Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as pari of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the Copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to Copyright or whose legal Copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken Steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles We designed Google Book Search for use by individuals, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrain fivm automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's System: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them lind
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in Copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any speciflc use of
any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
Äbout Google Book Search
Google's mission is to organizc the world's Information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the füll icxi of ihis book on the web
at|http: //books. google .com/l
Google
IJber dieses Buch
Dies ist ein digitales Exemplar eines Buches, das seit Generationen in den Realen der Bibliotheken aufbewahrt wurde, bevor es von Google im
Rahmen eines Projekts, mit dem die Bücher dieser Welt online verfugbar gemacht werden sollen, sorgfältig gescannt wurde.
Das Buch hat das Uiheberrecht überdauert und kann nun öffentlich zugänglich gemacht werden. Ein öffentlich zugängliches Buch ist ein Buch,
das niemals Urheberrechten unterlag oder bei dem die Schutzfrist des Urheberrechts abgelaufen ist. Ob ein Buch öffentlich zugänglich ist, kann
von Land zu Land unterschiedlich sein. Öffentlich zugängliche Bücher sind unser Tor zur Vergangenheit und stellen ein geschichtliches, kulturelles
und wissenschaftliches Vermögen dar, das häufig nur schwierig zu entdecken ist.
Gebrauchsspuren, Anmerkungen und andere Randbemerkungen, die im Originalband enthalten sind, finden sich auch in dieser Datei - eine Erin-
nerung an die lange Reise, die das Buch vom Verleger zu einer Bibliothek und weiter zu Ihnen hinter sich gebracht hat.
Nu tzungsrichtlinien
Google ist stolz, mit Bibliotheken in Partnerschaft lieber Zusammenarbeit öffentlich zugängliches Material zu digitalisieren und einer breiten Masse
zugänglich zu machen. Öffentlich zugängliche Bücher gehören der Öffentlichkeit, und wir sind nur ihre Hüter. Nie htsdesto trotz ist diese
Arbeit kostspielig. Um diese Ressource weiterhin zur Verfügung stellen zu können, haben wir Schritte unternommen, um den Missbrauch durch
kommerzielle Parteien zu veihindem. Dazu gehören technische Einschränkungen für automatisierte Abfragen.
Wir bitten Sie um Einhaltung folgender Richtlinien:
+ Nutzung der Dateien zu nichtkommerziellen Zwecken Wir haben Google Buchsuche Tür Endanwender konzipiert und möchten, dass Sie diese
Dateien nur für persönliche, nichtkommerzielle Zwecke verwenden.
+ Keine automatisierten Abfragen Senden Sie keine automatisierten Abfragen irgendwelcher Art an das Google-System. Wenn Sie Recherchen
über maschinelle Übersetzung, optische Zeichenerkennung oder andere Bereiche durchführen, in denen der Zugang zu Text in großen Mengen
nützlich ist, wenden Sie sich bitte an uns. Wir fördern die Nutzung des öffentlich zugänglichen Materials fürdieseZwecke und können Ihnen
unter Umständen helfen.
+ Beibehaltung von Google-MarkenelementenDas "Wasserzeichen" von Google, das Sie in jeder Datei finden, ist wichtig zur Information über
dieses Projekt und hilft den Anwendern weiteres Material über Google Buchsuche zu finden. Bitte entfernen Sie das Wasserzeichen nicht.
+ Bewegen Sie sich innerhalb der Legalität Unabhängig von Ihrem Verwendungszweck müssen Sie sich Ihrer Verantwortung bewusst sein,
sicherzustellen, dass Ihre Nutzung legal ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass ein Buch, das nach unserem Dafürhalten für Nutzer in den USA
öffentlich zugänglich ist, auch für Nutzer in anderen Ländern öffentlich zugänglich ist. Ob ein Buch noch dem Urheberrecht unterliegt, ist
von Land zu Land verschieden. Wir können keine Beratung leisten, ob eine bestimmte Nutzung eines bestimmten Buches gesetzlich zulässig
ist. Gehen Sie nicht davon aus, dass das Erscheinen eines Buchs in Google Buchsuche bedeutet, dass es in jeder Form und überall auf der
Welt verwendet werden kann. Eine Urheberrechtsverletzung kann schwerwiegende Folgen haben.
Über Google Buchsuche
Das Ziel von Google besteht darin, die weltweiten Informationen zu organisieren und allgemein nutzbar und zugänglich zu machen. Google
Buchsuche hilft Lesern dabei, die Bücher dieser Welt zu entdecken, und unterstützt Autoren und Verleger dabei, neue Zielgruppcn zu erreichen.
Den gesamten Buchtext können Sie im Internet unter|http: //books . google .coiril durchsuchen.
I
1
^ J3
5^ o /
^ 3
i
X X)
So /
.WC f
/93
)
4:
vi <
WIRTEMBERGISCHES
L'
URKUNDENBUCH.
HEßAUSGEGEBEN
VON
DEM KÖNIGLICHEN STAATSARCHIV
IN STUTTGART.
SECHSTER BAND.
STUTTGART
IN COMMISSION BEI KARL AUE.
1894.
a •
• *
Druck Yon Alfred Müller & Co. in Stuttgart
PHntid r O- i-^^nr
SEINER MAJESTÄT
DEM KÖNIG
ILMIL
II
lÜKH
M
IN TIEFSTER EHRFURCHT
GEWIDMET.
3^ Ys-t
Der vorliegende sechste Band enthält die Urkunden der Jahre 1261 — 1268 nebst
zwei Nachträgen zu sämmtlichen Bänden. Es sind im Ganzen 493 Urkunden, von denen
54 der Zeit vor dem Jahre 1261 angehören. Bisher ungedruckt sind davon 307 Stücke,
von welchen übrigens 34, darunter der grössere Theil der Herrenalber Urkunden, bereits
in mehr oder weniger ausführlichen Auszügen veröffentlicht waren. Nur auszugsweise
sind 42 Urkunden gegeben, die sich schon in anderen meist leicht zugänglichen Werken
gut gedruckt finden; es sind namentlich solche, welche sich zwar auf wirtembergische
Orte beziehen, aber von ehemaligen Klöstern herrühren, die ausserhalb des heutigen
Königreichs Wirtemberg gelegen sind (z. B. von Kloster Salem).
Die Grundzüge für die Herausgabe sind dieselben geblieben, wie bei den früheren
Bänden, insbesondere dem fünften.
Der erste Nachtrag mit Verbesserungen und Zusätzen (S. 429—495) war bereits
gedruckt, als sich noch eine ziemliche Anzahl von Urkunden vorfand, die theils nachher
erst in anderen Archiven als im Kgl. Staatsarchive zu Stuttgart entdeckt wurden, theils
neuerdings erschienener Literatur oder auch gefälliger Hinweisung von Freunden des
Werkes zu verdanken sind. Da es wünschenswerth erschien, die Urkunden aus der Zeit
bis zum Schlüsse des Jahres 1268, in welchem das schwäbische Herzogthum zu Ende
gieng, möglichst vollständig zum Drucke zu bringen, wurden auch diese neu aufge-
fundenen Stücke noch als ein zweiter Nachtrag (S. 496—510) aufgenommen, welchem
sich ausserdem einige weitere Verbesserungen und Zusätze (S. 511 — 513) anzu-
schliessen hatten.
Ursprünglich deutsche Urkunden, d. h. nicht etwa bloss spätere deutsche Ueber-
setzungen lateinisch ausgestellter Urkunden, sind im Ganzen vier in dem Bande enthalten
(S. 114. 148. 287. 309).
Auch bei diesem Bande ist der Herausgeber sowohl dem Herrn Direktor des Kg].
Geh. Haus- und Staatsarchivs als auch den übrigen Herren Beamten dieser Anstalt für
Vni Vorwort.
vielfache Förderung der Arbeit in erster Linie zu Dank verpflichtet. Sodann haben sich
die Herren Beamten der Kgl. Öffentlichen Bibliothek dahier, die verschiedenen in der
folgenden Statistischen üebersicht genannten Archive, standesherrlichen, städtischen Ver-
waltungen u. dergl., sowie einzelne Personen, wie besonders die Herren Archivrath
Dr. Baumann in Donaueschingen, Pfarrer Dr. Bossert in Nabern, Professor Dr. Haus-
mann in Dorpat, Kaufmann Alfons Paoli in Lana, Verdienste um das Werk erworben.
Stuttgart, im Dezember 1894.
Dr. Y. Stalin,
Geheimer Archivrath.
STATISTISCHE ÜBERSICHT
ÜBER
DEN SECHSTEN BAND
DES
URKUNDENBÜCHES
Nota: 1. Die unechten oder zweifelhaften Urkunden sind mit * bezeichnet.
2. Diejenigen Nummern, bei denen nicht bemerkt ist, dass sie sonst Jemand mitgetheilt oder verglichen habe^
sind nach den jedesmal angegebenen Quellen benutzt worden.
3. St.A. bedeutet das kgl. Haus- und Staatsarchiv in Stuttgart, OefT. Bibl. die kgl. öffentliche Bibliothek
daselbst, sodann Amorbach das fQrstl. Leiningische General verwaltungsarchiv, Baind die fQrstl. Salm-
Reifferscheid-Dyck'sche Rentamtsregistratur, Bamberg das kgl. Baierische Kreisarchiv, Berlin das kgl. Preuss-
ische Hausarchiv, Buxheim das Kloster-Heggbachische in gräflich Waldbott-Bassenheimischem Besitze befind-
liche Archiv, Constanz das Stadtarchiv, Darmstadt das grossherzogl. Hessische Archiv, Donaueschingen das
fQrstl. Fürstenbergische Archiv, Donzdorf das gräfl. Rechbergische Archiv, Esslingen das Stadt- und
Hospitalarchiv, Frauenfeld das jetzt in Frauenfeld befindliche Archiv des Klosters Kreuzlingen, Isny das
gräfl. Quadt-Isny'sche Archiv, Karlsruhe das grossherzogl. Badische Generallandesarchiv, Ludwigsburg
das kgl. Finanzarchiv, Marburg das kgl. Preussische Staatsarchiv, Mönchen das kgl. Baierische Allgemeine
Reichsarchiv, Nflmberg das Germanische Nationalmuseum, Oehringen das fQrstl. Hohenlohische Archiv,
Regensburg das fQrstl. Thurn- und Taxis'sche Archiv, Rom das Vaticanische Archiv, Rottenburg das Archiv
des bischöflichen Ordinariats, Sanct Gallen die Stiftsbibliothek, St. Paul das Archiv des Stifts St. Paul in
Kärnten, Sigmaringen das fQrstl. Hohenzollerische Hausarchiv, Speier das Archiv des Museums, Ulm das
Stadtarchiv, Wallerstein das fQrstl. Oettingen- Wallersteinische Archiv, Wien das k. und k. Haus-, Hof- und
Staatsarchiv, Wolfegg das fQrstl. Waldburg- Wolfeggische Archiv, ZQrich das Staatsarchiv an den ge-
nannten Orten.
}
Seite.
NBomer d*i ürkiBdeDHicbs >id dcrtn (jielle.
Wo ZB fisdcB.
ÜB^edrBckt. BeaerkBBgCB.
El. Adelberg.
1) 1262.
2) 1264. Juli 14.
3) 1266. Novbr. 18.
4) 1267. Jan. 4.
39; . .
I
152' 1755
275
288
1883
1896
Kl. Allerheiligen auf
dem Schwarzwald.
1) 1236. Febr. 459
2) 1262. Novbr. 18. 87
3) 1265. 168
Kl Amorbach.
1) 996. Dezbr. 18.* 433
2) 1264. Novbr. 5. 158
3) 1264. Novbr. 29. 162
IV.
xvu
(Nachtr.z.B.UI).
1687
1639
1773
1762
1767
, VI
iCNachtr. z. B. I).
Crusius, Annal.
Suev.
St.A.
...
St.A.
StA.
. • . .
Ungedr.
Ungedr.
Karlsruhe.
St.A.
Crusius a. a. 0.
«...
....
Mon. Boica.
Amorbach.
Amorbach.
...
■ I
...
Auszug.
....
II
statistische Übersicht.
Seit«.
KiBBflr d«i Urkiodeobiciii lod itm Qielle.
Originl.
Absehrili.
Drnek.
W« II findin.
l'jigedrBckt.
BiatrkingtB.
Hochstift Augsburg.
1) 1263. Mai 13. 117
2) 1265. März 11. 188
1715
1798
Kl. Auhausen.
1) 1263. April 1.
110
1708
Kl. Baind.
1; 1262. März 11. 55
2) 1262.NachSeptbr.24. 79
B) 1262. Dezbr. 3. 88
4) 1263. Febr. 15. 95
5) 1263. Mai 4. 115
6) 1263. Juli 8. 123
7) 1264. Juni 17. 147
8) 1264. Novbr. 11. 159
9) Nach 1265, Juli 4.,
s. Buchau.
10) 1265. Oktbr. 12. 229
11) 1265. Novbr. 14. 235'
12) 1266. Febr. 4. 2491
I
13) 1266. Mai 22. 256'
14) 1266. Aug. 28. 266*
15) 1267. Juli 29. 328
16) 1267. Novbr. 17. 343
17) 126S. April 30. 396
18) 1268. Juli 28. 414
19} 1268. Aug. 21. 417
20) 1268. Dezbr. 2. 425
1653
1677
1688
1696
1713
1749
1763
1840
1863
1872
1938
1953
2001
2023
2027
2034
O.A. Balingen.
1) 863. (?)
430,
KI. Bebenhausen.
1) 1261. Vor Oktbr.
2) 1262.
3) 1262. Septbr. 25.
4) 1263. Mai 5.
5) 1266.
6) 1266.
7) 1266. April 4.
8) 1267.
9) 1267. März 5.
2| 1609
40' 1640
80 1679
116 1714
240 1845
247 . .
256| 1862
282 1889
298' . .
1722
1834
1855
ni
(Nachtr. z, B. I).
1853
1907
MQnchen.
MQnchen.
München.
...
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
. . • «
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
B aind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
Baind.
Ungedr.
D'Achery, Spidleg.
St.A.
St.A.
St.A.
St.A.
! StA.
• St.A.
' St.A.
' St.A.
StA.
Ungedr
Auszug.
statistische Übersicht.
XI
S«ite.
NiiBBflr (Im Crkiideobiclu iid dtrca (^lelle.
Origioai.
ibiehriß.
Drick.
Wo II iiideo.
Digtdrackt.
BwirkHgei.
Berg (wohl Mariaberg ;
vgl. dieses).
1) 1246. Mai 21. 466
Berkheim.
1) 1246. Mal 21.
465
O.A. Besigheim.
1) 1250. Dezbr. 11. 473
KI. Beuron.
1) 786. Juni 29.* 429
2) Um 1200.
457
3) 1265.
169
Amt u. Kl. Blaubeuren.
1) 1248. Mai 13.
468
2) 1265. März 26., s.
Kl.
St Biasien.
3) 1267. Dezbr. 24.
351
4) 1267. Dezbr. 24.
352
Stadt Bopfingen.
1960
1961
1) 1264. April 7. 144
2) 1266. Novbr. 14. 274
1745
1882
Stift Buchau.
1) 1264. Aug. 28. 507
2) 1265. Juli 4. 218
3} Nach 1265. Juli 4. 148
4j Um 1267. 281
1823
1750
1888
Hochstift Constanz.
1) 1267. Juni 9. 319!
Schottenkloster
Con-
stanz.
1) 1245. Seplbr. 23
. 463
Kl Denkendorf.
1) 1261. Mai 1.
17
2) 1262. Febr. 18.
47
1625
xxin
(Nachtr.cB.IY).
XXII
(Naohtr. z. B. lY).
XXXVI
(Naohtr.2.B.IT).
II
(Nachtr. z. B. I}.
xm
(Nachtr. s. B. II).
1774
XXVII
(Nachtr. s.B.IY).
Monum. Grerm. Epp.
saec. XIII.
Monum. Germ. Epp.l . . . .
saec. XIII.
Berger, Registres
d'Innocent IV.
HofTmann-Pizenber-
ger, Gommentatio
etc.
Mitth. d. Vereins f.
Gesch. in Hohen-
zollem.
Ebda.
Monum. Genn. Epp.
saec. xm.
N.
(Nachtr. z. B. V).
St.A.
St Paul.
....
Ungedr.
Waller stein.
Wallerstein.
Karlsruhe.
Regensburg.
StA.
Regensburg.
1929
XXI
(Nachtr. z. B. IV).
Karlsruhe.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Constanz.
1648
St.A.
SLA.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Auszug.
Auszug.
Wegen d. Datums
vrgl. S. 513.
Mitth. des Archiv-
raths Baumann.
II
XTI
Statistische Übersicht.
fr
K^
i
Sttk
KtBMf dfli CrkuMicki Bod dem ([MUt.
Origiiil.
Ibschrirt
Drock.
W« iB iidn.
ÜBSfdnckt.
3) 1262. Febr. 24.
4) 1262. Juni 9.
5) 1262. Juni 17.
6) 1262. Juni 22.
7) 1262. Juli 11.
8) 1262. Oklbr. 11.
9) 1263. Juni 1.
11») 1263. Juni 22.
Deutschorden.
1) 1262. März 25.
2) 1262. Mai 1.
3 ) 1264. Jan. 6.
4) 1264. Febr. 9.
5) 1265. Mai 8.
6) 1266.
7) 1266. Dezbr. 15.
8) 1267. Novbr. 12.
y) 1267. Dezbr. 10.
10) 1268.
11) 1268. Febr. 2.
12) 1268. Febr. 18.
13) 1268. Juni 3.
14) 1268. Juli.
15) 1268. Um Juli.
16) 1268. Juli 13.
17) 1268. Aug. 11.
18) 1268. No?br. 28.
19) 1268. Novbr. 30.
Amt Dornstetlen.
1) 1267. März 19.
48| . .
62| 1660
67! 1664
681 . .
7li . .
«;..
121j . .
123 1721
11) 1266. Febr. 20. 251
56; 1654
59' 1657
135! 1735
139 1739
204' 1810
246 . .
2761 1884
340i 1950
345 .. .
356* 1964
373 1981
379' 1985
404 2012
407 2015
407 2016
410
416
422
423
2026
2031
300i
43.-)
Kl. Ellwangen.
1) 12. Jahrb.
2) 1261. Febr. 10. 14
3) 1261. Aug. 2. 21
4) 1262. Juni 16. 64
r^) 1263. Febr. 22. 99
6) 1263. April 19. 112
7) 1265. Juli 28. 222
8) 126ri. Juli 28. 224
9) Zwischenl26D.Fbr.5.
u. 1266. April 19. 239
1629
1662
1699
1710
1828
1829
1649
1665
1608
1684
1718
1857
1852
1955
2019
2032
1909
St.A.
St.A.
St.A.
StA.
St.A.
St.A.
St.A.
StA.
StA.
VIII
(Naohtr. z. B. I).
1622
•
1843
StA.
I
Uff. Bibl.
St.A.
StA
München.
St.A.
StA.
München.
München.
StA.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
St.A.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
StA.
....
St.A.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
St.A.
Ungedr. '
StA.
Ungedr.
Karlsruhe.
....
StA.
Ungedr.
München.
Ungedr.
StA.
Ungedr.
StA.
Ungedr. \
StA.
Ungedr.
StA.
Ungedr. ,
StA.
Ungedr. '
St.A.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
• • • •
• • • •
Ungedr.
BiMrküg«!.
Slatistische Übersicht.
XIII
Seitf.
X>Ba«r dm Urkiidtibiehi ud derti QmIU.
Origioil.
Abickrin.
DrMk.
W« u fiidei.
ÜBgedrickU
Benerkaigei.
10) 1266. Juni 18. 261
11) 1267. Juli 22. 327
Esslingen.
1) 1266. Dezbr. 28. 278
2) 1267. Febr. 24. 293
3) 1267. März 31. s. Hoch-
stift Speier.
4) 1268. 858
5) 1268. '^ s- Hoch
6) 1268.Febr.26
1s. Hoch
, \ Stift
'•J Speier.
1866
1886
1901
1965
Kloster Frauenalb.
1) 1262. April. 15.
58
Kl. Frauenthal.
1) 1232.
459
2) 1259. Juni 9.
475
8) 1264. JuBi 18.
149
4) 1264. Juni 18.
149
xxxvni
(Nachtr. s. B. Y).
1751
1752
1937
1656
Kl. Frauenzimmern.
1) 1268. Mai 3. 398
2) 1268. Mai 3. 399|
3) 1268. Mai 3. 399|
4) 1268. Juni 6. 405
Kl. Fulda.
1) 780-803.
496
2) 803-817.
497
Augustinerkloster
Gmünd.
1) 1268. Jan. 30. 370 1978
XVI
(Naohtr. s.B.ni),
St.A.
2004
2005
2006
2013
Kl. Gnadcnthal.
1) 1263.
2) 1264. Mai 12.
3) 1265. Novbr. 13.
4) 1266.
5) 1266. Juni 14.
6) 1266. Aug. 12.
7) 1267. Juni 30.
8) 1268. Febr. 22.
(Nftohtr. z. B. I).
B
(Nachtr. z. B. I).
91 1690
145 1747
234 1839
241 1846
259' 1865
265, 1871
3251 1935
380 1 1986
StA.
St.A.
St.A.
St.A.
Karlsruhe.
Württ. Franken.
Bamberg.
München.
München.
St.A.
StA.
StA.
StA.
Marburg
Marburg.
StA.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ohringen.
Ungedr.
Ungedr.
...
Ungedr.
Ungedr.
...
...
Ungedr.
Ungedr.
Auszug.
...
...
...
(Vgl. von dem kgL
Preuss. Staats-
archivin Marburg.
Ungedr.
...
Ungedr
Ungedr
XIV
statistische Übersicht.
El. Gotteszeil.
1) 1261. Juni 17.
EI. Heggbach.
1) 1239.
2) 1260. Juni 23.
3) 1263. Juni 4.
i) 1263. Dezbr. 30.
5) 1267. Juni.
6) 1267. Dezbr. 13.
7) 1267. Dezbr. 13.
8) 1268.
9) 1268. März 18.
Seit!.
Knair iu Drkndiibichi ii4 4iru (|nlle.
Origtiil.
ÜKhrift.
9) 1268. Apnl 22. 391
10) 1268. Apnl 22. 392
11) 1286. April 22. 393
18 1626
460
XVIII
(Nachtr.s.B.ni).
478 XLI
|CNachtr. s. B. Y).
480 XLIII
|CNachtr.s.B. YI).
132 1732
317, 1927
347 1957
348!
359| 1966
387' 1991
1958
127
212
EI. Heiligkreuzthal.
1) 1262. Jan. 25.
2) 1262. Juni 30.
3) 1262. Septbr.
4) 1263. Aug. 16.
5) 1265. Juni 24.
6) 1266. Febr. 5.
7) 1266. März 1.
8) 1267.
9) 1267. Febr. 24. .
10) 1267. April 1.
11) 1267. Aug. 30.
12) 1267. Septbr. 24.
13) Nach 1268. Jan. 29.
45, 1646
69: 1666
76 1675
1726
1818
250 1856
251 1 1858
284[ 1893
294 1902
307
329
1916
1940
336j 1946
369 1977
EI. Herrcnalb.
1) um 1215.
2) 1261. Jan.
3) 1261. Novbr. 23.
4) 1262.
5) 1262.
6) 1262. Febr. 9.
7) 1263. Febr. 18.
8) 1263. Febr. 18.
9) 1264. Septbr. 18.
457' XIV
:(Nachtr.s.B.in).
11 1619
26 1635
41 1641
42 1642
46'; 1647
961 1697
98' 1698
155' 1759
Drick.
W« II fiidti.
19%
1997
1998
Wibel.
Wibel.
Wibel.
StA.
Karlsruhe.
Buxheim.
Buxheim.
StA.
Buxheim.
Buxheim.
St.A.
I
St.A.
SLA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
Uil^c^ickt
....
...
Ungedr.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
StA. u. Karlsruhe.
StA.
St.A.
Karlsruhe.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
• • ■ •
Uugedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Bcaerku^tD.
Mitth. des Prof. R.
Hausmann in Dor-
pat.
Dsgl.
Dsgl.
statistische Übersicht.
XV
KiBBfr 4fi Drkndeibiehi md direi (|Beiie.
Seite.
Original.
Abschrift
Drsck.
Wo XB ündtD.
ün^rickt.
Beierkoigeii.
Kl) Um 1265.
11) 1265. April 12.
12) 1265. Juli.
13) 1265. Juli 12.
14) 1265. Septbr. 1.
15) 1266.
16) 1266.
17) 1266. März 9.
18) 1267. März.
19) 1267. März.
20) 1267. März.
21) 1267. (März.)
22) 1267. Aprü.
23) 1267. April 1.
24) 1267. April 2.
25) 1267. Mai 6.
26) 1267. Juni 11.
27) 1267. Juni 11.
28) 1267. Um Juni 11.
29) 1267. Novbr.
30) Um 1268.
31) 1268. Jan. 25.
32) 1268. April 30.
33) 1268. Mai 7.
34) 1268. Juli 11.
166 1772
202| 1808
2l7j 1822
220| 1825
227. 1832
242; 1847
243! 1848
252' 1859
I
295 1903
295' 1904
296' 1905
297 1906
305 1914
306 . .
308 1918
313 1922
322 1931
323J 1932
324, 1933
339, 1949
354 1962
367 1976
397 2002
401 2009
409 2018
Kl. Hirsau.
1) 1103. Jan. 18.
2) 1247. Juni 12.
436
503
Hohenlohe.
1) 1182.
2) 1261. März 22.
3) 1265. Juni 14.
4) 1265. Juni 14.
501, . . .
16 1623
207; 1813
208 1814
Johanniter-Orden.
1) 1260. März 22.
2) 1261.
3) 1263. März 22.
4) 1263. Mai 19.
5) 1264. März 30.
6) 1265.
7) 1267. April 27.
1915
IX '
(Nachtr. z. B. I).'
H
(Nachtr. z.B.IY).
505 L
liKachtr. z. B> V).
3^ 1610
105, 1706
119i
142
171'
309 1919
(Naehtr. z. B. II).
1716
1743
1777
Karlsruhe.
Karlsruhe.
St. Paul.
St.A.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
St. Paul.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
St.A.
Wenck, Hess. Lds
Gesch.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
St.A.
Karlsruhe.
St.A.
St.A.
Karlsruhe.
St.A.
Berger.
Wibel.
Ohringen.
Manchen.
Ohringen.
München.
St.A.
St.A.
St.A.
StA.
St.A.
St.A.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
...
Ungedr.
...
Ungedr.
....
• . • •
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
«...
....
. . * •
Uijgedr.
Ungedr.
• . . •
Ungedr.
• . . •
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
...
....
...
Auszug.
Ungedr.
Ungedr.
. • • •
Ungedr. |
Ungedr.
Ungedr. 1
XVI
statistische Übersicht.
S«iU.
XiBwr in DrknMichi ni inw QmII«.
OrigiuL
AbKhrifl.
Drack.
W« u Inieo.
1681
KI. Isny.
l)1261.(NachSeptbr.24.) 23
2) Um 1262. 2?' . .
3) 1262. Febr. 27. 53 i 1651
4) 1268. Febr. 9. STs] . .
KI. Kaisheim.
1) 1261. Juli 7.
2) 1268.
20
360
1628
1611
1612
Kl. Kirchberg.
1) 1259. Jan. 21.
2) 1261.
3) 1261.
4) 1263. Jan. 2.
5) 1263. März 17.
6) 1263. Juli 25.
7) 1263. Oktbr. 17.
8) 1265.
9) 1265.
10) 1266.
11) 1266.
12; 1267.*
13) 1267. Juni 26.
14) 1267.Septbr.9- 15. 331 1941
15) Um 126a 355 1963
16) 1268.
17) 1268. März 21.
18) 1268. Juli 21.
19) 1268. Juli 24.
491
4
I
5:
92; . . .
104' . . .
125^ . . .
1311 1731
172 . . .
173 1779
244...
245' 1850
286! 189*
325' . .
361
388
412
413
Kl. Kirchheim.
1) 1249. Jan. 27. 470
2) 1249. Jan. 27. 470
3) 1261. März 24. 16
4) 1266. Septbr. 2. 267
Kl. Kniebis.
1) 1267. April 28. 310
2) 1267. Septbr. 16. 332
3) 1267. Novbr. 12. 341
Kl. Komburg.
1) 1265. März 13. 188
2) 1268. April 24. 395
1992
1624
1873
1920
1951
1799
1637
1984
1967
Ohne Nr.
(Nachtr. z. B. Y).
1692
1724
1778
1849
1934
1968
2021
2022
Karlsruhe.
St. Gallen.
Isny.
Baind.
München.
MQnchen.
1705
XXX
(Kachtr. z. B. IV)
XXXI (dsgl.).
StA.
Berlin.
StA.
St.A.
Schinid , Mon.Hobenb.
St.A.
St.A.
StA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
St.A.
StA.
StA.
St.A.
Berger.
StA.
StA.
Difidrickt.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
. . • •
Ungedr.
. . •
Ungedr.
....
. • •
. . •
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
....
B«Bcrk8igei.
statistische Übersicht.
xvn
Siii«.
NoBBer in ÜrkuidiDbichi «od denn Qiilie.
OriVmal.
Abichrift.
Droek.
Wo 11 fiodeii.
Gngedratkt.
BtnflrkBi^iB.
Kl. Kreuzungen.
1) 1263. Mai 27. 120
2) 1264. Febr. 1. 138
3) 1264. April 1. 142
4) 1266. Septbr. 11. 267
5) 1267. Jan. 28. 290
Kl. Lichtensiern.
1) 1262. April. 57
2) 1262. Oktbr. 8. 83
8) 1263. Febr. 94
4) 1265. Mftrz 26. 193
1717
1738
1744
1874
1899
1655
Liebenau.
1) 1266.
245
Kl. Löwenthal.
1) 1264. Dezbr. 27. 164
1851
1770
Kl. Lorch.
1) 1262. Juli 7. 70| 1667
2) 1265. 173
3) 1265. 174
4) 1265. 175
6) 1265. Mätz 11. 187
6) 1265. Juli 15. 221
7} 1266. Oktbr. 26. 272
8) 1266. Oktbr. 31. 273
1780
1781
1782
1797
1826
KL Lorsch.
1) 1071.*
500
Kl. Marchthal.
1) Um 1250. 471
2) 1261. Juni 23. 19
3) 1263. April 6. 111
4) 1264. Novbr. 15. 161
5) 1266. JuU 2. 263
6) 1267. 287
7) 1268. Mai 3. 400
XXXIV
(Nachtr. z. B. lY).
1627
1709
1766
1869
2007
Kl. Mariaberg( Vgl. auch
Berg). I
l)Zwi8ch.l248u.l274.*312' . .
2) 1265. Febr. 21. 182! 1791
IV.
1683
1695
1803
1878
1880
E
(Nachtr. z. B. I).
1895
Zu Nro. 1921.
Frauenfeld.
Frauenfeld.
Frauenfeld.
Frauenfeld.
Frauenfeld.
St.A.
St.A.
StA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
St.A.
St.A.
StA.
Monum. Grermaniae.
StA.
StA.
Regensburg.
Regensburg.
StA.
St.A.
Regensburg.
StA.
StA.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
...
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Auszug.
m
XVIII
statistische Übersicht.
Seite.
NiBBer du ürkoiidenbicbi nd dereo QBeile.
Origioal.
kUMÜ.
Drock.
Wo ZB findei.
l'Dgedrickt.
Beierku^.
3) 1265. April 7 *
4) 1265. AprU 8.*
5) 1265. April 18.*
6) 1267. Mai 1.
195, 1806
198[ . .
198j . .
311: 1921
Kl. Maulbronn. |
1) 1243. März 9. 462
2) 1261.
3) 1262. Juni 16.
4) 1265. März.
5) 1265. März.
6) 1265. März 25.
7) 1266. März 30.
8) 1266. Mai 22.
9) 1266. Oktbr. 8.
10) 1266. Oktbr. 29.
11) 1267. Mai 23.
12) 1268. März 27.
13) 1268. April 30.
14) 1268. Juli 8.
15) 1268. Novbr. 30.
5 1613
65! 1663
184' 1794
185 j 1795
192 1802
254 1861
258 1 1864
268' 1875
272' 1879
316| 1926
389' . . ,
398| 2003
408 . . ,
424' . . .
Zu Nr. 1806
Zu Nr. 1806
XX
(Nachtr. 2. B. lY).
Probslei Neumünster. |
1) 1222. April 29. 502, G
(Nachtr. z.B.m).
2) 1267. März 24. 301 1910
S) 1267. März 28. 509
1993
2017
2033
4) 1268. Mai 21. 402
(Nachtr. E. B. VI).
Klause Neunkirchen.
1) 1267. Septbr. 30. 338 1947
2010
Kl. Oberndorf.
1) 1264. Mai 27.
2) 1265. Juli 31.
146 . . .
226' 1830
1748
Stift Oberstenfeld.
1) 1261. 7
2) Um 1262. 28
1614
1638
Kl. Ochsenhausen.
1) 1262. Juni.
61
1659
2) 1268. Septbr. 8.
418
2028
Stift Öhringen.
1) 1249. Juli 27.
2) 1251. März 28.
503
504
J
(Nachtr. s. B. lY)
K (dfgl.)
StA.
St.A.
St.A.
St.A.
I Ludwigsburg.
' St.A.
Ludvngsburg.
Rottenburg.
StA.
StA.
StA.
St.A.
St.A.
StA.
Donzdorf.
Ohringen.
Öhringen.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
iLarisrune.
ungear.
St.A.
Ungedr.
St.A.
1
Ungedr.
Karlsruhe.
Ungedr.
Karlsruhe.
Ungedr.
1 Karlsruhe.
1
Ungedr.
StA.
Ungedr.
1 St.A.
Ungedr.
St.A.
1
Ungedr.
1 St.A.
Ungedr.
Karlsruhe.
Ungedr.
Karlsruhe.
. . • •
i StA.
Ungedr.
Karlsruhe.
«...
' Karlsruhe.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
...
Ungedr.
Ungedr.
statistische Übersicht.
XIX
Seite.
XnBMer iu Urkmdiibiclu iid ütn QoeUe.
Origiul.
Abschrift.
Drifk.
W« n isdii.
üisedrickt.
BeBtrkugto.
Gr. V. Öltingen.
1) 1262. Juni 16., s. Ell-
wangen.
2) 1263. Mai 13., s. Augs-
burg.
EI. Offenhausen.
1) 1262. August 4. 75
2) 1268. 362
Kl. Petershausen.
1) 1261. (NachSeptbr. 24.)
s. KL Isny.
1969
Kl. der Reuerinnen zu
Pforzheim.
1) 1263. Juni 30. 216
1821
^) 1265. Oktbr. 26. 232
1836
Kl. Pfullingen.
1) 1261. 8
1615
2) 1262. Novbr. 15. 85
1685
3) 1268. März 3. 384
1988
4) 1268. März 10. 386
1990
5) 1208. April 1. 39ü
1994
Prämonstralenser-
Orden.
1) 1261. Oktbr. 1.,
s. Schussenried.
Kl. Rechentshofen.
1) 1265. Juli 24. 221, 1827
1673
Kl. Reichenau.
1) 883. Oktbr. 9. 431 '; IV
(Nachtr. z. B. I).
2) 895. Febr. 17. 432 V
(Nachtr. z. B. I).
3) Zwischen 1024.
Septbr. 8. u. 1027.
März 26. 434
4) 1248. Mai 15.
468'
8t.A.
StA.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
St.A.
SLA.
StA.
StA.
StA.
StA.
. VII
,(Nachtr. z. B. I).
! XXVIII
• • . .
Ungedr.
Übersetzung.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Donaueschingen.
Karlsruhe.
Neues Archiv d. Ge-
sellsch. f. ä. deutsche
Geschichtskunde.
Monum. Germ.Epp.
(Nachtr. z.B. IV). gaec. XIII.
m
XX
statistische Übersicht.
Siite.
KiBBer da DrkimdtBbiehs und deno (|b«1}«.
Orifiul.
Abichrift.
Dritk.
Kl. Reichenbach.
Zum Schenkungsbuche
(Ende d. 11. od. Anfang
d. 12. Jahrhunderts). 439
El. Rotenmünster.
1) 1262. August 2. (?) 74
2) 1262.(NachSeptbr.24.) 80
3) 1265. 176
KL Roth.
1) 1268.
362
Rotweil.
1) 1264. Juli 6.
506
X
(Naohtr. z. B. II).
1678
Kl. Salem.
1) 1244. Septbr. 9. 458
2) 1261. Jan. 9. 12
3) 1261. Dezbr. 6. 27
4) 1262. März 4. 54
5) 1263. 91
6) 1263. Jan. 17./1264. 93
7) 1263. März 4. 479
8) 1263. März 8. 100
9) 1263. März 8. 101
10) 1263. März 11. 103
11) 1263. Juni 14. 122
12) 1263. Juli 9. 124
13) 1263. Aug. 15. 126
14) 1263. Aug. 17. 128
15) 1264. Novbr. 29. 163
16) 1265. 177
17) 1265. 177
18) 1265. April 5. 195
19) 1265. Juni 22./29. 209
20) 1265. 210
21) 1265. Novbr. 2. 233
22) 1266. Oktbr. 8. 269
23) 1266. Dezbr. 22/1267.
Januar 7. 277
24) 1267. AprU 1. 308
25) 1267. Juli 6. 326
20) 1267. Dezbr. 3. 344
XV
(Nftohtr.z.B.m).
1725
1815
1816
1876
1672
ZI findoi.
1783
1970
M
(Naohtr. z.B. VI).
1620
1636
1652
1691
1693
XLII
(Nachtr. z. B. VI).
1701
1702
1704
1719
1728
1838
1727
1768
1784
1785
1805
1885
1917
1936
1954
St. Paul.
StA.
St.A.
St.A.
Stadelhofer, Hist.
Rothens.
Acta pontificum
Helvetica.
Csgidriekt.
Ungedr.
. . •
....
Ungedr.
Regensburg.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem. *
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
St.A. u. Karlsruhe.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Regensburg.
Regensburg.
Karlsruhe.
Berlin.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Ungedr
B«ierkiD|reB.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
statistische Übersicht.
XXI
Ninmer du Crknianbielis ood diren Qflclle.
Seite.
Origiul.
Abichrift.
Drock.
zn fiodti.
Dogedrockt.
B(iierkDB§;tn.
27) 1268. 363
28) 1268. 364
29) 1268. Jan. 21. 367
30) 1268. März 7. 385
31) 1268. Juni 13. 406
1971
• •••••
EI. St. Blasien.
1) 1265. März 26.
194
1804
KI. St. Denis (Frank-
reich).
1) 782. Septbr. 16.* 429
KI. St. Gallen.
1) 1267. Septbr. 20. 334
KL St. Georgen.
1) 1138. 455
2) 1258. 474
3) 1267. März 5. 299
1945
Kl. Schäftersheim.
A
1) 1261. 9
2) Um 1261. 10
3) 1262. 43
4) 1262. Dezbr. 10. 89
5) 1264. Novbr. 13. 160
1908
Dekanat Schönberg.
1) 1262. Aug. 1. 73
Kl. Schönthal.
1) 1261. 11
1616
1617
1643
1765
1618
Kl. Schussenried.
1) 1261. Oktbr. 1. 23
2) 1262. Juli 25. 72
3) 1263. Mai. 114
4) 1264. Juli 4. 150
5) 1265. Aprü 8. 201
6) 1265. Juni 3. 206
7) 1265. Juli 4. 219
8) 1266. Juni 27. 262
9 1268. Aug. (? 9.) 415
1632
1670
1712
1753
1807
1812
1824
1868
2024
• . *
XI
(Nachtr. z. B. ü).
XXXVII
(Nachtr. z. B. V).
1689
1972
1975
1989
2014
(Naohtr. z. B. I).
1671
Berlin.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
Cod. Salem.
St.A.
Böhmer, Regg. imp.
Zürich.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Öhringen.
Ohringen.
Öhringen.
Öhringen.
St.A. u. Öhringen.
Wibel.
St.A.
St.A.
St.A.
St.A.
St.A.
StA.
St.A.
St.A.
St.A.
St.A.
....
• • • •
Ungedr.
Ungedr.
• . •
• • .
Ungedr
• • .
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
XXII
statistische Übersicht.
XoBBcr in Crkundeebcki vU dflnn ^wtllt.
Seite.
OrigJDtl.
ibiehrift.
Dnek.
I
n faitt.
Üigidniekt.
Bcnerkufeo.
Stadt und Stift Sindel-
fingen.
1) 1261. Septbr. 1.
2) 1263. April.
3) 1268. Jan. 31.
4) 1268. Juli 17.
22 1630
106, 1707
371 1 1979
410 2020
Kl. Sirnau.
1) 1261. Oktbr. 22. 25' 1634
2) 1262. Juli 20. 71
3J 1263. Juni 16. 122 1720
4) 1263 ?, Dezbr. 20. 481 XLIV
i(Nachtr. z. B. VI).
1669
140, 1740
165! 1771
170 1775
5) 1264. Febr. lü.
6) Um 1265.
7) Um 1265.
8) 1265.
9) 1265. Juni 25.
10) 1267.
11) 1267.
12) 1267.
13) 1267. Jan. 13.
14) 1267. Nach Jan. 13. 290 1898
15) 1267. Um März 31. 303j 1912
16) 1267. Dezbr. 12. 346, 1956
17) 1268.
18) 1268. Febr. 1.
19) 1268. Febr. 7.
20) 1268. Febr. 7.
170 1776
213' 1819
283' 1890
283 1^91
284 1892
289 1897
St.A.
StA.
StA.
StA.
StA.
Esslingen.
StA.
StA.
364 1973
372 1980
376 1982
377 1983
Kl. Söflingen.
1) 1239. März 15. 487
Ohne Nr.
(Nachtr. z.B.III).
2) 1263. Oktbr. 10.
3) 1263. Oktbr. 10.
4) Zwischen 1265.Febr.
u.l268.Novbr.29.
5) Um 1266.
6) 1267. März 24.
7) 1267. Mai 9.
8) 1267. Mai 9.
9) 1267. Mai 10.
129, 1729
130 1730
5.
180' . .
239 . .
302' 1911
314 1923
3151 1924
1789
1844
316
O.A. Spaichingen.
1) 1246. Novbr. 22.
467
1925
• ft • • ft
1 XXIV
(Nachtr. s. B. IV).
Hochstift Speier.
1) 1261. Jan. 30. 13
2) 1262. Juni 9. 63
1621
1661
St.A.
Esslingen.
Es.<'lingen.
Esslingen.
St.A.
Esslingen.
Esslingen.
Esslingen.
StA.
StA.
StA.
StA.
St.A.
St.A.
StA.
StA.
Sbaralea,
Bull. Franc.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
Berger.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
F
Ungedr.
Ungedr. '
Ungedr. |
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
• . . .
Un^jedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
. . . . Vgl. die Datumsbe-
richtigung S. 51 3.
• ■ • •
Ungedr. ■
Ungedr.
Ungedr. '
....
....
Ungedr.
Auszug.
Ungedr.
statistische Übersicht.
XXIII
Naamr d«i ürksadtiibBclit ud deres Qullfl.
Seite.
Ori|;iial.
Abschrift.
Dnek.
Wo n lindei.
Uagednckt.
Benerkugei.
3; 1262. Septbr.
4) 1262. Oktbr.
5) 1267. März 31.
6) 1268.
7) 1268. Febr. 26.
78
81
304
365
381
1676
1680
1913
1974
1987
Staufer.
1) 1264. Aug. 13.
2) Um 1267 »
153
28
1756
Zu Nr. 1637
El. Steinheim.
1) Um 1260. 476 XL
(Nachtr. z. B. V).
2) 1261. Oktbr. 13. 24 ! 1633
3) 1262. Mai 24. 60 1658
4) 1262.Juni9.,s.Speier.
5) 1262. Oktbr. 6. 82
6) 1262. (nicht vor
Oktbr. 6.) 82
7) 1263. Oktbr. 129
8) 1264. März. 140
9) 1264. Aug. 19. 154
10) 1265. Febr. 21. 183
11) 1265. Oktbr. 15. 230
1681
Kl. Stellen. ,
1) 1264. Novbr. 11. 16oj 1764
2) 1267. Aug. 6. 328
1682
1728
1741
1757
1792
1835
1939
Pfalzgr. V. Tübingen.
1) 1268. Febr. 2., s.
Deutschorden.
Augustinerkloster zu
Tübingen.
1) 1262. Jan. 6.— 13. 45J 1645
1733
2) 1264. 133
3) 1266. JuU31/Aug.80. 508
Ulm.
1) 1264.
2) 1265. Febr. 28.
134
184
Urach.
1) 1265. Jan. 1.
178
1734
1793
1786
0
Karlsruhe.
Karlsruhe.
StA.
Karlsruhe.
Karlsruhe.
Rom.
St. Gallen.
I
St.A.
' St.A.
St.A.
St.A.
: StA.
St.A.
St.A.
St.A.
StA.
StA.
Sigmaringen.
Sigmaringen.
(Naohtr. z. B. YI). eccies.
St.A.
StA.
Fej6r, Cod. Hung.
Ulm.
Uhn.
Ungedr.
• . .
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
• • • •
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
StA.
• ■ . .
. • • •
Mitth. aus Rom.
In Anmerkung.
Auszug.
I . . • •
XXIV
statistische Übersicht.
Seiie.
Xinmr dei DrkuMBcks loi ienn ({BeU«.
ÜBgiirickt.
BMMrkBB{;il.
OrigiBil.
ikichriß.
Dnck.
W« n Ii4m.
Kl. ürspring.
1) 1266. JuH 4.
2) 1268. Mai 25.
264
403
2011
1820
1831
1746
1758
1760
1788
1796
1867
1877
1870
1761
1769
• ••#••
StA.
St.A.
Wolfegg.
StA.
St.A.
StA.
StA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
St.A.
St.A.
StA.
Jäger, Geschichte
Konrads II.
St.A.
Wien.
StA.
Lana.
Lana.
StA.
StA.
StA.
StA.
StA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
Ungedr.
....
Ungedr.
....
....
Ungedr.
Ungedr.
. • • •
....
Ungedr.
Stift Waldsee.
1) 1264. Oktbr. 21.
157.
Wangen.
1) 1267. Septbr. 20.,
St Gallen.
8.
Kl. Weiler.
1) 1264. Dezbr. 16.
2) 1265. Juni 28.
8) 1265. Aug. U.
168
215
226
Kl. Weingarten.
1) 1264. Mai.
2) 1264. Septbr. 2.
8) 1264. Septbr. 27.
4) 1265. Jan. 30.
5) 1265. März 4.
6) 1265 (?), Dezbr. 12.
7) 1266. Juni 19.
8) 1266. Oktbr. 16.
9) 1266. Novbr. 6.
10) 1266. Dezbr. 29.
11) 1267. Febr. 5.
12) 1267. Juni 6.
13) 1267. Oktbr. 23.
14) 1267. Novbr. 16.
15) 1268. April 23.
16) 1268. Mai 4.
17) 1268. Oktbr. 29.
18) 1268. Oktbr. 29.
145
154
156
179
186
. 236
262
270
274
279
292
818
833
342
393
401
419
420
1841
1881
1887
1900
1928
1948
1952
1999
2008
1650
1674
1694
Auszug.
Mitth. aus Wien.
2029
2030
XIX
(Nachtr.z.B.m).
XXXV
(Nachtr s. B. IV).
KL Weissenau.
1) 1239.
2) 1250.
3) 1261. Oktbr. 1.,
Schussenried.
4) 1262. Febr. 25.
5) 1262. Aug. 25.
6) 1263. Jan. 31.
461
472
50
76
93
statistische Übersicht.
•XXV
Seite.
Nsniner ia Drkondebbocbi ind deren (|Beile.
Oriffini.
7) 1264. Jan. 21. 136
8) 1264 Jan 27. 137
9) 1264. März 11. 141
10) 1264. Juli 10. 151
11) 1265. Febr. 14. 181
12) 1265. März 13. 190
13) 1265. März 14. 191^
14) 1266 März 20. 253;
15) 1267. Juni 9. 320
16) 1268. Aug 9. 415
17) 1268. Oktbr. 29., s.
Weingarten.
1736
1737
KL Weisscnburg.
1) 819.
2) 1056-98.
498
499
1754
1790
1800
1801
1860
1930
2025
Stift und Heiliggeist-
spital Wimpfen.
1) 1263. März 10. 102
2) 1265. April 17.
3) 1265. Mai 9.
4) 1265. Juni 23.
5) 1265. Novbr. 1.
6) 1265. Dezbr. 18.
7) 1267. Septbr. 16
8) 1267. Septbr. 17. 334 1944
9) 1268. Dezbr. 7. 427 2035
1703
203' 1809
205 j 1811
21 1[ 1817
233 1837
238^ . .
333! 1943
Gr. V. Wirtemberg.
1) 1247. Mai 10. 467
2) 1248. Febr. 5. 467
3) 1249. Jan. 21. 469
4) 1249. Jan. 29. 471
5) 1249. Jan. 30. 471
€) 1259. Oktbr. 9. 476
7) 1262. Novbr. 16. ' 86
8) 1265. Septbr. 18. 228
Wirzburg.
1) 996 Dezbr. 18. *, s.
Araorbach.
2) 1265. Juni 14., s.
Hohenlohe.
1686
1833
ibiclirift.
Drsck.
Wo XI fiaden.
ÜBfcdruckt.
BeiierktBgei.
1742
• • a
StA.
St.A.
StA.
St.A.
StA.
StA.
StA.
St.A.
St.A.
SLA.
(Kftohtr. z. B. I).
D (Dsgl).
Speier.
Speier.
l
1842
München.
Nürnberg.
München.
München.
Nürnberg.
Darmstadt.
München.
München.
Darmstadt.
XXV
(Kachtr.z.B. IVj.
XXVI (Dsgl).
XXIX (Dßgl).
XXXII (Dsgl).
XXXIII (Dsgl).
XXXIX
(Nachtr. z. B. V).
Monum. Germ. Epp.
saec. XIII.
Ebda.
Ebda.
Ebda.
Ebda.
Fon tes Rer . Austriae
St.A.
StA.
Ungedr. \
Ungedr. |
....
Ungedr. i
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
1 Vergl. von Prof.
Harster in Speier.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
Auszug.
XXVI
statistische Übersicht.
Seite.'
Nsaaer du L'rkindeiikclii and deren ()oelie.
Cifedraekt.
n 1
Ori^iul.
Abtehrirt.
DricJL.
Wo iB finden.
BeatrkiBgei.
Herren von Zimmern.
1) 1262. 44
1995
1644
1
Donaueschingen.
1
Wallerstein.
Zürich.
Oeff. Bibl.
Sulger, Ann. Zwif.
StA.
StA.
StA.
StA..
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
. . • •
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Ungedr.
Mitth d. Archiv
raths Baumann
Kl. Zimmern.
1) 1268. April 12.
391
1
1 ' • • ' ' "
1
»
F
1
1
Probstei Zürich.
1) 1265. Jan. 3.
•
178
1787
1
XII
(Nachlr. z. B II).
•
•
1608
•
Kl. Zwiefalten.
1) 1156.
2) Um 1261.
3) 1263. März 7.
4) 1263. April 22.
456
1
99
1700
112
1711
5) 1266.
248: 1854
350 1959
6) 1267. Dezbr. 13.
■ ••...
■» w \xv .. ^< ,yy\y\^~^
1608.
Der zur Emet^erung der alten Freundschaß und Verbrüderung mit dem Kloster Kladrau
dahin abgesandte Zmefalter Mönch Konrad bittet mit dem dortigen Konvente den Abt Peter
von Zwief alten, ihnen sogleich zu Hufe zu kommen.
Ohne Orts- und Zeitbestimmung (um 1261).
Reverendo in Christo patri ac.domino Petro abbati Zwifaltensi, spirituali provisori
suo, Conradus eius filius non indevotus exul . . . , ad presens in domo Claderubensi *) con-
stitutus, debite ac devote obedientie Submissionen!. In memoriam vestre patemitati humi-
liter revoco, qualiter vestris imperiis integraliter obediendo per longa terrarum spatia
in Bohemiam ad domum transivi Claderubensem ad antiquam amicitiam et fratemitatem
vestri et Qaderubensis monasterii reformandam. Quapropter ego Conradus totusque
conventus flexis genibus vestram fidelitatem humiliter rogamus, ut in adiutorium nobis
subito venire dignemini, certissime scientes, quod omnes persone exceptis IV, scilicet . . .
lino, Wemhero, Cunrado volunt cum perfecta fide vestris mandatis adstare et inviola-
biliter obedire. Insuper vobis notifico, quod gloriosum ducatum vobis prestare volunt,
et, ut de hoc non diffidatis, sigillo isto signavi paginam. Amen.
Conradus . • pef literam istam etiam totum conventum fratema dilectione salutare
velitis. Valete omnes.
Nach Sulger, Annales Zwifaltenses I, p. 215, woselbst die Urkunde beim Jahr 1261 abgedruckt ist,'
eine Zeitbestimmung, zu welcher es passt, dass im Jahr 1260 ein Abt P. von Zwiefalten urkundlich feststeht
(vergl. Bd. 5, S. 330).
1) ESadrau, böhm. Kreis Pilsen.
VI.
1
2 1261 (vor Oktober 22).
1609.
Äbt Berthold von Bebenhausen beurkundet, dass Ritter Berthold von Sperberseck gegen Auf-
nähme seiner Schwester als Nonne in Lustnau auf seine Anspräche an das Kloster von dem
Hof gute Böhringen her verzichtet und demselben noch überdies drei Mansen zum Niessbfauche
geschenkt habe.
1261 (vor Oktober 22*).
In nomine domini. Amen. Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis
frater Ber. dictus abbas de Bebinhtsen orationum || suffragia devotarum. Quicquid
gestum sub tempore litteris^ vel testibus non fulcitur, processu temporis oblivionis cali-
gine facilius obscuratur. Nos || ergo futurum volentes precavere dispendium constare
cupimus universis, quod Ber. miles de Spasruwaersecke ^) , filius C. beate memorie, quic-
quid II iuris ex curia nostra Beringen *) sive debite sive indebite super agricultura quadam
sibi annis singulis facienda seu alias habere se dixerat^ hoc totum in receptione A.
sororis sue monialis in Lvstenowe*) penitus relaxavit. Preterea tres mansus pro parte
dicte sororis nostre donavit ecclesie sub hac forma, quatiuus usufructus mansuum ipso-
rum tamdiu nobis cedant, donec per ipsum triginta libris Hallensium redempti tandem
vjileant rehaberi. In huius rei testimonium presentem cedulam cum annotatione testium
conscribi et nobilium virorum Ber. comitis de Vrach et L. ducis de Techke fecimus
roborari. .
*♦•
Acta sunt hec anno domini M*. CG . LX*. I*. Testes : Ber. abbas , A. camerarius,
Diemo, monachi de Bebinhvsen, Ber. de SpaBruwersechke miles et H. filius eins, Wal-
therus Speht, Ber. dictus Elsinbovn et C. frater eins, milites de Lvstenowe, et alii quam
plures.
Das erste Siegel ist verloren, dagegen hängt noch, namentlich am Rande sehr beschädigt, das zweite, dasjenige
des Grafen Berlold von Urach, an, rund (IIL B. 3) : der galopirende Graf mit Topfhelm, in der Rechten einen Morgen-
stern schwingend, vor der Brust einen dreieckigen, quergetheilten Schild mit dem üracher Wappen: oben ein
schreitender Löwe (? Leopard), unten in Kürsch em Querstreifen. Von der Umschrift deutlich nur noch S.CO
A erhalten. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 200. — Abbildungen des Siegels: F. K.
Fürst von Hohenlohe, Zur Geschichte des Fürstenbergischen Wappens, Tafella, Nr. 2; Fürstenbergisches
Urkundenbuch 1, S. 213.
♦) An letzterem Tage war der Siegler, Graf Berthold von Urach, nach der unten folgenden Urkunde von diesem
Tage bereits verstorben.
1) Sperberseck, abgeg. Burg bei Gutenberg, O.A. Kirchheim. — 2) Böhringen, O.A. Urach. — 3) Lustnau,
O.A. Tübingen.
1261.
1610.
Marquard Stretze übergibt durch die Hand seines Herrn, des Edeln Albert von Hohenlohe,
detn Hospital de^ heiligen Johannes in Rothenburg sein früher dem Kloster Frauenthal ge-
höriges Gut in Walhnersbach und Könrad von Hohenlohe verzichtet (in einer angehängten
Urkunde) auf die ihm verpfändeten gerichtsherrlichen fechte daselbst.
1261. 1
Quoniam necesse est, ut facta utilia, que aguntur in tempore et labuntur per tem-
pora, scriptis privile||giorum conserventur , tenore ergo presencium notum sit universis
tarn presentibus quam futuris hanc || literam inspecturis, quod ego Marquardus dictus
Strotze per manum domini mei Alberti nobilis || de Hohenloch et manu choadunata
uxoris mee et omnium heredum meorum dedi flomui hospitalis sancti Johannis in Roten-
burchO predium meum in Walmarspach *), quod fuerat antea dominarum in FrowentaP),
pro summa, in qua consultum fuit utrinque faciendum. Et ne super tali contractu in
posterum al[i]quod oriri possit dubietatis periculum, presentem literam sigillo- domini
mei de Hohenloch sigillatam ipsis tradidi pro memoriali sufflciente per addicionem testium
subscriptorum, qui sunt: Heinricus nobilis de Brünecke*), Albertus de Vflfenheim*), Bü-
zarius de Ostheim ®), Heinricus de Enthse 0, Gotfridus de Adelnhouen ®), Heinricus Asinus,
Hermannus Faber de Morlbach ^), Bertoldus de Hohenloch, Rapoto frater suus, Conradus
scultetus de Holtzhusen*®), Burchardus Phentzinch, item frater Vlricus conmendator de
Rode")j frater Conradus conmendator de Rotenburch, frater Heinricus cellerarius de
Grvnsu^th**) et alii quam plures. ^
Acta sunt hec anno domini millesimo CG. sexagesimo primo.
An diese Urkunde angenäht ist folgende:
Noverint universi presentem paginam inspicientes, quod dominus Cunradus de Hohen-
loch dictus Ernest || resignavit omnem iurisdicionem, quam in bonis domini Marquardi
Strezonis in Walmarsbach sitis nomine || pignoris habere videbatur, quia frater C. dQ
Buchel ") predicta bona apud prefatum *) Marquardum domui sancti Johannis || in Roten-
burh libere conparavit. Huius autem resignationis testes sunt: dominus Albertus,
nobilis de Hohenloch, dominus Hilthebrandus de Sauwensheim '*) , Gotfridus de Adeln-
houen, Marquardus dictus Streze, Heinricus de Gnotstat **), milites, Wolvelinus de Eschen-
bach *®) , Elegast Faber in Auge *0 , Sifridus servus domus nostre in Rotenburh , laici,
frater Vlricus et frater C. de Buchel fratres, frater Cunradus de Frawental et alii
quam plures.
1*
4 1261.
Auf ein Siegel, welches an der Haupturkunde anhieng, weist noch der Einschnitt untenim Einschlage, es ist
aber verloren. — Abdruck: Hanselmann, Diplomat. Beweis I, S. 418, Nr. LI. —-Regest: Regesta Boica 5,
758. — Stalin a. a. 0. 2, 567.
a) Steht auf einer Rasur.
1) Rothenburg a. d. Tauber, baier. A.G.Sitz. — 2) Wallmersbach, baier. A.G. Uffenheim. — 3 und
4) Frauenthal und Brauneck, O.A. Mergentheim. — 5) Uffenheim, baier. A.G.Sitz. — 6) Gollach-Ostheim, baier.
A.G. Uffenheim. — 7) Endsee , baier.' A.G. Rothenburg a. d. T. — 8) Vergl. S. 10, Anm. 3. — 9) Mörlbach,
baier. A.G. Uffenheim. — 10) I{plzhausen, baier. A.G. Windsheim. — 11) Reichertsroth, baier. A.G. Rothenburg
a. d. T. — 12) Grünsfeld, bad. B.A. Tauberbischofsheim. — 13) Nach Wirt. Franken 6, 119 Buchelech, Buchelehe,
ein abgeg. Hof in der Gegend von Dörzbach, Westernhausen (O.A. Eünzelsau), Rengershausen (O.A. Mergent-
heim). — 14) Seinsheim, baier. A.G. Marktbreit. — 15) Gnodstadt, baier. A.G. Ochsenfurt. — 16) ? Eschenbach,
baier. A.G. Markterlbach oder Feuchtwangen. — 17) Aub, baier. A.G.Sitz.
1611.
Albert mit dem Beinamen Hohe von Wurmlingen verkauft mit Zustimmung seines Bruders
Heinrich seinen Weinberg auf dem sog. WurnUinger Berg an das Kloster Kirchberg.
1261.
Universis presens scriptum inspecturis Albertus congnomento Hohe de Wurmelingea *)
veritatis testimo||nium acceptare. Tenore presentium singulis et omnibus, ad quos hec
pagina pervenerit, notum facio, || quod ego pensata propria utilitate ac temporali con-
moditate fratre meoTIenrico presente pariter et consentien||te vineam meam sitam in
monte, qui vocatur theutonice Wurmelingere bergh, Willebirgi priorisse et con-
ventui sororum monasterii in Kilperg, Constantiensis diocesis, ordinis sancti Augustini,
ordini fratrum Predicatorum conmissarum, pro XXI libris et VI solidis Hallensiüm ven-
didi iure proprietario, sicut ego feci, perpetuo possidendam. Cum igitur sine difficul-
täte et quovis more dispendio memoratam Hallensiüm pecuniam in integrum receperim
ab eisdem, renuntio presentibus omni iuris auxilio canonici et civilis, consuetudini et
statuto, actioni et rei, per que contractus prefate vinee legittime celebratus posset in
posterum irritari. Testes sunt: Theodericus Blarrer, Theodericus Merhelt, milites in
Wurmelingen, Walterus, Renardus, nobiles ibidem et alii fide digni. Feci autem hec
sigillo domini comitis de Zcolr, quia sigillum proprium non habui, conmuniri.
Acta sunt hec anno domini M"". CG*. LXI*.
Nach dem Original im kgl. Preussischen Hausarchive zu Berlin. Das Bd. 5, S. 137 beschriebene Siegel
des Grafen Friedrich von Zollem. — Abdruck: Monum. Zollerana 1, 77.
1) Wurmlingen, 0,A. Rotenburg.
1261
1612.
. . genannt Teufel und seine Gattin Gertrud vermachen der Converse Irmentrud all ihr be-
wegliches und unbewegliches Gut auf deren Lebensdauer.
Horb 1261.
Ab humana cicius elabuntur memoria que nee scripto nee voce testium confirmantur*
Noverint igitur universi, ad quos || littere presentes devenerint, quod ego . . dictus Dia-
bolus et Gerdrudis uxor mea recongnoscimus et presentibus profitemur, nos || omnia
bona nostra tarn mobilia quam inmobilia Irmindrudi conveFse propter devotionem, quam
ad ipsam habemusj et ob animarum nostrarum || salutem iusto legacionis titulo tradidisse
tali condicione inserta, quod dicta Irmindrudis prescripta bona post obitum nostrum
usque ad mortem suam sine detrimento eorundem bonorum hiis saltem exceptis, quibus
pro suis necessitatibus indiguerit, tenetur sine dolo quolibet possidere, que edam, ut hoc
ratum teneret, iuramentum prestitit corporate. Sub qua forma iuramenti nichilominus
conpromisit, ne nos in legacione testamenti conpetenti et idonea aliquatenus inpediret.
Testes, qui *) huiusmodi donacioni intererant, sunt : dominus C. dictus Ramphar, sacerdos,
frater Her. dictus Mumlar^) et frater Ber. dictus Faber, conversi in Kilchperch, . . priorissa
et soror Agnes, sua consanguinea, conventus in Horwe et alii quam plures fide digni.
In huius rei evidenciam presentes litere sunt sigillis honorabilium civium seu civitatis
in Horwe ^) muniraine roborate.
Datum in Horwe, anno domini M*. CG*. LXl*.
Abhängend das Siegel der Stadt Horb, sehr beschädigt, rund (ü. B.)]: in einem Schild die plalzgräflich
Töbingische Fahne, über dem Schild ein f ; von der- Umschrift erhaltien : S ORWE.
a) Dieses Wort steht doppelt: es schliesst eine Zeile und fängt die nächste an. — b) Es steht MUlar.
1) Horb, O.A.Stadt.
1613.
Die erwählten Schiedsrichter in den Streitigkeiten zwischen dem Kloster Maulbronn und dem
Pleban in Bauschiott wegen des Zehnten in Odbronn sprechen dem letzteren jeglichen Anspruch
darauf ab und legen ihm beständiges Stillschweigen auf*).
1261.
Nos Wemherus decanus de Knuttelingen 0, Heinricus decanus de Nieuem^ et Ber-
toldus plebanus de Rossewac') notum facimus universis Christi || fidelibus, tam presen-
6 1261.
tibus quam futuris presentes litteras inspecturis, quod, cum iuter venerabilem . . abbatem
et conventum monasterii de Mvlenbrvnne, || Cisterciensis ordinis, Spirensis diocesis, ex
parte una et Trutwinum plebanum ecclesie de Buslat*) ex parte altera quarumdam
simultatum et altercationum questio || moveretur super solutione decime, quam de villa
Elbrunne*) idem plebanus ad se et suam ecclesiam ßuslat asseruit pertinere, "dictis . .
abbate et. conventu de Mvlenbrvnne contradicentibus et hoc ipsum in nos tres vel si
tercium deesse contigerit in duos residuos compromissum esset in modum arbitrii, nos
earumdum simultatum et altercationum in nos negotium devolutum acceptavimus et
eidem institimus studio diligenti. Primo igitur audivimus viciniam, que vulgariter knunt-
scapft dicitur, postea perspeximus privilegia diligentius sigillis autenticis roborata, que
continebant decisionem cuiusdam disceptationis et litis, que antiquitus inter dictum mona-
sterium de Mvlenbrvnne et dominum Cvnradum nobilem de Strubenhart *) nee non et
Wecelonem tunc plebanum memorate ecclesie de Buslat et super solutione predicte decime
vertebatur. Et quia secundum consiliura sapientis omnia sunt cum consilio facienda, nos
auditis istis et visis ad consilium magistrorum et iurisperitorum Spirensium et civitatis
Spirensis et aliorum proborum virorum duximus recurrendum, exponentes eis scrutinium
per nos factum prelibate vicinie que kuntscapft dicitur ac eciam ostendentes eis privi-
legia, que compositionis inter eos facte materiam continebant. De consilio eorundem sen-
tentiando pronunciamus et pronuntiavimus super nostras animas, nuUatenus declinantes
in partem timore, amore, odio vel favore, quod idem . . plebanus de Buslat nuUum ius
nee actionem qualemcumque habet nee habere debet de cetero in decimam memoratam
«
seu villanos de Elbrunne secundum Privilegium reverendi patris nostri domini Ctnradi
episcopi Spirensis et secundum metas in eodem privilegio annotatas, perpetuum ei super
hoc et suis successoribus Silentium imponentes. Et ne forsitan in futurum inter pre-
dictum monasterium de Mvlenbrvnije et plebanum de Buslat, qui pro tempore fuerit,
iterate questionis calumpnia suboriri contingat, sententiam nostri arbitrii pronuntiatam
presenti scedule duximus annotandam facientes apponi sigilla domini 0. prepositi sancLi
Widonis, H. decani sancti Germani Spirensis, magistri Heinrici de NicasteP), et magistri
Heinrici Cinemini, de quorum consilio et aliorum proborum virorum dictum nostrum
arbitrium emanavit cum nostris sigillis ad evidentiam pleniorem.
Actum anno domini millesimo GG^ LX°**. primo.
Sieben spitzovale Siegel, mehr oder minder beschädigt, das fünfte aus grOnem Wachs, das sechste und
siebente nur noch in Säckchen eingenähte Bruchstücke: 1) des Probsts Otto von St. Guido: c. 41,25 mm (III. A.
2. c): über einem Baldachin die Jungfrau Maria mit dem Christuskind, darunter der heil. Johannes, ein Buch
vor die Brust haltend, Umschrift: S . lOHannES (das St. Guidostift war ursprünglich zu Ehren des Evangelisten
Johannes gegründet); darunter wieder ein Baldachin, unter welchem ein knieender Beter, von der Umschrift er-
halten: ... S . PREPOSI ... CLc^E . S(a»;C^<;i . WIDONIS . SPm . . 2) des Dekans Hertnid von St. German
(in. A. 2. a): der stehende Dekan, mit beiden Händen ein Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift er-
1261. 7
halten : . . HERTNIDI . DE . . NI . S(an)G(t)l . G^e^RM 3) des Magisters Hemrich von NeukasteU: c. 40, c.
25 mm (IV. A. 1): eine Burg mit offenem Thor und drei bezinnten ThQrmen, über dem mittleren schwebend
ein Halbmond, unterhalb der Burg ein sechsstrahliger Stern; von der Umschrift: S . HE^H^RICI . DE . . . MA(^n>I .
(nach Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 273 ff. zu NIGASTEL . GAN . S . G(er^MA(n>I zu ergänzen, da Hein-
rich Kanonikus von St. German war). 4) des Magisters Heinrich Gineminus: c. 41,25 mm (II. B.): ein mit
Früchten behangener Baum, auf dem rechten und linken Ast je ein Vogel mit offenem Schnabel, zur Seite ein
hochbeiniger Vogel (? Pfau), von der Umschrift : . . . MAG(ist)Kl . YMINI . . . . S . ANDREE . WORMA . . (nach Zeitschr.
a. a. 0. war derselbe vorher Kanonikus im St. Andreasstift zu Worms). 5) ein gemmenartiger Kopf; da von
der Umschrift noch NVT erhalten ist, wohl von obigem Dekan Wemher von Knittlingen herrührend.
♦) Vergl. Bd. 4, S. 68.
1) Knittlingen, O.A. Maulbronn. — 2) Niefern, bad. B.A. Pforzheim. — 3) Rosswag, O.A. Vaihingen. —
4) Bauschiott, bad. B.A. Pforzheim. — 5) Oelbronn, O.A. Maulbronn. — 6) Strubenhart, abgeg. Stammburg,
Gem. Dennach, O.A. Neuenbürg. — 7) NeukasteU, Burgruine, baier. A.G. Landau.
1614.
G. von Dum, Probst von Mosbach und Archididkon von Wirzburg, erklärt sich mit der von
dem Kloster Oberstenfeld und dessen päpstlichem Conservator, dem Probst von Backnang, für
den Vicar an der Kirche in Eberstadt ausgesetzten Pfründe sowie mit der Person des vom
Bischof von Wirzburg investirten neuen Priesters einverstanden.
126t
C. de Durne ^) prepositus in Mosebach *) et archidiaconus Erbipolensis omnibus Christi
fidelibus presentem paginam intuentibus salutem in auctore salutis. || Vacante ecclesia
de Eberstat ^), Herbipolensis diocesis, ex morte domini Burcardi de Ebersberch *) , pre-
positi sancti Johannis in Hange, abbatissa et conventus de Oberstenveit, || ad quas ins
patronatns einsdem ecclesie pertinebat, ad eandem ecclesiam Gunradum clericum sacer-
dotem venerabili domino nostro Herbipolensi episcopo presentarunt , petentes eum de ||
eadem ecclesia ad prebendam estimatam ad redditus XXX* librarum Hallensium et con-
stitutam de consilio prepositi de Baggenanc*) sui conservatoris ceteris proventibus eins-
dem ecclesie nsibus conmunibus ipsarum, quemadmodum sedes apostolica ipsis jndul-
serat, reservatis investiri, litteras indulgentie ipsis a domino papa *) Indulte primum domino
nostro episcopo, postmodum nobis exhibendo, quarum tenor talis est. Nun folgt die
Bd. 4, S. 200 gedruckte Bulle Pabsts Innocenz IV. vom 23. Dezember 1249, worauf es weiter
heisst: Nos itaque, litteris domini pape in stilo filo et buUa diligencius perspectis, factis
domini pape contraire nolentes nee debentes, bonorum virorum habito consilio, prebendam
sacerdoti in Eberstat estimatam ad redditus XXX* librarum Hallensium annuatim appro-
8 1261.
bamus et de cura aniraarum eiusdem ecclesie presentatum ab abbatissa et conventu de
Oberstenveit quoad prebendam antepositam a domino nostro episcopo investitum con-
sentimus, ceteris proventibus ad usus conmunes abbatisse et conventui de Oberstenveit,
prout ipsis ab apostolica sede ^) indultum est, reservatis, ita tarnen, ut presentatus huius-
modi et investitus nobis in spiritualibus deserviat, hospitalitatem servet et alia omnia
faciat, que a plebanis conmuniter fieri consueverunt. Et ut hec omni evo rata per-
maneant, presentem paginam munimine nostri sigilli fecimus roborari. .
Acta sunt hec anno domini M*, CG*. LXI*.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren.
a) Im Original verschrieben: pape, — b) An dieser Stelle der Vorlage finden sich einige Gorrecturen.
1) Walldürn, bad. B.A. Buchen. — 2) Mosbach, bad. B.A.Sitz. — 3) Eberstadt, O.A. Weinsberg. — 4) Wohl
Ebersberg, O.A. Backnang (vergl. Bd. 5, S. 351). — 5) Backnang, O.A.Stadt.
1615.
Bitter Walther von Hausen genannt HochscMüz vermacht seinen von dem Herrn von Steuss^
lingen lehenbaren Weinberg zu Mettingen dem* Kloster Pftdlingen.
1261.
Ego Walteras miles de Husen^) dictus Hochsliz universis hanc litteram inspecturis
rei geste noticiam || cum salute. Cum ea, que aguntur in tempore, de facili a memoria
hominum labantur, necesse est, ut digne acta lit||terarum testimonio roborentur. Ad
noticiam igitur tam presentium quam fulurorum volo pervenire, quod ego de voluntate
heredum meorum in re|| medium anime mee et parentum meorum vineam sitam in
Mettingen *) iuxta Ezelingen, quam a domino de Stüzelingen ^) habeo in feodo, conventui
dominarum bi Phullingen in hunc modum legavi, videlicet ut vineam eandem excolat
et fructus eiüs de ceterö integraliter percipiat et quiete. Insuper si idem conventus
proprietatem eiusdem vinee aput dominum de Stüzelingin potuerit obtinere, ego et heredes
mei ins nostrum feodale eidem conventui libere resignare tenemur. Permittimus etiam,
ut prefatus conventus vineam eandem sibi taliter legatam libere vendere valeat seu con-
mutare et, cui vel quibus personis ipsam vineam vendiderit vel conmutaverit, eidem vel
eisdem personis ego et heredes mei eandem vineam üi feodum concedere libere et abs-
que omni dampno predicti conventus tenemur. In huius legationis sive donationis evi-
dentiam sepedicto conventui litteram presentem cum sigillo civitatis Ezelingensis trado
testimonialem. Sunt autem huius rei testes subscripti: R. scultetus, M. in Cimiterio,
1261. 9
«
Lupoldus, E. dictus Gebeno, R. molendinarius, cives Ezelingenses, frater Hugo de Phul-
lingen et B. Scolaris filius fratris B. Steutonis.
Acta sunt hec anno domini M"". CC^ LX^^L
Abhängend das bereits öfters, z. B. Bd. 5, S. 189 beschriebene Siegel der Stadt Esslingen.
■
1) Neckarhausen, O.A. Nürtingen, früher Hausen schlechthin genannt, woselbst die Burg wahrscheinlich
Sitz der sonst „aus dem Eirchheimer Thal" benannten Familie Hochschlitz war (vergl. O.A.Beschr. Nürtingen
S. 178 ff., Kirchheim S. 150). — 2) Mettingen, O.A. Esslingen. — 3) Altsteusslingen, O.A. Ehingen.
. • 1616.
Mitter Heinrich von Hoherüohe und seine Ehegattin Herradis ühergehen mit Eimoüligung ihres
Herrn, Alherts von Hohenlohe, der St. Marienkirche in Scheftersheim 10 Malter Weizen aus
Gütern in Hattingen zum Zweck der Feier ihres Jahrestages.
Endsee 1261.
Heinricus miles de Hoenloch et Herradis uxor eins omnibus presentes litteras in-
specturis salutem. || Que litterarum titulo roborantur, validum robur obtinent firmitatis.
Noverint ergo universi || presentes ac posteri, quod nos pari consensu et manu coadu-
nata de voluntate et permissione || domini nostri Alberi:i de Hoenloch ecclesie sancte
Marie virginis in Schefterseim ad honorem dilecti eins filii et ipsius obtulitnus et ritu
perpetuo tradidimus decem maldra tritici de bonis nostris in Hottingin ^) tali conventione,
ut singulis annis noster anniversarius de eisdem devote celebretur. Et hoc consideran-
dum, ut si ego Heinricus prius quam uxor mea Herradis de hac luce migravero, pre-
dicta summa tritici totaliter in usus cedet ecclesie memorate, quod si ipsa premortua
fiierit, iam dictos modios quamdiu supervixero nihilominus possidebo» Ad maiorem
igitur huius rei evidentiam maldrum tritici annis singulis vite mee monasterio nominato
me daturum sponte promisi. Ut autem hec rata permaneant, presens scriptum sigillo
domini nostri Alberti de Hoenloch et ipsius ecclesie tesUmonio petivimus confirmari.
Testes: Fridericus de Argershoven *) , Gotefridus de Adelhoven®), Bertolt de Hoenloch,
Rapoto frater eins, Marquart Ströz, Gunradus de Holzhusen*), Fridericus notarius et alii
quam plures.
Acta sunt hec in Ense % anno domini M"*. GG*". sexagesimo primo.
Nach dem Original im hohenlohischen Hausarchive zu Oehringen. Zwei bereits Bd. 5, S. 233 beschriebene
Siegel. Von den Umschriften hier f SIGILLVM . ALBERTI . DE . . . HENLOCH und f S . S . . . . SHEIM erhalten (s.
auch S. 10). — Abdruck: Hanselmann, Dipl. Beweis I. Anh. LII, p. 419. — Regest: Stalin a. a. 0. % 567.
VI. 2
10 1261.
1) HötÜDgen, baier. A.6. Aub. — 2) Archshofen, O.A. Mergentheim. — 3) Adelshofen, baier. A.C. Rothen-
burg a. d. T. (yergl. Bensen, Histor. Untersuchungen über Rotenburg S. 464) oder Adelhofen, baier. A.6. Uffen-
heim. — 4) Wohl Holzhausen, baier. A.6. Windsheim, wenn nicht abgeg. Ort dieses Namens bei Steinkirchen
oder bei Buchenbach, O.A. KQnzelsau. — 5) Endsee, baier. A.G. Rothenburg a. d. T.
1617.
Das Kloster Scheftersheim beurkundet, dass Ritter Heinrich van Hattingen 20 Talente Heller
zur Erkauf ung eines Gutes , beziehungsweise zur Zahlung eines Leibgedings von 10 Scheffel
Weizen an ihn und nach seinem Tode zur Begehung seines und seiner Ehegattin Jahrestags
an das Kloster gestiftet habe, und bestimmt den Hof Queckbronn zur 'Sicherheit.
Ohne Zeit- und Ortsangabe (um 1261*).
Universis Christi fidelibus hoc scriptum legentibus B. dicta raagistra totusque coa-
ventus sororum in Sceftersheim devotas orationes ia doaiino. Ne ea, que agua||tur in
tempore, simul cum tempore dilabantur, necessarium est ea teslimonio scriptorum fide-
lium posterorum noticie declarare. Ad huius igitur rei cautionem || notum esse cupimus
Omnibus, qui hoc scriptum inspexerint, quod quidam fidells miles Henricus nomine de
Hottingen*) pro remedio anime sue et uxoris || sue contulerit ecclesie nostre XX" talenta
Hdlensium ad comparandum predium, unde annuatim sibi X modii siliginis tantum ad
vitam suam persolverentur, sed eo defuncto absolute cederet prenominatum frumentum
in usum ecclesie nostre, ita tamen, ut de eisdem bonis anniversarius eins et uxoris sue
singulis annis inde celebraretur. Pro cuius rei certitudine curiam nostram in Qwec-
brünnen *) ad solvendos sibi X prenominatos modios siliginis annuatim deputavimus, in-
super fraternitatem oracionum nostrarum sibi et uxori sue sub testimonio litterarum
nostrarum cum sigilli nostri inpressione concessimus. Huius rei testes sunt : Hartmannus
sacerdos, C^nradus magister curie, Henricus miles de Amelungeshagen ') C^nradus miles
de Nazza*), Wintherus frater Wortwini de Villa*), Albertus laicus et alii etiam quam
plures.
Nach dem (linirten) Original im hohenlohischen Hausarchive zu Oehringen. Sehr beschädigtes Siegel des
Convents von Scheftersheim, rund, c. 47 mm (II. B.): die thronende Maria mit dem Christuskmd, Ton der Um-
schrift erhalten: f . . . SCEPTEISHEIM. — Abdruck: Hanselmann, Diplomatischer Beweis 1, 419.
*) So mit Rücksicht auf die vorhergehende, sicherlich denselben Gegenstand betreffende Urkunde.
1) Vergl. oben, Anm. 1. — 2) Queckbronn, O.A. Mergentheim. — 3) Amlishagen, O.A. Gerabronn. —
4 und 5) Nassau und ? Weiler, Gem. Blumweiler, O.A. Mergentheim.
1261. Januar. 11
1618.
Bischof Iring von Wirzburg übergibt den von Hermann von Oberbaibach an das Kloster
Schönthal verkauften von seiner Kirche zu Lehen gehenden Zehentantheil in Gommersdorf gegen
Ersatz durch Güter in Baibach und im Marsfadfer Thale obigem Klostet* als Eigenthum.
1261.
J. dei gratia Herbipolensis episcopus. Noverint univeräi huius pagine inspectores,
quod cum dilectus in Christo || frater Hiltebrandus abbas una cum suis confratribus de
Schontal partem decime in Ctmerstorph *), qua || Hermannus de superiori Ballebach ^
a Ludewico de Schiphe') infeodatus fuerat, pro quinquaginta libris Hallensium || suo
monasterio conparasset, accedente consensu ipsius Ludewici de Schiphe, qui ipsam partem
decime immediate ab ecclesia nostra tenuerat in feodo, nos acceptis quinque iugeribus
et dimidio sitis super molendinum in Ballebach et duobus iugeribus vineti in Morsteter-
tale*) et curia nova in Ballebach, quam Hermannus inhabitat, ecclesie nostre datis in
restaurum ab ipso Hermanno per manus Ludewici de Schiphe, qui premissas vineas et
curiam in Ballebach loco memorate decime ab ecclesia nostra habebit in feodo, ad ipsius
Ludewici instantiam damus memorato monasterio de Schontal partem prememorate decime
proprietatis nomine perpetuo possidendam. In cuius donationis nostre testimonium presens
scriptum dedimus memorato monasterio de Schontal sigilli nostri munimine roboratum.
Datum anno domini M*. CG . LX*. primo, indictione IUI*, pontificatus nostri anno
octavo.
Nur noch die roth- und gelbseidenen Fäden, an welchen das Siegel hieng, sind durch die Urkunde geschlungen.
1—4) Gommersdorf, Ober-Balbach, Ober-Schüpf, Marstadt, bad. B.A. Tauberbischofsheim.
1619. •
Heinrich Herr von Grötzingen beurkundet, dass der Bürger Wernher von Durlach, einst Vogt
des Markgrafen von Baden, 29 Jauchert Aecker und Wiesen bei Durlach mit seiner lehens-
herrlichen Bewilligung an das Kloster Herrenalb verkauft und er das Eigenthum an diesen
ihm aufgelassenen Gütern dem Kloster übertragen, der Lehensmann aber andere genannte Güter
ihm dafür zu Lehen aufgetragen habe.
1261. Januar.
Nos Heinricus dominus de Grecingen *) notum esse volumus universis hanc litteram
inspecturis, quod Wemherus civis de || Durlach, quondam advocatus domini marchionis
2*
12 1261. Januar 9.
de Baden, vendidit de nostro consensu viginti novem iugera, que habe||bat aput Durlach,
tarn in agri^ampestribus quam in pratis et que etiam a nobis tenebat in feodo, vene-
rabilibus viris abbati et || conventui de Alba, Cysterciensis ordinis, Spirensis diocesis,
pro quinquaginta libris Hallensium et ad iustificandura huius titulum emptionis dictus
Wemherus prefata bona . resignavit in raanus nostras. Nos autem, quia dominium pro-
prietatis in eisdem habuimus, proprietatem et omne ins per manus nostras assignavimus
et dedimus libere et absolute abbati et conventui memoratis, Ipse vero Wemherus in
restaurum feodi antedicti bona subscripta, videUcet agrum, qui dicitur zu der Verren-
1 V z z e n , et novale, quod vulgo dicitur sin r i v t e , subter vineas suas et pratum situm
zuEdelrichesbovme resignavit ad mansus nostras et ea denuo in feodo recepit, ratione
quorum iterum nobis idem Wernherus et sui heredes tenentur in homagio fidelitatis.
Ut igitur in premissis nuUa calumpnia possit a quoquam in posterum suscitari, presentem
litteram in evidens indicium legittimi contractus rite et publice celebrati sigillo nostro
dedimus ipsi abbati et conventui communitam.
Acta sunt hec anno domini M*. GC LXI*. , mense lanuario , presentibus et ad hoc
vocatis testibus subscriptis: Menlao milite, Eberhardo dicto Rvthowe, Geroldo et Eme-
hardo fratribus predicti advocati, Bertoldo sororio ipsorum et Bertholdo Hornunc, Die-
poldo, Eberhart Lvmbrich, civibus de Durlach, domino Heinrico de Dagresheim '), tunc
cellerario in Alba existente, et fratre Marchelino, per quos dictus contractus fuit initus
et consummatus. .'.;,#
Nach dem Original im Generallandesarchive zu Karlsruhe: Siegel des Ausstellers, schildförmig, 40,35 mm
(IV. A. 2.) : in einem Schilde eine fünf blättrige Rose, Umschrift : f SiffiUum . HEINRICI . IVNIOR[r|S . DE . ROSE-
WAG. '— Ein Dupllcat zu Stuttgart hat folgende Abweichungen: Schluss der ersten Zeile: advocataa, der zweiten:
pratis, der dritten libris; Bertholdo sororio statt Bertoldo sororio; Dvrlach statt Durlach; nur noch ein Per-
gamentriemchen für das Siegel hängt ab. — Auszug: Zeitschr« f. Gesch. d. Oberrheins 1, 250.
1) Grötzingen, bad. B.A. Durlach, wonach sich dem oben beschriebenen Siegel zufolge ein Heinrich von
Rosswag, O.A. Vaihingen, nannte. — - 2) Dagersheim, O.A. Böblingen.
1620.
Bichishausen 1261. Jantmr 9.
Qraf Heinrich von Wartstein *) beurkundet, dass vir discretus EgeloKus de Stuzelingen *)
alle seine Güter in villa Vrankenhouen ') in pago qui dicitur ufen Albe, nenüich einen
Hof, genannt der maierhof, drei andere Höfe und zwei Hof platze mit der Vogtei und
allen Rechten und Zugehörden, so dem ehafti genannten Rechte, um 48 Mark Silber an das
Kloster Salem verkauft habe.
1261. Januar 30. 13
Acta sunt hec in Bichenhusen *) anno domini M*. CG*. LXP., V. idus Januarii, coram
testibus subnotatis, videlicet Swigero plebano de Vlma et Heinrico fratre^uo de Gran-
hain **) clericis , nobilibus . viris Vlrico de Gundeluingen ^ , Vlrico et Swigero filiis suis,
et Swigero filio Swigeri de Gundeluingen, et Heinrico dicto Lippaere, Vlrico et Ghünrado
fratribus de Egelingen ^), Chvnrado de Taeiraat®) et Burkardo Senf Uno railitibus, Swigero
de Stemuels^), Vlrico de Wielandesstain *®) , Hainrico et Eberhardo fratribus dictis die
Grauen de Grauenegge *0> Hainrico dicto Vbelisen et Hainrico dicto Rtsche.
Nach dem Urkundenbuch der Abtei Salem inZeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 395 (aus einer Ab-
schrift). — Weiterer Abdruck: ülmisches JJrkundenbuch 1, 114. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 366.
1) Wartstein, abgeg. Burg, O.A. Münsingen. — 2 und 3) Altsteusslingen und Frankenhofen, O.A. Ehingen. —
4 — 7) Bichishausen , Granheim, Hohen-Gundelfingen und Eglingen, O.A. Münsingen. — 8) Nach O.A.Beschr.
Ehingen S. 196 nannten ^ich die Schädwin von Schädwinshausen (d. h. Schaiblingshausen , O.A. Ehingen),
Lehenleute der Grafen von Berg, auch von der Tanne, Thännat, Thanheim, wohl einer abgeg. Burg in der
Gegend. — 9) Stemenfels, O.A. Maulbronn. — 10) Wielandstein , zerst. Burg über dem Lenninger Thale, O.A.
Kirchheim. — 11) Grafeneck, O.A. Münsingen.
1621.
Aht Heinrich und Convent des Klosters Hirsdu verkaufen mit Zustimmung des Bischofs Hein-
rieh von Speier, kaiserlichen Hofkanzlers, Schulden halber ihr Gut in Weingarten an das Kapitel
in Speier.
126]. Januar 30.
Heinricus abbas et conventus Hirsaugensis monasterii omnibus presencium inspec-
toribus munus in domino oracionum. Ut hominum quideni memoria remniscat et ut
ea, que a memoria recedunt, noticie posteriorum facilius inculcentur, consweverunt ea
que aguntur litterarum suffragio adiuvari. Hinc est, quod presentibus litteris tam pre-
senti etati quam future constare dignum duximus posteritati, quod nos monasterio nostro
onere debitorum intoUerabiliter obligato consilio auxilio et consensu reverendi patris ac
domini nostri H. dqj gratia Spirensis episcopi, imperialis aule cancellarii, oppressioni
nostre succurrere cupientis predium nostrum, quod habuimus in Wingarten*), de quo
capitulo sancte Marie Spirensis triginta maltra tritici in censu annuo solvebantur, ab
omni alias precario seü servicio quolibef de iure absolutum vendidimus capitulo Spirensi
pro centum quinquaginta marcis puri argenti, quas nos ab eodem capitulo recognoscimus
recepisse et in usus monasterii nostri convertisse. Quod quidem predium nostrum Win- *
garten ab omni, ut pretactum est, onere serviciorum liberum et absolutum capitulo
14 1261. Februar 10.
ecclesie sancte Marie Spirensis libere contradidimus et absolute et litteris nostris presentibus,
sigillo veneraji^lis patris ac domini nostri Spirensis episcopi imperialis aule cancellarii et
sigillis nostris, videlicet abbatis et conventus de Hirsaia, solempniter consignatis dicto
capitulo sancte Marie Spirensis idem predium contradidisse profitemur, litteras easdem
capitulo Spirensi in robur perpetuum tradicionis predii antepositi relinquentes.
Actum anno domini millesimo CG*. LXI'., IIL kalendas Februarii. Hec vendicio et
tradicio predii in Wingarten facta capitulo Spirensi predicto de consensu unanimi nostro-
rum fratrum videlicet in claustro Hirsaiensi commorancium legaliter facta est. In cuius
rei Signum nomina nostra ex ordine in hac littera poni facientes, cum singuli subscribere
deberemus, Graftoni scolastico nostro potestatem pro nobis dedimus subscribendi nomina
nostra ex ordine: Siboto prior, Albertus custos sancti Aurelii, Bertholdus elemosinarius,
Hartlibus custos sancti Petri, Reinhardus monachus, Albertus, Fridericus, Rüggerus celle-
rarius, Hermannus, Drutmannus et alii, quorum nomina per singula ponere laboriosum
est. Ego Grafto scolasticus et monachus Hii'saiensis vendicioni predicte consentio et vice
mea et aliorum monachorum rogatus et specialiter ad hoc vocatus huic contractu! sub-
scribo. Ut autem prelibate vendicionis et emcionis contractus robur obtineat firmitatis
perpetue, sigilla capitulorum sancti Germani, sancti Widonis et sancte Trinitatis fecimus
huic carte apponi.
Nach dem Copialbuch Nr. 264 im Generallandesarchive zu Karlsruhe.
1) Weingarten, bad. B.A. Durlach.
1622.
Der Edle Rudolf von Hürnheim-Hohenhaits gibt der Gemeinde und Pfarrei HohenaUheim ah
Ersatz und zum Tausch für Neubruchzehnten mit Zustimmung des Abts und Kapitels der
'Kirche in EUwangen einen Teil des von dieser lehenbaren Berges Gansher g,
1261. Februar 10.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Evanescunt omnia cum tempore que
fiunt in tempore, nisi a scriptura memorie accipiant fundamentum. Quapropter notum
Sit Omnibus tam presentibus quam posteris, ad quos presens scriptum pervenerit, quod cum
dominus Rudolffus nobilis de Hur[njhein*) Alta Domo*) villam in Althem^) et parrochiam
nostram in quadam sui usuali conmunione, quod in vulgo dicitur nuzzunge, quedam
novalia faciendo dampnificassel, dlclus dominus Rudolfus nobilis zelo pietatis et iusticie
%
1261. Februar 10. 15
coninonitus prefate ville et parrochie in restitucionem et in concambium dedit et contulit
partem montis, qui dicitur Gancehenberg * *), in ipsius principio sitam ad mamum dexteram,
ubi est ascensus de Althem ad Castrum Altum, quod concambium dictus dominus Ru-
dolffus tunc temporis in solius sui possessione quieta absque filiis et heredibus suis
possidebat iure feudali ab ecclesia Elwacensi. Dictum tarnen concambium factum fuit
filiis suis, domino Conrado et domino Rudolfo, annuentibus et consencientibus , factum
eciam fuit voluntate et consensu domini Ottonis, venerabilis tunc Elwacensis ecclesie
abbatis, et consensu tocius sui capituli et conventus^. Ne ergo de premissis in posterum
dubitetur, nos Otto abbas ecclesie Elwacensis et dominus Rüdolflfus nobilis de Humhein
Alta*) Domo et dominus Conradus filius suus hanc litteram sigillorum nostrorum muni-
mine roboramus. Huius rei testes sunt: Sifridus decanus in Elwangen, Vlricus cellera-
rius, Volchardus camerarius, Dietericus obelarius et totum Elwacensis ecclesie capitulum,
insuper milites prefate ecclesie minisleriales : Conradus de Rohelingen*), Vlricus de West-
husen^), Fridericus de Lacu^). Insuper huius concambii testes sunt parrochiales prefate
ecclesie in Althem et convicini infra parrochiam et extra, dominus Heinricus de Deckingen ®)
et Cunradus abbas in Dekingen, Heinricus decanus in Ringingen ^), Sifridus viceplebanus
in Humehem, Conradus viceplebanus in Ruvmelingen "), Conradus viceplebanus in Althem,
milites: Sifridus de Wolmershusen ") , Volcmarus, Cunradus de Ederhem"), Vlricus de
Trochtelfingen *^), testes ad "") dicta parrochia : Dietericus miles et Conradus miles de Althem,
Ru[dolfus] *) de Althem, magister Rü[dolfus] de Hagenbüch ^*), Diemarus, Co[nradus] lage-
liart, Hei[nricus] magister curie, lenus*) Cüningus, Fridericus frater suus, Cö[nradus], Si[fri-
dus] Vernus, Hei[nricus] Vernus, Si[fridus] scultetus, Si[fridus] in mansu et alii quam plures.
Acta sunt hec anno domini W. CC. LXP. , anno decemnovennalis cicli VIIL , IUI.
idus Februarii,* indictione XIII**).
Aus dem Nr. 4 signirten Copialbuch des Klosters Ellwangen, einer Papierhandschrift des 15. Jahrhunderts,
fol. 105^, wo die Urkunde donacio cuiusdam tnontis in reconpensam quarundam iniuriarum ülatarum parrochie
in Althem per Rudölffum de Humhein anno MCCLXI^, überschrieben ist.
*} Das lücarnationsjahr und der cyclus decemnovennalis stimmen zusammen, dagegen ist zu 1261 die Indictionszahl 4,
nicht 13.
a) In der Vorlage steht Ganchenherg mit einem vom Abschreiber ziemlich allgemein gebrauchten Abkürzungszeichen'
über c. — b) Desgl. Älto. — c) WoW verschrieben für a, e oder ex, — d) Die Zeugenreihe von hier an ist zum Theil,
so auch insbesondere was die versuchte Ergänzung der abgekürzten Namen betrifft, etwas zweifelhaft. — e) Hier scheint
der Anfang des Namens zu fehlen.
1 — 4) Hümheim, südlich davon Ruine Hochhaus, Hohenaltheim und der östlich von Hochhaus, nordwest-
lich von Niederaltheim gelegene Gansberg, baier. A.G. Nördlingen. — 5 und 6) Rohlingen und Westhausen,
O.A. Ellwangen. — 7) Vergl. Bd. 5, S. 156, Anm, 1. — 8 — 10) Deggingen, Unter-Ringingen, Reimlingen, baier.
A.G. Nördlingen. — 11) Wollmershausen, O.A. Crailsheim. — 12) Ederheira, baier. A.G. Nördlingen. — 13) Troch-
telfingen, O.A. Neresheim. — 14) ? Hagenbuch, baier. A.G. Monheim.
16 1261. März 22 und 24.
1623.
WcUther Schenk von Limpurg bestätigt den Seitens seiner Mutterschwester Jutta von Röttingen mit
seinem Schtviegervater Ulrich von Wahrberg abgeschlossenen Kaufvertrag über Gilter zu Mpersheim.
1261. März 22.
Noverint universi presentes litteras') inspecturi, quod nos^) Waltherus*), inperialis
aule pincerna^) de Linpurg, || Jutte*) nostre matertere de Rotingin*) indulgemus emp-
tionem, quam fecit apud VI.') socerum nostrum || de Warberg*) de bonis in Elperseim * *),
et eam gratam et ratam habemus et omni^) iuri, quod in || ipsis bonis nos habere
asserimus, penitus renuntiamus. Et ad confirmationem predictorum presentem litteram *)
ei dedimus sigilli nostri munimine roboratam ^). Huius rei testes sunt dominus Gunradus
de Villiberg*), Gunradus miles de Hesintal*^), Albertus miles dictus Hurcelberg *), Gunradus
de Ensilingin '), Theod[er]icusO de Otimehim "^ *).
Acta sunt anno domiui M"*. GG^ LXP., XI. °) kalendas Aprilis.
Nach dem Original im hohenlohischen Hausarchive zu Oehringen. Abhängend das Siegel des Ausstellers,
schildförmig, am Rande sehr beschädigt (IV. A. 1) : fünf Streitkolben, drei, zwei gestellt, zwischen den drei oberen
und über den unteren Kolben zwei Schenkenbecher als sphragistische Beizeichen ; von der Umschrift noch erhalten :
t . S . W . . ERI . hnVerl . . .PlnCerNE ... — Ein ebendort befindliches Duplikat mit gleichfalls beschädigtem Siegel
hat die in den Anm. a — n genannten Abweichungen. — Abdruck: Wibel, Hohenl. Kirchen-Historie II, Nr. XL VI,
p. 67. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 605.
a) Uteras, — b) nos über der Zeile eingeschrieben. — c) Walterus. — d) pincema || — e) Jute. — f) F7. || —
g) ECberahein, — h) omni || — i) lüeram, — k) roboratas mit ausgewischtem s. — 1) Deodferjicus. — m) Otimhein. —
n) XIo.
1) Röttingen, baier. A.G. Aub. — 2) Wahrberg, baier. A.G. Herrieden. — 3) Elpersheim, O.A. Mergentheim.
— 4 und 5) Vellberg und Hessenthal, O.A. Hall. — 6) Vielleicht zur Flur Herzelberg zwischen Kupferzeil und
Ulrichberg (O.A. Oehringen) in Beziehung zu setzen (W. V.J.Hefle f. Landesgeschichte 2, 256). — 7) Enslingen,
O.A. Hall. — 8) Unermittelt.
1624.
Herzog Ludung von Teck beurkundet, dass sein Bürger Konrad Greulich von Kirchheim' dem
Kloster daselbst 50 Pfund Heller verschrieben, 13 davon zugleich zum Unterhalte seiner Tochter
Mechtüd im Kloster baar entrichtet und für den Rest Güter zu eigen gegeben habe.
Kloster Kirchheim 1261. März 24.
Lvdewicus, dei gratia dux de Tekke, omnibus presentium inspectoribus noticiam
subscriptorum. Noverint universi et singuli, quod || cum Gfnradus dictu§ Griwelich
civis noster de Kir«hain 0 quinquaginta libras Hallensis monete in elemosinam . . priorisse
1261. Mai 1.
17
et conventui sanctimonialium in Kirchain pure et simpliciter propter deum dare et assig-
nare promisisset et, ut etiam filie sue Maehthildi in eodem || monasterio domino sub
regula et religionis habitu faraulanti possent melius vite necessaria et victualia ministrari,
ipsis sanctimonialibus tredecim libris dicte monete de promissa quantitate memorate
pecunie per ipsum G. solutis, pro residua parte prenotate pecunie, videlicet triginta Septem
libris residuis, bona subscripta, videlicet agrum dictum Aichacker situm ultra Gissen-
owe ^ in campo versus Nabern *) ad quantitatem duodecim iugerum estimatum et pratum
dictum Hvsarin situm apud Svmerhart contra Egelinsberch *) contiguum ripe fluenti
sub Svmerhart ad opera duorum falcatorum una die reputatum, quod vulgariter dicitur
zwaier manne mat, sibi iure proprietatis pertinentia nostra et filiorum suorum vide-
licet Diepoldi, Gf nradi dicti Hoppherebe et AI. dicti Morli accedente voluntate et consensu
coram nobis sepedictis sanctimonialibus tradidit et asslgnavit cum omni utilitate ipsorum
libere tenenda, fruenda et iugiter possidenda, promittens firmiter, quod bona prehabita
dictis sanctimonialibus liberet et absoluta reddat a quolibet impetente secundum ius et
consuetudinem dicte civitatis. Et nos ad petitionem partium in eiusdem rei evidens
testimonium et certitudinem presentes nostro et memorati conventus sigillis fecimus roborari.
Actum et datum in monasterio dictarum sanctimonialium , anno domini M"*. GG°.
LXI°., in vigilia annuntiationis beate Marie virginis, presentibus hiis testibus: Hainrico
plebano dicto de Sülze*), Diethoho seniore et t'lrico dicto de Kirchain, militibus, fratre
Waltero converso dictarum') sanctimonialium* et aliis quam pluribus fide dignis.
Zwei Siegel: 1) des Herzogs Ludwig von Teck, rund, 65 mm (IV. A. 2): in einem Schilde die teckischen
Wecken, von der Umschrift erhalten: f S . . . . VDVVIGI : DVCIS : DE . . ECKE : ; 2) fles Konvents von Kirchheim,
spitzoval, 50,31 mm (II. B.): das Osterlamm mit Heiligenschein und Kreuzfahne, Umschrift: f Sigiüum .CON-
VENTi« SanaiMONIALtwm . IN . KIRCHAIN (die drei letzten Buchstaben im Siegelfeld).
a) Es steht eben Scai
1) Kirchhßim, O.A.Stadt. — 2 — 4) Nabern, O.A. Kirchheim, der durch dasselbe fliessende Giesnaifcach,
der zwischen Nahem und Weilheim gelegene Egelsberg. — 5) ?Sulz, O.A.Stadt.
1625.
Der päbstliche Pönitentiarias Bruder Martin erlaubt als Bevollmächtigter des heil. Stuhles dem
Probst zu Denkendorf, einige wegen Gewaltthätigkeiten und anderer Vergehen excommunicirte
Geistliche und Laien seines Klosters unter den in der Urkunde näher enthaltenen Bestimm-
ungen zu absolviren.
Viterbo 12&1. Mai 1.
Frater Marlinus, domini pape penitentiarius, religioso viro . . preposito ordinis Dominici
Sepulcri de Tenkendorf, Constantiensis diocesis, salutem || in domino. Ex parte vestra
- VI. 3
18 1261. Juni 17.
fuit propositum coram nobis, quod nonnuUi domus vestre clerici et laici pro violenta
iniectione manuum in se ipsos, reli[gi]osos alios || et clericos secolares, aliqui vero pro
detentione prepositi, alii pro conspirationis . offensa et quidam pro denegata vobis et pre-
decessoribus vestris obedientia seu transgressionibus || regularium mandatorum excom-
municationis sententiam incurrerunt , quamplures eliam in eodem ordine symoniacum
habuerunt ingressum, quorum quidam sie ligati sacros receperunt ordines et ministrarunt
postmodum in eisdem. Super quibus supplicastis, eis per sedem apostolicam misericor-
diter provideri. Nos igitur auctoritate domini pape vestre discrelioni committimus, qua-
tenus predictis manuum iniectoribus, qui in se invicem, per vos, illis vero, qui in religi-
osos alios et clericos seculares manus temerarias iniecerunt, per vos ac-eorum abbates
seu prelatos alios, dummodo passis iniuriam satisfecerint competenter et ipsorum non
fuerit gravis et enormis excessus, ac aliis excommunicatis ex causis predictis purgatis
per satisfactionem condignam excessibus eorundem possitis hac vice iuxtä formam ecclesie
absolutionis beneficium impertiri et cum illis, qui sie ligati scienter non tamen in con-
temptu clavium sacros receperunt ordines et ministrarunt postmodutn in eisdem, per
biennium, eis vero, qui per ') simplicitatem et iuris ignorantiam talia presumpserunt, ad
tempus, prout expedire videritis, a suorum ordinum executione suspensis tandem iniuncta
ipsis penitencia competenti, si bone vite fuerint et conversationis honeste aliudque
canonicum non obsistat, super irregularitate inde contracta misericorditer dispensare,
facturi cum simoniacis secundum statut^T *concilii* generalis. Proprium vero si quid
habent predicti clerici et laici, in vestris faciatis manibus resignari in utilitatem dicte
domus fideliter conv^erlendum.
Datum Viterbii, kalendis Mali, pontificatus domini Alexandri pape IUI. anno septimo.
Italienisches Pergament. Nur noch die blauseidene Schnur, an welcher die Bulle hieng, ist durch die Urkunde
geschlungen.
a) Dieses Wort steht doppelt, am Ende einer und am Anfang der folgenden Sefte.
1626.
Bischof Hartmann von Augsburg bestätigt die von Ulrich von Plochingen und den Gebrüdem
Konrad und Ulrich von Rechberg geschehene Uebergabe des grossen und kleinen Zehnten in
Mulfingen an das Kloster GotteszelL
Augsburg 1261. Juni 17.
»
Hartmannus, dei gratia ecclesie Augustensis episcopus, dilectis in Christo sororibus
priorisse et conventui de Gella Dei salutem || in domino. GoUationem, quam viri hono-
1261. Juni 23. 19
rati t'lricus de Blochingen *) , Conradus et t'lricus fratres de Rechperc*) || de decima-
maiore et minore in vico dicto Mulovingen ^) sito in parrochia dicta Gella fecerunt ecclesie
vestre, || gratam et ratam habentes vobis sicut "iuste et canonice facta est auctoritate pre-
sentium coafirmamus.
Datum Auguste, anno domini M*. CG*". LXP., indictione IIIP., XV^. kalendas Julii.
An gelbseidenen Fäden das öfters z. B. Bd. 5, S. 240 beschriebene Siegel des Ausstellers.
1) Plochingen, O.A. Esslingen. — 2 und 3) Hohen-Rechberg und Mulfingen, O.A. Gmünd.
1627.
Vor 'Graf Wolfrad von Veringen verzichten Burchard Gaidellair und Heinrich von Heudorf
auf ihre Rechtsansprüche an Güter in Oberdachdorf zu Gunsten des Klosters Marchthal.
Baienfurt (?) 1261. Juni 23.
Cum in rebus gestis propter labilitatem temporis humana memoria permutetur
necessarium quidem || est et bene dignum, ut quedam facta, ne oblivioni depereant,
litterarum munimine roborentur. || Noverint ergo tam presentes quam futuri noticiam
geste rei, quod me comite Wolfrado de Veringen ^ || presente Bürchardus dictus Gaidel-
lair et Hainricus de Hüdorf*) nepotes cesserunt liti, si quid iuris videbantur habere,
Ucet parvum vel nulluni ius habuerint, in quibusdam bonis aput Dachdorf superius')
pro libris duabus Gonstantiensis monete, tali videlicet pacto, quod nee ipsi nee aliquis
amicorum eorum predicta bona impetant ullomodo seu iam dicta bona cenobium sancti
Petri in Martello debeat sine lite de cetero possidere. Si autem deinceps sepedicta bona
aliquis iwpetat, predicte libre due debent restitui cenobio') in Martello, nee tamen ipsi
debent iwpetere de iam dictis bonis dominos in Martello. De hoc enim ego Wol. comes
et Manegoldus dictus Gaisil fideiussimus ita.quod inviolabiliter observetur. Attamen ipsi,
quos prenominavimus *") , coram me.se nuUum in sepedictis bonis ius habere profiteban-
tur m&nifeste» In huius vero rei testimonium ^) evidens et cautelam hanc litteram tra-
didi predicto cenobio sigilli mei munimine roboratam.
Acta sunt hec anno gratie M^ GG". LX®. P. , in vigilia sancti Johannis baptiste , in
Bivginswurt *), indictione IUI*.
Huius rei testes sunt: Wol. comes de Veringen, Hainricus prepositus, Gün. came-
rarius, Güno monatarius, Ernestus de Taemiat*), Rainherus Trivtelarus, Gün. Gaerwerus,
Albero notarius et alii quam plures testes idonei, quorum nomina hec littera non pot-
ierat continere.
20 1261. Juli 7.
Das in ein Säckchen eingenähte Siegel ist dem Anfühlen nach ganz zerstückelt. — Regest: Mitth. d. Vereins
f. Gesch. und Alterth. inHohenzollern3, 1869/70, S. 52.
a) An diesem Wort ist corrigirt, es heisst eigentlich cenobinc, — b) Es steht prenotninavibus. — c) Dieses Wort
ist über der Zeile eingeschrieben.
1) Veringen a. d. Lauchert, hohenzoller. O.A. Gammertingen. — 2) Heudorf, O.A. Riedlingen, nach O.A.-
Beschr. Riedlingen S. 190 ursprünglich veringisch. — 3) Dachdorf, Ober-, jetzt Datthausen, O.A. Ehingen. —
4) ? Baienfurt, O.A. Ravensburg. — 5) Vergl. oben S. 13, Anm. 8.
1628.
Bischof Hartmann von Augsburg eignet dem Kloster Kaisersheim den ihm zu diesem Zfwecke
von dem Lehensmanne Bitter Ulrich von Weiden und dessen Sohn Jakob aufgesagten Hof zu
Langenau und letztere tragen dafür dem Bischof ihren Hof in Oppertshofen zu Lehen auf.
Augsburg 1261. Juli 7.
m
Hartmannus, dei gratia ecclesie Augustensis episcopus, universis presentium inspec-
toribus salutem in Jesu Christo. Ne oblivionis devio hominum || silescat memoria, ex-
pedit eam scripture et testium subsidiis adiuvari* Eapropler noverint tarn posteri quam
preöentes, quod ^Iricus || miles de Wseldiu *) sue ac progenitorum eius saluti prospiciens
receptis tamen proinde a dilectis in Christo abbate et conventu de Cesarea*), Cyster-
ciensis || ordinis, triginta libris Augustensibus*), qui etiam proinde ejdem t'lrico viginti
libras Augustenses '), in quibus idera ^Iricus pro remedio . . uxoris sue et . . filii defunctorum
tenebatur eisdem, remiserunt, proprietatem curie in Nawe') site, quam ipse t'lricus ab
ecclesia nostra tenebat in feudo, eisdem abbati et conventui a nobis donari procuravit.
Et ipse "^Iricus et Jacobus filius eius pro se et heredibus suis procreatis et procreandis
feudum dicte curie in nostris manibus libere resignarunt renunciantes omni iuri, quod
ipsis in eadem curia conpetebat vel conpetere videbatur. In conpensationem quoque
proprietatis dicte curie iidem ^ricus et Jacobus proprietatem curie sue in Otprehtshouen *)
Site et omnium attinentium eidem nobis et ecclesie nostre donantes tradiderunt. Quam
curiam diclo ^Irico in feudum contulimus et prefatis abbati et conventui supradictam
curiam in Nawe dedimus et donamus proprietatis titulo perpetim cum omnibus suis per-
tinentiis possidendam^ In quorum evident testimonium et perpetuam firmitatem presentes
nostro et prefati t'lrici sigillis memoratis abbati et conventui dedimus conmiinitas. Testes
sunt: Degenhardus nobilis de Haelenstain *) , Sifridus dapifer de Donersperc ®) , Hainricus
de Vnegen^), Hainricus Rise, Hiltebrandus de Isenbrehtshouen ®) , Liutoldus, milites et
alii plures.
1261. August 2.
21
Acta sunt hec Auguste, anno domini M'. CG*. LXI"., indictione HII'. , nonis Julii, in
curia iuxta capellam sancti Johannis Baptiste.
Nach dem Original im Allgemeinen Reichsarchive zu München. An roth- und gelbseidenen Fäden das
öfters, z. B. S. 19 erwähnte, am Rande ziemlich beschädigte Siegel des Bischöfe; von der Umschrift erhalten:
t HARTMANNVS AüGVSTEN . . . EPS. Vom zweiten Siegel ist nur noch ein Stück der roth- und gelb-
seidenen Siegelfäden übrig. — Regest: Regesta Boica 3, 171.
a) Ks steht beidemale abgekürzt: Jüg.
1) Weiden, baier. A.6. Zusmarshausen. — 2) Eaisheim, baier. A.G. Donauwörth. — 3) Langenau,
OA. Ulm. — 4) Oppertshofen, baier. A.G. Donauwörth. — 5) Hellenstein, abgeg. Burg über Heidenheim. —
6) Donnsberg, Gem. Nordendorf, baier. A.G. Donauwörth. — 7) Unermittelt. — 8) Eisenbrechtshofen, baier.
A.G. Wertingen.
1629.
Craft von *Lohr verpfändet seine Vogtei über das Fischwasser zu Stimpfach und anderes mit
dem Rechte der Wiedereinlösung an Äht Otto von EUwangen.
1261. August 2.
Notum Sit Omnibus presens scriptum intuentibus, quod dominus Graft de Lare^
nobis Ot. dei gratia Elwacensis ecclesie abbati advocatiam in Stinpfach *) super || piscaria
et aliis quidquid a nobis habet vel ab aliis aquisivit pro centum quinque libris nomine
pignoris obligavit. Idem vero dominus') Graft de Lar ad || sanctos iura vi t, nos in eis-
dem bonis nunquam voluntarie gravare. Si autem aliquod gravamen nobis infertur,
super hoc quatuor milites sunt constitu||ti dominus Gvnradus de Pfalhein'), dominus
Gvuradus de Rohelingen *) ? dominus VMcus de Westhusen*), dominus Gvnradus de
Stinpfach, quidquid illi super hoc ordinaverint ipse debet ratum habere» Si vero pre-
dictus miles copiam deliariorum habuerit et velit redimere tempore statuto infra Natales
et Gamisprivium a successoribus nostris, non debet ei denegari.
Acta sunt hec anno domini W. CC. LX^ P., IUI. nonas Augusti. Huius rei testes
sunt milites dominus Gvnradus de Pfalhein, dominus Gvnradus de Rohelingen, dominus
Siuridus de Rotenbach^), dominus VMcus de Westhusen, dominus Fridericus de West-
hüsen, tres fratres de Stinpfach, dominus Siuridus, dominus Gvnradus, dominus Got-
uridus, ceteri quam plures.
Abhängend die Bruchstücke zweier Siegel : 1) schildförmig (IV. A. 1), wohl Grafts vonLohr: ein gespaltener
Schild, dessen zweite Hälfte damascirt ist (sonst als das flügelauische Wappen bekannt; die Herren von Lohr waren
vielleicht Stammverwandte der Flügelau, vergl. O.A.Beschr. Crailsheim S. 418. 504); 2) Abt Ottos von Ellwangen,
spitzoval (in. A. 2. b) : der Abt auf einoin mit Hundsköpfen und Tatzen verzierten Stuhle sitzend^ in der Rechten
V
f^
22 1261. September 1.
den Abtsstab, mit der Linken ein Buch auswärts haltend. Die Umschriften fehlen bei beiden Siegeln. — Ein Duplikat^
dessen drei erste Zeilen mit Stinpfach, Graft de, müües schliessen und bei welchem damimts in derselben Weise
eingeschrieben-ist, hat ausserdem noch folgende Abweichungen: Ixir (Z. 16 v. a), zwischen Qmradus und Pfäl'
heim (Z. 14 y. u.) fehlt de, ratum zwischen debetAmd habere (Z. 12 y. u.) ist gleichfalls über der Steile einge-
schrieben, sodann heisst es M*. CO. LXP. und Gotfridue, Von den Siegeln auch hier nur Bruchstücke.
a) Dieses Wort steht über der Zeile eingesqhrieben.
1 und 2) Lohr-und Stimpfach, O.A. Crailsheim. — 3 — 6) Pfalheim, Rohlingen, Westhausen, Rotenbach»
O.A. Ellwangen.
1630.
Graf Rudolf von Tübingen beurkundet ^ dass sein Dienstmann Ritter Konrad von Magstatt
genannt Lode ein Gut in Sindelfingen unter seiner Mitmrkung an den Kanoniker Rudolf da-
selbst verkauft habe.
Böblingen 1261. September 1.
R.> dei gratia comes in Tuwingin, universig ac singulis presentem paginam inspec-
turis credere subscriptis. Ab humana || memoria facilius elabitur, quod nee Scripte nefc
testibus eternatur. Noverint igitur universi ac singuli, quod Cunradus miles de Magistat *)
noster mi||nisterialis dictus Lode predium suum, quod habuit in Sindilvingin situm iuxta
monasterium sancti Martini extra muros et infra muros cimiterii, magistro || Rudolfo eius-
dem monasterii in Sindilvingin canonico nobis mediantibus et ad nostras manus resig-
natum per contractum tradidit venditionis. In cuius rei testimonium predicto magistro
Rudolfo presentes assignavimus literas nostri sigilli munimine roboratas.
Acta sunt hec anno domini M^CG^LX.I., kalendis Septembris, indicione IUI**.,
aput Bobelingin coram testibus Waltero plebano de Bobelingin, Cunone milite de Mvl-
hüzen*), Waltero dicto Libero, Craftone advocato de Bobelingin, Friderico Leschererio
et aliis quam pluribus fidedignis.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren. — Auszug: Schmid, Geschichte der Pfalzgrafen von
Tübingen, Urkb. 43. — Regest: Stalin 2, 449. ■
1) Magstadt, O.A. Böblingen. — 2) Nach Schmid a. a. 0. 204 Mühlhausen a. d. Wurm, bad. B.A. Pforzheim.
j
1261. (Nach September 24) und Oktober 1. 23
1631.
Abt Rudolf von Isny gestattet mit Einwüligung seines Kapitels und des Klostervogts den Tausch
zweier Leibeigenen zwischen den Klöstern Isny und Petershausen.
1261. (Nach September 24.)
Omnibus Christi fidelibus presentem paginam intuentibus Rüdolfus abbas monasterii
II de Isinina optate felicitatis augmeutum et in vero salutari salutem. Cum a qui||busdani
probis et honestis consideraretur viris Isinensis cenobii et eis videretur una || permutacio
eidem cenobio utilius fore quam c^ssasse, ego cum consensu capituli nostri pariter et
advocati eandem permutacionem permisi celebrare, videlicet quod Hermamius hospes de
Isiaina quandam mulierem nomine Methildim Isininensi cenobio emit, pro qua tradita est
cenobio domus sancti Petri quedam alia nomine Elsebeta filia prefati Her. Et in huius
rei testimonium firmamento sigilli capituli et mei presentem literam conmunivi.
Acta sunt hec anno domini millesimo C^C. LXP., indictione V *).
Nach dem Original im Generallandesarchive zu Karlsruhe. Die beiden Siegel sind abgefallen.
*) Die Indictipn für 1261 ist fdr die grössere Hälfte des Jahrs IV., für die kleinere V.
1632.
Bischof Nevelo von Soissons ertheUt auf Bitten des Abts Heinrich von Weissenau und des
Probsts Bertold von Schussenried eine vidimirte Abschrift der dem Prämonstratenser Orden
von Pabst Innocenz IV. zu Lyon den 18. Mai 1246 verliehenen Bulle.
Soissons 1261. Oktober 1.
Neuelo dei gratia Suessionensis*) episcopus universis, quibus presens scriptum ostensum
fiierit, salutem in domino. Privilegium domini pape Innocencii') IIII**, quo Premonstra-
tense monasterium et ordinem diversis ditavit ubertatibus, vidimus et perlegimüs rectum
buUatum nee || aliqua sui parte viciatum de verbo ad verbum iuxta rogatum venera-
bilium dominorum Hainrici abbatis Augie minoris et Bertoldi prepositi de Sorech, Gon-
stanciensis dyocesis, Premonstratensis ofdinis, in hec verba: Nun folgt die oben genannte
Butte In eminenti sedis apostolice specula vom 18. Mai 1246, durch welche die Constitutionen
des Prämonstratenserordens bestätigt werden und ihm die Einhaltung der Augustinerregel vor-
geschrieben wird (vergl. Potthast a. a. 0. p..l027, Nr. 12116), und heisst es dann weiter:
Ne igitur supra premissis aliqua dubitatio valeat exoriri, presens rescriptum ad instantiam
24 1261. Oktober 13.
Yenerabilium dominorum J. gratia dei abbatis Premonstratensis et abbatum eiusdem
ordinis capituli generalis sigillo nostro duximus roborandum.
Datum Suessione, anno domini M**, CG\ LXl*., primo mensis **) Octobris.
Siegel des Ausstellers, spitzoval, oben und unten abgebröckelt (in. A. 2. a): der stehende Bischof, die
Rechte erhoben, in der Linken, wie es scheint, den Bischofsstab ; von der Umschrift erhalten : . . . LONIS . EPIS-
[C]OPI . SVESSIONEN . . . ; Revers: rund, 23 mm (0. A.): ein Kopf mit Heiligenschein, Umschrift: •/ SCS . GER-
VASrVS: [einer der Heiligen, welchen die Cathedralkirche zu Soissons geweiht war]; im weiteren Umkreis:
* Sigülum . RENOVAT VM . ANNO . DomtNI . MCGLim.
a) In der Vorlage verschrieben: Innocencie. — b) Desgl. ntense.
1) Soissons, franz. Departement Aisne.
1633.
Pabst Urban IV. übergibt das Kloster Steinheim dem Meister und Prior des Predigerordens
in deutschen Landen und verleiht diese^n Kloster die Privilegien dieses Ordens.
Viterbo 1261. Oktober 13.
Urban vs episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo flliabus, priorisse et
sororibus monasterii sancte Marie in Stainhein, ordinis sancti Augustini, Spirensis dio-
cesis, salutem et apostolicam benedictionem. Apostolice sedis benignitas prudentes vir-
gines, que se parant accensis lampadibus obviam sponso ire, tanto propensiori debet
studio prosequi caritatis , quanto maiori propter fragilitatem sexus indigere suffragio
dinoscuntur. Cum igitur, sicut ex parte vestra fuit propositum coram nobis, vos incluse *)
corpore in castris claustralibus mente tarnen libera devote domino famulantes de insti-
tutionibus fratrum ordinis Predicatorum illas, que vobis competunt, hactenus laudabiliter
duxeritis observandas et committi magistro et priori Theutonie ipsius ordinis afifectetis,
nos pium vestrum propositum in domino conmendantes devotionis vestre precibus in-
clinati vos et monasterium vestrum, si de venerabilis fratris nostri episcopi et capituli
Spirensis voluntate processerit, auctoritate presencium magistro "et priori committimus
supradictis, eadem auctoritate nichilominus statuentes, ut sub magisterio et doctrina
magistri et prioris provincialis Theutonie dicti ordinis qui pro tempore fuerint de cetero
maneatis, Ulis gaudentes privilegiis, que ordini predicto ab apostolica sede <5oncessa suijt
vel in posterum concedentur. Ipsi quoque magister et prior contraria consuetudine ipsius
ordinis vel indulgencia ab apostolica sede obtenta seu eciam obtinenda nequaquam ob-
stantibus animarum vestrarum soUicitudinem gereutes et curam ac vobis de constitucio-
nibus eiusdem ordinis illas que vobis competunt sine difficultate qualibet exhibentes eidem
1261. Oktober 22. 25
monasterio per se vel' alios fratres sui ordinis, quos ad hoc viderint idoneo9, quocieiis
expedierit, officium visitationis impendant corrigendo et reformando ibidem tam in capite
quam in membris, que correctionis seu reformacionis officio noverinl indigere, nichilo-
t
minus instituant, mutent et ordinent, prput in aliis monasteriis monialium eiusdem
ordinis fieri consuevit — electio tamen priorisse libere pertineat ad conventum — , confes-
siones vestras audiant et ministrent vobis ecclesiastica sacramenta. Et ne pro eo quod
in monasterio vestro ipsius ordinis fratres residore continue non tenentur, pro defectu
sacerdotis possit periculum imminere, predicti magister et prior ad confessiones in neces-
sitatis articulo audiendas et ministranda ecclesiastica sacramenta vobis deputent aliquos
discretos et providos capellanos. Ad hec liceat vobis redditus et . possessiones recipere
ac ea libere retinere, noq obstantibus contraria consuetudine seu statuto ipsius ordinis,
confirmacione sedis apostolice aut quacumque firmitate alia roboratis. NuUi ergo omnino
hominum liceat hanc paginam nostre commissionis, constitutionis et concessionis in-
fringere u. s. w.*).
Datum Viterbii, III. idus Octobris, pontificatus nostri anno primo.
Nach dem Bd. 5, S. 134 erwähnten Gopialbuch A des Klosters Steinheim ,fol. 53.
♦) Die gewöhnliche Schlussfonnel wie z. B. Bd. 5, S. 63.
1634.
Priorin und Konvent von Sirnau beurkunden , von Agathe, der Wittwe des Grafen Berthold
von Urach, um ihres und ihres Geniafdes Seelenheils unllen zwanzig Mark Silbers unter ge-
uoissen Bestimmungen erhalten zu haben.
1261. .Oktober 22.
In nomine domini amen'). Nos miseratione divina . . priorissa et conventus domi-
narum in Sirmenöwe notum fieri || volumus tam presentibus quam futuris, qüod vene-
rabilis et in Christo dilecta A. relicta comitis Ber. de Vrach, pie memo||rie, viginti
marcas argenti pro remedio anime sue et mariti sui nobis libere contulit et absolute
tali interllposita conditione, quod quandocumque nos pro eadem summa sive pro maiori.
aliquod predium comparare contigerit, ad arbitrium . . prioris Predicatorum in Ezzelingen,
CL plebani de Nuwenhusen *), M. in Gimiterio, Kilssonis sive aliorum, qui ad hoc de com-
muni consensu titriusque partis fuerint deputati, de eodem predio sibi tenemur pro tempore
vite sue scilicet estimationem debitam sine omni dampno et labore ad domum suam
ubicumque morata fuerit oertos redditus presentare, medio tempore singulis annis in
VI. 4
26 1261. November 23.
festo nativitatis beate Virginis XX modios siliginis sibi de nostro granario cum nostris
sumptibus assignanles, post.obitum vero ipsius Berhte puelle sue quamdiu vixerit tres
modios siliginis nos promittimus soluturos. In cuius rei evidentiam presentem cedulam
sigiilo nostro, . . prioris, predicte A. et civium in Ezzelingen duximus roborandam.
Datum anno domini M . CG . LXL, XL kalendas Novenbris, indictione quinta.
Von den vier Siegeln sind noch das erste, dritte und vierte, mehr oder weniger beschädigt, erhallen: 1) das
gemeinschaftliche der Priorin und des Gonvents von Sirnau, spitzoval, c. 47,28 mm (II. B.): das Ghristuskind
in der Krippe liegend, darüber eine Lampe und zwei Thierköpfe (wohl Ochs und Esel), darunter die Jungfrau-
Maria mit Heiligenschein, liegend, die rechte Hand erhoben, ihr zur Seite sitzend der heil. Joseph mit einem
Hammer, Umschrift: [f] Sigillum . PRIORISSE . ET . G . . UENT : I . SIRMENOW^^;. 3) das bereits. S. 2 beschrie-
bene des Grafen Berlhold von Urach, (des f Gemahls obiger Agathe), übrigens von ein'em anderen Stempel; von
der Umschrift nur, wie es scheint, GIL erhalten; 4) das bereits Bd. 5, S. 189 beschriebene der Stadt Esslingen. —
Abdruck: Fürstenbergisches Ürkundenbuch 1, S. 214, Nr. 451. — Regest: Stalin a. a. 0: 2, 473.
a) In Majuskelschrift.
«
1) Neuhäusen, O.A. Esslingen.
1635.
Graf Otto von Ebei'stein beurkundet ^ dass xceiland der edle Konrad von Strauben/iardt im Verein
mit seinem Sohne Berthold seine Gilter in Weiler und einen Zehentanteil in Spranthnl mit seiner
eigene^i lehensherrlichen Beioilligung dem Kloster Herrenalb zu Eigenthum übergeben habe.
Eberstein 1261. November 23.
Nos Otto coraes- de Eborstein uotum fieri volumus universis, quod Cunradus nobiiis
quöndam de Struben||hart^) conlulit per manum nostram in remedium'anime sue cenobio
dominorum de Alba bona sua sita in Wiler*), que a nobis in feodo || teuuil,ut cum
omni liberlate, qua.quis bona sua possidet, ipsum cenobium possideat eadem in eternum..
Item partem decime || in Spranctal*), quam a nobis lenuit et recowgnovit, dedit etiam
ipsi claustro accedente nostro super hoc beneplacito et consensu, quam quidem decimam
Bertholdus de Strubenhart filius suus ad manus nostras resignavit et upa nobiscum
eandem cum prefatis bonis in Wiler tradidit dicto claustro perpetuo possidendam. Super
cuius donacionis robore in posterum duraturo presens littera sigiilo nostro est munita.
Cuius rei testes sunt : Otto de Buhel *), Sifridus de Otinkeim % Henricus de Sunnesheim %
Ethecho, iHilites, H. notarius aliique quam plures.
••
Acta sunt hec apud Eberstein, anno domini M*. CG**. LXP., Villi, kalendas Decembris^
Nach dem Original im Generallandesarchive zu Karlsrahe. Das bereits öfters, z. B. Bd. 5, S. 55 be-
schriebene Siegel des Ausstellers von grünem Wachs mit der Umschrift: f S^/i^m . OTTONIS . GOMITIS . DE .
1261. Dezember 6 und um 1262. 27
EBERSTEIN. — Ein Duplikat dieser Urkunde (ebenda), dessen Siegel verloren ist, hat folgende Abweichungen:
catnes fehlt nach Otto — Otmradus statt: Cunradus — Strvbenhart statt: Struhetihart — nobüis fehlt nach Cvn-
radus — per tnanum nostram fehlt — Schluss der ersten Zeile: contulü in — der Schluss des Satzes von que
bis etemwn fehlt — Schluss der zweiten Zeile: quam — recognovit statt: recangnovU — Schluss der dritten
Zeile: quidem — Und statt: una — Bvhel statt: Buhel — Otenkein statt: Otinkeim — Heinricus de Svnnesheim
statt : Henrictis de Sunnesheim — HeimHcüs statt : H, — Acta sunt autem hec aput statt : Acta sunt hec apud —
LX^. primo statt: LA'/«. — Ein Triplikat (ebendaselbst) mit anhängendem beschädigtem Siegel hat dieselben Ab-
weichungen wie das Duplikat, dazu noch: Otinhein statt: Otinkeim — ferner: Schluss der ersten Zeile": remedium —
Schluss der zweiten Zeile: ienuit — Schluss des dritten Zeile: decimam, — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d.
Öberrheins 1, 252.
1) Straubenhardt, abgeg. Stammburg, O.A. Neuenbürg. — 2) Wohl Weiler, bad. B.A» Pforzheim, da Pfmz-
* Weiler (O.A. Neuenbürg), welches allerdings früher als straubenliardtisch erscheint, in älterer Zeit Pfinz, nicht aber
Weiler hiess (O.A.Beschr. Neuenbürg 150 ff.). — 3) Spranthal, bad. B.A. Bretten. — 4) Bühl, bad. B.A.Sitz.' —
5) Oetigheim, bad. B.A. Rastatt. — 6) Sinzheim, bad. B.A.Sitz.
1636.
Teck 1261. Dezember 6.
Ber. dictus Vbelrither de Owen^) verkauft ein Wäldchen im Betrag von 5 Jauchert
bei Kvnigen*) um 3 Pfund Heller an Kloster Salem.
Acta ; . . W. GC^ LXI% in die Nicolai. Data apud Tecke.
Nach dem Urkundenbuch der Abtei Salem in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 401, woselbst das noch
anhängende Siegel des Herzogs Ludwig von Teck (IV. A. 2) folgendermassen beschrieben wird: in Wachs, rund,
der Dreieckschild geweckt, Umschrift : f SIGIL . .'M : LVDVVIGI : DVGIS : DE : TEGKE. (Vergl. oben S. 17.)
1) Owen, O.A. Kirchheim. — 2) Köngen, O.A. Esslingen.
1637.
Aht Rudolf von l3ny bittet den Abt Hermann von Blaubeuren, eine Sammlung zt^^Gunsten
seines von Schulden hart gedrückten Klosters zu beunlligen.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262"^).
Reverendo domino et amico sup carissimo H. dei gralia abbati de Blaburon R.
eädem gratia abbas de Ysynina cum obsequio orationes in donjino. Ad vestre honestatis
audientiam non dubito perve[n]isse, quanto et quali debitorum honere Ysynense cenobium
iam periclitatur, quod nullatenus valet reformari, nisi vos et alii sui amici dilecti manum
28 Ohne Orts- und Zeitangabe (um l!262).
velitis porrigere adiutricern. Quocirca vos dominum*) et amicum mihi pre aliis malti-
raode cariorem duxi fideliter desponsendura , quatenus predicti cenobii obsequii obtentu
unum de dominis meis ordine curetis colligere ac servare, cognoscentes equidem, meas
si preces audieritis et eas duxeritis, multipliciter gratum habebo et suo .loco et tempore
me exinde vestris beneplacitis offeram promptiorem.
Nach einer Handschrift der Stiftsbibliothek zu St. Gallen aus dem 13./ 14. Jahrhundert von mehreren
Schreibern (Nr. 1Ü29), welche ausser Sermones de tempore, Capitula fratrum Praedicatorum auf S. 49 ff. nament-
lich auch sieben sämtlich undatirte Briefe enthält. Es sind dies im Anschluss an den obigen: ein wohl in An-
gelegenheiten Konradins geschriebener ßrJfef Herzog Ludwigs von Baiern, welcher bekanntlich Vormund Konradins
war, an die Truchsessen Heinrich (12G3 iT.) und Eberhard (12GG) von Waldburg: L, ilei gratia dtix Pauvarie
Reni pcüatinus IL et E. tappiferis de Walimrch dilectis fideVihtus suis gratiam suam et omne donum. Valde
ardua suut negocia, (jue ad noetrum Jwnorem et vestram utilitatem vobiscum tractare hahemus, ideoque dUectioni
vestre mandamus affectuose rogantes, quatemis nos apud Memmingen in tali die accedatis omni occasione et düatione
postposita, sicut diligitis nostrtim ac vestrum honorem. Ferner ein Brief von Ellern an ihren in Padua studirenden
Sohn, Antwort des Sohnes, Schreiben des Bruders an ihn, des Studirenden an seine Brüder, eines Neffen an
seinen Oheim, den „ricepkbiwus ecdesie in tali loco,^ Obiger Brief scheint zum mindesten nicht in correcter Form
erhalten; auch bei dem Schreiben Hei%og Ludwigs ist jedenfalls /ür die ursprüngliche Zeitangabe eine allgemeine
Formel in tali die eingesetzt. Die Gorrespondenz zwischen den Eltern und dem Sohn ist in einem gekünstelten
Stil geschrieben; auffallend ist sodann, dass der Redewendung des vorliegenden Schreibens: duxi fideliter des-
ponsetidum, quatenus predicti cenobii ,. obtentu, in dem Schreiben der Eltern die: te omni diligentia duximus de-
posfendum, quatenus paterne dilectionis obtentu, in dem des Bruders die : tuam fraternitatem duximus deposendam^
quatenus entspricht, wobei noch zu bemerken ist, dass desponsere, deposere keine sonst gebräuchlichen Worte
sind, auch in diesen Fällen es wohl deposcendum beziehungsweise deposcendam heissen sollte. Von der 'damaligen
Schuldennoth des Klosters Isny, dessen Geschichte in dieser Zeit freilich ziemlich unbekannt ist (vergl. Bau mann,
Geschichte des Allgäus^ 1 , 381), ist sonst nichts überliefert. Im allgemeinen aber liegt die Vermuthung nahe,
dass es sich bei den vorliegenden Schreiben zum Theil mehr oder weniger um Stilübungen handle.
*) Diese Zeitbestimmung gründet sich darauf, dass Abt Rudolf von Isny 1261 — 1266, Abt Hermann von Blaubeuren
1260—1263 urkundheh vorkommen, beziehungsweise gesetzt werden (Baumann a. a. 0. 381, und Stalin, Wirt. Gesch. 2, 704).
a) Es scheint, vielleicht irgendwie verschrieben, ^Ümi zu stehen.
1638.
Bischof Heinrich von Speier verleiht der Aebtissin und dem Convent von Oberstenfeld auf ihre
Bitte eine Klosterregel.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262*).
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. H. dei gratia Spirensis epis-
copus uniyersis fidelibus in futurum presens scriptum legentibus salutem et certitudinem
de sub||scriptis. Cum abbatissa totusque conventus dominarum de Oberstenuelt, nostre
dyocesis, apud curam nostri regiminis pari voto et concordi voluntate hoc efflagitarent ||
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262). 29
suppliciter, ut ipsis ad hoc patema •) intentione cooperari vellemus, ut in ecclesia sua sub
aliquo regulari tramite in castitate et obedientia cultui divino possent ordi||nate et honeste
efficatius insudare, quia autem a retroactis temporibus nullius testimonii habebatur in-
dicium, si domine predicte ecclesie. alicui certe regule unquam fuerint ') subiecte, lio vierint •
universi, quod nos de consilio raaiorum et magis discretorum nostri capituli abbatisse
totique conventui sororum sepedicte ecclesie voluntarie receptantibus ab omnibus personis
in eadem ecclesia iam existentibus et in omni post futuro tempore eisdem succedentibus
quandam formam vite regularis auctoritate nostra constituimus observandam. Ipsam
autem formam vivendi in XVI capitulis distinctam presenti carte inscribi voluimus, quam
pro firmitate ipsius perpetuanda sigilli nostri appositione dignum duximus muniendam.
Primum capitulum de officio divino.
Quoniam pre omnibus primum querendum est regnum dei et quoniam propter lau-
dem dei principaliter et insuper pro suarum et omnium fidelium defunctorum animarum
suffragiis de largis possessionibus suis fideles devoti fundaverunt ecclesias, ideo summa
intentione curandum est sororibus, ut omnes simul tam maiores quam minores officium
divinum m ecclesia devote peragant et audiant preter infirmas et eas, que utilibus et
«
honestis causis occupantur, in psallendo et legendo maturitatem, que religionem decel,
studeant habere vanitates et secularitates cavendo, in veniendo ad chorum, in stando ibi
et sedendo et in inclinando et prosternendo et in eundo in processionibus devote, et con-
corditer secundum consuetudines approbatas se habeant, quarum tamen consuetudinum
diiudicatio abbatisse '') et seniorum et magis discretarum sororum arbitrio relinquatur.
Velo anteposito horas canonicas et missarum söUempnia celebrabunt.
Secundum capitulum de suffragiis mortuorum.
Quelibet soror pro episcopo dyocesaho defuncto unum psalterium et vigilias cum
Villi lectionibus legere teneatur. Idem faciat quelibet soror pro abbatissa sua et pro
qualibet sorore sui conventus defuncta. Item exceptis anniversariis specialibus, que con-
yentus sororum annuatim celebrare tenetur, singulis annis tria anniversaria conmunia
•cum vig[i]liis Villi lectionum et cum missa pro defunctis celebrent : primum post festum
Dyontsii pro omnibus sororibus conventus sui et presbiteris .prebendariis defunctis, secun-
dum post festum beati Luce pro patribus et matribus et omnibus parentibus suis de-
functis, tercium post festum XI millium virginum pro omnibus familiaribus, benefactoribus
et recommendatis.
Tercium capitulum de institutione abbatisse et qualis esse debeat.
Curandum est, ut conventus sororum abbatissam/habeat electam canonice et ab eo
cuius interest confirmatam et consecratam. Debet autem abbatissa esse matura, discreta,
30 Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262).
humilis et devota, que subditis tarn in liabitu quam in vita verbis et exemplis ducatum
prebeat sancte religionis, que non propriis voluptalibus deserviat, sed magis subditarutn
circa disciplinas reguläres et circa spiritualem informationem sollertissimam curam gerat.
Debet etiam esse sollicita de proyida et cauta conservatione et dispensatione rerum tem-
poralium monasterii, ne ob sui negligentia m et ignaviam distractio reruin fiat inutilis,
ita quod, quantum in se est, subditis plenarie prebendas suas possit dare secundum
iu^iciam et consueludinem ecclesie observatani. Nosse enina debet, quod non ideo est
prelata, ut se solummodo et suos, sed pocius ut et se et subditas carnaliter et spiri-
tualiter pascat. Abbatissä cum aliis frequens sit in choro ad officium divinum, nisi
quanäo pro utilitate ecclesie occupatur. Abbatissä orationi et devotioni sit dedita*").
Abbatissä nequaquam sine causa multum urgente a monasterio se absentet, sed cum
sororibus semper conmoretur, ne propter eins absentiam sororum religio'') evanescat.
Item secundum doctrinam sancti Cesarii sie temporalia pro tempore agat, ut semper
tenacius spirituali devotioni inhereat, semper oplans carere mundi sollicitudine, ut dei ser-
vitio se perfectius dare possit. Potest etiam abbatissä ex causa rationabili cum sororibus
super observantiis regularibus dispensare et ipsa similiter eadem dispensatione potest uti.
Quartum capituluni de suscipiendis ad canonicas et de
«
professione earum.
Nulla puella recipiatur ad sororem canonicam, nisi que est bene conpos mentis et
in dispositione corporis et omnium membrorum habilis sit^) vel fieri possit, quod cum
ceteris sororibus inservire*) possit officiis divinis in monasterio constitutis. Item nulla
receptarum dimittatur, quin cogatur facere professionem secundum formam') subscriptam.
Que autem tempore debito non vult profiteri, ab omni perceptione prebende suspendatur,
quousque professionem faciat. Tali autem modo fiat professio : Ego N. facio professionem
et promitto deo et beate Marie et beato Johanni baptiste et vobis, quod castitatem servabo
usque ad finem vite mee et quod ero obediens vobis et domine abbatisse suisque suc-
cessoribus secundum foriiiam regularis discipline a venerabili patre et domino Heinrico *)
episcopo Spirensi conmissam et inpositam' omnibus sororibus canonicis ia Oberstenuelt
deinceps domino Jesu Christo et gloriose matri eins et beato Johanni baptiste in vita
et habitu religionis volentibus famulari.
Quintum capitulum de domibus et mansiunculis so^rorum*
Domus sororum sint quanto plus possunt coniuncte monasterio et sequestrtite ab
habitatione secularium, dum conmode fieri potest. In hiis autem domibus per diem
possunt habitare cum fämulabus et puellis suis et facere opera sua diurna et habere
repositas facultates suas et habere coquinam et refectionem suraere et alia facere, quibus
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262). 31
indigent''). necessitas corporalis. Ad has domos lantum post priraam de dormitorio et
de choro veniant et ad ea^ post conpletorium non revß'rtantur nisi de licentia ob aliquas
necessitates aliud fieri p^mittatur. In has domos nulle muliere's inhoneste et de levitate
notabiles consuetudinem intrandi habere permittantur, omnes etiam viros consuetudinem
in eas intrandi non permittant, nisi forte quandoque a parentibus et amicis visitentur
vel nuncii talium ad 6as mittantur- vel nisi aliquid operis per viros in eis oporteat fieri
vel nisi religiosi et alii hohesti propter causas utiles et honestas quandoque intrent.
Sive autem cognati sive religiosi sive honesti sive quicunque alii intrent, sorores nuUa-
ienuB cum eis sole et seorsum quicquam loquaritur vel pertractent, nisi vidente aliqua
sorore vel aliquibus de familia honestis et discretis. Propter quam causam etiam ex-
pedit*), ut semper due sorores simul in una domo habitent nisi legitimum interveniat in-
pediraenlum vel alias ob persone maturitatem quandoque aliud toleretur. In via quando
de domibus ad chorum veniunt vel de choro ad eas redeunt millomodo cum viris stent
vel loquantur nisi pro causis utilibus et multum urgentibus et tunc non sole nisi cum
bono testimonio sicut supra positum est. In hiis etiam nunquam permittantur fleri
choree, cantiones seculares, congregatipnes mulierum propter conmessationes et potaliones.
NuUi de cognatis vel de nunciis eorum, item nulli derlei vel scolares causa deductionis
confabulationes , sessiones vel aliquas levitates exercerq in eis penuittantur. Item si
cognatos vel nuncios eorum cum sororibus comedere contigerit, cum omni maturitate
secundum quod personas religiosas decet sorores se^) ad ipsos habeant et breviter et
quanto citius possunt de eis se expediant. Omnes sorores in dormitorio omnibus noc-
libus et in meridie tempore estivo dormiant nisi propter inörmitates magnas licentiari
alicui oporteat, ut in domo sua iaceat. In donilitoTip nulle puelle iacere permittantur,
nisi que iam prebendas habeant vel de quibus certa sit spes, quod sint habiture, vel
etiam alie que prebendas exspectant et iam habitum religionis induerunt. Sorores, dum
ad colloquendum secularibus se exhibent, frequenter iuxta doctrinam sanctorum patrum
front^m et pectus signo crucis nwniant, ut cum sua*) virguricula Christus comitari
dignetur. In omni coUoquutione quendam saporem divini amoris, gravitatem atque dis-
cretionem pbservent.
Sextum capitulum de habitu et vestitu,
Quoniam sanctimoniales. sponse Christi censentur, decens est, ut sorores in habitu
suo humilitatem religiosam observent, • qua ab aliis mulieribus seculo deditis discernantur.
Habeant igitur nigra pallia de panno non nimis precioso vel nimis ponposo, sed de
bruneto conmuni et viliori vel de nigro barrechano fei. alio nigro panho vel de fusco
kembelino pallia minora, tunicalia de panno nigro lineo vel togas manicatas de barre-
chano nigro, manicas camisearum integras et non nimis strictas neque de nimis subtili
32 Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262).
panno, similiter pepla lata, non colorata neque subtilia nimis, similiter vela desupef alba
lata et de pannö piano et non nimis subtili. Cyrothecis, anulis, monilibus et pilleis non
utantur. Zonas sericeas et suturas in vestibus notabiles non habeant. In culcitris")
dorraiant nisi propter culpas admissas alicui inhibeatur. Si qua tarnen pro corporis
castigatione in Stramine vult dormire non prohibeatur. In dorraitorio de nocte ardeat
lucerna et omni nocte dormitorium claudatur. Ibidem nulla insolentia loquutionum vel
strepituum fiat, unde sorores inquietentur °). ' Nulla soror nuda dormiat, nulla cum alia
in uno lecto iaceat nee eciam cum aliqua puella. .Si que etiam tunicis laneis ad carnem
uti voluerint, non prohibeantur. Sorores circa medietatem- colli crines precisos habeant,
pelles et pellicia non de vario neque de pellibus asperioli habeant. Pellicia nunquam
nuda portent.
VII. capitulum de cibis et ieiuniis.
Cum ieiunium et abstinentia secundum doctrinam sanctorum patrum ceterarum vir-
tutum Sit inicium et fundamentum, sorores omnes in quantum possunt permitten te fra-
gilitate humana sive superveniente ipfirmitate a superfluitate et crapula cibi et potus
se abstineant nimiisque deliciis ciborum, potuum et balneorum se non assuefaciant.
Omnia ieiunia ab ecclesia instituta observent. Omnibus sexlis feriis ieiunent, nisi pre-
cipuum festum fuerit. Per adventum domini ieiunent exceptis eis que infirmitatibus
pregravantur.
VIII. capitulum de infirmis.
Sorores, que tam infirme sunt, quod ambulare non possunt, sed semper necesse
habent decumbere, in doraibus suis iacere possunt. Quas quelibet soror semel in mense
curet visitare, quod et abbatissa similiter faciat et insuper semel in mense ob recor-
dationem caritatis consolationem honestam ei mittat.
Villi, capitulum de silentio et disciplina.
Sorores in choro et in presbiterio et in dormitorio silentium teneant et non loquantur
ibidem nisi silenter et de eis, que pertinent ad officium divinum, vel etiam de aliis
necessariis silenter et paucis verbis possunt interrogare et ad interrogata respondere.
De rumoribus vero et inutilibus locutionibus in predictis locis diligenter abstineant.
Sorores iuniores in loquutionibus et in aliis honorent seniores et eis deferant et obse-
quantur. Omnes sorores post conpletorium et ante primaiii teneant silentium et orationi
et devotioni sint intente.
Decimum eapitulum de capitulo et de forma tenendi capitulum.
Officii abbatisse est, ut semel in septimana presideat capitulo sororum, et hoc tali
modo. Ipsa sedente in medio et ad utrumque latusi uno choro sedente primo legatur
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262). 33
lectio de exhortationibus sanctorum patrum vel de forma discipline regularis in Latino
vel in Theutonica. Post finem lectionis dicatur : Tu autem domine etc., et respondeatur :
Deo gratias. Deinde dicat abbatissa : Benedicite, et respondeant omnes : Dominus, et in-
clinent sedendo. Tunc abbatissa debet sorores monere, ut orent pro papa, pro ecclesia,
pro episcopo, pro fundatoribus et aliis -benefactoribus. Et post dicat stantibus sororibus :
Retribuere dignare domine etc. Conventus respondeat: Amen. Tunc resideant omnes
et tunc potest abbatissa monere sorores in genere de religione et de observantiis regu-
laribus breviter. Quo facto dicat: Que se reas estimant, faciant veniam» Tunc que
reas cognoscunt se, prosternant se in longum ante se et dicant: Mea culpa. Deinde
senior de dextro choro surgat et stans in medio inclinet primo, post suas culpas dicat.
Quibus dictis abbatissa penitentiam ei iniungat et soror ad locum suum redeat. Eodem
modo et alie faciant. Debet autem abbatissa in correctione in capitulo facienda non
süperbe, non inperiose nee contumeliose, sed välde pie et discrete loqui. Similiter et
sorores subdite nee contra abbatissam debent esse rebelles, sed humiliter et disciplinate
ei respondere et obedienter eins monita et iussa suscipere. Similiter nee inter se"*)
debent sorores in amonitionibus vel in proclamationibus mutuis vel responsionibus dura
verba et inhonesta vel iurgiosa contra se invicem proferre, sed benigne et caritative
et disciplinate proferant quicquid dicere debent. In capitulo non debent loqui sorores
sine licentia abbatisse, nisi suas culpas vel alterius proclamando et ad interrogata
abbatisse respondendo.
XI. capitulum de decanissa et eins officio.
Debet autem abbatissa esse valde intenta circa correctionem p) sororum et principiis,
antequam invalescant . dissolutiones et levitates , occurre[re] ^). Quia autem infirmitate
quandoque vel aliquibus occupationibus contingit abbatissam inpediri, quod non potest
presidere capitulo, de consilio seniorum et magis discretarum sororum debet. unam de
discretioribus sororibus constituere decanissam. Hec decanissa in sinistro choro prima
stabit. Eins officii est absente abbatissa capitulo presidere. Si qua tamen gravia ad
►corrigendum inveniret, reservare debet abbatisse. Ut autem evitentur dura verba inter
abbatissam et subditas, quando pro administratione prebende vel etiam quibuscunque
aliis causis admonenda vel alloquenda* erit abbatissa, decanissa vice conventus abbatisse
discrete et modeste debet loqui et abbatissa de omnibus debet benigne et discrete re-
spondere. Decanissa semper sit media de pace inter abbatissam et conventum servanda.
Caveat etiam abbatissa, ne pro quibuscunque causis sine ratione vituperia vel maledica
vel alia verba contentiosa dicat decanissaB vel etiam cuicunque sorori, nisi iunioribuis forte
causa correctionis. Si tamen in talibus contingeret eam excedere, non exigendum est ab
eaj'ut a lesa prostrata veniam petat, nisi enormis esset excessus. Sorores vero inter
VI. 5
34 Ohne Orts- und Zeitangabe . (um 1262).
secaveant, ne verbis duris et vituperiosis et iniuriosis inter sese ') invicem scandalizent.
Si tarnen excesserint, que rea est veniam hurailiter se prosternendo petat et lesa statim
placata eam erigat. Sed si ambe ree sunt, utrinque se sie placent. Abbatissa decanisse
singulis annis de quadraginta solidis plus quam ceteris sororibus in administratione pre-
bende dabit, ut laborem sollicitudinis facilius portare possit- Si autem talis decanissa
propter infirmitatem vel Senium vel aliam causam ad tale officium insufficiens inventa
fuerit, de consilio seniorum et magis discretarum sororum abbatissa eam absolvat et
aliam instituat. Abbatissam autem nön nisi ob magnas causas et enormes mutari oportet,
videlicet si talis esset, quod per eins negligentiam et irreligiositatem tam in spiritualibus
quam in temporalibus de interitu monasterii tirtior probabilis esse posset, tunc debet
decanissa cum conventu sororum super eins absolutione succursum superioris advocare.
XII. capitulum de culpis et cörrectionibus earum.
Quoniam culpe dififerentes sunt, differens etiam ut adhibeatur correctio, necesse est.
Pro levibus itaque culpis, sicut pro fractione silentii in loco et tempore interdicto, vel
si non mature ad chorum soror venerit, vel ab aliqua hora canonica defuerit, vel si in
choro vel in dormitorio inquietudinem fecerit, vel in cantu offenderit, .si cachinnos et
iocos habuerit, si oculos irreligiöse circumduxerit , si libros chori et vestes sacras negli-
[g]enter tractaverit, vel cum iuramento sermonem dixerit, si minus religiosa et vana
locuta fuerit, si levem iram habuerit, pro hiis et pro aliis similibus culpis psalmi aliqui
et orationes secundum quod prelate visum fuerit iniungantur. Pro gravibus culpis, sicut
pro manifesta et dura contentione, pro verbis probrosis sorori dictis, et si que mendacium
de industria dixisse deprehensa fuerit, vel que cum magna ira sorori maledixerit, vel
preteritam culpam, pro qua satisfecit, inproperavit •) , si aliqua usum figendi oculos in
viros habuerit, vel sola cum viro sederit vel steterit vel iverit vel loquuta fuerit, pro
hiis et pro similibus culpis plures psalmi et plura flagella et aliqui dies in pane et
aqua iniungantur. Sorores tamen seniores iunioribus sororibus*) secum manentibus sine
culpa causa discipline et correctionis interdum durius possunt loqui. Pro gravioribus
vero culpis, ut si aliqua soror per contumaciam vel manifestam rebellionem inobediens
abbatisse exstiterit vel cum ea intus vel foris proterve contendere ausa fuerit, si qua
contagiosam et de carnalitate suspectam familiaritatem habere inventa fuerit, unde ipsa
vel monasterium infirmari possit, et admonita semel vel bis vel ter de hoc se non cor-
rexerit, si qua crimen capitale conmiserit, item si aliqua soror contra abbatissam vel
contra aliam ex invidia et mendaciter aliquid machinata ") fuerit, pro huiusmodi et simi-
libus enormitatibus, si sponte et vohintarie lamentabiliter in capitulo sceleris sui in-
manitatem recognoverit et veniam petierit, ab abbatissa primo et post ad pedes omnium
sororum presentium flagella recipiat et novissimum locum teneat et vocem inter sorores
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262). 35
nisi pro sui accusatione non habeat, nudis pedibus nisi in magno frigore et cum pallio '
minori incedat, in Stramine iaceat, in pane ei aqua tribus diebus in septimana ieiunet,
a carnibus omnibus diebus abstineat, ad hostium chori quando sorores ad horas cano-
nicas intrant et exeunt iaceat, ubi iussa fuerit'') pro audiendo divino officio stabit et
in aliis omnibus se sie habebit, sicut abbatissa cum senioribus sororibus et discretioribus
sibi inponere dignum iudicabit. De penis istis omnibus abbatissa de consilio discretarum
sororum sibi per successura temporis quantum voluerit relaxabit. Talibus tamen, ne in
desperationem labi possint, de iussu abbatisse per discretiores sorores debem alique con-
solationes fieri, ita quod consolentur eas bonis admonitionibus et conforteÄ eas in peni-
tentia''). Pro hiis intercedere debent apud abbatissam sorores, si eas humilitatem cordis
habere viderint, ut eis aliquid de rigore penitentie et de sua humiliatione remittat, et
abbatissa debet eas exaudire, ita quod aliqua post breve tempus relaxet, aliqua post
longius, aliqua post longissimum secundum qualitatem criminis et personarum. Item
talis flagella recipiat in capitulo vel seorsum et psahnos dicat, sicut abbatissa dignum
iudicabit. Si qua autem in peccatum carnis, quod absit, perfecte lapsa fuisse convicta
.fuerit, talis est eicienda non solum a monasterio sed etiam a villa et a territorio mona-
sterii procul pellenda et ab omni iure, quod inter sorores habebat in monasterio tam in
spiritualibus quam in temporalibus, sit penitus destituta. Si tamen post aliquod tempus
et post afflictionem et confusionem "") multiplicem de iussu et supplicatione sororum et
aliorum, qui pie et propter deum pro ea supplicare voluerint, abbatissa et conventus
sororum per conpassionem super ea conmote misericordiam et gratiam ei facere voluerint,
tunc talis secundum modum penitentie proximo supraposite est recipienda. Gravis-
sima culpa est incorrigibilitas , quando soror non timet culpas admittere et penam
recusat ferre et a peccato, super quo est^ adraonita vel correpla, non vult desi-
stere. Videlicet si soror est notata de mala familiaritate viri alicuius, item si soror
in vestibus aliter quam alle sorores et aliter quam in forma discipline regularis
sibi est prescriptum se habere voluerit, item si soror in usu habuerit dura verba
contentiosa, contumeliosa , mendosa contra sorores proferre, item si contra sororem
rancorem manifestum habuerit nee remittere voluerit, sed in inimici[ci]a et invidia et in
persecutione sororis malitiosa perseveraverit vel si aliorum huiusmodi malorum factorum
usum habuerit, de quibus se emendare non velit, circa tales talis correctionis modus
est habendus. Primo in capitulo ab abbatissa coram conventu admoneatur et corripiatur
et flagelletur, ieiunia et psalmi ei iniungantur, quod si se sie non correxerit, sacra con-
munio corporis domini in capitulo ei interdicatur , quousque emendatio eins probabilis
videatur, quod si nee sie se correxerit, omnis perceptio prebende in capitulo per abba-
tissam de consilio sororum ei abiudicetur et de consortio sororum propter suam incor-
rigibilitatem etciatur.
3*
36 Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262).
XIIL capitulum de presbiteris ecclesie.
Summe curandum est abbatisse, ut duo presbiteri monasterii, quorum unus est sacer-
dos parrochialis, alter prebendarius, sint maturi et discreti. Nee illa duo beneficia con-
ferantur aliquibus nisi sacerdotibus probate castitatis et mature discretionis. Item si
aliquis eorum de manifesto crimine notatus fuerit et se non correxerit, abbatissa et con-
ventus sororum de consilio episcopi non admittant eum ad aliquod officium ecclesiasticum
in monasterio et a perceptione prebende suspendatur, quousque a cfimine cessaverit et
statum suurÄ emendaverit. Eisdem sacerdotibus et familie ipsorum summe inhibeatur,
ne familiaritftem cum aliqua sororum habeant et ne privato amore vel familiaritate et
frequentatione alicui se coniungant. Item nee ipsi duo nee alii de familia ipsorum in
domos sororum vadant nisi raro et ob causas utiles et honestas, et quicquid ibi tractare
habent fiet tali modo et sub tali testimonio sicut supra est scriptum.
XIV. capitulum de familia abbatisse et sororum.
Curet abbatissa, * ut nee in curia sua nee in aliquo continuö ministerio ecclesie alique
ministrum, famulum vel famulam habeant, qui de manifesto crimine sit notatus. Quic-
quid iubere vel, tractare habet abbatissa cum suis ministris vel etiam cum quibuscun-
que virisj tempore et loco conpetenti et oportuno et sub aspectu et aliquali testimonio
sororum et discretarum famularum de sua familia existentium faciet et, si in hiis non
bene, sed reprehensibiliter se habuerit, decanissa seorsum coram aliquibus senioribus et
discretioribus sororibus debet eam benigne et humiliter monere, ut se de hoc emendet.
NüUa sororum similiter in sua familia permittatur ab abbatissa habere aliquam famulam
de Incontinentia vel de lascivis et secularibus moribus notabilem, nee aliquem virum
frequentem usum comedendi, lavandi, balneandi vel alterius rei familiaris permittat habere
in domibus earum. Item non permittat alicui habere nimias puellas pro educatione
morum et instructione psalterii. Item non permittat, ut sorores se nimis occupent cum
nimis seculari ornatu, sed moderato et conpetenti, ne in officio divino inpediantur et ne
cor earum circa tales secularitates nimis a spirituali puritate distrahatur. Et possunt
sorores suis parentibus dicere, quod non licet eis illas alio modo teuere.
XV. capitulum de modo exeundi et habendi se foras.
Quoniam propter custodiam sancti propositi et religionis, qua sancte mulieres*) se
deo astringunt, sorores in claustro se continere debent, non nisi causis urgentibus et
nisi pro magnis utilitatibus et necessitatibus exire de monasterio debent. Abbatissa
igitur, cum cura rei familiaris et utilitas monasterii expostulat, assumptis duabus vel
una de discretioribus inter sorores exeat et quantum potest caveal, ut in suo comitatu
nullum habeat de levitate notabilem. In talibus hospiciis maneat, que eins deceant
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262), 37
honestatem. Sorores vero similiter, cum necessitas et utilitas exigit, de licentia abbatisse
vel decanisse, si abbatissa absens fuerit, exire possunt. Qua etiam, quia forte quando-
que sine sorore comite vadunt, ad nuUa hospicia, que honestati et bone fame ipsarum
non conpetunt, declinabunt Cum parentibus et araicis suis manendo tam religiöse et .
honeste in omnibus se tei^ebunt vitanda**) secularia et vana coUoquia virorum et in
omni conversatione sua ita bene se habebunt, ne in aliquo conscientia vel etiam fama
^ipsarum ledatur. Que autem foris manentes minus religiöse et minus caute se habuerint,
ita ut ex hoc notam alicuius irreligiositatis vel Infamie incurrant, cum ad ecclesiam re-
dierint^*), super hoc") artius et acrius in capitulo puniantur et deinceps non de facili •
etiam in casibus necessariis eis exeundi licentia concedatur. Exeuntes autem tam abba-
tissa quam sorores eandem religionis formam in peplis et velis, manicis et in aliis, que
ad habitum spectant, foris servabunt, sicut et in claustro exceptis palliis, que tantum
minora exeuntes portabunt.
XVI. capitulum de hospitalitate et officio pietatis in pauperes.
t}uoniam de scripture sacre testimonio et more sanctorum . et' antiquorum patrum
hospitalitas est multum diligenda et quoniam res ecclesie res pauperum sunt, abbatisse
Studium esse debet, ut religiosi et pauperes et etiam alii hospites, qui in Christi et pro
Christi nomine suscipi volunt, benigne et caritative recipiantur et pertractentur. Propter
mandatum autem ddmini adinplendum et ad faciendum, quod reverenttssimo **) ex^iplo
per se ipsum faciendum docuit, saltem in die cene duodecim pauperes vidue et puelle
in ambitu claustri ponantur, quibus per manus abbatisse sororum pedes et manus
laventur devote et singulis dentur singuli panes et tot denarii.
Pergament von etwa 56 cm Höhe und etwas über 60 Cm Breite, in zwei Spalten, die Kapitelüberschriften
und der erste Buchstabe nach ihnen mit rother Dinte, geschrieben. Die in den Anmerkungen angegebenen
Korrekturen sind meistens mit abgebleichter Dinte und, wie es scheint, meistens von einer anderen Hand, aber doch
wohl gleichzeitig gefertigt. An rothen, beziehungsweise das zweite und dritte an roth und weissen Seidenföden,
drei spitzovale Siegel: 1) des Bischofs Heinrich *von Speier, c. 61, c. 38 mm (DI. A. 2. b): der auf einem mit
Hundsköpfen verzierten Stuhle sitzende Bischof, mit der Rechten ein Buch vor die Brust haltend, in der Linken
den Bischofsstab, von der Umschrift erhalten : . . . NRIGVS . DEI . GRAC . . . IRENSIS , EPISCO 2) des Speirer
Domprobsts Wernher, 50,35 mm (II. B.): ein Märtyrer, einen Palmzweig in der Rechten haltend, Umschrift:
t SIGILLwm . WERNHERI . PREPOSITI . SPIRENSIS. 3) nur noch ^ei Bruchstücke der Umschrift : . . . ONIS .
ARCHID SPIR...
Es ist noch ein Koncept, bezw. eine zum Theil nicht genehmigte und nicht solennisirte vorhergehende Redak-
tion dieser Regel auf einem etwas grösseren Pergament erhalten, wobei die Zeilen nicht gespalten, vielmehr der
ganzen Breite des Pergaments nach fortlaufend geschrieben wurden. Dieses Schriftstück, gleichfalls mit Korrecturen
von meistens anderer Hand, weist einige Abweichungen von obigem Texte auf, insbesondere aber sind manche
Stellen desselben im Sinne der endgültigen Redaktion, namentlich durch Streichung der betreffenden VSTorte, abge-
ändert. Die Abweichungen und Korrekturen sind (abgesehen von ganz unbedeutenden, wie verschiedener Stellung
der Worte u. dergl.) folgende: S. 28, Z. 4 v. u. statt des Namens H. eine Lücke — S. 29, Z. 1 v. o. 'patenia fehlt —
38 Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1262).
Z. 4 predicti tnonasteni — Z. 6 sepedicti nwnasterii; nach voluntarie: et lihere — Z. 7 eodem monasterio — Z. 17
deceat, habere studeant — Z. 7 v. u. heati Dyotiisii — Z. 6 Luce ewangeikte — S. 30, Z. 7 v. o. cansuetudinem mona"
steril — Z. 10 pro täüitatibus tnonasterii\ vor orationi fehlt abbatissa — Z. 11 v. u. statt vobis: tibi abhatisse in
Oberstetwelt vice domini nostri episcopi Spirensis und nach castitcUem : nientis et corporis (von vice bis Spiwensis und
von nientis an durch Unterstreichen getilgt) — Z. 10 v. u. statt vobis bis secumlum : tibi et in officio tibi succeden-
tibus et dofnino nostro episcopo Spirensi et in officio sibi succedentibus tisque ad fnortem secundum (et dotnino bis
succedentibits ebenso getilgt) — Z. 9 statt Heinrico ein Strich — Z. 3 nach secularium : per aliquetn parietem —
S. 31, Z. 5 nach intrandi: habere — Z. 3 v. u. barrachano — Z. 2 khetnbelino; tunicalia nigra\ de panno lineo;
batrachano — S. 32, Z. 7 v. o. item nuUa soror^ cum alia in eodetn lecto — Z. 11 nach portent: pelies supra
repandas non habeant, wie oben getilgt — Z. 18 nach ieiunent: et qmcunque tempore anni aliqua earum
ad cotimunionem sacratissimi corporis domini accedere vqluerit, VIdiebus precedentibus ieiunet, ebenso getilgt — Z. 12
V. u. statt consolationetn bis mittat : de mensa siia pitantia[mj bonam ei mittat — Z. 8 silenter et brevibtis et paucis
-- Z. 7 nach abstineant : in mensa vero midtum curefit, ut non nimis loquantur et maxime iuniores parum vel nihil
loquantur durchstrichen. Sorores etc. — Z. 5 studeant (darüber gesetzt) silentio — S. 33, Z. 1 vor patrum fehlt sanc-
torum — Z. 2 nach Theutonico : si Imbetur — Z. 6 statt retribuere bis respondeat : Amen : Retribuere dignare Omnibus
nobis bona fadentibti^ propter nmnen sanctum tuum in (!) vifwn etemam, Convenf-iis respondeat : Amen (von da an
durchstrichen) et dicat : Ad te levavi ocidos, cum Gloria patri et De profundls, cum Requiem etemam, Kyrieleison,
Christeleison, Kyrieleison, pater noster, Tunc soror, que facit officium per septimanam , dicat: Et ne nos induc.
Conventus respondeat : Sed Jibera etc, Oreinus pro domino papa etc. , Salvos fac servos tuos et ancilla^ ttms etc.,
Requiescant in pace amen. Domine exaudi orationem meam etc., Oremus: omnipotens sempiterne deus qui facis-
mirabiVia etc., Pretende etc., Fidelium deus etc. — S. 34, Z. 2 v. o. statt rea est bis petat: rea est, se humiliter
prosternat et a lesa veniam petat — Z. 9 videlicet propter lapsum carnis manifestum, propter dilapidationem et
'inutüem distracti&nem rerum et prediorum ecclesie vel etiam (bis hieher durchstrichen) vel si talis etc. — Z. 19 bei
psalmi aliqui et orationes stand statt orationes ursprünglich quandoque flagella, doch sind beide Worte gestrichen
und ist darüber orationes gesetzt — Z. 4 v. u. nach aliam : sororem . . . fuisse inventa fuerit — Z. 3 nach capitulo :
coram convefUu durchstrichen — S. 35, Z. 18 v. o. statt aliquod tempus stand dies plunmos, es ist aber durchstrichen
und darüber aliquod tempus gesetzt — Z. 19 statt sarorum stand ursprünglich: episcopi vel; nach aliorum ist hinein-
corrigirt : honestorum — Z. 2 v. u. statt et de consortio bis eiciatur stand : et consilium et auxUium episcopi advocetur,
ut talis in monasterio propter suam incorrigibilitatem in carceretn retrudatur vel, ne sua perversitate alias sorores
conmmpat, a territario monasterii penitus eliminetur ; dies ist corrigirt: et de consilio sororum talis in claustro
propter suam incorrigibilitaietn recludatur, an Rand aber der jetzige Text gesetzt — S. 36, Z. 1 v. o. statt ecclesie:
monasterii — Z. b et se non correxerit, nachträglich hineincorrigirt — Z. 6 de consilio episcopi desgl. — Z. 8 nach
etnefidaverit : sicut decet et oportet; et familie ipsorum ist hineincorrigirt — Z. 9 nach fa miliar itatem hiess es ur-
sprünglich : cum abbatissa vel cum aliqua sororum de conventu — Z. 10 nach alicui ist soror i gestrichen ; nach nee
alii stand : sacerdotes, si cum eis tnanserint, vel scolares vel quicunque de ipsorum familia secum, wurde aber durch-
strichen und der obige Text darüber geschrieben — Z. 12 v. u. statt nimias ursprünglich: plures quam duas — Z. 11
nach psalterii stand: nee aliquam talem a soxoribus educari permittat ante tale tetnpus, quo habilis sit ad instructionem
psalterii et capabilis sit discipline, gestrichen — Z. 8 nach modo tenere stand: nee tales puelle pertnittantur in
dormitorio iacere, sed in domibus sororum sub düigenti custodia teneantur (gestrichen) — S. 37, Z. 7 statt foras:
foris — Z. 9 artius et fehlt — Z. 13 nach pdrtabunt stand: nisi quando abbatissa ad presentiam episcopi
venire debet, tunc cum maioribus palliis coram ipso cum suis comüibus conparebit (durchstrichen) — Z. 20 statt
in die cetie stand ursprünglich: in quadragesima semel in septimana, ist aber in obiger Weise corrigirt — Z. 21
nach inanus ist abbatisse hineincorrigirt — Z. 22 et tot denarii ist hineincorrigirt, es folgte, wurde aber wieder
durchstrichen: Hanc autem ablutionem faciat abbatissa cum dextro choro in una septimana et decanissa cum
sinistro in cUia, nisi in ultima septimana, quia tunc abbatissa et decanissa et uterque charus cum summa devotione
1262. 39
hoc mandatum pe?'agent et tunc singulis eiiam singiüi denarii dentur, Omnibus autem pauperibu^ de püla ter in
anno eonmunis largitio ecclesiarum fiat in atrio fnonasterii, ita quod sifigidis dimidii panes dentur et purum de
codis leguminibus', semel ante natimtatem domini et semel ante pascha et semel ante pentecosten. Has autem ex-
pensas omnes de rebus monasterii faciat abbatissa,
*) Diese Zeitbestimmung ergibt sich daraus, dass Bischof Heinrich von Speier von 1245 — 1272 regierte, sowie dass
er sich Ende des Jahres 1259 oder im Beginn des folgenden Jahres die bischöfliche Weihe ertheilen liess (wesshalb er
von da an in seinen Urkunden episcopus Spirensis, früher electus heisst) und seit Juni 1261, soviel bekannt, den früher
geführten Titel imperialis aule oder sacri imperii cancellarius nicht mehr benützte ; dass der als zweiter Siegler genannte
Domprobst Wernher dieses Amt in den* Jahren 1260 — 1275 bekleidete (vergl. Remling, Geschichte der Bischöfe von
Speier 1, 479 ff., 500; 2, 833; ürkundenbuch 1, 280 ff.; un4 endlich der dritte Siegler, von dessen Siegelumschrift nur noch
. . . ONIS . ARCHID . SPIR . erhalten ist, vielleicht der in der Steinheimer Urkunde vom 9. Juni 1262 erwähnte Ot. prepo-
situs S. Widonis archidiaconus Spirensis sein dürfte.
a) Dieses Wort ist in der Vorlage über der Zeile hineingeschrieben. — b) Dieser Satz desgl. — c) Nach Korrectur der
ursprünglichen Stellung; religio sororum, — d) Dieses Wort ist über der Zeile hineingeschrieben. — e) Die Silbe in desgl. —
f) Dieses Wort desgl. — g) Der ganze Name, -rico über der Zeile, mit abgebleichter Dinte. — h) Verschrieben für in-
diget. — i) Es stand ursprünglich exspedit, das s ist aber durch einen Punkt darunter getilgt. — k) Es folgt öp, dasselbe
ist aber durchstrichen. — 1) Dieses Wort über der Zeile hineingeschrieben. — m) Die Silbe et desgl. — n) Die Silbe et
d^l. — o) Das hier im Texte folgende nee ist durchstrichen. — p) Es stand ursprünglich corerectionetUy das e ist durch
einen Punkt darunter getilgt. — q) Es steht occurre mit fehlendem Abkürzungszeichen. — r) Das zweite se über der Zeile
hineingeschrieben. — s) Hier dürfte das Abkürzungszeichen für er (inpraperaveritj weggeblieben sein. — t) Hier folgt
noch ein durchstrichenes so. — u) Es hiess ursprünglich manehincUa , das erste n ist durch einen Punkt darunter ge-
tilgt. — v) Hier folgten, sind aber durchstrichen, die Worte : post aliquod tempus et post afflictianem et confusionem müUi-
plicem de iussu et supplica. — w) Es steht pmä mit dem für pro üblichen Abkürzungszeichen, allein es dürfte kein Zweifel
sein, dass dieses, in der Folge richtig abgekürzte Wort auch hier gemeint sei. — x) Das diesem Wort folgende : maocimam
ist wieder gestrichen. — y) Dieses Wort ist über der Zeile hineingeschrieben. — z) Es stand ursprüngüch Borores, ist aber
mulieres corrigirt. — aa) Wohl ein, übrigens auch im Konzept stehender Schreibfehler für vitando. — bb) Es stand redi-
gerintf das g ist durch einen darunter gesetzten Punkt getilgt. — qc) Zwischen hoc und artiua steht ein durchgestrichenes
artua^ — dd) So die Urkunde.
1639.
Chraf Ulrich von Wirtemberg gestattet dem Probst und Convent von Adelberg den zollfreien
Durchgang mit Wagen, Karren und Lastvieh durch seine Stadt Schorndorf und sein ganzes Gebiet.
1262.
m
Viricus*), dei gracia comes de Wirtemberg, viris -religiosis et amicis dilectis, pre-
posito ac toti conventui de Madelberg salutem cum • sincere dilectionis affectu. Cum
vestre devotionis orationes toto mentis affectu promereri cupiamus, dignum valde «st, ut
etiam preces vestre apud nos absque difficultate debeant exaudiri, Quare vestris sup-
plicationibus annuentes permittimus vobis et concedimus de gracia special! liberum tran-
situm' curribus, carrucis et iumentis vestris per municipium nostrum Schorndorf*) ac
per omnes terminos^ domini[i] nostri, absolventes vos ab omni exactione telonei*) maioris
et minoris, quod ceteri itidem*") transeuntes solvere coguntur, quatenus pro nobis deum
40 1262.
oretis, ut det nobis vitam [bonam et exitum beatum. Et ut hec vobis finna' maneant et
rata, harum literarum conscriptione et nostri sigilli appensione confirmamus].
Datum [anuo domini] MCCUCH*
Nach Crusius, Annal. Suev. ps. III, lib. II, cp. 15, p. 104, woselbst übrigens die in [] eingeschlossenen
Worte fehlen, beziehungsweise statt derselben etc. gesetzt ist. Die Ergänzungen stanunen aus einer neueren
Handschrift un Besitz der K. öfTentl. Bibliothek (Hist. fol. 658), welche übrigens statt 1262 das Jahr 1272 gibt.
Allein auch Gabelkover (Wirt. Chronik im Staatsarchive 1, 182) hat 1262, und so. wurde diese Jahreszahl oben
beibehalten. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 500.
a) Hinter diesem Worte steht bei Cmslus: {al. D. gratia D., id est: Dei gratia dtctus [Gottesgnad genannt]). —
b) Nach der genannten Handschrift irrig: theodonei. — c) DesgL ibidem, *
1) Schorndorf, O.A.Stadt.
1640.
Abt Berthold von Bebenhausen beurkundet, dass Ritter Ludmg von Lichtenstein um seines und
m
seiner Eltern Seelenheils wiUen alle seine Güter in Altingen an das Kloster vermacht habe.
1262.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Universis Christi fidelibus pre-
sentem paginam inspecturis frater Ber. || dictus abbas de Bebinhvsen, orationum suf-
fragia devotarum. Que geruntur.sub tempore, litterarum ac testium || roborari solent
munimine, ne contingat ea processu temporis vacillare. Quocirca universis Christi fide-
libus II tenore presentium cupimus declarari, quod L. miles de Liehtinstain 0 divine
retributionis intuitu et in honorem gloriose virginis Marie nee non et in remedium anime
«
sue animarumque parentuna suorum^ omnia bona sua in Altingen ^ sita nostre legavit
ecclesie de consensu heredum suorum libere et absolute nee ab aliquo vexationis gra-
vamine perturbanda sed a nobis integraliter et iure perpetuo possidenda. In hu ins rei
testimonium presentem litteram cum annotatione testium conscribi et tam nostri, quam
venerabilis Ber. prepositl de Bvtilspach') sigilli munimine fecimus roborari.
Acta sunt hec anno domini W. CC*. LX*. IP. Huic autem donationi testes affuerant
hü presentes: Ber. abbas de Bebinhvsen, frater Diemo ibidem, Ber. prepositus in Bvtils-
pach, Ber. miles de PhuUingen*) et Ber. filius eins, Gebihardus de Liehtinstain, Pere-
grinus de Salbeningen *), Waltherus Speht de Lustenowe ^) milites et Ber. filius SwaBuigeri
et Bernoldus et Hainricus de Tuwingen et alii plures.
•
Zwei spitzovale Siegel : vom ersten, dem des Abts von Bebenhausen, ist die obere Wachslage mit dem Bild
fast ganz verschwunden und nur noch von der Umschrift: . ILLV. . ABB(a()IS . DE . erhalten ; das zweite im unteren
Theile noch erhalten (UI. A. 2. c): eine auf einem Stuhle sitzende Figur in langem, faltigem Gewände (der Kopf
fehlt), welche einem vor ihr knieenden Betenden die Hand auflegt, von der Umschrift erhalten: . . . OLDI . DECANI .
1262. • ■ 41
CO(n)STAN(t)\E (der Constanzer Dekan Berthold war zugleich Probst von Beutelsbach, vergl. z. B. Bd. 5,
S. 197). — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 201.
•
1) Lichtenstein, abgeg. Burg, heutzutage Schloss O.A. Reutlingen. — 2) Altingen, O.A. Herrenberg. —
3) Beutelsbach, O.A. Schorndorf. — 4) Pfullingen, O.A. Reutlingen. — 5) Salmendingen, hohenzoller. O.A.
Hechingen. — 6) Lustnau, O.A. Tübingen.
1641.
Der edle Mann Otto von Eber stein beurkundet ^ dass er die durch das Kloster Herrenalb er-
kaufte und durch seine DiensÜetde Friederich genannt Leise und Wernher von RothenfeU für
dasselbe zu Leiten empfangene und ihm selbst vneder verpfändete Vogtei über Neusatz nur zur
Erhaltung des klösterlichen Besitzes, nicht zu eigener Benützung zu Händen genommen hohe.
Burg Eberstein 1262.
Universis iusticie sectatoribus tarn futuris quam modernis nobilis vir Otto de Eber-
slein subscriptis testimonio suflfragari. Indignum et || iniustum valde videretur, si quis
amicos suos suis pre aliorum consiliis innitentes et auxiliis, ne vota sua perderent, pro posse
suo et II nosse non undique fulciret. Igitur quia eonventus fratrura in Alba advocatiam
viculi, qui dicitur.Nivsatz*), ementes, cum eam iure feodali non || poissent suscipere ac
proinde ministeriales meos videlicet Fridericum dictum Leise et Wernherum de Roten-
velse*) per me procurarint eam recipere illique michi eam sub pecunia ducentarum
marcharum non ad usum meum sed ob eins defensionem nee non diclo convenlui con-
servalionem obligaverinl , ne quisquam heredum meorum in usus suos eam presumat
trahere, presenti scriplura censui precavere. Cupio ergo palere cunclis eins tenorem
percipientibuS; prefatam advocatiam solummodo ad conservandam fratribus fidelitalis me
manibus suscepisse. Eapropler etiam in argumentum huius rei evidens meo sigillo
cernilur insignila presens scriplura.
Datum anno domini M"*. GC. LX. secundo, in- caslro nostro Eberstein.
Nach dem Original des Generallandesarchives zu Karlsruhe. Das öfters, z. B. Bd. 5', S.*55, beschriebene
Siegel des Ausstellers aus grünem Wachs. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 253.
1) Neusatz, O.A. Neuenbürg. — 2) Rothenfels, bad. B.A. Rastatt.
VI.
42 * 1262.
1642.
Qraf. Simon von Zweibrüoken, Herr von Eberstein, entsagt seinen lehensherrlichen und sonstigen
Rechten an der von der Wittwe seines Dienstmannes j des, Ritters Albert Trescher, dem Kloster
Herrenalb kaufsweise abgetretenen Vogtei wer Oüter des Klosters in Nussbaum.
1262.
Sy . conies Gemini Pontis et dominus in Eberstein universis *presenlem litteram in-
«
specturis geste rei noticiam atque fidem. Que ad perpetuam || ordinata sunt utilitatem,
ne processu temporis ab humana labantur noticia, litterarum solent indiciis eternari.
Noscant igitur presentes et || sciant posteri, quod cum dilecti nobis in Christo C. abbas
et conventus in Alba, Gysterciensis ordinis, Spirensis diocesis, in bonis que habent || in
NvsbovmO per bone memorie AI. dictum Trescharium, militem ministerialem nostrum,
frequenter oppressi fuissent et aflfecli diversis gravaminibus et iacturis occasione cuius-
dam advocatie, quam se asserebat in bonis predictis habere, [i]idem fratres in Alba pro
huiusmodi redemptione vexationis cum relicta dicti Trescharii contractum fecerunt per
titulum emptionis, ita quod eadem matrona vendidit eisdem abbati et conventui ins ad-
vocatie cum pertinentiis suis et honore et districtu, iure et utilitate, sicut idem Tre-
acharius habebat in terminis ville predicte sive in curiis sive in campis, in pascuis et
in silvis, in viis et inviis, pro XXXIIII libris Hallensium, quam inquam pecuniam
eidem matrone numeraverunt seu etiara persolverunt. Verum quia dictum ins advocatie
»
cetereque connexitates superius expresse pro feodo tenebantur a nobis, nos ad petitionem
partium dicte venditioni ex causa necessaria facte liberaliter duximus annuendum ab-
dicantes a nobis dominium et quicquid iuris habuimus in bonis prefatis ac ea libera
donatione inter vivos transferimus videlicet in abbatem et conventum iam dictum. Pre-
terea pro futuris dispendiis precavendis ex hoc, si forte pueri masculi eiusdem matrone,
qui nondum puberes annos attigerant tempore memorati contractus, postquam pervenerint
ad etatem adultam, id quod provide gestum est irritare voluerint, nos personam nostram
et D. et Bert, fratres de Vrovdenstein*), G. de Owenshein'), Gvnonem de Kvnegespach *),
generum ipsius matrone, milites, item Bert, dictum Aridum, Bvr. dictum Widenhuber,
Wezzelonem dictum Levs et H. filium preconis, cives in Bretheim*), sub cautione fide-
iussoria in solid um obligamus, quod ad impendendum expressum consensum dicto con-
tractui efficaciter inducemus eosdem heredes, presertim cum AI. filius suus tempore dicti
contractus in matura existens etate ipsum iam viva voce duxerit approbandum. Insuper
ad pleniorem ratihabitionis certitudinem predicta matrona predium et curiam sita in
Dietensheim •) nomine ypothece, quod vulgo dicitur underphant, assignavit abbati 6t
conventui sepedictis sub ea forma : si predicti pueri postquam adoleverint noluerint con-
1262.
43
sentire contractu!, dicta ypoteca cedat ipso iure libere et absolute in usus proprietatem
et utilitatem abbatis et conventus in Alba, salva eis nichilominus actione contra prefatos
fideiussores pro dampnis et interesse occasione premissorum perpessis. In cuius rei
evidentiam presentem cedulam sigillo nostro fecimus conmuniri.
r
Acta sunt hec anno domini M*. CG*". LXIP.
Nach dem^Original des grossherzogl. badischen Generallandesarchives zu Karlsruhe. Ein Bruchstück des
runden Siegels des Ausstellers von rothem Wachs (IV. A. 2): in einem Schilde die ebersteinische Rose; von
der Umschrift noch f SI.... erhalten. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 253.
1) Nussbaum, bad. B.A. Bretten. — 2) Freudenstein, O.A. Maulbronn. — 3) Oewisheim (Ober-, Unter-),
bad. B.A. Bruchsal — 4) Königsbach, bad. B.A. Durlach. — 5) Bretten, bad. B.A.Sitz. — 6) Dietelsheim, bad.
B.A. Bretten.
1643.
Die Meisterin Bertha und der Convent von Scheftersheim beurkunden, dass Bitter Burkhard
von Änüishagen und seine Söhne auf ihre Ansprüche an den zu dem Klosterhöf Flinsbach
gehörigen Wald verzichtet haben.
Oberhäuten 1262.
B. magistra et conventus in Scheftersheim omnibus hanc litteram inspecturis salutem
in vero salutari. || Universität! vestre significamus, quod Burkardus miles dictus de
Amelungeshagen*) ecclesiam || nostram inpetiit super nemore, quod attinet curie nostre
Vlinsbach*), super quo con||ventus amicabili conpositione lis diruta fuit, ita quod ipse
et filius eins Heinricus et Burkardus dicte querimonie per omnia abrenunciaverunt pro
se et pro omnibus heredibus suis. In huius rei testimonium presentem paginam fecimus
conscribi et sigillo dominorum nostrorum de Hohenloch et de Brvnekke®) confirmari.
Huius rei testes sunt: dominus Cvnradus de Schrotsberc *), Hugo de Blawach*) et filius
eins Heinricus, Vlricus de Blawach, Heinricus de Lutenbach ^), Heinricus quondam celle-
rarius de Wikartsheim '), Wortwinus, Cvnradus scultetus claustri et alii quam plures.
Actum Obemhusen % anno domini M*. CG*'. LXIP.
Nach dem Originale im fürst, hohenlohischen Archive zu Oehringen, an welchem nur noch der Pergament- .
streifen für das zweite Siegel hängt. — Abdruck: Wibel, Hohenloh. Kirchen-Historie II, Nr. XLVin,»p. 70.
1) Amlishagen, O.A. Gerabronn. — 2) Nach Wirt. Franken 6, 324 Flinsbach, ein abgeg. Hof wohl in der
Gegend von Wallhausen (O.A. Gerabronn) und Groningen (O.A. Grsplsheim), in dessen Nähe noch heutzutage
ein Bach den Namen Fliensbach führt. — 3) Brauneck (Sitz der Hohenlohe-Brauneck) , O.A. Mergentheim. —
4 und 5) Schrozberg, Blaubach, O.A. Gerabronn. — 6 und 7) Laudenbach, Weikersheim, O.A. Mergentheim. —
8) Nach Wirt. Franken 8, 355 ein abgeg. Ort bei Schrozberg oder vielleicht einst der Name des Ortes, dessen
Feste ursprünglich allein Schrozberg hiess.
44
1262.
1644.
Der Edle Hugo von Wehrstein und seine Brüder Hütibold, Richard, Hugo und Richard ver-
kaufen an ihren Verwandten, den Edeln Rudolf, Strassburger Kanoniker und Pfarrrektor zu .
Waldtnössingen, alle ihre Rechte an das dortige Pfarrtvidum um 24 Mark.
Herrenzimmern 1262.
Universis presencium inspectoribus Hugo nobilis dictus de Werstain*), Hiltiboldus
et Richardus et Hugo et Richardus fratres sui subscriptorum noliciam pleniorem. Noverit
vestra universitas, quod nos unanimi deliberacione emcioais causa, videlicet pro XXIIIP'
marcis, coatradidimus nobili viro domino Rüdolflfo, consanguineo iiostro, caaonico Argen-
tinensi, rectori ecclesie in Waltmessingen ') ornnia iura, quod*) habemus vel habere vide-
bamur super dote predicte ecclesie tarn in censu quam in hominibus et rebus aliis, tarn . . /)
^uam eciam servis nostris, videlicet Stainmarum dictum Inoholt et socruni suam, Hain-
ricum filium Richence et Hermannum dictum de BeflFendorff') et quoddam predium pro
XII marcis, quod dictus Holhhuser et Richardus et alii quidam eorum in feodi nomine
possidenti •) , abrenunciantes omni iuri, quod in predictis habuimus, et promittimus sub
forma iuramenti in predictis prefatum dominum Rüdolflfum nunquam de cetero omni-
modis vexaturum*). In predicte ergo rei evidenciam presentera litteram sigillo illustris
domini ducis de Techen*) et nostro sigillo necnon eciam sigillum*) nobilium virorum
dominorum de Hinernn'*) procuravimus sigillari.
Acta apud Zimerum anno domini M*. CG^ LX**. IP. , indictione V*. , in presentia
testium subscriptorum, videlicet dominorum Wern. et AI. de Zymerun, Hainrici dicti
Waltman et H, filii sui et' Gün dicti Voltman, H. Cün militis, Molendina nostri*) et Diet-
rici de Hemendorflf^) et Hain, militis de Haginbac®), domini Burcardi de Winterbrvnnen^)
et Cün viceplebani in Messingen'®) et Cün viceplebani in Rosenuell") et Bure, dictus*^) de
Visilingen '*) et aliorum quam plurium.
Nach gef. Mittheilung des Herrn Archivars Dr. Baumann aus dem sehr schlecht geschriebenen, in Donau-
eschingen befindlichen Zimmer'schen Copialbuche (I) von 1436, 61. 294.
a) Verschrieben für que. — b) Die Vorlage hat r'bus, vielleicht Abkürzung für redditibus. — c) Verschrieben für
. p&ssident — d) Desgl. vexaturos, — e) Desgl. sigülo. — f) Wie aus den Zeugennamen folgt, zu le^en: Zimerun. -^
g) Verschrieben für dicti.
1) Wehrstein, hohenzoUer. O.A. Haigerloch. — 2 und 3) Waldmössingen und Beffendorf, O.A. Oberndorf.
— 4) Teck, O.A. Kirchheim. — 5) Herrenzimmern^ O.A. Rotweil. — 6) Diese Worte sind ohne Zweifel ver-
schrieben für Molendinatoris (d. h. Müller, ein auch in dieser Zeit gebräuchlicher Beinamen von Angehörigen der
Familie von Ihlingen, O.A. Horb). — 7) Hemmendorf, O.A. Rotenburg. — 8 und 9) ünermittelt. — 10) Wohl
gleichfalls obiges Waldmössingen, wenn nicht HochmÖssingen desselben O.A., beides alte Kirchorte. — 11) Rosen-
feld, O.A. Sulz. — 12) Vielleicht verschrieben für Vischingen, d. h. Fischingen, wovon Wehrstein eine Parzelle ist.
1262. Januar 6— 13 und 25. ' 45
1645.
Die Baikmannen und die Gemeinde der Stadt Tübingen nehmen mit Genehmigung ihrer Herren
die Brüder vom Orden des heil. Augv^tin in ihre Mauern zum Bau eines Bethauses und
klösterlicher Bäume auf, erklären den Ort frei von aller Civilgerichtsbarkeit und Steuer und
*
versichern Personen und Sachen ihres Schutzes.
1262. Januar 6 — 13.
Universis Christi fidelibus presens scriptum visuris consules et conmune civitatis
Twingensis galutem et rei cognoscere veritatem. || Noverit tarn presens etas quam futura,
quod nos.ad ampliandum divini nominis cultum et remedium animarum nostrarum ||
vires religiosos fratres ordinis beati Augustini locavimus infra muros nostre civitatis de
consensu dominorum no||strorum ad construendum secundum ritum ordinis eorum Ora-
torium et officina claustralia, locum vero ab omni civili iure et exactione consuetudinaria
reddimus omnino liberum et absolutum, personas et res sub defensione nostra recipimus
inperpetuum. In cüius rei testimonium presentem paginam sigillorum nostrorum muni-
mine fecimus roborari.
Datum anno domini M**. CC*. LXIP., infra octavam Epiphanie,
Das Siegel fehlt. — Auszug: Schmid, Gesch. d. Pfalzgr. von Tübingen, Urkb. S. 36.
1646.
Graf Budolf . von Montfort Oherlässt dem Ulrich Hagene das Eigenthum seiner seitherigen
LeJiengüter zu Andelfingen.
1262. Januar 25.
Nos R. comes de Monteforti*) notum fieri volumus singulis et universis, quibus
presens scriptum nosce || fuerit oportunum, quod nos proprietatem bonorum in Andel-
uingen*), de quibus t'lricus dictus Hagene infeo||datus est a nobis, ipsi dicto t'lrico cum
omni iure dedimus libere possidendam et eidem dictam proprietatem || in manus suas
nostra bona voluntate libere resignamus. Presentibus domino Willehabno de Stainah*),
domino Ludewico de Muntfort*). In cuius rei et facti testimonium ac probacionem
DOstrum sigillum presentibus litteris dedimus appendendum.
Acta sunt hec anno domini M*. C*C**. LX^ IP., in conversione Pauli.
46 1262. Februar 9.
Abhängend ein Bruchstück des runden Siegels des Ausstellers (ID. B. 3): ein galopirender Reiter, welchem
der Kopf fehlt, auf dem vorgehaltenen dreieckigen Schil4e und der Decke des Pferdes die Tfibingen-Hontforter
Kirchenfahne. Unter dem Pferde ein laufender Bracke. Von der Umschrift nichts mehr erhalten.
1) Montfort, Burgruine im Osterreichischen Rheinthal, nördlich von Rankweil. — 2) Andelfingen, O.A. Ried*
lingen. — 3) ? Steinach, St. gallischen Bez. Rorschach.
1647.
Oraf Otto von ^erstem überlässt die Hälfte seines Hofes in Därrenwettersbach mit aller Zu-
gehör, sowie seinen ganzen Besitz daselbst, seine Eigenleute und das Herbergsrecht ausgenommen,
zum Seelenheil seiner verstorbenen Gemahlin Beatrix dem Kloster Herrenalb.
Burg Eberstein 1262. Februar 9.
üniversis iusticie defensoribus Otto dei gratia') comes de Eberstein presentis scripti
continentiam contueri*), || Scire desideraraus **) tarn presentes quam posteros, quod
medietatem curie in D vrrenweterspach ^) , quam || titulo proprietatis possedimus *), cum
Omnibus sibi attinentibus nee non census et puUos et mortui |aria et quecumque in eodem
vico habuimus*), preter homines nostros proprios et servicium hospitationis, monasterio
monachorum in Alba, Cistertiensis ordinis, in remedium anime Beatricis, felicis memorie
quondam uxoris nostre, contulimus libere possidenda, sperantes, fratrum orationibus
ibidem degentium apud deum eam non modicum adiuvari. Quapropter ne super hac
donatione aliquod patiantur impedimentum vel calumpniam, presenti scripto sigilli nostri
munimine roborato duximus sübveniendum. Testes huius rei sunt: L. prepositus domi-
narum in Alba, Johannes monachus, H. et S. notarii, H. advocatus in Genrspach*).
Datum in Castro Eberstein, anno domini M^ CC*. LXII^, V*. idus Februarii.
Abhängend ein Bruchstück des ebersteinischen , schon S. 26 genannten Siegels aus grünem Wachs,
von der Umschrift noch . . . TIS . . . erhalten. Ein Duplikat des Generallandesarcfiives zu Karlsruhe hat die in
den Anm. a — d angegebenen Abweichungen; das Siegelbild besser erhalten, doch fehlt die Umschrift gänzlich. —
Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 252.
a) Diese beiden Worte fehlen im Duplikat. — b) deside\\ramus. — c) possedimus || — d) haibuimua \\ .
*) Die Worte presentis bis contueri stehen in diesem Exemplar auf einer Rasur.
«
1) Jetzt mit verschönertem Namen Hohenwettersbach, bad. B.A. Durlach. — 2) Gernsbach, bad. B.A. Rastatt.
1262. Februar 18. 47
1648.
Pabsl Urban IV. befreit die Kirchen, Häuser und Besitzungen des Ordens der Kirche zum
heil. Grabe in Jerusalem von allen Abgaben, welche nicht durch besondere, des gegenwärtigen
G^tes ausdrücklich erwähnende päbsüiche Verordnungen' auf dieselben gelegt werden.
1262. Februar 18.
Vrbanus episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis, . . priori et capitulo ecclesie
Dominici Sepulchri Jerosolimitani, ordinis sancti Augustini, salutem et apostolicam bene-
dictionem. Circa sanctam Jerosolimilanam ecclesiam, de cuius regimine benignitas con-
ditoris omnium, prout dignänter sibi placuit, nos licet immeritos ad apostolice dignitatis
fastigium evocavit , illa de causa potissime ^ aflfectum gerimus specialem , quia deus et
redemptor noster dominus Jesus Christus eam sua corporali presencia insignem reddidit
et venerandam universitär fidelium stabilivit. Hinc est, quod nos vestris devotis suppli-
cacionibus inclinati auctoritate vobis presencium indulgemus, ut vos seu priores aut
rectores vel fratres prioratuum, ecclesiarum, domorum et menbrorura vestrorum ad con-
Iribuendum in aliquibus coUectis, talliis seu pecunie summis aut exactionibus aliis, quo-
cumque nomine censeantur, aut ad exhibendum vel prestandum easdem pro quavis per-
sona, ex quacumque causa ipsas imponi contingat, racione ecclesiarum, domorum seu
quarumcumque possessionum vestrarum minime teneamini nee ad id cömpelli aliquatinus
valealis auctoritate lilterarum apostolice sedis vel legatorum ipsius impetratarum vel eciam
impetrandarum absque speciali mandato sedis eiusdem faciente plenam et expressam de
indulto huiusmodi et Sepulcro Dominico mencionem. Nos enim excommunicationis et
interdicti sentencias, si quas in vos vel aliquem vestrum contra tenorem indulti huius-
modi a quoquam promulgari contigerit, decernimus irritas et inanes. Nulli ergo u. s. w.
Die bekannte Schlussformel wie Bd. 5, S. 63.
Datum Viterbii, XII. kalendas Marcii, pontificatus nostri anno primo.
Nach einem Vidimus des Dekans Diemar von Esslingen vom 26. November 1313 auf Pergament, dessen
Siegel fehlt. Es sind noch zwei weitere undatirle Vidimus, das eine vom Esslinger Dekan Eberhard von
Schriesheim, das andere vom Esslinger Dekan Heinrich (um 1320) vorhanden.
48 1262. Februar 24.
1649.
Pabst Urban IV. verbietet eine Reihe von Feindsdigkeüen gegen die Brüder des heil. Grabes
zu Jerusalem, trifft verschiedene Anordnungen zu ihren Gunsten und verheisst denjenigen, welche
sie unterstützen, Äblass.
Viterbo 1262. Februar 24.
Vrbanus episcopus, servus servorum dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis et
episcopiSy et dilectis filiis abbatibus, prioribus, prepositis, archidyaconis, decanis ceterisque
ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et apostolicam benedictionem.
Cum dilectis filiis fratribus domus sancti Sepulchri Jerosolimitani fuerit a predecessoribus
nostris indultum et a nobis postmodum confirmatum, ut recipiantur in ecclesiis ad ele-
mosinas coUigendas, quidam vestrum ardore avaricie succensi * confratrias suas confratriis
illorum eadem die in ipsorum adventu preponunt et sie fratres ipsi confusi aut nichil
exinde aut modicum quid prosecuntur. Quia igitur hoc indecens est et in contemptum
dei et ecclesie Romane redundat, predecessorum nostrorum vestigiis inherentes universi-
tati vestre per apostolica scripta precipiendo mandamus, quatinus cum fratres ipsi aut
eorum nuncii ad loca vestra pro elemosinis accesserint colligendis, ipsos benigne reci-
piatis et honeste tractetis eosdem, ipsos quoque in ecclesiis vestris ammonere populum
et elemosinas libere querere permittatis, confratrias vestras, quas facere potestis cottidie,
ipsorum confratriis nullatenus preponentes, ne occasione iUarum elemosine pauperum
Christi depereant et impediantur opera pietatis. Sane quoniam a predecessoribus nostris
est statutum et innovatum a nobis, ut nemo excomraunicet fratres ipsos vel eorum ora-
toria interdicat sine mandato sedis apostolice speciali, presencium vobis auctoritate pre-
cipimus, ut ipsos excommunicare aut ecclesias eorum interdicere nullatenus presumatis.
De parrochianis autem vestris, qui domos eorum invadunt per violentiam aut infringunt
aut indebitis molestiis opprimunt fratres ipsos et tam deposita quam res surripiunt
eorundem, cum exinde querimoniam deposuerint coram nobis, tam districtam iusliciam
eis faciatis et ita iura eorum defendere ac manu teuere curetis, quod ipsi ad nos pro
defectu iusticie sepe recurrere non cogantur, sed nos soUicitudinem vestram debeamus
merito conmendare vosque beneficiorum, que in illa sancta domo Sunt, participes')
existere valeatis. Preterea liberas et absolutas personas, que se domui eorum in sanitate
vel infirmitate reddiderunt, libere et sine molestia recipi permittatis ab eis nee ipsos
super hoc temptelis aliquatenus impedire. lUud autem non mediocriter movet nos nee
modicum ecclesiastice derogat honestati, quod quidam vestrum contra institucionem sanc-
torum patrum in Turonensi concilio editam fratrum ipsorum corpora cum decedunt
nolunt sine precio sepelire. Unde quia tam prava exaccio non est aliquatenus tolleranda.
1262. Februar 24. 49
vobis in virlute obediencie precipimus, ut nuUomodo a fralribus ipsis vel aliis pro se-
pullura quicquam exigere vel accipere, nisi spontanea decedentium liberalitas vel paren-
tum devocio vobis contuleril, attemptetis. Sed absque omni precio sepeliatis corpora
mortuorura et si quis hoc ulterius attemptaverit , taliter animadvertatis in eum, quod
amplius similia non presurnat. Ad hec presencium vobis auctoritate precipimus, ne ab
eis conlra tenorem privilegiorum apostolice sedis de nutrimentis animalium suorum sive
de ipsis aniraalibus decimas exigere presumalis. Cum autem oratoria vel cimiteria, secun-
dum quod eis est beneficio privilegiorum ecclesie Romane concessum, duxerinl construenda,
vos, fratres archiepiscopi et episcopi, pro se et familia sua tantum oratoria dedicare et
cimiteria benedicere procuretis nee aliquis vestrum contra tenorem privilegiorum ipsorum
hoc impedire audeat vel turbare. De cetero quoque fratres domus sancti Sepulchri
lerosolomitani in vestris episcopatibus constitutos , qui crucem et habitum deponentes
per illecebras seculi et mundorum abruta vagantur, et illos eciam, qui prioribus suis
inobedientes et rebelles existunt et bal[l]ivas detinent contra voluntates ipsorum, moneatis
instanter et pro vestri officii debito compellatis, ut habitum depositum sumentes in
obediencia prelatorum suorum devote ac humiliter perseverent et ballivas sive alia officia
per violenciam nuUo modo detinere presumant. Quicumque vero mandatorum nostrorum
extiterint contemptores , excommunicacionis eos sentencia percellatis, quam faciatis us-
que ad satisfaccionem condignam inviolabiliter observari. Preterea quicumque de facul-
tatibus sibi a deo collatis fratribus subvenerint antedictis et in tarn sancta fraternitate
statuerint se collegas eisque beneficia prestiterint annuatim, eis de beatorum Petri et
Pauli apostolorum auctoritate confisi septimam parlem iniuncte penitencie misericorditer
relaxamus. Auctoritate quoque apostolica ob reverenciam venerabilis domus statuimus,
ut eis, qui eorum fraternitatem assumpserint , si forsan ecclesie, ad quas pertinent, a
divinis fuerint officiis interdicte ipsosque*") mori contigerit, sepultura eis ecclesiastica
non negetur, nisi publice usuarii aut excommunicati vel nominatim fuerint interdicti. Hoc
eciam addito, ut receptores fraternitatis et collectarum ipsorum salvo iure dominorum
suorum sub beatorum Petri et Pauli apostolorum proleccione consistant. Addicimus in-
sviper, ut si qui dictorum fratrum, qui ad easdem fraternitates vel collectas missi fuerint,
in quamlibet civitatem, castellum vel vicum interdictum advenerint, in eorum iocundo
adventu semel annuatim aperiantur ecclesie, excommunicatis et nominatim interdictis eiectis
divina ibidem officia celebrentur, salva in omnibus supradictis declaratione concilii generalis.
Datum Viterbii, VI. kalendas Marcii, pontificatus nostri anno primo.
Nach einem von der Curie zu Worms am 18. August 1445 ausgestellten Transsumpte eines älteren von der
Curie zu Speier ausgefertigten Transsumptes vom 10. Februar 1287 auf Pergament.
a) In der Vorlage verschrieben: particeps. - b) Desgl. ipsasque.
VI. 7
50 1262. Februar 25.
1650.
Pahst JJrban IV. nimmt das Kloster Weissenau mit allen seinen Besitzungen y darunter einer
grossen 2kihl namentlich aufgeführter, in seinen Schutz uf%d bestätigt die ilhrigen ihm verliehenen
Rechtsbegünstigungen.
Viterbo 1262. Februar 25.
1 Urbanus episcopus, servus servorum dei, dileclis filiis . . abbali inon[a]sterii sancti
Petri in Augia eiusque fratribus tarn presenlibus quam futuris regulärem vilam pro-
fessis in perpetuum. 1| Religiosam vitam u. s. w. wie in der Bd. 3, S. 77 gedruckten Urkunde
Pabsts Honorius III. für dasselbe Kloster vom 31. 'März 1219 mit — abgesehen von def* Auf-
zählung der Orte, an denen das Kloster Besitz hatte, und der Auslassung einiger kleiner Sätze
— meist unbedeutenden Abweichungen, welche, soweit sie nicht so unwichtig sind, wie et statt
ac und dergl., im Folgenden namhaft gemacht sind: sancti Petri || in Augia, Gonstantiensis
diocesis, in quo divino estis obsequio maucipati, sub . • . . secundum deum et beati
Augustini regulam atque institutionem || Premonstratensium fralruni in eodem raona-
sterio institutus In quibus hec proprie duximus exprimenda vocabulis:
decimas, quas habetis in loco qui dicitur Augia, curiam unam ante portam monasterii sitam
cum Omnibus pertinentiis suis, curtes, quas habetis in locis, qui Bernloch ^), Rimisberge *),
Herwigesruti '), Vidanshouen *) et Rauensberc*) vulgariter nominantur, cum decirais et
Omnibus pertinentiis earundem, predia, que habetis in locis, que Wolfurt"^), WiUeboltes-
wiler'), Ebinwilar*), Hunzelslobel *), Waidenhouen ^"), Oberehouen "), Walthersruti "), Egen-
hus**), Studach**), Lachen ''0, Richelisruti*'), Sulbach^'), Liegozswiler '«), Egge **), Eminen-
wiler^"^), Ruti^*)> Hasenhus*^), Dancrateswiler**), Erkenbolteswiler*^), Megenswiler*^), Mein-
bolteswiler ^^), Wolgerswiler ^^), Willandeskirhe**), Algenwanc ****), Ogarteruti *®), Mulbrucge^O,
Hovbe'*), Rorgenmos ^*), Erbenwiler ^*), He venkouen **) , Bibruge^*), Saderliswiler *') , Wer-
mesrute**), Hergers velt *^), Hezeraansmitun *^), Bafendorf*^, Dietersholz**), Appenwiler *^),
Ellen wiler **), Lampfrideswiler **), Bazenwiler **), Anzenwi 1er *'), Loten wilar *®), Tronswilis **),
Aylingen*^), Hadebrechteswiler *^), Hitenhus"), Kestenbach *0 » Berge**), Snezenhusen *^*),
Buvenanc^O, Wizenbach"), Dorenewiler *^®) , Wierstobel **) , Zeinhoue^^), Brunnoltesberc "),
Odenhus'»),Kemernanc^), Otenburon^), Solbach ''), Vlokenbach ''), Stallinunreif''), Ruti^)
penes Crunbach, Spaltenstain ^^) et Spilberc ^®), Ertingen '*), Herbrechtingen '*), Walstetin ")
in Alpibus '*), Mittelhouen J*), Wizelisberc '*), Walthusen"), Bachiv'«), Segeln''), Wanhus^),
Lontewiler **) superius, Funkenhus **), Zuogenwilar ®^), Flinswagen ^), Iminvnbth^), Renne-
ruti^), Walhruti®')> Crotvnbach *®), Mozenhus®^), Livtharteswiler ^^) et Haimelisowe^^ vul-
gariter nuncupantur, domos et hortos, quos habetis in locis; qui Rauensberc*) et Vber-
1262. Februar 25. 51
lingen®*)> Lindowe^^) et Buochoin^*) communiter appellantur, vineas duas, unara super
stratam positam et aiiam in loco qui dicitur in der Egge"),- iura que habetis in thelowo
de Rauensberc et in nemore de Altdorf®*), que quondam Welfo dux vestro monasterio
pia liberalitate concessit, villam que nominatur Ascah*^) et ipsius ville ecclesiam cum
Omnibus pertinentiis earundem, medietatem ville de Zelle®') iuxta Rauensberc cum Omni-
bus pertinentiis , que ad medietatem ipsam spectare videntur, ins patronatus, quod in
ipsius ville ecclesia obtinetis, decimas, quas habetis in locis Hunzelstobel®), Tisen-
wanc®*) et Opfenwanc®®) vulgariter nominatis, annu[u]m redditum vini, quem habetis
in Villa deArbona*^), molendina cum aquarum decursibus et omnibus pertinentiis suis,
que habetis in locis Honowe*^*), Gutenfurt *^*), Wolfegge ^®*) et Marchbach ^^) in Alpibus")
vulgariter nuncupalis, decursum aque, que dicitur Suzeme^®^), cappellam sancte Christine*®*)
quam habetis apud Rauensberc cum omnibus pertinentiis suis de Wolfurt*), de Luter-
ach*®'), de Herbrandeshouen *®*), de Sulzeberc *®^) et de Mannezelle**®), cappellas cum omni-
bus pertinentiis earundem, prebendam unam, quam in parrochiali ecclesia de Brigantia"*)
obtinetis, prata et pascua, que habetis in Onreit"*) cum terris, vineis, pratis, nemori-
bus, usuagiis et pascuis, in bosco et piano, in^ aquis et molendinis, in viis et semitis
et omnibus aliis libertatibus et immunitatibus suis. Sane novalium Colitis, de
quibus aliquis hactenus non percepil, sive de . . . sine abbatis sui licentia de eodem loco
nisi artioris religionis obtentu discedere .... celebrare, dummodo causam non dederitis
interdicto. Crisma qui ad ordines fuerint fuerit et gratiam et communionem
sacrosancte sine pravitate aliqua voluerit exhibere. Prohibemus a vobis om-
nino interdicti sint aut etiam publice usuarii loci abbate vel quolibet tuorum
successorum surreptionis astutia .... fratrum maior pars consilii sanioris .... mona-
sterio vestro concessas, nee non libertates privilegio communimus. Decernimus
ergo . . . iustitia et in predictis decimis moderatione concilii generalis. Si qua lesu
aliena . . . inveniant. i Amen. Amen. Amen. I
(Bundzeichen.*) Ego Urbanus, catholice ecclesie episcopus, subscripsi. (Monogramm
für Benevalete.)
t Ego Odo, Tusculanus episcopus, subscripsi.
t Ego Stephaiius, Prenestinus episcopus, subscripsi.
t Ego frater J., tituli sancti Laurentii in Lucina presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego frater Hugo, tituli sancte Sabine presbyter cardinalis, subscripsi.
f Ego Riccardus, sancti Angeli diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Octavianus, sancte Marie in via lata diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Johannes, sancti Nicolai in carcere TuUiano diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Ottobonus, sancti Adriani diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego lacobus, sancte Marie in Cosmydin diaconus cardinalis, subscripsi.
7*
5^ 1262. Februar 25.
t Ego Goltifridus, sancti Georgii ad velum aureuni diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Vmbertus, sancti Eustachi! diaconus caidinalis, subscripsi.
Datum Viterbii, per manum magistri lordani, sancle Romane ecclesie notarii et vice-
cancellarii, V. kalendas Martii, indictione V., inearnatiouis dominice anno M^ CG*. LXI. **)
pontificatus vero donni j Urbani j pape IUI. anno primo.
Italienisches Pergament. Hinten auf der Urkunde von gleichzeitiger Hand: SuperclHum catonia. An roth-
und gelbseidener Schnur die bleierne Bulle des Pabstes mit den bekannten Apostelköpfen und Siglen auf der einen,
der Aufschrift: VRBANVS . P«Pa IUI. auf der anderen Seite. — Abdruck: Lunig, Tom. XVIII. (Spie. Eccl. III.)
p. 773^. Die Ortsnamen folgen sich wie schon früher einige Male in alphabetischer Ordnung unter Beibehaltung
der nach ihrer Ordnung im Texte hinzugesetzten Zahlen. — R. bedeutet Ravensburg und O.A. Ravensburg.
a) Auf der SchlusssUbe beündet sich übrigens das sonst als Abkürzungszeichen für er gebräuchliche Hftckchen.
♦) Mit Sanctus Petrus, Sanctus Paulm im oberen , Vrbanu^f papa IUI im unteren Kreisabschnitt und dem Denk-
Spruch: f fac mecum domute Signum in bonum,
*♦) Nach dem früher in der päb-stlicheu Kanzlei üblichen sog. (laiculus Floreulinus (vergL S. 56).
50) Ailingen, Ober-, Unter-, O.A. Tettnang. — 74) Alb, die schwäbische — . — 29) Algenwanc, Aulwangen,
Gem. Schmalegg, R. — 47) Anzenwiler, Enzisweiler, Gem. Tannau, R. — 43) Appenweiler, Gem. Ettenkirch, O.A.
Tettnang. — 100) Arbon im Thurgau. — 96) Aschach, Eschach, Ober-, R. — 95) Heutzutage Stadt Wein-
garten, R. — 78) Baeche, Gem. Schmalegg, R. — 46) Batzenweiler. Gem. Ettenkirch, O.A. Tettnang. — 56) Bauf-
nang, Gem. Tüfingen, bad. B.A. Ueberlingen. — 41) Bavendorf, Gem. Thaldorf, R. — 54) Berg, O.A. Tett-
nang. — 1) Bemloch, O.A. Münsingen. — 36) Bibruck, Gem. Obertheuringen , O.A. Tettnang. — 61) Brun-
noltesberc, htztge. Karrer, Gem. (Ober-)Eschach, R. — 94) Buochoin, wohl verschrieben für Buochorn, Buchhom,
htztge. Friedrichshafen. — 111) Bregenz am Bodensee. — 63) Kemmerlang, Gem. R. — 106) S. Ghristinakapelle bei
R. — 53) Köstenbach, Gem. Berg, O.A. Tettnang. — 88) Crotvnbach, ?Groppach, Gem. Ebenweiler, O.A. Saulgau. —
68) Ki'umbach, O.A. Tettnang. — 23) Dankertsweiler , Gem. Hasenweiler, R. — 98) Deisenfang, Gem. R. —
42) Dietersholz, htztge. Hotterloch, Gem. Grünkraut, R. — 58) Dorenewiler, ? verdorben für Torkenweiler, Gem. (Ober-)
Eschach, R. — 49) Trutzenweiler, Gem. Schmalegg, R. — 8) Ebenweiler, O.A. Saulgau. — 62) Edenhaus, s. Oden-
hus. — 13) Egenhus, nach dem Weissenauer Rodel von 1335 (Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 29, 55) lag Mögenhus
zwischen Hungersberg, Gem. Ettenkirch, und Frittelnreute (jetzt Lohner), Gem. Liebenau, O.A. Tettnang. — 19) Egge,
in der —, Gem. Guggenhausen, O.A. Saulgau. — 44) Ellenweiler, Gem. Ettenkirch, O.A. Tettnang. — 20) Emmel*
weiler, Gem. Grünkraut, R. — 34) Erbenweiler, Gem. Thaldorf, R. — 24) Ergetzweiler, Gem. Fronhofen, R. —
71) Ertingen, O.A. RiedHngen. — 4) Fidazhofen, Gem. Ober-Eschach, R. — 84) Fleischwangen, Gem. Tannau,
O.A. Saulgau. — 66) Flockenbach, Gem. Tannau, O.A. Tettnang. — 68) Vorderreute (Ruti penes Crumbach) bei
Krumbach, Gem. (Ober-)Eisenbach, O.A. Tettnang. — 82) Funkenhausen, Gem. Schmalegg, R. — Groppach, s.
Grotvnbach. — 102) Gutenfurt, Gem. Ober-Eschach, R. — 51) Habrats weiler. Gem. Ettenkirch, O.A. Tettnang. —
91) Haimelisowe, ? ob Emihi-, Emihenhouen (Emmelhofen, R.) darunter zu suchen. - 22) Hasenhus, schwerlich
Haselhaus, Gem. Baienfurt, R. ; nach dem Weissenauer Rodel von 1335 (Zeitschr. a. a. 0. S. 27) lag Hasohus zwischen
Frimmenweiler, Gem. Esenhausen, R., und Wechsetsweiler, Gem. Zogenweiler, R., was zu den unmittelbar vorher
und nachher genannten Orten besser passt. — 35) Heßghofen, Gem. Ober-Eisenbach, O.A. Tettnang. — 72) Herber-
tingen, O.A. Saulgau. — 39) Herrgottsfeld, Gem. Thaldorf, R. - 3) Herwigesruti , heutzutage Rahlen, Gem.
Ober-Eschach, R. — 40) Ettmannsschmid, Gem. Thaldorf, R. - 9) Hinzistobel, Gem. R. — 52) Hitenhus,
Ittenhausen, O.A. Tettnang. — 108) Hörbranz, österr. A.B. Bregenz. — 101) Honau, O.A. Reutlingen. ~ 32) Hub,
Gem. R. — 85) Iminvnbuch, abgeg. Ort bei Kehlen, Gem. Hirschlatt, O.A. Tettnang. — K. s. C. — 15) Lachen,
Gem. Bodnegg oder (Ober-)Eschach, R. — 107) Lauterach, österr. B.A. Bregenz. — 45) Lempfriedsweiler, Gem.
Ettenkirch, O.A. Tettnang. — 18) LiegozswiFer und 90) Livtharteswiler, nicht sicher zu ermitteln; Lippertsweiler,
O.A. Waldsee, hiess sonst in dieser Zeit Liuberatewillare und Luxenweiler, O.A. Biberach, kann wohl nicht in
120-2. Februar 27. 53
Betracht kommen. ~ 93) Liüdau. — 48) Loten wilar, wohl dasselbe wie 81) Lontewiler (superius), Unter- und
Ober-Lottenweiler, Gem. Ailingen, O.A. Tetlnang. — 110) Manzell, Gem. Schnetzenhausen, O.A. Tettnang. --
104) Marbach, O.A. Münsingen. — 25) Megetsweiler, Gem. Kappel, R. — 26) Metzisweiler, Gem. Thaldorf, R. —
75) Blittelhouen, nach Zeitschr. a. a. 0. S. 111 ein abgegangener Ort zwischen Gornhofen und Oberhofen, Gem.
(Ober-)Eschach, R. — 89) Motzenhaus, Gem. Unter-Meckenbeuren, O.A. Tettnang. — 31) Mühlbruck, zu R. gehörig.
— 11) Oberhofen, Gem. (Ober-)Eschach, R. — 62) Odenhus, nach der Zusammenstellung dieses Ortes mit einigen
anderen in Bd. 4, Anh. S. XXXI, XLI, LXX Hesse sich wohl an Edenhaus, Gem. Eggenreute, O.A. Wangen, denken,
zu der Reihenfolge der Orte dieser Urkunde passt dies dagegen nicht recht. — 73) Oedenwaldstetten, s. Walstetin
in Alpibus. — 30) Okatreute, Gem. Schmalegg, R. — 112) Onreit sonst Onriet, nach den Weissenauer libri Prae-
latonim 1, 210 die Forstwiese bei Sulpach, R. — 99) Opferwanc, nach den libri Praelatorum 1, 203 ein Gewand,
„infra fluvium Schüssen et Augiam." — 64) Otenburon, Jettenbeuren , Gem. Grünkraut, R. — 5) Ravensberc,
R. — 86) Renneruti, einer der Höfe, aus welchen jetzt Lohner, Gem. Liebenau, O.A. Tettnang, besteht. —
21) Reute, Gem. Esenhausen, R., nahe bei dem vorhergehenden Egge. — 16) Richlisreute, Gem. Schlier, R. —
2) Rimmersberg, Gem. Esenhausen, R. — 33) Roigenmoos, Gem. Kappel, R. — 21 und 68) Ruti, s. Reute und
Vorderreule. — 37) Saderliswiler , Sederlitz, Gem. Thaldorf, R. — 55) Schnetzenhausen, O.A. Tettnang. —
105) Schüssen, die — . — 79) Segeln, Gem. Thaldorf, R. — 65) Solbach, Vorder-, Hinter-, Gem. (Ober-)Eschach,
bezw. Grünkraut, R. — 69) Spaltenstein, Gem. Schnetzenhausen, O.A. Tettnang. — 70) Spilberc, wohl abge-
gangen oder heutzutage anders benannt. — 67) Stalli nunriet, Stellenried oder Hinterstellenried, heutzutage
Hübschenberg, Gem. Ober-Eisenbach, O.A. Tettnang. — 14) Studach, Stauden, Gem. Berg, R., eher als Staudach,
O.A. Wangen. — 17) Sulpach, Gem. Berg, R. — 109) Sulzberg, österr. B.A. Bregenz. — T. s. D. — 92) Ueber-
lingen am Bodensee. — V. s. F. — 10) Waidenhofen, Gem. (Ober-) Eschach , R. — 12) Walchesreute , Gem.
Unter-Meckenbeuren, O.A. Tettnang. — 77) Waldhausen, Ober-, Unter-, Gem. Zogenweiler, bezw. Schmalegg,
R. — 87) Wallenreute, Gem. Schindelbach, O.A. Waldsee. — 73) Walstetin in Alpibus, Oedenwaldstetten, O.A.
Münsingen (neben Bemloch, Anm. 1). — 80) Wanhus, Wannenhäusern, Gem. Ettenkirch, O.A. Tettnang. —
59) Weiherstobel, Gem. (Ober-)Eschach, R. — 38) Wernsreüte, Gem. Thaldorf, R. — 7) Wildpoltsweiler, Gem.
Flunau, O.A. Tetlnang. — 28) Wilhelmskirch, Gem. Wolketsweiler, R. — 76) Wizelisberc, nach den libri Prae-
latorum 1, 225 zwischen Zogenweiler und (Ober-, Unter-) Schoren, R. — 57) Wizenbach, Weissenbach, heut-
zutage ein Flurname bei Weissenau, in welchem der Ort aufgegangen ist. — 103) Wolfegg, O.A. Waldsee. —
6) Wolfurt, österr. B.A. Bregenz. — 27) Wolketsweiler, R. — 60) Zeinhoue, nicht sicher zu ermitteln, schwer-
lich Zannau, Gem. Neukirch, O.A. Tettnang. Es ist übrigens die Lesung nicht ganz sicher und liesse sich auch
an Zemhoue = „ze dem hofe" denken, in welchem Falle Hof vielleicht auf Hof, Gem. Berg, gedeutet werden
könnte, ein Ort, welcher nach der Fortsetzung der Weissenauer Gütergeschichte in Oberrhein. Zeitschr. a. a. O.
S. 120 unmittelbar vor dem hier nachfolgenden Weiherstobel erwähnt wird. — 97) Zelle iuxta Ravensberc,
das nächste Zell bei R. ist Oberzell, Gem. Thaldorf, R. — 83) Zogenweiler, R.
1651.
Graf Rudolf von Montfort beurkundet, dass sein Dienstmann Konrad von Borgen den seither
von ihm zu Lehm gehenden Hof in Burkwang ihm aufgelassen und er denselben auf dessen
Bitte dem Kloster Isny zu Eigen geschenkt habe.
^ 1262. Februar 27.
• j In nomine patris et filii et Spiritus sancti. ! Quoniam que sacrosanctis divine re-
munerationis intuitu delegantur || ecclesiis, scripturarum firmitudine sunt fiincienda, ne
54 1262. März 4.
improba posteritatis versucia valeat aliquid in contrarium |] innovare mutare vel in-
fringere, eapropter nos comes Rudolfus Montisförtis tenore presentium protestamur, ||
quod ministerialis noster Cunradus nomine de Horgon ) curiam in Burchwanc *), quam a
nobis nomine feudi possederat, ad manus nostras resignavit et nos ad peticionem ipsius
divine retributionis intuitu eandem curiam iure proprietatis ad nos spectantem sanctis
lacobo et Georio, patronis monasterii Isinensis, et monachis ibidem deo famulantibus
potestativa manu contradidimus, quod nos nee heredes nostri aliquam infestationem pre-
fato deinceps inferrent monasterio. Si quis autem heredum nostrorum hanc nostre
donationis formam infri[n]gere presumpserit , viginti marcas purissimi auri fisco regio
componat et tantundem passis iniuriam.
Datum anno graeie millesimo ducentesimo sexagesimo secundo, tertio kalendas Marcii,
indictione quinta.
Nach dem Original des gräflich quadt-isny'schen Ärchives zu Isny. An blauen leinenen Zwirnföden das
bereits S. 46 beschriebene runde Siegel des Ausstellers in einer Holzkapsel, hier insoferne noch etwas besser
erhalten, als der Kopf des Reiters und in seiner Rechten eine in drei Lappen rückwärts flatternde Fahne noch
sichtbar sind. Umschrift nicht mehr erkenntlich, die ganze Figur sehr zerrieben.
1 und 2) Ober-, Unter-Horgen, Gem. Sommersried, und Burkwang, Gem. Grossholzleute, O.A. Wangen.
1652.
Botenmänster 1262. März 4.
Konrad, Heinrich und Friederich Gehrüder von Wildenstain *) verkaufen alle ihre Criiter
in Husen '), welche Ritter Rudolf genannt Halter von ihnen zu Lehen gehabt hatte, ihnen aber
aufgelassen hat, um 4 Mark Silber an das Kloster Saletn.
Acta sunt hec apud Rubevm monasterium in strata publica, anno domini M^ CG*.
LXir., Uli'*, nonas Martii, presentibus . . . nobili viro Bertoldo de Gvndolvingen ^), Rtdolfo
capellano de Rotwil, clericis, Alberto dicto Sovmaer, Berhtoldo de Wildenstain, Cünrado
diclo Rudelo, Alberto de Harthain*), Rüdolfo dicto Härder, Rüdolfo vestiario de Salem,
Berhtoldo et Cunrado conversis de Rubeo monasterio et aliis quam pluribus probis viris,
4 Siegel: 1) des Egelolf von Wartenberg ^) (IV. B. 1.): rund, im Siegelfeld der Kübelhelm mit zwei schein*
bar mit Federn besteckten köcherartigen Kleinoden, über dem Helm und zu dessen beiden Seiten je ein aus drei
Kugeln gebildetes Beizeichen; Umschrift: S^tim . EGELOLFI . DE . WARTENBERC. 2, 3, 4) Die Siegel der
Brüder von Wildenstein (IV. A. 1.): schildförmig, oben abgerundet, im Siegelfeld ein nach rechts gerichteter Hirsch,
auf einem Dreiberg ; Umschriften : t SigiUum . C . DE . VHLDINSTEIN . ; t SigUlum . H . DE . WILDINSTEIN . ;
t SiffiUum . FRIDER . DE . WILDINSTEIN.
Nach dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 408.
im± März 11. 55
1) Wildensteiu bei Leibertingen, bad. B.A. Messkirch (auch mit Rücksicht auf das Wappen, vergl. Bd. 4^
S. 21). — 2) Hausen ob Rot weil, O.A. Rotweil. — 3) Hoh'en-Gundelfingen , O.A. Münsingen. — 4) Hartheim,
bad. B.A. Messkirch. — 5) Wartenberg, bad. B.A. Donaueschingen.
1653.
Pahst Urban IV. nimmt das Cisterctefiser-Nonnefiklosta' Baind mit dessen Angehörigen und
Besitzungen in seinen apostolischen Schutz und verleiht demselben zahlreiche Rechte und Be-
günstigungen.
Viterbo 1262. März 11.
\ Urbanus episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabus, . . abbatisse mona-
sterii de Biwende eiusque sororibus, tarn presentibus quam futuris, regulärem vitam pro-
fessis in perpetuum. :| Religiosam vitam eligenlibus apostolicum convenit adesse presidium,
ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eas a proposito revoeet aut robur, quod absit,
sacre religionis enervet. Eapropter, dilecte in domino filie, vestris iustis || supplicatio-
nibus clementer annuimus et monasterium sancte dei genitricis et virginis Marie de
Biwende, Constanciensis diocesis, in quo divino mancipate estis obsequio, sub beati Petri
et nostra protectione suscipimus et presentis scripti || privilegio communimus. In ^
primis etc.*) bis Amen. Amen. Amen.
(Rundzeichen'^*). Ego Urbanus, catholice ecclesie episcopus, subscripsi. (Monogramm
für Bene valete.)
t Ego Odo, Tusculanus episcopus, subscripsi.
t Ego Stephanus, Prenestinus episcopus, subscripsi.
t Ego frater lohannes, tituli sancti Laurent! i in Lucina presbyler cardinalis, subscripsi.
t Ego frater Hugo, tituli sancte Sabine presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego Riccardus, sancti Angeli diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Octavianus, sancte Marie in via lata diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego lohannes, sancti Nicolai in carcere Tulliano diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Ottobonus, sancti Adriani diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego lacobus, sancte Marie in Cosmydin diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Gottifridus, sancti Georgii ad velum aureum diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Vmbertus, sancti Eustachii diaconus cardinalis, subscripsi.
Datum Viterbii, per manum magistri lordani, sancte Romane ecclesie notarii et
vicecancellarii, V. idus Marcii, indictione V'., incamationis dominice anno M*. CG*. LXP. ***),
pontificatus vero domini i Urbani j pape Uli. anno primo.
56 126ä. März 25.
Nach dem Original im Besitz der fürstlich sa]m-reifferscheid-dyck*schen Gutsherrschaft zu Baind. Italienisches
Pergament. Im rechten Obereck be zweimal schräg durchstrichen, auf dem Rucken: GaUe Lucas Cialer. An
roth und gelben Seidenföden hängt die Bleibulle des Pabsts mit den bekannten Apostelköpfen und darüber S
(mit Abkürzungsstrich durch diesen Buchstaben) PA und S(de8gl.); PE auf der einen, der Aufschrift : YRBANVS .
PaPrt . im . auf der anderen Seite.
*) Der nachfolgende Text stimmt, abgesehen von wenigen, fast ausschliesslich unwesentlichen Abweichungen in der
Redaktion der Urkunde, mit den Bestätigungsbullen früherer Päbste fQr dieses Kloster, so von Pabst Gregor IX. vom
20. Juni 1236 (Bd. 3, S. 380) und von Pabst Innocenz IV. vom 12. Oktober 1249 (Bd. 4, S. 199), wörUich überein. Von
der ersteren Urkunde unterscheidet sich die vorliegende in folgenden Punkten: S. 380, Z. 17 v. u. heisst es eis statt
hOs, — Z. 15 V. u. : pertinentiis suis, terras et poasesaionea, qua» habetis in laeie Boze^), Maigersunler*), Biwende, Etehm-
ruti^)f Zwirgunbert*) vulgariter nominatis, cum pratis u. s. w. statt: pertinentiis suin Obemwilar etc. — Z. 14 v. o. : mmmun«
statt: usuagiis — Z. 12 v. u. nach propriis fehlt manihus aut — Z. 11: ortis, virgultis — Z. 5: ecdesie vestre statt:
ntanaaterio vestro — Z. 3 v. u. : aut statt : rel — Z. 1 v. u. : queHbet alia — S. 381, Z. 3 v. o. : electionem abhatisee vestre
— Z. 4 V. o. : contra — Z. 12 v. o. : propriis episeopis statt proprio episcopo — Z. 15 v. o. : restium ae eonsecrationes —
Z. 18 V. o. : sentetUiam statt: sententias — es heisst gleichfalls: mercennarios — Z. 20 v. o. : seu benefadores — Z. 21
V. o.: es heisst: prestiterint — Z. 15 v. u.: nee uüe littere — Z. 10 v. u.: es heisst nullus — Z. 7 v. u.: ordini statt
monasterio — S. 382, Z. 4 v. o.: e* sanguine statt: ae sanguine — Z. 6 v. o. : «< ÄiV fntctum.
**) Mit Sanetus Petrus, Sanetua Paulus; VBBANUS papa IUI.; Fac mecum domint Signum in honum in der ge-
wöhnlichen Form.
***) Pabst Urban IV. wurde erst am 29. August 1261 gewählt, auch das Pabstjahr und die Indiction weisen auf
1262 hin, während die Jahreszahl 1261 auf dem früher in der päbstlichen Kanzlei üblichen sogenannten calculus
Florentinus beruht.
1) Boos, O.A. Saulgau. — i2) Marsweiler, Gem. Berg, O.A. Ravensburg. — 3) Eggenreute, O.A. Wangen. —
4) Zwirtenberg, O.A. Saulgau.
1654.
Bischof Iring von Wirzburg genehmigt den Verzicht des Rektors Friederich zu Brettheim auf
Einkünfte von der Kapelle zu Hügartshausen und die Dotirung eims eigenen Priesters für
diese Kapelle.
Wirzburg 1262. März 25.
Iringus, dei gratia Herbipolensis episcopus. Noverint universi presentium inspectores,
quod, cum capella libera ville Hiltgartehusin *) quondam dotata per progenito||res fratris
Waltheri domus Theutonicorum dicti de Sülze*), cuius donatio per dictum fratrem W.
eo tempore, cum ad religionem se ti'ansferret, translata fuit ipso iure ad || ordinem, cui
sine exceptione omnium bonorum suorum in predicta villa Hiltgartehusin contulerat pro-
prietatem, procurari minime valeret in divinis propter tenuita||tem dotis et censuum per-
tinentium ad eandem, quorum partem Fridericus rector ecclesie in Bretheim'), in cuius
terminis dicta capella sita est, percepit annis singulis eo pretextu, quod ipse eandem
officiare deberet aliquibus diebus singulis septimanis, et cum frater Waltherus nomine
1262. April. 57
domus procurator eorundem bonorum de Hiltgarthusin eidem doli de consensu fralrum
de eiusdem ville bonis, quibus de raaiidalo prelatorum suorum preest, tantum super-
addere decreverit, quod in ipsa capella sacerdos residens esse possit, obtenla*) renun-
ciatione partis censuum, cui per litteras Liupoldi Magistri de Nortenberg*) et Heinrici
de Seidenecke ^) patris sui dictus rector renunciavit — , nos ad instanciam fratris Waltheri
sepedicti eandem ordinationem conmendabilem ratam habemus et litteris presentibus
confirmamus sigilli nostri muniraine roboratis.
Datum Herbipoli, anno domini M^ CC/. LXIP., VIII. kalendas Aprilis, indictione V.,
pontificatus nostri anno VIII.
Das bereits öfters, z. B. Bd. o, S. 225 beschriebene Siegel des Ausstellers,
a) Hier folgte: renuneione, ist aber durch Punkte darunter getilgt.
1 — 3) Hilgartshausen , Sulz, abgeg. Burg bei Kirchberg, Brettheim, O.A. Gerabronn. — 4) Nordenberg,
baier. A.G. Rothenburg a. d. Tauber — 5) Seideneck, O.A. Mergentheim.
1655.
Abt Heinrich von Komhurg beurkundet, dass Bernung von Steinwag vor einigefi Jahren einen
Weinberg an der Eichhalde bei Affaltra^h von dem Ritter Heinrich von Eschenau genannt
Brukezzel als freies Eigen erkauft und nunmehr darüber sich Brief und Siegel habe aus-
stellen lassen,
1262. Aprü.
f In nomine domini amen. Heinricus, dei gracia abbas in Kamberg, omnibus hanc
paginam inspecturis in perpetuum. || Ne processu temporis uUa forsan in posterum oriatur
contencio de subscriptis, ideo tenore presencium recognoscimus et universi||tati fidelium
intimamus, quod cum Bernungus de Steinwag ^) vineam quandam apud Affaltrach *) dictam
an der || Eichalte incipientem inferius in strata publica et usque ad virgulta superius
pertingentem ab Heinrico de Esshenowe*) milite dicto Brukezzel, consencientibus ipsius
H. militis heredibus, iure proprietario, quo prefatus H. miles vineam ipsam possederat,
comparaverit, videlicet ut de ipsa vinea nuUi det censum aliquem nee urnam nee dimi-
diam, sed nichil omnino nulli botrum in ea putare liceat et quod vinum in ea natum
deeimet et exprimi faciat, in quocumque torculari voluerit, et cum idem Bernungus
eandem vineam per aliquot annos possederit, ob robur stabilitatis coram viris idoneis
ac fide dignis eidem H. militi nunc item ad memoriam prescripta omnia revocavit. Qui
hec cum se ita habere confiteretur coram omnibus ab ipso H. milite astantibus et con-
VI. 8
58 1262. April 15.
sencientibus uxore ipsius et filio . . cognomiiie Kezzeliii et pluribus, quibus super eodem
in priraordio dederat et item nunc dedit vinicopium, peciit et irapetravit, ut de hiis
Omnibus cum subscriptione testium ad maiorem cautelam faceret litteras confici et sigillis
aliquibus autenticis roborari. In prescriptorum igilur testimonium presentem paginam
sigillorum munimine, nostri videlicet et G. comitis de Lewenstein*), duximus roborandam.
Testes: frater Wolframus de hospitali, Heinricus dictus Grawe, Merkelinus de Hanenbach*),
Heinricus de Kochendorf®), Heinricus pistor et alii quam plures honesti et fide digni.
Datum anno domini M*. CG*". LX"". II*., mense Aprili.
Zwei Siegel: 1) des Abts Heinrich von Komburg, spitzoval, c. 50, c. 39 mm (III. A. 2. b.): der sitzende
Abt mit Inful und Stab in der Rechten, ein aufgeschlagenes Buch in der Linken, von der Umschrift . . . HEN-
RIGI . ABBATIS . . . BERG eriialten; 2) des Grafen GotÜ'ried von Löwenstein, schildförmig, (IV. A. 2.): in einem
Schilde ein auf einem Vierberg stehender Löwe, von der Umschrift erhalten: f S . CO . . . . TIS : . . . — Abdruck:
Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 5, 201, woselbst die Urkunde als einstiger Bestandtheil des Archivs des
in früherer Zeit zu AfTaltrach begütert gewesenen Klosters Lichtenstern vermuthet wird.
1) Steinwag, der ältere Name für Steinbach, O.A. Hall. — 2—4) AfTaltrach (später Sitz einer Johanniter-
ordenskommende, allein damals noch nicht, so dass das unten folgende hospitale nicht auf diesen Ort bezogen
werden kann), Eschenau, Löwenstein, O.A. Weinsberg. — 5) Hahnenbach, Hanbach, abgeg. Ort bei Hösslinsülz,
O.A. Weinsberg, zwischen welchem Ort und Willsbach noch heutzutage eine besondere 2^hntmarkung Hanbach
oder Hambach genannt wird (Zeitschr. f. Wirt. Franken 5, 312 ff. 432). — 6) Kochendorf, O.A. Neckarsulm.
1656.
Otto von Eberstein übergibt theils um seines und seiner Vorfahren Seelenheils unllen theils im
Kaufwege Leibeigene zu Rudmersbach und Kisslau an das Kloster Frauenalb,
1262. April 15.
Nos Otto de Eberstein tenore presentium notum fleri volumus universis dilucide
profitentes, quod nos tam pro remedio anime nostre quam progenitorum nostrorum
quam etiam pro sexaginta libris Hallensium contulimus claustro monialium de Alba^)
Grannem de Rutmerspach *) et suos consortes necnon et homines de Kiselowe*) cum
omni iure et utilitate imperpetuum possidendos. Super cuius donationis robore im-
posterum duraturo presentem literam nomine nostro ac heredum nostrorum dedimus
dicto cenobio nostro sigillo munitam.
Acta sunt hec anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo secundo, decimo
septimo kalendas Mail.
1262. Mai 1. 59
Nach gef. Mitteilung des grossherzoglich badischen Generallandesarchives aus dem Saalbuch des Klosters
Frauenalb von 1536 (Copialbuch Nr. 362), fol. 122. - Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 27, 60.
1) Frauenalb, bad. B.A. Ettlingen. — 2) Rudmersbach , O.A. Neuenbürg. — 3) ?Kisslau, Gem. Mingols-
heim, bad. B.A. Bruchsal.
1657.
Friederich, Rektor und Pleban der Kirche zu Brettkeim, verzichtet auf den Bezug von Ein-
künften von der Kapelle zu Hilgartshausen unter der Bedingung, da^s der Deutsche Orden
den Unterhalt eines daselbst Dienste thuenden Priesters ermögliche,
Rothenburg 1262. Mai 1.
Fridericus rector et plebanus ecclesie in Bretheim. Notum sit omnibus, ad quos
presens scriptum || pervenerit, quod ad instantiam fratrum domus Theutonicorum, Hein-
rici de Stubwegen ^) videlicet*) sacerdotis et Waltheri de Sulz, || de consilio patris mei
Heinrici videlicet de Seidenecke, Liupoldi patrui mei Magistri Goquine de Nortenberge et
de II ordine Predicatorum fratrum, Hermanni videlicet de Gotha *) et Hermanni patruelis
mei, iuri perceptionis proventuum in summa unius libre Hallensium et viginti Hallensium
et quatuor maldrorum avene minus duobus dimidiis sumerinis, quos provenlus singulis
annis de dote capelle libere in Hiltegarthusen, que per progenitores predicti fratris Wal-
theri de Sulz fundata est et dotata, hoc pretextu percepi, ut divina ibidem officia fieri
procurarem, salvo iure parrochialis ecclesie mee predicte in Bretheim, in cuius terminis
prefata capella sita est, per presentes litteras ea condicione renuntio, ut predictis reddi-
tibus, quibus eadem capella dotata est a fratribus domus Theutonicorum predictis, tantum
superaddatur , ut sacerdos, qui ibidem officiare tenebitur, per eosdem honorifice valeat
sustentari. Nichil enim iuris omnino in eadem capella rae recognosco habere preter
ins perceptionis proventuum supradictorum , quibus ut dictum est renunciavi, cum ius
patronatus sepedicte capelle in**) Hiltegarthusen per ingressum religionis fratris Waltheri
de Sulz memorati cum ceteris bonis eiusdem*) ville ad fratres prefate domus Theuto-
nicorum sit translatum. In cuius rei testimonium, cum proprium non habeam, sigillo*)
patrui mei Livpoldi Magistri Goquine supradicti presentem litteram roboravi. Cuius rei
testes sunt ") : fratres Hermannus de Gotha et Hermannus de Nortenberg de ordine Predi-
catorum, item fratres Heinricus de Stubwegen et Waltherus de Sulz, item laici Liupoldus
Magister Goquine de Nortenberg, Heinricus pater mens de Seidenecke et alii quam plures.
Actum et datum Rotenburg'), anno domini M*. GG**. LX^I. , in die apostolorum
Philippi et lacobi.
8*
60 1260. Mai 24.
Schildförmiges Siegel des Liupold Küchenmeister von Nordenberg 48, 40 mm (IV. B. 1.): ein Topfhelmi
zu beiden Seiten mit einem, wie es scheint, mit Lindenblättern verzierten Stabe besteckt, unten am Helm eine
Spange; Umschrift: f Si^um . LVPOLDl , MAG(ist)m . GOQINE . DE . NO0)TE(n)BERC.
a) Dahinter stand et, ist jedoch durch einen Strich sowohl als einen Punkt darüber und darunter getilgt. —
b) Dieses Wörtchen ist Ober der Zeile hineincorrigirl. — c) Hier stand wiederum bonut, ist aber durch untergesetzte
Punkte getilgt. — d) Der letzte Buchstabe ist corrigirt, auch befindet sich ein Ahkflrzungszeichen darüber. — e) Dieses
Wort ist durch einen Tintenfleck nicht mehr recht leserlich.
1) Unermittelt. — 2) Hauptstadt des gleichnamigen Herzogthurns. — 3) Rothenburg a. d. Tauber. —
Die übrigen Orte sind schon S. 57, Anm. 1 — 5 erklärt.
1658.
Bischof Heinrich von Speier bewilligt die Einverleibung des Augustiner-Nontienklosters Stein"
heim in den Predigerorden und seine Unterstellung unter den Meister und Prior dieses Ordens
in deutschen Landefi,
m
1262. Mai 24.
Heinricus, dei gratia episcopus Spirensis, oninibus in perpetiiuni. Licet pastoralis
ofücii cura et soUicitudo exigat || et requirat intendere singulis et universis ad cultum
divini nominis proficientibus, maxime tarnen illis favorem || et consensum inpertiri ex-
pedit benivolum, que incluse in castris claustralibus mente libera sub paupertatis onere ||
devote domino famulantur. Unde iios considerato tenore et articulis universis et singulis
in indulgeucia sanctissimi patris ac domini nostri Vrbani pape contentis . . priorisse et
sororibus monasterii sancte Marie in Steinlieim *) ? ordinis sancti Augustini, Spirensis
dyocesis, statuta ordinis fratrum Predicatorum servantibus pie concessa inter cetera
ibidem invenimus easdem . . pr[i]orissam et sorores magistro et priori Theutonie ordinis
fratrum Predicatorum conraittendas, si de nostro nostrique capituli procederet voluntate,
ita ut eisdem statuta ipsis conveniencia ordinis predicti exhibeant et ipsarum confessiones
audiant et visitacionis et correctionis officium inpendant, quociens viderint conveniens et
oportunum, et predicta omnia vel eorum singula per se vel per alios faciant secundum
quod ipsis videbitur expedire. Hac igitur indulgencia nobis oblata ex parte ipsarum
Petitum fuit a nobis et capitulo nostro Spirensi, ut ob reverenciam dei omnipotentis
eiusdemque genitricis eximie nostrum consensum super predictis ipsis dignaremur
misericorditer inpertiri. Conmunicato siquidem consilio salutari et matura deliberacione
prehabita, quia repperimus peticionem predictam iustam et equam, tum propter ipsas . .
priorissam et sorores tum eciam propter dilectum nostrum Albertum, quondam in Stein-
heim decanum, de consensu capituli nostri et dilecti nostri Ottonis ecclesie sancti Widonis
1262. Juni. 61
prepositi dicti loci archidiaconi ipsarum peticioni duximus liberaliter annuendum, volentes
ipsis et earum sequacibus nunc et in orane tempus cuncta prehabita per fratres ordinis
Predicatorum iuxta forraam a sede apostolica ipsis concessam fieri sine qualibet difficul-
tate, salvo nichilominus iure nostro, capituli'nostri et archidiaconi et aliis omnibus nobis
et ecclesie nostre conpelentibus racione ecclesie parrochialis. In cuius concessionis testi-
raonium et certaoi evidenciam presentes litteras nostro, capituli nostri Spirensis et . .
prepositi sancti Widonis sigillis soUempniter eonmunimus.
Datum anno domini M^ CC^ LXIP., IX*. kalendas lunii.
Von drei an grün-, roth-, weiss- und gelbseidenen Fäden angehängten Siegeln sind noch das erste und
zweite erhalten, vom dritten bloss die Seidenfäden: 1) des Bischofs Heinrich von Speier, schon öfters, z. B. S. 37
beschrieben; Umschrift: f HENRICVS . DEl . GRAGIA . SPIRENSIS . EPISGOPVS ; 2) des Kapitels von Speier, rund,
70 mm (III. B.): die thronende Jungfrau Maria mit dem Ghristuskinde, in der Rechten einen Lilienstengel, Um-
schrift : tSIGILL . . : FRATRVM : M . . . . IS : ECL(esi)E : IN SPIRA : Aufschrift : AL IMA.
1) Steinheim, O.A. Marbach.
1659.
Prior Beinher von Ochsenhatisen bewilligt mit seinem Convente defn Ritter H. von Seldenhom
ein Pfund jäfirlich am dem Vogtreckte ihres Dorfes Füramoos zu Ijehen.
Waldsee 1262. Juni.
Reinherus, prior de Ohsenhusen, universis Christi fidelibus presentium inspectoribus
salutem |i in omnium salvatore, Universitati vestre presentibus notum fieri volumus,
quod cum consensu nostro et || cum bona voluntate nostra totiusque conventus nostri
est, ut H. miles dictus de Saeldinhorn ^) || de advocacicio iure villg nostr? in Furimos^)
unam libram habere debeat annuatira in feudo et cum advocatus ins advocacicium ibi
sumpserit singulis annis, idem miles habiturus est de eodera eandem. Villani quoque
sive rustici de eadem villa debent intimare prefato militi, quando advocatus dictum ins
advocacicium ibi requisierit. Si hoc neglexerint facere, dampnum redundabit in ipsos,
vel si ex alia causa inpeditum fuerit, quod eadem libra non dabitur, nuUum proinde
dampnum patiemur. Super hoc prefatus miles fecit iuramentum. Huius rei testes sunt:
magister H. de Molibrunnen '), C. plebanus de Haseiah *), C. de Grabun % Bur. minister,
Hermannus et Bur. filii sui, C. de HumWehtisriet®), C. de Willins'), Alwicus et alii quam
plures. Ad maiorem siquidem firmitatem appensa sunt sigilla venerabilis H. prepositi
de Waise, C. pincerne de Winterstetin ®) , W. dapiferi de Warthusen*) et C. senioris
de Waise.
62 1262. Juni 9.
Actum apud Waise anno domini M^ CC^ LXIP., mense lunii, indictione V\, feliciter,
Amen.
Es war von jeher nur ein Siegel angehängt, das des Probsts von Waldsee: spitzoval, 52,38 mm (IL B.):
der heil. Petrus mit einem Schlüssel, Umschrift : f St^wwi TRI . IN . WALSE.
1) Seldenhorn, Gem. Unter-Schwarzach, O.A. Waldsee. — 2) Füramoos, O.A. Biberach. — 3) MöUenbronn,
Gem. Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 4) Haslach, O.A. Leutkirch. — 5 — 8) Graben, zur O.A.Stadt Waldsee
gehörig, Hummertsried und Willis, Gem. Dietmanns, Winterstettenstadt, O.A. Waldsee. — 9) Warthausen,
O.A. Biberach.
1660.
Pabsl Urban IV. bestätigt aufs Neue die von einigen Kirchenoberen aus Anlass des allgemeinen
Concils angetasteten besonderen Reckte und Freiheiten des Ordens der Kirche zum heiligen
Grabe und verbietet jede fernere Störung derselben.
Viterbo 1262. Juni 9.
\ Urbanus I episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis, . . priori et fralribus ecclesie
Dominici Sepulchri lerosolimitani, ordinis sancli Au||gustini, salutem et apostolicam bene-
dictionem. Dei ac domini et redemptoris nostri lesu Christi reverentia nos inducit, ut
ecclesiam vestram, quam ipse Christus sua corporali pre||sentia illustravit et toti mundo
reddidit venerandam, diligere ac fovere spetiali soUicitudine studeamus. Sane ex parte
vestra fuit coram nobis propositum con||querendo, quod cum quedam ecclesie vobis sub-
jecte usque ad proxima tempora fuerint a prestatione decimarum laborum suorum libere
ac immunes et instituendi ac destituendi personas in quibusdam ex ipsis ecclesiis liberam
habueritis facultatem, quidam archiepiscopi et episcopi aliique prelati occasione concilii
generalis evacuare nituntur huiusmodi libertates et nitentes a vobis de laboribus vestris
decimas extorquere vosque compellere ad presentandum in ipsis ecclesiis perpetuos vicarios
clericos seculares ac aggravantes vos exactionibus indebitis et insolitis et in ecclesias
ipsas et personas consistentes in illis frequenter excommunicationis et interdicti sententias
sine causa rationabili iaculantes, hiis et aliis modis se vobis plus solito difficiles exhibent
et molestos, qui hoc tempore se vobis deberent magis favorabiles et propitios exhibere.
Quare nobis humiliter supplicastis, ut immunitates et libertates, quibus per quadraginta
annos ante ipsum concilium gavise sunt ecclesie memorate, non obstantlbus controversiis
motis a tempore concilii memorati confirmantes eisdem nee permit[t]entes violari temere
vel infringi adversus alia gravamina prenotata provisionis apostolice remedium apponere
dignäremur. Nos igitur precibus vestris benigimm impertientes assensum ad instar felicis
1262. Juni 9. 63
recordationis Alexandri pape, predecessoris nostri, immunitates et libertates predictas
vobis et prefatis ecclesiis, sicut eas obtinuistis paciflce usque ad tempus concilii supra-
dicli, auctoritale apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus,
auctoritate presentium districtius inhibentes, ne quis ecclesias ipsas vel personas commo-
rantes ibidem tarn super ipsis decimis quam aliis exactionibus novis et indebitis molestare
vel in eas excommunicationis vel interdicti sententias sine manifesta et rationabili causa
et canonica monitione premissa promulgare presumat. Si quis vero sententias aliter
proferri contigerit, eas decernimus iriltandas et illos, qui easdem protulerint, canonice
puniendos. NuUi ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis, in-
hibitionis et constitutionis infringere u. s. w. (die bekannte Sehlussformel wie Bd. 5, 8.' 63).
Datum Viterbii, V. idus lunii, pontificatus nostri anno primo.
Italienisches Pergament. Auf dem Rücken der Urkunde steht Septdcri dominici, zwischen beiden Worten
das Patriarchenkreuz. Die Bulle samt Schnur fehlt.
1661.
Ptiorin Sahina und Convent von Steinheim versprechen allen auf ihre^' Kirche als der ehe-
maligen Pfarrkirche in Steinheim haftenden Verpflichtungen gegen den Bischof von Speier
und den Archidiacon, Probst von St, Guido, getreulich nachzukonunen.
1262. Juni 9.
Omnibus, ad quos presentes littere pervenerint, Sabina priorissa et conventus sancte
Marie in Steinhein, ordinis sancti Augustini, statuta ordinis fratrum Predicatorum ser-
vantes, Spirensis dyocesis, salutem in domino et bravium attingere salutis eterne. Novella
nostra plantatio, que auctore domino, prout de ipsius misericordia speramus, salubre tarn
in spiritalibus quam in temporalibus accipiet incrementum ex eo precipue, quod Concors
nostra intencio et voluntas nostrum omnium in hoc residet, licet ex indulgencia ordini
nostro a sede apostolica concessa subterfugere libere et licite possemus, quod nuUi oneri
esse volumus nee alicui in suo deesse iure, sed omnibus, quibus tenemur ex debito,
reverenciam exhibere, servicium inpendere et honorem, cum igitur -ecclesia nostra eccle-
siam occupaverit in Steinhein parrochialem , que ecclesie Spirensi subest immediate, et
per nostrum conventum eidem ecclesie kathedrali ins suum non debeat minui sed augeri,
nos et nostras sequaces per cuncta secuta legaliter obligamus per presentes, quod sponte
volumus teneri venerabili in Christo patri ac domino nostro H. Spirensi episcopo et
domino Ot. ecclesie sancti Widonis preposito nostre ecclesie archidiacono et eorum
successoribus ad omnia tam in procuracionibus quorumcumque quam subvencionibus et
64 1262. Juni 16.
aliis servitiis, que ecclesie non exempte civitatis et diocesis Spirensis de consuetudine
vel de iure tenentur. In cuius obligacionis •) certam evidenciam robur et memoriam
sigillum nostrum presentibus litteris est appensum.
Datum anno domini M*". CG*. LX*, IP., in die sanctorum rnartirum Primi et Feliciani,
Nach dem im Karlsruher Generallandesarchive befindlichen Codex minor Spirensis fol. 15 mit der Aufschrift:
littera priorisse et conventus in Steinhein. — Abdruck: Wflrdtwein Subs. dipl. V, S. 317, nro. 126.
a) In der Vorlage verschrieben: obligamus.
1662.
Abt Otto vofi EUwangen vertauscht an den Grafen Ludwig von Oettingen Besitz zu Münster
gegen Güter zu Ober- und Unter-Magerbein, Zoltingen, Ober-Ringingen und Finningen.
Itzlingen 1262. Juni 16.
Otto, dei gracia Elewacensis ecclesie abbas. Quia hominum fragilis est memoria,
que futura consuevit pericula || generare, cautum est, ut ea, que fiunt modernis tem-
poribus, scriptorum munimine roborentur. Eapropter ad noticiam || universorum, qui
presens scriptum respexerint, devenire cupimus et protendi, quod nos dilecto amico
nostro viro nobili || comiti Ludevico de Otingen in concanbium sive restaurum bonorum,
que idem nobis et ecclesie nostre dedit, videlicet in utraque villa Magerbein *) bona, que
dominus Bebo et Vlricus frater suus ab ipso habent ibidem in feodo solventia quinque
libras denariorum, item in villa Zaheltingen *) bona, que . . et . . fratres dicti Lihener et Ege-
lolfus de Zaheltingen ab eo habent ibidem in feodo solventia quatuor libras denariorum
et bona, que dominus Fridericus dictus Murrelin de Horburch *) in superiore villa Ring-
ingen*) ab ipso habet in feodo solventia tres libras denariorum, preterea in Magerbein
unam distinctionem nemorum, que vulgariter dicitur ein holzmark, ad estimationem
duarum hubarum et in Zaheltingen aliam distinctionem nemorum ad estimationem quatuor
hubarum, insuper in Vinningen*) sex distinctiones nemorum ad estimationem viginti quatuor
hubarum, ubi etiam distinctionem eorundem nemorum septimam suis usibus reservavit,
illam videlicet, que magis vicina est ecclesie ville ipsius, bona subscripta de meris pro-
prietatibus nostris et ecclesie nostre consensu voluntario totius capituli nostre ecclesie
accedente dedimus proprietatis titulo possidenda perpetim libere et quiete, ita quod de
illis faciat et ordinet quicquid sue fuerit voluntatis, videlicet curtim villicariam in villa
Münster *) cum omnibus suis pertinentiis cultis et incultis, quesitis et inquirendis, insuper
ibidem duas hubas et dimidiam et ius patronatus ecclesie ville ipsius ac unam piscinam
1262, Juni 16. 65
ibidem, preterea omiies distinctiones neinorum ibidem, quas quondam a nobis et ecclesia
nostra habuil in feodo comes Hartmannus de Dilingen') bone memorie, exceptis illis
distinctionibus nemorum, que specialiter attinent ipsi ville. Profitemur etiam per pre-
sentes, quod nos bona suprascripta , que prefatus comes nobis et ecclesie nostre dedit,
sibi de speciali gracia contulimus possidenda perpetim titulo feodali. Ut autem super
premissis de ipsa donatione nostra nuUus et in posterum dubielatis scrupulus oriatur,
presentes sibi damus litteras nostri et conventus ecclesie nostre sigillorum robore con-
munitas. Testes autem, qui interfuerunt, sunt hü: Günradus de Phalhein®), Sifridus
dictus Toppellin, Vlricus de Westehusen *), Cunradus de Horensberch ^*^, milites et mini-
steriales nostri, et viri nobiles dominus Rudolfus de Hurenhein") Alta Domo, dominus
Hermannus de Haheltingen ^*) , ministeriales autem comitis Gtnradus dapifer de Siben-
brunnen"), Rabeno pincerna' de Sneiten'*) et alii quam plures.
Actum et datum in canpis apud Vzelingen *^) , anno domini M^ GC^ LXII*. , XVI.
kalendas lulii, indictione Y\
Nach dem Originale des Allgemeinen Reichsarcbives zu München. An grun-gelben, beziehungsweise grünen
Seidenfaden zwei spitzovale Siegel: 1) des Ausstellers, oben und unten beschädigt (III. A. 2. b.): der Abt auf
einem mit Hundsköpfen und Tatzen verzierten Stuhle sitzend, in der Rechten den Stab, in der Linken ein offenes
Buch haltend ; von der Umschrift erhalten : . . . NIS . ABBATIS . . . ACENSIS . EC . . ; 2) des EUwanger Kapitels,
nur noch zur oberen Hälfte erhalten (II. B.) : ein Märtyrer, in der Rechten einen Palmzweig, mit der Linken ein
offenes Buch haltend ; von der Umschrift erhalten : f Sigiihmi . GONVENTV . . EGLESIE , . (vergl. Bd. 5, S. 282). —
Regest: Regesta Boica 3, 187.';
1) Ober-, Unter-Magerbein, baier. A.G. Höchstädt, beziehungsweise Nördlingen. — 2) Zoltingen, baier. A.G.
Höchstädt. — 3) Harburg, baier. A.G. Donauwörth. — 4.) Ober-Ringingen, baier. A.G. Höchstädt. — 5) Finningen,
baier. A.G. Neu-Ulm. — 6) ? Münster, baier. A.G. Donauwörth. — 7) Dillingen, baier. A.G.Sitz. — 8—10) Pfal-
heim, Westhausen, Hornsberg, abgeg. Burg bei Rohlingen, O.A. Ellwangen. — 11) Hürnheim, baier. A.G. Nörd-
lingen. — 12) Hochaltingen, baier. A.G. Oettingen. — 13) Sinnbronn, baier. A.G. Dinkelsbühl. — 14) Ober-,
Ünter-Schneidheim, O.A. Ellwangen. — 15) Itzlingen, O.A. Neresheira.
1663.
Ritter Heinrich van Enzherg bekennt, dass er, ohne irgend ein Recht auf die Vogtei über das
Kloster Maulbronn und seine Besitzungen zu haben, im Auftrage des Bischofs Heinrich von
Speier und in üebereinstimmung mit dem Kloster den Schutz des letzteren für das laufende
Jahr übernommen habe, und verspricht diesen getreulich auszuüben.
1262. Juni 16.
Ego Heinricus miles de Enzeberg^) fateor manifeste tarn specialiter singulis quam
generaliter universis * presentium || inspectoribus litterarum, quod nee ego nee heredum
VI. 9
66 1262. Juni 16.
meorum aliquis uUum ius advocatie babemus in monasterium de Mulenbrunne || nee in
grangias nee in villas nee in bona eiusdem monasterii, tarn maiora, quam minora, quo-
cuoique nomine sunt dis||tincta, et protestationem manifestationis huiusmodi feei et facio
voluntarie non coactus. Et quia dominus mens H. episcopus Spirensis, cui predicti
monasterii de Mulenbrunne || dominus . . abbas et conventus proteclionem pariter et
tutelam eiusdem monasterii et bonorum votis concordibus commisenint, mee fidelitati
idem monasterium de Mulenbrunne in bonis omnibus et personis per istum annum
commisit tutele nomine ad tuendum de consilio et consensu et bona nichilominus volun-
tate predictorum domini . . abbatis et conventus de Mulenbrunne, promitto fideliter sub
attestatione presentium lilterarum, quod idem monasterium tarn in rebus, quam in per-
sonis seeundum omnem possibilitatem mei corporis atque rerum tuear et defendam,
adiciens illud etiam promittendo, quod nee in grangiis nee in villis sive personis vel
bonis quibuscumque monasterii prelibati percipiam aliqua servitia sive iura vel utilitates
alias qualescumque tarn in avena quam in puUis sive aliis quibuscumque, quocuraque
nomine censeantur, que deberem percipere ratlone predicte tutele, nisi seeundum quod
dicti . . abbas et conventus per suam moderationem et bonara voluntatem mihi duxerint
ordinandum. Et si decessero infra spacium huius anni, eiusdem tutele commissio mihi
facta non transibit aliquatenus ad heredes meos, sed vacabit monasterio prelibato. Sane
sub forma commissionis Imiusmodi hoc promisi et promitto, quod si dictum monasterium
in bonis vel personis gravavero sive lesero qualicumque modo seu etiam si negligens
vel deses fuero in tuendo, quantum fJossum, rebus pariter et persona vel etiam si iidem
. . abbas et conventus prospexerint, quod de huiusmodi commissione mihi facta sibi ali-
quid potuerint utilius ordinäre, sine omni meo gravamine et vindicta ad dictos dominum
meum episcopum et eos memorata commissio retranseat et numquam idem monasterium
in rebus vel personis occasione suprascripta aliquatenus molestabo. In cuius rei testi-
monium sigilla reverendorum dominorum meorum, H. et E. Spirensis et Wormaciensis
episcoporum, 0. de Eberstein, Emichonis comitis de Liningen*), . . prepositi sancti Germani
Spirensis, 0. prepositi sancti Widonis et meum presenti littere sunt appensa.
Datum anno domini M*. CG*. LX. secundo, in crastino Viti martyris.
Sieben Siegel: 1) des Bischofs Heinrich von Speyer, bereits S. 37. 61 beschrieben; 2) des Bischofs Eberhard
von Worms, in ein Säckchen eingenäht und dem Anfühlen nach zerbrochen ; 3) des Otto von Eberstein, schon oft,
z. B. Bd. 5, S. 55, beschrieben ; 4) des Grafen Emicho von Leiningen, sehr beschädigt, wohl rund (IV. A. 2.) : eine
Frau in langem Gewände, bei welcher der Kopf fehlt, hält einen bordirten Schild, in welchem ein aufgerichteter
Löwe ; von der Umschrift noch erhalten : GILL . . (und auf einem abgebröckelten Stucke :) LININ . . . ; 5) des
Probsts von St. German, spitzoval, c. 47,32 mm (III. A. 2. a.) : der stehende Probst, mit beiden Händen ein Buch vor
die Brust haltend, Umschrift: . . . ERHARDI . . PPTI . S . GERMANI . SPIR . ; 6) des Probsts von St. Guido, spitz-
oval, c. 45,25 mm (III. A. 2. c): oben die Jungfrau Maria mit dem Ghristuskinde, in der Mitte zwischen zwei
1262. Juni 17. 67
Baldachinen der Evangelist Johannes, mit beiden Händen ein Buch vor die Brust haltend, Aufschrift: S.IO||HES;
unten der knieende Probst ; von der Umschrift erhalten : . . . OTTONIS . . . GLE . SCI . WIDONIS . SPIRE . . . ; 7) des
Ausstellers fehlt.
1) Enzberg; O.A. Maulbronn. — 2) Allleiningen, baier. A.G. Grunstadt.
1664.
Pabst ürban IV. verbietet, die Kirchen und Angehörigen der Kirche des heiligen Grabes in
Denkendorf mit deni geistlichen Banne zu belegen oder mit Abgaben zu beschweren.
Viterbo 1262. Juni 17.
I ürbanus I episcopus, servus servorum dei, dilectis filüs . . preposito et fratribus
ecclesie Dominici Sepulcri de || Denkendorf ad ecclesiam lerosolimitanam imraediate spec-
tantis, ordinis sancti Augustini, Constantiensis diocesis, salutem et apostolicam bene-
dictionem. De||sideriis vestris in hiis aflfectu benivolo libenter annuimus, que vobis*) et
ecclesie vestre profutura speramus. Hinc || est, quod nos devotionis vestre precibus in-
clinati districtius auctoritate presentium inhibemus, ne quis archiepiscopus vel episcopus
seu quelibet alia ecclesiastica persona in ecclesias vobis pleno iure subiectas per Ale-
maniam constitutas, canonicos et fratres vestros, clericos, servientes ac personas quaslibet
in eisdem ecclesiis degentes communiter vel divisim suspensionis seu interdicti aut ex-
communicationis sententias promulgare aut talliis vel coUectis aut exactionibus quibus-
cumque gravare presumat. Non obstantibus quibuscumque privilegiis aut indulgentiis
sive litteris a sede apostolica impetratis. Nos insuper processum et sententiam, si quem
vel si quam contra dictas ecclesias, canonicos, fratres et alios, communiter vel divisim
haberi seu ferri contigerit, decernimus irritos et inanes. NuUi ergo omnino hominum
liceat hanc paginam nostre inhibitionis et constitutionis iufringere (die bekannte Schluss-
formet wie Bd. 5, S. 63).
Datum Viterbii, XV. kalendas lulii, pontificatus nostri anno primo.
Unterhalb des Oberrandes nach der Mitte: cor; hinten: Sepulcri dominici, zwischen beiden V^orten ein
Patriarchenkreuz; im rechten Obereck: ll.p], darüber ein nicht sicher zu deutendes Abkürzungszeichen. Die
rothgelben Seidenfäden für die Bulle hängen noch an.
a) Verschrieben: twbis.
9
68 1^262. Juni ^H.
1665.
Pabst Urban IV. erklärt den Orden des heil, Grabes m Jerusalem frei von jeder Verpflichtung
zu Beköstigungen und Subsidien, welche ihm ohne specielles Mandat des apostolischen Stuhles und
ohne Erwähnung des heil, Grabes und dieser Indulgenz ztigemuihet werden wollen.
Vüerbo 1262. Juni 22.
Urbanus episcopus, servus servorum dei, dilectis liliis . . priori et fralribus Dominici
Sepulcri lerosolimitani , ordinis sancti Augustini, salutem et apostolicam benedictionem.
Pro re delectabili et iocunda ducimus, ut, cum loca divino dicata cultui ex potestate nobis
divinitus attributa multipliciter honorare possimus, sanctam lerosolimitanam ecclesiam^
de cuius regimine licet irameriti nos fuimus ad apostolice dignitatis fastigium evocati,
cum locis sibi subditis attoUamus munere gratie specialis. Hinc est, quod nos vestiis
supplicationibus annuentes auctoritate vobis presencium indulgemus, quod vos seu
priores aut rectores vel fratres prioratuum, ecclesiarum, domorum et membrorum vestro-
rum, ad exhibicionem procuracionum vel cuiuslibet subsidii faciendam archiepiscopis
vel episcopis aut quibuscumque ordinariis vel ecclesiarum prelatis seu etiam legatis et
nunciis apostolice sedis minime teneamini nee ad id compelli possitis sine speciali man-
dato sedis eiusdem, faciente plenam et expressam de Sepulcro Dominico et de indulgencia
huiusmodi raencionem. Nos enim nichilominus suspensionis , interdicti et excommuni-
cationis sentencias, si quas in vos vel aliquem vestrum seu vestras ecclesias per quem-
cunque contra indulgenciam ipsam promulgari contigevit, exnunc decernimus irritas et
inanes. NuUi ergo omnino hominum liceat hanc paginam] nostre concessionis et con-
stitutionis infringere u. s. w. (vergl. Bd. 5, S. 63).
Datum Viterbii, X. kalendas lulii, pontificatus nostri anno primo.
Nach einem Vidimus von 1263, welches mit den Worten beginnt: Wemhenis mnior prepoBitus, Ädeluolcus
decanus, Otto sancti Widonis preposittts et Diteriis cetterarius, universis presencium inspectaribiis salutem in
auctore \\ scUutis . Tenare presencium publice profitemur et protestamur , quod nos literas domini Vrhani pape
stilo, filo integras, non ahholitas, tion cancella\\tas, nee in aliqua sui parte viciatas, de verbo ad verbum mdi7nus et
audivimus in hunc modum, mit den Worten schliesst : In cuius rei testitnonium sigiUa nostra presentibus literis stwt
appensa. Anno domini M^. CO*. LXIII^, und folgende Siegel , beziehungsweise Si^elreste anhängen hat : 1) an
rothen Seidenfaden des Speirer Domprobsts Wemher : nur noch der Kopf des Siegelinhabers ; 2) an rothen und
braunen Seidenföden des Speirer Domdekans Adelvolc, nur noch zur oberen Hälfte erhalten: die Mutter Gottes
mit dem Christuskind, darunter ein Baldachin, von der Umschrift noch lesbar : . . AD . . . OL . . . S . . . ENSIS . . . ;
3) an braungelben Seidenfäden des Probsts Otto von St. Guido in Speier, c. 43,28 mm (HL A. 2. a.): der
stehende Probst, mit beiden Händen ein Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift erhaUen : . . TON
WIDON . . . RDG . . . ; 4) grüne Seidenfaden. — Ein weiteres Vidimus ist mit dem durch den Esslinger Dekan
Diemar ausgestellten der Urkunde vom 18. Februar 1262 (oben S. 47) verbunden; es liest Z. 12 v. o. : precibus
et suppliccUionibus, sodann ut statt quod, Z. 19: vel in.
1262. Juni 30. 69
1666.
Die Ritter Burkhard und Eberhard sowie Ebo von Rosenau, Gebrüder, überlassen gewisse ihnen
Namens des nicht lehensfcUiigen Fischers Burkhard genannt von Hirschbühl von dem Grafen von
Sulz und dessen Erben dem Herrn von Eberstein verliehene Wiesen auf Bitten Burkhards an
das Kloster Heiligkreuzthal.
Bingen 1262. Juni 30.
Omnibus Christi fidelibus presens scriptum inspecturis Burchardus, Eber, milites et
Ebo de Rosenöwe^), fratres carnales, salutem et habere noticiam rei || geste. Quoniam
adinventionis humane dolositas res gestas aliquociens non gestis astruit, expedit ipsas,
ut apud posterit[ate]m invalescant, memoria scripturarum || et testium amrainiculo peren-
iiari. Noverint igitur tarn presentes quam posteri, quod, cum Burcardus piscator*) dictus
de Hirspil *) quedam prata dicta Wrwise'), Vederangesruthi*) et pratum || dictum
Alber*), que nos pro ipso sive nomino ipsius a nobile viro quondam . , comite de Sülze •)
nee non per consequens a domino de Ebirstain^), qui eidem comiti iure hereditario in
Omnibus suis prediis successerat, cum idem Bur. hiis aut aliis nativo sue prolis deflfectu,
qui apud vulgus unsempäri*") dicitur, inpediente non esset infeodabilis, plena infeo-
dationis legalitate tenuimus, reverendis in Christo . . abbatisse et conventui de Valle Sancte
Crucis, ordinis Cysterciensis , nomine sui monasterii de nostro consensu in anime sue
remedium contulisset, nos eadem prata ad ipsius petitionem, cum illa pro eo sive eins
nomine, sicut dictum est, a prefatis dominis in feodo possederimus, iam dictis . . abbatisse
et conventui earumque monasterio inmediate eo, quod prescriptus nobilis de Ebirstain
proprietatem omnium prediorum , in quibus ipse pretaxato quondam . . comiti de Sülze
successit, sive in eas donationis, legationis, venditionis titulo aut alio modo quocumque
iuri consono nomine sui monasterii transferantur , sibi, sicut in instrumento super hoc
confecto lucessit manifestius, iam contradiderit, resignavimus, ab eis plena et quieta iuris
libertate de cetero possidenda sine doli cuiusvis fraude, renunciantes tam pro nobis
quam pro sepedicto Bur. omni iuri sive impeticioni, que sibi vel nobis ipsis aut nostris
heredibus quibuscumque super pratis sepius recitatis ullius unquam rationis occasione
posset vel deberet conpetere in futuro. Ut autem hec omnia et singula, sicut pretexta
sunt, in sui robore ab ullius cavillationis ingeniosa machinatione permaneant de cetero
penitus inconvulsa, nos supranominatis abbatisse et conventui necnon monasterio Vallis
Sancte Crucis presens instrumentum dedimus nostrum duorum,. cum tercius scilicet Ebo
proprium sigillum non habuerit, sigillorum robore communitum.
Acta sunt hec in Bvnengen®) sub tilia, pridie kalendas lulii, anno ab incarnatione
domini M^ CG*. LXIL, indictione V., presentibus testibus Wl. comite seniore®). Alber. et fratre
70 1262. Juli 7.
suo . . de Butelscies % Hainrico milite de Horenstain *®), Her. filio suo milite, Manegoldo
milite de Hertenstain "), M. filio eiusdem milite.
Vom ersten Siegel hängt nur noch das Pei^amentriemchen an, sodann das zweite und dritte Siegel : schild-
förmig, 30, c. 28, beziehungsweise c. 43, c. 36 mm (IV. A. 1): ein auf einem Dreiberg stehender Widder, im
linken Eck eine Rose, beziehungsweise das Sigelfeld mit Rosen bestreut, Umschrift beim zweiten: t S.EBER-
HARDI . DE . ROS . . . , beim dritten : S . B . . GHARDI . . E . ROSEN . WE (die S sind verkehrt gravirt).
a) Das klein geschriebene Wort könnte freilich auch einen Namen bedeuten, da solche in der Urkunde nicht durch-
aus grosse Anfangsbuchstaben haben. — b) Das übergeschriebene e ist nicht ganz deutlich. — c) D. h. de Veringen.
1) Rosna, früher Rosenau geschrieben, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 2) Hirschbühl, abgeg. Burg bei
Mariazell, O.A. Obemdorf, ist doch zu entfernt, dagegen wü:d in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 494 eine
abgeg. Burg und wohl auch Dorf dieses Namens im Lauterthal angeführt. Auf den Flurkarten fand sich in der
Gegend des Lauterthals allerdings dieser Name nicht vor, wohl aber Hirschenstein, Hirschthal auf der Markung
Hundersingen , Hirschplan auf der von Grafeneck, Hirschwang von Dapfen, Hirschhau auf der von Erbstetten
dicht an der Lauter, desgl. auf der von Rechtenstein. — 3) Bei Nonnenweiler, Gem. Saulgau, findet sich noch
htztge. die Flurbezeichnung „in den Wuhrwiesen"; bei Heudorf (ebenda) „auf dem oberen Wuhr". — 4) Desgl. auf
der Biarkung Oelkofen (ebenda) „in den Vettern". — 5) Desgl. zwischen Beizkofen und Hohentengen (ebenda) „Alber-
äcker", auf derjenigen von Ennetach „Olber". — 6) Sulz, O.A.Stadt. — 7) Ebersteinburg, bad. B.A. Baden. —
8 — 10) Bingen, Bittelschiess, Hornstein, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. - 11) Hertenstein, abgeg. bei Sigmaringen.
1667.
Äbt Ulrich und Conoent von Lorch verleihen ihrem Amtmanne Albert von Oerstetten den Mansiis
Sibitos in Erpfenfiuusen auf 10 Jahre.
1262. Juli 7.
In nomine domini amen. ^Iricus dei gratia humilis abbas et conventus monasterii
in Lorch || omnibus imperpetuum credere subscriptis. Tenore presentium notandum
duximus et propalandum, || quod nos anno domini M"". CG*. LXIP. concessimus dilecto
nobis Alberto ministro de 6ers||teten*) manssum Sibitonis in Erpfenhvsen *) omni iure
a proximö carniprivio ad decem annos possid[endum], ita ut ipse primo anno nobis quin-
que solidos Hallensium exsolvat et secundo anno solvat [. . . solidos] , tercio vero anno
nobis ab eodem Alberto omnes redditus exsolvantur. Additum est [etiam, ut, si] idem
A. infra dictos decem annos moriatur, nobis pro wegelosa XIIIL solidi per[sol]vantur et
manssus ab omnibus suis heredibus et successoribus est solutus. Sin autem, ut op-
tamus, idem • A . X annos evixerit vel quandocumque in predicto manssu et contractu
nobis secus fecerit, nos et monasterium nostrum manssum predictum debemus libere
rehabere iterum sine qualibet impulsatione.
Acta sunt hec anno predicto, in die sancti Willebaldi. Testes sunt : Heinricus custos
secularis ecclesie in Lorch, Sifridus pistor, Raboto et alii quamplures. Et ad certi-
tudinem pleniorem presens littera sigillo dicti domini abbatis et sigillo domini l^lrici
decani de Gersteten est sigillata.
1262. Juli 11 und 20. 71
Die Urkunde ist hinten in das rothe Buch des Klosters Lorch eingeklebt und nur zwei Löcher im Per-
gament weisen auf 'die angehängt gewesenen Siegel hin. Die in [] eingeschlossenen Worte und Silben sind in
Folge von Wasserflecken nicht mehr recht zu entziffern und nur vermuthet.
1 und 2) Gerstetten, O.A. Heidenheim und dessen Parzelle Erpfenhauser Hof.
1668.
Pabst Urban IV. bewilligt dem Probst Johann von Denkendarf auf dessen Bitte, dass er mir
zw Bezahlung solcher von seinen Amtsvorgängern aufgenommenen Schulden angehauen werden
könne, hinsichtlich deren die Gläubiger die Verwendung zum Nutzen seiner Kirche beweisen.
Vüerbo 1262. Juli 11.
Vrbanvs quartus^), episcopus, servus servorum dei, dilecto filio fratri loanni, canor
nico Sepulchri Dominici lerosolimitani , preposito ecclesie Denckendorflf, Constanciensis
diocesis, ad ccclesiam lerosolimitanam spectantis, salutem et apostolicam benedictionem.
Religionis tue honestas [exigit], ut peticionibus tuis, quantum cum deo possumus, annu-
amus. Hinc est, quod nos tuis supplicationibus benignum impertientes assensum, ut ad
solutionem aliquorum debitorum a predecessoribus tuis con[t]ractorum minime tenearis,
nisi creditores probaverint, ea in ecclesie tue utilitatem esse conversa, non obstantibus
litteris seu instrumentis confectis contractus tempore, super hoc eciam si in ipsis litteris
seu instrumentis contineatur expresse, quod creditores predicti ad probandum, ipsa in
utilitatem ipsius ecclesie fore conversa, minime teneantur aut si predecessores ipsi in
litteris eisdem seu instrumentis ea in eiusdem ecclesie utilitatem esse conversa confi-
teantur, tibi auctoritate presentium indulgemus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc
paginam nostre concessionis infringere (u. s. w. une Bd. 5, S. 63).
Datum Viterbii, V. idus lulii, pontificatus nostri anno primo.
Nach dem Bd. 5, S. 408 genannten Copialbuch des Klosters Denkendorf aus dem 16. Jahrhundert, p. 56.
a) Dieses Wort ist sicherlich nur durch den Abschreiber beigefügt worden.
1669.
Der Esslinger Bürger Eniger übergibt sein Eigenthum an genannten Äeckern an der Kersch
(dem Kloster Simau?),
1262. Juli 20.
Noverint universi, quod ego .. dictus Eniger, civis in Ezzelingen, una cum consensu
uxoris mee || dicte Tambure agros meos iuxta Kerse*), Langeracker et Crum-
72 1262. Juli 25.
beslant nominatos, proprietatis titulo tradidi || sine omni impetitione et iuquietatioue . .
villici et cuiuslibet alterius perpetuo possidendos, ita videlicet, quod nos || ab impetitionibus
earundem debeamus de cetero remanere pacifici et quieti nee nos contra ipsos debemus
aliquam movere de cetero questionem. Huius rei testes sunt: M, scultetus, Keppho, F.
in Vico, Kilsso, G. de Durenkein *), Holzhuser, C. Ribestein et alii quam plures. In cuius
rei evidenciam sigillo civium in Ezzelingen preseutem cedulam fecimus communiri.
Acta sunt hec anno domini M . CG . LXIL, XIII. kalendas Augusti, indicione quinta.
Nach einer neueren Abschrift von dem derzeit in Esslingen nicht auffindbaren Originale im Archiv des
Spitals Esslingen, des Rechtsnachfolgers von Kloster Sirnau. Das schon öfters (z. B. Bd. 5, S. 189) beschriebene
Siegel der Stadt Esslingen ist zerbrochen, von der Umschrift noch leserlich : S . . . GEN . VM . . N.
1) Kersch, heutzutage nur noch der Name eines zunächst oberhalb Sirnau (O.A. Esslingen) in den Neckar
mündenden Baches, früher auch Burg und Weiler dieses Namens auf der Markung von Denkendorf (O.A. Esslingen).
2) Ober-, Unter-Türkheim, O.A. Gannstatt.
1670.
Ihn Streit zwischen dem PfuUinger Kirchrektor Ernst und dem Probst und Convent von
Schussenried wegen eines Weinbergs und einer Kelter auf dem Metzinger Berg mrd schieds-
gerichtlich beigelegt.
Munderkingen 1262. Juli 25.
In nomine domini. Amen. Quia memoria hominum fragilis, vita labilis et || sors
tamquam semper dubia permanent, ideo ea, que statuuntur, ut fixa maneant, || solent
privilegiis ac testibus perennari. Noverint igitur tam presentes, quam posteri, || quod
cum dominus Ernestus rector ecclesie in Phuiiingen*) domino preposito et conventui in
Schusseinrit moveret questionem super vinea et torculari sitis in monte Mezzin**), twrn
racione paterne hereditatis, quam eciam iure, quod in decimis novalium predicte vinee
sibi racione ecclesie in Mezzingen ad se pertinentis competere videbatur, insuper super
decimacionibus animalium nee non ortorum, quos propriis manibus excolerent, et quo-
rumcumque novalium seu aliarum renim, licet ins super huiusmodi novalibus expres[s]um
fuisset, quod dare non tenerentur nee de talibus ortis, tamen cum secundura iura servi
dei pro modico non debuissent inquieti fuisse, super premissis omnibus compromiserunt
ab utraque parte in arbitros, scilicet dominum P. abbatem in Ziwldea, dominum H.
abbatem Augie, magistrum R. rectorem ecclesie in Laihingem') et magistrum N. rec-
torem ecclesie in Vrac*), quod horum arbitrio super premissis omnibus inviolabiliter
staretur. Qui sie fuerant arbitrati, quod predictus prepositus et conventus in Schussen-
rihit domino E. predicto rectori in Phullingen de memorata vinea annuatim Mezzingun
126^2. August 1. 73
tres urnas vini pro tempore vite sue uoii amplius cuiquam liberaliter assignarent ita^
quod omnis queslio, quam idem movere super premissis in perpetuo posset, penitus
cessaret. Quod arbitrium pena X marcarum, quin eciam super periculo cause, fuit valla-
tiim voluntarie ab utraque parte. In cuius rei testimonium presentem conscribi fecerunt
et predictorura, videlicet abbatis in Ziuuldea, abbatis in Augia minori, prepositi in Schussin-
riht et ipsiuß domini Er., sigillis ipsam procuraverunt fideliter roborari.
Actum in ecclesia Munderhingen*), anlio domini M^ CC. LXII., VIII. kalendas Augusti,
indictione V.
Predicti eciam testes cum aliis quam pluribus, qui presentes fuerant, extiterant
nichilominys inducti.
Es hängt noch ein Bruchstück des dritten spitzovalen Siegels an: desjenigen des Probsts von Schussenried
(II. B.) : die Jungfrau Maria mit dem Christuskinde, von der Umschrift erhalten : . . . . EPOSI ....
a) Hier ist wohl die Endsilbe (jen nur aus Versehen weggeblieben.
1) Pfullingen, O.A. Reutlingen. — 2) Metzingen, O.A. Urach, nebst dem dabei gelegenen „Metzinger Wein-
berg**. — 3) Laichingen, O.A. Münsingen. — 4) Urach, O.A.Stadt. — 5) Munderkingen, O.A. Ehingen.
1671.
Bischof Iring von Wirzburg verkündet dem Dekan von Schönbey^g, dem Pleban von Hall und
den sämtlichen Pnestern des Dekanats den Wo^'tlaut des Mainzer Condlschlmses in Betreff
der freien Wahl des Begräbnisses in Klosterkirchen und fügt noch einen vom Concil ge-
billigten Zusatz bei.
1262''). August 1.
m
Iringus, dei gratia Herbipolensis episcopus, dilectis in Christo decano de Sconen-
berg % . . plebano de Hallis et universis eiusdem decanatus sacerdotibus salutem in domino.
Ad instantiam dilecti in Christo abbatis de SconendaP) formam statuti concilü Magun-
tinensis super sepultura**) vobis litteris presentibus duximus transcribendam, quam vobis
universis et singulis- preeipimus observari. Hec est forma :
Maguntinense concilium universos sacerdotes ecclesiarum parrochialium et capella-
rum ministros exeommunicationi subiacere decrevit, quicunque alicui de plebe sua sive
in vita sive in morte directe vel indirecte persuadere presumpserint, ne in ecclesiis con-
ventualibus vel in aliis locis magis religiosis sibi eligat sepulturam, cum talis persuasio
sacris contradicat canonibus et de avaricie radice procedat.
Verum sacerdotes et ministri predicti in communicando suos subditos in egritudine
constitutos difficultatem, ut accepimus, ingerunt aliquando ob hoc dumtaxat, quod iidem
VI.
10
74 1262. August 2.
subditi in ecclesiis conventualibus seu locis aliis magis religiosis sibi eligunt sepulluram.
Cum igitur mora in talibus periculosa sit admodum et dampnosa, huius sacri appro-
batione concilii adicimus concilio memorato, ut postquam dicti subditi peccatorum suo-
rum confessionem fecerint ut tenentur, si rectores eorura ob hoc quod elegerant sepul-
turam in ecclesiis conventualibus vel aliis locis magis religiosis et diocesano subiectis
difficiles se reddiderint in comraunicando eosdem, iidera extunc communionem corporis
domini nostri lesu Christi recipere valeant a quocunque maluerint sacerdote, Decernimus
etiam, ut parentes pro liberis infra annos discretionis agentibus ac pro hüs, quos tenent
in patria potestate, eligere valeant libere sepulturam.
Datum kalendis Augusti, indictione V,, pontificatus nostri anno Villi.
Nach Wibel a. a. 0. Tom. II, Cod. diplom. No. XLIX, p. Vi.
*) Bischof Iring wurde nach dem 2. März 1254 erwählt.
*») Vom Mai 1261. (Vergl. Harzheim, Gonc. Germ. 3, 598.)
1) Schönberg, Gem. Unter-Roth; O.A. Gaildorf, dereinst im Besitz einer längst abgegangenen Kirche, welche-
auch, nach dem liber synodalis des Bisthums Wirzburg vom Jahr 1453 (s. Württ. Viertel jahrshefle für Landes-
geschichle % 283) zum Kapitel Hall gehörte. — 2) Schönthal, O.A. Künzelsau.
1672.
König Konrad IL von Jerusalem und Sicäien, Herzog von Schwaben, bestätigt dem Kloster
Rotenmünster alle demselben von seinen Vorfahren vei'liehenen Rechte.
Rotweil 1362. August 2(?).
Cünradus secundus, dei gratia lerusalem et Sycilie rex, dux Sweuie, feliciter. Amen.
Patere volumus tarn presentis quam future etatis Gristi fidelibus universis, quod nos
omnia iura, que venerabilis abbatissa et ecclesia in Rotenmünster a progenitoribus nostris
felicis recordacionis tenuit hucusque, rata habebimus et firma eaque tenore presentium
ac sigilli nostri firmitate roboris confirmamus , volentes et petentes seriöse, ut dictara
ecclesiam cum omnibus suis adtinenciis universis ad nostrum dominium pertinentes •) in
suis negociis diligentibus**) studeant promovere.
Datum apud Rotwyl, VIII. nonis®) Augusti, anno domini M.CC*. LX. secundo, V\
indicionis.
Nach einem Copialbuche des Klosters Rotenmünster aus dem 16. Jahrhundert fol. 50. — Abdruck:
Böhmer-Ficker, Acta imperii selecta, p. 681, nro 976. — Regest: Böhmer, Reg. hnperii V. 2, S. 887,
Nr. 4779.
1262. August 4. 75
a) Wohl Terschrieben für pertittentibus. — b) Versehrieben fQr dUigentius oder düigmter, — c) Dieses Datum ist
unmöglich, es dürfte entweder statt VIII: IUI oder statt nanisi idua zu lesen sein; am 1. August des Jahres hielt Kon-
radin, wie auch sonst bekannt, Hof zu Rotweil, was die erstere Aenderung wohl als die richtigere erscheinen Iftsst.
1673,
Betihold und Ebei'hard die Edeln von Lupfen vergaben dem Kloster Offenhcuuseti ihren Grund-
besitz daselbst.
Botweil 1262. August 4.
Wir Berthold und Eberhard die edlen von Lupfen erabieten unsern gruss allen
den, so dise gesehrift ansehen, mit Offenbarung nachgeschribner. Kund und wissend
seie hierumb allen und jeden jetzund lebenden und hinfuro künftigen, das wir dem
convent zu Ofifenhausen geben haben und geben jetzund unser besitzung an demselbigen
ort und statt gelegen zu hilf und trost unser, auch unser eitern sälen, mit aller unser
gerechtsame zu besitzen und verjichten uns etwas*) von gesagter besitzung (als etlich
9
sagend) hingelihen haben, niemen uns nit für, mögen auch nit ichzit darvon zu ver-
leihen, es were dan sach, dass obgeschribner convent darin bewilligete. Und dass die
vorgesagt schenke oder begabung bestendig und stet bliben, auch in künftig nit ge-
schwechert noch veruntreut vi^erden möge, haben wir oftgesagtem convent diss gegen-
wurtig brieflin mit unserm angehenctem insigel besigelt zu kundschaft und urkund vor-
geschribner. ding.
Geben zu Rothweil, uf freitag nächst nach dem achtenden sanct Jacobs des
heiligen apostoli tag, anno domini tausend zwaihundert sechzig und zwai jare, in der
fünften Römerzinszal, zu Latein indictio genannt.
Nach einer Abschrift des 16. Jahrhunderts mit dem Beisatze: Transferiert, getitscht und vom Latein zu
Teutsch verendert ist die gegenwürtig copi und laut vom Latein von wort zu wort das original diss vor-
gend mainung, bezeug ich Hainrich Visches Schulmeister zu Vrach us kaiserlicher gwalt offner notarius mit
dieser meiner aigen handschrift (Die Schreibweise dieser Abschrift ist nach dem Vorgange der „Deutschen
Reichstagsakten'' behandelt.) — Abdruck : [B e s o 1 d] , Virg. sacr. mon. s. v. Gnadenzell sive Offenhausen Nro. I, p. 489.
Auf demselben Bogen findet sich noch eine andere Uebersetzung der Urkunde, welche theilweise etwas
correcter lautet: Wir edlen Hainrich^) und Eberhard von Lupfen begeren allen ansehern diss briefs kundschaft
undergeschribner articul mit dem hail. Sollen wissen all ietz gegenwürtig und nachkommen, das wir dem con*
vent zu Offenhausen geben und übergeben haben unser gueter oder besizung an derselben statt gelegen zu dem
hail der seien unser und unser eitern mit gantzer gerechtigkhait zu besitzen und wir bekennen, daz wir nichtz
geben haben noch geben wollen noch auch geben mögen (als etlich sagen) von den bestimbten güelern, es sei
dan, dass der ehegenant convent darin verwillige. Und das die jetzgemelt begabung vest und bestendig belib
und in künftige zeit nit Stiefkinder uberkome,- haben wir zur bewerung und bevestigung der obgeschrlbnen punct
disen zedel geben dem oftgenannten convent mit unserm insigel bewart. Geben bei Rolwil, freitag nach der
10*
76 1262. August 25 und September.
octaf sancti Jacobi apostoli, anno domini M°>^ CC°>^ LXU"*% Römerzal V^ — Abdruck: Crusius, Annal. Suev.
ps. III. lib. II. cp. 15, p. 104 und darnach Besold a. a. 0.
a) Hier wird eigentlich eine Negation erwartet; ob aber nicht Tielleicht uns verschrieben für (nusjnusz = nihH't' —
b) WoliI verschrieben für Berthold, wie es oben im Text heisst und wie auch in dem Abdruck bei Crusius steht, ob<
gleich ein Heinrich von Lupfen, Bruder Eberhards, um diese Zeit auch vorkommt.
1674.
König Konrad IL von Jert4saleni und Sicäien, Herzog von Schwaben, bestätigt dein Kloster
Weissenau alle demselben von seinen Vorfahren verliehenen Rechte.
Constanz 1262. August 25.
Ch^nradus secundus, dei gratia lerusalem et Sycilie rex, dux Sweuie, feliciter. Amen. ||
Noverint universi presentes scilicet et futuri, quod nos ob remedium omnium nostrorum
II progenitorum et ad incrementum anime nostre perpetue salutis feoda oiiinia et iura,
que venerajlbilis abbas Heim-icus et conventus cenobii sancti Pelri minoris Augie et
antecessores eorundem a dicti^ nostris progenitoribus pie memorie aclenus habuerunt,
rata volumüs et finna ipsis plenius conservare, eaque presentibus litteris confirmantes.
Ut autem nostra confirmatio robur obtineat firmitatis, presenlem paginam inde con-
scriptam et sigilli nostri munimiue inslgnitam prefato domino abbati et conventui ipsius
dedimus in testimonium et cautelam.
Datum aput Constanciam , anno domini M*. CG^ LX"". secundo, VIII. kalendas Sep-
tembris, indictionis V*.
An roth- und gelbseidener Schnur das Majestätssiegel König Konrads aus mit Mennig gemischtem Wachse:
rund, 78 mm (IIL A. 2. b): der König auf einem Throne sitzend, in der Rechten ein Lilienscepter , in der
Linken eine Kugel mit Kreuz. Umschrift : f GHVNRADUS . DEI . GR(ati)A . lERVSALEM . E[T . S]IC1L1E . REX .
Aufschrift quer herüber: DVX.;SWE- VIE. — Abdruck: Lünig, Reichsarchiv XVIII, Spicil. EccI. III, p. 751*.
— Regest: Böhmer a. a. 0. Nr. 4781.
1675.
Abt Albert von Beichenau überträgt das Eigenthum getmsser Güter in Altheim , welche dei-
Schtdtheiss Walter von Veringen von diesem Kloster besitzt und detn Kloster Heiligkreuzthal
zukommen lassen loill, mit Genehmigung der beiden Grafen von Veringen als Vogtherren
jener Güter, gegen eifien jährlichen Wachszins an letzteres Klostef\
Beichenau 1262. September.
Omnibus Christi fidelibus istarum literarum seriem inspecturis Albertus, dei gratia
abbas Augie maioris, salutem in vero omnium salutari. Ordinate cari||tatis Interesse
1262. Septemben 77
dinoscitur, ut votorum salutarium petitionibus assensum dignetur facilem conmodare.
Igitur cum discretus vir Walterus scultetus de Ve|| ringen*) de quibusdam possessionibus
suis sitis in Althaim*) a nobis noslroque monasterio possessis aliquid ad anime sue
salutem profecturum afTectans or||dinare, possessiones easdem reverendis in Christo
abbatisse et conventui de Valle Sancte Crucis noraine sui monasterii vellet ob dei reve-
rentiara errogare, idem una cum nobilibus viris seniore et iuniore comitibus de Veringen,
dictarum possessionum advocatis, nobis, ut hoc, cum nostra interesset, fieri sineremus,
tarn devote quam humiliter supplicavit. Nos itaque tam pii voti propositum nolentes
negli[g]l, set potius oftlato cupientes effectui mancipari, proprietatera prescriptarum pos-
sessionum prefatis B. abbatisse et conventui de Valle Sancte Crucis nomine sui mona-
sterii cum tocius iuris legalitate, qua nobis nostroque monasterio compelebat, liberaliter
pro annuo censu, videlicet dimidia libra cere, annis öingulis in festo sancti Martini sol-
vendo, quiete et paciflce de cetero possidenda contulimus. Renuntiantes sine dolo et
fraude qualibet tam pro nobis quam pro omnibus nostris in evum successoribus omni
iurisdictioni vel inpeti[ti]oni aut etiam actioni ex quacumque de') causa emersure, que
nobis et eisdem nostris pro tempore successoribus in easdem possessiones deberent aut
possent competere in futurum. Et ut hec nostra donatio nullius dolositatis incursu
possit umquam in sui robore aliqualiter infirmari, nos prememoratis B. abbatisse et
conventui nomine sui monasterii presens scriptum concessimus nostri dictorumque comi-
tum de Veringen sigillorum karactere consignatum.
Acta sunt hec in Augia, mense Septembri, anno M.CC.LXMI. Huius rei testes
sunt W. comes senior, dominus Albertus 'et frater suus de Bvtelsciez^), Hanricus miles
de Hornestain*) et Hermannus miles, filius suus, M. miles de Hertenstain ^) , M. miles
filius eins.
An leinener Schnur das spitzovale Siegel des Ausstellers, 50,32 mm (III. A. 2. b): der auf einem mit
Hundsköpfen und Tatzen verzierten Stuhle sitzende Abt, in der Rechten den Krummstab, mit der Linken ein
Buch vor die Brust haltend ; Umschrift : . . ALBERTI . D^e^I . GR(ati)A . ABB(at)lS . AVGIE . MAIORIS . — Regest :
Mittheilungen d. Vereins f. Geschichte in Hohenzollern III, 1869/70, S. 53.
a) So deutlich die Urkunde.
1) Veringen, hohenzoller. O.A. Gammertingen. — 2) Altheim, O.A. Riedlingen. — 3) Bittelschies , hohen-
zoller. O.A. Sigmaringen. — 4 und 5) Vergl. S. 70, Anm. 10. 11.
78 1262. September.
1676.
In Felge von Beschädigung des Hofes des Speirer Kapitels zu Horrheim durch den Ritter
Konrad von Meimsheim verpflichtet sich der Graf von Vaihingen^ das Kapitel in seiften Rechten
und Privilegien daselbst wedet* selbst noch durch andere zu beeinträchtigen und anerkennt noch
misserdetn dessen Zehentrecht in Gündelbach.
1262. September.
Cum Cunradus miles de Megensheim') capitulo ecclesie Spirensis in predio suo
Horheim ^) multa dampna, rapinas et incendia intulisset et nobilis vir dominus comes de
Vehingen') se de reconpensa huiusmodi dampni intromitteret , tandem habito consilio
prefatum capitulum cum predicto comite taliter concordavit, videlicet quod iam dictus
comes ad quelibet, que subnotata sunt, servanda corporali se astrinxit*) iuramento.
Primo quidem ab eodem comite iuratum est, quod iura et libertates prefati predii, que
per testes et privilegia possunt demonstrari, nee per se nee per alios in occulto seu
manifesto violabit, sed eas bona fide sine dolo et fraude inviolabiliter conservabit nee
eisdem bonis ecclesie Spirensi attinentibus ullam*) inferet vel inferri procur^^ molestiam
aut iniuriam. Colonus autem dicte curie ab omni exactione et infestacione liber erit,
nisi titulo proprietatis attineat dicto comiti, et tunc extra curiam eidem comiti serviet
racione persone. Nee ipse comes aliquas herberias faciet in prefata curia nee fieri pro-
curabit nee aliqua servicia extorquebit*) a curia memorata. Preterea decimam in
Gindrathebach *) in monte qui dicitur Liedebei'ch prefato capitulo Spirensi cum suis iuri-
bus et appendiciis recognovit, renuncians omni iuri et accioni, si qua sibi in eadem
decima conpetere videbatur, hac adiecta condicione, quod si rector ecclesie de Ensingen %
cui ecclesie dicit eandem decimam attinere, agere vellet super eadem decima, dictum
capitulum ei paratum esse deberet exhibere iusticie conplementum. Ut autem prenotata*)
magis robusta consistant et firmiora, sepedictus comes hos dedit in solidum fideiussores :
nobilem Godefridum de Nifen^), Erkengerum, Cunradum, nobiles de Magenheim ^), Hein-
ricum de Enzeberch®), quod, si ipse comes proprie salutis et honoris inmemor aliquod
predictorum infringere presumpserit ac violare et nisi conraonitus*) super hiis infra
mensem non satisfecerit , dicti fideiussores') more fideiussorum Spire iacebunt non
egressuri, quousque predicto capitulo Spirensi pro centum marcis argenti ecclesie pre-
notate nomine pene solvendis satisfaciat. In cuius rei testimoniura presentes littere sigillis
dicti comitis et fideiussorum conraunite sunt.
Actum et datum anno domini millesimo CG . LXIL, mense Septembris.
Nach dem Codex minor Spirensis im Generallandesarchive zu Karlsruhe fol. 15*. — Abdruck: Remling,
Urkundenbuch zur Geschichte der Bischöfe zu Speier 1, 295.
1262 (nach September 24). 79
a) Die Vorlage hat fälschlich: astrinxeruni, — b) Desgl. nuUam. — c) Desgl. txtorquet, — d) Desgl. prenatata. —
e) Desgl. eonmonitia. — e) Desgl fideiussore.
1) Meimsheim, O.A. Brackenheim (wenn nicht Mönsheim, O.A. Leonberg, vergl. Bd. 5, S. 35. 364). —
^2 und 3) Horrheim und die O.A.Stadl Vaihingen. — 4) Gündelbach, O.A. Maulbronn. — 5) Ensingen, O.A. Vai-
hingen. — 6) Hohen-Neufeh, O.A. Nürtingen. — 7) Magenheim, O.A. Brackenheim. — 8) Enzberg, O.A. Maulbronn.
1677.
A.ehti$sin Mechthüde von Buchau beurkundet ^ dass Ulrich von Saulgau seine Besitzungen zu
HichlinshauSy seither Lehen von Buchau ^ der Aehtissin aufgela^ssen und sie dieselben auf seine
Bitte dem Kloster Baind gegen einen jährlichen Wachszin^ übertragen habe.
1262. (Nach Septetnber 24.)
M.*) divina miseracione ecclesie Bvchaugiensis abbatissa omnibus Christi fidelibus
präsentem || paginam inspecturis salutem cum noticia rei geste. Expedit, ut facta
hominum digna || memoria litteris commendentur, ne in posterum suboriri possit materia
dubita||cionis. Noverint igitur universi tam presentes quam posteri, quod ^Iricus dictus
de Sulgen^) possessiones apud Richelinshus *), scilicet VIII iugera et unum pratum, quas
ab ecclesia B^chaugiensi nomine feodali actenus possedit, libere ad manus nostras re-
signavit et ad peticionem predicti ^1. dictas possessiones abbatisse et conventui in
Bivnde pro annuo censu scilicet dimidia libra cere, que in festo sancti Cornelii debet
conferri, duximus conferendas.
Acta sunt hec presentibus subscriptis : A. canonico dicto *) de Kanzach *), R. plebano
de Boze*), Walthero nobile dicto de Bvnburc*), Manegoldo de Ysawe**), C. de Schuzen-
riet'), C. zementario de Bongarton'), Ber. converso dicto de Rotwile^) et aliis quam
pluribus, anno domini M^CC^LXMI^, indictione VI.**)
Nach dem Original im Besitz der sahn-reifTerscheid-dyck'schen Gutsherrschaft zu Baind. Das abhängend
befestigt gewesene Siege] fehlt.
a) Dieses Wort steht doppelt im Texte.
*) Schöttle, Geschichte von Stadt und Stift Buchau 1884, S. 307, gibt als Regierungszeit der Aehtissin Mechthilde
die Jahre 1223 — 1255 an und lässt schon 1255 ihre Nachfolgerin Adelheid gewählt werden, nach dieser und der in
Bd. 5, S. 297 gedruckten Urkunde aber mit Unrecht.
*♦) Die Indiction zur ersten gi-össeren Hälfte des Jahres 1262 ist V.
1) Saulgau, O.A.Stadt. — 2) Wohl Reichertshaus, Gem. Steinach, O.A. Waldsee. — 3) Kanzach, O.A.
Riedlingen. — 4) Boos, O.A. Saulgau. — 5) Baumburg, abgeg. Burg bei Hundersingen , O.A. Riedlingen. —
6) ? Eisighof, O.A. Riedlingen. — 7) Schussenried^ O.A. Waldsee. — 8) Baumgarten, O.A. Ravensburg, oder
Ober-, Unter-, Gera. Eriskirch, O.A. Tettnang. — 9) Rotweil, O.A.Stadl.
80 1262 (nach September 24) und September 25.
1678.
Graf Albert von Hohenberg bestätigt auf Bitte der Äebtissin und des Convents (von Roten-
münster'^), dass Ritte?' Albert und sein Bruder Volkard von Suntheim dereinst in Gegenwart
seines verstorbenen Vaters Burkhard ihren Hof in Vaihingen an das Kloster geschetikt haben.
Rotweil 1262 (nach September 24""'^).
Albertus, preclarus comcs de Hohenberc*), universis presentium inspectoribus notitiam
rei geste pleniorem. Scire cupimus || universilatem veslram, quod Albertus miles et
Volcardus fraler suus dicti de Sunthain*) in presentia pie memorie comitis || Burchardi
dei gracia patris mei curiam in Vogingen*) cum omnibus appendiciis suis, quam pro-
prietalis iure et iusto titulo et l| bona fide possederunt, pro remedio animarum suarum
et parentum suorum sollempni donacione contulerunt, abrenuntiantes omni iuri pro se
et heredibus eorum, quod videbantur vel videntur in dicta curia vel suis appendiciis
possidere. Ad peticionem igitur venei'abilis abbatisse et conventus dicti monasterii et
ad renovationem ipsius facti, ne fxlii prefati Volcardi militis vel alii calumpniatores uUi
in rebus prefate curie et in donacione iam dudum soUempniter facta uUam moveant vel
movere debeant questionem, presentem litteram sigillo nostro et sigillo Volcardi prefati
militis fecimus conmuniri.
Datum apud Rotwil, anno domini M^ CC^ LX^ secundo, indictione \T. , coram
testibus subscriptis.
Die Namen der Zeugen, für welche noch ziemh'ch viel Raum zur Verfügung gestanden wäre, fehlen und
ebenso finden sich nur noch Einschnitte zum Einfügen eines Siegels, nicht zweier Siegel, so dass die Urkunde
nicht ganz solennisirt worden zu sein scheint. — Abdruck: Schmid, Monuni. Hohenberg. 23.
*) Der Name des Klosters ist in Folge mangelhafter Abfassung der Urkunde weggeblieben, allein dieselbe gehört
zu den Dokumenten des Klosters Rotenmünster , das auch sonst in Vaihingen begütert wurde, so dass die Beziehungen
der Urkunde auf dasselbe wohl unzweifelhaft ist.
**) Zufolge der indictio VI.
1) Abgeg. Stammburg Hohenberg, O.A. Spaichingen. — 2 und 3) Sonthof, früher Suntheim, und Vaihingen,
O.A. Rotweil.
1679.
Bischof Eberhard von Constanz bestätigt die von Rudolfe dem Sohne des verstorbenen Pfalz-
grafen von Tübingen, geschehene Schenkung der Neubruchzehnten im Schönbuch-Walde an die
Kirche des heil. Martin zu Weil im Schönbuch.
Comtanz 1262. September 25.
E., dei gratia episcopus Constantiensis, universis Christi fidelibus presentium inspec-
toribus salutera et in domino caritatem. Pastoralis officii || nostri soUicitudo expostulat
1262. Oktober. 81
et requirit, ut ecclesiarum nostre diocesis utilitatibus intendamus. Cum igitur nobilis
vir R^dolfus, || nalus quondam . , comilis palaüni de Tuwingen , anirae sue saluti pro-
spiciens decimas novalium in nemore Schainbüch iam || cullorum vel in posterum colen-
dorum, quas ad suum dominium seu donationem ab antiqua consuetudine asserit per-
tinere, ad ecclesiam sancti Martini in Wile*) sitam prope Holzgeringen*) contulisset,
presertim cum dicte decime propter latiludinem neraoris prefati nuUi ecclesie parrochiali
hactenus sint ascripte, sed interdum occupantibus sint dimisse, interdum etiam cultoribus
eorundem novalium asserentibus ad solutionem ipsarum se aliquatenus non teneri, petens
eidem donationi sue volunlatem nostram accedere et consensum, nos suis super hoc pre-
cibus annuentes diele donationi consensum nostrum duximus adhibendum et ipsam, sicut
iure subnixa fore dinoscitur, confirmandam. Ita tamen, quod ex predicto consensu nostro
et confirmatione nulli preiudicium generetur quoad decimas supradictas.
Datum Constantie, anno domini M"". CG". LXIP., VII. kalendas Octobris.
Das Siegel ist verloren. Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 205. — Auszug: Schmid^
Gesch. d. Pfalzgr. von Tübingen, Urkb. 33. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 449.
1 und 2) Weil im Schönbuch und Holzgerlingen, O.A. Böblingen.
1680.
Graf Konrad van Vaihingen verpflichtet sich durch einen körperlichen Eid, den Probst der
Domkirche zu Speier und Rektor der Kirche in Horrheim an den Rechten und Freiheiten
seiner Kirche und deren Zugehörden nicht zu beeinträchtigen oder beeinträchtigen zu lassen.
Speier 1262. Oktober.
Conradus dei gratia comes de Vahingen*) universis, ad quos presens litera per-
venerit, salutem in domino. Tenore presencium publice profitemur et protestamur pre-
sentibus nos immo iuramento corporali [a] nobis prestito firmiter obligantes, quod dominum
venerabilem maioris ecclesie Spirensis prepositum rectorem ecclesie in Horheim *) in iure
et libertate eiusdem ecclesie et in hiis, que dicte ecclesie noscuntur attinere, non vexa-
bimus aut inferri per alios faciemus, volentes nichilominus vicarium dicli domini pre-
positi eodem iure gaudere et libertate.
Datum Spire, anno domini M . CG • LXIl., mense Octobris,
Nach dem Liber Oblig. Spirens. im Generallandesarchive zu Karlsruhe, (Gop. Buch No. 263) Tom. I, fol. 126*.
1 und 2) Vergl. S. 79, Anm. 2 mid 3.
VI.
11
82 1262. Oktober 6.
1681.
Äbt Volland und der Convent van Hirsau verkaufen mit Bewilligung des Bischofs von Speier
das Dorf Rietenau und das Patronatreckt der dortigen Kirche an das Predigerkloster Steinheim.
1262. Oktober 6*).
VoUandus, miseratione divina [abbas], totusque conventus Hyrsaugensis omnibus
hanc literani inspicienlibus salutem et fidem adhibere subscriptis. Tenore presencium
publice profitemur, quod nos unanimi consensu necnon liceneia venerabilis domini nostri
episcopi Spirensis vendidimus priorisse totique conventui in Stainhein, ordinis Predica-
torura, Spirensis diocesis, villam nostram Rietnowe') [cum] omni iure, quod ad nos
spectabat, addito iure patronatus ecclesie ibidem iure proprietario in perpetuum possi-
dendam. In cuius rei testimonium presentes lilteras dictis dominabus nostris sigillis
porrigiraus roboratas. Testes eciam ad maiorem cautelam placuit nobis subscribi:
Fridericus prior, Wernherus de Stuckart*), Predicatores, Albertus quondam decanus in
Stainhein.
Actum anno domini M°. CC*. LXIP., octava Michaelis.
Nach dem S. 25 genannten Copialbuch A des Klosters Steinlieim fol. 114.
*) Die im Codex Hirsaugiensis (Ausgabe von Dr. E. Schneider im Anhang zu den Würlt. Vierieljabrsh. für Landes-
geschichte, Jahrgang 1887, S. 15) enthaltene Abtreihe von Hirsau nennt den Abt Volland allerdings erst für die Jahre
1276 — 1280, für die Jahre 1245 — 1265 einen Abt Volpolch, wornach bei der vorliegenden Abschrift an eine Verwechslung
beider Namen gedacht werden könnte, allein jene Reihe ist überhaupt ziemlieh neueren Ursprungs (Schneider a. a. 0. S. 5)
und widerspricht den Urkunden, indem im Wirt. Urkundenbuch Bd. 5, S. 131, 346 für die Jahre 1255, 1260 ein Abt H.»
S. 277 für das Jahr 1258 ein Abt Berthold und AI. und H. als einstige Hirsauer Aebte genannt werden, welche sämtlich in
jener Reihe nicht vorkommen. Zudem sprechen auch die unten folgenden, den Verkauf Rietenaus an Kloster Hirsau durch
Abt Volland betreffenden Urkunden vom Oktober 1263, März 1264 und 15. Oktober 1265 für das Jahr 1262, zum
mindesten eine frühere Zeit als die vom Hirsauer Codex angenommene Regierungszeit Abt Vollands von Hirsau, während
welcher der in der vorletzten Urkunde genannte Bischof Heinrich von Speier gar nicht mehr gelebt hat
1) Rietenau, O.A. Backnang. — 2) Residenzstadt Stuttgart.
1682.
Äbt Volland von Hirsau beurkundet^ das Dorf Rietenau samt aller Zugefiör, insbesondere dem
Patronatreckt der Kirche, kaufstoeise dem Kloster Steinheim überlassen zu haben.
1262 (nicht vor dem 6, Oktober).
üniversis Christi fidelibus hanc paginam inspecturis VoUandus, divina miseratione
abbas in Hirsowe, noticiam rei geste. Ne cum tempore que geruntur in tempore dila-
1262. Oktober 8. 83
bantur, scripturarum solenl indiciis perennari. Noverint igitur presentes et posteri, quod
ego de communi consensu conventus niei villam Rietinowe cum omnibus pertinentiis suis,
videlicet agris silvis pratis pascuisque piscinis aquis aquarumque decursibus et omni-
bus iuribus eidem ville intus et extra pertinentibus, cum iure patronalus ecclesie ibidem,
sicut ecclesia nostra ipsam hactenus tenuit, monasterio in Stainhein religiosisque per-
sonis utriusque sexus sub regula beati Augustini ibidem domino famulantibus recepta
pecunie summa contuli proprietatis titulo perpeluo possidendam, renuncians publice omni
iuri, quod ecclesie Hirsaugensi competit vel competebat aut competere videbatur casu
aliquo contingente, promittens fideliler, me ipsis warandiam prestiturum quocienscumque
fuero requisitus. Et ne possint super bis in posterum a quibuscumque malivolis in-
festari, hanc ipsis cedulam exinde conscriptam volui sigillo meo videlicet et conventus
munimine in horum omnium evidenciam roborari.
Acta sunt hec anno domini M"". GC^ LXIP., presentibus pluribus, in domino feliciter.
Amen.
Nach dem eben genannten Copialbuch des Klosters Steinheim A, fol. 114.
1683.
Engelhard von Weinsberg verkauft dem Kloster Lichtenstern einen Hof zu Cleversulzbach unter
Verzichtleistung auf jegliche aus dernselbeii von Vogtei ode7' Precarie wegoi zu erhebende Abgabe.
1262. Oktober 8.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Quoniam per prolixitatem temporis
hominum elabitur memoria et negliguntur sepius iura nescientium, nisi ea, que convenit
transire in posteros, scriptorum continentiis coramendentur, ad nolitiam siquidem tam
presentium quam futurorum cupimus devenire, quod nos Engelhardus de Winspergo^
claustro quod dicilur Clara Stella curiam unam tantum sitam in Glefersultzbach *) cum
omnibus pertinentiis suis et agris, videlicet Septem iugeribus, que pro annuali censu
colunlur, exclusis omnibus proprietatibus aliis quemadmodum ibidem habemus, pro LX
libris Hallensium vendidimus, interposita tali conditione in remedium anime nostre, ut
nee nos nee aliquis progenitorum nostrorum nee ratione advocatie nee precaria in bonis
predictis ipsum claustrum presumat gravare. Ipsi enim claustro curiam antedictam cum
agris prescriptis liberaliter tradidimus perpetualiter possidendam. üt igitur hec venditio
firmiter observetur ab heredibus nostris, claustro predicto presentem paginam porreximus
11»
84 1262, Oktober 11.
sigilli nostri jpunimine roboratam. Huius rei testes sunt: Eogelhardus de Winsperg,
Cvnradus dictus [de] Schüppach*), Crafiflo de Hayraberg*) et alii quam plures.
Acta sunt hec anno dornini M . GC . LXIL, datura VIII. idus Octobris.
Nach der Bd. 5, S. 220 genannten Handschrift, bei welcher jedoch statt der ae sowie statt der Formen
Weinspergo und Weiti^perg die e und die Formen Winspergo und Winsperg des ursprunglichen Textes wieder-
hergestellt sind. Auch steht S. 83, Z. 6 v. u.: alii quemad,
1) Weinsberg, O.A.Stadt. — 2) Kleversulzbach, O.A. Neckarsulm. — 3) Ohne Zweifel Scheppach, O.A.
Weinsberg (vergl. Bd. 5, S. 220, Anm. 4). — 4) Heimberg, abgeg. Burg bei Unter-Heimbach, O.A. Weinsberg
(vergl. Wirt. Franken 7, 173,'Württ. Vierteljahrsh. 8, 281).
1684.
Pabst XJrban IV. gebietet sämtlichen KircJienoberen ^ alle diejenigepi, die sich an den Besitz-
ungen, Rechten und Personen des Ordens zum heiligen Grab in Jerusalem zu vergreifen wagen^
und zwar Laien mit detn Kirchenbanne, Geistliche mit Amts- und Pfründenthebung zu bestrafen.
Monteßascone 1262. Oktober IL
Urbanus episcopus, servus servorum dei, venerabilibus fratribus . . archiepiscopis et
episcopis ac dilectis flliis . . abbatibus prioribus decanis archidiaconis prepositis plebanis
et aliis ecclesiarum prelatis, ad quos littere iste pervenerint, salutem et aposlolicam
benedictionern. Non absque dolore cordis et plurima turbalione didicimus, quod ita in
plerisque partibus ecclesiastica censura dissolvitur et canonice sentencie severitas ener-
vatur, ut viri religiös! et hü maxime, qui per sedis apostolice privilegia maiori donati
sunt libertate, passira a malefactoribus suis iniurias sustineant et rapinas, dum vix in-
venitur, qui congrua illis protectione subveniat et pro fovenda pauperum innocencia se
murum defensionis opponat. Specialiter autem dilecti filii . . prior et fratres Dominici
Sepulcri lerosolimitani, ordinis sancti Augustini, tarn de frequentibus iniuriis quam de
ipso coditiano defectu iusticie conquerentes Universitäten! vestrara litteris pecierunt
apostolicis excitari, ut ita videlicet eis in tribulationibus suis contra malefactores eorum
prompta debeatis magnanimitate consurgere, quod ab angustiis, quas sustinent, et pres-
suris vestro possint presidio respirare. Ideoque Universität! vestre per apostolica scripta
mandamus atque precipimus, quatinus illos, qui possessiones vel res seu domos pre-
dictorum fratrum irreverenter invaserint aut ea iniuste detinuerint, que predictis priori
et fratribus ex testamento decedentium relinquuntur, seu in ipsos priorem et fratres vel
ipsorum aliquem contra sedis apostolice indulta sentenciam exconmunicationis aut inter-
1262. November 15. 85
dicti presumpserint promulgare vel decimas de nutrimentis animaliura suorum spretis
eiusdem sedis privilegiis ex torquere, si de hiis manifeste vobis constiterit, caDonica
monitione premissa, si layci fuerint, publice candelis accensis singuli vestrum in dioce-
sibus et ecclesiis vestris exconmunicationis sentencia percellatis, si vero clerici vel
canonici reguläres seu monachi fuerint, appellatione remota ab officio et beneflcio sus-
pendatis, neutram relaxaturi sentenciam, donec predictis fratribus plenarie satisfaciant et
tam layci quam clerici seculares, qui pro violenta manuum iniectione in dictos priorem
aut fratres vel ipsorum aliquem anatheraatis vinculo fuerint innodati, cum diocesani
episcopi litteris ad sedem apostolicam venientes ab eodem vinculo mereantur absolvi.
Datum apud Montem Flasonem, V. idus Octobris, pontificatus nostri anno secundo.
Nach einem auf Bitte des Patriarchen der Kirche zu Jerusalem Helyas durch Cardinal Jacobus von Sta.
Maria in Cosmydin ausgestellten Yidimus d. d. apud Urbem veterem, II. Non. Septbr. (Septbr. 2) 1281 mit an-
hängendem Bruchstück des mit Mennige gemischten Siegels (der knieende Cardinal).
1685.
Graf Ulrich von Wirtemherg überträgt den ihm von seinem Truchsessen Rupert von Tannen-
fels und dessen Neffen Symon aufgelassenen Mansus in Waiblingen und Hof zu Hochflurn
auf deren Bitten dein Kloster Pfullingen.
Pfidlingen 1262. November 15.
VIricus comes de Wirtenberch religiosis dominabus . . abbatisse totique conventui
de Phul Illingen, ordinis sancti Damiani, salutem cum uoticia subscriptorum. Tenore
presentium vobis Consta ||re cupimus, quod R^^pertus de Tannenwelse ^) dapifer noster et
Symon filius fralris sui || mansum situm in Waibilingen *) et curiam in Hohflvrn'), que
a nobis obtinebant et nomine feodi possederunt, ad manus nostras libere resignaverunt.
Nos vero ad ipsorum instantiam prescriptas possessiones cum omni iure, secundum quod
dicti R. et S. a nobis obtinebant, vobis et monasterio vestro presentibus duximus con-
ferendas. In cuius concessionis memoriam presentes vobis damus litteras sigilli nostri
munimine roboratas.
Datum PhuUingen, XVIP. kalendas Decenbris, anno domini millesimo CG". LXIP.
Das bereits Bd. 5, S. 256 beschriebene Siegel des Ausstellers, von der Umschrift nur noch : VL . . . ERG
erhalten. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 500.
1) Wohl die abgeg. Burg Tannenfels bei Heimenkirch, baier. A.G. Weiler (vergl. Bd. 5, S. 464). — 2 und
3) Waiblingen, O.A.Stadt, und wohl ein abgeg. Ort in dessen Nähe, wo auch Hochberg, Hochdorf hegen.
86 1262. November 16.
1686.
König Konrad IL von Jerusalem und Sidlien, Herzog von Schwaben, weist dem Grafen Ulrich
von Wirtenberg gegen dessen Versprechen, ihm gegen Jedermann mit Roth und That beizu-
stehen, weitere 400 Mark Silber auf die ihm schon früher für 500 Mark verpfändeten Güter
in Achalm und Reutlingen an.
Augsburg 1262. November 16.
Ghonradus secundus, dei gratia lerusalem et Sycilie rex, dux Sweuie. Tenore pre-
sentium pro || fite mur, quod nos consideratis fidelibus et devolis serviciis, que dilectus
fidelis noster vir nobilis || Vlricus comes de Wirtenberch nobis exhibuit et exhibere
poterit in futuro, eidem quadrin||gentas marcas argenli Coloniensis ponderis super bona
nostra in Achalm et Revtlingen, que a nobis prius pro quingentis marcis argenti dicti
ponderis titulo pignoris possidebat, dedimus de nostre liberalitatis gratia hüs condicio-
nibus interiectis, quod nobis ad mandatum et iussum karissimi avunculi et tutoris nostri
domini Lodwici illustris comitis Palatini Rheni ducis Bawarie contra omnem hominem
prestabit totis viribus suis consilium et iuvamen. Adicimus etiam, quod solutis eidem
comiti vel heredibus suis per nos vel heredes nostros predictis ambabus summis, vide-
licet nongentis marcis, prefata bona ad nos vel heredes nostros vel ad eos, quibus lega-
verimus ipsa bona, sine impedimento quolibet libere revertanlur. Ut itaque de resti-
tucione predictorum bonorum prehabita solucione certi simus, dedit nobis et ab eo rece-
pimus fideiussores, qui in privilegio super priori obligacione confecto lucidius continentur.
In cuius rei testimonium presens scriptum sigillis nostro et dicti tutoris et avunculi
nostri, qui suum consensum apposuit ad predicta, iussimus communiri.
Data Auguste, anno domini millesimo CG . LX*. IP. , sexto decimo kalendas Decem-
bris, VI. indictione.
Die Siegel sind verloren. Abdruck: Moser, Vermischte die Würlembergischen Staatsrechte, auch Civil-,
Kirchen-, Gelehrten- und Natürliche Historie betreffende Observationes, Diplomata und andere Pieces. Stuttgart
1724. 4^. I, Art. V, S. 63. — Hugo, Die Mediatisirung der deutschen Reichsstädte. Karlsruhe 1838. S. 362,
Nr. 89. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 500. — Böhmer-Ficker a. a. 0. S. 887, Nr. 4783.
1262. November 18. 87
1687.
Uta, Witttoe Graf Gottfrieds von Calw, schenkt um ihres und ihres Ehegatten Seelenheils
willen ihr Mgenthum in Walddorf an das Kloster Allerheiligen.
Calw 1262. November 18.
Nos t'ta, relicta nobilis viri domini Gotfridi coraitis de Galwe pie recordationis,
Omnibus preseiitiÄw5 pagine inspectoribus vel tenoris eiusdem || auditoribus volumus esse
notum, quod nos dei et omnium sanctorum intuilu et pro remedio nostre et dicti mariti
noslri aniraarum proprietatem bonorum sitorum || in villa et banno Walldorf^), que
Burcardus conversus ecclesie Omnium Sanctorum*) a nobis et marito nostro predicto
in pheodo tenebat, quamdiu fuit in seculo, || ecclesie Omnium Sanctorum predicte dedi-
mus et damus contulimus et conferimus imperpetuum tenenda et possidenda ab eadem
libere pacifice et quiete et sine qualibet exactione angariis et coUecta atque servitiis
aliis quibuscumque, nolentes, quod aliquis heredum vel successorum nostrorura quicquam
iuris deinceps sibi vendicet in bonis eisdem. Et in testimonium et evidentiam atque
probationem premissorum presentes litteras perpetuo duraturas sigillo nostro communitas
C. preposito et conventui prefate ecclesie duximus conferendas,
Predicte autem donationi, que facta fuit a nobis in ecclesia Galwe, anno domini
M\ GG^. LXMP., in octava beati Martini*).
Abhängend das runde Siegel des Gemahls der Ausstellerin, Grafen Gottfried von Calw, c. 53 mm (IV. A. 2) :
in einem Schilde ein auf einem Vierberg stehender gekrönter Löwe mit erhobenem Schweife, Umschrift:
t ^igittum . GOMITIS . GO[TE]FRIDI . [DE] . GALWE. — Ein Duplikat im Generallandesarchive zu Karlsruhe hat
folgende Abweichungen: %nspecto\\ribus — tonoris statt tenoris — nostre e^ || — ecclesie \\ — serviciis. — Abdruck:
Schannat, Vindemiae litterariae I, nro. VIII, p. 145, woselbst der Schlusssatz lautet: presentes litteras con-
scribi fecimus. Datum anno domini MCCLXIL, in octava beati Martini,
*) Der unvollständige Schlusssatz scheint eine Aufzählung der Saugen eingeleitet zu haben.
1) Walddorf, 0,\. Nagold. — 2) AUerheihgen, Gem. Oppenau, bad. B.A. Oberkirch.
88 1262. Dezember 3.
1688.
König Konrad IL von Jemsalem und Sicilien, Herzog von Schwabm, nimmt das Kloster Baind
in seinen besonderen Schutz y bestätigt die von seinem Ch^ossvater und Vater demselben ver-
liehenen Begünstigungen und erlaubt ihm, Kauf- wid Tausch vertrage über Güter mit anderen
seiner Vogtei unterworfenen Klöstern und Kirchen einzugehen, auch von seinen DienstletUen,
Bürgern und übrigen Angehörigen bewegliches und unbeivegliches GtU ungehindert zu erwerben,
Ravensburg 1262. Dezember 3.
In noraine sancte et individue trinitatis. Conradus, dei gratia lerusalem et Sycilie
rex, secundus, semper auguslus, || dux Sveuie. Digne procul dubio thronus regnantis
extollitur, cum regi regum solvitur quod debetur. || Volentes igitur creatoris nostri
favorem et assensum nobis gratiosius inclinare, cum aures nostre celsitudinis ad eorum ||
preces benignitatis aflfectu flectimus, qui divino frequenter inveniuntur obsequio manci-
pati, domini itaque Frideri[ci] secundi Romanorum imperaloris avi nostri ac domini
€onradi filii eins genitoris nostri Romanorum in regem electi vestigia clementi bonitate
sectantes monasterium sanctimonialium de Bivvende, Gistertiensis ordinis, Constantiensis
diocesis, sub nostram protectionem recipimus specialem, servantes ei concessiones et
gratias, quas eidem progenilores nostri de imperatoria et regia sibi celsitudine facere
decreverunt, indulgentes ipsi presenti scripto et stabilitate perpelua confirmantes, quod
sibi liceat emptiones, permutationes seu concambia possessionum suarum libere facere
cum monasteriis et ecclesiis, quarum advocatie nostro dinoscuntur eulmini pertinere.
Concedimus etiam et pio caritatis indulgemus affectu, quod possessiones quocumque ad
nos nomine pertinentes, tam a ministerialibus, burgensibus nostris, quam ab aliis homi-
nibus nostris ad nos quocumque titulo spectantibus, per emptiones sive concambia nee-
non elemosinarum largitione ad ipsum devolute fueriijt, libere possideant et quiete, quic-
quid ab eisdem tam de mobilibus quam suis inmobilibus conferatur, sollempni ducatus
nostri statuentes edicto, quod nulli de cetero ecclesiastice secularive persone hanc nostre
concessionis et indulgentie gratiam presumat infringere vel aliquo ei ausu temerario
contraire, sed quicquid largitione ponlificum, concessione principum, donatione comitum,
baronum seu aliorum fidelium in presentiarum iuste ac rationabiliter possidet vel in
futurum iusto donationis titulo poterit adipisci, firma et illibata sibi permaneant, domino
lesu Christo feliciter concedente *)• Quicumque vero huic concessioni et indulgentie nostre
contraire temptaverit, argenti puri centum marcas, quarum medietas ad iniuriarum com-
pensationem ipsi monasterio, reliqua pars nostre camere persolvatur, [componat] ''). Ut
autem predictum monasterium plenitudine favoris nostri gaudeat et nostre pietatis gratia
1262. Dezember 10. 89
permaneat inconcussa, presens scriptum sigilli nostri munimine diclo monasterio ia
testimonium iussimus insignire.
Datum apud Rauensburc, anno domini millesimo CG . LXIL, IIL nonas Decerabris
VI. indictione.
An grünen Seidenfäden das bereits S. 76 beschriebene, sehr verdorbene Majestälssiegel. — Abdruck: Oester.
Notizenblatt 1851, S. 307. — Auszug: Winkelmann, Acta imperii inedila seculi, XIII. p. 422. — Regest:
Böhmer-Ficker a. a. 0. Nr. 4784.
a) In diesem Satze ist der Schreiber wiederholt aus der Construktion gefallen. — b) Dieses Wort fehlt im Original.
1689.
Jutta von Schülingsfürst übergiebt alles ihr Eigenthum in Elpersheim, Röttingen und Oeüingen
zum Zwecke der Haltung ihres Jahrtages an das Kloster Scheftersheim, nimmt ihren bleibenden
Aufenthalt daselbst und trifft noch weitere Anordnungen in Beziehung auf diesen soune auf
die Vei'sorgung ihrer Mädchen Adelheid von Rothenburg und Elisabeth von Bütthart.
Scheftersheim 1262. Dezember 10.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Cum humane mortalitatis aura
velut ros et nubes pertransit matutina incertumque est, quid superventura pariat dies,
utile est et necessarium, ea, que geruntur in tempore, ne cum tempore deleantur trans-
eunte, perpetuitati scripture commendare. Innotescat igitur et notum sit omnium poste-
ritati fidelium tam futurorum quam presentium, quod ego lutta dicta de Schillingsfürst ^)
ex divina suggestione volens habere partem in consortio illorum, quibus vivere Christus
est et mori lucrüm, pro remedio anime mee et parentum meorum gaudens et letanter
obtuli universa et pie tradidi illi, a quo bona cuncta procedunt, et sue dilectissime
genitrici beate Marie perpetue virgini et ecclesie in Scheflftersheim omnia bona mea, que
iure proprietatis rite possideo, videlicet in Elpersheim ^), in Roettingen*) et in Oellingen*),
cum universis suis attinentiis, post cursum vite mee iure perpetuo possidenda, ea dun-
taxat ratione, ut anniversarius mens singulis annis solenniter celebretur et eodem die
sororibus et fratribus in refectorio secundum discretionem regentium consolatio mini-
sti'etur. Cum igitur seculum vanum sit et nequam et imperfectos quosque alliciat ad
diversa, que saluti sunt contraria, spretis et postpositis, que speclant ad mundi vani-
tatem, de voluntate et consensu domine magistre Berte et totius conventus in Scheffters-
heim necnon et de licentia domini abbatis Cellensis*), ad quem spectat ins paternitatis
ibidem, elegi mihi mansionem infra muros ecclesie, ut ibi familiarius et devotiüs possem
vacare contemplationi et officio divino. Et quia me ibidem contigit vivere de proprio et
VI.
12
V .
90 1262. Dezember 10.
habere familiam simul et animalia, excepi, ul mihi proventus de predictis bonis quoad
vitam meam libere diservirent et licitum esset mihi pro mea voluntate hinc inde super-
flua ad eleemosinas erogare. Et ut animalia mea facilius nutrirentur, ecclesia se ad hoc
o[b]ligavit, ut mihi singulis annis XX maldera avene, IUI carratas foeni et VIII plaustra
straminis administret. Ligna vero in sylva ecclesie in meis propriis vecturis ad-
ducam. Sane si procedente tempore ecclesia in alium statum deducta fuerit et mutatio
facta in magistra sive in proposito*), et me fortasse indebite molestare et a loco contra
meam voluntatem amovere voluerint et contraire his, que supra dicta sunt, me et meam
voluntatem pono in manus venerabilis et dilecte matertere mee domine Richze de Hohen-
loe et suorum filiorum, meorum consanguineorum, Alberti scilicet, Graftonis et Gunradi,
nee non et venerabilium dominorum abbatis Gellensis et mei confessoris, qui tunc pro
tempore fuerint. Quo[d] si ipsi inter me et ecclesiam, sicut prelibatum est, componere
potuerint, in nomine domine stabil, ut dictum est, sin autem, quod absit, ego facultatem
habebo liberam recipiendi mea et me cum omnibus bonis meis potero conferre, ubi
placuerit et mihi visum fuerit expedire. Preterea compromissum est, ut post obitum
meum ecclesia de eisdem bonis vel de aliis Adleide puelle mee dicte de Rotenburck®)
X maldra siliginis quoad vitam suam singulis annis provideat et alteri puelle Elisabeth
de Botrilt') in Sültzdorff®) incluse VI maldra eodem pacto administret, quibus defunctis
libere cedet ecclesie et absolute. Ut autem hec firma et inconvulsa permaneant, presens
scriptum testimonio sigillorum predicte matertere mee de Hohenloe et suorum filiorum
Alberti, Graftonis et Gonradi cum sigillis abbatis Gellensis et ipsius ecclesie de Scheffters-
heim petivi roborari. Testes: Gonradus abbas Gellensis, frater Widcho, frater Albero,
quondam abbas, domina Richza de Hohenloe, Albertus, Grafto, Cunradus, filii eius, Agnes
filia eius, Willebirck de Wertheim®), Godefridus filius Alberti de Hohenloe, Hermannus
senior Lesche, Erckingerus schultetus in Roettingen *), Hermannus de Seheim*^), Hermannus
iunior Lesche, Marquardus de Krowelsheim "), Beringerus decanus in Roettingen, Gon-
radus plebanus in Weickaftsheim **) et alii plures utriusque sexus.
Acta sunt hec in ecclesia Schefftersheim coram altari, anno domini MGGLXIL, IV.
idus Decembris.
Nach einer ziemlich jungen Abschrift im fürstl. hohenlohischen Archive zu Oehringen. — Abdruck: Wibel,
Hohenloh. Kyrchen-Historie IL Cod. dipl. No. XLVII, p. 68. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 567.
a) So die Vorlage, allein in Wibel a. a. 0. heisst es preposito, auf den abbas Cellensis zu beziehen, was sclion mit *
Rücksicht auf das folgende voluerint richtiger ist.
1) Schillingsfürst, baier. A.G.Sitz. — 2) Elpersheim, O.A. Mergentheim. — 3 und 4) Rötungen und Oellingen,
baier. A.G. Aub. — 5) (Ober-)Zell, baier. A.G. Wirzburg. — 6) Rothenburg a. d. T., baier. B.A.Sitz. — 7) ?Bütt-
hart, baier. A.G. Aub. — 8) Sulzdorf, baier. A.G. Ochsenfurt. — 9) Wertheim, bad. B.A.Sitz. — 10) Seenheim,
baier. A.G. Uffenheim. — 11) Crailsheim, O.A.Stadt. — 12) Weikersheim, O.A. Mergentheim.
1263. 91
1690.
Bemold von Urbach und seine Söhne und Albert von Neuenstein beurkunden, dass nach dem
kinderlosen Absterben der Agnes, Tochter Bruder Konrads von VeUberg, der ganze Hof in
(Dörren-) Zimmern dem Kloster Gnadenthal zustehe.
1263.
Res gesta labitur cum tempore, que nullius scripti memoria perennatur. Innotescat
ergo II presentibus ac posteris, quod nos Bernoldus de Vrbach*) et filii mei Walterus
et Sifridus et dominus Albertus de || Niwenstein ^) profitemur presentibus, quod si Agnes
filia fratris Conrad! de Velleberc^) sine liberis decesserit, || curia in Zimmern*), cuius
pars dominabus de Gnadental attinere dinoscitur, eisdem dominabus extunc cedet tola-
liter cum omnibus attinentiis, omni iure, quo convenit, sine contradictionis cuiuslibet
obstaculo, perpetuo possidenda. Predictus enim frater C^nradus, dum adhuc esset secu-
laris et sui iuris, eandem curiam sub predicta forma dictis dominabus donavit finaliter
possidendam, quod nos presentibus üdeliler profitemur. Et ne super hac donatione in
posterum aliqua valeat ambiguitatis calumpnia suboriri, presentem paginam nostris sigillis
voluimus roborare.
Acta sunt hec anno domini M^ CG". LXIIP.
Nach dem Original im hohenlohischen Hausarchive zu Oehringen. Nur noch die Pergamenlriemchen für
zwei Siegel sind durch die Urkunde geschlungen. — Abdruck: Wibel, Hohenl. Kyrchen -Historie IL, Cod.
dipl. No. L, p. 72. — Regest: O.A.Beschr. Künzelsau, S. 480.
1) Ober-Urbach, O.A. Schorndorf. — 2) Neuenstein, O.A. Oehringen. — 3) Vellberg, O.A. Hall. — 4) Mit
Rucksicht auf Bd. 5, S. 226 und eine ältere Registraturbemerkung auf der Urkunde : Zimern und Hohbach (d. h.
Hohebach, O.A. Künzelsau) Dörrenzimmern, O.A. Künzelsau.
1691.
Hirschbühl 1263,
Heinrich d. Ae. von Gundiluingen ^) und seine Söhne Heijirich und Konrad versprechen,
das Kloster* Salem im Besitze der Wiese sub Castro Hirspil *), welche ihr Lehensmann Wezzilo
de Buzikouin^) dem Kloster um 9 Mark Silber ve?^kauft und ihnen aufgesagt, solange zu
handhabest, bis sie demselben das volle Eigenthumsrecht von ihrem eigenen Lehensherrn Gh^af
Otto von Eberstein verschafft haben.
12*
9¥ 1263. Januar 2.
Acta sunt hec in Hirspil Castro nostro anno domini M*. CC. LXIIP., indictione VI* .
subnotatis testibus . . ^Irico et Hainrico militibus de Egilingen *), Hainrico de Grezzingen %
Hugone dicto Rumbiblie et Ottone molendinario
Siegel des Ausstellers, bereits Bd. 5, S. 45 erörtert, Umschrift: t Sigillum . HEINRICI . I« . GVnDOLFINGO/<>
Nach dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 414.
1) Gundelfmgen, O.A. Münsingen. — 2) Vergl. S. 70, Anm. 2. — 3) Beizkofen, O.A. Saulgau. — .
4) Eglingen, O.A. Münsingen. — 5) Grötzmgen, O.A. Ehingen,
1692.
Grraf Friederich von Zollern beurkundet y dass sein Dienstmann Walger von Bisingen dessen
Mühle in Anhausen mit seiner Ztistimmmig und durch seine Hand der Priorin und dem
Convente von Kirchherg übergehen habe.
1263. Januar 2.
Universis präsentem cedulam inspecturis Fridericus comes de Zolre salutem et veri-
latis testimonium acceptare. Notum facimus, quod Walgerus de Bisingen ^) ministerialis
noster in remedium anime sue et parentum suorum dilectis in Christo priorisse et con-
ventui sororum de ordine fratrum Predicatorum in Kirchperg, Gonstantiensis dyocesis,
de voluntate et consensu nostro et per manum nostram contulit libere et absolute
molendinum suum in Ahusen 0 absque omni condicione et scrupulo iure proprietatis ab
ipsis in perpetuum possidendum. In cuius rei testimonium presentem cedulam ipsis
dedimus sigilli nostri et sigilli nostri*) Walgeri munimine roboratam.
Actum anno domini M . CC*. LXIIP., indictione VP., in octava sancti Stephani pro-
thomartiris, presentibus Friderico advocato de Gömeringen*), Cünrado milite de Büben-
hofen*), Hermanno Zolner et Hainrico Molendinario, fratribus conversis in Kilperg,
Hainrico de Bisingen, Wernhero sacerdote vicario in Toternhusen ^) , Burkardo sacer-
dote vicario in Stainhofen ^) , Marquardo quondam villico in Toternhusen, Wernhero
fratre eiusdem, Heinrico et Hildeboldo filiis eiusdem. Herbrech to de Bisingen, Erlewino
de Hächingen^) et aliis quam pluribus fide dignis.
Nach dem Copialbuch des Klosters Kirchberg aus dem 16. Jahrhundert fol. LXXXVIU*». — Abdruck:
M.onum. Zolleran, 1, 81. — Regest: Stalin 2, 525. — O.A.Beschr. Spaichingen S. 272.
a) Entweder ist ministerialis vor nostri zu ergänzen oder letzteres zu streichen.
1) Bisingen, hohenzoUer. O.A. Hechingen. — 2) Früher ein Ort Anhausen, heutzutage nur noch „Anhauser-
Mühlen" bei Bubsheim, O.A. Spaichingen. — 3) Gomaringen, O.A. Reutlingen. — 4) Bubenhofen, abgeg. Stamm-
burg bei Binsdorf, O.A. Sulz. — 5) Dotternhausen, O.A. Rotweil. — 6) Steinhofen, hohenzoUer. O.A. Hechingen.
— 7) Hechingen, hohenzoUer. O.A.Sitz.
1263. Januar 17 und 31. 93
1693.
Neuenbürg 1263. Januar 17. (1264.)
Graf Mangold von Nellenhurg ^) beurkundet^ dass Hainricus dictus Ramung de Suarzah *)
nach längerem Streite mit dem Kloster Salem super possessionibus in Buzekouen *) et duabus
areis in Tagebrehtswilaer^J, prato uno et silva que dicitur diu Halde iuxta eandem villam
sitis, necnon super hominibus subnotatis, videlicet Eberharde de Voelkouen^) et Mali-
tildi uxore sua ac liberis eorum, welche Heinrichs Vater an das Kloster geschenkt, während
jener die Rechtsgiltigkeit der Schenkung bestritten hatte, mit seiner Einunlligung für eine Mark
Silber auf alle Ansprüche an das Geschenkte zu Gunsten des Klosters verzichtet habe.
Acta sunt hec apud Neuenbürg anno domini M°. CG^ LXIIP., XVI. kalendas Februarii
Datum anno domini M^ CG^ LXIIIP.
Siegel des Ausstellers, schildförmig (IV. A. 2.): in einem Schilde drei nach links gerichtete Hirschstangen,
die oberste mit vier, die mittlere mit drei, die unterste mit zwei Enden. Umschrift : f S , MANGO . . 1 . ComitlS .
DE . NELLENB . . . — Nach dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 415.
1) Neuenbürg, bad. B.A. Stockach. — 2 und 3) Schwarzach und Beizkofen, O.A. Saulgau. — 4) Taferls-
weiler, hohenzoller. O.A. Ostrach. — 5) Völlkofen, O.A. Saulgau.
1694.
Ludwig von Lichtenstein überlässt genannte Güter und Rechte zu Bernloch mit Zustimmung
seines Lehensherrn von Bürglen gegen eine Mühle bei Honau dem Kloster Weissenau.
Bernloch 1263. Januar 31.
In nomine sancte ac individue trinitatis. Amen. Nos Ludewicus de Liechtenstain 0
universis, quibus presens scriptum ostensum fuerit, noticiam || subscriptorum. Ne fra-
gilitas conditionis hummane, que numquam in eodem statu permanet, permutationes aut
contractus suos ex lapsu temporis, cum quo singulorum || labitur memoria, possit aut
debeat variare terrene cupiditatis per affectum se ad invicem defraudantes , prudentum
discreta providit maturitas, quod quelibet per||mutationes et contractus serie scriptu-
rarum ad futurorum memoriam reducantur. Presenti namque pagina confitemur ex-
ponentes tam posteris quam raodernis, quod nos possessiones, quas a nobili domino de
Burgelon *) feodaliter in Alpibus apud Bemloch ') possedimus, que sui nomine Gerenberc
et Walhenberc nuncupantur, et decimam feni de prato, quod dicitur Ernestesbrül,
94 1263. Februar.
monasterio Augie minoris Constantiensis diocesis, ordinis Premonstratensis, pro molendino^
quod habebant in clivo de Hohenowe^), cum voluntate ac permissione domini nostri de
Burgelon antedicti contulimus perpetuo possidenda, protestantes similiter hoc per scriptum^
quod de bonis nostris ecclesie de Anegestingen *) redditus quatuor solidorum, quos ex
prediclis bonis annis singulis pro decimatione percipere consuevit, reconpensare spondi-
dimus, ut prelibato monasterio diele possessiones a cuiuslibet inpeticione libere maneant
et solute, renuntiantes pro nobis et heredibus nostris omni iuri repeticioni seu queri-
monie, que ulterius nobis aut heredibus nostris in bonis posset conpetere memoratis,
asserentes etiam, quod si quam evictionem diciarum possessionum a quocunque morta-
lium passum fuerit, quod ipsum molendinum illi monasterio sine contradiclione qualibet
restitmmus aut in eins reconpenswm quadraginta libras Hallensium persolvemus, in
evidens concambii nostri testimonium presentem cedulam sigillis venerabilis abbatis de
Bebenhusen ac domini nostri de Burgelon memorati roboratam ipsi monasterio con-
4
cedentes.
Actum apud curiam Bornloch, anno domini millesimo CC.LXIII. , pridie kalendas
Februarii, VI. indictione.
Es hängt noch der obere Theil des spitzovalen Siegels des Abts von Bebenhausen an (III. A. :2. a.): der
stehende Abt mit dem Abtsstab in der Rechten, mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, von der Um-
schrift noch SIGILLVM ENHVSEN vorhanden.
1) Lichtensteiji , O.A. Reutlingen. — 2) Biirglen, thurgauischen Bez. Weinfelden. — 3) Bernloch, O.A.
Münsingen, nordöstlich wovon heutzutage die Flurnamen Wahlenberg und Gözenberg vorkommen. — 4 und
5) Honau, von wo die Honauer Steige auf die Alb liinaufTührt, und Gross- oder Klein-Engstingen, O.A. Reutlingen.
1695.
Schenk Walther und Konrad von Ldmpurg, Gebrüder, vergaben alle ihre Güier in Flein mit
Ausnahme des Paironatrechts der Kirche an das Kloster Lichtenste^ni mit der Bestimmung,
dass die Rittet' Kraft von Heimberg und Albert Hurzelberg dieselben als Leiblehen besitzen sollen.
Burg Limpiirg 1263, Februar,
In nomine domini. Amen. Que fmnt*) in tempore per viros providos et discretos,
ne processu temporis labantur in oblivionem, dictis debe[n]tur testium et scripti serie
roborari. Noverint igitur universi presentes et futuri huius pagine inspeclores, quod
nos Waltherus pincerna et Conradus fratres de Limpurg omnia bona nostra, que pariter
■ habuimus apud villam Fline^), quesita et non quesita, excepto iure patronatus ecclesie
1263. Februar 15. 95
eiusdera ville, que ad me Conradum de Limpurc solum spectat, mauu coadunata uxorum
nostrarum pure propter deum et pro remedio animarum nostrarum ac omnium parentum
nostrorum contulimus cenobio sanctiraonialium , Cisterciensis ordinis, in Liechtensterne
libere possidenda. Ipsa etiam bona concessimus Crafftoni de Haymberg*) et Alberchto
Hiccelbert*) militibus nomine feudi hac interposita pactione, quod ipsi eadem bona iam
diclo cenobio fideicommissario *) nomine fideliter conservabunt et, cum ipsos milites
domino iubente decedere contigerit, eorum pueri et heredes in eisdem bonis nuUum im-
pediraentura vel gravamen dicto cenobio irrogabunt nee in eis sibi ius aliquod usurpabunt,
sed cedent ipsi cenobio postraodum proprietatis titulo libere possidenda. Ut igitur hec
nostra donatio quam fecimus sicut in hac serie verbotenus et expresse *"), perpetue robur
oblineat firmitatis, scripta est in testimonium presens litera et sigillis nostris ac dictorum
militura Crafftonis de Heymberg et Alberti Hiircelbergi diligentius roborata.
Actum in Castro nostro Limpurc, anno domini M . CG . LXIIL, mense Februarii, in-
dictione VI. Testes huius rei sunt : Zürich de Stetten *), Waltherus de Cotzbihel **), Ludo-
vicus de HaymberC; Erlefridus de Velleberg^), Folckardus de Velleberc, milites, cives etiam
de Hallis: H. scultetus, G. frater eins, C. Trilher et alii quam plures.
Nach einer Abschrift aus der Mitte des 16. Jahrhunderts, bei welcher statt der de die ursprünglichen e
wiederhergestellt wurden. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 605.
a) Die Abschrift hat falsch: fuit. — b) Desgl. fidecommissarie, — c) Hier ist die Vorlage nicht in Ordnung, ent-
weder fehlt etwas hinter et expresse oder sollte es est expressa heissen.
.1) Flein, O.A. Heilbronn. — 2) Vergl. Bd. 5, S. 12. — 3) Vergl. S. 16, Anm. 6. — 4) Kocherstetten,
O.A. Könzelsau. — 5) Kottspiel, O.A. Ellwangen. — 6) Vergl. S. 91, Anm. 3.
1696.
Aehtissin Mechthüde von Bttchau überlässt den Besitz zu Richlishaus^ welchen die Eigenleute
der Buchauer Kirche Ulrich van Saulgau und Bokelin an das Kloster Baind verkauft haben,
dem letzteren gegen einen jährlichen Zins von ein halb Pfund Wachs.
Buchau 1263. Februar 15.
In nomine sancte ac individue trinitatis. Amen. Nos Machthildis divina providente
dementia humilis ecclesie Büh||augiensis abbatissa universis presens scriptum intuentibus
rei geste noticiam hie subscripte. Ne conditionis hummane || fragilitas, que numquam in
eodem statu permanere cernitur, suos cum lapsu temporis possit variare contractus
aut ex decedentium || testium def/ectu quisquam suas pactiones valeat inmutare, pru-
96 1263. Februar 18.
dentum ad futuras Utes enervandas maturitas adinvenit, quod siiigulorum negocia scrip-
turarum serie perhennentur. Ad noticiam igitur presentium pervenire voluinus et futu-
rorum, quod ^Iricus de Sulgen*) et Bokelinus, qui ecclesie Bühaugensi noscuntur pro-
prietatis nomine pertinere, possessiones apud Richelishus ") , quas ipsi dudum nomine
proprietatis possederant, monasterio de Biwende pro quadam summa peccunie vendiderunt
et nos ad eorundem precum instantiam presentibus aliquantis ecclesie nostre fidelibus
recepta possessionum ipsarum resignatione libera et manifesta pro censu annuo, dimidia
libra cere videlicet, easdem ipsi monasterio duximus conferendas, ita quod idem census
frequenter in vigilia Mathei apostoli Büchaugensi ecclesie persolvatur. Huius rei testes
sunt: Albertus canonicus chori Büchaugensis , plebanus ecclesie de Kanzahe'), Rü.
plebanus in Boze*), Walt, nobilis de Bvuvenburc*), Rü. de Büchaugia, Conradus de
Scuszenreit •) milites, Manegoldus de Ysowe''), Conradus zementarius de BCingarton ^),
Bertoldus de RotwiP) conversus et alii quam plures. Per cuius facti robur perpetuum
et evidens firmitatis indicium presens scriptum sigilli nostri munimine fecimus insigniri.
Actum Büchaugie, anno domini millesimo CG . LXIIL, XV. kalendas Martii, VI. in-
dictione. Amen. Amen. Amen ob*).
Nach dem Original der fürstlich salm-reUTerscheid-dyck^schen Guts Verwaltung zu Baind. Von den beiden
an blaU'Weissen leinenen Fäden angehängt gewesenen Siegeln ist nur noch das erste, Bd. 5, S. 59 beschriebene
vorhanden.
a) Hier scheint ein Zusatz angefangen, aber nicht vollendet worden zu sein.
1) Saulgau, O.A.Stadt. — 2) Wohl Reichertshaus , Gem. Steinach, O.A. Waldsee. — 3) Kanzach, O.A.
Riedlingen. — 4) ßoos, Gem. Geigelbach, O.A. Saulgau. — 5J Baumburg, abgeg. Burg bei Hundersingen,
O.A. Riedlingen. — 6) Schussenried, O.A. Waldsee. — 7) Wohl Eisighof, Gem. Wilflingen, O.A. Riedlingen. —
8) ? Baumgarten, Gem. Baienfurt oder Gem. Wolketsweiler, Gross-Baumgarten , Gem. Berg, alle O.A. Ravens-
burg oder Ober-, Unter-B., Gem. Eriskirch, O.A. Tettnang. — 9) Rotweil, O.A.Stadt.
1697.
Der Edle Ulrich von Stein verkauft das Dörfchen Nematz mit Zustimmung und mittelst Ueber-
gäbe von Seiten des Lehensherrn, des Grafen Konrad von Vaihingen, um 30 Mark Silber
an das Kloster* Herrenalb.
Im Feld zwischen Pforzheim und Weissenstein 1263. Februar 18.
Universis, quorum aures huius cedule tenor pulsaverit, nobilis vir dominus Vlricus
de Stein ^) firmiter credere subaratis. Insinuatione presentium || vobis et cunclis con-
stare volumus, quod viculum, qui dicitur Niusatz*), quem a domino nostro comite de
Vehingen*) in feodo tenuimus, venerabilibus et deo devotis vi||ris, domino Gunrado
1263, Februar 18. 97
abbati videlicet et conventui de Alba monasteriOy Gysterciensis ordinis, Spirensis dyocesis,
vendidimus pro XXX marcis argenti, accedente super hoc || consensu domini nostri
comitis memorati, presertim cum ipse manu propria coram honestis viris ad tesümonium
non parum ydoneis dicta bona prefato domino C. abbati suoque conventui a nobis sibi
resignata porrexerit cum omni iure libere nee non perpetuo possidenda. Et quoniam ipsi
pro eorum bonorum emptione aliquorum timuerunt inpetitionem incurrere, nos eis per
omnia precavere volentes iri hunc modum obligavimus, quatinus de sepedictis bonis
plenam securitatem et warandiam de heredibus et successoribus , verum eciam in omni
parte secundum iuris debitum faciamus. In huius rei evidenciam presentem litteram
supradicti domini nostri comitis de Vehingen sigillo proprioque roboratam sepe memo-
«
rato abbati et conventui ad efficacius munimen dedimus conservandam.
Actum anno domini M^ CC LXIlI'i., XII. kalendas Marcii, que tunc fuerunt prima
dominica in XL*., in campo inter Phorzheim*) et Wizenstein*) pertinente ad viculum
qui dicitur Rod^) coram eis, quorum nomina hie subscripta sunt: venerabilis dominus
Eckehardus abbas de Mulenbrunnen et Cunradus suus subcellerarius dictus de Northeim 0,
Hugo prior, Henricus maior cellerarius dictus de Dagersheim ®), Wecelo cognomine Snoch,
monachi de Alba, conversi eiusdem domus : Marquardus mercator, Diedericus, Manegoldus,
milites: Berhtoldus, Beirein, fratres de Wizenstein, Berhtoldus de Remichingen ^), Berhtoldus
pincerna de Genresbach*®), cives de Phorzheim: Sifridiis dictus de Heimsheim"), Henricus
de Vehingen, Gozelinus filiaster suus et alii quam plures.
Zwei Siegel aus mit Mennige gemischtem Wachse: 1) des Grafen Konrad von Vaihingen, rund, 35 mm
(IV. A. 1.): ein schreitender gekrönter Löwe auf einem Berge; ümschrilt: f St^/ww . COR ADI . COMITIS . DE .
VEHINGIN. 2) des Ausstellers, schildförmig, 54, c. 40 mm (IV. A. 2.): ein schräggeteilter, damascirter Schild;
Umschrift (die in [] gesetzten Buchstaben nur noch beim alsbald zu nennenden Duplikate, beziehungsweise der
folgenden Urkunde erhalten): t SIGIL[LVM . VLR]ICI . [DE . SL]IERSTAT i»). — Ein Duplikat hat folgende Ab-
weichungen: de Steine — %nsi\\nuatione — presencium — VaMngen %n\\ — devotis vit%s abbati — dyocesis \\ —
inarchis — consensu expresso — earundem bonorum — nos eis voluntarie — obligavimus, quatinus de sepedictis
bonis warandiam in omni parte secundum etc. — Vahingen — Actum anno domini M*, CO*, LXin?. in campo
inter Phorzheim et Wizenstein pertifietite ad viculum, qui dicitur Rode, XU, kalendas Marcii, que tunc fuerunt
prima dominica in quadragesima, coram etc. — Wezdo — Berhtolt — Heimheim — Veihingen. — Auszug:
•
Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 254.
1) Wohl Stein, bad. B.A. Bretten, mit Ruinen einer alten Burg und auch nach „Das Grossherzogthum
Baden'' S. 955 dereinst Sitz eines eigenen Adels (vergl. Bd. 4, S. 288), wenn nicht mit Rücksicht auf den
Namen dieses Ulrich im Siegel an das nicht weit von Schlierstadt gelegene Stein am Kocher, bad. B.A. Mos-
bach, gleichfalls dereinst ein Burgsitz, zu denken ist. — 2) Neusatz, O.A. Neuenbürg. — 3) Vaihingen, O.A.Stadt.
— 4 — 6) Pforzheim, bad. B.A.Sitz und zu diesem B.A. gehörig Weissenstein, während ein Rod oder Roth htzge. in
dieser Gegend nicht mehr vorhanden, also entweder eingegangen oder mit dem einen oder anderen Orte ver-
einigt worden ist. — 7) Nordheim, O.A. Brackenheim. — 8) Dagersheim, O.A. Böblingen. — 9) Remchingerhof,
abgeg. bei V^^ilferdingen , bad. B.A. Durlach. — 10) Gemsbach, bad. B.A. Rastatt. — 11) Heimsheim, O.A.
Leonberg. — 12) Schlierstadt, bad. B.A. Adelsbeim.
VI. 13
98 1263. Februar 18.
1698.
Graf Konrad von Vaihingen übergibt auf Bitte seines Lehensmannes, Ulrichs von Stein, das
Dörfchen Neusatz als freies Eigenthum an das Kloster Hetrenalb.
Im Felde zwischen Pforzheim und Weissenstein 1263. Febmar 18"^).
Universis presentibus et futuris C. dei gracia comes de Vehingen de subscriptorum
non diffidere veritate. Presenti conscriptione cunctis patere cupi||mus, quod nos viculum
dictum Niusatz, quem hereditario iure patri nostro in eo succedentes possedimus, donec
amicum nostrum karissimum dominum Vlricum || de Stein eo infeodavimus, ad ipsius
instanciam nobis ab eo resignatum venerabili domino Gunrado abbati et conventui de
Alba monasterio, Cisterciensis ordinis, || Spirensis dyocesis, coram testibus idoneis et
honestis prppria manu porreximus ab eis cum omni iure cunctisque sibi attinentibus
campis, silvis, pratis, pascuis, ab omni exactione sive inpeticione libere et absolute per-
petuo possidendum. Sunt autem hec nomina eorum, coram quibus fecimus hanc dona-
tionem: venerabilis dominus Eckehardus abbas de Mulenbrunnen et Cunradus suus
subcellerarius dictus de Northeim, Hugo prior, Henricus maior cellerarius dictus de Dagers-
heim, Wecelo cognomine Snoch, monachi de Alba ; conversi eiusdem domus : Marquardus
mercator, Diedericus, Manegolt ; milites : Berhtoldus, Beirein, fratres de Wizenstein, Berh-
toldus de Remichingen, Berhtoldus pincerna de Genrespach; cives de Phorzheim: Sifridus
dictus de Heimheim, Henricus dictus de Vehingen, Gozelinus filiaster suus et alii quam
plures. Volentes itaque ipsis cavere in posterum, ne forte a nostris heredibus vel qui-
buscunque aliis aliquam super hoc unquam paciantur calumpniam, presentem paginam
nostro memoratique domini Vlrici sigillis conmunitam in uberius huius facti testimonium
eis curavimus assignare.
Actum anno domini M"*. CG*. LXIIP., XII. kalendas Marcii, que tunc fuerunt prima
dominica in XL'., in campo inter Phorzheim et Wizenstein pertinente ad viculum qui
dicitur Rod.
Die beiden bereits an der vorigen Urkunde beschriebenen Siegel. Ein Duplikat hat folgende Abweich*
ungen: pre\\sent% — in eo \\ — carissimum — Ulricum de Steine — in stanciam — ydoneis — pascttis perpetuo
possidendum — donacionem — Snocho — Diethericus — Berhtolt — Heimsheim — Henricus de Veihingen — Actum
anno domini M^, CO^, LXIH^. , in campo inter Phorzheim et Wizenstein pertinente ad viculum qui dicitur Bode,
XU. kalendas Marcii, — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 256. — Regest: Stalin a. a. 0.2, 387.
*) Vergl. die vorige Urkunde.
1263. Februar 22 und März 7. 99
1699.
Bischof Hildebrand von Eichstätt ladet den Abt von Ellwangen und den Edeln Friederich von
Truhendingen zu gerichtlicher Entscheidung ihres Streits iiber das Palronat der Pfarrkirche zu
Gunzenhausen 9iach Eichstätt vor.
1263. Februar 22.
Nos Hiltebrandus, dei gratia episcopus Eistetensis, sancte Moguntine sedis canceflarius,
•tenore presentium constare || volumus universis, quibus eedem fuerint exhibite, quod,
cum ecclesia parrochialis in Gunzenhusen ^) vero || pastore careat, qui plebezanos ibidem
in vita vel in mortis articulo ligare aut solvere possit, || nos auctoritate ordinaria eius-
dem parrochie animabus paterna soUicitudine, prout tenemur, cupientes salubriter pro-
videre , domino . . abbati Elwacensi et nobili viro domino F. de Truhendingen *) , inter
quos de iure patronatus questio vertitur, de eadem et aliis quorum interesse videtur
proximam IUP"" feriam post instantem dominicam qua cantatur Letare lerusalem pro
termino assighamus, ut eodem die conpareant apud Eistet coram nobis ostensuri ins suum,
ut secundum quod sententia prudentum virorum dictaverit, predlctis ecclesie ac plebezanis
de pastore legitimo providere valeamus.
Datum apud Arembur*), VIII. kalendas Marcii, anno domini M"*. CG*'. LXIIL, ponti-
ficatus nostri anno secundo.
Spitzovales Siegel des ÄusstellerSi c. 77, 60 mm (111. A. 2. b) : der auf einem mit Hundsköpfen und Tatzen ver-
zierten Stuhle sitzende Bischof, in der Rechten den Stab, in der Linken ein aufgeschlagenes Buch mit PAX VO . . . .
auswärts haltend. Umschrift : . . . . EBRH .... EI . GRa^iA . ElSTET^/wis . E?isCopus . MOGVNT . SED . GANGEL . .
1) Gunzenhausen, baier. A.G.Sitz. — 2) Hohentrudingen , baier. A.G. Heidenheim. — 3) Arberg, baier.
A.G. Herrieden.
1700.
Pabst ürban IV. nimmt das *E2osf^ 2koiefalten mit allen seinen Gütern in seinen Schutz und
bestätigt alle demselben von seinen Vorgängern^ Königen, Fürsten und anderen Christgläubigen
verliehenen Rechte und Freiheiten.
m
Oivita vecchia 1263. März 7.
\ Urbanus 1 episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis . . abbati et conventui mona-
sterii de Zwiuildea, ordinis sancti Benedicti, || Constantiensis diocesis, salutem et aposto-
licam benedictionem. Sacrosancta Romana ecclesia devotos et humiles filios ex assuete
13»
\^
100 1263. März 8.
pietatis officio propensius || diligere consuevit et, ne pravorum hominum molestiis agi-
tentur, eos tamquam pia mater sue protectionis munimine || confovere. Eapropter dilecti
in domino filii vestris iustis postulationibus grato concurrentes assensu personas vestras
et locum, in quo divino estis obsequio mancipatio cum omnibus bonis, que impresentiarum
rationabiliter possidrf aut in futurum iustis modis prestante domino potent adipisci, sub
beati Petri et nostra protectione suscipimus, libertates quoque et immunitates a prede-
cessoribus nostris Romanis pontificibus sive per privilegia seu alias vobis indultas nee
non libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus et principibus vel aliis
Christi fidelibus rationabiliter vobis concessas, sicut eas iuste ac pacifice obtinetis, vobis
et per vos eidem monasterio auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patro-
cinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre protectionis
et confirmationis infringere (u. s. tc, tote Bd. 5, S. 63).
Datum apud Urbem veterem, nonis Martii, pontificatus nostri anno secundo.
Rechts unten auf dem Einschlage A. 8,; hinten auf dem Rücken: GuUlelmus de Gamago. An roth- und
gelbseidener Schnur die gewöhnliche Bulle dieses Pabstes.
1701.
Ehingen 1263. März 8.
Egelolf von Stvzelingen ^ schenkt dem Kloster Salem zur Sühne für demselben zugefügten
Scfuiden und um seines Seelenheils unUen ex curia . . Gretzingin^, super qua curia residet
Ctnradus villicus fratruelis ministri qui vocatur Irsutus, et ex tribus . . curiis apud
secundum Gretzingin, super quarum curiarum una residet villicus, qui vocatur filius Crioe-
ronis, super alia residet quidam qui vocatur Giro, super tercia residet filius Shochonis,
XXXV iugera, que iacent aput Caltinwil ^) Testes . . . : dominus Vlricus plebanus de Sträze *),
decanus et vicarius in Ehingen, dominus Mdolfus presbyter, socius decani, Wernherus
Scolaris decani, Ctnradus, notarius comitis '^Irici de Berge *), Helenwigus de Volkirshain *),
Hainricus minister de Ehingin, et cives subscripti : Hainricus dictus Limieraerius *), Rtpertus
monetarius, Ctnradus retro Montem, Siboto dictus Crucin, Cünradus Gladiator, Vlricus
dictus Ramboel, Cünradus burrarius, Waltherus dictus Erlewin, Wernherus calcariator,
dictus Sanzo, Berhtoldus de Gundirshouin '), Hermannus de Anemerkingin ®), frater Her-
mannus de Tiuffinhulwe ®), -frater Vlricus de Altmannishusin *®) et alii quam plures.
Datum in stupa mmistri H. de Ehingin, anno domini M*. CG^ LXIIP, , octavo ydus
Marcii, indictione VI*.
o
1263. März 8. 101
Siegel des Ausstellers, schildförmig (IV. A. 2.): in dem mit dem Siegelfelde sich deckenden Dreieckschild
ein geästeter Rechtsschrägbalken. Umschrift (heraldisch rechts oben beginnend) : SI6ILLVM . EGELOLPHI . DE
.STVZELInGw. — Nach dem Codex Salemitanus in Zeilschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, ^419.
a) Der nicht sehr deutlich geschriebene Name könnte auch Luuiercßriua oder Lunierafrius gelesen werden, die
Abschrift des Codex Salemitanus im Grenerallandesarchive zu Karlsruhe hat deutlich: Limierarius. -^ b) Der genannte
Codex hat: calciator. — c) Desgl. HHnrici,
1 — 3) Altsteusslingen und Grötzingen, O.A. Ehingen, sowie ein wohl abgegangener Ort ganz in der Nähe
des letzteren (vergl. Bd. 3, S. 108, Anm. 4.) — 4) Strass, Kantons Thurgau. — 5) Berg, O.A. Ehingen. —
6) Volkersheim, O.A. Biberach. — 7) Gundershofen, O.A. Münsingen. — 8 und 9) Emerkingen und Tiefenhülen,
O.A. Ehingen. — 10) Vergl. S. 102, Anm. 9.
1702.
BMngen 1263. März 8.
Egelolf von Stvezelingin *) beurkundet, dass der mit seinen Schwestern Mechthüde und
Wülibirg ihm zur Hälfte zustehende Ulrich, Sohn Konrads von Grtre*), ihm einen Hof zu
Esshilbrunnen ') in der Pfarrei Vrankinhouin *) mit allen Rechten und Zugehörden, insbesondere
einem Walde luncholz, in Gegenwart von: »capellanus de Oenenburun*), frater C^nradus
de Grh*e, pater dicti ^Irici, dominus Spaelo senior de Munegesingin ^) , Dietricus frater
suus, Wernherus de Stvzelingin, Cfnradus dictus Ubilisen et frater suus et minister qui
■
vocatur Irsutns^ um eine gewisse Summe verkauft ^ dass die beiden genannten Schwestern
Ulrichs, Mechthüde mit der Hand ihres Sohnes Berthold, in Gegenwart von „dominus Lip-
parius et filius suus dictus Siebirsun, Hainricus de • Granehain ^), Wernherus de Sttzelingen,
Cfnradus Ubilisen, Ernestus minister, Liuto[I]dus dictus Mollo, frater Hermannus de
TiuffinhulweO? frater t'hicus de Altmanneshusin^*', Willibirg in Gegenwart von »comes
Ebirhardus de Wartstaine ^®), Berhtoldus de Taechingin "), Albertus dictus Irsutus maritus
Willibirgis, Hermannus de Anemaerkingin ") , frater Hermannus de Tiuffinhulwe, frater
^Iricus de Altmannishusin**, auf alle ihre Rechte an diesen Hof verzichtet, sowie dass sein
avunculus Swiggerus senior de Gundiluingin "), welchem die andere Hälfte an diesen Geschvnstem
zustand, unter Einunlligung seines Sohnes Schwigger in Gegenwart von „Swiggerus filius dicti
avunculi, \^lricus Griseus vel Canus de Rutelingen ^*), Wernherus de Sttezelingin, filius
domini Spizonis, minister, qui vocatur Irsuius, Albertus filius suus, rusticus servus, H.
minister de Ehingin^O» frater Hermannus de Tiuffinhulwe, frater ^Iricus de Altmannis-
husin ihre Zustimmung gegeben, er selbst aber endlich den Hof tanquam liber homo suum
liberum prediura um 22 Mark Silber und an deren Statt 81 Talente Heller an das Kloster
Salem verkauft habe. Testes . . • dominus ^Iricus de Straze^^), tunc decanus et vicarius
102 1S63. März 10.
in Ehingin, dominus Rtdolfus prespiter socius decani^ Wemherus Scolaris decani, Ctn-
radus notarius comitis ^Irici de Berge *^), qui istud scripsit et confecit,, Helenwigus de
Volkirshain ") u. s. w. wie in der vorigen Urkunde bis Altmannishusin , qui duo fratres
omnia ista procurabant, et alii quam plures ....
Datum apud Ehingin, in domo Hainrici ministri, ubi ista venditio etiam fuit facta,
sub domino . . episcopo Constantiense Ebirhardo de Walpurc Anno domini M^ CG".
LXIIP., octavo idus Marcii, indictione VI'.
Siegel: 1) Schwiggers von GundelßngeD, schildförmig, oben abgerundet (IV. A. 2.): ein geästeter Rechts-
Schrägbalken, Umschrift: t Si^V/wm . S WIKERI . DE . GVNDILVINGEN ; 2) des Ausstellers S. 101 beschrieben. Nach
dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 421.
1) Altsteusslingen, O.A. Ehingen. — 2) Gruorn, O.A. Urach. — 3 und 4) Frankenhofen , O.A. Ehingen,
und das abgeg. Eschelbrunn dabei. — 5 und 6) Ennabeuren und zu welchem Oberamt es gehört : Münsingen. —
7 und 8) Granheim und Tiefenhülen, O.A. Ehingen. — 9) Altmannshausen, abgeg. Ort auf der Ebene von
Schilzburg über dem Lauterthale auf der Alb, O.A. Münsingen. — 10) Wartstein, abgeg. Burg bei Erbstetten,
O.A. Münsingen. — 11 und 12) Dächingen und Emerkingen, O.A. Ehingen. — 13) Gundelfingen , O.A. Mün-
singen. — 14) Reutlingendorf, O.A. Riedlingen. — 15) Ehingen, O.A.Sitz. — 16) Strass, schvireizer. Kantons
Thurgau. — 17) Berg, O.A. Ehingen. — 18) Volkersheim, O.A. Biberach.
1703.
«
Die Richter des Mainzer Stuhles bestätigen auf Bitte des h. Geistspitals zu Wimpfen die gegen
den Cleriker Berthold von Hall und die Schenken Walther und Konrad von Limpurg wegen
Verletzung der Rechte des Spitals in Bezug auf die Kirche zu Flein von verschiedenen Richtern
ausgesprochenen Verurtheilungs-y Excommünications- und Interdiktserkenntnisse und halten den
Dekan zur h. Dreifaltigkeit in Speier zu ihrer Beobachtung an.
1263. März 10.
ludices sancte Maguntine sedis viro discreto') decano sancte Trinitatis Spirensis
salutem in domino. Sua nobis fratres domus hospitalis sancti Spiritus de Wimpina,
Wormaciensis diocesis, peticione monstrarunt, || quod, cum Bertoldus clericus de Hallis
et Gilso pater eins ad instanciam eorundem per diversos iudices, videlicet decanum
Spirensem et suos coUegas, scolasticum Argentinensem, decanum Wimpinensem, || et per
bone memorie dominum Hermannum episcopum Herbipolensem , scolasticum et archi-
diaconum Herbipolensem auctoritate domini Ir. nunc episcopi Herbipolensis super eo*)
specialiter sibi demandata, excommunicati sint et in eisdem excommuni||cationum sen-
tenciis per decem annos et amplius perseveraverint animo indurato claves ecclesie con-
tempnentes, ac dictus Ber. falso et furtive sie ligatus ad sacros ordines se curaverit pro-
1263. März 11. 103
moveri ad titulum ecclesie de Fline') site in archidiaconatu ipsius archidiaconi, cum in
dicta ecclesia nulluni ins habeat Ber. predictus et super ea perpetuum silentium impo-
situm fuisset eidem, tum vice archidiaconi, tum auctoritate venerabilis patris domini Ir.
Herbipolensis episcopi super hoc specialiter sibi deraandata dictum Ber. ab executione
ordinum sie susceptorum suspendit •), deinde eundem Ber. de consilio discretorum virorum
et de mandato eiusdem domini Ir. Herbipolensis episcopi sibi assidencium per sentenciam
contumacem iudicatum sibi abiudicatam dictam parrochiam inspectis litteris et munimentis
utriusque partis imposito perpetuo sibi silencio super dicta parrochia memoratis fratribus
ipsam adiudicavit. Supplicaverunt nobis itaque fratres domus hospitalis memorati, qua-
* tinus sentencias huiusmodi nee non sentencias excommunicationis et interdicti latas a
iudicibus predictis contra W. et C. pincernas de Limpurg, qui eos in ecclesia predicta
spoliaverunt et spoliant rebus suis, faceremus habere robur auctoritate qua fungimur
sedis Maguntine firmitatis. Nos itaque ipsorum precibus inclinati, cum dignum sit iustis
peticionibus aurem beningnam et facilem adhibere, sentencias huiusmodi, prout sunt iuste
et rationabiliter prolate, sancte sedis Maguntine auctoritate confirmamus, vobis in vlrlute
sancte obediencie firmiter mandantes, quatinus omnes sentencias supradictas et interdictum
faciatis ab omnibus per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Actum anno domini millesimo CG*. LXIIP., VI. idus Marcii.
Nach dem Original im kgl. baier. Allgemeinen Reichsarchive zu München. An weissen Hanflitzen das
spitzovale, grüne Siegel des Mainzer Gerichts : 68,51 mm (II. B.): der auf einem mit Thierköpfen und Tatzen ver-
zierten Stuhle im Amtsschmuck sitzende Erzbischof, in der Rechten den Krummstab, in der Linken ein geschlossenes
Buch nach auswärts haltend. Von der Umschrift noch erhalten : f . SIGILL . DELEGAT . . IV . . .VNT . . OLE.
a) Hier ist eine kleine Lücke. — b) Dieses Wort ist über der Zeile hineincorrigirt. — c) Zu diesem Satze fehlt
das Subjekt und auch der folgende Satz ist wenigstens nicht ordnungsmässig construirt.
1) Vergl. S. 95, Anm. 1.
1704.
Salem 1263. März 11.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet j dass Budolf genannt Haller öffentlich erklärt
habe, dass er auf das durch Belehnung erworbene Recht an den Besitzungen zu Biloluingen ^),
Hüsen *) und Bernwilar ^) zu Gunsten des Klosters Salem verzichtet und demselben ferner seine
Besitzungen in ^tekouen*), über die ihm freies Eigenthumsrecht zustand, mit Zustimmung
seiner Brüder Bernher , Ortolf und Konrad übergeben, sowie dass er alle diese Besitzungen
vom Kloster gegen einen Jahreszins von 6 Pfennig auf Lebenszeit wieder erhalten habe.
102 1263. März 10.
in Ebingin, dominus Rfdolfus prespiter socius decani, Wernherus Scolaris decani, C^-
radus notarius comitis ^Irici de Berge"), qui istud scripsit et confecit,. Helenwigus de
Volkirshain ") «. s. w. wie in der vorigen Urkunde bis Ältmannishusin , qui duo fratres
omnia ista procurabant, et aUi quam plures ....
Datum apud Ehiugin, in domo Hainrici ministri, ubi ista venditio etiam fuit facta,
sub domino . . episcopo Constantiense Ebirhardo de Walpurc Anno domini M". CC°.
LXIir., octavo idus MarcÜ, indictione VI'.
Siegel: t) Schwi^ers von Gundelfingen, schildiSrmig, oben abgerundet (IV. A. 2.): ein geästeter Rechts-
schrägbalken, Umschrift: t Stf/rWum . SWIKERI . DE . GVNDILVINGEN ; 2) des Auestellers S. 101 beschrieben. Nach
dem Gode\ Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 421.
t) AUsleusslingen, O.A. Ehingen. — 2) Gruorn, O.A. Urach. — 3 und 4) Franken liofen , O.A. Ehingen,
und das ahgcg. Eschelbrunn dabei. — 5 und 6) Ennabeuren und zu welchem Oberamt es gehört: Münsingen. —
7 und S) Gi'anheim und TieTenhCilen , O.A. Ehingen. — 9) Ällmannshausen, abgeg. Ort auf der Ebene von
Schilzburg über dem Lauterthale auf der Alb, O.A. Münsingen. — 10) Wartstein, abgeg. Burg bei Erbstetten,
O.A. Münsingen. — 11 und 12) Dächingen und Emerkingen, O.A. Ebingen. — 13) Gundelßngen, O.A. Mün-
singen. — 14) Reutlingendorf, O.A. Riedlingen. — 15) Ehingen, O.A.Sils. — 16) Strass, schweizer. Kantons
Thurgaii. — 17) Bei^, O.A. Ehingen. — 18) Volkersheim, O.A. Biberach.
1703.
Die Richter des Mainzer l^uhles bestätigen auf Bäte des h. Geistspitals zu Wimpfen die gegen
den Cleriker Berthold von Hall und die Schetücen Wcdther und Konrad von Linrpurg wegen
Verletzung der Rechte des Spitals in Bezug auf die Kirche zu Mein von verschiedenen Richtern
ausgesprochenen Verurtheilungs-, Excommttnications- und Interdiläserkenntmsse und halten den
Dekan zur h. Dreifaltigkeit in Speier zu ihrer Beobachtung an.
1263. März 10.
ludices sancte Maguntine sedis viro discreto') decano sancte Trinitatis Spirensis
salutem in domino. Sua nobis fratres domus hospitalis sancti Spiritus de Wimpina,
Wormaciensis diocesis, peticione monstrarunt, || qaod, cum Bertoldus clericus de Haitis
et Gilso pater eius ad instanciam eorundem per diverses iudices, videlicet decanum
Spirensein et suos collegas, scolasticum Ärgentinensem, decanum Wimpinensem, || et per
bone memorie dominum Hermannum episcopum Herbipolensem , scolasticum et archi-
diaconuni Herbipolensem auctoritate domini Ir. nunc episcopi Herbipolensis super eo")
specialiler sibi demandata, excomraunicati sint et in eisdem excomrauni||cationum sen-
lenciis per decem annos et amplius perseveraverint animo indurato claves ecclesie con-
tempnentes, ac dictus Ber. falso et fiirtive sie ligatus ad sacros ordines se curaverit pro-
1263. März 11. 103
. moveri ad titulum ecclesie de Fline*) sile in archidiaconatu ipsius archidiaconi, cum in
dicta ecclesia nuUum ius habeat Ber. predictus et super ea perpetuum silentium impo-
situm fuisset eidem, tum vice archidiaconi, tum auctoritate venerabilis patris domini Ir.
Herbipolensis episcopi super hoc specialiter sibi deraandata dictum Ber. ab executione
ordinum sie susceptorum suspendit •), deinde eundem Ber. de consilio discretorum virorum
et de mandato eiusdem domini Ir. Herbipolensis episcopi sibi assidencium per sentenciam
contumacem iudicatum sibi abiudicatam dictam parrochiam inspectis litteris et munimentis
utriusque partis imposito perpetuo sibi silencio super dicta parrochia memoratis fratribus
ipsam adiudicavit. Supplicaverunt nobis itaque fratres domus hospitalis memorati, qua-
* tinus sentencias huiusmodi nee non senlencias excommunicationis et interdicti latas a
iudicibus predictis contra W. et C. pincernas de Limpurg, qui eos in ecclesia predicta
spoliaverunt et spoliant rebus suis, faceremus habere robur auctoritate qua fungimur
sedis Maguntine firmitatis. Nos itaque ipsorum precibus inclinati, cum dignum sit iustis
peticionibus aurem beningnam et facilem adhibere, sentencias huiusmodi, prout sunt iuste
et rationabiliter prolate, sancte sedis Maguntine auctoritate confirmamus, vobis in virlute
sancte obediencie firmiter mandantes, quatinus omnes sentencias supradictas et interdictum
faciatis ab omnibus per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Actum anno domini millesimo CG*. LXIIP., VI. idus Marcii.
Nach dem Original im kgl. baier. Allgemeinen Reichsarchive zu München. An weissen Hanflitzen das
spitzovale, grüne Siegel des Mainzer Gerichts : 68,51 mm (IL 6.): der auf einem mit Thierköpfen und Tatzen ver-
zierten Stuhle im Amtsschmuck sitzende Erzbischof, in der Rechten den Krummstab, in der Linken em geschlossenes
Buch nach auswärts haltend. Von der Umschrift noch erhalten : t • SIGILL . DELEGAT . . IV . . .VNT . . CLE.
a) Hier ist eine kleine Lücke. — b) Dieses Wort ist über der Zeile hineincorrigirt. — c) Zu diesem Satze fehlt
das Subjekt und auch der folgende Satz ist wenigstens nicht ordnungsmässig construirt.
1) Vergl. S. 95, Anra. 1.
1704.
Salem 1263. März 11.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass Rudolf genannt Haller öffentlich erklärt
habe, dass er auf das durch Belehnung erworbene Recht an den Besitzungen zu Biloluingen ^),
Hüsen *) und Bernwilar *) zu Gunsten des Klosters Salem verzichtet und demselben femer seine
Besitzungen in ^tekouen*), über die ihm freies Mgenthumsrecht zustand, mit Zustimmung
seiner Brüder Bemher , Ortolf und Konrad übergeben, sowie dass er alle diese Besitzungen
vom Kloster gegen einen Jahreszins von 6 Pfennig auf Lebenszeit vneder erhalten habe.
lOS 1263. März 10.
in Ehingin, dominus Rfdolfus prespiter socius decani, Wernherus Scolaris decani, Cfn-
radus notarius comitis ^Irici de Berge ^^^ qui istud scripsit et confecit,. Helenwigus de
Volkirshain **) u. s. w. tote in der vorigen Urkunde bis Altmannishusin , qui duo fratres
omnia ista procurabant, et alii quam plures ....
Datum apud Ehingin, in domo Hainrici ministri, ubi ista venditio etiam fuit facta,
sub domino . . episcopo Gonstantiense Ebirhardo de Walpurc Anno domini M". CG".
LXIIP., octavo idus Marcii, indictione VI'.
Siegel: 1) Schwiggers von Gundelfingen, schildförmigi oben abgerundet (IV. A. 2.): ein geästeter Rechts-
schrägbalken, Umschrift: f Sigülum . SWIKERl . DE . GVNDILVINGEN ; 2) des Ausstellers S. 101 beschrieben. Nach
dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 421.
1) Altsteusslingen, O.A. Ehingen. — 2) Gruorn, O.A. Urach. — 3 und 4) Frankenhofen , O.A. Ehingen,
und das abgeg. Eschelbrunn dabei. — 5 und 6) Ennabeuren und zu welchem Oberamt es gehört : Münsingen. —
7 und 8) Granheim und Tiefenhülen, O.A. Ehingen. — 9) Altmannshausen, abgeg. Ort auf der Ebene von
Schilzburg über dem Lauterthale auf der Alb, O.A. Münsingen. — 10) Wartslein, abgeg. Burg bei Erbstetten,
O.A. Münsingen. — 11 und 12) Dächingen und Emerkingen, O.A. Ehingen. — 13) Gundelfingen, O.A. Mün-
singen. — 14) ReutUngendorf, O.A. Riedlingen. — 15) Ehingen, O.A.Sitz. — 16) Strass, schweizer. Kantons
Thurgau. — 17) Berg, O.A. Ehingen. — 18) Volkersheim, O.A. Biberach.
1703.
«
Die Richter des Mainzer Stuhles bestätigen auf Bitte des h. Geistspitals zu Wimpfen die gegen
den Cleriker Berthold von Hall und die Schenken Walther und Konrad von lAmpurg wegen
Verletzung der Rechte des Spitals in Bezug auf die Kirche zu Mein von verschiedenen Richtern
ausgesprochenen Verurtheilungs-, ExcommttnicationS' und Interdiktserkenntnisse und halten den
Dekan zur h. Dreifaltigkeit in Speier zu ihrer Beobachtung an.
1263. März 10.
ludices sancte Maguntine sedis viro discreto') decano sancte Trinitatis Spirensis
salutem in domino. Sua nobis fratres domus hospitalis sancti Spiritus de Wimpina,
Wormaciensis diocesis, peticione monstrarunt, || quod, cum Bertoldus clericus de Haliis
et Gilso pater eins ad instanciam eorundem per diversos iudices, videlicet decanum
Spirensem et suos coliegas, scolasticum Argentinensera, decanum Wimpinensem, || et per
bone memorie dominum Hermannum episcopum Herbipolensem , scolasticum et archi-
diaconum Herbipolensem auctoritate domini Ir. nunc episcopi Herbipolensis super eo'*)
specialiter sibi demandata, excommunicati sint et in eisdem excommuni||cationum sen-
tenciis per decem annos et amplius perseveraverint animo indurato claves ecclesie con-
tempnentes, ac dictus Ber. falso et furtive sie ligatus ad sacros ordines se curaverit pro-
1263. März 11. 103
moveri ad titulum ecclesie de Fline*) site in archidiaconatu ipsius archidiaconi, cum in
dicta ecclesia nuUum ins habeat Ber. predictus et super ea perpetuum silentium impo-
situm fuisset eidem, tum vice archidiaconi, tum auctoritate venerabiüs patris domini Ir.
Herbipolensis episcopi super hoc specialiter sibi deraandata dictum Ber. ab executione
ordinum sie susceptorum suspendit •), deinde eundem Ber, de consilio discretorum virorura
et de mandato eiusdem domini Ir. Herbipolensis episcopi sibi assidencium per sentenclam
contumacem iudicatum sibi abiudicatam dictam parrochiam inspectis litteris et munimentis
utriusque partis imposito perpetuo sibi silencio super dicta parrochia memoratis fratribus
ipsam adiudicavit. Supplicaverunt nobis itaque fratres domus hospitalis memorati, qua-
tinus sentencias huiusmodi nee non sentencias excommunicationis et interdicti latas a
iudicibus predictis contra W. et C. pincernas de Limpurg, qui eos in ecclesia predicta
spoliaverunt et spoliant rebus suis, faceremus habere robur auctoritate qua fungimur
sedis Maguntine firmitatis. Nos itaque ipsorum precibus inclinati, cum dignum sit iustis
peticionibus aurem beningnam et facilem adhibere, sentencias huiusmodi, prout sunt iuste
et rationabiliter prolate, sancte sedis Maguntine auctoritate confirmamus, vobis in vlrtute
sancte obediencie firmiter raandantes, quatinus omnes sentencias supradictas et interdictum
faciatis ab omnibus per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Actum anno domini millesimo CG*. LXIIP., VI. idus Marcii.
Nach dem Original im kgl. baier. Allgemeinen Reichsarchive zu München. An weissen Hanflitzen das
spitzovale, grüne Siegel des Mainzer Gerichts : 68,51 mm (II. B.): der auf einem mit Thierköpfen und Tatzen ver-
zierten Stuhle im Amtsschmuck sitzende Erzbischof, in der Rechten den Krummstab, in der Linken ein geschlossenes
Buch nach auswärts haltend. Von der Umschrift noch erhalten : f • SIGILL . DELEGAT . . IV . . .VNT . . CLE.
a) Hier ist eine kleine Lücke. — b) Dieses Wort ist über der Zeile hineincorrigirt. — c) Zu diesem Satze fehlt
das Subjekt und auch der folgende Satz ist wenigstens nicht ordnungsmässig construirt.
1) Vergl. S. 95, Anm. 1.
1704.
Salem 1263. März 11.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass Rudolf genannt Haller öffentlich erklärt
hohe, dass er auf das durch Belehnung erworbene Recht an den Besitzungen zu Biloluingen ^),
Hüsen *) und Bernwilar *) zu Gunsten des Klosters Salem verzichtet und demselben femer seine
Besitzungen in ^tekouen*), über die ihm freies Eigenthumsrecht zustand, mit Zustimmung
seiner Brüder Bernher, Ortolf und Konrad übergeben, sowie dass er alle diese Besitzungen
vom Kloster gegen einen Jahreszins von 6 Pfennig auf Lebenszeit tcieder erhalten habe.
102 1263. März 10.
in Ehingin, dominus Rfdolfus prespiter socius decani, Wernherus Scolaris decani, Con-
rad us notarius comitis ^Irici de Berge ^0^ qui istud scripsit et confecit,. Helenwigus de
Volkirshain *®) u. s. w. wie in der vorigen Urkunde bis Altmannishusin , qui duo fratres
omnia ista procurabant, et alii quam plures ....
Datum apud Ehingin, in domo Hainrici ministri, ubi ista venditio etiam fuit facta,
sub domino . . episcopo Constantiense Ebirhardo de Walpurc Anno domini M^ GC*.
LXIIP., octavo idus Marcii, indictione VI'.
Siegel: 1) Schwiggers von Gundelfingen, schildförmig, oben abgerundet (IV. A. 2.): ein geästeter Rechts-
schrägbalken, Umschrift: f Si>i7/Mt« . SWIKERl . DE . GVNDILVINGEN ; 2) des Ausstellers S. 101 beschrieben. Nach
dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 421.
1) Altsteusslingen, O.A. Ehingen. — 2) Gruorn, O.A. Urach. — 3 und 4) Frankenhofen , O.A. Ehingen,
und das abgeg. Eschelbrunn dabei. — 5 und 6) Ennabeuren und zu welchem Oberamt es gehört : Münsingen. —
7 und 8) Granheim und Tiefenhülen , O.A. Ehingen. — 9) Altmannshausen, abgeg. Ort auf der Ebene von
Schilzburg über dem Lauterthale auf der Alb, O.A. Münsingen. — 10) Wartslein, abgeg. Burg bei Erbstetten,
O.A. Münsingen. — 11 und 12) Dächingen und Emerkingen, O.A. Ehingen. — 13) Gundelfingen, O.A. Mün-
singen. — 14) Reutlingendorf, O.A. Riedlingen. — 15) Ehingen, O.A.Sitz. — 16) Strass, schweizer. Kantons
Thurgau. — 17) Berg, O.A. Ehingen. — 18) Volkersheim, O.A. Biberach.
1703.
Die Richter des Mainzer Stuhles bestätigen auf Bitte des h. Geistspitals zu Wimpfen die gegen
den Cleriker Berthold von Hall und die Schenicen Walther und Konrad von lAmpurg wegen
Verletzung der Rechte des Spitals in Bezug auf die Kirche zu Mein von verschiedenen Richtern
ausgesprochenen Verurtheilungs-, ExcommttnicaiionS' und Interdiktserkenntnisse und halten den
Dekan zur h. Dreifaltigkeit in Speier zu ihrei* Beobachtung an.
1263. März 10.
ludices sancte Maguntine sedis viro discreto') decano sancte Trinitatis Spirensis
salutem in domino. Sua nobis fratres domus hospitalis sancti Spiritus de Wimpina,
Wormaciensis diocesis, peticione monstrarunt, || quod, cum Bertoldus clericus de Hallis
et Gilso pater eius ad instanciam eorundem per diversos iudices, videlicet decanum
Spirensem et suos collegas, scolasticum Argentinensera, decanum Wimpinensem, || et per
bone memorie dominum Hermannum episcopum Herbipolensem , scolasticum et archi-
diaconum Herbipolensem auctoritate domini Ir. nunc episcopi Herbipolensis super eo^)
specialiter sibi demandata, excommunicati sint et in eisdem excommuni||cationum sen-
tenciis per decem annos et amplius perseveraverint animo indurato claves ecclesie con-
tempnentes, ac dictus Ber. falso et furtive sie ligatus ad sacros ordines se curaverit pro-
1263. März 11. 103
moveri ad titulum ecclesie de Fline*) site in archidiaconatu ipsius archidiaconi, cum in
dicla ecclesia nuUum ius habeat Ber. predictus et super ea perpetuum silentium impo-
situm fuisset eidem, tum vice archidiaconi, tum auctoritate venerabilis patris domini Ir.
Herbipolensis episcopi super hoc specialiter sibi deraandata dictum Ber. ab executione
ordinum sie susceptorum suspendit *), deinde eundem Ber. de consilio discretorum virorum
et de mandato eiusdem domini Ir. Herbipolensis episcopi sibi assidencium per sentenciam
contumacem iudicatum sibi abiudicatam diclam parrochiam inspectis litteris et munimentis
utriusque partis imposito perpetuo sibi silencio super dicta parrochia memoratis fratribus
ipsam adiudicavit. Supplicaverunt nobis itaque fratres domus hospitalis memorati, qua-
tinus sentencias huiusmodi nee non sentencias excommunicationis et interdicti latas a
iudicibus predictis contra W. et G. pincernas de Limpurg, qui eos in ecclesia predicta
spoliaverunt et spoliant rebus suis, faceremus habere robur auctoritate qua fungimur
sedis Maguntine firmitatis. Nos itaque ipsorum precibus inclinati, cum dignum sit iustis
peticionibus aurem beningnam et facilem adhibere, sentencias huiusmodi, prout sunt iuste
et rationabiliter prolate, sancte sedis Maguntine auctoritate confirmamus, vobis in vlrtute
sancte obediencie firmiter mandantes, quatinus omnes sentencias supradictas et interdictum
faciatis ab omnibus per censuram ecclesiasticam firmiter observari.
Actum anno domini millesimo CG*. LXIIP., VI. idus Marcii.
Nach dem Original im kgl. baier. Allgemeinen Reichsarchive zu München. An weissen Hanflitzen das
spitzovale, grüne Siegel des Mainzer Gerichts : 68,51 mm (II. B.): der auf einem mit Thierköpfen und Tatzen ver-
zierten Stuhle im Amtsschmuck sitzende Erzbischof, in der Rechten den Krummstab, in der Linken ein geschlossenes
Buch nach ausv7ärts haltend. Von der Umschrift noch erhalten : f • SIGfILL . DELEGAT . . IV . . .VNT . . CLE.
a) Hier ist eine kleine Lücke. — b) Dieses Wort ist über der ZeUe hineincorrigirt. — c) Zu diesem Satze fehlt
das Subjekt und auch der folgende Satz ist wenigstens nicht ordnungsmässig construirt.
1) Vergl. S. 95, Anm. 1.
1704.
Salem 1263. März 11.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass Rudolf genannt Hallet* öffentlich erklärt
habe, dass er auf das durch Belehnung erworbene Recht an den Besitzungen zu Biloluingen ^),
Hüsen *) und Bemwilar *) zu Gunsten des Klosters Salem verzichtet und demselben femer seine
Besitzungen in ^tekouen*), über die ihm freies Eigenthumsrecht zustand, mit Zustimmung
seiner Brüder Bernher, Ortolf und Konrad übergeben, sowie dass er alle diese Besitzungen
vom Kloster gegen einen Jahreszins von 6 Pfennig auf Lebenszeit uneder erhalten habe.
104 1263. März 17.
Acta sunt hec apud Salem anno domini M*. CC*. LXIII*., V. idus Marcii, presentibus
^Irico et CAnrado de Vrendorf *)
Das öfters beschriebene Siegel des Ausstellers. — Nach einem Auszug im Codex Salemitanus in Zeitschr.
f. Gesch. d. Oberrheins 35, 423.
1 — 3) Billafingen, Hausen am Andelsbach und Bernweiler, hohenzoUer. O.A. Sigmaringen. — 4) Jettkofen^
O.A. Saulgau. — 5) Irrendorf, O.A. Tuttlingen.
1705.
Die Grafen Rudolf von Tübingen, Heinrich von Fürstenherg und Albert von Hohenberg beur-
kunden ; dass mit ihrer Zustimmung ihre Dienstmänner die Brüder Bertdd und Albert von
Hcdterbach deren Gut in Reuthin bei Bondorf an die Priorin und Schwestern des Prediger-
Ordens in Kilchberg um 80 Mark Silbet* verkauft haben.
1263. März 17.
Universis presentem cedulara inspecluris RWolfus comes de Tuwingen, Henricus
comes de Vurstemberch et Albertus comes de Hohenberch salutem et veritatis testimonium
acceptare. Notum facimus, quod dilecti nobis Bertoldus mi^es et Albertus frater eiusdem
dicti de Heiterbach 0, ministeriales nostri, de consensu et voluntate nostra predium suum
inRivthi*) prope villam Bondorf ^) situm pro octoginta marcis argen ti vendiderunt prio-
risse et conventui devotarum in Christo sororum, ordinis sancti Augustini, sub cura et
regimine fratrum Predicatorum in Kilperch degentium, Gonslantiensis dyocesis, et per
manus nostras ipsum predium absque omni diminutione et contradictione seu scrupulo
eisdem sororibus transmiserunt , ab ipso conventu sine omni impedimento heredum
quorumlibet libere et absolute in perpetuum possidendum. In cuius rei testimonium pre-
sentem cedulam ipsis dedimus sigillorum nostrorum munimine roboratam.
Actum anno domini M*. C". G*. LXIIP., indictione VI'., sabbato ante festum sancti Bene-
dict!, presentibus dominis et militibus Hugone et RWolfo comitibus de Tuwingen, fratre
Friderico de ordine hospitalis sancti lohannis quondam dicto de ^tingen*), Steimaro
miUte fratre eiusdem, Hugone milite filio advocati de Wellehusen *), Brankelino milite de
Bondorf, Henrico milite dicto Cröwel, Henrico milite dicto Sleice, Wernhero milite de
IhelingenO, Henrico milite de Bivrron'), Menloho milite de Tetelingen ^), Friderico pin-
cerna de Nagelte, Chonrado milite de Witingen®) dicto Lamph, Volmaro de Heiterbach,
Petro de Eppendorf*®), Markwardo de Witingen et alii[s] quamplurimis fldedignis.
1263. März 22. 105
Nach dem Abdruck bei Schmid, Monumenta Hohenbergica S. 23 aus dem nicht mehr auffindbaren Original
des Hofkameralamts in Herrenberg. — Weiterer Abdruck: Fürstenbergisches Urkundenbuch 1, 215. —
Regest: Stalin a. a. 0. % 449. '
1) Haiterbach, O.A. Nagold. — 2 und 3) Hohen- oder Nieder-Reuthin und, wovon sie Parzellen sind,
Bondorf, O.A. Herrenberg. — 4) Eutingen, O.A. Horb, wenn nicht Ober-, Unter- Jettingen, O.A. Herrenberg. —
5) WöUhausen, O.A. Nagold. — 6) Ihlingen, O.A. Horb. — 7) Beuren, O.A. Nagold. — 8) Dettlingen, hohenzoll.
O.A. Haigerloch. — 9) Weitingen, O.A. Horb. — 10) Epfendorf, O.A. Obemdorf.
1706.
WcUther und Konrad y die Schenken von Limpurg, geben den von dem Bitter Berthold von
Braunsbach den Brüdern des Hospitals von Jerusalem zu HaU veräusserten Hof nebst Baum-
gärten zu Braunsbach unter Verzicht auf ihre lehensherrlichen Rechte daran denselben zu eigen.
1263. März 22.
Quoniam actiones hominum evanescunt cum tempore, si non ydonearum personarum
testimonio et litterarum inditio confirmantur, hinc est, quod nos Waltherus et Cun||radus
frater meus pincerae de Linpurg*) ad noticiam tam presentium quam futurorum per-
venire cupimus et protendi, quod nos bona illa in Brunsbach*), curiam || videlicet et
arbusta, que fratres sancte domus hospitalis Iherosolomitani in Hallis apud Bertoldum
militem de Bninsbach conparaverunt , quibus bonis predictus || Berthtoldus a nohis in-
feodatus fuerat, ipsis fratribus in proprietatem assignamus, iuri nostro feodali in predictis
bonis integraliter renunciando. Et ad ratificanda bona predicta, ne de ipsis in posterum
aliqua fiat inpeticio, nos Waltherus pincema de Linpurg et nos Bertoldus de Brunsbach,
filius suus dictus Bierman, Cunradus filius Lvdiwici de Brunsbach warandos eorundem
bonorum nos esse protestamur. Et ad majorem confirmationem predictorum presentes
•conscribi fecimus litteras sigillorum nostrorum robore confirmatas.
Acta sunt hec anno doraini M^ CG^ LXIIL, XI*. kalendas Aprilis. Testes huius rei
sunt hü: frater Cunradus conmendator, frater Vlricus, frater Hermannus de Clara Stella'),
Äcisterciensis ordinis, dominus Cunradus de Velliberg*), Cunradus de Brunnen *), Sifridus
Kimo de Enselingen % Eisbreth de Enselingen, milites ; Cunradus scultetus civitatis, Hein-
ricus filius sculteti, dominus Waltherus senior Sulmagister, Cunradus Trillir et Otto frater
suus, Heinricus Berler, item fratres sculteti Hermannus et Hern^annus, IJeinricus Sul-
magister, Cu[n]radus filius Trilliri et alii quam plures,
»
3 Siegel: 1) Walthers von Limpurg, bereits öfters, z. B. oben S. 16 beschrieben, von der Umschrift
erhalten: t S. . .RI.ImP^IAL. . .NE.DE . .RCH; 2) des Schultheissen Konrad von Hall, schildförmig, c. 57,
c. 47 mm (II. B.) : drei Pfennige (Heller) % 1 gestellt, in den oberen em breitendiges gekerbtes Kreuz, zwischen
VI. 14
106 1263. April.
den Enden der Balken und dem Umkreis der Pfennige ein Punkt, im unteren eine offene Rechthand; von der
Umschrift erhalten : f .S. CVNR ADI . SCV (N u. R verbunden) — 3) Konrads von Limpurg , namentlich
am Rande sehr beschädigt (lU. B. 3): der Schenk auf schreitendem Pferde, den Kopf mit einem Topfhelm
bedeckt, mit dem über den Kopf zurückgeschwungenen Schwerte zum Schlag ausholend, am linken Arm einen
nahezu dreieckigen Schild mit fflnf 3, 2 gestellten Kolben.
1) Limpurg, O.A. Hall. — 2) Braunsbach, O.A. Künzelsau. — 3) Lichtenstem, O.A. Weinsberg. — 4) Vell-
berg, O.A. Hall. — 5) Bronnen, Gem. Neuler, O.A. Ellwangen. ^ 6) Enslingen, O.A. Hall.
1707.
Graf Rudolf von Tübingen versichert, dass seine Ertheilung Tübinger Stadtrechts an die von
ihm zu gründende Stadt Sindelfingen der Kirche daselbst keinerlei Eintrag thun solle, bestätigt
ausdrücklich die volle Unabhängigkeit der letzteren von ihm und setzt ihre Reckte und Frei-
heiten gegenüber von der neuen Stadt fest.
Sindelfingen 1263. April.
In nomine domini. Amen. Nos Rvdolfus, dei gratia comes de Tvwingen, omnibus
presens scriptum legentibus in perpetuum salutem et noticiam subscriptonim. Evo brevi
decedit humana fragilitas novercarique solet rei geste memoria, que || scripturarum non
fuerit testimonio commendata. Ne igitur acta presentia processu temporis elabanlur a
noticia fulurorum, ad noticiam singulorum volumus pervenire, quod nos in dominio
nostro, videlicet apud Sindeluingen '), ubi ins advocatie nobis pertinere dinoscitur, muni-
cipium') fünda||re intendentes ac eidem municipio seu civitati et civibus ac eiusdem
loci incolis ius libertatis iuxta formam libertatis civitatis Tvwingensis contradere cupientes
ipsam iibertatem sic.provide duximus statuendam, ut libertati ecclesie et etiam ecclesia-
sticarum personarum ibidem, quam in || omnibus illesam permanere volumus, nuUum
ex huiusmodi nostris innovationibus et statutis preiudicium generetur. Sane igitur de
V^onsensu reverendorum in Christo . . prepositi et capituli eiusdem ecclesie libertati per--
sonarum ecclesiasticarum ibidem commorantium ac etiam cotnmoraturarum sie duximus
providendum, quod tam canonici quam clerici ibidem et familia ipsorum consueta et
canonica gaudeant libertate, hoc etiam expresso, si familiam ipsorum inter se vel etiam
alios illuc venientes, tam cives quam extraneos, vel etiam cum familia eorum contigerit
discordare in ecclesia vel in ambitu seu in curiis eorundem et probra, iurgia, vituperia,
convicia, vel etiam lesiones quaslibet verbo aut facto sibi invicem intulerint, emenda de
hoc nuUa ibidem ad nos pertineat, sed preposito vel canonico, in cuius curia id factum
fuerit, debetur talis insolentia vel temeritas totaliter emendari. NuUus etiam ipsorum
vel de familia predictorum aut etiam superveniens extraneus in dictis locis debet a nobis
vel a nostris iudicibus aliquatenus conveniri vel ad iudicium evocari nee persona aut
1263. April. * 107
res alicuius in eisdem locis poterunt interdici. Concedimus etiam, at quisquam canoni-
corum, clericorum vel etiam aliquis de familia ipsorum, quantum ad negocia eorundem
canonicorum aut clericorum pertinet, pedagia, thelonia, angarias, perangarias, vectigalia
vel alias exactiones, quocunque nomine cßnseantur, solvere nullatenus teneantur. Con-
fitemur etiam presentibus, quod si quemquam . . prepositum ibidem cedere vel decedere
contigerit quoquo modo, secundum antiquam consuetudinem et prescriptam ac presenti-
bus roboratam de bonis omnibus eiusdem prepositure nichil ordinäre vel disponere
habeamus, sed tarn de ordinandis rebus seu bonis quibuscunque ad ipsam preposituram
pertinentibus, quam etiam de eligendo preposito soll canonici habent liberam facultatem,
si vero aliquem canonicum ibidem residentem vel etiam non residentem decedere . con-
tigerit, ^otest de rebus suis mobilibus et inmobilibus in testamento suo salvo iure et
consuetudine ecclesie eiusdem quod voluerit ordinäre, nee debet quicquam rerum suarum
utilitati nostre aliqüatenus provenire, et si intestatus decesserit, heredes sui, qui de iure
sibi succedere debeant, eidem succedant et ecclesia etiam in hiis, que sibi pertinere ab
antiqua consuetudine dinoscuntur, nee de rebus suis quicquam nobis') pertinet vel advocato.
De libertatibus possessionum, videlicet de curiis canonicorum ad prebendas eorum spec-
tantibus, si ipsas propriis sumptibus excoluerint, tunc libere sunt, ita quod tunc her-
bergas, stipendia vel quelibet alia tributa nobis vel advocatis aut hej^ibus nostris solvere
non tenentur. Insuper concedimus eisdem, ut de curti ipsorum iBa municipium seu
civitatem sita, si ibidem domum, horreum, granarium vel alia huiusmodi edificia con-
struxerint, vigilias facere, thelonia solvere vel alias exactiones quascumque dare nulla-
tenus teneantur, sed quemadmodum in curiis eorum claustralibus, ita eodem iure in ipsa
curti gaudeant simili libertate, nee quicquam de hiis a nobis vel a civibus seu ab ad-
vocato aut municipio perpetu(f requiratur. De hominibus vero censualibus vel aliis, de
quibus dicta ecclesia hactenus iura mortuaria, que vulgo dicuntur valle, dinoscitur per-
cepisse, et alia iura ecclesie de ipsis pertinentia ex nunc tam in civitate ipsa quam extra
percipiat libere, sicut consuevit percipere ab antiquo. Mansionariis siquidem dicte ecclesie
hanc formam instituimus, ut iidem omni eodem iure dictos mansus possideant in civitate
ipsa sicut et extra ratione mansuum, sicut et hactenus possederunt, nisi aliud de volun-
tate . . prepositi et canonicorum sub certa conditione potuerint obtinere, sed si quisquam
dictorum mansionariorum se in hoc forte gravatum reputans mansum prius habitum
habere de cetero noluerit, sub hac forma in continenti ipsum mansum eo modo, quo
consuetum est hactenus resignari, eisdem . . preposito et cailonicis ad manus ipsorum
resignet, pro eorum beneplacito alteri cui voluerint libere collocandum. Qui etiam in
ipsa civitate bona salica possident ad ipsam ^) ecclesiam pertinentia, qui dicuntur sei dare,
de hiis taliter ordinamus, quod de ipsis bonis curtes disponantur, quarum quelibet in
longitudine quinquaginta , in latitudine vero pedes habeat numero quadraginta, et de
14»
108- 1263. April.
qualibet curti huiusmodi decem et octo denarii dicte ecciesie persolvantur festo Martini,
sicut et alii census eidem ecciesie persolvi hactenus consueverunt. Et si iidem seldarii
vel quisquam eorum hunc censum solvere recusaverit, ipsam curtim seu bona libera ad
presens dimittat preposito et capitulo, ut de ip^is ordinent et disponant que viderint ex-
pedire. Procuratoribus quoque • . prepositi et canonicorum liceat elapso festo beati Martini
census suos sibi debitos et neglectos infra civitatem sicut extra exigere et requirere a
debitoribus ipsorum censuura et recipere, et si non solverint repetitos, licet ipsis pignora
tollere pro eisdem censibus iuxta antiquam consuetudinem consensu aut iudicio nostro
vel advocatorum seu civium nostrorum et quorumlibet aliorum minime super hoc requi-
sito, .et insuper bona ips^, que hahnit ab ecclesia, propter ipsius negligentiam, quicumque
fuerit, ad ipsam libera revertantur, alteri vel aliis, prout prepositus et capitulum voluerint,
coUocanda. Consuetudinem etiam obtentam de almedia eiusdem ville, quod illa communis
Sit tarn preposito et canonicis ac eorum colonis et incolis quam etiam eiusdem loci civi-
bus, presentibus declaramus. Silvas quoque, quas iidem cives et procuratores prepositi
et capituli predictorum banno supposuerint, quicumque illas postmodum seeuerit penam
statutam solvat, excepto quod prepositus de ipsa silva potest duo plaustra resecare et
abducere die sabbati qualibet septimana. Ex antiqua etiam consuetudine licuit eisdem
. • preposito et canmucis et exnunc liceat custodes silvarum , camporum , pratorum et
pecudum suorum ^K requisitione civium et cuiuslibet alterius habere si voluerint spe-
ciales. Penam nichilominus peccuniariam, quam dicti cives . • preposito et , canonicis vel
eorum procuratoribus presentibus, si voluerint Interesse, in custodia vel banno nemorum,
camporum et pratorum statuerint ab excedentibus persolvendam, familie procuratores et
servi prepositi et canonicorum, si iidem statutam formam excesserint, etiam sicut alii
solvere tenebuntur. Prata quoque prepositure ab aliis pratis^ivium separata licet .. preposito
quando voluerit resecare, excepto prato dicto Ymmezen br^le, in quo fenum sibi non
licet recidere , nisi noster • • villicus uno die prius fenum de pratis nostris tondat, prout
dicitur vor tag, vel nisi . . prepositus possit aliud de voluntate nostri villici obtinere. Fru-
mentum suum idem . . prepositus et canonici debent hiis diebus metere, quando etiam
alii cives id faciunt, nisi forte de metendo frumento ipsorum primitus licentia a nostro
. . villico ipsis detur, et hoc etiam . . villico nostro non licet facere nisi die illo, quando ad
eum dies prior, que vulgo vor tag dicitur, dinoscitur pertinere. Duo utique procu-
ratores, scillcet unus • . prepositi et alter villici nostri servus, debent esse in propriis per-
sonis custodes aut duos alios pro se constituere,. qui dicuntur heinburgen, qui custo-
diant pascua ad hoc deputata, et illa pascua .. preposito canonicis ac civibus communia
esse debent. Eiusdem etiam prepositi prociuatoribus pro decimis feni elapso festo beati
lacobi, si tunc eidem solute non fuerint decime prenotate, licet pignora recipere, sicut
pro aliis censibus suis supradictis in domibus debitorum. Et si in premissis vel in
c
1263. April. 109
aliquo premissorum predictos . . prepositum et canonicos contigerit casu quolibet con-
tingente ab aliquo impediri vel etiam molestari, nos vel heredes nostri aut quicumque pro-
cessu temporis ibidem dominus fuerit vel advocatus bona fide tenemur benivolum consilium
et promptum auxilium ipsis et ipsorum cuilibet impertiri, quandocumque vel quociens-
cumque ab hiis super hoc fuerimus requisiti. Hec iura, libertates, consuetudines et con-
dicionesy ab ipsis preposito et capitulo hactenus pacifice obtentas et alia, que ipsis a
nobiSy a iure canonum vel alias secundum consuetudinem Constantiensis ecclesie legitime
sunt concessa, volumus et promittimus illibata et illesa presentibus conservare, ita quod
nos et heredes nostri quicumque fuerint huic ordinationi, concessioni ac promissioni nostre
nullatenus valeamus in perpetuum contraire. In huius itaque ordinationis, concessionis
et promissionis nostre testimonium, ut eadem perenne robur firmitatis obtineant, pre-
sentes litteras eisdem . . preposito et capitulo dedimus sigillorum nostri ac reverendi in
Christo patris E., dei gratia Constanciensis episcopi, et fratris nostri Hügonis palatini de
Tvwingen et dilecti filiastri nostri ^Irici de Helfenstain *) comitum munimine roboratas.
Nos Eberardus, dei gratia Constantiensis episcopus, et Hugo de Tvwingen et ^Iricus de
Helfenstain comites predictis omnibus consensum benivolum adhibentes eisdem litteris
ad evidentiam pleniorem et memoriam' perpetuam rogatu earundem partium sigilla nostra
duximus apponenda.
Actum Sindeluingen, mense Aprili, anno incarnationis dominice M*. CC*. sexagesimo
tertio, indictione sexta, in domino feliciter. Amen. Ut memores simus, quia cuncti morte
perimus, scripserat Hainricus talia canonicus ecclesie "*) dictus de Meskilch '), sit benedictus,
qui memor eins erit, cum caro morte perit*).
Die Worte : In nomine sind in Majuskeln geschrieben und die Anfangsbuchstaben der Sätze verziert. Ziem-
lich beschädigt, so dass die Umschriften meist fast ganz fehlen, hängen die zwei ersten Siegel an weiss-blau-
rothen, die zwei letzten an braunen, bräunlichen und weissen Leinenfaden : 1) des Grafen Rudolf von Tübingen,
bereits Bd. 5, S. 355, 2) des Bischofs Eberhard von Constanz, Bd. 5, S. 38, 3) des Grafen Hugo von Tübingen,
Bd. 5, S. 302, 4) des Grafen Ulfich von Helfenstein, Bd. 5, S. 239 übrigens nach einem anderen Stempel, be-
schrieben. — Abdruck: Petrus, Suevia eccl. p. 751. — Schmid, Geschichte der Pfalzgrafen von Tübingen,
Urkb. S. 24. — Auszug: Hang, Chron. Sindelfing. p. 31.
•
a) Dieses Wort ist über der Zeile hineincorrigirt. — b) Diese beiden Worte sind doppelt geschrieben, das eine
Mal durchstrichen. — c) Dazu ist über der Zeile eingesetzt: scäicet huius. — d) Der letzte Satz besteht aus Reimen
(simus — peritnus, Hainricus — canonicus, dictus — benedictus, erit — perit).
1) Sindelfingen, O.A. Böblingen. — 2) Helfenstein, abgeg. Burg, O.A. Geislingen. — 3) Messkirch, bad. B.A.Sitz.
HO 1263. April I.
1708.
Der gräflich öttingische Schenk Raheno von Ehringen stiftet mit Einwilligung des Grafen
Ludvoig von Oettingen einen Jahrestag für sich, seine EUem und Erben im Kloster Auhausen
mit Besitz zu Mögesheim und üherlässt diesem Kloster weiter unter Vorbehalt des lebenslang-
liehen Nutzniessungsrechts einen Hof zu Nordhausen.
1263. Aprü 1.
In nomine domini. Amen. Omnibus presentem litteram inspicientibus Rabno de
Eringin % pincerna domini comitis de Oelingin, salutem in auctore salutis. || Cum humana
memoria fragilis sit et caduca, expedit, ut ea que perpetuanda sunt litteris conmendentur.
Noverint igitur tarn presentes quam fiituri, quod ego domino meo L<^dewico comite de
Otingin presente et consentiente in remedium anime meg et animarum patris mei Ge-||
rtngi et matris meg Gtte ac heredum meorum in cenobio ecclesi? sancte Marie in
Ahtsen*) singulis annis in die Omnium Animarum elemosinam fieri iussi, videlicet ut in
die illa in pane duo maltra tritici et duo maltra siliginis Oetingensis mensur^ et una
uma Valens dimidiam libram denariorum Werdensium pauperibus debeant erogari et
conventui dimidia uma vini in ipsa die ministraii. Ad haue igitur elemosinam singulis
annis persolvendäm dimidiam partem agri apud Megershein *), qui predium est dictum,
cenobio trado et X libras Hallensium et X maltra siliginis et equum estimatum pro
X libris Hallensium etiam porrigo in instanti. Insuper dedi curiam apud Northtsen*)
sitam., quam apud dominum Erchengerura liberum conparavi, que in redditibus est ad
III libras Hallensium et LX Hallenses, iam dict^ ecclesi^ libere possidendam. Hanc autem
curiam sub hac forma cenobio tradidi, ut ipsius redditus quoad vixero percipiara et
annis singulis in Nativitate beat? virginis ecclesig libram cere censualiter persolvam. Si
etiam divino instructus spiritu me forte religioni reddidero '), prenotata curia cum Omni-
bus suis adtinentiis in continenti ad memoratum claustrum integraliter devolvatur. Huius
rei testes sunt : filius mens Gertngus, Ctnraduä dapifer de Rechenberch \ "^Iricus senior
de Steinhein *),* ^oUandus de Creinhein '), milites. Ut igitur hec rata teneantur et incon-
vulsa, ecclesie sancte Marie in Ah<^sen presentem litteram porrexi, sigillorum subscrip-
torum munimine, videlicet abbatis et conventus ecclesi? in Ahtsen et domini comitis
illustris Ltdewici de Oetingin nee non et mei duxi roborandara •*).
Acta sunt hec anno domini M*. G*. C*. LXIIP., kalendis Aprilis.
Nach dem Original des kgl. baier. Reichsarchives zu München. Vier sehr beschädigte Siegel: 1) des
Abts von Auhausen: spitzcval, c. 58, c. 37 mm (III. A. 2 a.): der stehende Abt, in der Rechten den Abtsstab,
mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift erhalten: f S . . ATIS . . . SEN; 2) des Con-
vents von Auhausen, rund (IL B.) : die thronende gekrönte Jungfrau Maria mit dem Christuskind auf dem Schoos,
1263. April 6. HI
von der Umschrift erhalten: f SIG1..EN; 3) des Grafen Ludwig von Oettingen, sehr abgerieben (IV. C): ein
gelehnter, mit Kürscbreihen überzogener Schild mit Mittelschild, das Ganze mit einem Schrägen belegt, als Helm-
kleinod ein mit Lindenblättern bestreutes, auf der Peripherie mit Ballen bestecktes Schirmbrett, Umschrift fi^lt;
4) des Schenken Rabeno von Ehringen, schildförmig, oben abgerundet (IV. A. 1.): eine aufrechte Hirschstange,
von der Umschrift : t S.R.B RINGEN erhalten.'
a) Dieses Wort ist aus Versehen doppelt geschrieben, das zweite Mal jedoch durch Punkte darunter getilgt —
h) Es stand ursprünglich roborandum, ist aber in rdborandam corrigirt.
1) Ehringen, baier. A.G. Nördlingen. — 2 und 3) Auhausen und Mögesheim, baier. A.G. Oettingen. —
4) Nordhausen, O.A. Ellwangen. — 5) Rechenberg, O.A. Crailsheim. — 6) Wohl Steinheim, baier. A.G. Höch-
städt a. D., auch sonst im 13. Jahrhundert als Sitz eines Ortsadels bekannt. • 7) Es ist dies wohl die gleiche
Person wie der im J. 1271 in einer Urkunde desselben Klosters genannte Volnandtis de Kregenheim (Materialien
zur Oetting. Geschichte 4, 340) ; letzteres ein nicht sicher zu deutender Ot. '«^'
1709.
Graf Ulrich von Berg beurkundet y dass sein Dienstmann Konrad genannt Viscera von Bier-
lingen mit seiner Zustimmung nicht nur sich seihst sondern auch naher bezeichnete Gilter
daselbst dem Kloster Marchthal zu eigen übergeben habe.
*
Ehingen 1263. April 6.
^Iricus, dei gratia comes de Berge ^), omnibus presentem paginam inspecturis salutem
et noticiam rei geste. Noveritis || singuli et universi, quod, cum dominus C^nradus
dictus Viscera de Bilringin*), ministerialis meus, de consensu meo tradiderit se mona-
sterio II Martellensi et predium suum sine meo expresso consensu donare non potuerit
monasterio antedicto, dictus C. mihi humiliter supplicavit, ut || tam pio suo proposito
meum consensum in donatione talis predii adhiberem. Ego vero devotionem ipsius con-
siderans et peticionem suam cupiens exaudire , dictus C<^nradus ministerialis ' meus de
consensu meo expresso aream quandam in Bilringin, in qua residebat faber, et tria iugera
sive tres agros, in qualibet segete unum agrum, et unum pratum, aines mannesmat,
et aliud pratum, quod.vocatur Gere, cuius media pars sibi attinebat, pro libero' predio
donavit monasterio antedicto. Et ne dictus C^radus vel heredes ipsius vel ego vel
heredes mei donationem iam dictam valeamus in irritum revocare, presentem paginam
sigilli mei munimine roboravi. Testes huius rei sunt : dominus C. de Elribach ^), dominus
Ger et frater suus, R. de Ephingen*), dominus H. de Husen*), dominus H. de Stvzze-
linginO, C. notarius, H. minister de Ehingin et alii quam plures.
•
Datum apud Ehingin, anno domini M*. CC*, LXIIP., indictione VI'., octavo idus Aprilis.
Nach dem Originale des förstl. thurn- und taxis*schen Archives zu Regensburg. Das bei der Urkunde vom
3. Mai 1268 genauer beschriebene Siegel des Ausstellers, aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse, von der
Umschrift hier erhalten : . IGILLVM . WLRl R . . .
112 1263. April 19 und 22.
1 und 2) Berg und Kirchbierlingen , O.A. Ehingen. — 3) Erbach, O.A. Ehingen. — 4) Aepfingen, O.A.
Biberach. — 5) Wohl Hausen ob Urspring, O.A. Blaubeuren, Sitz eines gräflich bergischen Dienstmannenge-
schlechts. — 6) Altsteusslingen, O.A. Ehingen.
1710.
Bisfhof Hildebrand van Eichstää erkennt das Patronatrecht der Kirche zu Gunzenhausen dem
Äbte von EUwangen durch feierlichen Gerichtsspruch zu und bestätigt den von seinem Amts-
vorgänger auf Ptäsentation des Abts investirten Geistlichen dasdbst.
Eichstää 1263. Aprü 19.
Anno domini millesimo CC*. LXni., proxima V^ feria post dominicam qua cantatur
Misericordia Domini, nos Hiltebrandus , || dei gratia Eistetensis episcopus, presidente[s]
iudicio in choro maioris ecclesie Eistetensis et cognoscentes de iure patro||natus ecclesie
in 6u[n]zenhusenOi quia nobis legitime*) constitit; idem ius patronatus pertinere ad abbatem
Elwazensem || et in quasipossessione eiusdem iuris patronatus abbates Elwazenses actenus
extitisse, de consilio sapientum virorum et bona deliberatione prohabita in nomine patris
et filii et spiritus sancti idem ius patronatus abbati et ecclesie Elwazensi sentencialiter
adiudicamus et Wolframum clericum dictum de Kozesbuhel *), quem invenimus. a pre-
decessore nostro ad presentationera abbatis Elwazensis de eadem ecclesia investitum, appro-
bamus et ei plenum ius recognoscimus in ecclesia memorata.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren.
a) Im Originale: leigüime.
1) Gunzenhausen, baier. B.A.Sitz. — 2) Kottspiel, O.A. Eilwangen.
1711.
Pabst UrbanIV. nimmt das Kloster Zwief alten mit seinen Einrichtungen und seinen zum Theil
namentlich aufgeführten Besitzungen in seinen Schutz und verleiht ^ beziehungsweise bestätigt
demselben eine Reihe von Rechtsbegünstigungen.
Oivitavecchia 1263. Aprü 22.
\ Urbanus episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis . . abbati monasterii de Zwi-
uildea eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regulärem vitam professis in
perpetuum. j || Religiosam vitam u. s. w. une in der Bd. 3, S. 77 ff. gedruckten Urkunde
I
1263. April 22. 113
Pabsts Honoriu8 HL für dasselbe Kloster j mit meist unbedeutenden Abweichungen, welche^ soweit
sie nickt so unwichtig sind, wie et statt ac u. der gl, im Folgenden namhaft gemacht sind:
monasterium de Zwiuldea, Constantiensis diocesis , ordo monasticus , qui secundum
deum et beati Benedict! regulam in eodem monasterio .... pertinentiis suis, parrochialem
ecclesiam de Zwiuildea, cum decimis terris et omnibus pertinentiis suis, ins patronatus,
quod habetis in ecclesia de Cladrun^), terras et possessiones, quas habetis in locis, qui
Duremchain *) , Altenborc'), Golberc*), Cungen*^), Theredingen ^) vulgariter appellantur,
cum pratis .... Colitis , de quibus aliquis hactenus non percepit, sive .... in monasterio
vestro professionem .... sine . . abbatis sui . . . . discedentem vero non absque cam-
panis, dummodo causam non dederitis interdicto, suppressa clericorum, qui ad ordines
fuerint gratiam et communionem .... exhibere. Prohibemus insuper .... personis a
vobis omnino .... deliberaverint, . . . . vel interdicti sint aut etiam publice usurarii .... loci
abbate .... fratrum maior pars consilii .... beati Benedicti .... monasterio vestro con-
cessas, .... privilegio communimus. Decerniraus ergo .... usibus omnibus . . iustitia et
in predictis decimis moderatione condlii generalis. Si • . . . i Amen. Am6n. Amen. 1
(Rundzeichen*). Ego Urbanus, catholice ecclesie episcopus, subscripsi (Monogramm
für Bene valete).
t Ego Odo, Tusculanus episcopus, subscripsi*).
f Ego Stephanus, Prenestinus episcopus, subscripsi.
t Ego frater lohannes, Portuensis et sancte Ruffine episcopus, subscripsi.
f Ego Rudulphus, Albanensis episcopus, subscripsi.
t Ego Henricus, Ostiensis et Velletrensis episcopus, subscripsi.
t Ego Guido, Sabinensis episcopus, subscripsi.
t Ego Symon, tituli sancti Martini presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego Ancherus, tituli sancte Praxedis presbyter cardinalis, subscripsi.
f Ego frater Guido, tituli sancti Laurentii in lucina presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego Guillelmus, tituli sancti Marci presbyter cardinalis, subscripsi.
f Ego Riccardus, sancti Angeli diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Ottauianus, sancte Marie in via lata diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego lohannes, sancti Nicolai in carcere TuUiano diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Ottobonus, sancti Adriani diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego lacobus, sancte Marie in Cosmydin diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego Gottifridus, sancti Georgii ad velum aureum diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Vmbertus, sancti Eustachii diaconus cardinalis, subscripsi.
f Ego lordanus, sanctorum Cosme et Damiani diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Matheus, sancte Marie in Porticu diaconus cardinalis, subscripsi.
Datum apud Urbem Veterem, per manum magistri Michaelis de Tholosa, sancte
VI.
15
114 1263. Mai.
Romane ecclesie vicecancellarii, X. kalendas Äaii, indictione VI., incamationis doininice
anno M*. CG*. LXIII., pontificatus vero donni j Urbani 1 pape IUI. anno secundo.
Italienisches Pergament. Im rechten Obereck U zweimal durchstrichen ; unten links auf dem Umschlage X;
hinten Bonieotitrus mit einem Kreuze Ober und unter demselben. An roth-und gelbseidener Schnur die bereits
S. 52 erwähnte Bulle dieses Pabsts.
♦) Wie S. 52.
a) Diese Unterschrift war, wie es scheint, ganz verwischt und wurde von Jemand, der sie nicht mehr recht lesen
konnte und statt Ttiseulamia Duuanus oder etwas ähnliches setzte, wieder aufgefrischt.
1) Vergl. oben S. 1, Anm. 1. — 2) Türkheim, Ober-, Unter-, O.A. Cannstatt. — 3) Allenburg, O.A.
Tübingen. — 4) Kohlberg, O.A. Nürtingen. — 5) Köngen, O.A. Esslingen. — 6) Derendingen, O.A. Tübingen.
1712.
Die Schenken Heinrich, Konrad und Hermann von Winterstetten vergaben ihre seither an Rieher
von Steinhamen zu Lehen verliehene, ihnen aber nunmehr aufgesagte Mühle zu Horb zu ihrem
und ihrer Nachkommen Seelenheil der Probstei Schussenried als Eigenthum.
Winterstetten 1263. Mai.
In gottes namen. Amen. Allen den, die disen brief ansehent, lesent oder horent
lesen, || tügen wir kunt schnk Hairich, schnk Curat, schnk Herman von Wintersteten * )
daz wir || üser aigen gut gelegen die muli ze Horwe *), die von uns ze leben het Rieber
von Stain||busenO, babin ufgenomen von demselben Rieber von Stainbusen unt habint
dieselbtm müli mit allem dem, daz darzö geboret, ez sie an akeron, an wison, an waser
unt mit ir fluz der Scbvzzon unz in den Swaibcfurt *), für uns und usere erben durb
gotte und durb user sele bails willen und ocb durcb des vorgenanten Rieberz bette
willen für fries aigen gegeben ze babene und ziezzenne *) ewecblicb den ewirdigon gaicb-
libon berren dem propst und dem convent und seilen gotzbus ze Scbuzzenriet des ordens
von Bremenstaicb *) gelegen in Kostentzer bistun und babent disen brief bisigelt mit
useren insigiln für uns und user erben für alle anspracb. Diz bescbacb und wart dirre
brief gegeben ze Wintersteten, do man zalt von gottes geburt tüsent iar und zuaibuder
iar und dru und scbezzic iar in dem Magen. Diz sint gezüge und waren dabi dise
o
erberen lüte: ber Hiltbrand und ber Wd ritter von Molbretzbusen 0 , ber Tietericb de
Niunoron'), ber H. de Baufendort ®), Bertoldus Selpber und ander erbere lute genocb.
Die Siegel sind sämtlich verloren,
a) Wohl verschrieben für: se niezzenne.
1263. Mai 4. 115
1— 4)Abgeg.BurgbeiWinterstettenstadt; Horb (in einem Schussenrieder Repertorium aus dem 18. Jahrhundert
heisst es, die Mühle zu Horwe oder Horb müsse einst ^ine kleine Viertelstunde oberhalb dem Schwaigfurt bei
den sog. Horber Weiherlein gelegen gewesen sein); Steinhausen (vergl. unten Anm. 2); Schwaigfurt, Hof und
Mühle am Schwaigfurter Weiher, Gem. Otterswang, sämmtlich O.A. Waldsee. — 5) Pr6montr§, im Aisne-
Departement — 6) Wolpertshaus, Pfarrweiler der Gem. Wolfegg, O.A. Waldsee. — 7) Neufra, O.A. Riedlingen. —
8) Bavendorf, Pfarrweiler, O.A. Ravensburg.
1713.
Probst Berthold und der Convent von Sckussenried beurkunden y dass die edlen Herren von
Wartenberg auf Bitte der Erben Ulrichs von Steinhausen ihr Eigenthum in BicMishaus an ihr
Kloster y sie selbst aber wiederum auf deren Bitte dasselbe an dc^ Kloster Baind übergeben haben.
Otterswang 1263. Mai 4.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis inconmodis occurritur pleneque
futurorum materia licium enervatur, || cum humwane fragilitatis negotia scripturarum
testimonio conservantur. Evenit namque multociens, quod vivum || testimonium repen-
tinus subripit interitus et verus possessor sententialiter ex de^ectu noticie bonis || suis
temere spoliatur. Nos igitur Bertoldus divina providente dementia prepositus in Sorech
totusque eiusdem loci conventus singulis et universis exponimus et presenti scripto pro-
fitemur, quod nobiles domini de Wartenberc*) ad preces et instantiam heredum pie re-
cordationis domini tlrici de Stainhusen*) proprietates suas in Richelishus ^) , quas suc-
cessione legitima possederunt et ab ipsis antedicti heredes domini ^Irici teuere debuerant
nomine feodali, monasterio nostro cum omnibus suis appendiciis tam cultis quam incultis,
tactis, cognitis et incognitis ac intactis donatione publica tradiderunt iure proprietatis
pacifice possidendas, quas nos etiam postmodum rogatu heredum ^Irici de Stainhusen
memorati monasterio sanctimonialium de Biuwende prout easdem accepimus contulimus
perpetuo pacifice ac legitime possidendas, in nostre traditionis evidens testimonium ac
robur firmitatis perpetue presens scriptum sigilli nostri munimine roborantes. Huius rei
testes sunt: ^Iricus et Swigerus fratres de Gundeluingen *) , Rüdolfus de Bühaugia*),
Gebehardus de Kurenbach *), Eber, de Richenbach 0, Reinhardus de Otolveswanc ®), frater
H. de Cressebrunnen ^), Herbordus rector ecclesie de Richenbach et alii quam plures.
Actum apud Otolveswan®), anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo tercio,
quarto nonas Maii, indictione sexta. Amen.
Nach dem Original der salm-reifferscheid-dyck^schen Gutsherrschaft zu Baind. An blau-weissen leinenen
Fäden das Siegel des Probsts Berthold, spitzoval, 42,23 mm (II. B): die Jungfrau Maria mit dem Christuskind
auf dem Schoos, Umschrift ; f S . PREPOSITI . DE . SORECH.
1) Wartenberg, bad. B.A. Donaueschingen. — 2) Wohl das oben Anm.3 genannte Steinhausen, O.A. Waldsee,
dessen Ortsadel auch noch später mehrfach mit dem Namen Ulrich vorkommt und im Besitz wartenbergischer
15*
116 1263. Mai 5.
Lehen erscheint— 3) Wohl Reichertshaus (vergl. oben S. 96, Anm. 2).— 4) Gunddfingen, O.A. MQnsingen. —
5) Buchau, O.A. Riedlingen. — 6) Kürnbach, Gem. Schi^ssenried, O.A. Waldsee. — 7) Reichenbach, O.A. Saulgau.
— 8) Otterswang, O.A. Waldsee. — 9) Kressbronn, O.A. Tettnang.
1714.
Erzbischof Wernher von Mainz beauftragt in Anerkennung der von dem Bischof Eberhard
von Konstanz bestätigten Schenkung des Neubruchzehntens im Schönbuche durch den Grafen
Budolf von Tübingen an die Kirche in Weil (im Schönbuch) den Probst von Hindebach und
den Dekan von Hildrizhausen, diese Kirche in ihrem Rechte zu schützen.
Mainz 1263. Mai 5.
Wer., dei gratia sancte Maguntinensis sedis archiepiscopus , sacri imperii per 6er-
maniam archicancellarius, dilectis in Christo || . . preposito de Hindebach ^), ordinis sancti
Benedicti, et . . decano Hiltratehusen ') , Constanciensis diocesis, salutem || in domino.
Cum, sicut in litteris venerabilis fratris nostri in Christo dilecti domini E. Constanciensis
episcopi perspeximus evidenter, || vir nobilis Rudolfus, natus quondam R. comitis pala-
tini de Tuingen, decimas novalium in nemore Scainbuch iam cultorum vel in posterura
colendorum, quas sibi ab antiquo asseruit attinere, ad ecclesiam sancti Martini in Wile '),
Constanciensis diocesis, sitam prope Holzgerningen*) contulerit propter deum, presertim
cum eedem decime propter latitudinem nemoris memorati nulli ecclesie parrochiali hac-
tenus sint ascripte, sed interdum occupantibus sint dimisse, nos ad instar domini E.
episcopi memorati dicte collationi consensum adhibentes et auctoritate metropolitica in
nomine domini confirmantes eandem discretioni vestre mandamus, quatinus ecclesie ante-
dicte super iure decimarum ipsarum defensionis presidio assistatis, non permittentes eam
in hiis ab aliquibus indebite molestari, molestatores huiusmodi auctoritate nostra per
censuram ecclesiasticam conpescendo. Quod si non ambo hiis exequendis potueritis in-
teresse, alter vestrum ea nichilominus exequatur.
Datum Maguntie, anno domini M . CC . hX\ tercio, HI. nonas Mali.
Abhängend das am unteren Theile beschädigte spitzovale Siegel des Ausstellers (IIL A. 2. b) : der auf einem
mit Thierköpfen verzierten Stuhle sitzende Erzbischof, in der Rechten den Krummstab, in der Linken ein offenes
Buch, auf welchem PAXVOBISCVM nicht mehr durchaus deutlich erkennbar ist, auswärts haltend, Umschrift:
t WERNHERVS .DE! E . SEDIS . ARGHlEP«co;mS . , innerhalb des Siegelrandes (herald, rechts :) ARCHI-
CANCELLanW (links :) IMPerll . Per . GERMAN ...— Abdruck : Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 206.—
Auszug: Schmid, Gesch. der Pfalzgr. von Tübingen, Urkb. S. 34.
1 und 2) Hindebach, abgegangene Probstei des Klosters Blaubeuren bei Unter- Jesingen, und Hildrizhausen,
O.A. Herrenberg. — 3 und 4) Weil im Schönbuch und Holzgerlmgen, O.A. Böblingen.
1263, Mai 13. 117
1715.
Streitigkeiten zunschen Bischof Hartmann und dem Kapitel von Augsburg einer- und Grraf
Ludung von Oettingen andererseits wegen Schdd- und Entschädigungsforderungen des letzteren
sowohl an den Vater des Bischofs^ den verstorbenen Grafen Hartmann von Dillingen, als an
den Bischof selbst werden durch den päbstlichen Legaten Bischof Albert von Begensburg und
sechs weitere Schiedsrichter entschieden.
Im Kloster zum h. Kreuz in Donauwörth 1263. Mai 13.
\ In nomine patris et filii et Spiritus sancti. Amen. 1 Notum sit omnibus tam presen-
tibus quam fuluris, quod reverendus pater et || dominus nosler Hartmannus, Augustensis
ecclesie venerabilis episcopus, et capitulum Augustense ex una parte et nos Ludewicus
comes de Otingen ex parte altera de questionibus || nostris sive de pecunia, quam a pre-
dicto H. venerabili episcopo domino nostro petebamus pro debito, quod nobis debebatur
a bone memorie Hartmanno quondam comite de Dilingen*), || patre suo, sive etiam
pro dampnis, que nobis et nostris dicebantur illata a prefato domino . . episcopo et suis
occasione dicte litis, compromisimus in nobiles viros Rudolfum seniorem de Alto Gastro %
Hermannum de Haheltingen *) et Cunradum de Rechenberch *) dapiferum nostrum, memo-
ratus vero . . venerabilis episcopus compromisit in viros discretos et honestos Hiltebran-
dum de Rechberch*^) et Ludewicum de Dilingen, archidyaconos ecclesie Augustensis, et
Siftidum de Donersberch^ dapiferum suum, ex communi autem consensu tam dominus
. • episcopus predictus quam nos elegimus venerabilem patrem fratrem Albertum episco-
pum tunc apostolice sedis legatum, ut si forte dicti sex in partes equales divisi dissen-
tirent, ipse solus vel cum tribus arbitraretur secundum industriam sibi a deo datam
quod sibi videretur expedire. lurando etiam confirmavimus tactis sacrosanctis ewangeliis
et sub periculo cause elegimus omnia, quecumque dictus venerabilis pater frater Albertus
episcopus et legatus sive cum nostris arbitris sive per se solum arbitraretur vel arbi-
trando pronunciaret , nos inviolabiliter observaturos , et hoc idem iuravit in presentia
sanctorum ewangeliorum dominus . . episcopus Augustensis memoratus. Astrictis autem
partibus et sie vallato arbitrio per penam et iuramentum pronunciavit prenominatus
frater AI. episcopus et legatus, dominum nostrum . . venerabilem episcopum Augustensem
debere nobis . solvere quadringentas et quinquaginta marcas argenti ad pondus Augustense,
ita quod nos bona in Nerenshein ^), que nunc tenemus, teneamus nomine pignoris, donec
solvatur nobis argenti quantitas supradicta, ita tamen, quod fructus Interim percepti de
bonis predictis in sortem non computentur, set in dono habeamus eos pro dampnis nobis
et nostris illatis, et quod de illis fructibus nee in iudicio ecclesiastico nee in iudicio
118 1263. Mai 13.
seculari possimus conveniri. Arbitrando etiam pronunciavit, quod cum nobis vel here-
dibus nostris a dicto domino . . episcopo aut successoribus suis dicta argenti quantitas
fuerit persoluta, libere ad ecclesiam Augustensem revertentur bona sita in Nerenshein cum
Omnibus pertinenciis et iuribus eorundem. Promisit etiam dictus dominus noster . . epis-
copus Augustensis coram fratre Alberto episcopo et multis aliis presentibus, quod illa
bona ab ecclesia Augustensi non alienabit, sicut nee potest, quia bona ipsa cum aliis
ex hereditate paterna eum contingentibus pro remedio anime sue et progenitorum suorum
confessus est se obtulisse ecclesie Augustensi a nullo penitus in perpetuas eternitates
alienanda, Arbitrando etiam pronunciavit predictus frater Albertus episcopus, quod
castrum, quod Lapis ®) vocatur, in terminis Retie iuxta Bophingen *) situm per dominum
nostrum • . episcopum Augustensem restituatur illi, qui eidem hoc vendidit, et per omnia
in statu, in quo fuit antequam illud emisset, et quod nos nichil rancoris et nichil indig-
nationis habeamus adversus illum qui eidem astitit in bello, quod habuit contra nos in
vendicione dicti castri. Arbitrando etiam pronunciavit, quod in omnibus dampnis et in-
iuriis hinc inde sibi mutuo a partibus illatis nuUa penitus exigatur restitutio vel satis-
factio, sed nos placabimus nostros adiutores \xt possumus et dominus noster . . episcopus
Augustensis pro parte altera placabit eos qui partes suas adiuverunt. Huic pronun-
ciationi interfuerunt : venerabilis pater dominus Albertus episcopus legatus, Hiltebrandus
et Ludewicus dicti archidyaconi Augustenses, Sifridus dapifer de Donersberch et nobiles
viri Rudolfus de Alto Castro, Hermannus de Haheltingen, Cünradus dapifer de Rechen-
berch. Interfuerunt etiam venerabiles patres: abbates dominus Heinricus de Cesarea*®),
ordinis Gysterciensis, et dominus Fridericus de Werde"), dominus Vlricus de Thyrhaubten **)
et dominus Gunradus de Thekingen "), ordinis sancti Benedicti, Fridericus prior fratrum
Predicatorum in Augusta et frater Heinricus de Muere**), ordinis eiusdem. Interfuerunt
etiam Vlricus de Mvnster**), Heinricus de Höchsteten "), Diepoldus Coppo, Rabeno pin-
cema de Bringen"), milites et alii quam plures. Coram quibus quesivit venerabilis
pater frater Albertus episcopus a domino nostro episcopo Augustensi, si hec firmiter
observare vellet, et respondit, quod ex toto corde hec illibata vellet observare. Quesivit
etiam a nobis, si dicta vellemus observare, et respondimus , quod puro corde omnia que
dicta sunt illibata custodiremus* Quo facto dictus frater Albertus episcopus et legatus
precepit tam domino • . episcopo quam nobis sub periculo cause et sub debito prestiti
iuramenti, quod hec inviolata nobis invicem custodiremus.
Acta sunt hec anno domini M*, CG*. LXIIP., indyctione VI\, III*. idus Mail, in Castro
Werdensi"), in claustro sancte Grucis. Ut autem hec inconcussa remaneant, precepit
prememoratus frater Albertus episcopus et legatus, quod hec tam sui quam domini nostri
. . episcopi Augustensis et capituli eiusdem ecclesie, nee non nostri sigillorum munimine
roborarentur, quod et fecimus, sicut in presentibus est manifestum.
1263. Mai 19. 119
Nach dem Original im Allgemeinen Reichsarchive zu München. Siegel: 1) des Bischofs Albert von Regens,
bürg, an blau- und weisshänfener Schnur, spitzoval (III. A. 2. a): ein stehender Geistlicher, Umschrift: Sigülum.
FRatrlS.ALBerTl.EFiscopl.RATlSPONensis; das 2. Siegel ist verloren; 3) des Augsburger Kapitels an grün-
und rothseidenen Fäden, rund (U.E.): die Mutter Gottes auf einem Stuhle sitzend mit dem Jesuskind, Umschrift:
t SIGILLVM . CAPITVLI . AVGVSTEN . . . ; 4) des Grafen Ludyvig von Oettingen an grün und rothseidenen
Schnuren, rund (IV. G.): ein gelehnter, mit KQrschreihen Oberzogener Schild mit Mittelschild, das Ganze mit
einem Schrägen belegt; Helmkleinod: ein mit Lindenblättern bestreutes, auf der Peripherie mit Ballen bestecktes
Schirmbreit, Umschrift : t SIGILLVM .CO LVDEWICI . DE . . ETINGIN. — Abdruck : M o n. B o i c. XXXIII, I,
Nr. XCIII, S. 101. — Regest: Reg. Boic. 4, 759.
1) Dillingen, baier. A.G.Sitz. — 2) ?Hohenburg, Burgruine bei der Hohenburger Mahle, Gem. Fronhofen,
baier. A.G. Höchstädt, unter dessen Ortsadel um diese Zeit allerdings kein Rudolf bekannt ist, oder ? Hochhaus bei
Hömheim, baier. A.G. Nördlingen, Sitz einer HQmheimer Linie, in welcher damals zwei Rudolfe lebten, welche
sich aber sonst meist de aUa domo, auch de Castro qtwd didtur Hohenhüs nannten (vergl. Steichele 3, 909 ff.
1223 ff.). — 3) Hochaltingen, baier. A.G. Oettingen. — 4) Rechenberg, O.A. Crailsheim. — 5) Hohenrechberg,
O.A. Gmünd. — 6) Donnsberg, Gem. Nordendorf, baier. A.G. Donauwörth. — 7) Neresheim, O.A.Sitz. — 8) Stein,
abgeg. Burg bei Aufhausen, O.A. Neresheim. — 9) Bopfingen, O.A. Neresheim. — 10) Kaisheim, baier. A.G.
Donauwörth. — 11) Donauwörth, baier. A.G.Sitz. — 12) Thierhaupten, baier. A.G. Rain. — 13) Deggingen, baier.
A.G. Nördlingen. — 14) Mauren, baier. A.G. Donauwörth. -- 15) Münster, baier. A.G. Donauwörth. — 16) Höch-
städt, baier. A.G.Sitz. — 17) Ehringen, baier. A.G. Nördlingen.
1716.
Graf Heinrich von Fürstenberg beurkundet, dass sein Dienstniann Ritter Ulrich von Dätzingen
mit seiner eigenen und des Ritters FHederich, dessen Bruders, Zustimmung aUes ihm zustehende
Eigenthum in Dätzingen dem Johanniter-Orden übergeben habe.
1263. Mai 19.
In nomine domini nostri lesu Christi. Amen. Universis presentium inspectoribus
Heinricus, dei gratia comes de Furstenberg, salutem in domino. Nosse cupimus vestram
universitatem , quod Vlricus miles de Däzingen*), ministerialis nosler; homines domos
possessiones iura et alia omnia, que iure proprietatis in villa predicta obtinet, hospitali
fratrum sancti loannis dedit et tradidit de consensu nostro et fratris sui Friderici militis
aliisque omnibus, que circa huiusmodi rite intervenire solent et debent, intervenientibus,
considerans, quod pro huiusmodi temporalibus eternalia esset perpetuo recepturus. Nos
itaque eadem pia consideratione ducti in huiusmodi donationis et traditionis firmum
robur et indubitatum testimonium presentes litteras predictis fratribus seu hospitali
ipsorum tradidimus sigilli nostri munimine roboratas.
Datum Furstenberg, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo tertio, in vigilia
PentecQstes.
• Nach einer Abschrift des 17. Jahrhunderts. — Abdruck: Fflrstenb. Urkundenbuch 1, 216.
1) Dätzingen, O.A. Böblingen.
120 1263. Mai 27.
1717.
Chraf Wolf r ad der iUtere von Veringen äberlässt dem Kloster Kreuzlingen sein Eigenthumsrecht
an den Besitzungen zu Bäzenhofen, welche sein Eigenmann, Ritter Heinrich von Kappet, um
21 Mark Silber dahin verkauft hat.
1263. Mai 27.
Universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis Wolvradus nobilis vir senior
comes II de Veringen salutem in domino lesu Christo et noticiam subscriptorum. Suadet
pietas et iusticie mo||net equitas, ut servi dei divinis obsequiis deputati a nobis humiliter
foveantur et auxi||lio muniantur. Noverint igitur presentes et pateat futuris» quod, cum
Hanricus^) miles dictus de Capella^), qui nobis iure proprietatis pertinere dinoscitur,
possessiones suas sitas in Bizenhouen*) quadam necessitate sibi incumbente coactus
vendere cc^itasset et ipsas reverendis in Christo .. abbati et conventui de CruziUngen ^)
nomine ipsius monasterii pro XX^ una marca puri et ponderati argenti cum omni iure»
quod sibi in eisdem competebat possessionibus» simpliciter tradidisset et absolute, nobis
predictus miles humiliter supplicavit, ut prefatam donacionem sive tradicionem ab ipso
tam simpliciter factam ratam haberemus et firmam. Ad cuius peticionem nos humiliter
inclinati devocionem antedlcti conventus respicientes talem donacionem, quam etiam
manibus nostris firmavimus, ratam cum presentium protestacione promittimus habituros
et omne ius, quod nobis in prefatis competebat possessionibus, ad predictum monasterium
duximus transferendum. In c[u]ius facti testimonium presentes litteras nostro sigillo
roboratas sepefato monasterio duximus conferendas.
Acta sunt hec anno domini M*. CC*, LX*. III., indictione VI\, VI. kalendas lunii.
Nach dem Originale des jetzt in Frauenfeld befindlichen Archivs des Klosters Kreuzlingen. Siegel des Ausstellers,
rund, 61 mm (TV. A. 2): in einem Schilde drei Hirschstangen mit je vier Enden, querlinkshin über einander;
um den Schild herum Sterne, Kleeblätter und Lilien als sphragistische Beizeichen; von der Umschrift noch
erhalten: f SIGBLL . . . MITIS . WOLVRAT . . . N. — Regest: Pupikofer, Die Regesten des Stiftes Kreuzlingen,
Chur 1853, S. 13, Nr.74. — Abbildung des Siegels in: Mittheilungen des Vereins f. Gesch. in Hohen*
zollern, Jahrg. IL 1868/69, Tafel Nr. 1.
a) So die Urkunde. — b) Es steht eben Gruzilig.
1) Kappel, O.A. Ravensburg. — 2) Bitzenhofen, O.A. Tettnang.
1263. Juni 1. 121
1718.
Pabst Urban IV. stellt alle der Kirche zum heiligen Grabe von Jerusalem zugehörenden Be-
sitzungen und Personen unmittelbar unter den heiligen Stuhl j den Patriarchen zu Jerusalem,
sowie den Prior Hugo und das Kapitel dieser Kirche.
Civitavecchia 1263. Juni 1.
Vrbanus episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis Hugoni priori et capitulo
ecclesie Dominici Sepulcri lerosolomitani, ordinis sancti Augustini, salutem et apostolicam
benedictionem. Honestatis debito suadente venerabilem sanctamque lerosolomitanam
ecclesiam, de cuius regimine ad apostolice dignitatis apicem divine miserationis providencia
nos Yocavit, ex intimo diligentes et considerantes, quod divina maiestas ecclesiam ipsam
speciali corrascare privilegio sanctitatis et singularibus celestis gracie donis reddere
voluit insignitam, conveniens reputamus, ut non solum ipsam set et eins membra ipsius
intuitu congruis prosequamur favoribus et condignis honoribus efiferamus. Hinc est^ quod
nos vestris supplicationibus inclinati universos prioratus, ecclesias, domos / preposituras
et omnia loca eidem subiecta ecclesie ad vos*) spectancia, tarn in transmarinis quam
in cismarinis partibus constituta et personas ipsorum ab omni iurisdictione subiectione
ac dominio archiepiscoporum et episcoporam, archidiaconorum et quorumlibet aliorum
ordinariorum et ecclesiarum ipsorum penitus auctoritate presencium de gracia eximimus
specialis ita quod prioratus, domus, ecclesie, prepositure et loca predicta cum personis
ipsorum Romano dumtaxat pontifici et patriarche lerosolimitauo, qui fuerit pro tempore;
ac eciam vobis per omnia sint subiecta et quod archiepiscopi et episcopi, archidiaconi
et ordinarii predicti censuram ecclesiasticam seu iurisdictionem aliquam in prioratibus,
ecclesiis, domibus, preposituris , locis et personis predictis nequeant exercere. Ceterum
excommunicationis, suspensionis et interdicti sententias, si quas contra huiusmodi exemp-
tionis tenorem, postquam huiusmodi exemptio ad prelatorum et ordinariorum noticiam
pervenerit, promulgari contigerit, decernimus irritas et inanes. NuUi ergo omnino
hominum liceat hanc paginam nostre exemtionis et constitutionis infringere (u. s. w. wie
Bd. 5, S. 63).
Datum apud Urbera Veterem, kalendis Junii, pontificatus nostri anno secundo.
Nach einem Vidiinus des päbstlichen Auditors Ottobonus von Piacenza vom 16. Juni 1297 auf italienischem
Pergament. — Regest: Poltharst, a. a. 0. 2, p. 1505, Nro. 18552.
a) Statt vo3f wie auch richtig eine notarielle Abschrift vom 6. August 1467 liest , scheint noa gestanden zu haben,
aber corrigirt worden zu sein.
VI.
16
122 1263. Juni 14 und 16.
1719.
Heüigkreuzthal 1263. Juni 14.
*
Graf Hartmann von Grüuingin ^) bestMigt dem Kloster Salem die Schenkung einer eigenen
halben Hube zu Harthusin') durch seinen Ministerialen ^Iricus dictus Hagino und überträgt
demselben zugleich alle ihm an diesem Gut ratione dominii zustdienden Rechte.
Acta sunt hec in Valle Sancte Crucis*), anno domini M*. CG*. LXIIP., XVIII*. kalendas
Julii, indictione VI*,, . . . testibus Hainrico capellano eiusdem monasterii, Wernhero de Hvnder-
singin*), ^Irico de Altshusin*), militibus, Hainrico et Ortolfo dictis de Buwunburc*),
Hainrico, Wernhero et Hainrico de Hvndersingin aliisque . . . •
Siegel: das schon öfters z. B. Bd. 5, S. 152, 203 beschriebene des Ausstellers. Nach dem Codex Salemi-
tanus in Zeitschr. f. Geschichte des Oberrheins 35, 429.
1) Grieningen, O.A. Riedlingen.— 2) ? Harthausen, O.A. Ulm, vergl. Bd. 5, S. 268, Anm. 2. — 3) Heilig-
kreuzthal, O.A. Riedlingen. — 4) Von den drei möglicherweise in Betracht kommenden Hundersingen : O.A. Ried-
lingen, O.A. Ehingen, O.A. Münsingen, ohne Zweifel das erste, da hier die Grafen von Grieningen-Landau Lehens-
herren von Gütern waren und auch die im folgenden genannten mit dem hiesigen Ortsadel wahrscheinlich
stamm^rwandten Herren von Baumburg Lehensbesitz hatten. — 5) Altshausen, O.A. Saulgau, wenn nicht Alles-
hausen, O.A. Riedlingen. — 6) Baumburg, abgeg. Burg O.A. Riedlingen.
1720.
Graf Ulrich von Wirtemberg erJdärt die Weinberge des Klosters Sirnau in Stuttgart für frei
von allen Auflagen.
Weissenburg 1263. Juni 16.
Vlricus, comes de VVirthenberc , universis presentes literas inspecturis cre||dere
subscriptis. Noverint universi , quod nos vineas , quas in presenti habent || domina
Helenburc priorissa et conventus monasterii in Sirmenöwe aput Stfttgartun '), || tarn a
precaria quam ab aliis exactionibus quibuscumque omni tempore ipsius priorisse volumus
esse liberas et inmunes. In cuius exemtionis memoriam presentes eisdem donavimus
literas sigilli nostri munimine roboratas.
Datum aput Wizenburc*), anno domini millesimo CG*, LXIIP., XVI*. kalendas Julii.
Das Siegel ist verloren.
a) Der Schlussbuchstabe ist etwas geflossen, es kann auch Stüigartum heissen.
1) Weissenburg, abgeg. Burg bei Stuttgart.
1263. Juni 22 und Juli 8. 123
1721.
Pabst Urban IV. bestätigt der Probatei Denkendorf die dereinst durch den Bischof Diethelm
von Constanz vollzogene Einverleibung der Kirchen zu Denkendorf und Berkheim an dieselbe.
Civitavecchia 1263. Juni 22.
: Urbanus : episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis, , . preposito, . . priori et
capitulo ecclesie de Denkendorf, ordinis sancti || Augustini , Constanciensis diocesis, ad
ecclesiam lerosolimitanam immediate spectantis, salutem et apostolicam benedictionem.
Grandis afifectus, || quem gerimus ad ecclesiam lerosolimitanam, cui auctore deo prefuimus,
merito nos inducit, ut non solum ad ipsam verum etiam || ad eins menbra ipsius intuitu
apostolice benignitatis gratiam extendamus. Sane fuit ex parte vestra propositum coram
nobis, quod bone memorie Diethalmus, Constanciensis episcopus, de Denkendorf et de
Berchem*) ecclesias, Constanciensis diocesis, tunc vacantes de consensu patronorum
ecclesiarum ipsarum yobis in proprios usus concessit, prout in litteris inde confectis
plenius dicitur contineri, vosque pretextu concessionum huiusmodi ecclesias ipsas per
septuaginta annos et amplius possedistis pacifice et quiete. Nos itaque vestris supplica-
tionibus inclinati, quod super hoc factum est, ratum et firmum habentes ac defectum,
si quis in hoc ex eo, quod capituli Constanciensis non intervenit assensus, seu ex
quacumque alia causa fuit, supplentes de apostolice plenitudine potestatis id auctoritate
apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. NuUi ergo omnino
hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis et suppleclionis infringere (u. s. w. wie
Bd. 5, S. 63).
Datum apud Urbem Veterem, X. kalendas Julii, pontificatus nostri anno secundo.
Italienisches Pergament. Unten links: ein Häckchen, dem Abkürzungszeichen für er ähnlich; darunter: . .;
weiter unten Ja Aue [?], darunter r mit Abkürzungszeichen. Auf dem Einschlage rechts : D peru. Auf dem
Rücken der Urkunde unterhalb des Oberrandes in der Mitte : das Patriarchenkreuz zwischen Sepulcri und dominid
Jo, Noch ein Bruchstück der roth-gelb seidenen Schnur für die Bulle.
1) Berkheim, O.A. Esslingen.
1722.
Schenk Konrad von Winter stetfen beurkundet, dass Heinrich von Ingoldingen gegen 2 Pfund
Pfennig auf Ansprüche an verschiedene, dem Kloster Baind vermachte Besitzungen zu Lippach
und Markdorf verzichtet habe.
Ravensburg 1263. Juli 8.
. Omnibus Christi fidelibus hanc literam inspecturis Cunradus pincerna de Winter-
steten^) subscriptorum notitiam cum salute. Noverint presentes et futuri, quod, cum
16*
124 1263. Juli 9.
Hainricus de Ingoltingen ^ in causam traxerit venerabilem in Christo abbatissam et
conventum monasterii in Biunde, ordinis Cysterciensis, super eo, quod quondam Burchardus
de Utendorf ^) socerus suus et Irmengardis soror sua possessiones suas in Littebach ^)
universasy pomerium apud Marchdorf ^) ac quedam alia bona ibidem ipsarum monasterio
in remedium animarum suarum ac antecessorum suorum legaverunt, asserens sibi
quasdam iurisdicliones in eisdem possessionibus pertinere, receptis duabus libris dena-
riorum Constantiensium a dicta abbatissa et conventu predictam iurisdictionem , si que
dicto Hainrico in dictis possessionibus competebat seu competere videbatur, quod tarnen
penitus ignorabatur, dicto monasterio sanctimonialium in Biunde libere resignavit. Et in
evidentiam premissorum et ad petitionem dicti Hainrici presentes dedi dicte abbatisse et
conventui; maxime cum ipse proprio sigillo carebat, mei sigilli robore communitas.
Actum apud Ravenspurch, anno domini MCCLXIIP*, VIIL Idus lulii, subnotatis
testibus presentibus: domino*) H. dicto Rober, domino Hiltebrando milite de Wolbrez-
hus*), Friderico ministro de Ravenspurch et aliis viris pluribus fide dignis.
Nach dem bereits öfters z. B. Bd. 5, S. 439 genannten Copialbuch des Klosters Öaind S. 41.
a) Dieses domino ist nur durch die Sigle D angedeutet
1) Burgruine bei Winterstettenstadt und 2) Ingoldlngen, O.A. Waldsee. — 3 — 5) Ittendorf, ? Lippach, Mark-
dorf, bad. B.A. Ueberlingen. — 6) Wohl verschrieben für MoJhrezhua, Molpertshaus, Gem. Wolfegg, O.A. Waldsee,
bei dessen Ortsadel auch sonst der Name Hildebrand vorkommt
1723-
Constam 1263. . Juli 9.
Heinrich van Gundelvingen ^) und seine Söhne Schwigger und Heinrich ertfieilen nach-
träglich ihre Zustimmung zu der Schenkung einer Mühle in Andeluingen *) und einer Wiese,
genannt Senne wis, deren Eigenthum ihnen zustand, welche jedoch ^Iricus de Buenburg')
dictus Hagene bei seinem Eintritt in das Kloster Saletn mit seinem übrigen Besitze dahin
gegeben hatte, für 2'/» Mark Silber und unter Abtretung ihrer Rechte an diesen Gütern an
das Kloster.
Acta sunt hec in Constantia, anno domini M^ CC\ LXIU''., feria secunda post
octavam apostolorum Petri et Pauli Datum eodem loco, anno et die.
Das schon Bd. 5, S. 45 und Bd. 6, S. 92 erörterte Siegel des Ausstellers. — Nach dem Codex Salemitanus
in Zeitschr. für Gesch. d. Oberrheins 35, 430.
1) Hohengundelfingen, O.A. Münsingen. — 2) Andelfingen, O.A. Riedlingen. — 3) Baumburg, abgeg. Burg,
O.A. Riedlingen.
1263. Juli 25.
1724.
Friorin und Convent der Schwestern in Kirchberg verpfichten sich gegen den Weber Hildebold
und seine Gattin Gertrud in Haigerloch, von dem Ertrage der mit ihrer Hilfe angekauften
Güter in Seebronn ihnen und ihren Kindern einen bestimmten Antkeil jährlich zu entrichten.
1263. Juli 25.
Universis presentem cedulam inspecturis priorissa et conventus sororuni in Kirch-
perg salutem et Doliciam rei geste. Notum facimus, quod nos dilectis in Christo
Hildeboldo textori et uxori eins Gerdrudi in Haygerloch') promisimus Ijona fide, quod
de bonis noslris in Sebrunnen*), que a conventu sororum de Wilar') pro L libris
Tuwingensium comparavimus , de quibus iam dicti coniuges XXX libras Tuwingensium
persolverunt, deductis duabus partibus de reditibus sive fructibus eorundeni bonorum
nos eisdem Hildeboldo et Gerdrudi tres partes redituum eorundem singulis annis
persolvemus, hoc adhibito moderamine, quod altero ipsorum ex hac luce subtracto
quarta pars redituum, quos ipsi a nobis perceperant, annis singulis ad nostrum
conventum libere devolvetur. Si vero ambo decesserunt, medietas reddituum, quos
perceperant, ad nos iterum pertinebit. Reliqua vero medietas ad pueros ipsorum, si
quos tunc habuerint, devolvetur. Si autem absque puerorum successione decesserint vel
etiam pueri, quos post se successores reliquerint, de hac luce migraverint, predicti
redditus integre et absque omni diminucione ad nostrum conventum libere devolventur
nee ad quemquam alium heredum ipsorum post obitum ipsorum seu puerorum de
cetero pertinebunt. Ceterum tenore presentium declaramus, quod nos absque omni
condiclone etiam ante conventionem huiusmodi ipsis promisimus bona fide, quud si aller
ipsorum decesserit, nos alterum, qui superstes remanserit, si ad nos transire voluerit,
in nostrum cgllegium recipere deberemus. In cuius rei testimonium presentem cedulam
sibi dedimus sigilli nostri munimine roboratam.
Actum anno domini M*. CC°. [JCIIP., indictione VI*., in die sancti Jacobi apostoli.
Nach dem Bd. 5, S. 35 genannten Gopialbuch dee KloEters Kirchberg Fol.: CLXXID.— Abdruck: Schmid,
Honum. Hohenb. 24.
1) Haigerlocb, hohenzoll. O.A.Sitz. — 2) Seebronn, O.A. Rotenburg. — 3) Weil, O.A. Esslingen.
126 1263, August 15.
1725.
Chraf Ulrich von Wirtemberg verurtheilt als Schiedsrichter in einem Streite zwischen detn
Kloster Saletn und de^n Grafen Eberhard von Wartstein als Vogt und Patron der Kirche zu
Erbstetten das Kloster zu einer Geldzahlung an den Grafen ^ den letzteren zu einer Schadens-
ersatzleistung an die Pfarrei Erbstetten.
Mibisingen 1263. August 15.
Omnibus') hanc paginam inspecturis ^Iricus comes de Wiertenberg noticiam sub-
scriptorum, Ne labantur cum tempore que geruntur in tempore, scripturarum solent
indiciis eter||nari. Presentes igitur noverint et futuri, quod facta permutatione inter
reverendum in Christo dominum Eberhardum abbatem de Salem suumque monasterium
ex una et Waltherum plebanum || de Erfsteten^) ex parte altera de quibusdam prediis,
dictis dotibus et decimis, tarn monasterio quam predicte ecclesie pertinentibus, secundum
quod in aliis litteris plenius est expressum, quia || tandem nobilis vir Eberhardus comes
de Wartstain *), qui pro media parte fuit advocatus et patronus dicte ecclesie, reversus
de Lonbardia volens contra dictum monasterium movendo eis litem calumpniari
constanter asseruit, indempnitati ipsius ecclesie per ipsum monasterium fore non pro-
Visum, eo quod possessiones Cünradi dicli des Wahters bi dem Brunne et Bertholdi
de Vmmendorf) in Erfsteten site, quas ipsum monasterium a fratre suo comparaverat,
que tres liliras denariorum Hallensium ad plenum reddere debuerant annuatim, defectum
inVIIIsolidis denariorum Hallensium paterentur, quare ad inveniendam huius*") defectus
veritatem in nobiles viros Swiggerum et Hainricum milites de Gundel vingen *) et
Hainricum militem dictum Senpheli tandem fuerat a predictis partibus conpromissum,
ita tamen, quod ego ^Iricus comes de Wiertenberg habita veritate inter partes predictas
nomine veri arbitri potestateni haberem conposicionem amicabilem ordinandi, et quoniam
per probos viros mihi constitit evidenter, quod ecclesia sepedicta in Erfsteten prescriptum
dampnum hactenus passa fuerit et exnunc annis singulis inscio monasterio pateretur,
•ego secundum quod in me conpromissum fuerat, habito proborum virorum consilio, ad
toUendam in posterum cunctorum materiam calumpniandi sum taliter arbitratus, quod
reverendus in Christo abbas monasterii in Salem nobili viro*) Eberhardo comiti de
Wartstain decem marcas argenti puri persolvat et pretaxatus Eberhardus comes de
Wartstain de suo predio, videlicet prato quod dicitur Mitelwise, dampnum prenotatum
ecclesie sancti Stephani in Erfsteten reconpenset, sicut iussus fuerat habundanter, quod
me presente factum exstitit conpletum. Ut autem hec perpetuo maneant firmiora,
venerabilis in Christo Eberhardus dei gratia Constantiensis episcopus audila narratione
facti hanc litteram sui sigilli iussit munimine roborari. Ego vero et predictus comes
sepius memorati sigilla nostra apponi similiter fecimus ad cautelam.
1263. August 16. 127
Acta sunt hec in villa Mvnigsingen, anno domini M**. CG*. LX"*. III., in Assumptione
sancte Marie virginis, hiis testibus presentibus et rogatis: videlicet Swiggero Longo,
Cünrado fratre suo de Gundeluingen , Hainrico de Gundoluingen , Cünrado plebano de
Mungesingen *), nobili viro Berhtoldo de Blankenstain ^), Sigeboto et Sigeboto filio suo de
Huijdersingen ^), Marquardo de Bernhusen % Johanne de Nallingen % Eberhardo et Alberto
filio suo dictis Munt, Hainrico dapifero de Vrah**^), Sivrido dicto der Mor, Cünrado dicto
Razenhouer, de fratribus vero de Salem: Reinhardo Wlpi, Cünrado de Veringen"),
Hainrico celerario de Ezelingen, ^Irico celerario de Biberah**), monachis de Salem, et
fratre ^Irico magistro de Altmanshusen *') et aliis quam pluribus probis viris.
Auf dem Rucken der Urkunde steht von ziemlich gleichzeitiger Hand: Littera comitis VliHci de Wirtenberch
super conpositionefn decifne in AUmanshusept, Es hängen noch aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse an: das
1. Siegel: des Bischofs Eberhard von Constanz, schon öfters beschrieben, und das 3.: des Grafen Eberhard
von Wartstein, schildförmig, 39, 37 mm (IV. A. 2.) : der zinnenartig geschrägte, sich mit dem Siegelfelde deckende
Schild, Umschrift: f S . COMITIä . HEBRARDi . De . G VARSTEN . (die beiden S verkehrt, das H nur undeutlich
gestochen, bezw. ausgedrückt). Ein Duplicat im G. L.- Archive zu Karlsruhe schliesst die ersten 3 Zeilen mit: in
tempore geruntur —• suumque manasterium — aliis litteris und hat statt Vlrico celerario de Biberah, monachis de
Salem : Vlrico Gratario de Biberah, sacerdotibus et tnonachis ; sodann hängt noch das 2. Siegel, des Grafen Ulrich
von Wirtemberg:, an : rund , (IV. A. 2.) : in einem Schilde 3 nach links gerichtete vierendige Hirschstangen, Um-
schrift : t S . VLR . . . I . COMITIS . DE . WIRTtlNBERC. ^ Abdruck : Codex Salemitanus in Z e i t s c h r. f. G e s c h. d.
Oberrheins 35, 4SI.
a) Mit verzierter Initiale. — b) Dieses Wort ist aus Versehen doppelt geschrieben. — c) Diese beiden Worte desgl.
1) und 2) Erbstetten und die abgeg. Burg Wartstein dabei, O.A. Münsingen. — 3) Ummendorf, O.A. Biberach.
4 — 7) Gundelfingen , Münsingen ^ Blankenstein , Burgruine bei Dapfen , und Hundersingen , O.A. Münsingen. —
8) Bernhausen, O.A. Stuttgart. — 9) Neilingen, O.A. Esslingen.— 10) Urach, O.A.Stadt.— 11) Vergl. S.20, Anm. 1.
— 12).Biberach, O.A.Sladt. — 13) Vergl. S. 102, Anm. 9.
1726.
Anshelm von Justingen und Anshelm von Wildenstein übertragen das Eigmthum an den ihnen
von dem Bürger Konrad Gärwer von Riedlingen aufgesagten Besitzungen in Neufra auf
dessen Bitte an das Kloster HeiligkreuzthaL
Riedlingen 1263. August 16.
üniversis hanc paginam inspecturis Anshelmus de lustingenO et Anshelraus de
Wildenstain *) II noticiam subscriptorum cum salute. Vita cunctorum instabilis et memoria
hominum labilis ac infirma monent Ij gesta temporum perhennari serie litterarum.
Presentes igitur noverint et futuri, quod cum Cünradus dictus || Gaerwer civis in Rivde-
liDgen una cum lohanne filio suo et Irmengarde uxore sua, Margareta, Gepa et Gerdruda,
filiabus suis possessiones suas apud Nivfron'), quas dictus Gernot et Hainricus dictus
128 1263. August 17.
Grivgeli excolebant, nobis proprietatis titulo attinentes, quas ipse de manu nostra titulo
pheodali tenuerat illucusque, in manibus nostris libere resignasset, nos ad preces
eiusdem CCinradi et precipue ob honorem beate ac gloriose virginis Marie iam dictas*)
reverendis in Christo Berhte abbatisse et conventui in Valle Sancte Crucis ac per eas
suo monasterio tradidimus proprietatis nomine cum omnibus iuribus eisdem possessionibus
intus et extra pertinentibus et ad plenam libertatem pertinentibus perpetuo possidendas.
Acta sunt hec apud Rivdfelingen, anno domini M*. CG*. L*. XIIP., XVII. kalendas
Septembris, subnotatis testibus presentibus et rogatis, videlicet Hainrico decano de
Althain*), Sivrido et Berhtoldo fratribus suis, clericis, Cünone monetario, Cfinrado dicto
Sulzer, CAnrado dicto Gaerwer iuniore, Reinhero Trvitelario, Hainrico cellerario de
Rivdelingen et Trivtelario iuniore et aliis quam pluribus probis viris. Ut autem hec
omnia malus robur obtineant firmitatis, hanc paginam exinde conscribi fecimus et
sigillonim nostrorum appensionibus roborari. Ego vero Cühradus Gaerwarius premissa
omnia profiteor esse vera et per me fore facta.
Zwei schildförmige Siegel: 1) Anselms von Justingen, 38,30 mm (IV. A. 1.): ein geästeter SchrSgbalken,
Umschrift : f S . ANSHELMI. DE . IVSTINGEN. 2) Ansehns von Wildenstein , 38,30 mm (IV. A. 1) : dasselbe Wappen,
Umschrift: f St^tim. ANSHELMI. IVNIORIS. DE. IVSTINGEN. — Auszug: FQrstenb. Urkundenbuch ^ 125.
a) Hier ist paasessianes zu ergänzen.
1) Justingen, O.A. Münsingen. — 2) Der Sitz dieser Justinger Nebenlinie (wie aus dem Siegel henrorgeht)
■
war eher Wildenstein a.d. Donau, Gem. Leibertingen , bad. B.A. Messkirch, als Wildenstein, Gem. Borgen
O.A. Rotweil. — 3) Neufra, O.A. Riedlingen. — 4) Altheim, O.A. Riedlingen.
1727.
Altmannshausen 1263. August 17.
Heinrich von Gundelvingen ^) und seine Söhne Heinrich und Schwigger genehmigen den
um 19 Pfund Heller geschehenen Verkauf von Gütern zu Vndelnhusen *) durch ihre Eigenleute
Ulrich von Vndelhusen und dessen Schwestern Willebirgis, Judinta, Kunigung und Maehtildis.
Acta sunt hec apud Altmanshusin •) in strata publica ante portam, anno domini
M*". CC^ LXIir., XVP. kalendas Septembris. Presentibus . . . Vlrico et Hainrico fratribus
de Egelingen*) et Alberone de Ertingen*) railitibus, Wernhero dicto Hunt, Hainrico de
Granhain*), Cünrado de Ingerichingen ''), Cünrado de Vndelhusen, Günrado de Grür®)
et Hermano de Wissenriet®), Reinhardo monacho de Salem.
Das bereits S. 92 beschriebene Siegel des Ausstellers.— Nach dem Codex Salemitanus in Zeit sehr. f.
Gesch. des Oberrheins 35,433.
1263. October und October 10. 129
1) Vergl. S.92, Anm. 1. — 2) Indelhausen, O.A. Münsingen. — 3) Vergl. S. 102, Anm. 9. — 4) Eglingen,
O.A. Münsingen.— 5) Ertingen, O.A.Riedlingen. — 6) Granheim, O.A. Ehingen. — 7) Ingerkingen, O.A. Biberach. —
8) Vergl. S. 102, Anm. 2. — 9) ? Vorder-Hinter-Weissenried, Gem. Schmalegg, O.A. Ravensburg.
1728.
Der Probst der grösseren Kirche, der Dekan und der Probst zu S, Wido in Speier bezeugen,
dass das Kloster Steinheim eine Mühle zu Steinheim , das Dorf Rietenau und einen Hof in
Benningen von Abt Volland und Convefit in Hirsau käuflich erworben haben,
1263. October.
Noverint universi, ad quos liiere presenles pervenerint, quod priorissa et conventus
in Stainhein^) sanctimonlalium bona, videlicet molendinum in Stainhein, villam in
Rietnowe*) et curiam in Büningen*) cum oranibus attinentiis et iuribus eorundem
bonorum a VoUando abbate et conventu monasterii Hirsawensis sibi compararunt titulo
empcionis, prout in instrumentis ipsius abbatis et conventus super eisdem contractibus
confectis plenius continetur. In cuius vendicionis ac alienacionis dictorum bonorum
testimonium nos prepositus maioris Spirensis [ecclesie] ac decanus et Ot. sancti Widonis
prepositus ibidem sigilla nostra presentibus literis duximus apponenda.
Datum et actum anno domini M**. CG*. LXIIP., mejise Octobris.
Nach dem Copialbuch A des Klosters Steinheini aus dem 16. Jahrhundert fol. 114^.
1) Steinheim, O.A. Marbach. — 2) Rietenau, O.A. Backnang. — 3) Benningen, O.A. Ludwigsburg.
1729.
Bischof Hartmann von Augsburg bestätigt den Frauen vom Garten der heil. Jungfrau, vom
Orden des heil. Damian^ (Kl. Söflingen), alle Schenkungen seines verstorbenen Vaters in Söflingen
samt ihren weiteren Erwef^btmgen allda und fügt diesen selbst noch eine neue Begiimtigung
in Bezug auf Besitzerwerb hinzu.
1263. October 10.
Universis presens scriptum inspecluris H., dei gratia Augustensis episcopus, noticiam
subscriptorum. Que fiunt in tempore, ne simul labantur cum tempore, scrip||tis
consueverunt fidelium roborari. Sciant itaque presentes ac posteri, quod nos donationes
VI.
17
130 1263. October 10. '
omnes ville, que Sevilingen dicitur, apud Vlmam cum omnibus attinentiis dominabus ||
de orto beate virginis, ordinis sancti Damiani, a patre nostro felicis recordationis factas
et possessiones eidem ville attinentes a quocumque ad ipsas iam devolutas vel adhuc
transferendas || quocumque modo gratas et ratas duximus in domino admittendas et eas
presentibus confirmamus adicientes ex special! gratia, ut quicumque de nostris ministe-
rialibus de Nawe^ et supra versus Vlmam residentibus de suis possessionibus propriis
vel feodalibus eisdem dominabus instinctu divino gratis aliquid donaverit vel etiam
vendiderit, libere possint recipere et in perpetuum iure proprietario possidere. Ut autem
hec semper rata et firma permaneant, presentes litteras nostro sigillo, fratrum Minorum
de Augusta, fratrum de Vlma et abbatisse sigillis decrevimus fideliter roborandas.
Acta sunt hec anno domini &!•. CC*. LXIIP., VI. idus Octobris.
An roth- gelb-grün seidener Schnur das Siegel des Ausstellers, bereits Bd. 5, S. 240 beschrieben ; ausserdem
sind nur noch 2 Löcher für die Einfügung eines 2. Siegels vorhanden. — Abdruck: Ulmisches Urkunden-
buch 1, S. 115.
1) Langenau, O.A. Ulm.
1730.
Bischof Hartmann von Augsburg verzichtet unter Genehmigung der Güterschenkungen seines
verstorbenen Vaters in Söflingen an die Frauen vom Garten der heil. Jungfrau, vom Orden
des heil. Damian, (KL Söflingen), auf die für diesen Erwerb schuldige Zahlung und ordnet
für seinen Vater und sich einen Jahrestag an.
1263. October 10.
Universis presens scriptum inspecturis H., dei gratia Augustensis episcopus, noticiam
subscriptorum. Que fiunt in tempore, || ne simul labantur cum tempore, scriptis con-
sueverunt fidelium roborari. Sciant itaque presentes ac posteri, quod nos donatio- 1|
nes possessionum in Sevilingen a patre nostro felicis recordationis factas dominabus de
orto beate virginis, ordinis sancti Damiani, ratas et gra||tas habentes solutionem dictarum
possessionum ad nos iure hereditario devolutam eisdem dominabus in remissionem
peccatorum nostrorum et parentum remittimus absolute, ipsas a qualibet inpeticione et
solutione dictarum possessionum denunciantes presentibus absolutas. Statuentes nichi-
lominus, ut anniversarius depositionis dies patris nostri pie memorie ac noster, postquam
universe carnis viam ingressi fuerimus, a predictis dominabus singulis annis soUempniter
celebretur et devote et eodem die ipsis dominabus in vino et piscibus serviatur. Ut
autem hec semper rata et firma permaneant, presentes litteras nostro sigillo, fratrum
Minorum de Augusta, fratrum de Vlma et abbatisse sigillis decrevimus fideliter roborandas.
Acta sunt hec anno domini M"*. CC^ LXlll., VI. idus Octobris.
1263. October 17. 131
An roth-gelb-grüD -braunen Seidenfäden, bezw. das 3. an roth und weissen und grün und weissen seidenen
Lätzen, 4 spitzovale Siegel: 1) des Ausstellers, bereits Bd. 5, S. 240 beschrieben, ziemlich beschädigt; 2) des
Franziskanerklosters zu Augsburg, 40,28 mm (II. B.) : die Jungfrau Maria mit dem Christuskinde, in der Rechten
eine Lilie, zur Linken eine kleine Fahne, unter ihr eine zu einem Thier- (wohl Bocks-) Kopf hingeneigte (? ihn
fütternde) weibliche Figur. Umschrift: f St^i//«w . FR ATRVM . MINORVM . IN . AVGVSTA ; 3) des Franziskaner-
klosters zu Ulm, der obere Theil fehlend (II. B.) : 2 Personen, eine zwischen ihnen knieende Person segnend, von
der Umschrift erhalten : . . . RATRUM . PAVPERVM . APVT . VL ; 4) wiederum das 2. Siegel.
1731.
Äbt, Delcan, Probst und Capitel von Beichenau gestatten der Priorin und dem Convente des
Klosters Kirchherg^ Güter ihres Klosters bis zu eifiem gewissen Werthbetrage der Einkünfte
gegen einen nach gewissen Abstufungen aufsteigenden jährlichen Wachszins zu erwerben,
1263. October 17.
Albertus, dei gratia abbas, Margwardus decanus, Fridericus prepositus totumque
capitulura monasterii Augie rega|llis, prdinis sancti Benedict!, Constantiensis dyocesis,
dilectis in Christo sororibus . . priorisse ac conventui in Kirchperch, eins || dem dyocesis,
eternam in dei filio caritatem. Noticiam rerum quia rodit lima dierum, necesse est, ut
que natura tendunt || ad interitum, literarum et testium forli aminiculo fulciantur et sie
ab oblivionis periculoso interitu provide defendantur. Notum igitur esse volumus
universis presentibus et futuris lÄ'esentes nostras literas audituris, quod nos divine
retributionis intuitu oranes et singuli unanimi consensu et omnino libera voluntate vobis
ac monasterio vestro in perpetuum auctoritate plena et irrefragabili semper et flrmo
utpote flde digno et sufficienti presentium in omni casu testimonio ac coram subscriptis
testibus liberaliter indulgemus, ut videlicet de bonis ad ius et proprietatem monasterii
nostri pertinentibus , a quibuscumque personis teneantur in feodum vel in proprium,
exnunc et semper deinceps libere possitis eraere commutare seu etiam donatum recipere
ad summam utique decem marcarum argenti in redditu annuali generaliter ubicumque.
In huius autem concessionis nostre recognitionera perpetuam monasterium vestrum
habitis iuxta formam prescriptam de possessionibus seu bonis nostris plene decem
marcarum argenti redditibus monasterio nostro singulis annis ex condicto libram cere
persolvere tenebitur et promisso. Ita quidem, quod mox habitis duarum et dimidie
marcarum iuxta premissa redditibus fertonem persolvet annuatim et habito duplo duplum
et habito triplo triplum et habito tandem toto X marcarum redditu integrum cere
talentum vos et vestrum monasterium nobis et nostro monasterio annis singulis fideliter
17*
132 1263. December 30.
persolvetis. Testes horum sunt: dominus Rfmo custos de sancto Gallo, dominus
Margwardus frater domini abbatis Augiensis, magister Walko canonicus Constanliensis,
frater R*^. prior fratrura Predicatorum Constantiensium , fratres ^Iricus de Vberlingin
et Johannes de Ravenspurch, Gervngus miles de Gr^nburch*), H. miles dictus Bvrzelaer,
^Iricus miles de Wellinberch *), Fridericus de Alminshoven ') senior, Ctnradus de Salwen-
stain*) et alii quam plures, qui huic facto testimonium perhibent veritatis.
Acta sunt hec in Castro Schopphiloch *), anno ab incarnatione domini millesimo
ducentesimo sexagesimo tertio, sextodecimo kalendas Novembris. In horum autem
omnium testimonium perpetuum et confirmacionem sigilla noslra presentibus simul
appendimus, quas vobis tradimus conservandas.
Die Siegel fehlen.
1) Grunburg, Gem. Unadingen, bad. B.A. Donaueschingen, im 13. und U.Jahrhundert Sitz emes fürsten-
bergischen Dienstmannengeschlechts. — 2) Wellenberg, Schloss bei der Ihurgauischen Stadt Frauenfeld. —
3) AUmendshofen , bad. B.A. Donaueschingen. — 4) Salenstein, Schloss im thurgauischen Bez. Steckborn. —
5) Schopflocher Hof, Gem. Bargen, bad. B.A. Engen.
1732.
Ritter Heinrich der Aeltere, Schenk von Schmalegg y übergibt dem Kloster Heggbach einen
Weinberg in Bermatingen zu freiem Eigenihum.
Schmalegg 1263. December 30,
In nomine domini. Amen. Omnibus Christi fidelibus tam presentibus quam futuris
Hainricus || miles senior pincerna de Smalenegge ^) salutem et credere subnotatis. Quoniam ||
singulorum habere noticiam et nullius oblivisci divinum est pocius quam humanum,
noscat II igitur presens etas ac posteritas postfutura, quod nos zelo divine pietatis
inflaramati venerabilibus in Christo sanctimonialibus cenobii in Heggebach vineam in
Villa Bermütingen *) sitam, quam a nobili domina Berhta nomine rite et rationabiliter
emimus, manu nostra propria proprietatis titulo contulimus Ubere propter deum perpetuo
possidendam. Huius rei testes sunt: Eber, pincerna frater noster, Vlricus frater noster
predilectus, . . ministerialis noster in Vttendorf*), Hugo de Zange*) et alii quam plurimi
fide digni. In cuius donacionis evidenciam presens scriptum sigilli nostri munimine
duximus roborandum.
Actum et datum Smalenegge, anno gracie Ar. CC. LX^ IIP., tercio kalendas Januarii.
Nach dem Original im G.L.Archive zu Karlsruhe. Abhängend das Siegel des Ausstellers, rund, 49 mm
(IV. G.) : im Siegelfelde ein rechtsgeneigter Schild mit dem bekannten Doppelhacken, auf dem Helm ein rückwärts
gebogenes, inil 4 Pfauenspiegeln besleckles Hörn. Aufschrift: SlGIjLLVM, Umschrift: t HAINIUCIPINOERNE.
DE.SHAUNECE. — Abdruck: Zeilschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 436.
1) Schmal^g, O.A. Ravensburg.— i und 8) Bermatingen und lUendorf, bad. D.A. Ueberlingen. — i)?? Zangen,
nach dem Lexikon TOn Schwaben 2, 1327 und Wirt. Urkb. 2, 321 ein Dorf in der (ehemaligen) künigsegg-rothen-
felsischen Herrscliaft Slaufen, aber schwerlich der heutige Hof Zange oder Sänge. Gem. BiibI, bair. A.G. inimen-
stadl; nach der O.A.Beschr. Ravensburg S. 170 hatten die von Zang dereinst zu Intobel, Gem. Mrg (O.A, Ravens-
burg) eine Burg (vergl. ebenda S. 256, O.A. Beschr. Waldsee S. 101).
1733.
Bischof Hartmann von Augsburg verheisst allen Ckristgläubigen , welche den Ercmifeuhrüihrn
des Ordens vom heiligen Augustin zu ihrem neu begonnenen Klosterbau in Tiihingm milde
Gaben spenden, und allen andächtig dahin Pilgeiiiden Sihuh-uahhiss.
1264.
Hartmannus, dei gratia Augusteosis ecclesie episcopus, uuiversis Clui^li fUielibus,
ad quos preseus littera pervenerit, salutem in doniino. Quoniam, lü ait apostolus,
omnes stabimus ante tribunal do||mini recepluri, prout in corpore gessimus, sive bonum
fuerit sive nialuni, oportet nos diem inessionis extreme misericordie operlbus prevenire
ac eternorum intuitu seminai|re in lerris, quod fructu multipHci coiligere valeamus in
celis, flrmam spem fiduciamque tenentes, quod qui parce seminant parce et metent et
qui seminant || in benedictionibus de benedictionibus et metent vitam eteriiiiin. C.mn
igitur dilecti filii fratres Heremite, ordinis sancti Augustini, Constanciciisis diocesis, in
Tuwingen de novo inceperint opere suraptuoso monasterium et claustrutn edilicare nee
ad ipsius operis') proprie sibi suppetant facultates, piorum deposcunl subsidüs adinvari.
Universitäten! vestram rogamus in domino et hortamur in remissionem vestrorum pecca-
minum iniungenles, quatlnus eisdem fratnbus pias studealis eleniosinas et grata catilatis
subäidia erogare ipsos benigne recipientes et honeste pertractantes , ut per hec et alia
bona, que domino feceritis inspirante, ad eterne felicitatis gaudia possitis pervenire.
Nos enim de omnipotenlis dei misericordia et beate Marie virginis nee non apostolorum
Petri et Pauli auctoritate confisi omnibus iiostre diocesis et de qnibuöcninqne diocesibus
fratribus predictls raanum adiutricem porrigentibus vel supradictum locuin causa devo-
tionis visitantibus scilicet capitulo provinciali habito ibidem et duraiite in Nativitate
domini, in Pascha, in Fentecoste, in quatuor festivitatibus beate Mai-ie virginis . in festo
Omnium Sanctorum, in festivitatibus sancti Augustini, in anniversario dedicationis et in
singulis diebus supradictarum fesiivitatum per octavas vere penitynlil)us ot conlei^His
134 1264.
annum ven[i]alium et XL dies criminalium, privatis vero diebus eisdera limina sanctorum
visitantibus XX** dies criminalium , dum tarnen consensus diocesanorum episcoponim vel
superioris accesserit, misericorditer relaxaraus, post consuwacionem operis minime
vakturis.
Datum «ino domini M*. CC^ LXIII^^
An leinenen Fäden das öflers, z. B. Bd. 5, S. 240, beschriebene Siegel des Ausstellers. Auf dem Umschlag
der Urkunde von gleichzeitiger Hand: in Qmslatitia de novo inciperifU.
a) Hier ist ein Wort ausgefallen.
1734.
Die Stadtgemeinde Ulm übergibt eine Hofstatt neben der AUefheiligen-Capelle daselbst ihrem
Armen- und Krankenhospitale.
1264.
\ In nomine domini. Amen '). j Universis Christi fidelibus presencium inspectoribus
H. minister, consules et universi || cives Vlmenses salutem in omnium salvatore. Evanes-
cunt cum tempore que geruntur in tempore, nisi recipiant || vocem testium aut scripti
flrmamentum. Tenore presencium innotescat presentibus et futuris, quod nos cum
communi || consilio et plenissimo libere et ob remedium animarum nostrarum contulimus
hospitali nostro et sanis et infirmis et pauperibus curtile sive aream sitam iuxta capellam
Omnium Sanctorum, quod quondam H. Wacilinus noster concivis possidebat. Ut autem
ista donatio ratissima in perpetuum permaneat nee aliquis in posterum ipsam valeat
m
infringere, presentem litteram pro habundanti cautela fecimus conscribi et sigillo hospitalis
et nostro sigillo communiri et testibus subnotatis. Sunt autem huius donationis hü
testes: H. venerabilis capellanus hospitalis dictus Razo, frater O. Cvrsingassarius,
H. minister, H. Stocharius, 0. Rufus, H. Rufus, 0. Rufus, Wer. Monachus, H. Vainacgo,
Wer. Monetarius, Gopprelli H. et H. et E., Fridericus Strvvilinus, t'lricus notarius.
Acta anno gracie domini M^ C^ C*. LXIIII.
Nach dem Original im Stadtarchive zu Ulm. Siegel: 1) des Spitals Ulm, rund, 38 mm (II B): eine schreitende
Taube mit Heiligenschein; Umschrift: f • S . HOSPITALIS . IN . . . MA . 2) der SUdt Ulm, sehr beschädigt, noch
erhalten: der obere Theil des Adlers und einige Bruchstücke der Umschrift. — Abdruck: Ulmisches Urkunden-
buch I, S. 117, Nro. XCIV. — Regest: Verhandlungen des Ulmer Vereins, N. R., Heft 2, Anh. S. 34.
a) Diese Worte in Majuskeln.
1264. Januar 6.
1735.
Graf Hartmann von Grieningen übergibt dem Kämmerer Heinrich von Bienbunj auf dessen
Bitte das Eigentkum an allen Besitzungen in A/tshausen, insbesondere an dem Kircheiipatronate
und der Pfründe daselbst, tcelche dieser seither von ihm zu Lehen getragen.
Saidgaii (?) 1264. Januar 6.
In nomine domini. Amen. Liligandi raateria penitus subprimitur et future questionis li
dolus totaliter conculcatur, cum prudentum discretio soli testimonio moitalium non
Inniütur, || sed sue fragitltatis negoüa scripturarum laborat indicüs conservari. Nos igitur
Harttlmannus comes in Groningen') ad noticiam singulorum et omnium perducimus et
per presens iastrunientum publice confitemur, quod nos assiduitatem serviciorum et fidei
constantiam, per que puritas Hainrici camerarii de Bigenburc*) ad nostia fideliter et
intrepide se sepius ostendit servicia, considerantes, precibus eins, quibus nil negaie
poteramus, conmoniti pietate solita concurrentes proprietates omnium earura possessionuni,
quas apud Alshusen*) dudurn a nobis tenueral in feodo, sibi cum oumibus suis perti-
nentiis, agris, pratis, pascuis, raolendinis, aquarum decursibus, piscariis, nemoribus,
U5ua[g]iis, cultiä et incultis, tactis et non tactis, una cum iure patrouatus ecclesie et
prebende ville memorate , que a sui origine ipsis annexe bonis debile decernuntur , " eo
proprietatis pleno iure, sicut ab antiquo nos et progenitores nostri rationabiliter posse-
dimus, libera donatione contulimus perpetuo possidendas. Huius rei testes sunt: Burkardus
senior de Tobel*), Conradus de Ruti"), ^Iricus de Alshusen milites et alii quam plures.
Ne autem in huiusmodi dono nostre largitaüs aliquam possit aut debeat calumpniam
in posterum suslinere, presens instrumentum ad eius cautelam sigillo venerabilis domini
Eberhard!, dei gratia Constantiensis episcopi, et nostro feeimus insignii-i.
Actum apud Sulgen*), anno domini niiUesimo ducentesimo sexagesimo quarto,
VIII. idus Ian[u]arii, VII. indictione. Amen.
Von den beiden an leinenen Schnüren angehängt gewesenen Siegeln ist nur noch das bekannte bischüDich-
consUnzische, ziemlich beschädigt, erhalten; Umschrift: f Siffiltum . EBERHARDI . DE! . GRA ....
1) Grieningen, O.A. Riedlingen. — 2) Bienburg, abgeg. Burg bei Blitzenreute, O.A. Ravensburg. — 3) Alts-
bausen, O.A. Saulgau. — i und 5) Tobel und wohl Reute, Gem. Esenhausen, O.A. Ravensburg. — G) Saulgau,
O.A.StadI, wenn nicht Obersulgen, O.A. Ravensburg.
136 1264. Januar 21.
1736.
Ortolf t^on Hasenstein tritt die ihm von seifiem Vater Konrad erblich angefallene Hälfte der
Zehnten in Hinzistobel dem Kloster Weissenau käuflich ab.
Weissenau 1264. Januar 21.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis inconmodis occurritur pleneque|l
futurarum lilium materia conculcatur, cum negotia fragilitatis hummane scripturarum
testimonio II conservantur. Evenit namque, quod vivum testimonium repentinus multociens
subripit interitus || et verus possessor bonis suis ex deflfectu noticie sentencialiter spoliatur.
Hinc est, quod ego Ortolfus de Hasenstaine^) ad singulorum et omnium perduco noticiam
et scripto presentis instrumenli publice confiteor, quod ego raedietatem decimationum
earum, que apud HunzelstobeP) ex hereditate paterna domini Conradi de Hasenstaine
patris mei partem meam legitime contingebat, monasterio beati Petri minoris Augie pro
quadam summa peccunie vendidi divineque miserationis ob meritum libera traditione
donavi perpetuo quiete ac pacifice possidendam, omni repeticioni, actioni seu querimonie,
[que] michi posset inantea competere, iuris eeclesiaslici secularisve iudicii auctoritate
renuntians per presentes. Huius rei testes sunt: H. camerarius de Bigenburc*), Bertoldus
de . Fronhoven *), H. de Ebersberc *), Mailstoc, H. de Obereho ven % Ordenarius, C. len vz et
alii quam plures. Ne autem prefatum monasterium in huiusmodi dono traditionis nostre
aliquam possit in posterum aut debeat calumpniam suslinere, presens instrumentum
sigillo domini Hainrici pincerne* nepotis mei de SmalneggeO ac meo feci ad cautelam
pretaxati monasterii roborari.
Actum in Augia, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto, XII. kalendas
Februarii, VII. indictione. Amen.
An leinenen Schnüren 2 runde Siegel: 1) des Schenken Heinrich von Schmalegg, 49 mm (IV. C): in
einem rechts geneigten Schilde ein N-förmiger Doppelhacken, auf dem linken Obereck ein Topfhelm mit einem
rückwärts gebogenen, mit vier Pfauenspiegeln besteckten Hörn, Legende : als Aufschrift quer herüber : SIGI LLVM,
als Umschrift: f HAINRICI . PINCERNE . DE . SM ALINECE ; 2) des Ortolf von Hasenstein: 42 mm (IV. A. 2):
in einem stark ausgebauchten Schilde gleichfalls ein N-förmiger Doppelhacken, Umschrift: f S(^///um.ORTOLFI.
DE. HASINSTEN.
1) Hasenstein, abgeg. Burg bei Hasen weiler, O.A.Ravensburg, deren Herren mit denen von Hasen weiler
stammverwandt waren. — 2) Hinzistobel, O.A.Ravensburg. — 3) Vergl. S. 135, Anm. 2. — 4) Fronhofen, O.A.
Ravensburg. — 5) Ebersberg, O.A. Tettuang. — 6) Oberhofen, O.A.Ravensburg. — 7) Vergl. S. 133, Anm. 1.
1264. Januar 27. 137
1737.
Der Kämmerer Heinrich von Bienhurg beurkundet, dais sein Eigenmann Wemher Huzo dessen
ganzes väterliches Erbgtä in Blümetsweiler sammt genannten Eigenleuten mit seiner Zustimmung
dem Kloster Weissenau vergabt und gegen einen jährlichen Wachszins für sich und die Seinigen
wieder zurückerhalten habe.
Weissenau 1264. Januar 27.
m
In nomine domini. Amen, Litigandi materia penitus subprimitur et future questionis||
dolus totaliter conculcatur, cum negotia fragilitatis hummane soll testimonio raorta-||
lium non fulciuntur, sed etiam scripturarum testimonio roborantur. Nos igitur Hainricus||
camerarius de Bigenburc *) ad singulorum et omnium memoriam perducimus et futurorum
noticie declaramus, quod Wernherus Huzo, qui proprietatis nomine nobis pertinet, pie
karitatis zelo ductus omnes proprietates possessionum earum, quas apud Blienvnges-
wilar*) rationabiliter hereditate paterna possederat, de nostra permissione et consensu
nee non per manus nostras monasterio sancti Petri Augie minoris dono traditionis, prout
eas possederat, contulit perpetuo possidendas, una cum subscriptis hominibus: Burkardo
Huzone, Conrado fratre eiusdem, Conrado cognomine Bruder, Burkardo, Agnesa, Gerdrudi,
possessiones ipsas cum nominatis hominibus pro fertone cere solvendo singulis annis
in festo beati Martini pro annuo censu sibi et uxori sue eorumque heredibus recipiens
rursum a monasterio memorato. Huius rei testes sunt: Conradus de Ruti^) miles,
H. Stadelarius minister de Rauensburc, H. de Wachingen*), Hainricus Pfafenhouen^),
Conradus Böchinovge®), Rü. de Hitenruti^) et alii quam plures. Ne autem in futurum
dicto monasterio aliqua possit vel debeat in bonis aut hominibus pretaxatis calumpnia
suscitari, presens instrumentum sigillo nostro decrevimus insignire.
Actum in Augia minori, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto,
VI. kalendas Februarii, VII. indictione.
Ad leinener Schnur das schildförmige Siegel des Ausstellers, schon öfters z. B. Bd. 5, S. 236 beschrieben,
Yon der Umschrift : f Sigillum . H . . . RICI . C A . . . E . BIGE . . . RC erhallen.
1) Vergl. S. 135, Anm.2.-- 2) Blümetsweiler, noch im Jahr 1318 Blieningswiller, Blienungswiler geschrieben,
Gem. Zogenweiler, O.A. Ravensburg. — 3) Vergl. Bd. 5, S. 509. — 4) Wachingen, Ober-, Unter-, O.A. Riedlingen.—
5 imd 6) Vielleicht mit Pfaffenhofen-Owingen, bad. B.A. Ueberlingen, und Buchay, früher auch Buchikay, Buchen-
kay geschrieben, Gem. Offingen, O.A. Riedlingen, in Verbindung zu setzende bezw. verwandte Namen. —
7) Hättenreute, O.A. Saulgau.
VI.
18
138 1264. Februar 1.
1738.
Graf Albert von Botenburg spricht auf Klage des Klosters Kreudingen den von den gräflichen
Hörigen in Solchen und Kiebingen letzterem entzogenen Wiesengrund in Steina, genannt Birtenlee,
durch gerichtliches Erkenntniss dem Kloster toieder zu.
Rotenburg 1264. Februar 1.
Omnibus Christi fidelibus, presentes litteras inspecturis, Albertus nobilis, divina
gratia comes de || Rotenburc, salutem in domino lesu Christo et noticiam subscriptorum.
Noverint universi presentes litteras || inspecturi, quod, cum dilecti in Christo . . abbas et
conventus monasterii de Cruzilino homines nostros de || Sulchen*) et de Chubingen')
coram nobis traxissent in causam pro eo, quod quoddam pratum situm in Staina')>
videlicet locum, qui Birtenle *) nominatur, ipsis abstulerunt, asserentes, quod ad conmunem
pascuam animalium ipsorum pertinet, nos auditis hinc inde propositis, quia ex parie
dictorum . . abbatis et conventus sufficienter extitit probatum , quod predictum pratum
nomine sui monasterii quadraginta annis et citra sine omni interrupcione quiete et
pacifice possederant, habito consilio discretorum, ipsum pratum sepedicto monasterio
sententialiter adiudicamus, antedictis hominibus nostris in hac questione perpetuum
Silentium inponentes. In cuius facti testimonium presentes litteras nostro') sigillo
roboratas ipsis in testimonium concedentes.
Datum Rotenburc, anno domini M*. CC*. LX*. Uli., kalendis Februarii, indiccione VII.
Nach dem Original des jetzt in Frauenfeld befindlichen Archives des Klosters Kreuzungen. — Abhängend
ein in ein leinenes Säckchen eingenähtes, dem Anfühlen nach zerbrochenes Siegel. Auf dem Rucken der Urkunde
von gleichzeitiger Hand: pro prato in Nekergo quod est sUum in Staindh, darunter von jüngerer Hand: de
WumUingen, — Abdruck: Schmid, Monum. Hohenberg. S. 25, No. 45. — Regest: Pupikofer, Die Regesten
des Stifts Kreuzlingen. Chur 1853, S. 13, Nro. 76 (mit falschem Datum).
a) Die Urkunde hat fUschlich nostros.
1) Heutzutage nur noch der Name einer zu Rotenburg a. N. gehörigen Kirche. — 2) Kiebingen , O.A.
Rotenburg. — 3) Steinach, noch heutzutage ein Flurname auf dem linken Neckarufer unterhalb Rotenburgs. —
4) Birtenlee, noch jetzt der Name eines Wiesengrunds ebendaselbst.
1264. Februar 9. 139
1739.
Der Kämmerei' Heinrich von Bienburg und seine Söhne übergehen das Eigenthum an aUen
ihren Besitzungen mit dem Patronaie der Pfarrkirche und der Pfründe in Altshausen an das
deutsche Hospital in Jerusalem.
Altshausen 1264. Februar 9.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia penitus subprimitur et future questionis
dolus totaliter |1 conculcatur, cum hummana discretio non solum fragili testimonio morta-
lium innititur , sed sua negotia |1 laborat scripturarum testimonio roborari. Nos igitur
Hainricus camerarius de Bigenburc*) una cum Hainrico, || Conrado, Dietone, filiis nostris
ad singulorum et omnium memoriam perducimus et scripto presenti futurorum noticie
declaramus, quod nos gloriose dei genitricis Marie laudes extollere cupientes ac unigeniti
filii sui domini nostri lesu Christi repromissiones humiliter intendentes proprietates
omnium earum possessionum , quas apud Alshusen') possedimus, pro aucmento divini
cultus, ut dies nostros finire in suis laudibus nos concedant, hospitali sancte Marie domus
Theutwnicorum lerosolimitane cum iure patronatus parrochialis ecclesie ac prebende,
agris, terris, pratis, pascuis, usuagiis, molendinis, aquarum decursibus, piscariis, nemoribus,
hominibus nee non cum omnibus suis appendiciis^ cultis seu incultis, tactis et intactis,
dono caritative traditionis perpetuo contulimus quiete ac pacifice possidendas, omni
. repeticioni, actioni sive querimonie, que nobis ecclesiastici vel secularis auctoritate iudicii
posset conpetere, renuntiantes per presens publica instrumentum. Huius rei testes sunt:
frater Rüdolfus et frater Hermannus de Scafhusa *), frater Johannes de Lewental *), frater
Bruno de Altdorf*), domini: Ortolfus de Hasen wilar *), Conradus et Ortolfus fratres de
Hasenstaine ^), Manstocus de Rauensburc, Conradus et Hainricus fratres de Ruti ®), Vlricus
et Fridericus fratres de Stubun ®), . • Ordenarius, Hainricus de Wachingen *^, milites, magister
Peregrinus , magister Hainricus minister de Bigenburc , Wem . Huzo , . . Pfafenhouen "),
Herbordus rector ecclesie de Richenbach") et alii quam plures. Ne autem fratribus
hospitalis domus pretaxate aliqua in posterum possit aut debeat in donatione per nos
ipsis facta calumpnia suboriri, presens instrumentum ad eorundem cautelam sigillo nostro
tradidimus roboratum.
Actum in ecclesia Alshusen, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto,
V. idus Februarii, VII. indictione.
An weissen leinenen Fäden das bereits Bd. 5 , S. 236 beschriebene Siegel des Ausstellers. Umschrift :
t S^igiUum H . . . RICI . CAMERARII . DE . BIGE . . RC.
18^
140 1264. Februar 10 und März. •
1) Vergl. S. 135, Anm. 2. — 2) Altshausen, 0^. Saulgau. — 3) ? Schaffhausen am Rhein. — 4) Löwen-
thal, O.A. Tettnang. — 5) Altdorf, jetzt Weingarten, O.A. Ravensburg. — 6 und 7) Vergl. S. 136, Anm. 1. —
8) Vergl. Bd. 5, S.509. — 9) Stuben, O.A. Saulgau. — 10) VSTachingen, Ober-, Unter-, O.A. Riedlingen. — 11) Vergl.
S. 137, Anm. 5. — 12) Reichenbach, O.A. Saulgau.
1740.
Graf Diepold von Merkenberg bekennt, dass weder er noch sein Vater Egino weiland Graf
von Aichelberg an gewisse den Frauen in Sirnau übergebene Weinberge bei Zdl und andere
Grundstöcke Lehens- oder Eigenthumsansprüche gehabt habe oder noch habe.
1364. Februar 10.
Nos, dei gratia comes Diepoldus de Merkenberc ^), notum facimus universis, || quod
nos in vineis aput Celle') sitis, in pratis, agris sitis in dem gehei, que bona soror ||
Geroldi de Ezzelingen dicta Tambure dominabus in Sirmenowe*) erogavit, quando ad
ordillnem earundem sororum se cum eisdem et bonis aliis transtulit, nuUum ius nos et
E. patrem nostrum comitem de Echelberc *) felicis memorie ratione feodi recognoscimus
habuisse nee iure proprietatis nobis aliquatenus attinere. Ut autem predicte sorores in
eisdem bonis oecasione nostri de cetero non graventur, presentem cedulam sigilli nostri
munimine roboramus.
Datum anno domini M. CG. LXIIII., IUI. idus Februarii, indictione VII.
Abhängend das schildförmige Siegel des Ausstellers, 45,39 mm (IV. B. 1): ein Topfhelm mit darauf
gestecktem Flügel; Umschrift: t St^^tim . COMITIS . DIEPOLDI . DE . MERCHINBERG.
1) Erkenberg, O.A. Kirchheim. -*- 2 und 3) Zell und Sirnau, O.A. Esslingen. — 4) Aichelberg^ O.A. Kirchheim.
1741.
Bischof Heinrich von Speier genehmigt den Verkauf des Dorfs und des Patronatrechts der
Kirche zu Rietenau durch das Kloster Hirsau an das Kloster Steinheim.
Speier 1264. März.
H., dei gratia Spirensis episcopus. Cum dilecli in Christo VoUandus abbas Hii-sau-
ensis et conventus nostrum consensum requisiverint super eo, quod liceret ipsis quedam
bona ipsorum vendere, ad quam vendicionem ipsos urgens necessitas compellebat, nos
1264. März 11. 141
ipsorum compacientes inopie et dilectarum in Christo priorisse et conventus in Stainhein
providencie congaudentes , que ipsa bona, villam scilicet Rietnow^) cum iure patronatus
ecclesie diele ville, emerunt, empeionem ipsam ratam habemus et gratam eamque pre-
sentis scripti testimonio conflrmamus.
Datum Spire, anno domini M*". CC LXIIII*, mense Marcio.
Aus dem öfters genannten Kl. Steinheimer Copialbuch. A., S. 114^*
1) Rietenau, O.A. Backnang.
1742.
Kanrad IL, König von Jerusalem und Sicüien, Herzog von Schwaben, entbietet seinen sämmt-
liehen Dienst- und Amtleuten in Schwaben y dass er dem Kloster Weissenau für immer das
Recht bewilligt habe, seinen ganzen Holzbedarf atts dem Altdorf er Forste zu beziehen und
denselben einmal im Jahr , wenn das Wasser gross genug, auf der Schüssen in das Kloster
zu flössen.
Lengenfeld 1264. März 11.
Conradus secundus, dei gratia Jerusalem et Sycilie rex, dux Sueuie, universis fidelibus
ministerialibus et officialibus suis in Sueuia constitutis gratiam suam et omne bonum.
Vestigia progenitorum nostrorum pro aucmento divini cultus assequi per omnia cupientes
tenore presentium universitati deVocionis vestre constare volumus, quod nos aurem
benevolam largitatis munificeneie nostre piis ac iustis petitionibus dilecti et specialis
nostri venerabilis abbatis Augie minoris, Premonstratensis ordlnis, Constantiensis diocesis,
benignius inclinantes ipsi abbati et conventui regi regum ibidem humiliter famulanti
caritatis intuitu liberaliter indulsimus et concessimus, üt in perpetuum possint et valeant
sine impedimento quolibet nostrorum officialium de cetero recipere quorumlibet lignorum
necessaria et succidere in foresta nostra de Altdorf*), que ad usus officinarum sui
monasterii sufficient ac plene sibi videntur expedire, singulari dilectionis ex afifectu hanc
ipsis adicientes gratiam, quod semel in anno cum aquarum inundatio ad hoc opportuni-
tatem eisdem prestiterit, per decursum alvei aque, que Zusse *) nuncupatur, sibi lignorum
copiam ad suum monasterium libere possint et valeant deportare. In cuius rei testi-
monium presentem paginam eidem monasterio dedimus sigillo nostre celsitudinis com-
munitam.
Datum apud Lengenueldt ^), anno domini millesimo GC. sexagesimo quarto, V. idus
Marcii, VII. indictione.
142 1264. März 30 und April 1.
Nach einem Pergament- Vidimus des kaiserlichen Notars Matthäus Uerbrot von Ravensburg vom 20. Januar 1578.
— Abdruck: Lfinig, XVIII (Spicil. EccI. UI) S. 751. — Regest: Böhmer-Ficker, Regg. Imperii V., S. 889,
Nro. 4792.
1) Altdorf, heutzutage Stadt Weingarten , O.A. Ravensburg. — 2) Die Schüssen. — 3) Wohl Burglengen-
feld, bair. Bez.Amt88itz in der Oberpfalz, nördlich von Regensburg.
1743.
Das Heüiggeistspital in Wimpfen verspricht detn Johannüerspital in Hall von seinem Haus
in Wimpfen 2 Urnen Weins jährlich in EUhofen zu liefern.
1264. März 30.
Omnibus presentium inspectoribus rector domus et fratres hospitalis Sancti Spiritus
in Wimpina ^) orationes in domino sempiternas. Noverint universi presentium inspectores,
quod nos domui sacre domus hospitalis Hierosolimitani circa muros civitatis Hallensis*)
de domo nostra in Wimpina duas urnas vini in festo sancti Michaelis annis singulis
dare nos obligavimus ipsasque in EllenhouenO presentabimus fratribus antedictis. Ad
huiusmodi ordinationem inviolabilem et observantiam sempiternam presentem cedulam
sigillo domus nostre robore consignamus.
Acta sunt hec anno domini M**. CG*. LXIIIL, in dominica Letare. Testes: frater
Amoldus sacerdos, frater Ludouicus, frater Amoldus, frater Emehardus domus Wimpine,
frater Heinricus, frater Cunradus, frater Albertus, sacerdotes, frater Heinricus, frater
Vlricus, laici, Heinricus Kuno miles, Wolflframus canonicus de Oerengewe*) et alii
quam plures.
Nach einem Copialbuch der Gommende Hall-AfiTaltrach vom Jahr 1685, Fol. 66^, Nro. 73. Ein anderes
Gopialbuch dieser Gommende aus dem 18. Jahrhundert hat folgende wichtigere abweichende, übrigens meistens
weniger gute Lesarten: volle {si. orationts); extra (si. circa); EUetihoffen; comignavimus ; Ernhardus; Albericus
(st. Albertus); Henericus Cimo; Oerenge.
1) Wimpfen, hessische Provinz Starkenburg..— 2) Hall, O.A.Stadt.— 3) Ellhofen, O.A. Weinsberg.—
4) Oehringen, O.A.Stadt.
1744.
Aht Rivin und Convent von Kreuzlingen verleihen der Wittwe des Ritters Albert genannt vom
Hofe, seinem Sohne Wemher und seinen beiden Töchtern ihre Besitzungen in Bitzenhofen gegen
einen Jahreszins von 30 Schilling Heller auf Lebenszeit.
1264. Aprü 1.
Universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis R. divina ordinatione abbas
totusque conventus monasterii || de Crucelingen ') salutem et in domino lesu Christo
1264. April 1. 143
orationes. Noverint universi presentes litteras inspecturi, quod nos possessio ||nes nostras
sitas in Bizenhouen 0, quas Albertus miles dictus de Curia *) in feodum pro censu annali
a nobis tenuit, || sicut per certas metas existunt limitate, Engillint relicte predicti Alberti,
Wernhero filio ipsius, Engile et Irmengardi filiabus suis pro censu deterrainato, videlicet
XXX** solidis denariorura Gonstantiensis monete , singulis annis in festo beati Andree
apostoli monasterio nostro sine omni contradictione so[l]vendis, duximus consensu con-
muni concedendas ea conditione, ut idem census ab illa persona, que de prescriptis anjti-
quior fuerit, integralitef exigatur et sine omni protractione persolvatur. Verum quia
longi temporis usus in huiusmodi causis pericula sepius solet inferre, statuimus, ordina-
mus et presentibus protestamur, quod, cum prelibate persone decesserint, nuUus heredum
ipsorum in prescriptis possessionibus ius aliquod infeodationis sive locationis sibi vendi-
' care potest nee debet ex condicto, sed ad nostrum monasterium revertantur libere prorsus
et absolute. Porro si eedem persone vel aliqua ipsarum ad religionem transierint, ut
cum ipsis transire possint possessiones antedicte, quoad vixerint, presentibus liberam
concedimus facultatem, ita tarnen quod census preconceptus sine qualibet diminutione
et omni preiudicio singulis annis termino statuto monasterio nostro persolvatur, post
obitum vero sepedictarum personarum, sive religiöse fuerint vel seculares, possessionibus
sepefatis monasterium nostrum gaudeat liberis et absolutis. In cuius facti testimonium
presentes litteras conscribi fecimus, quarum unam aput nos reponentes, alteram pre-
scriptis personis conferentes.
Acta sunt hec anno domini M^ C. C*. LX^ IIIL, indictione VII., kalendis Aprilis. Nos
Ortolfus et Cunradus milites de Hasinsten"), quia prescriptis interfuimus tractatibus con-
sensum nostrum adhibentes, sigilla nostra presentibus duximus appendenda.
Nach dem Originale des jetzt in Frauenfeld befindlichen Klosterarchiva von Kreuzungen. Drei abhängende
Siegel: 1) spitzoval, in ein Säckchen eingenäht, dem Anfühlen nach zerbrochen; 2) Ortolfs von Hasenstein, vergl.
S. 136, namentlich am Rande sehr beschädigt; 3) Konrads von Hasenstein, schildförmig, 50,42 mm (IV. A. 1):
ein stehender Hase, die beiden hinteren Läufe und der vordere linke Lauf je auf 1 Bergspitze, Umschrift: f SigiUum,
C . . . RADI . DE . HASINSTAIN. — Regest: Pupikofer, die Regesten des Stiftes Kreuzungen, Chur 1853, S. 14,
Nro. 78 (mit unrichtigem Datum).
a) Es steht eben Grucelig.
1) Bitzenhofen, O.A. Tettnang. — 2) Sicherlich nicht auf Chur zu beziehen, sondern ein Eigenname
„Vomhof*S ähnlich wie „Imhof*. — 3) Vergl. S. 136, Anm. 1.
1
144 1264. April 7.
1745.
Priorin und Convent der Schwestern zu St. Margareth in Augsburg nehmen den Ort, tvelchen
der Kämmerer Marquard von Bopfingen den aus ihrem Kloster zum Zweck der Errichtung
einer geistlichen Anstalt nach Bopfingen eingeladenen Schwestern eingeräumt hat, unter gewissen
näheren Bedingungen an*
1264. April 7.
Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis . . humilis priorissa totusque
coDventus sororum sancte Margarete in Augusta pacem || et gaudium in Christo lesu.
Ne gestorum veritas oblivionis obducta nubilo lapsu temporis evanescat, expedit, ut
perpetuandarum rerum memoria II scripture amminiculo roboretur. Hinc est , quod nos
ad universorum pervenire volumus noticiam, quod cum vir strenuus dominus M. camera-
rius II de Bopphingen *) zelo ductus pietatis quasdam ex sororibus nostris ad locum in
Bopphingen, quem de patrimonio suo cultui divino deputavit, ad instaurandum ibidem
sancte religionLs Studium invitaret, nos eundem locum sub condicionibus nobis per
memoratum M. expressis provida deliberatione habita duximus acceptandum , ut videlfcet
sorores ad dictum locum per uos destinande ibidem maneant sub regulari disciplina deo
in Perpetuum famulature. Si vero, quod absit, ingruente hostilitate seu alia quacumque
urgente necessitate eas prefatum locum deserere oportuerit, quicquid eisdem tam in rebus
mobilibus quam inmobilibus a prenominato M. seu aliunde qualitercumque pia fidelium
largitione dum ibi steterint fuerit coUatum ipsis recedentibus nichil ex omnibus secum
auferendi habere poterunt potestatem, sed universa et singula, que ibidem fuerint
reperta, per venerabilem Augustensis ecclesie episcopum necnon per reverendos prepo-
situm, decanum, scolasticum, plebanum eiusdem ecclesie, item priorem fratrum Predica-
torum domus dicte civitatis et gardianum fratrum Minorum in Nordelingen*), prout ipsis
salubre visum fuerit, debebunt religiosis ac piis locis absque contradictione qualibet
dispensare. Pro huius itaque rei testimonio ac robore firmitatis presentem paginam
sigillis dicti venerabilis episcopi et memoratarum honorabilium personarum et nostro
duximus muniendam.
Acta sunt hec anno domini M*. CC*. LXIIIP., VII. ydus Aprilis.
Nach dem Originale des fQrstl. oettingen-wallersteinischeu Archives zu Wallerstein. Von den 8, angehängt
gewesenen Siegeln sind vom 1. und 8. nur noch die Pergamentstreifen vorhanden, die anderen mehr oder weniger
insbesondere am Rande beschädigt. 2) des Probsts von Augsburg (IIL B. 2. a) : der untere Theil des ein Buch
vor die Brust haltenden, auf einem Elephanten stehenden Probsts, d. h. des auch in den Jahren 1267 und
1268 genannten, im Jahr 1288 verstorbenen Augsburger Domprobsts Ludwig von Helfenstein, von der Umschrift
luchts mehr erhalten; 3) des Dekans Siefrid von Augsburg, spitzoval, c. 50, c. 32 mm (III. A. 2. a): der stehende
1264. Mai und Mai 12. 145
Dekan, mit beiden Händen ein Buch vor die Brust haltend, Umschrift: . . SIFRI . . . ECGVes^IE . DECAN . . ; 4) spitz-
oval, c. 45, c. 25 mm (III. A. 2.a): eine stehende Figur in priesterlichem Gewände, von der Umschrift erhalten:
. . . ARCHIDIACO . . .; 5) des Scholastikus Marquard von Augsburg, spitzoval, c. 35, c. 25 mm (III. A. 2.a): ein
rechtsgewandter Mönch mit Kapuze, in der Rechten eine Ruthe, in der Linken ein Buch, von der Umschrift
erhalten : . ARQVARDVS . SCOL VS . AVGVST . ECCL . . ; 6) des Priors des Predigerklosters zu Augsburg,
spitzoval, c. 37, c. 27 mm (II. B.) : das Christuskind in der Krippe liegend , Ober welche 2 Ochsenköpfe herein-
schauen, daneben ein sitzender Heiliger, Umschrift: f SIGILL . . . RIS . AVGVSTENS . . ; 7) dreieckig, (IV.A. 1.):
nur im unteren Theile erhalten: ein (?nur noch ein) Querbalken, von der Umschrift mit Sicherheit nur
VARD DE zu entziffern.
1) Bopfingen, O.A. Neresheim. — 2) Nördlingen, bair. A.G.*Sitz.
1746.
Truchsess Heinrich v(n% Waldhur g beurkundet, dass er Guta, die Wittwe Kizins, dem heiligen
m
Martin und dem heiligen Blute in Weingarten als Eigenthum geschenkt habe.
Waldburg 1264. Mai.
H. dapifer de Walpurc universis , ad quos presens scriptum pervenerit , noticiam ||
rei geste. Ne gesta modernorum in posterum calumpniari valeant , necessitas exegit ||
ea scripturanim serie perennari. Hinc est, quod omnibus notum esse cupimus et pre-
sentibus || profitemur, quod nos Gütam relictam quondam Kicins sancto Martino et
saerosancto sanguini monasterii in Winegarten intuitu dei titulo proprietatis contulimus
clim omni iure in perpetuum possidendam, insuper renunciantes omni iuri et iuris auxilio,
omni actioni et defensioni, per que predicta donatio seu tradicio posset irritari, revocari
vel inpediri. In euius rei testimonium presentem litteram sigillo nostro fecimus conmuniri.
Datum Walpurc, anno domini M^ CG*. LXIIII., indictione VIL, mense Mali.
Es hängt nur noch der Pergamentstreifen, an welchem das Siegel befestigt war, an.
1747.
Bischof Iring von Wirzburg spendet au^ Anlass der Weihe eines Altars in der Klosterkirche
zu Gnadenthal den Besuchern Ablass.
1264. Mai 12.
L, dei gracia Herbipolensis episcopus, omnibus Christi fidelibus ad dedicacionem
altaris unius ecclesie monasterii || sanctimonialium in Gnadental cum devocione accedentibus
VI. 19
146 1264. Mai 27.
vere penitentibus et confessis XL dies || iniuncte peuitenti? et annum peccatorum venialium,
Vota fracta^ peccata oblita, iniectiones manuum || in parentes, misericorditer indulgemus.
Item apparentibus in carriaa cum devocione carrinam et annum penitencialem, mulieribus,
que omni caucione adhibita pueros baptizatos aput se mortuos invenerunt, carrinam
relaxamusy ita ut ieiunent tribus ebdomadis ante Nativitatem domini in hoc anno. Hec*)
indulgencia duret per mensem continue et singulis mensibus una die dominica per
circulum huius anni et in anniversario dedicacionis et inantea singulis annis in anni-
versario XL dies iniuncte penitenti^ in perpetuum, cum indulgencia venerabilis domini
episcopi Sambiensis 0, qui ibidem gesserit vices nostras, et indulgencia venerabilis domini
Lutolfi, episcopi Haluerstatensis *), XL dierum.
Datum anno domini M^ CG*. LXIIIL, IUI. idus Maii, indictione VII., pontificatus nostri
anno XL
* Nach dem Original im fürstlich hohenlohischen Archive in Oehringen. Abhängend das spitzovale Siegel
des Ausstellers , dessen unterster Theil fehlt (III. A. 2. b) : der Bischof auf einem mit Hundsköpfen und Tatzen
verzierten Stuhle sitzend, in der Rechten den Bischofsstab, in der Linken ein aufgeschlagenes Buch auswärts
emporhaltend. Umschrift : f IRINGVS . DEI . GRA S . ECLESIE . EPC .... — Abdruck : Wibel , hohenloh.
Kh'chen- und Ref.-Hist. II. Cod. dipl. p. 72, Nro. LI.
a) Das zunächst folgende Wort litera ist wieder gestrichen.
1) Sambien, Samland, dereinst eine der vier Provinzen Ostpreussens zur Zeit der Deutschordensherrschaft,
heutzutage ein Theil des preuss. Reg.Bez. Königsberg. (Bischof Heinrich von Samland ist der erste bekannte
Wirzburger Weihbischof, s. Archiv des histor. Vereins v. Unterfranken 18, 24 ff). — 2) Halberstadt, bekannte
preuss. Kreisstadt. Ein Bischof Lutolf (II.) regierte c. 1253 bis c. 1257, blieb auch nach seiner Absetzung um*s
letztgenannte Jahr noch Stiftsmitglied, nannte sich übrigens selbst ehemaligen halberstädtischen Bischof und war
auch 1273 und 1287 als Ablassspender thätig (vergl. L. F. Niemann, Geschichte Halberstadts I, 1829, S.365 ff.)
1748.
Der Provincialprior Guido und das Capitel des Augustbier-Eremitetiordetts in Deutschland
nehmen das Frauenkloster Oberndorf in ihren Orden auf.
Seemanshausen 1264. Mai 27.
Venerabilibus in Christo priorisse*) et sororibus ordinis sancti Augustini in Obern-
dorf ^), Constantiensis diocesis, frater Guido, prior provincialis fratrum Eremitafum, ordinis
sancti . Augustini , per regnum Alamanie cum diffinitoribus ac universis fratribus ad
provinciale capitulum celebratum **) in Semanshusen *j, Ratisponensis diocesis, congregatis
salutem in domino. Cum nobis fuit pluries supplicatum, quod vos ad ordinem nostrum
reciperemus, ut possetis sub regula beati Augustini iuxta formam nostri ordinis et
1264. Juni 17. 147
doclrinam domino liberius famulari, habito consilio totius dicti capituU et deliberatione
plena vos tarn presentes quam futuras ad obedientiam, protectionem , consilium et
iuvamen nostri ordinis duximus reeipiendas iure venerabilis palris domini episcopi Con-
stantiensis et parochialis ecclesie in omnibus semper salvo. In cuius rei Signum presentes
ntteras sigillorum dicti capituli et provincialis munimine fecimus') roborai-i.
Datum in dicto capitulo Samenshusen *) , anno domini M. CC. LXUII., VI. kalendas
Juni).
Nach einem Copialbuche des Klosters Obemdorf aus dem 17. Jahrhundert, S. 1.
a) Hier und in der Folge sind die mittellateinischeii e statt der a der Handschrift wiederhergeslelK. — b) Die
Handschrift hat falsch ceUbrato. — c) Desgl. Seimtnthaueett. — d) D«egl. mwiimen fratrum. — e) Desgl. Samenshaiigen.
1) Oberndorr, O.A.Sladt. — 2) Seeroanshausen, Gem. Reichen eibach, bair. A.G. Bggenfelden.
1749.
ÄeUisain Mathüde und der Cmvent von Buckau überlassen das Eigentkum von Gütern zu
Adeloltsweiler und Richlinshäus gegen Zahlung eines jährlichen Wadiszijises an das
Kloster Baind.
Buchau 1364. Juni 17.
In nomine domini. Amen. Nos Machthildis, dei gratia Bächaugensis ecclesie abba-
tissa, totusque conventus mona||sterii nostri universis presens scriptum intuentibus
presentibus ac futuris noticiam subscriptorum. Ne conditionis || huminane fragililas, que
numquam in eodem statu cemitur permanere, suos cum lapsu temporls possit variare
contractus II äut ex deffectu testium decedentium quisquam suas pactiones valeat inmutare,
prudentum ad futuras Utes conculcandas maturitas adinvenit, quod singulorum negotia
scripturarum serie consenrentur. Memorie namque singulorum exponimus et futurorum
noticie declaramus, quod nos earum possessionum proprietates, quas Conradus Büchinovge
apud Ädelolteswilar ') a monasterio nostro tenebat in feodo, necnon earum possessionum
proprietates, quas Vlricus deSu^en') et Bokeliuus apud RicheünshusO iusto proprielatis
titulo possederanl, qui de personis suis Böchaugensi pertinere monasterio noscebantur
et easdem proprietates apud Rictielinshus monasterio de Biwende pro quadam summa
peccunie vendiderunt, presentibus aliquantis monasterii nostri fidelibus earundem posses-
sionum ab eisdem recepta resignatione libera et manifesta pro censu annuo trium ferto-
num cere videlicet ipsi monasterio de Biwende decrevimus concedendas, ita quod idem
census trequenter in vigilia Mathei apostoli BAchaugensi monasterio persolvatur. Huius
rei testes sunt; Albertus canonicus chori Böchaugensis rector ecclesie de Kanzach '*)•
148 Nach 1264, Juni 17.
Rüdolfus plebanus de Boze^), Walterus nobilis de Buwenburc^), Marquardus et RA.
fratres de BAchaugia, Conradus de Scuszenreit ^) , milites, Manegoldus de Ysowe')^
Bertoldus de Rotwil'), Fridericus de Biwende, conversi eiusdem monasterii et älii quam
plures. Ad evidens igitur firmitatis inditium et huius facti robur perpetuo retinendum
presens instrumentum sigiUo nostro nostrique conventus fecimus insigniri.
Actum BAchaugie^ anno doniini millesimo ducentesimo sexagesimo quarto, XV. kalen*
das Julii, VII. indictione.
Nach dem Original der salm-reifferscheid-dyck'schen Gutsherrschaft zu Baind. An blau und weissen leinenen
Fäden verkehrt befestigt das bereits Bd. 5, S. 59 beschriebene Siegel der Aebtissin. Das Conventssiegel ist
abgerissen.
1) Nicht sicher zu ermitteln, ?Abetsweiler, früher auch Adelpotsweiler , Albotsweiler geschrieben, Gem.
Bergatreute, oder Adelhartsweiler, abgeg. bei Otterswang, beide O.A. Waldsee. — 2) Saulgau, O.A. Stadt. — 3) Vergl.
S. 96, Anm. 2. — 4) Kanzach, O.A. Riedlingen. — 5) Boos, O.A. Saulgau. — 6) Baumburg, abgeg. Burg bei
Hundersingen , O.A. Riedlingen. — 7) Schussenried, O.A. Waldsee. — 8) Vergl. S. 96, Anm. 7. — 9) Rotweil,
O.A.Stadt.
1750.
Schwester Mechtilde, einst Aebtissin zu Buchau, beurkundet, dass das von Buchinau an Baind
gegebene und von ihr letzterem Kloster als Zinslefien übertassene Gut von altersher Mannlehen
der Dienstmannen gewesen und nie zum Urbar oder zur getneinen Pfründe gehört habe.
Ohne Orts- und Zeitangabe (nach 1264, Juni 17)"^).
Ich swester Maehtilht, diu etteweime aBbtissinne ze Bvchöwe waz, ih tAn chunt mit |I
disem bri*fe allen den chorherron von Costenze und allen den die in lesent und || hörent,
daz daz gAt, daz Btchinöge ze Bivnde gab, daz daz manlehen ist gewesen von || alterher
der dienistmanne und weder an urbor noh an gemaine phrunde horte , || daz gab ih ze
Bivnde ze zinslehen und gab darAber mine hantvesti mit gAtem urchAnde und wizzent
darzA, daz ich ufen mine sele ungerne wider dem rehte dehaime closter ga?be aide naeme.
Die Handschrift der Urkunde ist mehr diejenige der Bücher- als der Urkundenschrift. Hinten von ziemlich
gleichzeitiger Hand: Scriptum Mcehtildvi abbatisse de Bvchaugia umbe dem ziselehen. Spitzovales Siegel, dessen
oberster Theil. fehlt (III. A. 2c.): die Verkündigung Maria, darunter eine knieende, die Hände zum Gebet aus-
streckende weibliche Person. Von der Umschrift noch die Worte: .... ORISSE . De . HIMILWNNE») . ORD . FRM .
PR .... erhalten.
*) Eine Aebtissin Mechtilde von Buchau wird urkundlich in dem Jahre 1242, um 1249, 1262, 1263 und am
17. Juni 1264 erwähnt (vergl. Bd. 4, S. 39, 456, Bd. 6, S. 79, 95 und die vorhergehende Urkunde), somit muss diese
Urkunde nach dem letzten Zeitpunkte ausgestellt worden sein.
1) Himmelwonne, der frühere Name des Dominikaner-Nonnenklosters Löwenthal, O.A. Tettnang.
1264. Juni 18. 1«9
1751.
Friederich von Archshofen gibt zugleich mit seiner Gattin Hedwig um ihrer heider und seitier
Voreltern Seelenheils willen durch eine Schenkung unter Lebenden seine Güter in Lokr an das
Kloster Frauentkai.
Wirzburg 1364. Juni 18.
Ego Fridericus de Argeshoven') tenore presentium recognosco publice proleslans,
quod coadunata l| manu usoris mee Hedewigis legavi et lego , donavi et dono bona mea
in Lare *) annuatim || triginta et duo maldra siliginis solventia monaslerio dominarum
religiosarum in Vrowental % ordinis || Cisterciensis, pro remedio anime mee , uxoris mee,
necnon omnium progenilorum meorum etemaliter post mortem meam et uxoris mee
prefate iure perpetuo possidenda. Ex quibus post mortem alterius coniugis decem maltra
dominabus cedent prefatis et post mortem amborum totam summam integratiter annone
percipient memorate. Hoc sane intelligendum , quod donatio hec est simpticiter inter
vivos accipienda et non pro testamento, quod est donatio causa mortis. In cuius rei
evidens argumentum presentem litteram sigillo domini mei Gotfridi de Brunecke*) nee
non proprio sigillo meo tradidi roborandam. Huius rei testes sunt: de domo fratrum
Theutonicorum frater Gerhardus de Hirzberc"), frater H. de Stubewege ^, et de canouicis
maioris ecclesie Herbipolensis Otto custos , C. cellerarius , item Marquardus Cruso,
Marquardus Weiso milites et alü quam plures.
Actum et datum Herbipoli, in presentia domini Iringi episcopf, anno domini M°. CC°.
LX°. IUI"., XIUP. kalendas Julii.
Nach dem Original im k. bair. Allgemeinen Reichsarchive zu München. Zwei schildförmige Siegel aus
braunem Wachse: 1) zwei über einander stehende Leoparden, Umschrift: SIGILLV. .GOTFRIDI . D . . . HENLOGH;
2) innerhalb einer geschindelten Bordur ein Adler, Umschrift: t S . . VM . FRIDE . . CI . DE . ARG
1) Aichshofen, O.A. Mergentheim. — 2 und 3) Frauenlhal, etwas nördlich von Archshofen, jetzt Pfarrdorf, O.A.
Mergentheim, und der dazu gehörige Weiler Lohrhof. — 4) Brauneck, Burgruine und Weiler der Gem. Reinsbronn,
O.A. Mei^enthetm, einst Sitz einer hohenlohiscben Linie. — 5) Hirschberg, abgeg. Stammburg an der Bergstrasse
Prov. Starkenburg im Grossherzogthum Hessen. — 6) Unermittelt.
1752.
Bischof Iring von Wirzburg beurkundet die in der vorige Urkunde genannte und in seiner
Gegenwart geschehene Schering Friederichs von Archshofen an das Kloster Frauenthal.
Wirzburg 1264. Juni 18.
Iringus, dei gracia Herbipolensis episcopus, omnibus, ad. quos presens scriptum
pervenerit, salutem in domino. Ea que geruntur || in tempore, ne processu temporis a
150 1264. Juli 4.
memoria hominum elabantur, solent scripture testimonio testiumque noticia || perhennari.
Noverint igitur universi tarn presentes quam ftituri, quod Fridericus miles de Argers-
houen^) || ad honorem lesu Christi eiusque gloriose genitricis et virginis Marie pro remedio
anime sue, uxoris sue nee non omnium progenitorum suorum bona sua in villa Lare^,
maldra triginta et duo solventia, contulit et confert, tradidit et tradit coadunata uxoris
sue manu in nostra constitutus presentia, interpositis exceptionibus inh*a scriptis, ut
videlicet post mortem alterius coniugis decem maldra de annona prefata monasterio
dominarum in VrowentaP) cedant et post mortem utriusque dicta annone summa in
usus memorati monasterii totaliter redigatur, renuncians aliis omnibus eondicionibus,
quibus irretractabiles donationes secundum leges et canones poterunt infirmari. In cuius
rei testimonium presentem litteram sigillo nostro et predicti militis fecimus roborari.
Testes sunt : nostre ecclesie canonici Otto custos et • . cellerarius, item Marquardus Cruso
et Marquardus Weiso milites et alii quam plures.
Datum et actum Herbipoli, anno domini M*. CG*. LX*. IUP., XIIIP.*) kalendas Julii.
Nach dem Originale im Reichsarchive zu München. Etwas beschädigt das bei der vorigen Urkunde
beschriebene schildförmige Siegel des Friederich von Archshofen; von der Umschrift noch erhalten die Worte:
t . SI FRIDERICI . DE . . RGISHOVEN. Das Siegel des Bischofs hing nicht an, denn es findet sich selbst nicht
ein Einschnitt im Pergamente zu seiner Aufnahme.
*) In Lang, Reg. Boic. 3, 229 ist das Datum dieser Urkunde als XIU. kal. Jul. gelesen, dabei aber ein hart an
X gesetzter, mit ihm theilweise zusammenfallender weiterer I Obersehen.
1—3) S. die vorige Urkunde. •
1753.
Der edle Eglolf von Steusslingen schenkt das Eigenthum an dem Hofe in Schlechtenfeld, welchen
die Ritter Grife von Bergach und Grife mit seinen beiden Söhnen von ihm zu Lehen getragen
ufid dem Kloster Schussenried vermacht haben, an dieses Klostef\
Steusslingen 1264. Juli 4,
In nomine patris et filii et Spiritus sancti. Amen. Eglolfus nobilis de Stuzlingen^
universis tam presentibus || quam futuris presentem paginam inspicientibus salutem et
noticiam rei geste. Quoniam vita hominum || quasi vapor est ad modicum parens et
quasi aqua dilabimur universi ^ neccessarium ergo videtur et utile^ ut ho||minum acta
digna memoria scriptis perhennentur. Proinde universitati tam presentium quam futu-
rorum patere volumus, quod, cum dominus Grife miles dictus de Berkach') et miles
dictus Grife, Heinricus et Lvdewicus filii sui; curiam sitam in Slehtinvelt '), per quam a
nobis infeudati fuerant, ecclesie Sorecensi et venerabilibus in Christo eiusdem monasterii
1264. Juli 10. 151
canonicis, cum etiam ad petitionem eorum E. dictum Grife in canonicum et confratrem
receperint, sub nomine testamenti sive remedii erogaverint, nos vero ius libertatis debite')
et proprietatis, quod ad') nos de eadem curia spectabat, ut dictum est, in honore sancte
dei genitricis Marie sanctique Magni coqfessoris prescripte ecclesie Sorecensi et viris
religiosis ibidem deo militantibus liberaliter in perpetuum tradidimus possidendum, pre-
sentibus Eber, comite de Wartstaine ^), C. de Kirohain*^), H. de Husen*). Ne autem huius
donationis libertas a nostris successoribus sive quibuscumque contradictoribus, quod absit,
in posterum valeat infirmari, presentem paginam nostri sigilli karactere communitam
sepedictis canonicis in testimonium duximus concedendam.
Datum Stuzlingen, anno domini M*. CG*. LXIIIL, quarto nonas Julii, indictione VII.
An weisser leinener Schnur das bereits S. 101 beschriebene Siegel des Ausstellers.
a) Diese beiden Worte sind über der Zeile bineingeschrieben.
1—3) Alt'Steusslingen, Bergach, Schlechtenfeld, Gem. Kirchen, O.A. Ehingen. — 4) Wartstein, zerst. Stamm-
burg, O.A. Münsingen. — 5 und 6) Kirchen und Hausen ob Allmendingen, O.A. Ehingen.
1754.
Der Kämmerer Heinrich von Bienburg gestattet dem Kloster Weissenau, das zu dessen Werk-
häusern fliessende Wasser nach Belieben auf seine angrenzenden Besitzungen überfliessen zu
lassen und einen Weg für Leute und Pferde neben dem Flussbette zu haben.
Ravensburg 1264. Juli 10.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia penitus subprimitur et future questionis
dolus II totaliter conculcatur , cum prudentum discretio soli testimonio mortalium non
innititur, sed fragilitatis sue || negotia laborat scripturarum indiciis conservari. Nos igitur
Hainricus camerarius de Bigenburc*) viam future || actionis nostris precludere successo-
ribus cupientes, ne sue salutis aucmentum in locis divino cultui dedicatis perversorum
inducti suasionibus *) aut scelerate^) cupiditatis vicio consternati minuere possint vel
debeant, universis et singulis presenti scripto duximus explanandum, quod nos participes
fieri cupientes divinorum serviciorum, que apud minorem Augiam creatori nostro digne
devote ac humiliter exhibentur, et quod nostris ibidem peticionibus gratanter occumtur,
ipsis concessimus et per presens instrumentum liberaliter indulgemus, ut aque decursum
ad officinas monasterii sui descendentem , quotiengcumque voluerint, ad possessiones
nostras eiusdem aque decursui adiacentes licite inundare valeant et pedura et equorum
viam iuxta ipsius aque alveum de cetero, cum eisdem fuerit ex^pediens, retinere. Ne
autem monasterium Augie minoris predictum ex speciali gratia et huiusmodi dono nostre
152 1264. Juli 14.
concessioüis per quosquam in posterum valeat fatigari, presens instrumentum sigillo
nostro commumtum eidem duximus pro testimonio conferendum.
Datum apud Rauensburc, anno domini millesimo CG. LXIIIL, VI. idus Julii, VII.
indictione.
An weiss-leinener Schnur das bereits Bd. 5, S. 236 beschriebene Siegel,
a und b) Die Urkunde hat, verschrieben, 8au»ionibu8 und ze^aU,
1) Vergl. S. 135, Anm. 2.
1755.
Graf Ulrich von Wirteniberg übergibt dem Probst und Convent zu Adelberg für ein ihm
um 70 Pfund Heller verkauftes Pferd seine Wiesen, Nassach genannt, und andere Güterstücke
in Schorndorf und Schombach an Zahlungsstatt.
Schorndorf 1264. Juli 14.
In nomine domini. Amen. t'Iricus comes de Wirtemberch || tenore presencium
constare volumus universis , quod nos quondam || equum bonum et elegantem emimus
pro preposito et conventu mo||nasterii de Madelberch, ordinis Premonstratensis, pro LXX'
libris Hallensium, pro qua summa librarum exsolvenda dedimus et contulimus eisdem
dominis et fratribus prata nostra, que vulgariter dicuntur Nazzach*), et de aliis bonis
nostris apud Schorndorf*) et Schorembach *) sitis sub estimatione duarum librarum et
decem solidorum, cum omni iure proprietatis et libertatis possidenda, fruenda et libere
tenenda, dantes etiam eisdem preposito et conventui plenam potestatem ampliandi memo-
rata prata in locis, ubi redacta sunt in frutices, quousque in statum pristinum refor-
mentur, ea tamen conditione^ ne predicti prepositus et conventus prelibata bona aliquo
modo seu alicui nisi nobis aut nostris officialibus vendere presumant. In cuius rei
memoriam et robur flrmitatis presentes litteras sepedicto preposito et conventui donavi-
mus sigilli nostri munimine roboratas. Testes autem huius rei sunt: Egino miles de
Stouphen*), Bemoldus miles de Vrbach*), Eberhardus dapifer de Stetin^» Cunradus
scultetus de Schorendorf et alii quam plures.
Datum et actum in Schorendorf, anno domini W. CC LXIIIP., IL idus Julii.
An blauen und weissen leinenen Fäden das öfters, z. B. Bd. 5, S. 256 beschriebene Siegel des Ausstellers,
von der Umschrift nichts mehr erhalten. — Abdruck: Steinhofer, Wirtemb. Chronik 2, 149. — v. Normann,
Observ. ad rescriptum commissoriale Johannis XXI., R. P.p. 56. — Regest: Stalin, a. a. 0. 2, 500.
1) Nassach, heutzutage Name eines zur Gem. Adelberg, O.A. Schorndorf gehörigen Weilers. — 2 und
3) Schorndorf, O.A.Sitz und das zu diesem Oberamt gehörige Schombach. — 4) Hohenstaufen, O.A. Göppingen. —
5) (Ober)-Urbach, O.A. Schorndorf. — 6) Stetten im Remsthal, O.A. Gannstatt.
1264. August 13. 153
1756.
Pahst Vrban IV. belobt den edeln Konrad , Herzog von Schwaben, weil er dem Andrängest
derjenigen widerstanden, die ihn zur Bekämpfung der römischen Kirche auffordefien, und
hütet, die Rückkehr de)' detitschen Anhänger Manfreds, dereinst Fürsten von Tarent, in die
Heimat zu bewirken.
Civitavecchia 1264. August 13.
. . • nobili viro Conrado, duci Svevie . . . Speramus in potenlia virtutis altissimi, quem,
sicut evidentibus indiciis demonstrare diceris, puritate cordis et animi revereris, quod
ipse te veluti propriam sibi peramabilem plantulam superne benedictionis rore perfundens
in mente tua zelum devotionis accendet, ut inter electos eius numerari merito valeas
precelse bonitatis titulis preinsignitus. Accepimus enim, quod dum quidam iniquitatis
filii, qui nee deum diligere nee tui honoris desiderare videbantur augmentum, nequiter
tibi suggererent, quod ecclesia Romana multipliciter tuos progenitores oflfenderat ac eis
graves iniurias irrogarat, teque niterentur inducere, ut suo loco et tempore huiusmodi
ofFensas et iniurias vindicares, tu non devietus prave suggestionis instantia, sed potius
spiritu veritatis induetus, iniquis consiliariis consulte ac provide respondisti, te nolle
sequi dictorum progenitorum vestigia in eo quod eandem ecclesiam oflfenderunt, presertim
cum in hoc eisdem progenitoribus non sie prospere ac bene successerit, quod videri
tibi debeat utile ipsorum in hac parte vestigiis inherere, quinimmo ecclesiam ipsam
revereri tanquam matrem more devoti filii proponebas. Letamur itaque, quod ex hiis,
si Vera sunt, tenellam etatem tuam sie virtutum constantia roborare videris, ut malignorum
reprobato consilio sinceritatem mentis in laudabili et honesto proposito studeas conser-
vare; de quo tanto maioris laudis preconio promereris attolli, quanto te aptiorem exhibere
assereris ad divini nominis gratiam promerendam. Ceterum cum ille dampnationis filius
Manfredus, quondam princeps Tarentinus, tui nominis emulus et persecutor eiusdem
ecclesie manifestus, nonnullos Theutonicos secum retineat et cum eis prefatam ecclesiam
eiusque fideles continue persequatur, nobilitatem tuam rogamus et hortamur attente
mandantes, quatenus opem et operam studiosus*) impendas, ut iidem Theutonici ab
ipsius persecutoris subsidio et ecclesie memorate vexationibus retrahantur ac nichilo-
minus ad propria revocentur, ita quod per höc com[m]unis hostis debilitatis viribus eadera
ecclesia possit auctore domino contra eum potentius et celerius triumphare ac tu nostram
et apostolice sedis gratiam exinde plenius consequi merearis.
Datum apud Urbem Veterem, Idibus Augusti, anno IIP.
VI.
20
154 1264. August 19 und September 2.
Nach gef. Mittheilung des Herrn Pietro Wenze] aus den Registern des vatikanischen Archives. — Regest :
Posse, Analecta Vaticana. Oeniponti 1878, S. 36. — Da diese für die Geschichte Konradins nicht unwichtige
Urkunde seither nicht in extenso bekannt war, insbesondere auch in Potthast, Regg. Pontif. Roman, fehlt, schien
ein Abdruck derselben an dieser Stelle nicht ungerechtfertigt.
a) Vielleicht verschrieben fQr ntudiosius oder studiose.
1757.
Der Prior B. des heiligen Grabes in Speier erlässt als Stellvertreter des Probsts von St. Wido
daselbst in einer Streitsache ztoischen detn Kloster Steinheim und der Gemeinde Rietenau
ein Contumacialerkenntniss gegen die letztere und beauftragt den Kämmerer in Murr, das
erstere in den Besitz des Beanspruchtett zu setzepi.
1264. August 19.*)
B. prior sancti Sepulcri Spirensis vices gerens domini prepositi sancti Widonis ibidem
camerario in Murre*) salutem in domino. Comparuit coram nobls decanus procurator
priorisse et conventus de Stainhein feria tercia post festum assumpcionis Marie in causa,
que vertitur inter ipsum et universitatem in Rietnowe*), et ex altera parte quidam nuncius
Simplex, non habens mandatum ad aliquid faciendum coram nobis vel eciam proponendum.
Quare cum neque per se neque per responsalem comparuissent coram nobis, ipsos iudi-
camus contumaces, mandantes vobis, ut partem adversam in possessionem rei petite
mittatis causa rei servande.
Actum et datum anno et die prenotatis. In Signum execucionis sigillum capituli
vestri appendatis.
Nach dem öfters genannten Steinheimer Copialbuch A. S. 115 *»•
*) Das Jahr ergibt sich aus der unten folgenden Urkunde vom 15. Okt. 1265.
1) Murr, O.A. Marbach. — 2) Rietenau, O.A. Backnang.
1758.
Abt Konrad von Weingarten verleiht die von Velwar von Baienfurt dem Heinrich Humpiss
von Altdorf abgekauften und dem Kloster Weingarten aufgelassenen Güter in Baienfurt
^tcicderum als Zinslehen an Heinrich Schuterut.
Weingarten 1264. September 2.
C, dei gracia abbas monasterii in Winegarten, universis, ad quos presens scriptum
pervenerit, noticiam rei geste. Ne gesta mo||dernorum inposterum calumpniari valeant,
1264. September 18. 155
necessitas exegit, ea scripturarum serie perennari. Hinc est, quod iiotum cupimus esse||
universis, quod dictus üelwar de Baierfurt*) bona illa Baierfurt, que pro H. Humpizo
in ponte de Altorf*) iuste et raciona||biliter comparavit et que ipse a nostro raonasterio
pro censu duorum solidorum usualis monete singulis annis nobis inde persölvendo iam
dudum tenuit, in manus noslras totaliter resignavit et nos ipsa bona ad peticionem
predicti Velwars domino H. Schuterüt [ ]nsu *) simili nobis in festo beati Martini
semper inde assignando in feodum concessimus , et quicunque predicta bona ex[ . . . •] *)
predictum censum singulis annis in festo predicto monasterio nostro tribuere tenetur.
Insuper idem dominus Schuterüt predicta bona potest vendere, alienare cui voluerit et
obligare, dum tarnen singulis annis, sicut est superius expressum, monasterio nostro
semper census predictus assignetur et a monasterio nostro in feodum predicta bona
teneantur. Huius facti testes sunt: dominus Her. sacrista de Brieiun'), dominus H.
celerarius, dominus Otdmar Isengrin, Her. de Biberse*), Ot. de Winterbah*), Eggehart,
F. Pistor, Cellensis ^) et alii quam plures. Et in huius rei certitudinem presentem literam
sigillo nostro fecimus communiri.
Datum et actum Winegarten, anno domini M\ CG. LXIIIL, feria tercia post Verene,
indictione VII.
Abhängend; nur noch zum Theil erhalten, das Siegel des Ausstellers, rund, c. 58 mm (III. A. 2. b.): der
auf einem mit Greifen-Köpfen und -Füssen verzierten Stuhle sitzende Abt, mit der Linken ein Quch vor die Brust
haltend; von der Umschrift nur BBA übrig.
a) An diesen Stellen ist die Urkunde durch einen Wasserflecken unleserlich, es durfte wohl an der ersten inter-
retiiente ce (d. h. censu), an der zweiten nunc habebit, tenebit oder etwas ähnliches zu ergänzen sein. — b) Ob diese
zwei (im Originale klein geschriebenen) Namen nicht vielmehr Appellative bedeuten, ist zweifelhaft (vergl. Bd. 4, Anh.
S. LX und LXX, sowie unten S. 180). »
1 — 5) Baienfurt, Altdorf, heutzutage Stadt Weingarten, Briach, Gem. Baind, Bibersee, kleiner See und dabei
abgeg. Burg und Weiler des Namens, Gem. Blitzenreute, Winterbach, Gem. Wolketsweiler, alle O.A. Ravensburg.
1759.
Die Grafen Otto von Eberstein und Simon von Zweibrücken , sowie Markgraf Rudolf von
Baden genehmigen die Schenkung, tcelche ihr Dienstmann Otto von Bühl der Jungfrau Maria
und de7t Brüdern in (He7Ten')Alb mit einem Gütchen in Oberweie)' gemacht hatte.
Moosbronn 1264. Septonber 18.
Universis tarn futuris quam modemis Ot. de Eberstein et Sy. de Gemino Ponte, dei
gratia comites, || et R. marchio de Baden facto subnotato veritatis testimonium perhibere.
Sicut quilibet servitutis || astricti debitam fidelitatem servare suis tenentur dominis. sie
20»
156 1264. September 27.
e converso domini tenentur eisdem fidelitatis gratiam || non negare. Igitur rogati a
fidele nostro ministeriale OL diclo de BuheP), quatinus consensum preberemus donationi,
quam beate Virgini et fratribus in Alba fecerat de quodam prediolo in Obernwilre*) solvente
sub annuo censu duo maltra siliginis et IUP' uncias Hallensium et II pullos, ob anime
sue remedium ipsum a nobis decuit exaudiri. Quapropler hoc laudabile factum presenti
scripto nee non sigillorum nostrorum munimine duximus roborare.
Datum anno domini W. CC LXIIII*., XIIII. kalendas Octobris, apud Mosebrunnen').
Nach dem Original im G.L.Archive zu Karlsruhe. Die Siegel der drei Aussteller: 1) Graf Otto*s von
Eberstein, schon öfters, z. B. Bd. 5, S. 55 beschrieben; 2) Graf Simons von Zweibrücken, sehr beschädigt, an
der Urkunde vom März 1267 besser erhalten und dort beschrieben; 3) Markgraf Rudolfs von Baden, öfters
z. B. Bd. 5, S. 129, 287 beschrieben , von der Umschrift noch übrig: f Sigillum . RVD GH ... IS
VERONA. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Ober rheins 1, 256.
a) Diese beiden Worte sind im Originale zusammeng^chrieben.
1) Niederbühl, bad. B.A. Rastatt, wenn nicht Bühl, bad. B.A.Stadt. — 2) Oberweier, bad. B.A. RasUtt,
wenn nicht dasjenige bad. B.A. Bühl. — 3) Moosbronn , O.A. Neuenbürg oder der unmittelbar angrenzende Pfarr-
weiler d. N., bad. B.A. Rastatt.
1760.
«
Die Brüder Albert von Liebenau und Albert von Wolkefiber g bezeugen^ gewisse AUodien in
Katzheim defn heiligen Martin in Weingarten geschenkt zu haben.
1264. September 27.
Anno Christi incarnationis millesimo CG*, sexagesimo quarto , V, kalendas Octobris,
Cosme et || Damiani, Albertus de Liebenowe*) et AI. de Wolchenberc *) fratres relatione
presencium || constare volunt universis harum litterarum seriem inspicientibus, quedam
allodia || sita in Chazhein^) sancto Martino in Wingarten interveniente Her. Indomito*)
se pleno iure donasse, confirmatam et ratam stare ipsam donationern cupientes, sigillorum
suorum certitudine decreverunt.
Die angehängt gewesenen Siegel sind verloren.
1) Liebenau, O.A. Tettnang. — 2) Wolkenberg, Gem. Wildpoldsried , bair. A.G. Kempten. — 3) Katzheim,
Gem. Schlier, O.A. Ravensburg. — 4) Vergl. Bd. 4, Anh. S. LXVII und LXXV.
1364. Oktober 21.
1761.
Schenk Konrad von Winterstetten überlasst allen seinen und seiner Brüder Besitz in Qiiii/ij
tauschweise an das Zoster Waldsee.
1364. Oktober 21.
Conradus pincerna de Wintereletteii'), sacri imperii fidelis, universis presenlein
paginam Intuentibus salulem in peipetuum. Litterarum series demoiiätrat homiuuin
actiones in futurum robore stili perhennari. Noscanl igitur universi et singuli , quod
ego Conradus pincerna de Winterstetten super concambio habito inter venerabües Henri-
cum prepositum et conventum de Waltse et inter Wilin") dictum loco iVatrum niforurn
consensu et rogatu H. pincerne de Smalunecke*) et Rüdolphi de Tanne') ot Irlermanni
possessiones et pr^dium situm in villa qu? dicitur Quigge*) cum omnibus suis attinentiis
libere et sine contradietione cuiuslibet ex parte ipsorum fratrum meoriiin, quicquid iuris
habuimus in premissa possessione in manu mea ab ipsis statuta el collata, ecciesi?
sancti Petri in Waltse contuli proprie in futurum pacifice perpetuo possidendas. Ceterum
patefieri cupientes universis et singulie, quod in pretasatis possessiouilnis nullus plncer-
narum aut dictus Wilin seu successorum cuiuspiam'') aut heredum eoiundem ins advo-
catig pensionis seu exactionis aut quocunque vocabulo nuncupato*') liiibet aut erit de
c^tero habiturus, pr^sertim ne in futurum ab aliquo calumuia valeat sulroiiri, pr^sentibus
literis testes iussimus subarrari, videlicet Eberhardum iuniorem de Wallsf^), Burcardum
et Bertoldum de Winterstetten et Winiden*), Conradum militem dictum de Melibrunnen')
et Henricum fratrem eins, Hiltebrandum et Ordescalcum fratrem dictum de Mollbrechts-
hus*), Vlricum dictum Scharber, Bertoldum dictum Wilin, Henricum de Seldenhorn"),
Eberhardum de Sarchiwile'") milites et dictum Heppiler ministrum et atins quam plures.
In huius itaque rei testimonium präsentes litteras sigiUorum nostri m:. venerabilium
prepositi ac conventus in Waltse munimine fecimus communiri.
Acta sunt h^c anno incarnationis domini M°. CC°. LX°. IUI"., XH. cali'iiilas .Novom-
briHHi, indictione septima, feliciter. Amen.
Nach einer Abschrift de» tC. Jahrhunderts auf Papier im fürs Dich- wolfegglschen Archive, wobei statt einiger
M der Abschrill die e des urepr anglichen Textes wiederhergestellt sind (so fecimun und frllrltri; glatt fomiiiH»
und foeliciter).
a) Am Rand steht: Wiellin loHs mtti. — b) Verschrieben för qnispiam. — e) De^L für «».i-njinM.»
I) Vergj. S. 124, Anni. 1. — 2) Desgl. S. 133, Anm. 1. — 3) Altlhann, Gem. Wolfejtg, O.A. Waldsco. —
4) Quickenhof, Gem. Hofs, O.A. Leutkirch. — 5) Waldsee, O.A. Stadt. — 6) Michelwinneriden. O.A. Waldsee, —
7) Möllenbronn, Gem. Fronhofen, O.A.Ravensbui^. — 8 und 9) Molperlshaus , Gem.Wolfegg und H^'l'lenhorti,
Gem. Unter-Schwarzach, O.A. Waldsee. — 10) Vergl. Bd. 5, S.237, Anm. 18.
158 1264. November 5.
1762.
Egelhard und Engelhard von Weinsberg stiften 2 Pfund Heller aus ihrer Mühle bei Kocher-
thiirn zum Ersatz für die neugegründete Biirgkapelle zu Scheuerberg an die Pfarrkirche zu
Neckarsulm und setzen mit Zustimmung des Abts Wypert von Amorbach ah Patrom der ge-
nannten Pfarrkirche die Rechte des dortigen Pfarrers und des Caplatis auf dem Scheuerberg fest.
Burg Scheuerberg 1264. November 5.
Nos Egelhardus et Engelhardus de Winsperg*) notum lieri volumus universis tarn
presentis evi quam futuri presens scriptum inspecturis, quod de molendino nostro sito
apud villam Dhurne^ parrochiali ecclosie in Sulma') in reslaurum capelle in Castro
Schuerberg*) constructe due libre Hallensium sine qualibet contradictione nostra sive
heredum nostrorum in Nativitate domini nostri lesu Cliristi cedere debent annuatim hac
adiecta conditione, quod sacerdos, quemcunque dicte capelle preesse fecerimus, confessiones
hominum in ipso Castro residentium audiat et sacramenta venerabili domino Wy-perto
abbate Amorbacense consentiente, ad quem ins patronatus ipsius ecclesie spectat, eisdem
ministret Rudigero plebano de Sulma non contradicente. Est eliam compromissum, ut
predictorum hominum si quis in fata decesserit, in cimiterio Sulma sepultura fiat, reme-
diis animarum nihilominus cedentibus plebano ecclesie memorate. Ut autem hec rata
et inconvulsa permaneant, presentem litteram conscribi fecimus et sigillis antedicti
domini abbatis et Rudegeri plebani prefate ecclesie et nostro, Conrad! decani de Walt-
bach*), Rudegeri camerarii de Erlebach ^) et Conradi plebani de Winsperg eandem
roborari. Testes sunt prescripti, quorum sigilla huic Httere sunt appensa, Waltolflüs
canonicus Moszbacensis'), Otto vicarius in Breittach^), Anszelmus vicarius in Butingen^),
Fridericus de Tizenbach^*^), Syffridus dictus Stemler, Heinricus de Thalhem"), milites, et
'alii quam plur'es.
Acta sunt hec in Castro . Schuerberg, anno domini M*. CC^ LXIIIP. proxima quarta
feria post festum Omnium Sanctorum.
Nach der unter Nro. 1767 gedruckten Bestätigungsurkunde Bischofs Iring von Würzburg v. 29. November 1204.
— Auszug: Wirt. Franken 6, 247. — O.A. Beschr. Neckarsulm S. 270.
1) Weinsberg, O.A.Stadt. — 2—4) Kocherthürn, Neckarsulm und die abgeg. Burg auf dem Scheuerberg
dabei, sämtlich O.A. Neckarsulm. — 5) Waldbach, O.A. Weinsberg. — 6) Erlenbach, O.A. Neckarsulm. — 7) Mos-
bach, bad. B.A.Sitz. — 8) Brettach, O.A. Weinsberg. — 9) Langenbeutingen , O.A. Oehringen. — 10) Ditzenbach,
O.A.Geislingen; ein Friederich von D. erscheint in den 1280er Jahren als Bürger zu Heilbronn. — 11) Thalheim,
O.A. Heilbronn.
1264. November 11.
1763.
Der Kämmerer Heinrick von Bienburg schenkt mit seiner Mutter Engelburg einen Hof und
eitle Mühle in Guggenhamen nebst allen Zugehördm und verschiedenen Leuten, sowie einer
Wiese in Onriet an das Kloster Baind.
Baind 1364. November 11.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia subprimitur et future questionis dolus
totaliter conculcatur, || cum n^otia fragilitatis hunimane scripturarum testimonio con-
servantur. Nos igitur Hainricus camerarius de Bigenburc') || una cum domina Eiigel-
burgi matte nostra modernorum futurommque noticie recitamus scripto presenti publice
protestantes, || quod celestis premü munera sitientes curiam et molendinum in Gugen-
hu.sen*) cum omnibus suis pertinentÜs, prout ea nomine proprietatis a progeniloribus
nostris rationabiliter possedimus, cum Conrado') villico, Adilheide") uxore sua necnon pueris
eorundem, Conrado') servo el Adilheide*) ancilla, eisdem famulantibus, Conradö Gaizai-io de
Rauensburc, Burkardo Zerario fratre ipsius, Friderico de Otenburon'), uxoribus ac pueris
eorundem, Sifrido de Hagenowe*) et. . fratre suo, prato Hartmanni in Onreit*) simul
adiecto, monasterio monialium sancte Marie de Biwende, ordinis Cisterciensis , libera
traditione contulimus perpetuo possidenda, supplicantes postmodum abbatisse et conventui
monaslerü memorati, ut dictam curiam molendinum et pratum in Onreit pro annuo
censu, libra cere videlicet, memorate matri mee pro vite suo termino decernerent con-
cedenda, quod admittere benignius annuenmt, ita quod ipse census in festo beati Martini
semper annis singulis persolvatur. Guius facti testes sunt: Albertus sacerdos de Biwende,
Herbordus rector ecclesie de Richenbach'), H. minister de Bigenburc, Hainricus Veldelinus,
Wemherus Huzo, Eggarius, Ovio camerarius de Bigenburc, frater Burkardus, frater
Conradus cementarius, frater Conradus burarius, frater Her. cellerarius, conversi mnna-
sterii pretaxati.
Actum apud Biwende, anno domini millesimo G.C. sexagesimo quarto, die beati
Martini, tercio idus Novembris, VIII. indictione. Amen.
Nach dem Original im Besitz der fürstlich salm-reilTerscheid-dyck 'sehen Gutsherrschaft zu Baind. An lilauen
und weissen leinenen Fäden ein eingenähtes, ganz zerbrochenes Siegel.
a— d) Diese 4 Namen sind mit anderer Tinte eingesetzt.
1) Vei^I. S. 135, Anm. 2. — 2) Guggenhausen, O.A. Saulgau. — 3) Wohl das Band 4, S. 72 Vliiubiirron
geschriebene Iltenbeuren, O.A. Ravensburg. — 4) Hagnau, bad. B.A. Ueberlingen. — 5) Vergl. Dd. ö, S. 321,
Anni. 3. — fi) Reichenbach, O.A. Saulgau.
160 1264. November 11 und 13.
1764.
Pfalzffraf Hugo von Tübingm schenkt dem Kloster Stetten die meisten Güter, welche Walther
Maistiman von Rotenburg dem Ritter Berthold von Klangen abgekauft hat.
henburg 1264. November 11.
H . cömes palalinus de Tuwingen universis presens scriptum inspicieutibus salutem
in domino. || Scire cupimus universos presentium inspectores, quod nos universa bona,
que Waltherus dictus || Maistiman de Rothenburch*) emit a Bertholdo milite de Ehingen*),
exceptis illis bonis, || de quibus nobis trecenti casei singulis annis persolvuntur, damus
dominabus religiosis monasterii de Stettin') et donationis tituio tradimus per presentes^
promittentes bona fide, quod nunquam contra predictam donationem veniamus et quod
a nobis et successoribus nostris rata et firma penitus observetur. Et in horum firmum
robur et indubilatum testimonium presentes litteras ipsis tradidimus sigilli nostri muni-
mine roboratas.
Datum Isemburch*), anno domini Ar. CC^ LX*. IUP., Iir. idus Novembris.
*
Nach dem Original des fürstlich hohenzollerischen Domänenarchivs in Sigmaringen. Nur noch das Pergament-
streifchen für das Siegel hängt an.
1 und 2) Rotenburg, O.A.Stadt und das damit verbundene Ehingen. — :^) Stetten, hohenzoll. O.A. Hechingen.
— 4) Isenburg, O.A. Horb.
1765.
Probst, Dekan und Capitel von Neumünster in Wirzhurg übertragen den ihnen von Ritter
Rabono überlassetien Zehenten zu Sclieftersheim dem Frauenkloster daselbst gegen eine jähr-
liche Abgabe.
Wirzburg 1264. Novembo' 13.
Nos prepositus, decanus totumque capitulum Noui Monasterii Herbipolensis tenore
presentium protestamur et publice pro || Atemur , quod Rabono miles pro se et suis
fratribus ad nostram presentiam accedens humiliter recognovit, quod decimam || in
Scheftersheim , quam habere debuerat a nobis et nostra ecclesia in feodo, iam longo
tempore per violentiam contra propriam || conscientiam retinebat , quam divina gratia
inspirante nobis manu et calamo, ut est moris, pro se et suis fratribus liberaliter
resignavit. Nos vero considerantes, nobis et nostre ecclesie expedire, prefatam decimam
cum suis attinenciis venerabilibus et deo amabiiibus sororibus magistre et conventui in
1264. November 15. 161
Scheftersheim, Premonsiratensis ordinis, Herbipoleiisis dyocesis, oblationis nomine duximus
conferendam. IIa sane ut singulis annis, tempore semper messis, duodecim modios
tritici claustralis mensure in granarium Noui Monaslerii suis expensis procurent adduci,
in utilitatem nostram et usus videlicel decani et dominorum Noui Monasterii modis
Omnibus converlendos. Verum si eadem magistra et conventus in solutioiie oblationis
cessarent per biennium, eadem decima ad ius et proprietatem Noui Monasterii capituli
et dominorum ibidem specialiter usus revertalur libere et solute. In cuius rei lesti-
monium et cautelam futurorum presens scriptum nostris nee non et prefataruni sororiim
in Scheftersheim sigillis diligenlius fecimus conmuniri.
Datum et actum Herbipoh in capitulo nostre ecclesie, anno domini M°. CC. LXIUI'.,
in die sancti Brictii confessoris.
Ein Duplikat im rürstlich hohen loh Ischen Archive zu Oehringen hat folgende nur unbedeutende Abweichungen:
Raboiw II — Scheftersheim, quam — coiUra proprium coHseientiam per vioientiam retinebat, quam | — absohite
(st. aolute). Während bei dem oben zu Grunde gelegten Originale nur noch das mittlere Siegel, abgesehen von der
Umschrift ziemlich wohl erhahen, anhängt, hat dieses Duplikat noch 3 runde Siegel: 1) des Probsis von Neu-
münsler, 5S mm (II. B.): über einem ^ibogigeii Baldachin ein Kloster mit 3 Thürmen, darunter ein Adler mit
Heiligenschein auf einem Spruchbande mit der übrigens zum Tlieil nicht vollständ^ deutlich erhaltenen Aurschrilt:
JOHANNES EWA[m)GELISTA; Umschrift: t - S . LAMPERTl . PP . . . ON . ET ARGHID . . LEN. — 2) des Ca-
pitels von Neumünster (an demjenigen Exemplar, dessen Text oben zu Grunde gelegt wurde, noch etwas besser
erbalten und daher z. Th. hiernach beschrieben), c. 55 mm (II. A.) ; wohl der h, Kilian mit Heiligenschein, in der
Rechten einen Abtsstab, mit der Linken ein Buch auswärts haltend; von der Umschrift nur wenige vereinzelte
Buchstaben erhalten ; f SA LIANVs. — 3) des Capitels von Scheftersheim, 43 mm (U. B.) : die thronende
Maria mit dem Christuskinde im Sctiosse; Umschrift: t S . SGIMONIALIV(Hi) IN SCEPTEISHEIM.
1766.
Graf Virich von Berg schenkt dem Kloster Marchthal sein Eigentkumsrecht an deni, von seinem
Dienstmanne Rudolf von Maselheiin demselben verkauften, ihn selbst seither lehenbaren Zehent-
antheile in Volkersheim.
Ehingen 1264. November 15.
^Iricus, dei gratia comes de Berge'), omnibus presentem paginam inspecturis salu||tem
in omnium salvatore. Noveritis siuguU et universi, quod, cum prepositus de MartelloH
nomine suo et conventus et sui monasterii partem decime in Volkirshain*) , quam Rt-
dolfus de II Masilhain') ministerialis mens a me tenebat in feodum, pro prefato Rudolfe
conparasset pro certa pecunie quantitate, dictus R. eandem decimam in manus nieas
liberaüter resignavit. quo facto ego ad peticionem prenominatorum prepositi et conventus
VI. 21
162 1264. xVovember 29.
et dicti R. omne ius, quod in prefata decima mihi conpetit, donavi libere mouasterio
prelibato, renuntians omni iuri, si quod mihi possei ad repetendum conpetere, corani
quocunque iudice ecclesiaslico vel seculari. In cuius donationis efficax testimonium
presentem paginam cum subscriptione testium sigilli mei munimine roboravi. Testes vero
sunt isti: dominus Bilgrinus de Bache*), dominus C. pincerna de Wintirstetin*), dominus
H. de Husin *), dominus H. de Werdinowe 0, dominus 6. de Ephingen ^, dominus R. de
WihsiP) et fratres sui, H. minister de Ehingin*^), C. notarius et alii quam plures milites
et nobiles, servi et burgenses.
Datum apud Ehingin*^ et actum super domo H. ministri de Ehingin, anno domini
M*. CC^ LX^ IUI*., in proximo sabbatho post festum sancti Martini, indictione VII *).
Nach dem Original im fürstlich thurn- und taxis'schen Archive zu Regensburg. Das an der Urkunde vom
3. Mai 1268 genau beschriebene Siegel Graf Ulrichs von Berg.
*) Nach der indictio Romana.
1) Berg, O.A. Ehingen. — 2) und 3) Volkersheim und Maselheim, O.A. Biberach. — 4) Bach, O.A. Ehingen. —
5) Winterstetten , Stadt, O.A. Waldsee. — 6) Hausen, ? ob Allmendingen, O.A. Ehingen, oder? ob Urspring
O.A. Blaubeuren. — 7—9) Wemau. Oepfingen, Weisel, Gem. Kirchbierlingen, O.A. Ehingen. — 10) Ehingen,
O.A.Stadt.
1767.
Bischof Iring von Wirzhurg bestätigt die in die Urkunde wörtlich eingerückte Festsetzung
Egelhards und Engelhards von Weinsberg vom 5. November 1264 in Betreff der Einkünfte
und Rechtsvep'häitnisse der neugegründeten Burgkapelle zu Scheuerberg.
1264. November 29.
Iringus, dei gratia Herbipolensis episcopus. Noverint universi huius pagine in-
spectores, quod litteras subscriptas, quas dilectus in Christo Wypertus abbas de Amor-
bach ^) nobis obtulit, vidimus et legimus, quarum tenor per omnia talis erat. Nun folgt
die bereits oben S. 158 gedruckte Urkunde. Weiterhin heisst es: Nos itaque ad preces ipsius
abbatis, quas ex parte sua nee non E. et E. de Winsperg nobis obtulit, tractatum de
capella castri Schuerberg, secundum quod deliberato consilio provide habetur, presentibus ')
confirmamus nostro et successorum nostrorum et omnium archidiaconorum , qui pro
tempore fuerint, iure salvo, super quo presens scriptum dedimus sigilli nostri munimine
roboratum.
Datum anno domini M*. CG*. LXIIIP., tertia kalendas Decembris, indictione VIII.,
pontificatus nostri anno XP.
a) Vor diesem Worte steht in der Vorlage, wohl nur in Folge irgend eines Versehens bei der Fertigung
derselben, e in der für est gewöhnlichen Abkürzungsform; der Abdruck liest, kaum richtig, ex.
1264. November 29 und Dezember 16. 163
Nach dem Copialbuche des Kloalers Amorbach aus dem Schluss des 15. Jahrhunderts im Besitz der Fürstiich
leiuingen'Bcheii Generalrerwallung zu Amorbach fol. 343 b. — Druck : G r o p p , Aetas mille annorum . . . monaslerii
b. M. V. in . . Amorbach . . Franeorurü. 1737. ßeih Nr. Sti S. 2(rtl. — Auszug: Wirt, Franken 6, 247. —
O.A. Beschr. Necltarsulm S. 270.
1) Araorbach, baier. O.A.Silz.
1768.
Reichenau 1264. November 2'J.
Die Aehte Albert und Eberhard und die Convente von Reichenau und Salem vergleichen sich
hinsichtlich eines Hauses in Ulm, welches Salem, mit Eigenfhum aber Reichenau zustund, dahin,
dass Salein auf alle Rechte daran verzichtet, Reichenau aber dafür an Salem alles Eigenlkum
jenseits des See's bis zum Betrag von 40 Mansus üherlässt.
Ada sunt hec in Augea, anno domini M°. CC°. LXIIH"., in vigilia Andree apostoli,
coram testUius subnolatis . . Marquardo decano dicto de Buwenburg'), .... Hainrico
custode diclo de Humingen*). . . . Cönrado de Gundoluiugen *> . . . canonicis monasterii
Augensis . . .
Nach dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesell, d. Oberrheins 33,444 (aus deiu Original mit
3 anh. Siegehi)- — Weiterer Abdruck: Ulmiachea Urkundeiibucb 1, MG.
1) Vergl. S. 122, Anm. 6. — 2) Herrlingen, O.A. Blaubeureii. — 3) Vergl, S. 109, Aiim, 13.
1769.
Priorin A. und Convent von Weiler beurkunden, dass Albert von Plieningen, seine 4 Söhne Albert,
Albert, Beiihold und Conrad und seine Ehegattin Adelheid dem Elostm- eine Schuld von
60 Sf Heller erlassen haben, sotoie dass die WUtwe Alberts zwei Weinberge vom Kloster gekauft
habe, und zählen weiter verschiedene Giätbezüge dieser Wittwe und des Klosters auf.
1364. Dezember 16.
Nos A. priorissa et convenlus sororum de Wilerio nolum facimus universis, quod
Albertus de Bliningen')) fi^ü sui Alb., Alb., Berhtoldus, Cunradus et uxor sua Adelliaidis
LX ff Hallensium, quas ipsis tenemur persolvere, nobis pro remedio staluerunt ita: quando-
cunque unus ipsorum decesserit, X 8f nobis debent cedere pro remedio, ita quod post
mortem omiiiuin predictorum a tali pensione et solutione debemus esse libere et immunes
nee aliquis heredum ipsorum super eisdem bouis attemptare debet de cetero acüonem.
Preterea reücta dicti A. comparavit duas a nobis vineas, quarum una videlicet Cuponis
21*
164 1264. December 27.
emta pro XXIV g Hallensium post obitum suum ac duoruni filiorum suorum Alberli et
Alberti ad nostrum mouasterium revertetur, alteram vero, quam emit pro XXVIII flf
Hallensium, debet iure perpetuo relinere, de quo in recognitionem emptionis inter nos
facte solidura Hallensium vel valorem eiusdem in cera vel aliis nobis debet singulis annis
dare. Item IV ff debentur ei de inferiore molendino in Bliningen , II ff in Nativitate do-
mini et IV puUi, I ff in festo sancti Georgii et C ova, et in nativitate beate Marie I ff, item
de superiori molendino VI modii siliginis et II modii tritici Ezzelingensis mensure et X sol.
Hallensium et IV puUi, de agro coram molendino dimidium modium frumenti, quod
singulis annis in eodem coUigitur, item I ff de Dymarswyler *). Frater Marquardus dabit
sepedicte domine II ff et post mortem suam dabit filie sue G. de Sillenbuch*) I ff pro
tempore vite sue. De molendinis dabuntur claustro VIII sol. vel XXIV mensure olei
tempore quadragesimali. Et ut hec rata et inconcussa permaneant, sigillo') nostri con-
ventus duximus roboranda.
Acta sunt hgc anno domini M*. CC^ LXIV., XVIP) kalendas Januarii, indictione VIII.
Nach einer neueren Abschrift in der Schmidlin'schen Urkundensammlung des Staatsarchivs, bei welcher
oben die e des ursprünglichen Textes statt der ae, auch statt der Ziffern die Zahlzeichen wiederhergestellt sind. —
a) In der Vorlage verschrieben : sigtlli ; auch fehlt wohl nostro et, — b) Desgl. verschrieben VIIX.
1 und 2) Plieningen und Diemarsweiler , abgeg. bei Plattenhart, Amtsoberamts Stuttgart. — 3) Sillenbuch,
O.A. Cannstatt.
1770.
Bischof Eberhard, Probst Konrad, Dekan Berthold und das ganze Capitel von Constam ver-
kaufen ihr gesammtes Besitzthum in Schwarzenbach bei lAebenau den geistlichen Schwestern
von Löwenthal um 45 Mark Silber.
Constanz 1264. December 27.
m
Eberhardus, dei gratia Gonstantiensis episcopus, nee non Conradus prepositus, Ber.
decanus totumque capitulum || ecclesie memorate omnibus presentium inspcctoribus no-
ticiam rei geste cum salute. Ad toUendam || in posterum calumpniandi materiam neces-
sitas exigit, gesta modernorum literarum serie perhen||nari. Noverint igitur universi,
quod nos universas possessiones, quoquo nomine censeantur, quas ecclesia nostra aptid,
Svarzenbach 0 penes Leibenowe*) dinoscitur habere et huc usque legitime possidere,
religiosis feminis sororibus.de Valle Leonis*), ordinis Predicatorum, cum omni iure pro
summa quadraginta quinque marcarum legalis argenti vendidimus et ipsis tradidimus
libere tenendas et possidendas tali adieeta conditione, quod dicta peccunia in comparationem
(Um 1265.) 165
possessionum nobis et ecclesie nostre magis utilium redigalur in alios usus nulla ratione
convertenda, renuntiantes omni iuri sive aüxilio, omni constitutioni legum et canonum,
omni consuetudini loci et patrie, omni pacto, omni privilegio, omnibus literis inpetratis
et inpetrandis, omni exceptioni tam in genere quam in specie et expresse exceptioni
restitutionis in integrum, si ecclesia in posterum se diceret esse lesam, et exceptioni non
numerate peccunie nee non omnibus aliis, per que premissa venditio posset irritari,
revocari vel inpediri. In cuius rei evidentiam et perpetui roboris firmitatem presentes
literas ipsis tradidimus sigillis nostris communitas.
Acta sunt hec presentibus venerabili Hainrico abbate minoris Augie, fratre Volcmaro
canonico, fratre Hainrico provisore ipsius monasterii, fratre Rüdolfo dicto Villico, converso
Vallis Leonis^), Hainrico camerario de Bigenburc*), Wern. Gniftingo de Raderay ^),
..Herrario, Hainrico de Clingenberc*), magistro Walctno, canonicis Constantiensibus, et
aliis quam pluribus in Constantiensi civitate, anno videlicet domini millesimo ducente-
simo sexagesimo quinto*), sexto kalendas Januarii, VIII. indictione, imperio tunc vacante.
An blau und weissen leinenen Fäden 4 spitzovale Siegel : 1) des Bischofs Eberhard von Constanz, schon öfters
z. B. Bd. 5 S. 38 beschrieben ; 2) des Probstes Konrad 52,33 mm (III. A. 2. a) : der stehende Probst, in der Rechten
eine Palme, mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, rechts und links als sphragistisches Beizeichen je ein
Stern, Umschrift: f S . CVNRADI PREPOSITI CONSTANT ECCLE; 3). des Dekans Berthold 40,26 mm (III. A.
1. )*• unterhalb eines Baldachins Maria und das Jesuskind, Brustbilder, darunter das Brustbild des Dekans, Umschrift:
Sigiilum BERTOLDI . . . STANCIENSIS ECCE; 4) des Capitels von GonsUnz, 68,47 mm (IL B.): die thronende
Maria mit dem Jesuskinde im Schoss, in der Rechten die Weltkugel, Umschrift: f SCA . MARIA . GONSTANTIENSIS.
ECCLESIE . MATRONA.
*) Das neue Jahr wurde damals in unserer Gegend meistens mit dem 25. Dezember begonnen, und zu der
Annahme, dass hier das Jahr 1264 gemeint sei, dessen Schluss die 8. Indiction entspricht, passt es auch, dass
eine von derselben Hand herrührende Bainder Urkunde den 14. November 1265 in die 9. Indiction setzt.
1) bis 3) Schwarzenbach , und, wovon es eine Parzelle ist, Liebenau, Löwenthal, O.A. Tettnang. —
4) Vergl. S. 135. Anm. 2. — 5) Oberraderach , bad. B.A. Ueberlingen. — 6) Klingenberg, abgeg. Burg in der
Pfarrei Homburg, Kantons Thurgau.
1771.
Die Schwester Helwig übergibt dem Kloster Sirnau 5 ff Heller zum Ankauf eines Ackers unter
Vorbehalt der lebenslänglichen Nutzniessung für sich selbst
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1265)"*).
Notum sit omnibus tam presentibus, quam futuris, quod ego soror Helwigis con-
ventui sororum in Syrmeno||we V libras Hallensium tradidi ad emendum unum
iugerum agri sub hac forma videlicet, ut tempore messis predicti || iugeris agri usu-
fructus secundum communem consuetudinem percipiam et post obitum meum usufructus ||
166 Um 1265.
predicti iugeris agri cum omni iure suo plenarie et libere ad couventum transeat memo-
ratum. Ad huius facti conservaudam roemoriam presentem cedulam conscribi feci et
sigillari sigillo conventus iam predictarum sororum.
Nach dem Originale des Spitalarchives zu Esslingen. Das S. 26. beschriebene Siegel des Klosters Sirnau.
*) Der frühere Esslinger Archivar, Conrektor PfafT, setzte die Urkunde um dieselbe Zeit wie die beiden unter
Nr. 1775 und 1776 folgenden, wozu Schrift und Siegel passen.
1772.
Graf Otto der ältere von Eberstein verkündet wiederholt das den Bauern des Klosters Herren-
all) auf dessen Gütern zu Ottersweier verlieliene Hofrecht.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1265)"^).
Nos Otto senior comes de Eberstein nosse volumus presentes et scire futuros, qua-
liter claustrum monachorum in Alba a nostris progenitoribus constructum ab eisdem per
bona in Oterswibe^) fundatum || fuerat primitus et dotatum, que bona utpote nomine
dotis eidem claustro coUata pre omnibus et super omnia summe fuerant dedita libertati,
super quibus etiam recolimus tam monachos quam conversos eiusdem claustri corporalem ||
habuisse residenciam et propriis sumptibus coluisse. Que tamen postmodum abbatis
Ludewici temporibus secularibus erant distributa personis et subscriptis locata colonis,
Lutfrido videlicet, Fridemanno, Heinrico dicto Zehender || et Sigewino fratri eiusdem, ex
quibus predictus Lut. tunc temporis principalior habebatur. In qua locacione subnotati
articuli et conditiones interiecti fuerunt verbotenus et expressi: Quod quatuor persone
predicte bona ipsa heredibus suis pluribus dividendo distribuere non deberent, quod nee
hodie fieri debet nisi de claustri super hoc requisita et obtenta') processerit voluntate.
Quod si factum fuerit et obtentum, ut predicta bona pluribus dividantur, quatuor tamen
inter eos principaliores tenebuntur ad pensionem annuam persolvendam. Hec quoque
condicio intervenit, quod si fratres cenobii premissa bona propriis sumptibus excolere
voluerint, villici omni occasione et concertatione postposita ipsis cedent, nee alias ipsos
villicos amovebunt, si tamen de neglientia culture culpare non poterunt nee aliquid
deperierit de redditibus persolvendis. Item defuncto aliquo villicorum optimum pecus
monachis cedet pro mortuario post primum, quod advocatus iuxta consuetudinem pro-
vincie sibi tollet, et hec debet constitutio in bonis omnibus circa Otherswilre, de quibus
censum et mortuaria monachi percipiunt, observari. Mansum vacantem suscepturus
quartale vini et duos panes dabit eisdem. Item villico aliquo cedente vel decedente
mansum, quem possederat, filio suo negare non debent, si tamen ad excolendum ipsum
Um 1^65. 167
idoneus iiivenitur. Item coloni statim pojit mesyem ail Irituranilum per nuncios mo-
nastei'ii de iusticia compelluntur et quantuin quisqiie dare paratus fuerit et hoc vUlico
intimaverit et ille claustro, quicquid post diem tercium de eadem annona apud illum
reposita inceiidio, raptu vel violetitia perierit, ille, quia dare paratus fueral, claustro
refundere uon tenetur, quicumque vero infra Nativitatem beate Virginis annonam non
dederit, pignus ei quodcumque fratribus placiierit auferelur. Item hü, qui ad solutionem
annone tenentur, servis claustri deducenlibus ipsam annonam et animalibus quibus-
cuinque deportautibus cibaria pro modo suo siiiguli providebunt. Preterea omnes coloni
bonorum claustri predicti tarn in Otersivilre quam in aliis locis adiacentibus , Rode*)
videlicet et Hafte') et Algeswilre *), uti delient silvis, pratis, pascuis, aquis et aquarura
decursibus, almcinda et com[m]odis quibuscumque ea libertate ac utilitate, qua predicti
singulorum locorum incole perfruuntur, nee Iiorum occasione ullis iussis vel legibus
advocatorum vel causidicorum sive nobilium circumsedencium subiacebunt nee a quoquam
predictorum in causam trahi possunt, sed monachi de suis villicis quemcumque voluerinl
tamquam veri advocati predictorum bonorum, quia ins advocatie cum ipsis bonis ad eos
Iranslatum est ab antiquo, pro iudice sive sculteto ipsis preficient, ut ad ipsum deferatur
et in pace terminetur, si quid de-colonis ortum fuerit queslionis. Insuper quicumque
maioriä excessus, quod vulgo dicitur frevel, culpabiles inventi fuerint, quinque soli-
dorum Argeutinensis monete obnoxii dicto nionasterio tenebunlur, pro minori vero
excessu, quod vulgo wette nuncupatur, solutione duorum satisfacient solidorum. Item
quicumque bonorum premissorum quicquani suscepturus est antequam ad participationera
bonorum admittatur, iurabit se fidem clauslro in omnibus servaturum et quod de qua-
cumque causa ipsos contingente veritatem non taceat inquisilus. Omnes quoque coloni
tenebuntur coram villico vel cellerario cenobii, cum eos super aiiqua causa evocaverint,
comparere.
Nach dem Originale des G.L. Archive« zu KarlsiLilit;. An roth- und gelb-seidenen Schnüren ein Bruchstück
des öfters, z. B. ßd. 5 S, 88, beschriebenen Siegels des Ausslellers aus mit Mennig gemischlem Waclise, — Abdruck :
Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheina 1, 354.
■i) Corrigirl am optmta.
'I Die Urkunde ist UDvallendel, und so blieb insli<';> andere die ßittiruui; wei;. Das Jiüir 1260 ist wohl von einer
Hand friiliestens des 15. Jahrhunderts auf den Rücken ilej^i'lben in Ziffern gescUrieben und dazu irnsst es auch, dass die
weiter imteu abgednukte Herrenalber Urkunde in BetrelT i|i;> (!'ö'<:hen Urlea vom 12. April 1265 von deinaelben Sthreiher
lierrQhrt, wie Zeitsclir. a. a. 0. vermuthet wird: von dem unter ilen Zeugen der tetileren Urkunde genannten magister
Rvdolfu* etc. — Der erwähnte frühere Abi Ludwig won Heiienalb kommt im .J. 1221 urkundlich vor (Wirl. Urkb. 3, 122).
I) Oltersweier, bad. B.A. Bühl. — 2) Wohl mil Hohenroden (Hohenroder oder Brigittenschlossruine) Gem.
Sasbachwalden , bad, B.A. .Vchern zusammenhängenJt.T Name fvergl. ßd. '■1 S. :J5il), — 3) Haft, Gem. OUers-
weier. — 4) Elgersweier, bad. B.A. Offenburg.
168 1265.
1773.
Frohst Konrad und der Convent von Allerheiligen auf dem Schicarzwald beurkundeny dass der
Bürger Konrad Herter von Horb und seine Gattin Adelheid ihmn um ihres und ihrer Elfern
Seelenheils tvillen 50 Pfund Tübinger Währung y ein Gut in Ergenzingen unter Vorbehalt der
lebenslänglichen Nutzniessung davon sowie von einem klösterlichen Hof in Bildechingen ^ und
ein Haus in Herrenberg vergabt haben,
1265.
Frater C. preposilus ecclesie') Sanctorum in Nigra Sylva, Premonstrateiisis ordinis,
Argeutiiiensis diocesis, et conventus ibidem omnibus presentein paginam inspecturis
salutem et sincerara carilalem in domino. Ea, que geruntur in tempore, ne labantur
cum tempore, solent a viris providis in scriptis redi[g]i et sigillis attentis**) roborari. Ea-
propter significamus presentibus et futuris, quod Gunradus dictus Herterius civis in
Horvve^) et Adelhaidis uxor eins dederunt ecclesie nostre pro salute animarum eorum
ret] parentum ipsorum L libras Dungensis*) monete et quoddam predium silum in banno
Hergetzingen *), quod comparaverant pro XII libris eiusdem monete pro sororibus com-
morantibus in domo Horvve, ea tamen conditione, quod ipsi duo debent percipere tempore
vite sue reditus iam dicti predii et nostre curie in Biltachigen *), retenta tamen nobis
proprietate ipsorum et iure patronatus ecclesie in Biltachigen. Propterea*) dederunt ecclesie
nostre domum sitarii sub Castro Herrinberch *), quam in presenti libere possidemus.
Migrantibus vero ipsis duobus viam universe carnis predictos proventus antedicti predii
et nostre curie omni dolo postposito ecclesia nostra libere possidebit.
Acta sunt hec anno M^ GC^ LXV**, presentibus Burchardo sacerdote de Biltachigen
et H. nostro canonico et H. villico filio Sigilini et A. diclo Stiual et aliis quampluribus.
Ut autera ea flrma permaneant, nostro et nostri conventus sigillis presentem cedulam
roboramus.
Nach Crusius, Annal. Suev. prs. III., üb. IL, cp. 16 p. 109, woselbst 2 beschädigte Siegel angegeben
werden: 1) des Probsts von Allerheiligen mit dem Porträt des Probsts und den Resten der Umschrift: . . OSITI
•OMN.S.NIG. 2) des Convents von Allerheiligen: einige Heilige, wie vor Gott zum Gebete geneigt [nach
Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 23, 119 auf Grund eines übrigens von einem andern Stempel herrührenden
Siegels an einer Urkunde vom Jahre 1491: 5 knieend betende Mönche] und von der Umschrift die Worte: DE
OMNIBVS SANCTIS.
a) Hier fehlt sicherlich Omnium; einige offenbare Lese- oder Druckfehler sind stillscliweigend berücksichtigt.
— b) So die Vorlage, wahrscheinlich verschrieben für appensis oder attentius, — c) Ohne Zweifel ein Lesefehler der
Vorlage für preterea.
1) Horb, O.A.Stadt. — 2) Wohl = Tuwingensis (Tübinger Währung). — 3) Ergenzingen, O.A. Rotenburg. —
4) Bildechingen, O.A. Horb. — 5) Herrenberg, O.A.Stadt.
1265. 169
1774.
Trtichsess Berthold von Rohrdorf beurkundet, dass e)' auf sein Vogtrecht über ein dem Ktost&f
Betiron geschenktes Gut in Irrendorf verzichtet und das Kloster zur Entschädigung für einen
der Kirche zu Messkirch seither auf diesen Gute zustehenden Zins einige Aeckei' in MühU
hausen an letztere Kirche gegeben habe.
• 1265.
Universis ac singulis, ad quos presens scriptum pervenerit, Berhtoldus dapäfer
dictus de Rordorf^ salutem et noticiam subscriptorum. Quia iuxta dictum sapientis
volubilis etas labitur et sie oblivionis ceca caligine mentes hominum obfuscantur, expedit
rei publice, ut ad discordie materiam, que humanum genus implicare solet, penitus
resecandara ea que gesta sunt scripturarum munimine confinnentur. Sciant Uaque
presentes et posteri, quod ego Berhtoldus daptifer de Rordorf advocatiam sive ius
defendendi, quod habui in predio Vrendorf^), quod a Chünrado de Barmen^) et Mehtilde
dicta Blaburrerin sorore sua et ipsorum heredibus monasterio in Burron, ordinis sancti
Augustini, liberaliter ac pleno iure collatum extitit, cuius area sita est iuxta tiliam in
Vrendorf, contuli ac omni iuri sive actioni cessi, que mihi in eadem possessione tanquam
advocato competere videbantur, ita ut omnis lis sive discordia, que inter me et pre-
positum et conventum de Burron hucusque habita est, penitus sit sopita. Protestor etiam
cum domino ^Irico plebano de Meschilch*), quod eedem possessiones nomine cuiusdam
census quondam in Meschilch ad ecclesiam pertinebant et dictus prepositus et conventus
quosdam agros sitos in Mulhusen*^) ecclesie in Meschilch contulerunt, in quibus maior utili-
tas ecclesie predicte adhuc apparet, quam eadem percipere posset possessionibus in Vrendorf
antedictis, et sie ad monasterium de Burron possessiones antedicte per transactionem
licitam sunt translate. Hec facta sunt me presente et consentiente, unde tam ego quam
dominus ^Iricus plebanus de Meschilch, qui nunc est, sigilla nostra presentibus duximus
apponenda, licet eadem transactio per aliud etiam Privilegium declaretur. Testes autem
sunt : vir religiosus Wolfradus prepositus et Chünradus concanonicus de Burron, decanus
de Diethershoven^), Dietho viceplebanus in Meschilch, clerici, ^Iricus scultetus de Mul-
hain \ Burchardus dictus Gerzeli, Berhtoldus Wipf, Chünradus Lancenhoven ®), Chünradus
Torie, Hainricus Rispuhil, Chünradus faber, Hainricus frater suus, Chünradus carpentarius,
Bur. preco, Bur. Negelli, Hain, frater suus et alii quam plures flde digni.
Acta sunt hec anno domini M^ CG*. LX°. quinto, indictione VIII ''.
Nach einem, auf das im Privatbesitz befindliche Original gegründeten Abdruck in Mittheilungen des
Ver. f. Gesch. u. Alterthumsk. in Hohen zollern III, Jahrg. 1869/70 S. 83. Von den Siegeln ist das grosse
VI. 22
170 1265.
runde des Truchsessen stark beschädigt, auf dem Schilde sind jedoch drei rechts über einander schreitende
Löwen noch deutlich erkennbar, das kleinere eingenähte ist dem Anfühlen nach zerbröckelt.
1) Rohrdorf, bad. B.A. Messkirch. -- 2) Irrendorf, O.A. Tuttlingen. ^ 3) Unermittelt; Qbrigens fuhrt bei
der O.A.Stadt Blaubeuren, mit deren Namen sicherlich der unmittelbar folgende Personennamen zusammen-
hängt, noch heutzutage ein Berg den Namen Barmen. — 4) Messkirch, bad. B.A.Sitz. — 5) Nach Mittheilungen
a. a. 0. wohl ein abgeg. Ort in nächster Nähe von Messkirch, was der Deutung desselben MOhlhaudens in Bd. l
S. 27 Anm. 5 als MQhlhausen bad. B.A. Pfullendorf vorzuziehen sein dürfte. — 6) Dietershofen , hohenzoUer.
O.A. Sigmaringep. ^ 7) MQhlheim a. d. Donau. O.A. Tuttlingen. — 8) Vielleicht mit Lanzenhofen, O.A. Leutkirch
zusammenhängend.
1775.
Schwester Guta vom Keller macfit dem ConvetUe der Schtoestern in Sirnau verschiedene Schenk-
ungen unter tiäher OMsgedrückten Bedingungen.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1265).^)
Notum Sit Omnibus tarn presentibus quam futuris, quod ego sdror G^ta dicta || de
Cellario conmisi conventui sororum in Syrmenowe XX libras Hallensium^ ut ex illis mihi ||
annuatim dcrntur decem solidi in festo beati Jacobi et XXX residui solidi in Purificatione ||
benedicte Virginis. Etiam XVII libras et dimidiam ad emendum IUP' iugera agrorum
eidem conventui tradidi sub hac forma, ut pro tempore vite mee usufructus duorum
iugerum predictorum agrorum uno anno et aliorum duorum altero anno percipiam et
post obitum meum XX predicte libre ac usufructus IV ^' predictorum agrorum cum
omni iure suo plenarie et libere ad conventum transeant raemoratum. Ad huius facti
conservandam memoriam presentem cedulam conscribi feci et sigillari sigillo conventus
iam dictarum sororum.
Nach dem Originale des Esslinger Spitalarchives. Abhängend das bereits S. 26 beschriebene Siegel des
Klosters Sirnau, z. Th. abgebröckelt.
*) So nach der folgenden Urkunde zu schliessen.
1776.
Die Priorin M. und der Convent der Schwestern in Sirnau versprechen der Schwester Guta
vom Keller aus dem Ertrage eines Hauses vor dem Mettinger Thore, das dieselbe zum Kloster
vermacht^ und eines Weinbergs in Tunzhoven eisten Jahrtag zu halten.
1265.
Noverint universi, quod ego soror M. priorissa totusque conventus sororum in Syr-
menowe II secundum instituta fratrum Predicatorum viventium presentibus protestamur,
nos obligatione teneri || ad hoc, quod post obitum sororis G^te dicte de Cellario omni
1265. 171
anno in die anniversarii sui ob salubrem || et piam recordationem anime sue a nostro
conventu faciendam de censu domus cuiusdam, quam post mortem suam nobis || legavit,
que Sita est ante portam qua itur in Mettingen *), pro X solidis nostro conventui quod ^)
aliquid ad usus sororum comparetun Item quod eadem die de vinea, que est sita in
Tunczhoven*), similiter post mortem suam nobis cedet quartale vini urne Ezzelingensis
mane et vespere nostro conventui dabitur ad bibendum. Pro duratione autem et con-
servatione ordinationis predicte anno domini M*. CC*. LXV\ presens cedula est conscripta
et nostri sigilli munimine roborata.
Nach dem Originale des Esslinger Spitalarchives. Das bereits S. 26 beschriebene Siegel der Priorin und des
Convents von Sirnau, am Rande beschädigt. Von der Umschrift noch erhalten: S SSE ET CONUENT . . ,
IRMENOWE.
a) Eine pleonastische Wiederholung des bereits oben auf ad hoc folgenden quod.
1) Metlingen, O.A. Esslingen. — 2) Abgeg. Ort am Eingange der untern königl. Anlagen in Stuttgart.
1777.
Rupert von Walldürn überträgt Heinrich von Bachenstein das J^atronatrecht in Äffaltrach
als Lehen.
1265.
Noverint universi presentis inspectores, quod ego Rupertus de Düme*) contuli H.*)
de Bachenstein *) ins patronatus in Aflfaltrach^) sub specie fo^di in Omnibus, quibus pre-
dicte ecclesie ins mancipatur, ut non de suo esse, sed de mea detineat potestate- Et ne
aliquis nubiginosus scrupulus ista valeat ambire, presentem paginulam munimine mei
sigilli duxi roborandam.
Datum et actum anno domini M*. CG^. LXV^, Quia scriptum est: evanescunt iij
tempore que geruntur in tempore, nisi voce testium et scriptis memoria perhennentur.
Nach einem Gopialbuche der Johanniterkommende Hall-Affaltrach von 1685 fol. 109a.
*) Statt dieses gegenüber von den sonst üblichen H der Handschrift etwas auffallend verzierten Buchstabens H
liest eine Abschrift der Urkunde in einem anderen Gopialbuche dieser Kommende aus dem 18. Jahrhunderte p. 3, welche
weiterhin statt des sonst nicht gebräuchlichen nvhiginosus rubiffino9us und statt scriptis seripti hat, : damino (de Bachenstein).
Uebrlgens kommt im J. 1251 ein Heinrich von Bachenstein und im J. 1289 ein Bruderssohn Gottfried desselben urkundlich
genannt vor.
1) Vergl. S. 8 Anm. 1. — 2) Abgeg. Burg bei Döttingen, O.A. Künzelsau. — 3) Äffaltrach, O.A,
Weinsberg.
22*
172 li265.
1778.
Die Wittwe J. und die hinterlassenen drei Söhne des Ritters MarqtMrd Müller von Ihlingen
überldssen die eine Hiilfte ihres von den Herren von Wolf ach zu Lehen gehenden &henten in
Ergenzingen dem Kloster Kirchberg um ihres und ihres verstorbenen Gatten und Vaters Seelen-
heils willen sowie zum Tröste ihrer Schwester schenkwelse, die andere Hälfte gegen einen
baaren Kauf Schilling.
1265.
Universis presens scriptum inspecturis J, relicta Marquardi quondam militis dicti
Molendinarii de lelingen*), Fridericus, Wernherus, Volmarus, filii eiusdem, rei geste
cognoscere veritatem. Cum is, de cuius munere venit, ut sibi digne ac laudabiliter
serviatur a suis fidelibus, bene facientibus multo maiora retribuat, nos deliberato consilio
et pari consensu, presentibus dilectis patruis nostris, Wernhero milite, Kratone clerico
felicis recordacionis, in remedium animarum nostrarum et anirae beate memorie Marquardi,
patris nostri premissi, mariti matris nostre, nee non et in solacium dilecte sororis nostre
sanctimonialis in Kilperg, medietatem decime nostre in Ergatzingen ^, quam progenitores
nostri et nos a dominis de Wolua*) possediraus iure feodali, priorisse et conventui
sororum in Kilperg^ Constantiensis dyocesis, libere contulimus, Reliquam autem medietatem
eiusdem decime pro XXX libris Tüwingensium et X solidis legalis monete, quas iam
recepimus, eisdem priorisse et sororibus vendidimus in omni iure ac tranquilla libertate,
qua nos et antecessores nostri eam habuimus, perpetuo possidendam, et renunciantes
omni iuri pro nobis et nostris liberis et posteris ex nunc et deinceps in omne tempus,
quod*) nobis et nostris cum nostra erat decima competere videbatur. Testes sunt : Berch-
toldus de Ruwenfels*) miles, Timo filius, Wer.de lelingen, H . de Kalckwile*), nobiles,
Conradus dictus Herter, Bertholdus dictus Scolaris, Cünradus dictus Smerwer, Berchtoldus
de Ergatzingen et alii quam plures fide digni.
Acta sunt hec anno domini M^ CG*. LXV. üt autem firma permaneant, feci hanc
cedulam sigillis dominorum paktini de Tüwingen et C. de Wolua et nostro conmuniri.
Nach dem Gopialbuche des Klosters Kirchberg aus dem 16. Jahrhundert ibi. LXXXXIIII.
a) !In der Vorlage unrichtig: que,
1) Ihlingen, O.A. Horb. — 2) Ergenzingen, O.A. Rotenburg. — 3) Wolfach, badischer B.A.Sitz. —
4) Rauhenfels, abgeg. Burg auf der Markung Hutzenbach, O.A. Freudenstadt. — 5) Kalkweil, einst ein Weiler,
jetzt eine Kapelle mit Messnerhaus, zur O.A.Stadt Rotenburg gehörig.
173
1
1779.
Abt Burkhard und Convent in Älpirsbach vtrkaufen der Prioriii Giwln und dem (Jonvente von
Kirehherg sechs Jauchert Ackers nebst einem Walde yenuniä „iif Ht:ijt>na" bei Kirchberg
um acht Pfund Tübinger HfUer.
12G5.
Burcardus, dei permissione abba.s, (otiisque couventus ordinis sancti BenedicU
monaäterii in Alpersbach, univer|lsis presens scriptum inspecturis sahitem, que venit ab
omnium salvatore. Veritatis seriem scripti tes||tiinonio commendanles uotum tacimus,
quod ecclesie nostre honestale previsa el diu peusala et commodita||te temporali et
spirituali considerata de discretorum virorum consilio vendidinius pari voto et conseiisu
duoä ag:ros VI ingera ' continentes cum silva que ad eos pertinet et attiueba«t raonaslerio
nostro et nobis in territorlo sito iuxta Kilperg et vocatur Theutonlce uf Hegena, pro
VllI libris Tiiuingensium Gisele priorisse et conventui sororura ordiuis sancti Augustini
de Kilperg, Constantiensis dyocesis, sicut nos possedimus iure proprietario perpetuo
possidendos. Cum igitur sine difficultale et quovis more dispendio menioratam pecuniam
integi'aliter ab eisdem receperimus et in usus et fructus nobis et monasterio nostro
ampliores converterimus , renunciamus presentibus omni iuris auxilio canonici et civilis,
couriuetudini et Statute, actioni et rei repetitioni et impetitioni, per que isla venditio et
emptio possent impediri aut irritari, warandiam supradictorum bonorum cum 'requisiti
fuerimus prestituri. Testes sunt: Dipoldud, plehanus in AVildorf), Rudolfus vicarius
ibidem, Walterus, capellanus sororum in Kilperg, et alii fide digni. Et ut hec robur
optineant firmitatis, fecimus sigillis nostria pre^entem paginaui consignari.
Acta sunt ista anno domini M*. CC°. LXV°.
Abhängend zwei in gelbseidene Säckchen eingenfilile, dem Anfiiiikn nauh ganz z^rbröckette Si^el.
I) Weildorf, hoheiuoll. OA. Haigerloch.
1780.
Alt Lirich und der Convent von Lorch verleihen dein Pförtner Walther yegen Erlegung einer
Geldsumme, Ueberlassung eines Gutes in Krdtenbach nach seinem Tode n»d Kauf von
Klosterbesiiz zu Holzkeim und Göggingen auf Lebenszeit^ die Pfründe eines Concersen
in ihrem Kloster.
In nomine sancte trinitatis . Amen. V^lricus, dei miseratione abbas, lotusque con-
ventus ecclesie Laureacensis , universis Christi fidelibns presens scriptum lecturis vel
174 1265.
lellgenlibus salutem in omnium salutari. Quoniam ex temporum labilitate mens etiam
humana contrahit labilitatem^ necessario oportet facta hominum litter ||arum indiciis
perpetuari^ üniversis igitur fidei katholice fdiis presentibus innotescat, quod Waltherus
ianitor doraum nostram accedens X^*°* et novem li||bras Hallensium nobis contulit et
unius conversi prebendara conferri sibi liumiliter postulavit sueque petitionis efifectum
consecutus pheodum quoddam in Cretunbach^) situm postmodum nobis contulit taliter,
ut pheodum ipsum quantum ad vitam suam in ipsius detineat conmoditate. Quod si
forte aliquis post suum obitum eiusdem pheodi heredem se ingesserit nos et nostram
ecclesiam volens impulsare, ipse ad minus XX** et una libris Hallensium id ipsum a
nobis pheodum redimere est ligatus. Preterea Waltherus idem pro VIIIP*" libris Hal-
lensium mansum unum in Holzhein*) situm, HIP^ quoque media pheoda in Geggingen*)
X™** medio talento Hallensium apud nos conquisivit quantum ,ad \ite sue tempora
detinenda , que omnia post ipsius obitum nostros ad usus libere revertentur. Eo quoque
vivente mansum et pheoda prescripta per assignatam nobis peccuniam si poterimus
redimemus. Ipse vero Waltherus per peccuniam eandem bona alia conquiret, que
similiter ad nos post suum obitum revertentur. Omnibus bonis prenotatis colonos, cum
se locus obtulerit, instituemus pleno nobis iure absque solis reditibus servituros, excepto
quod predictus Waltherus eorum questuum, qui v e 1 1 e vulgariter dicuntur, mediam partem
suam recipiat ad utilitatem, Ne autem propter huiusmodi contractum in posterum
aliquis nostram audeat ecclesiam gravarp, presentem iussimus litteram conscribi nostrique
sigilli robore conmuniri.
Anno domini M"*. CG*. LX^. V^., papa demente ecclesiam sanctam feliciter gubernant?-
Siegel des Abts von Lorch: spitzoval, c. 54, c. 34 mm (III. A. 2. b): der auf einem mit Hundsköpfen und
Tatzen verzierten Stuhle sitzende Abt, in der Rechten den Stab, mit der Linken ein Buch auswärts haltend.
Umschrift: S . VLRICI . ABBAT[I]S . IN LORCHE.
1) Krettenbach, soviel als Stixenhof, Gem. Vorder-Steinenberg , O.A. Gaildorf. — 2) Holzlieim, O.A. Göp-
pingen. — 3) Göggingen, O.A. Gmünd. •
1781.
Der Reicksschenk Walther von Limpurg verzichtet gemäss den Bitten des Ähts und Convents
von Lorch auf sein Vogtrecht an dem Hofe des Klosters in Bartenbach.
1265.
In nomine sancte trinitatis. Amen, üniversis fidei katholice filiis presens scriptum
inspicientibus vel || inspecturis V. imperialis aule pincerna dictus de Linpurc salutis
perpetuitatem. Cum omne testa||mentum certitudo sit preteritorum et argumentum
1265. 175
fiituroruni, mihi Wallhero conscribi placuit, qualiter || divina ductus inspiraüoii? veuera-
bilium dominoruni abbatis et conventus ecclesie Laureacencis attentis precibus inclinatus
(inoddain ipsorum predium, curtim scilicet in Bartenbach'), quam sub stipendio uuius
modii avene atque uiiius pulU carniprivialis iure advoeatorio diu possederam, ob anime
mee remedium fotali meo iuri renunciäns eorum voluntati ac pristine restitui libertati.
Sed iie ecclesia prelibata super iure meo pretasato ab aliquo successorum meorum post-
niodum inpulsetur vel aliquatenus aggravetur, ipsius cenobii fratribus presenlem liUeram
contuli sigilli mei munimine roboratam necnon inviolabiliter perennatam.
Acta sunt hec anno dominice incamationis M°. CG". LX". V"., papa demente ecciesiam
sanctam feliciter gubernante.
Nor noch das Pergamentriemehen für das Siegel hängt an.
1) Barlenbach, O.A. Göppingen.
1782.
Der Reic/isschen/c Walther von himpurg verzichtet auf seine '■ogieilichen Beziige in Bibersfeld
unter Bezeichnung der ihm selbst mrhehaltenen und anderer dem Abt und Kloster von Lorch
überlassenen Rechte.
1265,
Universis Christiane nomine gaudentibus copiam presencium iiabituris öalutem iu
eo qui vera salus hominum predicatur. Quod || hominum gesta vivaci commendentur
memorie, literarum testimonio conservante laudabililer adinvenit et consuluit prudencia 1|
discretorum. Herum itaque industria premoniti et precipue dei timentes iudiciiun nos
Waltherus imperialis aule pincerna || de Limpurch notum lleri volumus tarn presentibus
quam futuris, quod omne illud, quod in villa Bibersveit ') sub nomiue advocacig accepimus'),
lesam timentes ni hoc conscienciam pure ac voluntarie remittimus relaxantes. Illud tarnen
nobis pro iusticia observantes, quod diele ville coloni XI libras Hallensium et XXX modios
avene annuatim solvere non obmittant. De eodem autem debito homines ecclesie in Lorch
tantam debent, que eos contigerit, porcionem et debent nobis pro vino semel in anno
unam facere vecturam de Necario. Item quicquid in bouis ecclesie pro furto homicidio
contumacia pena exigente solvendum occurrerit, due pai'tes cedent ecclesie, nobis tamquam
advocato tercia persolvetur. Debet eciam dominus abbas*) predicte ecclesie in ripa que
dicitur Bibers') sive sui nuncii piscari quando sue fuerit voluutatis. Item terciam
p.irteni de silva ibidem sita, quam huc usque habuinius, relaxavimus et nos eandem
propter deum simpliciter promisimus contuendam. Testes: frater') Cvnradus dictus de
Rihtelbach'), gardianus in Hallis, decanus in Hallis dictus Krazer, Diethericus plebanus in
-w-r
176
1265.
Hallis, Willehalmus capellanus domini abbatis de Lorli, Fridericus ^j de Lorh capellanus
meosy Diethericus miles de Othernhein ^), Hainricus filius sculteti civis de Hallis et alii
quam pliires. Ut autem huiusmodi donacio robur obtineat perpetuum et perhenne,
presentem literam concessimus sigilli nostri munimine roboratani.
Actum anno ^) domini M*. CG ^. LX V.
Das Siegel ist abgerissen.
a) b) Diese Worte s^ind Qber tier Zeile eingei<chrieben. ~ o Es steht beide Male FK, das» erste Mal noch mh einem
Häckchen, ähnlich der für er gebräuchlichen Abkürzung; an dieser Stelle wenigstens unterliegt es keinem Zweifel, daas
die Sigle als frater, nicht etwa als Fridericus aufzulösen ist, zumal da nach einem Punkte, wie er in beiden Fällen vor-
angeht, die Urkunde auch sonst bei Appellativen grosse Buchstaben hat, dagegen dürfte an der zweiten Stelle wohl eher
Fridericus zu lesen sein. — d) Dieses Wort fehlt im Originale.
1) Bibersfeld, O.A. Hall. — 2) Die Biber, linksseitiger Zufluss des Kochers. — 3) Hiegelbach, O.A. Craild-
heim, nach der O.A.Beschreibung Crailsheim S. 367 früher Rihiltbach (1148), Richtelbach (1350) geschrieben. —
4) Vielleicht Oedheim, O.A. Neckarsulm (vergl. Bd. 5 S. 408).
1783.
Schtdtheiss und Raths^nannm von Rotweil verbieten in Kraft längat bestehe^ideti Hechtn ihren
Mitbürgern betcegliches oder unbewegliches detn Kloster Botefimünster zu getretien Händen
anvefirautes Gut in irgend einer Weise mit Beschlag zu belegefu
Botxceil 1265.
Universis presentiura inspectoribus, quos nosce oportununi fuerit, scultelus et consules
in Rottweil noticiam subscriptorum. Cum quam plurimi hominum res suas mobiles seu
immobiles ob fidelem custodiam committere dominabus Rubel Monasterii consueverint,
universitatem vestram scire cupimus, quod nos presentibus statuimus et ordiuamus
cunctis nostris concivibus, ut nuUi liceat res predictis dominabus commissas quacunque
occasione auctoritate nostri iudicii vel quocunque modo infiscare. Et ut predicta nostra
institutio, sicut racionabiliter auctoritate regum et dominorum etiam est iam longo
tempore indultum, apud nos specialiter robur obtineat firmitatis, presentem cartam sigillo
nogtre communitatis fecimus comuniri.
Datum Rotwil, anno domini M\ CC\LXn\, indictione VII \*)
Nach der Copialsammlung des Kl. Rotenmünster , einer Papierhandschrift in FoHo aus dem 16. Jahr-
hundert S. 52.
a) Dem Jahre 1265 entspricht übrigens die indictio VIII, hez^'. am Schlüsse IX.
■■ ■
tir
Constanz 1265.
Graf Hartmami der Aeltere von Grtningin') verkauft mit EinwiiUgung seines Sohnes
Uarimannn vineam in Imbenrode'), que vulgo dicitur ain morgen, und andere
Weinberge und Aecker apud Velbach') im Betrag von etwa 16 Jaticherf, welche ihm in Folge
des Todes einer Wittwe dicte diu Vrigin iure successionis angefallen sind, um 40 Pfund
Heller an das Kloster Salem.
Acta sunt hec apud Constaatiam, anno domini M". CC°. LXV\ .. testibus . . nobili
domino comite Eberhardo de Kilchberc*), H. nobili viro de Gundeluingen"), V. de Als-
husen *) , C*urado sub Scopa , C. dicto Murcel magislro , C. officiali , magistro Atzone,
H. cellerario de Ezzelingin, ^Irico Grälario, fratribus moiiacliis in Salem aliisque pluribus. . .
Nach dem Urkundenbucb der Abtei Salem in Zeitschr. f. Gesch. des Oberrheins (aus dem Salemer
Copialbuch IIl, 176 Nr. CXLV, woselbst aber Ahhusen — vergl. S. 135 — nicht wie a. a. 0. gedruckt ist, Ahmen
steht,) 35,452. — Weilerer Abdruck: Senkenberg, Von dem Gebrauch des alten leutsclien Rechts S. 49. —
Sattler, Gesch. der Grafen von Wirtemberg I, Beil. Nr. 18. — Regest: Slälin a.a.O. 2, 501.
I) Grieningen, O.A. Riedlingen. — 2 u. 3) Fellbach, O.A. Canustatt und ein abgeg. Ort Immenrode dabei. —
4) Kirchberg, Ober-, O.A. Laupheim. — 5) Hohen^Gundelfiogen, O.A. Münsingen. — 6) Altshausen, O.A. Saulgau.
1785.
Riedlingen 1265.
Abt Eberiiard und Convent von Salem schliessen mit dem jungen Müller Eberhard von
Andeluingen*), welcher eine Hörige des Klosters, Irmengard genannt Nestelarin, geehelicht,
gegen Kriegung von 8 Mark Silber einen Vertrag über die lebenslängliche Nutzmessung und
Betvohmmg der Klostermühle in Andeluingen, die der Bruder Ulrich genannt Hagene dem
Kloster übergeben hatte, durch dieses I3ie^aar und beschränken die spätere Fortsetzting dieser
Bezüge auf die Nat^kommen der Ehefrau.
Acta sunt hec apud Rudelingen*), anno domlnl M°. CC°. LXV. . . testibus . . . Günone
raonetario de Rivdellngen, Cönrado et Bertholdo fratribus dictis Murcel, Halnrico genero
Bertholdi Murcel, fratre CAnrado de Veringen*) et fratre Halnrico magistro In Bachoubtun *)
et aliis. . .
Nach dem Urkundenbucb der Abtei Salem a. a. 0. S. 451.
1) Andelfingen, O.A. Riedlingen. — 2) Riedlingen, O.Ä-Stadt. — 3) Veringen, hohenzoller. O.A. Gam-
mertingen. — 4) Bacbhaupten, hohenzoller. O.A. Sigmaringea.
178 1265. Januar 1. und Januar 3.
1786.
Qraf Heinrich von Fürstenberg bezeugt die ihm von dem Grafen Ulrich von Wirtemberg aus
dem Kaufe der Burg Urach mit Zugehörden schuldig gewordene Summe von 3100 Mark
Silber vollständig erhalten zu haben.
Esslingen 1265. Januar 1.
H. comes de Vurstenberc omnibus presentes literas inspecturis sa||Iutem in perpetuum.
Tenore presentium constare volumus universiSi || quod Vlricus comes de Wirthenberc
noster consanguineus in tribus milibus|| et centum marcis argenti, in quibus nobis pro
venditione castri Vrah rite et rationabiliter facta debitor exstitit, nobis modo solutionis
debito plenarie satisfecit. Et ideo tam eum quam fideiussores, cum quibus nobis pro
eadem summa argenti prenotata prestitit cautionem, publice reddimus absolutos, tenore
presentium abrenunciantes omni actioni, que per nos vel per heredes nostros contra
comitem prenotatum vel contra suos heredes pro eodem debito et pro ipso Castro Vrah
cum suis attinentiis universis posset in posterum suscitari. Et ut hec rata firma et
inviolata permaneant nunc et semper, presentes donavimus literas sigilli nostri munimine
roboratas.
Datum aput Ezzelingen, anno domini millesimo CC^ LXV^., kal.*) Januarii, indic-
üone Vm.
Nur noch der Pergamentstreifen fflr das Siegel hängt an. — Abdruck: Fürstenbergisches^rkunden-
buch 1, 216. — Regest: Stalin a. a. 0. % 474.
*) Davor befindet sich im Pergament ein Loch, in Folge dessen möglicherweise eine Zahl ausgefallen ist.
1787.
Bitter Hugo, Hugo, Heinrich und Burkhard ^ Gebrüder von Kirneck, Vögte in Schwenningen,
beurkunden, dass die Streitigkeiten zwischen Probst und Kapitel von Zürich einerseits und
ihnen selbst wegen Leilkoms, sowie den Leuten von Schwenningen wegen Ersatzes des Schadens,
welchen ihnen die Edlen von Lupfen zugefügt, andererseits, zu Villingen verglichen worden seien.
Villingen 1265. Januar 3.
Universis presentem paginam inspecturis Hugo miles, Hugo, Heinricus et Bvrchardus
fratres dicti de Kvmegge') || advocati in Swenningen*) noticiam subscriptorum. Ea que
geruntur ne cuiusquam valeant tergiversari calump||nia, scripture testimonio perhennantur.
Noverint igitur presentes et futuri , quod Ute mota inter reverendos in || Christo . . pre-
positum et capitulum Turicensis^) ecclesie ex una et nos super tritico nobis debito,
quod in vulgari dicitur leitikerno, et homines in Swenningen super resarciendis
1265. Januar 30. 179
dampnis eis a nobilibus de Lvphin *) illatis vertebatur ex parte altera, tandem presentibus
multis probis et honestis ap[u]d Vilingen*) nobis nostrum triticum, quod dicitur leitikerno,
per dominum G. de VischetaP) canonicum Turicensis ecclesie, nuncium et procuratorem
predictorum prepositi et capituli, hactenus per X annos neglectum est plenarie persolutum,
ita quod nuUam contra eos habemus actionem, et supradictis hominibus dampna eis per
predictos nobiles de Lvphin illata sunt plenissime emendata. In cuius rei testimonium
supradictis preposito et capitulo presentem cartam sigillo honorabilis in Christo R^m •
quondam decani in Swenningen, quia propriis non utimur, tradimus conmunitam. Nos
vero homines supradicti in memoriam emendationis et satisfactionis nobis facte eandem
cartam sigillo predicti domini R. petivimus et obtinuimus roborari, renunciantes nos
advocati et homines iam dicti omni actioni iuri et inpeticioni, que nobis ex premissis
conpetere possent et deberent. Ego R. quondam decanus in Swenningen in huius facti
firmitatem et evidentiam pleniorem meum sigillum ad petitionem advocatorum pre-
scriptorum et hominum in Swenningen duxi presentibus apponendum. Testes autem qui
hiis interfuerunt sunt: Rtm. predictus, Bvrchardus sacerdos vicarius in Swenningen,
Johannes rector eiusdem ecclesie, C. quondam scultetus, Bvrchardus dictus Bvzzer, G.
dictus Hvsiler, Lvtfridus dictus, Hagilstein et alii quam plures burgenses in Vilingen.
Acta sunt hec in cymiterio Vilingen, anno domini M*. GG^ LXV^, III. nonas Januarii,
indictione VIII.
Nach dem Original der Stadtbibliothek Zürich^ Mscr. Lindenner XIX. 999. — - Das abhängend befestigt
gewesene Siegel fehlt.
1) Kirneck, zerfallene Burg im Kirnachthaie, bad. B.A. Villingen. — 2) Schwenningen , O.A. Rotweil. —
3) Zürich, Schweiz. Kantonsort. — 4) Lupfen, abgeg. Burg, O.A. Tuttlingen. — 5) Villingen, bad. B.A.Sitz. —
6) Fischen thal, Zürich. Bez. Hinweil.
1788.
Aht Conrad und Convent von Wehigarten betü'Jcunden, dass Friederich und Konrad^ die Söhne
Egerichs von Altdorf y ihre Mutter Mathilde und ihre Schwester Adelheid sich unter Beschränkung
des Sterbfalls auf das Bestgewand aus truchsess - waldburgischem Besitze an das Kloster
übergeben hohen,
Weingarten 1265. Januar 30.
G. dei gracia abbas et conventus monasterii in Winegarten universis, ad quos presens
scriptum || pervenerit, noticiam rei geste. Ne gesta modernorum in posterum calumpniari
valeant, necessitas ex||egit ea scripturarum serie perennari. Hinc est, quod notum esse
23*
180 1265. Februar 5 — 1268. November 29.
cupimus universis et presentibus profitemur, || quod Fridricus et Ck)nradus9 filii Egerichi
de Altorf ^), Mahtildis ipsorum genitrix et Adilbeidis soror ipsorum se intuitu dei et in
Signum dilectionis ad monasterium nostrum pro domiua H. dapifero de Walpurc tali
pacto comparaverunt videlicet, quod quandocunque una persona inter ipsos debitum
solvat humanum, tunc nostro monasterio pro mortuario de ipso omnes vestes ipsius,
quas in publico consuevit in via et ad ecclesiam cottidie portare, tantum erunt et de
ipsis nil ulterius requirere valemus. Preterea si autem predicte Mahtildis et Adilheidis
liberos genuerinti tunc ipsi liberi et omnis posteritas ipsorum ipsum ins quod prefati
habere videntur pro mortuariis de nostro monasterio sine contradictione qualibet habere
tenentur. Huius facti testes sunt: dominus AI. prior, Her. sacrista, H. prepositus. Her.
cantor, H. cellerarius, Salomon, F. pistor et cellensis*) de Winegarten, Her. et F. Hellar,
Humpisus niger, H. Humpizus in ponte, F. miles de Altorf, H. minister de Rauenspurc
et alii quam plures. Et in huius rei certitudinem presentem sigillo nostro nee non
sigillo prelibati ministri literam fecimus communiri.
Datum et actum Winegarten, anno doraini M*". CC*. LXV'. , feria VI', ante Purifica-
tionem beate Virginis, indictione VIII '.
Nur noch die Löcher zum Einfugen der PergamenUtreifen fär zwei Siegel sind vorhanden.
*) Bei diesen beiden Appellativen ist es freilich zweifelhaft, ob nicht Eigennamen vorliegen (s. S. 155).
1) Altdorf, jetzige Stadt Weingarten.
1789.
Pabst Clemens IV. beauftragt gemäss Bitten der Aebtissin und des Convents des Klosters
vom Garten der h. Maria bei Ulm (Kl. SöflingenJ den Bischof von Constanz, die auf
Grund und Boden des Klosters liegende St. Lorenzkapelle dem Kloster einzuverleiben.
Zwischen 1265 Februar 5 und 1268 November 29.
Clemens episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri episcopo Cbnstantiensi
salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte dilectarum in Christo filiarum abbatisse
et conventus monasterii de horto sancte Marie iuxta Vlmam, ordinis sancte Cläre, fuit
propositum coram nobis, quod capella S. Laurentii sita in fundo ipsius monasterii adeo
tenues habet redditus, quod capellanus non potest ex eis sustentari. Quare predicte
abbatissa et conventus nobis humiliter supplicarunt, ut capellam ipsam cum iuribus et
pertinentüs suis eis in usus proprios concedere curaremus. Nos itaque ipsarum suppli-
cationibus inclinati, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus predictam
capellam cum iuribus et pertinentüs suis eisdem abbatisse et conventui in usus huius-
1265. Februar 14. 181
modi auctorilate nostra concedas, proviso, quod dicta abbatissa et conventus faciant in
ea per proprium vel alium idoneum presbyterum in divinis officiis congrue deserviri,
contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo.
Nach der unten abgedruckten Vollziehungsurkunde Bischof Eberhards von Constanz (um 1266).
1790.
Der Kämmerer Heinrich von Bienburg überträgt die ihm erblich angefaUenenj mit Namen auf-
gezählten Eigenleute y welche auf den^ durch das Gonstanzer Kapitel an das Kloster Weissenau
verkauften Besitzungen in Schwarzenbach eingesessen sindy mit ihrer ganzen Nachkommenschaft
demselben Kloster.
Weissenau 1265. Februar 14.
In nomine domini. Amen. Ad exstirpandam quamlibet calumpniandi materiam ||
iusticie pia decet equitas, ut facta singulorum, ut aguntur, scripturarum testimo||nio
roborentur. Nos igitur Hainricus camerarius de Bigenburc*) singulis exponimus et
univer||sis, futurorum noticie publicantes et presentis scripti protestantes indicio, quod,
cum Constantiensis ecclesie capitulum earum. possessionum proprietates, quas apud
Svarzenbah^ dudum quiete ac pacifice possederat, monasterio Augie minoris iusto
emptionis titulo pro quadam summa peccunie vendidisset, nos homines in eisdem
residentes, quos proprietatis nomine dudum hereditario iure possedimus, ipsi monasterio
secundum quod eosdem subscribimus cum omni geneolia*) conditionis sue contulimus
libere ac pacifice possidendos, Stegemannvm videlicet cum uxore et sex pueris sue prolis,
Irmengardim Gunderichinvn cum pueris quatuor, Knolionem cum uxore et pueris IUP',
Hainricum Moldarium ^) cum uxore et sex pueris, magistrum Vlricum cum uxore et pueris
quinque, uxorem Wannarii, filiam eiusdem magistri Vlrici cum pueris quatuor, Hermannvm
Conditorem®) cum uxore et Septem pueris, Conradum Pistorem*) cum uxore et quatuor
pueris, Manegoldum dictum Moldar cum uxore et pueris quatuor, Gerdrudim sororem
eiusdem M. cum pueris quatuor, Hermannvm de Hagenberc*) cum uxore et pueris suis,
Machthildim sororem eiusdem cum Machthildi consobrina ipsius et puero suo, Adelhaidim
Butegenmosarinvn cum omnibus pueris suis uxore IL Huzonis exempta, Vlricum cum
Diemtdi sorore sua. Quod autem quelibet actio questionis in prescriptis hominibus
quibuslibet nostre conditionis nee non aliis quibuscumque hominibus precludatur,
presens instrumentum pro testimonio libere donationis nostre meraorato monasterio
sigillo nostro insignitum tradidimus ad cautelam.
182 1265, Februar 21.
Actum apud Augiam minorem, anno domini millesimo CG. LXV., XVI. kalendas
Martii, VIII. indictione.
An weisser leinener Schnur das schon öfters erwähnte Siegel des Ausstellers aus grünem Wachse.
a) Verschrieben für genealogia. — b-d) Zwar sind in der Vorlage diese Worte nicht gross gesciu-ieben, und es
Hesse sich somit vielleicht bezweifeln, ob sie Namen bedeuten, allein auch sonst kommen in derselben, z. B. bei dictum
moldar, kleingeschriebene Anfangsbuchstaben bei Namen vor und in dem Ravensburger Bürgeraufnahmebuch von
1324/1436 (s. Eben, Ravensburg, 1, 512 ff.) erscheinen die Namen Ptister und Molder, so dass auch der nicht sicher zu
deutende Conditor einem Familiennamen entsprechen wird.
1) Bienburg, abgeg. Burg bei Blitzenreute, O.A. Ravensburg. — 2 u. 3) Schwarzenbach und wohl der an
diesen Vl^eiler angrenzende Weiler Hegenberg, Gem. Liebenau, O.A. Tettnang.
1791.
Konrad von Thierberg , Pf arr -Rektor in Berg, verzichtet für 16 Mark Silber auf 20 Pfund
Heller jährlichen Leibgedings , welche ihm die Klosterfrauen allda in Folge eines früheren
auf seine Lebenszeit mit ihneti abgeschlossenen Verkaufs aller Einkünfte
seiner Kirche schuldeten.
Cofistanz 1265. Februar 21.
Omnibus presencium inspectoribus Ctiiradus dictus de Tierberch*), rector ecclesie
in Berge*), noticiam rei geste cum salute. Cum scripturis legum cautum reperialur,
summam fore 1| rationem, que pro religione facit quisque devotus, hoc attendens circa
religionis promotiotfem pro posse sit intentus. Noscant igitur ex hoc tam presentes
ijuam futuri, quod, cum ego quondam || universos et singulos, in quibuscumque rebus
consisterent, proventus ecclesie antedicte religiosis dominabus ibidem deo servientibus
quoad vixerim pro viginti libris Hallensium michi singulis annis || persolvendis
vendidissem, videns, ipsas ex solucione tali aliquantulum propter paupertatis honus esse
gravatas, ob favorenfv religionis nee non in remedium salutis eterne receptis ab eis sedecim
marcis legalis argenli in recompensacionem dicte solutionis faciende ipsas libere absolvo
a prestatione ipsius pecunie, in qua michi ut premissum est fuerant obligate, recognos-
cendo dictos proventus pro tempore vite mee iure empcionis ad ipsas pertinere in tantum,
quod nichil iuris michi utendi fruendi competit in eisdem, promittens prestito super
hoc corporaliter iuramento, me premissa servaturum nee unquam aliquid, per quod
infringi possent, attemptare. Et ad toUendam in posterum omnem calumpniandi materiam
renuncio omni iuri et iuris auxilio, omni foro tam civili quam ecclesiastico, omni con-
stitucioni legum et canonum, omni consuetudini loci et patrie, onmi privilegio, omnibus
litteris impetratis et impetrandis, omni exceptioni tam in genere quam in specie,
exceptioni non numerate pecunie nee non omnibus aliis, per que premissa possent irritari,
1265. Februar 21. 183
revocari vel impediri. In cuius rei evidenciam presentem cedulam eis tradidi conscriptam
et, quia sigillum non habeo penes me, sigillo curie Constanciencis nee non sigiUo nobilis
viri comitis Wolvradi senior is de Veringen^ communitam. Nos vero iudices CJonstantienses
sigillum curie ad peticionem predicti rectoris presenü cedule duximus apponendum.
Acta sunt hec in Constancia, anno domini M**. CG*. LX®. V^., IX ^ kalendas Marcii,
presentibus memorato comite de Veringen Wolvrado seniore, custode maioris ecclesie,
Waltero preposito sancti Stephani, Livtoldo preposito Episcopalis Celle *), magistro Walk^o
et fratre suo scriba de Groningen*), magistro Alberto de Phine^, Burchardo fratre
custodis, magistro C^one, magistro Azzone, domino Peregrino capellano sororum,
Rtdolfo Johelario et aliis quam pluribus.
An weissen leinenen Litzen abhängend 2 runde Siegel: 1) der Kurie von Gonstanz, 38 nun (ÜB): das
Brustbild eines Geistlichen, auf dem Haupte eine Doppelmätze mit herabfallenden Bindebändem, rechts und links
als sphragistisches Beizeichen em achtstrahliger Stern; Umschrift: . . Sigillum . OFFIG . GVRIE . GONST . . TIE.
2) des Grafen Wolfrad von Veringen, rund c. 58 mm, [(IV. A. 2.) z. B. Bd. 5 S. 117, 182 beschrieben;
Umschrift: t SI6ILL . . . MITIS . WOLVRATI • DE VERIGEN.
1) Thierberg, abgeg. Burg bei Lautlingen, O.A. Balingen (vergl. übrigens die Anm. 3 zu der im An-
schluss an die Urkunde vom 1. Mai 1267 gedruckten Urkunde). — 2) Das jetzige Mariaberg, Gem. Bronnen,
O.A. Reutlingen. — 3) Veringen, hohenzoUer. O.A. Gammertingen« — 4) Bischofszell, thurgauischer Bezirksort. —
6) Grieningen, O.A. Riedlmgen. — 6) Pfyn, thurg. Bezirks Steckbom.
1792.
Oraf Ulrich von Wiriemberg beurkundet , dass sein Getreuer, der Edle Berthold von Blanken^
stein, den Hof zu Steinheim, der einst des Markgrafen van Baden gewesen, auf sein Ab-
sterben dem Kloster Steinheim als frei angefallen erklärt habe.
1265. Februar 21.
Vlricus comes de Wirtenberc tenore presencium constare volumus universis, quod-
Bertoldus de Blankenstein^) vir nobilis fidelis noster protestatus fuit in presencia nostra,
quod post eins decessum illa curia, que quondam fuit marchionis de Baden, apud
Stainhein sit libera priorisse et conventus ipsius monasterii apud Stainhein, nee aliquis
suorum heredum ius habeat in eadem. In cuius protestacionis memoriam presentes
dedimus litteras sigilli nostri munimine roboratas.
Datum anno domini millesimo CC*. LXV*, IX. kalendas Marcii.
Nach dem 5fters genannten Gopialbuch A. des Klosters Steinheim aus dem 16. Jahrhundert Fol. 23. —
Abdruck: Wibel, Hohenlohische Kirchen- u. Reformations-Historie, II. Cod. dipl. p. 74 Nr. Uli. —
Regest: Stalin a. a. 0. 2, 501.
1) Blankeostein, Burgruine bei Dapfen, O.A. Münsingen.
184 1265. Februar 28. März.
1793.
Bischof Hartmann von Augsburg gibt seine Zustimmung zu einem Tauschvertrag des Hospitals
in Ulm und Ritters Konrad von Obenhausen in Betreff von Höfen zu Niederhof en
und Grimmelfingen.
Augsburg 1265. Februar 28.
Hartmannus, dei gratia ecclesie Augusteasis episcopus, universis preseatium inspec-
toribus salutem in || Jesu Christo. Noverint tarn posteri quam presentes, quod Hainricus
magister et fratres hospitalis || in Vlma curiam suam in Niderhouen^ et Conradus miles
de Obenhusen*), Constantiensis dyllocesis^ curiam in Grimolvingen '), quam a nobis tenebat
in feudo^ ad invicem permutarunt. Nos igitur permutationem huiusmodi gratam et ratam
habentes proprietatem eiusdem curie in Grimolvingen dicto hospitali donamus et pro-
prietatem prefate curie in Niderhouen a dictis magistro et fratribus recepimus, eandem
curiam Niderhouen dicto C. militi in legale feudum conferentes, feudo curie Grimolvingen
per dictum C. militem in nostris manibus resignato. In quorum evidens testimonium ^
presentes sigillo nostro fecimus communiri. Testes sunt: dominus ^Iricus de Althain*)
archidiaconus Augustensis^ Albertus plebanus sancti Blauritii nostre civitatis, Eberhardus
plebanus in Totinriet^X Albertus iudex in Dilingen^) et ab'i plures.
Datum Auguste, anno domini M^ CC*•LXV^9 indictione VIIIV, IP. kalendas Martii.
Nach dem Originale des stfidtischen Archives zu Ulm. An grön, roth und gelben Seidenf&den das bereits
öfters z. B. Bd. 5 S. 240 beschriebene Siegel des Ausstellers. — Abdruck: Ulmisches Urkundenbuch 1, 118.
Nr.XGV. — Regest: Verhandlungen des Ulmer Vereinsy N. R. Heft 2, Anh. S. 34.
1) Niederhofen, O.A. Ehingen. — 2) Mit Rücksicht auf die oben angegebene Diöcese wohl Oberhausen,
O.A. Reutlingen, nicht ObenhauseUi baier. A.6. Dlertissen. — 3) Grimmelfingen, O.A. Uhn. — - 4) Donaualtheim
bei Dillingen (vergl. Bd. 4 S. 380). — 5) Tödtenried, baier. A.G. Aichach. — 6) Dillingen, baier. A.G.Sitz.
1794.
Der Edle Konrad von StraMenberg genehmigt die von seinem Lehenmanne Konrad von Hausen
geschehene Stiftung eines Zehentantheils in Oewisheim an das Kloster Maulbronn.
1265. März.
Nos Cvnradus nobilis vir de Stralenberg *) universis presens scriptum intuentibus
credere || subnotatis. Cum C^radus fidelis noster dictus de üvsen*) per mortem
Heinrici dicti Witscach quandam || partem decime in villa Owensheim ^ adeptus ftierit,
quam idem a nobis in feodum tenuit et eandem predictus Cvnradus a nobis in feodum
1265. März. 185
se tenere recognoscit, ipsamque decimam bona voluntate nostra venerabilibus Eggehardo
abbati et conventui monasterii de Mvlenbrvnne, Cisterciensis ordinis, Spirensis diocesis,
in remediuin sue anime donaveril et legav[er]it, nos ipsam donationem et legationem
ratam habentes omne ius, si quod in proprietale seu alio qualicumque modo predicte
parte decirae habuimus vel habemus, predicto . . abbati et monasterio conferimus et
donamus ratum habentes quicquid per dictum Cvnradum super prescripta parte decime
per donationem seu legationem seu quocumque alio modo est vel fuerit ordinatuni. Et
in evidentiam eins presens scriptum sigilÜ nostri munimine confirmamus.
Datum anno domini M". CC°. LX°. quinto, mense Marcii.
Nach dem Originale des Generallandesarchives zu Karlsruhe. Abhängend das Siegel des Aussletlers,
schüdförmig, am Rande sehr beschädig! (IV. A. 1): ein Sirahl (PfeilspiUe), von dec Umschrifl erhahen: t SI . . .
CVNRADt .DE ... . ERC.
1) Strahlenberg., al^eg. Burg bei Schriesheim, bad. B.A. Hannbeim. — 2 u. 3) UiUer-Oewisheim, bad.
B.A. Bruchsal und vielleicht das nicht weit davon gelegene Zaisenhausen (bad. B.A. Bretten), das nach Kolb's
bist. -Statist. Lexikon von Baden 3,403 im Mittelalter häuiig auch als Hausen allein vorkommt (Qbrigens z.B.
im J. 1256 mit seinem heutigen Beinamen als Zaisenhausen erscheint [Urkb. 5, I7ä]). In >Das Grossherzogthum
Baden« 1885 S. 968 wird gerade dieser Herr von Hausen als ebersteinlscher Vasall vermuthet und nsL-h
S. 988 hatten die Grafen von Eberstein Zaisenhausen als bischfidich baselisches Lehen inne.
1795.
Abt Eggehard und Convent von Maulbronn bew/amden, dass Konrad von Hausen seinen er-
erbten Zeherttantheil m Oewiaheim um seines Sedenheil^ willen dem Kloster geschenkt und der
Lehensherr Konrad von Strahleriterg gegen andere ihm dafür aufgetragene GiUer seine Ein-
willigung hiezu eriheüt habe.
Lussheim 1365. März.
Xos fraler Eg^ehardus dictus abbas lotusque conventus monasterii de Mvlenbrvnne,
Cisterciensis || ordinis, Spirensis diocesis, universis presens scriptum iiituentibus oraciones
in domiuo cum salute. Quia || in humanLs aptibus nichil firmum ac stabile reperitur,
nisi (luod proborum virorum testimonio vel || scripti memoria roboratur, hinc est, (luod
Cvnradus dictus de Husen quandam partem decime in villa Owenaheim, quam adeptiis
fuit per mortem Heinrici dicti Witscach, nostro monasterio pro remedio anime sue donavit
et legavit, si quod ius in ea habuil vel habere visus fuit tacite vel expresse, in nostrum
monasterium integraliter transferendo. Et quia idem Cvnraduä eaudem partein decime
[lenuit]') in feodo a nobili viro Cvnrado dicto de Stralenberg, eidem de bonis aliis suis
fecit debitam recompensam nichilominus et restanrum pro paile decime memorate, et
VI. -2i
186 1265. März 4.
ideo cum eiusdem bona voluutate predicta pars decime est ad nostrum monasterium
devoluta^ sicut patet per eiusdem domini C. de Stralenberg publicum instrumentum.
Testes huius rei sunt: dominus Otto prepositus ecclesie sancti Widonis^ Hertnudus deca-
nus sancti Germani et magister Heinricus de Nicastel^), quorum etiam sigilla cum nostro,
consentiente et per omnia acceptante predicto C. de Hvsen, presentibus sunt appensa.
Actum in villa nostra Luzheim *)^ anno domini M"*. CC L. X"". quinto, mense Marcio.
Nach dem Original des G. L. Archives in Karlsruhe. Das 1. Siegel fehlt ganz; das 2. des Probsts Otto von
St Guido aus mit Mennig gemischtem Wachse, beschädigt, bereits S. 66 beschrieben, von der Umschrift hier
noch . . SCI . WIDONIS . SP . . PREPOSITI erhalten ; vom 3. und 4. sind nur noch die Pergamentstreifen vorhanden
a) Dieses Wort ist ohne Zweifel im Texte ausgefallen.
1) Neukastell, Burgruine bei Leinsweiler, baier. A.G. Landau. — 2) Lussheim, Alt-, bad. B.A. Schwet-
zingen. — Die anderen Orte sind bei der vorhergehenden Urkunde erklärt.
1796.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dctss er zwei Privilegien Pabsts Innocem IL und
Kaiser Friederichs (L) in Augenschein genommen und als echt befunden habe, deren erster es
das Eigenthumsrecht des Klosters Weingarten an der S. Pankrazkirche in Ulten, das zweite
an dessen Gute in Lana bezeuge.
Constanz 1265. März 4. *)
E. dei gratia episcopus Constantiensis universis Christi [fidelibus]*) presentes litteras
inspecturis salutem || et in domino caritatem. Universitatem vestram cupimus non latere,
quod nos privilegia monasterio || de Winegarton, a domino Innocentio secundo papa et a
serenissimo domino Friderico quondam impera||tore concessa, non cancellata, non abolita
nee in aliqua sui parte viciata vidimus, legimus et perspeximus manifestius contineri
in privilegio domini pape hec verba, quod ecclesia sancti Pancratii in VI ton*), in privilegio
vero domini imperatoris predictorum, quod predium illud in Levnon*) ipsi monasterio
pertineant pleno iure, utroque privilegio cum vera bulla et serico [filo]') sigillato. bi cuius
rei testimonium presens scriptum super hQC concessimus sigilli nostri robore communitum.
Datum et actum Constantie, anno domini M^ CC. LXV., IUI. nonas Marlii.
Abhängend ein Bruchstück des bischöflichen Siegels.
a) Dieses Wort ist ohne Zweifel im Texte ausgefallen.
*) Die Urkunden Pabsts Innocenz II. vom 9. April 1143 und K. Friederiefas I. vom 23. Septbr. 1155 in W. Urkb. 2, 20. 86.
1) u. 2) Ober-; Mittel-, Unter-Lana, tirol. B.A.Sitz und das benachbarte St. Pankratz im Ultenthal.
1266. Man 11. 187
1797.
Abt und Convent von Lorch begeben sich alier An^miche an den fteickssdienken Walther von
Limburg wegen der ihnen von »Am und seinem Vater zugefügten Beschädigungen gegen Ab-
trdung seines Hofes in Retchenbach mit dem nahen Walde, some unter Feststellung der rogtei-
licken Nutzungen desselben atts dem Kloster.
Kimburg 1365. März 11.
Universis hanc paginam inspecturis abbas totusque conventus ecciesie Lauricensis
in omnium salvalore salutem. Nimia vexacione prestante intellectum hominum adinvenit
industria et in consuetudinem iam perduiit, rite gesta, ne cun-iculo || temporuni in irritum
ducantur, scriptis et testibus perhennari. Hinc est, quod nos per presentes apud preseii-
tium volumus remanere memoriam et ad lutaroram noticiam pervenire, quod dominum
Walthenis de Limpurc imperialis aule pincema || spiritu ductus consiUi sanioris nobis
exhibuit liberallter et sufGcienter pro omnibus gravaminlbus, danipnis et iniuriis qualitei--
cumque ab eo vel patre suo seu quacumque occasione illatiä satisfacere secundum iuris
rigorera aut nostri benepla||citi voluntatem. Nos vero dignum repulantes, ut apud nos
sua devocio et honeslas pocius gratiam quam severitatem inveniret, ei singuli et universi
unanimi et deliberato consensu remisimus pure et simpliciter oinne gravameu, dampnuin
et iniuriam quocumque modo ab eo aut a patre suo aut eorum occasione perpessj«, tau
videlicet condicione interposita, ut nobis et ecciesie nostre curiam in Richenbach') cvim
nemore vlcino et omnibus attinencüs in continenti relinquat perpetuis usibus profuturam
omni suo iure in eisdem bonis pro se et omnibus heredi))us suis habitis et habendis
renuntians libere et absolute. Ädvocatie etiam, quam habet ab ecclesia, nullum questum
habebit, nisi secundum antiquum ins, ubi sibi hoc ostendere poterimus evidenter, sed
ubi liquido illud ius non patebit, contentus erit illa utilitatis peiceptione, quam nos et
homines in eadem advocatia residentes sibi secundum deum ilecrevei-imus ordinäre, hoc
tarnen salvo, quod pro furto et conturaacia tercia pars sibi cedel. Ceterum liomines alios
in advocatia sua non residentes ecciesie simpliciter remittet a iugo sui clominii et servicii
absolutes. Nos igitur super omnibus premissis contra ipsum ac suos lieredes renunciamus
omni iuris canonici et civilis auxilio et beneflcio, doli, in fachirn, restitucionis in integrum,
seu qualibet iudulgencia iam impetrata vel in posterum impetranda. Ut aulem hec veri-
tatis flrmitudine roborentur et a nemine valeant infirmari, sigillorutn domini nostri abbatis,
cum aliud non habeamus, pro conventu et domini Waltheri pinceme prefati presentem
carlam munimine roboramus.
188 • 1265. März 11 und März 13.
Acta sunt hec in monte Kamberc^ presentibus domino abbate, Rtdegero priore, Wiln-
helmo capellano, fratre Cvonrado de Rihtelbach^ gardiano domus Hallensis, fratre Cvon-
rado de Velleberc'), Cvonrado de Rosseriet*), Syfrido Kimin fratre eins, militibus, anno
domini M*. CC. LXV.^ indictione VIIL, in vigilia Gregorii feliciter. Amen.
Nur noch das bereits S. 16 beschriebene Siegel des Schenken Walther vom Limpurg, von der Umschrift:
t.S.W erhalten.
1) Ohne Zweifel Reichenbach O.A. Gaildorf. — 2) Vergl. S. 176, Anm. 3. — 3) Vellberg O.A. Hall. — 4) Ros-
sach O.A. Künzelsau.
1798.
Pfalzgraf Hugo vof% Tübingen übergibt die ihm hörigett Söhne Wemhers van Berge hälftig
der Jungfrau Maria in Augsburg.
Burgau 1265. März 11.
.
Nos Hugo, dei permissione palatinus de Tuwingen, omnibus presentis || littere lectoribus
notificamus, quod pueros domni Wemheri de Berget nostros || ministeriales beate Marie
virgini in Augusta dimidios eins ob rever||entiam contradidimus. üt hec tradicio apud
nostros heredes firma permaneat, presentes in testimonium conscribi fecimus et muni-
mine nostri sigiUi communiri.
Datum apud Burgov, V. idus Martii, anno M". CC^ L'X.V.
Nach dem Originale des Allg. Reichsarchives zu Mönchen. Das bereits Bd. 5, S. 252 beschriebene Siegel
des Ausstellers ; von der Umschrift erhalten : t HVGO . DEI . GRACI S . PALATINVS . DE . TVWIN6EN. —
Abdruck: Monumenta Boica XXXIUa, 108. — Regest: Stalin a. a. 0. % 450.
«
1) Nach Schmid, Geschichte der Pfalzgrafen von Tübingen S. 175 und Stalin a.a.O.
heutzutage Gaismarkt baier. A.G. Krumbach.
1799.
Abt und Convent des Klosters Komburg begeben sich gegenüber dem Beichsschefiken WaUher von
Limpurg unter den in der Urkunde näher ausgedrückten Bedingungen, insbesondere Verzichten,
aller ihrer Entschädigungsansprüche wegen der ihnen von ihm und seinem Vater zugefügten Verluste.
Komburg 1265. März 13.
In nomine domini. Amen. Universis hanc paginam inspecturis . . abbas totusque
conventus monasterii in Kamberg, ordinis sancti Benedicti, Herbipolensis dyocesis, in
omnium sal||vatore salutem. Obtinet, ut expedit, consuetudo ea que rite geruntur et
precipue pretendencia pietatis cultum et in se habencia devocionis fructum testium testi-||
1265. März 13. 189
monio aut scripturarum robore sie roborari, ne fraudis dolive malicia hominum perver-
sorum in irrilum deducantur. Eapropter presentes volumus apud presencium rema||nere
memoriam et ad futiiForum noticiam pervenire , quod dominus Waltherus de Limpurch,
imperialis aule pincerna, spiritu Ductus consilii sanioris nobis exhibuit pro omnibus damp-
nis, gravaminibus et iniuriis ab eo vel patre suo aut quacunque occasione ipsorum nobis
illatis, sufficienter et liberaliter satisfacere secundum iuris rigorem aut nostri beneplaciti
voluntatem. Nos vero dignum reputantes, ut apud nos sua devocio et honestas pocius
graciam quam severitatem inveniret, ei singuli et universi unanimi et deliberato consensu
remisimus pure et simpliciter omne dampnum, gravamen et iniuriam, qualitercunque
ab eo aut patre suo vel eorum occasione nobis et nostris illatis tali videlicet condicione
et pacto, ut ipse pro se et suis heredibus omnia et singula bona, que hucusque ab
ipsis vel ab aliis tenuimus, qualitercunque aut possidebamus vel de cetero poterimus
adipisci, quocunque nomine censentur, dimitteret libera totaliter et soluta ab omni iure,
quod ipsis ad huiusmodi conpetebat vel conpetere posset, ita ut per eos vel eorum occa-
sione in nuUo aggravemur, renunciaret non minus expresse omni iuri, actioni sive
postulacioni, quibus nos et nostros deinceps inpetere aut molestare posset, exceptis ad-
vocaciis, quas habet super possessionibus nostre ecclesie, de quibus tarnen nuUum questum
habebit nisi secundum ins ab antiquo institutum, si sibi hoc ostendere poterimus evi-
denter, sed ubi illud ins liquido non patebit, contentus erit illa utilitatis percepcione,
quam nos et gardianus in Haitis decreverimus ordinäre, relinqueret etiam absolute et
renunciaret advocacie, quam se asserebat a quondam rege Cünrado titulo pignoris possi-
dere. Ceterum homines sancti Nycolai ubicunque residentes ab omni servicio dimittet
liberos et simpliciter absolutos. Forum eciam annuale ad sanctum Egidium^ ad alium
locum nuUatenus transferetur. Molendinis etiam nostris in Steinwach*) propter suum
molendinum nullum preiudicium fiet, sed in eo iure, ut probati viri super hoc sententia-
verint, utrimque de cetero permanebit. Adiecit eciam hiis obligacione spontanea, si ipse
aut heredes sui aliquociens contra predictorum aliqua temere ac notabiliter venire presump-
serint, ita quod a fide dignis, qui super hoc interrogabuntur, temerarium iudicatum fuerit,
si hoc ammoniti infra duos menses emendando non revocaverint, extunc nostro mona-
sterio tenentur totiens centum marcas argenti solvere sine omni contradictione et expedire,
et insuper quod contra eum aut heredes de omnibus iniuriis qualitercunque aut quando-
cunque ab ipsis vel eorum occasione nobis illatis plenam habebimus actionem. Nos
igitur pro nobis et nostris successoribus, ipse quoque pro se suisque heredibus condicio-
nibus hiis extantibus super omnibus premissis renunciavimus invicem singulis et uni-
versis instrumentis seu contractibus quibuscunque expressis et non expressis hactenus'
habiüs vel habendis, ita ut nuUam efficaciam de cetero obtineant vigoris vel eflfectum, ac
eciam renunciamus omnibus excepcionibus generalibus et specialibus *), que in unoquoque
190 1265. März 13.
iudicio spiritoli vel seculari contra hoc scriptum nostnim possent aut poterunt obtci vel
opponi. Et ut hec duracionis firmitudine non priventur et a nemine valeant infinnari,
sigillonim presencium presentem cartam duximus munimine roborandam.
Acta sunt hec in monte Kamberg , anno domini M*. CC*. LXV^, indictione octava,
tercio idus Marcii.
Den Einschnitten und noch durchgezogenen Pergamentriemchen zufolge hiengen dereinst 4 Siegel an. —
Abdruck: Mencken, Scriptores Rerum German. I. p. 399 nro. XXIX.
a) Der Form der Abkürzung nach würde man eigentlich eher spirUuaiämB lesen.
1 und 2) Nonnenkloster St. Egidien, auch Klein-Komburg genannt, mit Kirche, und, wozu es heutzutage
gehört: Steinbach O.A. Hall.
1800.
Schenk Hemrich von Schtnalegg verkauft seinen ganzen Besitz zu Gailenhofen sammt dem Pa-
tranatrechte der Kirche mit Einwilligung seiner Brüder, des Canstanzer Kanonikers Eberhard,
Ulrichs, Hermanns, Konrads und Rudolfs, um 120 Mark Silber an das Kloster Weissenau.
Constanz 1265. März 13. •
In nomine domini. Amen. Temporum malicia, labilis memoria que geruntur scriptis
amonent annotari. Presentes || igitur noverint et futuri, quod dominus Hainricus pincerna
de Smalunegge^) predium suum in Gaibihouen^, ius patronatus ecclesie || dicte ville,
possessiones et homines, prata, pascua, Silvas, nemora, cum omnibus pertinentiis intus
et extra, cultis et incul||tis, domini Ebirhardi Constantiensis ecclesie canonici, t'lrici et
Hermanni, C^radi et Rfdolfi fratrum suorum voluntate ac consensu accedentibus reve-
rendo in Christo . . abbati et conventui monasterii sancti Petri Avgie minoris apud Rauens-
pürch pro centum et viginti marcis puri et legalis argenti nomine emptionis tradidit,
contulit et donavit perpetuo possidendum, renuncians pro se et heredibus suis omni iuri,
quod sibi vel heredibus suis competit in predio antedicto, promittendo corporaliter pre-
stito iuramento, quod tam ipse quam heredes ipsius eidem monasterio semper de evictione
sunt et tenebuntur in posterum obligati. In cuius rei testimonium presentes littere
super hoc ad preces partium sunt confecte ac sigillorum venerabilis in Christo patris
domini Ebirhardi dei gratia episcopi Constantiensis, Ebirhardi, t^lrici, Hermanni, C^radi
et Rfdolfi fratrum pincernarum predictorum et domini Bertoldi de Vronhoven'), robore
communite.
Acta sunt Constantie, in curia dicti domini episcopi, anno domini M*. CC*. LX"". V., IIL
idus Marcii, presentibus sepefato domino episcopo, domino Liutoldo preposito Episcopalis
Celle*), domino Bertoldo thesaurario ecclesie Constantiensis, Bfrchardo fratre suo, Bertoldo
de Wildenvels*), Ebirhardo, Vlrico, Hainrico et Hermanno fratribus supradictis, domino
1265. Mära U. 19t
Bertoldo de Vronhoven, domino Cfnrado de Niufron*), Gtarado de Gvnde/ingen'), Ber-
toldo diclo Selpherre, ^feco in Harena, Cvnrado retro Macelluin, R^dolfo Johelario dicto
Ruhe, RMoIfo Johelario dicto Slehte, civibus Constautiensibus , et aliis quam pluribus
in domino feliciter. Amen. Nos vero episcopus Constantiensis et Bertoldus de Vronhouen
recognoscimus et protestamur, ad preces partium sigilla nostra presentlbus appendisse.
Ad weissen und braunen woUeoen Fäden 5 Siegel, welche z. Th. an der Tolgenden Urkunde besser erhallen
und insoweit nach ihr beschrieben sind: 1) des Bischo& Eberhard ron Constaiiz, bereits öfters beschrieben; !2) des
Constanzer Kanonikers Eberhard (von Winterstetten-Schmalegg), spitzoval, 47,28 wii\ (111. B. 3. a): ein auJ' einem
Schilde mit «nem Doppelhacken stehender Geistlicher, in der Rechten eine Palme, in der Linken einen Blumen-
stengel haltend, Umschrift : t SigiUum . EBERARDI . CkNO(n)ia . CONSTANCIENf^aw; : 3) des Berthold von Fron-
bofen, rund, 43mmaV. A. 2): in damascirtem Felde ein geweckter Schild, Umschrift', f SIGILLVM . BERTOLDl .
DB. VRONHOVEN; 4> des Schenken Heinrich von Schmalegg, s. oben S. 136; 5) des Schenken Koni-ad ron
Winterstetten, bereits Bd. 5 S. 336 beschrieben.
1) Vergl. S. 133, Anm. 1. — 2 und 3) Heutzutage Gornbofen, Gem. Eschacli, und Fronhofen, O.A.Ravens-
bui^. — 4) Vergl. S. 183, Anm. 1. — 5) In der zunächst in Betracht kommenden Gegend ist nur eine abgeg.
Burg Wildenegg bei Ravensburg bekannt, Wildenfels dagegen ist eine abgeg. Burg bei Tbiergarleo, liohenzoll.
O.A. Sigmarii^en (Wirt. Urkb. 5, 21), auf welche auch in Zeilschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35.391, 527,
wohl derselbe Berthotd, Zei^^ in einer Kl. Salemer Urkunde vom 21. Mfirz 1260, bezogen wird. — 6) Neufracli,
bad. B.A. Überlingen. — 7) Vei^l. S. 92, Anm. 1.
1801.
In Folge von EHgenthumsansprächen des Orafen Hartmann von GiHeningen an den dtirck den
Schenken Heimich von Schnudegg dem Kloster WeisseTiau verkauften Besitz zu Gai/enhofen
wird dem Kloster vor Bezahlung der Kaufsumme von Seiten des Verkäufers ditrc/i HandscMay
Dritter und eigenen Eid noch besondre Bürgschaft wegeti Geieährleistung gegeben.
Constam 1365. März 14.
In nomine domini. Amen- Ne ea que geruntur processu temporis dilabantur, scrip-
turanim solent indiciis etemari. Presentes igitur novermt II et futuri, quod, cum..abbas
et conventns sancti Petri Augie minoris apud Rauinspürc a domino Hainrico pincerna
de Smalnegge || predinm suum et homines in Gailnhouin pro centum et viginti marcis
ai^enti iuste ac legaliter conparassent , nobilis vir || comes Harlmannus de Grtningin
Constantiam veniens, ubi dictus contractns celebratus fuerat, dixit, qudd eedeni posses-
siones et homines sibi proprietatis nomine pertinerent, propter quod iidem abbas et
conventus prescriptam summam argenti ipsi pinceme solvere tam diu recusarunt, donec
dominus EberhEndus de Winterstettin, canonicus ecclesie Constantiensis, ^tricuä frater
eius, rector ecclesie in Biberach, et dominus Bertoldus de Vronehouin sepefalo luonasterio
192 1265. März 25.
in episcopi Constantiensis manibus fide data nomine iuramenti, prefatus vero pincerna
per iuramentum prestitum se astrinxerunt, quod, quandocumque super prefatis posses-
sionibus vel hominibus aut eorum pertinentiis a supradicto comite vel etiam alio quolibet
inpetantur, ipse pincerna vel heredes sui si idem decesserit in omni loco et iudicio
seculari et ecclesiastico eorum warandus existat, de iure procurans illam inpetitionem eis
per conpositionem amicabilem vel per iusticiam ammoveri. Alioquin memorati Eber. ^1.
pincerne fratres et Ber, de Vronehouin se recipient Constantiam moniti super hoc infra
mensem, inde tanquam in obsides non recessuri, antequam sepefato monasterio eadem
waranda facta erit. In cuius rei testimonium presentes littere ad instantiam predictarum
parcium sunt concepte et sigillorum venerabilis in Christo patris domini E. dei gratia
Constantiensis episcopi, Bertoldi de Vronehouin, Eber, et ^1. fratrum prefatorum robore
conmunite. Nos vero episcopus , Ber. de Vronehouin, Eber, et ^1. prescripti confitemur
nos publice sigilla nostra ad preces partium presentibus appendisse.
Datum et actum Constantie, anno domini M* CC LX V*, IP idus Marcii.
Das i. — 4. der an der ?origen Urkunde beschriebenen Siegel.
1) Grieningen, O.A. Riedlingen. — Die anderen Orte sind schon bei der ?orhergehenden Urkunde erklärt.
1802.
Oraf Simon von Eber Hein und Zweibrücken verleiht alle Qitter, Rechte und Leute an einer
Reihe von Orten, welche Ritter Eberhard von Flehingen von ihm zu Lehen trägt oder gemesst,
an dessen Söhne,
1265. März 25.
Notum Sit Omnibus paginam presentem inspecturis^ quod nos Symon comes de Eber-
stein et Gemini Pontis || omnia feoda, que Eberhardus miles de Fleihingen*) dilectus et
familiaris noster a nobis tenuit, scilicet || ius patronatus in Ouwensheim*), ubi Bertholdus
et Wolfdrigel milites sunt residentes, item census, || quos percipit de bonis suis in Bret-
heim*), item bona in Sprancdal*) sita, in Rfttde*), in Rincgelingen*), in Reinsheim'), et
qiiosdam homines concessimus filiis suis, ita quod Brendelinus labores dictorum feodorum
cum dictis pueris sujportabit, si autem pueri sine prole decesserint, predictus Brendelinus
feoda percipiet, quo iure prefati pueri perceperunt, ea tarnen causa interposita, quocunque
casu ipsum prefatum E. patrem puerorum decedere contigerit, eodem iure, quo ipse
possedit, ipsi pueri debeant possidere- In cuius rei testimonium presentem cedulam
sigillo patris nostri et nostro fecimus conmuniri.
Datum anno domini M**. CG*. L*X". V"., annunciationis beate Virginis.
1S65. März 26. 193
Nach (iem OripnaJe dee G. L. Archives zu Karlsruhe. Abhängend ein Bruchstück des 1, Siegele mil der
ebersteinischen Rose; das 2. fehlt gani.
1) Fleliiiigen, bad. B.A. Bretten. — 2) Ober-, Unter-Oewisheim, bad. B.A. Bruchsal. — 3) Bretten, bad.
B.A.Stadt. — 4 und 5) Sprantal, Ruith, bad. B.A. Bruchsal. — 6) Rincklingen, bad. B.A. Bretten. — 7) Bheins-
hehn, bad. B.A. Bruchsal.
1803.
Bischof hing von Wirzhurg bestätigt die wörtlich einga-äckte Vergabtmgsiirkunde des Scherücen
Walther von Liiwpurg für das Khster Lichtenstem über das Patronatrecht der Kirche zu
Bitzfefd und gestattet zugleich dem Kloster das Einkommen dieser Kirche einzuziehen.
1265. März 36.
Iringus, dei graUa Herbipolensis episcopus. Noverint universi huius pagine inspec-
tores, quod ex parte abbatisse et conventus sancliraonialium monasterii Cläre Stelle, Cister-
tiensis ordinis, Herbipolensis diocesis, litere Waltheri pincerne de Limpurg nobis fuerunt
exhibite, quanim') tenor per omnia talis erat.
Hier folgt die Bd. 5 S. 89 gedruckte Urkunde vom J. 13.55.
Ad instantem itaque suplicationem predictarum abbatisse et conventus donationem
ipsam, quemadmodum dictus pincema eis fecit super iure patronatus dicte ecclesie in
Bitzfelt'), ratam habemus et de consensu decani et capituli nostri presentibus confirmamus,
ad ipsarum sororum suplicationem adiicientes, quod proventus ipsius ecclesie cedant annis
singulis in perpetuum ad suarum meliorationem prebendarum, hoc proviso, quod ecclesia
ipsa divinis officiis non fraudetur, diocesano et archidiacono, qui pro tempore fuerit, ius
eorum non minuatur. Super quo presens scriptum dicto monasterio Cläre Stelle dedimus
sigillis nostro et capituli nostri ac ipsi[us] pincerne firmiter communitum.
Datum anno domini M . CC. LXV., VII. kalendas Äprilis, indictione VIII., pontiflcatus
nostri anno XI.
Nach der öfters, z. B. Bd. 5 S. 290, genannten Handschrift Nro. 43; dass hier theilweise f und 'ir sich
fanden, wurde bei der Unregelmässigkeit der Handschrift in dieser HinBi<;hl nicht berücksichtigt.
a] In der Vorlag falsch: quortim.
1) Bitzfeld, O.A. Weinsberg.
VI,
194 1265. März 26.
1804.
Die Aebte Arnold von S. BUmen und 13>erhard von Blaubeuren vergleichen ihren Streit wegen
eines Weinberges auf dem Berg Wolpotinhalde bei Plochingen dahin, dass ein Beauftragter
des Abts von Blauheuren künftig von dem Probst in Ndlingen mit demselben belehnt werden solle.
Esslingen 1265. März 26.
Noverint universi presentium inspectores, quod lite seu controversia mota et ali-
quandiu ventilala inter reverendos in Christo Ar. sancti Blasii et E. in Blab&rron mona||ste-
riorum abbates eorumque conventus super eo, quod abbas de Blabiurron asserebat sibi
suoque monasterio vineam duorum iugerum sitam in monte qui dicitur Wolpotinhalde
apud Blochingen ^) , datam a Berh||toldo diclo Spenlin cive in Ezilingen et aliquanto
tempore possessara, licet iidem abbates et B. Spenlin de eadem vinea solverint tres solidos
nomine census monasterio sancti Blasii annuatim, abbas Hvero monasterii sancti Blasii
causabatur eandem vineam ex obitu dicti B. ad ipsum suumque monasterium ratione
iuris et consuetudinis devolutam, tandem mediantibus probis et discretis inter ipsos abbates
eorumque monasteria pro bono pacis et concordie taliter exstitit ordinatum: videlicet quod
dictus abbas de Blabürron pro se suoque monasterio renuntiavit pure et simpliciter dicte
vinee, resignando eam in manibus prepositi et plebani in Nallingen. Adiectum fuit in-
super, quod antedictus abbas in Blabiurron pro se suoque monasterio ex nunc in antea
certam personam de gremio sui monasterii ofiferret, que de eadem vinea infeudaretur,
qua persona cedente vel decedente altera^ persona, sicut dictum est, solvens nomine
erarii, quod vulgo dicitur ershatz, in recognitionem dominii tres solidos • . preposito in
Nallingen*), qui pro tempore fuerit, de sepedicta vinea ab eodem preposito sine contra-
dictione qualibet investiretur. Et iuxta ordinationem predictam Frider. monachus dictus
Veilz, camerarius monasterii in Blabiurron, de antedicta vinea solvente nomine census
tres solidos singulis annis in festo sancti Martini in curiam Blochingen pertinentem sepe-
dicto monasterio sancti Blasii ab H. preposito in Nallingen est multis astantibus et
videntibus infeudatus. In horum evidentiam et testimonium premissorum hec pagina
exinde conscripta sigillis sepedictorum abbatum patenter communitur.
Actum apud Ezilingen, in domo Burcardi dicti Sintz, anno domini M^ GC^ LX*V**., VIL
kalendas Aprilis, indictione VIII*., presentibus, quorum hec sunt nomina : E. de Blab&rron
et Her. in Wibilingen abbates, H. de Arnegge') monachus in Wibilin, R. de Laichingen*)
et A. de Nallingen magistri, ^\. Shüheli et ^1. Guirrili cives in Ezilingen, Güno de Nal-
lingen et alii quam plures fide digni.
Die Siegel fehlen. — Abdruck: Gerbert, Historia Nigrae Silvae 3, 177.
1 u. 2) Plochingen u. Neilingen, O.A. Esslingen. —3) Arneck, O.A. Blaubeuren. — 1 4) Laichingen, O.A. Münsingen.
1265. April 5 und April 7. 195
1805.
Dm Grafen Ulrich tmd Merhard von Wirtemberg gestatten dem Kloster Salem 13 Jauchert
ihnen von tdters her gehörige Aecker bei Waiblingen, nachdem der bigherige Inhaber bezw.
Verkäufer andere zum Tausche dafür eingesetzt, zu kaufen.
Waiblingen 1265. April 5.
Vlricus et Eberhardus comiles de Wirlenberch universis presenles lilleras iiispecturis
credere subscriptis. Tenore presenüum constare volumus universis, quod nos volunlale
bona perraisimus dominos reverendos . . abbatem oL convenlum monaslerü de Salem
emere Iredecim iugera agrorum apud Waibeliogiii"), qua pertinebant ad nos ex antiquo,
sed Berngerus carnifex venditor eorundem agrorum XHI agros equivalentes vel melioi-es
nobis donavit pro concambio eorundem. Huius iestes sunt: Berhtoldus scuUetus, Eppo
salifex, Anshelmus ungeltarius, Hainricus Bäi'garius, Ctnradus Waibliuger, Lvdewicus
institor, Trivtwinus Houesoesche; de Salem vero frater C^'iiradus Niger, frater Waltherus
de Lindaugia*), frater CTnradus de Constantia et plures alii fide digni. Ista venditio facla
fuit presentibus et coosentientibus pueris et heredibus Berngeri carnifids prenotati.
Acta sunt hec apud Waiblingin, anno domini M°. CC. LXV°,, nonas Aprilis. In cuius
memoriam has litteras nostro sigillo fecimus cotisignari.
Nach Zeitschr. f. Gesch. d, Oberrheins 35, 45;t, aus dem Säle iner Copialbuch im G, L, Archive zu
Karlsruhe, Tom. ID., p. 174. Nro. CXLIU., wobei übri^ns zweifelhaft ist, ob nicht einif^ der kteingedrucktt-n
Appellfttiveo EigenDamen bedeuten.
I) Waiblingen, O.A.Stadt. — 2) Lindau am Bodensee.
1806.
Graf Wolfrad der Aeltere von Veringen übergibt dns Eigeitthum mit der Vogtei eines Hofes
des Klosters Mariaberg sammt Zugeh&rden, welche ilai Grafen Rudolf und Ulrich von Montfort
erblich angefallen, von diesen aber gegen 5 U jährlicher, ron ihm selbst seither bezogener Ein-
künfte zu Gammertingen an ihn vertauscht icorden waren, zur Bebung des Gotteffdiettstes an
die Priorin tmd den Convent daselbst.
1265. April 7.
Omnibus presentem cedulam inspecturis Wolfradus senior coines de Veringen')')
salutem cum noticia subscriptorum || . üt res geste iuxta'') successionem temporis que-
stionis materiam incurrentes memorie possint firmius inprimi') posterorum, pro||dest ipsas
scripturarum et testium amminiculo suffulciri ''). Universi siquidem tarn posteri quam
196 1265. April 7.
preseotes istarum serie recognoscanti || quod — : cum nolHles Tiri Rfdolfus et tlricus comites
de MoDteforti*)') pn^rietaton cumO adrocatia curtis monasterii de Monte sancte llarie*)
nee ooD eiusdem pertinaitiis, puta pratis, pascuis. piscinis, molendino quodam et sUvis
infia Rekdawac^) et Crfchinial^) ab una parte et ab alia infra TyertialdeOO et Wernhers-
tal^ ac Altaiburc^)*) sitis, ad eosO per successionem hereditariam devolutam — sibi prius
tarnen in recompaisationem proprietatis et advocatie curtis eiusdem cum iam dictis per-
tinratiis redditibus^) quinque iibrarum monete T^iingensis (quos inter possessiones
dictonmi oomitum*) in villa Gamertingin*)^ habui) a me legaliter contraditis — cum onmi
resagnatione seu renuntiatione tarn pro se quam pro suis coberedibus nee non soUemp-
nitate verbwum et gestuum, que in huiusmodi consueverunt fieri contraditionibus*), sponte
et libtfaUter contulissent*), — : ^o, quod augere cultum divini nominis sicut et deum diligere
primam et prindpalem Tirtutem sapere decemitur, cnra coniectans perrigUi proprietatem
üanAfcfffi cum adrocatia curtis iam dicti monasterii et pertinentiis predistinctis in me,
sicut dictum est, a pre&tis comitibus') translatam legaliter pro cultu dirini nominis
aogmoitando dilectis in Christo . . priorisse et conventui conversarum inibi iam nunc
habitantium nee non in evum ibidem ipsis successuris pleno iure oontuli, renuntiando
cxnni iuri^>, quod mihi vel ^leis heredibus super eadem proprietate seu adrocatia aliisque
pqtinantiis anm^Tig conpetdbat vel posset conpetere in futurum. Unde ut hec mea
tam libaaliter &cta contraditio ita, quod nee a pre£atis conversis seu sororibus nee ab
aliquibos sibi de cetero successuris per me Tel per aliquem meorum haredum de curte
pretaxati monastnii suisque pertinentiis') predifinitis senrictum aliquod advocatie nomine
de cetero requiratur, in sui robore maneat*) penitus inconvulsa. meo sigiUo^ duxi pre-
sentem cedulam roborandanu
Acta sunt hec Constantie*) ante portam firatrum Predicatorum , presenübus fratre
Alberto de Löwintal^*) ordinis Predicatorum, Peregrino capellano 5<mMrum seu conTersarum
de Monte sancte Marie, Werahero^ de Radiray^") et Alberto de Eestinbach^ miUtibus')
aliisque quam pluribusO*
Anno domini M*CC*LXYV Ml*, idus Aprilis« iiKlictioiie oitava.
Die Urkunde watgL nunche Abwachiinfen tod den gewöhnlichen FcMTcen diestef Ze^t, z. B. bei den Ab-
kjn&sifen: «nch ist der mit Aeim beginnende, mindestens mit einer mnderen Feder feschriebene Scbloss enl
brigesrtit Ao&Dend ist aber besonders d»3 an rotber Setdenschnur anhängende an sidi bereits
. Is^ beschriebene Siege) des Ausstellers, des Grälen toc Vehcj^en. Bei ihm sind nembch mn einem
Grafen nur noch aitf der (heraldisch) rechten Seate eine Lilie und der Stern, sowie von der Um*
<ie Boehstaben: RAH . DE YE erhalten und ist eine neue dünne etwas hellere Wachsschichte mit einem
st gani erhaltenen Siege) de? Grafen über das erstere Siegel heraber aufg^^eft. w>ekhe eben an
t etwas ibgi imiingin et und so einen Theil dieses Siegels noch herfortreten lasst. Auch aeigen
w>» die ScLnor in die Siegehnasse eingebssen ist, deutliv^h Spuren to£i ZusanimeciupiQg urspcünghdi
~ der jhiEÜieren und der helleren — Wachsn.assen. Wenn n:\an diese Packte cu! deuijenifBn lu-
1265. April 7. 197
sunmeDhält, was alsbald über eine zwdte AusTertigUDg dieser Urkunäe zu sagen isl, so wird auch hinsichtlich
der obigen Urkunde kein Zweifel obwalten, dass sie geßilscht ist. — Abdruck der 1. Ausfertigung: Neugart,
Cod. Dipl. U. 252. Nro. 988. — Regest: Mittheilungen des Vereins f. Geschiclile in HohenzoJlern
UI. Jahi^. 1869/70 S. 56. — Vergl, insbesondere auch zum Folgenden, Stalin a. a. 0. 2, 450. 737. 740. —
Die genannte 2. Ausfertigung enthält mehrere, in den Anm. a — j ang^ehene Abweichungc^n , von denen die
wichtigste diese ist, dass statt der Grafen Rudolf und Ulrich von Hontfori in ihr deren Bruder Hugo genannt ist.
Diese Ausfertigung zeigt — wenn auch die Buchstaben zum Theil nicht ganz dieselbe Form haben , insbesondere
die d hier von der gewöhnlichen Form nicht abweichen — doch onen ganz ähnlichen Charakter wie die Bd. 5 S. 354
at^edruckte aber als gelSlscht bezeichnete Urkunde desselben Klosters vom Ki. Mai 1360. An grün-rolhen
Seidenfiiden hängen noch 2 Siegel an, während zwischen ihnen an geeigneter Stelle 2 Löcher im Peiganieut
daraufhinweisen, daes noch ein drittes, im Texte übrigens nicht erwähntes Siegel hätte augebracht werden
sollen {wenn nicht wirklieb einmal angebracht war): 1) des Grafen Hugo von Montfort, scliildförmig, 411,35 mm
(IV. A. 1.): die Tübinger -Montforter lürchenfahne, Umschrift: t Si^um . HVGONIS . COMITIS . DE . MONTE .
FORT!. 2) des Grafen Wolfrad von Veringen, bereits erwähnt. Dieses letztere Siegel zeigt auf der Rückseite deutlich
die Spur ^er späteren Zusammen ftlgung, durch welche das ursprOnglich echte Siegel an diese geHUschte Urkunde
angehängt wurde ; auch das erste dürfte da, wo oben die Seidenfäden in dasselbe eingehen und es auiTallend dick,
weiterhin die Umschnft etwas zerdrückt erscheint, Spuren einer aussergewöhn liehen Einfügung der Fäden in
das Wachs verrathen. — Eline etwas freie Uebersetzung der 2. Ausfettigung anscheinend von einer Hand des 14.
Jahrhunderts, auf Pei^ment, ohne Siegel, gibt das Datum ffilschlich : an dem ahtoden lag in dem Abrellen.
a) Verittffin, b) itixta' , c) m^n'nw, d) titf\\fttlcm, e) nobüü vir Bugo comrs dt Monteforti, I) cvni ,, gj Tierhalde
b) AUfMÖwrc, i) «um, k) redüAu», I) dieti eomiti», m) OamertingtH, n) etmtraetioiiibui' , o) conttdisget, p) a prefato cotnitt,
q) omni tun fehlt, r) ptrittmtiii, s) mantatU, 1) Mto ligillo et tarn dieti etnm'lis, u) Conslanlir fehlt, v) K>rtMAtro,
w) Badirai, x) müitibtu fehlt, j) quam pluribut in domno ftlieittr. Aine».
1) Vet^l. S. 183 Anm. 3. — 2) Vergl. S. 4« Anm. 1. — 3) Vei^I. S. l63 Anm. 2. - 4) Unermillelt. - 5) Das
Grucheothal, sQdfistlich von Mariabeif , jenseits der Lauchart. — 6) Thterhalde, noch heutzutage Flurname, östlich
von Mariabei^, jenseits der Lauchart. — 7) Unermittelt. — 8) Die Burghalde mit dem Felsen Altenburg, auf
welchem eine Burg dieses Namens gestanden haben soll, ohne dass jedoch heutzutage noch Spuren derselben
vorhanden wären, findet sich südlich von Mariaberg rechts der Strasse nach Gammertingon, — 9) Gammertingen,
hohenzoU. O.Ä.Sitz. — 10) Löwenthal, O.A. Tettnang. — II) Ober-Raderach, bad. B.A. Ueberiingen. — 12) Keslen-
bach, noch heutzutage ein Theil des Pfarrweilers Berg, O.A. Tettnang (vergl. Bd. 5 S. 146.)
Von der im Texte gegebenen Urkunde findet sich noch eme andere Ausfertigung dd. 18. April 1265,
welche ziemlich von dieser abweicht, in einer Abschrift des 16. Jahrhundeitä, sodann wiederum in einei' Abschrift
desselben Jahrhunderts, sowie in einer grösseren Anzahl tod neueren Uebersetzimgen , eine Urkunde des Grafen
Hugo von Montfort selbst, dd. 8. April )265, gemeiniglich als Stiftungsbrief des Klosters bezeichnet und in
Sulger, Annates monast. Zwifaltensis 1, p. 216 ff. — übr^ens nur auszugsweise — , in einer Ueber-
eetzung in Petri Suevia ecclesiastica p. 160, gedruckt. Von diesen Dokumenten enthält namentlich das
erstere eine Reihe in jener Zeit nicht oder weniger gebräuchlicher Ausdrücke und Bcdcwendugen, sovpe starke
grammatikalische Fehler, erzählt auch höchst auffallender Weise zuerst von zwei Grafen von Montfort, während es im
weiteren Verlaufe nur von einem solchen Grafen spricht, das zw«te gibt eine etwas sagenhafte Erzählung der
Veranlassung der Klostergründung und erregt auch durch die Erwähnung des h. Benedikt Bedenken (vergl. hierüber
die Urkunde vom 1. Mai 1967 und das dort in der Anmerkung gesagte). Beide Urkunden kdnnen sicherlich
noch weniger Anspruch auf Echtheit machen , als die ersten angeblichen Originale. Eine Mittheilung derselben
im Folgenden dürfte aber schon im Hinblick auf das Interesse, welches eine derartige umfassendere Herstellung
unechter Urkunden bietet, nicht unpassend erscheinen :
198 1265. April 7. "
I.
Nos Wolfradus senior ex Veringen omnibus presentes literas iuspecturis a domino deo precamur salutem
una cum recognitione et testimonio subsequentium , ne fortassis hec successu temporis aliquam incurrant per-
pleiitatis dubiique materiam. Hinc itaque conducit ac decet, ut eiusmodi res peracte adminiculo testimonioque
literarum fulciantur, presertiin ut non soluminodo etiamnum superstites, verum etiam posteri hasce schedas
quandocunque lecturi sWe legendas audituri probe discant et adTertant, nimirum quod generosi Rudolphus et
Vdalrichus comites de Montfort iurisdictionem adiuncta advocatia vici et territorii monasterii apud Montem deipare
virginis Marie una cum omnibus illius pertinentüs, utpote pratis, agris, pascuis, piscinis, molendino quodam nemo-
ribusque sitis partim iuxta Hekenwat et Krüchental, partim circa Tüerhalden, Wernherstal et Altenburg, que
omnia iure hereditario possederant, pro se suisque coheredibus suapte sponte tradiderint, adiimctis omnibus solen-
nitatibus verborum, gestuum ac factorum, expositis insuper quinque nummorum librcis Tubingensis monete, quas
Gamertinge in iurisdictione predicti comitis tenebamus. Proinde divino afliati numine prompti ac parati sumus
ad illustrandum celebrandumque divinum nomen ultro citroque dono dandi iure quidem ac bona fide sepedictam
iurisdictionem advocatiamque predicto cenobio annexam una cum omnibus et singulis eiusdem coherentiis abs
prenominato comite (sicuti prelibatum legitur) iuste acquisitis hucque collatis, potissimum quidem ad illustrandum
honorem, gloriam atque nomen dei omnipotentis devotis piisque deo dicatis virginibus priorisse scilicet atque adeo toti
conventui tarn vestalium quam conversarum, que tunc temporis apud dive virginis Marie Montem habitare ac
conversari solent , imo in posterum habitaturi sint. Idcirco toti sepedicte iurisdictioni, immunitatibus ac privilegüs,
quorum omnium una cum suis pertinentiis nos nostrique heredes ius ac potestatem qualemcunque haberemus
atque habere possemus, plane abrenunciamus. Notum sit insuper omnibus singulisque, quod neque nos vel
nostri heredes neque successores qualescumque de prefatis virginibus, sororibus, conversisve pretacti monasterii,
antum abest de illarum succedentibus , ullum servitium sive ratione advocatie illius cenobii sive alicuius predii,
quod eidem pertinct, qualecunque illud sit, vel quocunque vocetur nomine, efXlagitare aut urgere debeamus. Ilaque
in horum omnium efficax et manifestum argumentum, imo ut cuncta prescripta absque ullo constent fuco, robur
suum obtineant adeoque ßrma perdurent, presentes literas nostro proprio prenominatique comitis secreto com-
muniendas obsignandasque duximus. Hec omnia autem peracta sunt Constantie ante portam ordinis Predica-
torum, in presentia F. Alberti de Lewental, instituti Predicatorum, nee non domini '*') capellani earundem sacratarum
virginum conversarumque apud Montem predictum habitantium, atque adeo Wemheri de Raderai una cum Alberto
de Kestenbach multisque aliis honestis viris.
Date a nato Christo anno supra millesimum ducentesimum sexagesimo quinto, decimo octavo Aprilis.
*) Hier ist statt des Namens (Peregrinus) eine Lücke.
II.
(Der sog. Stiftungsbrief des Klosters Mariaberg),
Omnibus presentes litteras inspecturis lecturis vel legentes audituris Hugo comes de Monleforte salutem
anime et corporis hie in presenti et in futuro cum notitia subscriptorum. Ne itaque res geste iuxta successionem
temporis in dubium revocentur vel plane oblivione conterantur, proinde utile fore duximus eiusmodi scripturarum
testimonio confirmare, quo non solum vitam adhuc degentes verum etiam posteri easdem serie recognoscant.
Duo*) nobis erant filii, qui ex arce nostra Altenburg ad flumen, quod Locha dicitur, lavatum ivere, quibus lotis in
horreolum^ iuxta flumen non procul ab Altenburg situm supra fenum suaviter obdormiverunt. Cum vero casu
quodam fenum desuper esset positum, absque dubio secundum dei voluntatem suffocati fuerant^), posteaquam <^)
vero lamentabili corde^) nee non mente dolo[ro]sa®) passim aliquot hebdomadibus diligentem de filiolis nostris
inquisitionem haberemus nee reperire potuimus'), deum omnipotentem eiusdemque virginem ei^) matrem Mariam
obnixe precati sumus, ut tantum gratie ^) in nos conferre dignetur, quo in experientiam, ubi locorum filioli nostri,
sive adhuc aura vescentes sive mortui sint, perveniamus, nos proinde in laudem et gloriam dei omnipotentis
nee non deipare virginis Marie in perpetuam rei memoriam monasterium fundaturos. Cum*) autem filioli
vere modo ineunte nondum putrefacti supra fenum inventi erant, repromissionis nostre recordabamur. Proinde
1265. April 7. 199
non immerito prompto^) et benevolo animo in laudem dei omnipotentis atque matris Marie et pro cultu divini
nominis augmentando nee non in honorem saneti patris Benedicti proprietatem pagi cum advocatia monasterii de
Monte sancte Marie cum omnibus eiusdem pertinentiis, puta pratis, agris, pascuis, piscinis, sylvis nee non molendino
quodam infra Hecken wag ^) et Kruochenthal ab una parte ab alia vero infra™) Tierhalden, Wernersthal, Burckhalden
et silvam Brand') sitis, ad nos per successionem hereditariam iusto titulo devolutam, insuper redditus V libra-
rum monete Tubingen [sis] "), quos ui villa Gammertingen habuimus, pro nobis et coheredibus nostris dilectis in
Christo priorisse et conventui inibi habitaturis ipsisque in perpetuum successuris pleno iure harum testimonio
contulimus®), renunciando omni iuri, quod nobis vel nostris heredibus supra eadem proprietate seu advocatia aliisque
pertinentiis annexis competebat vel posset competere in futurum. Insuper volumus et constituimus, quod super
hac nostra ordinatione nee a prefatis priorissa et conventu nee ab aliquibus sibi de ceteris successuris per nos
vel per aliquem nostrornm heredum de curte predicti monasterii suisque pertinentiis et bonis servitium aliquod,
utcumque illud sit, requiratur. Et ut hec integra et inconvulsa permaneant, hasce sigillo nostro roborandas opere
precium fore duximus.
Acta sunt hec Constantie ante portam fratrum Predicatorum, presentibus fratre Alberto de Lewenthai ordinis
Predicantium, Wemhero de Hadirai et Alberto de Kestenbach militibus aliisque quam plurimis viris honestis,
anno millesimo ducentesimo sexagesimo quinto, sexto idus Aprilis, indictione octava.
Die wichtigeren Abweichungen Sulgers, welcher eine andere Vorlage gehabt zu haben scheint, von diesem
Texte, geben die Anmerkungen a — o.
a) Bis hierher fehlt der Text bei Sulger. — b) sunt. — c) postquam. — d) corde fehlt. — e) richtig: dolorosa. —
f ) potuisaermu. — g) eiusque virginem matrem. — h) tatUam gratiam. — i) Dieser Satz steht bei Sulger nicht wörtlich.
— k) prompto fehlt. — 1) Rechtnwag. — m) intra. — n) Tutüingensis. — o) Von hier an fehlt der Text bei Sulger.
1) Die etwas südlich von Mariaberg unterhalb von Altenburg an der Lauchart gelegene Capelle soll nach
der Volkssage an der Stelle dieses Heuschuppens errichtet worden sein. — 2) Der Wald »grosser« und »kleiner«
Brand noch heutzutage westlich von Mariaberg.
Zwei Uebersetzungen der unter Nro. I mitgetheilten gräflich Wolfradischen Urkunde aus dem 16. und 17.
Jahrhundert nennen übrigens die 3 Grafen Rudolf, Ulrich und Hugo von Montfort mit einander. Eine Uebersetzung
der Urkunde Nro. II auf Papier mit Lack überzogen befmdet sich auch in Mariaberg.
Alle diese 4 verschiedenen Urkunden stimmen schon unter einander nicht recht zusammen, insoferne sich
insbesondere was das Verhältniss der 1. zur 2. und 3 (unter Nro. L abgedruckten) Urkunde betrifft, kein Grund
denken lässt, wesshalb Graf Wolfrad von Veringen der verschiedenen gräflichen Brüder in getrennten Dokumenten
gedacht hätte, zu ihnen aber die 4. (unter Nro II. abgedruckte) gar nicht passt. Sodann aber sthnmen sie
sämmtlich nicht zu der in zwei unverdächtigen Ausfertigungen vorhandenen Urkunde Bischof Eberhards von Constanz
dd. 1. Mai 1267, die der schon älteren Stiftung des Klosters und deren Neubelebung in einer Weise gedenkt,
welche die erst vor 2 Jahren geschehene erstmalige Stiftung oder doch Neubelebung desselben durch den Grafen
Hugo von Montfort, bezw. den Grafen Wolfrad von Veringen, die sie gar nicht erwähnt, nicht als wahrscheinlich
erscheinen lässt.
Die freilich noch nicht genügend untersuchte Geschichte Mariabergs bietet immerhin einige Anhaltspunkte
zur Feststellung der Zeit und des Zwecks der Fälschung. Bestanden hat das Kloster jedenfalls schon um die
Mitte des 13. Jahrhunderts, wie aus den durchaus echten Urkunden vom 21. Februar 1265 (s. oben S. 182)
und 1. Mai 1267 (s. unten), weiterhin einer Stelle des über decimationis cleri Constantiensis pro papa von 1275:
priorissa sant Mariun Berge ordinis Predicatorutn exempta est a dedniacione (Freiburger Diöcesan- Archiv 1,83),
namentlich aber daraus hervorgeht, dass nach einer unverdächtigen Urkunde der Grafen Ulrich und Eberhard von
Wirtemberg vom 5. Juli 1271 schon deren Vater, Graf Ulrich (f 1265) dasselbe mit den Vogtei- und sonstigen
Rechten zu Bronnen beschenkte, und gelegen war es im Bereich der alten Grafschaft Gammertingen, von welcher
ein Theil, insbesondere das Mariaberg benachbarte Städtchen Gammertingen selbst, gegen die Mitte des 13. Jahr-
200 1265. April 7.
Hunderts den Grafen von Veringen zufiel, der grössere Tbeil aber in der Folge in wirtembergischem Besitze sich
befunden zu haben scheint. Auch der Besitz von Gammertingen kam in der Folge (von den Herren von Rechberg)
an Wirtemberg und im Jahr 1468 verkaufte Graf Ulrich der Vielgeliebte reichen Besitz in der Gegend: Gammer-
tingen, Hettingen, den Flecken Bronnen mit der Vogtei Ober Mariaberg an die Herren von Bubenhofen, deren
Rechtsnachfolger die Späth wurden, in der Folge die Schirmherren Mariabergs, v^ährend freilich das Kloster
wenigstens später behauptete, dieser Verkauf der Vogtei sei ohne sein Wissen geschehen und der Graf habe etwas
verkauft, was er nicht besessen habe, indem seine Voreltern und die Grafen von Veringen das Kloster völlig
gefreit haben. Von Beziehungen der Grafen von Montfort aus älterer Zeit dagegen steht, abgesehen von den
angezweifelten Urkunden vom J. 1265, urkundlich nichts fest, obgleich sie gerade um diese Zeit nicht weit entfernt,
zu Sigmaringen, Scheer, Mengen bedeutend berechtigt erscheinen. Erst als Herzog Ulrich von Wirtemberg nach
der Wiedereroberung seines Herzogthums und der freilich nur für etwas über ein Jahrzehnt erfolgten Wegnahme
der spätbischen Besitzungen Gammertingen und Hettingen auch Mariaberg zu reformiren in Angriff nahm, — was ihm
allerdings nicht gelang, indem nur einige Nonnen sich mit einem Leibgeding abfinden Hessen und das Kloster
fortbestand, — tauchen Montfortische Beziehungen zu Mariaberg sicher auf. bi einem Memorial, allem nach wir-
tembergischer Commissäre, vom 11. Okt. 1540 heisst es: . .„Graf Hans (corrigirt aus Hug) von Montfort zu Tet-
nangk ist innerthalb 4 wochen im closter gewesen und haben ime die closterfrauen uf das mal bewilligt die
Stiftsbrief zu seinen banden zu geben, welher graf sich gegen den fronen hem lassen, er well in die Sachen
by m. g. hern usstragen und das sie auch widerumb ain münch haben müssen. Und ist uf das mal Felix
Werdenberger mit dem grafen daselbs gewesen und syen zu Trochtelfingen gelegen und von dannen zu fuss
ins closter gangen*' Barbara Küblin zegt an,... die stiftsherren [von Zwiefalten] syen hie gewesen uf
die zeit, wie Scolastica Schedin anzeigt und bei Übergebung und Zustellung der stiftbrief syen gewesen und
haben das verhandelt, nemlich.. (Namen einiger Nonnen). Nota, haben zwen brief der Stifter von Montfort
und Veringen — es werden dies aber gerade nicht die noch vorhandenen, sondern etwas anders lautende Ur-
fcunden gewesen sein — und einen von Zwiefalten den grafen hinausgehen^'. Bei den obigen Worten: „zu
seinen banden zu geben" ist nachträglich an Rand gesetzt: „dieweil sie aber dieselben brief uf das mal nit bey
banden gehabt, haben sie ime die nachgeschickt". Hier liegt die Vermuthung nahe, das Kloster habe, um sich
der Reformirung durch Herzog Ulrich zu entziehen, den Schutz der mächtigen katholisch gebhebenen Grafen von
Montfort nachgesucht, und es seien eben in dieser Zeit, als die sogenannten Stiftungsurkunden sich ausserhalb
Mariabergs l>efanden, die fraglichen Urkunden gefertigt worden, wobei echte, wohl eben an jene alten Kloster-
urkunden angehängte Montforter, Veringer und (in Bezug auf die Urkunde vom 13. Mai 1260 [Wirt. Urkb. 5, 354])
Tübinger Siegel benützt wurden. Denn dass gerade Angehörige dieser Geschlechter Urkunden des Klosters,
vielleicht in Hinsicht auf seine Gründung oder frühesten Erwerbungen, ausgestellt oder doch wenigstens besiegelt
haben, kann bei den Beziehungen derselben zu der Gegend im Allgemeinen nicht auffallen. Die Handschriften
der Urkunden tragen allerdings einen älteren Charakter, als den des 16. Jahrhunderts, aHein sie sind dann eben
als Nachahmungen älterer Schriftformen aufzufassen.
Im 17. Jahrhundert nahmen die Grafen von Montfort, unter Berufung darauf, dass sie Nachkommen der
Stifter seien, sich des Klosters in Händeln mit seinen Schirmherren, den Späth, an, und bezeichnete sie auch
die Aebtissin desselben ausdrücklich neben den Veringern und Wirtembergern als solche (1628), aber damals waren
die fraglichen Urkunden jedenfalls schon längere Zeit her gefertigt. — Nach gef. Mittheilung der Herren Anstalts-
direktor Ball und Lehrer Link in Mariaberg, welchen auch über obige Oertlichkeiten eingehende Notizen ver-
dankt werden, befindet sich noch im Speisesaal der Anstalt für Schwachsinnige zu Mariaberg ein Gemälde vom
Jahre 1619: die Mutter Gottes mit dem Christuskinde in Wolken, darunter Graf Hugo von Montfort und seine
(xemahlin, die im Heuschuppen schlafenden Kinder, das Kloster Mariaberg und die Burg Altenburg (ein spätes
für die kritische Beurtheilung der Stiftungssage nicht in Betracht kommendes Werk).
1265. April 8. 201
1807.
Schenk Konrad von Wintersteüen erlässt dem Kloster Schussenried die vogieüiche jäfirliche
Weizengült aus den vom Kloster dem Gerung von Zweifelsberg abgekauften Gütern in Olzreute.
Wintei*stetten 1265. April 8.
In nomine domini. Amen. Ad exstirpandas quaslibet futurarum questionum actiones
iusticie || pia docet equitas, ut facta singulorum iuxta quod aguntur scripturarum testi-
monio conserventur. || Nos igilur Conradus pincerna de Wintersteten*) memorie singulo-
rum et omnium exponimus ac futurorum || noticie recitamus scripto presenti publice
protestantes, quod, cum venerabilis . . prepositus et conventus monasterii de Sorech qua-
rumdam possessionum proprietates apud Ovlsruti*) sitas pro Gerungo de Zwivelsberc*)
iusto et rationabili seu legitimo emptionis titulo conparassent , de quibus nobis annis
singulis due quarte tritici mensure de Waise nomine iuris advocaticii solvebantur eyi
debito, nos zelo cantatis sanctissime conmoniti dictorum prepositi et conventus serviciis,
quibus se nobis incessanter exhibent ac studiose, occurrere conpensatione aliquanta
cupientes ipsis easdem duas quartas tritici plene cum omni iure nostro remisimus tra-
ditione libera hoc eisdem dantes et conferentes quiete ac pacifice perpetuo possidendurn.
«
Ne autem hec caritativa donatio nostra prefato monasterio per quoscumque successores
nostros infringi possit aut debeat, presens instrumentum sigillo nostro conmunitum eidem
«
ad evidens indicium nostre donationis contulimus et cautelam. Huius rei testes sunt:
Burkardus et Rü. fratres de Hunbrechtesreit*), Eber, de Salhenwilar*), ^Iscalcus milites,
Hainricus Scade, Hainricus et Eber, fratres de Salhenwiler, Bertoldus magister balistarum,
Dietricus Hopelarius et alii quam plures.
Acta sunt hec apud Wintersteten, anno domini millesimo CG. LXV., VI. idus Aprilis,
VIII. indictione , domino demente Romane ecclesie presidente et imperio tunc vacante .
An leinenen Fäden das öfters, z. B. Bd. 5 S. 236, beschriebene Siegel des Ausstellers.
I) Vergl. S. 124, Anm. 1. — 2) Olzreute, O.A. Waldsee. — 3) Zweifelsberg, O.A. ßiberach. — 4) Hummerts-
ried, O.A. Waldsee. — 5) Vergl. Bd. 5 S. 237, Anm. 18.
VL
26
202 1265. April 12.
1808.
Reinboto der Aeltere von Windeck verzic/Uet mit seinem Sohne Heinrich auf alle seither be-
anspruchten Dienste von den Giitem der HetTefialber Mönctie in Ottersweier.
Auf dem Kirchhofe zu Ottersweier 1265. April 12.
Ne gesta hominum presentium in oblivionem transeaiit futurorum, expedit ea scriptis
et testibus roborari. Noverint igitur universi ac singuli || presentis pagine inspectores,
quod ego Reinboto senior de Wintecke*) credens, me ius aliquod habere in boni& monach-
orum de Alba sitis in Oters||wilre*), sed recongnoscens conscientia remordente, me nulluni
ius habere aliquatinus in eisdem, motus pietate divina et piis supplicationibus dictorum ||
raonaehorum nee non instantia nobilis viri domini mei Ottonis de Eberstein, a cuius
progenitoribus dicta bona prefato cenobio libere sunt coUata, dimisi ipsa bona ab omni
servitio ex nunc in posterum libera et quieta et penitet me si quid dampni seu iniurie
intuli dictis monachis in bonis predictis. Henricus etiam filius mens promisit predicta
se firmiter et fideliter servaturum. In cuius facti ratihabitionem et memoriam perpetuo
duraturam presens scriptum meo et dicti domini mei de Eberstein sigillis fideliter est
munitum.
Actum anno domini M^ GC**. LXV*., in octava Pasce, in cimiterio ecclesie Oterswilre,
assistentibus testibus venerabili domino Gunrado abbate, domino Gunrado cellerario
maiore, domino Gunrado suppriore, monachis, fratre Manegoldo mercatore monasterii
prelibati, domino Reinbotone plebano de Oterswilre patruele meo, domino Henrico socio
suo sacerdote, magistro Rüdolfo iurisperito atque notario meo, domino Friderico dicto
Gutelario, milite, et Henrico filio meo et Jacobo filio predicti Kutelarii, Gunrado villico
monachorum de Alba et filiis suis, Bertoldo et Gunrado, et fratre suo dicto Danusario,
Fridaro et fratre suo Eckehardo, Gunzone dicto Buhse, Burcardo sutore et filio eins
Gunrado et aliis eiusdem ville quampluribus parrochianis.
Nach dem Original des G. L. Archives zu Karlsruhe. Zwei schildförmige Siegel aus grünem Wachse:
1) des Grafen Otto von Eberstein, zerbrochen (vergl. Bd. 5 S. 88), 2) des Ausstellers: 46,43 mm (IV. A. l.)i ein
rechtes Obereck und ein Linksbalken; Umschrift: f Si^wm . REIMBOTONIS . DE . WINDEGKE. — Auszug: Zeit-
schrift f. Gesch. d. Oberrheins 1, 356.
1) Alt- Windeck, Schlossruine bei Waldmatt, bad. B.A. Bühl. — 2) Vergl. S. 167, Anm. l.
1265. April 17. 203
1809.
Aebtissin Jutta und Convent von Nonnenmünster vor den Mau^n von Worms verkaufen mit
Mnwilligutig des Abts Ebelin von Eberbach allen ihren Besitz zu Grossgartach, um 300 ff
Heller an das St. Petersstift zu Wimpfgn.
1265. April 17.
Jutta abbatissa lotusque conventus monasterii in Nünnenmunsler*), ordinis Gyster-
ciensis, extra muros Wormatienses credere efficaciter infrascriptis, Quoniam || labilis est
memoria hominum, necesse est, ut ea, que ab eis fiunt, scriptorum et testium munimine
roborentui*. Tenore igitur presentium constare || volumus presentibus et futuris, quöd nos
prehabita matura deliberatione et monasterii nostri utilitate considerata, de nostro un-
animi consilio et consensu||, reverendi eüam patris nostri Ebelini abbatis Eberbacensis*),
qui nobis preest, licentia accedente, possessiones nostras cum universis attinenciis, decimis,
iure patronatus, hominibus, censibus, pratis, pascuis, nemoribus ac aliia iuribus et utili-
tatibus Omnibus exinde provenientibus, quas in villa scilicet maiori Gartach') hactenus
pacifice tenuimus et nostro monasterio iure proprietatis et dominii attinebant, in capi-
tulum et ecclesiam sancti Petri Winpinensem eorumque successores iusto venditionis
titulo et emptionis legaliter transferimus , eis ea publice ac soUempniter resignantes
ipsosque et eorum successores quoslibet dictarum possessionum et iurium esse volumus
veros perpetuo possessores, profitentes etiam de trecentis libris Hallensium antiquorum
^t legalium, pro quibus predicta bona nostra vendidimus, in certis nobis terminis per-
solvendis, prout inter nos et eos conventum est et condictum, nos plenam et sufficien-
tem ab eis caucionem fideiussoriam recepisse, videlicet dominum E. decanum sancti
Andree Wormatiensem, Wernherum Militellum concanonicum eins et Richardum canoni-
cum Winpinensem, Wernherum Amellam, Wernherum Militellum et Volzonem super
Ripam, cives Wormatienses, qui nobis super solutione predicte pecunie fideiussores sunt
in solidum constituti. Ad iustam itaque warandiam contractus prenotati dominum
E. decanum sancti Andree Wormatiensem, Wernherum Militellum concanonicum eius,
Heinricum Holtmundum et Wernherum filium eius et Wernherum Militellum, cives
Wormatienses, fideiussores in solidum secundum terre conswetudinem generalem usque
ad unius anni circulum dedimus et constituimus capitulo et ecclesie memoratis. Ut autem
in premissis omnibus nuUa in posterum possit calumpnia suboriri, presentes litteras in
evidens robur et memoriam omnium premissorum sigillo predicti patris nostri domini
Ebelini abbatis Eberbacensis atque nostro duximus roborandas cum fideiussoribus omnibus
supradictis, qui et pro testibus soUempniter sunt assumpti, ac aliis quam pluribus.
Acta sunt hec anno domini M'^CC^'LX'' quinto, decimo quinto kalendas Maii.
26*
204 1S65. Mai 8.
Nos lutda abbatissa et priorissa monasterii in Nvnnenmunster pro nobis et toto
conventu predicto contractui consentimus manibus propriis presentibus subscribentes. "*")
Nach dem Original im Germanischen Nationalmuseum zu Nürnberg. Die Siegel fehlen. — Auszug:
Urkundenbuch der Stadt Worms, herausgeg. von Boos 1, 214.
*) Zusatz von anderer gleichzeitiger Hand (auf dem Racken der Urkunde derselbe von der 1. Hand).
1) Kloster Nonnenmunster bei Worms. — 2) Eberbach, preuss. Prov. Nassau. — 3) Gross-Gartach,
O.A. Heilbronn.
1810.
9
Abt, Prior, Kämmerer und Convent des Klosters Zwiefalten vertauschen ihre Giitei^ in Staig
an das Haus der detäschen Brüder von Jerusalem in Bienburg gegen Gitter in Emerkingen
und Wilrichingen und ein Aufgeld von 20 Mark Silber.
Zwiefalten 1265. Mai 8.
In nomine domini. Amen. Ad exstirpandam omnium litium materiam et toUendas
quaslibet futurarum questionum || actiones iusticie pia docet equitas, ut facta singulonim
scripturarum testimonio conserventur. Nos || igitur Petras abbas, Burkardus prior, Vlricus
camerarius totusque conventus monasterii de Zwiueltf n, ordinis || sancti Benedicti, diocesis
Gonstantiensis, singulis et universis exponimus ac futurorum noticie declaramus scripto
presenti publice protestantes, quod nos considerata turbatione terre multimoda et communi
darapna monasterii nostri prevenire salubriter aflfectantes possessiones earum proprietatum,
quas apud Staige^) ab antiquo possedimus, cum agris, pratis, pascuis, nemoribus, usuagiiß,
virgultis, aquarum decursibus nee non cum omnibus suis pertinentiis cultis et incultis
tactis et intactis coUegio fratrum hospitalis sancte Marie domus Theutunicorum lerosolimi-
tane in Bigenburc*) pro concambio earum possessionum, quas ex libera donatione camerarii
de Bigenburc Anemarkingen ') et Wibichingen*) possederunt, nobis plus vicinaram et utl-
lium receptis pro adiecto viginti marcis argenti a dicto fratrum coUegio, quas ad usus
monasterii convertendas decernimus, traditione libera contulimus perpetuo possidendas,
partibus utrimque inter se renuntiantibus omni iuri et iuris auxilio, omni constitutioni
legum et canonum, omni consuetudini loci et patrie, omni pacto, omni privilegio, omnibus
literis tam inpetratis quam iiy?etrandis , omni exceptioni tam in genere quam in specie
et precipue exceptioni. restitutionis in integram, si monasterium aut dicta domus fratrum
se in posterum diceret esse lesum, exceptioni non numerate pecunie nee non omnibus
aliis, per que ipsum concambium irritari, revocari posset aut aliquomodo inpediri, utrim-
que ad hoc nos fideliter obligantes, quod si quam evictionem pars altera in bonis ab
alia parte sibi datis legitime sustinuerit, quod semper pars reliqua se parti alter« non
recuset ostendere ad interesse. Huius rei testes: Walterus de Anemarkingen, Hainricus et
1265. Mai 9. 20Si
«
Walterus filii eiusdem, Hainricus camerarius de Bigenburc, Hainricus et Conradus fratres
de Ruti^), milites, Conradus rector ecclesie de Husen*), Conradus rector ecclesie in Ascah^),
Vlricus viceplebanus ibidem, Conradus rector ecclesie in Genkingen®) et alii quam plures.
Ne autem prefatis fratribus domus Theutunicorum aliqua calumpnia per successores
nostros possit aut debeat suboriri; sigillo nostro et conventus nostri presens instrumentum
insignitum eisdem super facto concambio dedimus ad cautelam.
Actum apud Zviueltün, anno domini millesimo CC. LXV., VIIL idus Mali, VIH.
indictione.
Die beiden Siegel sind verloren.
1 und 2) Staig und abgeg. Burg Bienburg bei Blitzenreute, O.A. Ravensburg. — Ueber die Deulschordens-
kommende Bienburg, die Vorläuferin der Kommende Altshausen, s. E. Schneider in Literar. Beilage des Staats-
anzeigers von 1886 S. 63. — 3) Emerkingen, O.A. Ehingen. — 4) Das schon in einer St. Galler Urkunde vom
17. November 817 gleichfalls in Verbindung mit Emerkingen genannte Uillirihingun (Wirt. Urkb. Bd. 1 S. 92), ohne
Zweifel ein abgegangener Ort in dessen Nähe, denn an Kirch-(Alt-)bierlingen desselben O.A. ist wohl desshalb
nicht zu denken, da das letztere sonst Pilaringa, Pilaheringa, Birlingen, Bilringen heisst. — 5) ? Reute, Gem.
Esenhauseij , Rtlti, abgeg. Burg bei Weingarten, Reute bei Fronhofen, O.A. Ravensburg, Reute, O.A. Saulgau. —
6) Vielleicht Hausen ob Urspring O.A. Blaubeuren, wo damals jedenfalls eine Kirche bestand (vergl. Bd. 5 S. 362). —
7) Ober-Eschach, O.A. Ravensburg, welches unter obigem Namen in dieser Zeit öfters, im J. 1256 mit einem
^Pleban Konrad (Bd. 5 S. 152), vorkommt, eher als Asch, O.A. Blaubeuren. — 8) Genkingen, O.A. Reutlingen.
1811.
Schenk Konrad von Limpurg verzicktet gegenüber den Brüdern des Spitals zu Wimpfen auf
alle seine Ansprüche an die Kirche zu Flein.
1265. Mai 9.
In nomine domini. Amen. Quoniam actiones hominum secundum mutabilitatem vari-
antur temporum, si non testimo||nio hominum et literarum robore confirmantur, hinc
est, quod nos Cünradus, inperialis aule pincerna || de Linpurg, ad noticiam tarn presen-
tium quam futurorum pervenire cupimus et protendi , quod nos liti, || que inter nos et
inter fratres hospitalis Winpinensis super ecclesia in Fline*) vertebatur, et omni iuris-
ditioni, quam super iure patronatus eiusdem ecclesie nos habere asserabamus, per
presentes literas renuntiamus, predictam ecclesiam nos et nostri heredes iam dictos
fratres perpetuo sinentes cum omni iure possidere, adiecto etiam, quod sepedicti fratres
de expensis et de aliis occasione iam dicte litis habitis adversum me nuUam moveant
actionem. In cuius rei testimonium presentes eis literas dedimus sigillorum videlicet
nostri et Walteri fratris nostri et Engilhardi avunculi nostri de Winsperg et civitatis
206 1265. Juni 3.
de Hallis nee non civitatis in Heilicprunne robore confirmatas. Huius rei testes sunt:
Cunradus miles de Brvnne *), Cunradus scultetus de Hallis, Otto dictus Trillir et Herman-
nus Bruwe, cives in Hallis.
Acta sunt hec anno domini M•CC*LXV^, VII*. idus Maii.
Nach dem Original im AUgem. Bair. Reichsarchive zu München. Nur noch das 1. 3. u. 4. mehr oder weniger
beschädigte Siege): 1) des Ausstellers, rund, 70 mm (111. B. 3.): der Ritter mit Topßielm auf schreitendem
Boss, mit der Rechten das Schwert über den Kopf zum Schlage erhoben, die Linke am Zügel, den linken Ober-
arm durch den Schild bedeckt , auf welchem fünf 3 . 2 gestellte Streitkolben , der Rand mit der Umschrift so
ziemlich abgebrochen; 2) des Walther von Limpurg: schildförmig, 50, c. 45 mm (IV. A. 1.): fünf 3.2 gestellte
Streitkolben , zwischen den oberen drei als heraldische Beizeichen zwei Schenkenbecher, von der Umschrift noch
erhalten : f • S . . . . PerlALw . AVLE . PI/iCerNE .... RCH ; 4) der Stodt Hall, schildförmig, c. 53, c. 44 mm (IV. A. I .):
drei 2 . 1 gestellte Pfennige , in beiden oberen ein Kreuz , im unteren eine offene Hand , von der Umschrift
erhalten : . f • S . . . DI . SC . . . TI . 1 . HA .... — Ein Duplikat ebendaselbst hat folgende Abweichungen : hoininum —
Utterarum — Cunradus impericUis — Limpurg — notitiam tarn ' — »uper — lUterns — Utteras — sigollorum —
Helicpruune — Hennannus dictus Bruvoe. Bei den Siegeln von den Umschriften am ersten noch der Schluss
VRG, am zweiten nur noch S.W....G, am vierten fast nichts mehr erhalten, dagegen auch noch das fünfte
Siegel, der Stadt Heilbronn : schildförmig, c. 54, c. 48 mm (II. B.) : der Reichsadler, von der Umschrift f SIGIL . . .
ITATIS HAIL . . VNEN.
1) Flein, O.A. Heilbronn. — 2) ? Bronnen, O.A. Ellwangen.
181-2.
Schenk Konrad von Winterstetten beurkundet, dass Berthold von Ahlen in Folge eines durch
den Probst von Marchthal und Heinrich von Emerkingen vermitteltefi Vergleichs auf alle setpie
Klagen gegen das Kloster Schiissenried verzichtet habe.
MitteUHayingen und Ehrenfels 1265. Juni 3.
.Universis, qulbus presens scriptum ostensum fuerit, C. pincerna de Winterstetten*)
noticiam rei geste. || Noverint universi tarn presentes quam futuri , quod cum Ber. de
Ahelon^) quandam contra monasterium de || Sorech teneret actionem et ipsum dampnis,
rapinis et incendiis lesisset multipliciter, demum || mediantibus venerabili domino preposito
de Martello ac dilecto consanguineo meo, H. de Anemarkingen*), actio, quam idem Ber.
tenuit, per eosdem exstilit terminata, quod ipse quibuslibet actionibus, que sibi possent
competere contra monasterium prelibatum, renuntiavit, pure remittens easdem et gratuita
voluntate • Pro cuius rei memoria presentem zedulam sigillo meo communitam rogatu
ipsius Ber. scribi feci et memorato monasterio ad evidens inditium tradidi et cautelam.
Actum apud medium Haigingen*) et Erenvels*), anno domini millesimo CG. LXV.,
III. nonas Junii, VIII. indictione .
1265. Juni 14. 207
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren.
1) Vergl. S. 124, Anm. 1. — 2) Ahlen, O.A. Biberach. — 3) Emerkingen, O.A. Ehingen. — 4 u. 5) Hajingen
und Parzelle Ehrenfels, O.A. Münsingen; da Vs Stunde vom jetzigen Hayingen noch jetzt ein Platz den Namen
Alt-Hayingen führt und sich von ihm einst das Städtchen bis zum jetzigen Orte ausgedehnt haben soll, so lag
Mittel-Hayingen wohl zwischen beiden.
1813.
Die Gebrüder Kraft und Konrad von Hohenlohe verpflichten sich als Burgmannen des Bischofs
JHng von Wirzburg auf de)' Marienhurg zu heicaffnetein Beistatide für denselben gegen Jeder-
mann, insbesondere gegen die Grafen von Henneberg und die Stadt Wirzburg, und der Bischof
verspricht seinerseits denselben seine Hilfe namentlich gegen den Grafen Ijudwig von Oettingen.
1265, Juni 14.
Nos K. et G. fratres de Hohinlo confitemur presenti scripto et constare cupimus
universis , quod cum venerabilis || dominus noster Iringus Herbipolensis episcopus nos
reciperet in castrenses castri sancte Marie et daret nobis ducentas || marcas argenti pro
castrensi feodo, pro quibus CG marcis uterque nostrum de bonis suis propriis resig-
nare debet ad X marcas, || ego videlicet K. de proprietate raea apud Nazza^), set ego G.
de proprietate mea apud Bolzhvsin*) et ea ab ecclesia Herbipolensi in castrensi feodo
possidere, astrinximus nos serviciis dicti domini episcopi et ecclesie sue, promittentes
fide data et iuramento prestito, quod ad vitara nostram consilio et auxilio potenter et
patenter iuvabimus ipsum dominum nostrum episcopum contra quemlibet hominem ex-
ceptis consanguineis nostris propinquis, salvo honore nostro, et nominatim contra nobiles
dominos . . comites de Hennenberg et si voluerit et indiguerit contra cives Herbipolenses.
Faciemus etiam residentiam in Castro sancte Marie cum triginta dextrariis phaleratis et
decem balistariis in propriis expensis, quandocumque et quocienscumque necesse habuerit
dominus noster episcopus et ecclesia sua, et erimus semper expositi et parati ad auxili-
ura suum etiam cum totis viribus, si res exegerit contra cives et dominos de Hennenberg
prenotatos. Ad hec nos per presentes litteras obligamus. E converso promisit nobis
idem dominus noster episcopus et iuravit, quod iuvabit nos contra quemlibet hominem,
ubi cum honore potuerit, et nominatim contra nobilem virum dominum L. comitem de
Otingin, si servare nobis noluerit et de nobis accipere iusticie racionem, et si occasione
auxilii, quod eidem domino nostro prestabimus, incurreremus inimicicias aliquas, quod
nuUam composicionem admittet nisi de nostro consilio et quas incurremus inimicicie
sopiantur. Expensas etiam si quas faceremus in huius servicio graves et reciperemus
908 1265. Juni U.
dampna forsan gravia, iiobis refundel ad consiltura qualuor personarum, que ad hoc
nominale sunt, videlicet domiui Ber. decani Herbipolensis , AI. de Vßinheim*), H. de
Sowinsheim*) et W. de Grvmbahc''). Item st fortuna arriderel eidem domino uostro,
quod prevaleret in civibus predictis, ita quod de eis summam pecuoie habere posset, de
ipsa pecunia sie habita nobis distribuet ad consilium prediclarum quatuor personarum.
Insuper pro dampnis quecunque fecerimus terre, quicquid odii rancoris aul turbationis
incurreriraus, idem dominus simul oa nobiscum portabit et casus nobiscum qui provene-
rint sustineblt. Ut autem preraissa omnia et singula sicut iuramento vallavimus firmiter
oleeiventur, presentes lilleras dedimus in testimonium confederacionis mutue inier domi-
num noslrum episcopum et nos perpetuo duralure sigillorum nostrorum munimine
roboratas.
Datum anno domini M°. CC. LXV., XVIII. kalendas Julii.
Naclj dem Orig:inal im Allgemeinen Rcichsarchive zu München, j^wei Siegel: I) Kralls *od Hohenlohe,
luir zu eineni kleinen Theil erhalten, rund, in einem geneigten Schilde i abereintuider stehende Leoparden
von der Umschrin noch übrig: . . ONI . . . . ; 2) Konrads von Hohenlohe, schildtSrmig, c. 57,46 mm (IV. A. 1.):
2 über einander stehende Uoparden; Umscbrifl: fSIGILLV I . DE . HOHINL . CH . - Abdruck:
Monum. Boica 37, 125. - Regest: Reg. Boica 3, 2i5. - Statin a. a. 0.2, 568. — Abbildung des I
Siegels: Archiv f. hohenl. Geschichte Bd. !. 1857/60, Tafel III. Nro. 7.
1) Nassau, O.A. Mergentheim. — -2) Bolzhausen, baier. A.G. Aub. — 3) UFTenheim, baier. A.G.Sitz. —
■l) Seinsheim, baier, A.G. Marktbreit. — 5) Burggrumbacb, baier. A.G. Wirzburg.
1814.
Bischof frittff von Wirzburg trifft genauere BeHinvimmgeti hinsichtlich der Bezahlung der
laut der vorhergehenden Urkunde den edlen Gebrüdern Kraft und Konrad von Hohenh/ie
ret-x/rrochenen 200 Mark Silber.
1265. Juni 14.
I., dei gracia Herbipolensis episcopus. Noverint universi, quod, cum promitteremus
dilectis nobis K. et C. fratribus de || Hohinio nobilibus pro castrensi feodo ducentas
marcas argenti et eos uostris iislringeremus servieiis, sicut littere || super eo confecte
continent, promisimus, quod nos nobilem K. videlicet infra hinc et instans festum beati
lacobi, II si voluerit, pro suis C marcis excipiemus et absolvemus erga ludeos Herbi-
polenses. Quod si nou possenius. ex tunc infra festum tteati Martini solvemus pro eo
dictam pecuniam cum usuris tumlaxat ludeorum, quecumque medio tempore accreverint,
et [si] in hoc negligenles essemus, ex tunc in antea satisfacieraus ei de ipsa pecunia et
1265. Juni 22 und 29. 209
de dampnis quecumque äccreverint. Conrado vero predicto de suis G marcis satis-
faciemus infra predictum festum beati Martini proximum cum pecunia parata aut, si
magis voluerimus, concedemus ei de bonis propriis ecclesie nostre ad X marcas in
certis reddilibus, quos in castrensi feodo possideat ab ecclesia nostra, vel obligabimus
sibi de bonis nostris tantum, quod in eis possit habere annuatim in festo Martini quin-
decim marcas, et si nos aut successores nostri eadem bona absolvere voluerimus, semper
absolvemus ea ante festum Martini, vel termini illius redditus, XV marcas videlicet,
tollet nobilis memoratus. In cuius rei evidenciam presens scriptum sigillo nostro de-
dimus communitum.
Datum anno domini M**. CG. L. XV., XVIII. kalendas Julii, indiclione VIII., pontificatus
nostri anno XIP.
Nach dem Originale im fürstlich hohenlohischen Archive zu Öhringen. Das abhängend befestigt gewesene
Siegel fehlt. — Abdruck: Ludewig, Reliquiae manuscr. tom. 2 p. 232.
1815.
1265 Saidgau Juni 22^ Bingen Juni 29,
Die Gebräder Hugo und Albero von Biüelschiess^) überlassen das Eigenthum an Besitzungen
und einer Hofstatt zu Blochingen *), welche Günradus dictus Loeterli beziehungsweise Hainricus
miles de Blochingen dictus Bonaker von ihnen zu Lehen getragen und um 5 bezw. 1 fC Heller
Burkardo piscatori de Hierspil^) verkauft soune den Lehensherren aufgelassen hatten^ auf
Bitte der genannten 3 Personen um 24 Schilling Heller dem Kloster Salem.
Acta sunt hec ex parte Hugonis in Sulgen*), anno domini M^'CC^LX" V^, X^ kalendas
<
Julii, • . testibus . . Cünone de Liehtenstain*), Hainrico dicto Kuphersmit, Berhtoldo de Bolster®),
Cünrado dicto Giersteling, Cvnrado abbate de Livcelach % fratre Nycolao de Salem, Hain-
rico Leone et t'lrico dicto Wagenhart, ex parte vero Alberonis apud Bivningen*), anno
domini ut supra III. kalendas Julii . . , testibus . . Hainrico et Mangoldo militibus de Hornstain^),
Sivrido plebano de Althain^®) et fratre Cünrado dicto Giersteling. In cuius rei eviden-
tiam presentem cedulam exinde conscribi fecimus et sigillo nostro conmuniri. Ego vero
Albero, quia sigillum proprium non habeo, usus sum sigillo fratris mei in hac parte.
Auszug nach dem Originale des fürstHch thurn- und taxis'schen Archives zu Regensburg. Siegel des Hugo
von Bittelschiess : rund, 42 mm, aus mit Eisenoxjd gemischtem Wachse (IV. B. 1.): auf einem Topfbelm ein Zieh-
brunnen , Umschrift t . Sigillum . HVGONIS . DE . BVTILSHIES . — Rechts und links Einschnitte für je ein weiteres
Siegel. — Abdruck nach einem Salemer Copialbuch in Zeit sehr. f. Gesch. d. Ober rh eins 35, 455.
VI. 27
210 1265.
1) Bittetechiess , hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 2) Blochingen, O.A. Saulgau. — 3) Vergl. S. 70,
Anm. 2. — 4) Saulgau O.A.Stadt. — 5) Lichtenstein, wohl die abgegang. Burg bei Neufra, hohenzoU. O.A.
Gammertingen. — 6) Bolstern, O.A. Saulgau. — 7) Lützel, elsässischen Kantons Pfirt. (Der damalige Abt hicss
übrigens nicht Konrad, sondern Wernher, welcher Name auch in der folgenden Urkunde richtig steht). — 8 u. 9)
Bingen u. Hornstein, hohenzoil. O.A. Signiaringen. — 10) Altheini, O.A. Riedlingen.
181Ü.
Die Gebrüde)' Hugo und Albert von Bittelschiess überlassen einen von ihrem Lehensinanne
Burkhard dem Fischer von Hirschbü/U ihnen aufgesagten Leitenshof in Blochingen mit volUm
Eigenthumsrecht an das Kloster Salem.
Saulgau, Bingen, Salem 1265.
üniversis*) hanc pagioam inspecturis nos Hugo et Albertus fratres de Butelshies
salutem et noticiam sub||scriptorum. Noverint universi, quos nosse fuerit opportunum,
quod, cum Burkardus piscator dictus de Hierspil pheodum, videlicet || curtim in Blochingen
cum Omnibus suis appendiciis, quod a nobis in pheodo^) tenuerat illucusque, quia nobis
proprietatis titulo || pertinebat, ipsum pheodum seu ius pheodale in monasterium de
Salem transferre intenderet, ad manus nostras libere resignavit. Qua resignatione facta
nos in remedium anime nostre et parentum nostrorum nee non ad preces dicti Burkardi
predictum pheodum ac pheodi proprietatem cum area et omnibus iuribus et appendiciis
eidem curti et aree intus et extra pertinentibus reverendis in Christo Eberhardo abbati
et conventui de Salem ac per ipsos eorum monasterio tradidiraus et donavimus proprie-
tatis titulo perpetuo possidendum, renuntiantes una cum dicto Burkardo pro nobis et
nostris heredibus universis omni iuri, quod nobis in predictis possessionibus competere
videbatur casu quolibet contingente.
Acta sunt hec ex parte mea videlicet Hugonis apud Sulgen anno domini M**. CC". LX^ V**.,
subnotatis testibus presentibus et rogatis, videlicet reverendo in Christo domno Wernhero
abbate de Lucelach, Cünrado capellano suo, fratre Nycolao de Salem, fratre Günrado
dicto Giersteling, Hainrico dicto Kupphersmit, Burkardo et Cünrado fratribus suis, Berht-
holdo de Bolster, civibus in Sulgen, Petro servo abbatis de Luzelach, Hainrico dicto
Gebel et Vlrico dicto Wagenhart.
Acta vero ex parte mei Alberti videlicet anno ut supra apud Bivningen presentibus
Sivrido viceplebano de Biuningen, Hainrico de Hornstain et Mangoldo fratre suo de
Hertenstain *) militibus, Hermanno dicto Sün et aliis quam pluribus probis viris.
In cuius rei evidentiam presentem cedulam dicto monasterio tradidimus sigillo meo
scllicet Hugonis, quo et ego Albertus, quia sigillum proprium non habui, usus fui in hoc
1265. Juni 23. 211
facto, pro testimonio roboralatn, ego Burkardus dictus de Hierspil predicta omnia, prout
premissa sunt, profiteor esse vera et per me fore facta.
Datum apud Salem anno ut supra.
Nach dem Origiuale des fürstlich thurn- und taxis'schen Archives zu Regensburg. Das Siegel, ohne Zweifel
das bereits an der vorigen Urkunde beschriebene, ist in ein Säckchen eingenäht. — Vergl. Zeitschr. a.a.O.
a) Ein verzierter Anfangsbuchstaben. — b) Es stand ursprunglich pheodnmj (Um um ist durch einen Punkt über
jedem Buchstaben getilgt und ein o darüber geschrieben.
1) Hertenstein, abgegang. Burg bei Sigmaringen. — Die anderen Ortserklärungen s. bei der vorher-
gehenden Urkunde.
1817.
Pahst Clemens IV. beaußragt auf Bitte des h. Geistspüals zu Wimpfen den Dekan der
h. DreifaUigkeitskirche zu Speier, das von dem Scholastiker der Strassburger Kirche gegen
den Schenken Konrad von Limpurg wegen unrechtmässiger Aneignung der Kirche von Flein
ausgesprochene Excommunications-ürtheil zu vollziehen,
Perugia 1265. Juni 23.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio . . decano ecclesie sancte Trinitatis
Spirensis salutem et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecti filii . . magister et ||
fratres hospitalis saneti Spiritus in Wimpina ad hospitale nostrum sancti Spiritus in
Saxia de ürbe spectantis pelitione monstrarunt, quod, cum ipsi nobilem || virum Con-
radum pincernam de Limpurc, Herbipolensis diocesis, super eo, quod idem eos ecclesia
de FlineO ad dictum hospitale de Wimpina spectante || contra iustitiam spoliarat, coram . .
scolastico Argentinensis ecclesie') auctoritate apostolica traxissent in causam, tandem
scolasticus ipse in dictum nobilem, quia citatus legitime in prefixo sibi termino perempto-
rio competenti comparere coram eo per se vel ydoneum responsalem contumaciter non
curavit, propter huiusmodi contumatiam manifestam excommunicationis sententiam exi-
gente iustitia promulgavit, quam dictus nobilis dampnabiliter vilipendens redire ad
mandatum ecclesie non curavit decennio et amplius iam elapso in proprie salutis dis-
pendium, dictorum magistri et fratrum preiudicium et ecclesiastice discipline contemptum.
Quare dicti magister et fratres humiliter petebant a nobis, ut providere super hoc paterna
sollicitudine curaremus. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus,
quatinus, si est ita, sententiam ipsam, sicut rationabiliter est prolata, facias auctoritate
nostra usque ad satisfactionem condignam appellatione remota inviolabiliter observari,
Quod si forte dictus nobilis eandem sententiam, postquam constiterit ipsam rationabiliter
fuisse prolatam, per quatuor menses animo sustinuerit'*) indurato, tu dictam sententiam
27*
212 1265. Juni 24.
siiigulis diebus dominicis et festivis, pulsatis campanis et candelis accensis, in locis, in
quibus expedire videris, per te ac alios sollempniter facias publicari aliasque manura
tuam contra ipsum aggraves, prout protervitas meruerlt contumacis.
Datum Perusii, Villi, kalendas Julii, pontificatus nostri anno prinio.
Nach dein OrigiDale im Allgem. Reichsarchive zu Mönchen. In der Mitte unterhalb des Oberrandes steht :
cuius (zwei-) aiU (einmal durchstrichen), im rechten Obereck : bo h (beides dreimal schräg durchstrichen), links
unterhalb des Textes: zic alex; auf dem Einschlag aussen rechts: G. Mutin; hinten im linken Obereck ein
Häckchen, etwas schief darunter F (durchstrichen) Hn, dahinter ein der Abkürzung für et ähnliches Zeichen;
in der Mitte ein sog. Patriarchenkreuz. Nur noch Reste der Hanfschnur, an welcher das Siegel hmg, sind vorhanden.
a) Die folgenden 5 Worte sind mit dunklerer Tinte auf einer Rasur gesehrieben. — h) Das Original hat falsch : 8ustinuerittt,
1) Klein, O.A. Heilbronn.
1818.
G7*af Wolfrad der Jüngere von Veringen beurkundet, dass der Diewdinann des Klosters
Reichenau Bitter Siegfried Sattel sein Eigengut in Andelfingen mit Zustimnmng seiner Gattin
und Söhne sowie durch die Hand des Abts an das Kloster Heiligkreuzthal verkauft habe.
1265. Juni 24.
o
Omnibus hanc paginam inspecturis Wlveradus iunior comes de Veringen rei geste
noticiam cum salute. Temporum malicia et horainum memo||ria labilis monent gesta
temporum perstringi serie literarum. Presentes igitur noverint et futuri, quod Sifridus
miles dictus Satel, regalis Augie ministerialis, || accedente consensu publico et expresso . .
uxoris sue et universe prolis sue, quam tunc habuit, videlicet Craftonis, Hainrici, Rein-
heri, predium suum in Andel||uingen^) situm, quod sibi proprietatis titulo pertinebat,
cum Omnibus iuribus, consuetudinibus, viis et inviis, silvis, pratis, pascuis, nemoribus,
aquis et aqueductibus et aliis appendiciis universis eidem curti intus et extra attinentibus,
venerabilibus in Christo . • abbatisse et conve[n]tui Vallis Sancte Crucis suoque monasterio
pro decem et novem marcis argenti legalis, quas profitetur recepisse et in usus proprios
convertisse, iusto vendicionis titulo vendidit et per manus domini . . abbatis Augie
maioris, cui iure proprietatis noscitur pertinere, quia id iustum fuerat, adhibita eciam
omni iuris soUempnitate, que debet in talibus contractibus adhiberi, tradidit et donavit
libere perpetuo possi[den]dum, renuncians omni iuri, accioni, excepcioni, defensioni legum
et iuris subsidio, pecunie non numerate, excepcioni restitutionis in integrum et aliis
quibuscumque nöminibus censeantur, per que ipsa vendicio, donacio et possessionis tradicio
tam legaliter celebrata infringi vel infirmari seu calumpniari possit in posterum casu
quolibet contingente.
1265. Juni 25. 213
Acta sunt hec in Valle Sancte Crucis et tempore subnotatts, testiljus prcsentibus
et rogatis videlicet doraino Hainrico, deccano in Hvndersingen*), domino Ortolfo. cappel-
lano monasterii suprascripti, domino Friderico plebano in Andelviügen, nobili viro Hainrico
de Gvudelvingen'), Alberto milite diclo Zvttelman, Hainrico milite diclo de Liebenstain'),
Hermanne milite diclo de Hornestain'), C^rado milite diclo de Talhaim*) et aliis quam
pluribus personis ydoneis et honestis. Ut autem hec maneant in perpetuum firmiora,
presens instrumentum ad pelicionem parcium exinde conscribi fecimus sigillo nöstro et
sigillis comitis Hartmanni de Groningen^) et Anshelmi de Jvslingen*) pro testimonio et
munimine roboratum. Ego vero Siuridus miles dictus Salel profiteor predicta omnia esse
Vera et per me facta. Et quia sigillum proprium non habui, sigillis supradictorum duo-
rum comitum et Anshelmi prescripti in islo contractu tanlummodo suin contentus').
Nos Hartmannus comes de Gruningen et Anshelmus de Jvslingen sigilla noslra ad
pelicionem parcium huic instrumenlo pro testimonio duximus apponendum.
Acta sunt hec anno domini M'. CC. LX*. V'., VIII'. kalendas Julü.
3 Siegel: 1) des Ausstellers, rund, 55 mm (III. B. 2. a.): in einem Schilde 3 UirschsUngen iiiil Je 4 Enden,
quer linkshin äbereinander . über dem Schilde schwebend ein Toprhelm mit Hirschgeweih als Helmuer, zur
Rechten des Schilds der Graf mit gegen den Hetm erhobenen Händen, zur Linken seine Gemahlin den Helm
mit der rechten Hand hallend, Umschrifl: Siffttlum : COMITIS : WOLFRADI : DE : VERINGGN : IVNIOIUS : (0 und
B verbunden); Abbildungen: Hohenzoll- Mittheilungen Jahrg. lU. 1869/70, SiegelEaFel Nro. 3; F. K.
Fürst zu Hohenlohe-Waldenbui^, Sphragistische Aphorismes 1882, Tafel XVIII. Nro. 20ri (Beschreibung im
Text S. 77); 3) des Grafen Harlmann von Grieningen, bereits öllers, z. B. Bd. 5, S. 152, beschrieben; 3) des
Anshelm von Justingen, schildförmig, c. 38,30 mm (IV. A. 1) : ein geästeter Schrägbalken, Unischrifl : t SiffHI'""
ANSHELMI . DE . IVSTINGEN. — Regest: Hohenzoll. Hittheilungen a. a. 0. S. 56.
a) Ein vor dein 2. ( stehendes p ist durch einen Punkt über und unter dem Buchst^en gelilgl.
1 u. 2) Andelfingen u. Hundersingen , O.A. Riedlingen. — 3) Vergl. S. 92, Anm. 1. — 4) Liebenstein,
O.A. Besigheira. — 5) Vergl. S. 210, Anm. 9. — 6) Thalheim, O.A. Ehingen. — 7) Grieningen, O.A. Riedlingen. -
8) Justingen, O.A. Münsingen.
Heinrick von Eyback, Verwalter des Klosters St. Blasien in Nellingen, trägt um seines Seehn/tei/s
ttfUlen ein Haus in der Bliensau in Esslingen dem genannten Kloster zu leibfälligem Zinslehen auf.
Esslingen 1365. Juni 25.
Omnibus presenlium inspectoribus noliciam subscriplorum. Noveriiil onineH et
singuli, quos nosse fuerit oportunum, quod cum Hainricus dictus de Ybacli'), procuiator
monasterii sancti || Blasii apud Nailingen'), a Burchardo diclo Brogslegel, cive in Ezze-
214 iS65. Juni 25.
lingen, aream apud Bliensowe') sitam datis sibi triginta et duabus libris Hallensium
titulo proprietatis possidendam, pro||ut consuetum est, coram schulteto civibus et iudicibus
eiusdem ville in publico iudicio legaliter comparasset et in eadem area domum partim
suis sumptibus partim etiam predicti mo||nasterii sumptibus, cuius procurator exstitit,
exstmxisset , idem H. eandem domum in remedium anime sue reverendis in Christo
Amoldo abbati^ conventui et monasterio Sancti Blasii^ Nigre Silve, Ordinis sancti Benedicti,
Constahtiensis dyocesis, dat^ tradit et donat, immo dedit, tradidit et donavit titulo pro-
prietatis ab eisdem perpetuo possidendam et in manibus AI. plebani in Nallingen ad
hoc a predictis abbate et conventu specialiter missi presentibus M. schulteto iudicibus
et civibus ante dicte ville in publico iudicio sepedictam domum libere resignavit, renun-
tiando sponte omni iuri, quod sibi suisve heredibus in eadem domo competit, competebat
vel competere videbatur casu aliquo contingente. Dictus vero plebanus nomine dictorum
abbatis et conventus sepedictum H, de Ybach de ante dicta domo liberaliter infeudavit, *
tali adhibita condicione, videlicet quod idem H. persolvat unum solidum monete usualis
predicto monasterio pro tempore vite sue census nomine annuatim. Ipso vero H. dece-
dente ante nominata domus cum omnibus suis adünenciis ad sepe dictum monasterium
libere et sine contradictione qualibet revertatur. In huius autem rei evidentiam et
testimonium premissorum hec pagina exinde conscripta sigillorum reverendi in Christo
A. abbatis monasterii Sancti Blasii, civium in Ezzelingen et plebani in Nallingen muni-
mine roboratur.
Actum apud Ezzelingen, anno domini M*. CC*. liX*. V"., VII*. kalendas Julii, indictione
VIII'., presentibus A. plebano et M. socio suo de Nallingen, clericis, Mar. schulteto, Hf,
i]i) Vlma, ^1. Kylsen, tl. Schvhelin, Sifrido Maisterlin, Truhliebo in Foro, Lvd. genero
Höwaerii, Eber. Schvhelin, Frider. in Vico, Mar. Pluuät, Ctn. de Durenchain *), Hainrico de
Grvnigen*) et Her. Venden, laicis et aliis quam pluribus fide dignis in Ezzelingen.
3 Siegel: 1) des Abts Arnold von St. Blasien, spitzoval, c. 5^2,34 mm (Ili. A, ± b.): der auf einem
Stuhle sitzende Abt, in der Rechten den Stab, mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift
erhalten: .. ARNOLD! . ABB .. IS . SCI . BL ; 2) das öfters, z. B. Bd. 5 S. 262, beschriebene der Stadt Ess-
lingen, von der Umschrift noch leserlich : SIG . . . VM . B VRGENSIVM . IN . EZZEL . . . EN ; 3) des Plebans Albert von
Nellingen, spitzoval, nur noch in Bruchstöcken (III. A. 2. c.)i getheilt: in der oberen Hälfte das Brustbild des
h. Blasius mit einem Buch in der Rechten, einen Stab in der Linken, darunter quer herüber Sancttis BLAS . . , in
der unteren Hälfte rechts eine schwörende Hand, hnks der knieende Geistliche; Umschrift: SIG. ALB....
PLEBANI. IN — Bei einem Duplikate schliesst die 1. Zeile mit Bkmi, die 2. mit consue, die 3. mit
procurator und fehlt das H vor deeedefite, sowie (h Nallingen vor clenris; das 1. u. 2. Siegel beschädigt, das
3. fehlt ganz.
1) Eybach, O.A. Geislingen. — 2) Nellingen, O.A. Esshngen. — 3) Noch jetzt Bliensau benannte Vorstadt von
Esslingen. — 4) Ober-, Untertürkheim, O.A. Gannstatt. — 5) Wohl Markgröningen, O.A. Ludwigsburg.
1265. Juni 28. 215
1820.
Streitigkeiten zivischen dem Pfarr-Rektor Albert von Neilingen und detn Kloster Weiler aus
Anlass der Vertauschung von verschiedenen Gütern ufid Rechten gegen Weinberge und ein
steinernes Haus zu Heddfingen werden durch den Dekan Burkhard von Esslingefi und den
bischöflich constanzischen Notar Konrad verglichen.
Esslingen 1265. Juni 28.
In nomine domini. Amen. Temporum malicia et hominum labilis memoria que
geruntur scriptis ammonent annotari. Presentes igitur noverint et futuri, quod cum
dilecte||in Christo nunc . . priorissa et conventus monasterii in Wilario, ordinis sancti
Augustini, eo tempore, quando in dicto loco se receperunt, viro discreto tunc tem||poris
H. decano in Nallingin^) procurante se per suas patentes litteras ad solutionem decima-
rum frugum, vini, fructuum nee non aliarum rerum quarumlibet || extra septa sua
cultarum et animalium intus et extra degentium ipsi ecclesie in Nallingin, in cuius
parrochia dictus locus erat situs, sponte et libere obligassent et ob hoc locus ipse con-
cessa sibi sepultura ecclesiastica a iure parrochialis ecclesie in Nallingin fuisset exemptus,
bone memorie Cfnradus rector ecclesie prefate receptis duobus iugeribus vinearum et
domo lapidea in Hadilvingen *) loco permutationis eis contulit tarn in pratis quam agris
quatuordecim iugera et quoddam fruteclum lignorum, supradictas . . priorissam et
conventum a solutione decimarum vinearum, minutarum decimarum, ortorum et ani-
malium absolvendo, venerabili in Christo patre E. dei gratia episcopo Constantiensi
perrautationem ipsam ad preces parcium postmodum confirmante; verum magistro Al-
berto rectore ecclesie in Nallingin permutationem ipsam tamquam esset invalida impug-
nante ac dicente , quod ecclesia in eadem enormiter esset lesa , tandem pro bono pacis
et concordie per dilectum in Christo Bär. decanum in Esselingiii et Cfnradum notarium
supradicti domini episcopi, in quos partes conpromiserunt , dicta questio decisa fuit
taliter et sopita reverendi in Christo Ar. abbatis monasterii sancti Blasii accedente con-
sensu, quod de curti sepedictarum . . priorisse et conventus site in Nallingin ad quam-
libet culturam que vulgariter dicitur zeige ecclesie in Nallingin duo iugera agrorum
darentur et perpetuo rata maueret pro se suisque successoribus perrautatio memorata.
Que eciam iugera supradicto rectori per conversos predicti monasterii statim fuerant
assignata, hoc adiecto, quod novalium decimas, videlicet vinetorum, minutarum decima-
rum, ortorum et animalium sine contradictione ipsius rectoris seu successoris sui cuius-
libet iuxta privilegiorum suorum tenorem eis esset licitum de cetero percipere et liberum
retinere. In cuius rei testimonium presentes littere sunt conscripte et sigiUorum reve-
216 1265. Juni 30.
rendi in Christo domini . . abbatis monasterii sancti Blasii, . . priorisse et conventus
et pectoris ecclesie in Nallingin predictorum robore communile.
Acta sunt hec apud Esselingen in domo decani, anno domini M"". CC LXV., domi-
nica ante festum apostolorum Petri et Pauli, presentibus . . priore de Esselingen, fratre
Wemhero de S[t]ütgarton *), ordinis Predicatorum, magistro H. de Kannestat et Marquardo
vicario in Nallingin, clericis, Hainrico Molendinatore, Wernhero de Stettin*) et C^nrado
ante Portara, de Wiler conversis, Hainrico ministro de Nallingin, Johanne de Rvte*)
advocato et Ctnone de Nallingin et C^nrado villico de Twingin, laicis et aliis quam
pluribus fide dignis.
Nur nocli 3 braune und weisse Litzen hängen an, die Siegel fehlen.
1) Neilingen, O.A. Esslingen. — 2) Hedelfingen, O.A. Cannslatt. — 3) Stuttgart. — i) Stetten, O.A.
Gannstatt. — 5) Ruith, A.O.A. Stuttgart.
1821.
Graf Konrad von Vaihingen überträgt die ihm erblich zustehende , von ihm den Gebrüdern
Heinrich und Konrad Rittern von Enzberg verpfändete Hälfte des grossen Zehenten in Vai-
hingen in Gemeinschaft mit denselbeti der Priorin und dem Convente der Reuerinnen in Pforz-
heim als Eigenthum.
1265. Juni 30.
C, dei gratia comes de Vaihingin*), omnibus hoc scriptum in perpetuum cognituris
geste rei indubitatam noticiam adhibere. Expedit || ea que geruntur sub tempore ne
simul cum tempore labente labantur et memorie nomen perdant, vivaci literarum testi-
monio || perennari. Noverint igitur tam posteri quam presentes, quod nos dimidiam
partem decime maioris in Vaihingin cum omni iu||re, sicut ad nos et heredes nostros
spectare dinoscitur, H. et G. fratribus de Entziberc") militibus a nobis titulo pignoris
obligatam vendidimus cum iure proprietatis dictis • . fratribus de Entziberc et . . priorisse
sive conventui Sororum Penitentum in Phorzheim •), et omne ius, quod nobis et heredibus
nostris super ipsa decima conpetere videbatur, tam nos quam dicti fratres de Entziberc
ius suum transferimus in predictas . • priorissam et conventum, ut proventus sepedicte
decime perpetuo sine omni contradictione nostra et heredum nostrorum sive sepedictorum
fratrum de Entziberc libere percipiant et quiete. In cuius rei memoriam et ad omnem
calumpniam in posterum elidendam presentem zedulam sigillis nostro, ^Irici de Steine*),
Berhtoldi de Wizzenstein*), virorum nobilium, Gotfridi decani, rectoris ipsius ecclesie in
1265. Juli. 217
Veihingin, pred ictorum fratrum H. et C. de Entzeberc sepedicto conventui dedimus con-
munitam. Testes: Gerlacus pincerna de Illingin*), Berhtoldus de Mulhusen'), milites,
Heinricus de Veihingin, Ber. dictus Marschalcus, Eber. Hoppho, cives Phorzheimenses et
quam plures alii fidedigni.
Acta sunt hec anno domini M**. CG*. LXV^., IL kalendas Julii.
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. An gelb- und rothseidenen Fäden G Siegel: 1) des
Ausstellers, rund, 57 nmi (IV. A. 2.): in einem Schilde ein auf einem Vierberg stehender gekrönter Löwe, Umschrift:
t S/^i7/ww . CVNRADI . GOiMITIS . . . GEN ; 2) nach dem Texte der Urkunde sollte Ulrichs von Stein Siegel an-
hängen, allein das 2. nur noch zu einem Theile vorhandene, insbesondere der Umschrift fast ganz entbehrende
spitzovale Siegel ist jedenfalls nicht das S. 97 beschriebene, wie es scheint überhaupt kein adehges, sondern ein geist-
liches Siegel, wahrscheinlich dasjenige des Conventes der Reuerinnen in Pforzheim, zu dessen Gunsten die
Urkunde ausgestellt ist: es zeigt eine grössere stehende Person, welche ein vor ihr befindliches Kästchen
öffnet, unterhalb des letzteren mit erhobenen Armen 2 kleinere, gleichfalls stehende Personen, in der Höhe eine
Lampe; von der Umschrift noch erhalten: Sigülum .SO ; 3) Bertholds von Weissenstein : ein Bruchstück
des Bd. 5 S. 53. 246. beschriebenen Siegels; 4) des Dekans Gottfried, spitzoval, 45,27 mm (II. B.): das Oster-
lamm, Umschrift: Si^V/wmG. DEGANI . IN . ENSING. . ; 5) Konrads von Enzberg, rund, 40 mm (IV. A. 1.): ein
Fingerring mit Stein, Umschrift: f SigiUum . CONRADI . MILITIS . DE . ENZEBer^; 6) Heinrichs von Enzberg, rund,
50 mm (IV. A. 2.): in einem Schilde ein Fingerring mit Stein, Umschrift: Si^/i/m . HEINRICI . IVNIORIS . DE .
ENZEBER .. —Auszug : Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 356.
1, 3—5) s. S. 97, Anm. 3, 4, 1, 5. — 2 u. 6) Enzberg und Illingen, O.A. Maulbronn. — 7 u. 8) Mühl-
hausen a. d. Enz und Ensingen, O.A. Vaihingen.
1822.
Bischof Heinrich von Speier gestattet den Verkauf von 15 Jaiichert Allmende durch die Stadt
Bruchsal an das Kloster Herrenalb.
1265. Mi.
H., dei gracia Spirensis episcopus, universis presentem litteram inspecturis tarn
presentibus quam futuris geste rei || fidem omnimodam adhibere. Declaratione scripti
presentis constare volumus universis, quod nos devotorum nostrorum || tarn militum
quam etiam Heinrici advocati et Mecelini sculteti scabinorumque et universorum civiura
de opido || nostro Bruchsella et totius plebis ibidem precibus inclinati eis indulsimus et
ex nostro consensu ratificamus, quod quedam prata publicis pascuis et utilitatibus depu-
tata, que vulgo dicuntur almeinde, ad mensuram XV iugerorum pro sue communi-
tatis neeessitatibus relevandis titulo venditionis transtulerunt in religiosas personas abba-
tem et conventum de Alba, Cysterciensis ordinis, nostre dyocesis, quibus dominium et
proprietatem dicti cives perpetuo recognoscunt et nos ipsi recognitioni expressum ad-
VI.
28
218 1265. Juli 4.
hibemus consensura eatenus, ut predicti abbas et conventus de dictis pratis ab ipsis
emptis et ex parte eivium alienatis possint deinceps ordinäre, prouteorum utililati sive
usui noverint expedire. Ut igitur hec rata et inconvulsa omni evo consislant, presentem
litteram nostri ac eivium de Bruchsella sigillis fecimus communiri.
Acta sunt hec anno domini M*. CC LXV^, in mense Julio.
Nach dem Original im Archive des Stifts St. Paul in Kärnthen. An rothen Seideschnüren 2 Siegel: 1) des
Ausstellers, sehr beschädigt, schon öfters, z. B. Bd. 5 S. 326 beschrieben, von der Umschrift erhalten : UENRICYS .
DEI . GRAC . . E . . S . EP . , . OPVS; 2) der Stadt Bruchsal , am Rande beschädigt, S. 220 genauer beschrieben.
1823.
Äebtissin Mathilde von Btichau beurkundet ^ dass Burkard Wirzicknmnn von Ertingen den
Schwestern an letzterem Orte einen Hof um 2 af verkauft habe,
. Buchau 1265. Juli 4.
Mahtildis, divina miseratione Büchaugiensis abbatissa, omnibus presentium inspec-
toribus salutem cum noticia subscriptorum||. Expedit, ut facta hominum digna memoria
literis conmendentur, ne in posterum suboriri possit materia dubitationis. || Noverit igitur
universitas tam presentis etatis quam in evum successore posteritatis hominum, quod
Burcardus dictus Wirzich||man de Ertingen*) quoddam curtile, in quo iam residet et
quod etiam nomine proprietatis huc usque possederat, sororibus in predicta residentibus
villa pro quadam summa pecunie, videlicet duabus libris, distraxit hoc adiectO; ut dictus
Burcardus tempore vite sue ab eodem curtili non removeatur, et ad*) peticionem dicta-
rum dominarum dicto curtili nobis resignato pro censu annuo, videlicet uno fertone
cere, quem singulis annis*") in festo beati Gornelii nostre ecclesie debent conferre, supra
dictum curtile ipsis duximus conferendum.
Datum Büchaugie, anno domini M^^CC^LX^'V*, IUI. nonas Julii, indictione VII.*)
Testes huius facti sunt hü: A. canonicus chori Bf chaugiensis , nobilis vir comes
Hartmannus de Grvnigen*), dominus ^l. miles de Alshusen*), dommus Marquardus miles
de Bvchowe, dominus Livtrammus de MaBugen*), dominus Manigoldus de Ysowe^), Ber.
filiaster villici de Ertingen, Ludewicus villicus, Lvdewicus minister, Ber. de Maengen,
Albertus faber, et alii quam plures qui interfuerunt et viderunt.
Nach dem Originale des fürstlich thurn- und taxis'schen Archives zu Regensburg. Siegel der Ausstellerin
aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse, spitzoval, 46,30 mm (111. A. 2. b) : die Äebtissin auf einer Bank ohne Lehne
sitzend, in der Rechten einen Palmzweig, in der Linken ein geschlossenes Buch haltend; UmschriU: fSigillum,
MAHTILDIS . AßBATlSSE . DE . BVCHOW.
1265. Juli 4. 219
a) Dieses Wort ist Ober der Zeile hineingeschrieben. — b) Desgleichen.
*) Dem Jahre 1265 entspricht übrigens die indictio VIII.
1 u. 2) Ertingen und Grieningen, O.A. Riedlingen. — 3 u. 4) Altshausen und Mengen, O.A. Saulgau. —
5)? Eisighof, O.A. Riedlingen.
1824.
Konrad Schenk von Winterstetten beurkundet den Verzicht Heinrichs und Rudolfs Veser von
Otterswang auf des Klosters Sckussenried Gehölz und Hofstatt genannt Hocha.
Schussenried 1265. Juli 4.
üniversis, quibus presens scriptum ostensum füerit, Conradus pincerna de Winter-
steten^) noticiam rei geste. Ad modernorum || et futurorum scripto presenti perduco
noticiam, quod, cum pie recordationis dominus Hainricus Vesarius de Otolveswanc *)
quoddam lignum, || quod ex antiquo monasterio de Sorech pertinebat, ac quandam aream
dictam Hocha suis usibus adtraxisset indebite, que licet || ante diem obitus sui ad mona-
sterii potestatem et iurisditionem spontanea remitieret voluntate, Hainricus, Albertus et
Rüdolfus filii eiusdem ipsi monasterio in eodem ligno et area predicta vim aliquanto
tempore gressus servantes paternos facere non formidabant, sed Alberto Vesario inter-
empto H. et Rü. fratres eius superstites prius quam ecclesiastice traditus fuisset sepul-
ture quelibet actioni cesserunt, que posset ipsis in bonis competere antedictis, veniam
pro illata violentia postulantes. Huius rei testes sunt : frater Ber. Manstoc , Jacobus
filius eiusdem, Rü. de Zwivelsberc ^), Marquardus et Rü. fratres de Büchaugia*), H. de
Slegewidon *), Hainricus de Kanzach ^), milites, Gebehardus de Kurenbach') et alii quam
plures. Pro cuius rei memoria presens instrumentum sigillo meo conmunitum rogatu
prescriptorum fratrum sepefato monasterio ad evidens indicium contuli et cautelam.
Acta sunt hec in Sorech, anno domini millesimo CG. LXV., IUI. nonas Julii, VIII.
indictione .
An leinenen Schnürchen das Bd. 5 S. 236 beschriebene Siegel, ziemlich beschädigt, so dass die Umschrift
fast ganz fehlt.
1 u. 2) Winterstetten, zerstörte Burg über Winterstettenstadt, und Otterswang, O.A. Waldsee. — 3) Zweifels-
berg, O.A. Biberach. — 4) Buchau, O.A. Riedlingen. — 5) Nicht sicher zu ermitteln (vgl. Bd. 5 S. 183,
Anm. 3). — 6) Kanzach, O.A. Riedlingen. — 7) Kurnbach, O.A. Waldsee.
28
220 1265. Juli 12.
1825.
Vogt, Schultheiss, Heijnbür(/e, Schöffen und die ganze Bärgergemeinde zu Bruchsal verkaufen
deyn Kloster Herrenalb 15 Jauche7*t seither* als öffentliche Wiese benützte Allmende um 56 ff Helhr.
In der Kirche zu BrucJisal, 1265. Juli 12.
Universis tarn posteris quam presentibus tenorein huius pagine percepturis Heiuricus
advocatus, Macelinus scultetus, Swikerus et filius suus Berloldus, || Gelphrat, Anshelmus,
Petrus, fratres, Bertoldus dives et Trutelmannus fratres, Hertricli, Cvnradus dictus Lelle,
fratres, Welph, Bertoldus dictus Heimburge, itera nunc || temporis heimburge dictus Staliel-
wiz, Albotto, Bertoldus Grawe, SchoUo, scabini et universitas civium in Brvchsella ^) sub-
scriptis fideni omni||inodam adhibere. Scriptura presenti notiticamus, quod venerabili
domino C. abbati et conventui de Alba monasterio, Cysterciensis ordinis, Spirensis dyo-
cesis, consentiente domino uostro Heinrico de Liningen*), Spirensi episcopo, pro necessi-
tatibus nostre communitatis relevandis vendidimus prata quindecim iugerorum mensuram
tenentia, que prius publicis pascuis et utilitatibus fuerant deputata, que vulgo dicuntur
a 1 m e n d e , pro quinquaginta sex libris Hallensis monete, que titulo venditionis transtu-
limus in eosdeni. Quibus etiam dominium et proprielatem pratorum in perpetuum
recognoscimus eorundem, profitentes, quod dictus abbas et conventus de dictis pratis
a nobis emptis et nostra ex parte alienatis possunt deinceps ordinäre, prout eorum
utilitati sive usui noverint expedire. Promittimus eliam fide data nos nostrosque suc-
cessores eidem obligamus*) conventui, quod si per potentiam sive iusticiam a possessione
sepedictorum pratorum repulsi fuerinl aliquando, sibi supradicta pecunia refundatur. in
cuius rei testimonium et robur presentem cedulam iam diclo abbati et conventui uni-
versitatis nostre sigillo tradidimus communitam.
Actum anno domini M^ CC^ LX\ ^ , in ecclesia nostra Brvchselle, infra missam,
assistentibus et consentientibus nostre civitatis habitatoribus universis, dominica VI*, post
octavam Pentecostes.
An veilchenblau- und gelbseidenen gezwirnten Schnürchen das Siegel der Stadt Bruchsal, rund, 65 nun,
(IV. A. 2.): in einem Schild ein Kreuz, Umschrift: f SIGILLVM . CIVIVM . IN . BROSELLA. - Abbildung des Siegels:
V. Weech, Siegel von Urkunden aus dem gh. bad. G. L. Archiv zu Karlsruhe 1. Serie 1883 Tafel 28 Nro. (5.
a) Hier sollte entweder nach data ein et stehen oder sollte es ohligantes heissen.
1) Bruchsal, bad. B.A.Sitz. ~ 2) Alt-Leiningen, Stammsitz eines bekannten pfälzischen Grafen- bezw.
Fürstengeschlechts.
1265. Juli 15 und Juli 24. 221
1826.
Abt Ulrich und Convent von Lorch beurkunden, dass Siegfried von Göggingen seine Güter
daselbst an sie übertragen, von ihnen aber gegen einen jährlichen Zins für sich und seine
Erben zurückerhalten habe.
1265. Juli 15.
In nomine domini. Amen. \^li'icus dei gratia abbas totusque conventus ecclesie
Laureacensis universis tam presentis || quam futuri seculi filiis presens scriptum legen-
tibus vel lecturis in Christo salutem. Ut omnibus Christi fi||delibus per presentes
liquido innotescat, nobis conscribi placuit, quod Sifridus de Geggingen^) bona sua || ibidem
ecclesie nostre contulit, que tarnen a. nobis postmodum recepit pro censu IIP°* solidorum
nostre annuatim ecclesie persolvendo, sibi omnibusque suis heredibus inperpetuum deti-
nenda. Sed ut hec facta sua inviolata semper maneant et inconcussa, presentem litteram
conscribi sigilloque nostro iussimus consignari.
Anno incarnationis dominice M**. CC^ LX"". V.^ in festo sancte Reginswindis virginis.
Das Siegel fehlt. Ein Duplikat schliesst die 1. Zeile mit tarn, die 2. mit sa(l%dem), die 3. mit quod, liest
Vlricus dei Laureacefisis abbas totusque conventus ibidem, desgl. optinenda (st. detinenda), conmuniri (st. consig-
na?'i), Reginswinde\ spitzovales Siegel, am Rande selir beschädigt (III. A. 2. b.): der Abt auf einem mit Hunds-
köpfen und -tatzen verzierten Stuhle sitzend , in der Rechten den Abtstab, in der Linken ein Buch auswärts
haltend, von der Umschrift: . . S . IN . LOR erhalten. — Abdruck: Cr usius, Ann. Suev. prs. lll. lib. II. c. 16. p. lÜS.
1) Göggingen, O.A. Gmünd.
1827.
Dekan Hertnid von St. German bei Speier beurkundet, dass der Gustos Heinrich an der Drei-
faltigkeitskirche zu Speier und Kirchherr zu Sachsenheim in seiner Gegenwart auf gewisse
ZeJtentbezüge in Rechentshofen zu Gunsten des Klosters Rechentshofen verzichtet habe, und
bestätigt den rechtmässigen Besitz des letzteren.
Speier 1265. Juli 24.
H., decanus sancli Germani extra muros Spirenses, conservator privilegiorum mona-
sterii Corone sancte Marie apud Rechensho||fen, Cisterciensis ordinis, Spirensis diocesis,
a sede apostolica deputatus, universis Christi fidelibus tam presentibus quam futuris
pre||sentes litteras inspecturis fidem presentibus adhibere. Cum inter . . priorissam et
conventum predicti monasterii de Rechensho||fen ex parte una et dominum Heinricum
custodem ecclesie sancte Trinita tis apud Spiram, rectorem ecclesie de Sassenheim ^) , ex
222 1265. Juli 28.
parte altera cuiusdam questionis altercatio verteretur super quibusdam decimalionibus,
quas predictus dominus Heinricus de fundo dicti monasterii de Rechenshofen et villa
adiacente, que eodem vocabulo nuncupatur, ad predictam suam ecclesiam de Sassenheim
asseruit pertinere, dictis . . prioriss^ et conventu asserenlibus in contrariura et pro-
testantibus, se eandera decimam sive decimationem iam multis annis in tranquilla possess-
ione et pacifica possedisse, tandem in fine predictus dominus Heinricus ad cor rediens et
fideliter recognoscens errorem suum, et quod predictas . . priorissam et conventum de
Rechenshofen super predicta decimatione de fundo dicti monasterii et villa Rechens-
hofen indebite molestasset, renunciavit coram nobis omni iuri et actioni qualicumque,
que sibi in predicta decima vel decimatione qualicumque modo competere videbatur.
Nos vero attendentes predicti litigii veritatem decemimus memoratas . . priorissam et
conventum et eorum monasterium de Rechenshofen predictam decimam ac decimationem
quiete et libere perpetuo possidere et auctoritate qua fungiraur prelibato domino Hein-
rico super premissis perpetuum silencium ducimus et duximus imponendum. In cuius
rei testimonium et plenitudinem firmamenti presentes litteras sigillo nostro, magistri
Heinrici de Nicastel*) nostri concanonici, qui predicto facto interfuit, et dicti domini
Heinrici rectoris dicte ecclesie de Sassenheim sigillis duximus roborandas.
Actum apud Spiram, anno domini M*. CC^ LX^. quinto, in vigilia beati lacobi apostoli.
3 Siegel: 1 u. 2) des Dekans Hertnid und Kanonikers Heinrich S. 7 beschrieben; 3) des Gustos zur h. Drei-
faltigkeit in Speier, Heinrich, spitzoval, 38,25 mm (111. A. 2. c): der knieend betende Gustos, von oben herab
die Hand Gottes aus Wolken, rechts von ihr und links unterhalb von ihr ein sechsstrahliger Stern, unter dem
letzteren ein steigender Mond, Umschrift : f SigUlum HENRIGI . G VSTO S{an)C{t)E . T(rONITAT . SPIR . —
Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 4, 345.
1) Sachsenheim (Gross-), O.A. Vaihingen. — 2) Vergl. S. 7. Anm. 7.
1828.
Burggraf Friederich von Nürnberg und seine Gemahlin Elisabeth tragen die ihnen von
Herzog Otto von Meran erblich zugefallene Stadt Baireuth mit Burgen, Leuten und allen
Zugehörungen sowie ihre Feste Cadolzburg mit sämmtiicher Zubehör für sich, ihre Tochter
Maria und deren Gemahl Ludung, des Grafen Ludung von Oettingen Sohn, als ihre Erben
dem Abte Otto und Kapitel von Ellwangen zu Lehen auf.
1265. Juli 28.
In nomine domini. Amen. Fridericus, dei gracia burgravius de Nvrenbercli, et
Elizabeth burgravia coniuges omnibus presentis scripti inspectoribus noticiam subscrip-
1265. Juli 28. 223
torum. Ad noticiam universorum || devenire cupiriius et protendi, quod nos raanu
coadunata proprietatem opldi nostri in Baierrut*) cum omnibus proprietatibus eidem
attinentibus et circumiacentibus , quas ex successione || pie memorie Ottonis illustris
ducis Merauie vel aliunde habuimus, videlicet castris, hominibus, nee non silvis, pratis,
pascuis, maneipiis, agris cultis et incultis, molendi||nis, piscationibus, aquis aquarumve
decursibus, viis et inviis, quesitis et inquirendis, et castrum nostrum in Chadolspurch *)
cum omnibus proprietatibus et iuribus eidem attinentibus, videlicet terris, silvis et aliis
superius proximo annotatis, libere et absolute omni condicione cessante monasterio
sanctorum martirum Viti, Sulpicii et Seruiliani in Elwange dedimus et tradidimus in
manu reverendi in Christo patris ac domini Ottonis, eiusdem monasterii abbatis, et
easdem proprielates iam dictas in feodo recepimus ab eodem consensu sui conventus
unanimi accedente, fiiiam nostram Mariam et coniugem suum Lvdwicum filium nobilis
viri comitis Lvdwici de Otingen in omni eodem feodo heredes nobis instituentes, consensu
domini abbatis predicti suique conventus similiter accedente, qui eciam in eodem instant!
omne dictum feodum a manu domini abbatis prefati receperunt. Huius rei testes sunt
nobiles viri: Lvdewicus de Otingen, Haeinricus de Chastel^), comites, Rvdolfus de Hvrn-
haim Alta Domo*), Hermannus senior de Haheltingen *), Herdegen de Grindelach ^), Her-
mannus de Stöfe^), Fridericus de Brvkkeberch ®) , Chvnradus de Tanne ^), Ghvnradus
dapifer de Sibenbrvnne ^^), Gervngus pincema de Bringen"), Erchenger de Rechenberch **),
Vlricus et Chvnradus, dicti Frichones, Haeinricus de Domo ^*), Arnoldus dapifer de Saeken-
dorf^*), Hartvngus de Chrisen^*), Fridericus et Gotfridus dicti de Linthe'^), milites, et
alii quam plures. Et ne de hiis in posterum aliqua possit dubitacio suboriri, presentem
cartam conscribi fecimus et nostrorum sigillorum nee non nobilium virorum, Lvdewici
de Otingen, Haöinrici de Chastel, comitum, domini Rvdolfi et domini Hermanni predic-
torum de Hvrnhaim munimine fecimus roborari.
Acta sunt hec anno domini M"". CG*. LX V®., quarto die exeunte lulio, indycione octava.
Nach dem Originale des Allg. Reichsarchives zu München. An rothgrünen Seidenfäden noch die 3 ersten
runden Siegel : 1) des Burggrafen Friederich von Nürnberg, c. 68 mm (IV. G.) : gelehnt der quadrirte ZoUernschild,
Helmschmuck: ein mit Lindenblättern bestreutes, am hinteren Rande mit Pfauen wedeln bestecktes Schirmbrett, von
der Umschrift erhalten : . . . I . DE . . . RCGRAV ... E ... ; 2) der Burggräfin Elisabeth von Nürnberg, c. 50 mm
(III. A. 2. b.) : die Burggräfin sitzend , ein Buch vor die Brust haltend, Umschrift : f Siffülum . D(otnONE . BVR-
. . A VIE . DE . . . RENBERGH . ELIS ABET , das letzte Wort im Siegelfelde, gleichfalls kreisförmig geschrieben;
3) des Grafen Ludwig von Oeltingen, c. 60 mm (IV. G.), bereits S. 111 und 119 beschrieben, Umschrift: f SIGIL-
LVM GOM... DEV^IGI DE O....IN. — Abdruck: Mon. Zollerana 2, 57 mit Abbildungen der 2 ersten
Siegel. — Regest: Reg. Boica 3, 249. — Stalin a. a. 0. 2, 526.
1) Baireuth, unmittelbare Stadt in Oberfranken. — 2) Gadolzburg, bair. A.G.Sitz. — 3) Gasteil, bair. A.G.
Wiesentheid. — 4) Vergl. S. 119 Anm. 2. — 5) Hochaltingen, bair. A.G. Oettingen. — 6) Gross-, Klein-Gründ-
lach, bair. A.G. Fürth. — 7) Stauf , bair. A.G. Hilpoltstein in Mittelfranken oder Neumarkt in der Oberpfalz. —
8) Bruckberg, bair. A.G. Ansbach. — 9) Thann, bair. A.G. Herrieden. — 10) Sinbronn, bair. A.G. Dinkelsbühl. —
224 1265. Juli 28.
11) Vergl. S. 119 Anm. 17. — 12) Rechenberg, O.A. Crailsheim. — 13) Zweifelhaft, welches der verschiedenen
Hausen, insbesondere in Mittelfranken, z. B. bair. A.G. Cadolsburg oder Greding. — 14) Seckendorf, bair. A.G.
Gadolzburg. — 15) Wohl Crcussen, bair. A.G. Pegnitz. — 16) Lind, bair. A.G. Cadolzburg.
1829.
Abt Otto und Convent de)* Kirche in Ellwangen bekennen, von Burggraf Friederich von
Nürnberg und seiner Gemahlin Elisabeth die in der vorigen Urkunde genannten Besitzungen
unter der ausdrücklich übernommenen Verpflichtung der Bückgabe derselbm an die zunächst
Betheiligten auf dereti Verlangen, zu Lehen aufgetragen erhalten zu haben.
Cadolzburg 1265. Jtdi 28.
\ In nomine i sancte et individue trinitalis. Amen. Otto, dei gracia Elwacensis ecclesie
abbas, totusque conventus ibidem omnibus presencium inspectoribus || salulem in domino.
Quia hominum fragilis est memoria, que futura consuevit pericula generare, cautum est,
ut ea, que firraitatis robur obtinere debent || in poslerum, scriptorura munimine robo-
rentur. Notum sit igitur omnibus, quod nos recognoscimus et profitemur, nobis nomine
ecclesie nostre a nobili viro domino Friderico || burgravio de Nvrenberch et illustri
femina domina Elyzabeth coniuge sua proprietatem qpidi in Baierrite cum castris et
omnibus proprietatibus eidem a/inentibus et castrum in Chadolspvrch cum omnibus
proprietatibus et iuribus eidem similiter aflnentibus, que in instrumento super donacione
ecclesie nostre facta bonorum eorundem confecto plenius sunt expressa, tali condicione
et pacto data esse et nos ecclesie nostre nomine recepisse, scilicet quod si iam dicti
burgravius et coniux sua heredeni masculum vel ipse post obitum domine E. coniugis
sue cum alia sua legitima eiusdem condicionis legitimum heredem masculum procrea-
verint, quandocumque a nobis vel successoribus nostris idem burgravius vel heres mas-
culus procreatus post obitum burgravii requisierit, prefatas proprietates integraliter cum
omni iure nobis nomine ecclesie nostre in eisdem dato sine contradicione qualibet resti-
tuere teneamur, retentis ecclesie nostre proprietatibus curie*) in Reindorf ^) site iuxta
Chadolspurch et alterius curie in Blöze*) site iuxta Baierrite, que quondam fuit Willi-
brandi. Preterea si domina Maria filia burgravii dicti vel Lvdewicus, filius nobilis viri
comitis Lvdwici de Otingen, maritus eins, sine berede in fata concesserit, proprietates
predicte sub condicione et modo iam dicto ad dominum burgravium et ad**) dominam
E. coniugem suam et eorundem heredes, cum requisierint, revertantur. Si vero sepedicto
burgravio diem extremum claudente sepefati Maria et Lvdewicus maritus eins sive here-
des eorum, quos procreaverint, proprietates predictas a nobis vel successoribus nostris
requisierint, sibi reddi tenebimur ad restitucionem secundum condicionem et modum,
1265. Juli 28. 225
qui superius est expressus. Item si ex coramuni consensu Friderici burgravii et generi^
sui Lvdewici iunioris comitis de Otingen sepedicte proprietates fuerint requisite a nobis
vel successoribus nostris, ad consimilem restitucionem , ut supra dictum est, tenebimur
bona fide. Alioquin si predictarum condicionum aliqua existente restitucio proprietatis
bonorum multociens dictorum a nobis vel successoribus nostris requisita fuerit et
denegata, eo ipso quod denegabitur memorate proprietates cum curiis dictis in penam
ad illum vel illos, cui vel quibus restitucio denegata fuerit dolo vel fraude contra condi-
cionem suprascriptam , non obstante instrumento super donacione simpliciter et sine
condicione facta confecto, libere et sine contradiccione, omni accione et iure, quod nobis
et ecclesie nostre posset competere, cessante revolvantur. Huius rei testes sunt nobiles
viri: Lvdewicus de Otingen, Haeinricus de Chastel, comites, Rvdolfus de Hvrnhaim Alta
Domo, Hermannus senior de Haheltingen, Herdegen de Grindelach, Hermannus de Stofe,
Fridericus de Brvkkeberch, Albertus de Vestenberch ^) , Sifridus Topelin, Vlricus de
Westhvsen *), Chvnradus de Tanne, Chvnradus dapifer de Sibenbrvnne, Gerungus pincerna
de Bringen, Erchengerus de Rechenberch, Vlricus et Chvnradus dicti Frichones, Bvrch-
ardus de Lerbäwer ^), Chvnradus de Tanne gener eiusdem, Haeinricus de Domo, Arnoldus
dapifer de Saekendorf, Hartvngus de Chrisen, Fridericus et Gotfridus de Linthe, Chvn-
radus de Herzogenhoven ^) , milites, et alii quam plures clerici et laici. Et ne de hiis
in posterum aliqua possit dubitacio suborirl, presentem litteram conscribi fecimus et
sigillorum nostrorum nee non virorum nobilium Lvdewici de Otingen, HaBinrici de Chastel,
comitum, domini Rvdolfi et domini Hermanni predictorum de Hvrnhenhaeim munimine
roborari.
Acta sunt hec in Chadolspurch , anno domini M'. CC®. LXV^*'), quinto kalendas
Augusti, indiccione VIII*.
Nach dem Originale des Al]g. Reichsarchives zu München. Es sind noch die rothgrünen Seidenfaden für
r» Siegel durch die Urkunde geschlungen, dagegen nur die :2 ersten Siegel erhalten: 1) des Abts von Ellwangen,
c. 60 . 38 mm, bereits S. 21 beschrieben ; Umschrift : . . Sigillum OTTONIS . ABBATIS . ELVVACENSIS . ECGLe^lE ;
2) des Convenls von Ellwangen, Bd. 5 S. 282 beschrieben, Umschrift: t S«>///ww CONVENTVS . ELE . ACENSI . .
EGLESIE. — Abdruck: Mon. Zollerana 2, 58. - Regest: Reg. Boica 3, 240. — Stalin a. a. 0. 2, 526.
a) Hinter diesem Wort steht tiostre, ist aber wieder durch Punkte getilgt. — b) Es steht verschrieben: ad et. —
c) Das 3f . CO*, ist aus Versehen doppelt geschrieben.
1) Raindorf, bair. A.G. Gadolsburg. — 2) ? Plösen, Altenplos, beide bair. A.G. Baireuth. — 3) Vestenberg,
bair. A.G. Ansbach. — 4) Westhausen, O.A. Ellwangen. — 5) Lehrberg, früher auch Lerpaur, Lerpurg u. s. w.
geschrieben, bair. A.G. Ansbach. — 6) ? Herzoghof , bair. A.G. Ober-Viechtach. — Die anderen Namen sind
hei der vorhergehenden Urkunde gedeutet.
VI.
29
226 1265. Juli 31 und August 11.
1830.
Pabst Clemens I V. gestattet dem Augustiner-Nonnenkloster Oberndorf auf sehte Bitte, Besitzungen
und sonstige Giiter^ welche freien Schwestern des Klosters, falls dieselben in der Welt geblieben
wären, durch Erbschaft oder sonstivie angefallen wären, Lehen ausgenommen, zu behalten.
Perugia 1265. Juli 31.
\ Clemens i episcopus , servus servorum dei, dileclis in Christo filiabus . . priorisse
et conventui || monasterii de Oberdorp*), ordinis sancti Augustini, secundum instituta
fratram Heremitarum || viventibus, Constantiensis diocesis, salutera et apostolicam bene-
dictionem. Devotionis vestre precibus inclinati || presentium vobis auctoritate concedimus,
ut possessiones et alia bona mobilia et immobilia, que liberas personas sororum vestra-
rum mundi relicta vanitate ad vestrum monasterium convolantium et professionem
facientium in eodem iure successionis vel alio iusto tilulo, si remansissent in seculo,
contigissent et ipse potuissent libere aliis erogare, feudalibus dumtaxat exceptis, valeatis
petere, recipere ac eciam retinere sine iuris preiudicio alieni. Nulli ergo omnino homi-
num liceat hanc paginam nostre concessionis infringere w. s. w. (die bekannte Schlussformel).
Datum Perusii, IL kalendas Augusti, pontificatus nostri anno prime.
Italienisches Pergament. Links unter dem Texte innerhalb des Umschlags: B. fu. mit Abkürzungszeichen
darüber. Auf dem Umschlag aussen rechts: B. C; auf dem Rücken: f frater Walterus f.
1) Oberndorf, O.A.Stadt.
1831.
Bischof Eberhard von Constanz bekräftigt die Vertauschung verschiedener Güter und Rechte
von Seiten des KirchhefTn Konrad und seines Nachfolgers Albert in Nellingen gegen solche
in Hedelfingen von Seiten des Klosters Weiler.
Constanz 1265. August 11.
Eberhardus, dei gratia Constanciensis episcopus, universis Christi fidelibus presentem
paginam inspecturis salutem et in domino caritatem. || Pastoralis officii nostri debitum
exequentes ecclesiarum seu monasteriorum nostre dyocesis tenemur indempnitatibus provi-
dere. Presentes igitur noverint et futuri, || quod — : cum dilecte in Christo . . priorissa
et conventus sororum in Wiler permutationem factam cum bone memorie C. rectore
ecclesie in Nallingin % \\ — qui eisdem priorisse et convenlui quatuordecim iugera tam in
pratis quam in agris et quoddam frutectum lignorum, decimas vinetorum apud Wiler
ac minutas decimas ortorum et animalium ad ecclesiam suam Nallingin pertinentia contulit
1265. September 1. 227
perpetuo percipienda, receptis in reconpensationem eorundera nomine ecclesie sue pre-
dicte a prefatis priorissa et conventu duobus iugeribus vinearum, domo lapidea, duorum
solidorum et duorum puUorum redditt^ apud Hadiluingen *), quam vir discretus magister
Albertus nunc rector eiusdem ecclesie in Nallingen, qui prescriptam permutationem suis
nitebatur racionibus tamquam invalidam reflicare*), — iuxta ordinationem . . decani in
Ezzelingen et C. notarii nostri de consensu reverendi in Christo . . abbatis monasterii sancti
Blasii per predictum magistrum AI. procurassent pro ipso suisque successoribus ratam
haberi, assignatis sibi de curti monasterii in Wiler apud Nallingen in qualibet cultura
agrorum, que vulgariter dicitur celge, duobus iugeribus cum supradictis iugeribus
vinearum pertinentibus perpetuo ecclesie memorate, hoc adiecto, quod dicte priorissa et
conventus decimas novalium, videlicet vinetorum, minutas decimas ortorum et animalium
sine contradictione rectoris prescripti et successoris sui cuiuslibet iuxta privilegiorum
suorum tenorem deberent licite de cetero percipere et liberaliter retinere, secundum quod
hec omnia instrumentis super hoc conceptis et sigillatis sigillis partium continentur — :
nos earundem partium precibus inclinati dictam permutationem tam cum dicto magistro
AI. nunc, quam cum supradicto C. predecessore ipsius quondam factam ratam et gratam
habentes et utilem utrique monasterio et ecclesie reputantes presentibus confirmamus.
In cuius rei testimonium presentes litteras super hoc concessimus sigilli nostri robore
conmunitas.
Datum Constantie, anno domini M^ CG'. LXV., IIP. idus Augusti.
An rother und gelber seidener Schnur ein Theil der zur Aufnahme des Siegels, welches aber nie auf-
gedruckt worden zu sein scheint, bestimmten Wachsmasse.
a) Hier ist der Schreiber aus der Construktion gefallen.
1 u. 2) vergl. S. 216 Anm. 1 u. 2.
1832.
Markgraf Rudolf von Baden gibt die Güter des Klosters Herrenalb in seinen Dörfern
Oetigheim und Bickesheim vollständig frei und befreit auch ihre Pachtbauern von jeder Ab-
gabe und Dienstbarkeit, indem er ihnen dazu noch freie Markgemeinschaft beunUigt.
Burg Baden 1265. September 1.
Universis tam posteris quam modernis, quibus huius pagine tenor conpertus fuerit,
Rüdolfus, dei gracia mar||chio de Baden, salutem et perhibere testimonium subaratis.
Universitatem vestram per hanc scripturam || scire cupimus, quod nos bona monachorum
de Alba in villis nostris Otenkeim^) et Buckensheim *) hactenus possessa ab eisdem ||
mere donamus et remittimus libertati cultoresque eorundem bonorum, quibus ea sub
29^
228 1265. September 18.
annue pensionis conventione locaverint, quos eciam dictus abbas et conventus locare
debent pro sue libitu voluntatis, ab omni exaclione absolvimus nee noii Servitute, ita
dumtaxat, quod medietatem frugum ipsius pensionis in propriis eorum domibus mensura
communi regionis a nostris nunciis receptam ad castrum nostrum Badem vel Mulenberc^),
quo eis iussum fuerit, vehere non obmittant. Quoniam autem dicti cultores aliorum
earumdem villarum habitatorum non subiacebunt laboribus et servieiis realibus sive
corporalibus, non ideo ipsos a commoditatibus sive utilitatibus excludimus ceterorum.
Volumus etenim, quatinus sicut alii nostra gaudentes protectione in silvis, campis,
pascuis, molendinis, aquis, piscationibus, viis et inviis, constitucionibus, pactis et omnibus
usibus eorum cum ipsis participacionera, communionem, societalem per omnia sorciantur.
Ut autem hoc pactum ratum et inviolatum semper permaneat, presentem cartam super
eo fecimus conscribi et sigilli nostri munimine roborari.
Actum in Castro Baden, anno domini M^ CG'', sexagesimo quinto, in die beati Egidii
abbatis, presentibus, quorum nomina subscripta sunt. Fuerunt autem isti: venerabilis
dominus Cunradus abbas de Alba, Cunradus cellerarius maior dictus de Megensheim *),
Mangoldus mercator et conversus de Alba, Cunradus nobilis de Rossewag*) dictus de
^senberg*), Dietherus dictus Rodero, Henricus dictus Droscheier, milites, Waltherus
notarius noster et rustici utriusque ville.
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. An gelbseidener Schnur die Hälfte des bereits
S. 156 erwähnten Siegels des Ausstellers, von der Umschrift erhallen: f Si^i//Mm . RVDOLFI . . . ONA . —
Abdruck: Bader, Markgraf Rudolf I. von Baden. Karlsruhe 184-3. S. 55. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch.
d. Oberrheins 1, 357. — Stalin a. a. 0. 2, 349.
1 u. 2) Oetigheim und Bickesheim, bad. B.A. Rastatt. — 3) Mühlburg, bad. B.A. Karlsruhe. •— 4) Virgl.
S. 79 Anm. 1. — 5) Rosswag, O.A. Vaihingen. — 6) Usenberg abg. Burg im Rhein, dicht unterhalb Breisachs
(vergl. Bd. 5 S. 468).
1833.
Graf Rudolf von MontfoH leistet seinem Schiciegervater dem Grafen Ilartmann von Grieningen
das eidliche Versprechen, ihn in der Hälfte seiner Güter im Alpgau niemals zu beunruhigen,
noch mit dem Schenken Heinrich vofi Schmalegg darüber ohne seine Einwilligung irgend etwas
zu scliaffen zu haben.
1265. September 18.
Ego Rüdolfus comes de Monteforti notum fieri cupio singulis et universis pre||sencium
inspectoribus, quod ego iura vi comiti Harlmanno de Grüningen*) socero meo et obliga||vi
1265. Oktober 12. 229
me per dictum iuramentum fide media per presentes, ut ipsum in dimidia parte bonorum
suorum || sitorum in dem Albegö*) nunquam perturbare teneor nee aliquo modo
inpedire, set bona fide eum omni studio et quantocumque fidelius potero absque dolo
debeo promovere. Insuper promisi per ipsum iuramentum fideliter absque omni fraude
et exceptione doli, me super dictis bonis nunquam aliquod placitum vel negocium cum
H. pincerna de Smalnecke^) habiturum, nisi hoc fiat per bonum consensum et volunta-
tem antedicti soceri mei, si voluerit interesse eodem placito mecum, sin autem noluerit
interesse vel quod eum forte in dicto placito habere non potero, qualicumque tune
modo ego cum dicto pincera me necessitate cogente legitima super dictis bonis placitavero,
sie videlicet sive ego predictis bonis dem peeuniam vel reeipiam, sie dietus socer mens
manebit mecum in equali porcione id est in dimidia parte pecunie vel in aliis quibus-
cumque rebus, si voluerit. Sin autem hoc noluerit, tune dietus socer mens stabit in
pristino statu et in eodem iure dictorum bonorum omnium sieut et prius. Et ut hec
promissio et iuramentum fideliter observata per me permaneant atque firma, ego dietus
Rüdolfus comes posui et obligavi fideiussorem sepefato socero meo videlicet '^Iricum
fratrem meum cum aliis fideiussoribus, qui dietus ^1. fideiussionem suam eeiam iuravit
per se fideliter observandam. In euius rei et facti testimonium mei sigilli munimine et
sigilli fratris mei ^h^ici ego preseriptus R. comes feei presentem cedulam roborari.
Acta sunt hec anno domini M^ CC^ LX**V^, XIIII*. kalendas Oetobris.
Nur noch vom 2., runden Siegel, demjenigen des Grafen Ulrich von Monlfort, hängt ein Bruchstück an
(IV. A. 2.) : in einem Schilde die pfalzgräfliche Kirchenfahne, von der Umschrift erhalten : . . . CI . COMITIS . DE . —
Regest: v. Vanotti, Geschichte der Grafen von Monlfort 184-5 S. 52. 474. — Stalin a. a. 0. 2, 450.
1) Grieningen, O.A. Riedlingen. — 2) Ueber den noch heutzutage im Namen der Landschaft Allgäu ge-
Wissermassen fortlebenden oberschwäbischen Alpgau s. L. Baumann in Zeitschr. d. histor. Vereins f. Schwaben
u. Neuburg 2, 1875 S. 1 ff. — 3) Schmalegg, O.A. Ravensburg.
1834.
Der Kämmerer Heinrich von Bienhurg schenkt verschiedene Eigenleute j welche er zum Theil
früher an das Kloster Löwenthal und das Deutschordenshaus zu Bienburg geschenkt hatte,
unter Entschädigung dieser letzteren an das Kloster Baind.
1265. Oktober 12.
Hainrieus camerarius de Bigenbure *) universis tarn presentibus quam futuris notitiam
subseriptorum. Singulis et universis exponimus futurorum notitie publieando ae seripto
presenli manifestius protestantes, quod nos zementarium filium magistri Conradi quondam
230 1265. Oktober 15.
de Bungarten*) zementarii, Hainricum de Bluzenruti*) cum Guta uxore sua ipsorumque
pueris monasterio sanctimonialium in Biwende libera donatione contulimus perpetuo
possidendas. Et licet Sifridum Gerdonem de Ravenspurg cum uxore et pueris suis
religiosis feminis de Lewenlhal*) sororibus et Hainricum molendinatorem, qui cognomin-
atus est Cerdo, cum uxore ac pueris eins fratribus sancte Marie domus Teuthonicorum
lerosolymitane in Bigenburc libera donatione similiter dedissemus, tamen de certa
conscientia eosdem cum uxoribus et pueris ipsos monasterio sanctimonialium in Biwende
contulimus perpetuo possidendos, dantes pro recompenso Sifridi, uxoris et puerorum
suorum sororibus de Lewental Conradum molendinatorem filium sororis Wernheri villici
de Ravenspurc cum uxore ac pueris eins et prenotatis fratribus domus Teutonicorum
in Bigenburc pro Hainrico molendinatore qui Cerdo cognominatur, uxore et pueris eins
Hainricum molendinatorem castri de Bigerburc cum uxore ac suis pueris in recompenso
perpetue possidendos. Ne autem processu temporis sceleratus appetitus habendi materiam
questionis aut litigandi possit vel debeat inter religionis personas aliquo modo suscitare
pretaxatas, presens instrumentum sigillo nostro, commendatoris domus Theutonicorum
in Bigenburc et sororum de Lewenthai communitum sanctimonialibus de Biwende dare
decrevimus ad cautelam, donationem nostram cum Machtildi filia Bertoldi cognominati
Haizerman de Buchorn*) zelo pietatis commoniti aucmentantes.
Acta sunt hec anno domini M. CG. LXV., quarto idus Octobris, IX. indictione. Amen.
Nach dem öfters genannten Bainder Copialbuch S. 45.
1) Vergl. S. 135 Anm. 2. — 2) Vergl. S. 96 Anm. 8. — 3) Blilzenreute, O.A. Ravensburg. — 4) Löwen-
thal, O.A. Tettnang. — 5) Buchhorn, hzlge. Friedrichshafen, O.A. Tettnang.
1835.
Probst Otto von St. Wido in Speier gebietet dem Kämmerer in Murr, bei fortdauernder Wei-
gerung der Gemeinde Rietenau, die von dem Klostet* Hirsau an das Kloster Steinheim käuflich
übergegangenen Eigenthums-, Patronats- und anderen Rechte in Rietetiau anzuerkennen, dieselbe
feierlich zu excommuniciren und mit dem Interdikte zu belegen.
1265. Oktober 15.
Otto, dei gratia prepositus sancti Widonis Spirensis, dilecto suo camerario in Murre ^)
salutem in domino. Cum priorissa et conventus sanctimonialium in Stainhein ad ampli-
andas possessiones et predia sua villam in Rietnowe*) cum iure patronatus et omnibus
aliis iuribus ad eandem villam pertinentibus compararint ab abbate VoUando et eins
conventu Hirsowensi, consensu episcopi Spirensis et capituli ut decuit accedente, cui
empcioni et vendicioni universitas viiie predicte se opposuit, ob quam rem ad nostram
1265. Oktober 15. 231
presenciam peremptorie fuerat evocata in feriam terciam post festum Assumptionis beate
virginis Marie anno domini M* CC LX' IUI., sed quia nos predicte diei Interesse [non]
poteramus, vices nostras quantum ad illam diem provido viro et discreto priori Dominici
Sepulcri extra muros Spirenses duximus coramittendas. Sane cum idem prior nostra
auctoritate iudicio presideret in die et termino supradicto, comparuit coram eo vir
providus et discretus ad causam bene, ut decuit, instructus et procurator ad eandem
institutus decanus in Stainhein nominatus, nuUo a parte adversa comparente, sed contu-
maciter se absentante, nostrum iudicium non curavit, petente predicto decano partem
adversam pro contumacia conderapnari seu puniri. Quare idem prior communicato
consilio iurisperitorum decrevit; predictura procuratorem mittendum esse in possessionem
causa rei petite ob contumaciam partis adverse et hoc iustitia exigente. Cumque ergo
predictus procurator in possessionem rei petite missus suam possessionem nancisci non
posset, nos eandem universitatem primo commoneri fecimus, ut supradicto procuratori
priorisse et conventus in iuribus omnibus quemodmodum Hirsawensibus fecerant
respondere[t]. Ipsa spretis nostris monitis nostre sententie acquiescere non curavit,
quare excommunicati publice exstiterunt. Porro cum predicta universitas infra annum
iudicio sisti non satisc^cferit, ut debebat, nos, nolentes iniuriam facere partibus sed iuris
ordinem per omnia observare, crescente contumacia crescere debet et pena, nam eciam
facultas venie incentivum tribuit delinquendi, anno revoluto de iurisperitorum consilio
predictum decanum ad hoc procuratorem destinatum ex secundo decreto constituimus
verum possessorem rerum petitarum, inponentes silencium parti adverse, nisi super
proprietate predictam priorissam et conventum voluerit convenire. Quare mandamus
vobis sub pena excommunicationis iam in vos late, si mandatis nostris non obtempera-
veritis in hac parte, quatenus predictam universitatem adhuc presentibus commoneatis,
ut predicte priorisse et conventui in iuribus, quibus respondebat abbati et conventui
Hirsauwensi, plenarie respondeat sine diminucione, alioquin ipsam a nobis excommuni-
catam publice nuncietis, facientes eandem ab omnibus arcius evitari et quia per annum
et amplius iam in excommunicatione perduravit, ipsam familiam, eiusdem uxores et
liberos nee non et communicantes eidem excommunicatos incensis candelis et pulsatis
campanis diebus dominicis et festivis publice nuncietis in locis ubi predicto procuratori
hoc Visum fuerit expedire, supponentes nichilominus loca que inhabitaverint et villam
Rietnowe ecclesiastico interdicto, quousque predicli rubore confusi ad gremium matris
ecclesie revertantur.
Acta sunt hec anno domini M^ CC. LKV". quinta feria ante festum beati Galli.
Nach dem Kloster Steinheimer Copialbuch A. S. 115.
1 u. 2) Vergl. S. 154 Anm. 1 und 2.
232 1265. Oktober 26.
1836.
Der Dekan Gottfried von Vaihingen verpflichtet sich und seine Nachfolger ^ nacfidem Graf
Konrad von Vaihingen seinen Theil an dem Zel^enten zu Vaihingen den Schwestern des Ordens
der Reuerinnen in Pforzheim übertragen^ was seine Vorgänger von dem Widdum seiner
Kirche an den Grafen entrichtet^ künftighin an die gedachteti Schwestern zu erlegen.
1265. Oktober 26.
Ego Gottefridus decanus de Vehingen notum facio universis tarn presentibus quam ||
futuris presentes litteras inspecturis, quod licet dominus mens Cunradus de Vehingen
comes partem || decime de Vehingen contingentem eum transtulerit cum omni iure
competente sibi, sicut patet || per publicum instrumentum exinde confectum, ad possessi-
onem sanctarum monialium ordinis Penitentium apud Phorzeira, tamen tenore presentium
hoc protestor, quod quicquid de dote ecclesie memorate de Vehingen predicto domino
meo Cvnrado comiti mei predecessores hactenus iam solverunt, ego et mei sucessores
integraliter et sine contradictione qualibet prelibatis monialibus inposterum persolvemus,
etiam hoc adiecto, si persone cuiquam dicta decima nomine prelibati comitis pro tempore
aliquo fuerit persoluta. In cuius rei testimonium et cautelam sigilla venerabilis doraini . .
abbatis de Mulenbrunne, dicti domini mei comitis de Vehingen et meum presentibus
sunt appensa. Testes horum sunt: Gottebrethus de Wizenstein^ rector ecclesie de
Breccingen *), Hezelo plebanus') de Haselach ^), Heinricus plebanus de Kusselbrunne *),
Cvnradus advocatus de Vehingen dictus de Meinsheim^), Heinricus frater suus, Crapsto**)
de Isoldeshusen®) milites, Heinricus Liebenerius, Bertoldus dictus Marscalcus, Eberhardus
Hoppho, cives de Phorzeim, Ctnradus scultetus, Marquardus quondam scultetus, Albertus
Kalthisen, cives de Vehingen et ceteri quam plures.
Actum anno domini M"". CG". LX"""*. quinto, proxima secunda feria ante Symonis et Jude.
Nach dem Originftl im G. L. Archive zu Karlsruhe. 3 Siegel: 1) des Abts von Maulbronn, aus grQnem
Wachs, stark beschädigt, vergl. unten Nr. 1906, 2) des Grafen Konrad von Vaihingen, vergl. S. 217 und 3) des
Ausstellers, vergl. ebenda. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 358. — Vergl. oben S. 216.
a) Verschrieben: pbebanna. — b) Wohl verschrieben für Craphto.
1 u. 2) Weissenstein und Brötzingen, bad. B.A. Pforzheim. — 3) Hohen-Haslach, O.A. Vaihingen. — 4)
Kieselbronn, bad. B.A. Pforzheim. — 5) Wohl Meimsheim, O.A. Brackenheim; vergl. übrigens S. 79 Anm. 1. —
6) Iselshausen, O.A. Nagold.
1265. November 1 und November 2. 233
1837.
Bischof Iring von Wirzburg bestätigt auf Bitte des Rektors des k. Geistspitals zu Wimpfen
Theoderich eine wörtlich eingerückte Urkunde seines Amtsvorgängers Bischofs Hermann in
Betreff des Patronaisrechts der Kirche zu Flein.
Wirzburg 1265. November 1.
Iringus del gracia Herbipolensis episcopus. Noverint universi huius pagine inspec-
tores, quod frater Theodricus sacerdos, rector domus hospitalis || sancti Spiritus in
Wimpina, ad nostram accedens presentiam litteras bone memorie Her. predecessoris
nostri nobis exhibuit supplicans || humiliter, ut processum in eisdem litteris expressum
ratum habere de nostra speciali gracia dignaremur, quarum litterarum tenor per omnia
talis erat. Nunmehr folgt die Bd. 5 S. 33 gedruckte Urkunde Bischof Hermanns von Wirz-
burg vom 19. September 1253 und heisst es dann weiter: Nos igitur eiusdem rectoris
precibus inclinati processum ipsum gratum habemus per omnia atque ratum, presentes
litteras super eo dicte domui in testimonium concedentes sigilli nostri munimine roboratas.
Datum Herbipoli, anno domini M^ CG®. LX"*. quinto, kalendis Novembris, indictione
IX*., pontificatus nostri anno duodecimo.
Nach dem Original im Germanischen Nationalmuseum zu Nürnberg. Sehr beschädigtes Siegel des Aus-
stellers, schon öfters, z. B. Bd. 5 S. 225 und oben S. 146, beschrieben.
1838.
Esslingen 1265. November 2.
Schultheiss Marquard von Esslingen beurlcundety dass Gisela, relicta quondam Hartm^di
dicti Isenmanger, quondam concivis nostri, mit ihrer Schwester Judinta 5 Jauchert Wein-
berge in Strivmphilbach *) und einen in Berge") dictum Raidlinswingart , welche sie nach
dem Tode ihres Mannes erworben, vor den Richtern Hugo von Ulm und Heinrich von Griu-
ningin*) detn Kloster Salem um ihrer und ihrer Eltern Seelen Heils willefi übergeben habe.
Acta sunt hec apud Ezzelingin, anno domini M^ CC^ LXV., in Conmemoratione
omnium animarum, . . testibus . . Hugone et Hainrico iudicibus supradictis et R^dolfo
Hasenzagel, de fratribus vero de Salem . . In cuius facti evidentiam et robur perpetue
firmitatis presens instrumentura ad petitionem partium exinde confectum conmunivimus
sigillo nostro.
Auszug nach dem Salemer Copialbuch im G. L. Archive zu Karlsruhe, Tora. 111., p. 173 Nro. GXLII. —
Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 464.
1) Strömpfelbach, O.A. Waiblingen. — 2) Wohl Berg, Vorstadt von Stuttgart. — 3) Ohne Zweifel Markgrö-
ningen, O.A. Ludwigsburg. _
VI. " ' 30
234 1265. November 13.
1839.
Graf Otto von Eberstein beurkundet, dass er sich mit dem Edlen Konrad dem Aelteren von
Krautheim f dem Oheim seiner verstorbenen Gemahlin Beatrix, wegen der Güter, welche nach
Konrads und seiner Gemahlin Kunigunde Tod an ihn und seine Erben fallen sollen, verglicJien habe,
Krantheim 1265. November 13,
Nos Otto, dei gratia comes de Eberstein*), universis presens scriptum iiispecturis
notum fieri desiderarnus, quod de bonis domini || Cunradi seiiioris nobiiis de Cruthein *),
patrui nostre coniugis Beatricis olim defuncte, que ad nos et nostros heredes post mortem
suam et domine Kvnigundis || uxoris sue legitime devolventur, inter nos et ipsum
conditio talis est facta et solempniter confirmata, videlicet quod dominus Cunradus
nobiiis de Cru||theim et domina Kvnegundis uxor sua predicti bona sua in Cleppheshein *),
quamdiu vixerint, libere possidebunt et altero eorum etiam de medio sublato alter,
quamdiu fuerit superstes, eadem bona, sicut ambo possederant, possidebit. Torcular
vero suum, prata et vineas suas in eadem villa sitas conditio non tangit predicta, que
omnia monaslerio sanctimoniälium in Valle Gratie contulit in perpetuum possidenda;
bona quoque subnotata, scilicet curiam in Bickental*), curiam Crugelini cum suis alti-
nentiis in Bachestat*), curiam in superiori Witegestat®), bona in Wellendorf'), pensionem
unius libre Hallensium de molendino, vineas sitas in Brunsberc*) apud inferius Halle ^),
molendinum Wernheri in EberstaP®) et terciam partem de duabus partibus decime ibi-
dem dominus Cvnradus et domina Kvnigundis supradicti, quamdiu ambo vixerint, in
libera tenebunt cum suis fructibus possessione, altero tamen eorum de medio sublato
ad nos et nostros heredes eadem bona, hoc est curiam in Bickental cum bonis aliis in
littera subsequentibus et tercia parte duarum partium decime in Eberstal, devolventur,
quoniam illas duas partes preter terciam partem eiusdem decime monasterio contulit
supradicto. In cuius rei testimonium presentem paginam nostro sigillo porrigimus roboratam.
Actum in Cruthein, viris presentibus honestis domino Craftone de Lär"), Symone
de Berlechingen "), Cunrado dicto de Sweineburc ^^ militibus, Nendingo de Hermotehusin **),
Dietherico sculteto nostro in Crutheim et aliis quampluribus fide dignis, anno domini
M"". CG". LX.V^, indictione octava, in die sancti Brictii.
Nach dem Originale des fürstl. hohenlohischen Archives zu Oehringen. Abhängend das bereits öfters, z. B.
Bd. 5 S. 55 und oben S. 26, beschriebene Siegel des Ausstellers. — Auszug: Hanselman n , Diplomat. Beweis 1, 420.
1) Ebersteinburg bei Baden-Baden. — 2) Altkrautheim, O.A. Känzelsau. — 3) Kiepsau, bad. B.A. Tauber-
bischofsheim. — 4) Abgeg. Ort in der Gegend. — 5 u. 6) Bobstadt, Ober-, Unter-, Wittstadt, bad. B.A.
Tauberbischofsheim. — 7) Wie Anm. 4. — 8 u. 9) Braunsberg, abgeg. und dem Namen nach in dem heuligen
Weinbergsgewand Braunsberg, östl. von Niedernhall, O.A. Künzelsau, erhalten. — 10) Ebersthal, O.A. Kunzelsau. -^
11) Lohr, O.A. Crailsheim. — 12) Berlichingen, O.A. Künzelsau. — 13) Schweinsberg, bad. B.A. Wertheim. —
14) Hermuthausen, O.A. Künzelsau.
H65. November 14. 235
1840.
Heinrich von Ravensburg beurkundet, dass dei^ Sohn seines Vetters, der Kämmerer Heinrich
von Bienburg, mit seiner Mutter* Engdburg einen Hof und eine Mühle in Guggenhausen, sowie
verschiedene, zum Theil früher von ihm anderswohin vergabte Eigenleute dem Kloster Baind
geschenkt habe.
Baind 1265, November 14.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis inconraodis occurritur et future
questionis materia || totaliter conculcatur, cum negotia fragilitatis hummane scripturarum
testimonio conservantur ||. Nos igitur Hainricus de Rauensburc ad memoriam singulo-
rum et omnium perducimus ac futurorum nolicie || declaramus scripto presenti publice
protestantes, quod Hainricus camerarius de Bigenburc^), filius patruelis nostri, una cum
Engelburgi matre sua curiam et molendinum in Gugenhusen*) cum omnibus suis per-
tinentiis, cultis et incultis, tactis aut non tactis, prout ipsam a suis progenitoribus
proprietatis nomine possederunt, et Conradum, villicum curie prenotate, Adelhaidim
uxorem suam ac pueros eorundem, Conradum servum et Adelhaidim ancillam eisdem
famulantibus*), Conradum Gaizarium de Rauensburc, Burkardvm Zerarium, fratrem ipsius,
Fridericum de Otehburon '), uxores et pueros eorundem, Sifridum de Hagenowe*) et . .
fratrem ipsius, pratum Hartmanni in Onreit*), Conradum zementarium, filium quondam
magistri Conradi zementarii de Büngarton®), Machthildim filiam Bertoldi cognominati
Haizerman de Büchorn'), Hainricum de Blizunruti*) et Gütam uxorem eins cum suis
pueris, Wernherum, Conradum et Wernherum, filios sororis Wernheri villici de Rauens-
burc, monasterio sanctimonialium in Biwende libera donatione contulit perpetuo possi-
dendos. Et licet Siveridum Cerdonem de Rauensburc cum uxore et pueris eins religiosis
feminis sororibus de Lewental^) et Hainricum molendinatorem qui cognominatur Cerdo
cum uxore et pueris suis fratribus sancte Marie domus Theutunicorum lerosolimitane
in Bigenburc donatione libera contulisset, de certa tamen conscientia cambiens eosdem
cum uxoribus et pueris eorundem ipsos prenotato monasterio sanctimonialium in Biwende
contulit perpetuo possidendos, dans pro reconpenso Sifridi Cerdonis, uxoris et puerorum
suorum, sororibus de Lewental Conradum molendinatorem filium sororis Wernheri villici
de Rauensburc cum uxore et pueris eins et fratribus domus Theutunicorum in Bigen-
burc pro H. molendinatore qui cognominatus est Cerdo, uxore ac pueris suis, Hainricum
molendinatorem castri de Bigenburc cum uxore suisque pueris in reconpenso perpetuo
possidendos. Ne autem zeleratus appetitus habendi litigandi aut questionis materiam
personis religiosis possit aut debeat suscitare in posterum, presens instrumentum pro
testimonio libere donationis ipsius camerarii ac evidenti inditio concambii prenotati
30*
236 1265. Dezember 12.
sigillo nostro et Hainrici camerarii de Bigenburc memorati, sororum de Lewental ac
conmendatoris domus Theutunicorum in Bigenburc conmunitum pretaxatis monialibus
in Biwende contulit ad cautelam.
Acta sunt hec apud Biwende, anno domini millesimo CG. LXV., XVIII. kalendas
Decembris, IX. indictione.
An weissen leinenen Schnüren 4 Siegel: 1) des Kämmerers Heinrich von Bienburg, schildförmig, 53,45 mm
(IV. A. 1.): ein schreitender Leopard, darunter als Beizeichen ein Stern, Umschrift: f Si^*^/wm HAINRICI : CAME-
RARII: DE : BIGENBVRG ; 2) des Komthurs von Bienburg, rund, 40 mm (IL B.): ein männlicher Rumpf mit
Heiligenschein, in welchem das Deutschordenskreuz (der untere Arm durch den Rumpf verdeckt), Umschrift: f S.
COMMENDATORIS . DE . BIENBVRC ; 3) des Gonvents von Löwenthal, spitzoval, 50,27 mm (IL B.): eine Löwin,
unter welcher 2 Junge, Umschrift: f S . CONVENT . SOROR . IN . LEWENTAL . ORDINIS . PRED . ; 4) des Aus-
stellers, schildförmig, c. 50, c. 45 mm (IV. A. 1.): ein stehender Leopard, darunter als Beizeichen ein Kreuz, Um-
schrift: t Si^*7/Mm . HAINRICI . DE . RAVINSPVRG.
a) So deutlich die Urkunde.
1) Vergl. S. 135 Anni. 2. — 2) Guggenhauseii , O.A. Saulgau. — 3) Ottobeurerhof, O.A. Riedlingen. —
4) Hagnau, bad. B.A. Ueberlingen. — 5) Vergl. Bd. 4, S. 391 Anm. 1. - 6-9) Vergl. S. 230 Anm. 2-5.
1841.
Pabst Clemens IV. anempfiehlt dem Bischöfe von Trief d die auf Bitte des Abts und Convents
von Weingarten durch ihn beicilligte Einverleibung der Einkünfte der St. Georgskapelle zu
Lana in genanntes Kloster und verbietet dem Bischof und dem Grafen von Tirol, das letztere
in Ausübung seines Patronaisrechts über die St. Pankrazkirche in Ulten zu schädigen.
Pet^ugia 1265. (91266). Dezember 12.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto fratri . . Tfidentino episcopo
salutem et apostolicam benedictionem. Quoniam referentibus dilectis filiis . . abbate et
conventu monasterii in Wingart, ordinis sancti Benedict! , Constantiensis diocesis, nobis
plene constitit, quod bona eorum adeo sint inculta, ut de percipiendis ab eisdem usuris
non parvam sustineant diminucionem, quibus, ut apostolice beningnitatis interest, miseri-
corditer concurrentes provida dispensatione indulgemus eisdem, quatenus dotis sive deci-
marum redditus cappelle sancti Georii apud Lonan*), tue diocesis, deinceps singulis annis
percipiantur, iuste ac canonice divinis in ea consueto more procuretis'). Ideoque frater-
nitati tue mandamus, ut salva*") ecclesie debita iusticia ob reverenciam apostolice sedis
huic indulgencie dictos red[d]itus depreciando non deroges nee quisquam te abeunte
tuorum successorum intendat obiurgare, nee valeant dicti abbas et conventus compelli
per apostolice sedis aut eins legatorum literas, ut cuiquam conferant dictam capellam,
1265. Dezember 12. 237
cuius patronatus ipsis competit, non obstante si specialiter de huiusmodi indulgencia
faciant mentionem. Ab[b]as eciam sua peticione nobis monstrarunt*), quod tua frater-
nitas nee non et noster filius . . comes de Tirol contra privilegia Romanorum, pontificum
alternatis vlcibus in iure patronatus ecclesie sancti Pancracii in Vltun*) evidenter eis
confirmato ipsos collationem anticipando nichilominus contendatis ac disponatis divestife,
quam iniuriam forte ipsis, ut opinamur, nescienter illatam de cetero salubriter volentes
detruneare vobis utrisque indicimus, ne in derisura apostolice auctoritatis desipiatis
amplius presumentes iam fate ecclesie*) investituram vestre dicioni vendicare, ne*) si
forte alter vestrum per priora instrumenta poterit hoc de iure sufficienter probare.
Alioquin si quis in prescriptis molestus eis extiterit, omnipotentis dei et apostolorum eins
Petri et Pauli indingnationem noverit se incurrisse atque in extremo examine non dubitet
districte ulcioni subiacere.
Datum Perusii, IL idus Decembris, pontificatus nostri anno secundo. *)
Nach einem Vidimus auf italienischem Pergament (mit einem Notariatssignet an der Spitze). Dasselbe
beginnt folgendermassen : „Anno domini millesimo CCLXXV indictione tercia^ die nono exeuntis Octubris, ad
Uollan^) in curia Olrici Houerii in presentia domini Hainrici capellani de Weingart^ domini Hartemanni plebani
de [M]aies 0 *) , domini Uolcbemari plebani de Lonan , Gebeni et suorum fratrum Hainci Pfaffi et Alberti de
Maienberch ^), Friderici Hellerii, Reimanni de Uollan, Olrici Zehen tenerlK) de Lanan et aliorum item rogatorum,
ibique dominus Heremaimus venerabilis abbas sancti Martini de Weingarten rogavit me infrascriptum Bertclotum
notarium, ut sibi exemplarem literam bullatam et cedula integra et illesa, tenor qualls talis est/' schliesst
mit den Worten: ,,Ego Bertelotus, nolarius domini H.**) regis, hanc literam bullatam vidi et legi et sicut inMJIa
continebatur ita et in ista continetur, nichil addens vel minuens nisi forte literam sillabam vel punctum et hoc
sine fraude, meum singnum aposui atque me subscripsi'* und trägt auf dem Rücken folgende ziemlich gleichzeitige
Aufschrift: „Rescriptum litere papalis de verbo ad verbum pro ecclesiis in Vltun et sancti Georgii apud Lounon'*.
a) Wohl verschrieben für procuratis, — b) Hier ist eine Lücke für den Namen der Kirche. — c) In diesem Satze
fehlt entweder hinter abbas : et conventus, oder sollte es monairavit lieissen. — d) In der Vorlage verschrieben : ecclesia. —
e) Vielleicht verschrieben für nee. — {) Der Anfangsbuchstabe fehlt in Folge einer Lücke im Pergament, er ergibt sich
aber aus der entsprechenden Vidimationsforniel der Urkunde vom 29. Dezember 1266. — g) Dieses Z hat eine seit
dem 12. Jahrhundert in Italien und Frankreich häufige Form.
*) In diesem Datum steckt ein Fehler, wohl ein Schreibfehler der Abschrift. Nach Potthast a. a. 0. S. 1575,
1604, 1626, befand sich Pabst Clemens IV., welcher hier wohl allein in Betracht kommen kann, zu Perugia nur im
Dezember 1265, seinem ersten Pontifikatsjahre , sonst stets zu Viterbo, es kann der Fehler somit im Orte oder im
Jahre liegen, da nun aber ein Verschreiben bei einer Jahreszahl doch eher anzunehmen ist, als bei einem Ortsnamen,
zumal wenn dieselbe in Zahlzeichen geschrieben war, so ist wahrscheinlicher, dass es statt anno 9ectmdo heissen soUte
anno primo.
**) Dieses // bedeutet ohne Zweifel Henricus, d. h. den in der Namensform Enzio bekannteren natüdichen Sohn
K. Friederichs II. f 1272, welcher im J. 1238 Adelasia, die Erbin der beiden Judicate Torre und Gallura in Sardinien,
heirathete, in Folge hievon den königlichen Titel annahm und sich auch noch in seinem Testamente vom 6. März 1272
Hettricus dei gratin rex Sardiniae nannte. In seinem Dienste wäre somit dieser Notar, ohne Zweifel ein Südtiroler, früher
gestanden. (Ein Bertholotus sacri palatii notariua kommt auch in einer Urkunde des Markgrafen Bonifazius von Mont-
terrat über Verhandlungen mit Gesandten K. Friederichs II., dd. Chivasso 4. August 1239, bei Winkelmann, Acta Imperii
inedita seculi XIII. et XIV. 1, 528. vor).
1 — 5) Niederlana; Ulten; Völlan, Dorf der Gem. Tisens; Unter-Mais; Schlossruine Mayenburg bei Völlan,
sämmtlich tirol. L.G. Lana.
238 1265. Dezember 18.
1842.
Probst Wernher, Dekan Hermann und Kapitel von Wimpfen verleihen dem Schultheissen
Dietmar von Grossgartach ihren dortigen Hof und Kleinzehenten als Erblehen.
Wimpfen 1265. Dezember 18.
Nos Wernherus prepositus, Her. decanus et capitulum Winpinensis ecclesie tenore
presentium profitemur, quod de conmuni consilio curiam nostram ia maiori Gartach*)
cum agris attinentibus circiter duo iuga boum concessimus Dielmaro sculteto ibidem
iure hereditario possidendam, ea videlicet adiecta et expressa condicione, quod terciam
partem de eisdem bonis provenieiitem nobis integraliter sine dampno quolibet representet
et ut iura advocaticia sine omni dampno ecclesie nostre persolvat. Maldrum siliginis,
maldrum spelte, maldrum avene sibi contulimus singulis annis in reconpensam. Addi-
dimus etiam sibi de speciali nostra gralia minutam decimam infra septa cum lino,
piris et pomis, que pro parte nostra nobis cedere de iure tenentur. Post obitum vero
suum et uxoris sue unus heredum suorum ipsis bonis integris et indivisis permanentibus
sumptibus propriis bene et fideliter excolere tenetur fimum in eisdem bonis habitum et
coUectum integre super eadem bona deducendo. Hoc adiecto quod si minus bene coluerint,
quod manifesta et ratione probabili poterit conprobari, ipsa bona ad ecclesiam Winpi-
nensem predictam redeant libera et soluta. Addimus preterea, quod idem scultetus
vel quicumque heredum suorum bona predicta excoluerit fidelitatem ecclesie nostre sicut
alii mansionarii nostri iuret firmiter conservandam. Testes qui supradictis omnibus
interfuerunt et audiverunt hü sunt : Her. decanus, R. de Titensheim % C. de Heilprunn %
milites de Eicholfishein *) , scilicet H. C. et G. , H. de Gartach, Albertus Kiuer, H.
scultetus, Gumbertus Gabiler. In cuius rei testimonium et stabilem firmitatem presens
scriptum inde fieri fecimus sigillo venerabilis domini prepositi, capituli Winpinensis,
domini E. de Winsperc*) et civitatis Winpinensis sigillis conmunitum.
Acta sunt hec in Winpina, anno domini M*. CG*. LXV^, proxima sexta feria ante
Nativitatem domini.
Nach dem Necrolog des Stifts Wimpfen aus dem 13. Jahrhundert im grossh. hessischen Archiv zu Darmstadt, fol. 2.
1) Gross-Gartachy O.A. Heilbronn. — 2) Wohl Diedesheim, bad. B.A. Mosbach. — 3) Heilbronn, O.A. Stadt. —
4) Gross- u. Kleineicholzheim, bad. B.A. Adelsheim. — 5) Weinsberg, O.A.Stadt.
1265 und 1266. 239
1843.
Pahst Clemens IV. beauftragt deti Probst von Backnang , den in dem Streite der Kirche zu
Mlwangen mit Friederich Herrn von Truhendingen über das Patronatrechi der Pfarrkirche
in Gunzenhausen zu Gunsten der ersteren ergangenen gerichÜichen Spruch des Bischofs von
Eichstätt zum Vollzug zu bringen.
Perugia. Ohne Zeitangabe (zwischen 1265 Februar 5 und 1266 April 19 V).
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio, preposito*) ecclesie de Bagge-
nanc*), Spirensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Dilectus filius abbas
monasterii Elwacensis, ordinis sancti Benedicti, sua nobis peticione monstravit, quod
cum inter ipsum et nobilem virum Fridericum dominum de Trvhendingen *), Eistetensis
diocesis, super iure patronatus ecclesie in Gunzenhusen *) eiusdem diocesis, quod uterque
ipsorum ad se spectare dicebat, coram venerabili fratre nostro . . Eistetensi episcopo
auctoritate ordinaria questio verteretur, idem episcopus cognitis ipsius cause meritis et
iuris ordine observato diffmitivam pro ipso abbate sententiam promulgavit, quam ipse
petiit apostolico munimine roborari. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta
mandamus, quatenus sententiam ipsam, sicut est iusta, facias per censuram ecclesiasticara
appellatione remota firmiter observari. Datum Pervsii et cetera.
Nach der unten folgenden Urkunde des Backnanger Probsts von 1266 Juni 18.
a) Dieses Wort ist über der Zeile eingesetzt.
*) Von der Wahl Clemens IV. am 5. Februar 1265 an bis 19. April 1266 ist Perugia fast der ausschliessliche Aus-
stellungsort Yon Urkunden dieses Pabstes.
1) Backnang, O.A.Stadt. — 2) Truhendingen, Schlossruine bei Altentrüdingen, bair. A.6. Wassertrüdingen. —
3) Gunzenhausen, bair. B.A.Sitz.
1844.
Bischof Eberhard von Constanz vollzieht den Auftrag Pabst Clemens IV., die auf Grund
und Boden des Klosters vom Garten der h. Maria bei Ulm (Kloster Söflingen) liegende St.
Lorenzkapelle diesetn Kloster einzuverleiben.
Um 1266.
Omnibus Christi fidelibus presentium inspectoribus Eberhardus, dei gratia Constantien-
sis episcopus, subscriptorum notitiam cum salute. Presentes noverint et futuri, nos
venerabilis in Christo patris ac domini Clementis sacrosancte Romane ecclesie summi
240 1266.
pontiflcis in hec verba litteras recepisse. Nun folgt die oben S. 180 gedmckte Urkunde
Pabst Clemens IV. (zwischen 1265 Februar und 1268 November 29) und heisst es dann weiter:
Pastoralis igitur officii debito nos urgente, quo omnium ecclesiarum et ecclesiasticarum
personarum, maxime autem religiosarum, profectibus tenemur intendere et saluli, prefate
abbatisse et conventui monasterii de horto S. Marie iuxta Ulmam, ordinis sancte Cläre,
que ad laudem et gloriam nominis Jesu Christi orationibus psalmodiis et vigiliis cha-
ritatis studio super vires femineas se attenuant et exerceut indigentiis et necessitalibus,
compatiamur exigentibus devotionis nieritis earundem et, ut plenius earum quieti paci
et utilitati consulatur, auctoritate nobis de mandato aposlolico indulta ipsis coneedimus
de gratia special!, ut capellam in Söflingen*), in qua ius obtinenl patronatus, mense
sue ac propriis usibus valeant deputare. Ita tarnen, quod dicta abbatissa et eonventus
faciant in ea per proprium vel alium presbyterum in divinis officiis congrue deserviri.
In cuius evidentiam presens scriptum ipsis concessimus sigilli nostri robore communitum.
Nach einer unbeglaubigten Abschrift des 17. Jahrhunderts, wobei jedoch die e statt der ae wiederhergestellt sind.
a) Im Original stand wohl Sevelingen oder eine ähnliche Form.
1845.
Abt Burkhard von Alpirsbach ve^'kauft mit Einwilligung seines Kapitels dem Abt Eberhard und
, Convente von Bebefthäusen alle Güter seines Klosters in Thailfingen um 90 ff Tübinger Münze.
1266.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Que geruntur sub momentis
temporum, hec debiti || vigoris incurrunt naufragium oblivionis repagulo prepedita,
nisi litterarum ac testium subvenerint || argumenta. Quapropter nos frater Bvr. dictus
abbas in Aelpirspach tenore presentium publice protestando || transmitti volumus notitie
posterorum, quod nos de coniventia pariter et consensu nostri capituli venerabilibus et
in Christo dilectis E. videlicet abbati de Bebinhvsen et suo conventui omnia bona
nostra in Thalvingen*) sita, cum omnibus ipsorum bonorum attinentiis, pro nonaginta
libris Tuwingensis monete vendidimus, huiusmodi prestita cautione, quatinus dicta bona
cum omni iure, forma et modo ; quo nos hactenus ipsa possedimus , iam dicto quoque
cedant conventui de Bebinhvsen et ibidem ecclesie nunc deinceps integraliter possidenda.
Ut autem rata et inconvulsa valeant permanere, presentem cedulam cum annotatione testi-
um conscribi fecimus et non solum nostro, sed etiam nostri capituli sigillo fecimus roborari.
1266. 241
Acta sunt hec anno domini M^ CG*. LX°. VP. Testes autem hü fuerunt : Bur. abbas
de Aelpirspach, H. prior, L. prepositus, V. cellerarius, C. camerarius dictus Moner, Ber.
advocatus de Domstetin*), item E. abbas de Bebinhvsen, Wer. prior, F. cellerarius,
A. et A. monachi eiusdem cenobii, item F. miles dictus Herthser, Wer. et Wer. milites
de Zelle ^, C. et Ber. milites de Lustenowe*), H. minister, item: H. canonicus de Spira,
H. decanus de Ofterdingen *) , C. plebanus de Tuzzelingen ^) , Bur. plebanus de Wilon^),
C. plebanus de Lustenowe et alii quam plures.
Siegel: 1) des Abts Burkhard von AJpirsbach, spitzova), 50,34 mm (III. A. 2. a.): der stehende Abt, in der
Rechten den Stab, in der Linken ein Buch(?) vor die Brust haltend, Umschrift: f St^/tim . BVRCARDI .
ABBATIS . DE . ALP('tr;SBACH ; 2) des Kapitels von Alpirsbach , rund , c. 34 mm (IL A.) : Brustbild des h.
Be^'edikt, eine Tonsur auf dem Kopfe, mit der Linken einen Abtsstab über die Schulter haltend, Aufschrift, z. Th.
nich*. sehr deutlich erhalten,: SCS . BENEDICT .. . (N und E verbunden; hiernach ist die Beschreibung des
Siegels in Bd. 5 S. 83 zu berichtigen). — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 208.
1) Thai)(]ngen, O.A. Herrenberg. — 2) Dornstetten, O.A. Freudenstadt — 3) ? Schenkenzell , bad. B.A.
Wolfach, oder Zell unter Aichelberg, O.A. Kirchheim; vergl. Bd. 5 S. 352. — 4) Lustnau, O.A. Tübingen. —
5) Ofterdingen, O.A. Rottenburg. — 6 u. 7) Dusslingen und Weilheim, O.A. Tübingen.
1846.
i>^' Edle Kraft von Hohetüohe befreit das Kloster Gnadenthal und seinen daselbst sich auf-
haltenden Oheim Konrad von Krautheim bei der Durchfuhr ihrer Gilter durch seine Herrschaft
von allem Zoll und Ungeld.
1266.
Cognoscant igitur universi presentem paginam inspecturi, quod nos Crafto || nobilis
de Hohenloch tantam graliam fecimus claustro in Gnadental || et avunculo nostro
domino C. de Gruthein, qui residenciam facit apud || predictum claustrum, quod nego-
ciatores supradicti claustri et avunculi') nostri G. de Gruthein cum bonis, que predicto
claustro vel avunculo nostro sepedicto titulo propri^retatis adtinent, absque uUa inpeticione
sive telonyo, quod dicitur zol vel ungelt, nostras municiones vel alia loca, que sub
nostro sunt regimine, securi debent trans^ire et transduci, ita ut nullum a nostris pro-
curatoribus *) predicto claustro incumbat inpedimentum *). Ut igitur hec omnia evidentius
eluces^cant et ne in posterum super aliquis dubietatis scrupulus valeat suboriri, dedimus
predicto claustro in testimonium presentem literam sigillo nostro diligentius roboratam.
Actum et datum anno domini M"*\ GG"*'. LX"^ VP^.
Nach dem Originale des fürstl. hohenlohischcn Archives zu Oehringen. Anhängend das runde Siegel des
Ausstellers 59 mm (IV. G.) : im rechtsgelehnten Schilde die zwei hohenlohischcn Leoparden, stehend, mit hängenden
VI. 31
242 1266.
Schweifen; Helmzier: zwei mit je sechs Lindenzweigen besteckte Büffelhörner ; Umschrift: f SIGILLVM . KRAFT-
HONIS . DE . HÖH . . LOCH. - Abdruck: Hanselmann, Diplomat. Beweis Bd. L S. 420, Nr. LV. — Regest:
Stalin a. a. 0. 2, 568. — Abbildung des Siegels: Archiv f. hohenl. Geschichte 1, Tafel III. Nr. 7.
a) In der Urkunde steht avuneulis. — b) Das ursprünglich darauf folgende eis ist nach der alten Weise durch
Punkte unter der Linie getilgt und zugleich noch durchstrichen. — c) Die Anfangsbuchstaben des Wortes finden sich
schon auf der vorhergehenden Zeile und sind auf der folgenden, wo das ganze Wort steht, wiederholt.
1847.
Graf Otto von Eberstein beurkundet, dass Konrad, der Sohn Schurbrands, sein Bürger in
Gernsbach , mit seiner Einunlligung dem Kloster Herrenalb dreissig Schilling Heller jährlich
auf Martini aus genannten Gütern beim Igelbache verkauft habe.
Gernsbach 1266.
Otto, dei gratia comes de Eberstein, constare volumus hoc scripto universis tarn
futuris quam presenlibus, quod Cvnradus filius Schurbrandi, civis noster in || Genrspach *),
consensu nostro permittente vendidit conventui monachorum in Alba monasterio, Cyster-
ciensis ordinis, redditus triginta solidorum Hallensis moHnete solvendorum annuatim de
bonis subscriptis in festo beati Martini. Que bona ipsis in hunc modum obligavit, quod
quocumque anno solidos suprascriptos || infra quatuordecim dies post festum suprascriptum
ipse vel heredes sui non persolverint dicto conventui, eadem bona debeant ad monasteriura
prefatum proprietatis titulo perpetualiter libere pertinere. Nos itaque super hiis utrius-
que partis precibus inclinati contractum istum, ne quisquam infirmare vel calumpniari
valeat ipsum, presenti scriptura ratificamus sigillique nostri munimine confirmamus.
Sunt autem hec bona sila aput rivulum qui dicitur Vgelenbach *) : Septem domus, de
quarum prima dat Reppeiz XX denarios, de secunda gener Bargonis tres solidos, de
tercia vidua Zwickln XXXII denarios, de quarta Appo XXXII denarios, de quinta Knvttel
quatuor solidos et VI denarios, de sexta Gotteman tres solidos, de seplima Kezzelerus
tres solidos, insuper pratura et ortus et arbores, quorum proventus pertinent ad census
denariorum prescriptos, nee aliquis poterit distrahere vel vendere sine nutu vel consensu
abbatis et conventus de Alba.
Actum anno domini M". CG". LXVI.
Datum aput Genrspach coram testibus subscriptis: Heinrico advocato et Heinrico
filio suo et Hartnido sculteto et Alberto fabro et Bertoldo Sveuo, et Heinrico fabro, et
Bertoldo advocato de Baden'), et Peregrino fratre suo et Sigelino et Alberto Blez, Erle-
wino, Cvnrado Schindeler.
Nach dem Originale des G. L. Archives zu Karlsruhe. Das schon öfters beschriebene Siegel des Aus-
stellers. — Auszug: Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins 1, 358.
1 u. 2) Gernsbach, bad. B.A. Rastatt und der dabei in die Murg fliessende Igelbach. — 3) Baden, Stadt.
1266. 243
1848.
Graf Otto von Eberstein und sein Sohn Otto schenken dein Kloster Herrenalb einen Berg
im Huhnerbachthal zum Bau von Weingärten und gestatten ihm den Erwerb von 2 Jauchert
Ackers mit Wiesen und einem Hofe in Loffenau, Bleiche oder sonst in ihrem Gebiet.
1266.
m
Nos Otto comes de Eberstein et Otto filius noster constare volumus universis tarn
presentibus quam futuris presentem || litteram inspecturis, quod nos moti pietate solita,
quam circa cenobium monachorum de Alba, Cisterciensis ordinis, Spirensis diocesis, ||
specialiter gerimus et habemus, donavimus ipsi conventui montem situm in valle que
dicitur Hvnrebach^) ad plantandum in eo || quantascumque valent vel volunt vineas vel
iusto titulo conquisierint iara plantatas, indulgentes, ut idem conventus easdem vineas
ab omni exactione liberas et inmunes perpetua possidere debeat libertate. Insuper in
subsidium culture dictarum vinearum concessimus conventui predicto, ut agros campestres,
qui duobus aratris sufficiant ad colendum, cum pratis sibi necessariis et curia congruente
in Lovfenowe*) aut in Bleiche') vel alibi in nostro districtu, ubi visum fuerit ipsis ex-
pedire, sub prefata libertate liceat conparare, adicientes etiam, quod quicumque ad
eandem curiam vel vineas cultor constitutus fuerit a conventu memorato, ab omni
semper sit exactione seu servitio tarn corporali' quam reali una cum curia et vineis
supradictis verum etiam cum aliis bonis dicto conventui in remedium animarum a quo-
cumque pie collatis esse debeant libera et exempta. Et nichilominus in pascuis, silvis,
pratis, campis, aquis, riguis et irriguis cunctisque aliorum usibus seu conmoditatibus
cum suis confinalibus participe^ volumus esse cenobium memoratum consuetudine
contraria in posterum non obstante. Ad quod servandum dicto cenobio inconvulsum
nos nostrosque successores firmiter obligamus. Et ne concessionis nostre gratiam quis-
quam heredum vel successorum nostrorum presumat infringere vel ei ausu temerario
contraire, presentem litteram nostro, Symonis comitis Gemini Pontis et Rudolfi marchionis
de Baden sigillis antedicto cenobio dedimus conmunitam. Cuius rei testes sunt : Reinbotto
de Windecke*), Chimo de Baden*), Sifridus de Otencheim^), Cvnradus de Eichelbach'),
Heinricus de Svnnesheim ®), Bertoldus pincerna, Steinlinus, Eberhardus de Flehingen®),
Bertoldus, Swaneger, Vogtelin, fratres de Remchingen ^®), milites, Bertoldus de Struben-
hart"), Heinricus advocatus et Bertoldus fratres de Genrspach"), Heinricus et Sifridus
notarii de Eberstein.
Acta sunt hec anno domini M^ CG^ LXVP.
Nach dem Originale des G. L. Archives zu Karlsruhe. An weissen Leinenfäden 3 sehr beschädigte Siegel:
1) Graf Ottos von Eberstein, öfters, 2) Graf Simons von Zweibrücken, unten bei der Urkunde vom März 1267
31*
244 1266.
beschrieben, von der Umschrift hier: f Sigillum SYMON . . . RSTEIN ET D KIN erhalten; 3) Markgraf
Rudolfs von Baden, aus gränem Wachse, vergl. S. 156. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 12, 211.
1 — 3) Loffenau, Hühnerbachthal, noch heutzutage der Name eines Thaies bei LoiTenau, dem Murgthale
zu, Bleiche, Gem. Herrenalb, O.A. Neuenbürg. — 4) Vergl. S. 202, Anm. 1. — 5) Desgl. S. 242, Anm. 3. —
6) Oetigheim, bad. B.A. Rastatt. — 7) Eichelbach, wohl abgeg. Ort in der Nähe von Rastatt, etwa am Eichelberg
(vergl. Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 114). — 8) Sinsheim, bad. B.A. Baden. — 9) Flehingen,
bad. B.A. Bretten. — 10) Remchingerhof, bad. B.A. Durlach. — 11) Straubenhardt , abgeg. Burg bei Dennach,
O.A. Neuenbürg. — 12) Vergl. Sy 97, Anm. 10.
1849.
Der Edle Egilwart Docceller entsagt gegen die Abfindtingssunwie von 9 U Tübinger allen
seinen Anbrüchen auf die zu dem Hofe des Klosters Kirchberg in Balingeti gehörigen Güter.
1266.
Universis presens scriptum inspecturis Egilwart nobilis dictus Docceller veritateiii
cognoscere rei geste. Profiteor tenore presencium, quod pro novem libris Tuwingensiuiu,
quas recepi, ad instantiam honestarum ad hoc nie fideliter exhortantium omni accioni
et iuri, que videbantur mihi conpetere in bona priorisse et sororum de Kirchberg, Cou-
stantiensis dyocesis, pertinentia in curiam earundera in Balingen 0, videlicet in agris,
silvis, bustis, pratis et quibuscumque aliis, cessi pro me et meis heredibus singulis et
universis, ita sane quod premisse priorissa et sorores predictara curiam cum omnibus
suis appendiciis sine qualibet inpetitione mea vel meorum possideant perpetuo libere ac
tranquille. Interfuerunt autem huic cessioni et renuntiationi dominus Fridricus comes
de Zolre, Berkerus nobilis de Michillenstain *), Hugo pincerna de Stöffenberg *), Hainricus
miles de Erchingen*), Trageboto miles, villicus de Fromer^), Burkardus schultetus de
BoUe^. Feci autem cedulam sigillo domini comitis de Zolre conmuniri.
Acta sunt hec anno domini M^ CC^ LXVF.
Nach dem Copialbuche des Klosters Kirchberg über die Orte „dishalb Neckers" aus dem 16. Jalirhundert fol. G.
1) Balingen, O.A.Stadt. — 2) Michelstein, abgeg., O.A. Spaichingen. — 3) Staufenburgerhof, Gem. Weilheira,
hohenzoller. O.A. Hechingen. — 4) Wohl Erzingen, O.A. Balingen, woselbst im 13. Jahrhundert ein Ortsadel
auch sonst urkundlich vorkommt, indem ohne Zweifel das z im Originale diejenige etwas eigenthümliche Form
hatte, welche, wie bekannt, von späteren Abschreibern öfters für ein h gehalten wurde. — 5) Frommern, O.A.
Balingen. — 6) Boll, hohenzoll. O.A. Hechingen.
1266. 245
1850.
Der Edle Thimo von Eutingen verkauft alle seine zu dem Hofe in Rohrdorf gehörigen Grüter
an die Priorin und die Schwestern in Kirchberg um 22 ff Tübinger.
1266.
Universis presens scriptum inspecturis Thimo nobilis de Vtingen*) rei geste cong-||
noscere veritatem. Notura facio tenore presentium, quod ego presente Wol. fratre || meo
et consentiente et omni actioni future renuntiante bona mea omnia || curie in Rordo/Ä*)
attinenlia in agris, silvis et pratis et aliis cum omni iure, quod ego in eis habui,
priorisse et sororibus in Kilperg, Constantiensis dyocesis, vendidi pro XXII libris Thuin-
gensium legalis monete, quas ab eisdem fateor me in integrum recepisse. Cedo igitur
sponte pro me et meis heredibus exnunc et deinceps omni hereditario iuri premissorum
bonorum seu repetitioni eorum, que mihi, cum mea erant, competere videbantur. Ita
sane, quod dicte priorissa et sorores absque omni gravamine tranquille ac libere, sicut
ego, in toto et in parte bona possideant memorata. Testes sunt: Steinmarus, . . dictus
Louf milites de Vtingen, Wolfer. advocatus de Altinsteige*), F. dictus Molendinarius,
Wol. de Hetterbagh *), Petrus de Epphendorf*). Feci autem hec, quoniam sigillum non
habui, sigillo domini palettini communiri.
Acta sunt hec anno domini M". GC^ LXVI.
Das bereits Bd. 5 S. 252 beschriebene Siegel des Pfalzgrafen Hugo von Tübingen aus mit Eisenoxyd
gemischtem Wachse, von der Umschrift noch erhalten : f H . . . . RA .CO INGEN.
1 u. 2) Eutingen und Rohrdorf, O.A. Horb. — 3 u- 4j Altenstaig und Haiterbach, O.A. Nagold. —
5) Epfendorf, O.A. Oberndorf.
1851.
Der Edle Albert von Liebenau beurkundet, dass er sein Eigenthumsrecht an Hilla, der Wittwe
Burkhards, um 2 U ihren Söhnen Konrad und Heinrich verkauft habe.
1266.
Universis Christi fidelibus presencium inspectoribus nobilis vir Albertus de Lieben-
owe^) sub||scriptorum noticiam cum salute. Notum sit universis, quod ego ins proprietatis,
quod mihi in Hilla re||licta quondam Btrchardi pertinebat, Ch^nrado et Hainrico filiis
eiusdem Hille pro II || libris usualis monete racionabili vendicionis titulo contradidi,
renuncians bona fide omni iuri seu actioni, que mihi vel meis heredibus in sepedicta
246 1266.
Hilla conpetit vel conpetere polest in futurum. Et ne quis eandem vendicionem in
posterum valeat inpugnare, eisdem filiis, videlicet Gh^n. et H., presentes literas mei
sigilli munimine contuli roboratos.
Acta sunt hec in Gailnhoven *), anno domini M* CG* LX^ VP. Huius') rei testes
sunt hü : Bur. de Rorimosi '), Gh^no de Langense *), Jacobus piscator, H. dictus Klosnser,
H. de Staßllinunrite *), C. de Ghnaellisperch % Ber. Ghnaellisperch, H. dictus H^taer, Ber. de
Grunbah^, G. villicus de Grunbah et alii quam plures. Valete in domino, quod opto.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel fehlt.
a) Von hier an ist die Urkunde nicht mehr so gleichmftssig wie bisher, auch mit etwas grösseren Buchstaben,
allein, wie es scheint, doch von derselben Hand geschrieben.
1) Liebenau, O.A. Tettnang. — 2) Vergl. oben S. 191 Anm. 2. — 3) Rohrmoos, O.A. Ravensburg. —
4—7) Langensee, Ober-, Unter-, Gem. Flunau; Stellenried, jetzt in Hübschenberg , Gem. Ober-Fisenbach
aufgegangen; Knellesberg, Gem. Ober-Eisenbach; Krumbach, Gem. Kaltenberg, sämmtlich O.A. Tettnang.
1852.
Die Grafen Eberhard und Konrad von Kirchberg beurkunden, dass sie ihr Gut in Witzis-
hofen auf Bitten ihres Ministerialen, des seither damit belehnten Ritters Ber, von Würtz, und
seiner Hausfrau den Herren des deutschen Hauses zur heil. Maria [in Ulm] geschenkt hahefi.
1266.
Universis Christi fidelibus presencium inspectoribus E. et C. comites de Kirchberg ^)
salutem in omnium salvatore et noticiam subscriptorum. Evanescunt cum tempore que
geruntur in tempore, nisi recipiant vocem testium aut scripti firmamentum. Tenore
igitur presencium declaramus modernis et futuris, quod nos donavimus cum optimo
affectu in remedium anime nostre et karorum nostrorum bona nostra sive predium
nostrum in Witzishouen *) ad preces assiensum favorem Ber. militis sive nostri ministeri-
alis in Wirz®) et reverende uxoris sue, qui in manus nostras eadem bona, cum essent
feodum ipsorum, cum deliberato consilio et conmuni consensu resignaverunt , domini[s]
domus Theutonice et sancte Marie cum omnibus sibi attinentibus in pascuis, in pratis,
in silvis, in cultis et incultis et in aquis. Ut autem prefata donatio rata in posterum
et firma permaneat et ne ab aliquo nostro berede vel ab heredibus Ber. militis prefati
de Wirz et uxoris sue possit in futuro inpeti vel recipi, presentem fecimus conscribi
et munimine nostri sigilli confirmari. Testes huius facti sunt: R. de Griesingen*) miles,
Fridericus') Hosilinus, Ber. Hosilinus, Lampertus, H. de Brvnnon*) et alii quam plures.
Acta nativitate domini millesimo CC LXVP, indictione IX.*), feliciter. Amen.
1266. 247
Nach einem Copialbuche der Deutschordenskommende Ulm aus dem 15. Jahrhundert fol. XXXVIII b. —
Abdruck: Ulmer Urkundenbuch 1. S. 119. — Regest: Stalin a. a. 0. 2, 412.
a) Es steht nur /r., was zunächst als f rater gelesen werden möchte; allein es ist kaum anzunehmen, dass ein
Geistlicher bezw. Deutschordensbruder in dieser Weise zwischen die anderen, weltlichen, Zeugen eingeschoben worden
wäre, und in Betreff der grossen und kleinen Buchstaben ist das Copialbuch nicht sehr genau.
*) Das Datum ist übrigens wohl, da vor naUviUUe domini kein a steht, richtiger so aufzufassen, dass Nativitate
domini Weihnachten = 25. Dezember bedeutet, in welchem Falle dann entsprechend dem in unseren Gegenden damals
übUchen Beginn des Jahres mit Weihnachten das Jahr 1265 unserer Zeitrechnung anzunehmen wäre, wozu auch die
indictio IX nach der am 24. September beginnenden indictio Bedana passen würde.
1) (Ober-)Kircherg, O.A. Laupheim. — 2) ? Wilzighausen , ein früher im Besitze der Fugger befindliches
Dorf, heutzutage bair. A.G. Illertissen, nahe bei Oberkirchberg. — 3) Unermittelt. — 4) Griesingen, Ober-,
Un'^r-, O.A. Ehingen. — 5) Bronnen, O.A. Laupheim.
1853.
Graf Friedetich von Zollern schenkt auf Bitte seines Lehensmannes ^ des Herbord von „Noh-
mtätoüer'', einen von demselbefi ihn aufgesagten Hof zu Dettingen an das Kloster ßebenhausen.
1266.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. F., dei gratia comes de Zolre,
universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis perpetuam salutem in auctore
salutis. Quia presentös etatis homines ad malum calumpnie proniores ea gesta sepe
conantur infringere, que feliciter ordinata deberent firmiter permanere, opus est, ut vox
testium et litterarum auttoritas intercedat. Noverint igitur universi presentem litteram
inspecturi, quod Herbordus de Nohmütwiler ^) curiam suam in Tettingen*) sitam, quam
ipse a nobis aliquanto tempore iure detinuit feodali, ad manum nostram resignans
petivit humiliter et instanter, quatinus nos eandem curiam ecclesie in Bebinhusen et
ibidem conventui divine mercedis intuitu conferremus. Nos igitur tam ipsius Her. quam
venerabilis E. tunc abbatis eiusdem ecclesie precibus inclinati duximus annuendum,
ita quod mox devotione ducti consimili, divine retribucionis intuitu et gloriose virginis
Marie reverencia speciali atque in animarum parentum nostrorum remedium dictam
curiam ecclesie donavimus memorate tale caucione preambula, quod ipsa curia iam
dicto cedere< debet conventui soluta et libera nee ab aliquo vexacionis gravamine pertur-
banda, sed quiete continua et iure perpetuo possidenda. In huius rei testimonium
presentem cedulam cum annwtacione testium conscriptam et nostri sigilli munimine
roboratam prefato conventui duximus porrigendam.
Acta sunt hec anno domini M"" CC" LX"* VP. Testes autem, qui huic donacioni astiterant,
hü fuerunt : H. miles de Schasispurg *) et R. filius eins, Wernherus miles de Tottirnhusen *)
248 1266.
et E. filius ipsius, Richerus über de Wertestin*), Burckhardus de BoUe^, Marqwardus
Scolaris de Hächingen ') , frater Diemo monachus de Bebenhusen et alii quam plures.
Datum in Schalczburg, anno domini per numerum prenota[to].
Aus einem Copialbuche des Klosters Z wiefalten auf Pergament aus dem 15. Jahrhundert fol. 70 b. -~
Abdruck: Monum. Zolleran. p. 85 Nro. GCVI. — Regest: Stalin a. a. 0. % 527.
1) Schwerlich Nehmetsweiler, O.A. Ravensburg, zumal da dasselbe im J. libb Nenthildennler^ später auch
Nentiswüare heisst. — 2) Dettingen, hohenzoUer. O.A. Haigerloch, oder O.A. Rottenburg (in Mon. Zoller. a.a.O.
heisst es falsch TeUingen). — 3) Schalksburg, abgeg. Burg, O.A. Balingen. — 4) Dolternhausen, O.A. Rottweil. —
5) Werstein, abgeg. Burg bei Fischingen, hohenzoUer. O.A. Haigerloch. — 6 u. 7) Hechingen, hohenzoUer.
O.A.Stadt und Boll in diesem O.Amt.
1854.
Rittet' Johann von Emeringeti sagt mne bisher von Seiten dei* Herren von Emerkingen zu
Lehen getragenen, nun aber von ihm an seinen Bruder Philipp verkauften Güter in Emeringen
den Lehensherren zum Zweck der Belehnung seines Bruders, welche vollzogen wird, auf.
Munderkingen 1266.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen, f Ego Johannes de Emeringen*)
railes bona mea, que ego habui || in Emeringen, vendidi fratri meo Philippo coram
dominis meis de Anmerkhingen*) in Munderchingen ') eorundem || civitate pro equo nee
ultimo, quia prius partem predictorum bonorum eidem Phi. fratri meo dederam pro
argento. Et quia || eadem bona iure feodi possederam, ipsa, postquam vendidi, ad
manus dominorum de Anmerkhingen libere resignavi, rogans, quatenus ea sepedicto
Phi. fratri meo pleno iure feodi concedere[n]t possidenda, quod et factum est deo gracias.
Magis enim volui, cum me oportebat vendere, quod mens frater haberet ea, quam ad
manum transirent alienam. Hoc me fecisse contestor et profiteor per presentes. Testes
huius vendicionis et facti sunt: dominus mens de Anmerkhingen senior Wal. et filii
sui H. et Wal., dominus et pater mens H. decanus et filius suus, H. sacerdos, dominus
Bodelungus et tres filii sui et dominus C. de Kirchain*) et dominus Schieko, Hermannus
Sanus vir et frater suus") C. et Wal. Stiepho et filius suus, C. faber et Corwus et alii
quam plures fidedigni. Et ne nostrum factum deleri valeat temporis vetustate, presentem
paginam sigillis dominorum de Anmerkhingen, prepositi de Marchtello et domini mei
decani fecimus conmuniri.
Datum Munderchingen, anno gratie M". CG". LX. NV\
Nur noch das 1. und 3. Siegel hängen an: 1) des Probsts von Marchthal, spilzoval, unten beschädigt,
(II. B.): der h. Petrus mit Schlüsseln, von der Umschrift noch erhalten: t S. PREPO . . . RTELLO; 2) des
1266. Februar 4. 249
Walther von Emerkingen, rund, 40 mm (IV. A. 1 .) : ein N-förmiger Doppelhacken, Umschrift : S. WALTHERl .
DE . ANEMARCHttt^^n ., dann wieder der Doppelhacken (H und E, N und E, A und R verbunden.)
a) Diese beiden Worte sind am Schlüsse radirt bezw. corrigirt.
1) Emeringen; O.A. Münsingen. — 2—4) Emerkingen, Munderkingen, Kirchen, O.A. Ehingen.
1855.
Der Kämmerer Heinrich von Bienburg schetiH seineti Hof in Aspach an das Kloster Baind.
Baind 1266. Februar 4.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis incommodis occurritur plene-
que future questionis materia conculcatur, cum negotia fragililatis humane scriplurarum
testimonio conservantur. Nos igitur H. camerarius de BigenburcO memorie singulorum
et omnium exponimus ac futurorum notitie declaramus presenti scripto publice pro-
testantes, quod nos curiam in Aspach*), quam hereditario iure nomine proprietatis a
nostris progenitoribus possedimus, cum omnibus suis pertinentiis , cultis et incultis,
tactis aut intactis, pro ampliando divino cultu sanclimonialibus de Biwende libera donatione
contulimus quiete ac pacifice perpetuo possidendam, pro nobis et heredibus nostris omni
repetitioni, actioni seu querimonie tarn in genere quam in specie renunciantes presen-
tibus, ex quibus hec donatio nostra irritari, revocari posset aut aliquo modo impediri.
Huius rei testes sunt : frater Hermannus de Schaf husa *), frater Bruno, domini Johannes,
Nicolaus, Hartmannus, monachi Salemanenses , Albertus sacerdos de Biwende, frater
Burkardus, frater Conradus, frater H. de Cressenbrunne *), frater Bertoldus, frater Her-
mannus, conversi monasterii prenotati, ac alii quam plures. Ne autem sanclimonialibus
prelibatis ex libera donatione curie memorate debeat aut possit in posterum aliqua
calumpniandi materia suboriri, presens instrumentum sigilli nostri munimine communitum
eisdem dedimus ad cautelam.
Actum apud Biwende, anno domini M.CC^LXVL, secundo nonas Febi uarii, IX. indiclione.
Nach dem öfters genannten Copialbuche des Klosters Baind S. 49. — Regest: Diöcesanarchiv von
Schwaben 7. Jahrgang 1890 S. 71.
1) Vergl. S. 135 Anm. 2. — 2) Aspach, Gem. Hummertsried , O.A. Waldsee erscheint et^ras zu entfernt,
von Esbach, Gem. Hasenwe^er, O.A. Ravensburg ist ein höheres Alter zweifelhaft , daher wohl eher an das
Bd. 4 Anhang S. LVIII erwähnte, im 17. u. 18. Jahrhundert in Verbindung mit Belzenhofen, Gem. Berg, O.A.
Ravensburg genannte Aspach zu denken ist, an das noch heutzutage ein Wald dieses Namens in der Gegend
erinnert. — 3) Wohl SchafThausen, schweizer. Kantonsstadt. — 4) Kressbronn, O.A. Tettnang.
VI.
32
250 1266. Februar 5.
1856.
Probst, Dekan und Kapitel der Kirche zu Constanz verkaufen mit Bewilligung des Bischofs
Eberhard einige Höfe in Andelfingen an das Kloster Heiligkreuzthal um 23 Mark Silber.
Constanz 1266. Februar 5.
Omnibus in Cliristo fidelibus presentem paginam inspecturis C. prepositus, Ber.
decanus totumque capitulum ecclesie Conslanliensis noticiam subscriptorum. üt bone
fidei contractibus || a futuris impeticionum caveatur pericuiis, expedit ipsos scripturarum
et testium amminiculo sufifulciri. Noverint igitur universi presentium periectores, quod
nos voluntale || unanimi ac spontanea possessiones tales , videlicet curias Wernheri,
Vlrici et . . dicti Künzelär in Andöluingen *) cum omnibus pertinentiis , scilicet pratis,
pascuis, sil||vis; agris, cultis et incultis, viis et inviis, nee non attineneiis, quocumque
censeantur nomine, pro certa summa peecunie, videlicet XX*'III"* marcis, omni iuris et
consuetudinis tam verborum quam gestium legalitate, que in huiusmodi contractibus fieri
consuevit, adhibita, accedente nichilominus ad hoc venerabiiis patris ac domini nostri
E., dei gratia Gonstantiensis episcopi, consilio seu consensu, dilectis in Christo . . abba-
tisse et conventui de Valle Sancte Crucis, ordinis Cisterciensis, vendidimus, peccuniam
eandem de huiusmodi contractu habitam ad maiorem ecclesie nostre nee non usus
prebendarum eiusdem de consensu mutuo convertendo. Renunciantes eciam sine dolo
tam pro nobis quam pro omnibus nostris in evum successoribus tocius iuris communis
ac privati, canonici vel civilis actioni, exceptioni ac auxilio, exceptioni non numerate
peecunie, nee non indulgenciis vel litteris apud sedem apostolicam impetratis vel impe-
trandis, occasione quarum contractus huiusmodi a nobis vel ab aliis revocari posset
aliqualiter in futurum. Ut autem hec in sui robore de cetero pleniori gaudeant iute-
gritate, nos presens instrumentum ad protestacionem seu voluntatem nostram conscriptum
memoratis . . abbatisse et conventui omnibusque sibi perpetuo successuris pretaxati
domini nostri episcopi nee non nostri sigillorum tradidimus karactare communitum.
Acta sunt hec in Constantia, presentibus reverendis in Christo C. preposito, B.
decano ecclesie nostre, nee non Episcopalis Celle*) et sancti Stephani Gonstantiensis
ecclesiarum prepositis, . . custode, magistro B. scolastico, R. de Tannenvels*), H. de
Strazze*), magistro Walcone, magistro AI. de Phine*), canonicis Gonstantiensibus, R. et
Waltero fratribus dictis Joheler, C. retro Maccellum, civibus Gonstantiensibus, anno
domini M^ CG"*. LX*". VP., feria sexta post Purificationem beate Marie.
An weissen leinenen Schnüren die bereits öfters, z. B. Bd. 5 S. 38, beschriebenen Siegel des Bischofs
Eberhard und des Kapitels von Constanz; dazwischen im Pergamente 2 Löcher, durch welche ein 3. Siegel ein-
gefügt war oder werden sollte.
1) Andelfingen, O.A. Riedlingen. — 2) Vergl. S. 183, Anm. 4. — 3) Tannenfels, abgeg. Burg bei Heimenkirch, bair.
A.G. Weiler, oder bei Sursee Kantons Luzern. — 4) Strass, thurg. Bez. Frauenfeld. — 5) Pfyn, thurg. Bez. Steckborn.
1266. Februar 2Q und März 1. 251
1857.
Pabst Clemetis IV. bestätigt auf Bitten des Frobsts, Priors und Kapitels von Denkendorf die
von dem früheren Bischof Gilnthe}* von Speier geschehene Einverleibung der Kirche zu Wahl*
heim an die Probstei.
Perugia 1266. Februar 20.
Clemens quartus*) episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis preposito priori et
capilulo ecclesie de Denckendorff ad ecclesiam lerosoliraitanam pleno iure spectantis,
ordinis sancti Augustini, Constanciensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem.
Desideriis vestris in hiis aflfectu benivolo libenter annuimus, que vobis et ecclesie vestre
profutura speramus. Sane petitio vestra nobis exhibita continebat, quod bone meraorie
Guherus*) Spirensis episcopus ecclesiam de Walhem*), Spirensis diocesis, tunc vacantem
de consensu patroni eiusdem ecclesie vobis auctoritate ordinaria in usus proprios deputavit,
quam vos per septuaginta annos et amplius in usus ipsos pretextu concessionis huius-
modi quiete ac pacifice possedistis. Nos ilaque vestris suplicacionibus mclinati quod
super hoc ab eodem episcopo provide factum est, ratum et firmum habentes illud,
dummodo eandem ecclesiam hactenus sine interrupcione naturali et civili possederitis
pacifice et quiete, auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio
communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmacionis
u. s. w. (vergl. Bd. 5 S. 63.)
Datum Perusii, X. kalendas Marcii, pontiflcatus nostri anno secundo.
Nach einem Copialbuche des Klosters Denkendorf aus dem 16. Jahrhundert, S. 37. Einige sinnstörende
Schreibfehler sind stillschweigend berichtigt.
a) Diese Ordinalzahl ist sicherlich von dem Schreiber des Copialbuchs auf Grund der Aufschrift der BüUe oder
sonst einer, übrigens allem nach begründeten Vermuthung beigesetzt worden (vergl. Bd. 5 S. 408). — b) Dieser Name ist
ohne Zweifel eine verdorbene Form des Namens Gunthems (d. h. des 1146 — 1163 regierenden Bischof Günther von Speier).
1) Wahlheim, O.A. Besigheim.
1858.
Anshelm von Justingen verkauft mit Einwilligung der Seinigen seine Besitzungen in Andelfingen
der Aebtissin Bertha und dem Convente von Heiligkreuzthal um 5^/2 Mark Silber.
Hundei'singen 1266. März 1.
In nomine domini. Amen, Omnibus hanc paginam inspecturis Anshelmus de Ju-
stingen ^) II noticiam subscriptorum cum salute. Vita cunctorum instabilis et memoria
32 ♦
252 1266. März 9.
hominum labilis ac in||firma moneul gesla lemporuin perheiiiiari serie litleraruni. Ea-
propter tenore harum patere cupio uni||versis, quod ego accedeute consensu nobilis
domine Willebirge matris mee, Berhte uxoris niee, Anshelmi filii mei, Willebirge et
Adelhaidis filiarum mearum, quia plures tunc temporis filios et tilias non habebam,
possessiones meas in Andelvingen ') , quas Albertus dictus der Wirt tunc temporis
excolebat et michi iure proprietatis attinebanl, cum omnibus suis pertinentiis et iuribus
universis, nuUo obligatiouis genere obligatas, feminis religiosis Berhte abbatisse et con-
ventui de Valle Sancte Crucls et per ipsas suo raonasterio pro quinque marcis et dimidia
argenti puri ac legalis vendidi et docta verborum soUempnitate totaliter contuli et donavi
pleno iure libere ac quiete perpetuo possidendas, renuncians una cum predictis Willebirga
matre, Berhta uxore, Anshelmo filio, Willebirga et Adelhaida filiabus meis, omni iuri,
quod habebam vel habere videbar in eisdem possessionibus casu aliquo conlingente
michi vel meis heredibus debitum aut consuetum.
Acta sunt hec apud Hundersingen '*), anno domini RrCC'LX^VP. , kalendis Martii,
subnotatis testibus presentibus et rogatis, videlicet Hainrico decano de Althain*), Sivrido
et Berhtoldo fratribus suis, Ortolfo capellano comitis Hartmanni % clericis, nobilibus viris
Hainrico de Gundolvingen *•') , Hainrico et Swiggero filiis suis, Cönone monetario de
•Rivdelingen ') et Reinhero Trivtelario et aliis quam pluribus probis viris. In cuius rei
evidentiam presentem cedulam exindet conscribi fecimus') et sigilli nostri munimine
roborari.
Das S. 128 beschriebene Siegel des Ausstellers. Ein durch das erste 'S gezogener Abkörzungsslrich (für
SigUlum) ist hier noch sichtbar.
a) Die letzte Silbe ist verwischt.
1) Justingen, O.A. Münsingen. — 2) Vergl. S. 250, Anm. 1. — 3) Hundersingen, O.A. Riedlingen, woran
nach O.A.Beschr. Riedlingen S. 194 die Herren von Justingen als Lehensherren Antheil hatten. — 4) Altheim»
O.A. Riedlingen. — 5) d. h. von Grieningen (O.A. Riedlingen). — 6) Gundelfingen, O.A. Münsingen. — 7) Ried-
lingen, O.A.Sladl.
1859.
Der Edle Liutfried von Helmsheim leistet dem Kloster HerrencUb für das diesem veräi4sserte
Recht der Vogtei über Unterderdingen eine genauer beschriebene Sicherheit auf ein Jahr, Ober-
lässt demselben zwei Keltern im gleichen Orte und verzichtet im Falle der Nichiwiedereinlösung
genannten Vogtrechtes auch auf seine Rechte an Obef*derdingen.
Im Bauhofe zu Derdingen 1266. März 9.
Ego Liutfridus nobilis de Helmosdheim *) notum facio universis presentes litteras
inspecturis, quod ego || venerabiles . . abbatem et conventum monasterii de Alba cerli-
1266. März 20. 253
ficabo pariter et pagabo de iure advocalie cum bonis omnibus || pertinentibus ad idem
ius inferioris ville Derdingen*), quod eidem a nie pro certa pecunia compararunt, et
hanc II certificationem secundum iusticiam eis faciani per unum annum apud omnes,
qui forsitan prelibatum ius advocatie ducerent impeteudum, et ad cautelam sive certitu-
dinem*) faciendi ista omnia bona mea, que in eadem inferiori villa Derdingen proprietatis
tylulo iam possedi, eisdem domiuo . . abbali et conventui Obligo tali modo, quod si
forsitan negligens existerem in premissis, ipsi eadem bona cum usufructu detineant,
donec eis satisfaciam sicut de iure teneor atque decet, et si negligens non fuero, usu-
fructus dictorum bonorum et proventus mei erunt, et tamen obligata eis erunt bona pro
pena, que vulgariter nuncupatur underphant. Si vero ego Liutfridus dictis abbati
et conventui de Alba fideiussores obligavero, videlicet Vlricum filium sororis mee de
Sternvels^), Waltherum et Raphenonem fratres de Menzingen*) et Cvnradum generum
meum de Nievern*), ad penam cautelam et certitudinem predictorum vel si dictos qualuor
aut aliquem vel aliquos ex eis habere non potero et alium vel alios secundum arbitrium
Eberhardi et Liutfridi de Flehingen *^) militum et Bertoldi militis de Massenbach') eis
obligavero ad prescripta, dicta bona mea de Derdingen michi absoluta et libera remane-
bunt. Insuper duo torcularia in eadem villa sita ad eosdem abbatem et conventum de
Alba debent etiam pertinere, Preterea promisisse me fateor per presentes, quod si ego
dictum ius advocatie non reemero, sicut sonant littere de contractu, omni actioni et iuri
quod habeo ad superiorem villam*) renunlio tacite et expresse, si vero reemero, dictam
actionem habere volo. In cuius rei testimonium sigillum meum presentibus est appensum.
Actum et datum in grangia Therdingen dicti monasterii de Alba, anno domini
M^ CC LX™^ sexto, septimo idus Marcii.
Nach dem Originale im G. L.Archive zu Karlsruhe. Das Siegel fehlt. —- Auszug: Zeiischr. f. Gesch.
d. Oberrheins 1, 359.
a) Es heisst ursprünglich: certidudinent, ist aber, freilich nicht ganz deutlich, in certitudinem corrigirt.
1) Helmsheini, bad. B.A. Bruchsal. — 2 u. 3) Unter-, Oberderdingen und Slernenfels, O.A. Maulbronn. —
4) Menzingen, bad. B.A. Bretten. — 5) Niefern, bad. B.A. Pforzheim. — 6) Flehingen, bad. B.A. Bretten. —
7) Massenbach, O.A. Brackenheim.
1860.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass Graf Hartmann von Grieningen auf alle
seine Ansprüche an des Klosters Weissenau Besitzungen zu Gailenhofen verzichtet habe.
Gottlieben 1266. März 20.
E., dei gratia episcopus Conslantiensis , omnibus presentium inspectoribus salutem
in domino« Pastoralis officii debitum || exequentes partes intendimus a futuris litium
254 1266. März 30.
dispendiis conservare. Presentes igitur noverint et futuri, quod cum nobilis || vir comes
Hart, de Grvningin*) contra reverendos in Christo . . abbatem et conventum Augie
sancti Petri apud Ra||uenspurch super possessionibus in Gailnhoven*) moveret materiam
questionis; asserens ipsas possessiones cum omnibus suis pertinentiis sibi iure proprietatis
pertinere, idem comes ins proprietatis et si quid iuris alias habuit vel habere videbatur
in premissis, ad manus nostras nomine et loco Augensis monasterii sponte ac liberaliter
resignavit; renuncians pro se et heredibus suis omni iuri, quod in dictis possessionibus
Gailnhoven intus vel extra iuris habuit seu habere quocumque iure aut nomine vide-
batur. In cuius rei testimonium presentes litteras super hoc concessimus sigillorum
nostri et ipsius comitis robore conmunitas. Testes qui interfuerunt premissis sunt hü:
comes Eber, de Kilchberch ') , dominus Ber. de Trupurch*), Ber. et H. fratres dapiferi
de Walpurch*), Walterus dapifer in Warthusen^), comes Wolf iunior de Veringen'),
dominus Oswaldus de Marchdorf*), . . miles de Grfningin, frater Hanricus cellerarius
dicti monasterii, ^1. miles de Alshusen^), Hanricus miles de Striberch"), Bvr. de
Taldorf") et alii quam plures, in domino feliciter. Amen.
Acta sunt hec Gottelubon '0 , anno domini M^ CC^ LXVP., XIII. kalendas Aprilis.
An röthlichen wollenen Schnüren die bereits öfters, z. B. Bd. 5 S. 38 und Bd. 5 S. 152, 203, beschrie-
benen Siegel des Bischofs Eberhard von Constanz und Grafen Hartmann von Grieningen.
1 u. 2) Vergl. S. 192, Anm. 1 und S. 191, Anm. 2. — 3) (Ober.)Kirchberg, O.A. Laupheim. — 4) Alt-
Trauchburg, bair. A.G. Kempten. — 5) Waldburg, O.A. Ravensburg. — 6) Warlhausen, O.A. Biberach. —
7) Veringen, hohenzoll. A.G. Gammertingen. — 8) Markdorf, bad. B.A. Ueberlingen. — 9) Altshausen, O.A.
Saulgau. — 10) Streitberg, O.A. Riedlingen. — 11) Thaldorf, O.A. Ravensburg. — 12) GotUieben im Thurgau. —
1861.
Das gesammte Vermögm des zum Eintritt in das Kloster Maulbronn entschlossenen Schülers
Merkelin, eines Sohnes des verstorbenen Bärgers Brechter in Speier , tcird dem Kloster mit
Bestimmungen übergeben, une es für den Fall seines Rücktritts in die Welt oder seines Todes
vor abgelegtem Gelübde oder seines tcirklichen Eintrittes damit gehalten werden solle.
1266. März 30.
Noverint universi presentes litteras inspecturi, quod omnia bona Merkelini Scolaris,
filii Marquardi quondam civis Spirensis dicti Brehtter*), ipso Merkelino scolare divi-||
nitus inspirato per manus suas ex omnium parentum suorum consensu tradita sunt
jn manus venerabilium E. abbatis et conventus de Mulinbrvnne, inter quos diclus Merke-
linus sco||laris elegit per dei gratiam relicto seculo Christo regi nostro et domino famulari,
1266. März 30. 255
ita sane quod dicli E. abbas et conventus de Mulinbrvnne habebunt totam domum
Merkelini prefati, que || dicitur dimidia domus, cum omnibus, que ad eundem Merkelinum
tarn ex morte patris quam patruelis sui quondam clerici, dicti Merkelini Brehtter, sunt
iusto titulo devoluta, per annum istum libere et quiete, post quem annum, si prefatus
Merkelinus receptus in novicium apud dictos de Mulinbrvnne vel infra eundem annum,
quod absit, a proposito suo bono resiliens seculo se reddiderit, omnia bona sua de
consensu memoratorum dominorum de Mulinbrvnne et parentum suorum omnium red-
dentur eidem. Si autem per sollemnem professionem , que ante primum annum pro-
bationis non debet fieri, suum propositum firmaverit vel ante dictum terminum decesserit,
tunc heredes ipsius, pueri scilicet patris sui et nuUi alii, dantes sepedictis . . abbati et
conventui de Mulenbrvnne viginti libras Hallensium, dimidiam partem") dicte domus,
que dicitur dimidia domus, perpetuo possidebunt, reliqua parte domus eiusdem cum
aliis omnibus quocumque nomine censeantur, que ad predictum Merkelinum scolarera
pertinere noscuntur, sepedictis . . abbati et conventui de Mulinbrvnne sine contradictione
cuiuslibet remanente. In cuius rei testimonium duo super hiis instrumenta sunt facta
ac sigillis venerabilium dominorum*) 0. prepositi sancti Widonis, E. abbatis de Mulin-
brvnne et magistri D. cellerarii maioris ecclesie Spirensis, quibus mediantibus pretaxata
omnia sunt fideliter pertractata, unanimi consensu munita* Testes horum sunt, quorum
sigilla presentibus sunt appensa : frater Nicholaus notarius dicti abbatis de Mulinbrvnne.
frater Ber. in curia sancti Johannis Spire, frater Mer. magister de Reiche*), magister
AI. de Thailheim*), magister Ciminus, Cünradus Reichelinus et Suekerus clericus de
Brüsella *) *) , de laicis: Sigelo Hön, Merkelinus Lambesbuch, Cünradus de Columba*),
Ebelinus de Elephante*), Ortliebus Breihtter, Sifridus Reichelin, Albertus Sidensvanz et
alii quam plures.
Actum anno domini M^ GC°. LX®. sexto, tercio kalendas Aprilis.
Nur noch die Pergamentstreifen fOr die Siegel, der 2. mit einem Bruchstücke des schon öfters beschrie-
benen Siegels des Abts von Maulbronn, hängen an.
a) Das Original hat Brehtt mit dem für er gewöhnlichen Abkürzungszeichen am Schluss und das grosse B ist so
geschrieben, dass ein Abkürzungsstnch damit verbunden zu sein scheint. Da aber dieser in der Urkunde sonst auch da
vorkommt, wo er sicherlich keine Bedeutung hat, so wurde einfach B gelesen. — b) Dieses Wort steht im Original
doppelt — c) Dieses Wort ist über der Zeile hineincorrigirt , das folgende 0 aus E corrigirt. — d) Hier steht Bitsella
mit dem in a) erwähnten Strich bei By der aber hier doch ein r zu bedeuten scheint, indem wohl nur an den Ort
Bruchsal gedacht werden kann.
1) Queichheun, bair. A.G. Landau. — 2) Unermiltelt, wenn nicht Thalheira, O.A. Heilbronn, darunter
zu verstehen ist. — 3) Bruchsal, bad. A.G.Sitz. — 4 u. 5) Häusernamen in Speier; vergl. Bd. 5 S. 108 und die
dort angegebene Literatur.
256 1266. April 4 und Mai 22.
1862.
Ch'af Rudolf von Tübingen befreit die Güter des edeln Knechtes Konrad von Weil (im Schönbuch)
in Weil und Weilheim bis zu Wiedererstattung einer ihm von letzterem geliehenen Geldsumme
von allen vogteilichen Lasten,
1266. April 4.
\ In nomine douiini. i Ego R., dei gratia comes in Tuwingen , paUawtini fiiius, C^-
rado nobili servo in Wile*) suisque || heredibus presens scriptum in perpetuum. Noverint
singuli et universi, quod ego R. super advocatie mee iure in villis || meis Wile et
in AVilüm*) cum predicto C^rado sie conveni, ut omnia bona sua in prediclis villis
quocumque modo possessis, || exceptis bonis in Wile quibusdam, que antiquo iure libera
permanebunt, ab omni iniuria et exactione mea et raeorum lamdiu libera permaneant
sine dolo, quousque viginti libras Hallensium mihi collatas predicto Ctrado vel suis
heredibus valeam presentare.
Acta sunt hec Tuwingen, anno domini M^ CC^ LX*. VP. , die Ambrosii , indiclione
nona. Testes autem sunt hü: Hvgo dictus Albus de Halphingen ') , Ditericus scultetus
in Herrinber[c] *), H. et Wer. fratres de Rendingen*), Wer. in Bratinstane •) et Wolcardvs
et plures alii. Ut autem predicta firma et inconcussa permaneant, sigillo meo et E.
abbatis in Bebenhusen roborata predicto Ctrado suisque heredibus et sub testimonio
predictorum voluntarie presentavi.
Vom 1. Siegel sind nur noch unbedeutende Bruchstücke vorhanden; das 2. des Abts Eberhard von Beben-
hausen, spitzoval, c. 43, c. 28 mm, (IIl. A. 2. a.): der stehende Abt, den Stab in der Rechten, von der Um-
schrift: t SIGILLVM . ABB(aOIS . DE . BEBENH . . . erhallen. — Abdruck: Zeitschrift f. Gesch. d. Ober-
rheins 3, 207. — Auszug: Schmid, Gesch. der Pfalzgr. v. Tübingen. Urkb. 32.
1) Weil im Schönbuch, O.A. Böblingen. — 2) Weilheim, O.A. Tübingen. - 3) Hailfmgen, O.A. Rolten-
burg. — 4) Herrenberg, O.A.Stadt. — 5) Renningen, O.A. Leonberg. — 6) Breitenstein, O.A. Böblingen.
1863.
Der Edle Konrad von Markdorf verkauft das ihm auf den, dereinst dem Ritter Jakob von
Helmsdorf gehörigen Besitzungen zu Wirrensegel zustehende Vogtrecht um 7 U Constanzer
Pfennige an das Kloster Baind.
Markdorf 1266. Mai 22.^
Universis hanc literam inspecturis Ctnradus nobilis de Marchdorf 0 fidera presentibus
adiiibere. Noverint universi tarn posteri quam presentes, || quod cum ego iurisdicionem
1266. Mai 22. 257
michi iure proprietatis pertiiientem in possessionibus quöndam domini Jacobi de
Herrtenstorf*) militis aput AVirisegeP) sitis, iurisdicionem videlicet an||nuatim mihi
solventem quindecim quartalia avene, quatuor quartalia speltarum mensure in Lindowe,
duos solidos denariorum Constanciensium, unam aucam et duos pullos, || emptioni decre-
vissem exponendam et inter alios ad emptionem procedere volentes venerabiles in Christo
. . abbatissa et conventus monasterii in Bivnde, ordinis Cysterciensis, Constanciensis
dyocesis, utilius mihi et melius precium obtulissent, eandera iurisdicionem prefatis de
Bivnde receptis ab eis Septem libris denariorum Constanciensis monete usualis, quas
nie recepisse profiteor et in utilitatem propriam convertisse, de consensu omnium quorum
intererat iuste vendicionis tytulo vendidi, tradidi et donavi, ab ipsis in perpetuum quiete
et pacifice libere possidendam sine cuiusvis obice contradicionis, adhibitis in premissis per
me verborum ac gestuum soUempnitatibus debitis ac consuetis. Renuncio igitur pro
me meisque heredibus universis omni accioni, impeticioni, excepcioni non numerate
pecunie, non tradite, non solute, omni consuetudini loci et patrie et generaliter ac specia-
liter Omnibus, per que dictus contractus posset imposterum quovis ingenio violari. Et
ad maiorem cautelam ad prestandum warandiam de premissis pro me meisque heredibus
universis, quocienscumque ubicumque coram quocumque iudice a sepedictis de Bivnde
fuero requisitus, Obligo per presentes et in evidenciam omnium premissorum hanc
literam sigillo meo conmuniri feci pro testimonio et cautela.
Actum aput Marchdorf, anno domini M^ CC^ IX^ VP., XI*. kalendas Junii, sub-
notatis testibus presentibus et rogatis: Ber. ministro in Marchdorf, fratre Han. dicto
Cerdone, fratre C^nrado de Roggenburron*), conversis in Bivnde.
Nach dem Originale der fürstlich salm-reifferscheid-dyck'schen Gutsherrschall zu Baind. Siegel des Aus-
stellers, rund, 40 mm (IV. A. 2.): in einem Schilde ein Rad mit 7 Speichen, aber ohne Felgen, Umschrift:
t . Si>t7/Mm . CVNRADI . DE . MARTORF. — Regest: Diöcesanarchiv v. Schwaben 7, 71.
*) Die Jahreszahl der Urkunde ist M^OO>IXoVIo geschrieben, allein diese Zahl ist unmöglich, ohne Zweifel ist
statt IX i LX zu lesen, indem von den in derselben genannten Personen ein Konrad von Markdorf auch im Jahre 1269
(Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 157), der Bainder Converse Konrad von Roggenbeuren auch den 17. Noy. 1267
und 2. Dezbr. 1268 (s. unten) als Zeuge vorkommt.
1 — 4) Markdorf, Helmsdorf, Wirrensegel, Roggenbeuren, sämmtlich bad. B.A. Ueberlingen.
VI.
33
258 1266. Mai 22.
1864.
Die Priorin Richema und der Canvent der Reuerinnen jenseits Hasenpfuhls bei Speier beur-
künden von dem Kloster Maulbronn eine ihnen benachbarte Hofstatt nebst Gebäuden als
Erbzinslehen erhalten zu haben, übernehmen gegen Erlassung eines anderen Zinses an Maul-
bronn einen von letzterem Kloster an den St. Michaelsaltar in der Kapelle über der bischöflichen
Pfalz zu zahlenden Zins und bestätigeti das Weiderecht des Klosters auf einem genannten Bezirk.
1266. Mai 22.
Universis Christi fidelibus tarn presentibus quam futuris presentem paginam inspec-
turis Richenza priorissa totusque conventus || monasterii monialium ordinis Penitentium
residentes extra muros civitatis Spirensis ultra ripam que vocatur HasenphAlO orationes ||
in domino et fidem presentibus adhibere. Universilatis vestre noticie tenore presentium
declaramus, quod venerabiles . . abbas et conventus monasterii || de Mvlenbrunne, Cister-
ciensis ordinis, Spirensis diocesis, quandam aream sitam et contiguam nostro monasterio,
et quam aream . . dictus Sprozze ab eisdem domino . . abbate et conventu de Mulen-
brunne pro censu annuo possidebat et in qua quedam edificia instauravit, ipsam aream
cum edificiis atque omni iure, quod dictus Sprozze possedit et ad ipsum monasterium
de Mulenbrunne hactenus pertinebat, concesserunt nobis et nostro monasterio iure here-
ditario perpetuo possidendam, tamen pro annuo tali censu, videlicet quod nos et nostrum
monasterium teneamur ipsis et monasterio eorumdem perpetuo singulis annis in festo
sancti Georii triginta solidos Hallensium et in festo sancti Martini proximo consequente
similiter triginta solidos Hallensium monete currentis pariter et valentis persolvere census
nomine et secundum ius et consuetudinem civitatis Spirensis. Et quia nos eisdem
domino . . abbati et conventui de Mvlenbrunne de quadam area contigua aree supradicte
singulis annis in festo sancti Georii tres solidos Spirenses census nomine persolvere
tenebamur, iidem . . abbas et conventus dictum censum nobis taliter remiserunt, quod
nos et nostrum monasterium pro eisdem domino . . abbate et conventu de Mulenbrunne
et eorum monasterio perpetuo singulis annis persolvere teneamur duos solidos Spirenses
in festo sancti Michahelis ad altare eiusdem sancti Michahelis, quod est in capella super
palatio reverendi patris nostri domini episcopi Spirensis, census nomine et secundum
ius et consuetudinem civitatis Spirensis. Insuper attestamur, quod salvum eis iiis per
omnia permanebit eisdem videlicet domino . . abbati et conventui de Mulenbrunne, quod
ad sex boves pascendos in pascuis ultra dictam ripam HasenphAl habent et habebunt
liberam facultatem in pascuiS; que dicuntur Z e i n e c h. In cuius rei testimonium sigillum
nostrum appendimus, quo nos conventus contenti sumus, quia proprium non habemus,
et eisdem domino . . abbati et conventui de Mulenbrunne tradidimus conservandum.
1266. Juni 14. 259
Nos Wernherus maior prepositus Spirensis, quia factum suprascriptum coram nobis fuit
finaliter pertractatum , presentibus litleris nostrum etiam sigillum duximus apponendum
in testimonium et evidentiam predictorum de petitione pariter et consensu parcium
predictarum.
Actum et datum anno domini M*. CG*. LX*. sexto, proximo sabbato ante festum
sancte Trinitatis.
2 spitzovale Siegel: 1) des S. Marien-Magdalenen-Klosters zu Speier, 54,36 mm (II. B.): die Kloster-
heilige, in der Rechten, wie es scheint, ein Salbengefftss , mit der Linken einen Weihrauchkessel haltend,
Umschrift: f S . SORORVM . SCE . MARIE . MAGDAL«^ . IN . SPIRA ; 2) des Domprobsts Wernher von Speier,
c. 50,34 mm (III. A. 2. a.): der Probst, in der Rechten einen Palmzweig, mit der Linken ein Buch vor die
Brust haltend, Umschrift: f SIGILLum . WERNHE . . . . I . SPIRENSIS.
1) Das Dominikanerinnenkloster zu St. Magdalena jenseits Hasenpfuhls bei Speier, ursprünglich ein Conyent
der Reuerinnen zu St. Leon.
1865.
Konrad von Krautheim überlässt verschiedenen in der Urkunde näher angegebenen Besitz an
einer Reihe von Orten auf seinen Todesfall seiner Oemahlin Kunigunde, nach deren Tode
aber dem Kloster Gnadenthal.
Gnadenthal 1266. Juni 14.
In nomine sancte et individue trinitatis. Amen. Ne facta liominum, cum sint caduca,
oblivio toUat, litleris et voce testium || perhenniter roborantur. Noscant igitur universi,
ad quos presens scriptum pervenerit, quod nos Ch^nradus de Crutheim *) domine Chvne-
gundi uxo||ri nostre legitime bona nostra subscripta post mortem nostram cum suis
proventibus hac condicione contulimus possidenda, videlicet quod post mortem ipsius ||
eadem bona preter quandam partem eorundem bonorum, quam nos alii persone vel
aliis personis ad vitam ipsius vel ipsorum duxerimus conferendam, libera facultate ad hoc
faciendum nobis plenius reservata, ad ecclesiam sancte dei genitricis in Gnadental cum
Omnibus suis utilitatibus devolvantur. Que bona ecclesia Gnadental iam dicta manu-
tenebit et, quamdiu uxor nostra domina Chvnegundis supradicta vixerit, sicut post
mortem ipsius omni iure suorum privilegiorum ab iniuriatoribus deffendendo fideliter
conservabit. Insuper domina abbatissa eiusdem ecclesie cum suis officialibus in bonis
illis locandis et destituendis post mortem nostram sine uUo temporis intervallo, prout
necessitas exegerit, habebit liberam facultatem. Hoc etiam adiecto, quod omnes proventus
eorundem bonorum domine Chvnegundi nostre uxori, quamdiu vixerit, per proprios
famulos sive etiam per officiales ecclesie sepe nominale deductis expensis singulis annis
33 ♦
260 1266. Juni 14.
secundum tenipus solutionis utiliter assignabuntur. Sunt aulem hec bona: curia in
Westerenhvsen *) et duo feoda, molendinum in superiori Ginnesbach') et decem mansus
ibidem et in Rsemenwilaer *), bona nostra in Hseselech*) super silvam, in Isenh^lsrode *),
in Lieboldsbrunnen '), in Herra^thvsen *), in Steinbach •), in Holderbach "), in Orenbach "),
due partes decime in EberstaP*) preter terciam partem, due partes silve in Vogelsanc"),
bona in B^hel ") et due partes decime ibidem, due partes decime in Zimberen **) et bona
ibidem, que solvunt decem solidos Hallensium, et duo maldra avene et duo maldra sili-
ginis, due partes decime in Böngarten **), due partes decime in Stralenberch "), due partes
decime in Stvchenhvsen^*), ibidem decem solido« Hallensium, due partes decime in in-
feriori Eschenowe *^), in Jvngoldshvsen *^) curia et dimidia et feodum, quod solvit solidos
duodecim, in Arnsdorf") libra una, in Chirchensalle ") quinque libre et quatuor solidi,
duo maldra avene et tria maldra caseorum, molendinum apud Chupher**), in Staggen-
hoven ") libra una et solidi octo, in Belzhagene *^) solidi novem, in Ch^bach ^) libre due
solidi decem, in H\^rlebach *') solidi decem, in Steinbach") super silvam tres libre
Hallensium et Hallenses sex, in Steinbach**) apud Oren^^) libre quinque et solidi sex,
in Lurach**) libra una solidi sex, Rtdeger in Bölbach") solidos sedecim, Smetenbach **)
et alii ibidem solidos quindecim, in Geilenchirche^) libra una solidi duodecim, bona in
Gliemen^*), Chvnradus ibidem de prato Hallenses quadraginta, quarta pars bonorum in
monte, ubi moratur Wolfherus**), in Hallis") sedecim urne in salina, ibidem libra una
solidi undecim, bona Landoldi apud tiliam**), bona in Kit**) et alie universe utilitates
ex eisdem bonis pro suis temporibus provenientes. Huius rei testes sunt: frater Swiboto,
frater Chünradus dictus de Rintbüren *^) , frater Dietricus cellerarius in Schönental "X
Crafto frater domus Theothunice filius noster, Heinricus dictus de SchefTowe") eiusdem
ecclesie procurator, soror Maehthildis de AVinsberch ") , soror Chünegundis, filia nostra,
soror Liugardis de Jagsberch **), moniales, domina Agnes de Niwenstein**), soror Haede-
wigis nostra famula, cum ceteris fide dignis. Ceterum ut hec accio pemianeat in-
convulsa et ab omni secura perturbatione , presentem paginam sigillis venerabilium
domini abbatis, patris nostri, in Schönental, dominc abbatisse in Gnadental et nostro
duximus roborandam.
Actum in Gnadental, anno domini M". CG*. LX^. VP., octavo decimo kalendas Julii,
indiccione nona.
Nach dein Originale des fürstlich hohenlohischen Archives zu Oehringen. 3 Siegel: 1) des Abts von Schön-
tlial, spitzoval, c. 40,26 mm (III. A. 2. b.): der sitzende Abt, in der Rechten den Krummstab, in der Linken ein
Buch Yor die Brust haltend, die Umschrift nicht mehr zu entzifTern ; 2) der Aebtissin von Gnadenthal , desgl.,
c. 46,30 mm (III. A. 2. a.): die stehende Aebtissin, in der Rechten den Krummstab, die Linke vor die Brust
gehalten, von der Umschrift noch leserlich: f SI. .L . . ABBE. IN VA..E.GRE.; 3) Konrads von Krautheim,
schildförmig, c. 44, c. 35 mm (IV. A. 1.): ein 11 mal getheilter Schild, Umschrift: SIGILLVM . CVNRADI .
DE .CR — Abruck: Wibel, a. a. 0. II, Cod. dipl. No. LV. p. 75.
1266. Juni 18. 261
1) Altkrautheira, O.A. Künzelsau. — 2—20) Westernhausen ; Ober-Ginsbach, Remenweiler, abgeg. Ort dabei;
Heslachshof, Eisenhutsrod, Lieboldsbronn, abgeg., bei Hohebach; Hermuihausen ; Steinbach, Holderbach, abgeg.
dabei, Ohrenbach; Ebersthal; Vogelsang, jetzt ein Waldname bei Ingelfingen; Bühlhof; Dörrenzimmem ; Baum-
garten, abgeg. bei Bühlhof; Stralenberg, abgeg., wohl in der Nähe der vorher genannten; Stachenhausen ;
Eschenhof; Jüngholzhausen , sämmtlich O.A. Künzelsau. ~ 21) Arnsdorf, O.A. Hall. — 22) Kirchensall, O.A.
Oehringen. — 23) Kupfer, O.A. Hall. — 24 — 31) Slackenhofen , abgeg. bei Schwöllbronn; Belzhag; Kubach
Gem. Fessbach; wohl Hörlebach, abgeg. bei Waidenburg; Ober-, und Unter-Steinbach, letzteres an der Ohm;
Laurach, sämmtlich O.A. Oehringen. — 32) Unermittelt. — 33) ? Vielleicht ein abgeg. Ort am Bach Schmidbach,
welcher sich bei dem im Text unmittelbar folgenden Gailenkirchen mit dem Asbach vereinigt. ~ 34 u. 35)
Gailenkirchen und Gliemen, O.A. Hall. ~ 36)? Der heutige Walddistrict Wolfhardsberg bei Zaisenhausen , O.A.
Künzelsau (vergl. O.A.Beschr. S. 882). — 37) Hall, O.A.Stadt. — 38)?? Lindenhof, O.A. Hall. — 39) Rieden,
O.A. Hall, oder abgeg. bei Westernach, O.A. Oehringen. — 40) Rimpar, bair. A.G. Wirzburg. — 41) Schönthal,
O.A. Künzelsau. — 42) Scheffach, Ober-, Unter-, O.A. Hall. — 43) Weinsberg, O.A.Stadt. — 44) Jagstberg, O.A.
Künzelsau. — 45) Neuenstein, O.A. Oehringen.
1866.
Der Probst von Backnang lässt dm Edeln Friederich von Truhendingen wiederholt zu Vor-
bringung seiner etwaigen Einwendungen gegen die tvider letzteren ergangene Bulle Pabst
Clemens IV. wegen des Patronatsrechts der Kirche zu Gunzenhausen vorladen.
1266. Juni 18.
. . dei gralia prepositus in Baggenanc, iudex a sede apostolica delegatus, dilecto in
Christo plebano in Brunst*) salutem in domino. Litteras apostolicas noveritis nos
recepisse in hec verba: || — Es folgt die oben S. 239 gedruckte päbstliche Urkunde. —
Huius igitur auctoritate mandati vobis in virtute obedientie sub pena officii districte
precipiendo mandamus, quatenus nobilem virum predictum Fridericum dominum de
Trvhendingen , cui prius harum auctoritate litterarum coram nobis citato et non com-
parente detulimus*), iterato ad nostram citetis presentiam in ecclesia Baggenanc in crastino
sancti Vdalrici proximo venturo coram nobis, si voluerit, si supradicte confirmacioni
quid contradicere habeat sive contra hanc proponere se*") exhibiturum.
Datum anno domini M^ CC^ LXVP., XIIIP kalendas Julii.
Abhängend das bereits Bd. 5 S. 129 und 328 beschriebene Siegel des Ausstellers.
a) Dieser Satz scheint nicht in Ordnung zu sein. — b) Dieses Wort ist von einer anderen Hand und mit einer
anderen Dinte über der Zeile eingesetzt.
1) Brunst, bair. A.G. Schillingsfürst.
262 1266. Juni 19 und Juni 27.
1867.
Abt Hei'tnann von Weingarten und Probst Heinrich von Hofeti verkaufen den Hof Riedkausen
des Klosters Höfen um 10 Mark Silber an Konrad Buchenau als Eigenthum und dieser
trägt denselben wiederum dem Kloster Weingarten als eibliches Wachszinslehen auf.
Weingarten 1266. Juni 19.
Omnibus presentium inspectoribus Her., dei gratia abbas monasterii in Winegarten,
et H. prepositus in Houen^ noticiam rei geste. Significamus tarn presentibus quam ||
futuris, quod nos curiam Riethusen*), que pertinebat ad cenobium in Houen, cum con-
sensu conventus in Winegarten et in Houen Cunrado || dicto Buchinoge X marcis
argenti legalis iuste et rationabiliter vendidimus et proprietates ipsius curie in manus
suas fideliter resigna||vimus et diligenter. Ad hec idem Cunradus proprietatem predicte
curie super altare sancti Martini resignavit^) et ipsam curiam a monasterio in Wine-
garten recepit pro censu, scilicet pro fertone cere singulis annis in festo beati Martini
inde monasterio prefato persolvendo, tali condicione adiecta, ut ipse C. et omnes heredes
sui nee non omnes, quibus ipsam curiam donaverint, alienaverint vel vendiderint, pre-
dictam curiam pro simili censu possideant. Si autem idem Cunradus sine heredibus
decesserit, tunc prelibata curia monasterio nostro in Winegarten erit libere et sine
contradictione qualibet soluta. Huius facti testes sunt: dominus H. prepositus dictus
Bocharius, dominus H. prepositus dictus de Altorf '), dominus H. prepositus de Wine-
garten, dominus H. viceplebanus in Altorf, dominus Ber. plebanus in Riethusen, dominus
Wer. frater suus, F. Hellar, Salomon et alii quam plures. Et in huius rei certitudinem
presentem litteram sigillis nostris fecimus communiri.
Datum et actum Winegarten, anno domini M^ CC^ LXVI. sabbato post Viti, indictione IX.
Das 1. abhängend befestigt gewesene Siegel fehlt; das 2., des Probsts von Höfen, spitzoval, e. 42,33 mm,
(U. B.), am Rande sehr beschädigt: der h. Panlaleon, von der Umschrift noch erhallen: SCI PANTALEON.
a) Die letzte Silbe dieses Wortes ist in der Vorlage verschrieben.
1) Höfen, heutzutage mit Buchhorn zu Friedrichshafen vereinigt. — 2) Riedhausen, O.A. Saulgau. —
3) Altdorf, heutzutage Stadt Weingarten.
1868.
Johann von Ringgenburg iiberlässt dem Kloster Schussenried Besitzungen zu „Dagratewiler^^,
welche Heinrich von „Slegeundon^^ bisher von ihm zu Lehen getragefi hatte.
Aulendorf 1266. Juni 27.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia subprimitur et future questionis dolus
totaliter conculcatur, || cum negotia fragilitatis hummane scripturarum testimonio robor-
1266. JuU 2. 263
antur. Ego namque Johannes de Ringenburc*) || nolicie singulorum et omnium duxi
declarandum scripto presenti publice protestando, quod earum possessionum || proprietates»
quas dominus Hainricus de Slegewidon *) a progenitoribus meis et me apud Dagratewiler ')
possedit in feodo, recepta primum resignatione iuris feodalis, quod a me tenuit in eisdem,
per manus Wezelonis de Ringenburc, iuxta quem transmisit, monasterio sancte Marie
de Sorech libera donatione perpetuo contuli quiete ac pacifice possidendas, ut frequentia
divini cullus in ipso loco commodius observetur. Pro cuius facti memoria presens
instrumentum sigillo meo communitum ad evidens donationis mee testimonium dicto
monasterio contuli et cautelam. Huius rei testes sunt: Hainricus, vicarius de Alidorf*),
Conradus de Ruti *), Vlricus et Fridericus fratres de Stubun % Conradus de Yrrenberc '),
Hainricus de Ripa®), milites, Rumpoldus de Scara^) et alii quam plures.
Acta sunt hec apud Alidorf, anno domini millesimo CG LXVI., V. kalendas Julii,
IX. indiclione.
Nur noch die leinenen Fäden, an denen das Siegel hieng, sind erhalten.
1) Ringgenburg, Gem. Esenhausen , O.A. Ravensburg. — 2) Vielleicht dieselbe Person, wie der in der
Schussenrieder Urkunde vom 13. Jan. 1257 (Bd. 5 S. 183) genannte Hainricus müea de SUgdetoüere , dessen
Herkunft nicht sicher gedeutet werden konnte; doch kommen auch noch in einer Schussenrieder Urkunde vom
J. 1281 Hainricus, Büdolfus et Winmarus fratres de Sleffwidan vor. — 3) Abgeg. Ort zwischen Zellerhof und Burg,
O.A. Waldsee (vergl. Bd. 4 S. 268). — 4) Aulendorf, O.A. Waldsee. — 5) Nicht ganz sicher, welches der
verschiedenen Reute; vergl. S. 205 Anm. 5. — 6 u. 7) Stuben, Gem. Blönried und Irrenberg, Gem. Geigelbach,
O.A. Saulgau. — 8 u. 9) Unermittelt, wenn nicht de Ripa eine Uebersetzung des Namens der in der Bodensee-
gegend in der Folge nicht selten genannten Familie „Am Stad^' ist, und Scara Scheer, O.A. Saulgau, — im J.
1267 Schera, 1275 Schäre geschrieben — oder Scharben, O.A. Waldsee bedeutet, was letzteres aber insoferne
nicht sehr wahrscheinlich ist, als Scharben im J. 1258 als Sharhar, Sharber vorkommt (Bd. 5 S. 269. 320).
1869.
Herzog Ludtcig von Teck überträgt sein Eigenthumsrecht an einem Hofe zu Jedesheim, welchen
die Gebrüder Ritter Heinrich und Bertkold von Stein seither von ihm zu Lehen getragen und
detn Kloster Marchthal verkauft haben, auf deren Bitten an das letztere und erlaubt überhaupt
seinen Leuten ihr bewegliches und unbewegliches GtU dahin zu veräussern.
Kirchheim 1266. Juli 2.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia subprimitur et future questionis
dolus totaliter conculcatur, cum negocia fragilitatis humane scripturarum testimonio
conservantur. || Nos igitur Ludewicus, dei gratia dux de Tecke, ad noticiam singulorum
et omnium perducimus instrumento presenti publice protestantes , quod, cum Heinricus
et Bertoldus fratres milites || de Lapide *) curiam in Hitungehai % quam a nobis dudum
264 1266. Juli 4.
in feodo tenuerant, monasterio de Marlhello, ordinis Premonstratensis , iusto emptionis
titulo vendidissent , humili nos || supplicatione adeuntes peliveruni altencius propter
deura, ut recepta ipsius curie resignatione per eosdem proprietatem eiusdem ipsi
monasterio libera donatione dare cum suis pertinenciis curaremus. Quorum precibus
ob honorem et gloriam creatoris nostri benignius inclinati resignationem et homagium
prefate curie recepimus ab eisdem et curiam prenotatam prenominato monasterio cum
Omnibus suis pertinenciis, campis, cultis et incultis, tactis et intactis, libera et pacifica
tradicione contulimus perpetuo possidendam, illud super addentes, ut liceat omnibus
hominibus, cuiuscumque condicionis vel sexus fuerint, nostre iurisdicioni subiacentibus,
res suas immobiles vel mobiles, sponte oblatas vel mediante peccunia venditas, predicto
monasterio conferre et easdem res ipsum monasterium libere possidere, gratiam predictam
seu concessionis libertatem volentes tam a nobis quam a nostris heredibus vel successori-
bus perhenniter perdurare. In huius rei testimonium presentem kartulam nostri sigilli
munimine roboramus ad evidens indicium et cautelam. Huius rei testes sunt: dominus
Diethohus dictus Alwer, C. de Nidelingen*), Monachus senior dictus Kizzi, Vinko iunior,
H. de Sperwersegge *), Rudolfus Isenli et alii quam plures.
Actum et datum in Kirchain ^), anno domini M". CC^ LX*. sexto, in die sanctorum
4
Processi et Martiniani, indictione VHP. *)
Nur noch der Pergamentstreifen für das Siegel hängt an.
*) Die Indiction zu 1266 ist übrigens 9, nicht 8.
1) Stein, abgeg. Burg (Rechtenstein), O.A. Ehingen. — 2) Dieser Ort wird zwar von dem Herausgeber
des über fundat. Marchtallens. im Freiburger Diöcesanarchiv Bd. 4 S. 187, 208, woselbst die Urkunde kurz erwähnt
wird, als ein abgegangenes Gut yon unbekannter Lage bezeichnet, ist aber doch wohl dasselbe wie das a. a. 0.
S. 158, 201, erwähnte Hiedungeshain, welches richtig als Jedesheim, bair.A.G. lilertissen, gedeutet wird. Des ziemlich
entlegenen Besitzes entäusserte sich das Kloster wohl bald wieder, daher keine weiteren Urkunden über den.selben
vorliegen. — 3—5) O.A.Stadt Kirchheim, Neidlingen und Sperberseck, Burgruine, in diesem O.A.
1870.
Abt Eberhard iti Blaubeuren überlässt nach längerem Rechtsstreite zwischeti ihm und seinem
Kloster mit der Meisterin und dem Convente in Urspring auf Bitte des Abts von Zunef alten
die Sanct-Georgenunese unter dem Steine im Wege der Güte an Kloster Urspring.
1266. Juli 4.
Eberhardus, dei gratia abbas in Blawbüren, omnibus presentem paginam inspecturis
salutem in eo, qui est omnium vera salus. Noveritis singuli et universi,- quod, cum
inter nos et conventum nostrum ex una et magistram et conventum in Vrspringe ex
1266. August 12. 265
parte altera super quodam prato suo *) sub lapide, quod pratum vocatur pratum S. Georii,
fuisset per annum et amplius litigatum, nos prehabito proborum virorum consilio ad
petitionem domini abbatis de Zwuuldea, et quia prefata magistra et conventus in Vr-
springe ius habere pinguius videbantur, omni iuri cessimus, si quod nobis et nostro
monasterio in predicto prato competere videbatur. Testes huius rei sunt: dominus abbas
et dominus camararius dictus de Hereinsteine ^) et dominus Gisilhardus et dominus F.
Wangin dictus Zehemaister, omnes de Zwuuldea. In cuius cessionis efficax testimonium
presentem paginam sigilli nostri munimine duximus roborandam.
Date anno domini M. CG. LXVL, in die sancti Vdalrici, indictione Villi.
Nach einer Abschrift auf Papier aus dem 16. Jahrhundert. — Regest: Zeitschrift f. Geschichte d.
Oberrheins 23, 41.
a) Wohl verschrieben fQr sito,
1) Doch wohl Ehrenstein im Blauthale, O.A. Ulm, obgleich dasselbe in Originalurkunden des 13. Jahr-
hunderts sonst Erichstein geschrieben wird (vergl. Bd. 5 S. 120. 268).
1871.
Frohst^ Dekan und Kapitel der grösseren Kirche in Wirzhurg gehen zur üeberlassung des
Ortes Hohehach und der Kirche daselbst durch den Edeln Konrad von Kr^utheim an das
Kloster Gtiadenthal ihre Zustimmung.
Wirzburg 1266. August 12.
B. prepositus, B. decanus totumque capitulum maioris ecclesie Herbipolensis notum
facimus universis || presentes literas inspecturis, quod nobilis viri C. de Crutheim*)
senioris coUacionem factam ville || in Hobach *) et ecclesie site in eadem cum ') attinenciis
eorundem deo amabilibus et religiosis dominabus || abbatisse et conventui in Gnadental,
Gysterciensis ordinis, Herbipolensis dyocesis, sicut venerabiles domini et patres H. et I.
quondam Herbipolenses episcopi liberaliter donando prefatis sanctimonialibus concesserunt»
dicti nobilis G. de Crutheim, ipsius ville et ecclesie et attinencium eisdem tamquam
veri et legittimi patroni, accedente consensu ratam et gratam habentes nostre bone volun-
tatis patrocinio nostrum liberaliter prebemus assensum, episcoporum et archidyaconorum,
qui pro tempore fuerint> in omnibus iure salvo, videlicet ut vicarius pro tempore eidem
ecclesie institutus episcopis et archidyaconis in spiritalibus et cura plebis respondeat, ut
est iustum. Ad quorum evidenciam et robur validum in posterum habendum capituli
nostri sigillo presens scriptum fecimus communiri.
Datum apud Herbipolim, anno gracie M* GC* LX"" VI., pridie ydus Augusti.
VI.
34
266 1266. August 28.
Nach dem Originale des fQrstl. hohenlohischen ArchiTes xu Oehringen. Von dem angehängt gewesenen
Siegel sind noch rothe und weisse seidene Fäden Torhanden. — Abdruck: Wibel, Hohenloh. Kyrchen- und
Reform.-Historie II. Cod. dipl. No. LVI. p. 77.
a) Das Original hat das sonst für $t gebräuchliche Abkflrzungszeichen.
} u. 2) Altkrautheim und Hohebach, O.A. KQnxelsau.
1872.
Eberhard van Waldsee schenkt beim Eintritt seiner Tochter Elisabeth in das Kloster Baind
demselben seinen Besitz zu „Ounenhus^^ .
ZeU 1266. August 28.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis incommodis occurritur et futiu*e
questionis dolus || totaliter conculcatur, cum negotia fragilitatis hummane scripturarum
testimonio conservantur. || Ego igitur Eberhardus de Waise 0 noticie singulorum et
omnium duxi presentibus exponendum, quod, cum || Elizabet filia mea dominum lesum
Christum celestem sibi sponsum plus eligere deceraeret quam terrenum, ipsam tarnen
domum thalami sui nudam omnimodis preter dotem accedere verecundor, sed proprie-
tatem omnium earum possessionum , quas apud Cfuenhus') ex paterna successione
possedi ratiouabiliter , excepto unico feodo ibidem per me obligato, monasterio sancti-
monialium in Biwende libera donatione contuli perpetuo possidenda» hac tarnen con-
ditione ordinata et pacto : si ego vel heredes mei possessiones easdem rehabere voluerimus,
quod ipsi monasterio potiores aut equivalentes, quas gratuita voluntate conventus eiusdem
acceptaverit, aut viginti marcas puri et legalis argenti primitus assignemus. Huius rei
testes sunt: Vlricus rector ecclesie de Zelle'), Burkardus et Hermannus de Lohelins ^X
. . Horscenberc, Conradus de Wilar*) et alii quam plures. Pro cuius rei memoria et
evidens donationis mee testimonium presens instrumentum sigillo meo communitum
eidem monasterio tradidi ad cautelam.
Acta sunt hec apud Zelle Oy anno domini millesimo CCLXVI., Y. kalendas Septembris,
IX. indictione.
Nach dem Originale im Besitze der forstlich salm-reifferscheid-dyck*schen Gutsherrschaft zu Baind. Schild-
förmiges Siegel des Ausstellers, 40;32 mm (IV. A. 1.): ein Querbalken, Umschrift: f S^urn . EBERHARD! . DE .
WALSE . SEN.
1) Waldsee, O.A.Stadt. ^ 2) Vielleicht gleichbedeutend mit dem Bd. 4 Anh. S. LXI. genannten Künoihusen,
welches dort als das heutige Kofeld, Gem. Bodnegg, vermuthet wird. — 3) Eberhardszell , O.A. Waldsee. —
4) ? Löchle, Gem. Bergatreute oder Wolfegg, O.A. Waldsee, oder Löhlis, .O.A. Biberach oder Leutkirch. —
5) Wohl Weiler, Gem. Berg, O.A. Ravensburg.
1266. September 2 und 11. 267
1873.
Graf Konrad von Vaihingen bestätigt den von seinen Dienstmannen Heinrich und Berthold,
Söhnen des Bitters Konrad von Kirchheim, geschehenen Verkauf eines. Oartens nebst einer
Hofstatt beim dortigen Kloster an das letztere.
Kirchheim 1266. September 2.
Ctnradus, dei gratia comes de Vahingen, universis Christi fidelibus tarn posteris
quam presentibus presens scriptum inspecturis in per||petuum. Quoniam res gesta tarn
temporum mutabilitate quam iniquorum falsariorum assertione aboleri solet et perverti,
necesse est scripturarum sub||sidio perhennari. Noverint igitur presentium auditores,
quod Heinricus et Bertoldus ministeriales nostri, filii Cfnradi pie memorie militis || de
KyrchheinO dicti in Ripa, dilectis in Christo sanctimonialibus, ordinis sancti Augustini,
iuxta dictam civitatem sitis ortum cum area, situm penes claustrum dictarum monialium
iuxta fontem qui vulgariter dicitur Stegebrunne, omni iure proprietatis pro quadraginta
libris Hallensium totaliter vendiderunt. Cuius emptionis consensum et voluntatem plenariam
presentibus adhibemus. Et ut talis venditio inconvulsa permaneat et illibata, presentem
litteram iam dictis dominabus nostri sigilli patrocinio porreximus roboratam. Huius rei
testes sunt: Hainricus miles dictus Vinko, Diethohus, ^Iricus de Kyrchein, Wemherus
Vinko milites, Diepoldus, Gerungus, Slorro, C^iiradus dictus Hamerlinus, cives de Kyrchein,
et alii quamplures.
Acta sunt hec in civitate Kyrchein, anno domini M**. CG**. LX**. VP., IIII*. nonas
Septembris, indictione VIIIL
Das öfters, z. B. Bd. 5 S. 111, 191, beschriebene Siegel des Ausstellers, Ton der Umschrift nichts mehr erhalten.
1) Kirchheim, O.A.Stadt.
1874.
Äbt B. und Convent von Weissenau verkaufen ihr GüÜein in Trunsweiler um 6 Mark Silber
an Abt Oerung und Convent von Kreudingen.
1266. September U.
m
universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis B. permissione divina abbas
totusque conventus || de Augia sancti Petri iuxta Rauenspurc salutem in eo, qui est
omnium vera salus. Quoniam cuncta trahit secum || vertitque volubile tempus, ideo
decrevit patrum fidelis antiquitas memorie scripturarum conmendare, que || ad posteros
voluit pervenire. Noverint igitur presentes et posteri, quod cum nos pro quadam nostri
34»
268 1266. Oktober 8.
monasterii utilitate special! prediolum nostrum situm in TrAiisMdler ^), quod longis retro-
actis temporibus in quieta et pacifica tenuimus possessione, alienare cogitaremus , idem
prediolum cum omnibus suis pertinenciis intus et extra religiosis viris Gerungo abbati
et conventui de Cruzilino nomine sui monasterii iusto et legali contractu pro sex marcis
puri et ponderati argenti conmuni consilio et voluntate donavimus et contradidimus per-
petuo possidendum, obligantes itaque nos nostrosque successores litteras per presentes
ad onmem warandiam sive securitatem, que in tali contractu, qui ex bona fide simpliciter
suam duxit originem, potest aut debet exhiberi in iure canonico aut civili. Renundamus
etiam omnibus iuribus, quorum pretextu quitquam aliquo ingenio contra vendicionem
^reconceptam posset allegari. Ut autem hec firma apu< nos nostrosque successores
permaneanty presentes litteras sigillis nostris roboratas antedicto monasterio in testimonium
duximus conferendas.
Acta sunt hec anno domini M*. CG". LX^. VI., indictione nona , III. idus Septembris.
Nach dem Originale des jetzt in Frauenfeld befindlichen Archivs des Klosters Kreuzungen. 2 spitso?ale
Siegel: 1) des Abts von Weissenau, c. 54,31 mm (II. B.): der stehende Abt, in der Rechten den Abtsstab, in
der Linken ein Buch vor die Brust haltend, Umschrift: f S . ABBATIS . MINORIS . AVGE . ; 2) des Gonvents von
Weissenau, c. 55,27 mm (IL B.): der h. Petrus, in der Rechten einen Schlüssel, links ein Buch haltend, Um-
schrift: t S^ttm . CONVENTVS . S . PETRI . IN . AVGIA. — Regest: Pupikofer, Die Regesten des Stiftes
Kreuzungen. Ghur 1853. S. 14 Nro. 80. (mit falschem Datum).
1) Auf dem Rücken der Urkunde steht von einer Hand des 16. Jahrhunderts : . . . utnb das güüin Trunsck-
weyl" ,.. und ist von etwas späterer Hand beigesetzt: „vulgo Hagendom^', was auf Hagendom, Crem. Ailingen,
O.A. Tettnang, gedeutet werden dürfte, in dessen Nähe zu Bitzenhofen, Ober- Ailingen und Jettenhausen das
Kloster Kreuzlingen um diese Zeit gleichfalls Besitz hatte.
1875,
Der Bürger Mengoz in Pforzheim überlässt dem Kloster Maulbronn gegen 9 tf Hdler
sämmäiche ihm ssustehende Zinse in Pforzheim.
1266. Oktober 8.
Notum sit omnibus presentibus et futuris presentes litteras inspecturis, quod ego
Mengozo, civis in Phorsheim*), || receptis a venerabilibus E. abbate et conventu de
Mulinbrvnne novem libris Hallensium contuli eisdem || cum consensu filii mei et omnium
heredum meorum omnes census meos apud Phorsheim quarumcumque || rerum, quo-
cumque nomine censeantur, eo iure per omnia, quo dinoscor eosdem hactenus possedisse,
libere perpetuo possidendos, renuncians nichilominus omni iuri, quod habebam vel quasi
habere videbar in censibus, quos olim frati'es mei memoratis dominis de Mulinbrvnne
1266. Oktober 8. 269
contulerant causa mortis. In cuius rei fidele testimoniura, quia sigillum proprium non
habui, presentes litteras predictorum venerabilium E. abbatis et conventus de Mulinbrvnne
et prefate civitatis Phorsheim sigillis iussi firmiter roborari. Testes autem horum sunt:
Lüdewicus prior, S. maior cellerarius, AI. camerarius, monachi de Mulinbrvnne, frater
Cünradus dictus Wiezege con versus ibidem, Cünradus scultetus in Phorsheim dictus de
Noirtheim *), Emhardus antiqutis scultetus, Heinricus de Vahingen •), Eberhardus Hoippe,
iurati de Phorsheim, Cünradus de Nipoicsheim *), Cünradus sellator et alii quam plures.
Actum anno domini M^ CC*. LX*. sexto , feria sexta proxima ante festum Dionisii
sociorumque eins.
Die bereits Bd. 5 S. 53, bezw. S. 69 u. 246 beschriebenen Siegel des Abts von Maulbronn und der Stadt
Pforzheim.
1) Pforzheim, bad. B.A.Stadt. - 2) Nordheim, O.A. Brackenheim. — 3) Vaihingen, O.A.Stadt. — 4) Neibs-
heim, bad. B.A. Bretten.
1876.
Graf Friederich von ZoUem übergibt mit Einunlligung seiner drei gleichnamigen Söhne und
der Stadt Mühlheim ein von dem Kloster Salem gekauftes Haus mit seiner ganzen Hof stau
zu Mühlheim an das Kloster und befreit diesen Besitz gegen Entrichtung eines jahrlichen
Zinses von allen . Steuern^ Abgaben und Diensten.
Mühlheim 1266. Oktober 8.
In nomine domini lesu. Amen. Nos Fridericus comes de Zolr presentibus pro-
testamur, quod nos Friderici, Friderici et Friderici filiorum nostrorum nee || non sculteti
ac totius universitatis civium nostrorum in Mvlhein^) expressa voluntate prehabita et
consensu reverendis in Christo . . abbati et con||ventui de Salem suoque monasterio
domum cum sua area universa in nostro oppido memorato ipsorum domui contiguam,
quam iidem abbas || et conventus pro ampliatione sue domus, quam ipsis antea dedera-
mus, aliisque suis cowoditatibus a Berhtoldo dicto Sibinstvnt conpararunt emptionis
titulo perpetuo possidendam, intuitu pietatis tradimus et donamus cum omnibus iuribus
consuetudinibus ac aliis libertatibus quibuscunque proprietatis nomine perpetuo possiden-
dam, eandem domum cum fundo suo, qualitercunque idem monasterium suique procura-
tores nunc et in posterum ipsam suis comoditatibus voluerint adaptare, eximentes et
exemptam presentibus ostendentes sicut domum et aream ipsi monasterio primitus
coUatam ab omnibus collectis, a vigiliarum custodibus et custodia, a taUiis et questibus
universis ac sine exceptione ab omnibus servicii et exactionum generibus, quibuscunque
270 1266. Oktober 16.
Tocabulis censeantury per nos vel per officiatos nostros vei etiam per eiusdem civitatis
Hvlhaiii scultetos vel cives eidem qpido pro tempore inponendis, conditione prehabita
subnotata, videlicet quod sepedictum monasterium unam iibram denariorum monete in
Rötwil sculteto^ qui pro tempore in Mvlhain prefuerit nostro et civitatis nomine sepe-
dicte in festo beati Martini annis singulis assignabit tantum de domo et sua area preli-
bata, de qua X solidi nobis cedent, reliqui vero X pro voluntate civium expendentur.
Renuntiantes una cum nostris filiis et civibus antedictis omnibus iuribus consuetudinibus
et constitutionibus per nos vel per posteros nostros editis vel edendis seu aliis quibus-
cunque, per que tam legalis donatio possit in posterum enervari casu aliquo contingente.
Actum in Mvlhain publice, anno domini M"". CC. LX*. VI., in vigilia beati Dionisii
martyris, subnotatis testibus presentibus et rogatis, videlicet Walthero pincerna et Hugone
tepifero, militibus, ^Irico sculteto, Hainrico et Hermanno fratribus dictis Botilungi, Ber.
Sibinstunt, Berh. de Rötwil, ^Irico fabro, Waltero de Wurmilingen *) et Alberto dem
Salzmanne . . ., de fratribus vero de Salem: R^d. vestiario aliisque quam pluribus
probis viris. Ut autem hec maneant firmiora, presens instrumentum exinde conceptum
sigillo nostro, quo et nostri usi sunt filii in hoc facto, cum sigillo universitatis in Mvl-
hain fecimus roborari pro testimonio et cautela. Nos Fridericus, Fridericus et Fridericus
fratres, filii Friderici comitis supradicti^) de Zolr, profitemur predicta omnia esse vera et
per patrem nostrum de nostro consensu legaliter consumata sigillo patris nostri utentes
conmuniter in hoc facto. Et nos scu[l]tetus et universitas in Mvlhain supradicta
similiter profitemur.
Nach dem Original im kgl. preussischen Hausarchive zu Berlin. Das 1. Siegel ist abgegangen; das 2.,
der Stadt Hühlheim, rund, aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse (TV. A. 1.): im Siegelfelde ein Mühlrad, Um-
schrift: t SI6ILLVM . CIVIVH . IN . MVLEHAm. ~ Abdruck: Monum. Zolleran. 1 p. 82. — Zeitschr. f.
Gesch. d. Oberrheins 35, 466.
a) Verschrieben: seutdto. — b) desgl. sepradictu
1 u. 2) Mahlheim und Wurmlingen, O.A. Tuttlingen.
1877.
Graf Meinhard von GRfrz und Tirol beurkundet j dass Berthold Tarant vom Abte Hermann
von Weingarten zu OberUma mü einer Reihe von Höfen gegen einen Jahreszins von 20 tf
Veronenser erblich belehnt worden sei.
Tirol 1266. Oktober 16.
Anno domini millesimo CC^ LX. VI. Gesta hominum ne simul labantur cum
mundo mobili, perennari solent munimine literarum ||. Igitur nos Menhardus comes
1266. Oktober 16. 271
Goricensis ^) Tirolensis presentis scripti testimonio profitemur et ad noticiam tarn presen-
tium quam futurorum yo||lumus devenire, hoc in presentia subscriptorum testium fore
factum et coram nobis a Bertoldo Tarant revelatum, quod idem Bertoldus Ta||rant Obro*
leunon') super domo venerabilis in Christo domini Hermanni abbatis in Wingarton
curias super Pudelin •), Biours*), RüdelinsO» Redirhof*), Mittirleunon ^) et curiam Vsser-
hof 0 iuxta Forsthof*), que ad monasterium de Wingarton ex iure dinoscuntur pertinere,
ab ipso abbate sibi et heredibus suis pro censu librarum viginti Veronensium singulis
annis cenobio predicto in festo beati Michahelis inde persolvendo recepit, interposito
eciam, quod si dictus Tarant et heredes sui in scripto termino predictum censum iam
dicto cenobio dare neglexerint vel ipsas curias aut partem ipsarum curiarum contulerint,
vendiderint vel obligaverint cuiquam, ipse cum omnibus pertinentiis sine contradictione
qualibet ipsius Bertoldi et heredum suorum ad prelibatum cenobium libere revertantur.
Et ut prescripta omnia robur optineant firmitatis, presens scriptum sigilli nostri muni-
mine fecimus roborari, testibus subnotatis, qui sunt: H. dictus Suppan, H. vicedominus
de Vltimis*^, H. burgravius, Amoldus prepositus in ültun*®), iudex de Meltun"), Siso
de Marasche**), VI. villicus de Leunon, villicus Asprian de Maise"), prepositus Nicolaus
et frater suus de Ultimis, VI. de Linden"), S. de Nuschen**), Cristan de Buwigil**) et
Walt, S. Gebutil, W. de Brügge"), VI. iuvenis de üille'*) et S. et Ber. de Bure')*'), G.
de Uille, AI. capellanus de Winegarton, F. de Altorf*®), F. Pistor, et alii quam plures.
Datum Tirol, prescripto anno die Galli.
Italienisches Pergament. Des Ausstellers Siegel fehlt und ist nur noch ein Pergamentstreifen durch die Ur-
kunde geschlungen. Es findet sich von ihr noch ein Vidimus auf gleichem Pergament, dessen Worte denen der
Urkunde vom 12. Dezhr. 1265 (S. 237) mit folgenden Abweichungen entsprechen: supra Vollan — domini vor
Hainrici und de Weingart fehlen — Lounan — et Hainrici Pfaffi et Alberi fratrum de Maienberch, Friderici
Hellerii, Friderici Zfieteli, Hainrici prepositi de Liechtenstain *^% Olrici Zehenteneri et aliorum item rogatorum —
sancti Martini fehlt — sigillatam et apertam cedula integra et aperta, tenor etc., sowie am Ende: bullatam
fehlt — nach minuens folgt: quod sensum vel sentenciam mutet — apposui. — Auf dem Röcken der Urkunde
steht von ziemlich gleichzeitiger Hand: Littera Ber. dicti Tarant pro curiis sitis super Pudelin et Biours et alibi,
quomodo tenent eas in feodum a Wingarten.
a) Das Yidimus hat: Bvrch.
1) Görz am Isonzo, Kreisstadt in Istrien. — 2) Oberlana, tirol. B.A. Lana. — 3) Unermittelt. — 4) Plars,
Gem. Algund, tirol. B.A. Meran. — 5) Unermittelt. — 6) Jetzt Lanegg, zur Gem. Lana gehörig. — 7) Mitter-
lana, Gem. Lana. — 8 u. 9) Ausserhof und Forsthof, Gem. Ulten, B.A. Lana. — 10) Ulten, Gem. Lana. —
11) Mölten» tirol. B.A. Bozen. — 12) Wohl ein Hof im Vintschgau in Tirol. — 13) Mais, Ober-, Unter-, B.A.
Meran. — 14) Linderhof, Gem. Ulten. — 15) Nieschen, Gem. Ulten. — 16) Pawigl, Gem. Lana. — 17) Brugghof,
Gem. Lana. — 18) Die sog. Vill zu Oberlana. — 19) Burghof, Gem. Lana. — 20) Altdorf, heutzutage Stadt
Weingarteni O.A. Ravensburg. — 21) Ob mit der Schlossruine Lichtenstein, Gem. Leifers, B.A. Bozen, einst
dem Sitze eines adeligen Geschlechtes, zusammenhängend?
272 1266. Oktober 26 und 29.
1878,
Bischof Hartmann von Augsburg beauftragt seinen Archidiakon Hildebrand von Rechberg, das
Kloster Lorch in den Besitz der demselben einverleibten Kirche zu Welzheim einzuführen.
Augsburg 1266. Oktober 26.
H., dei gratia ecclesie Augustensis episcopus, dilecto sibi Hiltebrando de Rechberch ^)y
ecclesie sue archidiacono, salutem in domino. Cum quemquam velimus gaudere suo iure
et neminem contra indulta sedis apostolice privilegia per nos aliqualiter molestari, dis-
cretioni tue committimus mandantes, quatenus dilectos in Christo abbatem et conventum
in Lorche in possessionem ecclesie in Wallinzin*), que ad usus prebendales eorum per-
tinere, ut asserunt, noscitur, inducas et iuxta consilium iam dicti abbatis salvo tamen
iure C^nradi clerici, si quod ei ex litteris papalibus competit, officiare procures per
secularem ydoneum sacerdotem, quoadusque prefatus C^nradus de iure suo plenius
doceat et ostendat.
Datum Auguste, anno domini M*. CC*. LX^ VP., VIP. kalendas Novembris.
Nach einer gleichzeitigen Abschrift auf Pergament.
1) Rechberg, O.A. Gmünd. — 2; Welzheim, O.A.Stadt.
1879.
Die Brüder Konrad und Wemher, Edle von Stemenfels, überlassen dem Kloster Maulbronn
gegen eine Geldsumme um ihrer und ihrer Vorfahren Seelenheils Willen ihr Vogtrecht in
Diefenbach.
Im herrenaünschen Klosterhofe Bretten, 1266. Oktober 29.
Noverint universi presentes litteras inspecturi, quod ego Conradus et Wemherus
frater mens, || nobiles de Sterneuels ^), recepta pecunie quadam summa a venerabilibus
E. abbate et conventu de || Mulinbrvnne contulimus eisdem in remedium animarum
nostrarum omniumque progenitorum nostrorum |! omne ius advocatie, quod contingebat
nos in villa Diefenbach ')9 tam in silvis pratis viis inviis quam in aliis quibuscunque,
quocunque nomine ^censeantur, que iuri legitimorum advocatorum subesse consuetudinarie
dinoscuntur, eo modo quo ad nos est hactenus divolutum, sine contradictione quorum-
Übet heredum nostrorum libere et quiete perpetuo possidendum, Qui venerabiles scilicet
de Mulinbrvnne spiritu libertatis afflati superne quoque remunerationis intuitu piis nostris
precibus inclinati quamlibet unquam per nos vel parentes nostros offensam ipsis illatam
1266. Oktober 31. 273
quacunque de causa misericorditer rexniserunt. In cuius rei testimonium utriusque
nostrorum sigillum cum sigillo venerabilis C. abbatis de Alba presentibus est appensum.
Testes huius rei sunt : venerabilis E. abbas, S. maior cellerarius, et N. notarius monasterii
de Mulinbrvnne, Gottebertus clericus de Wizenstein '), dominus Hezelo sacerdos in Hase-
lach*), Eberhardus miles de Viahingen*), Bertoldus de Vroidenstein ^), Wezelo scultetus,
m
Henricus Brenisen de Brethein') et Guntramus ibidem.
Actum in curia monachorum de Alba apud Breitheim ^), anno domini M^ C'C^ LX"*.
sexto, in crastino apostolorum Symonis et Jude.
Das erste Siegel fehlt; die beiden anderen, Konrads und Wernhers von Sternenteis, schildförmig, c. 48,
c. 40, bezw. 55, c. 44 mm (IV. A. 1.): ein achtstrahliger Stern über einem staffeiförmigen Felsen, Umschrift:
SIG NRAD STERR . . . . , bezw. f S. WERNHERI . DE . STERRENVELS.
1 u. 2) Sternenfels und Diefenbach, O.A. Maulbronn. — 3) Weissenstein, bad. B.A. Pforzheim. — 4) Hohen-
haslach, O.A. Vaihingen. — 5) Flehingen, bad. B.A. Bretten. — 6) Freudenstein, O.A. Mauibronn. — 7) Bretten,
bad. B.A.Sitz.
1880.
Der Augshurger Archidiakon Hüdebrand von Rechherg vollzieht den auf der vorhergehenden
Seite erwähnten, in die Urkunde z. Th. wörtlich eingerückten bischöflichen Auflrctg in Betreff
der Einführung des Klosters Lorch in den Besitz der Kirche zu Welzheim.
1266. Oktober 31.
Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis Hiltebrandus de Rechberchi
dei gratia Augustensis ecclesie archidiaconus , salutem in omnium salvatore. Noverint
universi, quibus presentes exhibite fuerint, nos litteras venerabilis domini Har[t]manni
ecclesie Augustensis episcopi recepisse in hunc modum. Hier folgt die Urkunde vom
26. Oktober 1266 (8. 272) bis zu den Worten iure et neminem, dann etc. ut supra und
heisst es weiter: Nos igitur tanquam filius obedientie ex mandato nobis iniuncto prefatum
dominum abbatem et conventum in Lorche personaliter in possessionem ecclesie Wallinzin
induximus corporalem. Huius rei testes sunt: Fridericus decanus de Lorch, magister
^icus clericus dictus de Wertungen*), Gernodus miles, Wipertus scultetus in Wallinzin
cum universis suis concivibus totaque simul parrochia. Ad habendum huius rei testi-
monium non labile placuit nobis presentem paginam sigilli nostri munimine communire.
Acta sunt hec anno domini M**. CC. LXVP,, in vigilia Omnium Sanctorum.
Nach einer auf demselben Pergamente wie die genannte Urkunde stehenden Abschrift.
1) Wertingen, bair. A.G.Silz.
VI.
35
274 1266. November 6 und 14.
1881.
Imishruck 1266. Novetnher 6.
Bischof Leo von Regensburg und Pfalzgraf Ludwig Herzog von Baiern beurkunden^ dass in
ihrer Gegenwart zu Innsbruck Konrad IL, König voti Jerusalem und Sicüien^ Herzog van
Schwaben, und seine Mutter Elisabeth Gräfin van Görz und Tirol über dasjenige, was der
zum römischen König gewählte Konrad sei. Angedenkens der letzteren zum Wittum bestimmt
halte, eine gütliche Auseinandersetzung getroffen haben, in Folge welcher Elisabeth auf gewisse,
ihr früher zugewiesene Besitzungen verzicfUet, dafür mit ihrem Gemahl dem Grafen Meinhard
von Görz und Tirol anderes, darunter die Vogtei des Klosters Weingarten, empfängt und
sofort ihrem Gemahl übergibt, während König Konrad ihr dafür Gewähr leistet.
»
Actum apud Inspruk, anno domini millesimo ducentesimo LXVL, VIIL idus Novembris.
Testibus, qui . . . sunt hü: Hainricus camerarius de Rawenspurch *) , Hermannus de
Hagenberch*) . . Burchardus de Tobel*), . . .
Auszug nach Jäger, Geschichte Konrads II. Nürnberg 1787. S. 107 ff. — St. Priest, Histoire de la
conqudte de Naples par Charles d'Anjou 3, 378 ff. — Regest: Böhmer-Ficker, V, 2, S. 893 Nro. 4817.
1) Ravensburg, O.A.Stadt. ~ !2) Althegnenberg, bair. B.A. Brück. — 3) Tobel, O.A. Ravensburg.
1882.
Graf Ludwig von Oeltingen beurkundet, dass in seiner , seiner Ehegattin Vdelhild und seiner
Söhne Ludwig und Konrad Gegenwart Marqtmrd, der Sohn des Kämtnerers Marquard von
Bop fingen, auf alle Rechte an die von seinem Vater dem /&. Agneskloster zu Bopfingen
geschenkten Güter verzichtet habe.
Wallerstein 1266. November 14.
Ludewicus, dei gracia comes de Otingen. Universis presencium inspectoribus cupi-
mus esse notum, quod dilectus nobis || Marquardus, filius domini Marquardi camerarii
de Bophingen*), in presencia nostra ac dilecte coniugis nostre Vdelhildis nee non ||
dilectorum filiorum nostrorum Ludewici et Cvnradi constitutus omni actioni et iuri sibi,
prout asseruit, competenti in omnibus || bonis, que prefatus M. pater suus in remedium
anime sue monasterio sancte Agnetis in Bophingen, ordinis sancti Augustini, iam pridem
tradidit et donavit proprietatis titulo perpetim libere possidenda, communicato consilio
sororii sui Gerungi pincerne nostri de Bringen *) renunciavit plane de bona sua et libera
voluntate, promittens fideliter, quod numquam de cetero monasterio eidem occasione
— i
1266. November 18. 275
bonorum eorundem moveat aliquatenus questionem, sed quod in illis pocius monasterium
idem omni quo poterit studio et afifectu promoveat excluso penitus omni dolo. Et ne
super hoc ipsi monasterio aliquis in posterum dubietatis scrupulus oriatur, presentes
literas sibi conscribi et nostro ac dilecte coniugis nostre predicte nee non prefati G.
pincerne nostri sigillis fecimus roborari.
Actum et datum in Wallerstein •), anno domini millesimo CG**. LXVP., quarto decimo
die Novembris, indictione X'.
Nach dem Originale des fürstl. öttingen-waliersteinischen Archives zu Wallerstein. Noch 2 in Pergament-
säckchen eingenähte, dem Anfühlen nach ganz zerbrochene Siegel, vom 3. der Pergamentstreifen.
1) Bopfingen, O.A. Neresheim. — 2 u. 3) Ehringen und Wallerstein, bair. A,G. Nördlingen.
1883.
Schenk Walther von Ldmpurg beurkundet, dass Bernger von Wetzgau allen seinen vogteir
liehen und anderen Ansprüchen auf die Güter des Klosters Adelberg in (Ober-)Neustetten und
Kirchenkimberg für 4 U Heller entsagt habe.
Limpurg 1266. November 18.
In nomine domini. Amen. Ego Waltherus dictus pincerna de Linburch*) significo
universis tam modernis quam futuris hanc || litteram inspecturis, quod Berngerus de
Weggesahine *) vendidit religiosis dominis et fratribus preposito et conventui de Madilberc
omne || ins advocatie seu potestatis vel iuris, quod habere videbatur [in] bonis ipsorum,
scilicet in Niwestetin®) et in Kvrinberc*), pro quatuor libris || Hallensium, quas idem
domini de consilio nostro dederunt, unde idem Berngerus in manus meas cum doctis
verbis renuntiavit omnibus litibus habitis vel habendis super omnibus possessionibus
predictorum dominorum, videlicet silvis, agris, pratis, pascuis et rebus aliis, promittens
fide data, ut in hiis et in omnibus bonis ipsorum sine sua et suorum posterorum lesione
maneant in perpetuum.
Acta sunt hec in Castro Linburch, proxima feria quinta post Martini, anno domini
M". CG^ LX^ VI". Testes autem huius rei sunt: ego ipse W,, Walther de Hagenbüch*),
item scultecus G., Wimar scultecus, Isenhtt et Burchardus Haio. üt autem huiusmodi
factum firmum et stabile sit in perpetuum, hanc litteram testimonialem prefatis dominis
dedimus sigilli nostri munimine roboratam.
Das bereits S. 16 und 105 beschriebene Siegel des Ausstellers, von der Umschrift erhalten: f S.WAL.-
HERI . IMPERIA . . . . LE . PINCERNE . DE . . . BVRC (YR verbunden).
1) Limpurg, abgeg. Stammburg bei Hall. — 2—4) Wetzgau, (Ober-)Neustetten, Kirchenkimberg, O.A. Wels-
heim. — 5) Hagenbach, O.A. Hall.
35 •
276 1266. Dezember 15.
1884.
Berthold von Königsegg verzichtet mit seinetn Sohne Ulrich auf ihre leJiensherrlichen Reckte
an die Hälfte der Besitzungen in ,,Honecruti^^ , welche Ordenarius von ihnen zu Lehen getragen
und dem Hause der Deutschen Brüder in Bienburg verkauft hat.
Ebenweiler 1266. Dezember 15.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia subprimitur et future questionis
dolus II totaliter conculcatur, cum negotia fragilitatis hummane scripturarum testimonio
conservantur. || Ego namque Bertoldus de Eunegesegge^ una cum Vinco filio meo
memorie singulorum et || omnium exprimimus presenti scripto protestantes et futuro-
rum noticie publice protestantes, quod nos ad precum instantiam Ordenarii*), qui per
recognitionem . . sororis sue medietatem proprietatis possessionum in Honecruti') a
nobis teuere debuit in feodo, permisimus et concessimus, quod easdem fratribus sancte
Marie domus Theutunicorum lerosolimitane in Bigenburc*) pro viginti septem marcis
et dimidia argenti iusto venditionis vendidit titulo promittens fide et absque fraude,
quod ad nostrum dominium pretaxatum argentum redigat et in equivalentes proprietates
possessionum aut meliores convertat, easdem loco istarum tenendo a nobis in feodo
sicut debet. Nos vero suis iustis et rationabilibus consentientes precibus pro divino
cultu ampliando in laudem dei genitricis memoratis fratribus, qui ad def/ensionem ecclesie
millenis mortis exponuntur casibus, medietatem proprietatis earundem possessionum,
prout easdem a nostris progenitoribus pacifice possedimus et quiete, cum omnibus suis
pertinentiis, cultis et incultis, tactis aut non lactis, libera donatione contulimus perpetuo
possidendas, renuntiantes instrumento presenti omni iuri et iuris auxilio, omni constituti-
oni legum et canonum, omni consuetudini loci ac patrie, omni pacto, omni repeticioni,
tam in genere quam in specie, et exceptionibus restitutionis in integrum et peccunie
non numerate, nee non quibuslibet aliis actionibus, per quas dictarum proprietatum
possessionis donatio retractari, revocari posset aut aliquatenus inpediri. Huius rei testes
sunt: Fridericus comendator in Bigenburc, frater H. de Velsoberc '^) , frater Berngerus
de Hainberc^), frater H. Ueldelin, Wern. de Reithusen^), Vlricus Ordenarius, Hainricus
Scutertte, milites, Vlricus Scralle, . . Ysengrin, C. de Dancrate wilar *) et alii quam plures.
Pro cuius donationis et contractus testimonio presens instrumentum dedi dictis fratribus
ad cautelam.
Actum apud Ebenwiler*), anno domini millesimo ducentesimo LXVL, XVIII. kalendas
lanuarii, IX. indictione.
Das bereits S. 191 beschriebene Siegel mit der Umschrift: f SIGILLVM . BERTOLDI . DE . VRONHOVEN :
1266. Dezember 22 und Januar 7. 277
1) KJJnigsegg, SchloBS und Hof, O.A. Sau^au. — 2) Vielleicht Uebersetzung eines Namens Gerster. —
3) Wohl Höhreuthe, bad. B.A. Pfullendorf, oder wie eine jüngere Aufschrifl der Urkunde angibt, Hütteureute,
0.A, Saalgau. — 4) Vergl. S. 135, Anm. 2. — 5) Wohl ein Mitglied der bereits Bd. 4 S. 490 genannten ritter-
bürtJgen Familie von Felsenberg. — 6) Unermittelt, wenn nicht Hombei^, bad. B.A. Ueberliogen. — 7) Wohl
Biedhausen, O.A. Saulgau. — 8) Danlcelsweiler , O.A. Ravensbui^. — 9) Ebenweiler, O.A. Saulgau.
1885.
Salem 1266. Dezember 22. Weissetiau 1267. Januar 7.
Abt Walther und Concent des Klosters Weissetmu verkaufen mit Einwilligung des Bisdiofs
Eberhard von Constam, da ihr Kloster propter malignorum hominum insullus varios
multis esset debitis oneralum nee posset creditoribus propter penuriam de pecunia sibi
credita dampnis et usuris excrescentibus in inmensum satisfacere, ad exonerandum dictum
monaslerium a dampnis huiusmodi possessiones nostras in Buvenanc') cum oinnibus
suis pertinentiis, agris pratis pascuis silvis virgultis viis inviis semitis itinerihns aque-
ductibus piscationibus cum omnibus iuribus et consuetudinibus et aliis omnibus eisdem
possessionibus . . pertinentibus an das Kloster Salem um 200 Mark Silber Constamer Gewichts.
Acta sunt hec apud Saiem, anno domini M°. CO'. LX. VI°., in crastino Thome
episcopi . ., testibus . . Eberhardo de Stekborum *) milite, Ulrico dicto Sralle, Cünrado de
Vrendorf'), de fratribus vero de Salem: Cünrado de Veringen*), Hainrico, Cünrado et
Berhtoldo cellerariis, H. pistore, Nycolao et Walthero monachis et sacerdotibus et
aliis quampluribus probis viris.
Datum apud Augeam, anno domini M°. CC°. LX. VII°., in crastino Epiphanie . . teslibns . .
videlicet Wemhero priore, Hainrico subpriore, Vo[l]kmaro vestiario, Hainrico de Huseu *),
Rudolfe de sancto Gallo, item Rudolfe de sancto Gallo, Berhtoldo de saiicto Gallo,
Hainrico Romano, Hainrico de Vriburc*), Marquardo de Ulma^ Hainrico de Roggenburg'),
Cünrado dicto Emche, Hainrico de Wiutertur*), Cünrado de Tisentis*), Wernhero de
Biberach '"), Hainrico de Biberach, Cünrado de Lindaugea"). Leone de Lindaugea, Hain-
rico de Augusta, Hainrico de Constantia, Hainrico de Aenmjerkingen '*) monachis et
sacerdotibus, fratre Hainrico dicto Yppli cellerario, Hainrico fabro de Bodem"), Willehelrao
de Wintertur, Berl(holdo) sutore de PhuUendorf"), Hainrico villico de Buvenanc, Dieterico
vinitore de Mersburc"), Ulrico infirmario et Cünrado quondam milite de Rienolz").
Nach dem Codex Salemitanus in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 134. Die 3 Siegel: des
Bischofs Eberhard von Constanz bereits öfters, des Abts und Convents von Weissenau, letztere niit mennigroth
gefärbter Oberfläche, S- 268 bescluit^ben.
i) Baufnang, bad. B.A. Ueberlingen. — 2) Steckborn, schweizer. Kantons Thurgau. — 3) Irrendorf, O.A.
Tuttlingen. — 4) Veringen, hohenzoller. O.A. Gammen in gen. — 5) Welches der verschiedenen Hausen gemeint
278 1266. Dezember 28.
sei, ist hier nicht xu entscheiden. — 6) Freiburg im Breisgau. ^ 7) Roggenburg, bair. A.G. Weissenhom. —
8) Winterthur, schweizer. Kantons Zärich. -< 9) Dissentis, Kantons Graubünden. — 10) Biberach, O.A.Stadt. —
11) Lindau am Bodensee. — 12) Emerkingen, O.A. Ehingen. — 13) Bodmann, bad. B.A. Stockach. — 14)
Pfallendorf, bad. B.A.Sitz. — 15) Meersburg, bad. B.A. Ueberlingen. — 16) Nach Zeitschr. a. a. 0. Bd. 29 S. 114
vielleicht Regnitz in der preuss. Herrschaft Achberg an der Argen.
1886.
König Konrad IL vofi Jerusalem und Sicüien, Herzog von Schwaben, belehnt den Bärger
Vendo von Esslingen mit der einen Hälfte des Zolls daselbst, verleiht die andere zeitweise an
den dortigen Alt-Schtdtheissen Marquard auf dem Kirchhofe und bestätigt ersterem die ihm von
seinem Vater zu Theü gewordene Schenkung des Hauses des Juden Saeildmann.
Gmünd 1266. Dezember 28.
Chonradus secundus, dei gracia lerusalem et Sycilie rex, dux Sweuie, tenore presen-
cium II profitemur et constare volumus universis tarn presentibus quam futuris, quod
nos considerata fidelitate || ac devotione, quam . . Vendo civis noster de Ezlingen in
operum evidencia ostendendo erga di||vos progenitores nostros antiquilus habuit, inspectis
etiam devotis et fidelibus obsequiis, que idem nobis nunc de novo exhibere non cessat
et etiam exhibiturus est devotius in futuro, nos ipsi Vendoni medietatem thelonii nostri
in Ezzlingen cum omni iure debito et consueto et salvis iuribus dicte civitatis feodali
titulo, quemadmodum possedit antiquitus et a nostris recepit progenitoribus , de nostra
liberalitatis munificencia duximus conferendMm. Alteram vero medietatem dicti thelonii
dilecto fideli nostro Marquardo in Cymiterio antiquo sculteto gubemandam et recipiendam
in omni iure commisimus tamdiu et tanto tempore donec filii Liupoldi, quos dicta pars
thelonii respicere dinoscitur, nostre gracie in integrum reformentur. Adicimus etiam de
nostre celsitudinis benivolencia et confirmamus dicto Vendoni donationem domus ludei
Saeildmanni, quam dominus et genitor noster felicis recordationis durante gwerra inter
ipsum dominum regem genitorem nostrum ex una parte et comitem ^ricum de Wirten-
berch ex altera eidem Vendoni pro reconpensatione dampnorum suorum, que tunc temporis
sustinuisse dinoscitur, libere sicut in suis patet privilegiis contulit et donavit. In cuius
rei memoriam presentem litteram conscribi iussimus et sigillo nostre celsitudinis roborari.
Actum et datum aput Gamvndiam, anno dominice incarnacionis milles^mo ducente-
simo sexagesimo septimo, in die Innocentum, decime indicionis *).
An gelber^ rother und grüner seidener Schnur das S. 76 beschriebene Siegel des Ausstellers von gewöhn-
lichem Wachse. — Abdruck: Lünig, Reichsarchiv XII (ps. spec. III) S. 212. — Böhmer-Ficker, V, 2, S. 893.
*) Die Indiction sowohl als die Geschichte Konradins, welcher am 27. Dezbr. 1267 sich bereits auf seinem italienischen
Zuge befand, weisen auf das Jahr 1266 hin ; der Schreiber der Urkunde hatte somit das neue Jahr mit dem 25. Dezbr. begonnen.
1266. Dezember 29: 279
1887.
Graf Meinhard von Tirol beurkundet , dass Äbt Hermann von Weingarten in drei von ihm
hei und zu Meran gehaltenen Gerichtssitzungen vom 26. November, 21. und 29. Dezember 1266
eine Reihe von Gütern in der Gegend von Lana theils durch gerichtliches Urtheil, theils durch
Verzicht erhalten habe.
Meran 1266. Dezember 29.
«
M. dei gracia comes Tirolensis omnibus presenlium inspectoribus noticiam rei geste.
Ne gesta raodernorum in posterum caluinp||niari valeant, necessitas exegit, ea scripturarum
Serie perennari. Hinc est, quod notum facimus tarn presentibus quam futuris et presen||-
tibus profitemur, quod venerabilis in Christo dominus Her, abbas raonasterii in Wine-
garten coram nobis anno domini M^ CC^ LXVI. VI. kalendas Decembris, || cum sedimus
in iudicio in pratis apud Meranum^, presentibus testibus subscriptis bonum dictum
Schieseben*) a domino C. Nonär per sentenciam optinuit diffinitivam ad suum monas-
terium de iure pertinert et idem dictus Nonär predictum bonum et omnem actionem,
que sibi super predictis bonis competiit vel competere videbatur, in manus ipsius abbatis
totaliter resignavit pro se et heredibus suis omni occasione cessante. Item Pranthoh
de Lovneburc') curiam Buzagils*) in predicto loco et die predicta, quam minus iuste
tenuit, et omnem actionem, quam in predictis bonis habuit, in manus prelibati abbatis
etiam sine contradictione qualibet resignavit. Ad hec Albertus Nonär mansum dicti
Rüdegeri in Oberleunon ^) etiam in presentia nostra loco prefato et die prefata et omnem
actionem, si qua sibi super predictis competiit, in manus prenominati abbatis iuste et
rationabiliter resignavit. Super eo dominus Wernherus de Tablat^) et dominus H.
Vinke frater suus curiam super Fullun Houars^) et curias novalium Blatide®) et omnem
actionem predictorum bonorum antedicto die et loco prenominato coram nobis in iudicio
in manus sepedicti abbatis rationabiliter resignaverunt. Huius facti testes sunt : dominus
Ber. Tarant, dominus Hartman Tarant, dominus Berhtunc de Meran*), dominus C. de
Louneburc'), dominus H. de Lovneburc^), dominus H. de Mamingen*), dominus C. de
Grifinstain *®), dominus burgravius*) de Lance"), dominus Altun Zolnär, Rufus burgravius,
H. burgravius, G. Scride de Maise**), Asprian ibidem, iudex Küchelie^^, Albus de Meran*),
C. Nonar Geben, H. dictus Clericus, Vlricus iuvenis de Uille"), Ber., Swiger fratres sui,
Cristan, VI. et H. de Buwigil **), villicus Zehendar et alii quam plures. Item anno domini
predicto XII. kalendas lanuarii coram nobis apud Meranum*) ante domum Gastes, cum
sedimus in iudicio, idem dominus abbas curiam Forsthof**) et omnia bona ad ipsam
pertinencia a Swigero de Brunsperc"), quam minus iuste longo tempore tenuit, per
sentenciam optinuit diffinitivam ad suum monasterium de iure pertinere et idem Swigerus
280 1266. Dezember 29.
predicta bona omnia pro se et heredibus suis in nianus predicti abbatis iuste et ratio-
nabiliter resignavit et nichilominus renunciavit omnibus, per que predicta resignatio posset
impediri revocari vel recindi. Hü testes presentes fuerunt: dominus summus prepositus
de Frisingen *®) , dominus Ber. Tarant, dominus Hartman Tarant, dominus Dietmar
Trutsvn, dominus H. Uinke, dominus Altun Zoluar, dominus C. de Leuneburc^) et domi-
nus H. frater suus, dominus t^l. de Brunsperc "), dominus H. de Marningen *), burgravius
Rufus, H. burgravius, G. Scride, villicus Asprian, H. Smalcel, Jacob de Uiläs '*), ^1. parvus,
Berhtoldus et S. fratres sui, Zehendar, C. Nonar Geben, H. Clericus, AI. fratres, Sibant
et C. filius eins, Gristan, t"!., H. de Buwigil") et alii quam plures. Item anno domini
prefato in die Thome Canturiensis coram nobis apud Meranum*), cum sedimus in
iudicio ante domum Gastes, predictus dominus abbas presentibus testibus suprascriptis
curiam cen Aichen super FÄIlon*^) cum omnibus eins adtinenciis a Heinrico dicto
Clerico Nonär, quam nulla causa rationabili precedente longo tempore temere tenuit,
per sentenciam optinuit diffinitivam ad suum monasterium de iure pertinere et idem H.
dictus Clericus predicta bona et omnem actionem, que sibl in predictis bonis competiit
vel competere videbatur, in manus prelibati abbatis totaliter resignavit. Huius facti
testes sunt suprascripti. In cuius rei memoriam et ad securitatem perpetuam presentem
paginam munimine sigilli nostri fecimus roborari.
Datum anno domini M"". CG. LXVL, in predicta die Thome Canturiensis, apud
Meranum, indictione X.
Nur noch der Pergamentstreifen, an dem das Siegel des Ausstellers hing, ist durch die Urkunde geschlungen.
Es findet sich von ihr noch ein Vidimus auf italienischem Pergament, welches demjenigen der Urkunde vom
12. Dezbr. 1265 (S. 236) entspricht und von dessen Texte nur in Folgendem abweicht: supra UoUan — capellani
abbatis de Weingart — Maies — Lounan — et sui fratris Hainci Pfaffi de Maienberch, Olrici Cehenteneri de
Lonan — Weingart — literam sigillatam apertam cedula integra etc. — bullatam fehlt. Auf dem Rucken steht
▼on ziemlich gleichzeitiger Hand: Rescriptum cuiusdam instrumenti, quomodo hec bona alienata ab ecclesia
monasterii Wingartensis restituta sunt eidem monasterio procurante domino Her. abbate ibidem.
a) Ob das dreimalige burgrapius nicht z. Th. einen Eigennamen bedeute, ist freilich etwas zweifelhaft
1) Meran in Tirol. — 2) Ein Hof in Mitterlana, tirol. B.A. Lana. — 3) Leonburg, baufälliges Schloss der
Gemeinde Lana. — 4) Der abgeg. Buzenhof in Lana (vergl. Bd. 4 Anh. S. LX). — 5) Oberlana. — 6) Tablant,
Gem. Partschins, tirol. B.A. Schlanders. — 7 u. 8) Völlan, Dorf der Gemeinde Tisens, tirol. B.A. Lana mit dem
Gut Hofer daselbst und der dazu gehörige Plateidhof. — 9) Marling, tirol. B.A. Lana. — 10) Ruine Greifenstein,
von welcher benannt auch sonst ein Konrad von G. im Jahr 1265 erscheint, Gemeinde Jenesien, tirol. B.A.
Bozen. — 11) ?? Luns, tirol. B.A. Bruneck oder Lunz, B.A. Enneberg. — 12) Ober-, Unter-Mais, tirol. B.A.
Meran. — 13) Ein wohl mit dem Kiechelberg, auf welchem Schloss und Gemeinde Tirol U^en, zusammenhängender
Name. — 14) Die sog. Vill zu Oberlana. — 15) Pawigl, Gemeinde Lana. — 16) Forsthof, Gemeinde Ulten, B.A.
Lana. — 17) Braunsberg, halbzerfallenes Schloss, Gemeinde Lana. — 18) Freising, unmittelbare Stadt in Ober-
baiern. — 19) ? Ob gleichbedeutend mit Ville der Anm. 14; gedacht werden könnte auch an Vill, tirol. B.A.
Brixen. — 20) Eichholz, Hof in Völlan, tirol. B.A. Lana (vergl. Anm. 7).
Um 1267. 281
1888.
Schenk Konrad von Wtnterstetten verzichtet mit seinen beiden Söhnen Konrad und Eberhard
auf alle Rechte an ihre, ihnen zum Theil von der Aebtissin Mathilde von Buchau zu Lehen
gegebenen Gilter in Buchau und Kappel zu Gunsten des Klosters.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1267*)).
In nomine domini. Amen. Ego Cvnradus pincerna de Winlersteten ^) omnibus Christi
fidelibus presentem || paginam inspecturis salutem cum noticia rei geste. Noverint univerei
tarn presentes quam posteri, quod cum || domina Adilhaidis abbatissa totusque con-
ventus monasterii Bf chaugiensis ad peticionem meam omnem iniuriam et omnia || dampna
ipsis et monasterio supradicto a me in retroactis temporibus illata pure remiserint et
relaxaverint , ego in reconpensationem dictorum dampnorum cum Cvnrado et Eber-
hardo, meis filiis, omne ins quod habuimus in possessionibus , proprietatibus vel feodis
sitis apud Bfchowe vel apud Capella*), cum quibus a quondam Mahthildi abbatissa
fuimus infeodati, antedicto monasterio libere resignamus, ita ut de cetero in suprar
dictis possessio[n]ibus feodis et proprietatibus a nobis sepefatura monasterium non gravetur.
Huius rei testes sunt hü : A. decanus in Bf chowe^ Gtno plebanus in Maengen •), Hainricus
plebanus in Sulgen *), R. miles de Btcho we, Hainricus de Mvnigoltingen ^), Cvnradus dictus
Rausche, Cvnradus de Vmendorf *), Hainricus cellerarius, Cvnr. filius M. de Ysowe''), Cvno de
Ogoltshusen ®) dictus Verige et Ber. dictus Riepain de Ogoltshusen, et alii quam plures. Et
ut hec rata et incon/'ulsa permaneant, sigillo nostro presentem paginam feciraus conmuniri.
Nach dem Original im fürstlich thurn- und taxis'schen Archive zu Regenshurg. Abhängend sehr beschädigt
das runde Siegel des Ausstellers, bereits Bd. 5 S. 236 beschrieben, von der Umschrift noch erhalten: fSigtüum.
VI . • • ricj • . . £i£\ • . •
*) FQr die Zeit der Ausstellung der Urkunde kommen die Personen des Ausstellers, der in derselben genannten Aeb-
tissinnen von Buchau und der Zeugen in Betracht. Der erstgenannte, Schenk Konrad von Winterstetten, wird wohl, wie
die Bezeichnung in der Urkunde und im Siegel schliessen lässt, der im J. 1296 verstorbene Sohn des Schenken Konrad
von Schinalegg, Erben des nach der recipirten Meinung im Jahr 1243 verstorbenen Schenken Konrad von Winterstetten,
sein, denn der mittlere Konrad, sein Vater und Neubegründer des winterstettischen Hauses, heisst sich urkundlich immer
von Schmalegg. Eine Aebtissin Mechthilde (Mathilde) von Buchau, — vielleicht übrigens zwei verschiedene Personen des-
selben Namens — kommt urkundlich in den Jahren 1229, 1242, um 1249, 1254, 1255, 1259, 1262, 1263, 1264, 1265 vor
(Wirt. Urkb. Bd. 3, S. 262. Bd. 4, S. 39, 456, Bd. 5, S. 59, 134, 297, Bd. 6, S. 79, 95, 147, 148, 218), wesshalb die Urkunde nach
dieser Zeit anzusetzen ist, eine Aebtissin Adelheid von Buchau in einer Kl. Bainder Urkunde vom 17. November 1267
(s. unten). Von den Zeugen kommt Rudolf von Bucbau 1255, 1257, 1258, 1264, Mangold von Isowe 1255, 1259, 1262,
1263, 1264, 1265 vor (Bd. 5 S. 123, 194, 250, 135, 297, Bd. 6 S. 79, 96, 148, 218). Mit der angenommenen Zeit steht
auch eine ältere Bemerkung auf dem Rücken der Urkunde im Einklang: 1266—1277.
1) Winterstetten, zerstörte Stammburg bei Winterstettenstadt , O.A. Waldsee. — 2) Kappel, O.A. Ried-
lingen. — 3) Mengen, O.A. Saulgau. — 4) Saulgau, O.A.Stadt. — 5) Mundeldingen, O.A. Ehingen. — 6) Ummen-
dorf, O.A. Biberach. — 7 u. 8) ? Eisighof, Gem. Wilflingen und Oggelshausen, O.A. Riedlingen.
VI.
36
282 1267.
1889.
Abt Eberhard von Bebenhausen beurkundet, dass Otto von Thaüfingen mit Zustimmung seiner
sämmtlichen Erben, insbesondere seiner Kinder und seiner Schwestern, sowie weiterer genannter
Personen, alle seine Güter in Thaüfingen an ihn und seine Kirche verkauft habe.
1267.
Universis Christi fidelibus presentem litteram inspecturis frater E., dictus abbas in
Bebenhusen, orationum suflfragia devotarum. || Quecunque geruntur sub hoc tempore
labili, dinoscentur in posterum labefacta^ nisi memorie litterarum ac testium fuerint ||
conmendata. Noverint igitur universi, quod nobis Otto de Talvingen*) omnia sua bona
ibidem sita vendidit consensu heredum || suorum omnium accedente, primo puerorum
suorum Alberti videlicet, Ottonis, Wolpoltonis, Walteri et Adal., item sororum suarumi
videlicet Irmindradis et Gerhildis, item Ottonis fabri et sororis eiusdem Judende, Stehellini
plebani et fratris eiusdem. Horum inquam omnium consensu pariter et assensu bona
iam dicta nos dinoscimur conparasse, sive in predio sive que sub iure feodaU possiderat,
hoc nichil/ominus adiecto, quod Otto iam dictus ipsa bona sua in manus dominorumi
dominorum') suorum, videlicet Frider. militis dicti Herter et Diemonis, Dietheri fratrum
illius tradidit hoc tenore, quod bona sepedicta possideat nostra ecclesia in perpetuum
salvo tamen iure prius dictorum in omnibus advocatorum. In huius rei testimonium
presentem litteram cum an[n]otatione testium conscribi fecimus et tam nostro quam Fri.
dicti Herter militis sigillo fecimus roborari.
Acta sunt hec anno domini M^ CG*. LX**. VII. , indictione X'. Testes : Fri. miles
dictus Herter et fratres illius D. et D., Diemo filius D., Diethalmus, Algozus rector puer-
orum in Wabelingen *), Fri. celerarius in Bebenhusen, conversi ibidem, B. dictus Hunger
et H. dictus Gallus. Item in Talvingen R. caupo et R. filius eins, H. dictus Bonise et
Otto filiaster eins.
2 Siegel aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse: 1) Friederich Herters, rund, 47 mm (IV. C): ein getheilter
Schild, auf demselben ein Topfhelm mit 2 Böffelhörnem, welche je mit 9 Stäbchen, an deren Ende je ein Stern,
besteckt sind; Umschrift: f Sigiüum PASTORIS . DE . DVZZELINGEN ') ; 2) des Abts von Bebenhausen, spitzoval,
c. 33, c. 28 mm (II. B.): ein stehender Abt, in der Rechten den Abtsstab, mit der Linken ein Buch vor die
Brust haltend; Umschrift: f SIGIL . . . ABBadS . . EBENHVSEN. — Abdruck: Zeitschrift f. Gesch. d. Ober-
rheins 3, 209.
a) So doppelt das Original.
1) Thailfingen, O.A. Herrenberg. — 2) Waiblingen, O.A.Stadt. — 3) Dusslingen, O.A. Tübingen.
1267. 283
1890.
Dekan Burkhard und Bärger und Richter Marquard von Esslingen beurkunden die van Burkhard
Sinze und seiner Oattin Diepurg daselbst unter Vorbehalt lebenslänglicher Nutzniessung ge-
schehene Uebergahe eines Hofes bei der Stadtmauer in Esslingen an das Kloster Sirnau.
1267.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Nos Burchardus decanus et
Marquardus civis et unus de iu||dicibus in Ezzelingen sicut vidimus et audivimus litteris
presentibus protestamur, quod Burchardus dictus Synze et || Dyepurgis üxor ipsius
cives in Ezzelingen curiam suam sitam iuxta murum civitatis Ezelingen, || quam iusto
tytulo possederunty in remedium animarum suarum et progenitorum suorum et Conrad!
felicis memorie quondam mariti dicte Diepurgis ecclesie sanctimonialium in Syrmenowe
libere et sine omni contradictione dederunt et eam ad tempus vite sue pro censu annuo,
videlicet dimidie libre cere persolvende in die sancti Thome apostoli, a supradictis sancti-
monialibus receperunt. Huius rei testes sunt qui nobiscum videnmt et audierunt : fratres
ordinis Predicatorum Bertoldus et Dyepoldus, Gfnradus sacerdos dictus de Vbirlingen ^),
Cfnradus dictus Tritinbris, dvis in Ezelingen^ fratres de Syrmenowe Manegoldus sacerdos
et Cfnradus laicus et alii quam plures. In cuius rei testimonium sigillum civitatis Eze-
lingen et ego decanus meum duximus huic littere apponenda.
Acta sunt hec anno domini M*. CC^ LXVIP.
Nach dem Originale des Esslinger Stadt-ArduTes. 2 Siegel: 1) des Dekans Burkhard von Esslingen,
spitzoval, 40,28 mm (II. B.): ein nach links schreitender geflügelter Löwe mit Heiligenschein um den Kopf, da-
rüber ein Stern; Umschrift: f S.BVRGAR.. .DE.HARHPACH.«); 2) der Stadt Esslingen, ziemlich beschfidigt,
bereits Bd. 5, S. 262 beschrieben.
1) Ueberlingen am Bodensee. — 2) Nicht sicher zu ermitteln.
1891.
Die Priarin Mechihilde und der Convent der Schwestern in Sirnau verpflichten sich auf den
Todesfall des Bärgers Burkhard Sime in Esslingen und seiner Oattin Diepurg an dessen
Bruder Volmar von Blaubeuren und seine zwei Kinder 30 ff Heller zu bezahlen.
1267.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Nos Methildis priorissa et con-
ventus sororum || de Syrmenowe obligamus nos et sequaces nostros ad persolvendas
triginta libras Hallensium Volma||ro de Blaburrun et Cfnrado filio ipsius et Hedewigi
filie eiusdem ex equo dividendas, cum || Burchardus, dictus Sinze, civis in Ezelingen,
36»
284 1267.
frater predicti Volmari, et Diepurgis uxor ipsius vitam presentem finierint, Quod si
aliquis vel aliqui predictorum trium ante mortem B. Sinzonis et D. uxoris ipsius
mortui fuerint, reliqui vel reliquus triginta libras sine diminutione accipiet In cuius
rei testimonium litteras presentes sigillis nostri conventus et prioris fratrum Predicatorum
in Ezelingen duximus roborandas.
Acta sunt hec anno domini M^ CC^ LXVIP.
Nach dem Originale des Stadtarchives zu Esslingen. Nur die Pergainentstreifen, an denen die Siegel hingen,
sind noch durch die Urkunde geschlungen.
189ä.
Marquard auf dem Kirchhofe , Bärger ufid Richter in Esslingen ^ beurkundet die durch Eber-
hard Mader von Türkheim geschehene Bestellung eines jahrlichen Zinses aus dem von ihm
bebauten Weinberge der Schwestern in Simau an diese.
1267.
In nomine "patris et filii et Spiritus sancti. Amen. Ego Marquardus dictus de
CimiteriOy || civis et unus de iudicibus in Ezzlingen, literis presentibus sigillatis sigillo
ci||vium in Ezzlingen, sicut vidi et audivi^ protestor, quod Eberhardus || dictus Mader
de Dvrenkein *) cum consensu heredum suorum, videlicet Mechtildis uxoris sue et Alberti
filii sui et filie sue, audientibus fratre Manegoldo capellano sororum in Syrmenowe et
fratre Berchtoldo converso ibidem ordinavit, quod de vinea, quam colit ex parte sororum
supradictarum, dentur eisdem sororibus de parte sua quatuor solidi Hallensium annuatim.
Acta sunt hec anno dominice incarnationis M*". CG**. LXVir.
Nach dem Originale des Stadtarchives zu Esslingen. Das beschädigte, schon öfters beschriebene Siegel der
Stadt Esslingen.
1) Ober-, Unter-Turkheim, O.A. Esslingen.
1893.
Die Ritter Burkhard und Eberhard sowie Ebo Gebrüder von Rosenau verkaufen dem Kloster
Heiligkreuzthal ihr Vogtrecht auf den durch dasselbe aus dem Besitz des Domkapitels in Con-
stanz erworbenen Höfen in Andelfingen um 7^/2 Mark und Eberhard insbesondere überlässt
an das Kloster unter Verzicht auf Schadenersatz eine Wiese mit einem Acker um 2^/2 Mark
Saulgau 1267.
Universis hanc paginam inspecturis Burcardus et Eberhardus milites et Ebo fratres
carnales dicti de || Rosinöwe*) subscriptorum noticiam cum salute. Ne labantur cum
1267. 285
tempore que geruntur, literarum debent testimonio j| perhennari. Presenles igitur nove-
rint et futuri, quod cum revereude . . abbatissa et conventus monasterü Vallis Sancte
Crucis predium || situm in Ädiluing*), videlicet curias Werinheri, ^Irici et . . dicti
K^nziler, a venerabilibus in Christo . . . preposito deccano et capitulo maioris ecclesie
Constantiensis, quibus proprietatis titulo pertinebat, cum omnibus suis pertinentiis legaliter
conparassent , ius advocatie nobis quatuor modios tritici mensure in Älthain^ singulis
annis soWens, quod nobis ex antiquo debito pertinebat, antedictis abbatisse et conventui
Vallis Sancte Crucis et per ipsas suo monasterio pro VII marcis et dimidia, quas rece-
pisse et in usus proprios convertisse pressenübus profitemur, vendidimus et traditlimus
libere et quiete perpetuo possidendam, renunciantes omni iuri actioni consuetudini et
omni exacüonum generi seu aliis quibuscunque , que nobis ratione advocatie vel quo-
cunque iure seu consuetudine conpetebant vel conpetere videbantur casu quolibet
contingente. Verum quia michi Eberhardo prelibato soll contra dictum nionasterium
quedam actio conpetere videbatur super eo, quod eedem moniales in quodam prato et
agro sitis in loco, qui vulgo dicitur der Braut*), et altere contiguo, qui dicitur Tachöwe^),
et quibusdam fossatis factis in aliis meis prediis videbantur michi dampnum aliquod
intulisse, ipsam iniuriam seu dampnum et omnes actiones, recipiens ab eis duas marctias
et dimidiam, plene taliter relaxavi, ut sepedicto monasterio dictum pratum cum agro
memorato libere') cederent ex condicto.
Actum apud Svlgin*), anno domini M". CC. LXVIL, presentibus subnotatis, videlicet
Cferado de Hegihain'), Livtrammo et Bur. SebuiÜno ""j. In cuius facti evidentiam pre-
sentem cedulam siplUs nostris duximus roborandam. Ego Ebo, quia sigillum proprium
non habui, sigillis fratrum meorum in hoc facto pro testimonio sum contentus.
Von den 2 abhängend befestigt gewesenen Siegeln ist noch das 1. erhalten: schildförmig, 33, c. 30 mm
(IV. A. 1.): ein auf einem Dreiberg alehender Widder, im linken Obereck zwei Rosen, Umschrift: + Sigillum.
BVRCHARDl . DE . ROSEN . WE . (^lie S sind »erkehrt gravirt).
a) Im Original verschrieben: lebtre. — b) Es scheint urspranglich SeliuiUno gestanden eq haben, doch ist beim
3. und 4. Buchstaben corrigirl, so dass es TJelleicht wenigstens Sebmiino heissen sollte.
1) Vergl. S. 70 Anm. 1. — 2 u. 3) Andelfingen und Altheim, O.A. Riedlingen. — 4 u. 5) Ohne Zweifel
Flurnamen. - C) Saulgau, O.A.Studl. — 7) Hegheim, abg^. Ort bei Ertingen, O.A. Riedlingen.
286 1267.
1894.
Konrad Heinbold von WurnUingen verschreibt all sein bewegliches und unbewegliches Out zu
einem Drittheile seiner Gattin Hedwig und zu zwei DrittheHen dem Kloster Kirchberg, woselbst
er seine Begräbnisstätte erwählt.
1267.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen*). Universis Christi fidelibus, ad
quos presens littera pervenerit, Cfnradus dic||tus Heinboldus, villanus in Wurmelingin 0,
notitiam rei geste. Que geruntur in tempore, ne simul labantur cum processu temporis,
conllfirmare solet robur testium et perennitas litterarum. Noverint igitur universi, quod
ego de libero ac communi consensu Hedewigis uxoris || mee omnes possessiones et res
meas, tarn mobiles quam inmobiles, quas in presenti habeo vel postmodum dante deo
habiturus sum, sie ordinavi sicque disposui, quod tercia pars bonorum meorum omnium
ad ipsam meam coniugem pertineat, duas vero reliquas partes pro remedio anime mee
tenore presencium dono proprie ac voluntarie reverende domine priorisse ac religioso
conventui monasterii in Kilchperg et nunc et in posterum possidenda, ut ex ipsis possint
sine omni preiudicio quolibet inpedimento remoto facere ac disponere, sicut eorum
placuerit voluntati. Presentibus quoque contestor, quod post mortem meam apud pre-
fatum monasterium volo et exnunc eligo sepeliri.
Acta sunt hec anno domini M*. CG**. LXVIP., indictione X\, presentibus viris nobili-
bus : Dietrico milite dicto Blarrer, Walthero et Reinhero fratribus suis, Eberhardo milite
de Wurmelingin, item Steinmaro et Aspriano et Weiniko, item Heinrico dicto Akker-
gank et aliis quam pluribus fide dignis. Hanc autem donationis mee litteram ad maiorem
certitudinem volui sigillo comitis Alberti de Hohenberg ac priorisse in Kilchperg firmius
roborari.
Siegel des Grafen Albert von Hohenberg aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse, rund, 55 mm (III. B. 3.) :
der Graf auf einem galopirenden Pferde, auf dem Topfhelme 2 wie es scheint mit Pfauenfedern besteckte
Homer (nach späteren Siegeln zu schliessen Hiefhörner), in der Rechten eine Lanze, mit der Linken einen
quergetheilten Schild vor sich haltend; im Siegelfelde längs des Randes der Umschriflszeile ein besonderer
durch eine fortlaufende Reihe dreier Punkte gezierter Rand ; Umschrift : f SIGILLum . ALBERTI . COMITIS .
DE . HOHENBERG. — Für das Siegel der Priorin von Kirchberg ist nicht einmal ein Einschnitt im Pergamente
vorhanden, wie denn auch dasjenige des Grafen von Hohenberg panz in der Mitte angebracht ist. — Die Hand-
schrift und der Inhalt der Urkunde bieten keine Bedenken dar, wohl aber das Siegel und seine Befestigung,
welche zum Mindesten sehr auffallend erscheinen. Das Siegel ist das gleiche wie das zum grösseren Theil
wenigstens erhaltene desselben Grafen an der unten zum Abdruck gebrachten Urkunde vom 21. März 1268
(etwas abweichend von dem Bd. 5 S. 349 beschriebenen). Allein es ist nur ein Pergamentstreifen durch das
Wachs gezogen, der andere läuft frei über dem Rücken des Siegels her und ist mit dem durchgezogenen etwas
1267. 287
ober- und unterhalb der Einfügung des letzteren in die Wachsmasse mit Fäden zusammengenäht. Am vorderen
Rande ist ein Spalt im Wachse, welcher es als wahrscheinlich erscheinen ]ä8st, dass die obere Hälfte desselben,
welche das Siegelbild enthält, ursprünglich von der unteren getrennt war und erst später mit ihr zusammen-
geschmolzen wurde. Endlich ist das ganze Siegelbild nicht scharf ausgeprägt oder etwas verwischt, wie wenn das
Wachs mit demselben bei späterer Erhitzung etwas flüssig geworden oder mit der Hand etwas gedrückt worden
wäre; — sämmtlich Erscheinungen, welche von der gewöhnlichen Art der Siegelbefestigung abweichen. —
Abdruck: Schmid, Mon. Hohenb. 29.
a) Dieses Wort in Uncialen.
1) Wurmlingen, O.A. Bottenburg.
1895.
m
Albrecht von Steusslingen genannt Schädel verspricht dem Zoster Marchthal zum Ersatz des
ihm zugefügten Schadens 20 Mark Silber und bekennt, dass er kein Recht an des Klosters
Hölzer, sowie dass er und sein Dorf Marchthal kein solches an desselben Weide haben.
Ehingen 1267.
Ich Albrecht von Stüsslingen *) genant der Schedel thue kunt allen den, [die] disen
brief sehent und hörent läsen, daz ich hab geschworen einen gestabeten ayd uf unsers
herren lichnam, da ich lach*) und noch rath was, daz ich dem closter Marthal geben
20 mark Silbers fir mannigen grossen schaden, den ich in hette alle min tag gethan,
alles mit so gethanen gedingen, wen sie mich maneten aide mine erben, ob ich nit an
were, daz ich ihn dis silber aide mine erben über einen monat geben ohne alle wider-
red, thäten wier daz zue band nit uf der stett, so solt das closter das silber an Christen
aide an luden gewinnen uf minen aide miner erben schaden. Ich verich auch an
disem brief, daz ich des closters holze alle mine tag vil hab gehawen, es were so lieb,
so laid, und hette dazue kein recht und spruch, das ich noch keine mine vorderen
darzue nie kein recht gewonnen noch meine erben kein recht haut wan so vil was
sie uns lieblich gunen. Ich han och an ihr waid kein recht noch min dorf zue
Marhtal*), wan als sie mir gunnen. Wen aber ich oder mine erben bedürfen holzes
zue der bruk zue Marhtal, so sollen wier den probst darumb pitten vnd sollen fir
guet nemen was er uns geit zue der bruk und sollen das closter und sine leut über
die bruk fahren, wan sies bedirfen, und soll in das niemand weren. Disen brief hies
ich schriben, da ich gesund was, und insiglen mit minem insigel.
In der statt Ehingen des iars da man zalt von Gottes geburt 1267. Dis seind ge-
zigen : pfaff Gerundt, der aman von Ehingen, der Raiger, Theis Aicher von Schmichen •)
288 1267. Januar 4.
und der abt von Blabeuren^ der Stecher von Vlm und Theus Gehirne von Ehingen
und der aman von Munderkingen *) und andere leut viel.
Nach Job. Ernsts ▼. Pflummern Annales Biberacenses » einer Handschrift des 17. Jahrhunderts,
Appendix p. 292.
a) In Klammem beigesetzt: lag,
1 u. 2) Altsteusslingen und Untermarchthal, nach welchem sich eine steusslingische Linie einige Zeit
nannte; beide O.A. Ehingen. — 3) Schmiechen, O.A. Blaubeuren. — 4) Munderkingen, O.A. Ehingen.
1896.
Graf Ludung von Spitzenberg schenkt mU Einwilligung seines Sohnes Eberhard um ihres und
ihrer Vorfahren Seelefiheils willen das Patronatrecht der Kirche in Süssen an das Kloster
Adelberg.
Kuchen 1267. Januar 4.
In nomine domini. Amen. Lvdewicus comes de Spizenberg^ universis presentes
litteras inspecturis salulem || cum noticia subscriptorum. Noverint universi, quod
accedente consensu et spontanea voluntate filii nostri || Eberhardi pro remedio animarum
nostrarum et progenitorum nostrorum pure et simpliciter propter deum donavimus viris
religio llsis . . preposito et conventui in Madelberg, ordinis Premonstratensis, eorumque
monasterio ins patronatus ecclesie in Siezzen*), quod ad nos et progenitores nostros
spectabat et pertinuit ex antiquo, in ipsos eorumque monasterium predictum ins patro-
natus cum Omnibus suis pertinentiis pleno iure et libere presentibus transferendo et
cum omni iure quo ad nos pertinuit seu eciam pertinere videbatur ita quod ipsi ipsorum-
que monasterium prenotatum perpetuo ins obtineant antedictum. Testes, qui huic
donationi et premissis interfuerant , hü sunt: t'lricus comes de Helfenstain *) et frater
eins summus prepositus Augustensis et alii milites honesti, videlicet Rtkerus et Hugo
de Grivbingen*), dapifer domini comitis predicti, Fridricus dictus Birker, Fridricus de
Beringen*) et Gossoldus milites et alii quamplures fide digni. Ut autem premissa
donacio et omnia ac singula supradicta indubitata permaneant atque robur obtineant
perpetue firmitatis, prefatis • . preposito et conventui de Madelberc eorumque monasterio
dedimus presentes litteras sigillo nostro ac sigillo patrui nostri comitis ^Irici de Helfen-
stain munimine roboratas.
Acta sunt autem hec per nos et natum nostrum predictum in villa Kochen *), anno
domini M^ CG*. LX"*. VIP., proxima feria tercia posl Circumcisionem domini.
1267. Januar 13. 289
An blauen leinenen Fäden 2 spitzenberg-helfensteinische Siegel, rund, (IV. A. 2.): in einem Schilde ein
auf 4 Bergen stehender Elephant, das 1. besser erhaltene 47 mm, Umschrift: f Si^t/Zum. COMITIS.LVDWICI.
DE . HELFENSTEIN ; von derjenigen des 2., mit damascirtem Felde, nur noch . • INSTA . . . erhalten.
1—3) Spitzenberg, heutzutage Burgruine bei Kuchen, (6ross-)Süssen, Helfenstein, abgeg. Stammburg, O.A.
Geislingen. — 4) Gruibingen, O.A. Göppingen. — 5 u. 6) (Unter-)Böhringen und Kuchen, O.A. Geislingen.
1897.
Pabst Clemens IV. beauftragt den Äbt von Zwiefalten, das Kloster Simau gegen Beeinträch-
tigungen seiner Bechte unter Verletzung der ihm vom päbstlichen SttMe beunUigten Privilegien
zu schützen.
Viterbo 1267. Januar 13.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio . . abbati monasterii in Zwivel-
tun^ ordinis sancti Benedict!, Constan||tiensis diocesis, salutem et apostolicam benedictio-
nem« Ne obruatur innocentia, si fuerit indefensa, expedit, ut hiis potius adsit tutela
iustltie, quibus || precipue propter fragilitatem sexus minus proprie defensionis potentia
sufEragatur^ Cum itaque dilecte in Christo filie . . || priorissa et conventus monasterii
in Sirmenowe, ordinis sancti Augustini, secundum instituta fratrum Predicatorum viventes,
Constantiensis diocesis, a nonnullis, qui nomen domini recipere in vacuum non formidant,
diversas, sicut accepimus, patiantur iniurias et iacturas, nos volentes et dictarum priorisse
et conventus providere quieti et molestantium maliciis obviare discretioni tue per apostolica
scripta mandamus, quatinus eisdem priorisse et conventui efficaciter presidio defensionis
assistens non permittas ipsis in personis aut bonis earum contra indulta privilegiorum
sedis apostolice ab aliquibus indebite molestari, molestatores huiusmodi per censuram
ecclesiasticam appellatione postposita compescendo, non obstante, si aliquibus a predicta
sede indultum existat, quod excommunicari aut interdici nequeant vel suspendi, attentius
provisurus, ne de hiis, que cause cognitionem exigunt vel que indulta huiusmodi non
contingunt, te aliquatenus intromittas. Nos enim, si secus presumpseris, tam presentes
litteras quam etiam processum, quem per te illarum auctoritate haberi contigerit, onmino
carere viribus ac nullius fore decernimus firmitatis. Huiusmodi ergo mandatum nostrum
sie prudenter et fideliter exequaris, ut eins fines quomodolibet non excedas presentibus
post triennium minime valituris.
Datum Viterbii, idibus lanuarii, pontificatus nostri anno secundo.
Oben in der Ecke rechts : PEl?] zweimal schräg durchstrichen, gegen die Mitte hin : M ut c, der erste und
letzte Buchstabe einmal durchstrichen, unten auf dem Umschlage rechts: M. Per, unter dem Umschlag links:
VI. 37
290 1267 (nach Januar 13) und Januar 28.
PeTy schief darunter : N, Vuuan, auf dem Rücken im linken Obereck: B^ in der Mitte, nachdem zuvor ein anderes
Wort herausradirt : Waldinus, An hänfener Schnur die bleierne Bulle dieses Pabstes mit den bekannten Apostel-
köpfen und darüber S (mit Abkürzungsstrich durch dasselbe) PA S (mit Abkfirzungsstrich durch dasselbe) PE
auf der einen, der Aufschrift: CLEjMENS | . P. P. IUI. auf der anderen Seite.
1898.
Abt Ulrich von ZunefdUen beauftragt den Dekan R. in Owen mit dem, von dem Pabste
Clemens IV. ihm anbefohlenen Schutze des Klosters Simau.
1267 (nach Januar 13).
o
Reverendo in Christo R. dechano in Owen ^) Wlricus abbas monasterii in Zwivellvn,
ordinis sancli Benedicti, salutem in domino. Noveritis, nos litteras domini pape recepisse
in hunc modum, Clemens episcopus || Es folgt die vorhergehende von Pabst Clemens IV.
am 13. Januar 1267 an den Aussteller erlassene BuUe wörtlich bis quomodolibet non exce-
das; das weitere ist nicht mit aufgenommen und wird fortgefahren: Quia igitur priorissa
et conventus sororum in Syrmenowe a diversis filiis Belial sepius molestantur et vos ad
defensionem ipsarum habere poterunt promptiorem , auctoritatera a domino papa nobis
super predictarum sororum defensione conmissam vobis auctoritate presentium duximus
conmittendam y quoadusque ipsam ad nos per nostras litteras duxerimus revocandam.
Datum anno domini M". CC^ LX^ VII*.
Siegel des Ausstellers, spitzoyal, 45,28 mm (II. B.) : der stehende Abt, in der Rechten den Stab, die Linke
vor die Brust haltend, Umschrift: f S. ABBATIS . IN . ZIWIVILTVON.
1) Owen, O.A. Kirchheim.
1899.
Konrad IL, Herzog der Schwaben, König von Jerusalem und Sicüien, verspricht unter Bezug-
nähme auf ein, der Urkunde wörtlich einverleibtes Privilegium seines Oheims, König Heinricks
(VII.), das Kloster Kreuzungen im Besitze von Hirschlatt und Horgenzell sowie seiner übrigen
Güter in der Gegend zu schützen und die Vogteien darüber in keiner Weise zu veräussem.
Constanz 1267. Januar 28.
Cunradus secundus, dei gracia dux Sweuorum, Iherosolime et Sicilie rex, omnibus
presentes litteras inspecturis imperpetuum. Noverint universi presentis etatis || et future
posteritatis , nos litteras illustris regis Henrici patrui noslri felicis memorie vidisse non
cancellatas, non abolitas, incontaminatas nee in aliqua sui parte viciatas, sed in stilo,||
1267. Januar 28. 291
fllo, pergameno ac in omni parte prorsus illesas, tenorem subscriptum de verbo ad
verbum continentes. Nun folgt die Urkunde König Henrichs vom 26. Oktober 1232 (Bd. 3,
S. 316, Nro. DCCCXX) und heisst es dann weiter: Cum igitür intencionis nostre sit, bona
religiosorum, sfhe quibus creatori nostro debitum prestari non potest obsequium, brachio
noslre potestatis deffendere, maxime illa, que ad dominium nostrum successione hereditaria
videntur pertinere, nos supplici peticioni predictorum . . abbalis et conventus monasterii
de Cruzilingen pium prebentes assensum immitando vestigia prenominati regis patrui
nostri ac aliorum progenitorum nostrorum promittimus et presentibus protestamur fideliter,
quod prenominatas villas Hirslat ^) et Horgunzelle *) et alia bona sepedicte ecclesie in ipso
confinio attinencia riianuteneamus, fideliter deffensemus et pro celesti retribucione guberne-
mus, provida quoque consideracione diiudicantes, quod ad prefatas advocacias non oflfensi-
onis, sed deffensionis pretextu nostri progenitores et nos consequenter sumus evocati.
Unde omnem artem vendicionis, infeudacionis, obligacionis seu collacionis, per que vel
qua prelibate advocacie in toto vel in parte a nostro dominio occasione quacumque
possent alienari, elidimus et abiudicamus per presentes. Ut autem de contingentibus
sepefato monasterio necessariis de certa consciencia super preconceptis nil obmittamus,
statuimus et irrevocabiliter sanccimus, ut, si aliquo sinistro consilio persuadente inmemores
fortasse promissionis nostre excellencie contra promissum nostrum veniemus'), hoc
quod fecerimus super alienacione earundem advocaciarum nullum robur obtineat firmi-
tatis. Ut autem omnia et singula que premissa sunt inconvulsa permaneant, presentem
paginam munimine nostri sigilli conmunitam pro testimonio eidem monasterio duximus
concedendam.
Acta sunt hec et data in Constantia, anno dominice incarnacionis millesimo ducente-
simo LX""**. VII°'^, quinto kalendas Februarii, indiccione decima.
Nach dem Originale des im Archive zu Frauenfeld befindlichen Archives des Klosters Kreuzlingen. An
rolhseidener Schnur das bereits S. 76 beschriebene ziemlich beschädigte Majestätssiegel des Ausstellers. — Regest:
Pupikofer, Die Regesten des Stiftes Kreuzlingen. Ghur 1853. S. 14 Nro. 81. — Böhmer-Ficker, Regesta
iraperii V. 2 S. 894 Nro. 4823.
a) So die Urkunde, wohl verschrieben für veniremus.
1) Hirschlatt, O.A. Tetlnang. — 2) Horgenzell, O.A. Ravensburg.
M
292 1267. Februar 5.
1900.
Abt Hermann und Convent von Weingarten theüen dein Grafen Meinhard von Tirol und
seiner Gattin Elisabeth mit, dass sie dieselben in die Ge^neinschaft aller ihrer guten Werke
aufgenom7nen und die Feier einer Messe für sie auf jeden Samstag in der Marienkapdle des
Klosters angeordnet haben.
1267. Februar 5.
Magnifi[co domi]no suo M. comiti Tirolensi et gloriose domine Elisabete uxori sue
Hermannus dei gracia abbas et conventus monasterii de Winegarten fidelium munus
oracionum et deum a facie ad faciem contemplari. Pie devocioni vestre, qua deum et
monasterium nostrum diligitis in domino, congaudentes et karitatis vobis vicem rependere
cupientes omnium missarum, oracionum, confessionum, vigiliarum, ieiuniorum, laborum
et aliorum bonorum, que in nostro geruntur monasterio et in nostris'), que nobis sunt
subiugate, vobis tarn ad vitam quam post mortem communionem plenam et fraternitatem
perpetuam tribuimus, concedentes, ut cum obitus vester nostro capilulo fuerit nunciatus,
tantum pro vobis fiat quantum pro [omni]bus nostris defunctis communiter fieri consue-
Vit, volenles eciara vobis graciam facere specialem intuitu dilectionis, quam nobis hoc
anno*) [b]onis nostris ablatis inpendistis, et pro beneficiis de cetero inpendendis, ut omni
sabbato per circulum anni in perpetuum missa soll[empnis de] beata virgine genitrice
Maria in ipsius cappella celebretur et ibidem pro vobis mentio fiat pro salute vestra
tam in hac [quam in altera vita,] in nomine patris et filii et spiritus sancti. Et in
huius rei certitudinem presentem literam sigillis nostris fecimus communiri.
[Datum •) a]nno domini M^ CG*. LXVII., Agathe virginis et martiris , indictione X,
Nach gef. Mittheilung aus dem Originale des k. und k. Haus-, Hof- und Staatsarchives zu Wien. Dasselbe
hat durch Mäusefrass stark gelitten; das dadurch verloren Gegangene ist oben in eckigen Klammern nach einer
Abschrift in der Urkundensammlung des Ferdinandeums zu Innsbruck Tom L fol. 99 ergänzt. Von den zwei an-
gehängten Siegeln ist das erste verloren; das zweite, des Priors und Convents von Weingarten, spitzoval: zwei
nicht mehr gut erkenntliche Figuren (die eine mit dem Stab), wohl der h. Martin und Oswald, zwischen ihren
Häuptern ein Stern, rechts und links je eine heraldische Lilie, Umschrift : f S . PRIORIS . ET . CONVENT VS . IN .
WINEGARTEN. — Regest: Regesta Boica 3, 280.
a) So deutlich das Original; vermuthlich ist dem Schreiber ecclesiis in der Feder geblieben. — b) In der Locke
zwischen anno und bonis dürfte noch ein Wörtchen, etwa in oder de^ gestanden haben. — c) Hier dürfte mehr gestanden
haben, denn die Lücke ist etwas länger als die nächst vorhergehende ; vermuthlich enthielt das Datum auch eine Ortsangabe.
1267. Februar 24. 293
1901.
Dekan Burkhard und die Conversen des Katharinenhospäals in Esslingen beurkundeti, dass
der Priester Amuld von Kirchheim zwei Jauchert Weinbergs hei Hedelfingen von den Frauen
in Weil zum Besten des Hospitals angekauft habe.
1267. Februar 24.
Universis presentem paginam inspecturis B. decanus in Ezzelingen totique conversi
hospitalis sancte Käthe ||rine eiusdem loci credere subscriptis. Gesta fide dignoram et
prudentum ne labantur cum tempore, expedit litterarum au||tenticarum testimonio roborari.
Notum Sit igitur tarn presentibus quam futuris, quod dominus Arnuldus sacerdos dictus
de II Kirhaim*) comparavit hospitali nostro duo iugera vinee iuxta Hadelfinge*) sitas
pro dominabus de Wiler pro XX libris Hallensium hoc interposito, quod nos sibi debemus
providere semper in capite ieiunii in duabus libris Hallensium usque') ad obitum suum,
quia post decessum suum supradicta vinea pro remedio anime sue devolvetur infirmis
nostris pro refectione semper proxima tertia feria post festum beati Martini. Et ne
huiusmodi contractus obliviose vilescat imposterum, hanc paginam iussimus conscribi et
sigillo domini decani et nostro sigillo et civitatis duximus firmiter roborari.
Acta sunt hec anno domini M"*. CC. LXVIP,, VP. kalendas Marcii, testibus subnotatis :
M. in Cimiterio, ambo filii Hulwelrii, qui tenentur eos aramonere singulis annis, et omnis
parentela ipsorum, ut fiat refectio infirmis, Conradus pistor, E. de Berge*), B. de Berge,
Wolframus panifex, C. vineator, H. sutor, H. ligator, C. de Kinne*), M. sacerdos, A. de
Gelle*) et omnes canonici Sancti Sepulchri in Dinkendorf.
3 Siegel: 1) des Dekans Burkhard von Esslingen, bereits S. 283 beschrieben, Umschrift hier: f S.BVR-
GARDI.PL.DE.HARHPACH; 2) des Hospitals Esslingen, spitzoval, 47,34 mm (II. B.): die h. Katharina mit
Krone, auf einem Rade, welches übrigens nur zum Theil sichtbar, stehend, in der Rechten eine Fahne mit einem
Kreuze darauf haltend, die Linke einer vor ihr hingebeugten Person segnend auf das Haupt legend, zur Rechten
ein Patriarchenkreuz, über dem linken Arme ein Stern, Umschrift: t SigiUum . OSPlTALw . SANTE . CATERINE .
INEZELIG^ (die beiden N und E verbunden); 3) der Stadt Esslingen, schon öfters, z. B. Bd. 5 S. 189. 2G2
beschrieben.
a) Die Worte usque — suum sind über der Zeile eingeschrieben.
1) Kirchheim, O.A.Stadt. — 2) Hedelfingen, O.A. Esslingen. — 3) Berg, Vorstadt von Stuttgart. — 4) Nach
der Geschichte Kennenburgs, Filials von Esslingen, kaum, wie man an sich vermutlien möchte, ein damit in
Verbindung zu bringender Name (O.A.Beschr. Esslingen S. 161). — 5) Zell, O.A. Esslingen.
294 1267. Februar 24.
1902.
Graf Hartmann von Orieningen der ältere überträgt ein Gut in Andelfingen auf Bitteti der
seitherigen Lehensinhaber Hugo von Bittelschies und seines Bruders Albert an das Kloster
HeüigkreuzthaL
Eeiligkreuzthal 1267, Februar 24.
Literarum apices ideo sunt inventi, ne ea que in tempore geruntur subito lapsu
temporis evanescant, sed continuo || dierum transitu in memoriam redeant successorum.
Nos igitur Hartmannus comes de Grüningen*) senior notum || fieri cupimus singulis
et universis, quibus presens scriptum nosce fuerit oportunum, quod nos proprietatem ||
predii in Andeluingen *) siti, quod nobiles viri Hugo de Buttelschiez*) et frater suus
Albertus a nobis nomine poss/derant feodali^ cum omnibus iuribus et consuetudinibus,
videlicet agris, pratis, nemoribus, viis et inviis, aquis et aqueductibus, pascuis et aliis
quibuscumque appendiciis eidem curti intus et extra pertinentibus ad peticionem eorun-
dem fratrum, quia dictum predium eorum existens feodum in manus nostras etiani tunc
legittime fuerat resignatum, venerabilibus in Christo abbatisse et conventui Vallis Sancte
Grucis eorumque monasterio contulimus libere et assignamus in remedium anime nostre
de bona voluntate heredum nostrorum universorum absque omni contradictione et in-
festatione quiete et pacifice in perpetuum possidendam, renunciantes omnibus excepcionibus
doli vel iuris canonici seu civilis et aliis quibuscumque iuris vel facti nobis conpetentibus
contra ipsarum personas et litteras tunc presentes.
Acta sunt hec in Valle Sancte Grucis, die et tempore subnotatis, testibus presentibus
et rogatis, videlicet: domino Ortolfo cappellano de Landowe*), Ottone milite de Groningen,
GÄnrado dicto Gane, Günrado de Anemerkingen ^) , fratre Berhtoldo dicto Houemaister,
fratre G. dicto Schröter et aliis quam pluribus personis ydon[e]is et honestis. Ut autem
hec donatio proprietatis tam legaliter celebrata infringi seu calu[m]pniari valeat in
posterum nuUo modo, nos dictus coraes presens instrumentum conscribi fecimus sigillo
nostro pro testimonio et munimine roboratum.
Acta sunt hec anno domini M*. CG*. LX*. VII., sexto kalendas Marcii.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren.
1) Vergl. S. 122, Anm. 1. — 2) Desgl. S. 124. Anm. 2. — 3) Bittelschiess, liohenzoller. O.A. Sigmaringen. —
4) Landauhof, O.A. Riedlingen. — 5) Eraerkingen, O.A. Ehingen*
1267. März. 295
1903.
Ritter Bruno von Windeck verzichtet auf geunsse, seither von seinem Vater und ihm selbst
bezogene, Dienste von Giilem der Herrenalber Mönche in Otter sweier.
1267. März.
Ego Brvno miles de Windecke ^) constare volo tarn futuris quam presentibus huius
pagine tenorem per|Icepturis, quod ob honorem domini nostri lesu Christi sueque
genitricis renunciavi omni consuetudini, quam habuimus || hactenus pater meus et ego
exigendo servitia de bonis monachorum in Alba suis in banno ville || Oterswilre *), ita
videlicet, ut ipsi remittant si quam eis iniuriam inlulimus in eisdem et ut pro nostra
Salute de cetero deprecentur. In cuius rei maiorem evidentiam sigilla dominoram meo-
rum de Eberstein et de Gemino Ponte comitum cum sigillo meo hiis litteris sunt appensa.
Actum anno domini M*. CC°. LX*. septimo , mense Marcio. Testes . . plebanus de
Oterswilre, patruus meus, et D. miles de Crvtenbach ').
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. An leinenen Litzen 3 Siegel: das 1. bereits öfters,
z. B. Bd. 5 S. 55, beschrieben, Umschrift: ?>igülum . OTTONIS . COMiTlS . DE . EBERSTEIN; das 2., rund, 75 mm
(IV. A. .2.) : in einem damascirten Schilde die ebersteinische Rose, rechts und links vom Schilde abgewendet je ein
aufgerichteter doppeltgeschwänzter Löwe, Umschrift: f Sigülum . SYMONIS . COMITIS . DE . EBIRSTEIN . ET . DE .
ZVEINBRVCKIN ; das 3., des Ausstellers, schildförmig, 43,33 mm (IV. A. 1.): ein linkes Obereck und Rechts-
balken, Umschrift: Sigülum . BRVNONIS . DE . WINDEKE (die S verkehrt gestochen). — Abdruck: Zeitschr. f.
Gesch. d. Oberrheins 1, 361.
1 — 3) Burgruine Windeck, Ottersweier und Ober-, Unter-Krautenbach, bad. ß.A. Bühl.
1904.
Der Edle lAutfried von Helmsheim verkauft das Vogtrecht über Unterderdingen mit allem
Zugehör um 400 ff Heller an das Kloster Herrenalb.
1267. März.
Innotescat universis Christi fidelibus tarn presentibus quam futuris presentem pagi-
nam inspecturis, quod ego Livtfridus nobilis de Hel||motsheim*) advocatiam inferioris ville
Terdingen*) cum bonis omnibus eidem advocatie attinentibus sine exceptione qualibet
et II qualicumque vocabulo censeantur vendidi cum omni iure et utilitate de hiis pro-
venientibus, sicut ad me quandoque spectabat, vene|Irabilibus in Christo domino abbati
et conventui de Alba, Cysterciensis ordinis, Spirensis dyocesis, pro quadringentis libris
Hallensium, quas me expedite profiteor recepisse, et ins eiusdem advocatie abdico a me
396 1267. März.
et a meis heredibus michi legittime successuris et contrado, prout possum, predictis
abbati et conventui libere possidendam. In cuius rei evidentiam, ut sepedictus dominus
abbas et conventus Albensis in hiis, que ante posita sunt, securi sint et ab omni im-
petitione mea seu heredum meorum in posterum liberi existant, presentem paginam
sigillis venerabilis domini mei Spirensis episcopi, domini Ot. prepositi sancti Gwidonis,
dominorum meoram de Eberstein et de Gemino Ponte comitum, domini abbatis de
Mvlenbrvnnen et proprio sigiUo statui roborandam.
Acta sunt hec anno domini M*. CG*. LXVII*. , mense Martio. Testes : dominus C.
abbas, frater C. magister conversorum, frater G. cellerarius, frater H. dictus de Monte
Alto^, monachi, frater M. mercator, frater D. de Terdingen magister, frater Steinmarus
de Bruchsella *)> conversi, dominus W. nobilis de Stemvels *), dominus L. de Fleihingen •),
dominus G. dictus Atto de Svlzevelt^), dominus G. de Grecingen^) milites, dominus . .
viceplebanus in Brvchsella et dominus G. socius suus sacerdos et dominus • . vice-
plebanus in BvrbachOi dominus H. advocatus de Brvchsella, . . scultetus quandoque,
Bertoldus . . dictus Albotto, Hertricus, Swikerus, cives iam dicti oppidi et alii quam plures.
Nach dem Original im Archive des Stifts St. Paul in Kftrnthen. An grünen (1.3. 5.), bezw. rothen (2. 4. 6.)
Seideschnüren 6 Siegel: 1) des Bischofs Heinrich von Speier, schon öfters, z.B. S. 37, 61, beschrieben; 2) des
Probsts Otto Yon St Guido: s. oben S. 6, 66; 3) des Grafen Otto von Eberstein: s. oben S. 26; 4) des Grafen
Simon von ZweibrQcken: s. S. 295; 5) des Abts von Haulbronn, spitzoval, 46,31 mm (II. B.): der stehende Abt, in
der Rechten den Krummstab, mit der Linken ein geschlossenes Buch vor die Brust haltend, Umschrift : f Sigillum .
ABBATIS . IN . MVLENBRVNNEN; 6) des Liutfried von Helmsheim, schildförmig, 49,40 mm (IV. A. 1.): 2 Rechts-
balken, Umschrift: f Si^iim . LVTFRIDI . DE . HELMOTHESHEIM. — Ein Duplikat im G. L. Archive zu Karls-
ruhe hat folgende Abweichungen: nobilis de {| — eiusdem advocatie — qualibet \\ — Christo |{ — Gystertiensis —
contrado iam dictis — predictus dominus — - conversi de Alba — W. de Stemenvels — Flehingen — Grezingen —
dominus H. viceplebanus in Brvchsella — de Bvrbach — Metzelinus scultetus quandoque — Bertoldus dictus —
opidi. Das 1. Siegel hängt an rothen SeidefMen, die anderen hängen an weissen leinenen Litzen. — Abdruck:
Gerbert, Hist. Nigr. Silvae 3, 182. — Auszug: Zeitschrift für Geschichte des Oberrheins 1, 360.
1 u. 2) Vergl. S. 253 Anm. 1 u. 2. — 3) Hochberg, Hohenberg, aber welches?, ist nicht sicher zu ermittehi. —
4) Bruchsal, bad. B.A.Stadt. — 5) Sternenfels, O.A. Maulbronn. — 6) Flehingen, bad. B.A. Bretten. — 7) Sulzfeld,
bad. B.A. Sinsheim. •— 8) Grötzingen, bad. B.A. Durlach. — 9) Bauerbach, bad. B.A. Bretten.
1905.
Der Edle Liutfried von Helmsheim ilbergibt auf Bitte Ottos von Eberstein und Abt Konrads
von Herrenalb das Vogtrecht in Unterderdingen in der Form eines Lehens an gewisse Lehens-
träger für die von dem Kloster ihm eingehändigte Kaufsumme.
1267. März.
Universis Christi fidelibus presentem litteram inspecturis tarn presentibus quam
futuris ego Lvtfridus nobilis || de Helmotsheim *) , fidem presentibus adhibere. Noveril
1267. (März.) 297
universitas vestra, quod ad petitionem domini Ot. de || Eberstein et domini C. abbatis
de Alba ius advocatie inferioris ville Terdingen*), quod pro feodo || usque ad hanc diem
libere tenui sicut über homo, domino C. de Grecingen^), domino S. de Otencheim *),
militibus . . de Rotenvels*) . . de Svnnesheim ®) more feodali dignarer concedere ac
transmittere, ego igitur eorum precibus benignum prebens assensum et exaudiens eosdem
feodum memoratum predictis per fideles meos dominum L, de Fleihingen') et dictum
C. de Grecingen transmitto, ut exhinc conventus de Alba de pecunia, quam michi
tradiderunt, sint certificati et pagati et predicti, quibus feodum illud concedo, debito
homagio michi fideliter sint astricti. In huius rei testimonium presentem cedulam
predictis sigiilo meo tradidi consignatam,
Datum anno domini M^ CG^ LX**, VIP,, mense Martio.
Nach dem Original im 6. L. Archive zu Karlsruhe. An rothem leinenem Bändchen das bereits S. 296
beschriebene Siegel des Ausstellers. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 361.
1 u. 2) Vergi. S. 253 Anm. 1 u. 2. — 3) Grötzingen, bad. B.A. Durlach. — 4 u. 5) Oetigheim und
Rothenfels, bad. B.A. Rastatt. — 6) Sinzheim, bad. B.A. Baden. — 7) Flehingen, bad. B.A. Breiten.
1906.
Konrad von Grötzingen und Genossen, welche das von dem Kloster Herrenalb dem LitUfried
von Helmsheim abgekaufte Vogtrecht in Unterderdingen in der Form eines Lehens von letz-
terem erhalten haben, leisten dem Kloster eine Sicho'heit von 1000 Mark Goldes gegen jede
Gefährdung von dessen Rechten,
1267. (März)V
Pateat universis tam presentibus quam futuris presentem litteram inspecturis, quod
nos C. de Grecingen, S. de Otencheim, || . . de Rotenvels, . . de Svnnesheim ius ad-
vocatie inferioris ville Terdingen, quod nomine monasterii de Alba |I sub titulo feodali
a domino L. de Helmotsheim recepimus, predicto monasterio pro mille marcis auri vel
cuicunque ipsum || monasterium voluerit votis concordibus et cum consensu ac littera
presenti domini nostri de Helmotsheim obligavimus, sub hac forma videlicet. Si predictus
dominus noster vel aliquis heredum suorum seu etiam nos vel heredum nostrorum
quispiam vel alii qualescunque fratres monasterii prelibati in dicto iure advocatie mole-
staverint vel turbaverint sive impetierint quoquo modo, unde eiusdem iuris advocatie
detrimentum possint incurrere vel iacturam occasione infeodationis predicte, quod fratres
predicti monasterii valeant mille marcas auri super eodem iure advocatie tradere vel
obligare, ut magis securi sint, cuicunque voluerint, in suam defensionem. In cuius rei
VI.
38
298 1267. März 5-
testimonium et cautelam presentes litleras conscribi fecimus et sigillis dominorum nostro-
rum de Eberstein et predicti domini nostri de Helmotsheim ac domini abbatis de Mvlen-
brvnnen et de Alba, quia sigillum proprium non habuimus, fideliter procuravimus roborari.
Acta sunt hec anno domini M*. CG*. LX^ VIP.
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. Von den 4 an rothen leinenen Litzen anhängenden
Siegeln sind das 1. und 4., des Grafen Otto von Eberstein und Liutfrieds von Helmsheim, jenes öfters, dieses
S. 296 beschrieben, das 2. des Abts von Herrenalb, spitzoval, c. 38, c. 25 (H. B): ein stehender Abt, den Abts-
stab in der Rechten, mit der Linken ein geschlossenes Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift erhalten:
SIGIL ... ABBATIS . DE ... ; das 3. des Abts von Maulbronn, spitzoval, 46,31 mm (IL B.): der stehende Abt,
in der Rechten den Abtsstab, mit der Linken ein geschlossenes Buch vor die Brust haltend, Umschrift: f St^/um.
ABBATIS . IN , MVLENBRVNNEN. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins I, 361.
*) Die Orte sind bei der vorhergehenden Urkunde erklärt.
1907.
Die Stadt Reutlingen befreit die in der BeuÜinger Parochie gelegenen Güter des Klosters
Bebenhausen gegen eine Abgabe von 2 tf Heller jährlich von jeglicher Steuer und Leistung,
verbietet ihm aber zugleich jede Vermehrung seines Grundbesitzes in ihrem Gebiet.
1267. März 5.
Nos universitas civium in Rütelingen presentibus publice protestamur, quod nos
a dilectis in Christo abbate et conventu de Bebenhusen de bonis ipsorum in nostra
parrochia sitis anno videlicet domini M*. CC^ LX*. VIP., IIP. nonas Martii duximus ac-
ceptandum, quatenus predicti nobis duas libras Hallensium in festo sancti Galli annis
singulis reconsignent et sie eidem in posterum ab omni exactione et precaria sint liberi
penitus et immunes, hoc adiecto, quod eisdem eciam apud nos in posterum nuUa predia
licent comparare, si quid vero per elemosinam assecuti fuerint, infra spacium unius anni
vendere teneantur. üt autem hec inconvuisa permaneant, presentem literam conscribi
et nostro ac ipsius abbatis sigillis fecimus roborari. Testes: F. miles de Gommeringen 0,
Berh. miles de Phullingen*), L. miles de Riete ^), StähilU scultetus, Velthuser, Tanziler,
E. Gütunsun, H. camerarius, Ernestus, Ber. Lösche, Eber. Fügeli, G. de Husen^), R.
Bondorfer, Bernoltus de Tüwingen, C. Torso, A. dictus Kolmer, Richart loseli, Ber. Valrus,
Dyemo monachus de Bebinhusen, Alber. Pulcher, H. Harthuser, et alii quam plures.
Actum et datum prout in presentibus continetur.
Nach dem Copeibüchlein des Klosters Bebenhausen Nro. 23 aus dem 15. Jahrhundert S. 3!2.
1) Gomaringen, O.A. Tübingen. — 2) PfuUingen, O.A. Reutlingen. — 3) Alten-Rieth, O.A. Nürtingen,
unter dessen Ortsadel, z. B. im J. 1344, ein Lutz von Riete vorkommt. — 4) Ober-, Unter-Hausen, O.A. Reut-
lingen (vergl. Bd. 2 S. 138).
1267. März 5, 299
1908.
Äbt Albert und Convent von Reichenau überlassen dem Kloster St. Georgen im Tauschweg
gegen den Hof „Wolfhiman^ bei Dunningen, womit sie den Bitter Hugo von Burgberg be-
lehnen^ das Eigenthum an vier seither im Besitze des Edlen Marquard von Bamstein gewesenen
Lehen „in dem Dürren Holze^ bei letzterem Kloster.
Beichenau 1267. März 5.
Universis presencium inspectoribus A, dei gracia abbas monasterii Äugie maioris
et conventus eiusdem ||, Constanciensis dyocesis, salutem in domino. Nosse cupimus
universitatem veStram, quod nos considerata circa hoc utilitate || nostri monasterii et
diligenti super hoc ac debito tractatu habito monasterio sancti Georgii in Nigra Silva ||
Proprietäten! quatuor feadorum in loco, qui dicitur in deme Durrenholze aput cenobi-
um sancti Georgii sitorum, que feuda ab ecclesia nostra Marquardus nobilis vir de
Ramstain*) in feudum olim obtinuit et pleno iure prefato cenobio de consensu nostro
nullo scilicet iure advocationis vel alio quolibet in eisdem feudis sibi retento ad instantiam
pelitionis nostre et Hugonis militis iunioris de Bureberg*) tradidit et donavit, et nos
similiter pro proprietate curie dicte Wolfhunan aput Tunningen*) site, quam curiam
nos prefato H. militi de Bureberg in feudum concessimus, titulo permutationis eadem
feuda prefato cenobio donavimus et tradidimus et presentibus tradimus et donamus.
Et cum hec omnia legitime et canonice undique processerint, in ipsorum firmum robur
et indubitatum testimonium presentes litteras dilectis in Christo . . abbati et conventui
prefati cenobii sigillis nostris et prefati Marquardi sigillo tradidimus roboratas.
Datum aput nostrum monasterium anno domini M*". CC^ LX°. VIP., IIP. nonas
Marcii. Ego Marquardus de Ramstain confiteor me sigillum meum presentibus appendisse.
Nach dem Originale des G. L. Archives zu Karlsruhe. Von den drei Siegeln, welche an weissen und
braunen gewirkten Zwirnbändchen (das erste mit grünen gemischt) angehängt waren, ist nur das des Convents
von Reichenau noch vorhanden. Es zeigt die auf einem Lehnstuhle thronende Maria, in der Rechten einen
Lilienslab, mit dem linken Arme das Christuskind auf dem Schoos haltend; Umschrift: St^7/Mw . CONVENTVS .
MONASTERII . AVGIE - Abdruck: Neugart, Cod. dipl. II. p. 260.
l) Ramstein, Burgruine, Gem. Thennenbronn, bad. B.A. Hornberg. — 2 u. 3) Burgberg, bad. B.A. Vil-
lingen, und Dunningen, O.A. Rottweil, woselbst die Familie Burgberg ansässig war und noch im 15. Jahrhundert
ein Haus, „die Neu Burgberg" genannt, erwähnt wird (O.A.Beschr. Roltweil S. 399).
38
300 1267. März 19.
1909.
Graf Hermann von Sulz verkauft den Berg mit der darauf gelegenen Pfarrkirche von Tkum-
lingen sammt der Vogtei über den ganzen Hof daselbst und dem darauf haftenden Patronate
über genannte Kirche nebst Zugehörungen an den Meister Eberhard von Horb und Dietrich,
seinen Bruder, Bürger daselbst, um 20 Mark Silber.
Neckarburg 1267. März 19.
Universis presentes literas inspecturis Hermannus dei gratia comes de Sultze saluteni
et noticiam subscriptorum. Gestorum veritas, ne oblivionis caligine perturbentur, scriptu-
raram consuevit testimoniis precaveri. Scire itaque cupimus universos presencium in-
spectores, quod nos montem seu districtum montis eiusdem sive hominum eundem
montem inhabitantium , in quo scilicet monte ecclesia parrochialis ville TunglingenO
ultra villara Dorastetten*) sita esse dinoscitur, cum advocatia curie totalis in eodem
monte site, quibus ius patronatus eiusdem ecclesie attinet, cum ipso iure patronatu[s] seu
aliis Omnibus districtibus iuribus vel pertinenciis ipsorum, que ibidem habuimus vel
progenitores nostri vel alii, quibus in hiis successimus, habuerunt, dilectis nostris
magistro Eberhardo de Horwe et Dietrico fratri eiusdem civi in Horwe receptis ab
ipsis propter hoc in precio viginti niarcis argenti, omnibus que circa huius') rite ac
debite intervenire solent intervenientibus, vendidimus, donavimus et tradidiraus, presenti-
bus vendimus, tradimus ac damus ipsis sive ipsorum heredibus omnibus in infinitum
si[n]gularibus sive universalibus , descendentibus *) vel coUateralibus suis vel extraneis,
predicta cedendo et in ipsos omni eo iure, quo apud nos fuerant, plene ac integre
transferendo, gwarandas nos premissorum constituentes et nomine nostro successorumque
nostrorum sub fideidacione nomine iuramenti preslita promittentes , quod nee per nos
nee per alios quoslibet ipsos umquam inquietemus circa premissa aut aliquatenus
molestemus. Et cum hec omnia nuUis condicionibus pactis vel modis inlerpositis , sed
pure ac simpliciter processerint et legittime, predicti fratres sive ipsorum heredes de
premissis omnibus ordinando, ad ecclesiam ipsam Tunglingen presentando, titulo gratuito
vel non gratuito in alios premissa transferendo et alias qualiter voluerint disponendo
libere perpetuo faciant que sibi videbitur expedire. In horum autem firmum robur et
indubitatum testimonium presentes litere venerabilis patris ac domini E. dei gratia
Constanciensis episcopi et nostro sigillo extiterint conmunite.
Actum apud Neckerburg '^), anno, domini M*. CG'. LXVIP. , XIIII. kalendas Aprilis.
Testes autem horum sunt: E. de Sultze, patruus noster archidiaconus Argentinensis,
Ber. et Gonr. nobiles viri domini de Lupphen *) , Fridericus miles et Reinher filius eius-
dem de Ruiti *) et alii quam plures. Nos E. dei gratia Gonstanciencis episcopus confite-
mur, nos sigillum nostrum presentibus appendisse.
1267. März U. 301
Nach einem Vidimus des Bischofs Rudolf von Constanz (reg. 1322 — 1333) auf Pergament, welches mit den
Worten beginnt: Rudolfus, dei gratia episcopus Gonslantiensis etc., datum per copiam, und folgendermassen
schUesst: Hoc instrumentum ex parte Sifridi Ohsen exhibitum est coram nobis in modum sue probacionis.
Datum Constancie, Vll® kalendas Novembris, indictione IX. (d. h. nach der indictio Bedana 1325 Oktober 26).
Das Vidimus ist angeheftet an ein anderes mehrerer Urkunden, welches der Offizial der Constanzer Kurie
anno domini millesimo ccc® vicesimo quinto, XIII^ kalendas Septembris (August 20), indictione octava, ausstellte.
a) Hier ist wohl modi ausgefallen. — b) descendentibus ist zweimal geschrieben.
1 u. 2) Thumlingen und Domstetten, O.A. Freudenstadt. — 3) Neckarburg, O.A. Rottweil. -— 4) Lupfen,
abgeg. Stammburg, O.A. Tuttlingen. — 5) Rüti, abgeg. Burg und Weiler bei der O.A.Stadt Obemdorf.
1910.
Otto von Lodeburg, Kustos und Archidiakon von Wirzburg, auch von dem Kapitel daselbst
während der Erledigung des bischöflichen Stuhls bestellter ordentlicher Richter, ertheilt dem
Kämmerer in Markeisheim den Auftrag, die von dem Stifte Neumünster abgeordneten Kanoniker
in den Besitz der von dem Bischof Iring von Wirzburg diesem Stifte einverleibten Kirche in
Igersheim einzuführen.
»
Wirzburg 1267. März 24.
Otto de Lodeburc*), custos et archidyaconus Herbipolensis nee non et a capitulo
loci eiusdem iudex Ordinarius sede vacante constitutus, discreto viro came||rario in
Marcvlfesheim *) oranis boni plenitudinem cum salute. Cum dominus noster felicis
recordacionis Iringus, quondam Herbipolensis episcopus, . . decano et capitulo Novi ||
Monasterii*) in fratrum ipsius ecclesie subsidium in conmunes eorura usus et preben-
darum suarum augmentum ecclesiam Igersheim*) liberaliter donaverit et benigne ||
capituli nostri et . . prepositi eomm, videlicet Novi Monasterii eiusdem ecclesie patroni,
assensu et voluntate accedente, sedis apostolice confirmacione subsecuta in hac parte,
et prefata ecclesia in Igersheim ex morte domini de Rotelse*) hone memorie confratris
nostri ceperit vacare, investiverimus quoque . . decanum Novi Monasterii loco capituli eins-
dem de cura ecclesie predicte taliter vacantis in presencia nostri capituli maioris, domino-
rum quam plurium de Hovge^, auctoritate ordinarie iurisdictionis a capitulo nostro nobis
concesse discretioni vestre tam nostra quam auctoritate capituli, qua specialiter fungimur
in hoc facto, districte precipiendo mandamus, quatenus personaliter ad ecclesiam Igers-
heim accedentes dominum Stephanum, Waltherum de Burkeim '), dominum de Wachbach ^),
latores presentium, Novi Monasterii canonicos, nomine capituli eorum vice nostra et
capituli nostre ecclesie in iam dicte ecclesie Igersheim possessionem inducalis et inductos
302 1267. März 24.
auctoritate nostra defendatis, precipientes militibus hominibus et populo ibidem, ut uuUi
alii quam capitulo Novi Monasterii et instituto nomine eorum pro tempore in ecclesia
Igersheim in omnibus obediant et intendant, reverenciam debitam pariter et honorem
inpendant, ut iustum est fieri et consuetum. In cuius rei testimonium et cautelam
futurorum nostrum sigillum et de mandato speciali capituli nostri siniiliter sigillum
presentibus fecimus appendi.
Datum in capitulo nostro, anno domini M*. CG*. LXVII*., VIIIL kalendas Aprilis,
videlicet in vigilia Annunciacionis sancte Marie genitricis domini nostri lesu Christi.
Reddite litteras.
!2 spitzovale Siegel mit sehr beschädigtem Rande : 1) des Wirzburger Kapitels (11. B.): der h. Kilian, in der
Rechten den Krummstab, in der Linken ein Buch auswärts haltend ; von der Umschrift noch f SIGILL . . CAPI-
TULI SIS, von der Aufschrift . . ILI erhalten; 2) des Ausstellers (HL A. 2. c): über einem Baldachin 3
Tliürme, unter demselben eine Person in bischöflichem Ornate mit Krummstab, vor ihr eine andere (der Siegel-
inhaber) knieend einen Schlüssel emporhaltend , von der Umschrift erhalten : OTTONIS . CYSTO . . ET A
Vorne ist noch ein Einschnitt für ein 3. Siegel.
1) Wohl Ladenburg, bad. B.A. Mannheim. — 2) Markelsheim, O.A. Mergentheim. — 3) Stift Neumünster
in Wirzburg. — 4) Igersheim, O.A. Mergentheim. — 5) Rödelsee, bair. A.G. Kitzingen. — 6) Stift Haug in Wirz-
bürg. — 7) Osterburken, bad. B.A. Adelsheim. — 8) Wachbach, O.A. Mergentheim.
1911.
König Konrad IL von Jerusalem und Si eilten, Herzog von Schwaben, beurkundet, dass seine
Getreuen Rudolf von Klingenstein und dessen Söhne Wernher und Heinnch all ihr Eigengiä
in Gremheim, Schwenningen und Söf hingen den Schwestern vom Orden der heil. Clara in
Söflingen durch seine Hand um ihrer und ihrer Vorderen Seelenheils willen übergeben haben.
Friedberg 1267. März 24.
Chonradus secundus, dei gratia lerusalem et Sicilie rex, dux Sueuie, tenore presen-
ciura profiteraur || et constare volumus universis tarn presentibus quam futuris, quod
dilecti fideles nostri Rudolfus || de Chlinginstayn *) , Wernherius et Haiwricus .filii sui
omnem proprietatem bonorum suorum, que || habebant Gremhayn*), Swenningen ^) et
Sevelingen, in remedium et memoriam animarum suarum et suorum progenitorum
cenobio ordinis sanctimonialium et sancte Cläre in Sevelingen contulerunt et tradiderunt
voluntate propria per manum nostram proprietatis titulo libere ac perpetuo possidendam.
Huius donationis testes sunt: Lodvicus inclitus comes palatinus Rehni dux ßawarie,
Hermannus*) avunculus noster, B. de Nyfen*), Hermannus de Hagniberch®), Ch. de
Haldinberch *), S. de Mindilberch ') , Heinricus de Ysoltisriete ®) et alii quam plures. ' In
1267. Um März 31, 303
cuius rei testimonium presentem paginam scribi iussimus et sigilli nostri munimine roborari.
Datum apud Frideberch '), anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo septimo,
nono kalendas Aprilis, decime indictionis.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren. — Abdruck: Bölimer-Ficker, Acta imperii selecta^
S. 686. — Ulmisches Urkundenbuch 1 S. 120. — Regest: Böhmer-Ficker, Regg. Imp. V.2. p. 894
Nro. 4826.
a) Hiezu wird in Böhmer-Ficker a. a. 0. p. 894 bemerkt: „v. HQmheim? oder ein sonst nicht genannter Bruder
Friedrichs Ton Oestereich-Baden ?" ; ob sich nicht aber auch an einen Schreibfehler für Heinricus (den Bruder Herzog
Ludwigs) denken Hesse?
1) Klingenstein, O.A. Blaubeuren. — 2 u. 3) Gremheim und Schwenningen» bair. A.G. Höchstadt. —
4) Hohen-Neifen , O.A. Nürtingen. — 5) Alt-Hegnenberg , bair. A.G. Öruck (yergl. Index gener. zu den Mon.
Boica 2, 245, wornach Urkb., Bd. 5 S. 438 bei Anm. 10 zu berichtigen ist.) — 6) Haltenberg, bair. A.G.
Landsberg. — 7) Mindelberg, abgeg. Stammburg unterhalb Mindelheim, bair. A.G.Sitz. — 8) Eisolzried, bair.
A.G. Dachau. — 9) Friedberg, B.A.Sitz in Oberbaiern.
1912.
König Konrad IL von Jerusalem und Stcüien, Herzog von Schwaben, erlaubt den Schwestern
in Sirnau aUes, was seine Dienst- und Lehenleute von ihren, ihm seihst mit Eigenthum ver-
hafteten Gütern an sie geschenkt haben oder noch schenken werdeti^ anzunehmen.
Esslingen 1267. (um März 31) V
Nos Cünradus secundus, lerusalem et Sicilie rex et dux Sweuie, in remedium ani-
marum I| imperatorum, regum, ducum et aliorum progenitorum nostrorum concediraus • .
priorisse et convenlui so||rorum in Sirmenowe ratum habentes et gratum prebentes
assensum, quod quicquid eis || ministeriales nostri et infeodati a nobis bonis quibus-
cunque, que ad nos iure proprietatis perlinere dinoscuntur, dederunt vel dabunt in fuluro,
posslnt recipere libere et in perpetuum possidere.
Acta sunt hec in Ezelingen, anno dominice incarnacionis M"*, CC^ LX"". VIL, presen-
tibus hiis: Vlrico de Blochingen ^), Heinrico de Ysoluesreiht *) et Hermanno de Hegniberc^).
An grün, gelb, roth und lilaseidener Schnur das ziemlich gut erhaltene bereits S. 76 beschriebene Majestäts-
siegel des Ausstellers von gewöhnlichem Wachse. — Abdruck: Winkelmann, Acta imperii inedita seculi XIII
tom. L p. 423. — Regest: Böhmer-Ficker, Regg. Imperii V, 2 S. 894 Nro. 4828.
*) Die genauere Zeitbestimmung ergibt sich daraus, dass Konradins Anwesenheit in Esslingen nach der folgenden
Urkunde für den 31. März d. J. bezeugt ist.
1) Plochingen, O.A. Esslingen. — 2 u. 3) siehe die vorhergehende Urkunde.
304 1267. März 31.
1913.
König Konrad IL van Jerusalem und Sicilien, Herzog von Schwaben, befreit auf Bitte des
Probsts Otto des Stiftes St. Wido in Speier die Einkünfte der Speirer Kirche aus der der-
selben durch Kaiser Friederich IL geschenkten Kirche zu Esslingen von jeder unter dein
Namen Umgeld begriffenen Abgabe.
Esslingen 1267. März 3L
Cunradus secundus, dei gratia lerusalem et Sicilie rex et dux Sueuie, omnibus
presentes litteras inspecturis salutem cum noticia subscriptorum. Quoniam hanc legem
posuit sibi nobilitas, ut cum sponte tribuit se debere existimet et nisi in benificiis creverit
se nil prestitisse putet, inperfectum enim donum videtur, si sine adieclione relinquatur,
recolentes igitur gloriosissimorum progenitorum nostrorum largitatem et clemenciam,
quam erga subiectos et fideles suos semper habuerant, maxime autem erga ecclesiam
Spirensem.. nee inmerito, cum illic ipsorum plerumque corpora in domino requiescant,
quam toto studio extulerunt, nimirum quia et felicis recordacionis divus auguslus dominus
Fridericus Romanorum imperator avus noster ecclesiam in Ezzelingen eidem ecclesie
Spirensi pleno iure sponte et libere conferendo intendebat ipsam inmunem ab omnibus
exactionibus [perpetuo] conservare, ipsorum eciam vestigia pie et feliciter imitari volentes
ac adicere cupientes, presentibus declaramus, quod nos ob dilectionem, quam circa ipsam
ecclesiam Spirensem habemus, et eciam specialiter dilecti ac familiaris nostri Ottonis
venerabilis prepositi ecclesie sancti Widonis Spirensis precum interventu, qui propter
.sue fidei et devocionis merita se nobis gratum reddidit et acceptum, damus hanc eidem
ecclesie Spirensi presentibus libertatem, ut de redditibus ecclesie predicte in Ezzelingen
capitulo ipsius ecclesie Spirensis pertinentibus in vino, frumento, seu aliis rebus eidem
ecclesie attinentibus , nuUa apud Ezzelingen exactio que vulgariter ungelt dicitur ali-
quatenus requiratur, nee ipsi, si exactum quid fuerit, solvere teneantur. NuUi ergo
omnino liceat hanc nostre concessionis paginam infringere aut ei ausu temerario con-
traire. Si quis autem hec attemptare presumpserit , indignacionem nostram se noverit
incursurum. In huius autem donacionis et declaracionis nostre testimonium presentes
litteras eisdem damus sigilli nostri robore conmunitas.
Actum et da tum in Ezzelingen, reverendo domino Eberhardo dei gratia Constanciensi
episcopo et Ludewico avunculo nostro palatino Reni et duce [Bauarie] presentibus, IL
kalendas Aprilis, anno domini M^ CC°". [L]XVIP., indictione X*.
Nach einem Vidimus auf Pergament vom 30. März 134^ bei welchem das angehängt gewesene Siegel des
Speirer Kapitels weggerissen ist. Dasselbe ist übrigens nicht sehr pünktlich geschrieben, indem in ihm die im
Texte in [ ] eingeschalteten, ohne Zweifel im Original eingesetzt gewesenen Worte u. s. w. fehlen, auch Z. 9 ?. o.
1267. April. 3Ö5
statt cum besser qvod, Z. 10 v. u. slalt aut besser vel stehen wflrde, Verbesserungen, welche sich sämmtlich in
zwei Abschriften der Urkunde Im Liber Obligationum des Stifts Sp«er tom. L fo). 73 n. 92 des Karlsruher
Generallandesarchives finden. — Abdruck: Remling, Urkbch. z. Gesch. d. Bischöfe zu Speyer I, 312. —
B^est: Böbmer-Ficker, Ref^. Imperü V. 2 S. 894-, Nro. 4827.
1914.
Graf Dietfier von Katzenellenbogen genehmigt den Verkauf der Vogtei zu Derdingen durch seinen
Lehensmann Ritter lAutfried von Helmsheim an das dosier Herrenalb sowie alle früheren
von Seiten des Klosters in Betreff der dortigen Mark abgeschlossenen Verträge unter Verzicht
auf alle ihm selbst zustehenden Rechte.
Mannheim 1267. April.
Universis Christi fidelibus tarn presentibus quam futuris presenlem paginam in-
specturis Ditherus comes de Kazenelnbogen *) salutem et fidera presentibus || adhibere.
Ad universitaüs vestre noticiam tenore presencium volumus pervenire, quod ex parte
venerabilium in Christo abbatis et conventus de Alba, Cisterciensis ordinis, Spirensis ||
dyocesis, nobis exstitit hutniUter supplicatum, quod super contractu inito inter ipsos et
uobilem virum Lutfridum militem de Heltnutshem super advocacia in Deidingen, ||
quam idem nobiUs a nobis tenebat in feodo et quam dicU abbas et conventus titulo
empcionis ab ipso comparaverunt pro quadam summa pecunie cum omni iure utilitale
et honore sicut pertinebat ad ipsam, benignum preberemus assensum, preserlitn cum
predictus contractus utilitati et commoditati eorundem foret quam plurimum profuturus,
ut, unde sepius inquietati fuerant, ut dicebant, pacem et quietem sibi procurasse gaude-
rent. Nos igitur primo et principaliter ob reverenciam gloriose virginis Marie, dicti
abbatis et conventus, insuper eciam venerabilis domini Ot. prepositi sancti Widonis
Spirensis, nostri familiaris, pro ipsis intercedentis precibus duximus annuendum et empci-
onem factam circa advocaciam Derdingen et in eosdem monachos auctoritate nostra,
sicut predictum est, provide ac pie translatam ratam et gratam habemus, priores eciam
contractus eorum in terminis sive marchia Derdingen initos cum predicto L. de Helmuts-
hem et Bertoldo milite de Rauensberc*) dicto Goler et nobilibus de Wizenloch*) et
antea per nostras' litteras confirmatos iterato presentibus conflrmamus, renunciantes
omni iuri, quod in predictis bonis omnibus nobis et nostris heredibus nobi^; legittime
successuris competere videbatur, et offerimus ea iu elemosinam puram et siniplicera
monasterio memorato. Et si forte immemores huius facti fecerimus aliquid in posterum
vel heredes nostri ad instanciam cuiuscumque vel peticionem in preiudicium prescripto-
rum per litteras vel quocumque modo, volumus, ut nuUum robur obtineat firmitatis,
VI. 39
306 1267. April 1.
quia decernimus irritum et inane. Et ut hec perpetue valitudinis recipiant incrementum,
has patentes litteras nostri sigilli duximus munimine roborandas.
Datum apud Mannenhem *), anno domni M*. CG". LXVIP., in mense Aprili.
Nach dem Originale im Gen.-Landes-Archive zu Karlsruhe. An rothen und gelben seidenen Schnuren
das Siegel des Ausstellers, rund, 74 mm (IV. A. 2.): in einem Schilde ein aufrechter Leopard, Umschrift: f S.
DITHERI . COMITIS . DE . KAZENELLEMBOGEN . ; ROcksiegel, rund, 30 mm (IV. A. 2): dasselbe Wappenbild,
von der Umschrift noch leserlich : t CONT . [d. h. Cantrasigülum] COMI . . DE . KAZENELLENBOGE . . — Aus-
zug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 362.
1) Katzenellenbogen in Nassau. — 2) Ravensberg, bad. B.A. Eppingen. — 3) Wiesloch, bad. B.A.Sitz. —
4) Mannheim, Hauptstadt des bad. Unterrheinkreises. — Die anderen Orte sind schon öfters erklärt.
1915.
lAutfried von Helmsheim sagt seinem Lehensherm dem Grafen Diether von KatzeneUenbogen
die von ihm an das Kloster Herrenalb verkaufte Vogtei in Unterderdingen auf und bittet, sie
dem Kloster als Almosen zu übertragen.
Bruchsal 1267. April 1.
Illustri domino suo comiti D. de Kazenelnbogen Luitfridus nobilis et suus devotus
de Helraotesh(eim) se totum ad quecunque vener • . Servitute. Vestre dorainacioni pro
concessis beneficiis regracior plarimum, sicut decet, beneficiis inquam talibus, quod
advocatiara in Tardingen inferiori a vobis actenus infeodatus tenui, quam modo pauper-
tatis articulo ingruente cogor a me et a meis heredibus alienare et in dominos de Alba
per modum emptionis transferre, propter quam venditionem rogo, vestra pietas michi
desinat indignari, et predictura feodum ad manus vestras per presentes literas resingno,
supplicans affectuose, quod ipsum feodum sive advocatiam inferioris ville Tardingen in
dominos de Alba nomine elemosine transferatis.
Datum Bruchsei, anno domini M.CC.LXVIL, kalendis Aprilis.
Aus Wencks Hessischer Landesgeschichte Bd. 1, 1783, ürkundenbuch S. 33 Nro. 46.
1267, April 1. 307
1916.
Abt Albert und Kapitel von Beichenau überlassen einen von ihrem Dienstmanne, Ritter Sieg-
fried ScUtel, dem Kloster Heiligkreuzthal verkauften Hof in Andelfingen sammt jenem Dienst-
manne sowie einem von ihrem Dienstmanne Albert Zutüinann ebendahin vergabten Schupposgute
in Möhringen gegen einen jährlichen Wachszins als Lehen an genanntes Kloster.
Schöpfloch 1267. April 1.
Universis presens scriptum intuentibus *) Albertus, dei gratia abbas, totumque capi-
tulum Augie regalis rei geste noticiam cum salute: Temporum || malicla et hominum
memoria labilis monent acta hominum perstringi serie literarum. Eapropter tenore
harum pateat universis, || quod, cum Sifridus miles dictus Sattil, ministerialis ecclesie
nostre, curiam suam sitam in Andiluingen *) , que sibi proprietatis ti||tulo pertinebat,
venerabilibus in Christo abbatisse et conventui monasterii Vallis Sancte Grvcis cum
Omnibus iuribus, consuetudinibus , itineribus et appendiciis universis eidem curti intus
et extra pertinentibus pro XIX marchis argenti legalis, quas idem Sifridus profitebatur
in usus proprios convertisse, adhibita omni iuris soUempnitate vendidisset, donasset et
tradidisset libere ac quiete perpetuo possidendam, cum eadem donatio venditio et traditio
sine nobis rite non potuerit celebrari consuetudine canonica obsistente, nos eandem
curiam conmuni deliberatione prehabita et consensu, quam predictus miles Sifridus ad
raanus nostras per Albertum militem dictum Zutilman, qui nostre ecclesie ministerialis
nichilominus esse dinoscitur, obtulit resignando, conditione prehabita, ut ipsi monasterio
nostro et ipsius nomine traderemus, predicto monasterio una cum ipso cum prediolo,
una scilicet schüpossa, dicta der O'haminun gut, sita in Meringen*), quam predictus
Albertus miles**) dictus Zutilman ministerialis noster sepedicto monasterio Vallis Sancte
Grvcis per manus nostras canonice pro anime sue remedio et salute tradidit et donavit
perpetuo possidendam, cum omnibus iuribus nobis et sepefatis militibus in eisdem prediis
pertinentibus pro ann[u]o censu unius libre cere annis singulis in Purificatione beate
Virginis persolvende nomine feodi tradimus et donamus perpetuo possidenda, ratum et
gratum habentes quidquid in predictis per nos et sepedictos milites noscitur presentibus
ordinatum.
Acta sunt hec apud Scophiloch ') , anno domini M*. CG*, LXVIL, kalendis Aprilis.
Ut autem hec maneant perpetua inconvulsa, presens instrumentum exinde conceptum
sigillo nostro et sigillo capituli nostri pro testimonio fecimus roborari.
Abhängend die Siegel des Abts und Gonvents von Reichenau: 1) spitzoval, c. 50, c. 32 mm (III. A. 2. b.):
der auf einem mit Hundsköpfen verzierten Stuhle sitzende Abt, in der Rechten den Stab, mit der Linken ein
Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift erhalten : . . . I . GRa^i'A . ABB^^IS . A YGIE . MAIORI . . ; 2) rund,
39*
308 1267. April 1 und 2.
63 mm (IL B.): die thronende Maria mit dem Jesuskinde auf dem linken Arme, in der Rechten einen Lilienstab,
Umschrift : t Sigülum . CONVENTVS . MONASTERII . A VGIE . MAIORIS ».
a) Dieses Wort ist über der Zeile hineingeschrieben. — b) Im Original verschrieben: miWes.
1) Vergl. S. 177 Anm. 1. — 2) Möhringen, O.A. Riedlingen. — 3) Nach Zeitschr. f. Gesch. d. Ober-
rheins 37, 440 abgeg. Burg Schopflen auf der Insel Reichenau.
1917.
Esslingen 1267. April 1.
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass Wolfelinus miles dictus de Berahusen *) auf
alle Rechte an die Besitzungen des Klosters Salem apud Steten*) in pago qui dicitur uf
Vildern, t(7ie sie in einem Streite seiner Vorfahren mit dem Kloster unter dem Siegel des
Bischofs Heinrich von Constanz vergleichsweise festgesetzt worden waren (vergl. Bd. 3 S. 425),
zu Esslingen vor ihm selbst und vielen Zeugen gegen 15 U Heller feierlich verzichtet habe. Es
siegeln der Aussteller, der Schultheiss Johannes und die Stadt Esslingen, Wölflin von Bernhausen.
Acta sunt hec apud Ezelingin , anno domini M*. CG". LX*. VII^ , kalendis Aprilis,
• • testibus . . C. preposito maioris ecclesie de Constantia , fratre . • priore Predicato-
rum in Ezelingin, fratre antiquo priore et aliis quam pluribus viris fide dignis.
Nach dem Abdruck aus dem Salemer Gopialbuche in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 137.
1 u. 2) Bernhausen und Stetten, auf den Fildern, Amts-O.A. Stuttgart.
1918.
Pfalzgraf Ludwig bei Rhein, Herzog von Baiern, genehmigt auf Bitten des Klosters Herrenalb
sämmtliche Erwerbungen der von ihm dem Grafen Diether von Katzenellenbogen zu Lehen
gegebenen Güter in Ober- und Unter-Derdingen durch das Kloster.
Esslingen 1267. April 2.
Nos Ludewicus, dei gratia comes palatinus Reni, dux Bawarie , notum facimus
universis presentes litteras inspecturis, || quod ex parte abbatis et conventus de Alba,
Gysterciensis ordinis, Spirensis dyocesis, nobis exstitit humiliter supplicatum, quod quic-
quid comparaverunt || in villis superiori et inferiori Terdingen^), que utique bona
comparata a dilecto fidele nostro viro nobile comite Ditero de Kazvnelbogen tl in feodo
tenebantur et que idem comes a nobis in feodo tenuit, ratum de nostra gratia haberemus.
1267. April 27. 309
nos itaque pure propter deum et ob reverentiam gloriosissime virginis Marie et ad in-
stantiam dilecti et familiaris nostri domini Hothonis, venerabilis prepositi sancti Widonis
Spirensis, eiusdem*) abbatis et conventus precibus inclinati eidem emptioni, ex quo
voluntas predicti comitis accessit, nostrum consensum per presentes litteras adhibemus.
In cuius rei testimoniura presentes litteras nostro sigillo duximus roborandas.
Datum Ezzelingen, anno domini M*. CC. LX^ VIF., IUP. nonas Aprilis.
Nach dem Originale des G. L. Arcbives zu Karlsruhe. An gelben und rothen Seidenfäden das Siegel des
Ausstellers, am Rande stark beschädigt, rund, c. 83 mm (III. B. 3.) : der Pfalzgraf auf galopirendem Rosse, den
Kopf mit einem Topfhelm bedeckt, auf welchem 2 Büffelhörner mit 10, mit Lindenblättern besteckten Stäbchen,
in der Rechten eine Fahne, am linken Arm einen nahezu dreieckigen gerauteten Schild, von der Umschrift er-
halten : .... MES . PALATINm« . REM . DVX . BAWARIE (A u. L, A u. W, A u. R verbunden). — Abdruck :
Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 363.
a) Hierauf folgte tum, ist aber durch- und «unterstrichen.
1919-
Walther Herr von Geroldseck beurkundet, dass Berthold Lebart Wiesen zu Hetnmendorf,
welche derselbe von ihm zu Lehen gehabt, mit seinem Willen defn Johanniter-Hospitale daselbst
veräussert und er selbst sein Eigenthum daran diesem geschenkt habe.
1267. AprU 27.
Ich Walther der herre von Geroltsecke *) tun kunt allen die disen breif || gesehent
unde gehorent lesen, daz Berhtolt Lebarte die wisen ze Hem||raendorf*), die er von mir
ze lehene het, mit minem willen hat verköfet || unde gegeben dem brüdere') von sante
lohanneses spital die da hus hant ze Heramendorf, umbe ein benerament gut unde durc
siner seien willen, unde ouch durc derselben brüder bette willen habe ich in derselben
wisen eigenschaft durc^) miner seien willen lidecliche gegeben, unde zeme Urkunde so
heiz ich in disen breif besigeln mit mime ingesigel.
Diz geschach ze Swanowe^) an der mittewoche nach sante Georien dage, da man
zalte von unsers herren geburte siben unde sehzic unde zwelf hundert iar.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren.
a) Versclirieben für den briideren, — b) Nach dem d ein durchaus flberflössiges, für er gebräuchliches Abkürzungszeichen.
1) Geroldseck, O.A. Sulz. — 2) Hemmendorf, O.A. Rottenburg. — 3) Unermittelt.
310 1267. April 28.
1920.
Abt Konrad und Convent von Herrenalb verzichten gegenüber dem Grafen Heinrich von
Fürstenberg gegen 10 Mark Silber auf alle Ansprüche an die Kapelle in Kniebis, deren
Zugehörden und Einkünfte.
Herrenalb 1267. April 28.
Universis Christi fidelibus hanc paginam inspecturis frater Ctnradus, miseratione
divina abbas, et conventus || de Alba, ordinis Cysterciensis, salutem') et benedictionem
in domino sempitemam. Dudum inter nobilem ac illustrem dominum || Henricum comitem
de Vurstemberch *) ex una parte et nos ®) nomine nostri monasterii ex altera super capella
in Knie||b^z*)*) et eiusdem reditibus sive pertinenciis et super bonis, per mouachum*) et
confratrem nostrum pie memorie, qui aput') eandem capellam aliquamdiu steterat, acqui-
sitis, ex altera*) agitata materia questionis tandem ad suggestionem et consilium dilectorum
ac familiariura nostrorum, magistri Henrici**) de Kannestat*) et magistri Eberhardi de
Horwe \ canonici ecclesie in Sindeluingen *), qui ac alii viri discreti nos in capella prefata
seu eins pertinenciis sive reditibus sive etiam in gubernanda vel ordinanda ipsa capella,
inspectis et consideratis diligenter omnibus, que pro nobis circa premissa facere potuissent,
nichil iuris habere asseruerant, liti ac omni accioni peticioni seu persecucioni ac omnibus
aliis, que nobis qualitercumque vel contra quoscumque super premissis competebant
vel competere videbantur, sponte ac publice, pure ac simpliciter renunciavimus ') et
presentibus renunciamus in totum, hac etiam consideratione circa hoc habita, quod
expedit divinis obsequiis mancipatos pro parvo incomodo a causarum strepitu abstinere.
Ex ordinatione quoque predictorum magistrorum pro bonis, que prefatus monachus et
confrater noster aput ') memoratam capellam acquisisse ^) seu habuisse dicebatur, quorum
petitioni nos similiter renuntiavimus , sepefatus dominus comes nobis decem marchas
argenti in certis terminis solvere se astrinxit sub fideiussoria cautione. Cum itaque prefata
omnia tam a predicto domino comite quam etiam a nobis expresse recepta et sponte
fuerint approbata, in ipsorum firmum robur et perpetuum ac indubitatum testimonium
presens littera predicti domini comitis, nostro necnon prefatorum magistrorum sigillis
extitit communita.
Datum apud claustrum nostrum , anno domini M*. CG*. LX''. VIP., Vitalis martiris.
In 2 Ausfertigungen vorhanden; die Abweichungen der 2. sind in den Anmerkungen a — k angegeben.
Vier Siegel an weissen, braunen, grünen (beim Duplikat, an welchem sie schlechter erhalten sind, nur weissen und
braunen) Litzen: 1) des Grafen Heinrich von Fürstenberg, rund, 50 mm (IV. A. 2): in einem geneigten, mit
einem Rande von Kürsch eingefassten Schilde ein Adler, von der Umschrift erhalten : . . COMITIS . HANRICI . DE .
VRA.e^. DOMINI. IN. W..STE (Abbildung: Fürstenb. Urkundenbuch 1 S. 198; das Siegel ist übrigens
hier so angehängt, dass der Schild aufrecht steht) ; 2) des Abts von Herrenalb, spitzoval, c. 35, c. 24 mm (II. B.) :
1267. Mai 1. 311
der Abt mit dem Krumrastab in der Rechten, mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, von der Umschrift
erhalten : f SIGILLVM . . . S . . ALBA . ; 3) des Magister Heinrich von Cannstatt, spitzoval, c. 40, c. 30 mm (IV. A.) :
im Siegelfelde eine Kanne, Umschrift: t St^tZ/wm . HAINRIGI . DE . KANNISTAT * ; 4) des Eberhard von Horb,
spitzoval, 32, 20 mm (IL B.): ein Pelikan mit 3 Jungen, die sein Blut auffangen, Umschrift: f Sigillum ,
EB . , RDI . GAN . DE . SINDELVING(ejN. — Abdruck: Fürstenbergisches Urkundenbuch 1, 221.
a) Schluss der 1. Zeile. — b) Heinricum eomitem de Wrstenberg, — c) Schluss der 2. Zeile. — d) Kniebüz. —
e) Schluss der 3. Zeile. — f) apud. — g) dieses zweite ex altera fehlt. — h) Heinrieu — i) Im Duplikat scheint dieses Wort
nicht vollständig geschrieben zu sein, mindestens ein Grundstrich zu fehlen. — k) acquisssse.
1) Kniebis, O.A. Freudenstadt. — 2) Cannstatt, O.A.Stadt. — 3) Horb, O.A.Stadt. — 4) Sindelfingen, O.A.
Böblingen.
1921.
Bischof Eberhard von Constatiz setzt das Kloster Mariaberg in seinen früheren Zustand wieder
ein ufid iiberlässt dasselbe der Meisterin Liutgard und ihren Schwestern zu dauerndem Aufenthalte
unter der von ihm selbst zu empfangenden Regel des heiligen Augustin.
Constanz 1267. Mai 1.
E., dei gratia Gonstantiensis episcopus, omnibus in Christo fidelibus salutem et in
domino karitatem. Divini cultus augmentura propensius affectantes religionis *) || statum
solidare et distracta seu coUapsa casu quolibet cupimus reformare. Noverint igitur
presentes et posteri, quod, cum nos habita inquisi[ti]one •) dili||genti Montem Sancte
Marie invenerimus quondam vite regulari deputatum et a personis religiosis ibidem
habitantibus deo dicatum, postmodum') autem || per abusum quorundam alteratum,
ipsum montem et ecclesiam in eo fundatam cum suis pertinentiis in statum pristlnum
reducentes religiosis muiieribus, magistre Lugardi**) eiusque sororibus, ut se in dicto
loco recipiant et inhabitent") ibi regulärem disciplinam observantes , quam de manu
nostra suscipiant, beati Augustini *) regulam profitendo, de consensu capituli nostri duxi-
mus presentibus concedendum cum apponendis loco et tempore constitutionibus ordini
et personis conpetentibus , salva reverentia nobis et ecclesie nostre matrici cum subiec-
tione debita nee absque nostra conscientia et permissione variis conditionibus aliqua-
tenus inmutanda. Ipsum namque locum et personas in eo receptas presentes et futuras
in nostram protectionem suscipimus*) a maligno quolibet incursu divina gratia comitante
favore quo possumus defendendas. Nulli ergo hominum liceat hanc nostram ordinalio-
nem karitatis studio conceptam infringere vel ei ausu temerario contraire. Si quis
autem contrarlum presumpserit attemptare, indignationem dei omnipotentis nostreque
iurisdictionis rigorem se noverit incursurum.
Datum Constantie, anno domini M*. C'C*. LX^. VIP., kalendis Maii, indictione decima.
312 1267. Mai 1.
An weissen und braunen wollenen, bezw. an rothen und grQnen seidenen, beim Duplikate beide an rotli-
grünen seidenen Fäden die schon öfters beschriebenen Siegel des Bischofs Eberhard und Kapitels von Constanz.
a) Die 3 ersten Zeilen des Duplikats schliessen mit religionis^ inquimtione (richtig geschrieben), posimodum, —
b) Dupl.: Luigardi. — c) Desgl. habiUnt, — d) Desgl. reeipimtif.
*) Vergl. hiezu den Schluss der Anmerkung zu dieser Urkunde.
Mit dieser Urkunde wäre an sich, etwa als ihre Vorgängerin, in Beziehung zu setzen, jedenfalls aber auf
denselben Bischof Eberhard von Constanz (reg. 1248— 1274) zu beziehen folgende undatirte Urkunde, wornach
Dekan Heinrich von Killer und Kämmerer B. von Neufra dem Bischof Eberhard von Constanz Ober verschiedene
klösterliche Gründungen an dem Orte Thierberg (als deren Nachfolger Kloster Mariaberg erscheint), sowie über
die Freiheiten dieses Ortes Bericht erstatten:
Venerabili in Christo patri ac domino E., dei gratia Coustantiensi episcopo, H. humilis dechanus iu Kick-
wiler^) nee non et B. camerarius de Nilworon'), sui speciales, tam devotam quam debitam in domino cum
debita subiectione semper obedientiam. Vestra noscat sinceritas, quod de loco qui dicitur Dirberch^) nostras
protestamur in animas, quod locus exstitit spiritalis et quod interdum fuerant ibi diversi ordines tam monachorum
quam monialium et in principio fuit ibi urbs et quedam ibi habitabat comitissa, que duos habuit filios. Hü
estivo tempore intrabant balnium illius fluminis quod dicitur Locha^). Postquam balniati fuerant, se iactabant
super fenum in horreo, ut requiem caperent dormitionis. Processu vero illius requiei teraporis fenum fuit super-
positum ipsorum corporibus in tanta quantitate, ut ambo pariter sufTocarentur. Mater vero eorum comitissa
in Signum lamentabile constituit tali in loco et monachos et moniales, videlicet abbatem et abbatissam ordinis
sancti Benedicti. Processu vero teniporis talis ordo restitutus*) propter malam vitam et inopiam redituum destructus
fuerat et congregationes personarum disperse fuerant, nihilominus locus predictus exstitit spiritalis et claustralis.
Deinde supervenit quidam dictus C. sacerdos de Nassigunstat^), venit ad eundem locum et dicebat se ibi velle
vivere spiritaliter. Postmodum venit ad venerabilem C. episcopum Constantiensem et petiit ab ipso in tali loco
confirmari et in signum subiectionis sibi libram cere contulit annuatim. Item predictus C. vixit in tali loco
turpiter chohabitans cum pueris et concubinis. Quem postmodum dominus de Dierberch dictus C. temporibus
venerabilis episcopi H. propter vitam suam turpissimam depulit subplan tando. Et quod hec taliter acta sint,
viderunt ambo senes milites dicti de Hertinstain ^) et quam plures manentes in tali terra et talis locus nunquam
dedit aliquod capitult/m et manentes in tali loco nunquam venerunt ad aliquas confratei nitates. De visis et de
auditis istuc nostras super animas protestamur.
Nun geben allerdings die in dieser — bloss in Abschriften des 16. Jahrhunderts erhaltenen — Urkunde
erwähnten Personen keinen Anlass zu Bedenken; es kommen vor: ein Hainricus plebanus de Kirwilar in einer
gi'äflich zollerischen Urkunde vom 21. August 1262 (Mon. Zolleran. 1, 79), ein Mangold und ein Gozwin
von Hertenstein, ersterer mit seinen Söhnen, in KI. Salemer Urkunden aus den 1250er u. 1260er Jahren (Zeit sehr,
f. Gesch. d. Oberrheins 35, 329. 428. 430. 439. 457), ein Konrad von Thierberg in echten Urkunden der
Jahre 1255 u. 1265 in Beziehung zu Mariaberg (Wirt. Urkb. 5, 91. 6, 182), die als Vorgänger Eberhards
genannten Bischöfe von Constanz: C. (Konrad 1209 — 121^3) und H. (Heinrich 1233 — 1248) erscheinen in richtiger
Reihenfolge, eine Pfarrei und Vicarie zu Nasgenstadt bestanden schon nach dem über decimalionis cleri Con-
stanciensis von 1275 (Freiburger Diöcesan-Archiv 1, 87); allein gegen die Echtlieit der Urkunde in der vorliegenden
Form erregt Bedenken nicht nur die ganze Stilisirung derselben, sondern nanionllich auch der Umstand, dass
sie die im unechten Stiftungsbriefe des Klosters von 1265 (oben S. 198) sich findende Sage von den erstickten
2 Knaben wiederholt, übrigens auffallender Weise in einer etwas ungenaueren Fassung, welche die Begebenheit
in eine länger vergangene Zeit zurückzuversetzen scheint, als der Stiftungsbrief selbst. Endlich bietet die Erwähnung
der Benediktinerregel insoferne Anstand, als Bischof Eberhard in obiger echter Urkunde dem Kloster die
1267. Mai 6. 313
Augusünerregei vorschrieb, weiterhin der bereits erwähnte über decimationis von 1275 das Kloster dem Prediger-
orden zuweist, die Predigermönche aber zur Augustinerregel hielten, ferner das Kloster noch in einer Ablass-
bulle vom J.* 1295 dem Augustinerorden zugezählt wird. (Vergl. Stalin a. a. 0. 737 Anm. 1.) In späterer
Zeit, so nach einer Schutz-Bulle Pabst Johanns XXIL vom 23. November 1327 erscheint Mariaberg allerdings als
ein dem Kloster Zwiefalten untergeordnetes Benediktiner-Nonnenkloster und so findet sich auch in einem der
beiden Originale und in einer dem 16. Jahrhundert angehörenden Abschrift der bischöflich - eberhardscheu
Urkunde von späterer Hand Augustini in Benedict! corrigirt.
*) Hier hat eine andere Abschrifti etwa aus derselben Zeit, welche einige nicht beträchtliche, sonst weniger gute
Abweichungen von obigem Text zeigt: institutus,
1) Ohne Zweifel Killer, früher Killwyler, Kirwilar, Kilwyler, Kilchwiler geschrieben, hohenzoll. O.A. Hech-
ingen, 2—3 Stunden von Mariaberg entfernt. — 2) ? Neufra, hohenzoll. O.A. Gammertingen, nahe bei Mariaberg,
woselbst nach Sulger Annal. mon. Zwifalt. 1, 80 ein, sonst wenig bekannter Adel vorkommt. — 3) Darnach
hätte also die Gegend, wo das Kloster Mariaberg stand, ursprünglich Dirberch, Thierberg geheissen, wozu die
S. 197 Anm. 6 erwähnte Thierhalde passt, doch ist bei dem ganzen Charakter dieser Erzählung auf diese Notiz
wenig Werth zu legen und kann sie sich eben auf das Vorkommen des erwähnten Konrad von Thierberg in
echten Mariaberger Urkunden gründen. — 4) Die bei Mariaberg vorbeifliessende Lauchart. — 5) Nasgenstadt, O.A.
Ehingen. — 6) Hertenstein, abgeg. Burg bei Sigmaringen.
1922.
Graf Otto von Eberstein beurkundet, dass sein Vogt zu Gemsback, Heinrich Schurbrands
Sohn, den Saüerhof, Aecker und Wiesen zu Loffenau an Abt Konrad und Convent von Herrenalb
verkauft habe.
1367. Mai 6.
Otto, dei gratia coraes de Eberstein, constare volumus universis tarn presentibus
quam futuris, || quod Hainricus filius Schuribrandi , advocatus noster in Genrsbach*),
bona sua in Loufenowe*), curiam videlicet || Sailarii et agrorum XXXVIII iugera, pra-
torum vero VII virorum fenisecationes, quod vulga/iter dicitur mannis'raat, vendidit,
nobis, II Ottone filio nostro, villanorum de Loufenowe universitate ac cunctis heredibus
suis consentientibus, venerabili domino C. abbati et conventui monasterio*) monachorum
de Alba **), Gisterciensis ordinis, Spirensis diocesis, hac adiecta condicione, quod ad census
et exactiones vel servicia nobis vel quibuslibet aliis de bonis eisdem solvendos vel sol-
venda obligata sit curia sua, que dicitur zu der Schuren*), ita quod conventus idem
dicta bona in omni parte libera possideat et soluta. Facit autem super hiis dicto con-
ventui talem warandiam, quod obligat eis vineara suam taliter, quod recipere debent de
ipsa annuatim unam carratam, vini , donec ob omnibus, qui sunt in patria, per duos
annos, qui vero extra patriam, usque ad terminum vite sue vel proximi heredis a
qualibet inpetitione prefata bona et precipue duo iugera agrorum, de quibus adhuc lis
est, liberet et absolvat. Nos vero Ot. de Eberstein villanos de Lovfenowe predictos ad
VI. 40
314 1267. Mai 9.
hoc obligamus, quod quicumque ipsorum de ipsis bonis aliquid requisierit vel inpecierit
quocumque modo, nobis ac dictis monachis statim teneatur persolvere VI libras Hallen-
sium. In huius contractus patefactionem nostreque benivolencie ad monasterium sepefatum
declarationem presenti scripto nostro sigillo munito venditionem prefatam eidem conventui
decernimus confirmare.
Actum anno domini M^ CC*. LXVIL, lohannis ante portam Latinam. Testes: Ber.
pincerna miles de Genrsbach, H. et Sifridus, notarii nostri, H. scultetus noster in Genrs-
bach, . • dictus Sueuus, C. dictus Schindeler, M. dictus Cuppenheimer, Ot. iuxta molendi-
num, H. dictus Schindelerj, Bert., Cunradus Sigilin, . . dictus Blez, filii Schurebrandi,
G. et . . dicti Blestirarii, cives iara dicti opidi nostri, in Lovfenowe . . dictus Zeringer, . .
edituus, . . dictus Halpritter, Mosche vitrarius, Gerungus auriga, Hermannus, filius fratris
Matronis, et alii quam plures.
Nach dem Original im G. L. Archiye zu Karlsruhe. An weissen leinenen Litzen das bekannte Siegel des
Ausstellers. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 12, 213.
a) Wohl verschrieben für monasterii. — b) Diese 2 Worte sind über der Zeile eingeschrieben.
1) Gernsbach, bad. ß.A. Rastatt — 2) Loffenau, O.A. Neuenbürg. — 3) Scheuren, bad. B.A. Rastatt.
1923.
Bischof Hartmann von Augsburg beurkundet, dass sein Getreuer Rudolf der AeUere von
Klingenstein das Eigenthum aller seiner Besitzungen zu Söflingen dem Kloster des Claraordens
vom Garten der heil. Jungfrau bei Ulm (Kl. Söflingen) durch seine Hand übergeben habe.
Augsburg 1267. Mai 9.
Harthmanhus •) , dei gratia Augustensis episcopus, universis presens scriptum in-
specturis noticiam subscriptorum. Tenore presentium || profitemur et constare volumus
tarn presentibus quam futuris, quod dilectus fldelis noster Rvdolfus senior de dingen*
stein*) omnem proprietatem || bonorum suorum, que habebat in Seuelingen, videlicet
curiam villici cum omnibus sibi attinentiis, item curiam minorem cum suis attinentiis,
item II XV curtilia ibidem, item turrim destructam et lapides cum domo adiacenti et
alia quecumque ibidem habebat extra et intus, que sibi attinebant, quocumque nomine
censeantur, cum silvis, pratis, agris et ortis, viis et inviis, omni iure, quo convenit,
cenobio sanctimonialium ordinis sancte Cläre de orto beate Virginis apud Vlmam contulit
et tradidit voluntate propria per manum nostram proprietatis titulo libere ac perpetuo
possidendam. Huius autem donationis et confirmationis testes sunt: dominus Sifridus
canonicus maioris ecclesie Augustensis de Alkershusen *) , Hainricus miles frater suus,
1267. Mai 9. 315
Heinricus railes dictus Vninger*), dominus Munsterlinus, frater Berngerus et frater Johannes
ordinis fratrum Minorum et alii quam plures. In cuius rei testimonium presentem
paginam scribi iussimus et sigilli nostri munimine roborari.
Datum Auguste, anno domini W. GC^ LXVIP., VIP. idus Maii.
An gelb seidener Schnur das bereits öfters, z. B. Bd. 5 S. 240, beschriebene Siegel des Ausstellers. —
Abdruck: Ulmisches Urkundenbuch 1, S. 121.
a) Der Anfangsbuchstabe verziert.
1) Vergl. S. 303 Anm. 1. - 2) Algertshausen, bair. A.G. Aichach. — 3) Vergl. S. 316 Anm. 7.
1924.
Bischof Hartmann von Augsburg beurkundet^ dass seine Getreuen Rudolf von Klingenstein und
dessen Sohn Heinrich ihr Kirchenpatronat zu Gremheim dem Kloster des Claraordens vom
Garten der heil, Jungfrau bei Ulm (Kl. Söflingen) durch seine Hand übergeben habefi.
Augsburg 1267. Mai 9.
Harth[m]annus*), dei gratia Augustensis episcopus, universis presens scriptum in-
specturis noticiam subscriptorum. Tenore presentium || profitemur et constare volumus
universis presentibus et futuris, quod dilecti fideles nostri Rvdolfus de Clingenstein *)
et Heinricus || filius eins ius patronatus ecclesie in Gremhein*), quod ipsis proprietatis
titulo pertinebat, abbatisse et conventui dominarum de orto beate Virginis || apud Vlmam,
ordinis sancte Cläre, contulerunt et tradiderunt voluntate propria per manus nostras
proprietatis titulo libere ac perpetuo possidendum. Huius autem donationis et confirma-
tionis testes sunt: dominus Sifridus, canonicus maioris ecclesie Augustensis de Alkers-
husen'), et Heinricus miles frater suus, Heinricus miles dictus Vninger*), dominus
Munsterlinus , frater Berengerus et frater lohannes , ordinis fratrum Minorum , et alii
quam plures. In cuius rei testimonium presentem paginam scribi iussimus et sigilli
nostri munimine roborari.
Datum Auguste, anno domini M*. CG*. LXVIP., VIL idus Maii.
Noch ein Stückchen der gelbseidenen Schnur, woran das Siegel hieng, ist durch die Urkunde geschlungen.
a) Der Anfangsbuchstabe verziert.
1 u. 2) Vergl. S. 303 Anm. 1 u. 2. — 3) Vergl. oben Anm. 2. — 4) Vergl. S. 316 Anm. 7.
40
316 1267. Mai 10 und 23.
1935.
König Konrad IL von Jerusalem und Sicilien^ Herzog von Schwaben, beurkundet , dass seim
Getreuen Rudolf von Klingenstein und dessen Sohn Heinrich ihr Kirchenpatronat zu Gremheim
dem Kloster vom Orden der heil. Clara in Söflingen durch seine Hand überfragen haben.
Augsburg 1267. Mai 10.
Conradus secundus, dei gratia lerusalem et Sycilie rex, dux Sweuie, tenore presen-
tium profitemur H et constare volumus universis presentibus et futuris, quod dilecti
fideles nostri Rudolfus de Chlingenstain *) et || Hainricus filius suus ius patronatus
ecclesie in Gremhain*), quod ipsis proprietatis titulo pertinebat, cenobio || ordinis sancti-
monialium et Sancte Cläre in Sevelingen contulerunt et tradiderunt voluntate propria
per manus nostras proprietatis titulo libere ac perpetuo possidendum. Huius aulem
donationis et confirmationis testes sunt: Volkmarus de Chömnata^, Hermannus de
Haegniberch *), C. de Haldenberch % Geruicus G^sso % Hainricus de Vningen '). Ad huius
itaque rei memoriam et stabilem firmitatem presentes litteras fieri iussimus sigilli nostri
munimine roboratas.
Actum et datum Auguste, anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo septimo,
YL idus Mali, decime indicionis.
Das abhängend befestigt gewesene Siegel ist verloren. — Abdruck: Ulmisches Urkundenbuch 1,
S. 122. — Böhmer-Ficker, Acta imperii selecta S. 691. — Regest: Böhmer-Ficker, Regesta iraperii V,
2 S. 894 Nro. 4829.
1 u. 2) Vergl. S. 303 Anm. 1 u. 2. — 3) Kemnat, bair. A.G. Kaufbeuren. — 4 u. 5) Vergl. S. :3a3
Anm. 5 u. 6. — 6) Von Güssenberg, abgeg. Burg bei Hermaringen, O.A. Heidenheim. — 7) Inningen, bair.
B.A. Augsburg.
1926.
Die edlen Bruder Konrad und Wernher von Sternenfels genehmigen den Verkauf von drei
ihnen lehenbaren Jaucherten Ackers bei Oewisheim durch Gottebold von Oevoisheim an den
dortigen Pleban Namens des Klosters Maulbronn.
Bretten 1267. Mai 23.
Nos Gunradus et Wernherus fratres germani nobiles de Sternvels^) notum facimus
per presentes || universis ac singulis presentium inspectoribus litterarum, quod nos
venditionem factam per Gotteboldum || filium Gotteboldi militis de Owensheim*) de
1267. Juni. 317
tribus iugeribus agrorum, que iugera sunt apud Owensheim || in loco qui dicitur Lanc-
wisebach ®), Gvnrado plebano iam celebranti apud Owensheim, eo quod dictus Gotteboldus
iugera prelibata a nobis tenuit in feodo, ratam gerimus et acceptam et presentibus
roboramus. Resignavimus vero dictum feödum in manibus fratris Vlrici monachi et notarii
venerabilis . . abbatis de Mulenbrunne, nomine sui monasterii recipientis, eo quod idem
Gvnradus plebanus dicta iugera eidera monasterio comparavit, quod ipsa post mortem
ipsius C. nomine elemosine debeat perpetuo possidere. In cuius rei testimoniura sigilla
nostra presentibus duximus apponenda. Testes huius rei sunt: Gottefridus et Marquardus
fratres nobiles de Wilre*).
Actum in oppido Brethein*), anno domini M**. GC^ LX*. septimo, prima die Rogationum.
Nach dem Originale des G. L. Archives zu Karlsruhe. Zwei, S. 273 beschriebene schildförmige Siegel der
Aussteller aus grünem Wachs, von der Umschrift beim 1. f S . . . C VNRADI . . STERRENVELS ; beim 2. NHER
erhallen.
1) Sternenfels, O.A. Maulbronn. — 2) Oewisheim, Ober-, Unter-, bad. B.A. Bruchsal. — 3) Abgeg.
Orts- oder Flurnamen. — 4) Vielleicht Weiler, bad. B A. Pforzheim. — 5) Bretten, bad. ß.A.Sitz.
1927.
Graf Ulrich von Berg übergibt die von seinem Dienstmanne Heinrich von Weiler und dessen
Ehefrau Adelheid an das Kloster Heggbach verkauften Güter zu Maselheim an dieses Kloster.
Risstissen 1267. Juni.
Viricus, dei gratia comes de Berge*), omnibus tarn presentibus quam futuris, ad
quos presens scriptum perve||nerit, salutem et noticiam rei geste. Ne propter fragilitatem
et labilem memoriam hominum ea que aguntur in tempore simul || cum tempore a
memoria mortalium elabantur, cautum est, ut acta mortalium scriptorum robore per-
hennentur. Notum sit igitur || omnibus tam presentibus quam futuris, presentem
paginara inspecturis, quod, cum dominus Hainricus de Wilaere *) ministerialis meus bona
sua predialia et quedam feodalia, que statim predialia facta fuerunt per consensum domi-
norum feodi, sicut per alia patet instrumenta, que bona dominus Waltherus de Masilhain ^)
socer suus sibi aput Masilhain nomine dotis pro XX marcls argenti contulit, monasterio
de Heggebach et personis ibidem domino servientibus pro XI marcis argenti venditionis
titulo contulisset, quia dicta venditio preter consensum uxoris sue, filie prefati domini
Waltheri de Masilhain, cui ratione dotis attinebant bona predicta, non habuit robur
aliquod firmitatis, Adilhaidis, uxor prefati H. militis de Witer, expressum consensum
suum adhibuit prefate venditioni promittens fide data nomine iuramenti et hoc de
318 1267. Juni 6.
consensu et expressa voluntate matris sue et fratrum suorura et Gtnradi et Vlrici
fratrum de StenemMingin *) et omnium heredum suoram, se numquam velle repetere
bona predicta de iure vel de faclo aliqua ratione, renuntians sub debito prestiti iura-
menti omni iuri canonico et civili et omni actioni, que sibi posset conpetere ad repe-
tendum bona predicta, et hoc de consensu expresso omnium prenominatorum et aliorum
heredum suorum coram quocumque iudice ecclesiastico vel seculari. Quo facto prefatus
Hainricus de Wilaer et Adilhaidis uxor ipsius michi humiliter suplicarunt, ut vendicionem
ipsorum vellem per meum consensum dei intuitu ratificare. Ego vero deliberatione
prehabita intendens et volens ipsorum satisfacere peticioni prefata bona prefati domini
H. de Wilaer et uxoris sue sita aput Masilhain cum omnibus attinentiis in remedium
progenitorum meorum cum manibus et expressa voluntate prefatorum H. de Witer et
uxoris sue et de voluntate omnium prenominatorum donavi et tradidi monasterio de
Heggebach et sororibus ibidem domino servientibus liberaliter perpetuo possidenda.
Testes omnium predictorum sunt: dominus G^nradus de Elribach^), dominus Hainricus
Musekuninc de Werdinowe*), dominus R^edegerus de WihsiP), dominus Eber. Romanus
de Tussin®) et fratres sui C^nradus, Siuridus, Vlricus, Fulhinus fratres de Tussin et
multi alii laici et clerici. In quorum omnium efficax testimonium presentem paginam
monasterio prenominato et personis ib[i]dem domino servientibus tradidi sigilli mei
munimine roboratam.
Datum apud Tussin, anno domini M"*. CC°. LXVIP., mense lunii, indictione X.
Nach dem Originale im kloster-heggbachischen Archive zu Buxheim. Nur noch das Pergamentriemcheu,
all dem das Siegel befestigt war, ist durch die Urkunde geschlungen.
1) Berg, O.A. Ehingen. — 2) Weiler, O.A. Blaubeuren. — 3 u. 4) Maselheim und Ober-Suhuentingen,
O.A. Biberach. — 5— 8)?Erbach, von welchem übrigens ein Ortsadel nicht sicher bekannt ist, da die hierher
bezogenen Personen vielleicht sämmtlich mit Eilerbach bair. A.G. Dillingen in Verbindung zu setzen sind ; Wernau,
Gem. Erbach, Weisel, Gem. Kirchbierlingen und Risstissen, O.A. Ehingen.
1928.
König Konrad IL von Jerusalem und Sicilien, Herzog von Schwaben, verspricht die Vogtei
über das Kloster Weingarten mit allen dazu gehörigen Leuten und Gütern niemals zu ver-
äussern oder überhaupt an andere zu überlassen.
Augsburg 1267. Juni 6.
Gonradus secundus, dei gratia lerusalem et Sicilie rex, dux Sweuie, tenore presen-
tium profitemur et constare || volumus universis presentes litteras inspecturiS; quod nos
1267. Juni 9. 319
advocaciam cenobii in Wingarten, secundum quod || muralia comprehendunt, cum offi-
cinis ipsius monasterii, agriculturis et pratis in campis Altdorf 0 II et in Onriet*), cum
Omnibus hominibus dicto cenobio att[in]entibus in nostre salutem anime et nostrorum
progenitorum remedium nullatenus a memorato claustro alienavimus nee alineabimus,
obligabimus nee alicui ab hac die inantea committemus , volentes dictum cenobium cum
Omnibus premissis et abbatis familia speciali in omni antiquo iure et consuetudine
permanere et omnia servitia, que exinde provenire poterunt, nostre specialiter camere
reservare. In cuius rei memoriam et stabilem firmitatem presentes litteras fieri fecimus
sigillo nostri culminis roboratas.
Datum et actum aput Augustam, anno dominice incarnationis millesimo ducentesimo
LXVIL, feria secunda post diem sanctum Pentecostes, indictione X\
Italienisches Pergament. An roth- und gelbseidcner Schnur das bereits S. 76 beschriebene Siegel, an der
Umschrift beschädigt. — Abdruck: Winkelmann, Acta imperii inedita seculi XIII. tom. I, p. 423. — Regest:
Böhmer- Fi ck er, Regesta imperii V, 2, S. 895 Nro. 4832.
1) Altdorf, heutzutage Stadt Weingarten, O.A. Ravensburg. — 2) Onried, die Forstwiese bei ßaind, O.A.
Ravensburg.
1929.
Bischof Eberhard von Constanz verspricht mit Einwilligung seines Kapitels^ gewisse Constanzer
Hörige f welche Meister Heinrich ^ Schulrektor zu Isny^ von dem Constanzer Lehensmanne
Schweger von Cranzegg um eine Geldsumme gelöst und letzterer dem Bischöfe aufgesagt hatte,
ohne ausdrückliche Genehmigung der einzelnen Kanoniker auf keine Weise zu veräussem.
Conztanz 1267. Juni 9.
Eberhardus, dei gratia Constantiensis episcopus, universis Christi fidelibus presentem
paginam inspecturis salutem et in domino karitatem. Ut a futuris dispendiis partibus
caveatur, que geruntur solent literis annotari. Presentes igitur noverint et futuri, quod
cum magister Hainricus rector scolarum in Isenina^) pietate motus Mehthildim dictam
Carlingine, Hainricum, Andream, filios eins, et Irmengardim sororem ipsorum a viro dis-
creto Swecgero milite de Granzecge*), qui eos a nobis et ecclesia nostra tenebat in feodum,
cum quadam summa pecunie de sua potestate penitus liberasset ac idem miles eos
nostris manibus pro se suisque heredibus resignasset, nos ipsis pro nobis nostrisque
successoribus promisimus capituli nostri accedente consensu, quod numquam ipsos possi-
mus vel debeamus nos vel aliquis successorum nostrorum de ecclesia Gonstantiensi per
infeodationem, concessionem, donationem, venditionem, obligationem • titulo pignoris vel
320 1267. Juni 9.
quo[cjuiique alio modo sine expresso singulorum concanonicorum nostrorum consensu
aliqualiter alienare. Et si cuiusquam devictionis vel circumvenlionis instancia secus
l'uerit atlemptatum , factum nostrum vel successorum nostrorum huiusmodi ipso facto
Sit cassum, irritum et inane. Dictum vero capitulum nostrum, si super hoc requisitum
fuerit, promittit se presentibus literis obligando, quod numquam suum consensum prestabit
aut com[m]odabit alienationi, ut supradictum est, hominum predictorum. In cuius rei
testimonium presentes literas super hoc concessimus sigillorum nostri et dicti capituli
robore conmunitas.
Datum Gonstantie, anno domini M*. CC"\ LX*. VIP., V*^ idus lunii.
Nach gef. Miltheilung des Herrn Archivars Dr. Bau mann in Donaueschingen aus einer gleichzeitigen
Abschrift in dem Conslanzer Necrologiuni Nro. 8 fol. 2 b des Generallandesarchives zu Karlsruhe.
1) Isny, O.A. Wangen. — 2) Kranzegg, bair. A.G. Sonlhofen.
1930.
Irmengardj die WiUwe des Bürgers Heinrich Cerdo von Reutlingen, leistet dem Kloster Weissenau
für den von ihrem verstorbenen Ehemanne angerichteten Brandschaden in Bemloch Ersatz durch
Abtretung ihres Hauses in BeuUingen und erhält dasselbe gegen einen jährlichen Erbzins zurück
Reutlingen 1267. Juni 9.
\ In nomine domini. Amen. 1 Universis Christi fidelibus, quibus presens instrumen-
tum ostensum fuerit, ego Irmengardis il relicta Heinrici Gerdonis hone memorie civis
de Rutelingen dicti de Tuwingen salutem in domino cum noticia subscriptorum. Cum
la||bilis sit humana memoria, ne posteris calumpniandi detur materia, quod semel bene
diffinitum est scripture solet testimonio perhennari. || Notum sit igitur tam modernis
quam futuris presentem paginam inspecturis, quod venerabilis Wal. abbas et conventus
ecclesie sancti Petri Augie minoris ob reverentiam dei nee non ad intercessionem pro-
borum virorum, Stehellini videlicet sculteti in Rutelingen, Wal. qui Bondorfer nuncupatur,
Eringesti, qui cognominatus est Longus, civium eiusdem qpidi, ac domini Grienhardi
militis, vicarii domini . . advocati in Achalmin*)^) dicti de Blochingen *), dampnum a
predicto H. quondam marito meo in grangia eorum Bernion') per incendium ipsis
illatum totaliter et voluntarie precibus predictorum civium inclinati sine difficultate eidem
H. et michi remittentes indulserunt. Hinc est, quod ego I. non ingrata nee beneficii
prestiti inmemor pro restitutione dampni prescripti domum meam in Rutelingen sitam
prope portam, que media porta dicitur, vulgari eloquio Metmannes tor, quam ego et sepe-
1267. Juni 9. 321
dictus H. ipso vivente longo tempore retroacto iure proprietatis cum magna tranquillitate
possedisse dinoscimur, in manus supradicti W. abbatis de Augia sponte et cum bona
deliberatione de consensu heredum meorum resignavi. Ipse vero dictus abbas loco
monasterii sui dictam domum mihi ac heredibus meis pro annuo censu, videlicet una
übra cere consueti ponderis, ecclesie sue annuatim in festo beati Martini hyemalis per-
solvendam restituit et concessit perpetuo possidendam, conditione tali adiecta, quod
ego vel mei successores, si necessitate qualicumque superveniente prefatam domum
distrahere voluerimus, prescriptum censum inmutare aut minuere non possimus, ita
dumtaxat, ut quamdiu fundus eiusdem domus subsistit, tamdiu census ipse durabit. Et
ipse emptor, qui pro tempore succedens sepedictam domum a quibuscumque hominibus
aut quibuscumque temporibus iuslo emptionis titulo vel qualicumque modo sibi vendicare
voluerit, cenobio predicto, ad quod prenominata curia, in qua predictum dampnum
accidit, pertinere dinoscitur, fideliter et integraliter sine uUa contradictione omni exceptione
remota in predicla festivitate prelibatum censum persolvere tenetur. Quod ego Ir.
accedente consensu et voluntate heredum sive propinquorum ac civium meorum sine
omni dolo et fraude, circumventijDne, cavillatione, tergiversatione et omni excepta condi-
cione fecisse et procurasse me profiteor et protestor. Testes autem, qui huic remissioni,
restaurationi, concessioni ac confirmationi interfuerunt, prelibati sunt cives de Rutelingen,
videlicet: Stehellinus scultetus, Waltherus Bondorfer, Eringestus Longus'), Werinherus
Rex, Ctnradus Ghindevater et frater suus Ctnradus, Heinricus dictus Steimar, dominus
Grienhardus miles, frater H. prior Augiensis, frater M. custos, frater R. magister in
Berinloch et alii quam plures fidedigni.
Acta sunt hec apud Rutelingen in publica strata iuxta portam, que vergit ad
Achalme ^) , anno domini M^ GG^ LX*. VII*. , quinto idus lunii, indictione X*. Ut autem
negocium prenotatum ratum et inconvulsum permaneat et ut a quoquam in poslerum
debilitari aut calumpniari nequeat, sed in perpetuo firmitatis robore permaneat, presentem
cartulam trado predictis dominis videlicet . . abbati et conventui prefate ecclesie sigillo
universitatis in Rutelingen patenter communitam.
An leinener Schnur das schildförmige Siegel der Stadt Reutlingen, 45,37 mm (II. ß.): der Reichsadler, von
der Umschrift erhalten : . . . TETI . ET . CIVIVM . DE . RVTELINGEN.
a) Longus ist übrigens wie rex und chindevater mit einem kleinen Anfangsbuchstaben geschrieben. — b) Es steht ÄchaTm,
1) Die Achalm bei Reutlingen. — 2) Plochingen, O.A. Esslingen. — 3) Bernloch, O.A. Münsingen.
VI.
41
325 1267. Juni 11.
i •
• 1931.
Ritter Reinbot von Riehen verkauft dem Zoster Herrenalh mit 2!ustimmung seiner Angehörigen
25 Malter Weizen ewiger jährlicher GiiU auf Maria Geburt aus allen seinen Gutem, Zinsen
und Bezügen in Derdingen für 62^/2 tf Heller , verzichtet auf diese Güter und erhält sie in
Erbzinsweise zurück.
1267. Juni 11.
Pateat universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis, quod ego Renboto
miles de Ryechen*) vendidi venerabilibus in Christo abbati et conventui || de Alba,
Cisterciensis ordinis, Spirensis dyocesis, super curiis, pratis, censibus et aliis redditibus
raeis in Terdingen*) sine excepcione qualibet XXV maltra siliginis pro LXII et dimidla
libris Hallensium || perpetuo singulis annis usque ad Nativitatem beate Marie virginis
persolvenda, resignans hec eadem bona ad manus ipsorum et iterato in hereditatem pro
censu susÄcipiens, nominato fratre || meo Dyterico et matre niea et filio meo Dyterico
et uxore mea et sorore et pueris suis consencientibus. Nee quisquam hominum predictos
monachos prevenire debet in percepcione proventuum, nisi prius super ipsis bonis et
non aliis pensionem perceperint memoratam. Si vero hec eadem bona siliginem aliquo
anno non tulerint grandine vel alio quocunque infortunio interveniente, avenam, speltam,
vinum seeundum suum valorem super predictis bonis vel saltmi si nee ista creverint
denarios de censu vel alios pro siligine acceptab.unt. Si vero nee sie quod teneor per-
solvero, quidquid pensionis superest, aliunde de bonis meis adduci ad curiam monacho-
rum sine quolibet dampno ipsorum debeo procurare. In quibus premissis omnibus,
si statutis temporibus neghens extitero, hoc quod solvendum superest super mea, quam
ab eis teneo, sicut ius dictaverit, repetent hereditate. Hoc quoque memorie commen-
dandum, quod si hereditatem meam vendere voluero, ipsis primitus exhibebo, quia sine
consensu ipsorum nee obligare nee vendere debeo in parte vel in toto, Si vero heredi-
tatem sie sibi exhibilam comparare noluerint, de eorum consensu, quem super hoc
requirere debeo, possum vendere cui volo. Ita sane quod is qui emerit ad solucionem
prescriptorum et observanciam stalutorum quemadmodum ego per omnia teneatur. Nee
inter plures personas ipsa bona distribuantur^ sed semper unica qualiscunque persona
de pensione prenotata monachis respondebit. Ipsi quoque monachi, quia ad ipsos ius
advocacie spectare dinoscitur, in extorquendis serviciis et exaccionibus, sicut promiserunt,
ad cultores bonorum meorum se habebunt per omnia sine dolo. In cuius rei evidenciam
sigilla venerabilium in Christo abbatis de Mvlenbrunnen et domini mei Ot. de Eber-
stein et domini mei C. de Magenhen*) et meum presentibus sunt appensa.
1267. Juni 11. 323
Acta sunt hec anno domini M*. CG". LXVIL, Barnabe apostoli. Testes vero huius
contractus sunt: frater Bertoldus sacerdos et frater suus Ber. de Brusella*) sive de
Hainbach^), Dyetericus miles de Ryechen, Crafto de Brvsella, Abelinus scultetus, Rvfus,
rusticus de Zazenhusen ^) , Abelinus Vridinger, JVIarchelinus Mvrzel, Berhtoldus panifex,
Wocherer de Viahingen') et alii quam plures.
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. An weissen leinenen Litzen vier Siegel: 1) des Abts
von Maulbronn, oben S. 296; 2) des Grafen Otto von Eberstein, bereits öfters beschrieben; 3) des Konrad von
Magenheim, schildförmig, 48,41 mm (IV. A. 1): 2 abgewendete Monde, Umschrift: f Si^um . CVNRADl . DE .
MAGENHEIM*; 4) des Renboto von Riehen, schildförmig, 50,40 mm (IV. A. 1.): ein Strahl, Umschrift:
t Siegel . (REN)ßOTE . VON . RIGHE. (Die eingeklammerten Buchstaben nicht mehr recht zu entziffern.) —
Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 363.
1) Riehen, bad. H.A. Eppingen. — 2) Vergl. S. 253 Anm. 2. — 3) Abgeg. Burg (Ober-)Magenheim auf dem
Michaelsberg bei Cleebronn , O.A. Brackenheim. — 4) Bruchsal, bad. ß.A.Stadt. — 5) Heimbach , abgeg. Dorf
bei Oberlustadt (bair. A.G. Germersheim), dereinst Sitz einer mit dem Johanniterhause zu Bruchsal in Einung
stehenden Kommende dieses Ordens (Frey, Versuch einer Beschr. d. k. bayer. Rheinkreises 1, 582). — 6)
Zatzenhausen, O.A. Gannstatt, wenn nicht Zaisenhausen , bad. B.A. Bretten, gemeint ist — 7) Flehingen,
bad. B.A. Bretten.
1932.
Der Edle Konrad von Ober- Magenheim ertheüt detn Räter Beinbot von Eichen seine lehensherrliche
Zustimmung zur Veräusserung seinem Antheils an zwei Höfen in Derdingen an das Kloster
Herrenalb, unrd dafür von Reinhot durch die Auftragung eines Hofes bezw. Hof antheils in
Massenbach und Eppingen entschädigt und überlässt alle seine Rechte an den Lehen in
Derdingen dem genannten Kloster.
Magenheim 1267. Juni 11.
Ego C^nradus nobilis de Magenhen superiori*) notum fieri cupio tarn presentibus
quam futuris presentem paginam inspecturis, quod cum dominus Renboto miles || de
Ryechen*) partem bonorum, que eum contingebat in duabus curiis Tardingen, quas
actenus ipse et frater suus cum aliis quibusdam bonis a me in feodo tenebant, || distra-
here et in monachos de Alba, Cysterciensis ordinis, Spirensis dyocesis, transferre cogeretur,
meum super ipsa vendicione consensum, sicut debuit et decuit, reqüi||sivit. Et in restau-
rum predictorum bonorum curiam integram in Massenbach ^) et dimidiam in Eppingen *),
quas proprias possidebat, ad manus meas resignavit, itterato eas a me in feodum susä-
cipiens, ut per hoc se michi et meis heredibus astrictum fidelitatis homagio recognoscat.
Ego igitur tam propter habundans restaurum quam propter predicti militis peticionem
et quia pium est religiosos promovere, omne ins, quod in predictis bonis Tardingen*)
41*
324 1267 (um Juni 11.)
michi conpetere videbatur, abdico a me et a meis heredibus et contrado ea predictis
monachis proprie et libere possidenda, et ut ab inpeticione mea seu heredum meorum
in posterum securi sint, has patentes litteras sigilli mei munimine statui roborandas.
Datum Magenhen, anno domini M"*. CO*. LXVII., Barnabe apostoli,. presentibus et
in testimonium adductis plebano de Rvhelberc'), Rvdolfo de Rossewac^), Emehardo de
Northen*), Dyeterico de Ryechen, militibus, et Werenhero sculteto de Bvnnenken") et
aliis quam pluribus.
Nach dem Original im G. L. Archive zu Karlsruhe. An leinenen Bändchen das schildförmige Siegel des
Ausstellers, c. 55, c. 45 mm (IV. A. 1): 2 abgewendete Monde, Umschrift: t Si^*//mw . CVNRADI . DE . MAGEN -
HEIM« (anderer Stempel als zuvor). — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 365.
1) Vergl. S. 323 Anm. 3. — 2) Riehen, bad. ß.A. Eppingen. — 3) Massenbach, O.A. ßrackenheim. —
4.) Eppingen, bad. B.A.Stadt. — 5) Vergl. S. 253 Anm. 2 u. 3. — 6) Htztge. Michaelsberg, Gem. Cleebronn, O.A.
ßrackenheim. — 7) Rosswag, O.A. Vaihingen. — 8) Nordheim, O.A. Brackenheim. — 9) Bönnigheim, 0 A. Besigheim.
1933.
Der Edle Konrad van Ober-Magenheim schenkt alle seine Güter und Einkünfte in der Mark
Derdingen, welche die Edlen von Riehen von ihm zu Lehen getragen, an das Kloster Herrenalb.
1267 (um Juni 11.)*)
Ego Cvnradus nobilis de Magenheim superiori teuere presencium profiteor publice
ac protestor, || quod omnia bona, que habui vel habere visus sum seu que ad me
spectabant in marchia Ter||dingen in curiis, agris, pratis, possessionibus, censibus, redditi-
bus et rebus generaliter universis, que || quidem . . nobiles de Riechen a me vel meis
progenitoribus habebant in feodo, contuli donacione inter vivos monachis de Alba,
Gysterciensis ordinis, Spirensis dyocesis, cum omni iure, proprietate et libertate, sicut
ad me ac meos libere ac proprie multo tempore pertinebant, et eandem donacionem rite
factam tenore presencium approbo et confirmo. In cuius rei evidenclam et robur prefatis
monachis perpetuo valiturum sigillo meo presentem litteram roboravi.
Actum anno domini M^ GG\ LX^ VIP.
Nach dem Original im G. L. Archire zu Karlsruhe. Das an der Yorigen Urkunde beschriebene Siegel
des Ausstellers. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 365.
*) Vergl. die beiden vorhergehenden Urkunden.
Hinsichtlich der Ortsdeutungen siehe die vorhergehende Urkunde.
1267. Juni 26 und 30, 325
1934.
Die Edlen Eberhard und Berthold von Lupfen lassen als Abgeordnete der edlen Herren Albert
und Wernher von Zimmern dem Kloster Beichenau den von ihm zu Lehen gehenden Hof in
Horgenzimmem mit der Bitte auf den Verkauf desselben an das Kloster Kirchberg zu bestätigen.
Bottweil 1267, Juni 26.
Venerabili domino et in Christo reverenfissimo patri, dei gratia abbati nobilis Augie
maioris, Eberhardus et Berchtoldus nobiles de Lupfifen debite reverencie devotum obse-
quium et honorem. Ad vestre excellencie reverendam benivolenciam legationem fungimur
ex parte dilectorum amicorum nostrorum nobilium dominorum de Zimbern^ Alberthi
et Wernheri*), qui curiam suam in Horgenzimbern *) prope claustrum Kirchperg sitarn,'
quam de vestre nobilissime ecclesie gremio, utpote eiusdem ecclesie filii; verissimo
titulo in feodo häctenus a suis progenitoribus hereditario iure libere possederunt, vobis
per manus nostras decreverunt libere resignare, devotis in Christo conventui sororum
de Kilchberg in hoc ipso specialem gratiam facientes, ut videlicet empcio iam dicte curie
ab eisdem sororibus facta vigorem obtineat ampliorem et iam dictus contractus eterni-
tatis robur obtineat, si vestra eis in hac parte gratia non discordet. Vestre igitur digni-
tati prefatam curiam cum omnibus suis appendiciis nomine dictorum nobilium libere
resignamus. In huius rei fidele testimonium sigillum nostrum huic littere diligenter
fecimus alligari.
Actum in Rotwil, presentibus plurimis, anno domini M^ CC\ LXVIF., in festo sancto-
rum lohannis et Pauli.
Nach dem Copialbuche des Klosters Kirchberg über Orte y,dishalb Neckers'' fol. CXXXlb.
a) In der Vorlage falschlich Albertho et Wemhero geschrieben.
1) Herrenzimmern, O.A. Rottweil. — 2) Heiligenzimmern, auch Zimmern schlechthin genannt, hohenzoUer.
O.A. Haigerloch.
1935.
Pabst Clemens IV. betoilligt den andäditigen Besucliern des Klosters Gnadenthal an den Fest-
tagen von dessen Patronin^ der heü. Jungfrau, vierzigtägigen Ablass.
Viterbo 1267. Juni 30.
: Clemens i episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabus , abbatisse et
conventui monasterii Vallis || Gratie, Cistertiensis ordinis, Herbipolensis diocesis, salutem
et apostolicam benedictionem. Licet is, de cuius munere venit, ut sibi a fidelibus suis ||
326 1267. Juli 6.
digne ac laudabiliter serviatur, de habundantia pietatis sue, que merita supplicum excedit,
et Vota bene servientibus multo || maiora retribuit, quam valeant proraereri, nichilominus
tarnen desiderantes reddere domino populum acceptabilein fideles Christi ad complacen-
dum et quasi quibusdara illeclivis muneribus, indulgentiis videlicet et remissionibus
invilamus, ut exinde reddantur divine gratie apliores. Cupientes igitur, ut ecclesia
monasterii vestri, que in honore beate Marie virginis, prout asseritis, est constructa,
congruis honoribus frequentetur, omnibus vere penitentibus et confessis, qui ad eandem
ecclesiam in festivitatibus eiusdem virginis causa devotionis accesserint, annuatira de
omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eins auctoritate
confisi quadraginta dies de iniuncta sibi penitentia misericorditer relaxamus.
Datum Viterbii, II. kalendas lulii^ pontificatus nostri anno tertio.
Nach dem Originale des fürsü. hohenlohischen Archives zu Oehringen. Unterhalb des Oberrandes nach
der Mitte: cor\?] vel\?] G [mit Abkürzungszeichen über dem G], je zweimal schräg durchstrichen, rechts davon
gegen die Ecke hin eine längere Rasur. Links unterhalb des Textes: y c, darunter /. G. Auf dem Einschlage
aussen rechts: G de assio pro magro P. de Thean, Auf dem Rucken unterhalb des Oberrandes in der Mitte:
L Ancanüan. — An roth- gelb-seidener Schnur die Bleibulle des Pabsts. — Abdruck: Wibel, a. a. 0. II. Cod.
Dipl. No. LVII. p. 78.
1936.
Wartstein 1267. Juli 6.
Graf Eberhard vtm Wartstein^) beurkundet, dass er mit Zustimmung des Abts Eberhard von
Constanz einen Acker und eine Wiese unter dem Walde Osternhart sita iuxta pratum • . Bla-
wise in descensu fluvii . . Luterin *), Eigenthum der Kirche in Erfsteten '), mit Einwilligung
des dortigen Pfarr-Rektors Heinrich um 4 U Heller an das Kloster Salem verkauft und jener
Kirche zum Ersätze ein Viertel eines Ackers bei dem Flusse y wovon drei Viertel derselben
schon zuvor gehörten, übertragen habe. Dass dieser Tausch der Kirche zum Vortheil gereiche,
beschwören: Hainricus Selvink, C. Ganis, G. Razenhover, Hainricus Bruno, Dietricus
minister, G. Wahter, H. Kol. et Bur(cardus) Buggo, subditi eiusdem ecclesie. . . .
Actum in Wartstain, anno domini M\ GG^ LXVIL, in octava apostolorum Petri et
Pauli, hiis testibus . . . . : H. decano in Griesingin *), Wer(nhero) dicto Hunt, milite,
et G. fratre suo, Alberto de Schammerberg *), H. de Wilzingin*), Her(manno) Selvink, G.
Razenhover, Gotefrido dicto Mör, ßer(tholdo) de Techingin '), D(ietrico) ministro comitis
et H(ainrico) de Ezzelingin, cellerario in Salem. In cuius rei testimonium presentem
litteram sigillis . . . E. . . Gonstantiensis episcopi et nostro, necnon H. plebani de
Erfsteten prefati religiosis patenter tradidimus communitam. . .
1267, Juli 22. 327
Nach dem Abdruck aus dem Salemer Copialbuche in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 141.
1—3) Erbsletten, O.A. Münsingen und die abgeg. Burg Wartstein über dem Flüsschen Lauter auf dieser
Markung. — 4) Griesingen, Ober-, Unter-, O.A. Ehingen. — 5) Schemmerberg, O.A. Biberach. — 6) Wilzingen,
Ober-, Gem. Hayingen, O.A. Münsingen. — 7) Dächingen, O.A. Ehingen.
1937.
Der Keller Ulrich an der Kirche zu Ellwangen bestellt Wolfhold auf dem dieser Kirche
gehörigen Hofe in Hü7'nheim zum Colonen.
1267. Juli 22.
Universis Christi fidelibus presens scriptum inspecturis Vlricus humilis cellerarius
ecclesie Ehvacensis salutera et credere subnotatis. Temporale negocium sepe perit, illud si
non affirmet assercio litterarum. üniversitati igitur vestre notura esse desidero, quod
ego consilio proborum virorum prehabito ex consensu venerabilis patris domini Ottonis
abbatis, S. decani et conventus Elwacensis Wolfholdum in curia Hurnhein^) pertinenti
ecclesie Elwacensi tamquam colonum institui et inhabitare procuravi sub hac forma
et condicione legis, ut eodem iure, quo ipse Wolfholdus utitur in eadem curia, filii sui,
filie ipsius, sive quibuscumque legaverit, quatuor scilicet persone, non debeant ab ecclesia
Elwacensi exheredari. Hoc adiecto, quod quilibet heredum, qui succedit alteri, curiam
dictam cum inlraverit cellerario Elwacensi libram Hallensium prebebit pro precio manuali.
Uterque eciam ex primis duobus possidentibus curiam viam universe carnis cum ingre-
ditur, tres libras Hallensium et Optimum animal quod habuerit cellerario assignabit,
reliqui vero heredes tres qui tunc succedunt iuxla conmunem formam et disposicionem
aliarum possessionum ecclesie superscriptam curiam possidebunt, hiis ilaque quinque
personis defunclis curia sine condicione qualibet reverti debet ad ecclesiam Elwacensem.
Et ne super hiis in posterum alicui dubietatis scrupulus oriri debeat, hanc sibi zedulam
conscribi feci et sigillorum domini Ottonis abbatis et conventus Elwacensis munimine
nee non testium subscriptione roborari.
Anno domini M*. CC^ LXVIP., XP. kalendas Augusti.
Testes sunt hü: dominus Rüdolflfus de Alto Castro^, dominus Vlricus de Rogges-
burc'), dominus Conradus de Alto Castro senior, Sifridus de Wolmerszhusen*), Sifridus
filius eiusdem, Vlricus miles de Trochtelfingen *), Vlricus procurator curie in Althein*),
Fridericus de Humheim, Manegoldus et fratres sui et alii quam plures.
Nach einem Copialbuche der Probstei Ellwangen aus dem 15. Jahrhundert mit der Ueberschrift : Abge-
schrift allerlay brief, fol. 129.
1, 4-6) Vergl. S. 15 Anm. 1, 11, 13, 3. — 2) S. 119 Anm. 2. — 3) ? Roggenburg, baier. A.G. Weissenhorn.
328 1267. Juli 29 und August 6.
1938.
Konrad II., König von Jerusalem und Sicilien, Herzog von Schwaben, gestattet dem Kloster
Baind um seines und seiner Vorfahren Seelenheils unUen die Schenkung von Eigenthum und
Lehen Seitens seiner Dienstleute in gültiger Weise anzunehmen.
Pföring (?) 1267. Juli 29.
Conrad US secundus, dei gracia Jerusalem et Sicilie rex ac dux Sweuie, tenore
presentium profitemur || et constare volumus universis presentes litteras inspecturis,
quod nos divine remunerationis intuitu et II in remedium nostri ac progenitorum nostro-
rum cenobio in Bivnten ha[n]c graciam de nostre liberalitatis muni||ficentia duximus
faciendara, videlicet quod ab hac die inantea ipsi cenobio liceat recipere omnes proprie-
tates sive feoda, que de nostra proprietate fuerint et ipsis nostri ministeriales tradiderint,
ita quod ipsis donationibus in perpetuum gaudeant et titulo possideant proprietatis.
In cuius rei testimonium presentem paginam conscribi iussimus et sigilli nostri munimine
roborari.
Datum in Pherin*), anno doraini^ millesimo ducentesimo LXVII^., IUI*, kalendas
Augusti, X"" indictionis.
Nach dem Originale der fürstlich salm-reifiTerscheid-dyck^schen Gutsverwaltung zu Baind. Abhängend das
Siegel des Ausstellers, in ein Säckchen eingenäht, wie es scheint, ziemlich beschädigt — Regest: Diöcesan-
Archiv von Schwaben, Jahrg. 1890 S. 15.
1) Wohl Pföring, bair. A.G. Ingolstadt.
1939.
Graf Gottfried von Tübingen überträgt dem Kloster Stetten eine früher einem Tübinger Bürger
gehörige Mühle.
AÜingen 1267. August 6.
Universis presentium inspectoribus nos Gotfridus comes de Tübingen notitiam rei
geste cum salute perenni. Multis incora[m]odis prudenter occurrimus, cum etalis nostre
negotia litterarum memorie commendamus, solet enim frequenter accidere, quod ipsos
testes de medio revell^ interitus et arradat oblivio que viderunt. Noverit igitur omnium
universitas per presentes, quos nosse fuerit opportunum, quod nos contulimus sororibus
in Stetten *) molendinum, quod lagelinus comparavit iusto titulo emptionis aput quendam
civem in Tübingen cognomine Hennugriflfer, iure hereditario et proprietario possidendum,
1267. August 30. 329
quemadmodum idem Jagelinus dicti raolendini donationem per se dicto cenobio preterito")
rite factam nostre libertatis manumissione ratificari petivit. De quo videlicet molendino
duo quartalia tritfici et siliginis cedent singulis septimanis cenobio prenotato. Huius
autem donationis testes sunt hü : plebanus de Beblingen *), Reinhardus miles de Heuingen *)
dictus Grösse, Reinhardus miles de Kalwe*) dictus Keero, Rüdolfifus dictus Spachratt,
Conradus de Erdingen*), Hugo Carnifex, Albertus dictus Longus, dictus Erdinger, Hugo
dictus Rüber, Bertoldus Balniator, B. dictus Stolle, Wem. dictus Stückelt et alii fide
digni. Ut autem hoc factum robur teneat firmitatis, presentes litteras sigillo nostro
signatas dedimus cenobio sepedicto.
Actum aput Altingen ^), anno M. CG. LX. VII., in die beati Sixti.
Nach einem, in Mittheilungen des Vereins für Gesch. in Hohenzollern Jahrg. XVI, 1882/3,
S. 1 ff. näher beschriebenen Copialbuche des Klosters Stetten vom J. 1534 p. 59 a.
a) Es steht pHö.
1) Stetten, hohenzoUer. O.A. Hechingen. — 2) Böblingen, CA.Stadt. — 3) Höfingen, O.A. Leonberg. —
4) Calw, O.A.Stadt. — 5) Nicht sicher zu ermitteln, denn an Ertingen, O.A. Riedlingen, in dessen Ortsadel auch
der Name Conradm sonst nicht vorkommt, ist kaum zu denken. — 6) Altingen, O.A. Herrenberg.
1940.
Graf Wolfrad von Veringen der Aeltere und seine Söhne Wolfrad und Heinrich sowie Qraf
Mangold von NeUenhurg genehmigen den Verkauf genannter Besitzungen in Wüflingen, welche
Ritter Heinrich von Gundelfingen von ihnen zu Lehen getragen hatte , gegen andere ihnen zu
Lehen aufgetragene Güter daselbst an das Kloster Heüigkreuzthal.
Hettingen 1267. August 30.
Omnibus hanc paginam inspecturis Wolfradus comes de Veringin *) senior, Wolfradus
et Hainricus fratres, filii sui, et Manigoldus comes de || Nellinburg*) subscriptorum
noticiam cum salute. Si ea que geruntur in tempore literarum serie perhennantur,
successoribus aufertur occasio || litägandi. Eapropter tenore harum pateat universis,
quod cum venerabiles in Christo Adilhaidis abbatissa et conventus monasterii in Valle
Sande Crvcis || nomine sui monasterii possessiones sitas in Wuluilingin'), videlicet
curiam dictam Hainriches dez Gttin, curiam dictam Burcardis dez Klozzilins,
curiam Ctnradis dez Bl^min et curiam dictam Hainrichs des Giligin, que
nobis proprietatis titulo pertinebant, a viro nobili Hainrico milile de Gvndiluingin *), qui
easdem a nobis iure feodali, quod vulgo man le hin dicitur, tenuerat illucusque, acce-
dente consensu Hainrici et Swigeri filiorum suorum pro XX" VII marchis argenti
legalis, quas ipsi recepisse et in usus proprios convertisse publice profitentur, iusto
VI.
42
330 1267. August 30.
emptionis titulo docta verborum sollempnitate adhibita conparassent cum omnibus iuri-
bus consuetudinibus et pertinentiis universis eisdem prediis intus et extra pertinentibus,
renuntiantibus eisdem, scilicet Hainrico et filiis suis predictis, omni iuri actioni consuetu-
dini exceptioni, def/ensioni legum et canonum subsidio, peccunie non numerate, restitucioni
in integrum, nee non et aliis universis, per que predicta emptio tam legaliter celebrata
possit vel debeat a quoquam in posterum enervari, iidem postmodum ad manus nostras
eadem feoda, sicut iuris fuerat, libere resignarunt, nobis predia sua dicta Nördisholz
Sita in Wuluilingin iuxta estimationem proborum virorum et proportionem condignam
pro reconpensatione feodi prelibati iure pretaxato et titulo contradentes, nos, accedente
consensu omnium quorum intererat, intuitu pietatis, proprietatem et possessionem eorun-
dem prediorum ipsis et per ipsas suo monasterio tradimus et donamus pleno iure per-
petuo possidenda.
Actum apud Hetingin*) castro, anno domini M^ CG**. LXVIL, IIL kalendas Sep-
tembris, subnotalis teslibus presentibus et rogatis, videlicet Berhtoldo de Vronhovin*),
Bvrcardo de luging'), Alberto advocato de Wellinhusin®), Alberone et Hvgone filiis suis,
Manigoldo de Hertinstain *), Hermanno iuniore de Horinstain ^% Arnoldo de Wildinvelz ")
et Berhtoldo de Phluraerin"), militibus, Anshelmo de lustingin"), Hvgone comite de
Schera"), Aeinsilino de Wildinstain **) et Rtdolfo de Kraigin*®), de fratribus vero dicti
monasterii fratre Rtdolfo pistore aliisque quam pluribus probis viris, feliciter in domino.
Amen. Ut autem hec maneant perpetuo firmiora, presentem exinde conceptam ') sigillis
nostris pro testimonio et cautela duximus roborandam. Ego Hainricus senior miles de
Gvndiluingin *) profiteor per presentes, predicta omnia et singula esse vera et per me
legaliter esse facta, sigillum meum huic instrumento pro testimonio apponendo. Nos
Hainricus et Swiggerus fratres, filii predicti H. militis de Gvndiluingin , eadem omnia
et singula profitemur et quoniam prop[r]ia non habuimus, sigillo patris nostri**) usi
fuimus in hoc facto.
4 runde, 1 dreieckiges Siegel : 1) Graf Wolfrads d. Aelleren von Veringen, c. 60 mm (IV. A. 2.) in einem
von Sternen, Kleeblättern und Lilien als sphragistischen Beizeichen begleiteten nahezu dreieckigen Schilde mit
abgestumpften Ecken 3 Hirschstangen mit je vier Enden quer linkshin übereinander, von der Umschrift noch
erhalten: f SIGIL . . . OLVRATI . DE . VE . . . ; 2) Graf Wolfrads d. Jüngeren von Veringen, S. 213 beschrieben;
3) Graf Heinrichs von Veringen, 50 mm (IIL B. 2. a.): in geneigtem Schilde die 3 Hirschstangen, die Gräfin
(geb. von Klingen) überreicht dem Grafen Heinrich über das linke Obereck des Schildes hin einen Kranz, welchen
dieser mit gefalteten Händen zu empfangen sich anschickt, Umschrift: f SIGILLVM . GOMITIS . HEINRIGI . DE .
VERINGEN; 4) des Grafen von Nellenburg, ziemlich beschädigt, c. 58 mm (IV. B. 2.): in einem dreieckigen
Schilde ein mit einer Hirschstange besteckter Topfhelm, auf der linken Seite und unten zusammen 3 Lilien, von der
Umschrift erhalten : . . M ANEGOLDI . . . BVRGH ; 5) des Heinrich von Gundelfingen , ziemlich beschädigt , c. 40,
c. 36 mm, bereits S. 92 erörtert. — Regest : Mittheil. d. Vereins f. Gesch. in Hohenzollern III. 1869/70
S. 67. — Abbildungen des Siegels Nro. 1 ebenda IL 1868 69 Nro. 1, der Siegel 2 u. 3 a. a. 0. IIL 186970
Nro. 3 u. 4, sowie F. K. Fürst zu Hohenlohe, Sphragistische Aphorismen, Tafel XVIII, Nro. 203. 204.
1267. September 9—15. 331
a) Hier ist Uteram oder etwas ähnliches zu ergänzen. — b) Verschrieben nrostri.
1) Vergl. S. 20 Aom. t. — 2) Nellenburg, Sitz der ehemaligeQ Landgrafschaft d. N., bad. B.A. Stockach. —
3) Wilflingen, O.A. Riedlingen. — 4) Vergl. S. 92 Anm. 1. — 5) Hettingen, hohenzoUer. O.A. Gammertingen. —
6) Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 7) Jungingen, hohenzoUer. O.A. Hechingen. — 8) Wöllhausen, O.A. Nagold. —
9) Vergl. S. 313 Anm. 6. — 10) Hornstein, hohenzoUer. O.A. Sigmaringen. — 11) ? Heutzutage Lenzenschlössle,
ein Burgstall bei Thiergarten, ebenda (vergl. Bd. 5 S. 21). — 12) Pflummem, O.A. Riedlingen. — 13) Justingen,
O.A. Münsingen. — 14) Scheer, O.A. Saulgau. — 15) WUdenstein, Gem. Leibertingen, bad. B.A. Messkirch. —
16) Abgeg. Burg, heutzutage Hohenkrähenhof, Gem. Duchtlingen, bad. B.A. Engen.
1941.
Der Edle Walther von Dürrheim vergabt einen ihm nach Lehenrecht zustehenden Hof in
Henstetten wm seines und seiner Voreltern Seelenheils mllen an das Kloster Kirchberg.
1267. September 9—15.
Universis Christi fidelibus presens scriptum inspecturis Waltherus nobilis dictus
de Dürrehaim^) || salutem, amiciciam et favorem. Noverint universi presentium in-
spectores, quod nos Waltherus || nobilis de Dürrehaim curiam sitara in Hönsteten*)
iure feodali ad nos legitime pertinentem || venerabilibus in domino . . priorisse et
conventui sororum monasterii de Kylchberg libere resignamus, omni iure nostro, quod
in eadem habuimus , ob remedium anime nostre et progenitorum nostrorum pariter
resignantes. Testamur insuper litteras per presentes, ut nuUus audeat prefatum mona-
sterium in iam dicta curia nomine nostro aliquatenus molestare. In cuius rei testi-
monium et munimen presentem cedulam conscribi fecimus sigillis domini H. comitis de
Furstenberg et civitatis de Vilingen*) fideliter roboratam.
Actum anno domini M*. CG*. LX**. VII**., infra octavam Nativitatis beate Marie virginis.
Testes autem huius rei sunt: . . plebanus ecclesie in Dürrehaim, dominus C. scriba,
Hainricus scultetus dictus Bargeli, Cünradus scultetus, Cünradus Hamerli, Hainricus
Laecheler, Otto filius sculteti, Fr., Walterus con versus et ceteri quam plures cives de
Vilingen fide digni.
Nur noch das am Rande beschädigte Bd. 5 S. 61 beschriebene Siegel des Grafen Heinrich von Fürstenberg. —
Abdruck: Schmid, Monum. Hohenb. 29. — Auszug: Färstenb. Urkundenbuch 1, 222.
1) Dürrheim, bad. B.A. Villingen. — 2) Henstetten, hohenzoUer. O.A. Haigerloch, nahe bei Kl. Kirchberg
gelegen, (kaum Heinstetten, bad. B.A. Messkirch, welches allerdings zu Dürrheim eher passen würde.) —
3) Villingen, bad. B.A.Stadt.
42
332 1267. September 1*6.
1942.
Bischof Eberhard van Konstanz beauftragt den Prior von Reichenbach und den Meister
Eberhard von Horb, die Kapelle auf dem Kniebis mit Einverständnis der Betheiligten, inS'
besondere des Pfarr-Bektors zu Domstetten und des Grafen Heinrich von Fürstenberg als
Patronatsherm, von der Pfarrkirche in Domstäten zu trennen und derselben einen bestimmten
Bezirk zuzuweisen.
Gottlieben 1267. September 16.
E., dei gratia Conslantiensis episcopus, dilectis in Christo . . priori de Richem-
bach*) et magistro Eberhardo de Horwe*) salutem in domino. Pastoralis officii sollici-
tudo, ad quam nos licet indignos divina vocavit gratia, nos ad hoc admonet et inducit,
ut circa divini nominis cultum augmentandum et quietem subditorum procurandam
vigilem curam ac studiosam diligentiam impendamus. Vestra sane discretio ad nos
noverit pervenisse, quod capella in montanis seu silvis, que Kniebts ') vulgariter appellan-
tur, propter necessitatem peregrinorum et eadem montana transeuntium maxime constructa
ab ecclesia parrochiali ville Dornsteiten *) , a qua predicta capella sive loca quedam
eidem capelle vicina per duas leucas et amplius distant, ita quod rectoribus et famulis
predicte capelle et aliorum predictorum locorum hominibus difficile sit, immo sicut per-
cepimus impossibile, precipue tempore hyemali ecclesiam prefatam in Dornsteiten statutis
ad hoc diebus seu temporibus visitare '). Quocirca nos volentes circa hoc undique salu-
briter providere discretioni vestre damus presenlibus in mandatis, quatenus vocatis in
ecclesiam Dornsteiten vel ad alium locum ad hoc oportunum . . rectore ipsius ecclesie,
nobili etiam ac illustri domino comite Henrico de Vurstemberch et aliis, quorum interest,
si de ipsorum assensu procedit, auctoritate ijostra capellam prehabitam et loca prescripta
ab ipsa ecclesia dividatis et loca predicta , si ipsa minus utilia ipsi ecclesie parrochiali
inveneritiSy cum colonis, si qui ibidem habitare inceperint, ipsi capelle tamquam matri
sue adherere perpetuo faciatis, Ita tamen quod instituendus in prefata capella rector
sacerdos nobis vel nostris successoribus a prefato comite vel ipsius heredibus presen-
tetur, qui in prefata personaliter capella non per alium sed cum alio vel aliis, quos
ad hoc ydoneos assumpserit, valeat deservire. Si vero aliqui sint, quorum interest,
qui ordinationi huiusmodi se opponant, nobis circumstancias negocii per vestras litteras
rescribatis ipsis terminum in nostra presentia prefigentes et locum in choro Constantiensi,
rationem quare id impediant ostensuro«.
Datum Gotliuben*), anno domini M*. CG*. LX*. VIP., XVP. kalendas Octobris.
1267. September 16. 333
Nach der unten S. 341 abgedruckten Vollziehungsurkunde vom 12. Novbr. 1267, in welche diese Ur-
kunde wörtlich aufgenommen ist.
a) In diesem Satze ist die Konstruktion nicht in Qrdnnng.
1) Reichenbach, O.A. Freudenstadt. — 2) Horb, O.A.Stadt. — 3) Der Gebirgsrücken des Kniehis. —
4) Dornstetten, O.A. Freudenstadt. — 5) Gottlieben, schweizer. Kantons Thurgau.
1943.
Pabst Clemens IV. bestätigt auf Bitte des Präceptars und der Brüder des Heiliggeistspitals zu
Wimpfen das von dem Dekan von Speier und seinen Kollegen in dem Streite des Spitals mit
dem Kleriker Bertold von Hall, dessen Vater Giso und anderen Angehörigen der Wirzburger
Diöcese in Betreff des Patronatrechts der Kirche zu Mein gefdüte Erkenntnis.
Viterbo 1267. September 16.
j Clemens : episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis . . preceptori et fratribus
hospitalis sancti Spiritus || in Wimpina, Warmaciensis diocesis, ad hospitale nostrum
sancti Spiritus in Saxia de Urbe spectantis, salutem et apostolicam benedictionem. || Ea,
que iudicio vel concordia terminantur, flrma debent et illibata persistere et ne in reci-
dive contentionis scru||pulum relabantur, apostolico convenit presidio communiri. Exhi-
bita siquidem nobis vestra petitio continebat, quod, cum inter vos ex parte una et
Bertoldum de Hallis clericum, Gisonem laicum patrem eius et quosdam alios Herbi-
polensis diocesis super iure patronatus ecclesie de Vline^ ad vos spectante ex altera
coram dilecto filio . . decano Spirensi suisque coUegis" auctoritate apostolica questio
verteretur, iidem iudices cognitis cause meritis et iuris ordine observato diffinitivam pro
vobis super eodem sententiam promulgarunt parti alteri perpetuum in hac parte Silen-
tium imponendo. Quare pro parte vestra petebatur a nobis, ut sententiam ipsam aposto-
lico curaremus munimine roborare. Nos itaque vestris supplicationibus inclinati dictam
sententiam, sicut est iusta nee legitima provocatione suspensa, ratam et firmam habentes
eam auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus.
NuUi ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis u. s. w. une Bd. 5 S. 63.
Datum Viterbii, XVI. kalendas Octobris, pontificatus nostri anno tertio.
Nach dem Original im Kgl. Bair. Allg. Reichsarchive zu München. Italienisches Pergament. Im rechten
Obereck: l v zweimal schräg durchstrichen, links unterhalb des Textes: mv c, darüber ein Strich mit Punkt und
über letzterem ein der Abkürzung für er ähnliches Zeichen, auf dem Einschlage rechts aussen : and mit Häckchen
dahinter, s. Hinten unterhalb des Oberrandes in der Mitte ein Patriarchenkreuz. An roth- gelben Seiden fäden
die Bleibulle des Pabsts.
1) Flein, O.A. Heilbronn.
334 1267. September 17 und 20,
1944.
PcAst Clemens IV. bestätigt dem Meister und den Brüdern des Heilig geistspitdls zu Wimpfen den
Besitz des Patroiiatsreckls der Kirche zu Mein.
Viterbo 1267. September 17.
j Clemens i episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis . . magistro et fratribus
hospitalis sancti || Spiritus in Wimpina, Warraaciensis diocesis, salutem et apostolicam
benedictionem. lustis petentium desideriis dignum est || nos facilem prebere consensum
et Vota, que a rationis tramite non discordant, eflfectu prosequente || complere. Eapropter,
dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus grato concurrentes assensu ins pa-
tronatus, quod in ecclesia in Fline*), Herbipolensis diocesis, de concessione Willelmi
advocati de Wimpina prout spectabat ad ipsum . . episcopi diocesani accedente consensu
proponitis vos adeptos, sicut illud iuste ac pacifice obtinetis vobis et per vos hospitali
vestro auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio comraunimus.
NuUi ergo omnino hominum u. s. w., vne zuvor.
Datum Viterbii, XV. kalendas Octobris, pontificatus nostri anno tertio.
Nach dem Original im Allg. Reichsarchive zu München. Italienisches Pergament. Unten auf dem Einschlage
rechts verwischt: a d S^ oben in der Ecke rechts b o zweimal durchstrichen, hinten oben m der Mitte: ein
Patriarchenkreuz. Nur noch die roth -gelben Seidenfäden für die Bulle sind durch die Urkunde geschlungen.
1) Siehe die vorhergehende Urkunde.
1945.
Abt Berthold und Convent von St. Gallen beurkunden, dass Schenk Rudolf von Tanne die von
König Konrad an ihn und seine Vorfahren verpfändete Vogtei über die Stadt Wangen wie-
derum um 200 Mark Silber an ihre Kirche verpfändet hohe, geloben die Wiedereinlösung
derselben nach Verfiuss einer genannten Frist wieder zu gestatten, und Schenk Rudolf verzichtet
auf diese Vogtei.
St. Gallen 1267. September 20.
B. dei gratia abbas totusque conventus monasterii sancti Galli oranibus presentium
inspectoribus salutem et noticiam geste rei. Ad tollendam inposterum cuiuslibet conlractus
calumpniandi^materiani utilitas exegit, gesta modernorum scripturarum serie perennari.
Noverint ob hoc universi, quod R. pincerna laicus dictus de Tanne ^) ius advocatie seu
ipsam advocatiam que vulgariter dicitur vogteie oppidi de Wangen*) cum perlinentiis
suis, quam ipse et sui progenitores a rege C. titulo pignoris possidebant, nobis nomine
1267. September 20. 335
ecclesie nostre pro ducentis marcis legalis argenti ponderis Constantiensis obligavit titulo
prenotato, hiis adiectis conditionibus , quod si idem solutionem dicli pignoris usque ad
festum sancti Galli nunc instans et abinde ad duos annos nobis obtulerit, volens liberare
dictam advocatiam, sibi restituere non tenebimur eo, quod ipse promisit infra dictum
tempus, volens monasterium nostrum utilitatem ex hoc consequi, qualibet necessitate
incumbente ipsum pignus non redimere, nisi casu contingente tali, quod rex, qui tunc
fuerit pro tempore, ipsum ad hoc faciendum compulerit. Elapso vero tempore antedicto
si prefatus R. vel heredes sui oblata solutione ipsam advocatiam redimere voluerit,
recepta integraliter pecunia nos seu successores nostri sibi tenebimur restituere lib^re
et absolute possidendam et tenendam prout prius tenuit et possedit. Et ad hoc facien-
dum nos astrinximus, promiltentes una cum venerabili domino A. abbate Augensi in
manus reverendi patris domini E. episcopi Constantiensis nos premissa firmiter observa-
turos. Quod et nobilis vir t'lricus de Gutingen'), Egilolfus de Rosenberg*), R. de
Rorschach *^), . . de Rosenberg, Bertholdus de Kisilegge®) et R. marscalcus, ministeriales
ecclesie nostre, prestito corporaliter iuramento promovere modis omnibus promiserunt.
Renunciavit etiam idem R. iuri, quod sibi competiit in dicta advocatia, absolvendo ipsos
cives de Wangen et homines quoslibet ad ipsam advocatiam pertinentes a quolibet
genere iuramenti sibi ab ipsis facti, renunciando nichilominus exceptioni non numerate
pecunie eo, quod fatetur presentibus se ipsam recepisse. Nos vero renunciamus omni
iuri et iuris auxiUo, exceptioni, literis impetratis et impetrandis nee non omnibus aliis,
per que predictus contractus in alterutrius partis preiudicium posset irritari, revocari vel
aliquatenus impediri. Et ut premissa robur firmitatis obtineant, presentem cedulam
conscribi fecimus et sigillis nostris nee non domini episcopi prenotati et abbatis Augensis
communiri.
Ego vero R. pincerna fateor, premissa prout premissa sunt per me facta et me
consentiente sie fore concepta. In cuius rei evidentiam sigillum meum presentibus
apposui et sigillum nobilis viri domini Bertholdi de Druhburg^) apponi rogavi.
Actum et datum apud sanctum Gallum, anno domini M. GG. LXVIL, XII. kalendas
Octobris, indictione X., pontificatus domini Glementis pape IV. anno III., presentibus nobili-
bus viris Bertholdo de Druhburg, Bertholdo de Hohenegge ®), Diethelmo de Toggenburg *),
Rüdolfo de Tegginhusen *0» iten^ Alberto de Wolkinberg^O, C. de Sulzberg**)» • • mars-
calco de Wagegge"), G. de Einwil"), H. et Burchardo fratribus de Wartinse**), Wern-
hero Boemo, Hartmanno de Niderndorf^O, Ruperto de Tannen vels *0 > Günone de Veit-
bach*®), H. de Bilstein") et aliis multis.
Nach dem OrigiDale im Staatsarchive zu Zürich. Von den 5 angehängt gewesenen Siegeln sind noch das
1. und 2. bis zur Unkenntlichkeit beschädigt vorhanden, das 3., 4. u. 5. abgerissen. — Abdruck: Urkunde n-
buch der Abtei St. Gallen 3, 173.
336 1267. September 24.
1) Altthann, O.A. Waldsee. — 2) Wangen, O.A.Stadt. — 3) Guttingen, thurgaoischen Bez. Gottlieben. —
4) Rosenberg, Kantons Appenzell. — 5) Rorschach, St. Gallischer Bezirksort am Bodensee. — 6) Kisslegg, O.A.
Wangen. — 7) Alttrauchburg, bair. A.G. Kempten. — 8) Hohenegg, bair. A.G. Weiler. - 9) Alt-, Neu-Toggen-
burg, Burgruinen, Kantons St. Gallen. — 10) Deggenhausen, bad. B.A. Ueberlingen. — 11) Wolkenberg, bair.
A.G. Kempten. — 12) Sulzberg, heutzutage Möttelis-Schloss , St. Gallischen Bez. Rorschach. — 13) Wagegg,
bair. B.A. Kempten. — 14) Andwil, thurgauischeu Bez. Weinfelden. — 15) Wartensee, heutzutage Schloss im
St Gallischen Bez. Rheinthal. — 16) Niederdorf, St. Gallischen Bez. Gossau. — 17) Tannenfels, abgeg. Burg bei
Heimenkirch, bair. A.G. Weiler. — 18) Feldbach, thurgauischeu Bez. Steckborn. — 19) ? Bildstein bei Bregenz.
1946.
Qraf Hartmann der ältere von Grieningen genehmigt nachträglich die theils van ihm theüs
van seinen Leuten und Lehensmännem zu verschiedenen 2!eiten ausgegangenen Veräusserungen
in Enslingen, Immenrode, Andelfingen, Waldhausen, des Vogtredites in Wilflingen u. s. w.
an das Kloster Heiligkreuzthal.
Heüigkreuzthal 1267. September 24.
Universis hanc paginam inspecturis Har[t]maiinus senior comes de Gr^ingin^) rei
geste noticiara cum salute. Si res geste Uterarum || memorie conmendantur ^ posteris
aufertur occasio litigandi. Cum igitur reverende in Christo abbatissa et conventus in
Valle Sancte Crvcis, quas inluitu reli||gionis et honesta! is ipsarum amplectimur toto
corde, nomine sui monasterii diversis locis et temporibus possessiones subnotatas hinc-
inde sitas cum || omnibus iuribus consuetudinibus appenditiis et pertinentiis universis,
videlicet curiam sitam in Ensilingin *) dictam Stollinhouin anno domini * M"*. CC**. L
et iuwgerum unum vinee situm in Ymminröd*) et quosdam agros et frutectum dicta
Nenggersbuhil et curiam in Andiluingin V sitam dictam dez Langin höf et prediolum
situm in Andiluingin dictum HaginisgAt et frAtectum situm pro foribus claustri
dictum Walters von Phlumerin*) et prata duo contigua rivo, qui dicitur Söppe*),
et frutectum dictum dezZwizirers et pratum dictum Ludiwigiswise cum quibus-
dam agris alibi sitis et prediolum in Walthusin ^) et ins advocatie in Wuluilingin^, quo
a nobis dicti de Rosinöwe^) fuerant infeodati, et quedam prata, que ipsis vendiderant
Hainricus de Bvwunburc *°), et alia prata contigua rivo, qui dicitur Söppe, que possessiones
omnes et singuie nobis proprietatis titulo inmediate vel mediantibus nostris hominibus
pertinebant, et decimam in Andiluingin de curia militum, qui dicun[tur] Stollin, et alias
decimas hincinde sitas, a quibus Berhtoldus et filii sui dicti de Tentingin ") et Ctnradus
de Schazberc") a nobis fuerant infeodati, cum quibusdam agris et aliis hincinde sparsis,
de quibus omnibus et singulis diversi, qui predicta eidem conventui vendiderant et aliqua
1267. September 24. 337
donaverant intuitu pietatis, a nobis ftierant infeodati vel nobis proprietatis nomine per-
tinebant, accedente consensu uxoris nostre et omnium liberorum nee non reverendi
patris et domini nostri Constantiensis episcopi et omnium quorum intererat, iusto emptio-
nis titulo legaliter conparassent et hucusque sine contradictione cuiuslibet possedissent
[li]bere •) et quiete, nos cupientes quieti et utilitati dicti monasterii prospicere in futurum,
predictarum possessionum et decimarum omnium venditiones. e[mptio]nes ') donationes
et traditiones, quas per nos et nostros homines seu etiam per illos, cjui a nobis fuerant
infeodati, factas canonice publice legaliter et expresse presentibus profitemur, innovantes
et sup[p]lentes plenissime quidquid in predictis per nos et nostros seu etiam infeodatos
a nobis factum fuerat^) minus iuste, renuntiantes ad hec una cum uxore nostra et
liberis universis nee non aliis omnibus, quorum intererat, omnibus iuribus actionibus
consuetudinibus exceptionibus def/ensionibus legum et iuris subsidio, quibuscumque
literis inpetratis vel inpetrandis, peccunie non numerate, actioni restitutionis in integrum
et omnibus aliis, per que sepedicte venditiones emptiones donationes et traditiones possent
a quoquam hominum in posterum enervari vel calumpniari seu in irritum revocari casu
quolibet contingente.
Acta sunt apud Vallem Sancte Crvcis, anno domini M*. GG\ LXVIP.; VHP. kalendas
Octobris. Ut autem hec maneant perpetuo inconvulsa, presens instrumentum sigillo
nostro munitum conscribi fecimus exinde pro testimonio et cautela. Nos Hediwigis
comitissa, Hartmanni senioris de Groningen [uxor]') et nos Hartmannus, Gtnradus,
Lvdiwicus et Eberhardus filii comitis memorati, predicta omnia et singula esse vera
presentibus profitemur, et quia sigilla propria tunc temporis non habuimus, sigillo patris
nostri in hoc facto pro testimonio usi sumus.
Datum loco et tempore supradicto.
Das bereits öfters, z. B. Bd. 5 S. 152. 203, beschriebene Siegel des Ausstellers.
a) Diese Worte sind durch ein Loch in der Urkunde beschädigt. — b) Im Original verschrieben : fuerant, — c) Hier
bUeb das Wort uxor aus Versehen weg.
1) Vergl. S. 122 Anm. 1. — 2) Langen-Enslingeu, hohenzoUer. O.A. Sigmaringen. — 3) Vergl. S. 177 Anm. 2. —
4) Desgl. S. 177 Anm. 1. — 5) Pflummern, O.A. Riedlingen. — 6) Der Soppenbach, auch Saupach genannt, im
O.A. Riedlingen entspringend, fliesst durch Kloster Heiligkreuzthal, vereinigt sich bei Andelfingen mit dem Holz-
bach und gleich darauf mit der Biber. — 7) Waldhausen, O.A. Riedlingen. — 8) Vergl. S. 331 Anm. 3. —
9) Vergl. S. 70 Anm. 1. — 10—12) Baumburg, abgeg. Burg bei Hundersingen , Dentingen und Schatzberg,
abgeg. Burg bei Egelfingen, O.A. Riedlingen.
VI.
43
338 1267. September 30 und Oktober 23.
1947.
Konrad von Schweinherg übergibt mit Bewilligung seiner GetnaJilin und Söhne den Frauen in
Neunkirchen seine in Hohebach und Assamstadt hinter der Kirche gelegenen Güter sowie einen
Eigenmann an ersterem Orte zu immerwährendem Besitze,
1267. September 30.
Noverint universi ac singuli presentis pagine inspectores, quod Cunradus de ||
Sweineburc*) uxor eius et pueri sui de conmuni consensu et bona volunta||te contulerunt
dorainabus de Nwkirchen*), Herbipolensis diocesis, bona sua siia in || Hobach 0 et
virura nomine Cunradum ibidem, item bona sua in Asmistat*) retro ecclesiam sita, que
Albertus inhabitat, perpetuo possidenda. Super cuius donationis memoria et robore in-
posterum duraturo sigillum domini comitis Oltonis de Eberstein presentibus est appensum.
Cuius rei testes sunt: Kethelo de Bretzenkein *), Hermannus de Sweineburc, Albertus de
Aschusen *), Wolprandus et frater suus de Asmistat, advocatus de Aschusen, et Hermannus
de Hobach.
Acta sunt autem hec anno domini M*. CG*. LX°. VIP., pridie kalendas Octobris.
An roth und gelben seidenen Fäden das öfters, z. B. Bd. 5 S. K8, beschriebene Siegel des Grafen Otto
von Eberstein. Ein Duplikat hat folgende Abweichungen : Conradus de — con tulerunt — in Nvwenkirchen —
dyocesis — Hobach et — Conradum — dictis dico dominabus libere et pacißce possidenda — Ketelo — Aschvsen. —
An roth und grünen seidenen Fäden 2 Siegel: 1) das genannte ebersteinische , sehr beschädigt; 2) des Dekans
Albert von Neunkirchen, spitzoval, 37,26 mm (III. A. 2. c): über einem Bogen die Mutter Gottes mit dem
Christuskinde auf dem Arme, darunter der knieende Dekan die Hände zum Gebet erhoben, Umschrift : f St^t7/um .
ALBERTI . DE . GAN . IN . NVWENKIRCHEN (das ER, AN und erste EN verbunden).
1) Schweinberg, bad. B.A. Walldürn. — 2) Neunkirchen, O.A. Mergentheim. — 3) Hohebach, O.A.
Künzelsau. — 4) Assamstadt, bad. B.A. Tauberbischofsheim. — 5) Bretzingen, bad. B.A. Wertheim. — 6) Asch-
hausen, O.A. Künzelsau.
1948.
Abt Hermann von Weingarten erhält durch gerichtlichen Spruch alle vom Kloster zu Mann-
. lehen gemachten Giiter zugesprochen.
Meran 1267. Oktober 23.
Anno domini M*. CG. LXVII. die dominico nono || exeunte Octobre in foro Meranun^)
ante domum || gladiatoris reverendus in Christo dominus H. dei gratia abbas || de
Winegarte in presentia subscriptorum testiura optinuit per publicam sententiam omnia
bona, que ex bonis monasterii sui sunt facta, que dicuntur manlehen. Huius facti
testes sunt: dominus H. Supan, dominus Hartman Tarant senior de Scrouenstain *),
1267. November. 339
Willehalm de Tablat'), C. Nonarigeben , villicus Asperian de Maise*), Vite frater suus,
Tomas de Maise, dominus H. plebanus in Vltun')*).
Formlose gleichzeitige Notiz auf Pergament.
An dieses Dokument ist ein anderes, von anderer Hand, aber gleichzeitig geschriebenes angeheftet:
Hec bona obligavit Cuno de Las*) de curia predicta, scilicet molendinatori agros
pro XVI libris Veronen||sium et VIII solidis, Egenoni pro XI libris Veronensium, C. de
Arete^) pro VII libris Veronensium, C. et Gunoni de ..•*") || nel pratum pro X libris
Veronensium, C. de Brügge®) pratum pro IUI libris Veronensium, Johanni de Graue *)
duo [p]rat[a] || pro IUI libris Veronensium.
Ein weiteres selbstständiges Stück von einer dritten gleichzeitigen Hand enthält folgendes:
Hec bona dominus Mölih obligavit de || curia super Tisins**^), videlicet Waltman ||
Litgebe I agrum. Item Gradär agros || et'} edificavit domum desuper. Item Dürchelar
I agrum. Item Brudonie unum agrum qui dicilur Lit dedit pro alio agro iuxta domum
suam. Item Gebehart de Schartes") habet cetera iugera et agros ipsius curie pro
pignore cum curtili. Item Swigerus III iugera colit et redditus tribuit Gebehart de
Schartes et seit, quod Waltman habet agrum in pignore.
Nach den gef. mitgetheilten Originalen im Besitze des Herrn Kaufmanns Alfons Paoli in Lana. Regest
des 1. Stückes: Archivberichte aus Tirol von E. von Ottenthai und 0. Redlich, Bd. 1 Wien 1888 S. 273.
a) Die Fortsetzung ist nicht mehr leserlich, da das Pergament unter Beschädigung der Worte abgeschnitten ist. —
b) Hier sind einige Buchstaben verwischt. — c) Davor stand item, ist aber durchstrichen.
1) Meran, tirol. L.G.Sitz. <— 2) Schrofenstein, Gem. Stanz, tirol. L.G. Landeck. — 3 u. 4) Tabland, Gem.
Partschins und Ober-, Unter-Mais, tirol. L.G. Meran. — 5) Ultenthal in Tirol. — 6) Leis in Mitterlana, tirol. L.G.
Lana. — 7) ünermittelt. — 8) Brugghof, tirol. L.G. Lana. — 9)? Graf, Gem. Griens, tirol. L.G. Landeck. —
10) Tisens, tirol. L.G. Lana. — ll)?Schartlbad, Gem. Olang, tirol. L.G. Welzberg.
1949.
Ch*af Otto von Eberstein bewilligt, dass der VizepUban Konrad in Gemsbach seine sämmt-
liehen Weinberge im Murgthale an das Kloster Herrenalb überlasse.
1267. November.
Otto, dei gratia comes de Eberstein, constare volumus universis, quod dominus
Cvnradus viceplebanus in Genrespach^) cum || nostro consensu quicquid habuit vine-
arum in valle nostra, que dicitur Mvrgen tal*), contulit monasterio monachorum in
Alba II in manus domini venerabilis Gvnradi, abbatis ibidem, liberaliter resignando. Que
donatio, quatinus rata firmaque permaneat ||, ipsas vineas libertati donamus ipsamque
donationem sive libertatem predictam sigilli nostri testimonio roboramus.
43»
340 1267. November 12.
Actum anno domini M*. CG"*. LXVI1^ , mense Novembri. Testes : predictus abbas
de Alba, frater Gvnradus cellerarius, frater Hartmtdus custos, dominus Heinricus vice-
plebanus de Rotenvels '), Bertoldus advocalus, Otto aput molendinum, Heinricus Schindeler
et alii quam plures.
Nach dem Original im 6. L. Archive zu Karlsruhe. An weissen leinenen Litzen das bekannte Siegel des
Ausstellers. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 366.
1 u. 2) Gemsbach im Murgthal. — 3) Rothenfels, bad. B.A. Rastatt.
1950.
Albert von Hohenlohe vertauscht elf Jauchert Weinberge in Laudenbach an den Komthur und
die Brüdei' des Deutschen Hauses in Mergentheim gegen ebensoviele in Gozbolzdorf.
1267. November 12.
Nos Albertus de Hoenloich universis presentium inspectoribus salutem cum noticia
subscriptorum. Tenore pre||sentium recognoscimus et publice protestamur, quod nos
cum fratre . . commendatore et fratribus domus Teulhonice in Mergentheim || concam-
bium sive commutationem fecimus pro vineis ipsorum, undecim scilicet iugeribus, apud
Gozbolzdorpf^), ipsis in restaurum || earundem vinearum coadunata manu*)
uxoris nostre et filiis nostris Gotfrido et Friderico ratum habentibus et consencientibus
vineas noslras, undecim videlicet iugera, apud Lutenbach ') presenlibus conferentes proprie-
tatis titulo eternaliter possidendas, promittentes et presentibus litteris nos obliganles, ut
quicquid dictis fratribus in vineis iam dictis per inpetitionem alicuius ex parte nostra
deperierit, quod ipsis secundum consuetudinem generalem veram warandiam faciemus.
In cuius rei testimonium presentem litteram eis contulimus sigilli nostri munimine
roboratam. Testes huius sunt: Heinricus de Hoenloich, Bertoldus de Einheim^), Crafto
frater suus, Gonradas Regularius scholtetus in Gaulisheim *), frater Eberhardus in Mergent-
heim et frater Hermannus de Rode*), commendatores ordinis hospitalis sancti Johannis,
frater Vrowinus sacerdos et frater Künekinus domus Teuthonice et alii quam plures.
Datum anno domini M^ CC^ LXVIL, in crastino Martini episcopi.
Das Bd. 5 S. 233 beschriebene Siegel des Ausstellers, der Rand ganz abgebrochen.
a) Hier ist eine Lücke im Texte.
1) Abgeg. Ort auf der Markung von Sonderhofen, bair. A.G. Aub. — 2) Laudenbach, O.A. Mergentheim. —
3) Enheim, bair. A.G. Marktbreit. — 4) Eher Gulchsheim, bair. A.G. Uffenheim, als Gelchsheim, bair. A.G. Aub. —
5) Nicht sicher zu ermitteln, welches Roth?
1267. November 12. 341
1951.
Der Prior von Reichenbach und Meister Eberhard von Horb, Kanoniker der Kirche des heil.
Johannes in Constanz, vollziehen den Auftrag des Bischofs Eberhard von Constanz, die Kapelle
auf dem Kniebis von der Pfarrkirche in Dornstetten zu trennen, und weisen derselben ihren
bestimmten Bezirk an.
Dornstetten 1267. November 12.
Universis Christi fidelibus presentis pagine inspectoribus . . prior de Richembach
et magister Eberhardus de Horwe, canonicus ecclesie sancti Johannis Constanciensis,
salutem || in omnium salvatore. Litteras venerabilis in Christo patris ac domini nostri
. . Constanciensis episcopi inter alia recepimus in hunc modum. Es folgt der Text
der Urkunde Bischof Eberhards von Cmistanz dd. 16. Septbr. 1267 (S. 332) und heisst es dann
weiter: Cum itaque in exequendis superiorum mandatis salutaribus tanto se subditorum
devotio propensiorem debeat exhibere, quanto se per hoc divine pietatis sperat remedia
maiora percepturam, nos, prenominatis personis et aliis omnibus, quorum intererat et
Interesse videbatur, ad nostram presentiam evocatis et prescripti mandati forma cum
diligentia debita observata de consensu ipsorum super hoc requisito ac expresse habito
ex causis premissis tamquam veris et legitimis ita circa premissa ordinavimus et presen-
tibus ordinamus et decernimus perpetuo observandum, ul capella prefata cum locis a
decursu ripe que Vorchbach*) nominatur usque ad limites, qui prefatam parrochiam
Dornsteiten a limitibus dyocesis Argentinensis distinguunt, excepta curia Dabechenhalde *)
dicta cum ipsius hominibus seu attinentiis ab ipsa ecclesia Dornsteitin perpetuo sit divisa
et quod homines, si qui predicta loca inhabitare ceperint, integre decimas tam personales
quam prediales exceptis decimis argentifodinarum et aliorum quorumlibet metallorum,
si forte in predictis locis emerserint, que pro parte dimidia ecclesie Dornsteitin cedent,
capelle ipsi seu ecclesie Knieboz persolvant et in aliis eciam omnibus iuribus parrochiali-
bus tam homines quam loca ipsa sepedicte capelle seu ecclesie Knieböz utpote vere sue
matri et parrochiali ecclesie sive rectoribus eins, quos dictus dominus comes vel heredes
ipsius in sacerdotali officio constitutos presentare debebunt, canonice institutis perpetuo
adhereant, obediant et Intendant. Et in horum omnium firmum robur et indubitatum
testimonium presentes litteras sigillorum nostrorum nee non . . dechani locorum ipsorum
munimine fecimus roborari.
Actum Dornsteiten, anno domini M*. CC. LX^. VIP., pridie idus Novembris.
An weiss braunen, das 3. auch grünen Litzen 3 spitzovale Siegel: 1) des Dekans Theoderich von Gresbach 3),
43,23 mm (IV. A. 1.): eine zackige Krone, darauf ein nicht deutlich zu erkennender, länglicher, oben breiterer
Gegenstand (?Scepter, Pilgerstab, Partisane) gesteckt, rechts und links von demselben je ein Sstrahliger Stern,
342 1267. November 16.
unter der Krone 3 Nägel , Umschria : Sigillum . THEODORICI . D<;Ka;il . In . CRESBacA ; 2) nur noch der untere
Theil eines Geistlichen, welcher mit beiden Händen ein Buch vor die Brust hält; 3) des Meislers Eberhard von
Horb (ein anderes Siegel als das S. 311 beschriebene), 46,30 mm (IV. A. 1.): ziemlich abgerieben, wie es scheint,
getheilt: unten vielleicht ein Querbalken, oben deutlicher das Lamm mit der Kreuzesfahne, Umschrift: S. EBER-
HARD!. GAN . EGCLE . SGI . lOHannlS ... NST, - Auszug: Fürstenb. Urkundenbuch 1, 223.
1) Der auf dem Kniebis entspringende Forbach, Nebenbach der Murg. — 2) Abgeg. Hof, ohne Zweifel in
der Gegend von Baiersbronn, O.A. Freudenstadt (vergl. O.A.Beschr. Freudenstadt S. 190). — 3) Gresbach, O.A.
Freudenstadt. — Die anderen Orte sind schon S. 333 erklärt.
1952.
Ulrich von Braunsberg beurkundet, dass er mit seinen Söhnen Ulrich und Berthold gegenüber
dem Abt Hermann von Weingarten auf den oberen Hof Sprinegg verzichtet und dass der Abt
mit ihnen Verabredungen hinsichtlich der Benützung der Höfe Mittelhof und Burast durch
sie getroffen habe.
Auf den Wiesen bei St. Lorenz zu Lana 1267. November 16.
Universis presentem paginarn inspecturis ^1. de Brunspec*)*) noticiam rei gesle.
No||tum facio igitur tarn presentibus quam futuris et presentibus profiteor, quod ego
una cum filiis || meis Vlrico et Bertoldo anno domini M*. CG*". LXVII. feria quarta post
Martini || in pratis apud sanctum Laurentium Leunon*) reverendo in Christo domino
meo Her. dei gratia abbati in Winegarten nomine sui monasterii cui'iam superiorem
Sprinegge '), quam longo tempore possedi, iuste et rationabiliter resignavi, et ego et filii
mei predicti pro nobis et heredibus nostris omni [actjioni, si qua nobis competiit in
predicta curia vel competere videbatur, in manus v[enerabilis] abbatis totaliter et sine
contradictione qualibet renunciavimus. Insuper idem dominus [abbas] nobiscum statuit
et ordinavit, ut amplius nuUam fruticem in**) curia Mi[terhof*). .] Bührast*) et in inferiori
curia que etiam dicitur B&rast ullomodo extirpemus nee [novalia] aliqua ibidem faciamus,
sed ipsas duas curias Miterhof inferiorem sicut . . hoc est anno predicta et die predicta
extirpare teneamur in pace pro censu . . . pis*) de iure monasterio predicto singulis
annis tribuere tenemur. Huius facti testes sunt dominus AI. capellanus ipsius domini
abbatis, Salomon notarius, F. de Altorf*), F. Hellar, f\. iuvenis de Uille^), Ber. frater
suus, '^l. de Lindon®), Houar, F. Crumpain, F. Hellar^) et alii quam plures. Et in
huius rei certitudinem presentem literam sigillo meo proprio roboravi. Nos ^1. et Ber.
fratres de Brunsperc predicto sigillo usi sumus in hac parte.
Datum et actum loco predicto anno prenominato et die predicta.
1267. November 17. 343
Nach dem Original im Besitze des Herrn Kaufmanns A. Paoli in Oberlana. In demselben befindet sich
durch mehrere Zeilen hindurch ein Loch, in Folge dessen bei ihnen je etwa ein bis zwei Worte ausgefallen
sind; soweit die Ergänzung sicher oder wahrscheinlich war, ist sie im Text durch eingeklammerte Worte
geschehen. Auf dem Rücken der Urkunde steht von ziemlich gleichzeitiger Hand: Litera pro superiori curia . .
o
Sprinegge et pro curia in Biirast, quas dominus Vlricus de Brunsperc contulit Wingart, sowie von einer Hand
des 16. Jahrhunderts: Nobiles de Brunsberg dant curiam Sprinegg monasterio et in feodum accipiunt pro censu
den Mitelhof et inferiorem curiam que utraque dicitur Buhrast, ita tarnen ut non faciant ibi novalia vel fruticem
secent. Beschädigtes Siegel des Ausstellers, dreieckig, an den Ecken abgestossen c. 42, c. 35 mm (IV. A. 1.):
ein schwebender Achlberg, von der Umschrift erhalten : . . LRICI . . E . PR VNS .... — Regest : Archivberichte
aus Tirol von E. von Ottenthai und 0. Redlich Bd. 1, Wien 1888 S. 273 (mit dem irrigen Datum 1277 Novbr. 17).
a) Verschpieben für Brunsperc, — b) Dahinter stand noch ein Wort : ipsa, es ist aber ausgestrichen. — c) Darüber
ein Abkürzungsstrich. — d) Dieser Zeuge ist schon einmal genannt , das zweite Mal ist unter dem H und zweiten 1 ein
Punkt; ob dadurch eine Tilgung angedeutet werden sollte?
1) Braunsberg, halbverfallenes Schloss, tirol. Gem. Lana. — 2) Lana, tirol. L.G.Sitz. — 3) Ein wie es
scheint schon längst abgeg. Hof. — 4) Mittelhof, Hof von Pawigl, Gem. Lana. — 5) Wohl abgegangener oder
anders benannter Hof. — 6) Altdorf, htztge. Weingarten, O.A. Ravensburg. — 7) Die sog. Vill zu Oberlana. —
8) Linderhof. Gem. Ulten, L.G. Lana.
1953.
Aehtissin Adelheid von Buchau genehmigt mit Einwilligung ihres Convents den von Berthold
von Fronhof en und seinen Söhnen Ulrich und Berthold geschehenen Verkauf ihrer zur Hälfte
vom Kloster Buchau zu Lehen gehenden Besitzungen in dem Gereut an das Kloster Baind
gegen Auftragung eines Hofes in Einöd an ihr Kloster zu Lehen.
Baind 1267. November 17.
In nomine domini. Amen. Litigandi materia subprimitur et future questionis ||
dolus totaliter conculcatur, cum negotia fragilitatis humwane scripturarum testimo||nio
conservantur. Nos igitur Adelhaidis, humilis abb[at]issa Büchaugensis monasterii, singulis
et universis exponimus et futurorum noticie declaramus protestantes publice per pre-
sentes, quod veniens ad nostram et conventus nostri presentiam dominus Bertoldus de
Fronhouen^) una cum Vlrico et Bertoldo filiis suis instantissime supplicarunt, ut de
nostra permissione consensu foret et licentia special!, quod monasterio et conventui de
Biwende possessiones dictas in dem Gerute*), quarum medietatem nomine proprietatis
a suis progenitoribus , reliquam vero medietatem ratione feodi a nostro possederunt
monasterio, vendere iusto venditionis titulo iam valerent, curiam in Aynode"), in qua
proprie suis parentibus rationabiliter successeran t , nostro conferentes monasterio in
recompenso medietatis prescriptarum possessionum in dem Gerute, quas in feodo
primitus a Büchaugensi monasterio possederunt, dictam curiam in Aynode de manu
344 1267. Dezember 3.
nostra recipientes in feoduna subsequenter , nosque consilio conventus nostri accedente
una cum prelibatis domino Ber. et filiis suis monasterio de Biwende prescriptas posses*
siones in dem Gerute libera donatione contulimus perpetuo possidendas. Nichilominus
vero memorati dominus Ber. de Fronhouen et filii sui ad refusionem dampnorum et ad
interesse se obligarunt, si quam racionabilem evictionem in possessionibus prenotatis
monasterium in Biwende passum fuerit a quocumque, una cum eisdem presenti renunti-
antes instrumento omni repeticioni , omni consilio et auxilio iuris ecclesiastici et civilis,
omni beneficio legum et canonum, omni pacto, omni privilegio, literis inpetratis et in-
petrandis, omni exceptioni tam in genere quam in specie et exceptionibus non numerate
peccunie, et si monasterium nostrum se in posterum diceret esse lesum, nee non omnibus
aliis, per que contractus dicte venditionis irritari, revocari posset aut aliquomodo inpediri.
Huius emptionis, que per viginti sex marcas argenti facta exstitit, testes sunt: Albertus
sacerdos et cappellanus monasterii de Biwende, Dietricus de Nivueron*), Wern. de Reit-
husen*^) . . Scuter^te, ^1. Ordenarius, milites, Ysengrinus de Fronhouen, Ber. minister
ibidem, frater Conradus de Rogenburon ®), frater H. de Cressebrunnen ^), frater Conradus
zementarius, frater Bertoldus, frater Fridericus, conversi monasterii de Biwende et alii
quam plures.
Acta sunt hec apud Biwende, anno domini millesimo CCLXVIL, XV. kalendas
Decembris, XL indictione. Pro cuius facti memoria presens instrumentum sigillo nostro
et predicti domini Ber. de Fronhoven communiter roboratum pretaxato monasterio in
Biwende ad evidens indicium contulimus et cauteläm.
Nach dem Original der fürstlich salm-reifTerscheid-dyckschen Gutsherrschaft zu Baind. An leinenen Schnüren
2 Siegel: 1) der Aebtissin Adelheid von Buchau, unten beschädigt, spitzoval, c. 42,29 mm (III. A. 2. b.): die
Aebtissin auf einem mit Thierköpfen verzierten Stuhle ohne Lehne sitzend, in der Rechten einen Palmzweigi in
0
der Linken ein geschlossenes Buch auswärts haltend; von der Umschrift: f St^/um . ADELHAID . . . . VGHAV-
GENSIS erhalten; 2) des Berthold von Fronhofen, bereits S. 191 beschrieben. — Regest: Diöcesan-Archiv
von Schwaben Jahrg. 1890 S. 71.
1—3) Fronhofen, Greut, Gem. Baind (wenn nicht etwa Reute, Gem. Fronhofen), Einöde, Gem. Fronhofen,
O.A. Ravensburg. — 4) Neufrach, bad. B.A. Ueberlingen. — 5) Riedhausen, O.A. Saulgau. — 6) Roggenbeuren,
bad. B.A. Ueberlingen. — 7) Kressbronn, O.A. Tettnang.
1954.
Esslingen 1267. Dezetnber 3.
Der Prior der Prediger zu Esslingen, Bruder Albert, und die dortigen Richter Marquard im
Kirchhof und Marquard Pluvat vergleichen mit einigen anderen Schiedsleuten einen Streit
ztüischen dem Kloster Salem und Elisabet, der Wittwe des Rüdeger Pluvat, in Folge der nach
1267. Dezember 10. 345
der Behauptung des Klosters an dasselbe geschehenen Uebergabe von beweglichen und unbeweg-
lichen Sachen durch RMeger in der Weise, dass die Hofstatt vor dem Eingange zum Salemer
Hofe sammt dem 3. Theile von 4 Jauchert bei Melingin^), welche Pluvat eigenthümlich zu-
standen, und dem 3. Theile zweier Häuser bei der Marienkapelle dem Kloster, die 2 anderen
Drittel an den Jaucherten und Häusern je de?* genannten Wittwe und ihrer Tochter Elisabet —
unter einer Reihe von Festsetzungen für den Fall des Todes oder des Eintritts in ein Kloster
Seitens der Mutter und Tochter* — auf Lebenszeit zustehen sollen, sowie dass das Kloster
genannter Wittwe 12 fC Heller zu bezahlen habe.
Acta sunt apud Ezzelingin in domo monachomm de Salem, anno domini M^CG**.LXVir.,
IIP. nonas Decembris, indictione XL . . testibus . . fratre Eberhardo priore fratrura
Predicalorum in RotwiP), fratre Ortliebo Predicatore, Hermanno dicto Plvuat, R^perto
de Niwertingin *), R^d(olfo) Hasenzagel *), civibus in Ezzelingen, Marquardo scolastico, fratre
Hainrico cellerario et fratre Nycolao, monachis in Salem, aliisque . . pluribus . . presens
instrumentum . . sigillo predicti . . abbatis et noströ, scilicet fratris AI. prioris Predicalo-
rum, ac universitatis civium in Ezzelingin conmunitum partibus . . dedimus . .
Nach dem Abdruck aus dem Salemer Copialbuch in Zeit sehr. f. Gesch. d. Ober r hei ns 37, 145.
•) Vergl. Bd. 4 S 451.
1) Mettingen, O.A. Esslingen. — 2) Rotlweil, O.A.Stadt. - 3) Nürtingen, O.A.Stadt.
1955.
Friederich von Archshofen bestellt sehier Gattin Hedwig mit Zustimmung des Komthurs und
der Brüder des Deutschen Hauses in Mergentheim ein jährliches Einkommen auf Lebenszeit
aus genannten von ihm an den Orden geschenkten Gütern,
1267. Dezember 10.
Noverint universi presens scriptum inspicientes, quod ego Fridericus de Argshofen *)
in presentia fratris commendatoris et fratrum quam plurium domus Theulhonicorum in
Mergentheim et de consensu predictorum commendatoris et fratrum constitui Hedwigi
uxori mee aliquam pensionem de prediis meis quondam, que in remedium anime mee
et progenitorum meorum beate Virgini et fratribus ordinis predicti contuli, annis singulis
quoadusque vixerit a fratribus predictis assignandam, scilicet de Gysendorp*), Obern-
Sultzbach^), Nydern-Sultzbach *) et Berndorp*) quinque libras Hallensium et de bonis in
Creglingen^) quindecim solidos Hallensium et sex Hallenses, ita sane, si fratres sepedicti
in bonis premissis aliquod dampnum, quocunque modo acciderit, sustinuerint , predicla
Hedwigis uxor mea cum ipsis fratribus predictum dampnum quod sustinuerint sustinebit.
VI.
u
346 1267. Dezember 12.
Cum autem predicta bona fratribus memoratis domus Theutonicorum contulerim et confero
per presenles, omnibus exceptionibus cessantibus post mortem uxoris mee sepedicte ad
fratres integraliter revertentur. Testes huius sunt: frater Heinricus de Stubewege '),
frater Syfridus de Wikardisheim *), frater Vrowinus, sacerdotes, frater Rudolfus Phystus,
frater Rudengerus commendator in Mergentheim, frater Heinricus de Mosbach*), ordinis
domus Theuthonicorum, item Hildebrandus Streckfus, Marquardus de Erlebach ^% Ruden-
gerus de Tieffen**), Syfridus Stumpff de Greglingen *), Heinricus brevis de Ense**), Craflfto
de Reinoldisbrunne "), milites, dominus Fridericus plebanus in Creglingen *), Albertus de
Morlebach ^*), Waltherus de Törtzbach ") et Otto frater suus ac Syfridus schultetus mens
et alii quam plures. In cuius rei testimonium presentem literam ipsi contuli sigillo
commendatoris predicti et proprio roboratam.
Actum et dalum anno domini M*. CG*. LXVIL, IUI. idus Decembris.
Nach einer Abschrift des 18. Jahrhunderts. — Auszug: Wirt. Franken Bd. 3. III. S. 57 flF. — O.A.-
Beschreibung Mergentheini S. 464.
1) Archshofen, O.A. Mergentheim. — 2) Güsseldorf, bair. A.G. Roth. — 3—5) Obersulzbach und dessen
Parzelle Unter- Sulzbach und Berndorf, bair. A.G. Ansbach. — 6) Creglingen, O.A. Mergentheim. — 7) Eine auch
Bd. 4 S. 138 Anm. 7 erwähnte adelige Familie, deren Stammsitz nicht sicher nachweisbar ist. — 8) Weikers-
heim, O.A. Mergentheim. — 9) Mosbach, bad. B.A. Sitz. — 10) ? Erlenbach, bad. B.A. Tauberbischofsbeim, oder
Erlbach, bair. A.G. Rothenburg a. d. Tauber. — 11) Oberntief, bair. A.G. Windsheim. — 12) Endsee, bair. A.G.
Rothenburg a. d. Tauber. — 13) Reinsbronn, O.A. Mergentheim. — 14) Mörlbach, bair. A.G. Uffenheim. —
15) Dörzbach, O.A. Künzelsau. —
1956.
Abt Ulrich von Zwief alten überträgt den ihm von Pabst Clemens IV. anbefohlenen Schutz des
Klosters Sirnau in Betreff eines Viertels am Zehenten in Sirnau an den Dekan in Owen.
Reutlingen 1267. Dezember 12.
^L, divina permissione humilis abbas in ZuiwlUn, provido viro et discreto . . decano ||
in Ovvn*) salutem et sinceram in domino caritatem. Noveritis, nos mandatum apostoli-
cum in hunc modum || recepisse. Clemens episcopus u. s. w. Es folgt die von Pabst
Clemens IV. am 13. Januar 1267 an den Abt von Zwief alten erlassene Bulle (S. 289) wörtlich, nur
gegen das Ende mit mehrfachen etc. abgekürzt ; auch steht nomen domini in vanum recipere
statt in vacuum wie es in der Bulle heisst. — Cum igitur iam dicte filie . . priorissa et
conventus de Sirminowe magnas pacia[n]tur iniurias et gravamina super parle quarta
decirae in villa Sirminowe, nos volentes precavere, ne per negocia ecclesie nostre nobis
inminentia ipsis aliqua videatur accrescere negligentia, eiusdera mandati auctoritatem in
1267. Dezember 13. 347
ipsa causa in forma subdelegationis discretioni vestre duximus conmiltendam quousque
duxerimus revocandam.
Datum in Rvtelingen *), IL idus Decembris, indictione XI*.
Siegel des Ausstellers, spitzoval, 44,27 mm (II. B.): ein stehender Abt mit dem Stabe in der Rechten,
mit der Unken ein Buch vor die Brust haltend, Umschrift: f St^»7/«m . ABBATIS . IN . ZIWIVILTVON.
1) Owen, O.A. Kirchheim. — 2) Reutlingen, O.A.Stadt.
1957.
Graf Ulrich von Berg übergibt den von seinem Dienstmanne Konrad von Maselheim an das
Kloster Heggbach verkauften Hof zu Maselheim mit aller Zugehör, insbesondere dem Patronat-
rechte der Kirche, an genanntes Kloster.
Ehingen 1267. Dezember 13. V
Vlricus, dei gratia comes de Berge ^), oranibus presentem paginam inspecturis salutem
in eo, qui est omnium verajlsalus. Noveritis singuli et universi, quod, cum Cvnradus
de Masilhain *) ministerialis raeus curiam suam in Masilhain cum pratis || et neraoribus,
agris et orlis, intus et extra, cum omnibus attinentiis nee non cum iure patronatus
eiusdem ecclesie, quod || cum universitate transibat, devotis sororibus abbatisse necnon
conventui monasterii de Heggebach, Cisterciensis ordinis, Gonstantiensis dyocesis, pro
certa quantitate peccunie venditionis titulo tradidisset, quia dicta venditro sine consensu
meo robur firmitatis non poterat obtinere, ideo prefatus Cvnradus de Masilhain proprie-
tatem eiusdem curie michi donavit, et ego ad peticionem et instantiam dicti Cvnradi
prefatam curiam cum omnibus attinentiis monasterio prefato de Heggebach nee non")
sororibus ibidem domino servientibus tradidi et donavi tamquam liberum predium et**)
liberaliter donatum perpetuo possidendum. Et ne dicta donatio a me vel ab aliquo
successorum meorum valeat in irritum revocari, presentem paginam prefato monasterio
et sororibus ibidem domino servientibus cum subscriptione testium tradidi sigilli mei
munimine roboratam. Testes omnium et singulorum suprascriptorum sunt: Hainricus
et Egino fratres mei, dominus Albertus dictus Shedil, dominus Eglolfus de St^ezelingin^),
dominus Siboto de Hundirsingen *) , dominus Hainricus advocatus de Berge ^), dominus
Rtedegerus de Haldun*), dominus Ebirhardus Romanus de Tussin*), Hainricus de Shaelc-
lingen^), Berhtoldus de Berge ^), Ludewicus minister et multi cives de Ehingin®) et alii
quam plures clerici et laici.
Datum aput Ehingin, anno ab incarnatione domini M^ CC^ LX^ VIP., in die sancte
Lucie, indictione X*.
44*
348 1267. Dezember 13.
Nach dem Original im kloster-heggbachischen Archive zu Buxheim. Das an der Urkunde ?om 3. Mai 1268
genauer beschriebene, hier insbesondere am Rande sehr beschädigte Siegel des Ausstellers; von der Umschrift
noch erhalten : ITIS . DE . B.
a und b) Diese 2 Worte sind kaum mehr zu entziffern.
*) Bei dieser und der folgenden Urkunde liegt der Datirung die indictio Romana zu Grunde; sonst mOssten dieselben
ins Jahr 1266 gesetzt werden.
1 und 2) Vergl. S. 317 Anm. 1 u. 3. — 3) Altsteusslingen, O.A. Ehingen. — 4) Siboto von Hundersingen
wurde im Bisherigen (Bd. 3 S. 389, Bd. 5 S. 62) in Uebereinstimmung mit der O.A.Beschr. Münsingen S. 176
dem Orte dieses Namens O.A. Münsingen zugewiesen, hier Hesse sich freilich auch an Hundersingen, O.A. Ehingen,
denken. — 5) Die O.A.Beschr. Ehingen S. 143 nennt als gräflich bergische Lehensleute Herren von Weisel,
O.A. Ehingen, die sich auch „von der Halden" geschrieben haben fein Rvdiget^s de Haldvn miles kommt
weiterhin in einer Kl. Söflinger Urkunde vom Jahre 1272 als Zeuge vor). — 6) Risstissen, O.A. Ehingen. —
7) Schelklingen, O.A. Blaubeuren. — 8) Ehingen, O.A.Stadt.
1958.
Albert Schädel und Eglolf, beide von Steussltngen , lassen das Patronatrecht der Kirche zu
Maselheim, welches ihr Lehensmann Konrad von Maselheim sammt dem dortigen Hofe an das
Kloster Heggbach verkauft hatte und welches sie selbst und ihre Vorfahren vom Reiche zu
Lehen trugen^ während der Erledigung des Reiches an des Kaisers Statt dem Grafen Ulrich
von Berg und Siboto von Hundersingen zu getreuer Wahrung der Rechte des Klosters auf
Ehingen 1267. Dezember 13.
Albertus dictus Shedil de St^czelingin et Eglolfus de Sl^czelingin omnibus presentem
paginam inspecturis salutem in omnium salvatore. Ne propter || fragilitatem et labilem
memoriam hominum ea que aguntur in tempore simul cum tempore a memoriis hominum
elabantur, caulum est acta quelibet scriptorum roboüre perhennari. Noveritis igitur
singuli et universi presentem paginam inspecturi, quod cum Cvnradus de Masilhain,
filius domini Waltheri bone memorie, curiam suam in Masil||hain cum omnibus attinentiis
de consensu fratris sui et sororum suarum et precipue matris sue, cui dictam curiam
in donationem propter nuptias pater suus dedit, et de consensu domini sui comitis
Vlrici de Berge cum iure patronatus eiusdem ecclesie et cum omnibus suis attinentiis,
quod ius patronatus cum universitate transibat, pro certa quantitate peccunie venditionis
Mtulo tradidisset •), quam vis prefata curia in Masilhain prefato C^nrado proprielatis titulo
attineret, tamen quia dictus Cvnradus prefatum ius patronatus cum omnibus suis attinen-
tiis, rebus et hominibus a nobis et a noslris progenitoribus et sui progenitores in feodum
tenuerunt et hac occasione vacante imperio, a quo nos prefatum ius patronatus cum
omnibus suis appenditiis tenemus in feodum et nostri progenitores in feodum diu in
1267. Dezember 13. 349
retroactis temporibus tenuerunt, prefata venditio finaliter eflfectui non poterat mancipari,
ideo in remedium animarum nostrarum et progenitorum nostrorum ad instanciam et
peticionem parcium prudentum virorum participato consilio de expresso consensu nostro
et optima voluntate de prefato feodo nostro taliter extitit ordinatum, quod nos iam
dictum feodum nostrum, videlicet ins patronatus ecclesie in Masilhain cum omnibus suis
attinentiis rebus et hominibus, resignavimus loco imperatoris in manus illustris comitis
Vlrici de Berge et in manus viri nobilis domini Sibotonis de Hundirsingin , ipsorum
fidei quam de hoc dederunt nomine iuramenti prefatum feodum quamdiu imperium
vacare contigerit conmittentes ad portandum per se et per suos successores prefatum
feodum monasterio et personis ibidem domino servientibus prelibatis et ad defendendura
ipsas in prefato feodo si necesse fuerit pro viribus quantum possunt, et postquam aliquis
electus fuerit in imperatorem et electio ipsius fuerit confirmata, ipsi sub debito fidei sue
vel heredes ipsorum si ipsi decesserint de predicto feodo requisiti a sororibus dicti
monasterii resignando feodum vel tenendo ullerius ten[en]tur facere quidquid monasterio
et sororibus maxime videbitur expedire. Sive si procedente tempore abbatissa et con-
ventus dicti monasterii aliquid deliberaverint, quod eis ad faciendum a nobis de prefato
feodo melius videbitur expedire, nos in hac parte voluntatem eorum tenemur sub debito
nostre fidei, quam de hoc nomine iuramenti dedimus, adimplere. Ego etiam Vlricus
comes de Berge et ego Siboto de Hundirsingin ad faciendum omnia prescripta nos et
nostros successores presentibus obligamus. ' In quorum omnium et singulorum efficax
testimonium presentem paginam nos omnes quatuor prenominati monasterio prefato
et personis ibidem domino servientibus donavimus sigillorum nostrorum munimine robo-
ratam. Et si contra prescripta vel aliquid prescriptorum venire presumpserimus, obliga-
mus nos presentibus ad Interesse. Testes omnium et singulorum prescriptorum sunt:
Hainricus et Egino fratres comitis Vlrici de Berge et nos quatuor, quorum sigilla sunt
appensa, dominus H. advocatus de Berge, dominus R. de Haldun, dominus R. de Wihsil,
dominus Eber. Romanus de Tussin, Hainricus de Shaelclingin, Ber. de Berge, Ludewicus
minister et multi cives de Ehingin et alii quam plures clerici et laici.
Datum anno ab incarnatione domini AP. CG*. LX"". VIP., in die sancte Lucie, aput
Ehingin, indictione X'.
Nach einer neueren Abschrift.
a) Hier ist die Person des Käufers, über welche aber nach der vorhergehenden Urkunde kein Zweifel sein kann,
weggeblieben. •
*) Wegen der Ortserklärungen s. S. 318 und 348.
350 1267. Dezember 13.
1959.
Abt Ulrich und Convent von Zwief alten beurkunden, Eberhard ^ dem Sohne ihres Conversen
Heinrich, dereinst Ritters von Eglingen, den durch Vermittelung des letzteren dem Kloster ab-
gekauften Fruchtzehenten in Baach unter angefügten näheren Bedingungeti eingeräumt zu haben.
Zwiefalten 1267. Dezember 13.
Noveril omnium universitas per presentes, quod nos ^Iricus abbas et conventus
in Zwiueldea pari||voto, consilio et uuanimi voluntate dedimus Eberhardo nato Heinrici,
nostre congregacionis conversi, quondam || militis de Egelingen*), decimas frumenti in
Villa Bach *) nostro monasterio pertinentes iure proprietario possidendas, || recisis aliarum
bidem proventibus, quos duximus nostris usibus reservandos, quas videlicet decimas
dictus E. procuracione paterna apud universitatem nostram decem marcis legalis argenti
iusto empcionis titulo conparavit, tali tamen apposita paccione, quod si memoratus E.
absque veris heredibus ex se genilis decesserit, patri suo quinque marcas assignabimus
vel cui ipse iusserit assignari, et tunc dicte ad nostram utilitatem decime libere rever-
lentur, hoc eciam adiecto, quod si de dictis decimis aliquod frumentum superaverit vel
creverit ultra sortem frugum tres libras et mediam Hallensium equivalencium, ad nostros
usus penitus redigatur, — in quo sepedictus E. saluti anime sue providere decrevit et titulo
fidei melioris, — computatis autem decimarum proventibus sub hac summa, quod modium
puri siliginis habeat pro Septem solidis, modium vero avene tantum tribus solidis, modium
speltarum quatuor solidis et medio ponderis et mensure civitatis in Ehingen iuxta
qualitatem et ritum redditus mansualis, non obstante eciam, si sepedictus E. et heredes
sui decem marcis argenti ex parte nostra ante festum Palmarum fuerint requisiti, certis
annorum curriculis decime prenota[te] ad nostrum monasterium sine contradictione qua-
libet revertentur.
Actum in nostro monasterio, presentibus nostris confratribus Burcardo priore,
Ernesto cantore, Gisilhardo custode, Ernesto dicto de Seburc*) et aliis nostris confratribus
fidedignis, anno domini M"". CG*. LX^. VIP., ydus Decembris, indictione XI*. Ut autem hoc
factum robur teneat firmitatis, presentes litteras dicto E. dedimus sigillis nostris conmunitas.
2 abhängende sehr beschädigte Siegel: 1) des Abts von Zwiefalten, weniger gut erhalten als an der
S. 346 ff. gedruckten Urkunde; 2) des Gonvents von Zwiefalten: rund, c. 40 mm (11. B.): die Mutter Gottes
mit dem Ghristuskinde auf dem Schoss, von der Umschrift erhalten : f S«^i7/«w . GONVEN . . . TVN.
1—2) Eglingen, Baach, O.A. Münsingen. — 3) Seeburg, O.A. Urach.
1267. Dezember 24. 351
1960.
Pfalzgraf Rudolf von Tübingen entsagt seinem Rechte der Vogtei innerhalb der Mauern und
Verzäunungen des Klostey*s Blaubeuren und über dessen fünf Mühlen daselbst
Blaubeuren 1267. Dezember* 24.
\ In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen, j R^dolfus , dei gralia comes
palatinus de Tvwingen, omnibus Christi lidelibus presentibus et futuris hanc paginam
intuentibus vel audituris || salutem in eo, qui est salus credentiura sempiterna. Quod
gerendum inspirat homini divina ratio, sie dcbet fieri ratum et stabile, quod non possit
in posterum processu temporis improborum hominum calumpnia || revocari. Universa
namque negocia, que tradmitur voci testium et memorie scripturarum, ab utroque trahunt
inmobile firmamentum. üniversis igitur vobis et singulis presentibus innotescat, quod
nos, attendentes, quia || nuUa sarcina magis premit hominem quam ignominia servitutis,
ius advocatie infra muros et septa monasterii sancti lohannis baptiste in Blaburrun
et quinque molendinorum ibidem ad ius et ad proprietatem monasterii eiusdem pertinen-
cium, sive de iure sive de facto habuerimus, in remedium anime nostre ac parentum
nostrorum et in recompensacionem dampnorum gravaminum et iniuriarum a nobis
ac progenitoribus nostris abbati et conventui monasterii predicti, tarn intra septa cenobii
quam in possessionibus forinsecis, heu crebro, indebite illatorum, quorum occasione
gravaminum sacra divinorum officia frequenter neglecta et in salutis nostre dispendium
minus debito sunt peracta, super altare publicum sancti Johannis baptiste in eodem
monasterio liberaliter spontanea voluntate resignavimus. Ad quod tali sub intentione
sincera cordis devocio nos induxit, videlicet ut persone religiöse divinis ibidem obsequiis
mancipate proventus dictorum bonorum, que ab omni exactione ac^prava consuetudine
quietamus, ammodo percipiant suis usibus profuturos , renunciantes omni iuri canonico
seu civili, si quod uobis posset competere de iure vel de facto ad repetendum ius advo-
catie predicte coram quocumque iudice ecclesiastico vel seculari, decretum facientes^ ut
nee domino abbati vel conventui, qui tempore predicte resignacionis in eodem monasterio
extiterunt, nee successoribus eorumdem in loco aut bonis prenöminatis alium sibi liceat
statuere advocatum. Verum ne predicta nostra resignacio seu libertatis donacio successo-
rum improbitate sentiret calumpniam in irritum revocata , dominum Eberhardum , tunc
venerabilem episcopum Constantiensem , illam devotis hortabamur precibus confirmare.
Ad hec, ut cautela nobis habundaret pocior ad stabihendam libertalem nominati monasterii,
dominus "^1. comes de Helfenstein cooperari promisit fideliter sue defensionis auxilio et
favore sigilli sui testimonio confitente. Insuper, ut res esset stabilior, caracterem sigilli
fratrum domus Thevtonice in Alshvsen^) huic pagine inponi rogavimus ac sie roboratam
352 1267. Dezember 24.
domino venerabili Eberhardo tunc abbati et convenlui in Blaburrun assignavimus in
gesle rei testimonium in monimentum temporum fulurorum.
Acta sunt hec publice in choro ante altare publicum sancti lohannis baptiste in diclo
monasterio Blaburrun, anno dominice incarnacionis M*. C^'C**. LX*. VIP., indiclione X*.,
VIIII"^ kalendas lanuarii, hoc est in vigilia gloriosi Natalis domini, presenlibus domino
'^l. plebano in Asche*), A. dapifero in Rugge'), H. Welzoni, ^1. de Vbrihinge*), R. diclo
Halder, Anshalmo de Rugge, militibus, magislro R. diclo Schainbtch el E. fralre suo,
B, diclo Hornigar, tunc minislro civitatis, et VI. fralre suo, R. diclo Limbachar el E.
fralre suo, C. diclo Babbillohar et Bur. fralre suo, Ber. Svnlharaario, F. fabro, H. diclo
Hamersclac, H. diclo Ernst, H. diclo Eschay, H. Almindingario*), civibus in Blaburrun,
el pluribus aliis personis ydoneis, qui diele resignacioni nostre seu liberlatis donacioni,
cum fierel, affuerunt.
Von den 0 an braun-weissen leinenen Fäden angehängt geivesenen Siegeln sind nur noch, insbesondere
am Rande sehr beschädigt, vorhanden das 3. : des Grafen Ulrich von Helfenstein (vergl. S. 109) und das 5. : des
Abts von Blaubeuron: der stehende Abt, mit der Linken ein Buch auswärts haltend, von der Umschrift noch
ABBIS leserlich, sowie die Fäden für das 1. 2. 4., während das 6« mit diesen abgerissen ist. — Abdruck: (Besold)
Doc. rediv. I. (Mon. Blabeur. Nr. III.) S. 916. = Petri Suev. Eccl. p. l8l. = Reyscher Altwflrtl. Statutar-
rechte S. 304.
1) Altshausen, O.A. Saulgau. — 2 u. 3) Asch und Ruck, abgeg. Burg, O.A. Blaubeuren. — 4) Ueber-
kingen, O.A. Geislingen. — 5) Nach Allmendingen, O.A. Ehingen genannt.
1961.
Pfalzgraf Rudolf von Tübingen gestattet dem Kloster Blaubeuren den Bezug des Fall- und
HauptrecfUs von dessen Eigen- und Zimleuten auch in der Stadt Blaubeuren, verleiht ihm
verschiedene andere Rechte in Beziehung auf die demselben unterworfenen Personen und entsagt
seinen Ansprüchen an die Fischerei in der Blau.
Blaubeuren 1267. Dezember 24.
m
: In nomine palris el filii et spiritus sancti. Amen. 1 Rödolfus . . wie in der vor-
hergehenden Urkunde . . . intuen||tibus . . . calump||nia . . . bis firmamentum. üniversis
igilur vobis et singulis nolum esse cupimus, quod nos ad cor reversi, recognoscen||tes
dampna gravia iniurias plurimas et gravamina multiformia nos el parenles nostros
abbati et convenlui monaslerii sancti lohannis baptiste in Blaburrvn, super quod ins
advocaticium habuimus, tarn intra septa cenobii quam etiam in possessionibus forinsecis,
heu crebro, indebite irrogasse, quorum occasione gravaminum sacra divinorum officia,
1267, Dezember 24. 353
que per religiosas personas divinis dicatas obseqmis ibidem rite peraguntur, vel omnino
frequenter neglecta sunt vel minus debito executa, quod in salutis eterne dispendium
machinatur, in remedium animarum nostrarum et recompensationem qualemcumque
litem et contentionem diutinam ac dampnosam dictis abbati et conventui motam sepius
quamquam infructuose contra cives in Blaburrvn super inquisicione mortuariorum
censualium monasterii in civitate eadem comraorantium deterrainavimus, dictis abbati et
conventui concedentes, immo statutum condentes, ut de hominibus monasterio suo iure
proprietatis vel censualitatis pertinentibus etiam in civitate Blaburrvn residentiam habenti-
bus ius mortuarium, quod vulgo val et hob[t]reht*) dicitur* aramodo percipiant sine
contradictione qualibet, non obstante statuto vel consuetudine civitatis, quod utique
spontanea voluntas civium loci nobiscum nichilominus annuit et concessit. Servos quoque
cenobii, quos in expensis continuis habuerint ubique in dicta civitate intra rauros vel
extra residentes, ab exactione coUectarum, quod vulgo st iura dicitur, vigiliis et quibus-
cumque serviciis aliis quietavimus favore civium nobiscum unanimi concedente, Indulsi-
mus insuper dictis abbati et conventui, ut si quis civium eiusdem loci paerum suum
censualem vel proprium monasterii extraneo, id est non censuali vel proprio, forte
copulare voluerit, cum licentia abbatis hoc faciendum esse, alioquin tamquam transgressor
ad abbatis gratiam tenebitur emendare. Villani quoque, si per indebitam copulam in
civitatem suos parvulos copulaverint, penam, quam dominus abbas illis inferre duxerit,
sustinebunt. Si quis vero rusticorum sub doli specie dictam intraverit civitatem visus
querere sabterfugia, ut, si forte in illa decesserit, substantiam rerum suarum cum abbate **)
pro debito parciatur, statuimus, ut talis cum tota rerum substantia exiens iam emendet.
Dicimus insuper et presentibus confitemur, quod in piscaria Cerulei fluminis*), que
ab orlu eiusdem fluminis usque ad vadum super curiam Altental*) apud Nydegge®)
continue extenditur, nuUum omnino ius umquam habuimus nee habemus, neque aliqua
prava consuetudo piscantium ius aliquod inducere valuit, sed dictis abbati et conventui
dicimus eandem proprietatis titulo libere pertinere. Ut autem predicta nostra statutorum
donacio foret stabilior, nostro sigillo ipsam duximus roborandam et dominum E. venera-
bilem Gonstantiensem episcopum devotis precibus illam nobiscum sigillo suo petivimus
confirmare. Et ut cautela nobis**) habundaret potior, testimonio sygillorum domini '^l.
comitis de Schalkilinge *) et fratrum domus Teuthonice in Vlma domino E. tunc abbati
et conventui in Blaburrvn in presenti pagina disposuimus coUocari.
Acta sunt hec publice in choro ante altare publicum sancti lohannis baptiste et in
dicto monasterio Blaburrvn, anno dominice incarnacionis M^ CG*. LX*. VIP., indictione
X'.*), nono kalendas lanuarii, hoc est in vigilia Natalis domini, presentibus domino ^1.
plebano in Asche, AI. dapifero de Rvgge, H. dicto Welze, fl. de Vbrichingen, R.
dicto Halder, G. dicto Tvrn, militibus^ magistro R. dicto Schainböch et E. fratre suo.
VI.
45
354 (Um 1268.)
B. dicto Hornigar et ^1. fratre suo, R. dicto Lymbachar et E. fratre suo, B. Svnthamar,
C. dicto Babbilohar et B. fratre suo, H. dicto Eshai et H. filio suo, H. dicto Hamersch[l]ac,
H. dicto Ernst, H. dicto Almindingar, civibus in Blaburrvn et pluribus aliis personis
ydoneis, qui dicte rei cum fieret afifuerunt.
Nach dem Originale des Stiftsarchives von St. Paul in Kärnthen. Von den 6, an braun-weissen leinenen
Fäden angehängt gewesenen Siegeln sind noch erhalten : 1) das des Ausstellers, rund, sehr abgerieben, der Rand
abgesprungen : ein galopirender Reiter mit Topfhelm, am linken Arme den Schild, in der Rechten eine rückwärts
flatternde Fahne ; 4) das der Kommende Ulm, rund, c. 36 mm, gleichfalls sehr abgerieben, so dass von der Um-
schrift nichts mehr zu entziffern ist: 2 gegen einander gewandte weibliche Figuren mit Heiligenschein (? die
Begegnung Maria mit Elisabeth); 5) ein Bruchstück desjenigen des Abts Eberhard von Blaubeuren, spitzoval
(vgl. S. 352). -- An 2 Stellen des unbeschriebenen Raumes ist das Pergament durch mit Seide angenähte
Stückchen ergänzt.
a) Das t und r sind auf einander geschrieben. — b) Dahinter ein nicht mehr zu lesendes Wort ausgestrichen.
*) Wie die Torhergehende Urkunde nach der indictio Romana.
1) Die bei Ulm in die Donau mündende Blau. — 2—4) Altenthal, Gem. Gerhausen, Neideck, abgeg. Burg bei
Markbronn, Schelklingen, O.A. Blaubeuren. — Die anderen Ortsnamen sind schon bei der vorigen Urkunde erklärt.
1962.
Heinrich der Vogt von Bruchsal und seine Hausfrau Gisela übergeben die von ihnen auf den
Altar des heil. Nicolaus in Bruchsal gestiftete Pfründe dem Kloster Herrenalb,
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1268.)*)
Ego Heinricus advocatus de Bruchsella*) et ego Gysela coUateralis eiusdem una
cum consensu filii nostri Henrici clerici || presentibus publice profitemur, quod cum nos
dudum quosdam redditus et bona alia comparaverimus et assignaverimus ad alta||re
beati Nycolai in civitate predicta, ut ibidem cottidie missa matutinalis dicatur, nos multo
tempore mutuo et || diffinitive deliberavimus et contulimus donum eiusdem altaris et
prebendam cum attinenciis universis, quocumque nomine censeantur, claustro monachorum
in Alba, Cysterciensis ordinis, Spirensis diocesis, pure libere ac simpliciter propter deum,
tandem quoque eandem donationem confirmavimus coram domino . . scolastico maioris
ecclesie Spirensis, nacione de Stralenberc *), vero pastore ecclesie Bruchsellensis, et attesta-
tione presentium confirmamus, transferentes omne ius in huiusmodi, quod nobis vel
nostris heredibus competebat vel competere videbatur, in monasterium prelibatum. In
cuius rei certitudinem presentem literam sigillis domini . . scolastici, Swiggeri pastoris
de lohenningen '), et Hermanni cappellani predicti altaris, una cum nostro sigillo prefatis
(Um 1268.) 355
monachis tradidi communitam, Testes: dominus C. abbas de Alba, dominus • • de
Stralenberc, Swiggerus, Hermannus predicti, Conradus dictus de Kyrcheim*), Diedericus
de Phortzhein *), • . dictus Dornzvn et Marquardus, raonachi de Alba, item filius meus
Henricus predictus cum aliis fide dignis.
Es hängen noch das 1., 2. und 4. Siegel, sämmtlich spitzoval, an: 1) des Speirer Domscholasters
(Eberhard) von Strahlenberg, sehr beschädigt, eine sitzende Person, die Hand über ein vor ihr stehendes Kind
ausgestreckt, von der Umschrift erhalten: . , ARDI.SC . . ..NB. .; 2) des Pfarrers Schwigger von Jöhlingen,
<5. 35,23 mm (II. B.) : ein Palmbaum zwischen 2 stehenden Pfauen, Umschrift : . . S VIGGERI . G . . E . BRVSELL . . . ;
3) des Kaplans Hermann, sehr beschädigt, die Jungfrau Maria mit dem Christuskind.
*) Für die Zeitbestimmung dieser Urkunde ist massgebend, dass Abt Eonrad von Herrenalb 1262—1281 urkundlich
vorkommt (oben S. 42 und Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 7, 214); ein Vogt Heinrich von Bruchsal wird um diese
Zeit nicht genannt, wohl aber ein Schultheiss Heinrich von Bruchsal 1253 — 1264 (Bd. 5 S. 23, Remling, Urkundenbuch
1, 304), ob dieser etwa dieselbe Person?; ein Speirer Domherr Eberhard von Strahlenberg wird 1278 als Siegler erwähnt.
1) Vergl. S. 296 Anm. 4. — 2) Strahlenberg, Burgruine bei Schriesheim, bad. B.A. Mannhelm. — 3) Jöh-
iingen, bad. B.A. Durlach. — 4) Kirchheim, bad. B.A. Heidelberg. — 5) Pforzheim, bad. B.A.Stadt.
1963.
Bitter Tragebot von Neuneck, Schultheiss in Balingen, verkauft seinen von den Edlen von
Werstein zu Lehen gehenden Hof zu Henstetten um 60 ff Tübinger an das Kloster Kirchberg
und die genannten Edlen verzichten auf ihr Eigenthumsrecht daran.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1268.)*)
Notum Sit Omnibus tarn presentibus quam futuris presentes literas inspecturis, quod
«go Tragbotho || miles dictus de Niwenegge^), scultetus in Balgingen'), curlim meam in
Honstetin*) cum campis et || nemoribus et universis ad me spectantibus, quam de con-
<5essione feodali a nobilibus viris dominis || de Werstein*) iuste ac rite dudum tenui,
venerabilibus in Christo ac religiosis feminis, Methildi priorisse et conventui sororum in
Kilperch sub cura fratrum Predicatorum deo serviencium, secundum legem iusti fori pro
sexaginta libris Tuwingensium usque ad festum Purificationis beate Virginis solvendis
iure ac legitime vendidi, omni quod habui vel habere debui in prefata curti dominio
resignato. Quam vendicionem, ut rata sit inperpetuum ac legitima, supramemorati
nobiles de Werstain, ad quos spectabat nominate curiis proprietas, ad instanciam meam
et predictarum sororum de Kilperch libere ac voluntarie omni suo iuri cedentes confir-
marunt. Sed et pueri mei, quos habui, omni inpeticioni, si quam habere possent in
predicta curti vendita, libere renunciarunt.
45*
356 1268.
Acta sunt hec presentibus viris nobilibus Alberto et Uerhero iuniore*) de Zimweren*),
Alberto milite de Werbenwac^, Rudolfo de Hettirbak^), Con. de Niwennegge, Dietrico
de Haiterbak, WuUario seniore de Hohinberch *) , Ber. Fabro et Her. CoUario conversis
de Kilperch. Ad huius igitur vendicionis testimonium ac certitudinem sigillis illustrium
F. dei gratia comitis de Zolre et predictorum de Werstein presentes feci literas communiri.
Amen.
2 Siegel aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse: 1) des Grafen Friederich von Zollern, bereits Bd. 5 S. 137
beschrieben, in Monumenta Zollerana 1, 72 abgebildet, sehr beschädigt; 2) Hugos von Werstein, schild-
förmig, c. 55, c. 51 mm (IV. A. 1.): ein gestürzter Anker, Umschrift: f • SIGILLVM . HVGONIS .. LITIS . IN .
WERSTAIN. — ^ Abdruck: Monum. Zolleran. a. a. 0, S. 88. — Regest: Mittheilungen d. Vereins
f. Geschichte in Hohenzollern XI. Jahrg. 1S77/8, S. 74.
a) Diese 3 Worte über der Zeile eingeschrieben.
*) Mit Rücksicht auf die sonstige Erwähnung der in der Urkunde vorkommenden Personen.
1) Neuneck, O.A. Freudenstadt. — 2) Balingen, CA.Stadt. — 3 u. 4) Henstetten, Gem. Bittelbronn, und
Werstein, Burgruine hohenzoUer. O.A. Haigerloch. — 5) Herrenzimmern, O.A. Rottweil. — 6) Werenwag,
Gem. Langenbrunn, bad. B.A. Messkirch. — 7) Haiterbach, O.A. Nagold. — 8) Hohenberg, abgeg. Stammburg
O.A. Spaichingen.
1964.
Ein Streit zwischen den Brüdern des Deutschen Hauses und der Bürgergenieinde in Mergentheim
über einen Weiher und eine von da nach der Wohnung der Brüder geführte Wasserleitung
wird durch schiedsgerichtlichen Spruch entschieden,
1268.
In nomine sancte et individue trinitatis, i Quoniam ea que geruntur in tempore,
ne momentorum dilapsu dissolvantur mortalium malicia succrescente , scripti testium
et II sigillorum consueverunt munimine roborari, pateat igitur tarn presentibus quam
futuris, quod fratres domus Teuthonice in Mergentheim ^) et civium unitas in eadem con-
tendentes et mutuo dis||crepantes super fovea, que wiger nuncupatur, et aqueductu,
quem fratres predicti a loco eodem in suum domicilium devexerunt, tandem unito
inter se assensu ob rei observantiam fide || data utrimque in arbitros, videlicet fratrem
lohannem, ordinis Cystarciensis, ex parte fratrum, in fratrem vero Eberhardum conmenda-
torem domus hospitalis ex parte civium consenserunt, qui duo arbitri ex assensu partis
utriusque ob litis decisionem dominum Albertum decanum in Nuwenkirchen *) super se
assumpserunt. Hü vero tres ex decreto conmuni statuerunt, foveam wiger que dicitur
et aqueductum quem ceperunt fratres debere sine vexatione qualibet iure proprietatis
in perpetuum possidere, cives vero in conmunitate circumsita, que vulgariter almeide
1268. 357
dicitur, pro libitu posse contrahere aqueductum, ita tarnen ut fratres prescripti in sua
area et aqueductu permaneant inmobiles et indempnes. In subsidium autem aque-
ductus civium fratres prenotati sex libras Hallensium tradiderunt et dominum lohannem
aqueductus magistrum pro eiusdem operis expletione in expensis propriis sex ebdomadas
educarunt tali conditione, ne civium unitas aliquatenus talis ordinationis decretum pre-
sumat actenus infirmare, Testes huius rei sunt: frater Gerhardus de Hirzberc*) pro-
vincialis, frater Rudegerus conraendator, frater Henricus de Stubewege*), frater Vrowinus,
frater Ebersuinus, frater Kuno, fratres domus Teuthonice, frater Eberhardus conmendator,
frater Wezelo plebanus, frater Henricus de Sallen*), fratres domus hospitalis, Albertus
decanus in Nuwenkirchen , Rudegerus miles, Rudegerus Wigerihc, Rudegerus Süzel,
Rudegerus Hako, Wernherus Nider, Herman Templer, Gotefridus Kozzelinus, Bertoldus
Scouber et alii quam plures tam laici quam clerici, Ut autem hec sint rata nee con-
velii sinistris distractionibus valeant vel dissolvi, presentem kartam domini Gotefridi
nobilis de Hohenloch, fratris Gerhardi de Hirzberc, domus hospitalis in Mergentheim,
et domus Teuthonice, decani in Nuwenkirchen sigillis iussimus insigniri.
Acta sunt hec anno incarnationis domini M*. CC. LX"*. VIII*.
An weissen leinenen Fäden 5 Siegel: 1) Gottfrieds von Hohenlohe, schildförmig, 55,50 mm (IV. A, 1.):
2 über einander stehende Leoparden, Umschrift: f SIGILLVM . GOTFRIDI . DE . HOHENLOCH . (Abbildung im
Hohenlohischen Archiv Bd. 1 Siegeltafel L Nro. 74) ; 2) der Johanniterkommende Mergentheim, spitzoval, 50,38 mm
(IL ß.): der h. Johannes in härenem Gewände, stehend, die Rechte erhoben, auf dem linken Arme das Lamm
•
Gottes mit Kreuzesfahne , Umschrift : f Siffülum . SanCtl . lOHaitnlS . OSP . . ALIS . In . MERGEHEIn ; 3) des
Deutschordenskomthurs Gerhard von Hirschberg, rund, 35 mm (II. B.): eine männliche Figur mit kurzem ge-
scheitelten Bart, ohne Zweifel Christus, den Kopf, wie es scheint, von einem Heiligenschein umgeben, in der
Rechten, nicht ganz deutlich, einen Lilienstab, mit der Linken einen gleichfalls nicht mehr recht erkennbaren
Gegenstand vor die Brust haltend, auf einem Regenbogen sitzend, rechts bezw. links Alpha und Omega je mit
Kreuz darüber, Umschrift: .. TORIS . FRA(n)CONIE . SVEVIE . BAVWARIE . TEV .. OR .. . (OR und AR ver-
bunden) ; 4) der Deutschordenskommende Mergentheim, rund, 34 mm (II. B.) : der auferstehende Christus, unten
die schlafenden Wächter, Umschrift: f ... MMENDATORIS ... ERGENTHEIM ; 5) des Dekans Albert von Neun-
kirchen: oben S. 338 beschrieben. — Auszug: Wirt. Franken, Bd. 3. III. S. 58.
1 u. 2) Mergentheim, O.A.Stadt, und Neunkirchen in diesem O.A. — 3) Hirschberg, abgeg. Stammburg
imweit Viernheim, hess. Kreis Heppenheim (vergl. zu diesem Zeugen die Urkunde von 1268 Febr. 2). — 4) Vergl.
S. 346 Anm. 7. — 5) Vielleicht Kirchensall, O.A. Oehringen (vergl. Bd. 4 S. 123 u. 124).
358 1 268.
1965.
Herzog Ludwig von Teck beurkundet die Schlichtung eines Streites zwischen der Wiltwe Agnes
und ihren Söhnen Ludwig und Ulrich von Riet genannt von der Mühle einer- und der Schwester
Mia von Faurndau andererseits über die Hälfte eines Hofs in Bodelshofen.
1268.
In nomine patris et filii et Spiritus sancti. Amen, Nos Ludewicus dux de Tecke
Omnibus inspecturis presentem paginam declaramusi quod controversia , que vertebatur
inter Agnetem || viduam et filios eins LvdeMicum et ^Iricum de Riete*) dictos de
Molendino ex una parte et sororem Miam de Fvrindowe*) ex altera super medietate
curtis Site in Bodelshoven •), || utrum scilicet predicta soror Mia ipsam titulo proprietatis
an titulo pignoris possidere deberet, eo quod domina Kvnegundis bone memorie, relicta
quondam Ctnradi miptis de Hvsen*) bone memorie, totam curtim predictam a predictis
Agnete et filiis ipsius de consensu nostro et Gtnradi fratris nostri cum conditione
reemptionis emerat pro LX libris Hallensium et supradicte sorori Mie, que ei diu servie-
rat, medietatem eiusdem curtis eodem iure assignaverat possidendam, mediantibus fratri*
bus Predicatoribus Burchardo et Bertholdo, partibus libere consentientibus , taliter est
decisa, quod sepedicta soror Mia medietatem curtis predicte sibi a domina Kvnegundi
assignatam pro XXX libris Hallensium tytulo proprietatis possideat et eandem medietatem
Agnes et filii ipsius de Riete iure culture ab ipsa sorore Mia teneant et ipsi annuatim
V modios siliginis et VII modios avene annone scilicet, que in predicta curti creverit,
usque ad Nativitatem beate Virginis absque omni contradictione persolvant et cultor
eiusdem curtis annonam sorori Mie assignatam, quo voluerit ipsa soror Mia, infra unum
miliare ducere teneatur. Quod si sepedicta Agnes et filii eins ante mortem sororis Mie
partem curie quam titulo proprietatis possidet emere voluerint, ipsi Mie XXX** libras
Hallensium iure emptionis assignent Quas ipsa soror Mia de consensu conventus
sororum in Syrmenowe in aliquos reditus sibi utiles conmutare tenetur, in quibus sibi
post mortem predictus conventus succedet. Si vero Agnes vidua et filii ipsius ante
mortem sororis Mie non emerint partem predictam, sed ipsa soror Mia eam usque ad
mortem possederit, ea mortua predictus conventus sororum in Syrmenowe *) ipsi in omni
iure suo quod habuit in medietate curtis predicte succedet. In cuius rei testimonium
sigilla nostrum et conventus fratrum Predicatorum in Ezzelingen et conventus sororum
in Sirraenowe presenti pagine sunt appensa.
Acta sunt hec anno domini M^ CG*". LX. VHP., presentibus partibus predictis ^Irico
milite de Kirchain*) et duobus filiis suis, Marquardo plebano de Richenbach^) et ^Irico
1268, 359
diclo Nuz, Cfnrado de Hvningen % milite diclo Tvzilare, et fralre ipsius Heinrico canonico
in Fvrindowe, Brvnone de Celle ^) milile, decano de Hvningen, sorore Hedewigi de
Syrmenowe*) el aliis quam pluribus.
3 Siegel: 1) des Herzogs Ludwig von Teck, bereits S. 17 beschrieben, von der Umschrift hier erhalten:
t . SI . . . . DVVICI ECKE; 2) der Priorin und des Convents von Sirnau, S. 26 beschrieben; 3) des Prediger-
convents zu Esslingen , spitzoval , c. 47,30 mm (II. B.) : der Apostel Paulus vor versammelter Menge predigend,
Umschrift: f St^tKwm . CONVENTi« . FRa^rwM . . • ATORmm . Im . EZELINGeN ; innerhalb, hinter der Figur des
Predigers die Worte: SPAVLYS, zwischen derselben und den Zuhörern auf einem Bande eine nicht mehr
sicher, wahrscheinlich aber als : APostoluS Predicat Aihenietisi ecclesie zu entziffernde Schrift. — Regest: Stalin,
a. a. 0. 2, 350.
1) Altenrieth, O.A. Nürtingen. — 2) Faurndau, O.A. Göppingen. — 3) Bodelshofen, Fil. von Wendungen,
O.A. Esslingen. — 4) Nicht sicher, welches Hausen ; vielleicht eines, das heutzutage mit einer genaueren Bezeichnung
beginnt, wie der erst seit 1274 als Pfauhausen bekannte, nahe bei Bodelshofen gelegene Ort, O.A. Esslingen, oder
das gleichfalls nicht weit davon entfernte, dereinst unter der Hoheit der Herzoge von Teck gestandene Albers-
hausen, O.A. Göppingen. — 5) Sirnau, O.A. Esslingen. — 6) Kirchheim, O.A.Stadt. — 7 u. 8) Reichenbach
und Heiningen, O.A. Göppingen. — 9) Zell, O.A. Kirchheim.
1966,
Graf Ulrich von Schelklingen beurkundet^ dass J. die Wittwe des Rudolf von Maselheim sich
gegenüber deni Kloster Heggbach für den Fall, dass sie den Verkauf ihrer Güter und Rechte,
darunter des Patronatrechts , zu Maselheim an dieses Kloster anfechten würde, zur Bezahlung
von 60 Mark verpflichtet habe.
Heggbach 1268.
üniversis presenlium inspecloribus ^\. comes de Schalclingen ^) sequenlis facti noli-
ciam. Vita humana instabilis et memoria labilis sua||dent gesta temporum litteris
perennari. Nolum sit igitur presentibus et futuris, quod, cum I. relicta R. dicli de
Maselhain*) universa bona et predia || sua in prefala villa cum iure patronatus ecclesie,
silvis, agris, pralis, nemoribus et omnibus iuribus eisdem attinentibus renuntians etiam
cum C, et R, filiis (| suis et omni prole et progenie sua omni iuri, quod eis in prefatis
bonis conpetebat vel conpetere videbatur, venerabili in Christo Wil. abbatisse in Hegge-
bach •) et per eam suo monasterio iuste et rationabiliter vendidisset, ad evitandam plenius
omnem cavillationis et iniurie contra dictum monasterium calumpniam, cum dicla bona
ad prefatam viduam iure dali pro nuptiis pertinere[n]t, ipsa ad solutionem LX' marca-
rum fide data se^) coram testibus obligavit, si unquam dictum monasterium in hiis,
que tam iuste et rationabiliter vendidit, in causam traheret vel quoquo modo inquietare
360 1268.
presumeret casu aliquo contingente. Quod factum ne in posteruin valeat irritari, hoc
instrumentum exinde confectum sigilii nostri munimine roboramus et prefate obligationis
testes sumus.
Actum anno gratie M*. CC", LXVIIL, in porta dicti claustri, coram testibus subno-
tatis : abbatissa et conventus, lohannes monachus de Salem, D. capellanus in Heggebach,
Bertoldus conversus, RWe, Hainricus.
Nach dem Original im kloster-heggbachischen Archive zu Buzheim. Nur noch das Pergamentriemchen, an
welchem das Siegel befestigt gewesen, hängt an.
a) Diese 2 Worte sind über der Zeile hineingeschrieben. — b) Dieses Wurt desgl.
1 u. 2) Vergl. S. 348 Anm. 7 u. 318 Anm. 3.
1967.
Graf Ulrich von Helfenstein befreit um seines, seiner verstorbenen Gemahlin Willibirg und
seiner Nachkommen Seelenheils willen das Kloster* Kaisersheim vom Zolle aus Wein und anderen
Gegenständen in seinetn ganzen Gebiete.
Burg Helfenstein 1268.
Vdalricus, dei gratia comes de Helflfenstain, universis presens scriptum conspecturis
tam presentibus quam futuris salutem in eo qui est vera salus omnium cum notitia
subscriptorum. Notum esse volumus et protestamur, quod nos iustis peticionibus venera-
bilis domini nostri N, abbatis et conventus de Cesarea inclinati theloneum de vino et
de aliis ipsorum rebus, quod in toto nostro territorio seu dominio consuevit a nostris
procuratoribus exigi, propter salutem animarum nostrarum, videlicet quondam nostre
matrone Willibirgis felicis recordationis , nostre ac prolis nostre liberaliter relaxamus,
Ut igitur hec conserventur firma et illibata, litteras presentes per Vlhardum nostrum
notarium fecimus conscribi et nostri sigilii munimine roborari.
Acta sunt hec anno domini MCCLXVIII, in Castro Helfenstain, XL indictionis.
Nach dem Copialbuche des Klosters Kaisersheim im Allg. Reichsarchive zu Mönchen Band G— H fol. XXXVI b. —
In Gabelkofer, Geschichte der Grafen von Helfenstein (Handschrift der Hofbibliothek in Donaueschingen) f. 492,
findet sich eine weitere Abschrift mit folgenden Abweichungen: Jlricua statt Vdalriciis — N. fehlt — Wüli-
hurgia st. Willibirgis — nostra liberalitate st. nostre liberaliter.
1268. 361
1968.
Die Edlen Wernher und Albert von 2ümmern überlassen ihren Hof in Horgenzimmem, ein Lehen
von dem Äbte zu Beichenau, nach Auflassung desselben an den Abt um ihres , ihrer Vor-
fahren und Nachkommen Seelenheils unllen mit vollem Eigenthumsrechte an das Kloster Kirchberg.
Rottweil 1268.
Universis Christi fidelibus presentem paginam inspecturis Wernherus et Albertus
nobiles de Zymbem*) salutem cum || gaudio seculi postfuturi. Ne mater litium, fomes
discordie, detestanda oblivio contractus inficiat simplices || ac veraces, roborari congruit
quod iuste agitur scriptis pariter et sigillis. Noverint igitur presentes et posteri, || qui-
bus nosce fuerit opportunum, quod nos curtim nostram sitam in Horgenzymbern *), quam
nomine feodi a venerabili domino . . dei gratia abbate monasterii Augee nobilis pleno
iure hactenus tenebamus, dilectis in Christo domine . . priorisse monasterii in Kilchberg
€t eidem conventui ob remedium anime nostre et progenitorum ac liberorum nostrorum
libere resignamus cum omni iure et totali dominio, sicut a nobis nostrisque predecessori-
bus hactenus est possessa pacifice et quiete, accedente insuper filiorum nostrorum iuni-
orum consensu pariter et favore. Quoniam vero decuit et debuit legalis terre consuetudo
quantum ad infeodationem inter nobiles observari, prefatam curiam cum pleno iure per
manus nobilium virorum dominorum de Lupphen') prefato domino abbati primitus
resignavimus, quo magis licite monasterium Kylchberg dictam curiam possideat toto iure.
In horum autem perpetuum firmamentum presens instrumentum nostri sigilli munimine
decrevimus roborari.
Acta sunt hec anno domini M*". CC*. LX*". VHP., in civitate Rotwil, ante domum
civis dicti Scappel, presentibus testibus clericis et laicis, militibus et civibus fide dignis.
Gemeinschaftliches Siegel der Aussteller, aus mit Eisenozyd gemischtem Wachse, schildförmig, 45,42 mm
{IV. A. 1.): ein nach links gewandter aufgerichteter Löwe mit einer Zimmermannsaxt in den vordem Pranken,
Umschrift : St^um . ALBERTI . et WERNEHERI . DE . CInBERIN.
1) Herrenzimmern, O.A. Rottweil. — 2) Zimmern, hohenzoller. O.A. Hechingen (vergl. S. 325 Anm. 2). -—
S) Lupfen, ahgeg. Stammburg, O.A. Tuttlingen.
VI.
46
362 1268.
1969.
Die Edlen Berthold und Albert von Neifen schenken um ihres Seelenheils willen das Eigenthum
an ihrem Hofe in Lansingen den Schwestern in Offenhausen.
1268.
Nos Berhtoldus et Albertus nobiles de Nifen notum volumus esse universis hanc
nostre cautionis pallginam inspecturis, quod ob salutem anime nostre proprietatem curie
sive mansus in Longesingen ') » II quam H. miles dictus de Nifen et fratruelis suus C.
dictus Mahtolf a nobis possederunt || sub nomine feodi, sanctis monialibus in Ofenhusen
omni iure proprietatis contulimus perpetuo possidendam. Ne igitur in futurum contra
hanc nostre donationis paginam veniatur, presentem literam cum subscriptione testium
memorato conventui nostro sigillo contulimus roboratam.
Acta sunt hec anno domini M*. CG*. LXVIIP., presentibus hiis testibus: Anshelmo
de Slaidorf*), Ot dicto Houbet, B, de Gundershouen ^) , H. dicto Scilhing, ^1. dicto de
Witelingen*) et AI. notario, qui hanc literam sigillari procuravit.
Zwei beschädigte runde Siegel: 1) Bertholds von Neifen, c 40 mm (IV, B. 1.): ein Topfhelm mit BQfiel-
hörnern, Umschrift: Si^wm . BERHTHOLDI . DE . NIE . . ; 2) Alberts von Neifen, 52 mm (IV. A. 2.): in einem
Schilde 3 Hifthörner übereinander, von der Umschrift erhalten : f . SIGIL . . AL . . FEN.
1) Lonsingen, O.A. Urach. — 2) Schlaitdorf, O.A. Tübingen. — 3) Gundershofen , O.A. Münsingen. —
4) Wittlingen, O.A. Urach.
1970.
Berthold von Fronhofen übergibt ein Gut in Hättisheim an das Kloster Roth.
m
Königsegg 1268.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Noverint tam presentes quam
futuri presens scriptum intuentes, quod ego Berchtoldus de Fronhofen^) de petitione
matris mee Adelhaidis uxoris domini Berchtoldi de Gronburc*) et pro remedio anime
mee contuli ecclesie *) nee non et omnibus deo ibidem famulantibus quoddam predium in
Hitinhaim*) situm, quod annuatim reddit sex mensuras siliginis, quod vulgariter imi
vocantur, et tres solidos.
Acta sunt autem hec in Castro Cunisegg*), anno domini M.CC.LXVIII. Testes autem
huius facti sunt: B. abbas de Roth, Wernherus custos ibidem, dominus Berchtoldus de
Gronburc, Adelhaid uxor ipsius, et Hatto filius eorum et alii quam plures. Ut autem
hec sarta et firma permaneant, sigillo nostro muniri curavimus.
1268. 363
Nach Stadelhofe r, Historia collegii Rothensis I. p. 133.
*) Hier ist der Name der Kirche, bezw. des Klosters weggeblieben, allein Stadelhofer a. a. 0. p. 66 u. 138 bezieht
die Urkunde auf Kloster Roth (O.A. Leutkirch) und er hat ohne allen Zweifel gute Anhaltspunkte hiefÜr gehabt.
1) Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 2) Eronburg, baier. A.6. Memmingen. — 3) HQttisheim, O.A. Laup-
heim. — 4) Eönigsegg, O.A. Saulgau.
1971.
Die Crrafeti Friederich, Vater und Sohn, von Zollern beurkunden, dass mit ihrer Einwilligung
ihr Schtdtheiss Ulrich in Mühlheim und dessen Gattin Heilwig um ihres und ihrer Vorfahren
Seelenheils willen eine Wiese an das Kloster Salem geschenkt haben.
Mählheim 1268.
Omnibus presentium inspectoribus illustres viri Fridericus et Fridericus filius suus
comites de || Zolre noticiam rei geste cum salute. Ut pie donationes perpetua maneant
firmitate, solent frequenter || scripturarum indiciis annotari. Noverint igitur universi tarn
presentes quam posteri, quod ^Iricus || scultetus noster in Mulhain*) et Hdlwigis uxor
5ua proprietatem cuiusdam prati siti under Büchaldvn nostro accedente consilio et
consensu dilectis in Christo . . abbati et conventui in Salem liberaliter tradiderunt ac
donaverunt in remedium animarum suarum et omnium parentum suorum perpetuo
possidendum, tali adiecta condicione, quod quam cito ipse t'lricus vel uxor sua Hail-
wigis viam universe camis ingressi fuerint, quod ususfructus cedat monasterio ante-
dicto sine cuiuslibet reclamatione. Et ut hec firma rata et inconcussa permaneant
presentem litteram in testimonium conscribi et sigilli nostri ac civitatis in Mulhain
munimine fecimus conmuniri, Ego autem t'lricus scultetus predictus et Hä^lwigis uxor
niea confitemur, omnia prescripta vera esse et sigilla ad nostram petitionem fore appensa.
Acta sunt hec apud Mulhain, anno domini M*. CC^ LX*. VIIP,, indictione XI*., presen-
tibus hiis testibus et rogatis, videlicet Bertoldo dicto Sibenstunt, Alberto dicto Salzman,
t'lrico Fabro, Ctnrado de Colbingen*), Nycolao monacho de Salem et Rtdolfo monacho
et incisore eiusdem monasterii et aliis quam pluribus probis viris.
Nach dem Original im kgl. preussischen Hausarchive zu Berlin. 2 Siegel: 1) des Grafen Friederich von
Zollern; schildförmig, 49,41 mm (IV. A. 1.): gevierteter Schild, Umschrift: f SIG . FRIDERICI . COMITIS . IN .
ZOLRE; 2) der Stadt Mühlheim, S. 270 beschrieben. — Abdruck: Monumenta Zollerana 1, 87, woselbst
auch eine Abbildung des Siegels. — Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 149. — Regest: Stalin,
^. a. 0. 2, S. 528.
1 u. 2) Mühlheim und Kolbingen, O.A. Tuttlingen.
46
364 1268.
1972.
(Neckar')Rems 1268.
Wolfradus miles de Rems*) übergibt um seiner Vorfahren und seines eigenen Seelen-
heils unUen als freies Eigenthum an das Kloster Salem die Hofstätten in Velbach*) genannt
des Modus gut in dem zu 1 U 6 Schill. Heller geschätzten Ertrage, welche . . dictus
Flurich von ihm zu Lehen getragen und Beringerus molendinator et camifex de Wai-
belingin um 12 tf Heller an das Kloster verkauft hatte, in Folge der Auflassung dieser
Lehen durch die beiden genannten Personen.
o
Actum apud Rems per manum nobilis domini mei Ulrici comitis de Wirtenberc, anno
domini M"". CG*. LXVIIL In cuius facti evidentiam presentem cedulam sigillo meo duxi
pro testimonio roborandam ....
Nach dem Abdruck aus dem Salemer Copialbuche in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37» 150.
1) Neckarrems, O.A. Waiblingen. — 2) Fellbach, O.A. Gannstatt.
1973.
Graf Diepold von Äichdberg verkauft an den Convent der Schwestern in Sirnau seinen
dortigen Hof sammt anderen dem Ritter Ernst von Füseck abgekauften Gütern und Rechten,,
dabei namentlich das Patronatrecht der Kirche.
1268.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Nos comes Diepoldus de Aichilberc*)
notum esse volumus omnibus tam presentibus quam futuris et hoc ipsum litteris nostris
presentibus et patentibus decla||ramus, quod nos conventui sororum in Syrmenowe
curiam nostram sitam ibidem cum omnibus aliis bonis nostris in eodem loco sitis, que
nos emimus ab Emstone milite de Vilsegge*), || exceptis quibusdam agris in Kershald')^
cum assensu filiorum suorum scilicet Bernoldi, Anselmi, Heinrici et aliorum heredum
suorum, quorum videlicet bonorum dictus Emsto partem iure feodi a nobis et || partem
iure proprietatis possedit, cum omnibus iuribus et attinentiis suis in agris, pratis, silvis^
saltibus, pascuis, areis et aliis continentiis quibuscumque vendidimus ac iusto tytulo
vendicionis eis tradidimus libera et soluta ab omni genere servitutis, transferentes in
ipsas omne ins nostrum in dictis bonis una cum iure patronatus et duabus partibus
decime ecclesie eiusdem ville pertinentibus ad curiam suprädictam et aliis iuribus, que
nobis quocumque modo in presenti possent competere vel futuro. Ut autem dicta nostra
tradicio quoad bona prenominata sororibus predictis firma permaneat, nos eisdem per
sollempnem stipulationem promittimus sub ypotheca omnium rerum nostrarum ac presenti-
bus nos ad hoc obligamus, quod imperpetuum nos et heredes nostri cavebimus eis contra
milites Egnonem et fratrem eins Ctnradum cognominatum Wascher*) et supra dictum
1268, 365
Emstonem de Vilsecke et filios suos seu quoscumque alios de qualibet evictione. In
evidentiam vero predictorum litteras nostras presentes nostro et civitatis Ezzelingen
sigillis signatas contulimus sororibus antefatis. Testes autem, qui huic contractui inter-
fuerunt, sunt isti: Dyepoldus miles de Bemhusen*), lohannes scultetus in Ezzelingen et
cives et iudices eiusdem civitatis : Marquardus in Gimiterio, Traheliebus in Foro, Vhicus
Scuhelin, Vendo, Kilso, Heinricus Holzhuser, Cvnradus dictus de Dvrenkein^, ^linus,
Heinricus Steinbize, Kvrzo , Hvgo de Vlma , frater Albertus prior fratrum Predicatorum
in Ezzelingen, frater Bertoldus eiusdem ordinis dictus de Wisensteige ^), frater Manegoldus
capellanus sororum in Syrmenowe, Randoldus decanus in Owun®) et alii quam plures,
Mediatores autem huius contractus fuerunt: Albertus miles de Banzcingen^) dictus der
Vlade et frater eiusdem Rtdegerus et Marquardus plebanus de Wendelingen ^^) et Al-
bertus dictus Boveiz et Helwe.
Acta sunt hec anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo.
2 beschädigte Siegel: 1) des Ausstellers, bereits Bd. 5 S. 288 beschrieben, von der Umschrift erhalten:
t S . CO . . TIS : DIE . . . MERC . . RC ; 2) der Stadt Esslingen, schon öfters beschrieben.
1) Aichelberg, O.A. Kirchheim. — 2) Filseck, O.A. Göppingen. — 3) Eine wohl nach dem oberhalb
Sirnaus in den Neckar einmündenden Flüsschen Kersch benannte Halde. — 4) Ohne Zweifel auf dem Wäscher-
schlössle Gem. Wäschenbeuren, O.A. Welzheim gesessen. Vergl. hierüber L. Schmid, Die älteste Geschichte
d. Gesammthauses . . Hohenzollern 1, 1884 S. 235 ff. 336 ff. — 5) Bemhausen, Amts-O.A. Stuttgart. — 6) Ober-,
Untertürkheim, O.A. Cannstatt. — 7) Wiesensteig, O.A. Geislingen. — 8) Owen, O.A. Kirchheim. — 9)? Ben-
zingen, hohenzoller. O.A. Gammertingen (vergl. Wirt. Urk. 3, 502 und v. Alberti, Württ. Adels- und Wappen-
buch, Heft 2 S. 46, woselbst ein Albrecht von Bainzingen vom J. 1283 hierher bezogen wird). — 10) Wend-
lingen, O.A. Esslingen.
1974.
Der Provincialprior des Ordens der Reuer (Dominikaner) in Deutschland, Bruder Otto, ve)*-
pflichtet sich bei der Aufnahme der Mitglieder seines Ordens innerhalb der Mauern Esslingens
gegenüber dem Dekan und Kapitel der Kirche zu Speier, dass der Orden den angeunesenen
Platz eigenmächtig nicht ändere und sich in die pfarrlichen Rechte keine Eingriffe erlaube.
1268.
Venerabilibus dominis decano et capitulo Spirensi humilis frater Otto, prior pro-
vincialis Aleraannie fratrum ordinis Peiytencie, lesu Christi munus in domino orationum.
Nostrum est ad ea, que pacis sunt, instare et eis que iuris alieni sunt nuUatenus velle
derogare. Ne autem vobis, dominis nostris, et . . plebano ecclesie in Ezzelingen per
nos in terminis ipsius parrochie de vestro consensu speciali intrantes preiudicium contra
indultum nobis gratie beneficium in eadem parrochia mansuros fiat, presentibus litteris
pro nobis et ordine nostro proraittimus et nos firmiter obligamus, quod locum Ezze-
366 1268.
lingen infra muros nobis deputatum et a vobis permissum nos et fratres nostri mutare
seu permutare non possumus nee debemus nisi de vestre beneplacito voluntatis. Promitti-
mus eciam, quod cohfessiones parrochianorum in parrochia fratres nostri non audiant
et sacramenta ecclesiastica non ministrent, ante prandium non predicent preterquam in
die dedicationis ecclesie fratrum et patroni et in festo beati Augustini. Mortuos etiam
apud nos fratres sepulturam eligentes ad sepulturam non recipient nisi de consensu
plebani in Ezzelingen^ qui pro tempore fuerit, de singulis hiis ac universis primitus
requisito et obtento. Verum post petitum et obtentum . . plebani in Ezzelingen con-
sensum de corporibus tumulandis corpora ad ecclesiam parrochialem primum deportentur
et missa pro defunctis ibidem peracta ad ecclesiam fratrum nostrorum tumulanda de-
ferantur et fratres nostri omnium eorum^ que titulo legationis seu in oblationibus, si
forsan in posterum ipsas oblationes recipere contigerit, receperint occasione corporum
huiusmodi tumulandorum, medietatem parrochiali ecclesie persolvant. De hiis autem,
que fratribus nostris a parrochianis ecclesie in Ezzelingen a vivis et inter vivos
legata fuerint, terciam partem tantum ecclesie parrochiali assignabunt. Volumus etiam,
ut fratres nostri circa personam plebani ecclesie in Ezzelingen, quicumque fuerit, honeste
et benivole se gerant nee facto nee verbo ipsi derogent, ipsam et ecclesiam, ubi ad
confessiones audiendas admissi per plebanum fuerint, soUerter et intente promoveant
nee iudicem alium quemquam preterquam decanum et capitulum Spirense in quocumque
casu contra plebanum de Ezzelingen, si quando causam contra ipsum habuerint, requi-
rant et populum in confessionibus et in predicationibus publice, ut ecclesiam parrochialem
frequentent, modo debito exhortentur et alia que ad devocionem ecclesie Spirensis et
honestatem et utilitatem ecclesie parrochlalis pertinent cum summa diligentia in omnibus
et per omnia exequantur. Ad observanciam autem omnium eorum, que posita sunt,
nos et fratres et successores nostros et ordinem nostrum presentibus litteris obligamus
in tantum etiam, ut si in aliquo arliculo a fratribus nostris contrarium fuerit attempta-
tum, nisi ceteri satisfactione fratres sibi providerint, gratia nobis a vobis facta in eo
videlicet, quod aditum nobis in parrochiam Ezzelingen indulsistis, ex ipso facto esse
desinat et quod indultum est pro non indulto penitus habeatur, nuUis litteris sive in-
dulgentiis obtentis seu in posterum obtinendis obstantibus facto huic. Hec autem ut
rata permaneant, presentes litteras venerabilis patris domini . . Constantiensis episcopi
sigillo et nostro vobis et ecclesie Spirensi conferimus roboratas, sigillum nichilominus
civitatis in Ezzelingen ipsis apponi pro robore facientes.
Datum anno domini M*. CC^ LXVIir.
Nach dem Codex minor Spirensis im G.L.Archive zu Karlsruhe I. fol. 40h. — Abdruck: Würdtwein»
Subs. Dipl 5 p. 321 nro. 128.
1268. Januar 21 und 25. 367
1975.
Bichishausen 1268. Januar 21.
«
Die Gebrüder Swigerus, Swiggerus, Cünradus et Bertholdus . • . de Gundoluingen ^
genehmigen den Tauschvertrag, kraft dessen von ihrem Lehenstnanne Cünradus dictus Thus
domus cum area et cum pratello sita in Ahusen') et quidam ager situs hinder dem
berge, per quem itur ad castrum quod dicitur Maisenburg ^), et due terre, que vulgariter
dicuntur laendeliu site prope viam, qua itur de Ahusen ad Altmanshusen *), gegen
2 Aeker sub Vndernhusen *) sammt 5, ff Heller an das Kloster Salem abgegeben werden.
Acta sunt hec apud Bichenshusen •), anno domini M^ CG*, LXVIIP., in die Agnetis,
. . . testibus .... videlicet nobilis vir Swigerus de Gvndelfingen, dictus Burgar, C. de
Ignerichingen 0, R. de Ahusen, Wer. de Kilchain®), H. dictus Vraidelin, R. de Gunders-
houen^), Guntherus, Ber. Meldelin, Eber. Gigar et C. de Granhain *^) . . .
Nach dem Abdruck des Originals in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 37, 151. 3 Siegel: 1) Schwiggers
d. Aelt. von Gundelfingen: schildförmig, 51,45 mm (IV. A. 2.): in einem dreieckigen Schilde ein geästeter Rechts-
schrägbalken, Umschrift: t Si>i//«m . SWIKERI. SENIORIS . DE. GVNDILVINGEN; 2) Schwiggers d. Jung, von
Gundelfingen , rund , 57 mm (IV. C.) : in einem dreieckigen Schilde derselbe Balken , auf dem rechten Obereck
des Schilds sehr klein und in den Schriflrand hereinragend ein Topfhelm mit (übrigens z. Th. nicht mehr recht
erkennbarem) Kleinod: ein Schvtranenhals zwischen einem mit Federn besteckten Joche, im Siegelfelde als Bei-
zeichen oben und zu beiden Seiten des Schildes je 4 Kugeln, Umschrift: f St^t/m . SWIGG^I . DE . NOVO .
GVNDELVING; 3) Konrads von Gundelfingen, spitioval, 67,40 mm (IV. C.): in einem dreieckigen Schilde der-
selbe Balken, auf dem linken Obereck des rechts geneigten Schildes ein Topfhelm mit demselben Kleinod, Um-
schrift: t SIGILLVM . CVNRADI . DE . GVNDOLVINGEN.
1 — 6) Gundelfmgen, Anhausen, Maisenburg, Burgruine und Hof bei Indelhausen, Altmannshausen, abgeg.
Ort bei Anhausen, Indelhausen, Bichishausen, sämmtlich O.A. Münsingen. — 7) Ingerkingen, O.A. Biberach. —
8) Kirchen, O.A. Ehingen. — 9) Gundershofen, O.A. Münsingen. — 10) Granheim, O.A. Ehingen.
1976.
Die Ritter Berthold de)* Aeltere, Vogt Konrad und Schweneger , Gebrüder von Betnchingen,
verzichten auf ihre Ansprüche an verschiedene Leistungen von Seiten de)* kloster-herrenalbischen
Bauern zu Dietenhausen.
1268. Januar 25.
Nos . . Bertholdus senior, Cvnradus advocatus et Svenegerus, milites, fratres de
Remichingin *), omnibus in perpetuum. Cum nos exactiones aliquas fecerimus minus
iustas II de prediis sive bonis venerabilium et in Christo devotorum virorum . . abbatis
368 1268. Januar 25.
et CQQvenlus in Alba^ Cysterciensis ordinis, sitis Diethenhusin ') quondam grangia, nunc
villula, ru||sticis ad firmam locata, exigendo a colonis eadem bona colentibus fenum et
alia aliqua servicia de consuetudine, non de iure, dicti . . abbas et conventus se suos-
que II colonos gravari contra iusticiam sentientes nos super hoc alloquendos duxerunt
et rationabiliter conmonendos tarn per se tarn per . . dilectam matrem nostram quam
etiam per fideles nostros famulos et officiales antiquiores Wernherum de Nettingin')
et Heinonem de Singin*), quibus melius constitit de facto quam nobis, ut ab huiusmodi
exactionibus et vexationibus cessaremus. Nos ipsorum iustis petitionibus annuentes
talem consuetudinem , quam iniquam recognoscimus, volumus penitus aboleri. Presen-
tibus ilaque profitemur et publice protestamur, quod de cetero vel fenum vel avenam
vel denarios vel pullos in perpetuum occasione iuris alicuius vel consuetudinis nuUa-
tenus exigemus vel etiam equos sive personas sepedictos colonos in suis domiciliis nuUo
tempore recipere conpellemus, sed contenti erimus serviciis amicabilibus factis tempore
pie memorie patris nostri. In cuius facti memoriam et evidens testimonium presentem
zedulam exinde conscriptam sigillis nostris fecimus conmuniri.
Datum et actum anno domini M*". CG*. LX*. VIII*. , in die Conversionis beati Pauli
apostoli, presentibus domino "^Irico de Steine*), nobili viro et . . filio suo, domina . .
de Luneburc^) vidua et duabus filiabus suis similiter viduis . . de Liebenecke ^) et de
Stoltzinecke *), Egilolfo plebano de Nettingin, C^nrado sacerdote dicto Rufo, fratre Volmaro
conmendatore in Heilcbrunen *) de ordine domus Theuthonice, Bertholdo milite dicto de
Nidelingin ") , Bertholdo Erlewino et Alberto dictis Orphanis, Her. dicto Goltman, Ber.
filio Gozzoldi, Ctnrado dicto Zanner, civibus de Phorzhein et aliis quam pluribus monachis,
clericis et laycis fide dignis et honestis.
Nach dem Originale des 6. L. Archives zu Karlsruhe. 3 schildförmige Siegel, c. 50, c. 40 mm, 50,40 mm,
c. 50 c. 45 mm (IV. A. 1.): 2 gekreuzte Glevenstäbe, Umschrift des 1.: f SIGILLVM . BERTOLDI . DE .
REMICfflNGEN ; des 2. : t SIGILLVM . SWENEGEW . DE . REMICHINGEN ; des 3. : Sigillum , CV . . ADVOCA . . E .
R.MIG..EN. — Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 31, 245.
1) Remchingen, Hof, Gem. Wilferdingen, bad. B.A. Durlach. — 2 u. 3) Dietenhausen und Nöttingen, bad.
B.A. Pforzheim. — 4) Singen, bad. B.A. Durlach. — 5) Vergl. S. 97 Anm. 1. — 6) Lune- Leinburg, abgeg.
Burg bei Klein-Gartach, O.A. Brackenhelm. — 7) Unermittelt. — 8) Stolzeneck, abgeg. Burg bei Rockenau, bad.
B.A. Eberbach, eher als Stolzeneck, Gem. Klein-Hirschbach , O.A. Oehringen. — 9) Ueilbronn, O.A.Stadt. —
10) Neidlingen, abgeg. Ort bei Bauschiott, bad. B.A. Pforzheim.
Nach 1268, Januar 29. 369
1977.
Berthold von Fronhof en beurkundet und bestätigt die von seiner Schwester Adelheid, weiland
Gemahlin des Edlen Burkhard von Jungingen, um ihres im Kloster Heiligkreuzthal erwählten
Begräbnisses toülen dahin gemachte Schenkung ihres Hofes Tuzzenhof in Herbertingen.
Heiligkreuzthal (nach 1268, Januar 29).
Omnibus hanc paginam inspecturis Bertholdus de Vronhouen ^) rei geste noticiam
cum Salute. Temporum malicia et memoria hominum labilis monent gesta temporum
perstringi || serie litterarum. Eapropter tenore harum pateat universis, quod, cum
felicis recordacionis Adelheidis soror mea, quondam matrona nobilis viri domini Burcardi
de lungingen'), cum ageret in extremis, || apud monasterium dominarum Vallis Sancte
Crucis, ordinis Girterciensis, Constanciensis diocesis, elegisset sibi ecclesiasticam sepulturam,
eiusdem loci • . abbatisse et conventui ac per eas suo monasterio predium || suum,
videlicet unam curiam suam in Herberrehtingen*), dictam Tuzzenhof, que sibi proprie-
tatis titulo pertinebat, cum agriS; pratis, pascuis, silvis, nemoribus, aquis, iuribus et
Omnibus attinenciis eidem curie intus et extra pertinentibus quocumque nomine pro
anime sue suorumque parentum remedio et salute nomine testamenti voluntate predicti
Burchardi mariti sui et voluntate mei Bertholdi nee non omnium, quorum intererat,
plena et expressa prehabita et consensu et ipsius curie possessionem vacuam tradidit
et donavit libere et quiete perpetuo possidendam in ipsum monasterium cum omni iuris
et legum soUempnitate , sicut debuit , transferendo. Actum apud dictum monasterium,
anno domini M**. CG*. LX**. VHP., IIIP. kalendas Februarii, indictione XII*.*), subnotatis
testibus presentibus et rogatis : videlicet Alberto plebano in Veringen *) et Ortolfo capellano
de Landowe*), Hartmanno comite de Grüningen •J, Eberhardo de Jungingen, Hainrico de
Homstain^) et Hermanno et Manegoldo filiis suis, militibus, Manegoldo comite de Veringen,
Anshelmo de lustingen*), Hainrico de Wildecke ^), Eberhardo de Burladingen *®) et aliis
quam pluribus probis viris. In cuius facti evidenciam presens instrumentum, cum soro-
ris mee predicte heres verus fuerim, exinde concipi procuravi et sigillo meo nee non
sigillo domini H. comitis de Grüningen et domini Burchardi sepedicti de lungingen con-
munitum dicto conventui tradidi ad cautelamj, renuncians una cum filiis meis ^Irico
scilicet et Ber. nee non Burchardo marito sororis mee defuncte omnibus iuribus accioni-
bus excepcionibus defensionibus consuetudinibus iuris et legum subsidio ac omnibus aliis,
per que predicta donacio et vacue possessionis tradicio posset calumpniari in posterum
a quocumque homine vel enervari casu quolibet contingente. Nos H. comes de Grüningen
predicta omnia esse vera presentibus profitemur sigillum nostrum ad peticionem parcium
apponentes. Ego vero Burchardus de Jungingen similiter profiteor predicta omnia,
prout premissa sunt, esse vera sigillum meum huic cedule apponendo.
VI.
47
370 1268. Januar 30.
3 Siegel: 1) des Grafen Hartmann Ton Grieningen, bereits Öfters, z. B. Bd. 5 S. 152, beschrieben; 2) des
Burkhard von Jungingen, 8childf5rmig, 39,33 mm (IV. A. 1.): eine Scheere, Umschrift: t St^7/iim . BVRCARDI .
DE . IVNGINGEN . ; 3) des Berthold von Fronhofen, S. 191 beschrieben.
*) Dem grössten Theile des Jahres 1268, so insbesondere dem Anfange, entspricht übrigens die indictio XL
1) Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 2) Jungingen, hohenzoUer. O.A. Hechingen. — 3) Herbertingen, O.A.
Saulgau. — 4) Veringen, hohenzoller. O.A. Gammertingen. — 5 u. 6) Landauhof, Gem. Binzwangen und Grie-
ningen, O.A. Riedlingen. — 7) Homstein, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 8) Justingen, O.A. Hönsingen. —
9) Wildeck, abgeg. Burg, O.A. RottweiL — 10) Burladingen, hohenzoller. O.A. Hechingen.
1978.
Pahst Clemens IV. gebietet sämmtlichen Kirchenoberen in Deutschland, den Prior en und Brüdern
der Einsiedler des Äugustinerordens den Aufenthalt in Städten, Burgen und Dörfern nickt zu
verwehren.
Viterbo 1268. Januar 30.
Clemens episcopus, servus servorum dei^ venerabilibus fratribus archiepiscopis et
episcopis ac dilectis filiis . . abbatibus, prioribus, decallnis, archidiaconis et aliis eccle-
siarum prelatis ac clericis per Alamanniam constitutis salutem et apostolicam benedictio-
nem. Hiis qui relictis divi||tiis et gloria mundi huius in habitu et spiritu paupertatis
se in sui creatoris obsequium converterunt , non infestos haberi || vos convenit, sed
potius favorabiles et benignes. Sane dilecti filii . . generalis et alii priores ac fratres
Heremitarum ordinis sancti Augustini nobis significare curarunt, quod nonnuUi vestrum,
asserenteSy quod ädern priores et fratres debent in locis dumtaxat solitariis habitare,
eos in civitatibus, castris et villis non permittunt morari, non considerantes, ut convenit,
quam difficile foret, ipsis, quos oportet diebus singulis sustentationis sue pabulum mendi-
care, in locis habitare solitariis et remotis. Quia vero sunt iidem priores et fratres
eo maioris favoris benivolentia confovendi, quo, non minima paupertate gravati, magis
dinoscuntur aliorum beneficiis indigere, universitatem vestram rogamus, monemus et
hortamur attente, per apostolica vobis scripta mandantes, quatinus ipsos priores et
fratres tali pretextu non presumatis impedire, quominus ipsi in civitatibus, castris et
villis libere possint et debeant habitare, quin potius eis ad hoc ob Christi reverentiam
benign! favoris auxilium et pie subventionis subsidium impendatis.
Datum Viterbii, III. kalendas Februarii, pontificatus nostri anno tercio.
Italienisches Pergament. Am oberen Rande gegen die Mitte: at uob schräg durchstrichen, unten, rechts
auf dem Umschlage: Ja. Am. Hinten: Frater Biccardus. Die Bulle ist verloren, die Schnur, woran sie hieng,
noch angeknüpft. Die Urkunde fand sich unter den Dokumenten des Augustinerklosters in Gmünd und trägt die
1268. Januar 31. 371
allerdings jüngere Aufschrift: „hulla quod non debemus impediri super cohabitaHone civüatum prapter coiHdianam
elemosynam acquirendam^', Sie ist desshalb, obschon den Eremitenorden im allgemeinen angehend, hier auf-
genommen worden, zumal da Pott hast sie nicht kennt.
1979.
Graf Budolf von Tübingen, Sohn des Pfalzgrafen Budolf, verspricht dem Probst und Kapitel
von Sindelfingen wegen der ihnen zugefügten schweren Beschädigungen Güter im Ertrag von
6 Mark — übrigens unter Vorbehalt der Wiedereinlösung im 6. Jahre durch die Zahlung
von 60 Mark — zuzuweisen und noch weitere Entschädigung zu leisten.
Tübingen 1268. Januar 31.
Rtdolfus, dei gratia comes de Tvwingen, filius R. comitis pallatini universis pre-
sentes litteras inspecturis notitiam subscriptorum. Cum prima via salutis cognitio ||
Sit peccati, nos ipsam desiderantes insequi attingere et tenere recognoscimus presentibus,
nos honorabiles viros C. prepositum et capitulum ecclesie in Sindeluingen in suis posses-
sionibus et || iuribus graviter dampnificasse et ob hoc questionem ab ipsis contra nos
dudum agitatam esse per compositionem amicabilem terminatam. Confitemur sub hac
forma 9 quod nos de nostris propriis possessionibus || ante tempus Pasche proximo
venturum aliqua predia, quorum reditus summam sex marcarum accedant, ab omni
vexatione seculari libera et immunia tenemur predictis preposito et capitulo assignare,
condicione tali adiecta, quod, si in sexto anno proximo continuo nos eisdem sexaginta
marcas puri argenti persolvemus, dicta predia ad nos libere revertantur, percepta tamen
prefatis remaneant pro da[m]pnorum et iniuriarum ipsis illatarum nichilominus recom-
pensa. Si autem dicto anno sexto eisdem sexaginta marcas argenti non dederimus/
extunc predicta predia libera et ab omni vexatione soluta remaneant propria ecclesie
predicte perpetuo possidenda et pro voluntate ipsorum ac successorum suorum libere
clisponenda. Preterea pro agris ortis aut curtibus ipsorum perfossatis tenemur infra
dictum terminum in agris vel redditibus equivalentibus eisdem facere recompensam.
Litteras etiam prime compositionis. seu ordinationis inter nos et ipsos habite in ipsa
prima municipii nostri fundatione, prout tunc dictum fuerat ordinatum et scriptum,
tenemur sigilli nostri robore communire. Et ut inter nos et ipsos de cetero nuUa possit
controversia exoriri, pro arbitris tres personas invicem eligere promisimus infra ter-
minum prenotatum, qui omnes vel duo ex eis, si deinceps nos vel nostri gravaverimus
predictos . . prepositum et capitulum canonicum, servos, homines seu colonos aut in-
quilinos eorum in rebus vel molestaverimus in personis, nos moneant, ut leso ad
Arbitrium ipsorum satisfaciamus aut satisfieri procuremus infra mensem. Et si moni-
47*
372 1268. Februar 1.
tioni eorundem parere neglexerimus, reverendus dominus episcopus, etiam si voluerit,
nulla alia monitione seu citatione premissa sententias excommunicationis et interdicti
contra nos ad instantiam ipsorum primitus et in terram nostram prolatas et iam relaxatas
extunc eodem modo debet innovare firmiter observandas, quousque eisdem de tali grava-
mine seu molestatione indebita fuerit satisfactum. Arbitrorum eciam electorum monitioni
sub forma simili tenentur prefati prepositus et capitulum obedire salvis canonicis in-
stitutis % si nos vel nostros per ipsos aut quemquam de suis gravari contigerit indebite
uUo casu. Uno itaque arbitro cedente vel decedente alter in locum suum eque ydoneus
eligatur. Hec omnia infra dictum tempus promisimus perducere fideliter ad effectum
sine fraude et dolo quolibet fide data nomine iuramenti, nostros heredes ad premissa
omnia, si nondum perfecto negocio decedere nos contingat, quod deus avertat, presenti-
bus astringendo. Discreti siquidem viri, Hugo de Haluingen') miles et . . scultetus de
Herremberch *), promiserunt simili modo, hec omnia pro posse suo verbo et facto fideliter
promovere. In quorum testimonium presentes litteras prenotatis • • preposito et capitulo
tradidimus sigillorum nostro et prefati domini nostri • . episcopi robore communitas.
Actum et datum apud Tvwingen in ecclesia parrochiali, IL kalendas Februarii anno
domini M^. CC LXVIIP. , indictione XI\ , presentibus ipsis partibus presignatis, . . de
Sulchen'), . . de Tekkemphrunde ^)9 . . de Emphingen^) decanis et quam plurimis aliis
plebaniSy viceplebanis, militibus, civibus virisque providis et honestis. Nos E., dei gracia
Constantiensis episcopus, rogatu ipsarum partium sigillum nostrum presentibus litteris
appendimus in testimonium perpetuum omnium premissorum.
Nur noch 2 blau und weisse leinene Schnüre sind durch die Urkunde geschlungen. — Abdruck: Schmid,
Geschichte der Pfalzgrafen von Tübingen, Urkundenbuch S. 29. — Regest: Stalin, a. a. 0. % 451.
a) Diese 3 Worte über der Zeile eingeschrieben.
1) Hailfingen, O.A. Rottenburg. — 3) Herrenberg, O.A.Stadt. — 3) Sülchen, heutzutage noch Kirche bei
Rottenburg. — 4) Deckenpfronn, O.A. Calw. — 5) Empfingen, hohenzoUer. O.A. Haigerloch.
1980.
Priorin und Convent des Predigerordens zu Simau verpflichten sich, der Schwester Irmengard
von Weinsberg und ihrer Tochter Erlinde auf beider Lebensdauer eine jährliche FruchtgiiUe
aus einem Acker und einen HeUerzins aus einer Hofstatt in Deizisau, welche dieselben dem
Kloster geschenkt, zu entrichten.
Sirnau 1268. Februar 1.
Que geruntur in tempore ne simul cum tempore labantur, solent etemari memoria
litterarum. Innotescat igitur universis ac singulis, ad || noticiam quorum presens scrip-
1268. Februar 2. 373
tura pervenerit, quod nos M. priorissa et conventus sororum ordinis Predicatorum in
Synnenowe, Constanciensis dyocesis, || solvere tenemur sorori Irmengardi de Winsberc*)
ac Erlindi, filie sororis eiusdem, pro tempore vite sue utrique in solidum quolibet anno
a tempore || messis usque ad festum beati Mychahelis mediam partem fructuum de uno
iugero et dimidio agri Ifrugiferi siti in Dizinsowe'), quem excolit ad presens C^radus
Hegenli de eadem villa. Insuper iam dictis feminis solvere debemus quolibet anno in
festo sancti Martini V solidos Hallensium de area sita in predicta villa , quam incolit
et inhabitat quidam qui vocatur Gallus. Dicte quoque femine agrum et aream predictam
nobis donarunt in remedium anime sue transferentes in monasterium nostrum totum
ius et dominium 9 quod habent in eisdem, salvis eis fructibus ac denariis predictis pro
tempore vite sue. A quorum solutione nos et monasterium nostrum post mortem
ipsarum penitus absolvemus. In memoriam igitur donationis huiusmodi nobis facte
ac solutionis predictis feminis faciende presentem litteram conscribi fecimus eisdem
sigilli nostri conventus munimine roborari.
Datum in Syrmenowe, anno incamationis domini M*. CC. LXVIIP., kalendas Februarii.
Abhängend das bereits S. 26 beschriebene Siegel der Priorin und des Convents von Sirnau.
1) Weinsberg, O.A.Stadt. — 2) Deizisau, O.A. Esslingen.
1981.
Pfalzgraf Budolf von Tübingen verkauft in der Absicht, in den Deutschorden einzutreten und
demselben sein ganzes Besitzthum zu schenken, die pfalzgräfliche Würde und verschiedene
Lehen an den Markgrafen Heinrich von Burgau, wobei er jedoch dem letzteren mancherlei
Vorbehalte zu Gunsten des Ordens sowie der Städte Blauheuren und Lonsee auferlegt, welche
der Markgraf anerkennt.
1268. Februar 2.
RtdolfuSy dei gratia comes pallatinus de Tuwingin, omnibus presentem paginam
inspecturis salutem in eo qui est omnium vera salus. Ne propter fragilitatem et labilem ||
memoriam hominum ea que aguntur in tempore simul labantur cum tempore , cautum
est, acta quelibet scriplorum robore perhennari. Noveritis igitur singuli et universi, ||
quod, cum *) ego ad honorem omnipotentis dei et gloriose virginis Marie me intenderem
transferre ad ordinem fratrum domus Tevtonice et universa bona mea mobilia et in-||
mobilia donare et adiungere domui et fratribus antedictis, ego prehabito fratrum pre-
fatorum et aliorura prudentum virorum consilio dignitatem pallatinam, que vulgo dicitur
374 1268. Februar 2.
phaelnZy cum omni honore et libertate, quam pater meus mihi dum viveret expresse
donavit et postmodum eo defuncto successi iure hereditario in eadem, et omnia feoda
mea, que pater meus a Regali Augia tenuit in feodum, et omues dignitates. Que vulgo
vocantur mannelehin, sive predialiter sive feodaliter mihi attiueant, ubicumque sita
fuerinty a Ruzegunstaige ^) ^) et ex utroque latere, ascendendo et descendendo et transeundo
per Alpes versus Danubium, preter feoda super castris meis Rugge *) et Grerhusin ') sita,
que Yulgo vocantur burcsez, domino Hainrico illustri marchioni de Burgowe donavi
titulo emptionis pro certa peccunie quantitate, hiis tamen conditionibus interiectis, que-
cumque bona de prefatis sie domino marchioni venditis fratres domus Tevtonice titulo
emptionis comparaverint vel ipsis in remedium animarum vel gratis donata fuerint, si
bona sie adquisita vel donata predialia fuerint, fratres prefati de bona voluntate domini
marchionis et omnium progenitorum "*) suorum eadem bona pro libero predio predialiter
et libere perpetuo possidebunt. Si vero bona sie a fratribus adquisita fuerint feodalia,
sive sint de dignitate pallatina sive de Regali Augia sive de alio^ dummodo feodalia
fuerint, dominus marchio de Burgowe et omnes filii sui et omnes ipsorum successores
debent et tenentur ex conditione fratribus domus Tevtonice prefata feoda perpetuo por-
tare etO in eisdem bonis defendere et in perceptione fructuum nullatenus impedire.
Preterea si aliquis hominum pertinentium ad feoda predicta hodie residet in civitate
Blaburun*) vel Luwense*) vel quandocumque in futurum se transtul/erit cum domicilio
ad loca predicta, cum illis hominibus dominus marchio et sui successores nichil habent
facere nisi secundum iura municipalia civitatis. Si autem predictorum hominum aliqui
vel aliquis se cum domicilio ad alia loca se^ transtulerit et domino marchioni vel suis
successoribus de aliquo vel de aliquibus civibus predictarum civitatum moverit questionem,
illa questio sive querimonia non debet agitari in aliis locis nisi in civitatibus supradictis
et illi conquerenti debet fieri iustitia secundum co[n]suetudinem et iusticiam civitatis.
Sane si aliquis, quod absit, ob invidiam fratrum predictorum vel ob dilectionem domini
marchionis aliquid ins in bonis sancti lohannis baptiste pertinentibus ad monasterium
Blaburun vel super iure advocationis super bonis predictis domino marchioni dicereO
vel dare voluerit ex causa emptionis predicte, volo et statuo, quod illi vel illis a domino
marchione et suis successoribus fides nullatenus adhibeatur. Ego etiam Hainricus, dei
gratia marchio de Burgowe, emptionem prescriptam et omnes articulos et singulos supra-
scriptos per presentes confiteor veros esse et ad observationem omnium et singulorum pre-
scriptorum me et meos filios et nostros successores in bonis prefatis Obligo per presentes.
In quorum omnium et singulorum efficax testimonium presens scriptum extitit sigilli domini
H. marchionis prefati et mei sigilli et sigilli fratris Gerhardi de Hirzperc*) conmendätoris
fratrum domus Tevtonice per Bawariam et Franconiam et Sweuiam munimine roboratum.
Testes omnium predictorum sunt : frater Fridericus de Gingin ') conmendator apud . . .
1268. Februar 2. 375
rhusin*), frater R^dolfus de Berolfstat®) et multi fratres, dominus Rtdolfus de Hohin-
stiege ®), dominus molendinator de Hcemingen ***), dominus Bure, de Elribach "), dominus
R^edegerus de Haldun^*)> dominus Lienungus de Albegge*') et multi alii clerici et laici.
Acta sunt hec anno ab incarnatione domini M^ CG*. L**. (X*.) VHP. *), in die Puri-
ficationis beate virginis Marie, indictione XI*.
Nach dem Originale' des G. L. Archives zu Karlsruhe. 3 runde Siegel: 1) des Markgrafen Heinrich von
Burgaui 55 mm (lY. A. 2.) : ein 5 mal schrägrechts getheilter Schild, zwischen der 3. und 4. Theilung (vom linken
Obereck aus) in der Mitte des Schildes eine nach der Theilung gestellte Lilie, Umschrift : f S . HAINRICI . MARCHIO-
NIS . DE . BVRGOWE . ; 2) des Pfalzgrafen Rudolf von Tübingen, c. 57 mm (III. B. 3.), sehr schadhaft: der
nach rechts galopirende Pfalzgraf mit einer Fahne, auf dem Schilde Spuren des Wappenbildes^ der sog. Kirchen-
fahne , von der Umschrift noch lesbar : f S . RVDOL PALATINI .CO INGEN ; 3) des Komthurs Gerhard
von Hirschberg, namentlich am Rande sehr beschädigt, s. S. 357.
a) Dieses Wort ist über der Linie eingeschrieben. — b) Es ist Aruzegunstaige geschrieben, allein der Schreiber der
Urkunde verbindet überhaupt öfters zwei zu trennende Worte, z. B. intempore, adhonorem, adordinem u. s. w. — c) So das
Original ; der Sinn würde eher succeasorum verlangen. — d) Es scheint eo8 zu fehlen. — e) Dieses Wort steht im Original
doppelt. — f) Das Wort ist insoferne etwas undeutlich geschrieben, als das Abkürzungszeichen für er (oder re) eher vor,
als nach dem c steht. — g) Von diesem Namen ist nur rhusin sicher zu lesen, der unmittelbar vorhergehende Buchstabe
scheint eher ein r, als ein e zu sein und im Beginn des Worts ist die Tinte verbleicht, bezw. wie es scheint, heraus-
radirt. Dem rr müsste wohl ein Vocal vorangehen, so dass der Name den nur sehr undeutlichen Anhaltspunkten nach
mit Eff, oder Me beginnen könnte, allein eine entsprechende Kommende des Deutschordens konnte nicht gefunden werden.
In der Zeitschrift a. a. 0. wird Oerhusin gelesen, allein das er dürfte kaum richtig sein und auch eine Kommende Ger-
hausen ist sonst wenigstens nicht bekannt.
*) Die Urkunde, welche rechtsgeschichtlich nicht ohne Interesse ist, jedoch einige Anstände bietet und, soviel bekannt,
nicht zum Vollzuge gelangte, ist in der Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 23, 470^478 von Roth v. Schrecken-
stein mit eingehenden Ausführungen gedruckt Zweifelhaft ist insbesondere das Datum, insoferne der Indiction XI.
das Jahr 1268, dem Jahre 1258, wie zunächst geschrieben steht, dagegen die Indiction I. entspricht. Nun befindet sich
bei dem L oben, gewissermassen als Fortsetzung des senkrechten Theils des Buchstabens, ein kleiner Strich, welchem a. a. 0.
die Bedeutung beigelegt wird, dass das L durch denselben zu einem monogrammatisch gebildeten LX erhoben zu werden
scheine. Dies ist immerhin eine etwas kühne Vermuthung, doch Hesse sich auch denken, dass der Strich der Ansatz zu
einem hineinzucorrigirenden , aber nicht zur Vollendung gelangten X sein sollte. — Was sonstige Anhaltspunkte für die
Entscheidung der Frage, ob das Jahr 1258 oder 1268 richtig sei, so insbesondere die in der Urkunde erwähnten Personen
betrifft, so ist der Verkäufer ohne Zweifel Pfalzgraf Rudolf III. der Scherer von Tübingen (f 1277), der jüngere Bruder des
Pfalzgrafen Hugo (f um 1267). In dem Tübinger Geschlechte scheint sich die pfalzgräfliche Würde im Allgemeinen nach dem
Seniorate vererbt zu haben (P. Fr. Stalin, Geschichte Württembergs 1, 424) und in der That führte Hugo (sogar schon bei
Lebzeiten seines Vaters) den Titel eines Pfalzgrafen, während Rudolf bis in die Zeit, um welche Hugos Tod anzusetzen
ist, denselben nur ausnahmsweise, manchmal auch den eines filius palatini, von da an aber , nicht selten*" jenen Titel selbst
führte (Schmid, Pfalzgrafen von Tübingen S. 163. 176. 178.). So dürfte denn auch Rudolf erst ums Jahr 1267 die
Möglichkeit erhalten haben, über die ,dignitas palatina*" in der Weise zu verfügen, wie er dies der Urkunde nach that,
bezw. wenigstens zu thun beabsichtigte, mag ihm auch durch seinen Vater, wie der vorliegenden Urkunde nach anzu-
nehmen ist, eine besondere Vergünstigung in Bezug auf diese Würde eingeräumt oder doch zugedacht worden sein. Der
Käufer ist wohl Markgraf Heinrich II. von Burgau (t c. 1293). Gerhard von Hirschberg kam uns bereits in einer
Urkunde des Jahres 1268 in derselben Stellung wie jetzt vor (S. 357), was bei der vorliegenden Urkunde mehr fQr das
Jahr 1268 als 1258 spricht; er ist nach Voigt, Geschichte des Deutschen Ritterordens, 1, S. 648. 664, in den Jahren
1273 — 1277 Deutschmeister gewesen, ohne Zweifel dieselbe Person wie der von diesem Schriftsteller als erster Land-
komthur von Franken, übrigens ohne sichere Zeitangabe, genannte Gebhard Graf von Hirschberg. Ein Rudolf von
Bernstadt kommt auch im Jahre 1253 als Zeuge vor (Wirt. ürkb. 5, 4.). — Weiterer Abdruck nach obigem Druck:
Ulmisches Urkundenbuch 1, 122.
1—3) Ruck und Gerhausen, zerstörte Burgen bei Blaubeuren und dem angrenzenden Dorfe Gerhausen,
letztere im Volksmund das Rusenschloss genannt; vielleicht ist der Name Ruzegunstaige mit der von Gerhausen
auf die Alb hinaufFührenden Steige in Verbindung zu bringen. — 4) Blaubeuren, O.A.Stadt. — 5) Lonsee, O.A.
376 1268. Februar 7.
Ulm. — 6) Vergl. S. 357 Anm. 3. — 7) Giengen, O.A. Hcidcnhcim. — 8) BernsUlt, O.A. Ulm. — 9) ?? Hohen-
stein, abgeg. Burg, O.A. Münsingen (vergl. Bd. 5 S. 292). — 10) Herrlingen, O.A. Blaubeuren. — 11) Eilerbach,
baier. A.C. Dillingen, wenn nicht Erbach, O.A. Ehingen (vergl. Bd. 4 S. 361, 5 S. 256, oben S. 318.). —
12)? Haldenhof, Gem. Bonndorf, bad. B.A. Ueberlingen, ? Halden, Gem. Wintersulgen, bad. B.A. Pfullendorf. —
13) Albeck, O.A. Ulm.
1982.
Pabst Clemens IV. gebietet dem Bischöfe van Speier, das Kloster Sirnau vor GewalUhätigkeiten
und räuberischen Eingriffen in seine Rechte nachdrädclichst zu schützen.
Viterbo 1268. Februar 7.
Clemens episcopus, servus servorum dei, venerabili fratri . . episcopo Spirensi
salutem et apostolicam benedictionem. Sub religionis habitu va||cantibus studio pie vite
ita debemus esse propicii^ ut in divinis beneplacitis exequendis malignorum non possint
obstacu||lis impediri. Cum itaque^ sicut dilecte in Christo filie . . priorissa et conventus
monasterii de Sirmenowe secundum« || instituta fratrum ordinis Predicatorum viventes,
Constanciensis diocesis, nobis significare curarant, nonnulli^ qui nomen domini recipere
in vacuum non formidant, ipsas multipliciter molestare presumanti nos et presumpto-
rum *) huiusmodi refragari conatibus et earundem priorisse ac conventus quieti providere
volentes fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatinus eisdem priorisse et
conventui contra predonum, raptorum et invasorum audaciam efficaciter presidio defen-
sionis assistens non permittas eas in personis aut bonis earum a talibus molestari,
molestatores huiusmodi per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo,
attencius provisurusi ne de hiis, que cause cognicionem exigunt vel que personas et
bona non contingunt ipsarum, te ullatenus intromittas. Nos eaim, si secus forte pre-
sumpseriSi tarn presentes litteras quam etiam processum, quem per te illarum auctoritate
haberi contigerit, omnino carere viribus ac nullius fore decernimus firmitatis. Huius-
modi ergo mandatum nostrum sie sapienter et fideliter exequaris, ut eins fines quomodo-
libet non excedas, presentibus post triennium minime valituris.
Datum Viterbii, VII. idus Februarii, pontificatus nostri anno tertio.
Italienisches Pergament. Unten auf dem Umschlage rechts: Bo, Parmensis, auf dem Rucken: Ludouicus
de Wauere. An hänfener Schnur die gewöhnliche bleierne Bulle des Pabstes.
a) Die Vorlage hat verschrieben: presumptuorum.
1268. Februar 7. 377
1983.
Pabst Qetnens IV. gebietet dem Pr obste der Kirche von S. Wido in Speier ^ alle diejenigen ^
welche dem Kloster Simau Einkünfte, Güter, öffentliche Urkunden und Wertgegenstände
überhaupt widerrechtlich vorenthalten, unter Androhung des Kirchenbannes zur Herausgabe
und Entschädigung anzuhalten und diesen Bann im Weigerungsfalle über die Ungehorsamen
zu verhängen.
Viterbo 1268. Februar 7.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio . . preposito ecclesie sancti
Widonis Spirensis salutem et apostolicam || benedictionem. Significarunt nobis dilecte
in Christo filie • . priorissa et conventus monasterii de Sirmenowe secundum institu||ta
fratrum ordinis Predicatorum viventes, Constanciensis diocesis, quod nonnulli iniquitatis
filii, eiusdem diocesis, quos pror||sus ignorant, diversos redditus, census^ decimas et
alia iura, que ipsis priorisse et conventui prestare tenentur, nee non*) terras, domos,
possessiones, instrumenta publica et quedam alia bona dicti monasterii maliciose occultare
et occulte detinere presumunt, non curantes ea ipsi monasterio exhibere. Super quo
eedem priorissa et conventus provideri sibi et prefato monasterio per sedem apostolicam
humiliter postularunt. Quocirca discretioni tue per apostolica scripta mandamus, qua-
tinus omnes huiusmodi detentores reddituum, censuum, decimarum, terrarum et bono-
rum predictorum publice in ecclesiis coram populo per te vel per alium moneas, ut
infra competentem terminum a te prefigendum eisdem redditus, census, decimas, terras
et alia predicta a se debita manifestent et de hiis dictis priorisse ac conventui plenam
et debitam satisfactionem impendant nee non redditus, possessiones et alia bona predicta
restituant monasterio memorato. Alioquin ex tunc in eos, nisi post alium terminum
peremptorium competentem, quem eis ad hoc duxeris prefigendum, monitis tuis pa-
ruerint in hac parte, generalem excommunicationis sententiam proferas et facias eam,
ubi et quando expedire videris, usque ad satisfactionem condignam soUempniter publicari.
Datum Viterbii, VII. idus Februarii, pontificatus nostri anno tertio.
Italienisches Pergament. Unten innerhalb des Umschlags links: Jacobus Romanus, darüber 2 kleine
Striche, davor ein nicht sicher zu deutendes Zeichen; ausserhalb desselben rechts: So, Famtensü] hinten:
Ludowicus de Wauere. An hänfener Schnur hängt die gewöhnliche bleierne Bulle des Pabstes Clemens IV.
a) Das Original hat nom.
VI.
48
378 1268. Februar 9.
1984.
Abt Berthold und Convent von Isny versprechen detn Heinrich Harnasch, seinen Töchtern
Mechthilde und Adelheid sowie der ersteren Sohne Heinrich zum Dank für empfangene 25 Mark
. Silber zur Bezahlung der Schulden des Klosters 4 Malter Haber jährlich zu entrichten.
Constanz 1268. Februar 9.
Omnibus in Christo fidelibus presens instrumentum visuris Bertoldus divina misera-
tione abbas et conventus monasterii de Hysenina, ordinis sancti Benedicli, sincere cari-
tatis aflfectum cum orationibus in domino lesu Christo. Ad tollendam oblivionis
caliginem, que plerumque gestis contractuum novercatur, litterarum intersignum
decernitur suffragari. Tenore siquidem presentium ad posterorum notitiam cupimus
devenire, quod a diiectis in Christo Hainrico Harnasch et Mechtildi filia eius recepta
pecunia XXV marcarum puri et legalis argenti, que in solutionem debitorum cenobii
nostri fuerat erogata, nos nostrosque successores *) quatuor malterorum avene mensure
Hysininensis prefatis Hainrico et Mehtildi et Adilheidi filiabus suis nee non Hainrico
filio dicte Mehtildis singulis annis infra festum beati Martini et Nativitatem Domini
cuilibet ipsorum pro tempore vite sue faciendam in Hisenina vel quocumque loco ab
ipsa Villa per quatuor milliaria distante absque eorum cooperatione ipsis assignandam
de consensu pariter et voto unanimi duximus per presentem seriem obligandos, tali
adiecta conditione, quod si casu quovis contingente super dictum solutionis terminum
supersederimus nos aut nostri successores, quod decanus Constantiensis ecclesiei qui
pro tempore fuerit, cui ad hoc tam pro nobis quam pro nostris successoribus sponte
non coactos ex tunc in posterum decernimus nos esse obligatos, nostrum monasterium
nulla monitione seu citatione premissa usque ad pensionis predistincte solutionem in-
tegram debeat ecclesiastico subponere interdicto, et prenominatum Hainricum sepedicte
Mehtildis filium tenemur pro suis quatuor malteris in victu et vestitu usque ad annos
etatis sue legitimos procurare, renunciantes cuilibet iuris auxilio privati vel communis
seu exceptioni nee non litteris quibuscumque seu indulgentiis impetratis aut impetrandis
et generaliter occasionibus universis, ratione quarum huius nostre obligationis forma
prefatis personis facta posset in toto vel in parte a nobis aut ab aliquo successorum
nostrorum impeti seu divelli. Unde eadem plenioris firmitatis vallentur munimine,
presens instrumentum super ipsa ad nostram procurationem conscriptum sepius recitatis
personis dedimus sigillorum reverendi prioris nostri et domini gratia Constantiensis
episcopi, qui in hanc eandem obligationis formam consensit, et nostri nostrique conventus
robore consignatum.
Acta sunt hec Constantie, anno ab incarnatione divina MCCLXVIIL, V*. Idus
Februarii, indictione XI.
15268. Februar 18. 379
Nach dem im Besitz der fürstlich salm-reiflerscheid-dyck'schen Gutsherrschaft zu Baind befindlichen, Bd. 5
S. 43 genannten, Gopialbuche des Klosters Baind aus dem 17. Jahrhundert S. 53. — Regest: Diöcesan-
Archiv von Schwaben a. a. 0. S. 71.
a) Hier sind einige Worte, wie ad soltäionem, ad praestationem oder ähnlicher Art ausgelassen.
1985.
Sifrid Zürich von Stetten überträgt bei dem Eintritte seines Neffen Wolprand in den Deutschen
Orden den Brüdern des Ordens und Hauses zu Mergentheim 15 tf Heller Einkünfte aus Gütern
zu Nitzenhausen,
1268. Februar 18.
üniversis presens scriptum inspicientibus Sifridus dictus Zwrich de Steden *) noticiam
subscriptorum. Noveritis, quod || ego coadunata manu Irmengardis uxoris mee et de
consensu omnium heredum raeorum Wolprando filio Agnetis || sororis mee ingrediente
ordinem fratrum domus Teuthonicorum fratribus eiusdem ordinis et domus in Mergent-
heim redditus quindecim || librarum Hallensiura in bonis meis Netzenhusen *) contuli et
confero, tradidi et trado cum omni utilitate et proventu, iure proprietario, sicut ego a
meis progenitoribus iam diu possederam bona iam predicta, libere in perpetuum possi-
dendos. Et ne in eisdem bonis defectum sive detrimentum aliquod paciantur, ad
faciendum eisdem fratribus cautionem de premissis bonis secundum consuetudinem
patrie vere warandie fideiussores ipsis posui subnotatos Henricum de Bachenstein '), Got-
fridum de Steden, Ditherum de Hornberch *), generum meum. üt autem predicta omnia
robur perpetue firmitatis obtineant, presentem paginam prememoratis fratribus dedi
sigillo domini mei Craftonis de Hohenlouch et meo proprio ac impositione testium
roboratam. Testes huius sunt: fideiussores supradicti, frater Crafto de Crutheim**)
conmendator in Mergentheim, frater Ludewicus de Hainberch*), frater Conradus Strucio,
frater Kunekinus et alii quam plures.
Datum anno domini M^ CG*. LXVIIP., XIII. kalendas Marcii.
An weissen leinenen Fäden nur noch ein kleines Stück des 1. Siegels, desjenigen des Aussteilers: wie es
scheint der Rest eines Beiles, und ein grösseres, des 2., bereits S. 241 beschriebenen Siegels Krafts von Hohenlohe.
1 — 3) Kocherstetten, Nitzenhausen, Bachenstein, Burgruine bei Döttingen, O.A. Künzelsau. — 4) Hornberg,
O.A. Gerabronn. — 5) Altkrautheim, O.A. Künzelsau. — 6) Heimberg, abgeg. Burg von nicht sicher bekannter
Lage: ?bei Unterheimbach, O.A. Weinsberg, ? Heimberg, Gem. Wildenthierbach, O.A. Gerabronn, ? Heimbach,
O.A. Hall.
48
380 1268. Februar 22.
1986.
Altschultheiss Heinrich von Hall verkauft den Nonnen in Gnadenthal 20 Urnen Salz um
100 Pfund Heller unter näher ausgedruckten Bedingungen, sowie 30 Schilling Heller Gült auf
3 Jahre von einem Hause um 15 f( Heller.
1268. Februar 22.
Ego HeinricuSy scultetus antiquus in Hallis, filius Heimanni quondam sculteti, recog-
nosco tenore presentium et protestor, quod ex consensu Adelheidis, uxoris || mee legi-
time, et heredum meorum sanctimonialibus in Gnaden tal viginti urnas saline dedi pro
centum libris Hallensium, de qua decem libras Hallensium recoUigent annualltim. Dedi
etiam eisdem tres libras Hallensium in reditibus super domo mea in Hallis iuxta pontem
in supplementum decem librarum, si quandoque minus de salina receperint me||morata.
Est autem talis adiecta conditio, ut infra biennium integrum a die contractus huius pre-
fatam salinam reemendi liberam habeam facultatem. Quod si infra terminum memoratum
sepedictam salinam non reemerim, prefatum monasterium omni iure, quo ego et uxor
mea eandem possedimus, libere et quiete perpetuo possidebit. Insuper dedi eis triginta
solidos Hallensium in redditibus super domo Hermanni Frankelini pro quindecim libris
Hallensium ad triennium, conditione apposita prenotata. Huius rei testes sunt: vene-
rabilis pater dominus abbas de Schonintal, frater Swipoto, frater Heinricus de Wirceburc
frater Heinricus de Swapach*), frater Egeno, Fridericus de Bielriet*), scultetus Heinricus»
filius sculteti, Vlricus dictus Lettenher, Ludewicus de Backenant'), Waltherus, Egeno,
Hermannus hospes, cives Hallenses, et alii quam plures fide digni et honesti. In cuius
rei evidens testimonium presentem scedulam sepedicto monasterio contull sigillo concivium
nostrorum in Hallis roboratam.
Actum anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo, Kathedra sancti Petri.
Nach dem Originale des fürstl. hohenlohischen Archives in Oehringen. Fast dreieckiges Siegel der Stadt
Hall, am Rande sehr beschädigt (II. B.): drei 2:1 gestellte Pfennige, auf den oberen ein kugelbesetztea Ast-
gabelkreuz, auf dem unteren eine ausgestreckte Hand , von der Umschrift ist noch erhalten : f S .... C ... TI .
I.HA... — Auszug: Wibel, Hohenl. Kyrchen- u. Reform.-Historie Th. IL, Cod. dipl. S. 81 Nro. LXI.
1) Schwabbacb, O.A. Weinsberg. — 2) Bielrieth, abgeg. Stammburg auf der Markung Wolpertsdorf, O.A.
Hall. — 3) Backnang, O.A.Stadt.
1268. Februar 26. 381
1987.
Einkotnmens' und Güterverzeichniss des Speirer Kapitels in Esslingen,
1268. Februar 26.
Littera super redditibus capiluli in Esselingen, agris et pratis.
Anno domini M. CG. LXVIII., V. kalendas Marcii, invenla est summa vini estimata
a civibus in Esselingen subscriptis sexaginta carrate, minus tribus. Interfuerunt autem
huic estimacioni dominus B. decanus in Esselingen, Marchuardus in Cymiterio, Fridricus
in Vico, Eberhardus Schuhelinus et Vlricus frater suus, Truhclibus de Nidrehoue^),
Heinricus Holshuser et Conwradus Sigelini.
Summa vero frumenti hec est: octuaginta schephelini siliginis, sexaginta quinque
spelte, octuaginta avene.
Item hü sunt denarii, quos comparavit Marchuardus procurator noster, solvendi
singulis annis de areis et domibus subscriptis: Besserer de domo et area sua iuxta
curiam dotis sita in festo Michahelis duas libras Hallensium. — Item comparavit domum
iuxta curiam nostram, quam inhabitat decanus de Esselingen, tres libras Hallensium in
festo lacobi solvendas vel alias secundum quod eadem domus conducitur. — Item ludei
ibidem solvent nobis singulis annis in festo Martini unam libram Hallensium de area
et domo contigua synagoge ludeorum. :— Item comparavit decem solidos de domo et
area prope curiam Holshusarn, que fuit domini Conradi sacerdotis, dicti de Grüningen*),
solvendos in festo Martini, post obitum vero Reinburgis mulieris eadem domus ad utili-
tatem Spirensis ecclesie pro remedio anime sacerdotis predicti libere transibit.
Item hü sunt census ecclesie in Esselingen attinentes de area estuarii apud cimi-
terium: XXII Hallenses et obolus, III cappones. — Item iuxta estuarium Rudegerus
institor de area sua XV Hallenses et II cappones. — Item Vlricus Gurrelinus de domo
lapidea et areis suis versus portam Methingen') IUI solidos Hallensium, VI Hallenses
et II cappones. — Item de domo lapidea Bugelini prope cappellam sancte Marie XV
Hallenses. — Item monachi de Salmaneswilr *) de curia prope cappellam predictam V
solidos Hallensium. — Item de area Conradi dicti Bultino ante portam Methingen III
solidos Hallensium. — Item Bertholdus filius Dietmari ibidem XV Hallensium. — Item
ibidem de area iuxta Bertholdum filium Dietmari tres sorores Begine XXII Hallenses et
obolum. — Item ante portam in Bietum*) Burchardus textor de area sua XIX Hallen-
ses. — Item Conradus dictus Grosse ibidem de area sua XVIII Hallenses. — Item
iuxta eundem dictus Dosinger de area sua XIX Hallenses et unum capponem. — Item
382 1268. Februar 26.
ibidem Heinricus dictus Müther de area sua XVIII Hallenses et unum capponem. —
Item Hassolphus iuxta novura murum in Bithenbach*) de area sua VII Hallenses et
obolum et unum pullum. — Item domine de Sirmenowe'), priorissa et conventus, de
bonis Waltheri de Hallis*) in Sirmenowe sitis XXX solidos. — Item Conradus dictus
Holsbot') de orto ante portam superiorem versus ObernesseÜngen*) VII solidos et VI
Hallenses. — Item ibidem Conradus Sigelini de orlo VII solidos et VI Hallenses. —
Item ibidem Sigelarius de orto et area V solidos et unum Hallensem. — Item ibidem
domina dicta Hülwerin de orto XXII Hallenses. — Item ibidem Ludwicus dictus
Dusengere de orl[o] XVI Hallenses. — Item ibidem tornator de orto IUI solidos et VI
Hallenses. — Item ibidem Ebrolt panifex de orto XXXIII Hallenses. — Ifem Conradus
dictus Gembeler de orto iuxta Cunczelinum XI solidos. — Item ibidem Egelolfus de
orto XI solidos. — Item ibidem Burchardus Neter de area et orto V solidos et Vi
Hallenses. — Item Vlricus dictus Ower ibidem de area et pomerio XVI solidos et VI
Hallenses. — Item Heinricus dictus Schonberger de area sita sub Ebershalden "^) II
solidos. — Item Heinricus dictus Soler de area ibidem IUI solidos. — Item infra muros
Hugo iudex de curia sua XXX Hallenses, duos cappones et dorsum porcinum. — Item
ibidem Hugo dictus Nallinger de area dicta Heydenin XXX Hallenses et duos cappones. —
Item ibidem domina dicta Kephin de area prope Heydenin VIII solidos alborum denari-
orum, IUI cappones et dorsum porcinum. — Item relicta dicti Mülich de area ibidem
XVI Hallenses. — Item Küno dictus Rebestein de area ibidem XXX Hallenses et IUI
cappones. — Item ibidem Küno de Truchtiluingen *^) de area VII Hallenses et obolum
et unum capponem. — Item soror Künonis de Truchtiluingen de area ibidem XV
Hallenses. — Item Heinricus Steinbis de area ibidem VII Hallenses et obolum et unum
capponem. — Item ibidem Albertus dictus Sigelin de area XIIII Hallenses et unum
capponem. — Item ibidem Kilso de area sua XV Hallenses. — Item idem Kilso de
area iuxta horreum dominorum Spirensium X Hallenses. — Item ludeus Bendit de
area domus lapidee VI Hallenses. — Item de curia Rubertine ibidem XIIII Hallenses
et duos cappones. — Item eadem domina de area prelibate curie adiacente unum
solidum Hallensium et unum capponem. — Item domina dicta Eningerin de curia in
platea fabrorum versus curiam dotis XV Hallenses, unum capponem et unum pullum. —
Item de area Ophenarii iuxta curiam Mercekerne in vico fabrorum XII solidos, VI
Hallenses et IUI cappones, quos solvit domina dicta Sindenvingerin de area sua ibidem
sita. — Item dicta domina Mercekernine de area sua III solidos et duos cappones. —
Item retro horreum dominorum Spirensium Conradus dictus Klobeloch de area sua
V Hallenses. — Item ibidem Fridricus Murer II solidos et unum capponem. — Item
ibidem retro horreum predictum de domo leprosorum III solidos et unum capponem. —
Item ibidem Burchardus dictus Neter XV Hallenses et unum capponem de area sua. —
1268. Februar 26. 383
Item Vlricus de Celle**) de curia sua et de area turris ibidem XVIII Hallenses. —
Item dictus Ralgebe de area iuxta curiam dicti Gerter versus Minores duas uncias et
V Hallenses. — Item domina dicta Vbelneil de area iuxta curiam dicti Maiion XVIII
Hallenses. — Item Heinricus de Degirlocli") de area sua iuxta fontem salis V Hallen-
ses. — Item Heinricus carnifex dictus Sneuber sub lobiis de macello XXII solidos
Hallensium. — Item de domo parva et area iuxta Kephinaro XVIII Hallenses. — Item
scultetus Marquardus in cimilerio de pomerio iuxta cappellam sancti Egidii") VI solidos. —
Item de area apud predictum Degirloch iuxta fontem salis V Hallenses.
Hü sunt agri spectantes ad dotem ecclesie in Esselingen. — In Obernesselingen
Iria iugera. — Item ibidem duo iugera. — Item ibidem versus Obernesselingen in
eodem situ duo iugera. — Item ibidem apud ortum domine dicte GoUin IUI iugera. —
Item in campo dicto Renneweck") iuxta ortum GoUin unum iugerum. — Item ibidem
dimidium iugerum. — Item apud ortum Ringinger tria frustra que faciunt duo iugera.* —
Item ibidem apud dictum Scheich") unum iugerum. — Item iuxta eundem Scheich
unum iugerum. — Item apud montem dictum Helbelingisberg ^^) VI iugera. — Item
ibidem quedam pecia circiter dimidium iugerum. — Item apud pontem versus Willer")
VI iugera et in latitudine XVI pedes pro via. — Item in Flusse tria iugera. — Item
apud curiam dicti Scheich duo iugera. — Item in Flusse duo iugera. — Item iuxta
Hohenreine duo frustra. — Item iuxta Willer et apud lacum VI iugera. — Item ibidem
in via duo iugera. — Item iuxta Buchwac ") duo iugera. — Item ibidem tria iugera. —
Item apud Methingen dimidium iugerum partim vinee et partim agri.
Hec sunt prata: apud Buchwac una pecia ad dimidium iugerum. — Item apud
lacum duo iugera. — Item iuxta pratum domine dicte Kephin una pecia ad dimidium
iugerum. — Item apud Seherach *^) unum iugerum. — Item in Hasinbühel due pecie. —
Item in Heimbach ") unum iugerum. — Ilem in Esselingen due pecie vinearum estimate
pro uno iugero et quarta. Inde dabit medietatem vini.
Nach dem sog. Liber Obligalionum Spirensium im G. L. Archive zu Karlsruhe 1 fol. 82— 83*> und zwar
aus dem dort wörtlich' eingetragenen Vidimus der iudices curie Spirensis vom 4. September 1370, worin diese
ausdrücklich bezeugen, dass iimen das mit dem echten Siegel der burgenses in Esslingen versehene, unversehrte
Original — dessen Anfang mit Jahreszahl und Tag sich in denselben Worten, wie oben im Eingange, noch ein-
mal angegeben findet — von dem Dekan und Kapitel zu Speier zur Besichtigung und Prüfung, sowie zu Aus-
stellung eben dieses Vidimus, um dasselbe wie das Original gebrauchen zu können, vorgelegt worden sei.
a) Wohl verschrieben fQr Holshoc,
1) Niederhofen, abgeg. bei Cannstatt. — 2)? Neckar-, Markgröningen, O.A. Ludwigsburg. — 3) Mettingen,
O.A. Esslingen. — 4) Salem, bad. B.A. Ueberlingen. — 5 u. 6) Die sog. Beulau (dereinst Vorstadt) in Ess-
lingen und der durch ^dieselbe fliessende Beutaubach. — 7) Sirnau , O.A. Esslingen. — 8) O.A.Stadt Hall. —
9 u. 10) Oberesslingen, O.A. Esslingen und die Ebershalde bei der Burg Esslingen. — 1!) Truchtelfingen, O.A.
384 1268. März 3.
Balingen, oder Trochtelfingen, hohenzoUer. O.A. Gammerlingon. — 12) Zell, O.A. Esslingen. — 13) Degerloch^
A.O.A. Stuttgart. — U) Längst abgeg, Esslinger Kapelle, deren Namen noch im Ilgenhof erhallen ist —
15—17) Htztge. wohl in den Flurnamen Rennacker, Schelzgärten , Helmensberg, bei Esslingen, erhalten. —
18) Doch wohl die sonst Wüer, WUar geschriebene heutige Esslinger Parzelle Weil. — 19) Htztge. wohl lA
dem Flurnamen Burwag bei Esslingen erhalten. — 20) Serach, Parzelle von Esslingen. — 21) Htztge. nur noch
Name eines bei Oberesslingen in den Neckar mundenden Baches, früher umfassenderer Name für die zerstreuten
Weiler und Häuser in seinem Thale.
1988.
Oraf Ulrich von Berg überträgt dem Kloster Pfullingen das volle Eigenthumsrecht an den
von seinen Lehensletäen , den Edlen Sigbot und Rudolf von Hundersingen , an dasselbe ver-
kauften Besitzungen in Mittelstadt und bekennt , von diesen Lekensleuten durch Auftragung^
von Gütern in Magolsheim entschädigt worden zu sein.
1268. März 3.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. ^Iricus, dei gratia comes de
Berge *), universis, ad quos hee litere nostre || pervenerint, salutem in omnium salvatore.
Ne oblivionis scrupulo temporum labentium curriculo rite gesta subiaceant || aut pravo-
rum malitia seu subdola calliditate depereant, hominum adinvenit industria et in consue-
tudinem iam || perduxit, ea testium testimonio et scriplurarura robore roborari. Qua-
propter nos per presentes ad futurornm volumus pervenire noticiam et apud presentium
memoriam remanere, quod nos nomine nostro et liberorum et omnium heredum nostro-
nim sanctimonialibus abbatisse scilicet et conventui in Phullingen, ordinis sancte Clare^
possessiones in Mvthilstat *) , quas emerunt a dilectis nostris Sigbothone et Rfdolpho
nobilibus de Hvndersingen ') , quas et ipsi a nobis titulo feodi detinebant, ad eorundem
petitiones libera donatione contulimus, omni iure proprietario in perpetuum possidendas
ita, ut debeant ibi pro libitu destituere instituere consiruere destruere, censum augere vel
minuere et omni iure communi uti, sicut proprielas libere possidetur. Ceterum ad
predictarum dominarum maiorem cautelam et warandiam respeclu nostrorum heredum
profitemur, nos a supradictis S. et R. pro nobis et heredibus nostris sufficientem
recompensationis commutationem recipientes in possessionibus , quas in villa Magolfs-
hein*) proprietarie possederunt, quas ad manus nostras libere resignantes et a nobis
loco prefatorum bonorum in Mvthilstat in feodo receperunt '). Ut autem hec nostra
donatio firma permaneat et a nemine valeat aliqualiter infirmari, renuntiamus super eis-
dem et donatione ex parte nostri et de expresso consensu fratrum nostrorum , videlicet
Heinrici, Eginonis et Gebehardi, et successorum nostrorum omni auxilio iuris tarn
canonici quam civilis, omni indulgentie impetrate ac impetrande, omni constitutione edite-
1268. März 7. .385
vel edende. Huius rei lestes : L. maior prepositus Augustensis, comes ^l. de Helfenstein,
comes Ber. de Graifsbach *), Swicgerus nobilis de Gvndelvingen*), magister C. notarius
de Schalkelingen ') , H. advocatus de Berge*), C. filius suus, 0. de Baldecge*), C. de
Lapide*), H. de Vbrichingen *^ , fl frater suus, dictus Lienvnc de Albegge**), S. de
Berolfstat "), H. de Schalkelingen^), D. Spaito. Ad omnimodam etiam nostre donationis
confirmationem presentem cartam nostri sigilli approbationis munimine duximus sepedictis
dominabus tradere consignatam.
Acta sunt hec anno domini M*. CG'. LXVIIL, Y\ nonas Marlii.
a) Richtiger ist die Construktion in der entsprechenden Urkunde S. 386.
An weisser leinener Schnur das Siegel des Ausstellers, rund, 56 mm (IV. A. ^.): ein 5 mal schräg-
rechts getheiller Schild ; von der Umschrift erhalten : f S . . . LLVM . WLRICI . COMITIS . DE . BERGE. ^
Regest: Stalin, a. a. 0. % 365.
1) Berg, O.A. Ehingen. — 2) Mittelstadt, O.A. Urach. — 3 u. 4) Hundersingen und Magolsheim, O.A.
Münsingen. — 5) Graisbach, bair. A.G. Monheim. — 6) Gundelfingen, O.A. Münsingen. — 7) Schelklingen,
O.A. Blaubeuren. — 8) ßaldeck, abgeg. Burg bei Wittlingen, O.A. Urach. — 9) Stammsitz der Familie von
Stein ist Rechtenstein, O.A. Ehingen. — 10) Ueberkingen, O.A. Geisslingen. — 11 u. 12) Alpeck und Bem-
stadt, O.A. Ulm.
1989.
Hohentengen 1268. März 7.
Bischof Eberhard von Constanz genehmigt den Tauschvertrag, kraft dessen die Pfarrkirche
in Diengen ^) ihre Besitzungen in Tagebraehtswiler *) cum . . hominibus . . Manegoldo Molen-
dinatore, Rüdolfo dicto Diethmar, Burkardo Bawaro, Hainrico Tanhusario, Gebenone et
Elizabeth uxore sua et Adilhaide filia sua, Hainrico filio Coci et Adilhaide de Bvron')
an das Kloster Salem gegen unam curiam in Völkoven*) ad sex boves et in Guntzekoven *)
ad duos boves cum hominibus • • dicto Ribestain, Rainhardo et Cunrado fratribus,
Burchardo Zwike, Bertoldo dicto Liphaimer, Hainrico filio sororis sue, Willebirge uxore
Celerarii, Liugarde fili^ eins et Willebirge filie Rainhardi, welche dasselbe von dem Grafen
Heinrich von Veringen erworben hat, mit Genehmigung des Plebans Konrad und der Unter-
thanen, sotvie des Grafen als Patrons der Kirche und des Bischofs selbst vertauscht
Acta sunt hec in Diengen, anno domini M^ GG^ LX*. VHP., nonas Martii, indic-
tione XI'., • . testibus . . : Hainrico dicto Ramvnc, Walthero de. Bivtzichoven *), Günrado
et Hainrico fratribus de Bivtzichoven, Burchardo de Alshusen '), Günrado dicto Fridinger,
Bertoldo Liphaimer, Hainrico dicto Guldinvüz, Günrado Ebelino et Hainrico fratribus
et Scolaribus aliisque . •
VI. 49
386 1268. März 10.
Nach dem Abdruck aus dem Original im k. preuss. Regierungsarchive zu Sigmaringen in Zeit sehr. f.
Gesch. d. Oberrheins 37, 153. 3 Siegel: 1) des Bischofs Eberhard von Constanz, schon öfters, 2) des
Grafen Heinrich von Veringen oben S. 330 beschrieben; 3) des Plebans von Taferts weiter, spitzoval, 40,32 mm
(III. A. 2b.): ein rechts blickender, sitzender Kleriker, schreibend, Umschrift: f Si^wm . CONRADI . PLEBANI .
D^ . ALBiN^WlLer »), Aufschrift : NOTani.
1) Hohentengen, O.A. Saulgau. — 2) Tafertsweiler, hohenzoUer. O.A. Sigmaringen. — 3) Nicht sicher
zu ermitteln, welches Beuren. — 4 — 7) Völkhofen, GOnzkofen, Beizkofen, Altshausen, O.A. Saulgau. ^ 8) Alber-
weiler, ? O.A. Biberach, oder bad. B.A. Pfullendorf.
1990.
Markgraf Heinrich von Burgau überträgt dem Kloster Pfuüingen das volle Eigenthumsrecht
an den von seinen Lehensleuten y den Edlen Sibot und Rudolf von Hundersingen, an dasselbe
verkauften Besitzungen in Mittelstadt und bekennt, von diesen Lehensleuten durch Auftragung
von Gütern in Magolsheim entschädigt worden zu sein.*)
1268. März 10.
In nomine domini. Amen.') H. marchio de Bvrcgöwe^) universis presentem
paginam inspecturis noticiam subscriptorum. || Ne u. s. w., wie in der vorletzten Urkunde —
calliditate || — industria scripture testimonio roborari. Ad noticiam igitur universorum
volumus pervenire, quod nos nomine || nostro, liberorum — nostrorum venerabilibus in
Christo • • abbatisse et conventui sanctimonialium in — Cläre, Constantiensis dyocesis —
Muteistat — Sibotone et Rüdolfo — Hundersingen, que bona a nobis — possidebant,
prefato conventui pro remedio anime nostre et parentum nostrorum libera donatione
contulimus cum omni iure et ömnibus attinentiis proprietatis titulo perpetuo possidenda,
ita quod in eisdem bonis suis pro libitu suo instituere destituere — census — minuere
valeanty et omnibus iuribus uti debent in eisdem bonis, sicut — werandiam — conmutatio-
nem recepisse — Magolfesheim proprietatis titulo possiderunt ad manus — resignantes
a nobis — predictorum — Muteistat — talis donatio rata permaneat et ne ab aliquo in
posterum valeat infirmari — eisdem bonis et — et heredum nostrorum omni — vel
impetrande — constitutioni — testes sunt — Greifesbach — Swicgerus de Gundelfigen, H.
de Vberchigen, . . dictus Lienunc miles, S. de Berolfestat, Ber. nobilis de Blankenstein %
Bernoldus de.Vrbach'), Wol. de Bernhusen*), Ber. de PhuUingen, H. de Lapide. In
cuius rei evidentiam presentes sigilli nostri munimine roboramus.
Acta sunt anno domini M. CC. LXVIIL, VI. idus Marcii, indictione XI.
An rothseidenen Fäden das Siegel des Ausstellers, rund, 55 mm (IV. A. 2.): ein 5 mal schrägrechts
getheilter Schild, in der Mitte mit einer nach der Theilung des Schildes gestellten Lilie belegt, Umschrift: fS.
HAINRICI . MARCmONIS . DE . BVRGOWE. (Vergl. S. 375.) — Regest: Stalin, a. a. 0. 2, 365.
Ii268. März 18. 387,
a) Bis hierher in Majuskeln.
I
*) Vergl., insbesondere auch wegen der meisten Ortserkiftrungen, die im Texte genannte Urkunde.
1) Burgau, bair. A.CSitz. — 2) ßlankenstiin, Burgruine bei Dapfen, O.A. Münsingen. — 3) Ober-Urbach,
O.A. Schorndorf. — i) Bernhausen, A.O.A. Stuttgart.
1991.
Die Gebrüder Ritter Eberhard und Ulrich von liiereichen übergeben die von Albert Heg gbach
und seinem Bruder Heinrich, Bürgern zu Biberach, ihren Lehensleuten, um 6^/2 Mark Silber
an das Kloster Heggbach verkauften und ihnen aufgelassenen Besitzungen in Maselheim an
dieses Kloster.
Burg Illereichen 1268. März 18.
Universis hanc paginam inspecluris Eberhardus et Vlricus fratres milites de Aichain *)||
rei geste noticiam cum salute. Si res geste literarum memorie conmendantur , suc-
cessoribus || aufertur occasio litigandi. Eapropter tenore hanira pateat universis, quod,
cum venerabilis in Christo Willibirgis || abbatissa et conventus de Heggibach nomine
sui monasterii possessiones quasdam sitas in Masilhain') nobis proprietatis titulo per-
tinentes ab Alberto dicto Heggibach et Hainrico fratre suo, civibus in Biberach , quia
eas in feodo a nobis possederant illucusque, pro VI marchis et dimidia legalis argenti
iusto emptionis titulo conpararint, nos recepta earundem possessionum resignatione
facta ut iuris fuit ad manus nostras sepedietas possessiones et ipsarum possessionem
vacuam cum omnibus iuribus et appenditiis ipsis intus et extra pertinentibus predicto
monasterio accedente consensu omnium quorum intererat publico et expresso tradidimus
et donavimus pleno iure libere et quiete perpetuo possidendas, renuntiantes omni iuri
actioni consuetudini exceptioni defifensioni legum et iuris subsidio et aliis quibuscunque
nominibus censeantur, que nobis videbantur conpetere in eisdem casu quolibet contin-
gente seu etiam per que predicta venditio et nostra donatio tam lagaliter in omnibus
celebrata posset inposterum calumpniari vel modo quolibet enervari.
Actum apud Aichain castrum nostrum, anno domini M®. GGMjX*. VHP., XV. kalen-
das Aprilis, indictione XI*., subnotatis testibus presentibus et rogatis, videlicet: Cvnrado
de Niwenberc'), Hainrico libero, Ctnrado libero, Ludiwico et Hainrico de Röte*), militibus,
Berhtoldo dicto Grtninschilt et Cvnrado de Biloluingin *) aliisque quam pluribus probis
viris. In cuius facti evidentiam et munimen presentem cedulam exinde conscriptam et
nostris sigillis roboratam sepedicto monasterio porreximus ad cautelam. Nos Albertus
et Hainricus fratres supradicti predicta omnia, prout premissa sunt, esse vera et per
49*
388 1S68. März 21.
nos facta ipsamque prelibatam pecuniam recepisse et in usus proprios convertisse
presentibus profitemur, renuntiantes ^) pecunie non numerate ac iuri restitutionis in
integrum. Et quia propria sigilla non habuimusi sigiUis predictorum nobilium domincH
rum nostrorum in hoc facto usi sumus.
Nach dem Originale im kl. heggbachischen Archive zu Buxheim. Es hängen nur noch die Pergament«
riemchen für 2 Siegel an.
a) Hier fehlt exceptioni.
1) lUereichen, bair. A.G. Ulertissen. — 2) Maselheim, O.A. Biberach. — 3) ? Neuburg an der Kammel,
bair. A.G. Krummbach, oder Neuburg, Gem. Lannenberg, bair. A.G. Ottobeuren. — 4) ? Oberroth, bair. A.G.
niertissen. — 5) Bihlafingen, O.A. Laupheim.
199^2.
Crraf Albert von Hohenberg überlässt um seines Seelenheils willen sein Eigenthumsrecht an
einem Weinberge und Obstgarten auf dem Pfaffenberge bei Wurmlingen, welche Ritter Eberhard
van WumUingen, sein Sohn Reinhard und seine Neffen Reinhard und Friederich von Bondorf
von ihm zu Lehen getragen, ihm aber aufgelassen und an das Kloster Kirchberg verkauft
haben, dem letzteren.
1268. März 21.
Universis Christi fidelibus presens scriptum inspecturis Albertus comes de Hohen-
berg*) salutem benivolentiam et honorem. Labente || tempore labuntur pariter et
humani contractus, nisi muniantur dictis testium et robore litterarum. Noverint igitur
presentes et posteri || presentium inspectores, quod nos vineam et pomerium situm
Wrmelingen*) in Phaflfenberg ab Eberhardo milite de Wrmelingen et || filio suo Rein-
hardo nee non et a nepotibus suis Reinhardo et Vriderico dictis de Bondorf') in noslram
proprietatem recepimus, omne ius infeodationis, quod a nobis habuerant, dictis in manu
nostra libere resignantibus pariter resumentes. Et quoniam dilecte nobis in domino • .
priorissa et conventus monasterii in Kylchberg prefatam vineam cum omni iure suo a
prenominatis E. milite et suis nepotibus titulo publice et iuste emptionis sibi compara-
verant nee poterant absque nostra largitione et assensu libere possidere, omne ius
nostrum, quod in eisdem possessionibus habuimus vel habere potuimus, dicto monasterio
• ob remedium anime nostre libere resignamus et hanc ipsam resignationem per fidelem
nostrum nepotem Ben nobilem de Mulhusen*) et per Hermannum conversum ipsi
- monasterio destinamus. In cuius rei evidentiam pleniorem et testimonium sempiternum
1268. März 27. 389
presentem paginam nostri sigilli munimine iassimus roborari. Testes huius contractus
sunt: Ben nobilis de Mulhusen, • . pincerna de Nagelt*) et Fridericus pincema, Bur-
kardus miles de Lustenöwe *), Hugo Boyhart et Hermannus conversus et ceteri fidedigni.
Actum anno domini M*". CG*. LX*. VIIR, in festo sancti Benedict!.
Das S. 386 beschriebene Siegel des Ausstellers aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse, zu zwei Drittheilen
erhalten. — Abdruck: Schmid, Monum. Hohenb. 30. — Regest: Stalin: a. a. 0. % 404.
1) Hohenberg, abgeg. Stammburg bei Deilingen, O.A. Spaichingen. — 2) Wurmlingen, O.A. Rottenburg,
nordwestlich wovon noch htzlge. die Flurgegend Pfafifenberg. — 3) Bondorf, O.A. Herrenberg. — 4) Mühlhausen,
O.A. Cannstatt. — 5) Nagold, O.A.Stadt. — 6) Lustnau, O.A. Tübingen.
1993.
Ingram der ältere und der jüngere von Heidelberg schenken alle ihre Güter und Rechte in
Brühl um ihres Seelenheils unllen und zur Sühne von Verletzungen an das Kloster Maulbronn.
1268. März 27.
Ego Ingramus senior et ego Ingramus iunior de Heydelberch *) notum facimus
universiSy quod omnia bona nostra atque iura nobis cedencia seu ad nos pertinencia
in Villa dicta Brül*) venerabili domino nostro abbati et conventui in Mulnbrunn pro
remedio aniraarum nostrarum nee non in emendam oflfensarum violenciarum gravaminum
a nobis ipsorum bonis seu hominibus illatorum consensu et bona voluntate domini
feudi videlicet domini Günradi de Wissenloch*) dicti Wisserfry mediante possidenda de
cetero iure proprietario pleno iure donavimus et assignavimus sub hac forma, ut
dominus abbas et conventus in ipsorum monasterio lumen die noctuque arsurum perpe-
tualiter de bonis ordinent sie collatis, equidem predicto domino Cünrado curiam nostram
sitam in Wybling*), quam Heinricus dictus Swab inhabitat, que tunc ad nos iure pro-
prietario pertinebat, resignavimus in recompensam, ipsam ab eo nomine feudi recipiendo.
Ad hec sepedictus dominus Cunradus confitebatur fide data audientibus quam pluribus
civibus in Heydelberch, antedicta bona nostra in Brül, que ab ipso nomine feudi tene-
bamuSy nuUum de fratribus seu consanguineis suis in aliquo attingere sed ad ipsum
pure, principaliter, singulariter ac specialiter pertinere. Huius rei testes sunt : Arnoldus
filius monialis, Burckhardus de Turri, Diemarus, Walramus, Reigerus de Domo lapidea,
cives in Heydelberch, Blickerus de Steina*), dominus Heinricus de Lichtenowe •), Dietherus
de Malbirn^), dominus Stolle sacerdos in Heydelberch. Ut autem hec a memoria
390 1268. April 1.
hominum non recidant scripta presencium, sigillo revereudi patris H. episcopi Spirensis
et domini Cunradi de Wissenloch dicti Wissenfry nee non civium in Heidelberg atque
nostro volumus communiri.
Datum anno domini millesimo ducentesimo sexagesimo octavo^ proxima feria tercia
post beale Virginis annuntiacionem.
Nach dem Liber Obligationum des Stifts Speier im G. L. Ai*chiTe zu Karlsrahe tom. I. fol. XXXDb. —
Abdruck: Würdtwein, Subs. Dipl. V. p. 325 m-o. 130.
1) Heidelberg, bad. B.A. Sitz. — 2) Brühl, bad. B.A. Sehwetziogen. ^ 3) Wiesloch, bad. B.A.Sitz. — 4) Wieb-
IiDgen, bad. B.A. Heidelberg. — 5) Neckarsteinacb, hess. A.G. Hirschhorn. ~ 6)?? Lichtenau, bad. B.A. Kork
oder A.G.Sitz im preuss. Hessen. — 7) Nicht sicher zu ermitteln.
1994.
Qraf Ludwig von Oettingen beurkundet, dass die Oebriider Oebhard und Burkhard, Söhne
des verstorbenen Grafen Ulrich von Berg, gegenüber dem Kloster Pfullingeti auf alle -Be-
Sitzungen zu Mittelstadt verzichtet haben.
1268. April 1.
Nos Ludewicus, dei gratia comes de Oetingin, omnibus has litteras inspecturis cupi-
mus esse notum || et protestamur, quod Gebehardus et Burkardus fratres, filii comitis
S^dalrici pie memoria de Berge , abrenunctlaverunt || iuri et proprietati, quod habebant
in bonis sitis Mütelstad, sicut alii fratres eorum et patruus eorum Heinricus marchio
de Bvrgowe, || que bona Siboto et Rudolfus de Hundersingin ab ipsis iure feodi possi-
debant, monasterio PhuUingin, ordinis sancte Cläre, iure proprietatis perpetuo possiden-
dis, ita tamen, quod predicti duo fratres Siboto et Rudolfus alia bona sita Magolfeshein
propria iam dictis dominis resignant et ab ipsis eadem recipiunt titulo feodali. Ne
autem super eo questio postmodum suscitetur^ in testimonium prefato monasterio patentes
litteras tradidimus nostro sigillo munitas. Item huius rei testes [sunt: Ludewicus et
Cunradus iuvenes comites de Oetingw^, Rupertus de Lirhein *), Ludewicus de Rotenbach *)
aliique fide digni.
Acta sunt hec anno domini M*". CC^ LXVIIP. , indictione XI\ sub kalendis Aprilis.
An rothseidenen Fäden efn Bruchstück des bereits S. 119 beschriebenen Siegels. — Regest: Stalin»
a. a. 0. % 365.
1) Lierheim, bair. A.G. Nördlingen. — 2) Vielleicht Rotenbach, O.A. EUwangen, dessen Ortsadel auch
sonst in gräflich öttingischen Urkunden vorkommt. — Die anderen Orte sind schon S. 385 erklärt.
1268. April 12 und 22. 391
1995.
• • ■ . ...
Abt Otto und Convent von Ellwangen genehmigen den Verkauf eines Gutes zu Beimlingen
durch den ellwangischen Ministerialen Dietrich von Altheim an das Kloster Zimmern.
1268. Aprü 13.
In nomine domini. Amen. Notum sit omnibus tarn presentibus quam futuris
presens scriptum || inspicientibus^ quod nos Otto, dei gracia abbas, totusque conventus
in Elwangen per||mittimus et ratam habemus vendicionem predii siti in R^melingen^,
quam doli minus Ditcricus de Althaim'), ministeriaiis ecclesie nostre, religiosis feminis . .
abbatisse et conventui in Zimbern •) fecit, et eidem vendicioni presenti scripto perpetuum
firmitatis robur inpertimur. Et ne super hoc in posterum aliquod dubium suboriri possit,
presentem literam scribi fecimus et nostri et conventus sigillorum munimine roborari.
Datum et actum anno domini M*. G^C*". LX*. VIIL, pridie idus Aprilis.
Nach dem Originale des förstl. öttlngen-wallersteinischen Archives. Abhängend 2 spitzovale Siegel : 1) des
Abts von Ellwangen, S. 225 beschrieben; 2) des Conyents von Ellwangen, c. 62, c. 38 mm (II. B.): ein stehender
Heiliger, um den Kopf den Heiligenschein, in der Rechten einen Palmzweig, mit der Linken, wie es scheint, ein
Buch vor die Brust hallend, wohl der Klosterheilige: der h. Veit, rechts und links vom Kopfe nicht mehr sicher
2U entziffernde Buchstaben, unter denen ein S und darunter ein V, Umschrift: . . CON . . . . VS . ELEWACENSIS .
ECLESIE.
1 — 3) Keimlingen, Hohen-Altheim, Klosterzimmern, bair. A.G. Nördlingen.
1996.
Pabst Clemens IV. bestätigt alle dem Kloster Gnadenthal von seinen Vorgängern, sowie von
Königen, Fürsten und anderen Christgläubigen verliehenen Rechtsbegünstigungen und Befrei-
ungen von weltlichen Abgaben.
Vüerbo 1268. Aprü 22.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabus abbatisse et
conventui monasterii Vallis Gratie, Cistertiensis ordinis, Herbipolensis diocesis, salutem
et apostolicam benedictionem. Solet annuere sedes apostolica piis votis et honestis
petentium precibus favorem benivolum impertiri. Eapropter, dilecte in Christo filie,
vestris iustis postulationibus inclinati, omnes libertates et immunitates, a predecessoribus
nostris Romanis pontificibus per privilegia vel alias indulgentias vobis et monasterio
vestro concessaSy nee non libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus et
392
1268. April 22.
principibus ac aliis Christi fidelibus rationabiliter vobis indultas, sicut eas iuste ac
pacifice obtinetis, vobis et per vos eidem monasterio auctoritate apostolica confirmamus
et presentis scripti patrocinio communinius. NuUi ergo u. s. w. (die bekannte Schlussfarmd
mit nostre confirmationis).
Datum Viterbii, X. kalendas Mail, pontificatus nostri anno quarto.
Nach Wibel, Hohenlohische Kyrchen^Historie IL Cod. dipl. Nr. LVIII. p. 78.
1997.
Pabst Clemens IV. trägt dem Dekan von Aschaffenburg auf, alle detn Kloster Gnadenthal zu
dessen Schaden veräussertepi Güter an dasselbe zurückzubringen.
Viterbo 1268. Aprü 22.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio decano de Aschafifenburc,
Maguntine diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Ad audientiam nostram per-
venit, quod tarn dilecte in Christo filie • . abbatissa et conventus monasterii Vallis
Gratie, Cistertiensis ordinis, Herbipoleasis diocesis, quam ille, que in monasterio ipso
precesserunt easdem, redditus^ terras, domos, vineas, prata, pascua, nemora, molendina,
curtes, iura, iurisdictiones et quedam alia bona ad dictum monasterium spectantia
nonnuUis clericis et laicis, aliquibus eorum ad vitam, quibusdam vero ad non modicum
tempus, et aliis perpetuo ad firmam vel sub censu annuo, datis super hoc litteris, con-
fectis publicis instrumentis, factis renunciationibus, penis adiectis et iuramentis inter-
positis, concesserunt in ipsius monasterii non modicam lesionem, quorum aliqui dicuntur
super his in forma communi a sede apostolica confirmationis litteras impetrasse. Quia
vero nostra interest lesis monasteriis subvenire, discretioni tue per apostolica scripta man-
damus, quatenus ea, que de bonis eiusdem monasterii per concessiones huiusmodi alienata
inveneris iUicite vel distracta, non obstantibus litteris, instrumentis , renunciationibus,
j)enis, iuramentis et confirmationibus supradictis, ad ius et propnetatem ipsius mona-
sterii studeas legitime revocare, contradictores per censuram ecclesiasticam appellatione
postposita compescendo. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gratia, odio vel
timore subtraxerint, per censuram eandem appellatione cessante compellas veritati testi-
monium perhibere,
Datum Yiterbii, X. kalendas Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Nach Wibel, Hohenl. Kyrchen-Historie tom. II. Cod. dipl. Nr. LX. p. 80.
If
H'.
1268. April 22 und 23, 393
1998,
Pahst Clemens IV. gebietet dem Dekan von Aschaffenburg, alle diejenigen, welche dem Kloster
Gnadenthal Zehenten, Einkünfte, Güter und sonstige Rechte underrechüich vorenthalten, unter
Androhung des Kirchenbannes zur Herausgahe und Entschädigung anzuhalten und im
Weigerungsfalle diesen Bann über die Ungehorsamen zu verhängen.
Viterbo 1268. April 22.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio . . decano ecclesie de Aschafifen-
burc, Maguntinensis diocesis, salutera et apostolicam benedictionem. Sua nobis dilecte
in Christo filie abbatissa et conventus monasterii Vallis Gratie, Cisterciensis ordinis,
Herbipolensis diocesis, petitione monstrarunt, quod nonnulli iniquitatis filii, quos ignorant,
omnino decimas, redditus, census et alia iura, que ipsis abbatisse et conventui prestare
tenentur, nee non possessiones, terras, prata, pascua, molendina et alia iura eiusdem
monasterii malitiose occultarunt ac occulte detinere presumunt, non curantes ea dictis
abbatisse et conventui exhibere, super quo eedem abbatissa et conventus provideri sibi
et eidem monasterio per sedem apostolicam humiliter petierunt. Quocirca discretioni
tue per apostolica scripta mandamus, quatinus omnes huiusmodi detentores decimarum
censuum et bonorum predictorum publice in ecclesiis coram populo per te vel alium
aut alios moneas, ut infra competentem terminum a te prefigendum eisdem decimas et
alia supradicta a se debita manifestent et de hiis plenam et debitam satisfactionem
impendanty nee non possessiones et alia bona predicta restituant monasterio memorato^
alioquin ex tunc in ipsos, nisi infra alium congruum terminum peremptorium , quem
ad hoc prefigas eisdem, tue monitioni paruerint in hac parte, generalem excommuni-
cationis sententiam proferas, faciens eam, ubi et quando expedire videris, usque ad
satisfactionem condignam solempniter publicari.
Datum Viterbii, X. kalendas Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Nach Wibely Hohenl. Kyrchen-Historie U. Cod. dipl. LIX, p. 79.
1999.
Aebtissin und Convent der Schwestern in Altomünster ersuchen den Abt Hermann von Weingarten
und seine Nachfolger, ihr Kloster wenigstens einmal jährlich in Person zu visitieren, und er-
bieten sich zur Aufnahme der Angehörigen Weingartens in den Genuss aller geistlicher Gutthaten.
Altomünster 1268. April 23.
\ In nomine dei eterni. Amen. • Venerabili viro variis virtutibus redimito, dilectis-
simo patri ac domino in Christo H., divina providente gratia abbati, totique con||ventui
VI.
50
394 1268. April 23.
in Winegarten, ordinis sancti Benedicti, Constanliensis dyocesis • . miseratione divina
abbatissa quamvis indigna totusque conventus sanctirnonialium in Altenmunster ^), ordinis
supradicti, Frisiensis*) dy||ocesis, cum devota obedientia quicquid possunt obsequü et
honoris. Fortiora sunt omnia gerenda simul et gesta nee uUius fraude possunt pertur-
bariy si dicta ac facta scriptis liquido valeant protestari. || Licet, dilectissimi, lata terra-
rum intersticia nos corpore ab invicem disiungant, fervens tamen amicicia et Christi
Caritas vicissim mente nos copulat. Proinde iungat epistola, quos disiungit corporalis
absentia, et cottidiana invicem representet oratio, quos longa terrarum secernit inter-
capedo. Ut autera ambages verborum evitemus, cura veri regiminis, que subiectis novit
preesse ac prodesse, nocturnis diurnisve laboribus insistere appetit, ut ovibus Christi
sibi creditis quietem devotionis competencius possit ministrare. Nimirum nos abbatissa
in Altenmunster ad idem tenemur, ut moniales nobis commissas in statu laudabili
debeamus conservare et ad maiora pro viribus promovere. Verum cum ex innata
fragilitate ad quodlibet utile muliebris conditio debilior videatur, iure presidium ab hüs
querimus, quos unum et eundem a primeva locorum fundatione, quamvis per nobilem
ac venerandam matronam Catuli llliam Irndrudim locis eisdem nutu divino permutatis,
. patrem ac patronum, sanctum videlicet Altonem, habere cognoscimus*). Quamvis igitur
secundum philosophum, non secundum evangelium beneficium iure sit negandum, ubi
nuUum precesserit meritum, tamen quia karitatis zelo vos fervere scimus, cum fiducia
pleniore postulata accedimus omnigenam dilectionis vestre benivolentiam a pluribus
maxime commendatam, subiectivis precibus implorantes, quatinus ob reverentiam dei et
ordinis necnon humilium tocius nostri conventus precum interventu vos, o reverende
abbas vestrique successores, semel in anno ad minus in propria persona domum nostram
visitandi gratia accedentes visitetis eandem tam in spiritualibus quam in temporalibus,
et si quid subtilitas vestra ibidem corrigendum invenerit, quod nimis perplexum in iu-
dicando nostras forte vires excedat, prout lima correctionis indigere noveritis nee non
expedire videritis, auetoritate ordinis ac iure paternitatis, quod vobis coram deo spectare
profitemur, secundum deum et formam ordinis tam in capite quam in menbris finaliter
corrigere dignemini. Sane hüs premissis caritati vestre, que longius respergendo se
dilatavit super benivolentia sepius nobis exhibita, obnixe regratiamur munus orationum
nostrarum, cum nil melius habere possimus, vobis transmittentes. Ex pio nempe devo-
tionis afifectu, quem erga domum nostram vos habere didicimus, qui hucusque bono
odore inmediocriter flagrando fraglavit*), vicissitudinem quam possumus quamvis exiguam
mente benivola vobis rependentes, plenam participationem orationum et omnium spiritu-
alium beneficiorum, que de cetero fient apud nos, vobis benigna karitate concedimus,
adicientes de dilectione speciali, quod, cum obitus cuiuscumque vestrum sub vestrarum
testimonio Utterarum nostro innotuerit capitulo, tantum pro vobis fiet, quantum pro una
1268. April 24. 395
ex nostris sororibus cum decedit in missis vigiliis commendationibus ieiuniis orationibus
et in psalmis fieri consuevit. Ut ergo prelibata in perpeluas eternitales firmitalis robur
obtineant et ne a partibus uUa arte aut fraude debilitari valeant, presens instrumentum
nostrorum munimine sigillorum patenter vobis tradimus communitum, super predictis
vestras litteras petentes sub cyrografo vestrorum firmiter sigillorum ac fideliter roboratas.
Datum et actum apud pretaxatum monasterium Altenmunster, anno domini mille-
simo ducentesimo sexagesimo octavo, in die sancti Georii martyris, indictione undecima,
regnante domino nostro lesu Christo in celo et in terra per inmortalia secula. Amen.
*
Die Anfangsbuchstaben der Sätze vielfach verziert. Auf dem Röcken der Urkunde von gleich alter Schrift :
Confirniatio super iure paternitatis monasterii nostri videlicet in Winegarten ad monasterium sanctimonialium in
Altenmunster. — An weissen leinenen Litzen, ziemlich beschädigt, das Siegel von Aebtissin und Convent von
Altomünster, spitzoval, c. 65, c. 50 mm (II. 6.): ein sitzender Heiliger, wohl der h. Alto, die rechte Hand
erhoben, in der Linken einen oben abgebrochenen Stab, von der Umschrift nur noch erhalten : . . S . . . ALTO ... —
Abdruck: Hess, Prodromus Mon. Guelf. p. 87.
a) Verschrieben für flagravit.
*) Zu der etwas zweifelhaften Vertauschung der Mönche in AltomQnster und der Nonnen in Altdorf durch Weif II.
(t 1030) pder seine Wittwe Irmengard, hier Irmentrud genannt, und ihren Sohn Weif III. (f 1055) vergl. P. Fr. Stalin,
Geschichte Württembergs 1, 239. — Das Catuli (d. h. Welfj filiatn des Textes ist jedenfalls unrichtig, es muss nach dem
eben gesagten entweder uxoretn oder matrem heissen.
1) Altomünster, bair. A.G. Aichach. — 2) Freising, bair. B.A.Sitz.
2000.
Abt Seifried und Kapitel von Komburg verleihen den früher von Konrad von Bronnen und
seinen Miterben als Mannlehen innegehabten^ nunmehr aber aufgesagten Hof zu Thüngenthal
auf deren Bitten dem Ritter Baidinar und seiner Gattin als erbliches Zinslehen.
1268. April 24.
Quoniam actiones hominum evanescant in tempore, si non fuerint vero teslimonio
ydoneorum testium et litterarum robore confirmata, hinc est, quod nos Seifridus abbas
totumque capitulum Cambergensis ecclesie ad noticiam universorum tam presentiura
quam futurorum pervenire cupimus, quod Conradus de Brunnen *) et ceteri sui coheredes
curiam in Tungental ), quam a nobis titulo posstderunt virilis feodi, ad manus nostras
resignaverunt petentes instanter, ut dictam curiam Baldinaro militi et uxori sue*) nee
non Omnibus heredibus conferre vellemus. Quorum peticioni annuentes iam dictam
curiam cum omnibus suis attinenciis, exceptis tribus iugeribus agri et duabus domibus
et uno prato, predictis personis communi consensu et manu coadunata contulimus titulo
50*
396 1268. April 30.
censualis feodi, hac condicione mediante, videlicet quod singulis annis in festo beati
Nicolai unus solidus Hallensis ecclesie nostre persolvatur, et sie libere cum omnibus
ipsorum heredibus dictam curiam possidebunt, excepto quod solummodo ad casum unus
solidus Hallensis inde est persolvendus. Huius rei testimonium sunt : Engelhardus prior,
Wimarus cantor, Cunradus miles de Hage*), Vlricus Bircker, Ruggerus Crezzer. In
cuius rei eciam evidens^) testimonium presentem eis literam dedimus sigillorum nostro-
rum et domini Waltheri pinceme de Limpurg robore confirmatam.
Acta sunt hec anno domini M^'CCLXYIIL^ feria tercia ante Marci.
Nach dem Komburger Registraturbuch p. 1 li. — Abdruck: Mencken , Scriptor. Rer. Genn. I. p. 402 nr. XXX.
a) In der Vorlage verschrieben: sui, — b) Dahinter steht e mit einem Abkanungsstrtch darüber, was aber hier
keinen Sinn gibt.
1) Bronnen, O.A. Ellwangen. — 2) Thüngenthal, O.A. Hall. — 3) Haagen, O.A. Hall.
2001.
Abt Hennann von Weingarten verzichtet gegenüber dem Kloster Baind auf alle Anspräche
an eine von dem verstorbenen Eigentnann des Klosters Weingarten Fr. Fritel dahin geschenkte
Wiese „in dem Cremen''.
Weingarten 1268. April 30.
In nomine domini. Amen. Diversis dolis et multis incommodis occurritur et ||
fiiture questionis materia conculcatur; cum negotia fragilitatis hummane || scripturarum
testimonio conservantur. Nos igitur Hermannus humilis || abbas de Wingarton ad
noticiam singulorum et omnium perducimus ac scripto presenti manifestius confitemur^
quod, cum nos pro quodam prato dicto vulgariter in dem Cremen*), quod pie recorda-
tionis Fr. Fritel, qui nostro libere monasterio nomine proprietatis pertinebat, pia et
liberali donatione monasterio de Bi wende contulisset perpetuo possidendum, cum ipsius
monasterii conventu aliquanto contenderemus tempore, recepto iuramento Fr. memorati,
quod dictum pratum de proprietate nostri non foret monasterii, licet de iure sine nostro
consensu nil facere posset in talibus aut valeret, ad eius instantiam liti cessimus et
donationem ab ipso factam inviolabilem servamus et ratam gratuita voluntate, presens
instrumentum sigillo noslro accedente consensu nostri conventus communitum dicto
conferentes monasterio ad evidens inditium et cautelam.
Actum apud Wingarton, anno domini millesimo CCLXVIII, ultimo Aprilis, XI.
indictione.
1268. Aprü 30. 397
Nach dem Original der fOrsUich salm-reifferscheid-dyck^schen Gutsherrschafl zu Baind. An^einenen Schnüren
das Siegel des Ausstellers, spitzoval, 61,36 mm (III. A. 2 a.): der stehende Abt, in der Rechten den Stab, mit
der Linken ein Buch vor die Brust haltend, Umschrift: f S . HERMANNI . ABBATIS . IN . WINGARTEN. —
Regest: Diöcesan-Archiv v. Schwaben, a. a. 0. S. 71.
1) Eine Aufschrift auf dem Rücken der Urkunde aus dem 15. Jahrhundert nennt die Wiese „gelegen in
dem Onriet", worunter sonst die Forstwiese bei Baind verstanden wird, mit welch* letzterer somit auch diese
Wiese in Verbindung zu bringen sein dürfte.
2002.
Pabst Clemens IV. bestätigt dem Kloster Herrenalb alle ihm von seinen Vorgängern sowie
von Königen y Fürsten und anderen Christgläubigen bewilligten Rechtsbegünstigungen und Be-
freiungen von weltlichen Abgaben.
Viterho 1268. April 30.
\ Clemens i episcopus , servus servorum dei , dilectis filiis . • abbati et conventui
monasterii de Alba, Cisterciensis || ordinis, Spirensis diocesis, salutem et apostolicam
benedictionem. Cum a nobis petitur quod iustum est et honestum, tarn vigor || equitatis
quam ordo exigit rationis, ut id per sollicitudinem officii nostri ad^ debitum perducatur
effectum. Ea||propter, dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus grato con-
curreutes assensu omnes libertates et immunitates a predecessoribus nostris Romanis
pontificibus, sive per privilegia seu alias indulgentias vobis vel monasterio vestro concessas
nee non libertates et exemptiones secularium exactionum a regibus et principibus vel
aliis Christi fidelibus rationabiliter vobis indultas, sicut eas iuste ac pacifice obtinetis,
vobis et per vos eidem monasterio auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti
patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre
confirmationis u. s. w. (die bekannte Schlussformel).
Datum Viterbii, II. kalendas Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Italienisches Pergament. Auf dem Einschlage unten rechts: P. fo; hinten unter dem Oberrande in der
Mitte: P. de Ass. An roth und gelb seidener Schnur die gewöhnliche Bleibulle dieses Pabstes. — Auszug:
Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins 1, 366.
398 1268. April 30 und Mai 3.
2003.
Pabst Clemens IV. hestätigt dem Kloster Maulbronn alle ihm von seinen Vorgängern sowie
von Königen, Fürsten und anderen Christgläubigen bewilligten Rechtsbegünstigungen und Be^
freiungen von weltlichen Abgaben.
Vüerbo 1268. Aprü 30.
: Clemens i episcopus y servus servorum dei , dilectis filiis . . abbati et conventui
monasterii de Mulenbrunnen, Cisterciensis || ordinis, Spirensis diocesis, salutem et apostoli-
cam benedictionem. Cum u. s. w., wie bei der vorhergehenden Urkunde, nur dass die 2.
Zeile hier mit quam, die 3. mit dilecti in schliesst, und es statt eidem monasterio heisst:
monasterio vestro.
Datum Viterbii, IL kalendas Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Italienisches Pergament. Unten innerhalb des Umschlages links: Jacobtis Roniapius, darüber zwei kleine
Striche, davor ein nicht sicher zu deutendes Zeichen; ausserhalb desselben rechts wie es scheint: P. fo; hinten im
linken Obereck: B; unter dem Oberrande in der Mitte: P. de äTs. Spe. An rothgelber seidener Schnur die gewöhn-
liche Bleibulle dieses Pabstes.
2004.
Pabst Clemens IV. bestätigt dem Kloster Frauenzimmern alle ihm von seinen Vorgängern
sowie von Königen^ Fürsten und anderen Christgläubigen bewilligten Rechtsbegünstigungen und
Befreiungen von weltlichen Abgaben.
Viterbo 1268. Mai 3.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilectis in Christo filiabus • . abbatisse et
conventui monasterii de Zymmem % Cisterciensis ordinis, Wormaciensis diocesis, salutem
u. s. w.j une in der Urkunde vom April 30, oben S. 397 mit folgenden Abweichungen . . .
dilecte in Christo filie, . . • vobis aut . . . fidelibus vobis aut monasterio predicto
indultas • • .
Datum Viterbii, V. norias Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Nach dem Copialbuche des Klosters Frauenzimmern aus dem Anfang des 16. Jahrhunderts fol. 18 b. —
Abdruck: (Besold) Virg. Sacr. Monim. p. 508. — Zeitschrift f. Geschichte d. Oberrheins 4, 186. —
Regest: Potthast, p. 1636 Nro. 20335.
1) Frauenzimmern, O.A. Brackenheim.
"i
1268. Mai 3. 399
2005.
Pabst Clemens IV. gebietet dem Dekan der Wormser Kirche, das Zoster Frauenzimmern vor
Gewaltthätigkeiten und räuberischen Eingriffen in seine Rechte nachdrücklichst zu schützen.
Viterba 1268. Mai 3.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilecto filio . . decano ecclesie Worraaciensis
u. s. w.j tote in der Urkunde von 1268 Februar 7 mit folgenden Abweichungen: . . , dilecte
in Christo filie . . abbatissa et conventus monasterii de Cymmern, Cisterciensis ordinis,
Wormaciensis diocesis, a nonnuUis^ qui . . . formidant, graves super possessionibus et
aliis bonis suis, prout asseritur, pressuras et molestias pacia[n]tur; nos earundem abbatisse
et conventus providere quieti et malignorum maliciis obviare volentes, discrecioni tue
per apostolica scripta mandamus, quatinus easdem abbatissam et conventum pro divina
et nostra reverencia favoris oportuni presidio prosequens non permittas, eas contra in-
dulta privilegiorum apostolice sedis ab aliquo indebite molestari, molestatores . . . exi-
gunt, vel que indulta huiusmodi non contingunt, te aliquatenus intromittas. . . secus
presumpseris, . . . ipsarum auctoritate habere . . . • exequaris, quod . . .
Datum Viterbii, V. nönas Mail, pontificatus nostri anno quarto.
Nach dem eben genannten Copialbuche des Klosters Frauenzimmern fol. 28. — Abdruck: (Besold) Virg.
Sacr. monim. p. 509. — Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 4, 188. — Regest: Potthast p. 1636
Nro. 20336.
2006,
Pabst Clemens IV. gebietet dem Dekan von Wimpfen, die von de^n Kloster Frauenzimmem
unrechtmässiger Weise veräusserten Güter, ohne Rücksicht auf edle desshalb geschlossenen Ver»
träge und selbst päbstliche Bestätigung, an das Kloster zurückzuziehen.
Viterbo 1268. Mai 3.
Clemens u. s. w., wie in der Urkunde Pabst Alexanders IV. von 1259 Juni 17 Bd. 5 8. 307
mit folgenden Abweichungen: dilecto filio . . decano ecclesie de Wimpina, Wormaciensis
diocesis, salutem . • • . tarn dilecte in Christo filie . . abbatissa et conventus monasterii
de Cimern, Cisterciensis ordinis, Wormaciensis diooesis, quam ille, que ipsas in dicto
monasterio precesserunt, terras, possessiones, redditus, census, decimas, vineas, grangias,
nemora, prata, pascua, iura, iurisdictiones et quedam alia bona eiusdem monasterii • • . •
renunciacionibus, confectis exinde publicis instrumentis et penis . . . confirmacionis
litteras . . • . Cum igitur nostra . . . lesis monasteriis . . . eiusdem monasterii . - .
litteris instrumentis iuramentis penis renunciacionibus . • . ipsius monasterii legittime . . .
Datum Viterbii, V. nonas Mail, pontificatus nostri anno quarto.
400 1268. Mai 3.
Nach dem eben genannten Copialbuche des Klosters Frauenzimmern fol. 19. — Abdruck: (Besold) Virg.
Sacr. raonim. p. 510. — Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 4, 187. — Regest: Potthast, p. 1636
Nro. 20337.
2007.
Oraf Ulrich von Berg vergabt auf Bitte seines Dienstmanns Konrad von Kanzach den seither
von diesem zu Lehen getragenen, nunmehr aber an das Kloster Marchthal verkauften und ihm
selbst aufgelassenen Zehentantheil zu Volkersheim an dieses Kloster.
1268. Mai 3.
VlricuSy dei gratia comes de Berge ^), omnibus presentem paginam inspecturis
salutem in eo, qui est omnium || vera salus. Noveritis singuli et universi, quod, cum
dominus H. prepositus et conventus de Martello partem decimarum || in Volkirshain ')
pro Cvnrado de Kanzach'), qui est filius filie domini Cvnradi de Stainivurt^), titulo
emptionis || conparassent pro certa peccunie quantitate, prefatus CvDradus ministerialis
meus, licet eadem pars decimarum in partitione hereditatis sibi soli cesserit, de expresso
coQsensu et voluntate fratrum suorum dictam partem decimarum, quam ipse et progeni-
tores sui a me et a meis progenitoribus tenebant in feodum, in manus meas lUbere
resignavit suplicans afifectuose, ut omne ins in eadem decima michi conpetens donare
vellem monasterio prelibato. Ego vero ad instantiam ipsius et precipue ad peticionem
prefatorum domini prepositi et conventus prefatam partem decimarum in Volkirshain
libere resigno et dono per presentes in remedium progenitorum meorum monasterio de
Martello et personis ibidem domino servientibus, presertim cum iste contractus emptionis
ipsis a iure competat, quia ista decima in eorum parrochia est constituta, pro libero
predio perpetualiter libere possidendum , renuntians omni iuri canonico et civili , quod
michi vel meis heredibus ad repetendum eandem decimam posset competere, coram
quocumque iudice ecclesiastico vel seculari. Testes omnium sunt: comes Hainricus et
Egino fratres mei, dominus Hainricus advocatus de Berge, Hainricus de Shselclingin ^),
C^nradus notarius mens, Hainricus antiquus minister de Ehingin, dominus camararius
de Martello, dominus R^dolfus plebanus de Bilringin*). In quorum omnium et singulo-
rum efficax testimonium presentem paginam ipsis tradidi sigilli mei munimine roboratam.
Datum anno domini M*. CG*. LX*. VHP., in die inventionis sancte Crucis, indictione Xl\
Nach dem Originale des forstlich thum und taxis'schen Archives zu Regensbui^. Siegel des Ausstellers,
rund, aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse, 56 mm (IV. A. 2.): ein 5 mal schrfigrechts getheilter Schild,
von der Umschrift erhalten: f SIGILL .. LRIGI . MITIS . DE . BERGE. — Regest: Stalin, S, 365.
1 u. 2) Berg und Volkersheim, O.A. Ehingen. — 3) Kanzach, O.A. Riedimgen. — 4) Steinenfurt, Gem.
Winterstettenstadt, O.A. Waldsee. — 5) Schelklingen, O.A. Blaubeuren. — 6) Kirchbierlingen, O.A. Ehingen.
1268. Mai 4 und 7. 401
2008,
Bischof Eberhard von Constanz beurkundet, dass er vor Zeiten die Besitzungen der Altdorfer
Kirche in Zundelbach mit dem Ritter Het^mann dem Wildemann gegen dessen Besitzungen in
Bezilisreute und Erolzheim vertauscht habe.
Gottlieben 1268. Mai 4.
E., dei gratia episcopus Constaatiensis, otnnibus Christi fidelibus presencium inspectori-
bus salutem et notitiam subscriptorum. Vita brevis, hominum memo||ria labilis ammoaet,
que geruntur scriptis solidari. Noveriat igitur tarn presentes quam futuri, quod nos
utilitatem ecclesie in Altorf*) eo tempore, || quo regimen ipsius ecclesie nobis pertinuit,
habito subditorum consilio intuentes possessiones in Zvndernbach ') , que dicte ecclesie
pertinebant, cum || viro discreto Her. milite dicto Wildeman permutantes easdem posses-
siones sibi tradidimus et donavimus pleno iure, eodem milite in recompensationem
«arundem dicte ecclesie possessiones videlicet in Bezilisrivti ^) et in Erolzhain^) magis
fructuosas et utiles dante et liberaliter cum omnibus suis pertinenciis tribuente, renun-
ciantes nomine eiusdem ecclesie omni iuri canonico et civil! , litteris impetratis et im-
petrandis et generaliter omni rei, per quam posset dicta permutatio aliquatenus irritari.
In cuius rei testimonium presentes litteras scribi fecimus et nostri nostrique capituli
ac reverendi in Christo . . abbatis de Wingarton sigillorum munimine roborari.
Datum Gottelivbon*), anno domini M^. CC^. LX^ VHP., IUI. nonas Maii, indictione XI.
Nur noch das 3.| bereits S. 397 beschriebenei Siegel des Abts Hermann von Weingarten hängt an.
1 — 3) Aitdorf, htztge. Weingarten, Zundelbach, Gem. Schlier, Bezilisreute, wohl einer der Höfe, aus denen
htztge. Wetzisreute, gleichfalls Gem. Schlier, besteht (vergl. Bd. 4 Anh. S. LVIII), sämmtlich O.A. Ravensburg. —
4) Erolzheim, O.A. Biberach. — 5) Gottlieben, Kantons Thurgau.
2009.
PcAst Clemens IV. gebietet dem Dekan zum heiligen Ger man in Speier, die von dem Kloster
Herrenalb an Kleriker und Laien auf Lebenszeit oder längere oder kürzere Dauer unrecht-
mässiger Weise verliehenen Güter an das Kloster zurückzuziehen.
Viterbo 1268. Mai 7.
Clemens u. s. w., une in der Urkunde Pabst Alexanders IV. vom 17. Juni 1259 (Bd. 5
8. 307) mit folgenden Abweichungen: sancti Germani extra muros Spirenses salutem —
benedictionem. || Ad audientiam nostram noveris pervenisse, quod — ordinis || Spirensis —
VI.
51
402 1268. Mai 21.
eorum decimasy terras, domos, prata, pascua, molendina, graiigia, piscarias, vineas^
nemoray || census, redditus, possessiones , iura, iurisdictiones et quedam alia bona eius-
dem — litteris factis, renuntiationibus adiectis, penis et iuramentis interpositis nonnullis
clericis et laicis aliquibus eorum ad vitam quibusdam vero ad non modicum — censa
annuo in gravem lesionem ipsius monasterii concesserunt , quorum — confirmationis
litteras in — dicuntur. Quia vero nostra interest, lesis monasteriis subvenire — bonis
ipsius monasterii — litteris, renuntiationibus, penis, iuramentis seu confirmationibus —
perhibere.
Datum Viterbii, nonis Maii, pontificatus nostri anno quarto.
Italienisches Pergament. Auf dem Einschlag unten rechts : B. de Asisio. An hänfener Schnur die gewöhn-
liche Bleibulle des Pabstes. — Auszug: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 1, 366. — Regest: Potthast,
a. a. 0. S. 1636 Nr. 20340.
2010.
Pabst Clemens IV. genehmigt die Incorporation der Kirche in Igersheim durch den verstorbenen^
Bischof Iring von Wirzburg an das Stift Neumünster daselbst.
Viterbo 1268. Mai 21.
Clemens episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis decano et capitulo secularis
ecclesie Novi Monasterii Herbipolensis salutem et apostolicam benedictionem. Cum ab
nobis petitur, quod iustum est et honestum, quam*) vigor equitatis quam ordo exigit
rationis, ut id per soUicitudinem officii nostri ad debitum perducatur eflfectum. Exhibita
siquidem nobis vestra petitio continebat, quod bone memorie Iringus Herbipolensis epis-
copus attente considerans, quod proventus prebendarum ecclesie vestre tenues existe-
bant, ac propter hoc indigentie vestre pietate paterna corapatiens ecclesiam in Igersheim \
Herbipolensis diocesis, in qua prepositus ecclesie vestre ins patronatus habebat, cedente
vel decedente illius plebano, qui iam decessit, vobis in augmentum prebendarum predicta-
rum in perpetuum diligenti deliberatione prehabita ordinaria auctoritate concessit, vicario
in illa perpetuo servituro pro sustentatione sua et supportandis ipsius ecclesie in Igers-
heim debitis et consuetis oneribus congrua portione de illius proventibus reservata,
episcopali et archidiaconali iuribus semper salvis. Dilectus quoque prepositus ac dilecti
filii decanus et capitulum Herbipolense suum super hoc constituere consensum, prout
in patentibus literis confectis exinde ac sigillis episcopi prepositi decani et capituli
predictorum signatis plenius dicitur contineri. Nos itaque vestris supplicationibus in-
1268. Mai 25. 403
dinati quod super his proinde*) factum est ratum et firmum habentes id auctoritale
apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. NuUi ergo u. s. w.,
wie Bd. 5 S. 100.
Datum Viterbii, XIL kalendas lunii, pontificatus nostri anno quarto.
Nach einer neueren Abschrift im Archive des bischöflichen Ordinariates zu Rottenburg. — Auszug: Wirt.
Franken, 4, 119. — Regest: Potthast, a. a. 0. p. 1637, nro. 20353.
a) In der Vorlage wohl verschrieben fQr tarn. — b) Desgl. für provide, — Einige unbedeutende Schreibfehler sind
stillschweigend corrigirt.
1) Igersheim, O.A. Mergentheim.
2011.
Graf Ulrich von Berg eignet auf Bitten Heinrichs des alten Amtmanm von Ehingen den
seither von diesem zu Lehen getragenen, nun aber dem Kloster Urspring verkauften und ihm
aufgelassenen Hof zu Blienshofen dem Kloster als freies Gut.
1268. Mai 25.
^Iricus, dei gratia comes de Berge*), omnibus presentem paginam inspecturis
salutem || in eo qui est omnium vera salus. Noveritis singuli et universi, quod cum
magistra et con||ventus de Vrspringin pro Hainrico antiquo ministro de Ehingin*) curiam
suam II in Blienshouin'), quam a me tenebat in feodum, comparassent titulo empcionis
pro certa peccunie quantitate, prefatus H. dictam curiam in manus meas resignavit,
suplicans aflfectuose, ut proprietatem eiusdem curie prefato monasterio dare vellem libere
possidendum. Ego vero peticionem prefati H. semper cupiens exaudire proprietatem
sepedicte curie in Blienshouin per presentes dono, inmo confiteor donasse monasterio
in Vrspringin et personis ibidem domino servientibus pro libero predio et sine omni
exactione in remedium animarum progenitorum meorum libere perpetualiter possidendum.
Testes huius donationis: Hainricus et Egino fratres mei, qui mecum etiam dederunt
eandem curiam, dominus Shenflinus, Hainricus de Shaalclingin ^), Cvnradus notarius et
alii quam plures. In quorum omnium efficax testimonium presentem monasterio prefato
tradidi paginam sigilli mei munimine roboratam.
Datum anno domini M*. CG*. LX'^VIII*., in die sancti Vrbani, indiccione XI\
Abhängend das bereits S. 385 beschriebene Siegel des Ausstellers, namentlich am Rande sehr beschädigt. —
Regest: Stalin, a. a. 0. % 365.
1—3) Ehingen, O.A.Stadt, und zu diesem O.A. gehörig Berg und Blienshofen. — 4) Schelklingen, O.A.
Blaubeuren.
51
404 1268. Juni 3.
2012.
Marguard von Bopfingen, Marschati des verstorbenen Königs Konrad, übergibt dem Deutsch--
Ordenshause in Ellingen Güter in Wössingen, einen Hof und Hofstätten mit einem Walde in
Oberdorf, Hofstätten und 2 Häuser in Bopfingen unter verschiedenen Bedingungen.
1268. Juni 3.
In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. Ea que geruntur in tempore^
ne simul labantur cum tempore , litterarum || vel personarum ydonearum testimonio
sunt firmanda. Hinc est, quod ego Marquardus dictus de Bopfingen^) marschalcus
quondam || regis Chfinradi ad noticiam tarn modernorum quam futurorum pervenire
cupio et protendi, quod bona mea in Wessingen') fratribus et || domui domus Theutho-
nicorum in Ellingen') contradidi tali pacto, quod iidem fratres redditus eorundem
bonorum singulis annis michi dum vixero presentare tenentur. Post obitum vero meum
memorati fratres dicta bona et redditus eorundem pro remedio anime mee et omnium
parentum meorum imperpetuum libere retinebunt. Preterea eadem domus et fratres
singulis annis in festo sancti Michahelis quatuor libras Hallensium de curia Othmarsuelt^)
pro tempore vite mee michi dare tenentur, sed post obitum meum vel si religionem
aliquam intravero ad dandum michi eandem summam erunt omnimodis absoluti. In-
super curiam meam in Obemdorf^) et areas meas ibidem cum nemore et areas meas
in Bopfingen cum omnibus pertinenciis et duas domus ibidem eo iure censuali, quo
de ecclesia Elwangensi tenui, de quibus tamen bonis singulis annis in die sancti Viti
ecclesie Elwangensi libra cere solvitur, sepedicte domui et fratribus nuUo michi iure
in eis retento contradidi pleno iure volens et statuens, ut eadem bona in vita mea et
post mortem meam a domo et fratribus Ellingen deo militantibus aliquo necessitatis
articulo nuUatenus alienentur. Ut autem hec rata et inconvulsa inantea maneant et
perdurenty presentem literam sigillis nobilium virorum domini G. comitis de Hirzberch*)
et domini F. comitis de Truhendingen ^) , fratris Volmari de Bemhusen*) provincialis^
mei et fratris H. de Mezzingen^) commendatoris in Ellingen duxi cautius muniendam.
Testes huius donationis sunt : Sifridus de Sweiningen ^% Bertoldus de Mezzingen, Sifridus
de Rechberch"), Rudegerus dictus Dahs, Sifridus dictus de LeingrAbe, Vlricus dictus
Pollinger et Epplinus de Wizzemburch *•) et alii quam plures.
Acta sunt hec anno domini W. CG*. LXVIir., HP. nonas lunü.
Nach dem Originale des Bair. AUg. Reichsarchives zu München. Noch anhängend das 3. 1. und 5. Siegel:
3) des Deutschordensprovinzials Volmar von Bernhausen, dasselbe Siegel, wie das S. 357 beschriebene seine»
Amtsvorgängers Gerhard von Hirschberg, Umschrift: f S .P^r«;CEPTOMS . FRArn^CONIE . SVEVIE . BAVWARIE . .
(OundR, AundR verbunden); 4) des Ausstellers, schildförmig (IV. A. 1.): dreimal getheilter Schild, Umschrift:
1268. Juni 6. 405
SIGILLVM . MARQVARDI . D . . BOPHINGEN ; 5) des Komlhurs von Ellingen, rund (IL B.): ein das Kreuz
tragender Christus mit Heiligenschein um den Kopf, Umschrift : f Sigülum . COMMENDATORIS . IN . ELLINGEN.
(0 R verbunden.) — Regest: Reg. Boica 4, 761.
1) Bopfingen, O.A. Neresheim. — 2) Wössingen, O.A. Ellwangen. — 3 u. 4) Ellingen, bair. A.G.Sitz und
Otmarsfeld in diesem A.G. — 5) Oberdorf, O.A. Neresheim. — 6) Hirschberg, bair. A.G. Beilngries. — 7) Truhen-
dingen, abgeg. Stammburg bei dem bair. A.G.Sitz Wassertrüdingen. — 8) Bernhausen, Amts-O.A. Stuttgart. —
9) ? Metzingen, O.A. Urach. — 10) Wohl Schveenningen , O.A. Ellwangen oder bair. A.G. Höchstädt. —
11) Hohen-Rechberg, O.A. Gmünd. — 12) Weissenburg, bair. A.G.Sitz.
2013.
Pabst Clemens IV, ermahnt alle Christgläubigen in den Städten und Diöcesen Wirzburg,
Speier und Worms, zur Vollendung des Neubaues der Kirche des Klosters Frauenzimmern
beizusteuern und gewährt den Spendern einen 40tägigen AblMS.
Viterbo 1268. Juni 6.
Clemens episcopus, servus servorum dei, universis Christi fidelibus per Herbipolenses,
Spirenses et Wormacienses civitates et dioceses constitutis salutem et apostolicam bene-
dictionem. Quoniam, ut ait apostolus, omnes stabimus ante tribunal Christi recepturi,
prout in corpore gessimus, sive bonum fuerit sive malum, oportet nos diem messionis
extreme misericordie operibus prevenire ac etemorum intuitu seminare in terris, quod
reddente domino cum multiplicato fructu recolligere debeamus in celis, firmam spem
fiduciamque tenentes, quoniam qui parce seminat, parce et metet, et qui seminat in
benedictionibusy de benedictionibus et metet vitam eternam. Cum igitur dilecte in Christo
filie • • abbatissa et conventus monasterii de Cymmem, Cisterciensis ordinis, Wormaciensis
diocesisy sicut ipse nobis significare curarunt, ecclesiam eiusdem monasterii de novo
edificare inceperint opere sumptuoso nee ad consummacionem tanti operis proprie sibi
suppetant facultates , universitatem vestram rogamus et hortamur in domino, in remis-
sionem peccaminum vobis iniungentes, quatinus de bonis vobis a deo coUatis eis ad hoc
pias elemosinas et grata caritatis subsidia erogetis, ut per subventionem vestram opus
predictum valeat consum[m]ari et vos per hec et alia bona, que domino inspirante
feceritis, ad eterne possitis felicitatis gaudia pervenire. Nos enim de omnipotentis
dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eins auctoritate confisi omnibus
vere penitentibus et confessis, qui eis ad id manum porrexerint adiutricem, quadraginta
dies de iniuncta sibi penitencia misericorditer relaxamus presentibus post triennium
minime valituris, quas mitti per questuarios districtius inhibemus, eas, si secus actum
fuerit, carere iuribus decernentes.
Datum Viterbii, VIII*. idus lunii, pontificatus nostri anno quarto.
406 1268. Juni 13.
Nach dem S. 398 genannten Copialbuche des Klosters Frauenzimmern fol. 19^. — Abdruck: (Besold) Virg.
sacr. monim. p. 512. — Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 4, 188. — Regest: Potthast, p« 1639
Nro. 20373.
2014.
Auf dem Hom 1268. Juni 13.
Graf Eberhard von Wartstein ^) beurkundet, dass, nachdem zwischen Kloster Salem einer-
seits und Schwigger von Gundelfingen^) und plures alios, quorum possessiones contigue
sunt possessionibus in Alpibus, videlicet grangia Altemanneshusen ') et hinc inde circa
diversas possessiones monasterii pretaxati andererseits propter confusam distinctionem dicta-
rum possessionum et maxime fundi, qui dicitur Hörne % ein Streit entstanden, fünf Männer
RompolduSy Hainricus dictus Svnappe/) dictus Harreri Eberhardus de Ahusen^) et CAn-
radus frater suus zur genaueren Feststellung der Grenzen per sollempnem limitationem
eidlich verpflichtet worden seien und dann fundum, qui dicitur Hörne, mit allen Zugehörden
und decimam in Aicha ^) sitam in iarrochia Erfsteten^) dem Kloster zugesprochen haben,
quod predicta decima ex verissima cognitione ad ipsum monasterium pertineret eo, quod
in dicta iarrochia Erfsteten predicta grangia Altemanneshusen foret sita, ad quam
grangiam spectat distincta possessio prelibata.
Acta sunt hec in loco, qui dicitur üffenhörn*), anno domini M*. CC^ LX'VUI*.,
idus lunii . . testibus . . domino *) nobili de Blankenstain ^), Burkardo Senfelino, Alberto
de Scbsemern *^) , ^Irico de Eglingen")^ militibus, C^rado Ratzenhouer,*) Rorewanch,
Ortolfo de ^ndilhusen **), Alberto fratre suo et*) filio Meldelini, servis, Hainrico de Ezze-
lingen'') monacho et Hermanno de Milchberk") converso alüsque . • . •
Nach dem Abdruck aus dem Urkundenbuche der Abtei Salem in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins
37, 155.
a) Die Vornamen fehlen im Original.
1 — 9) Wartstein, Burgruine bei Erbstetten, Gundelfingen, Altmannshausen, abgeg. Ort bei Anhausen, Hom,
noch jetzt der Name eines grösseren Ackerfeldes und eines Waldes östlich von Indelhausen, Anhausen , Eichen
Flurgegend, deren Namen wohl noch htztge. in dem Höhenrücken Eichbühl und dem Ackerfelde Eichhalde nord-
östlich Ton Indelhausen fortlebt, Erbstetten, wohl das eben genannte Hom, Blankenstein, Burgruine bei Tapfen,
alle O.A. Münsingen. — 10) Langenschemmera, O.A. Biberach. — 11 und 12) Eglingen und Indelhausen, OA.
Münsingen. — 13) Esslingen, 0. A.Stadt. — 14) Unermlttelt.
1268. Juli. 407
2015.
Die vier Gebrüder Konrad Fürst von Konzenberg überlassen ihre Burg Hirscheck sammt aller
Zugehör, mit Ausnahme der Mannlehen , welche einer der jüngeren Brüder sich vorbehält, an
ihre Oheime die Brüder Konrad und Heinrich von Wartenberg.
Geisingen 1268. Juli.
Universis presentem paginara inspecturis C. et C. et C. et C. Principes fratres de
Chünzenberc *) noticiam subscriptorum. || Cum hominis vita brevis, tempus vero longum
existat, oblivio contracta per successionem temporis gestorum excludat memoriam, || nisi
scriptis et sigillorum impressionibus roborentur, noverint igitur omnes, quos nosce fuerit
oportunum, quod || nos fratres pretaxati castrum dictum Hirzege*) cum omnibus bonis
et hominibus spectantibus ad eundem locum cum omni iure C. et H. fratribus de
Wartenberc^) avunculis nostris tradidimus et ad manus ipsorum resignavimus libera
voluntate, excepto quod Princeps iunior non resignavit virilia feoda, que manlen
vulgariter appellantur. Proinde domine reverende episcope Constantiensis vestram per-
sonam supliciter deprecamur, ut ubicumque necesse fuerit, de nobis huius rei testi-
monium perhibere velitis. In huius rei firmum et indubitatum testimonium presentem
litteram nostri sigilli munimine tradidimus roboratara.
Acta sunt hec Gisingen ), anno dotnini M*. CG*. LX*. VIII., mense lulii, indictione XI'.
Das abhängend befestigt gewesene, aber abgerissene, sehr beschädigte gemeinsame Siegel der Aussteller
ist wieder angenäht (IV. A. 1.): ein auf 4 Bergspitzen am (herald.) rechten Rande des Siegelfeldes emporsteigender
Hirsch, von der Umschrift erhalten: . . IP . . . DE . HIR . . (vgl. Bd. 5 S. 325). — Auszug: Freiburger Diöcesan-
Archiv 11, 163.
1) Konzenberg, abgeg. Bergschloss bei Wurmlingen, O.A. Tuttlingen. — 2) Hirscheck , O.A. Saulgau. —
3) Vergl. S. 55, Anm. 5. — 4) Geisingen, bad. B.A. Donaueschingen.
2016.
Der Dekan in Pfohren bezeugt dem Bischof Eberhard von Constanz auf Verlangen, dass die
Brüder Fürst von Hirscheck auf diese Herrschaft gegenüber von Konrad von Wartenberg ver-
zichtet haben mit Ausnahme der Mannlehen, welche einer ^ und der zur Herrschaft gehörigen
edlen Leute, welche ein anderer der Brüder sich vorbehalten.
Ohne Ort und Zeil. (1268. Um Mi.) V
Reverendo in Christo patri ac domino E., dei gratia Constantiensi episcopo, humilis
decanus in Phorre^) || devotam in Christo obedientiam cum obsequio indefesso. Sicut
per dominum C. de Wartenberch militem || seniorem, non litteris vestris, sed verbo
408 1268. Juli 8.
percepiy quod, si domini Principes de Hirzegge libere resignallrent hoc idem dominium
in manus domini C. de Wartinberc, per litteras meas testimoniales , sicut esset , vobis
rescriberem, quare dignacioni vestre presentibus significo, quod vidi et audivi, quod
senior Princeps et alter G. frater suus et plebanus in Ezzelingen*), frater ipsorum, libere
totum ius ipsorum in predicto predio resignaverunt , excepto quod unus sibi retinuil
feoda que manlen vulgariter nominantur, et alter nobiles homines, qui spectant ad
dominium sepedictnm. Huic resignacioni interfuerunt testes: comes Her. de Sulze'), C.
miles de Rifenberc*), G. filius domini de Wartinberc, Eber, miles de Talhain*), Gerungus
miles de Zimbem*) et filius suus, H. de Imendingen ^) , C. de Gisingen®), ^1. Gipeche,
^1. de Zimbern®), H. de Zimbern, C. de Zimbern, Rüpertus de Beringen*®).
Abhängend das Siegel des Ausstellers, spitzoval, 36, 21 mm (II. B.): ein Drache, Umschrift: fSigillum.
H . DEGANI . DE . PHORREN. — Auszug: Freiburger Diöcesan-Archiv 11, 163.
*) Das Datum ergibt sich aus der vorhergehenden Urkunde, welche auch fQr die Ortserklärungen in Betracht konunt
1 und 2) Pfohren und Esslingen, bad. B.A. Donaueschingen. — 3) Sulz, O.A.Stadt. — 4 und 5) Thalheim,
Reifenberg, abgeg. Burg darüber, O.A. Tuttlingen. — 6) Wohl Zimmern, bad. B.A. Engen. — 7) Immendingen,
bad. B.A. Engen. — 8) Geisingen, bad. B.A. Donaueschingen. — 9) Fraglich, ob nach dem bei Anm. 6 genannten
Zimmern, yielleicht auch nach anderen Zimmern der Gegend benannt. — 10) Riedböhringen, bad. B.A. Donaueschingen.
2017.
Wernher von Wiesloch genannt Morekin, sein Sohn Wernher und Walther von da überlassen
gegen 10 ff HeUer und 4 Scheffel Weizen alle ihre Rechte an den durch ihren früheren Vasallen
Ingram von Heidelberg dem Abt Albert und Convent von Maulbronn veräusserten Ort Brühl
an dieses Kloster.
1268. Juli 8.
Noverint universi tarn presentes quam futuri, quod nos Wernherus de Wissenloch
dictus Morekin, Wernherus filius antedicti et Waltherus ibidem omne ius seu actionem,
quam habuimus et habemus in villam que dicitur Bruel venditam seu donatam ab In-
gramo quondam nostro vasallo de Heydelberg de voluntate patrui nostri Cunradi, quon-
dam condomino^) eiusdem feodi, venerabili domino Alberto et conventui in Mulbrunnen
presentibus relaxamus et in eundem dominum abbatem et conventum in Mulbrunnen
eandem villam per donacionem seu vendiciouem aut alio quovis modo iure possumus
transferimus cum omni iure, quo nos eandem hactenus habuimus et tenebamus, renun-
ciantes pro nobis nostrisque heredibus pro decem libris Hallensium et quatuor modus sili-
ginis omni iuri, si quod nobis in dicta villa exnunc competit vel inposterum competere
1268. Juli 11. 409
poterit quoquo modo. In huius rei evidenciam presentem litteram sigillorum advocati
videlicet in Heydelberg et civitatis ibidem, item domini Petri militis in Steynach munimine
tradidimus roboratam, protestantes presentibus, quod quia propria sigilla non habuimus
predictorum sigillorum robore contenti sumus. Huius rei testes sunt: Conradus dictus
Albus, fr ige, Conradus Rumpoldus de Steinach, Heinricus Spengarius de Henschuhes-
heim*), milites, Marquardus de Wilre*), Hermannus Wlpis, Hochfurt, Hermannus dictus
Swert, Arnoldus dictus der Nünnensün, Hermannus dictus Musel, cives in Heydel-
berg, qui in testimonium predictorum omni um vocati sunt et se subscribi hiis pro testibus
permiserunt.
Actum et datum anno domini MCC sexagesimo octavo, in die beati Kyliani.
Nach dem Liber Obligationum des Stifts Speier im G. L. Archive zu Karlsruhe tom. I. fol. XXXII ^. —
Abdruck: Würdtwein, a. a. 0. V, p. 323 nro. 129.
a) Ohne Zweifel verschrieben für: condomini (vergl. S. 389).
1) Handschuhsheim, bad. B.A. Heidelberg. — 2) ? Weiler, bad. B.A. Sinsheim. — Die anderen Orte sind
schon oben S. 390 erklärt.
2018.
Abt und Convent von Herrenalb beurkunden, dass ihnen der Edle Liutfried von Helmsheim
an Zahlungstatt für 9 ff Heller Güter (in Derdingen) übef*geben und seither bezogene Gefälle
erlassen habe.
Bruchsal in der Marienkirche 1268. Juli 11.
Nos . . abbas totusque conventus monasterii in Alba notum facimus universis
presentem pagi||nam inspecturis, quod dominus L. nobilis de Helmotheshein 0 äd solu-
tionem novem libra||rum Hallensium, in quibus nobis tenebatur, quatuor iugera agrorum
Sita apud Holderbrunne*) et || unum iug^r agri super Genseberc') situm aput alios
nostros agros ibidem sitos nobis contulit et liberaliter resignavit. Item duos pullos de
quadam area, que sita est ante nostrum torcular, pro annuali censu eidem L. actenus
cedentes, item unum puUum de agro zu den siben boumen*) nostro conventui pure
et simpliciter relaxavit. Nos etiam fideiussores predicti domini L. exnunc pro predictis
novem libris Hallensium dicimus absolutes. In cuius rei testimonium presentes littere
sigillo eiusdem domini L. de Helmotheshein sunt signate.
Datum et actum anno domini M^ CG*. LX^. VIII*. , quinto idus lulii, Bruchselle in
ecclesia sancte Marie.
Nach dem Original im G. L. Archive in Karlsruhe. Abhängend ein Bruchstück des Siegels Liutfrieds Ton
Helmsheim. — Auszug: Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins 1, 367.
VI. 52
410 1268. Juli 13 und 17.
1) Vergl. S. 253 Anm. 1. — 2—4) Es ist aus der Urkunde nicht lu ersehen, wo diese nur durch Flur-
und dergl. Namen bezeichneten Güter gelegen und wo die Zinse zu erheben sind, auf dem Röcken der Urkunde
steht aber Derdingen und ein Gänsberg findet sich noch htztge. östlich in unmittelbarer Nähe von Oberderdingen.
2019.
Volmar von Bemhausen, Komthur der Brüder des Deutschordens in Franken, ertheüt dem
edlen Manne Gottfried von Brauneck das Versprechen, dass des Ordens Burg in Archshofen
nebst zugehörigen Gütern niemals von dem Orden werde verkauft oder veräussert werden.
1268. Juli 13.
Universis presens scriptum inspicienübus frater Volmarus de Bernhusen*), com-
mendator fratrum domus Theutonice per Franconiam, noticia[m] subscriptorum. Tenore
presencium protestamur, nos de consilio et consensu fratrum nostrorum ob spem tuici-
onis et protectionis nobili viro domino Gotfrido de Bruneck*) promisisse, quod nee
vendemus nee alienabimus ab ordine nostro castrum nostrum in Argshofen') neque
bona ad idem castrum pertineneia, que nobis et domui nostre dominus Friderieus miles
felicis recordacionis in remedium anime sue et progenitorum suorum dinoscitur contulisse.
Ut autem a nostris successoribus predicta illesa permaneant, sepedieto domino Gotfirido
presentes litteras damus sigillorum^ nostri scilicet et domus in Mergentheim^ munimine
roboratum,
Datum anno M*. CG*. LXVIIP., in die Margarete virginis.
Nach einer neueren Abschrill.
1) Bernhausen, Amts-O.A. Stuttgart. — 2 und 3) Brauneck, Archshofen, O.A. Mergentheim.
2020.
Cfraf Rudolf von Tübingen, der Sohn des Pfalzgrafen, weist die dem Stifte Sindelfingen ver^
sprochenen 6 Mark jährlicher Einkünfte auf genannte Güter zu Sindelfingen, Deuf ringen und
Ehningen sowie die Rainmühle an.
Sindelfingen 1268. Juli 17.
RvdolfuSy dei gratia filius palatini, comes de Tvwingen, universis presentes litteras
inspecturis noticiam subscriptorum. Ea que || salubri ordinatione deeiduntur, ne super
hiis aliqua dubietas processu temporis oriatur, expedit testimonio scripturarum fideliter
conmendari. || Notum igitur facimus universis , quod cum nos honorabilibus viris • •
preposito et capitulo ecclesie in Sindeluingen promiserimus sub certa forma sex mar-|l
1268. Juli 17. 411
carum redditus de nostris possessionibus et prediis assignare, sicut in litteris nostris
super hoc confectis plenius continetur, eisdera dictos redditus ad loca subscripta duximus
presenlibus deputanda. Videlicet apud Sindeluingen possessiones , quas colit Bur. filius
Vogingarii, de quibus solvere debet annuatim ecclesie predicte quatuor porcos vel viginti
octo solidos, item decem maltra avene et maltrum spelte vel viginti solidos, item pro
servicio viginti duos solidos, item ibidem de predio quod colit H. Rufus solvet tres
porcos vel viginti unum solidum, quinque maltra avene vel octo solidos et pro servicio
viginti duos solidos dabit. Summa hec est: sex libre et unus solidus. Defectus autem,
qui tribus annis proximis debet haberi in predicto censu de bonis predicti Burcardi,
<ilebet eis illis annis su^leri de mansu Rvdolfi, ita quod de predicta summa ibi ecclesia
primo anno triginta solidos, secundo anno unam libram et tercio anno percipiat unam
libram, deinde predicta summa totaliter a predictis prioribus possessionibus requiratur.
Apud Tvveringen*) mansum situm ante portam ecclesie deputamus, de quo dat eis
Albertus villicus duas libras, Albertus Keppe de molendino ibidem duas libras et sex
solidos, Hugo an der steige de mansu sito in Sigihartstal ') dabit decem solidos et
Hagene de mansu ibidem duodecim solidos ipsis persolvet. Summa de huius ville redi-
tibus: quinque libre et octo solidi. Quilibet de hiis cedens vel decedens solvet unum
solidum, sed Hagene sex denarios tantum dabit. Apud Oendingen') domus Sapientis
<3uos solidos, Hunezelarii tres solidos, Alberti Goci tres solidos, domus Ber. Rvzzelini
«t pratum quinque solidos, domus Eber, filii Mezzelarii tres solidos, curtis H. de Mette-
lingen*) et Rvdigeri generi eins tres solidos, domus C. Isiningarii tres solidos, domus
C. Groppinbach tres solidos, domus magistri Lvdewici tres solidos. Summa hec: viginti
octo solidorum. Quilibet cedens vel decedens ex hiis solidum unum solvet. De molendino
vero dicto Rainmvlin*) datur residua summa, scilicet tres libre et tredecim solidi ante-
quam quicquam de ipso molendino ab aliquo percipiatur. Debet eciam idem molendinator
•dictum molendinum de manu recipere prepositi et wegelosi eidem dare. Summa
totalis est: sedecim librarum et decem solidorum. Has vero possessiones taliter assig-
namus, ut ab omni vexatione et exactione totaliter sint inmunes. Census autem seu
reditus denariorum predictorum debent esse predictis in festo Thome apostoli plenarie
persoluti, ita etiam, quod cum de dicto molendino Rainmvlin eisdem de certa summa
«ibi debita fuerit satisfactum, residuum nobis debeatur. Preterea ad reconpensam fossa-
torum hoc donamus: curtile Kvmmerlini pro curtili Wochinarii. Item pro agris per-
fossatis damus unum iugerum et dimidium dictum Ohsenlehein, in quibus sibi
reputant satisfactum. In quorum omnium testimonium presentes litteras eisdem damus
«igilli nostri robore conmunitas.
Datum et actum Sindeluingen, XVI. kalendas Augusli, anno domini M^ CC LXVIII*.,
indictione undecima.
52»
412 1268, Juli 21.
An blau weissen Leinenfäden das bereits Bd. 5 S. 355 beschriebene Siegel des Ausstellers, insbesondere
am Rande sehr beschädigt, so dass von der Umschrift nichts mehr erhalten ist. — Abdruck: Schmid, Gesch.
d. Pfalzgr. von Tübingen, Urkundenbuch S. 30. — Regest: Stalin, a. a. 0. 2, 451.
1-3) Deufringen, Siegerstall, Name einer Flurgegend südlich davon, Ehningen, O.A. Böblingen. — 4) Mött-
lingen, O.A. Calw. — 5) Von den Mühlen der Gegend führt htztge. keine mehr diesen Namen.
2021.
Bitter Albert von Werenwag entsagt gegen eine Summe von 10 Mark allen Ansprüchen an
die von der Witwe des Bürgers Werdelin von Botticeil an das Kloster Kirchberg über-
gegangenen Güter, sowie an den Hof des Klosters in Balingen.
1268. Juli 21.
Universis Christi fidelibus presens scriptum inspecturis Albertus miles de Werben-
wäg*) salutem et notitiam subscriptorum. Noverint universi presentium inspectores^
quod ego Albertus miles de Werben wäg omne ius inpetitionis seu actionis, quod habui
vel habere potui contra monasterium dilectarum in domino priorisse et conventus de
Kilchperg super possessionibus seu testamento relicte quondam Werdelini, civis in
Rotwil'), ad idem monasterium quocunque pacto devolutis, resigno libere et absolute.
Insuper et curiam earundem priorisse et conventus sitam in Balgingen') et omnes
possessiones ipsarum liberas esse censeo nomine meo et omnium heredum meorum, et
hoc publice protestor litteras per presentes. Dicte vero priorissa et conventus decem
marcas argen ti mihi dabunt et sie omnis actio mea contra ipsas penitus est sopita.
Ut autem hec premissa robur obtineant perpetue firmitatis, hanc paginam dicto mona-
sterio tradidi sigillo domini Alberti comitis de Hohenberg^) fideliter roboratam.
Acta sunt hec anno dominice incarnationis M*. CG*. LXVIII*,, in vigilia sancte
Marie Magdalene. Testes vero huic conposicioni presentes sunt : dominus Albertus come&
de Hohemberg, Albertus advocatus de Wellehusen *) et filius eius, Hainricus miles, Stein-
marus de ütingen*) et frater') eius Fridricus, Conradus diclus Lamp de Tettingen')^
Reinher US de Wytingen*), Hainricus de Bürron^), Wernherus de Hatterbach*^, Petrus
de Tettingen, Hugo de Werben wäg, milites, scultetus de Haygerloch ") , Manegoldus et
Burkardus cives dicti Wirseiini et alii quam plures cives et milites fide digni.
Nach dem S. 244 genannten Copialbuche des Klosters Kirchberg fol. G. — Abdruck: Schmid: Mon.^
Hohenb. 31.
a) In der Vorlage yerschrieben: fratus d. h. frat mit Abkürzungszeichen für us.
1268. Juli 24. 413
1) Schloss Werenwag, Gem. Langenbrunn, bad. B.A. Messkirch. — 2) Rottweil, O.A.Stadt. — 3) Balingen,
O.A.Stadt. — 4) Hohenberg, abgeg. Burg bei Deilingen, O.A. Spaicbingen. — 5) Wöllhausen, O.A. Nagold. —
6) Eutingen, O.A. Horb. — 7) Dettingen, O.A. Rottenburg. — 8) Weitingen, O.A. Horb. — 9) Beuren, O.A,
Nagold. — 10) Haiterbach, O.A. Nagold. — 11) Haigerloch, hohenzoller. O.A.Sitz.
2022.
Ritter Burkhard von Hohenberg genannt Wssar entsagt gegen eine Summe von 5 Mark
allen seinen Ansprüchen an die von seinem verstorbenen Bruder , Dekan und Pleban in Schöm-
berg, dem Kloster Kirchberg übertragenen Besitzungen.
1268. Juli 24.
Notum Sit Omnibus presens scriptum inspecturis, quod ego Burkardus dictus Wssar
miles de Hohenberg dilectas in domino priorissam et conventura de Kilberg liberas esse
pronuncio ab omni iure impeticionis et ab omni exactione, quam habui vel habere
poteram contra ipsas super possessionibus, quas dilectus frater meus decanus quondam
et plebanus ecclesie in Schönberg*) predictis priorisse et conventui ob remedium anime
sue, adhuc vivens et sui iuris existens, libere contulerat et absolute, et hoc ipsum
protestor publice litteras per presentes. Ut autem dicte priorissa et conventus prefatas
possessiones liberius et quiecius possideant in posterum, quinque markas argenti michi
tradiderunt super huiusmodi contracta , instrumentum firmitatis a me cum debita
instancia postulantes. Ne autem super hoc per me vel heredes meos ipsis in posterum
preiudicium aliquot generetur, hanc paginam ipsis tradidi sigillo domini comitis Alberthi
de Hohenberg fideliter roboratam.
Acta sunt hec anno domini M"*. CC LXVIIP., in vigilia sancti lacobi apostoli,
presentibus domino Albertho comite, Berngero nobili de Entringen *), Albertho et Hugom
militibus de Werbenwäg, et sculteto de Haygerloch et aliis quam pluribus militibus et
civibus fide dignis.
Nach dem eben genannten Copialbuche des Klosters Kirchberg fol. GVII. — Abdruck: Schmid, Monum.
Hohenb. p. 32, nro. 53.
1) Schömberg, O.A. Rottweil. — 2) Entringen, O.A. Herrenberg. — Wegen der anderen Orte s. die
vorhergehende Urkunde.
414 1268. Juli 28.
2023.
Schenk Rudolf von Tann schenkt auf Bitte seines Eigenmanns Rudolfs von Arnach einen von
diesem und seinen Brüdern seither zu Lehen besessenen, nun aber ihnen aufgelassenen Hof in
Eichenstegeti an das Kloster Baitid.
Baind 1268. Juli 28.
In nomine domini. Amen. Ego Rüdolfus pincerna de Tanne ^) diversis dolis
occurrere || et futurarum questionum fraudes conculcare cupiens presentem etatem
nosse II nee futuram ignorare posteritatem cupio, quod Rü. de Arnach*), qui proprieta-
tis II nomine de progenitorum meorum successione pertinere dinoscitur, curiam in
Ayhstegen'), quam a me et fratribus meis ex hereditate paterna possedit in feodo,
michi et eisdem fratribus meis ad manus nostras libere resignavit, supplicans humiliter,
ut eamdem monasterio sancte dei genitricis Marie in Biwende dare donatione libera
dignaremur. Ipsi vero fratres mei partem proprietatis curie memorate, que contingebat
eosdem, ad manus meas donatione libera contulerunt, ut ipsis assensum tempore suo
in similibus non negarem, et ego instantia RCi. nominati curiam memoratam*) prefato
monasterio traditione libera contuli quiete ac pacifice perpetuo possidendam. Huius rei
testes sunt: domini Bertoldus de Fronhouen*), Dietricus de Nivueron*), Gonradus lenuz,
H. de Bafendorf*), lohannes de Ringenburc ^), L. minister de Biberach*), Ysengrinus de
Fronhouen et alii quam plures. Pro cuius facti testimonio presens instrumentum sigillo
meo communitum conventui monasterii prenotati ad evidens inditium contuli et cautelam.
Actum Biwende, anno domini millesimo CG. LXVIII. . V. kalendas Augusti, XI.
indictione.
Nach dem Original im Besitze der fürstlich salm-reifferscheid-djck^schen Gutsherrschaft zu Baind. — Das
an Schnüren anhängende, eingenähte Siegel ganz zerbrochen. — Regest: Didcesan-Archiv v. Schwaben,
a. a. 0. S. 72.
a) In der Vorlage verschrieben : memoriam.
1 — 3) Altthann, Gem. Wolfegg, Arnach und wohl das nicht weit davon gelegene Eichenstegen, alle O.A.
Waldsee. — 4) Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 5) Neufrach, bad. B.A. Überlingen. — 6 u. 7) Bavendorf und
Ringgenburg, Gem. Esenhausen, O.A. Ravensburg. — 8) Biberach, O.A.Stadt.
1268. August 9. 415
2024.
Der Edle Konrad von Wartenherg schenkt mit seines Vaters Bruder Konrad das Eigenthum
an den von den Lehensinhabern von Bucgenberg und Molpertshaus ihnen aufgesagten Gütern
in Bucgenberg und Hopferbach auf deren Bitten an das Kloster Schussenried.
Wartenberg 1268. August (?9).
In nomine domini. Amen. Materia cuiuslibet actionis toUitur, cum negotia fragili-
tatis humwane scripture || testimonio conservantur. Nos igitur Conradus nobilis de
Wartenberc^) una cum Conrado patrueli nostro ad || singulorum et omnium noticiam
perducimus et scripto presenti publice confitemur protestantes, quod Hainricus de Buc-||
genberc*) fidelis et devotus noster pro se ac Conrado fratre suo, Conrado Rufo sororio
ipsorum nee non domino Hiltebrando de Molbrehteshus *) nos accessit, universa bona,
que Bucgenberc et Hopferbach*) a nobis hactenus possederant in feodo, nostris libere
pro se ac eisdem manibus resignavit, supplicans, ut dictarum possessionum proprietatem
monasterio de Sorech conferre donatione libera dignaremur. Nos vero consideranteSi
quod semper ex dtbito promissi ac progenitorum nostrorum laudamento ad hoc astringi-
mur, dictorum bonorum proprietatem prefato monasterio contulimus libera traditione
pacifice ac quiete perpetuo possidendam. In cuius facti testimonium presens instrumen-
tum eidem monasterio ad evidens inditium contulimus et cautelam.
Actum apud Wartenberc, anno domini millesimo CC. LXVIIL, V. nonas Augusti,*)
XI. indictione.
An leinenen Schnuren 2 schildförmige Siegel sehr beschädigt, so dass insbesondere die Umschriften fast
ganz fehlen (IV. A. 1.): ein aufgerichteter Löwe, von der Umschrift des ersten erhalten: fSt^tim/. .RIS. . .
*) Ein Datam V. nonas Augnsti gibt es nicht, denn dies wäre der 1. August, der durch kalendis ausgedrückt
würde; vielleicht sollte es statt nonas idus heissen, was dem 9. August entspräche.
1) Wartenberg, Stammschloss und Gemeinde, bad. B.A. Donaueschingen. — 2 — 4) Molpertshaus, Hopfer-
bach, O.A. Waldsee und wohl ein abgeg. Ort in der Nähe des letzteren.
2025.
Der Bürger Rutlieb von Ravensburg bestellt um seines und seiner Hausfrau Seelenheils willen
dem Kloster Weissenau einen jährlichen ewigen Zins von 1 ff Wachs auf seinem Hause am
Markte in Ravensburg.
Weissenau 1268. August 9.
\ In nomine domini. Amen. 1 Universis Christi fidelibus presentem paginam inspec-
turis II Rf tliebus dictus Rf po, civis de Rauenspurg, salutem cum noticia subscriptorum.
Fortiora sunt ea que || geruntur nee uUius possunt perturbari calumpnia, si vigorem
416 1268. August 11.
trahant a testimonio litterarum. Noscant igitur || tarn presentes quam futuri, quibus
nosse fuerit oportunum, quod ego RAtliebus civis in Rauensburch de cousensu et bona
voluntate Willebirgis uxoris mee nee non aliorura heredum meorum, ob remedium
anime me et Willebirgis predicte domum meam sitani in foro dicti opidi censualem
facio et feci ab hac die et deinceps pro libra cere consueti ponderis eiusdem civitatis
ecclesie sancti Petri in minori Augia, Constantiensis diocesis, ordinis Premonstratensis,
semper in festo beati Martini hyemalis singulis annis fideliter per me atque meos suc-
cessores sine omni dolo et fraude persolvenda. Ceterum si me vivente aut moriente
dicta domus conbusta, destructa sive distracta per qualemcumque fuerit personam,
emptor sive possessor ipsius domus , si fuerit conbusta, destructa , in ortum aut in po-
marium vel in aliam utilitatem redacta sive con versa, semper in predicto festo prefate
ecclesie dictum censum, videlicet unam libram cere, sine qualibet contradictione omni
exceptione remota persolvere debebit. Ut autem predicta donatio inconvulsam roboris
obtineat firmitatem, presentem paginam sigillo universitatis civium videlicet in Ravens-
purg roborare decrevi. Testes autem huius rei sunt: magister Albertus Stozer, item
lacobus Stozer, Heinricus et frater suus ^Iricus dicti Scheider, Philippus Schamilier,
RiWigerus filius Rifdigeri et frater suus Diemo, cives de Rauensburch, totusque con-
ventus Augiensis ecclesie.
Acta sunt hec in monasterio supradicto, anno domini millesimo ducentesimo sexage-
simo octavo, quinto idus Augusti, indictione undecima, regnante domino nostro lesu
Christo in celo et in terra. Amen.
Nur noch die Siegelschnur ist durch die Urkunde geschlungen.
2026.
Der Edle Kraft von Hohenlohe verkauft dem Komthur und den Brüdern des Deutschen Hauses
in Mergentheim 11 ff Heller jährlicher ihm erblich angefallener Oülten in Hollenbach und
Igersheim.
1268. August 11.
Nos Kraflo nobilis de Hohenlouch omnibus presens scriptum inspicientibus noticiam
subscriptorum. Recognoscimus || et per presentes dilucide profitemur, nos coadunata
manu Willebirgis uxoris nostre commendatori et fratribus domus || Teuthonice in
Mergentheim de reditibus nostris ad nos a progenitoribus nostris proprietatis iure libere
devolutis undecim || librarum Hallensium reditus sie distinctos et iacentes vendidisse,
1268. August 21. 417
qui ipsis a subnotatis singulis annis persolventur: in Holenbach*) Henricus dictus Herrelin
undecim uncias denariorum et octo denarios et dimidium, Rudengerus de Steige*)
IUP' uncias denariorum et I denariura, Rudengerus in Ripa VII uncias denariorum
et I denarium, Merburgis LVI denarios, Ortlebus IUP' uncias denariorum et IUP'
Jenarios, Thelonearius XLII denarios, Gernodus et filius eins VU uncias et dimidiam
denariorum, Mennelin Uli uncias et dimidiam denariorum ; Sifridus aurifiga IUI uncias
denariorum et II denarios, Hockenberch XXXII denarios, in Igersheim') curia retro
ecclesiam XVI uncias denariorum et maltrum tritici et duos pullos carnipriviales , et
^orum successoribus iure proprietario, sicut ipsos actenus possedimus, in perpetuum libere
possidendos. Ut autem predicta inconvulsa permaneant et flrmiter stabilita, presentem
litteram ipsis damus testium inpositione et sigilli nostri munimine roboratam. Testes
huius sunt : dominus Grotfridus comes de Lewenstein, frater Widigo et frater Wilhelmus
<le Hallis*), ordinis fratrum Predicatorum, Conradus de Munkeim*), Hermannus de Seheim*),
Hermannus Lesche, Anshelmus plebanus in Künishouen ^) scriptor noster et alii quam plures.
Datum anno domini M*. CG*. LXVIIL, in crastino Laurencii martiris.
An weissen Fäden das schadhafte, bereits S. 241 beschriebene Siegel des Ausstellers.
1) Hollenbach, O.A. Mergentheim. — 2) LJnermittelt. — 3) Igersheim, O.A. Mergentheim. — 4) Wohl
die O.A.Stadt Hall. — 5) Münckheim, Ober-, Unter-, O.A. Hall. — 6) Seenheim, bair. A.G. UfTenheim. —
7) Königshofen, bad. B.A. Tauberbischofaheim.
2027.
Die Schenken Heinrich, Konrad und Rudolf von Schmalegg, Winterstetten und Tann versprechen
im Anschluss an eine Zusage ihres Grrossvaters , des Schenken Konrad von Winterstetten,
Gründers von Kloster Baind, die gegen dasselbe unhotmässigen unter den dahin geschenkten
Eigenleuten mit anderen zu vertauschen.
Baind 1268. August 21.
Dominis et amicis universis, quibus presens scriptum ostensum fuerit, || H. C. et
R. pincerne de Smalnegge^, Wintersteten*) et de Tamae*) vite || cursum in domino
terminare. Cum pie recordationis dominus C. quondam || avus noster , pincema de
Wintersteten, fundator monasterii de Biwende, fideliter compromiserit, quod quicumque
liominum, quos donatione libera eidem contulerat monasterio, se rebelies aut contumaces
in posterum abbatisse ostenderent et conventui, quod hos pro equivalentibus ^) rebus et
personis commutare promisit gratuita voluntate, nos vero in quantum possumus honorem
VI. 53
418 1268. September 8.
et pacem servare ipsi monasterio ab insultu ac temeritate suorum hominum cupientes
firmiter compromittimus et sub honoris nostri observantia coUaudatimus , quod quos-
cumque propter exigentes meritorum suorum excessus nobis dederint et contulerint^
quod hos cum personis equivalentibus in rebus et aliter commutamus. Pro cuius facti
laudamenti et promissionis conservatione presens instrumentum ipsi monasterio ad evidens
inditium contulimus et cautelam.
Datum apud Biwende, anno domini M. CG. LXVIII.y XIL kalendas Septembris, XL
indictione.
Nach dem Original im Besitze der fürstl. salm-reifferscheid-dyck^schen Gutsherrschaft zu Baind. Nur noch,
die SchnQre für 3 Siegel hängen an. — Regest: Diöcesan-Archiv ▼. Schwaben, a. a. 0. S. 72.
a) In der Vorlage verschrieben: tquiralenies,
1—3) Vergl. S. 124 Anm. 1, S. 133 Anm. 1, S. 414 Anm. 1.
2028.
Graf Ulrich von Berg schenkt mit EinmlUgung seiner Brüder Heinrich und Egino das
Mgenthum eines von seinem Notar Konrad, Pfarrer zu Laupheim, an das Kloster Ochsen^
hauten verkauften Hofes zu Dettingeti an dieses Kloster.
Ehingen 1268. September 8.
VlricuSy dei gratia comes de Berge ^), omnibus presentem paginam inspecturis
salutem in eo, qui est omnium vera salus. Noveritis singuli || et universi, quod, cum
prior et camorarius de Ohsinhusin de consensu convehtus nomine monasterii sui pro
dilecto Cvnrado meo notario plebano || de LoTphain*) curiam suam in Tetingin*) cum
omnibus suis attinentiis conparassent titulo emptionis pro certa peccunie quantitate^
prefatus no||tarius mens michi humiliter suplicaviti ut ego cum manu sua proprietatem
eiusdem curie donare vellem monasterio prenotato. Ego vero peticionem dicti mei
notarii semper cupiens exaudire proprietatem prefate curie in Tetingin, in qua residet
Waltherus villicus, cum omnibus suis attinentiis et cum manu prefati notarii mei per
presentes confiteor me donasse monasterio in Ohsinhusin et personis ibidem domina
servientibus pro libero predio absque omni exactione liberaliter perpetuo possidendum.
In quorum omnium et singulorum efficax testimonium presentem paginam de consensu
expresso Hainrici et Eginonis') fratrum meorum monasterio prefato et personis ibidem
domino servientibus tradidi sigilli mei munimine roboratam. Testes omnium predictorum
sunt ambo fratres mei prefati , qui mecum eandem proprietatem donaverunt, dominus
1268. Oktober 29. 419
Hainricus advocatus de Berge, Cvnradus filius suus, Hainricus de Shaalclingin % Berhtoldus
<le Berge, magister Ludewicus, Hainricus antiquus minister de Ehingin, Ludewicus novus
minister, Hugo de Phasffingin^), et alii multi clerici et laici.
Datum et actum aput Ehingin, anno domini M*. C*C*. LX*. VHP., in die Nativitatis
beate virginis Marie, indietione Xl\
Nach dem Originale des gräflich rechbergischen Archives zu Donzdorf. Das Siegel fehlt. — Abdruck:
T>7eugart, Codex dipl. Alem. % 2G4. — Regest: Stalin, a. a. 0. % 365.
a) Diese beiden Namen grösser geschrieben.
1) Berg, O.A. Ehingen. — 2) Laupheim, O.A. Stadt. — 3) Ober-, Unter-Dettingen, O.A. Biberach, einst
zur rechbergischen Herrschaft Kellmünz gehörig, woselbst 1499 die Rechberg einen Hof vom Kloster Ochsen-
hausen kauften ; im Zusammenhang mit diesem Besitz mag die Urkunde in das rechbergische Archiv gekommen
sein. — 4) Schelklingen, O.A. Ehingen. — 5) PPfeffingen, O.A. Balingen, oder PßlfEingen, O.A. Herrenberg.
2029.
Bitter Johannes Bricatidi, Herr von Nangey, beurkundet eine codicülarische Willensordnung
Xofirads, des Sohnes von Konrad, einem Sohne Kaiser Friederichs (d. h. Konradins), durch
welche unter anderem die Klöster Weingarten und Weissenau Vermächtnisse erhalten.
Neapel 1268. Oktober 29.
Universis presentes literas inspecturis lohannes Bricaudi miles dominus de Nanngeio *)
salutem et sincere dilectionis aflfectum. Noveritis, quod nobis presentibus et multis
^liis fidedignis dominus Cunradus natus olim domini Cunradi filii quondam domini F.
illustris Romanorum inperatoris, sanus mente et corpore addens testamento dudum ab
€0 condito iterato concessit dominis Ludewico et H. ducibus Bawarie avunculis suis
omnia bona sua iuxta tenorem privilegii, quod alias eisdem ducibus se asserit concessisse.
Testamentum vero predictum in omnibus suis capitulis confirmavit, rogans predictos
avunculos suos per fideicommissum, ut restituant mutuum sibi factum per S. dominam
Schongewariam, civem Augustensem, et ad solvendum C. et F. cives Augustenses ob-
sides, quos habent '), et quod ipsi faciant satisfieri ministro de Rauenspurg ') et Nadelario
civi in Rauenspurg. Item reliquit pro remedio anime sue monasterio de LandeshAtt*)
€C libras Augustensium super bonis suis, item monasterio de Kaishaim^) CCC libras
Augustensis monete, item CG libras Augustensium monasterio ubi manet sanguis
Christi in Winegarten, item CG libras monasterio minoris Augie, item G libras August-
ensium claustro dominarum S. Gatharine in Augusta"). Item voluit, quod predicti avun-
culi sui requirant nos loannem predictum, per quem sciant finem et processum suum
53*
420 1268. Oktober 29.
et avunculi sui ducis Austrie. Item recommendat suos fratres avunculis suis antedictis.
Que omnia valere voluit iure testamenti vel codicillorum aut cuiuslibet alterius ulUme
Yoluntatis, per quod maioris obtineant roboris firmitatem. In quorum omnium testimo-
nium notitiam presentium et memoriam futurorum presentis testamenti paginam ad
preces et mandatum predicti domini C. sigillo nostro fecimus conmuniri.
Actum et datum Neapoli, anno domini M*. CG. LXVIIL, die Lune, XXIX. Octobris,
indictione XII.
Ein 145 mm hohes, oben 92, unten 81 mm breites Stück Pergament, auf der Vorder- und Rackseite
beschrieben ; letztere enthält nur noch wenige Zeilen von diesem Codicill, der Rest das Godicill Herzog Friederichs
von Österreich. Der Schluss des letzteren steht übrigens auf einem 2., nur auf einer Seite beschriebenen
Pergamentblatte von 55—60 mm Höhe und 122 mm Breite. Das 1. Blatt zeigt unten, das 2. rechts und links
Spuren davon, dass es einmal irgendwo angenäht war. Wie beide Stücke dereinst ins Kloster Weingarten kamen^
wusste auch der Verfasser des letzten Repertoriums aus der klösterlichen Zeit, der Archivar J. Kram er
(1795 ff.) nicht anzugeben, vermuthete jedoch, ohne weitere Grunde für seine Ansicht anzuführen, sie seien aus
einem alten Buche geschnitten, worin sie copirt gewesen. Jedenfalls handelt es sich bei diesen, auf deutsches
Pergament geschriebenen Dokumenten um Abschriften, aber allem nach um gleichzeitige. Die eine Seite des
ersten ist übrigens zu einem beträchtlichen Theile schon zu Klosterszeiten mit Tinte überschüttet worden, so
dass es namentlich von den Worten reliquU pro remedio anime 8ue bis paginam ad preces (excl.), aber auch schoa
von restUuant an manches nicht mehr leserlich ist. Dieser Theil der Urkunde ist daher nach einer vor der
Beschädigung, etwa im 17. Jahrhundert, gefertigten Abschrift gedruckt worden, welch* letztere aber, soweit sie
mit dem Originale verglichen werden kann, ziemlich correct ist — Abdruck: Hess, Prodromus Monum. Guelf.
p. 81. — Jäger, Geschichte Konrads II. Königs beider Sicilien und Herzogs in Schwaben, Nürnberg 1787, S. 117. —
St. Priest, Histoire de la conqußte de Naples par Charles d*Anjou 3, p. 392. — Cam. Minien Riccio, Aicuni
studii storici intorno a Manfredi et Gorradino, Napoli 1850, pg. 104. ^ Giuseppe Del Giudice, Godice diplomatico
del regno di Carlo I. e II. d'Angio, Vol. II. p. I., Napoli 1869, pg. 333. — Regest: Böhmer-Ficker, a. a. 0.
S. 909 Nr. 4859. — Koch-Wille, Regesten der Pfalzgrafen bei Rhein 1. Lieferung 1887, S. 48.
a) So die neuere Abschrift, es ist aber wohl habet zu lesen.
1) Über Jehan Britaud de Noyels, den einzigen Connetable des Königreichs Sicilien unter K. Karl I., dessen
Name latinisirt in sehr verschiedenen Formen vorkommt, vergl. Cam. Min. Riccio, Cenni storici intorno i grandi
uffizii del regno di Sicilia durante il regno di Carlo I. d*Angiö. Napoli 1872 p. 6 — 8. — 2) Ravensburg, O.A.Stadt. —
3) Landshut, bair. B.A.Sitz. — 4) Kaisheim, bair. A.G. Donauwörth. — 5) Augsburg.
2030.
Johannes Bricaudi, Herr von Nangey, beurkundet eine letzte Wiüensordnung Herzog Friederichs^
von Österreich^ durch welche unter anderem Kloster Weingarten ein Vermächtniss erhält.
Neapel 1268. Oktober 29.
Universis presentes literas inspecturis lohannes Bricaudi dominus de Nanngeio
salutem et sincere dilectionis affectum. Noveritis, quod nobis presentibus et multis aliis
fide dignis dominus F. dux Austrie sanus mente et corpore suam in hu[n]c moduiD
1268. Oktober 29. 421
iure testamenli sine') scriptis vel codichillorum voluntatem ullimam declaravit. In-
primis legavit duci Ludewico et duci H. et eorum heredibus totam terram, que ad ipsum
in Austria iure hereditario pertinet. Item voluit et ordinavit, quod ipsi pro anima sua
solvant ratione hereditarie concessionis inprimis CG libras Ratisponensium monasterio
dominarum in Landeshüt*), item monasterio S. Caterine in Augusta*) C libras Ratis-
ponensium , item monasterio de Kaishaim •) CG libras Ratisponensium , item monasterio
sancti sanguinis de Winegarten CG libras Ratisponensium, item monasterio S. Marie de
Mauillis*) G libras, item G libras monasterio de Mosburc*), item monasteriis S. Nicolay,
ubi predictis ducibus videbitur expedire, G libras, residuum vero mille libre dentur, ut
eis melius videbitur expedire. Item quia fidem eorum cognoscit, rogavit eos pro anima
sua. Item rogavit, quod habeant reeonmendatam suam uxorem et sororem. Item
predictus F. legavit matri sue et sorori sue terciam Stirie*), ut benefaciant pro anima
sua, et rogavit, quod mater sua det pro anima sua GGGG marcas argenti, item, quod
reddat de ^) XXV marcas denariorum, item, quod dentur L uncie
pro anima sua, quas dedit ei quidam mercator, quem non cognoscit. Item de dictis
GGGG marcis argenti dentur XXX marce ') monasterio S. Marie de Büron ^) et assignentur
iste XXX marce domino Stephano eiusdem monasterii S. Marie. Item de GGGG marcis
dentur XXX marce fratribus Minoribus de Wongispurc *) , residuum detur, ubi melius
videbitur expedire pro anima sua. Que omnia valere voluit iure testamenti vel codichillorum
aut cuiuslibet alterius ultime voluntatis, per quod maioris roboris qptineant firmitatem.
In quorum omnium testimonium presentium et memoriam futurorum presentis testamenti
paginam ad preces et mandatum predicti domini F. sigillo nostro fecimus conmuniri.
Actum et datum Neapoli, anno domini M*. GG. LXVIII., die Lune, XXIX. Octobris,
indictione XII.
Nach der bei der vorigen Urkunde angegebenen Quelle. Auch hier sind einige Stellen durch Tmtenflecke nicht
mehr gut leserlich, so dass die genannte Abschrift zu Hilfe genommen werden muss. — Abdruck: Hess, a. a. 0.
p. 82. — Jäger, a. a. 0. S. 121. — St. Priest, a. a. 0. p. 393. — Riccio, a.a.O. p. 105. — Giudice,
a. a. 0. p. 333. — Regest: Böhmer-Ficker, a. a. 0. S. 909, Nr. 4860. — Koch-Wille a. a. 0. —
Fester, Regesten der Markgrafen von Baden und Hachberg 1050—1515, 1. Lieferung, 1892. S. 44.
a) Es scheint eigentlich siue = sive zu stehen , doch gibt das keinen Sinn. — b) Die an einer beschmutzten Stelle
stehenden, in der Abschrift, wie es ungef&hr auch zu heissen scheint, SHolmarehmt orcani gelesenen zwei Worte sind
nicht sicher zu entziffern. — c) Von hier an das 2. Blatt.
1—3) Vergl. die vorhergehende Seite. — 4) Unermittelt — 5) Moosburg, oberbair. A.G.Sitz. — 6) Steier-
mark. — 7) Von Beuron, hohenzoUer. O.A. Sigmaringen, sind sonst keine Beziehungen zu den Markgrafen von
Baden bekannt; es dürfte vielleicht an Kloster Lichtenthai in Beuem bei Baden-Baden gedacht werden, das um
diese Zeit vereinzelt wenigstens auch Kloster Beuern genannt wird (vergl. z. B. Schöpflin, Historia Zaringo«
Badens. 5, 287. — Zeitschr. f. Gesch. des Oberrheins, 7, 215 ff.) — 8) Unermittelt.
422 1268. November 28.
2031.
Die Edlen Konrad und Heinrich Gebrüder von Wartenberg übergeben dem Deutschordenshause
in Altshaiisen ihre an dasselbe verkauften Besitzungen in Hirscheck mit allen Zugehörungen,
ausgenommen das Patronatrecht in Bolstem und die Leibeigenen, und versprechen dafür
Burgen zu sein, so oft es die Noth erfordere.
Gottlieben 1268. November 28.
Omnibus Christi fidelibus presentium inspectoribus C. et H. fratres nobiles de
Wartenberch*) noticiam subscriptorum. Ut super contractibus habitis et feliciter consu[m]-
matis nuUa || in posterum emergat ambiguitas et quevis toUatur occasio iitigandi, ex-
pedit res gestas') scripturarum indiciis futurorum noticie declarare. Noverint igitur
universi tarn presentes quam || futuri, quod, cum viri religiosi . . conmendator et
fratres domus in Alshusen*), ordinis sancte Marie Theutonicorum lerosolimitane, posses-
siones in Hirsegge') mediantibus probis viris et ydoneis || a nobis emptionis titulo
rationabiliter pro certa summa pecunie conparassent, nos una cum filio mei C. predictas
possessiones sanctissime dei genitrici beate Marie virgini ad domum predictam in Als-
husen cum omnibus suis pertinentiis, videlicet agris, silvis, pascuis, pralis, aquis aqua-
rumve decursibus, viis et inviis, virgultis, cultis et incultis et generaliter cum omnibus
suis appendiciiS; iure patronatus ecclesie in Bolsters^) et hominibus, qui ad dictas pos-
sessiones pertinebant, dumtaxat exceptis, donavimus et tradidimus pure et voluntarie
cum omni sollempnitate iuris, que in huiusmodi contractibus fieri est consueta, perpetuo
possidendas. Et ut eisdem conmendatori et fratribus plenius caveatur, promisimus et
nos presentibus obligamus, quod eorum warandi simus, quocienscumque necessitas eis
ineumbaty super possessionibus antedictis. Testes, qui interfuerunt, sunt hü : venerabilis
in Christo pater dominus E. Constantiensis episcopus, honorabiles viri H. prepositus
saneti Stephani, Ber. thesaurarius canonicus Constantiensis, Eber, decanus in Kilchhaim'),
dominus Wem. Gniftinch de Raderay®) miles, Lutrammus de Ertingen ^) et alii quam plures.
Acta sunt hec in Castro Gottelubon^) prefati domini episcopi, anno domini
M*. CC". LX VHP. , feria quarta ante festum beati Andree apostoli. In cuius rei testi-
monium presentes littere sunt confecte et sigillis dicti domini episcopi et reverendi in
Christo . . abbatis saneti Galli ac nostrorum robore conmunite.
Datum Gottelubon anno et die predictis.
An blau und weissen leinenen Fäden 4 Siegel, die 2 ersten spitzoval, die 2 letzten schildförmig: 1) des
Bischofs Eberhard von Constanz, bekannt; 2) des Abts Berchtold von St. Gallen, ganz abgerieben, von der
Umschrift erhalten: f S.BER .. .DI .. .ABBAT.. . .: 3 u. 4) die S. 415 beschriebenen wartenbergischen Siegel,
von den Umschriften erhalten: f Sigillum . CVRArft . IVNIORIS . IN . WART . NBerg und S. H . . . RICI .
SENIORIS . DE .WART . — Regest: Freiburger Diöcesan- Archiv, a. a. 0. S. 422.
1268. November 30. 423
a) In der Vorlage verschrieben : pestes.
1) Vergl. S. 415 Anra. 1. — 2—4) Altshausen, Hirscheck, Bolslern, O.A. Saulgau. — 5) Kirchen im Thal,
bad. B.A. Engen. — 6) Ober-Raderach, bad. B.A. Ueberlingen. — 7) Ertingen, O.A. Riedlingen. — 8) Gottlieben
im Thurgau.
2032.
Heinrich von Hohenlohe vergleicht sich, zugleich im Namen seines derzeit in Geiselhaft befind-
liehen Bruders, hinsichtlich aller Zwistigkeiten mit den Brüdern des Deutschen Hauses in
Mergentheim f verzichtet insbesondere auf seine Ansprüche an einen Eigenmann WoUz von
Deubach genannt Mönch und überlässt den Brüdern einen Äcker daselbst.
Mergentheim 1268. November 30.
üniversis Christi fidelibus presentes lilteras inspecturis Heinricus de Hohenloch
salutem in vero salutari. Tenore presentium declaramus, quod nos quibusdam questio-
nibus et actionibus et controversts aliquibus, in quibus nobis competere iusticiam
putabamus, fratres dictos de domo Theuthonica aput Mergentheim diversimode fatigantes
tandem invenimus per mediatores viros prudentes et discretos, de quibus etiam quidam
nostri milites ad discemendum et discutiendum de predictis intererant, prefatis fratribus
iniurias et incommoda indebita irrogari, unde tractantibus inter nos mediatoribus ante-
dictis ab eorum iniuriis et incommodis nos resipiscere et penitus abstinere rationabiliter
exstitit diffinitum, quod et nos puro corde promisimus et statuimus pro nobis et fratre
nostro et nostris heredibus hoc pactum perpetuo conservandum. Preterea quia specialis
quedam dissensio inter nos orta fuerat de quodam Woltzone de Thybach*) dicto
Monacho, diffinitum est, ut et nos et frater noster renunciemus omnino omni iuri,
actioni et questioni, que nobis de predicto competere videbatur, et ecce hoc ipsum fecimus
et facimus sub testimonio presentium litterarum. Insuper dedimus et damus agrum
quendam in Tybach, de quo nobis vel cui nos dari iussimus predictus Woltzo annuatim
unum maldrum tritici persolvebat, prefatis fratribus perpetuo libere possidendum, et si
fuerit ab aliquo vel alicui occupatus, faciemus eum liberum et penitus absolutum, ut
libere deserviat fratribus et a nuUo circa eum penitus molestentur. Dedimus et damus
eisdem fratribus quidquid iuris nunquam habuimus vel habemus in predicto Woltzone
et Omnibus bonis suis, et hoc ipsum a fratre nostro fieri procurabimus, cum a deten-
tione sua, in qua nunc obses exstitit, fuerit absolutus. Fatemur etiam, quod omnem
discordiam, actiones, questiones et malivolentiam , quibuscunque de causis inter nos
huiusmodi suborta fuerant, omnino remisimus et eorum honorem et commodum libenti
424 1268. November 30.
animo semper cupimus promovere, cum a nostris progenitoribus dicta domus in Mergent-
heim iniciata fuerit et cum honore fundata. Ceterum promisimus, quod fratre nostro
a prefatis vinculis absoluto faciemus predicta, que nos fecimuS; ipsum similiter facere
et fratribus eadem diligentius observari, si vero illud renueril, tenebimur intrare villam
Mergentheim fideiussoria ratione, nunquam exituri ab ea, donec prefatum promissum et
omnia, que fratribus in huiusmodi tractandis expediunt, compleantur. Si vero, quod
absit, nos interim mori contigerit, antequam predicta omnia fratribus complerentur,
posuimus eisdem fideiussorem Conradum de Thetelbach *) ad requisitionem eorum intra-
turum villam Mergentheim et nunquam exiturum ab ea, donec de prefatis omnibus a
fratre nostro memoratis fratribus satisfiat per expletionem omnium predictorum. Pro-
testamur etiam, quod si qua inter nos de quibuscunque hominibus vel negociis vel
bonis vel actibus vel eventibus quibuscunque agitanda fuerant vel movenda, omnino
remisimus et ab eorum vexatione semper tenebimur abstinere. Ad cuius rei robur
presens scriptum dedimus nostro sigillo munitum. Testes sunt: frater Andreas de
Hohenloch patruus noster, frater Ludwicus de Heimberg') et frater H. de Mosbach*),
frater K. de Crutheym*), Conradus miles de Thetelbach, Arnoldus miles de Elpei-sheym ^),
Ludewicus dictus advocatus et alii quam plures.
Actum apud Mergentheim , anno domini M^ CC^ LXVIII. , in die Andree apostoli.
Aus einem Copialbuche der Deutschordenskommende Mergentheim aus dem 15. Jahrhundert fol. 67. ^
Regest: O.A.-Beschr. Mergentheim S. 516.
1) Deubach, O.A. Mergentheim. — 2) Dettelbach, bair. A.G.Sitz in Unterfranken. — 3) Es ist allerdings
nicht sicher, ob Heimberg und nicht vielmehr Hennberg zu lesen sei, da der Schreiber hinsichtlich der Unter-
scheidung der aufeinander folgenden i m n vielfach Zweifel lässt, allein für Hennberg fehlt es an einem passenden
Geschlechte in der in Betracht kommenden Gegend; dagegen kommt ein Ludwig von Heimberg in den Jahren
1277 ff. öfters vor (Vergl. Wirt. Franken 5, 136. 6, 358, 503. 7, 173 ff. 8, 395 ff. 9, 367), nur ist der Wohnsitz
der Familie dieses Namens nicht sicher nachzuweisen: ? bei Unterheimbach, O.A. Weinsberg, Heimberg, Gem.
Wildenthierberg , O.A. Gerabronn, ? Heimbach, O.A. Hall. — 4) Mosbach, bad. B.A.Sitz. — 5) Altkrautheim,
O.A. Künzelsau. ^ 6) Elpersheim, O.A. Mergentheim.
2033.
Bischof Heinrich von Speier bestätigt die von den Brüdern Ingram und Ingram von Heidelberg
geschehene Schenkung ihrer Güter in Brühl an das Kloster Maulbronn unter Vorbehalt des
bischöflichen Vogtrechtes über dieselben.
Im bischöflichen Taubenhause zu Speier 1268. November 30.
Heinricus, dei gratia SjHrensis episcopus, universis Christi fidelibus presentium in-
spectoribus litterarum credere subnotatis. Quamvis nos generaliter omni religiosorum
1268. Dezember 2. 425
promocioni ex debito nostri officii intendere debeamuSi illorum tarnen promocioni plus
intendere nos debemus, quorum vitam cognovimus sanctiorem et innocenciam puriorem.
Eapropter nos fldeliter attendentes, quod monasterium de Mulbrunne de nostre ecclesie
gremio sit fundatum ac ipsius utilitatibus tamquam nostris intendere debeamus, donacio-
nem illam, quam fecerunt Ingramus et Ingramus frater suus de Heidelberg omnium
bonorum suorum apud Bruwel*) cum iure universo et utilitatibus ipsis cedentibus in
eadem villa ac terminis ipsius, quocumque nomine censeantur, pro remedio animarum
suarum, cuius ville et bonorum advocacia de nobis et nostra ecclesia derivatur, ratam
gerimus et acceptam pure ac simpliciter propter deum et presentis scripti patrocinio
communimus secundum quod ipsius donacionis Processus videlicet predictorum L et L
fratrum plenius est expressus in eorum et illorum de Wissenloch publicis instrumentis,
salvo tamen iure ipsius advocacie nobis et nostris ibidem successoribus competente,
quod nobis et successoribus nostris perpetuo volumus conservari. In cuius rei testimo-
nium sigillum nostrum presentibus est appensum.
Datum in columbario nostro Spire, anno domini M*. CG^ LXVIIL, Andre[e] apostoli.
Nach dem Liber Obligationuni Spirensium Tom. I. fol. XLIIII im Generallandesarchive zu Karlsruhe. —
Abdruck: Remling, Urkundenbuch z. Gesch. der Bischöfe zu Speier 1, 319.
*) Vergl. S. 389.
1) Brühl, bad. B.A. Schwetzingen.
2034.
Heinrich von Ingoldingen verzichtet gegen eine Entschädigung von 2 tf Constanzer Denare zu
Gunsten des Klosters Baind auf alle Ansprüche an das Erbe seiner Schwester Innengard, der
Witwe Burkards von Ittendorf, deren sämmtliche Besitzungen in Littebach, einen Baumgarten
in Markdorf u. s. w.
Waldsee 1268. Dezember 2.
Universis hanc literam inspecturis Hainricus de Ingoltingin *) subscriptorum noticiam
cum Salute. || Noverint presentes et futuri, quod ego in causam traxeram venerabiles in
Christo . . abbatissam et conventum || monasterii in Bivnde, ordinis Cysterciensis, asserens
me heredem Irmingardis sororis mee, relicte quondam || Burchardi de Vtendorf*), ac
possessionum suarum universarum in Littebach'), pomerii aput Marchdorf*), census
trium solidorum annuatim, duarum urnarum vini, quas possessiones predictas dicta
Irmingardis monasterio prefatarum . . abbatisse et conventui de Bivnde tradidit et donavit
VI. 54
426 1268. Dezember 7.
ab ipsis ipsarumque monasterio imperpetuum libere possidendas. Insuper profiteor, me
dicte cause, quam movi, renunciasse ac a dictis • . abbatissa') et conventu duas libras
denariorum Constanciensium recepisse et in utilitatem meam ac heredum meorum con-
vcrtisse et omnem iurisdictionem, si qua mihi seu meis heredibus in dictis possessionibus
competebat, dictarum sanctimonialium monasterio resi^nasse, renunciando eidem pro me
meisque heredibus universis. Et in evidenciam premissorum dictis de Bivnde presentes
o
dedi sigillorum nobilium dominorum domini Wlrici de Schellenberch*) nee non domini
Eberhardi de Walchsee®) robore confirmatas.
Actum aput Walchsee, anno domini AP. C^'C". LX^ VHP., IUP. nonas Decembris, sub-
notatis testibus presentibus: domino Orlolfo de Hasunwiller '), domino Bur. de ThobuP),
o
domino C. de Stegen •), militibus, Wlrico et Hainrico fratribus de Melibrunnen *^) , diclo
Wiellin, C. dicto Winkel, H. Lantamman, diclo Schaden de Willinz"), fratre H. merca-
tore, fratre C. de Roggenburron**), fratre Petro, conversis in Bivnde, et aliis viris pluribus
fide dignis. Nos Wlricus de Schellenberch et Eberhardus de Walchsee profitemur omnia
predicta esse vera et eadem omnia et singula ratificamus ^) et approbamus nostra sigilla
huic littere pro testimonio appendendo.
Nach dem Originale der fürstlich salm-reifferscheid-dyck'schen Gutsherrschaft zu Baind. 2 runde Siegel:
1) des Ulrich von Schellenberg, 30 mm (IV. A. 2.): ein dreimal getheilter Schild, Umschrift: fSigillum. WLRICI
D(e) . SCHELLENBERCH . (die C H und E R verbunden) ; 2) des Eberhard von Waldsee, sehr beschädigt (IV. A. 2.) :
in einem Schilde ein Querbalken, über dem Schild als Beizeichen ein Stern, von der Umschrift noch erhalten:
t St^T/wm . EBERHARDI . MILIT . S . DE ... E. — Regest: Diöcesan-Archiv v. Schwaben 7, 72.
a) Im Original irrigerweise abbatisse. — b) Desgl. ritificamus.
1) Ingoldingen, O.A. Waldsee. — 2 — 4) Ittendorf, Lippach, Gem. Kluftern, Markdorf, bad. B.A. Überhngen. —
5) Schellenberg, Burgruine beim gleichnamigen Orte im Fürslenthum Lichtenstein, Stammsitz eines seit der
2. Hälfte des 13. Jahrhunderts in Oberschwaben begüterten Adelsgeschlechts. — 6) Waldsee, O.A.Stadt. —
7 und 8) Hasenweiler und Tobel, Gem. Berg, O.A. Ravensburg. — 9) Stegen, Gem. Aulendorf, O.A. Waldsee. —
10) Ober-Möllenbronn, Gem. Reute, O.A. Waldsee. — 11) Vielleicht Willis, Gem. Dietmanns, O.A. Waldsee. —
2) Roggenbeuren, bad. B.A. Überlingen.
1268. Dezember ?• 427
2035.
Probst Wernker, Dekan Richard und das Kapitel von Wimpfen verordnen zur Vermehrung
des Gottesdienstes in ihrer Kirche mit den, von dem Kleriker Reinhard von Lauffen gestifteten
und von dem Dekan noch vermehrten Gütern zwei Vikariate in derselben.
1268. Dezember 7.
Universis presens scriptum inspecturis Wernherus prepositus, Richardus deccanus
totumque capitulum ecclesie Winpinensis, Wormaciensis dyocesis, oracionum munus
in domino et salutem. Quia labitur o[c]culte fallitque || volubilis etas, opere precium
est ea scripto inserere, que finera inponunt future controversie. Tenore igitur presentium
notum esse volumus et publice protestamur, quod nos ad augendum || cultum divini
numinis et suÄplendum nostre ecclesie in divino officio non modicura defectum duas
in nostra ecclesia ordinavimus vicarias, quas de bonis a domino Reinhardo clerico I| de
Loufen^) felicis memorie ecclesie nostre pro anime sue remedio assignatis duobus
contulimus sacerdotibus domino Alberto videlicet et domino Wezeloni sub hac forma,
quod ambobus presentibus alter eorum cottidie missam de beata Maria celebret alterna
vicissitudine et bis in ebdomada, feria secunda videlicet et sexta, si neutrum eorum ad
altare maius celebrare contigerit, missam pro defunctis submissa voce dicent pro anima
predicti domini Reinhardi de Loufen et pro animabus omnium, qui prescriptis sacerdotibus
elemosinas suas dederint vel dederunt perpetuo ad altare virginis prelibate. Quarum
prebendarum redditus, quos predictis sacerdotibus assigna vimus , decrevimus subnotare:
duas videlicet curias in Husen*) in parrochia Meinbotsheim '), item curiam in Bellingen*),
quam conparavimus a domino Dithero de Helmestat*) milite, quam quidem idem D.
mediantibus uxore et omnibus pueris suis nobis ab omni prorsus exactione et servicio
quolibet tradidit liberam et solutam. Ad hoc assignavimus eisdem VI librarum Hallen-
sium redditus annuatim in tercia parte molendini nostri super Neckarum et IV iugeribus
vinearum in Heilicbrunnen *) , quas conparavimus a magistro C. concanonico nostro
dicto de Heilicbrunnen , prout in littera super hoc confecta expressius continetur. In-
super donavimus et assignavimus eis duas libras Hallensium in quibusdam pratis in
Isensheim') dictis in der Rivt, quas emimus a domino Dithero de Herbotsheim^ et
filio suo, veluti in instrumento super hoc conscripto videtur plenius contineri. Ad
melioracionem igitur earundem prebendarum ego Richardus deccanus ecclesie supradicte
vineam, quam emi a domina abbatissa et conventu de Bullenkeim®), et dimidium vinee
iugerum in suprema parte adiacens predicte vinee nee non iugerum vinee in der Nideke^®)
et libram Hallensium in Dudenburc"), videlicet VIII uncias et in Winpina IUP', annuatim
54*
428 1268. Dezember 7.
sepedictis sacerdotibus et eorum successoribus, ut mei semper ibidem memoria habeatur
et dies anniversarius tam mei quam patris mei et matris celebretur, donavi et contuli
perpetuo possidenda. Et ut hec rata et inconvulsa permaneant, presentem litteram
nostrorum sigillorum munimine duximus roborandam.
Datum anno domini M*. CC". LX*. octavo, in crastino Nicolai.
Nach dem Original im grossherzoglich hessischen Haus- und Staats-Archive zu Darmstadt. Drei spitzovale
Siegel, die 2 ersten aus mit Mennig gemischtem, das 3. aus grünem Wachse, sämmtlich, insbesondere das 2.,
nur z. Th. erhalten : 1) des Probsts Wernher von Wimpfen (II. B.) : der h. Petrus auf einem Stuhle ohne Lehne sitzend,
in der Rechten 2 Schlüssel, mit der Linken ein Buch vor die Brust haltend, darunter noch der Rest eines
Baldachins, Umschrift: f SigUlum . WERNHERI . . . MPINEN: ; 2) des Dekans Richard von Wimpfen (II. B.) : nur noch
ein linker Arm mit einem (?) Schlüssel, von der Umschrift: . . . RICHA . . . ; 3) des Kapitels von Wimpfen, c. 50,
c. 33 mm (II. B.): der h. Petrus stehend, in der Rechten 2 Schlüssel, mit der Linken, wie es scheint, sein
Gewand haltend, Umschrift: . . . . WINPINENSIS . EGLESIE, Aufschrift: TV ES, PETRVS.
1) LaufTen, O.A. Besigheim. — 2 und 3) Hausen an der Zaber und Meimsheim, O.A. Brackenheim. —
4) Alt-Böllinger-Hof, Gem. Neckar-Gartach, O.A. Heilbronn. ~ 5) Helmstadt, bad. B.A. Sinsheim. — 6 und 7)
Heilbronn, O.A.Stadt und Unter-Eisesheim, dieses O.A., bei welch' letzterem Orte noch htztge. ein Riedbrunnen
sich befindet. — 8 und 9) Herbolzheim und Billigheim, bad. B.A. Mosbach. — 10) Wohl Flurname ; an Neudeck,
O.A. Öhringen ist nicht wohl zu denken. — 11) Duttenberg, O.A. Neckarsulm.
►*•«-
n
NACHTRAa.
(Zum ersten Bande.)
I.
Düren 782. September 16.
König Karl bestätigt dem Kloster St. Denis auf Bitte des Abts FoUerad die Zellen Leberau
im Msassgau, Salonne im Seillegau mit Bluter sdorf an der Saar, Blesa, im Herzogtkum
Alamannien Herbrechtingen^) , Esslingen^), Adalungocella ') und Ergamundias *) für den
Unterhalt der Mönche und Lichter, der Gäste und Armen gemäss dem Testamente des Abts
Fulrad und dem Privileg des Pabsts Leo u. s. w.
Duria, palatio regio publice, XVL kalendas Octobris regni anno XIV. et VIIL
Nach dem Regest in Böhmer, Regesta imperii I (Die Regesten des Kaiserreichs unter den Karolingern
751 — 918.), neubearb. y. Mühlbacher, 1, 1889 S. 93 Nro. 250, woselbst diese Urkunde als eine „mit grosser
Sachkenntniss und grossem Geschick nach echten Vorlagen gefertigte Fälschung" (zwei Nachzeichnungen des 9.,
Abschrift des 12. Jahrhunderts, letztere mit reg. ann. XXII u. YIII) bezeichnet wird. — Vergl. auch Th. Sickel,
Acta regum et imperatorum Karolinorum 2, p. 404 Nro. 4.
1) Herbrechtingen, O.A. Heidenheim. — 2) Esslingen, O.A.Stadt. — 3 u. 4) Nicht sicher zu ermitteln.
IL
Mainz 786. Juni 29.
König Karl bestätigt auf Bitte seines Schwagers, des Grafen Gerold, welcher das Kloster,
quod dicitur Füssen Buren*), in monte infra oppidum Fridingen*) supra Danubium^)
fluvium in AUemanniae partibus situm, zu Ehren des h. Martin auf eigenem Grund und
Boden erbaut und cum trecentis mansis et villa Vrndorff*) et cum villa et curia domini-
cali, que dicitur Winzlen *), und Zugehörungen dem loanes de Tyerstein *) und seinen Nach-
folgern übergeben hat, diese Stiftung und nimmt sie in seinen Schutz. . . .
Data III. kalendas lulii, indicione XII, anno autem XVIII. regni domni Karoli.
Actum Maguncie feliciter. Amen.
430 Nachtrag. (863?.)
Nach dem Abdrucke dieser groben Fälschung in H o ff mann -Pizen berger, Commentatio. . qua liber-
tatem coUegii . . . Beuronensis in Suevia.. . defendet, p. 24, und darnach in Hittheilungen d. Vereins f. Ge-
schichte in Hohenzollern 19, 1885/86, S. 138 fif., woselbst die Ausführungen Zingelers über diese Fälschung zu
vergleichen sind (s. auch Böhmer-Muhlbacher S. 774). — Nur erwähnt soll hier werden der gleichfalls gefälschte
Bericht über die Stiftung dieses Klosters in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 6, 414, welcher, erst von
einer Hand des 17. Jahrhunderts geschrieben, Besitz des Klosters an einer Reihe von Orten aufführt und zwar
allem nach fast durchaus — zum Theil unter wörtlicher Entlehnung — auf Grundlage der Bd. 5, S. 19 fif.
gedruckten Urkunde für das Kloster vom 22. April 1253.
1) Kloster Beuron, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 2—4) Friedingen an der Donau und Irrendorf, O.A.
Tuttlingen. — 5) Winzeln, abgeg. Ort auf der Markung Oberhausen, O.A. Rottweil. — 6) Thierstein, ? Weiler
bei Schramberg, O.A. Oberndorf, mit Oberresten einer Burg im Walde „Thierslein"; spurlos verschwundene Burg
,der Dierstein under Glatthaim", ,,der Thüerstein*' bei Böffingen, O.A. Freudenstadt; Burgruine bei Irslingen,
O.A. Rottweil.
m.
Musestre 863. (?)
Graf Eberhard (d. h. Markgraf Eberhard von Friaul) *) vermacht mit seiner Gattin Gisela
in seinem Testamente seinetn Erstgeborenen Unroch all sein Eigenthum tam in Langobardia
quam in Alamannia praeter Balguinet *) et ea quae ad eara pertinere videntur, seiner 2.
Tochter Judith Balgingam*) et cortera nostram in pago Moila*) etc.
Actum in comitatu Tarvisiano') in corte nostra Musiestro*), imperante domino
Hludovico augusto, anno regni eius Christo propitio XXIV.**)
Nach dem Abdruck in: D'Achery, Spicileg. Tom. 12, 1675, p. 490 fif.
*) Vergl. zu diesem Eberhard namentlich E. Du mm 1er, Fünf Gedichte des Sedulius Scottus an den Markgrafen
Eberhard von Friaul im (Wiener) Jahrb. f. vaterl. Geschichte 1, 17 ff. — Derselbe, Geschichte des ostfränkischen
Reichs, 2. Aufl., Bd. 3 S. 15. — Fürstenbergisches ürkundenbuch 1, S. 2 ff. — P. F. Stalin, Geschichte
Württembergs 1, 401.
**) Es kann hier nur Kaiser Ludwig II. gemeint sein, dessen 24. Regierun gsjabr jedoch dem Jahr 873 entspricht,
ein Jahr, das hier insofeme unmöglich ist, als Eberhard im J. 864 oder 865 starb. Es sind daher fOr die Zahl XXIV
schon verschiedene Correcturen vorgeschlagen worden: so XVIII (J. 867), XXIII (d. h. von der Einsetzung in Longo-
bardien an; also J. 866) und, was am passendsten erscheinen möchte, XIV (J. 863).
1) Balingen, O.A.Stadt. — 2) Moila, Gau in der Ecke zwischen Maas und Roer, htztage. meist zur preussischen
Rheinprovinz, zum kleineren Theile zur belgischen Provinz Limburg gehörig. — 3 u. 4) Treviso, ital. Provinzial-
stadt u. Musestre, zur Gemeinde Roncade in dieser Provinz gehörig.
Nachtrag. (883. Oktober 9.) 431
IV.
Kaiser Karl (IlL) gestattet seinem Erzkanzler, Bischof Liuticard, auf dessen Bitte die von ihm
demselben geschenkte Kapelle Bierlingen gegen die innerhalb des Klosters Reichenau gelegene
dem h. Petrus geweihte Thegmarszelle an das Kloster zu vertauschen.
Pavia 883. Oktober 9.
(Chr.) j In nomine sanctae et individuae trinitatis. Karolus divina favente dementia
imperator augustus. Noverit igitur omnium fidelium nostrorum praesentium videlicet
et futurorum industria, jj quia nos venerabili episcopo et dilecto archicancellario nostro
Liutuuardo quandam cappellam, quae vocatur Birninga*), sitam in Alamannia cum omnibus
ad se iuste pertinentibus vel aspitien||tibus iure perpetuo in proprietalem concessimus.
Postea vero praefatus episcopus nostram depraecatus est celsitudinem, quatenus ei liceret
nostra auctoritate praenominatam cappellam cum || omnibus ad se pertinentibus ob
nostrae mercedis augmentum atque glemosinam animae illius ad monasterium sanctae
Mariae, quod vocatur Augia, iure perpetuo tradere, econtra accipiens nostra licentia et
spontaneo consensu abbatis omniumque fratrum ibidem Christo famulantium cellam
infra monasterium constructam in honore sancti Petri, quae vocatur Thegamarscella,
cum omnibus ad eandem cellam iuste pertinentibus, ea videlicet ratione, ut ipse omnibus
diaebus vitae suae sub usufructuario utrumque habeat, teneat atque possideat et post
illius discessum cum omni integritate sua utraque loca iterum ad praescripti monasterii
potestatem sine aliqua molestia vel inquietudine redeat. Nos vero tali conditioni animo
libenti praebentes assensum hoc nostrae auctoritatis praeceptum inde conscribi manda-
vimus, per quod decemimus atque iubemus, ut haec eadem supra narrata conditio ex
utraque parte firmum et stabile per omnia tempora permaneat absque ullius contra-
dictione. Et ut haec auctoritas nostra pleniorem in dei nomine obtineat firmitatem, hoc
idem praeceptum manu propria subterfirmavimus et anulo nostro sigillari iussimus.
i Signum domni Karoli (Monogramm) imperatoris augusti. 1
j Uualdo cancellarius ad vicem Liutuuardi archicancellarü recognovi et 1 subscripsi
(Becognitionszeichen. Siegel) ').
Data VII. idus Octobris, anno incarnationis domni DCCC. LXXX. III., indictione 11.,
anno imperii piissimi imperatoris Karoli III.
Actum Papia ci vi täte. In dei nomine feliciter. Amen.
Nach dem Original im fürstlich fürstenhergischen Archive zu Donaueschingen. Auf der Rückseite in gleich-
zeitiger Kapitalschrift: praeceptum de Pirninga und in Minuskelschrift des 15. Jahrhunderts: praeceptum Karoli
de Piringa, datwn VII idus Octobris anno incarnationis DCCCLXXXIU. — Abdruck: Pupikofer, Geschichte
des Thurgaus 1, Beilagen S. 3. — Riezlcr in: Archivalische Zeitschrift 1, 276. — Regest: Böhmer -
Mühlbacher, a. a. 0. S. 633 Nro. 1632. — K. Brandi, Die Reichenauer Urkundenfälschungen 1890 S. 4.
432 Nachtrag. (895. Februar 17.)
a) Subseripsi im Reco^itionszeichen. Einiges Wachs von dem vermittelst eines Kreozschnitts dem Pergament
aufgedrQckten kaiserlichen Siegel ist noch vorhanden, dagegen ist das von Pupikofer and Riezler beschriebene Bild (Hefiber,
Deutsche Kaisersiegel Tafel I Nro. 6) und die Umschrift jetzt nicht mehr erkenntlich.
1) Bierlingen, O.A. Horb, vergl. Bd. 1 S. 188, Nro. GLXIU.
V.
König Arnulf schenkt auf Fürsprache seines getreuen Bischofs Wiching (von Neitra) seinem
Kanzler Ernst das frühere Eigenthum des Edlen Chunimunt in Alamannien an deti Orten
Sunthausen und Schwenningen sammt einem Theil der Kirche an letzterem Orte.
(Piacenza) 895 Februar 17.
(Chr.) j In nomine sanctae et individuae trinitatis. Arnolfus, divina favente dementia
rex. Noverit orane collegium fideliura nostrorum praesentium videlicet atque futurorum
industria, quia nos per inter i | ventum Uuihcingi fidelis episcopi nostri Ernusto cancellario
nostro quasdam res iuris nostri in proprium donavimus. Hoc est quicquid quidam
nobilis vir Chunimunt nominatus in Alamania et villis || Sundhusa^) et Suanninga')
dictis proprietatis habuit cum portione aecclesiae in Suanninga, curtilibus^ aedifitiis,
familiis et mancipiis omnibusque rebus parvis et magnis illuc iuste respi||cientibus.
lussimus quoque hoc praeceptum inde conscribi, firmiter per hoc statuentes, ut supra
memoratus Ernust in ipsa propriaetate ab hodierna die hac*) deinceps omni tempore
liberam teneat potestatem habendi donandi vendendi commutandi aut quodcumque sibi
libuerit faciendi. Et ut haec auctoritatis nostrae donatio pleniorem in dei nomine ob-
tineat stabilitatem, manu propria eam firmavimus et de anulo nostro insigniri decreviraus.
j Signum dorani Arnolfi (Monogramm) piissimi regis. 1
: Ernustus notarius ad vicem Theotmari archicappellani recognovit et 1 subscripsit^).
Data XIII. kalendarum Marciarum die , anno incarnationis domini DCCC. XC. V. *),
indictionum XIII., anno regni Arnolfi regis VIII. Actum Placenciae. In dei nomine
feliciter. Amen.
Nach dem Original im Generallandesarchive zu Karlsruhe. Gleichzeitige Aufschrift auf dem Rücken der
Urkunde: adquisitio Ernusti de Supulhusa et Suanninga, wozu später gesetzt wurde: per Aniolfum regeni. —
Abdruck: Dürage, Regesta Badensia p. 83. — Regest: Fürstenbergisches Urkundenbuch 5, 29. —
Böhraer-Mühlbacher, a. a. 0. S. 693, Nro. 1854. — Brandi, a. a. 0. S. 6. 117.
*) Die Jahresdaten stimmen zusammen zum Jahr 895. Der angegebene Ort der Handlung, Piacenza, entspricht
aber einem Aufenthalte K. Arnulfs daselbst im Februar 894. Der oben als Tag der Beurkundung angegebene Tag,
Februar 17, kann somit auch der Tag der Handlung sein, wenn diese auch im vorhergehenden Jahre, 894, stattgefunden
hatte. Vergl. Böhmer-Mühlbacher und Brandi, a. a. 0., insbesondere aber Ficker, Beiträge zur Urkundenlehre
1, 193. 208.
Nachtrag. (996. Dezember 18.) 433
a) So deutlich die Urkunde. — b) SubscHpsit im nun folgenden Recognitionszeichen, hinter welchem der Kreuz-
schnitt im Pergament filr das dereinst aufgedrückte, abgesehen von der Färbung des Pergaments spurlos verschwundene Siegel.
1 u. 2) Sunthausen, bad. B.A. Donaueschingen und das nahe dabei gelegene Schwenningen, O.A. Rottweil.
VI.
996. Dezember 18.
Kaiser Otto IIL übergibt der Botmässigkeit des Bischofs von Wirzburg die] bisher
königliche und freie Abtei Amorbach mit reichem Giiterbesitz, quorum bonorum tytulationes
precepimus subnotari: Rusinhusen ^), Offinheim*), Gozzisheim '), Svnnelndorf*), Wlfingin*),
in Ascheim *) VIII hubas, Statin \ Hepphinkeim ®), Kvntiche ®), Rotaha ^®) aliosque viculos
ad se pertinentes, in trecentis hubis consistit, preter decimaciones earundem villarum
et preter aliarum villarum decimaciones. Quarum nomina hec sunt : Hartheim "), Weke-
bach'O, Wilenbach^'), Erfeit"), Eberstat"), Kreuwelsheim^^), Steinsfelt"), Hetinheim ^«),
Bofisheim"), Slirstat*^, Sekaha*^, Schffenze").
Datum XV. kalendas lanuarii anno dominice incamationis . . *) CG . . *) XXXVL, anno
regni tercii Ottonis XV.
Nach Monumenta Boica XXXI% p. 261 (aus einem Wirzburger Copialbuche des 13. Jahrhunderts).
Ober die Unechtheit dieser Urkunde vergl. die Anmerkungen der Mon. Boica ; Jahrbb. des Deutschen Reichs unter
Heinrich II. v. S. Hirsch % 52; Stumpf-Brentano, Reichskanzler 2, 93, Nro. 1102; derselbe, die Wurz-
burger Immunitäts-Urkunden 1874 1, 19.
*) Hier befindet sich eine Rasur.
1) Wohl Rüsselhausen, 1273 Rusilnhusen geschrieben, O.A. Mergentheim. — 2 u. 3) Ofienau, früher
Offenheim, und Gochsen, früher Gozzesheim geschrieben, O.A. Neckarsulm. — 4) Sindeldorf, O.A. Eünzelsau. —
5) ? Wölfingen, abgeg. Ort bei Forchtenberg, O.A. Öhringen. — 6) Aschheim, auch im Wirt. Urkb. 1, 212
erwähnt und dort als unbekannt bezeichnet, nach Wirt. Franken 9, 92, 120 in der Umgegend von Heilbronn,
nach Wirt. V.-J.-Hefle f. Landesgeschichte 9, 239 vielleicht Hohenstein, O.A. Besigheim. — 7) PStetten, O.A.
Brackenheim. — 8) Höpfigheim, O.A. Marbach. — 9) Nicht sicher zu ermitteln, vergl. über den Rudegerus de
Oven, mües dictus de Kundege Wirt. Franken 4, 361. — 10) ? Eines der verschiedenen Roth im Wirten-
bergischen Franken: Roth, O.A. Mergentheim, Ober- Unter-Roth, O.A. Gaildorf. — U) Hardheim, bad. B.A.
Walldürn. — 12) Unermittelt. — 13) ? Willenbach, O.A. Neckarsulm, PWillsbach, früherauch Wüerahach,
Wülerspach, geschrieben, O.A. Weinsberg, ? Weilbach, bair. A.G. Amorbach. — 14) Unermittelt. — 15) Eberstadt,
O.A. Weinsberg oder Eberstadt, bad. B.A. Buchen. — 16) Crailsheim, O.A.Stadt. — 17) Kochersteinsfeld,
O.A. Neckarsulm (in der Folge kloster-amorbachischen Patronats.) — 18) Hettingen, früher auch Hettincheim
geschrieben, bad. B.A. Buchen. — 19—21) Bofsheun, Schlierstadt, Seckach, bad. B.A. Adelsheim. — 22) Ober-,
Mittel-, Unter-Schefflenz, bad. B.A. Mosbach.
VI.
55
434 Nachtrag. (1024. September 8. — 1027. März 26.)
VII.
Abt Bern van Reichenau hütet den Bischof Wemher von Strassburg um Schutz gegen die
Ansprüche Wolferats (von Altshausen) auf seine Höfe Bierlingen, Empfingen und Binsdorf.
Ohne Orts- und Zeitbestimmung. (1024. September 8. — 1027. März 26.) V
Domno antistiti Wt, iusto veri Sadoch**) sacerdotis filio, B. qualecumque vas in
domo magni patris familias per boni operis sacrificium aeternae contemplationis intrare
gazofilacium. Quoniam fidi pectoris vestri sanctuarium mihi tutum semper fuit asylum,
ideo securus ad id confugio, quociens aliquo necessitatum constringor articulo, ut ubi
pridem consolationis habui remedium ibi nunc renovati laboris iterum inveniam refri-
gerium. Scitis enim, quantis molestiarum turbinibus nuper apud regalem curtem sum
iactatuSy quando domnae reginae necnon et archipresulis venerandi A. vestrique pio
suffultus iuvamine in aliquod , securitatis litus me putabam vel ad tempus enatasse.
Sed ecce, dum nescio, subito me retroactum in mediis pene undis video. Igitur ille
quem bene nostis Wolfrat*), cuius vocabulum iure mihi videtur interprelari posse lupi
consilium, meae calamitatis in hoc tempore inicium, non cessat nomini suo simul et
moribus consonum contra me exercere officium, dum lupino me dente assidue mordet
et lacerat, publice ac privatim me arguens mendacii, eo quod sim immemor erga eum
promissi ac regii transgressor precepti, cum vos et precepti pariter et promissi testes
esse, si dignamini, possitis idonei. Jactat^) ubique sibi curtes nostras Bimiggun^»
Emphingun*), Biniztorhp') promissas esse, idque agens ordinis nostri statum pene
debilitat, animos fratrum conturbat, illud apostoli dictum ignorans: Qui vos conturbat,
portabit iudicium quicumque est ille***). Enim vero cum me per domnum episcopum
nostrum aliosque super hac re satis teraere et moleste interpellasset , racionabiliter , ut
multis Visum est, inducias postulavi, usque dum vobiscum pertractarem, si quomodo et
secundum senioris nostri placitum respondere valerem, asserens me id omni nisu ela-
borare velle, ut si quid verbis promitterem operibus adimplerem. Quo audito recessit
indignans et amarus animo, non desinens procacitate linguae quas libuit minas proferre.
Nunc igitur quoniam vos inter LX ex fortissimis Israel Salomonis nostri leclulum
ambitis****) et gladium spiritus tenetis manu vestra ad bellum doctissima, dei ovile a
lupi huius morsu defendile, ut nos pro domni regis nostri vestrorumque omnium salute
absque timore valeamus instanter orare.
Nach dem Abdruck in: Neues Archiv der Gesellschaft f. ältere deutsche Geschichtskundc 13,
1888, S. 630 aus Cod. Aug. CXLVI, saec. XL, der Karlsruher Hofbibliothek f. 112, wozu die Bemerkungen von
Schulte in Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins N. F. 3, 351 ff. zu vergleichen sind.
*) Die Zeitbestimmung dieses undatirten Schreibens ergibt sich aus der Deutung der in ihr meist durch Siglen
angedeuteten Personen, wie sie von A. Holder, namentlich aber Schulte a. a. 0. gegeben wird. Der sicherlich nach
Nachtrag. (12. Jahrhundert.) 435
Kl. Reichenau gehörige Schreiber des Briefes (B) ist Abt Bern daselbst (1008—1048) ; der Adressat (W) ist wohl Bischof
Wemher I. von Strassburg (1001—1029), welcher am Hofe K. Konrads II. besonders angesehen war; der Gegner des Abts,
Wolferat, ohne Zweifel Graf Wolferat II. von Altshausen-Veringen (f 1065 oder 1069), Vater Hermanns des Lahmen (f 1054) ;
der Erzbischof (A) ist Aribo von Mainz (1021—1031), zu dessen Regierungszeit bloss als König, nicht auch zugleich als
Kaiser, nur Konrad II., Gemahl der schwäbischen Herzogstochter Gisela, erscheint, der am 6./7. September 1024 zum
Könige gewählt, aber bereits am 26. März 1027 Kaiser wurde.
**) Sadok, Hohepriester unter K. David.
♦**) GaUt. 5, 10.
****
) Gantic. Gantic. 8, 7.
a) frat auf einer Rasur. — b) So laut gefl. Mittheilung aus Karlsruhe nach dem Godez selbst, nicht laetat, wie
im Neuen Archiv gedruckt ist
1) Bierlingen, O.A. Horb. — 2) Empfingen, hohenzoUer. O.A. Haigerloch. — 3) Binsdorfi O.A. Sulz.
vm.
Einkünfte des Kämmerers zu Mlwangen aus dem 12. Jahrhundert.
De dispositione prepositi debentur camerario in nummis et argento X marc^. De
Althain^) et de Abbateshoven *) de estivalibus panniSi qu? dicuntur hustöch, et hircinis
cutibus et de coemptione pellicea talentum, ab ulraque viUa dimidium talentum. De
Phalheim') in pellicea coemptione et hircina cute et aliis diversis acquisitionibus dime-
dium') talentum. De Alach^) in pellicea coemptione dimidium talentum^ reliqua iura
preposito remaneant. De Niulaare^) et de Gemunden^) pari acquisitione dimidium
talentum. De Michelbach ^) V solidi. De Nallingen ®) dimidium talentum. De Sigeman^s-
wilare^) talentum. De beneficiis in curiam abbatis pertinentibus talentum. De Stein-
bach ^^ XV solidi. De Gunzenhusen ") tria talenta Ratisbonensis monet^ ex annualibus
tributis collecta. De Chazuuangen ^') tria talenta Ratisbonensis monet? ex annualibus
tributis collecta. Prepositus de Sriezesheim^O de annualibus tributis et aliis diversis
acquisitionibus V marchas camerario persolvat. De oblationibus fidelium quicquid ad
monasterium offertur tam nummis quam precio vestium vel animalium camerarius
ex integro accipiat hoc tantum excepto : si argentum vel nummi offeruntur, quod minus
continetur quam decem solidi, cellerarius id ipsum in conmunem utilitatem fratrum accipiat,
si autem X solidi oblati fuerint, camerarius eosdem ad predictum usum accipiat. Annu-
ales autem oblationes de prediis defunctorum statutas camerarius de quibus
anniversarii dies defunctorum obiri debent. Stillonaugiam ") et Bergheim") camerarius
in suam proprietatem accipiat et fratribus inde statutis diebus solito more serviat et
reliqua in suum usum vertat.
55 •
436 Nachtrag. (1103. Januar 18.)
Aus einer EUwanger, nunmehr der k. 6ffentl. Bibliothek in Stuttgart gehörigen Handschrift des 12. Jahr-
hunderts : Biblia fol. No. 55 und zwar nach einem auf dem hinteren Deckel des Codex aufgeklebten Pergamentblatt
Die Schrift der Urkunde ist aus demselben Jahrhundert. Das cursiy Gedruckte ist nicht mehr mit Sicherheit zu
entziffern.
a) So die Urkunde.
1 u. 2) Wohl Hohenaltheim u. Appetshofen, beide bair. A.G. N5rdlingen. — 3) Pfahlheim, O.A. EHwangen. —
4) ? Ältester Name für die jetzige O.A.Stadt Aalen, welche, soweit sonst bekannt, im J. 1300 das erste Mal
allerdings in der Schreibung Aulen erwähnt wird, allein schon im J. 1328 Stadt, daher doch wohl ziemlich
älter war und deren Namen wohl von dem Aalflusschen herrührt. — 5) Neuler, O.A. Ellwangen. — 6) Vor
dem Worte ist eine kleine Lücke und es scheinen noch einige, etwa 2, jetzt unleserliche Buchstaben davor
gestanden zu haben, so lässt sich an das heutige Abtsgmünd (O.A. Aalen), in einem Vidimus einer Urkunde des
J. 1251 von 1442 AhUgemunde geschrieben (Wirt. Urkb. 4, 275) denken; die O.A.Stadt Gmünd dürfte ihrer
Lage und sonstigen Geschichte nach weniger passen. — 7) Wohl Michelbach a. d. Bilz, O.A. Gaildorf. —
8) Nellingen, O.A. Blaubeuren. — 9) Simmisweiler, Gem. Waldhausen, O.A. Neresheim. — 10) Steinbach,
Gem. Weipertshofen, O.A. Crailsheim. — 11) Gunzenhausen, bair. A.G.Sitz. — 12) Kazwang, bair. A.G.
Schwabach. — 13) Schriesheim, bad. B.A. Mannheim. — 14 u. 15) Stillau, Gem. Stödtlen, und Bergheim, Gem.
Thannhausen, O.A. Ellwangen.
IX.
Urkunde darüber, dass Ritter Diemar von Röttingen all sein Eigenthum an das Kloster
Hirsau überlassen und sich selbst in dieses Kloster begeben hat
1103. Januar 18.
In nomine sancte et individue Irinilalis. Cunclis Christi fidelibus tarn futuris quam
presentibus cognitum esse cupimus, quod miles quidam de Rutingen *), Diemarus nomine,
cum inter capitaneos principes provincie, que dicitur Osterfrancka *), genere et possessione
preditus non parve estimationis haberetur suisque rebus diu post obitum parentum
suorum cum omni libertatis et pacis securitate potiretur, divinam admonilionem prudenter
considerans, qua dicitur : divitie viri redempcio anime eins *), et item : quid prodest homini,
si Universum mundum lucretur, anime vero sue detrimentum paciatur**), non solum
omnia, que sui iuris erant, ad monasterium Hirsaugiense deo et sanctis apostolis Petro
et Paulo sanctoque Aurelio episcopo, ipsius loci patronis, ad usum fratrum ibi deo
servienliu'm delegavit et contradidit, sed etiam ipse in eorum consorcium transire et sub
eisdem communis vite disciplinis deo militare decrevit et efficaciter deo annuente comple-
vit. Predia autem que dedit et mancipia hec sunt: In Rutingen iuxta fluvium Tubara')
in provincia Osterfrancken , in episcopatu Wirtzburgensi , in comitatu Mergentheim*),
ubi ipsius mansio precipue erat, unam salicam terram et septem hubas et unum vinetum.
Ceteras hubas in eadem villa habent hü: Richolfif unam, Rihmunt unam, Adalbertus
dimidiam, ad. ecciesiam pertinet una, mulier quedam unam, que etiam pertinet ad
ecclesiam, item Richolff in Nasaha*) unam hubam. Huius viri et supradictorum viro-
Nachtrag. (1103. Januar 18.) 437
rum hübe ad nos pertinent post obitum eorum, de subscriptis vero hubis servitur nobis,
quas hereditario iure habenl hü: in Rutingen*) filii Ravenoldi tres hubas et duo
molendina et Megingos in eadem villa duas hubas, ad Strute*) tres hubas, Engelwart tres
hubas in Rutingen et in Lutenbach^) decera hubas silvatice et culte terre et molendinum^
Sigebrecht unam hubam in Rutingen, Helprecht ad Mannheim •) novem hubas ipse et
filii eius unam hubam in Hiltenheim®) ipse et filii fratris sui in Ofifenheim*^ duas
hubas. Hec sunt nomina villularum, in quibus'alia sita sunt: Rietheim"), Nasaha*),
Strute*), Biberarin*^, Argirsheim '•) , Hoferstat"). Ad Rintbach**) centum et tres ara-
bilis terre et plus quam centum de silva; Brunnen") XXII hubas; Bennendorfif") XV
hubas ; Ochsenfurt **) quatuor hubas salice terre secundum computationem illius provincie
et alie due, ubi LX iugera computantur ad hubam, unde secundum illos sex hübe sunt,
apud nos vero numerantur XII, in quo loco habemus portum navalem, id est var,
qui persolvit octo solidos Wirtzburgensis monete; ad Ritenowa*®) XX hubas et multum
de Silva; ad Alpwinesdorff*®) triginta unam hubam; ad Carentzheim ") tres hubas et
dimidiam salice terre et vinetum et ad alias circumiacentes villulas decem hubas.
Que autem ex bis omnibus nostro usui absolute deserviunt, sunt Rutingen, Alpwines-
dorff, Bennendorf, Brunnen, Carentzheim, Rietenowa. Cetera vero omnia clientibus in
beneficia ab ipso tradita sunt, ipsique clientes cum possessionibus isdem monasterio
Hirsaugiensi cum ceteris utriusque sexus et mancipiis indissolubili donatione dati sunt.
Ut vero rerum ipsarum testamentaria* donacio rata semper et inviolata permaneret,
sapienti usus consilio, antequam monastice professionis habitum susciperet, ad villam,
que Rietheim dicitur, nonnuUos regni principes, notos quoque et amicos quam plures
congregavit, inter quos precipui erant: comes Gerhardus de Moguncia"), comes Engel-
hardus de Lubenhusen **) et filius eius Waltherus, comes Heinricus de Rotenburg"),
comes Bruno de Wertheim'*), presente etiam abbate predicti monasterii nomine Gebe-
hardo cum quibusdam fratribus suis et aliis multis, quorum subnotata sunt nomina,
quorum omnium testimonio, consensu, consilio et auxilio predictam bonorum suorum
concessionem perpetua stabililate prefato abbati eiusque successoribus possidendam,
tenendam et secundum deum libere disponendam constituit et confirmavit. Si quis vero
ahquid earum iniuste abalienare vel violenter invadere presumpserit, maledictionem et
perditionem anime et corporis in apostolico privilegio ***) , quod in predicto monasterio
anliquitus conscriptum servatur, sibi imminere non dubltet, nisi digna emendatione
resipiscat. Denique hec tradicio prefati viri Diemari facta est anno dominice incarna-
tionis millesimo centesimo tercio, indictione secunda, die dominica, septima luna, XV.
kalendas Februarii, scilicet in natali sancte Prisce virginis et martyris, regnante Hein-
rico rege quarto. Testes autem, qui hec cum numeroso populo viderunt et audierunt,
hü sunt: predicti com ites quatuor, Ebo et filius eius Goswinus de Mergentheim *), Gerunc
438 Nachtrag. (1103. Januar 18.)
de Rutingen*), et duo filii fratris sui Rihmunt et Adelbert, Embrich et frater eius
Conradus de Ratherssheim**), Gundelo de Pfussech*0 et duo filii eius Bernger et Con-
radus, Bucco de Corba**), Burekart de Vfifenheim^®) et duo filii eius Heinrich et Gumprecht
de Buchenbach"), Vdalricus et frater eius Hartheroch de Eskendal*^, Gumprecht et
frater eius Megin wart de Eckebruck ") et duo filii eius Adelboch ****) et Burekart, Ra venolt
de Wiblessheim •*), Sigeloth de Custulare ") et frater eius Marquart, Adeloch de Dieflfen •*)
et filius eius Adeloch, Reginolt de Cubenheim'*) et frater eius Wignant, Heinricus de
Hartbach *•), Heinricus de Hildenheim"), Rugger de Hirsslanden"), Otto de Wingerss-
heim'*), Adelbero de Slierstat *^) , Eberwin de Zimbren"), Wolffram de Glatebach **),
Otker de Burbach **), Wigpret, Volcmar de Dagsteten **), Adelolt de Isinbretssdorfif**),
Fridrich de Bilrieth**), Hartman, Hartwig, Heinrich, Salecho de Sintprechtsshusen*^).
Aus dem Codex Hirsaugiensis des 16. Jahrhunderts fol. 32^. — Darnach Abdruck in den Ausgaben
dieses Codex: Litter. Verein 1843 S. 43. Württ. V.-J.-Hefte für Landesgeschichte X. 1887 Anh. S. 30.
•) Proverb. 13, 8.
•♦) Lucas 9, 20.
***) Entweder die Bd. 1 S. 281 gedruckte Urkunde Pabst Gregors VIL von 1075 oder nach der Vermnthung des
Herrn Professor Dr. Sch&fer in Tübingen eine zu jener Zeit noch vorhandene oder wahrscheinlich nur behauptete pILbstliche
Urkunde, auf welche die in der Urkunde K. Heinrichs IV. vom 9. Oktober 1075 Bd. 1 S. ^8 ff. vorkommende Verfluchung
zurflckgeht.
*) Wohl verschrieben für Addhoeh oder Adehch.
1) Röttingen, bair. A.G. Aub. — 2) Ostfranken, im Hirsauer Codex sonst einige Male Osterfrancken
geschrieben; die Wortbildung ist auffallend und gehört wohl einer späteren Zeit an; übrigens kommt in einer
Genealogia domus Karoling. aus dem 11. Jahrhundert wenigstens Ostrofrancia zweimal vor (Monum. Germ.
2, 314). — 3) Die Tauber. — 4) Mergentheim, O.A.Stadt. — 5) Nassach, O.A. Mergentheim. — 6) Strüth,
bair. A.G. Aub. — 7) Laudenbach, O.A. Mergentheim. — 8) (Nach V.-J.-Hefte a. a. 0.) ? Mennenheim, Mönheim,
in Eaubenheim bair. A.G. Windsheim aufgegangen. — 9) Hüttenheim, bair. A.G. Marktbreit. — 10) Uffenheim,
bair. B.A.Silz. — 11 u. 12) Riedenheim u. Bieberehren, bair. A.G. Aub. — 13) Ergersheim, bair. A.G. Uffen-
heim. — 14) Hopferstadti bair. A.G. Ochsenfurt. — 15 u. 16) Nieder- oder Ober-Rimbach und ? Bronn, O.A.
Mergentheim. — 17) Wasserberndorf, bair. A.G. Scheinfeld. — 18) Ochsenfurt, bair. B.A.Sitz. — 19) Rietenau,
O.A. Backnang, ist auch sonst als kloster hirsauisch bekannt, doch würde Rüdenau bair. A.G. Miltenberg zu den
vorher und nachher genannten Orten besser passen. — 20) ?Elpersdorf, bair. A.G. Heilsbronn. — 21) Erens-
heim, bad. A.G. Tauberbischofsheim. — 22) Mainz. — 23) Lobenhausen, O.A. Gerabronn. — 24) Rothenburg
a. d. Tauber. — 25) Wertheim, bad. B.A.Stadt. — 26) Tauberrettersheim, bair. A.G. Aub. — 27) Pfitzingen,
O.A. Mergentheim. — 28) Korb, bad. B.A. Adelsheim. — 29) Buchenbach, O.A. Künzelsau. — 30) Eschenthal,
O.A. Öhringen. — 31—33) ?Equarhofen, Wiebeisheim, Custenlohr, bair. A.G. Uffenheim. — 34) ?Nach Wirt.
Franken Heft 4, 1850 S. 86 u. V.-J.-Hefte a. a. 0. abgeg. Burg Tiefen bei dem bair. A.G.Sitz Neustadt a. d. Aisch oder
Obern-, Untemtiefy bair. A.G. Windsheim. — 35) Kaubenheim, bair. A.G. Windsheim. — 36) Gross-, Klein-Harbach,
bair. A.G. Rothenburg a. d. Tauber. — 37) ?0b — im Falle der Annahme eines Schreibfehlers — das in
Anm. 9 genannte Hüttenheim. — 38) Hirschlanden, bad. A.G. Adelsheim. — 39) ?? Einersheim , bair. A.G.
Scheinfeld. — 40 u. 41) Schlierstadt u. Zimmern, bad. A.G. Adelsheim. — 42) Gross-GIattbach, O.A. Vaihingen. --
43) ? Burbach, bad. A.G. Ettlingen. — 44) Oberdachstetten , bair. A.G. Ansbach. — 45) ? ? Escherndorf , bair.
A.G. Volkach. — 46) BiWeth, abgeg. Burg bei Thüngenthal, O.A. Hall. — 47) Simprechtshausen, O.A. Künzelsau.
Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.) 439
(Zum zweiten Bandet)
X.
Zum Schenkungsbuche des Klosters Retchenbach.
Eine andere Handschrift des Schenkungsbuchs des Klosters Reichenbach als die Bd. 2 S. 389—419 gedruckte
Stuttgarter Handschrift fand sich in letzter Zeit im Archive des Benedictinerstifls St Paul im Lavantthale ?or,
wohin dieselbe mit anderen Documenten dieses und einiger anderer wirtembergischer Klöster im Jahr 1809 aus
dem Reichsstifl St. Blasien gekommen war (vergl. hierüber F. X. Kraus in Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins
43, N. F. 4. S. 46). Sie führt dort die Nummer 15 der Pergamentcodices. Diese Quarthandschrift, in roth-
geförbtes Leder gebunden und mit einer jüngeren Aufschrift: „Richenbacher Stiftbuch'' versehen, zählt 16 Pergament-
blätter, meistens von 19 cm Höhe und stark 14 cm Breite, sowie fast durchaus 29 Zeilen auf der Seite;
zwischen das 9. und 10. Blatt sind 2 kleine Nachtragsblätter eingeschoben. Das Ganze ist in neuerer Zeit und
zwar unter Mitzählung der Nachtragsblätter foliirt worden. (18 fol.)
Das Verhällniss beider Handschriften ist folgendes. Im Ganzen ist S. 391 — 410 (von Beginn — dericis decem)
des bereits früher gedruckten Stuttgarter Textes auch in der St. Pauler Handschrift, namentlich Anfangs so
ziemlich in derselben Ordnung, enthalten, doch werden die Abweichungen von der Ordnung des Stuttgarter
Textes im Verlaufe immer beträchtlicher. Manche Theile dieses Textes fehlen im St. Pauler ganz, wie z. B.
S. 393, Z. 22 V. 0. — S. 394, Z. 2 v. o. (quod cames — plurimis testibus), S. 397, Z. 18 v. o. — S. 398, Z. 3 v. u.
(Anno — prescriptum est)^ S. 401, Z. 8 v. u. — S. 402, Z. 13 v. o. (Manegoldua — in eodem loco), S. 404,
Z. 1—11 V. 0. (Liutfridus — vülajj S. 406, Z. 13 v. o. — 407 Z. 9 v. o. (Cono clericus — Gregorii) u. s.w.,
während andererseits nicht unwichtiges sich nur im St. Pauler Text ßndet, wie der folgende Druck zeigt, ohne
dass sich sicher erkennen liesse, warum der Schreiber des Stuttgarter Textes diese z. Th. in die frühesten
Zeiten des Klosters zurückgreifenden Begebenheiten wegliess. Von S. 410, Z. 15 v. u. (Erlewinua u. s. w.^ an
ist der Stuttgarter Text der einzige.
Die St. Pauler Handschrift wurde bis fol. 8» (s. unten S. 443) von einer Hand geschrieben, während der
spätere Theil aus mehreren bald grösseren, bald kleineren Nachträgen von verschiedenen Händen besteht. Der
älteste Theil ist schon den Schriftzügen nach etwas älter aJs die Stuttgarter Handschrift, etwa vom Ende des 11.
oder Anfange des 12. Jahrhunderts, eine Annahme, welche durch mehrere im folgenden namhaft gemachte (bis
S. 404 des Stuttgarter Textes incl. von dem ersten Schreiber herrührende) Abweichungen des Textes insofern unter-
stützt wird, als der nunmehr in Frage kommende Text den älteren Charakter klar zeigt. So ist insbesondere
S. 396 Z. 10 V. 0. der Satz: Que postea im St. Pauler Texte von anderer Hand am Rande nachgetragen,
ohne Zweifel weil zur Zeit der Abfassung dieses Textes die Vertauschung der betreffenden Güter noch nicht
stattgefunden hatte, im Stuttgarter Texte bildet er einen fortlaufenden Bestandtheil des Ganzen: allem nach, weil
jener Tausch zur Zeit von dessen Herstellung bereits geschehen war. S. 397, Z. 6 v. o. sind im St. Pauler Texte
die Sätze : quas etiam marcaa dederat etc, in derselben Weise später nachgetragen, während sich dieselben im Stutt-
garter Texte in den Worten: easdem etiam marcas dederunt etc. von Anfang an finden. S. 401, Z. 8 v. o. heisst
es im St. Pauler Texte : uhi etiam modo curtem habemus^ im Stuttgarter ubi etiam quondam curtem habuimus, der
Hof war also in der Zeit zwischen der Abfassung beider Texte aus dem Besitze des Klosters gekommen. S. 401,
Z. 11 V. u. wird im Stuttgarter Texte der erfolgte Tod Hartmuts von Gemmrigheim erwähnt, welcher zur Zeit
der Abfassung des St. Pauler Textes, wie es scheint, noch nicht erfolgt war und daher von ihm nicht berück-
sichtigt wird. S. 402, Z. 19 v* o. ist im St. Pauler Texte der Schenkung Lutberts von Staufenberg ein Beisatz
zugefügt, welcher das Sachverhältniss zur Zeit des Lebens und nach dem Tode des Spenders festsetzte; dieser
Beisatz fehlt im Stuttgarter Texte; wahrscheinlich hatte der Spender zur Zeit der Abfassung des 1. Textes noch
gelebt, war aber bei Abfassung des 2. gestorben, so dass das Verhältniss jetzt einfacher geworden war. Die
Z. 21 des Stuttgarter Textes berichtete Schenkung von Lutberts Sohn Burchard fehlt im St. Pauler Texte, war
440 Nachtrag. (Schenkungsbuch des KL Reichenbach.)
vielleicht jünger als dieser. S. 403, Z. 3 ▼. o. beweist der Umstand, dass der Satz que postea etc, des Stutt*
garter Textes im St. Pauler Texte fehlt, dass die Hube zur Zeit der Abfassung des letzteren noch im Besitze des
Klosters war; die im Stuttgarter Texte folgende Schenkung von Lutberts Sohn Adelbert, welche im St. Pauler
Text gleichfalls fehlt, ist wohl wiederum junger als dieser Text. S. 403, Z. 15 v. o., S. 404, Z. 12 v. u.,
S. 405, Z. 9 V. o. hat es mit dem Fehlen der Sätze: quf postea vendita sunt, qtwd postea datum est, bez.
postea autem libros eine ähnliche Bewandtniss wie im vorhergehenden. S. 409, Z. 16 ff. v. u. spricht der
St. Pauler Text davon, dass ein Jahrtag gefeiert werden solle, wenn der Edle Guntramm und seine Mutter
gestorben sein werden, während der Stuttgarter den Beisatz weglässt, ohne Zweifel, weil die Todesfälle inzwischen
erfolgt waren. An anderen Stellen war der Schreiber des St. Pauler Textes noch genauer, als der des Stutt-
garter, welcher die Trennung der fraglichen Personen nicht mehr genau durchführte, so z. B. S. 405, Z. 13
V. o., wo der letztere zwischen Vater und Sohn nicht so genau unterscheidet wie der erstere. (Dagegen ist
S. 400, Z. 20 V. 0. der Stuttgarter Text genauer als der St. Pauler.) Endlich hielt wohl bisweilen der Schreiber
des Stuttgarter Textes die Ausführlichkeit des früheren Textes überhaupt nicht mehr für nothwendig, z. B. S. 406,
Z. 11 V. 0., S. 408, Z. 9 V. 0., S. 409, Z. 5 v. o. und 14 v. u.
Dafür, dass die Niederschreibung des ältesten Theils des St. Pauler Textes insbesondere vor dem Jahr 1091
stattgefunden habe, könnte geltend gemacht werden, dass die längeren Ausführungen des Stuttgarter Textes über
Abt Gebhard von Hirsau reg. 1091—1105 (S. 397, Z. 18 ff. — S. 398, Z. 4 v. u.) in jenem Texte fehlen,
allein der Abschnitt: Hec autem dofnnus Gebehardus ahhas sancto Gregorio concessit (S. 396) kommt bereits auch
in ihm vor. Wohl aber fehlt hier die Nachricht des Stuttgarter Textes über ein Gauding zu Ofterdingen aus
den Jahren 1113—1125, welches der rheinische Pfalzgraf Gottfried von Calw abhielt und vor welchem eine
Rechtssache Graf Friederichs I. von ZoUem zur Verhandlung kam (S. 393, Z. 18 ff. v. u. ; vergl. hierüber
L. Schmid, Die älteste Geschichte des ... Gesammthauses der ... Hohenzollern 2, S. 219, Anm. 83); ebenso
ein Bericht über einige Begebenheiten aus der Zeit K. Lothars reg. 1125 — 1137 (S. 399, Z. 7 v. u. — S. 400,
Z. 3 V. 0.), welche beide Lücken einige Anhaltspunkte für die Zeit abgeben dürften, vor welcher der älteste
Theil der Handschrift abgefasst wurde. — Von Daten, bezw. datirten Begebenheiten finden sich weiterhin in der
Handschrift — abgesehen von der im Eingange des Textes demselben eingereihten Urkunde von 1082 Mai 15, der
Nennung der Jahre 1085, 1087, 1088, 1115 (Stuttgarter Text S. 391, 394, 408 [unter den Nachträgen des St. Pauler
Texts]), der Erwähnung einer Thätigkeit des Erzbischofs Hartwig von Magdeburg reg. 1079—1102, (S. 399), —
sämmtlich nicht mehr von der ursprünglichen Hand berichtet: Begebenheiten der Jahre 1081 (unten S. 450), 1116
(unten S. 446), eine Thätigkeit Abt Folmars von Hirsau, reg. 1120—1156 (unten S. 449), eine Stiftung des Pfalz-
grafen Hugo von Tübingen zu Gunsten seines um 1137 verstorbenen Bruders Heinrich (S. 402 des Stuttgarter,
443 des St. Pauler Textes), Begebenheiten der Jahre 1142 (unten S. 451) und 1143 (S. 410 des Stuttgarter
Textes, während im St. Pauler Text eben diese Zeitbestimmung weggelassen wird*). Einer der spätesten
Nachträge, die Beschreibung des Forsts des Pfalzgrafen Rudolf von Tübingen (unten S. 452) stanmit erst aus
dem letzten Viertel des 12. Jahrhunderts, indem Rudolf ein erst seit dem Jahre 1175 in der Tübinger Familie
vorkommender Name ist.
Vielfach findet sich im ältesten Theile der Handschrift der Anfangsbuchstabe eines Satzes mit rother Farbe
geschrieben, doch wurde es bisweilen vergessen, einen solchen zuerst leer gelassenen Buchstaben nachträglich
noch einzusetzen. Auch am Rande finden sich öfters die Namen des Textes roth wiedergegeben, was jedoch
hier nicht berücksichtigt ist. Femer sind Namen wie Äurelius, Gregorius, Maria nicht selten mit Maiuskeln
geschrieben und steht statt Hirsaugia etc. des Stuttgarter Textes in der Handschrift, abgesehen von Einträgen
am Schlüsse derselben, Hyrsaugia etc.
*) Auffallenderweise werden die Personen der deutschen Kaiser und Könige Lothars und Konrads III. nicht erwähnt,
auch wo dies im Stuttgarter Texte geschieht: so bei S. 399, Z. 6 v. u. ff. (wo die betreffenden Sätze ganz wegblieben),
S. 409, Z. 16 V. o., S. 410, Z. 2 und 9 v. o.
Nachtrag. (Schenkungsbuch des El. Reichenbach.) 441
Auf der Innenseite des vorderen Deckels findet sich eine Aufzeichnung religiösen Inhalts aus dem 15. Jahr-
hundert, auf der hinteren Seite des letzten Blattes die Abschrift eines Schreibens des Abts Blasius von Hirsau
an den Markgrafen Christoph von Baden von 1486 in Betreff der Besetzung des Priorates Reichenbach.
Im Folgenden werden die Abweichungen dieser Handschrift von dem Drucke im Wirt. Urkundenbuche
Bd. 2 angegeben, insoweit dieselben nicht ganz unbedeutender Art sind, wie werthlose Umstellungen von Worten,
Schreibung von u statt v u. dergl.; der abweichende Text des Stuttgarter Druckes ist jedoch hier nicht wieder-
holt, weil sich bei der Vergleichung leicht ergibt, welche Worte desselben abgeändert wurden.
Ortsnamen sind in der Folge nur dann erklärt, wenn sie sich im früher gedruckten Texte nicht schon
an der betreffenden Stelle erklärt fanden.
Das Schenkung shuch beginnt auch in dieser Handschrift mit der Band 1 S. 284 gedruckten
Urkunde von 1082 Mai 15, hinsichtlich welcher folgende Abweichungen zu bemerken sind:
MLXXX™"* secundo — haut — ad gdificaada mit allgemeinem Abkürzungszeichen
(vielleicht für edificandam ecclesiam oder cellam, welch' (letzteres Wort aber ausblieb), ad
construendas etc. — conquisivit — sicut meam. — Der Satz Acta bis prescripto fehlt.
Hierauf folgt ohne Alinea der Bd. 2 pg. 391 ff. gedrwkte Text /^^ mit den gleichfalls
namhaft gemachten Abweichungen.
S. 391: MLXXX°* V* — nach Constantiensis sind die Worte (2 Zeilen) von gcclesie
bis trinitatis || (fol. 1^) so ziemlich unleserlich — papae — hinter confessoris ist der Satz:
omnem decimationem circumiacentis vallis ei contradens iure perpetuo oben am Rande
der Seite hineincorrigirt. — Nach eandem fehlt gcclesiam. — Ysenheim^) {nicht: Gysenheim).
S. 392. Volradvs — possederaf. — Nach Ysenheim^) ist von andet*er Hand et und
am Bande Gisenheim beigesetzt — nach bona fehlt habuit — Nach illud autem in Ysenheim
ist et in Gisenheim am Bande von anderer Hand nachgetragen. — Sulzowa — Immenowa —
Engelbolto. — Der Satz Hec tria bis . . aquisita sunt ist von anderer Hand nach-
gäragen — Röcgesingun — Goteliubingun.
Nach conquisivit (Z. 12) folgt: Quicquid habemus in Hyrslandun*) et aliis ad hoc
pertinentibus. In Dizzingun*) IUI höbae, dann am Bande unten von der gleichen Hand
beigesdzt XIIII marcis empt? sunt, quas dedit Nanno, Wormaciensis civis, pro filia sua
Göda (vergl. S. 398 unten).
Nun folgt der Text von S. 399 Z. 1: Notum esse u. s. w. mit folgenden Abweichungen:
Machtild de Sunthuosen — Hireslandun — prememoratus archi||(fol. 2')episcopus —
Frithericus — Gibecheslen — Herphesfört — ex peticione Ernest — Sueuo Bertoldo
de Spareweresekke — H. fratris ipsius — Heidenrici — maxime || (fol. 2^) quod —
coercenda — Zeizolfus Mogontiensis — Drudwinus — in eiusdem predii.
Nach in eodem predio dat? sunt S. 399 Z. 7 v. u. folgt (S. 392 Z. 12) im Anschluss
an den unterbrochenen Text der Sttdtgarter Handschrift Igitur quia necessitatis etc. — Wern.
niiles auxit (de Hopföwa fehlt) — aliquan||(fol. 3')tisper.
S. 393: Trutlint ist mit rother Tinte über der 2jeüe eingeschrieben — desgl. Wern-
herum — Berhtolf (bdde Male) — Vueningun — Sallestat — iuvenis (fol. 3 **) nomine —
VI. 56
442 Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.)
Sconenberg — beati Aurelii — Manegolt nomine oflferens (ohne de Linstetin) — Gras-
egenowa possederat.
Dann folgt: Noverint fideles tarn futuri quam presentes, quod Burchardus de
Curenberg allodium etc. (wie 8. 394 Z. 3J — Mahthilda — Berhtolf — Stoufenberg —
Walthere — frater eins Regenbodo de Scercingen — Hartbreht de Cinberen, || (fol. 4 ')
frater — beati Gregorii — Sleitdorf — Rödolfo (fehlt de Haldenwanc), qui eodem
anno — villa tradidit||(fol. 4**) sancto.
S. 5P5|: Nach ipso ist die herausradirt — dedidit partem — eidem confessori statt
sancto Gregorio — sancto {fehlt Gregorio) — dux Abbo et Abbo — BAbo (das 1. und 2.
Mal) — sancti Gregorii || (fol. 5') sita iuxta — Tvingen.
Hie bis concessit mit rother Tinte geschrieben, wobei, zwischen proprie und que, predia
fehlte und statt Willeheimus bloss W steht — Driveles.
S. 396: Erkenbertus — Hosen — dederunt in Niueran — über in eodem loco steht
von anderer Hand Niverun — Morterestal — cum fratre suo Egenone — Atenheride —
Qu9 bis Gotelibingun unten am Bande der Seite von anderer Hand hineincorrigirt —
Ysolteshösun — Argozingun — clericus|I(fol. 5*) de Stophilin — abbas W. dotavit —
et fratribus ibidem domino — Der Satz Dedit bis Viskinun ist von späterer Hand erst
nach ad subsidium concessit hineincorrigirt.
Dann folgt [mit rother Tinte: Qu? dominus 6. sancto Gregorio concessit etc. —
Stoufenberg — Endingun — Gozolt — Bliderhösun — Vasburgewilare — Mölehösun —
in eadem Hohenstat {ohne villa).
S. 397: datum sancto Gregorio {ohne est) — über nominis von anderer Hand: Sahsen-
heim — et dimidiam am Rande nachgetragen, — nach vidua fehlt cuiusdam — zu XIII
marcis ist unten am Rande mit einem Verweisungszeichen von anderer Hand nachgetragen:
Quas etiam marcas dederat Mahthilt etc. bis Vlmensis, hinter welchem Worte et ali-
quantum agri fehlt mit den Abweichungen : Ravengeresburc und Encela — Qugdam venera-
bilis etc. — vinearum et aliquantum agri — Adelheida — Töwingen.
Nach den Worten (Z. 16) Waldaha, dedit sancto Gregorio curtem unam et höbam
unam || in (fol. 6') eodem loco . folgt (S. 400 Z. 6): In Svlza etc. mit folgenden Ab-
weichungen: de prato quartam partem — Erkenbertus — Egelolfus — frater eins Walt., —
Lödewici — Nach Raggesingun . (Z. 18) folgt der Satz : Quidam Manegoltus de Witelines-
wilare *) veniens ad conversionem, quia per se predium, quod tunc habebat, huic monasterio
{darüber von späterer Hand sancto Gregorio) dare non poterat, quoniam ad Babenberc*)
pertinebat, concessit nobis idem predium eo pacto, ut si quis parentum vel amicorum
suorum VIII talenta daret, ille a nobis prefatum reciperet. — Dann folgt im Anschluss an den
Text der Z. 19 ff. : Berhtoldus dux senior dedit sancto Gregorio Hertingesberg et Högeswarta
in dedicatione ecclesig. Hugo etc. — Haldenwanc, dedit sancto Gregorio || (fol. 6 **) ante.
Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.) 443
S. 401: Drudwiaus — Dornsteten — Tömbach — etiam modo curtem habemus —
Gamertencheira — Postea Radeboto — filio || (fol. 7') suo Rödolfo — Ernost senior —
Ernost.
Nach Gregorio sunt traditg folgt Cöno, miles Hugonis etc. (S. 402 Z. 13) . . . dedit
sancto Gregorio höbam unam in Daleheim — Anselmum — Anselmi — nach Mezzingun
folgt', eo pacto, ut, quamdiu idem Lödebertus viveret, predium in sua potestate esset.
Post mortem autem eins nee uxor nee aliquis parentum suorum quicquam de eodem
predio haberet. — Der Satz Burchardus bis Chilichheim fehlt, worauf es im früher gedruckten
Texte weiter geht. — Villi marcas — Sveindorf fdas i von anderer Hand über der Zeile
hineincorrigirt) — sancto Gregorio || (fol. 7**) predium — Winidesle — Villi iugera.
S. 403: Sinzenhösun — Lüdeber tus fllius Ludeberti — Die Sätze (Z. 3) Qu? postea bis
in Mezzingun fehlen, bez. der Satz Adelbertus Ludeberti u. s. w. folgt erst nach Ottendorf —
Richinza — statt Rö*de: Gephinen®) — Vueningun — Skietingun — Mezzesteten dedit
höbam in eodem — bei Mahthild fehlt der Beisatz c. — bei Liutfridus steht der Beisatz c,
(welcher übrigens [auch im Stuttgarter Teocte steht) — Nallengesheim. — Nach dem Satz
Heipo bis viUa folgt: Trutlint de Raggesingun ^) dedit sancto Gregorio in Dageluingun^
tres viros Wernherum, Ottonem et Wicbertum cum omnibus prediis et beneficiis eorum.
Dann folgt Rödulfus etc. — Altensteigun — Linsteten. — Die Sätze: Qu^ postea bis
quinque fehlen; statt der folgenden Absätze heisst es nurl: Bern iunior dedit sancto Gregorio
Iringesberc. Wolfhoch de Altheim et filius eins dederunt sancto Gregorio*, während der
Best der ZeHe leer blieb.
Sofort schliesst sich an: Matrona qugdam Mahthilt fS. 404 Z. 12) — [Sigeboto et
Folraarus, Adelbertus et Wimarus — Hartbrehteswilare — potest || (fol. 8') in agris —
Horewon — nach tantundem folgt der Satz: luditha de Wahendorf et filius eins
Wecel ohne die im Text zuvor folgenden Sätze — Sallesteten — nach Machtilde fehÜ:
quod postea bis Aurelii.
S. 405. Die Überschrift Hgc bis fecit fehlt — pro XVII marcis und pro XX marcis
mit anderer Tinte übergeschrieben. — dedit XIII marcas in predio, womit die erste Hand
der Handschrift schliesst, nachdetn sie die Sätze: Ad Vueningun bis predio mit anderer
Tinte geschrieben hat. — Der Satz : Dedit bis marcam rührt von einer anderen Hand her. —
Der Text : Postea autem bis Acela fehlt (vergl. jedoch unten).
Eine dritte Hand setzt fort:
Billung filius Liutfridi de Rode®) dedit predium suum in Röchelheim *^ , quod
ab avo suo susceperat, sancto Gregorio perpetuo iure ea spe et conditione, ut, si pater
eius prefatus videlicet Liutfridus vivus seculum mutare vellet, susciperetur hie cum
bis rebus, quas tune habere posset, vel si moreretur hie sepeliretur, nee non uxor
eius Demöt. Propter quod etiam idem Liutfridus prius dederat predia sua in Viscbaeh ")
56 •
444 Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.)
et Vrlufheim **) et Gamertencheim ''). Landolt') de Vrlufheim dedit quondam sancto
Gregorio bona sua, qu? tune habere poterat, in pecoribus et annona et dimidiam marcam
argenti ad calicem faciendum et preeibus suis ab huius loci provisoribus obtinuit, ut, si
converti vellet, susciperetur inter fratres, vel si tarn longe ab hac cella moreretur, ut
infra tres dies et noctes afferri posset, a nostris legatis ad sepeliendum afferretur, si
sui parentes non facerent. ||
(fol. 8^) Bemoldus*') sacerdos de Domsteten dedit sancto Gregorio predium suum
in Öwingun pro matre sua Acela (wieder van der ersten Hand; vergl. im Texte der S. 405
die ähnlich lautende Stelle).
Hieran schliesst sich (wieder van der zweiten Hand): Quidam ingenuus homo bis Burg-
berc dicitur (schon auf S. 403). Dann:
Post hanc donationem quidam über homo Wacelinus nomine cum filio suo Mane-
goldo dedit ^cclesi^ sancti Gregorii curtem in villa Dornsteten ^^) sitam, unde locus idem
et cella ins habeat in Nigra Silva ad cedenda ligna, ad piscandum, ad pascua pecorum
et ad omnem utilitatem, quam habitatores predict^ vill^ in eadem silva habent, hac
scilicet conditione, ut duo denarii public? monet? singulis annis in festo sanct? Walpurg?
villico eiusdem vill? ex nostra parte persolvantur. Huius conditionis testes sunt: comes
Heinricus de Tuingen, Adelbertus de Sallesteten '•), Böbo de Vueningen *•), Dietericus de
Waldaha'O^ Rödolfus de Haldewanc"), Rödolfus de Breitenstein '•), Willehart de Grünen -
dal**^, Hugo comes de Tuingen, Ogger de Vfwilare**), Wofelin de Dornsteten, Manegolt
de Witelineswilare *). Item predictus Wacelinus cum filio suo Manegoldo predium suum,
quod habebant ultra Murgam, id est montem, qui ad occidentem cell? sancti Gregorii
oppositus est, cum omni iure ecclesi? sancti Gregorii tradiderunt, cuius terminus a
summitate eins est usque in medietatem Murge; circumiacentia etiam eidem ex utroque ||
(fol. 9 •) latere dederunt versus meridiem usque in Ensingesbrunnen "), versus septentrio-
nem usque in Eigenbach**). Dann:
Harlmöt de Gamertencheim etc. (S. 401 Z. 14 v. u.) bis non redderet, während der
Schluss des Absatzes (und bis in eodem loco der S. 402 Z, 13 v. a. Oberhaupt) fehlt; es
folgt vielmehr hier, da das im Stuttgarter Texte sich anreihende schon früher folgte:
Löf de Dalehusun**) delegavit per manum fratris Sigeloh sancto Gregorio modicum
nemus eo tenore, ut si quid in fratres eins deliquerit, relaxelur ei. Dann:
Waltherus de Horewa etc. (S. 404 Z. 19 v. o.) — predium suum situm inter — Aliud
item predium. — Nach Wimari folgt: Tertium item dedit in Hartbrehteswilare **), quicquid
ibi habuit. Quod etiam predictorum erat fratrum. Dedit etc. bis unum.
Quidam liber homo de Gunderichingun etc. (S. 405 und 406) — quedam — Gunder-
ichingun — Gotelinbingun — congre||(fol. 9'*)gatum — huic sancti Gregorii c?nobio
in Gotelinbingun (2 mal) — Eggehardo (2 mal). — Ötingun — Regenbolto de Ötingun —
Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.) 445
insuper addiderunt eidem aliud — Hopföwon — id est VI höbas über der Zeile hinein-
corrigirt. — Öwun — Atenheride — ab abbate de sancto Georgio'^ (wie auch im
Stuttgarter Texte selbst steht).
Danri toird durch ein Zeichen auf ein besonders eingeheftetes kleineres PergamenibkM
(fol. 11') verwiesen, welches folgende Einträge enthalt:
Easdem VIII marcas dedit quidam presbiter de Öneswilare ") > Lödewicus nomine,
ea videlicet conditione, ut, si idem presbiter casu accedente paupertat em magnam inci-
derit, subsidium aliquod de eodem predio ab huius loci provisoribus ad sublevandam
inopiam illi impendatur; si vero inspirante deo seculum mutare voluerit, ob predictum
predium suscipiatur, etiam si nil aliud adtulerit; si autem in seculo obierit et nuncius
illius ad nos usque venerit, de Öneswilare a nostris fratribus deferalur et apud nos
sepeliatur et tricenarius pro illo sicut pro monacho agatur || (vergL S. 406 Z. 11) —
(fol. 1 1 ^). Ad anniversarium Liuponis agendum dimidia marca dabitur de predio in (wie
es scheint Äeraw^raÄW^ Nallingesheim **) et in Owingen") in festo sancti lohannis baptiste,
et si non dederit eo die cui ipsum commissum est predium (cui bis predium auf dem
Bande nachgetragen) ^ nihil habebit in predio. De molendino etiam in Daleheim"") in
eodem festo dabuntur XIIII solidi et in festo sancti Nicolai ova CCC**.
Nunmehr geht es im eigentlichen Texte der Handschrift (fol. 9^) fort:
Anseimus de Ötingun'O accepit a quodam quod vulgus dicit alosun (darüber: id
est pignus), curtem videlicet et hortum in Goteliubingun ^*), pro V quadrantibus. Postea
mortua est uxor prefati Anselmi et sepulta apud nos eandem accepimus alosun ab
Anselmo pro anima uxoris eins.
Wielburc etc. (S. 407) — Craweneggun — Megenfrido — Grindilen ||.
Es folgt y vor das oben erwähnte Blättchen eingeheftet y ein Heines Blatt (fol. 10') mit
folgendem Eintrag von anderer Hand:
Notum Sit Omnibus Christi fidelibus tam presentibus quam et futuris, quod Rödolfus,
vir quidam nobilis de Sallesteden ^*) , dei timore et amore compunctus, predium suum
sancto Gregorio omne quod in eodem loco habuit cum omni familia ad idem predium
pertinente legitima donatione contradidit hac videlicet adhibita conditione, ut, si legitimos
filios et heredes ex legitimo cowubio non generaret, sanctus Gregorius illud sibi famulanfi-
bus perpetua proprietate vendicaret. Cuius rei ratio ut imperpetuum rata et inconvulsa
retineretur, hör um probabilium virorum, quorum nomina subter sunt coUecta, testi-
monium legitimum adhibetur. Afifuerunt ibi testes presentes: Ebbo, Wilandus, Marc-
wardus, Burchardus, Reginboto, Heinricus, Bertoldus, item Bertoldus, Ingefridus, Adhel-
hardus || (fol. 10^) et hi Saße^fenses; Wemherus, Wilandus, Bertoldus, Adelbertus,
Wilandus, Liutfridus, Manegoldus, Heinricus, Hildeboldus, Hezelo, Adalbertus, Wilandus,
Raboto, Wilandus, Walterus, Wernherus, Cönradus, Bertoldus, Wolueradus, Bertoldus,
446 Nachtrag. (Schenkungsbuch des El. Reichenbach.)
Mahtfridus, Ödalricus, Altheimenses "); Wolframmus, Wernno, Adalbertus, Budelbrumieii-
ses^'); Sigefridus, Bertoldus, Hiltegerus, Erhardus, In horum omnium audientia idem
Rödolfus idem illud predium a domno Adelhelmmo tunc priore sancti Gregorii ad
tributum suscepit annuatim in Nativitate sancti lohannis baptiste persolvendum, duobus
videlicet nummis Tuengensis monetg, quem tributum eadem die ob sententiam huius
rei confirmandam persolvit.
Im Texte selbst folgt weiter von dessen Hand (fol. 12'):
Adelheit de Mönolfingun") delegavit cuidam fratri nostro [Mejgenfrido/) duos viros,
Bemhardum scilicet et Röther[um, ut] et ipse eos delegaret sancto Gregorio.'
Adelbertus de Andelfingun ") tradidit sancto Gregorio tres [fratres] , Herimannum
{über der Zeile eingetragen: qui et Eberhart dicitur) scilicet, Burchardum et Amolfum et
sorores eorum Adelheidem et Cönizam optimo iure censualium hominum ad hoc mo-
nasterium pertinentium , ut more aliorum singulis annis viri persolvant duos denarios
in festo sancti Gregorii in Martio, quamdiu vixerint, et mulieres unum, et cum obierint
post Optimum caput, quod domnus ille accipiet, in cuius predio sedent, optimum ad
idem monasterium dabunt; ^mulieres etiam cum obierint optimum vestimentum, quod
propriis manibus parare sciunt, dabunt. Et si censum suum casu Jaccidente uno anno
vel duobus dare neglexerint, tertio anno complebunt nee propter hoc uUo advocatij iudicio
subiacebunt. Et si quis eis hanc legem violaveritj, liberi erunt. Hgc {traditio facta est
anno [incarnationis domini M. C. X. Vr., indictione VIII. *), XII. kalendas Augusti, in qua
fuerunt Wernher frater predicti Adelberti, Über homo de Winterlingun ") et Richwinus
presbiter de Sigmaresfelt '*) et Adelbertus adiutor eins.
Eodem anno XIIlI. kalendas Aprilis Wernher de Andelfingun, frater prefati Adel-
berti, dedit sancto Gregorio famulum suum Adelbertum, fratrem predictorum hominum,
eodem iure censuali quo et fratres predicti.
Notum Sit Omnibus CJhristi fidelibus, quod vir quidam militaris nomine Wamherus
pro remedio anim? sug et parentum suorum sancto Gregorio contradidit predium suum
in Villa Raggesingun ^) situm ea conditione, ut, quamdiu vixerit ipse, singulis annis
dimidia libra argenti detur ei ab bis, qui provisores monasterii {über der Zeüe: huius),
ad quod traditum est, ipsum predium in usu suo habuerint, nisi quando hanc ipse
propria voluntate condonaverit. Cuius etiam hoc est pactum, ut, || (fol. la'*) [si] meliore
vel pari mutuatum fuerit idem predium, a monaste[rii ujsibus nullomodo distrahatur
nee ab abbate ad benefi[ciimi] unquam concedatur. Ipse etiam, si converti voluerit, ab
[bis], qui presunt monasterio, ad conversionem recipiatur; si vero in [secujlari habitu
obierit, si ad monasterium corpus eius ibi sepultur^ tradendum a suis deferri non
potuerit, etiam id ut fiat, ab hisdem prelatis procuretur. Ad anniversarium quoque
patris eius simul et matris ac sororis ipsius memoria cum officio est agenda, quorum
Nachtrag. (Schenkungsbuch des KL Reichenbach.) 447
etiam nomina inter familiäres nostros scripta sunt in regula, ut in suis quoque anni-
versariis fiat oratio pro eis. Talis autem commemoratio, postquam ipse obierit, ut dig-
num est, ad anniversarium eins debet fieri etiam pro ipso cum pleno officio. Auf dem
oberen Rande der Seite nachgetragen und durch ein Zeichen hierher verwiesen : Quicquid autem
ei permissum est, fratri suo Waldoni, si converti voluerit vel in seculari habitu obierit,
exhibetur excepto, quod argentum ei post mortem Wernheri non datur (diese beiden
Worte über der Zeile), quod ipso Wernhero nunc persolvitur.
Folgt S. 407 Z. 26: Notum sit etc. — Öneswilare — viculus vor aliud über der Zeile
hineingeschrieben. — die beiden folgenden vicus desgl. — et uxoris sue defuncte et alia
adhuc vivente pro salute etc. — testa||(fol. l3')mentario iure — tam pro me statt tarn
pro illo. Nach digesta est (S. 408 Z. 9) heisst es weiter:
Placuit etiam huic teslamento inseri, ut ab illa die, qua facta est hgc traditio, nee
ipse Liulfridus nee aliquis parentum suorum aut aliquis principum secularium nee
comes quisquam nee pontifex Spirensis vel alius quis temere invaderet vel possideret
easdem res servorum dei in Richenbach commorantium. Et hoc per deum et omnes
sanctos eins et per tremendi iudicii diem contestatus est et intime rogavit, ne aliquis
predictas res vel distrahat aut minuat nee procambiat nee beneficiet inde aliquid nee
aliquem prelatum contra voluntatem eorum super idem predium constituat. Si quis
forte, quod absit et quod per dei minam et patrocinia sancti Gregorii et omnium sancto-
rum evenire non estimo, vel ex propinquis aut extraneis vel ex qualibet conditione sive
potestate qualicumque calliditate contra hoc testamentum, quod pro dei omnipotentis
amore ac veneratione sancti Gregorii et omnium sanctorum sanxit, aliquam concussionem
inferre temptaverit, primum quidem iram dei omnipotentis incurrat auferatque deus
iUius memoriam de terra viventium et deleat nomen eins de libro vit?, nisi resipuerit,
fiatque pars illius cum his qui dixerunt domino deo : recede a nobis **), et cum Dathan
et Abiron, quos terra aperto ore deglutivit et vivos Infernos absorbuit ***), et perennem
incurrat damnationem, sociusque lud^ proditoris effectus etemis cruciatibus retrusus
teneatur. Huius firmitas testamenti omni auctoritate suffulta semper inviolata ac in-
concussa permaneat.
Weiter S. 408 Z. 9. v. o.: Acta est autem inprimis in cella etc. — hanc au||
(fol. 13^)ctoritatem — prioris de cella prefati sancti Gregorii — Regenboto — Wesingun —
Reinincheim — Adelbertus de Achhera, Wecel et frater eins Gnanno de Babinwilare,
Hazo et filius eins Gotefridus, Hazo, Geroldus, Geroldus, Frideboltus, Mezelin, Nanno, hi
omnes de Malsc, Heilo et filii eins Sazo et Willehelmus de Bökkensheim •') et Anseimus
de eadem villa, Berhtoldus etiam de Eberstein"®) et filius sororis eins Wecil de Zolra,
Eberhardus de Sconenberc "•) , Welicho de Mötensheim *^), Gotefridus de Nipotesheim **).
448 Nachtrag. (Schenkungsbuch des KL Reichenbach.)
Predictus Liutfridus habuit in comitatu suo quendam liberum miiitarem (im Texte
steht: quendam clientem, letzteres Wort ist aber unterstrichen, d. h. getilgt, dafür der andere
Wortlaut am Rande nachgetragen und durch ein Zeichen hinter habuit auf ihn verwiesen)
nomine Waltherum, cui etiam ad beneficium duas höbas, unam in Öniswilare et Babin-
Avilare, {corrigirt aus Bebinwilare) concessit. Postea cum idem W. seculum mutando
raonachicam vitam eligeret, dominus suus L. ob amorem illius tradidit easdem höbas
sancto Gregorio iure perpetuo. Daran schliesst sich Anseimus de Malsc bis villa || (S. 408).
Hierauf fährt (fol. 14*) der Text, in welchem von nun an die einzelnen Abschnitte
meistens mit verschiedener Tinte und vielfach auch mit verschiedener Hand geschrieben sind, fort :
Sciendum est, quod Wernherus de Sallesteten ^*) predium suum, id est partem
raontis Iringesberc**) contigui, sancto Gregorio contradidit (vergl. S. 408). Qu? traditio
quo magis rata esset, Huc comes, domnus eiusdem Wernheri, predictum predium cuidam
libero viro nomine Bezelin delegavit, qui veniens cum ipso Wernhero coram idoneis
testibus, id est Walthero de Horwe*^) et Cönrado de Hemmingisdorf**), traditionem fecit.
Quidam ingenuus homo Manegoldus nomine de Lintbac**) sancto Gregorio höbas V
in Kamirtingen **) pro salute anim? sug (dieses Wort über der Zeile) contradidit et per
Waltherum de Horewa**) monasterio coram idoneis testibus delegavit. Testes autem hi
sunt: Conrad US de Hemmendorf*'), Adebertus de Tettingen") (vergl. S. 401 Z. 8 v. u.)
Predium, quod habemus in Tettingen, sedecim marcis comparavimus a matrona
qußdam Gisela nomine, que et ipsum predium per Erkenboldum quendam nobilem
virum advocatum suum de Hahberc**) Erkenboldo de Achera*^) delegavit, qui veniens
ad nos traditionem fecit. Quidam Ripertus nomine, frater Arnoldi, fratris nostri, in
Rekesingen') prediolum suum sancto Gregorio contradidit. ||
Dann folgt ein Eintrag: Notum esse volumus etc., der mehr oder weniger herausradirt
ist und sich auf der folgenden Seite der Handschrift (fol. 14^) folgendermassen fast wörtlich
gleich geschrieben findet: Notum esse volumus omnibus deo ac sancto Gregorio in hoc
loco militantibus , quod clericus quidam Meginhardus nomine ^tern? retributionis non
immemor predium quoddam in Kamerincheim ^') ad ampliandam monasterii huius posses-
sionem comparavit ea scilicet condicione, ut post obitum illius provisor eiusdem predii
singuUs annis det cellerario de eodem predio hamam vini et quinque solidos, ut in
anniversario eins Caritas fratribus inde impendatur et ut, quamdiu viveret, vinum, quod
quatuor asini queant portare, ei singulis annis tribuatur. Insuper etiam multa beneficia
nobis sepe prestitit et plenam fraternitatem apud nos promeruit, quia fideliter nos amavit.
(Vergl S. 401 Z. 9 v. u.)
Quidam ingenuus etc. S. 409 Z. 5 bis hereditavit. Qui in iuvenilibus annis consti-
tutus dedit supradicta predia in manus liberi hominis domni Waltheri de Horwa**) ea
conditione, ut, si ipse subito ("dieses Wort über der ZeüeJ obisset aut occideretur, per
Nachtrag. (Schenkungsbuch des El. Reichenbach.) 449
eius manum ofiferret sancto Gregorio. Quod ipse postea ex peticione sua, sicut'promisit,
implevit ipso presente et coram idoneis testibus, quorum idem W. de Horwa unus
erat et Eigilwart de Dedilingun *^) et Anshelmus de Malsca") et Ödalricus et Wacelinus
et Hecil de Altheim") et alii plures sepe interfuerunt.
Notum esse volumus tarn presentibus quam futuris Christo Jesu et sancto Gregorio
in hoc loco famulantibus, quod venerandus sacerdos domnus Cöno diving remunerationis
non immemor multis beneficiis utilitatem huius monasterii sive in emendis prediis sive
in aliis commodis ampliavit. Pro qua gratia ipso patente domnoque Folmaro abbatc
nostro omnique conventu || (fol. 15*) fratrum consentiente statutum est, ut duabus
sororibus W. et B., qug fuerunt nepotes eius, singulis annis dentur XII mensurg, quod
vulgari lingua malter dicitur puri frumenti — am Rande heigesetzt: id est VI ra alter
siliginis, sex malter tritici — X malter aveng, unum leguminis {dahinter d mit Strich
dadurch: ?delur), et hgc qug dantur supradictis ancillis dei, ad eas {die Worte supra-
dictis his eas auf einer Rasur, hinter welcher eine Lücke) per nostrum ministerium {dahinter
gleichfalls eine Lücke) defera[n]tur. Preterea cunctis fratribus annuentibus rata stabilitate
firmatum est, ut post obitum prefati sacerdotis C. anniversarius dies eius soUemni officio
memorialis habeatur et eidem officio patris eius et matris memoria concelebretur. Hgc
autem, sive qug danda sunt sororibus seu pro agendo anniversario eius, de predio,
quod habemus in Mezzingin*^), sumenda sunt et inconvulso supradicto decreto singulis
annis ordinanda. Panis etiam et cervi^a infra cellam eis iugiter coquetur et emina
vini quoad vixerint a nobis dabitur. Quod si alterutra earum mortua fuerit, alia medie-
tatem Statute prebendg, sed eminam vini integram accipiet et insuper I maltrum tritici
et I maltrum siliginis et duos maltros aven?, ubicunque in dei servitio remanserint.
Si autem ambp obierint, illi IUP' maltri supradicti nepti earum sororum Gerlindi, si
supervixerit , et insuper dimidius malter leguminum a nobis annuatim persolventur.
Domus etiam sororis Richinzg gcclesig contigua, postquam illa obierit, in usum supra-
dictarum dei ancillarum cedet absque omni contradictione.
Hierauf ist eine Zeile und der Anfang der folgenden radirt und folgt dann : Egilolfus etc.
Ä 409 Z. 10 V, 0. — der erste Natne des Textes, Waltherus, für welchen auf der Zeile gerade
Raum frei wäre, fehlt — Raggesingin — höbam unam in Feringin: mit anderer Tinte
abgeändert in : II höbas unam in Feringin et aliam in Dedilingen. — Nach absque omni
contradictione dedit folgt: In qua re mater eius Cünigunt benigne consensit et hgc
traditio primum facta est in campo iuxta Rüsten presente comite Hugone et || (fol. 15^)
filio — IIL nonas Octobris fehlt — Hiltegero, Marcwardo, Adelhardo. — Nach ex
consensu totius wird auf dem oberen Rande fortgefahren : congregationis, ut anniversarius
patris eiusdem Guntrammi nomine Luiprandi, quod est in XL., festive cum officio
defunctorum celebretur et copiose Caritas fratribus in refectorio administretur. Quadrans
VI.
57
450 Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.)
et molendinum, quod est in eodem predio, cellerario ad hoc statutum tribuitur. Sed et
memoria matris eins, quando obieriti simul agatur. Quando autem obitus eiusdem G.
advenerit, in anniversario eius eorum memoria simul agatur et supradicta Caritas eodem
die administretur.
Im Texte seihst folgt dann : Notum sit omnibus sancto Gregorio fidem servare volenti-
bus^ quod Hilleboldvs de Wachendorf ^) nostr^ congregationis, postmodum factus monachus,
comparavit nobis predium sedecim marcis in Dettingen'^) pro remedio anim$ su^ et
parentum suorum et omnium familiarium suorum ea tamen conditione, ut in anniversario
suo commemoratio sui et uxoris su?, patris et matris et filii sui, sed et omnium famili-
arium suorum cum officio defunctorum studiose agatur et eodem de ipso predio fratri-
bus tam exterioribus quam interioribus cibus et potus copiose administretur. {Vergl
S. 409 Z. 14 V. u.)
Notum sit omnibus Christo famulantibus , quod quidam ex capitaneis Germania
nomine Diemarus de Triueils^) dedit sancto Aurelio Hirsaugiam predium suum in
Zözenhusen *0 ob amorem sanctg et individug trinitatis. ( VergL die auch im Stuttgarter Texte
enthaltene, S. 395 gedruckte Stelle.) Quam etiam traditionem primum fecit in manus
domni Meginlachi de Oberencheim **) nepotis sui et domni Gerhardi de Oberachere ^•)
iuxta Augustamt) in expeditione positus, quando illic Sueui convenerant adversus
Heinricum imperatorem seniorem, ea videlicet conditione, ut si ibi vel occisus vel quovis
genere mortis vita decederet, per eorum manus idem predium sancto Aurelio legitima
donatione delegaretur. Sed cum postea esset de Augusta reversus, convocatis prenomi-
natis fideiussoribus idem predium per semetipsum ipsis astantibus et faventibus sancto
Aurelio Hirsaugiensi contradidit. Ibi affuerunt testes : abbas eiusdem loci W. et advocatus
comes Adalbertvs, qui et hanc traditionem susceperunt. Affuerunt etiam ibi alii testes
satis idonei : Cönradvs videlicet de Wirdeberch ^) tt) et comes Liutholdvs de Achelme **) et
comes Huch de Tuingen**) et frater eius Heinricus, Adelbertus de Sallestetin ") et frater
eius Bertholdus, Böbo de Öueningin") et alii mulli. ||
(fol. 16'.) Placuit etiam post hec eidem domno Diemaro universa predia sua
distrahere. Igitur castellum suum, quod vocatur Triuels *^) ttt), regi tradidit, ecclesüs
diversis alia predia sua distribuit, deinde Hirsaugiam veniens arma deposuit et predium^
quod habuit in Uberencheim "), iterum sancto Aurelio contulit et ibidem conversus
omnem obedientiam domno abbati W. professus se de cetero permansurum spopondit.
Affuerunt iterum ibi testes non infime dignitatis et nobilitatis: W. abbas eiusdem loci
et advocatus comes A. et dux B. de Zaringin et comes L. de Achalm *^) et comes Cöno
de Wölvelingin ^") et comes F. de Zolre**) et comes H. de Düüngin**) et frater eius
Heinricus et comes Heinricus de Hilteratehösen •*) et frater eius Huc de Craunegge^)
et Cönradus de Wirteneberc •^) et Sigboto de Ruggesingen ") et Löf de Bötencheim^)
Nachtrag, (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.) 451
et B. et A. frater eins de Sallestetin "). Hgc omnia cum consensu facta sunt comitis
H. de Argentina ••), qui sororem eiusdem Diemari habuit, qug etiam his omnibus con-
sensum suum benigne adhibuit.
Notum sit omnibus hgc legentibus, quod frater Antwart ceterique fratres {von anderer
Hand: de cella sancti Gregorii) montem, qui Grabun^®) dicitur, iuxta Tömbac^^) situm
sibique adiacens pratum pro duobus talentis et IUP*' solidis in vadimonium susceperunt
usque ad C annos anno incarnationis domini MCXLII {die andere Hand fährt fort:) ea
videlicet conditione, ut si postmodum postumi eorum redimere voluerint, predictum
argentum cellg restituant. ||
(fol. 16^). Notum esse volumus etc. S. 409 Z. 11 v. u. bis S. 410 Z. 16 v. u.
von einer Hand mit folgenden Abweichungen: Megenlaus, vir ingenuus de Obercheim, et
fratres sui Wolprandus et Herimannus predium, quod — Etiningen — suorumque sancto • —
(Ä 410) delegaverunt loco nostro — Ötingen — Ötinuuilere — nostri Adelberli de
Caluua '*) — presentibus his testibus facta est : Adelbertus de Seinekke — dann folgt eine
Lücke — Reputantibus etc. — Megenlaum — predia cum mancipiis {diese beiden Worte
am Rande beigesetzt, ohne die Nennung des Jahres und K. Konrads UL — ecclesia, deinde
coram — Agelesterwilare — Vielant — Wernher, Berhtolt, Werinher, Liutfrit, Adelbertus,
Berhtolt, Wem, Wernher, Manegolt, Erhart. De Raggesingen — Gotelbingin — Marcward,
Marcwart {doppelt) — Adelhart, Walther, Berhtolt, Conrad, Reginbolt, de Bittelbrunnen'*)
{hier fehlen aber die Namen) — frater eins ipso die dedicationis {ohne den Beisatz in quarto
etc.) — firmavit, insuper {desgl. ohne den Beisatz: mortuo bis Wolprando) — possederant ||
(fol. 17") in — Egilolfus de Brandekke, Willehart et Hartman, Berhtolt de Witelineswilare
et alii innumerabiles. Aflfuit etiam domnus Meginhardus clericus et alii clericorum decera.
Hieran schliesst sich von anderer Hand:
Tria iugera agri adquisivit nobis frater A. ad Hohenstat^*) ab Arnoldo de Zeizen-
cheim'*), a Berhta de Hohenstat, a Hartungo de Herihschesheim '0> ^ Mahtilda ipsius
loci tria iugera agri, ab Adelinda duo, a Cüno et '^dilrico duo et dimidium, a Hartungo
de Zeizencheim et a Berwardo de Hohenstat tria et dimidium, a Gundeloho et Berugo
de Zeizencheim tria, ab Adeltruda unum, a Babo *) et uxore et filiis eins XU, ab Erluino
de Zezencheim V, a Heiurico et uxore eins Glismut eiusdem loci unum, ab Erchenberto
eiusdem loci duo et dimidium, ab Erluino de Hohenstat dimidium, ab Arnoldo de
Zeizencheim, qui nunc hospitatur apud Lustat"), duo, a Cunrado ipsius loci dimidium,
a Birggo*) de Spira unum, ab Adelinda supradicta unum prati, a Zeizoluo de Cnutels-
heim ") et ab Engelfrido de Gechelingen '•) sex iugera vinee apud Weingen ®^). Heinricus
de Uluensheim *^) delegavit nobis curtim suam et vineam pro duobus talentis exceptis
XX nummis. Reginhardis et Mahtilt uxor eius de Zeizencheim delegavit nobis X iugera
agri et dimidium pro talento et sedecim solidis, Adelinda supradicta unum iugerum et
57»
452 Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.)
dimidium pro octo unciis, Gundeloch supradictus duo iugera agri pro octo unciis,
Hartungus de Hohenstat unum iugerum prati pro octo unciis, Suigerus de supradicto
loco unum iugerum prati pro duobus marcis. Wendelmiit filia Folmari dimidium iugerum
agri pro V unciis, Berhtoldus de Scarphenberc ") mutuavit nobiscum duos agros et nos
dedimus ei econtra lignum ; si hoc firmum et stabile non fecerit, dabit nobis X talenta. ||
Weiter von anderer Hand (fol. l?'*):
Notum esse volumus omnibus Christi fidelibus, quod quidam homo über Adelbertus
nomine, postea frater noster, dedit sancto Gregorio predium suum in Dizin^ pro
remedio anime sue. In eadem villa duo fratres Berhtoldus et Heinricus postea in loco
isto conversi, unus frater et alter scilicet Heinricus factus monachus, dederunt sancto
Gregorio predium suum in eodem loco, molendinum et quidquid habuerunt iuris in
possessione. Berhtoldus et ^zmannus etiam fratres nostri dederunt sancto Gregorio
quidquid iuris habebant in possessione (diese beiden Worte über der Zeils) in eadem villa.
Arnoldus etiam liber homo et frater, in isto loco postea autem factus monachus, dedit
sancto Gregorio possessionem iuris sui in eodem loco et in Ragesing ^J. Egilwardus de
Detilingin ^^) in eadem villa dedit sancto Gregorio predium suum et mulierem quandam
nomine Osterlint. Azelinus de Mezzestit^) dedit predium suum in eadem villa sancto
Gregorio.
Wieder von anderer Hand:
Quo tendat vel ubi incipiatur silva domni palatini comitis de Tvwingin, presens
descriptio verissime asserit: Ego Rudolf us, dei gratia id quod sum, opere precium duxi
tam posteris significare quam presentibus partem Nigre Silve me attinentem, ne forte
per contentiosam sequentium importunitatem in controversiam et ambiguum deveniat.
Que incipiens a lapideo fönte ^) procedit in ripam, que Onolfisbach ®*) dicitur, et per
ascensum eiusdem ripe usque Glasehusen "), et ab ortu dicti amnis protenditur usque
in aquam que Rubea®®) appellatur, ibique deorsum descendit per decursum eiusdem
fluminis usque in Enzi®*), inde usque in Ronibach*®), ibi sinistrorsum ascendendo
Sahsbach^*), que Murgam^*) influit, attingit. Inde Murgam ascendit usque Holdera®^)
ibique dislenditur per verlicem utriusque montis usque ad predium Richibacensis ecclesie.
Notatur autem utriusque predii terminus ab avena Otwini®*) usque in Slunwac**) et per
descensum ripe, que Pfrüdebach ®^) nuncupatur, usque in Murgam tenditur. Quod ad
meridianam plagam est, Richenbacensibus, quod vero ad septentrionalem , predio domni
palatini comitis exigente iustitia asscribendum est. ||
Wieder von anderer Hand (fol. 18*):
Notum Sit omnibus hgc legentibus, quod domnus Brungerus tunc elemosinarius
cum fratre Adelberto suo adiutore pratum Notingesbach ^0 vocitatum pro XXXVI solidis
in vadimonium accepit a quatuor liberis hominibus, videlicet Manegoldo de Witelinnes-
Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.) 453
wilare^), ad cuius proprietatem plus quam medietas eiusdem prati pertinebat, et tribus
fratribus Waltmanno, Erhardo, Wicemanno, quibus alia pars in possessionem cedebat,
ea ratione, ut tamdiu sub ditione elemosinarii foret, quamdiu vel ipsi vel posteri eorum
quinque talenta persolverent. Huius pactionis testes afifuerunt : Manegoldus senior, avun-
culus prefati Manegoldi, cum filio suo Sigebodone et monachis Brungero, Gozwino^
Rapodone, fratribus vero Wacelino, Hartmanno, Adelberto et aliis pluribus.
Wieder von anderer Hand:
Nolum Sit Omnibus hgc legentibus, quod frater Antwart a duobus liberis hominibus
Livzimanno et Oggero montem, qui Grabun'®) dicitur, iuxta Tömbach'^ situm sibique
adiacens pratum pro XXX solidis, qui matris eins erant, in vadimonium suscepit.
Quibus defunctis cum posleri eorum eundem montem repetere vellent, a provisoribus
huius loci anno incarnationis domini MCXVIIII decem solidi dati sunt eis eo scilicet
pacto, ut decem annis sine aliqua contradictione usui eorum cederetur et post hgc
tamdiu in eorum potestate permaneret, quamdiu cum duobus talentis a monasterio
redimeretur.
♦) Die Indiction zu 1116 ist übrigens 9.
♦♦) Vergl. Hiob 21, 14. 22, 17.
♦**) Vergl. 4. Mos. 16, 32. 33.
t) Es ist hier ohne Zweifel die dreiwöchige Belagerung Augsburgs durch den Gegenkönig Hermann im Jahre 1081
gemeint (vergl. W. v. Giesebrecht, Geschichte der Deutschen Kaiserzeit 3, 4. Aufl. 536).
tt) In dieser und der alsbald folgenden Stelle liegt ein doppeltes, bisher unbekanntes Auftreten Konrads, welcher
sich zuerst nach dieser Burg nannte (c. lOSO^c. 1110), und insbesondere die erste Stelle beweist die seither nur ver-
muthete Theilnahme am Kampfe desselben gegen K. Heinrich IV. (vergl. P. F. Stalin, Geschichte Württembergs 1, 371).
ttt) Diese älteste Geschichte der Reichsfeste Trifels ist J. G. Lehmann, Urkundl. Geschichte der Burgen der
. . bayerischen Pfalz 2, 47 unbekannt.
a) Das zur Einsetzung mit Roth bestimmte L ist weggeblieben und wurde von der Hand des Schreibers des
Textes am Rande zum Voraus beigesetzt. — b) Auch hier blieb das B weg. — c) Hier und an den paar folgenden in
ähnlicher Weise ergänzten Stellen ist ein Loch im Pergament. — d) Es könnte auch ab Äho gelesen werden. — e) Das
erste, über der Zeile eingesetzte g ist allerdings nicht ganz sicher.
1) Essenheim in Rheinhessen. — 2 u. 3) Hirschlanden und Ditzingen, O.A. Leonberg. — 4) Wittlensweiler,
O.A. Freudenstadt. — 5) Bamberg in Baiern. — 6) Wohl Göppingen, O.A.Stadt. — 7) Rexingen, O.A. Horb. —
8) Thailfingen, O.A. Herrenberg. — 9) ?Rodt, O.A. Freudenstadt. — 10) Rüchelu, abgeg. Ort bei Erlach, bad.
B.A. Oberkirch. — 11) Fischbach, O.A. Freudenstadt. — 12) ürloffen, bad. B.A. OfiTenburg. — 13) Gemmrigheim,
O.A. Besigheim. — 14) Dornstetten, O.A. Freudenstadt. — 15) Salzstetten, O.A. Horb. — 16—18) Ifflingen,
Ober-, Unter-, Waldach, Ober-, Unter-, Hallwangen, O.A. Freudenstadt. — 19) Breitenstein, O.A. Böblingen. —
20) Grünthal, O.A. Freudenstadt. — 21) und 22) Unermittelt. — 23) Der heutige Aiterbach, Nebenbach der
Murg (vergl. Bd. 2 S. 400 Anm. 136). — 24) Thalhausen, O.A. Oberndorf. — 25) Kaum Happersweilen im
Thurgau (vergl. Bd. 2 S. 119 u. 121), vielmehr ein abgeg. oder jetzt anders benannter Ort in der Reichenbacher
Gegend (vgl. Bd. 2 S. 404, Anm. 209). — 26) Kloster St. Georgen auf dem Schwarzwald. — 27) Ettlingenweier,
bad. B.A. Ettlingen (vergl. Bd. 2 S. 406 Anm. 248). — 28) Nellingsheim , O.A. Rottenburg. — 29) Owingen,
hohenzoller. O.A. Hechingen. — 30) Thalheim, O.A. Rottenburg. — 31 u. 32) Wohl Jettingen, Ober-, Unter-,
O.A. Herrenberg und nahe dabei gelegen Göttelfingen, O.A. Horb. — 33) Mundelfingen, bad. B.A. Donaueschingen. —
34) Andelfingen, O.A. Riedlingen. — 35) Winterlingen, O.A. Balingen. — 36) Simmersfeld, O.A. Nagold. —
454 Nachtrag. (Schenkungsbuch des Kl. Reichenbach.)
37) Bickesheim, bad. B.A. Rastatt (vergl. Bd. 3 S. 60, Aam. 11). — 38) Ebersteinburg, bad. B.A. Baden. —
39) Schömberg, O.A. Freudenstadt. — 40) Unermittelt — 41) Neibsheim, bad. B.A. Bretten. — 42) Igelsberg,
O.A. Freudenstadt. — 43) Horb, O.A.Sladt. — 44) Wohl dasselbe wie Anm. 47. — 45) ? Leimbach, O.A. Sulz
(vergl. Bd. 2 S. 401, Anm. 150). — 46) Ohne Zweifel Gemmrigheim, O.A. Besigheim. — 47 u. 48) Hemmendorf
und Dettingen, O.A. Rottenburg. — 49) Hochberg, Burgruine, bad. B.A. Emmendingen. — 50) Achern, bad.
B.A.Sitz. — 51) Dettlingen, hohenzoUer. O.A. Haigerloch. — 52) Maisch, bad. B.A. Ettlingen. — 53) Altheim,
O.A. Horb. — 54) Mötzingen, O.A. Herrenberg. — 55) Wachendorf, O.A. Horb. — 56) Trifels, Burgruine bei
Annweiler, pfälz. A.G.Sitz. — 57) Zuzenhausen, bad. B.A. Sinsheim. — 58) Obrigheim« bad. B.A. Mosbach. —
59) Oberacker, bad. B.A. Bretten. — 60) Stammburg Wirtemberg. — 6t) Achalm, O.A. Reutlingen. — 62) Tabingen,
O.A.Stadt — 63) Wülflingen, Kantons Zürich. — 64) Hohenzollern. — 65) Hildrizhausen, O.A. Herrenberg. —
66) Krähenegg bei Weissenstein , bad. B.A. Pforzheim. — 67) Riexingen, Ober-, Unter-, O.A. Vaihingen. —
68) Botenheim, O.A. Brackenheim. — 69) Strassburg. — 70) Unermittelt. — 71) Thonbach, O.A. Freudenstadt —
72) Calw, O.A.SladL — 73) Bittelbronn, O.A. Horb. — 74—82) Diese Orte befinden sich alle mit Ausnahme
des nicht weit von ihnen gelegenen Nro. 81) Uvesheim, bad. B.A. Ladenburg, in der bairischen Rheinpfalz, und sind
sämmtlich mit ziemlicher Sicherheit zu deuten : 74) Hochstadt, Ober-, Nieder-, A.G. Landau (vergl. Bd. 2 S. 405), 75)
Zeiskam, auch im Lorscher Codex Nro. 2112 ff. Zezzinheim geschrieben, A.G. Germersheim, 76) Herxheim,
ebenda Nro. 2161 Hergisesheim geschrieben, A.G. Landau, 77) Lustadt, Ober-, Nieder-, A.G. Germersheim,
78) Knittelsheim , A.G. Germersheim, 79) Göcklingen, A.G. Landau, SO) Winzingen A.G. Neustadt a. d. Hardt,
82) Scharfenberg, Burgruine bei Annweiler. — 83) Wohl Diessen, hohenzoller. O.A. Haigerloch (vergl. Bd. 2
S. 406, Anm. 255). — 84) Grünmettstetten , O.A. Horb. — 85 — 96) Hinsichtlich dieses Forstes, welcher im
Süden an den bereits Bd. 2 p. 412 beschriebenen Klosto* Reichenbacher Forst grenzt, lassen sich die Örtlich-
keiten 87 — 92 ganz sicher, 86, 94, 96 ziemlich sicher oder genau nachweisen, so dass auch 85, 93, 95 nicht zu
grosse Schwierigkeiten machen dürften. Die Grenze desselben zieht sich demnach wohl von 86) Omersbach,
(alt Onolfishach , wohl ähnlich wie Ansbach , Onolzbach, alt Onoldesbach), heutzutage Namen eines Weilers und
Waldes, Gem. Göttelfingen, O.A. Freudenstadt, nach 87) Glashausen (Glashäuserwald, nördlich vom Omershauser
Wald) bei Eisebach (derselben Gemeinde) zum 88) Rothwasser, nach dem Lagerbuche der Kellerei Dornstetten
von 1521 und älteren Forstkarten einem der Quellbäche der 89) Enz, der sich mit dem Laubache verbindet und
zwar — da der letztere Bach bei Poppelthal (Weiler der Gemeinden Besenfeld und Enzthal) in die Enz mündet,
(O.A.Beschr. Nagold S. 9), welche in ihren ersten Anfängen Poppelbach heisst (O.A.Beschr. Freudenstadt S. 21) —
vielleicht eben der heutige Poppelbach, wie denn auch in Griesingers Universallexikon von Württemberg
2. Ausgabe, 1843, Sp. 328 geradezu gesagt ist, dass die Enz bis zu ihrem Durchgang durch den Poppelsee Roth-
wasser genannt werde. Weiter zieht sich die Grenze die Enz abwärts bis zum Einfluss des 90) Rohnbachs bei
Mittelenzthal, wo sie sich links zu dem 91) Sasbach wendet, einem Zufiusse der 92) Murg, welcher oberhalb
Forbachs im Grosshzgth. Baden sich in die letztere ergiesst. Murgaufwärts zieht sie etwa bis zur badisch-
württembergischen Landesgrenze, in welcher Gegend 93) Holdera — ein Holdersbach befindet sich in Hutzenbach
O.A. Freudenstadt, etwas oberhalb der genannten Grenze — zu suchen ist, um hier mit dem bereits genannten
Reichenbacher Forst zusammenzustossen. Hier geht die Grenze einerseits rechts von der Murg zur 94) avena
Ottoini (nach Urkb. a. a. 0. in der Gegend der Markungsgrenze von Schwarzenberg und Besenfeld) bis 95) Slumoag^
das wohl in der Gegend der Oi*te Igelsberg und Erzgrube, O.A. Freudenstadt zu suchen ist; andererseits
links von der Murg zum 96) Pfrundebachj nach Urkb. a. a. 0. heutzutage Frohnbach, einem Seitenbache der
Murg, der auf der westlichen Seite bei der badisch- württembergischen Grenze in diese einmündet, bez. diese
Grenze bildet, bis zu dessen Einfluss in die Murg. Zwischen Slunwag und Omersbach, somit in der Gegend
von Erzgrube, Schernbach, Gem. Hochdorf (O.A. Freudenstadt) dürfte dann auch 85) der fons lapideiis zu suchen sein.
Nachtrag. (1138.) 455
XL
Aufzeichnung über verschiedene Erwerbungen des Klosters St. Georgen.
1138.
Notum •) Sit Omnibus Christi fidelibus tarn futuris quam presentibus, quod predium
in pago nomine Huntwanga^) ex paterne caritatis largitate domini Theogeri abbatis
possidemus et ad huius accepte possessionis indicium testes denotatos Hundfridum
videlicet, Arnoldum quondam prepositum, Eberhardum conversum et . . in presentiarum
est chartam testamentariam pretendere valemus*)- Preter id sane predium habemus in
Villa que vocatur Wielun^)*), quod dedit idem pie memorie dominus Theogerus abbas
sorori nostre Hailiwige filie Adelberti de Castro Ramungun*) in concambio predii sui,
quod habuit ipse in Achara*) et in Guginwalt*). Verum post istius patris discessum
aUodium quod habemus in Ahtacaren ^ dedit dominus Werimherus abbas domine Berhte
uxori quondam Dieterici de Hundersingin *) 0 et unum mansum in Huningen ^) *) dimidium-
que in Teffingen •) ") , quem et Sisifendus') conversus tradidit sancto Georgio martiri ad
conductum') matris sue quo adiuvat^) ea ^ndictione, ut ipsa defuncta in proprietatem
nostram pro dimidio predio quod habuimus in Schlata ^®) hereditario iure cedat. Tradidit
etiam super memoratus abbas dominus W. sorori nostre Mahtilde coniugi olim Eberhardi
de Grtlningen") predium quoddam in Vffhusen") et unum mansum in Hünnigen*)M
jn comparationem ^) predii in Hardthusen "). Sed et domine Lucile sorori nostre de
Engin") concessit predium in Thieringen *^) pro predio, quod ipsa hereditarie pos-
sederarat in eiusdem ville partibus. Idem ipse dominus W. abbas dedit nobis in
Theningen ^®) quoddam predium versa vice a nobis recipiens quod habuimus in Ampten-
husen"), dedit et molendinum nobis in VfiOieimO"), quod adhuc retinet Bertholdus
liber homo de Grüningen") ad vite sue conductum, verum eo defuncto iuris erit nostri
idem mole[n]dinum. Haberaus sane allodium in Schonenberg "") *®), quod dedit nobis
Sigefritus liber homo de Horowa")*®) pro recipienda apud nos uxore sua Hedewiga
nomine et duabus suis filiabus, at nos, ut libere hoc in posterum remoto omnis contre-
versie tumultu habere possemus, septem minarum **) quantitatem ipsi exolvimus. Landol-
dus liber homo de Wincela'O ^d procurandas circa nos duas fillas suas dedidit sancto
Georgio martiri predium quod habuit in Richenbach **) duobus filiis suis Landoldo et
Heinrico presentibus. Et nos pro oblinenda in futurum tota eiusdem predii quantitate
quinque minas**) argenti comparavinms.
Nach der Notitia fundationis des Klosters St. Georgen auf dem Schwarzwalde, beziehungsweise einer unter
dessen Abt Georg Gaisser (reg. 1627 — 1655) gefertigten Abschrift derselben, welcher noch Abschriften weiterer
Urkunden angehängt sind, p. 133. Diese im G. L. Archive zu Karlsruhe befindliche Abschrift ist übrigens nicht
456 Nachtrag. (1156.)
sehr correct, auch hat an manchen Stellen der Abschreiber die Vorlage nicht recht lesen können und die Schrift
in einer Weise nachzubilden gesucht, welche ihre richtige Lesung nicht möglich macht. Abt Gaisser selbst hat
die Abschrift corrigirt und am Rande mit Anmerkungen versehen, welche, soweit sie werthvoll erscheinen, dem
Texte unter a— n beigefögt sind; einige wenige Notizen röhren von anderer gleichzeitiger Hand her. Die auch
für die Geschichte wirtembergischer Orte und Familien, welche zu den Anfängen des Klosters St. Georgen in
Beziehung standen, nicht unwichtige Notitia fundationis selbst ist in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 9, 193 ff.
gedruckt, woselbst Genaueres über die Handschrift zu finden ist
*) In diesem Satze finden sich von eonvermm an theils Abkürzungen, welche nicht sicher zu deuten sind, theils
entschieden falsche Auflösungen von solchen Seitens des Abschreibers.
♦*) Doch wohl verschrieben für tnarearum, bezw. tnarcas.
a) Quae hie annotantur, diversis temporibus dum monasterio sancii Georgii heati Theogerus [1088 — 1118] et IVemherua
[1118 — 1134] abbates praeesseni, gesta sunt. Quorum memoria ne aciu temporis intermoreretur, praesenti annotaiüme hui%is
üuceessor [Friederieh 1135^1138] eanit anno Christi 1138, [Woher Gaisser diese Anmerkung genommen hat, ist nicht gesagt.] —
b) Wuelun, Wet/l, Wglen in Brisgoia [letztere zwei Worte von anderer Hand beigesetzt]. — c) Hundereingen 1. Vnder-
singen. — d) Hüfingen. — e) Tef fingest, forte Tebingen. Est autetn netitrum, sed Löf fingen , ut caracter habet. — f) Eine
von Gaisser wohl mit Recht angezweifelte Lesart. — g) Forte: condictum. — h) [Sicher richtig:] quoad virat. — i) Hünnigen
1. Hüfingen. — k) Forte: compensationem. — 1) Vffheim 1. Aufheim. — m) Schonenberg , Schönenberg , quod hodie dicitur
Sehöemberg. — n) Sigefridiis de Horwa 1. Horb.
1) Hindelwangen, bad. B.A. Stockach. — 2) Wyhlen, bad. H.A. Lörrach. — 3) Wohl Rammingen, O.A.
Ulm. — 4) Achern, bad. B.A.Sitz. — 5) Gaugenwald, O.A. Nagold. — 6) Achkarren, bad. B.A. Altbreisach. —
7) ? Hundersingen, O.A. Münsingen. — 8) Hüfingen, bad. B.A. Donaueschingen. — 9) Nach Anm. e Löffingen,
bad. B.A. Neustadt. — 10) Schlatt, bad. B.A. Engen. — 11) Wohl Grüningen, bad. B.A. Villingen. — 12) Uff-
hausen, Gem. St. Georgen, bad. B.A. Freiburg. — 13) Harthausen, O.A; Oberndorf. — 14) Engen, bad. B.A.Sitz. —
15) ?Thieringen, O.A. Balingen. — 16) Theningen, bad. B.A. Emmendingen. — 17) Amtenhausen, bad. B.A.
Engen. — 18) Aufen, bad. B.A. Donaueschingen. — 19) Schömberg, O.A. Rottweil. — 20) Horb, O.A.Stadt. —
21) Winzeln, abgeg. Ort unweit Thieringen, O.A. Balingen (vergl. O.A.Beschr .Balingen S. 502 ff.) — 22) Wohl
Reichenbach, O.A. Spaichingen.
XII.
Aufzeichnung, dass der Edelfreie Gerung vor seinem Aufbruche nach Jerusalem eine Mühle
in Hartrichskofen und einen Mansus in Hermutsbach dem Kloster Zwief alten zum Zwecke der
Haltung eines Nachtlichtes im Krankenhause desselben gestiftet habe.
1156.
Noverit presens etas et omnium secutura posteritas, quod nobilis et ingenuus homo
Gerungus Iherosolimam iturus inter cetera dilectionis beneficia molendinum in villa
Hartrichescoven *) et mansum Hermötesbach *) positum cum filiis suis in sui memoriale
Zvivildensi contulit ecclesig. Hoc autem ea factum est conditione, ut reditus, qui de
ipsa proveniret oblatione, ad lumen in monasterio continuandum in domo infirmorum
pernoctandum impendatur nee in alios usus a quovis toUi presumatur.
Quod factum et traditum est litteris anno MCLVL dominice incarnacionis, quinto*)
Wern. abbatis. *)
Nachtrag. (Um 1200 und um 1215.) 457
Nach einem dieser Stiftung ziemlich gleichzeitigen Eintrage auf der ersten, ursprünglich sonst nicht beschrie*
benen Seite des von dem Zwiefalter Professen Ortlieb in den 30er Jahren des 12. Jahrhunderts abgafassten
Ghronicon Zwifaltense, einer Handschrift der k. öfT. Bibliothek zu Stuttgart.
*) Reg. nach den Annal. Zwifaltens. 1152—1156 (WQrtt. Y.-J.-Hefte f. Landesgeschichte 1889 Anh. S. 13).;
1 und 2) Unermittelt. — In Sulger, Annales Zwifaltenses 1, 134 ist Hastrkhshofen gedruckt und wu*d
der Aussteller Gerungus de Stein (von der bekannten, besonders auf Rechtenstein OA. Ehingen ansässigen Familie)
genannt.
XIII.
(Um 1200.)*)
Bischof Diethelm von Constanz stellt dem Frohste Ulrich von Burron*) ein 2!eugniss
iiber das ihm zustehende Recht, kinderlos verstorbene Gotteshausleute zu beerben, aus, wie er
dieses Recht insbesondere in Bezug auf Bertholdus de Urendorf^j, Burchardus de Staphe-
langenO» Adelheit de eadem villa, Gerold us de Gaichain*), Gerderut de Tagebrehtes-
vvilare*) u. a. ausgeübt hatte.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1200J.*)
Aus dem Abdrucke nach dem Originale des fdrstl. furstenbergischen Archives zu Donaueschingen in Mit-
theilungen des Vereins f. Geschichte u. Alterthumskunde in HohenzoUern, Jahrg. IX.^ 1875/76, S. 84 ff.
♦) Bischof Diethehn regierte von 1189—1206.
1) Beuron, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 2) Irrendorf, O.A. Tuttlingen. — 3) Staßlangen, O.A. Biberach. —
4) Nicht sicher zu ermitteln ; in Mittheilungen a. a. 0. wird an Geiggen, O.A. Ravensburg, früher wie es scheint
(Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 6, 488) auch Gaighain geschrieben, gedacht. — - 5) Tafertsweiler, hohenzoller.
O.A. Sigmaringen.
(Zum dritten Bande.)
XIV.
Der Edle Eberhard von Eberstein bezeugt, dass seine Ministerialen die Gebräder Heinrich und
Konrad von Sinzheim auf ein Gut zu Maisch in seine Hände verzichtet haben, sowie dass Otto
von Köngen dasselbe für das Kloster Herrenalb gekauft habe.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1215).*)
Omnibus fidelibus presentem cedulam respicientibus E. nobilis de Eberstein ||
salutem in eo, qui est salus eterna. Universitati vestre significamus, || Heinricum et
Cunradum fratres de Sunnensheim *) ministeriales nostros predium || in Malsc*) llbere
VI.
58
458 Nachtrag. (1224. September 9.)
et absolute in manus nostras resignasse^ venerabilem vero Ottonem de Kunigin') nostro
consilio et auxilio id ipsum predium fratribus Albensis cenobii condigna pecunia multis
honestioribus astantibus perpetuo possidendum sine scrupulo et contradictione conparassei
ipsos quoque fratres secundum tenorem antiqui privilegii XXXYI annis sepedictum
predium sine gravamine proprietarie possedisse.
Nach dem Original im Gen. L. Archive zu Karlsruhe. Spitzovales Siegel des Ausstellers, 73,51 mm
(IV. A. 1.): die bekannte öblätterige Ebersteinische Rose; Umschrift: f • EßERHARDVS . D« . EßERSTEIN. —
Abdruck: Zeitschrift für die Geschichte des Oberrheins 31, 238.
*) Da Otto von Köngen in den 80er Jahren des 12. Jahrhunderts als ins Kloster Herrenalb eingetreten urkundlich
vorkommt (Wirt. Urkb. 2, 209. 244), so dürfte die in der Urkunde bezeugte Handlung etwa ins J. 1180, die AussteUung
der Urkunde um 1215 anzusetzen sein.
1) Sinzheim, bad. H.A. Baden. — 2) Maisch, bad. B.A. Ettlingen. — 3) Köngen, O.A. Esshngen.
XV.
Graf Hermann von Wartstein genehmigt nach seiner Rückkehr aus der Gefangenschaft jenseits
des Meeres alle dem Kloster Salem durch seinen verstorbenen Bruder Heinrich und dessen
gleichnamigen Sohn gemachten Zuwendungen und verzichtet auf alle Ansprüche an seine, seiner
Ministerialen und Vasallen dorthin übergebene Güter.
Salem 1224. September 9.
Universis Christi fideiibus hanc paginam tarn inspecturis quam audituris comes
' Hermannus de || Warstain*) geste rei noticiam. Nosse volo universitalem vestrara,
quod de captlvitate a partibus transmarinis reversus || cum intrassem hospitandi gralia
raonasterium Salem, religione loci et inhabitantium devotione permotus simulque ad
pre||ces et ad mandatum domni imperatoris Friderici, cuius litteras super hoc recepi,
ratam habui omnem donationem seu venditionem prefato monasterio factam per manus
pie memorie fratris mei comitis Hanrici seu fratruelis mei eiusdem Hanrici filii, renun-
tians plene et absolute pro remedio anime meg ac parentum meorum omni querele seu
iuri, quod potui habere vel visus sum habuisse in prediis tarn meis quam ministerialiura
vel etiam vasallorum nostrorum iam dicto monasterio traditis vel venditis seu etiam
concambio permutatis.
Actum publice in Salem , anno incarnationis dominice M. CG*. XXnil. , V. idus
Septembris, presente conventu cum sigilli mei appensione.
Nach dem Original im fürstl. thum- und taxis'schen Archive zu Regensburg. An weiss seidener Schnur
das schildförmige, oben abgerundete Siegel des Ausstellers aus mit Eisenoxyd gemischtem Wachse : c. 32, c. 25 mm
(IV. A. 1.): ein Henkelkrug; Umschrift: f HERMANNi« . . WAR . . . IN *). — Abdruck: Zeitschrift f. Gesch. d.
Oberrheins 35, 17i (nach einer Abschrift im Salemer Copialbuchc des Gen. L. Archives zu Karlsruhe.)
Nachtrag. (1232 und 1236 Februar.) 459
*) Dieses Siegel ist allerdings ein anderes, als das sonst bekannte grftflich wartsteinische : ein zinnengespaltener
Schild, allein dass es sich um Angehörige der im Lauterthale gesessenen Grafenfamilie dieses Namens handelt, ist doch
nicht zweifelhaft (vergl. Gh. Fr. Stalin a. a. 0. 2, dbS. 366).
1) WartsteiD, abgeg. Burg im Lauterthale, O.A. Münsingen.
XVI.
Die Gebrüder Gottfried und Konrad von Hohenloke gründen das Oistercienser-Nonnenkloster
Frauenthal auf ihrem Grund und Boden und schenken mit ihren Gattinnen alle ihre Güter in
(?) Enkersberg und Münster dahin.
1232.
Nos Godefridus et Conradus fratres de Hohenloch pro salute nostra et nostrorum
monasterium feminarum Cisterciensis ordinis in predio nostro fundavimus, cui nomen
Vallis Dominarum imposuimus. — Sciant igitur universi, quod ego Ghodefridus et [uxor
mea Richenza, ego quoque Conradus et uxor mea Petrissa dicti de Hohenloch pari volun-
tate et unanimi consensu universa predia nostra — in Enkerspechen *) et Munsteren") —
donavimus . . . Testes — fratres domus Teutonicorum : Heinricus de Honloe preceptor —
Ulricus de Durne') et Heinricus de Nideche*), dominus Wolfradus de Crutheim*),
Albertus de Rotenfels'), Conrad Ubelin, Conrad Lehe etc.
Anno MCCXXXII.
Da verschiedene Erkundigungen nach der Vorlage des Auszuges in Zeitschr. des histor. Vereins für
wQrtt. Franken Jahrg. 1850^ S. 88 zur Auffindung derselben nicht führten, nach diesem Drucke. — Vergl.
Bd. 3 S. 313.
1) Nicht sicher zu ermitteln; vergl. Bd. 3 S. 314 Anm. 2, Bd. 4 S. 350 Anm. 8, sowie Zeitschr.
a. a. 0. Bd. 8 S. 353. O.A.-Beschr. Mergentheim S. 315, 550. Württ. V.J.-Hefte f. Landesgeschichte 3, 1880,
S. 296. — 2) Münster, O.A. Mergentheim. — 3) Walldürn, bad. A.G.Sitz. — 4) Neideck, Neudeck, O.A.
Öhringen. — 5) Altkrautheim, O.A. Künzelsau. — 6) Rothenfels, bair. A.G.Sitz.
XVII.
Abt Reimboto und der Convent von Hirsau gestatten den Kindern des Phosilin von Oberkirch,
das Erbrecht ihrer Giiter zu Appenweier an das Kloster Allerheiligen zu verkaufen.
1236. Februar.
R. divina permissione abbas et conventus Hirsoiensis omnibus Christi fidelibus
presentem paginam inspecturis noticiam geste rei. || Quoniam ea, qae geruntur in
tempore, a memoria hominum cum processu temporis subito recedunt, necesse est ea
testimonio litterarum || ad noticiam transriiittere posterorum. Hinc est, quod tenore
58 ♦
460 Nachtrag. (1239.)
presencium universitati vestre cupimus liquere, quod, cum ius heredita||rium quorundam
bonorum cum omnibus suis attinenciis sitorum in Appenwilre^), quorum proprietas ad
nostram spectat ecclesiam, ad Phosilinum de Obernkirchen') et pueros suos pro annuo
censu XIII solidorum nobis persolvendorum pertineret, iidem dictum ius hereditarium
teloneario de Oflfenburc') sine nostro consensu et consciencia titulo pignoris exposuerunt,
propter quod dicti census nostri tamdiu fuerunt neglecti, quod idem ius hereditarium
ad manus nostras devolutum esse nobis in curia, ad quam dicta pertinent bona, per
sentenciam diffinitivam fuit adiudicalum. Postmodum vero Phosilino defuncto cum
pueri sui ius hereditarium prenominatum Lutardo de Oflfenburc et Heinrico filio suo
vellent vendere, nos eis in hoc, cum idem hereditarium ius, sicut dictum est, ad manus
nostras esset devolutum et per sententiam legitime adiudicatum et illis abiudicatum, in
preiudicium ecclesie nostre noluimus consentire. Set tamen tandem cum prepositus et
conventus Omnium Sanctorum, Premonstratensis ordinis, nobis instarent, ut eos sepe-
dictum ius hereditarium a prefatis pueris Phosilini emere permitteremus , nos petitioni
eorum, quia ipsi nobis omnes census persolverunt neglectos et annuatim XIII solidos
Argentinenses pro censu de antedictis bonis dare promiserunt et eciam eadem bona
ubi fuerant obligata redimerunt, satisfecimus tocius nostri conventus super hoc accedente
consensu. In huius autem rei testimonium presentem paginam [sigilli nostri munimine
roboratam, quod unicum habuimus, antedicto preposito et conventui Omnium Sancto-
rum assignamus.
Acta sunt hec anno domini W. CC\ XXX^ VI., mense Februario.
Nach dem Originale des G. L. Archives zu Karlsruhe. Das bereits Bd. 4 S. 2 beschriebene, dort etwas
besser erhaltene Siegel des Abts von Hirsau. — Abdruck: Ph. And. Grandidier, Oeuvres historiques inMtes
Tom. 3. Colmar, 1865. pag. 246.
1) Appenweier, bad. B.A. Offenburg. — 2) Oberkirch, bad. B.A.Sitz. — 3) Offenburg, bad. B.A.Sitz.
XVIII.
Graf H. von Wirtemherg und sein Enkel übertragen eine Hufe in Mietingen , auf welche
Ritter H. von Swendi dem Heinrich von Bussmannshausen gegenüber und letzterer iftnen
gegenüber verzichtet hat, um ihres Seelenheils willen an die Schwestern von Heggbach.
Balzheim 1239V.
Universis Christi fidelibus hanc paginam inspecturis H.**) comes de Wirtimberc et
filius II filii sui geste rei noticiam. Sciat universitär vestra, quod H. miles de Swendi *)
hüljbam unam, quam tenuit in Mütingen*) de manu nobilis viri Hainrici de Bäz||mannis-
Nachtrag. (1239.) 461
husin'), eidem resignavit. Isdem vero H. eandem hübamy quam de nobis in feodo
lenuit, sirailiter resignavit. Et nos consequenter sepedictam hübam pro remedio animarum
nostrarum sororibus de Heggebach absolute tradidimus iure perpetuo possidendam. Ob
firmius autem robur gestorum presentem paginam fecimus conscribi et sigillis nostris
comrauniri.
Acta sunt hec anno domini M^ CC^ XXX^ VIIIP., XIIL indiclione, apud Baidishain*),
presentibus E. nobili viro de Aichain ^), H. nobili de Büzmannishusin , H. milite de
Swendi et filio eiusdem Friderico et B. de domo Teutonicorum congnominato Vulwgerst
et quam pluribus aliis.
Nach gef. Mittheilung des Herrn Professor R. Hausmann in Dorpat auf Grund des Originals. 2 ziemlich
beschädigte schildförmige Siegel der Aussteller (IV. A. 1.): drei Hirschstangen, quer linkshin über einander,
beim 1. die beiden oberen mit 4, die unterste mit 3 Enden, beim 2. die Zahl der Enden nicht mehr sicher fest-
zustellen, von der Umschrift des 1. noch: ... Gl MITIS . HA . . . N . ., des 2.: . . IGIL . COMITI .... erhalten.
*) Der Indiction XIII zufolge nach dem 24. September d. J.
**) Ein Heggbacher Repertorium aus dem 17. Jahrhundert, welches einen Auszug dieser Urkunde gibt, deutet die
Sigle H als Heinricus, allein ein Heinrich von Wirtemberg kommt in älterer Zeit nur vereinzelt als Bischof von
Eichstädt vor (1246 ff.) und es möchte daher vorzuziehen sein, an den um diese Zeit in der Familie häufiger vor-
kommenden Namen Hartmannus zu denken (vergl. P. F. Stalin, Geschichte Württembergs 1, 1, 375).
1 — 4) Schwendi, Mietingen, Bussmannshausen, Ober-Balzheim, O.A. Laupheim. — 5) Illereichen, bair.
A.G. Illertissen.
XIX.
Aufzeichnung des Klosters Weissenau, dass Schenk Konrad von Winterstetten dem Kloster
von Ritter Friederich, dem Sohne Dietos von Löwenthal, ein Gut Weiherstohel gekauft habe
und dass dieses unter Beihilfe des Constanzer Bischofs Heinrich von Ansprüchen des Constanzer
Bürgers Konrad Ramunc befreit worden sei.
1239.
Notum Sit oranibus presens scriptum inspecturis, quod nobilis miles Cunradus de
Wintersletten, pincerna domini Friderici imperatoris et prefectus Suevie, emit ecclesie
nostre predium Wigerstobel^ triginta quatuor marcis argenti a domino Friderico milite
domini Diethonis filio de Löwenthal*), consentientibus fratribus suis dominis Heinrico et
lohanne militibus, cum alios heredes non haberet. Postmodum vero quidam civis Con-
stantiensis cepit impetere ecclesiam nostram super predicto predio asserens, sibi undecim
marcis esse obligatum, mediante vero venerabili viro et domino Heinrico Constantiensi
episcopo amovimus dictum Cunradum cognomine Ramunc et omnes heredes suos ab
impetitione, qua nos sepe sepius molestavit, datis sibi quinque marcis, quas venerabilis
462 Nachtrag. (1243. März 9.)
domina Gutta predicti Cunradi pincerne [uxor] nobis contulit. Huius ergo predii dona-
tionem predictus dominus Cunradus pincerna et uxor eius Gutta ea donatione nobis
fecerunt, ut participes fierent omnium bonorum, que in perpetuum apud nos fiunt.
Actum anno domini MCCXXXIX.
Nach der El. Weissenauischen Scaturigo iurium Minoraugensium von 1726 fol. 549.
1) Weiherstobel, Gem. Ober-Eschach, O.A. Ravensburg. — 2) Löwenthal O.A. Tettnang.
(Zum vierten Bande.)
XX.
Bischof Kanrad von Speier beurkundet, dass die Gebrüder Hermann (VI.) und Rudolf (LJf
Söhne des Markgrafen Hermann (V.) von Baden im Anschluss an Abtnachungen ihres ver-
storbenen Vaters und in Verbindung mit dem Gemahl ihrer Schwester Eberhard von Eberstein
in seiner Gegenwart zu Spöck auf ein Gut in Lochgau in die Hände des Abts Siegfried von
Maulbronn verzichtet haben und dass der letztere die Feier des Jahrestags ihres Vaters im
Kloster am 15. September angeordnet habe.
Spöck 1243. März 9.
Cunradus, dei gratia Spirensis episcopus, universis Christi fidelibus presentes litteras
inspecturis salutem in domino sempitemam. üniversitati vestre tenore presentium
intimamus, quod felicis memorie illustris marchio Hermannus de Baden a fratribus de
Mulenbrunne quoddam predium in Luchingheim*) usque ad vite sue terrainum compara-
vit, ita sane, quod cum ipsum viam universe carnis contingeret introire, fratres loci
superius nominati ipsum predium cum omni iure suo et pertinentiis universis nuUa
contradictione heredum suorum obstante libere possiderent et ipsius anniversarium post
eius obitum cum consolatione debita conventui ministranda de ipso predio peragerent
annuatim. Quoniam igitur universe carnis viam est ingressus vocante eum illo, qui
cunctorum est conditor et redemptor, filii ipsius Hermannus videlicet et Rudolphus
filiali compassione patris anime cupientes cum omni sollicitudine subvenire de nostro
consilio et aliorum amicorum et hominum suorum, quod a patre ipsorum rationabiliter
et devote, dum adhuc viveret, fuerat compromissum, ab ipsis pueris post mortem ipsius
laudabiliter et honeste dignoscitur adimpletum "). Unde in nostra presenlia constituti
apud Specke*) iuxta Stafifurt') solenni donatione predium prenotatum cum omni iure
suo secundum quod in fratrum predictorum privilegio continetur in manus Sifridi abbatis
loco conventus sui ibidem astantis voluntarie resignarunt et filius fratris nostri E.
Nachtrag. (1245. September 23.) 463
scilicet de Eberslein loco sororis eorura, quam duxerat in uxorem, idem predium resigna-
vit ibidem. Abbas vero monasterii sepediöti promisit, quod anniversarium felicis memorie
marchionis in ecclesia Mulbrunnensi faceret celebrari et ipso die anniversarii , qui est
septimo decimo kalendas Octobris, consolationem conventui ministrari et quod etiam
super devotas virgines in Lucida Valle*) curam paternam susciperet. Hec autem ut
robur perpetue firmitatis obtineant et heredes marchionis in anniversario preiudicium
et prefati fratres in predio periculum aut gravamen non sentiant, presentes litteras
sigilli nostri et venerabilis Sifridi abbatis ecclesie sepefate munimine fecimus insigniri.
Testes huius rei sunt: fratres nostri, Aquilegiensis scilicet et Spirensis maior prepositus ^),
Eberhardus et Otto de Eberstein, et filius Eberhardi de novo miles factus, dominus
Otto de Brusela*), Belreinus de Eselsberg 0» Albertus de Libenstein ®) , Heinricus de
Roswach®), Graccus**) de Ilsveld*®), Rudolfus de üpstadt"), Cunradus advocatus de
Mulenbrunne, Berlholdus et Conradus notarii marchionis, Erlewinus Weisse schultetus
de Portzheim") et alii quam plures.
Acta sunt hec apud Specke*) in ecclesia, anno dominice incarnationis MCCXLIIL,
feria secunda post Reminiscere, vacante sede summi pontificis.
Nach einer von den Notaren Franz Christoph Keigler und Balthasar Graff beglaubigten und besiegelten
Abschrift des 17. Jahrhunderts auf Papier im Generallandesarchive zu Karlsruhe. — Regest: Fester, Regesten
der Markgrafen von Baden u. s. w. S. 31.
a) Hier ist der Schreiber aus der Gonstruktion gefallen. — b) Der Name ist nicht ganz sicher zu lesen (? Grauus
9 GraeeusJ, Von üsfeld genannt erscheint in einer Urkunde des Jahres 1231 (Bd. 4 S. 409) allerdings sehr undeutlich
geschrieben: Cirecho^ (der in der Gegend auch sonst vorkommende Personenname ZQrch), vielleicht dass hier bei der
deutschen Form des Namens Graccus an einen Kosenamen für dieses Cirecho zu denken ist; nicht weit von Dsfeid ist
übrigens Kochendorf (O.A. Neckarsulm) entfernt, woselbst seit 1315 die früher in Ulm heimische Familie der Greck auftritt.
1) Löchgau, O.A. Besigheim. — 2 und 3) Spöck und Slafforlh, bad. B.A. Karlsruhe. — 4) Kl. Lichtenthai,
bad. B.A. Baden. — 5) Aquileja in Oberitalien; über diesen Dom probst Berthold vergl. auch Remling, Urkundenbuch
zur Geschichte der Bischöfe von Speier 1, 213 2, 775. — 6) Bruchsal, bad. B.A.Sitz. — 7) Eselsberg, -bürg, abgeg.
Burg bei Ensingen, O.A. Vaihingen. — 8) Liebenstein, O.A. Besigheim. — 9) Rosswag, O.A. Vaihingen. —
10) Ilsfeld, O.A. Besigheim. — 11) Upstadl, bad. B.A. Bruchsal. — 12) Pforzheim, bad. B.A.Sitz.
XXI.
Fahst Innocenz IV. nimmt das Schottmkloster in Constanz in seinen unmittelbaren Schutz,
bestätigt demselben den Besitz seiner namentlich aufgeführten Güter und Rechte und erUieilt
ihm verschiedene weitere Vergünstigungen.
Lyon 1245. September 23.
Innocencius episcopus, scrvus servorum dei, dilectis filiis abbati monasterii sancti
lacobl Scotorum Conslanciensis, ordinis sancti Benedict!, eiusque fratribus tarn presentibus
quam futuris regulärem vitam professis in perpetuum. Religiosam vitam eligentibus
464 Nachtrag. (1245. September 23.)
apostollcum convenit adesse presidium, ne forte cuiuslibet temeritatis incursus aut eos
a proposito revocet aut robur, quod absit, sacre religionis infringat. Eapropter, dilecti
in domino filii, vestris iustis postulationibus clementer annuimus et monasterium sancti
lacobi Scotorum Constantiense, in quo divino mancipati estis obsequio, u. $. w., wie in
der Bulle desselben Pabstes für das Stift Backnang dd. 1245 April 11 (Bd. 4 S. 90) mit
folgenden — abgesehen von ganz unbedeutenden — Abweichungen: — ordo monasticus —
beati Benedicti — in eodem monasterio — idem monasterium — locum, in quo pre-
fatum monasterium — domos de Suamhus^) cum pertinenciis earundem domuum de
Seluais*) iuxta Stekkiborun ') cum pertinenciis suis et domum, quam habetis in Bolras-
hus*) cum terris vineis et aliis pertinenciis suis, domum et predium de villa Blarstettenn *)
et domos, quas habetis in Alsus^) cum terris et aliis pertinenciis earundem, terras, quas
habetis apud Grabalsus^, Eingelhartuillers *) et Lanzandaran •), domum vineam et terram,
quas habetis apud Villare*®), domos et terras, quas apud Valtum**) iuxta Danubium,
apud Grozolfine"), apud Spachingen *') , apud Finechenn **) , apud Thelmehof**), Ergol-
tinten**) et apud Dinglosdorff *') habetis cum pertinenciis earundem, ortos, quos habetis
iuxta muros civitatis Constantiensis , vineam et pomerium iuxta monasterium vestrum,
domos et terras, quas habetis apud Cunbrechsus **), apud Berga**) et apud Degrawyler •^,
pratum, quod habetis in Degramust**) et aliud pratum, quod habetis iuxta Wolmatingen •*),
cum terris, vineis, pratis, nemoribus — laicos et absolutos — in monasterio vestro —
sine abbatis sui licentia de eodem loco discedere — ordinationes monachorum seu
clericorum — ad sacros ordines — corpora assumuntur. Obeunte vero — loci abbate —
beati Benedicti — locorum vestrorum — audeat exercere. Preterea omnes libertates
et exemtiones — prefatum monasterium — canonica iustitia. Si qua —
(Rundzeichen)*). Ego Innocencius, catholice ecclesie episcopus, subscripsi. (Mono-
gramm für Bene valete.)
t Ego Otto, Portuensis et sancte Rufine episcopus, subscripsi.
t Ego Petrus, Albanensis episcopus, subscripsi.
t Ego Willelmus, Sabinensis episcopus, subscripsi.
t Ego Petrus, tituli sancti Marcelli presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego Willelmus, basilice duodecim apostolorum presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego frater Johannes, tituli sancti Laurencii in Lucina presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego frater Hugo, tituli sancte Sabine presbyter cardinalis, subscripsi.
t Ego Egidius, sanctorum Cosme et Damiani diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Octauianus, sancte Marie in via lata diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Petrus, sancti Georgii ad velum aureum diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Johannes, sancti Nicolai in carcere TuUiano diaconus cardinalis, subscripsi.
t Ego Willelmus, sancti Eustachii diaconus cardinalis, subscripsi.
Nachtrag. (1246. Mai 21.) 465
Datum Lugduni, per manum magistri Marini sancte Romane ecclesie vicecancellarii,
Villi, kalendas Octobris, incarnacionis dominice anno M^ GC\ XLV*. , indictione III'.,
pontificatus vero domini Innocencii pape quarti anno tercio.
Nach einer Abschrift in Processakten des Schottenklostera in Constanz gegen den Constanzer Bürger
Johannes Rolias von 1498 im Besitze des Constanzer Stadtarchives t'ol. XXHII.
*) Mit Notas michi fac domine vias viie,
1 und 2) Nicht sicher zu ermitteln, vielleicht sind die Namen (? SiMmhus, ? Suainhus, ? Seluais, ? Fduais)
versciirieben. — 3) Steckborn, thurg. Bezirksort. — 4 und 5) Boitshausen und Märstetten, thurg. Bez. Wein-
feldcn. — 6) Altishausen, thurg. Bez. Gottlieben. — 7 — 9) Graltshausen, Engelswylen, Lanzendorn, thurg. Bez.
Weinfelden. — 10) Es gibt mehrere Dörfchen und Weiler des Namens Weilen oder Wylen im Kanton Thurgau,
von welchen das eine oder andere in Betracht kommen könnte. — 11) Waid, nicht sicher zu ermitteln; Wald,
hohenzoller. O.A. Sigmaringen, liegt eben doch etwas entfernt von der Donau. — 12) Grosselfingen, hohenzoUer.
O.A. Hechingen. — 13) Spaichingen, O.A.Stadt. — 14) Nicht sicher zu ermitteln, vielleicht verschrieben. —
15) ? Hemmenhofen , bad. B.A. Constanz. — 16) Eigeltingen, bad. B.A. Slockach. — 17) Dingelsdorf, bad.
B.A. Constanz. — 18) Kümmertshausen , thurg. Bez. Bischofszell. — 19) Berg, thurg. Bez. Weinfelden. —
20) Tägerweilen, thurg. Bez. Gottlieben. — 21) Tägermoos, thurg. Bez. Steckborn. — 22) Wolimatingen, bad.
B.A. Constanz.
XXII.
Pabst Innocenz IV. gestattet dem Ffarr- Rektor Friederich von Ostrach auf Bitten des Grafen
H. von Luperg, die Kirche von Ostrach mit derjenigen zti Berkheim (?) zu verbinden.
Lyon 1246. Mai 21.
Friderico rectori ecclesie de Ostra^), Constantiensis diocesis. Ad faciendam tibi
gratiam specialem et tue probitatis meritis, super quibus tibi laudabile testimonium
perhibetur, et consideratione dilecti filii nobilis viri H. comitis de Luperc*), sororii bone
memorie C. Portuensis episcopi, nobis pro te supplicantis inducti auctoritate tibi presentium
indulgemus, ut ecclesiam de Beirchaim*)^) una cum ecclesia de Ostra, quas curam
animarum habentes te proponls canonice assecutum, possis libere retinere — constitutione
generalis concilii super hoc edita non obstante — , proviso, quod ecclesie ipse debitis
(non fraudentur obsequiis et animarum cura nullatenus) negligatur ^). NuUi ergo —
nostre dispensationis etc. Si quis etc.
Datum Lugduni; XII. kalendas lunii, anno tertio.
Nach dem Drucke in Monumenta Germaniae, Epistolae saec. XIII. ed. Rodenberg a. a. 0. IL Nro. 184
p. 139, aus Innoc. IV. Registr. ann. III. Vol. I. 284. Lib. III. 528. — Auszug: Elie Berger, Les Registres
d'Innocent IV. Tom. I. Paris 1884. Nro. 1867. p. 277.
VI. 59
466 Nachtrag. (1246. Mai 21.)
a) Oder Beirehann, nach Berger, Registres a. a. 0. Barchattn, ^ b) Die eingeklamiDerteo Worte, welche sich in
der Vorlage nur durch ete. usque angedeutet finden, sind nach der sonst hier Platz greifenden Formel ergänzt; die folgenden
allgemein bekannten Formeln zu ergänzen erschien überflüssig.
1) Ostrach, hohenzoller. O.A. Sigmaringen. — 2) Unermittelt ; insbesondere blieben die Nachforschungen
nach etwa in Betracht kommenden Schwägern oder Schwestersöhnen des Kardinalbischofs Konrad von Porto
und St. Rufina, eines geborenen Grafen von Urach, erfolglos. Der Name ist ohne Zweifel verschrieben. An
Graf Heinrich von Urach und Freiburg, seit 1250 von FQrstenberg genannt, lässt sich wohl deshalb nicht denken,
weil dieser ein Bruderssohn, nicht Schwestersohn des Kardinals war. — 3) Vielleicht Berkheim, O.A. Esslingen,
oder O.A. Leutkirch, beide im Liber decimationis cleri Constantiensis pro papa de anno 1275 Berchain geschrieben
(Freiburger Diöcesanarchiv 1, 80, 142).
XXIII.
Pahst Innocenz IV. hevollmächtigt auf Bitte des Grafen Berthold von Urach und Rudolfs,
der Brüder des verstorbenen Bischofs Konrad von Porto, den Abt von Bebenhausen, den
Walther, Pfarr-Rektor von Berg, wegen einer Mehrheit von Pfründen zu dispensiren."^)
Lyon 1246. Mai 21.
. . abbati de Bebrahusin ^) , Constantiensis diocesls. Ex parte dilecti filii Walterii
rectoris ecclesle de Monte 0, Constantiensis diocesis, fuit nobis humiliter supplicatum, ut
cum ipso (super pluribus ecclesiasticis beneficiis, etiam si curam habeant aniniarum, si
ei canonice) offerantur, una cum prefata ecclesia, quam obtinet, usque ad centum mar-
carum argenti valentiam obtinendis, dispensare de gralia curaremus. Licet igitur (propter
ambitiones quorundam, ne quis plures ecclesias vel ecclesiasticas dignitates habeat, sacri
concilii conslitutio) interdical, obtentu tarnen devotionis et fidei puritatis, quam idem in
ecclesie Romane negotiis adhibuisse dicitur, se ac sua multis periculis exponendo, nee
non et consideratione dilectorum filiorum B. comitis de Hurach et Radulfi, fratrum bone
memorie C. Portuensis episcopi, devotorum nostrorum, nobis supplicantium pro eodem
inducti presentium tibi auctoritate committimus, ut cum ipso super preraissis (auctoritate
nostra — constitutione non obstante predicta — dispenses) pensatis circumstantiis et
eiusdem rectoris meritis usque ad quantitatem, quam secundum deum videris expedire,
proviso (quod beneficia eadem debitis non fraudentur obsequiis et animarum cura nuUa-
tenus) negligatur.
Datum Lugduni, XII. kaleAdas lunii, anno tertio.
Nach dem Drucke in Monumenta Germaniae, a. a. 0. Tom. U. Nro. 186 p. 140, aus Innoc. IV.
Reg. ann. III. Vol. I. 284, Lib. III. 530. — Auszug: Berger a. a. 0. Nro. 1869 p. 278.
*) Die in Klammern gesetzten Worte sind aus anderen Urkunden, auf welche verwiesen ist, ergänzt.
a) Bei Berger Bebnihuain.
1) Htztge. wohl Mariaberg, O.A. Reutlingen.
"H
Nachtrag. (1246. November 22, 1247. Mai 10 und 1248. Februar 5.) 467
XXIV.
Lyon 1246. November 22.
Pabst Innocenz I V. gestattet auf Bitteti dilecti filii Gebehardi capellani nostri, canonici
Argen tinensis, dem Burcardus plebanus de Nusplingen*), Constantiensis diocesis, ausser
den bereits von ihm besessenen Pfründen andere bis zur Summe von 20 Mark Silber anzunehmen.
Datum Lugduni, X. kalendas Decembris, anno quarto.
Auszug nach Berger a. a. 0. Nro. 2275 p. 336 aus Registr. Innoc. ann. IV. Nro. 279 fol. 347.
1) Nusplingen, O.A. Spaichingen.
XXV.
Lyon 1247. Mai 10.
Pabst Innocenz IV. beauftragt im Hinblick auf dilecti filii nobilis viri . . comitis de
Wirtemberch preces ac ipsius clerici merita den Abt und Convent von Schwarzach^ Bene-
diktiner ordens, Strassburger Diöcese, dem Klef*iker Nicolaus von Strassburg so bald als möglich
eine zu ihrer Kollatur stehende kirchliche Pfründe zu verleihen.
Datum Lugduni, VI. idus Maii, anno IUI.
Auszug nach Monumenta Germania e, Epistolae saec. XIII. ed. Rodenberg a. a. 0. II. Nro. 352 p. 262|
aus Registr. Innoc. IV. ann. IV. Vol. I, 387, Lib. IV, 662. — Berger a. a. 0. Nro. 2660 p. 397.
1) Schwarzach^ bad. B.A. Bühl.
XXVI.
Lyon 1248. Februar 5.
Pabst Innocenz IV. ertheilt auf Bitten dilectorum filiorum nobilium virorum . . de
Dilgen*), . . de Wirtemberc, . . de Gruningen*) et . . de Calwe, comitum de Suevia,
devotorum ecclesie, dem Strassburger Qeriker Engelbert zum Zweck der Erlangung der
kirchlichen Weihen Dispensation von dem Mangel der ehelichen Geburt.
Datum Lugduni, nonis Februarii anno V.
Auszug nach Monumenta Germaniae, Epistolae saec. XIII. ed. Rodenberg a. a. 0. IL Nro. 491 p. 346
aus Registr. Innoc. IV. ann. V. Vol. I., 503, Lib. V., 550. — Auszug: Berger a. a. 0. Nro. 3600 p. 541.
l) Dillingen, bair. A.G.Sitz. — 2) Grieningen, O.A. Riedlingen.
59*
468 Nachtrag. (1248. Mai 13 und 15.)
XXVU.
Pabst Innocenz IV. gestattet dem Meister Radulf, Pfarr- Rektor zu Ringingen, auf Bitten des
Pfalzgrafen Hugo von Tübingen, ausser deyi Kirchefi Ringingen und Laich ingen eine weitere
Pfründe anzunehmen.
Lyon 1248. Mai 13.
Magistro Radulfo, rectori ecclesie de Ringuigin')*), Constantiensis dioccsis. Ad
faciendam tibi gratiam specialem tue probitalis meritis, super quibus laudabile teslimonium
perhibetur, et precibus dilecli filii nobilis viri H. comilis palalini de Gugin**) nobis et
ecclesie Romane devoti pro te nobis supplicantis inducti auclorilate tibi presentium
indulgemus, ut preter de Ringuigin et de Laichingin*) ecclesias, quas curam animarum
habentes te proponis canonice assecutum, liceat tibi unicum beneficium, etiam si similem
curam habeat, si tibi canonice ofiferalur, recipere ac una cum eisdem ecclesiis libere
retinere — constitutione generalis concilii super hoc edita non obstante — , ita tarnen,
quod eedem ecclesie et beneficium et animarum cura nullatenus negligatur. NuUi etc.
nostre concessionis etc.
Datum Lugduni, III. idus Mail, anno V.
Nach MoDumenta Germaniae, Epistolae saec. XIII. ed. Rodenberg, a.a.O. Tom. II. Nro. 557 p. 395
aus Innoc. IV. Registr. ann. V. Vol. I, 534, Lib. V, 860. — Regest: Berger a. a. 0. Nro. 3908 p. 591.
a) Verschrieben für Ritigingin. — b) Desgl. für Tui(n)gin, d. h. TMngin; Berger liest: Cingin,
1 und 2) Ringingen und Laichingen, O.A. Blaubeuren.
XXVIII.
Pabst Innocenz IV. belobt den Abt [Konrad] von Reichettau, dass er vor Kurzem den Grafen
Hartmann von Kyburg, Ludwig von Froburg, Gottfried von Sigmaringen und Hartmann von
Crrieningen im Kampfe gegen König Konrad beigestanden habe, und nimmt ihn in die päbstliche
Gnade auf.
Lyon 1248. Mai 15.
Abbati Augensis monasterii, ordinis sancti Benedicti, ad Romanam ecclesiam nuUo
medio pertinentis, Constantiensis diocesis. Venerabilis fratris nostri . . Constantiensis
episcopi et dilectorum filiorum nobiiium virorum H(artmanni) de Kyburch*), L(udovici)
de Froburc*), G(otefridi) de Signeringen ') et H(artmanni) de Grueningen*) comitum,
Romane ecclesie devotorum, per litteras nobis extitit intimatum, quod si actenus circa
Nachtrag. (1249. Januar 21.) 469
negotium ecclesie visus fueris negligens et remissus, provenit ex induslria, non contu-
macia vel defectu, videlicet ut temporis oportunitate captata raagis posses resistentes
offendere quam offendi, opinione pro ipsorum assertione manifestius faciente, quod cum
nuper C. natus F. quondam imperatoris aggregatis undique viribus, non attendens, quod
non in multitudine exercitus victoria belli sed est de celo tantummodo fortitudo, cum
ipsis comitibus congredi attemptasset, astitisti eis viriiiter et potenter cum decenti arma-
torum et honorabili comitiva, ita quod persecutor ecclesie terga vertens relictis rebus
quam plurimis fere fuit manu valida captivatus. Quare pro te nobis humiliter suppli-
carunt, ut (amquam ecclesie devotum filium in nostram gratiam et favorem te admittere
ac prosequi benivolentia specialis gratie dignaremur. Nos vero sperantes, quod de cetero
non lautet lucerna sub modio sed in lucem veniat et in evidentiam expectatam, contem-
platione eiusdem episcopi et dictorum nobilium in gratiam et favorem apostolice sedis
et nostram te duximus admittendum, mandantes, quatinus taliter te habeas in futurum,
quod per evidentia opera cognoscamus, quod vera sunt que de te iidem nostris auribus
intimarunt. Petitiones vero tuas, quantum cum deo poterimus, favorabiliter admittemus.
Datum Lugduni, idibus Maii, anno V^
Nach dem Drucke in Monumenta Germaniae, Epistolae saec. XIII. a. a. 0. II. Nro. 558 p. 395
aus Registr. Innoc. IV. ann. V. Vol. 1, 544 Lib. V, 968. — Weitere Drucke: Mone, Anzeiger für Kunde der
Teutschen Vorzeil 1838 Sp. 351 (irrig unter dem Jahre 1232). — Huillard-Br^hoUes , Hisl. Dipl. Friderici II.
Tom. VI. 2 pg. 622. — Auszug: Raynaldi Annal. ecci. Tora. XIII. 1692 ad ann. 1248 § 16 p. 584. — Regest:
Potthast a. a. 0. 2, Nro. 12928 S. 1088. — Berger, a. a. 0. Nro. 4015 p. 607.
1) Kyburg, Schloss, Züricher Bez. Pföffikon. — 2) Frohburg, Burgruine, Pfarrei Trimbach, solothurn.
Amts Olten-Gösgen. — 3) Sigmaringen, hohenzoller. Reg.Sitz. — 4) Grieningen, O.A. Riedlingen.
XXIX.
Lyon 1249. Jantcar. 21.
Pabst Innocenz IV. beauftragt gefnäss Bitten dilectorum filiorum nobilium virorum
Ul. de WitembercO, H. de Grutanger^), H. de Parvapetra^) et G. de Friburc*) comitum
den Bischof von Strassburg, dem Strassburger Kanoniker Heinrich von Vinstingen *) in Stadt,
Diocese oder Provinz Trier eine kirchliche Stellung, Pfründe oder Würde zu verschaffen.
Datum Lugduni, XII. kalendas Februarii anno VP.
Auszug nach Monumenta Germaniae, Epistolae saec. XIII. u. s. w. Tom. II. p. 456 Nro. 640 aus
Registr. Innoc. IV. ann. VI,, Lib. VI. foi. 28 Nro. 368. — W^eiterer Druck: Berger: a. a. 0. Tom. II. Nro. 4360
p. 4». — Vergl. Potthast, a. a. 0. Nro. 13546 p. 1130.
1) Wirtemberg. — 2) Grieningen, O.A. Riedlingen. — 3) Lülzelstein, elsäss. Kantonssitz. — 4) Freiburg
im Breisgau. — 5) Finstingen, lothr. Kantonssitz.
470 Nachtrag. (1249, Januar 27.)
XXX.
Pabst Innocenz IV. übergibt in einer an das Ä*fgustiner- Nonnenkloster Kirchheim gerichteten
Urkunde dieses Kloster dem Predigerorden und verleilU ihm die Privilegien des letzteren Ordens.
Lyon 1249. Januar 27.
. . • priorisse et conventui monasterii de Lircham (nach der folgenden Urkunde sicher
Kircham, Kirchem *), oder dergl. zu lesen), ordinis sancti Augustini, Gonstantiensis diocesis.
Apostolice sedis benignitas prudentes virgines, que se parant accensis lampadibus obviam
sponso ire, tanto propensiori rfc, ut supra in XXX^ capitulo, usque: dinoscuntur. Cum
igitur etCy wie in der Bulle desselben Pabsts für das Kloster Sirnau vom 14. Juli 1245 (Bd. 4,
8. 104 ff.) mit den im folgenden — soweit sie nicht ganz unwesentlich sind — erwähnten Ab-
weichungen: S. 104 Z. 12 v. u.: priori provinciali Theotonie — Z. 5 v. u. statt: vel in-
dulgentia bis obstantibus : non obstante — Z. 4 v. u. vobis de institutionibus — S. 105
Z. 2 V. [o. statt : prout bis consuevit : prout secundum deum viderint expedire.
Datum Lugduni, VI. kalendas Februar ii, anno VP.
Nach Berg er, Les registres d*Innocent IV., Tom. II. Nro. 4335, p. 42 aus Registr. Innocent. IV.
ann. VI. Nro. 343, fol. 25.
1) Kirchheim, O.A. Stadt.
XXXL
Pabst Innocenz IV. übergibt das Augustiner - Nonnenkloster Kirchheim dem Predigerorden,
verleiht ihm die Privilegien dieses Ordens und beauftragt die Oberen des letzteren mit der
Vollziehung der von ihm getroffenen Bestimmungen.
Lyon 1249. Januar 27.
. . magistro et . . priori provinciali Theutonie ordinis Predicatorum. Apostolice sedis
benignitas, etc. ut supra in proximo, usque : dinoscuntur. Cum igitur etc.j une in der Butte
desselben Pabsts für das Kloster Sirnau vom 14. Juli 1245, Bd. 4 S. 105 ff. mit den im
folgenden, soweit sie nicht ganz unwesentlich sind, namhaft gemachten Abweichungen: S. 105
Z. 2 V. u.: priorisse et conventus monasterii de Kyrchem, ordinis — S. 106 Z. 4 v. o.
statt: ipsarum supplicationibus : devotionis \psa,r\im precihus und statt : auctoritate presen-
tium duximus committenda : auctoritate vobis apostolica duximus coramittendas. — Z 9
statt: vel indulgentia bis obstantibus: non obstante — Z. 10: eis de institutionibus —
Z. 15 statt: prout bis consuevit: prout secundum deum viderint expedire — Z. 18 statt:
fratres vestri ordinis: ipsius ordinis fratres — Z. 21 statt: liceat eisdem priorisse ac
sororibus bloss liceat eis — Z. 24: discretioni bis Z. 25: scripta fehlt. — Z. 26: iuxta
commissionis et constitutionis.
Datum Lugduni, VI. kalendas Februarii, anno VI*.
Nach Berger, a. a. 0. p. 42 Nro. 4336 aus Registr. Innoc. IV. ann. VI. Nro. 344 fol. 25 verso.
Nachtrag. (1249. Januar 29, 30 und um 1250.) 471
XXXII.
Lyon 1249. Januar 29.
Pabst Innocenz IV. beauftragt in Berücksichtigung der aufrichtigen Ergebenheit, welche
dilecti filii nobiJes viri burgravius de Nuremberc et de Gruengue*) comes gegen seine
Person und die römische Kirche hegen, auf deren Bitten den Prior von St. Peter im Sand
zu Metz, dem Cleriker Renald de Filieres *) in Stadt oder Diöcese Trier eine kirchliche Pfründe
zu verschaffen.
Datum Lugduni, IUI. kalendas Februarii, anno VI.
Auszug nach Monumenta Germaniae a. a. 0. IL p. 460Nro. 645 aus Registr. Innocentii IV. ann. W.,
Lib. VI. f. 30 Nro. 385. — W^eiterer Druck: Berger, a. a. 0. Nro. 4377 p. 51. — Regest: Höfler, Albert
von Beham Nro. 385. — Potthast, Nro. 13557 p. 1130.
1) Vergl. oben S. 470 Anm. 4. — 2) Vielleicht Villers, lothring. Kantons Metz.
XXXIII.
Lyon 1249. Januar 30.
Pabst Innocenz IV. ertheüt personas dilectorum filiorum nobilium virorum . . de
Gruningen^) et . . de Nuremberc comitum sincera diligenles in domino caritale auf deren
Bitten dem Bischof (Heinrich) von Strassburg den Auftrag, Henrico de Vinstingen^) canonico
Argentinensi , eorum consanguineo , eine Pfründe in ecclesia sancti Arnualis'), Melensis
diocesis, zu verleihen.
Datum Lugduni, III. kalendas Februarii, anno VP.
Auszug nach Monumenta Germaniae a. a. 0. II. Nro. 648 p. 463 aus Registr. Innoc. IV. ann. VI.,
Lib. VL foL 28 Nro. 364. — Weiterer Druck: Berger a. a. 0. Nro. 4356 p. 47. — Auszug: Hof 1er, Albert
von Beham Nro. 364 p. 180. — Regest: Potthast, a. a. 0. Nro. 13188, p. 1108.
1 und 2) Vergl. S. 470 oben Anm. 4, unten Anm. 5. — 2) Arnual bei Saarbrücken.
XXXIV.
Der Bürger Heinrich Gesell von Reutlingen überlässt einen Acker auf dem Steineberg um
seines Seelenheils unllen und unter Vorbehalt der lebenslänglichen Nutzniessung für sich und
die Kinder seiner Tochter an das Kloster Marchthal.
Ohne Ort und Zeit (um 1250) V.
Ne gesta digna memoria posterorum noticie subtrahantur, scripturarum testimonio ||
conmendantur. Hinc est, quod ego Hainricus dictus Gesello, civis in Riutilingin, tam ||
472 Nachtrag. (1250.)
presentibus quam futuris Christi fidelibus notum esse cupio, quod agrum silum in
monte || Stainiberch *) ob remedium anirne raee coatuli ecclesie Martollensi, ita tarnen,
ut diebus vite mee eundem agrum quiete possideam et annualim dimidiain libram cere
ob raonimentum et recordationem eiusdem facti prefate ecclesie persolvam. Tali quoque
pacto interposito, ut cum ego viam universe carnis ingressus fuero, nati filie mee,
scilicet Rüdolfus sacerdos et Mathildis soror eiusdem, eundem agrum teneant tantum
diebus vite sue et annuatim quinque solidos Hallensium vel duas libras cere sepedicte
ecclesie conferant. Cum vero ambo debitum nature persolverint, predictus ager nullo
contradicente ecclesie Martellensi redibit. Ut autem hec firma permaneant, presentem
cedulam sigillo domini prepositi de Martello et conventus roboravi.
Zwei spitzovale beschädigte Sieg(>l: 1) des Probsts von Marchthal, c. 40, c. 25 min (III. A. :2:i.): der
stehende Probst, in der Linken 2 Schlüssel, von der Umschrift erhalten: .. REPOSITI . DE MAR . . .
2) des Convents von Marchthal, c. 48, 31 mm (II. B.): der h. Petrus, in der Rechten "2 Schlüssel, Umschrift:
Sigillum . G . . . . IGOR . S . PETR . . . MARTELLO.
*) Der Handschrift nach fällt diese undatirte Urkunde etwa in die Mitte des 13. Jahrhunderts.
1) Etwas südlich von Reutlingen; auf dem Rücken der Urkunde steht die Registraturbemerkung: Statt
Reithlingen.
XXXV.
Pleban Herbord von Fleischwangen trägt der Kirche zu Weissenau all sein Eigenthum in
Fleischwangen, Feldmoos und Ried zu Erblehen auf.
1250.
Universis Christi fidelibus presentem paginam audituris Herbordus plebanus in
Flunsch Wangen *) gesle rei notitiam. Omne quod agitur negotium isto in tempore, ne
oblivioni tradatur, scripture testimonio solet confirmari. Hinc est, quod ego Herbordus
plebanus in Flünschwangen scripto presenti notum facio tarn presentibus quam futuris,
me Universum ius proprietatis prediorum meorum in Flünschwangen, Veltmos*) et in
Riet') ecclesie Sancti Petri in Augia contulisse gratuita voluntate, hac tamen interposita
voluntate, ut ego et heredes mei, seu ad quoscumque donatione emptione vel aliqua
alia occasione predicte possessiones transierint, ipsas a memorata ecclesia in feudo habe-
amus et ex eis singulis annis in festo sancti Marci eidem ecclesie pro censu libram
integram cere persolvamus. Hunc autem censum sepedicta ecclesia nuUa occasione sine
nostra voluntate poterit augmentarC; sicut et nos nulla possumus diminuere ratione.
Acta sunt hec anno domini MCCL, indictione nona.
Nach der kioster Weissenau *schen Scaturigo iurium Minoraugensium pag. 511.
1) Fleischwangen, O.A. Saulgau. — 2 und 3) Feldmoos und Ried, Gem. Fronhofen, O.A. Ravensburg.
Nachtrag. (1250. Dezember 11.) 473
XXXVL
Pahst Innocenz IV. beauftragt den Beutelsbacher Kanoniker Ulrich, den von dem Herzoge
(Her mann) von Oesterreich präsentirten, von dem Probste zu St. Guido in Speier instituirten
Pfarr-Rektor Berengar zu Ingersheim in den ruhigen Besitz dieser Kirche einzuweisen.
Lyon 1250. Dezember 11.
. . . . ülrico canouico ecclesie de Bubelsbac*), Constantiensis diocesis. Ex parte
dilecti filii Berengorii rectoris ecclesie de lagereson'), Spirensis diocesis, fuit propositum
coram nobis, quod, cum ipse ad eandem ecclesiam tunc vacantem a nobili viro . • duce
Austrie^), et Berthold us de Glutheim*), clericus Warmaciensis diocesis, a Radulfo') fratre
ipsius ducis, veris patronis ipsius ecclesie, dilecto filio . . preposito ecclesie sancti Guidoais
Spirensis, archidiacono loci, ad quem de antiqua et approbata et hactenus pacifice ob-
servata consuetudine institutio rectoris in ipsa ecclesia pertinet, presentati fuissent, idem
prepositus, partibus propter hoc ad suara presentiam evocatis et de cause raeritis prout
spectabat ad ipsum legitime cognito, quia dictus B[ertholdus] patiebatur in etate defectum et
parentes eius F[redrico] quondam imperatori et C[onrado] nato eins contra ecclesiam ad-
herebant, prefatum B[ertholdum] repulit ut indignum, eum ad ipsam ecclesiam non admittens,
memoratum vero Berengerium canonice instituit in eadem. Nos igitur, obtentu dicti ducis
et nobilis viri . . comitis de Wintemberc pro dicto Berengerio nobis supplicantium, quod
ab eodem preposito provide factum est in hac parte ratum habentes et gratum idque
auctoritate nostra confirmantes mandamus, quatinus, 'si est ita, prefatum Berengerium facias
auctoritate nostra per te vel per alium pacifica ipsius [ecclesie] possessione gaudere, non
obstantibus aliquibus litteris apostolicis super hoc ab eodem B[ertholdo] horum veritate
lacita impetralis et processibus perperam habitis per easdem, contradictores etc.*)
Datum Lugduni, III. idus Decembris, anno VIII^
Nach Berger a. a. 0. Tom. IL p. 257 Nro. 5405 aus Registr. Innoc. IV. aan. VIII. nro. 671 fol.' 105.
— Regest: Fester, Regesten der Markgrafen von Baden a. s. w. S. 33.
*) Vergl. Bd. 5 S. 144.
1) Es liegt hier offenbar ein Schreibfehler für ButdsbaCy d. h. Beutelsbach, O.A. Schorndorf Yor. —
2) Gross-Ingersheim , O.A. Besigheim, woselbst den Markgrafen von Baden nach O.A.Beschr. Besigheim S. 194
auch in der Folge das Patronatrecht zustund. — .S) Markgraf Hermann VI. von Baden, durch seine Gemahlin
Gertrud, Tochter Herzog Heinrichs von Oesterreich, seit 1248 zugleich Herzog von Oesterreich, bezw. sein Bruder
Markgraf Rudolf I. von Baden. — 4) Unermittelt.
VI.
60
474 Nachtrag. (1258.)
(Zum fünften Bande.)
xxxvn.
Abt Berthold und Conveni von Alpirsbach überlassen ihre Leibeigene Adelheid zur Hälfte dem
Kloster* St. Georgen unter der Bedingung, dass ihre Kinder zur Hälfte beiden Klöstem
gehören sollen.
1258.
B., miseratione divina abbas de Alpersbach, et conventus ibidem universis huius
pagine inspecloribus salutem et orationes in eo, qui est omnibus vera salus. Que
geruntur in tempore ne labantur cum processu temporis et ne possit eis inposterum
apponi calu[m]pnia, literarum solent ap/^icibus et virorum testimonio perennari. Inno-
lescat igitur universis presentibus pariter et futuris, quod nos ex communi consensu
nostri conventus Adhelhadem') mulierem, filiam viri de Hageresoch ** ) *) dicti Chanuz,
nostro proprie et integraliter adherentem monasterio hoc pacto pro parte dimidia mona-
sterio sancti Georgii erogavimus, ut, si per coniugalem cedam ipsa a deo ditetur ") liberis,
divisim *) media pars pignorum ad nostrum monasterium receptum haboat , altera
vero prefato ascribatur monasterio, hoc tamen excepto, quod si pueros*) non habuerit,
ad proprietatis ius integre nobis denuo devolvatur. Ut autem hec rata et inconvulsa
permaneant, sigillo nostro et abbatis monasterii S. Georgii presentem cedulam conmuni-
mus. Testes autem huius facti sunt hü: W. pincerna de Cholle*), H. villicus de Hos-
bach*), C. villicus de Frumhusen*) et quam plures alii.
Acta sunt hec anno domini M^ GC^ L**. VIII*. die sabbati, indictione I.
Nach der S. 455 genannten Handschrift des Klosters St. Georgen S. 192. — Regest nach dem derzeit
nicht auffindbaren Original in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 7, 151.
a) In der Vorlage jedenfalls unrichtig: Adhelhadum. — b) Es steht Hagesoch mit dem für er gebräuchlichen Ab-
kürzungszeichen über dem g. — c) Hier folgten, sind aber durch Punkte getilgt die Worte: riro prefato ascribatur, —
d) Das divisum der Vorlage gibt keinen Sinn. — e) Verschrieben : pueris,
1) Ohne Zweifel verschrieben für den Namen der von Alpirsbach nicht sehr weit entfernten hohenzoUerlschen
Oberamtsstadt Haigerloch. — 2) Unermittell. — 3) Hospacher Hof, Gem. Gruol, hohenzoller. O.A. Hechingen. —
4) Frommenhausen, O.A. Rottenburg.
Nachtrag. (1259. Juni 9.) 475
XXXVIII.
Pabst Alexander IV. ertheüt allen Bussfertigen, welche an den Festtagen der Jungfrau Maria
und am Jahrestage der Einweihung der Kirche das Kloster Frauenthal besuchen, einen hundert-
tägigen Äblass.
Anagni 1259. Juni 9.
[Alexander episcopus,] servus servorum dei, universis Christi fidelibus presentes
litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem. || [Vite perempnis gloria], qua
mira benignitas conditoris omnium beatam coronat aciem civium supernorum, a redemptis
pre[tio sanguinis fusi de pjrecioso corpore redemptoris raeritorum debet acquiri virtute,
inter que illud esse pergrande dinosci[tur, quod ubique, sed precipu]e in sanctorum
ecclesiis, maiestas altissima collaudetur. Rogamus itaque universitatem vestram et
horta[mur in domino in remjissionem vobis peccaminum iniungentes , quatinus ad
ecclesiam monasterii dilectarum in Christo filiaruni [abbatisse et conventus *)] de Valle
sancte Marie, Cisterciensis ordinis, Herbipolensis diocesis, imploraturi a domino delictorum
ve[niarn in humilitate sp]iritus accedatis. Nos enim, ut Christi fideles quasi per premia
salubriter ad merita invitemus, [de omnipotentis dei misejricordia et beatorum Petri et
Pauli apostolorum eins auctoritate confisi omnibus vere penilentibus [et confessis, qui
ad ecc]lesiam ipsam in suigulis festivitatibus beate Marie virginis et in anniversario die
dedi[cationis eiusdem ecclesie] causa devotionis accesserint annuatim, centum dies de
iniunctis sibi penitentiis [misericorditer relaxa]nius.
Datum Anagnie, V. idus lunii, [pontificatus] nostri anno quinto.
Nach dem Originale im k. bair. Kreisarchive zu Bamberg. Italienisches Pergament. Oben in der Mitte
steht L; auf dem Einschlage unten rechts: R, Pläe,; auf dem Rücken oben etwa in der Mitte, auch hinten im
linken Obereck eine Art Häckchen ; nach der Mitte der Zeile etwas mehr rechts : Predicatorum (Frauenthal war
übrigens Cisterciensernonnenkloster, vergl. Bd. 5 S. 424. 426) ; etwas unterhalb der Mitte des ganzen Pergaments :
2 einem A oder M ähnliche Zeichen, je mit Kreuz darüber; unter ihnen 77». episcopus Vironemis, darunter
pro abbalüsa et ronventu VallLs sancte Marie centmn dierum. Die Bulle mit der Schnur fehlt. Der linke Rand des
Pergaments ist abgeschnitten , so dass in jeder Zeile die ersten Worte und so insbesondere auch der Name
des Pabstes fehlen. Allein eine Ergänzung des Textes ist nach der Bd. 5 S. IGO des Urkundenbuches gedruckten,
soweit die vorliegende Urkunde vorhanden ist, mit ihr meistens wörtlich übereinstimmenden Urkunde Pabsts
Alexanders IV. für Kloster Komburg vom 15. Juni 1256 möglich (vergl. die in Klammern gesetzten Worte);
beide Urkunden stimmen der Handschrift nach wohl zusammen, ein Pabst, welcher seit der Gründung des
Klosters Frauenthal im Jahre 1232 bis zum Schluss des 13. Jahrhunderts an einem 9. Juni im 5. Jahre seiner
Regierung zu Anagni gewesen wäre, ist ausser Alexander IV. nur noch IJonifazius VIII., zu welchem die Schrift
weniger passt; der auf dem Rücken der Urkunde genannte Bischof Dietrich von Wierland kommt während der
Jahre 1247—1272 nachweisbar vor und scheint sich im Jahre 1200, vielleicht aber auch schon 1259, also im
60'
476 Nachtrag- (1259- Oktober 9 und um 1260.)
5. Pontifikatsjahre Alexanders IV., am päbstlichen Hofe aufgehalten zu haben (Garns, Suppleni. I. ad opus:
Series episcoporum eccl. catfaol. 1879 p. 82, Bunge, Baltische Geschichtsquellen 1. Lieferung 1875 S. 47 ff.),
somit dürfte die Urkunde sicher auf Pabst Alezander IV. und das Jahr 1259 zu beziehen sein. — Abdruck: Bossert
in WOrtt. V.-J.-Heften f. Landesgeschichte 12, 1889 S. 220.
*') Diese Worte stehen nicht in der Komborger Urkunde, allein sie kehren in solcher Stellung oft wieder und
passen dem Raum nach gerade herein.
XXXIX.
München 1259. Oktober 9.
Graf Meinhard von Götz und Tirol, Vogt von Aquüeja, beurkundet, dass er seiner
Gemahlin Elisabeth, Schwester der Rheinischen Pfalzgrafen und Herzoge von Baiern Ludtoig
und Heinrich seine Burgen Santmichelspurch 0 und Rasen*) mit aller Zubehör als Morgen-
gabe geschenkt habe.
Zeugen: Lvdwicus et Heinricus illustres comites palatini Rehni duces Bawarie, dilecti
doraini et leviri nostri, Vlrlcus coraes de Wirtenberch, Gebhardus comes de Hirzberch '),
. . . . Hermannus de Hürnhaim*), Albertus de Liehtenberch *), Heinricus de Sevelde**) . • . .
Actum apud Monacum, anno doraini millesimo CG**. LVIIII. in die beati Dyonisii.
Nach Fontes rerum Austriaca r um Abth. 2 Bd. 1 S. 48. — Regest :Böhmer-Fick er, Regg. Imperii V. 2
Nro. 5568 S. 1047. Diese Urkunde ist für die Geschichte des Grafen Ulrich von Wirtemberg insoferne von
Bedeutung, als er ihr zufolge ohne Zweifel bei der Hochzeit des Grafen Meinhard und der Elisabeth, Wittwe
E. Eonrads IV. und Mutter Herzog Eonradins, am 6. Oktober des Jahres anwesend war.
1) St. Michaelsburg, tirol. H.A. ßruneck. — 2) Altrasen, Burgruine bei Niederrasen, tirol. B.A. Welsberg. —
3) Hirschberg, abgeg. Burg, bair. A.G. Beilngries. — 4) Hürnheim, bair. A.G. Nördlingen. — 5) Wohl Lichten-
berg, O.A. Marbach, in dessen ortsadeliger Familie damals der Name Albert auch sonst vorkommt (vergl. Bd. 5
S. 87). — 6) Seefeld, bair. A.G. Seefeld.
XL.
Der Freie Berthold von Blankenstein und seine Gattin Elisabeth befreien das von Hinen
gegründete und mit Gütern, so insbesondere der Pfarrkirche des Orts, ausgestattete Kloster
Steinheim von allem Vogteirecht unter Verbot der Wahl eines anderen Vogts bei ihren Leb-
zeiten, bezeichnen die Grenzen, innerhalb deren das neue Kloster gebaut werden darf, und
treffen verschiedene Bestimmungen über Besitzungen und Rechte desselben.
Ohne Orts- und Zeitangabe (um 1260)*).
Cum ea, que geruntur in terris, labi soleant a memoria, nisi scripto fuerint con-
mendata, noverint universi presentem paginam inspecturi, quod nos Bertoldus liber de
Nachtrag. (Um 1260.) 477
Blankensteiü 0 et || Elizabeth uxor ipsius ecclesiam sanctimonialium , quam in honore
sancte dei genitricis Marie fundavimus ') cum assensu venerabilis patris ac domini Hein-
rici Spirensis episcopi et cancellarii sacri || imperii, et ecclesiam parrochialem ibidem,
quam supradicte ecclesie sanctimonialium cum assensu iam dicti venerabilis patris ac
domini episcopi Spirensis et capituli ex integro donavimus, et omnes possessiones ||
earum cum predio a domino Rüdolfo marchione de Baden empto et aliis quibuscumque
prediis ab antiquo vel de novo coUatis vel emptis claustro vel parrochie ab omni iure
advocacie, quod ad nos pertinet, libere absolvimus, ita tamen quod predicte sancti-
moniales tempore vite nostre non eligant sibi aliquem alium advocatum, ne nomen
fundatorum ex hoc amittere videamur. Volumus etiam et concedimus, ut termini predic-
tarum sanctimonialium, in quibus possint facere libere monasterium, claustrum, hortos,
pomeria, molendina, piscariam et omnes officinas sibi conpetentes, sint pons, qui transit
fluvium, qui dicitur Botebor*), et libera curia et area Sutoris et due strate publice
tendentes versus villam, que dicitur Minus Botebor*), et lapicidina superior versus
eandern villam et totum quod includitur, exceptis tribus areis, scilicet Bernoldi, Ctnradi
et relicte Gimainerii, ultra lapicidinam autem superiorem piscaria nobis et eis erit con-
munis. Insuper X iugera conmutanda eis, ubi necesse fuerit, ab omni iure advocacie
absolvimus. Volumus etiam, ut molendina ipsarum non recipiant molentes de villa
Steinheim, nisi aliquo casu inpediente molendina iuxta aquam, que dicitur Murra*),
molere non possint, de aliis autem villis omni tempore possunt recipere molentes.
Volumus etiam et concedimus, ut lapicidinas et aqueductus in omni suo predio et suo-
rum libere possint habere. Item concedimus, quod dicte sorores faciant, si placuerit
eis, de villa, que dicitur luchese ^), grangiam, ita tamen quod silve eis et nostris homini-
bus de Steinheim ad secanda menia sint conmunes. Promittimus etiam, quod operam
dabimus bona fide, ut omnes residentes in predictis terminis vendant sua predia sororibus
ac si nos ipsi conparare vellemus. Homines sive servientes claustri conducticii, si ali-
quid fecerint, unde incidant in emendam, que vulgo dicitur fravilin, sorores se a talibus
absolvant vel pro eis solvant emendam. Qui vero per obedientiam eis fuerint astricti,
more aliorum religiosorum pro eis satisfaciant. Promittimus etiam in animas nostras,
quod in cimiterio pertinente ad ecclesiam parrochialem non locabimus homines nisi
tempore gwerre et propter instantes inimicos, nee ibi aliquid amplius edificabimus. De
Omnibus autem supradictis hoc promittimus, quod bona fide, sine dampno nostro tamen,
laborabimus, ut ad libertatem omnimodam perducantur. Et ut omnia supradicta maiorem
habeant firmitatem, sigillis domini H. episcopi Spirensis et comitum ^Irici de Wirtenberc
et Hartmanni de Groningen et^) de Veihingen et propra roborari presentem paginam
procuravi.
Acta sunt hec').
478 Nachtrag. (1260. Juni 23.)
Die Urkunde ist linirt, die Buchstaben stehen aber durchweg etwas über den Linien. Von Siegeln sind
noch vorhanden: 1) an weissen und gelben seidenen Fäden des ßischofs Heinrich von Speier, am rechten Rande
stark beschädigt, bereits S. 37 beschrieben; 2) an Hla seidenen Litzen, welche mit einer lila und einer weissen
mit lila gemischten Quaste endigen, des Grafen Ulrich von Wirtemberg, rund, 60 mm (bereits Bd. 5 S. 256
beschrieben (übrigens ein anderer Stempel), Umschrift: f S/V/iV/i/w . VLRIGI . COMITIS . DE . W NBERC ;
3) nur noch die grünen seidenen Litzen, welche mit einer lila und einer grünen Quaste endigen; 4) noch Reste
der weissen seidenen Fäden; 5) an weissen und gelben seidenen Fäden Berlholds von Blankenstein : schildförmig,
43, 34 mm (IV. A. 1.) : ein schrägsteigender (dainascirter) Keil, Umschrift : f Sigilhtm . BERHTOLDI . DE . BLANGEN-
STEIn. — Abdruck : (Besold) , Virgin. Sacr. Monim. p. 365 (mit Rücksicht auf die Urkunden des Jahres 1255 in Bd. 5
S. 128 und 133, die sich auf die Gründung des Klosters beziehen, unter dem Jahre 1255). = Franc. Petrus,
Suev. eccl. S. 756.
a) D. h. in Steinheim, O.A. Marbach. — h) Hier ist für den Taufnamen leerer Raum gelassen. — r) Hier bricht
die Urkunde ab.
*) Die Zeitbestimmung mit Rücksicht auf das S. 39 hinsichtlich der Titulatur de^ Bischofs Ueinrich von Speier
Gesagte, wozu auch stimmt, dass in der vorliegenden Urkunde auf diejenigen vom 31. Dez. 1254 und 5. Okt. 1255 (Bd. 5
S. 88, 128) Bezug genommen wird; der eigentliche Klosterbau zog sich wohl mehrere Jahre hin.
1) Blankenstein, Burgruine bei Wasserslelten, O.A. Münsingen. — 2) Das Flüsschen Bottwar. — 3) Klein -
boltwar, O.A. Marbach. — 4) Die Murr, woran Steinheim Hegt. — 5) Jux, O.A. Backnang.
XLI.
Graf Konrad von Kirchberg überträgt Güter in Mietingen, auf welche seine Getreuen Budeger,
Marquard und Reinhard von Griesingen ihm gegenüber* verzichtet und welche Ebei'hard von
Schwendi genannt Gürtel von diesen zu Lehen getragen, an Äbtissin und Convent von Heggbach.
Burg Kirchberg 1260. Juni 23.
üniversis presens scriplum intuentibus Cünradus coraes de Cirperch i) salutem et
quicquid servicii || potest et honoris. Quoniarn humana condicio fragilis est et caduca
et necesse est, ut ea ||, que aguntur in tempore et labuntur per tempora, scriptis privi-
egiorum conserventur ad memoriam || succedentium , tenore ergo presentium notum
sit üniversis, tarn presentibus quam futuris, hanc litteram inspecturis, quod nos bona
et proprietatem eorundem sita in Mülingen*), que nobis discreti') ac nobiles viri, vide-
licet Rudegerus, Marquardus, Reinhardus dicli de Griesingen '), nostri fideles, resignarunl
et que Eberhardus de Swendin*) dictus Gürtel a supradictis feudaliter tenuit, venerabill
domine abbatisse in Heigebach et conventui eiusdem loci contulimus largienter. Ad
huius itaque facti et futurum memoriale presentem cedulam nostro sigillo dedimus
communitam'') cum testibus subscriptis: Hainrico railile dicto Brucslegel, domino Günrado
milite de Wne^), Lamperto Büzen de Snurpfelingen ^) et aliis quam pluribus®)» q^i au-
diverunt et hiis interfuerunt.
Acta sunt hec anno domini millesimo GG. [L]X.,*) in Castro Girperch, in vigilia
sancti lohannis Baptiste.
Nachtrag. (1263. März 4). 479
Nach gef. Mittheilung des Herrn Prof. R. Hausmann in Dorpat auf Grund des Originals. Von dem unten
S. 482 genauer beschriebenen Siegel des Ausstellers ist nur noch ein kleiner Rest erhalten.
a) In der Vorlage verschrieben: diseHti. — b) Desgl.: conmunitatem. — c) Desgl.: plurililms,
♦) Die Daten sowohl dieser als der S. 480 folgenden Kloster Heggbacher Urkunde sind durch Rasur gefälscht, indem
beide Male zwischen CC und X ein etwas grösserer Zwischenraum sich befindet, bei welchem ein weiteres Zahlzeichen,
und zwar sicher L, herausradirt wurde, so dass die Urkunden in die Jahre 1260 bezw. 1263, nicht 1210 bezw. 1213 zu
setzen sind, wie denn auch sonst Kloster Heggbacher Urkunden mehrfach ein älteres Datum fälschlich beigelegt worden
ist (vergl. P. F. Stalin, Geschichte Württembergs 1. .-^48). Im Einzelnen ist noch zu bemerken: ein Graf Konrad von
Kirchberg kommt im Beginn des 13. Jahrhunderts urkundlich sonst sowenig vor als sein Bruder Eberhard, beide sind
vielmehr erst aus den Jahren 1200—1280 bekannt; der in der vorliegenden Urkunde genannte Ritter Heinrich Brugg-
schlegel wird zwar auch in Würt. V.-J.-Hefle für Landesgeschichte 3, 1880 S. 202 als Zeuge in einer Urkunde vom J. 1224
aufgeführt, aber auch das Datum dieser Urkunde ist eben mit Rücksicht auf die in ihr erwähnten Grafen Otto und
Hartmann von Brandenburg, sowie Otto von Neuhaus, welche einige Jahrzehnte jünger sind, als 1224, gleichfalls gefälscht.
Bei der zweiten Urkunde ist auf die Rasur mit anderer Tinte ein Punkt gesetzt; bei ihr entspricht auch die Indiction VI.
dem J. 1263, während dem J. 1213 I entspräche. Endlich passt die Handschrift beider Urkunden, insbesondere der
zweiten, besser zur 2. Hälfte als zum Beginn des 13. Jahrhunderts.
1 und 2) Ober-Kirchberg und Mietingen, O.A. Laupheim. — 3) Griesingen, Ober-, Unter-, O.A. Ehingen. —
4—6) Schwendi, W^ain, Schnürpfiingen, O.A. Laupheim.
XLII.
(Zum sechsten Bande.)
Zell 1263. März 4.
Burkardus de Tobel 0, Hainricus de Oberhouen*), Berhtoldus dictus Manstok, railites,
et Eberhardus dictus de Rivti') entscheiden als Schiedsrichter in einem Streite der milites
Bertholdus de Vronhouen*) et Berhtoldus de Zil^) ex parte matris Bertholdi dicti de
Vronhouen, uxoris Bertholdi de Zil mit dem Kloster Salem, dass das letztere auf einem
Grundstück in Warberg ^); worauf früher eine noch in ansehnlichen Spuren vorhandene Mühle
gestanden halte, eine solche meder bauten und das Grundstück mit der Mühle frei besitzen könne.
Siegler: Graf Konrad von Heiligenberg.
Acta sunt hec in villa Gelle iuxla Augeam Minorem ') , anno domini U\ CC. LXIir.,
Ilir. nonas Marcii, presentibus . . . Hainrico de Ebersberg®), Burkardo de Hermsdorf®),
Dietrico de Nivfron^®), Friderico diclo Wazze, Cünrado dicto Vaggengans, Hainrico de Ca-
pella"), Eberhardo de Wiprehts**), Hainrico de Baphendorf**), Hainrico dicto Selbherre
et Burkardo dicto Vinke, militibus, fratre Ypelino, cellerario de Augea Minori, Burkardo
plebano de Taldorf**), Alberto plebano de Wernsrivti **), de fralribus vero de Salem etc.
Nach dem Abdrucic in Zeitschrift f. Gesch. d. Oberrheins (Codex Salemitanus) 35, 418.
1—4) Tobel, Gem. Berg, Oberhofen, Gem. Ober-Eschach, wohl Rüti, abgeg. Burg oberhalb Weingarlen,
Fronhofen, O.A. Ravensburg. — 5) Schloss Zeil, Gem. Reichenhofen O.A. Leutkirch. — 6) Nach ürkb. 5, 462
heutzutage Klöcken, Gem. Thaldorf, O.A. Ravensburg, wozu auch die Bemerkung im Salemer Schenkungsbuche:
480 Nachtrag. (1263. Juni 4).
Wariberg, quod grangie in AdilartUi adiacet, passt^ indem Thaldorf und Reute an einander grenzende Markungen
bilden. ~ 7) Oberzell bei Weissenau, derselben Gemeinde. — 8) Ebersberg, O.A. Tettnang, — 9 u. 10) Helmsdorf,
Neufrach, bad. B.A. Ueberlingen. — 11) Kappel, O.A. Ravensburg. — 12) Weitprechts, O.A. Waldsee. —
13) Bavendorf, O.A. Ravensburg. — 14) Vergl. Anm. 6. — 15) Wernsreute Gem. Thaldorf, O.A. Ravensburg.
XLIII.
Die Gebräder Grafen Eberhard und Konrad van Kirchberg genehmigen die üebertragung
einer Hofstatt und fünf Jauchert Ackers zu Mietingen, welche ihre Dienstmannen , die Ge-
brüder Berthold und Konrad Harmi, an Albert von Mietingen verkauft und dieser um seines
Seelenheils wiUen dem Kloster Heggbach übergeben, an das letztere.
Kirchberg 1263. Juni 4.
Universis hanc paginam inspecturis nos Eberhardas et C^nradus fratres comites de
Kirchberg subscrip||torum noticiam cum salute. Ne labantur cum tempore que geruntur
ia tempore, literarum*) solent indlciis perhennari. || Eapropter tenore harum pateat
universis, quod Albertus dictus de Mütingen ,aream unam sitam in Mitingen el||quinque
iugera agrorum ibidem sitorum, que ipse a Berhtoldo et C&nr. fratribus dictis Harmi
pro VI libris denariorum currentis monete iusto emptionis titulo conparavit, venerabili
in Christo abbatisse et conventui in Heggebach accedente pleno consensu et expresso uxoris
sue, quam tunc habuit, pro anime sue remedio contulit perpetuo possidenda, renuntians
omni iuri exceptioni inpetitioni pro se suisque heredibus universis, que^) habebat in
eisdem casu aliquo contingente. Verum quia eadem predia predictis Berhtoldo ^) et Ctnr.
fratribus dictis Harmi nostris ministerialibus proprietatis titulo pertinebant nee ipsi nostri
ministeriales predicti de suis bonis ratione iuris, quod nobis conpetit in eisdem, quicquäm
possunt facere sine nostra licentia speciali, nos cupientes predictum monasterium in Om-
nibus promovere, sepedictis fratribus nostris ministerialibus indulsimus pleno iure sepedicta
predia prefato monasterio conferre perpetuo possidenda. Nos igitur Berhtoldus et Ctnr.
fratres dicti Harmi sepefato monasterio proprietatem sepedicti predii per presentes
contulimus pleno iure, renunciantes omni iuri exceptioni inpeticioni, que nobis in eisdem
conpetere videbantur casu aliquo contingente.
Acta sunt hec in Kirberc, anno domini MCC[L]X1II., II. nonas Junii, indictione VI.,
subnotatis testibus presentibus et rogatis videlicet: Rainhardo et Rudigero fratribus de
Griesingen militibus. Ha . . . *) de Mussingen 0, Friderico et Marquardo de Swendie, Lude-
wico dicto Hosili aliisque quam pluribus probis viris. üt autem hec maneant inconvulsa,
presentem exinde concepimus cautionem, eandem sepefato conventui conferentes sigillorum
nostrorum munimine roboratam.
Nachtrag. (? 1263. Dezember 20). 481
Nach gef. MittheiluDg des Herrn Prof. R. Hausmann in Dorpat auf Grund des Originals. Die beiden Siegel
der Aussteller: 1) des Grafen Eberhard, schildförmig, c. 48, c. 45 mm (IV. A. 1.): eine gekrönte rechtsgewandte
Frauengestalt mit einem Hermelinmantel, in der Rechten eine Lilie haltend, links von 3 (2,1 gestellten) Sternen
begleitet, Umschrift: f ^igülum G . . ., TIS EB RDI . D(e) . K1RB(E)RG; — 2) des Gr. Konrad, rund, am
Rande sehr beschädigt, (IV.C.): in besterntem Siegelfelde ein gleichfalls besternter Schild, in welchem eine
gleiche Frauengestalt, in der Rechten einen mit 5 Federn geschmückten Topfhelm haltend, von der Umschrift:
t S . . . . RC erhalten.
a) la der Vorlage ursprünglich laterarum geschrieben, aber corrigirt. — b) Desgl. ursprünglich quem, aber corrigirt. —
c) Vor diesem Namen stand Alb, ist aber durchstrichen. — d) Dieser Name ist nicht sicher zu lesen.
*) Zum Datum vergl. die vorletzte Urkunde S. 479.
1) Mussingen, Gem. Unterkirchberg, O.A. Laupheim. — ^^ Die anderen Ortsnamen sind bereits S. 479 erklärt.
XLIV.
Dekan B von Esslingen fordert auf Grund eines wörtlich eingerückten Mandates des Bischofs
Eberhard von Constanz den Pfarr-Rektor von Hamen auf, die dem Kloster Sirnau unrecht-
mässiger Weise gerateten Ochsen demselben zurückzugeben.
Ohne Jahr (1263?)*). Dezember 20.
Dilecto in Christo . . rectori ecclesie in Husen ^) B. decanus in Ezzelingen salutem in
domino Jesu Christo. Noveritis me a domino episcopo' Constantiensi tales litteras ||
accepisse.
E., dei gratia**) episcopus Constantiensis , decano in Ezzeling salutem in domino.
Conqueste sunt nobis . . priorissa et conventus de Syrmenowe, || quod rector ecclesie in
Husen ipsas bubus suis contra iusticiam spoliavit. Quare tibi mandamus, quatenus
eundem rectorem, si rapina est || manifesta, moneas diligenter, ut predictis priorisse et
conventui ablata restituat infra Vlir dies, alioquin ex tunc ipsum, quem propter hoc
excommunicamus , excommunicatum et ecclesiam, ad cuius parrochiam rapina pervenit
vel in cuius parrochia dlctus rector residenciam fecerit, denunties ecclesiastico suppositam
interdicto secundum formam concilii Moguntini.
Datum Constantie, III. nonas Decembris, indictione VII.
Auetori täte igitur domiui episcopi Constantiensis moneo quantum possum diiigencius,
quatenus predictis . . priorisse et conventui de Syrmenowe boves earum, quos omisso iuris
ordine abstulistis, infra VIII dies restituatis, ne me licet invitum contra vos et ecclesiam
vestram et ecclesiam in Wendelingen') sententiam domini episcopi exequi compellatis
Datum proxima V. feria ante Nativitatem domini.
Es hängt nur noch ein Pergamentstreifen für das Siegel an.
VI. 61
482 Nachtrag. (1265.)
*) Anhaltspunkte für die Datirung der Urkunde, welche der Handschrift nach in die 2. Hälfte des 13. Jahrhunderts
gehört, gewähren die Regierungszeit Bischof Eberhards von Gonstanz 1248 — 1274, sowie die sonstige Erwähnung toq
Esslinger Dekanen, deren Namen mit B. beginnt: Bertboid 1246, Burkhard 1267 (Bd. 4 S. 135, oben S. 283). Der In-
diction YU entsprechen aus der Regierungszeit des genannten Bischofs die Jahre 1249, bezw., da es sich um das Ende
eines — für beide Urkunden sicherlich desselben — Jahres handelt, noch 1248, und 1264, bezw. 1263. — Eine Mainzer
Synode, welche u. a. über die Exkommunication Bestimmungen traf, d. h. solche einer anderen Mainzer Synode vom
Jahr 1225 wiederholte, fand im Jahr 1261 statt und da es wahrscheinlicher ist, dass vom Bischof auf eine nicht sehr
lange Zeit vorher abgehaltene Synode Bezug genommen wurde, so dürfte das spätere Jahr: 1263, dem früheren 1248,
bei welchem auf die Synode von 1225 verwiesen sein müsste, vorzuziehen sein.
**) Die, deutlich geschriebenen, ci und ti wechseln in der Vorlage allem nach ziemlich wülkührlich ab.
1) Das dem Kloster Sirnau zunächst liegende Hausen, welches von Alters her eine Pfarrei hat, ist Neuhausen,
O.A. Esslingen, doch wird dasselbe schon in dieser Zeit sonst Niewenhusen genannt. — 2) Wendungen, O.A.
Esslingen.
VERBESSERUNGEN UND ZUSÄTZE
Zü BAND I.
tf
n
n
ff
n
tt
Seite 66, Nro. LXII. Vrgl. hieza Böhmer-Mühlbacher, RegesU Imperii I, 1889, S. 173, Nro. 421.
72, Nro. LXVI. Vrgl. zu dieser Fälschung des Reichenauer Gustos und Scholasticus Odalrich aus der Mitte des
12. Jahrhunderts Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 184, Nro. 447, namentlich aber K. Brandi, Die Reichen-
auer Urkundenfälschungen. Heidelberg 1890. S. 14, 44, 70. — Auf diese beiden Werke wird in der Folge
nur dann Bezug genommen, wenn ihre Angaben von grösserer Bedeutung sind.
78, Z. 9 T. u. sUtt: 23. Oktober 1.: 17. Oktober.
76, Nro. LXIX. Vrgl. zu dieser Fälschung Odalrichs Böhme r-Mühlbacher a. a. 0. S. 193, Nro. 465 und
Brandi a. a. 0. S. 11, 45, 58, 71.
79, Nro. LXXI. Nach Bö hmer-Mühlb acher a. a. 0. S. 216, Nro. 502 „echt, nach älterer Vorlage stilisirt";
VerdachtsgrQnde gegen die Echtheit der Urkunde in formeller und materieller Hinsicht macht 6. Bossert
in Blätter fQr Württ. Kirchengeschichte 3. Jahrg. 1888 S. 67 fif. geltend.
83, Nro. LXXIV. Vrgl. zu dieser (echten) Reichenauer Urkunde Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 232, Nro. 583
mit dem Datum 816 (Jan. 1); Brandi a. a. 0. S. 3 mit 815 (Dezbr.).
87, Nro. LXXVIII. Vrgl. zu dieser „Fälschung ohne echte Vorlage" Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 251,
Nro. 643.
90, Nro. LXXIX. Vrgl. hiezu Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 242, Nro. 626.
„ 94, Nro. LXXXII. Vrgl. zu dieser Urkunde, welche mit der gefälschten Reichenauer Urkunde vom 6. April 811,
Bd. 1 S. 72, Nro. LXVI, eine gemeinsame Vorlage gehabt hat, Brandi a. a. O. S. 107 fif., Böhmer-
Mühlbacher a. a. O. S. 184, Nro. 447, S. 259, Nro. 674.
„ 99, Nro. LXXXVI. Auch nach Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 279, Nro. 756 echt.
101, Nro. LXXXVII. Auch nach Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 257, Nro. 743 echt, vom Jahre 822.
109, Nro. XGV. Vrgl. zu dieser (echten) Reichenauer Urkunde Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 517, Nro. 1318,
Brandi a. a. 0. S. 4, beide mit dem Jahre 835«
116, Nro. GL Vrgl. zu dieser (echten) Urkunde Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 362, Nro. 956.
117, Nro CIL Vrgl. zu dieser (echten) Urkunde Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 365, Nro. 963, Brandi
ä. a. vi. o. o«
124, Nro. CVIII. Vrgl. über diese von dem Gustos Odalrich gefälschte Urkunde die ausführUchen Untersuchungen
von A. Schulte in Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins N. F. Bd. 3, 1888, S. 345 fif. (die Handschrift
ist derjenigen anderer gefälschter Urkunden dieses Klosters ähnlich; die hier gebrauchten Formen der Orts-
namen gehören einer späteren Zeit an, als derjenigen des 9. Jahrhunderts ; feststeht, dass mehrere der genannten
Orte erst später an das Kloster geschenkt wurden ; in der Urkunde wird ein im 9. Jahrhundert sicherlich noch
nicht vorhandener Zustand der inneren Entwickelimg des Klosters dargestellt und die Sprache ist für Walahfried
Strabo viel zu barbarisch), sowie Brandi a. a. 0. S. 13, 43, 55, 69. — Hinsichtlich der Ortserklärungen
nimmt auch Baumann im Fürstenb. Urkundenbuch Bd. 5 S. 18 an, dass Wingen für Wagingen verschrieben
sei (zu Anm. 10), dagegen hält er Gecgingen für einen abgegangenen oder jetzt anders benannten Ort, da der
schwäbische Ort Gecgingen oder Gachinga nach einer Kloster Murbacher Urkunde an der Donau gelegen ge-
wesen sei (zu Anm. 19).
141, Nro. GXXI. Vrgl. zu dieser (echten) Urkunde Böhmer-Mühlbacher S. 539, Nro. 1368.
148, Nro. GXXVI. Auch nach Böhmer-Mühlbacher S. 543, Nro. 1378 nach Form und Inhalt unecht.
149, Nro. GXXVIL Auch nach Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 545, Nro. 1383, und Brandi a. a. 0. S. 4 echt.
155, Nro. CXXXIL Desgl. nach Böhmer-Mühlbacher S. 557, Nro. 1404.
„ 166, Nro. GXLI. Desgl. nach denselben S. 563, Nro. 1418.
167, Nro. CXLII. Desgl. nach denselben S. 565, Nro. 1423.
175, Nro. CXLIX. Desgl. nach denselben S. 583, Nro. 1469.
176, Nro. GL. Desgl. nach denselben S. 583, Nro. 1470.
177, Nro. GLL Vrgl. zu dieser Urkunde vom 3. Oktober 875 Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 584, Nro. 1471.
186, Nro. GLXL Auch nach Böhmer-Mühlbacher a. a. 0. S. 662, Nro. 1732 echt.
187, Nro. GLXII. Desgl. nach denselben S. 667, Nro. 1754.
188, Nro. GLXni. Desgl. nach denselben S. 673, Nro. 1784 und Brandi a. a. 0. S. 6.
9t
tf
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
»I
iy
»»
»»
484 Verbesserungen und Zusätze zu Band I.
Seite 190, Nro. GLXIV. Desgl. Dach denselben S. 674, Nro. .1786.
„ 192, Nro. GLXY. Desgl. nach denselben S. 674, Nro. 1788.
„ 193, Nro. CLXVI. Desgl. nach denselben S. 675, Nro. 1793.
196, Nro. CLXIX. Auch nach Böhmer-MQhlbacher a. a. 0. S. 691, Nro. 1847 durchaus unrerdächtig, aber
Ton 894.
198, Nro. CLXX. Auch nach denselben S. 692. Nro. 1851 echt
199, Nro. CLXXI. Desgl. nach denselben S. 695, Nr. 1856.
201, Nro. CLXXni. Desgl. nach denselben S. 724, Nro. 1947.
202, Nro. CLXXIV. Desgl. nach denselben S. 729, Nro. 1967.
,. 203. Nro. GLXXV. Desgl. nach denselben S. 729, Nro. 1968 und Brandt a. a. 0. S. 6.
„ 204, Nro. GLXXVI. Desgl. nach denselben S. 730, Nro. 1971, woselbst Thatalabahc als Dettelbacb, der Tiufenbach
als der heulige St Katharinenbach erklärt wird.
„ 208, Nro. CLXXIX. Yrgl. zu dieser (echten) Urkunde Böhmer-Mahlbacher a. a. 0. S. 1745, Nro. 20f6.
„ 218, Nro. GLXXXVIII. Neuester Abdruck: Monum. German. Histor., Diplomata reg. et imperator. n. S. 33,
Nro. 24 mit dem Datum 972 August 14.
220, Nro. GLXXXIX. Neuester Abdruck ebenda S. 140, Nro. 124 mit dem Datum 976 Januar 3.
221, Nro. GXG. Neuester Abdruck ebenda S. 160, Nro. 143.
222, Anm. 5. Nach den Ausführungen von Bessert in den W. V.J.Heften 12, 136 yrgl. mit 10, 140 dfirfte — ähnlich
wie das heutige Zuffenhausen (unter Annahme der nicht seltenen Verschmelzung der Präposition ze, zu, mit
dem Ortsnamen zu einem Ganzen) aus UfTenhausen entstand, — das heutige ZQttlingen (O.A. Neckarsulm)
auf ein Utilingen, Udilingon zurückzuführen sein. Das Stift Mosbach war auch später noch daselbst berechtigt,
erhielt insbesondere im Jahre 1325 die Pfarrei einverleibt; sonst kommt übrigens stets Zute-, Zuti-, Ziutelingen
vor. (O.A.Beschr. Neckarsulm 679 ff).
226, Nro. GXGIII. Neuester Abdruck: Mon. Germ. Hist a. a. 0. S. 265, Nro. 236.
241, Nro. GGV. In Bezug auf diese Urkunde gilt dasselbe, was zu S. 94, Nro. LXXXII gesagt ist (vrgl. Brandi a. a. 0.).
241, Z. 4 und 3 v. u. Noch htztge. heisst nach gefl. Mittheilung des Herrn Dekan Klemm in Backnang eine Stelle
nahe bei Fischingen, aber bereits auf der Markung Mühlheim : Salzbronnen.
252, Nro. GGXIII. Nach Brandi a. a. O. S. 19 ist der Hergott'sche Druck eine Rückübersetzung aus der in Gall
Oheims bekannter Reichenauer Chronik enthaltenen Übersetzung dieser Urkunde.
805, Nro. GGXLVII. Das Original dieser Urkunde im Archive des Stifts St Paul in Kämthen hat folgende Ab-
weichungen vom Drucke: : Vrbanus — in perpetuum i || — sanct? ecclesi^ — apostolic^ — spetlalius —
Roman§ (in Majuskeln) || — ecclesi^ — qu^que — beat^ memoria — Gregorii (in Majuskeln) — sequentes || —
qu^ ipse — Gvilielmo (in Majuskeln) — Adhelberti (desgl.) — etem^ — Hirsaugia — su§ — in posterum —
apostolic§ — sanct§ Romano (in Majuskeln) ^cclesi^ — apostolic^ — qu^cumque — iuste atque — h^ nomi-
natim — Gregorii (in Majuskeln) — qu§ — Richinbach — qu§ — Uishbachoa — qu§ — Geboarde (in Ma-
juskeln) — qu^ — c^nobium — auferre — inmunitates — Adhelbertvs (in Majuskeln) — su^ — inprimi —
neglegatur — surreptionis — officium — eas gratis — inpendere — qu§ postulatur — comitis A. filium —
ecclesi^ — vestr^ ecclesi^ idoneum — divin^ — disciplin^ — anim^ — Romano (in Majuskeln) ecclesi^ —
perceptQ — Bizancium — qu^libet — qu§ concessa — Christi et ecclesi§ — apostolic§ — h^ — Amen
Amen. Amen. Rundzeichen mit dem Spruch : Benedictus deus et pater domini nostri lesv Christi. Amen. —
Monogramm für Bene valete. — sanct^ Romano ecclesi^ — III* — dominier — M'XCV* — Vrbani (in
Majuskeln) secundi pap§ septimo. — Italienisches Pergament. Die Reste von roth-weiss-gelb-lila-grünen
Seidenfäden sind noch durch die Urkunde geschlungen.
„ 813, Nro. GCLIII. Desgl. folgende: j Vrbanus — regulariter || — perpetuum. \ — irrationabilia — petentium —
fiH§ nostr^ Adelheidis || — H§c — | Burensen j — ^cclesiam — auc||tore — super — in proprium sedis aposto-
lic§ — Bizantii — cgnobium auferre — surreptionis — hanc nostr^ — divino iudicio — diatrict^ — bon§ —
§tem§ Rundzeichen mit dem Spruch : f LEGI f MUS f FIRMA t VIMVS — Monogramm für bene valete.
8anct§ Romano ecclesi^ diaconi — VHP — VII» — dominic§ — M«. X. C»VIIII». — Urbani — XI«.
Die Bulle fehlt.
„ 334, Nro. CCLXIV. Desgl.: : In — demencia — Franconim i || — Gunrado || — Hermanni Avgvstensis episcopi,
Gebehardi Constanciensis episcopi, lohannis || . . . Wirzebvrgensis episcopi (in Majuskeln) — Loricha (in Majuskeln),
darnach ein Wort ausradirt — nach libere gleichfalls Rasur — condicione — conprovincialium — Hirsowa . . .
Ziuvelta (in Majuskeln) — bona eiusdem — ac tantum — eidem abbatia — Tempore und Heinrid (in Ma-
juskeln) — condicione — disvestire — Anno (in Majuskeln) — incarnacionis — II* — nonas Mai (in Majuskdn) —
Amen (desgl.). — Auf das einst eingefügte grosse runde Siegel weist noch ein Loch und die dunklere Färbung
des Pergaments in dieser Gegend hin.
„ 854, Nro. CCLXXIV. Die Urkunde ist nach Stumpf- Brentano, Reichskanzler 2, S. 270 Nro. 3186 wohl interpolirt
>•
>»
Verbesserungen und Zusätze zu Band I und II. 485
Seite 383, Nro. CGCIU. Wie S. 305: jlnnocentius — perpetuum : || Quotiens — qu^ ad religfionem — qii§ magis — in
domino fili || — Grafdo (in Majuskeln) — postulationibus — Laureacus — allodio || — apostolic^ — quQ-
cumque — astntia seu violentia — previderint — cathoiicus — ecclesi§ Romano — aut advocato — ecdesia-
stic§ — person§ — auferre — extrem§ — ecclesi^ — legitime — ad h§c — percept§ — nostr^ — contrahire —
tertiove — district§ — bon§ — §tern§ (Rundzeichen mit dem Wahlspruch: adiuva nos deus salotaris
noster). Ego Innocentius, catholic^ ecclesi^ episcopus, subscripsi. (Monogramm für Bene valete). - - sanct§
crucis — Festine statt lustine -> sanct^ Anastasi^ — sanet^ Mari§ — sanct§ Marie (letzteres in Majuskeln) —
Bei den Unterschriften ist vor ego stets ein Kreuz und am Schlüsse der einzelnen steht subscripsi. per
manum — Almerici (in Majuskeln) — Romano ecclesi§ — dominic§ — M*'C'*XXX*'VI — Innocentii (Inn verlängerte
Schrift, ebenso pape). Italienisches Pergament. Bulle fehlt.
418, Sp. 1 Z. 29 Y. 0. statt Ascarius 1.: Ascaricus.
429, Sp. 3 Z. 9 y. u. statt 335 1.: 355.
zu BAND II.
>>
»>
Seite 9, Z. 5 ▼. n. Der sonst innegehaltenen Reihenfolge nach besser Gruol und dann auch wohl das ihm benachbarte
Stetten, beide hohenzoUer. O.A. Haigerloch (Bossert in den W. V. J.Heften, N. F. 2, S. 110).
62, Z. 3 T. o. statt 1629 1.: 1693.
77, Nro. CGCXLVl. Das Original dieser Urkunde im Archive des Stifts St. Paul in Kämthen hat folgende Ab-
weichungen vom Drucke: j (Chr.) : In nomine — dementia — rex. j — cooper||antur — dilectione — cuius ||
— in : augenda das w hineinkorrigirt — locis || munitatibus (!) — Crailonem — dilectione — licentia — dotes
ecclesi§ — communi (!) — asensu (!) — idoneus — raciocinio — transiendo — legitimam — in: rescindat
8 hineinkorrigirt — spiritalia — pertinentia — debentia — Von huius rei (incl.) an abgebleichtere Dinte — Gon-
radi — Gönradus — Hansheimus — Luduwicus — Wirtiniberch — Gr&nbach j Signum domini Friderici
regis primi : -- - j Ego Zaeizzolfus cancellarius vice archicancellarii recognovi : — M°. G". L^ IUI®. — IK —
regQ r*. — III". — Geppingin — j Amen \
Ein Monogramm des Kaisers fehlt, dagegen weist unterhalb des Textes in der Mitte des Pergaments
hinter der Signums- und Recognitionsschrifl ein Loch im Pergament und die braune Färbung des letzteren
auf die Spur des eingefügt gewesenen Siegels hin.
„ 100, Nro. GGGLIII. Desgl. j (Chr.) : In — Fridericvs — Romanorvm — augustus : || — Mvlenbrunnensis cenobii || —
beat§ — Mari^ (in Majuskeln) — protectione || — imperatori^ — regig — qugcumque — hgc — Mvlinbrunnen —
Elvingen — GnutteUngen — qu§ — Tütenhoven — Sigewarteswilere — cgteris — pertinencüs — gcdesia —
aliqugm — beatg memoria — Innocencio (letztes n in Majuskeln) — gcdesiastica — nostrg — imperatorig
regigque — hgc nostrg — inpressione — hgc sunt — Gvnthervs (z. Th. in Majuskeln) — gcclesig — Wine-
marvs — Heinricvs (z. Th. in Majuskeln) — Fridericvs (desgl.) — Witilinesbahc — Rodulphvs — Heinricus (z. Th.
in Majuskeln) — Bertolphvs (desgl.) — Robert vs (desgl.) — Bertolphus (desgl.) — Kalewa — Fridericus (desgl.) —
Wolva — Fridericvs (desgl.) — Biverbach — Berengervs (desgl.) — Ravenesten — Waltervs Gvto — Gvnradvs
Scipphe — Gvnradvs — Triveles — Bertolphvs : Signum — augusti. : (Monogramm, dahinter das
ziemlich gut erhaltene kaiserliche Majestätssiegel. : — Amoldvs — recognovi. : VI". — dominicg —
Friderico (z. Th. in Majuskeln) — anno regni — UU?.
„ 110, Z. 16 V. o. statt nobis 1.: vobis.
„ 142, Nro. GGGLXXX. Auch nach Brandi a. a. 0. S. 31 echt.
„ 147, Nro. GGGLXXXIII. Ein weiteres Vidimus des Notars Georg Schneider von Ravensburg d.d. 30. August 1613,
welches sagt, dass das kaiserliche Siegel zwar etwas zusammengedrückt sei, allein noch erkannt werden könne,
hat folgende bemerkenswerthe Abweichungen: — ins exigit — maxime, quibus erogaverimus — Augia —
Hermannum — mobilibus vel — legitime — Wambrechteswathe, Heuinchouen — mansum unum dictum
Makkenharth — Rüti — Ebenwilren, Bacenwilere — ex benignitate hoc eis — libras quinquaginta — Her-
mannus — Rudolfus — Vlricus — Bertoldus — Signum domini Frederici — Acta sunt hec — M°G"LXnn*« —
XII» — Frederico — XU» — X^
,, 158, Nro. GGGXGI. Eine Abschrift der Urkunde fand sich nachträglich in einer Handschrift des St. Archives aus
dem 17. Jahrhundert mit der Aufschrift: Ex antiquissimo missali monasterii Hofensis haec descripta sunt; dieselbe
enthält gegenüber dem Texte des Druckes nur unbedeutende Abweichungen (z. B. Dietmarus — ordinaverit —
nobisque profuturam — Bochom — quisquam — praepositorum — hat jedoch ae und oe, welche bei Hess
durch einfache e ersetzt sind.
Verbesserungen und Zusätze zu Band III. 487
paren||tumque — Bebenhusin — perhenni — concessii|mus — sexus honio — cenobio — Ne quis igitur —
tradicionis — designacione — Rvdolfus — Tuingin — Lvtfridus — Mezzingin — Giselingin — Godefridus —
Nuirtingin — Rvdolfus (das Abkürzungszeichen für us steht doppelt, obgleich schon Rvdolfu geschrieben ist.) —
Vra — marcsalcus — Wernherus — Bisingin — Empingin — Mezzingin.
Rundes, verkehrt angehängtes Siegel des Ausstellers aus rothbr^unem Wachs 65 mm (IV. A. 1.): ein
nach links schreitender Löwe mit erhobenen Vorderfüssen und hochgeschwungenem Schweif, Umschrift: f SI6IL-
LVM . COMITIS . EGENONIS . DE . VRAHC f.
Abdruck: Fürsten b. Urkundenbuch 1 S. 71. Abbildung des Siegels ebenda 7, Siegeltafel I. Nro. 1.
Da Graf Egeno von Urach auch in der, ums Jahr 1188 anzusetzenden Urkunde über die Vollendung der Beben-
hauser Klosterstiftung als Zeuge erscheint (Wirt. Urkb. 2, 255), Herzog Albert von Teck, soviel bekannt,
1187 — 1195 mit dem herzoglichen Titel vorkommt (Stalin a. a. 0. 2, 300), so ist auch diese Urkunde richtiger
ums Jahr 1188 als um 1227 zu setzen, wozu die Schrift des Originals stimmt. Das Siegel, dessen Umschrift,
ein seltener Fall, unten beginnt, zeigt auf der Bildfläche mehrere auffallende Sprünge, welche aber nicht tief
zu gehen scheinen. Die Buchstaben der Umschrift sind äusserst flach, das Siegelbild, sowie z. Th. der Rand
sind ziemlich erhaben. Die Rückseite des Siegels, ganz von derselben Masse, ist wohl erhalten. Wo das
Pergamentriemchen in das Siegel eingeht, ist ein eigenthümlicher Wulst auf letzterem; irgend ein sicherer
Anhalt, dass die Bildfläche etwa erst in die andere Masse eingelassen worden sei, ist übrigens nicht vorhanden.
Seite 214.
PcAst Gregor IX. ertlieiU der Aebtissin und dem Convente des St Elisabethenklosters von Ulm (später
Kloster Söflingen) die Regel des sei. Damian.
Lateran 1227. März 15.
Gregorius etc. dilectis filiabus, abbatisse et conventui monasterii sancte Elisabethe de Vlm,
ordinis sancti Damiani, Constantiensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Celestia
querentibus terrenis contemptui derelictis libenter illa concedimus, per que ipsis proventuram per-
ennis vite gloriam existimamus. Cum igitur vos, sicut accepimus, postposita vanitate seculi, yir-
tutum domino sub beati Damiani regula elegeritis famulari, nos vestris precibus favorabiliter annu-
entes dictam regulam auctoritate apostolica devotioni vestre duximus concedendam, statuentes, ut
eadem a vobis et aliis, que vobis successerint, perpetuis futuris temporibus observetur. Nulli ergo
omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis u. s. w. (die bekannte ScUtASsformdJ.
Datum Laterani, Idibus Martii, pontificatus nostri anno duodecimo.
Nach Sbaralea, Bullarium Franciscanum Tom. I p. 260. — Weiterer Abdruck: Wadding, Annales Minor. 3,
409, Nro. 18. — Regest: Potthast a. a. 0. 1. p. 907 Nro. 10718.
Seite 227, Nro. DGGXLI. Ein Vidimus dieser Urkunde im Kgl. H. u. St. Archive vom Schussenrieder Abt Heinrich d.d.
3. Februar 1484 hat folgende wichtigere Abweichungen: Z. 10 v. u. statt preposito: abbati, Z. 9 Augea —
Z. 5. Pregantia, Z. 4 Wolfurt.
„ 230, Nro. DGGXLIV. Nach Philippi, Zur Geschichte der Reichskanzlei unter den letzten Staufem 1885, S. 82, Fäl-
schung in nicht kandeimässiger Schrift und Anordnung ; im genannten Werke werden für eine Reihe weiterer
Kaiserurkunden Nachtragungen bei der Datirung mit grösserer oder geringerer Sicherheit nachgewiesen.
„ 289, Nro. DGGLII. Weiterer Abdruck mit, übrigens unbedeutenden, Abweichungen (quod patema — Willere —
Nagele) nach dem liber salicus selbst in Ph. And. Grandidier, Oeuvres historiques in6dites, tom. 3. p. 816.
„ 252, Nro. DGGLXVI. Ein Vidimus dieser Urkunde von Probst Johannes Tegen von Sindelfingen d.d. 1463, Febr. 22
auf Pergament im Besitze des Stifts St. Paul in Kämthen hat folgende Abweichungen : Altdorff >- Vttingen —
Fürbach — Zymberbuch — Echtertingen — Vttinghusen — Blüningen — Lustnowe — Stitfürt — Eckke —
Tüsslingen — Stokka — Esslingen — Stutgarten — Hüppelbore — Teredingen — Pffeffingen — Böblingen —
Windolffshen — Tüwingen — Tüntzhouen — brattis — absque communium — requesitus — quod alia
vobis — protulerint — reumque — et a sacratissimo — inveniant — Amen — Datum fehlt magistri
„ 303, Nr. DGGGYIII. Abdruck der Urkunde nach einer Abschrift: Remling, Urkundenbuch zur Geschichte der
Bischöfe von Speyer 1, 193. Berichtigungen dazu nach dem Original in Zeitschr. f. Gesch. des Oberrheins 13, 24.
„ 313, Nro. DGGGXVIII. Ein Duplikat im k. bair. Allgemeinen Reichsarchive zu München hat folgende Abweichungen :
Schluss der 1. Zeile: domino, — der 2.: igitur, — Gvnradus fratres de Hohenloch — Schluss der 3. Zeile:
suarum — Eyliani — consilium , anxilium et consensum — nach indulgemus : et in parrochia daustrum
instituimus, cui nomen Frowental duximus inponendum, statuentes, quod, si de abbatisse illius loci et conventus
fuerit voluntate, provisor loci etc. — conpetenti — nach omni iure : proprietatis et advocatie dicto etc. — nach
488
Verbesserungen und Zusätze zu Band III-
tilulo; siae advocato — prefaliim eciam — Kyliaal - Cyslerciensis — Tevlhonice per Alimaniani — nach
exslitit: et dictonim nobilium Gotefridi et Cuaradi de Hohenlüch fecitnus coamuniri. — VI*. —
5 an rolhen und gelben seideaen Schndreo anhBngeDde Siegel, meistens sehr beschädigt : 1) des Bischofs
Hermann von Wirzburg, spitzoval, c 80, c. fö mm, Umschrift; t HERMANNks.DEI. GR. . lA .. ERBIP , .
ECCLesiE.EPC, somit Ton einem anderen Stempel als das Bd. 3 S. 31-1 beschriebene, runde c. 65 mm, von
dessen Umschrift : MANNVS . . . lA HE . . . LesiE erhalten ; 2) des Kapitels ¥on Wirzbui^, fast bis zur ünkennl-
lichbeil abgerieben, Bd. 3 S. 9i beschrieben; 5) des DeutschorJenameisters Heinrich von Hohenlohe: das
Siegelbild fast ganz ausgebrochen, allein doch noch dürftige Spuren des Bd. 3 S. 314 genannten Siegels (die
Lihe vom Scepter) aufweisend, von der Umschrift noch vorhanden: Sigillum PREGFPTOR . . ALLEMANNIE
(0 und R verbunden), der Stempel ein anderer als der a. a. 0. benützte; 4) Gottfrieds von Hohenlohe: nur
noch Bruchstücke 2er stehender Löwen und der Umschritl tS., von dem Bd. i S. 219 beschriabODen, im
Hobenlob. Archiv Bd. 1 TQ. 1 Nro. 3 abgebildeten Siegel; 5) Konrads von Hohenlohe, bereits Bd. 4 S. 129
beschrieben, von der Umschrift nur ,. CVNRADl ... erhalten. — Vrgl. Bossert in den Wörlt. V.J.Heften f.
Landesgeachichte 12, 16S9, S. 219.
Seite 383, Nro. DCGGXXXIX. Ph, And. Grandidier, Oeuvres historiques inMites, tora. 3 p. 244 hat nach dem Original
aus dem Archive des Klosters Allerheiligen folgende Abweichungen bezw. Ergänzungen: sit lam presentibus —
Rimbotto — cenobü — honore — Saisbach [ob richtig?] — pertinenciis — Heinrico preposito — diocesis —
redemire [?] — pignori [?] — irrogarant — perceperant — carlam sigilli nostri appensione, quod unicum habe-
mus in nostro monaslerio, duiimus roborandam. Acta — Hirsaugiensi, universo capilulo presente et con-
sentienle. Erkehardo existente priore, Diemone cellerario, Gerlaco cantore, Swiggero scolastico, Wemhero de
Urtingeni). Conrado Enozzone, Hertliebo et Alberto de Genuningen >) nostri coen ob ii monachis, magistro Worlwino,
Cunrado de CuDtzeS) monacho et aliis quampluribus in presentiarum existenlibus. — Ein von dem Bischöfe
Berthold von Slrassburg (1223/44) ausgestelltes Vidimus dieser Urkunde auf Pergament im G L. Archive zu
Karlsruhe begiuit folgendennassen : Ai^entinensis episcopus universis Christi fidelibus in perpetuum. Cum
propter viarum ac periculorum dif!1||cultatem fratribus de Omnibus Sanctis, Premonstratensis ordinis. non
sit facile litteras sive privilegia de loco ad locum || transportare, peliverunt sibi a nobis testimoiiium super
quibusdam litteiis perhiberi, quarum tenorem talem vidimus et scimus fuisse. Nunmehr folgt die Urkunde mit
einigen der eben genannten, aber auch noch folgenden Abweichungen: — Reinbolho, Hirsovgenais — Sahbach —
dyocesis — obligatariomm — et cedimus — empcionis — vendicionis — decrevimus roborandam. Acta
sunt hec anno domini M=. CG". XXXMH"., XVII°. kalendas Septembris, in capitulo Hirsovgensi — Ekehardo
existente priore, Dimone cellerario, Gerlaco cantore, Swiggero scolastico, Wernhero de Vtingen'), Cvnrado
Knozone, Hertlibo, Alberto de Gemeringen*), nostri cenobü monachis, magistro Wortwino, Cunrado de Lorche')
monacho et aliis quam pluribus in presentiarum existentibus. — Das Siegel des Ausstellers fehlt. — Die Lesart
obigen Druckes: Rimbotto — Erkehardo — Urlingen — Enozzone — Alberto de Gemmingen — Cunrado de
Cuntze empfiehlt sich weniger als diejenige des Vidimus.
1) ? Eutingen, O.A. Horb, oder bad. B.A. Pforzheim. — 2) ? Gemmingen, bad. B.A. Eppingen, bezw. Goma-
ringen, O.A. Reutlingen. — 3) ? ? Künzheim. elsäss. Kantons Kaisersberg, bezw. Lorch, O.A. Welzheim.
Bei Grandidier p. 24ü befindet sich ein Abdruck des Gonsensbriefes des Bischofs Konrad von Speier auf
Bitte beider Parteien zu diesem Verkauf d.d. Spire, anno d.^mini MCCXXXVI, mense Marüo, indictione nona.
Dieser Coasensbrief befindet sich im Original im G. L. Archive zu Karlsruhe, nach welchem folgende Ab-
weichungen vom gedruckten Texte zu bemerken sind: saluta||ri — petencium — famulancium — nos || in-
pertiri — 3uplica||cionibus — Sachabach — pertinenciis — parrochiam — Heibotone — Hirsoieosi —
eraptione — consenciendo — abprobamus — omino sL omnino — ratam — presencia — eaodem — inprobitas —
infirmare — eciam — H°GC''XXX°V1° — Marcio, Das Siegel des Bischofs aus Mennig hängt sehr zerbrochen an
grünen Seidenffiden (lil. A. 2a): der stehende Bischof im Ornate, in der Linken den Bischofsstab, die Rechte
vor die Brust haltend, von der Umschrift: . . . VNRA . . . S SCOPVS . erhalten.
„ 3^, Nro. DGCCXU. Da Bischof Konrad von Constanz am 19. Februar 1233 starb und sein Nachfolger, der bis-
herige Domprobst Heinrieb schon im April 1233 Bischof wurde, kann die Jahreszalü 1233 nicht richtig sein,
es hegt vielleicht ein Schreibfehler für 1232 vor (vrgl. Begesten der Bischöfe von Conslanz S. 166 tf.).
., 387, Nro. DCCCXLUI. Das Original im fürsll. thum- und taxis'schen Archive zu Regensburg gibt folgende Be-
richtigungen: I Universis | — noticiam ([ — Gvnradus — de GretzingS — Tvphenhvliwe || — eorundem —
per||cepisset — Stvzzelingn — sexaginta quinque — suslinuerant — Gretzingn — Stfzzelingn — Stvzzelin^ —
Gundeluingn — Bertholdo, — An rothseidener Schnur das Bd. 3 S. 368 beschriebene Siegel des Ausstellers.
„ 339, Nro. DCCCXLV. Nach Philippi a. a. 0. S. 97 Fälschung; die Schrift gehört, wie ein Vergleich nift anderen
Urkunden aus dem Weingarteoer Archiv lehrt, den letzten Jahrzehnten des 13. Jahrhunderts an, versucht aber
EU archaisiren.
,. 359, Z. 9 V. a. statt 25 I.: 1\
., 374, Nro. DCCGLXXVI. Nach Philippi a. a. 0, S, 85 nicht von einem in der Knnzlei ausgebildeten Schreiber gefertigt.
Verbesserungen und Zusätze zu Band III und IV. 489
Seite 428, Z. 1 v. u. L: t %»»«»». G . PRINGIPI . . u. 8. w.
„ 447, Z. 10 V. n. Die Siegel sind verwechselt, das Bruchstück des ersten ist noch vorhanden; die noch erhaltenen
Buchstahen 0 R I und wahrscheinlich S könnten REGTORIS andeuten.
461, Nro. 2. Nach Böhmer-Mflhlhacher a. a. 0. S. 528, Nro. 1848 eher von 845.
499, Sp. 1 Z. 10 V. u. sUtt 446 1. : 449.
ZU BAND IV,
Seite 21, Z. 18 v. o. Anm. 8. Wohl eher Dissen, oberbair. A.6. Landsberg. — Anm. 9. DesgL Asch, bair. A.6.
Bnchloe. — Z. 16 v. o. Anm. 14 desgl. Lengenfeld bair. A.6. Buchloe.
„ 105, Z. 17 V. o. Bei der etwas verwischten Schrift muss es statt: Innocentius heissen: In e. m., d. h. in eodem
modo, wie im Westphftl. Urkundenbuch Bd. 5 Einl. S. XIV mit Recht bemerkt ist Hiezu ist Bd. 5 S. 442
Nro. LV zu vergleichen (die Worte: eine Verwechslung u. s. w. haben daher wegzufallen). Dagegen steht am
Schlüsse dieser Stelle deutlich RSS (höchstens Ret), nicht, wie a. a. 0. vermuthet wird, Dat
„ 114, Nro. 1055. Die Urkunde findet sich auszugsweise auch in Berger a, a. 0. Tom. I. p. 264, Nro. 1770, aus
Reg. Innoc. IV. ann. III. Nro. 428 fol. 269. Ebendaselbst p. 265, Nro. 1771 nach derselben Quelle fol. 269
verso die entsprechende an den magister et prior provincialis Theutonie , ordinis Predicatorum , gerichtete
Urkunde vom gleichen Datum (vrgl. Bd. 4 S. 104 ff. und oben S. 470).
„ 177, Z. 16 V. u. Die Siegelrestchen gehören zu einem Siegel K. Heinrichs (VII.); die Urkunde ist in derselben Zeit
wie die anderen gefälschten Weingartener (1260—1270) geschrieben. (Vrgl. Philippi a. a. 0. S. 100).
„ 180, Nro. 1118. Eine notarielle Gopie dieser Urkunde auf Pergament vom J. 1275 befindet sich im Besitze des Herrn
Kauftnanns H. Paoli in Oberlana (Archivberichte aus Tirol von E. v. Ottenthai und 0. Redlich I. Wien 1888 S. 272).
„ 281, Nro. 1218. Das Original hat folgende Abweichungen: Tvwingin — Kilperc || — lesu — significamus || —
Wrmelingin — Eber||hardu8 et — F. de ^tingin — Wrmelingen — resignaverunt — Sehr beschädigt das bereits
Bd. 4 S. 76 erörterte Siegel des Ausstellers.
„ 290, Nro. 1222. Das Original im Archive des Stifts St Paul m Kfimthen hat folgende Abweichungen vom Drucke :
...WL. — Verigen |{ — Quoniam, ut — ante || — multi||plicaremu8 — iniquitatis, ut cum deficeremus —
Isinburc — nobilis et discreti fe&dum — infeüdatus — Scermen — Nagilti — plus numerum — Richinbaeh —
Hohinberc — Ebristein — Alpirspach, F. Scutilman — M^GG^LII**, indictione X"** (allerdings sehr undeutlich,
so dass man zunächst XIIII lesen möchte). Das Siegel fehlt.
„ 921, Nro. VII. Vrgl. zu dieser Fälschung ohne echte Vorlage Böhmer-MQhlbacher a. a. 0. S. 199, Nro. 477.
„ 823, Nro XIll. Auch nach Böhmer-Mahlbacher S. 820, Nro. 860 echt.
„ 824, Nro. XIV. Desgl. nach denselben S. 822, Nro. 870 echt.
„ 825, Nro. XVL Desgl. nach denselben S. 859, Nro. 947 echt.
„ 827, Nro. XX. Desgl. nach denselben S. 651, Nro. 1699 nnd Brandi a. a. 0. S. 4 echt.
„ 829, Nro. XXI Vrgl. zu der (echten) Urkunde insbesondere mit Rücksicht auf das Datum: Böhmer-Mflhlbacher
a. a. 0. S. 659, Nro. 1718.
„ 882, Nro. XXV. Auch nach Böhmer-Mühlbacher S. 738, Nro. 1980 echt
„ 882, Nro. XXVI. Desgl. nach denselben S. 752, Nro. 2026.
„ 884, Nro. XXIX. Neuester Abdruck in Monum. Germ. Diplom. I. p. 272, Nro. 893, woselbst die Urkunde mit
Rücksicht auf das Fehlen der Besiegelung und die Persönlichkeit des Schreibers als Diplom von zweifelhafter
Echtheit bezeichnet wird. Vrgl. auch Brandi a. a. 0. S. 7.
„ 387, Nro. XXXII. Auch nach Brandi a. a. 0. S. 7 echt
„ 889, Nro. XXXIV. Nach Brandi a. a. 0. S. 27 ins Jahr 1059 zu setzen.
„ 852, Z. 6 und 7 v. o. Ghregehen, Kregenheim durch Vermittlung der Formen Grain-, Grom-, Granheim, vielleicht
das heutige Gronheim, bair. A.6. Gunzenhausen (ähnlich wie aus Magenheim bisweilen Monheim, aus Amdun,
Ameden, Aumden Ohmden wurde).
„ 428, Z. 11 V. u. Anm. 3. Nach W. V.J.Hefte, N. F. 2, 113 vielleicht htztge. ReuensUdt, ein Bestandtheil der
Gem. Hattenhofen, O.A. Göppingen, wie auch Ruhestat des Rotulus San-Petrinus im Freiburger Diöcesan-
Archiv Bd. 15 S. 145, 178 gedeutet wird.
„ 458, Nro. GLDL £lie Berger, les Registres d'Innocent IV., tom. H. 1887 p. 87 und Monum. German. Hist,
Epistolae saeculi XIII., ed. G. Rodenberg, tom. IL p. 459, welche die Urkunde nach den päbstl. Registerbachem
(Innoc. IV. Reg. Lib. VI. f. 22 verso, Nro. 320) geben, haben folgende Abweichungen : viri . . — Grueningin —
inclinati — quatinus Annam — Walkirche (d. h. Waldkirch bad. A.G.Sitz) und ändern beide das ut der Hand-
schrift in der 2. Zeile in et, was übrigens nicht als durchaus nothwendig erscheint. Dagegen ist das Konmia
nach rependit in dieser Zeile zu streichen.
VI.
62
VerbessOTungen und Zusätze zu Band V.
Seite 19, Nro. 1258. Neuerer Abdnirk der Urkunde nach derselbeo Quelle mit eingehender Besprechung in Hittheilungen
d. Vereins f. Geschichte u. Allertbumskunde in Hohenzollern Jahrg. 19, lä85''86, S. 186 fT.
„ S&, Anra. 3, S. 53 Anm, 3, S. 132 Anm. 2, S. 384 Anm, 1, Bd. 6 S. 78 Anin. 1, S. 228 Anm, 4, S. 232 Anra. 5.
Die Frage, ob in diesen FälleD an Meimsheim, O.A. Brackenheim, oder HOnaheim, O.A. Leonbei^, zu denken
sei, dürfte unter Zuziehung einiger anderer Quellenzeugnisse folge ad en [lassen zu entscheiden sein. Meimsheim
hebst in Traditionen und Urkundeu der Jahre 738, 793, 795, SOö (Cod. Lauresh. Nro. 3522, 3525—3527), um ■
1100, 1188, 1193 (Wirt. Urkh. 2, 401, 402, 253, 254, 2.55, 296) Meginbodesheim, Megmbotesheini, Meinboldisheim,
Hegenboteshain, iu solchen des Jahres 12G0 Heiabotsheitn (Urkb. 5, 328), des Jahres 1323 HeinbotEbeim
(Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 5, 195), des Jahres 1325 Menbotzbem, des Jabres 1332 Heimotzhaio (Zeilschr.
6, 205), des Jahres 1334 Memotzhain. Im Codei Hirsaugieosis fol. 50 kommt etwa fürs Jahr 1150 die Form
Mebossheim vor; Heinrich Ton M. erscheint mitten unter Zeugen von Lauffen, Massenliach, Sleflen, Schwaigern,
somit sämmtlich aus der Heimshelmer Gegend, daher hier die Beziehung auf Meimsheim derjenigen auf MSqs-
heim vorzuziehen ist. Allerdings ist bei Mebossheim von fol. 44 b des Codex in der, der Tradition vorgesetzten
Ueberschrift Menssheim beigesetzt, was eher auf Mönsheim hinwiese, und das Heinssheim von fol. 69 b dürfte
eber als Heimsheim zu deuten sein, weil im Zusammenbange Brackenheim und Botenheim (O.A. Brackenheim) —
freilich auch Messstetten (O.A. Balingen) — vorkommen, allein was die erste Stelle betrifft, so kommt jenen
bei der Niederschrift des Codex, etwa im Beginn des 16. Jahrhunderts, gefertigten Ueberschriften ein hCherer
Wertb nicht zu, wesshalb sie auch in der neuesten Ausgabe des Codex in den W. V.J.Heften 10, 1887 nicht
mehr abgedruckt wurden, und was die zweite Stelle betrifft, so kann der Schreiber ganz wohl auch einmal
statt der filteren Schreibweise des Namens Meimsheim eine der jüngeren mehr entsprechende Form verwandt haben.
Dagegen dOrften Conradus miles de Melnshein dictus Wendepliaf des Jahres 1260 (Bd. 5 S. 364) und
Rrafto de Heginshain des Jabres 1253 (Bd. 5 S. 35) entschieden auf Mönsheim (O.A. Leonberg) zu beziehen sein,
der erstere desshalb, weil er über GQter in dem an MOnsheim angrenzenden Wimslieim verfQgt, der zweite, weil
er unter lauter Zeugen aus der Hönsheimer Gegend erscheint ; auch bei dem Conradus advocatus de Vehingen
dictus de Meinsheim vom 26. Okt. 1265 (Bd. 6 S. 232) liegen mehr Beziehungen zur Vaihinger Gegend vor. Da
es nun femer an sicheren Anhaltspunkten dafQr fehlt, dasa fQr Heünsheim im 12. Jahrhundert die Formen
Hegens- Heigensheim gebraucht wurden, vielmehr nur die oben erwfihnten bezeugt sind, so dflrflen auch die
folgenden Personen auf HOnsheiin zu beziehen sein: Conradus miles de Megenaheira des Jahres 1262,
welcher dem Hofe des Speirer Kapitels zu Horrbeim (O.A. Vaihingen] einen Schaden zufügte, für dessen Ersatz
der Graf von Vaihingen thätig war (Bd. 6 S. 78), mCchten hier auch die Personen der Bürgen: Gottfried von
Neifen, welcher zu Güglingen begütert war, und Herren von Magenheim, die Sache etwas zweifelhaft erscheinen
lassen; ferner der Herrenalber Grosskeller Cunradus dictus de Hegensheim vom 1. Septbr. 1265 (Bd. 6 S. 228),
— auch in den Jahren 1271, 1272 erwftbnl (Zeitschr. a. a. 0. 1, 377, 479, 481) — sowie der Sindelfinger
Canoniker S. de Megenshain des Jahres 1255 (Bd. 5 S. 132) und die Jutta de Meigensheim des Jahres 1254,
Gemahlin des Heinricus cc^n. Binezherre (Bd. 5 S. 53). Weiterbin dürfte der H. miles dictus de Heinshem
sive de Riet (Rielb, O.A. Vaihingen) des Jahres 1277 mit Besitzungen zu Aurich (O.A. Vaihingen; Zeitschr.
a. a. 0. 1, 494) nach MOnsbeim gehören. Auch in Zeitschr. a. a. 0. 1, 495 ist die S. 358 gegebene Deutung
des Meinsheim der Urkimde vom 26. Okt. 1265 als Heimsheim, O.A. Brackenheim, durch diejenige von'HOnsheiin
ersetzt worden.
„ 49, Nro. 1285. Die Formen der Ortsnamen, das Erwähnen des z.B. in den Jahren 1122 und 1161 (Bd. 1 S. 350,
2 S. iSb) vorkommenden Gaunamens Bretheim, der Hangel jeglichen Geschlechtsnamens bei den Zeugen weisen
entschieden auf eine frühere Zeit als das Jahr 1254, etwa das Ende des 11. und den Anfang des 12. Jahrhts., hin.
,, 77, Anm. 11 und 12. Bossert in den W. VJ.Heften f. Landesgeschichte 12, 138 denkt bei Wessevenhoven an
das abgeg. dereinst an der Brettach unweit Weislensburg, O.A. Weinsberg, gelegene Hestersbofen, bei Lutem-
bach an den abgeg. Ort Laubbach, alt Lutebacb auf der Markung Bitzfeld, O.A. Weinsberg.
„ 83, Z, 14 V. o. Das Siegel des Conventa ist richtiger beschrieben in Bd. 6 S. 241.
„ 92, Nro. 1325. Daa Original im Archive des Stifts St. Paul in KOmtlien hat folgende Abweichungen vom Drucke :
Willelmus — litteram — onme || — potentia || — Cisterciensis — bonis || — quibuscumque recepimus —
quommcumque peticionem . . abbatia — litleras — Wormaciam — H". CC°. LV"., 1111'°. — Der erste Buch-
stäbe Terdert, au rothen Seidenlitzan noch der grossere ThetI des anhangenden a. a. 0. S. 93 beschriebenen
kaiserlichen Siegels, von der Umschrift erhalten: ACIA : ROUANORVH : REX : SEHPER : AVGUSTVS. - Das
in [ ] eingeschlossene qite fehlt auch im Original.
„ 133, Z. 2 V. o. Statt canonicns L: canonici.
Verbesserungen und Zusätze zu Band V. 491
Seite 149, Z. 11 v. u. Anih. 4. Nach den W. V.J.Heften 12, 1889, S. 220 Ermetzhofen, bair. A.6. Uffenheim.
. „ 207, Nro. 1442. Ein Duplikat im k. bairischen Kreisarchive zu Bamberg hat folgende Abweichungen : Cunradus —
subscriptorum || — obruat antiqui || — protestamur et || — patronatus — pertinebat, nee non omnia bona
sua quesita et non quesita, trans aquam, que vulgariter Tuberis dieitur, sita, pro centum et viginti marcis —
Gnnradi — Cunradus — Nithberc — Von den Siegeln ist das 1. und 3. schildförmig, das 2. spitzoyal, bei
jenen beiden befindet sich der Querbalken im Siegelfelde, das 2. hat denselben in einem schildfSrmigen an
2 in einander geschlungenen Riemen aufgehängten Schilde, Umschrift beim 1. (c. 54, c. 45 mm): j^SigiUum:
E.ENONIS: DEiSTO.VlN.; beim 2. oben und unten beschädigten, (c. 40, c. 25mm): ..GILLVM CONRADI
DE STOVFIN.; beim 3. (c. 40, c. 35 mm): SlGILLtim GVONRAd» DE WALDINSTEN. Vrgl. Boss er t in
den W. V. J.Heften f. Landesgeschichte 12, 1889 S. 220.
„ 220, Anm. 4. Es handelt sich hier sicher um dieselbe Person wie Bd. 6 S. 84 Anm. 3 und ist zweifelhaft, welche
von beiden Lesarten die richtige ist ; auch scheint, da beide Male kein de dabeisteht, nicht durchaus an einen
Ortsadel gedacht werden zu müssen. Jedenfalls aber wäre es zweifelhaft, ob an Scheppach, O.A. Weinsberg;
oder Schuppach, O.A. Oehringen zu denken sei, da von diesen beiden Orten sonst kein Ortsadel bekannt ist.
„ 228, Nro. 1463. Ein Triplikat im Archive des Stifts St. Paul in Kämthen hat folgende Abweichungen: verum || —
necessarium || — Igitur cum || — F. et W. — Von den Siegelumschriften noch leserlich: ..S.DE.EBE.. .
und t SIG . LLVM . BERTOL . . DE . REMIC . . . GEN.
,. 232, Z. 10 v.u. In den W.V.J Heften f. Landesgeschichte N. F. 2, S. 111 ff. weist Bossert in ausführlicher Be-
gründung auf das abgeg. Denkenhausen in dem noch jetzt sogenannten Denkenhauser Thal bei Aistaig O.A.
Salz hin, noch mehr aber auf Hausen ob Rottweil , in welchem er das im J. 1321 erwähnte Rennehusen ver-
muthet, woselbst dem Kloster Offenhausen dereinst Besitz zustund.
» 291.
Graf Btidolf von Tübingen, Sohn des Pfalzgrafen, beurkundet, dass sein Minisieriale Ritter Hugo von
Müneck seinen Hof Wurmfeld bei Bondorf mit allen Zugehörungen um 126 9f Heller an das Kloster
Kirchberg verkauft habe,
1259. Januar 21. Wüdenau Januar 22.
Rudolfus comes de Tüwingen, filius palatini, universis presentem paginam inspecturis salutem
ei veritatis testimonium acceptare. Notum facimus, quod Hugo miles noster ministerialis dictus de
Mügenegge^) curiam suam que dieitur*) Wurmfeld*) iuxta villam Bondorf*) cum omnibus suis
appendiciis legitimo interveniente contractu priorisse et conventui sororum ordinis sancti Augustini
in Kilchperg pro centum et viginti sex libris Hallensium vendidit et per manum nostram eisdem^)
priorisse et conventui proprietatem et possessionem eiusdem curie libere tradidit et absolute, ceterum
omnibus, que ad tytulum empcionis pertinebant, coram nobis rite peractis. Hainricus miles de
Ehtertingen*) et fratres dicti cenobii Berchtoldus Faber et Hermannus Zolner memoratam curiam
nomine claustri a nobis receperunt, sie quod nulli servituti in posterum obnoxia ad memoratum
monasterium cum iuris plenitudine prefata curia est deducta. In cuius rei testimonium presentem
cedulam sigillo nostro fecimus communiri.
Testes huius ordinacionis et contractus sunt: Petrus miles de Enthringen *) , Blenkelinus de
Bondorf*) et Fridericus miles de ütingen^) dictus Gebeine, Cunradus de Enthringen, Burkardus de
Bondorf, Hermannus dictus Kencher, Burkardus filius domini Frideri[ci] dicti Gebeine et fratres
dicti monasterii, Berchtoldus Faber, Hermannus dictus Zolner , Cunradus de Balgingen ^), Heinricus
filius de Rordorf*), Hermannus dictus Stöbe de Ergetzingen *) et alii quam plures.
Actum anno domini MCC^LIX^ in die beate Agnetis virginis et martiris. Facta est autem
resignatio eiusdem curie a prefato Hugone milite de Mägenegge in manum nostram eodem anno in
crastino sancte Angnetis virginis, presentibus Heinrico milite de Ehtertingen, Berchtoldo milite de
Mörsberch ^^) , Cänrado milite de Wildenowe"), Marchwardo milite dicto Erumbe, Ludewico de
491
Verbesserungfen und Zusätze zu Band V.
i
Rielh'*), Albertho diclo Gugeres, Dietrico de Eschingen "j, Cünrado de Wile"), Wernhero de WÜe
el aliis quam pluribus in Wildenowe, quam nos eodera die memorato monasterio per iam dictos H.
militem de Ehtertingen et fratres B. et H. liberam et absolutam transmisimus sub testibus memoratis.
Nach dem Copiolbuehe des Klosters Kirchberg aus dem 15. Jahrhundert (erster Band) fol. 127b.
a.) Diese beiden Worte sind in der Vorlage aus Versehen doppelt geschrielien. — b) In der Vorlage Terschrleben
tiuadem für eisdtm oder «dem.
1-3) MQneck, abgeg. Burg bei Breitenholz, Bondorf und dessen Pareelle Wurmfeld, O.A. Herrenberg. — 4) Echter-
dingen, Amls-O.A. Stuttgart. — 5) (Hohen-) Entringen, O.A. Herrenberg. — 6) Eulingen, O.A. Horb. — 7) Balingen,
O.A.Stadl. — 8) Rohrdorf, O.A. Nagold. — 9) Ergenzingen, O.A. Rotlenburg. — 10) Die genauere Lage der abgeg. Burg
HOreberg liess sich nicht ermitteln, sie scbeint aber in der Umgegend von Rotlenburg gestanden zu haben: denn im
Jalire 1307 yerlcauft Johannes von MOrsberg ein Gut in dem Dorfe Haslach (O.A. Herrenberg) an den Pfalzgrafen Rudolf
denScheerer von Tübingen unter Zeugenschuft von Herren von Hailflngen, Hol/gerlingen, Ku)>pingen (Schmid, Pfaligr.
V, Tübingen S. 282) und im Julire 1348 erscheint in einer Herrenberger Urkunde ein Ollo von Mflrsberg, der im Siegel
von Wurmliogen heisst Es kflnnte sich somit um den Angehörigen eines Wurmlinger Geschlechts handeln (Schmid,
Hohenberg 535). — 11) Wildenau, abgeg, Burg bei RQbgarten. O.A. TQbingen. — 12) Ällenrieth, O.A. NQrtinjMi.
13) ?0e3chingen. O.A. Rottenburg, Donau-, Ried-Eschingen in Baden. — 14) Well im SchOnbuch, O.A. Böblingen.
Seile 292. Z. 17 v. o. Anm. 5. Wohl Ohenbauseu. bair. A G. Illertissen.
„ 331, Z, 11 V. o. Der Dampfen, ursprünglich 2 Aesle, oberer und unterer Dampfen, Nebenlluss der Schüssen v
linken Seite her im O.A. Ravensburg aus dem Alldorfer Wald entspringend; in derselben Gegend, zwischen
der Schüssen und den Orten Niederbiegen, Scliacben, Baind, Sulpach, findet sich htzlge. das FSbrenried, hei
welchem aber doch zweifelhaft ist, ob es mit Bosse rl in den WQrtl. V.J.Heften 12, 1889 S. 138 als neuerer
Namen für Onried angesehen werden kann.
„ 327, Z. 2 V. o. statt Albert 1.: Adelvolk, Z. 17 v. o. setze bei: Abdruck: Zeilschr. f. Gesch. d. Oberrheins
13. 24.
„ 329, Z. 14 v, n, J.: LANCENSTEln.
„ 335, Z. 15 T u. statt Münsingen 1.: Mundingen. Genauer liegt der Ort nach Bd. 4 S 231 Anm. 11 auf der Ebene
von Schilzburg über dem Laulerthal auf der Alb, im O.A. Münsingen.
„ 373, Z. 11 V. o. Anm. 2. Zu der Haienfeider Gegend und den romanischen Personennamen passen an sich eher
die Ortschaften Camps in der Pfarrei Vals oder auch der Pfarrei Vrim im graubündnerischen Bezirk Glenner, nur
mOchte es zweifelhaft erscheinen, ob dieselben schon so alt sind; weiterhin aber auch Gambs, Garns, St. G«U,
Bezirks Werdenherg, im Jahre 851 unter dem Namen Campestas, 1010 unter demjenigen Gampis vorkommondL
„ 415, Nro. XXDC. Zu den Ortsdeutungen dieser Urkunde werden den Herren Pfarrer Bossert in Nahem und Land*
gerichtsralh a. D. Batzing in Ulm in den Würlt. V.J.Heften 12, 138, folgende Berichtigungen und Ergänzungen
verdankt; Anm. 32. Wohl der abgeg. Ort Walbuch auf der Markung Bräuni.sheim , O.A. Heidenlieim, an
welchen die Flur Wallbach der topographischen Karle zwischen BrSunisheim und Gussenslatt erinnert, während
die Zehenlrechle der Pfarrei Gerstetten zwischen dem Kloster Elchingen und dem Ortspfarrer getheill waren. —
Anm. 33. Das Fragezeichen kann wegbleiben; statt Nennstetten I. Neenslellen. — Anm. 35. Vielleicht liegt
auch ein Schreibfehler vor für Betingen, d. h. BOllingen, O.A. Blauheuren, das seiner Lage nach zu den in
Verbindung mit ihm genannten Orten besser passen wflrde, als Unterb Öhringen. O.A. Geislingen, auch ist hier
noch in späterer Zeit Kl. Ekhinger Besitz bekannt. — Anm. 42. Hiltebrandeühusen ist, wenn die AufzOhlung
eine geographische Ordnung einhält, zwischen Denkenthal, Stolzingeu und Ballendorf zu suchen, somit wohl
als Hausen ob Lonlhal, O.A. Heidenheim zu deuten. ~ Anm. 43, Bandorf, sicherlich Ballendorf, O.A. Ulm. —
Anm. 57 u. 58. Unter-Waid hausen u. Wolketsweiler, O.A. Ravensburg passen doch nicht recht zu den übrigen
Orten; da nun zwischen Anm. 56 Urspring, O.A. Ulm und Anm. 59 Böhnienkirch, O.A. Geislingen, Wald-
hausen, O.A. Geislingen liegt und die lopograph lache Karte auf der Markung des letzteren Ortes eine Flur
Wohlgrads Weiler aufführt, so ist es vorzuziehen, an dieses Waldhau.'sen zu denken und letzteren Namen als
eine spatere Umgestaltung von Woifgerswilare anzunehmen. — Anm. 59. Das Fragezeichen kann wegbleiben. —
Anm. 61. Südlich von dem unmitlelhar folgenden Breilingen Ober dem rechten Ufer der Lone liegt ein Wald,
welcher sammt den wenigen an den Fuss dieses Waldabhangs angebauten Häusern von Breitingen „der Butzen"
heisst ; es passt dies der Reihenfulge der Orte nach besser als der ziemlich entfernt gel^ene Wald „Butzen-
thal". — Anm. 63, A. a. 0. wird auf die bei Breitingen liegenden, gegen Holzkirch sich hinziehenden Aeckv
,beim Stock" verwiesen. — Anm. 72. Nach dem St.H.B. 1.: statt Schaffelklingen: Schaffelkingen.
Seite 445, Z. 9 v. u. Anm. 15. Richtiger El^ensberg, 0 A. Waldsee.
„ 445, Nro. LIX. In Honum. Germ. Epp. aaec. XUl., ed. Rodenberg, U. Nro. 343 p. 256 heisst es richtiger:
Alchingen . . et in Ahusen.
iif
Verbesserungen und Zus&tze zu Band V dun VI. 493
Seite 447, Z. 11 y. n. Ebendaselbst und in Monnm. Germ. Epp. saec XIIL, TL., p. 362 werden 2 weitere plbstliehe
Breven an den Abt von St Gallen in Betreif der Dispensation von dem Verbot der Innehabung mehrerer kireh-
lieher Pfründen und der Verleihung einer solchen zu Gunsten des Klerikers «Walter* von Rotembere (Rotimbere)
dd. 6. u. 14. März 1248 registrirt bezw. gedruckt, in welchen er nepos E. senilis et E. innioris de Aichan (d. h.
niereichen, bair. A.G. Ulertissen) und consanguineus des Abts Berthold von St Gallen aus dem Hause Falken-
stein (O.A. Obemdorf) genannt und in deren letzterer ein Graf von Habsburg als sein FOrbitter erwähnt wird.
„ 450, Z. 8 ▼. u. Anm. 8. Dlwangen, bad. B.A. Pfullendorf.
„ 462, Z. 5 y. o. Setze nach S. 268 if. bei: Jahrg. 11., 1888, S. 205 ff.
„ 472, Sp. 1 Z. 2 y. o. Statt 283 1.: 278.
485, Sp. 8 Z. 18 y. u. sollte es heissen: Minores fratres, dorn. eor. 188. Predicatores, dom. eor. 223.; prior u.s.w.
497, Sp. 1 Z. 7 y. o. Statt 8 1.: 87.
502, Sp. 2 Z. 12 ff. y. u. Streiche: ? Oberhausen, O.A. Reutlingen, ?, und setze: ohne Zweifel Obenhausen u. s. w.
ZU BAND VI.
Seite 9, Anm. 1. Die O.A.Beschr. Nürtingen S. 178 erwähnt übrigens keinen Besitz der Hochschlitz aus späterer Zeit zu
Neckarhausen, während solcher dieser Familie zu Pfauhausen O.A. Esslingen in der O.AJ3eschr. Esslingen
S. 226 ff. sich findet. Es liesse sich daher wohl richtiger an Pfauhausen denken.
„ 9, Z. 6 y. u. und S. 10 Z. 3 y. o. Anm. 4. Der hier genannte Gunradus de Holzhusen ist wohl dieselbe Person
wie der S. 3 Z. 16 y. u. und S. 4 Z. 8 y. o. Anm. 10 genannte Gonradus scultetus de Holtzhusen und mit
Sicherheit auf das in obiger Anm. 10 genannte Holzhausen zu beziehen.
„ 15, Z. 3 y. u. Anm. 7. Nach dem 15. u. 16. Jahresbericht des histor. Kreisyereins yon Schwaben und Neuburg
1851. S. 15 ff. wird als der Sitz der Herren „de Lacu* eine Burgruine in der .die Lach" genannten Gegend
zwischen SchaShausen und Deggingen, bair. A.G. NOrdlingen, und als eigentlicher Name des Geschlechts .yon
der Lach* yermuthet, während später die lateinische Uebersetzung dieses Namens irrthümlich als .yom See*
zurückübersetzt worden wäre.
„ 16, Anm. 8. Vrgl. Bd. 5 S. 468 Z. 2 y. o. und Bd. 6 S. 176 Anm. 4. Doch macht gerade die wiederholte
Schreibweise Othemhein, Otimehim, die Deutung auf Oedheim etwas zweifelhaft
„ 17, Anm. 5. Mit Rücksicht darauf, dass im Jahre 1275 dieses Sulz als Dekanatssitz erscheint, kann das Frage-
zeichen gestrichen werden. (Freib. DiOces.-Archiy 1, 35. 38.)
„ 18, Z. 10 y. u. Statt: die Bulle 1.: das Siegel.
„ 21, Z. 10 y. o. Anm. 7. Vielleicht Finningen, bair. A.G. Neu-Ulm.
„ 44, Anm. 9. Ob nicht yieUeicht verschrieben für das schon im Jahre 1101 als Adelssitz genannte Wintersbuoron,
-buirron, -bürron, büren, htztge. Winterspüren, bad. B.A. Stockach?
„ 50, Z. 11 y. u. Statt Wermesrute 1.: Wemesruti.
„ 52, Z. 6 y. u. 40) Ettmannsschmid, setze hinter: Z. 15 y. u.: 71) Ertingen u. s. w.
„ 55, Z. 1 u. 2 y. o. Anm. 1 u. 2. Dass diese Herren yon Wildenstein nach dem in der Anm. 1 genannten Wilden-
stein genannt sind, dürfte sicher sein; sie waren ihrem Siegel nach zu schliessen ein in der oberen Donau-
gegend angesessener Zweig der Herren yon Falkenstein (bei Schramberg; yrgl. y. Alberti, Württ Adels- imd
Wappenbuch S. 182) und gehören zu den spätesten Gliedern dieser älteren Wildensteinischen Familie, denn
schon den 16. August 1263 (S. 127 u. 128) erscheint ein Anselm y. W., welcher nach seinem Wappen, einem
geästeten Schrägbalken, aus dem Justinger Geschlechte stammte und ohne Zweifel durch Heirath in den Besitz
dieses Wildenstein kam. Sicher nach Wildenstein, O.A. Rottweil, welches für eine Dynastenburg zu unbedeutend
war, genannte Herren sind sonst nicht bekannt. (O.AJ3eschr. Rottweil S. 459.) Dass Hausen das nahe bei
letzterem Wildenstein gelegene Hausen, O.A. Rottweil, gewesen sei, ist desshalb nicht wahrscheinlich, weil die
Familie Haller sonst stets in Urkunden yorkommt, welche auf die Gregend der oberen Donau hinweisen (oben
S. 108, Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 85, 423; 37, 249; 38, 7), es wird bei ihm daher mehr an ein Hausen
letzterer Gregend zu denken sein, somit an Hausen am Andelsbach oder ein abgeg. Hausen bei Waldbertsweiler,
beides hohenzoUer. OX Sigmaringen. (Vrgl. Fürstenberg. Urkundenbuch Y, 126 imd gefl. Mittheilungen
des Herrn Archiyraths Dr. Baumann in Donaueschingen.) — Bei dem Gitat der Anm. 1 sollte es statt Bd. 4
Bd. 5 heissen.
„ 61, Z. 2 y. u. Statt C. senioris de Waise 1.: E. senioris de Waise.
„ 84, Anm. 8. VrgL oben zu Bd. 5 S. 220 Anm. 4.
„ 88, Nro. 1688. Nach dem Originale der salm-reifferscheid-dyck*schen Gutsyerwaltung zu Baind.
494 Verbesserungen und Zusätze zu Band VI.
Seite 92, Z. 4 v. n. Anm. 2. Anhausen, abgeg. Ort dieses Namens, noch hlztge. erhalten in dem «Anhauser Berg' bei der
nahe der Eyach gelegenen Giessmühle, Gem. OstdcH-f, O.A. Balingen, etwas nordwestlich von dem unter Nro. 1
genannten Bisingen; 13% beisst es in einer Urkunde: die Kilberger Eigenmahle, die man nennt Ahusen, «die
gelegen ist ob Owingen an der Yhen* [Eyach].
„ 97; Anm. 6. Rod, ein abgeg. Ort bezw. Adelssitz, noch in späterer Zeit der Name einer Anhöhe zwischen Pforzheim
und Weissenstein (vrgl. Pflöger, Geschichte der Stadt Pforzheim 88, 515).
„ 99; Z. 11 y. u. Streiche in: EBRH das H. — Z. 4 v. n. Statt Ciyita vecchia 1.: Orrieto.
„ 102, Z. 8 y. o. Setze yor : ein geästeter u. s. w.: in einem dreieckigen Schilde; Z. 9 y. o. nach SWIKERI : SENIORIS.
„ 104, Z. 11 y. o. Statt Kilchberg 1.: Kirchberg.
;, 105, Anm. 4. Streiche: wenn nicht u. s. w.
„ 111, Z. 12 V. o. Vielleicht mit Rucksicht auf die fränkische Sprechweise Cronheim, bair. A.G. Gunzenhausen.
„ 112; Z. 1 y. o. Anm. 4. Lies: Oepfingen, O.A. Ehingen.
„ 112, Z. 4 y. u. Statt Giyita vecchia 1.: Oryieto.
„ 121; Z. 5 y. o. Ebenso und Z. 3 y. u. statt Poltharst: Potthast.
f, 123, Z. 4 y. o. Ebenso.
„ 149; Nro. 1752. Ein Duplikat im k. bairischen Kreisarcbiye zu Bamberg bat folgende Abweichungen : testimo[n]io —
Schluss der 2. Zeile: noyerint — der 3.: genitricis et — Vrouwental — . Noch erhalten das bekannte z. B.
Bd. 5 S. 225 beschriebene Siegel des Bischofs Iring yon Wirzburg, am Rande beschädigt; fQr das zweite
Siegel Einschnitte im Pergament.
„ 153, Z. 6. y. o. Statt Ciyitavecchia 1.: Oryieto.
„ 158; Anm. 8. Statt: Weinsberg 1.: Neckarsulm.
;, 193, Z. 2 y. o. Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 13, 25.
„ 207, Z. 17 y. o. Statt 4) 1.: 2). — Z. 4 y. u. Die Vorlage hat deutlich seryare, wohl yerschrieben für seryire.
„ 208, Anm. 2. Statt Bolzhausen u. s. w. 1. : Nach Zeitschr. f. WQrtt. Franken Bd. 6 S. 495 befand sich unweit
Schäftersheim ein jetzt abgeg. Ort Bolzhausen.
„ 216, Z. 14 u. 10 y. u. Statt Vaihingen I.: Veihingin.
„ 22G, Z. 18 y. o. SeUe bei: Die Bleibulle fehlt.
234; Z. 2 y. u. Lies Schweinberg, nicht Schweinsberg.
235, Nro. 1840. Nach dem Originale der salm-reifferscheid-dyck'schen Gutsyerwaltung zu Baind.
„ 247; Anm. 2. Nach O.A.Beschr. Laupheim S. 168 ist Witzishouen ein abgeg., dereinst auf einem n^ei<llin8bofen*
genannten Distrikte südöstlich yon Donaustetten, O.A. Laupheim, gelegener Ort
„ 255, Z. 3 y. u. Vrgl. den V\^irzburger Domherrn Albert yon Tbalheim yon 1250?— 1287, welcher im Archiy des
histor. Vereins f. Unterfranken 32; 156 gleichfalls auf dieses Thalheim bezogen wird.
., 261, Z. 9 y. u. Setze zu Tnrhendingen als Anm. 2): Abgeg. Stammburg TrCldingen bei Altentrüdingen, bair. A.G.
Wassertrfldingen.
„ 293, Anm. 4. Kinne, abgeg. Ort bei Bissingen, O.A. Kirchheim (0 A.Beschr. Kirchheim S. 172.)
„ 296, Z. 10 y. u. Anm. 3. Wohl Hochberg O.A. Waiblingen.
„ 301, Z. 17 y. o. und 302 Anm. 1. Der Name ist gewiss yerschrieben für Lobdeburc -bürg, Namen einiger (Ober-,
Mittel-, Unter-L.) Burgruinen bei Lobeda unweit der sachsen-weimar. Kreisstadt Jena. (Vrgl. Archiy £ Unter-
franken und Aschaffenburg 32, 127).
„ 317, Z. 13 y. o. Abdruck: Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 13, 25.
,; 340; Z. 1 y. u. Anm. 5. Reichartsroth, bair. A.G. Rothenburg, yrgl. S. 4 Anm. 11.
„ 352, zu Anm. 5. Wie der Zeuge Almindingarius nach Allmendingen, so dürften die im Vorhergehenden genannten
Zeugen Babbilohar, Homigar nach Pappelau und Herrlingen (früher Hörningen, Hörlingen geschrieben) O.A.
Blaubeuren, Synthamarius nach einem Sontheim, ? O.A. Münsingen, Ehingen, Heidenheim, Limbachar nach
einem Leim- Limbach genannt sein.
„ 357, Z. 11 y. u. Statt Deutschordenskomthurs 1. : Deutschordensproyincials.
„ 376 Z. 4 y. o. Anm. 12. Vrgl. (statt des betreffenden Textes) S. 848 Z. 10 y. o. Anm. 5.
„ 386, Anm. 8. Am wahrscheinlichsten Allmannsweiler, O.A Saulgau (yrgl. O.A.Beschr. Saulgau S. 122, Freiburger
Diöcesanarchiy 5, S. 49 yrgl. mit 52).
„ 450; Z. 6 y. o. Statt 35 1.: 55. — Z. 7 y. o. statt 30 1.: 48.
„ 454, Z. 1 y. u. Setze bei: 97) Ein wohl mit dem heutigen Nettlenstrauf, Gem. Baiersbronn, oder dem Au- oder
Nottenbach auf der Markung yon Roth, beide O.A. Freudenstadt, zusammenhängender Name (yrgl. Bd. 2 S. 403
Anm. 194).
„ 465, Z. 7 y. o. Anm. 2. Unter Seluais, d. h. Feluais, iuxta Stekkiborun ist bei Annahme einiger Schreibfehler
der Abschrift ziemlich sicher das an Steckborn grenzende Feldbach zu yerstehen. — Z. 11 y. o. Anm. 11.
Valtum, yom Abschreiber yielleicht statt Valhim geschrieben, könnte (Ober-) Fahlheim an der Donau (bair.
A.G. Neu-Ulm) sein. — Z. 18 y. o. Anm. 14. Finechenn, yielleicht Fenken, O.A. Rayensburg, auch sonst im
Verbesserungen und Zusätze zu Band VI. 495
13. Jahrhundert (Bd. 4 Anhang S. XIV, XXVII, XXXIY) als Venchon, Fenecho, Uenechon erwähnt, ein Ort,
welcher zu Anm. 16 und 17 passen würde, doch Hesse sich mit Rücksicht auf Anm. 11 auch an Finningen,
hair. A.G. Neu-Ulm, denken. — Z. 14 y. o. Anm. 15 Thelmehof, mit Rücksicht auf das in Anm. 13 genannte
Spaichingen vieUeicht yerschrieben für Delkhofen (O.A. Spaichingen), im J. 1253 als Telkoven yorkommend.
Seite 466, Z. 4 y. o. Anm. 2. Luperc ist wohl verschrieben oder falsch gelesen für Kirperc, was sich dann leicht denken
lässt, wenn die Seitenstriche des K verdunkelt oder abgeblasst sind. Es handelt sich dann um den auch im
J. 1240 (Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 35, 234) erwähnten Grafen Hartmann von Kirchberg (Ober-
kirchberg, O.A. Laupheim). Zwar ist sonst keine Verwandtschaft desselben mit den Grafen von Urach bekannt,
allein die Geschichte des gräflich kirchbergischen Hauses ist in der hier in Betracht kommenden Zeit überhaupt
ziemlich dunkel Zu diesem Grafen passt Berkheim O.A. Leutkirch gut; Berkheim O.A. Esslingen liegt für
die gemeinsame Verwaltung durch einen Pfarrer mit Ostrach sehr entfernt.
„ 467, Z. 3 Y. 0. Der hier genannte Gebehardus ist, wie sonst bekannt, ein geborener Graf von Urach.
„ 482, Anm. 1. Die Beziehung zu Wendungen spricht für das an dieses angrenzende Pfauhausen, O.A. Esslingen,
welches mit demselben wohl ursprünglich eine Pfarrei bildete und Simau ziemlich gleich nahe liegt wie Neuhausen.
WEITERER NAGHTRAG.
(Zum ersten Bande.)
A.
BUonsmnd übergibt ihr elterliches Erbtheü im Jagstgau im Orte MöckmäU mit Eimoilligung
ihrer Brüder und Schwestern an das Kloster Fulda und gelobt sich selbst dem unter der
Äbtissin Albhüd stehenden Nonnenkloster.
Ohne Orts- und Zeitangabe (780—803).*)
In Christi nomine. Ego ancilla Christi Bieonsuind talem portionem, que mihi a
parentibus meis in pago Jagesgewe 0 in villa Meitemüln ') in proprietatem hereditario iure
contingity consentientibus atque simul conlaudantibus fratribus ac sororibus meis uterinis
nulloque parentum meorum et affinium contradicente coram testibus idoneis et cognatis
meis trado beato Bonifacio martiri, qui in Fuldensi monasterio corporaliter requiescit,
traditumque in perpetuum volo et me ipsam ancillam Christi perpetuo permansuram
ab hac die et deinceps devoveo et promitto coram deo et venerando abbate Baugulfo,
atque omnem huius mundi vanam et caducam gloriam cum stipul^ huius abiectione
depono et in monasterio sanctimonialium*), ubi venerabilis abbatissa Albhilt nomine cum
virginum turba devote deo servit, me etiam Christo quamdiu vixero servituram promitto.
Trado ergo sicut predixi deo et sancto Bonifacio martiri meam hereditatem et patrimo*
nium prefat^ vill? Meitemulin') cum familia utriusque sexus, cum terris, silvis, pratis,
campis, pascuis, domibus, ^dificiis, hortis, aquis, aquarum decursibus, piscationibus et
cum omnium rerum utilitatibus ea scilicet ratione, ut fratres sanct^ Fuldensis ^cclesi^ mei
semper sint memores.
Facta**) est autem hec traditio sub Carolo imperatore ipso presente et confirmante
et anuli sui impressione roborante et precipiente, ut h^ eadem tradicio nuUam patiatur
iniuriam.
Nach dem Codex Eberhardl aus dem 12. Jahrhundert im Staatsarchive zu Marburg mit der Aufischrift:
Traditio predionim in villa Meitemulin nuncupata et descriptio, quomodo domina Blensuinda nobüis virgo tradidit
sancto Bonifacio suam hereditatem. — Abdruck: Dronke» Codex Diplom. Fuldensis, Cassel, 1850. p. 105 Nro. 189.
— Vergl. Schannat, Corpus tradiiionum Fuldensium p. 82 Nro. CLXVIU.
Weiterer Nachtrag. Ohne Orts- und Zeitangabe (803-817). 497
'^) Die Zeifbestimmung mit RQcksicht auf die Regierungszeit Abt Baugulfs: (nach K. Arnd, Geschichte des Hoch-
fitifls Fulda. Fulda, 1860, S. 20) 780-803.
**) Die Schlussworte : jedenfalls ipso presente u. s. w., vielleicht auch schon Facta est u. s. w., sind nach der von
dem Fuldaer Mönch Eberhard, aus dessen Codex die Vorlage stammt, häufig beliebten Praxis, einer Privaturkunde durch
HinzufQgung königlicher Bestätigung in irgend einer Form mehr Ansehen zu yerschaffen, von demselben beigefügt (yergl.
Foltz in Forschungen zur Deutschen Geschichte 18, 506).
a) Dieses Wort auf einer Rasur.
1) Der Jagstgau in den Oberämtern Kunzelsau und Neckarsulm, sowie im angrenzenden badischen Gebiet.
— 2) Möckmuhl, O.A. Neckarsulm.
B.
Bureswind schmkt ihr väterliches Erbgut im Goüachgau im Orte Lohrhof an das Kloster Fulda.
Ohne Orts- und Zeitangabe (803-817).
Dominus ac redemptor noster dei filius admonet dicens: date elemosinam et ecce
omnia munda sunt vobis. Idcirco ego Bureswind in dei nomine dono atque trade ad
monasterium, quod dicitur Fulda, predium meum, quod mihi ex paterna ') hereditate pro-
venit, quod situm est in pago GoUahagowe^) in loco qui dicitur Larehouen*) super ripam
fluminis, quod dicitur Steinaha,*) cum omnibus appendiciis suis, id est terris, domibus,
^dificiis, incolis, mancipiis, silvis, campis, pratis, pascuis, aquis, aquarum decursibus,
mobilibus et immobilibus, quod ad usum fratrum volo pertinere ad monasterium sancti
salvatoris, quod constructum est glorioso gdificatu in pago Grafifelt*) in loco, qui dicitur
Fulda, super ripam Fuld? fluminis, ubi preciosus Christi martir Bonifacius corpore quiescit
et ubi vir venerabilis Ratgerius abbas cum multitudine monachorum domino regulariter
servire cognoscitur. Nomina vero mancipiorum, qui idem ipsum bonum quod trado
possederunt, hgc sunt: Othmunt, Megina, Gunderat, Olilia, Rihmunt, Balthilt, Amenolf,
Megina, Otmunt, Adelolf, Wallhere, Fricko, Livthere, Wnna, Engiltrud, Megendrud, Wic-
frit, Meginhilt, Gunthilt, Irmindrud, Rupraht, Gutfrit, Albuwin, Megenhilt, Gundrat, Bertolf,
Rapraht, Egilof, Ditolf, Brunich, Liephilt, Diethoh, Berhtfrid, Lantrat, Ratfrit, Erluwin,
Eribo, Arnrich, Bernrich, Heidenrih, Babo, Ratdrud, Geltrat, Willirat, Riggo, Richolf,
Rateloh, Baldolf, Heresuint, Austrat, Suentilo, Meginolt, Amenolf, Ratolf, Irmingart, Rant-
wic, Ratdrut, Lipdrud, Waltrat, Adelo, Baldewin, Anna, Waltrat, Livtheri, Susanna,
Megenheri, Wrhta, Berthilt, Wnna, Wolfrat, Zeiza, Otfrit, Ditsuind, Hiltrut, Otswint,
Adelmunt, Faraburc, Bertheiht, Ditmunt, Hamunt, Wolfrich, Ruderat, Adalrih, Rutbalt,
Wolfgis, Rutgis, Otbrat, Edelhilt, Lipheri, Farthilt, Dancrat, Gerlip, RuUip, Willihilt, Bitolf,
Sinpraht, Regenbraht, Tello, Westrat, Libolf, Livtgis, Gebehilt, Hiltiburc, Gerlip, Heriger,
Mahtgunt, Wanbraht, Lipman, Frehholt, Betto, Rudolf, Bliger, Frohilt, Gerhilt, Hiltrud
VI. 63
498 Weiterer Nachtrag. 819.
Waltrut, Lipwär, Bertgis, Weltrut, Hergis, Ebergis, Liphilt, Gebehilt, Liplint, Dagamunt,
Ratrud cum VIII filiis, Alpwin, Gerbraht, Hiltimut, Ratrut, Heiltwar, Adalwar, Tagamunt,
Hartdrat, Mutbraht, Berhta, Anna, Wnna, Waltdrud, Meginhere, Sigirat, cum omni sub-
stantia et suppellectili eorum ac sumptu, ea scilicet ratione^ ut per siagulos anaos in
festum sancti Bonifacii censum dent vir VII mulier V denarios. Si quis vero, quod futurum
uon credimus, contra hanc traditionem venire temptaverit et eam infringere voluerit,
iram et vindictam trin^ maiestatis incurrat et a sanctorum omnium consortio excommu-
nicetur et ^tern^ gehenne incendio perpetuas penas luiturus deputetur.
Signum**) Karoli regis invictissimi.
Ego Karolus hanc tradilionem conürmavi.
Nach dem genanoten Codex mit der Aufschrift: Traditio cuiusdam matron^ Burcsuuindis de Lara. — Ab-
druck: Dronke a. a. 0. p. 145, Nro. 296. — Vgl. Schannat a. a. 0. p. 122, Nro. GCLXXXIX; wie beige-
druckt ist, von Dronke aber mit Recht bezweifelt wird, ex autographo, welches jetzt nicht mehr vorhanden ist.
*) Die Zeitbestimmung mit Rücksicht auf die Regierungszeit des Abts Ratger: (nach Amd a. a. 0. S. 23) 803—817.
**) Hinsichtlich des Schlusses: Signum — firmari gilt dasselbe wie bei der vorigen Urkunde (Foltz a. a. 0.).
a) Die Worte Fulda — patema auf einer Rasiur.
1) Gollachgau im nordöstlichen Theile des O.A. Mergentheim und dem anstossenden bairischen Gebiet —
2) Lohrhof, Gem. Frauenthal, O.A. Mergentheim. — 3) Steinach, Nebenfluss der Tauber im genannten Oberamt
— 4) Grabfeld, Gau zwischen Fulda und Main (Gegenbaur, das Kloster Fulda im Karolinger Zeitalter. 2. Buch,
2. Abth.: das Grabfeid, Fulda 1874).
C.
Gozbert übergibt als Almosen für sich und seinen Vater Berolf vier Eigenleute an das Kloster
Weissenburg.
Asperg 819^)
Sacrosancto monasterio, cuius vocabulum est Uuizenburg ^), quod est constructum
super fluvio Lutra*) in honore sanctorum apostolorum Petri et Pauli vel ceterorum
sanctorum, ubi Grerhohus abbas presenti tempore preesse videtur, igitur ego in dei
nomine Grozbertus tradidi Zeizolfo manu potestativa Uli mancipia, quorum ista sunt
nomina: Folcbert, Arnort, Uuilisuuind, Isanburg, ut ea tradidisse(2 ad sanctum Petrum
in elemosina mea et patris mei Berolfi in ea vero ratione, ut annis singulis ad missam
sancti Martini censum redde[re] non neglegant, hoc est denarios V sine Folcberto. Ille
debet reddere denarios IUI. Si quis autem per malum ingenium aut cupiditate prereptus,
si ego ipse , quod absit, aut uUus de heredibus meis, quod futurum minime credo, qui
hanc traditionem frangere vel permutare voluerit, primitus iram dei incurrat et omnium
Weiterer Nachtrag. Ohne Orts- und Zeitangabe (1056—1098). 499
sanctorum qui illic venerantur, insuper inferat cum cogente fisco auri libras III argenti
pondus V, et quod repetit evindicare non valeat, sed presens epistola omni tempore
firma permaneat stipulatione subnixa.
Actum publice in villa cognominata Assesberg') coram testibus subtus insertis,
anno VI. regnanle Hludouuico imperatore. Testes: Zeizolf, qui hanc traditionem fecit, Lan-
dolty Adalhelm, Reginnant, Egino^ Thancholf, Atlo, Reginbald. Ego Guntbertus scripsi.
Nach dem ums J. 870 geschriebenen, im Besitze des Speirer Museums befindlichen Codex traditionum des
Klosters Weissenburg im Elsass. — Abdruck: Zeuss, Traditiones possessionesque Wizenburgenses, Spirae 1842,
p. 156 Nro. CLXVIIl mit der Aufschrift: carta Gozberti de pago Alsacinse^); allein die Titel und Indices des
Codex, dem die Urkunde entnommen ist, sind, wie Harster, der Guterbesitz des Klosters Weissenburg i. E.»
Thl. I. Speier 1893 S. 69. 84 ff. ausführt, nicht immer zuverlässig und ziemlich werthlos, so dass die Eigenleute
auch in Asperg sich befunden haben könnten, wo ja Kloster Weissenburg noch später mit Besitz erscheint
*) Diese Zeitbestimmung nach dem Regierungsjahre K. Ludwigs des Frommen, das auch zum Abte Gerhoh I., reg.
819—826 (Rheinwald, L'abbeye et la ville de Wissembourg. 1863 p. XI) stimmt
1) und 2) Weissenburg, Kreisstadt an der Lauter im niederrheinischen Elsass. — 3) Asperg, O.A. Lud-
wigsburg. — 4) Pagus Alsacinse, Elsassgau, ursprünglich das Land zwischen Eckenbach und Selzbach, Saargau
und Rhein, also ungefähr das heutige Unter-Elsass, später bis zur Lauter, sogar zur Queich ausgedehnt.
Auf Bitte Kunos von der Familie des Klosters Weissenburg wird demselben von Abt Samuel
und den Brüdern des genannten Klosters der Zehnte von dem Lehen des Grafen Eberhard im
Heistergau und Rammagau gegefi einen JaJireszins von 1 ff überlassen.
Ohne Orts- und Zeitangabe (1056-1098).*)
In nomine sancte et individue trinitatis. Notum esse cupimus cunctis fidelibus
qualiter quidam vir strenuus nomine Cuno ex familia sancti Petri in pago Heisterech-
gowe*), quod est beneficium Eberhardi comitis, Samuelem abbatem Wizenburgensem et
fratres eiusdem cenobii adiit, rogans sibi decimam eiusdem beneficii in eodera pago
Heisterechgowe et Rammichgowe 0 in censum annualem statuere, scilicet ut annis singulis
in dominica Palmarum libram unam duarum monetarum Constantiensis et Ulmensis
persolvat, Placuit ergo eidem abbati ceterisque fidelibus eiusdem Cuononis rogatio ea
quidem ratione, ut sub iuramenti confirmatione eadem decima a supradicto monasterio
numquam per se numquam per suos posteros aliquatenus addicetur, sed ipse quamdiu
vixerit teneat, deinde quilibet filiorum eins venerit et oblationem unius libre obtulerit
sacramentumque suprascriptum perfecerit, ipse quidem pro eodem censu ipsam decimam
63*
j
500 Weiterer Nachtrag- 1071. Ohne Tag.
ab abbate accipiat censumque persolvat. Et si tempore supradicto non solvent , et per
sex ebdomadarum inducias dimidiam libram pro emendatione restituat et integrum censum
persolvat. Si autem illas legitimas inducias supersederit, decima ad manus abbatis redeat
et ipse ab omni reclamatione quiescat« Et si ipse dominus abbas seu quilibet eins
successor eandem decimam caucius quam modo videtur recollegerit, in eius potestate
erit si censum augere voluerit.
Nach dem ums Jahr 1280 geschriebenen, im Besitze des Speirer Museums befindlichen über possessionum
des Abts Edelin von Weissenburg. -^ Abdruck: Zeuss a. a« 0. p. 303 Nro. GCCVI.
*) Die Zeitbestimmung mit Rücksicht auf die Regierungszeit Abt Samuels von Weissenburg: 1056 — 1098 (Rheinwald
a. a. 0. p. XII).
1; Heistergau, den grössten Theil des O.A. Waldsee, Theile der Oberämter Biberach und Leutkirch um-
fassend. — 2) Rammagau, Theile der O.A. Biberach, Laupheim und Waldsee umCassend.
E.
1071. Lorsch. Ohne Tag.
König Heinrich IV. bestätigt auf Bitte des Abts Ulrich von Lorsch den Wiederaufbau
des Klosters in insula, quae proxima Laureshamensi monasterio inminet, pretitulato
nomine Aldenmunster*), sowie die Verwendung mehrerer aufgezählter loca cum pertinentiis
suis, darunter im Gebiete des heutigen Wirtemberg: in Walheim*) II hubae cum vineis, in
Nitmaresbach *) II huobae, in Stifteswilre *) II huobae et lucus, in Grubindun*) I huoba,
in Siezun*) I huoba, in Ensingun^) dimidia huoba, in Wilre®) III huobae et dimidia, in Sige-
mundesheim *) II huobae, zum Gebrauch der nach der Regel des h. Benedikt dienenden Brüder.
Data anno dominicae incarnationis MLXXI, indictione . . . anno domni Heinrici
quarti regis XV. Actum Lauresham feliciter. Amen.
Nach Monum. Germaniae S.S. XXI. p. 419, aus dem Chronicon Laureshamense, einer Pergamenthand-
schrift des 12. Jahrhunderts. — Aelterer Abdruck in: Codex Laureshamensis Tom. 1. Mannhemii 1768, p. 195.
— Vergl. Stumpf, Die Reichskanzler 2 S. 228. No. 2746; F ick er, Beiträge zur Urkundenlehre 2, 187; 6.
Meyer v. Knonau in Jahrbb. des deutschen Reichs unter Heinrich IV. und V. Bd. 2, 1894, S. 117, Anm. 1,
woselbst die Urkunde (mit Rücksicht auf die Person des recognoscirenden Kanzlers Sigehard) als verdächtig be-
zeichnet wird, und für die Ortserklärung Bossert m Württ. V.-J.-Hefte f. Landesgeschichte N. F. III. 1894.
S. 193—198.
1) Probstei Altenmünster auf der Weschnitzinsel etwas südöstlich vom Kloster Lorsch, die ursprüngliche
Anlage dieses Klosters. — 2) Walheim, O.A. Besigheim. — 3) Nellmersbach, O.A. Waiblingen. — 4) Vielleicht
der an den vorigen Ort angrenzende Stiftsgrundhof, O.A. Backnang. — 5) Gruibingen, O.A. Gröppingen. —
6) Süssen, Gross-, Klein-, O.A. Geislmgen. — 7) Wohl Ensingen, O.A. Vaihingen. — 8) Nicht sicher zu er-
mitteln; der geographischen Aufzählung nach würde Weilderstadt, O.A. Leonberg, passen, das freilich nur Wü,
Wüe, nie Würe geschrieben wird. — 9) Sunmozheim, O.A. Calw.
Weiterer Nachtrag. 1182. * 501
(Zum zweiten Bande.)
F.
Bischof Reinhard von Wirzburg beurkundet, dass der Freie Albert von Hohenlohe behufs der
von Kaiser Friederich (L) geplanten Errichtung einer Kirche und eines Spitals für Fremde und
Arme in Reichartsroth die Trennung dieses Filials von der Mutterkirche zu Steinach beunrkt
«
und letztere dafür mit 2 Mansen zu xidolshausen entschädigt habe.
1182.
In nomine sancte et individue trinitatis. Relchardus *) , dei gralia Wirzburgensis
ecclesie episcopus, omnibus in Cliristo viventibus. Quoniam gratuita pietatis solite dementia
celestis paterfamilias nuUis precedentibus meritis nos in dispensatorum suorum sorte voluit
numerari, pro posse noslro et nosse ipsi regratiare^) iustis postulationibus quonimlibet nobis
commissorura favorem nostre benevolentie tenemur accommodare, ut in bis, que spectant
ad prefectum ecclesiarum, tum pro mercede retributionis eterne tum pro debito eure
pasloralis studeamus subservire. Ea propter tarn futurorum quam presentium fidelium
successioni notum fieri volumus, quod Albertus de Hohenloch, libere conditionis homo,
investitor cuiusdam parochie erat in Steinach *), in cuius terminis erat locus qui Reicher-
teroden *) dicitur, ubi ob frequentiam viatorum dominus Imperator ecclesiam et hospitale
ad receptaculum peregrinorum et pauperum statuere decernens cum prefato Alberto con-
venit, ut ecclesia in prefato loco constructa a iure matricis ecclesie eximeretur cum Omni-
bus ibidem servientibus, quibus et quicquid sive in ortis sive in animalibus accresceret,
nullam inde decimam cuiquam persolverent, si quid vero in agris forte conquirerent,
decimas inde persolverent, coloni vero iuxta eandem ecclesiam habitantes matrici ecclesie
in omni parte obedirent, quod ita nostra concessione et parochiani matricis ecclesie ob-
tentum est. Prefatus autem Albertus, ut parochia indemnis permaneret, duos mansos
in Otolveshusen') in restaurationem prefati loci matrici ecclesie delegavit. Huius rei
geste testimoniales litteras sibi cum sigillo nostro buUatas postulavit et obtinuit; quas
quicunque temerare aut infringere presumpserit, excommunicationis vinculo innodatus
reum se divino iudicio sciat et, nisi resipiscat, cum diabolo in extremo examine perpetuo
cruciandum condemnari. Huius rei testes sunt: Werolfus abbas Brunebacensis*), God-
fridus maioris ecclesie in Wirzburg canonicus et scolasticus, Otthericus eiusdem ecclesie
canonicus et prepositus in Houge, laici: Gonradus de Bokkesberg*), Conradus de Wickartes-
heim *) et frater suus Henricus de Hohenloch, Conradus pincerna de Schippe 0> Conradus
dapifer de Rotenburg?) et alii quam plures.
Acta sunt autem hec anno dominice incarnationis M* C^ LXXXIL, regnante domino
Friderico imperatore serenissimo, anno regni eius XXX., anno pontificatus nostri XIL
502 Weilerer Nachtrag. 1222. April 29.
Nach Wibe), a. a. 0. Codex diplom. 2, 33. — Weherer, weniger guter Abdruck: Hanselmann, Diplom.
Beweis I. S. 371 Nro IX. (nach einer beglaubigten Abschrift im fürstlich hohenlohischen Archive zu Öhringen.)
a) So steht in beidep Drucken, während es Reinhardua heissen sollte (Bischof Reinhard reg. 1171—1184).
b) Hinter diesem Worte fehlt wohl eine Gonjunktion et oder drgl., wenn es nicht statt regratiare etwa regraütmäo
heissen sollte.
1) Langensteinach, bair. A.G. Uffenheim. — 2) Reichartsroth, bair. A.G. Rothenburg a. d. Tauber. —
3) Adolzhausen, O.A. Mergentheim. — 4) Bronnbach, bad. B.A. Wertheim. — 5) Bozberg, bad. B.A. Tauber-
bischofsheim. — 6) Weikersheim, O.A. Mergentheim. — 7) Schupf, Ober-, bad. B.A. TauberbischoÜBheim. —
8) Rothenburg a. d. Tauber.
(Zum dritten Baude.)
G.
Vicedekan Herwig und das Kapitel von Neumünster in Wirzhurg iiberlassen ihren Hof in
Igersheim unter einer Reihe genau angegebener Bedingungen an Siboto als Zinsgut.
1222. April 29.
\ In nomine sancte et individue trinitatis. j Herwicus vicedecanus totumque capitulum
Novi Monasterii in Wircebur[g]. || Noverint omnes tarn presentes quam futuri, quod curiam
nostram in Igersheim 0 cum suis adtineutiis Sibotoni contulimus || hoc pacto, ut primo
anno V libras solvat ecciesie nostre pro censu, consequenter annis IV*^' quinque llbras
et dimidiam, || deinde singulis annis VI libras, quem censum cellerarius tunc temporis ad
predlctam villam veniens in festo sancti Martini requiret, quem venientem dictus Siboto
debet VHP equitaturis recipere ac fovere tandiu, donec censum dederit procurare. Et
si census Sibotoni a suis debitoribus non solvitur, nuUum tarnen pacietur ecclesia detri«
mentum, debitores vero exconmunicabuntur nee absolventur nisi de verbo Sibotonis, qui
eciam recipere tenetur cellerarium dicto modo in festo sancti Petri visilantem curiam et
providentem ac previdentem, ut tam agri quam vinee plantentur uberiusque colantur.
Preterea nuncium cellerarii censum debito requirenlem termino procurabit. Verum to-
ciens iteratus Siboto potestatem habet eligere unum de suis heredibus, cui dictam curiam
et eidem adtinentia poterit delegare. Si vero Siboto sepe sepius memoratus decesserit
nee heredem dignum expresserit nee heredes in unum ut ydoneum, qui rebus illis
succedat, convenerint, capitulum inter heredes eliget unum, cui conferet illa bona. Si
autem iam dictum Sibotonem recedere conti gerit, successorem eliget, quem capitulo pre-
sentabit, ut ab eo, si dignus sit ac placidus, iudicetur. Quod si Siboto in eligendo berede
nil profecerit et recedere voluerit, quicquid in edificiis curie apposuit vendere non potest,
Weiterer Nachtrag. 1247. Juni 12. 1249. Juli 27. 503
que omnia salva capitulo permanebunt. Ne ergo veritati possit falsitatis temeritas con-
traire, fecimus hanc cartulam conscribi nee non sigilli nostri appensione firraiter conmuniri.
Hec acta sunt anno dominice incarnationis M^ C*C*. XX*. IP., domino Honorio sancte
Romane kathedre presidente, victoriosissirao Romanorum inperatore Friderico ac rege
Sycilie regnante, domino Ottone episcopo Erbipolensi vivente, III. kalendas Mai, ecclesia in
Brunnebach *) consecrata.
Nach dem Originale des kgl. Finanzarchivs zu Ludwigsburg. An roth-gelben Litzen das bereits Bd. 5
S. 378 beschriebene, am Rande beschädigte Siegel des Stifts NeumOnster.
1) Vergl. oben S. 302 Anm. 4. — 2) Bronnbach, bad. B. A. Wertheim.
(Zum vierten Bande.)
H.
Lyon 1247. Juni 12.
Pahst Innocenz IV. fordert auf Bitten seines Kaplans Oebhard, Bruders des Grafen van
Frinburch *), Abt und Convent von Hirsau auf, dem Meister Eberhard von Horwe •), CUriker
des genannten Gebhard, eine kirchliche Pfründe ihres PatroncUs zu verleihen, widrigenfalls der
Sänger von St. Thomas zu Strassburg dieses Mandat vollziehen werde.
Datum Lugduni, IL idus Junii, anno quarto.
Nach Berger a. a. 0. Tom. L p. 42t Nro. 2824 u. Bernouilli, Acta pontificum Helvetica Bd. I, Basel,
1891 p. 220 Nr. 358 aus Begistr. Innoc. IV. ann. IV. fol. 404. Nr. 826.
1) Freiburg im Breisgau. — 2) Horb, O.A.-Stadt.
I.
Pahst Innocenz IV. gestattet dem Stift Öhringen, bei der Vergebung seiner Pfründen keine
Provisionen des apostolischen Stuhls oder seiner Legaten zu beachten, ohne ein spezielles die
vorliegende Indulgenz und die Zahl der in das Stift aufgenommenen ausdrücklich erwähnendes
Mandat des genannten Stuhles.
Lyon 1249. Juli 27.
\ Innocentius \ episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis . . preposito . . decano et
capitulo ecclesie in Oren||gowe; Herbipolensis diocesis, salutem et apostolicam benedic-
tionem. Devotionis vestre precibus inclinati ecclesie vestre, quam super || provisionibus
604 Weiterer Nachtrag. 1250. März 28.
clericorum nostra et legatorum apostolice sedis auctoritate gravatam esse proponitis,
paterno compatientes || affectu auctorilaie vobis presentium indulgemusy ut ad receptionem
seu provisionem alicuius in pensionibus vel benefieiis ecclesiasticis compelli non possitis
per litteras apostolicas seu legatorum eiusdem sedis absque sedis predicte spetiali man-
dato faciente plenam et expressam de indulgentia huiusmodi et numero receptorum in
ipsa ecclesia mentionem. NuUi ergo u. s. w.*)
Datum Lugduni, VI. kalendas Augusti, pontificatus nostri anno septimo.
Nach dem Originale im hohenlohischen Hausarchive zu Öhringen. Italienisches Pergament. In der rechten
Oberecke Le, zweimal schräg durchstrichen. Auf dem Umschlage steht aussen rechts Jo. S,, auf dem Racken der
Urkunde in der linken oberen Ecke Y^ nach der Mitte WaldinuSy von einem doppelten Rechteck umgeben, darüber
ein Kreuz, darunter ^i^. An roth und gelben Seidenfaden die öfters beschriebene Bleibulle des Pabstes.
*) Die bekannte Schlossformel, wie Bd. 5 S. 63.
K.
Pahst Innocem IV. ertheüt allen bussfertigen Gläubigen, welche die Öhringer Stiftskirche an
gewissen Festtagen besuchen, vierzigtägigen Ablass.
Lyon 1251. März 28.
: Innocentius 1 episcopus, servus servorum dei, dilectis filiis, . • preposito et capitulo
ecclesie Orenghowensis, Herbi||polensis dlocesis, salulem et apostolicam benedictionem.
Licet is, de cuius munere venit, ut sibi a fidelibus suis digne ac lauKdabiliter serviatur,
de habundantia pietatis sue, que merita supplicum excedit et vola, bene servientibus ||
multo maiora relribuat; quam valeant promereri, nichilominus tarnen desiderantes domino
reddere populum acceptabilem fideles Christi ad complacendum et quasi quibusdam illec-
tivis, muneribus, indulgentiis scilicet et remissionibus invitamus, ut exinde reddantur
divine gratie aptiores. Cupientes igitur, ut ecclesia vestra congruis honoribus frequen-
tetur, Omnibus vere penitentibus et confessis, qui ecclesiam ipsam in vigilia Ascensionis
dominice ac sancti Petri ad Vincula et Nativitatis beate Virginis festis venerabiliter visi-
tarint, de omnipotentis dei misericordia et beatorum Petri et Pauli apostolorum eins
auctoritate confisi quadraginta dies de iniuncta sibi penitentia misericorditer relaxamus.
Datum Lugduni, V. kalendas Aprilis, pontificatus nostri anno octavo.
Nach dem Originale im hohenlohischen Hausarchive zu Öhringen. Italienisches Pergament. Auf dem
Rücken der Urkunde steht am oberen Rand in der linken Ecke a, nach der Mitte Petrus Brunus. An roth
und gelben Fäden die öfters beschriebene Bleibulle des Pabstes.
Weiterer Nachtrag. 1260. März 22. 505
(Zum fünften Bande.)
L.
Heinrich von Hausen und seine Gattin Adelheid übergeben um ihres Seelenheils willen ihre
Oüter in Reutsacfisen dem St, Johanniter hospüale zu Rothenburg zum Dienste der Schwachen
unter Vorbehalt des NiessbraucJis.
1260. März 22.
Ego Heinricus de Husen *) et uxor mea Adelheidis presentibus profitemur, quod nos
divina inspiratione || monniti et inducti in remedium animarum nostrarum predia nostra
Sita in Richetensachsen *) cum aünentiis || suis ho[s]pitali sancti Johannis in Rotenburc •)
dedimus ac tradidimus infirmis ibidem perpetuo servienda, retento tantum || nobis usufructu,
quem conmen^ator quilibet ibidem pro tempore constitutus nobis debet, quamdiu alter
nostrum vixerit, assignare. Fuit insuper adiectum, quod, quicumque prior ex nobis
moritur, superstes, si ad secundas nuptias convolaverit, proprietatem sequi debet ususr
fructus et consolidatio celebrari. In cuius facti testimonium et memoriam presentes
sigillo preceptoris summi de Alamannia*), videlicet fratris Heinrici de Bochisperc *) *), et
domini Her. sculteti in Rotenburc fecimus conmuniri. Testes: Graft de Hagen*) et C.
filius suus, Sifridus de Hagen, Sefridus super Lapidibus, Walterus frater suus, H. de Wallen-
husen*) et filii sui, Alwicus, Sifridus et Walthardus de Auia''), "^1. Morder et C. Morder.
Acta sunt hec anno domini M^ CG*". LX'., XP. kaltendas Aprilis, presentibus fratribus
hospitalis fratre Alberto et fratre Bertoldo et H. celler ^) et fratre Bernoldo.
Nach dem Originale des Allg. Reichsarchivs zu München. Ein Bruchstück des Siegels des Johanniter-
Ordensmeisters für Deutschland Heinrichs von Boxberg aus grünem Wachse; noch erhalten vom Siegelbild die
Helmzier: ein Flug, von der Umschrift: . . .lA. BOEMIE. — Ein zweites Siegel war nie angehängt. — Regest:
Regesta Boica 4, 757. — O.A.-Beschreibung Mergentheim S. 473.
*) Der Johanniterordensmeister von Deutschland Heinrich von Bozberg kommt auch im Jahr 1278 vor (Hanselmann,
Diplomat. Beweis I S. 423).
a) Der Abkürzungsstrich steht, wohl nur aus Versehen, statt über dem n (Alamannia) über dem m.
b) Es steht edl mit dem fOr er gebräuchlichen Abkürzungszeichen und kann der Name CkUer^ ZtUer gemeint sein,
doch liegt es auch nicht fem, an ein durch die Art und Weise der Abkürzimg nicht genügend angedeutetes ceUerario
zu denken.
1) Hausen, O.A. Gerabronn. — 2) Reutsachsen, Gem. Blumweiler, O.A. Mergenthdm. — 3) Rothenburg
a. d. Tauber. — 4) Boxberg, bad. B.A. Tauberbischofsheim. — 5) Haagen, Gem. Unter-Münkheim , O.A. Hall.
— 6) Wallhausen, O.A. Gerabronn. — 7) ? Aub, bair. A.G. Sitz.
VI.
64
506 Weiterer Nachtrag. 1264. Juli 6.
(Zum sechsten Band.)
M.
Pabst XJrhan IV. heaupragt gemäss der Bitte des Edlen Berthold, des verstorbenen Bertholds
Sohnes j den Äht von 8t. Oallen, die St. Pelagiuskirche zu RoUweil, deren Patronatrecht derselbe
mit seinen Brüdern besitze, dem Johannes Rainaldi von Chiusura, Priester der Diocese Rietiy
zu übertragen.
Orvieto 1264. Juli 6.
. . Abbat! sancti Gallig Constantiensis diocesis. Constitutus in presentia nostra dilectus
filius nobilis vir BertholdusO filins quondam Bertholdi nobis pro se et fratribus suis
humiliter supplicavit, ut ecclesiam sancte Polagie de RoteuiP), Constantiensis diocesis,
in qua idem nobilis una cum eisdem fratribus se ins habere asserit patronatus, dilecto
£Qio Johanni Rainaldi de Clusura'), presbytero Reatine*) diocesis, sibi devoto conferri de
speciali gratia mandaremus. Nos itaque ipsius nobilis supplicationibus inclinati discre-
tioni tue per apostolica scripta mandamus, quatinus ecclesiam ipsam, si tibi constiterit,
quod dicti nobilis et fratres ius patronatus obtineant in eadem, et vacat ad presens,
eidem presbytero, dummodo sit ydoneus scientia et moribus aliquodque canonicum non
obsistat, per te vel per alium conferas et assignes ipsumque in illius ecclesie corporalem
pos[sessionem] *) inducas et defendas inductum. Non obstante, si est aliquibus ab apo-
stolica sede indultum, quod interdici suspendi vel excommunicari non possint per litteras
apostolicas, que de indulto huiusmodi plenam et expressam non fecerint mentionem,
sive qualibet alia indulgentia sedis eiusdem de qua cuiusque toto tenore oporteat in
nostris litteris plenam et expressam mentionem fieri et per quam efifectus presentium
impediri valeat vel dififerri. Contra[dictores,] [si qui fuerint vel rebelies, per censuram
ecclesiasticam appellatione postposita] *) compescendo. Proviso, quod idem presbyter in
eadem ecclesia faciat residentiam personalem. Alioquin huiusmodi gratia [nullius penitus
sit]*) momenti.
Datum apud Urbem Veterem*^), IL nonas Julii anno tertio.
Aus Acta PoDtificum Helvetica Bd. 1. Herausgegeben von J. Bernouilli, Basel 1891, S. 456. Nr. 740
(nach Reg. Vat. Tom. 29, fol. 327, ep. 1737).
*) Die in [ ] eingeschlossenen Worte sind nach den üblichen Worten der betreffenden Formeln erginzt, da bei
Bemomlli für sie nur twgw« steht; bei dem Worte cawtradictares fehlt übrigens nach BemoaiUi in dessen Vorlage der
Abkürzungspunkt für dietares, ebenso wie weiter oben bei posseasianem derjenige für semonem,
1) u. 2) Wie sich aus den Beschreibungen der O.-Aemter Oberndorf S. 231 und Rottweil S. 312 ergibt,
handelt es sich hier um Mitglieder der Familie der Freien von Urslmgen (hztg. Irslingen, abgeg. Burg im jetzigen
Weiterer Nachtrag. 1264. August 28. 507
O.A. OberndorO, Herzoge von Spoleto, und um die St. Pelagiuskirche (somit im Texte sanete Polagie verchrieben
für sancti Pdagii in der Altstadt Rottweil. — 3) Wohl eines der heutigen Ghiusura, Parzelle der Gemeinde Imola in
der Provinz Bologna, oder der Gemeinde Montese in der Provinz Modena, oder der Gemeinde Praduro und Sasso in
der Provinz Bologna, oder Chiusure der Gem. Asciano in der Provinz Siena, da es sich wohl um den Geburtsort
handelt, der nicht nothwendig zur Diöcese Rieti gehört haben muss. -^ 4) Rieti, Kreishauptstadt in der ital. Pro-
vinz Perugia. — 5) Orvieto, dsgl.
N.
Pabst Urban IV. beauftragt auf Bitte der Äbtissin, Kellermeisterin, zweier Nonnen, des Pfründ-
ners B. und des Orts-Plebans , das ganz in Zerrüttung gerathene Kloster Buchau (?) durch
andere Religiösen, insbesondere die Brüder des Deutschen Ordens, reformiren und mit denselben
uniren zu lassen, den Bischof von Constanz, die Verhältnisse persönlich an Ort und Stelle zu
untersuchen und je nach dem Erfunde das Zoster nach dessen eigenem Orden zu reformiren
oder an ihn selbst behufs der weiteren Schritte zu berichten.
Orviäo 1264. August 28.
Urbanus episcopus etc. venerabili fratri . . episcopo Constantiensi salutem etc. Locis^
que divino dicata sunt cultui^ sie debet per nostre auctoritatis auxilium subveniri, ut si
deo et hominibus deformatione displiceant, fiant utrisque placita et in statu salubri ac
prospero duratura. Ex parte siquidem dilectarum in Christo filiarum . • abbatisse, . .
cellararie, Guerdrudis et Gertrudis monialium, B. prebendarii monasterii Burchaugensis *),
ordinis sancti Benedicti, ac . . plebani loci eiusdem tue diocesis fuit propositum coram
nobis, quod, licet monasterium ipsum florere in spiritualibus et abundare in temporalibus
consueverit ab antiquo, propter malitiam tarnen temporis, malignorum incursus et dis-
solutionem quarumdam monialium eiusdem, que fuerunt pro tempore, ad tantam desola-
tionem dinoscitur devenisse, ut in eo, in quo quinquaginta moniales et quandoque plures
divinis laudibus insistebant, non nisi predicte et qualuor alle moniales iuvencule, que
peccatis exigentibus nimium sunt lascive, remansisse noscantur, sicque dictum mona-
sterium adeo in utrisque miserabiliter est coUapsum, quod bonis eins omnino fere deper-
ditis seu distractis spes aliqua, ut resurgere per se ipsum valeat, non remansit. Quare
abbatissa et alle supradicte humiliter postulari fecerunt a nobis, ut monasterium ipsum
de aliis personis religiosis et specialiter de dilectis filiis fratribus hospitalis sancte Marie
Theutonicorum, qui regulari observanlie piisque intenti operibus tali potentia in illis
partibus sunt muniti, quod idem monasterium per eos creditur posse in statum exurgere
salutarem, patema soUicitudine reformari ac illud uniri eisdem, ita quod predictis et
Omnibus personis ipsius monasterii ad presens in eo degentibus, dum vixerint, vite
64 ♦
>
Weiterer Nachtrag. 1266. März 28. 509
seits und dein Generalf den Prioren und den Brüdern der Eremiten St. Wilhelmsordens anderer-
seits, nachdem der Cardinaldiakon Eichard von St. Angelo im Auftrage und unter Genehmig-
ung Pabsts Alexanders IV. eine Reihe von Klöstern des letzteren Ordens, darunter diejenigen
de Corona sancte Marie ^), de Tuwigenne*)*), Constantiensis diocesis, dem Augustinerorden
zugewiesen hatte, im Auftrage Pabst Clemens IV. dahin, dass einige speziell aufgeführte Häuser,
darunter das genannte Kloster de Corona S. Marie, zum Wilhelmiterorden zurückkehren, die
übrigen in Deutschland und Ungarn gelegenen Withelmiterklöster aber, welche zum Augustiner-
orden übergegangen — zu ihnen gehörte das Tübinger Kloster — beim Augustinerorden dauernd
verbleiben solleft.
Latum et pronunciatum est huiusmodi nostri arbitrii laudum . . . Viterbii in hospitio
nostro . . . anno nativilatis Domini M*. C. C*. L. X. VP., indictione VIIIP **), mense Julii, die
ultima einsdem mensis, pontificatus domini Clementis pape IUI anno IP.
Pabst Clonens IV. bestätigt diesen seiner Bulle wörtlich einverleibten Spruch.
Datum Viterbii, III. ^) kalendas Septembris, pontificatus nostri anno secundo.
Nach Fejer, Codex Diplom. Hungariae eccles. et civil. Tom. 4. Vol. 3. Budae 1829 p. 347 unter Benützung
der auf Grund von Reg. Vatican. Tom. 32. fol. 95. ep. 122 angegebenen Verbesserungen des Textes in dem Aus-
zuge der Urkunde in Bernouilli a. a. 0. p. 461. Nro. 749. — Regest: Potthast 2 p. 1597 Nro. 19807.
— Vergl. Ladewig, Regesten der Bischöfe von Constanz S. 246 Nro. 2161, sowie die Bullen Pabsts Alexanders IV.
vom 9. April 1256 in W^adding, Annales Minorum Tom. 2 p. 470 (Potthast 2 p. 1341 Nro. 16334) und vom
22. August 1256 in Pennottus, Clericorum canonicorum historia p. 147 (Potthast p. 1355 Nro. 16528), wo-
selbst das Tübinger Kloster nicht speziell genannt wird.
a) Gerade der für die Zwecke des Wirt. Urkundenbuchs in Betracht kommende Name Tuungenne ist in Fej^r falsch
Fuuisene gedruckt. -— Erst im Januar 1262 wurde allerdings, nach Wirt. Urk.-B. 6, 45, den Augustiner-Eremiten der Bau
eines Klosters innerhalb der Stadtmauern Tübingens bewilligt.
b) Auch hinsichtlich der beiden Daten hat Fej^r statt Villi', bezw. III fälschlich VIII, bezw. IV.
1) Kloster Mariäkron in Oberried, bad. B.A. Freiburg. — 2) Tübingen, O.A. Stadt.
P.
Probst, Dekan und Kapitel der Domkirche zu Wirzburg beurkunden die Investitur des Dekans
von Neumünster im Namen dieses Kapitels mit der Kirche zu Igersheim und die Einsetzung
einiger Kanoniker desselben Kapitels in den Besitz der letzteren durch den Wirzburger Dom-
kustos Otto von Lobdeburg.
Wirzburg 1267. März 28.
Nos . . prepositus, . . decanus et capitulum maioris ecclesie Herbipolensis ad singu-
lorum notitiam pervenire cupimus per presentes, quod, || cum nobis manifeste constaret
510 Weiterer Nachtrag. 1267. März 28.
facti evidencia et instrumentis ex hoc confectis, quod venerabilis in Christo pater, domi-
nus IringuSy quondam || noster episcopus, de nostra bona voluntate et assensu necnon
et Lamperti de Glichen *), Novi Monasterii prepositi *), ecclesie in Igersheim ') || racione dicti
monasterii de novo veri patroni, bona voluntate similiter et assensu . . decano et capitulo
ante dicti Novi Monasterii prefatam ecclesiam in Igersheim cum omnibus suis iuribus,
attinenciis et vicaria liberaliter dederit et concesserit in fratrum ipsius Novi Monasterii
subsidium, conmunes eorum usus et suarum augmentum prebendarum eorum usibus et
utilitati perpetuo modis omnibus irrefragabiliter profuturam, mandavimus et mandamus
Ottoni de Lodeburch*), custodi ecclesie nostre, dicte ecclesie archidiacono, ut tam nostra
quam sua auctoritate, cum ecclesia nostra proch dolor ea vice episcopo vacaret et adhuc
vacet et sede vacante institucio, investitura et iurisdictio apud capitulum nostrum maneant
et resideant, quatenus . . decanum Novi Monasterii loco capituli sui de ecclesia iamdicta
Igersheim vacante cum omni plenitudine iuris investiret, quod fecit in nostra presentia
«
porrecto sibi libro, ut est moris. Mandavimus insuper eidem, quod aliquos ex Novi
Monasterii canonicis nomine capituli eorum in possessionem ecclesie in Igersheim mitteret
et induceret et inductos defenderet^ quod fecit tam nostris quam suis litteris ad hoc
missis execucioni pariter et effectui mancipatis. Ad quorum omnium evidenciam et robur
validum in posterum habendum presentes litteras fieri fecimus in testimonium futurorum
nostro et iam dicti custodis ecclesie in Igersheim archidiaconi sigillis conmunitas.
Datum Herbipoli in capitulo nostro anno domini M*. C^ C*. LXVIP. quinto kalendas
Aprilis.
Nach dem Originale des kgl. Finanzarchivs zu Ludwigsburg. Die Pergamentriemchen für 2 Siegel hängen
noch an. Dabei liegen Reste des Bd. 5, S. 260 beschriebenen Siegels des Wirzburger Domkapitels (erhalten
ein Arm mit Buch; von der Umschrift: . . LVM . CA.; von der Querschrift: . . . LIA . .).
1) Die Deutung als Gleichen, preuss. Provinz Sachsen, Kreis Erfurt, in Bd. 5, S. 259 ist doch zweifelhaft
Es könnte auch an Ober-, Unter-Gleichen, Gem. Pfedelbach, O.A. Öhringen, gedacht werden. — 2) und 3) Vgl.
S. 302, Anm. 3 und 4. — 4) Siehe S. 302, Anm. 1 vgl. mit S. 494, Z. 21 v. u.
WEITERE VEBBESSERUNaEN UND ZUSÄTZE.
zu BAND I.
Seite 6, Nr. VI. Zu dieser Urkunde, insbesondere ihrem Datum, vgl. Jahrbb. des Deutschen Reichs unter K. Pippin Ton
Oelsner Lpz. 1871 S. 514 und Ladewig Regg. episcop. Constant. S. 8, Nr. 36.
, 8, Nr. Vni. Zu dieser Urkunde, sowie zu den ältesten Ellwanger Urkunden Oberhaupt, vgl. Bossert, die Gründ-
ung des Klosters EUwangen, in Blätter für WQrtt. Kirchengeschichte IL 1888, Nr. 9, S. 67 ff.
y 43, Nr. XLL Zum Datum vgl. Ladewig a. a. 0. S. 12, Nr. 71, woselbst 6. Dzbr. 789 angenommen wird.
, 87, Nr. LXXVIIL Zu dieser Urkunde, sowie zu den älteren Murrhardter Urkunden überhaupt. Tgl. Bossert, die
Anfänge des Klosters Murrhardt in Württ. V.J.Hefte für Landesgeschichte, Jahrg. XL 1888, 217—222.
„ 173, Z. 15 V. o. Setze das Komma statt hinter: pratis hinter: XLV.
, 227, Nr. GXCIV. Neuester Abdruck: Mon. Germ. Histor. Dipl. II, S. 437, Nro. 38 mit dem richtig aufgelösten
Datum: August 7.
« 228, Nr. CXCV. Neuester Abdruck: Mon. Germ. a. a. 0. S. 443, Nro. 43 mit Rücksicht auf die Tagesangabe einer
andern Abschriil, welche zu dem sonst bekannten Aufenthaltsorte des Königs stinunt: vom 1. Mai 988.
, 229, Nr. CXCVI. Neuester Abdruck: Mon. Germ. a. a. 0. S. 550, Nr. 140.
, 231, Nr. CXCVII. Dsgl. a. a. 0. S. 562, Nr. 152.
„ 233, Nr. CXCIX. Dsgl. a. a. 0. S. 739, Nr. 313.
, 234, Nr. CG. Dsgl. a. a. 0. S. 741, Nr. 315 mit dem aufgelöstem Datum: April 14.
„ 333, Z. 4 V. o. Statt April 2, 1.: April 6.
, 347, Z. 2 V. u., S. 348, Z. 15 v. u. In einem »Extract aus den Urbarbüchem der Herrschaft Tettnang* von 1450
(Schriften d. Vereins f. Geschichte d. Bodensees XIV. 1885 S. 34 ff.) ist von Zinsen die Rede, welche „gen
Wasserburg [am Bodensee , bair. A.G. Lindau] von dem Hubelberg" gegeben werden. Nach diesem HnbeLberg
nannten sich vielleicht die Herren von Hübilberc.
, 889 ff. Ueber die Zeitbestimmung der einzelnen Urkunden des Komburger Schenkungsbuchs s. Bossert, in Württ
Franken. Neue Folge III. 1888, S. 17
„ 400, Z. 18 V. o., Anm. 10. Vielmehr Gastell, bair. A.G. Wiesentheid. (Vgl. auch Monumenta Gastellana, heraus-
gegeben von P. Wittmann, München 1890, S. 1.)
. 408, Z. 5 v. u., Anm. 4. Vuargesavvua unweit Möckmühl ist vielleicht ein abgeg. Ort Wagern bei genannter Stadt,
indem noch jetzt das breite Wiesenthal der Jagst unmittelbar südlich von der Stadt das „Wagemer Thal* und
die anstossende Weinberghalde, eine grosse Strecke des linken Thalgehänges der Jagst, , Wägern ** heisst.
ZU BAND IL
Seite 407, Z. 4 v. u. Statt Grafeneck, O.A. Münsingen l: Krähenegg, Burgruine bei Weissenstein , bad. B.A. Pforzheim
(vgl. Bd. 4, S. 479, Z. 8 v. u.).
ZU BAND IIL
Seite 14, Nr. DLXV. Diese Urkunde ist die in Lad ewig a. a. 0. S. 167, Nr. 1443 als in dem Codex P. 9 a auf
Schloss Oberzeil befindlich erwähnte Urkunde fQr St Ghristina. In den 8 ebendaselbst befindlichen Weisaenaner
Codices finden sich auch die S. 320, 333, 335 des 2., S. 38 u. 99 des 5. Bds. des Urkundenbuchs gedruckten
Urkunden für St. Christina, darunter die erstgenannte S. 820 mit einer Zeichnung, K. Philipp und Irene, da-
neben das Kirchlein von St. Christina darstellend (gef. Mittheilung des fürstl. Waldburg-Zeilischen Herrn
Sekretärs Schwanzer).
512 Weitere Verbesserungen und Zusätze zu Band IV.
Sdte 243, Z. 13 v. o. Statt: BRVBERREHEG 1.: BRVBER . REZEC.
, 277, Z. 5 Y. o., Anm. 8; Bd. 4 S. 274, Z. 12 ▼. o., Anm. 9; S. 410, Z. 10 v. o., Anm. 8. Nach Schmid, Geschichte
der Grafen von Hohenberg S; 4, 331 und Zeitschr. f. Gesch. d. Oberrheins 3, 337. 415 vgl. mit 14, 197. 198
Anm. 6, wftre Hohenberg eine ganz abgeg. Burg zwischen Ober* und UntertOrkheun, O.A. Cannstatt, allein
von einer solchen liess sich an Ort und Stelle nichts erheben.
« 321, Nr. DGGCXXYI. Die Urkunde ist nunmehr nach dem im Karbruher G.-L.-Archive befindlichen Originale in
Zeitschr. t Gesch. d. Oberrheins 31, 240 gedruckt und ergeben sich hiemach folgende Abweichungen bezw.
Ergänzungen: hoc presens — marchio de Baden || — Hirmengardi — Alba, Spirensis diocesis, Gisterciensis
ordinis, in omnibus civi.tatibus et villis — theloneo — vulgo || — absolvirnus, ut et nos in fine misericor-
diam a domino deo consequi mereamur. Ad quod perpetualiter protestandum presentem cedulam sigillis noatris
fecimus communiri. Die Urkunde ist undatirt, auf dem Rücken steht die Jahreszahl 1283. Perg. mit 2 Siegeln:
1) des Markgrafen Hermann V. von Baden, rund, sehr beschädigt c. 75 mm (HI. B. 8): der (herald.) linkshin
reitende Markgraf mit einem Topf heim auf dem Haupte, einen dreieckigen Schild, worauf das WappenbUd
nicht mehr deuüich erkennbar ist, vor der Brust, in der Rechten eine flatternde Fahne. (Abbildung des Siegels:
Bilder-Tafehi z. d. 3. Heft d. Schriften d. Altcrtii.-Vereins f. d. Grossherzogthum Baden 1847, Tafel III, Nro. 5;
V. Weech, Siegel von Urkimden aus dem gsshzgl. badischen G.-L.-Archiv, Tafel 3, Nr. I.) ^ 2) der Markgräfln
Irroengard von Baden, rund, c. 50 mm (III. A. 3): die Markgrftfin auf einem schreitenden Zelter sitzend, mit der
Rechten den Zügel, auf der Linken einen Vogel (Falken) haltend. (Abbildung des Siegels: v. Weech a.a.O.
Tafel 3, Nr. 3.)
ZU BAND IV.
Seite 62, Nro. 1012. Das Original im fürstlich hohenlohischen Hansarchive zu Ohringen gibt zu folgenden Berichtig-
ungen Anlass: omnium salutari. |) — nostram — nobis || •— plantacioni — quod ex || — plantacio — donacionem
— diocesiana — Nur noch roth-gelbe Seidenfäden für das Siegel hängen an.
, 75, Nr. 1023 u. 1024 dürften entsprechend der Jahreszählung der königlichen Urkunden bei Bühmer-Ficker,
Regesta Imperii V. 817, Nr. 4496 ins Jahr 1245 gehören; Gottfried von Hohenlohe war damals höchst wahr-
scheinlich Begleiter K. Konrads, der sich besonders häufig zu Rothenburg aufhielt.
„ 94, Nro. 1041. Das Original im fürstlich hohenlohischen Hausarchive zu Ohringen gibt zu folgenden Berichtig-
ungen Anlass: modemis, || — contigerit|i— observato mihi — ho minibus — legatione premissa — ut idem
sororius — legittimos — premissis mundiburdus — succedent eisdem. — Azmistat — Vmbesheiden — Rnde-
gerus ^ Zimberin — Herbotsheim — Bagestat — Shillingistat — Hohinstat — Smi^'rere ^ Bmmalzes de
Luden ^) — Azmistat — feSdis ^ infevdatis — Wanshouen — Vffingen — Greuinwinden, Shillingistat —
Shillingistat ~ Witchistat — - Ballinburc — Gotfrido de Sweineburc — Hermanno Leishen — Vmbesheiden
— sigilli mei — Castro — M^GC® quadragesimo quinto, quinto decimo — Das Bd. 4, S. 198 beschriebene
Siegel Krafts von Boxberg; von der Umschrift erhalten: SIGILLYM . CRA . . . IM.
1) Lauda, bad. B.A. Tauberbischofsheim.
r, 101, Nr. 1045. Vgl. zu dem Kampfe im Scbwiggersthal Ladewig a. a. 0. S. 186, Nr. 1621.
, 129, Nr. 1068. Die Zahl der Indiction dürfte hier richtiger sein und für das Incamationsjahr 1247 sprechen, da
sich Konrad von Hohenlohe wohl im Heere K. Konrads befand, der am 9. März 1247 zu Esslingen urkundete
(vgl. Böhmer-Ficker a. a. 0. S. 819, Nr. 4510, S. 823, Nr. 4520).
„ 202, Nr. 1137. Mit Rücksicht darauf, dass das hier beschriebene Siegel nach Archiv für Hohenlohische Geschichte
Bd. 1, Tfl. III, Nr. 7, sonst von einer Urkunde des J. 1266 her, Kraft von Hohenlohe im Allgemeinen erst
vom J. 1256 an bekannt ist, sowie dass auch vom J. 1268 Verhandlungen über eine Wasserleitung zu Mergent-
heim berichtet werden, dürfte diese Urkunde etwas später anzusetzen sein.
« 204, Nro. 1139. Das Original im fürstlich hohenlohischen Hausarchive zu Öhringen hat Sceftersheim || — ea'!dem
bona — annuatim||in — V talenta. — Jlundes Siegel: die thronende Maria mit dem CSiristuskinde, von der
Umschrift erhalten: t S. SGTL.NIALIV IN SGEPTEISHEIM.
, 337, Nr. XXXII. Neuester Abdruck: Monum. German. a. a. 0. S. 466, Nr. 61.
„ 338, Nr. XXXin. Neuester Abdruck: Monum. German. a. a. 0. S. 710, Nr. 285, woselbst übrigens die ältere
Deutung für Bilolue^usa: Wohlhausen im luzem. Amt Sursee wiederholt wird.
, 344, Z. 16 V. 0. Statt: ,und Ehingen* setze «sowie femer zu Ehingen*'.
, 421, Z. 6 V. u. Anm. 2, 1.: Walldürn, bad. B.A. Buchen.
Weitere Verbesserangen und Zusätze zu Band V und VI. 513
ZU BAND V.
Seite 49, Z. 10 v o. ita ist ohne Zweifel als Personenname aufzufassen und mit grossem Anfangsbuchslaben zu drucken
(vgl. die in Bd. 2, S. 44 erwähnte Ita soror Waltheri de Lomershein des Jahres 1148).
, 142, Nr. 1875. Da in der Urkunde Richza als Wittwe Gottfrieds von Hohenlohe erscheint, letzterer aber am
22. März und wohl auch am 7. Mai 1256 noch lebte (S. 149, Nr. 1882 u. S. 156, Nr. 1891), so ist die Urkunde
zeitlich nach diesen Daten anzusetzen.
ZU BAND VI.
Seite 17, Z. 9 y. o. Zu Svm erhart: Zwischen Nabern und Jesingen in der Mitte liegt noch htzge. ein breiter Hügel:
der Sommerhartwasen. an den sich östlich und westlich die Sommerhartäcker und die Sommerhartwiesen an-
schliessen.
„ 26, Z. 2 T. o. Vrgl. zu dieser Bertha, Tochter Graf Bertholds IV. von Urach, FQrstenbergisches Urkundenbuch, 1, 214.
, 54, Z. 11 fiT. V. u. lies: Gvndolvingen, Rvdolfo . . . dicto Rvde, . . . Rvdolfo vestiario.
,» 101, Z. 7 V. o., Anm. 1 — 3. Zu Gretzingen secundum, vielleicht Westerdorf, vgl. Neue Beschreibung des O.A.
Ehingen 1893 II, S. 114. 115.
„ 148, Nr. 1750. Da nach S 213, Nr. 1828 die Äbtissin Mathilde noch am 4. Juli 1265 urkundet, ist die Urkunde
noch nach diesem letzteren Datum anzusetzen.
, 151. Z. 18 V. o. Statt: Bergach l: Berkach.
, 162, Das 6 bedeutet hier ohne Zweifel etiam.
p 184, Die Beziehung von Obenhusen auf Oberhausen, O.A. Reutlingen, ist immerhin sehr zweifelhaft.
„ 261, Z 6 V. o., Anm. 23. Kupfer. O.A. Hall, ist der Stellung des Namens in der Urkunde nach wohl zu entlegen,
es wird eine vielleicht abgegangene Mühle an der unteren Kupfer unweit Eirchensall gemeint sein.
« 298, Z. 3 V. u. Statt: O.A. Esslingen, 1.: O.A. Cannstatt.
„ 881, Z. 7 V. u. Zwar ist Fr. in derselben Weise mit grossem Anfangsbuchstaben geschrieben, wie sonst die Ab-
kürzung fQr den Namen Fridericus, doch wäre es, wie auch das Fürstenb. Urkundenbuch a. a. 0. thut, möglich,
eine Abkürzung für frater anzunehmen, zumal da ein solcher frater Waltherus conversus im Kloster Kirchberg
auch sonst um diese Zeit vorkommt.
, dS^ Z. 12 V. u. Statt: bad. B.A. Walldürn, 1.: bad. B.A. Buchen.
„ 424, Z. 9 V. u Statt: Wildenthierberg 1 : Wildenthierbach.
, 433, Nr. VI Neuester Abdruck: Mon. German. a. a. 0. S. 870, Nr. 484, unter Ausführungen über die Unechtheit. —
Z. 6 V. u. Statt Walldürn 1.: Wertheim. •
« 438, Anm. 5. Statt Nassach 1.: Nassau.
. 487, Z. 21 V. o. Statt: 1227 L: 1239.
VI.
65
ORTS- und PEBSONEN-BEGISTEB.
Nota. Cursivdruck weist auf die Anmerkungen und Ueberschriften, sowie Verbesserungen und Zusätze. — Wenn die ver-
schiedenen Formen, unter welchen ein Name vorkommt, nur durch ganz wenige Namen, etwa einen oder zwei,
von einander getrennt wären, sind dieselben vielfach nur an einer Stelle aufgefOhrt Die in ( ) beigesetzte Zahl
bedeutet, dass sich der Name auf der betreffenden Seite mehrmals findet. — Wenn auf einer Seite ein Siegel
beschrieben oder sonstwie erörtert wird, ist sg. beigesetzt; wird jedoch Jemand nur als Siegler aufgeführt, das
Siegel aber nicht beschrieben oder erörtert, so weil nur eine Abschrift der Urkunde vorliegt oder weil das
Siegel abgefallen ist, so ist sg. in Klammem gesetzt. — y ist unter i und diesem durchaus gleichgestellt. — Von
Abkürzungen ist insbesondere: abb. -= abbas; adiac. = archidiaconus; aeps. = archiepbcopus ; cnvrs. = con-
versus; coenob. = coenobium; comdtr. = commendator ; conv. = conventus; cpUns. = capellanus; cvs. =s civis,
cives; des. = dictus; dec. = decanus; dpfr. — dapifer; eps. = episcopus; fil. = fiUus, filii; fla. =:filia; fr. ^
frater; mai. = maior; mchi. -= monachi; mchs. = monachus; mgr. = magister; mil. ^ miles; minr. = minister;
mium. = monasterium; mnl. = minister ialis; monls. = monialis; mrtr. = martyr; ö = o mit übergesetztem u
oder v; pbr. = presbiter; pleb. = plebanus; pp. = papa; ppus., auch pps. = praepositus ; prssa. = priorissa;
sclstcs. =r scolasticus; sclts., scltts. = scultetus; scrds. = sacerdos; ü, V = u, v mit übergesetztem o, u. s. w.
A.
A. fr. 451. — abb. Augiae maior. —
camerar., mchs. de Bebinhusen. —
canon., dec. BVchaugiens. — de Gelle.
— canon. des. de Kanzach. — des.
Kolmer. — archipresul Moguntin. /"wohl
AriboJ, — pleb. in -, mgr. de Nall-
ingen. — dpfr., mil. in Rugge. — de
Sallestetin. — de Spaeruwaersecke,
monls. in Lvstenowe. — des. Stiual.
— (Agathe) relicta com. Ber. de Vrach.
— prssa. de Wilerio.
Aalen, s. Alach. — AcUen, O.A. 436.
Abbateshoven , Appetshofen, hair. A,G,
Nördlingen, 135. 436.
Abbo U2, — Abbo dux 442.
Abelinus scltts. ts. 323. — Vridinger.
Abetsioeüer, s. Adelolteswilar.
Abiron 447.
Ahtsgmünd, s. Gemunden.
Acela 444.
Achalm, Achalme, -min, Achelme, Aehalm,
O.A. Reutlingen 86, 321. — com. L.,
Liutholdus de -, ts. 450 (2). 454, -
advcs. in -, 320. 321.
Achara, Achera, Achhera, Achem, had.
B.A. Sitz, Adelbertus de -, 447. —
Erkenboldus de -, 448. 454. 455. 456.
— Achern, had. B.A. 167.
Aehberg, Herrschaft 278.
Ächkarren, s. Ahtacaren.
Adal. de Talvingen.
Adal-, Adel-, Adhel-, Adebertus 436.
443. 446. 451. 452. — lib. homo
452. 453. 484 (2). — de Achhera. —
Altheimens. — de Andelfingun. —
Budelbrunnens. — de Caluua. — com.
advcs. Hirsaug. — de cstro. Ram-
ungun. — de Rutingen. — de Salle-
steten. — de Seinekke. — adiutor
prbri. de Sigmarsfelt. — de Tettingen.
Adalhelm, Adelhelmmus ts. 499. — prior
S. Gregorii.
Adalrih 497.
Adalungocella, unermitteU, 429.
Adalwar 498.
Adelasia, Erbin der beiden Judicate Torre
und Galhira in Sardinien, 237.
Adelberg, s. Madelberg.
Adel ber o de Slierstat.
Adelboch (? Adelhoch) de Eckebruck.
Adelhaidis, -heidis, -hadis, -heida, Adil-
haidis, -heidis, Adleida, Adelheit 159.
235. 385. 442. 446. 474. 484. — an-
cilla235. — de Altorf. — de Bliningen.
— abba. Buchaug. — de Bvron. —
Butegenmosarin. — de Gronburc. —
ux. Heinrici sdtti. antiqui in Hallis. —
Hamasch. — ux. Heinrici de Husen.
— de Justingen. — de Monolfingun.
— de Rotenburck. — de Staphelangen.
— abba. Vallis S. Crucis. — de Vron-
houen. — uz. H. milts. de Wilaere.
Adelhardus, -hart, Adhelhardus ts. 445.
449. 451.
Adelhartstoeiler, s. Adelolteswilar.
Adelhelmmus s. Adalhelm.
Adelhoven, Adelnhouen« Adelshof en, haier.
A.G. Rothenburg a, d. T, oder Adel-
hofen, haier. A,G. Uffenheim, (xotefridus
de -, mil. de -, ts. 3 (2). 4. ts. 9. 10.
AdeUnda 451 (3).
Adelmunt 497.
Adelo 497. — Adeloch de Dieffen.
Adelolf 497.
Adelolt de Isinbretssdorff.
Adelolteswilar, ? Ahetsweüer, Gem. Bergan
treute, o^er Adelharteweiler , abgeg. bei
Otter swang, beide O.A. Waldsee, Hl . 148,
Adelsheim, had. B,A. 97. 238. 302. 433.
438 (2).
Adelshofen, s. Adelhoven.
Adeltruda 451.
Adelvolk 492. — Adduolcus dee. Sirene,
AdUsruti 480.
Adiluing, s. Andeluingen.
Adolzhausen, s. Otolveshusen.
Adriani, S., card. diac. Ottobonus 51. 55.
113.
Aeinsilinus de Wildinstain.
Aelpirspach, s. Alpersbach.
Aenmaerkingen, s. Anemarchingen.
Affaltrach, Affaltrach, O.A. Weinsberg
57. 58. — eccla. 171.
Agelesterwilare 451.
65 ♦
i
516
Orts- und Personen-Register.
Agnesa 137. — sor. in Kilchperch. —
de mweiutein. — de Yelleberc. —
minm. S. Agnetis in Bophingen.
Ahelon, JJUen, 0,A, Biberach, Ber. de
-, 206 (3). 207.
Ahtacaren, Aehkarren, had. B.A. AU"
breisach 455. 156,
Ahosen, Ahf sen, Anhausm, 0,A, Heiden^
heim 492. — 0,A. Münsinffen 367 (2).
— Gonradus de — , 406. — Eberhardus
de -, 406. — R. de -, ts. 367. —
Anhauaer Berg hei Ostdorf, 0,A. Bal-
ingen /nicht Anhaaser^MUhlen hei Buhs-
heim, 0,A, SpaichingenJ 92 vgl. mit 494.
— Auhausen, haier. A*G, Ottingen,
coenob., eccl. S. Mariae in - 110 (2). Ut
— abb. sg. 110. — conv. sg. 110.
Aicha, Eichen; Flurname bei Indel?iau8en,
O.A. Münsingen^ 406.
Aichach, haier. A.O. 184. 395.
Aichain, Aichan, lUereichen, haier. A.G.
niertissen, 387. — E,, U. 461; E.
sen. et iun. 493. — Eberhardus, nob.,
mil. de -, 387 (2). 388. - VWcus
mü. de -, 387 (2).
Aichen, cen -, super FuUon, Eichholz,
Hof in VöOan, Ural. B.A. Lana 280.
Aicher, Theis von Schmichen.
Aichilberc, Aichelherg, O.A. Kirchheim,
Diepoldu9 com. de Aichilberc oder
Merkenberc 364., sg. 365. — s. Echel-
berc.
Ayhstegen, Eichenstegen, 0,A, Waldsee,
414.
Aylingen, Ailingen, Ober-, Unter-, O.A.
Tettnang, 50. 52.
Aynode, Einöde, Gem. Fronhof en, O.A.
Ravensburg 343 (2). 3U,
Akkergank, Heinricus des. ts. 286.
AI. ts. 280. — notar. 362. — abb. Hir-
saugiens. — des. Morli, fil. Cynradi Gri-
welich. — camerar. de Muiinbrunne.
— pleb. in Nallingen. — de Phine,
can. Gonstant. — de Thailheim. —
mil. des. Trescharius. — de Vffinheim.
— cpilns., prior de Winegarten. - de
Wolchenberc. — dns. de Zyraerun.
Alach, P ältester Name für die jetzige
O.A. Stadt Aalen 435. 436.
Ala-, Alemania, Ala-, Ale-, Ali-, AUe-
mannia 67. 146 (regnum). 365. 870.
429 (Herzogthum), 429. 430. 431. 432
488. — praeceptor summ. hosp. S.
Johannis, Heinricus de Bochisperc sg.
505.
Alb, schwäbische, s. Alpes.
Alba, beata Virgo et frs. in -, abb. et
conv., clstrm., coenob , domini, frs..
in -, minm., Kl. Herrenalh 11 12. 26.
41. 42 (2). 43. 46. 96. 97. 98 (2). 155.
156. 166. 202. 217. 220. 227. 242 (2).
248. 252. 253 (3). 273. 295. 296. 297
(2). 305. 306 (3). 308. 309. 310 (2).
318. 322. 823. 324. 339. 354. 368. 397.
409. 457 458. 512. — abb. : sg. 298 ;
G., Gunradus 42. 96. 97. 98. 202. 220.
ts. 228., (sg.) 273., 296. 297., sg. 298.,
sg. 310., 313. 339. ts. 340. 355.; Lude-
wicus 166. 167. — cellerar. : G. ts. 296,
Gvnradus ts. 340; mai. Gunradus ts.
202., Gunradus des. de Megensheim ts.
228. 490. \ mai. Henricus des. de Dagers-
heim ts. 12. ts. 97. ts. 98. — cnvrsi: D.
de Terdingen rogr. ts. 296.; Diedericus
U. 97. te. 98 (2); M. mercator U. 296.;
Manegoidus ts. 97. ts. 98, et mercator
mii ts. 202. ts. 228.; Marquardus mer-
cator mü. ts. 97. ts. 98.; Steinmarus
de Bruchselia ts. 296. — custos: Hart-
m^dus ts. 340. — frs.. mchi.: G. mgr.
conversorum ts. 296.; Gonradus des.
de Kyrcheim ts. 355.; Diedericus de
Phortzheim ts. 355. ; . . des. Dornzvn
ts. 355. ; H. des. de Monte Alto ts. 296. ;
Johannes ts. 46.; Marchelinus 12.;
Marquardus ts. 355.; Wecelo cogn.
Snoch ts. 97. ts. 98 (2). - prior: Hugo
ts. 97. 98. — subprior: Gunradus ts.
202. — villic. mchnn. : Gunradus ts.
202.
Alba, clstrm. monlinm. de -, Kl. Frauenalb
58. 59. — L. pps. dominarum in -,
ts. 46.
Albanensis eps. Petrus 464. — Rudul-
phus 113.
Albe, ufen -, pagus 12.
Albegge, Alpeck, O.A. Ulm, des. Lienunc,
Lienvnc, -nungus de -, mil. de -, ts
a7ö. ts. 385. 386.
Albego, Alpgau 2'2H. 229.
Alber, Flurhezeichnung „Alberäcker*',
zwischen Beizkofen und Hohentengen,
oder „Olher" auf Ennetaeher Markung
69. 70.
Alber, Pulcher.
Albericus 142.
Albero notar. ts. 19. — de Butelshies.
— mil. de Ertingen - mil. de Wellin-
husin.
j Albershausen, s. Hvsen.
Albersweiler, s. Albinswiler.
Albertus, -thus, Alberchtus, Albrecht
338. 486. - faber ts. 218. — fr. ts.
142. — laicus ts. 10. — scrds. 427.
— villicus 411. — de Aschusen. —
abb. Augiaemaior. — abb.Augiaeregal.
— pleb. S. Mauritii Augostens. — mil.
de Banzcingen, dcs.der Vlade. — cpUns.,
scrds., de Biwinde. — Blez. — de
Bliningen — des. Boveiz. — canon.
chori Buchaugens., pleb. eccle. de Kan-
zahc. — de Butelshies. — Gocns. —
mil. de Guria. — iudex in Dilingen. —
mlndtor. de Dvrenkein. — prior trm.
Predicator. in Ezzelingen. — faber de
Genrspach. — de ? Cremeringen, Gem-
mingen. — minr. de Gerstetten. ^
des. Gugeres. — de Harthain. — dcfj.
Heggibach. — de Heiterbach. — Hiccel-
bert mil. — Hirsaugiens., csts. S.
Aurelii Hirsaugiens. — Hohe de Wurme -
lingen. — comes de Hohenberc. — do
-, nob. de Hohenloch. — mil. dc^.
Hurcelberg. — des. Irsutus. — Kall-
hisen. — Keppe. — mil. de Kestin-
bach. — Kiuer. — de Libenstein. —
de Liebenowe. — de Liehtenberch. —
fr. de Lowintal. — des. Longus. — de
Maienberch. — de Morlebach. — abb
Mulinbrunnens. ~ des. Munt. — des
de Miktingen. — rector eccle. in Nall
ingen. — nob. de Nifen. — de Niwoi
stein. — Nonar. - dec. in Nnwen
kirchen. — des. Orphanus. — mgr
de Phine. — eps. Ratisbon., ap. sed
legts. 117 (3). 118 (6). sig. 118. — com
de Rotenburc, -bürg; fr. hospit in -. —
de Rotenfels. — Salzmann. — mil. de
Schaemem. — de Schammerberg. —
des. Shedil. — Sidensvanz. — des. Sige-
lin. — des. Soumaer. — dec. in Stain-
hein. — Stozer. — von Stüsslingen ge-
nannt Schedel. — mil. de Sunthain. —
von Thalheim (Thailheim). — de Tal-
vingen. — Herzog von Teck. - de Vffen-
heim. - de Vndelhusen. — pleb. in Ver-
ingen. — Vesarius de Otolveswanc. —
mil. de Vestenberch. — advcs. de -,
mil. de Weliehusen. — mil. de Werben-
wac. ~ pleb. de Wemsriuti. — des. der
Wirt. — de Wolkinberg. — de -,
mil. de -, nob. de Zimbem. — miL
des. Zutilman.
Alberus de Maienberch.
Albhild abba. 496 (2).
Albinswiler, V AlbersufeHer, 0. .1. Biberaek,
oder had. B.A. PfuUendorf, am wahr^
scheinlichsten AUmannsweHer, O.A. Soul'
gau, Gonradus pleb. de -, sg. 386 vgl.
mit 494.
Albotto, civ., scab. de Brvchsella.
Albus, Gonradus des. -, mil., frige, ts.
409. — des. -, Hugo de Halphingen.
— de Meran.
Orts- und Personen-Register.
517
Albnwin 497.
AlcgeresruiUn 486.
Alehingen 492.
Aldenmunster, Prohstei AUenmünster bei
Lorsch 500. — Vgl. Altenmunster.
Ale-, Allemannla, s. Alamania.
Alexander III. papa 486, — IV. papa
18. 63. 399. 401. 475. 476, 509.
Algen wanC; Aultcangen, Gem. Schmalegg ,
O.A. Ravensburg 50. 52.
Algertshausen, s. Alkershusen.
Algeswilre, Elgersweier, bad. B.A. Offen-
burg 167.
Algozus rector puerorum in Wabelingen.
Alidorf, Aulendorf, 0 A. Waldsee 262.
263. 486. — Hainricus vicar. de -, ts.
263.
Alkershusen, Algertshausen ^ bair. A.G.
Aichach, Heinricus mil. de -, ts. 314.
ts. 315. — Sifridus de -, can. mai.
eccle. August, ts. 314. ts. 315.
AUerheiligen, s. OmniumSanctorumeccla.
Allgäu 229.
Alhnannsiceiler, s, Albinswiler.
Allmendingen 494.
AUmendshofen, s. Alminshoven.
Almericus 485.
Almindingar, -ius, H. ts. 352. ts. 354
vgl, mit 494.
Alminshoven, Allmendshofen, bad. B.A.
Donaueschingen, Fridericus sen. de
-, ts. 132.
Alpeek, s. Albegge.
Alpersbach , Alpirspach , Aelpirspach,
Alpirsbach, O.A. Obemdorf, eccla.,
mium. ordin. S. Benedict!, abb. et conv.
173., (sgg.) 173., 474 (2). 489. — abb.
B. (Bei-iholdJ^lL, (sg.) 474. ; Bur., Bvr.,
Burcardus 173. 240. ts. 241., sg. 241.
camerar. C. des. Moner ts. 241. —
cptbn. sg. 241. 490. — cellerar. V. ts.
241.— prior H.ts. 241. —pps. L. ts. 241.
Alpes, die schwäbische Alb 50. 51. 52.
93. 374. 375. 406. 492.
AlpgaUf 3. Albego.
Alpwin 498.
Alpwinesdorff, ? Elpersdorf, bair. A.G.
Heilsbronn, 437 (2). 438.
Alsacinse pagus, Elsassgau 429. 499.
Alshusen, -hvsen, Altshusin, AUshausen,
O.A. SaulgaulSb. 139., (ecda.) 139., 140.
— Burchardus de -, ts. 385. — V. de
-, VI., VIricus mil. de -, ts. 122. ts.
135. ts. 177. ts. 217. 219. ts. 254. —
Wolfrat IL, Graf von, 434. 435. — ft^.
dom. Theutonic. in -, 205. 351., (sg.)
352., 508; commendator et frss. etc.
422 (2). 423.
Alsns, AUishausen, thurg. Bez. Gottlieben
464. 465.
Alta Domus, s. Humheim.
AU'BöUinger-Hof, s. Bellingen.
Altbreisach, bad. B.A. 456.
Altdorf, Altorf, Altorfif, Altdorf, hztge.
Stadt WeingaHenbl. 52. 141. 142. 155.
319. — eccla. 401 ; H. vicepleb. ts. 262.
— Nonnen von 395. — Adilheidis de
-, 179. 180 (2). - fr. Bruno de -,
ts. 139. 140. — Conradus de -, 179.
180. — Egerichus de -, 179. 180; ux.
Mahtildis 179. 180. (2). - F., Fride-
ricus de -, 179. 180 ',mil.) ts. 180. ts.
271. 342. 343. — pps. H. des. de -,
ts. 2G2. — Altdorf, O.A. Böblingen 487.
Altemanneshusen, Altmannes*, Altmannis-
husin, Altmannshusen , -husin, AU-
mannshausen, abgeg. Ort bei Anhausen,
O.A. Münsingen 102. 128. 367. 406 (2).
— fr. VIricus de -, mgr. de -, ts.
100. ts. 101 (3). ts. 102. ts. 127.
Altenburc, -höre, -bürg, -bore, Burghalde
mit dem Felsen Altenburg, südl. Maria-
berg, O.A. Reutlingen 1%. 197. 198
(3). 199. 200. - Altenburg, O.A. TU-
bingen 113. 114.
Altenmunster, Altomünster , bair. AG.
Aichach, abba. et conv., mium. in -,
393. 394. 395. sg. 395. - Vgl. Alden-
munster.
Altenplos, s. Bloze.
Alten-Ried, s. Riete.
Altensteigun, s. Altinsteige.
Altental, Altenthal, Gem. Gerhausen, O.A.
Blaübeuren 353. 354.
Althaim, -hain, -heim, -hein, -hem. Alt-
heim, O.A. Horb, Hecil, ödalricus,
Wacelinus de -, tss. 449. — Wolfhoch
de -, ts. 443. ^ Altheimenses: Adel-
bertus (2), Bertoldus (3), Conradus,
Heinricus, Hezelo, Hildeboldus, Liut-
fridus, Mahtfridus, Manegoldus, Ödal-
ricus, Raboto, Walterus, Wernhenis
(2), Wilandus (4) , Wolueradus tss. 445.
— AUheim, O.A. Riedlingen 76. 77. —
mensura 285. — Hainricus dec. de ~, ts.
128. ts. 252. — Sivridus pleb. de -, ts.
209. 210. — Donaualtheim bei Dillingen,
VIricus de -, archidiac. Augustens. ts.
184. — Hohenaltheim^ bair. A.G. Nord-
lingen 14. 15 (2). 435. 436. — Con-
radus mil. de -, ts. 15. — Conradus
yicepleb. de -, ts. 15. — Dietericus
de -, mil. de -, ts. 15. 391. — Rudol-
fus de -, ts. 15. — VIricus procurator
curiae in -, ts. 327.
AUhegnenberg, s. Hagenberch.
Altingen, AUingen, O.A. Herrenherg 40.
41. 329.
Altinsteige, Altensteigun, AUeneteig, O.A.
Nagold 443. — Wolfer. advcs. de -,
ts. 245.
AWerautheim, s. Cruthein.
Altleiningen, s. Liningen.
Altmanneshusin, s. Altemanneshusen.
Alto, S., 394.
Altrasen, s. Rfisen.
AUshausen, s. Alshusen.
AUsteusslingen, s. Stvzzelingin.
Altthann, s. Tanne.
Alt- Toggenburg, s. Toggenburg.
Alttrauchburg, s. Druhburg.
Altum Castrum, Hochhaus bair. A.O.
Nördlingen (wohl eher als Hohenburg^
bair. AG. Hochstädt) 15. — Conradus
sen. de (Alto Gastro) ts. 327. — Ru-
dolfu« sen. de -, 117. 118. IIB. ts.
327. — Vgl. Hurnhein.
Altun Zolnar.
AU- Windeck, s. Windecke.
Alwer, Diethohus des. -, ts. 264.
Alwicus ts. 61. — de Auia.
Amella, Wernhenis civ. Wormatiensis
203.
Amelungesha^^en, Amlishagen, O.A. Geror
bronn, Burkardus mil. des. de -, 43.
filii ei.: Burkardus, Heinricus 48. —
Henricus mil. de -, ts. 10.
Amenolf 497 (2).
Amorbach, Amorbach, Abtei 439. — abb.
Wypertus de -, ts. 158.', (sg.) 15a
162. 163. — Amorbach, bair. A.G. 433.
Amptenhusen, Amtenhausen, bad. B.A^
Engen 455. 456.
Am Stad, s. Ripa.
Anagnia, Anagni 475.
Anastasia, S. 485.
Ancherus, pbr. card. tit. S. Praxedis 113.
Anconitan , J. 326.
Andeluin-, Andeivin-, Andiluingen, Andel-
fingun, Andoiuingen, Andiluingin, Adü-
uing, Andelfingen, O.A. Riedlingen 45.
46. 124. 212. 251. 262. 284. 285. 294.
307. 308. 336 (2). 837. curia dca. dec
Langin höf, prediolum dem. Haginiegttt
836. — Adelbertus de -, 446 (3). 463,
— Eberhard der junge Müller yon- 177.
— Fridericus pleb. in-, ts. 213. — . . des.
Kunzelar, Kirnziler, in -, 250. 286.
— i^lricus de -, 250. — Wemhems
de -, 250. 446 (2). 447 (2).
An der steige, Hugo 411.
Andreas 319. — de Hohenloch, fr.
AndweU, s. AnnwUer.
Andwil, s. Einwil.
518
Orts- und Personen-Register.
Anegestin^n, GrosS' oder Klein^Eng-
stingen, O.A. BeutUngen 94.
Anemar-, Anemaer-, Anemerkingen, Ane-
marchingen, Anmerkhingen, Anemerk-
ingin, Aenmaerkingen, Emerkingen, 0, Ä.
Mingen 204. 205. — domini de -, 248.
— GQnradus de -, ts. 294. — H. de -,
206. 207. Hainricus de -, mchs. de
Augea ts. 277. 278. — Hermannus de -,
ts. 100. ts. 101. 102, — Walterus de -,
ts. 204. ts. 248., sg. 249. filii ei.: H.,
Hainricus de -, ts. 204. ts. 248. Wal.,
Walterus de -, ts. 205. ts. 248.
Angeli, S., diac. crd. Riccardus 51. 55.
113. 509.
Anhauaen, s. Ahusen.
Anna 489. 497. 498.
Anntoüer fAndiceilJ 486,
Ansbach, hair. AG. 223. 225 (2). 346.
438.
Ansei-, Anshel-, Ansselmus, Hansheimus
448(2).485. ~scab.de Brvchsella. —de
Buckensheim. — vicar. in Butingen. —
de Justingen. — pleb. in Krmishouen.
— de Malsc. — mil. de Rugge. — de
Slaidorf. — Ungeltarius, civ. de Waibe-
lingen. — de Vtingen. — de Vilzegge.
— de Wildenstain.
Austrat 497.
Antwart 453. — fr. de cella S. Gregorii.
Anzenwiler, Enzisweilet- , Gern Tannau^
O.A. Ravensburg 50. 52.
Appenwiler, -wilre, Appenweiler, Gem.
Ettenkirch, O.A. Teitnang 50. 52, —
Appentveierf had. B.A. Offenburg 459.
460.
Appenzell, Kanton 336.
Appetshofen, s. Abbaieshoyen.
Appo 242.
Aquilefa, Vogt Meinhard von, s. Görz.
— Aquilegiens. et Spirens. mai. pps.
ts. 468.
Ar. abb. S. Blasii.
Arberg, s. Arembur.
Arbona, Arbon im Thurgau 51. 52.
Archshofen, s. Argershoven.
Arembur, Arberg ^ bair. A.G, Herrieden 99.
Are^e, unermüielt^ C. de -, 339.
Argentina, Strass^burg, dioces. 168. 341.
467. — moneta 167 ; solidi 460. — adiac.
E. de Sülze. — canon. et cpllns. pp.
Innocentii Gebehardus 467. (503) ; can.
Henricus de Vinstingen 469. 471 ; Ru-
dolfas, rector eccie. in Waltmessingen
44 (2). — cleric. Engelbertus 467;
Nicolaus 467. — comes H. de -, 451.
454. — eps. 469; Berthold 488; Hein-
rich 471; W. (antistes, Weniher L)
484. 435, ~ Der Sänger von St. Thomas
in - 503. — sclstcs. 102. 211.
Argershoven, houen, Argeshoven, Args-
hofen, Archshofen^ O.A. Mergentheim
cstrm. 410. — Fridericus de -, mil.
de -, ts. 9. 10. 149., sg. 149., sg. 150.,
345., (sg.) 846., 410., Hedwigis uz. ei.
149. 345 (2).
Argirsheim, Ergersheim, bair. A.G. üffe^i-
heim, 437. 438.
Argozingun 442.
Aribo Erzb. v. Mainz.
Aridus, Bert. -, civis in Bretheim 42.
Arnach, Amach^ O.A. Waldsee, Rü. de
-, 414 (2).
Arnegge, Arneck^ O.A. Blaubeuren, H.
de -, mchs. in Wibilin, ts. 194.
Amoldus, -dvs 448. 485. — lib. homo
452. — abb. mii. S. Blasii. — mil. de
Elpersheym. — pps. S. Georgii. — scrds.
des. de Kirhain. — des. der Nünnensun.
— mil., dpfr. de Saekendorf. — pps.
in Ultun. — fr., scrds. dom. Wimpin.
— mil. de Wildin velz — de Zeizen-
cheim.
Arnolfus 446. — rex. 432 (5)., sg. 433.
Arnort 498.
Amrich 497.
Amsdorf, Arnsdorf, O.A. Hall 260. 261.
Arnualis, S., eccla., Amual bei Saar-
brücken 471.
Ascah, Ober-Eschah, O.A. Ravensburg
(? Asch, O.A. Blaubeuren) 51. 52.
Gonradus rector eccl. in -, ts. 205.
— Vlricus vicepleb. in -, ts. 205.
Ascaricus 485.
Aschaüenburc, Aschaffenburg dec. de -,
392. 393.
Asche, Asch, O.A. Blaubeuren^ VI. pleb.
in -, ts. 352. ts. 353. — Vgl. Ascah.
— Asch^ bair. A.G. Buchloe 489.
Ascheim, unermittelt, 433.
Aschusen, Aschvsen, Aschhausen, O.A,
Künzelsau, Albertus de -, ts. 338 (2).
advoc. de -, ts. 338.
Asinus, Heinricus, ts. 3.
Asisio B. de -, 402.
Asmistat, Azmistat, Assamstadt, bad. B.A.
Tauberbiseho/sheim 338. 512 (2J. —
Wolprandus de -, 338. ts. 33a
Aspach, heutzutage Waldname, Gem.
Berg, O.A. Ravensburg 249.
Asperg, s. A.(isessberg.
Asprian, -us, ts. 279. ts. 280. U. 286.
— villic. de Maise.
Ass. P, de -, 397, 398.
Assamstadt, s. Asmistat.
Assessberg, Asperg 498. 499.
Assio G. de -, 326.
Atenheride 442. 445.
Atto ts. 499. — C. mil. - des. de Svlzevelt.
Atzo mgr. mchs. de Salem.
Aub, s. Auge u. Auia.
Aubach, s. Notingesbach.
Aufen, s. Vffheim.
Auge, Aub, bair. A.G, Sitz, Elegasl Faber
in -, ts. 3. 4, — Aub, bair, A.G. IG.
16. 90 (2). 208. 340 (2). 438 ß). —
Vgl. Auia.
Au-, Avgea, Augia, maior, regalis, eccla.,
miura., mium. S. Mariae, Kl. Reichenau
11. 131. 163 (2). 212. 307. 325. 361.
374 (2). 431. 468. 483 (4). — captlm.,
conv. 131., (sg.) 132., sg. 299. 307.,
sg. 308. — ceUa S. Petri in -, 431.
— abb. 212. 325. 361.; A., Albertus
76, sg. 77. 131., (sg.) 132. 163., (sg.)
299. 307., sg. 307. 335., (sg.) 335.;
B., Hern, 434. 435. — can. Cilnradus de
Gundoluingen ts. 163. — csts. : Hain-
ricus de Hurningen ts. 163; Custos
u. Scholastikus OdalHch 483 (3). — dec-
Marquardus de Buwenburg 131., (sg.)
132., ts. 163. — mnls.: Albertus des.
Zutilman; Sifridus mil. des. Satel. —
pps. Fridericus 131 , (sg.) 132.
Augea, Augia, minor, abb. et conv., eccla.,
mium., miura. S. (beati) Petri apud
Rauenspurch, Kl. Weissenau, 50 (3). 76.
94. 136. 137. 141. 151 (2). 181. 182.
190. 191. 253. 254. 267., sg. conv.
268., sg. conv. 277. 320. 416 (2). 419.
472. 479. 485. 487., 511. — abb. 141.;
B. 267., sg. 268.; H. 72. sg. 73
Hainricus 23. 76. ts. 165.; W., Wal.,
Walterus sg. 277. 320. 321 (2). —
canon. Volcmarus ts. 165. — cellerar.
Hainricus ts. 254., Ypelinus ts. 479.;
Hainricus des. Yppli ts. 277. — eustos
M. ts. 321. — fr. R. mgr. in Berinloch
ts. 321. — mehi. et scrdtss.: Berhtoldus
de S. Gallo; Gunradus des. Emehe, -
de Lindaugea, - de Tisentis; Hain-
ricus de Aenmaerkingen, - de Augusta,
- de Biberach, - de Constantia, -
de Husen, - de Roggen bürg, - Ro-
manus, - de Vribure, - de Winterlur ;
Leo de Lindaugea; Marquardus de
Ulma; Rudolfus de S. Gallo (2); Wern-
herus de Biberach, tss. 277. — prior
H. ts. 321. ; Wernherus ts. 277. — pro-
visor Hainricus ts. 165. — subprior
Hainricus ts. 277. — vestiarius Vo(l)k-
marus ts. 277.
Augusta, Augsburg 18, 19. 20. 21. 86.
184. 272. 314. 315 (2). 316. 319. 450
Orts- und Personen-Register.
519
(3). 153» — beata Maria virgo in -,
188. — cptlm. 117. 118., sg. 119. —
ecela. 118 (3). — librae de -, 20 (2).
419 (3). — moneta 419. — pondus
117. — adiac. eccl. Augustens. sg.
146., Hiltebrandus de Rechberch 117.
118. 272. 273., (sg.) 273. ; Ludewicus de
Dilingen 117. 118.; Vlricus de Althain
ts. 184. — can. mai. eccle. Sifridus de
Alkershusen ts. 314. ts. 315. — cvs.:
C. 419., F. 419., domina S. Schonge-
waria 419.; Hainricus de -, mchs. de
Augea ts. 277. — dpfr. epi. de -,
Sifridus de Donersberch 117. — dec.
Sifridus 144., sg. 144. - eps. 118 (5).
(sg.) 144.; H., Harimannus 18., sg. 19.
20., sg. 21. 117 (3)., (sg.) 118. 129. 130.,
sg. 130., sg. 131. 133., sg. 134., 184.,
sg. 184., 272. 273. 314. 315, (2 sg.) 315.
Hermannu8 484. — ministeriales epi.
Hartmanni de Nawe etc. 130. —
pleb. eccle. 144. — pps , pps. maior^
pps. summus L. (Ludwig von Helfen-
steine sg. 144. ts. 288. ts. 385. —
sclstcs. Marquardus sg. 144. — S.
Catharinae clstrm. 414. 421. — S.
Johannis Bpte. cpUa. 21. — S.
Margare thae prssa. et conv. 144.,
(sg.) 144. — S. Maurilii pleb. Alber-
tus ts. 184. — frs. Minores 130 (2),
sg. 131.; frs. Bemgerus, Johannes tss.
315.-— frs. Predicatores: prior 144.,
sg. 145. ; Fridericus U. 118. — fr. Hein-
ricus de Muere ts. 118. — Augsburg,
hair. A.G. 316.
Augustinus, beatus, sanctus; ordo, regula
4. 24. 45. 47. 50. 60. 62. 63. 67. 68.
83. 84. 104. 121. 123. 133. 146 (2).
169. 173. 215. 226. 251. 267. 274. 289.
311. 313 (3). 370. 470. 491. 509 (3). —
generalis etalii priores ac frs. Heremit.
370. 508. 50.9. — prior prov. frm.
Eremitarum per regn. Alamaniae fr.
Guido 146. — Augustinerkloster in
Gmünd 370; in Tübingen 509.
Auhausen^ s. Ahusen.
Auia, P Aub, bair, A.G. Sitz, Alwicus,
Sifridus, Walthardus de - tss. 505. —
Vgl Auge.
Aulendarf, s. Alidorf.
Aulwangen, s. Algenwanc.
AureUus beatus, sanctus, eps. -, Uirsau-
giens., 436. 442. 443. 450 (4).
Aurich, 0 A. Vaihingen 490.
Ausserhof, s. Vsserhof.
Austria 421. — Austriae dux 420, F.
420. 421 (2). ; Hermann Markgraf von
Baden, als solcher VI., fr. Radulphi,
d. h. des Markgrafen Budolfvon Baden,
473.
Azelinus de Mezzestit
Azmistat, s. Asmistat.
Azzo mgr. 183.
B.
B. Scolaris, ts. 9. — abb. de Alpersbach.
— de Asisio, — abb. de Augia S.
Petri. — de Berge. — sclstcs. Con-
stant. — dec. in Ezzelingen. — abb.
S. GallL — de Gundersbouen. — dec.
mai. eccl. Herbipol. — des. Homigar.
— des. Hunger. — com. de Hurach. —
de Nyfen. — camer. de Nüworon. —
(wohl Abt Bern) von Beichenau. — soror
in Richenbach. — abb. de Roth. — de
Sallestetin. — mgtra. in Schefters-
heim. — prior S. Sepulcri Spirensis.
— Steuto. — des. Stolle. — de domo
Teuthonicor. cogn. Vulwgerst ts. 461.
— abba. de Valle S. Crucis. — dux
de Zaringin.
Baach, s. Bach.
Babbillohar (nach Pappelau genannt),
C. des. -, ts. 352 vgl. mit 494. ts. 354.
— Bur. fr. ei. ts. 352. ts. 354.
Babenberc, Bamberg in Baiem 442. 453.
Babin-, Bebinwilare 448. — Wecel et fr.
ei. Gnanno de -, 447.
Babo 497.
Babus 451.
Baeenwüere 485.
Bach. Baach, O.A. Münsingen 350.
Bache, Bach, O.A. Ehingen, Bilgrinus de
-, ts. 162.
Bachenstein, abgeg. Burg bei Döttingen,
O.A. Kümelsau, Gottfried v. 171. — H.
de -, 171. Henricus de -, 171. 379.
Bachestat, Bobstadt, bad. B.A. Tauber-
bischofsheim 234.
Bachiv, Baeehe, Gem. Schmälegg, O.A.
Bavensburg 50. 52.
Bachoubtun, Baehhaupten, hohenzoU. 0 A.
Sigmaringen, fr. Hainricus mgr. in -,
ts. 177.
Backenant, Baggenanc, Backnang, O.A.
Stadt, eccla. 261. — pps. de -, 7. 8.
239. 261., sg. 261. - Ludewicus de -,
ts. 380. — Backnang O.A. 8. 82. 129.
140. 154. 438. 478. 500.
Baden, Baden, Badem, cstrm. 228 (2).
— advoc. Bertoldus de -, ts. 242. —
marchio de -, 11. 12., 183.; Christoph
441. ; Hermannus (V.) 462. 463., sg. 512.,
ux. Irmengardis sg. 512., fli. (VI.) Her-
mannus462. 473. ; R., R&dolfos (I.) 155.,
sg. 156 , 227., sg. 228., 243., sg. 244.,
462. 473. 477.; (Otto de Buhü mnL
ei. 155. 156; Walthems notar. ei. t&
228.) — mil. Ghimo de -, to. 243. -
Peregrinus fr. Bertoldi advci. de ~,
ts. 242. — Baden, bad. B.A. 70. 244.
454. 458. 463.
Baeehe, s. Bachiv.
Bargarius, Hainricus civ. de Waibelingin
ts. 195.
Bafendorf, Baphendorf, Baufendort,
Bavendorf, O.A. Bavensburg, 50. 52.
H. de -, ts. 114. 115. ta. 414., Hainri-
cus mil. de -, ts. 479. 480.
Bagestat 512.
Baggenanc, s. Backenant
Baierfurt, Baienfurt, O.A. Bavensburg
155. Uelwar, Velwar de -, 154. 155
(2). — Vgl. Bivginswurt.
Baiem, s. Bawaria.
Baierrite, Baierrut, Baireuth, unmittel-
bare Stadt in Oberfranken 222. 228.
224 (2). — Bair. A.G. Baireuih 225.
Baind, s. Biunde.
Baldecge, Baldeck, abgeg. Burg bei Witt-
lingen, O.A. Urach, 0. de ~, ts. 385.
Baldewin 497.
Baidinarus mil. 395.
Baidishain, Ober-Balzheim, O.A. Laup-
heim, 460. 461.
Baldolf 497.
Balginga, Balgingen, Balguinet, Balingen^
0.A Stadt 244. 412. 413. 430. ~ C6n-
radus de -, ts. 491. 492. -^ scltU. Trag-
botho mil. des. de Niwenegge 855.
356. — Bedingen O.A. 183. 244 {2).
248. 384. 413. 419. 453. 456 (2). 494.
Ballebach superior, Ober-Balbach, bad.
B.A. Tauberbischofsheim 11. — Her-
mannus de -, 11 (3).
BaUendwrf, s. Bandorf.
BaUinburc 512.
Balniator, Bertoldus ts. 329.
BalthUt 497.
Bamberg, s. Babenberc.
Bampfen, oberer, unterer 492.
Bandorf, Baüendorf 492.
Banzcingen, Benzingen, hohenzoU. CA,
Gammertingen , Albertus mil. de -,
des. der Vlade 36'^. — fr. ei. R«de-
gerus 365.
Baphendorf, s. Hafendort.
Barchaim, s. Beirchaim.
B&rgeli, Heinricus, des. -, civ. Viling.
ts. 831.
Bargo 242.
Bannen, P bei Blaubeuren, GhOnradns
de -, 169. 170. — soror MehtUdis
dcta. Blabnrrerin 169.
520
Orts- und Personen-Register.
Bartenbach, Bartenbach, O.A. Göppingen
175.
BatzenweiUr, s. Bazenwiler.
Bauerbachj s. Byrbach.
Baufendort, s. Bafendorf.
Baufnang, s. Buvenanc.
Baugulfüs abb. Fuldens. 496. 497.
Baumburg, s. Brnburc.
Baumgarten, s. Bongarton.
Bauechlott, s. Buslat.
üavendorf, s. Bafendorf.
Bawaria, Bavwaria, Pauvaria, Baiern
357. 374. — Bawariae dux, comes
Palatinns Rehni H., Heinricus, f 303.
419. 421. 476; L., Ludewicus 28.,
(sg.) 86. 274., ts. 302. 303, 304. 308.,
sg. 309., 419. 421. 476. — praeceptor
(ord. Theut., Franc, Suev., Bawar.)
Volmarus de Bernhusen.
Bawarus, Barkard us 385.
Bazenwiler, Batzenweiler, Gem. Etten-
kirch, O.A. Tettnang 50. 52.
Beatrix comssa. de Eberstein.
Beben-, Bebinhusen, Bebinhvsen, -h^sen;
Bebni-, Bebrahusin, abb. et conv.,
eccla., eccla. S. Mariae, eccla. et conv.
Kl. Bebenhausen, 2. 40. 240. 247. 282.
298. 486. 487. — abb. sg. 94., (sg.)
298., 466. ; Ber., Berthold 2 (2). 40., ts.
sg. 40.; £. 240., ts. 241. 247., sg. 256.
282., sg. 282. — camerar. A. ts. 2.
— cellerar. F. ts. 2411, Fri. ts. 282.
— cnvrsi: B. des. Hunger, H. des.
Gallus Iss. 282. — mchi.: A. et A.
tss. 241., Diemo U. 2., ts. 40., ts. 248.,
ts. 298. — prior Wer. ts. 241.
Beb-, Böblingen, Bobelingin, Böblingen,
O.A. Stadt 22. 487. — advcs. Crafto
de -, ts. 22. — pleb. de -, ts 327.,
Walterus ts. 22. — Böblingen, O.A. 12.
22. 81, dl. 109. 116. 119. 256 (2). 311.
412. 453. 492.
Bebinwilare, s. BabinwUare.
Bebo 64.
Beffendorff, Beffendarf, O.A. Oberndorf,
Hermannus des. de -, 44.
Beginae sorores in Esselingen 381.
BeUngHes, bair. A.G. 405. 476.
Beirchaiin, -chann, Barchaim, Berchain,
Berkheim, O.A. Leutkirch (oder O.A.
Esslingen), eccla. de -, 465. 466 vgl.
mU 495.
Beizkofen, s. Buzekouen.
BeHal 290.
BeihDgen,AÜ-Böüinger-nof,Gem. Neckar-
gartach, O.A. HeObronn 427. 428.
Beirein, -us de Eselsberg, mil. de Wizen-
stein.
Belzhagene, Belzhag, O.A. Öhringen 260.
261.
Bendit Judeus Esseling.
Benedictus, beatus, sanctus 197. 199.
ordo, regula 99. 113. 116. 118. 131.
173. 188. 204. 214. 236. 239. 289. 290.
312 (2). 378. 394. 463. 464. 467. 468.
500. 507. 508 (2).
Bennendorf, -dorff, Wasserbemdorf, bair.
A.G Scheinfeld 437 (2). 438.
Benningen, s. BiSningen.
Bemingen, s Banzcingen.
Ber. de Ahelon. — abb. de Bebenhusen.
— de Berge. — nob. de Blankenstein.
— de Brusella sive de Hainbach. —
de Bure. - pps. de Bytilspach. — de
Chnaellisperch. — dec. eccl. Gonstant
— thesaurar. can. Gonstant. — advoc.
de Dornstetin ~ Elsinbovn, mil. de
Lvstenowe. — filiaster villici de Er-
tingen. — Faber, des. Faber — de
-, minr. de Fronhouen. — pinc. mil.
de Genrsbach. — des. Goltman. —
fil. Gozzoldi. — com. de Graifsbach.
— dec. Herbipol. — Hosilinus. —
Lösche. — nob. de Lupphen. — mil.
de Lustenowe. — de Maengen. — Man-
stoc, fr. — minr. in Marchdorf. — des.
Marschalcus. — Meldelin. — nob. de
Hulhusen. — de Ogoltshusen. — de -,
mil. de PhuUingen. — pleb. in Riet-
husen. — cnvrs. des. de Rotwile. —
abb. S. Galli. — fr. in curia S. Johannis
Spirens. — mil. de Spaeruwaersecke.
— Svnthamarius. — fil. Swaenigeri.
— Tarant. — de Trupurch. — des.
Ubelrither de Owen. — com. de Vrach.
— Valrus. — de üille. — dpfr. de
V
Walpurch. — mil. in Wirz.
Berchem, Berkheim, O.A. Esslingen, eccla.
123. — ygl. Beirchaim.
Berchtoldus, s. Berhtold.
Beren-, Beringerus, Berengerius, Beren-
gorius, Bernger, Berngerus 485. — carnl-
fex 195 (2). — fr. Minor. Augustens.
ts. 315 (2). — de Entringen. — fr.
de Hainberc. — rctr. eccle. de Inge-
reson. — de Pfussech. — de Weg-
gesahine. — mlndtr. et carnifex de
Waibelingen.
Berga, Berge, Berg, O.A. Ehingen.
Grafen von -, 13. — Burkardus (com.),
de -, 390. — Egino (com.) de -, ts.
347., ts. 349. 384., ts. 400., ts. 403.
418. — Gebehardus (com.) de -, 384.
390. — Hainricus com. de -, ts. 347.,
U. 849. 384., ts. 400, ts. 403. 418.
— Vlricns com. de -, 100. 101. 111.,
sg. 111. 112., 161., sg. 162. 317., (sg.)
318. 390.; (fil.) 347. 348., sg. 348. 349
(2)., (sg.) 349. 384., sg. 385. 400., sg.
400. 403., sg. 403. 416., (sg.) 419.;
mnlss. eor.: Gonradus 400.; Gvnradus
des. Yiscera 111.; Hainricus de Wilaere
317. ; Rudolfus de Maselheim 161. 347.;
notar. eor Gonradus ts. 100. ts. 102.
(pleb. de Lovphain) ts. 418. — Ber.
de -, ts. 349; Berhtoldus de —, ts.
347., ts. 419. — G, Gonradus, fil.
advci. de -, ts. 385., ts. 419. — H..
Hainricus advcs. de -, ts. 347., ts. 349.»
ts. 385., te. 419. (auch der in Bd. 4,
p. 289 und 5,p. 194, 330 genannte Vogt
Heinrich von Berg, vielleicht dieselbe
Person, dürfte zu diesem Berg, nicht
zu Heiligenberg in Beziehung zu setzen
sein). — Berg, Vorstadt von Stuttgart
233. B. de -, 293., E. - de -, ts. 293.
— Berg, O.A. Tettnang 20. 197. —
Mariaberg, O.A. Reutlingen vgl. Mariun-
berge. — Htztge. Gaismarkt bair. A.G.
Krumbach^ pueri Wemheri de -, mnlss.
Tuwingens. 188. — Berg, Thurg. Bes,
Weinftlden 464. 465.
Bergheim, Bergheim, Gem. Thannhausen,
OA. Ellwangen 435. 436.
Berh. mil. de PhuUingen. — de Rotwil.
Berhla, Berta 498. — nob. dmna. 132.
— de Hohenstat. — ux. Dieter ici de
Hundersingin. — de Justingen. — mgra.
de Schefftersheim. — fla. comts. Ber.
de Vrach 26. 513. — abba. de Valle
S. Grucis.
Berhtfrid 497.
Berhtold, Bertolt, Berhtoldus, Bertholdus,
Bertoldus, Berchtoldus, {pgl. Bertolf),
ts. 12. 101., ts. 128., ts. 202., ts. 252.,
ts. 280., 381 (2). 445 (5). ts. 446., 451
(3). 452 (3). 485. — advcs. ts. 340. —
dux 442. — mgr. balistarum ts. 201.
— mil. 192. — mil., pinc. ts. 243. — -
notar. march. Hermanni de Baden ts.
463. — panifex ts 323. des. Albotto.
— Domprobst von Aquilefa und Speier
463. — advcs. de Baden. — Balniator.
— de Berge. — fr. cnvrs. de Biwende.
— Hb., nob. de Blankenstain. — de
Bliningen. — de Bolster. -— de Bruns-
bach. — de Brunspec. — dives, scab.
de Bruchsella., scrds. de Bnichsella;
Grawe scab. de Bruchsella. — dec.
Gonstant. — thesaurar eccle. Gonstant
— de Druhburg. — de Eberstein. —
mil. de Ehingen. - de Einheim. —
de Ergatzingen. — Erlewinus. — Dekan
vonEsslingen.4SU482.~'Faber. -de-,
Orts- und Personen-Register.
521
mil. de Fron-, VronhoueD. — abb. S.
Gallens. — de sancto Gallo, abb. de
Augea. — de -, mil., pinc. de Genres-
bacb. — de Glutbeim, der. Wormac.
dioc. — de Gronburc. — lib. bomo de
Grüningen. — des. Grf ninscbilt — de
Gvndelyingen. — de Gundirshouin. —
de Hallis, der. — des. Harmi. — des.
Heunburge, scab. de Brudisella. —
cnvrs. in Heggebacb. — roil. de Heiter-
bacb. — abb., elemosin. Hirsaugiens. —
abb. de Hysenina. — v, Höchstädt. —
de Hobenegge. — de Hohen- Hoen-,
locb. — Homunc. — fr. des. Houe-
maister. — de Kyrchhein. — de Kisil-
egge. — de Kunegesegge. — mil. de
Lapide. — Lebarte. — Liphaimer.
— nob. de Lupfen. — mil des. Manstok.
— des. Marscalcus. — mil. de Hassen-
bach. — de Hezzingen. — de Mors-
berch. — de Hulbusen. — des. Marcel.
— mil. des. de Nidelingin. — nob. de
Nifen. — mil. de Pblumerin. — sutor
de Phullendorf. — fr. ord. Predic.
— mil. de Rauensberc, des. Goler. — de
-, mil. de Remchingen. — dpfr. de Ror-
dorf. — pleb. de Rossewac. — fr. de
Rotenburg. — de Rotwil. — cnvrs. de
Rubeo mio. — mil. de Ruwenfels. —
cellerar. de Salem. — de Sallestetin.
— de Scai-pbenberc. — des. Scolaris.
— Scouber. — Selpher, Selpberre, civ.
Constant. — des. Sibenstnnt. — cnvrs.
de Syrmenowe. — pps. de Sorech. —
de Spareweresekke. — Spenlin, civ.
Ezziling. — Bisehof v, Sirasshurg 488. —
de Strubenbart. — Sveuus de Genrs-
pach. — de Tae-, Tecbingin. — Tarant.
— de Tentingin. — de Vmmendorf.
— de Vracb. — de Urendorf. — de
Urslingen. — de Yroidenstein. — de
Vronboven. — scltts. de Waibelingin.
— de Wildenstain. — de Wildenvels.
mil. des. Wilin. — mil. de Winter-
stetten et Winiden. — Wipf. — fr.
des. de Wisensteige. — Witelineswilare.
— mil. de Wizenstein. — mil. de ZU.
Berbtolf, Bertolf, Bertolphus 441. 442.
485 (4). 497.
Berhtunc de Meran.
Beringen, Böhringen, O.A. Urach. 2. —
Ünter-Böhringen, O.A. Geislingen, 492.
— Fridericus mil. de -, ts. 288. 289.
— Biedböhringen, had. B,A. Donau-
ischingen, Rapertus de -, ts. 408.
Beringerus, s. Berengerus.
Berinloch, s. Bemloch.
Berkacb, Berkach, O.A. Ehingen, Grife,
VI.
dmns., mil. de -, 150. 151 vgl, mit
513.
Berkerus nob. de Michillenstain.
Berkheim, s. Beirchaim, Bercbem.
Berlecbingen, Berliehingen, O.A. KünzeU-
au, Symon mil. de ~, ts. 234.
Bermutingen, Bermatingen, bad. Bji.
Überlingen 182. IBS.
Bern, iunior 443. — Aht von Rekhenau.
Berndorp, Bemdorf, hair. A.G, Ansbach
345. 346.
Bernger, Berngerus s. Berengerus.
Bembardus 446.
Bemher Haller 103.
Bernhusen, Benihausen, O.A. Stuttgart,
Dyepoldus mil. de -, ts. 365. — Mar-
quardus de -, ts. 127. — fr. Volma-
rus de -, provincialis ord. Theuton.
sg. 404. 405., commendator frm.
dom. TheuL per Franconiam 410. —
Wol. de -, ts. 386. 387. — Wolfelinus
mil. des. de -, Wölfiin von Bernhausen
308., (sg.) 308.
Bemloch, Berinloch, Bernion, Bemloch,
O.A. Münsingen 50. 52. 93. 94. 320.
321. — R. fr. Augiens. mgr. in -, ts. 321.
Bemoldus, -tus 477. — scrds. de Dom-
steten. — fr. de Rotenburc. — de -,
mil. de Vrbach. — de Vilsegge. — de
Tuwingen.
Berarich 497.
Bernatadt, s. Berofstat
Bernungus de Steinwag.
Bernwilar, Bemweiler, hohemolUr. O.A.
Sigmaringen 103. 104.
Berolfstat, Berolfestat, Bemstait, O.A.
Ulm, Rildolfus de -, ts. 375. 376.
S. de -, ts. 385. 386.
Berolfus 498 (2).
Bert. ts. 314. — des. Aridus.
Berta, s. Berbta.
Bertelotus, Bertholotus notar. 237 (3).
Bertgis 498.
Bertheiht 497.
Berthilt 497.
Bertoldus s. Berhtold.
Bertolf, s. Berhtolf.
Berugus de Zeizencheim.
Berwardus de Hohenstat
Besenfeld 454.
Besigheim, O.A. 213. 251. 324. 428. 433.
453. 454. 463 ß). 473. 500.
Besserer 381.
Betingen, f BÖttingen, O.A. Blaubeuren
492.
Betto 397.
Beuren, s. Buron u. Bivrron.
Beuron, s. Burron u. Pussen Buron.
Beutaüba€h, s. Bithenbacfa.
Btuiau, 8. Esslingen.
Beutelsbaeh, s. Bvtilspach.
Bezelin 448.
Bezilisrivti, Bezüisreute, wohl einer der
Höfe, aus denen htztge. Wetzisreute,
O.A. Ravensburg, besteht, 401.
Biberach, Biberah, Biberaeh, O.A. Stadt.
CVS.: Albertus des. Heggibach 387. —
fr. ei. Hainricus 387. — Hainricas de
-, mchs. de Aagea ts. 277. 278. —
L. mnr. de -, ts. 414. — ^Iricus
cellerar. de -, "^Iricus GrUtarius de -,
mchi. de Salem tss. 177. — i^lricos
de Winterstettin, rector eccle. de -,
ts. 191. 192. — Weraheras de -,
mchs. de Augea ts. 277. 278. —
Biberach O.A. 52. 62 (2). 101. 102.
127. 129. 162. 201. 207. 219. 254. 266.
281. 318. 327. 367. 386. 388. 401. 406.
419. 457. 500 (2).
Biberarin, Biberehren, bair. A.O. Aub
437. 438.
Bibers, die Biber, Zufluss des Kochers
175. 176.
Biberse, Bibersee, kleiner See und äbgeg.
Burg des Namens, Getn. Blitzenreute,
O.A. Ravensburg, Her. de ~, 155.
Bibersveit, Bibersfeld, O.A. HaU 175. 176.
Bibrage, Bibruck, Gem. Obertheuringen,
O.A. Tettnang 50. 52.
Bichen-, Bichensbusen, Bichishausen, O.A.
Münsingen 12. 13. 367.
Bickental, abgeg. Ort in der Gegend von
Tauberbischofsheim 234 (2).
Bickesheim s. Buckensheim.
Bielriet, Bibieth, Bielrieth, abgeg. Stamm-
burg auf der Markung Wolpertsdorf,
O.A. HaU, Fridericus de -, ts. 380.,
ts. 438.
Bienburg, s. Bigenburc.
Bierlingen, s. Biminga.
Bietum, s. Esslingen.
Bigenburc, Bigerburc, Bienburg, abgeg.
Burg bei Blitzenreute, O.A. Ravensburg,
cstrm. 230. 235. — camerar. de -,
204. — Gonradus, fil. Hainrid camer.
de -, 139. — Dieto, fil. Hainrici
camer. de -, 139. — Engelburgis mtr.
Hainrici camer. de -, 159. 235. —
H., Hainricus camer., de ~, 135., ts.
136., sg. 137., 139., sg. 139., 151., (sg.)
152., 159., ts. 165., 181., sg. 182., ts.
205. 229., (sg.) 230., 235., sg. 236. 249.,
(sg.) 249. — Hainricus fil. ei. 139. —
H. mnr. de -, mgr. Hainricus mnr.
de -, ts. 139. ts. 159. — Hainricus
molendinator cstri. de -, 235. — Ovlo
66
Orts- und Personen-Register.
523
Blümetsweilet; s. Blienviigeswilar.
Blumweüer 10,
Bl^me, Conrad der - 329.
Bo, Parmensis, 376.
Bobelini^en, 8. Beblingen.
Bobstadt, s. Bacfaestat.
Bocharins, H. pps. de Honen ts. 262.
Bochisperg, Bokkesberg, Boxherg, bad.
B Ä. Tauherbisehofsheim, Gonradns de
- ts. 501., Craft v. - sg. 512, —
Heinricus de, prq>tr. smms. hosp. S.
Johannis in Alamania (? Boemia) sg.
505.
Bodelshoven, Bodelshofm, Fü, von Wend^
Ungetty O.A. Esslingen 358. 359,
Bodelungns ts. 248.
Bodem, Bodmann, bad. B.Ä. Stoekach,
Hainricus faber de -, ts. 277. 278.
Böblingen, s. Beblingen.
Böhringen, s. Beringen.
Bolbach, unermittelt, Rvdeger in -, 260.
261.
Boemia, Bohemia, Böhmen 1. — prcptor.
hosp. S. Johannis in -, Heinricus de
Bochispei'g, sg. 505.
Boemus, Wernherus ts. 385.
Bönnigheim, s. Bvnnenken.
Böttingen, s. Betingen.
Bofisheim, Bofsheim, bad. B.A. Adels-
heim 433.
Bohemia, s. Boemia.
Boyhart, Hugo ts. 389.
Bokelinus 95. 96. 147.
Bokkesberg, s. Bochisperc.
Bolle, BoUf hohenzoll. O.A. Heehingen,
Burckhardus de -, ts. 248., sclts. de
-, ts. 244.
Bolrashus, Boltshawen, thurg. Bez. Wein-
felden 464. 465.
Bolster, Bolsters, BoUtem, O.A. Saidgau,
eccla. 422. 423. Berhtoldus de ~, ts.
209. 210.
Bolzhvsin, Bolzhausen , abgeg. Ort bei
Schefteraheim , O.A. Mergentheim, eher
als im bair. A.G. Aub, 207. 208 vgl.
mit 494.
Bonaker, Hainricus des. - mil. de Bloch-
ingen.
Bondorf, Bondorf, O.A. Herrenherg 104.
105. 491. 492. — BlenkeUnus de ~,
ts. 491. — Brankelinus mil. de — ts.
104. 105. — Burkardus de -, ts. 491.
— Reinhardus de -, 888. — Vrideri-
cus de -, 388.
Bondorfer, R. ts. 298. — Wal., ciT. in
Rutelingen 320.
Bon-, Bun-, B&ngarton, Bongarten, Baum-
Harfen, Gem. Baienfurt oder Oem,
I Wolketsweüer, Grossbaumgarten, Gem.
Berg, alle O.A. Ravensburg, oder Ober-,
Unter-B., Gem. Eriskireh, O.A. Tett-
nang, C, Gonradns, ce -, zementarius
de -, ts. 79. U. %. 229. (mgr.) 285.
— dbgeg. Ort, O.A. Künzdsau 260.
261.
Bonicoiürus 114.
Bonifacius mrtr. 496 (2). 497. 498.
Bonifaeius, VIII. Pahst 475. — Mark-
graf von Montf errat.
Bonise, H. des. ts. 282.
Boos, s. Boze.
Bopfingen, Bophingen, Bopphingen, Bopf-
ingen, O.A. Neresheim 118. 119. 144.
404. — M., Marquardus, camerar. de
-, 144 (3)., sg. 145., 274 (2). - Mar-
quardus fil. ei. 274. 275. — Marquar-
dus des. de -, marschalcus quond.
reg. Chfinradi 404., sg. 404., 405. —
mium. S. Agnetis 274.
Botebor, das FlOssehen Bottwar 477. 478.
Botenheim, s. Botencheim.
Botilungus, Hainricus, Hermannus, frs.
tss. 270.
Botritt, ? Bmihart, bair. A.G. Aub, Elisa-
beth de -, 90.
Bottwar, s. Botebor u. Minus Botebor.
Bokkensheim, s. Buckensheim.
Boumen, zu den siben -, 409. 410.
Bongarten, s. Bongarton.
Botencheim, Boteitheim, O.A. Bracken-
heim, Lof de -, ts. 450. 454.
Boveiz, Albertus des. -, 365.
Boxberg, s. Bochisperc.
Boze, Boos, Gem. Geigelbach, O.A. Saul-
gau 56. — R., Ru., Rfidolfus pleb. de
-, ts. 79. ts. 96. ts. 148.
Bozen, tirol. B.A. 271 (2). 280.
Brackenheim, O.A. 79 (2J. 97. 232. 253.
269. 323. 324 (2j. 368. 398. 428. 433.
454. 490.
Bräunisheim 492.
Brand, silva, westlich von Mariaberg 199.
Brandekke, Egilolfus de ~, 451.
Brandenburg , Gr. Hartmann, Otto, v. —
479.
Brankelinus mil. de Bondorf.
Braut, der, Flurname 285.
Bratinstane, Breitenstein, Breitenstein,
O.A. Böblingen, Rödolfus de -, ts.
444. 453. — Wer. in -, 256.
Brauneck, s. Bruneck,
Braunsbaeh, s. Brunsbach.
Braunsberg, s. Brunsberc.
Breccingen, Brötzingen, Gottebrethus de
Witzenstein, rector eccl. de -, ts. 232.
Bregenz, s. Brigantia.
Brehtter, Marquardus quond. ciy. Spirens.
254 (3). 255 (5).
Breihtter, Ortliebus ts. 255.
Breitenstein, s. Bratinstane.
Breitheim, s. Bretheim.
Breitingen 492 (3).
Breittach, Brettach, O.A. Weinsberg, Otto
vicarius in -, ts. 158.
Bremenstaich, PrimofUri, im Aisne-Depar-
tement, 114. 115.
Brendelinus 192 (2).
Brenisen, Henricus de Brethein.
Bretheim, -hein, Breitheim, Brettheim
O.A. Gerabronn, eccla. 59; Fridericus
rector eccle. in -, 56. 57. 59. — Bretten,
bad. B.A. SUz 192. 193. 273. 317. 490.
— cives: Bert. des. Aridus 42. 43., Bvr.
des. Widenhuber 42., H., fil. prae-
conis 42 , Wezzelo des. Levs 42.,
Henricus Brenisen de -, ts. 278. —
Guntramus in -, ts. 273. — curia
mchrm. de Alba apud -, 273. — bad.
B.A. Bretten 27. 43 (2). 185. 193 (2).
244. 253 (2). 269. 273. 296 (2). 297.
323 (2). 454 (2).
Brettach, s. Breittach.
Bretzenkein, Bretzingen, bad. B.A. Wert-
heim, Ketelo, Kethelo de -, ts. 338 (2).
Briach, s. Brieiun.
Bricaudi, Johannes de -, s. Nanngeio.
Brieiun, Briach, Gem. Baind, O.A. Ravens-
burg, Her. sacrista de -, ts. 155.
Brigantia, Bregenz a. Bodensee 51. 52.
336. — Österr. B.A. Bregenz 52. 53 (2).
Brisgoia 456.
Britaut, Jean, s. Nanngeio.
Brixen, tirol. B.A. 280.
Brötzingen, s. Breccingen.
Bronn, s. Brvnne.
Bronnbach, s. Brunebach.
Bronnen, O.A. Reutlingen 199. 200. — Vgl.
Brvnne.
Brvber. Rezec 512.
Bruchsei, Bruch-, Brvch-, Bru-, Brv-,
Brosella, Brusela, Bruchsal, advcs.,
scltts., scabini et universi cives de
oppido -, 217. 218., cvts. sg. 218., sg.
220., 296. 306. 354. — eccla. S. Mariae
220. 409.; pastor (. . Eberhardus) de
Stralenberg 354., ts. sg. 355; altar.
b. Nycolai cpllnus., 854., ts. sg. 355;
vicepleb. de -, ts. 296. — fr. Ber. de
— sive de Hainbach ts. 328. — fr.
Bertoldus scrds. de -, ts. 323. — G.
socius viceplebani. de -, scrds. ts. 296.
— Graflo de -, ts. 323. — H., Hein-
ricus advcs. de -, 217. 220., ts. 296.
354. 355., (sg.) 355, ux. Gisela 854, fil.
66*
Orls- und Personen-Register.
525
Buchhomf htztge. Friedrichshafen 51.
52. — Vgl. Bachom.
Bochom, s. Bachom.
B ahmst, Barast, Barast, wohl ahgeg. oder
anders benannter Hof 342 (2). 3i3 (2),
Baron, Bvron, miam. S. Mariae, vielleicht
Kl. Lichtenihal in Beuren hei Baden-
Baden421. — dorn. Stephanos (cnvrs. ?)
421. — Nicht sicher zu ermitteln, wel-
ches Beuren, Adilheidis de -, 385. 386,
— Vgl. Bivrron und Barron.
B&zen, Lampertas, de Snurpfelingen ts.
478.
Bfizmannishusin, Bussmannshausm, O.A.
Laupheim, H., Hainricus de <-, 460.
ts. 461.
Bor., Byr., Bar. mnr. ts. 61; fil.: Bur.
et Hermannas tss. 61. — preco ts.
169. — abb. in Alpersbach. — des.
Babbilohar. — dec. in Esselingen. —
Negelli. — de Rorimosi. — Sebuilinus.
— de Taldorf. — mil. de Thobal. -
pleb. de Wilon.
Bur-, Byrbach, Bauerbach, bad. B.A,
Bretten, vicepleb. in -, ts. 290. — Bur-
bach, bad. B.A. Ettlingen, Otker de -,
U. 438.
Bure, Burghof, Gem. Lana, tirol. B.A.
Lana, S. et Ber. de -, tss. 271.
Bure. des. de Elribach. — de Visilingen.
Burcardus, -chardus, -ckhardus, Bvr-,
Bvrehardus, Burkardus, Burcard,
Burekart, Burkart 137., fr. ts. 159,
ts. 183., ts. 190., sutor ts. 202., 245.
381. 443.. ts. 445., 446. — abb. de
Alpersbach. — de Alshusen. — mil.
des. de Amelungeshagen. — Bawarus.
— com. de Berge. — fr. custod. de
Berge ts. 183. — scds. de Biltacbingen.
— de -, scltts. de Bolle. — de Bon-
dorf. — Buggo. — des. Bvzzer, civ.
in Vilingen. — de Gurenberg. — de
Ebersberch, pps. S. Johannis in Hauge.
— de Eckebruck. — dec. Ezzelingens.
(de Harhpach). — des. Geidelair. —
des. Gerzeli. — Hais. — mil. de Herms-
dorf. — piscator de Hirspil. — com.
de Hohenberc. — mil. de Hunbrecfates-
reit. — Huzo. — de Jungingen. —
der Klozzilin. — des. Kuphersmit. —
de KTmegge. — mil. de Lerbawer.
— mil. de Lustenowe. — Neter. —
pleb. de Nosplingen. — cnyrs. eccle.
Omnium Sanctorum. — Phentzinch.
— fr. Predicatorum. — mil. de
Rosenowe. — Senflinus, mil. — des.
Sinze, civ. Ezzeling. — scds., vicar.
in Stainhofen. — de Staphelangen. — '
scds. in Swenningen. — pleb. de Tal-
dorf. — mil. de Tobel. — de Turri. —
de Vffenheim. — de Utendorf. — fU.
Friderici mil. de Utingen. — des.
Yinke. — fil. Yogingarii. — de War-
tinse. —des. Widenhuber. — de Winter-
bronnen. — mil. de Winterstetten et
Winiden. — Wirselinus. — des. Wir-
zichman. — des. Wssar mil. de Hohen-
berg. — Zerarius. — Zwike. — prior
de Zwiueldea.
Bureberg, Burchberg, Burgberg, bad. B.A.
Villingen, H., Hugo mil. iun. de ~,
299 (2). — im Murgthal 444.
Burchaugens. mium., s. Bychaugia.
Burchwanc, Burkwang, Gem. Grossholz-
leute, O.A. Wangen 54.
Burckhalden 199.
Bureswind, Burcsuuindis 497. 498.
Burgar des. -, Swigerus de Gvndelfingen.
Burgau, s. Burgov.
Burgberg, s. Bureberg.
Burgelon, Bürglen, thurgauischeti Bez.
Weinfelden, nob. dom. de -, 93. 94
(2). (sjf.) 94.
Burggrumbach, s. Grvmbahc.
Burghof, s. Bure.
Burglengen feld, s. Lengenueldt.
Burgov, Bur-, Bvrgowe, Burcgowe, Bur-
gau, bair. AG. Sitz 188. — H., Hain-
ricus, marchio de -. 373. 374 (3).,
sg. 375. 386., sg. 386., 387. 390.
Burkardus, -art, s. Burcardus.
Burkeim, Osterburken, bad. B.A. Adels-
heim, Waltherus de -, 301. 302.
Burkwang, s. Burchwanc.
Burladingen, Burladingen, hohenzoU, O.A.
Hechingen, Eberh. de -, ts. 869. 370.
Bvron, s. BOron.
Burron, Burron, Beuren, O.A. Nagold,
Hainricus mil. de -, ts. 412. 413. —
Beuron, hohenzoU. O.A. Sigmaringen,
mium. 169 (2), pps. et conv. 169. —
can. Ghanradus ts. 169. — pps. Ulri-
eus 457.; Wolfradus ts. 169. — Vgl.
Bivrron, BOron und Pussen-Buron.
Burwag, s. Buchwac.
Buslat, Bauschiott, bad. B.A. Ffortheim,
eccla. 6 (2). — pleb. de -, 6; Trut-
winus 6 (3); Wecelo 6.
Bussmannshausen, s. BOzmannishusin.
Butegenmosarin, Adelhaidis 181.
Butel-, Bvtilshies, Buttelschiez, Butelscies,
Bvtelsciez, Bittdsehiess, hohenzoUer.
O.A. Sigmaringen, Albero, Albertus de
-, ts. 69. 70. ts. 77. 209 (3). 210 (3). —
fr. ei. ts. 69. ts. 77.; Hugo 209., sg.
209. 210 (2)., sg. 211. 294.
Bvtilspach, Bubelsbac, Beutelsbach, O.A.
Schorndorf, Ber. pps. de -, ts. 40.,
sg. 40. 41. —- Ulricus can. de -, 473.
Bu\mien,Langenbeutingen, O.A. Öhringen,
Ansselmus vicar. in -, ts. 158.
Butzen, Wald bei Breitingen 492.
Butzenthal 492.
Buvenanc, Baufnang, bad. B.A. Über-
lingen, 50. 277. — Hainricus villic. de
-, ts. 277.
Buwenbure, -bürg, Buwun-, Bvuven-,
Bvwunburc, s. Bvnburc.
Buwigil, Pawigl, Gem. Lana, tirol. B.A,
Lana, Gristan de -, U. 271. ts. 279. —
H, de -, ts. 279. ts. 280. — VI. de -,
U. 279. ts. 280.
Bozagils, der ahgeg. Buzenhof in Lana,
tirol. B.A. Sitz, 279. 280.
Bozekouen, Buzikouin, Beizkofen, O.A.
Saulgau, 93. — Wezzilo de -, 91. 92.
Buzenhof, s. Buzagils.
C und K.
G. 339. — faber (? Faber) ts. 248. —
notar. ts. 111. — (Gonradus) rex 334.
— scriba ts. 331. — scltts. ts. 275. —
vineator ts. 293. — abb., cellerar., fr.,
mgr. conversorum in Alba. — camer.
de Alpersbach des. Moner. — de Arete.
— mil. des. Atto de Svlzevelt. —
civ. Augustens. — des. Babbillohar.
— de Berge. — Blestirarius. — zemen-
tarius {? Zementarius) de Bongarton.
— de Brügge. — scrds. in Bruselia.
— fr. de Buchel. — Ganis. -• de
Ghnaellisperch. — eps., notar. epi.,
pps. Gonstant. — villicus de Grunbah.
— de Gruthein. — de Dancratewilar.
— dns. de Dierberch. ~ de Durenkein.
— de Durne, pps. in Mosebach et
adiac. Erbipolens. — notar. de Ehin-
gin. — mil. de Eicholfishein. — de
Einwil. — de Elribach. — mil. de
Enlziberc. — com. de Friburc. — de
Gisingen. — de Grabun. — de Gran-
hain. — nob. de Grecingen. — de
Grifinstein. — Groppinbach. — de
Hagen. — civ. de Hallis. — pleb. de
Haseiah. — de Heilprunn. — cellerar.
eccle. maL Herbipol. — de Hohinlo. —
de Humbrehtisriet. — des. Hunt mil. —
de Hosen. — des. Hvsiler , civ. in Vilingen.
— Jenvz. — de Ignerichingen. —
Isiningarias. — de Kinne. — de Kirch-
ain. — com. de Kirchberg. — de La-
pide. — de Leunebarg. — de Limpurg.
—mil., pleb. de Lustenowe. — deMagen-
hem. — des. Mahtolf. — de Maselhain.
526
Orts- und Personen-Register.
•— Morder. -> de«. Marcel ingr., mchs.
de Salem. — rector eccle. in Nallin^.
— scrds. de Nassigunstat. — de Nidel-
ingen. — Nonar;Nonar Geben ;Nonari-
geben. — pleb. de Nuwenbosen. — pps.
eccl.Oinniam Sanctonim in Nigra Silva.
— mil. de Owenshein. — Portuens. eps.
465. 46$.^C.ei C. et G. et G. Principes
Ars. de GhQnxenberc — dcus. Ramphar.
— Razenhover. — tr, de Roggenburron.
— officialis, mchs. de Salem. — mgr.,
notar. deSchalkelingen. — des. Schinde-
ler. — fr. des. Schröter. — de Schuzen-
riet — Scride de Maise. — ftl. Sibandi
ts. 280. — pps. in Sindeluingen. —
de Spaeruwaersecke. — mil. de Stegen.
— Stiepho. — de Salzberg. — de Tanne.
— Torso. — Trilher, ciy. de Hallis. —
des. Tvm. — pich, de Tuzzelingen. —
com. de Vaihingin. — scltts. in Vilingen.
— de Uille. — de Vischetal, can. Tori-
cens. eccle. — - Wahter. — de Waise.
— de Wartenberc. — de Willins. —
can. Wimpinens. — abb. in Wine-
garten. — des. Winkel. — pinc de
Winterstetten. — de Zimbem.
Cadolzhurg, s. Chadolspurch.
Caesarea, Osarea, Kaisheim, Kaisheim,
bair. A,G. Donauwörth, abb. et conv.,
mium. de -, 20. 21. 360. 419. 420.
421. — Heinricus abb. 118. 119,
Kaisersberg, elsäss. Kanton 488.
Kalkwile, Kalkweil, einst ein Weiler bei
Rottenburg a, N., H. de -, ts. 172.
Kalthisen, Albertus U. 232.
Calünwil, abgeg. Ort 100. 10t.
Calwe, Kalwe, Caluua, Kalewa, Calw,
O.A. Stadt, eccla. 87. 485. — eomes
de -, 467; Adelbertus 450 (2). 451.
454.; Gotfridus 87., sg. 87., 440; Vta
rlcta. ei. 87. — Reinhardus mil. de -,
des. Kecro ts. 329. — Calw, O.A.
372. 412. 500.
Kamberc, -berg, Komburg, O.A. Hallt
mons 188. 190. — abb. et eonv., abb.
et eptlm. 188. 395. 475. 511. — abb.
ts. 188; Heinricus 57. sg. 58; Seifridus
395. — cantor Wimarus ts. 396. —
cpUns. Wilnhalmus ts. 188. — fr.
Gvonradus de Vellebere ts. 188. —
prior Engelhardus ts. 896; Rvdegerus
ts. 188. — homines S. Nyeolai. 189.
Kamerincheim, Kamirtingen, Gemmrig-
heim, O.A. Besigheim 448 (2). 453. 454.
S. auch Gamertencheim.
Campestas, Campis, Campe 492.
Ganis, G. 826, Cönradus des. -, ts. 294.
Kannestat, Canmtatt, O.A. Stadt, H.
mgr. de -, Henricus mgr. de -, ts.
i 216. 810., sg. 811. — Cannetatt, OJk.
72. 114. 152. 164. 177. 214. 216 (2).
323. 364. 365. $89. 512. 513.
Kanzaeh, Kanzahe, Katuoch, O.A. Mied-
lingen, A. canon. des. de -» ts. 79. —
Albertos pleb. de -, 96, Albertos
can. chori BOchaog. rector eecl. de
; -, U. 147. 148. ~ GTnrados de ~,
minr. comts. de Berge 400. — Hain-
ricus mil. de -, ts. 219.
Gapella, Kappet, O.A. Bavenehurg, Hain-
ricas mil. de -, ts. 120. ts. 479. 480.
— O.A. Biedlingen 281.
Garentzheim, Krenaheim, bad. BJL.
TaüberbieehofehHm 437 (2). 438.
Garhngine, Mehtildis 319.
Karlsruhe, bad. B.A. 228. 463.
Gamifex, Hogo ts. 329.
Karolos (Karl der Grosse) rex 429 (2).
496. 498 (2). — Imperator (lU*) 431.
(4), (sg.) 432.
Karrer, s. Bnmnoltesberc
CasteU, 8. Ghastel.
Gastmm Altum, s. Altum castrum.
Gatha-, Katherinae, S., clstrm., s. Augosta«
— hospitale s. Esslingen.
Katharinenbach St. 4H4.
Gatulus (d. h. Wäf) 394. — fla. Imdru-
dis 394.
Katzenellenbogen, s. Kazenelnbogen.
Katzheim, s. Chazhein.
Kaubenheim, s. Gubenheim u. Mannheim.
Kaufbeuren, bair. A.G. 316.
Kazenelnbogen, Kazenellembogen, Kazrn-
elbogen, Katzeneüenbogen in Nassau,
D., Diterus, Ditherus com. de ~, 805.
306., sg. 306. 308.
Kazwang, s. Ghazuuangen.
Cehentenis, Vlricus de Lonan, ts. 280.
Keiche, Queichheim, bair. A.G. Landau,
fr. Mer. mgr. de -, ts. 255.
Gelerarius 385.
Gella Dei, Gotteszell bei Schw.-Gmünd,
prssa. et conv. de -, 18. — parochia 19.
Gellario, de -, vom Keller, G^ta deta. de
-, 170 (2).
Gelle, Zell, O.A. Esslingen, 140. — A.
de -, ts. 293. — Vlricus de -, 383. 384.
— Zell, O.A. Kirchheim, Brvno de -,
ts. 359. — iuxta Augeam Minorem,
Oberzeü bei Weissenau, O.A. Ravens-
burg 479. 480. — (Ober-) ZeU, bair.
A.G. Wirzburg, Gellensis abb. 89. 90.
(2); Albero (quondam abb.) ts. 90.;
Gonrados ts. 90., (sg.) 90. ; fr. Widcho
U. 90.
Gellensis ts. 155.
: Celler (?), H.. ts. 605.
'Kememane, Kemmerlang, Gem. SaveM-
bürg, 50. 52.
Kemnat, s. Chftmnata.
Ken^ften, bair. A.G. 156. 254. 336 (3),
Kencher, Hermannns des. — ts. 491.
Ketmenburg, s. Kinne.
Kephina, Kephin domina 383.
Keppe, Albertus 411.
Gerdo, Hainricus, ciy. de Rutelingen, des.
de Tuwingen 320 (3). 321. — Han. -
fr. ts. 257. — Hainricos molendinator,
cogn. - 230 (2). 235; ^ Siftidns - de
Rayensporg 230 (2). 235.
Kerse, Kersth, abgeg. Burg und Weiler
auf der Marhung Denkendorf 71. 72.
Kershald, eine wohl nach dem oberhalb
Sirnaus in den Neckar einmilndendeH
Flüssehen Kerseh benannU Halde 364.
365.
Geruleam flomen, die bei Ulm in die
Donau mündende Blau 853. 354.
Gesarea, s. Gaesarea.
Gesarios, Sets., 30.
Kasten-, Kestinbach, Kestenbach, heut-^
zutage Theü des Pfarrweilers Berg,
O.A. Tettnang, 50. — Albertos miL
de -, ts. 196. 197. 198. ts. 199.
Kethelo de Bretzenkein.
Kezzelenis 242.
Kezzelin cogn., s. Essbenowe.
Gh. de Haldinbereh.
Ghadolspurch, -pyreh, Caddzburg, bair.
A.G. Sitz 222. 223. 224 (2). 225. —
CadoUburg, bair. A.G. 224 (2). 225.
Ghanuz des. de Hageresoch.
Ghastel, CasteU, bair. A.G. Wiesentheid,
511. — Heinricas com. de -, ts. 223.,
(sg.) 223. U. 225., (sg.) 225.
Ghazhein, Katzheim, Gem. Schlier, O.A.
Ravensburg 156.
Ghazuuangen, Kazwang, bair. A.G. Schwa-
bach 435. 436.
Ghilichheim, s. Kirchain.
Ghimo mil. de Baden.
Ghindeyater, G^nradus, ciyis in Rute-
tingen, ts. 321. — fr. ei. G^nradus
ts. 321.
Ghirchensalle, Kirchensall, O.A. Öhringen
260. 261.
Ghiusura, -re, s. Glusura.
Chivasso 237.
Ghlingenstain , Glingenstein , -ginstayn,
KHngenstein, OJL. Blaubeuren,^\3Ao\tQB
de -, 302. 303. 314. 315. 816; flu. ei.
Heinricus 302. 815. 316., Wemherius
302.
Ghnaellisperch, Knellesberg, Gem. Ober^
Orts- und Personen-Register.
527
Eisenbachf O.A, Tettnang, Ber., G. de
-, tss. 246.
Ghonuiata, KemtnU, bmr. A.G. Kauf-
beuren, Volkmanis de -, ts. 316.
Gholte, unemUttelt, W. pinc. de -, ts. 474.
Ghonradus, s. Gonradus.
Chregehen 489.
Ghristina, S., cplla. ei., St, ChristindkapeUe
bei Ravensburg 51. 52. 511,
Christoph Markgraf von Baden 441.
Ghrivsen, tPoM Creuasen, bair, Ä.G, Feg-
nitz, HartTDgus, mil. de -, ts. 223.
224, ts. 225.
GhubingeD, Kiehingen^ O.A, BoUenburg
138.
Ghvbach, Kubach, Gern, Fesebach, 0,A.
Öhringen 260. 261,
Gh&-, Ghynegundis, s. Kunegundls.
Ghunimunt 432.
Ghvno, s. Gttno.
Ghanzenberc, Konzenherg, abgeg, Berg-
sehlose bei WumUingen, 0,A. Tutt-
lingen, C. et C. et C. et G. Principes
frs. de -, 407 (2)., sg. 407. 408.
Ghupher, eher eine abgeg. MÜMe an der
unteren Kupfer, als Kupfer, O.A. Uall
260. 261 vgl, mit 513,
Chur, vgl. Guria.
Kyburch, Kyburg, Schloss, Züricher Bez,
PfäffOeon, H(artmannus) de -, 468. 469.
Kicins relicta Guta.
Kickwiler, Kirwilar, ohne Zweifel Killer,
hohenzolL O.A. Hechingen, H., Hain-
ricus pleb., dec. in -, 312 (2). 313,
Kiebingen, s. Ghubingen.
Kiechelberg, s. Ktlchelie.
Kieselbronn, s. Kusselbrunne.
Kilberg, -perc, -perch, -perg, Kilchberg,
-perch, -perg, s. Kirchberg.
Küberger Eigenmühle 494.
Kilchbaim, Kirchen im Thal, bad. B,A.
Engen, Eber. dec. in -, ts. 422. 423.
— vgl. Kirchain.
Kylianus 487. 488.
Killer, s. Kickwiler.
Kylsen, "^'1. -, civ. Esseling. 214.
Kilso, Kilsäo de Ezzelingen, 25. ts. 72.
ts. 365., 382 (2).
Gimern, Gymmem, Ginberen, s. Zimmern.
Kimin, Syfridus, mil., fr. Cvnradi de
Rosseriet ts. 188.
Giminus, Gineminus, mgr., ts. 255. —
Heinricus, s. Spira.
Gi-, Gymiterio, in -, des. de -, im Kirch-
hof M., Harchuar-, Marquardus civ.,
iud. Ezzlingens. ts. 8. 25. ts. 72. 214
(2). 233. 278. 284. ts. 293. 344. ts. 365.
381. 383.
Oimo, Kimo, Henericus mil, ts. 142. —
Sifridus mil. de Enselingen.
Ginberen, s. Zimmern.
Gineminus, s. Giminus.
Kinne, abgeg. Ortbei Bissingen, O.A. Kirch-
heim, (eher als Kennenburg, Filial von
Esslingen), G. de -, ts. 293 vgl. mit
494.
Kirchain, Kirhaim, Kyrchhein, Kyrcheim,
-ein, Kircham, Kirchem, Kyrchem, Ghi-
lichheim, Kirchheim, O.A. Stadt 263. 264.
443. — Amuldus scrds. des. de ~, 293.
Gvnradus mil. de - des. in Ripa, fil.:
Bertoldus, Heinricus, mnlss. com. Gvn-
radi de Vaihingen 267. — Diethohus
mil. de -, ts. 17. — Vlricus mil. des.
de -, ts. 17. ts. 267. ts. 358. 359. —
CVS.: Gvnradus des. Griwelich 16. 17;
fla. ei. Maehtildis 16. 17; Gonradus
des. Hamerlinus ts. 267; Diepoldus
ts. 267; Gerungus ts. 267; Slorro ts.
267. — pleb. Hainricus des. de Sülze
ts. 17. — prssa. et conv., mium. 17
(3)., sg. 17., 470 (2)., Walterus cnvrs.
ts. 17. — Kirchheim O.A, 2. 13, 17.
27, 44. 140 (2), 241, 264, 290, 347,
359, 365 (2), 494. - Kirchheim, bad.
B.A. Heidelberg, Gonradus des. de -,
ts. 355.
Kirchain, Kilchain, Kirchen, O.A. Ehingen
G. de -, ts. 151. ts. 248. 249. —
Wer. de -, ts. 367.
Kirchberg /Ober-), O.A. Laupheim, Kir-
berc, Girperch, Kilchberc, Kilchberch,
Kirchberg, cslrm, 478. 480. — G.,
Gilnradus com. de -, (sg.) 246. 247.
478. 479., sg. 479., 480., sg. 481 ; E.,
Eber., Eberhardus com. de -, ts. 177.
246., (sg.) 246. ts. 254. 479, 480, sg.
481. — nmstlss. dcti. Harmi 480.
Kirchberg, Kloster, O.A, Sulz, Kilchberg,
-perch, -perg, Kylchberg, Kilberg, -perc,
-perch, -perg, Kirchberg, -perch, -perg,
clstrm., conv. soror., mium., prssa. et
conv., - et sorores 4. 92. 104 vgl, mit
494. 125. 181. 172. 173. 244. 245, 286.
325 (2). 331. 355 (2). 361 (2). 388.
412. 413. 489. 491. — cpUns. Walteras
ts. 173. — prssa. (sg.) 125., (sg.) 286 ;
Gisela 173, Hethüdis 355, Willebirgis
4. — soror Agnes ts. 5. — cnvrsi.,
frs.: Ber. des. -, Berchtoldus Faber,
ts. 5. ts. 356. ts. 491; G&nradus de
Balgingen ts. 491; Heinricus Molen-
dinarius ts. 92; Heinricus fil. de Ror-
dorf ts. 491; Her. Gollarius ts. 356;
Her. des. Mumbar ts. 5; Hermannas
388. 389; Hermannas Zohier ts. 92.
ts. 491 ; des. Stöbe de Ergetzingea ts.
491 : Walterus ts. 331 vgl. mit 513. —
cnvrsa. Irmindrudis 5 (2).
Kirchbierlingen, s. Bilringin.
Kyrcheim, Kirchen, s. Kirchain.
Kirchenkimherg, s. Gurenberc.
Kirchensall, s. Ghirchensalle.
Kirchhof, s. Gimiterio.
Kirchheim, s. Kirchain.
Cirecho de Ilsveld,
Kimeck, s. Kvmegge.
Girperch, s. Kirchberg (Ober-).
Kirwilar, s. Kickwiler.
Kiselowe, ? Kisslau, Gern, Mingolsheim,
bad. B.A, Bruchsal 58. 59.
Kisilegge, Kisslegg, O.A. Wangen, Ber-
tholdus mnl. S. Galli de -, 335. 336.
Cister Galle Lucas 56.
Gi-, Gysterciensis ordo 6. 12. 20. 42. 46.
69. 88. 95. 97. 98. 105. 118. 124. 149.
159. 185 (2). 193. 203. 217. 220. 221.
242. 243. 250. 257. 258. 265. 295. 305.
308. 309. 313. 322. 323. 324. 325. 347.
354. 356. 357. 368. 369. 391. 392. 393.
397. 398 (2). 399 (2). 405. 425. 459.
475. 488. 490. 512.
Kitzingen, bair. A.G. 302.
Giugin, s. Tübingen.
Kiuer, Albertus ts. 238.
Civitavecchia, s. Urbs retus.
Kizzi, des. -, Monachus sen.
Gladrun, Kladrau, böhm. Kreis Pilsen,
eccla. in -, Gladerubens. convs., domus,
mium. 1 (3). 113. 114. cnvntls. . . linus
Gunradus, Wernherus 1.
Glara, S., ordo 180. 240. 384. 386. 390.
— Glarae, S., cenobium in Sevelingen,
apud Ulmam, s. Sevelingen.
Clara Stella, Liechtensteme, Lichtenstem,
I O.A. Weinsberg, abba. et conv., coenob.,
I mium. 83. 94. 95. 193 (2). — fr. Her-
mannus de -, ts. 105. 106.
Klein .... s. auch Gross ....
Klein-Bottwar, s. Minus Botebor.
Klein-Komburg, s. Egidius, S.
Glemens IV. papa 180. 201. 211., (sg.)
212., 226. 236. 237. 239 (2). 240. 251.
289. 290 , sg. 290., 325., sg. 326., 333.,
sg. 333., 334. 335. 346. 370. 376. sg.
376., 377., sg. 377., 391. 392. 393.
397.. sg. 397., 398 (2). 399 (2). 401.
402., sg. 402., 405. 509 (3).
Gleppheshein, Kiepsau, bad. B.A. Tauber-
bischofsheim 234.
Glericus, H., des. -, ts. 279. ts. 280. — s.
Nonar.
Cleversulzbach, s. Glefersultzbach.
Glingenberc, Klingenberg, abgeg. Burg
528
Orts- und Personen-Register«
Kantam nurgau, Hainricus de -, can.
Constant ts. 165.
Klingenstein, s. Ghlinginstain.
Klobeloch, Conradus des. 3B2.
KUkkmij s. Warberg.
Klosnaer, H. des. -, ts. 246.
KlotUrximmern^ 8. Zimbem.
Klozxüin, Bvrcard der ~ 829.
Glusnra, ? Ghiusora, ? Ghiusure tu Ita-
lien^ Johannes Rainaldi de ~, 506.
KndUsbetff, s. Chnaellisperch.
Kniebos, -boz, -b^s, -baz, -b^z, Kni^ns,
0.Ä, Freudenstadt, cplla. 810. 311. 332.
333. 341 (2).
Knittelsheim, s. Cnutelsheim.
KnitUingen, s. Gnutelingen.
Gnoero 100.
KnoUo 181.
Knozo, Cvnradus 488,
(Cnutelsheim, Knittelsheim , bair, A,G.
Germersheimf Zeizoluus de -, 451. 454,
Knvttel 242.
Gnu-, Knuttelingen, KnitUingen, 0.Ä,
Maulbr<mn 485. — Wemhems dec. de
-, 5. sg. 7.
Kochendorf, Kochendorf, OJk, Neckar'
8uhn, Heinricus de ~, ts. 58. — Qreek
von - 463.
Koehersteinsfeld, s. Steinsfeld.
Kocherstetten, s. Stetten.
Kocherthürn, s. Dhurne.
Gocus 385, til. ei. Heinricus 385. —
Albertus 411.
Klingen, s. Gungen.
Königehach, s. KTnegespach.
Königsegg, s. Kunegesegge.
Königshofen, s. Ktknishouen.
Köetenbachf s. Kestenbach.
Kofeld, 3. Gvnenhus.
Kol., H., 326.
Colberc, Kohlberg, O.A. Nürtingen 113.
114.
Golbingen, Kolbingen, O.A. Tuttlingen,
Gvnradus de -, ts. 368.
(«ollarius, Her., cnvrs. Kilberg. ts. 356.
Kolmer, A. des. -, ts. 298.
Goloniense pondus 86.
Golumba, Häusemame in Speier , Gun-
radus de -, ts. 255.
Komburg, s. Kamberc.
Con. s. Gun.
Gonditor, Hermannus 181.
Gonrad, G^nrad, Gonrad, Gon-, Gun-,
Gnn-, GVn-, G5n-, Gvon-, Ghon-, Ghun-,
Gbrn-, Ghan-, Gh^nradus, G^nradvs
ts. 15., 100., ts. 202., 245. 246. 260.
283. 338. 385., ts. 445. 451 (2). 477.
484. 485 (2J. 486. 491. — burarins fr.,
ts. 159; - civ. Ehingens, ts. 100. —
carpentar. ts. 169. — ce- ie[? Ge-, Ze-,]
mentarius fr. ts. 159. — clericus 7.
272 (2). — faber ts. 169. — fraUr
ts. 142. — über ts. 887. ^ mgr.
cnriae ts. 10. — molendlnator 280.
235. — notarius ts. 400. 403, - mar-
chionis de Baden ts. 463, - comitis
Vbrici de Berge ts. 100., U. 102., ts.
400 , - epi. E. Constant — pistor. ts.
293. — sellator ts. 269. — serms 235.
— Tiliicus 159 (2). 235. — de Abusen.
— abb., cellerar. mai., subprior» TÜli-
cus mnchrm. de Alba. — pleb. de
Albinswiler. — des. Albus, miL, fHge.
— mil. de -, Ticepleb. in Althem. —
de Alto Gastro. — de Altorf. — de
Anemerkingen. — de Balgingen. ^
de Barmen. — adycs. de Berge. — de
Bigenburc. — de Biloluingin. ~ de
BiytzichoYen. — fr. zementarius de
Biwende. — fil. Volmari de Blaburrun.
— de Bliningen. — de Blizunruti. —
der Bl^me. — de Bokkesberg. — cgn.
Bruder 137. — de Brunne, mil. de
Brunen. — deBnmsbach. ~ deBucgen-
berg. — des. Bultino. — ce-, ze[? Ge-,
Ze-]mentarius de Bungartun. — de
Babenhofen. — Brichinovge. — can.
de Burron. — des. Ganis. — Ghinde-
vater. — com. de Girperch. — mchs.
Gladerubens. — de Golbingen. — de
Golumba. — eps. Gonstant. 312. 488.
— pps. Gonstant. — de Grutbeim.
— mchs. de Guntze. — abb. in Deck-
ingen. — pleb. de Diengen. — des.
de Dvrenkein. ~ Ebelinus. ~ mil.
de Ederbem. — de Egelingen. —
mil. de Eichelbach. — des. Emehe.
— Enozo. — de Ensilingen. — de
Enthringen. — de Erdingen. — fr. de
Frawental. — mil. des. Fricho. — des.
Fridinger.— des. Fritinbris. - Gaerwer,
civ. Rivdelingens. — Gaizarius de Ra-
vensburg. — Gembeler. — retr. eccle. in
Genkingen. — fil. Sehurbrandi, civ. in
Genrspach. — vicepleb. de Genrspaeh.
— des. Giersteling. — Gladiator. —
des. Griwelich, civ. de Kirchain. —
des. Grosse. — com. de -, des. de -,
scrds. de Gruningen, Groningen. — de
Grttr. — de Gundelvingen. — mil. de
Hage. — commendator dom. hosp.
Jherosol. in ~, sclts. de -, fil. Tril-
liri de Hallis. — Konrad Haller. —
des. Hamerlinus, civ. de Kyrchein. —
des. Harmi. — de Hasensteine. —
Hegenli. — de Hegihain. — Orafton
Heiligenberg. — Heinboldns villaiL in
Wurmelingin. — de Hemmingisdorl
— des. Herter. — miL de Herzogen-
houen. — miL de Hesintal. — de
Hohenloeb. — des. Hobbot -* de -,
sclts. de Holzhusen. — Hoppberebe.
— mil. de Horensbercfa. — de Horgon.
de Hvningen. — de Humhein. — de
~, rctor. eccle. de Husen. — Huzo. —
Jagehart. — Jenuz. — de Ingerichingen
mil. de Irrenberc. — de Ysowe. —
de Kanzach. — com. de Kirchberc.
— des. de Kyreheim. — des. Klobe-
loch. — Knozo. — des. Kupphersmit
-* des. Lamp de Tettingen. — Lancen-
hoven. — Lebe. — des. Lelle, scab.
de Brucbsella. — imper. aul. pin-
cema de Limpurg. — de Lindaugea,
mchs. de Augea. — abb. de -, cpUns.
abbts. de Liveelach. — des. Loeterli.
— mil. de Loreh. — pleb. de Lovp-
hain. — nob. de Lupphen. — retro
Macellum, civ. Gonstant. — nob. de
Magenheim. — mil. de Magistat des.
Lode. — nob. de Marchdort — de
Masilhain. — mil. de Magens-, Meins-
heim. — mil. de Melibmnnen. — eps.
Meten^is, imp. aul. eancell. sg. 486, —
retro Montem. — adves. de Mulen-
brunne. — pleb. de Mungesingen. —
de Munkeim. — des. MureeL — reetor
eccle. in Nallingin. — mil. de Nazza.
— de Nievem. — de Nipoiesheim. —
de Niufron. — mil. de Niwenbere. —
des. de Northeim, subceller. Mulen-
brunnens; des. de Noirtheim, sclts. de
Phorzheim. — mil. de Obenhusen. —
com. de Oe-, Otingen. — pleb. cele-
brans apud Owensheim. — mil. de
Pfal-, Phalhein. — de Pfüsech. —
scltts. in Pforzheim, des. de Noirtheim.
— Pistor. — * ante Portam, cnvrs. de
Wiler. — Bischof von Porto und St.
Rufina f Kardinal 466. — Ramunc, civ.
Gonstant. — des. Rausche. — de
Ratherssheim. — Ratzenhouer. —
dpfr. de Reehenbereh. — de Rech-
perc. — Regularius. — Reichelinus.
— adves., mil. de Remichingen. — miL
de Rienolz. — de Rihtelbach, gardian.
in Hallis. — des. de Rintburen. — fr.
de Rogenburon, cnvrs. de Biwende.
— mil. de Rohelingen. — Romanor.
imprtr. (IL) 435.; rex. (IIL) 440. 451.;
quondam rex, natus Friderici, (IV.)
189. 274. 334. 404. 419. 469. 473.
513 ß)* — nüL de Rosseriet — nob.
de Rossewag, des. de Vsenberg. —
Orts- und Personen-Register.
529
comdtr. de -, dpfr. de Rotenburch.
— cnvrs. de Rubeo mio. — des. Rvde.
— Rufus; scrds. des. Rufus. — Rura-
poldus mil. de Steinach. — mil. de
Ruti. — vicepleb. in Rnvinelingen. —
de Salem. — de Salwenstain. — de
Schazberg. — scltts. clstri. de Schefters-
heim. — Schindeler. — pinc. de Schippe.
— scltts. de Schorendorf. — de Schrots-
berc. — des. de Schuppach. — sub
Scopa. — de Scuszenreit. — mil., dpfr.
de Sibenbrvnne. — Sigilin, -ini. —
laic. de Syrmenowe. — pinc. de
Smalunegge. — des. Smerwer. — eps,
Spirens. 6. 462., sg. 488. — de Staini-
vurt. — nob. de Sterneuels. — mil.
de Stinpfach. -.- de Stovfin. — de
Stralenberg. — nob. de Strubenhart.
— Strucio. — dux Sueviae, Jerusalem
et Siciliae rex, II., Konradin, 28. 74.
75. 76., sg. 76., 86. 88 (2). sg. 89. 141.,
sg. 141. 153. 274. 278., sg. 278. 290.,
sg. 291. 302. 303., sg. 303., 304., (sg.)
304. 316., (sg.) 316. 318., sg. 319., 328.,
sg. 328., 419. 420. — des. Sulzer. — de
Sunnensheim. — de Svenemvetingin.
— mil. de Sweineburc. — de Taei-
mat. — mil. de Talhaim. — mil.
de Tanne. — • dux de Tecke. — abb.
de Thekingen. — de Thetelbach. —
des. Thus. — de Tierberch, rector in
Berge. — de Tisentis, mchs. de Augea.
— Trillir de HaUis. — Tvrie. — de
Tussin. — villic. de T^ingin. — Ubelin.
— scrds. des. de Vberlingen. — des.
übilisen. — de Vmendorf. — de
Vndelhusen. — de Vrendorf. — mil.
des. Vaggengans. — com. de -; advcs.
de - (des. de Meinsheim); sclts. de
Va-, Yehingen. — de -, dns. de -,
fr. de Velleberc. — de -, Veringen, fr.
Salemit. — sclts. de Vilingen. — de
Villiberg. — des. Viscera de Bilringin.
— des. der Wahter bi dem Brunne
126. — de Waldinsten. — dec. de
Waltbach. — de Wartenberc. — mil.
cogn. Wascher. — de -, pleb. in
Weickartsheim. — des. Wiezge, cnvrs.
Mulinbrvnnens. — de Wilar. — mü.
de Wildenowe. — de Wildenstain. —
de Wile; nob. serv. in Wile. — de
Winsperg. — pinc. de Wintersteten.
— de Wirdebereh, Wirteneberc. — de
Wissenloch, des. Wisserfry. — mil. de
Witingen, des. Lamph. — mil. de Wne.
— des. Zanner. — mchs. Zwifaltens.
Gonstancia, -tia, -eiensis, -tiensis eivitas,
Ck>n8tam, 76. 81. 124. 134, 165. 177.
VI.
183. 186. 190. 191. 192 (2). 196. 197.
198. 199. 227. 250. 290. 291. 301. 311.
320. 378. 464. 481. — cptlm. 123.
164., sg. 165., 181. 250., sg.250., 284.
285 (mai. eecl.). 312., sg. 312., 819.
320., (sg.) 400. — Chorus 332. — curia
183. — dioc. 4. 17. 23. 50. 55. 67. 71.
88. 92. 94. 99. 104. 113. 114. 116 (2).
123. 131. 133. 141. 146. 172. 173. 184.
196. 197. 198. 199. 204. 214. 226. 236.
244. 245. 251. 257. 289 (2). 299. 347.
369. 373. 377. 386. 394. 416. 465. 466.
467. 468 (2). 470. 473. 487. 506 (2).
508. 509. — eccla. 109. 164. 190. 319.
441. — moneta 19. 143. 499; denarii
124. 257 (2). 425. 426. - pondus 277.
835. — canonici, Chorherren von - 148;
AI. de Phine ts. 250; Eberhardus pinc.
de Smalunegge et Winterstettin 190.
191., sg. 191., (sg.) 192; H. de Strazze
ts. 250; Hainricus de Glingenbere ts.
165 ; . . Herrarius ts. 1 65 ; R. de Tannen-
vels ts. 250 ; Walco, -ko, mgr. ts. 132.
ts. 250 ; Walevno, -kvno, mgr. ts. 165.
ts. 183. — cives: quidam 461 ; Bertoldus
des. Selpherre ts. 191; C, Gvnradus
retro Macellum ts. 191., ts. 250., Gun-
radus cgn.Ramunc 461 ; Johelarius des.
Ruhe ts. 191 ; R., R vdolphus des. Joheler
ts. 250; des. Siebte ts. 191; Vlricus
in Harena ts. 191; Walterus des.
Joheler ts. 250. — de o, Gvnradus,
fr. Salemit. ts. 195; Hainricus, mchs.
Augiens. ts. 277. — custos ts. 250;
eustos mai. eccl. ts. 183. — dec. 285.
378; Ber. 164., sg. 165., 250. ts. 250.,
Bertholdus (pps. de Bvtilspach) sg. 40.
— eps. 180. 337. 341., (sg.) 366., 378.
468.507; G., Gonradus 312. 488 ; Diet-
halmus 123. 457; £., Eberhardus (de
Walpure) 80. 102. 103., sg. 104., 109.,
sg. 109., 116 (2). 126., sg. 126., sg. 135.,
164., sg. 165., 186., sg. 186., 190., sg.
191., 192., sg. 192., 199. 215. 226. 239.,
(sg.) 240., 250., sg. 250., 253., sg. 254.,
277., sg. 277., (sg.) 300., 304. 308.
(sg.) 308., 811. 312 (4J., sg. 312., 319.,
(sg.) 320., 326., (sg.) 326., 332, 335.,
(sg.) 335., 341., 351., (sg.) 353., (sg.)
372., sg. 386., (sg.) 400. 407. ts.
422., sg. 422., 481 (3). 482) Gehe-
hardus 484; H., Heinricus 308. 812.
461. 488; Budolfm 301. — homines
ecele.: Andreas, Hainricus, Irmengar-
dis, Mehthildis deta. Garlingine 819.
— iudices 183. — notar. epi. E.: G.,
Gvnradus 215. 227. — pps. (mai.
eeele.) 285.; G., Gonradus 164., sg.
165. 250. U. 250., ts. 308. — selstcs.
mgr. B. ts. 250. — thesaurar. Ber.,
Bertoldus ts. 190. ts. 422. — Jaeobi,
S., Scotorum, abb. et frs. mü.
463. — Johannis, S., eccl. can. Eber-
hardus, mgr. de Horwe 841., sg. 842.
— Predicatores, eor. porta 196.
198. 199; prior RV. ts. 182., frs. 196
(2). 198 (2). 199. — Stephani, S.,
pps. ts. 250; H. ts. 422; Walterus ts.
183. — Constam, bad. B.A. 465 (3).
Konzeriberg, s. GhQnzenberc.
Goppo, mil. Diepoldus 118.
! Copprelli, E., H. (2) Vlmenses, tss. 184.
Gorba, Korb, had. B.A. AdeUheim, Bueeo
de -, ts. 438. — Kwh, had. B.A. 390.
Goronae S. Mariae mium. apud, s.
Bechemhofen. — Kl. in Oberried, had.
B.A. Freiburg 509 (2).
Gorwus ts. 248.
Gosmae et Damiani, S. S., eard. diae.
Egidius 464. — Jordanus 113.
Gotzbihel, Kozesbuhel, Kottspiel, O.A.
Eüwangen, Waltherus mil. de -, 95.
— Wolframus clericus des. de -, 112.
Kozzelinus, Gotefridus ts. 357.
Krähenegg, s. Graunegge.
Graft, Graflo, Graflflo, Grafdo 485. —
advcs. de Bobelingin. — v. Boxberg.
— de Brvsella. — de Grutheim,
comdtr. in Hergentheim. — de Ein-
heim. — de Hagen. — mil. de Haym-
berg. — scltts. Hirsaug. — nob. de
Hohenloch. — (Grapsto) miL de Isol-
deshusen. — mil. de Lär, dns. de
Lare. — de Megenshain, — mil. de
Reinoldisbrunne. — mil. des. Satel. —
fr. dom. Theutonicae.
Kraigin, abgeg. Burg, htztge. Hohen-
krähenhof, bad. B.A. Engen, R^dolfus
de -, ts. 330. 331.
Craihheim, s. Kreuwelsheim.
Crotn-, Cranheim 489,
Granzecge, bair. A.G. Sonthofen, Swec-
gerus mil. de -, 319. 320.
Krato (Molendinarius de Jelingen) elerie.
172.
Graunegge, Graweneggun, Krähenegg bei
Weissenstein , bad. B.A. Pforzheim,
Üb. 511. Hue. de -, ts. 450. 454.
Krazer dec. in Hallis.
Greglingen, Creglingen, O.A. Mergentheim
345. 346. — Syfridus Stumpft de -, mil.
ts. 346. — Fridericus pleb. in -, ts. 346.
Greinhein, ? Kregenheim, ? Chregehen,
Cronheim, bair. A.G, Gunzenhauaen,
YoUandus, ? Yolnandus mil. de -, ts.
110. 111 vgl. mit 489. 494.
67
530
Orts- und Personen-Register.
Cremen, pratum in dem -, unweit Baind
396. 397.
Krensheitn, s. Garentzheim.
Gresbach, Oresbach, O.A. Freudenstadt,
Theodoricus dec. in -, 341., sg. 341.
Gressenbrmme , Gressebrnnnen, KreaS'
bronn, O.A. Tettnang, H. de -, cnvrs.
de Biwende ts. 115. 116. ts. 249. ts.
344.
Gretunbach, Krettenbach oder Stixenhof,
Gem. Varder^Steinenberg , O.A. Oaü-
dorf 173. 174.
Creu88en, s. Ghrivsen.
Kreuw-, Krowelsheim, OraÜsheitn, O.A.
Stadt 433. — Harquardus de -, ts.
90. — Crailsheim, O.A. 15. 22. 43.
111. 119. 176. 224. 234. 436.
Kreuzungen, s. Grucelingen.
Grezzer, Ruggerns ts. 396.
Gristan ts. 279. 280. — de Buwigil.
Grivgeli, Hainricus, des. 127.
Cronheim, s. Greinhein.
Grotvnbach, ? Grappach, Oem. Eben-
Weiler, O.A. Saulgau 50. 52.
Gröwel, Henricus mil. des. -, ts. 104.
Krowelsheim, s. Kreuwelsheim.
Gruce-, Gruci-, Gruzilingen, Gmzilinum,
Kreuzungen, abb. et conv. de -, 120.
138. 142. 267. 268. 290. 291. — abb.
Gerungus 267. 268; R. 142.
Gnicin, Siboto, des., civ. Ehingens, ts. 100.
Grugelinus 234.
Krumbaeh, bair. A.G. 188. 388.
Krunibe, des. -, Marchwardus, mil. 491.
Grumpain, F., ts. 342.
Grunbah, Krumbach, Gem. Kaltenberg,
O.A. TeUnang, 50. 52. — G. villicus
de -, ts. 246.
Kruocfaenthal, Krüchental, Grvebintal,
das GruehenthcU, sUdöstlieh van Maria-
berg, O.A. Reutlingen, 196. 197. 198.
199.
Gruso, Marquardus, mil. ts. 149. ts. 150.
Grvtenbach, Ober-, Unter-Krautenbach,
bad. B.A. Bühl, D. mil. de -, ts. 295.
Grutheim, -hein, -heym, Altkrautheim,
O.A. Künzelsau 234. — G. de >, ts.
241 (2)., sen. 265 (2)., (sg.) 265. 266.
K. de -, fr. ord. Theut. in Mergent-
heim ts. 424. — Gun-, Gbvnradus de
-, sen. nob. de -, 234 (3). 259., sg.
260. 261. ; ux. ei. Ghvne-, Kvne-, Kvni-
gundis 234 (3). 259 (3); fil. Grafto,
fr. dom. Theut. (s. u.) 260; fla. Chune-
gundis 260. — Grafto comdtr. in
Mergentheim ts. 379. — Diethericus
sclts. in -, ts. 234. — Wolfradus dns.
de -, ts. 459.
Gruzilingen, -inum, s. Grucelingen.
Kubach, s. Ghf bach.
Gubenheim, Kaubenheim, bair. A.G.
Windsheim, Reginolt et fr. eins Wig-
nant tss. 438.
Kuchen, s. Kvchen.
Küchenmeister van, s. Nordenberg.
Küfnmertshausen, s. Gunbrechsus.
Kflnekinus fr. dom. Theuton. in Mergent-
heim.
Goningus ts. 15.
Kiino, s. Guno.
Künzelsau, O.A. 4. 10. 74. 91 (2). 95.
106. 171. 188. 234 (5J. 261 (3). 266.
338 (2). 346. 379 (2). 424. 433. 438
(2J. 459. 497.
Künzheim, s. Guntze.
Kümbach, s. Kurenbach.
Kvmmerlinus 411.
Gun., Gön., Gvn., Gon., camerar. ts. 19.
— de Dyrenchain. — Gaerwerus. —
H. mil. ts. 44. — camerar. in Mar-
tello. — vicepleb. in Messingen. — de
Niwenegge. — vicepleb. in Rosenvelt.
— des. Voltman.
Gunbrechsus , Kümmertshausen , thurg.
Bez. Bischofszell, 464. 465.
Gunczelinus 382.
Kundege, Budegerus de Oren, mil. des.
de -, 433.
Kunegesegge, Gunisegg, Königsegg, Schloss
und Hof, O.A. Saulgau, cstrm. 362.
363. — Bertoldus de ~, 276., sg. 276
{Umschr. de Vronhovin), 277; fil. ei.:
Vlricus de -, 276.
Kynegespach, Königsbach, bad. B.A.
Durlach, Gvno mil. de -, 42. 43,
Kvne-. Krni-, Ghune-, Ghvnegundis, Gani-
gunt 449. — de Grutheim. — relicta
G^nradi mil. de Hvsen.
Kunekinus ts. 379.
Gungen, Kvnigen, Kunigin, Küngen, O.A,
Esslingen 27. 113. 114. — Otto de -,
457. 458.
Guno, Gvno, Kuno, Kflno, Guno, G^no,
Kttno, Cono, Gh^no 163. 339. 443.
451. 486. — mgr. ts. 183. — mone-
tarius ts. 19. ts. 128. — scrds. 449
(2). — Heinricus mil. ts. 142. — mil.
de Kvnegespach. — de Langense. —
de Las. — de Liehtenstain. — pleb. de
Maengen. — monetarius in Martello.
— fr. dom. Teuthon. in Mergentheim
ts. 357. — mil. de Mvlhösen. — de
Nallingen. — de Ogoltshusen. — ex
familia S. Petri (Kl. Weissenburg).
— de Rebestein. — monetarius de
Rivdelingen. — de Veitbach. —
com. de Wolvelingin. — de Truchtil-
uingen.
Kvntiche, unermittelt 433.
Guntze*, Künzheim, Gunradus mchs. de
-, 488.
Kfichelie iudex, ein wohl mit dem Kiech^-
berg, auf welchem Schloss und Gem.
Tirol liegen, zusammenhängender Name
279. 280.
Kochen, Kuchen, O.A. Geislingen 288. 289.
G^merstorph, Gommersdorf, bad. B.A,
Tauberbischofsheim 11.
GQn., s. Gun.
G^nenhos, Kanenhusen, vielleicht Kofeld,
Gem. Bodnegg, O.A. Ravensburg 266.
KClnishouen, Königshofeit , bad. B.A,
Tauberbischofsheim, Anshelmus pleb.
de -, ts. 417.
G&niza 446.
Güno, K^no, s. Guno.
K&nzelär, des., K^nziler des. in Andol-
uingen.
Kupfer, s. Ghupher.
Kuphersmit, Kupphersmit, Hainricus des.
-, ts. 209. ts. 210. — Burkardus,
Gilnradus frs. ei. tss. 210.
Kupferzeit 16.
Guppenheimer M. des. - ts. 314.
Kurenbach, Kümbach, Gem. Schussenried,
O.A. Waldsee, Gebehardus de -, ts.
115. 116. ts. 219.
Gurenberg, Kvrinberc, Kirchenkirtiberg,
O.A. Welzheim 275. — Kürnberg,
bad. B.A. Kenzingen, Burchardus de
- 442.
Guria, de -, wohl „Vomhof, (nicht auf
Chur zu beziehen), Albertus mil. de — ,
142. 143.
Kvrnegge, Kimeck, Ruine im Kirnach-
thaie, bad. B.A. ViUingen, Bvrchardus,
Heinricus, Hugo, mil., Hugo, frs. dci.
de ~, advocati in Swenningen 178.
179.
Gvrsingassarius fr. 0., Vlmensis, ts. 134.
Kvrzo ts. 3» 5.
Kusselbrunne , Kieselbronn, bad. B.A.
Pforzheim, Heinricus pleb. de ~, ts.
232.
Gustulare, Custenlohr, bair. H.6r. Uffen-
heim, Sigeloth et fr. eius Marquart
de -, tss. 438.
Gu-, Kutelarius, Fridericus, mil. ts. 202.
— fil. ei. Jacobus ts. 202,
Cvto, Waltervs 485.
D.
D. mil. de Grvtenbach. —
dingen, mgr. in Alba.
fr. de Der-
— cpllns. in
Orts- und Personen-Register.
531
Heggebach. — cellerar. mai. eccl.
Spirens. — mil. de Vrovdenstein.
Dabechenhalde, ahgtg, Hof, ohne Zweifel
in der Gegend von Baiertibronn^ 0.Ä,
Freudenstadt 341. B42.
Tablat, TaMant, Gern, Partechins, tiroh
B.A. Schiandere, Wernherus de -, 279.
280. ^ Willefaalm de -, ts. 339.
Dachau, bair. A.G, 303.
Dachdorf superior, Datthausen, O.Ä,
Ehingen 19. 20,
Tach5we, Flurname, 285.
Tae-, Tecbingin, Däehingen, O.A. Ehingen,
Berhtoldus de -, ts. 101. 102. Is. 326,
327.
Tägermoos, s. Degramust.
Tägerweilen, s. Degrawyler.
Taeimat,Taemiat, Tanne, Thännat, Tftan-
heim, wohl ahgeg. Burg, O.A. Ehingen,
Chvnradus de -, mil. ts. 13. — Erne-
stus de -, ts. 19.
Dä^ingen, Dätzingen, O.A. Böblingen,
Fridericus miJ. de -, 119. — Vlricus
mil. de -, mnl. comts. de Furstenb.
119.
Da-, Tagamunt 498.
Tagebraehtswiler , Tagebrehtswilare,
Tagebrehtswilaer, Tafertsweüer, hohen-
zoll. O.A. Sigmaringen (nicht Ostrach),
93. 385. 386. — Gerderut de -, 457.
Dageluingun, s. Talvingen.
Dagratewiler, ahgeg. Ort zwischen Zeller-
hof u. Burg, O.A. Waldeee, 262. 263.
Dagres-, Dagersheim, Dagersheim, O.A.
Böblingen, Heinricus de-, mai. cellerar.
in Alba ts. 12. ts. 97.
Dagsteten, Oberdachstetten, bair. A.G.
Ansbach, Volcmar de -, 438.
Dahs, Rudegerus des. -, ts. 404.
Taldorf, Thaldorf, O.A. Ravensburg, Bvr.
de -, ts. 254. — Burkardus pleb. de -,
ts. 479. 480.
Daleheim, Talbaim, -hain,Thalhem, Thal-
heim, O.A. Ehingen, CCInradus mil. de
-, ts. 213. — O.A. Heilbronn, Heinri-
cus mil. de -, ts. 158. Vgl. Thailheim.
— O.A. Rottenburg 443. 445. 453. —
O.A. Tuttlingen, Eber. mil. de -, ts.
408.
Tal-, Tbalvingen, Dageluingun, Thail-
fingen, O.A. Herrenberg, 240. 241. 443.
453. Otto de -, 282 (2); fil.: Adal.,
Albertus, Otto, Walterus, Wolpolto
282; flae.: Gerhildis, Jrmindrudis 282.
— H. des. Bonise in -, ts. 282, Otto,
filiaster ei., ts. 282. — R. caupo in -,
ts. 282., R. fil. ei., ts. 282.
Tambure, s. Esslingen.
Damiani, S., ordo, regula 85. 130 (2). 487.
Dancrat 497.
Dancrateswiler, -tewilar, Dankertsweiler,
Gem. Hasenweiler, O.A. Ravensburg,
50. 52. — C. de -, ts. 276. 277.
Tanhusarius, Hainricns 385.
Tanne, Altthdnn, Gem. Wolf egg, O.A.
Waidsee, R., Radolfus pinc. de -, 157.
334., (sg.) 335 (3). 336. 414., sg. 414.
— Thann, bair, A.G. Herrieden, Ghvn-
radus mil. de -, ts. 223. ts. 225.
Tannenvels, -weise, abgeg. Burg Tannen-
fels bei Haimenkirch, bair. A.G. Weiler,
R. de ~, canon. Gonstant. ts. 250. —
Rupertus de -, 85., ts. 335. 336. —
Symon de -, 85 (2).
Danubius, Donau 374. 429. 430. 464.
Danusarius ts. 202.
Tanziler ts. 298.
Tarant, Ber., Bertoldus 270. 271 (5). ts.
279. ts. 280. — Hartmann ts. 279. ts.
280. Vgl. Scrouenstain.
Tarentinus quondam princeps Manfredus
153.
Tarvisium, Treviso,üalienische Provinz ial-
Stadt, 430.
Dathan 447.
Datthausen, s. Dachdorf superior.
Tauber, s. Tubara.
Tauberbischofsheim, bad. B.A. 4. 11. 234
(2). 338. 346. 417. 438. 502 (2). 505.
512.
Tauherrettersheim s. Ratherssheim.
Tebingen 456.
Techen, Tecke, Techke, Tekke, Teek,
O.A. Kircliheim, 27. — dux de -, (sg.)
44; Alhert von - 487; C^nradus 358;
L., Ludewicus (sg.) 2., 16., sg. 17., sg.
27., 263., (sg.) 264., 358., sg. 359.
Techingin, s. Taechingin.
Deckenpfronn, s. Tekkemphrunde.
Deckingen, Thekingen, Dekingen, Deg-
gingen, 493. — Gunradus abb. de -,
ts. 15. 118. 119. — Heinricus dns. de
-, ts. 15.
Dedilingen, -gun, s. Detilingen.
Teffingen, wohl Löffingen, bad. B.A. Neu-
stadt, 455. 456.
Degenhardus, nob. de Haelenstain.
Degerloch, s. Degirloch.
Deggingen, s. Deckingen.
Tegginhusen, Deggenhausen , bad. B.A.
Überlingen, Rüdolfus de -, ts. 835. 336.
Degirloch, Degerloch, O.A. Stuttgart,
Heinricus de -, 383. 384.
Tegirvelt 486.
Degramust, Tägermoos, thurg. Bez. Steck-
bom, 464. 465.
Degrawyler, Tägerweilen, thurg. Bez.
GottliOen, 464. 465.
Dei genitrix, eccl. ei. in -, s. Gnadental.
Deisenfang, s. Tisenwanc.
Deizisau, s. Dicinsowe.
Tekkemphrunde, Deckenpfronn ^ O.A.
Calw, dec. de ~, ts. 872.
Ddkhofen, s. Thelmehof.
TeUo 497.
Templer, Herman, ts. 357.
Dem5t, ux. Billungi de Rode 443.
Denis, St., Kloster 429. -- Abt Folierad,
Fulrad 429.
Denkendorf, Denckendorff, Tenkendorf,
Dinkendorf, Denkendorf, O.A. Esslingen,
123. — pps., prior et cptlm. ecde., pps.
et frs. eccle. ordinis Sepulcri Dominici,
canonici 67. 68 (2). 123. 251. Us. 293.
— pps. de -, 17; Joannes 71.
Denkenhausen, Denkenhauser Thal 49L
Tentingin, Dentingen, O.A. Riedlingen,
Berhtoldus de -, 336. 337.
Derdingen, Terdingen, Tardingen, Ther-
dingen, -gin, Derdingen (Ober-, Unter-),
O.A. Maulbronn 322. 323 (2). 324.
409. 410. 487. inferior 252. 258 (4).
295. 296. 297 (2). 305 (3). 306 (2).
308; superior 252. 253. 308. — fr. D.
mgr. in Alba ts. 296.
Derendingen, s. Theredingen.
Detilingin, Dedilingen, -gun, Tetelingen,
Dettlingen, hohenzoller. O.A. Haiger-
loch 449. — EgUwardus, Eigilwart de
-, 449. 452. 454. — Henlohus mil. de
-, ts. 104. 105.
Tetingin, Tettingen, Dettingen, O.A.
Rottenburg, 448. 450. 454. — Adebertus
de -, ts. 448. — Gonradus des. Lamp
mil. de -, ts. 412. 413. — Petrus, mil.
de -, ts. 412. — O.A. Rottenburg oder
hohenzoller. O.A. Haigerloch 247. 248.
— Ober-, Unter-, O.A. Biberaeh 418
(2). 419.
Dettelhach, s. Thatalabahc u. Thetelbach.
Tettnang, O.A. 52 (18). 53 (12). 79. 96.
116. 120. 136. 140. 143. 148. 156. 165.
182. 197 (2). 230 (2). 246 (2). 249.
268. 291. 344. 462. 480.
Deubaeh, s. Thybach.
Deufringen, s. Tvreringen.
Teutonicus, s. Theutonicus.
Th. Vironens. eps. (Dietrich Bischof r.
Wierland) 475.
Thännat, s. Taeimat.
Thailheim, ? Thalheim, O.A. Heilbronn,
AI. de -, (Würzburger Domherr Albert
von Thalheim) ts. 255 vgl. mit 494.
Thaldorf, s. Taldorf.
67 ♦
532
Orts- und Personen-Register.
Thalhau$€9i, s. Dalehusan.
I%allmm, 8. Daleheim n. Thailheim.
Thaüfingtn, 8. Talvingea.
Thancholf ta. 499.
Thanheimf s. Taeimat
Thann, 8. Tanne.
Thatalabahe, Dettelbach 484.
Thean,, mgr. P, d$ - 326,
Thegamarscella 431.
Theis Alcher Ton Schmlchen.
Thekingen, s. Deckingen.
Thelmehof, ? Hemmenhofen, had. B.Ä,
Constanz, 9 Däkhofen, O.A. Spoieh^
ingm 464. 465 vgl, mit 495.
Theloneahus 417.
Theningen, Theningen, bad. B.Ä. Emmen-
dingen, 455. 456.
Theod-, Theode-, Theodoricus dec. in
Cresbach. — scrds. rector dorn. hosp.
S. Spiritus in Wimpina. — Blarrer, -
Merhelt, milss. tss. in Wurmelingen.
Theogerus abb. S. Georgü.
Theotmarus aicpllns. 482.
Theredingen, Derendingen,O.A. Tübingen,
113. 114. 487,
Thetelbach, Dettelbach, hair. Ä.G. Sitz
in Unterfranketi, Gonradus mil. de -,
424. ts. 424.
Theus Gehirne Ton Ehingen.
Thentonia 60. 489. — Theutonice 173.
Theutonici 153 (2). — mgr. et prior
provinc, - ordinis trm. Predicator. 60.
470. 489.
Theutoniconim Jerosolimit. hospit. S.
Mariae domus, Theutonica et S. Mariae
domus, Theutoniconim, Teutonicorum,
Teuthonicorum, Theutunicorum, Theu-
thonica, Theotonica, TeTtonica, Theo-
thunica domus 56. 57. 59 (2). 139.
246. 374 (3). 461. 507. — S. Mariae Th.
Jeros. ordo 56. 373. 422. — commen-
datar per AUmanni€nn (Heinrieh van
Uohenlohe) sg. 488; praeceptor Hein-
ricus de Honloe ts. 459. — provinci-
alis, commendator Franconiae, Sue-
▼iae, Bayariae Grerhardus de Hirzperc
sg. 357 vgl. mit 494. 374., sg. 375.; pro-
yincialis, commendator perFranconiam
Volmarus de Bemfausen 404. 405.
410. — frs. : Albertus de Rotenfels ts.
459.; B. des. cogn. Vulwgerst ts. 461;
Conrad Lebe, ts. 459; Conrad Ubelin
ts. 459; Crafto ts. 260; Gerhardus de
Hirzberc ts. 149; Heinricus de Hos-
bach ts. 346; Heinricus de Nidecke
ts. 459; H., Heinricus de Stubewege
59 (2). 60. ts. 149 ; Rvdolfus de Berolf-
stat ts. 375; Ulricus de Durne ts. 459;
Walterus des. de Snlze 56. 57. 59 (3).
ts. 59; Wolfradus de Gratheim U. 459.
— domus in -, s. Alshysen. — dorn.
in ~, 8. Bigenburc. — dom. in -, s.
Ellingen. — dom. in ? Gerhusen. —
dom. in -, s. Heilcbrunnen. — dom. in
~, s. Mergentheim. — dom. in -, 8. Vlma.
Thybach.Tybachy Deubach, O.A. Mergent-
heim, Woltzo de -, des. Monachus
423 (3). 424.
Thierberg, s. Tierberch u. Dirberch.
Thierhalde, s. Tyerhalde.
Thieringen, ? Thieringen, O.A. Balingen,
455. 456.
Thierstein, s. Tyerstein.
Thimo, 8. Timo.
Thyrhaubten, Thierhaupten, bair. A.O.
Rain, Vbicus abb. de -, 118. 119.
Thobnl, s. Tobel.
Tholosa, Michaelis de -, mgr, Roman.
eccl. ricecanc. 113.
Thomas, Tomas, S., s. Argentina, Maise.
Thonb€ieh, s. Tömbac.
Thüngenthal, s. Tungental.
Thuingen, s. Tuwingen.
Thumlingen, s. Tunglingen.
Thurgau, Schweiz. Kantim 52. 101. 102. 132
(2). 165. 254. 277. 333.401. 423. 453. 465.
Dhume, Kocherthüm, O.A. Neekarsulm,
158.
Thus, Ctlnradus des. -, 367.
Diabolus, . . des., et ux. Gerdrudis 5.
Diedericus, Dietericus, Dietricua, Diethe-
ricus, Ditericus, Tieterich, Dytericus,
Theodericus, cnvrs. de Alba ts. 97. —
mnr. de Althaim. — mil. des. Blarrer.
— sclts. in Cruthein. — obelarius
Elwacens. — de Eschingen. — de Halter-
hak. — pleb. in Hallis. — de Hemmen-
dorf. — scltts. in Herremberch. —
Hopelarius. — ciy. de Horwe. — de
Hundersingin. — vinitor de Mersburc.
— mil. de Nivueron. — mil. de Othem-
hein. — de Phortzhein. — mil. de
Ryechen. — cellerar. de Sch6nental.
— Spaeto de Munegisingin. — eps.
Vironensis 475. — de Waldaha. —
mnr. com. Eberhard! de Wartstein 326.
Diedesheim, s. Titensheim.
Diefenbach, Diefenhaeh, O.A. MatUbronnf
272. 273.
Tiefenhülen, s. Tiuffinhulwe.
Dieffen, Tieffen, Obern-, Untemtief, bair.
A.G. Windshtim, wenn nicht abgeg.
Burg Tiefen bei Neustadt a. d. Aisch,
Adeloch et fil. ei. Adeloch de -, tss.
488. — Rudengerus mil. de -, ts. 346.
Diemareweiler, s. DymarsH7ler.
Diemarus ts. 15., 389. — dec. in Ess-
lingen. — de Rutingen. — de Triueils.
' Diemo, Dyemo ts. 416. — fr., mchs. de
Bebinhusen. — mil. des. Herter. —
' cellerar. Hireaugiens. 488.
: Diemfdis 181.
. Diengen, Hohetitengen , O.A. Saulgau,
' 385 (2). 386. — Gonradus pleb. de -,
385.
Die-, Di-, Dyepoldus ts. 12. — fr. Pre-
dicator. ts. 283. — com. de Aiehilberc.
— mil. de Bemhusen. — Coppo. —
fil. Gynradi Griwelich 17. — ciy. de
Kyrcbein. — com. de Merkenbere —
pleb. in W^ildorf.
Dyepurgis ux. Burchardi dci. Sinze ciy.
Esshng.
Tier-, Dier-, Dirberch, Thierberg, abgeg.
Burg bei Lautlingen, O.A. Balingen,
Cinradus de -, rector eccle. in Berge,
Mariaberg, Oem. Bronnen, O.A. Reut-
lingen, 182. 1S3. — Thierberg, örtlich-
keit in der Gegend des späteren Klosters
Mariaberg, 3l2. 313. — C. dmns. de
-, 312. — Konrad von -, 312.
Tierhalde, Tierhalden, Tüerhalden, Tyer-
halde. Thierhalde, noch htztge. Flur-
name, östlich von Mariaberg, O.A.
Reutlingen, 1%. 197. 198. 199.
Tyerstein, ? Thierstein, Weiler bei Schram-
berg, O.A. Obemdorf, „Dier stein under
Glatthaim", „der ThOerstein*' bei Böff-
ingen, O.A. Freudenstadt, Thierstein,
Burgruine bei Irslingen, O.A. Rottweil,
Joanes de -, 429. 430.
Diessen, s. Dizin.
Dietensheim, Dietelsheim , bad. B.A.
Bretten, 42. 43.
Dietersholz, Dietersholz, htztge. Hotter-
loch, Oem. Grünkraut, O.A. Ravens-
burg, 50. 52.
Diethalmus, -helmus ts. 232. — eps.
Constant. 123. 457. — de Toggenburg.
Dietbenhusin, Dietenhausen, bad. B.A.
Pforzheim, 367. 368.
Diethershoven, Diethershofen, hohenzoller.
O.A. Sigmaringen, dec. de -, Chunra-
dus can. de Burron ts. 169. 170.
Dietherus, Ditherus, Diterus, mil. de
Helmestat. — de Herbotsheim. — mil.
des. Herter. — de Hornberch. — coul
de Kazenelnbogen. — de Malbirn. —
mil. des. Rodero — cellerar. Spirens.
Diethmar, Dietmar, Dietmarus 381 (2).
485. — sdts. in maiori Gartach. —
Rödolfus des. - 385. — Trutsyn.
Diethoh, Diethohus ts. 267. 497. — des.
Alwer. — sen. mil. de Kirehain.
Orts- und Personen-Register.
533
Dieio, Dietho, de Bigenburc. — vice-
pleb. de Mescfailcfa. — dns. de L^wen-
thal.
Dilgen, Dilingen, Dillingen, com. de -,
467; Hartmannas 65. 117.119; Lade-
wicus aidiac. eccle. Augustens. 117.
118. — iudex in - Albertus ts. 184.
— Diaingm, bair, A.ö, 65. 318, 376.
Tilia, f Lindenhof, O.A. Hau, 260. 261.
Dymarswyler, Diemaraweüer, abgeg. hei
Plattenhart, O.A. Stuttgart 164.
Timo, Thimo, de Ruwenfels. — nob.
de Vtingen.
Dinglosdorff, DingeUäorf, had. B.A. Con-
stanz, 464. 4ß5.
DinkeUhühl, bair. A.G. 65. 223.
Dinkendorf, s. Denkendorf.
Tirol, Sehlosa 271. — Landschaft 280. —
com. de -, 287; Tirolens. Goricens. M.,
Menhardus 279., (sg.) 280. 292., ux. ei.
Elisabeta 292.
Tisentis, Dissentis, Kanton Graubünden,
Canradus de -, rochs. de Augea, ts.
277. 278.
Tisenwanc, Deisenfangt Gem. Ravensburg,
51. 52.
Tisins, Tisens, tiroh B.A. Lana, 339.
Bissen, bair. A.G. Landsberg 489.
Titensheim, wohl Diedesheim, bad. B.A.
Mosbach, R. de -, ts. 238.
Ditmunt 497.
Ditolf 497.
Ditsuind 497.
Ditzenbach, s. Tizenbacb.
Ditzingen, s. Dizzingun.
Tiufenbach, St. Katharinenbach 484.
Tiuffinhulwe, Tiefenhülen, O.A. Ehingen,
fr. Hermannus, de -, ts. 100. ts. 101 (3).
Tizenbacb, Ditzenbach, O.A. Geislingen,
Fridericus mil. de -, ts. 158.
Dizin, wohl Diessen, hohenzoUer. O.A.
Haigerloch, 452. 454.
Dizinsowe, Deizisau, O.A. Esslingen, 873.
374.
Dizzingun, Ditzingen, O.A. Leonberg, 441.
453.
Tobel, Thobul, Tobel, Gem. Berg, O.A.
Ravensburg, Bur., Burchar-, Burkar-
dus mil. de -, ts. 135. ts. 274. ts. 426.
ts. 479.
Docceller, Egilwart nob. des. -, 244.
Dörrenzimmem, s. Zimmern.
Tortzbacb, Dörzbach, O.A. Künzelsau, 4.
— Waltherus de -, ts. 346; fr. ei.
Otto ts. 346.
Toggenburg, Jft-, Neu-Toggenburg, Burg-
ruinen, Kanton St. Gallen, Diethelmus
de -, ts. aS5. 336.
Tomas s. Thomas.
Dominicum Sepulcrum, s. Denkendorf,
Jerusalem u. Spira.
Domus, vielleicht ein nicht sicher zu be-
simmendes Hausen, Hseinricus mil. de
Domo ts. 223. 224. ts. 225. — Domus
lapidea, Reigerus de etc. -, civ. in
Heydelberch ts. 389.
Donaueschingen, s. Eschingen. — Donau-
eschingen, bad. B.A. 55. 115. 132 (2).
408 (3). 415. 433. 453. 456.
Donauwörth, s. Werde. — Donauwörth,
bair. A.G. 21 (3). 65 (2). 119 (5). 420.
Donersberch. -perc, Donnsberg, Gem.
Nordendorf, bair. A.G. Donauwörth,
Sifridus dpfr . de -, ts. 20. 21. 117. 1 18. 119.
Topelin, Toppeliin, Sifridus mil. nml.
Elevac. des -, ts. 65. ts. 225.
Dorenewiler, verdorben für Torkenweiler,
Gem. (Ober-) Eschach, O.A. Ravens-
burg, 50. 52.
Torie, Ghanradus, ts. 169.
Dornstetten, -steten, -stetin, -steiten,
steitin, Dornstetten, O.A. Freudenstadt,
300. 301. 332 (3). 333. 341 (eccla.,
parochia) ; 443. 444. 453. — Ber. advcs.
de -, ts. 241. — Bernoldus scrds. de -,
444. -. Wolfelin de -, ts. 444.
Torso, G. ts. 298.
Dosinger 381.
Totern-, Tottirnhusen, Dotternhausen,
O.A. Rottweil, E. fil. Wemheri mil. de
-, ts. 248. — Heinricus et Hildeboldus,
filii Wemheri frs. Marquardi quondam
villici in -, tss. 92. — Marquardus
quondam villicus in -, ts. 92. — Wem-
herus mil. de -, U. 247. 248. — Wem-
herus scrds., vicar. in -, ts. 92. —
Wemherus fr. Marquardi etc. ts. 92.
Totinriet, TÖdtenried, bair, A.G. Aichach,
Eberhardus pleb. in -, ts. 184.
Tömbac, TTionbach, O.A. Freudenstadt,
443. 451. 453. 454.
Trage-, Tragboto mil. ts. 244. — mil.
des. de Niwenegge.
Trescharius, AI. mil. des., mnl. com. Sy-
monis de Gemino ponte et domini in
Eberstain 42 (4).
Treviso, s. Tarvisium.
Tridentinus episeopus, . . 236.
Trier, Stadt u. Diöcese 469. 471.
Trillir, G., Gonradus, Otto, civ. Hallens.
Trinitatis, S., eccla. Spirensis s. Spira.
Tritinbris, Gnnradus, civ. in Ezelingen,
ts. 283.
Trivtelarus, -arius, Tryitelarius, Rain-,
Reinherus, ts. 19. ts. 128. ts. 252. —
iun. ts. 128.
Trivtwinus, Trutwinus, Drudwinus 441.
443. — pleb. de Buslat. — Houes-
oesche, civ. de Waibelingin.
Triuels, Driveles, Triveles, Triueils,
Trifels, Burgruine bei Annweiler, pfälz.
A.G. Sitz 442. 450 (cstllm.). 453. 485.
Diemarus de -, 450 (2). 451. 454.
Trochtelfingen, Trochtelfingen, O.A.Neres-
heim, Vlricus mil. de -, ts. 15. ts.
327. — Trochtelfingen, hohenzoUer. O.A.
Gammertingen 200. Vgl, Truchtiluingen .
Tronswilis, Truizenweiler, Gem. Schmal-
egg, O.A. Ravensburg, 50. 52.
Droscheier mil. Henricus des. -, ts. 228.
Truchtiluingen, Truchtdfingen, O.A. Ba-
lingen, oder Trochtelfingen, hohenzoUer
O.A. Gammertingen, Kuno de -, 382
(2). — Vgl. Trochtelfingen.
Drudwinus, s. Trivtwinus.
Trüdingen, s. Truhendingen.
Druhburg, Drupurch, Alt-Trauchburg,
bair. A.G. Kempten, Ber., Bertholdus
de -, ts. 254. ts. 335., (sg.) 335. 336.
Tru-, Trvhendingen, abgeg. Stammburg
Trüdingen bei Altentrüdingen , bair.
A.G. Wassertrüdingen , F. de -, F.
com. de -, Fridericus de -, 99. 239.
261., (sg.) 404. 405. 494.
Truhe-. Truhlibus, Truhclibus in Foro.
— de Nidrehoue.
Trvitelarius, s. Trivtelarius.
TrQnswiler, Trunschweyl, jetzt Hagen-
dom, Gem. Ailingen, O.A. Tettnang,
267. 268.
Trutelmannus scab. de Brvchsella.
Trutlint,Trütlint, 441. — deRaggesingun.
Drutmannus Hirsaugiensis.
Trutsvn, Dietmar ts. 280.
Trutwinus, s. Trivtwinus.
Trutzenweüer, s. Tronswilis.
Tubara, Tauber, 436. 438.
Dudenbure, Duttenberg, O.A. Neckarsulm,
427. 428.
TQ-, Tubingen, Tuengen, s. Tuwingen.
Durne, s. Dume.
Dürre-, Durrehaim. Dürrheim, bad. B.A.
ViUingen, Waltherus, nob. des. de -,
331 (2). — pleb. de - ts. 331.
Tüsslingen s. Dvzzelingen.
Tüwin-, Tuin-, Dungen, Döingin, s. Tu-
wingen.
Tunezhoven, Tüntzhouen, abgeg. Ort bei
Stuttgart, 171. 4S7.
Tungental, Thüngenthal 395. 396.
Tunglingen, Thumlingen, O.A. Freuden-
stadt, 300 (2). 301.
Tunningen, Dnnningen, O.A. Rottweil,
curia Wolfhunan apud -, 299.
534
Orts- und Personen-Register.
TpphttiMUwe 488,
Dtirchelar 339.
Tutenhoven 485.
Du-, Dvrenkein, Durem-, Durenchain,
Ober-, Untertürkheim, O.A. Cannstatt
(nicht O.A. Esslingen), 113. 114. 512, —
Cm C^n-, Gvnradus des. de -, ts. 72.
214. ts. 365. — Eberhardus des. Mader
de -, 284; iix. Meehtildis 284; fil.
Albertus 284.
Duria, Düren, 429.
Turicam, Zürich , Turieensis eccle. pps.
et eptim. 178. 179. — can. G. de
Visehetal 179.
Durlach, Durlaeh, had. B.A. Sitz 11. 12.
— cives: Bertoldus, Bertholdus Horn-
unc, Diepoldus, Eberhardus des. Rvth-
owe, Eberhart Lymbrieh, Emehardus,
Greroldus, Henlaus mil.tss. 12. — Wern-
herus 11. 12 (3). — Durlach, had. B.A.
43. 46. 97. 244. 296. 297. 355. 368 (2).
Tvm, C. des. -, mil. ts. 353.
Durne, Dume, WaUdüm, had. B.A. Bu-
chen 512. — C. de -, Erbipolens. aidiae.
et pps. in Mosebaeh 7. 8., (sg.) 8. —
Rupertus de -, 171., (sg.) 171. —
Ulricus de -, fr. dorn. Teut. in Mergent-
heim, ts. 459.
Turonense concilium 48.
Durrenholze 299.
Dvrrenweterspaeh , Hohenwettersbach,
bad. B.A. Durlach, 46.
Turri, Burckhardus de -, eiv. in Heydel-
bereh ts. 389.
Tuseulanus eps. Odo 51. 55. 113. 114.
Dusengere, Ludewicus des. ~, 382.
Tussin, Risstissen, O.A. Ehingen 317. 318.
Gvnradus de -, ts. 318. Eber. -, Eber-
hardus Romanus de -, ts. 318. ts. 347.
348. ts. 349. Fulhinus de -, ts. 318.
Siuridus de -, ts. 318. Vlrieus de -,
ts. 318.
Dusslingen, s. DvzzelingeD.
Dfätenberg, s. Dudenburc.
Tuttlingen, O.A. 104. 170 (2J. 179. 270.
277. 301, 361. 363. 408. 430. 457.
Tweringen, Deuf ringen, O.A. Böblingen,
410. 411. 412.
Tuwingen, -gin, Tvwingen, -gin, Tuingen,
Tvingen, -gin, Twingen, Tuwingen,
Tuwingen, Tübingen, Tubingen, Tu-
bingen, Tuengen, Tungen, Tdwingen,
T'^owingen, Twingen, -gin, Dtiingin,
Dungen, Thuingen, Tuwigenne, Tüb-
ingen, cvts. 45., (sg.) 45. 106. 256. 372.
442 (2). 487 (2). 489. 509. — Tuwingens.
moneta 168 (Dungens.). 196. 198. 199
(2). 240. 446. — librae 125 (2). 172.
173. 244. 245. 355. — palatinus de -
(sg.) 172. — Gotfridus eom. de - 828.
(sg.) 329. — Heinrieus com. de - 440.
ts. 444. ts. 450. ^4. — H., Hueh, Hugo,
Hvgo comes,palatious, comes palatinus
de -, 11. Jahrh.: ts. 444., woM 448,
u'oA/ts.449., ts. 450 (2)., 454; 12. Jahrh.:
440., 486., sg. 486; 13. Jahrh.: ts. 104.,
sg. 109. 160., (sg.) 160. 188., sg. 188.
(mnlss. ei., pueri domini de Berge 188).
sg. 245. 375. 468 (Guigin). — R., Rv-
dolfus eom. de -, fil. palatini, eom. pa-
latinus de -, 12. Jahrh.: 440. 452. 487;
13. Jahrh.: 22. (mnls. ei. Cunradus mil.
de Magistat 22). (sg.) 22. 80. 81.104 (2).,
(sg.) 104 (mnlss. ei. Albertuset Bertoldus
dci. de Haiterbach 104), 106., sg. 109.,
116. 256 (2). sg. 256. 851. 352. 353.,
sg. 354. 371 (2)., (sg.) 372. 373., sg.
375. 410. 411., sg. 411., 491. (mnl. ei.
Hugo mil. de Mflgenegge 491 (2).) 492.
— Bernoldus de -, ts. 40. ts. 298. —
Hainricus de-, ts.40. — civ.cgn.Hennu-
griffer de -, 328. — Gunradus villic.
de -, ts. 216. — Heinrieus Gerdo eiv.
Ruteling. des. de -, 320. — Heremitae
in -, 133 ; mium. Eremitarum (St. Au-
gustina-, St. Wilhelnis-Ordens) 508. 509
(3). — Tübingen, O.A. 2. 41. 114 (2).
241 (2). 256. 282. 298. 362. 389. 492.
Tvzilare, mil. ts. 359; fr. ei. Heinrieus
can. in Fvrindowe ts. 359.
Dv-, Tuzzelingen, Tüsslingen, Dusslingen,
O.A. Tübingen, 487. — Frider. mil.
des. Herter (Pastor) de -, 282., sg.
282. — G. pleb. de -, ts. 241.
Tuzzenhof 369.
E.
E. de Aichain. — abb. de Bebenhusen.
— de Berge. — abb. de Blabtlrron.
— eps. Gonstantiens. s. Eberhardus.
— Gopprelli, Vlmens. — de Eber-
stein. — eom. de Esehelbere. — des.
Gebeno eiv. Ezelingens. — Grife, can.
Soreeensis. — Gütunsun. — eom. de
Kirehberg. — Limbachar. — abb. de
Mulinbrunne. — des. Schainbdch. —
de Sultze. — de Tottimhusen. — dpfr.
de Walpureh, — de Waise. — de
Winsperc. — eps. Wormatiens. sg. 66.
— dec. S. Andreae Wormat.
Ebbo, Ebo, ts. 445. — de Mergentheim.
— de Rosenöwe.
Ebelinus, Gtlnradus ts. 385. — abb. Eber-
baeens. — de Elephante.
Ebenwiler, -mlren, Ebenweiler, O.A.SauU
gau, 276. 277. 485.
Eber. FQgeli. — Gigar. — Hoppho. —
com. de Kilchberch. — dec. in KUch-
haim. — fil. Mezzelarii. — de Richen-
bach. — Romanus de Tussin. — mil.
de Rosenöwe. — mlL de Salhenwilar.
— Schvhelin. — pine. de Smalenegge.
~mil. de Talhain. — eom. de Wartstaine.
Eberbaeh, Eberbaeh,prtuss. Prov. Nassau,
abb. Ebelinus 203 (2)., (sg.) 203. 204.
— Eberbaeh, bad. B.A. 368.
Ebergis 498.
Eberhard, Eberhart, Eber-, Ebirhardus,
Hebrardus, 489. — de Ahusen. —
mil. de Aiehain. — de Andelfingun.
— abb. in Blawbüren. — de Burla-
dingen. — eps. Gonstantiensis (de
Walpurc) 80, 102. 103., sg. 104., 109.,
sg. 109., 116 (2). 126., sg. 126., sg.
135., 164., sg. 165., 186., sg. 186., 190.,
sg. 191., 192., sg. 192., 199. 215. 226.,
239., sg. 240., 250., sg. 250., 253., sg.
254., 277., sg. 277., sg. 300., 304. 308.,
sg. 308., 311. 312 (4J. sg. 312., 319.,
sg. 320., 326., sg. 326., 332. 335., sg.
385., 341. 351., (sg.) 353., (sg.) 372., sg.
386., (sg.) 400., 407., ts. 422., sg. 422.,
481 (3). 482. — de Eberstein. — miL
de Egelingen. — mil. de Fleh-, Fleih-,
Ylahingen. — Markgraf von Friaul.
— mehs. S. Gallens. — Grau de
Graunegge. — eom. de Grl^ningen. —
de GrQningen. — Hoippe. — Hoppho.
mgr. de Horwe. — mil. de Jungingen.
— eom. de Kirehbere. — Lvmbrieh.
— nob. de Lupfen. — des. Mader de
Dvrenkein. — commendator dom. ho-
pital. in Mergentheim. — des. Munt.
— des. de Rivti. — Romanus de Tussin .
— mil. de Rosenöwe. — prior Predi-
cator. in Rotwil. — des. Rvthowe. —
abb. de Salem. — mil. de Sarchiwile.
— von Schriesheim, Dekan in Esslingen.
— Schuhelinus. — de Sconenbere. —
pine. de Smalunegge. — pps. S. Ger-
mani Spirensis. — com. de Spizenberg.
— mil. de Steckborum. — dpfr. de
Stetin. — de Stralenbere. — de Swen-
din, des. Gürtel. — pleb. in Totenriet.
— de Voelkouen. — de Walehsee. —
dapifer de Waldburg. — com. de Wart-
stain. — pine. de Wintersteten. — mii.
de Wiprehts. — eom, de Wirtenberch.
— mil. de Wurmelingin.
Ebersbere, -bereh, -berg, Ebersberg, O.A.
Backnang, Burcardus de -, pps. S.
Johannis in Hange 7. 8. — Ebersberg,
O.A. Tettnang, H. de -, ts. 136. —
Hainricus mil. de -, ts. 479. 480.
Orts- und Personen-Register.
535
Ebershalden, Ebershalde ^ hei der Burg >
Illingen, 382. 383.
Eberstal, Ehersthal, O.A. KünzeUau, 234
(2). 260. 261.
Eberstat, Eberstadt, O.A. Weinsberg 7
(2). 8. 433 {oder bad. B.A. Buchen).
Eberstein, Ebirstain, Ebristein, Eberstein,
cstrm. 41. 46. i89. — dns., nob. de -
" 69 (2). 70. — Grafen von 185. —
Beatrix ux. com. Ottonis 46. 234. —
Berhtoldus de ~, 447. 454; Aquilegiens.
et Spirens. mai. pps. 463. — E., Eber-
hardus, nob. de -, sg. 295., sg. 296.,
457., sg. 458., 462. ts. 463. (mnlss.
Gonradus et Heinricus de Sunnens-
heim 457). — 0., Otto, Ot. de -, nob.
de -, com. de ~, 26., sg. 26., 41., sg.
41. (mnlss. : Fridericos des. Leise, Wem-
herus de Rotenfels 41). 46., sg. 46.,
58., (sg.) 58., sg. 66., 91. 155., sg. 156.
(mnl. Otto de Buhel 156). 166 (senior),
sg. 167., 202., sg. 202., 234., sg. 234.,
242., sg. 242., 243. (com. et iil. Otto)
243., sg. 243., 297., sg. 298., 313 (2). (et
fil. Otto), sg. 314., 322., sg. 323., sg.
338., 339., sg. 340., U. 463. — Sy.,
Symon, dominus in -, comes de - et
• comes Gemini Pontis (Zvveinbrvckin)
42. (mnls. AI. des. Trescharius 42).
sg. 43. 155. (mnl. Otto de Buhel 156),
sg. 156., 192., sg. 193., 243. sg. 243.,
sg. 295., sg. 296. — notarii com.
Ottonis de E. : Heinricus et Sifridus tss.
243. tss. 314.
Ebersuinus, fr. domus Teuthonicae in
Mergentheim ts. 357.
Eberwin de Zimbren.
Ebingen 5rJ.
Ebinwilar, Ebenweiler, O.A. Saulgait, 50.
52.
Ebo, s. Ebbo.
Ebrolt 382.
Echelberc, Aichelberg, O.A. Kirchheim,
E. com. de -, 140.
Echtertingen , Ehtertingen, Echterdingen
487. — Hainricus mil. de -, 491 (2). 492.
Eckebruck, ? Equarhofen, bair. A.G.
Uffenheim, Gumprecht et fr. ei. Megin-
wart de -, tss. 438; fli.: Adelboch et
Burekart tss. 438.
Eckehardus, Eggehart, -ardus, (Erle-
hardus) ts. 155. ts. 202. 444. - prior
Hirsaug. — abb. de Mulenbrunnen.
Eckenbach Fl. 499.
Eckke 487.
EdelhUt 497.
Edenhaus, s. Odenhus.
Ederhem, Ederheim, bair. A.G. Nord-
lingen, Cunradus mil. de -, ts. 15. —
? Volcmarus mil. de -, ts. 15.
Egelhardus de Winsberg.
Ege-, Egi-, Eglingen, Eglingen, O.A. Mün-
singen, Chünradus mil. de -, ts. 13.
— E., Eberhardus mil. de -, 350 (5).
Hainricus mil. de ~, ts. 92. ts. 128.
129. 350. — Vlricus mil. de -, ts. 13.
ts. 92. ts. 128. 129. ts. 406.
Egelinsberch, Egelsberg, zwischen Nabem
u. Weilheim, O.A. Kirchheim 17.
Ege-, Egi-, Egiolfus, EgUof 382. 442. 449.
497. — de Brandekke. — pleb. de Nett-
ingin. — de Rosenberg. — dns., nob.
de Stuzelingen. — de Wartenberg. —
de Zaheltingen.
Egenhus, abgeg. zwischen Hungersberg
u. Frittelnreute, O.A. Tettnang 50. 52.
Egeno, Egino, Egno, 339. ts. 380. 442.
ts. 499. — com, de Berge. — fr. de
Schonintal ts. 3S0. — mil. de Stouphen.
— com. de Vra. — mil., fr. Gonradi
cgn. Wascher ts. 364.
Egerichus de Altorf.
Eggarius ts. 159.
Egge, Egge, Gem. Guggenhausen, O.A.
Saulgau 50. 51. 5'J.
Eggenfelden, bair. A.G. 147.
Eggenreute, s. Etehenruti.
Egidius, S. S. Cosmae et Damiani diac.
Card. 464.
Egidius, S., Nonnenkloster St. Egidien,
auch Klein' Komhurg genannt, O.A. Hall,
189. 190. — Egidii, S., cplla. in Ess-
lingen.
Egilwardus, Eigil-, Egilwart,deDetilingin.
— nob. des. Docceller.
Eglingen, s. Egelingen.
Ehingen, -gin, Ehingen O.A. Stadt, 101.
102 (2). 111. 162. 287. 347. 349. 419.
' — pondus et mnsra 350. — der aman
von -, ts; 287. — cv:^. de -, tss. 347.
349.; C^anradus burrarius, - Gladiator,
~ retro Montem; Hainricus des. Limi-
eraerius; Rvpertus monetarius; des.
Sanzo; Siboto des. Grucin; Vlricus des.
Ramboel; Waltherus des. Erlewin;
Wemherus calcariator, tss. 1(X). —
dec. et Yicar. in -, Vlricus pleb. de
Sträze ts. 100. ts. 101. — mnstr. H.,
Hainricus de -, ts. 100. 101. 102. ts.
111. 162. ts. 162.; antiquus mnstr. ts.
400. 403 (3). U. 419; mnstr. Ludewi-
cus de -, ts. 347. 348. ts. 349; novus
mnstr. ts. 419. — notar. G. de - ? ts.
162. - pfaflf Gerundt v. - ? ts. 287. —
pbr., socius decani in -, Rf dolfüs ts. 100.
ts. 102. — Wemherus Scolaris decani
in -, ts. 100. ts. 102. — O.A. Ehingen
9. 13 (2). 20. 73. 92. 101 (3). 102 (5).
112 (3). 122. 129. 151 (2J. 162 (i). 184.
205. 207. 213. 247. 249. 264. 278. 281.
288 (2). 294. 313. 318 (2). 327. (2).
348 (4). 352. 367 (2). 376. 400 (2).
403. 419 (2). 457. 479. — Ehingen a. N.,
Bertholdus mil. de -, 160.
Ehningen, s. Oendingen.
Ehrenfels, s. Erenvels.
Ehrensberg, O.A. Waldsee 492,
Ehrenstein, s. Hereinsteine.
Ehringen, s. Eringen.
Ehtertingen, s. Echtertingen.
Eyach, s. Yhen,
Eichelbach, wohl abgeg. Ort in der Nähe
von Rastatt, etwa am Eichelberg, Gyn-
radus mil. de ~, ts. 243. 244.
Eichen, s. Aicha.
Eichenstegen, s. Ayhstegen.
Eichholz, s. Aichen.
Eicholfishein, Gross- u. Kleineicholzheim,
bad. B.A. Adelsheim, G. mil. de -, G.
mil. de -, H. mil. de -, tss. 238.
Eichstätt, s. Eistet.
Eigeltingen, s. Ergoltinten.
Eigenbach, der heutige Aiterbach, Neben-
bach der Murg, 444. 453.
Eigilwart s. Egilwardus.
Einersheim, s. Wingerssheim.
Eingelhartuillers, Engelswylen, thurg.
Bez. Weinfelden, 464. 465.
Einheim, Enheim, bair. A.G. Marktbreit,
Bertoldus et Crafto frs. de -, tss. 340.
Einwil, Andwil, thurg. Bez. Weinfelden,
G. de -, ts. 335. 336.
Eisbreth mil. de Enselingen.
Eisebaeh 454.
Eisenbrechtshofen, s. Isenbrehtshouen.
Eisenhutsrod, s. Jsenhvtsrode.
Eisighof, s. Ysowe.
Eisolzried, s. Ysoltisriete.
Eistet, Eichstätt, 99. — Eistetens. dioc.
239. — eccla. 112. — eps. 239; Hilte-
brandus. S. Mogunt. sed. cancell. 99.,
sg. 99., (sg.) 112.; Heinrich 461.
Elbrunne, Oelbronn, O.A. Maulbrotm, 6
(2). 7.
Elchingen, Kl. 492 (2).
Elegast Faber in Auge.
Elephante, Häusemame in Speier, Ebe-
linus de -, ts. 255.
Elgersweier, s. Algeswilre.
Elisabeth, Elizabeth, Elisabeta, Elizabet,
Elsebeta 385. — de Blankenstein. —
de Botritt. — de Isinina. — burgravia
de Nvrenberch. — Witlwe u. Tochter
des Rudeger Pluvat von Esslingen
Orts- und Personen-Register.
537
Erhardus, Erhart ts. 446. 451. 453.
Eribo 497.
Eringen, -gin, Ehritigen, hair, A,G. Nord-
lingen, Gerungus mil, pinc. de -, 110
(2). ts. 223. 224. ts. 225. 274., (sg.)
275.; Güta ux. Grerungi 110. — Rabno
de -, pinc. comit. deOetingen, ts. HO.,
8g. 111., 118. 119.
Eringestus cognom. Longus, civ. in Rute-
lingen 320.
Erkehardus, 8. Eekehardus,
Erkenberg, s. Merkenberc.
Erkenboldus de Achera. — de Hahberc.
Erkenbolteswiler, Ergetzweiler , Gem.
FronhofeHf O.A. Ravensburg, 50. 52.
Erlebach, Erlenbaeh, O.A. Neckarsulm,
Rudegerus camer. de -, 158., (sg.) 158.
— Erlenbach, bad, B.A. Tauberbisch-
of sheim, oder Erlbach, bair. B.A.
Rothenburg a. d. Tauber, Marquardus
mil. de -, ts. 346.
Erlefridus mil. de Velleberg.
Erlewinus, Erluinus, Erluwin, ts.242. 497.
— de Ha^chingen. — de Hohenstat.
— des. Orphanus (civ. Pforzheim.) ts.
368. — Waltherus, des. - (civ. Ehingens.)
ts. 100. — Weise, scltls. de Pforzheim.
— de Zezencheim.
Erlindis 373.
Ermetzhofen 491.
Ernest, Emestus, Ernst, Ernost, Emustus,
ts. 298. 441. 443 (2). — cancellar.
432 (2). — mnr. ts. 101. — notar. 432.
— Cunradus des. — H des. -, ts, 352.
ts. 354. — de Hohenloch. — rector
ecele. in PhuUingen. — des. de Sebure.
— de Taemiat. — mil. de Vilsegge.
— cantor de Zwiueldea.
Ernestesbriil 93.
Ernhardus fr. dorn. Wimpinens.
Erolzhain, Erolzheim, O.A. Btberach, 401.
Erpfenhvsen, Erpfenhauser Hof, O.A.
Heidenheim, mansus Sibitonis in -, 70. 71.
Ertingen, Ertingen, O.A. Riedlingen, 50.
52. •— Albero mil. de -, ts. 128. 129.
— Ber. filiaster villici de -, ts. 218.
— Burcardus des. Wirzichman de -,
218 (2). 219. — Lutrammus de -, ts.
422. 423.
Erzgrube 454.
Erzingen, s. Erchingen.
Eschay, H. des. -, ts. 352. ts. 354.
Eschemdorf, s. Isinbretssdorff.
E^chelbrunn, s. Esshilbrunnen.
Eschenau, s. Eschenowe.
Eschenbach, Eschenbach, bair. A.G.
Markterlbaeh oder Feuchttcangen, Wol-
velinus de -, ts. 3. 4.
VI.
Eschenowe, Esshenowe, Eschenau, 0 A,
Weinsberg, Heinricus de -, mil. des.
Brukezzel 57 (5). 58; iil. ei. eogn.
Kezzelin 58. — inferior, Eschenhof,
O.A. Kanzelsau, 260. 261.
Eschenthal, s. Eskendal.
Eschingen, Oeschingen, Donau-, Riedesch-
ingen, Dietricus de -, ts. 492.
Eselsberg, abgeg. Burg bei Ensingen, O.A.
Vaihingen, Belreinus de -, ts. 463.
EsVendsA, Eschenthal, O.A. Ohringeft,\dal'
ricus et fr. ei. Hartheroch de -, tss. 438.
Essenheim, s. Ysenheim.
Esshilbrunnen, Eschelbrunn, abgeg. bei
Frankenhofen, O.A. Ehingen, 101. 102.
Esslingen, Ess-, Esselingen, Ezzeling,
Ez-, Eze-, Ezilingen, Ezzelingen, -gin,
Ezzlingen, civitas 8., sg. 9., sg. 26., 71.,
sg. 72., 178. 194., sg. 214., 215. 216.
278. 283., sg. 283., sg. 284 (2)., sg.
293., 303. 304 (3). 308., (sg.) 308., 309.
345., (sg.) 345. 365., sg. 365., (sg.) 366.,
381 (2). 383., (sg.) 383. 429. 487. 513.
— Ezzeling. mensura 164; uma 171. —
Bithenbach, Beutaübach, 382. 383. —
Buchwac, » Burtvag, 383 (2). 384. —
Ebershalde, die Ebershalde, 882. 383.
— Flusse, 383 (2). — Hasinbuhel 383.
— Heydenin, area dcta. - 382 (2). —
Heimbach, htzge. nur Namen eines Bachs,
frtVier eines Weilers 383. 384. — Helbe-
lingisberg, Helmensberg, 383. 384. —
Hohenreine, 383. — Renneweck, Renn-
Ocker, 383. 384. — fons salis 383 (2).
— porta in Bietum, Beutau, Vorstadt
von E. 381. 383. — porta Methingen
381 (2). — ecclesia 304. 365. 366 (2).
383. — parochia 366. - cpla. S.
Egidii (Ilgenhof), 383. 384. — cpla.
S. Mariae 345. 381. — civ.: Bertholdus
fil. Dietmari 381 (2); Besserer 381;
Bugelinus 381 ; Bultino Gonradus des.
381; Burchardus381; Burchardus des.
Brugslegel 213; Celle de -, Vlricus 383;
Ci-, CjTniterio in -, des. de Cimiterio,
H., Marquardus, Marehuardus ts. 8. 25.
284. ts. 298. 344. ts. 365. 381. 383;
Gunczelinus 382; Degirloch, Heinri-
cus de -, 383 (2); Dosinger 381;
Durenkeim de -, G., G9n., Gunradus ts.
I 72. 214. ts. 365 ; Dusengere, Ludwicus
des.-, 382; Ebrolt panifex 382; Ege-
lolfus 382; Eniger in -, ux. ei. Tam-
bure 71; Eningerin dmna. 382; Foro,
in -, Truheliebus 214. ts. 365 (iud.);
Gebeno, E. des. - 9; Gembeler, Gon-
radus des. - 382; Geroldus de -, soror
ei. Tambure 140; Gerter 383; GoUin,
dmna. 883 (2); Grosse, Gonradus des.
-, 381 ; Guirrili, ^1. ts. 194, Gurrelinus,
Vlricus 381; Gruningen, Gonradus scrds.
des. de -, 381; Grvnigen, Griuningin,
de -, Hainricus 214. 233 (iud.); Hasen-
zagel, R^dolfus ts. 345; Hassolphus
882; HSwaerius 214; Holsbot, Gon
radus des. - 382; Hols-, Holzhuser,
-sar, ts. 72. 881, Heinricus ts. 365. 381;
Hulwerin 382; Hugo iud. 382; Hui-
welrius 293; Isenmanger, Hartmudus
des. -, 233; Keppho ts. 72; Kephin
dna., Kephina 381. 382 (2); Kylsen
tl. 214; Kilso, Kilsso 25. ts. 72.
ts. 365. 382 (2); Klobeloch, Gonra-
dus des. -, 382; Kvrzo ts. 365; Liu-,
Lupoldus ts. 9. 278; Maisterlin, Si-,
fridus 214; Marquardus 283; Merce-
kerne, -kemine 382 (2); Mulich des.
382; Müther, Heinricus des. -, 382;
Murer, Fridericus 382; Nallinger, Hugo
des. - 882; Neter, Burchardus des. -,
382 (2); Nidrehoue, Truhelibus de -,
381. 383; Niwerlingin, Rüpertus de -,
ts. 345 ; Ophenarius 382 ; Ower, Vlricus
des. -, 382; Pluvat, Hermannus des.
- ts. 345; Mar., Marquardus 214. 344;
R. molendinarius, ts. 9; Ratgebe 383;
Rebestein, Kuno des. 382; Reinburgis
381; Ribestein G. ts. 72; Ringinger
383; Rubertina 382 ; Rudegerus insti-
tor 381; Rüdeger 344. 345 (2), ei.
vidua Elisabeth 344. 345., fla. Elisa-
beth 345; Scheich 383 (2), 384; Schon-
berger, Heinricus des. -, 382 ; Schulin,
Schnheli, Scuhelin, Schvhelin, Schuhe-
linus, Schvhelin, Eber., Eberhardus
214. 381., fl., Vlricus, ts. 194. 214.
ts. 365. 381; Si«gelarius 382; Sigelin,
Albertus des.-, 382; Sigelini, Gonradus,
381. 382; Sindenvingerin , dna. 382;
Sintz, Sinze, Synze, B., Burcardus 194.
283 (2). 284, ux. D., Diepurgis 283
(2). 284 (2) ; Sneuber, Heinricus, cami-
fex, des. -, 383 ; Soler, Heinricus des. -,
882; Spenlin, Berhtoldus des. -, 194
(3); Steinbis, -bize, Heinricus ts. 865.
382; Tritinbris, Gonradus des. te. 283;
Truehtiluingen, Küno de -, 382 (2);
Vbelneil, dna. 383; Vlma. H^., Hvgo de
-, 214. ts. 233. ts. 365; ^inus ts. 365;
Vendo, Venden, 278 (4). ts. 365., Her. -
214; Vico, in -, F., Fridrieus, ts. 72.
214. 381. — H., Hainricus cellerar. de
-, mehs. Salemit. ts. 127. ts. 177. ts.
326. ts. 406. — dec. in -, 227. 381.;
B. 481. 482 (9 Berthold, Burkhard);
B., Biir., Burkardus pleb. de Harh-
G8
538
Orts- und Personen-Register.
pach 215. 216. 283., sg. 283., 293.,
8g. 293; Diemar 47. 68; Eberhard von
Sehriesheim 47; Heinrich 47, — pleb.
365. 366 (4). — scltts. Johannes (sg.)
308., ts. 365; M., Mar., Marqoardus in
Gimiterio U. 72. 214 (2). 233., (sg.) 233.,
278 (antiqutts sclU.). 383; R. ts. 8. —
curia, domus mchonn. de Salmans-
wilr 345. 381. — Beginae sorores
381. — S. Katharinae hosp. conversi
293., sg. 293. — Minores 283. —
Penitentiae ordinis frs. 365. 366. —
Predicatorum ordo, conv. 358.,
sg. 359; prior 25. ts. 216., (sg.) 284.
ts.308., antiq. prior ts. 308; AI., Alber-
tus 344., sg. 345., ts. 365 ; frs. Bertol-
dus, Dyepoldus tss. 283. — Spirens.
cptlm., dominl, redditus in -, 381. 382
(2). — Judaei in -,381; synagoge381;
Bendit 382; Saeildmannos 278. —
Esslingen, O.A. .9. 19. 26. 27, 72 (2).
114. 123. 125. 127. 140. 171. 194. 214.
216. 284. 293 (2). 303. 321. 345. 359
(3). 365. 373. 383 (3). 384. 458. 466.
482 (2). 493. 495 (2). 513. — Ezzelingen,
Esslingen^ had. B.Ä. Donauesehingen,
pleb. in -, 408.
EUhenruti, Eggenreute, O.A. Wangen, 56.
Ethecho, mil. ts. 26.
Etiningin 451.
Ettlingen, had. B.A. 59. 438. 453. 454.
458.
EUlingenweier, s. Oneswüare.
Ettmannsschmid, s. Hezemansmitun.
Eustachii, S., diac. card. Ymbertus 52.
55. 113. — Wilelmus 464.
Eutingen, s. Utingen.
Ezzelingen, s. Esslingen.
F und V.
F. faber ts. 352. — de -, mil. de Altorf.
— civ. Augustens. — celler. de Bebin-
hysen. — Crumpain. — mil. de Gom-
roeringen. — Hellar. — mil. des.
Herthaer. — des. Molendinarius. —
Pistor. — Scutilman. — com. de Tru-
hendingen. — de Ifrtingen. — Wangin,
des. Zehemeister. — pistor et cellensis
Wingartens. — com. de Zolre.
Faber, Ber. cnvrs. in Kilchperch ts. 356.
— Berchtoldus 491 (2). 492. — (? faber)
C. ts. 248. — Elegast in Au^. —
Hermannus - de Morlbach. — Ylricus
U. 363.
Vaggengans, Günradus des. -, mil. ts.
479.
Va-, Ve-, Veihingen, Vai-, Ve-, Veihingin,
Vaihingen a. d. Em 216. 232. —
eccla. 216. 232. — com. de -, (sg.)
78., 79. 477., (sg.) 478., 490; C, Con-
radus 81. 96. 97., sig. 97., 98. 216.,
sg. 217., 232 (2)., sg. 232. 267.. sg.
267; mnlss. ei. Heinricus et Bertoldus
fUii Conrad! mil. de Kyrchhein dci.
in Ripa 267. — advcs. de -, Gonra-
dus mil. des. de Meinsheim 232. 490.
— civ. Albertus Kalthisen ts. 232. —
Hainricus de -, cir., iurat. de Phorz-
heim ts. 97. ts. 98. ts. 217. ts. 269.
— dec. de -, rector ecclc. in -, Got-
fridus 216., sg. 217., 232., sg. 232. —
scltts. C^nradus ts. 232; quondam
Marquardus ts. 232. — Vaihingen, O.A.
7. 79. 217. 222. 22s. 232. 273. 324.
438. 454. 463 (2). 490. 494. 500. —
Vgl. Vogingen.
Vainacgo, H. Vlmensis ts. 134.
Valhim, s. Valtum.
FaUcenstein, Burgruine hei Schramberg,
O.A. Obemdorf, Herren von, Berthold
Abt V. St, Gallen aus dem Hause - 493.
Vallis Dominarum, - S. Mariae, s. Frauen-
thal.
Vallis Leonis, s. Lowenthal.
Vallis S. Grucis, s. Heiligkreuzthal.
Vallis S. Gratiae, s. Gnadenthal.
Vakus, Ber. ts. 298.
Valtum, f Valhim, Falheim (Ober-J a. d.
Donau 464. 465 vgl. mit 494.
Faraburc 497.
Farthilt 497.
Vasburgewilare 442.
Faunidau, s. Fvrindowe.
Vederangesruthi, Flurbezeichnung „in den
Vettern*" bei Ölhofeti, O.A. Saulgau,
69. 70.
Ve-, Veihingen, s. Vahingen.
Veilz, Fridericus, des. -, mchs. Blabur.
Velbach, Fellbach, O.A. CannstaH, 177.
364. - des Modils gat 364.
Feldbach, s. Veitbach.
Ueldeiin, Veldelinus, H., Hainricus ts.
159., fr. Theut. ts. 276.
Felix s. Werdenberger,
Fellbach, s. Velbach.
Velleberc, ViUiberg, Vellberg, O.A. Hall,
Agnes de ~, 91. — Gunradus de -,
dns. de -, ts. 16. 91 (2). ts. 105.
106. fr. ts. 188. — Eriefridus mil. de
— 95. — Folckardus mil. de - 95.
Velsoberc, Felsenberg, H. de -, ts. 276.
277.
Veitbach, (? Feluais, ? Seluais) Feldbach,
thurg. Bez. Steckborn, 465. 494. —
Crmo de -, ts. 335. S36.
Velthuser ts. 298.
Veltmos, Fddmoos, Gem. Fronhof eti, O.A.
Ravensburg, 472.
Venden, Vendo, civ. Ezling. 278 (4). ts.
365; Her. -. 214.
Fenken, s. Finechenn.
Verige, des. -, Guno de Ogoltshusen.
Veringen, Ve-, Feringin, Verigen, Veringen ,
hohenzoll. O.A. Gammertingen 449 (2;.
— comiles de -, 76. 11 (2). 200 (2j;
Heinricus 329., sg. 330., 385^, sg. 386 ;
Manegoldus ts. 369; W., Wl., Wolf,
Wolf-, Wolvradus, 19 (2). ts. 19., sg.
20., U. 69 ( sen.). 70 U. 77 (sen.). 120
(sen.)., sg. 120., U. 183 (sen )., sg. 183.,
195 (.**en.)., sg. 196., 197., sg. 197..
198 (sen.). 199 (3). 212 (iun.)., sg. 213.
ts. 254 (iun.). 329 (sen. et iun.)., sgg.
330. 489. — de -, Gonradus, fr. Säle-
milan., U. 127. U. 177. ts. 277, —
pleb. Albertus in -, ts. 369. 370. »
scltts. Walterus de -. 76. Tl.
Vemus, Heinricus, Sifridus tss. Ij.
Veronenses librae 270. 271. 339 (5).
Vesarius de Otolveswanc; fil. ei.: Alber-
tus, Hainricus, Rudolfüs 219 (2).
Vestenberch, Vesitnberg, Albertus de -,
U. 225.
Fesiina, S., 485.
Feuchtwangen, bair. A.G. 4.
Vicö, Frider. in -, 214. 381.
Vidanshouen, Fidazhofen, Gem. Ober-
Eschach, O.A. Ravensburg 50. 5'J,
Vielant 451.
Uiläs, !^ die sogenannte Vtll zu Oberlana,
tirol. B.A. Lana, od. Vill, tirol. B.A.
Briren, Jacob de -, ts. 280. — Vgl.
Uille.
Viidern, pagus uf -, 308.
Filieres, vielleicht Villers, lothring. Kan-
tons Metz, Gleriker Renald de -, 471.
Vill, 8. Uiläs, Uille.
Villa, P Weiler, Gem. Blumweüer, O.A.
Mergeniheim, Wintherus fr, Wortwini
de -, ts. 10.
Villare, unermittett, welches von den
mehreren Dörfchen u. Weilern des Sa-
mens Weilen oder Wylen im Kanton
Thurgau, 464. 465. — Vgl. Wilar.
Uille, die sog. Vill zu Oberlana, Ber. de
-, ts. 279. 280. 342. 343; G. de -, U.
271; Swiger de -, U. 279. 280; ifl,
Ulricus iuv. de -, ts. 271. ts. 279.
280. 342. 343. — Vgl. Ullas.
Vülers, s. Filieres.
ViUiberg, s. Velleberc.
Vill-, Vilingen, ViUingen, bad. B.A. Sits
179. 331., (sg.) 331. — CVS.: Bvrchar-
dus des. Bvzzer ts. 179; G. des. Hvsiler
Orts- und Personen-Register.
539
ts. 179 (2) ; Cunradus Hamerli ts. 331 ;
Fr. ts. 331 vgl, mit 513 \ Hainricus
Laecheler ts. 331 ; Lvtfridus des. Hagil-
stein ts. 179; Otto fil sclttL ts. 331. —
scltts. G. quondam ts. 179; Conradus
ts. 331 ; Hainricus des. Bai'geli ts. 331.
— VaUngen^had, B.A. 179. 299.331. 456,
Vilsegge, Füseek, O.A. Göppingen, EmstO;
mil. de -, 364 (2). 365; flu. ei.: An-
selmus, BemolduS; Heinricus 364. 365.
Finechenn, P Fenken, O.A. Ravensburg,
? Finningen, hair. A.Q. Neu-ulm 464.
494. 495.
Vinke, Uinke, Vinko, iun. ts. 264. — Bur-
kardus, des. -, mil. 479. — H. 279.
ts. 280. — Hainricus mil. ts. 267. —
Wernherus mil. ts. 267.
Vinningen, Finningen, bair. A G. Neu-
Uhn^ 64. 65. — Fj^Z. Vnegen, Finechenn.
Vinstingen, Finstingen, lothr. Kantonssitz,
Heinrieh von -, Kanoniker in Strass-
bürg 469. 471.
Virgo beata, s. Maria.
Vironensis eps. Th. 475.
Viscbach, Fischbach, O.A. Freudenstadt,
443. 453.
Viscera, Conradus des. - de Bilringin.
Visches, Heinrich Schulmeister zu Urach 75.
Vischetal, Fischenthal, Zürich. Bez. Hin-
weil, C. de -, can. Turicens. 179.
Fischingen 448.
Uishbachoa 484.
Visilingen, wohl verschrieben für Fisch-
ingen, hohenzoll. O.A. Haigerloch, Bure,
des. de -, ts. 44.
Viskinun 442.
Vite de Maise.
Viterbium, Viterbo 17. 18. 25. 47. 48.
49. 52. 55. 63. 67. 68. 71. 237. 289.
325, 326. 333. 334. 370. 376. 377. 392
(2). 393. 397. 398 (2). 399 (2). 402.
403. 405. 508. 509 (2).
Vitus, S., 223. 404. — in Elewange.
Vlade, des. der -, Albertus mil. de Ban-
zcingen.
Via-, Fle-, Fleihingen, Flehingen, bad.
B.A. Bretten, E., Eberhardus mil. de
-, 192 (2). 193. ts. 243. 244. 253. ts.
273. — L., Liutfridus mil. de - 253.
ts. 296. 297. — Wochener de -, ts. 323.
Fline, Flein, O.A. Heilbronn, Tilla, ecela.
94. 95. eccla. 103. 205. 206. 211. 212.
333. 334.
Vlinsbach, Flitisbach, dbgeg. Hof bei
Wallhausen, O.A. Gerabronn, 43.
Flinswangen, Flunschwangen, Fleisch-
wangen, O.A. Saulgau, 50. 52. 472. —
Herbordus pleb. m -, 472 (2).
Vlokenbach, Flockenbach, Gem. Tannau,
O.A. Tettnang 50. 52.
Flurich 364.
Flusse, s. Esslingen.
Vnegen, P Finningeti, bair. A.G. Neu-
ulm, Hainricus de -, ts. 20. 21 vgl.
mit 493.
Föhrenried, s. Onriet.
Voelkouen, Vo'lkoven, VÖUkofen, O.A.
Saulgau, 385. 386; Eberhardus de ~,
93; ux. Mahtildis 93.
VÖllan, s. UoUan und Aichen.
Vogelsanc, jetzt ein Waldname bei Ingel-
fingen, O.A. Künzelsau, 260. 261.
Vogingarii fil. Bur., Burcardus 411 (2).
Vogingen, Vaihingerhof, O.A. Rottweil 80.
Vogtelin, mil. de Remehingen.
Volcardus , Folckardus , Volchardus,
camerar. Elwacensis. — de Sunthain.
— mil. de Velleberg.
Folcbertus 498 (2)
Volcm-, Folm-, Volkm-, Vo(l)km-, Uol-
chem-, Volmarus mil., ts. 15 (? de
Ederhem), 443. 452. — can., vestiarius
Aug. minor. — de Bemhusen. — de
Blaburrun. — de Chomnata. — de
Dagsteten. — comdtr. ord. Theut.
in Heilcbrunnen. — de Heiterbach.
— pleb. de Lonan. — Molendinarius
de lelingen. — fr. provine. ord.
Theuton.
Volkach, bair. A.G. 438.
Volkirshain, Volkersheim, O.A. Biberaeh
(nicht Ehingen;, 161. 400 (2). — Helen-
wigus de -, ts. 100. 101. ts. 102.
Uollan, Vollan, Fullun, Föllon, VöUan,
tirol. B.A. Lana 237 (2). 271. 279.
280. Rebnannus de - 237.
VoIIandus, Volnandus mil. de Greinhein ,
de Kregenheim. — abb. Hirsaugiens.
Volpolch, Abt von Hirsau 82.
Volradus, Folierad 441. — Abt v. St. Denis.
Voltman, Gün. des. - ts. 44.
Volzo super Ripam, civ. Wormatiensis.
Vomhof s. Guria.
Vorchbach, Forbach, Nebenbach derMurg,
341. 342.
Vorderreute, s. Ruti.
Vorder-, Hinter- Weissenried, s. Wissen-
riet
Foro, Truhliebus in -, 214. 365.
Forsthof, Forsthof, Gem. ülten, tirol.
B.A. Lana, 271. 279. 280.
Fr. Fritel. — civ. Yilingens. ts. 331 vgl.
mit 513.
Vraidelin, H. des. -, ts. 367.
Franconia, commendator, praeeeptor, pro*
Yincialis ord. Teuthon. Franconiae etc.
Gerhardus de Hirzberc 357. 374. —
Volmarus de Bemhusen 404. 410.
Francorum dux 484.
Frankelinus, Hermannus 380.
Vrankenhouen, Vrankinhouin, Franken-
hofen, O.A. Ehingen, 12. 13. 101. 102.
Frankinfurt 486.
Frauenalb, s. Alba.
Frauenfeld, thurg. Bez. 250.
Frauenzimmern, s. Zymmern.
Fra-, Fro-, Vro-, Vrou-wental, Yallis S.
Mariae, Vallis Dominarum, Frauenihal,
O.A. Mergentheim, abba. et conv., dnae.,
mium. in -, 3. 4. 149. 150. 459. 475.
487. 494. — Cunradus fr, de -, ts. 3.
4. — Gem. Frauenthal 498.
Frehholt 497.
Freiburg, s. Friburc.
Freising, s. Frisingen.
Freudenstadt, O.A. 172. 241. 301. 311.
333 (2). 342 (2). 356. 430. 453 (6).
454 (7). 494.
Freudenstein, s. Vroidenstein.
Fri. celerar. in Bebenhusen.
Friaul, Markgraf Eberhard von -, ux.
Gisela, fil. Unroch, fia. Judith 430.
Fri-, Frin-, Vriburc, Freiburg i. Br., com.
G. de -, 469 ; fr. emts. de -, Gebehar-
dus cpllns. pp. Innocentii IV. 503;
Heinrich 466. — Hainricus de -, mehs.
de Augea ts. 277. 278. — Freiburg,
bad. B.A. 456. 509.
Fricko 497.
Frichones, Vlricus et Ghynradus milss.
dci. - tss. 223. tss. 225.
Fridarus ts. 202.
Frideberch, Friedberg, A.G. Sitz in Ober-
baiern 303.
Frideboltus 447.
Fridemannus 166.
Friderieus, Fridricus, Fridrieh, Fritheri-
cus, ts. 15. 441. — notar. ts. 9. — de
Alminshoven. — de Altorf. — pleb.
in Andelvingen. — de Argershoven.
— pps. Augiae regal. — prior Praedi-
cator. in Augusta. — mil. de Beringen.
— de Bielriet. — comdtr. de Bigen-
burg. — des. Birger, mil. — cnvrs.
de Biwende. — de Bondorf. — rector
eccle. in Bretheim. — mil. de Brvkke-
berch. — pleb. in Greglingen. —
Gutelarius, mil. — de Dazingen. —
Abt von St. Georgen. — de Gingen.
— advcs. de Gömeringen. — Hellerius
— mil. des. Herter. — mehs. Hirsaug.
— de Hohenloch. — Hosilinus. — de
Humhein. — de Lacu. — des. Leise.
— Leschererius. — mil. de Linthe. —
68»
540
Orts- und Personen-Register,
mU. de Lowenthal. — dec. de Lorcb;
— de Lorh, cpUns. Waltheri pinc. de
Liinpurch.' Molendinariiude Jelingen.
— Hurer. — des. Mnrrelln de Hor-
burch. — pinc. de Nagelt — barggr.
de Nyrenberch. — rector eccie. de
Ostra. — de Otenburon. — prior
Praedicator. — mnr. de Ravensparch.
— rex, Romanor. imperator (I.) 1S6,
485 (4). (sg.) 4Sr>. 501 (2). (II.) 88.
237. 304. 419. 458. 461. 469. 473. 503.
— mil. de Ruiti. — Streife de Rothen-
berg. — Strrvilinus Vlrnensis. — mil.
de Stubun. — de Swendi. — mil.
de Tizenbach. — de Trrbendingen.
— mil. de Ütingen. — des. Veih, mchs.
Blaburens. — in Vico. — des. Wazze,
mil. — abb. de Werde. — mil. de
Westhusen. — de Wildenstain. — com.
de Zolre. — ZCletelus.
Fridingea, Friedingen, O.A. Tuttlingen,
429. 430.
Fri-, Vridinger, Äbelinus, U. 323, —
Günradus des. -, ts. 385.
Friedberg, s. Fridebercfa.
Friedriehshafen a. Bodetisee, 52. — Vgl.
Hoaen.
Vrigin, dca., diu -, 177.
Frisingen, Freising, unmittelbare Stadt
in Oberbayem, summus prps. de -,
ts. 280. — Frisiensis dioeces. 394. 395.
Fritel. Fr. 396 (2).
Froburc, Froburg, Burgruine, Pfarrei
Trimbach, aolothum. Amts OUen-Gösgen,
L(adovictts) com. de -, 468. 469.
Frohüt 497.
Frohnbach, s. Pfrudebach.
Vroi-, YroYdenstein, Freudenstein, O.A.
Maulbronn, Bert., Bertoldus mil. de -,
42. 43. ts. 273. — D. de -, 42. 43.
Fromer, Frommem, O.A. Balingen, villi-
cus de -, ts. 244.
Frommenhausen, s. Fnimhusen.
FronhofeDi -hoven, -houen, Vronboven,
-vin, -uen, Vronehouin, Fronhof en,
O.A. Ravensburg, Adelhaidis mater
Bertholdi de -, 362. 363-, sor. Ber-
tholdi de -, matrona Burcardi de
Jungingen 369. — Ber. mnr. in -, ts.
344. — Ber., Bertoldus de -, mil., ts.
136. 190. 191. ts. 191., sg. 191., 192.,
sg. 192., ts. 330. 331. 343. 344., sg.
344. 362. 363., (sg.) 363., 369 (2)., sg.
370., ts. 414. 479 (2); fil. 343. 344-
369. — Tsengrinus de -, ts. 344. ts,
414. — Vlricus de -, 343. 344. 369^
— Vgl. Kunegesegge. — Fronhof en,
bair. A.G. Höchstädt 119.
Vrowental, s. Frawental.
Vrowinus ts. 346. — fr. dorn. Teutho-
nicae in Mergentheim ts. 357.
Fnimhusen, Frommenhausen, O.A. Rotten-
bürg, C. Tillicus de -, ts. 474.
Füramoos, s. Furimos.
Fürbaeh 487.
Fürstenberg, s. Forstenberg.
Fürth, bair. A.G. 223.
Fulda, Fulda, flnmen 497. — Fuldens.
eccla., miom., Kl. Fulda, 496 (3). 497
(3). 498 (2). — abb. Baugnlfus 496.
497 \ Ratgerius 497. 498. — mchs. Eber-
hard 496. 497.
Fulhinus de Tussin.
Fullon, F&llon, s Uollan.
Fulrad, Abt Ton St. Denis.
Vulwgerst, B. cgne. - 461.
Funkenhus, Funkenhausen, Gem. Schmal'
egg, O.A. Ravensburg, 50. 52.
Fftgeli, Eber. ts. 298.
Furimos, FUramoos, O.A. Biberach, 61.
62.
Fvrindowe, Faumdau, O.A. Göppingen,
can. Heinricus in -, ts. 359. — Blia
de -, 358 (12). 359.
Furstenberg, Vurstemberch, Vurstenberc,
Wrstenberg, Fürstenberg, 119. — H.,
Heinricus com. de -, 104. 119., (sg.)
119., 178., (sg.) 178.. 310.. sg. 310.,
311. 331., sg. 331., 332. 466. — mnl.
Vlricus mil. de Dazingen 119.
Vuuan, N. 289.
Fuuisene, verschr. für Tuwigenne 509.
G.
G. dns. 442. — de Assio 326. — mil.
de Eicholfishein. — de Ephingen. —
de Hirzberch. — com. de Lewenstein.
— Mutm. — com. de Signeringen.
— de Sillenbuch.
(jabiler, Gumbertus, ts. 238.
GaerAver, -us, Gön. ts. 19. — Canradus
civ. de Rivdelingen 127. 128. — iun.
des. -, U. 128.
Gaichain, 9 Geiggen, O^A. Ravensburg,
Geroldus de -, 457.
Gaidelair, Burchardus des. - 19.
Gaildorf, O.A. 74. 174. 186. 433. 436.
Gailenkirchen, s. Geilenehirche.
Gailnboven, -uen, -uin, Gomhofen, Gern»
Eschach, O.A. Ravensburg, 190. 191.
246. 253. 254 (2).
Gaisil, Manegoldus des. -, 19.
Gaismarkt, s. Berge.
Gaisser, Abt von St. Georgen 455, 456.
Gaizarius, Gonradus, de Rauensbure 235.
Galle Lucas Cister. 56.
Gallus 373. — H. des. -, cnrrs. Bebenhus«
ts. 282.
Gallus, S., abb. et conv. mii. S. Galli,
Kloster St. Gallen 334 (2). 335. —
abb. 493. 506; B., Berhtoldus 334..
(sg.) 335., sg. 422. 493. — csts. Rvmo
ts. 1.32. — mchi.: Berhtoldus, Rudolfos
de -, tss. 277. — mnUs. tss. 335. —
Kanton St. Gallen 336.
Gambs, Garns, 492.
Gamertencheim, Gemmrigheim, O.A. Besig-
heim, 443. 444. 453. — Hartmdt de -.
439. 444. — s. auch Kamerineheim.
Gamertinga, -gen, -gin, Gammertingen,
Gammertingen , liohenzoü. O.A. Sitz,
195. 196. 197. 198. 199. — Ganwter-
tingen, hohenzoUer. O.A. 20. 77. 177.
1S3. 199 .2). 200 (3). 210. 254. 277.
3 Li. 331. 365. 370. 3S4.
Gamvndia. Gmüud, 278. — Vgl. Ge-
munden, £rgamundias. — Augustiner-
kloster, 370. — Gmünd, O.A. 19. 119.
174. 221. 272. 405.
Gancehenberg, Gansberg, nordwestlich
von Niederaltheim, bair. A.G. NÖrd-
lingen, 15.
Gartach maior, Gross-Gartaeh, O.A. Heil-
bronn, 203. 204. 238. — H. de -, ts.
238. — scltts. Dietmarus 238.
Gastes domus 279.
Gaugenwald, s. Guginwalt.
Gauli:jheim, eher Gülchsheim, bair. A.G.
Vffenheim, aU Gelchsheim, bair. A.G.
Auh, Gonradu:9 Regularius scltts. in
-, U. 340.
9
Gebeine, Fridericus mil. de Utingen, des.
— ts. 491. 492.
Gebe-, Geh-, Gebihardus, Gebehart, Gebo-
ardus 4ö4. — can. Argent. et cpllns.
papae Innocentii IV., fr. cmts. de Fri-
bürg 467. 503. — com. de Berge. —
eps. Conslant. 4ü4. — abb. Hirsaug. —
com. de Hirzberch. — de Kurenbach.
— mil. de Liehtinstain. — de Schartes.
— Gr. V. Urach.
Gebehilt 497. 498.
Gebel, Hainricus des. ~, ts. 210.
Geben, G. Nonar.
Gebeno385. — E., des.-, civ. Essling., ts. 9.
Gebenus de Maienberc.
(»ebhardus, Geboardus, s. Gebehardus.
GebutU, S., U. 271.
Gecgingen, 483.
Grechelingen, Göcklingen, bair. A.G. Lat^
dau, Engelfridus de -, 451. 454.
Geggingen, Göggingen, O.A. Gfnünd, 174.
— Sifridus de -, 221.
Gehirne, s. Theus - yon Ehingen.
Orts- und fersouen-Register.
541
Geiggen, s. Gaichain.
Geilenchirche, Gaüenkirchen, O.A. Hally
260. 261.
Geisingen, s. Gisingen.
Geislingen f s. Giselingio.
Gelchsheim, s. Gaulisheim.
Geltrat 497.
Gelphrat, scab. de Brvchsella.
Grembeler, Gonradus des. 382.
? Gemeringen, ? Gemmingen, ? Gmna-
ringen, Albertus, Herilihus, de -, mchi.
Hirsaug.
Gemini Pontis, de Gemino Ponte comes
et dmns. in Eberstein, Sy., Symon 42.
sig. 43. 155., sg. 156., 192., sg. 193.,
243., sg. 243., sg. 295., sg. 296. (mnlss.
ei.: AI. des. Trescharius 42 (3); Otto
de Buhel 156.)
Getnmingen, s. Gemeringen,
Gemmrigheim, s. Kamerincheim u. Gamer-
tencheim.
Gemunden, toohl Abtsgmünd, O.A, AdUn
435. 436.
Genkingen, Genkingen, O.A. Reutlingen,
Gonradus rector eccle. in -, ts. 205.
Genrs-, Genrespach, Genrs-, Genresbacfa,
Gemsbach, bad. B.A. RastaU 242. —
advcs. H. in -, ts. 46; Heinricus et
fil. ei. Heinricus tss. 242, et fr. ei. Ber-
toldus tss. 243; Hainricus fil. Schuri-
brandi 313. 314, — civ. : Albertus faber
ts. 242 ; Bert. ts. 314; Blez, . . des. -, ts.
314, Albertus -, ts. 242; Blestirarius,
C., ts. 314; Cuppenbeimer, M. des. ts.
314; Heinrieus faber ts. 242; Ol. iuxta
Molendinum ts. 314; Scbindeler, C. des.
-, Gynradus >, ts. 242. ts. 314, H. des.
-, ts. 314; Schur-, Schurebrandi filii
tss. 314, fil. Gvnradus 242; Sigelinus,
Sigilin ts. 242,Cunradusts.314; Sveuus,
Sueuus, . . des. -, ts. 314, Bertoldus ts.
242. — mil. pinc., Ber., Berhtoldus de
-, ts. 97. ts. 98. ts. 314. — scltU. H.
ts. 314; Hartnidus ts. 242. — vicepleb.
Grnradus 339. 340.
Genseberc 409. 410.
Georgius, Georius, S., abb. et conv., mium.
in Nigra Silva, Kl. St. Geargen 299
(2). 455. 474 (2). — abb. 445. 453.,
(sg.) 474; Friedrieh 456; Theogerua
455 (2). 456; W., Wemherus 455 (3).
456. — cnvrs.: Eberhardus 455. —
quondam pps. Amoldus 455.
Georgius, S., patron. in Isinina. 54. —
ei. cplla. in Lanan. — pratum 264,
265.
Georgii, S., ad velum aureum card. diae.
Goltifridus 52. 55. 113., Petrus 464.
Gephinen, wohl Göppingen, O.A. Stadt,
443.
Geppingin, Göppingen 485. — Göppingen,
O.A. 152. 173. 174. 175. 289. 359 ß).
365. 489, 500,
Ger. ts. 111.
Gerabronn, 0.A, 10, 43 (3), 57. 379. 424.
438. 505 (2).
Gerbraht 498.
Gerdrudis, Guerdrudis, Gerderut, Ger-
trudis 125. 137. 181. — monlss. Bur-
chaugens. 507. — uxor Diaboli 5. —
de Tagebrehteswilare.
Gere 111.
Gerenberc, heutzutage Flurname Gözen-
berg auf der Markung Bemloch 93.
Gerhardus de Hirzberc, fr., provineial.
dom.Tbeutonieor. — com. deMoguncia.
— de Oberaehere.
Gerhildis, Gerhilt 497. — de Talvingen.
Gerhohus abb. Uuizenburg. 498. 499.
Gerhusin, Gerhausen, zerstörte Burg bei
Gerhausen, O.A. Blauheuren, 374.
(? Deutsehordenscommende) 374. 375.
Gerlacus, cantor Hirsaug. 488. — mil.,
pinc. de Illingin.
Gerlindis 449.
Gerlip 497 (2).
Germania 450.
Germanus, S., s. Spira.
Germersheim, Pfalzbair. A.G. 323.454(4).
Gernodus, Gemot 127. mil. ts. 273. 417.
Gemsbach, s. Genrspach.
Geroldus ts. 12. 447. (2). — com. 429.
— de Ezzelingen. — de Gaichain.
Geroltseeke, Greroldseck, O.A. Sulz, Wal-
ther der herre von -, 309., (sg.) 309.
Gerster, s. Ordenarius.
Gersteten, Gtrstetten, O.A. Heidenheim,
Albertus mnr. de -, 70 (2). 71. —
vlricus dec. de (sg.) 70.
Gerter des. 383.
Gertrudis, s. Gerdrudis.
Gerunc, Gerungus, Gervngus, auriga ts.
314. ~ nob. et ingenuus 456. — abb.
de Cruzilino. — mil., pinc. de Eringen.
— mil. de Grvnburch. — civ. de
Kyrchein. — de Rutingen. — de Stein.
— mil. de Zimbem. — de Zwivels-
berc.
Gerundt, PfafT, (woM) von Ehingen.
Gerute, in dem -, Greut, Gem. Baind
(wenn nicht etwa Reute, Gern, Fron-
hofen), O.A. Ravensburg, 342 (2). 344.
Geruicus, s. Gvsso.
Gerzeli, Burchardus des. ~, ts. 169.
Gesello, Hainricus des., civ. in Riutilingin.
Gibechesten 441.
Giersteling, GQnradus des. -, fr. ts. 209
(2). ts. 210.
GiessmMe, Gem. Ostdorf 494.
Giessnauhaeh, s. Gissenowe.
Gigar, Eber. ts. 367.
Gihge, Hainrieh der -, 329.
Gilso 102.
Gimainerius 477.
Gindrathebach, Gilndelbach, O.A. Maul-
bronn, 78. 79.
Gingin, Giengen, O.A. Heidenheim, fr.
Fridericus de -, eomdtr. apud . . rhusin,
? Gerhauseti, ts. 374. 375. 376.
Ginnesbach superior, Ober-Ginsbach, 260.
261.
Gipeehe, VI. ts. 408.
Giro 100.
Gisela, Gysela 448. — de Bruchsella. —
• Markgräfin von Friaül. — rlcta. Hart-
m^di Isenmanger. — prssa. de Kil-
perg.
Giselingin, Geislingen, O.A, Sitz (Hugo
de -), 487. — Geislingen, O.A. 109.
158, 214. 289 (2). 352. 365. 492. 500.
Gysendorp, Güsseidorf, bair. A.G. Roth
345. 346.
Gi>, Gysenheim 441 (3).
Gisühardus Zwifaltens. ts. 265. — eustos
de Zwiueldea.
Gisingen, Geisingen, bad, B.A. DonaU'
eschingen, 407. — C. de -, ts. 408.
Giso 333.
Gissenowe, Giessnaubach in Kirchheim,
O.A. Stadt 17.
Gladiator, GQnradus, civ. Ehing. ts. 100.
Glasehusen, Glashausen, Glashäuserwald,
Gern, Göttelfingen, O.A, Freudenstadt,
452. 454.
Glatebaeh, Gross-Glattbach , O.A. Vaih-
ingen, Wolffram de -, ts. 438.
Glefersultzbaeh , Cleversulzbach, O.A,
Neckarsulm, 83. 84.
Gleiuter, graübünd. Bez. 492.
Glichen, ? Ober-, Unter -Gleichen, O.A.
Öhringen, ? Gleichen, preuss. Kreis Er-
furt, Lampertusde-, pps.Novi Uli. 510.
Gliemen, Gliemen, O.A. Hall, 260. 261.
Glismut 451.
Gmünd, s. Gamvndia. — Vgl. Erga-
mundias.
Gnadental, Vallis Gratiae, constr. in
honore S. Mariae, S. dei genitricis,
Kl. Gnadenthal, abba. et eonv., clstrm.,
dominae, eecla., mium., setmlss. de -,
91. 145. 234. 241. 259 (2). 260. 265.
325. 326. 380. 391. 392. 393. — abba.
sg. 260. — sorores: Ghünegundis de
Grutheim, Haedewigis, Liugardb de
542
Orts- und Personen -Register.
Jagsberch , Maehthildis de Winsbercb l Gofteazeü, s, Cella Dei.
Us. 260.
Gnanno de Babinwilare.
Gniftinch, a. Raderay.
GnoUtat, Gnodstadt, hair. A.G, Ochftn-
fürt, HeinricuB mil. de -, ts. 3. 4.
Gochstn, s. Gosadsheiin.
Gode-, Got-, Gote-, GotUfHdus, Gottfried
Gftmeringen, s. Gommeringen.
Goxbertus 498. 499.
Gozbolxdorpf, abgegang. Ort auf der Mar-
kting ron Sonderhofen, bair. A.G. Aub,
340.
Gozelinus, cir. Phorzh. ts. 97. U. 98.
Gozolt, Gozzoldus 442. — fil. Ber. ts. 368.
447. 487. — de Adelhoren. — rott Gozwinus, s. Goswinus.
I '
Bachengtein. — de Bruneck. — com. Gozzisheim, Gochstn, O.A. Neekarsulm,
de Calwe. — S. Georgii ad yelum
auretun card. diac. 52. 55. 113. — de
Hohenloch. — Kozzelinus. — com. de
Lewenstein. — mil. de.Linthe. — des.
Mör. — nob. de Nifen. — de Nipotes-
heim. — de Sieden. — mil. de Stinpfach.
433.
Grabalsus, Graltthauaen, thurg. Btg. Weiu'
felden, 464. 465.
Grabun, Graben, zur O.A. Stadt Waldsee
geMrig, C. de -, ts. 61. 62. — Vner-
Mittelt, 451. 453. 454.
— de Sweineburg. — com. de Tüb- i Graccus (? Graoos, Graecus) de Usyeld.
ingen. — dec. de Vehingen. — nob.
de Wibre. — can. Wirzbarg.
Göcklingen, s. Geehelingen.
Göggingen, s. Geggingen.
Göppingen, s. Gepbinen, Geppingin.
Gorz, s. Goricemiis.
Göttel fingen, s. Gotelibingun.
Goler, s. Rauensberc.
Gollahagowe, Gollachgau 497. 498.
GoUach-Ostheim, s. Ostheim.
(ik)llin, dna. 3^3 (2).
Goltman, Ber. des. -, ts. 368.
Gommeringen, Gömeringen, Gomaringen.
O.A. Reutlingen, F. mil. de -, ts. 298.
— Fridericus advcs. de -, ts. 92. —
Vgl. Gemeringen.
Gommersdorf, s. Cvmerstorph.
Gonzago, GuiUelmus de -, 100.
Goricensis, Tirolensis com. Henhardus
270., (sg.) 271., 274. 279. 476; ux.
Elisabeth 274 (2). 476.
Gornhofen, s. Gaünhoven.
Goftsau, St. Gallischer Bez. 336.
Gossoldus, mil. ts. 288.
Gos-, Gozwinus 453. — von Hertenstein,
— de Mergentheiin.
Gotefridus, s. Godefridus.
(jroteli-, Gotelin-, Goteliubingun, Gotel-
bingin, GÖttelfingen, O.A. Horb, 441.
442. 444 (2). 445. 451.
Gotha, Hauptstadt des gleichnamigett
Herzogthums^ Hermannus de -, de
ordine Praedic frm. 59. ts. 59. 60.
Gottebertus, -brethus de Wizenstein,
rector eccl. de Breccingen.
Gotteboldus mil. de Owensheira.
Gradar 339.
Gra-, Grataritts, Vlricus, civ. Biberac. —
mchs. de Salem, ts. 177.
Graf, s. Graue.
Grafeneck, s. Grauenegge.
Graffeld pagus, Grabfeld 497. 498.
Graifsbach. Greifesbach, Graisbach, bair.
A.G. Monheim, Ber. com. de -, ts. 385.
386.
Graltshausen, s. Grabalsus.
Gran-, Granehain, Granheim, O.A. Ehingen
(nicht Münsingen), C. de -, ts. 367.
— Heinricus de -, ts. 13. ts. 101. 102.
ts. 128. 129.
Grannis de Rutmerspach.
Grasegenowa 442.
Gratarius, s. Gritarius.
Graubünden, schweizer. Kanton 278.
Graue, f Graf, Gem. Chrims, tirol. B.A.
Landeek, Johannes de -, 339.
Grauenegge, Grafeneek, O.A. Münsingen
511. — Granen de -, Hainricus et Eher-
hardus frs. dci - tss. 13.
Grauus de Ilsreld.
Grawe, Heinricus des. - ts. 58.
Grecingen, s. Gretzingin.
Greck von Kochendorf 463.
Greding, bair. A.G. 224.
Gregorius beatus, sanctus, 442 (9). 443
(7). 444 (3). 445 (2). 446 (5). 447 (2).
448 (5). 449 (2). 450. 452 (5). 484. —
cella., coenob., eccla. 444 (4). 446. 447
(2). 451., prior Adelhelmus 446., fr.
Antwart 451.
Gregorius papa VII. 438. 484., IX. 56.,
487.
GotteÜTbon, -lubon, Gotliuben, GotÜieben < Greifenstein, s. Grifinstain.
im ThurgaUj 254. 332. 333. 401. 422 Gremhain, -hayn, -hein, Gremheim, bair.
(2.. castrum). 423. — Thurg. Bez. Gott- AG. Höchstädt, eccla. 302. 303. 315.
lieben 336. 465 (2). 316.
Gotteman 242. Gretzingin, Grec-, Grezzingen, Grötzifigen,
O.A. Ehingen, 100. 101. 488 (2);
Gretzingin secnndum 100. 101 vgl. mit
513. — Hainricus de -, ts. 92. — - hetd.
B.A. Durlaeh, C miL de -, U. 296.
297 (3); Heinricus dmns. de -, 11. sg.
12 (im Siegel: de Rosswag.).
Greut, s. Gerute.
Greuinwinden 512,
Grienhardus mil de Blochingen.
Grieningen, s. Grflningen.
Griesingen, -gin, Chrissingsn, Ober^, Unter-
Griesingen, O.A. Ehingen, Marqoardus
de -, 478. 47.9. — R. miL de - ts.
246. 247. - Rainhardus mil. de -
478. -- Rudegerus mil. de -, 478.
480. — dec H. in -, ts. 326. 327.
Grife, mil. des. - 150; fil.: Heinricus et
Lvdewicus 150. — dns. -, mil. des. de
Berkach. — E. des. -, canon. Sorecens.
151.
Grifinstain, Ruine Greifenstein, Gern, Jene-
sien, tirol. B.A. Bozen, G. de -> ts.
279. 2H0.
Grimolvingen, Grimmetfingen, O.A. Ulm,
184 (3).
Grindelach , Gross-, Klein - Gründlach,
bair. A.G. Fürth, Herdegen mil. de -,
ts. 223. ts. 225.
Grindilen 445.
GriTbingen, Grubindun, Grruibingen, O.A.
Göppingen 500. ~ Hugo, dpfr. cmts. de
Helfenstein, et Rfkerus mlss. de -,
tss. 288. 289.
Griuningin, s. Grüningen.
Griwelich, CAnradus des. -, Maehthildis
filia ei., s. Kirchain.
Grötzingen, s. Gretzingin.
Gronburc, Kronburg, bair. A.G. Memm-
ingett, Berchtoldus de -, 362. ts. 362.,
(sg.) 362., 363; ux. Adelhaidis 362. ts.
362; fil. Hatto U. 362.
Groppach, s. Crotynbach.
Groppinbach, G. 411.
Gross- Baumgarten, s. BAngarton.
Gross- u. Kleineicholzheim, s. Eicholfishein.
Gross- od. Klein-Engstingen, s. Anege-
stingen.
Gross-Gartach, s. Gartach maior.
GrosS'Glattbaeh, s. Glatebach.
Gross-, Klein-Gründlach, s. Grindelach.
Gross-, Klein- Harbach, s. Hartbach.
Gross-Ingersheim, s. Ingereson.
Gross-, Klein-Süssen, s. Siezun.
Grosse, Gonradus des. 381.
Grozolfine, Grosselfingen, hohenzoUer. 0.A,
Hechingen, 464. 465.
Grubindun s. Grivbingen.
Oruchenthal, s. Gr^chintal.
Orts- und Personen-Register.
543
Grünburg, s. Grvnburch.
Gru-, Grvningen, Grueningen, -giiiy Gru-,
Grvningen, Gruengue, Grtt-, Grvningin,
Griuningin, Grv% Grvnigen» Gruningen,
Grutanger, Grietiingen, 0,A. Riedlmgeti,
489. — com. de -, 467. 471 (2);
(cmss.) GQnradus, Eberhardus s. u.; H.
Hart., Hartmannus, sig. 122 (mnls.
Vlricus des. Hagino 122j. 135., sg.
135., 177 (sen.). 191. 192. ts. 213.,
sg. 213., ts. 218. 219. 228. 2ö2. 253,
254., sg. 254., 294., (sg.) 294., 336
(sen.)., sg. 337., ts. 369 (2)., sg. 370.,
468. 469 (Grutanger). sg. 477., uxor
Hedwigis 337; fiiii: GOnradus 337,
Eberhardus 337, Hartmannus 177. 337,
Lvdiwicus 337. — mil. de -, ts. 254;
Otto ts. 294. — mgr. Walkvnus et fr.
ei. scriba de -, tss. 183. — Wohl
Markgröningen , wenn nicht Neckar-
gröningen, beide O.A. Ludwigsburg,
Hainricus de - ciT., iud. Ezzelingens.
214. 233. — Conradus scrds. des. de -,
381. 383. — Wohl Grüningen, bad.
B.A. Villingen, Bertholdus lib. homo
de -, 455. — Eberhardus de -, 455.
456; ux. Mathilda 455.
Grünmettstettetif s. Mezzestit.
Grünstadt, bair. AG. Sitz 67.
Grvnsuelth, Grünsfeld, bad. B.A. Tauber-
bischofshdm, fr. Heinricus eellerar.
de -, ts. 3. 4,
Grünthal f s. Grtinendal.
Gruibingen, s. Grivbingen.
Grymbahc, Grhnbachy Burggrumbach,
bair. A.G. Wirzburg, W. de -, 208. 485.
Gruol, hohenzoUer. O.A. Haigerloch 485.
Grynbureh, Grünburg, Gem. Unadingen,
bad. B.A. Donaueschingen, Gervngus
mil. de -, ts. 132.
Grünendal, Grünthal, O.A. Freudenstadt,
Willehart de -, ts. 444. 453.
Grvninsehilt, Berhtoldus des. -, ts. 387.
Gmr, Grüre, Gruom, O.A. Urach, Cun-
radus de -, 101 (2). 102. ts. 12ö; fil.
flrieus 101 (2); flae.: Maechthild, Willi-
birg JOl (2).
Grutanger, s. Gruningen.
Guarsten, s. Wartstain.
Güglingen 490.
Gülchsheim, s. Gaulisheim.
Günddbach, s. Gindrathebaeh.
Günzkofen, s. Guntzekofen.
Guerdrudis, s. Gerdrudis.
Crüsseldorf, s. Gysendorp.
Gvsso, von Güssenberg, abgeg. Burg bei
Hermaringen, O.A. Heidenheim, Gerui-
cus -, ts. 316.
Güttingen, s. Gutingen.
Gugenhusen, Guggenhausen , O.A. Saul-
gau, 159. 235. 236.
Gugeres, Albertus des. -, ts. 492.
Guginwalt, Gaugenwald, O.A. Nagold,
455. 456.
Guherus (verdorbene Form für Gunthe-
rus) eps. Spirensis 251.
Guido, Gwido, S., s. Spira -— prior
provinc. frm. Eremitanim. — Sabinens.
eps. 113. — prbr. eard. tit. S. Lau-
rentii in lueina 113.
Guillelmus, Gvilielnius 484. — de Gon-
zago. — pbr. eard. tit. S. Marci 113.
Guirrili, Gurrelinus, Vlrieus, civ. Esseling.
Guldinväz, Hainrieus des. -, ts. 385.
Gumbertus Gabiler.
Gumpreeht de Buchenbaeh. — de Eeke-
bruek.
Gundelfingen, -ringen, -uingen, Gvndel-
fingen, Gundolu-, Gvndolvingen, Gundil-
uingen, Gvndiluingin, Gvndelingen,
Gundelfingen, O.A. Münsingen 488. —
Novum Gvndelving 367. — Bertoldus
nob. de -, 54 vgl. mit 513., 55. 367. —
Gunradus 91. 92. ts. 127. ts. 191., sg.
367; canon. de Augea. — H., Heinricus
mil., nob. de (sen.) 91., sg. 92., 92; (fil.)
91.92; (sen.) 124.,sg.l24; (fil.) 124; 126.,
ts. 127; (sen.) 128., sg. l28; (fil.) 128;
ts. 177., ts. 213; (sen.) ts. 252; (fil.) ts.
252; (sen.) 329. 330., sg. 330. 331; (fil.)
329. 330. — Swigerus, Swiggerus (fil.
Swigeri, fil. Vlriei) tss. 13; (sen.) 101.
102., sg. 102 vgl. mit 494; (fil.) U.
101 (2); ts. 115. 116; nob. 126; (Lon-
gus) ts. 127., 128; (fil. Heinrici) 124.
128; mU. 126; (fil. Heinrici) ts. 252.
329. 330; frss. 367., sg. 367 (2); de
Novo Gvndelving sg. 367; Swigerus
des. Burgar ts. 367; (nob.) ts. 385.
U. 386. 406. — tirieus (nob. de) ts.
13; (fil.) ts. 13; ts. 115. 116.
Gundershouen, Gundirshouin, Gunders-
hofen, O.A. Münsingen, B., Berhtoldus
de -, ts. 100. 101. ts. 362. ts. 367.
Gun-, Gvntherus ts. 367. 485. — Vgl.
Guherus.
Gundelo, Gundelohus, Gundeloch 452.
— de Pfussech. — de Zeizeneheim.
Gundrat, Gunderat 497 (2).
Gundericlün, Irmengardis 181.
Gunderiehingun 444 (2).
Guntbertus 499.
Gunthilt 497.
Guntramus, -rammus ts. 273 439. 449. 450.
Guntzekoven, Günzkofen, O.A. Saulgau,
385. 386.
Gunzenhusen Gunzenhausen, bair. A.G.
Sitz, 435. 436. eccl. 99. 112. 239. —
Bair. A.G. Gunzenhausen 489. 494.
Göda, GCtta, s. Guta.
G^te, Hainrieh der - 329.
Gatunsun, E. ts. 298.
Gurrelinus, s. Guirriii.
Gürtel, des. Eberhardus de Swendin.
Guta, GQta, G^ta, Göda, Gutta 441. —
de Bluzenruti. — dca. de Cellario. —
rleta. Kicins 145. — ux. Gunradi de
Winterstetten.
Gutenfurt, Gutenfurt, Gem. Ober-Eschach,
O.A. Ravensburg, 51. 52.
Gutfrit 497.
Gutingen, ^(rJi^^'ii^eN, thurgau. Bez. Gott-
lieben, Vlrieus de -, mnl. S. Gall. 335.
336.
Gwido, s. Guido.
H.
H. 441. - burgravius ts. 271. U. 279.
ts. 280. — camerar. ts. 298. — dec.
ts. 248. — ligalor U. 293. — mer-
cator, envrs. in Biunde, ts. 426. —
mnr. ts. 241. — notar. ts. 26. ts. 46.
— rex, s. Enzio. — scrds. ts. 248. —
seltts. ts. 238. — sutor ts. 293. — prior
de Alpirsbach. — ■ Almindingarius. — fr.
des. de Alto Monte, mchs. in Alba. —
pps. des. de -, vieepleb. de Altorf. — de
Anemarkingen. — com. de Argentina.
— de Amegge, mchs. in Wibilin. —
abb., prior Augiens. — eps. Augustens.
— de Baehenstein. — de Bafendorf.
— dux Bawariae. — adves. de Berge.
— camerar., mnr. de Bigenburc. —
de Bilstein. — abb. de Blaburon. —
des. Bonise. — fil. preeonis, civ. in
Brethein. — advcs. de Brvchsella. — de
Brvnnon. — mil. des. Bürzelaer. —
de Buwigil. — ? Geller. — Clericus. —
eps., pps. S.StephaniGonstant.>- Copp-
relli, Ylmens. — fr. de Gressebrunnen,
envrs, in Bi wende. — Cttn., mil. — com.
de Dningin. — de Ebersberc. — notar.
comts. Otton. de Eberstein. — mnr. de
Ehingin. *— mil. de Eieholfishein. —
mil. de Entziberc. — pleb. de Erf-
steten. — des. Ernst. — des. Esehay.
— eeller. de Ezzelingen, mchs. Salemit.
— com. de Furstenberg. — des. Gallus.
— deGartach. — adves., seltts. in Genrs-
pach. — dec. in Griesingin. — com.
de Grueningen (Grutanger). - nob.
de Gundelfingen. — seltts. de Hallis.
— des. Hamerslae. — Harthuser. —
eps. Herbipol. 265. — abb. Hirsaug. —
544
Orts- und Personen-Register.
pps. in Houen. — Humpizus. — des.
Hvtaer. — de Husen. — Huzo. — de
Tbach, procur. mii. S. Blasii in Nall-
ingen. — de Imendingen. — de Kalck-
wile. — mgr. de Kannestat. — dec.
in Kickwiler. — com. de Kyburch.
— des. Klosnaer. — KoL — de Lapide.
— Lantamman. — de Lovnebure. —
com. de Luperc. — de Harningen. —
pps. de Martello. — mil. des. de Heins-
hein. — de Hettelingen. — de Hezz-
ingen, emdtr. in Ellingen. — mgr. de
Molinbrunnen. — de Mosbach, fr. in
Mergentheim. — dec., pps., in Nallingin.
— mil. de Nifen. — de Oberehoven.
— dec. de Ofterdingen. — can. eccl.
Omnium S. S. in Nigra Silva. — com.
de Parrapetra. — mnr. de Raaens*
purch. — Razo. — de Rendingen. —
des. Rober. — ? celler. de Roten-
burc. — Rufus. — mil. de Saeldin-
horn. — pistor de Salem. — de
Schalkelingen. — miL de Schasispurg.
— des. Schindeler. — Schuterftt. —
des. Scilhing. — villic. fil. Sigilini. —
de Slegewidon. — Smalcel. — pinc. de
Smalnecke. — de Sowinsheim. — de
Sperwersegge. — can. de -, dec. S.
Germani in Spira, eps. Spirens. —
Stadelarius mnr. de Rauensburc. —
de Staellinunrite. — Stocharius. — de
Strazze, can. Constant. — de SlTzze-
lingin. — des. Suppan. — mil. de
Swendi. — com. palat. de Tuwingen.
— de Vbrichingen. — mnr. Vlmens.
— vicedom. de Vltimis. — pleb. in
VI tun. — Vainaego. — Ueldelin. —
fr. de Velsoberc. — Vinke. — des.
Vraidelin. — com. de Vurstenberc. —
Wacilinus. — de Wallenhusen. — dpfr.
de Walpurc. — pps. de Waise. — fil.
Hainrici dei. Waltman. — nob. de
Wartenberc. — de Wartinse. — Welzo.
mil. — de Werdinowe. — de Wilzingin.
— abb., cellerar., pps., de Wingarten.
— (? Hartmann, Heinrieh) com. de
Wirtinberc. — ? Zeller. — de Zimbern.
Ha . . . de Mussingen.
Haagen, s. Hage.
Habsburg, Grf, r. 493.
Hadebrechteswiler, Habratsweiler, Gem.
Ettenkirch, O.A. Tettnang, 50. 52,
Hadelfinge, Hadikingen, -uingen, Hedel-
flngen, 0,A, Cannstatt, 215. 216. 226.
227. 293.
Hachingen, Hechingen, hohenzoller, O.A.
Sitz, Erlewinus de -, 92., Marquardus
scoL de -, ts. 248. — HohemoUer.
O.A, Hechingen, 41. 92 (2). 160. 244
(2). 248. 313. 329. 331. 361. 370 (2).
453. 465. 474.
Haedewigis ts. 260.
Haegniberch, s. Hagenberch.
Haelenstain, Hellenstein, abgeg. Burg
Über Heidenheim, Degenhardns nob.
de -, ts. 20. 21.
Hasselech, Heslachshof, O.A. Künzelsau,
260. 261.
Hafte, Haft, Gem. Ottersteeier, bad. B.A.
Bühl, 167.
Hage, Hagen, Haagen, O.A. Hall, Gun-
radus mil. de -, ts. 376., Graft de -,
et fil. G., Sifridus de -, tss. 505.
Hagenbach, s. Hagenbfich n. Haginbac.
HagenberC; Hegenberg, Weiler, Crem.
Liebenau, O.A. Tettnang, HermannYs
de -, 181. 182.
Hagen-, Hagni-, Haegniberch, Hegniberc,
Althegnenberg, bair. B.A. Brück, Her-
mannus de -, ts. 274. ts. 302. ts. 303.
ts. 316.
Hagenbüch, Hagenböch, f^ Hagenbuch,
bair. A.G. Monheim, mgr. Rödolfus
de -, ts. 15. — Hagenbach, O.A. Hall,
Walther de -. U. 275.
Hagendom, s. Trilnswiler.
Hagene, Hagino 411 (2). — '^Iricus des.
- 45 (2). 122; des. de Buenburg; mchs.
Salemit.
Hagenowe, Hagnau, bad. B.A. Über-
lingen, Sifridus de -, 159, 235. 236.
Hagenowia, Hagenau im Elsass 486.
Hageresoch, wohl verschrieben für Haiger-
loch, Adhelhadis, filia viri de -, dcti.
Ghanuz 474.
Haginbac, unermittelt, f Hagenbach, Hain,
mil. de - ts. 44.
Haginisgnt (praed. in Andiluingen) 336.
HaginO; s. Hagene.
Hagnau, s. Hagenowe.
Hahberc, Hochberg, -bürg, Burgruine,
bad. B.A. Emmendingen, Erkenboldus
de -, 448. 454.
Haheltingen, Hochaltingen, bair. A.G.
Oettingen, Hermannus nob. de -, ts.
65. 117. 118. 119. U. 223., (sg.) 223.,
ts. 225., (sg.) 225, - Vgl. Hürn-
heim.
Haygerloch, Haigerloch, hohenzoller. O.A.
Sitz, seultetus ts. 412. ts. 413. — cives:
Manegoldus et Burkardus dcti. Wirse-
iini tss. 412; Hildeboldus textor et
ux. ei. Gerdrudis 125 (2). — Vgl.
Hageresoch. — Haigerloeh, hohenzoller,
O.A. 44. 105. 173. 248 (2). 325. 331.
356. 372. 435. 454 (2). 485.
Haigingen, Hagingen, O.A. Münsingen,
206. 207.
Haüfingen, s. Halphingen.
Hailiwiga de Ramungun.
Haymberc, -berg, Heymberg, Hainberg,
-berch, Heimberg, abgeg. Burg von nicht
sieher bekannter Lage; f bei Unterheim-
baehy O.A. Weinsberg; 9 Heimberg,
Gem. WHdenthiefbaeh, O.A. Gerabronn;
f Heimbaeh, O.A. Hall; Graflto de -,
mil. de -, ts. 84. (sg.) 95. — Lude-
wicus de -, 95. ts. 379; fr. ord. Teu-
thon. in Mergentheim ts. 424. — Un-
ermittelt, wenn nicht Homberg, bad.
B.A. Überlingen, Bemgems de Hain
berc. ts. 276. 277.
Haimelisowe, f Emmelhofen, O.A. Barens-
bürg, 50. 52.
Hainbach, s. Bmsella.
Hainberc, s. Haymberc.
Hainricus, s. Heinricus.
Haio, Burchardus ts. 275.
Haiterbak, Hatter-, Heiterbach, Hetter-
bagh, Hettirbak, Haiterbaeh, O.A. Na-
gold, Albertus mnL Tuwingens. etc.
des. de -, 104. 105. — Bertoldns mil.
mnl. Tuwingens. etc. des. de -, 104.
105. — Dietricus de -, ts. 356. — Ru-
dolfus de -, ts. 356. — Volmams de -,
ts. 104. — Wemhenis mil. de -, ts.
412. 413. - Wol. de -, ts, 245.
Haizerman, Bertoldus cgm. — deBuchorn
230.
Hako, Rudegerus ts. 357.
Halberstadt, s. Haluerstat.
Halden-, Haldinberch, Haltenberg, bair.
A.G. Landsberg, C., Gh. de -, U. 302.
303. ts. 316.
Halder, R. des. -, ts. 352. te. 353.
Haldewanc, Haüwangen, O.A. Freuden-
stadt, 442. — R5dolfus de -, ts. 444.
453.
Haldun (die Herren ron Weisel nannten
sich auch „ron der Halden''^, R., R^ede-
gerus dns. de -, U. 347. 348. ts. 849.
375. 376.
Halle, Hallis, civitas de -, in -, Hallensis
civitas, Hall, O.A. Stadt, 105. 142.
206. 260. 380., sg. 380. — Hallensis
moneta 16. 242; pecunia 4; Hallenses,
Hallens. denarii 59. 110. 260 (3). 845.
381 (9). 382 (27). 383 (6); HaUenses,
-sium solidi 4. 70. 126. 164 (2). 170.
258 (2). 260 (15). 845. 373. 380. 381
(4). 382 (17). 383 (2). 396 (2). 472;
librae 2. 7 (2). 11. 12. 42. 58. 59. 83.
94. 110 (8). 126. 152. 158. 163. 164 (2).
165. 170 (3). 174(3). 175. 182. 203. 214.
Orts- und Personen-Register.
545
220. 234. 255. 256. 260 (8). 267. 268.
275. 283. 284. 293 (2). 295. 298. 314.
822. 327 (2). 345 (2). 350. 357. 358 (3).
379. 380 (4). 381 (3). 404. 408. 409 (2).
416. 427 (3). 491; Hallensium talenta
10. 174; Hallensium unciae 156. 383.
427. — salina 260. 380. — cives: Backe-
nant, Ludewicus de -, ts. 380 ; Berler,
Heinricus ts. 105; Bruwe, Bruvoe, Her-
mannus, ts. 206 (2); C. fr. scltti. ts. 95;
Egeuo ts. 380; Heinricus fil. scltti. ts.
105. 176; Hermannus et Hermannus,
frss. scltti. tss. 105; Hermannus hospes
ts. 380 ; Lettenher, Vlricus des. -, ts.
380; Sulmagister, Heinricus ts. 105,
Walterus sen. ts. 105; Triller, -ir, C,
Cunradus ts. 95. ts. 105, Cunradus fil.
Trilliri ts. 105, Otto des. -, ts. 105.
ts. 206; Waltherus ts. 380. — Ber-
toldus de -, clericus 102 (2). 103 (3).
— Gilso de -, 102. —Waltherus de -382.
— fr. Wilhelmus de -, (ord. Pi edicat.)
417. — dec. in -, des. Krazer ts. 175.
— pleb. de -, 73 ; Diethericus ts. 175.
— scltts. de- Cunradus ts., sg. 105., ts.,
sg. 206 ; H. 95, Heinricus ts 380, an-
tiquus, fil. Hermanni quondam scltti.
380, ei. ux. Adelheidis 380. — domus
liosp. Iherosol. in Halli;», circa muros ci v.
Hailens. (Johaiwiiercommende) 105. 142;
commdtr. Cunradus ts. 105, fr. Vlricus
ts. 105. — gardianus 189; Cunradus
de Rihtelbach ts. 175. ts. 188. — Hall,
O.A. IG (2). 58. 91. 106 ß). 160. 176.
188. 190. 261 (5J. 275. 379. 380. 396
(2). 417. 424. 438. 513.
Halle inferior, Xiedenihall, O.A. Künzeh-
au, 234.
Haller, Familie 493; Rudolf, Ritter, gen.
-, 54. 103; frs. ei.: Bernher, Konrad,
Ortolf 103.
HaUwangen, s. Halde wanc.
Halphi-, Haluingen, ffailfingett, O.A.
Rottenhurg, Hvgo mil. de -, des. Albus
de -, 256. 372.
Halpritter, . . des. ts. 314.
Haltenberg, s. Haldenberch.
Haluerstatensis eps. Lutolfus 146.
Hamerli, -linus, Cunradus ts. 331. —
Cvnr. des.—, civ. Kyrcheim.
Hamerslac, H. des. -, ts. 352. ts. 354.
Hamunt 497.
Han. des. Cerdo, fr.
Handschuchsheim, s. Henschuhesheim.
Hanenbach, ahgeg. Ort bei HöasUnsülz,
Merkelinus de ~, ts. 58.
Hanensteigen 486.
Hans. Gr. v. Mantfort.
VI.
Hansheimus, s. Anseimus.
Happersweilen, s. Hartbrehteswilare.
Harbaeh, Gross-, Klein-, s. Hartbach.
Harburg, s. Horburch.
Härder, Rudolfus des. -, 54.
Hardthusen, Harthausen, 0,A. Oberndotf,
455. 456.
Harena, Vlricus in -, civ. Constant. 191.
Harhpach, Burcar. de -, dec. de Ezze-
lingen
Harmi, Berhtoldus et Cönr. frs. dci. -,
480 (3).
Harnasch, Hainricus 378 (2); fle.: Adil-
haidis 378., Mechtildis 378 (3).
Harrer 406.
Hartbach, Gross-, Klein- Harbaeh, bair.
A.G. Rothenburg a. d. Tauber, Hain-
ricus de -, ts. 438.
Hartbreht de Cinberen.
Hartbrehteswilare, ein abgeg. oder Jetzt
anders benannter Ort in der Reichen-
bacher Gegend, eher als Happersweilen
im Uiurgau 443. 444. 453.
Hartdrat 498.
Harlhain, -heim, Hartluim, bad. B.A.
Messkirch ^ Albertus de -, 54. 55. —
Hardheim, bad. B.A. Walldi7rn, 433.
Uarthauscn, s. Harthusen.
Hartheroch de Eskendal.
Harthuser, H. ts. 298.
Harthusin, ? Harthausen, O.A. Ulm^ 122.
Hartlibus custos S. Petri Hirsaugiensis.
Hartman, -mannus, 159. 235. 438. 4r)l.
453, — scrds. ts. 10. — eps. Augu-
stensis 18., sg. 19., 20., sg. 21., 117
(3)., (sg.) 118., 129. 130., sg. 130., sg.
131., 133., sg. 134., 184., sg. 184.,
272. 273. 314. 315., (2 sg.) 315. -
Gr. V. Brandenburg 429. - com. de
Dilingen. — coro, de Grv-, Grv-, Gru-
ningen, -gin. — pleb. de Maies. — de
Niderndorf. — mchs. de Salem. —
Tarant. — Gr. v. Wirtemberg
Haitmöt, -mvdus, custos de Alba. — de
Gamertencheim. — des. Lsenmanger.
Hartnidus scltts. de Genrspach.
Hartrichescoven, unermittelt, 456. 457.
Hartun-, Hartvngus mil. de Chrisen. —
de Herihschesheim. — de Hohenstat,
— de Zeizeiicheim.
Hartwig 438
Haseiah, -lach, Haslach, O.A. Leiäkirch,
C. pleb. de -, ts. 6l. 62. — Hohen-
Haslachy O.A. Vaihingen, Hezelo pleb.
de -, scrds. in -, ts. 232. ts. 273. —
Haslach^ O.A. Herrenberg 492.
Hasenhus, abgeg., O.A, Ravensburg 50.
52.
HasenphQl, s. Speier.
Hasenstaine, Hasinsten, Hasenstein, abgeg.
Burg bei Hasenweiler, O.A. Ravens^
bürg, Conradus de -, 136., mil. ts. 189.
sg. 143. — Ortolfus de-, 136., sg.
136., mü. ts, 139., sg. 143.
Hasen wilar, Hasunwiller, Hasenweiler,
O.A. Ravensburg, Ortolfus mil. de -,
ts. 139. 140. ts. 426.
Hasenzagel, Rvdolfus, dr. in Ezzelingin,
ts. 233. ts. 345.
Hasinbühel, s. Esslingen.
Haslach, s. Haseiah.
Hassolphus 382.
Hastrichshofefi 457.
Hattenhofen 489.
Hatto de Gronburc.
Hauge, s. Wirzburg.
Hausen, s. Domo, de ~, Hiltebrandes-
husen, Husen.
Hazo 447 (2).
Hebgebach, s. Heggebach.
Hebrardus, s. Ebrardus.
Hechingen, s. Hachingen.
Hecil de Altheim.
Hedelfingen, s. Hadelfinge.
Hed-, Hede-, Hediwigis, Hedewiga, de
Argshofen. — fla. Volraari de Bla-
burrun. — cmssa. de Grvningen. —
ux. Sigefriti de Horowa. — sor. de
Syrmenowe. — ux. Conrad! dci. de
Wurmelingin.
Hefigkoftn, s. Hevenkouen.
Hegena, uf -, 173.
Hegenberg, s. Hagenberc.
Hegenli, Cl^nradus 373.
Hegge-, Heggi-, Hebgebach, abba. et
conv., clstrm., coenob., mium., sorores
de - Heggbaeh, Kloster, 132. 317. 318.
347 (2). 359. Us. 360. 387. 460. 461.
478. 480. - abba. Wil. 359; Willi-
birgis 387. — cplhis. D. ts. 360. —
cnvrs. Bertoldus ts, 360.
Heggibach, Albertus des. -, et Hainri-
cus, fr. ei. civ. in Biberach 387.
Hegihain, Heg?mm, abgeg. Ort bei Er-
tingen, O.A. Riedlingen, GVnradus de
-, ts. 285.
Hei-, Heydelberg, -berch, Heidelberg, bad.
U.A. Sitz 409., civs. 389., (sg.) 390.,
cvts. (sg.) 409. — advcs. de -, (sg.)
409. — civ.: Arnoldus fil. moniahs
ts. 389; Diemarus ts. 389; Hochfurt
ts. 409; Musel, Hermannus des. ts.
409; Nuunensun der, Arnoldus des.
ts. 409 ; Reigerus de domo lapidea ts.
389; Swert, Hermannus des. ts. 409;
Turri, Burckhardus de -, ts. 389; Wal-
69
546
Orts« und Personen-Register.
ramns ts. 889; Wiln, Marquardus de
-, ts. 409; Wlpis, Hermanims ts.409.
— Ingramiis de -, yasallus Wemheri
deWiBsenlocb 406; (sen. et tan. de-)
889. 990. frss. 424. 425. — scrds. in -,
StoUe U. 389. — HMMerg, had.
B.A. $56, 390. 409.
HMenheim, OU. 8UuU 2t-- 0.Ä, Htideth
heim 71. Sie. 376. 429. 492 (2). 494.
— Hndenheim, bmr. A,0. 99.
Heydenin 382.
Heidenricua, Heidenrih 441. 497.
HeUbronn^ Heilcbnmen, Heilicbnmnen,
-prunne, Helicpmime, Heilpnmn, cvts.
sg. 206. 427. 428. ^ C. de -, des. de
-, te. 238. 427. — fr. Volmaras comdtr.
ord. Theuton. ts. 368. — O.A, HeO-
hrann 95. 158, 203. 206. 212. 238. 255.
333. 428 (2).
HeiKgmberg, Graf Konrad wm -, sg.
479.
HeÜigenzimmem, s. Horgenzknbem.
Heüigkreuzthal, Kl., Yallis S. Grucis,
mium., abba. et cony. 69 (2). 76. 77
(2). 122. 127. 12a 212. 213. 250. 251.
252. 284. 285 (2). 294 (2). 307 (2).
329. 336. 337. 369. — abba. Adilbaidis
329; B., BerhU 77. 128. 25t 252. —
cpUns. Heinricus ts. 122; Ortolfos ts.
213. — fr. R^dolfiis pistor U. 330.
Heilo de Bftkkenaheim.
Ueihhronn, hair. Ä.G, 438.
Heiltwar 498.
Heimbaehf s. Brucbsel, Esslingen, Haym-
berg.
Heimbergt s. Uaymberg.
Heimburge, Bertoidus des. -, scabin. de
Bmchsel.
Heimsheim, Sifridus des. de -, civ. Phorzh.
ts. 97. 98.
Heinboldus, Cfnradus des. in Worme-
lingin.
Heimfigenf s. Huningen.
Heino de Singin.
Hein-, Hain-, Haim-, Han-, Hene-, Hen-
ricus, Hain-, Heinrich, Hain., ts. 169
(2). ts. 177. 245. 246. 319. ts. 360.
378 (2). 385. 438. ts. 445 (2). 451. 452.
— cellerar. ts. 281. — fil. Richencae
44. — fr. ts. 142 (2). — liber ts. 387.
— mgr. cnriae ts. 15. — mil. ts. 412.
— pistor ts. 58. — scrds. ts. 202. —
de Aenmaerkingen. — des. Akkergank.
— Yiear. de Alidorf. — mil. de Alkers-
hnsen. — dec. de Althain. — de
Amelongeshagen. — eps. Argentinens.
471. — Asinus. — abb., cellerar.,
mchs., proTisor, subprior Ang. minor.
— de Bachenatein. — mgr. in Bach-
onbtnn. — miL de Baphendorf. —
des. Bargeli. — duz Bawariae. — eom.,
adyes. de Berge. — de Biberach. —
camer., mnr., mlndnatr. cstrL de Bigen-
bore. — egne. Binezherre. — de Bisingen.
— mil. de Bivrron. — de BivtzichoTen.
— de Blawach. — mil. de Blochingen.
~ de Bluzenmti. — de Bochispere.
— faber de Bodem. — des. Botilungns.
— Brenisen de Bretheim. -> de -,
advcs. de Bruchsella. — mil. des.
BrueslegeL — Bruno. — nob. de Brün-
ecke. -<- de Bucgenbere. — de Buchen-
bach. — de Bnzmannishusin. — mar-
chio de Burgowe. — mil. de Bürron.
— Till, de Buvenanc. — de Buwun-
burc — abb. de CSaesarea. — mil.
de CSapella. •— egne. Cerdo. — de
Ghastel. — Gimo. — Cineminus. —
des. Glerieus Nonär. — de Glingenberc.
— de Glingenstein (Ghlingenstayn). —
fil. Goci. ~ eps. ConsUnt. 308. 312. 461.
488. — de Gonstantia. — Griygeli. —
mil. des. Gr&wel. — des. de Dagers-
heim. -> dns. de Deckingen. -~ de
Degu*loch. — de -, miL de Domo. —
mil. des. Droscheier. ~ eom. de
Dtlingen. — mil. de Ebersberg. — not
de Eberstein. — de -, miL de Ege-
lingen. ^ mnr., antiq. mnr. de Ehingen.
— mü. de Ehiertingen. — Bischof v.
Eichstm 46t — mil. de Ense. — de
Enzeberg. — Pfarr-Rektor inErhstetten.
— mil. de Erchingen. — de Esshenowe,
mil. des. Brukezzel. — de Ezzelingen,
eeller., fr. Salemit., dee. de E. — ean.
in Fvrindowe. — com. de Furstenberg.
— des. Gebel. — de -, adves. de -,
faber de Genrspaeh. — des. Gesello
civ. in Riutilingin. — der Gilige. —
mil. de Gnotstat. ~ de Granehain. —
Grau de Grauenegge. — des. Grawe.
— dns. de Greeingen. — Grife. —
eeller. de Grynsuelth. — de Griuningin.
— des. GuldenvOz. — de -, mil. de -,
nob. de Gundelvingen. — der Gate. --
mil. de Haginbac. — seltts. de Hallis. —
Hamasch. — de Hartbach. — des. Heggi-
bach. — Spengarius mil. de Hensehuhes-
heim. — des. Herrelin. — de Hilden-
heim. — com. de Hiltratehusen. — abb.
Hirsaug. — de Hoehsteten. — de Hohen-
loch. — Holshuser. — Holtmundus.
— mil. de Hornstain. — de Hottingen.
— de -, dec. de Hundersingen. — de
Hunningen. — de Hddorf. — de Husen.
— de Ingoltingen. — des. Yppli. —
rector seolar. in Isenina. — de Tsoltis.
riete. — abb. in Kamberg. — mgr.
de Kannestal — mil. de Kanxach. —
dee., pleb. de Kiekwiler. — de Kochen-
dort — Kuno, mlL — Kuphersmit.
— pleb. de Kusselbmnne. — de Ktt*
negge. — mil. de Kyrcfahein. — Lae-
cheler. — mil. de Lapide. — Leo. —
de Liehtenowe. — Liebenerius. — miL
de laebenstain. — pps. de Liechten-
stain. — Limieraerius. — de LJningen,
eps. Spirensis. — des. Lippaere. —
mil. de L^wenthal. — ests. sec. eecle.
in Lorch. — t. Lupfen. ^ de Luten-
bach. — pps. in Martello. — de -, miL
de Melibrunnen. — deMeinsheim. — de
Meskilch. — Moldarius. — Molendina-
rius. — Molendinator. — de Mosbach.
— fr. de Muere. — des. Muther. — de
Mvnigoltingen. — Musekuning. — mnr.
de Nallingin. — mgr. de Nicastel. —
de Nideche. — de Nieuem. — mil. de
Oberhouen. — de Offenbnrc. — pps.
Omnium Sanetorum. — Ostiens. et
Velletrens. eps. 113. — Pfafenhouen.
— (Eaincue, wohl für Bainrieue) 9
Pfaffus de Maienberch. — des. Ra-
mvnc. — de -, camer. de Rauens-
burc. ~ dec. in Ringingen. — miL
de Ripa. — Rise. — Rispuhil. — eeller.
de Rivdelingen. — miL de Rote. —
de Roggenburg. — Romanorum rez,
imperator (IV.) 437. 450. 453, 484. 500
(2); (VL) sg. 486; (VH.) 290. 291.. (sg.)
489. — ß. de Rordorf. — de Rosewac
— com. de Rotenburg. ~ Ticepleb.
de Rotenvels. — des. Rüsche. — miL
de Ruti. — cellerar. de Salem. —
de Salhenwiler. — de Sallen. —
Bischof von Samland, Weihbischof von
Wirzburg, — cpllns. Yallis S. Grucis. —
Sardiniae rex, d. h. König Enzio
237. — miL des. SateL — Seade. —
des. de Schefifowe. — Scheider. —
Schindeler. — des. Sehonberger. —
Abt V. Schussenried, — des. Selbherre
mil. — de Seidenecke. — de Selden-
hom mil. — Selvink. — miL des. Sen-
pheli. — de Sevelde. — de Shaelc»
lingin. — de Siegelewilere. — de Slege-
widon. — mil. des. Sleiee. — mil., pinc.
de Smalnegge. — camifez des. Sneu-
her. — des. Soler. — eps. Spirens., im-
periaL aulae, seri. imperii cancell., (sg.)
14. 28. 30., sg. 37., 39. 60., sg. 61., 63.
65. 66., sg. 66., 140. 217., sg. 218., 220
(de Liningen). (sg.) 390. 424., (sg.) 425.»
477 (2)., sg. 478. — csts. eede. S,
Orts* und Personen-Register.
547
Trinitaüs Spirens. — des. Steimar. —
Steinbiss. — mil. de Striberch. — de
Stubewege. — Rainung de Suanah.
— pleb. in Sulgen. — Sulmagister. —
pleb. des. - de Sülze. — des. Synappe.
— mil. de Sunnesheiin. — des. Swab.
— de Swapach. — Tanhusarius. —
mil. de Thalhem. — com. de -, de
Tuwingen. — des. Vbelisen. — mgr.
hosp. in Vlma. — de Uluensheim. —
de (?) Vnegen. — mil. des. Vninger.
— eom. de -, dpfr. de Vrab. — de Va-,
Ve- , Veihingen. — Veldelinns. — com,
de Veringen, — Vernus. — Vesarius.
— de Vilsegge. — mil. des. Vinko. —
de Yinstingen. — Viseher. — de
Vnegen. — de Vriburg. — de Wach-
ingen. — dpfr, de Waldburg, — des.
Waltman. — pps. de Waltse. — com.
de Wartstain. — cpllns. d^ Weingart.
— celier. de Wikartesbeim. — de
WUaere. — de Wildecke. — de Wüden-
stain. — de Wineela — de Windecke.
— Schenk von Wintersteten. — de
Wintertor. — de Wirceburg. — Or.
V, WirUniberg, — des. Witscach. —
Hohe de Wurmelingen. — des. Zehen-
der. — cnvrs. de Zwiueldea, qnond.
rail. de Egelingen.
Heipo 443.
Heisterechgowe, HeUtergau, 499. 500,
Helbelingisberg, s. Esslingen.
Helenburc prssa. in Sirmen5we.
Helenwigus de Yolkirshain.
Helfenstain; -stein, Helffenstein, Helfen-
stein, abgeg. Burg, 0,A, Geislingen^
cstrm. 860. — 1^., tlricus, Udalricus
com. de -, sg. 109., ts. 288., (sg.) 288.,
289. 351., sg. 352., 360., sg. 360., ts.
385; ux. Wülibirgis 360. — fr. ei.
snmmus pps. Augustens. 288. —
notar. ei. Vlhardus 860. — dpfri.
comitum Rvkerus et Hugo de Grivb-
ingen. — Vgl, Spizenberg.
HeUfos^Patriarch d. Jerusalemer Kirehe 85 .
Helicprunne, s. Heilbronn,
HeUar, HeUar, F., ts. 180. ts. 262. 342
(2). — Her. U. 180.
Hellenstein, s. Haelenstain.
HeUerius, Fridericus 237. 271,
Helmensberg, s. Esslingen.
Hümsdorf, s. Hermenstorf.
Helmestat, Helmstadt, bad, B.A. Sinsheim,
D., Dithems mil. de -, 427. 428,
Helmosdheim, Helmothesheim , -hein,
Helmotes-y Helmotsheim , Helmuts-
hem, Hdmsheim, bad. B.A. Brud^sal,
L., Lut*, LTt-, liut-, Lnit-, LiTt-
fridus de -, nob. de -, 252. 253., (sg.)
253., 295. 296., sg. 296., 297 (2)., sg.
297., sg. 298., 305 (2). 306. 409., sg. 409.
Helprecht 437.
Helwe 365.
Helwigis sor. in Syrmenowe.
Hemmendorf, -dorff, Hemmingisdor(
Hemmendorf, O.A. Eottenburg 309. —
Johannisspital zu -, 309. — G5nradus
de -, ts. 448 (2). 454, — Dietriens
de -, ts. 44.
Hennenberg, comites de ~, 207 (2).
Hennugrififer civ. Tubing. 828.
Henschuhesheim , Handschuhsheim, bad.
B,A. Heidelberg, Heinricus Spengarius
mil. de -, ts. 409.
Henstetten, s. Honsteten.
Heppenheim, hess. Kreis 357.
Hepphinkeim, Höpfigheim, O.A. Marbaeh,
483.
Heppiler des., mnr. 157.
Her. cellerar. ts. 159. — dec. ts. 238. —
de Biberse. — scrsta. de Brieiun. —
Collarius. — Hellar. — mil. de Hören-
stain. — Indomitus. — des. Mumlar.
— scltts. in Rotenburc. — com. de
Sülze. — Venden. — abb. m Wibe-
lingen. — mil. des. Wildeman. — • dec.
Wirapinens. — abb., cantor, scrsta. in
Wingarten.
Herbertingen, s. Herbrechtingen.
Herbipolis, s. fVirzburg,
Herbordus pleb. in Flunschwangen. —
de NohmOtwiler. — rector eede. de
Richenbach.
Herbotsheim, JJer&olrA^tm, bad. B,A. Mos-
back 512. — Dithems de -, 427. 428,
Herbrandeshouen, HSrbranz, österr. B.A.
Bregenz 51. 52,
Herbrech-, Herberrehtingen, Herbreeh-
tingen, O.A. Heidenheim 429. — Her-
bertingen, O.A. Saulgau 50. 52\ curia
Tuzzenhof in-, 369. 370.
Herdegen mlL de Grindelach.
Hereinsteine, tooKl Ehrenstein, O.A. Ulm,
camer. des. de Hereinsteine, ts. 265.
Heremannus, s. Hermannus.
Heremitae, s. Eremitae.
Heresuint 497.
Hergersvelt, HerrgottsfM, Oem. Thal-
dorf, O.A. Ravensburg 50. 52.
Hergetzingen, Ergenanngen, O.A. Satten'
bürg 168.
Hergis 498.
Heriger 497.
Herihschesheim , Herxheim, bair. A.G.
Landau i. d. Pfalz, Hartongns de -,
451. 454.
Her-, Here-, Herimannus, HermaniiSy
Herman, ts. 314. — 465 (2). — ÜL
Bnr. muri. ts. 61. — hospes ts. 880.
— 9 V, Baden^OesUrrei^, 9 r. Bayern^
f V. Hümheim 302. 303. ~ qui et Eber-
hart dieitur 446. —de Anemerkingin. —
eps. Augustens. 484. — marchio Badens.
— de superiori Ballebach. — des. de
Beffendorir. ^ des. Botilungns. —
epUns. Bruchsell. — Bruvoe, Bruwe,
civ. Hallens. — fr. de Clara Stella. —
Gonditor. — Faber de Morlbaoh. —
Frankelinus. — de Hagenberc. ^ mil.
de Haheltingen. — fr. sclttL Gnnradi
de -, quond. scltts. in Hallis. — eps.
Herbipol. 102. 233., sg. 488. — Hir-
saugiens. — de Hobach. — mil. de
Homestain. — de Humhaim. — hospe»
de Isinina. — des. Keneher. — envra.
de Kyrehberg. — Lesche. — Leishe.
— de Lohelins. — de Milchberk,
cnyrs. — des. Musel. — de Obereheim.
— Plurat, civ. Ezzeling. — fr. de Rüde.
— Sanus vir. — fr. de Scafhosa. —
de Seheim. — de Seldeneke. — Sel-
vink. — de Smalunegge. — des. Stöbe
de Ergetzingen. — mil. de Stöfe. —
eom. de Sultze. — des. SQn. ~ de
Sweinebure. •— des. Swert — de Tanne.
— Templer. — fr. de Tiuffinhulwe.
— de Warstain. — abb. de Wingarten.
— pinc. de Wintersteten. — de Wissen-
riet — Wlpis. — Zolner.
Hermenstorf, Hermsdorf, Hdmsdorf, bad.
B.A. Überlingen, Burkardns miL de -,
U. 479. 480. — Jacobus miL de -,
266, 257.
Hermotehnsin, Hermfthvsen, Hermut-
hausen, O.A. Künzelsau 260. 261. —
Nendingns de ~, ts. 284.
HermStesbach 456. 457.
Herphesfftrt 441.
Herradis uxor Heinrid de Hoeoloch.
Herrarius can. Gonstant. ts. 165.
Herrelin, Henricns des. -, 417.
Herrem-,Herrinbercfa, Herrinber, Herren^
berg, 0.A, Stadt, cstrm. 168. — scltts.
872; Ditericos 256. — Eerrmiberg,
O.A. 41. 105 (2J. 116. 241. 282, 329
389. 413. 419. 453. 454 (2). 492 (2),
Herrenalb, s. Alba.
Herrenzimmern, s. Zimbem.
HerrgottsfM, s. Hergersrelt
Herrieden, bair. A.O. 16. 99, 223.
HerrUngen, s. Hoerningen.
Herten-, Hertinstain, Hertenstein, abgeg.
Burg bei Sigmarmgen, mlts. de -, (6oi-
win, Mangold) 312. 313. — Manegoldus
69*
i
^48
Orts- und Persoüen-Register.
. miL de -, ts. 70. ti. 77. t«. 330. 3B1.
— M. fil. ei. mil. ts. 70. te. 77.
Heiter, Herterius, Herthaer, Gonradmi des.
ts. 172 ; civ. in Horwe 168. — Diemo,
Dietherus, Diemo fil. D. 282. — F.,
Frider., mil. des. -, Pastor de DTZze-
lingen ts. 241. 282., U., sg. 282.
Hertiogesberg 442.
Hertlibus, f de Oemeringen, Oemmingen
i88.
Hertni-, Hertnudus dec, s. Spira.
Hertrich, Hertricus ts. 286. — scbns. de
Bruchsella.
«
Herwicus vicedec. Novi Mon. Wirzburg.
Herwigesniti, Rahlen, O.A, Ravensburg
50. 52.
Herxhein, s. Herihschesheim.
Herzogenhoven, ? Herzoghoff bair. A.O,
Ober-Vieehtaeh, Chynradus mil. de -,
ts. 225.
Hesintal, Heasenthal, O.A, Hall, Gunradus
mil. de -, ts. 16.
Heslachshoff s. Haeselech.
Hestershofen, s, Wesserenhoven,
Hetingin, Hettingen, hohenzoü. O.A.
Gammertingen 200 (2). castrum S29.
330. 331.
Hetterbagh, s. Haiterbak.
Hettinheim, Hettingen, früher auch Hettin^
dmrn gesehrieben, bad. B.A. Buchen,
433.
Heudorf, s. Hddorf.
Heyenkouen , Heuinchouen, Hefigkofen,
O.A. Tettnang, 50. 52. 485.
Heuingen. Höfingen, O.A. Leonberg, Rein-
hardtts mil. de -, des. Grösse ts. 829.
Hezelo ts. 445. — pleb. de -, scrds. in
Haselach.
Hezemansmitun, JS^mannssehmid, Oem.
Thaldorf, O.A. Ravensburg 50. 52. 493.
Hiccelbert, Hiircelbergus mil, Alberchtus
95 (2)., (sg.) 95.
Hierosolima, s. Jerusalem.
Hierspil, s. Hirspil.
HUde-, Hütiboldus, HilteboldYS, ts. 445.
— textor in Haygerloch. — de Wachen-
dorf. — nob. de Werstain.
Hildenheim, 9 HüUenheim, bair. A.G.
Marktbreit, Heinricus de ~, ts. 438. —
Vgl. Hitenhaim.
Hüdrizhausen, s. Hiltratehusen.
Hügartshausen, s. Hiltegarthusen.
Hilla 245 (2). 246.
HüpOtitein, bair. A.G. 223.
HüUbrandeshusen, Hausen ob LonPuU
492.
Hillie-, HUtbebrandns, HUtbrand, eps.
HS. 99., sg.99., (sg.) 112. —
de Isenbrehtshouen. — mil. de Mol-
brehteshus. — de Rechberg, adiac.
Augttstens. — de Sauwensheim. —
abb. de Schontal. — mil. deWolbrezhus.
Hiltgartehusin, Hiltegarthusen, HilgartS'
hausen, O.A. Gerabronn 56 (2). 57.
59 (2).
HUtegerus U. 446. 449.
Hiltiburc 497.
Hiltimut 498.
Hiltratehusen, Hilteratehösen, HUdriz-
hausen, O.A. Herrenberg, dec. de -,
116. — Heinricus com. de -, ts. 450.
454; fr. ei. Huc de Craunegge ts. 450.
HUtrud, -trat 497 (2). 498.
Himilwnne, prssa. de -, ord. frm. Pre-
dicatorum, Himmelwonne, der frühere
Name des Dominikaner-'Nonnenklosters
Löwenthal, O.A. Tettnang 148. — S.
auch Lewental.
Hindebach, abgeg. Propsiei des Kl. Blau-
beuren bei Ünter-Jesingen, O.A. Herren^
berg, pps. de -, 116.
Hindelwangen, s. Huntwanga.
Hinernn, s. Zimerun.
Hinter "Weissenried, s. Wissenriet.
HinweU, Züricher Bez. 179.
Himistobel, s. Hunzelstobel.
Hires-, Hyrslandun, Hirsslanden, Hirsch-
landen, bad. B.A. Adelsheim 441 (2).
453. — Rugger de -, ts. 438.
Hirsaia, Hirsauga, -gia, Hyrsauge, Hir-
sowe, Hirsauens., Hirsaugens., -giens.
Hirsa-, Hirsowens., Hirsoiens. abb. et
cony., cptlm., clstrm., eccla., mium.
Hirsawenses, Kl. Birsau, 18. 14 (2).,
(sg.) 14., 82., (sg.) 82, (sg.) 83., 129.
280. 231 (2). 436. 437. 450. 459. 48i
(2J. 488 (2). 503. — abb. AI. 82;
Berthold 82; Blasius 441; Folmar
440; Gebehardus 437. 440; H 82;
Heinricus 13; R., Reimbotho 459.,
sg. 460., 488; Vollandus 82 (6)., (sg.)
82., (sg.) 83., 129. 140. 230. 231 ; W.
442. ts. 450 (2); Wolpoleh 82. —
adycs. comes A., Adalbertus ts. 450
(2). 451. — cantor Geriacus U. 488
(2). — cellerar. Diemo ts. 488 (2);
Ryggerus 14. — csts. S. Aurelii, Alber-
tus 14; S. Petri Hartliebus 14. —
elemosinarius Bertholdus 14. — mchi:
Albertus 14, de f Gemmingen, 9 Gerne'
ringen ts. 488; Conradus 9 EnoMXO,
f Knozo ts. 488; Drutmannus 14; Fri-
dericus 14; Hermannus 14; Hertliebus
de 9 Gemmingen, 9 Gemeringen ts. 488;
Reinhardus 14; Wemherus de 9 VHn-
gen, 9 ürtingen ts. 488.; patroni:
S. S. apli. Petrus et Paulus 436; S.
Aurelius epe. 436. 450. — prior Eke-,
Erhehardus ts. 488.; Siboto 14. —
sclstcs. Gräfte 14 (2); Swiggeru» ts.
488 (2).
Hirsdiberg, s. Hirzberc.
Hirscheck, s. Hirsegge.
Hirschhorn, hess. A.G. 390.
Hirscklar.den, s. Hireslandun.
Hirsegge, Hirzege, Hirzegge, Hirsckeek,
O.A. Saulgau, 422. 423. cstrm. 407.
— Principes de -, 407. 408.
Hirslat, Hirschlatt, O.A. Tettnang 290.
291.
Hirspil, Hierspil, Birschbühl, abgeg. Burg
u. Dorf im Lauterthal 91. 92. — Bur-
cardus piscator de -, des. de ~, 69
(3). .70. 209. 210 (3). 211.
Hirsslanden, s. Hireslandun.
Hirzberc, -bercb, -perc, Hirschberg, abgeg.
Stammburg, hess. Kreis Heppenheim,
fr. Gerhardus de -, proyincialis donu
Teuthon., comdtr. frm. dom. Theut per
Bawariam, Franconiam, Sweuiam, ts.
149. ts. .3.^7., sg. 357., 374., sg. 375.
^ Hirschberg, abgeg. Burg, bair. A.G.
Beüngries, G., Gebehardus com. de -,
(sg.) 404. 405. U. 476.
Hi-, Hysenina, s. Isenina.
Hitenhus, Ittenhausen, O.A. Tettnang 50.
Hitenruti, Hüttenreute, O.A. Saulgau, RH.
de -, U. 137.
Hitinhaim« Hittenheim, HUttisheim^ O.A,
Laupheim 362. 383. — HOUenheim^
bair. AG. Marktbreit 437. 438. —
Vgl. Hildenheim.
Hitungehai, Hiedungeshain, Jedeshekn,
bair. A.G. Blertissen, 263. 264.
Hludouuicus, s. Ludewicus.
Hobach, Hohebach, O.A. KOngdsau 9t
265. 266. 338 (2). — Hermannus de
-, U. 338.
Hocha, area 219.
HoehaUingen, s. Haheltingen.
Hochberg, O.A. Waiblingen 494. — fHoek-
berg, 'bürg) bad. B.A. Emmendingen,
8. Hahberc.
Hochfürt ts. 409.
Hochhaus, s. Gastrum Altum u. Hnmhein.
Hochmöseingen, s. Messingen.
Hochsliz (HochsehUU), des. Walterus de-,
s. Husen.
Hochsteten, Eödutädt, bair. A.G. SOa^
Berthold von -, 486. — Heinricas miL
de -, 118. 119. -^ HÖehstdät, benr.
A.G. 65 (3). m. 303. 405.
Hockenberch 417.
Höfingen, s. Heuingon.
Orts- und Personen-Registef.
549
HShreuthey s. Honecruti.
Hotisteten, Honstetin, HensteUen, Gern,
Bitttlbrann, hohemolLO.A. Haigerloch
331. 355. 356,
Höpfigheim, s. Hepphinkeiro.
HMiranM, s. Herbrandeshouen.
Hörlebachf s. Hvrlebach.
Hoerningen, Herrlingen, 0,A. Blauheuren^
4^4.— molendinator de -, ts. 375. 376,
Eöttingen, s. Hottingen.
H6waerii gener Lvd. 214.
Hoff s. Zeinhoue.
Hofense mium. 485.
Hofer, s. Houars.
Hoferstat, Hopferatadt, hair, Ä.G. Ochsen-
fürt 437. 438.
Hohe de - Wurmelingen.
Bohebacrt, s. Hobach.
Hohenaliheim, s. Altbaim.
Hohenberc, -berch, -berg, Hohemberg,
Hohinberc, -berch, Hohenberg, ahgeg,
Stammburg, O.A. Spaichingen, com. de
— 489. — com. Albertus de -, 80., sg.
80., 104., (sg.) 104., sg. 286., 388.. sg.
389., ts. 412., (sg.) 412., ts. 413., (sg.)
413. — com, Burchardus 80. — Bur-
kardus des. Wssar mil. de -, 413. —
Wullariussen. de-, ts. 356. — ? Abgeg.
Burg, O.A. CannstaH 512.
Hohenburg, s. Altum Gastrum.
Hohenegge, Hohenegg, bair, A.O. Weüer,
Bertholdus de -. ts. 335. 336.
Hohengundelfingen, s. Gundelyingen.
Hohenhaslach, s. Haselach.
Hohenkrähenhof, s. Kraigin.
Hohenloch, -loe, -louch, Hoenloch, -loich,
Hohinlo, Honloe, dns. de -, (sg.) 43.
— Agnes de -, ts. 90. — Albertus de -,
dmns., lib., nob. de -, 3 (2). ts. 3., sg.
4., 9., sg. 9., (sg.) 90., 90 (2). 340,,
sg. 340., 501 (4). — Andreas de -, fr.
ord. Theut. in Hergenth. ts. 424. —
Bertoldus, Bertolt de -, ts. 3. U. 9.
— C. , Conradus de -, 459. 487., sg.
488., 512. MX. ei. Petrissa 459; [fil.
Gotfridi], (sg.) 90., 90 (2). 207 (3). 208
(2)., sg. 208., 209. ; Cvnradus dns. de -,
des. Emest 3. — K., Graflo, Krafto
de -, nob. de -, 90 (2)., (sg.) 90., 207
(8). 208 (3)., sg. 208., 241., sg. 241.,
sg. 379., 416., sg. 417. 512; ux. ei.
Willebirgis 416. — Fridericus de ~,
840. — Gode-, Ghode-, Gote-, Got-
fridus de -, nob. de - 459., ng, 486 ,
513; ux. ei. Richenza, Richza 90. (2)^
(sg.) 90.; fil. Alberti ts. 90., sg. 149
(de Bmnecke), 340., sg. 857. — H«in-
neos de -, (12. Jahrh.) ts. 501.; (13.
Jahrh.) ts. 340. 423., (sg.) 424; prae-
ceptor . . . Alemanniae 459., sg. 488.
— Heinricus mil. de -, 9(2); ux, ei.
Herradis 9 (2). — Rapoto de -, ts. 3.
ts. 9.
Hohenneuffen, s. Nifen.
Hohenowe, Honowe, Honau, O.A. Reut-
lingen 51. 52. 94.
Hohenrechberg, s. Rechberch.
Hohenreuthin, s. Rivthi.
Hohenroden, s. Rode.
Hohenstat, abgeg. Ort, bad. B.A. Laden-
burg 442. — Hochstadt, bair. A.G.
Landau i. d. Pf., ßerhta de -, 451. 454.
Berwardus, Erluinus de -, 451. 454.
— Hartungus de -, 452.
Hohenstein, s. Hohenstiege.
Hohentengen, s. Diengen.
Hohentrüdingen, s. Truhendingen.
Hohenwettersbach f s. Dvrrenweterspach.
Hohflvm, wohl ein abgeg. Ort in der
Nähe der O.A. Stadt Waiblingen 85.
Hohinstat 512.
Hohinstiege, f Hohenstein, abgeg. Burg,
O.A. Münsingen y R^dolfus de -, ts.
375. 376.
Hoippe, Eberhardus, iuratus de Phors-
hein.
Holdera, ? Holdersbach, in Hutzenbaeh,
O.A. Freudenstadt 452. 454.
Holderbach, Holderbach, abgeg., O.A.
Künzelsau 260. 261.
Holderbrunne 409. 410.
Holenbach, HoUenbach, O.A. Mergent-
heim 416. 417.
Holhhuser des. 44.
Holsbot, Conradus des. 382.
Hols-, Uolzhuser, Heinricus ts. 365. 381.
— curia Holshusarn 381.
Holtmundus, Heinricus, civ. Wormat.203.,
Wemherus 203.
Holzgeringen, Holzgemingen, Holzger-
lingen, O.A. Böblingen, 81. 116.
Holzhein, Holzheim, O.A. Göppingen 173.
174.
Holtzhusen, Holzhausen,bair. A.G. Winds-
heim, Cunradus de - ts. 9. 10 vgl. mit
493; Conradus scltts. de -, ts. 3. 4.
Honau, s. Hohenowe.
Honecruti, teohl HÖhreuthe, bad. B.A.
Pfuüendarf, oder BüttenreuU, O.A.
Saulgau 276. 277. — Vgl. Hitenruti.
Honorius lU. papa 50. 113. 503.
Honstetin, s. H^nsteten.
Hopelariiu, Dielriciu ts. 201.
Hopferbach, Hcpferbach, O.A. WMwee
415.
Hcpferuktit, s. Hoferrtat.
HopfÖwa, -on, 441. 445.
Hoppherebe, Ci^nradus des. -, fil. Ci^n-
radi Griwelich 17.
Hoppho, Eberhardus ts. 217. ts. 232.
Horb, s. Horwe.
Horburch, Harburg, bair. A.G. Donau-
wörth, Fridericus des. Murelin de-,
64. 65.
Horensberch, Homsberg, abgeg. Burg
bei Rohlingen, O.A. Ettwangen, Cun-
radus mil. de — , mnl. Elewang. -, ts.65.
Horenstein,- s. Hornstain.
Horewon, s. Horwe.
Horgenzeü, s. Horgunzelle.
Horgenzimbem, -zymbem, HeiUgetp-
zimmem, auch Zimmern sehleehthin ge-
nannt, hohenzoU, O.A. Hechingen 32.5.
361.
Horgon, Ober-, Unter- Horgen, Gem.
Sommersried, O.A. Wangen, Cunradus
de -, 54.
Horgunzelle, Horgenzell, O.A. RavenS'
bürg 290. 291.
Horheim, Horrheim, O.A. Vaihingen 78,
79. — rector eccle. 81.
Hornberch, Homberg, O.A. Gerabronn,
Ditherus de -, 379. — Homberg, bad.
B.A. 299,
Home, üflfenhöra, Hörn, noch jetzt der
Name eines grösseren Ackerfeldes und
Waldes östlich von Indelhausen, O.A.
Münsingen 406 (3).
Hornigar, B. des. -, ts. 352. ts. 354 vgL
mit 494. — f 1. fr. ei. ts. 352. ts. 354.
Homsberg, s. Horensberch.
Hom-, Hören-, Horin-, Homestain, Hom-
stein,hohenzoU. O.A. Sigmaringen, Hain-
ricus mil. de -, ts. 70. ts. 77. U. 209.
210. ts. 869. 370. -— Hermannus, mit
de -, ts. 70. te. 77. ts. 213., (iun.)t8. 390.,
ts. 369. — Mangoldus miL de -, ts.
209. 210. ts. 369.
Homunc, Bertholdus ts. 12.
Harrheim, s. Horheim.
Horscenberc ts. 266.
Horto S. Mariae, abba. et conv. de - iuxta
Ulmam, s. Söflingen.
Horwe, Horewon, Horwe, Horwa, Horewi,
Horowa, Horb, O.A. Stadt, CTts. sg.
5., 168. 448. — civ. Ckmradus des.
Herterius 168; ux. ei. Adelhaidis 168
Dietricus 300. — mgr. Eberhardus de -,
canon. eecl. S. Johannis Constant, caiL
in Sindelningen 300. 810., sg. 81L,
882. 333. 341., sg. 342., 503. — Sige-
fritiis über homo de -, 455. 45S; uz.
61. Hedewiga 455. — Walthems de -»
über homo, dmns. de -, 444» tf. 448
550
Orts- und Peraonen-Rei^ter.
(2). 149, 464. — coüTentiif in-, t8.5. —
Horb, O.A. 44. 106 (2), 168. 172, 246.
333. 413 (2). 432. 436, 463 (3), 464
(4). 488. 492. — Horb, abgeg. MShU
oberhalb dem Schwaigfuri bei dem $og.
Horber Weiherlem, O.A. Wäldsee lU.
116.
Hoflbach» Hoepaeherkof, Oem. Gruol,
hohenzdler, OJL, Heehingen, H. TÜlicus
de -, ts. 474.
Hosili, Hosi]inii8,Ber. ts. 246.— Fridericus
ts. 246. — Ludewicus, des. -, ts. 480.
Hotho, pps. S. Widonis Spirensis.
HoUerloeh^ s. Dietersbolz.
Hottin^n, -(^, HötÜngen, bair. A,0.
Aub 9. 10, Henricns de -, 10.
Hovbe, Hub, Oem. Bavendmrg 50. 52,
Honbet, Ot des. -, ts. 962.
Houge, HoTge, s. Wirzburg.
Houar ts. 342.
Houars, curia super Fullun, Gut Hof er
279.
Houemaister, Berhtoidus fr. des. -, ts.
294.
Houen, Höfen, htztge. mä BuehMom zu
Friedrkhehafeneerekhgt, eoenob., cony.
262 (2)., H. pps. in -, des. Bocharius
262. U. 262., sg. 262.
HoueriuB, Olrieue 237.
Honesoesche Trivtwinns, civ. de Waibe-
iingin, ts. 195.
Hub, s. Hoybe.
HübObere, Hubeiberg, Herren wm -^ 611.
Huc s. Ungo.
HObethenberg, s. Staliinunreit
Hafi$tgen, s. HQnnigen.
Hühnerbadiihdlf s. Hynrebach.
Hulwerin 382.
HOnnigen, Huningen, Hüfingen, bad. B,A.
Donaueechingen 455. 456.
Hüjopelbore 487.
HVrlebach, wohl Hörlebaeh, abgeg. bei
Waidenburg, O.A. Ohringen 260. 261.
Hürnhein^ s. Hurnhein.
HfUtenheim, s. HUdenheim, Hitinhaim.
HüUenreuU, s. Hitenruti, Honecrnti.
Hmieheim, s. HitinhaiuL
Hugo, Hygo, Hnc, 882. ts. 889. 442. 443.
» comes (wohl de Tnwingen) 448.
449. — prior de Alba. — de Blawach.
— mil. de Bnrehberg. — de Bntelshies.
— Camifex. — de Grannegge. — prior
ecde. Domin. Sepnlcr. JersoL ~ mil. de
Grivbingen. — mil. de -, des. Albus de
Haiuingen. — nuL des. de Mflgenegge.
— des. Nallinger. — de Phaeffingin.
— fr. de Phnllingen« — des. Rum-
bibUe..— des. RObw. — tit 8« Sabin«e
pbr. card. 51. 55. 464. — com. de
Scbera. — an der Staige. — pinc de
Stouffenberg.<*com. palat deTnwingen.
— de Vlma, lud. Esslingens. — mil. de
Wellefattsen. — mil. de Werbenwag.
— nob. de Werstain. — de Zange.
— dpfr. comts. de Zolr, miL, ts. 270.
Hulwelrii filii in Ezzelingen.
Unmbrehtisriet, Hunbrechtesrelt, Himm-
merteried, Oem. Diehnamwried, O.A.
Waldeee, Burkardus miL de -, ts. 201.
— G. de >, Xs, 61. 62. — RO. miL
de -, U. 201.
Humpizus, H. 154. 155. — in ponte ts.
180. — nigcr te. 180.
Hundersingen, Hyndersingen, -gin, Hun-
dirsingen, -gin, Hundersingen, O.A.
Münsingen (? z, Th. O.A. Ehingen),
Dietericus de -, 455, ux. eL Bertha
455 (2). — R., Rüdolphus nob. de - 384
(2). 385. 386. 390 (2). — Siboto, Sig-
botho, Sigeboto de -, nob. de -, et
fll. ei. SigeboU» tss. 127. ts. 347. 348.
349 (2)., (sg.) 349., 384 (2). 385. 386.
890 (2). — O.A. Riedlingen 252., Hain-
ricus miL de -, ts. 122 (2). — Hain-
ricus dec. in -, ts. 213. ^ Wembems
mil. de -, U. 122 (2).
Hundfridus 455.
Hunezelarius 411.
Hunger, B. des. -, cnyrs. Bebenh. ts. 282.
Hu-, Hyningen, fioMn^eff , 0JL.O6ppingen,
G^nradus de -, ts. 359. — dec de -,
U. 359. » Vgl HQnnigen.
Hvnrebach, HQhnerhaehÜuü bei Loffenau,
0,A. Neuenbürg 243. 244.
Hunt, Wembems des. -, mil. ts. 128. ts.
326. — fr. ei. G. U. 326.
Huntwanga, Hindelwangen, bad. B.A.
Stockaeh 455. 456.
Hunzelstobel, Hinzietobü, Oem. Bavene-
bürg 50. 51. 52. 136.
Hf . de Vlma.
Httdorf, Heudarf, O.A. Biedlingen, Hain-
rieus de -, 9. 20. -^ O.A. Saulgau 70.
HfigeswarU 442.
Hdn, Sigelo, ts. 255.
H^er, H. des. -, to. 246.
Huracb, s. Urach.
Hnrcelberg, vieUekkt zur Flur Herzel"
berg zwiechen Kn^ferzdl u. ülriehberg,
O.A. Ohringen, in Beziehung zu setzen,
Albertus mil. des. -, ts. 16.
Humhein, Hilmhaim, Hymhaim, Hyra-
henhaeim, Hurenhein, Hnr(n)hein,
Humehem, Hümheim, bair. A.O. HSrd-
Ungen, nUt der südüi^ davon geUgemen
Burg Hochhaue 827. — Gonradnt de
-, dns. de-, 15., (sg.) 15. — Frideri-
cns de -, ts. 827. — Hermannns de -»
(de Hnmheim, Haheltingen) ts. 65.
ts. 228., (sg.) 228., U. 225., (sg.) 225.,
^ 305. ts. 476. — Rydolftis dns. de -,
miL de -, nob. de -, aiicA de Alta
Domo, de Alto Gastro 14 (2). 15 (2).,
(sg.) 15., ts. 65. ts. 223., (sg.) 223., ts.
225., (sg.) 225., ts. 327. — fil. Rudd-
phus 15. — Sifridus yieepleb. in -,
ts. 15. — Vgl. auch Altum Gastrum
und Haheltingen.
Hurningen, HerrUngen, O.A. Blaubeuren,
Hainricus, csts. des. de -, ts. 163.
Husen, Hvsen, Husin, H5sen, Hausen
442. — Wohl Hausen ob ürspring,
O.A. Blaubeuren, Gonradus rectoreccle.
de -, ts. 205. — Hausen a. d. Zaber,
O.A. Braekenheim 427. 428. — fPfau-,
f Neuhausen, O.A. Esslingen , rector
eoele. 481 (2). 482 vgl. mit 495. ~
f Ffauhausen, 0,A. Esslingen, 9 Albers-
hatteen, OJL. Oüppingen, Kynegundis,
rleU. Gf nradi mlU. de -, 358 (2). 359.,
?Pfau', f Neckarhausen, O.A. Esslingen
bezw. Attfitn^m, Walterusmil. de-, des.
Hoehsliz 8. 9 vgl. mü 493. — Hausen,
O.A. Oerabronn, Heinrieus de -, et ux.
Adelheidis 505. — Ober-, ünterhausen,
O.A.BeuUingeni9S; a de-, U. 298. —
Hausen ob Battwea 54. 55 vgl. mä
493 (f Hausen am Andelsbach, bei Wald-
bertsweiler, beide hohenz. O.A. Sigmar-
ingenj. 491. ^ Zaisenhausen, bad. B.A.
Bretten, Gunradus de -, 184 (2). 185
(8). — Hausen am AndOsbaeh, hohen-
zcUer. O.A. Sigmaringen 108. 104. 493.
— f Hausen ob Allmendingen, ? ob ÜT'
spring, H. de -, U. 111. 112. U. 151.
ts. 162. — ünbeaiimmt, welches Hausen,
Hainricus de -, mchs. de Augea ts. 277.
Hutzenbaeh 464.
Huzo, Burkardus 137. — Gonradus 137.
— H. 18L — Wem., Wembems 137.
ts. 139. ts. 159.
I, J und Y.
L, J., Aneonita^ — eps. HerbipoL — rlcta.
I. ICarquardi mils. dci. Molendinarii de
lelingen. — de Maselhain. ~ abb. Pre-
monstrat.
Jacob, Jacobus, piscator ts. 246. — miL
de Hermenstorf. — Manstoc — card.
diac. tit S. Hariae in Gosmydin 51.
55.» sg. 85., 113. — Romanus. —
Stoser. — de UilAs de Waeldiu.
Jacobus, 8., patron. mii. Isinens. 54. —
Seotomm minm. in Gonstantia.
Orts- und Personen-Register.
551
Jagehart, Conradus ts. 15.
Jagelinus 828. 829.
Jagesgewe, Jagstgau 496. 497,
Jagsberch, Jagstberg, O.A. Kümelsau,
Liugardis de -, ts. 260. 261.
Tbach, EglMch, O.A. Chidingen, H., Hain-
ricus de -, procurator mii. S. Blasii
ap. Nallingen 213. 214 (4).
Mtesheim, s. Hitungehai.
leÜDgen, Ihelingen, Ihlingen, 0,A. Horb
44. — J. rlcta. Marquardi mils. dci.
Molendinarii de -, 172 (2)., (sg.) 172.
— filii ei.: Fridericus, Volmarus, Wem-
heros 172. — patrui eor.: Krato, Wer.
mil. 172. — Wer. de -, ts. 172. —
Wemherus mil. de -, ts. 104. 105.
JeDuz, -vz, C, Conradus ts. 136. 414.
Jerusalem, Jerosolima, Iberosolima, Jero-
solimitana eccla., Hierosolima 47. 67.
68. 71. 121. 128 (2). 251. 456. - do-
mus Theutonicor., frs., colleg. ihn.
hosp. S. Mariae -, s. Theutonicorum
etc. domus. — Dominici Sepulcri
domuSf eccle. prior et q>tlm., prior
et frs. 47. 48. 49. 62. 68. 84. 121;
patriarcha 121., Helgas 85; prior Hugo
121. — canon. Joannes pps. Denken-
dorf. 81. - Vgl. Denkendorf. — domus
hospitalis circa muros civitat. Hallens.
142. — Jerusalem et Siciliae rei, dux
Sneviae Conradus IL, K<mrad%n, 28,
74. 75. 76., sg. 76., 86. 88 (2)., sg.
89., 141., (sg.) 141., 153. 274 (2). 278., sg.
278., 290., sg. 291., 302. 303., sg. 303.,
304., (sg.) 304., 316. sg. 316., 318., sg.
319., 328., sg. 328. 419. 420.
Jesingen 513.
Jetienbeuren, s. Otenburon.
Jettingen, s. Vtingin.
Jetikofen, s. Vtekouen.
Ifflingm, s. Vueningen.
Igdbaeh, s. Vgelenbach.
Igtlsberg^ s. Iringesberc.
Igersheim, Igersheim, O.A, Mergentheim
502., eccla. 301 (3). 302, 402 (2). 403.
416. 417. 509, 510 (3).
Ignerichingen, s. Ingerichingen.
Ihelingen, s. lelingen.
Iherosolima. s. Jerusalem.
Then, Eyaeh 494,
Jlgenhofy s. Esslingen.
Illereiehen, s. Aichain.
nUrtisaen, bair. A.G. 184. 247, 264. 388
(2). 461. 492. 493.
niingin, Illingen, O.A. Maulbronn, Ger-
lacus pincerna mlL de -, ts. 217.
Ittteangen, bad. B.A. PfuOmidorf 493.
Ilsreld, Usfeld, O.A. Bengheim, Graocus,
? Grauus, Graecns, Girecho de -, ts.
463.
Hveaheim, s. Ulaensheiou
Imbenrode, Imminröd, abgeg. Ort Immen^
rode bei FeUbaeh^ O.A. CannstaU 177.
336. 337.
Imendingen, Immendingen, bad, B.A,
Engen, H. de -, ts. 408.
Iminynbf h, cibgeg» Ort bei Kehlen, Gem.
HireehlaU, O.A. Tettnang 50. 52.
Immenowa 441.
Immenatadt, bair, A.G. 133.
Imminröd, s. Imbenrode.
Indeüiat*$en, Vndelnhusen.
Indomitus, Her. 156.
Ingefridus ts. 445.
Ingereson, Grose^Ingeraheim, O.A. Besig'
heim, Berengerius, -gorius, rector eccl.
de -, 473 (3).
Inge-, Ignerichingen , Ingerkingen, O.A.
Biberach, C. de -, U. 367. — Gttn-
radus de ~, ts. 128. 129.
Ingolstadt, bair. A.G. 328.
Ingoltingen, -gin, Ingoldingen, O.A. Wald"
see, Hainricus de -, 123. 124 (3). 425.
426. — Irmingardis de -, 425.
Ingramus de Heydelberg.
Inningen, s. Vninger.
Innocentius papa (IL) 186. 485 (3). —
(IV.) 7. 23. 56. 46a 464. 465 (2). 466.
467 (3). 468 (2). 469. 470 (2). 471 (2).
473. 489. 503 (3). 504., (2 sg.) 504.
Inoholt, Stainmarus des. -, 44.
Inspruk, Innsbruck, 274.
Intobel, Gem. Burg, O.A. Ravensburg 133,
JÖhlingen, s. Johenningen.
Joannes, Joanes, Johannes, papa (XXII)
313. — mchs. in Alba. — Bricaudy
de Nangeio. — Gistert. ordns. 356. —
pps. de Denkendorf, Sepul. Domin.
JerosoL — mil. de Emeringen. —
sclts. in Ezzelingen. — de Grane. —
S. Laurentii in Lucina pbr. crd. 51.
55. 464. — fr. de -, mil. de L6wen-
thal. — fr. Minor. August. — mgr.
aquaeduct. in Mergentheim 357. — von
Mörsberg. — de Nallingen. — S. Ni-
colai in carcere Tulliano card. diac. 51.
55. 113. 464. — Portuens. et S. Ru-
finae eps. 113. — Rainaldi. — de
Ravenspurch. — de Ringenburc —
advcs. de R^e. — mchs. de Salem. —
rector eccle. de Swenningen. — Tegen,
Probst V. Sindelfingen. — de Tyerstein.
— eps. Wirzburg. 484.
Johannes, S., beatus, bptsta. 30. — ordo
hospital. 104. 840., frss. 104. 119. 506;
in - s. Halle, Hemmendorf, Mergentheim.
Rode, Rotenbnre; vgl, Dfttzingen. —
praeceptor summus de Alamannia
Heinricus de Bochisperg 505., sg. 505;
cpUa. in Augusta. — eccla. in Gon-
stantia. — mium. in Blaburrun. — Jo-
hannes, S., de Houge, s. Wirzburg. —
Johis., S., curia s. Spira.
Joheler, Johelarius, R,. Rfdolfiis dy.
Gonstant. ts. 183. ts. 250. — des. Ruhe,
des. Siebte, cives Gonstant. tss. 191.
— Walterus civ. Gonstant. ts. 250.
Johenningen, JÖhlingen, bad, B,A, Dur*
lach, Swiggerus pastor de -> sg. ts. 855.
Jordanus, card. diac tit. S. S. Gosmae
et Damiani 113. — mgr. Roman, eccle.
notar. et yicecanc. 52. 55.
Joseli, Richart ts. 298.
Tpelinus, Tppli, Hainricus des. -, cellerar.
Augiens.
Irene, regina 511.
Iringesberc, Igdsberg, 0,A. Freudenstadt
443. 448. 454.
Iringus eps. Herbipol. 56., sg. 57., 102.
103 (2). 193., (sg.) 494., 509. - Vgl.
Wirzburg.
Irmengard, -is, Irmingart 319. 497. —
mrchnssa. de Baden. — relcta. Heinrici
Gerdom's, ciy. de Rutelingen, dci. de
Tuwingen. — de Curia. — Gunderi-
chin. — de Ingoltingen. — dca. Neste-
larin. — de Steden. — de Utendorf.
— vid. Welfonis IL (Irmentrud) 395,
— de Winsberg.
Irmindrud, -is, Imdn^dis 497. — filia
Gatuli 394. 395. — cnyrsa. in Kilch-
perch 5 (2). — de Talyingen.
Trrenberc, Irrenberg, Gem. Geigefbaeh^
O.A. Saulgau, Conradus miL de -, ts,
263.
Irrendorf, s. Urendorf.
Irslingen, s. ürslingen.
Irsnttts mnr. 100. ts. 101 (2). — Albertus
des., fil. ei. ts. 101 (2).
Isanburg 498.
Tsawe, s. Tsowe.
Iselshausen, s. Isoldeshusen.
Isemburch, Isenburg, 0.A, Horb 160.
Isenbrehtshouen, Eisenbrechtshofen, bair,
A.G. Wertingen, Hiltebrandus de -,
ts. 20. 21,
Tsengrin, -us ts. 276. — de Fronhouen.
— Otdmar ts. 155.
Tsenheim, Essenheim in Bheinhessen 441
(4). 453.
Isenhn ts. 275.
Isenh^Ksrode, Eisenhutsrod, 0,A. Künzel^m
au 260. 261.
Isenina, Isinina, Tsynina, Hi-, HyieninA,
552
Ortsr und Per^oaeo-Register;
,ifffy, 0,A. Wangen, 378. — mensora
378. — abb. etconv., coenob., n;^am.
23 (2). 27. 28. 54. 378. — abb. Ber-
toldus 378; Rm R5dolfu8 (sg.) 23. 27.
28, — cptlin. (sg.) 23. — hospes Her-
mannus de -, 23 (2) ; fil. Elsebeta 23.
— patroDi S., Jacobus, S. Georius 54.
— prior (sg.) 378. — rector scholarum
319. 320.
Isenli, Rudolfus ts. 264.
Isenmanger, Hartmvdus des. 233.; ei.
Tid. Gisela 233.
Iseusheim, Unter-Eisesheim, O.A. Heil-
bronn 427. 428.
Isinbretssdorff, ^ Eschemdotf, bair. A.G.
Volkach, Adelolt de - ts. 438.
Mnbure 489.
Isiningarius, C. 411.
Isoldesbusen, Ysolteshösun, Iselshausen.
O.A. Nagold U2. — Crapsto, (JtCraphto)
mil. de -, ts. 232.
Ysoltisriete, Ysoluesreiht, Eisolzried, bair.
A.G. Dachau, Hainricus de -, ts. 302.
ts. 303.
Tsowe, Ysawe, wohl Eisighof, O.A. Ried-
lingen, Conr. fil. M. de -, ts. 281. —
Manegoldus de -; ts. 79. ts. 96. ts.
148 (cnTrs. de Biwende). ts. 218. 219.
Jta 513.
Ittenbeuren, s. Otenburon.
lUendorf, s. Vttendorf.
lUetihausen, s. Hitenhus.
ItzUngen, s. Vzelingen.
Jucbese, Jux^ O.A. Backnang 477. 478.
Judaei Ezzelingenses 381 ; synagoge ibid.
381; Bendit3d2; Saeüdmann 278. —
Herbipolenses 208.
Judas 447.
Judenda, Judinta, Juditba 128. 233. 282.
— Tochter des Markgrafen Eberhard
von Friaul 430. — de Wachendorf.
JuDcbolz, Wald, 101.
Jungingen, Juging, Jungingen, hohemoll.
O.A. Hechingen, Burcardus de -, mil.
de -, ts. 330. 331. 369 (3)., sg. 370; ux.
Adelheidis de Vronhouen 369. — Eber-
hardus de -, ts. 369.
J vngoldsh vsen , Jungholzhausen , O.A.
Künzelsau 260. 261.
Justingen ; Justingen , O.A. Münsingen,
Herren von 493. — Anshelmus de -,
127., sg. 128., U. 213 (3)., sg. 213.,
251. 252., sg. 252. U. 330. 331. ts.
369. 370.; mater: WiUebirga 252 (2).,
ux : Berhta 251. 252 (2)., fil.: Anshel-
. mus 252., flae.: Adelhaidis 252 (2).
WiUebirga 252 (2).
Jutda, Jutta de Meigensheim. — abba.
in Nvnneninunster. — de Rotingin. —
dca« de SchillingsfOrst.
Jux, s. Juchese.
L.
L. pps. dmnarm. in Alba. — pps. de
Alperspach. — pps. mai. Augustens.
— dux Bavariae. — mnr. de Biberacb.
— mil. de Fleibingen. — nob. de
Helmotheshein. — mil. de Liebtinstain.
— com. de Otingin. — mil. de Riete.
— dux de Tekke.
Lachen, Lachen, Gem. Ravensburg 50. 52.
Lacu, ? von dt*- Lach, Fridericus de -,
ts. 15 vgl. mit 493.
Ladenburg, bad. B.A, 454.
Laecheler, Hainricus ts. 331.
Laendelm 367.
Laihingem, Laichingen, O.A. Münsingen,
468. — R. mgr. de -, ts. 194.; rector
eccle. in - 72. 73.
Lais, 8. Las.
Lambesbuch, Merkelinus ts. 2r)5.
Lamp, Conradus des. ~ de Tettingen.
Lamperlus ts. 246. — pps. Novi Mii. Her-
bipül. -- Bflzen de Snurpfelingen.
Lampfrideswiler, Lempfriedsweiler, Gem.
Eitenkirch, O.A. Tetinang 50. 52.
Lamph des. de Wititigen.
Lanan, Leu-, Levnon, Lonan, Lounan,
(Ober-, Mitter-, Nieder -J Lana, tirol.
B.A. Sitz 186. 271. 280. — cpUa. S.
Georii 236. 237. — Laurentius, S. in -,
342. 343. — üolchemaru.«» pleb. de -,
237. — Olricus Ce -,Zehentenerus de -,
237. 280. — VI. villicus de -, ts.271.
— Lana, tirol. B.A. 237. 271 (2). 280
(4j. 339 (3). 343. — Vgl Oberleunon.
Lancenhoven, vielleicht mit Lanzenhofen,
O.A, Leutkirch, zusammenhängend,
Chttoradus -, ts 169. 170.
Lancenstein 492.
Lancwisebach , abgeg. Orts- oder Flur-
namen 317.
Landau, bair. A.G. 7. 186. 25rj. 454 (3).
Landauhof, s. Landowe.
Landeck, tirol. B.A. 339 (2).
Landeshüt, -hütt, Jjandshut, bair. B.A.
Sitz, miura. de -, 419. 420. 421.
Landoldus, Landolt 260. U. 499. — de
Vrlufheim. — lib. de Wincela.
Landowe. Landauhof, O.A. Riedlingen,
Ortolfus cplns. de ~, ts. 294. ts. 369.
370.
Landsberg, bair. A.G. 303. 489.
Lanegg, s. Redirhof.
Langenau, s. Nawe.
Langenbeutingen, s. Butingen.
Langenfeld, bair. A.G. Buehloe 489.
Langenschemmem, s. Schaemem.
Langense, Ober-, Unter-Langensu, 0.A,
Tettnang, Gbf no de -, U. 246.
Langensteinach, s. Steinacb.
Langin, des - höf (iu Andiluingen) 336.
Langobardia, Lonbardia 126. 430.
Lantamman, H. ts. 426.
Lantrat 497.
Lanzandaran, Lanzendom, thurg. Bez.
Weinfelden 464. 465.
Lapideus fons, wohl in der Gegend von
Erzgrube, Schembach, Gem. Hoehdorf,
O.A. Freudenstadt 452. 454.
Lapis, Stein, abgeg. Burg bei Aufhausen,
O.A, Nereshdm 118. 119. — Lapide,
Stein, de -, votn Stein, Stammsitz der
Familie vom Stein ist Rechtenstein, O.A.
Ehingen, Bertoldus de -, mil. 263. 264.
— C de -, ts. 385. — Gerungus de
-, 457. — H. de -. ts. 386. — Hein-
ricus de -, mil. 263. 264. — Lapidibus,
super -, Sefridus, Waltberus tss. 505.
Lär, Lare, Lohr, O.A. Crailsheim, Graft
de -, domns., mil. de - 21 (2)., sg. 21.,
22. ts. 234.
Lara, Larehouen, Weiler Lohrhof, O.A.
Mergaitheim 149. 150. 497. 498 (2).
Las, Leis in Mitterlana, tirol. B.A. Lana,
Cuno de -. 339.
Lateranum 487.
Laubach, der, 454.
Laubbach, s, Lutembach.
Lauchart, die, s. Locha.
Lauda, s. Luden.
Laudenbach, s. Lutenbach.
Lauffen, s. Loufeu.
Laupheim, s. Lovphain.
Laurach, s. Lurach.
Laureacum, Lorch, Lorche, Loricha, Lorh,
Lorch, Fridericus de -, cplns. Waltheri
pinc. de Limpurch, ts. 176. — abb.
et conv., eccla. Laurea-, Lauricensis,
Benediktiner Kloster Lorch, 70. 173.
174. 175 (4). 187. 221. 272. 273. 484.
485. — abb. 175. (sg.) 188; VLricus
(sg.) 70. 173., sg. 174., sg. 22L —
cplns. abbts. de -, Willehalmus ts.
176. — mchs. Cunradus de -, 488. —
Weltliches Stift: csts. secul. eccle. in
-» Heinricus ts. 70. — dec. Fridericus
de -, ts. 273.
Laurentii, S., cpUa. ap. Lanan. — in
Söfiingen. — Laurentii, tit S. - in Lucina
pbr. card. fr. Guido 113.; J. 51. 55;
Johannes 464.
Lauresham, -hamense miam., Lorsch, Kl.
500 (2); abb. Ulricus 500.
Orts- und Personen-Register.
553
Lauter, 8. Lutra.
Lauteraek, s. Luterach.
La%iierthal 492.
Lebarte, Berhtolt 809.
Leberau im Elsassgau 429.
Lehe, Conrad ts. 459.
Lehrberg, s. Lerbäwer.
Leibenowe, s. Liebenowe.
Leimbach, s. Lintbac
Leinburg, s. Luneborc.
Leingrube, Sifridus des. de -, ts. 404.
Leise, Leisbe, Fridericus des. -, 41. —
Hermannus 512.
Lempfriedsweiler, s. Lampfirideswiler.
Lengenneldt, woM Burglengenfdd, bair.
BJL, Süz 14L 142.
LenzensehlössU, s. Wildinyelz.
Leo, Hainrieus, ts. 209. — papa (III.) 429.
— de Lindaugea, mchs. Augens. —
ijM. BaUeban. 274.
Leon 8t. 259.
Leanberg, O.A. 79. 97. 256. 329. 453,
490. 500.
Leofiburg, s. Lennebarc.
Lerbäwer, Lehrberg * früher auch Ler-
paur, Lerpurg u. e. w. gesehrieben,
bair. A.G, Ansbach, Bvrchardus mil.
de -, ts. 225.
Lesche, Hermannus ts. 417. — sen., tun.,
tss. 90.
Lescbererius, Fridericus ts. 22.
Lettenher, Vlricns des. -, ciT. in HaUis,
ts. 380.
Leune-, Loune-, Lovneburc, Le(mbwg,
baufälliges SeMoss der Gemeinde Lana,
G. de -, H. de -, tss. 279. 280., Prant-
hoh de -, 279.
Leunon, s. Lanan.
Levs, Wezzelo ~, cItIs in Brethein 42.
Leutkireh, O.A. 62 (3). 157. 170. 266.
466. 479. 495. 500.
Lewenstein, LSwenstein, O.A. Weinsberg,
6., Gotfridus, com. de - sg. 58. ts. 417.
Lewental, -thal, L&wenthal, Lowintal,
Vallis Leonis, LSumUhal, O.A. TeUnang,
Albertus de -, fr. ord. Predic. ts. 196.
197. 198. ts. 199. — Dietho, dns. de -,
461. 462., fli.: Fridericus, Heinricus,
Johannes, mlss. de -,461. — Johannes
fr. de -, 189. 140. — feminae, sorores
de -, ordinisPredicator.,£Zo«<0rLik<^0fi-
ihal, 164. 165. 229. 280 (8)., (sg.) 280..
285 (2)., sg. 286. — RQdolfus des.
Villicus conyrs. ts. 165. — F^MIimil-
wnne.
Libenstein, LUbemtein, O.A. Besigheim,
Albertus de -, U. 468.
*, Walterus des. -, ts. 22.
VI.
Libolf 497.
Lichtenberg, s. Uehtenberch.
Lichtenowe, f Lichtenau, bad. B.A. Kork
od. A,G. Sitz in der preuss. Provinz
Hessen, Heinricus de -, ts. 889. 390.
Lichtenstem, s. Clara Stella.
LiMenthal, Kl., s. Baron u. Lucida Yallls.
Licaswüere 486.
Liebenecke, Liebeneck, Burgruine unweit
Pforzheim, domina de -, ts. 868.
Liebenerius, Heinricus, ts. 232.
Liebenowe, Leibenowe, Liebenau, O.A.
Tettnang, 164. 165. — Albertus de -,
156., (sg.) 156., 245., (sg.) 246.
Liebenstain, Liebenstein, O.A. Besigheim,
Hainricus mil. de -, ts. 218.
Lieboldsbrunnen, Lieboldsbronn, abgeg.,
O.A. KünzeUau 260. 261.
Liechten-, Liebten-, Liehtinstain. Lichten-
stein, O.A. BeuÜingen, Gebihardus de
-, ts. 40. 41. — L., miL de -, Lude-
wicus de -, 40. 41. 98. 94. — Wohl
die abgeg. Burg bei Neufra, hohenzcU.
O.A. Oammertingen, Cüno de -, ts.
209. 210. -^ f mü der Schlossruine
Lichtenstein, Oem. Leifers, tirol. B.A.
Bozen, einst dem Sitz eines addigen
Oeschieehtes, zusammenhängend, Hain-
ricus pps. de -, 271.
Liechtensteme, s. Clara Stella.
Liedebercb, Berg bei Oändelbach 78.
Liegozswiler, unermittelt, 50. 52.
Liehtenberch, wohl Lichtenberg, O.A.
Marbaeh, Albertus de -, ts. 476.
Lienungus, Lienvnc, de -, mil. de Alb-
egge.
LiephUt 497.
Lierheim, s. Lirhein.
Lihener de Zaheltingen.
Limbachar, nach Leimbach benannt, R.
des. -, ^ts. 852 vgl. mU 494, ts. 854.
— £. frater ei. ts. 852. to. 354.
Limieraerius, Hainricus des. -, civ. Ehing.
ts. 100.
Limpurc, -purch, -purg, Linburch, -pure,
-purch, -purg, Limpurg, abgeg. Stamm-
burg bei Hau, cstrm. 94. 95. 275.
— C, Cunradus, imperial, aulae
pincema de -, nob. 94. 95.^ (sg.) 95.,
103. 105., sg. 106., 106. 205., sg. 206.,
211. — V., W., Waltherus imperial,
aulae pincema sg. 16., 94., (sg.) 95.,
108. 105 (2)., sg. 105. , 106. 174. 175
(2)., (sg.) 175., (sg.) 176.. 187 (2)., sg.
188., 188. 189., (sg.) 190., 198. 205.,
8g. 206., 275. ts. 275., sg. 275., (sg.)
896.
Lind, s. Lintbe.
Lindangea, -gia, Lindowe, Lindau
Bodensee, 51. 53. — mensura in -, 257.
— Gtknradus de ~, mchs. de Augea
ts. 277. 278. — Leo de -, mchs. de
Augea ts. 277. — Waltherus de -, fr.
de Salem ts. 195.
Linden, -don, Linderhof, Oem. UUem,
tirol B.A. Lana, VI. de -, ts. 271.
342. 343.
Lindenhof, s. Tilia.
Liningen, AUleiningen, bair. A.O. (Trftn-
stadt, Emicbo com. de ~, sg. 66. 67,
~ Heinricus de -, eps. Spirens. 220
{Vgl. Spira).
Linpnrc, s. Limpurc.
Lmsteten, -tin 442. 448.
I Lintbac, f Leimback, O.A. Sulz, Hane-
goldus de -, 448. 454.
Linthe, Lind, bair. A.G. Cadolzburg,
Fridericus et Gotfridus milites de -,
tss. 223. 224. tss. 225.
Lyon, 8. Lngdunum.
Lipdrnd 497.
Liphaimer, Bertoldus ts. 285 (2).
Upheri 497.
UphUt 498.
Liplint 49a
Lipman 498.
Ldppachf s. Littebach.
Lippaere, Lipparius, ts. 101. — Heinri-
cus des. -, miL ts. 13.
LippartsweOer, O.A. Wäldsee 52.
Lipwar 498.
Lircham, s. Kircham.
Lirhein, Lierheim, bair. A.O. MrdUngen,
Rupertus de -, ts. 390.
Lit 889.
Litgebe, Waltman 889.
Littebach, Lippach, Oem. Kluftem, bad.
B.A. Überlingen, 123. 124. 425. 426.
Livce-, Lnce-, Luzelach, LOtzei, elsäss.
Kantons Pfirt, Cvnradus abb. de -, ts.
209. 210., Wemherus abb. de -, ts.
210., COnradus cpUns. ei. ts. 210..
Petrus, senr. ei. ts. 210.
Liugardis 885. — de Jagsbereh.
Liupo 445.
Liu-, Liv-, Lupoldus 278. — civ. Eu-
lingens.— Magister Coquinae de Norten-
berg.
Liut-, Lut-, LTtfridus, Liutfrit 166. 448.
ts. 445. 447. 448 (2). 451. - mü. de
Flehingen. — des. Hagilstein dv. in
Yilingen. — nob. de Helmotsheim. —
de Mezzingen. — de Rode.
Livtgis 497.
LiYtharteswiler, unermitteU, 50. 52.
Liythere, -heri 497.
70
554
Orts- und Personen-Register.
Lintol-, Liuthol-, Liytoldus, mil. ts. 20.
— com. de Achelme. ~ pps. Epis-
copalis Gellae. — des. MoUo ts. 101.
LiTtrammus ts. 285.
Liutuuardus aicancell. 431 (2).
LiTzimaimus, Über homo 453.
Lobenhamen, s. Labenbusen.
Locha, die Lauehart, 198. 312. 313.
Lode, Gunradus des. -, mil. de Magistat
Lodeburc, -burcb, Lobdeburg, (Ober-,
Mittel' f Unter-), Burgruine beiLobedain
Sachsen' Weimar, Otto de -, costos et
aidiac. Herbipol. 301 vgl. mit 494, sg.
302. 509, 510.
Lod-, Lodewicus, s. Ludewicus.
Löchgau, s. Luchingheim.
Löchle, 8. Lohelins.
Löffingen, s. Teffingen.
Löhlis, s. Lohelins.
Lörrach, bad, B.A. 456.
Loeterli, Ganradus des. -, 209.
Löwenthal, s. Lewental u. Himilwnne.
Loffenan, s. Loufenowe.
Lohelins, f Lochte, Oetti, Bergaireute od.
Wolffegg, O.A. Waldsee, od. Löhlis,
O.A. Biberach od, Leutkireh, Her-
mannus de -, ts. 266.
Lohner, s. Renneruti.
Lohr, s. Lär.
Lonan, Lounan, s. Lanan.
Lohrhof, s. Lara.
Lonbardia; s. Langobardia.
Longesingen, Lonsingen, O.A. Urach 362.
Longus, Albertos des. -, ts. 829. —
Eringestus dv. Reutling. 320.
Lonsee, s. Luwense.
Lonsingen, s. Longesingen.
Lontewiler superius, Ober^LoUenumUr,
Gem. Ailingen, 0,A, TeUnang 50. 53.
Lorch, 8. LaureacuuL
Lösche, Ber. ts. 298.
Lotenwilar, Ober- u. Unter-LoUentceHer,
Gern, Ailingen, O.A. Tettnang 50. 53,
Lothar, Kaiser, 440,
hhf, Louf, de B&tencheim. — de Dale-
husen. — des. mil. de Vtingen.
Loufen, Lauffen, O.A. Besigheim, Rein-
hardns dericns de -, 427 (2). 428.
Louf-, Loyfenowe. Loffenau, O.A. Heuen-
bürg 243. 244. 313 (3). 314. - curia
Sailarii 313. — villani 313 (2); . .edi-
tuns, Gemngus auriga,.. des. Halp-
ritter, Herroannus, fil. fratris Matronis,
Moscbe yitrarius, . . des. Zeringer tss.314.
Loyphain, Laupheim, Gunradus pleb. de
-, 418. 419. — Laupheim, O.A. 177.
247 (2). 254. 363. 388. 461. 479 (2).
481. 494. 500.
Lubenhusen, Lobenhausen, 0,A, Gera-
bronn, com. Engelhardus de ~, 437.
438. — fil. ei. Waltherus 437.
Lucas, Galle -, Cister. 56.
Luchingheim^ Löchgau, O.A. Besigheim
462. 463.
Lneida ValliSf Kl, Lichtenthai, bad. B.A.
Baden 463.
Lueila de Engin.
Lu-, LQ-, Lndebertus 443 (3).
Lucelaeh, s. LiTcelaeb.
Lvd. gener. Howaeril 214.
Ludetif Lauda, bad, B.A. Tauberbischofs-
heim, Brumalzes de -, 512.
Lude-, Lvde-, Lnde-, L'^^de-, L^de-, Lode-,
Lod-, Lvd-, Ludi-, Lvdi-, Luduwieus,
Ludevicns, Ludouieus, L^dwicus, Hlu-
dovicus - uuieus 442. — des. advcs. ts.
424. — imperator (I.) 499; (II.) 430. -
mgr. 411. 419. — mnr. ts.218. - villicus
ts. 218. — abb. de Alba. — de Backe-
nant >- duxBawariae, palatinus Rheni.
— de Brunsbach. — de Dilingen,
adiac. Augustens. — des. Dusengere.
— mnr. de Ehingin. — com. de Fro-
hure. — Grife. — de Groningen. —
mil. de Haymberc. — com. de Helfen-
stein, s. Spizenberg. — des. Hosili. —
de Liechtenstain. — prior de Mulin-
brvnne. — de Hunlfort. — com. de
Otingen. — pbr. de O^neswilare. —
Rheni palatinus, s. Bawaria. — de
Riete. — mil. de Röte. — de Roten-
bach. — de Schiphe. — de Spizenberg.
— duz de Tecke. — institor, civ.
Waibeling. — de Wauere. — fr. dooL
Wimpin. — com. ds WirHmbsrch 485.
Ludiwigiswise 336.
Ludwigsburg, O.A. 129. 214. 233. 383.
499.
LOtzd, s. Liveelach.
Lützelstein, s. Parvapetra.
Lugardis mgra. in Monte Sanctae Mariae.
Lugdunum, Lyon, 463. 465. 466. 467 (3).
468. 469 (2). 470 (2). 471 (2). 473.
503 (3). 504 (3).
Luiprandus 449.
Lvmbrich, Eberhart ts. 12.
Lunebure, Leinburg, äbgeg. Burg bei
Klein-Gartach^ O.A. Brackenheim, do-
mina de -, ts. 368.
Lud, s. Lud.
Lance, P Luns, tirol. B.A. Brunech od.
Lunz, B.A. Enneberg, burgravius de
-, ts. 279. 280.
Luperc, woM Oberkirehberg, O.A. Laup-
heim, H. com. de -, 465. 466. 495.
Lupfen, Lnpphen, Lupffen, Lyphin,
Lupfen, abgeg. Burg, O.A. Tuttlingett,
dni.de-,nobb.de>,178. 179. 361; Ber.,
Berchtoldus de -, 75. 76. ts. 300. 30L
325., (sg.) 325; Gonr. de -, ts. 300.
301; Eberhardus de -, 75. 76. 325.,
(sg.) 325 ; Hainrich v. -, 75. 76.
Lupoldus, s. Liupoldus.
Larach, Laurach, O.A, Öhringen 260.
261.
Lussheim, s. Luzheim.
LnsUt, Lustadt, Ober-, Nieder-, bair.A.G.
Germersheim 451. 454.
Lust-, Lüste-, Lvstenowe, Lustenöwe,
Lustnau, O.A, Tübingen 487. — A.
(de Spaeruwaerseeke) monial. in >, 2.
— Ber. mil. de -, ts. 241 ; - des. Elsin-
bovn mil. de -, ts. 2. — Burkardus
mil. de -, ts. 389. — C. miL de -, ts.
2. ts. 241. — G. pleb. de -, ts. 241.
— Waltherus t?peht mil. de -, ts. 2.
ts. 40. 4t
Ltttardus de Offenburc.
Lutembach, ? Laubbach 490.
Lutenbach, Laudenbach, O.A. Mergent-
heim 340. 437. 438. — Heinrieus de -,
ts. 43.
Luterach, Lauterach, öster. B.A. Bregeng
51. 52.
Lutfridus, s. Liutfridus.
Lutolfus eps. Haluerstatensis.
Lutra, Luterin, Flüsschen Lauter, O.A.
Münsingen, 326. 327. — Im Elsass
499 (2).
Lutrammus de Ertingen.
Luwense, Lonsee, 0,A, Ulm 374. 375.
Luxenweiler, O.A. Biberach 52.
Luzem, Kanton 250.
Luzheim, Lussheim, Alt-, bad, B,A.
Schwetzingen 186.
M.
M. scrds. ts. 293. — f^. mercator in
Alba. — csts. Augiens. -— abb. S. BlasiL
— camer. de Bopphingen. — abba.
Bvchaug. — inGimiterio. — des. Guppen-
heimer. — sdts. .de Ezzelingen. — miL
de Hertenstain. — de Tsowe. — sodns
plebani in Nallingin. — pnsa. de
Syrmenowe. — com. Tirolens.
Macelinns sdtts. de Brrchsella.
Maeellum, G., Gvnradus retro ~, dy.
Gonstant. ts. 191. ts. 250.
Machthildis, s. Mathildis.
Madelberg, -bergh, Madilberc, Adelberg,
Kl., pps. et conv. de -, 39. 152. 275.
288 (2).
Mader, Albertus, Eberh. des. - de Dvren-
kein.
Orts- und Personen-Register.
555
Maengen, Mengen, 0,A, Saulgau^ 200,
— Ber. de -, ts. 218. 2i5.— C^no pleb.
in - ts. 281. — Livtrammus dns. de
-, ts. 218.
Märstetten, s. Marstettenn.
MagcUhurgt Megdehurg, burcgravius de
-, 486. — Erzbischof Hartwig 440,
Magenheiin,-bem,-hen,3fa^enA«tm, Burg,
Gem. Cleebronn, O.A. Braekenheim 324.
— Herren vtm - 490. — Gunradus mil.,
nob. de - 78., (sg.) 78., 79. 322., sg.
323. — Erkengerus nob. de ~, 78.,
(sg.) 78.. 79. — superior, Ohermagen-
heim , abgeg. Burg auf dem Michaels-
berg daselbst, Gunradus nob. de -, 323.
324., sg. 324 (2).
Magerbein, Ober-, Unter- Magerbein, bair.
Ä.G. Höchstädt, bezw. Närdlingen 64
(2). 65.
Magistat, Magstadt, O.A. Böblingen, Gun-
radus mil. de -, des. Lode , mnl. Tu-
wingens. 22.
Magister Coquinae, Küchenmeister, s.
Nortenberg.
Magolfesbeim, -hein, Magolfshein, Magols-
heim^ O.A. Münsingen 384. 385. 386.
390.
Maguncia, -tia, Moguntia, Mainz 116.
429. — Maguntin. concil. 73 (2). 481.
482. — dioc. 392. 393. — aeps., acanc.
per Germaniam Aribo 434. 435., Wem-
herus 116., sg. 116. — cancelL Hilte-
brandus 99. — com. Grerhardus de
-, 437. 438. — iudices 102. 103 (2).,
sg. 103. — Mogontiens. Zeizolfus 441.
Mahtfridus ts. 446.
Bfahtgunt 497.
Mahtolf, G. des. -, 362.
Maienberch, Schiassruine Magenburg bei
Vöüan, tirol. B.A. Lana, Albertus,
Alberus de -, ts. 237. ts. 271. —
Gebenus de -, ts. 237. — Hainricus,
Haincus Pfaffus de -, ts. 237. ts. 271.
ts. 280.
Maienfdd 492.
MaigerswUer, Marstceiler, Gem. Berg,
O.A. Baicensburg 56.
Maiion 383.
Mainz, s. Maguncia.
Maise, Maies, Ober-, Unter-Mais, tirol.
B.A. Meran 280. — Asperian villic.
de -, ts, 271. U. 279. U. 339. — G.
Scride de -, ts. 279. ts. 280. — Tomas
de -, ts. 339. — Vite de -, ts. 339.
— pleb. Hartemannus de ~, 237.
Maisenburg, cstrm., Maisekburg, Burg-
ruine und Hof bei IndMausen, O.A.
MIkuingen 367.
Maisterlin,' Sifridus -, 214.
Maistimann, Waltberus des. -, de Rothen-
burch 160.
Makkenharlb 485.
Malbim, unetynitteU, Dietherus de -, ts.
389. 390.
Malsc, Malsca, Maisch, bad. B.A. Ett-
lingen 457. 458. — Anshelmus de -.
448. 449 — villani. : Frideboltus, Gerol-
dus (2), Gotefridus, Hazo (2), Mezelin,
Nanno 447. 454.
Mane-, Man-, Manigoldus, Manegoltus,
Manegolt ts. 327. 442. 444 (2). ts. 445.
451. — cnvrs., fr., mercator de Alba. —
des. Gaisil. — mil. de Hertenstain. —
— mil. de Homstain. — de Ysowe.
~ de Lintbac. — Moldarius. — Molen-
dinator. — com. de Nellinburg. —
cplns. soror. de Syrmenowe. — comes
de Veringen. — Wirselinus. — de
Witelineswilare.
Manezelle, ManzeU, Gem. Schnetzen-
?MUsen, O.A. Tettnang 51. 53.
Manfredus quondam princeps Tarentinus
153.
Mannenhem, Mannheim 306. — bad.
B.A. 185. 302. 355. 436.
Mannheim, ? Menncnheim, Mönheim, in
Kaubenheim, bair. A.G, Windsheim,
aufgegangen 437. 438.
Manstoc, -stocus, -stok, ts. 136. — de
Rauensburc ts. 139. — fr. Ber., Berh-
toldus des. -, mil. ts. 219. 479. —
Jacobns ts. 219.
ManzeU, s. Manezelle.
Mar. PluY&t.
Marasche, wohl ein Hof im Vintschgau
in Tirol, Siso de -, ts. 271.
Marcelli, S., tit -, prbr. card. Petrus
464.
Marchbach, Marbach, O.A. Münsingen
51. 53. — Marbach, O.A. 129. 154.
433. 476. 478.
Marchdorf, Marhdorf, bad. B.A. Über-
lingenl23. 124. 425. ^J2&. — Gf nradus
nob. de -, 256., sg. 257. — Ber. mnr.
in -, ts. 257. — Oswaldus de *, ts.
254.
Marchelinus 11. — MyrzeL
Marrhthal, s. Marthal.
Marci, S., pbr. card. Guillelmus 113.
Marcvlfesheim, Markdsheim, O.A. Mer-
gentheim, camerar. in -, BOl. 302.
Marcward, -wart, Marquart, Marc-, March-,
Markwardus, Marchnardus, Marquar-
dus, Margwardus 381. ts. 445. 449.
451 (2). fr. 164. — mercator de Alba.
— dec. Augiae regal. des. de Bnwen-
burg. — fr. abbts. Augiae regal. 132.
— de Bernhusen. — camerar. de
Bopfingen, marschalcus quond. regis
Ghilnradi. — mil. de BQchaugia. —
in Gimiterio, civ., iud. Ezzeling. —
Gruso, mil. — de Gustulare. — mil.
de Erlebach. — de Griesingen. ^
scolar. de Hächingen. — de Krowels-
heim. — mÜ. des. Krumbs. — mil.
des. Molendinarius de lelingen. — vic.
in Nallingin. — Pluvat, iud. Ezzeling.
— nob. de Ramstain. — pleb. de
Richenbach. — scolstcs. de SalenL —
des. Strotze. — de Swendie. — deUlma,
mchs. de Augia. — quond. sdtts. de
Vehingen. — pleb. de Wendelingen.
— de Wih^. — de Witingen.
Margarethae, S., conv. in Augusta.
Maria, S., beata, beata virgo 30. 198.
199. 486.
Mariae, S., in Gosmydin diac. card. Ja-
cobus 51. 55., sg. 85., 113. — in Porticu
diac. card. Matheus 113. — in via lata
diac. card. Octavianus 51. 55. 113.
464.
Mariae, S., capitulum, coenob., eccla.,
mium., in Ahusen. — in Alba. — in
Augia. — in Augusta. — in Beben-
husen. — in Bi wende. — in BOron.
— Goronae mium. — in Gnadental. —
in Lorch. — de Mauillis. — de Monte
vgl. Mariunberge. — in Schefiftersheim.
— in Spira. — in Steinheim. — Yallis
(Frauenthal). — domusTheuton. ; vgl.
auch Bigenburc, Ulma. — eccla. in
Bruchsella. — cpUa. in Ezzelingen, - in
Winegarten. — cstrum., Marienburg
bei Wirzburg 207 (2).
Maria burgrayia de Nvrenberch.
Marinus mgr., yicecancel. Romanae eccle.
Mariunberge, Mons S. Mariae, Berge,
Mons, mium. deiparae Tirginis Mariae
de ~, apud -, Mariaberg, O.A. ReuU
lingen 195. 196. 198 (3). 199 (5). 200
(5). 311. 312 (3). 313 (4). — mgstra.
Lugardis 311. — prssa. 199. — eplna.
soror. Peregrinus ts. 183. ts. 196. tt.
198; rector eccle. Gunradus des. de
Tierberch 182. 183; Waltherus de -,
466. — sorores de: Barbara KiÜUn^
Scdastica Sehedin 200.
Marhdorf, s. Marchdorf.
Markeisheim, s. Marcvlfesheim.
MarkgrÖningen, s. Gruningen.
Markibreit, bair. A.G. 4. 208. 340. 438.
Marhterlbach, bair. A.G. 4.
Mamingen, Marling, tirol. B.A. Lana^
H. de -, ts. 279. ts. 280.
70»
556
Orts- und Personen-Register.
Marquart, u. Marcward.
Marscalcus, Marschalcus, Ber. des. ^,
Bertoldus des. -, ts. 217. ts. 232.
Marstettenn, M^rstetten, thurg, Bez, Wein-
felden 464. 4^5.
MarsweileTy s. Maigerstciler.
Marthali Marhtal, Marthel, Marchtellum,
Marthellum , Martellum , Martellens.
coenob. , eccla.; minm., pps. et conv.
S. Petri, Marchthal, Kl. fOher-), 0,A.
Ehingen, 19 (2). 111. 263. 264. 287.
400 (2). 471. 472. sg. conv. 472. 486.
— camerar. de -, ts. 400. — pps. de -,
161. 206., sg. 248., sg. 472., H. ts. 19.
400. — Ünter-Marchihal, O.A. Ehingen
287 (2). 288.
Martinus, fr., papae penitentiarius 17.,
(sg.) 18.
Martinus, S., 498. — tit. S. Martini pbr.
Card. Symon 113. — S. Mart. mium. in
Pnssen-Buron 429. — in Sindilvingin.
— ecda. in Wile. — in Wingarten.
Masel-, Masilhain, MaBelheim, 0,A. Bi-
herach 317. 318. 347. 348 (2). 349.
387. — eccla. 349. — C. de -, 359.
— Gvnradus de -, mnl. cmts. de Berge,
347 (3). 348 (3). — R., Rvdolfus de
— 161 (3). 163; relicta ei. J. 359; fil.
R. 359. — Waltherus de -, 317 (2).
348.
Massenbach; Massenbttchj O.A. Braeketi-
heim 323. 324. — Bertoldus mil. de -,
253.
Matheus, card. diac. tit. S. Mariae in
Porticu 113.
Mathil-, Mahtil-, Machthil-, Machtil-,
Maehtil-, Maehthil-, Mechtil-, Methil-,
Mehtildis, Mahthilt, Mahtilt, Maehtilht,
Mahthild, Mahthü-, Mabtil-, Ma-
tbilda, Machtild, - de, Mechtilde 23.
181 (2). 442 (2). 443 (3). 451. 472. —
de Altorf. — dca. Blaburerin. — fla.
Bertoldi cogn. Haizerman de Buchorn. '
— abba. Büchaugens. — ux. Eber- '
hardi Mader de Dvrenkein. — fla.
Gonradi Griwelich. — ux. Eberhardi
de Gruningen. — von Grvre. — Har-
nasch. — prssa. de Kilperch. — prssa.
in Sirmenowe. — de Sunthuosen. —
von Vndelnhusen. — ux. Eberhardi
de Voelkouen. — de Winsberch. —
de Zeizencheim.
Matro 314.
Maidbrannf s. Mulenbrunne.
Mauren, s. Muere.
Mauritius, S., Augustens.
Mauillis, unermittelt, mium. S. Ifariae de
-, 421.
Mecelinus scltts. de Brucbsella.
Megdeburg, s. Magdeburg.
Megendnid 497.
Megenfridus 445. 446.
Megenheri, Meginhere 497. 498.
Megen-, Meginhilt 497.
Megenlaus, Meginlachus451. — de Ober-
cheim.
Megens-, Megins-, Meigensheim, Meins-
heim, -hein, Mönsheim, O.A. Leanberg,
Conradus des. de -, celler. mai. de
Alba , ts. 228. 490. ; advcs. de Yeh-
ingen, des. de -, ts. 232. 490.; mil.
de -, des. 78. 79. 490.; de -, des.
Wendephaf 490. — H. mil. des. de - aive
de Riet 490. — Heinrieus de -, ts.
232. - Jutta de -, 490. — Krafto de
-, 490. — S. de -, ean. Sindelfing. 490.
Megenswiler, MegetsweÜer, Gem. Kappel,
O.A. Ravensburg 50. 53.
Megershein, Mögesheim, bair. A.G. Ott-
ingen 110. 111.
Megina 497 (2).
MeginbodeS'^ Meginbotea-, Meinboldis-,
Meinbotsheim, MegenboteshainfMenbots-
hein, Meigensheim, Meimotz-, Memotz-
hain, Meinss-, Meboss-, Menssheim,
Meimsheim, O.A. Brachenheim 490. —
paroehia 427. 428. — Heinrich von -
490.
Megingos 437.
Meginhardus 448. — der. 451.
Meginolt 497.
Meginwart de Eckebruck.
Meimsheim, s. Megensheim.
Meinbolteswiler, MetzisumUr, Gem. Thal-
dorf, O.A. Ravensburg 50. 53.
MeitemOln, -mulin, Möckmühl^^(^).497.
Meldelin, -us 406. — Ber. ts. 367.
Meli-, Molibrunnen, Ober-Möllenbronn,
Gem. Reute, O.A. Waldsee /'eher als
Möllenbronn, Gem. Fronhof en, O.A.
Ravensburg) Conradus mil. de -, 157.
— H., mgstr. de -, ts. 61. 62. — Hain-
ricus de -, 157. ts. 426. — Wlricus de
-, ts. 426.
Meltun, Mölten, tirol. B.A. Bozen, iudex
de -, ts. 271.
Memmingen, Memmingen 28. — Bair.
AG. Memmingen 363.
Metigen, s. Maengen.
Mengozo civ. Phorzheim. 268.
Menhardus com. Goricens. Tirolens.
Menlaus mil. ts. 12.
Menlohus mil. de Tetelingen.
Mennelin 417.
Menzingen, Menzingen, bad. B.Ä. Bretten,
Waltherus et Rapheno frs. de -, 253.
Mer. mgr. fr. de Kelche.
Meran, Merania, Meranum, -nun, Meran,
tirol. B.A. Sitz 279 (2). 280. 338. 339.
— dux Meraniae Otto 222. 223 (2).
— Albus de -, ts. 279. — des. Berhtune
de -, ts. 279. — Tirol. B.A. 271 (2),
280. 339.
Merburgis 417.
Mereekerne, -kemine 382.
Mergentheim, Mergentheim, evts. 356,
357; Villa 424 (3). 512. — comitatus
436. 438. — Ebo, Gozwinus de -, tss.
437. 438. — domus hospitalis S.
Johannisin-, sg. 357; cmndtr.Eber-
hardus Ls. 340. 356.; frs.: Henricus
de Ballen ts. 357; Wezelo pleb. ts.
357. — domus Teuthonicorum in-,
emndtr. et frs. domus Teuthonieae in
-, 340. 345 (2). 346. 356., sg. 357.,
379., (sg.) 410., 416. 423. 424; emndtr.
Graflo de Grutheim ts. 379., Rudegerus
(sg.) 346., ts. 357; frs : Andreas de
Hohenloch ts. 424; Gonradus Slrucio
ts. 379; Ebersuinus ts. 357; H. de
Mosbach ts. 424; Henricus de Stube-
wege ts. 346. ts. 357; K. de Krutheym
ts. 424; Kunekinus ts. 340. ts. 379;
Kuno ts. 357; Ludewicus de Hainberch
ts. 379. ts. 424; Rudolfus Phystus ts.
346; Vrowinus ts. 340. ts. 346. ts. 357;
Syfridus de Wikardesheim ts. 346. —
— O.A. Mergentheim 4 (2). 10 (3). 16.
43 (2). 57. 90 (2). 149 (3). 208. 302
(3). 338. 340. 346 (4). 357. 403. 410.
417 (2). 424 (2). 433 (2). 438 (4). 459.
498 (3). 502 (2). 505.
Merhelt, Theodericus, mil. in Wurme-
lingen 4.
Meringen, Möhringen, O.A. Riedlingen
307. 308.
Merkelinus scolar. filius Marquardiquond.
civ. Spirens. des. Brehlter. — de
Hanenbach. — Lambesbuch.
Merkenbere, Erkenberg, O.A. Kirchheim,
Diepoldus com. de -, 140., sg. 140.
Mersbure, Meersburg, bad. B.A. Über-
lingen, Dieterieus vinitor de -, ts. 277.
278.
Meschilch, Messkirch, bad. B.A. Stadt
169. — ecd. in -, 169 (2). — Hainri-
eus de -, ean. in Sindeluingen 109. —
pleb. Vlrieus de -, 169(2)., (sg.) 170. —
vieepleb. Dietho ts. 169. — Messkirek,
bad. B.A. 55 (2). 128. 170. 33t 356.
413.
Messingen, Waldmässingen oder Hoek^
mössingen, O.A. Obemdorf, Gttn. viee-
pleb. in -, ts. 44.
Orts- und Personen-Register.
557
Methingen, Mettingen, Metingin, Mettingm,
O.A. Esslingen 8. 9, 171. 345. 381 (2).
383.
Mettelingen, Mötilingen^ O.Ä, Calw, H.
de -, 411. 412,
Mettis, MetZy Metens. dioc. 471. — eps.,
imperial, aul. cancelL Conradus ag, 486.
— Prior von St. Peter im Sand 471.
— lothr, Kanton 471.
Metzingen^ s. Mezzin.
MetzisweileTf s. Meinbolteswiler.
MezeUn 447.
Mezzelarius 411.
Mezzesteten, -stit, Grünmettstetten ^ O.A,
Horb, Azelinus de -, 443. 452. 454,
Mezzin, Mezzingen, -gin, -gnn, Metzingen^
O.A. Urach 72 (2). 73. 443 (2). —
eccia. 72. — Bertoldus de -, ts. 404.
— fr. H. de -, comndtr. in Ellingen sg.
404. 405. — Lvtfridus de -, 487 (2).
— Mötzingen, O.A. Herrenberg 449.
454.
Mia de Fvrindowe.
Michael de Tholosa, mgr. vicecanc. S.
Romanae ecclesiae.
Miehaelsberg, s. Ryhelberc.
Michaelsburg, St., s. Santmichebporch.
Michelbach, tpohl Miehübach a. d. BHz,
O.A. Gaildorf 435. 436.
Michelwinnenden, s. Winterstetten.
Michillenstain, Michelstein ^ abgeg., O.A.
Spaichingen, Berkerus nob. de ~, ts. 244.
Mietingen, s. Mütingen.
Milchberk, unermittelt, Hermannus de — i
cnvrs. ts. 406.
Militellus, Wernherus, can. S. Andreae
Wormat. -, civ. Wormat. 203.
Miltenberg, bair. A.G. 438,
Mindilberch; Mindelberg, abgeg. Stamm-
burg unterhalb des bair. A.G. Sitzes
Mindelheim, S. de -, ts. 302. 303.
Minores fratres 493. — Bemgerus, Jo-
hannes ts9. 315 (2). — Vgl. Augusta,
Esselingen, Nordelingen, Ulma, Wongis-
purc.
Minus Botebor, Kleinbottwar, O.A. Mar-
bach 477. 478.
Mitelwise 126.
Miterhof, Mittelhof, Hof von Pawigl, Gem.
Lana, 342 (2). 343,
Mittelhouen, abgeg. Ort zwischen Gom-
hofen und Oberhof en, Gem. (Ober-)
Eschach, O.A. Ravensburg 50. 53.
Mittelstadt, s. Muteistat.
Mittirleunon, Mitterlana, Gem. Lana 271.
Möckmühl, s. Meitemüln.
Mögesheim, s. Megershein.
Möhringen, s. Meringen.
Möllenbronn, s. Melibninnen.
MöUen, s. Meltun.
Mönheim, s. Mannheim.
Monsheim, s. Megensheim.
Mörlbaeh, s. Morlbach.
Mörsberch, Mörsberg, Berehtoldus mü.
de -, ts. 491. 492; Johannes de r- 492;
Otto de -, 492 (s. Wurmlingen).
Möttelis-Schloss, s. Sulzberg.
Möttlingen, s. Mettelingen.
Mötzingen, s. Mezzin.
Moila, Gau in der Ecke zitnsehen Maas
und Boer 430.
Molbrehteshus, Mollbrechtshus, Molbretz-
husen, Molpertshaus, Gem. Wolf egg,
O.A. Waldsee, Hiltbrand, -dus, des.
de -, mil. de -, ts. 114. 115., wo
Molpertshaus statt Wolperthaus zu lesen
ist, ts. 157. 415. — fr. ei. Ordescalcus
mil. des. de-, ts.l57.— "^d ritter von -,
ts. 114. — Vgl. Wolbrezhus.
Moldarius, des. Moldar, Molder, Hainri-
cus 181. " Manegoldus 181 (2). —
Gertrudis soror Manegoldi 181.
Molendinarius, F. des. -, ts. 245. — Hein-
ricus ts. 92. — de - s. lelingen.
Molendinator, Beiname der Familie von
Ihlingen, O.A, Horb, ts. 44. — Hain-
ricus cnvrs. de Wiler ts. 216. — Mane-
goldus 385.
Molendino de ~, s. Riet.
Molibrunnen, s. Melibninnen.
Mollo, Liutoldus des. 101.
Molpertshaus, s. Molbrehteshus u. Wol-
brezhus.
Monachus sen. des. Kizzi, ts. 264. —
Wer. Vlmensis ts. 134. — Woltzo, des.
- de Thybach.
Monacum, München, 476.
Moner, G. des. -, camerar. de Alpersbach.
Monetarius, Wer. Vlmensis ts. 134.
Monheim, bair. A.G. 15.
Mons Flaso, Montefiascone 85.
Mons Mariae, s. Mariunberge.
Monte Alto, wohl Hochberg, O.A. Waib-
lingen, fr. H. des. de -, ts. 296.
Monteforte, -ti, de -, Montisfortis, Munt-
fort, Montfort, Burgruine im Österreich.
Rheinthal, nördlich von Rankweil, Gra-
fen von - , 197. 200 (3),— Graf Hans v. -,
200. — com. Hugo de -,197 (3)., sg. 197.,
198. 199 (2).2O0. — dmns Ludewicus de
-, 45. 46. — com. R., Rtkdolfusde -,45.,
sg. 46., 53. 54., sg. 54., 195. 196. 197.
198. 199. 228. 229., (sg.) 229; mnl. ei.
Conradus de Horgon 54. — codl Ulri-
cus, tl., Vlricus de-, 195. 196. 197.
198. 199. 229 (2)., sg. 229.
Montem, retro -, Conradus civ. Ehing.
ts. 100.
Montf errat, Bonifazius, Markgraf von -i
237.
Moosbronn, s. Mosebmnnen.
Mor, Mör, Gotefridus des. ~, ts. 326. —
Sifridus des. der -, ts. 127.
Morder, G., Vi., tss. 505.
Morekin, Wernherus des. -, de Wissen-
loch.
Morl-, Morlebach, Mörlbaeh, bair. A.G.
üffenheim, Albertus de -, ts. 346. —
Hermannus Faber de -, ts. 3. 4.
Morli, AI. des. -, fil. G^nradi Griwelieh 17.
Morstetertale, Morstadt, bad.B.A. Tauber^
bischofsheim 11.
Morterestal 442.
Mos-, Mose-; Mossbaeh, Mosbach, bad.
B.A. Sitz, G. de Durne, pps. in -, et
adiac. Erbipol. 7. 8. — H., Heinrieus
de -, tr. ord. Theut. in Mergentheim,
ts. 346. ts. 424. — Waltolfifus canon.
ts. 158. — Mosbach, bad. B.A. 97.
238. 428. 433. 454. 484.
Mosbure, Moosburg, oberbair. A.G. Sitz,
mium. de -, 421.
Mosche vitrarius ts. 314.
Mosebrunnen, Moosbronn, O.A. Neuen-
bürg oder der unmittelbar angrenzende
Pfarrweiler d. N., bad. B,A. RastaU
155. 156.
Mozenhus, Motzenhaus, Gem. Unter'
Meckenbeuren, O.A. Tettnang 50. 63.
Mügenegge, Müneck, Hugo mü,, mnl, ernte.
Hug. de Tuwingen 491 (2), 492.
MUhlbruck, s. Mulbruege.
Mühlburg, s. Mulenberc.
Mühlhausen, s. Mulhusen.
Mühlheim, s. Mulhain.
Mülieh des. 382.
München, s. Monacum.
Müneck, s, Mügenegge,
Münsingen, s. Mungesingen.
Münster, s. Mvnster.
Muere, Mauren, bair. A.G. Donauwörth,
fr. Heinrieus de -, 118. 119,
Muther, Heinrieus des. 382.
Mulbruege, Mühlbruck, zu Ravensburg
gehörig 50. 53.
Mulenberc, MUhlburg, bad. B^, Karls*
ruhe 228.
Mu-, Mvlenbrunne, Mulbrunne, -nen,
Mulnbrunn, Mulenbrunne, -nen, Mulin-
brunne, Mvlenbrvnne, 'nea,MauXbronnf
EX., abb. etconv., coenob., domini de
~, eecla., frs. de -, mium. 6 (4). 65,
66 (4). 184. 185 (2). 254. 255 (4). 258
(6). 268. 272 (2). 389. 89a 408 (2).
558
Orts- und Personen-Register.
124. 425. 462. 463. 485. — abb. de -,
sg. 232., sg. 296., sg. 298., 317. 322.,
sg. 323; Albertus 408 (2); E., Ecke-,
Eggehardus ts. 97. 98. 185 (2)., (sg.)
186., 255., sg. 255., sg. 269., 272 (2);
Sifridus 462. 463. — advcs. Cunradus
ts. 463. - camerar. AI. ts. 269. —
cellerar. mal. S. ts. 269. ts. 273. —
cnyrs. Gnnradus des. Wiezage ts. 269.
-^ notar. N., Nicholaus ts. 255. ts.
273; Vbricus 317. — prior Lndewicus
ts. 269. — subcellerar. Cunradus des,
de Northeim ts. 97. 98. — O.A. Maul-
brtmn 7. 13, 43. €7. 79 (2). 217. 253.
273 (2). 296. 317.
Mulfingen, s. Mulovingen.
Mulhain, Mvlhain, -hein, MOMheim, O.A.
Tuttlingen, evts., scltts. et cvs. in -,
269. 270 (5)., sg. 270., 363., sg. 363.
— seltte. Vlricus te. 169. 170. 270. ts.
363 (2); ux. Halwigis 363 (2). — MühU
heim, O.A. Sulz 484.
Mulhusen, Mvlh&zen, Mölehösun, MUhl-
hausen, O.A. Cannetatt, Ber. nob. de
-, 388. ts. 389. — O.A. Geislingen
500. — an der Em, O.A. Maülbronn,
Berhtoldus roil. de -, ts. 217. — an
der Würm^ had. B.A. Pforzheim, Guno
mil. de -, ts. 22. — had. B.A. Wies-
loch 442. — ohgeg. Ort hei Messkirch
in Baden 169. 170.
Mulovingen, IfuZ/itt^en, O.A. Gmünd 18. 19.
Mumlar, (nicht Mumbar wie S. 527) Her.
des. -, fr. et cuTTS. in Kilehperch, ts. 5.
Mundeldingen, s. Mynigoltingen.
Munderchingen, -hingen, kingen, Münder^
hingen, O.A. Ehingen ~, cvts. 73. 248
(2). 249. — der aman von ~, ts. 288.
Mundingen 492,
Mungesingen, Munegesingin,Mvnigsingen,
Münsingen, O.A. Stadt, yilla 127. —
G&nradus pleb. de ~, ts. 127. — dns.
Spaeto de -, Dietrieus fr. ei. 101. 102.
— Münsingen, O.A. 13 (3). 52. 53 (2).
55. 73. 92 (2). 94. 101. 102 (4). IM.
122. 124. 127 (2). 128. 129 (2). 151.
177. 183. 194. 207. 213. 249. 252 (2).
321. 327 (2). 331, 348. 350. 362. 367
(2). 370. 376. 387. 406 (2), 456. 459.
478. 492, 494. 511.
livm^lim^ea, Mundeldingen, O.A.Ehing'
en, Hainrieus de -, ts. 281.
Munkeim, Oher-, Unter-Münkheim, O.A.
Hau, Gonradns de -, ts. 417.
Mvnster, Munster, Munsteren, Münster,
O.A. Mergeniheim 459. — Münster,
hair. A.G, Donauwörth, 64. 65. ^
Vlricus mil. de -, ts. 118. 119.
Munster linus ts. 315 (2).
Munt, Eberhardus et Albertus fil. dei.
-, tss. 127.
MQlih, dmns. 339.
Mönolfingun, Mundelfingen, had. B.A.
Donaueschingen, Adelheit de -, 446.
45^.
Mötensheim, unermittelt, Welieho de -,
447. 454,
Mütingen, Mietingen, O.A. Laupheim 460.
461. 478. 479. 480. — Albertus des.
de -, 480.
Mureel, G. des. -, mgr., Gttnradus et
Bertholdus frs. dci. -, tss. 177 (2).
Murer, Fridricus 382.
Murga, Flüsschen Murg 444 (2). 452 (3).
Mvrgental, Murgthal 839. 340.
Murra, Flüsschen Murr 477. 478.
Murre, Murr, O.A. Marhach, cptlm. (sg.)
154. — camer. in - 154. 230.
Murrelin des., Fridericus de Horburch.
Murrhardt, Kl. 511.
Mvrzel, Marehelinus ts. 323.
Musekunine, s. Werdinowe.
Musel, Hermannus des. -, ts. 409.
Musiestrum, Musestre, zur Gem. Roneade
der ital. Promnz Treviso geh., 430.
Mussingen, Mussingen, Gem. ünterkirch'
herg, O.A. Laupheim, Ha , . . de -, ts.
480. 481.
Mutbraht 498.
MutelsUt, Mvthilstat, Mutelstad, Mittd-
Stadt, O.A. ürw^ 884 (2). 385. 386 (2).
890.
Mutin. G. 212.
N.
N. abb. de Gaesarea. — notar. de Mulin-
brunne. — rector ecele. de Vrac. —
Vuuan. 290.
Nahem, Nahem, O.A. Kirchheim 17. 513.
Nadelarius eiv. in Rauenspurg.
Nagelt, -Ite, Nagilti, Nagele, Nagold, O.A.
Stadt 487. 489. — pine. de -, U. 389.
— Fridericus ts. 104. ts. 389. — O.A.
Nagold 87. 105 (3). 232. 245. 331. 356.
413 (3). 453. 456. 492.
Nallen-, Nallingesheim, NeUingshekn, O.A.
Bottenburg 443. 445. 453.
Nallingen, -gin, NeUingen, O.A. Esslingen
215. 227. — eecla., mium. S. Blasii
215 (3). 226. — dee. H. 215. — mnstr.
Heinrieus de -, 216. — pleb., pps.,
pps. et pleb., rector eede. 194 (2).,
sg. 214; A., AL, Albertus 214., sg.
214., 215 (2)., (sg.) 216., 227 (3); C.,
Cunradus 215. 226. 227; H. 194. —
prer. mii. 213. 214. — socius plbni.
M. 214. — viear. in -, Marquardus
ts. 216. — G^no de -, ts. 194. ts. 216.
— Johannes de -, ts. 127. — mgr.
A. de ~, ts. 194. — NeUingen, O.A.
Blauheuren 485. 436.
Nangeio, Nanngeio, Johannes Bricaudi
mil. dmns. de -, Jehan Britaude de
Noyels 419 (2). 420., (sg.) 420.
Nanno 447. — Wormaciensis civ. 441.
Nasaha, Nazza, Nassau, O.A. Mergent^
heim 207. 208. 436. 437. 438. ^ G5n-
radus mil. de -, ts. 10.
Nassau, preuss. Frov. 204.
Nassigunstat, Nasgenstadt, O.A. Ehingen
312. — G. serds. de -, 312 (2). 313.
Nawe, Langenau, O.A. mm 20 (2). 21.
— mnllss. epi. Augustens. de -, 130.
Nazza, s. Nasaha.
Nazzach, Nassach, Gem. Adelherg, O.A.
Schorndorf 152.
Neapolis, Neapel 420. 421.
Neearius, Neekarns 175. 427.
Neekargröningen, s. Gruningen.
Neckarhausen, s. Husen.
Neckarrems, s. Rems.
Neckarsteinach, s. Steina.
Neckarsulm, s. Sulma.
Neckerburg, Neckarburg, O.A. Rottweü
300. 301.
Neenstetten 492.
Negelli, Bur. ts. 169.
NehmetsweHer, s. Nohmütwiler.
Neibsheim, s. Nipotesheim.
Neideck, s. Nideche.
Neidlingen, s. Nidelingen.
Nekerg}^ 138.
Neuen-, Nellinburg, NeUenhurg, Sitz der
ehemaligen Landgrafschaft d. N., had.
B.A. Stockach, Manigoldus com. de -,
93., sg. 93., 329., sg. 330., 331.
NeUingen, s. Nallingen.
NeUingsheim, s. Nallengesheim.
NeUmershach, s. Nitmaresbach.
Nendingus de Hermotehnsin.
Nenggersbuhil 336. 337.
Nerensheim, Neresheim, O.A. Sitz 117.
118. 119. — Neresheim, O.A. 15. 65.
145. 405 (2). 436.
Nestelarin, deta. -, Irmengard 177.
Neter, Burchardus 382 (2).
Nettingin, Nöttingen, had. B.A. Pforzheim^
Wemherus de -, 368. — Egüolfos
pleb. de -, ts. 368.
NetHenstrauf, Gem. Baiershronn 494.
Netzenhusen, Nitzenhausen, O.A. KünzeU^
au 379.
Neuhurg, s. Niwenbere.
Orts- und Personen-Register.
559
Neudeek, s. Nideche u. Nideke.
Neuenbürg, O.A. 6, 27 (2). il, 59. 97.
156. 244 (2). 314.
Neuenstadt, Bestandtheil der Gem. Hatten-
hofen 489.
Neuenstein, s. Niwenstein.
Neuffen, Hohen-, s. Nifen.
Neufra, Neufrach, s. Niuerun.
Neuhaus, Graf 0tt4) von -, 479.
Neuhausen, s. Nuwenhusen und Husen.
Neukastell, s. Nicastel.
Neuler, s. Niulaere.
Neumarkt in der Oberpfalz , bair. Ä.G.
223.
Neumünster, s. Herbipolis.
Neunkirehen, s. Nuwenkirchen.
Xeusatz, s. Niusatz.
Neustadt, bad. B,Ä. 456. — a. d. Äisch,
bair. A,G. Sitz 438. — a. d. Hardt,
bair. A.G. 454.
Neu- Toggenburg, s. Toggenburg.
Neu-ulm, bair. A.G. 65. 493. 494. 495.
Neuelo eps. Suessionensis 23., sg. 24.
Nicastel, Neukastell, Burgruine bei Leins-
weiter, bair. A.G. Landau, mgr. Hein-
ricus de -, can. S. Gennani Spirens.
6., sg. 7., ts. (sg.) 186., sg. 222.
Nico-, Nicho-, Nycolaus, notar. abbts. de
Mulenbninne ts. 255. — fr. Salemit. ts.
209. ts. 210. — Kleriker von Strass-
burg. — pps. in Ultimis.
Nicolai, S., altare in -, s. Bruchsei. —
homines S. Nie. (in Komburg) 189. —
monasteria 421. — in carcere Tulliano
card. diac. Johannes 51. 55. 113. 464.
Nideche, Nydegge, Neideck, Neudeck, O.A.
Ohringen, Heinricus de -, fr. dorn.
Theuton. Mergenth. ts. 459. — Abgeg.
Burg bei Markbronn, O.A. Blaubeuren
353. 354.
Nideke, in der -, (? NeudeckJ 427. 428.
Nidelingen, -gin, Neidlingen, O.A. Kirch-
heim, C. de -, ts. 264. — Abgeg. Ort
bei Bausehlott, bad. B.A. Pforzheim,
Bertholdus mil. des. de -, ts. 368.
Nider, Wernherus ts. 357.
Niderhouen, Nidrehoue, Niederhofen, O.A.
Ehingen 184 (3). — Abgeg. Burg bei
CannstaU, Truhclibus de -, 381. 383.
Nidemdorf, Niederdorf, St. Gallischen
Bez. Gossau, Hartmannus de -, ts.
335. 336.
Nydem-Sultzbach, Unter-Sulzbach, bair.
A.G. Ansbach 345. 346.
Niederhofen, s. Niderhouen.
Niederlana, s. Lanan.
Niedemhall, s. Halle inferior.
Nieder-Reuthin, s. Rivthi.
Nieder- oder Ober-Bimbach, s. Rintbach.
Nieschen, s. Nuschen.
Nievem, Nieuern, Niefem, bad. B.A.
Pforzheim, Gvnradus de -, 253. —
Heinricus dec, de -, 5., (sg.) 6., 7.
Ni-, Nyfen, Hohen-Neuffen , O.A. Nürt-
ingen, Albertus nob. de -; 862., sg.
362. — B. de -, te. 302. 303. — Berh-
toldus nob. de - 362., sg. 362. —
Godefridus nob. de - 78., (sg.) 78., 79.
490. — H. mil. des. de -, 362; fratruelis
eius G. des. Mahtolf 362.
Niger, Gvnradus, fr. de Salem ts. 195.
Nigra Sylva, Schwarzwald 168. 214. 299.
444. 452.
Nipotes-, Nipoicsheim, Neibsheim, bad.
B.A. Bretten, Gdnradus de -, ts. 269.
— Gotefridus de -, 447. 454.
Nithberc 491.
Nitmaresbach, Nellmersbach, O.A. Waib-
lingen 500.
Nitzenhausen, s. Netzenhusen.
Niuerun, Niyerun, Niufron, Nivfron,
Nivueron, Niunoron, Nüworon, Neufra,
O.A. Riedlingen 127. 128. — Alt-Neu fra,
O.A. Nagold 442. — ? Neufra, hohen-
zoller. O.A. Gamfnertingen, B. camerar.
de -, 312. 313. — Neufrach, bad. B.A.
Überlingen, Gvnradus de -, ts. 191.
— Dietricus, Tieterich de -, mil. de
-, ts. 114. 115. ts. 344. ts. 414. ts. 479.
i80.
Niulaere, Netüer, O.A. EUwangen 435.
436.
Niu-, Nivsatz, Neusatz, O.A. Neuenbürg
41. 96. 97. 98.
V
Niwertingin, Nürtingen, O.A. Stadt, Ry-
pertus de -, civ. in Ezzelingin, ts. 345.
— Nürtingen, O.A. 9. 79. 114. 298.
303. 359. 487. 492.
Niwenberc, Neuburg an der Kämmet,
bair. A.G. Krumbach, oder Neuburg,
Gem. Lannenberg, bair. A.G. Ottobeuren,
Gvnradus rail. de -, is. 387. 388.
Niwenegge, Niwennegge, Neuneck, O.A.
Freudenstadt, Gon. de -, ts. 356. —
Tragbotho mil. des. de Niwenegge,
scltts. in Balgingen 355. 356.
Niwenstein, Neuenstein, O.A. Ohringen,
Agnes dna. de -, ts. 260. 261. — Al-
bertus de -, 91.
Niwestetin, (Ober-) Neustetten, O.A. Wetz-
heim 275.
NÖttingen, s. Nettingin.
Nohmittwiler, ? NehmetsweHer, O.A. Ra-
vensburg, Her., Herbordus de -, 247
(2). 248.
Noyels, s. Nangeio.
Noirtheim, s. Northen.
Nonar, Nonar, Albertus 279. — G. -
(2), Nonar Geben, Nonarigeben, ts.
279. U. 280. ts. 339. — Heinricus des.
Glericus - 280 (2).
Nonnenmünster, s. Nvnnenmunster.
Nonnenweiler, O.A. Sautgau 70.
Nordelingen, Nördlingen, bair. A.G. Sitz,
gardianus frm. Minor, in -, (sg.) 144.,
145. — Nördlingen, bair. A.G. 15 (3).
65. 111. 119 (3). 390. 391. 436. 476.
493.
Nortenberg, Nordenberg,bair. A.G. Rothen-
burg a. d. Tauber, Hermannus de -,
ord. Praedicator. 59 (2). — Liupoldus,
Livpoldus, Magister Goquinae, Küchen-
meister, de -, 57. 59. ts. 59., sig. 60.
Northen, Northeim, Noirtheim, Nordheim,
O.A. Brackenheim, Gunradus des. de
~, subceller. de Mulenbr. ts. 97. —
Gtinradus des. de -, scltts. in Phorz-
heim ts. 269. — Emehardus mil. de
- ts. 324.
North vsen, Nordhausen, O.A. EUwangen
110. 111.
Notingesbach, ein mit Netttenstrauf, Au-
oder Nottenbach ztisanimenhängender
Name 454 vgl. mit 494.
NoYum Gundelving, s. Gundeliingen.
Novum Monasterium, s. Herbipolis.
N&nnensun, Amoldus des. «der -, ts.
409.
Nürtingen, s. Niwertingin.
Nynnen-, Nannenmunster , Kl. Nonnen^
münster bei Worms, Jutda, Jutta, abba.
et cony. in -, 203. 204.
Nuremberc, Nyrenberch, Nürnberg, bur-
grayius, com. de -, 471 (2); Fridericos
222., sg. 223., 224. 225; ux. eL
E., Elizabeth, Elyzabeth, bnrgravia
222., sg. 223., 224 (2); fla. Maria 228.
224 (2).
Nysboym, Nussbaum, bad. B.A, Bretten
42. 43.
Nuschen, Nieschen, Gem. ÜUen, tirot,
B.A. Lana, S. de -, ts. 271.
Nusplingen, Nusplingen, O.A. Spaichingen,
Burcardus pleb. de -, 467.
Nuwen-, Niewenhusen, Neuhausen, O.A.
Esslingen 482. 495. — G. pleb. de -,
25. 26. — Vgl. Husen.
Nuwenkirchen, Nwkirchen, Neunkirehen,
O.A. Mergentheim, dmnae. de -, 338
(2). — Albertus dec in - sg. 838.,
356. ts. 357.. sg. 357.
Nüworon, s. Niuerun.
Nuz, Viricus des. -, ts. 359.
560
Orts- und Personen-Register.
0.
0. de Baldecge. — GTrsingassariiu fr.
Vlmens. — de Eberstein. — Rafus
Ylmens. — pps. S. Widonis Spirens.
Obenhusen, Obenhausen ^ f bair, A,G,
lUertissen 492, — f Oberhausen, O.A.
Reutlingen, Gonradus mil. de -, 184
(3) vgL mit 513.
Oberachere, Oberacker, b€td, B,Ä, Bretten^
Gerhardns de -, 450. 454.
Ober', Unter'Aüingen, s. Aylingen.
OberbaJhaeh, s. Ballebach superior.
Oberbaltheim, s. Baidishain.
Ober', Ünter-Baumgarten, s. Bttiigarton.
Obercheim, Ober-, Uberencheim, Obrig^
heim, bad. B.A. 3fa«5a^ 460.^ Megin-
lachus de -, Megenlaos vir ingennns de
-,450. 451 (2). 454. — frs. ei.: Heri-
mannns, Wolprandus 451.
Oberdaehstetten, s. Dagsteten.
Ober; ühter'Derdingen, s. Derdingen.
Ober', Unter'Dettingen, s. Tetingin.
Oberdorp, s. Oberndorf.
Oberesehach, s. Ascah.
Obergifubaeh, 8. Ginnesbach superior.
Ober-, Ünter-Griesingen, s. Griesingen.
Ober', ünier'Hausen, 's. Husen, Oben-
husen.
Ober', Unter-Borgen, s. Horgon.
Oberhouen, Oberehoven, -uen, Oberhof en,
0.A, Bavensburg 50. 53. — H., Hem-
ricuB de -, mil. de -, ts. 136. 479.
Ober', ünter'Jettingm, s. Vtingen.
Ober', Ünter-Ifflingen, s. Vueningen.
Oberhin^, bad. B.A. 87. 453.
Oberkirchher g, s. Cirperch.
GbeT', Unter- KrauUnbach, s. Crytenbach.
Ober-, Obroleunon, Oberlana, tirol. B.A.
Lana 270. 271. — Radegerus in -,
279. — Vgl. Lanan.
Oberlottenweiler, s. Lontewiler superins.
Ober', Unter'Magerbein, s. Magerbein.
Ober', Unter-Mais, s. Maise.
ObermßÜenhrcnn, s. Melibninnen.
Obet', Unter'Münkheim, s. Munkeim.
Oberndorf, Oberdorp, Oberndorf, O.A.
Stadt, prssa. et sorores ord. sctL Augu-
stini de -, 146. 417. 226. — Obern-
dorf, O.A. 44. 70. 105. 245. 301. 430
(2). 463. 456. 490. 507. — Oberndorf^
OuL Neresheim 404. 405.
Obemesselingen, OberessUngen, 0.A, Bss'
lingen 882. 388 (2).
Gbemeustetten, a. Niwestetin.
Obemhnsen, f abgeg, OrtbeiSchroxberg 48.
Obemkirchen, Oberhireh, bad. B.A. Sitz,
Phosilinus de -, 459. 460 (8).
Obem-Sultzbacb, Obersulzbach, bair.A.G.
Ansbach 345. 34ß.
Obemtief, s. Dieffen.
Obemwilre, Oberweier, bad. B.A. Rastatt,
wenn nicht dasjenige bad. B.A. BÜhl
155. 156.
Ober', UnteT'Oewisheim, Ouwensheim. —
Oberried, Kl. in -, s. Corona S. Mariae.
Oherraderach, s. Raderay.
Ober-, Unter-Riexingen, s. Rnggesingen.
Oberringingen, s. Ringingen.
Oberroth, s. Rote.
Ober', Unter'Scheffaeh, b. Scheffowe.
Ober-, Mittel-, Unter 'Schefflenz, 8.
Scbffenze.
Ober', Unter-Schneidheim, 8. Sneiten.
Oberschüpf, s. Schiphe.
Ober', Unter-Steinbach, 8. Steinbach.
Oberstenvelt, -uelt, Oberstenfeld, abba.
et conv. de -, 7. 8 (2). 28. 38.
Obersulgen, s. Snlgen.
Obersulmentingen, s. S^enemtetingin.
ObersulzbaeK s. Obem-Sultzbach.
Ober', UnteriOrJeheim, 8. Dvrenkein.
Oberurbaeh, s. Vrbach.
Obervieehiaeh, bair. A.G. 225.
Ober-, Unter 'Wachingen, a. Wachingen.
Ober', Unter 'Waldach, s. Waldaha.
Oberweier, s, Obernwilre.
Oberwilzingen, s. Wilzingin.
Oberwittstadt, s. WitegesUt
Oberzeil, s. Zelle.
Obrigheim, s. Obercheim.
Ochsenflirt, Ochsenfurt, bair. A.O. Sitz
437. 438. — Bair. A.G. 4. 90. 438.
Oehsenha'usen, s. Ohsenhusen.
Oct-, OttavianuB, S. Mariae in via lata
Card, diac 51. 55. 113. 464.
Odalrich, a. Ulricus.
Odenhus, f Edenhaus, Oem. Eggenreute,
O.A. Wangen 50. 53.
Odo Tusculanus eps. 51. 55. 118. 114,
Odenwaldstetten, s. Walstetin in Alpibus.
Oedheim, s. Othemhein.
öhaminun, der - gut 307.
Ohringen, s. Oerengewe.
Oelbronn, s. Elbrunne.
Odkofen, O.A. Saulgau 70.
Oellingen, Oeüingen, bair. A.O. Aub
89. 90.
Oendingen» Ehmngen, O.A. Böblingen
410. 411. 412.
Oenenburun, Ennabeuren, O.A. iffin-
singen, cplns. de ~, ts. 101. 102.
Oepflngen, a. Epbingen.
Ott^ngewe, Oerenge, Orengowe, Öhringen,
O.A. Stadt, pps. dcBs. et cptlm. eoele.
508. 504. ^ Wolflhunus ean. de -,
ts. 142 (2). — Ohnngen, O.A. 16. 91.
158. 261 (4j. 357. 368. 428. 433. 438.
459. 491.
Oesehingen, s. Eschingen.
Osterreich, Herzog Friedrieh wm -, 420.
'- Hermann von Baden-Österreich 303.
Otigheim, s. Otencheim.
Oetingen, -gin, -gus, Otingen, -gin, Oelt-
ingen, bair. A.O. Sitz, Oetingensis
mensura 110. — Cunradus com. de -,
274. 890. — L., Ludewicus com. de -
61. 65. 110 (2)., sg. 111., 117., sg. 119.,
207. 222. 223. ts. 223., sg. 223., 224.
U. 225., (sg.) 225., 274., (sg.) 275.,
390., sg. 390; coni. VdelhUdis 274.,
(sg.) 275; Ludewicus com. iun. 222.
228. 224 (2). 225. 274. 890. — dpfr.
Oeting. : Cunradus de Rechenberg 117;
Cunradus de Sibenbrunnen ts. 65. —
pinc. Oeting: Gerungus de Eringea
274., (sg.) 275; Rabno de Erlügen 110;
Rabeno de Sneiten ts. 65. — Oet'
fingen, bair. A.G. 65. Hl. 119. 223.
Oewisheim (Ober-, UnterJ, a. Owenshein.
Offenau, s. OfTenheim.
Offenburc, Offenburg, bad. B.A. Sitz 460;
Lutardus de-, 460; fil. ei.: Heinrieus
460. — Offenburg, bad. B.A. 167. 453.
460.
Offenhausen, Ofenhusen, conv., Offen'
hausen. Kl. 75 (2). 862. 49t
Offen-, Offinheun, Offenau, O.A. Neckar'
sulm 488. — Uffenheim, bair. A.G.
Sitz 437. 438.
Ofterdingen, Ofterdingen 440. — H. dee.
de -, ts. 241.
Ogarteruti, Okat reute, Gem. Schmalegg,
O.A. Ravensburg 50. 53.
Ogger, Oggerus, über homo 458. — de
Vfwilare.
Ogolishusen, Oggelshausen, O.A. Ried'
Ungen, Ber. des. Riepain de -, ts. 281.
— Cvno de -, des. Yerige ts. 281.
Ohnastetten 486.
Ohrenbaeh, a. Orenbach.
Ohsen, Sifridus 301.
Ohsenhusen, Ohsinhusin, Ochsenhausen
Kl., mium., prior et camer. 418 (2). —
prior ReinheruB de -, 61.
Ohsenlehein 411.
Okatreute, s. Ogarteruti.
Olricus, s. Ulricus.
Olten-Gösgen, sohthum. Amt 469.
Olzreute, s. Ovlsruti.
Omersbaeh, a. Onolfisbach.
Onmium Sanctorum ecda., pps. et cout.,
frs. de Omnibus Sanctis, Kl. AJUer-
heüigen im Schwarzwald, 87 (2). 168.
■-■■■ ^w
•<0S«1
Orts- und Personen-Register.
561
(sg. conv.), 459. 460 (2). 488. — can. H.
168. — cnvrs. Burcardus 87. — pps.
G. 87. 168., sg. 168; Heinrieua 488.
Onoldeshaeh, Ansbach 454.
Onolfisbacb, Omersbach, Weiler, Gern,
GöUelfingen, O.A. Freudenstadt 452.
454.
Onreit, Onriet, die Forstwiese bei Sulpach,
O.A. Bai>ensburg, f Föhrenried 51. 53.
159 (2). 235. 319. 397. 492.
Opfenwanc, Name eines Gewändes bei
Weissenau 51. 53.
Ophenarius 882.
Oppertshofen, s. Ötprehtshouen.
Ordenarius, vidUicht Übersetzung eines
Namens Gerster 186. mü. ts. 139. 276 ;
VI., Vlricus iml. ts. 276. 277. Is. 305.
Ordescalcus roil. de Molbrehteshus.
Oreif, Rudegerus mü. de -, 433. — Vgl.
Steinbach.
Orenbach, Ohrenbach, O.A. Künzelsau
260. 261.
Orengowe, s. Oerengewe.
Orpbanus des. -, Albertus ts. 368.
Ortle-, Ortliebns 417. — Breihtter. —
fr. Predicator.
Ortolf, -US de Buwunburc. — cplns. cmts.
Hartmanni de Gruningen. — Haller.
— de Hasenstaine. — mil. de Hasen-
wilar. — cplns. de Landowe. — de
'^ndilbusen. — cplns. Vallis S. Grucis.
Orvieto, s. Urbs vetus.
Osterburken, s. Burkeim.
Osterfrancka, -francken, Ostrofraneia,
Ostfranken 436. 43ti.
Osterlint 452 (2).
Ostembart 326.
Ostbeim, Goüaeh-Ostheim, bair. A.G.
üffenheim, Büzarius de -, ts. 3. 4.
Ostiensis et Velletrensis eps. Henricus
113.
Ostra, Ostrach, hohenzoUer. O.A. Sitz,
eccla. de -, 465. 466. 495; Fridericus
rector 465. 466. — HohenzoUer. O.A.
Ostrach 93.
Oswaldus de Marchdorf.
Ot s. Otto.
Otbrat 497.
Otdmar Isengrin.
Otenburon, Btenbeuren, Gem. Grünkraut,
O.A. Ravensburg 50. 53. — Wohl eher
Ottobeurerhof, O.A. Riedlingen, Fride-
ricus de -, 159. 285. 236.
Otencbeim, -keim, -kein, Otinkeim, Oetig-
heim, bad. B.A. RastaU 227. 228. —
dns. S. de -, 297 (2). — Sifridus mil.
de -, ts. 26. 27. ts. 243. 244.
Oters-, Otherswilre. Ottersweier, bad. B.A.
VI.
Bühl 166 (2). 167. 202. — eccla. 202;
pleb. ts. 295; Reinboto ts. 202. —
coloni: Fridemannus, Heinricus des.
Zehender, Luiiridus, Sigewinus 166.
Otfrlt 497.
Otbembein, Otimebim, vielleicht Oedheim,
O.A. Neekarsulm, Dietbe-, Theoderi-
cus mil. de -, ts. 16 vgl. mit 493., ts.
176.
Otbmarsuelt, Otmarsfeld, bair. A.G. Ell-
ingen 404« 405.
Othmunt, Otmunt 497.
Otiüa 497.
Otker de Burbach.
Otolvesbusen, Adolzhausen, O.A. Mergent-
heim 501. 502.
Otolveswanc, -wan, Otterswang, O.A.
Waldsee 115. 116. — Hainricus Ve-
sarius de -, 219; fil. Albertus, Hain-
ricus, Riidolfus 219 (2). — Reinbardns
de -, ts. 115.
Ötprecbtshouen, Oppertshofen, bair. A.G.
Donauwörth 20. 21.
Otswint 497.
Ottavianus, s. Octavianus.
Ottendorf 443.
Otterswang, s. Otolveswanc.
Ottersweier, s. Oterswilre.
Otthericus can. Wirzburg. ts. 501.
Otto, Ot., ts. 282. 443. - faber 282. —
molendinarius ts. 92. — Gr. von Branden-
burg.—Tic. in Breittacb. — de Bruchsel.
— dcs.de Bubel. — com. de -, de Eber-
stein. — abb. Elwacens. — mil. de
Gruningen. — csts. eccl. Herbipol. —
eps. Herbipol. 503. — des. Houbet. —
de Kunigin. — de Lodeburc, csts. et
arcbidiac. Herbipol. — dux Meraniae.
— von Mörsberg. — apud, - iuxta
molendinum ts. 314. ts. 340. — Gr.
V. Neuhaus. — prior prov. Aleman.
fr. ord. Penitent. — Portnens. et S.
Rufinae eps. 464.— Roman. imper.(IÜ.)
433. — de Talyingen. — de Tortzbacb.
— des. Trillir civ. Hallens. — fil.
scltti. Viling. ts. 831. — pps. S. Wido-
ms Spirens. — de Wingerssbeim. —
de Winterbab. — von Wurmlingen,
Ottobeureti, bair. A.G. 388.
Ottobeurerhof, s. Otenburon.
Ottobonus, S. Adriani card. diac. 51. 55.
113. — von Piacenza.
Otwini avena, in der Gegend der Mark-
ungsgrenze von Schwarzenberg und
Besenfeld 452. 454.
OyIo camer. de Bigenburc.
OvlsTvM, OlzreuU, O.A. Waldsee 201.
önes-, Oniswilare, Ettlingenweier, bad.
B.A. Ettlingen 445(2}. 447. 448. 453,
— prsbtr. de -, Lvdewicus 445.
ÖHnuuilere 451.
Owen, Own, Owun, Owun, Owen, O.A.
Kirehheim^ Ber. des. Vbelritber de -,
27. — dec. in ~, 346. 347; R., Randol-
dus 290. ts. 365. — Au am Rhein 445.
Owensbeim, -hein, Ouwensheim, Oewis-
heim, Ober-, Unter-, bad. B.A. Bruch-
sal 184. 185. 192. 193. 316. 317 (2).
— G. mil. de -, 42. 43. — Gotteboldus
fil Gotteboldi mlis. de -, 316. 317. —
G., Gvnradus pleb. de -, 317 (8).
Ower, Vlricus des. 382.
Owingen, Owingun, Owingen, hohenzoUer,
O.A. Hechingen 444. 445. 453. 494.
P.
P. de Ass. 397 (Spe.) 398. — mgr. de
Thean. 326. — abb. de Zwiuildea.
Padua 28.
Paneratii, S., eccla., St. Pankratz im
ÜUenthal 186.
Pantaleon, S. 262.
Papia, Pavia 431.
I Pappelau 494,
Parmensis Bo. 376. 377.
I Parvapetra, LiUzelstein, elsäss. Kantons-
sitz, H. com. de -, 469.
Pastor, d. h. Herter.
Paulus, S., s. Petrus et Paulus.
Paul, St., im Lavantthale 439.
Pauperes fratres, s. Vlma.
Pauvaria, s. Bawaria.
Pavia, s. Papia.
Paungl, s. Buwigil.
Pegnitz, bair. A.G. 224.
Pelagii, S., eccla. in Rotwil.
Penitentium ordo, Orden der Reuer,
Reuerinnen 258. — prior frm. provinc.
Alemanniae fr. Otto 365., (sg.) 366. —
sorores, mials. apud -, s. Pborzeim. —
extra muros ciy. Spirens., s. Spira.
Peregrinus, mgr. ts. 139. — fr. adrci.
Bert de Baden. — cplns. soror. de
Monte S. Mariae. — mil. de Salben-
ingen.
Perusium, Perugia 212. 226. 236. 237.
239. 251.
Petershausen, s. Petrus, S.
Petrissa de Hohenloch.
Petrus fr. ts. 426. — eps. Albanens. 464.
— scab. de Bruchsei. — Brunns. —
mil. de Enthringen. — de Eppendorf. —
Greorgii, S. , ad vel. aur. diac card.
464. — serv. abbts. de Liveelacb. —
Marcelli, S., prbr. card. 464. — mil.
71
562
Orts- und Personen-Register.
in Steynach. — mil. de Tettingen. —
abb. Zwifaltens.
Petrus, S., 486. — Petri, S., domus,
Kl. PeUrshamen, 23. — cella in mio.
Augiae S. Mariae. — eccla. Augens.
— dorn. Isinens. — mium. Martellens.
— im Sand zu Metz, Prior von --,471. —
eccla. in Waltse. — Petri, S., Wizenb.
familia, Guno ei -, 499 (2).
Petrus et Paulus appi. 49 (2); ptmi.
Hirsaugens. 4B6; Uuizenburgens. 498.
Ffäffikon, Züricher Bez. 469.
Pfäffingen, s. Pffeffingen.
Pfafenhouen, Pfaffenhofen-Ounngen, had.
B.A. Überlingen, vielleicht hiemit zu-
sammenhängender Na'ne: Hainricus -,
ts. 137 . . -, ts. 139.
Pfalhein, Phalheim, -bein, Pfdlheim, O.A.
EUwangen 435. 436, — Gvnradus mil.
de -, mnl. Elevac. 21. ts. 21. 22. ts. 65.
Pfauhausen^ s. Hvsen.
Pffeffingen, Phaeffingin, Pfäffingen, O.A.
Herrenherg 487. — P oder Pfeffingen,
O.A. Balingen, Hugo de -, ts. 419.
Pfgn, s. Phine.
PfimweOer, O.A. Neuenbürg 27.
Pfirt, elsäss. Kanton 210.
Pfister, s. Pistor.
Pfitzingen, s. Pfussech.
Pflummem, s. Phlumerin.
Pfäring, s. Pherin.
Pfohren, s. Phorre.
Pforzheim, s. Phorzheim.
Pfriidebaoh, Frohnbach^ Seitenbach der
Murg 452. 454.
PfuUendorf, s. Phullendorf.
Pfullingen^ s. Phullingen.
Pfussecb» Pfitzingen, O.A. Mergentheim,
Gundelo de -, ts. 438. — fil.: Bernger
et Gonradus tss. 438.
Phaeffingin, s. Pffeffingen.
Phalheim, s. Pfalhein.
Phentzinch, Burchardus, ts. 3.
Pherin, woM Pföring, bair. A,G. Ingol-
stadt 328.
Philippus, mil. de Emeringen. — Roman,
rex 511. — Schamilier.
Phine, Pfyn^ ihurg. Bezirk Steckbom,
AI. de -, Albertus mgr. de -, can.
Gonstant. ts. 183. ts. 250.
Phystus, Rudolfus ts. 346.
Phlumerin, Pflummem, O.A. Riedlingen,
Berhtoldus mil. de-, U. 330. 331;
Walter von - , 336. 557.
Phorre, Pfohren, bad. B.A. Donau-
eschingen 407., sg. 408.
Phorzheim, -hein, Phorzeim, Phorsheim,
Phortzhein, Portzheim, Pforzheim^ bad.
B.A. Süz, cvts. 96. 97 (2). 98. 268.,
sg. 269. — civ. (jurali): Goltman, Ber.
des. ts. 368; Gozelinus ts. 97. 98;
Gozzoldi, Ber., fil. -ts. 368; Heimsheim,
Sifridus des. de -, ts. 97 (2). 98; Hoippe,
Eberhardus ts. 269; Hoppho, Eber.,
Eberhardus ts. 217. 232 ; Liebenerius,
Heinricus ts. 232; Marschalcus, Ber.
des., Bertoldus des. 217. 232; Hengozo
268; Orphanus, Albertus, Bertholdus,
Erlewinus dicti. - tss. 368; Va-, Ve-,
Yeibingin, Heinricus de -, ts. 97 (2).
98 (2). te. 217. ts. 269 ; Zanner, Gvn-
radus des. -, ts. 368. ~ scltts. Gonradus
des. de Noirtheim ts. 269; Erlewinus
Weisse ts. 463; antiq. scltts. Emhardus
ts. 269. — Diedericus de -, ts. 355.
— prssa. et conv. soror. Penitentium
216., sg. 217., 232 — Bad. B.A. Pforz-
heim 7 (2). 22. 27. 97. 232 (2). 253.
273. 317. 368 (2J. 454. 488. 511.
Phosilinus de Obernkirehen.
Phullendorf, Pfullendorf, bad. B.A. SUz,
Bert(holdus) sutor de -, ts. 211.278.
— bad. B.A. Pfullendorf 170. 277. 376.
386. 493.
Phullingen, -gin, Pfullingen, O.A. Reut-
lingen 85. — Ber. mil. de -, ts. 40. 41.
ts. 298. ts. 386. — fr. Hugo de -, te. 9.
— rector eccle. Ernestus 72 (2)., (sg.)
73. — abba. et conv., mium. 8. 85.
384. 386. 390.
Piacenza, s. Plaeencia.
Püaringa, Püaheringa, s. Bilringin.
Pistor, Pfister, Gonradus 181. — F. ts.
155. ts. 271.
Plaeencia, Piacenza 432. — Ottobonus
von -, 121.
Plateidhof, s. Blatide.
Plieningen, s. Bliningen.
Plochingen, s. Blochingen.
Ptosen, 8. Bioze.
Plvuat, Pluu4t, Pluvat, Hermannus, civ.
Ezzeling. ts. 345. — Mar., 214; Mar-
quard, Richter von Esslingen 344. 345.
— Radeger, dessen Wittwe Elisabeth
344.
PoUinger, ülrieus des. -, ts. 404.
Poppelbach, -see, -thal 454.
Portam, Gonradus ante -, cnvrs. de Wüer
ts. 216.
Portuensis eps. G., Konrad 465. 466. —
Portuensis et sanetae Rufinae eps. Jo-
hannes 113; Otto 464.
Pranthoh de Lovnebure.
Praxedis, S., pbr. card. Anchems 113.
Predicatoruro , Predicantimn frs., frm.
ordo, ordo 4. 24. 28. 60 (2). 61. 63.
82. 92. 104. 148. 164. 170. 196 (2).
198 (2). 199 (2). 216. 236. 283. 289.
313 (2). 355. 373. 376. 377. 475. 493.
— mgr. et prior provinc. Theuton. 24
(2). 470. 489. — prior Fridericus ts. 82.
-- frs.: Albertus de Lowintal; Berthol-
dus283.358; Bertholdus des. de Wisen-
steige; Burchardus 358; Hermannus
de Gotha; Hermannus de Nortenberg;
Ortliebus ts. 345 ; Wemhenis de Stuc-
kart; Widego ts. 417; Wilhelmus de
Hallis. — Vgl. Augusta, Gonstantia,
Esslingen, Himilwnne, Lowintal, R otwil.
Pregantia, Bregenz 487. — Vgl. Brigantia.
Premonstratum. Pr^on^r^, Bremenstaieh,
mium. 23. 114. 115. — abb. J. 24. —
Premonstratenses frs., -sis ordo 23. 50.
94. 114. 141. 152. 161. 168. 264. 288.
416. 460. 486. 488. — cpthn. generale 24.
Preneste, Palestrina, eps. Stephanus 51.
55. 113. 509.
Prineeps, G., sg. 489. — Prineipes de
Gbnnzenberg, Hirsegge.
Pudelin 271.
Puleher, Alber. ts. 298.
Pussen Buron, Kl. Beuron, hohenzoUer.
O.A. Sigmaringen 429. 430 — Vgl.
auch Burron.
Q.
Queicheim, s. Reiche.
Quigge, Quickenhof, Oem. Hofs, O.A.Leut^
kirch 157.
Qwecbrtknnen, Queckbronn, O.A. Mergent-
heim 10.
R.
R. de Ahusen. — marehio de Baden. —
mgr. in Berinloch. — Bondorfer. —
pleb. de Boze. — mil. de B^chowe. —
abb. de Grucelingen. — de Ephingen.
— scltts., molendin., civ. Ezelingens.
— mnl. S. Galli. — mil. de Griesingen.
— de Gundershouen. — des. Halder.
— abb. Hirsaugiens. — Joheler. — abb.
de Ysynina. — de -, rector eccle. in
Laiehingen. — des. Limbachar. — de
Maselhain. — com. de Monteforti. —
dec. in Owen. — de Rorschach. —
mgr. des. Schainb^ch. — de Schasis-
purg. — caupo inTalvingen — pincema
de Tanne. — de Tannenvels, can. Gon-
stant. — de Titensheim. — com. in
Tuwingen. — de Wihsil.
Rabeno, -bono, mlL 160. 161. — pincema
de Eringen. — de Sneiten.
Raboto, Rapodo, Rapoto ts. 70. 445. 453.
— de Hohenloch.
Orts- und Personen-Register.
563
Radeboto 443.
Raderai, -ay, Radirai, Oberraderach^
bad. B,Ä, Überlingen, Wem., Wern-
herus Gniftingus, Gniflinch, de -, ts.
165. ts. 196. 197, U. 198. ts. 199. mil.
ts. 422. 423,
RadolfuS; Ratolf, 497. —com. de Hurach.
— rector eccl. de Ringingin.
Remenwilseri RemimceiUr, abgeg. Ort,
O.A. Kümelaau, 260. 261.
Rftaen, AUrasen, Burgruine bei Nieder-
rasen, tirol. S.A. Wehberg, 476.
Raggesingen, -in, -an, Ragesing, Reke-
singen, Bexingen, 0,A. Horb 442. 446.
448. 449. 451. 452. 453. — Trtttiint
de -, 443. 453.
Bahlen, s. Herwigesruti.
Raidlinswingart 233.
Raiger, der -, ts. 287.
Bain, bair. A.G. 119.
Rainaldi, Job. 506.
Baindorfy s. Reindorf.
Rainhardus, s. Reinhardus.
Rainrnvlin, Bainmm 410. 411 (2).
Raniboel, l^lricus des. -, ciy. Ehing. ts.
100.
Rammichgowe, Bammagau 499. 500.
Ramphar, G. des. -, scrds. ts. 5.
Rarnstain, Bamstein, Burgruine, Gem.
Thennenbr(mn, bad. B.A. Homberg,
Marquardusnob. de -, 299 (2).,(sg.) 299.
Ramunc, Ramync, Ramung, Gunrados,
civ. Gonstant. 461. — Hainricus des.
ts. 385. — des. de Suarzah.
Ramungun, wohl Bammingen, O.A, Vlm^
Adelbertus de Castro -, 455. 456. fla.
Hailiwiga 455.
Randoldus dec. in Owun.
Banktveil 46,
Ranscbe, Gvnradus des. -, ts. 281.
Rantwic 497.
Rapheno de Menzingen.
Rapodo, -to, s. Raboto.
Rapraht 497.
Bastatt, bad. B.A. 27. 41. 46. 97. 156 ß),
228. 242. 244. 297. 314 ß). 340. 454.
Ratdrud, -dmt, -rud, -rut 497 (2). 498 (2).
Rateloh 497.
Ratfrit 497.
Ratgebe, des., 883.
Ratgerins abb. Foldens. 497. 498.
Ratherssheim, Tauberrettersheim^ bair.
A.O. Aüb, Embrich et fr. ei. Gonradus
de -, tss. 438.
Ratispona, Begensburg, dioc. 146. — mo-
nete 435 (2). — librae 421 (4). — eps.
Albertus, ap. sed. leg. 117 (3). 118 (6).,
sg. 119; Leo 274.
Ratolf, s. Radulfus.
Ratrud, -trut, s. Ratdrud.
Ratzenhouer. s. Razenhover.
Bauhenfels, s. Ruwenfeis.
Bavenesten 485.
Ravengeresburc 442.
Ravenoldus, -nolt, 437. — de Wibless-
heim.
Rauensberc, Ravenaberg, bad. B.A. Ep-
pingen, Rertoldus mil. de -, des. Goler
305. 306.
Ravenspurg, -purch, Rauensberc, -burc,
•pure, -pttrch, -purch, -purg, Rauins-
pörc, Rawenspurch, Bavensburg, O.A.
Stadt 50 (2). 51 (3). 53. 89. 124. 152.
190. 191. 254. 267. evts. sg. 416. —
camerar. Hainricus de -, ts. 274. —
mnr. de -, 419. 420; Fridericus ts. 124;
H. mnr. de - (sg.) ts. 180. ; H. Stadel-
arius ts. 137. — cives : mgr. Albertus
Stozer ts. 416; Diemo ts. 416; Hein-
ricus des. Scheider ts. 416; Jacobus
Stozer ts. 416; Manstocus de -, ts.
189; Nadelarius 419; Philippus Scha-
melier ts. 416; Rivdigerus ts. 416;
R^tliebus des. Rvpo. 415. 416; ux.
ei. Willebirgis 416 (2); Vlricus des.
Scheider ts. 416. — Gonradus Geizarius
de -, 159. 235. - Hainricus de -, 285.,
sg. 236. — fr. Johannes de -, ts. 132.
— Sifri-,Siveridus, Gerdode -, 230. 235.
— Wemherus ▼illic. de -, 230. 235 (2).
— Bavensburg O.A. 20. 52 (28j. 53 (25).
56. 62. 79. 96. 115. 120. 129. 133 (2).
135 (3). 136 (4). 137. 140. 142. 155.
156. 157. 159. 182. 191. 205 (3). 229.
230. 246. 248. 249 (2). 254 (2), 263.
266. 271, 277. 291. 319 (2). 331. 343.
344, 363. 370. 401. 414 (2). 426. 457.
462. 472. 479 (2). 480 ß). 492 (2). 494,
Razenhover, -houer, Ratzenhouer, G.,
Gunradus des. ts. 127. 326 (2). ts. 406.
Razo, H., cplns. hospitalis Vlmensists.134.
Reate, Bieti, dioees. 506.
Rebestein, Küno des. -, 382.
Rechberch, -pere, Hohen-Beehberg, O.A.
Omihtd, Herren von -, 200. 419. —
Gonradus de -, 18. 19. — Hiltebrandus
de -, adiac. Augnstens. 117. 118. 119.
272. 273., (sg ) 273. — Sifridus de -,
ts. 404. 405. — Vlricus de -, 18. 19.
Rechenberch, Bechenberg^ O.A. Craüs'
heim, Gunradus, (dpfr. de -,) ts. 110.
Hl. 117. 118. 119. — Erehengerus mil.
de -. ts. 223. 224. ts. 225.
Reehenshofen, Bechentshofen, O.A. Vai-
hingen, villa 222. — prssa. et cony. mii.,
mium. Goronae S. Mariae apud -,221
(2). 222 (4). — H., Hertnid, dec. S.
Grerm. Spirens. conservator privileg.
mii. -, 221.
Reehenwag, Reckenwag,Rekenwat,Rekin-
wae, unermitteU 196. 197. 198. 199 (2).
Bechtenstein, s. Lapis.
Redirho( Jetzt Lanegg^ zur Oem. Lana
gehärig, 271.
Regalis Augia, s. Augia regaUs.
Regenbodo, -to, Reginboto 447. ts. 447.
— de Scercingen.
Regenboltus, Reginbolt 451.— de Vtingin.
Regenbrabt 497.
Begensburg, s. Ratispona.
Reginbald ts. 499.
Reginhardis de Zeizencheim.
Reginnant ts. 499.
Reginolt de Gubenheim.
Begnitz, s, Bienols,
Regularius, Gonradus, scltts. in Granlis-
heim ts. 340.
Reichardus (Beinhardus) eps. Wirzburg.
501. 502.
Reichelin, -us, Gdnradus, ts. 255. —
Sifritus ts. 253.
Beichenau, s. Augia minor.
Beiehenbaeh, s. Richenbach.
Reicherteroden, Beiehartsroth, bair. A.O.
Bothenburg 501 (2). 502.— Vgl Rod.
Beiehertshaus, s. Richelishus.
Reigerus de Domo lapidea.
Beim-, Beinmannus de UoUan.
BeUtUingen, s. Rvmelingen.
Reinboto , -botto, Renboto, Beim-, Bein^
botho, Bimbotto, abb. Hirsaug. — pleb.
de Oterswilre. — mil. de Ryechen. —
mil. de Windecke.
Reinburgis 381.
Reindorf, Baindorf, bair. A.G. Cadolz-
burg 224. 225.
Rein-, Rainhardus, Renardus 885 (2). —
de Bondorf. — de Griesingen. — mil.
de Heuingen des. Grosse. — mchs.
Hirsaug. — mil. de Kalwe des. Keero.
— cleric. de Loofen. — de Otolves-
wanc. — mchs. (Wlpis) de Salem. —
de iVrmelingen.
Reinherus Blarrer. — prior de Ofasen-
husen. — mil. de Ruiti. — mil. des.
Satel. — Trivtelarius. — mil. de
Wytingen.
Reinincheim 447.
Reinoldisbrunne, Beinsbronn, O.A. Mer-
gentheim, Graflto mil. de -, ts. 346.
Reinsheim, Bheinsheim, bad. B.A. Bruch»
sal 192. 193.
Reithttsen, Biedhausen, O.A. Saulgau,
Wem. mU. de -, ts. 276. 277. ts. 344.
71»
564
Orts- und Personen-Register.
Rekesingen, s. Raggesingen.
Rem-, Remichingen , BemMnger Hof,
Oem. Wüferdingen, bad, B,Ä, Durlaeh,
Bertholdus de -, mil. de -, ts. 97. 98.
ts. 243. 244. (sen.) 367., sg. 368., $g.
491. — Gvnradus adycs. de -, mil. 867.,
8g. 368. — Svenegerus, Swaneger mil.
de -; ts. 243. 244. 367., sg. 368. ~
Vogtelln mU. de -, ts. 243. 244.
Rementceüer, s. R8Bmenwil»r.
Rems, Neekarrems, O.A. WatbImgen 364
— Wolfradus mil. de -, 364.
Renald, Gleriker de Filieres.
Renardus, s. Reinhardus.
Renboto, s. Reinboto.
Rendingen, Benningen, O.A. Leoftberg^
H. et Wer. frs. de -, 256.
Bengershauaen 4.
Bewnäcker, s. Esslingen.
BenntikuMn 491.
Rennernti, einer der Höfe^ aue welehen
Jetzt Lohner, Gem. lAebenau, O.A. Tett-
nang, besteht 50. 63.
Renneweck, s. Esslingen.
Benningen, s. Rendingen.
Reppeiz 242.
Retia 118.
Beuer, Beuertnnen, s. Penitentium ordo.
Beute, 8. Rnti, Cremte.
BeutMnf s. Rivthi.
Revtlingen, Ru-, Rytelingen, Rintilingin,
BeutUngen, O.A. I^adt 86. 320. 321.,
sg. 321. 347. — Metmannestor 320.
— eives in -, 298., (sg.) 298; Bon-
dorfer, R. ts. 298, Wal., Walthems
320., ts. 321 ; Gerdo, Heinricus des. de
Tuwingen 320 (2). 321, L, Ir., Ir-
mengardis rclta. ei. 320 (2). 321;
Ghindevater, GAnradus ts. 321, GOn-
radus fr. ei. ts. 321; Eber., ts. 298;
Eringestns, cogn. Loi^us. ts. 820. ts.
821 ; Emestns, ts. 298 ; FOgeli, ts. 298;
Gresello, Heinricns des. -, 471 ; Grisens
Tel Ganos, Ubricus, de -, ts. 101. 102;
Gatonsun, £. ts. 298; H. camerar.
ts. 298 ; Harthuser, H. ts. 298; Husen,
G. de -, ts. 298; Joseli, Richart ts. 298;
KoJmer, A. des. ts. 298; Lösche, Her.
ts.298; Pulcher, Alber., U. 298; Rex,
Werinhems ts. 321 ; Steimar, Heinricus
des. -, ts. 321 ; Tanziler, ts. 298 ; Torso,
G. ts. 298 ; Tuwingen, Bemoldus de -,
ts. 298; Valrus, Her. ts 298; Veit-
haser ts. 298. — scltts. Stahilli, Stehel-
linus 298. 320. ts. 321. — O.A. Beut-
Ungen 41 (2). 52. 73. 92. 94 (2), 183.
184. 205. 298 (2). 454. 466. 488. 493.
513.
Beuteacheen, s. Richetensachsen.
Rex, Werinhems, ciy. in Rutelingen U.
321.
Bexingen, s. Raggesingen.
Bhein 499.
Bheinheseen 454.
Bheineheim, s. Reinsheim.
Bheinthal, St. GdOiseher Bez. 336.
Rheni com. palat, s. Bawaria.
Ribestain 385.
Rieh-, Riccardus, Richart 44., fr. 370,
— S. Angeli diac. card. 51. 55. 113.
509. — Joseli. — nob. de Werstain.
— dec. can. Winpinens.
Riebe, Riechen, Ryechen, Bichen, bad.
B.A, Eppingen, nobb. de -, 324. —
Dyetericus, Dytericus mlL de -, 322.
ts. 323. ts. 324; fil. Dytericus 322;
Renboto mil. de -, 322. 323., sg. 323.
Richelins-, Richelishus, BeMertshaue,
Gem. Steinach, O.A. Waldeee 79. 96.
115. 116. 147 (2). 148.
Richelismti, Biehlisreute, Gem. SehUer^
O.A. Bavenaburg 50. 53.
Richem-, Riehen-, Richi-, Richinbach,
Richibacensis ecda., abb. et conv.,
Kl. Beiehenbach, O.A. Freudenetadt
439 ff. 447. 449. 452. 484. 489. —
Richenbacenses 452. — abb. Folmarus
449. — frs., mchi.: Adelbertus, Bran-
gerus, Gozwinus, Hartmannas, Rapodo,
Wazelinus 453. — prior 332. 333. 341.,
sg. 342. — sorores B., Richinza, W. 449.—
Kl. Beiehenbacher Forst 454.^ Beiehen-
baeh, O.A. GaOdorfVSn. 188. — Beiehm-
bach, O.A. Göppingen, Marquardas pleb.
de -, ts. 358. 359. — Beiehenbaeh, O.A.
Saulgau, Eber, de ~, ts. 115. 116. —
Herbordus rector eccL de -, ts. 115.
116. ts. 189. 140. ts. 159. — wohl
Beiehenbaeh^ O.A. Spaichingen 455.
456.
Richenca, Richenza, Richinza, Richza
44. 443. 449. — de Hobenloch. -
soror Richenbacens. — prssa. ordin.
Penitent. extra muros Spirens.
Richeras über de Wertestin.
Richetensachsen, BeutsaeJuen, O.A^ Mer-
gentheim 505.
Biehlisreute, s. Richelisruti.
Richolf, -olff 436 (2). 497.
Richwinus pbr. de Sigmaresfelt.
Biedböhringen, s. Beringen.
Biedenheim^ s. Rietheim.
Biedeschingen, s. Eschingen.
Riedbausen, s. Reitbusen.
Biedlingen, s. Rivdelingen.
Rieher von Stainhusen.
Rienolz, vietteieht Begnitz in der preuss.
Herrschaft Achberg an der Argen,
Gunradus quondam mil. de -, ts. 277.
278.
Riepain, des. -, Ber. de Ogoltshusen.
Riet, Riete, Rieth, Altenrieth, O.A. Nür-
tingen, Agnes de -, 358 (5). 359. —
L. mil. de -, Lvdewicus de -, des.
de Molendino, ts. 298. 858 (5). ts.
491. 492. — Lutz von -, 298. — Vbricus
de -, des. de Molendino, 358 (5). —
Bieth, O.A. Vaihingen, H. mä. des. de
Meinshein sive de -, 490. — Bied^ Gem.
Fronhofen, O.A. Bavensburg 472.
Rietenowa, Rietinowe, Rietnow, -we,
Ritenowa, Bietenau, O.A. Backnang
82 (2). 88. 129. 140. 141. 154. 230.
231. — Vielleicht auch Büdenau, bair.
AG. MUtenberg 487 (3). 438.
Rietheim, Biedenheim, bair. A.G. Aüb
437 (2). 438.
Riethusen, Biedhausen, O.A. Saulgau
262. — Ber. pleb. in -, ts. 262.
Bieti in Italien, s. Reale.
Biexingen, s. Ruggesingen.
Riggo 497.
Rihmunt 436. 497. — de Ratingen.
Rihtelbach, Biegdbat^, O.A. Crailsheim,
Gvnradus de -, gardianus in Hallis,
ts. 175. 176. U. 188. 189.
Bimbotto, s. Reinboto.
Rimisberge, Bimmereberg, Gem. Esen-
hausen, O.A. Bavensburg 50. 53.
Binyi>ar, s. Rintbaren.
Rincgelingen, Binddingen, bad. B.A.
Bretten 192. 193.
Ringenburc, Binggenburg, Gem. Esen-
hausen, O.A. Bavensburg^ Johannes de
-. 262. 263., (sg.) 263., ts. 414. —
Wezelo de -, 263.
Ringingen, Ringuigin, Eingingen, OJi.
Blaubeuren 468. — mgr. Radulfus,
rector eccl. de ~, 468. — Ünter-Bing-
ingen, bair. A.G. NÖrdlingen, Heinriens
dec. in -, ts. 15. — superior TÜla,
Ober-Bingingen, bair. A.G. Hlhhstädt
64. 65.
Ringinger 883.
Rintbach, Nieder- oder Ober-Bimboi^
O.A. Mergentheim 437. 438.
Rintburen, Bimpar, bair. A.G. Wirzburg,
Ghilnradus des. de - ts. 260. 261.
Ripa, vidleicht „am Stad,*' Gunradus miL
de Kyrchhein, des. in Ripa 267. —
Heinricus mil. de -, ts. 263. — Ruden-
gerus in -, 417. — Ripam, super-,
Volso, civ. Wormaüens. 203.
Ripertus 448.
Orts- und Personen-Register.
565
Rise, Hainricns ts. 20.
Rispuhil, Hainricns ts. 169.
BmHssen, s. Tussin.
Rit, Rieden, O.A. HaÜ, oder ahgeg, hei
WefftemaOi, 0,Ä. Öhringen 260. 261.
RIt-, Rndelingen, Riedlingen O.A. Stadt
cYts. 127. 128. 177. — ceUerar. Hain-
ricns de -, ts. 128. ~ cives in : Gttn-
radns des. Gaerwer 127. 128; nx.
Irmengardisi fil. Johannes; flae.: Gepa,
Gerdmda, Margaretha 127. — monetär.
Cnno de -, ts. 128. 177. ts. 252. —
O.A. Riedlingen 20. 46. 52. 77. 79 (3J.
96 f3). 102. 115. 116. 122 (5), 124 (2).
128 (2). 129. 135. 137 (2). 140. 148
(2). 177 (2). 183, 210. 213 (2). 219
(4). 229. 236. 250. 252 (3). 254, 281
(2). 285 (2). 294. 308, 329. 331 f2j.
337 (4), 370. 400, 423. 453. 467. 469 (2).
Ri^digems, s. Rudegems.
RiTt, in der -, 427.
Rintelingin, s. Reytlingen.
RiYÜ, RiTthi, RUH, abgeg. Burg oberhalb
Weingarten, O.A. Ravensburg, Eber-
hardns des. de -, 479. — Hohen- oder
Nieder-Reuihin, OJL, Eerrenberg 104.
105.
Robertos 485.
Rod, Rode, Rode, 9 Rodt, O.A. Freuden-
Stadt, BUlung de -, 448. 453; Lintfridns
de -, 443 (8). ; uz. Dem&t 448. — dbgeg.
Ort ztcisehen Pforzheim und Weissen-
stein 97 (2) vgl. mit 494. — Reieharts-
roth, bair. A,G. Rothenburg, fr. de -,
comndtr. ord. hosp. S. Johannis Her-
mannus ts. 340 vgl. mit 494; Vlricus
ts. 3. 4. Vgl. Reieherteroden. — WM
mit Hohenroden, Gern, Sasbaehwalden,
had. B.A. Aehem, zusammenhängender
Name 167.
Rodero, Diethems des. -, miL ts. 228.
Rodt, 8. Rod.
Rober, H. des. -, ts. 124.
Rifdelsee, s. Rotelse.
RöhUngen, s. Rohelingen.
R&te, f Oherroth, b<ur. A.G. Illertissen,
Lydiwicns et Hainricns milites de -,
tss. 387. 388.
Roth, O.A. Freudenstadt 494.
Roettingen, Ro tingln, Rutingen, Röttingen,
hair. A.G. Aub 89. 90. 436. 437. —
Adelbert de -, ts. 438. — Diemarus
de -, 436. 437 (3). 438. — Gerunc
de -, ts. 437. 438. — JntU de -, 16.
— Rihmunt de -, ts. 438. —Beringenis
dec. in -, ts. 90. — Erckingerus sclts.
in -, ts. 90.
Roggenbnrg, Roggesburc, Roggenburg,
bair. A.G. Weissenhom, Hainricns de
-, mchs. de Angea ts. 277. 278. —
Vlricus de -, ts. 327.
Roggenburron, Rogenburon, Roggen-
beuren, bad, B.A. Überlingen, G., Gon-
radus fr. de -, cnvrs. de Biwende ts.
257. U. 344. ts. 426.
Rohelingen, Rohlingen, O.A. EUwangen,
Gonradus nüL de ~, min. Elwaoens. ts.
15. 21. ts. 21. 22.
Rohnbach, s. Ronibach.
Rohrdorf, s. Rordorf.
Rohrmoos, s. Rorimosi.
Roigenmoos s. Rorgenmos.
Roma, Romana eccla. 48. 49. 99. 153.
466. 468 (3). 471. 484 (5). 485 (2). —
hospitale S. Spiritus in Saxia de
Urbe 211. 333. — (card.) diac: S.
Adriani Ottobonus 51. 55. 113. — S.
AngeU Riceardus 51. 55. 113. 509. —
S. S. Gosmae et Damiani Egidius 464;
Jordanus 118. — S. Eustachii Vmber-
tus 52. 55. 113; Willehnus 464. — S.
Georgii ad velum anrenm Gottifridns
52. 55. 113; Petrus 464. — S. Hariae
in Gosmydin Jacobns 51. 55., sg. 85.,
113. — S. Mariae in Porticu Matbeus
113. — S. Mariae in via lata Octavia-
nus 51. 55. 113. 464. — S. Nicolai in
carcere Tulliano Johannes 51. 55. 113.
464. — (card.) epi. Albanensis Petrus
464; Rudolphus 113. — Ostiensis et
VeUetreosis Henricus 113. — Portuens.
G. (Konrad Gr, v. Urach) 465. 466;
Portuens. et S. Rnflnae Johannes 113;
Otto 464. — Prenestinns Stephanns 51.
55. U3. 509. — Sahinenais Guido 113;
Wilhehnus 464. — Tusculanus Odo
51. 55. 113. 114. — card. pbrL: ba-
silicae XU. apostoL Willehnus 464. —
tit S. Lanrencii in Lneina Guido 118 ;
J., Johannes 51. 55. 464. — tit. S.
MaroeUi Petrus 464. — tit. S. Jlarci
Guillelmus 113. — tit S. Martini Symon
113. — tit. S. Prazedis Ancherus 113.
— tit. S. Sabinae Hugo 51. 55. 464.
— ap. sed. legatus eps. Ratisbonens.
Albertus 117. 118., sg. 119. — papae
penitentiarius fr. Martinus 17. —
pontifices maxi mi 121. 237. 391.
397; Alexander UI.486; IV. 18.63. 399.
401. 475. 476. 509 ; Bonifacius VIIL
475; Clemens IV. 180. 201. 211., (sg.)
212., 226. 236. 237, 239 (2). 240. 251.
289. 290., sg. 290., 325., sg. 326., 333.,
sg. 333., 334. 335. 346. 370. 376., (sg.)
376., 377., sg. 377., 391. 392 393. 397.,
sg. 397., 398 (2). 399 (2). 401. 402.,
sg. 402., 405. 509 (3); Gregorius VII.
438. 484; DC. 56. 487; Honorius III.
50, 113. 503; Innocentius II. 186.
485 (3); IV. 7. 28. 56. 468. 464. 465
(2). 466. 467 (8). 468 (2). 469. 470 (2).
471 (2). 478. 4&9. 503 (3). 504 (2).,
(28g.) 504; JbAofifies XXll. 31B; Leo
m. 429; Urbanus IL 484 (3). IV. 24.
47.48.50. 51. 52., sg. 52., 55 (3)., 8g.56.,
60.62.67.68(2). 71.84. 99. 112. 113., sg.
114., 121. 123. 153. 506. 507.- Roman,
ecde. yicecancellar. Jordanus mgr.
(et notar.) 52. 55; Marinus mgr. 465;
Michael de Tholosa mgr. 113. — Ro-
manorum imperatores et regesiAr-
nulfüs rex 432(51., (sg.) 438; Gonradus
U. imp. 435; III. rex 440. 451; IV. rex
189. 274. 334. 404. 419. 469. 473. 518
(2) ; Fridericus L imp. 186. 485 (4)., (sg.)
485., 501 (2). n. imp. 88. 237. 804.
419. 458.461. 469. 478. 503; Heinricus
IV. imp. 437. 450. 458. 484. 500 (2);
VI., sg. 486; Vn. rex 290.291., {sg,) 489;
Hludovicus, -uuicus imp. L 499; IL
430; Karolus {Karl der Grosse) rex
429 (2). 496. 498 (2) ; HL imp. 481 (4).,
(8g.) 432 ; Lotharius 440; Otto lU. imp.
483; PhOippus rex 511; Wilhehnus rex
sg. 490.
Romanus, Ebirhardus, dns. de Tusein.
— Hainricns mchs. de Augea ts. 277.
— Jaeobus 377. 398.
Rompoldus 406.
Ronibach, der Rohnba^ bei Mittetenzthal,
O.A. Neuenbürg, 452. 454.
Rordorf, Rordofh, Rohrdorf, OJL Horb
245. — Rohrdorf, OJL NagM, Hekir
rieus ß. de -, ts. 491. 492. — Rokr^
dorf, bad. BJL MesMrth, Berhtoldui
dpfr. de -, 169 (2)., ag. 170.
Rorewanch ts. 406.
Rorgenmos, Roigenmoos, Gern, Koppel,
O.A. Ravensburg 60. 53.
Rorimosi, Rohrmoos, O.A. Ravensburg,
Bur. de -, ts. 246.
Rorsehach, Rorsehaeh, dt. (MUsehvr B^
zirksort a. Bodensee, R. de -, mnl. S.
GaUi 835. 336. — Bezirk Rorsehaeh
46. 336.
Rosenberg, Rosenberg, Kantons Appen-
zell, . . de -, mnl. S. GaUi 335. 336. —
Egilolfus de -, mnl. S. GaUi 335.
336.
Rosen-, Rosin5we, Rosna, früher Rosenau
geschrieben, hohenzoller. 0.A, Sigmar-
ingen, dci. de -, 336. — Burchardus
mil. de -, 69. sg. 70., 284., sg. 285. —
Eber., Eberhardus miL de -,69., sg.
566
Orts- und Personen-Register.
70., 284., (sg.) 285. — Ebo de -, 69.
284. 285.
Rosenuelt, Roaenfeld, 0,A. Sulz, GAn.
yicepleb. in -, ts. 44.
Rosseriet, Rossach, O.A. Künzelsau, G?oD-
radus mil. de -, ts. 188. — fr. ei. Sy-
fridus Kimin mil. ts. 188.
Rossewac, -wag, Rosewac, Roswach,
Rosswag ^ 0^. Vaihingen, Gnnradiis
nob. de -, des. de "i^senberg (üsen"
herg, abgsg. Burg im Rhein, dicht unter-
halb Breisachs), ts. 228. — Heimicus
de ~, ts. 463 ; inn. de -, (im Text de
Oredngen) sg. 12. — RTdolfüs mil.
de -, ts. 824. — Bertoldns pleb. de -,
6., (sg.) 6., 7.
Rotaha, Roth, O.A. Mergentheim oder
Ober-, Unter-Roth, O.A. Gaüdorf^Q.
Rotelse, RÖdelsee, bair. A.O. Kitzingen,
domini de ~, 801. 302.
Rotem-, RoHmbere, RothenbergO.A. Cann-
statt, Walter i>on -, 498.
Rotenbach, Rotenbach, O.A. ERwangen,
Ladewicüs de -, ts. 890. — dns. Shi-
ridos mil. de -, ts. 21. 22.
Roteobmrc, -barcb, -borg, -borh, -barck,
Rothenborch, Rottenburg, O.A. Stadt,
Albertus com. de -, ISa, (sg.) ISa -
Waltherns des. Maistilman de -, 160. —
Rottenburg, O.A. 4. 24. 44. 125. 138.
168. 172. 241. 248. 266. 287. 309. 372.
389. 413. 4S3 (2). 454. 474. 492 (2).
494. — Rothenburg a. d. Tauber, 59.
60, 512. — dorn. hosp. S. Johamiis in
-, 3 (8). 4. 505; comdtr. Gonradns de
-, ts. 8; frs. Albertus, Bernoldus, Her-
toldus, H. ? celler. tss. 505. — Adleidis
puella dca. de -, 90. — Gonradus dpfr.
de -, ts. 501. — Heinricus com. de -,
437. 438. — Her. scltts. in - 505. —
Bair. A.O. Rothenburg a. d. T. 4 (2),
10 (2). 57. 346 (2). 438. 494. 502.
Rotenfels, -vels, -velse, Rothenfels, bair.
A.O. Sitz, Albertus de -, fr. dorn. Teut.
Mergenth. ts. 459. - RothmfOs, bad. B.A.
Rastatt, mil. de -, 297 (2). — Wem-
herus de -, 41. — Heinricus vicepleb.
de -, ts. 340.
Rotenmünster, s. Rnbenm mium.
Roth, ecda., KL Roth, OJL LeutUreh
362. — B. abb. de -, U. 862. — Wem-
hems csts. ts. 362. — Roth, bair. A.G.
346. — Vgl. Rod, Rothe, Rotaha.
Rothenberg bei Wiesloch, Friderieus Streife
von -, 486. — Vgl. Rotembere.
Rothwasser, s. Rubea aqua.
Rotingin, s. Roettingen.
Rotwil, -wyl, -wile, Rothweil, Rottweil,
Rotwil, Roleuil. cvts. Rotticeil O.A.
Stadt 74. 75 (3). 80. 176. 325. 361.
scltts. et consules (sg.) 176. ~ eccla.
S. Pelagii in ~, 506. 507. — moneta
m -, 270. — CTS. : Scappel 361 ; Werde-
linus 412. — Berh. de -, ts. 270. —
Ber., Bertoldus des. de -, cutts. in
Biynde U. 79. ts. 96. ts. 148. - R^*
dolfns epUns. de -, 54. — Predica-
tores in -, Eberhardus prior ts. 345.
— O.A. Rottwea 44. 55. 80. 92. 128.
179. 248. 299. 301. 325. 356. 361. 370.
413. 430. 433. 456. 493 (2).
Rft>de 443.
Rötherus 446.
Rubea aqua, Rolhvfasser, Quettbaeh der
Enz 452. 454.
Rubertina 382.
Rttbeum, Rubevm mium., Rotenmünster,
abba. et eccla., Rottenmilnster Kl. 54.
74. 80. 176. — cuTTsL: Berhtoldns,
Gnnradus 54.
Ruck, s. Rugge.
Rvde, Gnnradus des. -, 54 vgl. mit 513.
Rüde-, Rnde-, Rydi-, Rif dl*, R«de-, Rudi-,
RVede-, Rvde-, Rudengerus, Rvdeger,
RQdeger, 260. 279. 411. ts. 416. 512
— institor 381. — miL ts. 357. — de
Banzcingen. — des. Dahs. — camerar.
de Erlebach. — deGriesingen. — Hako.
— de Haldun. — prior de Kamberc.
— cmdtor. ord. Theuton. in Mergent-
heim. — mil. de Oren. — PluTat —
in Ripa. — de Steige. — pleb. de
Sulma. — Sazel. — mil. de Tieffen.
— Wigerihc. — de Wihsil.
Ruderat 497.
Rudmerd>aeh, s. Rutmerspach.
Rudolf, Ru-, R&-, Ry-, R«-, R»dolfus,
Ru-, Ra-, Rf dolphus, Rödulfus, Rudul-
phus, Radolflüs 411. 442. 443 (2). 485.
486. 487. 497. — mgr. 167., mgr., iuris-
peritus et notar. ts. 202. ~ scrds. 472.
— Albanensis eps. 113. — de Althem.
— de Alto Gastro. — marehio de
Baden. — de Berolfstat — pleb. de
Bilringin. ~ pleb. de Boze. — de
Breitenstein. - de Bfthaugia.— deGhlin-
genstain. — eps. Constantiensis 301.
— des. Diethmar. — prbr., soc. deni.
in Ehingen. — de S. Gallo, mehs. de
Augea. — mgr. de Hagenbueh. — de
Haldewanc. ~ gen. Haller. — des. Härder.
— Hasenzagel. — de Hettirbak. —
de Hohinstiege. — nob. de Hrnder-
singen. — mil. nob. de Humhein Alta
Domo. — Johelarius. — isenli. —
abb. de Isinina. — de Kraigin — de
Masilhain. — com. de Monteforti. —
Phystus. — mil. de Rossewac. — cplns.
de Rotwil. — mehs., yestiarius de
Salem. — de Sallesteden. — de Seaf-
husa. — mgr. can. in Sindflyingin. —
de Slegewidon. — de Smalonegge. «-
des Spachratt — de -, pinc de Tanne.
— de Tegginhusen. — com., eom.
palatin. de Tuwingen. — de UpstadL
— pistor, fr. mii. Vallis S. Gracis. —
Vesarius de OtoWeswanc. — des l^lli-
eus, enyrs. Vallis Leonis. — rector
ecele. in Waltmessingen, can. Argen-
tinens. ~ vicar. in Wildorf.
R&ehän, s. R5chelheim.
Rvdegerus, s. Rudegeros.
RUdenau, s. Rietenowa.
Rvkerus mil. de Grivbingen.
Rfmelingen, Ru?melingen, ReimUngen,
bair. A.O. Nördlingen, 391. — Gon-
radus Ticepleb. ts. 15.
Rüssdhausen, s. Rusinhusen.
RTte, Ruith, A.O.A. Stuttgart, Johannes
adTCs. de ~, ts. 216.
RüH, s. Ruti, RuiU.
Rvzielinus, Ber. 411.
Rttfinae, S., et Portuensis eps., s. Por-
tuensis.
Ru-, Rvfns ts. 328. — burgravius to. 279.
ts. 280. — Gonradus 415: scds. des.
-, ts. 368. — H. 411. — Vfanensis ts.
134. — 0. Vlmensis ts. 134 (2).
Rugge, estrm., Ruck, abgeg. Burg, O.A.
Blaubeuren 374. 375. — A., AI. dpfr.,
mil in -, ts. 352. U. 353. — Anahal-
mus mil. de -, ts. 352.
Rugger, -uStRuggeraSyGrezzer. — eeller.
Hirsaugiens. — de Hirsslanden.
Ruggesingen, Röegesingnn, Riexingen,
Ober-, Unter-, O.A. Vaihingen, iiX.--
Sigboto de -, ts. — 45a 454.
Ruhe, Rfdolfus, Johelarius, des.*, 191.
RThelberc, htsige. Mtchad^terg, Oem.
Cledn'onn, O.A. Braekenheim, pleb. de
", ts. 324.
Ruhestat 489.
Ruith, B. Rihe, Rütde.
Ruiti, RiUi, abgeg. Burg und WeOer bei
der O.A. Stadt Obemdorf, Friderieus
mil. et fil. Reinher tss. .300. 301.
Rumbiblie, Hugo des. -, ts. 92.
Rumpoldus de -,8. Seara. — Gonradus,
mil. de Steinaeh ts. 409.
Rtt. de Arnach. — pleb. in Bote. — mil.
de Bdehaugia. — prior frm. Predieat
Gonstant. — de Hitenrati. — mil. de
Hunbreehtesreit. — mil. de Zwive Isberc
Rnber, Hugo des -, ts. 829.
Orts- und Personen-Register.
567
Röcgesin^n, s. Ruggesingen.
Röchelheim, Rücheln, abgeg. Ort hei Er-
lach, had. B.A, Oberkireh 443. 4S3.
Rvde tä. 360.
RA-, Rvdegerus, s. Rudegerus.
Rüdelinsi unermittelt 271.
Rü-, R^dolfus, s. Rudolf.
R^m. dec in Swenningen.
R^mo csts. S. Gallens.
Ropo, R^Uiebus des. -, civ. de Rauens-
purc 415.
Rüsche, Hainricus des. -, ts. 13.
Rüsten 449.
R^tliebus des, s. Rnpo.
Ru-, R&-, Rvpertus, de Beringen. — de
Dume. — monetär, civ. Ehingens, ts.
100. — de Lirhein. — de Niwertingin,
civ. Ezzeling. — de Tannen^els.
Rupraht 497.
Rusinhusen, wohl Rüsaelhausm , O.Ä,
Mergentheim 433.
Rutbald 497.
RQtde, Ruith, had. B,Ä. Bruchsal 192.I9S.
Rtttelingen, s. Revtlingen.
Rutgis 497.
Rvthowe, Eberhardus des. -, ts. 12.
Ruti, Rüti, ReuU, Gern, Eaenhatisent 0.A,
Ravensburg 50. 53, — ? dasselbe Reute,
oder Ruti abgeg. Burg bei Weingarten,
oder Reute hei Fronhof en, 0^, Ravens-
burg, oder Reute, 0,A. Saulgau, Gon-
radus mil. de -, ts. 135. ts. 137.
ts. 139. ts. 205. ts. 263. — Hainricus
mil. de -, ts. 139. ts. 205. — ReuU
bei Thaldorf O.A. Ravensburg 485. —
penes Grunbach, Vorderreute beiKrum-
hoch, Gem. (Ober-) Eisenbach, O.A.
Teitnang 50. 52.
Rutingen, s. Roettingen.
Rutllp 497.
Rutmerspach, Rudmersbach, O.A. Neuen-
bürg, Grannis de -, 58. 59.
Ruvmelingen, s. Rvmelingen.
Ruwenfels, Rauhenfels, abgeg. Burg auf
der Markung Hutzenbach, O.A. Freuden'
Stadt, Berchtoldus mil. de -, ts. 172;
fil. ei.: Timo ts. 172.
Ruzegunstaige, vielleicht ein mit der van
Gerhausen auf die Alb hinaufführen-
den Steige in Verbindung zu bringen^
der Name 374. 375.
S.
S. ts. 280. — notar. ts. 46. >- de BerolMat
— de Bure. — dec. Elwacens. — Ge-
butil. — de Megenshain. — de Mindil-
berch. - mal. cellerar. de Molinbrunne.
— de Nttschen. — miL de Oteneheim.
Saargau 499.
Sabina, prssa. in Stainhein.
Sabinae, S., tit - pbr. crd. Hugo 51. 55.
404.
Sabinensis eps. Guido 113. ~ Willelmus
464.
Sachsenheim, s. Sassenheim.
Saderliswiler , Sederlitz, Gem. Thaldarf,
O.A. Ravensburg 50. 53.
Sadoeh sacerdos 434. 435.
Saeildmann, Judeus 278.
Sskendorf, Seckendorf, bair. A.G. Cadcilz-
burg, Amoldus mil. dpfr. de ~, ts. 223.
224. ts. 225.
Saeldinhom , Seldenhorn , SMenhom,
Gem. Unter-Schwarzach, O.A. WaJdsee,
H. mil. de -, 61. 62; Henricus mil. de
-, 157.
Sah-, Sachs-, Salshach, Sasbaeh, bad. B.A.
Achem 488.
Sahsbach, Scisbach^ Nebenflüssehen der
Murg 452. 454.
Sahsenheim, s. Sassenheim.
Sailarius 813.
Salbeningen, Salmendingen, hohenzoUer.
O.A. Hechingen, Peregrinus mil. de -,
ts. 40. 41.
Saleeho de Sintprechtsshusen.
Salem, Salmaneswilr, abb. et. conv., frs.
de -, mehi. de -, mium.. Kl. Salem 12.
27. 54. 91. 93. 100. 101. 103. 104. 122.
124. 126. 127. 163. 177. 195. 209. 210.
211. 233. 269. 277 (3). 308. 326. 344.
363. 364. 367. 381. 383. 385.406.458(2).
479 (2). — abb. (sg.) 345; Eberhardus
126. 163. 177. 210. — cellerar. : Berthol-
dus ts. 277. ; Gnnradus ts.277; H., Hain-
ricus ts. 345, - de Ezelingen ts. 127.
177. ts. 326.; ^tlncus de Biberah ts.
127. — cnyrsi.: Bertoldus, Burcardus,
Gonradus, H. de Gresenbrunne, Her-
mannus tss. 249. — frs., mehi., Atzo
mgr. ts. 177; Bertoldus ts. 249; Bruno
ts. 249; G. des. Mureel mgr. ts. 177;
GVnradus de Gonstantia ts. 195, - Niger
ts. 195, - de Veringen U. 127. ts. 277;
H. pistor ts. 277; Hainricus ts. 277;
Hartmannus ts. 249; Hermannus de
Schafhusa ts. 249; Johannes ts. 249.
ts. 360; Ni-, Nycolaus ts. 209. ts. 210.
ts. 249. ts. 277. ts. 345. ts. 363; Rein-
hardus 128, - Wlpis ts. 127 ; R^dolfus
incisor mü. ts. 363; Vlricus Gra-, Gra-
tarius de Biberah ts. 127. ts. 177; Ulri-
cus des. Hagene 177; Waltherus ts. 277,
~ de Liindaugia ts. 195. — officialis G.
ts. 177. — sclstcs. Marquardus ts. 845.
— vestiarius Md., Rüdolfüs de -, 54.
ts. 270.
Salenstein, s. Salwenstain.
Salhenwilar, -wiler, Eber. mil. de -, Eber,
et Hainricus frs. de -, tss. 201.
Sallen, vieUeicht Kirchensaü, O.A. Ohr-
ingen, Henricus de -, fr. domus hos-
pitalis in Mergentheim ts. 357.
SaUestat, -steden, -steten, -stetin, Salz-
stetten, O.A. Horb 441. 443. — A.
Adelbertus de ~, ts. 444. ts. 450. ts
451. 453. — B., Bertholdus de -, ts
450. ts. 451. 453. — Rödolfüs nob
de-, 445. 446. 453. — Wemhems de -
448 (2). — Sallestenses: Adhelhardus,
Bertoldus (2), Borchardus, Ebbo, Hein
rieus, Ingefridus, Marewardus, Regln
boto, Wilandus, tss. 445.
Salmaneswilr, s. Salem.
Salmendingen, s. Salbeningen.
Salomon ts. 262. — notar. ts. 342.
Salonne im SeUlegau 429.
Salshach, s. Sachsbach.
Salwenstain, Salenstein, Schloss im thur-
gauischen Bez. Stecl^om, Gfnradus de
-, ts. 132.
Scdsbach, s. Sachsbach.
Salzbronnen 484.
Salzman, -manne, Albertus ts. 270. ts. 363.
Salzstetten, s. Sallestat.
Sambia, Sambien, Samland, zur Zeit der
Deutschordensherrschaft eine der 4 FrO'
vinzen Ostpreussens , htztge. ein Theß
des preuss. Reg.-Bez. Königsberg, eps.
Sambiens., Bischof Heinrich v. -, Weih-
bisehof v. Wirzburg 146.
Samens-, Semanshusen, Seemanshausen,
Gem. Reicheneibach, bair. A.G, Eggen-
felden 146. 147.
Sanctus etc. Adrianus. — Agnes. — Alto.
— Andreas {St. Andreasstift in Worms, s.
Wormatia). — Angelus. — Amualls.
— Augustinus. - Aureüus. — Bene-
dictus. — Blasius. — Gatharina. —
Gesarius. — Ghristina. — Glara. —
Gosmas et Damianus. — Grux (dstrm.
S. Grueis, s. Werde; Vallis S. Gruds,
s. Heüigkreuzthal). — Damianus.
— Denis. — Egidius. — Elisa-
betha. — Eustachius. — Fesüna. —
Gallus. — Georgius. — Germanus. —
Gregorius. — Guido. — Jaeobus. —
Johannes. — Laurentius. — MarcelluB.
— Marcus. — Margaretha. — Maria.
— Maria Magdalena (s. Spira). — Mar-
tinus. — Mauritius. — Nicolaus. —
Omnes Sancti. — Pancratins. — Pan-
taleon. — Paulus. — Pelagius. — Petrus.
568
Orts- und Personen-Register.
— Praxedis. — Rufliui. — Sabina. —
Serrilianus. — Spiritus. — Stephanus.
— Sulpidus. — Thomas. — Trinitas.
— Walpurga. — Wido. — Wilhelmus,
Me/be, soweit nichts anderes bemerkt ist,
unter dem betreffenden Namen,
Sänge, s. Zange.
Santmichelspurcb, St. MiehaMmrg, tiroL
B.A. Bruneek 476.
Sanus vir, Hermannus ts. 248.
Santo CV8. Ehing. ts. 100.
Sapiens 411.
Sarchiwile, Eberhardua mil. de -, 157.
Sardinias rex Henrieus 237.
Sathaek, s. Sahbach und Sahsbach.
Sassen-, Sahsenheim, CTroM-SM^efiMm,
O.A. Vaihingen , 442. ecda. de -, 222.
— Heinrictts csts. eccle. S. Trinitatis
Spirens. rctr. eocie. de -, 221. 222 (8).
sg. 222.
Satel, Sattil, Crafto 212. — Hainricus
212. — Reinherns 212. — Sifri-, Sinri*
dus des. -, mil., regalis Augiae mnl.
212. ts. 213. 807 (8).
Saulgau, s. Sulgen.
Saupaeh, s. S5ppe.
Sauwens-, Sowinsheim, Seinsheim, bair.
AG. MarktbreU, H. de -, 208. - dmns.
Hilthebrandus mil. de -, ts. 3. 4.
Saxia, hosp. Scti. Spir. in -, s. Roma.
Sazo de Bökkensheim.
Scade, Hainricus, ts. 201.
Scaf-, Schafhusa, u>ohl SchafThausen am
Rhein, fr. Hermannus de -, ts. 189.
140. ts. 249. — fr. Radolfos de -, ts.
139. 140. — Sehaffhamen, bair. A.Q.
Mrdlingen 49$.
Scainbuch, Schainb&ch, Schaienbuch,
nemus, SehlhUmehwdld 80. 81. 116.
486 f2J.
Scappel ciy. de Rotwil.
Scara, Schera, Schftre, Scheer, O.A. Saul-
gau oder Seherben, O.A. Waldsee,
Rumpoldus de -, ts. 268. — • Vgl.
Schera.
Scarphenberc, Seharfenbergbei Annweüer,
Berhtoldus de -, 452. 454.
Sceftersheim. s. ScheftersheinL
Scercingen, Regenbodo de -, 442.
Scermen 489.
Schaden, des. - de Willinz.
SdMwinshausen , Sehaiblingshausen,
Schädwin von -, 13.
Schaemem, Langenschemmem, O.A. Bi-
berach, Albertus mil. de -, ts. 406.
SchaffeUcingen 492.
Schafhusa, Schaffhamen, s. Scafhusa.
Sehaiblingshamen, s. Schädwinshamen.
Schainbvch, K. mgr. des. ~, ts. 352. —
£. fr. ei. U. 352.
Schainbach, nemus, s. Scainbuch.
Schaldingen, -kelingen, -kilinge, SeheUc-
lingen, O.A. Blaubeuren, mgr. G. notar.
de -, te. 385. — H. de -, U. 385. —
VI. com. de ~, 353., (sg.) 354., 359.,
(sg.) 860.
Schalczburg, Schasispurg, SchaXhiburg,
abgeg. Burg, O.A. Balingen, 248. —
H. mil. de -, U. 247. 248 ; fil. R. ts. 247.
Schamilier, Philippns 416.
Schammerberg, Sehemmerberg, O.A. Bi-
berach, Albertus de -, ts. 826. 327.
Scharben, s. Scara.
Scharber, Vlricas mil. des -, 157.
Scharf enberg, s. Scarphenberc.
Schartes, Schartlbad, Gern. Olang, tirol.
B.A. WeUberg, Gebehart de -, 339 (2).
Schazberc, Schatzberg, abgeg. Burg bei
Egelfingen, O.A. Riedlingen, C^nradus
de -, 336. 337.
Schedel, Shedil, gen. der -, Albrecht
▼on Stüsslingen.
Scheer, s. Scara und Schera.
Scheffowe, Scheffach, Ober-, Unter-, O.A.
Hall, Heinrictts des. de -, ts. 260. 2€t
Schefters-, Schefiters-, Scefters-, Scepteis-
heim,Schefterseim, SehOftersheim, O.A.
Mergentheim, 160. — clstrm., ecda.
S. Mariae, mgra. et conv., Kloster
SehOftersheim 9. 10. 43. 89 (2). 90 (2).
160. 161 (2). 512. — cpüm., sg. 9., sg.
10 , (sg.) 90., sg. 161., sg. 5U. — mgra.
B., Bertha 10. 43. 89. — sdtts. dstri.
Gmradus ts. 43.
Scheider, Heinricus, Vlricus, dcL -, tss.
416.
Seheinfeld, bair. A.G. 438 (2),
Scheich, s, Esslingen.
SeheÜdingen, s. Shaelclingen.
Scheilenberch, Sehdienberg, Burgruine
beim gleichnamigen Orte im FUrsten-
thum IMUenstein, Wlricus de -, sg.
426 (2).
Sd^emmerberg, s. Schammerberg.
Seheppach, s. Schuppach.
Schera, Scheer, O.A. Saulgau 200. —
Hvgo com. de -, ts. 330. 331. — Vgl.
Scara.
Seherribaeh 454.
Scheuerberg, s. Schuerberg.
Stiheuren, s. Schuren.
Schffenze, Ober-, Mittd-, ünUr-Sthefflenz,
bad. B.A. Mosbach 438.
Schieko, dns. -, ts. 248.
Schieseben, ein Hof in Mitterlana, Hrol.
B.A. Lana 279. 280.
I Schillingsfarst, SehiUingsfürst, bair. A.G.
SUz, Jutta dcta. de -, 89. 90. — bair.
AG. SehiUingsfürst 261.
SehOzburg 492.
Schindeler, C, des. -, Cvnradus ts. 242. ts.
314.— H. des. -, Heinricus ts. 814. to. 340.
Schiphe, Scipphe, Ober-Schüpf, bad. B.A.
Tauberbisehofsheim, 485. — Ludewicos
de -, 11 (4).
SMaitdorf, s. Slaidorf.
SManders, tirol. B.A. 280.
Schlau, SMatt, bad. BJL Engen 456.
Sehleehtenfeld, s. Slehünvelt
Sehlierstadt, s. SliersUt.
Sehmalegg, s. Smalenegge.
Schmichen, Sehmiedun, O.A. Blaubeuren,
Theis Aicher von -, ts. 287. 288.
Sehnetzenhausen, s. Snesenhusen.
SdmUrpflingen, s. Snnrpfelingen.
Schottberg, Schonenberg, Seonenberc,
•berg» Sehömberg, OU. Freudenstadi
442. — Eberhardus de -, 447. 454.
— Sehönberg, Gem. Unter^Both, OA^
Gaildorf, dec de -, 73. 74. — Seh9m-
borg, O.A. RoUufeÜ 413. 456. 456.
SchOnbu^, s. Scainbuch.
Schonen-, Schon-, Schonintal, Seonen-
dal , Kl. SchOnthal, O.A. KÜnzeleau,
mium., abb. *ei confrs. 11 (2). — abb.
de -, 73. 74,, gg. 260. 261., ts. 880^
Hiltebrandtts 11. — ceOerar. Dietricoa
ts. 260. — frs.: Egeno, Heinricas de
Swapach, Heinricus de Wirceburc^
Swipoto tss. 880.
Scholle, scab. de Bmchsel.
Schonberger, Heinricus des. -, 382.
Schonenberg, s Schonberg.
Schongewaria, S., dv. Augnstens.
Schopphiloch, cstrm., Schopflocher Hof,
Gem. Bargen, bad. B.A. Engen 132.
Schorembach, Sehombaeh, O.A. Sekomr'
dorf 152.
Schorendorf, Schorndorf, Sehomdorf 89.
40. 152 (2). — Gunradus sdtts. de -, ta.
152. — O.A. Schorndorf 41. 91. 152
(2). 387. 473.
Sehriesheim, s. Sriezesheim.
Sehroter, fr. G. des. -, ts. 294.
Sehrofenstein, s. Scrouenstain.
Schiotsberc, Sehrozberg O.A. Gerabronn^
Gvnradus dmns. de -, ts. 43.
SchnUn. SchvheUn, Scuhelin, SchOhdi,
Schuhehnus, civ. Esselingens., Eber.»
Eberhardus 214. 881. — VI., Ihrieu»
to. 194. 214. ts. 865. 381.
Schuerberg, Seheuerberg bei Neeharsulm,
cstrm., cpla. 158. 162 (2).
Schuppach, ? ScheppatA, O.A. Weinsberg,
Orts- und Personen-Register.
569
oder ? Schuppach, 0,Ä, Öhringen^ Cvn-
radus des. [de -,] ts. 84 vgl. mit 491.
Schur-, Schurebraüdus ts. 242. Is. 314.
— fil. Hainricus advcs. in Genrsbach
313.
Schuren, zu der -, Scheurm, bad. B.A.
Bastatt, 813. 314.
Schüssen^ die, s. Schvzzon.
Schussenrihit , Schus^ein- , Schuzzen-,
Schuzenriet, Schussinriht, Scuszenreit,
Sorech, Schiisäctnied O.A. Waldsee, C,
Gonradus inls. de -, ts. 79. ts. 96. ts.
148. — eccla. , mium., pps. et conv.,
Kl. Schussem-ied 72. 114. 115. 150.
151. 201. 206. 219 (2). 262. 263. 415.
— Abt Heinrich v. -, 487. — canon. E.
Grife 151. — pps. sg. 73; Bertholdus
23. 115., sg. 115.
Schuterut, Schuterat, Scutervte, mil. ts.
344; H. 154. 155 (2) ; Hainricus ts. 276.
Schvzzon, Suzeme, Zusse, die Schüssen,
51. 53. 114. 141. 142.
Schwabach, bair. A.G. 436.
Schwaben, s. Suevia.
Seil warzach, O.A. Saidgau, s. Suarzah.
— Schwarzach bad. BM. Bühl, Abt
und Convent von -, 467.
Schwarzenbach, s. Svarzenbach.
Seh wa rzenberg 4t)4.
Svhwarzwald, s. Nigra Silva.
Schweinsberg, s. Svveineburc.
Schwendi, s. Swendi.
Schtvenningen, s. Swenningen.
Schwetzingen, bad, B.A. 186. 390,
Schwigger, s. Swiger.
Schwiggersthal 512.
Scilhing, H. des -, ts. 362.
Scipphe s. Schiphe.
Scisterciensis, s. Cisterciensis.
Scolaris, Bertholdus des. ts. 172.
Sconenberc, -berg. s. Schonberg.
Scopa, sub -, Cönradus ts. 177.
Scophiloch, abgeg. Burg Schöpften auf
der Insel Reichenau 307. 308.
Scotorum mium. Gonstant. 463. 464.
Scouber, Bertoldus ts. 357.
Scralle, Vlricus ts. 276.
Scrouenstain, Schrofenstein, Gern, Stanz,
tiroL B.A. Landeck, Hartman Tarant
sen. de -, 338. 339.
Scutervte, s. Schuterut.
Scutüwan, F. 489.
Scbronnen, Seebronn, CA, Bottenburg
125.
Sebuilinus, Bur., ts. 285.
Seburc, Seeburg, 0,A, Urach, Ernestus
des. de -, ts. 850.
Seekaeh, s. Sekaha.
VI.
Seckendorf, s. Saekendorf.
Sederlitz, s. Saderliswiler.
See, vom -, s. Lacu.
Seebronn, s. Sebrunnen.
Seeburg, s. Seburc.
Seefeld, s. Sevelde.
Seemannshausen, s. Sanienshusen.
Seenheim, s. Seheim.
Sefridus, s. Sifridus.
Segeln, Segel, Gem. Thaldorf, O.A. Ravens-
burg 50. 53.
Seheim, Seenheim, bair. A,G, üffenheim,
Hermannus de -, ts. 90. ts. 417.
Seherach, Serach, bei Esslingen 383. 384.
Seifridus, s. Sifridus
Seillegau 429,
Seinekke, Adelbertus de -, 451.
Seinsheim, s. Sauwensheim.
Sekaha, Seckach, bad. B.A. Adelsheim 433.
Selbherre, Selpher, Selpherre, Bertoldus,
ts. 114. ts. 191. - Hainricus des. -,
mil. ts. 479.
Seidenecke, Seideneck, O.A. Mergentheim.
Fridericus de -, rector eccle. in Bref-
heim 56. 59. — Heinricus de -, 57.
59. — Hermannus de -, ts. 59.
Seldenliorn, s. Saeldinhorn.
Seluais, ? Feldbach 464. 465 vgl. mit
494.
Selvink, Hainricus, Her(mannus) 326.
Selzbach 499.
Senf-, Senfe-, Shenflinus, Senpheli ts. 403.
— Burkardus mil. ts. 13. ts. 406. —
Hainricus mil. des. -, 126.
Sennewis 124.
Sepulcrura Dominicum Jerosolimitan.,
prior et frs., prior et eptlm. 84. 121.
— prior Hugo 121. — Vgl. Denken-
dorf, Spira.
Serach, s. Seherach.
Servilianus, S., 223.
Sevelde, Seefeld, bair. A.G. Starnberg
(nicht A.G. Seeftld) , Hainricus de -,
ts. 476.
Seve-, Sevi-, Seue-, Söflingen, Söflingen,
O.A. Ulm, vüla 129. 130 (2). 302. 314.—
cplla. S. Laurentii in -, 180. 239. 240.
— coenob. S. Glarae, abba. et conv.
mii. S. Elisabethae, dominae de horto
S. Mariae (beatae Virginis) iuxta Ulmam,
Kl. Söflingen 129. 130 (2). 180. 239.
240. 302. 314. 815. 316. 487.
Shaelclingen, -gin, Schelklingen , O.A.
Blauheuren, Hainricus de -, ts. 847.
348. U. 349. ts. 400. ts. 403. ts. 419.
Sharbar, Sharher, Scharben 263.
Shedil,Schedel de -St Vczelingin, Albertus
des. -, s. Stuzelingen.
Shenflinus, s. Senflinus.
Shillingistat 512 (3;.
Shocho 100.
Shuheli, s. Sehuli n.
Sibant ts. 280.
Sibenbrunnen, Sinnbronn, bair. A.G,
Dinkelsbuhl, Gvnradus dpfr. de -, mnl.
Otingens. ts. 65. ts. 228. ts. 225.
Sibenstunt, Sibinstvnt, Bertoldus des. -,
269. 270. ts. 363.
Sibito 70. 502 (8).
Si-, Syciliae et Jerusalem rex, Gunradus
IL, dux Sueviae, s. Gonradus. — Siciliae
rex, imp. Fridericus H,, s. Fridericus.
Sidensvanz, Albertus ts. 255.
Sidingen 486.
Siebirsun ts. 101.
Si'gelarius 382.
Siegerstall, s. Sigihartstal.
Siezun, Siezzen, (Gross-) Süssen, O.A.
Geislingen, eccla. 288. 289. — Gross-,
Klein-, 500.
Sifri-, Syffri-, Sivri-, Siuri-, Sigefri-, Sefri-,
Seifridus ts. 15. ts. 128. ts. 252. 417. ts.
446. — pistor ts. 70. — scltts. ts. 15.
ts. 346. — pleb. de Althain. — de Auia.
— vicepleb. de Biuningen. -— abb.
Ganibergens. — Gerdo de Ravenspurg.
— dpfr. de Donersberch. — notar. de
Eberstin. — dee. Elwacens. — de Geg-
gingen. — de Hagen. — de Hagenowe.
— des. de Heimsheim. — lib. de Horowa.
— vicepleb. de Hurnehem. — Kimin
mil. — Kimo mil. de Enselingen. —
super Lapidibus. — des. de Leingrtibe.
— Maisterlin. — des. der Mor. —
Ohsen. — mil. deOtencheim.— Reiche-
lin. — mil. de Rotenbaeh. — serv.
dom. in Hotenbureh. — mil. des. Sattil.
— mil. des. Stemler. — de Stinpfach.
— mil Stumpff de Greglingen. — de
Sweiningen. — mil. des. Toppelin. —
de Vrbach. — de Tussin. — Vernus.
— de Wikardisheim. — mil. de Wol-
mershusen. — des. Zwrich de Steden.
Sigboto, Sigebodoy Sigeboto, Sigbotho,
443. — des. Gruein ts. lOÜ. — prior
Hirsaug. — de -, nob. de - Hunder-
singen. — de Ruggesingen. ~ de
Witelinswilare.
Sigebrecht 437.
Sigehard, Kanzler 500.
Sigelin, -us, Sigilin, -us 168. ts. 242. —
Albertus des. -, 382; Gunradus ts. 314;
Gonradus Sigelini ts. 381. 382; H.
Yillic., fil. Sigelini ts. 168.
Sigelo, -loh 444. — Httn.
Sigeloth de Gostulare.
72
570
Orts- und Personen-Register.
Sigemaneswilare I SimmiaweUer, G§m,
Waldhmttm^ O.A. Neresheim 435. 436.
Sigemundesheim, Simmozkeim 500.
Sigewarteswilere 485.
Sigewiaus 166.
Sigihartstal, Siegtrstaü^ Name einer Flur-
gegend südlich von Deuf ringen, O.A.
Böblingen 411. il2.
Sigirat 498.
Sigmaresfelt, Simmersfeld, 0,A, Nagold,
Richwinus prsbtr. de -, 447. 453. —
Adelbertus adiutor ei. 446.
Signeringen, Sigmaringen, hohenzoller.
Reg Sitz, 6(otefridu8) com. de -, 468.
469, — Uohenzoller, 0,A. Sigmaringen
70 (3). 77. 104. 170. 177. 191. 200. 210
(2J. 211. 294. 313. 331. 337. 370. 386,
430. 457 (2J. 465. 466. 493.
Sillenbuch, Sillenbuchf O.A. Cannstatt,
G. de -, 164.
Simmersfeld, s. Sigroaresfelt.
SimmisweiUr, s. Sigeroaneswilare.
Simmozkeim, s. Sigemundesheim.
Symon de Berlechingen. — com. de Eber-
stein et Gemini Pontis. — pbr. card. tit
S. Martini 113. — de Tannenvelse.
Simpreehtshattsen , s. Sintprechtsshosen.
Sindeldorf, s. Svnnelndorf.
Sindelttingen, Sindilvingin, Sindelfingen,
O.A. Böblingen 22. 106. 410. 411 (2). —
mium. S. Martini, pps. et. cptlm. 22.
371. 410. — canon. mgr. Eberbardus
de Horwe 310. 311; Hainricus de Mes-
kilch 109; mgr. Rudolfiis 22 (2); S. de
Megenshain 490. — pps. G.371. ; Johann
Tegen 487.
Sindenvingerin 382.
Singin, Singen, bad. B.A. Durlach, Heino
de -. 368.
Sinnbronn, s. Sibenbrunnen.
Sinpraht 497.
Sinsheim, bad. B.A. 296. 409. 428:454.
Sintprechtsshusen, Simprechtshausen, 0.A .
Künzelsau, Salecho de -, ts. 438.
Sintz, Synze, Burcardus civ. Esseling. 194.
283 (2). 284. ux. D , Dieburgis 283
(2). 284 (2).
Sinzenhösun 443.
Sinzheim, s. Svnnesheim.
Sirmenowe, -ßwe, Sirmin-, Syrmenowe,
Simau, O.A. Esslingen, Tilla 72. 346.
382. 495. — prssa. et conv. de -, dnae.
de -, conv. de -, mium., sctimnlss. in -,
sorores in ~, Kl. Simau 25., sg. 26.,
71. 72 (2). 122. 140. 165., sg. 166., 170.,
(sg.) 170 (2)., 8g. 171., 283,, (sg.) 284.,
289. 290. 303. 346. 358 (2)., sg. 359.,
364. 372. 373., sg. 373., 376. 377. 382.
383. 470 (2). 481 (2). — cpllns., serds.
Manegoldus ts. 283. 284. ts. 865. —
frss. cnvrsi. Berchtoldus 284; Gi^nradns
laic. ts. 283. — prssa. Helenbnrc 122;
M., Methildis 170., sg. 171., 283. 373.,
sg. 373. — soror Hedewigis ts. 859,
Helwigis 165.
Sisifendus 455.
Siso de Marasche.
Skietingun 443.
Slaidorf, Sleitdorf, Sehlaildorf, O.A. Tü-
bingen 442. — Anseimus de -, ts. 362.
Slegelewüere, Hainricus mil. de -, 263.
Slegewidon, unermittelt, H. mil. de-, ts.
219. — Hainricus de -, 262. 263 (2).
— RUdolfus de -, 243. — Winmarus
de -, 263.
Siebte, RVdolfus Jobelarius des. -, ts«
' 191.
' Slebtinvelt, Sehlechtenfeld, Gem. Kirchen,
' O.A. Ehingen 150. 151.
Sleice, Henricus miL des. -, ts. 104.
Sleitdorf, s. Slaidorf.
Slier-, Slirstat, Schlierstadt, bad, A.G,
Adelsheim 433. — Adelbero de -, ts.
438. — Vbricus de -, (Stein), sg. 97.,
sg. 98.
Siorro ciT. de Kyrehein.
Slunwac, toohl in der Gegetid der Orte
Igelsberg und Erzgrube, O.A. Freuden-
Stadt zu suchen 452. 454.
Smalcel, H. U. 280.
Smalnecke, -egge, Smalenegge, Smalan-
ecke, -egge. Schmalegg O.A. Ravens-
burg 132. — Cunradus pinc. de -, 190.,
sg. 191. 281. — Eber., pinc. de -, te. 132;
Eberbardtts de -, can. Gonstant. 190.
ts. 190., sg. 191. ~ H. pinc.de-, 157. 228.
229. 417., (sg.) 418. — Hainricus pinc.
de -, 132., sg. 183., sg. 136., 190. ts.
190. 191 ; . . mnls. Hainrici pinc. in Vtten-
dorf ts. 132. — Hermannus pinc. de
157. 190. ts. 190., (sg.) 191. — Rtt-
dolfus pinc. de 190., (sg.) 191. — Vlricus
pinc. de -, rector eccle. in Biberach
ts. 132. 190. ts. 190., (sg.) 191. 192.,
sg. 192.
Smalstetin 486.
Smerwer, GCmradus des. -, ts. 172.
Smetenbach, vielleicht ein abgeg. Ort un-
weit Gailenkirehen O.A. Hall 260. 261.
Smi*rere 512.
Sneiten, Ober-, Unter-Schneidheim, O.A.
Ellwangen, Rabeno pinc. de -, mnl.
Otingens. ts. 65.
Sneuber, Heinricus des. -, 383.
Snezenhusen, Schnezenhatisen, O.A. TeU-
nang 50.
Snoch, Wezelo cgn. -, ts. 97.
Snurpfelingen,&^fif7^fn^eii, O.A. Laup^
heim, LampertuB Bozen de -, ts. 478.
47^.
Söflingen, s. Sevellngen«
Solbach, Solbach, Vorder; Hinter-, Gem.
(Ober-) Eschach, bezw. Grünkraui, O.A.
Ravensburg 50. 53,
Soler, Heinricus, des. -, 382.
Sontheim, f O.A. Münsingen, 9 Ehingen,
9 Heidenheim 494.
Sonthof, s. Suntbain.
Sorecb, s. Schussenrihit
Sovmaer, Albertus des. -, 54.
S6ppe, der Soppenbach, auch Saupach
genannt, im O.A. Riedlingen entspring-
end, 336 (2). 337.
Sowinsbeim, s. Sauwensbeün.
Spachingen, Spaichingen, O.A. Stadt, 464.
465. — Spaichingen, O.A. 80. 92. 244.
356. 389. 413. 456. 467. 495.
Spachratt, RttdolfTus des. -, ts. 329.
Spaeruwaersecke, Spaeruwersechke, Spa-
reweresekke, Sperwersegge, Sperbers-
eck, Burgruine, O.A. Kirchheim, A.
de ~, monialis in Lvstenowe 2; Ber.
mil. de -, 2 (2) ; Bertoldus de -, 441 :
G. de -, 2; H. de -, U. 2. ts. 264.
Spaeto, Speht, de Munegesingin, senior,
ts. 101. 102. — Dietricus fir. ei. ts.
101. — Waltherns -, mil. de Lüste-
nowe ts. 2. ts. 40. — Herrn r. Späth
200 (2).
Spaichingen, s. Spachingen.
Spaltenstain, Spaitenstein, Gem.SchnetzeU'
hausen, O.A. Tettnang 50. 53.
Specke, Spöek, bad. B.A. Karlsruhe 462.
463.
Speht, s. Spaeto.
Speier, s. Spira.
Spengarius, Heinricus, mil. de Henschuhes-
heim ts. 409.
Spenlin, Berhtoldus, civ. in Esselingen.
Sperberseck, s. Spaeruwaersecke.
Spilberc, nicht ermittelt 50. 53.
Spira, Speier 78. 81. 141. 222. 425. 488.
cvts. 6. 258 (2). 405. - muri 401. —
solidi 258 (2). — cives: Gunradus de
Golumba, Ebelinus de Elephante, tss.
255 ; Prehter 254. — Birggus de -, 451
— iudices curiae 383. — mgri. et iuris-
periti Spirens. 6. — cpla. S. Micha
helis super palatio epi. 258. — dioc
6. 12. 24. 28. 42. 60. 63. 64. 82. 97
98. 185 (2). 220. 221. 239. 243. 258
295. 305. 808. 813. 322. 323. 824. 854
397. 398. 401. 405.473.— eps.,pontifex
24. 38. 82. 230., sg. 296., 376. 447;
Orts- und Personen-Register.
571
Cunradus 6. 462., sg, 468, ; 6u[nt]henis
251; H., tfeinricus 13 (imperial, aulae,
sacri impeni cancell.), sg. 14., 28. 30.,
sg. 37. 39, 60., sg. 61.. 63. 65. 66.,
sg. 66., 140. 217., sg. 218., 220 (de
Liningen)., (sg.) 390., 424., (sg.) 425.,
477 (2)., sg. 478. — ecda., maior
eccla. Spirens. 63. 78. 304 (5).
381 ff. 512; cptlm., dec. et cptlm.,
cptlm. S. Mariae, dmDi. Spirenses
13 (2). 14 (3). 24. 49. 60. 61., sg. 61.,
78 (2)., (sg.) 304., 365. 366 (2). 381.
382 (2). 490; — can. de -, H.ts. 241,
mgr. Heinricus Gineminus 6., sg. 7.;
— D. celler. mai. eccle., Diterus celler.
68., (sg.) 255; — dec. (sg.) 129., 333;
Adeluolctis 68., sg. 68; — pps., mai.
pps., mai. eccle. pps. 81 (rector eccle.
inHorheiin),(sg.) I29..sg.ts.463; Wern-
herus, sg. 37., 39. 68., sg. 68., 259 ; —
sclstcs. mai. ecd. de Stralenberc, pastor
eccle. Bruchsellens. ts. 354., sg. 354.
— S. Germani cptlm. (sg.) 14; can.
mgr. Heinricus de Nicastel 6., sg. 7.,
ts., (sg.) 186., sg. 222; — dec. 401., H.,
Hertnidus 6., sg. 7., Is., (sg.) 186., 221
conservator privileg. mii. Goronae S.
Mariae (ap. Rechenshofen), sg. 222 ; —
pps. Eberhardus,sg.66.— S. G w i d onis,
Widonis cptlm., (sg.) 14; pps. 154.
377. 473. ; 0 , Ot., Otto, Hotho, sg. 6.,
sg. 37. 39 (adiac. Spirens). 60. 61.
63., sg. 66., 68., sg. 68., 129., (sg.)
129. ts., sg. 186. 230., (sg.) 255.,
sg. 296., 304. 305. 309. — S. Trini-
tatis eccle. cptlm.. (sg.) 14; — csts.,
rector eccle. de Sassenheim, Heinricas
221. 222 (3)., sg. 222; - dec. 102 (2).
211. — S. Dominici Sepulcri extra
muros prior, 231., B. 154. — S. Jo-
hannis curia, Ber. fr. in -, ts. 255. —
— prssa. et conv. mnlm. ord. P e ni ten-
tium extra muros civitatis Spir. ultra
ripam quae vocatur HasenphCil, so-
rores S. Mariae Magdalenae in Spira,
ursprünglich ein Convent der Reuer-
innen zu St. Leon 258., sg. 259 ; prssa.
Richenza 258.
Spiritus, S., hospitale in Saxia de Urbe,
s. Roma, in -, s. Wimpina.
Spizenberg, Burgruine hei Kucfien, O.A.
Geislingen, Lvdewicus com. de -, 288.
289. \ sg. 289 (Umschr. de Helfen-
stein), fil.: Eberhardus 288. — dpfr.
Lvdwici.: Hugo de Grivbingen ts.
288.
Spizo 101.
Spök, s. Specke.
SpoUto, Herzoge ©., Freie v. Urslingen
506. 507.
Sprancdal, -tal, Spranthal, bad. B.A.
BreUefi, 26. 27. 192. 193.
Sprinegg, Sprinegge, abgeg. Hof (Gemeinde
Lana in Tirol) 342. 343.
Sprozze 258 (2).
Sralle, Ulricus des. ts. 277.
Sv\&ie%hß\xa,Schriesheim,had. B.A. Mann-
heim 435. 436.
Staehenhausen, s. Stvchenhvsen.
Stackefihofen, s. Staggenhoven.
Stadelarius, H. minr. de Rauensburc ts.
137.
Stahilli, Stehellinus, pleb. 282. — scltU. de
Rutelingen.
Staellinunrite , Stallinunreit , Stellenned,
jetzt in Hübschenberg, Gem. Ober-Eisen-
bach, O.A. Tettnang, aufgegangen 50.
53. — H. de -, ts. 246.
Stafflangen, s. Staphelangen.
Staffurt, Stafforth, bad. B.A. Karlsruhe
462. 463.
Staggenhoven, Stackenhofen, abgeg. bei
Schwüllbronn, O.A. Öhringen 260. 261.
Slahelwiz, des., scab. de Bruchsella.
Staige, Staig, OA. Ravensburg 204. 205.
Staina, Stainah, Steinach, Flurname bei
Rottenburg 138.
Stainah, ? Steinaeh, St. gallischen Bez.
Rorschach, Willehalmus de -, 45. 46
— Vgl. Steina.
Stainhein, Steinheim, -hein, Steinheim,
O.A. Marbach 477 (2). eccla. paroch.
63. — dec. in 231; Albertus 60. ts.
82. — mlndm. 129. — prssa. et soror.
mii. S. Mariae, prssa. et conv., mium.
in -, Kl. Steinlieim 24. 60. 61. 63., (sg.)
64. 82. 83. 129. 140. 141. 154. 183
(2). 230. 477. 478. -- prssa. Sabina
63. — TToW Steinheim, bair. A.G. Höch-
städt a. D., Ülricus sen. mii. de -, ts.
110. 111.
Stainhofen, Steinhof en, hohenzoller. O.A.
Hechingen, Burkardus scrds. vicar. in
-, 92.
Stainhusen, Steinhausen, O.A. Waldsee,
Rieher von 114 (3). 115. — Ülricus de
-, 115 (3).
Stainibercb, Berg südlich von Reutlingen
472.
Stainivurt, Steinetifurt, Gem. Winterstetten-
Stadt, O.A. Waldsee, Gvnradus de -,
400.
Stain-, Steinmarus, Steimar, fr. de Bruch-
sella. — des. Inoholt. — Heinricus des.
~, civ. de Rutelingen ts. 321. — mil.de
Utingen.
Stallinunreit, s. Staellinunrite.
Staphelangen, Stafflangen, O.A. Biberaeh,
Burchardus de -, 457. ~ Adelheit de
-, 457.
Starkenburg, hess. Provinz 142.
Staudach, Stauden, s. Studach.
Stauf, s. St»fe.
Staufenburgerhof, s. Stouffenberg.
Steckbor um, Stekkibor un , Steckbom, thur^
gau. Bezirksort 464. 465. 494. — Eblr-
hardus mii. de -, ts. 277. — Thurg,
Bezirk 183. 250. 336. 465.
Stegebrunne 267.
Stegemannvs 181.
Stegen, Stegen, Gem. Aulendorf, O.A.
Waldsee, G. mii. de •>, ts. 426.
Stebellinus, s. Stahilll.
Steiermark, s. Stiria.
Steige, unermittelt, Rudengerus de ~, 417.
Steimar, s. Stainmarus.
Stein, Steine, Stein, bad. B.A. Breiten
oder Stein am Kocher, bad. B.A. Mos-
bach^ Ulricus de -, nob. de -, 96., sg.
97., (im Siegel: de Slierstat), sg. 98.,
2l6.,?(sg.) 217. ts. 368.— Vgl Lapis.
Steina, Steinach, Steynach, Neckarstei-
nach, hess. A.G. Hirschhorn, Blickerus
de -, ts. 389. 390. — Conradus Rum-
poldus mii. de -, ts. 409. — Petrus
mii. in ^, (sg.) 409*. — Langensteinach,
bair. A.G. Uffenheim 501. 502. — Vgl,
Stainah.
Steinaha, flom., Steinach 497. 498.
Steinbach, Steinbach, Gem. Weipertshofen,
O.A. Crailsheim 43b. 436. — Steinbach,
O.A. Künzelsau 260. 261. - apud Oren,
Ober-, Unter-Steinbach an der Ohm,
O.A. Öhringen 260. 261. — Vgl. Stein-
wach.
Steinbis, -bize, Heinricus ts. 365. 382.
Steinenfurt, s. Stainivurt.
Steinhausen, s. Stainhusen.
Steinheim, s. Stainhein.
Steinhof en, s. Stainhofen.
Steinkirchen (O.A. Künzelsau) 10,
Steinlinus mii. ts. 243.
Steinmarus, s. Stainmarus.
Steinsfelt, Kochersteinsfeld 433.
Stein wach, -wag, Steinbach, O.A. Hall
18ü. 190. — Bernungus de -, 57 (2). 68.
Stekkiborun, s. Steckborum.
Stellenried, s. Staellinunrite.
Stemler, Syffridus mii. des. -, 158.
Stephan US 301. — eps. Prenestinus 51.
55. 113. 509. — in mio. S. Mariae in
Buron 421. — Stephani, S., eccla. in
Gonstantia, in Erfsteten.
; Sternvels, -uels, -euels, Stemenfels, O.A,
12*
67ä
MaMronn, Conradiu nob. de -, 272.,
sg. 273., 316., eg. 317. — Swlgerus
de -, ta. 13. — Vlricus de -, 253. -
W. nob., mil. de -, ta. 296. — Wem-
herus nob. de -, 272., ^. 273., 316.,
sg. 317.
Steten, SteUn, StetteD, Stettin, Stedeo, ?
Sletttn, O.A. Braekenheim 433. —
Steilen, O.A. Cannslatl, Eberhardus
dpfr. de -, ts. 152. — Wemlienis de — ,
cnvrs. de Wiler, ts. 216. — Kocher-
stetten, O.A. KänzeUau, Gotfridus de
-, 379. — Sifridus dca. Zr.rich de -,
:t79., sg. 379; ui. Irmengardis 379;
soror Agnes 379. — Zürich mÜ. de -,
1)5. — Stetten, A.O.A. Stuttgart, 308.
— Stetten, hohenzoller. O.A. llaiger-
loch 485. — Stellen, hoheiizoller. O.A.
Uechingen, inium., sorores in -, 160.
J28. 329.
Steulo, B-. ts. 9.
Stiepho, C. et Wal. Iss. 248.
Slifteswilre, rieileKhl Stiftiigrimdhof O.A .
Jiaeknatig 500.
Stillonaugia, Stillau, Gem. Slödtle«, O.A.
Mlirangen, 435. 436.
Slinpfach, Stimpfach, O.A. Craihheim2l-
SS. — Conradus mil. de -, 21. ts. 21. —
Goturidus mil. de -, Is 21. — Siuridus
i[iil. de Is. 21.
Stiria, Steiermark 421.
Slitfurt 487.
Stiual, A., des. -, 168.
älixenhof, 3. Cretonbacb.
Stocbarius, H., Vlrneosis ts. 134.
Stoek, beim -, 49S.
Stoekach, bad. S.A. 93. 278. 331. 456.
465. 493.
Stöbe, des. Hermantms de Ergelzitigen.
Stokka 487.
Stolle. B., des. -, U. 329. — scrda. in
Heydelberch.
Stollin, nülitea 336.
Sloltiinecke, Stolteneek, abgeg. Burg hei
Tl-ickenaa, bad. B.A. Eberbaeh, eher ah
Slolsenefk , Gem. Klein ■ IlirnehbacH,
O.A. Öhringen, domina de -, ts. 368.
Slophilin 442.
Str-fe, Sfaiif, bair. A G. llilpollKtein in
Mittel franicen oder Neumarkt in der
Oberpftüi, Herraaonus mil. de - , ts.
223. ts. 225.
Stoufen-, SloQfen-, StrifTenberg, Slaufeii-
burgerhaf. Gem. Weilheim, holitmoller.
0 A. Uechingen, Hugo pinc. de -, Is.
244. — Sloufenberg, bad, S.A. Offen-
burg 442 (3); Adrlbeii von, 440; Bur-
i-kard ron,439 ; Lulbtrt i'Oii,43a (S). 440.
Orts- und Personen-Register.
StoTfia, Stoupben, Hohensiaufen , O.A.
Göppingen, Conradu» de -, eg, 491. —
EgiDO mil. de -, ts. 152., sg. 491.
Stoier, Albertus, Jacobus tss. 416.
Slrabo, Walahfried 483.
Stralenberc, -berch, ber^, Slralenberg,
abgeg., wohl O.A KÜKZehau, 260. S61.
— Strahlenberg, abgeg. BurgheiSchriea-
heim, bad. B.A. Mannheim, Conradus
nob. de -, 184. 185., sg. 185., 186.
Eberhardvs sclstcs. mai. ecul. Spireos ,
natione de -, pastor eccl, Brucbsel-
354. 35.',., sg. ts. 355.
Stramburg, s. Argentina.
Straabenhardt, s. Stnibenhart.
Str&2e,Slrazze, Slras!;lhiirg. Bez. Frauen-
feld, H. de -, can. Constant., ts. 250.
— Vlricus pleb. de -, dec. et vicar.
in Ebingin, ts. 100. 101.
StreekfuR, Hildebrandus, mil- ts. 346.
Streife, Fridericus, von Rolheiiberg.
Sireilberg, s. Striberch.
Slrttze, Strez, Streio, Marquardus, -quart,
des. -, mil. 3 (4). Is. 9.
Striberch, Streitberg, O.A. Biedlingeu,
Hanricus mil. de -, ts, 2ö4.
Strivmphilbach , StrUmpfelbach , O.A.
Waiblingen 233.
Stru-, Strvbenhart, Slraubeiihardl, abgeg.
Burg bei Dennoch, O.A. Neuenbürg,
Bertoldua de - , 2ti. 27. ts. 243. 244.
— Cunradus nob. de -, 6. 7. 26. 27. —
Strucio, Conradus, ts. 379.
StrUmpfelbach, s. StriTmphilbach.
Strule, Strüth, bair. Ä.G. Aub, 437 (2).
438.
StrTTilinus, Friderieus Vlmensis Is. 134.
Slubenege, Slubwegeo, U., Heisricua de
-, fr. domus Teutb. in Hergentheim
59. 60. ts. 149. ts. 346. ts. 357.
Stubun, Sluben, Gem. Blönried, O.A.
Saulgau, Fridericus, Ulricus, trs. miss.
de -, tss. 139, 140. 2G3.
SlTchenhvsen, Staehenhausen, O.A. Kän-
zchau 260. S61,
Sluüaeh, eher Standen, Gem. Birg. O.A.
Borennburg, al.i Staiidaeh, O.A Wangen
50. 53.
Rtumpff. Syfridus, s. Greglingen.
Stritgartou . SlCttgartun , Stutgarten,
Sluckaj-t, Stuttgart SÜ, 122. 253, 487.
— fr. Wernherus de . «rd. Piedicator.
tä. S2. U. 216. - A O.A. Sfiitlgart 127.
1G4 216.308. 365. 3::l4 3H7.40Ö. 410.49S.
Slm-keJi, Wern. des -, la. 329.
Sluze-, Slui-, Stvze-, Stvie-, Slvsie-, Stüle-
lingeD, Sldsslingen, Stvze-, Stveze-,
Slu7e-, Sl?eze-, Sl«ezi-, Stvc-, Stvzze-
lingia, AUsteusslingen O.A. Bungen
150. 151. 488 (3). ~ das. de-, 8 (2).
9. — Albertus des. Shedil , Schedel,
dna. de -, 287., (sg.) 387., la. 347. 348.,
(sg.) 349. — Eglolfus, Egelolfus de -,
dns., nob. de -, 12. 13. lOft 101., sg.
101., ag. 102-, 150., sg. lÖI., (s. 347.
348 (2)., (sg.) 349. - H.de -. ts. 111.
US. — Wernberus de -, ts. 101 (3).
Suambus, unermittelt 464. 465.
Suanninga, s. Stvenningen.
Suarzah, Schwarzach, O.A.Saulgau, Hain-
ricus des. Ramung de -, 93 (21.
Svarzenbach, -hah, Sehwarzenbaeh, Gem.
Liebenau, O.A. Teltnung 164. 1S5. 181.
18S.
Sveindorf 443.
Suekerus der. de Brüsella.
Suentilo 497.
Suessionea, Soissons, franz. Departement
Aiane, Suess. eps. Neuelo 23., sg. 24.
Sueui 450, — Svevia, Sueuia, Sweuia,
Suevia, Schicaben 141. 357. 374. 467.
— Sueviae dux Conradus !!., Jeru-
salem et Siciliae rex fKonradinJ 28.
74. 7.1 76., sg, 76,. 86. 88 (2J., sg.
89. 141-, sg. 141. 153. 374. 278., sg.
278., 290., sg. 291., 302. 303-, sg. .30a,
304.. (sg.) 304-, 316-, (sg.) 316., 318-,
sg. 319.. 328., sg. 328., 419. 420. —
Sueviae praeceptor ord. Theulon. Vol-
marus de Bemhuaen 404. — Sueviae
praefectus Cunradus pinc. de Winler-
ateten etc. 461.
Sueuus, Sveuus . . des., ts. 314. —
Bertoldus -, ts. 242.
Sulbacb, Sulpaeh, Gem. Berg, O.A. Raerns-
bürg 50. 5.3.
Suleben, .Sükhen, hlztge. noch Kirche bei
Bolienburga.N 138. — liee. de-,ts.372.
Sulgen, Svlgin, Saulgau, O.A. Stadt 135
fic^nn niehi Obersulgen O.A. Bavens-
hiirg). 209. 210. 284. 285. — civea:
Berbtoldus de Bolsler, Burkardus, Crm-
radus, Hainricus dcti. Kuppbersoiit Us.
21U. — Hainricus, pleb. in -, U, 281. —
Vlricus de -, de«, de,-, 79 (2). 9S. 96.
147, 148. — Saulgau, O.A. 53 (t). BS.
(3J. 92. 93. (3). 96 (2). 104. 136. läi.
135. 137. 140 (3). 148. li,9 (3). T17.
205. 310 (2). 219. 236. 254. i62. SS8
C!). 277 (4). 281. 331. 344. 353. 363.
370, 386 (2J. 423. 472. 434
Sulma, Neckoraulm, O.A. StadI 158.
— paroch. eccl. in -, 158; pleb. Hudi-
gerus 158(2)., (sg.) 15S.-0_4. Neckar-
»Ulm 58. 84. 158 /2). 176. 438. 43S
f3J, 484. 434. 497 {2/
Orts- und Personen-Register.
573
Sulmagister, s. Halle.
Sulpach, s. Sulbach.
Sulpicius, S., 223.
Sultzdorff, Sulzdorf, bair. A,G. Ochsen-
furt 90.
Svlza^ hfohensulzen in Rheinhessen 442.
Sulzberg, Sulzeberc, Sulzberg ^ htztge.
MöitdiS'Schloss , St. Gallischen Bez.
Borschach, C. de -, ts. 335. 336. —
Sulzherg, österr. B.Ä. Bregenz 51. 53.
Sülze, Sultze, Sulz, O.A. Stadt, com. de
-, 69 (2). 70 \ Hermannus 300., (sg.)
300., ts. 408. — E. de -, adiac. Argent.
ts. 300. — Hainricus pleb. des. de -,
ts. 17 vgl. mit 493. — O.A. Sulz 44.
70. 92. 309. 425. 454. 491. 493. —
Sulz, dbgeg. Burg, O.A. Gerabronn,
Waltherus des. de -, fr. dorn. Theuton.
.'>6. 57.
Sulzer. Cilnradus des. -, ts. 128.
Svlzevelt, Sulzfeld, bad. B.A. Sinsheim,
C. mil. des. Atto de -, ts. 296.
Sulzowa 441.
Svinerhart, Sommerhartäcker, -wasen,
-wiesen, zitischeti Nabem und Jesingen
17 vgl. mit 513.
Sün, Hermannus des. -, 210.
Svnappe, Hainricus des. -, 406.
Sundhusa, Stinthausen, bad. B.A. Donau-
eschingen 432. 433.
Svnnelndorf, Sindcldorf, O.A. Künzelsau
433.
Sunnes-, Svnnes-, Sunnensheim, Sinz-
heim, bad. B.A. Baden, nicht Sinsheim,
had. B.A. Sitz, mil. de -, 297 (2). —
(Uinradus de -, 4o7. 458. — Heinricus
de -, ts. 26. 27. ts. 243. 244. 457.
458.
Sunlhain, Sonfhof, früher Suntheim, O.A.
Rottweil, Albertus mil. de -, 80. — Vol-
cardus mil. de -, 80 (2)., (sg.) 80.
Svnthamarius, Ber. ts. 352 vgl. mit 494.
ts. 354.
Sunthausen, s. Sundhusa.
Sunthuosen, Machtild de -, 441.
SYenemvetingin, Ober-Sulmentingen, C^n-
radus et Vlricus frs. de -, 318.
Sözel, Rudegerus ts. 357.
Supan, Suppan, H. , des. -, ts. 271. ts.
338.
Sursee, Luzemer Amt 512.
Susanna 497.
Sutor 474.
Suzeme, s. SchvzzoD.
Swab, Heinricus des. - 389.
Swaihcfurt, Schwaigfurt, O.A. Waldsee
114. 115.
Swaneger, Svenegeras, Swaenigenu Ber.
fil. Swaenigeri -, ts. 40. — mil. de
Remchingen*
Swanowe, unermittelt, 309.
Swapach, Schwabbach, O.A. Weinsberg,
Heinricus de -, fr. de Schonintal ts.
380.
Sweineburc, Schweinberg, bad. B.A. Wdll-
düm (früher Wertheim), Cunradus de -,
mil. de -, ts. 234 vgl. mit 494. 338. —
Gotfridus de -, 512. — Hermannus
de -, ts. 338.
Sweiningen, wohl Schwenningen, O.A. Ell-
wangen, oder bair. A.G. Höchstädt,
Sifridus de -, ts. 404. 405. -^ Vgl
Swenningen.
Swendi, Swendie, Swendin, Schwendi,
O.A. Laupheim, Eberhard us de -, des.
Gürtel 478. 479. — Fridericus de -,
ts. 461. ts. 480. — H. mil. de-, 460.
ts. 461. — Marquardus de -, ts. 480.
Swenningen, Suanninga, Schwenningen,
O.A. Rottweil, 178 (2). 179. 432 (2).
433. — Bvrchardus scrds. vic, ts.
179. — Johannes rector eccl., ts.
179. — Rvm. quondara dec. in -, 179
(4). ts., (sg.) 179. — Schwenningen,
bair. A.G. Höchstädt 30'^ 203. — Vgl.
Sweiningen.
Swert, Hermannus des. -, ts. 409.
Swiboto, Swipoto fr. ts. 260. — fr. de
Schonintal.
Swiger, Swiger-, Swigger-, Swicger-
Suiger-, Swiker-, Swecgerus 339. 452.,
— de Brunsperc. — civ. de Bruchsella.
— mil. de Cranzecge, — de Gundel-
vingen. — pastor de Johenningen. —
de Sternuels. — pleb. de Vlma. — de
Ville.
T. s. D.
U. (V. als Vokal).
U. cellerar. de Alpirsbach. — de Als-
husen.
Ualdo, s. Waldo.
Ubelin, Conrad, ts. 459.
Vbel-, Ubilisen, Cvnradus des. -, 101
(2). — Hainricus des. -, ts. 13.
Vbelrither Ber. des. - de Owen.
Vbeneil dmna. 383.
Vberchigen,Vbrichingen, Vbrihinge, Über-
hingen, O.A. Geislingen, H. de -, ts.
385. 386. — tl. de -, ts. 352. ts. 353.
ts. 385.
Ubereneheim, s. Obercheim.
Vdelhildis comssa. de Otingen.
üdilingon, s. UUUngen.
Überhingen, s. Vberchigen.
Vberlingin, Vberlingen, Vbirlingen, Über-
lingen am Bodensee, 50. 53. — Cvn-
radus scrds. dcs.de -, ts.283. — Ulricus,
fr., de -, ts. 132. — Bad. B.A. Über-
lingen 52. 124. 133. 137. 159. 165. 191.
197. 236. 254. 257. 277 (2). 278. 336.
344 ß). 376. 383. 414. . 423. 426 (2).
480.
üelwar, Velwar, de Baierfurt.
htinghusen 487.
Vffen-, Vffinheim, üffenheim, bair. A.G.
Sitz, AI., Albertus de -, ts. 3. 4. 208.
— Burekart de -, ts. 438. — Üffen-
heim, bair. A.G. 4 (3). 10. 90. 340.
346. 417. 438 (2). 491. 502.
Uffenhörn, s. Home.
Vff heim, Aufen, bad. B.A. Donaueschingen
455. 456.
Vffhusen, Uffhausen, Gem. St. Georgen
bad B.A. Freiburg, 455. 456.
Vffingen 512.
Vfwilare, unermittelt, Ogger de -, ts. 444.
453.
Vgelenbach, der in die Murg fliessende
Igelbach 242.
Vlhardus not. cmts. Vdalrici de Helffen-
stein.
Vlm, Ulma, Vlma, Ulm, 130 (2).; mnr.
H. consules et cives 134., sg. 134.,
163. — Ulmens. moneta 442. 499. —
civ.: Copprelli, E., H. et H., tss. 134;
Monachus, Wer., ts. 134; Monetarius,
Wer., ts. 134; Rufus, 0. (2), H. tss.
134 ; Stocharius, H.,ts.l34; Strvvilinus,
Fridericus, ts. 134; Valnacgo, H., ts.
134; Wacilinus, H., ts. 134. — notar.
Vlricus, ts. 134. — pleb. Swigerus de
-, ts. 13. — Hv., Hugo de Vlma, civ.,
iudex Esselingens. ts. 214. ts. 233.
ts. 365. — Marquardus de -, mchs.
Augen s. ts. 277. — der Stecher von
-, ts. 288. — cpUa. Omnium Sanctorum
134. — domus Theutonica et S. Mariae
in -, 246. 353., sg, 354., 508. — abba.
et conv. S. Elisabethae, coenob. S.
Clarae de ortoB. Virg. apud Ulmam, s.
Soßingen. — hospitale in -, mgr. Hain-
ricus et frs. hosp. in -, sg. 134., 184
(3); cpUns. hosp. H. des. Razots. 134.
— frs. Minores, Pauperes in -, 130
(2)., sg. 131. — O.A. mm 21. 122.
184. 265. 375. 376 (2). 456. 492.
Ul-^ VI-, ül-, VI-, Ol;, Vt^l-, Vdal-, Vdal-,
Vdil*, Uodalricus, Odalricus (nebst Ul,
VI, Ül, Vi, lÄ^l) 64. 181. 250. 285. te.
446. 451. 485. 486. — faber ts. 270.
— fr. ts. 142. — infirmarius te. 277.
574
Orts- und Personen-Register.
— mgr. 181 (2). — parrus ts. 280.
— mil. de AidiaiD. — mil. de Als-
husen. — de -, adiac. Augustens. de -,
procurator curiae in Altheim. — de -,
fr. mgr. de Altmannishusen. — ?ice-
pleb. in Ascah. — pleb. in Asche. ~
com. de Berge. — Bircker. — de Bla-
wach. — de Blocbingen. — de Bruns-
perc. — can. de Bubelsbac. — de
Buenburg des. Hagene. — pps. de
Burron. — de Buwigil. — Gehentenerus
de Lanan. — de Celle. — mil. de
Dazingen. — de Durne. — mil. de
Egelingen. — cellerar. Elwacens. —
de Eskendal. — Faber. — mil. des.
Fricho. — de Fronhouen. — dec. de
Gersteten. — Gipeche. — Grae-, Gra-
tarius de Biberah, fr. Salem. - Griseus
vel Ganus de Rutelingen. — de GrVre.
— Guirrili, Gurrelinus, civ. Esseling.
— nob. de Gundelfingen. — de Gu-
tingen. — Hagene, Hagino. — in
Harena, civ. Gonstant — com. de
Helfenstein. — Hornigar. — Houeriua.
— fr. dom. hosp. Iherosol. — Kylsen.
— mil. de Kirchain. — de Kuneges-
ej^ge.— abb.Laureacens.— abb. Laures-
hamens. — des. Lettenher. — vilüc.
de Leunon. — de Linden, -on. —
abb. in Lorch. — de Mellibrunnen. —
pleb. de Meschilche. ~ com. de Monte-
forti. — Morder. — notar. abbts. de
Mulenbrunne. — sclts. in Mulhain. —
mil. d§ Mvnster. — des Nuz — Orde-
narius, mil. — des. Ower. — des.
Pollinger. — des. Ramboel. — de
Rechperc. — Cuatos und Scholctstieus
von Rtichenau. — de Riete, des. de
Molendino. — eomndtr. de Rode. —
de Roggesburc. — com. de Schal-
kilinge. — mil. des. Scharber. — Sehei-
der. — de Schellenberch. — Schvhelin,
Scuhelin, civ. Esseling. — Scralle. —
de Slierstat. — de -, pinc. de Smalu-
negge. — des. Sralle. — de Stain-
husen. — de Stein. — mil. de Stein-
heim. — de Sternvels. — de Sträze. —
mil. de Stubun. — de -, des. de - Sul-
gen. — de S^enemvetingin. — abb de
Thyrhaubten. — mil. de Trochtel-
tingen. — de Tussin. — de übrich-
ingen. — fr. de Vberlingin. — notar.
Vlmens. — von Vndelhusen. — de
Ürendort — de Uille. — de Vron-
houen mil. — de Waeldiu. — des.
Wagenhart. — de Warberg. — mil.
de Wellinberch. — der. de Wertungen.
— mil. de Westhusen. — de Wielandes-
stain. — com. de -, Herzog von Wirten-
berc. — des. de Witelingen. — Zehen-
teoerns de Lanan. — rector eccle. de
Zelle. — abb. de -, ounerar. de -
Zwiueldea.
UlHchberg 16.
Ultun, Vltun, -vn, Ultimis, Vltimis, UUen,
tirol. B.A. Lana, H. vcdmns. de -, ts.
271. — pps. Nicolaus et frater ei. de
-, tss. 271. — eccla. S. Pancratii in
-, 186. 236, 237; pleb. H. ts. 339; pps.
Amoldus in -, ts. 271.
Uluensheim, Ilvesheim, bad, B.Ä. Mann-
heim, nicht: Ladenburg, Heinricus de
-. 451. 454.
Vmbertus, S. Eustaehii card. diac. 52.
55. 113.
Vmbeshefden 1)12.
Vmen-, Vmmendorf, Ummendorf, O.A.
Biberach, Bertholdus de -, 126. 127,
— Gvnradus de -, ts. 281.
Vndel-, Vndeln-, Vndern-, Vndilhusen,
Indelhausen, O.A Münsingen, 128. 129.
367. — Albertus de -, ts. 406. — Gnn-
radus de -, 128. 129, — Ortolfus de
-, ts. 406. — homines de -, Ulrich,
Judinta, Kunigung, Maehtildis, Wille-
birgis 128.
Vnegen, «. unter F.
Ungeltarius (? ungeltarius), Ausheimus,
civ. de -, s. Waibelingin.
Vningen, Inningen, hair. A.G. Augsburg,
Hainricus de -, ts. 316. — Heinricus
mil. des. Vninger, ts. 815 (2).
Unroch, Sohn des Margraf en von Friaul
430.
Unter . . . s. auch Ober . . .
Unterhöhringen, s. Beringen.
Unterderdingen, s. Derdingen inferior.
Untereisesheim, s. Isensheim.
Unterheimbach, s. Haymberc.
Unterlottenweiler, s. Lotenwilar.
Untennais, s. Maies.
Unter marchthal, s. Marthal.
Untemtief, s. DiefTen.
Unteroewisheim, s. Owensheim.
Unterringingen, s. Ringingen.
Untersidzbach, s. Nydern-Sultzbaeh.
Untertraldhausen, O.A. Ravensburg 492.
Vdal-, Vdilricus, Ül-, Vlrieus, s. Ulrieus.
Vlinus ts. 365.
Vlsealcus mil. ts. 201.
o
Vta rieta. Gotfridi emts. de Galwe.
Utekouen, Jettkofen, O.A. Saulgau 103.
104.
Vtingin, Otingen, -gun, U-, Vtingen,
ü- , Vtingen, Vit ingen, V Urtingen,
Eutingen O'A, Horb, wenn nicht z. Th.
Jetiingen, Ober", Unter', O.A. Herren^
berg oder Eutingen, bad. B.A, Pforz»
heim, 444, 487. 451. — Anselmus de
-, 445 (3). 453. — Burhardus, fU. Pride-
rici dei. Gebeine, ts. 491. 492. ^ F.de
-, 489 \ Friderictts miL de-, ts. 412;
Friderieus mil. de -, des. Gebeine, ts. 491
(2). 492; Friderieus de ~, ordin. hosp.
S. Johannis 104. 105, — . . des. Louf
mil. de -, ts. 245. — Regenboltus de
-, 444. — Steinmarus mil. de -, ts.
104. ts. 412. 413. — Thimo nob. de
-, 245. — Wernherus de -, mchs,
Hirsaug, ts. 488. — Wol. de -, 245.
o
Vzmannus 452.
Upstadt, Ubstadt, bad. B.A, Bruchsal,
Rudolfus de -, ts. 463.
Vra, Vrac, Huracb, Vrach, Vrah, Urach
O.A. Stadt 4H6. 487. — cstrm. 178 (2).
— eccla. 72. 73; rector eccle. N. 72. —
comites de -, 495; A. (Agathe) rlcia.
emts. Ber. 25., (sg.) 26; B., Ber., sg.
2., sg. 26., 466; Bertha filia ei. 26. 513;
G. Portuensis eps. 466 (2) ; Egeno, sg.
487; Gebhard 495; Heinrich 466; Ra-
dulfus 466. — dpfr. Hainricus de -, ts.
127. — Schulmeister Hainrich Visches
V. -, 75. ^ O.A. Urach 2. 73. 102. 127.
350. 362 (2). 405. 486.
Vrbach, Ober-Urbaeh, O.A, Schorndorf,
Bemoldus de -, 91., (sg.) 91., ts. I.ö2.
ts. 386. 387. — Sifridus de -, 91. —
Walterus de -, 91.
Urbanus papa II. 484 (3J. — IV. 24. 47. 48.
50. 51. 52., sg. 52., 55 (3). 56,, sg. 56.
60. 62. 67. 68 (2). 71. 84. 99. 112.
113.. sg. 114., 121. 123. 153. 506. 507.
Urbs, hospitale S. Spiritus de Urbe, s.
Roma.
Urbs vetus, Orvieto, nicht: Cirita vecchia
85. 99, 100. 113. 121. 123. 153 vgl.
mit 494. 506. 507. 508.
ü-, Vrendorf, Vmdorff, Irrendorf, O.A,
Tuttlingen 169 (3). 170. 429. 430. —
Bertholdus de -, 457. — Grinradus de
-, 104. ts. 277. — Vlrieus de -, ts. 104.
Vrluflieim, Urloffen, bad. B.A. Offen-
bürg 444. 453. — Landolt de -, 444-
Urslingen, Irslingen, Burgruine, O.A.
Oberndorf, Freie von -, Herzoge von
Spoleto, Berlholdus nob., fil. Bertholdi
de -, 506.
Urspringe, -gin, Ursprittg, Kloster, mgra.
et conv. de -, mium. -, 2<U. 265. 403 (2).
Urtingen, s, Vtingin,
Usenberg, s. Rossewag.
Vsserhof, Ausserhof in Tirol 271.
Uten-, Vten-, Vttendorf, Ittendorf, Gem.
Orts- und Personen-Register.
575
Kluftem, had. B.A. Überlingen 132.
133. — Burchardus de -, 124. 425.
426. — Irmengardis de -, 124.
Utilingen, üdüingan, ZtUe-, Zuti-, Ziute-
lingen 484.
Utingen, s. Vtingin.
Vueningen, -gun, Vueningun, Ovueningin,
Ifflmgen^ ober-, Unter-, O.A. Freuden-
Stadt, 441. 443 (2). — Böbo de -, ts.
444. ts. 450., 453.
Vzelingen, Itzlingen, 0. A. Neresheim 65.
w.
W. antistes. tcohl Ärgentinens. — de
Brügge. — pinc. de Cholte. — abb.
S. Georgii. — de Grvnibahc. — abb.
Hirsaug. — pinc, de Limpurg. — soror
in Richenbacb. — nob. de Steravels.
— com. de Veringen. — dpfr. de
Wartbusen.
AVabelingen, s. Waibilingen.
Wacelinus über 444 (2). 453. — de Alt-
heim.
Wacbbach, Wachbcich, O.A. Mergentheim,
dmns. de -, 301. 302.
Wach-, Wahendorf, Wachendorf O.A.
Horb, Hilteboldvs de -, 450. -- Juditha
de -, 443; fil. ei. Wecel 443.
Wachingen, Wachingen, Ober-, Unter-,
O.A. Riedlingen 486. — H., Hainricus
mii. de -, ts. 137. ts. 139. 140.
Waeldiu, Weiden, bair. A.G. Zusmars-
hausen, Vlricus mil. de -, 20 (7), sg.
20., fil. Jacobus 20 (2). 21.
Wäscherschlössle, s. Wascher.
W^agegge, Wagegg, bair. A.G. Kempten,
. . marscalc. de -, ts. 335. 336.
Wagenhart, Vlricus, des. -, ts. 209. ts. 210.
Wagingen 483.
W^ahendorf, s. Wachendorf.
WalUheim, s. Walheim.
Wnhrberg, s Warberg.
Wähler, C, 326. — Bi dem Brunne, der
-, Ganradus des. 126.
Waibilingen, Waibe-, Waiblingin, Wabe-
iingen, Waiblingen O.A. Stadt 85. 195.
(2). — ci?.: Anseimus ungeltarius, Cvn-
radus Waiblinger, Eppo salifex, Hain-
ricus Bargarius, Lvdewicus institor,
Trivtwinus Houesoesche tss. 195. —
mlndtr. et carnifex de -, Beringerus
364. — rector pueror. Algozus ts. 282.
— scltts. Berhtoldus ts. 195. — Waib-
lingen, O.A. 233. 364. 494. 500.
Waiblinger, Ganradus, ci?. de Waibe-
lingin, ts. 195.
Waidenhouen, Waidenhofen, Gem. (Ober-)
Esehach, O.A. Ravensburg 50. 53.
Wain, s. Wne.
Wal. dns. de Anemarkingen. — abb.
eccl. S. Petri Augiens. - Stiepho.
Waiahfried Strabo 483.
Walhueh, abgeg. Ort, ? Wallbaeh 492.
Walchesreute, s. Walthersruti.
Walco, Walke, mgr. can. Gonstant
Walc^nus, -kvnus {nichtWaAc^no, -kf no},
mgr. can. Gonstant
Waldaha, Ober-, Unter- Waldach, O.A.
Freudenstadt, 442. — Dietericus de -,
ts. 444. 453.
Waldburg, s. Walpurch.
Walddorf, s. Waltdorf.
Waldhausen, s. Walthusen.
Waldinsten, Ck>onradus de -, sg. 491.
Waldinus 290. 504.
Waldmössingen, s. Messingen und Walt-
messingen.
Waldo, Ualdo 447. — cancellar. 431.
Waldsee, s. Waise.
Walgerus de Bisingen.
Walbeim, -hem, Wahlheim, O.A. Besig-
heim, 500. — eccl. 251.
Walhenberc, WaMenberg, htztge. Flur-
name auf der Markung Bemloch 93.
Walhruti, Wallenreute, Gem. Schindel-
bach, O.A. Waldsee, 50 (2). 53.
Walkirche, Waldkirch 489..
Walko, s. Walco.
Walkvnus. s. Walcynus.
Walldürn, s. Durne.
Wallenhusen, Wallhausen, O.A. Gera-
bronn, H. de -, ts. 505.
Wallenreute, s. Walhruti.
Wallenzin, Welzheim, O.A. Stadt, eccla.
272. 273. — Wipertus sclts. in -, ts.
273. — O.A. Wehheim, 275. 365. 488.
Wallerstein, Wallerstein, bair. A.G. Nord-
lingen, 275.
Walmarspach, Wallmersbach, bair. A.G.
Uffenheim, 3 (2). 4.
Walpurc, -purch, Waldbur%, 0 A. Ravens-
burg 145. — Ber. dpfr. de -, ts. 254.
— E., Eberhard dpfr. de -, 28. — Eber-
hardus eps. Gonstant. 102. vgl. Gon-
stantia. — H., Heinrich, dpfr. de -, 28.
145., (sg.) 145. 180. ts. 254.
Walpurgae, sanctae, festum 444.
Walramus 389.
Waise, Walchsee, Waltse, Waldste, O.A.
Stadt 62. 426. — mensura de -, 201. —
E., Eberhardus de -, (sen.) (sg.) 61
vgl. mit 493; (iun., mil.) 157; (sen.)
266., sg. 266., sg. 426 (2). — fla. Eber-
hardi sen. Elizabet 266. — eccla. S.
Petri in -, 157. — pps. et coüt. 157.,
(sg.) 157; pps. H., Henricus, 61., sg.
62., 157. — Waldsee O.A. 52. 53 (2),
62 (3). 79 (2) 96 (2). 115 (2). 116 (2).
124 (2). 148 (2). 157 ß). 162. 201 (2).
219 (2). 249. 263 (2J. 266 (2). 281. 336.
400. 414. 415. 426 (4). 480. 486. 492.
500 f2).
Walstetin in Alpibus, Ödenwaldstetten,
O.A. Münsingen, 50. 53.
Walt ts. 271. 442.
Waltbach, Waldbach, O.A. Weinsberg,
Gonradus dec. de -, 158., sg. 158.
Walldorf, Walddorf, O.A. Nagold, 87.
Waltdrud, Waltrut 498.
Walterus, Walther, Wallhere, Waltherus,
226. ts. 380. 418. 442. ts. 445. 448 (2).
449. 451. 497. — ianitor 174 (4). -
de Anemarkingen. — notar. march.
Rvdolfi de Baden. — de Bivtzich-
oven. — Blarrer. — pleb. de Bobe-
lingin. — nob. de Bun-, Buwenburc.
de Burkeim. — pps. S. Stephani Gon-
stant — miL de Gotzbihel. — Gvto.
— nob. des. de Durrehaim. — pleb.
de Erfsleten. — des. Erlewin. — der
Herre von Geroltsecke. — de Hagen-
b&ch. — de Hallis; Sulmagister de
Hallis. — de Horewa. — mil. de Husen
des. Hochsliz. — Joheler. — cplns.
soror. -, cnvrs. in Kilperg. — super
Lapidibus. — des. Liber. — pinc. imper.
aul. de Limpurg. — com. de Luben-
husen. — des. Mabtiman de Rothen-
burch. — de Masilhain. — de Men-
zingen. — rector eccle. de Monte. —
von Phlumerin. — von Rotembere,
— mchs. de Salem. — Speht. — des.
de Sülze, dom. Theuton. — de Tal-
vingen. — de Tortzbach. — de Yrbach.
— sclts. de Veringen. — dpfr. in Wart-
husen. — Äbt von Weissenau. — de
Wissenloch. — de Wurmilingen. —
pinc. emts. de Zoler ts. 270.
Walthardus de Auia.
Walthersruti, Walchesreute, Gem. ünter-
Meckenbeuren, O.A. Tettnang 50. 53,
Walthusen, -in, Waldhausen, Ober-, Unter-,
Gem. Zogenweiler, bezw. Schmalegg,
O.A. Ravensburg 50. 53. — Wald-
hausen, O.A. Riedlingen 336. 337. —
Waldhausen, O.A. Geislingen 492.
Waltman, -nus 339. 453. — Heinricus des.
-, ts. 44. — Lilgebe 339.
Waltmessingen , Waldmössingen, O.A.
Oberndorf, Radolfus can. Argentinens.
rector eccl. in -, 44 (2). — Vgl. Mes-
singen.
Waltolffus can. Moszbac.
Waltrat 497 (2).
576
Orts- und Personen-Register.
WambrecJUeawathe 485.
Wanbraht 497.
Wangen, Wangen, O.A. Stadt, oppdm.
334.- CVS. 335. 336. — Wangen, O.A.
53. 54. 56. 320. 336.
Wangin, F., Zwifaltens. des. Zehemaister
ts. 265.
Wanhus, Wannenhäusem , Gem. Etten-
kireh, O.A. Tettnang 50. 53.
Wannarius 181.
Wanshouen 512.
Warberg, Wartherg, htztge. Klöcken, Gem.
Thaldorf, O.A. Ravensburg 479. 480.
— Wahrberg, bair. A.G. Herrieden, VI.
de -, 16.
Vuargesawua, abgeg. Ort Wägern bei
Möckmühl 511.
Warmacia, s. Wormacia.
Warnherus vir milit. 446.
Wartenberc, -berch, Wartinberc, Warten-
btrg t bad. B.A. Donauesehingen 415.
— nobb. dmni. de -, 115 ; C. de -, 407 ;
G. mil. sen. de -, 407. 408 ; C. fil. dni.
de - ts. 408; C. de -, 422., sg. 422.
— Gonradus, patruelis et nepos 415.,
sgg. 415. — Egelolfus de -, sg. 54.,
ö.>. — H., Heinricus de -, 407. 422.,
S-. 422.
Wiirthusen, Warthatssen, O.A, Biber ach,
W., Walterus dpfr. de -, 61. ts.
254.
Wartinse, Wartensee, htztge. Schloss im
St. Gallischen Bez. Rheinthal, H. et
Burchardus de -, tss. 335. 336.
Wartstain , -staine , -stein , Warstain,
Guarsten, Wartstein, abgeg. Burg bei
Erbstetten, O.A. Münsingen 326. 327.
— com. Eberhardus de -, ts. 101. 102.
126 (3)., sg. 127., ts. 151. 32*>. (sg.) 326.
406. — com. Hainricus de -, 12. 13.
(et fil. ei.) 458. — com. Hermannus.
de -, 458., sg. 458. — D(ietericus)
mnr. corats. ts. 326 (2).
Wascher, ohn^ Zweifel auf dem Wäscher-
schlössle. Gem. Wäschenbeuren , O.A.
Welzheim gesessen, Gvnradus, cgn. -,
364. 365.
Wasserbemdorf, s. Bennendorf.
Wassertrüdingen, bair. A.G. 239. 405.
Wauere, Ludouicus de -, 376. 377.
Wazze, Fridericus des. -, mil. ts. 479.
Wecel, Wecelo, Wecil, Wezelo, Wezzelo
scrds. 427. — scltts. te. 273. — de
Babinwilare. — pleb. de Buslat. —
de Buzikouin. — des. Levs. — pleb. dorn,
hosp. in Mergentbeim. — de Ringen-
burc. — cgn. Snoch ts. 97. — de
Wachendorf. — de Zolr.
Weggesahine, Wetzgau, O.A. Welzheim,
Berngerus de -, 275 (2).
Weickarts- , Wickartes- , Wikardis-,
Wikartsheim, Weikersheim, O.A. Mer-
gentheim, Gonradus de -, ts. 501. —
Gonradus pleb. in -, ts. 90. — Hein-
ricus quondam cellerar. de -, ts. 43.
— Syfridtis de - , ts. 346.
Weidlinshofen 494.
Weiherstobel, s. Wierslobel.
Weil, s. Wilar, Wile.
Weiler, s. Villa, Wilar.
Weilheim, s. Wilon.
Weinfelden, Thurgauischer Bez. 94. 336.
465 (3).
Weingarten, Stadt, s. Altdorf; Kloster,
s. Wingarten.
Weingen, Winzingen, bair. A.G. Neu-
stadt a. d. Hardt, 451. 454.
Weinikus ts. 286.
Weinsberg, s, Winsperg.
Weisel, s. Wibsil. — Vgl. Haldun.
Weiso, Marquardus, mil. ts. 149. ts. 150.
Weisse, Erlewinus, scltts. de Portzheim
ts. 463.
Weissenau, s. Augia.
Wvissenbach, s. Wizenbach.
Weissenburg, s. Wizenburc.
Weissenhorn, bair. A.G. 278. 327,
Weissenstein, s. Wizenstein.
Weitingen, s. Witingen.
Weitprechts, s. Wiprehts.
Wekebach, unermittelt, 433.
Weiden, s. Waeldiu.
Welfo dux 51. — Weif IL 395. wx.
Irmengardis 395; Weif IIL 395.
Welicbo de Mötensheira.
Wellehusen, Wellinhusin, Wöllhausen,
O.A. Nagold, Albertus, mil., advcs. de
-, ts. 330. 331. ts. 412 413., filii Albero
mil. U. 330, Hugo mil., ts. 104. 105.
ts. 330.
Wellendorf, abgeg. Ort in der Gegend
von Tauberbischofsheim, 234.
Wellinberch, Wellenberg, Schloss im Tfiur-
gau, Vlricus mil. de -, ts. 132.
Welph, scab. de Brvchsella.
Welsberg, tirol. B Ä. 339. 476.
Weltrut 498.
Welze, Welzo. H., mil. ts. 352. ts. 353.
Welzheim, s. Wallenzin.
Wendelingen, Wendlingen, O.A. Esslingen,
eccla. 481. 482. 495. — Marquardus
pleb. de -, 365.
Wendelmüt fla Folmari 452.
Wendephaf, Conradus mü. de Meinshein
des. -, 490.
Wer. ts. 262. — prior de Bebinhysen.
— in Bratinstane. — Monachus Vlmens-
— Monetarius Vlmens. — de Reti-
dingen. — - de Zelle.
Werben wac, -wag, Schloss Werenuja^,
Gem. Langenbrunn, bad. B.A. Afess-
kirch, Albertus mil. de -, ts. 356. 412.
(2). ts. 413. — Hugo de -, ts. 412.
ts. 413.
Werde, Donauwörth, bair. A.G. Sitsr,
cstrm. 117. 118. 119; clstrm. S. Crucis
118; abb. Fridericus de -, 118. 119.
— Werdenses denarii 110. — Hair.
A.G. Donauwörth, s. unter D.
W^erdelinus 412.
Werdenberg St. Galt. Bez. 492.
Werdenberger, Felix 200.
Werdinowe, Wernau, Gem. Erbaeh, O A.
Ehingen, H. de -, ts. 162; Hainricus
Musekuninc de -, ts. 318.
Werenwag, s. Werbenwac.
Werin-, Werim-, Wernherus.Wernherius,
Werinher, Wernher, Werherus 234.
250. 285. 441. 443. ts. 445 (2). 447
(2). 448 i2). ts. 451 (3). 487. — Amella,
civ. Wormat. — de Andelfingun. -
prior de Augea. — de Bei^e. — de
Biberach, mchs. de Augea. — de
Blizunruti. — Boemus. — scltts. de
Bvnnenken. — de Ghlinginslain —
mchs. Gladerubens. — de Curia. —
civ. de Durlach. — calcariator, civ.,
scolar. dcni., de Ehingen. — abb. S.
Georgii. — Gniftinch, mil. de Raderay.
— mil. de Hatterbach. — Hollmun-
dus, civ. Wormat. — mil. de Hunder-
singen. — mil. des. Hunt. — Huzo.
— mil Molendinarius de lelingen. —
de Kilchain. — de Knutelingen. — abb.
de Lucelach. — aeps. Maguntin 116.,
sg. 116. — Militellus civ. Wormat. —
de Nettingin. — Nider. — de Ravens-
purg. — Hex. — de Rotenvelse. —
csts. de Roth. — de Sallesteten. —
mai. pps. Spirens. — nob. de Sterne-
uels. — de Stettin, cnvrs. de Wilcr.
— Bischof V. Strassburg. — de Stuc-
kart, ord. Predicator. — de Stvzelingin.
— de Tablat. — mil. de -, scrds. vic.
in Toternhusen. — Vinko, mil. — de
Wile. — pps. Winpinens. — über de
Winterlingen, —de Wissenloch. — nob.
de Zimbern.
Wern. 441. 451. — ■ mil. de Reithusen.
— des. Stickeli. — dmns. de Zymerun.
Wemersthal, Wernherstal, unermittelt ^
196. 197. 198. 199.
Wemesruti, Wernsrivti, Wernsreute, Gern,
Thaldorf, O.A. Ravensburg, 50. ^-^
Orts- und Personen-Register.
577
vgl. mit 493, — Albertus pleb. de -,
U. 479.
Wemingerode 480.
Werano ts. 446.
Wemsreuie, s. Wernesniti.
Werolfus abb. Brunebacens. ts. 501.
Werslain, Werstein, Wertestin, Wer-
stein, hohemoUer. O.A. Haigerloch,
dmni , nobb. de -, 355. 356, — Hilti-
boidus de -, 44., — Hugo nob. des.
de -, 44., (sg.) 44. sg. 356. — Hugo
de - 44. — Richardus de -, 44 (2).
— Ricberus über de -, ts. 248.
Wertheira, Wertheim, bad. B.A. Sitz,
Bruno com. de -, 437. 438. — Wille-
birck de -, 90. — Bad. B.A. Wert-
heim 234. 33S. 502. 503. 518.
Wertungen, Wertingen, bair. A.G. Sitz,
Viricus cleric. de -, ts. 273. — Bair.
A.G. Wertingen 21.
Wesingun, Wessingen, Wössingen, O.A.
Ellwangen, 404. 405. — Wössingen,
bad. B.A. Brettetx 447.
Wessevenhoven, ? Jlestershofen 490.
Westerdarf 513.
Westerenbvsen , Westemhausen , 0.A .
KümeUau 4. 260. 261.
West-, Westebusen, Westhausen, O.A.
Ellwangen f Fridericus mil. de -, ts.
21. 22. — Viricus de -, mil. de -,
mnl. Elwac. ts. 15. 21. U. 21. ts. 65.
ts. 225.
Westrat 497.
Wetzgau, s. Weggesahine.
Wetzisreute, s. Bezilisrivte.
Wibilen, Wibiüngen, Wybling, Wib-
lingen, O.A. Laupheim, abb. Her. ts.
194. — mehs. H. de Arnegge ts. 194.
— Wieblingen, bad. B.A. Heidelberg
389. 390.
Wiblessbeim, Wiebdsheim, bair. A.G.
Uffenheim, Ravenolt de -, ts. 438.
Wicbertus 443.
Wicemannus 453.
Wicfrit 497.
Wickartesbeim, s. W^eickartsheim.
Widenhuber, Bvr. -, civ. in Bretheim 42.
Widigo, fr. ord. Predicat.
Wido, S., s. Spira.
Wiebehheim, s. Wiblessbeim.
Wieblingen, s. Wibilen.
Wielandesstain, Wielandstein, zerst. Burg
über dem Lenninger Thal, O.A. Kirch-
heitN, Viricus de -, ts. 13.
Wielburc 445.
Wiellin des. -, ts. 426.
Wielun, Wyhlen, bad. B.A. Lth-raeh 455.
456.
VI.
Wierland, s. Vironensis.
Wiers-, Wigerstobel, Weiherstobel, Gem.
(Ober-) Eschach, O.A. Ravensburg 50.
53. 461. 4ß2.
Wiesentheid, bair. A.G. 223. 511.
Wiesloeh, s. Wissenloch.
Wiezege, Gvnradus des. -, conv. Mul-
brunnens.
Wigerihc, Rudegerus ts. 357.
Wigerstobel, s. Wierstobel.
Wignant de Cubeniieim.
WyyoUingen 486.
Wigpret 438.
Uuibcingus eps. (Bischof Wiching von
Neitra) 432.
Wyhlen, s. Wielun.
Wihsil, Weisel, Gem. Kirchbierlingen,
O.A. Ehingen, Herren v. - 348. — R.
de -, ts. 162. ts. 349. — Rvdegerus
de -, ts. 318.
Wikardis-, Wikartsheim , s. Weickarts-
heim.
Wil. abba. de Heggebach.
Wilaudus ts. 445 (5).
Wilar, Wilaere, Wiler, Willer, Willere,
Wilarium, Wilerium, Wilre, Weiler,
O.A. Blaubeuren, H., Hainricus de -,
mil. mnstrl. de Berge 317 (2j. 318 (3);
ux. Adilhaidis 317. 318. - Parzelle von
-, früheres Kloster Weil bei Esslingen,
226. 383. (2). — dnae. de - prssa. et
conv. soror. de -, 125. 163., (sg. conv.)
164., 215.. (sg.) 216., 226. 227. 293. -
prssa. A. 163. — cnvrsi.: Gvnradus
ante Portam, Hainricus Molendinarius,
Wernherus de Stettin tss. 216. —
PfalzgrafenweiUr 487. — Wohl Weiler,
Gem. Berg, 0,A. Ravensburg, Conradus
de -, Is. 266. — ? WeU der Stadt O.A.
Leonberg 500. — Wohl Weiler, bad.
B.A. Pforzheim, 26 (2). 27. — Gotte-
fridus et Harquardus frs., nobb. de -,
tss. 317. — Weiler, bad. B.A. Sinz-
heim, Marquardus de -, ts. 409. -
Weiler, bair. A.G. 85. 250. 336 (2). —
Vgl Villa.
Wildecke, Wildeck, abgeg. Burg, O.A.
Rottweil, Hainricus de -, ts. 369. 370.
Wildeman, Her. mil. des. -, 401.
Wildenowe, Wildenau, abgeg. Burg, O.A.
Tübingen, 491. 492. — Cmradus mil.
de -, ts. 491. 492.
Wilden-, Wildinstain, Wildenstein, O.A.
RoUweil 493, — Wildenstein a. d. Donau,
Gem. Leibertingen , bad. B.A. Hess-
kirch, Aeinsilinus de -, ts. 330. 331,
— Anshelmus de -, 127. sg. 128. 493,
— Berhtoldus de -, ts. 54. — Con-
radus, Fridericus, Heinricus frss.,
sgg. 54., 55.
Wildenvel8,Wildinvelz, Wildenfels, htztge.
Lenzensehlössle, ein Burgstaü bei Thier-
garten, hohenzoH. O.A, Sigmaringen,
Arnolduts mil. de -, ts. 330. 331. —
Bertoldus de -, ts. 190.
Wildoif, Weädorf, hohenzoUer. O.A.
Haigerloeh, Dipoldus pleb. in -, ts.
173. — Rudolfus vicarius ts. 173.
Wildpoltsweiler, s. Willebolteswiler.
Wile, Weil im Schönbueh, O.A. B&blingen
256 (2). — eccla. S. Martini in -, 80.
81. 116. — GClnradus de -, nob. serv.
de -, 156 (3). ts. 492..— Wernherus
de -, ts. 492.
Wilenbach, P Willenbach, O.A. Neckar-
sulm, f Willsbaeh, früher auch Wilers-
bach, Willerspach geschrieben, O.A.
Weinsberg, f Weilbach, bair. AG.
Atnorbach 433.
Wiler, -ium, s. W41ar.
Wüflingen, s. Wuluilingin.
Wilhelmskirch, s. Willandeskirhe.
Wilhehnus, s. Willehalmus.
Wüin, des. 157 (2). — Bertoldus mil.
des. 157.
Uuillsuuind 498.
Willandeskirhe , Wilhelmskireh , Gem.
Wolketsweiler, O.A. Ravensburg 50. 5^.
Willebirga, Wille-, Willibirgis, Willi-
burgis, Willebirck, 385 (2). — von
Grvre. — abba. de Heggibach. —
cmssa. de HelfTenstain. — de Hohen-
loch. — de Justingen. — prssa de
Kilperg. — ux. Rvtliebi dci. Rvpo. —
von Vndelnhusen. — de Werlheim.
Willebolteswiler, Wildpoltsweiler, Gem.
Flunau, O.A. TeUnang 50. 53.
Willehai-, Willehel-, WUhel-, Willel-,
Wilehalmus 442. — basilicae XH app.
pbr. Card. 464. — de B/ikkensheim.
— S. £uätachii diac. card. 464. — de
Hallis, ord. Predic. — cplns. de Kam-
berc. — cplns. de Lorh. — Roma^
nurum rex, sg. 490. — eps. Sabinens.
464. — de SUinah. - de Tablat. —
advcs. de Wimpina. — de Wintertur.
— Vgl Guillelmus. — Wilhelms, St.,
Ordens Eremiten 509 (3).
Willehart 451. — de Grnnendal.
WiUer, Wittere, s. Wilar.
Willibrandus 224.
Willihüt 497.
Willins, Willinz, vidUieht Willis, Gem.
Dietmanns, O.A. Waldsee, G. de -, ts.
61. 62. — des. Schaden de -, ts. 426.
WUlirat 497.
T8
578
Orts- und Personen-Register.
Wilon, WilOm, fTeOheim, O.A, Tübingen
256. — Bur. pleb. de -, U. 241.
Wilre, s. Wilar.
Wilrichingen, Uillirihingun, teohl ahgeg.
Ort hei Emerhingen, O.A, Ehingen, 204.
?Ö5.
Wilzingin, WilzingeUf Ober-, Gem. Uay-
ingen, 0,A. Münsingen ^ H. de -, ts
326. 327,
Witnar-, Win-, Winemarus 443. 444. 485,
— scltts. ts 275. — cantor Kamberg.
— de Slegewidon.
Wim-, Winpina, Wimpfen, cvts. 142.
238., (sg.) 288 , 427. - advcs. Willel-
mus de -, 334. — eccla., pps. dec. et
cptlra. S. Petri 203. 238.; (sg. cptli.)
238., 427., sg. cptli. 428. — canon. C.
des de Heilicbrunnen 427 ; Bichardus
203. - dec de -, 102. 31H).; Her. 238.;
Richardus 427 (2)., sg. 428. — pps.
Wernherus 238., (sg.) 238., 427. sg.
42S. — hospilale S. Spiritus in -,
rector domus et frss., mgr. et frss.
hosp. S. Spiritus in - 102., (sg.) !42.
20.5. 211 (2). 333. 334; rector Theo-
dericus 233; frss. Arnoldus (2), Eme-
hardus, Emhardus, Ludouicus tss. 142.
Wimsheim 490.
Wiocela, Winzlen, Winzeln, ahgeg. Ort
auf der Markung Ohcrhausen, O.A.
liotttceilj unweit Thieringcn 0,A. Ba-
lingen 429. 4S0. — Landoldus über
homo de -, 455. 456\ lil. : Landoldus
et Heinricus 455.
Windecke, Wintecke, Burgruine Windeck,
had. B.A. Bühl, Brvno mil. de -, 295.,
sg. 29.'>., Henricus de -. 202 (2). — Rein-
bottö mil. de -, 202., sg. 202., U. 243.
Windolffshen 487.
Windsheim, huir. A.G. 4. 10. 346. 438 (2),
Win-, Wineirarten, Win-, Winegarton,
Wein-, Wingart, Winegarte, Wein-
garten, Weingarten Kloster, abb. et
conv., coenob., mium., 145. 155.
179. ISO (2>. 186. 236. 262 (3). 271.
274. 280. 292., sg. conv. 292., 318. 319.
343. 393. 396. 419. 421. — S. Martinus
in -, 156; altare S. Martini 262. —
cplla. b. Virg. Mariae 292. — abb.
280., sg. 401 ; C. 154., sg. 155., 179.
(sg.) 180; H., Her., Hermannus 237.
262., (sg.) 262., 270. 271 (2). 279. 280
(2). 292., (sg.) 292., 338. 342. 393. 396.,
sg. 397. — cantor Her. ts. 180. —
cpllns. AI. te. 271. ts. 842; Hein-
ricus 237. — cellerar. H. 155. ts. 180.
— pistor et cellensis F. ts. 180. —
pps. H. ts. 180. ts. 262. — prior sg.
292; AI. ts. 180. — scrsta. Her. U.
180. — Weingarten, had. B.A, Dur-
lach 13 (2). 14,
Wingen 483.
Wingerssheim, ^ Einersheim, hair. A.G,
Scheinfeld, Otto de - U. 438.
Winidesle 443.
Winkel, C. des. -, ts. 426.
Winsberc, -berch. -perc, -perg, Weins-
berg, O.A. Stadt, E. de -, sg. 238. —
E., Egelhardus de -, 158., (sg.) 158.,
162 — - E , Engel-, Engilhardus de -.
83. ts., (sg.) 84. 158., (sg.) 15^. 162.
205., sg. 206 — Irmengardis de -,
373. — Maethildis de -, ts. 260. 261.
— Conradus pleb. de -, 158., (sg.) 158.
O.A. Weinsberg 58 (2)- ^06. 142.
15f^ (2). 171. 193. 379, 380. 424. 433
(2). 490 (2). 491. 494.
Wintecke, s Windeke.
Winterbab, Winterbach, Gem. Wolkets-
Weiler, O.A. Ravettsburg, Ot. de -, ts.
155.
Winterbrvnnen , unernüttelt, Burcardus
de -, ts. 41.
Wlnlerlingun , Winterlingen, O.A. Ba-
lingen. — Wernher über bomo de -,
446.
Winterspüren, had. B.A. Stockach 493.
Winlersteten , -stetin, -stellen, Wintir-
stetin, Winterstetten ahgeg, Burg hei
Winterstettenstadt O.A, Waldi^ee 114
115 201. — Bertoldus mil. de - (et de
\Y\neder\, Michehrinnenden) 1.57.— Bur-
cardus mil. de -, (dsgl.) 157. — C,
Conradus pinc. im per. Friderici et
praefeclusSueviae 417. 461. 462(2), ux.
ei. Gutta 4(;2 (2). — C. de ~, Con-
radus pinc. de -, Curat schenk von-,
(sg.)61., 62., (sg.) 114., 123., (sg.) 124.,
157 (2)., sg 1.57., ts. 102., sg. 191. 201.,
sg. 201., 206.. (sg.) 207. 219.. sg. 219.
281 (et fil. Conradus:, sg. 281., 417.,
sg. 418. — E. pinc. de-. 281; Eber-
hardus de -, can. eccl. Const. 190.
191. 192., sg. 192. —- H. pinc. de -,
Hairich schenk von -, 114., (sg.)114.
— Hermann schenk von -, 114., (sg.)
114.
Wintertur, Winterthur, schweizer. Kantons
Zürich, Hainricus de -, mchs. de Augea
ts. 277. 278, — Willeheimus de -, ts.
277.
Wintherus de Villa.
Winzeln, s. Wincela.
Winzingtn, s. Weingen.
Wi-, Wypertus abb. Amorbacens. —
sclts. in Wallinzin.
Wipf, Berhtoldas, U. 169.
Wiprehte, Weitpreekts, O.A. Waldsee,
Eberhardus mil. de -, ts. 479. 480,
Wirisegel, Wirrensegel, had, B.A. Über-
lingen 256. 257.
Wirselinus, Burkardus, Manegoldus, civ.
de Haygerloch tss. 412.
Wirt, der, Albertus des. - 252.
Wirtemberc, -berch, -berg, Wirtimberc,
-bercb, Wirtenberc, -berch, Wirtene-
berc. Wird eberch, Wir thenberc,Wintem-
berc (473), VViertenl)erg, Witemberc
(469), Stammburg Wirtemherg, Con-
radus de -, ts 450 (2). 454. — com.
de -, 467 (2). 473; Eberhardus 195.,
(sg.) 19"). 199; H. (? Ilartmann, Hein-
rich) 460. 461., sg. 461; Luduwicus
4.S3; VI-, Vlricus, Ul., ÜL, 39., (sg.)
40., 85., sg. 85., 86., sg. 86., 122., (s^.)
122., 126 (2^. 127., sg. 127, 1.52., sg.
1.52.. 17^\ 1S3., (sg.) is:?. 195., sg. 195.,
199 {Vater und Sohn), 278. 36-1., (sg.)
3()4. 409. ts.476. 477., sg. 478; Virich
der Vielgeliebte '^00. — Herzog Ulrich 200
(2). — vgl. Gruningen, Grieningeft,O.A.
Riedlingen (Sitz einer Wirt. Nebenlinie).
Wirz-,Wirze-,WirUburg,Wirceburc,Erbi-,
Herbipolis, Wirzburgbl. 149. 150. 161.
233. 2(;5. 405 (civilas). 509. 510. —
cives 207. moneta 437. — Hein-
ricus de -, fr. de Schon intal. - Judei
208. — diüc. 7. 161. ISS. 193. 211.
265. 325. 333. 334. 338. 391. 3J)2 393.
402. 405. 475. 503. 504. — episcopatus
436. — eps. 7. 433; H., Hermannus
102. 233. 2()5., sg. 488; Johannes
484; I., Iiingus 11., (sg.) 11., 56. 73.
1<'2. 103 (2). 145., sg. 146., 149., sg.
150., 162., (sg.) 162., 193. 207. 208..
(sg.)209., 233., sg. 233., 265. 301. 4^)2.
509 (2); Otto 503; Reichardus (d.h.
Reinhard) 501. 50'J. - Weihbischof
Heinrich, Bischof von SanUand 146. —
eccla., e c c 1 a. m a i o r, eccle. in ai. cpllm.,
pps. dec. et cptim. 207. 265., (sg.j 265.,
sg. 302., 402., sg. 488., 509. 510. ~
adiac. C. de Durne, pps. in Mosebach
7 ; adiac. et custos Otto de Lodeburc
301 vgl. mit 494., sg. 302. 509, 510.,
sg. 510; adiac. et sclsts. 102. 103. —
can. Albert von Thalheim 494; can. et
sclstcs. Godfridus ts. 501 ; can. (et pps.
in Houge) Otthericu.«« ts. 501; can. et
custos Otto ts. 149. ts. 150. — cellerar.
G. U. 149. — dec. B. 265., Ber. 208.
— pps. B. 265. — Hange, Houge,
S. Jobannes in Houge, Stift Haug,
301. 302,; dec. 402; pps. Burcardus de
>
Orts- und Personen-Register.
579
Ebersbach 7; Otthericas ts. 501. —
NoYum Monasterium, Stift Neu-
münster, eccla., frs., pps. dec. et cptlm.
160. 161 (3)., cptli. 8g. 161., 301 (2).
302. 402. 509. 510 (2); vicedec. Her-
wicus et cptlm. 502; pps. Lampertus
de Glichen, sg. 161., 510. — Bair, A.G.
Wirzhurg 90. 208. 261.
Wirzichman, Burcardus des. de Ertingen.
Wisensteige, IViesensteifff O.A. Geis-
lingen, fr. Bertoldus des. de -, ts. 86.').
Wissenlocli, Wiedoch, bad. B.A. Sitz, illi
de -, 425. — Cunradus de -, 408.,
des. Wisserlry 889 (8)., (sg ) 390. —
Waltherus de -, 408. — Wernherus
de -, des. Morekin 408., fil. ei. Wern-
herus 408.
"Wissenriet, ? Vorder-. Hinter- Weissen-
ried, Gem. Schmalegg, O.A. Ravens-
burg, Hermannus de -, 128. 129.
Wisserfry, Ciinradus des. de Wissenloeh.
W' itegesta t, Witchist<U 552 ^ superior, Ober-
Wittstadt f bad. B.A. Tauberbischofs-
heim 284.
Witelines-, Witelinneswilare, WiUlens-
tveiler, O.A. Freudenstadt, i53. — Berh-
tolt de -, 451. — Erhardus de-, 452.
— Manegoldus de -, 442. ta. 444. 452.
458 ( sen. et nepos) — Sigebodo de -,
458. — Waltmaunus de -, 458. —
VVieemannus de -, 458.
AVitelingeii, WittUngen, O.A. Urach, VI.
des. de ~, ts. 862.
Witingen, Weitingen, 0 A. Horb 486.—
Chonradus mil. de -, des. Laniph ts.
104. lOÖ. — Markwardus de -, 104. —
Reinherus mil. de -, ts. 412 4l:i.
Wilscach, Ueinricus des. -, 184. 185.
Wittlensweiltr, s. Witelineswilare.
mulirnjen, s. Witelingcn.
Wilzishouen, Weidliushofen, O.A. Laup-
heim 246. 247 vgl mit 494.
^Mh^uneifnittelt, Her.mil.in-, 246(2).247.
Wizelisberc, zwischen Zogenweiler und
(Ober-, Unter-) Schoren, O.A. Ravens-
burg 50. 53.
Wizenbach, Weissenbach, Flurname bei
Weissenau 50. 53.
Wizen-, Wizzemburch.Wizenburc, Uuizen-
burg, Weissenburg abgeg. Burg bei
Stuttgart 122. — Weissenburg, bair»
A.G. Sitz, Epplinus de-, ts. 404. 405. —
Weissenburg, elsäss. Kreisstadt, mium.
S. PeLri 498 (2). 499 (3). — abb. Edelin
500; Samuel 499. 500. — familia S.
Petri, Guno ex -, 499 (2).
Wizenloch, Wiesloch, bad. B.A. Sitg,
nobiles de -, 305. 306.
Wizen-, Wizzenstein, Weisstnstein, bad.
B.A. Pforzheim 96. 97 (2). 98. — Bekein
mil.de-, ts.97. 98.- Berhtoldus, Berh-
tolt mil , nob. de -, ts. 97 (2). 98 (2).
216., sg. 217. — Gottebrethus, -bertus
der. de -, ts. 273., rector eccie. de
Breccingen, Brötzingen, ts. 232.
Wlfingin, ? Wölfingen, abgeg. Ort bei
Forchtenberg, O.A. Öhringen 433.
WJpis, Hermannus ts. 4Ü9, Reinhardus,
fr. de Salem U, 127.
Wnna 497 (2). 498.
Woeherer de Viahingen.
Wochinarius 411.
Wd, Ritter von Molbrehteshus.
Wölfingen, s. Wlfingin.
WöUhausen, s. Wellehusen.
Wössingen, s. Wesingun.
Wofelin de Dornstetten.
Wohlgradsweiler, s. Wolfgerswilare.
Wohlhausen, Luzem. Amts Sursee 512.
Wol , Wl. de Bernhusen. — de Hetter-
bagh. — Thimo nob. de Vtingen. —
eom. de Veringen, s. dieses; sen. seil, de
Veringen 69. 70.
Wolbrezhus, woM verschriebcfi für Mol-
brezhus, Molpertshaus, Gem. Wolfegg,
OA. Waldsee, Hiltebrandus mil.de-,
ts. 124,
, Wolcardvs 256.
Wolchenberc, Wolkenberg, Gern. WH-
poldsried, bair. A.G. Kempten, AI. de
-, 156, (sg.) 156.
Wolf com. iun. de Veringen.
Wolfaeh, s. Wolva.
Wolfdrigel mil. 192.
Wolfegge, Wolfegg, O.A. Waldset 51. 55.
Wolf-, Wolvelinus mil. des. de Bern-
husen. — de Eschenbach.
Wolfer, advcs. de Altinstaige.
Wolfgerstoilare, Wohlgradsweiler 492.
Wolfgis 497.
Wolfherus, mons, ubi- moratur. ? der
heutige Walddistrict Wolfhardsberg bei
Zaiseyiliausen, O.A. Künzelsau 260. 261.
Wülfhoch de Altheim.
Wolfholdus 327 (2).
Wolfhunan curia 299.
Wolf-, Wolv-, Wolue-, Wlveradus, Wolf-
rat, ts. 445. — pps. de Burron. —
de Crutheim. — mil. de Rems. —
{II. Graf von Altshausen-Veringen) 434.
435. — com. de Veringen.
Wolfrämus, -rammus, Wolffram, -us ts.
446. 497. — fr. de hospiUli ts. 58.
— panifex ts. 293. — de Glatebach.
clrcs. des. de Kozesbuhel. — can. de
Oerengewe.
Wolfrich 497.
Wolfurt, Wolfurt, österr. B.A. Bregenz
50. 51. 55. 487,
Wolgerswiler, Wolketsweüer, 0.A, Ravens-
burg 50. 53. 492.
Wolkinberg, Wolkenberg, bair. A.G.
Kempten, Albertus de -, ts. 335. 336.
Wolmatingen, WoUmcUtngen , bad. B.A.
Constanz 464. 465.
Weimers- , Wolmerszhusen , Wollmers-
hausen, O.A. Crailsheim, Sifridus mil.
de -, ts. 15. ts. 327., fil. Sifridus ts. 327.
Wolpolto de Talvingen.
Wolpotinhalde 194.
Wolprandus 379. 451. — de Asmistat.
— de Obercheim.
W°lricus, s. Ulricus.
Woltzo de Thybach des. Monachus.
Wolva, Wolua, Wolfach, bad. B.A. Sitz
485. — domini de -, 172., G. de 172,
(sg.) 172.. — Bad. B.A. Wolfach 241.
Wolvelingin, WvUfiingen^ Kantons Zürich,
Gono com. de -, ts. 450. 454.
Wne, Wain, O.A. Laupheim, dmns. Gnn-
radus, mil. de -, ts. 478. 479.
Wongispurc, unermittelt, frss. Minores
de -, 421.
Wormacia, Warmacia, Worms, cvts. 405
— cives: Amella, Wernherus -, 203
Holtmundus, Heinricus -, et fil. Wern
herus 208; MiHtellus, Wernherus -
203 (2); Nanno, fla. ei. Goda 441
Ripam, super -, Volzo 203. — Wormac
muri 203. — curia 49. — dioec. 102
133. 384. 398. 399 (3). 405. 427. 473
— dec. 899. — eps. E., sg. 66. —
S. Andreasstift 7; dec. E. 203 (2)
can. Wernherus Militellus 203 (2) ; mgr
Heinricus Cineminus sig. 7.
Wortwinus 43. — mgr. 488. — de Villa
WrhU 497.
Wrwise, noch htztge. Flurbezeichnung „in
den Wuhrwieseti^ bei Nonnenweiler,
Gem. Saulgau 69. 70.
Wssar, Burcardus des. -, mil. de Hohen-
berg.
Wmfiingen, s. W^olvelingin.
Wullarius sen. de Hohinberch.
Wuluilingin, Wilflingen, O.A. Riedlingen
329 380. 331. 336. — curiae: Hain-
riches dez Gvtin, Burcardis des Kloz-
zilins, Gvnradis dez Blvmin, Hainrichs
des Giligen 329; praedia Nordisholz
330
Wurmfeld, O.A. Herrenberg 491. 492.
Wurm-, Wurme-, Wunni-, Wrme-, Wrme-
lingeo, Wurmelingin, WumUingen, 0. A .
BoUenhurg 138. 888 (mea). 489 (2),
\
580
— Albertus cgn. Hohe de -, 4. ~
Gynrados des. Heinboldus villan. in
-, 286. 287., ux. Hedewigis 286. — £.,
Eberhardus miL de ^ ts. 286. 388. —
Henricus de -, 4t — Otto von - (auch ron
Mörsbery) 492, — Ren-, Reinhardus de
~, nöb. in -, ts. 4. 388. — Reinherus
de -, ts. 286. — Theoderi-, Dietricus
Blarrer mls. in -, ts. 4. ts. 286. —
Theodericus Merhelt, mil. in -, ts. 4.
— Walterus nob. in -, ts. 4. 286. —
Wormelingere bergh 4. — Wurm-
Ungen, O.A. TutÜingen, Waltenis de
-, ts. 270.
z.
Zaeizzolfus, s. Zeizoifus.
Zaheltingen, ZoUingen, bair. A,G. Höch-
städt 64 (2). 65. — Egelolfus, Lihener,
frss. de -, 64.
ZcUsenhauaen, s. Hvsen und Zazenhusen.
Zange, ? Zangen, Zange oder Sänge, Hof,
Qem, ßühlfbair. A,G.Immen8tadt,}lugo
de -, ts. 132. 133.
Zannau, s. Zeinboue.
Zanner, Cvnradus des. -, ts. 368.
Zaringin, dux B. de -, ts. 450.
Zazenhusen, P Zatzenhausen O.A. Cann-
statt, ? Zaisenhausen, bad. B.A. Bretten,
rusticus de -, ts. 323.
Zehemaister, .s. Wangin.
Zehendar, -der, 279. ts. 280. — Hein-
ricus 166.
Z(?-, Cehentenertis, Olrieus de Lanan ts.
237. ts. 271. ts. 280.
Zeitj 8. ZSl.
Zdbiech, pascua 258.
Zeinhoue, ? f Zannau, O.A. Tettnang,
oder Hof, Gem. Berg, O.A. Ravensburg
50. 53.
Zeiza 497.
Zeizencheim, Zezencheim, Zeiskam, bair.
A.G. Germersheim, Amoldus de -, 451
(2). 454; Erluinus de -, 451; Berugus
de -, 451; Gundelohus de -, 451;
Hartungus de -, 451; Reginbardis et
ux. ei. MahtUt 451.
Zeizoifus, Zeizolttus, Zaeizzolfns, 498.
Orts- und Personen-Register.
ts. 499. — cancellar. 485. — deCnutels-
heim. — Mogontiens.
Zelle, EberhardszeU, O.A. WaUlsn 266.
Vlricus reclor eccle. de -, ts. 266. —
Oberzeil, Gem. Thaldorf , O.A. Racens-
• bürg 51. 53. — ? Schenkeitzell, bad
B.A. Wolf ach Ol er Zell unter Aichel-
berg, O.A. Kirchheim, Wer. et Wer.
mlss. de -, tss. 241. — Vgl. Celle.
Zeller, H. 505
Zerarius, Burkardus 159. 235.
Zeringer . . des. ts. 814.
Zezencheim. s. Zeizencheim.
ZU, Schloss Zeil, Gem. Reichenhofen, O.A.
Leutkirch, Berht-, Bertholdus mil. de
-, 479 (2).
Zgmberbuch 487.
Zimbern, Zimbren, Zimberen, Zymbern,
Zymroern, Zimneren, Zimerum, Zyme-
run, Ciniern, Cinberen, Gymmem,
Hinemn (44), Frauenzimmern O.A.
Brackenheim, abba. et conv. 398. 399(2).
405. — Dönenzimmern, O.A. Kümelsau
91. 260. 261. — Herrenzimmern, O.A.
Rottweil 44, domini de - , (sg.) 44 (2).
— AI-. Albertus dorn., nob., de -, ts.
44. 32.'). ts. 3:)6.36l., sg 361. - Hart-
breht de -, 442. — Wem-, Wemherus
de -, U. 44. 325 ts. 356. 361., sg.
361. — Wohl Zimmern, bad. BA.
Engeti, Gerungus mil de ~, ts. 408.
— Zimmerti, bad. B.A. Adelsheim, Eber-
win de -, ts. 438. — Klosterzimmern,
bair. A.G. Kördlingen, abba. et conv.
391. — unermittelt, welches Zimmern
512. — C, H., ^1 de -, Us. 408. —
Siehe auch Horgenzimbern.
Zogen Weiler, s. Zuogenwilar.
Zolnar, Zolner, Altun ts. 279. tS. 280.
— Hermannus 92. 491 (2). 492.
Zoh-, Zolra, Zolre, Zcolr, Zollem 486.
— com. F., Fridericus, sg. 4., 92 , (sg.)
92. ts , (sg.) 244 , 247., (sg.) 247. 269
et filii Fridericus, Fridericus, Frideri-
cus, 270. (dsgl.), sg. 270., sg. im. 363
et fil. Fridericus, sg. 363. 440. ts.
450. 454. — Wecil de -, 447. — dpfr.
S-olrens. Hugo 270. — mnl. Walgerus
de Bisingen 92. — pinc. Waltherus 270.
ZoUingen, s. Zaheltingen.
Zürich, s. Turicum. — Schweizer. Kanton
Zürich 278. 454.
Zattlingen s. Utilingen.
Zvndernbach, Zundelbaeh, Gem. Schlier ,
O.A. Ravensburg 401.
2Suttelus, Fridericus 271.
Zuogenwilar, Zogenweiler, O.A. Ravens-
burg 50. 55.
Zozenbusen, Zuzenhausen, bad. A.G. Sins-
heim 450. 454.
Zürich, Zwrich, mil. de Stetten.
Zusmdrshdusen, bair. A.G. 21.
Zusse, s. Schvzzon.
Zutelingen, s. Utilingen.
Zutilman, Zvttelman, Albertus mil. des.
-, ts. 213., mnls. Aug. regal. 307 (2).
Zuzenhausen, s. Zözenhusen.
ZveinbrYckin, s Eberstein und Gemini
Pontis.
Zweifelsberg, s. Zwivelsbefc.
Zwickin 242.
Ztciefalten, s. Zwiuildea.
Zwike, Burchardus 3S5.
Ztcirgumbet't,Zwirtenherg,0.A.Saülgau56.
Zwivelsberc, Zweifelsberg, O.A. Biberach,
Gerungus de -, 201. — Rö. mil. de
-, ts. 219.
Zwiuildea, Zwiuldea, Zwiueldea, Ziwldea,
Ziuuldea,Ziuvelta,Zwuuldea,Zwiveltun,
-tvn, Zviueltan, Zuiwlt^n, Zvivildens.,
Zwifaltens. abb. et codv., abb. et frss.,
eccla., mium , Kl. Zwief alten, 99. 112.
113. 200 (2). 204., sg. 205. 265. 313.
350., sg. conv. 350. 456. 484. — abb.
de -, 264. 265. ts. 265.289; R, Petrus
1. 72 , (.sg) 73., 204.. sg. 205; VI.,
VI-, Wiricus, sg. 290. 346., sg. 347.,
350., sg. 350; Wem. 456. — camerar.
des. de Hereinsteine ts. 265 ; Vlricus
204. — cantor Ernestus ts. 350. -
cnvrs. Heinricus 350. — csts. Gisil-
hardus ts. 350. — frss., mchi.: Gon-
radus 1 (3); Emestus des. de Seburc
ts. 350; F. VVangin des. Zehemaister
ts. 265; Gisilhardus ts. 265. — prior
Bureard US 204. ts. 300. — eccia.
paroch. 113.
Zwizirer, der -, 336.
-^**
/
i
lililll i
3 '9015 03081 4531 '
Wmed ty Preservation iflM
i