,  Febr.  22 
auf  Pergament  im  Besitze  des  Stifts  St.  Paul  in  Kämthen  hat  folgende  Abweichungen :  Altdorff  >-  Vttingen  — 
Fürbach  —  Zymberbuch  —  Echtertingen  —  Vttinghusen  —  Blüningen  —  Lustnowe  —  Stitfürt  —  Eckke  — 
Tüsslingen  —  Stokka  —  Esslingen  —  Stutgarten  —  Hüppelbore  —  Teredingen  —  Pffeffingen  —  Böblingen  — 
Windolffshen  —  Tüwingen  —  Tüntzhouen  —  brattis  —  absque  communium  —  requesitus  —  quod  alia 
vobis  —  protulerint  —  reumque  —  et  a  sacratissimo  —  inveniant  —  Amen  —  Datum  fehlt magistri 

„  303,  Nr.  DGGGYIII.  Abdruck  der  Urkunde  nach  einer  Abschrift:  Remling,  Urkundenbuch  zur  Geschichte  der 
Bischöfe  von  Speyer  1,  193.  Berichtigungen  dazu  nach  dem  Original  in  Zeitschr.  f.  Gesch.  des  Oberrheins  13,  24. 

„  313,  Nro.  DGGGXVIII.  Ein  Duplikat  im  k.  bair.  Allgemeinen  Reichsarchive  zu  München  hat  folgende  Abweichungen : 
Schluss  der  1.  Zeile:  domino,  —  der  2.:  igitur,  —  Gvnradus  fratres  de  Hohenloch  —  Schluss  der  3.  Zeile: 
suarum  —  Eyliani  —  consilium ,  anxilium  et  consensum  —  nach  indulgemus :  et  in  parrochia  daustrum 
instituimus,  cui  nomen  Frowental  duximus  inponendum,  statuentes,  quod,  si  de  abbatisse  illius  loci  et  conventus 
fuerit  voluntate,  provisor  loci  etc.  —  conpetenti  —  nach  omni  iure :  proprietatis  et  advocatie  dicto  etc.  —  nach 


488 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  III- 


tilulo;  siae  advocato  —  prefaliim  eciam  —   Kyliaal     -   Cyslerciensis  —  Tevlhonice  per  Alimaniani  —  nach 
exslitit:  et  dictonim  nobilium  Gotefridi  et  Cuaradi  de  Hohenlüch  fecitnus  coamuniri.  —  VI*.  — 

5  an  rolhen  und  gelben  seideaen  Schndreo  anhBngeDde  Siegel,  meistens  sehr  beschädigt :  1)  des  Bischofs 
Hermann  von  Wirzburg,  spitzoval,  c  80,  c.  fö  mm,  Umschrift;  t  HERMANNks.DEI. GR. .  lA  ..  ERBIP  , . 
ECCLesiE.EPC,  somit  Ton  einem  anderen  Stempel  als  das  Bd.  3  S.  31-1  beschriebene,  runde  c.  65  mm,  von 
dessen  Umschrift :  MANNVS . . .  lA  HE . . .  LesiE  erhalten ;  2)  des  Kapitels  ¥on  Wirzbui^,  fast  bis  zur  ünkennl- 
lichbeil  abgerieben,  Bd.  3  S.  9i  beschrieben;  5)  des  DeutschorJenameisters  Heinrich  von  Hohenlohe:  das 
Siegelbild  fast  ganz  ausgebrochen,  allein  doch  noch  dürftige  Spuren  des  Bd.  3  S.  314  genannten  Siegels  (die 
Lihe  vom  Scepter)  aufweisend,  von  der  Umschrift  noch  vorhanden:  Sigillum  PREGFPTOR . .  ALLEMANNIE 
(0  und  R  verbunden),  der  Stempel  ein  anderer  als  der  a.  a.  0.  benützte;  4)  Gottfrieds  von  Hohenlohe:  nur 
noch  Bruchstücke  2er  stehender  Löwen  und  der  Umschritl  tS.,  von  dem  Bd.  i  S.  219  beschriabODen,  im 
Hobenlob.  Archiv  Bd.  1  TQ.  1  Nro.  3  abgebildeten  Siegel;  5)  Konrads  von  Hohenlohe,  bereits  Bd.  4  S.  129 
beschrieben,  von  der  Umschrift  nur  ,.  CVNRADl ...  erhalten.  —  Vrgl.  Bossert  in  den  Wörlt.  V.J.Heften  f. 
Landesgeachichte  12,  16S9,  S.  219. 
Seite  383,  Nro.  DCGGXXXIX.  Ph,  And.  Grandidier,  Oeuvres  historiques  inMites,  tora.  3  p.  244  hat  nach  dem  Original 
aus  dem  Archive  des  Klosters  Allerheiligen  folgende  Abweichungen  bezw.  Ergänzungen:  sit  lam  presentibus  — 
Rimbotto  —  cenobü  —  honore  —  Saisbach  [ob  richtig?]  —  pertinenciis  —  Heinrico  preposito  —  diocesis  — 
redemire  [?]  —  pignori  [?]  —  irrogarant  —  perceperant  —  carlam  sigilli  nostri  appensione,  quod  unicum  habe- 
mus  in  nostro  monaslerio,  duiimus  roborandam.  Acta  —  Hirsaugiensi,  universo  capilulo  presente  et  con- 
sentienle.  Erkehardo  existente  priore,  Diemone  cellerario,  Gerlaco  cantore,  Swiggero  scolastico,  Wemhero  de 
Urtingeni).  Conrado  Enozzone,  Hertliebo  et  Alberto  de  Genuningen  >)  nostri  coen ob ii  monachis,  magistro  Worlwino, 
Cunrado  de  CuDtzeS)  monacho  et  aliis  quampluribus  in  presentiarum  existenlibus.  —  Ein  von  dem  Bischöfe 
Berthold  von  Slrassburg  (1223/44)  ausgestelltes  Vidimus  dieser  Urkunde  auf  Pergament  im  G  L.  Archive  zu 
Karlsruhe  begiuit  folgendennassen :  Ai^entinensis  episcopus  universis  Christi  fidelibus  in  perpetuum.  Cum 
propter  viarum  ac  periculorum  dif!1||cultatem  fratribus  de  Omnibus  Sanctis,  Premonstratensis  ordinis.  non 
sit  facile  litteras  sive  privilegia  de  loco  ad  locum  ||  transportare,  peliverunt  sibi  a  nobis  testimoiiium  super 
quibusdam  litteiis  perhiberi,  quarum  tenorem  talem  vidimus  et  scimus  fuisse.  Nunmehr  folgt  die  Urkunde  mit 
einigen  der  eben  genannten,  aber  auch  noch  folgenden  Abweichungen:  —  Reinbolho,  Hirsovgenais  —  Sahbach  — 
dyocesis  —  obligatariomm  —  et  cedimus  —  empcionis  —  vendicionis  —  decrevimus  roborandam.  Acta 
sunt  hec  anno  domini  M=.  CG".  XXXMH".,  XVII°.  kalendas  Septembris,  in  capitulo  Hirsovgensi  —  Ekehardo 
existente  priore,  Dimone  cellerario,  Gerlaco  cantore,  Swiggero  scolastico,  Wernhero  de  Vtingen'),  Cvnrado 
Knozone,  Hertlibo,  Alberto  de  Gemeringen*),  nostri  cenobü  monachis,  magistro  Wortwino,  Cunrado  de  Lorche') 
monacho  et  aliis  quam  pluribus  in  presentiarum  existentibus.  —  Das  Siegel  des  Ausstellers  fehlt.  —  Die  Lesart 
obigen  Druckes:  Rimbotto  —  Erkehardo  —  Urlingen  —  Enozzone  —  Alberto  de  Gemmingen  —  Cunrado  de 
Cuntze  empfiehlt  sich  weniger  als  diejenige  des  Vidimus. 

1)  ?  Eutingen,  O.A.  Horb,  oder  bad.  B.A.  Pforzheim.  —  2)  ?  Gemmingen,  bad.  B.A.  Eppingen,  bezw.  Goma- 
ringen,  O.A.  Reutlingen.  —  3)  ?  ?  Künzheim.  elsäss.  Kantons  Kaisersberg,  bezw.  Lorch,  O.A.  Welzheim. 

Bei  Grandidier  p.  24ü  befindet  sich  ein  Abdruck  des  Gonsensbriefes  des  Bischofs  Konrad  von  Speier  auf 
Bitte  beider  Parteien  zu  diesem  Verkauf  d.d.  Spire,  anno  d.^mini  MCCXXXVI,  mense  Marüo,  indictione  nona. 
Dieser  Coasensbrief  befindet  sich  im  Original  im  G.  L.  Archive  zu  Karlsruhe,  nach  welchem  folgende  Ab- 
weichungen vom  gedruckten  Texte  zu  bemerken  sind:  saluta||ri  —  petencium  —  famulancium  —  nos  ||  in- 
pertiri  —  3uplica||cionibus  —  Sachabach  —  pertinenciis  —  parrochiam  —  Heibotone  —  Hirsoieosi  — 
eraptione  —  consenciendo  —  abprobamus  —  omino  sL  omnino  —  ratam  —  presencia  —  eaodem  —  inprobitas  — 
infirmare  —  eciam  —  H°GC''XXX°V1°  —  Marcio,  Das  Siegel  des  Bischofs  aus  Mennig  hängt  sehr  zerbrochen  an 
grünen  Seidenffiden  (lil.  A.  2a):  der  stehende  Bischof  im  Ornate,  in  der  Linken  den  Bischofsstab,  die  Rechte 
vor  die  Brust  haltend,  von  der  Umschrift:  .  .  .  VNRA  . . .  S SCOPVS  .  erhalten. 

„  3^,  Nro.  DGCCXU.  Da  Bischof  Konrad  von  Constanz  am  19.  Februar  1233  starb  und  sein  Nachfolger,  der  bis- 
herige Domprobst  Heinrieb  schon  im  April  1233  Bischof  wurde,  kann  die  Jahreszalü  1233  nicht  richtig  sein, 
es  hegt  vielleicht  ein  Schreibfehler  für  1232  vor  (vrgl.  Begesten  der  Bischöfe  von  Conslanz  S.  166  tf.). 

.,  387,  Nro.  DCCCXLUI.  Das  Original  im  fürsll.  thum-  und  taxis'schen  Archive  zu  Regensburg  gibt  folgende  Be- 
richtigungen: I  Universis  |  —  noticiam  ([  —  Gvnradus  —  de  GretzingS  —  Tvphenhvliwe  ||  —  eorundem  — 
per||cepisset  —  Stvzzelingn  —  sexaginta  quinque  —  suslinuerant  —  Gretzingn  —  Stfzzelingn  —  Stvzzelin^  — 
Gundeluingn  —  Bertholdo,  —  An  rothseidener  Schnur  das  Bd.  3  S.  368  beschriebene  Siegel  des  Ausstellers. 

„  339,  Nro.  DCCCXLV.  Nach  Philippi  a.  a.  0.  S.  97  Fälschung;  die  Schrift  gehört,  wie  ein  Vergleich  nift  anderen 
Urkunden  aus  dem  Weingarteoer  Archiv  lehrt,  den  letzten  Jahrzehnten  des  13.  Jahrhunderts  an,  versucht  aber 
EU  archaisiren. 

,.     359,  Z.  9  V.  a.  statt  25  I.:  1\ 

.,     374,  Nro.  DCCGLXXVI.    Nach  Philippi  a.  a.  0,  S,  85  nicht  von  einem  in  der  Knnzlei  ausgebildeten  Schreiber  gefertigt. 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  III  und  IV.  489 

Seite  428,  Z.  1  v.  u.  L:  t  %»»«»».  G .  PRINGIPI . .  u.  8.  w. 
„    447,  Z.  10  V.  n.    Die  Siegel  sind  verwechselt,  das  Bruchstück  des  ersten  ist  noch  vorhanden;  die  noch  erhaltenen 
Buchstahen  0  R  I  und  wahrscheinlich  S  könnten  REGTORIS  andeuten. 
461,  Nro.  2.    Nach  Böhmer-Mflhlhacher  a.  a.  0.  S.  528,  Nro.  1848  eher  von  845. 
499,  Sp.  1  Z.  10  V.  u.  sUtt  446  1. :  449. 


ZU  BAND  IV, 


Seite    21,  Z.  18  v.  o.  Anm.  8.     Wohl  eher  Dissen,  oberbair.  A.6.  Landsberg.  —  Anm.  9.    DesgL  Asch,    bair.  A.6. 
Bnchloe.  —  Z.  16  v.  o.  Anm.  14  desgl.  Lengenfeld  bair.  A.6.  Buchloe. 

„  105,  Z.  17  V.  o.  Bei  der  etwas  verwischten  Schrift  muss  es  statt:  Innocentius  heissen:  In  e.  m.,  d.  h.  in  eodem 
modo,  wie  im  Westphftl.  Urkundenbuch  Bd.  5  Einl.  S.  XIV  mit  Recht  bemerkt  ist  Hiezu  ist  Bd.  5  S.  442 
Nro.  LV  zu  vergleichen  (die  Worte:  eine  Verwechslung  u.  s.  w.  haben  daher  wegzufallen).  Dagegen  steht  am 
Schlüsse  dieser  Stelle  deutlich  RSS  (höchstens  Ret),  nicht,  wie  a.  a.  0.  vermuthet  wird,  Dat 

„  114,  Nro.  1055.  Die  Urkunde  findet  sich  auszugsweise  auch  in  Berger  a,  a.  0.  Tom.  I.  p.  264,  Nro.  1770,  aus 
Reg.  Innoc.  IV.  ann.  III.  Nro.  428  fol.  269.  Ebendaselbst  p.  265,  Nro.  1771  nach  derselben  Quelle  fol.  269 
verso  die  entsprechende  an  den  magister  et  prior  provincialis  Theutonie ,  ordinis  Predicatorum ,  gerichtete 
Urkunde  vom  gleichen  Datum  (vrgl.  Bd.  4  S.  104  ff.  und  oben  S.  470). 

„  177,  Z.  16  V.  u.  Die  Siegelrestchen  gehören  zu  einem  Siegel  K.  Heinrichs  (VII.);  die  Urkunde  ist  in  derselben  Zeit 
wie  die  anderen  gefälschten  Weingartener  (1260—1270)  geschrieben.    (Vrgl.  Philippi  a.  a.  0.  S.  100). 

„  180,  Nro.  1118.  Eine  notarielle  Gopie  dieser  Urkunde  auf  Pergament  vom  J.  1275  befindet  sich  im  Besitze  des  Herrn 
Kauftnanns  H.  Paoli  in  Oberlana  (Archivberichte  aus  Tirol  von  E.  v.  Ottenthai  und  0.  Redlich  I.  Wien  1888  S.  272). 

„  281,  Nro.  1218.  Das  Original  hat  folgende  Abweichungen:  Tvwingin  —  Kilperc  ||  —  lesu  —  significamus  ||  — 
Wrmelingin  —  Eber||hardu8  et  —  F.  de  ^tingin  —  Wrmelingen  —  resignaverunt  —  Sehr  beschädigt  das  bereits 
Bd.  4  S.  76  erörterte  Siegel  des  Ausstellers. 

„  290,  Nro.  1222.  Das  Original  im  Archive  des  Stifts  St  Paul  m  Kfimthen  hat  folgende  Abweichungen  vom  Drucke : 
...WL.  —  Verigen  |{  —  Quoniam,  ut  —  ante  ||  —  multi||plicaremu8  —  iniquitatis,  ut  cum  deficeremus  — 
Isinburc  —  nobilis  et  discreti  fe&dum  —  infeüdatus  —  Scermen  —  Nagilti  —  plus  numerum  —  Richinbaeh  — 
Hohinberc  —  Ebristein  —  Alpirspach,  F.  Scutilman  —  M^GG^LII**,  indictione  X"**  (allerdings  sehr  undeutlich, 
so  dass  man  zunächst  XIIII  lesen  möchte).    Das  Siegel  fehlt. 

„    921,  Nro.  VII.    Vrgl.  zu  dieser  Fälschung  ohne  echte  Vorlage  Böhmer-MQhlbacher  a.  a.  0.  S.  199,  Nro.  477. 

„    823,  Nro  XIll.    Auch  nach  Böhmer-Mahlbacher  S.  820,  Nro.  860  echt. 

„    824,  Nro.  XIV.    Desgl.  nach  denselben  S.  822,  Nro.  870  echt. 

„    825,  Nro.  XVL    Desgl.  nach  denselben  S.  859,  Nro.  947  echt. 

„    827,  Nro.  XX.    Desgl.  nach  denselben  S.  651,  Nro.  1699  nnd  Brandi  a.  a.  0.  S.  4  echt. 

„  829,  Nro.  XXI  Vrgl.  zu  der  (echten)  Urkunde  insbesondere  mit  Rücksicht  auf  das  Datum:  Böhmer-Mflhlbacher 
a.  a.  0.  S.  659,  Nro.  1718. 

„    882,  Nro.  XXV.    Auch  nach  Böhmer-Mühlbacher  S.  738,  Nro.  1980  echt 

„    882,  Nro.  XXVI.    Desgl.  nach  denselben  S.  752,  Nro.  2026. 

„  884,  Nro.  XXIX.  Neuester  Abdruck  in  Monum.  Germ.  Diplom.  I.  p.  272,  Nro.  893,  woselbst  die  Urkunde  mit 
Rücksicht  auf  das  Fehlen  der  Besiegelung  und  die  Persönlichkeit  des  Schreibers  als  Diplom  von  zweifelhafter 
Echtheit  bezeichnet  wird.    Vrgl.  auch  Brandi  a.  a.  0.  S.  7. 

„    387,  Nro.  XXXII.    Auch  nach  Brandi  a.  a.  0.  S.  7  echt 

„    889,  Nro.  XXXIV.    Nach  Brandi  a.  a.  0.  S.  27  ins  Jahr  1059  zu  setzen. 

„  852,  Z.  6  und  7  v.  o.  Ghregehen,  Kregenheim  durch  Vermittlung  der  Formen  Grain-,  Grom-,  Granheim,  vielleicht 
das  heutige  Gronheim,  bair.  A.6.  Gunzenhausen  (ähnlich  wie  aus  Magenheim  bisweilen  Monheim,  aus  Amdun, 
Ameden,  Aumden  Ohmden  wurde). 

„  428,  Z.  11  V.  u.  Anm.  3.  Nach  W.  V.J.Hefte,  N.  F.  2,  113  vielleicht  htztge.  ReuensUdt,  ein  Bestandtheil  der 
Gem.  Hattenhofen,  O.A.  Göppingen,  wie  auch  Ruhestat  des  Rotulus  San-Petrinus  im  Freiburger  Diöcesan- 
Archiv  Bd.  15  S.  145,  178  gedeutet  wird. 

„  458,  Nro.  GLDL  £lie  Berger,  les  Registres  d'Innocent  IV.,  tom.  H.  1887  p.  87  und  Monum.  German.  Hist, 
Epistolae  saeculi  XIII.,  ed.  G.  Rodenberg,  tom.  IL  p.  459,  welche  die  Urkunde  nach  den  päbstl.  Registerbachem 
(Innoc.  IV.  Reg.  Lib.  VI.  f.  22  verso,  Nro.  320)  geben,  haben  folgende  Abweichungen :  viri . .  —  Grueningin  — 
inclinati  —  quatinus  Annam  —  Walkirche  (d.  h.  Waldkirch  bad.  A.G.Sitz)  und  ändern  beide  das  ut  der  Hand- 
schrift in  der  2.  Zeile  in  et,  was  übrigens  nicht  als  durchaus  nothwendig  erscheint.  Dagegen  ist  das  Konmia 
nach  rependit  in  dieser  Zeile  zu  streichen. 


VI. 


62 


VerbessOTungen  und  Zusätze  zu  Band  V. 


Seite  19,  Nro.  1258.  Neuerer  Abdnirk  der  Urkunde  nach  derselbeo  Quelle  mit  eingehender  Besprechung  in  Hittheilungen 
d.  Vereins  f.  Geschichte  u.  Allertbumskunde  in  Hohenzollern  Jahrg.  19,  lä85''86,  S.  186  fT. 

„  S&,  Anra.  3,  S.  53  Anm,  3,  S.  132  Anm.  2,  S.  384  Anm,  1,  Bd.  6  S.  78  Anin.  1,  S.  228  Anm,  4,  S.  232  Anra.  5. 
Die  Frage,  ob  in  diesen  FälleD  an  Meimsheim,  O.A.  Brackenheim,  oder  HOnaheim,  O.A.  Leonbei^,  zu  denken 
sei,  dürfte  unter  Zuziehung  einiger  anderer  Quellenzeugnisse  folge  ad  en  [lassen  zu  entscheiden  sein.  Meimsheim 
hebst  in  Traditionen  und  Urkundeu  der  Jahre  738,  793,  795,  SOö  (Cod.  Lauresh.  Nro.  3522,  3525—3527),  um  ■ 
1100,  1188,  1193  (Wirt.  Urkh.  2,  401,  402,  253,  254,  2.55,  296)  Meginbodesheim,  Megmbotesheini,  Meinboldisheim, 
Hegenboteshain,  iu  solchen  des  Jahres  12G0  Heiabotsheitn  (Urkb.  5,  328),  des  Jahres  1323  HeinbotEbeim 
(Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  5,  195),  des  Jahres  1325  Menbotzbem,  des  Jabres  1332  Heimotzhaio  (Zeilschr. 
6,  205),  des  Jahres  1334  Memotzhain.  Im  Codei  Hirsaugieosis  fol.  50  kommt  etwa  fürs  Jahr  1150  die  Form 
Mebossheim  vor;  Heinrich  Ton  M.  erscheint  mitten  unter  Zeugen  von  Lauffen,  Massenliach,  Sleflen,  Schwaigern, 
somit  sämmtlich  aus  der  Heimshelmer  Gegend,  daher  hier  die  Beziehung  auf  Meimsheim  derjenigen  auf  MSqs- 
heim  vorzuziehen  ist.  Allerdings  ist  bei  Mebossheim  von  fol.  44  b  des  Codex  in  der,  der  Tradition  vorgesetzten 
Ueberschrift  Menssheim  beigesetzt,  was  eher  auf  Mönsheim  hinwiese,  und  das  Heinssheim  von  fol.  69  b  dürfte 
eber  als  Heimsheim  zu  deuten  sein,  weil  im  Zusammenbange  Brackenheim  und  Botenheim  (O.A.  Brackenheim)  — 
freilich  auch  Messstetten  (O.A.  Balingen)  —  vorkommen,  allein  was  die  erste  Stelle  betrifft,  so  kommt  jenen 
bei  der  Niederschrift  des  Codex,  etwa  im  Beginn  des  16.  Jahrhunderts,  gefertigten  Ueberschriften  ein  hCherer 
Wertb  nicht  zu,  wesshalb  sie  auch  in  der  neuesten  Ausgabe  des  Codex  in  den  W.  V.J.Heften  10,  1887  nicht 
mehr  abgedruckt  wurden,  und  was  die  zweite  Stelle  betrifft,  so  kann  der  Schreiber  ganz  wohl  auch  einmal 
statt  der  filteren  Schreibweise  des  Namens  Meimsheim  eine  der  jüngeren  mehr  entsprechende  Form  verwandt  haben. 
Dagegen  dOrften  Conradus  miles  de  Melnshein  dictus  Wendepliaf  des  Jahres  1260  (Bd.  5  S.  364)  und 
Rrafto  de  Heginshain  des  Jabres  1253  (Bd.  5  S.  35)  entschieden  auf  Mönsheim  (O.A.  Leonberg)  zu  beziehen  sein, 
der  erstere  desshalb,  weil  er  über  GQter  in  dem  an  MOnsheim  angrenzenden  Wimslieim  verfQgt,  der  zweite,  weil 
er  unter  lauter  Zeugen  aus  der  Hönsheimer  Gegend  erscheint ;  auch  bei  dem  Conradus  advocatus  de  Vehingen 
dictus  de  Meinsheim  vom  26.  Okt.  1265  (Bd.  6  S.  232)  liegen  mehr  Beziehungen  zur  Vaihinger  Gegend  vor.  Da 
es  nun  femer  an  sicheren  Anhaltspunkten  dafQr  fehlt,  dasa  fQr  Heünsheim  im  12.  Jahrhundert  die  Formen 
Hegens-  Heigensheim  gebraucht  wurden,  vielmehr  nur  die  oben  erwfihnten  bezeugt  sind,  so  dflrflen  auch  die 
folgenden  Personen  auf  HOnsheiin  zu  beziehen  sein:  Conradus  miles  de  Megenaheira  des  Jahres  1262, 
welcher  dem  Hofe  des  Speirer  Kapitels  zu  Horrbeim  (O.A.  Vaihingen]  einen  Schaden  zufügte,  für  dessen  Ersatz 
der  Graf  von  Vaihingen  thätig  war  (Bd.  6  S.  78),  mCchten  hier  auch  die  Personen  der  Bürgen:  Gottfried  von 
Neifen,  welcher  zu  Güglingen  begütert  war,  und  Herren  von  Magenheim,  die  Sache  etwas  zweifelhaft  erscheinen 
lassen;  ferner  der  Herrenalber  Grosskeller  Cunradus  dictus  de  Hegensheim  vom  1.  Septbr.  1265  (Bd.  6  S.  228), 
—  auch  in  den  Jahren  1271,  1272  erwftbnl  (Zeitschr.  a.  a.  0.  1,  377,  479,  481)  —  sowie  der  Sindelfinger 
Canoniker  S.  de  Megenshain  des  Jahres  1255  (Bd.  5  S.  132)  und  die  Jutta  de  Meigensheim  des  Jahres  1254, 
Gemahlin  des  Heinricus  cc^n.  Binezherre  (Bd.  5  S.  53).  Weiterbin  dürfte  der  H.  miles  dictus  de  Heinshem 
sive  de  Riet  (Rielb,  O.A.  Vaihingen)  des  Jahres  1277  mit  Besitzungen  zu  Aurich  (O.A.  Vaihingen;  Zeitschr. 
a.  a.  0.  1,  494)  nach  MOnsbeim  gehören.  Auch  in  Zeitschr.  a.  a.  0.  1,  495  ist  die  S.  358  gegebene  Deutung 
des  Meinsheim  der  Urkimde  vom  26.  Okt.  1265  als  Heimsheim,  O.A.  Brackenheim,  durch  diejenige  von'HOnsheiin 
ersetzt  worden. 

„  49,  Nro.  1285.  Die  Formen  der  Ortsnamen,  das  Erwähnen  des  z.B.  in  den  Jahren  1122  und  1161  (Bd.  1  S.  350, 
2  S.  iSb)  vorkommenden  Gaunamens  Bretheim,  der  Hangel  jeglichen  Geschlechtsnamens  bei  den  Zeugen  weisen 
entschieden  auf  eine  frühere  Zeit  als  das  Jahr  1254,  etwa  das  Ende  des  11.  und  den  Anfang  des  12.  Jahrhts.,  hin. 

,,  77,  Anm.  11  und  12.  Bossert  in  den  W.  VJ.Heften  f.  Landesgeschichte  12,  138  denkt  bei  Wessevenhoven  an 
das  abgeg.  dereinst  an  der  Brettach  unweit  Weislensburg,  O.A.  Weinsberg,  gelegene  Hestersbofen,  bei  Lutem- 
bach  an  den  abgeg.  Ort  Laubbach,  alt  Lutebacb  auf  der  Markung  Bitzfeld,  O.A.  Weinsberg. 

„      83,  Z,  14  V.  o.    Das  Siegel  des  Conventa  ist  richtiger  beschrieben  in  Bd.  6  S.  241. 

„  92,  Nro.  1325.  Daa  Original  im  Archive  des  Stifts  St.  Paul  in  KOmtlien  hat  folgende  Abweichungen  vom  Drucke : 
Willelmus  —  litteram  —  onme  ||  —  potentia  ||  —  Cisterciensis  —  bonis  ||  —  quibuscumque  recepimus  — 
quommcumque  peticionem . .  abbatia  —  litleras  —  Wormaciam  —  H".  CC°.  LV".,  1111'°.  —  Der  erste  Buch- 
stäbe Terdert,  au  rothen  Seidenlitzan  noch  der  grossere  ThetI  des  anhangenden  a.  a.  0.  S.  93  beschriebenen 
kaiserlichen  Siegels,  von  der  Umschrift  erhalten:  ACIA :  ROUANORVH  :  REX  :  SEHPER :  AVGUSTVS.  -  Das 
in  [  ]  eingeschlossene  qite  fehlt  auch  im  Original. 

„    133,  Z.  2  V.  o.    Statt  canonicns  L:  canonici. 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  V.  491 

Seite  149,  Z.  11  v.  u.  Anih.  4.    Nach  den  W.  V.J.Heften  12,  1889,  S.  220  Ermetzhofen,  bair.  A.6.  Uffenheim. 

.  „  207,  Nro.  1442.  Ein  Duplikat  im  k.  bairischen  Kreisarchive  zu  Bamberg  hat  folgende  Abweichungen :  Cunradus  — 
subscriptorum  ||  —  obruat  antiqui  ||  —  protestamur  et  ||  —  patronatus  —  pertinebat,  nee  non  omnia  bona 
sua  quesita  et  non  quesita,  trans  aquam,  que  vulgariter  Tuberis  dieitur,  sita,  pro  centum  et  viginti  marcis  — 
Gnnradi  —  Cunradus  —  Nithberc  —  Von  den  Siegeln  ist  das  1.  und  3.  schildförmig,  das  2.  spitzoyal,  bei 
jenen  beiden  befindet  sich  der  Querbalken  im  Siegelfelde,  das  2.  hat  denselben  in  einem  schildfSrmigen  an 
2  in  einander  geschlungenen  Riemen  aufgehängten  Schilde,  Umschrift  beim  1.  (c.  54,  c.  45  mm):  j^SigiUum: 
E.ENONIS:  DEiSTO.VlN.;  beim  2.  oben  und  unten  beschädigten,  (c.  40,  c.  25mm):  ..GILLVM  CONRADI 
DE  STOVFIN.;  beim  3.  (c.  40,  c.  35  mm):  SlGILLtim  GVONRAd»  DE  WALDINSTEN.  Vrgl.  Boss  er  t  in 
den  W.  V. J.Heften  f.  Landesgeschichte  12,  1889  S.  220. 

„  220,  Anm.  4.  Es  handelt  sich  hier  sicher  um  dieselbe  Person  wie  Bd.  6  S.  84  Anm.  3  und  ist  zweifelhaft,  welche 
von  beiden  Lesarten  die  richtige  ist ;  auch  scheint,  da  beide  Male  kein  de  dabeisteht,  nicht  durchaus  an  einen 
Ortsadel  gedacht  werden  zu  müssen.  Jedenfalls  aber  wäre  es  zweifelhaft,  ob  an  Scheppach,  O.A.  Weinsberg; 
oder  Schuppach,  O.A.  Oehringen  zu  denken  sei,  da  von  diesen  beiden  Orten  sonst  kein  Ortsadel  bekannt  ist. 

„  228,  Nro.  1463.  Ein  Triplikat  im  Archive  des  Stifts  St.  Paul  in  Kämthen  hat  folgende  Abweichungen:  verum  ||  — 
necessarium  ||  —  Igitur  cum  ||  —  F.  et  W.  —  Von  den  Siegelumschriften  noch  leserlich:  ..S.DE.EBE.. . 
und  t  SIG .  LLVM .  BERTOL  . .  DE .  REMIC . . .  GEN. 

,.  232,  Z.  10  v.u.  In  den  W.V.J  Heften  f.  Landesgeschichte  N.  F.  2,  S.  111  ff.  weist  Bossert  in  ausführlicher  Be- 
gründung auf  das  abgeg.  Denkenhausen  in  dem  noch  jetzt  sogenannten  Denkenhauser  Thal  bei  Aistaig  O.A. 
Salz  hin,  noch  mehr  aber  auf  Hausen  ob  Rottweil ,  in  welchem  er  das  im  J.  1321  erwähnte  Rennehusen  ver- 
muthet,  woselbst  dem  Kloster  Offenhausen  dereinst  Besitz  zustund. 

»    291. 

Graf  Btidolf  von  Tübingen,  Sohn  des  Pfalzgrafen,  beurkundet,  dass  sein  Minisieriale  Ritter  Hugo  von 
Müneck  seinen  Hof  Wurmfeld  bei  Bondorf  mit  allen  Zugehörungen  um  126  9f  Heller  an  das  Kloster 

Kirchberg  verkauft  habe, 

1259.     Januar  21.     Wüdenau  Januar  22. 

Rudolfus  comes  de  Tüwingen,  filius  palatini,  universis  presentem  paginam  inspecturis  salutem 
ei  veritatis  testimonium  acceptare.  Notum  facimus,  quod  Hugo  miles  noster  ministerialis  dictus  de 
Mügenegge^)  curiam  suam  que  dieitur*)  Wurmfeld*)  iuxta  villam  Bondorf*)  cum  omnibus  suis 
appendiciis  legitimo  interveniente  contractu  priorisse  et  conventui  sororum  ordinis  sancti  Augustini 
in  Kilchperg  pro  centum  et  viginti  sex  libris  Hallensium  vendidit  et  per  manum  nostram  eisdem^) 
priorisse  et  conventui  proprietatem  et  possessionem  eiusdem  curie  libere  tradidit  et  absolute,  ceterum 
omnibus,  que  ad  tytulum  empcionis  pertinebant,  coram  nobis  rite  peractis.  Hainricus  miles  de 
Ehtertingen*)  et  fratres  dicti  cenobii  Berchtoldus  Faber  et  Hermannus  Zolner  memoratam  curiam 
nomine  claustri  a  nobis  receperunt,  sie  quod  nulli  servituti  in  posterum  obnoxia  ad  memoratum 
monasterium  cum  iuris  plenitudine  prefata  curia  est  deducta.  In  cuius  rei  testimonium  presentem 
cedulam  sigillo  nostro  fecimus  communiri. 

Testes  huius  ordinacionis  et  contractus  sunt:  Petrus  miles  de  Enthringen  *) ,  Blenkelinus  de 
Bondorf*)  et  Fridericus  miles  de  ütingen^)  dictus  Gebeine,  Cunradus  de  Enthringen,  Burkardus  de 
Bondorf,  Hermannus  dictus  Kencher,  Burkardus  filius  domini  Frideri[ci]  dicti  Gebeine  et  fratres 
dicti  monasterii,  Berchtoldus  Faber,  Hermannus  dictus  Zolner ,  Cunradus  de  Balgingen ^),  Heinricus 
filius  de  Rordorf*),  Hermannus  dictus  Stöbe  de  Ergetzingen *)  et  alii  quam  plures. 

Actum  anno  domini  MCC^LIX^  in  die  beate  Agnetis  virginis  et  martiris.  Facta  est  autem 
resignatio  eiusdem  curie  a  prefato  Hugone  milite  de  Mägenegge  in  manum  nostram  eodem  anno  in 
crastino  sancte  Angnetis  virginis,  presentibus  Heinrico  milite  de  Ehtertingen,  Berchtoldo  milite  de 
Mörsberch  ^^) ,   Cänrado  milite  de  Wildenowe"),  Marchwardo  milite   dicto  Erumbe,  Ludewico  de 


491 


Verbesserungfen  und  Zusätze  zu  Band  V. 


i 


Rielh'*),  Albertho  diclo  Gugeres,   Dietrico  de  Eschingen  "j,  Cünrado  de  Wile"),  Wernhero  de  WÜe 
el  aliis  quam  pluribus  in  Wildenowe,  quam  nos  eodera  die  memorato  monasterio  per  iam  dictos  H. 
militem  de  Ehtertingen  et  fratres  B.  et  H.  liberam  et  absolutam  transmisimus  sub  testibus  memoratis. 
Nach  dem  Copiolbuehe  des  Klosters  Kirchberg  aus  dem  15.  Jahrhundert  (erster  Band)  fol.  127b. 

a.)  Diese  beiden  Worte  sind  in  der  Vorlage  aus  Versehen  doppelt  geschrielien.  —  b)  In  der  Vorlage  Terschrleben 
tiuadem  für  eisdtm  oder  «dem. 

1-3)  MQneck,  abgeg.  Burg  bei  Breitenholz,  Bondorf  und  dessen  Pareelle  Wurmfeld,  O.A.  Herrenberg.  —  4)  Echter- 
dingen, Amls-O.A.  Stuttgart.  —  5)  (Hohen-)  Entringen,  O.A.  Herrenberg.  —  6)  Eulingen,  O.A.  Horb.  —  7)  Balingen, 
O.A.Stadl.  —  8)  Rohrdorf,  O.A.  Nagold.  —  9)  Ergenzingen,  O.A.  Rotlenburg.  —  10)  Die  genauere  Lage  der  abgeg.  Burg 
HOreberg  liess  sich  nicht  ermitteln,  sie  scbeint  aber  in  der  Umgegend  von  Rotlenburg  gestanden  zu  haben:  denn  im 
Jalire  1307  yerlcauft  Johannes  von  MOrsberg  ein  Gut  in  dem  Dorfe  Haslach  (O.A.  Herrenberg)  an  den  Pfalzgrafen  Rudolf 
denScheerer  von  Tübingen  unter  Zeugenschuft  von  Herren  von  Hailflngen,  Hol/gerlingen,  Ku)>pingen  (Schmid,  Pfaligr. 
V,  Tübingen  S.  282)  und  im  Julire  1348  erscheint  in  einer  Herrenberger  Urkunde  ein  Ollo  von  Mflrsberg,  der  im  Siegel 
von  Wurmliogen  heisst  Es  kflnnte  sich  somit  um  den  Angehörigen  eines  Wurmlinger  Geschlechts  handeln  (Schmid, 
Hohenberg  535).  —  11)  Wildenau,  abgeg,  Burg  bei  RQbgarten.  O.A.  TQbingen.  —  12)  Ällenrieth,  O.A.  NQrtinjMi. 
13)  ?0e3chingen.  O.A.  Rottenburg,  Donau-,  Ried-Eschingen  in  Baden.  —  14)  Well  im  SchOnbuch,  O.A.  Böblingen. 

Seile  292.  Z.  17  v.  o.  Anm.  5.    Wohl  Ohenbauseu.  bair.  A  G.  Illertissen. 

„     331,  Z,   11  V.  o.    Der  Dampfen,  ursprünglich  2  Aesle,  oberer  und  unterer  Dampfen,  Nebenlluss  der  Schüssen  v 

linken  Seite  her  im  O.A.  Ravensburg  aus  dem  Alldorfer  Wald  entspringend;  in  derselben  Gegend,  zwischen 
der  Schüssen  und  den  Orten  Niederbiegen,  Scliacben,  Baind,  Sulpach,  findet  sich  htzlge.  das  FSbrenried,  hei 
welchem  aber  doch  zweifelhaft  ist,  ob  es  mit  Bosse  rl  in  den  WQrtl.  V.J.Heften  12,  1889  S.  138  als  neuerer 
Namen  für  Onried  angesehen  werden  kann. 

„  327,  Z.  2  V.  o.  statt  Albert  1.:  Adelvolk,  Z.  17  v.  o.  setze  bei:  Abdruck:  Zeilschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins 
13.  24. 

„     329,  Z.  14  v,  n,  J.:  LANCENSTEln. 

„  335,  Z.  15  T  u.  statt  Münsingen  1.:  Mundingen.  Genauer  liegt  der  Ort  nach  Bd.  4  S  231  Anm.  11  auf  der  Ebene 
von  Schilzburg  über  dem  Laulerthal  auf  der  Alb,  im  O.A.  Münsingen. 

„  373,  Z.  11  V.  o.  Anm.  2.  Zu  der  Haienfeider  Gegend  und  den  romanischen  Personennamen  passen  an  sich  eher 
die  Ortschaften  Camps  in  der  Pfarrei  Vals  oder  auch  der  Pfarrei  Vrim  im  graubündnerischen  Bezirk  Glenner,  nur 
mOchte  es  zweifelhaft  erscheinen,  ob  dieselben  schon  so  alt  sind;  weiterhin  aber  auch  Gambs,  Garns,  St.  G«U, 
Bezirks  Werdenherg,  im  Jahre  851  unter  dem  Namen  Campestas,  1010  unter  demjenigen  Gampis  vorkommondL 

„  415,  Nro.  XXDC.  Zu  den  Ortsdeutungen  dieser  Urkunde  werden  den  Herren  Pfarrer  Bossert  in  Nahem  und  Land* 
gerichtsralh  a.  D.  Batzing  in  Ulm  in  den  Würlt.  V.J.Heften  12,  138,  folgende  Berichtigungen  und  Ergänzungen 
verdankt;  Anm.  32.  Wohl  der  abgeg.  Ort  Walbuch  auf  der  Markung  Bräuni.sheim ,  O.A.  Heidenlieim,  an 
welchen  die  Flur  Wallbach  der  topographischen  Karle  zwischen  BrSunisheim  und  Gussenslatt  erinnert,  während 
die  Zehenlrechle  der  Pfarrei  Gerstetten  zwischen  dem  Kloster  Elchingen  und  dem  Ortspfarrer  getheill  waren.  — 
Anm.  33.  Das  Fragezeichen  kann  wegbleiben;  statt  Nennstetten  I.  Neenslellen.  —  Anm.  35.  Vielleicht  liegt 
auch  ein  Schreibfehler  vor  für  Betingen,  d.  h.  BOllingen,  O.A.  Blauheuren,  das  seiner  Lage  nach  zu  den  in 
Verbindung  mit  ihm  genannten  Orten  besser  passen  wflrde,  als  Unterb Öhringen.  O.A.  Geislingen,  auch  ist  hier 
noch  in  späterer  Zeit  Kl.  Ekhinger  Besitz  bekannt.  —  Anm.  42.  Hiltebrandeühusen  ist,  wenn  die  AufzOhlung 
eine  geographische  Ordnung  einhält,  zwischen  Denkenthal,  Stolzingeu  und  Ballendorf  zu  suchen,  somit  wohl 
als  Hausen  ob  Lonlhal,  O.A.  Heidenheim  zu  deuten.  ~  Anm.  43,  Bandorf,  sicherlich  Ballendorf,  O.A.  Ulm.  — 
Anm.  57  u.  58.  Unter-Waid  hausen  u.  Wolketsweiler,  O.A.  Ravensburg  passen  doch  nicht  recht  zu  den  übrigen 
Orten;  da  nun  zwischen  Anm.  56  Urspring,  O.A.  Ulm  und  Anm.  59  Böhnienkirch,  O.A.  Geislingen,  Wald- 
hausen, O.A.  Geislingen  liegt  und  die  lopograph lache  Karte  auf  der  Markung  des  letzteren  Ortes  eine  Flur 
Wohlgrads  Weiler  aufführt,  so  ist  es  vorzuziehen,  an  dieses  Waldhau.'sen  zu  denken  und  letzteren  Namen  als 
eine  spatere  Umgestaltung  von  Woifgerswilare  anzunehmen.  —  Anm.  59.  Das  Fragezeichen  kann  wegbleiben.  — 
Anm.  61.  Südlich  von  dem  unmitlelhar  folgenden  Breilingen  Ober  dem  rechten  Ufer  der  Lone  liegt  ein  Wald, 
welcher  sammt  den  wenigen  an  den  Fuss  dieses  Waldabhangs  angebauten  Häusern  von  Breitingen  „der  Butzen" 
heisst ;  es  passt  dies  der  Reihenfulge  der  Orte  nach  besser  als  der  ziemlich  entfernt  gel^ene  Wald  „Butzen- 
thal".  —  Anm.  63,  A.  a.  0.  wird  auf  die  bei  Breitingen  liegenden,  gegen  Holzkirch  sich  hinziehenden  Aeckv 
,beim  Stock"  verwiesen.  —  Anm.  72.  Nach  dem  St.H.B.  1.:  statt  Schaffelklingen:  Schaffelkingen. 
Seite  445,  Z.  9  v.  u.  Anm.  15.    Richtiger  El^ensberg,  0  A.  Waldsee. 

„    445,  Nro.  LIX.    In  Honum.  Germ.  Epp.  aaec.  XUl.,  ed.  Rodenberg,  U.  Nro.  343  p.  256  heisst  es  richtiger: 
Alchingen  . .  et  in  Ahusen. 


iif 


Verbesserungen  und  Zus&tze  zu  Band  V  dun  VI.  493 

Seite  447,  Z.  11  y.  n.    Ebendaselbst  und  in  Monnm.  Germ.  Epp.  saec  XIIL,  TL.,  p.  362  werden  2  weitere  plbstliehe 
Breven  an  den  Abt  von  St  Gallen  in  Betreif  der  Dispensation  von  dem  Verbot  der  Innehabung  mehrerer  kireh- 
lieher  Pfründen  und  der  Verleihung  einer  solchen  zu  Gunsten  des  Klerikers  «Walter*  von  Rotembere  (Rotimbere) 
dd.  6.  u.  14.  März  1248  registrirt  bezw.  gedruckt,  in  welchen  er  nepos  E.  senilis  et  E.  innioris  de  Aichan  (d.  h. 
niereichen,  bair.  A.G.  Ulertissen)  und  consanguineus  des  Abts  Berthold  von  St  Gallen  aus  dem  Hause  Falken- 
stein (O.A.  Obemdorf)  genannt  und  in  deren  letzterer  ein  Graf  von  Habsburg  als  sein  FOrbitter  erwähnt  wird. 
„    450,  Z.  8  ▼.  u.  Anm.  8.    Dlwangen,  bad.  B.A.  Pfullendorf. 
„    462,  Z.  5  y.  o.    Setze  nach  S.  268  if.  bei:  Jahrg.  11.,  1888,  S.  205  ff. 
„    472,  Sp.  1  Z.  2  y.  o.    Statt  283  1.:  278. 

485,  Sp.  8  Z.  18  y.  u.  sollte  es  heissen:  Minores  fratres,  dorn.  eor.  188.  Predicatores,  dom.  eor.  223.;  prior  u.s.w. 

497,  Sp.  1  Z.  7  y.  o.    Statt  8  1.:  87. 

502,  Sp.  2  Z.  12  ff.  y.  u.   Streiche:  ?  Oberhausen,  O.A.  Reutlingen,  ?,  und  setze:  ohne  Zweifel  Obenhausen  u.  s.  w. 


ZU  BAND  VI. 


Seite    9,  Anm.  1.   Die  O.A.Beschr.  Nürtingen  S.  178  erwähnt  übrigens  keinen  Besitz  der  Hochschlitz  aus  späterer  Zeit  zu 
Neckarhausen,  während  solcher  dieser  Familie  zu  Pfauhausen  O.A.  Esslingen  in  der  O.AJ3eschr.  Esslingen 
S.  226  ff.  sich  findet.    Es  liesse  sich  daher  wohl  richtiger  an  Pfauhausen  denken. 
„      9,  Z.  6  y.  u.  und  S.  10  Z.  3  y.  o.  Anm.  4.     Der  hier  genannte  Gunradus  de  Holzhusen  ist  wohl  dieselbe  Person 
wie  der  S.  3  Z.  16  y.  u.  und  S.  4  Z.  8  y.  o.  Anm.  10  genannte  Gonradus  scultetus  de  Holtzhusen  und  mit 
Sicherheit  auf  das  in  obiger  Anm.  10  genannte  Holzhausen  zu  beziehen. 
„    15,  Z.  3  y.  u.  Anm.  7.    Nach  dem  15.  u.  16.  Jahresbericht  des  histor.  Kreisyereins  yon  Schwaben  und  Neuburg 
1851.  S.  15  ff.  wird  als  der  Sitz  der  Herren  „de  Lacu*  eine  Burgruine  in  der  .die  Lach"  genannten  Gegend 
zwischen  SchaShausen  und  Deggingen,  bair.  A.G.  NOrdlingen,  und  als  eigentlicher  Name  des  Geschlechts  .yon 
der  Lach*  yermuthet,  während  später  die  lateinische  Uebersetzung  dieses  Namens  irrthümlich  als  .yom  See* 
zurückübersetzt  worden  wäre. 
„    16,  Anm.  8.    Vrgl.  Bd.  5  S.  468  Z.  2  y.  o.  und  Bd.  6  S.  176   Anm.  4.    Doch  macht  gerade  die   wiederholte 

Schreibweise  Othemhein,  Otimehim,  die  Deutung  auf  Oedheim  etwas  zweifelhaft 
„    17,  Anm.  5.    Mit  Rücksicht  darauf,  dass  im  Jahre  1275  dieses  Sulz  als  Dekanatssitz  erscheint,  kann  das  Frage- 
zeichen gestrichen  werden.    (Freib.  DiOces.-Archiy  1,  35.  38.) 
„    18,  Z.  10  y.  u.    Statt:  die  Bulle  1.:  das  Siegel. 
„    21,  Z.  10  y.  o.  Anm.  7.    Vielleicht  Finningen,  bair.  A.G.  Neu-Ulm. 
„    44,  Anm.  9.    Ob  nicht  yieUeicht  verschrieben  für  das  schon  im  Jahre  1101  als  Adelssitz  genannte  Wintersbuoron, 

-buirron,  -bürron,  büren,  htztge.  Winterspüren,  bad.  B.A.  Stockach? 
„    50,  Z.  11  y.  u.    Statt  Wermesrute  1.:  Wemesruti. 

„    52,  Z.  6  y.  u.  40)  Ettmannsschmid,  setze  hinter:  Z.  15  y.  u.:  71)  Ertingen  u.  s.  w. 

„  55,  Z.  1  u.  2  y.  o.  Anm.  1  u.  2.  Dass  diese  Herren  yon  Wildenstein  nach  dem  in  der  Anm.  1  genannten  Wilden- 
stein genannt  sind,  dürfte  sicher  sein;  sie  waren  ihrem  Siegel  nach  zu  schliessen  ein  in  der  oberen  Donau- 
gegend angesessener  Zweig  der  Herren  yon  Falkenstein  (bei  Schramberg;  yrgl.  y.  Alberti,  Württ  Adels-  imd 
Wappenbuch  S.  182)  und  gehören  zu  den  spätesten  Gliedern  dieser  älteren  Wildensteinischen  Familie,  denn 
schon  den  16.  August  1263  (S.  127  u.  128)  erscheint  ein  Anselm  y.  W.,  welcher  nach  seinem  Wappen,  einem 
geästeten  Schrägbalken,  aus  dem  Justinger  Geschlechte  stammte  und  ohne  Zweifel  durch  Heirath  in  den  Besitz 
dieses  Wildenstein  kam.  Sicher  nach  Wildenstein,  O.A.  Rottweil,  welches  für  eine  Dynastenburg  zu  unbedeutend 
war,  genannte  Herren  sind  sonst  nicht  bekannt.  (O.AJ3eschr.  Rottweil  S.  459.)  Dass  Hausen  das  nahe  bei 
letzterem  Wildenstein  gelegene  Hausen,  O.A.  Rottweil,  gewesen  sei,  ist  desshalb  nicht  wahrscheinlich,  weil  die 
Familie  Haller  sonst  stets  in  Urkunden  yorkommt,  welche  auf  die  Gregend  der  oberen  Donau  hinweisen  (oben 
S.  108,  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  85,  423;  37,  249;  38,  7),  es  wird  bei  ihm  daher  mehr  an  ein  Hausen 
letzterer  Gregend  zu  denken  sein,  somit  an  Hausen  am  Andelsbach  oder  ein  abgeg.  Hausen  bei  Waldbertsweiler, 
beides  hohenzoUer.  OX  Sigmaringen.  (Vrgl.  Fürstenberg.  Urkundenbuch  Y,  126  imd  gefl.  Mittheilungen 
des  Herrn  Archiyraths  Dr.  Baumann  in  Donaueschingen.)  —  Bei  dem  Gitat  der  Anm.  1  sollte  es  statt  Bd.  4 
Bd.  5  heissen. 
„  61,  Z.  2  y.  u.  Statt  C.  senioris  de  Waise  1.:  E.  senioris  de  Waise. 
„  84,  Anm.  8.  VrgL  oben  zu  Bd.  5  S.  220  Anm.  4. 
„      88,  Nro.  1688.  Nach  dem  Originale  der  salm-reifferscheid-dyck*schen  Gutsyerwaltung  zu  Baind. 


494  Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  VI. 

Seite    92,  Z.  4  v.  n.  Anm.  2.   Anhausen,  abgeg.  Ort  dieses  Namens,  noch  hlztge.  erhalten  in  dem  «Anhauser  Berg'  bei  der 

nahe  der  Eyach  gelegenen  Giessmühle,  Gem.  OstdcH-f,  O.A.  Balingen,  etwas  nordwestlich  von  dem  unter  Nro.  1 

genannten  Bisingen;  13%  beisst  es  in  einer  Urkunde:  die  Kilberger  Eigenmahle,  die  man  nennt  Ahusen,  «die 

gelegen  ist  ob  Owingen  an  der  Yhen*  [Eyach]. 
„      97;  Anm.  6.    Rod,  ein  abgeg.  Ort  bezw.  Adelssitz,  noch  in  späterer  Zeit  der  Name  einer  Anhöhe  zwischen  Pforzheim 

und  Weissenstein  (vrgl.  Pflöger,  Geschichte  der  Stadt  Pforzheim  88,  515). 
„      99;  Z.  11  y.  u.    Streiche  in:  EBRH  das  H.  —  Z.  4  v.  n.    Statt  Ciyita  vecchia  1.:  Orrieto. 

„    102,  Z.  8  y.  o.    Setze  yor :  ein  geästeter  u.  s.  w.:  in  einem  dreieckigen  Schilde;  Z.  9  y.  o.  nach  SWIKERI :  SENIORIS. 
„    104,  Z.  11  y.  o.    Statt  Kilchberg  1.:  Kirchberg. 
;,    105,  Anm.  4.    Streiche:  wenn  nicht  u.  s.  w. 

„     111,  Z.  12  V.  o.    Vielleicht  mit  Rucksicht  auf  die  fränkische  Sprechweise  Cronheim,  bair.  A.G.  Gunzenhausen. 
„    112;  Z.  1  y.  o.  Anm.  4.    Lies:  Oepfingen,  O.A.  Ehingen. 
„    112,  Z.  4  y.  u.    Statt  Giyita  vecchia  1.:  Oryieto. 
„    121;  Z.  5  y.  o.    Ebenso  und  Z.  3  y.  u.  statt  Poltharst:  Potthast. 
f,    123,  Z.  4  y.  o.    Ebenso. 
„    149;  Nro.  1752.    Ein  Duplikat  im  k.  bairischen  Kreisarcbiye  zu  Bamberg  bat  folgende  Abweichungen :  testimo[n]io  — 

Schluss  der  2.  Zeile:   noyerint  —  der  3.:   genitricis  et  —  Vrouwental  — .  Noch  erhalten   das  bekannte  z.  B. 

Bd.  5  S.  225   beschriebene  Siegel  des  Bischofs  Iring   yon  Wirzburg,  am  Rande  beschädigt;   fQr  das  zweite 

Siegel  Einschnitte  im  Pergament. 
„    153,  Z.  6.  y.  o.    Statt  Ciyitavecchia  1.:  Oryieto. 
„    158;  Anm.  8.    Statt:  Weinsberg  1.:  Neckarsulm. 

;,    193,  Z.  2  y.  o.    Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  13,  25. 

„    207,  Z.  17  y.  o.    Statt  4)  1.:  2).  —  Z.  4  y.  u.    Die  Vorlage  hat  deutlich  seryare,  wohl  yerschrieben  für  seryire. 
„    208,  Anm.  2.    Statt  Bolzhausen  u.  s.  w.  1. :  Nach  Zeitschr.   f.  WQrtt.   Franken  Bd.  6  S.  495   befand  sich   unweit 

Schäftersheim  ein  jetzt  abgeg.  Ort  Bolzhausen. 
„    216,  Z.  14  u.  10  y.  u.    Statt  Vaihingen  I.:  Veihingin. 
„    22G,  Z.  18  y.  o.    SeUe  bei:  Die  Bleibulle  fehlt. 

234;  Z.  2  y.  u.    Lies  Schweinberg,  nicht  Schweinsberg. 

235,  Nro.  1840.    Nach  dem  Originale  der  salm-reifferscheid-dyck'schen  Gutsyerwaltung  zu  Baind. 
„    247;  Anm.  2.    Nach  O.A.Beschr.  Laupheim  S.  168  ist  Witzishouen  ein  abgeg.,  dereinst  auf  einem  n^ei<llin8bofen* 

genannten  Distrikte  südöstlich  yon  Donaustetten,  O.A.  Laupheim,  gelegener  Ort 
„    255,  Z.  3  y.  u.    Vrgl.  den  V\^irzburger  Domherrn  Albert  yon  Tbalheim  yon  1250?— 1287,  welcher  im  Archiy  des 

histor.  Vereins  f.  Unterfranken  32;  156  gleichfalls  auf  dieses  Thalheim  bezogen  wird. 
.,    261,  Z.  9  y.  u.    Setze  zu  Tnrhendingen  als  Anm.  2):  Abgeg.  Stammburg  TrCldingen  bei  Altentrüdingen,  bair.  A.G. 

Wassertrfldingen. 
„    293,  Anm.  4.    Kinne,  abgeg.  Ort  bei  Bissingen,  O.A.  Kirchheim  (0  A.Beschr.  Kirchheim  S.  172.) 
„    296,  Z.  10  y.  u.  Anm.  3.    Wohl  Hochberg  O.A.  Waiblingen. 
„    301,  Z.  17  y.  o.  und  302  Anm.  1.    Der  Name  ist  gewiss  yerschrieben  für  Lobdeburc  -bürg,  Namen  einiger  (Ober-, 

Mittel-,  Unter-L.)  Burgruinen  bei  Lobeda  unweit  der  sachsen-weimar.  Kreisstadt  Jena.    (Vrgl.  Archiy  £  Unter- 
franken und  Aschaffenburg  32,  127). 
„    317,  Z.  13  y.  o.    Abdruck:  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  13,  25. 
,;    340;  Z.  1  y.  u.  Anm.  5.    Reichartsroth,  bair.  A.G.  Rothenburg,  yrgl.  S.  4  Anm.  11. 
„    352,  zu  Anm.  5.    Wie  der  Zeuge  Almindingarius  nach  Allmendingen,  so  dürften  die  im  Vorhergehenden  genannten 

Zeugen  Babbilohar,  Homigar  nach  Pappelau  und  Herrlingen  (früher  Hörningen,  Hörlingen  geschrieben)  O.A. 

Blaubeuren,  Synthamarius  nach  einem  Sontheim,  ?  O.A.  Münsingen,  Ehingen,   Heidenheim,  Limbachar  nach 

einem  Leim-  Limbach  genannt  sein. 
„    357,  Z.  11  y.  u.    Statt  Deutschordenskomthurs  1. :  Deutschordensproyincials. 
„    376  Z.  4  y.  o.  Anm.  12.    Vrgl.  (statt  des  betreffenden  Textes)  S.  848  Z.  10  y.  o.  Anm.  5. 
„    386,  Anm.  8.    Am  wahrscheinlichsten  Allmannsweiler,  O.A   Saulgau  (yrgl.  O.A.Beschr.  Saulgau  S.  122,  Freiburger 

Diöcesanarchiy  5,  S.  49  yrgl.  mit  52). 
„    450;  Z.  6  y.  o.    Statt  35  1.:  55.  —  Z.  7  y.  o.  statt  30  1.:  48. 
„    454,  Z.  1  y.  u.    Setze  bei:  97)    Ein  wohl  mit  dem  heutigen  Nettlenstrauf,  Gem.  Baiersbronn,  oder  dem  Au-  oder 

Nottenbach  auf  der  Markung  yon  Roth,  beide  O.A.  Freudenstadt,  zusammenhängender  Name  (yrgl.  Bd.  2  S.  403 

Anm.  194). 
„    465,  Z.  7  y.  o.  Anm.  2.    Unter  Seluais,   d.   h.   Feluais,  iuxta  Stekkiborun  ist  bei  Annahme   einiger  Schreibfehler 

der  Abschrift  ziemlich  sicher  das  an  Steckborn  grenzende  Feldbach  zu  yerstehen.  —  Z.   11  y.  o.  Anm.  11. 

Valtum,  yom  Abschreiber  yielleicht  statt  Valhim  geschrieben,  könnte  (Ober-)  Fahlheim    an  der  Donau  (bair. 

A.G.  Neu-Ulm)  sein.  —  Z.  18  y.  o.  Anm.  14.    Finechenn,  yielleicht  Fenken,  O.A.  Rayensburg,   auch  sonst  im 


Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  VI.  495 

13.  Jahrhundert  (Bd.  4  Anhang  S.  XIV,  XXVII,  XXXIY)  als  Venchon,  Fenecho,  Uenechon  erwähnt,  ein  Ort, 
welcher  zu  Anm.  16  und  17  passen  würde,  doch  Hesse  sich  mit  Rücksicht  auf  Anm.  11  auch  an  Finningen, 
hair.  A.G.  Neu-Ulm,  denken.  —  Z.  14  y.  o.  Anm.  15  Thelmehof,  mit  Rücksicht  auf  das  in  Anm.  13  genannte 
Spaichingen  vieUeicht  yerschrieben  für  Delkhofen  (O.A.  Spaichingen),  im  J.  1253  als  Telkoven  yorkommend. 
Seite  466,  Z.  4  y.  o.  Anm.  2.  Luperc  ist  wohl  verschrieben  oder  falsch  gelesen  für  Kirperc,  was  sich  dann  leicht  denken 
lässt,  wenn  die  Seitenstriche  des  K  verdunkelt  oder  abgeblasst  sind.  Es  handelt  sich  dann  um  den  auch  im 
J.  1240  (Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  35,  234)  erwähnten  Grafen  Hartmann  von  Kirchberg  (Ober- 
kirchberg, O.A.  Laupheim).  Zwar  ist  sonst  keine  Verwandtschaft  desselben  mit  den  Grafen  von  Urach  bekannt, 
allein  die  Geschichte  des  gräflich  kirchbergischen  Hauses  ist  in  der  hier  in  Betracht  kommenden  Zeit  überhaupt 
ziemlich  dunkel  Zu  diesem  Grafen  passt  Berkheim  O.A.  Leutkirch  gut;  Berkheim  O.A.  Esslingen  liegt  für 
die  gemeinsame  Verwaltung  durch  einen  Pfarrer  mit  Ostrach  sehr  entfernt. 

„    467,  Z.  3  Y.  0.    Der  hier  genannte  Gebehardus  ist,  wie  sonst  bekannt,  ein  geborener  Graf  von  Urach. 

„  482,  Anm.  1.  Die  Beziehung  zu  Wendungen  spricht  für  das  an  dieses  angrenzende  Pfauhausen,  O.A.  Esslingen, 
welches  mit  demselben  wohl  ursprünglich  eine  Pfarrei  bildete  und  Simau  ziemlich  gleich  nahe  liegt  wie  Neuhausen. 


WEITERER  NAGHTRAG. 


(Zum  ersten  Bande.) 


A. 


BUonsmnd  übergibt  ihr  elterliches  Erbtheü  im  Jagstgau  im  Orte  MöckmäU  mit  Eimoilligung 
ihrer  Brüder  und  Schwestern  an  das  Kloster  Fulda  und  gelobt  sich  selbst  dem  unter  der 

Äbtissin  Albhüd  stehenden  Nonnenkloster. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (780—803).*) 

In  Christi  nomine.  Ego  ancilla  Christi  Bieonsuind  talem  portionem,  que  mihi  a 
parentibus  meis  in  pago  Jagesgewe  0  in  villa  Meitemüln ')  in  proprietatem  hereditario  iure 
contingity  consentientibus  atque  simul  conlaudantibus  fratribus  ac  sororibus  meis  uterinis 
nulloque  parentum  meorum  et  affinium  contradicente  coram  testibus  idoneis  et  cognatis 
meis  trado  beato  Bonifacio  martiri,  qui  in  Fuldensi  monasterio  corporaliter  requiescit, 
traditumque  in  perpetuum  volo  et  me  ipsam  ancillam  Christi  perpetuo  permansuram 
ab  hac  die  et  deinceps  devoveo  et  promitto  coram  deo  et  venerando  abbate  Baugulfo, 
atque  omnem  huius  mundi  vanam  et  caducam  gloriam  cum  stipul^  huius  abiectione 
depono  et  in  monasterio  sanctimonialium*),  ubi  venerabilis  abbatissa  Albhilt  nomine  cum 
virginum  turba  devote  deo  servit,  me  etiam  Christo  quamdiu  vixero  servituram  promitto. 
Trado  ergo  sicut  predixi  deo  et  sancto  Bonifacio  martiri  meam  hereditatem  et  patrimo* 
nium  prefat^  vill?  Meitemulin')  cum  familia  utriusque  sexus,  cum  terris,  silvis,  pratis, 
campis,  pascuis,  domibus,  ^dificiis,  hortis,  aquis,  aquarum  decursibus,  piscationibus  et 
cum  omnium  rerum  utilitatibus  ea  scilicet  ratione,  ut  fratres  sanct^  Fuldensis  ^cclesi^  mei 
semper  sint  memores. 

Facta**)  est  autem  hec  traditio  sub  Carolo  imperatore  ipso  presente  et  confirmante 
et  anuli  sui  impressione  roborante  et  precipiente,  ut  h^  eadem  tradicio  nuUam  patiatur 
iniuriam. 

Nach  dem  Codex  Eberhardl  aus  dem  12.  Jahrhundert  im  Staatsarchive  zu  Marburg  mit  der  Aufischrift: 
Traditio  predionim  in  villa  Meitemulin  nuncupata  et  descriptio,  quomodo  domina  Blensuinda  nobüis  virgo  tradidit 
sancto  Bonifacio  suam  hereditatem.  —  Abdruck:  Dronke»  Codex  Diplom.  Fuldensis,  Cassel,  1850.  p.  105  Nro.  189. 
—  Vergl.  Schannat,  Corpus  tradiiionum  Fuldensium  p.  82  Nro.  CLXVIU. 


Weiterer  Nachtrag.    Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (803-817).  497 

'^)  Die  Zeifbestimmung  mit  RQcksicht  auf  die  Regierungszeit  Abt  Baugulfs:  (nach  K.  Arnd,  Geschichte  des  Hoch- 
fitifls  Fulda.  Fulda,  1860,  S.  20)  780-803. 

**)  Die  Schlussworte :  jedenfalls  ipso  presente  u.  s.  w.,  vielleicht  auch  schon  Facta  est  u.  s.  w.,  sind  nach  der  von 
dem  Fuldaer  Mönch  Eberhard,  aus  dessen  Codex  die  Vorlage  stammt,  häufig  beliebten  Praxis,  einer  Privaturkunde  durch 
HinzufQgung  königlicher  Bestätigung  in  irgend  einer  Form  mehr  Ansehen  zu  yerschaffen,  von  demselben  beigefügt  (yergl. 
Foltz  in  Forschungen  zur  Deutschen  Geschichte  18,  506). 

a)  Dieses  Wort  auf  einer  Rasur. 

1)  Der  Jagstgau  in  den  Oberämtern  Kunzelsau  und  Neckarsulm,  sowie  im  angrenzenden  badischen  Gebiet. 
—  2)  Möckmuhl,  O.A.  Neckarsulm. 


B. 

Bureswind  schmkt  ihr  väterliches  Erbgut  im  Goüachgau  im  Orte  Lohrhof  an  das  Kloster  Fulda. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (803-817). 

Dominus  ac  redemptor  noster  dei  filius  admonet  dicens:  date  elemosinam  et  ecce 
omnia  munda  sunt  vobis.  Idcirco  ego  Bureswind  in  dei  nomine  dono  atque  trade  ad 
monasterium,  quod  dicitur  Fulda,  predium  meum,  quod  mihi  ex  paterna ')  hereditate  pro- 
venit,  quod  situm  est  in  pago  GoUahagowe^)  in  loco  qui  dicitur  Larehouen*)  super  ripam 
fluminis,  quod  dicitur  Steinaha,*)  cum  omnibus  appendiciis  suis,  id  est  terris,  domibus, 
^dificiis,  incolis,  mancipiis,  silvis,  campis,  pratis,  pascuis,  aquis,  aquarum  decursibus, 
mobilibus  et  immobilibus,  quod  ad  usum  fratrum  volo  pertinere  ad  monasterium  sancti 
salvatoris,  quod  constructum  est  glorioso  gdificatu  in  pago  Grafifelt*)  in  loco,  qui  dicitur 
Fulda,  super  ripam  Fuld?  fluminis,  ubi  preciosus  Christi  martir  Bonifacius  corpore  quiescit 
et  ubi  vir  venerabilis  Ratgerius  abbas  cum  multitudine  monachorum  domino  regulariter 
servire  cognoscitur.  Nomina  vero  mancipiorum,  qui  idem  ipsum  bonum  quod  trado 
possederunt,  hgc  sunt:  Othmunt,  Megina,  Gunderat,  Olilia,  Rihmunt,  Balthilt,  Amenolf, 
Megina,  Otmunt,  Adelolf,  Wallhere,  Fricko,  Livthere,  Wnna,  Engiltrud,  Megendrud,  Wic- 
frit,  Meginhilt,  Gunthilt,  Irmindrud,  Rupraht,  Gutfrit,  Albuwin,  Megenhilt,  Gundrat,  Bertolf, 
Rapraht,  Egilof,  Ditolf,  Brunich,  Liephilt,  Diethoh,  Berhtfrid,  Lantrat,  Ratfrit,  Erluwin, 
Eribo,  Arnrich,  Bernrich,  Heidenrih,  Babo,  Ratdrud,  Geltrat,  Willirat,  Riggo,  Richolf, 
Rateloh,  Baldolf,  Heresuint,  Austrat,  Suentilo,  Meginolt,  Amenolf,  Ratolf,  Irmingart,  Rant- 
wic,  Ratdrut,  Lipdrud,  Waltrat,  Adelo,  Baldewin,  Anna,  Waltrat,  Livtheri,  Susanna, 
Megenheri,  Wrhta,  Berthilt,  Wnna,  Wolfrat,  Zeiza,  Otfrit,  Ditsuind,  Hiltrut,  Otswint, 
Adelmunt,  Faraburc,  Bertheiht,  Ditmunt,  Hamunt,  Wolfrich,  Ruderat,  Adalrih,  Rutbalt, 
Wolfgis,  Rutgis,  Otbrat,  Edelhilt,  Lipheri,  Farthilt,  Dancrat,  Gerlip,  RuUip,  Willihilt,  Bitolf, 
Sinpraht,  Regenbraht,  Tello,  Westrat,  Libolf,  Livtgis,  Gebehilt,  Hiltiburc,  Gerlip,  Heriger, 
Mahtgunt,  Wanbraht,  Lipman,  Frehholt,  Betto,  Rudolf,  Bliger,  Frohilt,   Gerhilt,  Hiltrud 

VI.  63 


498  Weiterer  Nachtrag.    819. 

Waltrut,  Lipwär,  Bertgis,  Weltrut,  Hergis,  Ebergis,  Liphilt,  Gebehilt,  Liplint,  Dagamunt, 
Ratrud  cum  VIII  filiis,  Alpwin,  Gerbraht,  Hiltimut,  Ratrut,  Heiltwar,  Adalwar,  Tagamunt, 
Hartdrat,  Mutbraht,  Berhta,  Anna,  Wnna,  Waltdrud,  Meginhere,  Sigirat,  cum  omni  sub- 
stantia  et  suppellectili  eorum  ac  sumptu,  ea  scilicet  ratione^  ut  per  siagulos  anaos  in 
festum  sancti  Bonifacii  censum  dent  vir  VII  mulier  V  denarios.  Si  quis  vero,  quod  futurum 
uon  credimus,  contra  hanc  traditionem  venire  temptaverit  et  eam  infringere  voluerit, 
iram  et  vindictam  trin^  maiestatis  incurrat  et  a  sanctorum  omnium  consortio  excommu- 
nicetur  et  ^tern^  gehenne  incendio  perpetuas  penas  luiturus  deputetur. 

Signum**)  Karoli  regis  invictissimi. 

Ego  Karolus  hanc  tradilionem  conürmavi. 

Nach  dem  genanoten  Codex  mit  der  Aufschrift:  Traditio  cuiusdam  matron^  Burcsuuindis  de  Lara.  —  Ab- 
druck: Dronke  a.  a.  0.  p.  145,  Nro.  296.  —  Vgl.  Schannat  a.  a.  0.  p.  122,  Nro.  GCLXXXIX;  wie  beige- 
druckt ist,  von  Dronke  aber  mit  Recht  bezweifelt  wird,  ex  autographo,  welches  jetzt  nicht  mehr  vorhanden  ist. 

*)  Die  Zeitbestimmung  mit  Rücksicht  auf  die  Regierungszeit  des  Abts  Ratger:  (nach  Amd  a.  a.  0.  S.  23)  803—817. 
**)  Hinsichtlich  des  Schlusses:  Signum  —  firmari  gilt  dasselbe  wie  bei  der  vorigen  Urkunde  (Foltz  a.  a.  0.). 

a)  Die  Worte  Fulda  —  patema  auf  einer  Rasiur. 

1)  Gollachgau  im  nordöstlichen  Theile  des  O.A.  Mergentheim  und  dem  anstossenden  bairischen  Gebiet  — 
2)  Lohrhof,  Gem.  Frauenthal,  O.A.  Mergentheim.  —  3)  Steinach,  Nebenfluss  der  Tauber  im  genannten  Oberamt 
—  4)  Grabfeld,  Gau  zwischen  Fulda  und  Main  (Gegenbaur,  das  Kloster  Fulda  im  Karolinger  Zeitalter.  2.  Buch, 
2.  Abth.:  das  Grabfeid,  Fulda  1874). 


C. 

Gozbert  übergibt  als  Almosen  für  sich  und  seinen  Vater  Berolf  vier  Eigenleute  an  das  Kloster 

Weissenburg. 

Asperg  819^) 

Sacrosancto  monasterio,  cuius  vocabulum  est  Uuizenburg  ^),  quod  est  constructum 
super  fluvio  Lutra*)  in  honore  sanctorum  apostolorum  Petri  et  Pauli  vel  ceterorum 
sanctorum,  ubi  Grerhohus  abbas  presenti  tempore  preesse  videtur,  igitur  ego  in  dei 
nomine  Grozbertus  tradidi  Zeizolfo  manu  potestativa  Uli  mancipia,  quorum  ista  sunt 
nomina:  Folcbert,  Arnort,  Uuilisuuind,  Isanburg,  ut  ea  tradidisse(2  ad  sanctum  Petrum 
in  elemosina  mea  et  patris  mei  Berolfi  in  ea  vero  ratione,  ut  annis  singulis  ad  missam 
sancti  Martini  censum  redde[re]  non  neglegant,  hoc  est  denarios  V  sine  Folcberto.  Ille 
debet  reddere  denarios  IUI.  Si  quis  autem  per  malum  ingenium  aut  cupiditate  prereptus, 
si  ego  ipse ,  quod  absit,  aut  uUus  de  heredibus  meis,  quod  futurum  minime  credo,  qui 
hanc  traditionem  frangere  vel  permutare  voluerit,  primitus  iram  dei  incurrat  et  omnium 


Weiterer  Nachtrag.     Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (1056—1098).  499 

sanctorum  qui  illic  venerantur,  insuper  inferat  cum  cogente  fisco  auri  libras  III  argenti 
pondus  V,  et  quod  repetit  evindicare  non  valeat,  sed  presens  epistola  omni  tempore 
firma  permaneat  stipulatione  subnixa. 

Actum  publice  in  villa  cognominata  Assesberg')  coram  testibus  subtus  insertis, 
anno  VI.  regnanle  Hludouuico  imperatore.  Testes:  Zeizolf,  qui  hanc  traditionem  fecit,  Lan- 
dolty  Adalhelm,  Reginnant,  Egino^  Thancholf,  Atlo,  Reginbald.     Ego  Guntbertus  scripsi. 

Nach  dem  ums  J.  870  geschriebenen,  im  Besitze  des  Speirer  Museums  befindlichen  Codex  traditionum  des 
Klosters  Weissenburg  im  Elsass.  —  Abdruck:  Zeuss,  Traditiones  possessionesque  Wizenburgenses,  Spirae  1842, 
p.  156  Nro.  CLXVIIl  mit  der  Aufschrift:  carta  Gozberti  de  pago  Alsacinse^);  allein  die  Titel  und  Indices  des 
Codex,  dem  die  Urkunde  entnommen  ist,  sind,  wie  Harster,  der  Guterbesitz  des  Klosters  Weissenburg  i.  E.» 
Thl.  I.  Speier  1893  S.  69.  84  ff.  ausführt,  nicht  immer  zuverlässig  und  ziemlich  werthlos,  so  dass  die  Eigenleute 
auch  in  Asperg  sich  befunden  haben  könnten,  wo  ja  Kloster  Weissenburg  noch  später  mit  Besitz  erscheint 

*)  Diese  Zeitbestimmung  nach  dem  Regierungsjahre  K.  Ludwigs  des  Frommen,  das  auch  zum  Abte  Gerhoh  I.,  reg. 
819—826  (Rheinwald,  L'abbeye  et  la  ville  de  Wissembourg.  1863  p.  XI)  stimmt 

1)  und  2)  Weissenburg,  Kreisstadt  an  der  Lauter  im  niederrheinischen  Elsass.  —  3)  Asperg,  O.A.  Lud- 
wigsburg. —  4)  Pagus  Alsacinse,  Elsassgau,  ursprünglich  das  Land  zwischen  Eckenbach  und  Selzbach,  Saargau 
und  Rhein,  also  ungefähr  das  heutige  Unter-Elsass,  später  bis  zur  Lauter,  sogar  zur  Queich  ausgedehnt. 


Auf  Bitte  Kunos  von  der  Familie  des  Klosters   Weissenburg  wird  demselben  von  Abt  Samuel 
und  den  Brüdern  des  genannten  Klosters  der  Zehnte  von  dem  Lehen  des  Grafen  Eberhard  im 

Heistergau  und  Rammagau  gegefi  einen  JaJireszins  von  1  ff  überlassen. 

Ohne  Orts-  und  Zeitangabe  (1056-1098).*) 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Notum  esse  cupimus  cunctis  fidelibus 
qualiter  quidam  vir  strenuus  nomine  Cuno  ex  familia  sancti  Petri  in  pago  Heisterech- 
gowe*),  quod  est  beneficium  Eberhardi  comitis,  Samuelem  abbatem  Wizenburgensem  et 
fratres  eiusdem  cenobii  adiit,  rogans  sibi  decimam  eiusdem  beneficii  in  eodera  pago 
Heisterechgowe  et  Rammichgowe  0  in  censum  annualem  statuere,  scilicet  ut  annis  singulis 
in  dominica  Palmarum  libram  unam  duarum  monetarum  Constantiensis  et  Ulmensis 
persolvat,  Placuit  ergo  eidem  abbati  ceterisque  fidelibus  eiusdem  Cuononis  rogatio  ea 
quidem  ratione,  ut  sub  iuramenti  confirmatione  eadem  decima  a  supradicto  monasterio 
numquam  per  se  numquam  per  suos  posteros  aliquatenus  addicetur,  sed  ipse  quamdiu 
vixerit  teneat,  deinde  quilibet  filiorum  eins  venerit  et  oblationem  unius  libre  obtulerit 
sacramentumque  suprascriptum  perfecerit,  ipse  quidem  pro  eodem  censu  ipsam  decimam 

63* 


j 


500  Weiterer  Nachtrag-     1071.     Ohne  Tag. 

ab  abbate  accipiat  censumque  persolvat.  Et  si  tempore  supradicto  non  solvent ,  et  per 
sex  ebdomadarum  inducias  dimidiam  libram  pro  emendatione  restituat  et  integrum  censum 
persolvat.  Si  autem  illas  legitimas  inducias  supersederit,  decima  ad  manus  abbatis  redeat 
et  ipse  ab  omni  reclamatione  quiescat«  Et  si  ipse  dominus  abbas  seu  quilibet  eins 
successor  eandem  decimam  caucius  quam  modo  videtur  recollegerit,  in  eius  potestate 
erit  si  censum  augere  voluerit. 

Nach  dem  ums  Jahr  1280  geschriebenen,  im  Besitze  des  Speirer  Museums  befindlichen  über  possessionum 
des  Abts  Edelin  von  Weissenburg.  -^  Abdruck:  Zeuss  a.  a«  0.  p.  303  Nro.  GCCVI. 

*)  Die  Zeitbestimmung  mit  Rücksicht  auf  die  Regierungszeit  Abt  Samuels  von  Weissenburg:  1056 — 1098  (Rheinwald 
a.  a.  0.  p.  XII). 

1;  Heistergau,  den  grössten  Theil  des  O.A.  Waldsee,  Theile  der  Oberämter  Biberach  und  Leutkirch  um- 
fassend. —  2)  Rammagau,  Theile  der  O.A.  Biberach,  Laupheim  und  Waldsee  umCassend. 


E. 
1071.     Lorsch.     Ohne  Tag. 

König  Heinrich  IV.  bestätigt  auf  Bitte  des  Abts  Ulrich  von  Lorsch  den  Wiederaufbau 
des  Klosters  in  insula,  quae  proxima  Laureshamensi  monasterio  inminet,  pretitulato 
nomine  Aldenmunster*),  sowie  die  Verwendung  mehrerer  aufgezählter  loca  cum  pertinentiis 
suis,  darunter  im  Gebiete  des  heutigen  Wirtemberg:  in  Walheim*)  II  hubae  cum  vineis,  in 
Nitmaresbach  *)  II  huobae,  in  Stifteswilre  *)  II  huobae  et  lucus,  in  Grubindun*)  I  huoba, 
in  Siezun*)  I  huoba,  in  Ensingun^)  dimidia  huoba,  in  Wilre®)  III  huobae  et  dimidia,  in  Sige- 
mundesheim  *)  II  huobae,  zum  Gebrauch  der  nach  der  Regel  des  h.  Benedikt  dienenden  Brüder. 

Data  anno  dominicae  incarnationis  MLXXI,  indictione  .  .  .  anno  domni  Heinrici 
quarti  regis  XV.     Actum  Lauresham  feliciter.     Amen. 

Nach  Monum.  Germaniae  S.S.  XXI.  p.  419,  aus  dem  Chronicon  Laureshamense,  einer  Pergamenthand- 
schrift des  12.  Jahrhunderts.  —  Aelterer  Abdruck  in:  Codex  Laureshamensis  Tom.  1.  Mannhemii  1768,  p.  195. 
—  Vergl.  Stumpf,  Die  Reichskanzler  2  S.  228.  No.  2746;  F  ick  er,  Beiträge  zur  Urkundenlehre  2,  187;  6. 
Meyer  v.  Knonau  in  Jahrbb.  des  deutschen  Reichs  unter  Heinrich  IV.  und  V.  Bd.  2,  1894,  S.  117,  Anm.  1, 
woselbst  die  Urkunde  (mit  Rücksicht  auf  die  Person  des  recognoscirenden  Kanzlers  Sigehard)  als  verdächtig  be- 
zeichnet wird,  und  für  die  Ortserklärung  Bossert  m  Württ.  V.-J.-Hefte  f.  Landesgeschichte  N.  F.  III.  1894. 
S.  193—198. 

1)  Probstei  Altenmünster  auf  der  Weschnitzinsel  etwas  südöstlich  vom  Kloster  Lorsch,  die  ursprüngliche 
Anlage  dieses  Klosters.  —  2)  Walheim,  O.A.  Besigheim.  —  3)  Nellmersbach,  O.A.  Waiblingen.  —  4)  Vielleicht 
der  an  den  vorigen  Ort  angrenzende  Stiftsgrundhof,  O.A.  Backnang.  —  5)  Gruibingen,  O.A.  Gröppingen.  — 
6)  Süssen,  Gross-,  Klein-,  O.A.  Geislmgen.  —  7)  Wohl  Ensingen,  O.A.  Vaihingen.  —  8)  Nicht  sicher  zu  er- 
mitteln; der  geographischen  Aufzählung  nach  würde  Weilderstadt,  O.A.  Leonberg,  passen,  das  freilich  nur  Wü, 
Wüe,  nie  Würe  geschrieben  wird.  —  9)  Sunmozheim,  O.A.  Calw. 


Weiterer  Nachtrag.     1182.  *    501 

(Zum  zweiten  Bande.) 

F. 

Bischof  Reinhard  von   Wirzburg  beurkundet,  dass  der  Freie  Albert  von  Hohenlohe  behufs  der 
von  Kaiser  Friederich  (L)  geplanten  Errichtung  einer  Kirche  und  eines  Spitals  für  Fremde  und 

Arme  in  Reichartsroth  die  Trennung  dieses  Filials  von  der  Mutterkirche  zu  Steinach  beunrkt 

« 

und  letztere  dafür  mit  2  Mansen  zu  xidolshausen  entschädigt  habe. 

1182. 

In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  Relchardus  *) ,  dei  gralia  Wirzburgensis 
ecclesie  episcopus,  omnibus  in  Cliristo  viventibus.  Quoniam  gratuita  pietatis  solite  dementia 
celestis  paterfamilias  nuUis  precedentibus  meritis  nos  in  dispensatorum  suorum  sorte  voluit 
numerari,  pro  posse  noslro  et  nosse  ipsi  regratiare^)  iustis  postulationibus  quonimlibet  nobis 
commissorura  favorem  nostre  benevolentie  tenemur  accommodare,  ut  in  bis,  que  spectant 
ad  prefectum  ecclesiarum,  tum  pro  mercede  retributionis  eterne  tum  pro  debito  eure 
pasloralis  studeamus  subservire.  Ea  propter  tarn  futurorum  quam  presentium  fidelium 
successioni  notum  fieri  volumus,  quod  Albertus  de  Hohenloch,  libere  conditionis  homo, 
investitor  cuiusdam  parochie  erat  in  Steinach  *),  in  cuius  terminis  erat  locus  qui  Reicher- 
teroden  *)  dicitur,  ubi  ob  frequentiam  viatorum  dominus  Imperator  ecclesiam  et  hospitale 
ad  receptaculum  peregrinorum  et  pauperum  statuere  decernens  cum  prefato  Alberto  con- 
venit,  ut  ecclesia  in  prefato  loco  constructa  a  iure  matricis  ecclesie  eximeretur  cum  Omni- 
bus ibidem  servientibus,  quibus  et  quicquid  sive  in  ortis  sive  in  animalibus  accresceret, 
nullam  inde  decimam  cuiquam  persolverent,  si  quid  vero  in  agris  forte  conquirerent, 
decimas  inde  persolverent,  coloni  vero  iuxta  eandem  ecclesiam  habitantes  matrici  ecclesie 
in  omni  parte  obedirent,  quod  ita  nostra  concessione  et  parochiani  matricis  ecclesie  ob- 
tentum  est.  Prefatus  autem  Albertus,  ut  parochia  indemnis  permaneret,  duos  mansos 
in  Otolveshusen')  in  restaurationem  prefati  loci  matrici  ecclesie  delegavit.  Huius  rei 
geste  testimoniales  litteras  sibi  cum  sigillo  nostro  buUatas  postulavit  et  obtinuit;  quas 
quicunque  temerare  aut  infringere  presumpserit,  excommunicationis  vinculo  innodatus 
reum  se  divino  iudicio  sciat  et,  nisi  resipiscat,  cum  diabolo  in  extremo  examine  perpetuo 
cruciandum  condemnari.  Huius  rei  testes  sunt:  Werolfus  abbas  Brunebacensis*),  God- 
fridus  maioris  ecclesie  in  Wirzburg  canonicus  et  scolasticus,  Otthericus  eiusdem  ecclesie 
canonicus  et  prepositus  in  Houge,  laici:  Gonradus  de  Bokkesberg*),  Conradus  de  Wickartes- 
heim  *)  et  frater  suus  Henricus  de  Hohenloch,  Conradus  pincerna  de  Schippe  0>  Conradus 
dapifer  de  Rotenburg?)  et  alii  quam  plures. 

Acta  sunt  autem  hec  anno  dominice  incarnationis  M*  C^  LXXXIL,  regnante  domino 
Friderico  imperatore  serenissimo,  anno  regni  eius  XXX.,   anno  pontificatus  nostri  XIL 


502  Weilerer  Nachtrag.     1222.  April  29. 

Nach  Wibe),  a.  a.  0.  Codex  diplom.  2,  33.  —  Weherer,  weniger  guter  Abdruck:  Hanselmann,  Diplom. 
Beweis  I.  S.  371  Nro  IX.  (nach  einer  beglaubigten  Abschrift  im  fürstlich  hohenlohischen  Archive  zu  Öhringen.) 

a)  So  steht  in  beidep  Drucken,  während  es  Reinhardua  heissen  sollte  (Bischof  Reinhard  reg.  1171—1184). 

b)  Hinter  diesem  Worte  fehlt  wohl  eine  Gonjunktion  et  oder  drgl.,  wenn  es  nicht  statt  regratiare  etwa  regraütmäo 
heissen  sollte. 

1)  Langensteinach,  bair.  A.G.  Uffenheim.  —  2)  Reichartsroth,  bair.  A.G.  Rothenburg  a.  d.  Tauber.  — 
3)  Adolzhausen,  O.A.  Mergentheim.  —  4)  Bronnbach,  bad.  B.A.  Wertheim.  —  5)  Bozberg,  bad.  B.A.  Tauber- 
bischofsheim. —  6)  Weikersheim,  O.A.  Mergentheim.  —  7)  Schupf,  Ober-,  bad.  B.A.  TauberbischoÜBheim.  — 
8)  Rothenburg  a.  d.  Tauber. 


(Zum  dritten  Baude.) 


G. 


Vicedekan  Herwig  und  das  Kapitel   von  Neumünster   in  Wirzhurg  iiberlassen  ihren  Hof  in 
Igersheim  unter  einer  Reihe  genau  angegebener  Bedingungen  an  Siboto  als  Zinsgut. 

1222.     April  29. 

\  In  nomine  sancte  et  individue  trinitatis.  j  Herwicus  vicedecanus  totumque  capitulum 
Novi  Monasterii  in  Wircebur[g].  ||  Noverint  omnes  tarn  presentes  quam  futuri,  quod  curiam 
nostram  in  Igersheim  0  cum  suis  adtineutiis  Sibotoni  contulimus  ||  hoc  pacto,  ut  primo 
anno  V  libras  solvat  ecciesie  nostre  pro  censu,  consequenter  annis  IV*^'  quinque  llbras 
et  dimidiam,  ||  deinde  singulis  annis  VI  libras,  quem  censum  cellerarius  tunc  temporis  ad 
predlctam  villam  veniens  in  festo  sancti  Martini  requiret,  quem  venientem  dictus  Siboto 
debet  VHP  equitaturis  recipere  ac  fovere  tandiu,  donec  censum  dederit  procurare.  Et 
si  census  Sibotoni  a  suis  debitoribus  non  solvitur,  nuUum  tarnen  pacietur  ecclesia  detri« 
mentum,  debitores  vero  exconmunicabuntur  nee  absolventur  nisi  de  verbo  Sibotonis,  qui 
eciam  recipere  tenetur  cellerarium  dicto  modo  in  festo  sancti  Petri  visilantem  curiam  et 
providentem  ac  previdentem,  ut  tam  agri  quam  vinee  plantentur  uberiusque  colantur. 
Preterea  nuncium  cellerarii  censum  debito  requirenlem  termino  procurabit.  Verum  to- 
ciens  iteratus  Siboto  potestatem  habet  eligere  unum  de  suis  heredibus,  cui  dictam  curiam 
et  eidem  adtinentia  poterit  delegare.  Si  vero  Siboto  sepe  sepius  memoratus  decesserit 
nee  heredem  dignum  expresserit  nee  heredes  in  unum  ut  ydoneum,  qui  rebus  illis 
succedat,  convenerint,  capitulum  inter  heredes  eliget  unum,  cui  conferet  illa  bona.  Si 
autem  iam  dictum  Sibotonem  recedere  conti  gerit,  successorem  eliget,  quem  capitulo  pre- 
sentabit,  ut  ab  eo,  si  dignus  sit  ac  placidus,  iudicetur.  Quod  si  Siboto  in  eligendo  berede 
nil  profecerit  et  recedere  voluerit,  quicquid  in  edificiis  curie  apposuit  vendere  non  potest, 


Weiterer  Nachtrag.     1247.  Juni  12.     1249.  Juli  27.  503 

que  omnia  salva  capitulo  permanebunt.  Ne  ergo  veritati  possit  falsitatis  temeritas  con- 
traire,  fecimus  hanc  cartulam  conscribi  nee  non  sigilli  nostri  appensione  firraiter  conmuniri. 
Hec  acta  sunt  anno  dominice  incarnationis  M^  C*C*.  XX*.  IP.,  domino  Honorio  sancte 
Romane  kathedre  presidente,  victoriosissirao  Romanorum  inperatore  Friderico  ac  rege 
Sycilie  regnante,  domino  Ottone  episcopo  Erbipolensi  vivente,  III.  kalendas  Mai,  ecclesia  in 
Brunnebach  *)  consecrata. 

Nach  dem  Originale  des  kgl.  Finanzarchivs   zu  Ludwigsburg.    An   roth-gelben  Litzen   das  bereits  Bd.  5 
S.  378  beschriebene,  am  Rande  beschädigte  Siegel  des  Stifts  NeumOnster. 

1)  Vergl.  oben  S.  302  Anm.  4.  —  2)  Bronnbach,  bad.  B.  A.  Wertheim. 


(Zum  vierten  Bande.) 

H. 
Lyon  1247.     Juni  12. 

Pahst  Innocenz  IV.  fordert  auf  Bitten  seines  Kaplans  Oebhard,  Bruders  des  Grafen  van 
Frinburch  *),  Abt  und  Convent  von  Hirsau  auf,  dem  Meister  Eberhard  von  Horwe  •),  CUriker 
des  genannten  Gebhard,  eine  kirchliche  Pfründe  ihres  PatroncUs  zu  verleihen,  widrigenfalls  der 
Sänger  von  St.  Thomas  zu  Strassburg  dieses  Mandat  vollziehen  werde. 

Datum  Lugduni,  IL  idus  Junii,  anno  quarto. 

Nach  Berger  a.  a.  0.  Tom.  L  p.  42t  Nro.  2824  u.  Bernouilli,  Acta  pontificum  Helvetica  Bd.  I,  Basel, 
1891  p.  220  Nr.  358  aus  Begistr.  Innoc.  IV.  ann.  IV.  fol.  404.  Nr.  826. 

1)  Freiburg  im  Breisgau.  —  2)  Horb,  O.A.-Stadt. 


I. 

Pahst  Innocenz  IV.  gestattet  dem  Stift  Öhringen,  bei  der  Vergebung  seiner  Pfründen  keine 
Provisionen  des  apostolischen  Stuhls  oder  seiner  Legaten  zu  beachten,  ohne  ein  spezielles  die 
vorliegende  Indulgenz  und  die  Zahl  der  in  das  Stift  aufgenommenen  ausdrücklich  erwähnendes 

Mandat  des  genannten  Stuhles. 

Lyon  1249.     Juli  27. 

\  Innocentius  \  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis  . .  preposito . .  decano  et 
capitulo  ecclesie  in  Oren||gowe;  Herbipolensis  diocesis,  salutem  et  apostolicam  benedic- 
tionem.     Devotionis  vestre  precibus  inclinati  ecclesie  vestre,  quam  super  ||  provisionibus 


604  Weiterer  Nachtrag.     1250.  März  28. 

clericorum  nostra  et  legatorum  apostolice  sedis  auctoritate  gravatam  esse  proponitis, 
paterno  compatientes  ||  affectu  auctorilaie  vobis  presentium  indulgemusy  ut  ad  receptionem 
seu  provisionem  alicuius  in  pensionibus  vel  benefieiis  ecclesiasticis  compelli  non  possitis 
per  litteras  apostolicas  seu  legatorum  eiusdem  sedis  absque  sedis  predicte  spetiali  man- 
dato  faciente  plenam  et  expressam  de  indulgentia  huiusmodi  et  numero  receptorum  in 
ipsa  ecclesia  mentionem.    NuUi  ergo  u.  s.  w.*) 

Datum  Lugduni,  VI.  kalendas  Augusti,  pontificatus  nostri  anno  septimo. 

Nach  dem  Originale  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Öhringen.  Italienisches  Pergament.  In  der  rechten 
Oberecke  Le,  zweimal  schräg  durchstrichen.  Auf  dem  Umschlage  steht  aussen  rechts  Jo.  S,,  auf  dem  Racken  der 
Urkunde  in  der  linken  oberen  Ecke  Y^  nach  der  Mitte  WaldinuSy  von  einem  doppelten  Rechteck  umgeben,  darüber 
ein  Kreuz,  darunter  ^i^.  An  roth  und  gelben  Seidenfaden  die  öfters  beschriebene  Bleibulle  des  Pabstes. 

*)  Die  bekannte  Schlossformel,  wie  Bd.  5  S.  63. 


K. 

Pahst  Innocem  IV.  ertheüt  allen  bussfertigen  Gläubigen,   welche  die  Öhringer  Stiftskirche  an 

gewissen  Festtagen  besuchen,  vierzigtägigen  Ablass. 

Lyon  1251.     März  28. 

:  Innocentius  1  episcopus,  servus  servorum  dei,  dilectis  filiis,  .  •  preposito  et  capitulo 
ecclesie  Orenghowensis,  Herbi||polensis  dlocesis,  salulem  et  apostolicam  benedictionem. 
Licet  is,  de  cuius  munere  venit,  ut  sibi  a  fidelibus  suis  digne  ac  lauKdabiliter  serviatur, 
de  habundantia  pietatis  sue,  que  merita  supplicum  excedit  et  vola,  bene  servientibus  || 
multo  maiora  relribuat;  quam  valeant  promereri,  nichilominus  tarnen  desiderantes  domino 
reddere  populum  acceptabilem  fideles  Christi  ad  complacendum  et  quasi  quibusdam  illec- 
tivis,  muneribus,  indulgentiis  scilicet  et  remissionibus  invitamus,  ut  exinde  reddantur 
divine  gratie  aptiores.  Cupientes  igitur,  ut  ecclesia  vestra  congruis  honoribus  frequen- 
tetur,  Omnibus  vere  penitentibus  et  confessis,  qui  ecclesiam  ipsam  in  vigilia  Ascensionis 
dominice  ac  sancti  Petri  ad  Vincula  et  Nativitatis  beate  Virginis  festis  venerabiliter  visi- 
tarint,  de  omnipotentis  dei  misericordia  et  beatorum  Petri  et  Pauli  apostolorum  eins 
auctoritate  confisi  quadraginta  dies  de  iniuncta  sibi  penitentia  misericorditer  relaxamus. 

Datum  Lugduni,  V.  kalendas  Aprilis,  pontificatus  nostri  anno  octavo. 

Nach  dem  Originale  im  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Öhringen.  Italienisches  Pergament.  Auf  dem 
Rücken  der  Urkunde  steht  am  oberen  Rand  in  der  linken  Ecke  a,  nach  der  Mitte  Petrus  Brunus.  An  roth 
und  gelben  Fäden  die  öfters  beschriebene  Bleibulle  des  Pabstes. 


Weiterer  Nachtrag.    1260.  März  22.  505 


(Zum  fünften  Bande.) 
L. 

Heinrich  von  Hausen  und  seine  Gattin  Adelheid  übergeben   um  ihres  Seelenheils   willen  ihre 
Oüter  in  Reutsacfisen  dem  St,  Johanniter hospüale  zu  Rothenburg  zum  Dienste   der  Schwachen 

unter   Vorbehalt  des  NiessbraucJis. 

1260.     März  22. 

Ego  Heinricus  de  Husen  *)  et  uxor  mea  Adelheidis  presentibus  profitemur,  quod  nos 
divina  inspiratione  ||  monniti  et  inducti  in  remedium  animarum  nostrarum  predia  nostra 
Sita  in  Richetensachsen  *)  cum  aünentiis  ||  suis  ho[s]pitali  sancti  Johannis  in  Rotenburc  •) 
dedimus  ac  tradidimus  infirmis  ibidem  perpetuo  servienda,  retento  tantum  ||  nobis  usufructu, 
quem  conmen^ator  quilibet  ibidem  pro  tempore  constitutus  nobis  debet,  quamdiu  alter 
nostrum  vixerit,  assignare.  Fuit  insuper  adiectum,  quod,  quicumque  prior  ex  nobis 
moritur,  superstes,  si  ad  secundas  nuptias  convolaverit,  proprietatem  sequi  debet  ususr 
fructus  et  consolidatio  celebrari.  In  cuius  facti  testimonium  et  memoriam  presentes 
sigillo  preceptoris  summi  de  Alamannia*),  videlicet  fratris  Heinrici  de  Bochisperc  *)  *),  et 
domini  Her.  sculteti  in  Rotenburc  fecimus  conmuniri.  Testes:  Graft  de  Hagen*)  et  C. 
filius  suus,  Sifridus  de  Hagen,  Sefridus  super  Lapidibus,  Walterus  frater  suus,  H.  de  Wallen- 
husen*)  et  filii  sui,  Alwicus,  Sifridus  et  Walthardus  de  Auia''),  "^1.  Morder  et  C.  Morder. 

Acta  sunt  hec  anno  domini  M^  CG*".  LX'.,  XP.  kaltendas  Aprilis,  presentibus  fratribus 
hospitalis  fratre  Alberto  et  fratre  Bertoldo  et  H.  celler  ^)  et  fratre  Bernoldo. 

Nach  dem  Originale  des  Allg.  Reichsarchivs  zu  München.  Ein  Bruchstück  des  Siegels  des  Johanniter- 
Ordensmeisters  für  Deutschland  Heinrichs  von  Boxberg  aus  grünem  Wachse;  noch  erhalten  vom  Siegelbild  die 
Helmzier:  ein  Flug,  von  der  Umschrift:  .  .  .lA.  BOEMIE.  —  Ein  zweites  Siegel  war  nie  angehängt.  —  Regest: 
Regesta  Boica  4,  757.  —  O.A.-Beschreibung  Mergentheim  S.  473. 

*)  Der  Johanniterordensmeister  von  Deutschland  Heinrich  von  Bozberg  kommt  auch  im  Jahr  1278  vor  (Hanselmann, 
Diplomat.  Beweis  I  S.  423). 

a)  Der  Abkürzungsstrich  steht,  wohl  nur  aus  Versehen,  statt  über  dem  n  (Alamannia)  über  dem  m. 

b)  Es  steht  edl  mit  dem  fOr  er  gebräuchlichen  Abkürzungszeichen  und  kann  der  Name  CkUer^  ZtUer  gemeint  sein, 
doch  liegt  es  auch  nicht  fem,  an  ein  durch  die  Art  und  Weise  der  Abkürzimg  nicht  genügend  angedeutetes  ceUerario 
zu  denken. 

1)  Hausen,  O.A.  Gerabronn.  —  2)  Reutsachsen,  Gem.  Blumweiler,  O.A.  Mergenthdm.  —  3)  Rothenburg 
a.  d.  Tauber.  —  4)  Boxberg,  bad.  B.A.  Tauberbischofsheim.  —  5)  Haagen,  Gem.  Unter-Münkheim ,  O.A.  Hall. 
—  6)  Wallhausen,  O.A.  Gerabronn.  —  7)  ?  Aub,  bair.  A.G.  Sitz. 


VI. 


64 


506  Weiterer  Nachtrag.     1264.  Juli  6. 

(Zum  sechsten  Band.) 

M. 

Pabst  XJrhan  IV.  heaupragt  gemäss  der  Bitte  des  Edlen  Berthold,  des  verstorbenen  Bertholds 
Sohnes j  den  Äht  von  8t.  Oallen,  die  St.  Pelagiuskirche  zu  RoUweil,  deren  Patronatrecht  derselbe 
mit  seinen  Brüdern  besitze,  dem  Johannes  Rainaldi  von  Chiusura,  Priester  der  Diocese  Rietiy 

zu  übertragen. 

Orvieto  1264.     Juli  6. 

.  .  Abbat!  sancti  Gallig  Constantiensis  diocesis.  Constitutus  in  presentia  nostra  dilectus 
filius  nobilis  vir  BertholdusO  filins  quondam  Bertholdi  nobis  pro  se  et  fratribus  suis 
humiliter  supplicavit,  ut  ecclesiam  sancte  Polagie  de  RoteuiP),  Constantiensis  diocesis, 
in  qua  idem  nobilis  una  cum  eisdem  fratribus  se  ins  habere  asserit  patronatus,  dilecto 
£Qio  Johanni  Rainaldi  de  Clusura'),  presbytero  Reatine*)  diocesis,  sibi  devoto  conferri  de 
speciali  gratia  mandaremus.  Nos  itaque  ipsius  nobilis  supplicationibus  inclinati  discre- 
tioni  tue  per  apostolica  scripta  mandamus,  quatinus  ecclesiam  ipsam,  si  tibi  constiterit, 
quod  dicti  nobilis  et  fratres  ius  patronatus  obtineant  in  eadem,  et  vacat  ad  presens, 
eidem  presbytero,  dummodo  sit  ydoneus  scientia  et  moribus  aliquodque  canonicum  non 
obsistat,  per  te  vel  per  alium  conferas  et  assignes  ipsumque  in  illius  ecclesie  corporalem 
pos[sessionem]  *)  inducas  et  defendas  inductum.  Non  obstante,  si  est  aliquibus  ab  apo- 
stolica sede  indultum,  quod  interdici  suspendi  vel  excommunicari  non  possint  per  litteras 
apostolicas,  que  de  indulto  huiusmodi  plenam  et  expressam  non  fecerint  mentionem, 
sive  qualibet  alia  indulgentia  sedis  eiusdem  de  qua  cuiusque  toto  tenore  oporteat  in 
nostris  litteris  plenam  et  expressam  mentionem  fieri  et  per  quam  efifectus  presentium 
impediri  valeat  vel  dififerri.  Contra[dictores,]  [si  qui  fuerint  vel  rebelies,  per  censuram 
ecclesiasticam  appellatione  postposita]  *)  compescendo.  Proviso,  quod  idem  presbyter  in 
eadem  ecclesia  faciat  residentiam  personalem.  Alioquin  huiusmodi  gratia  [nullius  penitus 
sit]*)  momenti. 

Datum  apud  Urbem  Veterem*^),  IL  nonas  Julii  anno  tertio. 

Aus  Acta  PoDtificum  Helvetica  Bd.  1.  Herausgegeben  von  J.  Bernouilli,  Basel  1891,  S.  456.  Nr.  740 
(nach  Reg.  Vat.  Tom.  29,  fol.  327,  ep.  1737). 

*)  Die  in  [  ]  eingeschlossenen  Worte  sind  nach  den  üblichen  Worten  der  betreffenden  Formeln  erginzt,  da  bei 
Bemomlli  für  sie  nur  twgw«  steht;  bei  dem  Worte  cawtradictares  fehlt  übrigens  nach  BemoaiUi  in  dessen  Vorlage  der 
Abkürzungspunkt  für  dietares,  ebenso  wie  weiter  oben  bei  posseasianem  derjenige  für  semonem, 

1)  u.  2)  Wie  sich  aus  den  Beschreibungen  der  O.-Aemter  Oberndorf  S.  231  und  Rottweil  S.  312  ergibt, 
handelt  es  sich  hier  um  Mitglieder  der  Familie  der  Freien  von  Urslmgen  (hztg.  Irslingen,  abgeg.  Burg  im  jetzigen 


Weiterer  Nachtrag.     1264.  August  28.  507 

O.A.  OberndorO,  Herzoge  von  Spoleto,  und  um  die  St.  Pelagiuskirche  (somit  im  Texte  sanete  Polagie  verchrieben 
für  sancti  Pdagii  in  der  Altstadt  Rottweil.  —  3)  Wohl  eines  der  heutigen  Ghiusura,  Parzelle  der  Gemeinde  Imola  in 
der  Provinz  Bologna,  oder  der  Gemeinde  Montese  in  der  Provinz  Modena,  oder  der  Gemeinde  Praduro  und  Sasso  in 
der  Provinz  Bologna,  oder  Chiusure  der  Gem.  Asciano  in  der  Provinz  Siena,  da  es  sich  wohl  um  den  Geburtsort 
handelt,  der  nicht  nothwendig  zur  Diöcese  Rieti  gehört  haben  muss.  -^  4)  Rieti,  Kreishauptstadt  in  der  ital.  Pro- 
vinz  Perugia.  —  5)  Orvieto,  dsgl. 


N. 

Pabst  Urban  IV.  beauftragt  auf  Bitte  der  Äbtissin,  Kellermeisterin,  zweier  Nonnen,  des  Pfründ- 
ners  B.  und  des  Orts-Plebans ,  das  ganz  in  Zerrüttung  gerathene  Kloster  Buchau  (?)  durch 
andere  Religiösen,  insbesondere  die  Brüder  des  Deutschen  Ordens,  reformiren  und  mit  denselben 
uniren  zu  lassen,  den  Bischof  von  Constanz,  die  Verhältnisse  persönlich  an  Ort  und  Stelle  zu 
untersuchen  und  je  nach  dem  Erfunde  das  Zoster  nach  dessen  eigenem  Orden  zu  reformiren 

oder  an  ihn  selbst  behufs  der  weiteren  Schritte  zu  berichten. 

Orviäo  1264.     August  28. 

Urbanus  episcopus  etc.  venerabili  fratri . .  episcopo  Constantiensi  salutem  etc.  Locis^ 
que  divino  dicata  sunt  cultui^  sie  debet  per  nostre  auctoritatis  auxilium  subveniri,  ut  si 
deo  et  hominibus  deformatione  displiceant,  fiant  utrisque  placita  et  in  statu  salubri  ac 
prospero  duratura.  Ex  parte  siquidem  dilectarum  in  Christo  filiarum  .  •  abbatisse,  .  . 
cellararie,  Guerdrudis  et  Gertrudis  monialium,  B.  prebendarii  monasterii  Burchaugensis  *), 
ordinis  sancti  Benedicti,  ac . .  plebani  loci  eiusdem  tue  diocesis  fuit  propositum  coram 
nobis,  quod,  licet  monasterium  ipsum  florere  in  spiritualibus  et  abundare  in  temporalibus 
consueverit  ab  antiquo,  propter  malitiam  tarnen  temporis,  malignorum  incursus  et  dis- 
solutionem  quarumdam  monialium  eiusdem,  que  fuerunt  pro  tempore,  ad  tantam  desola- 
tionem  dinoscitur  devenisse,  ut  in  eo,  in  quo  quinquaginta  moniales  et  quandoque  plures 
divinis  laudibus  insistebant,  non  nisi  predicte  et  qualuor  alle  moniales  iuvencule,  que 
peccatis  exigentibus  nimium  sunt  lascive,  remansisse  noscantur,  sicque  dictum  mona- 
sterium adeo  in  utrisque  miserabiliter  est  coUapsum,  quod  bonis  eins  omnino  fere  deper- 
ditis  seu  distractis  spes  aliqua,  ut  resurgere  per  se  ipsum  valeat,  non  remansit.  Quare 
abbatissa  et  alle  supradicte  humiliter  postulari  fecerunt  a  nobis,  ut  monasterium  ipsum 
de  aliis  personis  religiosis  et  specialiter  de  dilectis  filiis  fratribus  hospitalis  sancte  Marie 
Theutonicorum,  qui  regulari  observanlie  piisque  intenti  operibus  tali  potentia  in  illis 
partibus  sunt  muniti,  quod  idem  monasterium  per  eos  creditur  posse  in  statum  exurgere 
salutarem,  patema  soUicitudine  reformari  ac  illud  uniri  eisdem,   ita  quod  predictis  et 

Omnibus  personis  ipsius  monasterii  ad  presens  in  eo  degentibus,   dum   vixerint,  vite 

64  ♦ 


> 


Weiterer  Nachtrag.     1266.    März  28.  509 

seits  und  dein  Generalf  den  Prioren  und  den  Brüdern  der  Eremiten  St.  Wilhelmsordens  anderer- 
seits, nachdem  der  Cardinaldiakon  Eichard  von  St.  Angelo  im  Auftrage  und  unter  Genehmig- 
ung Pabsts  Alexanders  IV.  eine  Reihe  von  Klöstern  des  letzteren  Ordens,  darunter  diejenigen 
de  Corona  sancte  Marie  ^),  de  Tuwigenne*)*),  Constantiensis  diocesis,  dem  Augustinerorden 
zugewiesen  hatte,  im  Auftrage  Pabst  Clemens  IV.  dahin,  dass  einige  speziell  aufgeführte  Häuser, 
darunter  das  genannte  Kloster  de  Corona  S.  Marie,  zum  Wilhelmiterorden  zurückkehren,  die 
übrigen  in  Deutschland  und  Ungarn  gelegenen  Withelmiterklöster  aber,  welche  zum  Augustiner- 
orden  übergegangen  —  zu  ihnen  gehörte  das  Tübinger  Kloster  —  beim  Augustinerorden  dauernd 
verbleiben  solleft. 

Latum  et  pronunciatum  est  huiusmodi  nostri  arbitrii  laudum  . . .  Viterbii  in  hospitio 
nostro  . . .  anno  nativilatis  Domini  M*.  C.  C*.  L.  X.  VP.,  indictione  VIIIP  **),  mense  Julii,  die 
ultima  einsdem  mensis,  pontificatus  domini  Clementis  pape  IUI  anno  IP. 

Pabst  Clonens  IV.  bestätigt  diesen  seiner  Bulle  wörtlich  einverleibten  Spruch. 

Datum  Viterbii,  III.  ^)  kalendas  Septembris,  pontificatus  nostri  anno  secundo. 

Nach  Fejer,  Codex  Diplom.  Hungariae  eccles.  et  civil.  Tom.  4.  Vol.  3.  Budae  1829  p.  347  unter  Benützung 
der  auf  Grund  von  Reg.  Vatican.  Tom.  32.  fol.  95.  ep.  122  angegebenen  Verbesserungen  des  Textes  in  dem  Aus- 
zuge der  Urkunde  in  Bernouilli  a.  a.  0.  p.  461.  Nro.  749.  —  Regest:  Potthast  2  p.  1597  Nro.  19807. 
—  Vergl.  Ladewig,  Regesten  der  Bischöfe  von  Constanz  S.  246  Nro.  2161,  sowie  die  Bullen  Pabsts  Alexanders  IV. 
vom  9.  April  1256  in  W^adding,  Annales  Minorum  Tom.  2  p.  470  (Potthast  2  p.  1341  Nro.  16334)  und  vom 
22.  August  1256  in  Pennottus,  Clericorum  canonicorum  historia  p.  147  (Potthast  p.  1355  Nro.  16528),  wo- 
selbst das  Tübinger  Kloster  nicht  speziell  genannt  wird. 

a)  Gerade  der  für  die  Zwecke  des  Wirt.  Urkundenbuchs  in  Betracht  kommende  Name  Tuungenne  ist  in  Fej^r  falsch 
Fuuisene  gedruckt.  -—  Erst  im  Januar  1262  wurde  allerdings,  nach  Wirt.  Urk.-B.  6,  45,  den  Augustiner-Eremiten  der  Bau 
eines  Klosters  innerhalb  der  Stadtmauern  Tübingens  bewilligt. 

b)  Auch  hinsichtlich  der  beiden  Daten  hat  Fej^r  statt  Villi',  bezw.  III  fälschlich  VIII,  bezw.  IV. 

1)  Kloster  Mariäkron  in  Oberried,  bad.  B.A.  Freiburg.  —  2)  Tübingen,  O.A.  Stadt. 


P. 

Probst,  Dekan  und  Kapitel  der  Domkirche  zu  Wirzburg  beurkunden  die  Investitur  des  Dekans 
von  Neumünster  im  Namen  dieses  Kapitels  mit  der  Kirche  zu  Igersheim  und  die  Einsetzung 
einiger  Kanoniker  desselben  Kapitels  in  den  Besitz  der  letzteren  durch  den  Wirzburger  Dom- 
kustos Otto  von  Lobdeburg. 

Wirzburg  1267.     März  28. 

Nos  . .  prepositus, . .  decanus  et  capitulum  maioris  ecclesie  Herbipolensis  ad  singu- 
lorum  notitiam  pervenire  cupimus  per  presentes,  quod,  ||  cum  nobis  manifeste  constaret 


510  Weiterer  Nachtrag.     1267.  März  28. 

facti  evidencia  et  instrumentis  ex  hoc  confectis,  quod  venerabilis  in  Christo  pater,  domi- 
nus IringuSy  quondam  ||  noster  episcopus,  de  nostra  bona  voluntate  et  assensu  necnon 
et  Lamperti  de  Glichen  *),  Novi  Monasterii  prepositi  *),  ecclesie  in  Igersheim ')  ||  racione  dicti 
monasterii  de  novo  veri  patroni,  bona  voluntate  similiter  et  assensu  . .  decano  et  capitulo 
ante  dicti  Novi  Monasterii  prefatam  ecclesiam  in  Igersheim  cum  omnibus  suis  iuribus, 
attinenciis  et  vicaria  liberaliter  dederit  et  concesserit  in  fratrum  ipsius  Novi  Monasterii 
subsidium,  conmunes  eorum  usus  et  suarum  augmentum  prebendarum  eorum  usibus  et 
utilitati  perpetuo  modis  omnibus  irrefragabiliter  profuturam,  mandavimus  et  mandamus 
Ottoni  de  Lodeburch*),  custodi  ecclesie  nostre,  dicte  ecclesie  archidiacono,  ut  tam  nostra 
quam  sua  auctoritate,  cum  ecclesia  nostra  proch  dolor  ea  vice  episcopo  vacaret  et  adhuc 
vacet  et  sede  vacante  institucio,  investitura  et  iurisdictio  apud  capitulum  nostrum  maneant 
et  resideant,  quatenus . .  decanum  Novi  Monasterii  loco  capituli  sui  de  ecclesia  iamdicta 
Igersheim  vacante  cum  omni  plenitudine  iuris  investiret,  quod  fecit  in  nostra  presentia 

« 

porrecto  sibi  libro,  ut  est  moris.  Mandavimus  insuper  eidem,  quod  aliquos  ex  Novi 
Monasterii  canonicis  nomine  capituli  eorum  in  possessionem  ecclesie  in  Igersheim  mitteret 
et  induceret  et  inductos  defenderet^  quod  fecit  tam  nostris  quam  suis  litteris  ad  hoc 
missis  execucioni  pariter  et  effectui  mancipatis.  Ad  quorum  omnium  evidenciam  et  robur 
validum  in  posterum  habendum  presentes  litteras  fieri  fecimus  in  testimonium  futurorum 
nostro  et  iam  dicti  custodis  ecclesie  in  Igersheim  archidiaconi  sigillis  conmunitas. 

Datum  Herbipoli  in  capitulo  nostro  anno  domini  M*.  C^  C*.  LXVIP.  quinto  kalendas 
Aprilis. 

Nach  dem  Originale  des  kgl.  Finanzarchivs  zu  Ludwigsburg.  Die  Pergamentriemchen  für  2  Siegel  hängen 
noch  an.  Dabei  liegen  Reste  des  Bd.  5,  S.  260  beschriebenen  Siegels  des  Wirzburger  Domkapitels  (erhalten 
ein  Arm  mit  Buch;  von  der  Umschrift:  . .  LVM  .  CA.;  von  der  Querschrift:  . . .  LIA  . .). 

1)  Die  Deutung  als  Gleichen,  preuss.  Provinz  Sachsen,  Kreis  Erfurt,  in  Bd.  5,  S.  259  ist  doch  zweifelhaft 
Es  könnte  auch  an  Ober-,  Unter-Gleichen,  Gem.  Pfedelbach,  O.A.  Öhringen,  gedacht  werden.  —  2)  und  3)  Vgl. 
S.  302,  Anm.  3  und  4.  —  4)  Siehe  S.  302,  Anm.  1  vgl.  mit  S.  494,  Z.  21  v.  u. 


WEITERE  VEBBESSERUNaEN  UND  ZUSÄTZE. 


zu  BAND  I. 


Seite  6,  Nr.  VI.  Zu  dieser  Urkunde,  insbesondere  ihrem  Datum,  vgl.  Jahrbb.  des  Deutschen  Reichs  unter  K.  Pippin  Ton 
Oelsner  Lpz.  1871  S.  514  und  Ladewig  Regg.  episcop.  Constant.  S.  8,  Nr.  36. 

,  8,  Nr.  Vni.  Zu  dieser  Urkunde,  sowie  zu  den  ältesten  Ellwanger  Urkunden  Oberhaupt,  vgl.  Bossert,  die  Gründ- 
ung des  Klosters  EUwangen,  in  Blätter  für  WQrtt.  Kirchengeschichte  IL  1888,  Nr.  9,  S.  67  ff. 

y      43,  Nr.  XLL    Zum  Datum  vgl.  Ladewig  a.  a.  0.  S.  12,  Nr.  71,  woselbst  6.  Dzbr.  789  angenommen  wird. 

,  87,  Nr.  LXXVIIL  Zu  dieser  Urkunde,  sowie  zu  den  älteren  Murrhardter  Urkunden  überhaupt.  Tgl.  Bossert,  die 
Anfänge  des  Klosters  Murrhardt  in  Württ.  V.J.Hefte  für  Landesgeschichte,  Jahrg.  XL  1888,  217—222. 

„    173,  Z.  15  V.  o.    Setze  das  Komma  statt  hinter:  pratis  hinter:  XLV. 

,  227,  Nr.  GXCIV.  Neuester  Abdruck:  Mon.  Germ.  Histor.  Dipl.  II,  S.  437,  Nro.  38  mit  dem  richtig  aufgelösten 
Datum:  August  7. 

«  228,  Nr.  CXCV.  Neuester  Abdruck:  Mon.  Germ.  a.  a.  0.  S.  443,  Nro.  43  mit  Rücksicht  auf  die  Tagesangabe  einer 
andern  Abschriil,  welche  zu  dem  sonst  bekannten  Aufenthaltsorte  des  Königs  stinunt:  vom  1.  Mai  988. 

,    229,  Nr.  CXCVI.    Neuester  Abdruck:  Mon.  Germ.  a.  a.  0.  S.  550,  Nr.  140. 

,    231,  Nr.  CXCVII.    Dsgl.  a.  a.  0.  S.  562,  Nr.  152. 

„    233,  Nr.  CXCIX.    Dsgl.  a.  a.  0.  S.  739,  Nr.  313. 

,    234,  Nr.  CG.    Dsgl.  a.  a.  0.  S.  741,  Nr.  315  mit  dem  aufgelöstem  Datum:  April  14. 

„    333,  Z.  4  V.  o.    Statt  April  2,  1.:  April  6. 

,  347,  Z.  2  V.  u.,  S.  348,  Z.  15  v.  u.  In  einem  »Extract  aus  den  Urbarbüchem  der  Herrschaft  Tettnang*  von  1450 
(Schriften  d.  Vereins  f.  Geschichte  d.  Bodensees  XIV.  1885  S.  34  ff.)  ist  von  Zinsen  die  Rede,  welche  „gen 
Wasserburg  [am  Bodensee ,  bair.  A.G.  Lindau]  von  dem  Hubelberg"  gegeben  werden.  Nach  diesem  HnbeLberg 
nannten  sich  vielleicht  die  Herren  von  Hübilberc. 

,  889  ff.  Ueber  die  Zeitbestimmung  der  einzelnen  Urkunden  des  Komburger  Schenkungsbuchs  s.  Bossert,  in  Württ 
Franken.    Neue  Folge  III.  1888,  S.  17 

„  400,  Z.  18  V.  o.,  Anm.  10.  Vielmehr  Gastell,  bair.  A.G.  Wiesentheid.  (Vgl.  auch  Monumenta  Gastellana,  heraus- 
gegeben von  P.  Wittmann,  München  1890,  S.  1.) 

.  408,  Z.  5  v.  u.,  Anm.  4.  Vuargesavvua  unweit  Möckmühl  ist  vielleicht  ein  abgeg.  Ort  Wagern  bei  genannter  Stadt, 
indem  noch  jetzt  das  breite  Wiesenthal  der  Jagst  unmittelbar  südlich  von  der  Stadt  das  „Wagemer  Thal*  und 
die  anstossende  Weinberghalde,  eine  grosse  Strecke  des  linken  Thalgehänges  der  Jagst,  ,  Wägern  **  heisst. 


ZU  BAND  IL 


Seite  407,  Z.  4  v.  u.    Statt  Grafeneck,  O.A.  Münsingen  l:  Krähenegg,  Burgruine  bei  Weissenstein ,  bad.  B.A.  Pforzheim 
(vgl.  Bd.  4,  S.  479,  Z.  8  v.  u.). 


ZU  BAND  IIL 

Seite  14,  Nr.  DLXV.  Diese  Urkunde  ist  die  in  Lad  ewig  a.  a.  0.  S.  167,  Nr.  1443  als  in  dem  Codex  P.  9  a  auf 
Schloss  Oberzeil  befindlich  erwähnte  Urkunde  fQr  St  Ghristina.  In  den  8  ebendaselbst  befindlichen  Weisaenaner 
Codices  finden  sich  auch  die  S.  320,  333,  335  des  2.,  S.  38  u.  99  des  5.  Bds.  des  Urkundenbuchs  gedruckten 
Urkunden  für  St.  Christina,  darunter  die  erstgenannte  S.  820  mit  einer  Zeichnung,  K.  Philipp  und  Irene,  da- 
neben das  Kirchlein  von  St.  Christina  darstellend  (gef.  Mittheilung  des  fürstl.  Waldburg-Zeilischen  Herrn 
Sekretärs  Schwanzer). 


512  Weitere  Verbesserungen  und  Zusätze  zu  Band  IV. 

Sdte  243,  Z.  13  v.  o.    Statt:  BRVBERREHEG  1.:  BRVBER  .  REZEC. 

,  277,  Z.  5  Y.  o.,  Anm.  8;  Bd.  4  S.  274,  Z.  12  ▼.  o.,  Anm.  9;  S.  410,  Z.  10  v.  o.,  Anm.  8.  Nach  Schmid,  Geschichte 
der  Grafen  von  Hohenberg  S;  4,  331  und  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrheins  3,  337.  415  vgl.  mit  14,  197.  198 
Anm.  6,  wftre  Hohenberg  eine  ganz  abgeg.  Burg  zwischen  Ober*  und  UntertOrkheun,  O.A.  Cannstatt,  allein 
von  einer  solchen  liess  sich  an  Ort  und  Stelle  nichts  erheben. 

«  321,  Nr.  DGGCXXYI.  Die  Urkunde  ist  nunmehr  nach  dem  im  Karbruher  G.-L.-Archive  befindlichen  Originale  in 
Zeitschr.  t  Gesch.  d.  Oberrheins  31,  240  gedruckt  und  ergeben  sich  hiemach  folgende  Abweichungen  bezw. 
Ergänzungen:  hoc  presens  —  marchio  de  Baden  ||  —  Hirmengardi  —  Alba,  Spirensis  diocesis,  Gisterciensis 
ordinis,  in  omnibus  civi.tatibus  et  villis  —  theloneo  —  vulgo  ||  —  absolvirnus,  ut  et  nos  in  fine  misericor- 
diam  a  domino  deo  consequi  mereamur.  Ad  quod  perpetualiter  protestandum  presentem  cedulam  sigillis  noatris 
fecimus  communiri.  Die  Urkunde  ist  undatirt,  auf  dem  Rücken  steht  die  Jahreszahl  1283.  Perg.  mit  2  Siegeln: 
1)  des  Markgrafen  Hermann  V.  von  Baden,  rund,  sehr  beschädigt  c.  75  mm  (HI.  B.  8):  der  (herald.)  linkshin 
reitende  Markgraf  mit  einem  Topf  heim  auf  dem  Haupte,  einen  dreieckigen  Schild,  worauf  das  WappenbUd 
nicht  mehr  deuüich  erkennbar  ist,  vor  der  Brust,  in  der  Rechten  eine  flatternde  Fahne.  (Abbildung  des  Siegels: 
Bilder-Tafehi  z.  d.  3.  Heft  d.  Schriften  d.  Altcrtii.-Vereins  f.  d.  Grossherzogthum  Baden  1847,  Tafel  III,  Nro.  5; 
V.  Weech,  Siegel  von  Urkimden  aus  dem  gsshzgl.  badischen  G.-L.-Archiv,  Tafel  3,  Nr.  I.)  ^  2)  der  Markgräfln 
Irroengard  von  Baden,  rund,  c.  50  mm  (III.  A.  3):  die  Markgrftfin  auf  einem  schreitenden  Zelter  sitzend,  mit  der 
Rechten  den  Zügel,  auf  der  Linken  einen  Vogel  (Falken)  haltend.  (Abbildung  des  Siegels:  v.  Weech  a.a.O. 
Tafel  3,  Nr.  3.) 


ZU  BAND  IV. 


Seite    62,  Nro.  1012.    Das  Original  im  fürstlich  hohenlohischen  Hansarchive  zu  Ohringen  gibt  zu  folgenden  Berichtig- 
ungen Anlass:  omnium  salutari.  |)  —  nostram  —  nobis  ||  •—  plantacioni  —  quod  ex  ||  —  plantacio  —  donacionem 

—  diocesiana  —  Nur  noch  roth-gelbe  Seidenfäden  für  das  Siegel  hängen  an. 

,  75,  Nr.  1023  u.  1024  dürften  entsprechend  der  Jahreszählung  der  königlichen  Urkunden  bei  Bühmer-Ficker, 
Regesta  Imperii  V.  817,  Nr.  4496  ins  Jahr  1245  gehören;  Gottfried  von  Hohenlohe  war  damals  höchst  wahr- 
scheinlich Begleiter  K.  Konrads,  der  sich  besonders  häufig  zu  Rothenburg  aufhielt. 

„  94,  Nro.  1041.  Das  Original  im  fürstlich  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Ohringen  gibt  zu  folgenden  Berichtig- 
ungen Anlass:  modemis,  || —  contigerit|i—  observato  mihi  —  ho  minibus  —  legatione  premissa  —  ut  idem 
sororius  —  legittimos  —  premissis  mundiburdus  —  succedent  eisdem.  —  Azmistat  —  Vmbesheiden  —  Rnde- 
gerus  ^  Zimberin  —  Herbotsheim  —  Bagestat  —  Shillingistat  —  Hohinstat  —  Smi^'rere  ^  Bmmalzes  de 
Luden  ^)  —  Azmistat  —  feSdis  ^  infevdatis  —  Wanshouen  —  Vffingen  —  Greuinwinden,  Shillingistat  — 
Shillingistat  ~  Witchistat  — -  Ballinburc  —  Gotfrido  de  Sweineburc  —  Hermanno  Leishen  —  Vmbesheiden 

—  sigilli  mei  —  Castro   —  M^GC®  quadragesimo  quinto,  quinto  decimo  —  Das  Bd.  4,  S.  198  beschriebene 
Siegel  Krafts  von  Boxberg;  von  der  Umschrift  erhalten:  SIGILLYM  .  CRA  . . .  IM. 

1)  Lauda,  bad.  B.A.  Tauberbischofsheim. 

r,    101,  Nr.  1045.    Vgl.  zu  dem  Kampfe  im  Scbwiggersthal  Ladewig  a.  a.  0.  S.  186,  Nr.  1621. 

,  129,  Nr.  1068.  Die  Zahl  der  Indiction  dürfte  hier  richtiger  sein  und  für  das  Incamationsjahr  1247  sprechen,  da 
sich  Konrad  von  Hohenlohe  wohl  im  Heere  K.  Konrads  befand,  der  am  9.  März  1247  zu  Esslingen  urkundete 
(vgl.  Böhmer-Ficker  a.  a.  0.  S.  819,  Nr.  4510,  S.  823,  Nr.  4520). 

„  202,  Nr.  1137.  Mit  Rücksicht  darauf,  dass  das  hier  beschriebene  Siegel  nach  Archiv  für  Hohenlohische  Geschichte 
Bd.  1,  Tfl.  III,  Nr.  7,  sonst  von  einer  Urkunde  des  J.  1266  her,  Kraft  von  Hohenlohe  im  Allgemeinen  erst 
vom  J.  1256  an  bekannt  ist,  sowie  dass  auch  vom  J.  1268  Verhandlungen  über  eine  Wasserleitung  zu  Mergent- 
heim berichtet  werden,  dürfte  diese  Urkunde  etwas  später  anzusetzen  sein. 

«  204,  Nro.  1139.  Das  Original  im  fürstlich  hohenlohischen  Hausarchive  zu  Öhringen  hat  Sceftersheim  ||  —  ea'!dem 
bona  —  annuatim||in  —  V  talenta.  —  Jlundes  Siegel:  die  thronende  Maria  mit  dem  CSiristuskinde,  von  der 
Umschrift  erhalten:  t  S.  SGTL.NIALIV  IN  SGEPTEISHEIM. 

,    337,  Nr.  XXXII.    Neuester  Abdruck:  Monum.  German.  a.  a.  0.  S.  466,  Nr.  61. 

„  338,  Nr.  XXXin.  Neuester  Abdruck:  Monum.  German.  a.  a.  0.  S.  710,  Nr.  285,  woselbst  übrigens  die  ältere 
Deutung  für  Bilolue^usa:  Wohlhausen  im  luzem.  Amt  Sursee  wiederholt  wird. 

,    344,  Z.  16  V.  0.    Statt:  ,und  Ehingen*  setze  «sowie  femer  zu  Ehingen*'. 

,    421,  Z.  6  V.  u.    Anm.  2,  1.:  Walldürn,  bad.  B.A.  Buchen. 


Weitere  Verbesserangen  und  Zusätze  zu  Band  V  und  VI.  513 

ZU  BAND  V. 


Seite    49,  Z.  10  v  o.   ita  ist  ohne  Zweifel  als  Personenname  aufzufassen  und  mit  grossem  Anfangsbuchslaben  zu  drucken 
(vgl.  die  in  Bd.  2,  S.  44  erwähnte  Ita  soror  Waltheri  de  Lomershein  des  Jahres  1148). 
,     142,  Nr.  1875.    Da  in  der  Urkunde  Richza  als  Wittwe  Gottfrieds   von  Hohenlohe   erscheint,   letzterer   aber  am 
22.  März  und  wohl  auch  am  7.  Mai  1256  noch  lebte  (S.  149,  Nr.  1882  u.  S.  156,  Nr.  1891),  so  ist  die  Urkunde 
zeitlich  nach  diesen  Daten  anzusetzen. 


ZU  BAND  VI. 


Seite  17,  Z.  9  y.  o.  Zu  Svm erhart:  Zwischen  Nabern  und  Jesingen  in  der  Mitte  liegt  noch  htzge.  ein  breiter  Hügel: 
der  Sommerhartwasen.  an  den  sich  östlich  und  westlich  die  Sommerhartäcker  und  die  Sommerhartwiesen  an- 
schliessen. 

„      26,  Z.  2  T.  o.  Vrgl.  zu  dieser  Bertha,  Tochter  Graf  Bertholds  IV.  von  Urach,  FQrstenbergisches  Urkundenbuch,  1,  214. 

,      54,  Z.  11  fiT.  V.  u.  lies:  Gvndolvingen,  Rvdolfo  .  .  .  dicto  Rvde,  .  .  .  Rvdolfo  vestiario. 

,»  101,  Z.  7  V.  o.,  Anm.  1 — 3.  Zu  Gretzingen  secundum,  vielleicht  Westerdorf,  vgl.  Neue  Beschreibung  des  O.A. 
Ehingen  1893  II,  S.  114.  115. 

„  148,  Nr.  1750.  Da  nach  S  213,  Nr.  1828  die  Äbtissin  Mathilde  noch  am  4.  Juli  1265  urkundet,  ist  die  Urkunde 
noch  nach  diesem  letzteren  Datum  anzusetzen. 

,     151.  Z.  18  V.  o.    Statt:  Bergach  l:  Berkach. 

,     162,  Das  6  bedeutet  hier  ohne  Zweifel  etiam. 

p     184,  Die  Beziehung  von  Obenhusen  auf  Oberhausen,  O.A.  Reutlingen,  ist  immerhin  sehr  zweifelhaft. 

„  261,  Z  6  V.  o.,  Anm.  23.  Kupfer.  O.A.  Hall,  ist  der  Stellung  des  Namens  in  der  Urkunde  nach  wohl  zu  entlegen, 
es  wird  eine  vielleicht  abgegangene  Mühle  an  der  unteren  Kupfer  unweit  Eirchensall  gemeint  sein. 

«     298,  Z.  3  V.  u.    Statt:  O.A.  Esslingen,  1.:  O.A.  Cannstatt. 

„  881,  Z.  7  V.  u.  Zwar  ist  Fr.  in  derselben  Weise  mit  grossem  Anfangsbuchstaben  geschrieben,  wie  sonst  die  Ab- 
kürzung fQr  den  Namen  Fridericus,  doch  wäre  es,  wie  auch  das  Fürstenb.  Urkundenbuch  a.  a.  0.  thut,  möglich, 
eine  Abkürzung  für  frater  anzunehmen,  zumal  da  ein  solcher  frater  Waltherus  conversus  im  Kloster  Kirchberg 
auch  sonst  um  diese  Zeit  vorkommt. 

,    dS^  Z.  12  V.  u.     Statt:  bad.  B.A.  Walldürn,  1.:  bad.  B.A.  Buchen. 

„    424,  Z.  9  V.  u     Statt:  Wildenthierberg  1  :  Wildenthierbach. 

,  433,  Nr.  VI  Neuester  Abdruck:  Mon.  German.  a.  a.  0.  S.  870,  Nr.  484,  unter  Ausführungen  über  die  Unechtheit.  — 
Z.  6  V.  u.    Statt  Walldürn  1.:  Wertheim.  • 

«    438,  Anm.  5.    Statt  Nassach  1.:  Nassau. 

.     487,  Z.  21  V.  o.     Statt:  1227  L:  1239. 


VI. 


65 


ORTS-  und  PEBSONEN-BEGISTEB. 

Nota.  Cursivdruck  weist  auf  die  Anmerkungen  und  Ueberschriften,  sowie  Verbesserungen  und  Zusätze.  —  Wenn  die  ver- 
schiedenen Formen,  unter  welchen  ein  Name  vorkommt,  nur  durch  ganz  wenige  Namen,  etwa  einen  oder  zwei, 
von  einander  getrennt  wären,  sind  dieselben  vielfach  nur  an  einer  Stelle  aufgefOhrt  Die  in  ( )  beigesetzte  Zahl 
bedeutet,  dass  sich  der  Name  auf  der  betreffenden  Seite  mehrmals  findet.  —  Wenn  auf  einer  Seite  ein  Siegel 
beschrieben  oder  sonstwie  erörtert  wird,  ist  sg.  beigesetzt;  wird  jedoch  Jemand  nur  als  Siegler  aufgeführt,  das 
Siegel  aber  nicht  beschrieben  oder  erörtert,  so  weil  nur  eine  Abschrift  der  Urkunde  vorliegt  oder  weil  das 
Siegel  abgefallen  ist,  so  ist  sg.  in  Klammem  gesetzt.  —  y  ist  unter  i  und  diesem  durchaus  gleichgestellt.  —  Von 
Abkürzungen  ist  insbesondere:  abb.  -=  abbas;  adiac.  =  archidiaconus;  aeps.  =  archiepbcopus ;  cnvrs.  =  con- 
versus;  coenob.  =  coenobium;  comdtr.  =  commendator ;  conv.  =  conventus;  cpUns.  =  capellanus;  cvs.  =s  civis, 
cives;  des.  =  dictus;  dec.  =  decanus;  dpfr.  —  dapifer;  eps.  =  episcopus;  fil.  =  fiUus,  filii;  fla.  =:filia;  fr.  ^ 
frater;  mai.  =  maior;  mchi.  -=  monachi;  mchs.  =  monachus;  mgr.  =  magister;  mil.  ^  miles;  minr.  =  minister; 
mium.  =  monasterium;  mnl.  =  minister ialis;  monls.  =  monialis;  mrtr.  =  martyr;  ö  =  o  mit  übergesetztem  u 
oder  v;  pbr.  =  presbiter;  pleb.  =  plebanus;  pp.  =  papa;  ppus.,  auch  pps.  =  praepositus ;  prssa.  =  priorissa; 
sclstcs.  =r  scolasticus;  sclts.,  scltts.  =  scultetus;  scrds.  =  sacerdos;  ü,  V  =  u,  v  mit  übergesetztem  o,  u.  s.  w. 


A. 

A.  fr.  451.  —  abb.  Augiae  maior.  — 
camerar.,  mchs.  de  Bebinhusen.  — 
canon.,  dec.  BVchaugiens.  —  de  Gelle. 

—  canon.  des.  de  Kanzach.  —  des. 
Kolmer.  —  archipresul  Moguntin.  /"wohl 
AriboJ,  —  pleb.  in  -,  mgr.  de  Nall- 
ingen.  —  dpfr.,  mil.  in  Rugge.  —  de 
Sallestetin.  —  de  Spaeruwaersecke, 
monls.  in  Lvstenowe.  —  des.  Stiual. 

—  (Agathe)  relicta  com.  Ber.  de  Vrach. 

—  prssa.  de  Wilerio. 

Aalen,  s.  Alach.  —  AcUen,  O.A.  436. 

Abbateshoven ,  Appetshofen,  hair.  A,G, 
Nördlingen,  135.  436. 

Abbo  U2,  —  Abbo  dux  442. 

Abelinus  scltts.  ts.  323.  —  Vridinger. 

Abetsioeüer,  s.  Adelolteswilar. 

Abiron  447. 

Ahtsgmünd,  s.  Gemunden. 

Acela  444. 

Achalm,  Achalme,  -min,  Achelme,  Aehalm, 
O.A.  Reutlingen  86,  321.  —  com.  L., 
Liutholdus  de  -,  ts.  450  (2).  454,  - 
advcs.  in  -,  320.  321. 

Achara,  Achera,  Achhera,  Achem,  had. 
B.A.  Sitz,  Adelbertus  de  -,  447.  — 
Erkenboldus  de  -,  448.  454.  455.  456. 

—  Achern,  had.  B.A.  167. 
Aehberg,  Herrschaft  278. 
Ächkarren,  s.  Ahtacaren. 


Adal.  de  Talvingen. 

Adal-,  Adel-,  Adhel-,  Adebertus  436. 
443.  446.  451.  452.  —  lib.  homo 
452.  453.  484  (2).  —  de  Achhera.  — 
Altheimens.  —  de  Andelfingun.  — 
Budelbrunnens.  —  de  Caluua.  —  com. 
advcs.  Hirsaug.  —  de  cstro.  Ram- 
ungun.  —  de  Rutingen.  —  de  Salle- 
steten.  —  de  Seinekke.  —  adiutor 
prbri.  de  Sigmarsfelt.  —  de  Tettingen. 

Adalhelm,  Adelhelmmus  ts.  499.  —  prior 
S.  Gregorii. 

Adalrih  497. 

Adalungocella,  unermitteU,  429. 

Adalwar  498. 

Adelasia,  Erbin  der  beiden  Judicate  Torre 
und  Galhira  in  Sardinien,  237. 

Adelberg,  s.  Madelberg. 

Adel  ber  o  de  Slierstat. 

Adelboch  (?  Adelhoch)  de  Eckebruck. 

Adelhaidis,  -heidis,  -hadis,  -heida,  Adil- 
haidis,  -heidis,  Adleida,  Adelheit  159. 
235.  385.  442.  446.  474.  484.  —  an- 
cilla235.  —  de  Altorf.  —  de  Bliningen. 

—  abba.  Buchaug.  —  de  Bvron.  — 
Butegenmosarin.  —  de  Gronburc.  — 
ux.  Heinrici  sdtti.  antiqui  in  Hallis.  — 
Hamasch.  —  ux.  Heinrici  de  Husen. 

—  de  Justingen.  —  de  Monolfingun. 

—  de  Rotenburck.  —  de  Staphelangen. 

—  abba.  Vallis  S.  Crucis.  —  de  Vron- 
houen.  —  uz.  H.  milts.  de  Wilaere. 


Adelhardus,  -hart,  Adhelhardus  ts.  445. 
449.  451. 

Adelhartstoeiler,  s.  Adelolteswilar. 

Adelhelmmus  s.  Adalhelm. 

Adelhoven,  Adelnhouen«  Adelshof en,  haier. 
A.G.  Rothenburg  a,  d.  T,  oder  Adel- 
hofen,  haier.  A,G.  Uffenheim,  (xotefridus 
de  -,  mil.  de  -,  ts.  3  (2).  4.  ts.  9.  10. 

AdeUnda  451  (3). 

Adelmunt  497. 

Adelo  497.  —  Adeloch  de  Dieffen. 

Adelolf  497. 

Adelolt  de  Isinbretssdorff. 

Adelolteswilar,  ?  Ahetsweüer,  Gem.  Bergan 
treute,  o^er  Adelharteweiler ,  abgeg.  bei 
Otter swang,  beide  O.A.  Waldsee,  Hl .  148, 

Adelsheim,  had.  B,A.  97.  238.  302.  433. 
438  (2). 

Adelshofen,  s.  Adelhoven. 

Adeltruda  451. 

Adelvolk  492.  —  Adduolcus  dee.  Sirene, 

AdUsruti  480. 

Adiluing,  s.  Andeluingen. 

Adolzhausen,  s.  Otolveshusen. 

Adriani,  S.,  card.  diac.  Ottobonus  51.  55. 
113. 

Aeinsilinus  de  Wildinstain. 

Aelpirspach,  s.  Alpersbach. 

Aenmaerkingen,  s.  Anemarchingen. 

Affaltrach,  Affaltrach,  O.A.  Weinsberg 
57.  58.  —  eccla.  171. 

Agelesterwilare  451. 

65  ♦ 


i 


516 


Orts-  und  Personen-Register. 


Agnesa  137.  —  sor.  in  Kilchperch.  — 
de  mweiutein.  —  de  Yelleberc.  — 
minm.  S.  Agnetis  in  Bophingen. 

Ahelon,  JJUen,  0,A,  Biberach,  Ber.  de 
-,  206  (3).  207. 

Ahtacaren,  Aehkarren,  had.  B.A.  AU" 
breisach  455.  156, 

Ahosen,  Ahf sen,  Anhausm,  0,A,  Heiden^ 
heim  492.  —  0,A.  Münsinffen  367  (2). 

—  Gonradus  de  — ,  406.  —  Eberhardus 
de  -,  406.  —  R.  de  -,  ts.  367.  — 
Anhauaer  Berg  hei  Ostdorf,  0,A.  Bal- 
ingen /nicht  Anhaaser^MUhlen  hei  Buhs- 
heim,  0,A,  SpaichingenJ  92  vgl.  mit  494. 

—  Auhausen,  haier.  A*G,  Ottingen, 
coenob.,  eccl.  S.  Mariae  in  -  110  (2).  Ut 

—  abb.  sg.  110.  —  conv.  sg.  110. 
Aicha,  Eichen;  Flurname  bei  Indel?iau8en, 

O.A.  Münsingen^  406. 
Aichach,  haier.  A.O.  184.  395. 
Aichain,  Aichan,  lUereichen,  haier.  A.G. 

niertissen,   387.   —    E,,    U.    461;    E. 

sen.  et  iun.  493.  —  Eberhardus,  nob., 

mil.  de  -,  387  (2).  388.    -    VWcus 

mü.  de  -,  387  (2). 
Aichen,  cen  -,  super  FuUon,  Eichholz, 

Hof  in  VöOan,  Ural.  B.A.  Lana  280. 
Aicher,  Theis  von  Schmichen. 
Aichilberc,  Aichelherg,  O.A.  Kirchheim, 

Diepoldu9  com.    de   Aichilberc    oder 

Merkenberc  364.,  sg.  365.  —  s.  Echel- 

berc. 
Ayhstegen,  Eichenstegen,  0,A,  Waldsee, 

414. 
Aylingen,  Ailingen,  Ober-,    Unter-,  O.A. 

Tettnang,  50.  52. 
Aynode,  Einöde,  Gem.  Fronhof en,  O.A. 

Ravensburg  343  (2).  3U, 
Akkergank,  Heinricus  des.  ts.  286. 
AI.  ts.  280.  —  notar.  362.  —  abb.  Hir- 

saugiens.  —  des.  Morli,  fil.  Cynradi  Gri- 

welich.  —  camerar.  de  Muiinbrunne. 

—  pleb.  in  Nallingen.  —  de  Phine, 
can.  Gonstant.  —  de  Thailheim.  — 
mil.  des.  Trescharius.  —  de  Vffinheim. 

—  cpilns.,  prior  de  Winegarten.  -  de 
Wolchenberc.  —  dns.  de  Zyraerun. 

Alach,   P  ältester  Name  für  die  jetzige 

O.A.  Stadt  Aalen  435.  436. 
Ala-,  Alemania,  Ala-,  Ale-,  Ali-,  AUe- 

mannia  67.   146  (regnum).  365.  870. 

429  (Herzogthum),  429.  430.  431.  432 

488.   —  praeceptor  summ.   hosp.  S. 

Johannis,  Heinricus  de  Bochisperc  sg. 

505. 
Alb,  schwäbische,  s.  Alpes. 
Alba,    beata  Virgo  et  frs.  in  -,  abb.  et 

conv.,   clstrm.,  coenob ,  domini,  frs.. 


in  -,  minm.,  Kl.  Herrenalh  11  12.  26. 
41.  42  (2).  43.  46.  96.  97.  98  (2).  155. 
156.  166.  202.  217.  220.  227.  242  (2). 
248.  252.  253  (3).  273.  295.  296.  297 
(2).  305.  306  (3).  308.  309.  310  (2). 
318.  322.  823.  324.  339.  354.  368.  397. 
409.  457  458.  512.  —  abb. :  sg.  298  ; 
G.,  Gunradus  42.  96.  97.  98.  202.  220. 
ts.  228.,  (sg.)  273.,  296.  297.,  sg.  298., 
sg.  310.,  313.  339.  ts.  340.  355.;  Lude- 
wicus  166. 167.  —  cellerar. :  G.  ts.  296, 
Gvnradus  ts.  340;  mai.  Gunradus  ts. 
202.,  Gunradus  des.  de  Megensheim  ts. 
228. 490.  \  mai.  Henricus  des.  de  Dagers- 
heim  ts.  12.  ts.  97.  ts.  98.  —  cnvrsi:  D. 
de  Terdingen  rogr.  ts.  296.;  Diedericus 
U.  97.  te.  98  (2);  M.  mercator  U.  296.; 
Manegoidus  ts.  97.  ts.  98,  et  mercator 
mii  ts.  202.  ts.  228.;  Marquardus  mer- 
cator mü.  ts.  97.  ts.  98.;  Steinmarus 
de  Bruchselia  ts.  296.  —  custos:  Hart- 
m^dus  ts.  340.  —  frs..  mchi.:  G.  mgr. 
conversorum  ts.  296.;  Gonradus  des. 
de  Kyrcheim  ts.  355.;  Diedericus  de 
Phortzheim  ts.  355. ;  . .  des.  Dornzvn 
ts.  355. ;  H.  des.  de  Monte  Alto  ts.  296. ; 
Johannes  ts.  46.;  Marchelinus  12.; 
Marquardus  ts.  355.;  Wecelo  cogn. 
Snoch  ts.  97.  ts.  98  (2).  -  prior:  Hugo 
ts.  97.  98.  —  subprior:  Gunradus  ts. 
202.  —  villic.  mchnn. :  Gunradus  ts. 
202. 

Alba,  clstrm.  monlinm.  de  -,  Kl.  Frauenalb 
58.  59.  —  L.  pps.  dominarum  in  -, 
ts.  46. 

Albanensis  eps.  Petrus  464.  —  Rudul- 
phus  113. 

Albe,  ufen  -,  pagus  12. 

Albegge,  Alpeck,  O.A.  Ulm,  des.  Lienunc, 
Lienvnc,  -nungus  de  -,  mil.  de  -,  ts 
a7ö.  ts.  385.  386. 

Albego,  Alpgau  2'2H.  229. 

Alber,  Flurhezeichnung  „Alberäcker*', 
zwischen  Beizkofen  und  Hohentengen, 
oder  „Olher"  auf  Ennetaeher  Markung 
69.  70. 

Alber,  Pulcher. 

Albericus  142. 

Albero  notar.  ts.  19.  —   de  Butelshies. 

—  mil.  de  Ertingen  -  mil.  de  Wellin- 
husin. 

j  Albershausen,  s.  Hvsen. 
Albersweiler,  s.  Albinswiler. 
Albertus,    -thus,    Alberchtus,    Albrecht 

338.  486.   -  faber  ts.  218.  —  fr.  ts. 

142.   —  laicus  ts.  10.  —  scrds.  427. 

—  villicus  411.  —  de  Aschusen.  — 
abb.  Augiaemaior.  —  abb.Augiaeregal. 


—  pleb.  S.  Mauritii  Augostens.  —  mil. 
de  Banzcingen,  dcs.der  Vlade. — cpUns., 
scrds.,   de  Biwinde.   —   Blez.   —  de 
Bliningen    —  des.  Boveiz.  —  canon. 
chori  Buchaugens.,  pleb.  eccle.  de  Kan- 
zahc.  —  de  Butelshies.  —  Gocns.  — 
mil.  de  Guria.  —  iudex  in  Dilingen.  — 
mlndtor.  de  Dvrenkein.  —  prior  trm. 
Predicator.  in  Ezzelingen.  —  faber  de 
Genrspach.  —  de  ?  Cremeringen,  Gem- 
mingen. —  minr.   de  Gerstetten.  ^ 
des.  Gugeres.  —  de  Harthain.  —  dcfj. 
Heggibach.  —  de  Heiterbach.  —  Hiccel- 
bert   mil.    —    Hirsaugiens.,   csts.    S. 
Aurelii  Hirsaugiens. — Hohe  de  Wurme  - 
lingen.  —  comes  de  Hohenberc.  —  do 
-,  nob.  de  Hohenloch.    —    mil.  dc^. 
Hurcelberg.  —  des.  Irsutus.  —  Kall- 
hisen.  —  Keppe.  —  mil.  de  Kestin- 
bach.  —  Kiuer.  —  de  Libenstein.  — 
de  Liebenowe.  —  de  Liehtenberch.  — 
fr.  de  Lowintal.  —  des.  Longus.  —  de 
Maienberch.  —  de  Morlebach.  —  abb 
Mulinbrunnens.  ~  des.  Munt.  —  des 
de  Miktingen.  —  rector  eccle.  in  Nall 
ingen.  —  nob.  de  Nifen.  —  de  Niwoi 
stein.   —  Nonar.    -    dec.  in  Nnwen 
kirchen.  —   des.  Orphanus.  —  mgr 
de  Phine.  —  eps.  Ratisbon.,  ap.  sed 
legts.  117  (3).  118  (6).  sig.  118.  —  com 
de  Rotenburc,  -bürg;  fr.  hospit  in -.  — 
de  Rotenfels.  —  Salzmann.  —  mil.  de 
Schaemem.  —  de  Schammerberg.  — 
des.  Shedil.  —  Sidensvanz.  —  des.  Sige- 
lin.  —  des.  Soumaer.  —  dec.  in  Stain- 
hein.  —  Stozer.  —  von  Stüsslingen  ge- 
nannt Schedel.  —  mil.  de  Sunthain.  — 
von  Thalheim  (Thailheim).  —  de  Tal- 
vingen.  —  Herzog  von  Teck.  -  de  Vffen- 
heim.  -  de  Vndelhusen.  —  pleb.  in  Ver- 
ingen.  —  Vesarius  de  Otolveswanc.  — 
mil.  de  Vestenberch.  —  advcs.  de  -, 
mil.  de  Weliehusen.  —  mil.  de  Werben- 
wac.  ~  pleb.  de  Wemsriuti.  —  des.  der 
Wirt.    —   de   Wolkinberg.   —   de  -, 
mil.  de  -,  nob.  de  Zimbem.  —  miL 
des.  Zutilman. 

Alberus  de  Maienberch. 

Albhild  abba.  496  (2). 

Albinswiler,  V  AlbersufeHer,  0.  .1.  Biberaek, 
oder  had.  B.A.  PfuUendorf,  am  wahr^ 
scheinlichsten  AUmannsweHer,  O.A.  Soul' 
gau,  Gonradus  pleb.  de  -,  sg.  386  vgl. 
mit  494. 

Albotto,  civ.,  scab.  de  Brvchsella. 

Albus,  Gonradus  des.  -,  mil.,  frige,  ts. 
409.  —  des.  -,  Hugo  de  Halphingen. 

—  de  Meran. 


Orts-  und  Personen-Register. 


517 


Albnwin  497. 

AlcgeresruiUn  486. 

Alehingen  492. 

Aldenmunster,  Prohstei  AUenmünster  bei 

Lorsch  500.  —  Vgl.  Altenmunster. 
Ale-,  Allemannla,  s.  Alamania. 
Alexander  III.  papa  486,  —  IV.  papa 

18.  63.  399.  401.  475.  476,  509. 
Algen wanC;  Aultcangen,  Gem.  Schmalegg , 

O.A.  Ravensburg  50.  52. 
Algertshausen,  s.  Alkershusen. 
Algeswilre,  Elgersweier,  bad.  B.A.  Offen- 
burg 167. 
Algozus  rector  puerorum  in  Wabelingen. 
Alidorf,  Aulendorf,   0  A.    Waldsee  262. 

263.  486.  —  Hainricus  vicar.  de  -,  ts. 

263. 
Alkershusen,  Algertshausen ^   bair.  A.G. 

Aichach,  Heinricus  mil.  de  -,  ts.  314. 

ts.  315.   —  Sifridus  de  -,  can.  mai. 

eccle.  August,  ts.  314.  ts.  315. 
AUerheiligen,  s.  OmniumSanctorumeccla. 
Allgäu  229. 

Alhnannsiceiler,  s,  Albinswiler. 
Allmendingen  494. 
AUmendshofen,  s.  Alminshoven. 
Almericus  485. 
Almindingar,  -ius,   H.  ts.  352.  ts.  354 

vgl,  mit  494. 
Alminshoven,  Allmendshofen,  bad.  B.A. 

Donaueschingen,    Fridericus    sen.    de 

-,  ts.  132. 
Alpeek,  s.  Albegge. 
Alpersbach ,     Alpirspach ,    Aelpirspach, 

Alpirsbach,    O.A.    Obemdorf,    eccla., 

mium.  ordin.  S.  Benedict!,  abb.  et  conv. 

173.,  (sgg.)  173.,  474  (2).  489.  —  abb. 

B.  (Bei-iholdJ^lL,  (sg.)  474. ;  Bur.,  Bvr., 

Burcardus  173.  240.  ts.  241.,  sg.  241. 

camerar.  C.  des.  Moner  ts.  241.    — 

cptbn.  sg.  241.  490.  —  cellerar.  V.  ts. 

241.— prior  H.ts.  241.  —pps.  L.  ts.  241. 
Alpes,  die  schwäbische  Alb  50.  51.  52. 

93.  374.  375.  406.  492. 
AlpgaUf  3.  Albego. 
Alpwin  498. 
Alpwinesdorff,   ?  Elpersdorf,  bair.  A.G. 

Heilsbronn,  437  (2).  438. 
Alsacinse  pagus,  Elsassgau  429.  499. 
Alshusen,  -hvsen,  Altshusin,  AUshausen, 

O.A.  SaulgaulSb.  139.,  (ecda.)  139.,  140. 

—  Burchardus  de  -,  ts.  385.  —  V.  de 

-,  VI.,  VIricus  mil.  de  -,  ts.  122.  ts. 

135.  ts.  177.  ts.  217.  219.  ts.  254.  — 

Wolfrat  IL,  Graf  von,  434.  435.  —  ft^. 

dom.  Theutonic.  in  -,  205.  351.,  (sg.) 

352.,  508;  commendator  et  frss.  etc. 

422  (2).  423. 


Alsns,  AUishausen,  thurg.  Bez.  Gottlieben 

464.  465. 
Alta  Domus,  s.  Humheim. 
AU'BöUinger-Hof,  s.  Bellingen. 
Altbreisach,  bad.  B.A.  456. 
Altdorf,  Altorf,  Altorfif,  Altdorf,  hztge. 

Stadt  WeingaHenbl.  52.  141.  142.  155. 

319.  —  eccla.  401 ;  H.  vicepleb.  ts.  262. 

—  Nonnen  von  395.  —  Adilheidis  de 
-,  179.  180  (2).  -  fr.  Bruno  de  -, 
ts.  139.  140.  —  Conradus  de  -,  179. 
180.  —  Egerichus  de  -,  179. 180;  ux. 
Mahtildis  179.  180.  (2).  -  F.,  Fride- 
ricus de  -,  179.  180  ',mil.)  ts.  180.  ts. 
271.  342.  343.  —  pps.  H.  des.  de  -, 
ts.  2G2.  —  Altdorf,  O.A.  Böblingen  487. 

Altemanneshusen,  Altmannes*,  Altmannis- 
husin,  Altmannshusen ,  -husin,  AU- 
mannshausen,  abgeg.  Ort  bei  Anhausen, 
O.A.  Münsingen  102.  128.  367.  406  (2). 

—  fr.  VIricus  de  -,  mgr.  de  -,  ts. 
100.  ts.  101  (3).  ts.  102.  ts.  127. 

Altenburc,  -höre,  -bürg,  -bore,  Burghalde 
mit  dem  Felsen  Altenburg,  südl.  Maria- 
berg,  O.A.  Reutlingen  1%.  197.  198 
(3).  199.  200.  -  Altenburg,  O.A.  TU- 
bingen  113.  114. 

Altenmunster,  Altomünster ,  bair.  AG. 
Aichach,  abba.  et  conv.,  mium.  in  -, 
393.  394.  395.  sg.  395.  -  Vgl.  Alden- 
munster. 

Altenplos,  s.  Bloze. 

Alten-Ried,  s.  Riete. 

Altensteigun,  s.  Altinsteige. 

Altental,  Altenthal,  Gem.  Gerhausen,  O.A. 
Blaübeuren  353.  354. 

Althaim,  -hain,  -heim,  -hein,  -hem.  Alt- 
heim, O.A.  Horb,  Hecil,  ödalricus, 
Wacelinus  de  -,  tss.  449.  —  Wolfhoch 
de  -,  ts.  443.  ^  Altheimenses:  Adel- 
bertus  (2),  Bertoldus  (3),  Conradus, 
Heinricus,  Hezelo,  Hildeboldus,  Liut- 
fridus,  Mahtfridus,  Manegoldus,  Ödal- 
ricus, Raboto,  Walterus,  Wernhenis 
(2),  Wilandus  (4) ,  Wolueradus  tss.  445. 

—  AUheim,  O.A.  Riedlingen  76.  77.  — 
mensura  285.  —  Hainricus  dec.  de  ~,  ts. 
128.  ts.  252.  —  Sivridus  pleb.  de  -,  ts. 
209.  210.  —  Donaualtheim  bei  Dillingen, 
VIricus  de  -,  archidiac.  Augustens.  ts. 
184.  —  Hohenaltheim^  bair.  A.G.  Nord- 
lingen  14.  15  (2).  435.  436.  —  Con- 
radus mil.  de  -,  ts.  15.  —  Conradus 
yicepleb.  de  -,  ts.  15.  —  Dietericus 
de  -,  mil.  de  -,  ts.  15.  391.  —  Rudol- 
fus  de  -,  ts.  15.  —  VIricus  procurator 
curiae  in  -,  ts.  327. 

AUhegnenberg,  s.  Hagenberch. 


Altingen,  AUingen,  O.A.  Herrenherg  40. 
41.  329. 

Altinsteige,  Altensteigun,  AUeneteig,  O.A. 
Nagold  443.  —  Wolfer.  advcs.  de  -, 
ts.  245. 

AWerautheim,  s.  Cruthein. 

Altleiningen,  s.  Liningen. 

Altmanneshusin,  s.  Altemanneshusen. 

Alto,  S.,  394. 

Altrasen,  s.  Rfisen. 

AUshausen,  s.  Alshusen. 

AUsteusslingen,  s.  Stvzzelingin. 

Altthann,  s.  Tanne. 

Alt- Toggenburg,  s.  Toggenburg. 

Alttrauchburg,  s.  Druhburg. 

Altum  Castrum,  Hochhaus  bair.  A.O. 
Nördlingen  (wohl  eher  als  Hohenburg^ 
bair.  AG.  Hochstädt)  15.  —  Conradus 
sen.  de  (Alto  Gastro)  ts.  327.  —  Ru- 
dolfu«  sen.  de  -,  117.  118.  IIB.  ts. 
327.  —  Vgl.  Hurnhein. 

Altun  Zolnar. 

AU- Windeck,  s.  Windecke. 

Alwer,  Diethohus  des.  -,  ts.  264. 

Alwicus  ts.  61.  —  de  Auia. 

Amella,  Wernhenis  civ.  Wormatiensis 
203. 

Amelungesha^^en,  Amlishagen,  O.A.  Geror 
bronn,  Burkardus  mil.  des.  de  -,  43. 
filii  ei.:  Burkardus,  Heinricus  48.  — 
Henricus  mil.  de  -,  ts.  10. 

Amenolf  497  (2). 

Amorbach,  Amorbach,  Abtei  439.  —  abb. 
Wypertus  de  -,  ts.  158.',  (sg.)  15a 
162.  163.  —  Amorbach,  bair.  A.G.  433. 

Amptenhusen,  Amtenhausen,  bad.  B.A^ 
Engen  455.  456. 

Am  Stad,  s.  Ripa. 

Anagnia,  Anagni  475. 

Anastasia,  S.  485. 

Ancherus,  pbr.  card.  tit.  S.  Praxedis  113. 

Anconitan ,  J.  326. 

Andeluin-,  Andeivin-,  Andiluingen,  Andel- 
fingun,  Andoiuingen,  Andiluingin,  Adü- 
uing,  Andelfingen,  O.A.  Riedlingen  45. 
46.  124.  212.  251.  262.  284.  285.  294. 
307.  308.  336  (2).  837.  curia  dca.  dec 
Langin  höf,  prediolum  dem.  Haginiegttt 
836.  —  Adelbertus  de  -,  446  (3).  463, 

—  Eberhard  der  junge  Müller  yon- 177. 
— Fridericus  pleb. in-,  ts.  213.  — . .  des. 
Kunzelar,   Kirnziler,  in  -,  250.  286. 

—  i^lricus  de  -,  250.  —  Wemhems 
de  -,  250.  446  (2).  447  (2). 

An  der  steige,  Hugo  411. 
Andreas  319.  —  de  Hohenloch,  fr. 
AndweU,  s.  AnnwUer. 
Andwil,  s.  Einwil. 


518 


Orts-  und  Personen-Register. 


Anegestin^n,  GrosS'  oder  Klein^Eng- 
stingen,  O.A.  BeutUngen  94. 

Anemar-,  Anemaer-,  Anemerkingen,  Ane- 
marchingen,  Anmerkhingen,  Anemerk- 
ingin,  Aenmaerkingen,  Emerkingen,  0,  Ä. 
Mingen  204.  205.  —  domini  de  -,  248. 

—  GQnradus  de  -,  ts.  294.  —  H.  de  -, 
206.  207.  Hainricus  de  -,  mchs.  de 
Augea  ts.  277. 278.  —  Hermannus  de  -, 
ts.  100.  ts.  101. 102,  —  Walterus  de  -, 
ts.  204.  ts.  248.,  sg.  249.  filii  ei.:  H., 
Hainricus  de  -,  ts.  204.  ts.  248.  Wal., 
Walterus  de  -,  ts.  205.  ts.  248. 

Angeli,  S.,  diac.  crd.  Riccardus  51.  55. 
113.  509. 

Anhauaen,  s.  Ahusen. 

Anna  489.  497.  498. 

Anntoüer  fAndiceilJ  486, 

Ansbach,  hair.  AG.  223.  225  (2).  346. 
438. 

Ansei-,  Anshel-,  Ansselmus,  Hansheimus 
448(2).485.  ~scab.de Brvchsella.  —de 
Buckensheim.  —  vicar.  in  Butingen.  — 
de  Justingen.  —  pleb.  in  Krmishouen. 

—  de  Malsc.  —  mil.  de  Rugge.  —  de 
Slaidorf.  —  Ungeltarius,  civ.  de  Waibe- 
lingen.  —  de  Vtingen.  —  de  Vilzegge. 

—  de  Wildenstain. 
Austrat  497. 

Antwart  453.  —  fr.  de  cella  S.  Gregorii. 
Anzenwiler,  Enzisweilet- ,   Gern    Tannau^ 

O.A.  Ravensburg  50.  52. 
Appenwiler,  -wilre,   Appenweiler,    Gem. 

Ettenkirch,   O.A.    Teitnang  50.  52,  — 

Appentveierf  had.  B.A.  Offenburg  459. 

460. 
Appenzell,  Kanton  336. 
Appetshofen,  s.  Abbaieshoyen. 
Appo  242. 
Aquilefa,  Vogt  Meinhard  von,  s.   Görz. 

—  Aquilegiens.  et  Spirens.  mai.  pps. 
ts.  468. 

Ar.  abb.  S.  Blasii. 

Arberg,  s.  Arembur. 

Arbona,  Arbon  im  Thurgau  51.  52. 

Archshofen,  s.  Argershoven. 

Arembur,  Arberg ^  bair.  A.G,  Herrieden  99. 

Are^e,  unermüielt^  C.  de  -,  339. 

Argentina,  Strass^burg,  dioces.  168.  341. 
467. — moneta  167 ;  solidi  460.  —  adiac. 
E.  de  Sülze.  —  canon.  et  cpllns.  pp. 
Innocentii  Gebehardus  467.  (503) ;  can. 
Henricus  de  Vinstingen  469.  471 ;  Ru- 
dolfas,  rector  eccie.  in  Waltmessingen 
44  (2).  —  cleric.  Engelbertus  467; 
Nicolaus  467.  —  comes  H.  de  -,  451. 
454.  —  eps.  469;  Berthold  488;  Hein- 
rich 471;  W.  (antistes,   Weniher   L) 


484. 435,  ~  Der  Sänger  von  St.  Thomas 

in  -  503.  —  sclstcs.  102.  211. 
Argershoven,    houen,  Argeshoven,  Args- 

hofen,  Archshofen^   O.A.  Mergentheim 

cstrm.  410.  —  Fridericus  de  -,  mil. 

de  -,  ts.  9. 10.  149.,  sg.  149.,  sg.  150., 

345.,  (sg.)  846.,  410.,  Hedwigis  uz.  ei. 

149.  345  (2). 
Argirsheim,  Ergersheim,  bair.  A.G.  üffe^i- 

heim,  437.  438. 
Argozingun  442. 
Aribo  Erzb.  v.  Mainz. 
Aridus,  Bert.  -,  civis  in  Bretheim  42. 
Arnach,   Amach^  O.A.   Waldsee,  Rü.  de 

-,  414  (2). 
Arnegge,  Arneck^   O.A.  Blaubeuren,   H. 

de  -,  mchs.  in  Wibilin,  ts.  194. 
Amoldus,  -dvs  448.  485.  —  lib.  homo 

452.  —  abb.  mii.  S.  Blasii.  —  mil.  de 

Elpersheym.  —  pps.  S.  Georgii.  —  scrds. 

des.  de  Kirhain.  —  des.  der  Nünnensun. 

—  mil.,  dpfr.  de  Saekendorf.  —  pps. 
in  Ultun.  —  fr.,  scrds.  dom.  Wimpin. 

—  mil.  de  Wildin velz   —  de  Zeizen- 
cheim. 

Arnolfus  446.  —  rex.  432  (5).,  sg.  433. 

Arnort  498. 

Amrich  497. 

Amsdorf,  Arnsdorf,  O.A.  Hall  260.  261. 

Arnualis,  S.,  eccla.,  Amual  bei  Saar- 
brücken 471. 

Ascah,  Ober-Eschah,  O.A.  Ravensburg 
(?  Asch,  O.A.  Blaubeuren)  51.  52. 
Gonradus  rector  eccl.  in   -,   ts.  205. 

—  Vlricus  vicepleb.  in  -,  ts.  205. 
Ascaricus  485. 

Aschaüenburc,  Aschaffenburg  dec.  de  -, 

392.  393. 
Asche,  Asch,  O.A.  Blaubeuren^  VI.  pleb. 

in  -,  ts.  352.  ts.  353.  —  Vgl.  Ascah. 

—  Asch^  bair.  A.G.  Buchloe  489. 
Ascheim,  unermittelt,  433. 
Aschusen,  Aschvsen,   Aschhausen,  O.A, 

Künzelsau,  Albertus  de  -,  ts.  338  (2). 

advoc.  de  -,  ts.  338. 
Asinus,  Heinricus,  ts.  3. 
Asisio  B.  de  -,  402. 
Asmistat,  Azmistat,  Assamstadt,  bad.  B.A. 

Tauberbiseho/sheim  338.   512  (2J.   — 

Wolprandus  de  -,  338.  ts.  33a 
Aspach,    heutzutage    Waldname,     Gem. 

Berg,  O.A.  Ravensburg  249. 
Asperg,  s.  A.(isessberg. 
Asprian,  -us,  ts.  279.  ts.  280.  U.  286. 

—  villic.  de  Maise. 
Ass.  P,  de  -,  397,  398. 
Assamstadt,  s.  Asmistat. 
Assessberg,  Asperg  498.  499. 


Assio  G.  de  -,  326. 

Atenheride  442.  445. 

Atto  ts.  499.  —  C.  mil.  -  des.  de  Svlzevelt. 

Atzo  mgr.  mchs.  de  Salem. 

Aub,  s.  Auge  u.  Auia. 

Aubach,  s.  Notingesbach. 

Aufen,  s.  Vffheim. 

Auge,  Aub,  bair.  A.G,  Sitz,  Elegasl  Faber 
in  -,  ts.  3.  4,  —  Aub,  bair,  A.G.  IG. 
16.  90  (2).  208.  340  (2).  438  ß).  — 
Vgl.  Auia. 

Au-,  Avgea,  Augia,  maior,  regalis,  eccla., 
miura.,  mium.  S.  Mariae,  Kl.  Reichenau 
11.  131.  163  (2).  212.  307.  325.  361. 
374  (2).  431.  468.  483  (4).  —  captlm., 
conv.  131.,  (sg.)  132.,  sg.  299.  307., 
sg.  308.  —  ceUa  S.  Petri  in  -,  431. 

—  abb.  212.  325.  361.;  A.,  Albertus 
76,  sg.  77.  131.,  (sg.)  132.  163.,  (sg.) 
299.  307.,  sg.  307.  335.,  (sg.)  335.; 
B.,  Hern,  434. 435.  —  can.  Cilnradus  de 
Gundoluingen  ts.  163.  —  csts. :  Hain- 
ricus de  Hurningen  ts.  163;  Custos 
u.  Scholastikus  OdalHch  483  (3).  —  dec- 
Marquardus  de  Buwenburg  131.,  (sg.) 
132.,  ts.  163.  —  mnls.:  Albertus  des. 
Zutilman;  Sifridus  mil.  des.  Satel.  — 
pps.  Fridericus  131 ,  (sg.)  132. 

Augea,  Augia,  minor,  abb.  et  conv.,  eccla., 
mium.,  miura.  S.  (beati)  Petri  apud 
Rauenspurch,  Kl.  Weissenau,  50  (3).  76. 
94.  136.  137.  141.  151  (2).  181.  182. 
190.  191.  253.  254.  267.,  sg.  conv. 
268.,  sg.  conv.  277.  320.  416  (2).  419. 
472.  479.  485.  487.,  511.  —  abb.  141.; 
B.  267.,  sg.  268.;  H.  72.  sg.  73 
Hainricus  23.  76.  ts.  165.;  W.,  Wal., 
Walterus  sg.  277.  320.  321  (2).  — 
canon.  Volcmarus  ts.  165.  —  cellerar. 
Hainricus  ts.  254.,  Ypelinus  ts.  479.; 
Hainricus  des.  Yppli  ts.  277.  —  eustos 
M.  ts.  321.  —  fr.  R.  mgr.  in  Berinloch 
ts.  321.  —  mehi.  et  scrdtss.:  Berhtoldus 
de  S.  Gallo;  Gunradus  des.  Emehe,  - 
de  Lindaugea,  -  de  Tisentis;  Hain- 
ricus de  Aenmaerkingen,  -  de  Augusta, 

-  de  Biberach,  -  de  Constantia,  - 
de  Husen,  -  de  Roggen  bürg,  -  Ro- 
manus, -  de  Vribure,  -  de  Winterlur ; 
Leo  de  Lindaugea;  Marquardus  de 
Ulma;  Rudolfus  de  S.  Gallo  (2);  Wern- 
herus  de  Biberach,  tss.  277.  —  prior 
H.  ts.  321. ;  Wernherus  ts.  277.  —  pro- 
visor  Hainricus  ts.  165.  —  subprior 
Hainricus  ts.  277.  —  vestiarius  Vo(l)k- 
marus  ts.  277. 

Augusta,  Augsburg  18,  19.  20.  21.  86. 
184.  272.  314.  315  (2).  316.  319.  450 


Orts-  und  Personen-Register. 


519 


(3).  153»  —  beata  Maria  virgo  in  -, 
188.  —  cptlm.  117.  118.,  sg.  119.  — 
ecela.  118  (3).  —  librae  de  -,  20  (2). 
419  (3).  —  moneta  419.  —  pondus 
117.  —  adiac.  eccl.  Augustens.  sg. 
146.,  Hiltebrandus  de  Rechberch  117. 
118. 272.  273.,  (sg.)  273. ;  Ludewicus  de 
Dilingen  117. 118.;  Vlricus  de  Althain 
ts.  184.  —  can.  mai.  eccle.  Sifridus  de 
Alkershusen  ts.  314.  ts.  315.  —  cvs.: 
C.  419.,  F.  419.,  domina  S.  Schonge- 
waria  419.;  Hainricus  de  -,  mchs.  de 
Augea  ts.  277.  —  dpfr.  epi.  de  -, 
Sifridus  de  Donersberch  117.  —  dec. 
Sifridus  144.,  sg.  144.  -  eps.  118  (5). 
(sg.)  144.;  H.,  Harimannus  18.,  sg.  19. 
20.,  sg.  21.  117  (3).,  (sg.)  118. 129. 130., 
sg.  130.,  sg.  131.  133.,  sg.  134.,  184., 
sg.  184.,  272.  273.  314.  315,  (2  sg.)  315. 
Hermannu8  484.  —  ministeriales  epi. 
Hartmanni  de  Nawe  etc.  130.  — 
pleb.  eccle.  144.  —  pps ,  pps.  maior^ 
pps.  summus  L.  (Ludwig  von  Helfen- 
steine  sg.  144.  ts.  288.  ts.  385.  — 
sclstcs.  Marquardus  sg.  144.  —  S. 
Catharinae  clstrm.  414.  421.  —  S. 
Johannis  Bpte.  cpUa.  21.  —  S. 
Margare thae  prssa.  et  conv.  144., 
(sg.)  144.  —  S.  Maurilii  pleb.  Alber- 
tus ts.  184.  —  frs.  Minores  130  (2), 
sg.  131.;  frs.  Bemgerus,  Johannes  tss. 
315.-— frs.  Predicatores:  prior  144., 
sg.  145. ;  Fridericus  U.  118.  —  fr.  Hein- 
ricus  de  Muere  ts.  118.  —  Augsburg, 
hair.  A.G.  316. 

Augustinus,  beatus,  sanctus;  ordo,  regula 
4.  24.  45.  47.  50.  60.  62.  63.  67.  68. 
83.  84.  104.  121.  123.  133.  146  (2). 
169.  173.  215.  226.  251.  267.  274.  289. 
311.  313  (3).  370.  470.  491.  509  (3).  — 
generalis  etalii  priores  ac  frs.  Heremit. 
370.  508.  50.9.  —  prior  prov.  frm. 
Eremitarum  per  regn.  Alamaniae  fr. 
Guido  146.  —  Augustinerkloster  in 
Gmünd  370;  in  Tübingen  509. 

Auhausen^  s.  Ahusen. 

Auia,  P  Aub,  bair,  A.G.  Sitz,  Alwicus, 
Sifridus,  Walthardus  de  -  tss.  505.  — 
Vgl  Auge. 

Aulendarf,  s.  Alidorf. 

Aulwangen,  s.  Algenwanc. 

AureUus  beatus,  sanctus,  eps.  -,  Uirsau- 
giens.,  436.  442.  443.  450  (4). 

Aurich,  0  A.  Vaihingen  490. 

Ausserhof,  s.  Vsserhof. 

Austria  421.  —  Austriae  dux  420,  F. 
420.  421  (2). ;  Hermann  Markgraf  von 
Baden,  als  solcher   VI.,  fr.  Radulphi, 


d.  h.  des  Markgrafen  Budolfvon  Baden, 

473. 
Azelinus  de  Mezzestit 
Azmistat,  s.  Asmistat. 
Azzo  mgr.  183. 

B. 

B.  Scolaris,  ts.  9.  —  abb.  de  Alpersbach. 

—  de  Asisio,  —  abb.  de  Augia  S. 
Petri.  —  de  Berge.  —  sclstcs.  Con- 
stant.  —  dec.  in  Ezzelingen.  —  abb. 
S.  GallL  —  de  Gundersbouen.  —  dec. 
mai.  eccl.  Herbipol.  —  des.  Homigar. 

—  des.  Hunger.  —  com.  de  Hurach.  — 
de  Nyfen.  —  camer.  de  Nüworon.  — 
(wohl  Abt  Bern)  von  Beichenau.  —  soror 
in  Richenbach.  —  abb.  de  Roth.  —  de 
Sallestetin.  —  mgtra.  in  Schefters- 
heim.   —   prior  S.  Sepulcri  Spirensis. 

—  Steuto.  —  des.  Stolle.  —  de  domo 
Teuthonicor.  cogn.  Vulwgerst  ts.  461. 

—  abba.  de  Valle  S.  Crucis.  —  dux 
de  Zaringin. 

Baach,  s.  Bach. 

Babbillohar    (nach   Pappelau    genannt), 
C.  des.  -,  ts.  352  vgl.  mit  494.  ts.  354. 

—  Bur.  fr.  ei.  ts.  352.  ts.  354. 
Babenberc,  Bamberg  in  Baiem  442.  453. 
Babin-,  Bebinwilare  448.  —  Wecel  et  fr. 

ei.  Gnanno  de  -,  447. 
Babo  497. 
Babus  451. 
Baeenwüere  485. 

Bach.  Baach,  O.A.  Münsingen  350. 
Bache,  Bach,  O.A.  Ehingen,  Bilgrinus  de 

-,  ts.  162. 
Bachenstein,  abgeg.  Burg  bei  Döttingen, 

O.A.  Kümelsau,  Gottfried  v.  171.  —  H. 

de  -,  171.  Henricus  de  -,  171.  379. 
Bachestat,  Bobstadt,  bad.  B.A.  Tauber- 
bischofsheim 234. 
Bachiv,  Baeehe,  Gem.  Schmälegg,  O.A. 

Bavensburg  50.  52. 
Bachoubtun,  Baehhaupten,  hohenzoU.  0  A. 

Sigmaringen,  fr.  Hainricus  mgr.  in  -, 

ts.  177. 
Backenant,  Baggenanc,  Backnang,  O.A. 

Stadt,  eccla.  261.  —  pps.  de  -,  7.  8. 

239.  261.,  sg.  261.  -  Ludewicus  de  -, 

ts.  380.  —  Backnang  O.A.  8.  82.  129. 

140.  154.  438.  478.  500. 
Baden,  Baden,  Badem,  cstrm.  228  (2). 

—  advoc.  Bertoldus  de  -,  ts.  242.  — 
marchio  de  -,  11. 12.,  183.;  Christoph 
441. ;  Hermannus  (V.)  462. 463.,  sg.  512., 
ux.  Irmengardis  sg.  512.,  fli.  (VI.)  Her- 
mannus462. 473. ;  R.,  R&dolfos  (I.)  155., 
sg.  156 ,  227.,  sg.  228.,  243.,  sg.  244., 


462.  473.  477.;  (Otto  de  Buhü  mnL 
ei.  155.  156;  Walthems  notar.  ei.  t& 
228.)  —  mil.  Ghimo  de  -,  to.  243.  - 
Peregrinus  fr.  Bertoldi  advci.  de  ~, 
ts.  242.  —  Baden,  bad.  B.A.  70.  244. 
454.  458.  463. 

Baeehe,  s.  Bachiv. 

Bargarius,  Hainricus  civ.  de  Waibelingin 
ts.  195. 

Bafendorf,  Baphendorf,  Baufendort, 
Bavendorf,  O.A.  Bavensburg,  50.  52. 
H.  de  -,  ts.  114.  115.  ta.  414.,  Hainri- 
cus mil.  de  -,  ts.  479.  480. 

Bagestat  512. 

Baggenanc,  s.  Backenant 

Baierfurt,  Baienfurt,  O.A.  Bavensburg 
155.  Uelwar,  Velwar  de  -,  154.  155 
(2).  —  Vgl.  Bivginswurt. 

Baiem,  s.  Bawaria. 

Baierrite,  Baierrut,  Baireuth,  unmittel- 
bare Stadt  in  Oberfranken  222.  228. 
224  (2).  —  Bair.  A.G.  Baireuih  225. 

Baind,  s.  Biunde. 

Baldecge,  Baldeck,  abgeg.  Burg  bei  Witt- 
lingen,   O.A.  Urach,  0.  de  ~,  ts.  385. 

Baldewin  497. 

Baidinarus  mil.  395. 

Baidishain,  Ober-Balzheim,  O.A.  Laup- 
heim,  460.  461. 

Baldolf  497. 

Balginga,  Balgingen,  Balguinet,  Balingen^ 
0.A  Stadt  244.  412.  413.  430.  ~  C6n- 
radus  de  -,  ts.  491.  492.  -^  scltU.  Trag- 
botho mil.  des.  de  Niwenegge  855. 
356.  —  Bedingen  O.A.  183.  244  {2). 
248.  384.  413.  419.  453.  456  (2).  494. 

Ballebach  superior,  Ober-Balbach,  bad. 
B.A.  Tauberbischofsheim  11.  —  Her- 
mannus de  -,  11  (3). 

BaUendwrf,  s.  Bandorf. 

BaUinburc  512. 

Balniator,  Bertoldus  ts.  329. 

BalthUt  497. 

Bamberg,  s.  Babenberc. 

Bampfen,  oberer,  unterer  492. 

Bandorf,  Baüendorf  492. 

Banzcingen,  Benzingen,  hohenzoU.  CA, 
Gammertingen ,  Albertus  mil.  de  -, 
des.  der  Vlade  36'^.  —  fr.  ei.  R«de- 
gerus  365. 

Baphendorf,  s.  Hafendort. 

Barchaim,  s.  Beirchaim. 

B&rgeli,  Heinricus,  des.  -,  civ.  Viling. 
ts.  831. 

Bargo  242. 

Bannen,  P  bei  Blaubeuren,  GhOnradns 
de  -,  169.  170.  —  soror  MehtUdis 
dcta.  Blabnrrerin  169. 


520 


Orts-  und  Personen-Register. 


Bartenbach,  Bartenbach,  O.A.  Göppingen 
175. 

BatzenweiUr,  s.  Bazenwiler. 

Bauerbachj  s.  Byrbach. 

Baufendort,  s.  Bafendorf. 

Baufnang,  s.  Buvenanc. 

Baugulfüs  abb.  Fuldens.  496.  497. 

Baumburg,  s.  Brnburc. 

Baumgarten,  s.  Bongarton. 

Bauechlott,  s.  Buslat. 

üavendorf,  s.  Bafendorf. 

Bawaria,  Bavwaria,  Pauvaria,  Baiern 
357.  374.  —  Bawariae  dux,  comes 
Palatinns  Rehni  H.,  Heinricus,  f  303. 
419.  421.  476;  L.,  Ludewicus  28., 
(sg.)  86.  274.,  ts.  302.  303,  304.  308., 
sg.  309.,  419.  421.  476.  —  praeceptor 
(ord.  Theut.,  Franc,  Suev.,  Bawar.) 
Volmarus  de  Bernhusen. 

Bawarus,  Barkard us  385. 

Bazenwiler,  Batzenweiler,  Gem.  Etten- 
kirch,  O.A.  Tettnang  50.  52. 

Beatrix  comssa.  de  Eberstein. 

Beben-,  Bebinhusen,  Bebinhvsen,  -h^sen; 
Bebni-,  Bebrahusin,  abb.  et  conv., 
eccla.,  eccla.  S.  Mariae,  eccla.  et  conv. 
Kl.  Bebenhausen,  2.  40.  240.  247.  282. 
298.  486.  487.  —  abb.  sg.  94.,  (sg.) 
298.,  466. ;  Ber.,  Berthold  2  (2).  40.,  ts. 
sg.  40.;  £.  240.,  ts.  241.  247.,  sg.  256. 
282.,  sg.  282.  —  camerar.  A.  ts.  2. 

—  cellerar.  F.  ts.  2411,  Fri.  ts.  282. 

—  cnvrsi:  B.  des.  Hunger,  H.  des. 
Gallus  Iss.  282.  —  mchi.:  A.  et  A. 
tss.  241.,  Diemo  U.  2.,  ts.  40.,  ts.  248., 
ts.  298.  —  prior  Wer.  ts.  241. 

Beb-,  Böblingen,  Bobelingin,  Böblingen, 

O.A.  Stadt  22.  487.  —  advcs.  Crafto 

de  -,  ts.  22.  —  pleb.  de  -,  ts   327., 

Walterus  ts.  22.  —  Böblingen,  O.A.  12. 

22.  81,  dl.  109.  116.  119.  256  (2).  311. 

412.  453.  492. 
Bebinwilare,  s.  BabinwUare. 
Bebo  64. 
Beffendorff,  Beffendarf,  O.A.  Oberndorf, 

Hermannus  des.  de  -,  44. 
Beginae  sorores  in  Esselingen  381. 
BeUngHes,  bair.  A.G.  405.  476. 
Beirchaiin,  -chann,  Barchaim,  Berchain, 

Berkheim,  O.A.  Leutkirch  (oder  O.A. 

Esslingen),  eccla.  de  -,  465.  466  vgl. 

mU  495. 
Beizkofen,  s.  Buzekouen. 
BeHal  290. 
BeihDgen,AÜ-Böüinger-nof,Gem.  Neckar- 

gartach,  O.A.  HeObronn  427.  428. 
Beirein,  -us  de  Eselsberg,  mil.  de  Wizen- 

stein. 


Belzhagene,  Belzhag,  O.A.  Öhringen  260. 

261. 
Bendit  Judeus  Esseling. 
Benedictus,    beatus,   sanctus  197.  199. 

ordo,  regula  99.  113.  116.  118.  131. 

173.  188.  204.  214.  236.  239.  289.  290. 

312  (2).  378.  394.  463.  464.  467.  468. 

500.  507.  508  (2). 
Bennendorf,  -dorff,  Wasserbemdorf,  bair. 

A.G   Scheinfeld  437  (2).  438. 
Benningen,  s.  BiSningen. 
Bemingen,  s  Banzcingen. 
Ber.  de  Ahelon.  —  abb.  de  Bebenhusen. 

—  de  Berge.  —  nob.  de  Blankenstein. 

—  de  Brusella  sive  de  Hainbach.  — 
de  Bure.  -  pps.  de  Bytilspach.  —  de 
Chnaellisperch.  —  dec.  eccl.  Gonstant 

—  thesaurar.  can.  Gonstant.  —  advoc. 
de  Dornstetin  ~  Elsinbovn,  mil.  de 
Lvstenowe.  —  filiaster  villici  de  Er- 
tingen.  —  Faber,  des.  Faber  —  de 
-,  minr.  de  Fronhouen.  —  pinc.  mil. 
de  Genrsbach.  —  des.  Goltman.  — 
fil.  Gozzoldi.  —  com.  de  Graifsbach. 

—  dec.  Herbipol.  —  Hosilinus.  — 
Lösche.  —  nob.  de  Lupphen.  —  mil. 
de  Lustenowe.  —  de  Maengen.  —  Man- 
stoc,  fr.  —  minr.  in  Marchdorf.  —  des. 
Marschalcus.  —  Meldelin.  —  nob.  de 
Hulhusen.  —  de  Ogoltshusen.  —  de  -, 
mil.  de  PhuUingen.  —  pleb.  in  Riet- 
husen.  —  cnvrs.  des.  de  Rotwile.  — 
abb.  S.  Galli.  —  fr.  in  curia  S.  Johannis 
Spirens.  —  mil.  de  Spaeruwaersecke. 

—  Svnthamarius.  —  fil.  Swaenigeri. 

—  Tarant.  —  de  Trupurch.  —  des. 
Ubelrither  de  Owen.  —  com.  de  Vrach. 

—  Valrus.  —  de  üille.    —  dpfr.  de 

V 

Walpurch.  —  mil.  in  Wirz. 

Berchem,  Berkheim,  O.A.  Esslingen,  eccla. 
123.  —  ygl.  Beirchaim. 

Berchtoldus,  s.  Berhtold. 

Beren-,  Beringerus,  Berengerius,  Beren- 
gorius,  Bernger,  Berngerus  485. — carnl- 
fex  195  (2).  —  fr.  Minor.  Augustens. 
ts.  315  (2).  —  de  Entringen.  —  fr. 
de  Hainberc.  —  rctr.  eccle.  de  Inge- 
reson.  —  de  Pfussech.  —  de  Weg- 
gesahine.  —  mlndtr.  et  carnifex  de 
Waibelingen. 

Berga,  Berge,  Berg,  O.A.  Ehingen. 
Grafen  von  -,  13.  —  Burkardus  (com.), 
de  -,  390.  —  Egino  (com.)  de  -,  ts. 
347.,  ts.  349.  384.,  ts.  400.,  ts.  403. 
418.  —  Gebehardus  (com.)  de  -,  384. 
390.  —  Hainricus  com.  de  -,  ts.  347., 
U.  849.  384.,  ts.  400,  ts.  403.  418. 

—  Vlricns  com.  de  -,  100.  101.  111., 


sg.  111.  112.,  161.,  sg.  162.  317.,  (sg.) 
318.  390.;  (fil.)  347.  348.,  sg.  348.  349 
(2).,  (sg.)  349.  384.,  sg.  385.   400.,  sg. 
400.  403.,  sg.  403.  416.,   (sg.)    419.; 
mnlss.  eor.:  Gonradus  400.;  Gvnradus 
des.  Yiscera  111.;  Hainricus  de  Wilaere 
317. ;  Rudolfus  de  Maselheim  161.  347.; 
notar.  eor   Gonradus  ts.  100.  ts.  102. 
(pleb.  de  Lovphain)  ts.  418.   —    Ber. 
de  -,   ts.  349;   Berhtoldus   de   —,   ts. 
347.,   ts.  419.   —   G,   Gonradus,    fil. 
advci.  de  -,  ts.  385.,  ts.  419.   —  H.. 
Hainricus  advcs.  de  -,  ts.  347.,  ts.  349.» 
ts.  385.,  te.  419.   (auch  der  in  Bd.  4, 
p.  289  und  5,p.  194,  330  genannte  Vogt 
Heinrich  von  Berg,   vielleicht   dieselbe 
Person,  dürfte  zu  diesem  Berg,   nicht 
zu  Heiligenberg  in  Beziehung  zu  setzen 
sein).  —  Berg,  Vorstadt  von  Stuttgart 
233.  B.  de  -,  293.,  E.  -  de  -,  ts.  293. 

—  Berg,  O.A.  Tettnang  20.  197.  — 
Mariaberg,  O.A. Reutlingen  vgl.  Mariun- 
berge.  —  Htztge.  Gaismarkt  bair.  A.G. 
Krumbach^  pueri  Wemheri  de  -,  mnlss. 
Tuwingens.  188.  —  Berg,  Thurg.  Bes, 
Weinftlden  464.  465. 

Bergheim,  Bergheim,  Gem.  Thannhausen, 

OA.  Ellwangen  435.  436. 
Berh.  mil.  de  PhuUingen.  —  de  Rotwil. 
Berhla,  Berta  498.  —  nob.  dmna.  132. 

—  de  Hohenstat.  —  ux.  Dieter ici  de 
Hundersingin.  —  de  Justingen.  —  mgra. 
de  Schefftersheim.  —  fla.  comts.  Ber. 
de  Vrach  26.  513.  —  abba.  de  Valle 
S.  Grucis. 

Berhtfrid  497. 

Berhtold,  Bertolt,  Berhtoldus,  Bertholdus, 
Bertoldus,  Berchtoldus,  {pgl.  Bertolf), 
ts.  12.  101.,  ts.  128.,  ts.  202.,  ts.  252., 
ts.  280.,  381  (2).  445  (5).  ts.  446.,  451 
(3).  452  (3).  485.  —  advcs.  ts.  340.  — 
dux  442.  —  mgr.  balistarum  ts.  201. 

—  mil.  192.  —  mil.,  pinc.  ts.  243.  — - 
notar.  march.  Hermanni  de  Baden  ts. 
463.  —  panifex  ts  323.      des.  Albotto. 

—  Domprobst  von  Aquilefa  und  Speier 
463.  —  advcs.  de  Baden.  —  Balniator. 

—  de  Berge.  —  fr.  cnvrs.  de  Biwende. 

—  Hb.,  nob.  de  Blankenstain.  —  de 
Bliningen.  —  de  Bolster.  -—  de  Bruns- 
bach.  —  de  Brunspec.  —  dives,  scab. 
de  Bruchsella.,  scrds.  de  Bnichsella; 
Grawe  scab.  de  Bruchsella.  —  dec. 
Gonstant.  —  thesaurar  eccle.  Gonstant 

—  de  Druhburg.  —  de  Eberstein.  — 
mil.  de  Ehingen.  -  de  Einheim.  — 
de  Ergatzingen.  —  Erlewinus.  —  Dekan 
vonEsslingen.4SU482.~'Faber.  -de-, 


Orts-  und  Personen-Register. 


521 


mil.  de  Fron-,  VronhoueD.  —  abb.  S. 
Gallens.  —  de  sancto  Gallo,  abb.  de 
Augea.  —  de  -,  mil.,  pinc.  de  Genres- 
bacb.  —  de  Glutbeim,  der.  Wormac. 
dioc.  —  de  Gronburc.  —  lib.  bomo  de 
Grüningen.  —  des.  Grf  ninscbilt  —  de 
Gvndelyingen.  —  de  Gundirshouin.  — 
de  Hallis,  der.  —  des.  Harmi.  —  des. 
Heunburge,  scab.  de  Brudisella.  — 
cnvrs.  in  Heggebacb.  —  roil.  de  Heiter- 
bacb. — abb.,  elemosin.  Hirsaugiens.  — 
abb.  de  Hysenina.  —  v,  Höchstädt.  — 
de  Hobenegge.  —  de  Hohen-  Hoen-, 
locb.  —  Homunc.  —  fr.  des.  Houe- 
maister.  —  de  Kyrchhein.  —  de  Kisil- 
egge.  —  de  Kunegesegge.  —  mil.  de 
Lapide.    —    Lebarte.  —    Liphaimer. 

—  nob.  de  Lupfen.  —  mil  des.  Manstok. 

—  des.  Marscalcus.  —  mil.  de  Hassen- 
bach.  —  de  Hezzingen.  —  de  Mors- 
berch.  —  de  Hulbusen.  —  des.  Marcel. 

—  mil.  des.  de  Nidelingin.  —  nob.  de 
Nifen.  —  mil.  de  Pblumerin.  —  sutor 
de  Phullendorf.    —   fr.    ord.   Predic. 

—  mil.  de  Rauensberc,  des.  Goler.  —  de 
-,  mil.  de  Remchingen.  —  dpfr.  de  Ror- 
dorf.  —  pleb.  de  Rossewac.  —  fr.  de 
Rotenburg.  —  de  Rotwil.  —  cnvrs.  de 
Rubeo  mio.  —  mil.  de  Ruwenfels.  — 
cellerar.  de  Salem.  —  de  Sallestetin. 

—  de  Scai-pbenberc.  —  des.  Scolaris. 

—  Scouber.  —  Selpher,  Selpberre,  civ. 
Constant.  —  des.  Sibenstnnt.  —  cnvrs. 
de  Syrmenowe.  —  pps.  de  Sorech.  — 
de  Spareweresekke.  —  Spenlin,  civ. 
Ezziling. — Bisehof  v,  Sirasshurg  488.  — 
de  Strubenbart.  —  Sveuus  de  Genrs- 
pach.  —  de  Tae-,  Tecbingin.  —  Tarant. 

—  de  Tentingin.  —  de  Vmmendorf. 

—  de  Vracb.  —  de  Urendorf.  —  de 
Urslingen.  —  de  Yroidenstein.  —  de 
Vronboven.  —  scltts.  de  Waibelingin. 

—  de  Wildenstain.  —  de  Wildenvels. 
mil.  des.  Wilin.  —  mil.  de  Winter- 
stetten  et  Winiden.  —  Wipf.  —  fr. 
des.  de  Wisensteige.  —  Witelineswilare. 

—  mil.  de  Wizenstein.  —  mil.  de  ZU. 
Berbtolf,  Bertolf,  Bertolphus  441.  442. 

485  (4).  497. 
Berhtunc  de  Meran. 
Beringen,  Böhringen,  O.A.  Urach.  2.  — 

Ünter-Böhringen,  O.A.  Geislingen,  492. 

—  Fridericus  mil.  de  -,  ts.  288.  289. 

—  Biedböhringen,  had.  B,A.  Donau- 
ischingen,  Rapertus  de  -,  ts.  408. 

Beringerus,  s.  Berengerus. 

Berinloch,  s.  Bemloch. 

Berkacb,  Berkach,  O.A.  Ehingen,  Grife, 

VI. 


dmns.,  mil.   de  -,   150.  151  vgl,  mit 

513. 
Berkerus  nob.  de  Michillenstain. 
Berkheim,  s.  Beirchaim,  Bercbem. 
Berlecbingen,  Berliehingen,  O.A.  KünzeU- 

au,  Symon  mil.  de  ~,  ts.  234. 
Bermutingen,    Bermatingen,    bad.   Bji. 

Überlingen  182.  IBS. 
Bern,  iunior  443.  —  Aht  von  Rekhenau. 
Berndorp,  Bemdorf,  hair.  A.G,  Ansbach 

345.  346. 
Bernger,  Berngerus  s.  Berengerus. 
Bembardus  446. 
Bemher  Haller  103. 
Bernhusen,  Benihausen,  O.A.  Stuttgart, 

Dyepoldus  mil.  de  -,  ts.  365.  —  Mar- 

quardus  de  -,  ts.  127.  —  fr.  Volma- 

rus  de  -,  provincialis  ord.  Theuton. 

sg.    404.    405.,     commendator    frm. 

dom.  TheuL  per  Franconiam  410.  — 

Wol.  de  -,  ts.  386.  387.  —  Wolfelinus 

mil.  des.  de  -,  Wölfiin  von  Bernhausen 

308.,  (sg.)  308. 
Bemloch,  Berinloch,  Bernion,  Bemloch, 

O.A.  Münsingen  50.  52.  93.  94.  320. 

321.  —  R.  fr.  Augiens.  mgr.  in  -,  ts.  321. 
Bemoldus,  -tus  477.  —  scrds.  de  Dom- 
steten.  —  fr.  de  Rotenburc.  —  de  -, 

mil.  de  Vrbach.  —  de  Vilsegge.  —  de 

Tuwingen. 
Berarich  497. 
Bernatadt,  s.  Berofstat 
Bernungus  de  Steinwag. 
Bernwilar,  Bemweiler,  hohemolUr.  O.A. 

Sigmaringen  103.  104. 
Berolfstat,  Berolfestat,  Bemstait,   O.A. 

Ulm,    Rildolfus   de  -,   ts.   375.   376. 

S.  de  -,  ts.  385.  386. 
Berolfus  498  (2). 
Bert.  ts.  314.  —  des.  Aridus. 
Berta,  s.  Berbta. 

Bertelotus,  Bertholotus  notar.  237  (3). 
Bertgis  498. 
Bertheiht  497. 
Berthilt  497. 
Bertoldus  s.  Berhtold. 
Bertolf,  s.  Berhtolf. 
Berugus  de  Zeizencheim. 
Berwardus  de  Hohenstat 
Besenfeld  454. 
Besigheim,  O.A.  213.  251.  324.  428.  433. 

453.  454.  463  ß).  473.  500. 
Besserer  381. 
Betingen,  f  BÖttingen,  O.A.  Blaubeuren 

492. 
Betto  397. 

Beuren,  s.  Buron  u.  Bivrron. 
Beuron,  s.  Burron  u.  Pussen  Buron. 


Beutaüba€h,  s.  Bithenbacfa. 

Btuiau,  8.  Esslingen. 

Beutelsbaeh,  s.  Bvtilspach. 

Bezelin  448. 

Bezilisrivti,  Bezüisreute,  wohl  einer  der 
Höfe,  aus  denen  htztge.  Wetzisreute, 
O.A.  Ravensburg,  besteht,  401. 

Biberach,  Biberah,  Biberaeh,  O.A.  Stadt. 
CVS.:  Albertus  des.  Heggibach  387.  — 
fr.  ei.  Hainricus  387.  —  Hainricas  de 
-,  mchs.  de  Aagea  ts.  277.  278.  — 
L.  mnr.  de  -,  ts.  414.  —  ^Iricus 
cellerar.  de  -,  "^Iricus  GrUtarius  de  -, 
mchi.  de  Salem  tss.  177.  —  i^lricos 
de  Winterstettin,  rector  eccle.  de  -, 
ts.  191.  192.  —  Weraheras  de  -, 
mchs.  de  Augea  ts.  277.  278.  — 
Biberach  O.A.  52.  62  (2).  101.  102. 
127.  129.  162.  201.  207.  219.  254.  266. 
281.  318.  327.  367.  386.  388.  401.  406. 
419.  457.  500  (2). 

Biberarin,  Biberehren,  bair.  A.O.  Aub 
437.  438. 

Bibers,  die  Biber,  Zufluss  des  Kochers 
175.  176. 

Biberse,  Bibersee,  kleiner  See  und  äbgeg. 
Burg  des  Namens,  Getn.  Blitzenreute, 
O.A.  Ravensburg,  Her.  de  ~,  155. 

Bibersveit,  Bibersfeld,  O.A.  HaU  175. 176. 

Bibrage,  Bibruck,  Gem.  Obertheuringen, 
O.A.  Tettnang  50.  52. 

Bichen-,  Bichensbusen,  Bichishausen,  O.A. 
Münsingen  12.  13.  367. 

Bickental,  abgeg.  Ort  in  der  Gegend  von 
Tauberbischofsheim  234  (2). 

Bickesheim  s.  Buckensheim. 

Bielriet,  Bibieth,  Bielrieth,  abgeg.  Stamm- 
burg auf  der  Markung  Wolpertsdorf, 
O.A.  HaU,  Fridericus  de  -,  ts.  380., 
ts.  438. 

Bienburg,  s.  Bigenburc. 

Bierlingen,  s.  Biminga. 

Bietum,  s.  Esslingen. 

Bigenburc,  Bigerburc,  Bienburg,  abgeg. 
Burg  bei  Blitzenreute,  O.A.  Ravensburg, 
cstrm.  230.  235.  —  camerar.   de  -, 

204.  —  Gonradus,  fil.  Hainrid  camer. 
de  -,  139.  —  Dieto,  fil.  Hainrici 
camer.  de  -,  139.  —  Engelburgis  mtr. 
Hainrici  camer.  de  -,  159.  235.  — 
H.,  Hainricus  camer.,  de  ~,  135.,  ts. 
136.,  sg.  137.,  139.,  sg.  139.,  151.,  (sg.) 
152.,  159.,  ts.  165.,  181.,  sg.  182.,  ts. 

205.  229.,  (sg.)  230.,  235.,  sg.  236.  249., 
(sg.)  249.  —  Hainricus  fil.  ei.  139.  — 
H.  mnr.  de  -,  mgr.  Hainricus  mnr. 
de  -,  ts.  139.  ts.  159.  —  Hainricus 
molendinator  cstri.  de  -,  235.  —  Ovlo 

66 


Orts-  und  Personen-Register. 


523 


Blümetsweilet;  s.  Blienviigeswilar. 
Blumweüer  10, 
Bl^me,  Conrad  der  -  329. 
Bo,  Parmensis,  376. 
Bobelini^en,  8.  Beblingen. 
Bobstadt,  s.  Bacfaestat. 
Bocharins,  H.  pps.  de  Honen  ts.  262. 
Bochisperg,  Bokkesberg,  Boxherg,  bad. 
B  Ä.  Tauherbisehofsheim,  Gonradns  de 

-  ts.  501.,  Craft  v.  -  sg.  512,  — 
Heinricus  de,  prq>tr.  smms.  hosp.  S. 
Johannis  in  Alamania  (?  Boemia)  sg. 
505. 

Bodelshoven,  Bodelshofm,  Fü,  von  Wend^ 

Ungetty  O.A.  Esslingen  358.  359, 
Bodelungns  ts.  248. 
Bodem,   Bodmann,   bad.  B.Ä.  Stoekach, 

Hainricus  faber  de  -,  ts.  277.  278. 
Böblingen,  s.  Beblingen. 
Böhringen,  s.  Beringen. 
Bolbach,  unermittelt,  Rvdeger  in  -,  260. 

261. 
Boemia,  Bohemia,  Böhmen  1.  —  prcptor. 

hosp.  S.  Johannis  in  -,  Heinricus  de 

Bochispei'g,  sg.  505. 
Boemus,  Wernherus  ts.  385. 
Bönnigheim,  s.  Bvnnenken. 
Böttingen,  s.  Betingen. 
Bofisheim,   Bofsheim,  bad.  B.A.  Adels- 

heim  433. 
Bohemia,  s.  Boemia. 
Boyhart,  Hugo  ts.  389. 
Bokelinus  95.  96.  147. 
Bokkesberg,  s.  Bochisperc. 
Bolle,   BoUf  hohenzoll.  O.A.  Heehingen, 

Burckhardus  de  -,  ts.  248.,  sclts.  de 

-,  ts.  244. 
Bolrashus,  Boltshawen,  thurg.  Bez.  Wein- 

felden  464.  465. 
Bolster,  Bolsters,  BoUtem,  O.A.  Saidgau, 

eccla.  422.  423.  Berhtoldus  de  ~,  ts. 

209.  210. 
Bolzhvsin,    Bolzhausen ,   abgeg.    Ort  bei 

Schefteraheim ,  O.A.  Mergentheim,  eher 

als  im  bair.  A.G.  Aub,  207.  208  vgl. 

mit  494. 
Bonaker,  Hainricus  des.  -  mil.  de  Bloch- 

ingen. 
Bondorf,  Bondorf,  O.A.  Herrenherg  104. 

105.    491.   492.   —  BlenkeUnus   de  ~, 

ts.  491.  —  Brankelinus  mil.  de  —  ts. 

104.  105.  —  Burkardus  de  -,  ts.  491. 

—  Reinhardus  de  -,  888.  —  Vrideri- 
cus  de  -,  388. 

Bondorfer,  R.  ts.  298.  —  Wal.,  ciT.  in 
Rutelingen  320. 

Bon-,  Bun-,  B&ngarton,  Bongarten,  Baum- 
Harfen,    Gem.    Baienfurt    oder    Oem, 


I  Wolketsweüer,  Grossbaumgarten,  Gem. 
Berg,  alle  O.A.  Ravensburg,  oder  Ober-, 
Unter-B.,  Gem.  Eriskireh,  O.A.  Tett- 
nang,  C,  Gonradns,  ce  -,  zementarius 
de  -,  ts.  79.  U.  %.  229.  (mgr.)  285. 
—  dbgeg.  Ort,  O.A.  Künzdsau  260. 
261. 

Bonicoiürus  114. 

Bonifacius  mrtr.  496  (2).  497.  498. 

Bonifaeius,  VIII.  Pahst  475.  —  Mark- 
graf von  Montf errat. 

Bonise,  H.  des.  ts.  282. 

Boos,  s.  Boze. 

Bopfingen,  Bophingen,  Bopphingen,  Bopf- 
ingen,  O.A.  Neresheim  118.  119.  144. 
404.  —  M.,  Marquardus,  camerar.  de 
-,  144  (3).,  sg.  145.,  274  (2).  -  Mar- 
quardus fil.  ei.  274.  275.  —  Marquar- 
dus des.  de  -,  marschalcus  quond. 
reg.  Chfinradi  404.,  sg.  404.,  405.  — 
mium.  S.  Agnetis  274. 

Botebor,  das  FlOssehen  Bottwar  477.  478. 

Botenheim,  s.  Botencheim. 

Botilungus,  Hainricus,  Hermannus,  frs. 
tss.  270. 

Botritt,  ?  Bmihart,  bair.  A.G.  Aub,  Elisa- 
beth de  -,  90. 

Bottwar,  s.  Botebor  u.  Minus  Botebor. 

Bokkensheim,  s.  Buckensheim. 

Boumen,  zu  den  siben  -,  409.  410. 

Bongarten,  s.  Bongarton. 

Botencheim,  Boteitheim,  O.A.  Bracken- 
heim,  Lof  de  -,  ts.  450.  454. 

Boveiz,  Albertus  des.  -,  365. 

Boxberg,  s.  Bochisperc. 

Boze,  Boos,  Gem.  Geigelbach,  O.A.  Saul- 
gau  56.  —  R.,  Ru.,  Rfidolfus  pleb.  de 
-,  ts.  79.  ts.  96.  ts.  148. 

Bozen,  tirol.  B.A.  271  (2).  280. 

Brackenheim,  O.A.  79  (2J.  97.  232.  253. 
269.  323.  324  (2j.  368.  398.  428.  433. 
454.  490. 

Bräunisheim  492. 

Brand,  silva,  westlich  von  Mariaberg  199. 

Brandekke,  Egilolfus  de  ~,  451. 

Brandenburg ,  Gr.  Hartmann,  Otto,  v.  — 
479. 

Brankelinus  mil.  de  Bondorf. 

Braut,  der,  Flurname  285. 

Bratinstane,  Breitenstein,  Breitenstein, 
O.A.  Böblingen,  Rödolfus  de  -,  ts. 
444.  453.  —  Wer.  in  -,  256. 

Brauneck,  s.  Bruneck, 

Braunsbaeh,  s.  Brunsbach. 

Braunsberg,  s.  Brunsberc. 

Breccingen,  Brötzingen,  Gottebrethus  de 
Witzenstein,  rector  eccl.  de  -,  ts.  232. 

Bregenz,  s.  Brigantia. 


Brehtter,  Marquardus  quond.  ciy.  Spirens. 
254  (3).  255  (5). 

Breihtter,  Ortliebus  ts.  255. 

Breitenstein,  s.  Bratinstane. 

Breitheim,  s.  Bretheim. 

Breitingen  492  (3). 

Breittach,  Brettach,  O.A.  Weinsberg,  Otto 
vicarius  in  -,  ts.  158. 

Bremenstaich,  PrimofUri,  im  Aisne-Depar- 
tement,  114.  115. 

Brendelinus  192  (2). 

Brenisen,  Henricus  de  Brethein. 

Bretheim,  -hein,  Breitheim,  Brettheim 
O.A.  Gerabronn,  eccla.  59;  Fridericus 
rector  eccle.  in  -,  56. 57. 59.  —  Bretten, 
bad.  B.A.  SUz  192.  193.  273.  317.  490. 

—  cives:  Bert.  des.  Aridus  42. 43.,  Bvr. 
des.  Widenhuber  42.,  H.,  fil.  prae- 
conis  42 ,  Wezzelo  des.  Levs  42., 
Henricus  Brenisen  de  -,  ts.  278.  — 
Guntramus  in  -,  ts.  273.  —  curia 
mchrm.  de  Alba  apud  -,  273.  —  bad. 
B.A.  Bretten  27.  43  (2).  185.  193  (2). 
244.  253  (2).  269.  273.  296  (2).  297. 
323  (2).  454  (2). 

Brettach,  s.  Breittach. 

Bretzenkein,  Bretzingen,  bad.  B.A.  Wert- 
heim,  Ketelo,  Kethelo  de  -,  ts.  338  (2). 

Briach,  s.  Brieiun. 

Bricaudi,  Johannes  de  -,  s.  Nanngeio. 

Brieiun,  Briach,  Gem.  Baind,  O.A.  Ravens- 
burg, Her.  sacrista  de  -,  ts.  155. 

Brigantia,  Bregenz  a.  Bodensee  51.  52. 
336.  —  Österr.  B.A.  Bregenz  52.  53  (2). 

Brisgoia  456. 

Britaut,  Jean,  s.  Nanngeio. 

Brixen,  tirol.  B.A.  280. 

Brötzingen,  s.  Breccingen. 

Bronn,  s.  Brvnne. 

Bronnbach,  s.  Brunebach. 

Bronnen,  O.A.  Reutlingen  199. 200.  —  Vgl. 
Brvnne. 

Brvber.  Rezec  512. 

Bruchsei,  Bruch-,  Brvch-,  Bru-,  Brv-, 
Brosella,  Brusela,  Bruchsal,  advcs., 
scltts.,  scabini  et  universi  cives  de 
oppido  -,  217.  218.,  cvts.  sg.  218.,  sg. 
220.,  296.  306.  354.  —  eccla.  S.  Mariae 
220.  409.;  pastor  (.  .  Eberhardus)  de 
Stralenberg  354.,  ts.  sg.  355;  altar. 
b.  Nycolai  cpllnus.,  854.,  ts.  sg.  355; 
vicepleb.  de  -,  ts.  296.  —  fr.  Ber.  de 

—  sive  de  Hainbach  ts.  328.  —  fr. 
Bertoldus  scrds.  de  -,  ts.  323.  —  G. 
socius  viceplebani.  de  -,  scrds.  ts.  296. 

—  Graflo  de  -,  ts.  323.  —  H.,  Hein- 
ricus advcs.  de  -,  217.  220.,  ts.  296. 
354.  355.,  (sg.)  355,  ux.  Gisela  854,  fil. 

66* 


Orls-  und  Personen-Register. 


525 


Buchhomf  htztge.  Friedrichshafen  51. 
52.  —  Vgl.  Bachom. 

Bochom,  s.  Bachom. 

B  ahmst,  Barast,  Barast,  wohl  ahgeg.  oder 
anders  benannter  Hof  342  (2).  3i3  (2), 

Baron,  Bvron,  miam.  S.  Mariae,  vielleicht 
Kl.  Lichtenihal  in  Beuren  hei  Baden- 
Baden421.  —  dorn.  Stephanos  (cnvrs.  ?) 
421.  —  Nicht  sicher  zu  ermitteln,  wel- 
ches Beuren,  Adilheidis  de  -,  385.  386, 

—  Vgl.  Bivrron  und  Barron. 
B&zen,  Lampertas,  de  Snurpfelingen  ts. 

478. 
Bfizmannishusin,  Bussmannshausm,  O.A. 

Laupheim,  H.,  Hainricus  de  <-,  460. 

ts.  461. 
Bor.,  Byr.,  Bar.  mnr.  ts.  61;  fil.:  Bur. 

et  Hermannas  tss.  61.   —  preco  ts. 

169.  —  abb.  in  Alpersbach.  —  des. 

Babbilohar.  —  dec.  in  Esselingen.  — 

Negelli.  —  de  Rorimosi.  —  Sebuilinus. 

—  de  Taldorf.  —  mil.  de  Thobal.  - 
pleb.  de  Wilon. 

Bur-,  Byrbach,  Bauerbach,  bad.  B.A, 
Bretten,  vicepleb.  in  -,  ts.  290.  —  Bur- 
bach,  bad.  B.A.  Ettlingen,  Otker  de  -, 
U.  438. 

Bure,  Burghof,  Gem.  Lana,  tirol.  B.A. 
Lana,  S.  et  Ber.  de  -,  tss.  271. 

Bure.  des.  de  Elribach.  —  de  Visilingen. 

Burcardus,  -chardus,  -ckhardus,  Bvr-, 
Bvrehardus,  Burkardus,  Burcard, 
Burekart,  Burkart  137.,  fr.  ts.  159, 
ts.  183.,  ts.  190.,  sutor  ts.  202.,  245. 
381.  443..  ts.  445.,  446.  —  abb.  de 
Alpersbach.  —  de  Alshusen.  —  mil. 
des.  de  Amelungeshagen.  —  Bawarus. 

—  com.  de  Berge.  —  fr.  custod.  de 
Berge  ts.  183.  —  scds.  de  Biltacbingen. 

—  de  -,  scltts.  de  Bolle.  —  de  Bon- 
dorf. —  Buggo.  —  des.  Bvzzer,  civ. 
in  Vilingen.  —  de  Gurenberg.  —  de 
Ebersberch,  pps.  S.  Johannis  in  Hauge. 

—  de  Eckebruck.  —  dec.  Ezzelingens. 
(de  Harhpach).  —  des.  Geidelair.  — 
des.  Gerzeli.  —  Hais.  —  mil.  de  Herms- 
dorf. —  piscator  de  Hirspil.  —  com. 
de  Hohenberc.  —  mil.  de  Hunbrecfates- 
reit.  —  Huzo.  —  de  Jungingen.  — 
der  Klozzilin.  —  des.  Kuphersmit.  — 
de  KTmegge.  —  mil.   de  Lerbawer. 

—  mil.  de  Lustenowe.  —  Neter.  — 
pleb.  de  Nosplingen.  —  cnyrs.  eccle. 
Omnium  Sanctorum.   —   Phentzinch. 

—  fr.  Predicatorum.  —  mil.  de 
Rosenowe.  —  Senflinus,  mil.  —  des. 
Sinze,  civ.  Ezzeling.  —  scds.,  vicar. 
in  Stainhofen.  —  de  Staphelangen.  —  ' 


scds.  in  Swenningen.  —  pleb.  de  Tal- 
dorf. —  mil.  de  Tobel.  —  de  Turri.  — 
de  Vffenheim.  —  de  Utendorf.  —  fU. 
Friderici  mil.  de  Utingen.  —  des. 
Yinke.  —  fil.  Yogingarii.  —  de  War- 
tinse.  —des.  Widenhuber.  —  de  Winter- 
bronnen. —  mil.  de  Winterstetten  et 
Winiden.  —  Wirselinus.  —  des.  Wir- 
zichman.  —  des.  Wssar  mil.  de  Hohen- 
berg.  —  Zerarius.  —  Zwike.  —  prior 
de  Zwiueldea. 

Bureberg,  Burchberg,  Burgberg,  bad.  B.A. 
Villingen,  H.,  Hugo  mil.  iun.  de  ~, 
299  (2).  —  im  Murgthal  444. 

Burchaugens.  mium.,  s.  Bychaugia. 

Burchwanc,  Burkwang,  Gem.  Grossholz- 
leute, O.A.  Wangen  54. 

Burckhalden  199. 

Bureswind,  Burcsuuindis  497.  498. 

Burgar  des.  -,  Swigerus  de  Gvndelfingen. 

Burgau,  s.  Burgov. 

Burgberg,  s.  Bureberg. 

Burgelon,  Bürglen,  thurgauischeti  Bez. 
Weinfelden,  nob.  dom.  de  -,  93.  94 
(2).  (sjf.)  94. 

Burggrumbach,  s.  Grvmbahc. 

Burghof,  s.  Bure. 

Burglengen feld,  s.  Lengenueldt. 

Burgov,  Bur-,  Bvrgowe,  Burcgowe,  Bur- 
gau, bair.  AG.  Sitz  188.  —  H.,  Hain- 
ricus, marchio  de  -.  373.  374  (3)., 
sg.  375.  386.,  sg.  386.,  387.  390. 

Burkardus,  -art,  s.  Burcardus. 

Burkeim,  Osterburken,  bad.  B.A.  Adels- 
heim, Waltherus  de  -,  301.  302. 

Burkwang,  s.  Burchwanc. 

Burladingen,  Burladingen,  hohenzoU,  O.A. 
Hechingen,  Eberh.  de  -,  ts.  869.  370. 

Bvron,  s.  BOron. 

Burron,  Burron,  Beuren,  O.A.  Nagold, 
Hainricus  mil.  de  -,  ts.  412.  413.  — 
Beuron,  hohenzoU.  O.A.  Sigmaringen, 
mium.  169  (2),  pps.  et  conv.  169.  — 
can.  Ghanradus  ts.  169.  —  pps.  Ulri- 
eus  457.;  Wolfradus  ts.  169.  —  Vgl. 
Bivrron,  BOron  und  Pussen-Buron. 

Burwag,  s.  Buchwac. 

Buslat,  Bauschiott,  bad.  B.A.  Ffortheim, 
eccla.  6  (2).  —  pleb.  de  -,  6;  Trut- 
winus  6  (3);  Wecelo  6. 

Bussmannshausen,  s.  BOzmannishusin. 

Butegenmosarin,  Adelhaidis  181. 

Butel-,  Bvtilshies,  Buttelschiez,  Butelscies, 
Bvtelsciez,  Bittdsehiess,  hohenzoUer. 
O.A.  Sigmaringen,  Albero,  Albertus  de 
-,  ts.  69.  70.  ts.  77.  209  (3).  210  (3).  — 
fr.  ei.  ts.  69.  ts.  77.;  Hugo  209.,  sg. 
209.  210  (2).,  sg.  211.  294. 


Bvtilspach,  Bubelsbac,  Beutelsbach,  O.A. 
Schorndorf,  Ber.  pps.  de  -,  ts.  40., 
sg.  40.  41.  —-  Ulricus  can.  de  -,  473. 

Bu\mien,Langenbeutingen,  O.A.  Öhringen, 
Ansselmus  vicar.  in  -,  ts.  158. 

Butzen,   Wald  bei  Breitingen  492. 

Butzenthal  492. 

Buvenanc,  Baufnang,  bad.  B.A.  Über- 
lingen, 50.  277.  —  Hainricus  villic.  de 
-,  ts.  277. 

Buwenbure,  -bürg,  Buwun-,  Bvuven-, 
Bvwunburc,  s.  Bvnburc. 

Buwigil,  Pawigl,  Gem.  Lana,  tirol.  B.A, 
Lana,  Gristan  de  -,  U.  271.  ts.  279.  — 
H,  de  -,  ts.  279.  ts.  280.  —  VI.  de  -, 
U.  279.  ts.  280. 

Bozagils,  der  ahgeg.  Buzenhof  in  Lana, 
tirol.  B.A.  Sitz,  279.  280. 

Bozekouen,  Buzikouin,  Beizkofen,  O.A. 
Saulgau,  93.  —  Wezzilo  de  -,  91.  92. 

Buzenhof,  s.  Buzagils. 

C  und  K. 

G.  339.  —  faber  (?  Faber)  ts.  248.  — 
notar.  ts.  111.  —  (Gonradus)  rex  334. 

—  scriba  ts.  331.  —  scltts.  ts.  275.  — 
vineator  ts.  293.  —  abb.,  cellerar.,  fr., 
mgr.  conversorum  in  Alba.  —  camer. 
de  Alpersbach  des.  Moner.  —  de  Arete. 

—  mil.  des.  Atto  de  Svlzevelt.  — 
civ.  Augustens.  —   des.  Babbillohar. 

—  de  Berge.  —  Blestirarius.  —  zemen- 
tarius  {?  Zementarius)  de  Bongarton. 

—  de  Brügge.  —  scrds.  in  Bruselia. 

—  fr.  de  Buchel.  —  Ganis.  -•  de 
Ghnaellisperch.  —  eps.,  notar.  epi., 
pps.  Gonstant.  —  villicus  de  Grunbah. 

—  de  Gruthein.  —  de  Dancratewilar. 

—  dns.  de  Dierberch.  ~  de  Durenkein. 

—  de  Durne,  pps.  in  Mosebach  et 
adiac.  Erbipolens.  —  notar.  de  Ehin- 
gin.  —  mil.  de  Eicholfishein.  —  de 
Einwil.  —  de  Elribach.  —  mil.  de 
Enlziberc.  —  com.  de  Friburc.  —  de 
Gisingen.  —  de  Grabun.  —  de  Gran- 
hain. —  nob.  de  Grecingen.  —  de 
Grifinstein.  —  Groppinbach.  —  de 
Hagen.  —  civ.  de  Hallis.  —  pleb.  de 
Haseiah.  —  de  Heilprunn.  —  cellerar. 
eccle.  maL  Herbipol.  —  de  Hohinlo.  — 
de  Humbrehtisriet.  —  des.  Hunt  mil.  — 
de  Hosen.  —  des.  Hvsiler ,  civ.  in  Vilingen. 

—  Jenvz.  —  de  Ignerichingen.  — 
Isiningarias.  —  de  Kinne.  —  de  Kirch- 
ain.  —  com.  de  Kirchberg.  —  de  La- 
pide.  —  de  Leunebarg.  —  de  Limpurg. 
—mil.,  pleb.  de  Lustenowe. — deMagen- 
hem.  —  des.  Mahtolf.  —  de  Maselhain. 


526 


Orts-  und  Personen-Register. 


•—  Morder.  ->  de«.  Marcel  ingr.,  mchs. 
de  Salem.  —  rector  eccle.  in  Nallin^. 

—  scrds.  de  Nassigunstat.  —  de  Nidel- 
ingen.  —  Nonar;Nonar  Geben  ;Nonari- 
geben.  —  pleb.  de  Nuwenbosen.  —  pps. 
eccl.Oinniam  Sanctonim  in  Nigra  Silva. 

—  mil.  de  Owenshein.  —  Portuens.  eps. 
465. 46$.^C.ei  C.  et  G.  et  G.  Principes 
Ars.  de  GhQnxenberc  —  dcus.  Ramphar. 

—  Razenhover.  —  tr,  de  Roggenburron. 

—  officialis,  mchs.  de  Salem.  —  mgr., 
notar.  deSchalkelingen.  —  des.  Schinde- 
ler. —  fr.  des.  Schröter.  —  de  Schuzen- 
riet  —  Scride  de  Maise.  —  ftl.  Sibandi 
ts.  280.  —  pps.  in  Sindeluingen.  — 
de  Spaeruwaersecke.  —  mil.  de  Stegen. 

—  Stiepho. — de  Salzberg.  —  de  Tanne. 

—  Torso.  —  Trilher,  ciy.  de  Hallis.  — 
des.  Tvm.  —  pich,  de  Tuzzelingen.  — 
com.  de  Vaihingin.  — scltts.  in  Vilingen. 

—  de  Uille.  —  de  Vischetal,  can.  Tori- 
cens.  eccle.  — -  Wahter.  —  de  Waise. 

—  de  Wartenberc.  —  de  Willins.  — 
can.  Wimpinens.  —  abb.  in  Wine- 
garten.  —  des.  Winkel.  —  pinc  de 
Winterstetten.  —  de  Zimbem. 

Cadolzhurg,  s.  Chadolspurch. 

Caesarea,  Osarea,  Kaisheim,  Kaisheim, 
bair.  A,G.  Donauwörth,  abb.  et  conv., 
mium.  de  -,  20.  21.  360.  419.  420. 
421.  —  Heinricus  abb.  118.  119, 

Kaisersberg,  elsäss.  Kanton  488. 

Kalkwile,  Kalkweil,  einst  ein  Weiler  bei 
Rottenburg  a,  N.,  H.  de  -,  ts.  172. 

Kalthisen,  Albertus  U.  232. 

Calünwil,  abgeg.  Ort  100.  10t. 

Calwe,  Kalwe,  Caluua,  Kalewa,  Calw, 
O.A.  Stadt,  eccla.  87.  485.  —  eomes 
de  -,  467;  Adelbertus  450  (2).  451. 
454.;  Gotfridus  87.,  sg.  87.,  440;  Vta 
rlcta.  ei.  87.  —  Reinhardus  mil.  de  -, 
des.  Kecro  ts.  329.  —  Calw,  O.A. 
372.  412.  500. 

Kamberc,  -berg,  Komburg,  O.A.  Hallt 
mons  188.  190.  —  abb.  et  eonv.,  abb. 
et  eptlm.  188.  395.  475.  511.  —  abb. 
ts.  188;  Heinricus  57.  sg.  58;  Seifridus 
395.  —  cantor  Wimarus  ts.  396.  — 
cpUns.  Wilnhalmus  ts.  188.  —  fr. 
Gvonradus  de  Vellebere  ts.  188.  — 
prior  Engelhardus  ts.  896;  Rvdegerus 
ts.  188.  —  homines  S.  Nyeolai.  189. 

Kamerincheim,  Kamirtingen,  Gemmrig- 
heim,  O.A.  Besigheim  448  (2).  453.  454. 
S.  auch  Gamertencheim. 

Campestas,  Campis,  Campe  492. 

Ganis,  G.  826,  Cönradus  des.  -,  ts.  294. 

Kannestat,   Canmtatt,   O.A.    Stadt,   H. 


mgr.  de  -,  Henricus  mgr.  de  -,  ts. 

i  216.  810.,  sg.  811.  —  Cannetatt,  OJk. 
72.  114.  152.  164.  177.  214.  216  (2). 
323.  364.  365.  $89.  512.  513. 

Kanzaeh,  Kanzahe,  Katuoch,  O.A.  Mied- 
lingen,  A.  canon.  des.  de  -»  ts.  79.  — 
Albertos  pleb.  de  -,  96,  Albertos 
can.  chori  BOchaog.  rector  eecl.  de 

;  -,  U.  147.  148.  ~  GTnrados  de  ~, 
minr.  comts.  de  Berge  400.  —  Hain- 
ricus  mil.  de  -,  ts.  219. 

Gapella,  Kappet,  O.A.  Bavenehurg,  Hain- 
ricas mil.  de  -,  ts.  120.  ts.  479.  480. 

—  O.A.  Biedlingen  281. 
Garentzheim,     Krenaheim,     bad.    BJL. 

TaüberbieehofehHm  437  (2).  438. 
Garhngine,  Mehtildis  319. 
Karlsruhe,  bad.  B.A.  228.  463. 
Gamifex,  Hogo  ts.  329. 
Karolos  (Karl  der  Grosse)  rex  429  (2). 

496.  498  (2).  —  Imperator  (lU*)  431. 

(4),  (sg.)  432. 
Karrer,  s.  Bnmnoltesberc 
CasteU,  8.  Ghastel. 
Gastmm  Altum,  s.  Altum  castrum. 
Gatha-,  Katherinae,  S.,  clstrm.,  s.  Augosta« 

—  hospitale  s.  Esslingen. 
Katharinenbach  St.  4H4. 

Gatulus  (d.  h.  Wäf)  394.  —  fla.  Imdru- 

dis  394. 
Katzenellenbogen,  s.  Kazenelnbogen. 
Katzheim,  s.  Chazhein. 
Kaubenheim,  s.  Gubenheim  u.  Mannheim. 
Kaufbeuren,  bair.  A.G.  316. 
Kazenelnbogen,  Kazenellembogen,  Kazrn- 

elbogen,  Katzeneüenbogen  in  Nassau, 

D.,  Diterus,  Ditherus  com.  de  ~,  805. 

306.,  sg.  306.  308. 
Kazwang,  s.  Ghazuuangen. 
Cehentenis,  Vlricus  de  Lonan,  ts.  280. 
Keiche,  Queichheim,  bair.  A.G.  Landau, 

fr.  Mer.  mgr.  de  -,  ts.  255. 
Gelerarius  385. 
Gella  Dei,   Gotteszell  bei  Schw.-Gmünd, 

prssa.  et  conv.  de  -,  18.  —  parochia  19. 
Gellario,  de  -,  vom  Keller,  G^ta  deta.  de 

-,  170  (2). 
Gelle,  Zell,   O.A.  Esslingen,  140.  —  A. 

de  -,  ts.  293.  —  Vlricus  de  -,  383.  384. 

—  Zell,  O.A.  Kirchheim,  Brvno  de  -, 
ts.  359.  —  iuxta  Augeam  Minorem, 
Oberzeü  bei  Weissenau,  O.A.  Ravens- 
burg 479.  480.  —  (Ober-)  ZeU,  bair. 
A.G.  Wirzburg,  Gellensis  abb.  89.  90. 
(2);  Albero  (quondam  abb.)  ts.  90.; 
Gonrados  ts.  90.,  (sg.)  90. ;  fr.  Widcho 
U.  90. 

Gellensis  ts.  155. 


:  Celler  (?),  H..  ts.  605. 

'Kememane,  Kemmerlang,  Gem.  SaveM- 

bürg,  50.  52. 
Kemnat,  s.  Chftmnata. 
Ken^ften,  bair.  A.G.  156.  254.  336  (3), 
Kencher,  Hermannns  des.  —  ts.  491. 
Ketmenburg,  s.  Kinne. 
Kephina,  Kephin  domina  383. 
Keppe,  Albertus  411. 
Gerdo,  Hainricus,  ciy.  de  Rutelingen,  des. 

de  Tuwingen  320  (3).  321.  —  Han.  - 

fr.  ts.  257.  —  Hainricos  molendinator, 

cogn.  -  230  (2).  235;  ^  Siftidns  -  de 

Rayensporg  230  (2).  235. 
Kerse,  Kersth,  abgeg.  Burg  und  Weiler 

auf  der  Marhung  Denkendorf  71.  72. 
Kershald,  eine  wohl  nach  dem  oberhalb 

Sirnaus  in  den  Neckar  einmilndendeH 

Flüssehen  Kerseh  benannU  Halde  364. 

365. 
Geruleam  flomen,  die  bei   Ulm  in  die 

Donau  mündende  Blau  853.  354. 
Gesarea,  s.  Gaesarea. 
Gesarios,  Sets.,  30. 
Kasten-,  Kestinbach,   Kestenbach,  heut-^ 

zutage    Theü  des  Pfarrweilers  Berg, 

O.A.  Tettnang,  50.  —  Albertos  miL 

de  -,  ts.  196.  197.  198.  ts.  199. 
Kethelo  de  Bretzenkein. 
Kezzelenis  242. 
Kezzelin  cogn.,  s.  Essbenowe. 
Gh.  de  Haldinbereh. 
Ghadolspurch,  -pyreh,  Caddzburg,  bair. 

A.G.  Sitz  222.  223.  224  (2).   225.  — 

CadoUburg,  bair.  A.G.  224  (2).  225. 
Ghanuz  des.  de  Hageresoch. 
Ghastel,  CasteU,  bair.  A.G.   Wiesentheid, 

511.  —  Heinricas  com.  de  -,  ts.  223., 

(sg.)  223.  U.  225.,  (sg.)  225. 
Ghazhein,  Katzheim,  Gem.  Schlier,  O.A. 

Ravensburg  156. 
Ghazuuangen,  Kazwang,  bair.  A.G.  Schwa- 

bach  435.  436. 
Ghilichheim,  s.  Kirchain. 
Ghimo  mil.  de  Baden. 
Ghindeyater,  G^nradus,  ciyis  in  Rute- 

tingen,  ts.  321.  —  fr.  ei.  G^nradus 

ts.  321. 
Ghirchensalle,  Kirchensall,  O.A.  Öhringen 

260.  261. 
Ghiusura,  -re,  s.  Glusura. 
Chivasso  237. 
Ghlingenstain ,    Glingenstein ,  -ginstayn, 

KHngenstein,  OJL.  Blaubeuren,^\3Ao\tQB 

de  -,  302.  303.  314.  315.  816;  flu.  ei. 

Heinricus  302.  815.  316.,  Wemherius 

302. 
Ghnaellisperch,  Knellesberg,  Gem.  Ober^ 


Orts-  und  Personen-Register. 


527 


Eisenbachf  O.A,  Tettnang,  Ber.,  G.  de 
-,  tss.  246. 

Ghonuiata,  KemtnU,  bmr.  A.G.  Kauf- 
beuren,  Volkmanis  de  -,  ts.  316. 

Gholte,  unemUttelt,  W.  pinc.  de  -,  ts.  474. 

Ghonradus,  s.  Gonradus. 

Chregehen  489. 

Ghristina,  S.,  cplla.  ei.,  St,  ChristindkapeUe 
bei  Ravensburg  51.  52.  511, 

Christoph  Markgraf  von  Baden  441. 

Ghrivsen,  tPoM  Creuasen,  bair,  Ä.G,  Feg- 
nitz,  HartTDgus,  mil.  de  -,  ts.  223. 
224,  ts.  225. 

GhubingeD,  Kiehingen^  O.A,  BoUenburg 
138. 

Ghvbach,  Kubach,  Gern,  Fesebach,  0,A. 
Öhringen  260.  261, 

Gh&-,  Ghynegundis,  s.  Kunegundls. 

Ghunimunt  432. 

Ghvno,  s.  Gttno. 

Ghanzenberc,  Konzenherg,  abgeg,  Berg- 
sehlose  bei  WumUingen,  0,A.  Tutt- 
lingen, C.  et  C.  et  C.  et  G.  Principes 
frs.  de  -,  407  (2).,  sg.  407.  408. 

Ghupher,  eher  eine  abgeg.  MÜMe  an  der 
unteren  Kupfer,  als  Kupfer,  O.A.  Uall 
260.  261  vgl,  mit  513, 

Chur,  vgl.  Guria. 

Kyburch,  Kyburg,  Schloss,  Züricher  Bez, 
PfäffOeon,  H(artmannus)  de  -,  468. 469. 

Kicins  relicta  Guta. 

Kickwiler,  Kirwilar,  ohne  Zweifel  Killer, 
hohenzolL  O.A.  Hechingen,  H.,  Hain- 
ricus  pleb.,  dec.  in  -,  312  (2).  313, 

Kiebingen,  s.  Ghubingen. 

Kiechelberg,  s.  Ktlchelie. 

Kieselbronn,  s.  Kusselbrunne. 

Kilberg,  -perc,  -perch,  -perg,  Kilchberg, 
-perch,  -perg,  s.  Kirchberg. 

Küberger  Eigenmühle  494. 

Kilchbaim,  Kirchen  im  Thal,  bad.  B,A. 
Engen,  Eber.  dec.  in  -,  ts.  422.  423. 
—  vgl.  Kirchain. 

Kylianus  487.  488. 

Killer,  s.  Kickwiler. 

Kylsen,  "^'1.  -,  civ.  Esseling.  214. 

Kilso,  Kilsäo  de  Ezzelingen,  25.  ts.  72. 
ts.  365.,  382  (2). 

Gimern,  Gymmem,  Ginberen,  s.  Zimmern. 

Kimin,  Syfridus,  mil.,  fr.  Cvnradi  de 
Rosseriet  ts.  188. 

Giminus,  Gineminus,  mgr.,  ts.  255.  — 
Heinricus,  s.  Spira. 

Gi-,  Gymiterio,  in  -,  des.  de  -,  im  Kirch- 
hof M.,  Harchuar-,  Marquardus  civ., 
iud.  Ezzlingens.  ts.  8.  25.  ts.  72.  214 
(2).  233.  278.  284.  ts.  293.  344.  ts.  365. 
381.  383. 


Oimo,  Kimo,  Henericus  mil,  ts.  142.  — 
Sifridus  mil.  de  Enselingen. 

Ginberen,  s.  Zimmern. 

Gineminus,  s.  Giminus. 

Kinne,  abgeg.  Ortbei  Bissingen,  O.A.  Kirch- 
heim,  (eher  als  Kennenburg,  Filial  von 
Esslingen),  G.  de  -,  ts.  293  vgl.  mit 
494. 

Kirchain,  Kirhaim,  Kyrchhein,  Kyrcheim, 
-ein,  Kircham,  Kirchem,  Kyrchem,  Ghi- 
lichheim,  Kirchheim,  O.A.  Stadt  263. 264. 
443.  —  Amuldus  scrds.  des.  de  ~,  293. 
Gvnradus  mil.  de  -  des.  in  Ripa,  fil.: 
Bertoldus,  Heinricus,  mnlss.  com.  Gvn- 
radi  de  Vaihingen  267.  —  Diethohus 
mil.  de  -,  ts.  17.  —  Vlricus  mil.  des. 
de  -,  ts.  17.  ts.  267.  ts.  358.  359.  — 
CVS.:  Gvnradus  des.  Griwelich  16.  17; 
fla.  ei.  Maehtildis  16.  17;  Gonradus 
des.  Hamerlinus  ts.  267;  Diepoldus 
ts.  267;  Gerungus  ts.  267;  Slorro  ts. 
267.  —  pleb.  Hainricus  des.  de  Sülze 
ts.  17.  —  prssa.  et  conv.,  mium.  17 
(3).,  sg.  17.,  470  (2).,  Walterus  cnvrs. 
ts.  17.  —  Kirchheim  O.A,  2.  13,  17. 
27,  44.  140  (2),  241,  264,  290,  347, 
359,  365  (2),  494.  -  Kirchheim,  bad. 
B.A.  Heidelberg,  Gonradus  des.  de  -, 
ts.  355. 

Kirchain,  Kilchain,  Kirchen,  O.A.  Ehingen 
G.  de  -,  ts.  151.  ts.  248.  249.  — 
Wer.  de  -,  ts.  367. 

Kirchberg  /Ober-),  O.A.  Laupheim,  Kir- 
berc,  Girperch,  Kilchberc,  Kilchberch, 
Kirchberg,  cslrm,  478.  480.  —  G., 
Gilnradus  com.  de  -,  (sg.)  246.  247. 
478.  479.,  sg.  479.,  480.,  sg.  481 ;  E., 
Eber.,  Eberhardus  com.  de  -,  ts.  177. 
246.,  (sg.)  246.  ts.  254.  479,  480,  sg. 
481.  —  nmstlss.  dcti.  Harmi  480. 

Kirchberg,  Kloster,  O.A,  Sulz,  Kilchberg, 
-perch,  -perg,  Kylchberg,  Kilberg,  -perc, 
-perch,  -perg,  Kirchberg,  -perch,  -perg, 
clstrm.,  conv.  soror.,  mium.,  prssa.  et 
conv.,  -  et  sorores  4.  92.  104  vgl,  mit 
494.  125.  181.  172. 173.  244.  245,  286. 
325  (2).  331.  355  (2).  361  (2).  388. 
412.  413.  489.  491.  —  cpUns.  Walteras 
ts.  173.  —  prssa.  (sg.)  125.,  (sg.)  286 ; 
Gisela  173,  Hethüdis  355,  Willebirgis 
4.  —  soror  Agnes  ts.  5.  —  cnvrsi., 
frs.:  Ber.  des.  -,  Berchtoldus  Faber, 
ts.  5.  ts.  356.  ts.  491;  G&nradus  de 
Balgingen  ts.  491;  Heinricus  Molen- 
dinarius  ts.  92;  Heinricus  fil.  de  Ror- 
dorf  ts.  491;  Her.  Gollarius  ts.  356; 
Her.  des.  Mumbar  ts.  5;  Hermannas 
388.  389;  Hermannas  Zohier  ts.  92. 


ts.  491 ;  des.  Stöbe  de  Ergetzingea  ts. 

491 :  Walterus  ts.  331  vgl.  mit  513.  — 

cnvrsa.  Irmindrudis  5  (2). 
Kirchbierlingen,  s.  Bilringin. 
Kyrcheim,  Kirchen,  s.  Kirchain. 
Kirchenkimherg,  s.  Gurenberc. 
Kirchensall,  s.  Ghirchensalle. 
Kirchhof,  s.  Gimiterio. 
Kirchheim,  s.  Kirchain. 
Cirecho  de  Ilsveld, 
Kimeck,  s.  Kvmegge. 
Girperch,  s.  Kirchberg  (Ober-). 
Kirwilar,  s.  Kickwiler. 
Kiselowe,  ?  Kisslau,   Gern,  Mingolsheim, 

bad.  B.A,  Bruchsal  58.  59. 
Kisilegge,  Kisslegg,  O.A.   Wangen,  Ber- 

tholdus  mnl.  S.  Galli  de  -,  335.  336. 
Cister  Galle  Lucas  56. 
Gi-,  Gysterciensis  ordo  6.  12.  20.  42.  46. 

69.  88.  95.  97.  98. 105. 118. 124. 149. 

159.  185  (2).  193.  203.  217.  220.  221. 

242.  243.  250.  257.  258.  265.  295.  305. 

308.  309.  313.  322.  323.  324.  325.  347. 

354.  356.  357.  368.  369.  391.  392.  393. 

397.  398  (2).  399  (2).  405.  425.  459. 

475.  488.  490.  512. 
Kitzingen,  bair.  A.G.  302. 
Giugin,  s.  Tübingen. 
Kiuer,  Albertus  ts.  238. 
Civitavecchia,  s.  Urbs  retus. 
Kizzi,  des.  -,  Monachus  sen. 
Gladrun,  Kladrau,  böhm.  Kreis  Pilsen, 

eccla.  in  -,  Gladerubens.  convs.,  domus, 

mium.  1  (3).  113.  114.  cnvntls.  . .  linus 

Gunradus,  Wernherus  1. 
Glara,  S.,  ordo  180.  240.  384.  386.  390. 

—  Glarae,  S.,  cenobium  in  Sevelingen, 

apud  Ulmam,  s.  Sevelingen. 
Clara  Stella,  Liechtensteme,  Lichtenstem, 
I      O.A.  Weinsberg,  abba.  et  conv.,  coenob., 
I     mium.  83.  94.  95.  193  (2).  —  fr.  Her- 

mannus  de  -,  ts.  105.  106. 
Klein  ....  s.  auch  Gross .... 
Klein-Bottwar,  s.  Minus  Botebor. 
Klein-Komburg,  s.  Egidius,  S. 
Glemens  IV.  papa  180.  201.   211.,  (sg.) 

212.,  226.  236.  237.  239  (2).  240.  251. 

289.  290 ,  sg.  290.,  325.,  sg.  326.,  333., 

sg.  333.,  334.  335.  346.  370.  376.  sg. 

376.,  377.,    sg.  377.,  391.  392.  393. 

397..  sg.  397.,  398  (2).  399  (2).  401. 

402.,  sg.  402.,  405.  509  (3). 
Gleppheshein,  Kiepsau,  bad. B.A.  Tauber- 

bischofsheim  234. 
Glericus,  H.,  des.  -,  ts.  279.  ts.  280.  —  s. 

Nonar. 
Cleversulzbach,  s.  Glefersultzbach. 
Glingenberc,   Klingenberg,  abgeg.  Burg 


528 


Orts-  und  Personen-Register« 


Kantam  nurgau,  Hainricus  de  -,  can. 

Constant  ts.  165. 
Klingenstein,  s.  Ghlinginstain. 
Klobeloch,  Conradus  des.  3B2. 
KUkkmij  s.  Warberg. 
Klosnaer,  H.  des.  -,  ts.  246. 
KlotUrximmern^  8.  Zimbem. 
Klozxüin,  Bvrcard  der  ~  829. 
Glusnra,  ?  Ghiusora,  ?  Ghiusure  tu  Ita- 
lien^ Johannes  Rainaldi  de  ~,  506. 
KndUsbetff,  s.  Chnaellisperch. 
Kniebos,  -boz,  -b^s,  -baz,  -b^z,  Kni^ns, 

0.Ä,  Freudenstadt,  cplla.  810.  311.  332. 

333.  341  (2). 
Knittelsheim,  s.  Cnutelsheim. 
KnitUingen,  s.  Gnutelingen. 
Gnoero  100. 
KnoUo  181. 
Knozo,  Cvnradus  488, 
(Cnutelsheim,    Knittelsheim ,    bair,   A,G. 

Germersheimf  Zeizoluus  de  -,  451.  454, 
Knvttel  242. 
Gnu-,    Knuttelingen,    KnitUingen,    0.Ä, 

Maulbr<mn  485.  —  Wemhems  dec.  de 

-,  5.  sg.  7. 
Kochendorf,  Kochendorf,  OJk,  Neckar' 

8uhn,  Heinricus  de  ~,  ts.  58.  —  Qreek 

von  -  463. 
Koehersteinsfeld,  s.  Steinsfeld. 
Kocherstetten,  s.  Stetten. 
Kocherthürn,  s.  Dhurne. 
Gocus  385,   til.   ei.  Heinricus  385.   — 

Albertus  411. 
Klingen,  s.  Gungen. 
Königehach,  s.  KTnegespach. 
Königsegg,  s.  Kunegesegge. 
Königshofen,  s.  Ktknishouen. 
Köetenbachf  s.  Kestenbach. 
Kofeld,  3.  Gvnenhus. 
Kol.,  H.,  326. 
Colberc,  Kohlberg,   O.A.  Nürtingen  113. 

114. 
Golbingen,  Kolbingen,  O.A.   Tuttlingen, 

Gvnradus  de  -,  ts.  368. 
(«ollarius,  Her.,  cnvrs.  Kilberg.  ts.  356. 
Kolmer,  A.  des.  -,  ts.  298. 
Goloniense  pondus  86. 
Golumba,  Häusemame  in  Speier ,  Gun- 

radus  de  -,  ts.  255. 
Komburg,  s.  Kamberc. 
Con.  s.  Gun. 

Gonditor,  Hermannus  181. 
Gonrad,  G^nrad,  Gonrad,  Gon-,  Gun-, 

Gnn-,  GVn-,  G5n-,  Gvon-,  Ghon-,  Ghun-, 

Gbrn-,  Ghan-,  Gh^nradus,  G^nradvs 

ts.  15.,  100.,  ts.  202.,  245.  246.  260. 

283.  338.  385.,  ts.  445.  451  (2).  477. 

484.  485  (2J.  486.  491.  —  burarins  fr., 


ts.  159;  -  civ.  Ehingens,  ts.  100.  — 
carpentar.  ts.  169.  —  ce-  ie[?  Ge-,  Ze-,] 
mentarius  fr.  ts.  159.  —  clericus  7. 
272  (2).  —  faber  ts.  169.  —  fraUr 
ts.  142.  —  über  ts.  887.  ^  mgr. 
cnriae  ts.  10.  —  molendlnator  280. 
235.  —  notarius  ts.  400.  403,  -  mar- 
chionis  de  Baden  ts.  463,  -  comitis 
Vbrici  de  Berge  ts.  100.,  U.  102.,  ts. 
400 ,  -  epi.  E.  Constant  —  pistor.  ts. 
293.  —  sellator  ts.  269.  —  serms  235. 

—  Tiliicus  159  (2).  235.  —  de  Abusen. 

—  abb.,  cellerar.  mai.,  subprior»  TÜli- 
cus  mnchrm.  de  Alba.  —  pleb.  de 
Albinswiler.  —  des.  Albus,  miL,  fHge. 

—  mil.  de  -,  Ticepleb.  in  Althem.  — 
de  Alto  Gastro.  —  de  Altorf.  —  de 
Anemerkingen.  —  de  Balgingen.  ^ 
de  Barmen.  —  adycs.  de  Berge.  —  de 
Bigenburc.  —  de  Biloluingin.  ~  de 
BiytzichoYen.  —  fr.  zementarius  de 
Biwende.  —  fil.  Volmari  de  Blaburrun. 

—  de  Bliningen.  —  de  Blizunruti.  — 
der  Bl^me.  —  de  Bokkesberg.  —  cgn. 
Bruder  137.  —  de  Brunne,  mil.  de 
Brunen.  —  deBnmsbach.  ~  deBucgen- 
berg.  —  des.  Bultino.  —  ce-,  ze[?  Ge-, 
Ze-]mentarius  de  Bungartun.  —  de 
Babenhofen.  —  Brichinovge.  —  can. 
de  Burron.  —  des.  Ganis.  —  Ghinde- 
vater.  —  com.  de  Girperch.  —  mchs. 
Gladerubens.  —  de  Golbingen.  —  de 
Golumba.  —  eps.  Gonstant.  312.  488. 

—  pps.   Gonstant.   —   de  Grutbeim. 

—  mchs.  de  Guntze.  —  abb.  in  Deck- 
ingen. —  pleb.  de  Diengen.  —  des. 
de  Dvrenkein.  ~  Ebelinus.  ~  mil. 
de  Ederbem.  —  de  Egelingen.  — 
mil.  de  Eichelbach.   —    des.  Emehe. 

—  Enozo.  —  de  Ensilingen.  —  de 
Enthringen.  —  de  Erdingen.  —  fr.  de 
Frawental.  —  mil.  des.  Fricho.  —  des. 
Fridinger.— des.  Fritinbris.  -  Gaerwer, 
civ.  Rivdelingens.  —  Gaizarius  de  Ra- 
vensburg. —  Gembeler.  —  retr.  eccle.  in 
Genkingen.  —  fil.  Sehurbrandi,  civ.  in 
Genrspach.  —  vicepleb.  de  Genrspaeh. 

—  des.  Giersteling.  —  Gladiator.  — 
des.  Griwelich,  civ.  de  Kirchain.  — 
des.  Grosse.  —  com.  de  -,  des.  de  -, 
scrds.  de  Gruningen,  Groningen.  —  de 
Grttr.  —  de  Gundelvingen.  —  mil.  de 
Hage.  —  commendator  dom.  hosp. 
Jherosol.  in  ~,  sclts.  de  -,  fil.  Tril- 
liri  de  Hallis.  —  Konrad  Haller.  — 
des.  Hamerlinus,  civ.  de  Kyrchein.  — 
des.  Harmi.  —  de  Hasensteine.  — 
Hegenli.  —  de  Hegihain.  —  Orafton 


Heiligenberg.  —  Heinboldns  villaiL  in 
Wurmelingin.  —  de  Hemmingisdorl 

—  des.  Herter.  —  miL  de  Herzogen- 
houen.  —  miL  de  Hesintal.  —  de 
Hohenloeb.  —  des.  Hobbot  -*  de  -, 
sclts.  de  Holzhusen.  —  Hoppberebe. 

—  mil.  de  Horensbercfa.  —  de  Horgon. 
de  Hvningen.  —  de  Humhein.  —  de 
~,  rctor.  eccle.  de  Husen.  —  Huzo.  — 
Jagehart.  —  Jenuz.  —  de  Ingerichingen 
mil.  de  Irrenberc.  —  de  Ysowe.  — 
de  Kanzach.  —  com.  de  Kirchberc. 

—  des.  de  Kyreheim.  —  des.  Klobe- 
loch. —  Knozo.  —  des.  Kupphersmit 
-*  des.  Lamp  de  Tettingen.  —  Lancen- 
hoven.  —  Lebe.  —  des.  Lelle,  scab. 
de  Brucbsella.  —  imper.  aul.  pin- 
cema  de  Limpurg.  —  de  Lindaugea, 
mchs.  de  Augea.  —  abb.  de  -,  cpUns. 
abbts.  de  Liveelach.  —  des.  Loeterli. 

—  mil.  de  Loreh.  —  pleb.  de  Lovp- 
hain.  —  nob.  de  Lupphen.  —  retro 
Macellum,  civ.  Gonstant.  —  nob.  de 
Magenheim.  —  mil.  de  Magistat  des. 
Lode.  —  nob.  de  Marchdort  —  de 
Masilhain.  —  mil.  de  Magens-,  Meins- 
heim.  —  mil.  de  Melibmnnen.  —  eps. 
Meten^is,  imp.  aul.  eancell.  sg.  486,  — 
retro  Montem.  —  adves.  de  Mulen- 
brunne.  —  pleb.  de  Mungesingen.  — 
de  Munkeim.  —  des.  MureeL  —  reetor 
eccle.  in  Nallingin.  —  mil.  de  Nazza. 

—  de  Nievem.  —  de  Nipoiesheim.  — 
de  Niufron.  —  mil.  de  Niwenbere.  — 
des.  de  Northeim,  subceller.  Mulen- 
brunnens;  des.  de  Noirtheim,  sclts.  de 
Phorzheim.  —  mil.  de  Obenhusen.  — 
com.  de  Oe-,  Otingen.  —  pleb.  cele- 
brans  apud  Owensheim.  —  mil.  de 
Pfal-,  Phalhein.  —  de  Pfüsech.  — 
scltts.  in  Pforzheim,  des.  de  Noirtheim. 

—  Pistor.  — *  ante  Portam,  cnvrs.  de 
Wiler.  —  Bischof  von  Porto  und  St. 
Rufina f  Kardinal  466.  —  Ramunc,  civ. 
Gonstant.  —  des.  Rausche.  —  de 
Ratherssheim.  —  Ratzenhouer.  — 
dpfr.  de  Reehenbereh.  —  de  Rech- 
perc.  —  Regularius.  —  Reichelinus. 

—  adves.,  mil.  de  Remichingen.  —  miL 
de  Rienolz.  —  de  Rihtelbach,  gardian. 
in  Hallis.  —  des.  de  Rintburen.  —  fr. 
de  Rogenburon,   cnvrs.  de  Biwende. 

—  mil.  de  Rohelingen.  —  Romanor. 
imprtr.  (IL)  435.;  rex.  (IIL)  440.  451.; 
quondam  rex,  natus  Friderici,  (IV.) 
189.  274.  334.  404.  419.  469.  473. 
513  ß)*  —  nüL  de  Rosseriet  —  nob. 
de  Rossewag,  des.  de  Vsenberg.  — 


Orts-  und  Personen-Register. 


529 


comdtr.  de  -,   dpfr.  de  Rotenburch. 

—  cnvrs.  de  Rubeo  mio.  —  des.  Rvde. 

—  Rufus;  scrds.  des.  Rufus.  —  Rura- 
poldus  mil.  de  Steinach.  —  mil.  de 
Ruti.  —  vicepleb.  in  Rnvinelingen.  — 
de  Salem.  —  de  Salwenstain.  —  de 
Schazberg.  —  scltts.  clstri.  de  Schefters- 
heim. — Schindeler.  —  pinc.  de  Schippe. 

—  scltts.  de  Schorendorf.  —  de  Schrots- 
berc.  —  des.  de  Schuppach.  —  sub 
Scopa.  —  de  Scuszenreit.  —  mil.,  dpfr. 
de  Sibenbrvnne.  —  Sigilin,  -ini.  — 
laic.  de  Syrmenowe.  —  pinc.  de 
Smalunegge.  —  des.  Smerwer.  —  eps, 
Spirens.  6.  462.,  sg.  488.  —  de  Staini- 
vurt.  —  nob.  de  Sterneuels.  —  mil. 
de  Stinpfach.  -.-  de  Stovfin.  —  de 
Stralenberg.  —  nob.  de  Strubenhart. 

—  Strucio.  —  dux  Sueviae,  Jerusalem 
et  Siciliae  rex,  II.,  Konradin,  28.  74. 
75.  76.,  sg.  76.,  86.  88  (2).  sg.  89.  141., 
sg.  141.  153.  274.  278.,  sg.  278.  290., 
sg.  291.  302.  303.,  sg.  303.,  304.,  (sg.) 
304.  316.,  (sg.)  316.  318.,  sg.  319.,  328., 
sg.  328.,  419. 420.  —  des.  Sulzer.  —  de 
Sunnensheim.  —  de  Svenemvetingin. 

—  mil.  de  Sweineburc.  —  de  Taei- 
mat.  —  mil.  de  Talhaim.  —  mil. 
de  Tanne.  — •  dux  de  Tecke.  —  abb. 
de  Thekingen.  —  de  Thetelbach.  — 
des.  Thus.  —  de  Tierberch,  rector  in 
Berge.  —  de  Tisentis,  mchs.  de  Augea. 

—  Trillir  de  HaUis.  —  Tvrie.  —  de 
Tussin.  —  villic.  de  T^ingin.  —  Ubelin. 

—  scrds.  des.  de  Vberlingen.  —  des. 
übilisen.  —  de  Vmendorf.  —  de 
Vndelhusen.  —  de  Vrendorf.  —  mil. 
des.  Vaggengans.  —  com.  de  -;  advcs. 
de  -  (des.  de  Meinsheim);  sclts.  de 
Va-,  Yehingen.  —  de  -,  dns.  de  -, 
fr.  de  Velleberc.  —  de  -,  Veringen,  fr. 
Salemit.  —  sclts.  de  Vilingen.  —  de 
Villiberg.  —  des.  Viscera  de  Bilringin. 

—  des.  der  Wahter  bi  dem  Brunne 
126.  —  de  Waldinsten.  —  dec.  de 
Waltbach.  —  de  Wartenberc.  —  mil. 
cogn.  Wascher.  —  de  -,  pleb.  in 
Weickartsheim.  —  des.  Wiezge,  cnvrs. 
Mulinbrvnnens.  —  de  Wilar.  —  mü. 
de  Wildenowe.  —  de  Wildenstain.  — 
de  Wile;  nob.  serv.  in  Wile.  —  de 
Winsperg.  —  pinc.  de  Wintersteten. 

—  de  Wirdebereh,  Wirteneberc.  —  de 
Wissenloch,  des.  Wisserfry.  —  mil.  de 
Witingen,  des.  Lamph.  —  mil.  de  Wne. 

—  des.  Zanner.  —  mchs.  Zwifaltens. 
Gonstancia,  -tia,  -eiensis,  -tiensis  eivitas, 

Ck>n8tam,  76.  81.  124.  134,  165.  177. 

VI. 


183.  186.  190.  191.  192  (2).  196.  197. 
198.  199.  227.  250.  290.  291.  301.  311. 
320.  378.  464.  481.  —  cptlm.  123. 
164.,  sg.  165.,  181.  250.,  sg.250.,  284. 
285  (mai.  eecl.).  312.,  sg.  312.,  819. 
320.,  (sg.)  400.  —  Chorus  332.  —  curia 
183.  —  dioc.  4.  17.  23.  50.  55.  67.  71. 
88.  92.  94.  99.  104.  113.  114.  116  (2). 

123.  131.  133. 141. 146. 172. 173.  184. 
196.  197.  198.  199.  204.  214.  226.  236. 
244.  245.  251.  257.  289  (2).  299.  347. 
369.  373.  377.  386.  394.  416.  465.  466. 
467.  468  (2).  470.  473.  487.  506  (2). 
508.  509.  —  eccla.  109.  164.  190.  319. 
441.  —  moneta  19.  143.  499;  denarii 

124.  257  (2).  425.  426.  -  pondus  277. 
835.  —  canonici,  Chorherren  von  - 148; 
AI.  de  Phine  ts.  250;  Eberhardus  pinc. 
de  Smalunegge  et  Winterstettin  190. 
191.,  sg.  191.,  (sg.)  192;  H.  de  Strazze 
ts.  250;  Hainricus  de  Glingenbere  ts. 
165 ;  . .  Herrarius  ts.  1 65 ;  R.  de  Tannen- 
vels  ts.  250 ;  Walco,  -ko,  mgr.  ts.  132. 
ts.  250 ;  Walevno,  -kvno,  mgr.  ts.  165. 
ts.  183. —  cives:  quidam  461 ;  Bertoldus 
des.  Selpherre  ts.  191;  C,  Gvnradus 
retro  Macellum  ts.  191.,  ts.  250.,  Gun- 
radus  cgn.Ramunc  461 ;  Johelarius  des. 
Ruhe  ts.  191 ;  R.,  R vdolphus  des.  Joheler 
ts.  250;  des.  Siebte  ts.  191;  Vlricus 
in  Harena  ts.  191;  Walterus  des. 
Joheler  ts.  250.  —  de  o,  Gvnradus, 
fr.  Salemit.  ts.  195;  Hainricus,  mchs. 
Augiens.  ts.  277.  —  custos  ts.  250; 
eustos  mai.  eccl.  ts.  183.  —  dec.  285. 
378;  Ber.  164.,  sg.  165.,  250.  ts.  250., 
Bertholdus  (pps.  de  Bvtilspach)  sg.  40. 

—  eps.  180.  337.  341.,  (sg.)  366.,  378. 
468.507;  G.,  Gonradus  312.  488 ;  Diet- 
halmus  123.  457;  £.,  Eberhardus  (de 
Walpure)  80.  102.  103.,  sg.  104.,  109., 
sg.  109.,  116  (2).  126.,  sg.  126.,  sg.  135., 
164.,  sg.  165.,  186.,  sg.  186.,  190.,  sg. 
191.,  192.,  sg.  192.,  199.  215.  226.  239., 
(sg.)  240.,  250.,  sg.  250.,  253.,  sg.  254., 
277.,  sg.  277.,  (sg.)  300.,  304.  308. 
(sg.)  308.,  811.  312  (4J.,  sg.  312.,  319., 
(sg.)  320.,  326.,  (sg.)  326.,  332,  335., 
(sg.)  335.,  341.,  351.,  (sg.)  353.,  (sg.) 
372.,  sg.  386.,  (sg.)  400.  407.  ts. 
422.,  sg.  422.,  481  (3).  482)  Gehe- 
hardus  484;  H.,  Heinricus  308.  812. 
461.  488;  Budolfm  301.  —  homines 
ecele.:  Andreas,  Hainricus,  Irmengar- 
dis,  Mehthildis  deta.  Garlingine  819. 

—  iudices  183.  —  notar.  epi.  E.:  G., 
Gvnradus  215.  227.  —  pps.  (mai. 
eeele.)  285.;  G.,  Gonradus    164.,   sg. 


165.  250.  U.  250.,  ts.  308.  —  selstcs. 
mgr.  B.  ts.  250.  —  thesaurar.  Ber., 
Bertoldus  ts.  190.  ts.  422.  —  Jaeobi, 
S.,  Scotorum,  abb.  et  frs.  mü. 
463. —  Johannis,  S.,  eccl.  can.  Eber- 
hardus, mgr.  de  Horwe  841.,  sg.  842. 

—  Predicatores,  eor.  porta  196. 
198.  199;  prior  RV.  ts.  182.,  frs.  196 
(2).  198  (2).  199.  —  Stephani,  S., 
pps.  ts.  250;  H.  ts.  422;  Walterus  ts. 
183.  —  Constam,  bad.  B.A.  465  (3). 

Konzeriberg,  s.  GhQnzenberc. 
Goppo,  mil.  Diepoldus  118. 
!  Copprelli,  E.,  H.  (2)  Vlmenses,  tss.  184. 
Gorba,  Korb,  had.  B.A.  AdeUheim,  Bueeo 

de  -,  ts.  438.  —  Kwh,  had.  B.A.  390. 
Goronae    S.    Mariae    mium.    apud,    s. 

Bechemhofen.  —  Kl.  in  Oberried,  had. 

B.A.  Freiburg  509  (2). 
Gorwus  ts.  248. 
Gosmae  et  Damiani,  S.  S.,  eard.  diae. 

Egidius  464.  —  Jordanus  113. 
Gotzbihel,   Kozesbuhel,    Kottspiel,  O.A. 

Eüwangen,  Waltherus  mil.  de  -,  95. 

—  Wolframus  clericus  des.  de  -,  112. 
Kozzelinus,  Gotefridus  ts.  357. 
Krähenegg,  s.  Graunegge. 

Graft,  Graflo,  Graflflo,  Grafdo  485.  — 
advcs.  de  Bobelingin.  —  v.  Boxberg. 

—  de  Brvsella.  —  de  Grutheim, 
comdtr.  in  Hergentheim.  —  de  Ein- 
heim.  —  de  Hagen.  —  mil.  de  Haym- 
berg.  —  scltts.  Hirsaug.  —  nob.  de 
Hohenloch.  —  (Grapsto)  miL  de  Isol- 
deshusen.  —  mil.  de  Lär,  dns.  de 
Lare.  —  de  Megenshain,  —  mil.  de 
Reinoldisbrunne.  —  mil.  des.  Satel.  — 
fr.  dom.  Theutonicae. 

Kraigin,    abgeg.   Burg,    htztge.   Hohen- 

krähenhof,  bad.  B.A.  Engen,  R^dolfus 

de  -,  ts.  330.  331. 
Craihheim,  s.  Kreuwelsheim. 
Crotn-,  Cranheim  489, 
Granzecge,   bair.  A.G.  Sonthofen,  Swec- 

gerus  mil.  de  -,  319.  320. 
Krato  (Molendinarius  de  Jelingen)  elerie. 

172. 
Graunegge,  Graweneggun,  Krähenegg  bei 

Weissenstein ,    bad.    B.A.    Pforzheim, 

Üb.  511.  Hue.  de  -,  ts.  450.  454. 
Krazer  dec.  in  Hallis. 
Greglingen,  Creglingen,  O.A.  Mergentheim 

345.  346.  —  Syfridus  Stumpft  de  -,  mil. 

ts.  346.  —  Fridericus  pleb.  in  -,  ts.  346. 
Greinhein,  ?  Kregenheim,  ?   Chregehen, 

Cronheim,   bair.   A.G,   Gunzenhauaen, 

YoUandus,  ?  Yolnandus  mil.  de  -,  ts. 

110.  111  vgl.  mit  489.  494. 

67 


530 


Orts-  und  Personen-Register. 


Cremen,  pratum  in  dem  -,  unweit  Baind 
396.  397. 

Krensheitn,  s.  Garentzheim. 

Gresbach,  Oresbach,  O.A.  Freudenstadt, 
Theodoricus  dec.  in  -,  341.,  sg.  341. 

Gressenbrmme ,  Gressebrnnnen,  KreaS' 
bronn,  O.A.  Tettnang,  H.  de  -,  cnvrs. 
de  Biwende  ts.  115.  116.  ts.  249.  ts. 
344. 

Gretunbach,  Krettenbach  oder  Stixenhof, 
Gem.  Varder^Steinenberg ,  O.A.  Oaü- 
dorf  173.  174. 

Creu88en,  s.  Ghrivsen. 

Kreuw-,  Krowelsheim,  OraÜsheitn,  O.A. 
Stadt  433.  —  Harquardus  de  -,  ts. 
90.  —  Crailsheim,  O.A.  15.  22.  43. 
111.  119.  176.  224.  234.  436. 

Kreuzungen,  s.  Grucelingen. 

Grezzer,  Ruggerns  ts.  396. 

Gristan  ts.  279.  280.  —  de  Buwigil. 

Grivgeli,  Hainricus,  des.  127. 

Cronheim,  s.  Greinhein. 

Grotvnbach,  ?  Grappach,  Oem.  Eben- 
Weiler,  O.A.  Saulgau  50.  52. 

Gröwel,  Henricus  mil.  des.  -,  ts.  104. 

Krowelsheim,  s.  Kreuwelsheim. 

Gruce-,  Gruci-,  Gruzilingen,  Gmzilinum, 
Kreuzungen,  abb.  et  conv.  de  -,  120. 
138.  142.  267.  268.  290.  291.  —  abb. 
Gerungus  267.  268;  R.  142. 

Gnicin,  Siboto,  des.,  civ.  Ehingens,  ts.  100. 

Grugelinus  234. 

Krumbaeh,  bair.  A.G.  188.  388. 

Krunibe,  des.  -,  Marchwardus,  mil.  491. 

Grumpain,  F.,  ts.  342. 

Grunbah,  Krumbach,  Gem.  Kaltenberg, 
O.A.  TeUnang,  50.  52.  —  G.  villicus 
de  -,  ts.  246. 

Kruocfaenthal,  Krüchental,  Grvebintal, 
das  GruehenthcU,  sUdöstlieh  van  Maria- 
berg, O.A.  Reutlingen,  196.  197.  198. 
199. 

Gruso,  Marquardus,  mil.  ts.  149.  ts.  150. 

Grvtenbach,  Ober-,  Unter-Krautenbach, 
bad.  B.A.  Bühl,  D.  mil.  de  -,  ts.  295. 

Grutheim,  -hein,  -heym,  Altkrautheim, 
O.A.  Künzelsau  234.  —  G.  de  >,  ts. 
241  (2).,  sen.  265  (2).,  (sg.)  265.  266. 
K.  de  -,  fr.  ord.  Theut.  in  Mergent- 
heim ts.  424.  —  Gun-,  Gbvnradus  de 
-,  sen.  nob.  de  -,  234  (3).  259.,  sg. 
260.  261. ;  ux.  ei.  Ghvne-,  Kvne-,  Kvni- 
gundis  234  (3).  259  (3);  fil.  Grafto, 
fr.  dom.  Theut.  (s.  u.)  260;  fla.  Chune- 
gundis  260.  —  Grafto  comdtr.  in 
Mergentheim  ts.  379.  —  Diethericus 
sclts.  in  -,  ts.  234.  —  Wolfradus  dns. 
de  -,  ts.  459. 


Gruzilingen,  -inum,  s.  Grucelingen. 

Kubach,  s.  Ghf  bach. 

Gubenheim,  Kaubenheim,  bair.  A.G. 
Windsheim,  Reginolt  et  fr.  eins  Wig- 
nant  tss.  438. 

Kuchen,  s.  Kvchen. 

Küchenmeister  van,  s.  Nordenberg. 

Küfnmertshausen,  s.  Gunbrechsus. 

Kflnekinus  fr.  dom.  Theuton.  in  Mergent- 
heim. 

Goningus  ts.  15. 

Kiino,  s.  Guno. 

Künzelsau,  O.A.  4.  10.  74.  91  (2).  95. 
106.  171.  188.  234  (5J.  261  (3).  266. 
338  (2).  346.  379  (2).  424.  433.  438 
(2J.  459.  497. 

Künzheim,  s.  Guntze. 

Kümbach,  s.  Kurenbach. 

Kvmmerlinus  411. 

Gun.,  Gön.,  Gvn.,  Gon.,  camerar.  ts.  19. 

—  de  Dyrenchain.  —  Gaerwerus.  — 
H.  mil.  ts.  44.  —  camerar.  in  Mar- 
tello.  —  vicepleb.  in  Messingen.  —  de 
Niwenegge.  —  vicepleb.  in  Rosenvelt. 

—  des.  Voltman. 

Gunbrechsus ,    Kümmertshausen ,    thurg. 

Bez.  Bischofszell,  464.  465. 
Gunczelinus  382. 
Kundege,  Budegerus  de  Oren,  mil.  des. 

de  -,  433. 
Kunegesegge,  Gunisegg,  Königsegg,  Schloss 

und  Hof,  O.A.  Saulgau,  cstrm.  362. 

363.  —  Bertoldus  de  ~,  276.,  sg.  276 

{Umschr.  de  Vronhovin),  277;  fil.  ei.: 

Vlricus  de  -,  276. 
Kynegespach,    Königsbach,    bad.    B.A. 

Durlach,  Gvno  mil.  de  -,  42.  43, 
Kvne-.  Krni-,  Ghune-,  Ghvnegundis,  Gani- 

gunt  449.  —  de  Grutheim.  —  relicta 

G^nradi  mil.  de  Hvsen. 
Kunekinus  ts.  379. 
Gungen,  Kvnigen,  Kunigin,  Küngen,  O.A, 

Esslingen  27.  113.  114.  —  Otto  de  -, 

457.  458. 
Guno,  Gvno,  Kuno,  Kflno,  Guno,  G^no, 

Kttno,   Cono,  Gh^no   163.   339.  443. 

451.  486.  —  mgr.  ts.  183.  —  mone- 

tarius  ts.   19.  ts.   128.  —  scrds.  449 

(2).  —  Heinricus  mil.  ts.  142.  —  mil. 

de  Kvnegespach.  —  de  Langense.  — 

de  Las.  —  de  Liehtenstain.  —  pleb.  de 

Maengen.   —  monetarius  in  Martello. 

—  fr.  dom.  Teuthon.  in  Mergentheim 
ts.  357.  —  mil.  de  Mvlhösen.  —  de 
Nallingen.  —  de  Ogoltshusen.  —  ex 
familia    S.    Petri    (Kl.    Weissenburg). 

—  de  Rebestein.  —  monetarius  de 
Rivdelingen.     —     de     Veitbach.     — 


com.  de  Wolvelingin.  —  de  Truchtil- 

uingen. 
Kvntiche,  unermittelt  433. 
Guntze*,  Künzheim,  Gunradus  mchs.  de 

-,  488. 
Kfichelie  iudex,  ein  wohl  mit  dem  Kiech^- 

berg,  auf  welchem  Schloss  und  Gem. 

Tirol  liegen,  zusammenhängender  Name 

279.  280. 
Kochen,  Kuchen,  O.A.  Geislingen  288.  289. 
G^merstorph,    Gommersdorf,  bad.  B.A, 

Tauberbischofsheim  11. 
GQn.,  s.  Gun. 
G^nenhos,  Kanenhusen,  vielleicht  Kofeld, 

Gem.  Bodnegg,   O.A.  Ravensburg  266. 
KClnishouen,    Königshofeit ,    bad.    B.A, 

Tauberbischofsheim,  Anshelmus  pleb. 

de  -,  ts.  417. 
G&niza  446. 
Güno,  K^no,  s.  Guno. 
K&nzelär,  des.,  K^nziler  des.  in  Andol- 

uingen. 
Kupfer,  s.  Ghupher. 
Kuphersmit,  Kupphersmit,  Hainricus  des. 

-,   ts.    209.    ts.   210.   —   Burkardus, 

Gilnradus  frs.  ei.  tss.  210. 
Kupferzeit  16. 

Guppenheimer  M.  des.  -  ts.  314. 
Kurenbach,  Kümbach,  Gem.  Schussenried, 

O.A.    Waldsee,  Gebehardus  de  -,  ts. 

115.  116.  ts.  219. 
Gurenberg,  Kvrinberc,  Kirchenkirtiberg, 

O.A.    Welzheim   275.     —    Kürnberg, 

bad.  B.A.  Kenzingen,  Burchardus  de 

-  442. 

Guria,  de  -,  wohl  „Vomhof,  (nicht  auf 
Chur  zu  beziehen),  Albertus  mil.  de  — , 
142.  143. 

Kvrnegge,  Kimeck,  Ruine  im  Kirnach- 
thaie, bad.  B.A.  ViUingen,  Bvrchardus, 
Heinricus,  Hugo,  mil.,  Hugo,  frs.  dci. 
de  ~,  advocati  in  Swenningen  178. 
179. 

Gvrsingassarius  fr.  0.,  Vlmensis,  ts.  134. 

Kvrzo  ts.  3»  5. 

Kusselbrunne ,  Kieselbronn,  bad.  B.A. 
Pforzheim,  Heinricus  pleb.  de  ~,  ts. 
232. 

Gustulare,  Custenlohr,  bair.  H.6r.  Uffen- 
heim,  Sigeloth  et  fr.  eius  Marquart 
de  -,  tss.  438. 

Gu-,  Kutelarius,  Fridericus,  mil.  ts.  202. 

—  fil.  ei.  Jacobus  ts.  202, 
Cvto,   Waltervs  485. 


D. 

D.  mil.   de  Grvtenbach.  — 
dingen,   mgr.  in  Alba. 


fr.  de  Der- 
—  cpllns.  in 


Orts-  und  Personen-Register. 


531 


Heggebach.  —  cellerar.  mai.  eccl. 
Spirens.  —  mil.  de  Vrovdenstein. 

Dabechenhalde,  ahgtg,  Hof,  ohne  Zweifel 
in  der  Gegend  von  Baiertibronn^  0.Ä, 
Freudenstadt  341.  B42. 

Tablat,  TaMant,  Gern,  Partechins,  tiroh 
B.A.  Schiandere,  Wernherus  de  -,  279. 
280.  ^  Willefaalm  de  -,  ts.  339. 

Dachau,  bair.  A.G,  303. 

Dachdorf  superior,  Datthausen,  O.Ä, 
Ehingen  19.  20, 

Tach5we,  Flurname,  285. 

Tae-,  Tecbingin,  Däehingen,  O.A.  Ehingen, 
Berhtoldus  de  -,  ts.  101.  102.  Is.  326, 
327. 

Tägermoos,  s.  Degramust. 

Tägerweilen,  s.  Degrawyler. 

Taeimat,Taemiat,  Tanne,  Thännat,  Tftan- 
heim,  wohl  ahgeg.  Burg,  O.A.  Ehingen, 
Chvnradus  de  -,  mil.  ts.  13.  —  Erne- 
stus  de  -,  ts.  19. 

Dä^ingen,  Dätzingen,  O.A.  Böblingen, 
Fridericus  miJ.  de  -,  119.  —  Vlricus 
mil.  de  -,  mnl.  comts.  de  Furstenb. 
119. 

Da-,  Tagamunt  498. 

Tagebraehtswiler ,     Tagebrehtswilare, 
Tagebrehtswilaer,  Tafertsweüer,  hohen- 
zoll.  O.A.  Sigmaringen  (nicht  Ostrach), 
93.  385.  386.  —  Gerderut  de  -,  457. 

Dageluingun,  s.  Talvingen. 

Dagratewiler,  ahgeg.  Ort  zwischen  Zeller- 
hof  u.  Burg,  O.A.  Waldeee,  262.  263. 

Dagres-,  Dagersheim,  Dagersheim,  O.A. 
Böblingen,  Heinricus  de-,  mai.  cellerar. 
in  Alba  ts.  12.  ts.  97. 

Dagsteten,  Oberdachstetten,  bair.  A.G. 
Ansbach,  Volcmar  de  -,  438. 

Dahs,  Rudegerus  des.  -,  ts.  404. 

Taldorf,  Thaldorf,  O.A.  Ravensburg,  Bvr. 
de  -,  ts.  254.  —  Burkardus  pleb.  de  -, 
ts.  479.  480. 

Daleheim,  Talbaim,  -hain,Thalhem,  Thal- 
heim, O.A.  Ehingen,  CCInradus  mil.  de 
-,  ts.  213.  —  O.A.  Heilbronn,  Heinri- 
cus mil.  de  -,  ts.  158.  Vgl.  Thailheim. 

—  O.A.  Rottenburg  443.  445.  453.  — 
O.A.  Tuttlingen,  Eber.  mil.  de  -,  ts. 
408. 

Tal-,  Tbalvingen,  Dageluingun,  Thail- 
fingen,  O.A.  Herrenberg,  240.  241.  443. 
453.  Otto  de  -,  282  (2);  fil.:  Adal., 
Albertus,  Otto,  Walterus,  Wolpolto 
282;  flae.:  Gerhildis,  Jrmindrudis  282. 

—  H.  des.  Bonise  in  -,  ts.  282,  Otto, 
filiaster  ei.,  ts.  282.  —  R.  caupo  in  -, 
ts.  282.,  R.  fil.  ei.,  ts.  282. 

Tambure,  s.  Esslingen. 


Damiani,  S.,  ordo,  regula  85. 130  (2).  487. 

Dancrat  497. 

Dancrateswiler,  -tewilar,  Dankertsweiler, 
Gem.  Hasenweiler,  O.A.  Ravensburg, 
50.  52.  —  C.  de  -,  ts.  276.  277. 

Tanhusarius,  Hainricns  385. 

Tanne,  Altthdnn,  Gem.  Wolf  egg,  O.A. 
Waidsee,  R.,  Radolfus  pinc.  de  -,  157. 
334.,  (sg.)  335  (3).  336.  414.,  sg.  414. 
—  Thann,  bair,  A.G.  Herrieden,  Ghvn- 
radus  mil.  de  -,  ts.  223.  ts.  225. 

Tannenvels,  -weise,  abgeg.  Burg  Tannen- 
fels  bei  Haimenkirch,  bair.  A.G.  Weiler, 
R.  de  ~,  canon.  Gonstant.  ts.  250.  — 
Rupertus  de  -,  85.,  ts.  335.  336.  — 
Symon  de  -,  85  (2). 

Danubius,  Donau  374.  429.  430.  464. 

Danusarius  ts.  202. 

Tanziler  ts.  298. 

Tarant,  Ber.,  Bertoldus  270.  271  (5).  ts. 

279.  ts.  280.  —  Hartmann  ts.  279.  ts. 

280.  Vgl.  Scrouenstain. 
Tarentinus  quondam  princeps  Manfredus 

153. 
Tarvisium,  Treviso,üalienische  Provinz  ial- 

Stadt,  430. 
Dathan  447. 

Datthausen,  s.  Dachdorf  superior. 
Tauber,  s.  Tubara. 
Tauberbischofsheim,  bad.  B.A.  4.  11.  234 

(2).  338.  346.  417.   438.  502  (2).   505. 

512. 
Tauherrettersheim  s.  Ratherssheim. 
Tebingen  456. 
Techen,  Tecke,  Techke,  Tekke,   Teek, 

O.A.  Kircliheim,  27.  —  dux  de  -,  (sg.) 

44;  Alhert  von  -  487;  C^nradus  358; 

L.,  Ludewicus  (sg.)  2.,  16.,  sg.  17.,  sg. 

27.,  263.,  (sg.)  264.,  358.,  sg.  359. 
Techingin,  s.  Taechingin. 
Deckenpfronn,  s.  Tekkemphrunde. 
Deckingen,  Thekingen,  Dekingen,  Deg- 

gingen,  493.  —  Gunradus  abb.  de  -, 

ts.  15.  118.  119.  —  Heinricus  dns.  de 

-,  ts.  15. 
Dedilingen,  -gun,  s.  Detilingen. 
Teffingen,  wohl  Löffingen,  bad.  B.A.  Neu- 
stadt, 455.  456. 
Degenhardus,  nob.  de  Haelenstain. 
Degerloch,  s.  Degirloch. 
Deggingen,  s.  Deckingen. 
Tegginhusen,  Deggenhausen ,  bad.  B.A. 

Überlingen,  Rüdolfus  de  -,  ts.  835.  336. 
Degirloch,    Degerloch,    O.A.    Stuttgart, 

Heinricus  de  -,  383.  384. 
Tegirvelt  486. 
Degramust,  Tägermoos,  thurg.  Bez.  Steck- 

bom,  464.  465. 


Degrawyler,    Tägerweilen,    thurg.    Bez. 

GottliOen,  464.  465. 
Dei  genitrix,  eccl.  ei.  in  -,  s.  Gnadental. 
Deisenfang,  s.  Tisenwanc. 
Deizisau,  s.  Dicinsowe. 
Tekkemphrunde,     Deckenpfronn  ^     O.A. 

Calw,  dec.  de  ~,  ts.  872. 
Ddkhofen,  s.  Thelmehof. 
TeUo  497. 

Templer,  Herman,  ts.  357. 
Dem5t,  ux.  Billungi  de  Rode  443. 
Denis,  St.,  Kloster  429.  --  Abt  Folierad, 

Fulrad  429. 
Denkendorf,  Denckendorff,  Tenkendorf, 

Dinkendorf,  Denkendorf,  O.A.  Esslingen, 

123.  —  pps.,  prior  et  cptlm.  ecde.,  pps. 

et  frs.  eccle.  ordinis  Sepulcri  Dominici, 

canonici  67.  68  (2).  123.  251.  Us.  293. 

—  pps.  de  -,  17;  Joannes  71. 
Denkenhausen,   Denkenhauser  Thal  49L 
Tentingin,  Dentingen,  O.A.  Riedlingen, 

Berhtoldus  de  -,  336.  337. 

Derdingen,  Terdingen,  Tardingen,  Ther- 
dingen,  -gin,  Derdingen  (Ober-,  Unter-), 
O.A.  Maulbronn  322.  323  (2).  324. 
409.  410.  487.  inferior  252.  258  (4). 
295.  296.  297  (2).  305  (3).  306  (2). 
308;  superior  252.  253.  308.  —  fr.  D. 
mgr.  in  Alba  ts.  296. 

Derendingen,  s.  Theredingen. 

Detilingin,  Dedilingen,  -gun,  Tetelingen, 
Dettlingen,  hohenzoller.  O.A.  Haiger- 
loch 449.  —  EgUwardus,  Eigilwart  de 
-,  449.  452.  454.  —  Henlohus  mil.  de 
-,  ts.  104.  105. 

Tetingin,  Tettingen,  Dettingen,  O.A. 
Rottenburg,  448.  450. 454.  —  Adebertus 
de  -,  ts.  448.  —  Gonradus  des.  Lamp 
mil.  de  -,  ts.  412.  413.  —  Petrus,  mil. 
de  -,  ts.  412.  —  O.A.  Rottenburg  oder 
hohenzoller.  O.A.  Haigerloch  247.  248. 

—  Ober-,    Unter-,  O.A.  Biberaeh  418 
(2).  419. 

Dettelhach,  s.  Thatalabahc  u.  Thetelbach. 
Tettnang,  O.A.  52  (18).  53  (12).  79.  96. 

116.  120.  136.  140.  143.  148.  156.  165. 

182.   197  (2).  230  (2).  246  (2).    249. 

268.  291.  344.  462.  480. 
Deubaeh,  s.  Thybach. 
Deufringen,  s.  Tvreringen. 
Teutonicus,  s.  Theutonicus. 
Th.  Vironens.  eps.  (Dietrich  Bischof  r. 

Wierland)  475. 
Thännat,  s.  Taeimat. 
Thailheim,  ?  Thalheim,  O.A.  Heilbronn, 

AI.  de  -,  (Würzburger  Domherr  Albert 

von  Thalheim)  ts.  255  vgl.  mit  494. 
Thaldorf,  s.  Taldorf. 

67  ♦ 


532 


Orts-  und  Personen-Register. 


Thalhau$€9i,  s.  Dalehusan. 

I%allmm,  8.  Daleheim  n.  Thailheim. 

Thaüfingtn,  8.  Talvingea. 

Thancholf  ta.  499. 

Thanheimf  s.  Taeimat 

Thann,  8.  Tanne. 

Thatalabahe,  Dettelbach  484. 

Thean,,  mgr.  P,  d$  -  326, 

Thegamarscella  431. 

Theis  Alcher  Ton  Schmlchen. 

Thekingen,  s.  Deckingen. 

Thelmehof,  ?  Hemmenhofen,  had.  B.Ä, 
Constanz,  9  Däkhofen,  O.A.  Spoieh^ 
ingm  464.  465  vgl,  mit  495. 

Theloneahus  417. 

Theningen,  Theningen,  bad.  B.Ä.  Emmen- 
dingen, 455.  456. 

Theod-,  Theode-,  Theodoricus  dec.  in 
Cresbach.  —  scrds.  rector  dorn.  hosp. 
S.  Spiritus  in  Wimpina.  —  Blarrer,  - 
Merhelt,  milss.  tss.  in  Wurmelingen. 

Theogerus  abb.  S.  Georgü. 

Theotmarus  aicpllns.  482. 

Theredingen,  Derendingen,O.A.  Tübingen, 
113.  114.  487, 

Thetelbach,  Dettelbach,  hair.  Ä.G.  Sitz 
in  Unterfranketi,  Gonradus  mil.  de  -, 
424.  ts.  424. 

Theus  Gehirne  Ton  Ehingen. 

Thentonia  60.  489.  —  Theutonice  173. 
Theutonici  153  (2).  —  mgr.  et  prior 
provinc,  -  ordinis  trm.  Predicator.  60. 
470.  489. 

Theutoniconim  Jerosolimit.  hospit.  S. 
Mariae  domus,  Theutonica  et  S.  Mariae 
domus,  Theutoniconim,  Teutonicorum, 
Teuthonicorum,  Theutunicorum,  Theu- 
thonica,  Theotonica,  TeTtonica,  Theo- 
thunica  domus  56.  57.  59  (2).  139. 
246. 374  (3).  461.  507.  —  S.  Mariae  Th. 
Jeros.  ordo  56.  373.  422.  —  commen- 
datar  per  AUmanni€nn  (Heinrieh  van 
Uohenlohe)  sg.  488;  praeceptor  Hein- 
ricus  de  Honloe  ts.  459.  —  provinci- 
alis,  commendator  Franconiae,  Sue- 
▼iae,  Bayariae  Grerhardus  de  Hirzperc 
sg.  357  vgl.  mit  494.  374.,  sg.  375.;  pro- 
yincialis,  commendator  perFranconiam 
Volmarus  de  Bemfausen  404.  405. 
410.  —  frs. :  Albertus  de  Rotenfels  ts. 
459.;  B.  des.  cogn.  Vulwgerst  ts.  461; 
Conrad  Lebe,  ts.  459;  Conrad  Ubelin 
ts.  459;  Crafto  ts.  260;  Gerhardus  de 
Hirzberc  ts.  149;  Heinricus  de  Hos- 
bach ts.  346;  Heinricus  de  Nidecke 
ts.  459;  H.,  Heinricus  de  Stubewege 
59  (2).  60.  ts.  149 ;  Rvdolfus  de  Berolf- 
stat  ts.  375;  Ulricus  de  Durne  ts.  459; 


Walterus  des.  de  Snlze  56.  57.  59  (3). 

ts.  59;  Wolfradus  de  Gratheim  U.  459. 

—  domus  in  -,  s.  Alshysen.  —  dorn. 

in  ~,  8.  Bigenburc.  —  dom.  in  -,  s. 

Ellingen.  —  dom.  in  ?  Gerhusen.  — 

dom.  in  -,  s.  Heilcbrunnen.  —  dom.  in 

~,  s.  Mergentheim. —  dom.  in  -,  8.  Vlma. 
Thybach.Tybachy  Deubach,  O.A.  Mergent- 

heim,    Woltzo  de  -,   des.  Monachus 

423  (3).  424. 
Thierberg,  s.  Tierberch  u.  Dirberch. 
Thierhalde,  s.  Tyerhalde. 
Thieringen,  ?  Thieringen,  O.A.  Balingen, 

455.  456. 
Thierstein,  s.  Tyerstein. 
Thimo,  8.  Timo. 
Thyrhaubten,   Thierhaupten,  bair.  A.O. 

Rain,  Vbicus  abb.  de  -,  118.  119. 
Thobnl,  s.  Tobel. 
Tholosa,  Michaelis  de  -,  mgr,  Roman. 

eccl.  ricecanc.  113. 
Thomas,  Tomas,  S.,  s.  Argentina,  Maise. 
Thonb€ieh,  s.  Tömbac. 
Thüngenthal,  s.  Tungental. 
Thuingen,  s.  Tuwingen. 
Thumlingen,  s.  Tunglingen. 
Thurgau,  Schweiz.  Kantim  52. 101. 102. 132 

(2).  165. 254. 277.  333.401. 423. 453.  465. 
Dhume,  Kocherthüm,  O.A.  Neekarsulm, 

158. 
Thus,  Ctlnradus  des.  -,  367. 
Diabolus,  . .  des.,  et  ux.  Gerdrudis  5. 
Diedericus,  Dietericus,  Dietricua,  Diethe- 

ricus,  Ditericus,  Tieterich,  Dytericus, 

Theodericus,  cnvrs.  de  Alba  ts.  97.  — 

mnr.  de  Althaim.  —  mil.  des.  Blarrer. 

—  sclts.  in  Cruthein.  —  obelarius 
Elwacens.  —  de  Eschingen.  —  de  Halter- 
hak.  —  pleb.  in  Hallis.  —  de  Hemmen- 
dorf. —  scltts.  in  Herremberch.  — 
Hopelarius.  —  ciy.  de  Horwe.  —  de 
Hundersingin.  —  vinitor  de  Mersburc. 

—  mil.  de  Nivueron.  —  mil.  de  Othem- 
hein.  —  de  Phortzhein.  —  mil.  de 
Ryechen.  —  cellerar.  de  Sch6nental. 

—  Spaeto  de  Munegisingin.  —  eps. 
Vironensis  475.  —  de  Waldaha.  — 
mnr.  com.  Eberhard!  de  Wartstein  326. 

Diedesheim,  s.  Titensheim. 

Diefenbach,  Diefenhaeh,  O.A.  MatUbronnf 

272.  273. 
Tiefenhülen,  s.  Tiuffinhulwe. 
Dieffen,  Tieffen,  Obern-,  Untemtief,  bair. 

A.G.    Windshtim,    wenn    nicht  abgeg. 

Burg  Tiefen  bei  Neustadt  a.  d.  Aisch, 

Adeloch  et  fil.  ei.  Adeloch  de  -,  tss. 

488.  —  Rudengerus  mil.  de  -,  ts.  346. 
Diemareweiler,  s.  DymarsH7ler. 


Diemarus  ts.  15.,  389.  —  dec.  in  Ess- 
lingen. —  de  Rutingen.  —  de  Triueils. 

'  Diemo,  Dyemo  ts.  416.  —  fr.,  mchs.  de 
Bebinhusen.   —  mil.  des.  Herter.  — 

'     cellerar.  Hireaugiens.  488. 

:  Diemfdis  181. 

.  Diengen,    Hohetitengen ,    O.A.    Saulgau, 

'  385  (2).  386.  —  Gonradus  pleb.  de  -, 
385. 

Die-,  Di-,  Dyepoldus  ts.  12.  —  fr.  Pre- 
dicator. ts.  283.  —  com.  de  Aiehilberc. 
—  mil.  de  Bemhusen.  —  Coppo.  — 
fil.  Gynradi  Griwelich  17.  —  ciy.  de 
Kyrcbein.  —  com.  de  Merkenbere  — 
pleb.  in  W^ildorf. 

Dyepurgis  ux.  Burchardi  dci.  Sinze  ciy. 
Esshng. 

Tier-,  Dier-,  Dirberch,  Thierberg,  abgeg. 
Burg  bei  Lautlingen,  O.A.  Balingen, 
Cinradus  de  -,  rector  eccle.  in  Berge, 
Mariaberg,  Oem.  Bronnen,  O.A.  Reut- 
lingen, 182.  1S3.  —  Thierberg,  örtlich- 
keit  in  der  Gegend  des  späteren  Klosters 
Mariaberg,  3l2.  313.  —  C.  dmns.  de 
-,  312.  —  Konrad  von  -,  312. 

Tierhalde,  Tierhalden,  Tüerhalden,  Tyer- 
halde. Thierhalde,  noch  htztge.  Flur- 
name, östlich  von  Mariaberg,  O.A. 
Reutlingen,  1%.  197.  198.  199. 

Tyerstein,  ?  Thierstein,  Weiler  bei  Schram- 
berg,  O.A.  Obemdorf,  „Dier stein  under 
Glatthaim",  „der  ThOerstein*'  bei  Böff- 
ingen,  O.A.  Freudenstadt,  Thierstein, 
Burgruine  bei  Irslingen,  O.A.  Rottweil, 
Joanes  de  -,  429.  430. 

Diessen,  s.  Dizin. 

Dietensheim,  Dietelsheim ,  bad.  B.A. 
Bretten,  42.  43. 

Dietersholz,  Dietersholz,  htztge.  Hotter- 
loch,  Oem.  Grünkraut,  O.A.  Ravens- 
burg, 50.  52. 

Diethalmus,  -helmus  ts.  232.  —  eps. 
Constant.  123.  457.  —  de  Toggenburg. 

Dietbenhusin,  Dietenhausen,  bad.  B.A. 
Pforzheim,  367.  368. 

Diethershoven,  Diethershofen,  hohenzoller. 
O.A.  Sigmaringen,  dec.  de  -,  Chunra- 
dus  can.  de  Burron  ts.  169.  170. 

Dietherus,  Ditherus,  Diterus,  mil.  de 
Helmestat.  —  de  Herbotsheim.  —  mil. 
des.  Herter.  —  de  Hornberch.  —  coul 
de  Kazenelnbogen.  —  de  Malbirn.  — 
mil.  des.  Rodero    —  cellerar.  Spirens. 

Diethmar,  Dietmar,  Dietmarus  381  (2). 
485.  —  sdts.  in  maiori  Gartach.  — 
Rödolfus  des.  -  385.  —  Trutsyn. 

Diethoh,  Diethohus  ts.  267.  497.  —  des. 
Alwer.  —  sen.  mil.  de  Kirehain. 


Orts-  und  Personen-Register. 


533 


Dieio,   Dietho,  de  Bigenburc.  —  vice- 

pleb.  de  Mescfailcfa.  —  dns.  de  L^wen- 

thal. 
Dilgen,  Dilingen,  Dillingen,  com.  de  -, 

467;  Hartmannas  65.  117.119;  Lade- 

wicus   aidiac.  eccle.  Augustens.  117. 

118.  —  iudex  in  -  Albertus  ts.  184. 

—  Diaingm,  bair,  A.ö,  65.  318,  376. 
Tilia,  f  Lindenhof,  O.A.  Hau,  260.  261. 
Dymarswyler,  Diemaraweüer,  abgeg.  hei 

Plattenhart,  O.A.  Stuttgart  164. 
Timo,  Thimo,  de  Ruwenfels.  —   nob. 

de  Vtingen. 
Dinglosdorff,  DingeUäorf,  had.  B.A.  Con- 

stanz,  464.  4ß5. 
DinkeUhühl,  bair.  A.G.  65.  223. 
Dinkendorf,  s.  Denkendorf. 
Tirol,  Sehlosa  271.  —  Landschaft  280.  — 

com.  de  -,  287;  Tirolens.  Goricens.  M., 

Menhardus  279.,  (sg.)  280.  292.,  ux.  ei. 

Elisabeta  292. 
Tisentis,  Dissentis,  Kanton  Graubünden, 

Canradus  de  -,  rochs.  de  Augea,  ts. 

277.  278. 
Tisenwanc,  Deisenfangt  Gem.  Ravensburg, 

51.  52. 
Tisins,  Tisens,  tiroh  B.A.  Lana,  339. 
Bissen,  bair.  A.G.  Landsberg  489. 
Titensheim,  wohl  Diedesheim,  bad.  B.A. 

Mosbach,  R.  de  -,  ts.  238. 
Ditmunt  497. 
Ditolf  497. 
Ditsuind  497. 
Ditzenbach,  s.  Tizenbacb. 
Ditzingen,  s.  Dizzingun. 
Tiufenbach,  St.  Katharinenbach  484. 
Tiuffinhulwe,  Tiefenhülen,  O.A.  Ehingen, 

fr.  Hermannus,  de  -,  ts.  100.  ts.  101  (3). 
Tizenbacb,  Ditzenbach,  O.A.  Geislingen, 

Fridericus  mil.  de  -,  ts.  158. 
Dizin,   wohl  Diessen,   hohenzoUer.  O.A. 

Haigerloch,  452.  454. 
Dizinsowe,  Deizisau,  O.A.  Esslingen,  873. 

374. 
Dizzingun,  Ditzingen,  O.A.  Leonberg,  441. 

453. 
Tobel,  Thobul,  Tobel,  Gem.  Berg,  O.A. 

Ravensburg,  Bur.,  Burchar-,  Burkar- 

dus  mil.  de  -,  ts.  135.  ts.  274.  ts.  426. 

ts.  479. 
Docceller,  Egilwart  nob.  des.  -,  244. 
Dörrenzimmem,  s.  Zimmern. 
Tortzbacb,  Dörzbach,  O.A.  Künzelsau,  4. 

—  Waltherus   de   -,   ts.  346;  fr.  ei. 

Otto  ts.  346. 
Toggenburg,  Jft-,  Neu-Toggenburg,  Burg- 
ruinen, Kanton  St.  Gallen,  Diethelmus 

de  -,  ts.  aS5.  336. 


Tomas  s.  Thomas. 

Dominicum  Sepulcrum,  s.  Denkendorf, 
Jerusalem  u.  Spira. 

Domus,  vielleicht  ein  nicht  sicher  zu  be- 
simmendes  Hausen,  Hseinricus  mil.  de 
Domo  ts.  223.  224.  ts.  225.  —  Domus 
lapidea,  Reigerus  de  etc.  -,  civ.  in 
Heydelberch  ts.  389. 

Donaueschingen,  s.  Eschingen.  —  Donau- 
eschingen, bad.  B.A.  55.  115.  132  (2). 
408  (3).  415.  433.  453.  456. 

Donauwörth,  s.  Werde.  —  Donauwörth, 
bair.  A.G.  21  (3).  65  (2).  119  (5).  420. 

Donersberch.  -perc,  Donnsberg,  Gem. 
Nordendorf,  bair.  A.G.  Donauwörth, 
Sifridus  dpfr .  de  -,  ts.  20. 21. 117. 1 18. 119. 

Topelin,  Toppeliin,  Sifridus  mil.  nml. 
Elevac.  des   -,  ts.  65.  ts.  225. 

Dorenewiler,  verdorben  für  Torkenweiler, 
Gem.  (Ober-)  Eschach,  O.A.  Ravens- 
burg, 50.  52. 

Torie,  Ghanradus,  ts.  169. 

Dornstetten,  -steten,  -stetin,  -steiten, 
steitin,  Dornstetten,  O.A.  Freudenstadt, 
300.  301.  332  (3).  333.  341  (eccla., 
parochia) ;  443.  444.  453.  —  Ber.  advcs. 
de  -,  ts.  241.  —  Bernoldus  scrds.  de  -, 
444.  -.  Wolfelin  de  -,  ts.  444. 

Torso,  G.  ts.  298. 

Dosinger  381. 

Totern-,  Tottirnhusen,  Dotternhausen, 
O.A.  Rottweil,  E.  fil.  Wemheri  mil.  de 
-,  ts.  248.  —  Heinricus  et  Hildeboldus, 
filii  Wemheri  frs.  Marquardi  quondam 
villici  in  -,  tss.  92.  —  Marquardus 
quondam  villicus  in  -,  ts.  92.  —  Wem- 
herus  mil.  de  -,  U.  247.  248.  —  Wem- 
herus  scrds.,  vicar.  in  -,  ts.  92.  — 
Wemherus  fr.  Marquardi  etc.  ts.  92. 

Totinriet,  TÖdtenried,  bair,  A.G.  Aichach, 
Eberhardus  pleb.  in  -,  ts.  184. 

Tömbac,  TTionbach,  O.A.  Freudenstadt, 
443.  451.  453.  454. 

Trage-,  Tragboto  mil.  ts.  244.  —  mil. 
des.  de  Niwenegge. 

Trescharius,  AI.  mil.  des.,  mnl.  com.  Sy- 
monis  de  Gemino  ponte  et  domini  in 
Eberstain  42  (4). 

Treviso,  s.  Tarvisium. 

Tridentinus  episeopus,  . .  236. 

Trier,  Stadt  u.  Diöcese  469.  471. 

Trillir,  G.,  Gonradus,  Otto,  civ.  Hallens. 

Trinitatis,  S.,  eccla.  Spirensis  s.  Spira. 

Tritinbris,  Gnnradus,  civ.  in  Ezelingen, 
ts.  283. 

Trivtelarus,  -arius,  Tryitelarius,  Rain-, 
Reinherus,  ts.  19.  ts.  128.  ts.  252.  — 
iun.  ts.  128. 


Trivtwinus,  Trutwinus,  Drudwinus  441. 
443.  —  pleb.  de  Buslat.  —  Houes- 
oesche,  civ.  de  Waibelingin. 

Triuels,  Driveles,  Triveles,  Triueils, 
Trifels,  Burgruine  bei  Annweiler,  pfälz. 
A.G.  Sitz  442.  450  (cstllm.).  453.  485. 
Diemarus  de  -,  450  (2).  451.  454. 

Trochtelfingen,  Trochtelfingen,  O.A.Neres- 
heim,  Vlricus  mil.  de  -,  ts.  15.  ts. 
327.  —  Trochtelfingen,  hohenzoUer.  O.A. 
Gammertingen  200.  Vgl,  Truchtiluingen . 

Tronswilis,  Truizenweiler,  Gem.  Schmal- 
egg, O.A.  Ravensburg,  50.  52. 

Droscheier  mil.  Henricus  des.  -,  ts.  228. 

Truchtiluingen,  Truchtdfingen,  O.A.  Ba- 
lingen, oder  Trochtelfingen,  hohenzoUer 
O.A.  Gammertingen,  Kuno  de  -,  382 
(2).  —  Vgl.  Trochtelfingen. 

Drudwinus,  s.  Trivtwinus. 

Trüdingen,  s.  Truhendingen. 

Druhburg,  Drupurch,  Alt-Trauchburg, 
bair.  A.G.  Kempten,  Ber.,  Bertholdus 
de  -,  ts.  254.  ts.  335.,  (sg.)  335.  336. 

Tru-,  Trvhendingen,  abgeg.  Stammburg 
Trüdingen  bei  Altentrüdingen ,  bair. 
A.G.  Wassertrüdingen ,  F.  de  -,  F. 
com.  de  -,  Fridericus  de  -,  99.  239. 
261.,  (sg.)  404.  405.  494. 

Truhe-.  Truhlibus,  Truhclibus  in  Foro. 
—  de  Nidrehoue. 

Trvitelarius,  s.  Trivtelarius. 

TrQnswiler,  Trunschweyl,  jetzt  Hagen- 
dom, Gem.  Ailingen,  O.A.  Tettnang, 
267.  268. 

Trutelmannus  scab.  de  Brvchsella. 

Trutlint,Trütlint,  441.  — deRaggesingun. 

Drutmannus  Hirsaugiensis. 

Trutsvn,  Dietmar  ts.  280. 

Trutwinus,  s.  Trivtwinus. 

Trutzenweüer,  s.  Tronswilis. 

Tubara,  Tauber,  436.  438. 

Dudenbure,  Duttenberg,  O.A.  Neckarsulm, 
427.  428. 

TQ-,  Tubingen,  Tuengen,  s.  Tuwingen. 

Durne,  s.  Dume. 

Dürre-,  Durrehaim.  Dürrheim,  bad.  B.A. 
ViUingen,  Waltherus,  nob.  des.  de  -, 
331  (2).  —  pleb.  de  -  ts.  331. 

Tüsslingen  s.  Dvzzelingen. 

Tüwin-,  Tuin-,  Dungen,  Döingin,  s.  Tu- 
wingen. 

Tunezhoven,  Tüntzhouen,  abgeg.  Ort  bei 
Stuttgart,  171.  4S7. 

Tungental,  Thüngenthal  395.  396. 

Tunglingen,  Thumlingen,  O.A.  Freuden- 
stadt, 300  (2).  301. 

Tunningen,  Dnnningen,  O.A.  Rottweil, 
curia  Wolfhunan  apud  -,  299. 


534 


Orts-  und  Personen-Register. 


TpphttiMUwe  488, 

Dtirchelar  339. 

Tutenhoven  485. 

Du-,  Dvrenkein,  Durem-,  Durenchain, 
Ober-,  Untertürkheim,  O.A.  Cannstatt 
(nicht  O.A.  Esslingen),  113. 114.  512,  — 
Cm  C^n-,  Gvnradus  des.  de  -,  ts.  72. 
214.  ts.  365.  —  Eberhardus  des.  Mader 
de  -,  284;  iix.  Meehtildis  284;  fil. 
Albertus  284. 

Duria,  Düren,  429. 

Turicam,  Zürich ,  Turieensis  eccle.  pps. 
et  eptim.  178.  179.  —  can.  G.  de 
Visehetal  179. 

Durlach,  Durlaeh,  had.  B.A.  Sitz  11.  12. 
—  cives:  Bertoldus,  Bertholdus  Horn- 
unc,  Diepoldus,  Eberhardus  des.  Rvth- 
owe,  Eberhart  Lymbrieh,  Emehardus, 
Greroldus,  Henlaus  mil.tss.  12. — Wern- 
herus  11.  12  (3).  —  Durlach,  had.  B.A. 
43.  46.  97.  244.  296.  297.  355.  368  (2). 

Tvm,  C.  des.  -,  mil.  ts.  353. 

Durne,  Dume,  WaUdüm,  had.  B.A.  Bu- 
chen 512.  —  C.  de  -,  Erbipolens.  aidiae. 
et  pps.  in  Mosebaeh  7.  8.,  (sg.)  8.  — 
Rupertus  de  -,  171.,  (sg.)  171.  — 
Ulricus  de  -,  fr.  dorn.  Teut.  in  Mergent- 
heim, ts.  459. 

Turonense  concilium  48. 

Durrenholze  299. 

Dvrrenweterspaeh ,  Hohenwettersbach, 
bad.  B.A.  Durlach,  46. 

Turri,  Burckhardus  de  -,  eiv.  in  Heydel- 
bereh  ts.  389. 

Tuseulanus  eps.  Odo  51.  55.  113.  114. 

Dusengere,  Ludewicus  des.  ~,  382. 

Tussin,  Risstissen,  O.A.  Ehingen  317. 318. 
Gvnradus  de  -,  ts.  318.  Eber.  -,  Eber- 
hardus Romanus  de  -,  ts.  318.  ts.  347. 
348.  ts.  349.  Fulhinus  de  -,  ts.  318. 
Siuridus  de  -,  ts.  318.  Vlrieus  de  -, 
ts.  318. 

Dusslingen,  s.  DvzzelingeD. 

Dfätenberg,  s.  Dudenburc. 

Tuttlingen,  O.A.  104.  170  (2J.  179.  270. 
277.  301,  361.  363.  408.  430.  457. 

Tweringen,  Deuf ringen,  O.A.  Böblingen, 
410.  411.  412. 

Tuwingen,  -gin,  Tvwingen,  -gin,  Tuingen, 
Tvingen,  -gin,  Twingen,  Tuwingen, 
Tuwingen,  Tübingen,  Tubingen,  Tu- 
bingen, Tuengen,  Tungen,  Tdwingen, 
T'^owingen,  Twingen,  -gin,  Dtiingin, 
Dungen,  Thuingen,  Tuwigenne,  Tüb- 
ingen, cvts.  45.,  (sg.)  45.  106.  256.  372. 
442  (2).  487  (2).  489.  509.  —  Tuwingens. 
moneta  168  (Dungens.).  196.  198.  199 
(2).  240.  446.  —  librae  125  (2).  172. 


173.  244.  245.  355.  —  palatinus  de  - 
(sg.)  172.  —  Gotfridus  eom.  de  -  828. 
(sg.)  329.  —  Heinrieus  com.  de  -  440. 
ts.  444.  ts.  450.  ^4.  —  H.,  Hueh,  Hugo, 
Hvgo  comes,palatious,  comes  palatinus 
de  -,  11.  Jahrh.:  ts.  444.,  woM  448, 
u'oA/ts.449.,  ts.  450  (2).,  454;  12.  Jahrh.: 
440.,  486.,  sg.  486;  13.  Jahrh.:  ts.  104., 
sg.  109.  160.,  (sg.)  160.  188.,  sg.  188. 
(mnlss.  ei.,  pueri  domini  de  Berge  188). 
sg.  245.  375.  468  (Guigin).  —  R.,  Rv- 
dolfus  eom.  de  -,  fil.  palatini,  eom.  pa- 
latinus de  -,  12.  Jahrh.:  440.  452.  487; 
13.  Jahrh.:  22.  (mnls.  ei.  Cunradus  mil. 
de  Magistat  22).  (sg.)  22. 80. 81.104  (2)., 
(sg.)  104  (mnlss.  ei.  Albertuset  Bertoldus 
dci.  de  Haiterbach  104),  106.,  sg.  109., 
116.  256  (2).  sg.  256.  851.  352.  353., 
sg.  354.  371  (2).,  (sg.)  372.  373.,  sg. 
375.  410.  411.,  sg.  411.,  491.  (mnl.  ei. 
Hugo  mil.  de  Mflgenegge  491  (2).)  492. 

—  Bernoldus  de  -,  ts.  40.  ts.  298.  — 
Hainricus  de-,  ts.40.  —  civ.cgn.Hennu- 
griffer  de  -,  328.  —  Gunradus  villic. 
de  -,  ts.  216.  —  Heinrieus  Gerdo  eiv. 
Ruteling.  des.  de  -,  320.  —  Heremitae 
in  -,  133 ;  mium.  Eremitarum  (St.  Au- 
gustina-,  St.  Wilhelnis-Ordens)  508. 509 
(3).  —  Tübingen,  O.A.  2.  41.  114  (2). 
241  (2).  256.  282.  298.  362.  389.  492. 

Tvzilare,  mil.  ts.  359;  fr.  ei.  Heinrieus 

can.  in  Fvrindowe  ts.  359. 
Dv-,  Tuzzelingen,  Tüsslingen,  Dusslingen, 

O.A.   Tübingen,  487.  —  Frider.  mil. 

des.  Herter  (Pastor)  de  -,  282.,  sg. 

282.  —  G.  pleb.  de  -,  ts.  241. 
Tuzzenhof  369. 

E. 

E.  de  Aichain.  —  abb.  de  Bebenhusen. 

—  de  Berge.  —   abb.  de  Blabtlrron. 

—  eps.  Gonstantiens.  s.  Eberhardus. 

—  Gopprelli,  Vlmens.  —  de  Eber- 
stein. —  eom.  de  Esehelbere.  —  des. 
Gebeno  eiv.  Ezelingens.  —  Grife,  can. 
Soreeensis.  —  Gütunsun.  —  eom.  de 
Kirehberg.  —  Limbachar.  —  abb.  de 
Mulinbrunne.  —  des.  Schainbdch.  — 
de  Sultze.  —  de  Tottimhusen.  —  dpfr. 
de  Walpureh,  —  de  Waise.  —  de 
Winsperc.  —  eps.  Wormatiens.  sg.  66. 

—  dec.  S.  Andreae  Wormat. 

Ebbo,  Ebo,  ts.  445.  —  de  Mergentheim. 

—  de  Rosenöwe. 

Ebelinus,  Gtlnradus  ts.  385.  —  abb.  Eber- 

baeens.  —  de  Elephante. 
Ebenwiler,  -mlren,  Ebenweiler,  O.A.SauU 

gau,  276.  277.  485. 


Eber.  FQgeli.  —  Gigar.  —  Hoppho.  — 
com.  de  Kilchberch.  —  dec.  in  KUch- 
haim.  —  fil.  Mezzelarii.  —  de  Richen- 
bach.  —  Romanus  de  Tussin.  —  mil. 
de  Rosenöwe.  —  mlL  de  Salhenwilar. 

—  Schvhelin.  —  pine.  de  Smalenegge. 
~mil.  de  Talhain. — eom.  de  Wartstaine. 

Eberbaeh,  Eberbaeh,prtuss.  Prov.  Nassau, 
abb.  Ebelinus  203  (2).,  (sg.)  203.  204. 

—  Eberbaeh,  bad.  B.A.  368. 
Ebergis  498. 

Eberhard,  Eberhart,  Eber-,  Ebirhardus, 
Hebrardus,  489.  —  de  Ahusen.  — 
mil.  de  Aiehain.  —  de  Andelfingun. 

—  abb.  in  Blawbüren.  —  de  Burla- 
dingen.  —  eps.  Gonstantiensis  (de 
Walpurc)  80,  102.  103.,  sg.  104.,  109., 
sg.  109.,  116  (2).  126.,  sg.  126.,  sg. 
135.,  164.,  sg.  165.,  186.,  sg.  186.,  190., 
sg.  191.,  192.,  sg.  192.,  199.  215.  226., 
239.,  sg.  240.,  250.,  sg.  250.,  253.,  sg. 
254.,  277.,  sg.  277.,  sg.  300.,  304.  308., 
sg.  308.,  311.  312  (4J.  sg.  312.,  319., 
sg.  320.,  326.,  sg.  326.,  332.  335.,  sg. 
385.,  341.  351.,  (sg.)  353.,  (sg.)  372.,  sg. 
386.,  (sg.)  400.,  407.,  ts.  422.,  sg.  422., 
481  (3).  482.  —  de  Eberstein.  —  miL 
de  Egelingen.  —  mil.  de  Fleh-,  Fleih-, 
Ylahingen.  —  Markgraf  von  Friaul. 

—  mehs.  S.  Gallens.  —  Grau  de 
Graunegge.  —  eom.  de  Grl^ningen.  — 
de  GrQningen.  —  Hoippe.  —  Hoppho. 
mgr.  de  Horwe.  —  mil.  de  Jungingen. 

—  eom.  de  Kirehbere.   —  Lvmbrieh. 

—  nob.  de  Lupfen.  —  des.  Mader  de 
Dvrenkein.  —  commendator  dom.  ho- 
pital.  in  Mergentheim.  —  des.  Munt. 

—  des.  de  Rivti.  —  Romanus  de  Tussin . 

—  mil.  de  Rosenöwe.  —  prior  Predi- 
cator.  in  Rotwil.  —  des.  Rvthowe.  — 
abb.  de  Salem.  —  mil.  de  Sarchiwile. 

—  von  Schriesheim,  Dekan  in  Esslingen. 

—  Schuhelinus.  —  de  Sconenbere.  — 
pine.  de  Smalunegge.  —  pps.  S.  Ger- 
mani  Spirensis.  —  com.  de  Spizenberg. 

—  mil.  de  Steckborum.  —  dpfr.  de 
Stetin.  —  de  Stralenbere.  —  de  Swen- 
din,  des.  Gürtel.  —  pleb.  in  Totenriet. 

—  de  Voelkouen.  —  de  Walehsee.  — 
dapifer  de  Waldburg.  —  com.  de  Wart- 
stain.  —  pine.  de  Wintersteten.  —  mii. 
de  Wiprehts.  —  eom,  de  Wirtenberch. 

—  mil.  de  Wurmelingin. 
Ebersbere,  -bereh,  -berg,  Ebersberg,  O.A. 

Backnang,  Burcardus  de  -,  pps.  S. 
Johannis  in  Hange  7.  8.  —  Ebersberg, 
O.A.  Tettnang,  H.  de  -,  ts.  136.  — 
Hainricus  mil.  de  -,  ts.  479.  480. 


Orts-  und  Personen-Register. 


535 


Ebershalden,   Ebershalde  ^  hei  der  Burg  > 
Illingen,  382.  383. 

Eberstal,  Ehersthal,  O.A.  KünzeUau,  234 
(2).  260.  261. 

Eberstat,  Eberstadt,  O.A.  Weinsberg  7 
(2).  8.  433  {oder  bad.  B.A.  Buchen). 

Eberstein,  Ebirstain,  Ebristein,  Eberstein, 
cstrm.  41.  46.  i89.  —  dns.,  nob.  de  - 

"  69  (2).  70.  —  Grafen  von  185.  — 
Beatrix  ux.  com.  Ottonis  46.  234.  — 
Berhtoldus  de  ~,  447. 454;  Aquilegiens. 
et  Spirens.  mai.  pps.  463.  —  E.,  Eber- 
hardus,  nob.  de  -,  sg.  295.,  sg.  296., 
457.,  sg.  458.,  462.  ts.  463.  (mnlss. 
Gonradus  et  Heinricus  de  Sunnens- 
heim  457).  —  0.,  Otto,  Ot.  de  -,  nob. 
de  -,  com.  de  ~,  26.,  sg.  26.,  41.,  sg. 

41.  (mnlss. :  Fridericos  des.  Leise,  Wem- 
herus  de  Rotenfels  41).  46.,  sg.  46., 
58.,  (sg.)  58.,  sg.  66.,  91. 155.,  sg.  156. 
(mnl.  Otto  de  Buhel  156).  166  (senior), 
sg.  167.,  202.,  sg.  202.,  234.,  sg.  234., 
242.,  sg.  242.,  243.  (com.  et  iil.  Otto) 
243.,  sg.  243.,  297.,  sg.  298.,  313  (2).  (et 
fil.  Otto),  sg.  314.,  322.,  sg.  323.,  sg. 
338.,  339.,  sg.  340.,  U.  463.  —  Sy., 
Symon,  dominus  in  -,  comes  de  -  et 

•  comes  Gemini  Pontis  (Zvveinbrvckin) 

42.  (mnls.  AI.  des.  Trescharius  42). 
sg.  43.  155.  (mnl.  Otto  de  Buhel  156), 
sg.  156.,  192.,  sg.  193.,  243.  sg.  243., 
sg.  295.,  sg.  296.  —  notarii  com. 
Ottonis  de  E. :  Heinricus  et  Sifridus  tss. 
243.  tss.  314. 

Ebersuinus,   fr.  domus  Teuthonicae  in 

Mergentheim  ts.  357. 
Eberwin  de  Zimbren. 
Ebingen  5rJ. 
Ebinwilar,  Ebenweiler,  O.A.  Saulgait,  50. 

52. 
Ebo,  s.  Ebbo. 
Ebrolt  382. 
Echelberc,  Aichelberg,  O.A.  Kirchheim, 

E.  com.  de  -,  140. 
Echtertingen ,  Ehtertingen,  Echterdingen 

487.  —  Hainricus  mil.  de  -,  491  (2).  492. 
Eckebruck,   ?   Equarhofen,    bair.    A.G. 

Uffenheim,  Gumprecht  et  fr.  ei.  Megin- 

wart  de  -,  tss.  438;  fli.:  Adelboch  et 

Burekart  tss.  438. 
Eckehardus,   Eggehart,   -ardus,  (Erle- 

hardus)  ts.  155.  ts.  202.  444.  -  prior 

Hirsaug.  —  abb.  de  Mulenbrunnen. 
Eckenbach  Fl.  499. 
Eckke  487. 
EdelhUt  497. 
Edenhaus,  s.  Odenhus. 
Ederhem,    Ederheim,   bair.  A.G.  Nord- 


lingen,  Cunradus  mil.  de  -,  ts.  15.  — 
?  Volcmarus  mil.  de  -,  ts.  15. 

Egelhardus  de  Winsberg. 

Ege-,  Egi-,  Eglingen,  Eglingen,  O.A.  Mün- 
singen, Chünradus  mil.  de  -,  ts.  13. 

—  E.,  Eberhardus  mil.  de  -,  350  (5). 
Hainricus  mil.  de  ~,  ts.  92.  ts.  128. 
129.  350.  —  Vlricus  mil.  de  -,  ts.  13. 
ts.  92.  ts.  128.  129.  ts.  406. 

Egelinsberch,  Egelsberg,  zwischen  Nabem 
u.  Weilheim,  O.A.  Kirchheim  17. 

Ege-,  Egi-,  Egiolfus,  EgUof  382.  442.  449. 
497.  —  de  Brandekke.  —  pleb.  de  Nett- 
ingin.  —  de  Rosenberg.  —  dns.,  nob. 
de  Stuzelingen.  —  de  Wartenberg.  — 
de  Zaheltingen. 

Egenhus,  abgeg.  zwischen  Hungersberg 
u.  Frittelnreute,  O.A.  Tettnang  50.  52. 

Egeno,  Egino,  Egno,  339.  ts.  380.  442. 
ts.  499.  —  com,  de  Berge.  —  fr.  de 
Schonintal  ts.  3S0.  —  mil.  de  Stouphen. 

—  com.  de  Vra.  —  mil.,  fr.  Gonradi 
cgn.  Wascher  ts.  364. 

Egerichus  de  Altorf. 

Eggarius  ts.  159. 

Egge,  Egge,  Gem.  Guggenhausen,  O.A. 
Saulgau  50.  51.  5'J. 

Eggenfelden,  bair.  A.G.  147. 

Eggenreute,  s.  Etehenruti. 

Egidius,  S.  S.  Cosmae  et  Damiani  diac. 
Card.  464. 

Egidius,  S.,  Nonnenkloster  St.  Egidien, 
auch  Klein' Komhurg  genannt,  O.A.  Hall, 
189.  190.  —  Egidii,  S.,  cplla.  in  Ess- 
lingen. 

Egilwardus,  Eigil-,  Egilwart,deDetilingin. 

—  nob.  des.  Docceller. 
Eglingen,  s.  Egelingen. 

Ehingen,  -gin,  Ehingen  O.A.  Stadt,  101. 
102  (2).  111.  162.  287.  347.  349.  419. 
'  —  pondus  et  mnsra  350.  —  der  aman 
von  -,  ts;  287.  —  cv:^.  de  -,  tss.  347. 
349.;  C^anradus  burrarius,  -  Gladiator, 
~  retro  Montem;  Hainricus  des.  Limi- 
eraerius;  Rvpertus  monetarius;  des. 
Sanzo;  Siboto  des.  Grucin;  Vlricus  des. 
Ramboel;  Waltherus  des.  Erlewin; 
Wemherus  calcariator,  tss.  1(X).  — 
dec.  et  Yicar.  in  -,  Vlricus  pleb.  de 
Sträze  ts.  100.  ts.  101.  —  mnstr.  H., 
Hainricus  de  -,  ts.  100.  101.  102.  ts. 
111.  162.  ts.  162.;  antiquus  mnstr.  ts. 
400.  403  (3).  U.  419;  mnstr.  Ludewi- 
cus  de  -,  ts.  347.  348.  ts.  349;  novus 
mnstr.  ts.  419.  —  notar.  G.  de  -  ?  ts. 
162.  -  pfaflf  Gerundt  v.  -  ?  ts.  287.  — 
pbr.,  socius  decani  in  -,  Rf  dolfüs  ts.  100. 
ts.  102.  —  Wemherus  Scolaris  decani 


in  -,  ts.  100.  ts.  102.  —  O.A.  Ehingen 
9.  13  (2).  20.  73.  92.  101  (3).  102  (5). 
112  (3).  122.  129.  151  (2J.  162  (i).  184. 
205.  207.  213.  247.  249.  264.  278.  281. 
288  (2).  294.  313.  318  (2).  327.  (2). 
348  (4).  352.  367  (2).  376.  400  (2). 
403. 419  (2).  457.  479.  —  Ehingen  a.  N., 
Bertholdus  mil.  de  -,  160. 

Ehningen,  s.  Oendingen. 

Ehrenfels,  s.  Erenvels. 

Ehrensberg,  O.A.  Waldsee  492, 

Ehrenstein,  s.  Hereinsteine. 

Ehringen,  s.  Eringen. 

Ehtertingen,  s.  Echtertingen. 

Eyach,  s.  Yhen, 

Eichelbach,  wohl  abgeg.  Ort  in  der  Nähe 
von  Rastatt,  etwa  am  Eichelberg,  Gyn- 
radus  mil.  de  ~,  ts.  243.  244. 

Eichen,  s.  Aicha. 

Eichenstegen,  s.  Ayhstegen. 

Eichholz,  s.  Aichen. 

Eicholfishein,  Gross-  u.  Kleineicholzheim, 
bad.  B.A.  Adelsheim,  G.  mil.  de  -,  G. 
mil.  de  -,  H.  mil.  de  -,  tss.  238. 

Eichstätt,  s.  Eistet. 

Eigeltingen,  s.  Ergoltinten. 

Eigenbach,  der  heutige  Aiterbach,  Neben- 
bach der  Murg,  444.  453. 

Eigilwart  s.  Egilwardus. 

Einersheim,  s.  Wingerssheim. 

Eingelhartuillers,  Engelswylen,  thurg. 
Bez.  Weinfelden,  464.  465. 

Einheim,  Enheim,  bair.  A.G.  Marktbreit, 
Bertoldus  et  Crafto  frs.  de  -,  tss.  340. 

Einwil,  Andwil,  thurg.  Bez.  Weinfelden, 
G.  de  -,  ts.  335.  336. 

Eisbreth  mil.  de  Enselingen. 

Eisebaeh  454. 

Eisenbrechtshofen,  s.  Isenbrehtshouen. 

Eisenhutsrod,  s.  Jsenhvtsrode. 

Eisighof,  s.  Ysowe. 

Eisolzried,  s.  Ysoltisriete. 

Eistet,  Eichstätt,  99.  —  Eistetens.  dioc. 
239.  —  eccla.  112.  —  eps.  239;  Hilte- 
brandus.  S.  Mogunt.  sed.  cancell.  99., 
sg.  99.,  (sg.)  112.;  Heinrich  461. 

Elbrunne,  Oelbronn,  O.A.  Maulbrotm,  6 
(2).  7. 

Elchingen,  Kl.  492  (2). 

Elegast  Faber  in  Auge. 

Elephante,  Häusemame  in  Speier,  Ebe- 
linus  de  -,  ts.  255. 

Elgersweier,  s.  Algeswilre. 

Elisabeth,  Elizabeth,  Elisabeta,  Elizabet, 
Elsebeta  385.  —  de  Blankenstein.  — 
de  Botritt.  —  de  Isinina.  —  burgravia 
de  Nvrenberch.  —  Witlwe  u.  Tochter 
des   Rudeger    Pluvat    von    Esslingen 


Orts-  und  Personen-Register. 


537 


Erhardus,  Erhart  ts.  446.  451.  453. 

Eribo  497. 

Eringen,  -gin,  Ehritigen,  hair,  A,G.  Nord- 
lingen,  Gerungus  mil,  pinc.  de  -,  110 
(2).  ts.  223.  224.  ts.  225.  274.,  (sg.) 
275.;  Güta  ux.  Grerungi  110.  —  Rabno 
de  -,  pinc.  comit.  deOetingen,  ts.  HO., 
8g.  111.,  118.  119. 

Eringestus  cognom.  Longus,  civ.  in  Rute- 
lingen  320. 

Erkehardus,  8.  Eekehardus, 

Erkenberg,  s.  Merkenberc. 

Erkenboldus  de  Achera.  —  de  Hahberc. 

Erkenbolteswiler,  Ergetzweiler ,  Gem. 
FronhofeHf  O.A.  Ravensburg,  50.  52. 

Erlebach,  Erlenbaeh,  O.A.  Neckarsulm, 
Rudegerus  camer.  de  -,  158.,  (sg.)  158. 

—  Erlenbach,  bad,  B.A.  Tauberbisch- 
of sheim,  oder  Erlbach,  bair.  B.A. 
Rothenburg  a.  d.  Tauber,  Marquardus 
mil.  de  -,  ts.  346. 

Erlefridus  mil.  de  Velleberg. 
Erlewinus,  Erluinus,  Erluwin,  ts.242. 497. 

—  de  Ha^chingen.  —   de  Hohenstat. 

—  des.  Orphanus  (civ.  Pforzheim.)  ts. 
368. — Waltherus,  des.  -  (civ.  Ehingens.) 
ts.  100.  —  Weise,  scltls.  de  Pforzheim. 

—  de  Zezencheim. 
Erlindis  373. 
Ermetzhofen  491. 

Ernest,  Emestus,  Ernst,  Ernost,  Emustus, 
ts.  298.  441.  443  (2).  —  cancellar. 
432  (2).  —  mnr.  ts.  101.  —  notar.  432. 

—  Cunradus  des.  —  H  des.  -,  ts,  352. 
ts.  354.  —  de  Hohenloch.  —  rector 
ecele.  in  PhuUingen.  —  des.  de  Sebure. 

—  de  Taemiat.  —  mil.  de  Vilsegge. 

—  cantor  de  Zwiueldea. 
Ernestesbriil  93. 

Ernhardus  fr.  dorn.  Wimpinens. 
Erolzhain,  Erolzheim,  O.A.  Btberach,  401. 
Erpfenhvsen,   Erpfenhauser  Hof,    O.A. 

Heidenheim,  mansus  Sibitonis  in  -,  70. 71. 
Ertingen,  Ertingen,  O.A.  Riedlingen,  50. 

52.  •—  Albero  mil.  de  -,  ts.  128. 129. 

—  Ber.  filiaster  villici  de  -,  ts.  218. 

—  Burcardus  des.  Wirzichman  de  -, 
218  (2).  219.  —  Lutrammus  de  -,  ts. 
422.  423. 

Erzgrube  454. 

Erzingen,  s.  Erchingen. 

Eschay,  H.  des.  -,  ts.  352.  ts.  354. 

Eschemdorf,  s.  Isinbretssdorff. 

E^chelbrunn,  s.  Esshilbrunnen. 

Eschenau,  s.  Eschenowe. 

Eschenbach,     Eschenbach,     bair.     A.G. 

Markterlbaeh  oder  Feuchttcangen,  Wol- 

velinus  de  -,  ts.  3.  4. 

VI. 


Eschenowe,  Esshenowe,  Eschenau,  0  A, 

Weinsberg,  Heinricus  de  -,  mil.  des. 

Brukezzel   57   (5).   58;   iil.   ei.    eogn. 

Kezzelin  58.   —  inferior,   Eschenhof, 

O.A.  Kanzelsau,  260.  261. 
Eschenthal,  s.  Eskendal. 
Eschingen,  Oeschingen,  Donau-,  Riedesch- 

ingen,  Dietricus  de  -,  ts.  492. 
Eselsberg,  abgeg.  Burg  bei  Ensingen,  O.A. 

Vaihingen,  Belreinus  de  -,  ts.  463. 
EsVendsA,  Eschenthal,  O.A.  Ohringeft,\dal' 

ricus  et  fr.  ei.  Hartheroch  de  -,  tss.  438. 
Essenheim,  s.  Ysenheim. 
Esshilbrunnen,  Eschelbrunn,  abgeg.  bei 

Frankenhofen,  O.A.  Ehingen,  101. 102. 
Esslingen,    Ess-,    Esselingen,    Ezzeling, 

Ez-,  Eze-,  Ezilingen,  Ezzelingen,  -gin, 

Ezzlingen,  civitas  8.,  sg.  9.,  sg.  26.,  71., 

sg.  72.,  178.  194.,  sg.  214.,  215.  216. 

278.  283.,  sg.  283.,  sg.  284  (2).,  sg. 

293.,  303.  304  (3).  308.,  (sg.)  308.,  309. 

345.,  (sg.)  345.  365.,  sg.  365.,  (sg.)  366., 

381  (2).  383.,  (sg.)  383.  429.  487.  513. 

—  Ezzeling.  mensura  164;  uma  171.  — 
Bithenbach,  Beutaübach,  382.  383.  — 
Buchwac,  »  Burtvag,  383  (2).  384.  — 
Ebershalde,  die  Ebershalde,  882.  383. 

—  Flusse,  383  (2).  —  Hasinbuhel  383. 

—  Heydenin,  area  dcta.  -  382  (2).  — 
Heimbach,  htzge.  nur  Namen  eines  Bachs, 
frtVier  eines  Weilers  383.  384.  —  Helbe- 
lingisberg,  Helmensberg,  383.  384.  — 
Hohenreine,  383.  —  Renneweck,  Renn- 
Ocker,  383.  384.  —  fons  salis  383  (2). 

—  porta  in  Bietum,  Beutau,  Vorstadt 
von  E.  381.  383.  —  porta  Methingen 
381  (2).  —  ecclesia  304.  365.  366  (2). 
383.  —  parochia  366.  -  cpla.  S. 
Egidii  (Ilgenhof),  383.  384.  —  cpla. 
S.  Mariae  345.  381.  —  civ.:  Bertholdus 
fil.  Dietmari  381  (2);  Besserer  381; 
Bugelinus  381 ;  Bultino  Gonradus  des. 
381;  Burchardus381;  Burchardus  des. 
Brugslegel  213;  Celle  de  -,  Vlricus  383; 
Ci-,  CjTniterio  in  -,  des.  de  Cimiterio, 
H.,  Marquardus,  Marehuardus  ts.  8.  25. 
284.  ts.  298.  344.  ts.  365.  381.  383; 
Gunczelinus  382;  Degirloch,  Heinri- 
cus de  -,  383  (2);  Dosinger  381; 
Durenkeim  de  -,  G.,  G9n.,  Gunradus  ts. 

I  72.  214.  ts.  365 ;  Dusengere,  Ludwicus 
des.-,  382;  Ebrolt panifex  382;  Ege- 
lolfus  382;  Eniger  in  -,  ux.  ei.  Tam- 
bure 71;  Eningerin  dmna.  382;  Foro, 
in  -,  Truheliebus  214.  ts.  365  (iud.); 
Gebeno,  E.  des.  -  9;  Gembeler,  Gon- 
radus des.  -  382;  Geroldus  de  -,  soror 
ei.  Tambure  140;  Gerter  383;  GoUin, 


dmna.  883  (2);  Grosse,  Gonradus  des. 
-,  381 ;  Guirrili,  ^1.  ts.  194,  Gurrelinus, 
Vlricus  381;  Gruningen,  Gonradus  scrds. 
des.  de  -,  381;  Grvnigen,  Griuningin, 
de  -,  Hainricus  214.  233  (iud.);  Hasen- 
zagel,  R^dolfus  ts.  345;  Hassolphus 
882;  HSwaerius  214;  Holsbot,  Gon 
radus  des.  -  382;  Hols-,  Holzhuser, 
-sar,  ts.  72.  881,  Heinricus  ts.  365.  381; 
Hulwerin  382;  Hugo  iud.  382;  Hui- 
welrius  293;  Isenmanger,  Hartmudus 
des.  -,  233;  Keppho  ts.  72;  Kephin 
dna.,  Kephina  381.  382  (2);  Kylsen 
tl.  214;  Kilso,  Kilsso  25.  ts.  72. 
ts.  365.  382  (2);  Klobeloch,  Gonra- 
dus des.  -,  382;  Kvrzo  ts.  365;  Liu-, 
Lupoldus  ts.  9.  278;  Maisterlin,  Si-, 
fridus  214;  Marquardus  283;  Merce- 
kerne,  -kemine  382  (2);  Mulich  des. 
382;  Müther,  Heinricus  des.  -,  382; 
Murer,  Fridericus  382;  Nallinger,  Hugo 
des.  -  882;  Neter,  Burchardus  des.  -, 
382  (2);  Nidrehoue,  Truhelibus  de  -, 
381.  383;  Niwerlingin,  Rüpertus  de  -, 
ts.  345 ;  Ophenarius  382 ;  Ower,  Vlricus 
des.  -,  382;  Pluvat,  Hermannus  des. 
-  ts.  345;  Mar.,  Marquardus  214.  344; 
R.  molendinarius,  ts.  9;  Ratgebe  383; 
Rebestein,  Kuno  des.  382;  Reinburgis 
381;  Ribestein  G.  ts.  72;  Ringinger 
383;  Rubertina  382 ;  Rudegerus  insti- 
tor  381;  Rüdeger  344.  345  (2),  ei. 
vidua  Elisabeth  344.  345.,  fla.  Elisa- 
beth 345;  Scheich  383  (2),  384;  Schon- 
berger,  Heinricus  des.  -,  382 ;  Schulin, 
Schnheli,  Scuhelin,  Schvhelin,  Schuhe- 
linus, Schvhelin,  Eber.,  Eberhardus 
214.  381.,  fl.,  Vlricus,  ts.  194.  214. 
ts.  365.  381;  Si«gelarius  382;  Sigelin, 
Albertus  des.-,  382;  Sigelini,  Gonradus, 
381.  382;  Sindenvingerin ,  dna.  382; 
Sintz,  Sinze,  Synze,  B.,  Burcardus  194. 
283  (2).  284,  ux.  D.,  Diepurgis  283 
(2).  284  (2) ;  Sneuber,  Heinricus,  cami- 
fex,  des.  -,  383 ;  Soler,  Heinricus  des.  -, 
882;  Spenlin,  Berhtoldus  des.  -,  194 
(3);  Steinbis,  -bize,  Heinricus  ts.  865. 
382;  Tritinbris,  Gonradus  des.  te.  283; 
Truehtiluingen,  Küno  de  -,  382  (2); 
Vbelneil,  dna.  383;  Vlma.  H^.,  Hvgo  de 
-,  214.  ts.  233.  ts.  365;  ^inus  ts.  365; 
Vendo,  Venden,  278  (4).  ts.  365.,  Her.  - 
214;  Vico,  in  -,  F.,  Fridrieus,  ts.  72. 
214.  381.  —  H.,  Hainricus  cellerar.  de 
-,  mehs.  Salemit.  ts.  127.  ts.  177.  ts. 
326.  ts.  406.  —  dec.  in  -,  227.  381.; 
B.  481.  482  (9  Berthold,  Burkhard); 
B.,  Biir.,  Burkardus  pleb.  de   Harh- 

G8 


538 


Orts-  und  Personen-Register. 


pach  215.  216.  283.,  sg.  283.,  293., 
8g.  293;  Diemar  47.  68;  Eberhard  von 
Sehriesheim  47;  Heinrich  47,  —  pleb. 
365.  366  (4).  —  scltts.  Johannes  (sg.) 
308.,  ts.  365;  M.,  Mar.,  Marqoardus  in 
Gimiterio  U.  72.  214  (2).  233.,  (sg.)  233., 
278  (antiqutts  sclU.).  383;  R.  ts.  8.  — 
curia,  domus  mchonn.  de  Salmans- 
wilr  345.  381.  —  Beginae  sorores 
381.  —  S.  Katharinae  hosp.  conversi 
293.,  sg.  293.  —  Minores  283.  — 
Penitentiae  ordinis  frs.  365. 366.  — 
Predicatorum  ordo,  conv.  358., 
sg.  359;  prior  25.  ts.  216.,  (sg.)  284. 
ts.308.,  antiq.  prior  ts.  308;  AI.,  Alber- 
tus 344.,  sg.  345.,  ts.  365 ;  frs.  Bertol- 
dus,  Dyepoldus  tss.  283.  —  Spirens. 
cptlm.,  dominl,  redditus  in  -,  381.  382 
(2).  — Judaei  in -,381;  synagoge381; 
Bendit  382;  Saeildmannos  278.  — 
Esslingen,  O.A.  .9.  19.  26.  27,  72  (2). 
114.  123.  125.  127.  140.  171.  194.  214. 
216.  284.  293  (2).  303.  321.  345.  359 
(3).  365.  373.  383  (3).  384.  458.  466. 
482  (2).  493. 495  (2).  513.  —  Ezzelingen, 
Esslingen^  had.  B.Ä.  Donauesehingen, 
pleb.  in  -,  408. 

EUhenruti,  Eggenreute,  O.A.  Wangen,  56. 

Ethecho,  mil.  ts.  26. 

Etiningin  451. 

Ettlingen,  had.  B.A.  59.  438.  453.  454. 
458. 

EUlingenweier,  s.  Oneswüare. 

Ettmannsschmid,  s.  Hezemansmitun. 

Eustachii,  S.,  diac.  card.  Ymbertus  52. 
55.  113.  —  Wilelmus  464. 

Eutingen,  s.  Utingen. 

Ezzelingen,  s.  Esslingen. 

F  und  V. 

F.  faber  ts.  352.  —  de  -,  mil.  de  Altorf. 

—  civ.  Augustens.  —  celler.  de  Bebin- 
hysen.  —  Crumpain.  —  mil.  de  Gom- 
roeringen.  —  Hellar.  —  mil.  des. 
Herthaer.  —  des.  Molendinarius.  — 
Pistor.  —  Scutilman.  —  com.  de  Tru- 
hendingen. —  de  Ifrtingen.  —  Wangin, 
des.  Zehemeister.  —  pistor  et  cellensis 
Wingartens.  —  com.  de  Zolre. 

Faber,  Ber.  cnvrs.  in  Kilchperch  ts.  356. 

—  Berchtoldus  491  (2).  492.  —  (?  faber) 
C.  ts.  248.  —  Elegast  in  Au^.  — 
Hermannus  -  de  Morlbach.  —  Ylricus 
U.  363. 

Vaggengans,  Günradus  des.  -,   mil.  ts. 

479. 
Va-,  Ve-,  Veihingen,  Vai-,  Ve-,  Veihingin, 

Vaihingen   a.    d.   Em    216.    232.    — 


eccla.  216.  232.  —  com.  de  -,  (sg.) 
78.,  79.  477.,  (sg.)  478.,  490;  C,  Con- 
radus  81.  96.  97.,  sig.  97.,  98.  216., 
sg.  217.,  232  (2).,  sg.  232.  267..  sg. 
267;  mnlss.  ei.  Heinricus  et  Bertoldus 
fUii  Conrad!  mil.  de  Kyrchhein  dci. 
in  Ripa  267.  —  advcs.  de  -,  Gonra- 
dus  mil.  des.  de  Meinsheim  232.  490. 

—  civ.  Albertus  Kalthisen  ts.  232.  — 
Hainricus  de  -,  cir.,  iurat.  de  Phorz- 
heim  ts.  97.  ts.  98.  ts.  217.  ts.  269. 

—  dec.  de  -,  rector  ecclc.  in  -,  Got- 
fridus  216.,  sg.  217.,  232.,  sg.  232.  — 
scltts.  C^nradus  ts.  232;  quondam 
Marquardus  ts.  232.  —  Vaihingen,  O.A. 
7.  79.  217.  222.  22s.  232.  273.  324. 
438.  454.  463  (2).  490.  494.  500.  — 
Vgl.  Vogingen. 

Vainacgo,  H.  Vlmensis  ts.  134. 

Valhim,  s.  Valtum. 

FaUcenstein,  Burgruine  hei  Schramberg, 

O.A.  Obemdorf,  Herren  von,  Berthold 

Abt  V.  St,  Gallen  aus  dem  Hause  -  493. 
Vallis  Dominarum,  -  S.  Mariae,  s.  Frauen- 

thal. 
Vallis  Leonis,  s.  Lowenthal. 
Vallis  S.  Grucis,  s.  Heiligkreuzthal. 
Vallis  S.  Gratiae,  s.  Gnadenthal. 
Vakus,  Ber.  ts.  298. 
Valtum,  f  Valhim,  Falheim  (Ober-J  a.  d. 

Donau  464.  465  vgl.  mit  494. 
Faraburc  497. 
Farthilt  497. 
Vasburgewilare  442. 
Faunidau,  s.  Fvrindowe. 
Vederangesruthi,  Flurbezeichnung  „in  den 

Vettern*"  bei   Ölhofeti,    O.A.   Saulgau, 

69.  70. 
Ve-,  Veihingen,  s.  Vahingen. 
Veilz,  Fridericus,  des.  -,  mchs.  Blabur. 
Velbach,  Fellbach,  O.A.  CannstaH,  177. 

364.   -  des  Modils  gat  364. 
Feldbach,  s.  Veitbach. 
Ueldeiin,   Veldelinus,  H.,  Hainricus  ts. 

159.,  fr.  Theut.  ts.  276. 
Felix  s.  Werdenberger, 
Fellbach,  s.  Velbach. 
Velleberc,  ViUiberg,  Vellberg,  O.A.  Hall, 

Agnes  de  ~,  91.  —  Gunradus  de  -, 

dns.  de  -,   ts.   16.    91  (2).   ts.  105. 

106.  fr.  ts.  188.  —  Eriefridus  mil.  de 

—  95.  —  Folckardus  mil.  de  -  95. 
Velsoberc,  Felsenberg,  H.  de  -,  ts.  276. 

277. 
Veitbach,  (?  Feluais,  ?  Seluais)  Feldbach, 

thurg.  Bez.  Steckborn,   465.   494.    — 

Crmo  de  -,  ts.  335.  S36. 
Velthuser  ts.  298. 


Veltmos,  Fddmoos,  Gem.  Fronhof eti,  O.A. 
Ravensburg,  472. 

Venden,  Vendo,  civ.  Ezling.  278  (4).  ts. 
365;  Her.  -.  214. 

Fenken,  s.  Finechenn. 

Verige,  des.  -,  Guno  de  Ogoltshusen. 

Veringen,  Ve-,  Feringin,  Verigen,  Veringen , 
hohenzoll.  O.A.  Gammertingen  449  (2;. 
—  comiles  de  -,  76.  11  (2).  200  (2j; 
Heinricus  329.,  sg.  330.,  385^,  sg.  386 ; 
Manegoldus  ts.  369;  W.,  Wl.,  Wolf, 
Wolf-,  Wolvradus,  19  (2).  ts.  19.,  sg. 
20.,  U.  69  ( sen.).  70  U.  77  (sen.).  120 
(sen.).,  sg.  120.,  U.  183  (sen ).,  sg.  183., 
195  (.**en.).,  sg.  196.,  197.,  sg.  197.. 
198  (sen.).  199  (3).  212  (iun.).,  sg.  213. 
ts.  254  (iun.).  329  (sen.  et  iun.).,  sgg. 
330.  489.  —  de  -,  Gonradus,  fr.  Säle- 
milan.,  U.  127.  U.  177.  ts.  277,  — 
pleb.  Albertus  in  -,  ts.  369.  370.  » 
scltts.  Walterus  de  -.  76.  Tl. 

Vemus,  Heinricus,  Sifridus  tss.  Ij. 

Veronenses  librae  270.  271.  339  (5). 

Vesarius  de  Otolveswanc;  fil.  ei.:  Alber- 
tus, Hainricus,  Rudolfüs  219  (2). 

Vestenberch,  Vesitnberg,  Albertus  de  -, 
U.  225. 

Fesiina,  S.,  485. 

Feuchtwangen,  bair.  A.G.  4. 

Vicö,  Frider.  in  -,  214.  381. 

Vidanshouen,  Fidazhofen,  Gem.  Ober- 
Eschach,  O.A.  Ravensburg  50.  5'J, 

Vielant  451. 

Uiläs,  !^  die  sogenannte  Vtll  zu  Oberlana, 
tirol.  B.A.  Lana,  od.  Vill,  tirol.  B.A. 
Briren,  Jacob  de  -,  ts.  280.  —  Vgl. 
Uille. 

Viidern,  pagus  uf  -,  308. 

Filieres,  vielleicht  Villers,  lothring.  Kan- 
tons Metz,  Gleriker  Renald  de  -,  471. 

Vill,  8.  Uiläs,  Uille. 

Villa,  P  Weiler,  Gem.  Blumweüer,  O.A. 
Mergeniheim,  Wintherus  fr,  Wortwini 
de  -,  ts.  10. 

Villare,  unermittett,  welches  von  den 
mehreren  Dörfchen  u.  Weilern  des  Sa- 
mens Weilen  oder  Wylen  im  Kanton 
Thurgau,  464.  465.  —  Vgl.  Wilar. 

Uille,  die  sog.  Vill  zu  Oberlana,  Ber.  de 
-,  ts.  279.  280.  342.  343;  G.  de  -,  U. 
271;  Swiger  de  -,  U.  279.  280;  ifl, 
Ulricus  iuv.  de  -,  ts.  271.  ts.  279. 
280.  342.  343.  —  Vgl.  Ullas. 

Vülers,  s.  Filieres. 

ViUiberg,  s.  Velleberc. 

Vill-,  Vilingen,  ViUingen,  bad.  B.A.  Sits 
179.  331.,  (sg.)  331.  —  CVS.:  Bvrchar- 
dus  des.  Bvzzer  ts.  179;  G.  des.  Hvsiler 


Orts-  und  Personen-Register. 


539 


ts.  179  (2) ;  Cunradus  Hamerli  ts.  331 ; 
Fr.  ts.  331  vgl,  mit  513  \  Hainricus 
Laecheler  ts.  331 ;  Lvtfridus  des.  Hagil- 
stein  ts.  179;  Otto  fil  sclttL  ts.  331.  — 
scltts.  G.  quondam  ts.  179;  Conradus 
ts.  331 ;  Hainricus  des.  Bai'geli  ts.  331. 
—  VaUngen^had,  B.A.  179. 299.331.  456, 

Vilsegge,  Füseek,  O.A.  Göppingen,  EmstO; 
mil.  de  -,  364  (2).  365;  flu.  ei.:  An- 
selmus,  BemolduS;  Heinricus  364.  365. 

Finechenn,  P  Fenken,  O.A.  Ravensburg, 
?  Finningen,  hair.  A.Q.  Neu-ulm  464. 
494.  495. 

Vinke,  Uinke,  Vinko,  iun.  ts.  264.  —  Bur- 
kardus,  des.  -,  mil.  479.  —  H.  279. 
ts.  280.  —  Hainricus  mil.  ts.  267.  — 
Wernherus  mil.  ts.  267. 

Vinningen,  Finningen,  bair.  A  G.  Neu- 
Uhn^  64. 65.  —  Fj^Z.  Vnegen,  Finechenn. 

Vinstingen,  Finstingen,  lothr.  Kantonssitz, 
Heinrieh  von  -,  Kanoniker  in  Strass- 
bürg  469.  471. 

Virgo  beata,  s.  Maria. 

Vironensis  eps.  Th.  475. 

Viscbach,  Fischbach,  O.A.  Freudenstadt, 
443.  453. 

Viscera,  Conradus  des.  -  de  Bilringin. 

Visches,  Heinrich  Schulmeister  zu  Urach  75. 

Vischetal,  Fischenthal,  Zürich.  Bez.  Hin- 
weil, C.  de  -,  can.  Turicens.  179. 

Fischingen  448. 

Uishbachoa  484. 

Visilingen,  wohl  verschrieben  für  Fisch- 
ingen, hohenzoll.  O.A.  Haigerloch,  Bure, 
des.  de  -,  ts.  44. 

Viskinun  442. 

Vite  de  Maise. 

Viterbium,  Viterbo  17.  18.  25.  47.  48. 
49.  52.  55.  63.  67.  68.  71.  237.  289. 
325,  326.  333.  334.  370.  376.  377.  392 
(2).  393.  397.  398  (2).  399  (2).  402. 
403.  405.  508.  509  (2). 

Vitus,  S.,  223.  404.  —  in  Elewange. 

Vlade,  des.  der  -,  Albertus  mil.  de  Ban- 
zcingen. 

Via-,  Fle-,  Fleihingen,  Flehingen,  bad. 
B.A.  Bretten,  E.,  Eberhardus  mil.  de 
-,  192  (2).  193.  ts.  243.  244.  253.  ts. 
273.  —  L.,  Liutfridus  mil.  de  -  253. 
ts.  296.  297.  —  Wochener  de  -,  ts.  323. 

Fline,  Flein,  O.A.  Heilbronn,  Tilla,  ecela. 
94.  95.  eccla.  103.  205.  206.  211.  212. 
333.  334. 

Vlinsbach,  Flitisbach,  dbgeg.  Hof  bei 
Wallhausen,  O.A.  Gerabronn,  43. 

Flinswangen,  Flunschwangen,  Fleisch- 
wangen, O.A.  Saulgau,  50.  52.  472.  — 
Herbordus  pleb.  m  -,  472  (2). 


Vlokenbach,  Flockenbach,  Gem.  Tannau, 

O.A.  Tettnang  50.  52. 
Flurich  364. 
Flusse,  s.  Esslingen. 
Vnegen,  P  Finningeti,  bair.  A.G.  Neu- 
ulm,  Hainricus  de  -,  ts.  20.  21  vgl. 

mit  493. 
Föhrenried,  s.  Onriet. 
Voelkouen,   Vo'lkoven,  VÖUkofen,  O.A. 

Saulgau,  385.  386;  Eberhardus  de  ~, 

93;  ux.  Mahtildis  93. 
VÖllan,  s.  UoUan  und  Aichen. 
Vogelsanc,  jetzt  ein  Waldname  bei  Ingel- 

fingen,  O.A.  Künzelsau,  260.  261. 
Vogingarii  fil.  Bur.,  Burcardus  411  (2). 
Vogingen,  Vaihingerhof,  O.A.  Rottweil  80. 
Vogtelin,  mil.  de  Remehingen. 
Volcardus ,      Folckardus ,     Volchardus, 

camerar.  Elwacensis.  —  de  Sunthain. 

—  mil.  de  Velleberg. 
Folcbertus  498  (2) 

Volcm-,  Folm-,  Volkm-,  Vo(l)km-,  Uol- 
chem-,  Volmarus  mil.,  ts.  15  (?  de 
Ederhem),  443.  452.  —  can.,  vestiarius 
Aug.  minor.  —  de  Bemhusen.  —  de 
Blaburrun.  —  de  Chomnata.  —  de 
Dagsteten.  —  comdtr.  ord.  Theut. 
in   Heilcbrunnen.   —  de    Heiterbach. 

—  pleb.  de  Lonan.  —  Molendinarius 
de  lelingen.  —  fr.  provine.  ord. 
Theuton. 

Volkach,  bair.  A.G.  438. 

Volkirshain,  Volkersheim,  O.A.  Biberaeh 

(nicht  Ehingen;,  161.  400  (2).  —  Helen- 

wigus  de  -,  ts.  100.  101.  ts.  102. 
Uollan,  Vollan,  Fullun,  Föllon,  VöUan, 

tirol.  B.A.  Lana  237  (2).   271.  279. 

280.  Rebnannus  de  -  237. 
VoIIandus,  Volnandus  mil.  de  Greinhein , 

de  Kregenheim.  —  abb.  Hirsaugiens. 
Volpolch,  Abt  von  Hirsau  82. 
Volradus,  Folierad  441. —  Abt  v.  St.  Denis. 
Voltman,  Gün.  des.  -  ts.  44. 
Volzo  super  Ripam,  civ.  Wormatiensis. 
Vomhof  s.  Guria. 
Vorchbach,  Forbach,  Nebenbach  derMurg, 

341.  342. 
Vorderreute,  s.  Ruti. 
Vorder-,  Hinter- Weissenried,  s.  Wissen- 
riet 
Foro,  Truhliebus  in  -,  214.  365. 
Forsthof,   Forsthof,   Gem.   ülten,  tirol. 

B.A.  Lana,  271.  279.  280. 
Fr.  Fritel.  —  civ.  Yilingens.  ts.  331  vgl. 

mit  513. 
Vraidelin,  H.  des.  -,  ts.  367. 
Franconia,  commendator,  praeeeptor,  pro* 

Yincialis  ord.  Teuthon.  Franconiae  etc. 


Gerhardus  de  Hirzberc  357.  374.  — 

Volmarus  de  Bemhusen  404.  410. 
Francorum  dux  484. 
Frankelinus,  Hermannus  380. 
Vrankenhouen,  Vrankinhouin,  Franken- 

hofen,  O.A.  Ehingen,  12.  13.  101.  102. 
Frankinfurt  486. 
Frauenalb,  s.  Alba. 
Frauenfeld,  thurg.  Bez.  250. 
Frauenzimmern,  s.  Zymmern. 
Fra-,  Fro-,  Vro-,  Vrou-wental,  Yallis  S. 

Mariae,  Vallis  Dominarum,  Frauenihal, 

O.A.  Mergentheim,  abba.  et  conv.,  dnae., 

mium.  in  -,  3.  4.  149.  150.  459.  475. 

487.  494.  —  Cunradus  fr,  de  -,  ts.  3. 

4.  —  Gem.  Frauenthal  498. 
Frehholt  497. 
Freiburg,  s.  Friburc. 
Freising,  s.  Frisingen. 
Freudenstadt,    O.A.  172.   241.  301.  311. 

333  (2).  342  (2).   356.  430.   453  (6). 

454  (7).  494. 
Freudenstein,  s.  Vroidenstein. 
Fri.  celerar.  in  Bebenhusen. 
Friaul,  Markgraf  Eberhard  von  -,  ux. 

Gisela,  fil.  Unroch,  fia.  Judith  430. 
Fri-,  Frin-,  Vriburc,  Freiburg  i.  Br.,  com. 

G.  de  -,  469 ;  fr.  emts.  de  -,  Gebehar- 

dus   cpllns.    pp.   Innocentii  IV.   503; 

Heinrich  466.  —  Hainricus  de  -,  mehs. 

de  Augea  ts.   277.  278.  —  Freiburg, 

bad.  B.A.  456.  509. 
Fricko  497. 
Frichones,  Vlricus  et  Ghynradus  milss. 

dci.  -  tss.  223.  tss.  225. 
Fridarus  ts.  202. 
Frideberch,  Friedberg,  A.G.  Sitz  in  Ober- 

baiern  303. 
Frideboltus  447. 
Fridemannus  166. 
Friderieus,  Fridricus,  Fridrieh,  Fritheri- 

cus,  ts.  15.  441.  —  notar.  ts.  9.  —  de 

Alminshoven.  —  de  Altorf.   —  pleb. 

in  Andelvingen.   —   de  Argershoven. 

—  pps.  Augiae  regal.  —  prior  Praedi- 
cator.  in  Augusta.  —  mil.  de  Beringen. 

—  de  Bielriet.  —  comdtr.  de  Bigen- 
burg.  —  des.  Birger,  mil.  —  cnvrs. 
de  Biwende.  —  de  Bondorf.  —  rector 
eccle.  in  Bretheim.  —  mil.  de  Brvkke- 
berch.  —  pleb.  in  Greglingen.  — 
Gutelarius,  mil.  —  de  Dazingen.  — 
Abt  von  St.   Georgen.  —  de  Gingen. 

—  advcs.  de  Gömeringen.  —  Hellerius 

—  mil.  des.  Herter.  —  mehs.  Hirsaug. 

—  de  Hohenloch.  —  Hosilinus.  —  de 
Humhein.  —  de  Lacu.  —  des.  Leise. 

—  Leschererius.  —  mil.  de  Linthe.  — 

68» 


540 


Orts-  und  Personen-Register, 


mU.  de  Lowenthal.  —  dec.  de  Lorcb; 

—  de  Lorh,  cpUns.  Waltheri  pinc.  de 
Liinpurch.'  Molendinariiude  Jelingen. 

—  Hurer.  —  des.  Mnrrelln  de  Hor- 
burch.  —  pinc.  de  Nagelt  —  barggr. 
de  Nyrenberch.  —  rector  eccie.  de 
Ostra.  —  de  Otenburon.  —  prior 
Praedicator.  —  mnr.  de  Ravensparch. 

—  rex,  Romanor.  imperator  (I.)  1S6, 
485  (4).  (sg.)  4Sr>.  501  (2).  (II.)  88. 
237.  304.  419.  458.  461.  469.  473.  503. 

—  mil.  de  Ruiti.  —  Streife  de  Rothen- 
berg.  —  Strrvilinus  Vlrnensis.  —  mil. 
de  Stubun.  —  de  Swendi.  —  mil. 
de  Tizenbach.    —   de  Trrbendingen. 

—  mil.  de  Ütingen.  —  des.  Veih,  mchs. 
Blaburens.  —  in  Vico.  —  des.  Wazze, 
mil.  —  abb.  de  Werde.  —  mil.  de 
Westhusen.  —  de  Wildenstain.  —  com. 
de  Zolre.  —  ZCletelus. 

Fridingea,  Friedingen,  O.A.  Tuttlingen, 
429.  430. 

Fri-,  Vridinger,  Äbelinus,  U.  323,  — 
Günradus  des.  -,  ts.  385. 

Friedberg,  s.  Fridebercfa. 

Friedriehshafen  a.  Bodetisee,  52.  —  Vgl. 
Hoaen. 

Vrigin,  dca.,  diu  -,  177. 

Frisingen,  Freising,  unmittelbare  Stadt 
in  Oberbayem,  summus  prps.  de  -, 
ts.  280.  —  Frisiensis  dioeces.  394.  395. 

Fritel.  Fr.  396  (2). 

Froburc,  Froburg,  Burgruine,  Pfarrei 
Trimbach,  aolothum.  Amts  OUen-Gösgen, 
L(adovictts)  com.  de  -,  468.  469. 

Frohüt  497. 

Frohnbach,  s.  Pfrudebach. 

Vroi-,  YroYdenstein,  Freudenstein,  O.A. 
Maulbronn,  Bert.,  Bertoldus  mil.  de  -, 
42.  43.  ts.  273.  —  D.  de  -,  42.  43. 

Fromer,  Frommem,  O.A.  Balingen,  villi- 
cus  de  -,  ts.  244. 

Frommenhausen,  s.  Fnimhusen. 

FronhofeDi  -hoven,  -houen,  Vronboven, 
-vin,  -uen,  Vronehouin,  Fronhof en, 
O.A.  Ravensburg,  Adelhaidis  mater 
Bertholdi  de  -,  362.  363-,  sor.  Ber- 
tholdi  de  -,  matrona  Burcardi  de 
Jungingen  369.  —  Ber.  mnr.  in  -,  ts. 
344.  —  Ber.,  Bertoldus  de  -,  mil.,  ts. 
136.  190. 191.  ts.  191.,  sg.  191.,  192., 
sg.  192.,  ts.  330.  331.  343.  344.,  sg. 
344.  362.  363.,  (sg.)  363.,  369  (2).,  sg. 
370.,  ts.  414.  479  (2);  fil.  343.  344- 
369.  —  Tsengrinus  de  -,  ts.  344.  ts, 
414.  —  Vlricus  de  -,  343.  344.  369^ 

—  Vgl.  Kunegesegge.  —  Fronhof  en, 
bair.  A.G.  Höchstädt  119. 


Vrowental,  s.  Frawental. 

Vrowinus  ts.  346.  —  fr.  dorn.  Teutho- 
nicae  in  Mergentheim  ts.  357. 

Fnimhusen,  Frommenhausen,  O.A.  Rotten- 
bürg,  C.  Tillicus  de  -,  ts.  474. 

Füramoos,  s.  Furimos. 

Fürbaeh  487. 

Fürstenberg,  s.  Forstenberg. 

Fürth,  bair.  A.G.  223. 

Fulda,  Fulda,  flnmen  497.  —  Fuldens. 
eccla.,  miom.,  Kl.  Fulda,  496  (3).  497 
(3).  498  (2).  —  abb.  Baugnlfus  496. 
497  \  Ratgerius  497.  498.  —  mchs.  Eber- 
hard 496.  497. 

Fulhinus  de  Tussin. 

Fullon,  F&llon,  s   Uollan. 

Fulrad,  Abt  Ton  St.  Denis. 

Vulwgerst,  B.  cgne.  -  461. 

Funkenhus,  Funkenhausen,  Gem.  Schmal' 
egg,  O.A.  Ravensburg,  50.  52. 

Fftgeli,  Eber.  ts.  298. 

Furimos,  FUramoos,  O.A.  Biberach,  61. 
62. 

Fvrindowe,  Faumdau,  O.A.  Göppingen, 
can.  Heinricus  in  -,  ts.  359.  —  Blia 
de  -,  358  (12).  359. 

Furstenberg,  Vurstemberch,  Vurstenberc, 
Wrstenberg,  Fürstenberg,  119.  —  H., 
Heinricus  com.  de  -,  104.  119.,  (sg.) 
119.,  178.,  (sg.)  178..  310..  sg.  310., 
311.  331.,  sg.  331.,  332.  466.  —  mnl. 
Vlricus  mil.  de  Dazingen  119. 

Vuuan,  N.  289. 

Fuuisene,  verschr.  für  Tuwigenne  509. 

G. 

G.  dns.  442.  —  de  Assio  326.  —  mil. 
de  Eicholfishein.  —  de  Ephingen.  — 
de  Hirzberch.  —  com.  de  Lewenstein. 

—  Mutm.    —    com.  de   Signeringen. 

—  de  Sillenbuch. 
(jabiler,  Gumbertus,  ts.  238. 
GaerAver,  -us,  Gön.  ts.  19.  —  Canradus 

civ.  de  Rivdelingen  127.  128.  —  iun. 

des.  -,  U.  128. 
Gaichain,  9  Geiggen,  O^A.  Ravensburg, 

Geroldus  de  -,  457. 
Gaidelair,  Burchardus  des.  -  19. 
Gaildorf,  O.A.  74.  174.  186.  433.  436. 
Gailenkirchen,  s.  Geilenehirche. 
Gailnboven,  -uen,  -uin,  Gomhofen,  Gern» 

Eschach,    O.A.  Ravensburg,   190.  191. 

246.  253.  254  (2). 
Gaisil,  Manegoldus  des.  -,  19. 
Gaismarkt,  s.  Berge. 
Gaisser,  Abt  von  St.  Georgen  455,  456. 
Gaizarius,  Gonradus,  de  Rauensbure  235. 
Galle  Lucas  Cister.  56. 


Gallus  373.  —  H.  des.  -,  cnrrs.  Bebenhus« 
ts.  282. 

Gallus,  S.,  abb.  et  conv.  mii.  S.  Galli, 
Kloster  St.  Gallen  334  (2).  335.  — 
abb.  493.  506;  B.,  Berhtoldus  334.. 
(sg.)  335.,  sg.  422.  493.  —  csts.  Rvmo 
ts.  1.32.  — mchi.:  Berhtoldus,  Rudolfos 
de  -,  tss.  277.  —  mnUs.  tss.  335.  — 
Kanton  St.  Gallen  336. 

Gambs,  Garns,  492. 

Gamertencheim,  Gemmrigheim,  O.A.  Besig- 
heim,  443.  444.  453.  —  Hartmdt  de  -. 
439.  444.  —  s.  auch  Kamerineheim. 

Gamertinga,  -gen,  -gin,  Gammertingen, 
Gammertingen ,  liohenzoü.  O.A.  Sitz, 
195.  196.  197.  198.  199.  —  Ganwter- 
tingen,  hohenzoUer.  O.A.  20.  77.  177. 
1S3.  199  .2).  200  (3).  210.  254.  277. 
3  Li.   331.  365.  370.  3S4. 

Gamvndia.  Gmüud,  278.  —  Vgl.  Ge- 
munden,  £rgamundias.  —  Augustiner- 
kloster, 370.  —  Gmünd,  O.A.  19.  119. 
174.  221.  272.  405. 

Gancehenberg,  Gansberg,  nordwestlich 
von  Niederaltheim,  bair.  A.G.  NÖrd- 
lingen,  15. 

Gartach  maior,  Gross-Gartaeh,  O.A.  Heil- 
bronn,  203.  204.  238.  —  H.  de  -,  ts. 
238.  —  scltts.  Dietmarus  238. 

Gastes  domus  279. 

Gaugenwald,  s.  Guginwalt. 

Gauli:jheim,  eher  Gülchsheim,  bair.  A.G. 
Vffenheim,  aU  Gelchsheim,  bair.  A.G. 
Auh,  Gonradu:9  Regularius  scltts.  in 
-,  U.  340. 

9 

Gebeine,  Fridericus  mil.  de  Utingen,  des. 

—  ts.  491.  492. 

Gebe-,  Geh-,  Gebihardus,  Gebehart,  Gebo- 
ardus  4ö4.  —  can.  Argent.  et  cpllns. 
papae  Innocentii  IV.,  fr.  cmts.  de  Fri- 
bürg  467.  503.  —  com.  de  Berge.  — 
eps.  Conslant.  4ü4.  —  abb.  Hirsaug.  — 
com.  de  Hirzberch.  —  de  Kurenbach. 

—  mil.  de  Liehtinstain.  —  de  Schartes. 

—  Gr.  V.  Urach. 
Gebehilt  497.  498. 

Gebel,  Hainricus  des.  ~,  ts.  210. 

Geben,  G.  Nonar. 

Gebeno385.  —  E.,  des.-,  civ. Essling.,  ts.  9. 

Gebenus  de  Maienberc. 

(»ebhardus,  Geboardus,  s.  Gebehardus. 

GebutU,  S.,  U.  271. 

Gecgingen,  483. 

Grechelingen,  Göcklingen,  bair.  A.G.  Lat^ 

dau,  Engelfridus  de  -,  451.  454. 
Geggingen,  Göggingen,  O.A.  Gfnünd,  174. 

—  Sifridus  de  -,  221. 
Gehirne,  s.  Theus  -  yon  Ehingen. 


Orts-  und  fersouen-Register. 


541 


Geiggen,  s.  Gaichain. 

Geilenchirche,  Gaüenkirchen,  O.A.  Hally 
260.  261. 

Geisingen,  s.  Gisingen. 

Geislingen f  s.  Giselingio. 

Gelchsheim,  s.  Gaulisheim. 

Geltrat  497. 

Gelphrat,  scab.  de  Brvchsella. 

Grembeler,  Gonradus  des.  382. 

?  Gemeringen,  ?  Gemmingen,  ?  Gmna- 
ringen,  Albertus,  Herilihus,  de  -,  mchi. 
Hirsaug. 

Gemini  Pontis,  de  Gemino  Ponte  comes 
et  dmns.  in  Eberstein,  Sy.,  Symon  42. 
sig.  43.  155.,  sg.  156.,  192.,  sg.  193., 
243.,  sg.  243.,  sg.  295.,  sg.  296.  (mnlss. 
ei.:  AI.  des.  Trescharius  42  (3);  Otto 
de  Buhel  156.) 

Getnmingen,  s.  Gemeringen, 

Gemmrigheim,  s.  Kamerincheim  u.  Gamer- 
tencheim. 

Gemunden,  toohl  Abtsgmünd,  O.A,  AdUn 
435.  436. 

Genkingen,  Genkingen,  O.A.  Reutlingen, 
Gonradus  rector  eccle.  in  -,  ts.  205. 

Genrs-,  Genrespach,  Genrs-,  Genresbacfa, 
Gemsbach,  bad.  B.A.  RastaU  242.  — 
advcs.  H.  in  -,  ts.  46;  Heinricus  et 
fil.  ei.  Heinricus  tss.  242,  et  fr.  ei.  Ber- 
toldus  tss.  243;  Hainricus  fil.  Schuri- 
brandi  313. 314,  —  civ. :  Albertus  faber 
ts.  242 ;  Bert.  ts.  314;  Blez, . .  des.  -,  ts. 
314,  Albertus  -,  ts.  242;  Blestirarius, 
C.,  ts.  314;  Cuppenbeimer,  M.  des.  ts. 
314;  Heinrieus  faber  ts.  242;  Ol.  iuxta 
Molendinum  ts.  314;  Scbindeler,  C.  des. 
-,  Gynradus  >,  ts.  242.  ts.  314,  H.  des. 
-,  ts.  314;  Schur-,  Schurebrandi  filii 
tss.  314,  fil.  Gvnradus  242;  Sigelinus, 
Sigilin  ts.  242,Cunradusts.314;  Sveuus, 
Sueuus,  . .  des.  -,  ts.  314,  Bertoldus  ts. 
242.  —  mil.  pinc.,  Ber.,  Berhtoldus  de 
-,  ts.  97.  ts.  98.  ts.  314.  —  scltU.  H. 
ts.  314;  Hartnidus  ts.  242.  —  vicepleb. 
Grnradus  339.  340. 

Genseberc  409.  410. 

Georgius,  Georius,  S.,  abb.  et  conv.,  mium. 
in  Nigra  Silva,  Kl.  St.  Geargen  299 
(2).  455.  474  (2).  —  abb.  445.  453., 
(sg.)  474;  Friedrieh  456;  Theogerua 
455  (2).  456;  W.,  Wemherus  455  (3). 
456.  —  cnvrs.:  Eberhardus  455.  — 
quondam  pps.  Amoldus  455. 

Georgius,  S.,  patron.  in  Isinina.  54.  — 
ei.  cplla.  in  Lanan.  —  pratum  264, 
265. 

Georgii,  S.,  ad  velum  aureum  card.  diae. 
Goltifridus   52.  55.  113.,  Petrus  464. 


Gephinen,  wohl  Göppingen,  O.A.  Stadt, 
443. 

Geppingin,  Göppingen  485.  —  Göppingen, 
O.A.  152.  173.  174.  175.  289.  359  ß). 
365.  489,  500, 

Ger.  ts.  111. 

Gerabronn,  0.A,  10,  43  (3),  57.  379.  424. 
438.  505  (2). 

Gerbraht  498. 

Gerdrudis,  Guerdrudis,  Gerderut,  Ger- 
trudis 125.  137.  181.  —  monlss.  Bur- 
chaugens.  507.  —  uxor  Diaboli  5.  — 
de  Tagebrehteswilare. 

Gere  111. 

Gerenberc,  heutzutage  Flurname  Gözen- 
berg  auf  der  Markung  Bemloch  93. 

Gerhardus  de  Hirzberc,  fr.,  provineial. 
dom.Tbeutonieor.  —  com.  deMoguncia. 

—  de  Oberaehere. 

Gerhildis,  Gerhilt  497.  —  de  Talvingen. 
Gerhohus  abb.  Uuizenburg.  498.  499. 
Gerhusin,  Gerhausen,  zerstörte  Burg  bei 

Gerhausen,    O.A.    Blauheuren,    374. 

(?  Deutsehordenscommende)  374.  375. 
Gerlacus,   cantor  Hirsaug.  488.  —  mil., 

pinc.  de  Illingin. 
Gerlindis  449. 
Gerlip  497  (2). 
Germania  450. 
Germanus,  S.,  s.  Spira. 
Germersheim,  Pfalzbair.  A.G.  323.454(4). 
Gernodus,  Gemot  127.  mil.  ts.  273.  417. 
Gemsbach,  s.  Genrspach. 
Geroldus  ts.  12.  447.  (2).  —  com.  429. 

—  de  Ezzelingen.  —  de  Gaichain. 
Geroltseeke,  Greroldseck,  O.A.  Sulz,  Wal- 
ther der  herre  von  -,  309.,  (sg.)  309. 

Gerster,  s.  Ordenarius. 

Gersteten,   Gtrstetten,  O.A.  Heidenheim, 

Albertus  mnr.  de  -,  70   (2).  71.   — 

vlricus  dec.  de  (sg.)  70. 
Gerter  des.  383. 
Gertrudis,  s.  Gerdrudis. 
Gerunc,  Gerungus,  Gervngus,  auriga  ts. 

314.  ~  nob.  et  ingenuus  456.  —  abb. 

de  Cruzilino.  —  mil.,  pinc.  de  Eringen. 

—  mil.    de   Grvnburch.  —  civ.   de 
Kyrchein.  —  de  Rutingen.  —  de  Stein. 

—  mil.  de  Zimbem.  —  de  Zwivels- 
berc. 

Gerundt,  PfafT,  (woM)  von  Ehingen. 

Gerute,  in  dem  -,  Greut,  Gem.  Baind 
(wenn  nicht  etwa  Reute,  Gern,  Fron- 
hofen),  O.A.  Ravensburg,  342  (2).  344. 

Geruicus,  s.  Gvsso. 

Gerzeli,  Burchardus  des.  ~,  ts.  169. 

Gesello,  Hainricus  des.,  civ.  in  Riutilingin. 

Gibechesten  441. 


Giersteling,  GQnradus  des.  -,  fr.  ts.  209 
(2).  ts.  210. 

GiessmMe,  Gem.  Ostdorf  494. 

Giessnauhaeh,  s.  Gissenowe. 

Gigar,  Eber.  ts.  367. 

Gihge,  Hainrieh  der  -,  329. 

Gilso  102. 

Gimainerius  477. 

Gindrathebach,  Gilndelbach,  O.A.  Maul- 
bronn,  78.  79. 

Gingin,  Giengen,  O.A.  Heidenheim,  fr. 
Fridericus  de  -,  eomdtr.  apud . .  rhusin, 
?  Gerhauseti,  ts.  374.  375.  376. 

Ginnesbach  superior,  Ober-Ginsbach,  260. 
261. 

Gipeehe,  VI.  ts.  408. 

Giro  100. 

Gisela,  Gysela  448.  —  de  Bruchsella.  — 

•  Markgräfin  von  Friaül.  —  rlcta.  Hart- 
m^di  Isenmanger.  —  prssa.  de  Kil- 
perg. 

Giselingin,  Geislingen,  O.A,  Sitz  (Hugo 
de  -),  487.  —  Geislingen,  O.A.  109. 
158,   214.  289  (2).  352.  365.  492.  500. 

Gysendorp,  Güsseidorf,  bair.  A.G.  Roth 
345.  346. 

Gi>,  Gysenheim  441  (3). 

Gisühardus  Zwifaltens.  ts.  265.  —  eustos 
de  Zwiueldea. 

Gisingen,  Geisingen,  bad,  B.A.  DonaU' 
eschingen,  407.  —  C.  de  -,  ts.  408. 

Giso  333. 

Gissenowe,  Giessnaubach  in  Kirchheim, 
O.A.  Stadt  17. 

Gladiator,  GQnradus,  civ.  Ehing.  ts.  100. 

Glasehusen,  Glashausen,  Glashäuserwald, 
Gern,  Göttelfingen,  O.A,  Freudenstadt, 
452.  454. 

Glatebaeh,  Gross-Glattbach ,  O.A.  Vaih- 
ingen, Wolffram  de  -,  ts.  438. 

Glefersultzbaeh ,  Cleversulzbach,  O.A, 
Neckarsulm,  83.  84. 

Gleiuter,  graübünd.  Bez.  492. 

Glichen,  ?  Ober-,  Unter -Gleichen,  O.A. 
Öhringen,  ?  Gleichen,  preuss.  Kreis  Er- 
furt, Lampertusde-,  pps.Novi  Uli.  510. 

Gliemen,  Gliemen,  O.A.  Hall,  260.  261. 

Glismut  451. 

Gmünd,  s.  Gamvndia.  —  Vgl.  Erga- 
mundias. 

Gnadental,  Vallis  Gratiae,  constr.  in 
honore  S.  Mariae,  S.  dei  genitricis, 
Kl.  Gnadenthal,  abba.  et  eonv.,  clstrm., 
dominae,  eecla.,  mium.,  setmlss.  de  -, 
91.  145.  234.  241.  259  (2).  260.  265. 
325.  326.  380.  391.  392.  393.  —  abba. 
sg.  260.  —  sorores:  Ghünegundis  de 
Grutheim,   Haedewigis,   Liugardb   de 


542 


Orts-  und  Personen -Register. 


Jagsberch ,  Maehthildis  de  Winsbercb  l  Gofteazeü,  s,  Cella  Dei. 


Us.  260. 
Gnanno  de  Babinwilare. 
Gniftinch,  a.  Raderay. 
GnoUtat,  Gnodstadt,  hair.  A.G,  Ochftn- 

fürt,  HeinricuB  mil.  de  -,  ts.  3.  4. 
Gochstn,  s.  Gosadsheiin. 
Gode-,  Got-,  Gote-,  GotUfHdus,  Gottfried 


Gftmeringen,  s.  Gommeringen. 

Goxbertus  498.  499. 

Gozbolxdorpf,  abgegang.  Ort  auf  der  Mar- 

kting  ron  Sonderhofen,  bair.  A.G.  Aub, 

340. 
Gozelinus,  cir.  Phorzh.  ts.  97.  U.  98. 
Gozolt,  Gozzoldus  442.  —  fil.  Ber.  ts.  368. 


447.  487.  —  de  Adelhoren.  —  rott  Gozwinus,  s.  Goswinus. 

I  ' 

Bachengtein.  —  de  Bruneck.  —  com.   Gozzisheim,  Gochstn,  O.A.  Neekarsulm, 


de  Calwe.  —  S.  Georgii  ad  yelum 
auretun  card.  diac.  52.  55.  113.  —  de 
Hohenloch.  —  Kozzelinus.  —  com.  de 
Lewenstein.  —  mil.  de.Linthe.  —  des. 
Mör.  —  nob.  de  Nifen.  —  de  Nipotes- 
heim.  —  de  Sieden.  —  mil.  de  Stinpfach. 


433. 
Grabalsus,  Graltthauaen,  thurg.  Btg.  Weiu' 

felden,  464.  465. 
Grabun,  Graben,  zur  O.A.  Stadt  Waldsee 

geMrig,  C.  de  -,  ts.  61.  62.  —  Vner- 

Mittelt,  451.  453.  454. 


—  de  Sweineburg.  —  com.  de  Tüb-  i  Graccus  (?  Graoos,  Graecus)  de  Usyeld. 


ingen.   —  dec.  de  Vehingen.  —  nob. 

de  Wibre.  —  can.  Wirzbarg. 
Göcklingen,  s.  Geehelingen. 
Göggingen,  s.  Geggingen. 
Göppingen,  s.  Gepbinen,  Geppingin. 
Gorz,  s.  Goricemiis. 
Göttel fingen,  s.  Gotelibingun. 
Goler,  s.  Rauensberc. 
Gollahagowe,  Gollachgau  497.  498. 
GoUach-Ostheim,  s.  Ostheim. 
(ik)llin,  dna.  3^3  (2). 
Goltman,  Ber.  des.  -,  ts.  368. 
Gommeringen,  Gömeringen,  Gomaringen. 

O.A.  Reutlingen,  F.  mil.  de  -,  ts.  298. 

—  Fridericus  advcs.  de  -,  ts.  92.  — 
Vgl.  Gemeringen. 

Gommersdorf,  s.  Cvmerstorph. 
Gonzago,  GuiUelmus  de  -,  100. 
Goricensis,   Tirolensis  com.  Henhardus 

270.,   (sg.)  271.,   274.  279.  476;   ux. 

Elisabeth  274  (2).  476. 
Gornhofen,  s.  Gaünhoven. 
Goftsau,  St.  Gallischer  Bez.  336. 
Gossoldus,  mil.  ts.  288. 
Gos-,  Gozwinus  453.  —  von  Hertenstein, 

—  de  Mergentheiin. 
Gotefridus,  s.  Godefridus. 

(jroteli-,  Gotelin-,  Goteliubingun,  Gotel- 
bingin,  GÖttelfingen,  O.A.  Horb,  441. 
442.  444  (2).  445.  451. 

Gotha,  Hauptstadt  des  gleichnamigett 
Herzogthums^  Hermannus  de  -,  de 
ordine  Praedic  frm.  59.  ts.  59.  60. 

Gottebertus,  -brethus  de  Wizenstein, 
rector  eccl.  de  Breccingen. 

Gotteboldus  mil.  de  Owensheira. 


Gradar  339. 

Gra-,  Grataritts,  Vlricus,  civ.  Biberac.  — 

mchs.  de  Salem,  ts.  177. 
Graf,  s.  Graue. 
Grafeneck,  s.  Grauenegge. 
Graffeld  pagus,  Grabfeld  497.  498. 
Graifsbach.  Greifesbach,  Graisbach,  bair. 

A.G.  Monheim,  Ber.  com.  de  -,  ts.  385. 

386. 
Graltshausen,  s.  Grabalsus. 
Gran-,  Granehain,  Granheim,  O.A.  Ehingen 

(nicht  Münsingen),  C.  de  -,  ts.   367. 

—  Heinricus  de  -,  ts.  13.  ts.  101.  102. 

ts.  128.  129. 
Grannis  de  Rutmerspach. 
Grasegenowa  442. 
Gratarius,  s.  Gritarius. 
Graubünden,  schweizer.  Kanton  278. 
Graue,  f  Graf,  Gem.  Chrims,  tirol.  B.A. 

Landeek,  Johannes  de  -,  339. 
Grauenegge,  Grafeneek,  O.A.  Münsingen 

511.  —  Granen  de  -,  Hainricus  et  Eher- 

hardus  frs.  dci  -  tss.  13. 
Grauus  de  Ilsreld. 
Grawe,  Heinricus  des.  -  ts.  58. 
Grecingen,  s.  Gretzingin. 
Greck  von  Kochendorf  463. 
Greding,  bair.  A.G.  224. 
Gregorius  beatus,  sanctus,  442  (9).  443 

(7).  444  (3).  445  (2).  446  (5).  447  (2). 

448  (5).  449  (2).  450.  452  (5).  484.  — 

cella.,  coenob.,  eccla.  444  (4).  446.  447 

(2).  451.,  prior  Adelhelmus  446.,  fr. 

Antwart  451. 
Gregorius  papa  VII.  438.  484.,  IX.  56., 

487. 


GotteÜTbon,  -lubon,  Gotliuben,  GotÜieben  <  Greifenstein,  s.  Grifinstain. 

im  ThurgaUj  254.  332.  333.  401.  422  Gremhain,  -hayn,  -hein,  Gremheim,  bair. 

(2..  castrum).  423.  —  Thurg. Bez.  Gott-       AG.  Höchstädt,   eccla.  302.  303.  315. 

lieben  336.  465  (2).  316. 

Gotteman  242.  Gretzingin,  Grec-,  Grezzingen,  Grötzifigen, 


O.A.    Ehingen,    100.    101.    488    (2); 

Gretzingin  secnndum  100.  101  vgl.  mit 

513.  —  Hainricus  de  -,  ts.  92.  — -  hetd. 

B.A.  Durlaeh,  C  miL   de  -,  U.  296. 

297  (3);  Heinricus  dmns.  de  -,  11.  sg. 

12  (im  Siegel:  de  Rosswag.). 
Greut,  s.  Gerute. 
Greuinwinden  512, 
Grienhardus  mil  de  Blochingen. 
Grieningen,  s.  Grflningen. 
Griesingen,  -gin,  Chrissingsn,  Ober^,  Unter- 

Griesingen,  O.A.  Ehingen,  Marqoardus 

de  -,  478.  47.9.  —  R.  miL  de  -  ts. 

246.  247.  -   Rainhardus  mil.   de  - 

478.   --  Rudegerus  mil.   de  -,   478. 

480.  —  dec  H.  in  -,  ts.  326.  327. 
Grife,  mil.  des.  -  150;  fil.:  Heinricus  et 

Lvdewicus  150.  —  dns.  -,  mil.  des.  de 

Berkach.  —  E.  des.  -,  canon.  Sorecens. 

151. 
Grifinstain,  Ruine  Greifenstein,  Gern,  Jene- 

sien,   tirol.   B.A.  Bozen,  G.  de  ->  ts. 

279.  2H0. 
Grimolvingen,  Grimmetfingen,  O.A.  Ulm, 

184  (3). 
Grindelach ,    Gross-,    Klein  -  Gründlach, 

bair.  A.G.  Fürth,  Herdegen  mil.  de  -, 

ts.  223.  ts.  225. 
Grindilen  445. 
GriTbingen,  Grubindun,  Grruibingen,  O.A. 

Göppingen  500.  ~  Hugo,  dpfr.  cmts.  de 

Helfenstein,  et  Rfkerus  mlss.  de  -, 

tss.  288.  289. 
Griuningin,  s.  Grüningen. 
Griwelich,  CAnradus  des.  -,  Maehthildis 

filia  ei.,  s.  Kirchain. 
Grötzingen,  s.  Gretzingin. 
Gronburc,  Kronburg,  bair.  A.G.  Memm- 

ingett,  Berchtoldus  de  -,  362.  ts.  362., 

(sg.)  362.,  363;  ux.  Adelhaidis  362.  ts. 

362;  fil.  Hatto  U.  362. 
Groppach,  s.  Crotynbach. 
Groppinbach,  G.  411. 
Gross- Baumgarten,  s.  BAngarton. 
Gross-  u.  Kleineicholzheim,  s.  Eicholfishein. 
Gross-  od.  Klein-Engstingen,  s.  Anege- 

stingen. 
Gross-Gartach,  s.  Gartach  maior. 
GrosS'Glattbaeh,  s.  Glatebach. 
Gross-,  Klein-Gründlach,  s.  Grindelach. 
Gross-,  Klein- Harbach,  s.  Hartbach. 
Gross-Ingersheim,  s.  Ingereson. 
Gross-,  Klein-Süssen,  s.  Siezun. 
Grosse,  Gonradus  des.  381. 
Grozolfine,  Grosselfingen,  hohenzoUer.  0.A, 

Hechingen,  464.  465. 
Grubindun  s.  Grivbingen. 
Oruchenthal,  s.  Gr^chintal. 


Orts-  und  Personen-Register. 


543 


Grünburg,  s.  Grvnburch. 

Gru-,  Grvningen,  Grueningen,  -giiiy  Gru-, 
Grvningen,  Gruengue,  Grtt-,  Grvningin, 
Griuningin,  Grv%  Grvnigen»  Gruningen, 
Grutanger,  Grietiingen,  0,A.  Riedlmgeti, 
489.  —  com.  de  -,  467.  471  (2); 
(cmss.)  GQnradus,  Eberhardus  s.  u.;  H. 
Hart.,  Hartmannus,  sig.  122  (mnls. 
Vlricus  des.  Hagino  122j.  135.,  sg. 
135.,  177  (sen.).  191.  192.  ts.  213., 
sg.  213.,  ts.  218.  219.  228.  2ö2.  253, 
254.,  sg.  254.,  294.,  (sg.)  294.,  336 
(sen.).,  sg.  337.,  ts.  369  (2).,  sg.  370., 
468.  469  (Grutanger).  sg.  477.,  uxor 
Hedwigis  337;  fiiii:  GOnradus  337, 
Eberhardus  337,  Hartmannus  177.  337, 
Lvdiwicus  337.  —  mil.  de  -,  ts.  254; 
Otto  ts.  294.  —  mgr.  Walkvnus  et  fr. 
ei.  scriba  de  -,  tss.  183.  —  Wohl 
Markgröningen ,  wenn  nicht  Neckar- 
gröningen,  beide  O.A.  Ludwigsburg, 
Hainricus  de  -  ciT.,  iud.  Ezzelingens. 
214.  233.  —  Conradus  scrds.  des.  de  -, 
381.  383.  —  Wohl  Grüningen,  bad. 
B.A.  Villingen,  Bertholdus  lib.  homo 
de  -,  455.  —  Eberhardus  de  -,  455. 
456;  ux.  Mathilda  455. 

Grünmettstettetif  s.  Mezzestit. 

Grünstadt,  bair.  AG.  Sitz  67. 

Grvnsuelth,  Grünsfeld,  bad.  B.A.  Tauber- 
bischofshdm,  fr.  Heinricus  eellerar. 
de  -,  ts.  3.  4, 

Grünthal f  s.  Grtinendal. 

Gruibingen,  s.  Grivbingen. 

Grymbahc,  Grhnbachy  Burggrumbach, 
bair.  A.G.  Wirzburg,  W.  de  -,  208. 485. 

Gruol,  hohenzoUer.  O.A.  Haigerloch  485. 

Grynbureh,  Grünburg,  Gem.  Unadingen, 
bad.  B.A.  Donaueschingen,  Gervngus 
mil.  de  -,  ts.  132. 

Grünendal,  Grünthal,  O.A.  Freudenstadt, 
Willehart  de   -,  ts.  444.  453. 

Grvninsehilt,  Berhtoldus  des.  -,  ts.  387. 

Gmr,  Grüre,  Gruom,  O.A.  Urach,  Cun- 
radus  de  -,  101  (2).  102.  ts.  12ö;  fil. 
flrieus  101  (2);  flae.:  Maechthild,  Willi- 
birg JOl  (2). 

Grutanger,  s.  Gruningen. 

Guarsten,  s.  Wartstain. 

Güglingen  490. 

Gülchsheim,  s.  Gaulisheim. 

Günddbach,  s.  Gindrathebaeh. 

Günzkofen,  s.  Guntzekofen. 

Guerdrudis,  s.  Gerdrudis. 

Crüsseldorf,  s.  Gysendorp. 

Gvsso,  von  Güssenberg,  abgeg.  Burg  bei 
Hermaringen,  O.A.  Heidenheim,  Gerui- 
cus  -,  ts.  316. 


Güttingen,  s.  Gutingen. 

Gugenhusen,  Guggenhausen ,  O.A.  Saul- 
gau,  159.  235.  236. 

Gugeres,  Albertus  des.  -,  ts.  492. 

Guginwalt,  Gaugenwald,  O.A.  Nagold, 
455.  456. 

Guherus  (verdorbene  Form  für  Gunthe- 
rus)  eps.  Spirensis  251. 

Guido,  Gwido,  S.,  s.  Spira  -—  prior 
provinc.  frm.  Eremitanim.  —  Sabinens. 
eps.  113.  —  prbr.  eard.  tit.  S.  Lau- 
rentii  in  lueina  113. 

Guillelmus,  Gvilielnius  484.  —  de  Gon- 
zago.  —  pbr.  eard.  tit.  S.  Marci  113. 

Guirrili,  Gurrelinus,  Vlrieus,  civ.  Esseling. 

Guldinväz,  Hainrieus  des.  -,  ts.  385. 

Gumbertus  Gabiler. 

Gumpreeht  de  Buchenbaeh.  —  de  Eeke- 
bruek. 

Gundelfingen,  -ringen,  -uingen,  Gvndel- 
fingen,  Gundolu-,  Gvndolvingen,  Gundil- 
uingen,  Gvndiluingin,  Gvndelingen, 
Gundelfingen,  O.A.  Münsingen  488.  — 
Novum  Gvndelving  367.  —  Bertoldus 
nob.  de  -,  54  vgl.  mit  513.,  55.  367.  — 
Gunradus  91.  92.  ts.  127.  ts.  191.,  sg. 
367;  canon.  de  Augea.  —  H.,  Heinricus 
mil.,  nob.  de  (sen.)  91.,  sg.  92.,  92;  (fil.) 
91.92;  (sen.)  124.,sg.l24;  (fil.)  124;  126., 
ts.  127;  (sen.)  128.,  sg.  l28;  (fil.)  128; 
ts.  177.,  ts.  213;  (sen.)  ts.  252;  (fil.)  ts. 
252;  (sen.)  329. 330.,  sg.  330. 331;  (fil.) 
329.  330.  —  Swigerus,  Swiggerus  (fil. 
Swigeri,  fil.  Vlriei)  tss.  13;  (sen.)  101. 
102.,  sg.  102  vgl.  mit  494;  (fil.)  U. 
101  (2);  ts.  115.  116;  nob.  126;  (Lon- 
gus)  ts.  127.,  128;  (fil.  Heinrici)  124. 
128;  mU.  126;  (fil.  Heinrici)  ts.  252. 
329.  330;  frss.  367.,  sg.  367  (2);  de 
Novo  Gvndelving  sg.  367;  Swigerus 
des.  Burgar  ts.  367;  (nob.)  ts.  385. 
U.  386.  406.  —  tirieus  (nob.  de)  ts. 
13;  (fil.)  ts.  13;  ts.  115.  116. 

Gundershouen,  Gundirshouin,  Gunders- 
hofen,  O.A.  Münsingen,  B.,  Berhtoldus 
de  -,  ts.  100.  101.  ts.  362.  ts.  367. 

Gun-,  Gvntherus  ts.  367.  485.  —  Vgl. 
Guherus. 

Gundelo,  Gundelohus,  Gundeloch  452. 
—  de  Pfussech.  —  de  Zeizeneheim. 

Gundrat,  Gunderat  497  (2). 

Gundericlün,  Irmengardis  181. 

Gunderiehingun  444  (2). 

Guntbertus  499. 

Gunthilt  497. 

Guntramus,  -rammus  ts.  273  439. 449. 450. 

Guntzekoven,  Günzkofen,  O.A.  Saulgau, 
385.  386. 


Gunzenhusen  Gunzenhausen,  bair.  A.G. 
Sitz,  435.  436.  eccl.  99.  112.  239.  — 
Bair.  A.G.  Gunzenhausen  489.  494. 

Göda,  GCtta,  s.  Guta. 

G^te,  Hainrieh  der  -  329. 

Gatunsun,  E.  ts.  298. 

Gurrelinus,  s.  Guirriii. 

Gürtel,  des.  Eberhardus  de  Swendin. 

Guta,  GQta,  G^ta,  Göda,  Gutta  441.  — 
de  Bluzenruti.  —  dca.  de  Cellario.  — 
rleta.  Kicins  145.  —  ux.  Gunradi  de 
Winterstetten. 

Gutenfurt,  Gutenfurt,  Gem.  Ober-Eschach, 
O.A.  Ravensburg,  51.  52. 

Gutfrit  497. 

Gutingen, ^(rJi^^'ii^eN,  thurgau.  Bez.  Gott- 
lieben,  Vlrieus  de  -,  mnl.  S.  Gall.  335. 
336. 

Gwido,  s.  Guido. 

H. 

H.  441.  -  burgravius  ts.  271.  U.  279. 
ts.  280.  —  camerar.  ts.  298.  —  dec. 
ts.  248.  —  ligalor  U.  293.  —  mer- 
cator,  envrs.  in  Biunde,  ts.  426.  — 
mnr.  ts.  241.  —  notar.  ts.  26.  ts.  46. 

—  rex,  s.  Enzio.  —  scrds.  ts.  248.  — 
seltts.  ts.  238.  —  sutor  ts.  293.  —  prior 
de  Alpirsbach.  — ■  Almindingarius.  —  fr. 
des.  de  Alto  Monte,  mchs.  in  Alba.  — 
pps.  des.  de  -,  vieepleb.  de  Altorf.  —  de 
Anemarkingen.  —  com.  de  Argentina. 

—  de  Amegge,  mchs.  in  Wibilin.  — 
abb.,  prior  Augiens.  —  eps.  Augustens. 

—  de  Baehenstein.  —  de  Bafendorf. 

—  dux  Bawariae.  —  adves.  de  Berge. 

—  camerar.,  mnr.  de  Bigenburc.  — 
de  Bilstein.  —  abb.  de  Blaburon.  — 
des.  Bonise.  —  fil.  preeonis,  civ.  in 
Brethein.  —  advcs.  de  Brvchsella.  —  de 
Brvnnon.  —  mil.  des.  Bürzelaer.  — 
de  Buwigil.  —  ?  Geller.  —  Clericus.  — 
eps.,  pps.  S.StephaniGonstant.>-  Copp- 
relli,  Ylmens.  —  fr.  de  Gressebrunnen, 
envrs,  in  Bi wende.  —  Cttn.,  mil.  — com. 
de  Dningin.  —  de  Ebersberc.  —  notar. 
comts.  Otton.  de  Eberstein.  —  mnr.  de 
Ehingin.  *—  mil.  de  Eieholfishein.  — 
mil.  de  Entziberc.  —  pleb.  de  Erf- 
steten.  —  des.  Ernst.  —  des.  Esehay. 

—  eeller.  de  Ezzelingen,  mchs.  Salemit. 

—  com.  de  Furstenberg.  —  des.  Gallus. 

—  deGartach.  —  adves.,  seltts.  in  Genrs- 
pach.  —  dec.  in  Griesingin.  —  com. 
de  Grueningen  (Grutanger).  -  nob. 
de  Gundelfingen.  —  seltts.  de  Hallis. 

—  des.  Hamerslae.  —  Harthuser.  — 
eps.  Herbipol.  265.  —  abb.  Hirsaug.  — 


544 


Orts-  und  Personen-Register. 


pps.  in  Houen.  —  Humpizus.  —  des. 
Hvtaer.  —  de  Husen.  —  Huzo.  —  de 
Tbach,  procur.  mii.  S.  Blasii  in  Nall- 
ingen.  —  de  Imendingen.  —  de  Kalck- 
wile.  —  mgr.  de  Kannestat.  —  dec. 
in  Kickwiler.   —    com.    de  Kyburch. 

—  des.  Klosnaer.  —  KoL  —  de  Lapide. 

—  Lantamman.  —  de  Lovnebure.  — 
com.  de  Luperc.  —  de  Harningen.  — 
pps.  de  Martello.  —  mil.  des.  de  Heins- 
hein. —  de  Hettelingen.  —  de  Hezz- 
ingen,  emdtr.  in  Ellingen.  —  mgr.  de 
Molinbrunnen.  —  de  Mosbach,  fr.  in 
Mergentheim.  — dec.,  pps.,  in  Nallingin. 

—  mil.  de  Nifen.  —   de  Oberehoven. 

—  dec.  de  Ofterdingen.  —  can.  eccl. 
Omnium  S.  S.  in  Nigra  Silva.  —  com. 
de  Parrapetra.  —  mnr.  de  Raaens* 
purch.  —  Razo.  —  de  Rendingen.  — 
des.  Rober.  —  ?  celler.  de  Roten- 
burc.  —  Rufus.  —  mil.  de  Saeldin- 
horn.  —  pistor  de  Salem.  —  de 
Schalkelingen.  —  miL  de  Schasispurg. 

—  des.  Schindeler.  —  Schuterftt.  — 
des.  Scilhing.  —  villic.  fil.  Sigilini.  — 
de  Slegewidon.  —  Smalcel.  —  pinc.  de 
Smalnecke.  —  de  Sowinsheim.  —  de 
Sperwersegge.  —  can.  de  -,  dec.  S. 
Germani  in  Spira,  eps.  Spirens.  — 
Stadelarius  mnr.  de  Rauensburc.  — 
de  Staellinunrite.  —  Stocharius.  —  de 
Strazze,  can.  Constant.  —  de  SlTzze- 
lingin.  —  des.  Suppan.  —  mil.  de 
Swendi.  —  com.  palat.  de  Tuwingen. 

—  de  Vbrichingen.  —  mnr.  Vlmens. 

—  vicedom.  de  Vltimis.  —  pleb.  in 
VI  tun.  —  Vainaego.  —  Ueldelin.  — 
fr.  de  Velsoberc.  —  Vinke.  —  des. 
Vraidelin.  —  com.  de  Vurstenberc.  — 
Wacilinus.  —  de  Wallenhusen.  —  dpfr. 
de  Walpurc.  —  pps.  de  Waise.  —  fil. 
Hainrici  dei.  Waltman.  —  nob.  de 
Wartenberc.  —  de  Wartinse.  —  Welzo. 
mil.  —  de  Werdinowe.  —  de  Wilzingin. 

—  abb.,  cellerar.,  pps.,  de  Wingarten. 

—  (?  Hartmann,  Heinrieh)  com.  de 
Wirtinberc.  —  ?  Zeller.  —  de  Zimbern. 

Ha . . .  de  Mussingen. 
Haagen,  s.  Hage. 
Habsburg,  Grf,  r.  493. 
Hadebrechteswiler,  Habratsweiler,   Gem. 

Ettenkirch,  O.A.  Tettnang,  50.  52, 
Hadelfinge,  Hadikingen,  -uingen,  Hedel- 

flngen,  0,A,  Cannstatt,  215.  216.  226. 

227.  293. 
Hachingen,  Hechingen,  hohenzoller,  O.A. 

Sitz,  Erlewinus  de  -,  92.,  Marquardus 

scoL   de  -,   ts.  248.  —  HohemoUer. 


O.A,  Hechingen,  41.  92  (2).  160.  244 
(2).  248.  313.  329.  331.  361.  370  (2). 
453.  465.  474. 

Haedewigis  ts.  260. 

Haegniberch,  s.  Hagenberch. 

Haelenstain,  Hellenstein,  abgeg.  Burg 
Über  Heidenheim,  Degenhardns  nob. 
de  -,  ts.  20.  21. 

Hasselech,  Heslachshof,  O.A.  Künzelsau, 
260.  261. 

Hafte,  Haft,  Gem.  Ottersteeier,  bad.  B.A. 
Bühl,  167. 

Hage,  Hagen,  Haagen,  O.A.  Hall,  Gun- 
radus  mil.  de  -,  ts.  376.,  Graft  de  -, 
et  fil.  G.,  Sifridus  de  -,  tss.  505. 

Hagenbach,  s.  Hagenbfich  n.  Haginbac. 

HagenberC;  Hegenberg,  Weiler,  Crem. 
Liebenau,  O.A.  Tettnang,  HermannYs 
de  -,  181.  182. 

Hagen-,  Hagni-,  Haegniberch,  Hegniberc, 
Althegnenberg,  bair.  B.A.  Brück,  Her- 
mannus  de  -,  ts.  274.  ts.  302.  ts.  303. 
ts.  316. 

Hagenbüch,  Hagenböch,  f^  Hagenbuch, 
bair.  A.G.  Monheim,  mgr.  Rödolfus 
de  -,  ts.  15.  —  Hagenbach,  O.A.  Hall, 
Walther  de  -.  U.  275. 

Hagendom,  s.  Trilnswiler. 

Hagene,  Hagino  411  (2).  —  '^Iricus  des. 
-  45  (2).  122;  des.  de  Buenburg;  mchs. 
Salemit. 

Hagenowe,  Hagnau,  bad.  B.A.  Über- 
lingen, Sifridus  de  -,  159,  235.  236. 

Hagenowia,  Hagenau  im  Elsass  486. 

Hageresoch,  wohl  verschrieben  für  Haiger- 
loch,  Adhelhadis,  filia  viri  de  -,  dcti. 
Ghanuz  474. 

Haginbac,  unermittelt,  f  Hagenbach,  Hain, 
mil.  de  -  ts.  44. 

Haginisgnt  (praed.  in  Andiluingen)  336. 

HaginO;  s.  Hagene. 

Hagnau,  s.  Hagenowe. 

Hahberc,  Hochberg,  -bürg,  Burgruine, 
bad.  B.A.  Emmendingen,  Erkenboldus 
de  -,  448.  454. 

Haheltingen,  Hochaltingen,  bair.  A.G. 
Oettingen,  Hermannus  nob.  de  -,  ts. 
65.  117.  118.  119.  U.  223.,  (sg.)  223., 
ts.  225.,  (sg.)  225,  -  Vgl.  Hürn- 
heim. 

Haygerloch,  Haigerloch,  hohenzoller.  O.A. 
Sitz,  seultetus  ts.  412.  ts.  413.  —  cives: 
Manegoldus  et  Burkardus  dcti.  Wirse- 
iini tss.  412;  Hildeboldus  textor  et 
ux.  ei.  Gerdrudis  125  (2).  —  Vgl. 
Hageresoch.  —  Haigerloeh,  hohenzoller, 
O.A.  44.  105.  173.  248  (2).  325.  331. 
356.  372.  435.  454  (2).  485. 


Haigingen,  Hagingen,  O.A.  Münsingen, 
206.  207. 

Haüfingen,  s.  Halphingen. 

Hailiwiga  de  Ramungun. 

Haymberc,  -berg,  Heymberg,  Hainberg, 
-berch,  Heimberg,  abgeg.  Burg  von  nicht 
sieher  bekannter  Lage;  f  bei  Unterheim- 
baehy  O.A.  Weinsberg;  9  Heimberg, 
Gem.  WHdenthiefbaeh,  O.A. Gerabronn; 
f  Heimbaeh,  O.A.  Hall;  Graflto  de  -, 
mil.  de  -,  ts.  84.  (sg.)  95.  —  Lude- 
wicus  de  -,  95.  ts.  379;  fr.  ord.  Teu- 
thon.  in  Mergentheim  ts.  424.  —  Un- 
ermittelt, wenn  nicht  Homberg,  bad. 
B.A.  Überlingen,  Bemgems  de  Hain 
berc.  ts.  276.  277. 

Haimelisowe,  f  Emmelhofen,  O.A.  Barens- 
bürg,  50.  52. 

Hainbach,  s.  Bmsella. 

Hainberc,  s.  Haymberc. 

Hainricus,  s.  Heinricus. 

Haio,  Burchardus  ts.  275. 

Haiterbak,  Hatter-,  Heiterbach,  Hetter- 
bagh,  Hettirbak,  Haiterbaeh,  O.A.  Na- 
gold, Albertus  mnL  Tuwingens.  etc. 
des.  de  -,  104.  105.  —  Bertoldns  mil. 
mnl.  Tuwingens.  etc.  des.  de  -,  104. 
105.  —  Dietricus  de  -,  ts.  356.  —  Ru- 
dolfus  de  -,  ts.  356.  —  Volmams  de  -, 
ts.  104.  —  Wemhenis  mil.  de  -,  ts. 
412.  413.  -     Wol.  de  -,  ts,  245. 

Haizerman,  Bertoldus  cgm.  —  deBuchorn 
230. 

Hako,  Rudegerus  ts.  357. 

Halberstadt,  s.  Haluerstat. 

Halden-,  Haldinberch,  Haltenberg,  bair. 
A.G.  Landsberg,  C.,  Gh.  de  -,  U.  302. 
303.  ts.  316. 

Halder,  R.  des.  -,  ts.  352.  te.  353. 

Haldewanc,  Haüwangen,  O.A.  Freuden- 
stadt, 442.  —  R5dolfus  de  -,  ts.  444. 
453. 

Haldun  (die  Herren  ron  Weisel  nannten 
sich  auch  „ron  der  Halden''^,  R.,  R^ede- 
gerus  dns.  de  -,  U.  347.  348.  ts.  849. 
375.  376. 

Halle,  Hallis,  civitas  de  -,  in  -,  Hallensis 
civitas,  Hall,  O.A.  Stadt,  105.  142. 
206.  260.  380.,  sg.  380.  —  Hallensis 
moneta  16.  242;  pecunia  4;  Hallenses, 
Hallens.  denarii  59.  110.  260  (3).  845. 
381  (9).  382  (27).  383  (6);  HaUenses, 
-sium  solidi  4.  70.  126.  164  (2).  170. 
258  (2).  260  (15).  845.  373.  380.  381 
(4).  382  (17).  383  (2).  396  (2).  472; 
librae  2.  7  (2).  11. 12.  42.  58.  59.  83. 
94. 110  (8).  126. 152. 158. 163. 164  (2). 
165. 170  (3).  174(3).  175. 182. 203.  214. 


Orts-  und  Personen-Register. 


545 


220.  234.  255.  256.  260  (8).  267.  268. 
275.  283.  284.  293  (2).  295.  298.  314. 
822.  327  (2).  345  (2).  350.  357.  358  (3). 

379.  380  (4).  381  (3).  404.  408.  409  (2). 

416.  427  (3).  491;  Hallensium  talenta 
10.  174;  Hallensium  unciae  156.  383. 
427.  —  salina  260. 380.  —  cives:  Backe- 
nant,  Ludewicus  de  -,  ts.  380 ;  Berler, 
Heinricus  ts.  105;  Bruwe,  Bruvoe,  Her- 
mannus,  ts.  206  (2);  C.  fr.  scltti.  ts.  95; 
Egeuo  ts.  380;  Heinricus  fil.  scltti.  ts. 
105.  176;  Hermannus  et  Hermannus, 
frss.  scltti.  tss.  105;  Hermannus  hospes 
ts.  380 ;  Lettenher,  Vlricus  des.  -,  ts. 
380;  Sulmagister,  Heinricus  ts.  105, 
Walterus  sen.  ts.  105;  Triller,  -ir,  C, 
Cunradus  ts.  95.  ts.  105,  Cunradus  fil. 
Trilliri  ts.  105,  Otto  des.  -,  ts.  105. 
ts.  206;  Waltherus  ts.  380.  —  Ber- 
toldus  de  -,  clericus  102  (2).  103  (3). 
— Gilso  de  -,  102. —Waltherus  de  -382. 

—  fr.  Wilhelmus  de  -,  (ord.  Pi  edicat.) 

417.  —  dec.  in  -,  des.  Krazer  ts.  175. 

—  pleb.  de  -,  73 ;  Diethericus  ts.  175. 

—  scltts.  de-  Cunradus  ts.,  sg.  105.,  ts., 
sg.  206 ;  H.  95,  Heinricus  ts  380,  an- 
tiquus,  fil.  Hermanni  quondam  scltti. 

380,  ei.  ux.  Adelheidis  380.  —  domus 
liosp.  Iherosol.  in  Halli;»,  circa  muros  ci  v. 
Hailens.  (Johaiwiiercommende)  105. 142; 
commdtr.  Cunradus  ts.  105,  fr.  Vlricus 
ts.  105.  —  gardianus  189;  Cunradus 
de  Rihtelbach  ts.  175.  ts.  188.  —  Hall, 
O.A.  IG  (2).  58.  91.  106  ß).  160.  176. 
188.  190.  261  (5J.  275.  379.  380.  396 
(2).  417.  424.  438.  513. 

Halle  inferior,  Xiedenihall,  O.A.  Künzeh- 

au,  234. 
Haller,  Familie  493;  Rudolf,  Ritter,  gen. 

-,  54.  103;  frs.  ei.:  Bernher,  Konrad, 

Ortolf  103. 
HaUwangen,  s.  Halde wanc. 
Halphi-,    Haluingen,     ffailfingett,    O.A. 

Rottenhurg,  Hvgo  mil.  de  -,  des.  Albus 

de  -,  256.  372. 
Halpritter,  . .  des.  ts.  314. 
Haltenberg,  s.  Haldenberch. 
Haluerstatensis  eps.  Lutolfus  146. 
Hamerli,   -linus,  Cunradus  ts.   331.  — 

Cvnr.  des.—,  civ.  Kyrcheim. 
Hamerslac,  H.  des.  -,  ts.  352.  ts.  354. 
Hamunt  497. 
Han.  des.  Cerdo,  fr. 
Handschuchsheim,  s.  Henschuhesheim. 
Hanenbach,  ahgeg.  Ort  bei  HöasUnsülz, 

Merkelinus  de  ~,  ts.  58. 
Hanensteigen  486. 
Hans.  Gr.  v.  Mantfort. 

VI. 


Hansheimus,  s.  Anseimus. 

Happersweilen,  s.  Hartbrehteswilare. 

Harbaeh,  Gross-,  Klein-,  s.  Hartbach. 

Harburg,  s.  Horburch. 

Härder,  Rudolfus  des.  -,  54. 

Hardthusen,  Harthausen,  0,A.  Oberndotf, 
455.  456. 

Harena,  Vlricus  in  -,  civ.  Constant.  191. 

Harhpach,  Burcar.  de  -,  dec.  de  Ezze- 
lingen 

Harmi,  Berhtoldus  et  Cönr.  frs.  dci.  -, 
480  (3). 

Harnasch,  Hainricus  378  (2);  fle.:  Adil- 
haidis  378.,  Mechtildis  378  (3). 

Harrer  406. 

Hartbach,  Gross-,  Klein- Harbaeh,  bair. 
A.G.  Rothenburg  a.  d.  Tauber,  Hain- 
ricus de  -,  ts.  438. 

Hartbreht  de  Cinberen. 

Hartbrehteswilare,  ein  abgeg.  oder  Jetzt 
anders  benannter  Ort  in  der  Reichen- 
bacher  Gegend,  eher  als  Happersweilen 
im  Uiurgau  443.  444.  453. 

Hartdrat  498. 

Harlhain,  -heim,  Hartluim,  bad.  B.A. 
Messkirch  ^  Albertus  de  -,  54.  55.  — 
Hardheim,  bad.  B.A.    Walldi7rn,  433. 

Uarthauscn,  s.  Harthusen. 

Hartheroch  de  Eskendal. 

Harthuser,  H.  ts.  298. 

Harthusin,  ?  Harthausen,  O.A.  Ulm^  122. 

Hartlibus  custos  S.  Petri  Hirsaugiensis. 

Hartman,  -mannus,  159.  235.  438.  4r)l. 
453,  —  scrds.  ts.  10.  —  eps.  Augu- 
stensis  18.,  sg.  19.,  20.,  sg.  21.,  117 
(3).,  (sg.)  118.,  129.  130.,  sg.  130.,  sg. 
131.,  133.,  sg.  134.,  184.,  sg.  184., 
272.  273.  314.  315.,  (2  sg.)  315.  - 
Gr.  V.  Brandenburg  429.  -  com.  de 
Dilingen.  —  coro,  de  Grv-,  Grv-,  Gru- 
ningen,  -gin.  —  pleb.  de  Maies.  —  de 
Niderndorf.  —  mchs.  de  Salem.  — 
Tarant.  —  Gr.  v.  Wirtemberg 

Haitmöt,  -mvdus,  custos  de  Alba.  —  de 
Gamertencheim.   —   des.  Lsenmanger. 

Hartnidus  scltts.  de  Genrspach. 

Hartrichescoven,  unermittelt,  456.  457. 

Hartun-,  Hartvngus  mil.  de  Chrisen.  — 
de  Herihschesheim.  —  de  Hohenstat, 
—    de  Zeizeiicheim. 

Hartwig  438 

Haseiah,  -lach,  Haslach,  O.A.  Leiäkirch, 
C.  pleb.  de  -,  ts.  6l.  62.  —  Hohen- 
Haslachy  O.A.  Vaihingen,  Hezelo  pleb. 
de  -,  scrds.  in  -,  ts.  232.  ts.  273.  — 
Haslach^  O.A.  Herrenberg  492. 

Hasenhus,  abgeg.,  O.A,  Ravensburg  50. 
52. 


HasenphQl,  s.  Speier. 

Hasenstaine,  Hasinsten,  Hasenstein,  abgeg. 
Burg  bei  Hasenweiler,   O.A.  Ravens^ 
bürg,  Conradus  de  -,  136.,  mil.  ts.  189. 
sg.  143.  —  Ortolfus  de-,  136.,  sg. 
136.,  mü.  ts,  139.,  sg.  143. 

Hasen wilar,  Hasunwiller,  Hasenweiler, 
O.A.  Ravensburg,  Ortolfus  mil.  de  -, 
ts.  139.  140.  ts.  426. 

Hasenzagel,  Rvdolfus,  dr.  in  Ezzelingin, 
ts.  233.  ts.  345. 

Hasinbühel,  s.  Esslingen. 

Haslach,  s.  Haseiah. 

Hassolphus  382. 

Hastrichshofefi  457. 

Hattenhofen  489. 

Hatto  de  Gronburc. 

Hauge,  s.  Wirzburg. 

Hausen,  s.  Domo,  de  ~,  Hiltebrandes- 
husen,  Husen. 

Hazo  447  (2). 

Hebgebach,  s.  Heggebach. 

Hebrardus,  s.  Ebrardus. 

Hechingen,  s.  Hachingen. 

Hecil  de  Altheim. 

Hedelfingen,  s.  Hadelfinge. 

Hed-,  Hede-,  Hediwigis,  Hedewiga,  de 
Argshofen.  —  fla.  Volraari  de  Bla- 
burrun.  —  cmssa.  de  Grvningen.  — 
ux.  Sigefriti  de  Horowa.  —  sor.  de 
Syrmenowe.  —  ux.  Conrad!  dci.  de 
Wurmelingin. 

Hefigkoftn,  s.  Hevenkouen. 

Hegena,  uf  -,  173. 

Hegenberg,  s.  Hagenberc. 

Hegenli,  Cl^nradus  373. 

Hegge-,  Heggi-,  Hebgebach,  abba.  et 
conv.,  clstrm.,  coenob.,  mium.,  sorores 
de  -  Heggbaeh,  Kloster,  132.  317.  318. 
347  (2).  359.  Us.  360.  387.  460.  461. 
478.  480.  -  abba.  Wil.  359;  Willi- 
birgis  387.  —  cplhis.  D.  ts.  360.  — 
cnvrs.  Bertoldus  ts,  360. 

Heggibach,  Albertus  des.  -,  et  Hainri- 
cus, fr.  ei.  civ.  in  Biberach  387. 

Hegihain,  Heg?mm,  abgeg.  Ort  bei  Er- 
tingen,  O.A.  Riedlingen,  GVnradus  de 
-,  ts.  285. 

Hei-,  Heydelberg,  -berch,  Heidelberg,  bad. 
U.A.  Sitz  409.,  civs.  389.,  (sg.)  390., 
cvts.  (sg.)  409.  —  advcs.  de  -,  (sg.) 
409.  —  civ.:  Arnoldus  fil.  moniahs 
ts.  389;  Diemarus  ts.  389;  Hochfurt 
ts.  409;  Musel,  Hermannus  des.  ts. 
409;  Nuunensun  der,  Arnoldus  des. 
ts.  409 ;  Reigerus  de  domo  lapidea  ts. 
389;  Swert,  Hermannus  des.  ts.  409; 
Turri,  Burckhardus  de  -,  ts.  389;  Wal- 

69 


546 


Orts«  und  Personen-Register. 


ramns  ts.  889;  Wiln,  Marquardus  de 
-,  ts.  409;  Wlpis,  Hermanims  ts.409. 

—  Ingramiis  de  -,  yasallus  Wemheri 
deWiBsenlocb  406;  (sen.  et  tan.  de-) 
889.  990.  frss.  424. 425.  —  scrds.  in  -, 
StoUe  U.  389.  —  HMMerg,  had. 
B.A.  $56,  390.  409. 

HMenheim,  OU.  8UuU  2t--  0.Ä,  Htideth 
heim  71.  Sie.  376.  429.  492  (2).  494. 

—  Hndenheim,  bmr.  A,0.  99. 
Heydenin  382. 

Heidenricua,  Heidenrih  441.  497. 
HeUbronn^  Heilcbnmen,  Heilicbnmnen, 

-prunne,  Helicpmime,  Heilpnmn,  cvts. 

sg.  206.  427.  428.  ^  C.  de  -,  des.  de 

-,  te.  238.  427.  —  fr.  Volmaras  comdtr. 

ord.  Theuton.  ts.  368.  —  O.A,  HeO- 

hrann  95. 158,  203.  206.  212.  238.  255. 

333.  428  (2). 
HeiKgmberg,   Graf  Konrad  wm  -,  sg. 

479. 
HeÜigenzimmem,  s.  Horgenzknbem. 
Heüigkreuzthal,  Kl.,  Yallis   S.  Grucis, 

mium.,  abba.  et  cony.  69  (2).  76.  77 

(2).  122.  127.  12a  212.  213.  250.  251. 

252.  284.  285  (2).  294  (2).  307   (2). 

329.  336.  337.  369.  —  abba.  Adilbaidis 

329;  B.,  BerhU  77.  128.  25t  252.  — 

cpUns.  Heinricus  ts.  122;  Ortolfos  ts. 

213.  —  fr.  R^dolfiis  pistor  U.  330. 
Heilo  de  Bftkkenaheim. 
Ueihhronn,  hair.  Ä.G,  438. 
Heiltwar  498. 
Heimbaehf  s.  Brucbsel,  Esslingen,  Haym- 

berg. 
Heimbergt  s.  Uaymberg. 
Heimburge,  Bertoidus  des.  -,  scabin.  de 

Bmchsel. 
Heimsheim,  Sifridus  des.  de  -,  civ.  Phorzh. 

ts.  97.  98. 
Heinboldus,  Cfnradus  des.  in  Worme- 

lingin. 
Heimfigenf  s.  Huningen. 
Heino  de  Singin. 
Hein-,  Hain-,  Haim-,  Han-,  Hene-,  Hen- 

ricus,  Hain-,  Heinrich,  Hain.,  ts.  169 

(2).   ts.   177.  245.  246.  319.  ts.  360. 

378  (2).  385.  438.  ts.  445  (2).  451.  452. 

—  cellerar.  ts.  281.  —  fil.  Richencae 
44.  —  fr.  ts.  142  (2).  —  liber  ts.  387. 

—  mgr.  cnriae  ts.  15.  —  mil.  ts.  412. 

—  pistor  ts.  58.  —  scrds.  ts.  202.  — 
de  Aenmaerkingen.  —  des.  Akkergank. 

—  Yiear.  de  Alidorf.  —  mil.  de  Alkers- 
hnsen.  —  dec.  de  Althain.  —  de 
Amelongeshagen.  —  eps.  Argentinens. 
471.  —  Asinus.  —  abb.,  cellerar., 
mchs.,  proTisor,  subprior  Ang.  minor. 


—  de  Bachenatein.  —  mgr.  in  Bach- 
onbtnn.  —  miL  de  Baphendorf.  — 
des.  Bargeli.  —  duz  Bawariae.  —  eom., 
adyes.  de  Berge.  —  de  Biberach.  — 
camer.,  mnr.,  mlndnatr.  cstrL  de  Bigen- 
bore. — egne.  Binezherre. — de  Bisingen. 

—  mil.  de  Bivrron.  —  de  BivtzichoTen. 

—  de  Blawach.  —  mil.  de  Blochingen. 
~  de  Bluzenmti.  —  de  Bochispere. 

—  faber  de  Bodem.  —  des.  Botilungns. 

—  Brenisen  de  Bretheim.  ->  de  -, 
advcs.  de  Bruchsella.  —  mil.  des. 
BrueslegeL  —  Bruno.  —  nob.  de  Brün- 
ecke.  -<-  de  Bucgenbere.  —  de  Buchen- 
bach. —  de  Bnzmannishusin.  —  mar- 
chio  de  Burgowe.  —  mil.  de  Bürron. 

—  Till,  de  Buvenanc.  —  de  Buwun- 
burc  —  abb.  de  CSaesarea.  —  mil. 
de  CSapella.  •—  egne.  Cerdo.  —  de 
Ghastel.  —  Gimo.  —  Cineminus.  — 
des.  Glerieus  Nonär.  —  de  Glingenberc. 

—  de  Glingenstein  (Ghlingenstayn).  — 
fil.  Goci.  ~  eps.  ConsUnt.  308. 312. 461. 
488.  —  de  Gonstantia.  —  Griygeli.  — 
mil.  des.  Gr&wel.  —  des.  de  Dagers- 
heim.  ->  dns.  de  Deckingen.  -~  de 
Degu*loch.  —  de  -,  miL  de  Domo.  — 
mil.  des.  Droscheier.  ~  eom.  de 
Dtlingen.  —  mil.  de  Ebersberg.  —  not 
de  Eberstein.  —  de  -,  miL  de  Ege- 
lingen. ^  mnr.,  antiq.  mnr.  de  Ehingen. 

—  mü.  de  Ehiertingen.  —  Bischof  v. 
Eichstm  46t  —  mil.  de  Ense.  —  de 
Enzeberg.  —  Pfarr-Rektor  inErhstetten. 

—  mil.  de  Erchingen.  —  de  Esshenowe, 
mil.  des.  Brukezzel.  —  de  Ezzelingen, 
eeller.,  fr.  Salemit.,  dee.  de  E.  —  ean. 
in  Fvrindowe.  —  com.  de  Furstenberg. 

—  des.  Gebel.  —  de  -,  adves.  de  -, 
faber  de  Genrspaeh.  —  des.  Gesello 
civ.  in  Riutilingin.  —  der  Gilige.  — 
mil.  de  Gnotstat.  ~  de  Granehain.  — 
Grau  de  Grauenegge.  —  des.  Grawe. 

—  dns.  de  Greeingen.  —  Grife.  — 
eeller.  de  Grynsuelth.  —  de  Griuningin. 

—  des.  GuldenvOz.  —  de  -,  mil.  de  -, 
nob.  de  Gundelvingen.  —  der  Gate.  -- 
mil.  de  Haginbac.  —  seltts.  de  Hallis.  — 
Hamasch.  —  de  Hartbach.  —  des.  Heggi- 
bach. —  Spengarius  mil.  de  Hensehuhes- 
heim.  —  des.  Herrelin.  —  de  Hilden- 
heim. —  com.  de  Hiltratehusen. —  abb. 
Hirsaug.  —  de  Hoehsteten.  —  de  Hohen- 
loch.   —  Holshuser.  —  Holtmundus. 

—  mil.  de  Hornstain.  —  de  Hottingen. 

—  de  -,  dec.  de  Hundersingen.  —  de 
Hunningen.  —  de  Hddorf.  —  de  Husen. 

—  de  Ingoltingen.  —  des.  Yppli.  — 


rector  seolar.  in  Isenina.  —  de  Tsoltis. 
riete.  —  abb.  in  Kamberg.  —  mgr. 
de  Kannestal  —  mil.  de  Kanxach.  — 
dee.,  pleb.  de  Kiekwiler.  —  de  Kochen- 
dort  —  Kuno,  mlL  —  Kuphersmit. 

—  pleb.  de  Kusselbmnne.  —  de  Ktt* 
negge.  —  mil.  de  Kyrcfahein.  —  Lae- 
cheler.  —  mil.  de  Lapide.  —  Leo.  — 
de  Liehtenowe.  —  Liebenerius.  —  miL 
de  laebenstain.  —  pps.  de  Liechten- 
stain.  —  Limieraerius.  —  de  LJningen, 
eps.  Spirensis.  —  des.  Lippaere.  — 
mil.  de  L^wenthal.  —  ests.  sec.  eecle. 
in  Lorch.  —  t.  Lupfen.  ^  de  Luten- 
bach.  —  pps.  in  Martello.  —  de  -,  miL 
de  Melibrunnen.  —  deMeinsheim. —  de 
Meskilch.  —  Moldarius.  —  Molendina- 
rius.  —  Molendinator.  —  de  Mosbach. 

—  fr.  de  Muere.  —  des.  Muther.  —  de 
Mvnigoltingen.  —  Musekuning.  —  mnr. 
de  Nallingin.  —  mgr.  de  Nicastel.  — 
de  Nideche.  —  de  Nieuem.  —  mil.  de 
Oberhouen.  —  de  Offenbnrc.  —  pps. 
Omnium  Sanetorum.  —  Ostiens.  et 
Velletrens.  eps.  113.  —  Pfafenhouen. 

—  (Eaincue,  wohl  für  Bainrieue)  9 
Pfaffus  de  Maienberch.  —  des.  Ra- 
mvnc.  —  de  -,  camer.  de  Rauens- 
burc.  ~  dec.  in  Ringingen.  —  miL 
de  Ripa.  —  Rise.  —  Rispuhil.  —  eeller. 
de  Rivdelingen.  —  miL  de  Rote.  — 
de  Roggenburg.  —  Romanorum  rez, 
imperator  (IV.)  437.  450.  453,  484.  500 
(2);  (VL)  sg.  486;  (VH.)  290.  291..  (sg.) 
489.  —  ß.  de  Rordorf.  —  de  Rosewac 

—  com.  de  Rotenburg.  ~  Ticepleb. 
de  Rotenvels.  —  des.  Rüsche.  — miL 
de  Ruti.  —  cellerar.  de  Salem.  — 
de  Salhenwiler.  —  de  Sallen.  — 
Bischof  von  Samland,  Weihbischof  von 
Wirzburg,  —  cpllns.  Yallis  S.  Grucis.  — 
Sardiniae  rex,  d.  h.  König  Enzio 
237.  —  miL  des.  SateL  —  Seade.  — 
des.  de  Schefifowe.  —  Scheider.  — 
Schindeler.  —  des.  Sehonberger.  — 
Abt  V.  Schussenried,  —  des.  Selbherre 
mil.  —  de  Seidenecke.  —  de  Selden- 
hom  mil.  —  Selvink.  —  miL  des.  Sen- 
pheli.  —  de  Sevelde.  —  de  Shaelc» 
lingin.  —  de  Siegelewilere.  —  de  Slege- 
widon.  —  mil.  des.  Sleiee.  —  mil.,  pinc. 
de  Smalnegge.  —  camifez  des.  Sneu- 
her.  —  des.  Soler.  —  eps.  Spirens.,  im- 
periaL  aulae,  seri.  imperii  cancell.,  (sg.) 
14.  28.  30.,  sg.  37.,  39.  60.,  sg.  61.,  63. 
65.  66.,  sg.  66.,  140.  217.,  sg.  218.,  220 
(de  Liningen).  (sg.)  390.  424.,  (sg.)  425.» 
477  (2).,  sg.  478.  —  csts.  eede.  S, 


Orts*  und  Personen-Register. 


547 


Trinitaüs  Spirens.  —  des.  Steimar.  — 
Steinbiss.  —  mil.  de  Striberch.  —  de 
Stubewege.  —  Rainung  de  Suanah. 

—  pleb.  in  Sulgen.  —  Sulmagister.  — 
pleb.  des.  -  de  Sülze.  —  des.  Synappe. 

—  mil.  de  Sunnesheiin.  —  des.  Swab. 

—  de  Swapach.  —  Tanhusarius.  — 
mil.  de  Thalhem.  —  com.  de  -,  de 
Tuwingen.  —  des.  Vbelisen.  —  mgr. 
hosp.  in  Vlma.  —  de  Uluensheim.  — 
de  (?)  Vnegen.  —  mil.  des.  Vninger. 

—  eom.  de  -,  dpfr.  de  Vrab.  —  de  Va-, 
Ve- ,  Veihingen.  —  Veldelinns.  —  com, 
de  Veringen,  —  Vernus.  —  Vesarius. 

—  de  Vilsegge.  —  mil.  des.  Vinko.  — 
de  Yinstingen.  —  Viseher.  —  de 
Vnegen.  —  de  Vriburg.  —  de  Wach- 
ingen. —  dpfr,  de  Waldburg,  —  des. 
Waltman.  —  pps.  de  Waltse.  —  com. 
de  Wartstain.  —  cpllns.  d^  Weingart. 

—  celier.  de  Wikartesbeim.  —  de 
WUaere.  —  de  Wildecke.  —  de  Wüden- 
stain.  —  de  Wineela  —  de  Windecke. 

—  Schenk  von  Wintersteten.  —  de 
Wintertor.  —  de  Wirceburg.  —  Or. 
V,  WirUniberg,  —  des.  Witscach.  — 
Hohe  de  Wurmelingen.  —  des.  Zehen- 
der.  —  cnvrs.  de  Zwiueldea,  qnond. 
rail.  de  Egelingen. 

Heipo  443. 

Heisterechgowe,  HeUtergau,  499.  500, 

Helbelingisberg,  s.  Esslingen. 

Helenburc  prssa.  in  Sirmen5we. 

Helenwigus  de  Yolkirshain. 

Helfenstain;  -stein,  Helffenstein,  Helfen- 
stein, abgeg.  Burg,  0,A,  Geislingen^ 
cstrm.  860.  —  1^.,  tlricus,  Udalricus 
com.  de  -,  sg.  109.,  ts.  288.,  (sg.)  288., 
289.  351.,  sg.  352.,  360.,  sg.  360.,  ts. 
385;  ux.  Wülibirgis  360.  —  fr.  ei. 
snmmus  pps.  Augustens.  288.  — 
notar.  ei.  Vlhardus  860.  —  dpfri. 
comitum  Rvkerus  et  Hugo  de  Grivb- 
ingen.  —  Vgl,  Spizenberg. 

HeUfos^Patriarch  d.  Jerusalemer  Kirehe  85 . 

Helicprunne,  s.  Heilbronn, 

HeUar,  HeUar,  F.,  ts.  180.  ts.  262.  342 
(2).  —  Her.  U.  180. 

Hellenstein,  s.  Haelenstain. 

HeUerius,  Fridericus  237.  271, 

Helmensberg,  s.  Esslingen. 

Hümsdorf,  s.  Hermenstorf. 

Helmestat,  Helmstadt,  bad,  B.A.  Sinsheim, 
D.,  Dithems  mil.  de  -,  427.  428, 

Helmosdheim,  Helmothesheim ,  -hein, 
Helmotes-y  Helmotsheim ,  Helmuts- 
hem,  Hdmsheim,  bad.  B.A.  Brud^sal, 
L.,  Lut*,   LTt-,   liut-,   Lnit-,   LiTt- 


fridus  de  -,  nob.  de  -,  252.  253.,  (sg.) 

253.,  295.  296.,  sg.  296.,  297  (2).,  sg. 

297.,  sg.  298.,  305  (2).  306. 409.,  sg.  409. 
Helprecht  437. 
Helwe  365. 

Helwigis  sor.  in  Syrmenowe. 
Hemmendorf,    -dorff,     Hemmingisdor( 

Hemmendorf,  O.A.  Eottenburg  309.  — 

Johannisspital  zu  -,  309.  —  G5nradus 

de  -,  ts.  448  (2).  454,  —  Dietriens 

de  -,  ts.  44. 
Hennenberg,  comites  de  ~,  207  (2). 
Hennugrififer  civ.  Tubing.  828. 
Henschuhesheim ,  Handschuhsheim,  bad. 

B,A.  Heidelberg,  Heinricus  Spengarius 

mil.  de  -,  ts.  409. 
Henstetten,  s.  Honsteten. 
Heppenheim,  hess.  Kreis  357. 
Hepphinkeim,  Höpfigheim,  O.A.  Marbaeh, 

483. 
Heppiler  des.,  mnr.  157. 
Her.  cellerar.  ts.  159.  —  dec.  ts.  238.  — 

de  Biberse.  —  scrsta.  de  Brieiun.  — 

Collarius.  —  Hellar.  —  mil.  de  Hören- 

stain.  —  Indomitus.  —  des.  Mumlar. 

—  scltts.  in  Rotenburc.  —  com.   de 

Sülze.  —  Venden.  —  abb.  m  Wibe- 

lingen.  —  mil.  des.  Wildeman.  — •  dec. 

Wirapinens.  —  abb.,  cantor,  scrsta.  in 

Wingarten. 
Herbertingen,  s.  Herbrechtingen. 
Herbipolis,  s.   fVirzburg, 
Herbordus  pleb.  in  Flunschwangen.  — 

de  NohmOtwiler.  —  rector  eede.  de 

Richenbach. 
Herbotsheim,  JJer&olrA^tm,  bad.  B,A.  Mos- 

back  512.  —  Dithems  de  -,  427.  428, 
Herbrandeshouen,  HSrbranz,  österr.  B.A. 

Bregenz  51.  52, 
Herbrech-,  Herberrehtingen,   Herbreeh- 

tingen,  O.A.  Heidenheim  429.  —  Her- 

bertingen,  O.A.  Saulgau  50.  52\  curia 

Tuzzenhof  in-,  369.  370. 
Herdegen  mlL  de  Grindelach. 
Hereinsteine,  tooKl  Ehrenstein,  O.A.  Ulm, 

camer.  des.  de  Hereinsteine,  ts.  265. 
Heremannus,  s.  Hermannus. 
Heremitae,  s.  Eremitae. 
Heresuint  497. 
Hergersvelt,  HerrgottsfM,  Oem.   Thal- 

dorf,  O.A.  Ravensburg  50.  52. 
Hergetzingen,  Ergenanngen,  O.A.  Satten' 

bürg  168. 
Hergis  498. 
Heriger  497. 
Herihschesheim ,   Herxheim,  bair.  A.G. 

Landau  i.  d.  Pfalz,  Hartongns  de  -, 

451.  454. 


Her-,  Here-,  Herimannus,  HermaniiSy 
Herman,  ts.  314.  —  465  (2).  —  ÜL 
Bnr.  muri.  ts.  61.  —  hospes  ts.  880. 

—  9  V,  Baden^OesUrrei^,  9  r.  Bayern^ 
f  V.  Hümheim  302.  303.  ~  qui  et  Eber- 
hart dieitur  446.  —de  Anemerkingin. — 
eps.  Augustens.  484.  —  marchio  Badens. 

—  de  superiori  Ballebach.  —  des.  de 
Beffendorir.  ^  des.  Botilungns.  — 
epUns.  Bruchsell.  —  Bruvoe,  Bruwe, 
civ.  Hallens.  —  fr.  de  Clara  Stella.  — 
Gonditor.  —  Faber  de  Morlbaoh.  — 
Frankelinus.  —  de  Hagenberc.  ^  mil. 
de  Haheltingen.  —  fr.  sclttL  Gnnradi 
de  -,  quond.  scltts.  in  Hallis.  —  eps. 
Herbipol.  102.  233.,  sg.  488.  —  Hir- 
saugiens.  —  de  Hobach.  —  mil.  de 
Homestain.  —  de  Humhaim.  —  hospe» 
de  Isinina.  —  des.  Keneher.  —  envra. 
de  Kyrehberg.  —  Lesche.  —  Leishe. 

—  de  Lohelins.  —  de  Milchberk, 
cnyrs.  —  des.  Musel.  —  de  Obereheim. 

—  Plurat,  civ.  Ezzeling.  —  fr.  de  Rüde. 

—  Sanus  vir.  —  fr.  de  Scafhosa.  — 
de  Seheim.  —  de  Seldeneke.  —  Sel- 
vink.  —  de  Smalunegge.  —  des.  Stöbe 
de  Ergetzingen.  —  mil.  de  Stöfe.  — 
eom.  de  Sultze.  —  des.  SQn.  ~  de 
Sweinebure.  •—  des.  Swert  —  de  Tanne. 

—  Templer.  —  fr.  de  Tiuffinhulwe. 

—  de  Warstain.  —  abb.  de  Wingarten. 

—  pinc.  de  Wintersteten.  —  de  Wissen- 
riet —  Wlpis.  —  Zolner. 

Hermenstorf,  Hermsdorf,  Hdmsdorf,  bad. 
B.A.  Überlingen,  Burkardns  miL  de  -, 
U.  479.  480.  —  Jacobus  miL  de  -, 
266,  257. 

Hermotehnsin,  Hermfthvsen,  Hermut- 
hausen, O.A.  Künzelsau  260.  261.  — 
Nendingns  de  ~,  ts.  284. 

HermStesbach  456.  457. 

Herphesfftrt  441. 

Herradis  uxor  Heinrid  de  Hoeoloch. 

Herrarius  can.  Gonstant.  ts.  165. 

Herrelin,  Henricns  des.  -,  417. 

Herrem-,Herrinbercfa,  Herrinber,  Herren^ 
berg,  0.A,  Stadt,  cstrm.  168.  —  scltts. 
872;    Ditericos  256.    —  Eerrmiberg, 
O.A.  41.  105  (2J.  116.  241.  282,  329 
389.  413.  419.  453.  454  (2).  492  (2), 

Herrenalb,  s.  Alba. 

Herrenzimmern,  s.  Zimbem. 

HerrgottsfM,  s.  Hergersrelt 

Herrieden,  bair.  A.O.  16.  99,  223. 

HerrUngen,  s.  Hoerningen. 

Herten-,  Hertinstain,  Hertenstein,  abgeg. 
Burg  bei  Sigmarmgen,  mlts.  de  -,  (6oi- 
win,  Mangold)  312. 313.  —  Manegoldus 

69* 


i 


^48 


Orts-  und  Persoüen-Register. 


.  miL  de  -,  ts.  70.  ti.  77.  t«.  330.  3B1. 
—  M.  fil.  ei.  mil.  ts.  70.  te.  77. 

Heiter,  Herterius,  Herthaer,  Gonradmi  des. 
ts.  172 ;  civ.  in  Horwe  168.  —  Diemo, 
Dietherus,  Diemo  fil.  D.  282.  —  F., 
Frider.,  mil.  des.  -,  Pastor  de  DTZze- 
lingen  ts.  241.  282.,  U.,  sg.  282. 

Hertiogesberg  442. 

Hertlibus,  f  de  Oemeringen,  Oemmingen 
i88. 

Hertni-,  Hertnudus  dec,  s.  Spira. 

Hertrich,  Hertricus  ts.  286.  —  scbns.  de 
Bruchsella. 

« 

Herwicus  vicedec.  Novi  Mon.  Wirzburg. 
Herwigesniti,  Rahlen,   O.A,  Ravensburg 

50.  52. 
Herxhein,  s.  Herihschesheim. 
Herzogenhoven,  ?  Herzoghoff  bair.  A.O, 

Ober-Vieehtaeh,  Chynradus  mil.  de  -, 

ts.  225. 
Hesintal,  Heasenthal,  O.A,  Hall,  Gunradus 

mil.  de  -,  ts.  16. 
Heslachshoff  s.  Haeselech. 
Hestershofen,  s,  Wesserenhoven, 
Hetingin,     Hettingen,    hohenzoü.     O.A. 

Gammertingen  200  (2).   castrum  S29. 

330.  331. 
Hetterbagh,  s.  Haiterbak. 
Hettinheim,  Hettingen,  früher  auch  Hettin^ 

dmrn  gesehrieben,  bad.  B.A.  Buchen, 

433. 
Heudorf,  s.  Hddorf. 
Heyenkouen ,    Heuinchouen,    Hefigkofen, 

O.A.  Tettnang,  50.  52.  485. 
Heuingen.  Höfingen,  O.A.  Leonberg,  Rein- 

hardtts  mil.  de  -,  des.  Grösse  ts.  829. 
Hezelo  ts.  445.  —  pleb.  de  -,  scrds.  in 

Haselach. 
Hezemansmitun,  JS^mannssehmid,  Oem. 

Thaldorf,  O.A.  Ravensburg  50.  52. 493. 
Hiccelbert,  Hiircelbergus  mil,  Alberchtus 

95  (2).,  (sg.)  95. 
Hierosolima,  s.  Jerusalem. 
Hierspil,  s.  Hirspil. 
HUde-,  Hütiboldus,  HilteboldYS,  ts.  445. 

—  textor  in  Haygerloch.  —  de  Wachen- 
dorf. —  nob.  de  Werstain. 
Hildenheim,  9  HüUenheim,   bair.   A.G. 

Marktbreit,  Heinricus  de  ~,  ts.  438.  — 

Vgl.  Hitenhaim. 
Hüdrizhausen,  s.  Hiltratehusen. 
Hügartshausen,  s.  Hiltegarthusen. 
Hilla  245  (2).  246. 
HüpOtitein,  bair.  A.G.  223. 
HüUbrandeshusen,  Hausen   ob   LonPuU 

492. 
Hillie-,  HUtbebrandns,  HUtbrand,  eps. 
HS.  99.,  sg.99.,  (sg.)  112.  — 


de  Isenbrehtshouen.  —  mil.  de  Mol- 
brehteshus.  —  de  Rechberg,  adiac. 
Augttstens.  —  de  Sauwensheim.  — 
abb.  de  Schontal.  —  mil.  deWolbrezhus. 

Hiltgartehusin,  Hiltegarthusen,  HilgartS' 
hausen,  O.A.  Gerabronn  56  (2).  57. 
59  (2). 

HUtegerus  U.  446.  449. 

Hiltiburc  497. 

Hiltimut  498. 

Hiltratehusen,  Hilteratehösen,  HUdriz- 
hausen,  O.A.  Herrenberg,  dec.  de  -, 
116.  —  Heinricus  com.  de  -,  ts.  450. 
454;  fr.  ei.  Huc  de  Craunegge  ts.  450. 

HUtrud,  -trat  497  (2).  498. 

Himilwnne,  prssa.  de  -,  ord.  frm.  Pre- 
dicatorum,  Himmelwonne,  der  frühere 
Name  des  Dominikaner-'Nonnenklosters 
Löwenthal,  O.A.  Tettnang  148.  —  S. 
auch  Lewental. 

Hindebach,  abgeg.  Propsiei  des  Kl.  Blau- 
beuren  bei  Ünter-Jesingen,  O.A.  Herren^ 
berg,  pps.  de  -,  116. 

Hindelwangen,  s.  Huntwanga. 

Hinernn,  s.  Zimerun. 

Hinter  "Weissenried,  s.  Wissenriet. 

HinweU,  Züricher  Bez.  179. 

Himistobel,  s.  Hunzelstobel. 

Hires-,  Hyrslandun,  Hirsslanden,  Hirsch- 
landen, bad.  B.A.  Adelsheim  441  (2). 
453.  —  Rugger  de  -,  ts.  438. 

Hirsaia,  Hirsauga,  -gia,  Hyrsauge,  Hir- 
sowe,  Hirsauens.,  Hirsaugens.,  -giens. 
Hirsa-,  Hirsowens.,  Hirsoiens.  abb.  et 
cony.,  cptlm.,  clstrm.,  eccla.,  mium. 
Hirsawenses,  Kl.  Birsau,  18.  14  (2)., 
(sg.)  14.,  82.,  (sg.)  82,  (sg.)  83.,  129. 
280.  231  (2).  436.  437.  450.  459.  48i 
(2J.  488  (2).  503.  —  abb.  AI.  82; 
Berthold  82;  Blasius  441;  Folmar 
440;  Gebehardus  437.  440;  H  82; 
Heinricus  13;  R.,  Reimbotho  459., 
sg.  460.,  488;  Vollandus  82  (6).,  (sg.) 
82.,  (sg.)  83.,  129.  140.  230.  231 ;  W. 
442.  ts.  450  (2);  Wolpoleh  82.  — 
adycs.  comes  A.,  Adalbertus  ts.  450 
(2).  451.  —  cantor  Geriacus  U.  488 
(2).  —  cellerar.  Diemo  ts.  488  (2); 
Ryggerus  14.  —  csts.  S.  Aurelii,  Alber- 
tus 14;  S.  Petri  Hartliebus  14.  — 
elemosinarius  Bertholdus  14.  —  mchi: 
Albertus  14,  de  f  Gemmingen,  9  Gerne' 
ringen  ts.  488;  Conradus  9  EnoMXO, 
f  Knozo  ts.  488;  Drutmannus  14;  Fri- 
dericus  14;  Hermannus  14;  Hertliebus 
de  9  Gemmingen,  9  Gemeringen  ts.  488; 
Reinhardus  14;  Wemherus  de  9  VHn- 
gen,   9    ürtingen    ts.    488.;    patroni: 


S.  S.  apli.  Petrus  et  Paulus  436;  S. 

Aurelius  epe.  436.  450.  —  prior  Eke-, 

Erhehardus  ts.   488.;    Siboto   14.  — 

sclstcs.  Gräfte  14  (2);   Swiggeru»  ts. 

488  (2). 
Hirsdiberg,  s.  Hirzberc. 
Hirscheck,  s.  Hirsegge. 
Hirschhorn,  hess.  A.G.  390. 
Hirscklar.den,  s.  Hireslandun. 
Hirsegge,  Hirzege,  Hirzegge,  Hirsckeek, 

O.A.  Saulgau,  422.  423.  cstrm.  407. 

—  Principes  de  -,  407.  408. 
Hirslat,   Hirschlatt,   O.A.  Tettnang  290. 

291. 
Hirspil,  Hierspil,  Birschbühl,  abgeg.  Burg 

u.  Dorf  im  Lauterthal  91.  92.  —  Bur- 

cardus  piscator  de  -,  des.  de  ~,  69 

(3).  .70.  209.  210  (3).  211. 
Hirsslanden,  s.  Hireslandun. 
Hirzberc,  -bercb,  -perc,  Hirschberg,  abgeg. 

Stammburg,   hess.  Kreis   Heppenheim, 

fr.  Gerhardus  de  -,  proyincialis  donu 

Teuthon.,  comdtr.  frm.  dom.  Theut  per 

Bawariam,  Franconiam,  Sweuiam,  ts. 

149.  ts.  .3.^7.,  sg.  357.,  374.,  sg.  375. 

^  Hirschberg,  abgeg.  Burg,  bair.  A.G. 

Beüngries,  G.,  Gebehardus  com.  de  -, 

(sg.)  404.  405.  U.  476. 
Hi-,  Hysenina,  s.  Isenina. 
Hitenhus,  Ittenhausen,  O.A.  Tettnang  50. 
Hitenruti,  Hüttenreute,  O.A.  Saulgau,  RH. 

de  -,  U.  137. 
Hitinhaim«  Hittenheim,  HUttisheim^  O.A, 

Laupheim  362.   383.   —    HOUenheim^ 

bair.    AG.   Marktbreit  437.   438.  — 

Vgl.  Hildenheim. 
Hitungehai,   Hiedungeshain,  Jedeshekn, 

bair.  A.G.  Blertissen,  263.  264. 
Hludouuicus,  s.  Ludewicus. 
Hobach,  Hohebach,  O.A.  KOngdsau  9t 

265.  266.  338  (2).  —  Hermannus  de 

-,  U.  338. 
Hocha,  area  219. 
HoehaUingen,  s.  Haheltingen. 
Hochberg,  O.A.  Waiblingen  494.  —  fHoek- 

berg,  'bürg)  bad.  B.A.  Emmendingen, 

8.  Hahberc. 
Hochfürt  ts.  409. 

Hochhaus,  s.  Gastrum  Altum  u.  Hnmhein. 
Hochmöseingen,  s.  Messingen. 
Hochsliz  (HochsehUU),  des.  Walterus  de-, 

s.  Husen. 
Hochsteten,  Eödutädt,  bair.  A.G.  SOa^ 

Berthold  von  -,  486.  —  Heinricas  miL 

de  -,  118.  119.  -^  HÖehstdät,  benr. 

A.G.  65  (3).  m.  303.  405. 
Hockenberch  417. 
Höfingen,  s.  Heuingon. 


Orts-  und  Personen-Registef. 


549 


HShreuthey  s.  Honecruti. 

Hotisteten,  Honstetin,  HensteUen,  Gern, 

Bitttlbrann,  hohemolLO.A.  Haigerloch 

331.  355.  356, 
Höpfigheim,  s.  Hepphinkeiro. 
HMiranM,  s.  Herbrandeshouen. 
Hörlebachf  s.  Hvrlebach. 
Hoerningen,  Herrlingen,  0,A.  Blauheuren^ 

4^4.— molendinator  de  -,  ts.  375.  376, 
Eöttingen,  s.  Hottingen. 
H6waerii  gener  Lvd.  214. 
Hoff  s.  Zeinhoue. 
Hofense  mium.  485. 
Hofer,  s.  Houars. 
Hoferstat,  Hopferatadt,  hair,  Ä.G.  Ochsen- 

fürt  437.  438. 
Hohe  de  -  Wurmelingen. 
Bohebacrt,  s.  Hobach. 
Hohenaliheim,  s.  Altbaim. 
Hohenberc,  -berch,  -berg,  Hohemberg, 

Hohinberc,  -berch,  Hohenberg,  ahgeg, 

Stammburg,  O.A.  Spaichingen,  com.  de 

—  489.  —  com.  Albertus  de  -,  80.,  sg. 
80.,  104.,  (sg.)  104.,  sg.  286.,  388..  sg. 
389.,  ts.  412.,  (sg.)  412.,  ts.  413.,  (sg.) 
413.  —  com,  Burchardus  80.  —  Bur- 
kardus  des.  Wssar  mil.  de  -,  413.  — 
Wullariussen.  de-,  ts.  356.  —  ?  Abgeg. 
Burg,  O.A.  CannstaH  512. 

Hohenburg,  s.  Altum  Gastrum. 
Hohenegge,  Hohenegg,  bair,  A.O.  Weüer, 

Bertholdus  de  -.  ts.  335.  336. 
Hohengundelfingen,  s.  Gundelyingen. 
Hohenhaslach,  s.  Haselach. 
Hohenkrähenhof,  s.  Kraigin. 
Hohenloch,  -loe,  -louch,  Hoenloch,  -loich, 

Hohinlo,  Honloe,  dns.  de  -,  (sg.)  43. 

—  Agnes  de  -,  ts.  90.  —  Albertus  de  -, 
dmns.,  lib.,  nob.  de  -,  3  (2).  ts.  3.,  sg. 
4.,  9.,  sg.  9.,  (sg.)  90.,  90  (2).  340,, 
sg.  340.,  501  (4).  —  Andreas  de  -,  fr. 
ord.  Theut.  in  Hergenth.  ts.  424.  — 
Bertoldus,  Bertolt  de  -,  ts.  3.  U.  9. 

—  C. ,  Conradus  de  -,  459.  487.,  sg. 
488.,  512.  MX.  ei.  Petrissa  459;  [fil. 
Gotfridi],  (sg.)  90.,  90  (2).  207  (3).  208 
(2).,  sg.  208.,  209. ;  Cvnradus  dns.  de  -, 
des.  Emest  3.  —  K.,  Graflo,  Krafto 
de  -,  nob.  de  -,  90  (2).,  (sg.)  90.,  207 
(8).  208  (3).,  sg.  208.,  241.,  sg.  241., 
sg.  379.,  416.,  sg.  417.  512;  ux.  ei. 
Willebirgis  416.  —  Fridericus  de  ~, 
840.  —  Gode-,  Ghode-,  Gote-,  Got- 
fridus  de  -,  nob.  de  -  459.,  ng,  486 , 
513;  ux.  ei.  Richenza,  Richza  90.  (2)^ 
(sg.)  90.;  fil.  Alberti  ts.  90.,  sg.  149 
(de  Bmnecke),  340.,  sg.  857.  —  H«in- 
neos  de  -,  (12.  Jahrh.)  ts.  501.;  (13. 


Jahrh.)  ts.  340.  423.,  (sg.)  424;  prae- 
ceptor  . .  .  Alemanniae  459.,  sg.  488. 

—  Heinricus  mil.  de  -,  9(2);  ux,  ei. 
Herradis  9  (2).  —  Rapoto  de  -,  ts.  3. 
ts.  9. 

Hohenneuffen,  s.  Nifen. 

Hohenowe,  Honowe,  Honau,  O.A.  Reut- 
lingen 51.  52.  94. 

Hohenrechberg,  s.  Rechberch. 

Hohenreuthin,  s.  Rivthi. 

Hohenroden,  s.  Rode. 

Hohenstat,  abgeg.  Ort,  bad.  B.A.  Laden- 
burg 442.  —  Hochstadt,  bair.  A.G. 
Landau  i.  d.  Pf.,  ßerhta  de  -,  451.  454. 
Berwardus,  Erluinus  de  -,  451.  454. 

—  Hartungus  de  -,  452. 
Hohenstein,  s.  Hohenstiege. 
Hohentengen,  s.  Diengen. 
Hohentrüdingen,  s.  Truhendingen. 
Hohenwettersbach  f  s.  Dvrrenweterspach. 
Hohflvm,    wohl  ein   abgeg.   Ort   in  der 

Nähe  der  O.A.  Stadt  Waiblingen  85. 
Hohinstat  512. 
Hohinstiege,  f  Hohenstein,  abgeg.  Burg, 

O.A.  Münsingen y  R^dolfus  de  -,  ts. 

375.  376. 
Hoippe,  Eberhardus,  iuratus  de  Phors- 

hein. 
Holdera,  ?  Holdersbach,  in  Hutzenbaeh, 

O.A.  Freudenstadt  452.  454. 
Holderbach,    Holderbach,    abgeg.,    O.A. 

Künzelsau  260.  261. 
Holderbrunne  409.  410. 
Holenbach,   HoUenbach,   O.A.  Mergent- 
heim 416.  417. 
Holhhuser  des.  44. 
Holsbot,  Conradus  des.  382. 
Hols-,  Uolzhuser,  Heinricus  ts.  365.  381. 

—  curia  Holshusarn  381. 
Holtmundus,  Heinricus,  civ.  Wormat.203., 

Wemherus  203. 

Holzgeringen,  Holzgemingen,  Holzger- 
lingen,  O.A.  Böblingen,  81.  116. 

Holzhein,  Holzheim,  O.A.  Göppingen  173. 
174. 

Holtzhusen,  Holzhausen,bair.  A.G.  Winds- 
heim, Cunradus  de  -  ts.  9.  10  vgl.  mit 
493;  Conradus  scltts.  de  -,  ts.  3.  4. 

Honau,  s.  Hohenowe. 

Honecruti,  teohl  HÖhreuthe,  bad.  B.A. 
Pfuüendarf,  oder  BüttenreuU,  O.A. 
Saulgau  276.  277.  —  Vgl.  Hitenruti. 

Honorius  lU.  papa  50.  113.  503. 

Honstetin,  s.  H^nsteten. 

Hopelariiu,  Dielriciu  ts.  201. 

Hopferbach,  Hcpferbach,  O.A.  WMwee 
415. 

Hcpferuktit,  s.  Hoferrtat. 


HopfÖwa,  -on,  441.  445. 

Hoppherebe,  Ci^nradus  des.  -,  fil.  Ci^n- 
radi  Griwelich  17. 

Hoppho,  Eberhardus  ts.  217.  ts.  232. 

Horb,  s.  Horwe. 

Horburch,  Harburg,  bair.  A.G.  Donau- 
wörth, Fridericus  des.  Murelin  de-, 
64.  65. 

Horensberch,  Homsberg,  abgeg.  Burg 
bei  Rohlingen,  O.A.  Ettwangen,  Cun- 
radus mil.  de  — ,  mnl.  Elewang.  -,  ts.65. 

Horenstein,-  s.  Hornstain. 

Horewon,  s.  Horwe. 

Horgenzeü,  s.  Horgunzelle. 

Horgenzimbem,  -zymbem,  HeiUgetp- 
zimmem,  auch  Zimmern  sehleehthin  ge- 
nannt, hohenzoU,  O.A.  Hechingen  32.5. 
361. 

Horgon,  Ober-,  Unter- Horgen,  Gem. 
Sommersried,  O.A.  Wangen,  Cunradus 
de  -,  54. 

Horgunzelle,  Horgenzell,  O.A.  RavenS' 
bürg  290.  291. 

Horheim,  Horrheim,  O.A.  Vaihingen  78, 
79.  —  rector  eccle.  81. 

Hornberch,  Homberg,  O.A.  Gerabronn, 
Ditherus  de  -,  379.  —  Homberg,  bad. 
B.A.  299, 

Home,  üflfenhöra,  Hörn,  noch  jetzt  der 
Name  eines  grösseren  Ackerfeldes  und 
Waldes  östlich  von  Indelhausen,  O.A. 
Münsingen  406  (3). 

Hornigar,  B.  des.  -,  ts.  352.  ts.  354  vgL 
mit  494.  —  f  1.  fr.  ei.  ts.  352.  ts.  354. 

Homsberg,  s.  Horensberch. 

Hom-,  Hören-,  Horin-,  Homestain,  Hom- 
stein,hohenzoU.  O.A.  Sigmaringen,  Hain- 
ricus  mil.  de  -,  ts.  70.  ts.  77.  U.  209. 
210.  ts.  869.  370.  -—  Hermannus,  mit 
de  -,  ts.  70.  te.  77.  ts.  213.,  (iun.)t8. 390., 
ts.  369.  —  Mangoldus  miL  de  -,  ts. 
209.  210.  ts.  369. 

Homunc,  Bertholdus  ts.  12. 

Harrheim,  s.  Horheim. 

Horscenberc  ts.  266. 

Horto  S.  Mariae,  abba.  et  conv.  de  -  iuxta 
Ulmam,  s.  Söflingen. 

Horwe,  Horewon,  Horwe,  Horwa,  Horewi, 
Horowa,  Horb,  O.A.  Stadt,  CTts.  sg. 
5.,  168.  448.  —  civ.  Ckmradus  des. 
Herterius  168;  ux.  ei.  Adelhaidis  168 
Dietricus  300.  —  mgr.  Eberhardus  de  -, 
canon.  eecl.  S.  Johannis  Constant,  caiL 
in  Sindelningen  300.  810.,  sg.  81L, 
882.  333.  341.,  sg.  342.,  503.  —  Sige- 
fritiis  über  homo  de  -,  455.  45S;  uz. 
61.  Hedewiga  455.  —  Walthems  de  -» 
über  homo,  dmns.  de  -,  444»  tf.  448 


550 


Orts-  und  Peraonen-Rei^ter. 


(2).  149, 464.  —  coüTentiif  in-,  t8.5. — 

Horb,  O.A.  44. 106  (2),  168.  172,  246. 

333.  413  (2).  432.  436,  463  (3),  464 

(4).  488.  492.  —  Horb,  abgeg.  MShU 

oberhalb  dem  Schwaigfuri  bei  dem  $og. 

Horber  Weiherlem,  O.A.  Wäldsee  lU. 

116. 
Hoflbach»    Hoepaeherkof,    Oem.   Gruol, 

hohenzdler,  OJL,  Heehingen,  H.  TÜlicus 

de  -,  ts.  474. 
Hosili,  Hosi]inii8,Ber.  ts.  246.—  Fridericus 

ts.  246.  —  Ludewicus,  des.  -,  ts.  480. 
Hotho,  pps.  S.  Widonis  Spirensis. 
HoUerloeh^  s.  Dietersbolz. 
Hottin^n,  -(^,  HötÜngen,  bair.  A,0. 

Aub  9.  10,  Henricns  de  -,  10. 
Hovbe,  Hub,  Oem.  Bavendmrg  50.  52, 
Honbet,  Ot  des.  -,  ts.  962. 
Houge,  HoTge,  s.  Wirzburg. 
Houar  ts.  342. 
Houars,  curia  super  Fullun,  Gut  Hof  er 

279. 
Houemaister,  Berhtoidus  fr.  des.  -,  ts. 

294. 
Houen,  Höfen,  htztge.  mä  BuehMom  zu 

Friedrkhehafeneerekhgt,  eoenob.,  cony. 

262  (2).,  H.  pps.  in  -,  des.  Bocharius 

262.  U.  262.,  sg.  262. 
HoueriuB,  Olrieue  237. 
Honesoesche  Trivtwinns,  civ.  de  Waibe- 

iingin,  ts.  195. 
Hub,  s.  Hoybe. 

HübObere,  Hubeiberg,  Herren  wm  -^  611. 
Huc  s.  Ungo. 

HObethenberg,  s.  Staliinunreit 
Hafi$tgen,  s.  HQnnigen. 
Hühnerbadiihdlf  s.  Hynrebach. 
Hulwerin  382. 
HOnnigen,  Huningen,  Hüfingen,  bad.  B,A. 

Donaueechingen  455.  456. 
Hüjopelbore  487. 
HVrlebach,  wohl  Hörlebaeh,  abgeg.  bei 

Waidenburg,  O.A.  Ohringen  260.  261. 
Hürnhein^  s.  Hurnhein. 
HfUtenheim,  s.  HUdenheim,  Hitinhaim. 
HüUenreuU,  s.  Hitenruti,  Honecrnti. 
Hmieheim,  s.  HitinhaiuL 
Hugo,  Hygo,  Hnc,  882.  ts.  889.  442.  443. 

»  comes  (wohl  de  Tnwingen)  448. 

449.  —  prior  de  Alba.  —  de  Blawach. 

—  mil.  de  Bnrehberg.  —  de  Bntelshies. 

—  Camifex.  —  de  Grannegge.  —  prior 
ecde.  Domin.  Sepnlcr.  JersoL  ~  mil.  de 
Grivbingen.  —  mil.  de  -,  des.  Albus  de 
Haiuingen.  —  nuL  des.  de  Mflgenegge. 

—  des.  Nallinger.  —  de  Phaeffingin. 

—  fr.  de  Phnllingen«  —  des.  Rum- 
bibUe..—  des.  RObw.  —  tit  8«  Sabin«e 


pbr.  card.  51.  55.  464.  —  com.  de 
Scbera.  —  an  der  Staige.  —  pinc  de 
Stouffenberg.<*com.  palat  deTnwingen. 

—  de  Vlma,  lud.  Esslingens.  —  mil.  de 
Wellefattsen.  —  mil.  de  Werbenwag. 

—  nob.  de  Werstain.  —  de  Zange. 

—  dpfr.  comts.  de  Zolr,  miL,  ts.  270. 
Hulwelrii  filii  in  Ezzelingen. 
Unmbrehtisriet,  Hunbrechtesrelt,  Himm- 

merteried,  Oem.  Diehnamwried,  O.A. 
Waldeee,  Burkardus  miL  de  -,  ts.  201. 

—  G.  de  >,  Xs,  61.  62.  —  RO.  miL 
de  -,  U.  201. 

Humpizus,  H.  154.  155.  —  in  ponte  ts. 
180.  —  nigcr  te.  180. 

Hundersingen,  Hyndersingen,  -gin,  Hun- 
dirsingen,  -gin,  Hundersingen,  O.A. 
Münsingen  (?  z,  Th.  O.A.  Ehingen), 
Dietericus  de  -,  455,  ux.  eL  Bertha 
455  (2).  —  R.,  Rüdolphus  nob.  de  -  384 
(2).  385.  386.  390  (2).  —  Siboto,  Sig- 
botho,  Sigeboto  de  -,  nob.  de  -,  et 
fll.  ei.  SigeboU»  tss.  127.  ts.  347.  348. 
349  (2).,  (sg.)  349.,  384  (2).  385.  386. 
890  (2).  —  O.A.  Riedlingen  252.,  Hain- 
ricus  miL  de  -,  ts.  122  (2).  —  Hain- 
ricus  dec.  in  -,  ts.  213.  ^  Wembems 
mil.  de  -,  U.  122  (2). 

Hundfridus  455. 

Hunezelarius  411. 

Hunger,  B.  des.  -,  cnyrs.  Bebenh.  ts.  282. 

Hu-,  Hyningen,  fioMn^eff ,  0JL.O6ppingen, 
G^nradus  de  -,  ts.  359.  —  dec  de  -, 
U.  359.  »  Vgl  HQnnigen. 

Hvnrebach,  HQhnerhaehÜuü  bei  Loffenau, 
0,A.  Neuenbürg  243.  244. 

Hunt,  Wembems  des.  -,  mil.  ts.  128.  ts. 
326.  —  fr.  ei.  G.  U.  326. 

Huntwanga,  Hindelwangen,  bad.  B.A. 
Stockaeh  455.  456. 

Hunzelstobel,  Hinzietobü,  Oem.  Bavene- 
bürg  50.  51.  52.  136. 

Hf .  de  Vlma. 

Httdorf,  Heudarf,  O.A.  Biedlingen,  Hain- 
rieus  de  -,  9. 20.  -^  O.A.  Saulgau  70. 

HfigeswarU  442. 

Hdn,  Sigelo,  ts.  255. 

H^er,  H.  des.  -,  to.  246. 

Huracb,  s.  Urach. 

Hnrcelberg,  vieUekkt  zur  Flur  Herzel" 
berg  zwiechen  Kn^ferzdl  u.  ülriehberg, 
O.A.  Ohringen,  in  Beziehung  zu  setzen, 
Albertus  mil.  des.  -,  ts.  16. 

Humhein,  Hilmhaim,  Hymhaim,  Hyra- 
henhaeim,  Hurenhein,  Hnr(n)hein, 
Humehem,  Hümheim,  bair.  A.O.  HSrd- 
Ungen,  nUt  der  südüi^  davon  geUgemen 
Burg  Hochhaue  827.  —  Gonradnt  de 


-,  dns.  de-,  15.,  (sg.)  15.  —  Frideri- 
cns  de  -,  ts.  827.  —  Hermannns  de  -» 
(de  Hnmheim,  Haheltingen)  ts.  65. 
ts.  228.,  (sg.)  228.,  U.  225.,  (sg.)  225., 
^  305.  ts.  476.  —  Rydolftis  dns.  de  -, 
miL  de  -,  nob.  de  -,  aiicA  de  Alta 
Domo,  de  Alto  Gastro  14  (2).  15  (2)., 
(sg.)  15.,  ts.  65.  ts.  223.,  (sg.)  223.,  ts. 
225.,  (sg.)  225.,  ts.  327.  —  fil.  Rudd- 
phus  15.  —  Sifridus  yieepleb.  in  -, 
ts.  15.  —  Vgl.  auch  Altum  Gastrum 
und  Haheltingen. 

Hurningen,  HerrUngen,  O.A.  Blaubeuren, 
Hainricus,  csts.  des.  de  -,  ts.  163. 

Husen,  Hvsen,  Husin,  H5sen,  Hausen 
442.  —  Wohl  Hausen  ob  ürspring, 
O.A.  Blaubeuren,  Gonradus  rectoreccle. 
de  -,  ts.  205.  —  Hausen  a.  d.  Zaber, 
O.A.  Braekenheim  427.  428.  —  fPfau-, 
f  Neuhausen,  O.A.  Esslingen ,  rector 
eoele.  481  (2).  482  vgl.  mit  495.  ~ 
f  Ffauhausen,  0,A.  Esslingen,  9  Albers- 
hatteen,  OJL.  Oüppingen,  Kynegundis, 
rleU.  Gf  nradi  mlU.  de  -,  358  (2).  359., 
?Pfau',  f  Neckarhausen,  O.A.  Esslingen 
bezw.  Attfitn^m,  Walterusmil.  de-,  des. 
Hoehsliz  8.  9  vgl.  mü  493.  —  Hausen, 
O.A.  Oerabronn,  Heinrieus  de  -,  et  ux. 
Adelheidis  505.  —  Ober-,  ünterhausen, 
O.A.BeuUingeni9S;  a de-,  U.  298.  — 
Hausen  ob  Battwea  54.  55  vgl.  mä 
493  (f  Hausen  am  Andelsbach,  bei  Wald- 
bertsweiler, beide  hohenz.  O.A.  Sigmar- 
ingenj.  491.  ^  Zaisenhausen,  bad.  B.A. 
Bretten,  Gunradus  de  -,  184  (2).  185 
(8).  —  Hausen  am  AndOsbaeh,  hohen- 
zcUer.  O.A.  Sigmaringen  108.  104.  493. 

—  f  Hausen  ob  Allmendingen,  ?  ob  ÜT' 
spring,  H.  de  -,  U.  111.  112.  U.  151. 
ts.  162.  —  ünbeaiimmt,  welches  Hausen, 
Hainricus  de  -,  mchs.  de  Augea  ts.  277. 

Hutzenbaeh  464. 

Huzo,  Burkardus  137.  —  Gonradus  137. 

—  H.  18L  —  Wem.,  Wembems  137. 
ts.  139.  ts.  159. 

I,  J  und  Y. 

L,  J.,  Aneonita^  —  eps.  HerbipoL  —  rlcta. 

I.  ICarquardi  mils.  dci.  Molendinarii  de 

lelingen.  —  de  Maselhain.  ~  abb.  Pre- 

monstrat. 
Jacob,  Jacobus,  piscator  ts.  246.  —  miL 

de  Hermenstorf.  —  Manstoc  —  card. 

diac.  tit  S.  Hariae  in  Gosmydin  51. 

55.»  sg.  85.,   113.   —   Romanus.  — 

Stoser.  —  de  UilAs de  Waeldiu. 

Jacobus,  8.,  patron.  mii.  Isinens.  54.  — 

Seotomm  minm.  in  Gonstantia. 


Orts-  und  Personen-Register. 


551 


Jagehart,  Conradus  ts.  15. 
Jagelinus  828.  829. 
Jagesgewe,  Jagstgau  496.  497, 
Jagsberch,  Jagstberg,   O.A.  Kümelsau, 

Liugardis  de  -,  ts.  260.  261. 
Tbach,  EglMch,  O.A.  Chidingen,  H.,  Hain- 
ricus  de  -,  procurator  mii.  S.  Blasii 
ap.  Nallingen  213.  214  (4). 

Mtesheim,  s.  Hitungehai. 

leÜDgen,  Ihelingen,  Ihlingen,  0,A.  Horb 
44.  —  J.  rlcta.  Marquardi  mils.  dci. 
Molendinarii  de  -,  172  (2).,  (sg.)  172. 
—  filii ei.:  Fridericus,  Volmarus,  Wem- 
heros  172.  —  patrui  eor.:  Krato,  Wer. 
mil.  172.  —  Wer.  de  -,  ts.  172.  — 
Wemherus  mil.  de  -,  ts.  104.  105. 

JeDuz,  -vz,  C,  Conradus  ts.  136.  414. 

Jerusalem,  Jerosolima,  Iberosolima,  Jero- 
solimitana  eccla.,  Hierosolima  47.  67. 
68.  71.  121.  128  (2).  251.  456.  -  do- 
mus  Theutonicor.,  frs.,  colleg.  ihn. 
hosp.  S.  Mariae  -,  s.  Theutonicorum 
etc.  domus.  —  Dominici  Sepulcri 
domuSf  eccle.  prior  et  q>tlm.,  prior 
et  frs.  47.  48.  49.  62.  68.  84.  121; 
patriarcha  121.,  Helgas  85;  prior  Hugo 
121.  —  canon.  Joannes  pps.  Denken- 
dorf. 81.  -  Vgl.  Denkendorf.  —  domus 
hospitalis  circa  muros  civitat.  Hallens. 
142.  —  Jerusalem  et  Siciliae  rei,  dux 
Sneviae  Conradus  IL,  K<mrad%n,  28, 
74.  75.  76.,  sg.  76.,  86.  88  (2).,  sg. 
89.,  141.,  (sg.)  141.,  153. 274  (2).  278.,  sg. 
278.,  290.,  sg.  291.,  302.  303.,  sg.  303., 
304.,  (sg.)  304.,  316.  sg.  316.,  318.,  sg. 
319.,  328.,  sg.  328.  419.  420. 

Jesingen  513. 

Jetienbeuren,  s.  Otenburon. 

Jettingen,  s.  Vtingin. 

Jetikofen,  s.  Vtekouen. 

Ifflingm,  s.  Vueningen. 

Igdbaeh,  s.  Vgelenbach. 

Igtlsberg^  s.  Iringesberc. 

Igersheim,  Igersheim,  O.A,  Mergentheim 
502.,  eccla.  301  (3).  302,  402  (2).  403. 
416.  417.  509,  510  (3). 

Ignerichingen,  s.  Ingerichingen. 

Ihelingen,  s.  lelingen. 

Iherosolima.  s.  Jerusalem. 

Then,  Eyaeh  494, 

Jlgenhofy  s.  Esslingen. 

Illereiehen,  s.  Aichain. 

nUrtisaen,  bair.  A.G.  184.  247,  264.  388 
(2).  461.  492.  493. 

niingin,  Illingen,  O.A.  Maulbronn,  Ger- 
lacus  pincerna  mlL  de  -,  ts.  217. 

Ittteangen,  bad.  B.A.  PfuOmidorf  493. 

Ilsreld,  Usfeld,  O.A.  Bengheim,  Graocus, 


?  Grauus,  Graecns,  Girecho  de  -,  ts. 
463. 

Hveaheim,  s.  Ulaensheiou 

Imbenrode,  Imminröd,  abgeg.  Ort  Immen^ 
rode  bei  FeUbaeh^  O.A.  CannstaU  177. 
336.  337. 

Imendingen,  Immendingen,  bad,  B.A, 
Engen,  H.  de  -,  ts.  408. 

Iminynbf  h,  cibgeg»  Ort  bei  Kehlen,  Gem. 
HireehlaU,  O.A.  Tettnang  50.  52. 

Immenowa  441. 

Immenatadt,  bair,  A.G.  133. 

Imminröd,  s.  Imbenrode. 

Indeüiat*$en,  Vndelnhusen. 

Indomitus,  Her.  156. 

Ingefridus  ts.  445. 

Ingereson,  Grose^Ingeraheim,  O.A.  Besig' 
heim,  Berengerius,  -gorius,  rector  eccl. 
de  -,  473  (3). 

Inge-,  Ignerichingen ,  Ingerkingen,  O.A. 
Biberach,  C.  de  -,  U.  367.  —  Gttn- 
radus  de  ~,  ts.  128.  129. 

Ingolstadt,  bair.  A.G.  328. 

Ingoltingen,  -gin,  Ingoldingen,  O.A.  Wald" 
see,  Hainricus  de  -,  123.  124  (3).  425. 
426.  —  Irmingardis  de  -,  425. 

Ingramus  de  Heydelberg. 

Inningen,  s.  Vninger. 

Innocentius  papa  (IL)  186.  485  (3).  — 
(IV.)  7.  23.  56.  46a  464.  465  (2).  466. 
467  (3).  468  (2).  469.  470  (2).  471  (2). 
473.  489.  503  (3).  504.,  (2  sg.)  504. 

Inoholt,  Stainmarus  des.  -,  44. 

Inspruk,  Innsbruck,  274. 

Intobel,  Gem.  Burg,  O.A.  Ravensburg  133, 

JÖhlingen,  s.  Johenningen. 

Joannes,  Joanes,  Johannes,  papa  (XXII) 
313.  —  mchs.  in  Alba.  —  Bricaudy 
de  Nangeio.  —  Gistert.  ordns.  356.  — 
pps.  de  Denkendorf,  Sepul.  Domin. 
JerosoL  —  mil.  de  Emeringen.  — 
sclts.  in  Ezzelingen.  —  de  Grane.  — 
S.  Laurentii  in  Lucina  pbr.  crd.  51. 
55.  464.  —  fr.  de  -,  mil.  de  L6wen- 
thal.  —  fr.  Minor.  August.  —  mgr. 
aquaeduct.  in  Mergentheim  357.  —  von 
Mörsberg.  —  de  Nallingen.  —  S.  Ni- 
colai in  carcere  Tulliano  card.  diac.  51. 
55.  113.  464.  —  Portuens.  et  S.  Ru- 
finae  eps.  113.  —  Rainaldi.  —  de 
Ravenspurch.  —  de  Ringenburc  — 
advcs.  de  R^e.  —  mchs.  de  Salem.  — 
rector  eccle.  de  Swenningen.  —  Tegen, 
Probst  V.  Sindelfingen.  —  de  Tyerstein. 
—  eps.  Wirzburg.  484. 
Johannes,  S.,  beatus,  bptsta.  30.  —  ordo 
hospital.  104.  840.,  frss.  104. 119.  506; 
in  -  s.  Halle,  Hemmendorf,  Mergentheim. 


Rode,  Rotenbnre;  vgl,  Dfttzingen.  — 
praeceptor  summus  de  Alamannia 
Heinricus  de  Bochisperg  505.,  sg.  505; 
cpUa.  in  Augusta.  —  eccla.  in  Gon- 
stantia.  —  mium.  in  Blaburrun.  —  Jo- 
hannes, S.,  de  Houge,  s.  Wirzburg.  — 
Johis.,  S.,  curia  s.  Spira. 
Joheler,  Johelarius,  R,.  Rfdolfiis  dy. 
Gonstant.  ts.  183.  ts.  250.  —  des.  Ruhe, 
des.  Siebte,  cives  Gonstant.  tss.  191. 

—  Walterus  civ.  Gonstant.  ts.  250. 
Johenningen,  JÖhlingen,  bad,  B,A,  Dur* 

lach,  Swiggerus  pastor  de  ->  sg.  ts.  855. 

Jordanus,  card.  diac  tit.  S.  S.  Gosmae 
et  Damiani  113.  —  mgr.  Roman,  eccle. 
notar.  et  yicecanc.  52.  55. 

Joseli,  Richart  ts.  298. 

Tpelinus,  Tppli,  Hainricus  des.  -,  cellerar. 
Augiens. 

Irene,  regina  511. 

Iringesberc,  Igdsberg,  0,A.  Freudenstadt 
443.  448.  454. 

Iringus  eps.  Herbipol.  56.,  sg.  57.,  102. 
103  (2).  193.,  (sg.)  494.,  509.  -  Vgl. 
Wirzburg. 

Irmengard,  -is,  Irmingart  319.  497.  — 
mrchnssa.  de  Baden.  —  relcta.  Heinrici 
Gerdom's,  ciy.  de  Rutelingen,  dci.  de 
Tuwingen.  —  de  Curia.  —  Gunderi- 
chin.  —  de  Ingoltingen.  —  dca.  Neste- 
larin.  —  de  Steden.  —  de  Utendorf. 

—  vid.  Welfonis  IL  (Irmentrud)  395, 

—  de  Winsberg. 

Irmindrud,  -is,  Imdn^dis  497.  —  filia 

Gatuli  394.  395.  —  cnyrsa.  in  Kilch- 

perch  5  (2).  —  de  Talyingen. 
Trrenberc,  Irrenberg,  Gem.  Geigefbaeh^ 

O.A.  Saulgau,  Conradus  miL  de  -,  ts, 

263. 
Irrendorf,  s.  Urendorf. 
Irslingen,  s.  ürslingen. 
Irsnttts  mnr.  100.  ts.  101  (2).  —  Albertus 

des.,  fil.  ei.  ts.  101  (2). 
Isanburg  498. 
Tsawe,  s.  Tsowe. 
Iselshausen,  s.  Isoldeshusen. 
Isemburch,  Isenburg,  0.A,  Horb  160. 
Isenbrehtshouen,  Eisenbrechtshofen,  bair, 

A.G.    Wertingen,  Hiltebrandus  de  -, 

ts.  20.  21, 
Tsengrin,  -us  ts.  276.  —  de  Fronhouen. 

—  Otdmar  ts.  155. 
Tsenheim,  Essenheim  in  Bheinhessen  441 

(4).  453. 
Isenhn  ts.  275. 
Isenh^Ksrode,  Eisenhutsrod,  0,A.  Künzel^m 

au  260.  261. 
Isenina,  Isinina,  Tsynina,  Hi-,  HyieninA, 


552 


Ortsr  und  Per^oaeo-Register; 


,ifffy,  0,A.  Wangen,  378.  —  mensora 
378.  —  abb.  etconv.,  coenob.,  n;^am. 
23  (2).  27.  28.  54.  378.  —  abb.  Ber- 
toldus  378;  Rm  R5dolfu8  (sg.)  23.  27. 
28,  —  cptlin.  (sg.)  23.  —  hospes  Her- 
mannus  de  -,  23  (2) ;  fil.  Elsebeta  23. 

—  patroDi  S.,  Jacobus,  S.  Georius  54. 

—  prior  (sg.)  378.  —  rector  scholarum 
319.  320. 

Isenli,  Rudolfus  ts.  264. 

Isenmanger,  Hartmvdus  des.  233.;   ei. 

Tid.  Gisela  233. 
Iseusheim,    Unter-Eisesheim,  O.A.  Heil- 

bronn  427.  428. 
Isinbretssdorff,  ^  Eschemdotf,  bair.  A.G. 

Volkach,  Adelolt  de  -   ts.  438. 
Mnbure  489. 
Isiningarius,  C.  411. 
Isoldesbusen,  Ysolteshösun,  Iselshausen. 

O.A.  Nagold  U2.  —  Crapsto,  (JtCraphto) 

mil.  de  -,  ts.  232. 
Ysoltisriete,  Ysoluesreiht,  Eisolzried,  bair. 

A.G.  Dachau,  Hainricus  de  -,  ts.  302. 

ts.  303. 
Tsowe,  Ysawe,  wohl  Eisighof,  O.A.  Ried- 
lingen, Conr.  fil.  M.  de  -,  ts.  281.  — 

Manegoldus  de  -;  ts.  79.  ts.  96.  ts. 

148  (cnTrs.  de  Biwende).  ts.  218.  219. 
Jta  513. 

Ittenbeuren,  s.  Otenburon. 
lUendorf,  s.  Vttendorf. 
lUetihausen,  s.  Hitenhus. 
ItzUngen,  s.  Vzelingen. 
Jucbese,  Jux^   O.A.  Backnang  477.  478. 
Judaei  Ezzelingenses  381 ;  synagoge  ibid. 

381;  Bendit3d2;  Saeüdmann  278.  — 

Herbipolenses  208. 
Judas  447. 
Judenda,  Judinta,  Juditba  128.  233.  282. 

—  Tochter  des  Markgrafen  Eberhard 
von  Friaul  430.  —  de  Wachendorf. 

JuDcbolz,   Wald,  101. 

Jungingen,  Juging,  Jungingen,  hohemoll. 

O.A.  Hechingen,  Burcardus  de  -,  mil. 

de  -,  ts.  330.  331.  369  (3).,  sg.  370;  ux. 

Adelheidis  de  Vronhouen  369.  —  Eber- 

hardus  de  -,  ts.  369. 
J  vngoldsh  vsen ,     Jungholzhausen ,     O.A. 

Künzelsau  260.  261. 
Justingen ;   Justingen ,    O.A.    Münsingen, 

Herren  von  493.  —  Anshelmus  de  -, 

127.,  sg.  128.,  U.  213  (3).,  sg.  213., 

251.  252.,   sg.  252.   U.  330.  331.  ts. 

369.  370.;  mater:  WiUebirga  252  (2)., 

ux  :  Berhta  251.  252  (2).,  fil.:  Anshel- 
.    mus  252.,  flae.:  Adelhaidis  252  (2). 

WiUebirga  252  (2). 
Jutda,  Jutta  de  Meigensheim.  —  abba. 


in  Nvnneninunster.  —  de  Rotingin.  — 
dca«  de  SchillingsfOrst. 
Jux,  s.  Juchese. 

L. 

L.  pps.  dmnarm.  in   Alba.  —  pps.  de 
Alperspach.  —  pps.  mai.  Augustens. 

—  dux  Bavariae.  —  mnr.  de  Biberacb. 

—  mil.   de   Fleibingen.   —   nob.   de 
Helmotheshein.  —  mil.  de  Liebtinstain. 

—  com.  de  Otingin.  —  mil.  de  Riete. 

—  dux  de  Tekke. 

Lachen,  Lachen,  Gem.  Ravensburg  50. 52. 
Lacu,  ?  von  dt*-  Lach,  Fridericus  de  -, 

ts.  15  vgl.  mit  493. 
Ladenburg,  bad.  B.A,  454. 
Laecheler,  Hainricus  ts.  331. 
Laendelm  367. 
Laihingem,  Laichingen,  O.A.  Münsingen, 

468.  —  R.  mgr.  de  -,  ts.  194.;  rector 

eccle.  in  -  72.  73. 
Lais,  8.  Las. 

Lambesbuch,  Merkelinus  ts.  2r)5. 
Lamp,  Conradus  des.  ~  de  Tettingen. 
Lamperlus  ts.  246.  —  pps.  Novi  Mii.  Her- 

bipül.  --  Bflzen  de  Snurpfelingen. 
Lampfrideswiler,  Lempfriedsweiler,  Gem. 

Eitenkirch,  O.A.   Tetinang  50.  52. 
Lamph  des.  de  Wititigen. 
Lanan,  Leu-,  Levnon,  Lonan,  Lounan, 

(Ober-,   Mitter-,  Nieder -J  Lana,  tirol. 

B.A.  Sitz  186.  271.  280.  —  cpUa.  S. 

Georii  236.  237.  —  Laurentius,  S.  in  -, 

342.  343.  —  üolchemaru.«»  pleb.  de  -, 

237.  —  Olricus  Ce  -,Zehentenerus  de  -, 

237.  280.  —  VI.  villicus  de  -,  ts.271. 

—  Lana,  tirol.  B.A.   237.  271  (2).  280 
(4j.  339  (3).  343.  —   Vgl  Oberleunon. 

Lancenhoven,  vielleicht  mit  Lanzenhofen, 

O.A,     Leutkirch,     zusammenhängend, 

Chttoradus  -,  ts    169.  170. 
Lancenstein  492. 
Lancwisebach ,  abgeg.   Orts-  oder  Flur- 

namen  317. 
Landau,  bair.  A.G.  7.  186.  25rj.  454  (3). 
Landauhof,  s.  Landowe. 
Landeck,  tirol.  B.A.  339  (2). 
Landeshüt,  -hütt,  Jjandshut,  bair.  B.A. 

Sitz,  miura.  de  -,  419.  420.  421. 
Landoldus,  Landolt  260.  U.  499.  —  de 

Vrlufheim.  —  lib.  de  Wincela. 
Landowe.   Landauhof,  O.A.  Riedlingen, 

Ortolfus  cplns.  de  ~,  ts.  294.  ts.  369. 

370. 
Landsberg,  bair.  A.G.  303.  489. 
Lanegg,  s.  Redirhof. 
Langenau,  s.  Nawe. 
Langenbeutingen,  s.  Butingen. 


Langenfeld,  bair.  A.G.  Buehloe  489. 

Langenschemmem,  s.  Schaemem. 

Langense,  Ober-,  Unter-Langensu,  0.A, 
Tettnang,  Gbf  no  de  -,  U.  246. 

Langensteinach,  s.  Steinacb. 

Langin,  des  -  höf  (iu  Andiluingen)  336. 

Langobardia,  Lonbardia  126.  430. 

Lantamman,  H.  ts.  426. 

Lantrat  497. 

Lanzandaran,  Lanzendom,  thurg.  Bez. 
Weinfelden  464.  465. 

Lapideus  fons,  wohl  in  der  Gegend  von 
Erzgrube,  Schembach,  Gem.  Hoehdorf, 
O.A.  Freudenstadt  452.  454. 

Lapis,  Stein,  abgeg.  Burg  bei  Aufhausen, 
O.A,  Nereshdm  118.  119.  —  Lapide, 
Stein,  de  -,  votn  Stein,  Stammsitz  der 
Familie  vom  Stein  ist  Rechtenstein,  O.A. 
Ehingen,  Bertoldus  de  -,  mil.  263.  264. 
—  C  de  -,  ts.  385.  —  Gerungus  de 
-,  457.  —  H.  de  -.  ts.  386.  —  Hein- 
ricus  de  -,  mil.  263.  264.  —  Lapidibus, 
super  -,  Sefridus,  Waltberus  tss.  505. 

Lär,  Lare,  Lohr,  O.A.  Crailsheim,  Graft 
de  -,  domns.,  mil.  de  -  21  (2).,  sg.  21., 
22.  ts.  234. 

Lara,  Larehouen,  Weiler  Lohrhof,  O.A. 
Mergaitheim  149.  150.  497.  498  (2). 

Las,  Leis  in  Mitterlana,  tirol.  B.A.  Lana, 
Cuno  de  -.  339. 

Lateranum  487. 

Laubach,  der,  454. 

Laubbach,  s,  Lutembach. 

Lauchart,  die,  s.  Locha. 

Lauda,  s.  Luden. 

Laudenbach,  s.  Lutenbach. 

Lauffen,  s.  Loufeu. 

Laupheim,  s.  Lovphain. 

Laurach,  s.  Lurach. 

Laureacum,  Lorch,  Lorche,  Loricha,  Lorh, 
Lorch,  Fridericus  de  -,  cplns.  Waltheri 
pinc.  de  Limpurch,  ts.  176.  —  abb. 
et  conv.,  eccla.  Laurea-,  Lauricensis, 
Benediktiner  Kloster  Lorch,  70.  173. 
174.  175  (4).  187.  221.  272.  273.  484. 
485.  —  abb.  175.  (sg.)  188;  VLricus 
(sg.)  70.  173.,  sg.  174.,  sg.  22L  — 
cplns.  abbts.  de  -,  Willehalmus  ts. 
176.  —  mchs.  Cunradus  de  -,  488.  — 
Weltliches  Stift:  csts.  secul.  eccle.  in 
-»  Heinricus  ts.  70.  —  dec.  Fridericus 
de  -,  ts.  273. 

Laurentii,  S.,  cpUa.  ap.  Lanan.  —  in 
Söfiingen.  —  Laurentii,  tit  S.  -  in  Lucina 
pbr.  card.  fr.  Guido  113.;  J.  51.  55; 
Johannes  464. 

Lauresham,  -hamense  miam.,  Lorsch,  Kl. 
500  (2);  abb.  Ulricus  500. 


Orts-  und  Personen-Register. 


553 


Lauter,  8.  Lutra. 

Lauteraek,  s.  Luterach. 

La%iierthal  492. 

Lebarte,  Berhtolt  809. 

Leberau  im  Elsassgau  429. 

Lehe,  Conrad  ts.  459. 

Lehrberg,  s.  Lerbäwer. 

Leibenowe,  s.  Liebenowe. 

Leimbach,  s.  Lintbac 

Leinburg,  s.  Luneborc. 

Leingrube,  Sifridus  des.  de  -,  ts.  404. 

Leise,  Leisbe,  Fridericus  des.  -,  41.  — 

Hermannus  512. 
Lempfriedsweiler,  s.  Lampfirideswiler. 
Lengenneldt,  woM  Burglengenfdd,  bair. 

BJL,  Süz  14L  142. 
LenzensehlössU,  s.  Wildinyelz. 
Leo,  Hainrieus,  ts.  209.  —  papa  (III.)  429. 

—  de  Lindaugea,  mchs.  Augens.  — 

ijM.  BaUeban.  274. 
Leon  8t.  259. 
Leanberg,   O.A.  79.  97.  256.  329.  453, 

490.  500. 
Leofiburg,  s.  Lennebarc. 
Lerbäwer,  Lehrberg  *  früher  auch  Ler- 

paur,   Lerpurg  u.  e.  w.  gesehrieben, 

bair.  A.G,  Ansbach,  Bvrchardus  mil. 

de  -,  ts.  225. 
Lesche,  Hermannus  ts.  417.  —  sen.,  tun., 

tss.  90. 
Lescbererius,  Fridericus  ts.  22. 
Lettenher,  Vlricns  des.  -,  ciT.  in  HaUis, 

ts.  380. 
Leune-,  Loune-,  Lovneburc,  Le(mbwg, 

baufälliges  SeMoss  der  Gemeinde  Lana, 

G.  de  -,  H.  de  -,  tss.  279.  280.,  Prant- 

hoh  de  -,  279. 
Leunon,  s.  Lanan. 

Levs,  Wezzelo  ~,  cItIs  in  Brethein  42. 
Leutkireh,  O.A.  62  (3).  157.   170.  266. 

466.  479.  495.  500. 
Lewenstein,  LSwenstein,  O.A.  Weinsberg, 

6.,  Gotfridus,  com.  de  -  sg.  58.  ts.  417. 
Lewental,  -thal,  L&wenthal,  Lowintal, 

Vallis  Leonis,  LSumUhal,  O.A.  TeUnang, 

Albertus  de  -,  fr.  ord.  Predic.  ts.  196. 

197.  198.  ts.  199.  —  Dietho,  dns.  de  -, 

461.  462.,  fli.:  Fridericus,  Heinricus, 

Johannes,  mlss.  de  -,461.  —  Johannes 

fr.  de  -,  189. 140.  —  feminae,  sorores 

de  -,  ordinisPredicator.,£Zo«<0rLik<^0fi- 

ihal,  164.  165.  229.  280  (8).,  (sg.)  280.. 

285  (2).,  sg.  286.  —  RQdolfus  des. 

Villicus  conyrs.  ts.  165.  —  F^MIimil- 

wnne. 
Libenstein,  LUbemtein,  O.A.  Besigheim, 

Albertus  de  -,  U.  468. 
*,  Walterus  des.  -,  ts.  22. 
VI. 


Libolf  497. 

Lichtenberg,  s.  Uehtenberch. 

Lichtenowe,  f  Lichtenau,  bad.  B.A.  Kork 
od.  A,G.  Sitz  in  der  preuss.  Provinz 
Hessen,  Heinricus  de  -,  ts.  889.  390. 

Lichtenstem,  s.  Clara  Stella. 

LiMenthal,  Kl.,  s.  Baron  u.  Lucida  Yallls. 

Licaswüere  486. 

Liebenecke,  Liebeneck,  Burgruine  unweit 
Pforzheim,  domina  de  -,  ts.  868. 

Liebenerius,  Heinricus,  ts.  232. 

Liebenowe,  Leibenowe,  Liebenau,  O.A. 
Tettnang,  164.  165.  —  Albertus  de  -, 
156.,  (sg.)  156.,  245.,  (sg.)  246. 

Liebenstain,  Liebenstein,  O.A.  Besigheim, 
Hainricus  mil.  de  -,  ts.  218. 

Lieboldsbrunnen,  Lieboldsbronn,  abgeg., 
O.A.  KünzeUau  260.  261. 

Liechten-,  Liebten-,  Liehtinstain.  Lichten- 
stein,  O.A.  BeuÜingen,  Gebihardus  de 
-,  ts.  40.  41.  —  L.,  miL  de  -,  Lude- 
wicus  de  -,  40.  41.  98.  94.  —  Wohl 
die  abgeg.  Burg  bei  Neufra,  hohenzcU. 
O.A.  Oammertingen,  Cüno  de  -,  ts. 
209.  210.  -^  f  mü  der  Schlossruine 
Lichtenstein,  Oem.  Leifers,  tirol.  B.A. 
Bozen,  einst  dem  Sitz  eines  addigen 
Oeschieehtes,  zusammenhängend,  Hain- 
ricus pps.  de  -,  271. 

Liechtensteme,  s.  Clara  Stella. 

Liedebercb,  Berg  bei  Oändelbach  78. 

Liegozswiler,  unermittelt,  50.  52. 

Liehtenberch,  wohl  Lichtenberg,  O.A. 
Marbaeh,  Albertus  de  -,  ts.  476. 

Lienungus,  Lienvnc,  de  -,  mil.  de  Alb- 
egge. 

LiephUt  497. 

Lierheim,  s.  Lirhein. 

Lihener  de  Zaheltingen. 

Limbachar,  nach  Leimbach  benannt,  R. 
des.  -,  ^ts.  852  vgl.  mU  494,  ts.  854. 

—  £.  frater  ei.  ts.  852.  to.  354. 
Limieraerius,  Hainricus  des.  -,  civ.  Ehing. 

ts.  100. 
Limpurc,  -purch,  -purg,  Linburch,  -pure, 
-purch,  -purg,  Limpurg,  abgeg.  Stamm- 
burg bei  Hau,  cstrm.    94.    95.  275. 

—  C,  Cunradus,  imperial,  aulae 
pincema  de  -,  nob.  94.  95.^  (sg.)  95., 
103.  105.,  sg.  106.,  106.  205.,  sg.  206., 
211.  —  V.,  W.,  Waltherus  imperial, 
aulae  pincema  sg.  16.,  94.,  (sg.)  95., 
108.  105  (2).,  sg.  105. ,  106.  174.  175 
(2).,  (sg.)  175.,  (sg.)  176..  187  (2).,  sg. 
188.,  188.  189.,  (sg.)  190.,  198.  205., 
8g.  206.,  275.  ts.  275.,  sg.  275.,  (sg.) 
896. 

Lind,  s.  Lintbe. 


Lindangea,  -gia,  Lindowe,  Lindau 

Bodensee,  51.  53.  —  mensura  in  -,  257. 

—  Gtknradus  de  ~,  mchs.  de  Augea 

ts.  277.  278.  —  Leo  de  -,  mchs.  de 

Augea  ts.  277.  —  Waltherus  de  -,  fr. 

de  Salem  ts.  195. 
Linden,  -don,  Linderhof,   Oem.   UUem, 

tirol  B.A.  Lana,  VI.  de  -,  ts.  271. 

342.  343. 
Lindenhof,  s.  Tilia. 
Liningen,  AUleiningen,  bair.  A.O.  (Trftn- 

stadt,  Emicbo  com.  de  ~,  sg.  66.  67, 

~  Heinricus  de  -,  eps.  Spirens.  220 

{Vgl.  Spira). 
Linpnrc,  s.  Limpurc. 
Lmsteten,  -tin  442.  448. 
I  Lintbac,  f  Leimback,  O.A.  Sulz,  Hane- 

goldus  de  -,  448.  454. 
Linthe,    Lind,   bair.   A.G.    Cadolzburg, 

Fridericus  et  Gotfridus  milites  de  -, 

tss.  223.  224.  tss.  225. 
Lyon,  8.  Lngdunum. 
Lipdrnd  497. 

Liphaimer,  Bertoldus  ts.  285  (2). 
Upheri  497. 
UphUt  498. 
Liplint  49a 
Lipman  498. 
Ldppachf  s.  Littebach. 
Lippaere,  Lipparius,  ts.  101.  —  Heinri- 
cus des.  -,  miL  ts.  13. 
LippartsweOer,  O.A.  Wäldsee  52. 
Lipwar  498. 
Lircham,  s.  Kircham. 
Lirhein,  Lierheim,  bair.  A.O.  MrdUngen, 

Rupertus  de  -,  ts.  390. 
Lit  889. 

Litgebe,  Waltman  889. 
Littebach,  Lippach,  Oem.  Kluftem,  bad. 

B.A.  Überlingen,  123.  124.  425.  426. 
Livce-,  Lnce-,  Luzelach,  LOtzei,  elsäss. 

Kantons  Pfirt,  Cvnradus  abb.  de  -,  ts. 

209.  210.,  Wemherus  abb.  de  -,  ts. 

210.,  COnradus   cpUns.  ei.  ts.  210.. 

Petrus,  senr.  ei.  ts.  210. 
Liugardis  885.  —  de  Jagsbereh. 
Liupo  445. 
Liu-,  Liv-,  Lupoldus  278.  —  civ.  Eu- 

lingens.— Magister  Coquinae  de  Norten- 

berg. 
Liut-,  Lut-,  LTtfridus,  Liutfrit  166.  448. 

ts.  445.  447.  448  (2).  451.  -  mü.  de 

Flehingen.  —  des.  Hagilstein  dv.  in 

Yilingen.  —  nob.  de  Helmotsheim.  — 

de  Mezzingen.  —  de  Rode. 
Livtgis  497. 

LiYtharteswiler,  unermitteU,  50.  52. 
Liythere,  -heri  497. 

70 


554 


Orts-  und  Personen-Register. 


Lintol-,  Liuthol-,  Liytoldus,  mil.  ts.  20. 
—  com.  de  Achelme.  ~  pps.  Epis- 
copalis  Gellae.  —  des.  MoUo  ts.  101. 

LiTtrammus  ts.  285. 

Liutuuardus  aicancell.  431  (2). 

LiTzimaimus,  Über  homo  453. 

Lobenhamen,  s.  Labenbusen. 

Locha,  die  Lauehart,  198.  312.  313. 

Lode,  Gunradus  des.  -,  mil.  de  Magistat 

Lodeburc,  -burcb,  Lobdeburg,  (Ober-, 
Mittel' f  Unter-),  Burgruine  beiLobedain 
Sachsen'  Weimar,  Otto  de  -,  costos  et 
aidiac.  Herbipol.  301  vgl.  mit  494,  sg. 
302.  509,  510. 

Lod-,  Lodewicus,  s.  Ludewicus. 

Löchgau,  s.  Luchingheim. 

Löchle,  8.  Lohelins. 

Löffingen,  s.  Teffingen. 

Löhlis,  s.  Lohelins. 

Lörrach,  bad,  B.A.  456. 

Loeterli,  Ganradus  des.  -,  209. 

Löwenthal,  s.  Lewental  u.  Himilwnne. 

Loffenan,  s.  Loufenowe. 

Lohelins,  f  Lochte,  Oetti,  Bergaireute  od. 
Wolffegg,  O.A.  Waldsee,  od.  Löhlis, 
O.A.  Biberach  od,  Leutkireh,  Her- 
mannus  de  -,  ts.  266. 

Lohner,  s.  Renneruti. 

Lohr,  s.  Lär. 

Lonan,  Lounan,  s.  Lanan. 

Lohrhof,  s.  Lara. 

Lonbardia;  s.  Langobardia. 

Longesingen,  Lonsingen,  O.A.  Urach  362. 

Longus,  Albertos  des.  -,  ts.  829.  — 
Eringestus  dv.  Reutling.  320. 

Lonsee,  s.  Luwense. 

Lonsingen,  s.  Longesingen. 

Lontewiler  superius,  Ober^LoUenumUr, 
Gem.  Ailingen,  0,A,  TeUnang  50.  53. 

Lorch,  8.  LaureacuuL 

Lösche,  Ber.  ts.  298. 

Lotenwilar,  Ober-  u.  Unter-LoUentceHer, 
Gern,  Ailingen,   O.A.  Tettnang  50.  53, 

Lothar,  Kaiser,  440, 

hhf,  Louf,  de  B&tencheim.  —  de  Dale- 
husen.  —  des.  mil.  de  Vtingen. 

Loufen,  Lauffen,  O.A.  Besigheim,  Rein- 
hardns  dericns  de  -,  427  (2).  428. 

Louf-,  Loyfenowe.  Loffenau,  O.A.  Heuen- 
bürg  243.  244.  313  (3).  314.  -  curia 
Sailarii  313.  —  villani  313  (2);  .  .edi- 
tuns,  Gemngus  auriga,..  des.  Halp- 
ritter,  Herroannus,  fil.  fratris  Matronis, 
Moscbe  yitrarius, . .  des.  Zeringer  tss.314. 

Loyphain,  Laupheim,  Gunradus  pleb.  de 
-,  418.  419.  —  Laupheim,  O.A.  177. 
247  (2).  254.  363.  388.  461.  479  (2). 
481.  494.  500. 


Lubenhusen,  Lobenhausen,  0,A,  Gera- 
bronn,  com.  Engelhardus  de  ~,  437. 
438.  —  fil.  ei.  Waltherus  437. 

Lucas,  Galle  -,  Cister.  56. 

Luchingheim^  Löchgau,  O.A.  Besigheim 
462.  463. 

Lneida  ValliSf  Kl,  Lichtenthai,  bad.  B.A. 
Baden  463. 

Lueila  de  Engin. 

Lu-,  LQ-,  Lndebertus  443  (3). 

Lucelaeh,  s.  LiTcelaeb. 

Lvd.  gener.  Howaeril  214. 

Ludetif  Lauda,  bad,  B.A.  Tauberbischofs- 
heim,  Brumalzes  de  -,  512. 

Lude-,  Lvde-,  Lnde-,  L'^^de-,  L^de-,  Lode-, 
Lod-,  Lvd-,  Ludi-,  Lvdi-,  Luduwieus, 
Ludevicns,  Ludouieus,  L^dwicus,  Hlu- 
dovicus  -  uuieus  442.  —  des.  advcs.  ts. 
424.  —  imperator  (I.)  499;  (II.)  430.  - 
mgr.  411. 419.  —  mnr.  ts.218.  -  villicus 
ts.  218.  —  abb.  de  Alba.  —  de  Backe- 
nant  >-  duxBawariae,  palatinus  Rheni. 

—  de  Brunsbach.  —  de  Dilingen, 
adiac.  Augustens.  —  des.  Dusengere. 

—  mnr.  de  Ehingin.  —  com.  de  Fro- 
hure.  —  Grife.  —  de  Groningen.  — 
mil.  de  Haymberc.  —  com.  de  Helfen- 
stein,  s.  Spizenberg.  —  des.  Hosili.  — 
de  Liechtenstain.  —  prior  de  Mulin- 
brvnne.  —  de  Hunlfort.  —  com.  de 
Otingen.  —  pbr.  de  O^neswilare.  — 
Rheni  palatinus,  s.  Bawaria.  —  de 
Riete.  —  mil.  de  Röte.  —  de  Roten- 
bach.  —  de  Schiphe.  —  de  Spizenberg. 

—  duz  de  Tecke.  —  institor,  civ. 
Waibeling.  —  de  Wauere.  —  fr.  dooL 
Wimpin.  —  com.  ds  WirHmbsrch  485. 

Ludiwigiswise  336. 

Ludwigsburg,   O.A.  129.  214.  233.  383. 

499. 
LOtzd,  s.  Liveelach. 
Lützelstein,  s.  Parvapetra. 
Lugardis  mgra.  in  Monte  Sanctae  Mariae. 
Lugdunum,  Lyon,  463.  465.  466.  467  (3). 

468.  469  (2).  470  (2).   471  (2).  473. 

503  (3).  504  (3). 
Luiprandus  449. 
Lvmbrich,  Eberhart  ts.  12. 
Lunebure,    Leinburg,    äbgeg.    Burg  bei 

Klein-Gartach^  O.A.  Brackenheim,  do- 

mina  de  -,  ts.  368. 
Lud,  s.  Lud. 
Lance,  P  Luns,  tirol.  B.A.  Brunech  od. 

Lunz,  B.A.  Enneberg,  burgravius  de 

-,  ts.  279.  280. 
Luperc,  woM  Oberkirehberg,  O.A.  Laup- 
heim, H.  com.  de  -,  465.  466.  495. 
Lupfen,     Lnpphen,    Lupffen,    Lyphin, 


Lupfen,  abgeg.  Burg,  O.A.  Tuttlingett, 
dni.de-,nobb.de>,178. 179.  361;  Ber., 
Berchtoldus  de  -,  75.  76.  ts.  300.  30L 
325.,  (sg.)  325;  Gonr.  de  -,  ts.  300. 
301;  Eberhardus  de  -,  75.  76.  325., 
(sg.)  325 ;  Hainrich  v.  -,  75.  76. 

Lupoldus,  s.  Liupoldus. 

Larach,  Laurach,  O.A,  Öhringen  260. 
261. 

Lussheim,  s.  Luzheim. 

LnsUt,  Lustadt,  Ober-,  Nieder-,  bair.A.G. 
Germersheim  451.  454. 

Lust-,  Lüste-,  Lvstenowe,  Lustenöwe, 
Lustnau,  O.A,  Tübingen  487.  —  A. 
(de  Spaeruwaerseeke)  monial.  in  >,  2. 

—  Ber.  mil.  de  -,  ts.  241 ;  -  des.  Elsin- 
bovn  mil.  de  -,  ts.  2.  —  Burkardus 
mil.  de  -,  ts.  389.  —  C.  miL  de  -,  ts. 
2.  ts.  241.  —  G.  pleb.  de  -,  ts.  241. 

—  Waltherus  t?peht  mil.  de  -,  ts.  2. 
ts.  40.  4t 

Ltttardus  de  Offenburc. 

Lutembach,  ?  Laubbach  490. 

Lutenbach,  Laudenbach,  O.A.  Mergent- 
heim 340.  437.  438.  —  Heinrieus  de  -, 
ts.  43. 

Luterach,  Lauterach,  öster.  B.A.  Bregeng 
51.  52. 

Lutfridus,  s.  Liutfridus. 

Lutolfus  eps.  Haluerstatensis. 

Lutra,  Luterin,  Flüsschen  Lauter,  O.A. 
Münsingen,  326.  327.  —  Im  Elsass 
499  (2). 

Lutrammus  de  Ertingen. 

Luwense,  Lonsee,  0,A,  Ulm  374.  375. 

Luxenweiler,  O.A.  Biberach  52. 

Luzem,  Kanton  250. 

Luzheim,  Lussheim,  Alt-,  bad,  B,A. 
Schwetzingen  186. 

M. 

M.  scrds.  ts.  293.  —  f^.  mercator  in 
Alba.  —  csts.  Augiens.  -—  abb.  S.  BlasiL 

—  camer.  de  Bopphingen.  —  abba. 
Bvchaug. — inGimiterio.  —  des.  Guppen- 
heimer.  —  sdts.  .de  Ezzelingen.  —  miL 
de  Hertenstain.  —  de  Tsowe.  —  sodns 
plebani  in  Nallingin.  —  pnsa.  de 
Syrmenowe.  —  com.  Tirolens. 

Macelinns  sdtts.  de  Brrchsella. 
Maeellum,    G.,   Gvnradus  retro  ~,  dy. 

Gonstant.  ts.  191.  ts.  250. 
Machthildis,  s.  Mathildis. 
Madelberg,  -bergh,  Madilberc,  Adelberg, 

Kl.,  pps.  et  conv.  de  -,  39. 152.  275. 

288  (2). 
Mader,  Albertus,  Eberh.  des.  -  de  Dvren- 

kein. 


Orts-  und  Personen-Register. 


555 


Maengen,  Mengen,    0,A,  Saulgau^  200, 

—  Ber.  de  -,  ts.  218.  2i5.— C^no  pleb. 
in  -  ts.  281.  —  Livtrammus  dns.  de 
-,  ts.  218. 

Märstetten,  s.  Marstettenn. 

MagcUhurgt  Megdehurg,  burcgravius  de 

-,  486.  —  Erzbischof  Hartwig  440, 
Magenheiin,-bem,-hen,3fa^enA«tm,  Burg, 

Gem.  Cleebronn,  O.A.  Braekenheim  324. 

—  Herren  vtm  -  490.  —  Gunradus  mil., 
nob.  de  -  78.,  (sg.)  78.,  79.  322.,  sg. 
323.  —  Erkengerus  nob.  de  ~,  78., 
(sg.)  78..  79.  —  superior,  Ohermagen- 
heim ,  abgeg.  Burg  auf  dem  Michaels- 
berg daselbst,  Gunradus  nob.  de  -,  323. 
324.,  sg.  324  (2). 

Magerbein,  Ober-,  Unter- Magerbein,  bair. 
Ä.G.  Höchstädt,  bezw.  Närdlingen  64 
(2).  65. 

Magistat,  Magstadt,  O.A.  Böblingen,  Gun- 
radus mil.  de  -,  des.  Lode ,  mnl.  Tu- 
wingens.  22. 

Magister  Coquinae,  Küchenmeister,  s. 
Nortenberg. 

Magolfesbeim,  -hein,  Magolfshein,  Magols- 
heim^  O.A.  Münsingen  384.  385.  386. 
390. 

Maguncia,  -tia,  Moguntia,  Mainz  116. 
429.  —  Maguntin.  concil.  73  (2).  481. 
482.  —  dioc.  392.  393.  —  aeps.,  acanc. 
per  Germaniam  Aribo  434. 435.,  Wem- 
herus  116.,  sg.  116.  —  cancelL  Hilte- 
brandus  99.  —  com.  Grerhardus  de 
-,  437.  438.  —  iudices  102.  103  (2)., 
sg.  103.  —  Mogontiens.  Zeizolfus  441. 

Mahtfridus  ts.  446. 

Bfahtgunt  497. 

Mahtolf,  G.  des.  -,  362. 

Maienberch,  Schiassruine  Magenburg  bei 
Vöüan,  tirol.  B.A.  Lana,  Albertus, 
Alberus  de  -,  ts.  237.  ts.  271.  — 
Gebenus  de  -,  ts.  237.  —  Hainricus, 
Haincus  Pfaffus  de  -,  ts.  237.  ts.  271. 
ts.  280. 

Maienfdd  492. 

MaigerswUer,  Marstceiler,  Gem.  Berg, 
O.A.  Baicensburg  56. 

Maiion  383. 

Mainz,  s.  Maguncia. 

Maise,  Maies,  Ober-,  Unter-Mais,  tirol. 
B.A.  Meran  280.  —  Asperian  villic. 
de  -,  ts,  271.  U.  279.  U.  339.  —  G. 
Scride  de  -,  ts.  279.  ts.  280.  —  Tomas 
de  -,  ts.  339.  —  Vite  de  -,  ts.  339. 

—  pleb.  Hartemannus  de  ~,  237. 
Maisenburg,  cstrm.,  Maisekburg,  Burg- 
ruine und  Hof  bei  IndMausen,   O.A. 
MIkuingen  367. 


Maisterlin,' Sifridus  -,  214. 

Maistimann,  Waltberus  des.  -,  de  Rothen- 
burch  160. 

Makkenharlb  485. 

Malbim,  unetynitteU,  Dietherus  de  -,  ts. 
389.  390. 

Malsc,  Malsca,  Maisch,  bad.  B.A.  Ett- 
lingen 457.  458.  —  Anshelmus  de  -. 
448. 449  —  villani. :  Frideboltus,  Gerol- 
dus  (2),  Gotefridus,  Hazo  (2),  Mezelin, 
Nanno  447.  454. 

Mane-,  Man-,  Manigoldus,  Manegoltus, 
Manegolt  ts.  327.  442.  444  (2).  ts.  445. 
451.  —  cnvrs.,  fr.,  mercator  de  Alba.  — 
des.  Gaisil.  —  mil.  de  Hertenstain.  — 

—  mil.  de  Homstain.  —  de  Ysowe. 
~  de  Lintbac.  —  Moldarius.  —  Molen- 
dinator. —  com.  de  Nellinburg.  — 
cplns.  soror.  de  Syrmenowe.  —  comes 
de  Veringen.  —  Wirselinus.  —  de 
Witelineswilare. 

Manezelle,    ManzeU,    Gem.    Schnetzen- 

?MUsen,  O.A.  Tettnang  51.  53. 
Manfredus  quondam  princeps  Tarentinus 

153. 
Mannenhem,    Mannheim   306.    —    bad. 

B.A.  185.  302.  355.  436. 
Mannheim,  ?  Menncnheim,  Mönheim,  in 

Kaubenheim,   bair.    A.G,    Windsheim, 

aufgegangen  437.  438. 
Manstoc,  -stocus,  -stok,  ts.  136.  —  de 

Rauensburc  ts.  139.  —  fr.  Ber.,  Berh- 

toldus  des.  -,  mil.  ts.  219.  479.  — 

Jacobns  ts.  219. 
ManzeU,  s.  Manezelle. 
Mar.  PluY&t. 
Marasche,  wohl  ein  Hof  im  Vintschgau 

in  Tirol,  Siso  de  -,  ts.  271. 
Marcelli,  S.,  tit  -,  prbr.  card.  Petrus 

464. 
Marchbach,   Marbach,   O.A.  Münsingen 

51.  53.  —  Marbach,    O.A.   129.  154. 

433.  476.  478. 
Marchdorf,  Marhdorf,  bad.  B.A.  Über- 

lingenl23.  124.  425.  ^J2&.  —  Gf  nradus 

nob.  de  -,  256.,  sg.  257.  —  Ber.  mnr. 

in  -,  ts.  257.  —  Oswaldus  de  *,  ts. 

254. 
Marchelinus  11.  —  MyrzeL 
Marrhthal,  s.  Marthal. 
Marci,  S.,  pbr.  card.  Guillelmus  113. 
Marcvlfesheim,  Markdsheim,  O.A.  Mer- 
gentheim, camerar.  in  -,  BOl.  302. 
Marcward,  -wart,  Marquart,  Marc-,  March-, 

Markwardus,  Marchnardus,  Marquar- 

dus,  Margwardus   381.  ts.  445.  449. 

451  (2).  fr.  164.  —  mercator  de  Alba. 

—  dec.  Augiae  regal.  des.  de  Bnwen- 


burg.  —  fr.  abbts.  Augiae  regal.  132. 

—  de  Bernhusen.  —  camerar.  de 
Bopfingen,  marschalcus  quond.  regis 
Ghilnradi.  —  mil.  de  BQchaugia.  — 
in  Gimiterio,  civ.,  iud.  Ezzeling.  — 
Gruso,  mil.  —  de  Gustulare.  —  mil. 
de  Erlebach.  —  de  Griesingen.  ^ 
scolar.  de  Hächingen.  —  de  Krowels- 
heim.  —  mÜ.  des.  Krumbs.  —  mil. 
des.  Molendinarius  de  lelingen.  —  vic. 
in  Nallingin.  —  Pluvat,  iud.  Ezzeling. 

—  nob.  de  Ramstain.  —  pleb.  de 
Richenbach.  —  scolstcs.  de  SalenL  — 
des.  Strotze.  — de  Swendie.  —  deUlma, 
mchs.  de  Augia.  —  quond.  sdtts.  de 
Vehingen.  —  pleb.  de  Wendelingen. 

—  de  Wih^.  —  de  Witingen. 
Margarethae,  S.,  conv.  in  Augusta. 
Maria,  S.,  beata,   beata  virgo  30.  198. 

199.  486. 

Mariae,  S.,  in  Gosmydin  diac.  card.  Ja- 
cobus  51. 55.,  sg.  85.,  113.  —  in  Porticu 
diac.  card.  Matheus  113.  —  in  via  lata 
diac.  card.  Octavianus  51.  55.  113. 
464. 

Mariae,  S.,  capitulum,  coenob.,  eccla., 
mium.,  in  Ahusen.  —  in  Alba.  —  in 
Augia.  —  in  Augusta.  —  in  Beben- 
husen.  —  in  Bi wende.  —  in  BOron. 

—  Goronae  mium.  —  in  Gnadental.  — 
in  Lorch.  —  de  Mauillis.  —  de  Monte 
vgl.  Mariunberge.  —  in  Schefiftersheim. 

—  in  Spira.  —  in  Steinheim.  —  Yallis 
(Frauenthal).  —  domusTheuton. ;  vgl. 
auch  Bigenburc,  Ulma.  —  eccla.  in 
Bruchsella.  —  cpUa.  in  Ezzelingen,  -  in 
Winegarten.  —  cstrum.,  Marienburg 
bei  Wirzburg  207  (2). 

Maria  burgrayia  de  Nvrenberch. 

Marinus  mgr.,  yicecancel.  Romanae  eccle. 

Mariunberge,  Mons  S.  Mariae,  Berge, 
Mons,  mium.  deiparae  Tirginis  Mariae 
de  ~,  apud  -,  Mariaberg,  O.A.  ReuU 
lingen  195.  196.  198  (3).  199  (5).  200 
(5).  311.  312  (3).  313  (4).  —  mgstra. 
Lugardis  311.  —  prssa.  199.  —  eplna. 
soror.  Peregrinus  ts.  183.  ts.  196.  tt. 
198;  rector  eccle.  Gunradus  des.  de 
Tierberch  182.  183;  Waltherus  de  -, 
466.  —  sorores  de:  Barbara  KiÜUn^ 
Scdastica  Sehedin  200. 

Marhdorf,  s.  Marchdorf. 

Markeisheim,  s.  Marcvlfesheim. 

MarkgrÖningen,  s.  Gruningen. 

Markibreit,  bair.  A.G.  4.  208.  340.  438. 

Marhterlbach,  bair.  A.G.  4. 

Mamingen,  Marling,  tirol.  B.A.  Lana^ 
H.  de  -,  ts.  279.  ts.  280. 

70» 


556 


Orts-  und  Personen-Register. 


Marquart,  u.  Marcward. 

Marscalcus,  Marschalcus,  Ber.   des.  ^, 

Bertoldus  des.  -,  ts.  217.  ts.  232. 
Marstettenn,  M^rstetten,  thurg,  Bez,  Wein- 

felden  464.  4^5. 
MarsweileTy  s.  Maigerstciler. 
Marthali  Marhtal,  Marthel,  Marchtellum, 

Marthellum ,    Martellum ,   Martellens. 

coenob. ,  eccla.;  minm.,  pps.  et  conv. 

S.  Petri,  Marchthal,  Kl.  fOher-),  0,A. 

Ehingen,    19   (2).  111.  263.  264.   287. 

400  (2).  471.  472.  sg.  conv.  472.  486. 

—  camerar.  de  -,  ts.  400.  —  pps.  de  -, 
161.  206.,  sg.  248.,  sg.  472.,  H.  ts.  19. 
400.  —  Ünter-Marchihal,  O.A.  Ehingen 
287  (2).  288. 

Martinus,  fr.,  papae  penitentiarius  17., 
(sg.)  18. 

Martinus,  S.,  498.  —  tit.  S.  Martini  pbr. 
Card.  Symon  113.  —  S.  Mart.  mium.  in 
Pnssen-Buron  429.  —  in  Sindilvingin. 

—  ecda.   in  Wile.  —  in  Wingarten. 
Masel-,  Masilhain,   MaBelheim,  0,A.  Bi- 

herach  317.  318.  347.  348  (2).  349. 
387.  —  eccla.  349.  —  C.  de  -,  359. 

—  Gvnradus  de  -,  mnl.  cmts.  de  Berge, 
347  (3).  348  (3).  —  R.,  Rvdolfus  de 

—  161  (3).  163;  relicta  ei.  J.  359;  fil. 
R.  359.  —  Waltherus  de  -,  317  (2). 
348. 

Massenbach;  Massenbttchj  O.A.  Braeketi- 
heim  323.  324.  —  Bertoldus  mil.  de  -, 
253. 

Matheus,  card.  diac.  tit.  S.  Mariae  in 
Porticu  113. 

Mathil-,  Mahtil-,  Machthil-,  Machtil-, 
Maehtil-,  Maehthil-,  Mechtil-,  Methil-, 
Mehtildis,  Mahthilt,  Mahtilt,  Maehtilht, 
Mahthild,  Mahthü-,  Mabtil-,  Ma- 
tbilda,  Machtild,  -  de,  Mechtilde  23. 
181  (2).  442  (2).  443  (3).  451.  472.  — 
de  Altorf.  —  dca.  Blaburerin.  —  fla. 
Bertoldi  cogn.  Haizerman  de  Buchorn. ' 

—  abba.  Büchaugens.  —  ux.  Eber- ' 
hardi  Mader  de  Dvrenkein.  —  fla. 
Gonradi  Griwelich.  —  ux.  Eberhardi 
de  Gruningen.  —  von  Grvre.  —  Har- 
nasch. —  prssa.  de  Kilperch.  —  prssa. 
in  Sirmenowe.  —  de  Sunthuosen.  — 
von  Vndelnhusen.  —  ux.  Eberhardi 
de  Voelkouen.  —  de  Winsberch.  — 
de  Zeizencheim. 

Matro  314. 

Maidbrannf  s.  Mulenbrunne. 
Mauren,  s.  Muere. 
Mauritius,  S.,  Augustens. 
Mauillis,  unermittelt,  mium.  S.  Ifariae  de 
-,  421. 


Mecelinus  scltts.  de  Brucbsella. 

Megdeburg,  s.  Magdeburg. 

Megendnid  497. 

Megenfridus  445.  446. 

Megenheri,  Meginhere  497.  498. 

Megen-,  Meginhilt  497. 

Megenlaus,  Meginlachus451.  —  de  Ober- 
cheim. 

Megens-,  Megins-,  Meigensheim,  Meins- 
heim,  -hein,  Mönsheim,  O.A.  Leanberg, 
Conradus  des.  de  -,  celler.  mai.  de 
Alba ,  ts.  228.  490. ;  advcs.  de  Yeh- 
ingen,  des.  de  -,  ts.  232.  490.;  mil. 
de  -,  des.  78.  79.  490.;  de  -,  des. 
Wendephaf  490.  —  H.  mil.  des.  de  -  aive 
de  Riet  490.  —  Heinrieus  de  -,  ts. 
232.  -  Jutta  de  -,  490.  —  Krafto  de 
-,  490.  —  S.  de  -,  ean.  Sindelfing.  490. 

Megenswiler,  MegetsweÜer,  Gem.  Kappel, 
O.A.  Ravensburg  50.  53. 

Megershein,  Mögesheim,  bair.  A.G.  Ott- 
ingen 110.  111. 

Megina  497  (2). 

MeginbodeS'^  Meginbotea-,  Meinboldis-, 
Meinbotsheim,  MegenboteshainfMenbots- 
hein,  Meigensheim,  Meimotz-,  Memotz- 
hain,  Meinss-,  Meboss-,  Menssheim, 
Meimsheim,  O.A.  Brachenheim  490.  — 
paroehia  427.  428.  —  Heinrich  von  - 
490. 

Megingos  437. 

Meginhardus  448.  —  der.  451. 

Meginolt  497. 

Meginwart  de  Eckebruck. 

Meimsheim,  s.  Megensheim. 

Meinbolteswiler,  MetzisumUr,  Gem.  Thal- 
dorf,  O.A.  Ravensburg  50.  53. 

MeitemOln,  -mulin,  Möckmühl^^(^).497. 

Meldelin,  -us  406.  —  Ber.  ts.  367. 

Meli-,  Molibrunnen,  Ober-Möllenbronn, 
Gem.  Reute,  O.A.  Waldsee  /'eher  als 
Möllenbronn,  Gem.  Fronhof en,  O.A. 
Ravensburg)  Conradus  mil.  de  -,  157. 
—  H.,  mgstr.  de  -,  ts.  61.  62.  —  Hain- 
ricus  de  -,  157.  ts.  426.  —  Wlricus  de 
-,  ts.  426. 

Meltun,  Mölten,  tirol.  B.A.  Bozen,  iudex 
de  -,  ts.  271. 

Memmingen,  Memmingen  28.  —  Bair. 
AG.  Memmingen  363. 

Metigen,  s.  Maengen. 

Mengozo  civ.  Phorzheim.  268. 

Menhardus  com.  Goricens.  Tirolens. 

Menlaus  mil.  ts.  12. 

Menlohus  mil.  de  Tetelingen. 

Mennelin  417. 

Menzingen,  Menzingen,  bad.  B.Ä.  Bretten, 
Waltherus  et  Rapheno  frs.  de  -,  253. 


Mer.  mgr.  fr.  de  Kelche. 
Meran,  Merania,  Meranum,  -nun,  Meran, 
tirol.  B.A.  Sitz  279  (2).  280.  338.  339. 

—  dux  Meraniae  Otto  222.  223  (2). 

—  Albus  de  -,  ts.  279.  —  des.  Berhtune 
de  -,  ts.  279.  —  Tirol.  B.A.  271  (2), 
280.  339. 

Merburgis  417. 
Mereekerne,  -kemine  382. 
Mergentheim,   Mergentheim,   evts.    356, 
357;  Villa  424  (3).  512.  —  comitatus 

436.  438.  —  Ebo,  Gozwinus  de  -,  tss. 

437.  438.  —  domus  hospitalis  S. 
Johannisin-,  sg.  357;  cmndtr.Eber- 
hardus  Ls.  340.  356.;  frs.:  Henricus 
de  Ballen  ts.  357;  Wezelo  pleb.  ts. 
357.  — domus  Teuthonicorum  in-, 
emndtr.  et  frs.  domus  Teuthonieae  in 
-,  340.  345  (2).  346.  356.,  sg.  357., 
379.,  (sg.)  410.,  416.  423.  424;  emndtr. 
Graflo  de  Grutheim  ts.  379.,  Rudegerus 
(sg.)  346.,  ts.  357;  frs  :  Andreas  de 
Hohenloch  ts.  424;  Gonradus  Slrucio 
ts.  379;  Ebersuinus  ts.  357;  H.  de 
Mosbach  ts.  424;  Henricus  de  Stube- 
wege ts.  346.  ts.  357;  K.  de  Krutheym 
ts.  424;  Kunekinus  ts.  340.  ts.  379; 
Kuno  ts.  357;  Ludewicus  de  Hainberch 
ts.  379.  ts.  424;  Rudolfus  Phystus  ts. 
346;  Vrowinus  ts.  340.  ts.  346.  ts.  357; 
Syfridus  de  Wikardesheim  ts.  346.  — 

—  O.A.  Mergentheim  4  (2).  10  (3).  16. 
43  (2).  57.  90  (2).  149  (3).  208.  302 
(3).  338.  340.  346  (4).  357.  403.  410. 
417  (2).  424  (2).  433  (2).  438  (4).  459. 
498  (3).  502  (2).  505. 

Merhelt,  Theodericus,  mil.  in  Wurme- 
lingen 4. 

Meringen,  Möhringen,  O.A.  Riedlingen 
307.  308. 

Merkelinus  scolar.  filius  Marquardiquond. 
civ.  Spirens.  des.  Brehlter.  —  de 
Hanenbach.  —  Lambesbuch. 

Merkenbere,  Erkenberg,  O.A.  Kirchheim, 
Diepoldus  com.  de  -,  140.,  sg.  140. 

Mersbure,  Meersburg,  bad.  B.A.  Über- 
lingen, Dieterieus  vinitor  de  -,  ts.  277. 
278. 

Meschilch,  Messkirch,  bad.  B.A.  Stadt 
169.  —  ecd.  in  -,  169  (2).  —  Hainri- 
eus  de  -,  ean.  in  Sindeluingen  109.  — 
pleb.  Vlrieus  de  -,  169(2).,  (sg.)  170.  — 
vieepleb.  Dietho  ts.  169.  —  Messkirek, 
bad.  B.A.  55  (2).  128.  170.  33t  356. 
413. 

Messingen,  Waldmässingen  oder  Hoek^ 
mössingen,  O.A.  Obemdorf,  Gttn.  viee- 
pleb. in  -,  ts.  44. 


Orts-  und  Personen-Register. 


557 


Methingen,  Mettingen,  Metingin,  Mettingm, 

O.A.  Esslingen  8.  9,  171.  345.  381  (2). 

383. 
Mettelingen,  Mötilingen^   O.Ä,  Calw,  H. 

de  -,  411.  412, 
Mettis,  MetZy  Metens.  dioc.  471.  —  eps., 

imperial,  aul.  cancelL  Conradus  ag,  486. 

—  Prior  von  St.  Peter  im  Sand  471. 

—  lothr,  Kanton  471. 
Metzingen^  s.  Mezzin. 
MetzisweileTf  s.  Meinbolteswiler. 
MezeUn  447. 

Mezzelarius  411. 

Mezzesteten,  -stit,  Grünmettstetten  ^  O.A, 
Horb,  Azelinus  de  -,  443.  452.  454, 

Mezzin,  Mezzingen,  -gin,  -gnn,  Metzingen^ 
O.A.  Urach  72  (2).  73.  443  (2).  — 
eccia.  72.  —  Bertoldus  de  -,  ts.  404. 

—  fr.  H.  de  -,  comndtr.  in  Ellingen  sg. 
404.  405.  —   Lvtfridus  de  -,  487  (2). 

—  Mötzingen,  O.A.  Herrenberg  449. 
454. 

Mia  de  Fvrindowe. 

Michael  de  Tholosa,  mgr.  vicecanc.  S. 
Romanae  ecclesiae. 

Miehaelsberg,  s.  Ryhelberc. 

Michaelsburg,  St.,  s.  Santmichebporch. 

Michelbach,  tpohl  Miehübach  a.  d.  BHz, 
O.A.  Gaildorf  435.  436. 

Michelwinnenden,  s.  Winterstetten. 

Michillenstain,  Michelstein ^  abgeg.,  O.A. 
Spaichingen,  Berkerus  nob.  de  ~,  ts.  244. 

Mietingen,  s.  Mütingen. 

Milchberk,  unermittelt,  Hermannus  de  — i 
cnvrs.  ts.  406. 

Militellus,  Wernherus,  can.  S.  Andreae 
Wormat.  -,  civ.  Wormat.  203. 

Miltenberg,  bair.  A.G.  438, 

Mindilberch;  Mindelberg,  abgeg.  Stamm- 
burg unterhalb  des  bair.  A.G.  Sitzes 
Mindelheim,  S.  de  -,  ts.  302.  303. 

Minores  fratres  493.  —  Bemgerus,  Jo- 
hannes ts9.  315  (2).  —  Vgl.  Augusta, 
Esselingen,  Nordelingen,  Ulma,  Wongis- 
purc. 

Minus  Botebor,  Kleinbottwar,  O.A.  Mar- 
bach  477.  478. 

Mitelwise  126. 

Miterhof,  Mittelhof,  Hof  von  Pawigl,  Gem. 
Lana,  342  (2).  343, 

Mittelhouen,  abgeg.  Ort  zwischen  Gom- 
hofen  und  Oberhof en,  Gem.  (Ober-) 
Eschach,  O.A.  Ravensburg  50.  53. 

Mittelstadt,  s.  Muteistat. 

Mittirleunon,  Mitterlana,  Gem.  Lana  271. 

Möckmühl,  s.  Meitemüln. 

Mögesheim,  s.  Megershein. 

Möhringen,  s.  Meringen. 


Möllenbronn,  s.  Melibninnen. 

MöUen,  s.  Meltun. 

Mönheim,  s.  Mannheim. 

Monsheim,  s.  Megensheim. 

Mörlbaeh,  s.  Morlbach. 

Mörsberch,  Mörsberg,  Berehtoldus  mü. 
de  -,  ts.  491.  492;  Johannes  de  r-  492; 
Otto  de  -,  492  (s.  Wurmlingen). 

Möttelis-Schloss,  s.  Sulzberg. 

Möttlingen,  s.  Mettelingen. 

Mötzingen,  s.  Mezzin. 

Moila,  Gau  in  der  Ecke  zitnsehen  Maas 
und  Boer  430. 

Molbrehteshus,  Mollbrechtshus,  Molbretz- 
husen,  Molpertshaus,  Gem.  Wolf  egg, 
O.A.  Waldsee,  Hiltbrand,  -dus,  des. 
de  -,  mil.  de  -,  ts.  114.  115.,  wo 
Molpertshaus  statt  Wolperthaus  zu  lesen 
ist,  ts.  157.  415.  —  fr.  ei.  Ordescalcus 
mil. des.  de-,  ts.l57.— "^d  ritter  von  -, 
ts.  114.  —   Vgl.  Wolbrezhus. 

Moldarius,  des.  Moldar,  Molder,  Hainri- 
cus  181.  "  Manegoldus  181  (2).  — 
Gertrudis  soror  Manegoldi  181. 

Molendinarius,  F.  des.  -,  ts.  245.  —  Hein- 
ricus  ts.  92.  —  de  -  s.  lelingen. 

Molendinator,  Beiname  der  Familie  von 
Ihlingen,  O.A,  Horb,  ts.  44.  —  Hain- 
ricus  cnvrs.  de  Wiler  ts.  216.  —  Mane- 
goldus 385. 

Molendino  de  ~,  s.  Riet. 

Molibrunnen,  s.  Melibninnen. 

Mollo,  Liutoldus  des.  101. 

Molpertshaus,  s.  Molbrehteshus  u.  Wol- 
brezhus. 

Monachus  sen.  des.  Kizzi,  ts.  264.  — 
Wer.  Vlmensis  ts.  134.  —  Woltzo,  des. 
-  de  Thybach. 

Monacum,  München,  476. 

Moner,  G.  des.  -,  camerar.  de  Alpersbach. 

Monetarius,  Wer.  Vlmensis  ts.  134. 

Monheim,  bair.  A.G.  15. 

Mons  Flaso,  Montefiascone  85. 

Mons  Mariae,  s.  Mariunberge. 

Monte  Alto,  wohl  Hochberg,  O.A.  Waib- 
lingen, fr.  H.  des.  de  -,  ts.  296. 

Monteforte,  -ti,  de  -,  Montisfortis,  Munt- 
fort,  Montfort,  Burgruine  im  Österreich. 
Rheinthal,  nördlich  von  Rankweil,  Gra- 
fen von  - ,  197. 200  (3),—  Graf  Hans  v.  -, 
200.  —  com.  Hugo  de  -,197  (3).,  sg.  197., 
198. 199  (2).2O0.  —  dmns  Ludewicus de 
-,  45. 46.  —  com.  R.,  Rtkdolfusde  -,45., 
sg.  46.,  53.  54.,  sg.  54.,  195.  196.  197. 
198. 199.  228.  229.,  (sg.)  229;  mnl.  ei. 
Conradus  de  Horgon  54.  —  codl  Ulri- 
cus, tl., Vlricus  de-,  195.  196.  197. 
198.  199.  229  (2).,  sg.  229. 


Montem,  retro  -,  Conradus  civ.  Ehing. 
ts.  100. 

Montf errat,  Bonifazius,  Markgraf  von  -i 
237. 

Moosbronn,  s.  Mosebmnnen. 

Mor,  Mör,  Gotefridus  des.  ~,  ts.  326.  — 
Sifridus  des.  der  -,  ts.  127. 

Morder,  G.,  Vi.,  tss.  505. 

Morekin,  Wernherus  des.  -,  de  Wissen- 
loch. 

Morl-,  Morlebach,  Mörlbaeh,  bair.  A.G. 
üffenheim,  Albertus  de  -,  ts.  346.  — 
Hermannus  Faber  de  -,  ts.  3.  4. 

Morli,  AI.  des.  -,  fil.  G^nradi  Griwelieh  17. 

Morstetertale,  Morstadt,  bad.B.A.  Tauber^ 
bischofsheim  11. 

Morterestal  442. 

Mos-,  Mose-;  Mossbaeh,  Mosbach,  bad. 
B.A.  Sitz,  G.  de  Durne,  pps.  in  -,  et 
adiac.  Erbipol.  7.  8.  —  H.,  Heinrieus 
de  -,  tr.  ord.  Theut.  in  Mergentheim, 
ts.  346.  ts.  424.  —  Waltolfifus  canon. 
ts.  158.  —  Mosbach,  bad.  B.A.  97. 
238.  428.  433.  454.  484. 

Mosbure,  Moosburg,  oberbair.  A.G.  Sitz, 
mium.  de  -,  421. 

Mosche  vitrarius  ts.  314. 

Mosebrunnen,  Moosbronn,  O.A.  Neuen- 
bürg oder  der  unmittelbar  angrenzende 
Pfarrweiler  d.  N.,  bad.  B,A.  RastaU 
155.  156. 

Mozenhus,  Motzenhaus,  Gem.  Unter' 
Meckenbeuren,  O.A.  Tettnang  50.  63. 

Mügenegge,  Müneck,  Hugo  mü,,  mnl,  ernte. 
Hug.  de  Tuwingen  491  (2),  492. 

MUhlbruck,  s.  Mulbruege. 

Mühlburg,  s.  Mulenberc. 

Mühlhausen,  s.  Mulhusen. 

Mühlheim,  s.  Mulhain. 

Mülieh  des.  382. 

München,  s.  Monacum. 

Müneck,  s,  Mügenegge, 

Münsingen,  s.  Mungesingen. 

Münster,  s.  Mvnster. 

Muere,  Mauren,  bair.  A.G.  Donauwörth, 
fr.  Heinrieus  de  -,  118.  119, 

Muther,  Heinrieus  des.  382. 

Mulbruege,  Mühlbruck,  zu  Ravensburg 
gehörig  50.  53. 

Mulenberc,  MUhlburg,  bad.  B^,  Karls* 
ruhe  228. 

Mu-,  Mvlenbrunne,  Mulbrunne,  -nen, 
Mulnbrunn,  Mulenbrunne,  -nen,  Mulin- 
brunne, Mvlenbrvnne,  'nea,MauXbronnf 
EX.,  abb.  etconv.,  coenob.,  domini  de 
~,  eecla.,  frs.  de  -,  mium.  6  (4).  65, 
66  (4).  184.  185  (2).  254.  255  (4).  258 
(6).  268.  272  (2).  389.  89a  408  (2). 


558 


Orts-  und  Personen-Register. 


124.  425.  462.  463.  485.  —  abb.  de  -, 
sg.  232.,  sg.  296.,  sg.  298.,  317.  322., 
sg.  323;  Albertus  408  (2);  E.,  Ecke-, 
Eggehardus  ts.  97.  98.  185  (2).,  (sg.) 
186.,  255.,  sg.  255.,  sg.  269.,  272  (2); 
Sifridus  462.  463.  —  advcs.  Cunradus 
ts.  463.  -  camerar.  AI.  ts.  269.  — 
cellerar.  mal.  S.  ts.  269.  ts.  273.  — 
cnyrs.  Gnnradus  des.  Wiezage  ts.  269. 
-^  notar.  N.,  Nicholaus  ts.  255.  ts. 
273;  Vbricus  317.  —  prior  Lndewicus 
ts.  269.  —  subcellerar.  Cunradus  des, 
de  Northeim  ts.  97.  98.  —  O.A.  Maul- 
brtmn  7.  13,  43.  €7.  79  (2).  217.  253. 
273  (2).  296.  317. 

Mulfingen,  s.  Mulovingen. 

Mulhain,  Mvlhain,  -hein,  MOMheim,  O.A. 
Tuttlingen,  evts.,  scltts.  et  cvs.  in  -, 
269.  270  (5).,  sg.  270.,  363.,  sg.  363. 

—  seltte.  Vlricus  te.  169.  170.  270.  ts. 
363  (2);  ux.  Halwigis  363  (2).  —  MühU 
heim,  O.A.  Sulz  484. 

Mulhusen,  Mvlh&zen,  Mölehösun,  MUhl- 
hausen,  O.A.  Cannetatt,  Ber.  nob.  de 
-,  388.  ts.  389.  —  O.A.  Geislingen 
500.  —  an  der  Em,  O.A.  Maülbronn, 
Berhtoldus  roil.  de  -,  ts.  217.  —  an 
der  Würm^  had.  B.A.  Pforzheim,  Guno 
mil.  de  -,  ts.  22.  —  had.  B.A.  Wies- 
loch  442.  —  ohgeg.  Ort  hei  Messkirch 
in  Baden  169.  170. 

Mulovingen,  IfuZ/itt^en,  O.A.  Gmünd  18. 19. 

Mumlar,  (nicht  Mumbar  wie  S.  527)  Her. 
des.  -,  fr.  et  cuTTS.  in  Kilehperch,  ts.  5. 

Mundeldingen,  s.  Mynigoltingen. 

Munderchingen,  -hingen,  kingen,  Münder^ 
hingen,  O.A.  Ehingen  ~,  cvts.  73.  248 
(2).  249.  —  der  aman  von  ~,  ts.  288. 

Mundingen  492, 

Mungesingen,  Munegesingin,Mvnigsingen, 
Münsingen,  O.A.  Stadt,  yilla  127.  — 
G&nradus  pleb.  de  ~,  ts.  127.  —  dns. 
Spaeto  de  -,  Dietrieus  fr.  ei.  101. 102. 

—  Münsingen,  O.A.  13  (3).  52.  53  (2). 
55.  73.  92  (2).  94.  101.  102  (4).  IM. 
122.  124.  127  (2).  128.  129  (2).  151. 
177.  183.  194.  207.  213.  249.  252  (2). 
321.  327  (2).  331,  348.  350.  362.  367 
(2).  370.  376.  387.  406  (2),  456.  459. 
478.  492,  494.  511. 

livm^lim^ea,  Mundeldingen,  O.A.Ehing' 
en,  Hainrieus  de  -,  ts.  281. 

Munkeim,  Oher-,  Unter-Münkheim,  O.A. 
Hau,  Gonradns  de  -,  ts.  417. 

Mvnster,  Munster,  Munsteren,  Münster, 
O.A.  Mergeniheim  459.  —  Münster, 
hair.  A.G,  Donauwörth,  64.  65.  ^ 
Vlricus  mil.  de  -,  ts.  118.  119. 


Munster linus  ts.  315  (2). 

Munt,  Eberhardus  et  Albertus  fil.  dei. 

-,  tss.  127. 
MQlih,  dmns.  339. 
Mönolfingun,   Mundelfingen,   had.   B.A. 

Donaueschingen,  Adelheit  de  -,  446. 

45^. 
Mötensheim,  unermittelt,  Welieho  de  -, 

447.  454, 
Mütingen,  Mietingen,  O.A.  Laupheim  460. 

461.  478.  479.  480.  —  Albertus  des. 

de  -,  480. 
Mureel,   G.  des.  -,   mgr.,  Gttnradus  et 

Bertholdus  frs.  dci.  -,  tss.  177  (2). 
Murer,  Fridricus  382. 
Murga,  Flüsschen  Murg  444  (2).  452  (3). 
Mvrgental,  Murgthal  839.  340. 
Murra,  Flüsschen  Murr  477.  478. 
Murre,  Murr,  O.A.  Marhach,  cptlm.  (sg.) 

154.  —  camer.  in  -   154.  230. 
Murrelin  des.,  Fridericus  de  Horburch. 
Murrhardt,  Kl.  511. 
Mvrzel,  Marehelinus  ts.  323. 
Musekunine,  s.  Werdinowe. 
Musel,  Hermannus  des.  -,  ts.  409. 
Musiestrum,  Musestre,  zur  Gem.  Roneade 

der  ital.  Promnz  Treviso  geh.,  430. 
Mussingen,  Mussingen,  Gem.  ünterkirch' 

herg,  O.A.  Laupheim,  Ha  , . .  de  -,  ts. 

480.  481. 
Mutbraht  498. 
MutelsUt,  Mvthilstat,  Mutelstad,  Mittd- 

Stadt,  O.A.  ürw^  884  (2).  385.  386  (2). 

890. 
Mutin.  G.  212. 

N. 

N.  abb.  de  Gaesarea.  —  notar.  de  Mulin- 
brunne. —  rector  ecele.  de  Vrac.  — 
Vuuan.  290. 

Nahem,  Nahem,  O.A.  Kirchheim  17.  513. 

Nadelarius  eiv.  in  Rauenspurg. 

Nagelt,  -Ite,  Nagilti,  Nagele,  Nagold,  O.A. 
Stadt  487.  489.  —  pine.  de  -,  U.  389. 
—  Fridericus  ts.  104.  ts.  389.  —  O.A. 
Nagold  87.  105  (3).  232.  245.  331.  356. 
413  (3).  453.  456.  492. 

Nallen-,  Nallingesheim,  NeUingshekn,  O.A. 
Bottenburg  443.  445.  453. 

Nallingen,  -gin,  NeUingen,  O.A.  Esslingen 
215.  227.  —  eecla.,  mium.  S.  Blasii 
215  (3).  226.  —  dee.  H.  215.  —  mnstr. 
Heinrieus  de  -,  216.  —  pleb.,  pps., 
pps.  et  pleb.,  rector  eede.  194  (2)., 
sg.  214;  A.,  AL,  Albertus  214.,  sg. 
214.,  215  (2).,  (sg.)  216.,  227  (3);  C., 
Cunradus  215.  226.  227;  H.  194.  — 


prer.  mii.  213.  214.  —  socius  plbni. 
M.  214.  —  viear.  in  -,  Marquardus 
ts.  216.  —  G^no  de  -,  ts.  194.  ts.  216. 

—  Johannes  de  -,  ts.  127.  —  mgr. 
A.  de  ~,  ts.  194.  —  NeUingen,  O.A. 
Blauheuren  485.  436. 

Nangeio,  Nanngeio,  Johannes  Bricaudi 
mil.  dmns.  de  -,  Jehan  Britaude  de 
Noyels  419  (2).  420.,  (sg.)  420. 

Nanno  447.  —  Wormaciensis  civ.  441. 

Nasaha,  Nazza,  Nassau,  O.A.  Mergent^ 
heim  207.  208.  436.  437.  438.  ^  G5n- 
radus  mil.  de  -,  ts.  10. 

Nassau,  preuss.  Frov.  204. 

Nassigunstat,  Nasgenstadt,  O.A.  Ehingen 
312.  —  G.  serds.  de  -,  312  (2).  313. 

Nawe,  Langenau,  O.A.  mm  20  (2).  21. 

—  mnllss.  epi.  Augustens.  de  -,  130. 
Nazza,  s.  Nasaha. 

Nazzach,  Nassach,  Gem.  Adelherg,  O.A. 

Schorndorf  152. 
Neapolis,  Neapel  420.  421. 
Neearius,  Neekarns  175.  427. 
Neekargröningen,  s.  Gruningen. 
Neckarhausen,  s.  Husen. 
Neckarrems,  s.  Rems. 
Neckarsteinach,  s.  Steina. 
Neckarsulm,  s.  Sulma. 
Neckerburg,  Neckarburg,  O.A.  Rottweü 

300.  301. 
Neenstetten  492. 
Negelli,  Bur.  ts.  169. 
NehmetsweHer,  s.  Nohmütwiler. 
Neibsheim,  s.  Nipotesheim. 
Neideck,  s.  Nideche. 
Neidlingen,  s.  Nidelingen. 
Nekerg}^  138. 
Neuen-,  Nellinburg,  NeUenhurg,  Sitz  der 

ehemaligen  Landgrafschaft  d.  N.,  had. 

B.A.  Stockach,  Manigoldus  com.  de  -, 

93.,  sg.  93.,  329.,  sg.  330.,  331. 
NeUingen,  s.  Nallingen. 
NeUingsheim,  s.  Nallengesheim. 
NeUmershach,  s.  Nitmaresbach. 
Nendingus  de  Hermotehnsin. 
Nenggersbuhil  336.  337. 
Nerensheim,  Neresheim,  O.A.  Sitz  117. 

118.  119.  —  Neresheim,  O.A.  15.  65. 

145.  405  (2).  436. 
Nestelarin,  deta.  -,  Irmengard  177. 
Neter,  Burchardus  382  (2). 
Nettingin,  Nöttingen,  had.  B.A.  Pforzheim^ 

Wemherus  de  -,   368.  —  Egüolfos 

pleb.  de  -,  ts.  368. 
NetHenstrauf,  Gem.  Baiershronn  494. 
Netzenhusen,  Nitzenhausen,  O.A.  KünzeU^ 

au  379. 
Neuhurg,  s.  Niwenbere. 


Orts-  und  Personen-Register. 


559 


Neudeek,  s.  Nideche  u.  Nideke. 
Neuenbürg,   O.A.  6,  27  (2).  il,  59.  97. 

156.  244  (2).  314. 
Neuenstadt,  Bestandtheil  der  Gem.  Hatten- 

hofen  489. 
Neuenstein,  s.  Niwenstein. 
Neuffen,  Hohen-,  s.  Nifen. 
Neufra,  Neufrach,  s.  Niuerun. 
Neuhaus,  Graf  0tt4)  von  -,  479. 
Neuhausen,  s.  Nuwenhusen  und  Husen. 
Neukastell,  s.  Nicastel. 
Neuler,  s.  Niulaere. 
Neumarkt  in  der  Oberpfalz ,  bair.  Ä.G. 

223. 
Neumünster,  s.  Herbipolis. 
Neunkirehen,  s.  Nuwenkirchen. 
Xeusatz,  s.  Niusatz. 
Neustadt,  bad.  B,Ä.  456.  —  a.  d.  Äisch, 

bair.  A,G.  Sitz  438.   —  a.  d.  Hardt, 

bair.  A.G.  454. 
Neu- Toggenburg,  s.  Toggenburg. 
Neu-ulm,  bair.  A.G.  65.  493.  494.  495. 
Neuelo  eps.  Suessionensis  23.,  sg.  24. 
Nicastel,  Neukastell,  Burgruine  bei  Leins- 

weiter,  bair.  A.G.  Landau,  mgr.  Hein- 

ricus  de  -,  can.  S.  Gennani  Spirens. 

6.,  sg.  7.,  ts.  (sg.)  186.,  sg.  222. 
Nico-,  Nicho-,  Nycolaus,  notar.  abbts.  de 

Mulenbninne  ts.  255.  —  fr.  Salemit.  ts. 

209.  ts.  210.  —  Kleriker  von  Strass- 

burg.  —  pps.  in  Ultimis. 
Nicolai,  S.,  altare  in  -,  s.  Bruchsei.  — 

homines  S.  Nie.  (in  Komburg)  189.  — 

monasteria  421.  —  in  carcere  Tulliano 

card.  diac.  Johannes  51.  55.  113.  464. 
Nideche,  Nydegge,  Neideck,  Neudeck,  O.A. 

Ohringen,  Heinricus  de  -,   fr.   dorn. 

Theuton.  Mergenth.  ts.  459.  —  Abgeg. 

Burg  bei  Markbronn,  O.A.  Blaubeuren 

353.  354. 
Nideke,  in  der  -,  (?  NeudeckJ  427.  428. 
Nidelingen,  -gin,  Neidlingen,  O.A.  Kirch- 
heim, C.  de  -,  ts.  264.  —  Abgeg.  Ort 

bei  Bausehlott,  bad.  B.A.  Pforzheim, 

Bertholdus  mil.  des.  de  -,  ts.  368. 
Nider,  Wernherus  ts.  357. 
Niderhouen,  Nidrehoue,  Niederhofen,  O.A. 

Ehingen  184  (3).  —  Abgeg.  Burg  bei 

CannstaU,  Truhclibus  de  -,  381.  383. 
Nidemdorf,   Niederdorf,   St.   Gallischen 

Bez.  Gossau,  Hartmannus  de  -,  ts. 

335.  336. 
Nydem-Sultzbach,  Unter-Sulzbach,  bair. 

A.G.  Ansbach  345.  346. 
Niederhofen,  s.  Niderhouen. 
Niederlana,  s.  Lanan. 
Niedemhall,  s.  Halle  inferior. 
Nieder-Reuthin,  s.  Rivthi. 


Nieder-  oder  Ober-Bimbach,  s.  Rintbach. 

Nieschen,  s.  Nuschen. 

Nievem,  Nieuern,  Niefem,  bad.  B.A. 
Pforzheim,  Gvnradus  de  -,  253.  — 
Heinricus  dec,  de  -,  5.,  (sg.)  6.,  7. 

Ni-,  Nyfen,  Hohen-Neuffen ,  O.A.  Nürt- 
ingen, Albertus  nob.  de  -;  862.,  sg. 
362.  —  B.  de  -,  te.  302. 303.  —  Berh- 
toldus  nob.  de  -  362.,  sg.  362.  — 
Godefridus  nob.  de  -  78.,  (sg.)  78.,  79. 
490.  —  H.  mil.  des.  de  -,  362;  fratruelis 
eius  G.  des.  Mahtolf  362. 

Niger,  Gvnradus,  fr.  de  Salem  ts.  195. 

Nigra  Sylva,  Schwarzwald  168.  214.  299. 
444.  452. 

Nipotes-,  Nipoicsheim,  Neibsheim,  bad. 
B.A.  Bretten,  Gdnradus  de  -,  ts.  269. 

—  Gotefridus  de  -,  447.  454. 
Nithberc  491. 

Nitmaresbach,  Nellmersbach,  O.A.  Waib- 
lingen 500. 

Nitzenhausen,  s.  Netzenhusen. 

Niuerun,  Niyerun,  Niufron,  Nivfron, 
Nivueron,  Niunoron,  Nüworon,  Neufra, 
O.A.  Riedlingen  127. 128. — Alt-Neu fra, 
O.A.  Nagold  442.  —  ?  Neufra,  hohen- 
zoller.  O.A.  Gamfnertingen,  B.  camerar. 
de  -,  312.  313.  —  Neufrach,  bad.  B.A. 
Überlingen,  Gvnradus  de  -,  ts.  191. 

—  Dietricus,  Tieterich  de  -,  mil.  de 
-,  ts.  114.  115.  ts.  344.  ts.  414.  ts.  479. 
i80. 

Niulaere,  Netüer,  O.A.  EUwangen  435. 

436. 
Niu-,  Nivsatz,  Neusatz,  O.A.  Neuenbürg 

41.  96.  97.  98. 

V 

Niwertingin,  Nürtingen,  O.A.  Stadt,  Ry- 
pertus  de  -,  civ.  in  Ezzelingin,  ts.  345. 

—  Nürtingen,  O.A.  9.  79.  114.  298. 
303.  359.  487.  492. 

Niwenberc,  Neuburg  an  der  Kämmet, 
bair.  A.G.  Krumbach,  oder  Neuburg, 
Gem.  Lannenberg,  bair.  A.G.  Ottobeuren, 
Gvnradus  rail.  de  -,  is.  387.  388. 

Niwenegge,  Niwennegge,  Neuneck,  O.A. 
Freudenstadt,  Gon.  de  -,  ts.  356.  — 
Tragbotho  mil.  des.  de  Niwenegge, 
scltts.  in  Balgingen  355.  356. 

Niwenstein,  Neuenstein,  O.A.  Ohringen, 
Agnes  dna.  de  -,  ts.  260.  261.  —  Al- 
bertus de  -,  91. 

Niwestetin,  (Ober-)  Neustetten,  O.A.  Wetz- 
heim  275. 

NÖttingen,  s.  Nettingin. 

Nohmittwiler,  ?  NehmetsweHer,  O.A.  Ra- 
vensburg, Her.,  Herbordus  de  -,  247 
(2).  248. 

Noyels,  s.  Nangeio. 


Noirtheim,  s.  Northen. 

Nonar,  Nonar,  Albertus  279.  —  G.  - 
(2),  Nonar  Geben,  Nonarigeben,  ts. 
279.  U.  280.  ts.  339.  —  Heinricus  des. 
Glericus  -  280  (2). 

Nonnenmünster,  s.  Nvnnenmunster. 

Nonnenweiler,  O.A.  Sautgau  70. 

Nordelingen,  Nördlingen,  bair.  A.G.  Sitz, 
gardianus  frm.  Minor,  in  -,  (sg.)  144., 
145.  —  Nördlingen,  bair.  A.G.  15  (3). 
65.  111.  119  (3).  390.  391.  436.  476. 
493. 

Nortenberg,  Nordenberg,bair.  A.G.  Rothen- 
burg a.  d.  Tauber,  Hermannus  de  -, 
ord.  Praedicator.  59  (2).  —  Liupoldus, 
Livpoldus,  Magister  Goquinae,  Küchen- 
meister, de  -,  57.  59.  ts.  59.,  sig.  60. 

Northen,  Northeim,  Noirtheim,  Nordheim, 
O.A.  Brackenheim,  Gunradus  des.  de 
~,  subceller.  de  Mulenbr.  ts.  97.  — 
Gtinradus  des.  de  -,  scltts.  in  Phorz- 
heim  ts.  269.  —  Emehardus  mil.  de 
-  ts.  324. 

North  vsen,  Nordhausen,  O.A.  EUwangen 
110.  111. 

Notingesbach,  ein  mit  Netttenstrauf,  Au- 
oder  Nottenbach  ztisanimenhängender 
Name  454  vgl.  mit  494. 

NoYum  Gundelving,  s.  Gundeliingen. 

Novum  Monasterium,  s.  Herbipolis. 

N&nnensun,  Amoldus  des.  «der  -,  ts. 
409. 

Nürtingen,  s.  Niwertingin. 

Nynnen-,  Nannenmunster ,  Kl.  Nonnen^ 
münster  bei  Worms,  Jutda,  Jutta,  abba. 
et  cony.  in  -,  203.  204. 

Nuremberc,  Nyrenberch,  Nürnberg,  bur- 
grayius,  com.  de  -,  471  (2);  Fridericos 
222.,  sg.  223.,  224.  225;  ux.  eL 
E.,  Elizabeth,  Elyzabeth,  bnrgravia 
222.,  sg.  223.,  224  (2);  fla.  Maria  228. 
224  (2). 

Nysboym,  Nussbaum,  bad.  B.A,  Bretten 
42.  43. 

Nuschen,  Nieschen,  Gem.  ÜUen,  tirot, 
B.A.  Lana,  S.  de  -,  ts.  271. 

Nusplingen,  Nusplingen,  O.A.  Spaichingen, 
Burcardus  pleb.  de  -,  467. 

Nuwen-,  Niewenhusen,  Neuhausen,  O.A. 
Esslingen  482.  495.  —  G.  pleb.  de  -, 
25.  26.  —  Vgl.  Husen. 

Nuwenkirchen,  Nwkirchen,  Neunkirehen, 
O.A.  Mergentheim,  dmnae.  de  -,  338 
(2).  —  Albertus  dec  in  -  sg.  838., 
356.  ts.  357..  sg.  357. 

Nüworon,  s.  Niuerun. 

Nuz,  Viricus  des.  -,  ts.  359. 


560 


Orts-  und  Personen-Register. 


0. 

0.  de  Baldecge.  —  GTrsingassariiu  fr. 
Vlmens.  —  de  Eberstein.  —  Rafus 
Ylmens.  —  pps.  S.  Widonis  Spirens. 

Obenhusen,  Obenhausen ^  f  bair,  A,G, 
lUertissen  492,  —  f  Oberhausen,  O.A. 
Reutlingen,  Gonradus  mil.  de  -,  184 
(3)  vgL  mit  513. 

Oberachere,  Oberacker,  b€td,  B,Ä,  Bretten^ 
Gerhardns  de  -,  450.  454. 

Ober',  Unter'Aüingen,  s.  Aylingen. 

OberbaJhaeh,  s.  Ballebach  superior. 

Oberbaltheim,  s.  Baidishain. 

Ober',  Ünter-Baumgarten,  s.  Bttiigarton. 

Obercheim,  Ober-,  Uberencheim,  Obrig^ 
heim,  bad.  B.A.  3fa«5a^  460.^  Megin- 
lachus  de  -,  Megenlaos  vir  ingennns  de 
-,450.  451  (2).  454.  —  frs.  ei.:  Heri- 
mannns,  Wolprandus  451. 

Oberdaehstetten,  s.  Dagsteten. 

Ober;  ühter'Derdingen,  s.  Derdingen. 

Ober',  Unter'Dettingen,  s.  Tetingin. 

Oberdorp,  s.  Oberndorf. 

Oberesehach,  s.  Ascah. 

Obergifubaeh,  8.  Ginnesbach  superior. 

Ober-,  Ünter-Griesingen,  s.  Griesingen. 

Ober',  ünier'Hausen,  's.  Husen,  Oben- 
husen. 

Ober',  Unter-Borgen,  s.  Horgon. 

Oberhouen,  Oberehoven,  -uen,  Oberhof en, 
0.A,  Bavensburg  50.  53.  —  H.,  Hem- 
ricuB  de  -,  mil.  de  -,  ts.  136.  479. 

Ober',  ünter'Jettingm,  s.  Vtingen. 

Ober',  Ünter-Ifflingen,  s.  Vueningen. 

Oberhin^,  bad.  B.A.  87.  453. 

Oberkirchher g,  s.  Cirperch. 

GbeT',  Unter- KrauUnbach,  s.  Crytenbach. 

Ober-,  Obroleunon,  Oberlana,  tirol.  B.A. 
Lana  270.  271.  —  Radegerus  in  -, 
279.  —  Vgl.  Lanan. 

Oberlottenweiler,  s.  Lontewiler  superins. 

Ober',  Unter'Magerbein,  s.  Magerbein. 

Ober',  Unter-Mais,  s.  Maise. 

ObermßÜenhrcnn,  s.  Melibninnen. 

Obet',  Unter'Münkheim,  s.  Munkeim. 

Oberndorf,  Oberdorp,  Oberndorf,  O.A. 
Stadt,  prssa.  et  sorores  ord.  sctL  Augu- 
stini de  -,  146.  417.  226.  —  Obern- 
dorf, O.A.  44.  70.  105.  245.  301.  430 
(2).  463.  456.  490.  507.  —  Oberndorf^ 
OuL  Neresheim  404.  405. 

Obemesselingen,  OberessUngen,  0.A,  Bss' 
lingen  882.  388  (2). 

Gbemeustetten,  a.  Niwestetin. 

Obemhnsen,  f  abgeg,  OrtbeiSchroxberg  48. 

Obemkirchen,  Oberhireh,  bad.  B.A.  Sitz, 
Phosilinus  de  -,  459.  460  (8). 


Obem-Sultzbacb,  Obersulzbach,  bair.A.G. 

Ansbach  345.  34ß. 
Obemtief,  s.  Dieffen. 
Obemwilre,  Oberweier,  bad.  B.A.  Rastatt, 

wenn  nicht  dasjenige  bad.  B.A.  BÜhl 

155.  156. 
Ober',  UnteT'Oewisheim,  Ouwensheim.  — 

Oberried,  Kl.  in  -,  s.  Corona  S.  Mariae. 
Oherraderach,  s.  Raderay. 
Ober-,  Unter-Riexingen,  s.  Rnggesingen. 
Oberringingen,  s.  Ringingen. 
Oberroth,  s.  Rote. 
Ober',  Unter'Scheffaeh,  b.  Scheffowe. 
Ober-,     Mittel-,     Unter 'Schefflenz,     8. 

Scbffenze. 
Ober',  Unter-Schneidheim,  8.  Sneiten. 
Oberschüpf,  s.  Schiphe. 
Ober',  Unter-Steinbach,  8.  Steinbach. 
Oberstenvelt,  -uelt,  Oberstenfeld,  abba. 

et  conv.  de  -,  7.  8  (2).  28.  38. 
Obersulgen,  s.  Snlgen. 
Obersulmentingen,  s.  S^enemtetingin. 
ObersulzbaeK  s.  Obem-Sultzbach. 
Ober',  UnteriOrJeheim,  8.  Dvrenkein. 
Oberurbaeh,  s.  Vrbach. 
Obervieehiaeh,  bair.  A.G.  225. 
Ober-,  Unter 'Wachingen,  a.  Wachingen. 
Ober',  Unter 'Waldach,  s.  Waldaha. 
Oberweier,  s,  Obernwilre. 
Oberwilzingen,  s.  Wilzingin. 
Oberwittstadt,  s.  WitegesUt 
Oberzeil,  s.  Zelle. 
Obrigheim,  s.  Obercheim. 
Ochsenflirt,  Ochsenfurt,  bair.  A.O.  Sitz 

437.  438.  —  Bair.  A.G.  4.  90.  438. 
Oehsenha'usen,  s.  Ohsenhusen. 
Oct-,  OttavianuB,  S.  Mariae  in  via  lata 

Card,  diac  51.  55.  113.  464. 
Odalrich,  a.  Ulricus. 
Odenhus,  f  Edenhaus,  Oem.  Eggenreute, 

O.A.  Wangen  50.  53. 
Odo  Tusculanus  eps.  51.  55.  118.  114, 
Odenwaldstetten,  s.  Walstetin  in  Alpibus. 
Oedheim,  s.  Othemhein. 
öhaminun,  der  -  gut  307. 
Ohringen,  s.  Oerengewe. 
Oelbronn,  s.  Elbrunne. 
Odkofen,  O.A.  Saulgau  70. 
Oellingen,    Oeüingen,    bair.   A.O.   Aub 

89.  90. 
Oendingen»   Ehmngen,    O.A.  Böblingen 

410.  411.  412. 
Oenenburun,   Ennabeuren,    O.A.   iffin- 

singen,  cplns.  de  ~,  ts.  101.  102. 
Oepflngen,  a.  Epbingen. 
Ott^ngewe,  Oerenge,  Orengowe,  Öhringen, 

O.A.  Stadt,  pps.  dcBs.  et  cptlm.  eoele. 

508.  504.  ^  Wolflhunus  ean.  de  -, 


ts.  142  (2).  —  Ohnngen,  O.A.  16.  91. 
158.  261  (4j.  357.  368.  428.  433.  438. 

459.  491. 
Oesehingen,  s.  Eschingen. 

Osterreich,  Herzog  Friedrieh  wm  -,  420. 
'-  Hermann  von  Baden-Österreich  303. 

Otigheim,  s.  Otencheim. 

Oetingen,  -gin,  -gus,  Otingen,  -gin,  Oelt- 
ingen,  bair.  A.O.  Sitz,  Oetingensis 
mensura  110.  —  Cunradus  com.  de  -, 
274.  890.  —  L.,  Ludewicus  com.  de  - 
61.  65. 110  (2).,  sg.  111.,  117.,  sg.  119., 
207.  222.  223.  ts.  223.,  sg.  223.,  224. 
U.  225.,  (sg.)  225.,  274.,  (sg.)  275., 
390.,  sg.  390;  coni.  VdelhUdis  274., 
(sg.)  275;  Ludewicus  com.  iun.  222. 
228.  224  (2).  225.  274.  890.  —  dpfr. 
Oeting. :  Cunradus  de  Rechenberg  117; 
Cunradus  de  Sibenbrunnen  ts.  65.  — 
pinc.  Oeting:  Gerungus  de  Eringea 
274.,  (sg.)  275;  Rabno  de  Erlügen  110; 
Rabeno  de  Sneiten  ts.  65.  —  Oet' 
fingen,  bair.  A.G.  65.  Hl.  119.  223. 

Oewisheim  (Ober-,  UnterJ,  a.  Owenshein. 

Offenau,  s.  OfTenheim. 

Offenburc,  Offenburg,  bad.  B.A.  Sitz  460; 
Lutardus  de-,  460;  fil.  ei.:  Heinrieus 

460.  —  Offenburg,  bad.  B.A.  167.  453. 
460. 

Offenhausen,   Ofenhusen,  conv.,    Offen' 

hausen.  Kl.  75  (2).  862.  49t 
Offen-,  Offinheun,  Offenau,  O.A.  Neckar' 

sulm  488.   —   Uffenheim,   bair.  A.G. 

Sitz  437.  438. 
Ofterdingen,  Ofterdingen  440.  —  H.  dee. 

de  -,  ts.  241. 
Ogarteruti,  Okat reute,  Gem.  Schmalegg, 

O.A.  Ravensburg  50.  53. 
Ogger,  Oggerus,  über  homo  458.  —  de 

Vfwilare. 
Ogolishusen,  Oggelshausen,   O.A.  Ried' 

Ungen,  Ber.  des.  Riepain  de  -,  ts.  281. 

—  Cvno  de  -,  des.  Yerige  ts.  281. 
Ohnastetten  486. 
Ohrenbaeh,  a.  Orenbach. 
Ohsen,  Sifridus  301. 
Ohsenhusen,   Ohsinhusin,  Ochsenhausen 

Kl.,  mium.,  prior  et  camer.  418  (2).  — 

prior  ReinheruB  de  -,  61. 
Ohsenlehein  411. 
Okatreute,  s.  Ogarteruti. 
Olricus,  s.  Ulricus. 
Olten-Gösgen,  sohthum.  Amt  469. 
Olzreute,  s.  Ovlsruti. 
Omersbaeh,  a.  Onolfisbach. 
Onmium  Sanctorum  ecda.,  pps.  et  cout., 

frs.  de  Omnibus  Sanctis,  Kl.  AJUer- 

heüigen  im  Schwarzwald,  87  (2).  168. 


■-■■■  ^w 


•<0S«1 


Orts-  und  Personen-Register. 


561 


(sg.  conv.),  459.  460  (2).  488.  —  can.  H. 

168.  —  cnvrs.  Burcardus  87.  —  pps. 

G.  87.  168.,  sg.  168;  Heinrieua  488. 
Onoldeshaeh,  Ansbach  454. 
Onolfisbacb,   Omersbach,  Weiler,    Gern, 

GöUelfingen,    O.A.  Freudenstadt  452. 

454. 
Onreit,  Onriet,  die  Forstwiese  bei  Sulpach, 

O.A.  Bai>ensburg,  f  Föhrenried  51.  53. 

159  (2).  235.  319.  397.  492. 
Opfenwanc,   Name   eines  Gewändes   bei 

Weissenau  51.  53. 
Ophenarius  882. 
Oppertshofen,  s.  Ötprehtshouen. 
Ordenarius,  vidUicht  Übersetzung  eines 

Namens  Gerster  186.  mü.  ts.  139.  276 ; 

VI.,  Vlricus  iml.  ts.  276.  277.  Is.  305. 
Ordescalcus  roil.  de  Molbrehteshus. 
Oreif,  Rudegerus  mü.  de  -,  433.  —  Vgl. 

Steinbach. 
Orenbach,   Ohrenbach,    O.A.  Künzelsau 

260.  261. 
Orengowe,  s.  Oerengewe. 
Orpbanus  des.  -,  Albertus  ts.  368. 
Ortle-,  Ortliebns  417.  —  Breihtter.  — 

fr.  Predicator. 
Ortolf,  -US  de  Buwunburc.  —  cplns.  cmts. 

Hartmanni   de  Gruningen.  —  Haller. 

—  de  Hasenstaine.  —  mil.  de  Hasen- 

wilar.  —  cplns.  de  Landowe.  —  de 

'^ndilbusen.  —  cplns.  Vallis  S.  Grucis. 
Orvieto,  s.  Urbs  vetus. 
Osterburken,  s.  Burkeim. 
Osterfrancka,    -francken,    Ostrofraneia, 

Ostfranken  436.  43ti. 
Osterlint  452  (2). 
Ostembart  326. 
Ostbeim,    Goüaeh-Ostheim,    bair.    A.G. 

üffenheim,  Büzarius  de  -,  ts.  3.  4. 
Ostiensis  et  Velletrensis  eps.  Henricus 

113. 
Ostra,   Ostrach,  hohenzoUer.  O.A.  Sitz, 

eccla.  de  -,  465.  466.  495;  Fridericus 

rector  465.  466.  —  HohenzoUer.  O.A. 

Ostrach  93. 
Oswaldus  de  Marchdorf. 
Ot  s.  Otto. 
Otbrat  497. 
Otdmar  Isengrin. 
Otenburon,  Btenbeuren,  Gem.  Grünkraut, 

O.A.  Ravensburg  50.  53.  —  Wohl  eher 

Ottobeurerhof,  O.A.  Riedlingen,  Fride- 
ricus de  -,  159.  285.  236. 
Otencbeim,  -keim,  -kein,  Otinkeim,  Oetig- 

heim,  bad.  B.A.  RastaU  227.  228.  — 

dns.  S.  de  -,  297  (2).  —  Sifridus  mil. 

de  -,  ts.  26.  27.  ts.  243.  244. 
Oters-,  Otherswilre.  Ottersweier,  bad.  B.A. 

VI. 


Bühl  166  (2).  167.  202.  —  eccla.  202; 
pleb.  ts.  295;  Reinboto  ts.  202.  — 
coloni:  Fridemannus,  Heinricus  des. 
Zehender,  Luiiridus,  Sigewinus  166. 

Otfrlt  497. 

Otbembein,  Otimebim,  vielleicht  Oedheim, 
O.A.  Neekarsulm,  Dietbe-,  Theoderi- 
cus  mil.  de  -,  ts.  16  vgl.  mit  493.,  ts. 
176. 

Otbmarsuelt,  Otmarsfeld,  bair.  A.G.  Ell- 
ingen  404«  405. 

Othmunt,  Otmunt  497. 

Otiüa  497. 

Otker  de  Burbach. 

Otolvesbusen,  Adolzhausen,  O.A.  Mergent- 
heim  501.  502. 

Otolveswanc,  -wan,  Otterswang,  O.A. 
Waldsee  115.  116.  —  Hainricus  Ve- 
sarius  de  -,  219;  fil.  Albertus,  Hain- 
ricus, Riidolfus  219  (2).  —  Reinbardns 
de  -,  ts.  115. 

Ötprecbtshouen,  Oppertshofen,  bair.  A.G. 
Donauwörth  20.  21. 

Otswint  497. 

Ottavianus,  s.  Octavianus. 

Ottendorf  443. 

Otterswang,  s.  Otolveswanc. 

Ottersweier,  s.  Oterswilre. 

Otthericus  can.  Wirzburg.  ts.  501. 

Otto,  Ot.,  ts.  282.  443.  -  faber  282.  — 
molendinarius  ts.  92. — Gr.  von  Branden- 
burg.—Tic.  in  Breittacb.  —  de  Bruchsel. 

—  dcs.de  Bubel.  —  com.  de  -,  de  Eber- 
stein. —  abb.  Elwacens.  —  mil.  de 
Gruningen.  —  csts.  eccl.  Herbipol.  — 
eps.  Herbipol.  503.  —  des.  Houbet.  — 
de  Kunigin.  —  de  Lodeburc,  csts.  et 
arcbidiac.  Herbipol.  —  dux  Meraniae. 

—  von  Mörsberg.  —  apud,  -  iuxta 
molendinum  ts.  314.  ts.  340.  —  Gr. 
V.  Neuhaus.  —  prior  prov.  Aleman. 
fr.  ord.  Penitent.  —  Portnens.  et  S. 
Rufinae  eps.  464.— Roman.  imper.(IÜ.) 
433.  —  de  Talyingen.  —  de  Tortzbacb. 

—  des.  Trillir  civ.  Hallens.  —  fil. 
scltti.  Viling.  ts.  831.  —  pps.  S.  Wido- 
ms  Spirens.  —  de  Wingerssbeim.  — 
de  Winterbab.  —  von  Wurmlingen, 

Ottobeureti,  bair.  A.G.  388. 
Ottobeurerhof,  s.  Otenburon. 
Ottobonus,  S.  Adriani  card.  diac.  51.  55. 

113.  —  von  Piacenza. 
Otwini  avena,  in  der  Gegend  der  Mark- 

ungsgrenze    von    Schwarzenberg    und 

Besenfeld  452.  454. 
OyIo  camer.  de  Bigenburc. 
OvlsTvM,  OlzreuU,  O.A.  Waldsee  201. 
önes-,    Oniswilare,  Ettlingenweier,  bad. 


B.A.  Ettlingen  445(2}.  447.  448.  453, 

—  prsbtr.  de  -,  Lvdewicus  445. 
ÖHnuuilere  451. 

Owen,  Own,  Owun,  Owun,  Owen,  O.A. 
Kirehheim^  Ber.  des.  Vbelritber  de  -, 
27.  —  dec.  in  ~,  346.  347;  R.,  Randol- 
dus  290.  ts.  365.  —  Au  am  Rhein  445. 

Owensbeim,  -hein,  Ouwensheim,  Oewis- 
heim,  Ober-,  Unter-,  bad.  B.A.  Bruch- 
sal 184.  185.  192.  193.  316.  317  (2). 

—  G.  mil.  de  -,  42.  43.  —  Gotteboldus 
fil  Gotteboldi  mlis.  de  -,  316.  317.  — 
G.,  Gvnradus  pleb.  de  -,  317  (8). 

Ower,  Vlricus  des.  382. 
Owingen,  Owingun,  Owingen,  hohenzoUer, 
O.A.  Hechingen  444.  445.  453.  494. 

P. 

P.  de  Ass.  397  (Spe.)  398.  —  mgr.  de 
Thean.  326.  —  abb.  de  Zwiuildea. 

Padua  28. 

Paneratii,  S.,  eccla.,  St.  Pankratz  im 
ÜUenthal  186. 

Pantaleon,  S.  262. 

Papia,  Pavia  431. 
I  Pappelau  494, 

Parmensis  Bo.  376.  377. 
I  Parvapetra,  LiUzelstein,  elsäss.  Kantons- 
sitz,  H.  com.  de  -,  469. 

Pastor,  d.  h.  Herter. 

Paulus,  S.,  s.  Petrus  et  Paulus. 

Paul,  St.,  im  Lavantthale  439. 

Pauperes  fratres,  s.  Vlma. 

Pauvaria,  s.  Bawaria. 

Pavia,  s.  Papia. 

Paungl,  s.  Buwigil. 

Pegnitz,  bair.  A.G.  224. 

Pelagii,  S.,  eccla.  in  Rotwil. 

Penitentium  ordo,  Orden  der  Reuer, 
Reuerinnen  258.  —  prior  frm.  provinc. 
Alemanniae  fr.  Otto  365.,  (sg.)  366.  — 
sorores,  mials.  apud  -,  s.  Pborzeim.  — 
extra  muros  ciy.  Spirens.,  s.  Spira. 

Peregrinus,  mgr.  ts.  139.  —  fr.  adrci. 
Bert  de  Baden.  —  cplns.  soror.  de 
Monte  S.  Mariae.  —  mil.  de  Salben- 
ingen. 

Perusium,  Perugia  212.  226.  236.  237. 
239.  251. 

Petershausen,  s.  Petrus,  S. 

Petrissa  de  Hohenloch. 

Petrus  fr.  ts.  426.  —  eps.  Albanens.  464. 

—  scab.  de  Bruchsei.  —  Brunns.  — 
mil.  de  Enthringen.  —  de  Eppendorf.  — 
Greorgii,  S. ,  ad  vel.  aur.  diac  card. 
464.  —  serv.  abbts.  de  Liveelacb.  — 
Marcelli,  S.,  prbr.  card.  464.  —  mil. 

71 


562 


Orts-  und  Personen-Register. 


in  Steynach.  —  mil.  de  Tettingen.  — 
abb.  Zwifaltens. 
Petrus,   S.,   486.  —  Petri,   S.,   domus, 
Kl.  PeUrshamen,  23.  —  cella  in  mio. 
Augiae   S.  Mariae.  —  eccla.  Augens. 

—  dorn.  Isinens.  —  mium.  Martellens. 

—  im  Sand  zu  Metz,  Prior  von  --,471.  — 
eccla.  in  Waltse.  —  Petri,  S.,  Wizenb. 
familia,  Guno  ei  -,  499  (2). 

Petrus  et  Paulus  appi.  49  (2);  ptmi. 
Hirsaugens.  4B6;  Uuizenburgens.  498. 

Ffäffikon,  Züricher  Bez.  469. 

Pfäffingen,  s.  Pffeffingen. 

Pfafenhouen,  Pfaffenhofen-Ounngen,  had. 
B.A.  Überlingen,  vielleicht  hiemit  zu- 
sammenhängender Na'ne:  Hainricus  -, 
ts.  137  . .  -,  ts.  139. 

Pfalhein,  Phalheim,  -bein,  Pfdlheim,  O.A. 
EUwangen  435.  436,  —  Gvnradus  mil. 
de  -,  mnl.  Elevac.  21.  ts.  21.  22.  ts.  65. 

Pfauhausen^  s.  Hvsen. 

Pffeffingen,  Phaeffingin,  Pfäffingen,  O.A. 
Herrenherg  487.  —  P  oder  Pfeffingen, 
O.A.  Balingen,  Hugo  de  -,  ts.  419. 

Pfgn,  s.  Phine. 

PfimweOer,  O.A.  Neuenbürg  27. 

Pfirt,  elsäss.  Kanton  210. 

Pfister,  s.  Pistor. 

Pfitzingen,  s.  Pfussech. 

Pflummem,  s.  Phlumerin. 

Pfäring,  s.  Pherin. 

Pfohren,  s.  Phorre. 

Pforzheim,  s.  Phorzheim. 

Pfriidebaoh,  Frohnbach^  Seitenbach  der 
Murg  452.  454. 

PfuUendorf,  s.  Phullendorf. 

Pfullingen^  s.  Phullingen. 

Pfussecb»  Pfitzingen,  O.A.  Mergentheim, 
Gundelo  de  -,  ts.  438.  —  fil.:  Bernger 
et  Gonradus  tss.  438. 

Phaeffingin,  s.  Pffeffingen. 

Phalheim,  s.  Pfalhein. 

Phentzinch,  Burchardus,  ts.  3. 

Pherin,  woM  Pföring,  bair.  A,G.  Ingol- 
stadt 328. 

Philippus,  mil.  de  Emeringen.  —  Roman, 
rex  511.  —  Schamilier. 

Phine,  Pfyn^  ihurg.  Bezirk  Steckbom, 
AI.  de  -,  Albertus  mgr.  de  -,  can. 
Gonstant.  ts.  183.  ts.  250. 

Phystus,  Rudolfus  ts.  346. 

Phlumerin,  Pflummem,  O.A.  Riedlingen, 
Berhtoldus  mil.  de-,  U.  330.  331; 
Walter  von  - ,  336.  557. 

Phorre,  Pfohren,  bad.  B.A.  Donau- 
eschingen 407.,  sg.  408. 

Phorzheim,  -hein,  Phorzeim,  Phorsheim, 
Phortzhein,  Portzheim,  Pforzheim^  bad. 


B.A.  Süz,  cvts.  96.  97  (2).  98.  268., 
sg.  269.  —  civ.  (jurali):  Goltman,  Ber. 
des.  ts.  368;  Gozelinus  ts.  97.  98; 
Gozzoldi,  Ber.,  fil.  -ts.  368;  Heimsheim, 
Sifridus  des.  de  -,  ts.  97  (2).  98;  Hoippe, 
Eberhardus  ts.  269;  Hoppho,  Eber., 
Eberhardus  ts.  217.  232 ;  Liebenerius, 
Heinricus  ts.  232;  Marschalcus,  Ber. 
des.,  Bertoldus  des.  217.  232;  Hengozo 
268;  Orphanus,  Albertus,  Bertholdus, 
Erlewinus  dicti.  -  tss.  368;  Va-,  Ve-, 
Yeibingin,  Heinricus  de  -,  ts.  97  (2). 
98  (2).  te.  217.  ts.  269 ;  Zanner,  Gvn- 
radus  des.  -,  ts.  368.  ~  scltts.  Gonradus 
des.  de  Noirtheim  ts.  269;  Erlewinus 
Weisse  ts.  463;  antiq.  scltts.  Emhardus 
ts.  269.  —  Diedericus  de  -,  ts.  355. 

—  prssa.  et  conv.  soror.  Penitentium 
216.,  sg.  217.,  232  —  Bad.  B.A.  Pforz- 
heim 7  (2).  22.  27.  97.  232  (2).  253. 
273.  317.  368  (2J.  454.  488.  511. 

Phosilinus  de  Obernkirehen. 
Phullendorf,  Pfullendorf,  bad.  B.A.  SUz, 
Bert(holdus)  sutor  de  -,  ts.  211.278. 

—  bad.  B.A.  Pfullendorf  170.  277.  376. 
386.  493. 

Phullingen,  -gin,  Pfullingen,  O.A.  Reut- 
lingen 85.  —  Ber.  mil.  de  -,  ts.  40. 41. 
ts.  298.  ts.  386.  —  fr.  Hugo  de  -,  te.  9. 

—  rector  eccle.  Ernestus  72  (2).,  (sg.) 
73.  —  abba.  et  conv.,  mium.  8.  85. 
384.  386.  390. 

Piacenza,  s.  Plaeencia. 

Püaringa,  Püaheringa,  s.  Bilringin. 

Pistor,  Pfister,  Gonradus  181.  —  F.  ts. 

155.  ts.  271. 
Plaeencia,   Piacenza  432.  —  Ottobonus 

von  -,  121. 
Plateidhof,  s.  Blatide. 
Plieningen,  s.  Bliningen. 
Plochingen,  s.  Blochingen. 
Ptosen,  8.  Bioze. 
Plvuat,  Pluu4t,  Pluvat,  Hermannus,  civ. 

Ezzeling.  ts.  345.  —  Mar.,  214;  Mar- 

quard,  Richter  von  Esslingen  344. 345. 

—  Radeger,  dessen  Wittwe  Elisabeth 
344. 

PoUinger,  ülrieus  des.  -,  ts.  404. 

Poppelbach,  -see,  -thal  454. 

Portam,  Gonradus  ante  -,  cnvrs.  de  Wüer 
ts.  216. 

Portuensis  eps.  G.,  Konrad  465.  466.  — 
Portuensis  et  sanetae  Rufinae  eps.  Jo- 
hannes 113;  Otto  464. 

Pranthoh  de  Lovnebure. 

Praxedis,  S.,  pbr.  card.  Anchems  113. 

Predicatoruro ,  Predicantimn  frs.,  frm. 
ordo,  ordo  4.  24.  28.  60  (2).  61.  63. 


82.  92.  104.  148.  164.  170.  196  (2). 
198  (2).  199  (2).  216.  236.  283.  289. 
313  (2).  355.  373.  376.  377.  475.  493. 
—  mgr.  et  prior  provinc.  Theuton.  24 
(2).  470.  489.  —  prior  Fridericus  ts.  82. 
--  frs.:  Albertus  de  Lowintal;  Berthol- 
dus283.358;  Bertholdus  des.  de  Wisen- 
steige;  Burchardus  358;  Hermannus 
de  Gotha;  Hermannus  de  Nortenberg; 
Ortliebus  ts.  345 ;  Wemhenis  de  Stuc- 
kart; Widego  ts.  417;  Wilhelmus  de 
Hallis.  —  Vgl.  Augusta,  Gonstantia, 
Esslingen,  Himilwnne,  Lowintal,  R  otwil. 

Pregantia,  Bregenz  487.  —  Vgl.  Brigantia. 

Premonstratum.  Pr^on^r^,  Bremenstaieh, 
mium.  23.  114.  115.  —  abb.  J.  24.  — 
Premonstratenses  frs.,  -sis  ordo  23.  50. 
94.  114.  141.  152.  161.  168.  264.  288. 
416. 460. 486. 488.  —  cpthn.  generale  24. 

Preneste,  Palestrina,  eps.  Stephanus  51. 
55.  113.  509. 

Prineeps,  G.,  sg.  489.  —  Prineipes  de 
Gbnnzenberg,  Hirsegge. 

Pudelin  271. 

Puleher,  Alber.  ts.  298. 

Pussen  Buron,  Kl.  Beuron,  hohenzoUer. 
O.A.  Sigmaringen  429.  430  —  Vgl. 
auch  Burron. 

Q. 

Queicheim,  s.  Reiche. 

Quigge,  Quickenhof,  Oem.  Hofs,  O.A.Leut^ 
kirch  157. 

Qwecbrtknnen,  Queckbronn,  O.A.  Mergent- 
heim 10. 

R. 

R.  de  Ahusen.  —  marehio  de  Baden.  — 
mgr.  in  Berinloch.  —  Bondorfer.  — 
pleb.  de  Boze.  —  mil.  de  B^chowe.  — 
abb.  de  Grucelingen.  —  de  Ephingen. 

—  scltts.,  molendin.,  civ.  Ezelingens. 

—  mnl.  S.  Galli.  —  mil.  de  Griesingen. 

—  de  Gundershouen.  —  des.  Halder. 
— abb.  Hirsaugiens. — Joheler.  —  abb. 
de  Ysynina.  —  de  -,  rector  eccle.  in 
Laiehingen.  —  des.  Limbachar.  —  de 
Maselhain.  —  com.  de  Monteforti.  — 
dec.  in  Owen.  —  de  Rorschach.  — 
mgr.  des.  Schainb^ch.  —  de  Schasis- 
purg.  —  caupo  inTalvingen  — pincema 
de  Tanne.  —  de  Tannenvels,  can.  Gon- 
stant. —  de  Titensheim.  —  com.  in 
Tuwingen.  —  de  Wihsil. 

Rabeno,  -bono,  mlL  160. 161.  —  pincema 

de  Eringen.  —  de  Sneiten. 
Raboto,  Rapodo,  Rapoto  ts.  70.  445. 453. 

—  de  Hohenloch. 


Orts-  und  Personen-Register. 


563 


Radeboto  443. 

Raderai,    -ay,    Radirai,    Oberraderach^ 

bad.  B,Ä,  Überlingen,  Wem.,  Wern- 

herus  Gniftingus,  Gniflinch,  de  -,  ts. 

165.  ts.  196.  197,  U.  198.  ts.  199.  mil. 

ts.  422.  423, 
RadolfuS;  Ratolf,  497.  —com.  de  Hurach. 

—  rector  eccl.  de  Ringingin. 
Remenwilseri    RemimceiUr,  abgeg.  Ort, 

O.A.  Kümelaau,  260.  261. 
Rftaen,  AUrasen,  Burgruine  bei  Nieder- 

rasen,  tirol.  S.A.   Wehberg,  476. 
Raggesingen,  -in,  -an,  Ragesing,  Reke- 

singen,  Bexingen,  0,A.  Horb  442.  446. 

448.  449.  451.  452.  453.  —  Trtttiint 

de  -,  443.  453. 
Bahlen,  s.  Herwigesruti. 
Raidlinswingart  233. 
Raiger,  der  -,  ts.  287. 
Bain,  bair.  A.G.  119. 
Rainaldi,  Job.  506. 
Baindorfy  s.  Reindorf. 
Rainhardus,  s.  Reinhardus. 
Rainrnvlin,  Bainmm  410.  411  (2). 
Raniboel,  l^lricus  des.  -,  ciy.  Ehing.  ts. 

100. 
Rammichgowe,  Bammagau  499.  500. 
Ramphar,  G.  des.  -,  scrds.  ts.  5. 
Rarnstain,    Bamstein,   Burgruine,  Gem. 

Thennenbr(mn,    bad.    B.A.   Homberg, 

Marquardusnob.  de  -,  299  (2).,(sg.)  299. 
Ramunc,  Ramync,  Ramung,  Gunrados, 

civ.  Gonstant.  461.  —  Hainricus  des. 

ts.  385.  —  des.  de  Suarzah. 
Ramungun,  wohl  Bammingen,  O.A,  Vlm^ 

Adelbertus  de  Castro  -,  455.  456.  fla. 

Hailiwiga  455. 
Randoldus  dec.  in  Owun. 
Banktveil  46, 

Ranscbe,  Gvnradus  des.  -,  ts.  281. 
Rantwic  497. 
Rapheno  de  Menzingen. 
Rapodo,  -to,  s.  Raboto. 
Rapraht  497. 
Bastatt,  bad.  B.A.  27.  41.  46.  97. 156  ß), 

228.  242.  244.  297.  314  ß).  340.  454. 
Ratdrud,  -dmt,  -rud,  -rut  497  (2).  498  (2). 
Rateloh  497. 
Ratfrit  497. 
Ratgebe,  des.,  883. 
Ratgerins  abb.  Foldens.  497.  498. 
Ratherssheim,   Tauberrettersheim^  bair. 

A.O.  Aüb,  Embrich  et  fr.  ei.  Gonradus 

de  -,  tss.  438. 
Ratispona,  Begensburg,  dioc.  146.  —  mo- 

nete  435  (2).  —  librae  421  (4).  —  eps. 

Albertus,  ap.  sed.  leg.  117  (3).  118  (6)., 

sg.  119;  Leo  274. 


Ratolf,  s.  Radulfus. 

Ratrud,  -trut,  s.  Ratdrud. 

Ratzenhouer.  s.  Razenhover. 

Bauhenfels,  s.  Ruwenfeis. 

Bavenesten  485. 

Ravengeresburc  442. 

Ravenoldus,  -nolt,  437.  —  de  Wibless- 
heim. 

Rauensberc,  Ravenaberg,  bad.  B.A.  Ep- 
pingen,  Rertoldus  mil.  de  -,  des.  Goler 
305.  306. 

Ravenspurg,  -purch,  Rauensberc,  -burc, 
•pure,  -pttrch,  -purch,  -purg,  Rauins- 
pörc,  Rawenspurch,  Bavensburg,  O.A. 
Stadt  50  (2).  51  (3).  53.  89.  124. 152. 
190.  191.  254.  267.  evts.  sg.  416.  — 
camerar.  Hainricus  de  -,  ts.  274.  — 
mnr.  de  -,  419.  420;  Fridericus  ts.  124; 
H.  mnr.  de  -  (sg.)  ts.  180. ;  H.  Stadel- 
arius  ts.  137.  —  cives :  mgr.  Albertus 
Stozer  ts.  416;  Diemo  ts.  416;  Hein- 
ricus  des.  Scheider  ts.  416;  Jacobus 
Stozer  ts.  416;  Manstocus  de  -,  ts. 
189;  Nadelarius  419;  Philippus  Scha- 
melier  ts.  416;  Rivdigerus  ts.  416; 
R^tliebus  des.  Rvpo.  415.  416;  ux. 
ei.  Willebirgis  416  (2);  Vlricus  des. 
Scheider  ts.  416.  —  Gonradus  Geizarius 
de  -,  159.  235.  -  Hainricus  de  -,  285., 
sg.  236.  —  fr.  Johannes  de  -,  ts.  132. 

—  Sifri-,Siveridus,  Gerdode  -,  230. 235. 

—  Wemherus  ▼illic.  de  -,  230.  235  (2). 

—  Bavensburg  O.A.  20.  52  (28j.  53  (25). 
56.  62.  79.  96.  115.  120.  129.  133  (2). 
135  (3).  136  (4).  137.  140.  142.  155. 
156.  157.  159.  182.  191.  205  (3).  229. 
230.  246.  248.  249  (2).  254  (2),  263. 
266.  271,  277.  291.  319  (2).  331.  343. 
344,  363.  370.  401.  414  (2).  426.  457. 
462.  472.  479  (2).  480  ß).  492  (2).  494, 

Razenhover,  -houer,  Ratzenhouer,  G., 
Gunradus  des.  ts.  127.  326  (2).  ts.  406. 

Razo,  H.,  cplns.  hospitalis  Vlmensists.134. 

Reate,  Bieti,  dioees.  506. 

Rebestein,  Küno  des.  -,  382. 

Rechberch,  -pere,  Hohen-Beehberg,  O.A. 
Omihtd,  Herren  von  -,  200.  419.  — 
Gonradus  de  -,  18. 19.  —  Hiltebrandus 
de  -,  adiac.  Augnstens.  117.  118. 119. 
272.  273.,  (sg )  273.  —  Sifridus  de  -, 
ts.  404.  405.  —  Vlricus  de  -,  18.  19. 

Rechenberch,  Bechenberg^  O.A.  Craüs' 
heim,  Gunradus,  (dpfr.  de  -,)  ts.  110. 
Hl.  117.  118. 119.  —  Erehengerus  mil. 
de  -.  ts.  223.  224.  ts.  225. 

Reehenshofen,  Bechentshofen,  O.A.  Vai- 
hingen, villa  222.  —  prssa.  et  cony.  mii., 
mium.  Goronae  S.  Mariae  apud  -,221 


(2).  222  (4).  —  H.,  Hertnid,   dec.  S. 

Grerm.  Spirens.  conservator    privileg. 

mii.  -,  221. 
Reehenwag,  Reckenwag,Rekenwat,Rekin- 

wae,  unermitteU  196. 197.  198. 199  (2). 
Bechtenstein,  s.  Lapis. 
Redirho(  Jetzt  Lanegg^  zur  Oem.  Lana 

gehärig,  271. 
Regalis  Augia,  s.  Augia  regaUs. 
Regenbodo,  -to,  Reginboto  447.  ts.  447. 

—  de  Scercingen. 

Regenboltus,  Reginbolt  451.—  de  Vtingin. 

Regenbrabt  497. 

Begensburg,  s.  Ratispona. 

Reginbald  ts.   499. 

Reginhardis  de  Zeizencheim. 

Reginnant  ts.  499. 

Reginolt  de  Gubenheim. 

Begnitz,  s,  Bienols, 

Regularius,  Gonradus,  scltts.  in  Granlis- 

heim  ts.  340. 
Reichardus  (Beinhardus)  eps.  Wirzburg. 

501.  502. 
Reichelin,   -us,   Gdnradus,  ts.   255.  — 

Sifritus  ts.  253. 
Beichenau,  s.  Augia  minor. 
Beiehenbaeh,  s.  Richenbach. 
Reicherteroden,  Beiehartsroth,  bair.  A.O. 

Bothenburg  501  (2).  502.—  Vgl  Rod. 
Beiehertshaus,  s.  Richelishus. 
Reigerus  de  Domo  lapidea. 
Beim-,  Beinmannus  de  UoUan. 
BeUtUingen,  s.  Rvmelingen. 
Reinboto ,  -botto,  Renboto,  Beim-,  Bein^ 

botho,  Bimbotto,  abb.  Hirsaug.  —  pleb. 

de  Oterswilre.  —  mil.  de  Ryechen.  — 

mil.  de  Windecke. 
Reinburgis  381. 
Reindorf,  Baindorf,  bair.  A.G.  Cadolz- 

burg  224.  225. 
Rein-,  Rainhardus,  Renardus  885  (2).  — 

de  Bondorf.  —  de  Griesingen.  —  mil. 

de   Heuingen    des.  Grosse.  —  mchs. 

Hirsaug.  —  mil.  de  Kalwe  des.  Keero. 

—  cleric.  de  Loofen.  —  de  Otolves- 
wanc.  —  mchs.  (Wlpis)  de  Salem.  — 
de  iVrmelingen. 

Reinherus  Blarrer.  —  prior  de  Ofasen- 
husen.  —  mil.  de  Ruiti.  —  mil.  des. 
Satel.  —  Trivtelarius.  —  mil.  de 
Wytingen. 

Reinincheim  447. 

Reinoldisbrunne,  Beinsbronn,  O.A.  Mer- 
gentheim, Graflto  mil.  de  -,  ts.  346. 

Reinsheim,  Bheinsheim,  bad.  B.A.  Bruch» 
sal  192.  193. 

Reithttsen,  Biedhausen,  O.A.  Saulgau, 
Wem.  mU.  de  -,  ts.  276. 277.  ts.  344. 

71» 


564 


Orts-  und  Personen-Register. 


Rekesingen,  s.  Raggesingen. 

Rem-,  Remichingen ,  BemMnger  Hof, 
Oem.  Wüferdingen,  bad,  B,Ä,  Durlaeh, 
Bertholdus  de  -,  mil.  de  -,  ts.  97. 98. 
ts.  243.  244.  (sen.)  367.,  sg.  368.,  $g. 
491.  —  Gvnradus  adycs.  de  -,  mil.  867., 
8g.  368.  —  Svenegerus,  Swaneger  mil. 
de  -;  ts.  243.  244.  367.,  sg.  368.  ~ 
Vogtelln  mU.  de  -,  ts.  243.  244. 

Rementceüer,  s.  R8Bmenwil»r. 

Rems,  Neekarrems,  O.A.  WatbImgen  364 

—  Wolfradus  mil.  de  -,  364. 
Renald,  Gleriker  de  Filieres. 
Renardus,  s.  Reinhardus. 
Renboto,  s.  Reinboto. 

Rendingen,  Benningen,   O.A.  Leoftberg^ 

H.  et  Wer.  frs.  de  -,  256. 
Bengershauaen  4. 
Bewnäcker,  s.  Esslingen. 
BenntikuMn  491. 
Rennernti,  einer  der  Höfe^  aue  welehen 

Jetzt  Lohner,  Gem.  lAebenau,  O.A.  Tett- 

nang,  besteht  50.  63. 
Renneweck,  s.  Esslingen. 
Benningen,  s.  Rendingen. 
Reppeiz  242. 
Retia  118. 

Beuer,  Beuertnnen,  s.  Penitentium  ordo. 
Beute,  8.  Rnti,  Cremte. 
BeutMnf  s.  Rivthi. 
Revtlingen,  Ru-,  Rytelingen,  Rintilingin, 

BeutUngen,  O.A.  I^adt  86.  320.  321., 

sg.  321.  347.  —  Metmannestor  320. 

—  eives  in  -,  298.,  (sg.)  298;  Bon- 
dorfer,  R.  ts.  298,  Wal.,  Walthems 
320.,  ts.  321 ;  Gerdo,  Heinricus  des.  de 
Tuwingen  320  (2).  321,  L,  Ir.,  Ir- 
mengardis  rclta.  ei.  320  (2).  321; 
Ghindevater,  GAnradus  ts.  321,  GOn- 
radus  fr.  ei.  ts.  321;  Eber.,  ts.  298; 
Eringestns,  cogn.  Loi^us.  ts.  820.  ts. 
821 ;  Emestns,  ts.  298 ;  FOgeli,  ts. 298; 
Gresello,  Heinricns  des.  -,  471 ;  Grisens 
Tel  Ganos,  Ubricus,  de  -,  ts.  101. 102; 
Gatonsun,  £.  ts.  298;  H.  camerar. 
ts.  298 ;  Harthuser,  H.  ts.  298;  Husen, 
G.  de  -,  ts.  298;  Joseli,  Richart  ts.  298; 
KoJmer,  A.  des.  ts.  298;  Lösche,  Her. 
ts.298;  Pulcher,  Alber.,  U.  298;  Rex, 
Werinhems  ts.  321 ;  Steimar,  Heinricus 
des.  -,  ts.  321 ;  Tanziler,  ts.  298 ;  Torso, 
G.  ts.  298 ;  Tuwingen,  Bemoldus  de  -, 
ts.  298;  Valrus,  Her.  ts  298;  Veit- 
haser  ts.  298.  —  scltts.  Stahilli,  Stehel- 
linus 298.  320.  ts.  321.  —  O.A.  Beut- 
Ungen 41  (2).  52.  73.  92.  94  (2),  183. 
184.  205.  298  (2).  454.  466.  488.  493. 
513. 


Beuteacheen,  s.  Richetensachsen. 

Rex,  Werinhems,  ciy.  in  Rutelingen  U. 

321. 
Bexingen,  s.  Raggesingen. 
Bhein  499. 
Bheinheseen  454. 
Bheineheim,  s.  Reinsheim. 
Bheinthal,  St.  GdOiseher  Bez.  336. 
Rheni  com.  palat,  s.  Bawaria. 
Ribestain  385. 
Rieh-,  Riccardus,  Richart  44.,  fr.  370, 

—  S.  Angeli  diac.  card.  51.  55.  113. 
509.  —  Joseli.  —  nob.  de  Werstain. 

—  dec.  can.  Winpinens. 

Riebe,  Riechen,  Ryechen,  Bichen,  bad. 

B.A,  Eppingen,   nobb.   de  -,  324.  — 

Dyetericus,  Dytericus  mlL  de  -,  322. 

ts.  323.  ts.  324;   fil.  Dytericus  322; 

Renboto  mil.  de  -,  322.  323.,  sg.  323. 
Richelins-,    Richelishus,    BeMertshaue, 

Gem.  Steinach,  O.A.  Waldeee  79.  96. 

115.  116.  147  (2).  148. 
Richelismti,  Biehlisreute,  Gem.  SehUer^ 

O.A.  Bavenaburg  50.  53. 
Richem-,  Riehen-,  Richi-,  Richinbach, 
Richibacensis  ecda.,  abb.  et  conv., 
Kl.  Beiehenbach,  O.A.  Freudenetadt 
439  ff.  447.  449.  452.  484.  489.  — 
Richenbacenses  452.  —  abb.  Folmarus 
449.  —  frs.,  mchi.:  Adelbertus,  Bran- 
gerus,  Gozwinus,  Hartmannas,  Rapodo, 
Wazelinus  453.  —  prior  332.  333.  341., 
sg.  342. — sorores  B.,  Richinza,  W.  449.— 
Kl.  Beiehenbacher  Forst  454.^  Beiehen- 
baeh,  O.A.  GaOdorfVSn.  188.  —  Beiehm- 
bach,  O.A.  Göppingen,  Marquardas  pleb. 
de  -,  ts.  358.  359.  —  Beiehenbaeh,  O.A. 
Saulgau,  Eber,  de  ~,  ts.  115.  116.  — 
Herbordus  rector  eccL  de  -,  ts.  115. 

116.  ts.  189.  140.  ts.  159.  —  wohl 
Beiehenbaeh^  O.A.  Spaichingen  455. 
456. 

Richenca,  Richenza,  Richinza,  Richza 
44.  443.  449.  —  de  Hobenloch.  - 
soror  Richenbacens.  —  prssa.  ordin. 
Penitent.  extra  muros  Spirens. 

Richeras  über  de  Wertestin. 

Richetensachsen,  BeutsaeJuen,  O.A^  Mer- 
gentheim 505. 

Biehlisreute,  s.  Richelisruti. 

Richolf,  -olff  436  (2).  497. 

Richwinus  pbr.  de  Sigmaresfelt. 

Biedböhringen,  s.  Beringen. 

Biedenheim^  s.  Rietheim. 

Biedeschingen,  s.  Eschingen. 

Riedbausen,  s.  Reitbusen. 

Biedlingen,  s.  Rivdelingen. 

Rieher  von  Stainhusen. 


Rienolz,  vietteieht  Begnitz  in  der  preuss. 
Herrschaft    Achberg    an    der   Argen, 
Gunradus  quondam  mil.  de  -,  ts.  277. 
278. 
Riepain,  des.  -,  Ber.  de  Ogoltshusen. 
Riet,  Riete,  Rieth,  Altenrieth,  O.A.  Nür- 
tingen, Agnes  de  -,  358  (5).  359.  — 
L.  mil.  de  -,  Lvdewicus  de  -,  des. 
de  Molendino,  ts.  298.  858  (5).    ts. 
491.  492.  —  Lutz  von  -,  298.  —  Vbricus 
de  -,  des.  de  Molendino,  358  (5).  — 
Bieth,  O.A.  Vaihingen,  H.  mä.  des.  de 
Meinshein  sive  de  -,  490.  —  Bied^  Gem. 
Fronhofen,  O.A.  Bavensburg  472. 
Rietenowa,   Rietinowe,   Rietnow,   -we, 
Ritenowa,   Bietenau,    O.A.  Backnang 
82  (2).  88.  129.  140.  141.  154.  230. 
231.  —  Vielleicht  auch  Büdenau,  bair. 
AG.  MUtenberg  487  (3).  438. 
Rietheim,  Biedenheim,   bair.  A.G.  Aüb 

437  (2).  438. 
Riethusen,    Biedhausen,    O.A.    Saulgau 

262.  —  Ber.  pleb.  in  -,  ts.  262. 
Bieti  in  Italien,  s.  Reale. 
Biexingen,  s.  Ruggesingen. 
Riggo  497. 

Rihmunt  436.  497.  —  de  Ratingen. 
Rihtelbach,  Biegdbat^,  O.A.  Crailsheim, 
Gvnradus  de  -,  gardianus  in  Hallis, 
ts.  175.  176.  U.  188.  189. 
Bimbotto,  s.  Reinboto. 
Rimisberge,  Bimmereberg,   Gem.  Esen- 

hausen,  O.A.  Bavensburg  50.  53. 
Binyi>ar,  s.  Rintbaren. 
Rincgelingen,    Binddingen,    bad.   B.A. 

Bretten  192.  193. 
Ringenburc,  Binggenburg,   Gem.  Esen- 
hausen,  O.A.  Bavensburg^  Johannes  de 
-.  262.  263.,  (sg.)  263.,  ts.  414.   — 
Wezelo  de  -,  263. 
Ringingen,  Ringuigin,  Eingingen,  OJi. 
Blaubeuren  468.   —    mgr.  Radulfus, 
rector  eccl.  de  ~,  468.  —  Ünter-Bing- 
ingen,  bair.  A.G.  NÖrdlingen,  Heinriens 
dec.  in  -,  ts.  15.  —  superior  TÜla, 
Ober-Bingingen,  bair.  A.G.  Hlhhstädt 
64.  65. 
Ringinger  883. 
Rintbach,  Nieder-  oder  Ober-Bimboi^ 

O.A.  Mergentheim  437.  438. 
Rintburen,  Bimpar,  bair.  A.G.  Wirzburg, 

Ghilnradus  des.  de  -  ts.  260.  261. 
Ripa,  vidleicht  „am  Stad,*'  Gunradus  miL 
de  Kyrchhein,  des.  in  Ripa  267.  — 
Heinricus  mil.  de  -,  ts.  263.  —  Ruden- 
gerus  in  -,  417.  —  Ripam,  super-, 
Volso,  civ.  Wormaüens.  203. 
Ripertus  448. 


Orts-  und  Personen-Register. 


565 


Rise,  Hainricns  ts.  20. 

Rispuhil,  Hainricns  ts.  169. 

BmHssen,  s.  Tussin. 

Rit,  Rieden,  O.A.  HaÜ,  oder  ahgeg,  hei 
WefftemaOi,  0,Ä.  Öhringen  260.  261. 

RIt-,  Rndelingen,  Riedlingen  O.A.  Stadt 
cYts.  127.  128.  177.  —  ceUerar.  Hain- 
ricns de  -,  ts.  128.  ~  cives  in :  Gttn- 
radns  des.  Gaerwer  127.  128;  nx. 
Irmengardisi  fil.  Johannes;  flae.:  Gepa, 
Gerdmda,  Margaretha  127.  —  monetär. 
Cnno  de  -,  ts.  128.  177.  ts.  252.  — 
O.A.  Riedlingen  20.  46.  52.  77.  79  (3J. 
96  f3).  102.  115.  116.  122  (5),  124  (2). 
128  (2).  129.  135.  137  (2).  140.  148 
(2).  177  (2).  183,  210.  213  (2).  219 
(4).  229.  236.  250.  252  (3).  254,  281 
(2).  285  (2).  294.  308,  329.  331  f2j. 
337  (4),  370. 400,  423. 453. 467. 469  (2). 

Ri^digems,  s.  Rudegems. 

RiTt,  in  der  -,  427. 

Rintelingin,  s.  Reytlingen. 

RiYÜ,  RiTthi,  RUH,  abgeg.  Burg  oberhalb 
Weingarten,  O.A.  Ravensburg,  Eber- 
hardns  des.  de  -,  479.  —  Hohen-  oder 
Nieder-Reuihin,  OJL,  Eerrenberg  104. 
105. 

Robertos  485. 

Rod,  Rode,  Rode,  9  Rodt,  O.A.  Freuden- 
Stadt,  BUlung  de  -,  448. 453;  Lintfridns 
de  -,  443  (8). ;  uz.  Dem&t  448.  —  dbgeg. 
Ort  ztcisehen  Pforzheim  und  Weissen- 
stein  97  (2)  vgl.  mit  494.  —  Reieharts- 
roth,  bair.  A,G.  Rothenburg,  fr.  de  -, 
comndtr.  ord.  hosp.  S.  Johannis  Her- 
mannus  ts.  340  vgl.  mit  494;  Vlricus 
ts.  3.  4.  Vgl.  Reieherteroden.  —  WM 
mit  Hohenroden,  Gern,  Sasbaehwalden, 
had.  B.A.  Aehem,  zusammenhängender 
Name  167. 

Rodero,  Diethems  des.  -,  miL  ts.  228. 

Rodt,  8.  Rod. 

Rober,  H.  des.  -,  ts.  124. 

Rifdelsee,  s.  Rotelse. 

RöhUngen,  s.  Rohelingen. 

R&te,  f  Oherroth,  b<ur.  A.G.  Illertissen, 
Lydiwicns  et  Hainricns  milites  de  -, 
tss.  387.  388. 

Roth,  O.A.  Freudenstadt  494. 

Roettingen,  Ro  tingln,  Rutingen,  Röttingen, 
hair.  A.G.  Aub  89.  90.  436.  437.  — 
Adelbert  de  -,  ts.  438.  —  Diemarus 
de  -,  436.  437  (3).  438.  —  Gerunc 
de  -,  ts.  437.  438.  —  JntU  de  -,  16. 
—  Rihmunt  de  -,  ts.  438.  —Beringenis 
dec.  in  -,  ts.  90.  —  Erckingerus  sclts. 
in  -,  ts.  90. 

Roggenbnrg,   Roggesburc,  Roggenburg, 


bair.  A.G.  Weissenhom,  Hainricns  de 
-,  mchs.  de  Angea  ts.  277.  278.  — 
Vlricus  de  -,  ts.  327. 

Roggenburron,  Rogenburon,  Roggen- 
beuren,  bad,  B.A.  Überlingen,  G.,  Gon- 
radus  fr.  de  -,  cnvrs.  de  Biwende  ts. 
257.  U.  344.  ts.  426. 

Rohelingen,  Rohlingen,  O.A.  EUwangen, 
Gonradus  nüL  de  ~,  min.  Elwaoens.  ts. 
15.  21.  ts.  21.  22. 

Rohnbach,  s.  Ronibach. 

Rohrdorf,  s.  Rordorf. 

Rohrmoos,  s.  Rorimosi. 

Roigenmoos  s.  Rorgenmos. 

Roma,  Romana  eccla.  48.  49.  99.  153. 
466.  468  (3).  471.  484  (5).  485  (2).  — 
hospitale  S.  Spiritus  in  Saxia  de 
Urbe  211.  333.  —  (card.)  diac:  S. 
Adriani  Ottobonus  51.  55.  113.  —  S. 
AngeU  Riceardus  51.  55.  113.  509.  — 
S.  S.  Gosmae  et  Damiani  Egidius  464; 
Jordanus  118.  —  S.  Eustachii  Vmber- 
tus  52.  55.  113;  Willehnus  464.  —  S. 
Georgii  ad  velum  anrenm  Gottifridns 
52.  55.  113;  Petrus  464.  —  S.  Hariae 
in  Gosmydin  Jacobns  51.  55.,  sg.  85., 
113.  —  S.  Mariae  in  Porticu  Matbeus 
113.  —  S.  Mariae  in  via  lata  Octavia- 
nus  51.  55.  113.  464.  —  S.  Nicolai  in 
carcere  Tulliano  Johannes  51.  55. 113. 
464.  —  (card.)  epi.  Albanensis  Petrus 
464;  Rudolphus  113.  —  Ostiensis  et 
VeUetreosis  Henricus  113.  —  Portuens. 
G.  (Konrad  Gr,  v.  Urach)  465.  466; 
Portuens.  et  S.  Rnflnae  Johannes  113; 
Otto  464.  —  Prenestinns  Stephanns  51. 
55.  U3. 509.  —  Sahinenais  Guido  113; 
Wilhehnus  464.  —  Tusculanus  Odo 
51.  55.  113.  114.  —  card.  pbrL:  ba- 
silicae  XU.  apostoL  Willehnus  464.  — 
tit  S.  Lanrencii  in  Lneina  Guido  118 ; 
J.,  Johannes  51.  55.  464.  —  tit.  S. 
MaroeUi  Petrus  464.  —  tit.  S.  Jlarci 
Guillelmus  113.  —  tit  S.  Martini  Symon 
113.  —  tit.  S.  Prazedis  Ancherus  113. 

—  tit.  S.  Sabinae  Hugo  51.  55.  464. 

—  ap.  sed.  legatus  eps.  Ratisbonens. 
Albertus  117.  118.,  sg.  119.  —  papae 
penitentiarius  fr.  Martinus  17. — 
pontifices  maxi  mi  121.  237.  391. 
397;  Alexander  UI.486;  IV.  18.63. 399. 
401.  475.  476.  509 ;  Bonifacius  VIIL 
475;  Clemens  IV.  180.  201.  211.,  (sg.) 
212.,  226.  236.  237,  239  (2).  240.  251. 
289.  290.,  sg.  290.,  325.,  sg.  326.,  333., 
sg.  333.,  334.  335. 346.  370.  376.,  (sg.) 
376.,  377.,  sg.  377.,  391.  392  393. 397., 
sg.  397.,  398  (2).  399  (2).  401.  402., 


sg.  402.,  405.  509  (3);  Gregorius  VII. 
438.  484;  DC.  56.  487;  Honorius  III. 
50,  113.  503;  Innocentius  II.  186. 
485  (3);  IV.  7.  28.  56.  468.  464.  465 
(2).  466.  467  (8).  468  (2).  469.  470  (2). 
471  (2).  478.  4&9.  503  (3).  504  (2)., 
(28g.)  504;  JbAofifies  XXll.  31B;  Leo 
m.  429;  Urbanus  IL  484  (3).  IV.  24. 
47.48.50. 51.  52.,  sg.  52.,  55  (3).,  8g.56., 
60.62.67.68(2). 71.84. 99. 112. 113.,  sg. 
114.,  121. 123. 153. 506. 507.-  Roman, 
ecde.  yicecancellar.  Jordanus  mgr. 
(et  notar.)  52.  55;  Marinus  mgr.  465; 
Michael  de  Tholosa  mgr.  113.  —  Ro- 
manorum imperatores  et  regesiAr- 
nulfüs  rex  432(51.,  (sg.)  438;  Gonradus 
U.  imp.  435;  III.  rex  440.  451;  IV.  rex 
189.  274.  334.  404.  419. 469.  473.  518 
(2) ;  Fridericus  L  imp.  186. 485  (4).,  (sg.) 
485.,  501  (2).  n.  imp.  88.  237.  804. 
419.  458.461.  469.  478.  503;  Heinricus 
IV.  imp.  437.  450.  458.  484.  500  (2); 
VI.,  sg.  486;  Vn.  rex  290.291.,  {sg,)  489; 
Hludovicus,  -uuicus  imp.  L  499;  IL 
430;  Karolus  {Karl  der  Grosse)  rex 
429  (2).  496.  498  (2) ;  HL  imp.  481  (4)., 
(8g.)  432 ;  Lotharius  440;  Otto  lU.  imp. 
483;  PhOippus  rex  511;  Wilhehnus  rex 
sg.  490. 
Romanus,  Ebirhardus,  dns.  de  Tusein. 

—  Hainricns  mchs.  de  Augea  ts.  277. 

—  Jaeobus  377.  398. 
Rompoldus  406. 

Ronibach,  der  Rohnba^  bei  Mittetenzthal, 
O.A.  Neuenbürg,  452.  454. 

Rordorf,  Rordofh,  Rohrdorf,  OJL  Horb 
245.  —  Rohrdorf,  OJL  NagM,  Hekir 
rieus  ß.  de  -,  ts.  491.  492.  —  Rokr^ 
dorf,  bad.  BJL  MesMrth,  Berhtoldui 
dpfr.  de  -,  169  (2).,  ag.  170. 

Rorewanch  ts.  406. 

Rorgenmos,  Roigenmoos,  Gern,  Koppel, 
O.A.  Ravensburg  60.  53. 

Rorimosi,  Rohrmoos,  O.A.  Ravensburg, 
Bur.  de  -,  ts.  246. 

Rorsehach,  Rorsehaeh,  dt.  (MUsehvr  B^ 
zirksort  a.  Bodensee,  R.  de  -,  mnl.  S. 
GaUi  835.  336.  —  Bezirk  Rorsehaeh 
46.  336. 

Rosenberg,  Rosenberg,  Kantons  Appen- 
zell, . .  de  -,  mnl.  S.  GaUi  335.  336.  — 
Egilolfus  de  -,  mnl.  S.  GaUi  335. 
336. 

Rosen-,  Rosin5we,  Rosna,  früher  Rosenau 
geschrieben,  hohenzoller.  0.A,  Sigmar- 
ingen, dci.  de  -,  336.  —  Burchardus 
mil.  de  -,  69.  sg.  70.,  284.,  sg.  285.  — 
Eber.,  Eberhardus  miL  de  -,69.,  sg. 


566 


Orts-  und  Personen-Register. 


70.,  284.,  (sg.)  285.  —  Ebo  de  -,  69. 
284.  285. 
Rosenuelt,  Roaenfeld,   0,A.  Sulz,  GAn. 

yicepleb.  in  -,  ts.  44. 
Rosseriet,  Rossach,  O.A.  Künzelsau,  G?oD- 
radus  mil.  de  -,  ts.  188.  —  fr.  ei.  Sy- 
fridus  Kimin  mil.  ts.  188. 
Rossewac,   -wag,   Rosewac,    Roswach, 
Rosswag ^   0^.   Vaihingen,   Gnnradiis 
nob.  de  -,  des.  de  "i^senberg  (üsen" 
herg,  abgsg.  Burg  im  Rhein,  dicht  unter- 
halb Breisachs),  ts.  228.  —  Heimicus 
de  ~,  ts.  463 ;  inn.  de  -,  (im  Text  de 
Oredngen)  sg.  12.  —  RTdolfüs  mil. 
de  -,  ts.  824.  —  Bertoldns  pleb.  de  -, 
6.,  (sg.)  6.,  7. 
Rotaha,   Roth,   O.A.  Mergentheim  oder 
Ober-,  Unter-Roth,  O.A.  Gaüdorf^Q. 
Rotelse,  RÖdelsee,  bair.  A.O.  Kitzingen, 

domini  de  ~,  801.  302. 
Rotem-,  RoHmbere,  RothenbergO.A.  Cann- 

statt,  Walter  i>on  -,  498. 

Rotenbach,  Rotenbach,  O.A.  ERwangen, 

Ladewicüs  de  -,  ts.  890.  —  dns.  Shi- 

ridos  mil.  de  -,  ts.  21.  22. 

Roteobmrc,  -barcb,  -borg,  -borh,  -barck, 

Rothenborch,  Rottenburg,  O.A.  Stadt, 

Albertus  com.  de  -,  ISa,  (sg.)  ISa  - 

Waltherns  des.  Maistilman  de  -,  160.  — 

Rottenburg,   O.A.  4.  24.  44.  125.  138. 

168.  172.  241.  248.  266.  287.  309.  372. 

389.  413.  4S3  (2).  454.  474.  492  (2). 

494.  —  Rothenburg  a.  d.  Tauber,  59. 

60,  512.  —  dorn.  hosp.  S.  Johamiis  in 

-,  3  (8).  4.  505;  comdtr.  Gonradns  de 

-,  ts.  8;  frs.  Albertus,  Bernoldus,  Her- 

toldus,  H.  ?  celler.  tss.  505.  —  Adleidis 

puella  dca.  de  -,  90.  —  Gonradus  dpfr. 

de  -,  ts.  501.  —  Heinricus  com.  de  -, 

437.  438.  —  Her.  scltts.  in  -  505.  — 

Bair.  A.O.  Rothenburg  a.  d.  T.  4  (2), 

10  (2).  57.  346  (2).  438.  494.  502. 

Rotenfels,  -vels,  -velse,  Rothenfels,  bair. 

A.O.  Sitz,  Albertus  de  -,  fr.  dorn.  Teut. 

Mergenth.  ts.  459.  -  RothmfOs,  bad.  B.A. 

Rastatt,  mil.  de  -,  297  (2).  —  Wem- 

herus  de  -,  41.  —  Heinricus  vicepleb. 

de  -,  ts.  340. 

Rotenmünster,  s.  Rnbenm  mium. 

Roth,  ecda.,  KL  Roth,  OJL  LeutUreh 

362.  —  B.  abb.  de  -,  U.  862.  —  Wem- 

hems  csts.  ts.  362.  —  Roth,  bair.  A.G. 

346.  —  Vgl.  Rod,  Rothe,  Rotaha. 

Rothenberg  bei  Wiesloch,  Friderieus  Streife 

von  -,  486.  —  Vgl.  Rotembere. 
Rothwasser,  s.  Rubea  aqua. 
Rotingin,  s.  Roettingen. 
Rotwil,  -wyl,  -wile,  Rothweil,  Rottweil, 


Rotwil,  Roleuil.  cvts.  Rotticeil  O.A. 
Stadt  74.  75  (3).  80.  176.  325.  361. 
scltts.  et  consules  (sg.)  176.  ~  eccla. 
S.  Pelagii  in  ~,  506.  507.  —  moneta 
m  -,  270.  —  CTS. :  Scappel  361 ;  Werde- 
linus  412.  —  Berh.  de  -,  ts.  270.  — 
Ber.,  Bertoldus  des.  de  -,  cutts.  in 
Biynde  U.  79.  ts.  96.  ts.  148.  -  R^* 
dolfns  epUns.  de  -,  54.  —  Predica- 
tores  in  -,  Eberhardus  prior  ts.  345. 
—  O.A.  Rottwea  44.  55.  80.  92.  128. 
179.  248.  299.  301.  325.  356.  361.  370. 
413.  430.  433.  456.  493  (2). 

Rft>de  443. 

Rötherus  446. 

Rubea  aqua,  Rolhvfasser,  Quettbaeh  der 
Enz  452.  454. 

Rubertina  382. 

Rttbeum,  Rubevm  mium.,  Rotenmünster, 
abba.  et  eccla.,  Rottenmilnster  Kl.  54. 
74.  80.  176.  —  cuTTsL:  Berhtoldns, 
Gnnradus  54. 

Ruck,  s.  Rugge. 

Rvde,  Gnnradus  des.  -,  54  vgl.  mit  513. 

Rüde-,  Rnde-,  Rydi-,  Rif  dl*,  R«de-,  Rudi-, 
RVede-,  Rvde-,  Rudengerus,  Rvdeger, 
RQdeger,  260.  279.  411.  ts.  416.  512 

—  institor  381.  —  miL  ts.  357.  —  de 
Banzcingen.  —  des.  Dahs.  —  camerar. 
de  Erlebach.  —  deGriesingen.  —  Hako. 

—  de  Haldun.  —  prior  de  Kamberc. 

—  cmdtor.  ord.  Theuton.  in  Mergent- 
heim. —  mil.  de  Oren.  —  PluTat  — 
in  Ripa.  —  de  Steige.  —  pleb.  de 
Sulma.  —  Sazel.  —  mil.  de  Tieffen. 

—  Wigerihc.  —  de  Wihsil. 
Ruderat  497. 

Rudmerd>aeh,  s.  Rutmerspach. 
Rudolf,  Ru-,  R&-,  Ry-,  R«-,  R»dolfus, 

Ru-,  Ra-,  Rf  dolphus,  Rödulfus,  Rudul- 
phus,  Radolflüs  411.  442.  443  (2).  485. 
486.  487. 497.  —  mgr.  167.,  mgr.,  iuris- 
peritus  et  notar.  ts.  202.  ~  scrds.  472. 

—  Albanensis  eps.  113.  —  de  Althem. 

—  de  Alto  Gastro.  —  marehio  de 
Baden.  —  de  Berolfstat  —  pleb.  de 
Bilringin.  ~  pleb.  de  Boze.  —  de 
Breitenstein.  -  de  Bfthaugia.—  deGhlin- 
genstain.  —   eps.   Constantiensis  301. 

—  des.  Diethmar.  —  prbr.,  soc.  deni. 
in  Ehingen.  —  de  S.  Gallo,  mehs.  de 
Augea.  —  mgr.  de  Hagenbueh.  —  de 
Haldewanc.  ~  gen.  Haller. — des.  Härder. 

—  Hasenzagel.  —  de  Hettirbak.  — 
de  Hohinstiege.  —  nob.  de  Hrnder- 
singen.  —  mil.  nob.  de  Humhein  Alta 
Domo.  —  Johelarius.  —  isenli.  — 
abb.  de  Isinina.  —  de  Kraigin  —  de 


Masilhain.  —  com.  de  Monteforti.  — 
Phystus.  —  mil.  de  Rossewac.  —  cplns. 
de  Rotwil.  —  mehs.,  yestiarius  de 
Salem.  —  de  Sallesteden.  —  de  Seaf- 
husa.  —  mgr.  can.  in  Sindflyingin.  — 
de  Slegewidon.  —  de  Smalonegge.  «- 
des  Spachratt  —  de  -,  pinc  de  Tanne. 

—  de  Tegginhusen.  —  com.,  eom. 
palatin.  de  Tuwingen.  —  de  UpstadL 

—  pistor,  fr.  mii.  Vallis  S.  Gracis.  — 
Vesarius  de  OtoWeswanc.  —  des  l^lli- 
eus,  enyrs.  Vallis  Leonis.  —  rector 
ecele.  in  Waltmessingen,  can.  Argen- 
tinens.  ~  vicar.  in  Wildorf. 

R&ehän,  s.  R5chelheim. 
Rvdegerus,  s.  Rudegeros. 
RUdenau,  s.  Rietenowa. 
Rvkerus  mil.  de  Grivbingen. 
Rfmelingen,  Ru?melingen,  ReimUngen, 
bair.  A.O.  Nördlingen,  391.  —  Gon- 
radus Ticepleb.  ts.  15. 
Rüssdhausen,  s.  Rusinhusen. 
RTte,  Ruith,  A.O.A.  Stuttgart,  Johannes 

adTCs.  de  ~,  ts.  216. 
RüH,  s.  Ruti,  RuiU. 
Rvzielinus,  Ber.  411. 
Rttfinae,  S.,  et  Portuensis  eps.,  s.  Por- 

tuensis. 
Ru-,  Rvfns  ts.  328.  —  burgravius  to.  279. 
ts.  280.  —  Gonradus  415:  scds.  des. 
-,  ts.  368.  —  H.  411.  —  Vfanensis  ts. 
134.  —  0.  Vlmensis  ts.  134  (2). 
Rugge,  estrm.,  Ruck,  abgeg.  Burg,  O.A. 
Blaubeuren  374.  375.  —  A.,  AI.  dpfr., 
mil  in  -,  ts.  352.  U.  353.  —  Anahal- 
mus  mil.  de  -,  ts.  352. 
Rugger,  -uStRuggeraSyGrezzer.  —  eeller. 

Hirsaugiens.  —  de  Hirsslanden. 
Ruggesingen,   Röegesingnn,   Riexingen, 
Ober-,  Unter-,  O.A.  Vaihingen,  iiX.-- 
Sigboto  de  -,  ts.  —  45a  454. 
Ruhe,  Rfdolfus,  Johelarius,  des.*,  191. 
RThelberc,    htsige.   Mtchad^terg,   Oem. 
Cledn'onn,  O.A.  Braekenheim,  pleb.  de 
",  ts.  324. 
Ruhestat  489. 
Ruith,  B.  Rihe,  Rütde. 
Ruiti,  RiUi,  abgeg.  Burg  und  WeOer  bei 
der  O.A.  Stadt  Obemdorf,  Friderieus 
mil.  et  fil.  Reinher  tss.  .300.  301. 
Rumbiblie,  Hugo  des.  -,  ts.  92. 
Rumpoldus  de  -,8. Seara.  —  Gonradus, 

mil.  de  Steinaeh  ts.  409. 
Rtt.  de  Arnach.  —  pleb.  in  Bote.  —  mil. 
de  Bdehaugia.  —  prior  frm.  Predieat 
Gonstant.  —  de  Hitenrati.  —  mil.  de 
Hunbreehtesreit. — mil.  de  Zwive  Isberc 
Rnber,  Hugo  des   -,  ts.    829. 


Orts-  und  Personen-Register. 


567 


Röcgesin^n,  s.  Ruggesingen. 

Röchelheim,  Rücheln,  abgeg.  Ort  hei  Er- 
lach,  had.  B.A,  Oberkireh  443.  4S3. 

Rvde  tä.  360. 

RA-,  Rvdegerus,  s.  Rudegerus. 

Rüdelinsi  unermittelt  271. 

Rü-,  R^dolfus,  s.  Rudolf. 

R^m.  dec  in  Swenningen. 

R^mo  csts.  S.  Gallens. 

Ropo,  R^Uiebus  des.  -,  civ.  de  Rauens- 
purc  415. 

Rüsche,  Hainricus  des.  -,  ts.  13. 

Rüsten  449. 

R^tliebus  des,  s.  Rnpo. 

Ru-,  R&-,  Rvpertus,  de  Beringen.  —  de 
Dume.  —  monetär,  civ.  Ehingens,  ts. 
100.  —  de  Lirhein.  —  de  Niwertingin, 
civ.  Ezzeling.  —  de  Tannen^els. 

Rupraht  497. 

Rusinhusen,    wohl   Rüsaelhausm ,    O.Ä, 
Mergentheim  433. 

Rutbald  497. 

RQtde,  Ruith,  had.  B,Ä.  Bruchsal  192.I9S. 

Rtttelingen,  s.  Revtlingen. 

Rutgis  497. 

Rvthowe,  Eberhardus  des.  -,  ts.  12. 

Ruti,  Rüti,  ReuU,  Gern,  Eaenhatisent  0.A, 
Ravensburg  50.  53,  —  ?  dasselbe  Reute, 
oder  Ruti  abgeg.  Burg  bei  Weingarten, 
oder  Reute  hei  Fronhof en,  0^,  Ravens- 
burg, oder  Reute,  0,A.  Saulgau,  Gon- 
radus  mil.  de  -,  ts.  135.  ts.  137. 
ts.  139.  ts.  205.  ts.  263.  —  Hainricus 
mil.  de  -,  ts.  139.  ts.  205.  —  ReuU 
bei  Thaldorf  O.A.  Ravensburg  485.  — 
penes  Grunbach,  Vorderreute  beiKrum- 
hoch,  Gem.  (Ober-)  Eisenbach,  O.A. 
Teitnang  50.  52. 

Rutingen,  s.  Roettingen. 

Rutllp  497. 

Rutmerspach,  Rudmersbach,  O.A.  Neuen- 
bürg, Grannis  de  -,  58.  59. 

Ruvmelingen,  s.  Rvmelingen. 

Ruwenfels,  Rauhenfels,  abgeg.  Burg  auf 
der  Markung  Hutzenbach,  O.A.  Freuden' 
Stadt,  Berchtoldus  mil.  de  -,  ts.  172; 
fil.  ei.:  Timo  ts.  172. 

Ruzegunstaige,  vielleicht  ein  mit  der  van 
Gerhausen  auf  die  Alb  hinaufführen- 
den Steige  in  Verbindung  zu  bringen^ 
der  Name  374.  375. 

S. 
S.  ts.  280.  —  notar.  ts.  46.  >-  de  BerolMat 

—  de  Bure.  —  dec.  Elwacens.  —  Ge- 
butil.  —  de  Megenshain.  —  de  Mindil- 
berch.  -  mal.  cellerar.  de  Molinbrunne. 

—  de  Nttschen.  —  miL  de  Oteneheim. 


Saargau  499. 

Sabina,  prssa.  in  Stainhein. 

Sabinae,  S.,  tit  -  pbr.  crd.  Hugo  51.  55. 
404. 

Sabinensis  eps.  Guido  113.  ~  Willelmus 
464. 

Sachsenheim,  s.  Sassenheim. 

Saderliswiler ,  Sederlitz,  Gem.  Thaldarf, 
O.A.  Ravensburg  50.  53. 

Sadoeh  sacerdos  434.  435. 

Saeildmann,  Judeus  278. 

Sskendorf,  Seckendorf,  bair.  A.G.  Cadcilz- 
burg,  Amoldus  mil.  dpfr.  de  ~,  ts.  223. 
224.  ts.  225. 

Saeldinhom ,  Seldenhorn ,  SMenhom, 
Gem.  Unter-Schwarzach,  O.A.  WaJdsee, 
H.  mil.  de  -,  61.  62;  Henricus  mil.  de 
-,  157. 

Sah-,  Sachs-,  Salshach,  Sasbaeh,  bad.  B.A. 
Achem  488. 

Sahsbach,  Scisbach^  Nebenflüssehen  der 
Murg  452.  454. 

Sahsenheim,  s.  Sassenheim. 

Sailarius  813. 

Salbeningen,  Salmendingen,  hohenzoUer. 
O.A.  Hechingen,  Peregrinus  mil.  de  -, 
ts.  40.  41. 

Saleeho  de  Sintprechtsshusen. 

Salem,  Salmaneswilr,  abb.  et.  conv.,  frs. 
de  -,  mehi.  de  -,  mium..  Kl.  Salem  12. 
27.  54.  91.  93. 100. 101.  103.  104.  122. 
124. 126.  127.  163. 177.  195.  209.  210. 
211.  233.  269.  277  (3).  308.  326.  344. 
363. 364. 367. 381. 383. 385.406.458(2). 
479  (2).  —  abb.  (sg.)  345;  Eberhardus 
126. 163. 177. 210.  —  cellerar. :  Berthol- 
dus  ts.  277. ;  Gnnradus  ts.277;  H.,  Hain- 
ricus ts.  345,  -  de  Ezelingen  ts.  127. 
177.  ts.  326.;  ^tlncus  de  Biberah  ts. 
127.  —  cnyrsi.:  Bertoldus,  Burcardus, 
Gonradus,  H.  de  Gresenbrunne,  Her- 
mannus  tss.  249.  —  frs.,  mehi.,  Atzo 
mgr.  ts.  177;  Bertoldus  ts.  249;  Bruno 
ts.  249;  G.  des.  Mureel  mgr.  ts.  177; 
GVnradus  de  Gonstantia  ts.  195,  -  Niger 
ts.  195,  -  de  Veringen  U.  127.  ts.  277; 
H.  pistor  ts.  277;  Hainricus  ts.  277; 
Hartmannus  ts.  249;  Hermannus  de 
Schafhusa  ts.  249;  Johannes  ts.  249. 
ts.  360;  Ni-,  Nycolaus  ts.  209.  ts.  210. 
ts.  249.  ts.  277.  ts.  345.  ts.  363;  Rein- 
hardus  128,  -  Wlpis  ts.  127 ;  R^dolfus 
incisor  mü.  ts.  363;  Vlricus  Gra-,  Gra- 
tarius  de  Biberah  ts.  127.  ts.  177;  Ulri- 
cus  des.  Hagene  177;  Waltherus  ts.  277, 
~  de  Liindaugia  ts.  195.  —  officialis  G. 
ts.  177.  —  sclstcs.  Marquardus  ts.  845. 


—  vestiarius  Md.,  Rüdolfüs  de  -,  54. 
ts.  270. 

Salenstein,  s.  Salwenstain. 

Salhenwilar,  -wiler,  Eber.  mil.  de  -,  Eber, 
et  Hainricus  frs.  de  -,  tss.  201. 

Sallen,  vieUeicht  Kirchensaü,  O.A.  Ohr- 
ingen, Henricus  de  -,  fr.  domus  hos- 
pitalis  in  Mergentheim  ts.  357. 

SaUestat,  -steden,  -steten,  -stetin,  Salz- 
stetten,  O.A.  Horb  441.  443.  —  A. 
Adelbertus  de  ~,  ts.  444.  ts.  450.  ts 
451.  453.  —  B.,  Bertholdus  de  -,  ts 
450.  ts.  451.  453.  —  Rödolfüs  nob 
de-, 445.  446.  453.  —  Wemhems  de  - 
448  (2).  —  Sallestenses:  Adhelhardus, 
Bertoldus  (2),  Borchardus,  Ebbo,  Hein 
rieus,  Ingefridus,  Marewardus,  Regln 
boto,  Wilandus,  tss.  445. 

Salmaneswilr,  s.  Salem. 

Salmendingen,  s.  Salbeningen. 

Salomon  ts.  262.  —  notar.  ts.  342. 

Salonne  im  SeUlegau  429. 

Salshach,  s.  Sachsbach. 

Salwenstain,  Salenstein,  Schloss  im  thur- 
gauischen  Bez.  Stecl^om,  Gfnradus  de 
-,  ts.  132. 

Scdsbach,  s.  Sachsbach. 

Salzbronnen  484. 

Salzman,  -manne,  Albertus  ts.  270.  ts.  363. 

Salzstetten,  s.  Sallestat. 

Sambia,  Sambien,  Samland,  zur  Zeit  der 
Deutschordensherrschaft  eine  der  4  FrO' 
vinzen  Ostpreussens ,  htztge.  ein  Theß 
des  preuss.  Reg.-Bez.  Königsberg,  eps. 
Sambiens.,  Bischof  Heinrich  v.  -,  Weih- 
bisehof v.  Wirzburg  146. 

Samens-,  Semanshusen,  Seemanshausen, 
Gem.  Reicheneibach,  bair.  A.G,  Eggen- 
felden  146.  147. 

Sanctus  etc.  Adrianus.  —  Agnes.  —  Alto. 

—  Andreas  {St.  Andreasstift  in  Worms,  s. 
Wormatia).  —  Angelus.  —  Amualls. 

—  Augustinus.  -  Aureüus.  —  Bene- 
dictus.  —  Blasius.  —  Gatharina.  — 
Gesarius.  —  Ghristina.  —  Glara.  — 
Gosmas  et  Damianus.  —  Grux  (dstrm. 
S.  Grueis,  s.  Werde;  Vallis  S.  Gruds, 
s.     Heüigkreuzthal).     —     Damianus. 

—  Denis.  —  Egidius.  —  Elisa- 
betha.  —  Eustachius.  —  Fesüna.  — 
Gallus.  —  Georgius.  —  Germanus.  — 
Gregorius.  —  Guido.  —  Jaeobus.  — 
Johannes.  —  Laurentius.  —  MarcelluB. 

—  Marcus.  —  Margaretha.  —  Maria. 

—  Maria  Magdalena  (s.  Spira).  —  Mar- 
tinus.  —  Mauritius.  —  Nicolaus.  — 
Omnes  Sancti.  —  Pancratins.  —  Pan- 
taleon.  —  Paulus. — Pelagius. — Petrus. 


568 


Orts-  und  Personen-Register. 


—  Praxedis.  —  Rufliui.  —  Sabina.  — 
Serrilianus.  —  Spiritus.  —  Stephanus. 

—  Sulpidus.  —  Thomas.  —  Trinitas. 

—  Walpurga.  —  Wido.  —  Wilhelmus, 
Me/be,  soweit  nichts  anderes  bemerkt  ist, 
unter  dem  betreffenden  Namen, 

Sänge,  s.  Zange. 

Santmichelspurcb,  St.  MiehaMmrg,  tiroL 

B.A.  Bruneek  476. 
Sanus  vir,  Hermannus  ts.  248. 
Santo  CV8.  Ehing.  ts.  100. 
Sapiens  411. 

Sarchiwile,  Eberhardua  mil.  de  -,  157. 
Sardinias  rex  Henrieus  237. 
Sathaek,  s.  Sahbach  und  Sahsbach. 
Sassen-,  Sahsenheim,  CTroM-SM^efiMm, 

O.A.  Vaihingen ,  442.  ecda.  de  -,  222. 

—  Heinrictts  csts.  eccle.  S.  Trinitatis 
Spirens.  rctr.  eocie.  de  -,  221.  222  (8). 
sg.  222. 

Satel,  Sattil,  Crafto  212.  —  Hainricus 
212.  —  Reinherns  212.  —  Sifri-,  Sinri* 
dus  des.  -,  mil.,  regalis  Augiae  mnl. 
212.  ts.  213.  807  (8). 

Saulgau,  s.  Sulgen. 

Saupaeh,  s.  S5ppe. 

Sauwens-,  Sowinsheim,  Seinsheim,  bair. 
AG.  MarktbreU, H. de  -, 208. - dmns. 
Hilthebrandus  mil.  de  -,  ts.  3.  4. 

Saxia,  hosp.  Scti.  Spir.  in  -,  s.  Roma. 

Sazo  de  Bökkensheim. 

Scade,  Hainricus,  ts.  201. 

Scaf-,  Schafhusa,  u>ohl  SchafThausen  am 
Rhein,  fr.  Hermannus  de  -,  ts.  189. 
140.  ts.  249.  —  fr.  Radolfos  de  -,  ts. 
139.  140.  —  Sehaffhamen,  bair.  A.Q. 
Mrdlingen  49$. 

Scainbuch,  Schainb&ch,  Schaienbuch, 
nemus,  SehlhUmehwdld  80.  81.  116. 
486  f2J. 

Scappel  ciy.  de  Rotwil. 

Scara,  Schera,  Schftre,  Scheer,  O.A.  Saul- 
gau oder  Seherben,  O.A.  Waldsee, 
Rumpoldus  de  -,  ts.  268.  — •  Vgl. 
Schera. 

Scarphenberc,  Seharfenbergbei  Annweüer, 
Berhtoldus  de  -,  452.  454. 

Sceftersheim.  s.  ScheftersheinL 

Scercingen,  Regenbodo  de  -,  442. 

Scermen  489. 

Schaden,  des.  -  de  Willinz. 

SdMwinshausen ,  Sehaiblingshausen, 
Schädwin  von  -,  13. 

Schaemem,  Langenschemmem,  O.A.  Bi- 
berach, Albertus  mil.  de  -,  ts.  406. 

SchaffeUcingen  492. 

Schafhusa,  Schaffhamen,  s.  Scafhusa. 

Sehaiblingshamen,  s.  Schädwinshamen. 


Schainbvch,  K.  mgr.  des.  ~,  ts.  352.  — 

£.  fr.  ei.  U.  352. 
Schainbach,  nemus,  s.  Scainbuch. 
Schaldingen,  -kelingen,  -kilinge,  SeheUc- 

lingen,  O.A.  Blaubeuren,  mgr.  G.  notar. 

de  -,  te.  385.  —  H.  de  -,  U.  385.  — 

VI.  com.  de  ~,  353.,  (sg.)  354.,  359., 

(sg.)  860. 
Schalczburg,   Schasispurg,  SchaXhiburg, 

abgeg.  Burg,   O.A.  Balingen,  248.  — 

H.  mil.  de  -,  U.  247. 248 ;  fil.  R.  ts.  247. 
Schamilier,  Philippns  416. 
Schammerberg,  Sehemmerberg,  O.A.  Bi- 

berach,  Albertus  de  -,  ts.  826.  327. 
Scharben,  s.  Scara. 
Scharber,  Vlricas  mil.  des  -,  157. 
Scharf enberg,  s.  Scarphenberc. 
Schartes,  Schartlbad,  Gern.  Olang,  tirol. 

B.A.  WeUberg,  Gebehart  de  -,  339  (2). 
Schazberc,  Schatzberg,  abgeg.  Burg  bei 

Egelfingen,  O.A.  Riedlingen,  C^nradus 

de  -,  336.  337. 
Schedel,   Shedil,   gen.   der  -,  Albrecht 

▼on  Stüsslingen. 
Scheer,  s.  Scara  und  Schera. 
Scheffowe,  Scheffach,  Ober-,  Unter-,  O.A. 

Hall,  Heinrictts  des.  de  -,  ts.  260.  2€t 
Schefters-,  Schefiters-,  Scefters-,  Scepteis- 

heim,Schefterseim,  SehOftersheim,  O.A. 

Mergentheim,   160.  —  clstrm.,  ecda. 

S.  Mariae,  mgra.  et  conv.,  Kloster 

SehOftersheim  9.  10.  43.  89  (2).  90  (2). 

160.  161  (2).  512.  —  cpüm.,  sg.  9.,  sg. 

10 ,  (sg.)  90.,  sg.  161.,  sg.  5U.  —  mgra. 

B.,  Bertha  10.  43.  89.  —  sdtts.  dstri. 

Gmradus  ts.  43. 
Scheider,  Heinricus,  Vlricus,  dcL -,  tss. 

416. 
Seheinfeld,  bair.  A.G.  438  (2), 
Scheich,  s,  Esslingen. 
SeheÜdingen,  s.  Shaelclingen. 
Scheilenberch,   Sehdienberg,  Burgruine 

beim  gleichnamigen  Orte  im  FUrsten- 

thum  IMUenstein,  Wlricus  de  -,  sg. 

426  (2). 
Sd^emmerberg,  s.  Schammerberg. 
Seheppach,  s.  Schuppach. 
Schera,   Scheer,    O.A.  Saulgau  200.  — 

Hvgo  com.  de  -,  ts.  330.  331.  —  Vgl. 

Scara. 
Seherribaeh  454. 
Scheuerberg,  s.  Schuerberg. 
Stiheuren,  s.  Schuren. 
Schffenze,  Ober-,  Mittd-,  ünUr-Sthefflenz, 

bad.  B.A.  Mosbach  438. 
Schieko,  dns.  -,  ts.  248. 
Schieseben,  ein  Hof  in  Mitterlana,  Hrol. 

B.A.  Lana  279.  280. 


I  Schillingsfarst,  SehiUingsfürst,  bair.  A.G. 

SUz,  Jutta  dcta.  de  -,  89.  90.  —  bair. 

AG.  SehiUingsfürst  261. 
SehOzburg  492. 
Schindeler,  C,  des.  -,  Cvnradus  ts.  242.  ts. 

314.—  H.  des.  -,  Heinricus  ts.  814.  to.  340. 
Schiphe,  Scipphe,  Ober-Schüpf,  bad.  B.A. 

Tauberbisehofsheim,  485.  —  Ludewicos 

de  -,  11  (4). 
SMaitdorf,  s.  Slaidorf. 
SManders,  tirol.  B.A.  280. 
Schlau,   SMatt,  bad.  BJL  Engen  456. 
Sehleehtenfeld,  s.  Slehünvelt 
Sehlierstadt,  s.  SliersUt. 
Sehmalegg,  s.  Smalenegge. 
Schmichen,  Sehmiedun,  O.A.  Blaubeuren, 

Theis  Aicher  von  -,  ts.  287.  288. 
Sehnetzenhausen,  s.  Snesenhusen. 
SdmUrpflingen,  s.  Snnrpfelingen. 
Schottberg,    Schonenberg,    Seonenberc, 

•berg»  Sehömberg,  OU.  Freudenstadi 

442.  —  Eberhardus  de  -,  447.  454. 

—  Sehönberg,  Gem.  Unter^Both,  OA^ 

Gaildorf,  dec  de  -,  73.  74.  —  Seh9m- 

borg,  O.A.  RoUufeÜ  413.  456.  456. 
SchOnbu^,  s.  Scainbuch. 
Schonen-,  Schon-,  Schonintal,  Seonen- 

dal ,    Kl.    SchOnthal,  O.A.  KÜnzeleau, 

mium.,  abb.  *ei  confrs.  11  (2).  —  abb. 

de  -,  73.  74,,  gg.  260.  261.,  ts.  880^ 

Hiltebrandtts  11.  —  ceOerar.  Dietricoa 

ts.  260.  —  frs.:  Egeno,  Heinricas  de 

Swapach,    Heinricus    de    Wirceburc^ 

Swipoto  tss.  880. 
Scholle,  scab.  de  Bmchsel. 
Schonberger,  Heinricus  des.  -,  382. 
Schonenberg,  s  Schonberg. 
Schongewaria,  S.,  dv.  Augnstens. 
Schopphiloch,  cstrm.,  Schopflocher  Hof, 

Gem.  Bargen,  bad.  B.A.  Engen  132. 
Schorembach,  Sehombaeh,  O.A.  Sekomr' 

dorf  152. 
Schorendorf,  Schorndorf,  Sehomdorf  89. 

40. 152  (2).  —  Gunradus  sdtts.  de  -,  ta. 

152.  —  O.A.  Schorndorf  41.  91.  152 

(2).  387.  473. 
Sehriesheim,  s.  Sriezesheim. 
Sehroter,  fr.  G.  des.  -,  ts.  294. 
Sehrofenstein,  s.  Scrouenstain. 
Schiotsberc,  Sehrozberg  O.A.  Gerabronn^ 

Gvnradus  dmns.  de  -,  ts.  43. 
SchnUn.  SchvheUn,  Scuhelin,  SchOhdi, 

Schuhehnus,  civ.  Esselingens.,  Eber.» 

Eberhardus  214.  881.  —  VI.,  Ihrieu» 

to.  194.  214.  ts.  865.  381. 
Schuerberg,  Seheuerberg  bei  Neeharsulm, 

cstrm.,  cpla.  158.  162  (2). 
Schuppach,  ?  ScheppatA,  O.A.  Weinsberg, 


Orts-  und  Personen-Register. 


569 


oder  ?  Schuppach,  0,Ä,  Öhringen^  Cvn- 

radus  des.  [de  -,]  ts.  84  vgl.  mit  491. 

Schur-,   Schurebraüdus  ts.  242.  Is.  314. 

—  fil.  Hainricus  advcs.  in  Genrsbach 
313. 

Schuren,  zu  der  -,  Scheurm,  bad.  B.A. 
Bastatt,  813.  314. 

Schüssen^  die,  s.  Schvzzon. 

Schussenrihit ,  Schus^ein- ,  Schuzzen-, 
Schuzenriet,  Schussinriht,  Scuszenreit, 
Sorech,  Schiisäctnied  O.A.  Waldsee,  C, 
Gonradus  inls.  de  -,  ts.  79.  ts.  96.  ts. 
148.  —  eccla. ,  mium.,  pps.  et  conv., 
Kl.  Schussem-ied  72.  114.  115.  150. 
151.  201.  206.  219  (2).  262.  263.  415. 

—  Abt  Heinrich  v.  -,  487.  —  canon.  E. 
Grife  151.  —  pps.  sg.  73;  Bertholdus 
23.  115.,  sg.  115. 

Schuterut,  Schuterat,  Scutervte,  mil.  ts. 

344;  H.  154.  155  (2) ;  Hainricus  ts.  276. 
Schvzzon,   Suzeme,  Zusse,  die  Schüssen, 

51.  53.  114.  141.  142. 
Schwabach,  bair.  A.G.  436. 
Schwaben,  s.  Suevia. 
Seil  warzach,   O.A.  Saidgau,  s.  Suarzah. 

—  Schwarzach  bad.  BM.  Bühl,  Abt 
und  Convent  von  -,  467. 

Schwarzenbach,  s.  Svarzenbach. 
Seh  wa  rzenberg  4t)4. 
Svhwarzwald,  s.  Nigra  Silva. 
Schweinsberg,  s.  Svveineburc. 
Schwendi,  s.  Swendi. 
Schtvenningen,  s.  Swenningen. 
Schwetzingen,  bad,  B.A.  186.  390, 
Schwigger,  s.  Swiger. 
Schwiggersthal  512. 
Scilhing,  H.  des    -,  ts.  362. 
Scipphe  s.  Schiphe. 
Scisterciensis,  s.  Cisterciensis. 
Scolaris,  Bertholdus  des.  ts.  172. 
Sconenberc,  -berg.  s.  Schonberg. 
Scopa,  sub  -,  Cönradus  ts.  177. 
Scophiloch,  abgeg.  Burg  Schöpften   auf 

der  Insel  Reichenau  307.  308. 
Scotorum  mium.  Gonstant.  463.  464. 
Scouber,  Bertoldus  ts.  357. 
Scralle,  Vlricus  ts.  276. 
Scrouenstain,  Schrofenstein,  Gern,  Stanz, 

tiroL  B.A.  Landeck,  Hartman  Tarant 

sen.  de  -,  338.  339. 
Scutervte,  s.  Schuterut. 
Scutüwan,  F.  489. 
Scbronnen,   Seebronn,   CA,   Bottenburg 

125. 
Sebuilinus,  Bur.,  ts.  285. 
Seburc,  Seeburg,  0,A,  Urach,   Ernestus 

des.  de  -,  ts.  850. 
Seekaeh,  s.  Sekaha. 

VI. 


Seckendorf,  s.  Saekendorf. 

Sederlitz,  s.  Saderliswiler. 

See,  vom  -,  s.  Lacu. 

Seebronn,  s.  Sebrunnen. 

Seeburg,  s.  Seburc. 

Seefeld,  s.  Sevelde. 

Seemannshausen,  s.  Sanienshusen. 

Seenheim,  s.  Seheim. 

Sefridus,  s.  Sifridus. 

Segeln,  Segel,  Gem.  Thaldorf,  O.A.  Ravens- 
burg 50.  53. 

Seheim,  Seenheim,  bair.  A,G,  üffenheim, 
Hermannus  de  -,  ts.  90.  ts.  417. 

Seherach,  Serach,  bei  Esslingen  383.  384. 

Seifridus,  s.  Sifridus 

Seillegau  429, 

Seinekke,  Adelbertus  de  -,  451. 

Seinsheim,  s.  Sauwensheim. 

Sekaha,  Seckach,  bad.  B.A.  Adelsheim  433. 

Selbherre,  Selpher,  Selpherre,  Bertoldus, 
ts.  114.  ts.  191.  -  Hainricus  des.  -, 
mil.  ts.  479. 

Seidenecke,  Seideneck,  O.A.  Mergentheim. 
Fridericus  de  -,  rector  eccle.  in  Bref- 
heim  56.  59.  —  Heinricus  de  -,  57. 
59.  —   Hermannus  de  -,  ts.  59. 

Seldenliorn,  s.  Saeldinhorn. 

Seluais,  ?  Feldbach  464.  465  vgl.  mit 
494. 

Selvink,  Hainricus,  Her(mannus)  326. 

Selzbach  499. 

Senf-,  Senfe-,  Shenflinus,  Senpheli  ts.  403. 

—  Burkardus  mil.  ts.  13.  ts.  406.  — 
Hainricus  mil.  des.  -,  126. 

Sennewis  124. 

Sepulcrura  Dominicum  Jerosolimitan., 
prior  et  frs.,  prior  et  eptlm.  84.  121. 

—  prior  Hugo  121.  —  Vgl.  Denken- 
dorf, Spira. 

Serach,  s.  Seherach. 
Servilianus,  S.,  223. 
Sevelde,    Seefeld,   bair.   A.G.  Starnberg 

(nicht  A.G.  Seeftld) ,  Hainricus  de  -, 

ts.  476. 
Seve-,  Sevi-,  Seue-,  Söflingen,  Söflingen, 

O.A.  Ulm,  vüla  129. 130  (2).  302.  314.— 

cplla.  S.  Laurentii  in  -,  180.  239.  240. 

—  coenob.  S.  Glarae,  abba.  et  conv. 
mii.  S.  Elisabethae,  dominae  de  horto 
S.  Mariae  (beatae  Virginis)  iuxta  Ulmam, 
Kl.  Söflingen  129.  130  (2).  180.  239. 
240.  302.  314.  815.  316.  487. 

Shaelclingen,   -gin,    Schelklingen ,    O.A. 

Blauheuren,   Hainricus  de  -,   ts.  847. 

348.  U.  349.  ts.  400.  ts.  403.  ts.  419. 
Sharbar,  Sharher,  Scharben  263. 
Shedil,Schedel  de  -St Vczelingin, Albertus 

des.  -,  s.  Stuzelingen. 


Shenflinus,  s.  Senflinus. 

Shillingistat  512  (3;. 

Shocho  100. 

Shuheli,  s.  Sehuli n. 

Sibant  ts.  280. 

Sibenbrunnen,    Sinnbronn,    bair.    A.G, 

Dinkelsbuhl,  Gvnradus  dpfr.  de  -,  mnl. 

Otingens.  ts.  65.  ts.  228.  ts.  225. 
Sibenstunt,  Sibinstvnt,  Bertoldus  des.  -, 

269.  270.  ts.  363. 
Sibito  70.  502  (8). 
Si-,  Syciliae  et  Jerusalem  rex,  Gunradus 

IL,  dux  Sueviae,  s.  Gonradus.  —  Siciliae 

rex,  imp.  Fridericus  H,,  s.  Fridericus. 
Sidensvanz,  Albertus  ts.  255. 
Sidingen  486. 
Siebirsun  ts.  101. 
Si'gelarius  382. 
Siegerstall,  s.  Sigihartstal. 
Siezun,  Siezzen,  (Gross-)  Süssen,  O.A. 

Geislingen,  eccla.  288.  289.  —  Gross-, 

Klein-,  500. 
Sifri-,  Syffri-,  Sivri-,  Siuri-,  Sigefri-,  Sefri-, 

Seifridus  ts.  15.  ts.  128.  ts.  252. 417.  ts. 

446.  —  pistor  ts.  70.  —  scltts.  ts.  15. 

ts.  346.  —  pleb.  de  Althain.  —  de  Auia. 

—  vicepleb.  de  Biuningen.  -—  abb. 
Ganibergens.  —  Gerdo  de  Ravenspurg. 

—  dpfr.  de  Donersberch.  —  notar.  de 
Eberstin.  —  dee.  Elwacens.  —  de  Geg- 
gingen.  —  de  Hagen.  —  de  Hagenowe. 

—  des.  de  Heimsheim.  —  lib.  de  Horowa. 

—  vicepleb.  de  Hurnehem.  —  Kimin 
mil.  —  Kimo  mil.  de  Enselingen.  — 
super  Lapidibus.  —  des.  de  Leingrtibe. 

—  Maisterlin.  —  des.  der  Mor.  — 
Ohsen.  —  mil.  deOtencheim.—  Reiche- 
lin.  —  mil.  de  Rotenbaeh.  —  serv. 
dom.  in  Hotenbureh.  —  mil.  des.  Sattil. 

—  mil.  des.  Stemler.  —  de  Stinpfach. 

—  mil  Stumpff  de  Greglingen.  —  de 
Sweiningen.  —  mil.  des.  Toppelin.  — 
de  Vrbach.  —  de  Tussin.  —  Vernus. 

—  de  Wikardisheim.  —  mil.  de  Wol- 
mershusen.  —  des.  Zwrich  de  Steden. 

Sigboto,  Sigebodoy  Sigeboto,  Sigbotho, 
443.  —  des.  Gruein  ts.  lOÜ.  —  prior 
Hirsaug.  —  de  -,  nob.  de  -  Hunder- 
singen.  —  de  Ruggesingen.  ~  de 
Witelinswilare. 

Sigebrecht  437. 

Sigehard,  Kanzler  500. 

Sigelin,  -us,  Sigilin,  -us  168.  ts.  242.  — 
Albertus  des.  -,  382;  Gunradus  ts.  314; 
Gonradus  Sigelini  ts.  381.  382;  H. 
Yillic.,  fil.  Sigelini  ts.  168. 

Sigelo,  -loh  444.  —  Httn. 

Sigeloth  de  Gostulare. 

72 


570 


Orts-  und  Personen-Register. 


Sigemaneswilare  I  SimmiaweUer,  G§m, 
Waldhmttm^  O.A.  Neresheim  435.  436. 

Sigemundesheim,  Simmozkeim  500. 

Sigewarteswilere  485. 

Sigewiaus  166. 

Sigihartstal,  Siegtrstaü^  Name  einer  Flur- 
gegend  südlich  von  Deuf ringen,  O.A. 
Böblingen  411.  il2. 

Sigirat  498. 

Sigmaresfelt,  Simmersfeld,  0,A,  Nagold, 
Richwinus  prsbtr.  de  -,  447.  453.  — 
Adelbertus  adiutor  ei.  446. 

Signeringen,  Sigmaringen,  hohenzoller. 
Reg  Sitz,  6(otefridu8)  com.  de  -,  468. 
469,  —  Uohenzoller,  0,A.  Sigmaringen 
70  (3).  77.  104.  170.  177.  191.  200.  210 
(2J.  211.  294.  313.  331.  337.  370.  386, 
430.  457  (2J.  465.  466.  493. 

Sillenbuch,  Sillenbuchf  O.A.  Cannstatt, 
G.  de  -,  164. 

Simmersfeld,  s.  Sigroaresfelt. 

SimmisweiUr,  s.  Sigeroaneswilare. 

Simmozkeim,  s.  Sigemundesheim. 

Symon  de  Berlechingen.  —  com.  de  Eber- 
stein et  Gemini  Pontis.  —  pbr.  card.  tit 
S.   Martini   113.  —  de  Tannenvelse. 

Simpreehtshattsen ,  s.  Sintprechtsshosen. 

Sindeldorf,  s.  Svnnelndorf. 

Sindelttingen,  Sindilvingin,  Sindelfingen, 
O.A.  Böblingen  22. 106.  410.  411  (2).  — 
mium.  S.  Martini,  pps.  et.  cptlm.  22. 
371.  410.  —  canon.  mgr.  Eberbardus 
de  Horwe  310.  311;  Hainricus  de  Mes- 
kilch  109;  mgr.  Rudolfiis  22  (2);  S.  de 
Megenshain  490.  — pps.  G.371. ;  Johann 
Tegen  487. 

Sindenvingerin  382. 

Singin,  Singen,  bad.  B.A.  Durlach,  Heino 
de  -.  368. 

Sinnbronn,  s.  Sibenbrunnen. 

Sinpraht  497. 

Sinsheim,  bad.  B.A.  296.  409.  428:454. 

Sintprechtsshusen,  Simprechtshausen,  0.A . 
Künzelsau,  Salecho  de  -,  ts.  438. 

Sintz,  Synze,  Burcardus  civ.  Esseling.  194. 
283  (2).  284.  ux.  D  ,  Dieburgis  283 
(2).  284  (2). 

Sinzenhösun  443. 

Sinzheim,  s.  Svnnesheim. 

Sirmenowe,  -ßwe,  Sirmin-,  Syrmenowe, 
Simau,  O.A.  Esslingen,  Tilla  72.  346. 
382.  495.  —  prssa.  et  conv.  de  -,  dnae. 
de  -,  conv.  de  -,  mium.,  sctimnlss.  in  -, 
sorores  in  ~,  Kl.  Simau  25.,  sg.  26., 
71.  72  (2).  122.  140. 165.,  sg.  166.,  170., 
(sg.)  170  (2).,  8g.  171.,  283,,  (sg.)  284., 
289.  290.  303.  346.  358  (2).,  sg.  359., 
364.  372.  373.,  sg.  373.,  376.  377.  382. 


383.  470  (2).  481  (2).  —  cpllns.,  serds. 
Manegoldus  ts.  283.  284.  ts.  865.  — 
frss.  cnvrsi.  Berchtoldus  284;  Gi^nradns 
laic.  ts.  283.  — prssa.  Helenbnrc  122; 
M.,  Methildis  170.,  sg.  171.,  283.  373., 
sg.  373.  —  soror  Hedewigis  ts.  859, 
Helwigis  165. 

Sisifendus  455. 

Siso  de  Marasche. 

Skietingun  443. 

Slaidorf,  Sleitdorf,  Sehlaildorf,  O.A.  Tü- 
bingen 442.  —  Anseimus  de  -,  ts.  362. 

Slegelewüere,  Hainricus  mil.  de  -,   263. 

Slegewidon,  unermittelt,  H.  mil.  de-, ts. 
219.  —  Hainricus  de  -,  262.  263  (2). 
—  RUdolfus  de  -,  243.  —  Winmarus 
de  -,  263. 

Siebte,  RVdolfus  Jobelarius  des.  -,  ts« 
'      191. 

'  Slebtinvelt,  Sehlechtenfeld,  Gem.  Kirchen, 
'      O.A.  Ehingen  150.  151. 

Sleice,  Henricus  miL  des.  -,  ts.  104. 

Sleitdorf,  s.  Slaidorf. 

Slier-,  Slirstat,  Schlierstadt,  bad,  A.G, 
Adelsheim  433.  —  Adelbero  de  -,  ts. 
438.  —  Vbricus  de  -,  (Stein),  sg.  97., 
sg.  98. 

Siorro  ciT.  de  Kyrehein. 

Slunwac,  toohl  in  der  Gegetid  der  Orte 
Igelsberg  und  Erzgrube,  O.A.  Freuden- 
Stadt  zu  suchen  452.  454. 

Smalcel,  H.  U.  280. 

Smalnecke,  -egge,  Smalenegge,  Smalan- 
ecke,  -egge.  Schmalegg  O.A.  Ravens- 
burg 132.  —  Cunradus  pinc.  de  -,  190., 
sg.  191. 281.  —  Eber.,  pinc.  de  -,  te.  132; 
Eberbardtts  de  -,  can.  Gonstant.  190. 
ts.  190.,  sg.  191.  ~  H.  pinc.de-,  157. 228. 
229.  417.,  (sg.)  418.  —  Hainricus  pinc. 
de  -,  132.,  sg.  183.,  sg.  136.,  190.  ts. 
190. 191 ; . .  mnls.  Hainrici  pinc.  in  Vtten- 
dorf  ts.  132.  —  Hermannus  pinc.  de 
157.  190.  ts.  190.,  (sg.)  191.  —  Rtt- 
dolfus  pinc.  de  190.,  (sg.)  191.  —  Vlricus 
pinc.  de  -,  rector  eccle.  in  Biberach 
ts.  132.  190.  ts.  190.,  (sg.)  191.  192., 
sg.  192. 

Smalstetin  486. 

Smerwer,  GCmradus  des.  -,  ts.  172. 

Smetenbach,  vielleicht  ein  abgeg.  Ort  un- 
weit Gailenkirehen  O.A.  Hall  260.  261. 

Smi*rere  512. 

Sneiten,  Ober-,  Unter-Schneidheim,  O.A. 
Ellwangen,  Rabeno  pinc.  de  -,  mnl. 
Otingens.  ts.  65. 

Sneuber,  Heinricus  des.  -,  383. 

Snezenhusen,  Schnezenhatisen,  O.A.  TeU- 
nang  50. 


Snoch,  Wezelo  cgn.  -,  ts.  97. 

Snurpfelingen,&^fif7^fn^eii,  O.A.  Laup^ 
heim,  LampertuB  Bozen  de  -,  ts.  478. 
47^. 

Söflingen,  s.  Sevellngen« 

Solbach,  Solbach,  Vorder;  Hinter-,  Gem. 
(Ober-)  Eschach,  bezw.  Grünkraui,  O.A. 
Ravensburg  50.  53, 

Soler,  Heinricus,  des.  -,  382. 

Sontheim,  f  O.A.  Münsingen,  9  Ehingen, 
9  Heidenheim  494. 

Sonthof,  s.  Suntbain. 

Sorecb,  s.  Schussenrihit 

Sovmaer,  Albertus  des.  -,  54. 

S6ppe,  der  Soppenbach,  auch  Saupach 
genannt,  im  O.A.  Riedlingen  entspring- 
end, 336  (2).  337. 

Sowinsbeim,  s.  Sauwensbeün. 

Spachingen,  Spaichingen,  O.A.  Stadt,  464. 
465.  —  Spaichingen,  O.A.  80.  92.  244. 
356.  389.  413.  456.  467.  495. 

Spachratt,  RttdolfTus  des.  -,  ts.  329. 

Spaeruwaersecke,  Spaeruwersechke,  Spa- 
reweresekke,  Sperwersegge,  Sperbers- 
eck, Burgruine,  O.A.  Kirchheim,  A. 
de  ~,  monialis  in  Lvstenowe  2;  Ber. 
mil.  de  -,  2  (2) ;  Bertoldus  de  -,  441 : 
G.  de  -,  2;  H.  de  -,  U.  2.  ts.  264. 

Spaeto,  Speht,  de  Munegesingin,  senior, 
ts.  101.  102.  —  Dietricus  fir.  ei.  ts. 
101.  —  Waltherns  -,  mil.  de  Lüste- 
nowe  ts.  2.  ts.  40.  —  Herrn  r.  Späth 
200  (2). 

Spaichingen,  s.  Spachingen. 

Spaltenstain,  Spaitenstein,  Gem.SchnetzeU' 
hausen,  O.A.  Tettnang  50.  53. 

Specke,  Spöek,  bad.  B.A.  Karlsruhe  462. 
463. 

Speht,  s.  Spaeto. 

Speier,  s.  Spira. 

Spengarius,  Heinricus,  mil.  de  Henschuhes- 
heim  ts.  409. 

Spenlin,  Berhtoldus,  civ.  in  Esselingen. 

Sperberseck,  s.  Spaeruwaersecke. 

Spilberc,  nicht  ermittelt  50.  53. 

Spira,  Speier  78.  81.  141.  222.  425.  488. 
cvts.  6.  258  (2).  405.  -    muri  401.  — 
solidi  258  (2).  —  cives:  Gunradus  de 
Golumba,  Ebelinus  de  Elephante,  tss. 
255 ;  Prehter  254.  —  Birggus  de  -,  451 
—  iudices  curiae  383.  —  mgri.  et  iuris- 
periti  Spirens.  6.  —  cpla.  S.  Micha 
helis  super  palatio  epi.  258.  —  dioc 
6.   12.  24.  28.  42.  60.  63.  64.  82.  97 
98.  185  (2).  220.  221.  239.  243.  258 
295.  305.  808.  813. 322.  323.  824. 854 
397.  398.  401.  405.473.— eps.,pontifex 
24.  38.  82.  230.,  sg.  296.,  376.  447; 


Orts-  und  Personen-Register. 


571 


Cunradus  6.  462.,  sg,  468, ;  6u[nt]henis 
251;  H.,  tfeinricus  13  (imperial,  aulae, 
sacri  impeni  cancell.),  sg.  14.,  28.  30., 
sg.  37.  39,  60.,  sg.  61..  63.  65.  66., 
sg.  66.,  140.  217.,  sg.  218.,  220  (de 
Liningen).,  (sg.)  390.,  424.,  (sg.)  425., 
477  (2).,  sg.  478.  —  ecda.,  maior 
eccla.  Spirens.  63.    78.    304    (5). 

381  ff.  512;  cptlm.,  dec.  et  cptlm., 
cptlm.  S.  Mariae,  dmDi.  Spirenses 
13  (2).  14  (3).  24.  49.  60.  61.,  sg.  61., 
78  (2).,  (sg.)  304.,  365.  366  (2).  381. 

382  (2).  490;  —  can.  de  -,  H.ts.  241, 
mgr.  Heinricus  Gineminus  6.,  sg.  7.; 

—  D.  celler.  mai.  eccle.,  Diterus  celler. 
68.,  (sg.)  255;  —  dec.  (sg.)  129.,  333; 
Adeluolctis  68.,  sg.  68;  —  pps.,  mai. 
pps.,  mai.  eccle.  pps.  81  (rector  eccle. 
inHorheiin),(sg.)  I29..sg.ts.463;  Wern- 
herus,  sg.  37.,  39.  68.,  sg.  68.,  259 ;  — 
sclstcs.  mai.  ecd.  de  Stralenberc,  pastor 
eccle.  Bruchsellens.  ts.  354.,  sg.  354. 

—  S.  Germani  cptlm.  (sg.)  14;  can. 
mgr.  Heinricus  de  Nicastel  6.,  sg.  7., 
ts.,  (sg.)  186.,  sg.  222;  —  dec.  401.,  H., 
Hertnidus  6.,  sg.  7.,  Is.,  (sg.)  186.,  221 
conservator  privileg.  mii.  Goronae  S. 
Mariae  (ap.  Rechenshofen),  sg.  222 ;  — 
pps.  Eberhardus,sg.66.—  S.  G  w  i  d  onis, 
Widonis  cptlm.,  (sg.)  14;  pps.  154. 
377.  473. ;  0 ,  Ot.,  Otto,  Hotho,  sg.  6., 
sg.  37.  39  (adiac.  Spirens).  60.  61. 
63.,  sg.  66.,  68.,  sg.  68.,  129.,  (sg.) 
129.  ts.,  sg.  186.  230.,  (sg.)  255., 
sg.  296.,  304.  305.  309.  —  S.  Trini- 
tatis  eccle.  cptlm..  (sg.)  14;  —  csts., 
rector  eccle.  de  Sassenheim,  Heinricas 
221.  222  (3).,  sg.  222;  -  dec.  102  (2). 
211.  —  S.  Dominici  Sepulcri  extra 
muros  prior,  231.,  B.  154.  —  S.  Jo- 
hannis  curia,  Ber.  fr.  in  -,  ts.  255.  — 

—  prssa.  et conv.  mnlm.  ord.  P e ni ten- 
tium  extra  muros  civitatis  Spir.  ultra 
ripam  quae  vocatur  HasenphCil,  so- 
rores  S.  Mariae  Magdalenae  in  Spira, 
ursprünglich  ein  Convent  der  Reuer- 
innen  zu  St.  Leon  258.,  sg.  259 ;  prssa. 
Richenza  258. 

Spiritus,  S.,  hospitale  in  Saxia  de  Urbe, 
s.  Roma,  in  -,  s.  Wimpina. 

Spizenberg,  Burgruine  hei  Kucfien,  O.A. 
Geislingen,  Lvdewicus  com.  de  -,  288. 
289. \  sg.  289  (Umschr.  de  Helfen- 
stein), fil.:  Eberhardus  288.  —  dpfr. 
Lvdwici.:  Hugo  de  Grivbingen  ts. 
288. 

Spizo  101. 

Spök,  s.  Specke. 


SpoUto,  Herzoge  ©.,  Freie  v.  Urslingen 
506.  507. 

Sprancdal,  -tal,  Spranthal,  bad.  B.A. 
BreUefi,  26.  27.  192.  193. 

Sprinegg,  Sprinegge,  abgeg.  Hof  (Gemeinde 
Lana  in  Tirol)  342.  343. 

Sprozze  258  (2). 

Sralle,  Ulricus  des.  ts.  277. 

Sv\&ie%hß\xa,Schriesheim,had.  B.A.  Mann- 
heim 435.  436. 

Staehenhausen,  s.  Stvchenhvsen. 

Stackefihofen,  s.  Staggenhoven. 

Stadelarius,  H.  minr.  de  Rauensburc  ts. 
137. 

Stahilli,  Stehellinus,  pleb.  282.  —  scltU.  de 
Rutelingen. 

Staellinunrite ,  Stallinunreit ,  Stellenned, 
jetzt  in  Hübschenberg,  Gem.  Ober-Eisen- 
bach, O.A.  Tettnang,  aufgegangen  50. 
53.  —  H.  de  -,  ts.  246. 

Stafflangen,  s.  Staphelangen. 

Staffurt,  Stafforth,  bad.  B.A.  Karlsruhe 
462.  463. 

Staggenhoven,  Stackenhofen,  abgeg.  bei 
Schwüllbronn,  O.A.  Öhringen  260.  261. 

Slahelwiz,  des.,  scab.  de  Bruchsella. 

Staige,  Staig,  OA.  Ravensburg  204.  205. 

Staina,  Stainah,  Steinach,  Flurname  bei 
Rottenburg  138. 

Stainah,  ?  Steinaeh,  St.  gallischen  Bez. 
Rorschach,  Willehalmus  de  -,  45.  46 
—  Vgl.  Steina. 

Stainhein,  Steinheim,  -hein,  Steinheim, 
O.A.  Marbach  477  (2).  eccla.  paroch. 

63.  —  dec.  in  231;  Albertus  60.  ts. 
82.  —  mlndm.  129.  —  prssa.  et  soror. 
mii.  S.  Mariae,  prssa.  et  conv.,  mium. 
in  -,  Kl.  Steinlieim  24.  60.  61.  63.,  (sg.) 

64.  82.  83.  129.  140.  141.  154.  183 
(2).  230.  477.  478.  --  prssa.  Sabina 
63.  —  TToW  Steinheim,  bair.  A.G.  Höch- 
städt  a.  D.,  Ülricus  sen.  mii.  de  -,  ts. 
110.  111. 

Stainhofen,  Steinhof en,  hohenzoller.  O.A. 

Hechingen,  Burkardus  scrds.  vicar.  in 

-,  92. 
Stainhusen,  Steinhausen,  O.A.   Waldsee, 

Rieher  von  114  (3).  115.  —  Ülricus  de 

-,  115  (3). 
Stainibercb,  Berg  südlich  von  Reutlingen 

472. 
Stainivurt,  Steinetifurt,  Gem.  Winterstetten- 

Stadt,  O.A.   Waldsee,  Gvnradus  de  -, 

400. 
Stain-,  Steinmarus,  Steimar,  fr.  de  Bruch- 
sella. —  des.  Inoholt.  —  Heinricus  des. 

~,  civ.  de  Rutelingen  ts.  321.  —  mil.de 

Utingen. 


Stallinunreit,  s.  Staellinunrite. 

Staphelangen,  Stafflangen,  O.A.  Biberaeh, 
Burchardus  de  -,  457.  ~  Adelheit  de 
-,  457. 

Starkenburg,  hess.  Provinz  142. 

Staudach,  Stauden,  s.  Studach. 

Stauf,  s.  St»fe. 

Staufenburgerhof,  s.  Stouffenberg. 

Steckbor  um,  Stekkibor  un ,  Steckbom,  thur^ 
gau.  Bezirksort  464.  465.  494.  —  Eblr- 
hardus  mii.  de  -,  ts.  277.  —  Thurg, 
Bezirk  183.  250.  336.  465. 

Stegebrunne  267. 

Stegemannvs  181. 

Stegen,  Stegen,  Gem.  Aulendorf,  O.A. 
Waldsee,  G.  mii.  de  •>,  ts.  426. 

Stebellinus,  s.  Stahilll. 

Steiermark,  s.  Stiria. 

Steige,  unermittelt,  Rudengerus  de  ~,  417. 

Steimar,  s.  Stainmarus. 

Stein,  Steine,  Stein,  bad.  B.A.  Breiten 
oder  Stein  am  Kocher,  bad.  B.A.  Mos- 
bach^ Ulricus  de  -,  nob.  de  -,  96.,  sg. 
97.,  (im  Siegel:  de  Slierstat),  sg.  98., 
2l6.,?(sg.)  217.  ts.  368.—  Vgl  Lapis. 

Steina,  Steinach,  Steynach,  Neckarstei- 
nach,  hess.  A.G.  Hirschhorn,  Blickerus 
de  -,  ts.  389.  390.  —  Conradus  Rum- 
poldus  mii.  de  -,  ts.  409.  —  Petrus 
mii.  in  ^,  (sg.)  409*. —  Langensteinach, 
bair.  A.G.  Uffenheim  501.  502.  —  Vgl, 
Stainah. 

Steinaha,  flom.,  Steinach  497.  498. 

Steinbach,  Steinbach,  Gem.  Weipertshofen, 
O.A.  Crailsheim  43b.  436.  —  Steinbach, 
O.A.  Künzelsau  260.  261.  -  apud  Oren, 
Ober-,  Unter-Steinbach  an  der  Ohm, 
O.A.  Öhringen  260.  261.  —  Vgl.  Stein- 
wach. 

Steinbis,  -bize,  Heinricus  ts.  365.  382. 

Steinenfurt,  s.  Stainivurt. 

Steinhausen,  s.  Stainhusen. 

Steinheim,  s.  Stainhein. 

Steinhof  en,  s.  Stainhofen. 

Steinkirchen  (O.A.  Künzelsau)  10, 

Steinlinus  mii.  ts.  243. 

Steinmarus,  s.  Stainmarus. 

Steinsfelt,  Kochersteinsfeld  433. 

Stein  wach,  -wag,  Steinbach,  O.A.  Hall 
18ü.  190.  —  Bernungus  de  -,  57  (2).  68. 

Stekkiborun,  s.  Steckborum. 

Stellenried,  s.  Staellinunrite. 

Stemler,  Syffridus  mii.  des.  -,  158. 

Stephan  US  301.  —  eps.  Prenestinus  51. 
55.  113.  509.  —  in  mio.  S.  Mariae  in 
Buron  421.  —  Stephani,  S.,  eccla.  in 
Gonstantia,  in  Erfsteten. 

;  Sternvels,  -uels,  -euels,  Stemenfels,  O.A, 

12* 


67ä 

MaMronn,  Conradiu  nob.  de  -,  272., 
sg.  273.,  316.,  eg.  317.  —  Swlgerus 
de  -,  ta.  13.  —  Vlricus  de  -,  253.  - 
W.  nob.,  mil.  de  -,  ta.  296.  —  Wem- 
herus  nob.  de  -,  272.,  ^.  273.,  316., 
sg.  317. 

Steten,  SteUn,  StetteD,  Stettin,  Stedeo,  ? 
Sletttn,  O.A.  Braekenheim  433.  — 
Steilen,  O.A.  Cannslatl,  Eberhardus 
dpfr.  de  -,  ts.  152.  —  Wemlienis  de  — , 
cnvrs.  de  Wiler,  ts.  216.  —  Kocher- 
stetten,  O.A.  KänzeUau,  Gotfridus  de 
-,  379.  —  Sifridus  dca.  Zr.rich  de  -, 
:t79.,  sg.  379;  ui.  Irmengardis  379; 
soror  Agnes  379.  —  Zürich  mÜ.  de  -, 
1)5.  —  Stetten,  A.O.A.  Stuttgart,  308. 
—  Stetten,  hohenzoller.  O.A.  llaiger- 
loch  485.  —  Stellen,  hoheiizoller.  O.A. 
Uechingen,  inium.,  sorores  in  -,  160. 
J28.  329. 

Steulo,  B-.  ts.  9. 

Stiepho,  C.  et  Wal.  Iss.  248. 

Slifteswilre,  rieileKhl  Stiftiigrimdhof  O.A . 
Jiaeknatig  500. 

Stillonaugia,  Stillau,  Gem.  Slödtle«,  O.A. 
Mlirangen,  435.  436. 

Slinpfach,  Stimpfach,  O.A.  Craihheim2l- 
SS.  —  Conradus  mil.  de  -,  21.  ts.  21.  — 
Goturidus  mil.  de  -,  Is  21.  —  Siuridus 
i[iil.  de  Is.  21. 

Stiria,  Steiermark  421. 

Slitfurt  487. 

Stiual,  A.,  des.  -,  168. 

älixenhof,  3.  Cretonbacb. 

Stocbarius,  H.,  Vlrneosis  ts.  134. 

Stoek,  beim  -,  49S. 

Stoekach,  bad.  S.A.  93.  278.  331.  456. 
465.  493. 

Stöbe,  des.  Hermantms  de  Ergelzitigen. 

Stokka  487. 

Stolle.  B.,  des.  -,  U.  329.  —  scrda.  in 
Heydelberch. 

Stollin,  nülitea  336. 

Sloltiinecke,  Stolteneek,  abgeg.  Burg  hei 
Tl-ickenaa,  bad.  B.A.  Eberbaeh,  eher  ah 
Slolsenefk ,  Gem.  Klein  ■  IlirnehbacH, 
O.A.  Öhringen,  domina  de  -,  ts.  368. 

Slophilin  442. 

Str-fe,  Sfaiif,  bair.  A  G.  llilpollKtein  in 
Mittel franicen  oder  Neumarkt  in  der 
Oberpftüi,  Herraaonus  mil.  de  - ,  ts. 
223.  ts.  225. 

Stoufen-,  SloQfen-,  StrifTenberg,  Slaufeii- 
burgerhaf.  Gem.  Weilheim,  holitmoller. 
0  A.  Uechingen,  Hugo  pinc.  de  -,  Is. 
244.  —  Sloufenberg,  bad,  S.A.  Offen- 
burg  442  (3);  Adrlbeii  von,  440;  Bur- 
i-kard  ron,439 ;  Lulbtrt  i'Oii,43a  (S).  440. 


Orts-  und  Personen-Register. 

StoTfia,  Stoupben,  Hohensiaufen ,  O.A. 
Göppingen,  Conradu»  de  -,  eg,  491.  — 
EgiDO  mil.  de  -,  ts.  152.,  sg.  491. 

Stoier,  Albertus,  Jacobus  tss.  416. 

Slrabo,   Walahfried  483. 

Stralenberc,  -berch,  ber^,  Slralenberg, 
abgeg.,  wohl  O.A  KÜKZehau,  260.  S61. 

—  Strahlenberg, abgeg.  BurgheiSchriea- 
heim,  bad.  B.A.  Mannheim,  Conradus 
nob.  de  -,  184.  185.,  sg.  185.,  186. 
Eberhardvs  sclstcs.  mai.  ecul.  Spireos  , 
natione  de  -,  pastor  eccl,  Brucbsel- 
354.  35.',.,  sg.  ts.  355. 

Stramburg,  s.  Argentina. 
Straabenhardt,  s.  Stnibenhart. 
Str&2e,Slrazze,  Slras!;lhiirg.  Bez. Frauen- 
feld,  H.  de  -,  can.  Constant.,  ts.  250. 

—  Vlricus  pleb.  de  -,  dec.  et  vicar. 
in  Ebingin,  ts.  100.  101. 

StreekfuR,  Hildebrandus,  mil-  ts.  346. 
Streife,  Fridericus,  von  Rolheiiberg. 
Sireilberg,  s.  Striberch. 
Slrttze,  Strez,  Streio,  Marquardus,  -quart, 

des.  -,  mil.  3  (4).  Is.  9. 
Striberch,    Streitberg,    O.A.    Biedlingeu, 

Hanricus  mil.  de  -,  ts,  2ö4. 
Strivmphilbach ,     StrUmpfelbach ,     O.A. 

Waiblingen  233. 
Stru-,  Strvbenhart,  Slraubeiihardl,  abgeg. 

Burg   bei   Dennoch,    O.A.   Neuenbürg, 

Bertoldua  de  - ,  2ti.  27.  ts.  243.  244. 

—  Cunradus  nob.  de  -,  6.  7.  26.  27.  — 
Strucio,  Conradus,  ts.  379. 
StrUmpfelbach,  s.  StriTmphilbach. 
Strule,  Strüth,  bair.  Ä.G.  Aub,  437  (2). 

438. 
StrTTilinus,  Friderieus  Vlmensis  Is.  134. 
Slubenege,  Slubwegeo,  U.,  Heisricua  de 

-,  fr.  domus  Teutb.  in  Hergentheim 

59.  60.  ts.  149.  ts.  346.  ts.  357. 
Stubun,    Sluben,    Gem.   Blönried,    O.A. 

Saulgau,  Fridericus,  Ulricus,  trs.  miss. 

de  -,  tss.  139,  140.  2G3. 
SlTchenhvsen,  Staehenhausen,  O.A.  Kän- 

zchau  260.  S61, 
Sluüaeh,  eher  Standen,  Gem.   Birg.  O.A. 

Borennburg,  al.i  Staiidaeh,  O.A   Wangen 

50.  53. 
Rtumpff.  Syfridus,  s.  Greglingen. 
Stritgartou .      SlCttgartun ,      Stutgarten, 

Sluckaj-t,  Stuttgart  SÜ,  122.   253,  487. 

—  fr.  Wernherus  de  .  «rd.  Piedicator. 
tä.  S2.  U.  216.  -  A  O.A.  Sfiitlgart  127. 
1G4  216.308.  365.  3::l4  3H7.40Ö.  410.49S. 

Slm-keJi,  Wern.  des    -,  la.  329. 

Sluze-,  Slui-,  Stvze-,  Stvie-,  Slvsie-,  Stüle- 
lingeD,  Sldsslingen,  Stvze-,  Stveze-, 
Slu7e-,  Sl?eze-,  Sl«ezi-,  Stvc-,  Stvzze- 


lingia,    AUsteusslingen   O.A.    Bungen 

150.  151.  488  (3).  ~  das.  de-, 8  (2). 

9.  —  Albertus  des.  Shedil ,  Schedel, 

dna.  de  -,  287.,  (sg.)  387.,  la.  347. 348., 

(sg.)  349.  —  Eglolfus,  Egelolfus  de  -, 

dns.,  nob.  de  -,  12.  13.  lOft  101.,  sg. 

101.,  ag.  102-,  150.,  sg.  lÖI.,  (s.  347. 

348  (2).,  (sg.)  349.  -  H.de  -.  ts.  111. 

US.  —  Wernberus  de  -,  ts.  101  (3). 
Suambus,  unermittelt  464.  465. 
Suanninga,  s.  Stvenningen. 
Suarzah,  Schwarzach,  O.A.Saulgau,  Hain- 

ricus  des.  Ramung  de  -,  93  (21. 
Svarzenbach,  -hah,  Sehwarzenbaeh,  Gem. 

Liebenau,  O.A.  Teltnung  164.  1S5.  181. 

18S. 
Sveindorf  443. 
Suekerus  der.  de  Brüsella. 
Suentilo  497. 
Suessionea,  Soissons,  franz.  Departement 

Aiane,  Suess.  eps.  Neuelo  23.,  sg.  24. 
Sueui  450,  —  Svevia,   Sueuia,  Sweuia, 

Suevia,  Schicaben  141.  357.  374.  467. 

—  Sueviae  dux  Conradus  !!.,  Jeru- 
salem et  Siciliae  rex  fKonradinJ  28. 
74.  7.1  76.,  sg,  76,.  86.  88  (2J.,  sg. 
89.  141-,  sg.  141.  153.  374.  278.,  sg. 
278.,  290.,  sg.  291.,  302.  303-,  sg.  .30a, 
304..  (sg.)  304-,  316-,  (sg.)  316.,  318-, 
sg.  319..  328.,  sg.  328.,  419.  420.  — 
Sueviae  praeceptor  ord.  Theulon.  Vol- 
marus  de  Bemhuaen  404.  —  Sueviae 
praefectus  Cunradus  pinc.  de  Winler- 
ateten  etc.  461. 

Sueuus,  Sveuus  .  .  des.,  ts.  314.  — 
Bertoldus  -,  ts.  242. 

Sulbacb,  Sulpaeh,  Gem. Berg, O.A. Raerns- 
bürg  50.  5.3. 

Suleben,  .Sükhen,  hlztge.  noch  Kirche  bei 
Bolienburga.N  138.  — liee.  de-,ts.372. 

Sulgen,  Svlgin,  Saulgau,  O.A.  Stadt  135 
fic^nn  niehi  Obersulgen  O.A.  Bavens- 
hiirg).  209.  210.  284.  285.  —  civea: 
Berbtoldus  de  Bolsler,  Burkardus,  Crm- 
radus,  Hainricus  dcti.  Kuppbersoiit  Us. 
21U.  —  Hainricus,  pleb.  in  -,  U,  281.  — 
Vlricus  de  -,  de«,  de,-,  79  (2).  9S.  96. 
147,  148.  —  Saulgau,  O.A.  53  (t).  BS. 
(3J.  92.  93.  (3).  96  (2).  104.  136.  läi. 
135.  137.  140  (3).  148.  li,9  (3).  T17. 
205.  310  (2).  219.  236.  254.  i62.  SS8 
C!).  277  (4).  281.  331.  344.  353.  363. 
370,  386  (2J.  423.  472.  434 

Sulma,     Neckoraulm,    O.A.    StadI    158. 

—  paroch.  eccl.  in  -,  158;  pleb.  Hudi- 
gerus  158(2).,  (sg.)  15S.-0_4.  Neckar- 
»Ulm  58.  84.  158  /2).  176.  438.  43S 
f3J,  484.  434.  497  {2/ 


Orts-  und  Personen-Register. 


573 


Sulmagister,  s.  Halle. 

Sulpach,  s.  Sulbach. 

Sulpicius,  S.,  223. 

Sultzdorff,  Sulzdorf,  bair.  A,G.  Ochsen- 
furt 90. 

Svlza^  hfohensulzen  in  Rheinhessen  442. 

Sulzberg,  Sulzeberc,  Sulzberg ^  htztge. 
MöitdiS'Schloss ,  St.  Gallischen  Bez. 
Borschach,  C.  de  -,  ts.  335.  336.  — 
Sulzherg,  österr.  B.Ä.  Bregenz  51.  53. 

Sülze,  Sultze,  Sulz,  O.A.  Stadt,  com.  de 
-,  69  (2).  70  \  Hermannus  300.,  (sg.) 
300.,  ts.  408.  —  E.  de  -,  adiac.  Argent. 
ts.  300.  —  Hainricus  pleb.  des.  de  -, 
ts.  17  vgl.  mit  493.  —  O.A.  Sulz  44. 
70.  92.  309.  425.  454.  491.  493.  — 
Sulz,  dbgeg.  Burg,  O.A.  Gerabronn, 
Waltherus  des.  de  -,  fr.  dorn.  Theuton. 
.'>6.  57. 

Sulzer.  Cilnradus  des.  -,  ts.  128. 

Svlzevelt,  Sulzfeld,  bad.  B.A.  Sinsheim, 
C.  mil.  des.  Atto  de  -,  ts.  296. 

Sulzowa  441. 

Svinerhart,  Sommerhartäcker,  -wasen, 
-wiesen,  zitischeti  Nabem  und  Jesingen 
17  vgl.  mit  513. 

Sün,  Hermannus  des.  -,  210. 

Svnappe,  Hainricus  des.   -,  406. 

Sundhusa,  Stinthausen,  bad.  B.A.  Donau- 
eschingen 432.  433. 

Svnnelndorf,  Sindcldorf,  O.A.  Künzelsau 
433. 

Sunnes-,  Svnnes-,  Sunnensheim,  Sinz- 
heim,  bad.  B.A.  Baden,  nicht  Sinsheim, 
had.  B.A.  Sitz,  mil.  de  -,  297  (2).  — 
(Uinradus  de  -,  4o7.  458.  —  Heinricus 
de  -,  ts.  26.  27.  ts.  243.  244.  457. 
458. 

Sunlhain,  Sonfhof,  früher  Suntheim,  O.A. 
Rottweil,  Albertus  mil.  de  -,  80.  —  Vol- 
cardus  mil.  de  -,  80  (2).,  (sg.)  80. 

Svnthamarius,  Ber.  ts.  352  vgl.  mit  494. 
ts.  354. 

Sunthausen,  s.  Sundhusa. 

Sunthuosen,  Machtild  de  -,  441. 

SYenemvetingin,  Ober-Sulmentingen,  C^n- 
radus  et  Vlricus  frs.  de  -,  318. 

Sözel,  Rudegerus  ts.  357. 

Supan,  Suppan,  H. ,  des.  -,  ts.  271.  ts. 
338. 

Sursee,  Luzemer  Amt  512. 

Susanna  497. 

Sutor  474. 

Suzeme,  s.  SchvzzoD. 

Swab,  Heinricus  des.  -   389. 

Swaihcfurt,  Schwaigfurt,  O.A.  Waldsee 
114.  115. 

Swaneger,  Svenegeras,  Swaenigenu  Ber. 


fil.  Swaenigeri  -,  ts.  40.  —  mil.  de 
Remchingen* 

Swanowe,  unermittelt,  309. 

Swapach,  Schwabbach,  O.A.  Weinsberg, 
Heinricus  de  -,  fr.  de  Schonintal  ts. 
380. 

Sweineburc,  Schweinberg,  bad.  B.A.  Wdll- 
düm  (früher  Wertheim),  Cunradus  de  -, 
mil.  de  -,  ts.  234  vgl.  mit  494. 338.  — 
Gotfridus  de  -,  512.  —  Hermannus 
de  -,  ts.  338. 

Sweiningen,  wohl  Schwenningen,  O.A.  Ell- 
wangen, oder  bair.  A.G.  Höchstädt, 
Sifridus  de  -,  ts.  404.  405.  -^  Vgl 
Swenningen. 

Swendi,  Swendie,  Swendin,  Schwendi, 
O.A.  Laupheim,  Eberhard us  de  -,  des. 
Gürtel  478.  479.  —  Fridericus  de  -, 
ts.  461.  ts.  480.  —  H.  mil.  de-,  460. 
ts.  461.  —  Marquardus  de  -,  ts.  480. 

Swenningen,  Suanninga,  Schwenningen, 
O.A.  Rottweil,  178  (2).  179.  432  (2). 
433.  —  Bvrchardus  scrds.  vic,  ts. 
179.  —  Johannes  rector  eccl.,  ts. 
179.  —  Rvm.  quondara  dec.  in  -,  179 
(4).  ts.,  (sg.)  179.  —  Schwenningen, 
bair.  A.G.  Höchstädt  30'^  203.  —  Vgl. 
Sweiningen. 

Swert,  Hermannus  des.  -,  ts.  409. 

Swiboto,  Swipoto  fr.  ts.  260.  —  fr.  de 
Schonintal. 

Swiger,  Swiger-,  Swigger-,  Swicger- 
Suiger-,  Swiker-,  Swecgerus  339.  452., 

—  de  Brunsperc.  —  civ.  de  Bruchsella. 

—  mil.  de  Cranzecge,  —  de  Gundel- 
vingen.  —  pastor  de  Johenningen.  — 
de  Sternuels.  —  pleb.  de  Vlma.  —  de 
Ville. 

T.  s.  D. 

U.  (V.  als  Vokal). 

U.  cellerar.   de   Alpirsbach.  —  de  Als- 

husen. 
Ualdo,  s.  Waldo. 
Ubelin,  Conrad,  ts.  459. 
Vbel-,    Ubilisen,   Cvnradus  des.  -,  101 

(2).  —  Hainricus  des.  -,  ts.  13. 
Vbelrither  Ber.  des.  -   de  Owen. 
Vbeneil  dmna.  383. 
Vberchigen,Vbrichingen,  Vbrihinge,  Über- 

hingen,   O.A.  Geislingen,  H.  de  -,  ts. 

385.  386.  —  tl.  de  -,  ts.  352.  ts.  353. 

ts.  385. 
Ubereneheim,  s.  Obercheim. 
Vdelhildis  comssa.  de  Otingen. 
üdilingon,  s.  UUUngen. 


Überhingen,  s.  Vberchigen. 

Vberlingin,  Vberlingen,  Vbirlingen,  Über- 
lingen am  Bodensee,  50.  53.  —  Cvn- 
radus scrds.  dcs.de  -,  ts.283. — Ulricus, 
fr.,  de  -,  ts.  132.  —  Bad.  B.A.  Über- 
lingen 52.  124.  133.  137.  159.  165. 191. 
197.  236.  254.  257.  277  (2).  278.  336. 
344  ß).  376.  383.  414. .  423.  426  (2). 
480. 

üelwar,  Velwar,  de  Baierfurt. 

htinghusen  487. 

Vffen-,  Vffinheim,  üffenheim,  bair.  A.G. 
Sitz,  AI.,  Albertus  de  -,  ts.  3.  4.  208. 

—  Burekart  de  -,  ts.  438.  —  Üffen- 
heim, bair.  A.G.  4  (3).  10.  90.  340. 
346.  417.  438  (2).  491.  502. 

Uffenhörn,  s.  Home. 

Vff  heim,  Aufen,  bad.  B.A.  Donaueschingen 
455.  456. 

Vffhusen,  Uffhausen,  Gem.  St.  Georgen 
bad    B.A.  Freiburg,  455.  456. 

Vffingen  512. 

Vfwilare,  unermittelt,  Ogger  de  -,  ts.  444. 
453. 

Vgelenbach,  der  in  die  Murg  fliessende 
Igelbach  242. 

Vlhardus  not.  cmts.  Vdalrici  de  Helffen- 
stein. 

Vlm,  Ulma,  Vlma,  Ulm,  130  (2).;  mnr. 
H.  consules  et  cives  134.,  sg.  134., 
163.  —  Ulmens.  moneta  442.  499.  — 
civ.:  Copprelli,  E.,  H.  et  H.,  tss.  134; 
Monachus,  Wer.,  ts.  134;  Monetarius, 
Wer.,  ts.  134;  Rufus,  0.  (2),  H.  tss. 
134 ;  Stocharius,  H.,ts.l34;  Strvvilinus, 
Fridericus,  ts.  134;  Valnacgo,  H.,  ts. 
134;  Wacilinus,  H.,  ts.  134.  —  notar. 
Vlricus,  ts.  134.  —  pleb.  Swigerus  de 
-,  ts.  13.  —  Hv.,  Hugo  de  Vlma,  civ., 
iudex  Esselingens.  ts.  214.  ts.  233. 
ts.  365.  —  Marquardus  de  -,  mchs. 
Augen s.  ts.  277.  —  der  Stecher  von 
-,  ts.  288.  —  cpUa.  Omnium  Sanctorum 
134.  —  domus  Theutonica  et  S.  Mariae 
in  -,  246.  353.,  sg,  354.,  508.  —  abba. 
et  conv.  S.  Elisabethae,  coenob.  S. 
Clarae  de  ortoB.  Virg.  apud  Ulmam,  s. 
Soßingen.  —  hospitale  in  -,  mgr.  Hain- 
ricus et  frs.  hosp.  in  -,  sg.  134.,  184 
(3);  cpUns.  hosp.  H.  des.  Razots.  134. 

—  frs.  Minores,  Pauperes  in  -,  130 
(2).,  sg.  131.  —  O.A.  mm  21.  122. 
184.  265.  375.  376  (2).  456.  492. 

Ul-^  VI-,  ül-,  VI-,  Ol;,  Vt^l-,  Vdal-,  Vdal-, 
Vdil*,  Uodalricus,  Odalricus  (nebst  Ul, 
VI,  Ül,  Vi,  lÄ^l)  64.  181.  250.  285.  te. 
446.  451.  485.  486.  —  faber  ts.  270. 

—  fr.  ts.  142.  —  infirmarius  te.  277. 


574 


Orts-  und  Personen-Register. 


—  mgr.  181   (2).  —  parrus  ts.  280. 

—  mil.  de  AidiaiD.  —  mil.  de  Als- 
husen.  —  de  -,  adiac.  Augustens.  de  -, 
procurator  curiae  in  Altheim.  —  de  -, 
fr.  mgr.  de  Altmannishusen.  —  ?ice- 
pleb.  in  Ascah.  —  pleb.  in  Asche.  ~ 
com.  de  Berge.  —  Bircker.  —  de  Bla- 
wach.  —  de  Blocbingen.  —  de  Bruns- 
perc.  —  can.  de  Bubelsbac.  —  de 
Buenburg  des.  Hagene.  —  pps.  de 
Burron.  —  de  Buwigil.  —  Gehentenerus 
de  Lanan.  —  de  Celle.  —  mil.  de 
Dazingen.  —  de  Durne.  —  mil.  de 
Egelingen.  —  cellerar.  Elwacens.  — 
de  Eskendal.  —  Faber.  —  mil.  des. 
Fricho.  —  de  Fronhouen.  —  dec.  de 
Gersteten.  —  Gipeche.  —  Grae-,  Gra- 
tarius  de  Biberah,  fr.  Salem.  -  Griseus 
vel  Ganus  de  Rutelingen.  —  de  GrVre. 

—  Guirrili,  Gurrelinus,  civ.  Esseling. 

—  nob.  de  Gundelfingen.  —  de  Gu- 
tingen. —  Hagene,  Hagino.  —  in 
Harena,  civ.  Gonstant  —  com.  de 
Helfenstein.  —  Hornigar.  —  Houeriua. 

—  fr.  dom.  hosp.  Iherosol.  —  Kylsen. 

—  mil.  de  Kirchain.  —  de  Kuneges- 
ej^ge.—  abb.Laureacens.—  abb.  Laures- 
hamens.  —  des.  Lettenher.  —  vilüc. 
de   Leunon.  —  de   Linden,   -on.   — 
abb.  in  Lorch.  —  de  Mellibrunnen.  — 
pleb.  de  Meschilche.  ~  com.  de  Monte- 
forti.   —  Morder.  —  notar.  abbts.  de 
Mulenbrunne.  —  sclts.  in  Mulhain.  — 
mil.  d§  Mvnster.  —  des  Nuz  —  Orde- 
narius,   mil.    —   des.   Ower.   —  des. 
Pollinger.    —   des.   Ramboel.   —   de 
Rechperc.  —  Cuatos  und  Scholctstieus 
von  Rtichenau.  —  de   Riete,  des.  de 
Molendino.  —  eomndtr.  de  Rode.  — 
de   Roggesburc.    —    com.    de   Schal- 
kilinge.  —  mil.  des.  Scharber.  —  Sehei- 
der.  —  de  Schellenberch.  —  Schvhelin, 
Scuhelin,  civ.  Esseling.  —  Scralle.  — 
de  Slierstat.  —  de  -,  pinc.  de  Smalu- 
negge.   —  des.  Sralle.    —   de  Stain- 
husen.  —  de  Stein.  —  mil.  de  Stein- 
heim. —  de  Sternvels.  —  de  Sträze.  — 
mil.  de  Stubun.  —  de  -,  des.  de  -  Sul- 
gen.  —  de  S^enemvetingin.  —  abb  de 
Thyrhaubten.    —    mil.    de   Trochtel- 
tingen.  —  de  Tussin.  —  de  übrich- 
ingen.  —  fr.  de  Vberlingin.  —  notar. 
Vlmens.   —  von   Vndelhusen.   —   de 
Ürendort    —    de   Uille.   —  de  Vron- 
houen   mil.  —    de  Waeldiu.   —  des. 
Wagenhart.   —  de  Warberg.  —  mil. 
de  Wellinberch.  —  der.  de  Wertungen. 
—  mil.  de  Westhusen.  —  de  Wielandes- 


stain.  —  com.  de  -,  Herzog  von  Wirten- 
berc.  —  des.  de  Witelingen.  —  Zehen- 
teoerns  de  Lanan.  —  rector  eccle.  de 
Zelle.  —  abb.  de  -,  ounerar.  de  - 
Zwiueldea. 
UlHchberg  16. 

Ultun,  Vltun,  -vn,  Ultimis,  Vltimis,  UUen, 
tirol.  B.A.  Lana,  H.  vcdmns.  de  -,  ts. 
271.  —  pps.  Nicolaus  et  frater  ei.  de 
-,  tss.  271.  —  eccla.  S.  Pancratii  in 
-,  186.  236,  237;  pleb.  H.  ts.  339;  pps. 
Amoldus  in  -,  ts.  271. 
Uluensheim,  Ilvesheim,  bad,  B.Ä.  Mann- 
heim, nicht:  Ladenburg,  Heinricus  de 
-.  451.  454. 

Vmbertus,  S.  Eustaehii  card.  diac.  52. 

55.  113. 
Vmbeshefden  1)12. 

Vmen-,  Vmmendorf,  Ummendorf,  O.A. 
Biberach,  Bertholdus  de  -,  126.  127, 
—  Gvnradus  de  -,  ts.  281. 

Vndel-,  Vndeln-,  Vndern-,  Vndilhusen, 
Indelhausen,  O.A  Münsingen,  128. 129. 
367.  —  Albertus  de  -,  ts.  406.  —  Gnn- 
radus  de  -,  128.  129,  —  Ortolfus  de 
-,  ts.  406.  —  homines  de  -,  Ulrich, 
Judinta,  Kunigung,  Maehtildis,  Wille- 
birgis  128. 

Vnegen,  «.  unter  F. 

Ungeltarius  (?  ungeltarius),  Ausheimus, 
civ.  de  -,  s.  Waibelingin. 

Vningen,  Inningen,  hair.  A.G.  Augsburg, 
Hainricus  de  -,  ts.  316.  —  Heinricus 
mil.  des.  Vninger,  ts.  815  (2). 

Unroch,  Sohn  des  Margraf en  von  Friaul 
430. 

Unter  .  .  .  s.  auch  Ober  .  .  . 

Unterhöhringen,  s.  Beringen. 

Unterderdingen,  s.  Derdingen  inferior. 

Untereisesheim,  s.  Isensheim. 

Unterheimbach,  s.  Haymberc. 

Unterlottenweiler,  s.  Lotenwilar. 

Untennais,  s.  Maies. 

Unter marchthal,  s.  Marthal. 

Untemtief,  s.  DiefTen. 

Unteroewisheim,  s.  Owensheim. 

Unterringingen,  s.  Ringingen. 

Untersidzbach,  s.  Nydern-Sultzbaeh. 

Untertraldhausen,  O.A.  Ravensburg  492. 

Vdal-,  Vdilricus,  Ül-,  Vlrieus,  s.  Ulrieus. 

Vlinus  ts.  365. 

Vlsealcus  mil.  ts.  201. 

o 

Vta  rieta.  Gotfridi  emts.  de  Galwe. 

Utekouen,  Jettkofen,  O.A.  Saulgau  103. 
104. 

Vtingin,  Otingen,  -gun,  U-,  Vtingen, 
ü-  ,  Vtingen,  Vit  ingen,  V  Urtingen, 
Eutingen  O'A,  Horb,  wenn  nicht  z.  Th. 


Jetiingen,  Ober",  Unter',  O.A.  Herren^ 
berg  oder  Eutingen,  bad.  B.A,  Pforz» 
heim,  444,  487.  451.  —  Anselmus  de 
-,  445  (3).  453.  —  Burhardus,  fU.  Pride- 
rici  dei.  Gebeine,  ts.  491.  492.  ^  F.de 
-,  489 \  Friderictts  miL  de-,  ts.  412; 
Friderieus  mil.  de  -,  des.  Gebeine,  ts.  491 
(2).  492;  Friderieus  de  ~,  ordin.  hosp. 
S.  Johannis  104.  105,  —  .  .  des.  Louf 
mil.  de  -,  ts.  245.  —  Regenboltus  de 
-,  444.  —  Steinmarus  mil.  de  -,  ts. 
104.  ts.  412.  413.  —  Thimo  nob.  de 
-,  245.  —  Wernherus  de  -,  mchs, 
Hirsaug,  ts.  488.  —  Wol.  de  -,   245. 

o 

Vzmannus  452. 

Upstadt,    Ubstadt,   bad.  B.A,  Bruchsal, 

Rudolfus  de  -,  ts.  463. 
Vra,  Vrac,  Huracb,  Vrach,  Vrah,  Urach 
O.A.  Stadt  4H6.  487.  —  cstrm.  178  (2). 
—  eccla.  72.  73;  rector  eccle.  N.  72.  — 

comites  de  -,  495;  A.  (Agathe)  rlcia. 

emts.  Ber.  25.,  (sg.)  26;  B.,  Ber.,  sg. 

2.,  sg.  26.,  466;  Bertha  filia  ei.  26. 513; 

G.  Portuensis  eps.  466  (2) ;  Egeno,  sg. 

487;  Gebhard  495;  Heinrich  466;  Ra- 

dulfus  466.  —  dpfr.  Hainricus  de  -,  ts. 

127.  —  Schulmeister  Hainrich  Visches 

V.  -,  75.  ^  O.A.  Urach  2.  73.  102.  127. 

350.  362  (2).  405.  486. 
Vrbach,   Ober-Urbaeh,  O.A,  Schorndorf, 

Bemoldus  de  -,  91.,  (sg.)  91.,  ts.  I.ö2. 

ts.  386.  387.  —  Sifridus  de  -,  91.  — 

Walterus  de  -,  91. 
Urbanus  papa  II.  484  (3J.  —  IV.  24.  47. 48. 

50.  51.  52.,  sg.  52.,  55  (3).  56,,  sg.  56. 

60.   62.  67.  68  (2).  71.  84.  99.  112. 

113..  sg.  114.,  121.  123.  153.  506.  507. 
Urbs,  hospitale  S.  Spiritus  de  Urbe,  s. 

Roma. 
Urbs  vetus,  Orvieto,  nicht:  Cirita  vecchia 

85.  99,  100.  113.   121.   123.  153  vgl. 

mit  494.  506.  507.  508. 
ü-,  Vrendorf,  Vmdorff,  Irrendorf,  O.A, 

Tuttlingen  169  (3).  170.  429.  430.  — 

Bertholdus  de  -,  457.  —  Grinradus  de 

-,  104.  ts.  277.  —  Vlrieus  de  -,  ts.  104. 
Vrluflieim,    Urloffen,    bad.    B.A.   Offen- 

bürg  444.  453.  —  Landolt  de  -,  444- 
Urslingen,    Irslingen,  Burgruine,    O.A. 

Oberndorf,  Freie  von  -,   Herzoge  von 

Spoleto,  Berlholdus  nob.,  fil.  Bertholdi 

de  -,  506. 
Urspringe,  -gin,  Ursprittg,  Kloster,  mgra. 

et  conv.  de  -,  mium.  -,  2<U.  265.  403  (2). 
Urtingen,  s,  Vtingin, 
Usenberg,  s.  Rossewag. 
Vsserhof,  Ausserhof  in  Tirol  271. 
Uten-,  Vten-,  Vttendorf,  Ittendorf,  Gem. 


Orts-  und  Personen-Register. 


575 


Kluftem,    had.  B.A.    Überlingen  132. 

133.  —  Burchardus  de  -,   124.  425. 

426.  —  Irmengardis  de  -,  124. 
Utilingen,  üdüingan,  ZtUe-,  Zuti-,  Ziute- 

lingen  484. 
Utingen,  s.  Vtingin. 
Vueningen,  -gun,  Vueningun,  Ovueningin, 

Ifflmgen^  ober-,  Unter-,  O.A.  Freuden- 

Stadt,  441.  443  (2).  —  Böbo  de  -,  ts. 

444.  ts.  450.,  453. 
Vzelingen,  Itzlingen,  0.  A.  Neresheim  65. 

w. 

W.  antistes.  tcohl  Ärgentinens.  —  de 
Brügge.  —  pinc.  de  Cholte.  —  abb. 
S.  Georgii.  —  de  Grvnibahc.  —  abb. 
Hirsaug.  —  pinc,  de  Limpurg.  —  soror 
in  Richenbacb.  —  nob.  de  Steravels. 

—  com.   de   Veringen.   —   dpfr.    de 
Wartbusen. 

AVabelingen,  s.  Waibilingen. 

Wacelinus  über  444  (2).  453.  —  de  Alt- 
heim. 

Wacbbach,  Wachbcich,  O.A.  Mergentheim, 
dmns.  de  -,  301.  302. 

Wach-,  Wahendorf,  Wachendorf  O.A. 
Horb,  Hilteboldvs  de  -,  450.  --  Juditha 
de  -,  443;  fil.  ei.  Wecel  443. 

Wachingen,  Wachingen,  Ober-,  Unter-, 
O.A.  Riedlingen  486.  —  H.,  Hainricus 
mii.  de  -,  ts.  137.  ts.  139.  140. 

Waeldiu,  Weiden,  bair.  A.G.  Zusmars- 
hausen,  Vlricus  mil.  de  -,  20  (7),  sg. 
20.,  fil.  Jacobus  20  (2).  21. 

Wäscherschlössle,  s.  Wascher. 

W^agegge,  Wagegg,  bair.  A.G.  Kempten, 
.  .  marscalc.  de  -,  ts.  335.  336. 

Wagenhart,  Vlricus,  des.  -,  ts.  209.  ts.  210. 

Wagingen  483. 

W^ahendorf,  s.  Wachendorf. 

WalUheim,  s.  Walheim. 

Wnhrberg,  s    Warberg. 

Wähler,  C,  326.  —  Bi  dem  Brunne,  der 
-,  Ganradus  des.  126. 

Waibilingen,  Waibe-,  Waiblingin,  Wabe- 
iingen,  Waiblingen  O.A.  Stadt  85. 195. 
(2).  —  ci?.:  Anseimus  ungeltarius,  Cvn- 
radus  Waiblinger,  Eppo  salifex,  Hain- 
ricus Bargarius,  Lvdewicus  institor, 
Trivtwinus  Houesoesche  tss.  195.  — 
mlndtr.  et  carnifex  de  -,  Beringerus 
364.  —  rector  pueror.  Algozus  ts.  282. 

—  scltts.  Berhtoldus  ts.  195.  —  Waib- 
lingen, O.A.  233.  364.  494.  500. 

Waiblinger,  Ganradus,  ci?.  de  Waibe- 

lingin,  ts.  195. 
Waidenhouen,  Waidenhofen,  Gem.  (Ober-) 

Esehach,  O.A.  Ravensburg  50.  53. 


Wain,  s.  Wne. 

Wal.  dns.  de  Anemarkingen.  —  abb. 
eccl.  S.  Petri  Augiens.  -  Stiepho. 

Waiahfried  Strabo  483. 

Walhueh,  abgeg.  Ort,  ?  Wallbaeh  492. 

Walchesreute,  s.  Walthersruti. 

Walco,  Walke,  mgr.  can.  Gonstant 

Walc^nus,  -kvnus  {nichtWaAc^no,  -kf  no}, 
mgr.  can.  Gonstant 

Waldaha,  Ober-,  Unter- Waldach,  O.A. 
Freudenstadt,  442.  —  Dietericus  de  -, 
ts.  444.  453. 

Waldburg,  s.  Walpurch. 

Walddorf,  s.  Waltdorf. 

Waldhausen,  s.  Walthusen. 

Waldinsten,  Ck>onradus  de  -,  sg.  491. 

Waldinus  290.  504. 

Waldmössingen,  s.  Messingen  und  Walt- 
messingen. 

Waldo,  Ualdo  447.  —  cancellar.  431. 

Waldsee,  s.  Waise. 

Walgerus  de  Bisingen. 

Walbeim,  -hem,  Wahlheim,  O.A.  Besig- 
heim,  500.  —  eccl.  251. 

Walhenberc,  WaMenberg,  htztge.  Flur- 
name auf  der  Markung  Bemloch  93. 

Walhruti,  Wallenreute,  Gem.  Schindel- 
bach, O.A.   Waldsee,  50  (2).  53. 

Walkirche,   Waldkirch  489.. 

Walko,  s.  Walco. 

Walkvnus.  s.  Walcynus. 

Walldürn,  s.  Durne. 

Wallenhusen,  Wallhausen,  O.A.  Gera- 
bronn, H.  de  -,  ts.  505. 

Wallenreute,  s.  Walhruti. 

Wallenzin,   Welzheim,  O.A.  Stadt,  eccla. 

272.  273.  —  Wipertus  sclts.  in  -,  ts. 

273.  —  O.A.   Wehheim,  275.  365.  488. 
Wallerstein,  Wallerstein,  bair.  A.G.  Nord- 

lingen,  275. 

Walmarspach,  Wallmersbach,  bair.  A.G. 
Uffenheim,  3  (2).  4. 

Walpurc, -purch,  Waldbur%,  0  A.  Ravens- 
burg 145.  —  Ber.  dpfr.  de  -,  ts.  254. 
—  E.,  Eberhard  dpfr.  de  -,  28.  —  Eber- 
hardus  eps.  Gonstant.  102.  vgl.  Gon- 
stantia.  —  H.,  Heinrich,  dpfr.  de  -,  28. 
145.,  (sg.)  145.  180.  ts.  254. 

Walpurgae,  sanctae,  festum  444. 

Walramus  389. 

Waise,  Walchsee,  Waltse,  Waldste,  O.A. 
Stadt  62. 426.  —  mensura  de  -,  201.  — 
E.,  Eberhardus  de  -,  (sen.)  (sg.)  61 
vgl.  mit  493;  (iun.,  mil.)  157;  (sen.) 
266.,  sg.  266.,  sg.  426  (2).  —  fla.  Eber- 
hardi  sen.  Elizabet  266.  —  eccla.  S. 
Petri  in  -,  157.  —  pps.  et  coüt.  157., 
(sg.)  157;  pps.  H.,  Henricus,  61.,  sg. 


62.,  157.  —  Waldsee  O.A.  52.  53  (2), 
62  (3).  79  (2)  96  (2).  115  (2).  116  (2). 
124  (2).  148  (2).  157  ß).  162.  201  (2). 
219  (2).  249.  263  (2J.  266  (2).  281.  336. 
400.  414.  415.  426  (4).  480.  486.  492. 
500  f2). 

Walstetin  in  Alpibus,  Ödenwaldstetten, 
O.A.  Münsingen,  50.  53. 

Walt  ts.  271.  442. 

Waltbach,  Waldbach,  O.A.  Weinsberg, 
Gonradus  dec.  de  -,  158.,  sg.  158. 

Walldorf,  Walddorf,  O.A.  Nagold,  87. 

Waltdrud,  Waltrut  498. 

Walterus,  Walther,  Wallhere,  Waltherus, 
226.  ts.  380.  418.  442.  ts.  445.  448  (2). 
449.  451.  497.  —  ianitor  174  (4).  - 
de  Anemarkingen.  —  notar.  march. 
Rvdolfi  de  Baden.  —  de  Bivtzich- 
oven.  —  Blarrer.  —  pleb.  de  Bobe- 
lingin.  —  nob.  de  Bun-,  Buwenburc. 
de  Burkeim.  —  pps.  S.  Stephani  Gon- 
stant —  miL  de  Gotzbihel.  —  Gvto. 

—  nob.  des.  de  Durrehaim.  —  pleb. 
de  Erfsleten.  —  des.  Erlewin.  —  der 
Herre  von  Geroltsecke.  —  de  Hagen- 
b&ch.  —  de  Hallis;  Sulmagister  de 
Hallis.  —  de  Horewa.  —  mil.  de  Husen 
des.  Hochsliz.  —  Joheler.  —  cplns. 
soror.  -,  cnvrs.  in  Kilperg.  —  super 
Lapidibus.  —  des.  Liber. — pinc.  imper. 
aul.  de  Limpurg.  —  com.  de  Luben- 
husen.  —  des.  Mabtiman  de  Rothen- 
burch.  —  de  Masilhain.  —  de  Men- 
zingen.  —  rector  eccle.  de  Monte.  — 
von    Phlumerin.    —    von   Rotembere, 

—  mchs.  de  Salem.  —  Speht.  —  des. 
de  Sülze,  dom.  Theuton.  —  de  Tal- 
vingen.  —  de  Tortzbach.  —  de  Yrbach. 

—  sclts.  de  Veringen.  —  dpfr.  in  Wart- 
husen.  —  Äbt  von  Weissenau.  —  de 
Wissenloch.  —  de  Wurmilingen.  — 
pinc.  emts.  de  Zoler  ts.  270. 

Walthardus  de  Auia. 

Walthersruti,  Walchesreute,  Gem.  ünter- 
Meckenbeuren,   O.A.    Tettnang  50.  53, 

Walthusen,  -in,  Waldhausen,  Ober-,  Unter-, 
Gem.  Zogenweiler,  bezw.  Schmalegg, 
O.A.  Ravensburg  50.  53.  —  Wald- 
hausen, O.A.  Riedlingen  336.  337.  — 
Waldhausen,  O.A.  Geislingen  492. 

Waltman,  -nus  339.  453.  —  Heinricus  des. 
-,  ts.  44.  —  Lilgebe  339. 

Waltmessingen ,  Waldmössingen,  O.A. 
Oberndorf,  Radolfus  can.  Argentinens. 
rector  eccl.  in  -,  44  (2).  —  Vgl.  Mes- 
singen. 

Waltolffus  can.  Moszbac. 

Waltrat  497  (2). 


576 


Orts-  und  Personen-Register. 


WambrecJUeawathe  485. 

Wanbraht  497. 

Wangen,    Wangen,  O.A.  Stadt,  oppdm. 

334.-    CVS.  335.  336.  —  Wangen,  O.A. 

53.  54.  56.  320.  336. 
Wangin,  F.,  Zwifaltens.  des.  Zehemaister 

ts.  265. 
Wanhus,    Wannenhäusem ,    Gem.  Etten- 

kireh,  O.A.  Tettnang  50.  53. 
Wannarius  181. 
Wanshouen  512. 
Warberg,  Wartherg,  htztge.  Klöcken,  Gem. 

Thaldorf,   O.A.  Ravensburg  479.  480. 

—  Wahrberg,  bair.  A.G.  Herrieden,  VI. 
de  -,  16. 

Vuargesawua,    abgeg.   Ort    Wägern  bei 

Möckmühl  511. 
Warmacia,  s.  Wormacia. 
Warnherus  vir  milit.  446. 
Wartenberc,  -berch,  Wartinberc,  Warten- 

btrg  t   bad.   B.A.  Donauesehingen  415. 

—  nobb.  dmni.  de  -,  115 ;  C.  de  -,  407  ; 
G.  mil.  sen.  de  -,  407.  408 ;  C.  fil.  dni. 
de  -   ts.  408;  C.  de  -,  422.,  sg.  422. 

—  Gonradus,  patruelis  et  nepos  415., 
sgg.  415.  —  Egelolfus  de  -,  sg.  54., 
ö.>.  —  H.,  Heinricus  de  -,  407.  422., 
S-.  422. 

Wiirthusen,  Warthatssen,  O.A,  Biber  ach, 
W.,   Walterus    dpfr.    de    -,    61.    ts. 

254. 

Wartinse,  Wartensee,  htztge.  Schloss  im 
St.  Gallischen  Bez.  Rheinthal,  H.  et 
Burchardus  de  -,  tss.  335.  336. 

Wartstain  ,  -staine  ,  -stein  ,  Warstain, 
Guarsten,  Wartstein,  abgeg.  Burg  bei 
Erbstetten,   O.A.  Münsingen  326.  327. 

—  com.  Eberhardus  de  -,  ts.  101. 102. 
126  (3).,  sg.  127.,  ts.  151.  32*>.  (sg.)  326. 
406.  —  com.  Hainricus  de  -,  12.  13. 
(et  fil.  ei.)  458.  —  com.  Hermannus. 
de  -,  458.,  sg.  458.  —  D(ietericus) 
mnr.  corats.  ts.  326  (2). 

Wascher,  ohn^  Zweifel  auf  dem  Wäscher- 
schlössle.  Gem.  Wäschenbeuren ,  O.A. 
Welzheim  gesessen,  Gvnradus,  cgn.  -, 
364.  365. 

Wasserbemdorf,  s.  Bennendorf. 

Wassertrüdingen,  bair.   A.G.   239.   405. 

Wauere,  Ludouicus  de  -,  376.  377. 

Wazze,  Fridericus  des.  -,  mil.  ts.  479. 

Wecel,  Wecelo,  Wecil,  Wezelo,  Wezzelo 
scrds.  427.  —  scltts.  te.  273.  —  de 
Babinwilare.  —  pleb.  de  Buslat.  — 
de  Buzikouin. — des.  Levs.  —  pleb.  dorn, 
hosp.  in  Mergentbeim.  —  de  Ringen- 
burc.  —  cgn.  Snoch  ts.  97.  —  de 
Wachendorf.  —  de  Zolr. 


Weggesahine,    Wetzgau,  O.A.   Welzheim, 

Berngerus  de  -,  275  (2). 
Weickarts- ,       Wickartes- ,       Wikardis-, 
Wikartsheim,   Weikersheim,  O.A.  Mer- 
gentheim,  Gonradus  de  -,  ts.  501.  — 
Gonradus  pleb.  in  -,  ts.  90.  —  Hein- 
ricus quondam  cellerar.  de  -,  ts.  43. 
—  Syfridtis  de  - ,  ts.  346. 
Weidlinshofen  494. 
Weiherstobel,  s.  Wierslobel. 
Weil,  s.  Wilar,  Wile. 
Weiler,  s.  Villa,  Wilar. 
Weilheim,  s.  Wilon. 
Weinfelden,  Thurgauischer  Bez.  94.  336. 

465  (3). 
Weingarten,  Stadt,  s.  Altdorf;  Kloster, 

s.  Wingarten. 
Weingen,    Winzingen,    bair.  A.G.  Neu- 
stadt a.  d.  Hardt,  451.  454. 
Weinikus  ts.  286. 
Weinsberg,  s,  Winsperg. 
Weisel,  s.  Wibsil.  —    Vgl.  Haldun. 
Weiso,  Marquardus,  mil.  ts.  149.  ts.  150. 
Weisse,  Erlewinus,  scltts.  de  Portzheim 

ts.  463. 
Weissenau,  s.  Augia. 
Wvissenbach,  s.  Wizenbach. 
Weissenburg,  s.  Wizenburc. 
Weissenhorn,  bair.  A.G.  278.  327, 
Weissenstein,  s.  Wizenstein. 
Weitingen,  s.  Witingen. 
Weitprechts,  s.  Wiprehts. 
Wekebach,  unermittelt,  433. 
Weiden,  s.  Waeldiu. 
Welfo    dux    51.   —    Weif  IL   395.   wx. 

Irmengardis  395;   Weif  IIL  395. 
Welicbo  de  Mötensheira. 
Wellehusen,    Wellinhusin,     Wöllhausen, 
O.A.  Nagold,  Albertus,  mil.,  advcs.  de 
-,  ts.  330.  331.  ts.  412  413.,  filii  Albero 
mil.  U.  330,  Hugo  mil.,  ts.  104.  105. 
ts.  330. 
Wellendorf,    abgeg.   Ort  in  der  Gegend 

von  Tauberbischofsheim,  234. 
Wellinberch,  Wellenberg,  Schloss  im  Tfiur- 

gau,  Vlricus  mil.  de  -,  ts.  132. 
Welph,  scab.  de  Brvchsella. 
Welsberg,  tirol.  B  Ä.  339.  476. 
Weltrut  498. 

Welze,  Welzo.  H.,  mil.  ts.  352.  ts.  353. 
Welzheim,  s.  Wallenzin. 
Wendelingen,  Wendlingen,  O.A.  Esslingen, 
eccla.  481.  482.  495.  —  Marquardus 
pleb.  de  -,  365. 
Wendelmüt  fla   Folmari  452. 
Wendephaf,  Conradus  mü.  de  Meinshein 

des.  -,  490. 
Wer.  ts.  262.  —  prior  de  Bebinhysen. 


—  in  Bratinstane.  —  Monachus  Vlmens- 

—  Monetarius  Vlmens.   —    de  Reti- 
dingen.  — -  de  Zelle. 

Werben wac,  -wag,  Schloss  Werenuja^, 
Gem.  Langenbrunn,  bad.  B.A.  Afess- 
kirch,  Albertus  mil.  de  -,  ts.  356.  412. 
(2).  ts.  413.  —  Hugo  de  -,  ts.  412. 
ts.  413. 

Werde,  Donauwörth,  bair.  A.G.  Sitsr, 
cstrm.  117.  118.  119;  clstrm.  S.  Crucis 
118;   abb.  Fridericus  de  -,  118.    119. 

—  Werdenses  denarii   110.  —    Hair. 
A.G.  Donauwörth,  s.  unter  D. 

W^erdelinus  412. 

Werdenberg  St.  Galt.   Bez.  492. 

Werdenberger,  Felix  200. 

Werdinowe,  Wernau,  Gem.  Erbaeh,  O  A. 
Ehingen,  H.  de  -,  ts.  162;  Hainricus 
Musekuninc  de  -,  ts.  318. 

Werenwag,  s.  Werbenwac. 

Werin-,  Werim-,  Wernherus.Wernherius, 
Werinher,  Wernher,  Werherus   234. 
250.  285.   441.  443.  ts.  445  (2).  447 
(2).  448  i2).  ts.  451  (3).  487.  —  Amella, 
civ.   Wormat.  —  de  Andelfingun.  - 
prior  de  Augea.  —  de  Bei^e.  —  de 
Biberach,    mchs.    de    Augea.  —    de 
Blizunruti.    —   Boemus.  —  scltts.    de 
Bvnnenken.    —    de    Ghlinginslain    — 
mchs.  Gladerubens.  —  de  Curia.  — 
civ.  de  Durlach.  —  calcariator,  civ., 
scolar.  dcni.,  de  Ehingen.  —  abb.  S. 
Georgii.  —  Gniftinch,  mil.  de  Raderay. 

—  mil.  de  Hatterbach.  —  Hollmun- 
dus,  civ.  Wormat.  —  mil.  de  Hunder- 
singen.   —  mil.   des.    Hunt.  —  Huzo. 

—  mil  Molendinarius  de  lelingen.  — 
de  Kilchain.  —  de  Knutelingen.  —  abb. 
de  Lucelach.  —  aeps.  Maguntin  116., 
sg.  116.  —  Militellus  civ.  Wormat. — 
de  Nettingin.  —  Nider.  —  de  Ravens- 
purg.  —  Hex.  —  de  Rotenvelse.  — 
csts.  de  Roth.  —  de  Sallesteten.  — 
mai.  pps.  Spirens.  —  nob.  de  Sterne- 
uels.  —  de  Stettin,  cnvrs.   de  Wilcr. 

—  Bischof  V.  Strassburg.  —  de  Stuc- 
kart, ord.  Predicator.  —  de  Stvzelingin. 

—  de  Tablat.  —  mil.  de  -,  scrds.  vic. 
in  Toternhusen.  —  Vinko,  mil.  —  de 
Wile.  —  pps.  Winpinens.  —  über  de 
Winterlingen,  —de  Wissenloch. — nob. 
de  Zimbern. 

Wern.   441.  451.  — ■  mil.  de  Reithusen. 

—  des.  Stickeli.  —  dmns.  de  Zymerun. 
Wemersthal,   Wernherstal,  unermittelt ^ 

196.  197.  198.  199. 
Wemesruti,  Wernsrivti,  Wernsreute,  Gern, 
Thaldorf,    O.A.    Ravensburg,    50.   ^-^ 


Orts-  und  Personen-Register. 


577 


vgl.  mit  493,  —  Albertus  pleb.  de  -, 
U.  479. 

Wemingerode  480. 

Werano  ts.  446. 

Wemsreuie,  s.  Wernesniti. 

Werolfus  abb.  Brunebacens.  ts.  501. 

Werslain,  Werstein,  Wertestin,  Wer- 
stein,  hohemoUer.  O.A.  Haigerloch, 
dmni ,  nobb.  de  -,  355.  356,  —  Hilti- 
boidus  de  -,  44.,  —  Hugo  nob.  des. 
de  -,  44.,  (sg.)  44.  sg.  356.  —  Hugo 
de  -  44.  —  Richardus  de  -,  44  (2). 

—  Ricberus  über  de  -,  ts.  248. 
Wertheira,     Wertheim,    bad.  B.A.  Sitz, 

Bruno  com.  de  -,  437.  438.  —  Wille- 

birck  de  -,  90.  —  Bad.  B.A.   Wert- 

heim  234.  33S.  502.  503.  518. 
Wertungen,    Wertingen,  bair.  A.G.  Sitz, 

Viricus  cleric.  de  -,  ts.  273.  —  Bair. 

A.G.   Wertingen  21. 
Wesingun,  Wessingen,    Wössingen,  O.A. 

Ellwangen,   404.    405.  —    Wössingen, 

bad.  B.A.  Brettetx  447. 
Wessevenhoven,  ?  Jlestershofen  490. 
Westerdarf  513. 
Westerenbvsen  ,    Westemhausen  ,    0.A . 

KümeUau  4.  260.  261. 
West-,  Westebusen,    Westhausen,    O.A. 

Ellwangen  f  Fridericus  mil.  de  -,  ts. 

21.  22.  —  Viricus  de  -,   mil.  de  -, 

mnl.  Elwac.  ts.  15.  21.  U.  21.  ts.  65. 

ts.  225. 
Westrat  497. 

Wetzgau,  s.  Weggesahine. 
Wetzisreute,  s.  Bezilisrivte. 
Wibilen,    Wibiüngen,    Wybling,     Wib- 

lingen,   O.A.  Laupheim,  abb.  Her.  ts. 

194.  —  mehs.  H.  de  Arnegge  ts.  194. 

—  Wieblingen,  bad.  B.A.  Heidelberg 
389.  390. 

Wiblessbeim,    Wiebdsheim,    bair.   A.G. 

Uffenheim,  Ravenolt  de  -,  ts.  438. 
Wicbertus  443. 
Wicemannus  453. 
Wicfrit  497. 

Wickartesbeim,  s.  W^eickartsheim. 
Widenhuber,  Bvr.  -,  civ.  in  Bretheim  42. 
Widigo,  fr.  ord.  Predicat. 
Wido,  S.,  s.  Spira. 
Wiebehheim,  s.  Wiblessbeim. 
Wieblingen,  s.  Wibilen. 
Wielandesstain,  Wielandstein,  zerst.  Burg 

über  dem  Lenninger  Thal,  O.A.  Kirch- 

heitN,  Viricus  de  -,  ts.  13. 
Wielburc  445. 
Wiellin  des.  -,  ts.  426. 
Wielun,  Wyhlen,  bad.  B.A.  Lth-raeh  455. 

456. 

VI. 


Wierland,  s.  Vironensis. 

Wiers-,  Wigerstobel,  Weiherstobel,  Gem. 
(Ober-)  Eschach,  O.A.  Ravensburg  50. 
53.  461.  4ß2. 

Wiesentheid,  bair.  A.G.  223.  511. 

Wiesloeh,  s.  Wissenloch. 

Wiezege,  Gvnradus  des.  -,  conv.  Mul- 
brunnens. 

Wigerihc,  Rudegerus  ts.  357. 

Wigerstobel,  s.  Wierstobel. 

Wignant  de  Cubeniieim. 

WyyoUingen  486. 

Wigpret  438. 

Uuibcingus  eps.  (Bischof  Wiching  von 
Neitra)  432. 

Wyhlen,  s.  Wielun. 

Wihsil,  Weisel,  Gem.  Kirchbierlingen, 
O.A.  Ehingen,  Herren  v.  -  348.  —  R. 
de  -,  ts.  162.  ts.  349.  —  Rvdegerus 
de  -,  ts.  318. 

Wikardis-,  Wikartsheim ,  s.  Weickarts- 
heim. 

Wil.  abba.  de  Heggebach. 

Wilaudus  ts.  445  (5). 

Wilar,  Wilaere,  Wiler,  Willer,  Willere, 
Wilarium,  Wilerium,  Wilre,  Weiler, 
O.A.  Blaubeuren,  H.,  Hainricus  de  -, 
mil.  mnstrl.  de  Berge  317  (2j.  318  (3); 
ux.  Adilhaidis  317.  318.  -  Parzelle  von 
-,  früheres  Kloster  Weil  bei  Esslingen, 
226.  383.  (2).  —  dnae.  de  -  prssa.  et 
conv.  soror.  de  -,  125. 163.,  (sg.  conv.) 
164.,  215..  (sg.)  216.,  226.  227.  293.  - 
prssa.  A.  163.  —  cnvrsi.:  Gvnradus 
ante  Portam,  Hainricus  Molendinarius, 
Wernherus  de  Stettin  tss.  216.  — 
PfalzgrafenweiUr  487.  —  Wohl  Weiler, 
Gem.  Berg,  0,A.  Ravensburg,  Conradus 
de  -,  Is.  266.  —  ?  WeU  der  Stadt  O.A. 
Leonberg  500.  —  Wohl  Weiler,  bad. 
B.A.  Pforzheim,  26  (2).  27.  —  Gotte- 
fridus  et  Harquardus  frs.,  nobb.  de  -, 
tss.  317.  —  Weiler,  bad.  B.A.  Sinz- 
heim,  Marquardus  de  -,  ts.  409.  - 
Weiler,  bair.  A.G.  85.  250.  336  (2).  — 
Vgl  Villa. 

Wildecke,  Wildeck,  abgeg.  Burg,  O.A. 
Rottweil,  Hainricus  de  -,  ts.  369.  370. 

Wildeman,  Her.  mil.  des.  -,  401. 

Wildenowe,  Wildenau,  abgeg.  Burg,  O.A. 
Tübingen,  491.  492.  —  Cmradus  mil. 
de  -,  ts.  491.  492. 

Wilden-,  Wildinstain,  Wildenstein,  O.A. 
RoUweil  493, —  Wildenstein  a.  d.  Donau, 
Gem.  Leibertingen ,  bad.  B.A.  Hess- 
kirch,  Aeinsilinus  de  -,  ts.  330.  331, 

—  Anshelmus  de  -,  127.  sg.  128.  493, 

—  Berhtoldus  de  -,  ts.  54.  —  Con- 


radus,   Fridericus,    Heinricus    frss., 

sgg.  54.,  55. 
Wildenvel8,Wildinvelz,  Wildenfels,  htztge. 

Lenzensehlössle,  ein  Burgstaü  bei  Thier- 

garten,  hohenzoH.  O.A,  Sigmaringen, 

Arnolduts  mil.  de  -,  ts.  330.  331.  — 

Bertoldus  de  -,  ts.  190. 
Wildoif,     Weädorf,     hohenzoUer.     O.A. 

Haigerloeh,  Dipoldus   pleb.  in  -,  ts. 

173.  —  Rudolfus  vicarius  ts.  173. 
Wildpoltsweiler,  s.  Willebolteswiler. 
Wile,  Weil  im  Schönbueh,  O.A.  B&blingen 

256  (2).  —  eccla.  S.  Martini  in  -,  80. 

81.  116.  —  GClnradus  de  -,  nob.  serv. 

de  -,  156  (3).  ts.  492..—  Wernherus 

de  -,  ts.  492. 
Wilenbach,  P  Willenbach,  O.A.  Neckar- 

sulm,  f  Willsbaeh,  früher  auch  Wilers- 

bach,    Willerspach   geschrieben,    O.A. 

Weinsberg,    f    Weilbach,   bair.    AG. 

Atnorbach  433. 
Wiler,  -ium,  s.  W41ar. 
Wüflingen,  s.  Wuluilingin. 
Wilhelmskirch,  s.  Willandeskirhe. 
Wilhehnus,  s.  Willehalmus. 
Wüin,  des.  157  (2).  —  Bertoldus  mil. 

des.  157. 
Uuillsuuind  498. 
Willandeskirhe ,     Wilhelmskireh ,    Gem. 

Wolketsweiler,  O.A.  Ravensburg  50. 5^. 
Willebirga,   Wille-,    Willibirgis,   Willi- 

burgis,   Willebirck,   385  (2).  —  von 

Grvre.   —    abba.    de   Heggibach.    — 

cmssa.  de  HelfTenstain.  —  de  Hohen- 

loch.  —   de   Justingen.  —  prssa    de 

Kilperg.  —  ux.  Rvtliebi  dci.  Rvpo.  — 

von  Vndelnhusen.  —  de  Werlheim. 
Willebolteswiler,    Wildpoltsweiler,  Gem. 

Flunau,  O.A.  TeUnang  50.  53. 
Willehai-,    Willehel-,    WUhel-,   Willel-, 

Wilehalmus  442.  —  basilicae  XH  app. 

pbr.  Card.  464.  —  de  B/ikkensheim. 

—  S.  £uätachii  diac.  card.  464.  —  de 
Hallis,  ord.  Predic.  —  cplns.  de  Kam- 
berc.  —  cplns.  de  Lorh.  —  Roma^ 
nurum  rex,  sg.  490.  —  eps.  Sabinens. 
464.  —  de  SUinah.  -  de  Tablat.  — 
advcs.  de  Wimpina.  —  de  Wintertur. 

—  Vgl  Guillelmus.  —  Wilhelms,  St., 
Ordens  Eremiten  509  (3). 

Willehart  451.  —  de  Grnnendal. 

WiUer,  Wittere,  s.  Wilar. 

Willibrandus  224. 

Willihüt  497. 

Willins,  Willinz,  vidUieht  Willis,  Gem. 

Dietmanns,  O.A.  Waldsee,  G.  de  -,  ts. 

61.  62.  —  des.  Schaden  de  -,  ts.  426. 
WUlirat  497. 

T8 


578 


Orts-  und  Personen-Register. 


Wilon,  WilOm,  fTeOheim,  O.A,  Tübingen 

256.  —  Bur.  pleb.  de  -,  U.  241. 
Wilre,  s.  Wilar. 
Wilrichingen,  Uillirihingun,  teohl  ahgeg. 

Ort  hei  Emerhingen,  O.A,  Ehingen,  204. 

?Ö5. 
Wilzingin,  WilzingeUf  Ober-,  Gem.  Uay- 

ingen,    0,A.  Münsingen ^  H.  de  -,  ts 

326.  327, 
Witnar-,  Win-,  Winemarus  443.  444.  485, 

—  scltts.  ts  275.  —  cantor  Kamberg. 

—  de  Slegewidon. 

Wim-,  Winpina,  Wimpfen,  cvts.  142. 
238.,  (sg.)  288 ,  427.  -  advcs.  Willel- 
mus de  -,  334.  —  eccla.,  pps.  dec.  et 
cptlra.  S.  Petri  203.  238.;  (sg.  cptli.) 
238.,  427.,  sg.  cptli.  428.  —  canon.  C. 
des  de  Heilicbrunnen  427  ;  Bichardus 
203.  -  dec  de  -,  102.  31H).;  Her.  238.; 
Richardus  427  (2).,  sg.  428.  —  pps. 
Wernherus  238.,  (sg.)  238.,  427.  sg. 
42S.  —  hospilale  S.  Spiritus  in  -, 
rector  domus  et  frss.,  mgr.  et  frss. 
hosp.  S.  Spiritus  in  -  102.,  (sg.)  !42. 
20.5.  211  (2).  333.  334;  rector  Theo- 
dericus  233;  frss.  Arnoldus  (2),  Eme- 
hardus,  Emhardus,  Ludouicus  tss.  142. 

Wimsheim  490. 

Wiocela,  Winzlen,  Winzeln,  ahgeg.  Ort 
auf  der  Markung  Ohcrhausen,  O.A. 
liotttceilj  unweit  Thieringcn  0,A.  Ba- 
lingen 429.  4S0.  —  Landoldus  über 
homo  de  -,  455.  456\  lil. :  Landoldus 
et  Heinricus  455. 

Windecke,  Wintecke,  Burgruine  Windeck, 
had.  B.A.  Bühl,  Brvno  mil.  de  -,  295., 
sg.  29.'>.,  Henricus  de  -.  202  (2). — Rein- 
bottö  mil.  de  -,  202.,  sg.  202.,  U.  243. 

Windolffshen  487. 

Windsheim,  huir.  A.G.  4. 10.  346.  438  (2), 

Win-,  Wineirarten,  Win-,  Winegarton, 
Wein-,  Wingart,  Winegarte,  Wein- 
garten, Weingarten  Kloster,  abb.  et 
conv.,  coenob.,  mium.,  145.  155. 
179.  ISO  (2>.  186.  236.  262  (3).  271. 
274.  280. 292.,  sg.  conv.  292.,  318.  319. 
343.  393.  396.  419. 421.  —  S.  Martinus 
in  -,  156;  altare  S.  Martini  262.  — 
cplla.  b.  Virg.  Mariae  292.  —  abb. 
280.,  sg.  401 ;  C.  154.,  sg.  155.,  179. 
(sg.)  180;  H.,  Her.,  Hermannus  237. 
262.,  (sg.)  262.,  270.  271  (2).  279.  280 
(2).  292.,  (sg.)  292.,  338. 342.  393.  396., 
sg.  397.  —  cantor  Her.  ts.  180.  — 
cpllns.  AI.  te.  271.  ts.  842;  Hein- 
ricus 237.  —  cellerar.  H.  155.  ts.  180. 

—  pistor  et  cellensis  F.  ts.  180.  — 
pps.  H.  ts.  180.  ts.  262.  —  prior  sg. 


292;  AI.  ts.  180.  —  scrsta.  Her.  U. 
180.  —  Weingarten,  had.  B.A,  Dur- 
lach 13  (2).  14, 

Wingen  483. 

Wingerssheim,  ^  Einersheim,  hair.  A.G, 
Scheinfeld,  Otto  de  -   U.  438. 

Winidesle  443. 

Winkel,  C.  des.  -,  ts.  426. 

Winsberc,  -berch.  -perc,  -perg,  Weins- 
berg,  O.A.  Stadt,  E.  de  -,  sg.  238.  — 
E.,  Egelhardus  de  -,  158.,  (sg.)  158., 
162  — -  E ,  Engel-,  Engilhardus  de  -. 
83.  ts.,  (sg.)  84.  158.,  (sg.)  15^.  162. 
205.,  sg.  206  —  Irmengardis  de  -, 
373.  —  Maethildis  de  -,  ts.  260.  261. 

—  Conradus  pleb.  de  -,  158.,  (sg.)  158. 
O.A.    Weinsberg  58  (2)-   ^06.   142. 

15f^  (2).  171.  193.  379,  380.  424.  433 
(2).  490  (2).  491.  494. 

Wintecke,  s   Windeke. 

Winterbab,  Winterbach,  Gem.  Wolkets- 
Weiler,  O.A.  Ravettsburg,  Ot.  de  -,  ts. 
155. 

Winterbrvnnen ,  unernüttelt,  Burcardus 
de  -,  ts.  41. 

Wlnlerlingun ,  Winterlingen,  O.A.  Ba- 
lingen. —  Wernher  über  bomo  de  -, 
446. 

Winterspüren,  had.  B.A.  Stockach  493. 

Winlersteten ,  -stetin,  -stellen,  Wintir- 
stetin,  Winterstetten  ahgeg,  Burg  hei 
Winterstettenstadt  O.A,  Waldi^ee  114 
115  201.  —  Bertoldus  mil.  de  -  (et  de 
\Y\neder\,  Michehrinnenden)  1.57.—  Bur- 
cardus mil.  de  -,  (dsgl.)  157.  —  C, 
Conradus  pinc.  im  per.  Friderici  et 
praefeclusSueviae  417. 461.  462(2),  ux. 
ei.  Gutta  4(;2  (2).  —  C.  de  ~,  Con- 
radus pinc.  de  -,  Curat  schenk  von-, 
(sg.)61.,  62.,  (sg.)  114.,  123.,  (sg.)  124., 
157  (2).,  sg  1.57.,  ts.  102.,  sg.  191.  201., 
sg.  201.,  206..  (sg.)  207.  219..  sg.  219. 
281  (et  fil.  Conradus:,  sg.  281.,  417., 
sg.  418.  —  E.  pinc.  de-.  281;  Eber- 
hardus  de  -,  can.  eccl.  Const.  190. 
191.  192.,  sg.  192.  —-  H.  pinc.  de  -, 
Hairich  schenk  von  -,  114.,  (sg.)114. 

—  Hermann  schenk  von  -,  114.,  (sg.) 
114. 

Wintertur,  Winterthur,  schweizer.  Kantons 
Zürich,  Hainricus  de  -,  mchs.  de  Augea 
ts.  277.  278,  —  Willeheimus  de  -,  ts. 
277. 

Wintherus  de  Villa. 

Winzeln,  s.  Wincela. 

Winzingtn,  s.  Weingen. 

Wi-,  Wypertus  abb.  Amorbacens.  — 
sclts.  in  Wallinzin. 


Wipf,  Berhtoldas,  U.  169. 

Wiprehte,  Weitpreekts,  O.A.  Waldsee, 
Eberhardus  mil.  de  -,  ts.  479.  480, 

Wirisegel,  Wirrensegel,  had,  B.A.  Über- 
lingen 256.  257. 

Wirselinus,  Burkardus,  Manegoldus,  civ. 
de  Haygerloch  tss.  412. 

Wirt,  der,  Albertus  des.  -  252. 

Wirtemberc,  -berch,  -berg,  Wirtimberc, 
-bercb,  Wirtenberc,  -berch,  Wirtene- 
berc.  Wird  eberch,  Wir  thenberc,Wintem- 
berc  (473),  VViertenl)erg,  Witemberc 
(469),  Stammburg  Wirtemherg,  Con- 
radus de  -,  ts  450  (2).  454.  —  com. 
de  -,  467  (2).  473;  Eberhardus  195., 
(sg.)  19").  199;  H.  (?  Ilartmann,  Hein- 
rich) 460.  461.,  sg.  461;  Luduwicus 
4.S3;  VI-,  Vlricus,  Ul.,  ÜL,  39.,  (sg.) 
40.,  85.,  sg.  85.,  86.,  sg.  86.,  122.,  (s^.) 
122.,  126  (2^.  127.,  sg.  127,  1.52.,  sg. 
1.52..  17^\  1S3.,  (sg.)  is:?.  195.,  sg.  195., 
199  {Vater  und  Sohn),  278.  36-1.,  (sg.) 
3()4.  409.  ts.476.  477.,  sg.  478;  Virich 
der  Vielgeliebte  '^00.  —  Herzog  Ulrich  200 
(2).  —  vgl.  Gruningen,  Grieningeft,O.A. 
Riedlingen  (Sitz  einer  Wirt.  Nebenlinie). 

Wirz-,Wirze-,WirUburg,Wirceburc,Erbi-, 
Herbipolis,  Wirzburgbl.  149. 150. 161. 
233.  2(;5.  405  (civilas).  509.  510.  — 
cives  207.  moneta  437.  —  Hein- 
ricus de  -,  fr.  de  Schon intal.  -  Judei 
208.  —  diüc.  7.  161.  ISS.  193.  211. 
265.  325.  333.  334.  338.  391.  3J)2  393. 
402.  405.  475.  503.  504.  —  episcopatus 
436.  —  eps.  7.  433;  H.,  Hermannus 
102.  233.  2()5.,  sg.  488;  Johannes 
484;  I.,  Iiingus  11.,  (sg.)  11.,  56.  73. 
1<'2.  103  (2).  145.,  sg.  146.,  149.,  sg. 
150.,  162.,  (sg.)  162.,  193.  207.  208.. 
(sg.)209.,  233.,  sg.  233.,  265.  301.  4^)2. 
509  (2);  Otto  503;  Reichardus  (d.h. 
Reinhard)  501.  50'J.  -  Weihbischof 
Heinrich,  Bischof  von  SanUand  146.  — 
eccla.,  e  c  c  1  a.  m  a  i  o  r,  eccle.  in  ai.  cpllm., 
pps.  dec.  et  cptim.  207.  265.,  (sg.j  265., 
sg.  302.,  402.,  sg.  488.,  509.  510.  ~ 
adiac.  C.  de  Durne,  pps.  in  Mosebach 
7 ;  adiac.  et  custos  Otto  de  Lodeburc 
301  vgl.  mit  494.,  sg.  302.  509,  510., 
sg.  510;  adiac.  et  sclsts.  102.  103.  — 
can.  Albert  von  Thalheim  494;  can.  et 
sclstcs.  Godfridus  ts.  501 ;  can.  (et  pps. 
in  Houge)  Otthericu.««  ts.  501;  can.  et 
custos  Otto  ts.  149.  ts.  150.  — cellerar. 
G.  U.  149.  —  dec.  B.  265.,  Ber.  208. 
—  pps.  B.  265.  —  Hange,  Houge, 
S.  Jobannes  in  Houge,  Stift  Haug, 
301.  302,;  dec.  402;  pps.  Burcardus  de 


> 


Orts-  und  Personen-Register. 


579 


Ebersbach  7;  Otthericas  ts.  501.  — 
NoYum  Monasterium,  Stift  Neu- 
münster,  eccla.,  frs.,  pps.  dec.  et  cptlm. 
160.  161  (3).,  cptli.  8g.  161.,  301  (2). 
302.  402.  509.  510  (2);  vicedec.  Her- 
wicus  et  cptlm.  502;  pps.  Lampertus 
de  Glichen,  sg.  161.,  510.  —  Bair,  A.G. 
Wirzhurg  90.  208.  261. 

Wirzichman,  Burcardus  des.  de  Ertingen. 

Wisensteige,  IViesensteifff  O.A.  Geis- 
lingen, fr.  Bertoldus  des.  de  -,  ts.  86.'). 

Wissenlocli,  Wiedoch,  bad.  B.A.  Sitz,  illi 
de  -,  425.  —  Cunradus  de  -,  408., 
des.  Wisserlry  889  (8).,  (sg )  390.  — 
Waltherus  de  -,  408.  —  Wernherus 
de  -,  des.  Morekin  408.,  fil.  ei.  Wern- 
herus 408. 

"Wissenriet,  ?  Vorder-.  Hinter- Weissen- 
ried,  Gem.  Schmalegg,  O.A.  Ravens- 
burg, Hermannus  de  -,  128.  129. 

Wisserfry,  Ciinradus  des.  de  Wissenloeh. 

W'  itegesta  t,  Witchist<U  552 ^  superior,  Ober- 
Wittstadt f  bad.   B.A.   Tauberbischofs- 
heim 284. 

Witelines-,  Witelinneswilare,  WiUlens- 
tveiler,  O.A.  Freudenstadt,  i53.  —  Berh- 
tolt  de  -,  451. —  Erhardus  de-,  452. 
—  Manegoldus  de  -,  442.  ta.  444. 452. 
458  ( sen.  et  nepos)  —  Sigebodo  de  -, 
458.  —  Waltmaunus  de  -,  458.  — 
VVieemannus  de  -,  458. 

AVitelingeii,  WittUngen,  O.A.  Urach,  VI. 
des.  de  ~,  ts.  862. 

Witingen,  Weitingen,  0  A.  Horb  486.— 
Chonradus  mil.  de  -,  des.  Laniph  ts. 
104.  lOÖ.  —  Markwardus  de  -,  104.  — 
Reinherus  mil.  de  -,  ts.  412    4l:i. 

Wilscach,  Ueinricus  des.  -,  184.  185. 

Wittlensweiltr,  s.  Witelineswilare. 

mulirnjen,  s.  Witelingcn. 

Wilzishouen,  Weidliushofen,  O.A.  Laup- 
heim  246.  247  vgl  mit  494. 

^Mh^uneifnittelt,  Her.mil.in-,  246(2).247. 

Wizelisberc,  zwischen  Zogenweiler  und 
(Ober-,  Unter-)  Schoren,  O.A.  Ravens- 
burg 50.  53. 

Wizenbach,  Weissenbach,  Flurname  bei 
Weissenau  50.  53. 

Wizen-,  Wizzemburch.Wizenburc,  Uuizen- 
burg,  Weissenburg  abgeg.  Burg  bei 
Stuttgart  122.  —  Weissenburg,  bair» 
A.G.  Sitz,  Epplinus  de-,  ts.  404.  405.  — 
Weissenburg,  elsäss.  Kreisstadt,  mium. 
S.  PeLri  498  (2).  499  (3).  —  abb.  Edelin 
500;  Samuel  499.  500.  —  familia  S. 
Petri,  Guno  ex  -,  499  (2). 

Wizenloch,  Wiesloch,  bad.  B.A.  Sitg, 
nobiles  de  -,  305.  306. 


Wizen-,  Wizzenstein,  Weisstnstein,  bad. 
B.A.  Pforzheim  96. 97  (2).  98. — Bekein 
mil.de-,  ts.97. 98.-  Berhtoldus,  Berh- 
tolt  mil ,  nob.  de  -,  ts.  97  (2).  98  (2). 
216.,  sg.  217.  —  Gottebrethus,  -bertus 
der.  de  -,  ts.  273.,  rector  eccie.  de 
Breccingen,  Brötzingen,  ts.  232. 

Wlfingin,  ?  Wölfingen,  abgeg.  Ort  bei 
Forchtenberg,  O.A.  Öhringen  433. 

WJpis,  Hermannus  ts.  4Ü9,  Reinhardus, 
fr.  de  Salem  U,  127. 

Wnna  497  (2).  498. 

Woeherer  de  Viahingen. 

Wochinarius  411. 

Wd,  Ritter  von  Molbrehteshus. 

Wölfingen,  s.  Wlfingin. 

WöUhausen,  s.  Wellehusen. 

Wössingen,  s.  Wesingun. 

Wofelin  de  Dornstetten. 

Wohlgradsweiler,  s.   Wolfgerswilare. 

Wohlhausen,   Luzem.  Amts  Sursee  512. 

Wol  ,  Wl.  de  Bernhusen.  —  de  Hetter- 
bagh.  —  Thimo  nob.  de  Vtingen.  — 
eom.  de  Veringen,  s.  dieses;  sen.  seil,  de 
Veringen  69.  70. 

Wolbrezhus,  woM  verschriebcfi  für  Mol- 
brezhus,  Molpertshaus,  Gem.    Wolfegg, 
OA.  Waldsee,  Hiltebrandus  mil.de-, 
ts.  124, 
,  Wolcardvs  256. 

Wolchenberc,  Wolkenberg,  Gern.  WH- 
poldsried,  bair.  A.G.  Kempten,  AI.  de 
-,  156,  (sg.)  156. 

Wolf  com.  iun.  de  Veringen. 

Wolfaeh,  s.  Wolva. 

Wolfdrigel  mil.  192. 

Wolfegge,  Wolfegg,  O.A.  Waldset  51.  55. 

Wolf-,  Wolvelinus  mil.  des.  de  Bern- 
husen. —  de  Eschenbach. 

Wolfer,  advcs.  de  Altinstaige. 

Wolfgerstoilare,  Wohlgradsweiler  492. 

Wolfgis  497. 

Wolfherus,  mons,  ubi-  moratur.  ?  der 
heutige  Walddistrict  Wolfhardsberg  bei 
Zaiseyiliausen,  O.A.  Künzelsau  260.  261. 

Wülfhoch  de  Altheim. 

Wolfholdus  327  (2). 

Wolfhunan  curia  299. 

Wolf-,  Wolv-,  Wolue-,  Wlveradus,  Wolf- 
rat, ts.  445.  —  pps.  de  Burron.  — 
de  Crutheim.  —  mil.  de  Rems.  — 
{II.  Graf  von  Altshausen-Veringen)  434. 
435.  —  com.  de  Veringen. 

Wolfrämus,  -rammus,  Wolffram,  -us  ts. 
446.  497.  —  fr.  de  hospiUli  ts.  58. 
—  panifex  ts.  293.  —  de  Glatebach. 
clrcs.  des.  de  Kozesbuhel.  —  can.  de 
Oerengewe. 


Wolfrich  497. 

Wolfurt,  Wolfurt,  österr.  B.A.  Bregenz 
50.  51.  55.  487, 

Wolgerswiler,  Wolketsweüer,  0.A,  Ravens- 
burg 50.  53.  492. 

Wolkinberg,  Wolkenberg,  bair.  A.G. 
Kempten,  Albertus  de  -,  ts.  335.  336. 

Wolmatingen,  WoUmcUtngen ,  bad.  B.A. 
Constanz  464.  465. 

Weimers- ,  Wolmerszhusen ,  Wollmers- 
hausen,  O.A.  Crailsheim,  Sifridus  mil. 
de  -,  ts.  15.  ts.  327.,  fil.  Sifridus  ts.  327. 

Wolpolto  de  Talvingen. 

Wolpotinhalde  194. 

Wolprandus  379.  451.  —  de  Asmistat. 

—  de  Obercheim. 
W°lricus,  s.  Ulricus. 

Woltzo  de  Thybach  des.  Monachus. 
Wolva,  Wolua,   Wolfach,  bad.  B.A.  Sitz 

485.  —  domini  de  -,  172.,  G.  de  172, 

(sg.)  172..  —  Bad.  B.A.  Wolfach  241. 
Wolvelingin,  WvUfiingen^  Kantons  Zürich, 

Gono  com.  de  -,  ts.  450.  454. 
Wne,   Wain,  O.A.  Laupheim,  dmns.  Gnn- 

radus,  mil.  de  -,  ts.  478.  479. 
Wongispurc,    unermittelt,  frss.  Minores 

de  -,  421. 
Wormacia,  Warmacia,  Worms,  cvts.  405 

—  cives:  Amella,  Wernherus  -,  203 
Holtmundus,  Heinricus  -,  et  fil.  Wern 
herus  208;  MiHtellus,  Wernherus  - 
203  (2);  Nanno,  fla.  ei.  Goda  441 
Ripam,  super  -,  Volzo  203.  —  Wormac 
muri  203.  —  curia  49.  —  dioec.  102 
133.  384.  398.  399  (3).  405.  427.  473 

—  dec.  899.  —  eps.  E.,  sg.  66.  — 
S.  Andreasstift   7;   dec.   E.  203  (2) 
can.  Wernherus  Militellus  203  (2) ;  mgr 
Heinricus  Cineminus  sig.  7. 

Wortwinus  43.  —  mgr.  488.  —  de  Villa 

WrhU  497. 

Wrwise,  noch  htztge.  Flurbezeichnung  „in 

den     Wuhrwieseti^    bei    Nonnenweiler, 

Gem.  Saulgau  69.  70. 
Wssar,  Burcardus  des.  -,  mil.  de  Hohen- 

berg. 
Wmfiingen,  s.  W^olvelingin. 
Wullarius  sen.  de  Hohinberch. 
Wuluilingin,   Wilflingen,  O.A.  Riedlingen 

329   380.  331.  336.  —  curiae:  Hain- 

riches  dez  Gvtin,  Burcardis  des  Kloz- 

zilins,  Gvnradis  dez  Blvmin,  Hainrichs 

des  Giligen  329;  praedia  Nordisholz 

330 
Wurmfeld,  O.A.  Herrenberg  491.  492. 
Wurm-,  Wurme-,  Wunni-,  Wrme-,  Wrme- 

lingeo,  Wurmelingin,  WumUingen,  0.  A . 

BoUenhurg  138.  888  (mea).  489  (2), 


\ 


580 

—  Albertus  cgn.  Hohe  de  -,  4.  ~ 
Gynrados  des.  Heinboldus  villan.  in 
-,  286.  287.,  ux.  Hedewigis  286.  —  £., 
Eberhardus  miL  de  ^  ts.  286.  388.  — 
Henricus  de  -,  4t  —  Otto  von  -  (auch  ron 
Mörsbery)  492,  —  Ren-,  Reinhardus  de 
~,  nöb.  in  -,  ts.  4.  388.  —  Reinherus 
de  -,  ts.  286.  —  Theoderi-,  Dietricus 
Blarrer  mls.  in  -,  ts.  4.  ts.  286.  — 
Theodericus  Merhelt,  mil.  in  -,  ts.  4. 

—  Walterus  nob.  in  -,  ts.  4.  286.  — 
Wormelingere  bergh  4.  —  Wurm- 
Ungen,  O.A.  TutÜingen,  Waltenis  de 
-,  ts.  270. 

z. 

Zaeizzolfus,  s.  Zeizoifus. 

Zaheltingen,  ZoUingen,  bair.  A,G.  Höch- 

städt  64  (2).  65.  —  Egelolfus,  Lihener, 

frss.  de  -,  64. 
ZcUsenhauaen,  s.  Hvsen  und  Zazenhusen. 
Zange,  ?  Zangen,  Zange  oder  Sänge,  Hof, 

Qem,  ßühlfbair.  A,G.Immen8tadt,}lugo 

de  -,  ts.  132.  133. 
Zannau,  s.  Zeinboue. 
Zanner,  Cvnradus  des.  -,  ts.  368. 
Zaringin,  dux  B.  de  -,  ts.  450. 
Zazenhusen,  P  Zatzenhausen  O.A.  Cann- 

statt,  ?  Zaisenhausen,  bad.  B.A.  Bretten, 

rusticus  de  -,  ts.  323. 
Zehemaister,  .s.  Wangin. 
Zehendar,  -der,  279.  ts.  280.  —  Hein- 

ricus  166. 
Z(?-,  Cehentenertis,  Olrieus  de  Lanan  ts. 

237.  ts.  271.  ts.  280. 
Zeitj  8.  ZSl. 
Zdbiech,  pascua  258. 
Zeinhoue,  ?  f  Zannau,  O.A.   Tettnang, 

oder  Hof,  Gem.  Berg,  O.A.  Ravensburg 

50.  53. 
Zeiza  497. 
Zeizencheim,  Zezencheim,  Zeiskam,  bair. 

A.G.  Germersheim,  Amoldus  de  -,  451 

(2).  454;  Erluinus  de  -,  451;  Berugus 

de  -,   451;  Gundelohus  de  -,   451; 

Hartungus  de  -,  451;  Reginbardis  et 

ux.  ei.  MahtUt  451. 
Zeizoifus,   Zeizolttus,   Zaeizzolfns,   498. 


Orts-  und  Personen-Register. 

ts.  499.  —  cancellar.  485.  —  deCnutels- 

heim.  —  Mogontiens. 
Zelle,  EberhardszeU,  O.A.   WaUlsn  266. 

Vlricus  reclor  eccle.  de  -,  ts.  266.  — 

Oberzeil,  Gem.  Thaldorf ,  O.A.  Racens- 
•    bürg  51.  53.  —  ?  Schenkeitzell,  bad 

B.A.    Wolf  ach  Ol  er  Zell  unter  Aichel- 

berg,  O.A.  Kirchheim,  Wer.  et  Wer. 

mlss.  de  -,  tss.  241.  —  Vgl.  Celle. 
Zeller,  H.  505 

Zerarius,  Burkardus  159.  235. 
Zeringer  .  .  des.  ts.  814. 
Zezencheim.  s.  Zeizencheim. 
ZU,  Schloss  Zeil,  Gem.  Reichenhofen,  O.A. 

Leutkirch,  Berht-,  Bertholdus  mil.  de 

-,  479  (2). 
Zgmberbuch  487. 
Zimbern,  Zimbren,  Zimberen,  Zymbern, 

Zymroern,  Zimneren,  Zimerum,  Zyme- 

run,    Ciniern,    Cinberen,    Gymmem, 

Hinemn    (44),    Frauenzimmern    O.A. 

Brackenheim,  abba.  et  conv. 398. 399(2). 

405.  —  Dönenzimmern, O.A.  Kümelsau 

91.  260.  261.  —  Herrenzimmern,  O.A. 
Rottweil  44,  domini  de  - ,  (sg.)  44  (2). 

—  AI-.  Albertus  dorn.,  nob.,  de  -,  ts. 
44.  32.').  ts.  3:)6.36l.,  sg  361.  -  Hart- 
breht  de  -,  442.  —  Wem-,  Wemherus 
de  -,  U.  44.  325  ts.  356.  361.,  sg. 
361.  —  Wohl  Zimmern,  bad.  BA. 
Engeti,  Gerungus  mil   de  ~,  ts.  408. 

—  Zimmerti,  bad.  B.A.  Adelsheim,  Eber- 
win  de  -,  ts.  438.  —  Klosterzimmern, 
bair.  A.G.  Kördlingen,  abba.  et  conv. 
391.  —  unermittelt,  welches  Zimmern 
512.  —  C,  H.,  ^1  de  -,  Us.  408.  — 
Siehe  auch  Horgenzimbern. 

Zogen  Weiler,  s.  Zuogenwilar. 

Zolnar,  Zolner,  Altun  ts.  279.  tS.  280. 

—  Hermannus  92.  491  (2).  492. 
Zoh-,  Zolra,  Zolre,  Zcolr,  Zollem  486. 

—  com.  F.,  Fridericus,  sg.  4.,  92  ,  (sg.) 

92.  ts ,  (sg.)  244 ,  247.,  (sg.)  247.  269 
et  filii  Fridericus,  Fridericus,  Frideri- 
cus, 270.  (dsgl.),  sg.  270.,  sg.  im.  363 
et  fil.  Fridericus,  sg.  363.  440.  ts. 
450.  454.  —  Wecil  de  -,  447.  —  dpfr. 
S-olrens.  Hugo  270.  —  mnl.  Walgerus 
de  Bisingen  92.  —  pinc.  Waltherus  270. 


ZoUingen,  s.  Zaheltingen. 

Zürich,  s.  Turicum.  —  Schweizer.  Kanton 
Zürich  278.  454. 

Zattlingen  s.  Utilingen. 

Zvndernbach,  Zundelbaeh,  Gem.  Schlier , 
O.A.  Ravensburg  401. 

2Suttelus,  Fridericus  271. 

Zuogenwilar,  Zogenweiler,  O.A.  Ravens- 
burg 50.  55. 

Zozenbusen,  Zuzenhausen,  bad.  A.G.  Sins- 
heim 450.  454. 

Zürich,  Zwrich,  mil.  de  Stetten. 

Zusmdrshdusen,  bair.  A.G.  21. 

Zusse,  s.  Schvzzon. 

Zutelingen,  s.  Utilingen. 

Zutilman,  Zvttelman,  Albertus  mil.  des. 
-,  ts.  213.,  mnls.  Aug.  regal.  307  (2). 

Zuzenhausen,  s.  Zözenhusen. 

ZveinbrYckin,  s  Eberstein  und  Gemini 
Pontis. 

Zweifelsberg,  s.  Zwivelsbefc. 

Zwickin  242. 

Ztciefalten,  s.  Zwiuildea. 

Zwike,  Burchardus  3S5. 

Ztcirgumbet't,Zwirtenherg,0.A.Saülgau56. 

Zwivelsberc,  Zweifelsberg,  O.A.  Biberach, 
Gerungus  de  -,  201.  —  Rö.  mil.  de 
-,  ts.  219. 

Zwiuildea,  Zwiuldea,  Zwiueldea,  Ziwldea, 
Ziuuldea,Ziuvelta,Zwuuldea,Zwiveltun, 
-tvn,  Zviueltan,  Zuiwlt^n,  Zvivildens., 
Zwifaltens.  abb.  et  codv.,  abb.  et  frss., 
eccla.,  mium  ,  Kl.  Zwief alten,  99.  112. 
113.  200  (2).  204.,  sg.  205.  265.  313. 
350.,  sg.  conv.  350.  456.  484.  —  abb. 
de  -,  264.  265.  ts.  265.289;  R,  Petrus 
1.  72  ,  (.sg)  73.,  204..  sg.  205;  VI., 
VI-,  Wiricus,  sg.  290.  346.,  sg.  347., 
350.,  sg.  350;  Wem.  456.  —  camerar. 
des.  de  Hereinsteine  ts.  265 ;  Vlricus 
204.  —  cantor  Ernestus  ts.  350.  - 
cnvrs.  Heinricus  350.  —  csts.  Gisil- 
hardus  ts.  350.  —  frss.,  mchi.:  Gon- 
radus  1  (3);  Emestus  des.  de  Seburc 
ts.  350;  F.  VVangin  des.  Zehemaister 
ts.  265;  Gisilhardus  ts.  265.  —  prior 
Bureard  US  204.  ts.  300.  —  eccia. 
paroch.  113. 
Zwizirer,  der  -,  336. 


-^** 


/ 


i 


lililll  i 

3 '9015  03081  4531 ' 


Wmed  ty  Preservation    iflM 


i