MASTER
NEGATIVE
NUMBER
00-258.10
MICROFILMED 2003
THE CLASSICS LIBRARY
UNIVERSITY OF ILLINOIS
AT URBANA-CHAMPAIGN
URBANA, IL 61801
AS PART OF THE
DITTENBERGER-VAHLEN
CIC 6 PRESERVATION GRANT
PROJECT
Funded by the
National Endowment for the
Humanities
Reproduction may not be made without
permlssion from The Classics Library,
University of Illinois at Urbana-Champaign.
COPYRIGHT STATEMENT
The Copyright law of the United States (Title 17, United States Code) governs the making of the photocopies or other reproductions of copyrighted material including foreign works under certain conditions. In addition, the United States extends protection to foreign works by means of various international Conventions, bilateral agreements, and prociamations.
Under certain conditions specified in the law, libraries and archives are authorized to furnish a photocopy or other reproduction. One of these specified conditions is that the photocopy or reproduction is not to be "used for any purpose other than private study, scholarship, or research." If a user makes a request for purposes in excess of "fair use," that use may be liable for Copyright infringement.
The Institution reserves the right to refuse to accept a copy Order if, in its judgment, fulfillment of the order would involve violation of the Copyright law.
AUTHOR: Usener, Hermann
TITLE: Praemittur Hermanni Useneri De scholiss Horatianis commentatio.
PLACE: Bernae
DATE: 1863
BIBLIOGRAPHIC RECORD TARGET
The Classics Library University of Illinois at Urbana-Champaign
CIC 6 / NEH Dittenberger-Vahlen Microfllming Project
Storage Number : OC>'^^% . iO
|
Praemittur Hermanni Useneri De scholiss |
Horatieinis |
commentatio . |
|||
|
Author(s) : |
|||||
|
Usener , |
Hermann , |
1834 |
-1905. |
||
|
Publication: |
• |
||||
|
Bernae , |
typis Hallerianis, |
1863 |
|||
|
Description: |
|||||
|
XXXII p. |
|||||
|
Lauiguage : |
|||||
|
German |
|||||
|
OCLC: 39634356 |
Technical Microfilm Data
Microfilmed by
Preservation Resources
Bethlehem, PA
On behalf of
The Classics Library
University of Illinois at Urbana-Champaign
Urbana, IL
Film Size: 35mm microfilm
Reduction Ratio: y^: 1^_^
Image Placement: lA ^JAy '^ "B
Date filming began: \i^fj^-0^
Camera Operator: ^^x'^^^*^ ^^Vi^^K»v^^»n
■■
■P
CO
b
3 3
0) CT O >>
&|
-.m
IS
go
N CO
^-<
OOM
o
A^'
o o
3 3
V.
Ol
3 3
0) o >
050.0
§•0
N CO
^-'— I
■»^^
cn<
COM
o
-i/^
^^.
Vv
(Jl
3 3
O" O Q. CD
— h
>
DD O O
O
>^ o o
<
X
N -
X
-<
s^/
cn
O
3 3
^^^
^
>
^i.^^
%y^
j^/
^^
o
o
3 3
^^
^fc>
fp
ö^
V^nnvn^^j^
is 1^ i
po um ro 00
o
» Ig
fo
Ol
2.0 mm
ABCDErGHljKLMNOPQRSTUVWXVZ abcdetghi|klmnopqrstuvwiyz 1234^67890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ abcdefghijkimnopqrstuvwxyz 1234567890
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijkimnopqrstuvwxyz
1234567890
^^j» *' ^/>,
m
O
O -ö m -ö
o>o ög
m
O m
2.5 mm
ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
abcdefghijkimnopqrstuvwxyz
1234567890
CJI
3 3
Ol
3i
■< X f-* CO
^-< OOM
O
'f^
fp
ö
3 3
Q>
CT
Wo
■^<
^-<
OOM
o
Kr
cn
3 3
>
OD o m
(D O OQ -I-
-^j o o
X <
"< -^
X
-<
^^
^ ■e^f^-'^f^^ *r~''pi:^_'
^U-' ^-7*- TV?-?od- cffi.
-CviV,
; -...-.rt ;•.:' .'.-:,»
- ^.';^:^■;•i?i'•<;^^ ■■^;-''■..*■;-
vi.,,
f*' ■ •
•". ! •
^',v
'*■■.- f " ■;r-wv ;■■-•:.■> 'v- ; ;.
:\ *■ •.
>i.-."-S'--ii.Xv''!'''S
'-^^^
.'.•;-*■
mvm LECTIONYl
IN '^^:\:':H.
i^--i-
%f^'^eM^<
TOVERSITATE UTTERARYl BERMSI
' . J
■iM.
mr^p PEE SEMESTBE AE^!irm%:,'''^:^^m--s-%
nVDE
7.- :■■'
A DIE XV MENSIS APRILIS
YSQVB
^; IjOI DIEM XV MEN8I9 AVGVSTI ANNI GIDOGGGLZm
-f ^ ' fs
HABENDARVM
^ PROPONIT
RECTOR ET SENATVS.
&-•■•■'■
(iV'>- .- ■
lyV-.- .■■r.'.'V
PRAEMirrrvR
HERMANNI VSENERI
PHIL. DOCT. AÜ
f
A)E SCHOLIIS HORATIANIS COMMENTATIO.
■■•;-l." -
i^' l't ?',.''; ■
:^'it;.-i-i''
.. ■'»
■ :^';:^'f^:.
■S.
/■t-*' -Bfe.-'^-
BERN^
TTPIS HALLBRIANIS CI3I3CCCL1IIL
^j
■^x;, •
', f
'-:--:i^^*l-^ >■ ■■'■
'::W!'
V .- • '- . -^ •
V .-.
«"^':V'J
.■-» -'' : ~"t
.-' , •.',;<--C ''.>-,,?■ V-;'-
|
.:-g |
|
|
'■ i ' A |
• - . 1 'c |
|
1 -V |
- > V |
|
' r •'' |
ir-
,-*/v,
-> ■ .
r:'^:*'i'J^i:L^^it.^l,->.iyj^^
?.^?iiili.'-i
^'•-^;'>.
' ■-■-■--• -^ r-> -^n
■-i.'^-':-^
.^/^.^ /-:;'•■■■. ' -
V
•v.>^
^ 1 fr
Quem superiore tempore in hac littcranim uniuersitate scitis, commilitones humanissimi, non semel his lectionum indicibus prolu- sisse, Carolus Gulielmus Muellerus iure siio mihi quidem uide- tur id maxime sibi negotii datum existimasse, ut quae in instructis- simo ueterum iibrorum Latinorum thesauro Bernensi laterent , oblata ea opportunitate protraheret et cum uiris doctis communicaret. Verum non solum publicae litterarum utilitatis gratia faciendum id ego quoque statno , sed uel maxime uestra caussa , adolescentes litterarum Studiosi, qui scilicet intellegatis quam etiam nunc Bongarsiana ista hereditas exHausta non sit. quam cum Bernensi rei publicae Grauissetus , animo is quidem liberaliore quam quo hodie publicas litterarum curas et instituta prosequi solent, dono dederit, quis obsecro est quem perscni- tari eas copias , excutere , pertractatas foras edere magis deceat quam ciues Bernenses?
Sed quae luculentiora eius thesauri specimina uobis propositurus eram cum coerceri exiguis unius prohoemii 'finibus sentirem non posse, quoniam cum primum mihi prohoemiandi obtigit munus, fors ita tulit, ut ultima eadem obtigerit prouincia, breuius placuit argu- mentum eligere, in quo ut aliquando uersarer , eiusdem istius biblio- thecae liber aliquis effecerat.
Neue miremini, si non tarn ad nobilem quemdam antiquitatis scriptorem quam ad inferioris ordinis homines aut prorsus incogni- tos aut paene ignotos , H orati Flacci scholiastas sermo mens con- Tiertetur. ea enim est summi cuiusque poetae atque scriptoris ueteris condicio, ut nisi adnotationes quibus olim iam docti grammatici rerum oblitteratarum menioriam seruare et quasi sustentare studuerant, alio
■V;
.<; .
|
-'■ ./i ^ 'i [' ■ ^ ' . ■■ ; |
' s ^ |
••^:?;«- . |
"..^->;>f-'. |
> -.1. ■. .- |
|||
|
nn |
'-• i -;-
alii saeculo tradente ad nostram aetatem propagatae essent , multa in illis iam intellegi plane non possent. Atque Horati duo feruntur esse^^, commentaria antiqiiitus tradita, Heleni Acronis alterum, alteruiii^*t^^f%^ Pomponi Porphyrionis sine Porfurionis. nam qui his uolgo -r^^}. tertius adiungitnr ' commentator Cruquianus', neque antiquitatis ille H nee medii aeui fuit grammaticus, sed lacobus Cruquins ipse qui '^ ea quae ex uariis codicibus *praecipue Blandiniis' (cf. p. 639 ed. Antu. V 1578) excerpserat, in commentarii formam digessit; quin etiam Dion. Lambini adnotationibus abusum esse, unde quae in membranis inuenerat interpolaret et eruditionis quadam specie exornaret , nuperrime Hirsch- felderus sagaciter demonstrauit in quaestionum Horat. speoimine p. 10 sq. Uli igitur cum diu neglecti iacuissent , nostra demum aetate manum eis emendatricem adhibere uiri docti coeperunt. sed Fran- ciscus Paulyus qui Pragae ante hos quattuor annos * scholia Hora- tiana post Georgium Fabricium nunc primum emendatiora' edere se professus est quo modo prouincia sua perfunctus sit , dicere non adtinet, postquam multis decantata ea querella est. illius opera tu- multuaria non opprimi sed excitari Ferdinandus Hauthalius uide- batur uir diligentissimus qui plurimum temporis operaeque in relegen- dis et excutiendis scholiorum Horati libris consumpserat. uidebatur, inquam. nam quem editioni amplissimae quasi prodromum anno huius saeculi LVHII praemiseratlibellum, eum ne altera quidemparticula, ne- dum nouem uolumina , tot enim ille minatus erat, secuta sunt, uel sie tarnen optime de his litteris Hauthalius meruit , qui non solum de Acronis Porphyrionisque libris manu scriptis aliquanto certiores nos fecerit, sed eorum quoque codicum quibus aliae et diuersae scholio- rum coUectiones continentur et nomina in praefatione indicanerit et specimina quaedam breuia in commentario critico exhibuerit.
Nimirum esse eius modi Horati Codices , in quibus scholia ferren- tur ab Acrone et Porphyrione non plane ea dissimiha. sed quae eadem atque illorum non essent , uel ex commentatore Cruquiano qui uoca- tur notum erat, neque exspectari non poterat, ut in libris a Cruquio
" '-^•i ~,
r^
-. •-• :^.v ;/•■->•- ■ . -.•,.•■• r. •,_■-'..■ -.:'--'r ■•■'■■ ■• ■ * . ; ■■■...■.
•■•^f!^'^^^:. ^- •,:-;'. ■■■■-. -•.■•.•"•^. r - - -■■ •• ■' T.
-•-'S 'd ■.-■•»' ^ ■- ■■ .''*-. •■ • ■"■-•■..■•■.
inspectis exempii cäussa Enni uersus aliundenon cognitus annal. 55T .;c^; iyahl. seruabatur, ita eis quoque qui hodie su peressen t , inesse an- •;;'3tiqiiioris disciplinae uestigia qnae siue scriptorum siue lihrariorum , ^ -|ncuria praetermissa essent in Acrone et Porphyrione. '?^^' / * Q"^'^ ob ''^"™ 6go quoque Horati scholiorum libros perscruta- turus qui Bernae multi adseruanliir, non sine spe eram , fore ut noua quaedam quae quidem bonae frugis essent eruerem. nequiquam. aut enim recentes siue A. siue P. interpretum Codices aut scholia a ma- gistellis saeculi XII et XIII dictata inueniebam. unus tantum liber diutius nie tenebat , de quo infra accuratius dicetur. in quo cum neque Acronis neque Porphyrionis scholia ipsa tradi uiderem sed aliam quam- dam collectionem Cruquii copiis similem , etsi uix noui quidquam pro- tracturum me perspexeram , uidebar tarnen his copiis usus id certe accuratius posse cognoscere , qua ratione ex quo fönte uarii qui ser- uati sunt scholiorum libri deriuati essent. qua de re quo aliis quoque iudicii copia fieret , statui et quae ex codice illo Bernensi quondam enotaueram et quae ad primum Horati Carmen ex Hauthalii codicibus memoratu maxime dignis B b ut meum in usum describerentur fece- ram , euolgare hoc loco integra, nee enim ex uno alteroue loco de origine et natura id genus scholiorum acerui iudicium tuto fieri po- lest , sed aliqua certe parte opus est quam accuratissime et ple- nissime ante oculos posita.
Quod antequam faciam, de his scholiis quid ego sentiam , bre- uiter indicabo. In cassum olim uiri docti , uter tum antiquior tum praestantior esset , Acron an Porphyrion , disputauerunt. et parum se criticum qui historiam criticam scholiastarum Latinorum scripsit Su- ringarius in hac quaestione praestitit. uidelicet praecellere et litte- rata rerum memoria et interpretandi acumine Porphyrionem nee Diabo- him poterat*) fugere neque hominem debebat. itemque in propatulo posi- tum est non ex diuersis fontibus sed ex eisdem originem trahere utrumque. At unus tantum modo superstes est in Horatium qui quidem cora-
*) Mus. Rhen. nou. nol. UI p. 474.
;.-.•'
■;iB-:V"lv ';a t
e
■ir>: "
^•Q;^?;^-i&;'/3^;/U.i:-' ä^ --S Jir'^^fefei'^*^':-^ U-1 --t r
'*,
?! ■■■ ' ■■■■■'■ v',:yjim0-
"»^■;i
"i
4
mentarius uere dicatur Pomponi Porphyrion is. quem scnptofem identidem testatur antiquissimus eius commenti codex Monacensis saeculi aut Villi aut X, ex quo reliqui quotquot sunt fortasse fluxerunt (cf. Hauthalii praef. p. 15 sq.). Fuit autem grammaticus ille ex eodeirtl0 ,^ genere ex quo Seruius Vergili interpres est, hoc est in unum colli-^ '7:^ gebat quae ex uariis superioris aefe«tis scholiis doctis*) pro saeculj^lfv;:^ ingenio enotauerat. neque multo aut post aut ante Serui aetatem uixisse v ^ |f uidetur. legitur enim in Lucani scholiasta optirao , quem ex codice Bernensi CGCLXX saeculi X integrum ipse describo, ad Lucani I 214
*Puniceus Rubicon' f. 10 r. adnotatum hoc ^^^^ ^' ^^^^ .fc^^^^^
Porfirion (litt, iri in rasura, utVovtmxonm. pr. scripsisse uideatur) p\xn\ce\im'ni\.er ,1
pr&atus est. quasi feniceum qaemadmodum. epiTpantalasan (graeca sie rubro) dici- j^^^^^^l
mns rubrumare; Cornut'uero sie sie puniceum lapidem babens. aut ripas. •' ''y-^^':^^
idemque inueni in Lucani libro qui numero XXXXV notatus in /-;:^"^3
x£///i7X/oSrvx>/ Bernensi prostat margini f. 5 r. dextro adscriptum, nisi j ^i .-
quod Porßri' i. e. Porfirius j epitrantalasan , uero sie quasi puniceum -iäl
ibi legitur, uersuique inter lineas superscripta est uel plenior ipsius . ; j,^^
Porfirionis interpretatio 'quasi f'eniceus propter rubres aquas.' Itaque : Ä
scholion illud integritati suae restitutuni erit, si emendauerimus i:$j
Porfirion 'puniceum' interpretatus est quasi phoeniceum propter rubras aquas, ':'^
quetnadmodum ^EPTBPAN GAAASSJN dicinius rubrum mare. Cornutus uero J
sie: quasi puniceum lapidem Habens aut ripas. - <'i^
nullius autem in illo Lucani comnientario profertur locus scriptoris - '^l
primo p. Chr. n. saeculo posterioris, quo simiiiter a Lucano dicta illustren- ^ ,{^
tur. aliter factum est, sicunde rerum memoria petenda erat, sed om- '-^M
ninoauctor in testimonium uocari nouissimus uidetur ' Sergius' (sie enim -j^
audit f. 47 et 96) 'commentator Virgili'. Ceterum quae Porphyrioni
tribuitur explicatio , uix ea poterat in commento Horati carm. IUI
^0,4 posita esse, neque uUum ibi uestigium apparet; quam ob rem
haud scio an in Lucanum quoque Porphyrion commentatus sit. de
•V.
*) Terenti Scauri , Acronis, (Modesti), eorum qai de personis Horatianis ecripserunt, ipsorum . ■ >
libros a Porphyrione oculis maaibusque usiirpatos esse pro buins grammaticorum generis roore mo- •':)
doque non satis est probabile. sed ex illorum auctoritate scholia quae Porpbyrion conpilasse nidetur ■ . . ' -. -:-^-
pepeadisse negari nequit, ut sie Acroni quoque quem detrahimus boiior paallo honorificentius reddatur. . .,.*''/ '^
|
. '■'■' „*■•- |
|
|
■ t^.\i . ■■. . ; ,; |
|
|
' '''■■\^,-^ |
|
|
.■^ •■ .;:/fi:c^ |
|
|
- •• ■'!'.■■■ . •"•v-''r. ■ ■! 'i |
|
|
' 'yXf^-'0M |
|
|
....> -i^-^:} |
|
|
. * .\:>'': « |
|
|
>■ " V "i* r ■ 'i |
|
|
;. tv^'-- '.^^ |
|
|
. : ^.^y^:- -^ |
|
|
. :r" ^' *. -t- C |
|
|
■r -» T , * -, |
|
|
-> - ,- ' ■ |
|
|
*". -^ i-r . ■ ' |
|
|
-•••^N. |
|
|
'i*. . ;»\, 'Z |
•Ä-^^-r • ; }. |
v>fÄr/;-.-
.-,.,.«?
^^jy-e.::-/--,/-. ■■..■;:■.;;?-;■ •:;:■;■, ■ ^ .■ . - , ■ -:" vn
Cornuto idem ex illo scholio nön colligam ; temporum enim ratio Persi
luuenalisque interpretem ab hac quaestioiie remouet, quem Heirici
^scipulum fuisse doctissima Ottonis lahnii disputatio prolegomenon
»jid Persium ■ J>. CXXVII sq. euicit. neque Cornutum Lucani ipsius
magistrum huius Pharsaliam interpretatum esse credibile est; at
|:r;;^f potuit sane per amplissimas de Vergilio lucubrationes (cf. O. lahnius
1. s. p. XV sq.), id quod in Seruii libris saepe numero fit , similes
Lucani locos adferre et data opera explanare. itaque baec ex Cornuti ad
Verg. ec], 7, 52 'leui de marmore tota Puniceo stabis suras euincta
coturno' (an ad Aen. XII 7501*) disputatione sumpta esse non in-
probabile uidetur.
Porphyrion igitur uere commentator Horati est. non est qui A cro n uoeatur. quem prauissime confundi cum grammatico probatissimo An- toninorum aetati a Schottmuellero meo ratione satis certa adscripto (de Plini Secundi libris gramm. 1. p. 32) et quaeuis littera clamat et dudum est intellectum. iam uero per Hauthalium edocti sumus in nullo codice qui quidem saeculo XV uetustior sit neque Acronis neque ullius grammatici tamquam scriptoris nomen legi, quid quod Acronis quae habere consueuimus integra in uno tantum codice Parisino 7975 (/) conparere uidentur.^ Acronis autem nomen aut magnopere fallor aut a docto quodam Italo his scholiis inscriptum est ex auctoritate notissimi illius loci qui in Horati uita breuissima nouissimus est *Com- mentati sunt in illum Porphirion , Modestus , et Helenius Acron Om- nibus melius'. Qua re iam non paucissimi solum Codices ei qui pro- pius absunt ab ea forma quae typis uolgatur adhibendi sunt (qui enim emendari restituiue is Acron potest qui nullus est.»'), sed ex- cussis Omnibus saeculorum Villi. X. XI codicibus quibus scholia Horatiana adscripta sunt colligenda atque conponenda erunt quae- cumque non in Scotorum Francorumque ludis orta sed antiquitus quouis modo tradita esse uideantur. servata enim sunt in his libris quae Porphyrion in suis aut non inuenerat aut neglexerat : quod uel unus codicum Parisiensium locus docet quem infra uide p. XII^ 51.
;^i
'•}■■
♦v;;.!
i_» ■^i'ii«
■ .. o ~ >.w-': '■■■ vrV^'^'^
VIII
Eas autem scholiorum coplas unde totum hoc libroruni genus ductum estj oportet aliquanto post Porphyrionem conpositas esse, uide sis uel ea quae ad alterum Horati uersum 'o et praesidium ' adscribuntur. Porphyrion tacet. interpretari uolebat magistellus tarn leuiter Horati lectione in*; butus, ut primi libri satiram sex tarn nesciret, adeoque non doctus, ut Horati uitam Suetonianam non cognosset , quae et antiquissimis Horati libris praefixa erat nee Porphyrionem eumque scholiastam, quo ad carm. IUI 1 et ad epist. I 20 iste utebatur auctore , latuerat (uide testimonia a ReifFerscheidio ad Suet. p. 46 sq. collecta). unde igitur auxilium arcessiuit ? nimirum ex uita aliqua Horati nouicia. nam eae omnes perperam haec narrauerunt, alia 'post uictoriam uero ciuilis belli interuentu Maecenatis Horatio Caesar indulsit', alia 'captusque a Cae- sare post multum (magnum cod. Bern. 563 rectius) tempus beneficio Maecenatis non solum seruatus sed etiam in amicitiam receptus est', Porphyrioni quae adscribitur et alterius fons fuit 'captus a Caesare et post magnum tempus beneficio Maecenatis non solum seruatus sed etiam Caesari in amicitiam traditus' : hinc igitur illud scholiorum commentum ortum *quia per ipsum liberatus est indulgente sibi Augusto' et q. s.
Quod si ea ratione in singula inquisiueris et omnem scholiorum discrepantiam pensitaueris , mecum opinor consenties nihil esse quem uolgo Acronem dicimus nisi unum e multis exemplar, quae omnia ex farragine quadam ducta sint quam Bedae aut summum Alcuini tempori- bus magister mediocriter doctus cum ex codicibus aliquot tum suo abu- sus iudicio collegerit : fuisse autem eos Codices quos ille ante oculos ha- bebat, aut pleniores ipsius Porphyrionis aut, quod magis placet, simillimos eis unde sua Porphyrion congesserat.
lam igitur exesnpla uobis Acronum qui multi sunt quaedam propo- nam, qualia in libris manu scriptis leguntur, non restituta recte scribendi ratione si dectrectauisse librarii ipsi uidebantur, ceteris uitiis in margi- nem relegatis. Atque codicis Barcellonensis siue Heiniani*) ut
*) Is Über, de quo pecuUari Hauthalius disseruit commentatione Boacae a. HDCCCZZZXVII edita, iam peaes £duardiim Heiniom professorein Halensem est.
|
' -^ . |
4 |
||
|
'V |
\ ^ |
||
|
-■ .^■ |
•'•i |
||
|
■e-. |
|||
|
> |
"1- 1 |
vt S-:^ |
'■<',■'■ ^ |
|
*. |
fSB- |
>4. |
|
|
i.*-*v. |
■y^y |
•■■'1 |
|
|
•.r^> |
.^ |
||
|
i : ■ |
>"f ■ ' . |
. . -'s |
^,..4.:
'.r'-'-- .:--'-■' , ■■'.4-'^''^"'-V-.
villi
sjjerlineii idoneinn exhibere possiin , G. Thilonis Halensis humani- tHti et beiiiiiolentiae eximiae acoeptuni ref'ero, qni scholia carminis ]>nrni integra mea canssa summa cum diligentia et accuratione de- srripsit. sunt autem ea margini codicis dextro ita adscripta , ut notis quibusdam simul et supra carminis uoces et ante scholia positis quo unum quodque scholion referendum sit, indicetur. ipsa igitur scholia haec sunt
1 regibus] Quoniam dicitur duxisse originem ab Etruscis regibus et contemp- sisse senatoriam dignitatem , mansisse autem semper in equestri ordine. In com- memoratione parentuna et laudatio inuenitur, ut Virgilius 'per te , ;per qui te talem genuere parentes', et uituperatio, ut 'Ismarus aut Rodope'.
3 curriculo] Exponit uaria hominum ingenia et uarias uoluptates, ne sit **. ^
2 presidium] Quia per ipsum liberatus est indulgente sibi Augusto et mulla etiam iili donauit Maecenas amicus Caesaris.
5 nobiiis] Alios ut uictoria terrae dominos facit et diuinis honoribus
consecrat utpote uictores. ac pro hoc neque aurigae neque uiro forti aliud placet quam sunt. 10
3 Olimpicum] Olimpias dicebatur tempus quattuor annorum, si quidem ex- pletis annis tribus quarto anno ueniente celebrabatur festiuitas in honore louis Olim- piaci caelestis. qui dicitur 'Olimpicus' ab Olimpo monte ubi coiebatur. quem poetae saepissime pro caelo ponunt. est enim immensae magnituciinis. In illa autem festi- uitate omnium genera iocorum certaminumque exercebantur. diuersisque modis ibi15 currebanl. currebant enim pedibus et equis et curribus. quos omnes cursus uno uerbo denotauit dicens "curriculo' id est circuio. pertinet autem proprie istud ad illos qui equis uel curribus currebant. Velocissirai iuuenum inter currendum terrae adclinantes se puluerera colligebant. ** quia terminus ponebatur ad quem currerent, ne retro seu in aliam partem cursus fieret.
1 _
1 abeatricis 3 uirgt Per te qtale Yerg. Aeix. X597 4 et in uituperatione ut Vtrg. erl. 8,44
rodopeie. 5 nesit sequüur uox qxiae legi tarn nequily nimirum arrogantiae, sed plura itUercideruni cf. Acr. S posl AlioB hialtis VI liUerarum 9 pro cerlo conpendio: per uolgo placent 12 in honore non in honorem huius scholiaslae tempore dicebatur cf. cod. Berti, 455. f. 14 VERSVS FORTVNATI IN HONORE SCE CRVCIS f. 37 VERSVS IN HONORE DECE ET OCTO MARTYRV f. 38 VERSVS IN HONORE EVLALIAE VIRGINIS et in ghssario codicis 357 oplimo f. 19 '^exultatio in laude cuiuslibet' et 'genus dicendi — conpositum in laudibus regum' 15 omnium] scr. omnia 17 Aicea. idr circuio 19 ** uidetur lemma metaque fem. inlercidisse cf. p. XVI 19 ponebant ad
2
6 terrarum] Amphibolicos dictum, utrutn dominos terrarum eleuaret, an ad deos qui sunt domini terrarum. aliter: iuuenes principes terrae uel reges ** ad Capitolium ac si diceret: cum triumpho.
8 honoribus] 'honoribus' scilicet ab inferioribus numquam dimoueas et cetera. 5 llsarculo] 'sarculo' genus rustici ferramenti quod Groeci f londiON uocant.
12 attalicis] Attalus rex populum Romanum heredem regni sui scrib«it. ad cuius palacium uenientes cortinas rapuerunt quas aulaea uocauerunt ab Attalo in cuius domo rapta sunt, erant enim depicti in ipsis uelamentis Britanni qualiter eos uicit Augustus. 10 ISNumquam] si diuiciae regis Attali proponantur, numquam dimoueas illum *** Cipro habundante.
16 Mercator] Ordo est: mercator metuens luctantem Icariis fluctibus AfTricum otium et opidi laudat rura sui, mox reticit rates quassas, ut trabe Cipria pauidus nauta secet Mirtoum mare. 15 19massici] Massicus locus est, ubi optima uina nascuntur. Virgilius 'atqui non Massica munera Bacchi'. Massici: mons Campaniae uinifer, quem posuit pro uino uetere.
20 demere] Vt non interimat sed continuet laeticiam totius diei.
22 sacre] Bene 'sacrae' quia omnes fontes dicati sunt Nimphis. 20 23 Multos] Cunctos bellicos exercitus et belia delectant.
23 lituo] Inter 'lituos' et 'tuba' distat hoc quod lituos equitum, tuba peditum. 26 tenerae] Delica^ae aut nuper in matrimonio copulatae.
28 piagas] Piagas proprio dici« funes illos quibus retia tenduntur circa imaw et summam partem, 25 31 satiris] Satiri ipsi sunt Panefici a Pane eorum principe, qui intersunt Nimphis in siluis habitantes. unde et Siluani dicuntur.
32 secernunt] Separant scilicet de grege uulgi. uel tollunt id est dant mihi meritum ut a uulgo et a uilibus separer.
34 Lesboum] Lesbos insula est. ergo a loco dicitur. sensus est: si Musae non
2 aliter uiuentes ** aul euehit atU lemma ad deos inlercidU 5 tondion] axaklSiov probabüUer cum comm. Cruq. Uauthalius 6 hereditate regni sui scribit 6 — 9 auctor scholii fuü Seruius ad Verg. Georg. Hl 25 '• Augustus postquam uicit Britanniam , plurimos de captiuis quos abduxerat donauit ad officia thea- tralia: dedit etiam aulaea i. e. uelamina ia quibus depinxerat uictorias suas et quem ad modum Bri- tanni ab eo donati eadem uela portarent „aulaea'* autem dicta sunt ab aula Attali in qua pri-
A.11
mum inuenta sunt uela ingentia, postquam is populum Romanum scripsit heredem' 7 lea
10 d^uicias 11 hiatum indicaui explendum iic fortasse Cipria : trabibus 12 sq. afifricum et du opida laudat 15 Verg. georg. III 526 20 bellicos exercituu rebellare delectant. 21 lituos utroque
loco corr, ex lituus quod] quia 23 propriae dici 25 panefici non expedio qui ira sunt nimphis
y
i-}:-^^-,<iÄä^-:
•■rsr? V ' "^'^ -Ä-' -' •
:^T^5Ä^-^
XI
prohibentctsi non denegantmihi Carmen, caelum propter poetriam pertiogam. 'Lesboum' propter Alceum et Safo quos apud Lesbum natos constat. aut ab Alceo Lesbio qui priinus fuit iiricus scriptor, aut ab Euandro rege Lesbi cui primuro Mercurius liram ostendit. Si, inquit, non denegabunt facultatem lirici carminis quod Alceo et Sapbo ministrauerunt. 5
35 Quod si me] dicit: si me receperis in nuraero liricorum poetarum, ad caelum uehor merito gloriae atque uirlutibus.
35 lyricis] Lirici poetae sunt uariis metris utentes. tunc tantum Graeci sunt quia nondum erat iatinus.
•
Inter uersus singnlis uocibus breuiores superscriptae sunt alia quidem mann sed non multum posteriore explicationes qnarum haec exempla mecum G. Thilo communicauit
1 edite] pro 'genite' 2 Presidiom] quoniam a caede liberauit eum dulce decus meum] quia magna laus est placere meliori 3 sunt — olimpicum] sunt qui delectantur inire curule certamen et habere puluerem in curru suo 4 coilegisse]
pro 'colligere' iuuat] delectat metaque] »gr^nus ^^ruidis] calentibus rotis, cale-
factis cursu. axis enim rotae feruet et calefit 5 palma] honorabantur 6 terra- rum dominos] iuuenes principes terrae uel reges ad Capitolium ac si diceret cum triumpho euehit] portat 7 hunc] talem qualem dixi quiricium] Romanorum Quiricium 8 certat] contendit tergeminis] finitus numerus pro infinite, aut prae- feclura aut consulatu 10 de libicis] species pro genere uerritur] colligitur
uel trahitur 11 findere] colere, perfodere 12 condicionibus] legibus quas At- talus edidit 13 cipria] a loco 14 Myrtoum] a Venere propter mirtum nauta] pro mercatore secet] diuidet (sie) 15 icareis] ab Icaro qui ibi praecipitatus
affricum] uehementem uentum 17 refficil] id est tarnen recreat, postquam euasit periculum 18 quassas] ruptas indocilis] indoctus uel impaciens 19 ueteris] in conuiuiis paratis ut continuare uelit diem 20 nee partem] litones (sie!) solide] integre deraere] auferre 21 spernit] cupit uiridi] loco amoeno et conuiuiis apto
arbuto] pro omnibus arboribus posuit.
In margine sinistro perangusto librarius idem qui in uersuum interstitiis scripsit haec
ad u. 1 attauis] in antiquis attauus est 5 euilata] caute circuita uel declinata, ne offendant 7 turba] ad uulgi leuitatem refert 22 stratus] habens strata membra.
1 Carmen propter 2 aut sub alceo 9 erat latin'
XII
lam ut de ea scholiorum collectione, quam in antiquis duobus libris Parisiensibus {B <p quos uocat) Hauthalius inesse monuerat, certa statui ratione posset, litteris a D. Detlefseno uiro doctissimo et in excutiendis membranis uersatissimo petiui , ut alterius saltem mihi specimen curaret. neque enim mediocri eius scholiorum Horatiano- rum exempli desiderio tenebar, quippe qui ex paucis eis quae per Hauthalii commentarium criticum sparsa sunt cognouissem, quanta ilh cum Bernensi libro intercederet necessitudo. nee spes ea fefellit. nam ex diligentissimo Detlefseni apographo Parisina illa scholia quiuis facile perspiciet uel minore interuallo quam Bernensia a uetere atque communi fönte distare formamque aliquanto integriorem seruare. Alter codex Parisiensis qui inter Latinos WtV numeratur [B Hauthalii) scriptus est X saeculo. in quo cum scholia atramento pallidiore ex- arata essent , tum uero in priore scheda paene euanuerunt. quam ob rem cum Detlefsenus sicubi acie oculorum intenta dispicere scripturae uestigia poterat, prorsus eum librumcum altero consentire intellegeret, ab rimanda litterarum apicumque discrepantia destitit*). Alter codex numero 7974 notatus {(ß Hauthalii) saeculi XI aut X est (exeunte saec. X scriptus uidetur Hauthalio). in prima scheda legitur 'D. D. Pu- teanis fratribus | D. Gothofredus | M. D | 10'. huius igitur libri scholia carmini I adscripta adpono , et ex solo hoc libro W praeter locos pau- cissimos, ubi codicis alterius B nominatim fit mentio, ductam esse scripturae omnem discrepantiam lectorem moneo.
Metrum Asciepiadeum , constans e spondeo, duobus cÄoriambis, pyrrichio siue iambo. ususque est hac metri compositione tribus in locis. quod ita scanditur : Mece -nas atauis- edite re- gibus. Haec ^ÜT^H monocolos id est unimembris. Mecenatem
*) Detlefseni uerba haec sunt — 'Die Scholien in dieser Nummer [7971] sind nicht allein im AU' gemeinen ziemlich verblasst, sondern insbesondere die auf dem ersten Blatt sind kaum noch lesbar, so dass ich eine durchgehende Collatlon mit der anderen Abschrift nicht anstellen konnte ; wo ich eine solche indess machte , sah ich dass der Codex wörtlich mit dem anderen stimmte. Auch enthält er alle Scholien, welche jener hat, mit Ausnahme natürlich von dem über Myrtilus [adu. 14], und ausserdem sind ein paar andere von anderer Hand hinzugethan' [i. e. ad u. 31 et 32].
.rMm
XIII
alloquitur, indicans alium alio studio teneri, quae appetuntur uel luori cupiditate uel gioriae, se uero poetria delectari et inter deos misceri si numero lyricorum poe- tarum ascriptus fuerit. (i) MeceDatem quoque ait 'atauis regibus editum' quod a no- bilibus Etruscorum ortus sit.
2 Presidium et defensio illi erat quoniam non soium a morte illum saluauitS dum comprehensus esset in beilo, sed insuper Augustum conciliauit ei. Decus Uli erat siue ornamentum quia amicitia tanti uiri magnum honorem ei prestabat.
3 Olympias dicebatur tempus quattuor annorum , si quidem expletis tribus annis quarto anno ueniente celebrabatur festiuitas in honorem louisOlympici id est caelestis, qui dictus est Olympicus ab Olympo monte ubi colebatur. quem poetae saepissimelO pro caelo ponere solent. Est eniro immensae altitudinis. In illa autem festiuitate orania genera iocorum ludorum certaminumque exercebantur diuersisque modis ibi curre- batur. currebant enim pedibus, currebatur equis, currebatur curribus. quos omnes cursus uno uerbo denotauit dicens 'curriculo'. Pertinet autem proprie ad ilios qui equis uel curribus currebant. uelocissimi enim iuuenum inter currendum terrae ad- 15 clinantes se puluerem coUigebant. et quia terminus ponebatur ad quem currerent, ita ut retro seu in aliam partem cursum now flecterent, melam euitantes längere dicit: sunt quos iuuat meta euitata.
5 Ambiguum est enim utrum 'nobilis palma' id est gloria et uictoria iungendum sit, 'an nobilis deos.' accusatiuus namque apud poetas frequenter in is terminatur. 20
6 Dominos id est iuuenes principes terrarum. DE ATHLETIS.
7 Hunc seu talem qualem dicimus.
Mobilium ad uulgi mobilitatem refert siue leuitatem.
8 Tergeminos honores dicit multiplices plausus quibus excipiebantur nobi- les quique aliquid magni peragentes. nam ignobiles et desides exibilabantur. Tema- 25 rius si quidem numerus et quaternarius siue septenarius pro multipiicitate accipitur, ut apud Virgilium 'terque quaterque beati'. Siue quia ter adpiaudebatur uictoribus, primum a populo, secundo a militibus, tercio a ducibus.
10 Lybia regio est fertilis. et est species pro genere.
12 Attalus rex fuit Pergamenorum, qui omnia bona sua Romanis sub testa-30 mento dimisit. Scripsit autem multa de agricuitura. Est autem sensus : quicumque consueuerit agrum colere suum , numquam sollicitetur ad nauigandum , etiamsi regias opes promittas.
■p- XU 1 coliambie 3 HXCfo/JH monocolos id est unum membri p. X//i lludicri 8 Olymphias correxi ex B qui Olimpias exhibel 14 propriae 17 cursuua flecterent fort. corr. euitantes non tangere 19 enim patet referri ad notam omissam: quae erat ampbibolicos 21 talia capitula ui p. XIII I 9 et 24 ilemque notam p. XIIII 20 ex margine in scUoliorum tenorem inrepsisse apparet 22 discimus 24 excipiebant 27 Verg. Aen. I 94 31 scripsit: cf. Varro de re rust. I 1,8 PHnius n. k, ind. Hb. 15. 17. 18 cet.
XIIII
43 Trabern accipe pro naui. 'Cipria' auterii dixit, Cipro habundante nauibus. Nam Ciprus insula est ubi colligitur genus metalli quod ciprum nuncupatur. inde fiunt aplustra nauium et ornamenta, et inde erant frontes earura. Vel 'Cipria trabe' dixit quia in Cipro insula naues habundant.
5 HMyrtoura] Speties est pro genere, sicut Adriaticum et Tyrrenum. [A Mirtilo
auriga Pelopis Mirtoum mare dicitur qui cum corrupisset axes Hypodamiae filiae Pelopis domini sui in certanaine, proiectus est in mare, a cuius nomine mare nomen accepit.]
Pauidus] Proprium epyteton nautarum. DE MERCATORIB-
10 15 Icarus filius fuit Dedali, qui cum uellet uolare post patrem Habens alas ab iilo compositas, dum adpropinquasset rotae solis ignarus uolandi, liquefactae sunt ei cerae et cecidit in mare cui nomen dedit 'Icareum', quae res plenius apud Seruium est et Ouidium.
17 Mox re freit rates] Postquam euasit periculum. et est sensus: mercator 15 cum tempestatem in mari patitur, abAorret nauigare et optat iam rusticam uitam in
patria sua colere. mox autem ubi euaserit periculum, eandem uitam repetit.
18 indocilis] iNon assuetus set indoctus, ut pote negociator.
49 MassiciJ optimum genus est uini a Massico monte sie nuncupatum. 20 De die] Dicit alios lautiere uita delectari. 20 LITOTES, ex duobus negatiuis unum adfirmatiuum faciens, ut: nee spernit, sed amplectitur.
22 Sacrae] Id est apud fontem sacrae aquae. et bene 'sacrae', quia omnes fon- tes dicati sunt nymphis.
23 Castra]' Exercitium militare. DE MILITANTIBÜS. In belle sunt tubae quae 25 fiunt ex argento uel alio metallo, et sunt litui qui fiunt ex cornu recuruo, qui
alio nomine 'bucina' uocatur. Lituus autem dictus, quod sit instar baculi augu- ralis quo spatium aeris designatur inter quod auspicium sit captandum. qui et eodem nomine appellatur uel quod intersit litibus id est bellis quae litibus concitantur, siue quod aptus sit litacionibus. 30 24 De testata] Id est execrata timore mortis filiorum.
26 Venator] Dicit alios studio uenandi plerumque in siluis pernoctare.
27 Fideles catulos melius generaliter accipimus, quod sint suis fideles do- minis, quam ut uenationi tantummodo. unde Lucretius 'fida canum uis\
1 — 2 habundante. Nam 3 et unde 5 A— 8 accepit. a monacho saeciüi XI uel XII adiecla turU, desunl in B 11 uelandi 11—12 sunt tres cerae 12 Seru. ad Yerg. Aen. VI 14 13 Ouid. melam. VIII 183—230 15 aborret 20 LYTOTES F ex (LITOTES cod. B) 23 nimphys 25 uel aliquo metallo
26 fori, 'bucinae* uoeantur 33 Lucret. VI 1222
y;!-.
|
. t - * - 1 ; 1 r. |
-•.x^- -^9^ |
|
|
1 |
'■■,iJ?A^-. |
■■'n-c^'-P'SIfSW'--^
'm
XV
28Marsusapera Marsia regione. et est species pro genere. Plagae sunt retia. dicuntur autem 'teretes plagae' propter nodos rotundos.
29 Illos quidem iuuant diuersa officia, me autem miscent hederae diis superis. quae sunt praemia doctorum uirorum. Poetae diis iuncti esse dicuntur quia inmortales sunt quodammodo propter sua dicta, quae semper recitantur. 5
30 Nemus] Parnasi monlis dicatum nymphis.
31 Idcirco poetae coniuncti dicuntur esse nymphis quia natura sonitus prae ceteris eleraentis in aqua consistit, quod probatur in idraulio id est organo.
31 [Per eas egregiam gloriam dicit consequi de quibus canit. fere enim lyrico carmini materia de nemoribus ac fontibus est et si qua sunt bis similia.] 40
32 [Secernunt a populo, id est de grege uulgi tollunt ac per hoc sublimem faciunt.]
33 Euterpe bene delectans interpretatur, Polymnia multae memoriae, Poly- hymnia multae laudis.
34 Lesboum] propter Alceum et Saflfo lyricos poetas ab insula Lesbo dictos15 ubi nati fuerunt.
barbiton] genus organi est in modum lyrae, quod tenditur cordis. Lyra autem dicitur apo tu lyrin id est a uarietate cordarum.
Pergo ad Bernensem librum numero uicesimum primum , cuius quaecumque in primis schedis antiqua manu scripta sunt scholia, quoniam nemodum curasse ea uidetur, omnia hoc loc edam. qui Ho- rati codex (cf. Sinneri catal. I p. 477) sanequam nitidus cum maxima forma, paginis non bipertitis, marginibus amplissimis tamquam para- tus promptusque fuisset qui legendi poetae atque intellegendi copio- sissimo adparatu instrueretur, coeptum opus ultra tertiam schedam producere librarii ignauia non sustinuit, neque qui postea saeculo XI producturus illud uidetur fuisse ultra quartae dimidium (f. 4r) pro- gressus est. nam ea quae saeculi XIII-XV scholasticus quidam per totum librum aliquando adspersit nil moror. Vt in codice Barcellonensi, ita in hoc quoque ad quae maxime Horati uerba quodque scholion re- ferendum esset, notis quibusdam utrubique positis lecturus certior
3 — 4 superisque. sunt 7 nimphis 9 Per eas — 12 faciunt aliqtianto po$t sed non post
Boec. XI adiecla sunt in codice B., omiUere uidHur (f, 13 diuersam igüur ^Polymniam' a Polyf»imnia fingebanl quasi IIoXvuvslocv quandam 18 an ano rov KijQiiv?
■ ■■ ->?-.
XVI
factus est : quarum loco lemnia ex ipsius codicis scriptura depromp- tum posui idque a commentatoris uerbis separaui. quod ubi non fit, scitote Horali uerba a scholiasta ipso iterata esse.
Niillo igitur indice praefixo, prohoemio nullo a summa pagina prima ordiuntur haece sciiolia
in priiHi libri Carmen I.
2. Presidium ifli erat, quoniam non solum a morte illum liberauit dum captus esset in hello, sed insuper Augusti gratiam ei obtinuit.
et dulce] quia per ipsum liberatus est indulgente sibi Cesare Augusto et malta etiam sibi donauit Mecenas amicus Augusti Cesaris. 5 decus] decus illi erat, quia tanti uiri amicita multum ornabat eum.
Meum. quia magna laus est placere melioribus.
3. Sunt quos] Exponit uaria hominum ingenia et uaria« uoluptates, ne sit arrogantiae, quod sibi poeticam uindicare uidetur, cum singulos quosque rerum alia- rum diuersus amor habeat.
iO Olimpicum] Circenses ludi i. e. agonici in honorem louis Olimpici sunt inuenti apud Eliden. Oiimpias dicebatur tempus quatuor annorum, si quidem com- pletis tribus annis quarto anno ueniente celebrabatur festiuitas in honorem louis Otimpici i. e. caelestis. qui dictus est Olimpicus ab Olimpo monte ubi cole- batur. quem poetae sepissime pro caelo ponere solent est enim inmensae altitudinis.
15 In ilia autem festiuitate omnia genera iocorum ludorum certaminumque exercebantur, diuersisque modis ibi currebatur. currebatur enim** equis, currebatur curribus. quos omnes cursus uno uerbo denotauit dicens 'curriculo'. pertinet istud ad illos qui equis uel curribus currebant. Velocissimi iuuenum terrae se adclinantes puluerem signa- bant. et quia terminum ponebant ad quem currerent ita ut retro seu in aliam par-
20tem cursum non flecterent, metam euitantis dicit tangere: sunt quos iuuat meta euitata.
4. Peruidis i. e. cursu concitatis, uel etiam calidis nimia celeritate cursus. quo uerbo inmensam ostendit agilitatem currendi. tanto enim studio currebant ut etiam metam transcurrerent.
5. nobilis] Amphibolia. ambiguum est enim, ulrum 'nobih's palma' i. e. gloria 25 et uictoria iungendum sit an 'nobilis deos'. accusatiuus namque apud poetas frequenter
in*is- terminatur. Nobilis dicitur palma, quae nobiles facit.
11 apud heliden Olimpicas 11 *q. cpletis trib ; in rasura 16 ibi curebay 16 *• amissa esse pedibus, currebatur sequenlia 17 Pertinet — currebant oslendunl, cf. p. Villi 16 et XIII 13 19 po-
nebant] poneba^ i. e. ponebatur 19 — 20 cf. cod. Paris, p. XIII 17 25 an] aut
XVII
0 Terrarum dorninos] Alios palma iiobilis i.e. oictoria terrae dominos facit, et diuinis honoribus consecrat titpote oictores. ac per hoc neque aurigae neque uiro forti aliud piacet quam sunt. Amphiboiicos dictum, utrum dominos terrarum eleuet paima an ad deos qui sunt domini terrarum.
8 ter geminis] Ter geminos honores dicit mulliplices plausus, quibus exci- 5 piebantur nobiles quique aliquid magni peragentes. nam ignobiles et desides exi- bilabantur. Ternarius autem numerus uel quaternarius uel etiam septenarius pro omni perfectione ponuntur. hinc Virgilius 'terque quaterque beati'. siue quia ter adplaudebatur uictoribus , primum a populo, secundo uero a railitibus, tercio quoque
a ducibus. ' \{s
9 llluro si proprio] Sicut iili, inquit, cui semel agri cultura piacet et coepit in agris suis frumenta reponere, nuliis praemiis persuades ut nauta sit, sie nee sibi cui urica professio placuit. aliud persuaderi potes^. luxta illud 'quot homines, tot sententiae'.
Horreo i.e. si quem uideris agri culturae deditum, multas fruges congreganlem 15 in horreis, numquam sollicitat^eris ut hie intentione relicta aliam assumat.
iO lybicis] Libia regio est plana atque ideo fertilissima frugum, unde legimus in historiis, quod Libia Romanum populum pascebat. Est autem species posita pro genere.
42 atalicis] Atalus rex PergameTiorum ditissimus fuit, cui propter opum mul-20 titudinem populus Romanus testamento successit.
13 Trabern pro naui accipe. 'Ciprea' autem quia in Cipro insuia naues plu- rimum habundant, ut pote in mari, uel quia in eadem iusuia aes plurimum inuenitur, de quo fiunt apiustra nauium i. e. ornamenta, de quo etiam frontes earum muniun- lur. Ciprea ergo dixit trabe rostrata naui et aere munita. ^ 25
44 Mirtoum ponil pro quolibel alio man, sicut Tirrenum et Adriaticum. pro quouis enim ponuntur. Permanet autem adhuc in coepto themate dicens unum quem- que in sua intentione uelle permanere. Mirtoum autem mare dictum est a Mirtilo auriga seu unctinario Pelopis. quem cum deprehendisset quod axes suos corrupisset in Hippodamiae certamine, eum in pelagus praecipitauit. ex cuius suplitio mare 30 nomen accepit. Aut a Venere propter mirtum. nam a Mirtilo Mirtiloum siquidem dice- retur.
1 Alios] atUecedü uvrsus cuius $criptura erasa est; fuisse uidetur Alios palma nobilis i. e. uictoria
terrae nobiles facit 6 exibilanr pr. m. ezibilani- corr. 8 Verg. Aen. l 94 13 potes. luxta
t?a quot — sententiae cf. Terenl. Phorm. // 4,14. (iuxta illud terentianum R e HaulhaW) 16 sollicl- teris 18 pascebat proprium uerbum cf. Plin. n. h. XVIII §. 10 26 sq. adriaticum pro quouis N- po-
o
nuntur 29 seu unctinario huic uocabulo in aliis Acronis codicibus alUer depraualo, de quo emendando Hau-
3
^'■" >'
XVIli
15 Icariis] Icarus filius fuit Dedali. quem Dedalum rex Cretae Mino« carceri tradidit pro eo quod uxorem illius stuprari fecit a tauro. Qui cum fabricasset sibi (ilioque aias ex cera, ipse tenuit plagam septemtriona/em , et Cumas ciuitatem Cam- paniae ueniens templum ibi Apollini fabricauit- filius uero illius australes giros petiit
5 qui sunt calidiores. unde alis cereis solutis in mare cecidit nomenque ei dedit Icareum.
16 Mercator metuens] Ordo est: mercator metuens luctantem Icareis fluctibus Africura , otium a^que opidi iaudat rura sui. mox reficit quassas rates , ut trabe Ciprea pauidus nauta Mirtoum secet mare. Sensus autem iste est: mercator cum tempesta- tem in mari patitur, abhorret nauigare et optat iam rusticam uitam in sua patria colere.
10 mox cum euaserit periculum, eandem uitam re'petit. per quod coliigit neminem posse aliud agere quam consueuit. Nam et losephus refert affectiones animorum frangi quidem et moderari posse , penitus autem extingui non posse.
19 Veteris Massici i. e. optimi uini. nam Massicus mons est Campaniae ferax optimi uini. unde et pro optimo ponitur uino. 15 20 Nee partem-spernit] Litotes est. nee spernit, sed delectabiliter amplec- titur et eligit. Sensus autem est: sunt qui deliciis in tantum delectantur ut nee sat- tem partem diei unius transire permittant absque affluentia uoluptatum. duae autem abnegatiuae particulae hie pro una ponuntur.
21 Arbutus est genus uirgulti , quod pro qualibet positum est arbore.
20 22Caputsacraeaquaei. e. ad fontem. nam caput aquae fons est. et bene 'saccae' dicit, quia omnes fontes nimphis dicati sunt. Lene autem dicit suaui mur- mure sonans. Dicit itaque alios lauciore uita quoque delectari.
23 Lituus est bucina qua milites conuocantur ad causas quaslibet inueniendas uel percipiendas sibi, seu ad lites dirimendas. tuba autem est qua milites in prae-
25lium conuocantur. cuius duo sunt genera. aut enim ductilis aut Cornea est. Inter lituum autem et tubam in antiquis hoc distare inueni. lituus equitum est incuruus, tuba pedilum est et directa. et litui sonus acutus est, tubae grauis.
25 detestata propter mortes filiorum, quia in hello pueri et adolescentes ani- mositate incauti sunt, unde et Yirgilius 'uota metu duplicant matres.'
30 26 Inunemor i. e. alius uenationem exercet, cuis consuetudini in tantum de- ditus est, ut nee uxoris suae recordetur.
thalius p. 40 perperam statuisse uidelur, non dubium quin expUcalio quaedam uoci ^auriga' posteriore aelale adscripta insü ; fuisse *■ seu uecturario' probabüiler coniecü seminarii phü. Bernensis sodalis cui ul de
f
his scholiis disptUaret tuaseram 1 mino 2 stuprari 3 septemtrioaen) 7 africum dumque
opidi cf. Bare. p. X 13 18 una] immo adfirmatiuo 29 Verg. Aen. VllI 556
•''--Ä.'ji-'
.»
^;v<.'
1*
Ei?^^^>?-*
xvini
27 Catuiis fideiibus dicit qui dominis suis, ut Lucretius etiam refert, fideles sunt, siue ideo quia, ut periti uenationis perhibent, numquam semel coeptam inter- cipiunt insequi bestiam.
28 Teretes i. e. rotundas. propter internodia, uel etiam fortes, pro quo hie ponitur. quod teres est id non numquam forte est. ^
Mars US. Sabellus. unde et Virgilius 'dentesque Sabeliicus exacuit sus\ maiores enim forma ferociores esse dicuntur» Ait ergo alios uenatione, se musica deiectari. Ideo uero 'piagas teretes' dicit, de tereti fune factas, et ideo ita posuit, quia illis substantiam debemus, unde sumimus.
Piagae sunt relia maiora et rara, quibus bestiae capiuntur. quorum internodia 10 'maculae' uoeantur. unde in lob legitur, 'misit in rete pedem suum, et in maculis eius ambulauit'.
29 Me doctarum] Praedictos, inquit, iuuant diuersa oßicia, a quibus numquam recedere paciuntur. me autem poelria super omnia delectat. per quam immortalis
factuS' merear asscribi numero deorum. luncti autem dicuntur diis poetae , quia im_ 15 morlales sunt quodam modo propter dicta sua quae*semper recitantur.
30 gelidum nemus] In siluis iuxta fontes poetae carmina edere solebant re- moti a plebeia conuersatione. haec autem causa erat, ut secernerent se a populo, quatinus immunes essent a causis ciuilibus i. e. publicis negotiis, suoque poemati tantum indulgere possent. 2ü
31 Nympharumque] Ideo poetae coniuncti dicuntur nimphis, quia natura so- nitus prae ceteris elementis in aqua consistit. quod probatur in ydrauiia i. e. organo.
Leu es chori propter ludos quos nimphae et poetae exerceut
33 Euterpe 'bene deleclans' interpretatur. 'Terpo' delecto.
34 Lesboum dicit a Lesbo insula de qua fuerunt AIceus liricus poeta etSaflFo25 poetria.
barbiton genus est organi, dictum a barro i. e. elefante, quod ex eius ebore sit ornalum. quod fit in modum iirae. Ego tarnen te solura eligam censorem, et si me uis esse poetam, inter deos subleuabor.
1 cf. Lucr. VI 1222 2 quia • //////// periti, in mg. iit 2 ceptam ul p. XVII 11. 27
6 Verg. Georg. lU 255 11 lob XVIII 8 15 dicuntur (dnt) pom pro III lülerü euanidia 10 ci- uilibus] ciuibus uidelur in codice exhiberi 21 naturae 21 sq. sonitus— aqua ciianida suppleui er Paris, p. XV 7 23 liUerae iam prorus euanidae fort, fuerunt inuicem 26 poetria] poetes 27 dic- tum ab aro. 28 ulrum üt an sit leyendum «i(, incerlum.
XX
Ad c II cm in textu minio inscribitur PROS EVTIKE. TETRACOLOS- Ad AVGVSTVM.
'Pros' ad, 'eutike' est oratio siue deprecatio. hinc ngosiv^ia^i dicitur orate. Inde 'proseuke' dicuntur casulae pauperum, quae uulgo dicuntur 'capanne'. in quibus manentes pauperes a transeuntibus stipem petunt.
5 Haec autem ode tetracolos siue tetrastrophos est i. e.quadrimembris . quod a
quarto uersu fiat repeticio carminis ad primuili. Primi enim tres uersus safBci con- stant bis pedibus : trocheo spondeo dactiio duobus trocheis. quartus adonius est constans dactiio et spondeo uel trocheo, quod est dipodia heroici uersus. post hoc fit tetrastrophos i. e. a quarto uersu repeticio.
10 Fauet hac ode Augusto Octauiano, deplorans mortem lulii Cesaris eius auunculi
quem Brutus et Cassius consules in senatu cum aliis interfecerunt. de quo Yirgilius
extinctum nimphae crudeU funere Daphnim flebant', et iterum 'iile etiam extincto
raiseratus Cesare Romam'. Ob cuius interitum refert nunc poeta etiam deos indig-
natos fuisse atque ideo multa monstra eius mortem fuisse subsecuta. nam hiemps
15tempestuosa et nimbosa fuit, mare proceliosum, Tiberis ita excreuit, ut pro diluuio ha- beretur, et multa ah'a euenerunt.
1 lam satis] A communi accipitur hoc aduerbium quod est 'satis' trahitque ge- nitiuum casum, ut satis niuis dirae et dirae grandinis.
dirae] metuendae. tractum a Furiis quae dirae dicuntur, ut 'dirae ultrices' et
20'dirarum uerbera nosco loetalemque sonum'.
3 sacras arces] Propter Capitolium hoc dicit, super quod eo tempore plu- rinia cadebant fulmina. omnes autem manubiae albae et nigrae Pailadis esse dicuntur, rubrae autem et sanguineae louis.
5 gentesj A specie transit ad genus, i. e. ab urbe ad gentes. terruit dicit 25 i. e. timere fecit, ne rediret diluuium quod fuerat tempore Pirrae, dum tot tempe^
States maris, fluminum et aeris imminebant.
6 Pyrre] Fabulam notam tangit Pirrae et Deucahonis. Deucalion rex fuit Thes- saliae, cuius uxor Pirra questa est ad deos, per diluuium quod noua monstra mundo acciderent. hi enim soIi cum remansissent post diluuium deorum accepto responso,
30 ut lapides post se iacerent et in homines uerterentur, genus humanum reparauerunt. quos lapides Deucalion retro iactauit in homines uersi sunt: quos Pirra, in feminas,
7 Protheus deus est maris, pastor Neptuni. quem dicit tempore diluuji pisces contra naturam coegisse in summos montes, dammas etiam natauisse.
2 primum scholion ad carminis indicem pertinel 2 hinc prosueukes dicitur %1 Verg. ed. 5,^0
12 Verg. georg. l 466 X9 Verg Aen. III 610 ultrices ut et 20 dirarum— sonum Verg. Aen. XII 876 sq. 29 hi) 31 homines supraser. uel masculos
■<*.-.
'ir-A^H^.
XXI
9 ulmo] Contraria in diluuio dicit contigisse, ut in arboribus hererent pisces, et siluestres dammae in aquis natarent. quas Virgilius mascuiino genere posuit Himidi uenient ad pocula dammae'. Diluuio facto cum tantum Parnasus emineret, Deucalion et Pirra ut repararetur genus humanum Apollinem consuluerunt, qui dum respondisset ut iacularentur ossa matris, cognouerunt terram matrem dictam. Vnde iaculante mox5 Pirra lapides puellae, Deucalione mares nati sunt, luuenalis 'Deucaiion [lapides ua- cuum iactauit in orbem] et maribus nudas ostendit Pirra puellas*. Virgilius 'hinc lapides Pirrae lactos Saturnia regna'.
11 pauidae] proprium epiteton dammarum, unde Virgilius limidi uenient ad pocula dammae'. 40
43 flau um] A quaiitate coloris dicit flauum. nam albas habet aquas. unde apud autiquos 'Albuia' uocabatur. postea autem a rege Tiberi ibi occiso et sepuito est uocatus Tiberis. de quo etiam Virgilius 'Verticibus rapidis et multa flauus arena'.
14 £trusco] Aestus maris solet retorquere Tiberim fluuium contra suum cur- sum. ac per hoc a cursu suo detenlus solet aquas suas ripis propriis superCundere45 et proprium excrescere alueum. Sed quod naturaliter fit, hoc dicit eo tempore mon- struose contigisse. Etruria pars est Tusciae regionis Italicae in qua oritur Tiberis. ideoque dicit retortis undis in Etrusco litore i. e. aestu maris impeliente in propri- um ortum, retro actis undis.
15 monimenta] 'Monimenta re^is' i.e. Numae Pompilii. usque ad cuius sepul- 20 chrum quod erat in campo inundatio perueuit. uel monimenta dicit memoriam ilhus
i. e. templum Vestae quod ipse edificauit. monimentum enim non sepulchnim tantum, sed omne quicquid memoriam testatur dicitur. Ipse etiam primus cultum religionis et Sacra deorum Romanis tradidit, ut eos a studiis bellicis reuocaret.
16 Vestae. Quia dicebatur Tiberis ante per rostra habuisse meatum. quae rostra^o templo Vestae iunguntur.
47 Iliae] Historia nota est. Amulins et Numitor fratres fuerunt. sed Amulius fratrem sum regno pepulit, filiamque eins liiam in templo sacrauit Vestae. quae dum concepisset ex sacerdote, dixit se oppressam ex Marte. Amulius autem praecepit iliam iactari cum duobus liberis Remo et Romulo in Tiberim. quae cum natatu per- 30 uenisset ad litus cum paruulis, dictum, quod Tiberis concubuisset cum ea.
48 lactat ultorem] Fantasia poetica est, dum dicit Tiberim ideo excessisse alueum suum et diluuium pene fecisse, ut suam potentiam ostentaret Iliae, quam uxorem duxerat.
2 Verg. ed. 8,28 6 luuen. I 81 — 84 sed allerum Cantum uersum luuenalis (84) esse, priorem VergiU georg. I 62 0. lahnim ad luu. l. s. pertpexil. ego adscripto Vergiliano uersu pleniorem /uuerto/u locum mulilatum esse existimo relicto eo uersu quo Pyrrhae mentio fil 7 Verg. ed. 6,41. 8 iactas am. 9 Verg. ed. 8,28 13 Verg. Aen. VII 31
yj'
m-
XXII
uagus] Non recto meatu fluens, qui extra alueum erraret.
sinistra] Aut infesta. aut ibi qua parte inagis est ciuilas, quam inundare i. e. undis inaplere cupiebat Tiberis.
20 Vxorius] Diuersae de Ilia opiniones poetarum sunt. Nam llia mater Romuli 5 fuit, quem ex Marte suscepit. quae mortua sepulta ad ripam Anienis fluuii dicilur qui in Tiberim cadit. et quia habundat Anio aquis cineresque Iliae in Tiberira deduxit, dicta est Tiberi nupsisse, et ideo dixit 'uxorius amnis', qui se iactauit ad eius querelam ultorem. Alii dicunt, quod ista Ilia Anieni nupserit. nam multi hoc sentiunt poetae, sed Horatius ul det Tiberi causas irascendi, Tiberis magis dixit uxorem. 'Vxorii' dicun- lOtur uxoribus dediti. ut Virgilius 'Pulchramque uxorius urbem exstruis'.
22 Quo] Aliquando totus orbis in triumuiratu fuit diuisus, Pompeio uidelicel tewente Romam et orania regna illi uicina cum Hispania citeriore et inferiore, lulio totam Galiam omnemque Germaniam, Bruto Crasso Asiam oraniaque regna orientis. et tunc pugnauit Brutus contra Persas ibique interfectus est fuso auro in gurtnre eius,
i5et omnis exercitus illius aut interfectus aut captiualus est. Ideo ergo dicit graues Persae. Dicit ergo: melius esset ut Romani contra Persas sibi aduersos pugnarent, quam lulium Cesarem interticerent, et inter se bella ciuilia commouerent.
23 pugnas] Ex morte Cesaris in posteros redditas dicit per bella ciuilia. Nam et Augustus percussores eius usque in Egiptum persequutus est.
20 25 diu um] Cum omnes sint infesti Romanis propter mortem Cesaris.
26 fatigent] Instanter et impense rogent. ut Virgilius 'diuosque in uota fatigent.'
27 Virgines sanctae] Virgines Vestae deae consecrabantur. quae si adulte- rium perpetrassent, non licebat neque igne neque aqua neque ferro interfici, sed solum modo uiuae interfodiebantur.
25 29 Cui dabit] Cum unus non sufficiat ex diis ad tantura scelus bellorum ciui- lium expiandum, cui dabit luppiter partes expiandi? scelus autem dicit ofFensam eorum qui Cesarem occiderunt. et dicit tantum esse nefas Romanorum, ut luppiter solus non possit illud expiare, nisi diis reliquis communicauerit illud. Aliler: cui deorum luppiter polestatem dabit delendi malum , quod perpetrauit pars Romanorum.
30 non enim omnes consenserunt in nece Cesaris. »
32 augur Apollo] Augustum dicit, qui se Apollinis filium uolebat uideri. aut propter Troianum genus de Veneris stirpe. ut yn-gilius 'hunc tu olim celo spoliis orientis honustum accipies.' Apollinem uero primum deorum inuocat, quia ipse sem- per Romanis fauit et Augusto etiam in Actiaco praelio. et enim contra Antonium eum
35muniuit.
e 2 quam redundare 10 Veiy. Aen. Ill 2uö 11 sq. uidelicet tente romsun 14 guture 19 ingiptu
21 immo Valeiius Ftaccus Ary. IUI 69 22 quassi 29 dabit om. 32 Verg. Aen. I 289 34 actico
1.
^K
' *A'
'^^-.^■
XXIII
33 Erycina] Ericina dicitur Venus a monte Erice Siciliae, ubi Erix tilius Butae et Veneris sepultus est ab Hercule interfectus. ubi Venus colitur templo sibi in eodem monte constnicto. Virgilius 'Ericino in litore sedes'. Sed Veneris numen non usque ad eo mite esse soiet. nara irata filias Solis persequuta est.
35 Siue neglectura] Ad Martern loquitur, quem inuidiose arguit genus suum5 i. e. Romanos neglexisse, quos passus sit ciuili beilo uastari, siue quia Cesarem pas- sus sit occidi, siue quia postea in ultionem eius bellum ciuile ßeri perraisit.
34 locus et Cupido filii sunt Veneris.
37 longo satiate ludo] 'Longo' dicit quia diu inter se belio ciuili dimicaue- runt. quod est ludus Martis. 40
38 luuat i. e. delectat. Martern enim et bellicus clamor et splendentia tela de- Jectant. ut 'iuuat ire et Dorica castra desertosque uidere locos.'
Leu es galeas dicit quia apud antiquos galeae ex corio fiebant. uel leues i. e. lucidae et planae: quod melius est.
41 Siue mutata] Mercurium dicit, siue quia in diuersas potestates transfigu-15 rari consueuit, siue quia eum uult Augusti per Troianos parentem uideri. ut Virgilius
'At Maiam, auditis si quicquam creditis, Athlans. Idem Athlas generat celi qui sidera torquet Sic genus amborum scindit se sanguine ab uno.'
figuTa] Post deos inuocat etiam Augustum eique adulatur dicens per apoleo-20 sin i. e. per deiticationem in Mercurium eum conuertendum , quia Mercurius deus est prudentiae et Augustus prndentissimus erat, hoc autem dicit 'mutata tigura', quod tam deus esset, etenim cum imperatores Romanorum omnes templa et simulacra pos mortem promeruissent, Augustus solus promeruit adhuc uiuens.
42 Ales dicitur Mercurius propter petasum i. e. alatum caiciamentum quod fert,25 quia ipse est Cursor deorum.
almae] Ne 'almae filius' Cupido putaretur, ideo dixit filium Maiae, ut Mercu- rium ostenderet. fideo dixit] ut 'Maia genitum dimittit ab alto.'
45 Serus] Poetice dixit se scire, quod Augustus deus sit futurus et inter deos transferendus. sed optat ut diu apud mortales regnet, atque ideo in celum tarde redeat. 30
47 Neue te] Bene haec dicuntur, quia ad Mercurium uidetur loqui, qui uolucer deus est. illud etiam oblique optat, ut post excessum Augustus diuus factus recipia- tur in celum.
3 Verg. Aen. F759 4 mitte 6 siue quia— 7 permisit omissa ab eodem librario adiecla sunt
12 Verg. Aen. II 27 17 Verg. Aen. VIII 140— 142 17 sie quicquam 20 sq. per apoteoysin 28 ideo
.dixit uncis inclusi ut inserui Verg. Aen. 1 299 ■"*
XXIIII
nostris uiciis] Quia tu bonus es etnosmaii, et uis nos emendare , sed tanta sunt scelera nostra ut tu nequeas corrigere.
48 Ocior aura pro 'ocius tolIaL' ponit autem auram pro morte secundufn illos qui dicunt animam esse uentum et in tenues auras labi. 5 50 pater] Nam 'patres patrie' dicebantur imperatores. quorum priraus Cicero pater patriae dictus est.
51 Med OS] Medi, Persae, Parthi et Babilonii confines sunt, et sunt equites optimi, unde et equitantes plurimum praeliantur. ideo dicit 'equitare'.
inultos] Prouocat iam iilum ad bellum contra Medos aduersarios Romanorum ''^et hortatur ut sicut Cesaris, ita etiam Crassi ultor existat.
Ad carm. III.
1 diua] Venus quae in Cipro insula colitur. unde et Cipria dicitur ipsa Venus potens] Pricipium deprecationis , ut nauis beneficis sideribus commendetur.
salutare enim Veneris sidus est. 15 2lucidasidera] Est autem sensus: sie te regat diua potens Cipri, o nauis,
iuxta cuius tempium transferenda es , et sie te regant fratres Helenae i. e. Castor et
Pollux, sicut tu nobis amieum nostrum ut reduxeris incolumem, qui Athenas riaui-
gat. Nam nauigaturi a Roma Athenas iuxta Ciprum transeunt.
3 regat pater] Aut Eoium aut secundum phisicos qui uentos ex motu Oceani 20nasci uolunt, Neptunum dicit. ut Virgilius 'Quidue pater Neptune paras?'
4 lapiga] lapiga uentus utilis de Apulia flans Athenas petentibus. Graece Ar- gestes dicitur.
5 Creditura i. e. commendatum. ut VirgiHus 'anni spem credere terrae'.
3 secundum illos cf. Verg. georg. IUI 499 sq. Aen. F740 11 Quae scholüs singuUs de uniuerso carmine (ita inscriplo PROPENTICE. DICOLOS | VERGILU-j praemissa anliquüus erant, erasa $unl, eorwnque locj glotscUor saectUi XU II— XV de quo supra dixi haec scrip$il: Virgilio pro certa causa nauigante Athenas, inprecatur ei Oracius prosperam nauigacionem simulque precatur eandem nauem sab con-
iuratione, ut incolumem reducat Virgilium. 20 Vei-g. Aen. F 14 21 Gr- argestes 23 Verg. georg. 1 224 23 sequebanlur olim rariora neque continuo ordine per scripta scholia f. 2 u. et 3r ad c. 3,6 — 5,9
nunc erasa, neque glossalor poslcrioris aelcUis multa addidil. ilaque quo simul glossarum quas anlicus libra- rxus et in uersuum itUerstitiis et in sinislro margine posuil exemplum exhiberem , hunc locum elegi. anima- duertetis in margine uocabulis artis nolala esse quae inlerprelalione indigere uiderentur : c. II l 20 Efexegesis 21 ectasis c. IUI 1 fauonii] Sineresis 8 Perifrasis 13 Fallida mors] Epiteton c. V 1 Translatio. Int er lineas ut uolgo fit breues singularumuocumlegunlur explicaliones ade. III 12 pcipite africu] species pro genere 15 quo] sc. Notho 20 Acroceraunia] scilicet 36 herculeus labor] seil, pro Cerbero extrahendo 38 Caelum ipsum petimus] seil, sicut Gigantes c. //// 7 cyclo- pum] Gigantum 9 inpedire] i. e. coronare 17 domus exilis] propter tenuitatem umbrarum (ur- brarum cod.) simul] postquam 19 lycidam] pro quolibet puero c. V 1 gracilis] tener 2 urguet subigitat 8 E (mirabitur)] ualde Ad IUI 6 uerbo graciae manu diuersa s. XI superscriptum
i. e. Pasithea. Doaithea. Eyale.
■H^
. i
XXV
Ad carm. V.
12 miseri] Mira uarietas. dicendo enim eos miseros quibus fulgebat intemptata quasi beatum se profitetur, quia iam ab ea euasit, sicut in sequentibus dicit.
13 Intemptata] Ac si diceret: adhuc non probata ignoranti places et nites.
14 Votiua] Metaphora a nautis uel naufragis qui euadentes pictas cladibus suis5 tabulas praefeinint, et cum quibus euaserint uestibus, eas Neptuni templo suspendunt. ut luuenalis 'naufragus assem cum rogat et picta se tempestate tuetur.' et Virgilius 'Seruati ex undis ubi figere dona solebant'. Hoc per allegoriam ostendit per nudita- tem suam a meretricis ipsius se amore liberatum.
indicat] Quicumque naufragio liberaretur, omnia sua uestimenta faciebal su-10 spendere in templo Neptuni. inde dicit metaphorice se liberatum a tempestate id est a scorto.
Ad carm. VI.
Scriberis] Dicit Ägrippe: nauales seu terrestres uictoriae tuae scribentur a Varo perfecto oratore; ceterum ingenium suum impar metrorum iudo deditum laudes 15 beliicas canere.
Vario pro: a Varo poeta. Sic Virgilius 'Vare tuum nomen' et cetera.
2 meonii] hoc est Homeri qui de Meonia fuit. id est, tali carmine scriberis a Varo , quali usus est Homerus , qui uero de Meonia fuit.
3 Quam rem cumque] Ordo est: quamcumque rem ferox gesserit miles te20 duce nauibus aut equis, nos tenues neque conamur dicere haec, nee conamur dicere grauem stomacum Pelide nescii cedere, nee conamur dicere duplicis cursus Vlixei per mare, nee nos tenues conamur dicere grauem domum Peiopis, dum pudor et Musa potens lirae uetat deterere laudes egregii Cesaris et tuas culpa ingenii.
7 Nee cursus] 'Cursus' id est labores quos passus est Vlixes, dum a Troia25 nauigaret. nullus enim Grecorum tot pericula in mari sustinuit, quamuis solus eua- serit omnesque perierint.
duplicis] Aut propter errores dictum, aut quia fertur dolosus fuisse . aut certe duplicis propter uiginti annos . nam dum alii duces capta Troia post decem annos reuersi sunt, Vlixes solus post uiginti annos ad patriam dicitur reuersus. 30
8 Nee saeuam] Propter Atreum et Thyestem, a quibus diis humanae epnlae carnis appositae sunt, unde et tragoediam Varu« scripsi^, quem et Virgilius laodat.
1 Qtuie secuntur scholia f. i u. et i r. ab alia manu quam quae priora scripsü addila sunt »aeculo XI cf.
p. XV 7 luuen. XIIII 301 7 Verg. Aen. XU 768 13 m lextu hie eH carminit index hyppo-
_ to
thetice tetraco'.os adagrippa. 15 orare 17 Vario] in iextu uaro quod tecundum scholion uidelur
ex uario correclum esse Verg. ed. Villi 27 18 qui de corr. ex qniae 24 aegregii 32 uarcK
scripsi quem
4
xxvr ■ ■-■ '•■.:"^^4
.. ■ ^ ■•;■•";:>■■• :-^i
9 Pudor i. e. uerecundia, quia sumus conscii nostrae inbecillitatis. Et est sen- 6us: Non possumus nos bella forcia uirorum describere sicut poetae, neque res luctificas declamare sicut tragici, sed potius comoediam scribimus. ^ ' ■'' "'..^^'■■^r'^<\\^
10 Inbellis lirae quia lira non nouit bella describere, sed potius amoribus et 5 rebus minoribus uacare ideoque bellorura gesla non pertinent uero ad liricos. - : »^'
15 Nigrum Mer.] Nigrum instantia certaminis. hie fortiter pugnauit in bello
Troiano. Merione uirum fortem, pugnando squalentem. - -. v"
M e r i o n e pro quocumque forti milite. ponit speciem pro genere. hie autem unus Grecorum fuit. 10 19 uacui] Amore uacui, hoc est non amantes et securi. ' . : .
siue quid] Seu forte amantes. et ostendit se omni tempore seu amantem seu non araantem idera Studium habere. ^
20 Non praeter] Ordo est: Siue non propter solitum leues, qui non enim urimur. 'propter solitum leuis' est qui uritur, dum omni tempore sit inconstans. 15 Non praeter solitum] Sed ex consuetudine leues. quia nobis iiricis familiaris est leuitas et queque leuia describimus.
leues]Nichil constantiae habentes. quae est consuetudo iuuenibus uel amatoribus.
Ad carm. VII.
G. Munacium Plancum alloquitur consularera uirum Tiburte oriundum. in cuius
20gratia dicit, cum diuersis poetis Studium sit diuersas iasulas oppidaque certorum
numinum gratia celebrare carminibus, sibi Tiburtem esse laudandam, cuius uoluptate
capiatur uel amenitate, sed et Albuneae nimphe eiusdemque nemoris uicini agro Ti-
bur<i [gaudere] , de quo Virgilius 'lucosque sub alta consulit Albunea'. Tibur autem Ti-
burnus condidit, a quo ciuitati nomen est impositum. hie fuit filius Catilli filii Am-
25 pharai . ut 'Catillusque acerque Coras.' Sed hac ode Plancum hortatur, ut curas uolup-
tatibus relaxet exeraplo Theucri Telamonii.
1 mitilenen] **
3 delfos] Sicut enim apud Thebas Dyonisius, sie Delphis Apollo colitur: a quibus honorem et patriae sortiuntur defensionem. 30 delfos] Ordo est: gel Thebas insignes Baccho uel Delphos insignes ApoIHne.
in •—
5 morib; 10 hoc non 18 inscribitur carmini PARAENETICE j DICOLOS PLANCO. 19 plancion 20 gra
cf. ad p. XXVIII 1 21 in Tiburtem quod idem uolgares Acronis libri tesianlur latere Tiburtem urbem Pau-
lyus pulabal p. 35,25. uolebal opinar Tibur urbem. at schoUatla urbis nomen et adiectiuum genlile in obli-^
quis casibut perinde lerminari exislimabat 22 capiantur se et 22 s^. uicinia ac'tiburi 23 Vfrg. Aen.
VII 83 25 Verg, Aen. VII 672 26 telamii 27 praeCermissum est scholion quod nota supra
carminis locum posita guaerere lecturus iubebalur
r-
^^^i
■.^•'■l^
'W--
'^■^m^: V^*-
S'!--,'
■> -: ■ v-.
.- "\ ■>•
^'■••. ^V'-^: , • xxvii
irr »■ "^'
-'•*"
-«.'
ilessala] Ämenitatem Thcssaliae. Tempe enim tribus casibus declinatur, no- ieninatiüo accusatiuo uocatiuo.
5 Sunt quibus] Ac si diceret: ** unum Studium est laudibus dicendis operam dare certis et exinde gloriam querere laudando tantum Athenas. quas uocauit urbem
Minerue uelut proprium ciuitatis numen. *** 5
7 praeponere] Ordo est: Preponere fronti oliuam undique decerptam.
oliuam] Minerua iacta hasta pieam produxil ideoque amatores et laudatores illius olea coronabantur.
' 9 Argos et Micenae ciuilates sunt Grecorum, in quibus luno colitur. Sed ut Seruius dicit, Argos in singulari numero neutri est geueris, in plurali roasculini.'lO ideoque ad hoc retulit neutrum genus, dicens 'aptum equis'. quod etiam ad utrumque refertur, quia ambae hae ciuitales equis nobiles sunt, unde et de Micenis Pollux erat qui dicitur fuisse domitor equorum.
ditesque] Hoc est: sicut Athenas in Mineruae honorem, ita Argos et Micenas laudari in honorem lunonis decet. 45
10 paciens] Quia in agone uerberibus immobiles cedebantur.
12 Albunea silua est in altis montibus Tiburtinis, per quam fluit fons magnum sonitum reddens. uno uero nomine et silua et fons censentur. Dictaque est Albunea a qualitate aquae, eo quod sit alba, eodem nomine etiam dea eiusdem dicitur regionis. 20
Post matricidium Orestes cum fureret , adiit oraculum Apollinis de sanitale. ora- culum respondit sie eum posse sanari, si Dianae Scithicae de Taurica regione simu- iachrum auferret. et profectus est. erat autem ibi soror eins sacerdos, quae aduenas immolabat. quae ut agnouit fratrem, pepercit illi, et interrogauit cur uenisset. at ille indicauit. qui cum ahstulisset inde simulacrum, simul soror consequuta est. et deiati25 sunt ad Italiam. et collocauerunt in nemore Aricino simuiachrum et consecraueiunt nemus. Post hoc Ilalis inmite numen et asperum uisum est, miseruntque ad orientem simuiachrum. quod Lacedemonii susceperunt , et ne aut crudelitatem aut sacrilegium facerent, statuerunt hoc, ut iuuenis aras ascenderet et super inponeret manus et tarn diu loris cederetur ab aiio iuuene, quamdiu sanguis de uibicibus in aram ma-30 naret et sie satis faceret numini.
15 albus] Hanc öden quidam putant aliam esse, sed eadem esl. nam et haec
4 ** quibus inseruU Paulytu -praue; debebtU $iue aliis siue non nullis 5 posl haec uerstts VII anliquae manus etasi sunt ; reliqua paginae pars udcua relicla erat 6 decertam 10 Seruius in Verg. Acn. I 24 14 im mineruae 16 immobiles cedel | cedebantur 18 retdens 21 fugeret 24 uenissent. 26 atricino 32 in inlertlUio uersuum 14 e( 15 huius carmtnis rubra hie tilulus interpotatus esl Ad plancT iiortatio adbene uiueadv' ilemque posteriore demwn manu liltera prima uocis albus vf initio nom earmi^ «»« fieri soUt exomata est
|
■ Vi. ' |
||
|
!-.■<; |
||
|
^:- |
||
|
- |
||
|
. • ,. -.\ V " , . ' - ; |
->,' |
|
|
^ä&^!^ |
^:^. |
rf ■■
-;.<^^^^,
;.">-
xxvni ■ , • - ...■•;:---:'fe;Ä
ad Plancum dicitur. in cnius honore superias Tiburtem laudauit. Plancus enim inde >;Ji:;f fuit oriundus. .^ ^'0
albus — nothus] Purum aera facit quem Greci 'leuconothum' appellant i. e. serenitatem uel serenum. — Ordo est: ut sepe albus nothus deterget nubila ob-, ^ ^^ 5 scuro celo. ' f ^ ^S
19 Molli aut suaui aut ieni. nam uioo in obliuionem ueniunt curae et tristitia . K^^ fugatur. ut Vigiiius *Adsit ieticiae Bacchus dator.' ,>^S:]-^
fulgentia signis] Aut luce coruscantia. ac si diceret: seu signis militaribus '-;r seu beliis miscearis. seu domi fueris, semper uino solue curas et anxietates. quia />
lO'uinum letificat cor hominis*.
22 fugeret] Plus est quod dicit 'fugeret', quam si dixisset 'relinqueret'. sie et
suis Teuchro et Aiaci ad Troianum bellum proGciscentibus legem posuit, ut alter sine altero non rediret. Aiace se perimente, quod per dolum Vlixis iudicio armorum
15uictus Sit, cum ipse corpus Achillis liberasset, Teucer memor imperii paterni patrem et patriam fugiens responso Apollinis cum sociis alibi condidit ciuitatem. hunc fugientem dicit hortando comites suos ad pocula causa consolationis inuitasse et uino tristitiam mitigasse.
23 populea] Populus arbor est in tutela Herculis. bene autem *populea' prop-
20ter fortitudinem animi.
25 Quo nos cumque] Ordo est: O socii et comites, ibimus, quocumque feret nos fortuna melior parente. 'melior' i. e. cui plus conuenit parere quam parenti. quia non aliter potest fieri, nisi ut fortuna permiserit.
27 auspice] Auspex dicitur qui omnes res expertus finire nouit. Auspice ergo 25 i- e. periculorum omnium expertore et inchoatore. Apollinem autem dicit, cuius re-
sponsum uel promissa sequebatur.
28 Certus] i. e. non fallax sed ueridicus.
29 Ambiguam duplicem, uel quia una in Cipro, altera in Attica regione esse
dicitur. uel quia una pulsus est, alteram condidit. Virgilius similiter pro 'duplicem' 30 posuit 'Ambiguam prolem agnouit geminosque parentes.'
30 passi] Magna consolatio est in angustia maiorum reminisci periculorum. Ideo ergo dicit 'peiora passi'. ut Virgilius 'Opassi grauiora, dabit deus his quoque finem'.
1 in honore non correxi cf. adp. VIII 12. sed uide p. XVI- 10. 12 Prancus 7 Verg. Aen, I 734 8 Aat ex autem corruptum cf. Acr. p. 39,15 P. 10 Psalm. CIIII 15 12 Verg. eel. 1,4 22 parente .1 melior cui 24 expertas 29 pro inserui 30 Verg, Aen, III 18P 3? Verg. Aen. 1 199
Virgilius 'Nos patriam fugimus'. Salami na autem ciuitas est Telamonis. hie filiis ^^^^^^
'>'-'^
'I
- :m
•vi
^?>-
'■v:.^t..
1 * --"■■.'
■i^-
•■>2i. ■■
-' -i
xxvnu
.^1 Lidia] In Lidiam dicit uulgaris formae mulierem et sibi aliquando dilectae, cur ita Sibarim diligat iuuenem , ut eum ab omnibus officiis amore sui desistere fecerit, intermissa etiam exercitatione campestri, ut sie apud eam lateat sicut apnd airgines Licomedis Achillem ferunt latuisse. 5
v; 3 Perdere] xaxa. avvi<f>Quatv declamat. amore perdere: unde 'ut uidi ut perii*.
^ ; apricum] i. e. calidum. quasi africura, a frigore, i. e. sinefrigore. hinc et Afn'ca dicta est, quasi sine frigore.
i Camp um dicit Martis, in quo solitus erat exerceri cum sociis. quem tnnc quidero amabat, modo autem odit propter te. 40
atque solis] i. e. solitus quondam puluerem terrae et ardorem solis ibi in exercitiis diuersis sustinere.
5 Militaris est aptus militiae, uel de ordine militari. Aliter: i. e. dum possit iam ferre militaris labores.
6 Gailica] Ypailage est i. e. ora Gallicorum equorum, hoc est equos frenis15 dornet. Vt Virgilius *duris parere lupatis'.
Haec sunt quotquot in codice Bemensi extant antiqua scholia, nee enim ultra schedae quartae priorem paginam producta sunt. Po- teram recentiorum commentorum qualia ex scholasticorum ludis saeculo XII — XIIII profecta sunt, specimina cum antiquioribus illis conpo- nere , quo magis patefieret quid inter utrumque genus interesset dis- criminis. at hercle bonae chartae me miseret, multoque praestat tene- bris bibliothecarum sordibusque premi quam in lucem uindicari qualia sunt (ut unum ex codice Bern. DCXXXXVIII uerbum proferam) *Atalus fuit Romanus Imperator qui indignans se habere alium heredem -R- P- omnem hereditatem legauit'. quod si quis eius farinae cupedias con- cupiuerit, aut ipsos sibi euoluat libros aut ex Suringarii historiae tomo tertio extremo specimina plura petat.
1 Vacuo tpalio VJJ uersuum (in quo pauca quaedam postea glos$(Uor laec. XV adnotauit) ttUriunguntur scholia in c. VIII, cuiu* hie est titulut PEOSTIKE dTCOLOS • ad LTDIAH 3 campestri et sie
£am apud (punclis «tfpra potilis integer ordo indieattu etl) lateat 5 licomedas 6 Percata antifrasi (id
per _
Attl cata antifirasi) 6 Verg. ecl. 8,41 11 $q. inezercitaa 13 Aliter— labores post 12 sustinere
fonlocala sunt 16 Verg. georg. ill 208
däR.^h^l/?3i^S^Xi<'.i'i':ki:.''-^ '
■ vr %y
^vr--
XXX _;"v;. ■■'-. i^g. ■
Itaque ut operis morem geram chartam inlitteratam aegre feren- tibus, tamquam epimetnim adicio locos aliquot eiusdem libri , unde supra p. VT de Porphyrione testimonium petiui. duo in eo insunt Lucani commentaria, alterum integrum Vaccae ut uidetur (et enini quod primae paginae iam prorsus euanidae margini monachus saeculo XI aut XII ad *probationem pennae'quam isti uocabant bis inhjsit VACCA uereor ne codicis indicem imitatus ftierit): alterum ad scholia Lei- densia proxiine accedens mancum et mutilatiim, neque enim pertinet nisi ad I 597— IUI. Villi 17— X init. fuit autem über ^SANCTAE MARIAE REMENSIS ECCLAE' non Argentinensis quod Sinnerum cat. I. p. 511 secutus Weberus p. VIII tradidit. ut igitur eius codicis pretium aestimari possit, antiquiorum scriptorum frustula quaedam ibi solum, quantum ego quidem sciam, seruatai^ ita promam, utquam accura- tissime hi typographi possint codex ipse exprimatur*). ordior autem ab altero illo et rautilo commentario, de quo iniquius Sinnerus iu- dicabat, paullo rectius diuinabat Weberus. ex eo cum alia , tum Sallusti nouae emergunt reliquiae, ueluti ad II 139 'Sulla .... accessit cladi- bus ultor' hoc scliolion f. 136 r. legitur
Ultor utsallastiusaitutsylle | dammatiquamultui eratdesiderar&ur; quod ita emendo
Ultor: ut Sallustius ait 'ut Suliae dominatio quam ultum ierat desideraretur. Ad III 272 f. 148r.
Qua cro esolfatalis. halisfluuius asiaeinterioris- crue | suregnu &cypnime dius terminabat erat autem cyrus rex persaru croesus. | lidorMwi. cuinterhos certamen deim- perio ager(&ur cruesus consvluit apolii | nem cui hoc. responsuest K poico ca AYMABACMETAAN \ NAV- X« H- ILiTXYCEI- & sallus hoctetigitinhistorielib. iuper hos I fluit qui quandam lidiae reg nadis iunx apersicis
Asiae descriptionem Sallustius tertio historiarum libro intexuerat (fr. 39 sq. p. 73 sq. Dietschii). ita igitur emendandus erit hie locus :
Qua Croeso fatalis Halys: fluuius Asiae interioris, KqoIgov regnum et Kvqov medius terminabat. erat autem Cyrus rex Persarum, Croesos Lydonim. cum inter
*) 'per' 'pro' similia si conpendio scripta essent, sicindicaui 'per' 'pro' eet., 'e' uirgalatnm sie 'w'.
■i' i'V*-'
t '
i -
. ■ -.<
-^-•■'
•« I». ■ ■•> '•
..ti^-'.;-
tv>?^.- ■ ,. .'.■'-■er- :!.•:.■'.,■'.. n,:— ;.•'■-■. ■^.
■■'■%^^-^fe^^'-^:%^^'^C
i'-^i-v-'*
XXXI
Tios certamen de imperio agerelur, Croesus consuluit Apollinem , cui hoc respoDSum est: KQotaos "AXvv Siaßdg fieyaktjv a^)^»}»' xceraXiau. et Sallustius hoc tetigit in historiae libro in 'per hos Halys fluit qui quondam Lydiae.regna disiunxit a Persicis'. Fragmentum (43 p. 47 D.) ex Tsidoro et Seruio non satis cognitum optime expletur scholio ad I 552 'tum cardine tellus subsedit' f. 134 r. - ViTunccardin&u setmeteliocordu { ba&gemanticuduab ; legionibus alion-
«casiiansapientibus ] utplac&uenopercaueterrecitaturuptialiqt^dmonteätumahq; sedeF. SaUusthis de Q. Metello Pio dicit in Hispania ulteriore a. u. c. 675 usque ad 683 pro cos. aduersus Sertorium duce. qua caussa quo in Jjbro ea posuerit , diificile est dictu. uerba ipsa certissima sunt
Tunc cardine t: ut Sallustius 'set Metello Cordubae hiemante*) cum duabus legionibus, alione casu an (sapientibus ut placet) uenio per caua terrae citato rupti aliquod montes tumulique sederunt.
In commentario priore etiamsi diuersi generis noua non desunt (ueluti quod f. 5 u. ad 16 'infestisque obuia signis Signa, pares aquilas et pila minantia pilis' adnotatur Enni uersus 'plla retundun- tur uenientibus obuia pilW), maxime tarnen id memorabile est quod Tili Liui non solum nominatim uerba adferuntur, sed etiam tacite adhibiti uestigia sublucent. sed de Liuianis reliquiis aut alio loco aut in scholiastarum Lucani ueterum quam paro editione dicetur. nunc ita finem huic prohoemio inponam, ut uiris doctis proponam xQayöXiov quoddam. f. 16 u. haec leguntur ad Luc. I 544
Tieste noctem duxe ( re ematreus tiestis fratris sui filios obadulterium euro ] pa uxoris suae adaramactauit simulacra sacri fitio uinu | sanguinemixtum uisceribus quefiliorum eins proepulisti esti | adposuisse dicitur quodnefas necsolaspiceretnubi- bus seabs ] condit hocest eclypsin passus est; MiceNisque. noxfuit | sedhocfabulosum vesseinueni inlibro catuUi. quis cribilur ( permimoiogiarum quiait primum cibibus suis solis cursos { ueros & ante iuauditos ostendis se acpersu a sise * Illum | contra rium signis Omnibus ascendere ftquodcdrera eua | gaestelle faceredicuntur. Exobhanc seien- tiam inlocum su | moto l'reregnum accepisse quodinprodigium minores | tragoedic uerterunt
*) Conieceram 'Cordubae /libemante', quod et ipsum a libri uestigiis prope abest. sed uerum est quod supra posui, inuentum ab adulescentulo optimae epei discipulo meo.
/
" • . %.'"'.v-'-.. '■ '-.t. .'""■ *,. ■''"' '
XXXII ^
hoc est TÄyesteae noctem duxere Mycenae: Atreus TÄyestis fratris sui filios ob aduUerium Aeropae uxoris suae ad aram mactauit simulato sacrificio. uinum san- guine mixtum uisceribusque filiorum suorum pro epalis TAyesti adposuisse dicitur. h\ quod nefas ne sol aspiceret, nubibus se abscondi^'t, hoc est eclipsin passus est ^ Mycenisque nox fuit. Sed hoc fabulosum esse inueni in libro Catulli (?) qui »Viscribi- tur neQl/uv'boXo)'itov{?). qui aitprimum ciuibus suis solis cursus ueros et ante inauditos osten- disse ac persuasisse illum contrarium signis omnibus ascendere et quod ceterae uagae stellae facere dicuntur. et ob haue scientiam inclitum summoto fratre regnum accepisse. quod in prodigium minores tragoedi conuerterunt.
itaque parum docti eramus qui duos fuisse Catullos scriptores existima- bamus Veronensem poetam et mimographum, tertius nos fiigerat mytho- graphus, fabularum ad uolgareni uitam explanandarum (quae ratio in grammaticorum ludis longe olim patebat) auctor eximie inficetus , quo et interpolator Hygini (fab. CCLVIII) et Seruius (in Aen. 1 568) usi sunt, (cf. schol. Eurip. Orest. 989 p. 455 Matth.)? sed ut nomen in dubitatio- nem non uocaueris, quid libri indice Facies? quem Graecum esse sua- serit *per' illud, nimirum nsgi. felicioribus me quid de ea re statuendum uideatur, expecto silentioque praetermitto quae mihi in mentem olim uenerint, quamquam aliis, mihi tamen minime ea probata.
: " :--c
■-';.'*
-■v^-'
I
ir<f-.:
- ,- t
r:-J^*i-^:
i^
ENDOF TITLE
V